EX-LIBKIS
ÌlHEW-MORRlSON
D
MDIIR AN DUINE
'na
STAID CHEITHIE-FILLTE;
STAID CEUD lONRACAIS ;
STAID TRUAILLIDHEACHD
lOMLAN ;
STAID SAORSA AIR TOIS-
EACHADH; AGUS,
STAID SONAIS NO TRUAIGHE
lOMLAN :
CINN THEAGAISG F'A LETH,
LE MR. TOMAS BOSTON,
; MÌDÌBteir an t-Soiageil a bha an Eteric.
" Cha 'n 'eil fhios agaibh ciod a' ghnè spioraid d' am
bheil sibh." — Luc. ix. 55.
DUNEIDINN :
CLODH-BHUAILTE LE D. R. COLLIE & MAC.
1858.
PRErACE.
BosTON's Treatise on Human Nature has been long
and universally admired by the lovers of true religion ;
and it appears well entitled to this regard, on account
of the intrinsic merit of its views of the condition of
man, both in his natural and in his renewed state.
The simphcity of its style, and the perspicuity of
its arguments, render it well calculated to instruct
the ignorant ; while the luminous views which it
exhibits of the fundamental principles of our holy
religion — the simple and niiaJSected eloquence with
which it illustrates the most interesting doctrines —
and the close and pointed appHcation with which it
urges those docfeines on the conscience and the
heart of every individual, cannot fail to impress the
mind of the humble Christian with a deeper and a
more abiding sense of the wonders of redeeming love.
This valuable and interesting work was first
translated into Gaelic by Gilbert M'Donald, of Edin-
burgh ; and although the translation was executed
with some ability and success, it was still felt that
considerable alterations were necessary to render it
sufficienlly faithful to the original, and to make its
style correspond as nearly as possible to the different
dialects used in various districts of the Highlands of
Scotland. For accomplishing these objects, and
with the view of bringing the work within the reach
of the poor, the late Rev. J. M'Donald, then Minister
of Urquhart, with that zeal and benevolence in pro-
moting the best interests of his countrymen, for
which he was so eminently distinguished, kindly
undertook to revise the whole of the translation — to
restore the true meaning of those passages which
had been imperfectly understood, or ambiguously
expressed — to purify the style from provincial ex-
pressions and grammatical inaccuracies — and to
make the orthography accord with that of the
improved version of the Gaelic Scriptures, published
by the " Society in Scotland for Propagating Chris-
tian Knowledge."
It is therefore presumed, that an edition, cor-
rected by so competent a judge, both of the merits
of the work, and of the language into which it ìs
translated, will be found to contain a faithful transla-
tion of the original, and to be well calculated for
general usefulness throughout the Highlands of
Scotland, and also iu the Colonies, where so many
of our Countrymen are now located.
Edinhurgh, January 1858.
I. STAID.
AN STAID NEOCHIONTACH, NO A CHEUD lONRACAS SAN
ROBH AN DUINE AIR A CHRUTHACHADH.
ECCLES. vii. 29.
' Feuch, an ni so a mhàin f iiuair mi, gu'n d'rinn Dia an duine dìreach ;
ach dh'iarr iad fèin iomadh innleachd a mach.'
THA ceithir nithe air am bheil e feumail dhoibhsan eòlas
fhaotainn, le'm b'àill nèamh fhaicinn : 1. Ciod a bha'n
duine ann an staid na neochiontachd, mar a rinn Dia e.
2. Ciod a tha e ann an staid an nàduir thruaiUidh, san
do dhithich se e fein. 3. Ciod as èigin dha bhi ann an
staid nan gràs, air a chruthachadh ann an losa Criosd gu
deadh oibre, ma bhitheas e gu bràth air a dheanamh 'na
fhear comh-pairt do oighreachd nan naomh san t-solus.
Agus, ' anns an àite mu dheireadh,' Ciod a bhitheas e 'na
staid shiorruidh, air a dheanamh le Breitheamh nan uile,
foirfidh ann an sonas, no gu h-iomlan truagh, agus sin gu
siorruidh. Is cùisean cudthromach iad so, a ta buntuinn
ri beatha na fior dhiadhachd ; d' am bheil a chuid as mò
do dhaoine, agus eadhon do luchd aidmheil, nam fior-
choigrich anns na h-araannaibh olc so. Tha rùn orm, air
an aobhar sin, le còmhnadh Dhè, na nithe so f hosgladh
suas, agus cleachdadh a dheanamh dhiubh.
Tòisichidh mi leis a' cheud aon diubh, eadhon, staid na
neochiontachd : a chum, air dhuinn an duine fhaicinn air
a dheanamh maiseach a rfeir coslais lùchairt, gu 'n cuir
an tuiteam ni's mò do chràdh oirnn, gu 'm bi an tuiUeadh
raeas againn air a' Phearsa sin gun choimeas, a chuir an
t-Athair 'na ' f hear-càramh a' bhèuma ;' agus a chum gu'n
teich sinn le rùn suidhichte, a dh' ionnsuidh na slighe sin
a ta treòrachadh do'n bhaile aig am bheil bunaite neo-
ghluasadach.
Tha tri nithe againn anns a' bhonn-teagaisg. 1. An
staid neochiontach san robh an duine air a chruthachadh :
Rinn Dia an duine dìreach, Tha duine ann an so a'
ciallachadh ar ceud sinnseara, a' chàraid phriomdh-chos-
lach, freumh a' chinne-daoine, an saoghal ann an suim ath-
2
ghearr, agus an tobar o'n do shruth gach uile ghinealach,
mar a cbithear mu choimeasas sinn, Gen. v. 1. agus 2.
rann, ' Anns an là san do cliruthaicb Dia an duine, ann
an coslas Dhè rinn se e. Firionnach agus boirionnach
cbrutbaich e iad, agus bheannaicb e iad, (mar fbreumh a'
cbinne-daoine,) agus thug e Adhamb mar ainm orra'. Tha
ara focal ceudna sa' cbeud cbainnt a' ciallacbadb an aon ni
a ta 'nar bonn teagaisg : Anns an t-seadb so rinneadb an
duine dìreacb (freagaracb ri nàdur Dbè, aig ara bbeil
obair iomlan,) as eugmbais neo-iomlaiueacbd truaiUidh-
eachd, no siol na truaillidbeacbd, 'na cborp no 'na anam.
Rinneadb e cotbromach ; 'se sin ri radh, dìreacb ri lagb
agus toil Dhè, as eugmbais mi-riagbailt sam bitb 'na anam.
Leis a' cbumadb a f huair e 'na cbrutbacbadb, bba e 'g amh-
arc gu dìreach ri Dia, mar 'àrd-cbriocb : bha'n t-aomadb
dìreacb sin air a thaisbeanadb mar aun an sambladb, le
deilbb dhìreacb a cbuirp ; deilbb nacb 'eil aig creutair beò
eile, Mar a bba Daibhidh ann an seadb an t-soisgeil, mar
sin bha esan ann an seadb an lagha, ' aou a reir cridbe Dhè
fein,' gu h-iomlan fireanta, fior-gblan agus naomb. Rinn
Dia mar so e ; cba d' rinn e air tùs e, agus an deigb sin a
dbeanamh firinneacb, acb 'na dbeanamb, rinn e firin-
neach e. Bba ceud f bireantachd air a co-cbruthachadh
maiUe ris, air cbor as anns a' cbeart àm san robb e 'na
dhuine, gu 'n robh e 'na dbuine firinneacb, deadh-bbeu-
sach ; leis a' cbeart anail leis an do sbeid Dia anam beò
ann, sbèid e anam firinneacb ann.
2. Is i so staid leagaidb an duine : ' Acb dh'iarr iad a mach
iomadb jnnleacbd.' Tliuit iad air falbb o 'm fois aun an Dia,
agus tboisicb iad air an innleacbdan fèin iarraidb, a leas-
acbadh an staid ; agus tbur-mbiU iad i. Bba'n sgrios o'n
oeart glduasad fèin ; cba'n f banadb iad anns an staid san
d' riiHi Dia iad, acb db' iarr iad a macb innleacbdan gu
lad ft'iu a tbruaiUeadh agus a mbiUeadb.
3. Tboir fa'near ann an so ciunteachd agus cudtbrom
nan nitho so : ' Feuch, an ni so a mbàin f buair mi ;' Creid
iad, f huaradh a macb iad leis an duine bu gblice ; an dèigh
mìn-rannsachaidh agus gcur-fbiosracbaidb. Anns au dà
rann riomhe, tba Solamb 'ga nocbdadb fein mar gu'm
biodb e a' rannsacbadb an doigb niaitbeis san t-saogbal ;
ach 'se bu chrioch d'a sbaotbair, nach robh e'n comas da
toradh sam bith a riaraicbeadli e, fbaotainn a mach ; ged
nach b'ann a dhith saoithreachaidh 'oir, mheas e iad
gach aon an dèigh a chèile a dh' f haotainn an àireimh a
mach.' ' Feuch, so f huair mi (ars' an Searmonaiche) ni a
ta m'anam ag iarraidh fathast, ach nach d' f huair mi, mar
tha'm focal ceudua air a leughadh 'nar bonn-teagaisg.
Cha b' urrainn e riarachadh sam bith fhaotainn a mach,
a chuireadh stad air a rannsachadh. Fhuair e daoine
maith ro thearc, aon mar gu b'ann am measg mìle ; mnai
maith ni bu teirce, cha robh a h-aon maith am measg a
mhile mna agus coimhleabaich. 1 Righ xi. 3. Ach am b'
urrainn sin a' cheist mhòr a f hreagairt, 'C' àit am faighear
gliocas?' Cha b' urrainn; agus mu theid fiosrachadh muinn-
tir eile an aghaidh fiosrachaidh Sholaimh air a' cheann so,
mar nach masladh sin air a thuigse-san, 's co beag a dh'
fhuasglas e cheist, a dh' f hanas gun fhuasgladh gus an là
dheireannach. Ach, am measg na neo-chinnteachd so uile,
tha aon ni air fhaotainn a mach agus air a dheanamh
cinnteach ; An ni ' so fhuair mi a mach.' Feudaidh sibh
earbsa as mar ni a ta ro fhior, agus a bhi làn chinnteach
uime, ' Feuch so ! ' suidhichibh bhur suilean air, mar ni as
airidh air smuaintibh domhain agus cudthromach, eadhon,
gu bheil nàdur an duine a nis air a thruailleadh ; ach cha'n
ann o Dhia a bha'n truaiUidheachd sin, oir 'rinn e an duine
dìreach;' ach is ann uapa fèin a bha i, ' dh' iarr iad iomadh
innleachd a mach.'
An teagasg,— Rinn Dia an duine gu li-iomlan ionraic.
Is i so staid na neo-chiontachd san do shuidhich Dia
an duine san t-saoghal. Tha 'n staid so air a' cur an ceiU,
sua Scriobtuiribh naomha gu h-aithghean-, an coimeas ris
na staidean a leanas ; oir cha do mhair an staid so, ach
chaidh i tliairis mar fhaileas, do bhrìgh gu'n do mhi-ghnath-
aich an duine saorsa a thoile. Feòraichidh mi, Sa'
tìheud ùit, Mu f hìreantachd na staid san do chruthaicheadh
an duine. — San dara àite, Leigidh mi ris dhuibh cuid do
'nt-sonasabha'n co-chuideachdagusa' leantuinnna staid so.
J/u dheireadh, Ni mi cleachdadh do'n teagasg gu h-iomlan.
Mu cheud fhìreantachd an Duine.
Sa' cheitd àit, Do thaobh fìreantachd na staid so, thoir
fa 'near, marfhireantachd neo-chruthaichte gur i fireantachd
Dhè, an t-aon àrd-riaghailt ; tha gach uile fhìreantachd
chruthaichte, co dhuibh as ann an daoinibh no an ainglibh
a tha i a' co-sheasamh ann an aontachadh leis an lagh, Cha
'n urrainn Crèutair anu an seadh spioradail, gun a bhi ann
an comain Dhè, do thaobh a ghniomhara agus a chomasau,
ni s' mò na 's urrainn dha ann an seadh nadurra, gun a bhi
'na chomain. Is èigin do 'n chrèutair, raar chrèutair,
aideachadh, gur e toil a Chruitheir an àird-riagliailt ;
oir mar nach urrainn e bhi as eugmhais, mar sin cha'n ur-
rainn dha gun a bhi air a shon, agus a rèir a thoile ;
gidheadh cha 'n 'eil lagh a' ceaugal gus am bheil e air
fhoiUseachadh. Agus uaithe so tha e soilleir, gu 'n robh
lagh ann fuidh'n robh an duine mar chrèutair reusanta 'na
chruthachadh ; agus gu'n robh an lagh so air fhoiUseach-
adh dha. ' Rinn Dia an duine dìreach, deir an bonn tea-
gaisg : Tha e air a roimh-chiallachadh ann an so, gu'n
robh lagh ann ris an robh e air a chumadh 'na chruthach-
adh ; mar an uair a tha ui sam bith air a dheanamh a
rèir riaghailt, gur èigin gu 'm bi an riaghailt fèin air a
roimh-chiallachadh. Uaith sin feudaidh sinn fhaicinn,
gu 'm b'e so lagh siorruidh, neo-atharraichte na firean-
tachd a bh'air a choimhlionadh anns gach puinc dheth, leis
an dara Adhamh, aig am bheil an inntinn f heolmhor a' cur
'na aghaidh ; air am bheil cuid do bheachd dorcha fathast
am measg nam Paganach, muinntir 'aig nach 'eil an lagh, a
ta 'naulagh dhoibh fèin,' Rom. ii. 14. Ann an aon fhocal,
'se so a' cheart lagh a bha'n dèigh sin air a chur sios anns
na ' deich àitheanta,' agus air a chur an cèiU gu foUaiseach,
do na h-Isi-aelich air sliabh Shinai, ris an abair siun 'Lagh
nam modhanna ;' agus bha fireantachd an duine a' co-shea-
samh ann an co'-fhreagradh do 'n lagh no do 'n riaghailt
so. Gu h-àraid, tha dà chomli-fhreagradh air an iarraidh
air an duino ; comh-fhreagradh buaghan anama ris an
lagh, ris am feud thu radh 'fireantachd naduir,' agus comh-
f hreagradh uile ghniomhara ris an lagh, ris an abrar ' fi-
reantachd ghnìomh.' A nis, rinn Dia an duine fireantaan
nàdur,bha'u duine ri e fèin a dheanamhfireantaan gniomh:
b'e a' cheud aon an gnè a chuir Dia 'na laimh, agus b'e an
dara aon a bhuil bu chòir dha dheanamh dlieth. 'Se suim
na thubhairtmi, gu 'm bi 'n fhìreantachd san robh an duine
air a chruthachadh, co'-f hreagradh do uile blmaghaibh agus
uile chumhachdaibh an anama ri lagh nam modhanna. Is i
so ris an abair siun ' a' cheud f hireautachd,' leis an robh an
duine air tùs air a chòmhdachadh. Feudaidh sinn beachd
a ghabhail orra anns na tri uithibh a lcanas.
5
Sa' cheud àit, Bha tuigse 'n duine 'na lòchran soluis. Bha
eòlas iomlan aig air an lagh, agus air a dhleasdanas da rèir
sin. Bha e air a dheanamh a rèir coslais Dhè, agus
uime sin cha b' urrainn dha bhi dh' easbhuidh eolais, a ta
'na earrann do'n choslas sin, Col. iii. 10. Tha an nuadh
dhuine air ath-nuadhachadh ann an eòlas, a rèir iomhaigh
an ti a chruthaich e.' Agus gun amharus, bha so iom-
chuidh, gu dheanamh comasach air làn-umhlachd a thabh-
airt, a chionn nach urrainn umhlachd a bhi a rèir an
lagha, mur 'eil i a' sruthadh o mhothachadh air àithne
Dhè a bhi g'a h-iarraidh, Tha e fior, nach robh aig
Adhamh an lagh scriobhta air clàir chloiche ; ach bha e
scriobht' air inntinn, do bhrigh gu'n robh eòlas an lagha air
a chomh-chruthachadh leis. Dhaingnich Dia air anam e
agus rinn se e 'na lagh dha fein, mar a tha fuigheall am
measg nan cinneacha' taisbeanadh, Rom. ii. 14, 15. Agus
do bhiìgh gu'n robh an duine air a dheanamh 'na bheul do
'n chruthachadh, gu Dia a ghlorachadh 'na oibribh, tha
aobhar againn a chreidsinn gu robh gu nàdurra fior-eòlas
aig air oibribh Dhè. Tha dearbhadh againn air so anns
gu'n d'thug e ainmean air beathaichibh na macharach sin
uile a rèir an naduirean fa leth. ' Ge b'e ainm a thug
Adhamh air gach crèutair beò, b'e sin a b' ainm dha,
Gen. ii. 19. Agus tha'n uachdranachd a thug Dia dha os
ceann nan creutairean, gufeum measarra dheanamh dhiubh
a rèir a thoile, (do ghnàth ann an umhlachd do thoil Dhe,)
a' taisbeanadh gu'n robh eòlais aig air an uàduiribh fa leth.
Agus a thuilleadh air so uile, tha 'm fior-eolas bh' aig air
an lagh a' dearbhadh an eòlais laghail a bh' aige mughnoth-
aiche saoghalta òrduchadh, gnothaiche, a thaobh lagh Dhè,
' a riaghlas duine maith le ceartas,' Salm cxii. 5.
San dara àite, Luidh a thoil dìreach ri toil Dhè, Eph.
iv. 24. Cha robh truaillidheachd 'na thoil, cha robh fiar-
adh no claonadh a chum uilc, oir is peacadh, sin, mar is
ceart a ghoirear dheth ; uaith so a deir an t-Abstol, Rom,
vii. 7. ' Cha b' aithne dhomh peacadh, ach tre'n lagh ;
oir cha bhiodh eòlas agam air sannt, mur abradh an lagh,
na sanntaich.' Claonadh a chum uilc, is e sin da rireadh
tobar a' pheacaidh, agus uime sin neo-fhreagarach ris an
ionracas agus an treibh-dhireas a tha 'm bonn teagaisg gu
soilleir a' dearbhadh a bh' aige 'na chruthachadh. Bha
toil an duine an sin.'gu nadurra ag amharc, agus ag aomadh
a3
6
n Dia agus ri maitheas, ged a bha i caochlaidheach. Bha
an toil, 'na ceud deilbh, air a h-aomadh gu toil a Chruith-
eir a' leantuinu, mar tha'm faileas a' leantuinn a' chuirp ;
agus cha robh i air a fàgail ann an tomhas cothrom-
aiche gu maith agus olc : oir nam biodh i mar sin,
cha bhiodh an duine direach, uo ann an nàdur freagarach
ris an lagh, nach mò a dh' fhuilingeas do 'n chrèutair a
bhi aon mhionaid, gun a bhi 'g aomadh ri Dia mar àrd-
chrioch, na dh' fhulaingeas e do 'n duine bhi 'na dhia dha
fèin, Bha 'n lagh air a dhaingneacliadh air anam Adh-
aimh : a nis tha so, a rèir au nuadh choimhcheangail,
leis am bheil iomhaigh Dhe air a h-aiseag, ann an dà ni,
1. A' cur an lagha san inntinn ; a ta ciallachadh eòlas
air : 2. Ga sgiobhadh anns a' chridhe ; a ta ciallachadh
aomaidhean anns an toil freagarach ri aitheantaibh an
lagha, Eabh. viii. 10. Air chor, as mar bheir sinn fa'near
do 'n toil, 'nuair a tha i air à^nuadhachadh le gràs, gu
bheil i leis a' ghràs sin ag aomadh gu duchasach gus a'
cheart naomhachd a tha'n lagh ag agradh anns gach ear-
rann dheth ; mar sin bha toil an duine, 'nuair a bheir sinn
fa'near dha, mar a rinn Dia an toiseach e, sgeudaichte le
aomadh nadurra gus na h-uile na a ta air an àithne leis
an lagh. Oir ma tha iadsan a ta air an ath-ghineamh-
uin 'nan luchd comh-pairt do 'n nàdur dhiadhaidh, mar
gun teagamh a ta iad ; oir mar sin a deir an Scriobtur,
2 Pead. i. 4, agus mu tha'n nadur diadhaidh a' ciallachadh
ni nach lugha na aomadh a' chridhe gu naomhachd, mar
sin gu cinuteach, cha b'urrainn toil Adhaimh a bhi dh' eas-
bhuidh na naomhachd so, oir annsan bha iomhaigh Dhè
iomlan. Is fior gu bheil e air a ràdh, Rom. ii. 14, 15,
Gu 'm bheil na Cinnich a' nochdadh obair an lagha sgriobh-
ta 'nan cridheachaibh ; ach tha so a mhàin a' nochdadh an
eòlais air an lagh sin mar a ta e : ach tha 'n t-Abstol a
«;hum nan Eabhruidheach, 'sa chaibdeil a dh' ainmicheadh,
a' gabhail an fhocail cridhe an seadh eile; 'ga eadar-dheal-
lachadh gu soilleir o'n inntinn. Agus is èigin aideachadh,
'iiuair a tha Dia a' gealltainn, sa' choimhcheangal nuadh,
"Gu "n sgriobh e a lagh ann an cridhcachaibh a phobuiU,"
gu bheil e ciallachadh ui nach 'eil idir aig ua Ciunich ; oir
ged tha breithneachadli ac' air 'nan inntiuuibh, tha'n
cridheachan a' dol rathad oile: fhuair an <o27claouadh agus
aomadh a tha calg dhireach an aghaidh an lagha sin.
Agus uime sin, is èigin do'n fhocal, anns an t-seadh so, a
bhi ciallachadh a thuiUeadh air breithneachadh na h-inu-
tinn gu bheil aomadh na toil a' dol leis ; oir ged tha'n
t-aomadh so air a choimeasga le truaillidheachd anns a'
chreutair nuadh, bha e fior-ghlan ann an Adhamh, 'na
threibhdhireas. Ann an aon fhocal, mar a b' aithne do
Adhamh toil a mhaighstir a thaobh dleasdanais, mar sin
sheas a thoil ris na b' aithne dha.
SariHreas àite, Bha aignidhean an duine, riaghailteach,
glan, agus naomha ; nithe a ta 'nan earrann f hèumail do 'n
treibhdhireas san robh e air a chruthachadh. Tha 'n
t-Abstol a' cur suas athchuinge ann 2 Tes. iii. 5. 'Gu seòladh
an Tighearn bhur cridheacha chum gràidh Dhè' 'Se sin,
" Gu deanadh au Tigheam bhur cridheacha dìreach ;"
no, gu d' thugadh e orra luidhe direach ri gradh Dhè :
agus tha ar bonn teagaisg ag innseadh dhuinu, gu 'n robh
an duine mar so air a dheanamh dìreach. Tha 'n nuadh
dhuine air a chruthachadh ann am fireantachd agus ann am
fior-naomhachd, Eph. iv. 24. A nis, feudaidh an naomh-
achd so, mar a ta i eadar-dhealaichte o f hireantachd, a
bhi cialiachadh fior-ghloine agus deadh riaghailt nan aig-
nidhean. Agus mar so, an t-Abstol, l 'Tim. ii. 2. Is
aill leis fir a dheanamh urnuigh ' a' togail suas lamha naomh-
a, gun f heirg, gun amharus ;' do bhrigh mar nach f haicear
dealbh na grèine ann an uisge salach ; mar sin tha 'n cridhe
a ta làn a dh' aignidhean neoghlan agus mi-riaghail-
teach neo-iorachuidh air co-chomunn diadhaidh. Cha 'n
'eil teagamh, nach robh ua h-iarrtuis anns an duine a ta 'g
èirigh 0 'n chorp a' dol a mach an dèigh chuspairean a
bheireadh riarachadh do bhuaidhibh a' chuirp. Oir do
bhrigh gu'n robh an duine air a dheanamh suas do chorp
agus do anam, agus gu'n d'rinn Dia an duine so gu e fèin a
ghlorachadh agus a mhealtuinn ; agus a chum na criche so,
gu'n gnathaicheadh e a chreutairean, ann an umhlachd d'a
uachdranachd fèin : tha e soilleir gu'n robh toil an duine
gu uadurra air a h-aomadh gu maith spioradail agus moth-
achail ; gu h-àraid gu maith spioradail, an t-àrd-mhaith,
mar àrd chrioch. Agus uime sin, bha gach gluasad agus
iarrtus a bha sruthadh o'n chorp fuidh cheannsal d'a misan
agus d'a thoil, a luidh direach ri toil Dhè ; agus cha robh iad
anns an ni bu lugha 'na h-aghaidh. Mur biodh e mar sin,
bhiodh e air a dheanamh suas do nithibh a tha'n aghaidh
a cheile ; air d'a anam a bhi gu nadurra ag aomadh ga Dia,
mar a chrioch mhòr anus a' chuid a b'airde dheth ; agus
an t-anam ceudna bhi 'g aomadh gus a' chreutair mar a
chrioch mhòr anns a' chuid a b'isle dheth, mar a deir iad ;
ni a ta do-dheanta ; oir cha'n urrainn duine san aon uair
dà chrioch a bhi aige. Bha aiguidhean an duine ma ta,
'na cheud staid saor o gach salachar, saor o gach tinneas agus
galar, do bhrigh gu'n robh iad fuidh umhlachd dhligheach
d'a reusan soilleir, agus d'a thoil naomh. Bha cumhachd
aige mar au ceudna, gu dheanamh a reir a thoile, cumhachd
gus a' mhaith a dheanamh, a bha fios aige bu choir a bhi
deanta, agus a dh'ionnsuidh an robh a thoil ag aomadh,
eadhon, uile lagh Dhe a choimhUonadh. Mur biodh e mar
sin, cha'n iarradh Dia umhlachd iomlan uaithe ; oir, a bhi
ag ràdh, gu bheil an Tighearn ' a' tional san ionad anns nach
do sgaoil e,' is droch thoibheum e, an aghaidh an De
mhaith, agus fhial, Mat. xxv. 24, 25.
0 na chaidh a ràdh, feudar fhaicinn, Gu'n robh a' cheud
f hireantachd a mhinich sinn iomlan agus nadurra, gidh-
eadh caochlaidheach,
Sa' cheud àiU Bha i iomlan ; araon d'a thaobh san aig an
robh i, (an duine gu h-uile,) agus a cuspair (an lagh gu
h-uile,) lomlan a deiream, d'a thaobhsan aig au robh i ; oir
bha'n f hireantachd so a' comhdachadh an duine gu leir : bu
thaois-gheur bheannaichte i, a thaosnaich am meall uile.
Cha robli aon tarrainn mcarachdach am pàiUiuu nàduir au
duine, 'nuair a chuir Dia suas e, ciod air bith mar tha e
a nis air a chur as a cheile. Bha'n duine an sin, naomh 'na
anam, 'na chorp, agus 'na spiorad. Am feadh 'sa mhair an
t-anam neo-thruailUdh, bha ionad còmhnuidh air a clmmail
glan, agus gun smal : bha buill a chuirp 'nan soithichibh
coisrigte, agus 'nan armaibh fireantachd. Bha gleachd
eadar feoil agus spiorad, rèusan agus miann ; eadhon au
claonadh bu lugha gu peacadh, no gu ana-mhiann feolmhor
anns a' chuid a b'isle do 'n anam, gu h-uile neo-f hreagarach
ris an treibhdhireas so san robh au dume air a chruth-
achadh ; agus bha so air a dheilbh gu sgail a chur air
truaillidlieachd nàduir au duine, agus gu duibh-uèula chur
air gràs Dhe ann an losa Criosd : Tha e ro chosmhuil ri
caiunt Adhaimh 'nuair a thuit e, a tha fàgail a' pheacaidh
aig dorus a Cliruitheir, Gcn. iii. 12. " A' bhean a thug
tlm gu blii maille rium, tliug ise dliomh do'n chraoibh.
9
agus dh' ith me." Ach mar a bha'n f hireantachd so iomlan,
d'a thaobhsan aig an robh i, a chionn gu'n do chomhdaich
i an duine gu h-uile ; mar sin, mar an ceudna, bha i iom-
lan thaobh a' chuspair an Lagìi naomh. Cha robh ni
anns an lagh, ach ni bha freagarach r'a rèusan agus r'a
thoil, mar a rinn Dia e ; bha anam air a chumadh ann
am fad agus ann an lèud, ris an àithne, ged tha i ro-
fharsuinn. Air chor as nach e mhain gu'n robh a' cheud
fhireantachd so iomlan ann an ruigsin air an duine gu
h-uile, ach mar an ceudna iomlan anns na h-uile bhuaidh
do'n duine.
San dara àite, Mar bha'n f hireantachd so iomlan, mar
sin bha i nàdurra dha, agus cha robh i os ceann nàduir anns
an staid sin. Cha'n e nach fheudadh e bhi d'a h-eas-
bhuidh, agus a bhi fathast 'na dhuine, oir nam biodh e mar
sin, cha b'urrainn dha a call a dh'easbhuidh a dhearbh-bhith
a chall : ach bha i co'-cheangailte ris. Bha e air a chruth-
achadh leatha ; agus bha i freagarach ris an iomlaineachd
anns an robh an duine, mar a thainig e mach o làimh Dhe :
iomchuidh gu dhaingneachadli ann an staid threibhdhirich.
Gidheadh, san ireas àite, Bha i caochlaidheach : b'fhir-
eantachd i a dh'f heudta chall, mar tha soilleir o'n truaighe
a lean. Cha robh a thoil caoin-shuarrach gu maith no gu
h-olc, shuidhich Dia ris a' mhaith a mhàin i, gidheadh cha
do shuidhich e a h-aoman air chor as nach b'urrainn dhi
atharrachadh. Ni h-eadh, Bha e'n comas dhi tionndadh
gu olc ; agus sin a mhain leis an duine fèin, air do Dhia
cumhachd gu leòir a thabhairt dha gu seasamh anns an
treibhdhireas so, nan toilicheadh e. Na biodh gearan
aig duine sam bith air obair Dhè anns a' chiiis so, oir nam
biodh Adhamh fireanta ann an dòigh neo-chaochlaidheach,
b'fheudar gu'm bitheadh e mar sin a thaobh naduir, no
le saor-thiodhlac : Cha b'urrainn dha bhi mar sin a thaobh
nàduir, oir buinidh sin a mhain do Dhia, agus tha e neo-
roinn-phairtichte ri creutair sam bith ; nam b'ann le saor-
thiodhlac, cha d'rinneadh eucoir air, ann an cumail uaithe
an ni nach b'urrainn dha thagar. Daingneachadh ann an
staid fhireanta, is duais gràis e, air a thabhairt air son
buanachaidh firinneach trid staid na deuchainn ; agus a
bhitheadh air a tabhairt do Adhamh, nan seasadh e mach
an ùine dh'orduicheadh airson deuchainn leis a Chruithear :
Agus a ta da rèir sin air a tabhairt do na naoimh, airson
10
toillteanais Chriosd, a bha umhal eadhon gu bàs. Agns an so
tha barrachd aig creidmhich air Adhamh, anns nach urrainn
iad gu bràth tuiteam gu h-iomlan, no gu h-uile o ghràs.
Mar so bha'n duine air tùs fireanta, air dha bhi air a
chruthachadh a rèir coslais Dhè fèin, Gen. i. 27. ata a'
co'-sheasamh ann an dearbh bhuaighibh an eòlais, na fir-
eantachd, agus na naomhachd, Col. iii. 10 ; Eph. iv. 24.
Bha gach ni a riun Dia ro mhaith, a rèir an naduirean fa
leth, Gen. i. 31. Agus mar sin bha'n duine direach agus
maith, air dha bhi air a dheanamh a rèir iomhaigh-san a ta
maith agus direach, Salm xxv. 8. As eugmhais so, cha
b'urrainn e freagradh do'n chrich mhòir a bha 'na chruth-
achadh, ni a b'e eòlas a ghabhail air Dia, gràdh agus seir-
bhis a thabhairt da a rèir a thoile. Cha b'urrainn dha bhi
air a chruthachadh air dòigh eile ; oir b'èigin da bhi co'-
f hreagarach ris an lagh, 'na bhuaighaibh, 'na nàdur, agus
'na iarrtuisibh, no bhi an aghaidh sin ; mu bha e air a
chruthachadh mar sin, bha e fireanta ; agus mu bha e an
aghaidh sin, bha e 'na pheacach ; ni a ta neo-reusanta agus
uamhasach ri smuaineachadh,
MU CHEUD SHONAS AN DUINE.
San dara àite, Leigidh mi f haicinn cuid do na nithibh
a bha'n co'-chuideachd no a shruth o fhireantachd ceud
Btaid an duine. Tha sonas a' sruthadh o naomhachd ; agus
mar a bha'n staid so naomh, mar sin bha i sona.
Sa' cheud àit, Bha'n duine aig an àra sin, 'na chreutair
ro ghlormhor. Tha aobhair againn a bhi smuaineachadh,
mar a dhealraich aghaidh Mhaois 'nuair a thainig e nuas
o'n t-sliabh ; gu'u robh aig an duine gnùis soilleir agus
taitneach agus maiseacli, am feadh 'sa bha e fathast gun
dorchadas sam bith ann. Ach a cheann gu bheil Dia fèin
glormhor ann an naomhachd, Ecsod. xv. 11. is cinnteach
gu'n d' rinn a' mhaise spioradail a chuir Dia air an duine
'nuair a chruthaichcadh eT 'na chrèutair fior-ghlormhor
e ! 0 cionnus a dheah-aich solus 'na chaithe-beatha naomh
gu glòir a Chruitheir I am feadh nach robh anns gach
uile ghniomh ach boilsgeadh deah'ach do'n t-solus ghlor-
mhor neo-choimeasgta sin, a chuir Dia a suas 'na anam ;
ara feadh a mhair an lòchran gràidh sin, a shoillsich o
nèamh a' lasadh 'na chridhe, mar anns an ionad naomh ;
11
agus am feadh a bha lagh an Tighearn, a chuireadh san
taobh a stigh dheth le meur Dhè, air a choimhead mar
anns an ionad as ro-naomha ! Cha robh neo-ghloine ri
fhaicinn o'n taobh a mach ; cha robh claonadh anns na
suilibh an dèigh ni truaillidh sam bith ; cha do labhair au
teanga cainnt sam bith, ach cainnt nèirah ; agus ann an
aon fhocal, bha " Mac an Righ uile glormhor an taobh a
stigh, agus bha 'eudach air oibreachadh le h-òr."
San dara àite, B'e cuspair fabhair nèimh e. Dheal-
raich e gu soiUeir ann an iomhaigh Dhè, nach urrainn gun
ghradh a thabhairt d'a iomhaigh fèin, ciod sam bith àite
ara bheil i. Fhad 'sa bha e 'na aonar san t-saoghal, cha
robh e 'na aonar, oir bha Dia maiUe ris. Bha a chomh-
chomunn agus a chorah-labhairt r'a Chruithear do ghnath :
oir fathast cha robh ni sam bith gu aghaidh Dhè a thionn-
dadh air falbh o oibre a lamh fèin, oir fathast cha d'thainig
peacadh a steach, an ni a mhain a b'urrainn am bearn a
dheanamh.
Le deadh-ghean Dè, bha e »r~.ardachadh gu bhi ann
an co-bhoinn ri neamh anns a' cheud choimhcheangal,
ris an abrar coimhcheangal nan gniomh. Chuir Dia an
lagh a thug e dha 'na chruthachadh ann an suidheachadh
coimhcheangail, san robh umhlachd iomlan air iarraidh mar
chumha ; b'e beatha an ni a bh'air a gheaUtainn, agus b'e
bàs am peanas. A thaobh a churaha, b'e aon earrann rahòr
do'n lagb naduir, gu'n creideadh an duine ciod air bith a
dh'f hoillsicheadh Dia, agus gu'n deanadh e ciod air bith a
dh'aithneadh e ; de rèir so, air do Dhia an coirahcheangal
so dheanarah ris an duine, leudaich e dhleasdanas ann an
toirmeasg dha itheadh do chraoibh an eòlais mhaith agus
uilc : agus b'e 'n lagh raar so air a leudachadh, riaghailt
umhlachd coimhcheangail an duine. Cia cho so-dheanta
'sa bha na uithe so dhasan aig an robh an lagh naduir
sgriobhta air a chridhe ; agus an lagh sin 'ga aomadh gu
umhlachd a thabhairt do lagh no h-aithne so a dh'fhoill-
sicheadh dha, raar tha e soilleir le guth ard, (Gen, ii. 16.)
air dha bhi cho f hurasda ri dheanarah ? Agus gun araharus
bha e ro iomchuidh gu'm bitheadh riaghailt agus brigh
umhlachd a' choirahcheangail raar so air au leudachadh ;
air do'n ni a chuireadh ris, a bhi ann fèin co dheas, far an
robh umhlachd glan, gu tionndadh ri toil Dhè, an dearbh-
achd as soiUeire air fior-urahlachd, agus air da sin a bhi
12
o'n taobh a mach, o'm faicte umhlachd no eas-umhlachd
air dòigh ro shoilleir. A nis air a' chumha so, gheall Dia
beatha dha ; buanachadh nabeatha nadurra, annan coimh-
cheangal anama agus cuirp ; agus beatha spioradail ann
an deadh-ghean a Chruitheir : gheall e dha mar an
ceudna beatha shiorruidh air nèamh, gus an rachadh e
steacb, 'nuair a chaitheadh e aimsir a dhearbhaidh air
thalamh, agus an uair a chitheadh an Tighearn iomchuidh
atharrachadh gus an Aros is airde. Bha'n gealladh so air
beatha air a ghabhail a steach ann am bagradh a' bhais a
ta air ainmeachadh, Gen. ii. 17. oir an uair a ta Dia ag
radh, "Anns an la dh'itheas tu dheth, gu cinnteachbasaich-
idh tu ;" tha e mar an ceudna a' ciallachadh, " Mur ith
thu dheth mairidh tu gu cinnteach beò," agus bha so air a
dhaingneachadh le Seulacraoibh eileanns a'gharadh, risan
goirte, ' Craobh na beatha,' o'n robh e air a dhruideadh a
mach, an uair a pheacaich e, Gen. iii. 22, 23. " Air eagal gu
sineadh e mach a lamh, agus gu'n gabhadh e mar an ceud-
na do chraoibh na beatha, agus gu 'n itheadh e, agus gu'm
biodh e beò gu siorruidh. Air an aobhar sin, chuir an
Tighearn Dia a mach e à garadh Edein." Gidheadh
cha'n fheudar a smuaineachadh, gu'n robh beatha agus
bàs an duine an crochadh a mhain ris an aon ni so mu'n
mheas-thoirmisgte, ach air an lagh gu iomlan ; oir mar
sin a deir an t-Abstol, Gal. iii. 18. A ta e sgriobhta, " Is
malluichte gach neach nach bnanaich anns nah-uile nithibh
a ta sgriobhtaann an leabhar an lagha.chum an deanamh."
B'e am meas toirmisgte earrann fhoiUsichte do chreidimh
Adhaimh ; agus mar sin b'f heudar gu'm biodh e air a chur
gu soiUeir fa chomhair : ach a thaobh an lagh uadurra
b'aithne dha gu nadurra gu'm b'e bàs duais ua h-eas-
umhlaclid ; oir cha robh na Cinnich fèin aineolach mu'n ni
so ; " Muinntir d'an aithne ceartas Dè gu bheil iadsan a
ni an leithide sin do nithibh toillteanach air bàs." Rom. i.
32. Agus a thuiUeadh air so, dhaingnich an gealladh a
bh' anns a' bhagradh, bcatha Adliaimh, a reir a choimh-
cheangail, f had 'sa bhcireadh e umhlaclid do'n lagh nadurra,
a chuireadh ris an dearbh-aithne sin ; air chor as nach
robh feum aige gu'm biodh ni sam bith air ainmeachadh dha
sa' choimhchcangal, ach na bhuineadh do itheadh a' mheas
thoirmisgte. Gu'n robh beatha shiorruidh air neamh air
a gealltuinn sa' choimhcheangal so, tha e soilleir do bhrigli
13
gu'm b'e am bagradh peanas siorruidh ann an ifrinn : ui
'nuair a dh' fhàg an duine e fèiu buailteach dha, bha
Criosd air a ghealltuinu a chosnadh beatha maireannaich
le 'bhàs, Agus tha Criosd efèin a' miueachadh geallaidh
coimhcheangail nan oibre mu thirachioU beatha mair-
eannaich, 'nuair tha e gealltuinn cumha a' choimhcheangail
sin do dhuine òg uaibhreach, neach ged nach robh stòras
Adhaimh aige, a bha gidheadh, ag iarraidh dol a steach gu
beatha ann an rathad oibreachaidh, mar bha Adamh gu
dheanamh fuidh'n choimcheangal so, Mata xix. 17. " Ma's
àill leat dol a steach chum na beatha, ('se sin ri ràdh, beatha
mhaireannach le deanadas, rann 16) coimhid na h-àitheanta. ■— •*^
B'e bàs ampeanas, Gen. ii, 17. " Anns an là dh' itheas
tu dheth, gu cinnteach bàsaichidh tu," Bha'm bàs a bh'air
a bhagradh, mar bha bheatha a bh'air a geaUtuinn, agus sin
gu ro-cheart, eadhon, bàs aimsireil, spioradail, agus sior-
ruidh. Tha na thachair a' mineachadh so ; oir anns a'
cheart là san d'ith e dheth, bha e 'na dhuine marbh san
lagh ; ach cha do chuireadh a bhinn an gniomh air baU, a
chionn gu'n robh a shliochd 'na leasraibh, agus gu'n robh
coimhcheangal eile air uUuchadh : gidheadh, f huair a chorp v.^ ^
air an là sin fèin a bhuiUe-bàis agus dh'fhàs e bàsmhor < '• .'^
Rinn bàs mar an ceudna greim air anam ; chaiU e a cheud
f hireantachd, agus deadh-ghean Dhè ; mar dhearbhadh air
so, gabh beachd air a bhioradh agus air a ghearradh coguis,
a thug air e fèin fholach o Dhia. Agus dh'f hàs e buailt-
each do bhàs siorruidh, a leanadhgu cinnteach air a dhèigh,
mur bitheadh Eadar-mheadhonair air uUuchadh, a fhuair
ceaugailte e ann an cuibhrichibh a' bhàis, mar cheannairc-
each uUamh gu bhi air a chur gu dìth. Mar so tha beachd
ath-ghearr air a thoirt air a' choimhcheangal gus an d'thug
an Tighearn an duine, ann an staid na neo-chiontachd.
Agus an ni suarach leibhse, gu'n robh talamh mar sin
ann an co-chomunn ri neamh ? Cha b'urrainn so bhi air
a dheanamh do neach ach dhasan air am bu toil le Righ
neimh urram a chur. Bu ghniomh gràis e, airidh air an
Dia ghràsmhor a bha ann an deadh-ghean da ; oir bha
gràs agus saor-ghean maith anns a' cheud choimhcheangal,
ged a bha saoibhreas ro phailt d' ghràis, (mar a deir an.
t-Abstol ris, Eph. ii. 7.) air a ghleidheadh airson an dara •
coimhcheangail. Gu cinnteach bu ghniomh gràis, deadh-
ghean, agus irioslachaidh iongantach ann an Dia, gu'n
14
rachadh e steach ann an coimhcheangal ; agus a leithid
sin do choimhcheangal r'a chrèutair fèin. Cha robh an
duine fuidh a riaghladh fein, ach fuidh riaghladh Dhè :
agus cha robli ni sam bith aige leis an oibricheadh e ach na
fhuair e o Dhia. Cha robh coimeas sam bith eadar an
obair agus an duais a bh'air a gealltuinn. Roimh'n choimh-
cheangal sin, bha'n duine fuidh cheangal umhlachd iomlan,
a chionn gu'n robh a thaice nàdurra air Dia : agus b'e'm
bàs gu nàdurra duais a' pheacaidh, a dh'iarradh agus a dh'
agradh ceartas De, ged nach biodh riamh coimhcheangal
sam bith eadar Dia agus duine : ach bha Dia saor ; cha
b'urrainn duine gu bràth beatha shiorruidh agradh mar
thuarasdal d'a obair, mur biodh a leithid so do choimh-
oheangal ann. Dh' fheudadh Dia a chrèutair fèin ord-
uchadh mar a chitheadh e iomchuidh : agus ged a sheasadh
e 'na threibhdhireas co fhad as a sheasadh an saoghal,
agus ged nach bitheadh coimhcheangal a' gealltuinn beatha
maireannaich dha airson umhlachd ; dh' fheudadh Dia a
làmh-chuideachaidh a tharruing uaithe mu dheireadh, agus
a thoirt air snàgadh air ais gu broinn na neo-ni o'n d' thug
an t-uile-chumhachd a mach e. Agus ciod a choire bhiodh
an sin, 'nuair nach d'thug Dia air ais ach an ni a thug e gu
saor ? Acli a nis air do'n choimhcheangal a bhi deanta,
tha Dia a' teachd fuidh fhiachaibh d'a fhireantachd fèin :
ma ni duine obair, feudaidh e an duais a thagar air stèidh
a' choimhcheangail. Is maith a dh'fheudadh na h-aingle
an sin, air dha bhi air a thogail gus an àrd-inbhe so, an
fhàilte sinthoirt dha, "Fàilte dhuit, o thusad'an do nochd-
adh mòr dheadh-ghean I a ta'n Tighearna maille riut."
San treas àite, Rinn Dia 'na uachdaran air an t-saogh-
al e, 'ria phrionnsa thar na creutairean is isle, 'na thigh-
earna coitchionn agus 'na cheannard na talmhainn uile.
Thug a Chruithear uachdranachd dha os ceanu iasg na
fairge, agus os ceann eunlaith nan spèur, os ceann na tahnh-
ainn uile, seadh, agus os ceann gach ni beo a ta gluasad air
an talamh : Chuir e gach ni fochosaibh, Salm viii. 6, 7, 8.
Thug e comas da gnàthachadh agus orduchadh measarra
dheanamh do na creutairibh a ta air an talamh, san fhairge,
;igus sna spèuraibh. Mar so b'e an duine fcar-riaghkidh
mar gu b'ann an àite Dho anns an t-saoghal a's isle ; agus
bha'n tighearnas so mar choslas air àrd-uachdranachd Dhe.
Bha so ann an co-pairt eadar an duine agus a' bhean, ach
15
bha aon ni sonraichte aig an duine, a bhuin dha fèin eadh-
on, gu'n robh uachdranachd aige os ceann na mna mar
an ceudna, 1 Cor. xi. 7. Faic, mar thainig na creutair-
ean d'a ionnsuidh, a dh' aideachadh an umhlachd agus a
thoirt urram dha mar an tighearn : agus sheas iad gu
samhach 'na làthair, gus an d' thug e ainmean orra mar a
chuid fèin, Gen. ii. 19. Chuir aghaidh an duine fiamh
orra : sheas na creutairean bu chalma le ioghnadh, gu
ciùin agus gu samhach a' toirt urram dha mar an tighearn
agus an uachdaran ! Mar so dha duine air a chrùnadh le
glòir agus urram, Salm viii. 5. Bhuiu an Tighearna ro-
fhialaidh agus ro-thoirbheartach ris ; chuir e gach ni fo
chosaibh ; chum e aon ni a mhàin uaith, aon chraobh anns
a' ghàradh, eadhon craobh eòlais a' mhaith agus an uilc.
Ach feudaidh gu'n abair thu, Agus am bu mhòr leis so
a thoirt dha? Freagaiream, Cha bu mhòr, ach 'nuair a rinu
e mar so naomh agus sona e, chuir e gu giàsmhor am
bacadh so air, nibha'nanàdur fèin'na thaic agus 'nachomh-
nadh gu churaail o thuiteam. Agus so a deiream airson
nan tri aobhair so ! (1.) Mar abha e ro-iomchuidh airson
onoir Dhè, a rinn an duine 'na uachdaran air an t-saoghal
a's isle, gu'n dearbhadh e àrd-uachdranachd fèin os ceann
nan uile, le comhara faicsinneach àraid ; mar sin bha e
ro-iomchuidh airson tearuinnteachd an duine. Air do'n
duine bhi air a shuidheachadh aun am Pàras àluinn, bu
ghniomh gliocais neo-chriochnach, agus gràis mar an ceud-
na, aon chraobh a chumail uaithe mar theisteas faicsin-
neach gur èigin da na h-uile nithe a shealbhachadh o
Chruithear, mar àrd cheannard; a chum as 'nuair a
chunnaic se e fèin 'na uachdaran air na crèutairibh
nach dìchuimhnicheadh e gu'n robh e fèin do ghnàth
'na iochdaran do Dhia. Bha so mar chuimhneachan air
a thoirt da o nèamh air a staid chaochlaidhich, gu bhi air
a thaisgidh suas leis, a chum a mhòr-chaithris. Oir bha'n
duine air a chruthachadh le saor thoil gu maith, air an
robh craobh na beatha 'na dearbhadh : ach bha 'thoil mar
an ceudna saor gu olc, agus bha chraobh thoirmisgte 'na
cuimhneachan da air sin. Bha i dha do ghnàth mar gu
b'ann 'na focal faire an aghaidh uilc, 'na comhara air a
cur mu choinneamh, a dh' iarraidh air a bhi air fhaiciU o
bhi air a phronnadh 'na bhloighdibh air carraig a' phea-
caidh. (.3.) Rinn Dia an duine direach, a' treòrachadh gu
16
Dia mar au àrd chrioch. Chuir e air muUach an t-sleibh e,
cosmhuil ri Maois a' cumail suas a làmhan ri nèamh :
agus mar a chum Aaron agus Hur suas làmhan Mhaois
(Ecsod, xvii. 10, 11, 12,) mar sin thug Dia do'n duine cu-
ma' direach cuirp, agus thoirmisg e dha itheadh do'n
chraoibh so ; gu chumail anns an t-seasamh thrèibhdhireach
sin, san robh e air a chruthachadh. Rinn Dia na beath-
aichean ag amharc sios chum na talmhainn, a nochdadh gu
biodh na shàsaicheadh iadsan air a thoirt as sin ; agus a
reir sin, tha'n talamh a' toirt seachad na tha freagarach
ri am feum-san ; nochd cruth direach cuirp an duine, a ta'g
amharc suas, gu'n robh a shonas os a cheann ann an Dia,
agus gu'm b'ann o nèamh, is cha b'ann o'n talamh a bha
e gu bhi sealltuinn air a shon. A nis theagaisg a' chraobh
sgiamhach so do'n do thoirraisgeadh dha itheadh, an ni ceud-
na dha ; nach robh a shonas a' co-sheasamh ann an sealbh-
achadh nan crèutairean,oirbhauireasbhuidh eadhon ann am
Pàras : air chor as gu'n robh a' chraobh thoirmisgte, da ri-
readh 'na làimh do na crèutairean uilo, a seòladh an duine
air falbh uapa fein gu Dia mar a shonas. Bha chraobh sin,
'na comhara air folamhachd, crochta mu chionneamh doruis
a chruthachaidh, air an robh sgriobhta, C/ia'n e so ffhois.
Sa' cheathramh àite, Mar bha siochaint iomlan aige
'na uchd fèin, mar sin bha ciùineas iomkn aige o'n taobh
a mach, Cha robh casaid sam bith aig a chridlie 'na agh-
aidh ; cha robh ni sam bith an sin aig a choguis r'a dhean-
amh, ach esan a stiùradh, co-aontachadh leis, agus a
shàsuchadh ; agus o'n taobh a mach, cha robh ni sam bith
a chuireadh dragh air. Bha 'n dithis shona a' caitheamh
am beatha ann an gràdh foirfidh ; agus ged a bha'n eòlas
farsuinn, fior, agus soiUeir, cha robh eòlas aca air nàire.
Ged bha iad lomnochd, cha robh ruthadh 'uan gruaidh-
ean ; oir cha robh am peacadh, siol na nàire, fathast air
a chur, Gen. ii. 25. agus cha robh an cuirp mhaiseadh co-
masach air dochair sam bith fhulang o na sionntaibh : air
an aobhar sin cha robli feum sam bith ac' air eididh, ni a
bha 0 thiìs 'na chorahara air ar nàire. Cha robh iad
buailteach do eushiintibh no do phian sam bith ; agus
ged nach robh iad gu 'm beatha chaitheadh ann an diomh-
anas ; gidheadh, air saothair, sgios, no fallas nan gruaidh-
ean, cha robh eolas ac' san staid so.
/S'a' chmgeadh ài<e,Bhacaithe-beatha do thoill-inntinn ghlan
17
•
agus do aoibhneas neo-thruaillidh aig an duine san staid so.
Ruith aimhnichean sòlais fiorghlan air a feadh. Bha'ntalamh
le thoradh, a nis 'na àrd ghloir ; cha d'thainig aon ni a steach
fathast a mhilleadh maise nan creutairean. Shuidhich Dia
e cha b'ann an aon do àitibh coitchionn na talmhainn, ach
ann an Eden, àite urramach, agus taitneach, mar tha'n
t-ainm a ciallachadh ; cha'n ann a mhàin ann an Eden,
ach ann an garadh Edein ; an t-àite bu taitniche do'n ionad
thaitneach sin : gàradh air a shuidheachadh le Dia fèin,
gu bhi 'na thigh-còmhnuidh dhasan a b'ionmhuinn leis.
Oir, 'nuair a rinn Dia na creutairean beò eile, thubhairt
e, Thugadh na h-uisgeachan a mach gu pailt an creutair
gluasadach, Gen. i. 20. Agus, Thugadh an talamh a mach
au creutair beò, rann 24. Ach 'nuair bha'n duine r'a dhea-
namh, thubhairt e, Deanamaid duine, rann 26. Mar sin,
an uair a bha chuid eile do'n talamh ri bhi air a chòmh-
dachadh le luibhean agus craobhan, thubhairt Dia, Thug-
adh an talamh a mach fèur, agus a'chraobh-mheas, Gen. i. 1 1.
Ach mu Phàras a deirear, Phlanntuich Dia e, Gen. ii. 8.
a ta ciallachadh, maise àraid, sa' ghàradh sin os ceann na
h-uile earrann eile do'n talamh bha aig an àm sin mais-
each. An sin cha robh uireasbhuidh sara bith air an duine
air son feum no toil-inntinn ; oir bha ann an sin na h-uile
chraobh a ta taitneach do'n t-sùil, agus maith air son bèidh,
rann 9. Cha b'aithne dha na h-ailghiosan a dhealbh sogh-
aireachd a chum ana-mianna a shàsachadh : ach bha leithid
do thoil-inntinn aige 'sa thainig a mach o làimh Dhè ; gun
a bhi dol tre làmhan peacach, a ta gu h-uUamh a fagail
comharan neo-ghloine air an ni ris am bean iad. Mar
sin bha 'shòlasan agus a thoil-inntinn araon fior-ghlan. Cia
mòr an tlachd a th' aig cuid do dhaoine anns na tha iad
a' faotainn a mach mu obair nàduir, leis a' bheagan eòlais
a chruinnich iad ! ach cia mò gu mòr am fior-thlachd a
bh'aig Adhamh, fhad 'sa bha ghèur-shùil a' leughadh leabh-
ar-oibre Dhè ; a chuir Dia m'a choinneamh, a chum gu'n
d'thugadh e glòir dha sna nithibh sin ; agus uime sin rinn
e gu cinnteach comasach e airson na h-oibre ! ach os ceann
sin uile, b' eigin do'n eòlas a bh'aig air Dia, agus sin mar a
Dhia-san, agus an co-chomunn a bh' aige ris, toil-inntinn
agus tlachd mor a thabhairt dha san ionad a b'uaigniche
'na chridhe. Is mòr an tlachd a ta na naoinih a' faotainn
ann am beachdachadh air glòir Dhè, air am bheil an anama
b3
18
t
aig àmannaibh a ruigheachd, eadhon an uair a ta iad air an
cuairteachadh le moran anmhuineachdan : ach is mò gu
mòr a dh' f heudas sinn a smuaineachadh a bh' aig Adhamh
neochiontach ; cha'n 'eil teagamh nach do bhlais esan na
sòlasan sin air doigh a b'airde.
San àite mu dheireadh, Bha è neo-bhàsmhor, cha bhàs-
aicheadh e chaoidh, mur peacaicheadh e ; b' ann airson
peacaidh a chaidh bàs a bhagradh, Gen. ii. 17. ata nochd-
adh gu leanadh bàs air a' pheacadh, agus nach ann air
an nadur neo-pheacach, Chum cail iomlan a' chuirp, a
thainig 0 laimh Dhè gu ro-mhaith, agus fireantachd agus
naomhachd anama a mach, gach uil' aobhar bàis o'n taobh
a stigh : cha robh ni air uUuchadh airson beul miUteach
na h-uaighe, ach an corp diblidh, Philip. iii. 21. Agus iad-
san a pheacaich, lob xxiv. 19. Agus dhion freasdal araid
Dhè a chreutair neo-chiontach o ainneart o'n taobh a
mach. Tha teisteas an Abstoil soiUeir, Rom. v. 12. •' Tre
aon duine thainig peacadh a steach do'n t-saoghal, agus
bùs tre'n pheacadh. Feuch an dorus tre 'n d'thainig bàs a
steach ! dh' oibrich Satan le 'bhreùgan gus an d' fhuair e
fhosgladh, agus mar sin thainig am bàs a steach agus thei-
rear uime sin gu'n robh e 'na mhortair o thùs, Eoin viii.
44. Mar so nochd mi dhuibh naomhachd agus sonas an
duine sau staid so. Ma their neach sam bith ciod e so
uile dhuinne, nach do bhlais raimh an staid naomh agus
shona ^ìn> 'S eigin doibh fios a bhi aca gu buin so gu h-araid
ruinne ann a mheud as gu'm b'e Adhamh freumh a chinne-
daoine uile, ar ceannard agus fear-ionaid ; a fhuair o Dhia
oighreachd, agus maoin gu ghleidheadh air a shon fèiu
agus air son a chloinne, agus gu bhi air a thoirt nuas
dhoibh gu tearuinte. Chuir an Tighearna maoin a chin-
ne-daoiue uile (mar gu b'ann) an aon luing : agus, mar a
dheanadh iad fèin, rinn e ar n-athair coitchionu 'na fhear
stiùraidh. Chuir e beannachd san fhrèumh, gu bhi, nan
rachadh a raighhidh gu ceart, air a cho-pairteachadh ris na
gèugan uile. Do rèir ar boun teagaisg, air dha Adhamh a
dheanamh direach, rinn e'n duine direach : agus bha aig a'
chinne-daoine uile an treibhdhireachd sin annsan ; oir, ma
tha'n f hreumh naomh, mar sin tha na gèugan. Ach tuiUe
mu thimchoill so an deigh so. Nan seasadli Adhamh, cha
chuireadli neach sam bith an aghaidh e bhi 'na sheasamh
air ar son-ne sa' choimhcheangal.
19
Feum I. — Gu ar teagasg. Tha so a' nochdadh dhuinn
(1.) nach b'e Dia, ach an duine e fèin a b'aobhard'a sgrios.
Rinn ]Jia direach e ; chuir a Chruithear suas e, ach
thilg se e fèin a sios. Am b'e an Tighearn a bhi 'ga
sheoladh agus 'ga aomadh gu maith a dheanamh mathair-
aobhair na roghainn bhronach so a rinn e ? N'an do bhuin
neamh cho ghann-lamhach ris as gu'n do chuir a' chruaidh
eigin a dh' ifrinn e a dh' iarraidh cobhair a dheanamh
suas uireasbhuidh ? Ni h-eadh, b'e agus 'se'n duine ma-
thair-aobhair a sgrios fèin. (2.) Feudaidh Dia gu ro-
cheart uipihlachd iomlan iarraidh o dhaoine d'a lagh, agus an
diteadh, mur toir iad umhlachd iomlan dha, ged nach 'eil
a nis comas ac' a choimhead. Ann an deanamh mar sin, tha
e cruinneachadh a mhain san àite san do chuir e. Thug e
comas do'n duine an lagh gu h-iomlan a choimhead ; chaill
an duin' an comas sin le choire fèin : ach cha b'urrainn a
pheacadh-san a chòir sin a thoirt air falbh a bh' aig Dia air
umhlachd iomlan agairt o a chreutair, agus air peanas chur
au gniomh airson eas-umhlachd. (3.) Feuch, ann an so faic
an ceangal neo-chriochnach fuidh 'm bheil sinn, do losa
Criosd an dara Adhamh, a rinn le 'fhuil luachmhor fèin
air saorsa chaiUte cheannach, agus a tha gu saor a rìs 'ga
tairgse dhuinn, Hos. xiii. 9. agus sin leis an t-sochair so,
tearuinteachd shiorruidh, air chor as nach urrainn e bhi
air a chall gu tur ni's mò, Eoin x. 28, 29. Daingnichidh
saor-ghràsiadsan, athilg saor-thoil a sios do shlochdtruaighe.
Feum II. — Tha so a' tabhairt achmhasan do thri seorsa
dhaoine. (1.) Dhoibhsan aig am bheil fuath do chumhachd
na diadhachd, far am bheil i air a faicinn ; agus nach
urrainn tlachd a ghabhail ann an ni sam bith, ach anns an
t-saoghal, agus 'nan anamiannaibh. Gu cinnteach tha
na daoine so fad o f hireantachd : tha iad 'nan luchd-fuath
air Dia, Rom. i. 30. oir tha iad 'nan luchd-fuath air iomh-
aigh. Bhiodh Adhamh trèibhdhireach ann am Pàras 'na
ghràin d'a leithid so do dhaoine ; mar bha e do'n nathair, d'
am bheil iad gan dearbhadh fèin 'nan cloinn, le'm mi-thlus.
(2.) Tha e tabhairt achmhasan dhoibh-san, a tacur an diadh-
achd gu nàire, agus dhoibh-san a ta gabhail nàire as an
diadhachd, am fianuis saoghail aingidh. Tha ginealach
ann a ta co ladurna an aghaidh an Dia a chruthaich iad,
agus is urrainn ann am mionaid an saltairt sios, 's gu bheil
iad a' deanamh dimeas air diadhachd, agus fanoid air gach
20
ni cràbhaidh. " Cò d'am bheil sibh a' deanamh àbhachd ? cò
ris am bheil sibh a'deanamh beoil f harsuinn, agus a' tarruing
a mach na teanga ?" Isa. Ivii. 4. Nach ann an aghaidh Dhia
fein, gur e iomhaigh ann an caileigin do thomhas a bhi
air a tarruing air cuid d'a chreutairibh, a ta gan deanamh
nan amadana 'nur sùilibhse ? " Ach na bithibh 'nur
luchd-fanoid, air eagal guu teannaichear bhur cuibhrichean,"
Isa. xxviii. 22. B'e naomhachd a' ghlòir a chuir Dia air
an duine, 'nuair a chruthaich se e ; ach a nis thionndaidh
clann nan daoine a' ghlòir sin gu nàire, do bhrigh gu bheil
iad fein a' deanamh uaiU 'nan nàire. Tha cuid eile a ta
gu folaichte a 'cur an aonta ris an diadhachd, agus ann au
cuideachd dhiadhaidh aidichidh iad e ; muinntir aig uair-
ibh eile, chum gum biodh iad cosmhuil r'an coimhears-
naich air am bheil nàir' a h-aideachadh : tha iad co lag 's gu
bheil iad air an siabadh air falbh le gaoith beòil nan
aingidh. Tha gair farsuinn, sgeig mhi-dhiadhaidh no
focal fanoideach à beul mi-naomha, do mhoran nan
argumeint gu leòir an aghaidh na diadhachd agus a'
chràbhaidh : oir ann an aobhar Dhe tha iad mar choìumain
shimplidh gun chridhe. 0 gu'n tugadh iad so fa'near am
focal cudthromach sin, Marc viii. 38. Oir ge b'e a ghabhas
nàire dhiomsa, agus do m' f hoclaibh, anns a' ghinealach adh-
altranach agus olc-sa, dhethse gabhaidh Mac au duine nàire
'nuair a thig e ann an glòir Athar, maiUe ris na h-ainglibh
naomha." (3.) Tha e a' tabhairt achmhasain do'n f hear-aid-
mheil uaibhreachfhein-speiseil, aigam bheil meas air fèin ann
an deise a chàraich e ri chèile do luideagaibh. Tha mòran,
an uair a chruinnicheas iad ri cheile beagan eolais mu
thimchioU na diadhachd agus a ta a' teachd gu cuid do
ath-leasachaidh beatha, a ta 'g atadh suas le meas orra fèin ;
is comhara truagh so gu bheil toradh an leagaidh 'na
luidhe co trom orra as nach d'thainig iad fathast chuca fèin,
Luc. XV. 17. Tha sùilean ac' air an culaobh, a dh' fhai-
cinn na nithe air an d'rainig iad ; ach cha'n 'eil sùilean ac"
an taobh a stigh, no sùilean rompa, a dh' f haicinn an uireasbh-
uidhean, a dheanamh gu cinnteach an irioslachadh : oir
tha fior-eolas a'toirt air daoine f haicinn araon ciod a bha iad
aon uair, agus ciod a ta iad a nis ; agus mar sin a ta e ag
irioslachadh, agus clia'n f huiling o dhoibh a bhi toilichte
le tomhas sam bitli do ghràs air an d'rainig iad ; ach tha
e gan cur gu domhlachadh air an aghaidh, a dìchuimhn-
21
eachadh na nithe a ta air an cùl, Phil. iii. 13, 14. Ach tha
na daoine sin 'nan leithid do chulaidh-thruais, 'sa bhiodh
an neach sin, a chuireadh a lùchairt ri theine agus a
bhiodh a' deanamh uaiU à bothan a thog e dha fèin as an
luaithre, ged a bhiodh e co lag is nach seasadh e an aghaidh
doininn.
Feum III. — Chum bròin. An so bha aitreadh àluinn,
an duin' air a shnaidheadh mar luchairt mhaiseach, ach a
nis 'na luidhe ann an luaithre : seasamaid agus amhairc-
eamaid air an sgrios, agus sileamaid deur. Is tuireadh so,
agus bithidh e 'na thuireadh. Am b'urrainn duinn gun ghul,
nam faiceamaid ar duthaich air a sgrios, agus air a tionn-
dadh leis an namhaid gu bhi 'na fàsaich ? 'Nam faic-
eamaid ar tighean ri theine agus ar teaghlaichean a'dol a
dhìth sna lasraichibh ? Ach tha so uile a' teachd fada
gearr air an t-sealladh bhrònach, an duine air tuiteam mar
reul 0 neamh. Och nach feud sinn a ràdh, 0 gun robh sinn
mar anns na miosaibh a chaidh seachad, an uair nach robh
smal 'nar nàdur, nach robh neoil air ar n-inntinn, no
salachar 'nar cridhe ! Mur bitheadh sinn riamh ann an
staid a b' fhearr, bhitheadh an call ni bu lugha : ach tha
iadsan a thogadh a suas ann an scarlaid, ag iadhadh an
lamh mu'n òtrach. C' ait a nis. am bheil ar ceud ghloir ?
Aon uair cha robh dorchadas san inntinn, no ceann-
airc san toil no mi-riaghailt sna h-aignidhean. Ach mo
thruaighe ! Cionnus a dh'f hàs a'chaithir dhileas 'na striop-
aich ? ise bha lan do chothrom, anns an robh ceartas a' gabh-
ail comhnuidh ; ach a nis mortairean. Dh'fhàs ar n-airgiod
'na shal, tha ar fion air a mheasgadh le h-uisge. An cridhe
sin a bha aon uair 'na theampull do Dhia, tha e nis air
tionndadh gu slochd mhearlach. Bitheadh mar ainm
dhuinn Ichabod, oir dh' f halbh a' ghlòir. Bu shona bha thu,
a dhuine, cò bha cosmhuil riut ? Cha b'urrainn cràdh no tin-
neasdo bhualadh, 's cha b'urrainn bàsteachd am fogus dhuit ;
cha chualas osna uait, gus an robh na measan searbh ud
air an spionadh o'n chraoibh thoirmisgte. Dhealraich
neamh ort, agus rinn an talamh gairdeachas : Bu tu
companach nan aingeal, agus cuis fharmaid dhiabhol.
Ach cia iosal a ta esan a nis air a leagadh a bha air a
chruthachadh a chum uachdranachd, agus air a dheanamh
na thighearn air an t-saoghal ! Thuit an crùn bhar ar cinn :
mo thruaighe sinn ! chionn gu do pheacaich sinn. Na creut-
22
airean a dh' fheith air gu seirbhis a dheanamh dha, tha
iad a nis, o'n tuiteam, air an cur an ordugh catha 'na agh-
aidh : agus tha'n aon a's lugha dhiubh, an uair a gheibh
e comas, ro chruaidh air a shon. Tha uisgeachan a' dol
thairis air an t-seann saoghal, tha teine a' sgrios Shodoim ;
tha na reultan 'nan sligheanna àrd a' cogadh an aghaidh
Shisera'; Tha Losgain, cuileagan, agus miolan a' tionnd-
adh gu bhi 'nan luchd-millidh do Pharaoh agus d'a chuid
Eiphitich ; Tha Herod air itheadh suas le cnuithibh :
seadh, tha feum aig an duine air a bhi'n sìth ris na beath-
aichibh, eadhon ri clachaibh namacharach, lob v. 23. air dha
aobhar eagail a bhi aige, na h-uìle neach a dh' airaseas
air gu marbh iad e. Mo thruaighe cionnus a tha sinn
air tuiteam ? Cionnus a tha sinn air ar slugadh suas
ann an slochd truaighe ? Chaidh a' ghrian fuidhe oirnu,
thainig ambàs asteach air ar n-uinneagan ; chuir ar naimhde
a mach ar dà shùil, agus tha iad a' deanamh spòrs do ar
truaighibh. Luidheamaid sios air an aobhar sin ann ar
nàire, agus comhdaicheadh ar masladh sinn. Gidheadh tha
dochas ann an Israel do thaobh an ni so. Thig air au
aobhar sin, 0 pheacaich, amhairc ri losa Criosd an dara
Adhamh ; treig a' cheud Adhamh agus a choimhcheangal ;
thig a chum an Eadar-mheadhonair agus urras a' choimh-
cheangailnuaidhagusa'sfearr ; agusabradh'urcridheachan,
bi thus a' d' uachdaran oirnn, agus bitheadh am bristeadh
so fo d' laimh. Agus sileadh 'ur sùil a sios, guu chasgadh,
agus gun sgur air bith, gus an seall an Tighearna nuas,
agus an amhairc e o neamh. Tuireadh iii. 49, 50.
AN DAEA STAID.
STAID NADUIR, NO TRUAILLIDHEACHD
lOMLAN AN DUINE.
CEANN L
PEACADH STAID NADUIR AN DUINE.
Genesis vi. 5.
Agu8 chnnuaic an Tighearna gu'm bu mhòr aingidheachd an duine air
an talamh, agus gu'n robh uile bhreitbneachadh smuaintean a
chridhe a mhàin olc gach aon là.
Chdnnaic sÌDn ciod a bha'n duine, mar a rinn Dia e ;
na chreutair gràdhach agus sona ; gabhamaid beachd a
nis air mar a dhithich se e fèin ; agus chi sinn e 'na chreu-
tair peacacli agus truagh. 'Si so an staid bhronach gus
an d'thugadh sinn leis an leagadh ; staid cho dubh agus cho
chraiteach as a bha cheud staid glormhor ; agus ri so
their sinn gu coitchionn, staid naduir, no staid a thaobh
naduir duine, a rèir mar tha'n t-Abstol ag radh, Eph. ii.
3. " Agusbha sinn a thaobhnaduir 'narcloinn feirge, eadhon
mar chach." Agus ann au so, tha dà ni ri thoirt fa'near.
L Peacadh ; agus, 2. Truaighe na staid so, sam bheil na
h-uile a ta neo-iompaichte beo. Toisichidh mi le peacadh
staid nàduir an duine, air am bheil am bonn-teagaisg, ged
tha e goiriod, a' toirt cunntas iomlau ; " Agus chunnaic an
Tighearna gu'm bu mhòr aingidheachd an duine."
'Se gnothuch agus rìin nam briathra sin, Ceartas Dè
fhireanachadh, san tuil a thabhairtair ant-seann saoghal.
Thugadh fa'near dà ni àraid mar aobhar air a shon
sna rannaibh a chaidh roimhe, (L) Posaidhean coimeasg-
ta, rann 2. Mic Dhè, sliochd Het agus Enois, luchd-
aidmheil an f hior-chreidimh, phos iad nigheana dhaoine,
sliochd mi-naomha malluichte Chain. Cha d' thug iad a'
24
chùis am fianuis an Tighearna, chum gu'n roghnaicheadh
esau air an son, Salm xlviii. 14. ach gun speis sam bith do
thoil Dhè, roghnaich iad dhoibh fèin ; cha b'ann a rèir
riaghailt an creidimh, ach a rèir an toil-inntinn fèin ;
chunnaic iad gu'u robh iad sgiamhach : agus rinn am pòs-
adh riusan an eadar-dhealachadh o Dhia. B'e so aon do
na h-aobhair a tharruing an dìle, a sguab air falbh an seann
saoghal. 0 nach ann a dh' fheudadh luchd-aidmheil air
là-ne, a thagar nach 'eil iad ciontach : ach ged thug am
peacadh an dìle air an t-saoghal, gidheadh cha do sguab an
dìle am peacadh sin air falbh, a bha o shean ; mar a dh'
f heudar fhaicinn mar an ceudna ann ar là-ne, gur e aon
do na h-aobhair àraid airson am bheil diadhachd a' claon-
adh. Bha e 'na ni coitchionn am measg nam Paganach,
gu'm muthadh iad an Diathan, 'nuair a mhuthadh iad
an staid ann am pòsadh : agns is iomadh eiseimpleir bhro-
nach a ta'n saoghal Criosdaidh a' tabhairt air an ni ceud-
na, mar gu'm biodh daoine do bharail Pharaoh, nach 'eil
au diadhachd ach a mhàin airson na muinntir sin aig nach
'eil curam eile sam bith orra, Ecsod. v. 17. (2.) Mòr-
f hoirneart rann 4. " Bha famhairean air an talamh sna lai-
thibh sin," daoine do mhòr-airde, do mhor-neart, agus do
aingidheachd oillteil, "a' lionadh na talmhainn le foirneart,"
rann 11. Ach cha b'urrainn aon chuid an neart no an
ionmhas aingidh, buannachd a dheanamh dhoibh ann an
là na feirge. Gidheadh tha buannachd na foireigin, fath-
ast a' tarruing dhaoine gu saltairt air an eiseimpleir uamh-
asach so. Labhair sinn an urrad so mu cliomh-chordadh
nam briathra, agus mu na peacanna araid san robh an
ginealach sin ciontach. Ach cha b'urrainn do na h-uile
neach a bha air an sguabadh air falbh leis an dìle bhi cion-
tach anns na nithibh sin ; agus nach dean breitheamh na
talmhainn uile ceartas ? Uime sin ann am bhonn-teagaisg,
tha binn fharsuinn air a tabhairt a mach 'nan aghaidh
uile : bha aingidheachd an duine mòr air an talamh, agus a
ta so air a dhearbhadh, oir chunnaic Dia i. Tha dà ni
air a chur as an leth an so :
Air tùs, Truaillidhcachd beatha ; aingidheachd, aingidh-
achd mhòr. Tha mi tuigsinn gu bheil so a' ciallachadh,
aingidheachd an caitlie-beatha : oir tha i gu soiUeir-air a
h-eadar-dhealachadh o aingidheachd an cridheachan. Bha
peacanna an caithe-beatha o'n taobh a mach, mòr annta
25
fèin, agus gu mòr air an an-tromachadh leis na nithibh a
bha 'nan co-chuideachd ; agus so, cha'n ann a rahàin am
measg sliochd Chain mhalluichte, ach mar an ceudna am
measg sliochd Shet naoimh ; bha aingidheachd an duine
mòr. Agus an sin tha e air a ràdh, gu robh i mòr air an
talamh. (1.) A dh' f hireanachadh geur-cheartas Dhè, anns
gu'n d'rinn e, cha'n e mhàin peacaich a ghearradh as, ach
gu'n do sguab e dheth na creutairean bruideil leis an dile ;
a chum agus mar a chuir daoine comharan na mi-dhiadh-
achd air an fcalamh, gu'n cuireadh Dia coraharan a chòr-
ruich air. (2.) A nochdadh uamharrachd am peacaidh, ann
an deanamh na talmhainn, a rinn Dia a sgeudachadh airson
feum an duine, 'na shlochd peacaidh, agus 'na ionad-cluiche
gu aingidheachd a chur an gniomh gu ladurua an aghaidh
nèimh. Chunnaic Dia truaiUidheachd a' chaithe-beatha so,
cha'n e mhàingunrobh fios aig air.agus gu'n d'thug e fa'near
e ; ach thug e orrasan fios a bhi aca gu'n d'thug e fa'near e,
agus nach do thrèigesan an talamhged threig iadsan i;èamh.
San daì a àite, Truaillidlieachd an nàduir, " Bha uile
bhreithneachadh smuaintean a chridhe a mhàin olc gach
uair." Tha'n uile dhroch cleachdanannansoair anlorgach-
adh a dh' ionnsuidh tobair a' chinn-aobhar. B'e cridhe
truaillidh an tobar o'n do shruth e uile. Tha'n t-anam a
bha air a dheanamh treibhdhireach 'na uile bhuaghaibh, a
nis air a chur as a riaghailt. Tha'n cridhe bh'air a dhean-
amh a rèir cridhe Dhè fèin, a nis calg dhireach 'na agh-
aidh, 'na inneal deilbh gach uile dhroch smuaintean, 'na
shlochd gach fonn-collaidh, agus 'na thigh-tasgaidh gach
uile neo-dhiadhachd, Marc vii. 21, 22. Feuch cridhe an
duine nàdurra, mar a tha e air a thaisbean 'uar bonn-
teagaisg. Tha'n inntinn air a salachadh ; tha smuaintean
a' chridhe olc. Tha'n toil agus na h-aignidhean air an
salachadh ; tha breithneachadh smuaintean a' chridhe, (sin
ri radh, ciod a ta'n cridhe a' deilbh an taobh a stigh dheth
fèin le smuaineachadh, mar a tha breithneachadh, roghn-
achadh, rùnan, innleachdan, iarrtuis, na h-uile gluasad
o'n taobh a stigh ; no mar is fearr a dh' fheudar a ràdh, a
ta deilbh smuaintean a chridhe,eadhon,deilbh, deanamh, no
cumadh nan nithe sin olc, 1 Eachd. xxix. 19.) Seadh, agus
tha na h-uile bhreithneachadh, na h-uile dheilbh-smuaint-
ean a' chridhe mar sin. Tha'n cridhe do ghnath a' deilbh
ni-èigin ; ach cha'n 'eil e uair air bith a' deilbh aon ni
c
26
ceart ; tha deilbli nan smuaintcan, ann an cridhe an duine
ro-chaochlaidheach ; gidheadh cha'n 'oil iad uair sam bith
air au cur ann am fonn ceart. Ach nach 'eil air a' chuid
is lugha, coimeasga do mhaith annta ? Cha'n 'eil, tha
iad a mhàin olc ; cha'n 'eil ni sam bith annta a tha maith
agus taitneach do Dhia : cha mho is urrainn do ni sam
bith a ta maith tcachd a mach as an ionad-dheilbh siu ; far
nach 'eil Spiorad Dhe, ach " prionnsa cumhachd an adheir
ag oibreachadh," Eph. ii. 2. Ciod air bith atharrachadh a
dh' f heudar f Itaotainn annta, 's ann a mhain o olc gu h-olc
a tha e : oir tha breithneachadh a' chridhe, no dealbh nan
smuaintean ann an daoine nàdurra, do ghnath, no na h-uile
là olc. O'n cheud là, gus an làmu dheireadh dhoibh anns
an staid so, tha iad ann an dorchadas, mar mheadhon-
oidhche ; cha'u 'cil an dearsadh a's lugha do sholus no do
naomhachd annta ; cha'n urrainn aonsmuain naomh teachd
gu brath o'n chridhe mhi-naQmha. O cia gràineil an
cridhe so ! 0 cia truaiUidh an nàdur o ta'n so ! a' chraobh
a tha do ghnàth a' toirt a mach toraidh, ach gun toradh
raaitli uair sam bith, ciod air bith fearann sam bi i air a
suidheachadh, ciod air bith saothair a ghabhair orra, is
eigin di bhi gu nàdurra 'na droch chraoibh : agus ciod
is urrainn an cridlie sin a bhi, aig am bheil uile bhreith-
neachadh, uile dheilbh a smuaintcan, a mhàiu olc, agus sin
an comhnuidh ? Tha gu cinnteach au truaillidheachd .sin air
a suidheachadh 'nar cridhe, air a filleadli a steach 'nar nà-
dur, rànuig i steach gu sniior an an.ìma ; agus cha bhi i air
a leigheas gu brath, ach le miorblmil gràis. A nis is ann mar
sin a ta nadur, gus am bi o air atharrachadh le gràs na h-
ath-ghineamhuin. Chunnaic Dia a ta raunsachadh a'
chridhe gun robh cridhe au duine niar sin, thug e aire àr-
aid dha : agus cha'n urrainn do'n fhiauuis f liirinneach agua
fhior a bhi am mearachd do thaobh arstaid ; ged tha sinne
ro-uUamh air dol am mearachd auns a' chiìis so, agus gu
tric g'a chur suarach.
Thoir an aire nach bi smuain ann ad dhroch chridho ag
ràdh, ciod sin duinne? iSealIadh an ginealach ris an robh
!!in focal sin a' labhairt ris na nitliibh sin. Oir dh' fhàg
an Tighearna cor a' ghinealaich siu air chuimhue, gu bhi
"na sgàthan do na li-uilo ginealaicli 'nan doigh ; anns am
feud iad truaiUidheachd an cridhe fGin fhaicinn, agus cion-
iwa a bhitheadh an caithc-bt'atha foin mar an ceudna, mur
27
cuireadh esan bacadh orra : " Oir, mar aiin an uisge
a f hreagras aghaidh do aghaidh.niar sin freagraidh cridhe
duine do dhuine," Gnath-f lioc. xxviii. 19. Dheilbh tuiteam
Adhaimh cridheachan gach uile dhaoine co-ionnan san ni
so. Uaithe so tha'n t-Abstol, Rom. iii. 10 — 18. a' dearbh-
adh truaillidheachd nàduir, eridheachan agus beatha nan
uile dhaoine, o na tha'n Salmadair ag ràdh mu 'na h-
aingidh 'na la fein, Salm xiv. 1, 2, 3. ; v. 9. ; cxl. 3. ;
X. 7. ; xxxvi. 1. ; agus o na tha leremiah ag ràdh 'na là-
san, ler. xi. 3. agus o na tha Isaiah ag ràdh mu na daoine
bha beo 'na là-san, Isa. Ivii. 7, 8. agus a' criochnachadh
leis sin, ann an Rom. iii. 19. " A nis a ta fhios againn ge
b'enithe ata'nlagha' labhairt, gurann riusan atafuidh'n
lagh a ta e'gan labhairt : chum gu druidear gach uile bhenl,
agus gu'm biodh an saoghal uile buailteach do dliìteadh Dia.''
Nam biodh eachdraidh na dìle air a toirt dhuinne gun an
reusan a thoirt a ta sa' bhonn-teagaisg ; dh' fheudamai<l
uaithe sin truaillidheachd agus seacharan nàduir an duine gu
h-iomlau fhaicinn ; oir ciod eile a chomh-stri a dh' fheud-
adh a bhi aig Dia naomh agusceart risnanaoidheana abha
air an sgrios leis an dìle, oir cha robh peacadh gniomli
aca ? Nam faiceadh sinn duine glic, air dha mìr do ob-
air innealta dheanamh, agus e làn-toilichte leis 'nuair a
ohuir e as a laimh e, raar mhìr a bha iomchuidh airson an
f hèum a shonruich e air a shon, ag eirigh suas ann am
feirg agus 'ga bhriseadh 'ua bhloidibh, 'nuaira dh' amhairc
e air an deigh sin ; nach measamaid gu'n robh an deilbh
aigair a thur-mhilleadh, an dèigh dha dol as a laimh, agus
nach 'eil e iomchuidh airson an f hèum sin a runaicheadh
air a shon an toiseach ? Ciamò gu mòr, 'nuair a chi sinn
an Dia naomh agus glic, a' sgrios obair a lamha fèin. mu'n
<iubhairte aon uairgu soleimnte gu'n robh e gu ro-mhaith,
nachfeum sinn amheasgu bheil a' cheuddealbh air a tur-
mhilleadh, nach feud i bhi air a càradh, ach gur eigin di
bhi air a deanamh nuadh, no air a cur air cul gu h-iomlan ?
Gen. vi. 6, 7. " Agus b'aithreach leis an Tighearna gu'n
d'rinn e'n duine air an talamh, agus thog e doilgheas dha na
chridhe : agus thubhairt an Tighearna, Sgriosaidh mi'n
duine :" no dubhaidh mi mach e, mar a dhubhas duine mach
à leabhar, sgriobhadh àraid nach urra bhi air a cheartachadh
le cuid do na litrichibh no do na focail a ghearradh a macb,
agus litrichean agus focail eile chur an sud san so 'nan
28
àite ; ach is oigiii gu'm bi e gu h-iomlan air a dheilbh as
ÙT. Ach an d' thug an dìle air falbh truaillidheachd nàd-
uir an duine ? An do leasaich i a' chùis ? Cha do leasaich.
Tha Dia, 'na f hreasdal uaoraha, " chum gu druidear gach
uile bheul, agus gum bi au saoghal nuadh uile buailteach do
dhiteadh Dhe," comaith ris aii t-sean saoghal, a' ceadachadh
do thruailUdheachd nàduir briseadh a mach ann an Noah,
athair an t-saoghail nuaidli, an dèigli do'n dìle dol seach-
ad Feuch esan mar Adhamh eile, a' peacachadh le meas
craoibhe," Gen. ix. 20, 21. "Shuidhich e fion-ghàradh, agus
dh'òl e do'n f hìon, agus bha e air mhisg, agus bha e lomnochd
a stigh 'na bhùth." A thuiUeadh air sin, tha Dia a' tabhairt
an reusain cheudna an aghaidh dìle nuaidh, a thug e ann
ar bonu-teagaisg airson dìle thabliairt air an t-seann saogh-
al ; " Cha mhaUuich mi, ars esan, a rìs an talamh ni's mò air
son an duine, oir a ta smuainte cridhe an duine olc o' òige,"
Gen. viii. 21. Leis am bheil fios air a thoirt duinne, nach
'eil leasachadli air a' ghnothach leis a' mheadhon so ; agus
nam b'e 's gu'n gabhadh e do ghnàth a' cheart rathad ri
daoine a rinn e, bhiodh e do ghnàth a' cur tuiltean air an
talamh, do bhrìgh gu bheil truaiUidheachd nàduir an duine
a' buanachadh mar a bha e. Ach ged nach b'urrainn an dìle
truaillidhcachd nàduir a thabhairt air falbh, gidheadh
sheòl i dh' ionnsuidh an rathaid leis am bheil e air a
dheanamh ; sin ri ràdh, gur eigin do dhaoine bhi air am
breith o uisge agus o'n Spiorad, air an togail o bhàs spiorad-
eil ann am peacadh le gràs losa Criosd, a thàiuig trid
uisge agus trid fuil ; a mach as am bheil ag eirigh saoghal
nuadh do naoimh ann an ath-ghineamhuin, eadhon mar a
bha'n nuadh-shaoghal do pheacaich ag èirigh a mach as
na h-uisgoachan, far an robh iad fada 'nan luidhe adhlaichte
(raar gu ba'nn) san àirc. Tha siun ag iunnsachadh so o
1 Pliead. iii. 20, 21. aims am bheil an t-Abstol a' labhairt
mu àirc Noah, ag ràdh, " Anns an robh beagan sin r'a
ràdli ochd anamau, air an tearnadh trid uisge. Tha'ra
baisteadh mar sliamladh a tha co-fhreagradh dha so 'gar
tearnadh-ne." A nis air bhi do uisgeacha nadìle 'nan samh-
ladh a ta co-f hreagradh do'n bhaisteadh ; tha e gu soiUeir
a' leantuinn, gu'n robh iad a' ciaUachadh (mar a ta 'ra
baisteadli a' deanamh) ionnlad na h-ath-ghineamhuin, agus
ath-nuadhachadh au Spioraid naoimh. Gu comh-dhunadh
ma ta, feudaidh na li-uisgeacha sin, ged tha iad a nis air an
29
tiormachadh suas, a bhi mar sgathan duinne, anns am feud
sinn truaiUidheachd iomlan ar nàdur, agus rtòr-fheum na
ii-ath-ghineamhuin fhaiciim.
O'n bhonn-teagaisg mar so air a niLìneachadh, Tha ag
■eirigh an teagasg cudthromach so, a dh' fheudas esan a
ruitheas a leughadh, sin ri radh, " Gu bheil nàdur na
<luine a nis gu h-iomlan air a thruaiUeadh." A nis tha
caochladh truagh, atharrachadh iongantach, ann an nàdur
an duiue ! Far nach robli air tùs aon ni olc ; a nis cha'n
'eil aon ni maith. Aun an leantuinn an teagaisg, ni mi.
Air tùs, A dhaighneachadh.
San dara àite, Nochdaidh mi truaiUidheachd nàduir, 'na
earrannaibh fa leth,
Sans, treas àite, Nochdaidh rai dhuibh cionnus a tha nà-
dur an duine mar so air a thruailleadh.
Sàn àite mu dheireadh, Nithear an co-chur.
GU'M BHEIL NADUR AN DUINE AIR A TIIRUAILLEADH.
Sa' cheud àite, Tha mi gu teagasg truaillidheachd an nà-
duir a dhaingneachadh ; gus an sgatlian a chur fa chomhair
'ur suilean, anns ara feud sibh 'ur'iiàdur peacach f haicinn,
ni, ged tha Dia a' toirt aire shonraichte dha, a ta iomadh
a' cur an neo-bhrigh. Agus ann an seallamaid sa' chend
àite ri focal Dhe. San dara àite, Ri mothachadh agus
tìosrachadh dhaoine.
1. Airson dearbhaidh o'n scriobtur, thugamaid fa'near,
Air tùs Mar tha'n scriobtur a' toirt aire araid do Adharah
air tuiteam a' comh-pairteachadh iomhaigh fèin r'a shliochd
Gen. vi. 3. " Ghin Adhamh Mac 'na choslas fèin, a reir
iomhaigh fèin, agus thug e Set mar ainm air." Coimeas ri
60 a' cheud rann do'n chaibideil sin fèin. Anns an là'n do
chruthaich Dia an duine, ann an coslas L è rinn so e. Faic
an so, mar tha'u iomhaigh a reir an d' rinneadh an
duine, agus an iomhaigh a rèir an do ghin e sliochd air
an cur fa chomhair a chèile. Rinneadh an duiue ann an
coslas Dè ; is e sin, rinn Dia a ta naomh agus ceart,
crèutair naomh agus ceart : ach ghin Adhamh air tuiteam
mac, cha b'ann an coslas Dè, ach 'na choslas lcin; is e sin.
ghin Adhamh truaillidh peacach, mac truaillidh peacach.
Oir mar a ghiulain iomhaigh Dhè fireantachd agus neo-
bhasmhorachd innte, mar a rinneadh soiUeir riomhe : mar
siu ghiulain iomhaigli so Adhamhair tuiteamtruaillidheachd
c3
30
agus bàs innte, 1 Corint. sv. 49, 50, coimeas ri so rann
22. Tha Maois aniis a' chuigeadh caibideil sin do Ghen-
e.sis, air dha bhi toirt dhuinn a' cheud chunntas bàsmhoir-
eachd a bha riamh san t-saoghal, ga thoirt a stigh mar so,
gu'n do ghin Adhamh bàsmhor, daoine bàsmhor. Air dha
peacachadh rinneadh bàsmhor, e a rèir a' bhagraidh ; agus
mar sin ghin e mac 'na choslas fèin, peacach, agus uime sin
bàsmhor ; mar so thainig peacadh agus bàs air na h-uile.
Gun teagamh, ghin e araon Cain agus Abel 'na choslas
fèin, co maith ri Set. Ach cha'n 'eil an t-iomradh air a
thoirt mu Abel; a chioun nach d'fhag e sliochd 'nadhèigh,
agus bha thuiteam mar a' cheud iobairt do'n bhàs anns
an t-saoghal, 'na dhearbhadh gu leòr air sin : no mu Chain,
mu'n saoileamaid gu'm buinneadh e gu h-àraid, do bhrigh
aingidheachd uamhasach ; agus a thuiUeadh air so, chaidh
a shliochd uile bhathadh anns an dile : ach tha'n t-iomradh
so mu Shet, do bhrigh gu'm b'e athair a t-sliochd naoimh
e ; agus gur ann uaithe-san a thainig a nuas an cinne-
daoiue uile o'n dile, agus coslas Adhaimh a thuit orra uile.
San dara àite, Tha e soiUeir o'n Scriobtur sin, lob .
xiv. 4. " Cò a biieir glan à neo-ghlan? cha tabhair a h-aon."
Bha ar cèud paranta neo-ghlan, cionnus uime sin is
urraiiin sinne bhi glan ? <;ionnus a b'urrainn d'ar parantaa
chaidh romhainn a bhi glan ? No cionnus a's urrainn d'ar
cloiun-ne bhi glan ? An neo-ghloinne a ta air a ciallachadh
an 80; is neo-ghloine pheacach i, oir is neo-ghloine i a ta
deanamli laithean lùu do tlirioblaid : agus tha i nadurra a
chionn gu'n do shruth i o pharanta ueo-ghlan ; Rugadh
duine o mhnaoi, ranu 1. " Agus cioniius a bhios esan glan a
rugadh o mhnaoi?" lob xxv. 4. B'urrainn an Dia uile-
chumhachdach, oir cha'n 'eil teagamh 'na chumhachd, ni
glan a thabliairt a ni neo-g!ilan ; agus rinn e sin a thaobh
an duine Criosd : ach cha'u urrainn neach eile sin a dhean-
amh. Tha gach neach a ta air a bhreith a reir gnath
nàduir, air a bhreith neo-ghian. Mu bliios an fhreumh
truailhdh, as eigin do ua geugan a bhi mar siu. Cha mho
tha chuis nis fearr, god bliiodh na paranta air an naomh-
achadh : oir cha'n 'eil iad naomh ach ann an cuid, agus
sin trid grrùs, cha'n aun trid nàduir ; agus tha iad a'
gmeamhuin an cloinne mar dhaoine, cha'n ann mar dhaoine
naoralia. Uinio siu, mar a tha'm pàranta timchioU-
ghearrtaagineamliuinleanabhneo-thimchioll-ghearrta,agus
31
raar an dèigh an t-siol is fearr a bliios air a chur, a
bhuaineas sinn coirce leis a' mboU ; mar sin tha na par-
anta is naoimhe a' gineamhuin cloinn mhi-naomha, agus
cha'n urrainn dhoibh gràs a chom-pairteachadh riu, mar
a chomh-pàirticheas iad nàdur ; ni a ta mòran do phàranta
diadhaidh a' faicinn a ta fior 'nam fidreachadh goirt.
San treas àite, Thoir fa'near aidmheil an t-Salmadair
Daibhidh, Salm li. 5. "Feuch ann aneuceartdhealbhadh mi,
agus ann ampeacadhghabhmomhathairmi'nabroinn." Ann
an so tha e dol suas o pheacadh gniomh, gus an tobar o'n
do shruth e, eadhon nàdur truaillidh. Bu duine e a bha a
rèir cridhe Dhè feiu ; ach cha robh e mar sin o thùs.
Ghineadh e ann am pòsadh dhgheach ; ach an uair a bha'm
meall air a cliumadh anns a' bhroinn, bu mheall peacach
e. Uaithe so goirear do thruaiUidheachd nàduir, an seanu
duine : air dhi bhi co sean ruinn fèin, eadhon na sinne
no gràs, annta-san a ta air an naomhachadh o'n bhroinn.
Sa cheathramh ùite, Eisd ri breth ar Tighearn air a'
cheann so, Eoin iii. 6. "An ni sin a ta air a bhreith o'n
f heoil, is feoil e." Feuch truaillidheachd iomlan a chinne-
daoine, tha gach uile 'nam feoil ! Cha'n e gu bheil na h-
uile anmhunn, ged is firinn bhrònach sin mar an ceudna ;
seadh agus tha ar n-anmhuinneachd nàdurra 'na dhearbh-
adh air ar truaiUidheachd naduir ; ach cha'n e sin is ciall
do na briathraibh sin, ach is e so is ciall doibh, tha na
h-uile truaillidh agus peacach, agus sin a thaobh nàduir :
uaithe sin, tha ar Tighearn a' rèusanachadh ann an so,
do bhrigh gur feoil iad, uime sin is èigin doibh a bhi air
am breith a rìs, uo cha'n urrainn doibh dol a steach do riogh-
achd Dhè, rann 3, 5. Agus mar a tha truaillidheachd ar
nàduir a' dearbhadh am mòr-f hèum a ta air ath-ghineamh-
uin ; mar siu tha'm mor fheum air ath-ghineamhuin a'
dearbhadh gu soilleir truaillidheachd ar nàduir : oir c' arson
a dh' fheumadh dnine an dara breith, mur biodh a nàdur
gu tur air a mhilleadh sa, cheud bhreith ? Is èigin do
naoidheana a bhi air am breith a ris, oir a rèir nam briath-
ra (Eoin iii. 3.) cha'n eil neach air fhàgail a mach.
Agus uime sin bha naoidheana air an timchioll-ghearradh
fuidh 'n t-sean-tiomnadh mar mhuinntir aig am bheil corp
peacanna na feòla, (a bha air an tabhairt a nuas dhoibh le
ginearahuin nadurra,) ri chur dhiubh, Col. ii. 11. agus a nis
le ordugh losa Criosd ; tha iad ri bhi air am baisteadh ;
32
a ta deaibhadh gu bheil iad neo-ghlau, agus nach 'eil slainte
air an son, " ach tre ionnlad na h-ath-ghineamhuin, agus
ath-nuadhachadh an Spioraid Naoirah," Tit. iii. 5.
Sa' chuigeamh àiie, Tha'n duine gu cinnteach air a thabh-
airt a nis gu staid iosail, an coimeas ris mar bha e aon
uair. Cha d' rinn Dia e ach beagan ni b'ìsle no na h-aingil :
ach tha siim nis 'ga fhaicinn air a choimeas ris na beath-
aìchibh a ta bàsachadh. Dh' èisd e ri brùid, agus tha
e uis air fìis cosmhuil ri aon diubh. Cosmhuil ri Nebuch-
adnesar, tha a chuibhrionn ('na staid nàduir) maille ris na
beathaichibh, "a' cuimhneachadhamhàin nithetahnhaidh,"
Philip. iii. 19. Ni h-eadh, tha barrachd aig na brùidean
ann an càileigin do thomhas air an duine nadurra, oir tha
6 air a thabhairt ceum ni's isle na iadsan. Tha ni's lugha
do chiall aige, anns na nithibh a bhuineas da, no a ta aig
a'chorra-bhàn,noaiga' choluman, noaiga'chorramhouaidh,
no aig a' gholan-ghaoithe, anns na nithibh a bhuineas doibh-
san. ler. viii. 7. Tha ni's lugha do thuigse aig, no tha
aig an damh no aig an asail, Isa. i. 3. Tha mi 'ga f haicinn
air a chur do'n sgoil, a chum foghlum on't-seangan, creut-
air ged nach 'eil fear-seòlaidh aige, no fear-troòrachaidh a
dhol air thoiseach air ; ged nach 'eil fear-amhairc aige no
oi6geach ga chomh-èigneachadh no ga bhrosnachadh guh-
obair; ged nach 'eil riaghalair aige, ach a dh'fheudasdean
amh mar is àill leis, a chioim nach 'eil e fuidh uachdran-
achd do neach air bith ; gidheadh is creutair e, " a dh'
ulluicheas a bhiadh san t-samhradh, agus a chruinnicheas a
theachd-an-tir san f hogharadh," Ghnath-fhcc. vi. 6, 7, 8. an
uair a ta iad so uile aig an duine nàdurra, agus gidheadh e
ga f hagail fein buailteach do dliol bàs le ghort siorruidh.
Ni h-eadh, a thuilleadh air so uile, tha'n scriobtur a' taisb-
eanadli an duine nàdurra, cha'n ann a mhàin mar aon a ta
dh' uircasbhuidh bhuaghau raaith nan creutairean sin ; ach
mar aou a ta làn do dhroch bhuaghan nan creutairean a's
raiosa dhiubhsan ; anns am bheil a corahlachadh a cheile,
gairge an leomhain, cuilbheartachd an t-sionnaich, aineolas
na h-asail thiadhaich, salchaireachd a choin, agus na muice,
nimh na nathrach nimlie, agus an leithide sin. Tha'n
f hirinn fOin a gairm dliiubh nathraichc, siol nan nathraicho
nimlie ; seadh, os coann so eadhon clann an diabhuil, Mat.
xxiii. 33. Eoin viii. 44. Gu cinnteach mata, tha nàdur
an duino gu truagh air a mhilleadh.
33
San àite mu dheireadh, " Tha sinn a thaobh uàduir 'nar
cloinu feirge," Eph. ii. 3. Tha siun toilltinneach air, agus
buailteach do f heirg Dhè ; agus sin a thaobh nàduir : agus
uime sin, tha sinn gun teagamh a thaobh nàduir 'nar
creutairean peacach. Tha sinn air an dìteadh mu'n dean
sinn maith no olc ; fuidh'n mhallachd, mu'm bheil aithne
againn ciod e. Ach am bèuc an leomhan anns a' choille,
an uair nach 'eil creach air bith aige ? Amos iii. 4. is e sin
ri radh, am bèuc an Dia naomh agus ceart 'na fheirg an
aghaidh duine, murbitheadh e lepheacadh air a dheanamh
'na chreich airson feirge ? Cha bhèuc, cha dean se e, cha'n
urrainn e dheanamh. Co-dhunamaid mata a rèir focail
Dhè, gu bheil nàdur an duine 'na nadur truaiUidh.
II. Ma sheallas sinn ri fiosrachadh dhaoine, agus mu bheir
sinn fa'near staid an t-saoghail, anns na nithibh sin a
ta soiUeir do neach air bith, nach druid a shuilean an agh-
aidh soluis deah-ach ; chi sinn gu h-ealamh a leithid do
thoradh, as a nochdas gu soiUeir an fhreumh so do
shearbhadas. Bheir mi fa'near beagan do nithibh a bhith-
eas feumail gus a' phonc so a dhearbhadh dhuinn.
Sa' cheiid àite. — Co nach faic tuil do thruaighibh a' dol
thairis air an t-saoghal ? Agus c' àit an teid duine, far
nach fliuch e 'chas, mu 'n teid e thar a cheann agus a
chluasan ? Tha na h-uile duine aig an tigh agus o'n tigh,
anns a' bhaile agus anns an duthaich, ann an cùirtibh agus
ann ara bothannaibh, ag osnaich fuidh aon ni no ni eile, a
ta neo-thaitneach dhoibh. Tha cuid air an sàruchadh le
gainne, cuid air ansmachdachadh le tinneasaguscradh,cuid
a' caoidh an call ; cha'n 'eil neach as eugmhais trioblaid
a dh'aon seorsa no seorsa eile, cha'n 'eil staid neach
air bith co sabhailt, as nach 'eil sgolb èigin an-shocrach
aig innte. Agus mu dheireadh thig am bàs tuarasdal a'
pheacaidh, andeighnanteachdairean so, achuireadhroimhe,
agus sguabaidh e gach uile air falbh. A nis, ciod ach am
peacadh a dh' f hosgail an dorus uisge ? Cha'n 'eil gearan
no osna a ta air an cluinntinn anns an t-saoghal, no deur
a ta tuiteam o ar sùil, nach 'eil 'na dhearbhadh gu'n do
thuit an duine mar rèult o neamh ; oir tha Dia a' roinn
dhoilgheasan 'na f heirg, lob xxi. 1 7. Tha so 'na dhearbh-
adh soilleir air truaiUidheachd naduir : a mheud 's gu
bheil an cuibhrionn do na truaighibh so aig a' mhuinntir
nach do chuir peacadh fathast an gniorah ; seadh, agus
34
tha iad a' tarruing an ceud aiiail san t-paoghal a' gul, mar
gu'ra b'aithne dhoibli an saoghal, aig a' clieud sealladh, a
bhi 'na Bhochim, àite luclid-gtiil. Tha uaighean do'n tomhas
a's lugha, 00 maith ris an tomhas a's mò anns an ait adh-
laic ; agus cha'n 'eil an saoghal aiguair air bith gun chuid
a ta cosmhuil ri Rachel a' caoiueadh a cloinno a chionn
nach 'eil iad beo. Matt. ii. 18.
San dara àitc, Thoir fa'near cia luath 'sa tha'n truaill-
idheachd nàduir a' toiseachadh air i fein a thaisbeanadh anu
an cloinn oga. Tha yolamh a' ton-t fa'near " gu'n aithnich-
ear eadhon leanabh le a bheusaibh," Gnath-fhoc. xs. II.
Feudar gu h-ealamh fhaiciim ciod an rathad am bheil aom-
adh a chridhe a'luidhe. Nach 'eil clann Adhaimh a thuit,
a' leantuinn cos-cheuma an athar, mu'n urraiun dhoibb
coiseachd leo fein ? Ciod an tomhas a dh' ardau beag, do
ghloir-mhiann, do dh' an-iarrtuis, do dhiomhanas, do
cheannairc, agus do dli' eus-aontachd a chum maith a ta
annta? Agus an uair a ta iad a' magran a mach a staid
na uaoidheanachd, tha feum " air slait an sraachdachaidb,
a chur air falbh na h-araaideachd a tha ceangailte 'nan
cridhe," Gnath-Fhoc. xxii. 15. A ta a' nochdadh, mur bao
gràs e, gu'm bi an leanabb mar Ismael, 'na asail fhiadh-
aich-dhuine, mar tha'm focal a' ciallachadh, Gen. xvi. 12.
San treas àite, Gabli beachd air na peacanna lionmhor
uamhasach, a ta briseadh a mach anns an t-saoghal.
Tha aingidheachd an duine fathastmorairan talamh. Feuch
measan searbh truaiUidheachd ar nàduir, IIos. iv. 2. " Le
niionnaibh agus breugaibh, agus marbhadh, agus goid, agus
deanamli adhaltrais ; bhris iad a mach, (cosmhuil ri briseadh
a mach uisgeachan,) agus tha fuil a' ruigheachd gu fuil."
Tha'n saoghal air a' lionadh lo salachar, agus le gach uile
eeorsa graiueileachd, aingidheachd, agus mi-naomhachd.
Cia uaitlie a ta'n tuil so do pheacadh air an talamh, ach
o bhriseadh suas tobraiche " na doimhne mòire, cridhe au
duine, o'm bheil teachd a mach droch smuaintean, adhalt-
rannas,striopachas,mortadh,goid,sa)mt,agusaingidheachd,"
Marc vii, 21, 22. Theagamli gu'm bheil thusa toirt buidh-
eachas do Dhia, lo cridlie slan, nach 'eil thu cosmhuil ris
na daoine so eile : agus gun amharus tha tuiUcadh aobhair
agad air a shon, no tha oagal orm a tha thu smuaineachadh ;
oir, " mar ann au uisge, a f hreagras aghaidh do aghaidh,
mar ein freagraidh cridhe duine do dhuine," Gnath-Fhocail
35
xxvii. 19. Mar ag amliarc aiiii an uisge glau, a chi thu
d' aghaidh ièln ; mar sin ag amharc dhuit ann ad chridhe
fèin, feudaidh tu cridheachan dhaoine eile fhaicinn au
sin : agus air dhuit amharc air cridheachan dhaoine cile
feudaidh tu do chridhe fèin fliaicinn annta-san. Air chor
as gu'm feudadh an creutair is graineil a ta san t-saoghal
a bhi mar sgàthan dhuit ; anns am bu chòir dhuit truaiU-
idheachd do riàdur fèin, fhaicinn ; agus nan deanadh
tu sin, bheireadh tu buidheachas do Dhia le cridhe taing-
eil, agus cha'n ann duit fein, nach 'eil thu gun amharus
cosmhuil ri daoine eile, a'd' chaithe-beatha ; a mheud 's gu
bheil an truaillidheachd i;àduir anuadsa an aon ni ta e
annta-san.
Sa' cheathramh àite, Gabhaibh beachd air an oibreach-
adh uamhasach anns am bheil an saoghal air athilgeadh le
ana-miann dhaoine. Cha dean leomhain creach air
leomhain, no madaidh-alluidh air madaidh-alluidh ; ach
tha daoine air tionndadh gu bhi 'nan madaidh-alluidh an
aghaidh a clieile, a' teumadhagus a' milleadh a cheile. Nach
beag na h-aobhair air son an sath daoino an claidheamh aua
am broillich a cheile ? Tlia'n saoghal 'na f hàsaich o nach
fuadaich an teine is deah-aiche as urrainn daoineghiulan mu'n
cuairt leo, air falbh na beathaichean fiadhaich a ta 'ga ait-
oachadh, (agus sin do bhrigh gur daoine agus nach brùidean
iad,) ach aon rathad norathad eile bithidh iad air an an leòn-
adh. O'n là san do dhoirt Cain fnil Abeil, thionndaidh an
talamh gu bhi 'na thigh marbhaidh ; agus mhair an ruaig
0 na thoisich Nimrod air sealg ; air an talamh mar anns
an fhairge, tha'n aon a's mò a' milleadh an aon a's lugha.
An uair a chi sinn an saoghal 'na leithid do ghoil, na h-
uile aon a' sathadli a cheile le briathraibh no le claidiieamh,
feudaidh sinn a chomh-dhunadh gu bheil droch spiorad
'nam measg. Tha na teasan dian sin am measg mhic
Adhaimh, ag innseadh gu bheil an corp uile euslainteach,
an ceann uile tinn, agus an cridhe uile fann. Tha iad sia
gu cinnteaclid a' sruthadh o aobhar anns an leth a stigh,
Seum. iv.l . "0 anamiannaibh a tha cogadh ann arballaibh."
Sa' chuigeadh àite, Thugaibh fa'near am feum a ta air
laghanna dhaoine air an comhdachadh le uamhasan agus
geur cheartas, ris am feud sinn na tha'n t-AbstoI ag ràdh a
cho-chur, I Tim. i. 9. " Nach 'eil an lagh air orduchadh do
dhuine fireanach ach do dhaoine neo-dhligheach agus eaa-
36
umhal, dhoibhsan a ta mi-dhiadhaidh agus do pheacachaibh.
Rinueadh duine air son comunn ri a cho-chreutair agus
tliubliairt Dia fèin mu'n chèud duine, an uair a chruthaich
se e, " nach robh e iomchuidh gu'm biodh e 'na aonar :"
gidheadh is eigin da nis ann an coraunn ri cho-creutair, a
bhi air iadhadh mu'n cuairt le droighionn. Agus a chum
uaitheso gu'mfaic sinn ni's fearrtruaillidheachdnàduir an
duine, thugaibh fa'near, (1.) Gu bheil na h-uile duine
gu nadurra ag iarraidh a bhi aig làn-shaorsa ; gu a thoil
fèin a bhi aige mar lagh ; agus nan leanadh e iarrtuis a
nàduir, chuireadh e le làn-thoil e fein an taobh a mach
do lagh Dhia agus dhaoine. Agus uaithe so, rinn cuid
(aig an robh an cumhachd 'nan lamhan a reir an toil
nadurra) iad fèin da rìreadh 'nan uachdarain os ceann gach
uile lagh ; freagarach ri iarrtus uamhasach an duine air
thùs, a bhi raar dhèe, Gen. iii. 5. Gidheadh (2.) Cha'n
'eil duine sam bith a dhearbadh a bheatha chaithearah am
measg cuideachd gun lagh : agus air an aobhar sin tha
aig luchd creachaidh gun reubamn laghanna 'nam measg
fèin, ged tha a' chuideachd sin uile a' tilgeadh dhiubh gach
uile spèis do lagh agus do cheartas. Mar so tha daoine a'
taisbeanadh gu bheil iad fèin-fhiosrach air truaiUidheachd
nàduir ; gun danadas ac' earbsa chur ann an aon a clieile,
ach air urras. (3.) Ciod air bith cunnart a ta ann
a bhi briseadh air a' gharadh ; gidheadh tha neart ana-
miann a' toii't orra gach là dol an coinueamh a chunnairt.
Cha'n e mhain gu'n toir iad thairis an cliù agus an
cogais, a' chogais air am bheil raor-mheas anns au t-saogh-
al ; ach air son toil-iuutiun bheagan mhionaidean, agus
piannta-inntinn air ball a' teachd 'nan deigh, fagaidh iad
iad fein buailteach do bhàs ainneartach le laghaaa na tìre
sam bheil iad a chomhnuidh. (4.) Tha na laghanna
gu tric air an tabhairt gu strìochdadh do ana-miannaibh
dhaoine. Air uairibh ruithidh mòr chuideachdan gu leithid
do mhi-riaghailt, agus cosmhuil ri aireamh do phriosanaich
gu'm bris iad dhiubh an geimhle, agus gu'n cuir iad an
luchd-faire gus an ruaig ; agus cha'n urrainn guth nan lagh-
anna bhi air a chluinntinn le fuaira airm. Agus is tearc
a ta àm anns nach 'eil cuid do dhaoine co mor agus co
dàna as nach 'eil coraas aig na laghanna amharc air an
ana-miannaibh borb san aghaidh ; a thug air Daibhidh
a ràdh, ann an cùis loaib a mhort Abner, " Tha na
37
daoine sin mic Sheruiah ro chruaidh air mo shon.'' 2 Sam.
iii. 39. Tha ana-mianna air uairibh a' f às tuiUeadh is laidir
air sou laghanna, air chor as gu bheil an lagh a' lagachadh
mar chuisle duine a' bàsachadh, Hab. i. 3, 4. (5.) Thoir
fa'near am feum a tha gu tric air seann laghanna a leasachadh,
agus air laghanna ùr a dheanamh ; tha so ag èirigh o
chiontaibh ùr anns am bheil nadur an duine mòr-thorr-
ach. Cha bhiodh feum air a' ghàradh a chàradh, mur
biodh daoine cosmhuil ri beathaichean neo-cheannsaichte do
ghnàth 'ga bhriseadh sios. Is iongantach am beachd a ta
eachdraidh nau Israelach, a bha air an cur air leth do
Dhia 0 uile chinnich na talmhainn, a' toirt air an ni so :
Ciod an aimhreite uamhasach a bha 'nam measg an uair
nach robh Righ ann an Israel, mar a chi sibh anns an xviii.
xix. XX. agus xxi. Caibdeil do leabhar nam Breitheamha ;
cia doilich a bha e an ath-leasachadh, an uair a bha'n luchd-
riaghlaidh a b' fhearr aca : agus cia ullamh a bha iad air
tionndadh a thaoibh a rìs an uair a fhuair iad uachdaraiu
aingidh. Cha'n urrainn mi gun a bhi smuaineachadh,
gu'm b'e crioch àraid na h-eachdraidh naomh sin, a bhi
leigeadh ris truaillidheachd nàduir an duine, am mòr-
fhèum a bh' air a' Mhesiah, agus air a ghràs ; agus gu'm
bu choir dhuinn ann an leughadh na h-eachdraidh, a bhi
deanamh feum dhi a chum na crìche sin. Cia co geur
'sa tha'm focal a labhair an Tighearna ri Samuel, a thaobh
Shauil, 1 Sam. ix. 17. Rioghaichidh esan os ceann (no
raar a tha'm focal a' ciallachadh, ceannsaichidh e) mo
shluagh. 0 truaillidheachd nàduir an duine I Cha chuir
eagal agus uamhunn Dhè nan nèamha bacadh orra ; ach is
eigin doibh dèe eile a bhi aca air an talamh gu'n ceannsach-
adh, a chum an cur gu nàire. Breith. xviii. 7.
San t-seathadh àite, Thugaibh fa'near fuigheall na
truaiUidheachd nadurra sin anns na naoimh. Ged thainig gràs
a steach, gidheadh cha'u 'eil an truaillidheachd so gu h-iomlan
air a cur a mach : ged f huair iad an creutair nuadh gidheadh
tha moran do 'n t-seann nadur thruaillidh a' fanntuin maille
riu ; agus tha iad sin a' strì ri cheile an taobh a stigh dhiubh,
mar a bha na leth-aona am broinn Rebecah, Gal. v. 17.
Tha iad g'a fhaotainn a lathair maiUe riu anns gach àm,
agus anns gach àite, eadhon anns na cuiltibh a's folaichte.
Ma tha droch choimhearsnach aig duine, feudaidh e
fbàgail ; ma tha droch sheirbhiseach aige, feudaidh e chur
D
38
air falbh aig ceann aimsir ; ma tha droch companach aige,
feudaidh e air uairibh an tigh fhagail, agus a bhi saor o
'dhragh air au doigh sin. Ach gcd rachadh duine naomh
do'n fhàsach, no ged chuireadh e suas a bhùth ann an
carraig iomallach anns an fhairge, far nacli do sheas
riamh cos duine, no beathaich, no eunlaith, an sin bithidh
e maille ris. Ged bhiodh e le Paul air a thogail suas
gus an treas neamha, thig e air ais leis, 2 Cor, xii. 7.
Leanaibh se e mar ni am faileas an corp ; ni e ball dubh
anns an ni a's gloinue a's urrainn e tharruing. Tha e cosmhuil
ris a chraoibh fhìgo anns a' bhalla ciod air bith co dluth
do'n fhrcumh as a gliearr thu i, gidheadh dh' fhàs i gus
an robh am balla, air a thilgeadh sios : oir tha 'fhreumhan
suidhichte anns a' chridhe, mar gu b'ann le boinn iaruinn
agus umha co fad as a tha'n duine naomh anns an t-saogh-
al. Tha c gu h-àraid beothail 'nuair a b'àill leis am maith
a dheanamli, Rom. vii. 21. an sin thig an èunlaith a nuas
fìir na cairbhibh. Mar so ann an dleasdanas naomh, tha
spiorad au duine naomh, (mar gu b'ann) air tiormachadh
suas ; agus tha e air f hàgail mu'm bheil fios aig air, cosmhuil
ri Michal, aig am bheil iomhaigli auns an leabaidh an
àite e fir. Cha ruig mi leas ùine cliaitheamh ann a bhi
dearbhadh do phobuU Dho truaillidheachd an nàduir annta
fbin ; oir tha iad ag osnaich fuidhe ; agus a bhi ga dhearbh-
adh dhoibhsan bu cosmhuil e ri blii cumail coinnle ri daoine
a dh' fheuohainn na greine dhoibh ; agus air sou nan aing-
idh, tha iad uUamh air a chaimein is lugha auns na
naoirah a mheas mar na boanntaibli ; mur meas iad gu
leir iad 'nan cealgairean. Ach thugaibh fa'near beagan do
nithibh air a' cheaun so. (1.) Ma bhios c mar so anns a'
chrann ùr, cionnus a bhios e sa, chrionaich ? Cha'n 'eil
na naoimh air am breith 'nan naoimh ; ach tba iad air an
deanainh mar sin le cumhachd gràis na h-ath-ghincamhuin.
An d'fhuair iad nàdur nuadh, agus am bheil fathast na h-
niread do'n t-scann nadur a latliair maillc riu ? Cia mor is
eigin do'n truaillidheachd sin a bhi ann am muinntir eile,
far am bhoil c gu h-iomlan neo-choimeasgta le gràs I (2.)
Tha na naoirah ag osnaich fuidh fhuigheall na truaiUidh-
eachd so mar uallacli trora ; cisd ris an Abstol, Rom. vii.
24. " Och is duine truagh mi ! co a shaoras mi o chorp a'
bhàis so ?" Ged tha'n duine feolmhor socrach agus suaimhn-
eacli, agus ged nach 'eil truaiUidheachd a naduir ua h-uallach
39
dha : am bheil e uime sin saor uaithe ? Cha'n 'eil idir ;
's ann a tha e marbh, agus cha'n 'eil e a' mothachadh a' chud-
throm. Is iomadh osna a chluinnear o leabaidh na h-eus-
lainte ; acli cha chluinnear a h-aon gu bràth o'n uaigh.
Anns an naomh mar anns an duine thinn, tha strì laidir ;
beatha agus bàs a' strì air son na h-uachdranachd : ach
anns an duine nadurra, mar anns, a' chorp mharbh, cha'n
'eil fuaim sam bith ; a chionn gu bheil làn chumhachd aig
a' bhàs air. (3.) Tha'n duine diadhaidh a' cur an aghaidh
an nadur thruaiilidh ; tha e stri ri cheusadh, gidheadh tha
e mairsinn ; tha e deanamh dichioll aÌT a chur gu bàs do'n
ghort, agus leis a' mheadhon sin 'ga lagachadh, gidheadh
tha e beothail ; Cionnus air an aobhar sin a ta e 'ga sgaoil-
eadh, agus 'ga neartachadh fein anns an anam siu, anns
uach 'eil e air a cheusadh, ach air a bheathachadh ? Agus
is e so cor na h-uile a ta neo-iompaichte, a tha deanamh
uUuchaidli air son na feola, a chum a h-ana-mianna a shas-
achadh. Ma tha lios an duine dhichiollaich a' toirt obair
ùr dha gach là, ^nn an gearradh sios, agus aun an spion-
adh suas ; is èigin gu ciunteach gu'm bi lios an leisgeiu a'
fàs suas le droighnich.
Saìi àite mu dheireadh, Cha toir mi fa'near air a'
cheann so, ach aon ni eile, agus is e sin, Gu'm bheil iomh-
aigh Adhaimh a thuit, 'ga taisbeanadh fein anns an h-uilo
duine gu nàdurra. Tha cuid do chloiun le dealbh agus
aogas an aghaidhean, mar gu b' ann, ag innseadh co is
athair dhoibh : agus mar so tha sinne cosmluiil r'ar cèud
sinnseara. Tha na h-uile aon againn a' giCdan iomhaigh agus
lorg an leagaidh air fèin : agus gus an f hirinn so a dhearbh-
adh, tha mi cur fianuis air coguisean gach uile, anns na
nithibh àraid a leannas,
Air iùs, Nach 'eil iarrtus peacach air oòlas annasach fhao-
tainn nàdurra dhuinn ? Agus nach 'eil so 'na chomhar
air iomhaigh Adhaimh ? Gen. iii. 6. Nach 'eil daoine gu
nàdurra ni's dèigheile air eòlas a bhi aca air nithibh ùr
na tha iad gu bhi deanamh cleachdadh do shean fhirinn-
ibh air am bheil eòlas aca ? Cia cosmhuil i'i sean Adhamh a
ta sinn anns an ni so, a' sior-iarruidh nithe ùr, agus
gun bhlas againn air sean fhirinnibh tarbhacli ? Tha
ni's mò do iarrtus againn air eòlas fhaotainn, na th' againn
air naomhachd fhaotainn ; agus tha sinn a' caitheamh ni's
mo d'ar smiiBÌnte air na nithibh sin is lugha sam bheil
40
do fhior-theagasg. Tha feum aig ar n-an-tograidhean
fiadhaich agus buaireasach air srian gu'n ceannsachadh an
trà dh'fheumas aignidhean maith agus suidhichte bhi air
am beothachadh, agus air am brosnuchadh.
San dara àite, Ma ni an Tighearna le lagh naomh
agus le fhreasdal ghc, bacadh a chur oirnn, 'gar cumail air
ar n-ais o ni sam bith ; nach geuraich am bacadh sin
faobhar ar n-iarrtuis nàdurra, agus nach dean e siun ni's
dèine 'nar n-an-tograidhean : agus anns an ui so nach 'eil
sinn gu soiUeir 'gar bratli fein, a' nochdadh gur sinn sliochd
Adhaimh? Gen. iii. 2, 3, 4. 'Se mo bharail nach fheudar
so aicheadh ; oir tha fiosrachadh làitheil a' dearbhadh, gur
ni so a ta ceangailte ri nàdur an duine, gu " bheil na h-uisg-
eachan a ghoidear milis, agus an t-aran a dh'ithear an uaign-
eas taitneach," Gnath-fhoc. ix. 17. Bha mothachadh aig
na Cinnich fein gu'n robh a leithid so do spiorad ceann-
airc anns an duine, ged nach robh eòlas ac' air an tobar o'n
do shruth e. Cia tric a tha daoine a' gabhail saorsa dhoibh
fèin anns na nithibh sin o'n ceangladh siad iad fèin suas,
uan d' thugadh Dia saorsa dhoibh annta ! Ach tha nàdur
truaillidh a' gabhail tlaclid eadhon ann an leum thar a'
ghàradh. Agus nach e bhi cur amaideachd ar n-athar an
gniomh a rìs, gur fearr le daoine sti'eap air son raeas
toirmisgte 'na cruinneachadh na tha air a chrathadh o
chraobh mhaith an fhrcasdail air an son, an uair a tha làn
chomas aca o Dhia gu sin a dheanamh ?
San treas ùite, Co do uile chloinn Adhaimh nach 'eil a'
claonadh gu nadurra a dh' eisdeachd ris an teagasg a
chuireas air seacharan ? Agus nach b'i so a' charraig air
an do bhriseadh ar ceud pharanta ? Gen. iii. 4, 6. Cia
uUamh a tha'n duine hxg riamh o'n àm sin, air buaireanna
altrum ? "Oir aon uair hibhraidli Dia, agus an dara uair, ged
nach toir duine fa'near," lob xxxiii. 14. ach is eallamh a
dh' eisdeas e ri Satan : Is maith a dh'fheudadh daoine
teachd dheth gu tric, nan cuireadh iad le gràin an aghaidh
nam buaireanna 'iian ceud thoiseach ; nan gearradh siad
iad 'nan ccud bhlath, bhàsaicheadh iad gu luathltir falbh ;
ach mo thruaighe ! an uair a ta sinn a' faicinn an ionaid
.airm agus fùdar air a dheasachadh air ar son, agus an teine
air a chur ris, gidheadh tha sinn a' scasamh gus an ruith
c, agus gus an sguab o air falbh sinn le a neart.
Sa' cheathramh ùite, Nach 'eil sùilean ar cinn gu tric a'
41
dalladh sùilean na h-inntinn ; Agiis nach b'e so ceart chor
ar ceud pharanta ? Gen. iii. 6. Cha'u 'eil duine aig àm sam
bith ni's doiUe na'n uair a ta e 'g amharc air na cuspairean
a's ro-thaitniche do'n fheoil. O'n àm sau d' fhosgladh
sùilean ar ceud pharanta do'n mheas thoirmisgte, b' iad
sùilean dhaoine na geatachan sgrios d'an anamaibh, air an
d'inntric smuainte neo gblan agus iarrtuis pheacach do'n
chridhe, a' leonadh an auama, caitheamh no coguis, agus
a' toirt air uairibh breitheanais uamhasach air uile choimh-
thional mar ann an coir Achain, los. vii. 21. Bha lob
naomh air fhaiciU ; o'n chunnart so, o'n dà gheata luain-
each sin, a chuireas eadhon sgealb bheag do fhiodh o
fheum ; air chor as (mar an righ air an robh eagal le
dheich mìle, coinneamh a thoirt dhasan a thàinig le fich-
ead mile 'na aghaidh, Luc. xiv. 31, 32.) gu'n cuir e teachd-
aireachd agus gu'n iarr e cumhnant sìth, lob xxxi. 1,
" Riun mi coimhcheangal ri m' shùilean."
Sa' chiiigeadh àile, Nach 'eil e nàdurra dhuinn, cùrara a
ghabhail do'n chorp, eadhon air cosd an anama ? B'e so
aon do na h-uilc a bha'm peacadh air ceud pharanta, Gen.
iii. 6. 0 cia sona a dh' fheudadh sinne a bhith, nam buil-
licheamaid ach leth na saothair air ar n-anamaibh, a tha
einn a' builleachadh air ar cuirp !
Nam biodh a' cheistsin, "Ciod is còir dhomh a dheanamh
chum gu tèarnar mi ? (Gniomh. xvi. 30.) a' ruidh triomhar
n-inntinne, ach leth co tric as a tha na ceisteau siu eile, "Ciod
a dh'itheas sinn ? Ciod a dh' òlas sinn ? Ciod a chuireas sinn
umainn ?" Mat. vi 31. is iomadh staid a tha (nis) mi-chos-
lach a thionndadh gu bhi gle dhòchasach. Ach is i'n fhir-
inn, gu bheil a' chuid a's mò do dhaoine a' caitheamh am
beatha, mar nach biodh iad ach na meall feòla ; no mar
nach biodh feum sam bith 'nan anamaibh, ach mar shalann a
chumail an cuirp o thruaillidheachd, Is feòil iad, Eoin iii,
6. " Tha'n aire air na nithibh sin a bhuineas do'u fheoil,"
Rom. viii. 4. " Agus tha iad a' caitheamh am beatha a rèir
na feòla," ranu 13. Ma gheibhear aonta na feola gu
gniomhachadh, is ainmic a dh' fheithear ri aonta na cog-
guis : seadh is tric a ta'n corp air a riarachadh 'nuair tha
choguis a' labhairt 'na aghaidh.
San t-seathadh àite, Nach 'eil gach neach a thaobh nàd-
uir, neo-thoilichte le chrannchur anns au t-saoghal, no le
ni èigin àraid ann ? B'e so mar an ceudna cor Adhaimh,
d3
42
Gen. iii. 5, 6. Tha aon ni araid do ghnàth air chall ; air
chor as gur creutair an duine a ta air a thoirt gu caoch-
laidhean. Agus ma tha neach sam bith a' cur so an teag-
amh, amhairceadh iad air gach ni a ta iad a' sealbhach-
adh ; agus an duigh dhoibh ath-shealladh a ghabhail diubh,
èisdeadh iad ri'u cridheachaibh fèin, agus cluinnidh iad
gearan uaigneach air son ni èigin araid nach 'eil aca ;
ge do dh' theudadh e bith, nan d' thugadh iad fa'near a'
chùis gu ceart, gu faiceadh iad gur fearr dhoibh an ni araid
sin a bhi dhìth orra. O'n àm san do ruith cridheachan
ar ceud phàrantan a mach air an sùilibh, air a' mheas
thoirmisgte, agus a bha le sin oidhche dhorcha air a tabhairt
air an t-saoghal, aig an sliochd tha galar nàdurra, ris am
bheil Solamh ag ràdh Seacharan a' mhiann, (no mar a ta'm
focal a' ciallachadh, " Imeachd an anama.") Ecles. vi, 9.
Is gnè do nèul diabhlaidh so, sam bheil an t-anam ag imeachd
air feadh an t-saoghail, g'a bheathachadh fein le mìltibh do
ftithibh faoin ; a' glacadh a' mhaise chruthaichte so agus
sud eile ann an smuaintibh agus ann am miann ; a' dol an
so is an sin, agus do na h-uile àite, ach an t-àite d' am bu
choir dha dol. Agus cha'n 'eil an t-anam gu bràth air a
leigheas o'n ghalar so, gus an toir gràs buaidh 'na thoirt
air ais, gu fois shiorruidh a ghabhail anu an Dia, tre
Chriosd. Ach gus an tachair so, ged rachadh duine a rìs
a chur ann am Phàras gàraidh an Tighearna ; cha chum-
adh na tha do thoil-inntinn an sin e, o amharc, seadh agus
o lèum thar a' gharadh an dara uair.
San t-seachdamh àite, Nach 'eil sinn gu mor ni's luaithe
air ar n-aomadh le droch comhairlibh agus le droch eis-
empleiribh, no leo siu a ta maith ! Chi sibh gu'm b'e so
sgrios Adhaimh, Gen. iii. G. 'Se droch eisempleir gus an
la'n diugh aon do na h-innleachdan mòr a ta Satau a"
gnàthachadh a sgrios dhaoine. Agus, ged tha do thaobh
niduir, tuilleadli againn do nàdur an t-sionnaich no do
nàdur an uain ; gidheadh thug cuid fa'near eadhon anns
a' chreutair so, mar leumas aon uan do'n uisge, gu'n lean
a' chuid a ta dlùth dha gu h-ealamh 'na dheigh ; feudar so a
thoirt fa'ncar, mar an ceudna mu nadur cloinn nan daoine :
d'am bheil c ro nadurra, gu'n lean iad droch rathad, a
chionn gu bheil iad a' faicinu rauinntir eile air an t-slighe
sin air thoiseacli orra. Tha neart aig droch eisempleir
gu tric cosmhuil ri sruth laidir, gu'r giulan thar dleasd-
43
ànas soilleir ; ach gu h-àraid, nia tha'n eisempleir air a
toirt leosan d'am bheil mòr-spèis againn ; dallaidh ar
spèis dhoibh anns a' chor sin ar tuigse : agus an ni d'an
tugamaid grain ann am muinntir eile, aontaichidh sinn
leis, a chum iadsan a thoileachadh. Agus cha'n 'eil ni
sam bith a's soilleire, no gu bheil daoine gu coitchionn a'
ròghnachadh deanamh mar a ni a' chuid as mò, agus cha'n
ann mar a ni a' chuid as fearr do dhaoine.
San ochdamh àite, Cò do chloinn Adhaimh uile, aig am
bheil feum a bhi air an teagasg gu duiUeach chroinn-fhigis
fhuaigheal r'a chèile, a chòmhdach an lomnochd ? Gen. iii.
7. 'Nuair a sgrios sinn sinn fèin, agus a rinn sinn sinn
fèin lomnochd chum ar nàire ; tha sinn gu nàdurra 'g iarr-
aidh sinn fèin a chòmhnadh leinn fèin : Agus is iomadh
oirp bhochd a ta air a gnathachadh, co faoin agus co
suarach ri duilleach figis Adhaimh. Ciod an t-saothair
a ghabhas daoine a chomhdach am peacanna o'n cogaisibh
fein, agus a chur an dath a's fearr is urrainn doibh air !
Agus an uair a ta iad air an tabhairt fo gheur-mhothach-
adh, air chor as nach urrainn doibh gun iad fèin fhaicinn
lomnochd ; tha e co nàdurra dhoibh oirp a thoirt air
comhdach fhigheadh as an cuim fèin, is a ta e do'n iasg
snamh anns na h-uisgeachaibh, no do'n eunhiith itealaich
anns an athar. Uime sin 'si ceud cheist na muinntir a ta
fo mhothachadh, Ciod a ni sinn? Gniomh. ii. 27. Cionn-
us a dh' uUuicheas sinn sinn fèin ? Ciod an obair a ni sinn ?
'S cha mhò a ta iad a' cuimhneachadh gur e'n creutair
nuadh obair no gniomh Dhè fein, Eph. ii. 10. ni's mò na
smuainich Adhamh air a bhith air a chomhdachadh le
craicinn iobairtean, Gen. iii. 21.
San naothadh àite, Nach 'eil clann Adhaimh, gu nàdurra
a' leantuinn a chos-cheuma, ann a bhi gam folach foin
o ghnùis an Tighearna, Gen. iii. 8. Tha sinn uile co
dall auns an ni so 'sa bha esan ; a shaoil gu folaicheadh se
e fèin 0 ghnùis Dhe, am measg dubhar chraobhan a' ghàr-
aidh. Tha sinn ro-uUamh air tuilleadh tearuinteachd a
ghabhail ann am peacadh diomhair, no tha sinn ann au aou
a ta air a chur an gniomh gu follaiseach. " Feithidh sùil
an adhaltranaich ris an dubh-thra, ag ràdh, cha'n fhaic
sùil mi, lob xxiv. 15. Agus ni daoine le saorsa an ni
fin ann diomhaireachd a bhiodh nair orra dheanamh au
lathair leiuibh ; mar gu'n deanadh dorchadas am folach
44
o'n Dia uile-leiisinneach. Nach 'eil sinn gu nadurra neo-
churamach mu cho-chomunn ri Dia : nach 'eil sinn eadhon
neo-speiseil uiine ? Cha robh riamh co-chomunn eadar
Dia agus sliochd Adhaimh, far nach robh aig an Tighear-
na fèin a' cheud fhocal. Nan leigeadh e dhoibh, clia'n
iarradh iad gu brath as a dheigh. Isa. Ivii. 17. " Dh' fhol-
aicli mi mo ghnùis." Au d'iarr e'n deigh an Dia bha g'a
fhohich fein ? B' fhada ghabh e uaithe : " Dh' imich e
roimiie air sliglie a chridhe fèin.
San dcicheamh ùite, Cia neo-thoileach a ta daoine air
peacadh aideachadh, air nàir agus cionnt' a ghabhail
dhoibh fèin ? Agus nach ann raar so bha chùis anns an
ni a ta 'uar beachd? Gen. iii. 8. Dh' aidich Adhamh a
lomnochduidh, ni nach b'urrainn da aicheadh ; ach cha
dubhairt e aon fhocal mu pheacanna : B'e so an t-aobh-
ar, bu mhaith leis fholach nam b'urrainn da. Tha e co
nàdurra dhuinn peacadh fholach, as a tha e duinn a chur
an gniomh. 'S iomadh dearbhadh bronach a ta againn
air anns an t-saoghal so ; acli gheibh sinn dearbhadh is
soiUeire dheth ann an là a' bhreitheanais : " An là anns an
tabhair Dia breth air nithibh uaigneach dhaoine." Rom. ii.
16. 'S iomadh beul salach a bhios an sin air fhaicinn, "a
ta nis ga ghlanadh, agus ag ràdh, cha d'rinn mi olc air
bith," Gnath-fhocail xxx. 20.
San àite mu dheireadh, Nach 'eil e nàdurra dhuiun a
bhi ag eutromachadh ar peacaidh, agus a bhi cur na
cionta air muinntir eile ? Agus an uair a cheasnaich
Dia ar pàranta ciontach, nach do cluiir Adhamh a' choire
air a mhnaoi ? Agus nach do chuir a' bhean a' choire air
an nathair? Gen. iii. 12, 13. A nis cha ruigear a leas a
bhi teagasg na ceilg ifrionnaich so d'a chloinn ; oir mu'u
urrainn dhoibh ach gann labhairt, ma's urrainn doibh an
gniomh aicheadh, oirpichidh iad gu seòlta air ni-eigiu
a radh a lughdachadh an ciouta, agus a chur na coire air
neach eilc. Seadh, tha so co nàdurra do dhaoiue, is gu'n
cuir iad anns na peacannaibh a's mò, a' choire air Dia fcin ;
Bheir iad toibheura d' a fhreasdal naorah, fuidh mhi-
ainm, droch-àgli, no droch bhuaidh ; agus leis a sin càiridh
iad coire am pcacaidh aig dorus neirah. Agus nach b'e
eo aon do cliuir Adhairah au dèigh dlia tuitcam ? Gen. iii.
12. " Agus thubhairt au duine, A'bhean a thug thu gu bhi
maillc rium, thug ise dhomh do'u chroaibh, agus dh'ith mi."
45
Thoir fa'near ordugh nam briathra : Tha e gabhail a
leithsgeul anns a' cheud àite ; agus an dèigh sin, ag aideach-
adh. Tha 'leithsgeul fada ; ach 'aidmheil ro ghoirid ;
tha e uile air a chur sios ann am focal, "Agus dh'ith mi.
Cia soiUeir agus cia seolta a ta 'leithsgeul ! Mar gu'm biodh
eagal air nach biodh an ni bha e ciallachadh air a thuig-
6Ìnn : A' bhean ars' esan, no a' bhean sin ; mar gu'n seòladh
e'm Breitheamh a dh' ionnsuidh oibre fèin mu'n bheil
sinn a' leughadh, Gen. ii. 22. Cha robh ach aon bhean
an sin anns an t-saoghal ; air chor as gu feudadh neach
smuaineachadh nach ruigeadh e leas a bhi co innealta
agus co beachdaidh, ann an ise a chomharachadh a mach :
gidheadh, tha ise air a comharachadh a raach 'na leith-
sgeul 00 beachdaidh, is ge do bhiodh deich mìle ann. A'
bhean a thug thu dhomh. Ann an so tha e labhairt, mar
gu'm biodh e air a thoirt gu calldach le tiodhlacaibh Dhè !
Agus a chum gu'm faicte an leithsgeul ni's duibhe, tha
80 air a chur ris, a thug thu gu bhi maiUe rium, mar ma
ghnath bhan-chompanach, a sheasamh mar mo bhean-chuid-
eachaidh. Tha so ag amharc mar gu'n cuireadh Adhamh
droch run as leth an Tighearu, anns a' ghibt so a thoirt
dha ! Agus an dèigh so uile, tha dearbhadh nuadh air a tha-
bhairt mu"m bheil briathra an leithsgeil iomlan : Cha'n 'eil
e ag ràdh, " Thug a' bhean domh ;" ach, "A'bhean, thug i
dhomh," a labhairt gu h-oscartha mar gu'n abradh e, 'lse,
eadhon ise, thug i dhomh do'n chraoibh. An urrad so air son
a leithsgeil. Ach tha aidmheil thairis ann an aon fhocal,
mar a labhair se e. " Agus dh'ith mi." Agus cha'n 'eil ni
sam bith an so, a ta comharachadh ris fèin, agus is co
beag a ta e nochdadh ciod a dh'ith e. Cia nadurra a
ta'n t-seoltachd dhubh so do shliochd Adhaimh ! Feud-
aidh an neach a ruitheas a leughadh. 'S co coitchionn a
tha beachd Sholaimh fior, Gnath-fhocail xix. 3. Claon-
aidh amaideachd duine a shlighe, agus an aghaidh an Tigh-
earna ni a chridhe gearan." Abramaid air an aobhair sin
ri Adhamh a thuit, ar n-athair ; na h-aicheamaid ar
daimh ris, do bhrigh gu bheil sinn a' giulan iomhaigh-san.
Agus a nis, a cho-dhunadh a chinn so, a ta air a dhaing-
neachadh le dearbhadh soilleir o fhocal an Tighearn, agus o
ar fiosrachadh agus beachd fèin ; Bitheamaid air ar co-eign-
eachadh gu teagasg truaiUidheachd ar iiàduir a chreidsinn ;
agus gu bhi ag amharc ris an dara Adhamh, an t-Iosa
46
beannaichtc, air son co-chur fhola luachmhoir-san, a dh'
atharracliadh cionta a' pheacaidh so ; agus air son eifeachd
a Spioraid naoimh, gu'r deanamh 'nar creutairean nuadh.
air dhuinn fios a bhi againn, Mur bi sinn air ar breth a rìs
nach feud sinn dd a stigh do rioghachd Dhè,
MU THRUAILLIDIIEACHD NA TUIGSE.
San dara àite, Theid mi air m' aghaidh a dh' fhios-
rachadh mu thruaillidheachd na nàduir, "na ceumaibh
fa leth. Ach co's urrainn a thuigsinu ? Co's urrainn fhior-
thomhas fhaotainn a mach, 'na fhad, 'na leud, 'na àirde,
agus 'na dhoimhne ? " Tha an cridhe cealgach thar na h-uile
nithe, agusdo-leigheas! Co's urrainn athuigsinn?" ler. xvii.
9. Gidlieadh feudaidh sinn gu h-eallamh urrad dheth a
thoirt fa'near, as a dh' fhoghnas gu bhi 'na aobhar mor-
irioslachaidh, agus feudaidh e nochdadh dhuinn an dearbh-
fheum a ta air ath-ghineamhuin. Tha duine 'na staid nàd-
uir, gu h-uile truaiUidh mar tha'n corp agus an t-anara araon
air an truaiUeadh, mar tha'n t-Abstol a' dearbhadh gu fars-
uinn, Roni. iii. 10 — 18. A thaobh an anama, sgaoil an
truaillidheachd nàduir so i fèin air feadh a cheutfaidhean
uile ; agus tha i ri faotainn anns an tuigse, san toil, sna
gneibh, sa' chogais agus aims a' chuimhne.
1. Tha'n tuisge, air call a comas, air a creachadh da
ceud ghlòir, agus air a comhdachadh thairis le aimhreite.
Thuit sinn an lamlian ar namhaid mhòir, mar Shamson
ann an làmhan nam Philisteach, agus chaiU sinn ar dà
shùil. "Cha'n 'eilneachann athuigeas," Rom.iii. II. "Tha'n
inntinn agus a' choguis air an salachadh," Tit. i. 15. Tha
beachd an duine nadurra mu nithe diadliaidh truaiUidh,
Salm 1. 21. "Shaoil tlm gu'n robh mi gu tur mar thu fèin."
Tha a bhreithneachadh truaiUidh, agus cha'n urrainn dhi
bhi air dlioigh eile, a chionn gu bheil a shuil olc. Agus
uime sin, tha na Scriobtuirean, air dhoibh a blii no(;hdadhgu
bhoil daoino a' deanamh uilegu h-olc, ag rùdh, " Rinn gach
fear an ni sin a bha ceart 'na shìiilibh fciii," Breith. xvii. 6.
xxi. 26. Agus is eigin gu'm bi a smuaiiitean, no a reusan-
achadh air an tilgeadh sios lo cuinhachd an f hocail ; air
dha sin a bhi co-f hrcagarach r'a bhrcithneachadh, 2 Cor. x. 5.
Ach, a clium truaillidheachd so na h-inntinn, no na tuigse,
a nochdadh ni's àraidc, bithcadh na nithe a leanas air an
tabhairt fa'uear.
47
Air tùs, Tha laigse nàduir ann an inntinnibh dhaoine,
do thaobh nithe spioradaii. Tha'n t-Abstol a' dearbhadh
mu na h-uile neach aig nach 'eil grasan an spioraid. "Gu
bheil e dall, agus gearr-sheallach,''2 Pead. i. 9. Uaithe so
tha Spiorad Dhe auus na Scriobtuiribh, a' comhdachadh
firinn diadhaidh raar gu b'ann le samhlachaibh talmhaidh ;
eadhon mar phàrantan a theagaisgeas an clann le bhi
gnathachadh cosamhlachdan, Hos. xii. 10. Ni ged nach
'eil e leigheas, gidheadh tha e taisbeanadh laigse nàduir
ann an inntinnibh dhaoine. Ach cha'n 'eil sinn gun
dearbhadh air an ni so o fhiosrachadh. Mar, (1.) Cia doil-
lich a ta e a' chuid mhòr am measg dhaoine a theagasg ann
an cinn chumanta ar creidimh naoimh ; agus firinn a
dheanamh co soilleir as gu'u tuig siad iad ? Ann an so
is eigin gu'm bi ''àithne air àithne, àithne air àithne ; rann
air roinn, raun air roinn," Isa. xxxviii. 10. Feuch ris na
daoine ceudna ann an nithibh eile, is gheibhear iad " ni's
glice, 'nan ginealach fein, na clann an t-soluis." Tha tuisge
agus eòlas aca mu'n obair agus mu'n gnothuichean ann.°.
an t-saoghal, co maith ri'n coimhearsuaich ; ged tha iad
ro neo-mhothacliail agus do-theagasg ann an nithibh
Dhè. Innis dlioibh cionnus a mheudaicheas iad am maoin
shaoghalta, no cionnus a shàsaicheas iad an an-mianna,
agus air ball tuigidh iad na nithe sin ; ged tha e ro
chruaidh a thoirt orra thuigsinn, cionnus a bhios an anama
air an tearnadh, no cionnus a dh' fheudas an cridheachan
fois fhaotainn ann au losa Criosd. (2.) Gabh beachd
orrasan aig am bheil ioma sochair os ceann muinntir chum-
ant' a chiniie-daoine ; aig an robh cothrom deadh fhogh-
lum agus deadh oilean, seadh, agus a ta air am beannach-
adh le solus grais, san tomhas anns am bheil e air a roinn do
na naoimh air an talamh ; gidheadh cia beag a' chuibhrionn
eolais a ta eadhou acasan air nithibh diadhaidh 1 Nacìi
mor an t-aineolas agus au aimhreit a ta fathast a' mairsinn
'nan inntinnibh ! Nach tric a ta iad air an truailleadh, oadb-
on do thaobh nam firinnean gnathaichte ; agus a' labhairt
mar leanabh sna nithibh sin. Is truagh an laigse a ta
annainn, nach urrainn sinn na nithe a dh' fhoiUsich Dia
dhuinn a thoirt fa'near : agus is eigin gur laigse pbeacach
i, 0 na tha lagh Dhè ag iarraidh oirnn an creidsinn agus an
aithneachadh. (3.) Ciod na mearachdan cunnartacli a
ta ri'm faotainn am measg dhaoine anns na gnothuichibh is
48
cudthromaiche i Ciod na meallaidhean truagh a ta buadh-
achadh orrai Nach 'eil sinn gu tric a' faicinn na rauinntir
sin a ta ann an nithibh eile ni's glice na chuid is mò do
dhaoine, gur iad na h-amadain is follaisiche do thaobh
coir mhòr an anarna, Mat. xi. 26. " Dh' f holaich thu na nithe
sin 0 dhaoinibh eagnuidh agus tuigseach." Tha moi-an a ta
mar shùil-iolaire ann an nithibh suarach an t-saoghail so ;
a tha mar chaiUich-oidhche agus ialtagan, ann an solus na
beatha. Cha'n 'eil gn cinnteach beatha na h-uile duine
nadurra ach mar aon bhruadar mealltaireachd ; as nach
urrainn da e fèin gu brath a dhusgadh, gus au dara cuid
an tig e d'a ionnsuidh fein le soluis nuadh a dealradh
air anam o nèamh, (Luc. xv. 17.) no gu'n tog e suas a
shùilean ann an ifrinn, ( Luc. xvi. 24.) Agus uime sin, tha
e ann am beachd an Scriobtuir, air a mheas mar amadan,
agus mar aon gun chiall, ciod air bith co glic as a ta e ann
an nithibh eile.
San dara àite, Tha tuigse an duine gu nadurra air a
lionadh le tiugh-dhorchadas ann an nithibh spioradaiL
Air do'n duine, le comhairle an diabhuil, oirpeachadh air
solus nuadh a chur suas 'na inntinn, (Gen. iii, 5.) au àite
sin dh' fhosgail e dorsan an t-sluichd gun iochdar ; air
chor an leis an deataich sin, gu robh e air adhlacadh ann
an dorchadas. An uair a rinn Dia an duine air tùs, bha
'inntinn 'na lochran soluis ; ach a nis an uair a ta e teachd
gu dheanamh thairis a rìs ann an ath-ghineamhuin, thaeg'a
faotainn 'na dorchadas, Eph. v. 8. " Bha sibh uair-eigin
'nur dorchadas. Dhùin am peacadh uinneagan an anama ;
Tha dorcliadas thar an f hearann sin uile ! Is tìr dorchad-
ais, agus sgail bàis e, far am bheil an solus 'na mhor dhorch-
adas ; Tha prionnsa an dorchadais a' riaghhidh an sin ;
agus cha'n 'eil ni sam bith ach oibre an dorchadais air an
dealbh ann ! Tha sinn air mhodh spioradail air ar breth
dall, agus cha'n urrainn sinn a bhi air ar n-aiseag as eug-
mbais miorblmil gràis. Is i so do staidse, co sam bith thu,
nach 'eil air do bhreth a rìs. Agus a chum gu'm bi mothach-
adh agad mu'n ni so, gabh na dcarbhaidhean a leanas.
1. Dearbhadh, A dorchadas, a bha san t-saoghal
roimhe, agus aig an àm san d' thàinig Criosd, ag eirigh
mar ghrian na fireantachd air an talamh. An uair a chiall
Adharah le 'pheacadh, an ceud sholus leis an robh e air a
sgeadachadh 'na chruthachadh, thoilich e Dia 'na dheadh-
49
ghean dha, foiUseachadh gràsmhor a dheanamh air inntinn
agus air a thoil fein dha, do thaohh staid na slàinte, Gen.
iii. 15. Bha so air a thoirt a nuas leis-san, agus le aith-
richibh diadhaidh eile, roimh an tuil, gidheadh bhuadh-
aich dorchadas nadurra inntinn an duine, co mor an agh-
aidh an fhoillseachaidh sin, as gu'n d'thug e air falbh na
h-uile mothachadh air fior dhiadhachd o'n t-seann saoghal,
ach na mhair dheth anu an teaghlach Noah, a bha air an
sabhaladh anns an àirc. Mar a mheudaich daoine air
an talmh, an deigh na dìle, mheudaich dorchadas nadurra
na h-inntinn a rìs, agus bha'n sokis a' caitheadh as, gus
an do bhàsaich e am measg a' chuid mhòir do'n chinne-
daoine, agus bha e mhain air a choimhead am measg gineal-
aich Shem ; agus, eadhon 'nam measgsan, bha e dluth air
dol as, an uair a ghairm Dia Abraham o sheirbhis dhèe
eile, losua xxiv. 15. Thug Dia do Abraham foiUseach
adh is soilleire agus is laine : agus cho-pairtich esan sin
r'a theaghlach, Gen. xvii. 19. Gidheadh, tha'n dorch-
adas nadurra ga chaitheamh air falbh an ceann aimsir ; ach
na bha air a ghleidheadh am measg sliochd lacoib. Air
dhoibhsan a bhi air an toirt sios do'n Eiphit, bhuadhaich
an dorchadas co mòr, as nach robh ach ro-bheag moth-
achaidh 'nam measg air fior-dhiadhachd ; agus b' fheudar
gu'm biodh foillseachadh nuadh air a thoirt dhoibh san
fhasach. Agus is iomadh neul dorchadais a chaidh thairis
air an f hoillseachadh sin, an drasd agus a rìs, o àm Mhaois
gus an d'thàinig Criosd. An uair a thàinig Criosd, bha'n
saoghal air a roinn do ludhaich agus do Chinnich. Bha na
h-Iudhaich agus am fior-sholus maille riu, an taobh a stigh
do reachdan, Salm cxlvii. 19, 20. Bha eadar iadsan agus
an saoghal Geintileach balla eadai'-dhealaichte do dheanamh
Dhè, is e sin lagh nan deas-ghnathan ; agus, air sin, bha
baUa eile air a thogail, do dheanamh an duine fèin, eadhon
naimhdeas domhain eadar an dà chuideachd, Ma dh' amh-
airceas sinn an taobh a mach do'n bhalla, (agus, ach a
rahain na proselitich sin do na Cinnich a threig iodhal-
aoradh, tre shoillseachadh cuid do'n t-solus a bha bris-
eadh a mach orra o'n taobh a stigh do'n bhalla, a rinn
aoradh do'n fhior-Dhia, ach nach do cho-aontaich ri deas-
ghnathan Mhaois,) cha'n fhaic sinn ni san bith ach " àitean
dorcha na tìre lan do ionnadaibh comhnuidh an fhoirneirt."
Chomhdaich tiugh-dhorchadas aghaidh an t-saoghail
E
50
Ghentilich ; agus cha robh eolas na slàinte idir aithnichta
'nam measg. Bha iad air am bathadh ann an saobh-chrabh-
adh agus anu an iodhal-aoradh ; agus mhèudaich iad an
iodhalan gu àireamh co mor, as gun robh os ceann deich
mìle fichead dhiubh san Roinn-Eorpa d'an robh iad a' toirt
aoraidh. Ciod air bith gliocas a bha'm measg am Fealls-
anach, " cha b' aithne do'n t-saoghal leis a'ghliocas sin Dia,"
(1 Cor. i. 21.) agus cha robh 'nan uile mhìn-rannsachadh
rau chreidimh, ach màgradh anus an dorcha, Gniomh. xvii.
27. Ma dh' amhairceas sinn an taobh a stigh orrasan aig
an robh na reachdan, (ach ro-bheag a bha 'g osnaich agus
a' feitheamh ri comhfhurtachd Israeil,) chi sinn tiugh-
dhorchadas air aghaidh a' ghinealaich sin. Ge do thug-
adh Oracla Dhe dhoibhsan, bha iad gidheadh ro thruaiU-
idh 'nan teagasg. Bha'n gnathan air am meudachadh ;
ach bha eolas mu na nithibh sin anns am bheil beatha na
diadhachd a' co slieasamh, air chall ; Cha robli aithne aig
maighstirean Israeil air nadur no air feum na h-ath-ghin-
eamhuin, Eoin iii. 10. B'e 'n creidimh-san a bhi togail
air an sochairean-breith, mar chloinn Abraham, Mata iii.
9. a bhi deanamh uaill 'nan timchioU-ghearradh agus ord-
uighean foUaiseach eile, Philip. iii. 2, 3. agus le bhi a'
car doigh san lagh, (Rom. ii. 17.) an dèigh dhoibh, le'n
sgàile feallsach, a gliearradh co ghoirid, as gu feudadh iad
dol dlutli air a choimhlionadh, Mata v.
Mar so bha dorchadas air aghaidh an t-saoghail, an uair
a thàinig Criosd, an solus fior d'a ionnsuidh. Agus mar
sin tha dorchadas air na h-uile anam, gus an eirich Esan,
mar reult na maidne anns a' chridhe. Tha cheud dhorchad-
as 'na dhearbhadh air an dara dorchadas. Ciod, ach an
dorchadas nadurra a tha air inntinn dhaoine a b'urrainn,
mar so solus foUaiseach an fhocail a chaitheamh air falbh,
ann an gnothuch air an robli sonas siorruidh an crochadh ?
Cha do dhìclmimhnich daoine an seol air an coimhideadh
iad am beatlia ; ach cia grad a chaill iad an eolas air slighe
na slainte air son an anama, a tha gu mor ni's luachmhoire
agus ni's cudthromaiche ? An uair a bha teagasg Aith-
riche agus Fhàidhean gun eifeachd, b' fheudar gum biodh
daoine air an teagasg le Dia fein, an ti a mhain is urrainn
sùilean na tuigse fhosgladh. Ach a chum gu faicte gu
soilleir gu'n do luidh truaiUidheachd-inntinn an duine ni bu
doimhne na gu biodh i air a loigheas le foiUseachadh on
51
taobh a mach a mhain ; cha robh ach ro-bheag air an iomp-
achadh le searmonachadh Chriosd, " a labhair mar nach do
labhair duine riamh," Eoin xii. 37, 38. Cha d' rinneadh
an leigheas mor air a' ghinealach, gus an d'thainig an spior-
ad naomh an co-chuideachd searmonachaidh nan abstol ;
a bha do rèir a' gheallaidh, Eoin xiv. 12. ri oibre mor a
dheanamh. Agus ma dh'amhairceas sinn ris na miorbhuile
a dh'oibricheadh le'r Tighearna beannaichte, chi sinn
gu'n do thaisbein e gu soilleir, le co-chur na cungaidh ris
an anam air son leighis eucailean a' chuirp, (mar ann an cor
an duine bha tinn leis a' pharilis, Mata ix. 2.) gu'm b'e
ghnothuch mor do'n t-saoghal a leigheas eucailean an an-
ama. Chi sinn gu robh miorbhuil' air oibreachadh air
aon a bha air a bhreith dall, air a dheanamh air dòigh
a bha mar gu b'ann a' nochdadh do'n t-saoghal mar ann
an sgathan, an staid agus an leigheas, Eoin ix. 6. " Rinn
e criadh, agus sgaoil e chriadh air suilibh an doiU." Ciod
an ni a b'fhearr a' b'urrainn doill'-inntinn dhaoine a thaisb-
eanadh, no suilean a bhi air an druideadh le talamh ? Isa.
vi. 10. " Druid an sùilean :'' Druid a suas iad, le ungadh,
no le ceangal, mar a dh' fheudadh am focal a bhi air a
mhìneachadh. Agus caib. xliv. 18. " Dhruide an sùilean."
Is 6 is ciall do'n f hocal, " chomhdaich e thairis an sùilean',
Mar bha'n tigh anns an robh an luibhre, bha e gu bhi air
a chomhdachadh thairis, Lebh. xiv. 42. Mar so tha focal
an Tighearn a' nochdadh an ruin a bh' aig an obair iong-
autach sinn ; agus leis an fhocal sin a' nochdadh dhuinne,
gu bheil sùilean ar tuigse gu nadurra duinte. An sin is
èigin do'n duine dhall dol agus a' chriadh so ionnlaid dheth
ann an lochan Shiloaim ; cha dean uisge sam bith eile au
gnothuch so. Mur biodh an t-uisge sin sa' ciallachadh an
ti a chuir an t-Athair a dh'ionnsuidh an t-saoghail, " a dh'
fhosgladh uan sùilean dalla," Isa. xlii. 7. is e mo bharail nach
d'thugadh an soisgeulach dhuiun mìneachadh an ainm, a'
deir e a ta ciallachadh " Air a chur," Eoiu ix. 7. Agus mar
6Ìn feudaidh siun fhaicinn gu bheil dorchadas nadurra ar
n-inntinn co mòr as nach 'eil leigheas air a shon ; ach o f huil
agus Spiorad losa Criosd, aig am bheil a mhàin an sabh-shul,
is urrainn a thoirt oirnn gu'm faic sinn Taisb. iii. 18.
2. Dearbhadh. Tha cridhe agus beatha gach duine
nadurra 'nan torr do dhorchadas, do throimhe-cheile agus
do aimhreite, ciod air bith anns an nochd se e fèin ann
52
am fianuis dbaoine : " Oir bha sinne fein" mar an ceudna,
ars' an t-Abstol Paul, "uair-eigineu-ceiUidh, eas-umhal, air
seacharan, a' deanamh seirbhis do iomadh gne do ana-miann-
aibh agus do an-toilibh,' Tit. iii. 3. agus gidheadh, aig an
àm sin, bha e "neo-choiroach a reir na fireantachda ta san
lagh," Philip. iii. 6. Tlia so 'na dhearbhadh soiUeir, gu
bheil " an t-suil gu h-olc, air bhi do'n chorp uile làn dorchad-
ais," Mata vi. 23. Tha chuid neo-nuadhaichte do'n chinne-
daoine, air an iomain troirah'n t-saoghal, cosmhuil ri air-
eamh do dhaoine dall ; nach gabh aon chuid fear-sòolaidh,
no nach urrainn iad fein a sheòladh : agus a ta iad uime sin
a' tuiteam o aon àirde agus àirde eile gu sgrios ! Tha cuid
a' ruith an deigh an sainnt, gus am bheil iad air an troimh-
lot le iomadh cradh ; cuid a' stad aun an clabar nan an-
amianna ; cuid eile gam bruthadh fèiu air carraig an uaibh-
air agus na fein-speis ; na h-uile h-aon a' tuisleachadh air
aon chlach-thuislidh no clach-thuislidh eigin eile ; tha'n
t-iomlan diubh gan ruith fein air roiim claidheimh a'
cheartais, am feadh a tha iad a' dian leantuinn an aignidh-
ean agus an ana-mianna neo-cheannsuichte an taobh a
ta iad gan treorachadh ; agus am feadh a tha cuid 'nan
luidhe 'nan aonar anns an t-slighe, tha cuid eile a' teachd
air an aghaidh, agus a' tuiteam an comhar an cinn thairis
orra. Agus uime sin, " Is an aoibhin do'n t-saoghal (dhall,)
air son oilbheuman," Mat. xvii. 7. Tha mearachdan anns
an tuigse a' mèudachadh anns an t-saoghal ; do bhrigh
gur i an " oidhche ta ann sam bheil uile bheathaiche na
coille a' snàgadh a mach." Tha muinntir neo-nuadhaichte
uile ammearachd do thaobh fior-shonais; oir ged a shuidhich
a' chreidimh Chriosdaidh a' phuinc sinn anns an steidh, gidh-
eadh, cha'n 'eil ni is lugha na cumhachd grais as urrainu a
dhaingneachadli ann an cleaohdana ua tuigse. Tha na h-
uile dhaoine a' cordadh anu an iarrtus a bhi sonadh : ach am
measg na muinntir neo-nuadhaichto, a thaobh na slighe
gu souas, tha acli beag co lìon barail as a tha do dhaoine
air an t-saoghal ; air dhoibh " tionndadh gach aou 'ga shlighe
fein," Isa. liii. G. Tha cosmhuil ris na Sodomaich dhall
mu'n cuairt do thigh Lot ; bha iad uile ag iarraidh gu
faigheadh iad an dorus, tha cuid a' rannsachadh a' bhalla
aim an aon aitc, agus cuid ann au àite eile ; ach cha b'urr-
ainn a h-aon,diubh a' ràdh gu cinnteach, gun d' fhuair see;
agus mar sin feudaidh an duine nadurra tuitcam air maith
53
sam bith ach an t-àrd-mhaith. Amhairc ann ad chridhe
neo-nuadhaichte fèin, agus an sin chi thu gach ni bun os
ceann ; neamh 'na luidhe an iochdar, agus au talamh an
uachdar ! Amhairc air do chaithe-beatha, an sin feudaidh
tu fhaicinn, mar tha thu cluiche mar dhuine cuthaich, a'
greimeachadh ri faileasan, agus a' deanamh dearmaid, air a'
chuspair : a' ruith gu dian an dèigh an ni sin nach 'eil, agus
a'deanamh tàir air an ni sin a ta, agus a bhitheas gu bràth !
3. Dearhhadh. Tha'n duine nàdurra do ghnath mar
f hear oibre a ta air fhagail gun solus, aon chuid a' cleas-
achd no a' deanamh cron. Feuch ri d' chridhe a ghlac-
adh aon uair is aill leat, agus gheibh thu e a' figheadh lion
an damhaiu-alluidh, no a' gur uighean na ri-nathrach, ( Isa.
lix. 5.) a' ruith sios agus suas troimh 'u t-saoghal, uo a'
cladhach chum an t-sluic ; air a lionadh aou chuid le
dìomhanas, no le gràineilachd ; a' saoithreachadh ann an
neo-ni, no ann an ni is miosa na neo-ni : comhara bronach
air inntinn dhorcha !
4. Dearhhadh. Tha'n duine nàdurra a dh' easbhuidh
eolais slainteil air nithe spioradail. Cha'n aithne dha an
Dia ris am bheil a ghnothuch ; tha e aineolach mu
Chriosd ; agus cha'n 'eil f hios aig ciod e peacadh. Tha na
daoine a's mò ghocas agus innleachd, dall mar na faimh,
mu na nithe sin. Tha, ach gidheadh is urrainn cuid diubh
labhairt mu'n timchioU gu deas-bhriathrach : Agus mar
sin dh'fheudadh na h-Israelich sin labhairt, mu na
buaireanna, na comharan, agus na miorbhuilean, a chunnaic
an sùilean, (Deut. xxix. 3.) muinntir, gidheadh, do nach
d' thug an Tighearna cridhe a thuigsinu, agus sùilean a dh'
fhaicinn, agns cluasan a chluinntinn gus an là sin, rann 4.
Is iomadh duine, tha giulan ainm a' a Chriosdaidh, a dh'
fheudas aidmheil Pharaoh a dheanamh mu chreidimh,
Ecsodus V. 2. " Cha'n aithne dhomhs' an Tighearna, is cha
mho a dhealaicheas iad ris," an ni sin a tha e 'g aithne
dhoibh a leigeadh as. Tha Dia dhoibhsan mar phrionnsa
folaichte, am measg a chuid iochdarain ; nach 'eil a'
faotainn gnàthachadh as fear uatha, no ge b' iad a'
choimpeirean iad, Salm 1. 21. Am bheil aithne aca air
Criosd, no am bheil iad a' faicinn a ghlòir, agus maise sam
bith ann, air son am bheil e ri bhi air iarraidh ? Nam biodh
aithne ac' aft, cha chuireadh iad suarach e, mar a tha iad
a' deanamh : Chuireadh sealladh d'a ghlòirsan a leithid do
e3
54
nèul air na h-uile maise cruthaichte, as gu'n gabhadh iad e
air son, agus ann an àite na h-uile ; agus ghabhadh iad
gu toileach ris, mar a tha e g'a thairgseadh fèiu anns an t-
soisgeul, Eoin iv. 10. Sahn ix. 10. Mata xiii. 44, 45,
46. Am bheil fios acasan ciod e peacadh, a tha 'g altrum
na nathrach 'uan uchd, a tha cumail greim daiugean air
ceilg, agus a' diultadh a leigeil as ? Tha mi 'g aideachadh
gun amharus, gu'm feud eòlas nadurra bhi aca mu na nithibh
sin mar a bh' aig na h-Iudhaich neo-chreidmheach mu
Chriosd, a chunnaic iad agus ris an do labhair iad ; ach
bha glòir spioradail ann-san, a bha mhàin air aithneachadh
le creidmhich, Eoiu i. 14. Agus do thaobh na gloir sin,
cha b'aithne do'n t-saoghal (neo-chreidmheach) e, rann 10.
Ach an t-eòlas spioradail cha'n urrainn iad a bhi aca ; tha e
os ceann breithneachaidh na h-inntinn fheolmhoir, 1 Cor.
ii. 14. " Cha ghabh an duine nadurra ri nithibh spioraid
Dè : or is amaideachd leis iad ; agus cha'n 'eil e'n comas
da eolas a ghabhail orra, do bhrìgh gur ann air mhodh
spioradail a thuigear iad." Feudaidh e gun amharua
labhairt umpa ; ach cha'n urrainn e sin a dheanamh ach
mar a labhras duine mu mhil no fìon-geur, nach do
bhlaìs riamh millseachd an aoin, no searbhachd an
aoin eile. Tha cuid do bheachd aige mu fhirinnibh spior-
adail, ach cha'n 'eil e faicinn nan nithe fein a ta air am
fiUeadh a suas ann am briathraibh na fìrinn, 1 Tim. i. 7.
*' Cha'n 'eil iad a' tuigsinn cion a deir iad, no ciod
mu'n bheil iad a' toirt cinnte." Ann an aon fhocal
tha eagal ann an daoine nadurra, tha iad ag iarraidh,
agus ag aidmheil, cha'n 'eil f hios aca ciod. Mar so feudaidh
sibh f haicinu, gu bheil tuigse an duine, gu nadurra, trom-
luchdaichte le tiugh-dhorchadas ann an nithibh spioradail.
San treas àite, Tha ann an inntinn an duine, claonadh
nadurra gu olc ; leis am bheil e tachairt, ciod air bith cruaidh-
chas a ghcibh e an uair a tha e an sàs ann an nithibh
a tha da rireadh maith, gu bheil e 'g oibrcachadh gu furasda
anns an olc ; oir anns a' chùis sin tha e mur gu'm biodh
e 'na fhonn f6in, ler. iv. 22. Tha'n inntinn fheolmhor
a' siubhal gu trom ann an smuaintibh mu nithe maith ;
ach siubhlaidh i gu dian ann an smuaintibh mu'n olc.
Am feadh 's a ta naomhachd raa coinncamh, tha cuibh-
richcan orra ; ach aon uair is gu'm faigh i thar a' gharadh,
tha i mar èun a fhuair a mach as a chliabh ; agus tha 'n
55
duine 'na f hear claon-bharail da rireadh. Beachdaicheamaid
gu h-athghearr, air breithneachadh agus air smuaintibh na h-
inntinn 1 heolmhoir ; agus gheibh sibh dearbhadh soiUeir air
a claonadh thruagh so gu olc !
1. Dearbhadh. Mar tha duine a' call a sheallaidh an
uair a tha e faotainn buille trom air a cheann, leis am bheil
ag èiridh solus mealltach, agus leis am bheil e a' faicinn na
miltean do fhaileasan: mar sin an duine, air dha bhi air a
bhualadh dall, do gach ni a ta da rireadh maith agus a ta
air son a sheilbh shiorruidh, tha shuilean air am fosgladh
air dha bhi fìosrach air an olc : Agus mar sin tha briathran
a' bhuaireadair air an dearbhadh, Gen. iii. 5. Tha briathr-
an an Fhaidh soilleir, "Tha iad seolta a dheanamh uilc ? ach
maith a dheanamh, cha'n aithne dhoibh," ler. iv. 22. Tha
ìnnleachd nadurra aig inntinn au duine gu olc a dhealbh :
Cha'u 'eil a h-aon co simphdh ann, aig nach 'eil seòltachd
gu leor a dhealbh innleachdan gu'n ana-mianna a shàs-
uchadh, agus gu'n anama a sgrios ; ged nach 'eil cumh-
achd ann an laimh na h-uile neach gu'n innleachdan a
chur an gniomh. Cha ruigear a leas an eallainn dhubh so
a theagasg do dhuine sam bith ; ach mar a dh'f hasas
luibhean lobhta, anns an lios a ta air a dhìchuinihneach-
adh, mar sin fàsaidh an gliocas so (a tha talmhaidh, coll-
aidh, diabhluidh, Seum. iii. 15.) a suas ann an inntinn-
ibh dhaoine, do bhrìgh truailhdheachd an naduir.
C'ar son a bhiodh iongantas oirnu mu'n toradh a ta sruth-
adh 0 innleachd dhaoine truaillidh ; mu'n t-seoltachd
leis am bheil iad a' deanamh tarcuis air neamh, a' cur an
aghaidh fìrinn agus naomhachd, agus a' sàsuchadh an ana-
mianna fèin agus ana-mianna dhaoine eile ? Tha
iad a' dol leis an t-sruth, cha'n iongantach ged a ni iad
astar mòr ; tha am maoin san taobh a stigh, agus tha e
a' meudachadh le bhi 'ga chleachdadh : agus tha oibre
an dorchadais air an dealbh leis an tuiUeadh cothrom, a
chionn gu bheil an inntinn gu leir as eugmhais soluis spiorad-
ail ; ni a chuireadh maiUe air an obair, nam biodh e ann
an tomhas sam bith annta, 1 Eoin iii. 9. Ge b'e neach a
ghineadh o Dhia, cha dean e peacadh ; cha dean se e le
seoltachd ; oir, a ta a shiol-san a fanntuinn ann. - Ach air
an laimh eile, " Tha e mar shùgradh do'n amadan olc a
dheanamh : ach tha gliocas aig fear na tuisge," Gnath-fhoc.
X. 23. " Tha bhi deanamh uilc gu h-ìnnieachdach (mar
56
tha'm focal a' ciallachadh) 'na chluiche, no 'na shiig-
radh, do amadan." Tha e ga dheanamh gu furasda ; agus
c'ar son, ach do bhrigh gur amadan e, agus nach 'eil
gliocas aige ; ni a mhilleadh innleachdan an dorchadais ?
Mar is nadurra tha ni sam bith, 's ann is usa a dheanamh.
2. Dearbhadh. Leig leis an inntinn thruaiUidh ach an
cothrom air neach a bhi air a chur an sàs, no a dheanamh
seirbhis eigin do Dhia, air chor is an t-innleachd, mur 'eil
e peacach ann fèin, gu'm feud e gidheadh fìis peacach, le e
bhi air a dheanamh ann an àm neo-iomchuidh ; theid e gu
h-eallamh gu innleachd no gu deuchainn sam bith lo
leum gu grad a thaoibh ; ni nach b' urrainn e dheanamh,
nan smuainicheadh e gu h-iomchuidh. Mar so Saul, aig
nach robh fios ciod a dheanamh e, mu'n do thòisich an
Sagairt air comhairle chur ri Dia, chuir e roimhe gu h-
eallamh, co luath 'sa bha lamh an t-sagairt an sàs : thug a
chridhe fein an sin freagradh dha, agus cha'n f huiUingeadh
e dha feitheamh ri freagradh o'n Tighearna, 1 Sam. xiv.
18, 19. Tha leithid sin a dh' eolas diabhluidh aig an innt-
inn thruaiUidh, ann an deilbh an ni sin a chumas daoino
o'n dleasdanas do Dhia.
3. Dearbhadh. Nach 'eil au inntinn fheolmhor, gu
nadurra a' deanamh strì ri greim a dheanamh air nithibh
spioradail ann an smuaineachadh ; mar gu'm biodh an
t-anam gu h-iomlan air a shlugadh suas ann am fuil agus
feoil, agus gu'n tionndadh e na h-uile ni gu 'choslas fèin ?
Amhairceadh na daoine a 's cleachta ri mìn-smuaineachadh
air an anamaibh fcin, agus gheibh iad an claonadh so 'nan inn-
tinnibh : air am bheil an t-iodhal-aoradh a bh' anu o shean,
agus a ta buadhachadh fathast anns an t-saoghal, 'na dhear-
bhadh cinnteach. Oir tha e gu soiUeir a' nochdadh, gu'm
b'aiU le daoine gu nàdurra, dia faicsinneach a bhi aca, agus,
gu'm faiceadh iad an ni d'am bheil iad a' deanamh aoraidh,
agus air an aobhar sin chaochail iad glòir an De neo-thruaill-
idh gu dealbh. Rom. i. 23. Dh' fhògair an t-atli-leas-
achadh anns na duthchaibh so, (gu ma beannuichte gu'n
robh an Tighcarn air a shon,) iodhal-aoradh, agus dealbh-
an, a mach as ar n-eaglaisean ; ach is e ath-leusachadh
cridlie a mhain, is urrainn a bhriseadh ann an smuaintibh
agus a dh' fhogras air falbh an dealbh-aoradh innteachiu
agu3 diomhair o inntinnibh dhaoine. Cha robh au
saoghal riamli aig àm a dhorchadais, ni bu m\\ò deigh
57
air son an dara aoin, no tha'n inntinn neo-naomhaichte
air son an aoin eile, Agus uaithe so, tha smuainte uamh-
asach agus graineil neo-shuidhichte mu Dhia, mu Chriosd,
mu'n ghloir a tha shuas, agus na h-uile nithe spioradail.
4. Dearbhadh. Cia cruaidh an obair, ann inntinn fheol-
mhor a chumail an làthair an Tighearna? Cia doillich
leatha caidreadh a thoirt do smuainte maith, agus buanach-
adh ann am beachdachadh nithe spioradail ? Ma tha neach
aig uair sam bith air èigneachadh, gu smuaineachadh mu
churam mor anama, tha e ni's so-dheanta creutair neo-
cheannsuichte acrach a thaladh, na'n inntinn fheolmhor a
chumail o ruith a mach au deigh diomhanais an t-saoghail.
An uair a tha Dia a' labhairt ri daoine le fhocal, no iad-
san a' labhairt ris san ann an urnuigh, nach 'eil an inntinn gu
tric a' fàgail an cuirp an làthair an Tighearna, cosmhuii ri
dealbhan, aig am bheil sùilean, ach nach faic ; agus cluas-
an, ach nach cluinn ? Tha'n corp striochdta an làthair
Dhè, ach tha'n saoghal a' toirt air falbh a' chridhe : ged
tha na sùilean dùinte, tha'n duine a' faicinn mìle diomh-
anas ; tha'n inntinn anns an àm cheudiia, cosmhuil ri èun a
f huair fuasgailte as a chliabh, a' leum o phreas gu preas :
air chor as nach 'eil an duine a' teachd d'a ionnsuidh fèin,
gus am bheil e air dol o làthair an Tighearna. Na
h-abair, gu bheil e neo-chomasach an inntinn a shocrach-
adh : tha e cruaidh gun teagamh, ach cha'n 'eil e ueo-
chomasach ; is urrainn gràs o'n Tighearn a dheanamh,
(Salm cviii. 1.) ni cuspairean taitneach e ; glacaidh
smuainte tlachdmhor inntinn an fhir-rannsachaidh : cha'n
'eil inntinn an duine shaoghalta an cunnart dol air seach-
aran an uair a tha e smuaineachadh mu ghnothuiche,
a' deanamh a mach a chunntais, no a' meas a chuid airg-
id ; mur freagair e thu air tus, iunsidh e dhuit nach
cual e thu, bha e'n sàs ; bha 'inntinn socraichte. Na'm
bitheamaid air ar tabhairt an lathair righ, a thagar air
son ar beatha, cha bhitheamaid ann an cunnart a bhi
'g amharc timchioll seòmair 'na lathaireachd : Ach is ann
an so a tha'n t-eadar-dhealachadh, gu bheil an inntinn
f heolmhor an uair a tha i cuairteachadh maith spioradail sam
bith, as a fonn fèin, agus uime sin, cha'n urrainn dhi soc-
rachadh.
5. Dearhhadh. Ach ciod air bith co doiUich is a tha
e an inntinn a chumail air smuaintibh maith ; leanaidh i
58
mar ghlaoidh, ris an ni sin a ta olc agus truaiUidh, cos-
mhuil rithe fein ! 2 Pead. ii. 14. " Aig am bheil suilean lan do
adhaltranas, agus do nach 'eil e'u comas sgur do pheacadh."
Cha'n urrainn an suilean sgur do pheacadh, (mar sin tha'm
focal a' ciallachadh,) is e sin, tha'n cridheachan agus an
inntinnean, a' taomadh a mach air an sùilean, an ni a ta'n
taobh a stigh ; tha iad cosmhuil ri beathach cuthaich nach
urrainu a bhi air a chumail a stigh aon uair 's gu'm faigh
e a cheann a mach. Leig leis an smuain thruaillidh aon
uair dol fuasgailte air a cuspair fèin ; bithidh e 'na obair
chruaidh a toirt air a h-ais uaithe a rìs, ged a bhitheadh
reusan agus toil air son a toirt air a h-ais. Oir, ann an
sin tha i 'na fonn fein ; agus tha bhi 'ga tarruing o a
neoghloine, mar gu'm biodh iasg air a tharruiug as an
uisge, no mar gu'm biodh aon d' a bhuiU air a reubadh o
dhuine. Ruithidh an inntinn cosmhuil ri teine air a chur
ri fùdar, nach gabh fois gus nach urrainn e dol ni's faide.
6. Dearbhadh. Thoir fa'near mar tha'n inntinn f heolmhor
a'deanamh suas uireasbhuidh fior-chuspairean do'n chridhe
thruaillidh ; a chum gun dean i air a' chuid is lugha
peacaich sona ann o bhi, a' raealltainn sonais 'nan smuain-
eachadh air ana-miannaibh. Mar so tha'n cridhe truaill-
idh ga bheathachadh fein le peacannaibh smuaineachaidh.
Tha 'n duine neo-ghlan air a lionadh le breithneachadh
neo-ghlan, air d'a shùilean a bhi làn adhaltranais ; lion-
aidh au duine sanntach a chridho leis an t-saoghal, ged
nach urrainn e a làmhan a lionadh leis ; cuiridh an duine
mì-runach, le tlachd an gniomh a dhioghaltais 'na uchd
fèin ; tha'n duine farmadach, an taobh a stigh d'a inntinn
chumhann a' beachdachadh le toil-inntinn air a choimh-
earsnach air a leagail iosal ; agus gheibh na h-uile ana-
miann an inntinn thruaillidh 'na caraid dhoibh ann an àm
feuma. Agus mar so tha'n inntinn a' deanamh, cha'n ann
a mhain 'nuair a tha daoine 'nan faireach, ach air uairibh,
eadhon an uair a tha iad 'nan codal ; leis am bheil e
tachairt, gu bheil na peacanna sin air an cur an gniomh
ann am bruadair, air an robh an cridheachan a' ruith an
uair a bha iad 'nam faireach. Tha fios agam, gu bheil
cuid a' cur amharus air peacadh nam nithe sin : ach, an
urrainn sinn a smuaineachadh, gu bhel iiad sin co-fhreag-
arach ris an nàdur naomh agus an fhonn spioraid sin,
a bha ann an Adhamh neo-chiontach, agus ann an losa
59
Criosd, agus bu choir a bhi anns na h-uile duine 1 Is
e truaiUidheachd an nàduir, air an aobhar sin, a ta dìteadh
an " luchd-bruadair neo-ghlan," lud. 8. Bha fiosrachadh
aig Solamh air cleachdanna grais 'na chodal : Ann am
bruadar rinn e urnuigh, ann am bruadar rinn e an rogh-
ainn a b' fhearr ; ghabhadh riu araon le Dia, 1 Righ. iii.
5 — 15. Agus ma dh' fheudas duine, 'na chodal, sin a
dheanamh a ta maith agus taitneach do Dhia ; cionnus
mar an ceudna nach fheud e 'na chodal sin a dheanamh
a ta olc agus mi-thaitneach do Dhia? B'àill le Solamh
ceudna, gu'm biodh daoine air am faicill uaithe so ; agus
tha e tabhairt an leighis is fhearr 'na aghaidh, 'se sin,
" An lagh air a' chridhe," Gnath-Fhoc. vi. 20, 21. 'Nuair
a choidleas tu (rann 22.) gleidhidh e thu ; eadhou, o
pheacachadh ann ad chodal : is e sin, o bhruadair peac-
ach. Oir neach a bhi air a churaail o pheacadh, (cha'n ann o
thrioblaid,) 'se sin fior-èifeachd lagh Dhè a bhi air a dhaing-
eachadh air a chridhe, Salm cxix. 1 1 . agus mar so tha'n
rann uile ri blii air a tuigsinn, mar a chi sinn o rann 23.
" Oir is lochran an àithne ; agus is solus an reachd : agus
is iad slighe na beatha, achmhasain teagaisg." A nis
tha'n lagh 'ua lochran soluis, mar a tha e a' treorachadh
ann an slighe dleasdanais ; agus is iad achmhasain theag-
aisg o'n lagh, slighe na beatha mar a tha iad a' cumail o
pheacadh, ui mò am bheil iad a' treorachadh ann an slighe
na sìthe, ach mar a tha iad a' stiùradh ann an rathad an
dleasdanais ; is cha mhò a tha iad a' cumail duine o
thrioblaid, ach mar a tha iad ga chumail o pheacadh.
Agus is comharaichte an ni araid anns am bheil Solamh
a' leigeil so ris, eadhon peacadh na neo-ghloine, " Chum do
ghleidheadh o'n droch mhnaoi," rann 24. a ta ri bhi air a
ceangal ri rann 22. mar a chithear ann an cuid do na
h-eadar-theangaichean. Is leoir na nithe so a dhearbhadh
dhuinne mu chlaonadh nadurra so na h-inntinn gu olc.
Sa' cheathramh àite, Tha eas-aonta anns an inntinn
fheolmhor, an aghaidh firinnean spioradail, agus graiu ann
an gabhail riu. Tha i 'na caraid co beag do fhirinnibh
diadhaidh, is a ta i do naomhachd. Tha firinnean a'
chreidimh nadurra, a ta, mar gu b'ann a' deanamh spairn
gu dol a steach a dh' inntinnibh dhaoine nadurra, a' cumail
phriosanach " ann an neo-fhireantachd," Rom. i. 18 Agus
do thaobh firinnean a' chreidimh-fhoillsichte, tha droch
60
cridhe an ana-creidimh annta, a ta cur an aghaidh an leigeadh
a steaoh, agus tha neart airm-chogaidh feumail, a thoirt na
h-inntinn am braighdeanas gu'n creidsinn, 2 Cor. x. 4, 5.
Rinn Dia foillseachadh air 'inntinn agus air a thoil do
pheacaich, mu shlighe na slainte ; " Thug e dhuinn
teagasg 'fhocal naoimh :" Ach am bheil daoine nadurra
da rireadh ga chreidsinn ? Cha'n 'eil gun amharus : " Oir,
esan nach creid ann am mac Dhe, cha'n 'eil e a' creidsinn Dhè,"
mar tha soiUeir, 1 Eoin v. 10. Cha'n 'eil iad a' creidsinn
geallanna an f hocail ; tha iad ag amharc orra a mhàin
mar bhriathra taitneach : Oir, iadsan a ta gabhail riu, tha
iad leo sin air an deanamh 'uan luchd comh-pairt do'n
nadur dhiadhaidh, 2 Phead. v. 10. Tha na geallanna mar
chuird airgid, air an leigeadh a nuas o neamh, a tharruing
pheacach a dh' ionnsuidh Dbè, agus gu'n aiseag thairis gu
tìr a" gheallaidh ; ach tha iad gan tilgeadh uatha. Cha'n
'eil iad a' creidsinn bagraidh an f hocail. Mar dhaoine a ta
air thurus ann am fàsach, a' giùlan teine leo, a chur
teicheadh air beathaichibh fiadhaich ; mar sin rinn Dia a
lagh 'na " lagh teine," (Deut. xxxiii. 2.) ga chuairteachadh
le bagraidh feirge : ach tha daoine gu nadurra n' as bruid-
eile na na beathaiche fein ; agus is eigin doibh beant-
uinn ris a' bheinn thcinntich neulaich, ged a rachadh an
sathadh troimhe le sleagh ! Clia'n 'eil teagamh agam,
nach tagair a' chuid is mò dhibhse a ta fathast ann an
staid dhorch' an nàduir, nach 'eil sibh ciontach : Ach,
cuimhnichibh, gun robh na h-Iudhaich fheolmhor, ann
an làithibh Chriosd, co earbsach, ribhse gun do chreid iad
Maois, (Eoin ix. 28, 29.) ach tha esan a' cur an earbsa
'na tosd, le innseadh dhoibh gu soilleir, " nancreideadh sibh
Maois, chreideadh sibh mise," Eoin v. 46. Nan creideadh sibh
firinnean Dhè, cha bhiodh a dhanadas agaibh tair a dhean-
amh mar a tha sibh a" deanamh, Airsan, is e'n fhìrinn
fèin. Tha cheart eigin a ta sibh a' faotainn ann an co-
aontacliadli leis an fhirinn so, a' brath an neo-chreidimh
a tha mi cur as 'ur leth. Nach d' thàinig e co fad air
aghaidh aig cuid anns an là so, as gu'n do chruadhaich iad
an ceann-aoidhean le an-danadas agus le an-diadhachd, air
chor as gu bheil iad gu foUaiseach a' deanamh tair air
na h-uile creidimh foiilsichte ? Gu cinnteach is ann à
pailteas a' chridhe a tha'm beoil a' labhairt. Ach ged
nach 'eil sibhse a' togail 'ur guth an aghaidh nan neamha,
61
mar tha iadsan a' deanamh ; tha cheart fhreumh do neo-
chreidimh anns na h-uile dhaoine, a thaobh naduir ; agus tha
e a' rioghachadh annaibhse, agus rioghaichidh e, gus an dean
cumhachd gràis 'ur n-inntinnean a thoirt am braighdeanas
do chreidimh na firinn. A chum dearbhadh a thoirt duibh
air a' cheann so, thugaibh aire do na tri nithibh a leanas.
1. Dearhhadh. Cia tearc iad a ta air am beannachadh
le soiUseachadh san taobh a stigh, le obair àraid spioraid
Chriosd, a' tabhairt beuchd dhoibh air firinnibh diadh-
aidh 'nan deah'adh spiordail agus neamhaidh ? An
d'fhoghluim sibhse firinnean a' chreidimh, a ta sibh ag
aidmheil ? Tha iad agaibh a mhain le sochair foillseach-
aidh o'n taobh a mach, agus o bhur foghlum ; air chor as
gu'm bheil sibh 'nur Criosduidhean, a chionn nach d'rugadh
agus nach do theagaisgeadh sibh ann an dùthaich Phag-
anach, ach ann an dùthaich Chriosduidli. Tha sibh 'nur
coigrich do obair an Spioraid naoimh, o'n leth a stigh a'
togail fiauuis air an fhocal, agus leis an fhocal ann bhur
cridheachan ; agus mar sin cha'n urrainn duibh dearbhachd
a' chreidirah a bhi agaibh, a thaobh an fhoillseachaidh o'a
taobh a mach a ta air a dheanamh anns an fhocal, 1 Cor.
ii. 10, 11, 12. Agus tha sibh air an aobhar sin fathast
"nur neo-chreidich. " Tha e scriobhta sna fàidhibh, Agus
bithidh iad uile air an teagasg o Dhia. Gach neach uime
sin a chuala agus a dh' f hoghluim o'n Athair, thig e a m'
ionnsuidhse," ars ar Tighearna, Eoiu vi. 45. A nis cha d'
thàinig sibh a dh' ionnsuidh Chriosd : air an aobhar sin cha
robh sibh air bhur teagasg o Dhia. Cha robh sibh mar
sin air bhur teagasg, agus uime sin, cha d' thàinig sibh ;
cha'n 'eil sibh a' creidsiun. Faicibh am foillseachadh o'm
bheil eadhon creidimh ceud-thoiseach teagaisg a' sruth-
adh, Mata xvi. IG, 17. " Is tusa Criosd, Mac an Dc
bheò. Is beannaichte thusa, a Shiraoin Bhar lona ; oir
cha d'fhoillsich fuil agus feoil sin duitse, ach m' Athair-sa
a ta air nèamh." Ma bheauas Spiorad an Tighearua ug
bràth riutsa, a dh' oibreachadh annad a' chreidimh sin a
ta do oibreachadh Dhe ; feudaidh e bith gu'iji bi urrad
aimsir air a caitheadh ann an tilgeadh sios na seann steigh
as a bheir ort a thuigsinn am mòr-fheum a ta air oibreach-
adh a threin-neirt, agus gu d' neartachadh gu creidsinn a'
cheart cheud-thoiseach teagaisg, a ta thu a nis a' smuain-
eachadh, anns nach 'eil thu a' cur teagamh, Ephes. ii. 19.
F
62
2, Dearbhadh. Cia iomadh luchd-aidmheil a rinn long-
bhriseadh d' an creidimh, (a leithid 'sa bha e,) an àm buair-
idh agus dèuchainu ! Faic mar thuiteas iad mar reultan
0 neamh, an uair a tha'n t-Ana-crìosduidh a' bujidhach-
adh ! 1 Tesa. ii. 11, 12. " Cuiridh iJia treun oibreachadh
meallaidh d'an ionusuidh, ionnus gu'n creid iad a' bhrèug ;
chum gu'm bi iad uile air an dìteadh, nach do chreid an
fhìrinn.'' Tuitidh iad ann am meallaidhean damnuidh, a
chionu uich do chreid iad riamh an fhiriun, ge do shaoil iad
ffàn agus daoin' eile mar au ceudna, gu'u do chreid iad i.
Tha 'n tigh sin air a thogail air a' ghaiueamh, agus tha'n
creidimh sin air droch stoigh, uach giùlain a mach, ach a ta
gu h-uile air a thilgeadh sios, 'uuair a thig an doiuionn.
3. Dearbhadh. Tabhair fa'uear co ueo-fhreagarach is
a. ta caithe-beatlia a' chuid is mù do dhaoine, ris a' chreid-
imh a ta iad ag aidmheil : Fcudaidh tu an àird an ear
agus an ùird au iar a thoirt cuideachd co luath 'sa bheir
thu au aidmheil agus an cleachdan-sa cuideachd. Tha
daoine a' creidsinu, gu'n loisg an teiue iad ; agus air an
aobhar sin cha tilg siad iad fein aun : Ach is fior, gu'm
bheil a' chuid is mò do dhaoine ag caitheamh am beatha,
raar gu'n smuainicheadh iad nach 'eil au soisgeul ach
mar sgeula faoiu, agus nach 'eil aun am fearg Dhè
air a foillseachadh 'na fhocal, an aghaidli an ueo-fhireaut-
achd agus am mi-dhiadliachd, ach ni a mhàiu a chur eag-
ail orra. Ma tha .«ibh a' creidsiun teagasg an f hocail, cionu-
us a tha o tachairt gu'm bheil sibh co uco-churamach
um staid bliur u-auama am fiauuis au Tighearua. Cionn-
us a tha e tachairt gu'm bhcil sibh co-beag curam mu'n
phuiuc chudthromaich sin, Co dhiubh a tha no nach 'eil
sibh air bhur breth a ris. Tha mòran a' caithearah am
beatlia mar a rugadh iad, agus tha iad cosmhuil ri basaeh-
adh mar tlia iaxl a' caitheamh am beatha, agus gidheadh
tlia iad bco auu an sìth ! Am bheil iadsan a' creidsinn
pcacaidh agus truaighe na staid nàduir ? Am bheil iad a'
croidsinn gu'm bheil iad 'nan cloiun feirge V Am bheil iad
a' creidsinn uach 'cil slainte as eugmluiis ath-gluneamhuin ;
agus nach 'cil atli-ghiueamhuin auu, ach siu a ta deanarah
duine 'na chreutair nuadh ? Ma tha sibh a' creidsìuu geall-
anna an f hocail, c'arson nach 'eil sibh a' gabhail riu, agua
a' saoithreachadh gu dol a steach do'u fhois a th' air a
6.3
gealltuinn ? Co 'n lundaire nach cladhaicheadli air son
ionmhais f holaichte nan creideadh e da rìreadh gu'm faigh-
eadh se e ? Oibrichidh daoine le fallas an gruaidh air son
loin, do bhrigh gu bheil iad a' creidsinn, le sin a dheanarah,
gu'm faigh iad e ; gidheadh cha dean iad saothar iomch-
uidh air son an trom chudthrom shiorruidh do ghlòir !
C'arson, ach do bhrìgh nach 'eil iad a creidsinn focail a
gheallaidh ? Eabh. iv. 1 , 2. Ma tha sibh a' creidsinn
nam bagraidhean, cionnus a tha sibh a' caitheadh bhur
beatha 'uur peacannaibh. a' caitheadh bhur beatlia macli
à Criosd, agus gidheadh duil agaibh ri tròcair ? Am bheil
an leithide sin a' creidsinn gu'r e Dia an t-aon naomh
agus ceart, nach saor air sheol sam bith an ciontach ?
Cha'n 'eil, cha'n 'eil ; cha'n 'eil a h-aon a' creidsiun : " cha
mhor gu bheil aon a' creidsinn, cia co ceart an Dia 'sa tha'n
Tighearn, agus cia co garg is a ni e dioghaltas !"
Sa' chingeadh àite, Tha ann an inntinn an duine claon-
adh nadurra gu breugan agus mealltaireachd : a tha treor-
achadh gu comhnadh le aua-miannaibh ; " tha iad a' dol
air seacharan o'm breith a' hibhairt bhreug," Salm Iviii. 3.
Tha so againn, maille ris a' chuid eile do thruaillidheachd
ar naduir o ar ceud pharantaibh. Dh' fhoillsich Dia an
f hìrinn dhoibh, ach tre mealltaireachd a' bhuaradair chuir
iad an teagamh air tùs i, an dèigh sin mhi-chreid iad i,
agus ghabh iad ri breig an àite na firinn. Agus mar
dhearbhadh cinnteach air so, feudaidh sinn a' cheud earrann
sin do chreud an diabhuil fhaicinn, " Gu cinnteach cha'n
fhaigh sibh bàs," (Gen. iii. 4.) ni a bha air a sparradh leis
air ar ceud pharantaibh, agus ris an do ghabh iad ; agus ris
an do ghabh an sliochd gu nadurra, agus a churaas iad
daingean, gus an èignich solus o neamh iad gu dealachadh
ris. Tha e ga sgaoileadh fèin tre chaitheamh beatha
dhaoine nadurra, a tha, gus am bi an coguisean air an
dusgadh, a' siubhal a rèir an ana-mianna fèin : do ghnàth
a' gleidheadh an ceud phuinc, " Nach f haigh iad gu cinn-
teach bàs," Agus tha so gu tric air a chleachdadh gu leithid
a dh' àirde is gur urrainn an duine a radh os ceann a mhall-
achd a chaidh a bhagradh, " Bithidh sìth agam, ged
ghluais mi ann an an-miann mo chridhe fein, a chur misge
ri pathadh !" Deut. xxix. 19. Ciod sam bith barrachd
a th' aig firinnean Dhè os ceann mearachd a thaobh
foghluim, no air sheol sam bith eile ; tha bhuaidh so do
64
ghnath aig mearachd air an duine nadurra an aghaidh
na firinn, eadhon gu'm bheil ni-eigin an taobh a stigh
dheth, a ta 'g ràdh, 0 nach robh e fior ! air chor as gu
bheil an iuntinn reidh ri co-aontachadh leis. Agus is e so
an t-aobhar, Gur e'm fior-theagasg, " an teagasg a ta a
reir na diadhachd," Tit. i. 1. Is e mearachd an teagaisg a
ta a reir mi-dhiadhachd : oir cha'n 'eil uair sam bith
mearachd anns an inntinn, no mi-fhireantachd air a
sgaoileadh anns an t-saoghal, a thaobh a' chreidimh, aig
nach 'eil daimh ri aon truaillidheachd, no truaillidheachd
eile sa' chridhe, a rèir mar tha'n t-abstol ag ràdh, 2 Tesa.
ii. 12. "Cha do chreid iad an fhirinn, ach bha tlachd
aca anns an eucoir." Air chor as mar nach ann air an aou
doigh a ghabhar ri firinn agus mearachd, mar sin gu'm
bheil aig mearachd toiseach air a bhi air a gabhail ann
an iinitinnibh dhaoine "nan staid naduir. Air an aobhar
sin cha'n iongantach, ged tha daoine a' cur cul ri firinnibh
soilleir agus orduighean folhaiseacJi an t-soisgeil, agus a'
gabhail gu h-eallamh ri mearachd agus ri sgèimh mhaiseach
o'n taobh a mach ann an nithibh a' chreidimh ; do bhrigh
gu bheil iad sin co taitneach do ana-miannaibh a' chridhe,
agus do dhiomhanas inntinn an duine nadurra. Agus is
ann uaith so mar an ceudna tha e tachairt, gu bheil co
lionar a' gabhail ri teagasg Dia-aicheadh ; oir clia'n 'eil a h-
aon ga dheanamh sin ach ann an co-aontachadh ri'n ana-
miannaibh neo-cheannsaichte, cha'n 'eil a h-aon, ach iadsan
d' am bitheadh e 'na shocliair nach robli Dia aini.
San àite mu dhcireadh, Tha'n duine gu nadurra ard-innt-
inneach : Oir, an uair a tha'n soisgeul a' teachd le cumhachd
d'a ionusuidh, " tha e air a ghnatliachadh ann an tilgeadh
sios reusonachaidh, agus gach ni àrd a dh' àrdaichcas e fèin
an aghaidh eolais Dè,'' 2 Cor. x. G. Cha'n ann an lios nad-
uir a tha blath na h-iriosalachd inntinn a' fas ; ach tha e air
a phhmndacliadh le meur Dhe, ann an cridhe nuadhaichte ;
agus tha e au- f lioghhim o'n losa mhacanta. Is nadurra do
dhuine, smuaineachadh gu li-àrd uime fèin, agus mu na nithe
is leis fein ; oir thug am buille a f huair e leis an leagadh seal-
ladh mearachdach dha ; lois am bhcil taisbeanadh mu'n
cuairt dha cnuic rnar bheanntaibh ; agus leis am bheil
mìltean do mhaisealachda faileasach 'gan taisbeanadh fein
d'a bharail mhcarachdaicli ! "B'àillleis an duine fholamh a
bhi glic" (is aun mar siu a ta e g'a mheas feiu, agus is aun
65
mar sia bu mhaith leis meas a bhi aig daoine eìle air,)
"ged is ann mar loth asail fhiadhaich abheirear duine," lob
li. 12. Tha shlighe ceart a chionn gu'r i a shlighe fein i :
oir "Tha uile shhghean duine ceart 'na shùilibh fèin, Gnath-
fhocail xxi. 2. Tha 'staid gu maith, do bhrigh nach aithne
dha na's fearr ; "tha e as eugmhais an lagha," Rom. vii. 9.
agus uime sin tha 'dhòchas laidir, agus earbsa daingean. Is
tùr Bhabeil eile e air a thogail an aghaidh nèimh ; agus
cha tuit e co f had agus is urrainn cumhachd an dorchadais
a chumail suas. Tha'ra focal a' cur seisdeadh ris, gidh-
eadh tha e seasamh : tha bearnan air uairibh air an dean-
amh air, ach tha iad gu luath air an caradh. Aig uair
eile tha e uile air a chreathnachadh ; ach tha e fathast a'
cumail suas : gus an aon chuid au dean Dia fein le spior-
ad crith-chridhe a thogail an taobh a stigh do'n duine, a
ta 'ga thilgeadh a sios, agus nach eil a' fagail clach air
muin cloiche, (2 Cor. x. 4, 5.) no gus au tilg ara biis
sios e, agus an tilg e a bhunaite bun os ceann, Luc. xvi. 23.
Agus mar a tha aig an duine nadurra smuainte àrd uime
fèin, mar sin tha smuainte suarach aige mu Dhia, ciod
sam bith mar tha e 'g aideachadh, Salm 1. 21. "Shaoil thu
gu robh mise gu tur mar thu fèin." Tha teagasg an t-soisg-
eil, agus diomhaireachd Chriosd 'nan amaideachd dha ;
agus 'na chaithe-beatha tha e 'gan gnathachadh mar sin,
1 Cor. i. 18. agus ii. 14. Bheir e focal, agus oibre
Dhè, ann an riaghladh an t-saoghail, an lathair caithir a
reusoin f heolmhoir fèin ; agus ann an sin tha iad gu h-
an-dana air am masluchadh agus air an dìteadh, IIos. xiv.
9. Tha ceannsachadh gnathaichte an fhreasdail air uair-
ibh air a thoirt dheth, agus tlia comas air a thoirt do
Shatan an inntinn fheolmhor a bhrosnachadh ; agus anns
an staid sin, tha e cosmhuil ri nead seangain, air a rusg-
adh agns air a chur troimhe cheile ; tha amharusan, aich-
eadhan, agus reasonachadh ifrionnach a' domhlachadh
ann, agus cha'n urrainn iad a bhi air an cur a thaoibh le aon
reuson a dh' fheudar a thoirt 'nan aghaidh, gus an tarruing
cumhachd do'u àird an inntinn, agus gus an ceannsaichear
ceanairc nammearachdantruaiUidh. An urrad somu thruaiU-
idheachd na tuigse ; ni ged nach d' innseadh a leth a dh'
f heudas a nochdadh dhuibh am fior-fheum a ta air gi'às na
h-ath-ghineamhuin. Thoir a nis mar ainm air an tuigse
Ichabod ; oir dh' f halbh a' ghloir uaipe. Smuaiuichibh air
f3
so, sibhse a ta fathast ann an staid nàduir, agus caoidhibh
bhnr cor am fianuis an Tighearna, chum gun èirich grian
na fireantachd oirbh, mu'm bi sibh air bhur glasadh suas
ann an dorchadas siorruidh. Ciod am feum a ta 'nur
gliocas saoghalta? Ciod an tairbh a ta 'nur n-aidmheil air
a' chreidimh am feadh a ta 'ur tuigse fillte suas 'ua dorch-
adas agus 'na h-aimhreite nadurra, gu tur as eugmhais so-
luis na beatha ? Ciod air bith gibhteau no airde gus an
d'rainig an duine nadurra, (is eigin duinn mar ann an staid
an duine aig an robh an luibhre, Lebhit. xiii. 44.) a
ghairm neo-ghlan gu h-iomlan, tha phlàigh 'na cheann. Ach
cha'n e so uile, tha i 'na chridhe mar an ceudna ; tha
'tìioil air a truailleadh, mar a nochdas mi air ball.
MU TIIRUAILLIDHEACnD NA TOILE.
Tha'n toil an t-ard cheutfadh sin, (a bha aon uair fir-
inneach agus fuidh riaghladh Dho,) a nis air fàs 'na brath-
adair, agus tha i air a riaghladh leis agus air a shon !
shuidhich Dia i anns an duiue, gu h-iomlan 'ua siol ceart ;
ach tha i nis air caochladh 'na geig chrionaich na fionain
coimhich ! Bha i, air tùs, air a suidheachadh ann an umh-
lachd iomchuidh do thoil Dhe : mar a nochd siun roimhe :
ach tha i nis gu h-iomlan air dol a thaoibh. Ciod sam
bith mar a tha cuid ag àrdachadh cumhachd saor thoil,
bheireadh sealladh do spioradalachd an Lagha, (do nach
freagair air doigh sam bith cleachdauna deadli bhèusan,)
agus beachd domhain air truaiUidheachd naduir air a
thabhairt le oibreachadh spioraid Dhe air an taobh a stigh
a' toirt mothachaidh mu pheacadh, mu fhìrcautachd agus
breitheanas, air daoiue gu mothaicheadh iad am fior-fhcum
air cumhachd saor ghràis, a dh' atharrachadh cuibhrichean
ua h-eucorach o'n t-saor-thoil. A chum plàigh so a' chridh©
fho.sgladh suas, bheir mi fa'near na nithe a leanas.
Air tùs, Tha anns an toil neo-nuadhaichte, neo-chomaa
iomlan air an ni sin a ta maith agus taitucach aun am
fianuis Dhu a dheanamh. Tha toil an duiue nrxdurra ann
an gèimhlichibh Shatain ; air a ghxsadh a stigh, agus air
a cuairtcachadh le h-olc, agus cha'n urrainn i gluasad a mach
a sin, ni's mò ua's urrainu duine marbh e fein a thogail
as 'uaigh, Eph. ii. 1. Cha'n 'eil sinn ag àicheadh dha
oomas roghainn a dcanamh, agus a bhi leantuinn, agus
a' gnatliachadh, ann ni a ta maith, ach, ged is urraiun o
67
toil a bhi aige anns an ni sin a ta maith, cha'n urrainn e
toil cheart agus mhaith a bhi aige. Eoin xv. 5. As m'
eugmhais-sa, (sin ri ràdh dealaichte uamsa, mar gheig o'n
stoc, mar tha'm focal agus am bonn-teagaisg a' ciaUach-
adh) cha'n urrainn sibh aon ni a dheanamh, eadhon aon ni a
ta da rireadh gu spioradail maith. Tha cheart roghainn agus
iarrtuis an dèigh nithe spioradail, fèolrahor agus fèineil,
Eoin TÌ. 26. "A ta sibh ga m' iarraidh, a chionn gu'n d' ith
sibh do na builinnibh, agus gu'n do shàsaicheadh sibh."
Cha'n e mhàin nach tig e dh' ionnsuidh Chriosd, ach cha'n
urrainn e teachd, Eoin vi. 44. Agus ciod an ni taitneach
is urrainn neach a dheanamh do Dhia, nach 'eil a' creidsinn
annsan a chuir an t-Athair uaithe ? A dhearbhadh an
neo-chomais so air maith a dheanamh, leis a' mhuiuntir
neo-iompaichte, thugaibh fa'near an dà ni a leanas.
1. Dearhhadh. TJia tric a tha'n solus a' dealradh mu
choinneamh dhaoine, alr chor as nach urrainn iad gun am
maith fhaicinn bu choir dhoibh a roghnachadh, agus
an t-olc bu choir dhoibh a threigsinn ; agus gidheadh cha
mhò tha do chumhachd aig an cridheachan gu gabhail ri.s
an t-solus sin, na ged a bhiodh iad air an glacadh le laimh
neo-f haicsinnich ? Tha iud a' faicinn an ni a ta ceart,
agus gidheadh tba iad a' leantuinn, agus cha'u urrainn iad
gun bhi leantuinn, an ni a ta mearachdach ! Tha'n cog-
aisean ag innseadh dhoibh na slighe cheirt, agus mar an
ceudna ag aontachadh rithe ; gidheadh cha'n urrainn an
toil a bhi air a toirt d'a h-ionnsuidh : tha'n truaillidheachd
g'an ceangal, air chor as nach urraiun iad gabhail rithe ;
raar sin tha iad ag osnaich, agus a dol air an ais, an
ceart aghaidh an soluis. Agus mur an mar so tha
chùis, cionnus a ta e tachairt gu bheil am focal, agus
slighe na naomhachd a' faotainn a leithid a dh' aoidheachd
anns an t-saoghal ? Cionnus a ta e tachairt nach 'eil argum-
aidean agus reusain air taobh na diadhaehd agus na beatha
naomha, a ta annta fèin, a' giulan a stigh eadhon air au
inntinn f heolmhor, a' tarruing dhaoine gus an taobh sin ?
Ged nach biodh ann ach barail, mu bhith neamha agus
ifrinn, bu leoir e thoirt air an toil roghainn e dheanamh do
shlighe na naomhachd, nam biodh i comasaeh air an rogh-
ainn sin a dheanamh le reusan a mhàin : ach "Daoine d' an
aithne ceartas Dè, (gu bheil iadsan a ni an leithide sin
toillteanach air bàs,) gidheadb ni h-e mhàin gu bheil iad
fèin 'gan deanamh, ach a ta mar an ceudna tlachd aca do'n
mhuiuntir a ui iad." Rom. i. 32. Agus cionnus a tha
e tachairt, nach 'eil iadsan a ta 'g àrdachadh cuuihachd
na saor-thoil, a' dearbhadh am barail am fìanuis au t-
saoghail, le eiseimpleir f hollaiseach, 'nan cleachdain co-mòr
os ceaun chaich ann an naomhachd, as a tha'm barail mu'n
cumhachd nàdurra os ceann chaich ? No, am bheil a'
bharail so air a cumail a mhain a chum ana-mianna a
dhion, a dh' fheudas daoine ghleidheadh co f liad 's as àill
leo ; agus an uair nach 'eil tuiUeadh feum ac' orra, is urr-
ainn an tilgeadh dhiubh ann am mìonaid, agus leum a mach
i h-uchd Dhelilah gu h-uchd Abrahaim ? Ciod air bith
feum a tha cuid a 'deanamh do'n bharail sin, tha i innte
fèin, agus 'na nadur foin, a' tilgeadli sgaile farsuinn mar
dhion airson aingidheachd cridhe agus beatha. Agus feudar
a thabhairt fa'near gu bheil a' chuid mhòr do luchd èisd-
eachd an t-soisgeil, do gach seorsa, air an sàruchadh
leatha ; oir is frèumh seirbhe i, a ta nadurra do na h-uila
dhaoine. Is ann uaithe sin a ta sruthadh co beag curam
mu staid shiorruidh an anama ; choimhlion dail agus cuir
seachad anns a' ghnothuch chudthromach sin, leis am bheil
mòran obair air fhagail guu deanamh le cuid gu leabaidh
bàis ; am feadh 's a ta cuid eile air an sgrios le giiilan
laghail, agus aineolas mu bheatha a' chreidimh, agus gun a
bhi deanamh feura do Chriosd air son naomhachd ; agus
80 uile a' srutliadh o bheachd mu chumhachd naduir. Is
co taitneach a tha'n ni so do'n nadur thruaiUidh.
2. Dearbhadh. Labhradh agus innseadh iadsan aig an
robh an lagh le cumhachd spioraid an daorsa, air a chur
mu'n comhair 'ua spioradalachd, a chum mothachadh a
thoirt dhoibh, ma fhuair iadsan iad fciu comasach air an
cridheachan aomadh g'a ionnsuidh anns au staid sin ; cha
d' fhuair, oir, mar is mò a dhealraich an solus sin 'nan
anamaibh, 'san is mò agus is mò a f huair iad an cridheachan
neo-chomasacli air co-aontachadh Icis. Tha cuid a ta air
an tabhairt gu àite briseadli a macli, a tha fathast ann aa
camp an diabhuil, is urrainn innseadh o'm fìosrachadh,
nach urrainn solus air a leigeil air an inntinn beatha thabh-
airt do'n toil, gu a neartachadh gu gabhail ris ; agus b'
urrainn iad an teistsas a chur ris an ni so, nam b'àiU leo,
Ach gabhaidh teistoas Phauil d'a tliaobh so, a bha fada o
•breidsiun 'na staid neo-iompaicbte cia cho neo-chomasach a
69
bha e air maith a dheanamh, ach dh' iunnsaich se e le fios-
rachadh, Rom. vii. 9 — 12. Tha mi 'g aideachadh, gu'm feud
seorsa graidh a bhi aig an duine nadurra do'n lagh ; ach
'sann an so a tha cudthrom na cùise, tha 'g amharc air
an lagh naomh, ann an deise f heolrahoir ; agus mar sin
am feadh 's a ta e 'g altrum creutair d'a dheanadas fèin,
tha e smuaineachadh gu bheil an lagh aige ; ach, tha e da
rìreadh as eugmhais an lagha oir fathast cha'n 'eil e faic-
inn an lagh 'na spioradalacbd. Nam faiceadh e mar sin
e, chitheadh se e calg dhireach an agbaidh a nàduir fein ;
agus nach b' urrainn a tboil gabbail ris, gus am biodh e
air atharracbadb le cumbachd grais.
San dara àite, Tba anns an toil neo-nuadhaicbte, gràin
do'n ni a ta maitb. 'Se peacadli beatba an duine nàdurra ;
tha e co doillicb leis dealachadh ris, is a tha na h-iasga
air teachd o'n uisge gu talamb tioram. Cha'n e mhàin
nach urraiun e teacbd a db' ionnsuidh Chriosd, ach cha
tig, e, Eoin v. 40. Tba e salacb, agus is fuatbacb leis a
bhi air a gblanadh, ler. xiii. 28. "Nach bi tbu air do gblan-
adh ? C'uin idir a bbitbcas sin?" Tba e tinn, acb tha fior-
fhuatb aige do'n leigbeas : tha leithid do ghràdb aige d'a
thinneas, is gur fuathach leis an Leigbicb, Tha e ann
am braighdeanas, na pbriosanach, agus 'na thràill ; ach
tha gradh aige d'a fhear-buaidh, d'a mhaor, agus d'a
mhaigbstir : tha speis aige d'a chuibbrichibh, d' a pbrio-
san, agus d'a thraillealacbd. Mar dhearbbadh air a' ghràin
so do mhaith, ann an toil an duine, bheir mi fa'near ua
nithe a leanas.
1. Dearhhadh. Droch ghiùlan cloinne. Nacb 'eil sinn
'gam faicinn gu nadurra, speiseil mu sbaorsa pbeacach ?
Cia neo-tboileacli a tba iad air a bbi fuidh uaclidranachd?
Cia cruaidh leo a bhi air am bacadh ? Is urraiun an saoghal
teisteas a tbabhairt, gu bbeil iad mar dhaimh neo-chleachdta
ris a'cbuing : agus gur so-dbeannta daimh og a thabhairt fuidh
riaghladb,naiadsanathabbairt fuidh cheannsacbadh o shaorsa
pheacach. Feudaidb na b-uile neach fhaicinn an so, mar
ann an sgatbau, bu bbeil duine gu nadurra fiadhaich agus
ceann-laidir, a reir mar a tbug Sophar fa'near, lob xi. 12.
gu " bbeil an duine a ta air a bhreth mar loth asail fhiadh-
aich." Ciod tuilleadh is urrainn sinn a radb ? Tba e mar
loth ; loth na h-asail ; loth na h-asail f hiadhaich ! ler, ii. 24.
" Mar asail fhiadhaich cleachdta ri fasach, a thairngeaa 'a
70
snas 'na cuinneanaibh, ann an ciocras a h-anama :
an uair a thig a miann co a philleas i."
2. Dearhhadh. Ciod an t-saothair agus an trioblaid
a tha daoine gu tric a' faghail gu'n cridheachan a thabh-
airl gu dleasdanais dhiadhaidh, agus nach mòr an t-uallach
do'n chridhe f heolmhor mairsinn annta ? Is cruadalach
leis an saoghal fhagail ùine bheag, a choraliradh ri Dia.
Cha'n 'eil e so-dheannta aimsir a ghabhail an iasachd o
na moran do nithibh, gu a buileachadh air an aon ni feum-
ail. Tha daoine gu tric a' dol a dli' ionnsuidh Dhè ann
an dleasdanais, le'n aghaidh ris an t-saoghal ; agus an uair
tha'n cuirp air beinn nan orduighean, gheibhear an cridh-
eachan aig iochdar an t-sleibh, " a' dol an deigh an sainnt."
Esec. xxxiii. 31. Tha iad ullamh air sgitheachadh do
mhaith a dheanamh : oir cha'n 'eil dleasdanais naomha
taitneach d'an nadur truaiUidh. Thoir aire dhoibh aig
an gnothuichte saoghalta ; cuir 'nan suidhe iad le'n cuid-
eachd fheohnhoir; no leig leo a bhi deothal ciochan an
ana-miann, tha'n aimsir an sin dhoibhsan ag itealach, agus
a' ruith gu luath, air chor as gu'n deach i seachad mu'n d'
thug iad fa'near. Ach cia trom a tha'n ùine a' tarruing,
fhad 'sa tha urnuigh, searmoin, no sabaid a' mairsinn ? 'Se
là an Tighearn an là is faide do'n t-seacliduin uile le mòr-
an ; agus air an aobhar sin, 's eigin doibh cadal ni's faide
air a' mhaduinn, agus dol ni"s luaithe d'an leabaidh air an
oidche sin, na's gnàthach leo ; a chum is gu'm bi 'n là
air a shìneadh gu tomhas iomchaidh : oir tha'n cridheachan
ag radh an taobh a stigh dhiubh, " C'uin a theid an t-sàbaid
Beachad ?" Amos viii. 5. 'Said uairean an aoraidh, na h-
uairean is fhaide do'n là sin, uaith sin, 'nuair a tha 'n
dleasdanais thairis, tha iad mar dhaoine fhuair fuasglagh
o'n uaUach ; agus an uair a tha'n t-searmoin air a crioch-
nachadh, tlia moran aig nach 'eil gr^xs no modh gu stad gua
an tcid am beannachadh a radh, ach, cosmhuil ris na h-
ainmhidhean, tha'n ceann air falbh co luath 'sa chuireas
aon a lamh 'g am fuasgladh : C'arson, ach a chionn, an
nair a ta iad aig orduighean, gu'm bheil iad, mar Dhoeg,
" air an cumail an làthair an Tighearna," 1 Sam. xxi. 7.
3. Dearhhadh. Thoir fa'near mar tha toil an duine na-
durra "ag ciridh suas an aghaidh an t-soluis," lob xxiv. 13.
Tha'n soluis air uairibh a' dol a stigh, a chionn nach 'eil ©
comasach air a chumail a mach : ach tha e 'gradhachadh
dorchadais ni's raò na'n solus. Tha air uairibh, le neart
71
na firinn, dorus a tnach na tuigse air a bhriseadh sua* ;
ach tha dorus a stigh na toil a' mairsinn dùinte. An sin
tha ana-mianna ag èiridh an aghaidh soluis ; tha truaill-
idheachd agus cogais a' gleachd, agus a' comhrag mar ana
am blàr-comhraig ; gus am bheil truaillidheachd a' faotainn
làmh an uachdar, agus a' chogais air a h-eigneachadh gu dol
air a h-ais ; tha mothachadh air peacadh air a mhort ; agus
tha'n fhìrinn air a deanamh agus air a cumail na priosanach
air chor is nach 'eil i deanamh tuiUeadh grabaidh. An uair
a tha'm focal air a shearraonachadh, no air a leughadh,
no a tha slat Dlie air an duine nadiirra, tha air uairibh
raothachadh a' briseadh a stigh air, agus tha 'spiorad
air a leon, ann an tomhas mòr no beag ; ach a chionu
nach 'eil na mothachaidhean sin comasach air a leagail,
tha e ruith air falbh leis ua saighdean saithte 'na chogais ;
agus mu dheireadb, air aon seol no seol eile, tha e ga'n
'fcpionadh a mach, agus tha e ga imlich fèin slan a rìs.
Mar so, an uair a tha'n solus a' dealradh, air do dhaoine
bhi gu nàdurra mi-speiseil uime, tha iad gu ceannairceach
a' dunadh an sùilean ; gus am bheil Dia air a bhrosnuch-
adh gu'n dalladh, agus gus am fàs iad ceann-laidir an agh-
aidh an f hocail agus an aghaidh an f hreasdail mar an ceudna.
Mar sin, rachadh iad far an àiU leo, is urrainn iad suidhe
>ocrach ; cha'n eil focal o neamh dhoibhsan, a tha dol ni'a
doirahne no d' an cluasan, Hos. iv. 17. " Tha Ephraim air
a dhluth-cheangal ri 'iodholaibh, leig leis."
4. Dearhhadh. Thugamaid fa'near mar a tha anama
taghta a' cur an aghaidh spioraid an Tighearna, 'nuair a
ta e ag oibreachadh, gu'n tabhairt o churahachd Shatain
gu Dia. Cha'n eil righ Shioin a' faotainn iochdrana ach
le buille chlaidheimh, ann an là a chumhachd, Sahn
cx. 2, 3. Cha tig neach d'a ionnsuidh, ach iadsan a
ta air an tarruing le laimh Dhè, Eoin vi. 44. 'Nuair a
tha'n Tighearn a teachd a dh' ionnsuidh an anama, tha
e faotainn an duine laidir a' gleidheadh an tighe, agus
sìth dhomhain agus seasgaireachd an sin, an uair a tha'n
t-anam 'na throm-chodal ann an gàirdeanaibh an diabhuil !
Ach, " is eigin gu'n toirear a' chreach o'n duine laidir, agus
gu'n leigear a' chobhartach as." Uirae sin, tha'n Tighearn
a' dusgadh a' pheacaich, a' fosgladh a shùilean, agus 'ga
bhualadh le h-uamhas, an uair a tha na neoil os a cheann,
agus a tha claidheamh an dioghaltais air a chumail r'a
aehd! A ms cba bheag a shaotliair gu aghaidh mba,i<i-
72
«ach a chur air cridhe dorcha ; eagail a thilgeadh dheth,
cùl a chur riu, tionndadh a thaoibh o smuaineachadh air
an teagasg mhi-tluutneach mu staid 'anama. Mar urrainn
e mar sin e fein a shaoradh uatha, tha reusan feolmhor air
a ghairm a steach gu cuideachadh lcis, agus ag radh cha'n
'eil aobhar air son eagail ; feudaidh gach ni a bhi gu
maith fathast : agus ma tha esan gu h-olc, gu'm bi mor-
an gu h-olc. An uair a tha'm peacach air a chur a mach
à so agus a' faicinn nach 'eil buannachd ann an dol do
ifrinn le cuideachd, tha e cur roimhe a pheacanna a threig-
sinn, ach cha'n urraiun e an tilgeadh dheth co luath ; tha
ùine gu leoir, agus ni se e an deigh laimh. Tha 'chogais ag
ràdh, " An diugh ma dh' eisdeas sibh r' a ghuth, na cruadh-
aichibh bhur cridhe : ach tha esan ag eigheacli ara maireach a
Thighearn ; am maireach n Thighearn ; agus, air ball a
Thighearn ; gus nach 'eil air ball sin cosmhuil ri teachd gu
bràtli. Agus mar so tha e teachd iomad uair o urnuighean''
agus aidmheilean, gun ni sam bith ach le uchd làn do
mhothachaidhean ni's geire : oir cha'n 'cil an cridhe do
ghnàth a' tilgcadh uaithe a ghreim mhilis, co luath 'sa
tha'n aidmheil air a dheanamh leis a" bheul, Breith. x,
10 — 16. Agus an uair a ta cogais a' toirt orra deakch-
adh ri cuid do ana-miannaibh, tha cuid eile air an gleidh-
eadh mar shùilean deas, agus làmhan deas ; agus tha seal-
launa doilghiosach 'nan deigli-sau ris an do dhealaich iad :
Mar bha maille ris na h-Lsraelich, a chuimhnich le cridh-
eachan searbh an t-iasg a dh'ith iad gn pailt san Eiphit,
Aireamh xi. 5. Ni h-eadh, an uair a tha e air a chur
thuige, air chor as gur eigin da ràdh an làthair an Tigh-
earna gu bheil e toileach dealachadh ri uile iodhohiibh,
bheir en cridhe a' bhreug do'n teangaidh ! Ann an aon
fhocal, atharraichidh an t-anam anns an staid so o aon ni
gu ni eile, (cosmhuil ri iasg leis an dubhan 'na ghiaUaibh,)
gus nach urrainn e tuiUeadh a dheanamh ; agus gus aa tig
cumhachd a bheir air striochdadh, " mar an asail f hiadh-
aich 'na mìos, " ler. iii. 14.
Saìi trcas ùitc, Tha ann an toil an duine claonaidh nad-
urra gu olc, agus aomadh oiUteil gu peacadh ! Tha daoino
gu nadurra"aa ti aircul-slcamhnacliadh o Dhia," Hos. ii. 7.
" Tha iad a' tuiteam sios (mar tha'm focal a' ciallach-
adh) gu cul-sleamhnachadh ;" eadhon mar bhalla aomta,
a thuiteas gu làr gu h-obaua, ann an tiota. Cuir naomh-
73
achd agus beatha air an aon taobh, peacadh agus bàs air
an taobh eile ; fàg an toil neo-nuadhaichte dhi fèin, roghn-
aichidh i peacadh, agus diultaidh i naomhachd ! Cha'n 'eil
ni's mò do theagamh ri chur air so, no gu'n ruith an t-uisge
a sios a dhoirtear air bràigh cnuic, agus cha'n ann a suas ;
no, gu'n teid an lasair a suas, agus cha'n ann a sios.
1, Dearhhadh. N.ach e rathad an uilc a' cheud rathad anns
am bheil clann nan daoine ag imeachd ? Nach 'eil e soiUeir
gu'm bheil an iarrtuis ag aomadh gus an taobh chlì, an uair
nach 'eil do sheoltachd aca na dh'f holaicheas e ? Ann an
ceud fhosgladh ar sùilean duinn anns an t-saoghal, tha seall-
adh fiar againn gu ifrinn, cha'n ann gu neamh ! Co luath 'sa
dh'aithnichear gur creutairean rèusanta sinn, aithnichear gur
crèutairean peacach sinn, Sahn Ivii. 3. "Tha nah-aingidh a
claonadh o'nbhroinn ; tha iad a' dol air seacharan o'mbreitha'
labhairtbhreug." Sean. xxii. 15. "Thaamaideachd ceang-
ailteann ancridhe leiuibh; ach cuiridh slat an smachdachaidh
fad uaithe i.' Tha amaideachd ceangailte anns a' chridhe,
tha i fillte 'nar dearbh nadur. Cha'n fhuasgail an t-snaim ;
's eigin a briseadh as a cheile le buiUibh. Cha dean briathr-
an an gnothuch, 's èigin an t-sljit a ghabhail gu fogradh
air falbh : agus mur bi i air a fogradh fad air falbh,
coinnichidh agus ceanglaidh i fein agus an cridhe a rìs r'a
cheile. Cha dean an t-slat dhi fein so ; oir tha fiosrach-
adh goirt mhoran pharantan a' dearbhadh nach dean : agus
Solamh fein, ag innseadh dhuibh, Gnath-fhoc. xxvii. 22.
"Ged phronn thu amadan ann an soitheach pronnaidh
am measg cruithneachd le bruthadair, cha dealaich 'amaid-
eachd ris." Tha i cho ceangailte 'na chridhe. Ach is
aon do orduighean Dè an t-slat air a h-orduchadh a chum
na crìche sin ; a tha cosmhuil ris an f hocal air a deanamh
èifeachdach leis an Spiorad ann an co-chuideachd orduigh
fèin. Agus tha so mar an ceudna, a' nochdadh, gu'ra
bheil feum aig parantaibh a bhi a' smachdachadh an
cloinne, an tus an nàdur buaireasach fèin a cheannsach-
adh ; agus amharc air mar ghnothuch mor-chudthromach !
a' dol mu'n cuairt da, le mor-earbsa air an Tighearna ;
agus a bhi 'ga leantuinn le urnuigh, a chum gu'm biodh e
air a bheannachadh, nam b'àill leo e bhi eifeachdach.
2. Dearhhadh. Cia ullamh a tha daoine air a bhi air an
toirt a thaoibh gu peacadh ! A' chlann nach 'eil furasd a lub-
adh gu maith, tha iad air dhoigh eile baoghalta so-lubta ;
G
74
iadsan nach urrainn a bhi air an tarruing leis an fhocal
gu naomhachd, tha iad " air an treorachadh le Satan aig a
thoil!" Bha Esau mi-naomh, an duine seolta sin, (Gen.
ixv. 27.) co furasd air a cliur as a' bheannachadh le
foiU, agus ged a b' amadan no duiue gun seadh e ! niar is
nàdurra tha ni sam bith, *s ann is so-dheanta e : Mar sin
tha cuing Chriosd so-iomchar do ua naoimh, raar a tha
iad 'uan luchd co-pairt do nadur dhiadhaidb, agus tha peac-
adh so-dheanta leis an duine neo-nuadhaichte ; ach, tha
maith fhoghlum, co do-dheanta, 'sa tha e do'n Etiopach a
chraicionn a mhuthadh ; a chionn gu bheil an toil, gu nad-
Tirra a' cLaonadh gu h-olc ; ach tha i an aghaidh a' mhaith.
Is urrainn loanabh a thoirt air ni cruinn ruith, an uair
nach urrainn e ni ceithir-oisneach do'n cheart chudthrom
a charuchadh ; oir gluaisidh an ni a's lugha e, do bhrigh
gu bheil e cruinn ; is ann mar sin a gheibh daoine an
cridhe so-aomta gu peacadh, an uair a ta e mar chud-
throm marbh ann an shghe na naomhachd : 'se is aobhar
da so, suidhcachadh agus claonadh nadurra a' chridhe,
leis am bhcil e ag aomadh agus a' lubadh gu h-olc.
Nam biodh toil an duiue gu nadurra, mar mheidh,
cothromach gu maith agus olc, ghabhta ris an dara ni
co luath is ris an ni eile ; ach tlia fiosrachadh a' dearbh-
adh, nach ann mar sin a tha chùis. Aun an cachdraidh
naomh uan Israclach, gu h-araidh ann an lcabhar nam
breitheamlnia cia tric a chi sinn iad a' treigsinn an Tigh-
earn, an Dia cumhachdacli ! agus ann an deigh air iodh-
olaibli nan cinneach a bha mu'n timchioll ? Ach an do
ghabh aon do na cinnich sin riamh tlachd ann an Dia Israeil,
agus an do thrèig iad an iodholan fein ? Cha do ghabh
idir, ged tha'n duinc gu nàdurra air a thoirt do chaoch-
laidhean, cha'n 'eil e ach o olc gu h-olc ; cha'n ann o olc
gu maith, Icr. ii. 10, II. " An do chaochail cinneach
an d6e, eadhon iad sin nach robh nan dee ? Ach chaochail
mo shluagh-sa an glòir air son ni gun bhuannachd." Gu
cinnteach cha'n 'eil toil an duino mar mlieidh cliothromach,
ach tha aomadh inntc dh' ionnsuidh an taoibh dhochair,
3. Dcarhhadh. Tabhair fa'ncar mar a tha daoine a
ghnùth a' dol air au aghaidh ann an shghc a' plieacaidh, gus
an teid stad a chur orra, agus sin le Laimh eilc 's cha'n ann
lo'n laimh fein ; Isa. Ivii. 17. " Dh' fholaicli mi mo ghnùis,
agus dh' imich e roimhe gu fiar, air sligho a chridhc fein."
75
Ma bheir Dia air falbh a lamh-bhacaidh, agtis gu'm fàg e
an t-srian air muineal a' pheacaich, cha"n 'eil e 'n teagamh
ciod an t-slighe a raghnaicheas e ; oir (thoir fa'near) 'si
slighe a' pheacaidh, slighe a chridhe ; tha 'chridhe gu nà-
durra ag aomadh an rathad sin ; tha claonadh nàdurra ann
gu peacadh. Co fhad as a leigeas Dia leo, imichidh iad
'nan slighe fèin, Gniomh. xìv. 16. Tha'n duine nàdurra co
daingean 'na roghainn bhronach fèin, is nach ruigear a leas
tuiUeadh gu fheuchainn gu bheil e as o shlighibh Dhè, ach
innseadh gu bheil e air a shlighibh fein.
4. Dcarhhadh. Ciod sam bith drùthadh a tha nithe Dhè
a' deanamh cha mhair iad. Ged tha 'chridhe daingean mar
chloich, seadh ni's cruaidhe no a' chlach-mhuiUinn iochdar-
ach, ann an gabhail riu ; tha e air an doigh eile neo-
sheasmhach mar uisge, agus cha'n urrainn e an gleidheadh :
tha 'chridhe a' deanamh spairn an aghaidh gabhail riu ;
agus an uair a ta iad a' druthadh air tha e gam fuadach air
falbh, agus a' pilleadh a dh" ionnsuidh a chlaonadh nàdurra,
Hos. vi. 4. " Tha bhur maitheas mar nèul maidne, agus
mar an drùchd mhoch, a shiubhlas air falbh." Tha neul
na maidne a' gealltainn fras mhaith, ach an uair a dh' èireas
a' ghrian caithidh e as ; tha 'ghrian a' teachd air an druchd
mhoch, agus tha e a' tiormachadh as : mar sin tha'n treabh-
aiche a' call a dhochais. Is amhluidh maitheas an duine
nàdurra : bheir àmhghar, geur-eigin, no diteadh goirt cog-
ais air ann an cuid tionndadh o dhroch shlighe ; ach do
bhrìgh nach 'eil a thoil air a h-ath-nuadhachadh, tha slighe
na diadhachd fathast an aghaidh a ghnè ; agus, uime sin,
tha so a' falbh a rìs, Salm Ixxviii. 24. 36. 37. Ged a dh'
fhanas clach a thilgear san adhar an sin ùine ro-bheag,
gidheadh bheir a cudthrom fcin a nuas i dh'ionnsuidh na
talmhainn a rìs ; agus is ann mar sin a tha daoine neo-
nuadhaichte a' pilleadh a chum an aonairt san lathaich ; a
chionn ged a bha iad air an ionnlaid, gidheadh nach robh au
nadur mucail air atharrachadh. Is doilich a thoirt air fiodh
fliuch teine ghabhail, is doilich a thoirt air an teiue chumail ;
ach is cruaidhe na aon diubh sin, a thoirt air an toil neo-
nuadhaichte am maith a fhuaradh a ghleidheadh ; ni a ta
'na dhearbhadh soillear air a chlaonadh nàdurra a tha san
toil a chum uilc.
An dearhhadh mu dheireadh, Am bheil na naoimh a nis a'
deanamh seirbhis do'n Tighearu mar bu ghnàthach leo dhean-
76
amh do'n pheacadh 'nan staid neo-iompaichte ? Fada uaithe,
Rom. vi. 20. "An uair a bha sibh 'nur seirbhisich do'n
pheacadh, bha sibh saor o'n fhireantachd." Fhuair peacadh
an t-seirbhis uile, agus cha do ghabh e fear comh-pairt ; ach
a nis an uair a tha iad 'nan seirbhisich do Chriosd am bheil
iad saor o'n pheacadh ? Cha'n 'eil, tha fathast cuid do
ghniomharan an t-sean duine maiUe riu, a' nochdadh uach
'eil e ach a' bàsachadh annta. Agus uaithe sin, tha'n
cridheachan gu tric 'gam mealladh, agus tha iad a' sleamh-
nachadh a thaoibh gu olc, " an uair a b' àill leo maith a
dheanamh," Rom. vii. 21. Tha feum aca air faire, agus air
an cridheachan a ghleidheadh leis gach uile dbìchioU : agus
tha'm fiosrachadh brònach a' teagasg dhoibh, " An ti a
dh' earbas as a chridhe fein is amadan e, ' Gnathfhocail
xxviii, 26. Mu's ann mar so a ta e sa' chranu ur, cionnus a
bhios e anns a' chrionnaich ?
Sa' cheathramh àite, Tha ann an toil an duine eas-uamh-
lachd fior-eusaonta, agus naimhdeas do Dhia fèin, agus d'a
thoil naomh, Rom. viii. 7. " Tha'n inntinn fheolmhor
'na naimhdeas an aghaidh Dhè : oir cha'n 'eil i umhal do
lagh Dhe is cha rahò a tha'n comas di bhi." Bha'n toil
aon uair an àite DliG anns an anam, air a' cur an sin a
riaghladh air a shon ; ach tha i a nis. air a' cur suas 'na
aghaidh. Nam b' àiU leat a coslas fhaicinn, 'na staid nàd-
urra, chi thu i an aghaidli toil Dhè. Ma tha 'm meaa
a ta air a chur mu choinneamh shùilean neach, ach air a
thoirmeasg, is leòir sin a thurruing a chridhe as a dhèigh.
Bheir mi eisempleir uime so, mu pheacadh mionnachaidh
agus malhichaidh mi-uaomh ; d' am bheil cuid air an toirt
thairis co mòr as gu'm bhcil iad a' deanamh uaiU annta :
a' bruchdadh a mach mionnan agus mallachadh uamh-
asacli, mar gu'm biodh ifriun a' fosgladh le fosgladh am
beoil, no ag atadh an cainnte lc mionnaibh ioganach, mar
air m' anam, mo chreidimh, agus au leithide sin ; agus so uile,
gun bhrosnachadh sam bith, ged nhch 'eil eadhon sin 'na
leithsgeul. lunis dhomh, guidheam ort, (1.) Ciod a'
bhuannachd a ta'n so? Gheibh am mearlach ni-eigin 'na
laimh air son a shaothair ; gheibh am misgeir làn a bhronn :
ach ciod a gheibh sibhse 'f Tha muinntir eilo a' deanamh
seirbhis do'n diabhuil air son duais ; ach tha sibhse 'nur
saighdearaibh saor dha, guu dùil ri duais sam bith, ach bhur
n-obair fèin, ann bhur masladh a chur air neamh ; agua
77
mur dean sibh aithreachas, gheibh sibh bhur duais ann
an làn tomhais ; an uair a theid sibh do ifrinn, leanaidh
bhur n-obair sibh. Cha bhi aig a" mhisgeir ann an sin
boinne uisge, a dh'fhuarachadh a theangaidh ; agus cha
mhò a leanas saoibhreas an duine shauntaich e do'n t-saogh-
al eile ; ach leanaidh sibh an sin bhur sean cheird ; agus
bithidh an t-siorruidheachd fada gu leùir, a thabhairt
duibh làn bhur cridhe dheth ! (2.) Ciod an toil-inntinn a
tha'n so, ach na tha sruthadh o bhur saltairt air an lagh
naomh ? Ciod a' bhuaidh do'r corp tha mionnachadh no mal-
lachadh a' riarachadh ? Ma tha iad a' sàsuchadh bhur cluasan,
cha'n urrainn iad ach a mhàin a dheanamh leis an f huaim a
tha iad a' deanamh an aghaidh nan nèamh ! Ged a bheireadh
sibh thairis sibh fein do na h-uile seorsa mi-naomhachd
agus fèohnhoireachd, tha co beag toil-inutinn ri f hùsgadh
uatha sin^ is gur eigin duinn fhaicinn, gu bheil bhur gràdh
dhoibh air an son fein ; gràdh diabhluidh, gun tuarasdal,
gun duil ri buannachd no toil-inntinn uapa air sheol sam
bith eile. Ma their neach sam bith, gur ainmhidhean na
daoine sin ; biodh e mar sin ; gidheadh, mo thruaighe !
tha pailteas do na h-ainmhidhean sin anns an t-saoghal :
gheibhear sna h-uile àite iad. Agus fuilingibh dhomh a
radh, gur eigin am meas mar bheul an t-saoghail neo-
iompaichte uile, an aghaidh neimh, Rom. iii. 14. " Aig
am bheil am beul lan do mhallachadh agus do sheirbhe."
Rann. 19, " A nis tha fhios againn, ge b'e nithe ta'n lagh
a' labhairt, gur ann riu-san a ta fuidh'n lagh a tha e 'gan
labhairt : chum gu druidear gach uile bheul, agus gu'm bi
an saoghal uile buailteach do dhìteadh Dhè."
Tha casaid agam an aghaidh gach uile duine agus bean
neo-iompaichte, sean no òg, ri bhi air a dhearbhadh le
teisteas Scriobtuir na fìrinn, agus le teisteas an cogaisean
fèin ; sin riradh, co dhuibh a tha iad ag aidmheil no nach 'eil ;
00 air bith iad, do bhrigh nach 'eil iad air am breith a rìs,
tha iad 'nan naimhdibh 'nan cridhe do Dhia ; do ilhac Dhè
do Spiorad Dhè, agus do lagh Dhè. Eisdibh so, anama
neo-churamach, a tha beò gu socrach 'nur staid naduir !
Aìr iùs, Tha sibh 'nur naimhdibh do Dhia ann bhur n-
inntinn, Col. i. 21. Cha'n 'eil sibh fathast reidh ris :
cha'n 'eil an naimhdeas nadurra fathast air a mharbhadh,
ged a dh' fheudas e bhi' na luidhe folaichte, agus nach 'eil
g3
78
8Ìbh ga mhothachadh. (1.) Tha sibh 'nur naimhdibh do
dhearbh-bhith Dhè, Salm xiv. 1. " Thubhairt an t-amadan
'na chridhe, cha'n 'eil Uia ann." Bu mhaith leis an duine
uaibhreach nach biodh neach os a cheann fèin ; bu mhaith
leis a' cheannairceach, nach biodh righ ann ; agus leis an
duine neo-iompaichte, a ta 'na mheall do uabhar agus do
cheannairc, nach biodh Dia ann ; tha e ag ràdh 'na chridhe,
bu mhaith leis gu'm biodh e mar siu, ged a tha uàir
agus eagal air a labhairt a mach. Agus gu bheil na h-
uile dhaoine nàdurra 'nan leithide sin do amadain, tha e
soilleir mar tl'.a'n Abstol ag ainmeachadh o chuid do'n
t-Saihii so ; "Chum gu druidear gach uile bheul," Rom. iii.
10 — 12, 19, 'Tha mi 'g aideachadh, gun amharus co fhad
'sa tha duine nàdurra ag amharc air Dia mar Chruith-
ear agus mar Fhear-coimhid an t-saoghail, a chionn gu
bheil gràdh aige dha fein, uime sin, cha'n 'eil a chridhe ag
èiridh suas an aghaidh an Ti a bhuilich gach maitheas air ;
ach taisbeinidh an naimhdeas so gu luath, an uair a dh' amh-
airceas e air Diamar Fhear-riaghlaidh agusmar Blireitheamh
an t-saoghail, ga cheangal gu fìor naomhachd, fuidh phian
a mhallachd ; agus ga theaunachadh le cuibhrichibh a'
bhais, air son a plieacaidhj Eisd anns a' chor so, ri guth
a chridhe, agus chi thu gur e their e, Nach 'eil Dia ann !
(2.) Tha sibh 'nur naimhdidh do nadur Dhè, lob xxi.
14. " Their iad ri Dia, Imich uainn ; oir cha'n ìiiU leinn
eolas do shlighean." Cuiridh daoine suas doibh fèin,
iodhol a reir am barail fein an àite Dhe ; agus an sin tuitidh
iad a sìos agus ni iad aoradh dhi. Cha'n eil gràdh dha
air dhoigh eile, ach mar bha giàdh lacoib do Leah, fhad
'sa ghabh o i an àite Rachcil. Tha na h-uile duine nad-
urra 'na namhaid do Dhia, mar tha è air fhoillseachadh
'na fhocal. Cha'n e a' Bhith neo-chriochnach naomh,
cheart, chumhachdach agus fhior, an Dia a ta esan a'
gràdhacliadh, ach an Dia d' am bheil gràin aige. Tha
daoine d'a rireadh a thaobh naduir 'nan luchd fuath air
Dia, (Rom. i. 30.) agus, nam b' urrainn dhoibh, dheanadh
iad e an ni nach 'eil o. Oir thugaibh fa'near, gur firinn
chinnteach, ciod sam bith a tha Dia ann fein, is e sin Dia ;
agus, uime sin, cha'n 'eil a bhuaghan no 'iomlaineachd
air dlioigli sam bith dcalaichte uaithe fcin. Mur iad
buaghun Dhò e fcin, is bith choimeasgta e, agus mar sin
cha'u e a' cheud bhith e (ni ri labhairt is e toibheum) oir tha
79
na h-earrannan a ta air an coimeasgadh roimh an choimeasg
fèin : ach is esan Alpha agus Omega, an tùs agus a' chrioch.
A nis air a' cheann so chum mothachadh a thoirt duibh,
thairginn cuid do cheistean, d'ur cogaisean, (1.) Cionnus
a tha deadh-ghean 'ur cridheachan do gloinne neo-chrioch-
nach agus naomhachd Dhè ? Bheir a' chogais freagradh
do'n cheist so, nach labhair am beul a mach. Mur
'eil sibh 'nur luchd co-pairt d'a naomhachd, cha'n urr-
ainn sibh a bhi reidh ris an ni so. Air do na Paganich
fhacinn nach b' urrainn iad a bhi cosmhuil ri Dia ann an
naomhachd, rinn iad diathan cosmhuil riu fèin ann am
mi-naomhachd, le sin leig iad fhaicinn ciod an seorsa dèe a
b' aiU leis an duine nàdurra bhi aige. Tha Dia naomh ;
an urrainn creutair mi-naomh gràdh a thabhairt d'a naomh-
achd neo-shalach-san ? Cha'n urrainn, is iad na fireana a
mhàin is urrainn "buidheachas a thabhairt ri cuimhneach-
adh air a naomhachd," Salm xcvii. 12. Is solus Dia ; an
urrainn creutairean an dorchadais gairdeachas a dheanamh
anns an t-solus ? Cha'n urrainn, "Gachneach a tadeanamh
uilc, tha e toirtfuath do'n t-solus," Eoin iii. 20. " Oir, ciod
6 comunn an t-soluis ris an dorchadas? 2 Cor. vi. 14.
(2.) Ciod an speis a thug 'ur cridheachan do cheartas
Dhè? Cha'n 'eil duine a ta air a thoirt suas d'a ana-miann-
aibh (mar tha na daoine neo-iompaichte uile) nach biodh
toileach le fuil a chuirp an litir sin a dhubhadh a mach o
ainm Dhè. An urrainn am fear-ceannairc gràdh a thoirt
d'a bhreitheamh-dìtidh ? No peacach neo-fhireanaichte,
do'n Dia a ta firineach ? Cha'n urrainn, Lucas vii. 47.
" Ge b'e neach d'am maithear beagan, bithidh a ghràdh
beag. Uaithe so, do bhrigh nach urrainn daoine teagasg a'
cheartais a dhubhadh a mach as a' Bhiobul ; gidheadh tha
e na shealladh co goirt doibh, as gu'n dean iad strì ri
dhubhadh a mach as an inntinnibh : Agus tha iad 'gan
sgrios fèin, le dànadas air a throcair ; an uair nach 'eil
iad curamach gu fireantachd fhaotainn anns an seas iad an
làthair a cheartais ; ach, "A ta 'g radh 'nan cridhe, cha
dean an Tighearn maith, ni mo ni è olc," Seph. i. 12.
(3.) Ciod an speis a th' agaibh do uile-fhiosrachadh agus
uile-làthaireachd Dhè ? B'fhearr le daoine gu nàdurra
iodhoil dhall a bhi aca, no Dia uile-fhaicsinneach, agus
uime sin, tha iad a' deanamh na dh' fheudas iad, gu iad
fèin f holach, mar a rinn Adhamh o ghnùis an Tighearna.
80
Cha mhò tha do ghràdh aca do Dhia uile-fhaicsinneach,
uile-lathaireach, no th' aig a' ghaduiche gu'm biodh am
breitheamh 'na fhianuis air a dhroch ghniomhara. 'Nan
cuirte gu'n roghainn-san e, bheireadh iad an guth gu'n
cuirte Dia as an t-saoghal, agus gu'm biodh e air a dhruid-
eadh a stigh ann an neamh ; oir is i cainnt a' chridhe
f heohuhoir "Cha'n 'eil an Tighearn 'g ar faicinn ; Thrcig an
Tighearn an talamh," Esec. viii. 12. (4.) Ciod an speis a
th' agaibh do fhirinn Dhè, ann fein, agus anns an fhocal?
Cha'n 'eil iad ach ro thearc anns an t-saoghal a chuireadh
o'n cridhe an lamh-sgriobhaidh ri briathraibh an Abstoil
Rom. iii. 4. " Biodh Dia fior, ach gach duine 'na bhreu
gaire," ni h-eadh tha gu ciunteach moran ann, aig am
bheil dochas nach bi Dia firinneach d'a fhocal. Tha
milfccau ann a ta 'g eisdeachd an t-soisgeil, aig am bheil
dòchas a bhi air an sabhaladh, agus a' smuaineachadh gu
bheil na h-uile ni ceart beo air son siorruidheachd, aig nach
robh riamh fiosrachadh mu'n nuadh-bhreith, no nach 'eil
idir a gabhail curam mu'n cheist sin, Am bheil iad air
am breith a rìs no nach 'eil ? Ceist a ta coslach ri dhol
as an t-sealladli 'nar measg-ne san làso. Tha briathran
ar Tighearna soilleir agus dearbhta, Mur beirear duine a
ris, cha'n urrainn e rioghachd Dhè fhaicinn. Ciod iad
an leithide sin do dhochais, mata, ach fior-dhòchais (leis
an urram is mo biodh c air a labhairt) gu'n toir Dia air ais
f hocal, agus gu'm bi Criosd 'na f haidh mealltach ? Ciod
eile tha'm peacach a' ciallachadh, An uair a chluinneas o
briathran a mhallachaidh, an sin gu'm beaunaich se e fein
'na chridhe, ag ràdh bithibh sìth agam, ge do ghluais mi
ann an ana-miann mo chridhe."
8an àite mu dheircadh, Ciod an speis a th' agaibh do
chumhachd Dliè ? Cha ghradhaich neach sam bith e
air son (a churahachd) le beachd ceart air, ach au creutair
nuadh ; ge do dh' f heudas eagal tràileil a bhi air muinntir
eile air son (a chumhachd so. Cha'n 'eil duine nadurra,
nach d' thugadh na tha 'na chomas, gu tùr eìle Bhabeil a
thogail, gus (an cumhachd) so a chumail a stigh. Air na
h-aobharaibh sin, tha mi a' dearbh-innseadh gu'm bheil na
b-uile duine neo-iompaichte 'na namhaid do Dhia,
San dara àite, Tha sibh 'nur naimhdibh do Mhac
Dho. Tha'n naimhdcas sin 'nur cridhe do Chriosd, a
bheireadh oirbh cur lcis na treabhaiche a mharbh an t-
81
oighre, agns a thilg a mach e as an fhion-lios ; nam biodh
EÌbh air bhur cuairteachadh le 'ra buairidhean-san, agus
fuidh co beag ceannsachaidh 'sa bha iadsan. An cù mi, a
deir thu, gu'n deanainnse sin do m' Shlanuighear taitneach ?
Mar sin thubhairt Hasael ann an cùis eile ; ach an uair
a thainig am buaireadh air, bha è 'na chù gu dheanarah !
Is lionmhor iad a their mu Chriosd gur e'n Slànuighear
taitneach e, aig am bheil an cogaisean ag innseadh dhoibh,
nach do dheothail iad riamh urrad mhillseachd uaithe, as
a fhuair iad o'n ana-miaunaibh millis fein, a ta deich cuairt
ni's railse leo n' an Slànuighear. Cha'n 'eil e air dhoigh
sam bith eile taitneach dhoibh, ach mar tha iad a' mi-
ghnathachadh a bhàis agus 'fhulangais, a chum an au-
mianna a mhealtuinn ann an sìth ; a chum as gu'n caith-
eamh iad am beatha mar is àill leo anns an t-saoghal, agus
an uair a bhàsaicheas iad, gu'm bi iad air an cumail a
mach 0 ifrinn ! Mo thruaighe ! is Criosd meallta ta
taitneach leibhse, aig am bheil bhur n-anama gabhail gràin
do'n Chriosd sin, " neach is e dealradh glòir an Athar,
agus fior-iomhaigh a phearsaidh." Tha sibhse mar a bha
na h-Iudhaich fheoh-nhor aig an robh tlachd ann, mu'n
do thuig iad a ghnothuch do'n t-saoghal ; ann am barail
gu'm biodh e 'na f hear-saoraidh airasireil dhoibh, Mal ii i.
1. Ach an uair a thainig e, agus a shuidh e mar f hear-
leaghaidh agus glanaidh airgid, (rann 2, 3.) agus a thilg
e mach iad mar airgiod nach fiu, iadsan a shaoil gu'm biodh
urram mor aca an rioghachd a' Mhesiah ; bhior a theagasg
an cogaisean, agus cha do stad iad gus an do thum iad an
làmhan 'na fhuil! Chum bhur sùilean fhosgladh air an
ni so, cuiridh mi fa'r comhair naimhdeas bhur cridheachan
an aghaidh Chriosd, agus 'oifigean uile.
1. Tha na h-uile duine neo-iompaichte, 'na nàmhaid do
Chriosd, 'na oifig faidh. Tha e air orduchadh leis an
Athair, mar am Faidli mòr agus am Fear-teagaisg ; ach
cha'n ann air gairm an t-saoghail, a chuireadh 'na agh-
aidh le aon ghuth 'nan staid nadurra ; agus air an aobh-
ar sin, an uair a thainig e, bha e air a dhìteadli mar
fhear-meallaidh agus toibheum. Mar dhearbhadh air an
naimhdeas so, bheir mi fa'near dà ni.
I. Dearhhadh. Thoir fa'uear an aoidheachd a tha e
faotainn, 'nuair tha e teachd a theagasg anama, san taobh
a stigh le Spiorad. Tha daoine deanamh na dh'f heudas
82
iad 'a dhruideadh an cluas, cosmhuil ris an nathair bhodhar,
a chuui as nach cluiuu iad a gliuth : tha iad a ghnàth a'
cur an aghaidh an Spioraid Naoimh. Cha'n 'eil iad ag
iarraidh eolas a shligheanna :" Agus tha iad uime sin, ag
iarraidh air iraeachd uapa. Tha'u seann droch-sgeul gu tric
air a thogail 'na aghaidh, san àm sin, Eoin x. 20. " Tha
e air mui-cheiU, c'arson a tha sibh ag eisdeachd ris ?"
Tha saothair anama, a th' air a dhusgadh le spiorad na
daorsa, air a mheas le - moran mar bhoile agus mar
chuthach ; tha daoine mar so a' toirt toibheim do obair
an Tighearn a chionn gu bheil iad fein air mhi-cheill,
agus nach urrainn iad breth a tliabhairt air na nithibh sin.
2. JJearhhadh. Thoir fa'near an aoidheachd a tha e faot-
aiun 'nuair a tha e teachd a theagasg dhaoine o'n taobh a
mach le 'f hocal.
(1.) Tha dimeas air a dheanamh air 'f hocal sgriobhta,
an Biobul : dh'f hàg Criosd 'againn e, mar an lcabh-
ar air son ar teagaisg, a sheoladh dhuinn an slighe
anns am feum siun gluasad, nam bu mhaith leinn
teachd gu duthaich Emauuel. Is lochran e, a thoirt sol-
uis dhuiun tre shaoghal dorcha, gu solus siorruidh. Agus
dh' fhag e mar f hiacha oirnu gu'n rannsaicheamaid e leis an
dichioll sin, leis au cladhaicheadh daoine anus au talamh air-
son airgid agus òir, Eoin v. 39. Ach, mo thruaighe !
cionnus a tha'n t-ioumhas naomh so air a mhi-naomhach-
adh le moran ! Tha iad a' deanamh fanoid air an f hocal
naomh, leis an teid breth a thoirt orra aig an là
dheireannach : agus is fearr leo an anama a chall no dealach-
adh ri 'm fauoid ; a' sgeudachadh au caiuut f hein-speiseil
ana-miannach le briathraibh scriobtuir ; anns am bheil iad
a' deanamh ni co mi-chiallach, as ge do chladhaicheadh
neach ann an slochd adh' f haotainn miotailte, gu leaghadh,
chum a thaomadh sios 'na scornau feiu agus au scornan a
choimhearsuaich ! Tha mòrau gau caitheadh fcin, a
leughadh leabhraiche sgeula agus tha'n iuntiuuean an tòir
orra, mar tlia'n lasair air an asbliuain thioram ; 'nuair
nach 'cil cridhe no blas aca do'n fhocal naomh, agus air
an aobhar sin, is ainmic a ghabhas iad Biobul 'nan laimh.
Ge b'o ni ta taitueach do dhiomhanas au iuntiun, tha e solas-
ach agus ciatach ; ach ge b'e ni tlia moladh naomhachd d'
an cridheachau mi-naomha, tha sin a' deanamh an spior-
aid trom agus muladach. Is mor an toil-inntinu a gheibh
83
iadsan ann an leughadh oran diomhain, uo leabhar sgeul-
achd, d' am bheil am Biobul co beag blas ri gealagan
uibhe! Tha moran a' cur seachad am Biobuil le'n eud-
ach-Sàbaid ; agus ciod sam bith feum a tha aca air an
trusgain, cha'n 'eil feum ac' air am Biobuil, gu pilleadh
na h-ath-Shàbaid. Mo thruaighe ! Tha'n duslach a tha
luidhe air bhur Biobuil 'ua fhianuis 'nur n-aghaidh a nis,
agus bithidh e 'na fhianuis aig an là dheireannach air
naimhdeas 'ur cridheachan an aghaidh Chriosd mar
Fhàidh. ThuiUeadh air so uile, measg na muinntir tha
gu gnàthaichte a' leughadh nan Scriobtuir, nach tearc iad
a tha 'ga leughadh mar fhocal an Tighearna d' a anam-
aibh, agus a tha cumail co-chomunn ris anns an fhocal
Cha'n 'eil iad a' deanamh a theisteis 'nan comhairlichean
dhoibh ; agus cha'n 'eil an cor fa leth 'gan cur a dh'ionnsuidh
ara Biobuil. Tha iad 'nan coigrich do f hior shòlas nan
Scriobtur. Agus ma tha iad uair sam bith trom-inntinn-
each, is ni eigin eile thuilleadh air an fhocal a dh' ath-
bheothaicheas iad ; mar a bha Ahab air a leigheas o throm-
inntinn, le fion-lios Naboit f haotainn.
(2.) Tha dimeas air a dheanamh air focal Chriosd air a
shearmonachadh. Tha'n aoidheachd a thug a' chuid is
mò do'n t-saoghal, a (ìh' ionnsuidh an robh e air a chur,
air a h-ainmeachadh ann am, Mata xxii. 5. " Chuir iad an
suarachas e." Agus a thaobh an f hocail, tha dimeas air
a dheanamh orrasan a ta 'ga shearmonachadh ; ciod air
bith leithsgeul eile ghabhas daoine air son an tàir air a'
mhinistreileachd, Eoin xv. 20. " Cha'n 'eil an seirbhis-
each ni's mò na a Tighearn. Ma rinn iad geur-lean-
mhuinn ormsa, ni iad geur-leanmhuinn oirbhse mar an
ceudna ; ma choimhid iad m' f hocalsa, coimhididh iad
bhur focalsa mar an ceudna. Ach na nithe so uile ni
iad oirbh air son m' ainme-sa." Gu'm b'e Lebhi am mac a
bh' air f huathachadh, is diomhaireachd e, a rinn an saogh-
al a mhìneachadh, anus gach linn. Ach ged tha'n
soitheach criadha san do chuir Dia an t-ionmhas air a
thionndadh le moran gu soithichean anns nach 'eil tlachd
sam bith ; gidheadh, c'arson a tha'n t-ionmhas fèin air a
chur an dimeas ? Ach tha dimeas air a dheanamh air,
agus sin le fianuis air an là'n diugh. A Thighearn, co a
chreid ar teachdaireachd ? Co ris a labhras sinn ? ' S urrainn
daoine, Sabaidean tosdach, aon an deigh aon a dheanamh
84
dhoibh fèin, gun chlaoidh d'an cogais ; agus mo thruaighe !
an uair a ta iad a' teachd gu orduighean, cha'n 'eil iad sa'
chuid mhor ach 'gan taisbcanadh fein (raar tha'm focal, gu
bhi air ara faicinn) an latliair an Tighearn, agus gu a chuirt-
ean a shaltairt ; raar a dheanadh mreamh do blieathaich-
ean, nara biodh iad air an iomain d'an ionnsuidh, (Isa. i.
12.) 's co beag a chithear do urram agus do eagal Dhia
air an spioraid ! Tha mòran a' seasamh mar bhallachan
umha 'g eisdeachd an fhocail, nach dean searmonachadh
an fhocail am bhriseadh is lugha air an caith-beatha
truaillidh ? Cha tearc iad a tha fàs ni's miosa, fuidh
àithn' air àithne, agus is e as crioch dha so uile, tha " iad a'
dol, agus a' tuiteam air an ais ; agus a' briseadh, agus air
an ribeadh, agus air an glacadh ! Isa. xxvii. 13. An leoir
deoir f hola a chaoidh, gu'm bheil (an soisgeul) gràs Dhè,
mar so air a ghabhail ann au diomhain ! Cha'n 'eil annaine
ach guth aoin ag eigheach, tha'm Fear-labhairt ann an
neamh, agus tha e a' labhairt ribhse o neamh le daoine :
C'arson a tha sibh 'ga dhiultadh-san a ta labhairt ? Eabh.
xii. 25. Rinn Dia ar Maighistir-ne 'na oighre air na h-
uile nithibh, agus chuireadh sinne a dh' iarraidh ceile dha.
Cha'n 'eil neach anu co luachmhor ris-san ! cha'n 'eil aon
co neo-airidh as a ta iadsan do am bheil an tairgse
so air a tabhairt ! Ach tha priounsa an dorchadais air
a roghnachadh air thoiseach air Prionnsa na sìth ! Thainig
neul uamhasach dorchadais air an t-saoghal le peacadh
Adhaimh : ni's uamhasaiche, no ged bhiodh a' ghrian, a'
ghealach agus na reuìta gu brath air am filleadh a suas ann
an duibhre dorchadais ! Agus an sin bhitheamaid gu
siorruidh 'nar luidhe, mur biodh gràs so an t-soisgeil,
air a thaisbeanadh mar ghrian dheah'aich gu fhogradh air
falbh, Tit. ii. 11. Ach gidheadh tha sinn a' teicheadh
raar chailleacli-oidhche uaithe ! agus, mar na beath-
aichean fìadhaich, tha sinn a' luidhe sios ann ar sluichd :
'Nuair a tha ghrian ag eirigh, tha sinn air ar bualadh
dall le solus ; agus mar clireutairean dorchadais, a gradh-
achadh dorchadais a roghainu air solus ! 'Sann mar sin a
tha naimhdeas cridheachan dhaoino an aghaidh Chriosd,
na oifìg fàidh.
2. Tha'n duino nàdurra 'na namhaid do Chriosd, 'na
oifig sagairt. Tha o air orduchadh leis an Athair, 'na
Shagairt gu siorruidh ; a chum le iobairt agus eadar-
85
ghuidhe-san a mhàin, gu'm biodh aig peacaich sìth agus
comas teachd a dh'ionnsuidh Dhe : ach, tha Criosd air a
cheusadh, 'na cheap-tuislidh agus 'na amaideachd do'n chuid
neo-nuadhaichte do'n chinne-daoine, d'am bheil e air a
shearmonachadh, 1 Cor. i. 23. Cha ghabh iad ris, mar an
t-slighe nuadh agus bheò, Is cha'n 'eil Esan, le giith an
t-saoghail, 'na Ard-Shagart os ceann tighe Dhè. Tha na-
dur truaiUidh a' dol rathad eile gu oibreachadh.
1. DearbJiadh. Cha'u 'eil aon do chloinn Adhaimh gu
nàdurra toileach am beannachadh a ghabhail ann an trusg-
ain a bhuineas do neach eile ; ach bhiodh iad do ghnàth
cosmhuil ris an damhan-alluidh, am iìachaibh dhoibh feiu
air son gach ni ; agus mar sin streapadh iad suas do neamh
le snàithein air a shniamh as an uchd f6in ; oir tha iad ag
iarraidh a bhi fuidh 'n lagh, (Gal. i. 21.) agus " a' dol mu'n
cuairt ag iarraidh am fireantachd fèin a chur air chois,"
Rom. I. 3. Tha'u duine, gu nadurra, ag amharc air Dia
mar Mhaighstir mòr, agus e fcin mar a sheirbhiseach, d'an
eigin oibreachadh, agus neamh a chosnadh mar a thuaras-
dal : Uaithe so, 'nuair a tha chogais air a dusgadh, tha e'ii
duil, a chum e fèin a shabhaladh, gu'm feum e uile agartas
an lagha a f hreagradh ; seirbhis a dheanamh do Dhia co
maith agus is urraìnn e, agus guidhe air son tròcair anns
na bheil e teachd goirid. Agus mar so tha moran a' teachd
gu dleasdanais, nach 'eil gu brath a' teachd o'n dleasdanais
gu losa Criosd.
2. Dearhhadh. Mar a tha meas àrd aig daoine gu nad-
urra air an dleasdanais, tha iad am barail a rinneadh gu
maith ; mar sin tha iad ag amharc gu'n gabh Dia riu a
reir mar tha'n obair air a deanamh, cha'n ann a reir na
cuibhrionn a ta ac' ann ara fuil Chriosd ! " C'arson a thraisg
sinn, deir iad, agus nach 'eil thusa a' faicinn ?" Tha iad a'
cur meas orra fein air son an gniomhara agus air son nan
nithe air an d' ràinig iad, seadh air son a bheachd a tha
aca mu chreidimh, (Philip. iii. 4 — 7. a' gabhail dhoibh
fèin, an ni atha iad a' spùineadh o Chriosd, an t-Ard-Shag-
art mòr.
3. Dearbhadh. Gheibhear an duine nadurra 'na dhol a
dh'ionnsuidh Dhe ann an dleasdanais, do ghnàth, an dara
cuid as eugmhais Eadar-mheadhonair, no le tuilleadh is an
aon Eadar-mheadhonair losa Criosd. Tha nàdur dall,
agus uime sin an-dàna : cuiridh i daoine dh' ionnsuidh
86
Dhè mach & Criosd ; a' ruith le cabhaig 'na lathair, agus
a' cur an iarrtais 'ua laimh, gun a bhi air an toirt a
steach le Fear-ruin na neamha, na bhi cur an iarrtais
'na laimh-san. Tha a' ghnè so co daiugean air a shuidh-
eachadh anns a' chridhe neo-uuadhaichte, 's gur ainmic a
chluinnear ainm Chriosd à beoil moran do luchd-eisdeachd
an t-soisgeil an uair a labhrar riu mu dhochas an slàinte !
Feoraich dliiubh cionnus a tha duil aca maitheanas peac-
aidh fhaotainn ? Innsidh iad duit, gu bheil iad ag iarraidh
agus ag amharc air son tròcair, a chionn gu bheil Dia 'na
Dhia tròcaireach : agus is e sin uile na tha do dhùchaa
aca : Tha muinntir eile ag amharc air son tròcair as leth
Cliriosd : Ach ciounus a tha fios aca gu'n gabh Criosd an
cuis 'na laimh ? Cionnus, ach mar a tha aig na papanaich
an eadar-meadhonairean ris au Eadar-mheadhonair, mar
sin tha aca-san. Tha fìos aca nach urrainii e gun a dhean-
amh ; oir tha iad ag urnuigh, ag aidmheil, a' bròn, agiis
tha iarrtais mhor aca, agus an lcithide sin ; agus mar sin
tha ni eigin aca d'an cuid lein, g'am moladh dha : cha
robh iad riamh air an deanamh bochd 'uan spiorad, agus
air an toirt le laimh fhalamh a dh' ionuiuidh Chriosd a
leigeadh au uile chudthrom air 'f huil-san a ta reiteachadh.
3. Tha'n duine nadurra 'na namhaid do Chriosd, 'na
oing righ. Shuidhich an t-Athair an t-Eadar-mhcadhon-
air 'na Righ ann an Siou, i^alm ii. 6. Agus tha e air aithne
do na h-uile gus am bheil an soisgeul a' teachd, air an cun-
nart a's àirde, am mac a phògadù agus iad fciu a striochdadh
dha, rann 12. Ach is e guth nadurra a' chinne-daoine, Air
falbh leis ! mar a chi sibh, raun 2, 3. Cha'n àill leo esan
a bhi 'na righ os an ceann, Luc. xix. 14.
1. Dearhhadh. Na h-oidhirpeau a tha nadur truaillidh
a' toirt air an uachdranachd a spionadh as a lamhan. Cha
luaithe bha e air a bhreth, ach air dha bhi air a bhreith
'na Righ, na rinn llerod gear-leaumhuinn air, Mata ii.
Agus an uair a bha e air a cheusadh, " cluiir iad a' chùis-
dhitidh' sgriobhta os a cheaun, Is e so losa, Righ nan
ludhach," Mata xxvii. 37. Ged is rioghachd spioradail a
rioghachd-san, agus nach ann do'u t-saoghal so ; gidheadh
cha'n urrainn iad rioghachd fhulang dha (an taobh a stigh
do rioghachd,) rioghachd nach aidich uachdaran no ceann-
ard sam bith eile ach an t-Eadar-mheadhouair rioghail.
Tha iad a' deauamh dàuadas air a chòirichean rioghail, ag
87
atharrafhadh a statuin-ne, a reachdan, agus 'orduighean, a
cumadh aoraidh ri innleachdan an cridhe ; a' toirt a steach
luchd-dreuchd agus dreuchdan d'a rioghachd, nach 'eil ri'm
faotainn anns an leabhar sam bheil riaghailt a rioghachd :
ag orduchadh riaghladh faicsinneach a rioghachd, mar is
fearr a fhreagras da'n rùn feolmhor fèin. 'S ann mar sin a
ta naimhdeas cridheachandliaoine, an aghaidh Righ Shioin.
2. Dearhhadli. Cia neo-thoileach a tha daoine gu nad-
urra, gu striochdadh agus gu bhi air an curaail a stigh,
le reachdan agus le teagasg a rioghachd ! Mar Righ, is
Fear-tabhairt lagha e, (Isa. xxxiii. 22.) agus shuidhich e
uachdranachd fhaicsiuneach, riaghailt-smachdachaidh agus
achmhasain, 'na eaglais, a cheannsachadh nan daoine mi-
riaghailteach, agus a chum iochdarauna a chumail ann an
ordugh, agus sin uile le oifigich d'a shuidheachadh fèin,
Mata xviii. 17, 18. : 1 Cor. xii. 28. : 1 Tim. v. 17. : Eabh.
xiii. 17. Ach tha iadsan 'nan sealladh sùl goirt do'n t-
saoghal fheolmhoir, aig am bheil gradh do shaorsa peac-
ach. Agus uime sin, tha iad ag eigheach a mach, " Bris-
earaaid o cheile an cuibhreach, agus tUgeamaid dhinn an
cuing," Salm ii. 3. Uaithe sin, gheibhear an obair so. air
dhoigh àraid a' gleachd an aghaidh sruth naduir thruaiUidh,
a tha sa' chuid mhoir a' cur an aghaidh na h-eaglais, " mar
nach biodh righ ann an Israel," gach aon a' deanamh an
ni sin a tha ceart 'na shùilibh fein.
3. Dearhhadh. Ciod sam bith mar a dh'fheudar daoine
nadurra thoirt gu bhi gabhail orra bhi fuidh umhlachd do
Righ nan naomh, gidheadh tha ana-mianna do ghnàth a'
gleidheadh na caithreach agus na h-uachdranachd 'nan
cridheachaibh, agus tha iad a' deanamh seirbhis do iomadh
gnè ana-mianna agus an toilean, Tit. iii. 3. Cha'n 'eil a h-
aon, ach iadsan anns am bheil Criosd air a dheilbh, a tha
da rireadh a' cur a' chnìiu air a cheann, agus a' gabhail
rioghachd Chriosd an taobh a stigh dhiubh, Is e a chrùn-
san, " an crun leis an do chrùn a mhathair e, air là a phò-
saidh." Cò do'n mhuinntir sin nach d' irioslaicheadh le
cumhachd gràis, a dh' fhuilingeas dhasan cur suas agus a
Bios 'nan anamaibh mar is àiU leis ? Ni h-eadh, air son
muinntir eile, gheibh tighearna sam bith uachdranachd os
an ceann roimh " Tighearna na gloire ;" bheir iad aoidh-
eachd chàirdeil d'a naimhdibh, agus cha toir iad gu brath
iad fèin suas gu h-iomlan d'a uachdranachd-san, gus an
88
toirear buaidh orra ann an là a chumhachd. Mar so chi sibh,
gu bheil an duine nadurra 'na namhaid do losa Criosd 'na
uile oifigibh.
Ach Oh ! cia cruaidh iompaidh a chur air daoine anns
a' phuinc so ! Tha iad ro neo-thoileach gabhail ris. Agus,
air dhoigh ùraidh tha naimhdeas a' chridhe an aghaidh
Chriosd, 'na oifig sagairt, mar gu b'ann air fholach o
shealladh a' chuid is mò do luchd eisdeachd an t-soisgeil.
Tha fathast mì-run Tiraidh air a thaisbeauadh anns an nadur
thruaillidh 'na aghaidh auns an oifig sin. Feudar a thoirt
fa'near gu bheil naimhdean sin ar Tighearna bheannaichte
na Sosiuianaich, a' ceadachadh dha bhi 'na Fhàidh agus 'na
Righ freagarach, ach tha iad ag aicheadh dha a bhi 'na
shagart freagarach ; agus tha so taitneach gu leor do
thruaillidheachd ar nàduir, oir fuidh choimcheangal nan
oibre, bha aithne air an Tighearna mar Fhàidh no Fear-
teagaisg, agus mar an ceudua mar Righ no uachdaran : ach
cha robh còlas idir air mar Shagart. Mar sin cha'n 'eil
aithne aig duine air a' bheag sam bith do dhiomhaireachd
Chriosd, raar an t-slighc chum au Athar, gus am bi e air
f hoiUseachadh dha : Agus an uair a ta e air fhoiUseachadh,
tha'n toil ag Girigli suas 'na aghaidh, oir "tha nadur truaill-
idh calg-dhìreach an aghaidh diomhaireachd Chriosd, agus
innleachd mòr na slainte tre Shlànuighear air a cheusadh,
a ta air fhoiUseachadh anns an t-Soisgeul. Chum an fhir-
inn chudthromach sin a .shoiUeireachadh, thugaibh fa'near
na ceithir nithe so.
Air tiìs, Air do'n anam a bhi gabhail ri innleachd oir-
dhearc na slainte tre losa Criosd, agus a bhi a' cur gnoth-
uichean na slainte air au steidh sin an lathair an Tigh-
earna, tlia sin air a chur an ceiU le Sgriobtur na firinn 'na
chomhara cinntcach air fior-naomh, a ta sona an so, agus
a bhitheas sona 'na dheigh so, Mata xi, G. " Agus is beann-
aichte an ti nach faigli oilbheum annam-sa." 1 Cor. i. 23, 24.
" Ach a ta sinno a' scarmonachadh Chriosd air a cheus-
adh, 'na cheap-tuislidh do na h-Iudhaich, agus do na
Greugaich 'na amaideachd ; Ach dhoibhsan a ta air an
gairm, araon ludliaich agus Greugaich, Criosd cumhachd
Dhc, agus gliocas Uho." Phil. iii. 3. " Oir is sinne an
tiomcliioU-ghearradli, a ta dcanamh aoraidh do Dhia sau
Spiorad, agus a' dcanamh gairdeachais ann an losa Criosd,
agus nach 'eil a' cur muinghiun san fheoil." A nis cionnus
& dh' fheudadh so a bhi, nam b'urrainn nàdur co-aontach-
adh leis an innleachd òirdhearc sin.
San dara àite, 'Se nàdur truaillidh an ni a ta cur an
aghaidh deilbh an t-soisgeil. Anns an t-soisgeul tha Dia
a' gealltuinn losa Criosd mar am meadhon mor gu duine
ath-cheangal ris fèin : thug e mar ainm air, Eadar-mheadh-
onair, aon anns am bheil a mhor-thlachd ; agus cha bhi a
h-aon aige ach esan, xvii. 5. " Ach cha ghabh nadur ris,"
Salm Ixxxi. 11. Shuidhich Dia an t-aite-coiuneamh air
8on na reite, eadhon feoil Ghriosd ; d'a reir sin, bha Dia
ann an Criosd, ( 1 Cor. v. 29.) mar phàilliun na coinneimh
a dheanamh suas na sìthe ri peacaich : Ach daoine nad-
urra, ge do bhàsaicheadh iad gu bràth, cha tig iad d'a
ionnsuidh. Eoin v. 40, " Agus cha'n àiU leibh teachd a
m' ionnsuidh-sa, chujja gu'm faigheadh sibh beatha." Ann
»n slighe an t-soisgeiÌ, is eigin do'n pheacach seasamh an la-
thair an Tighearna le fireantachd air a meas dha ; acli tha
nadur truaiUidh air son fein-f hireantachd : agus, uime sin,
co fhad 'sa tha daoine nadurra a' leautuinn an deigh fir-
eantachd, tha iad "a' leantuinn an deigh lagh na firean-
tachd, (Rom, ix, 31, 32.) agus cha'n ann an deigh an
Tighearn ar fireantachd. Tha nàdur do ghnàth ag iar-
raidh i fein a thogail suas, agus cuid aobhar uaiU a bhi
aice : Ach is e guothuch mor an t-soisgeil gras àrdachadh,
nàdur irioslachadh, agus uaill a dhruideadh a mach, Rom.
iii. 27, Is e suim ar creidimh nàdurra, maith a dheanamh
uainn fèin, agus air arson foin, Eoin v. 44. Is e suim
creidimh an t-soisgeil, sinn fCin àicheadh, agus maith a
dheanamh o Chriosd, agus air son Chriosd, Phil. i. 21,
San treas àite, Tha na h-uile ni ann an nadur an agh-
aidh creidsinn ann an losa Criosd. Ciod a' mhaise as
urrainn an duine dall a thoirt fa'near ann an Slànuighear
air a cheusadh gu'n iarradh se e ? Cionnus as urrainn an
toil a ta gu nadurra lag, seadh, a ta neo-thoileach gu
maith a dheanamh Esan a roghnaehadh ? Is maith a dh'
fheudas an t-anam a ràdh ris ann an là an t-seisdibh spior-
adail, mar a thubhairt na lebusaich ri Daibhidh ann an
cùis eile, " Cha tig thu a steach an so, mur toir thu air
falbh na doiU agus na bacaich," 2 Sam, v, 6, 'Se rathad an
naduir, dol a dh' ionnsuidh neach fèin air son gach uile ni ;
a reir riaghailt choitchionn steidh modhanna mi-naomh-
aichte, " Gu'm bu chòir do dhuine earbsa chur ann fèin ;"
h3
90
ni a ta a rèir teagasg a' chreidimh, a mhàin 'na amaid-
eachd : oir is ann mar sin a tha e air ainmeachadh, Gnath-
fhoc. xxviii. 23. " An ti a dh' earbas as a chridhe fèin is
amadan e." A nis, is e creidimh, an t-anam a bhi dol a
mach as fein air son gach uile ni : agus air an laimh eile,
tha nadur a' breithneachadh gur e sin amaideachd, 1 Cor.
i. 18, 23. Air an aobhar sin thafeum air oibreachadh treun
neart, a thoirt air peacaich creidsiun, Eph. i. 19. Isa. liii. 1.
Tha sinu a' faiciun geallanna faiUteachdo pheacaich, ann an
coimhcheangal an t-soisgeil, a ta mor, farsuiun, agus saor,
gun chumha sam bith, Isa. Iv. 1. Taisbean xxii. 17. Mur
urrainn iad f hocal lom a chreidsinn thug e dhoibh a mhionn-
au air, Esec. xxxiii. 11. Agus, a chum au tuilleadli dearbh-
aidh a thoirt dhoibh, chur o seulachan ri choimhcheangal a
bh' air a dhaingneachadh lc mionnan, eadhon na Sacrameinte
naomha. Air chor as nach b' urraiun tuiUeadh a bhi air
iarraidh air an neach as neo-fhiriuniche san t-saoghal a
thabhairt oirnn a chreidsinn, no a riun an Tighearn 'na
chaoimhueas dliuinne, gu thabhairt oirnn esan a chreidsinn.
Tha so a' dearbhadh gu soiUeir gu bheil nadur an aghaidh
creidsinn : agus gu bheil feum acasan " a theich gu Criosd
chum dìdein, greim a dheanamh air comhfhurtachd laidir,"
(Eabh. vi. 18.) a cumail cothrom riu au aghaidh an
amharuis laidir, agus an aomaidh gu ueo-chreidimh. Ni's
fhaide, mar an ceudna, feudar a thoirt fa'near mar tha anns
an fhocal air a chur gu ginealach mi-chùramach neo-
ghràsmhor, gu bheil gach ni a ta aca 'na aghaidh, air am
freagradh roimh laimh ; agus gu bheil briathran grasmhor,
air an cur ri cheile, mar a dh' fheudas sibh a leughadh, Isa.
Iv. 7, 8, 9. leol ii. 13. C'arson? Do bhrigh gu bheil fios
aig au Tighearua, 'nuair a tlia peacaich air au làn dusgadh,
gu'm bi amharusan, eagalan, agus reusouachaidhean
feolmhor ag eirigh 'uan uchd an aghaidh creidsinn, co tiugh
ri duslach ann an tigh air a thogail le bhi sguabadh urlar
tioram.
San ùite mu dheireadh, Tha claonadh an naduir thruail-
lidh a dh' iounsuidh an lagha, no coimhcheangal nan gniomh ;
agus tha na h-uilo duine nadurra, co fliad 'sa tha e 'ga chur
fèin a dh' iarraidli slainte ga chleachdamh fèin san rathad
sin : agus cha'n 'cil o ga threigsiun, gus am bi e air a bhual-
adh as le cumhachd o'Dliia. A nis, tha sligho na slainte
tre oilre, agus an t-slighc a ta tro saor-ghrùs, ann an losa
91
Criosd neo-f lireagarach ri cheile, Rom. xi. 6. " Agua ma's
ann tre ghràs cha'n ann o oibribh ni 's mò : no cha ghrks
gràs ni's mò. Ach ma's ann o oibribh, cha'n ann o ghràs
à sin suas ; no cha'n obair à siu suas obair." Gal. iii. 13.
Agus cha'n 'eil an lagh o chreidimh : ach, an duine a ni
iad gheibh e beatha annta." Uime sin, ma tha toil an duine
gu nadurra ag iarraidh slighe na slainte tre'n lagh ; tha i
a' dol calg-dhireach an aghaidh deilbh a t-soisgeil. Agus,
chithear gur ann mar so, a tha claonadh nadurra ar cridh-
eaohan, ma bheirear fa'near na nithe a leanas,
1. Be.'n lagh coimhcheangal Adhaimh, agus cha b' aithne
dha aon eile ; mar bha e 'na cheann agus 'na fhear-ionaid
a chinne-daoine uile, a bha air an tabhairt do'n choimh-
cheangal maiUe ris, agus air am fàgail fuidh leis, ged t&» iad
as eugmhais neart gu choimhlionadh. Uaithe sin, tha'n
coimhcheangal so air f hilleadh 'nar nadur ; agus ge do
chaill sinn neart ar n-athar, tha sinn gidheadh, ag aomadh do
ghnath a dh' ionusuidh an rathaid air an do chuireadh esan,
mar an ceann agus fear-ionaid anns a' choimhcheangal sin ;
is e sin le deanamh gu bitheamaid beò. 'Se so ar creidimh
nàdurra, agus an steidh a tha daoine gu nadurra a gabh-
ail os laipih a bhi ceart. Mata xix. 16. " Ciod am maith
a dheanam chum gu faigh mi a' bheatha mhaireannach ?
2. Thugaibh fa'near, mar a chuir an saoghal do ghnàth
an aghaidh teagaisg saor-ghràis ann an losa Criosd, le
daoine bhi cur suas air son slighe nan oibre ; leis a sin
a' taisbeanadh aomadh a' chridhe. Tha e soiUeir gur e
crioch mhòr deilbh an t-soi?geil, a bhi 'g àrdachadh saor-
ghras De, ann an losa Criosd, Rom. iv. 16. " Uime sin is
ann o chreidimh a ta'n oighreachd, ionnus, gu'm biodh i tre
ghràs." Faic Eph. i. 6. agus caib ii. 7, 9, Tha uile
fhìrinnean an t-soisgeil a' comhlachadh anu an Criosd ;
air chor as gur e'n fhìrinn fhoghlum, " Chriosd fhoghlum,"
Eph. iv. 20. Agus is e fior-theagasg, a bhi air ar teagasg
mar a ta'n fhirinn ann an losa, rann 21. Bha anns na
h-uile frithealadh-gràis agus deadh-ghean o nèamh, co
dhiubh a b'aun do chinnich no do dhaoine fa leth, ni-eigin
mu'n cuairt doibh a bha cur an cèill saorsa gràis ; mar a
bha anus a' cheud deaUichadh a rinneadh le deadh-ghean
Dè, chuireadh cul ri Cain, am brathair bu shine, agus
ghabhadh ri Abel, am brathair a b' òige ! Tha so a'
dealradh tre eachdraidh a' Bhiobuil uile. Ach s co fior.
92
gu.bheil nadur truaillidh gu h-araidh a' cur an aghaidh
na pulnc so. 'S maitu a dh' fbsudas neach a ràdh, do no
h-uib msarachd ami au creidiraìi, o ia bha Criosd, Sliochd
na mnr', air a saearmonaciiadh, gu'm b'e so mu oibribh
an aghaidh saor-ghràis annsan, am mearachd bu luaithe
a bha ':oò ; agus gu bheil e cosmhuil gur e'n aon mu
dheireadh a bhàsaicheas. Bha aireamh mor do mhear-
achdan, a dh' eirich suas an dèigh a cheile d'an do ghabh
an ScOrjhal mu dheireadh nàire, agus d'an d' f hàs e sgìth ;
air chor as gu'n deachaidh iad as : Ach mhair am :jer.rachd
so o Chr.iri, ceud ughdar an t-saobh-chreidimh so, gus an
là 'n diugh ; agus cha robh riamh àm anns nach robh
cuid a bba ìì' dluth-leantuinn ris, eadhon anns na
h-acannaibh sam bu mhò an solus. Cha'n ann gun
aobhar a tha mi 'g ràdh gur o Ccin an t-ughdar aige ;
oir 'n-.air a thug Abel iobairt nc leite, tairgso-fola, do
cheud-gl inibh a threud (cosmhuil ris a' Chìs-mhaor, a'
bualadh :,ir uchd, agus ag ràdh, " A Dhia dean trocair orm-
sa ta 'm phcacach") thàinig Cain air aghaidh le 'thabhartas
buidhe: chai:, do cheud thoradh an fhearainn, (Gen. iv.
3, 4:,)2CG3ihuil ris an Phairiseach uaibhreach, ag ràdh. " A
Dhè, tha mi toirt buidheachais duit." Oir ciod an t-aobhar
a b'ir- aig Cain air a bhi feargach, agus c'arson a mhort
e Abel ì Nach b' ann a chionn gu'n do ghabhadh ris le
Dia zìi son 'oibre ? Gen. iv. 4, 5. Agus c' arson a mharbh
se 0 'i Ach a chionn gu'n robh 'oibre fein olc, agus oibre
a bhràthar fireanta :" (1 Eoin iii. 12.) sin ri radh, air an
decnamh ann an creidimh agus ghabhadh riu, an uair a
bha oibre Chain air an deanamh as eugmhais creidimh,
agu3 uime sin air an diultadh, mar tha'n t-Abstol a' teagasg,
Eabh. xi. 4. Agus mar sin, ann am fuil a bhrathar, sgriobh
e GÌos a naimhdeas au aghaidh slighe fireanachaidh an
duine, agus gabhail ris, am fianuis Dho tre chreidimh, an
aghaidh oibre, a chum a nochdadh do na giuealaich a
thigeadh 'na dheigh. Agus, o'n km sin, 's tric a shnàmh
an iobairt gun fhuil ann am fuil na muinntir a chuir
oul rithe ! Bha'n gealladh a rinneadh do Abraham, air
an t-siol auns am bitheadh na h-uilo chinnich air am bean-
nachadh, co mòr air a dhorchachadh am measg a shliochd
anns an Eiphit, as nach faca chuid mhor dhiubh am feimi
ftir a bheannachadh anns an rathad sin, gus an do chuir
Dia fòin casg air am mearachd, lo lagh teinntoach o shliabh
93
Shinai, " Thugadh e air son eusaontais, gus an tigeadh
an soil d' an d' rinneadh an gealladh ;" Gal. iii. 16. Cha
ruig mi leas innseadh dhuibh, mar a bha moran aig Maois
agus aig na fùidhibh ri dheanamh ann an daoine a thabh-
airt 0 speis d' am fireantachd fein ; tha'n naothamh
caibideil do leabhar Dheuteronomi gu h-iomlan air
a chaitheadh air an ni sin. Bha na mearachdan co mhor
air a' phuinc sin ann an làithibh ar Slànuighir. Ann an
làithibh nan Abstol, 'nuair o bha teagasg an t-saor-ghràis
gu ro shoiUeir air a shearmonachadh, thog am mearachd
sin 8uas a cheann an aghadh an t-soluis bu mhò ; mar
dhearbhadh air so faic an litir a chum nan RomanAch
agus nan Galatianach. Agus o'n àBn sin cha robh am
mearachd so air chall ; air do'n Phapanachd a bhi 'ua
sliochd coitchionn ann an gabhail a steach gach saobh-
chreidimh a bha roimho sin sau t-saoghal, agus am
mearachd so mar chridhe agus mar bheatha mheaUaidh sin.
Agus, fadheoidh, feudar a thoirt fa'near, mar a bha'n eag-
lais do ghnath a' claonadh o a fìor-ghloine, gu'n robh
teagasg an t-saor-ghràis anns a' cheart tomhas air a
dhorchachadh.
3. Tha aomadh nadurra cridhe an duine do shlighe an
lagha an aghaidh Chriosd, co mor i» a thionndas an soith-
each salach, an stuth is gloine a chuirear ann gu 'bhlas fèin ;
raar sin tha'n duine nadurra a' tionndadh an dearbh shoisg-
eul gu lagh, agus a' tionndadh coimhcheangal nau gràs gu
coimhcheaugal gniomh ! Bha lagh nan iobairte do na h-
ludhaich, 'na fhior-shoisgeul; a bha cumail a mach fola, bàs,
agus meas cionta do'n neo-chiontach no ghnath fk
chomhair an sùl, mar an aon rathad slainte : Gidheadh
bha ceart bhord, ('se sin, an altair leis na h-orduighean fe
leth a bhuineadh dhi, Mal. 12.) 'na ribe dhoibh, Rom. li.
9. co fhad 'sa rinn iad feum dheth, ann bhi deanamh suas
nan nithe san robh iad a' teachd gearr ann an umhlachd
do lagh nam modhanna ; agus dhlùth-lean iad ris air chor
as gu'u d'rinn iad di-meas air-san, a bha'n altair agus na h-
iobairtean a' comharachadh a mach dhoibh mar am brìgh
aca uile : Eadhon mar Hagar, d' am buineadh a mhàin a
bhi deanamh seirbhis, air a tabhairt le'n athair gu leabaidh
a ban-mhaighstir ; cha b' ann gun a bhi samhlachadh a
mach diomhaireachd ann an rùn Dhè, Oir " is iad so an dà
choimhcheangal," Gal. iv. 24. 'S ann mar so tha teagasg
94
an t-soisgeil air a thruailleadh lo Papanaich, agus le
naimhdibh eile do theagasg saor-ghràis. Agus gun
amharus, ciod sam bith mar a bhitheas ciun dhaoine
nadurra air an cur ceart anns a' phun'. sc ; co cìnnteach
Ì3 a tha iad a mach 6 Criosd, tha'n creidimh, an aith-
reachag, agus an umhlachd (leithid 'sa tha iad) air an cur
leo-san an àite Chriosd agus 'fhireantachd ; agus tha
leithid do dhochas aca 's mar gu'n deanadh iad leo BÌn
lagh nuadh a choimhlionrdh.
4. It; mor an cruLdal le mic Adhairah dealachadh ris
?,n lagh, mar choimhcheangai oibre. Cha dealaich c h-
aon ria air an doigh sin, ach iadsan a t:i cumhachd Spior-
aid nan gràr< a' sgarracadainn uaithe. 'Se'n lagh ar ceud
f heap posda, agus tha o faotaina ceud ghaol g?.ch neach.
An uair a ta Criosd a' teachd a dh' ionnsuidh an anama,
tha G ga fhaotainn pòsda ris an lagh ; air chor is nach mò
as urrainn no's àill leis bhi pòsda ri aon eile, gus an eigin
da dealachadh ris a' chcud fhear-posda, mar tha'n t-Abstol
a' teagasg, Rom. vii. 1 — 4. A nio chum gu'm faiceadh
sidh ciod an seorsa deaJr.chaidh a tha'n sc, thugaibh fanear,
(1.) Is bàs e, Rom. vii. ■1. Gal. iii. 19. Cha bhuadh-
aich earailean air an anam anns an ni so : their o lis a'
cheud f hear-pòsda, mar a thubhairt Rut ri Naomi, " Gu'n
deanadh an Tighearna mar sin ormsa, agus tuille mar an
ceudna, ma chuireas ach am bàs deaìachadh eadar mise agus
thusa." Agus an so, tha peacaich firinneach d' am focal :
bàsaichidh iad do'n lagh, mu'm pòs iad ri Criosd. Tha'm
bàs cruaidh leis gach neach : ach cia cruadalach a shaoileas
sibh le mnaoi gliràdhaich air leabaidh a bàis dealachadh r'a
companach pòsda, companach a h-òige, agus ris a' chloinn
ghràdhaich a rug i dha ! Se'n Lagh am fear-posda sin ; agus
is iad na h-uile dhleasdanais a rinneadh leis an duine na-
durra, a' chlann sin. Ciod a' ghleachd, mar gu'm b' ann air
lon beatha, bhitheas anns a' chridhe mu'ra faighear an deal-
achadh o chcile ! Feudaidh cothrom a bhi agam labhairt
air sin an deigh so, Air an àm so, gabhaibh briathra
goirid (ach laidir) an Abstoil uime, Rom. x. 3. " Oir
air dhoibh a bhi aineolacb air fircantachd Dhe, àgus ag
iarraidh am fireantachd foin a chur air chois, cha do
Btriochd iad do fhìreantachd Dh6." Tha iad a' dol mu'n
cuairt a dhaingneachadh am f ìreautachd fCin, cosmhuil ri
fear-deasbcireachd (ìian ann an sgoilibh, ag iarraidh a' cheist
95
mu'm bheil e deasboireachd, adhaingneach?dh: no cosmhuil
ri crochadair a ta fàsgadh aidmheil o neach a ta io phian
an inneil bhàis. Tha iad a' dol mu'n cuairt ga dhaiig-
noachadh, a thabhaii-t air seasamh, Tha'm fireantachd cos-
mhuil ri tigh air a thogail air a' ghaineamh, cha'n uiTainn e
seasamh, ach is àill leo gu'n toirear air seasamh: fha e
tuiteam ; tha iad 'ga chur suas a ris. Ach fathast tha e
tuiteam sios orra ; gidheadh, cha'n 'eil iad a sgur do dhol
mu'n cuairt a thoirt air seasamh. Ach c' arson a tha'n
t-saothair so uile mu thimchioU fireantachd chlacntE'^
A chioun, a leithid 'sa ta i, gur i 'n cuid fèin i. Ciod
a' choire a th' aca do f hireantachd Chriosd ? Ciod ach a
chionn gu'n cuireadh sin iad fuidh fhiachaibh do BhLor-
ghràs air son na h-uile ni ; agus is e sin an ni do nach
Btriochd an cridhe àrdauach air chor air bith. Is aua
£n so a tha cudthrom na cuise a' luidhe, Salm 3. 4.
"Cha'n iarr an t-aiugidh ann an uabhar a chridhe, 'Se sln
(am briathraibh eile) Cha'n urrainn e ruamhar a dheauamh,
agus is nàir leis deirc iarraidh." Is ann mar sin a tha'n stri
mu'm bàsaich an t-auam do'n Lagh. Ach an ni a ta leig-
eadh f haicinn fathast tuille do ghnè oillteil so a' chridho ;
tha nadur gu tric a' faotainn na h-uachdranachd air a'
ghalar ; air chor is an t-anam a bha a reir coskia
marbh do'n Lagh, fhad 'sa bha mhothachaidhean geur agus
goirt, tha e nis gu a thruaighe, a faghail saorsa o'n tinneas
mu'n robh dochas, agus ni (a ta ro nadurra) tha e leaut-
uinn ni's dluithe na rinn e riamh ris an Lagh, eadhon mar
a dhlùthaicheadh bean air a tabhairt air a li-ais o gheat-
achan a bhàiiB, r's fear-pòsda. 'Si so is crioch do ghaoth-
tir mhoran, mu chor au auama : tha iad gun amharus .-ir
an tabhairt gu leautuiun ni's dluithe ri dleasdanais ; ach tha
iad co fada o Chriosd 'sa bha iad riamh mur 'eil ni's faide.
(2.) Is bàs ainneartach e, Rom. vii. 4. " Tha sibh marbh
do'n Lagh ;" air dha bhith air a mharbhadh, air a mhort-
adh, no air a chur gu bàs, mar tha'm focal a' ciaUachadh.
Tha làmh mhor aig an Lagh fèin ann an so ; tha'm fear-
pòsda a' lot, Gal. ii. 19. " Tha mise, tre'n lagh marbh
do'n lagh." Tha'n t-anam a bhàsaicheas am bàs so, cos-
mhuil ri bean ghradhaich, pòsda ri fear an-iochdmhor ; ai
i n&'s urrainn i, ga thoUeachadh, gidheadh cha'n 'eil e ìdìi
toUichte, ach tha e 'ga sàruchadh, 'ga sgìtheachadh, agui
ga bualadh, gus am bheU i a' briseadh à cridhe, agus gus
96
am bhcil ain bàs 'ga cur saor ; mar a chithear ni's soilleire
an deigh so. Mar so rinneadh soilleir, gu bheil cridh-
eachan dhaoiue gu nùdurra ag aomadh gu slighe an Lagha,
agus gu bheil iad au aghaidh deilbh an t-soisgeil : agus
tha'n dara punc a tli' air a thabhairt 'nur n-aghaidh-sa
ta neo-iompaichte air a dhearbhadh, eadhon gu bheil sibh
'nur naimhdibh no Mhac Dhe.
3. Tha sibh nur naimhdibh do Spiorad Dhe. Is esan
Spiorad na naomliachd : Tha'n duine nadurra mi-naomh,
agus is taitneach leis a bhi mar ein ; agus uimc sin, " tha e
cur an aghaidh an Spioraid naoimh, Gniomh, vii. 51. Is
e obair an Spioraid, " dearbh-shoilleireachd a thabhairt do'n
t-saoghal mu pheacadh, mu fhìreantachd, agus mu bhreith-
eanas, Eoin xvi. 8. Ach Oh ! cionnus.a tha daoine ri strì
gus na mothachaidhean sin a chumail uapa ; tha iad co
dìchiollach gu sin a dlieanamh as a b'urrainn iad a bhi gu
buille chumail diubh, a bhiodh a' bagradh call sùla deis, no
làimhe deis ! Ma chuireas Spiorad an Tighearn a shaighdean
sMi sathadh annta, air chor as nach urrainn iad an seachnadh;
tha'n cridhe ag rùdh, mar a thubhairt Ahab ri Eliah, neach
a dh' fhuathaich e, agus roimh an robh eagal aige, "An d'
fhuair thu mi, 0 mo namhaid !" Agu§, thaiad d' a rireadh,
a' buntaiun ris mar namhaid, a' deanamh an uine dhicliioll
gu am mothachaidcan a mliuchadh, agus gus an roimh-
theachdairean sin a ta teachd a dh' ullucliadh slighe don'
Tighearna san anam a mhort. Tha cuid a' lionadh an
lamh le gnothuichean an t-saoghail, a chur am mothach-
aidhean as an cinn, mar Chain, a thòisich air baile thog-
ail ; tha cuid 'gan cur dhiubh le dàil agus gcalkidhean
sgiamhach mar a rinn Felics : cuiridh cuir air falbh iad
le chxiche ann an cuideachd ; agus tha cuid 'g an cur dhiubh
le codal. 'Se'n Spiorad naomh Spiorad an naorahachaidh
d' an obair, ana-mianna a chlaoidh, agus truaillidheachd a
losgadh suas ; cionnus air an aobhar siu, as urrainn an
duine nadurra, d' am bheil ana-mianna mar bhuill a chuirp,
seadh mar a bheatlia, gun bhi 'na namhaid dlia.
San àite mu dheireadh, Tha sibh 'nnr naimhdibh do
Lagh Dho. Ged tlia'n duine nadurra ag iarraidh a bhi
fuidh 'n Lagh, mar choimhcheangal oibre, a' roghnachadh
na sKghe sin uir sou slàinto, an aghaidli diomhaireachd
Chriosd, gidheadh, mar a tha c 'na riaghailt air son beatha
ag iarrai& naomhachd iomlan, agus a' dìteadh gach uile
97
sheorsa neo-ghloine, tha e 'na namhaid dha : " cha'n 'eil i
umhal do lagh Dhè, is cha mhò tha'n comas di bhi," Rom.
viii. 7. Oir, (1.) Cha'n 'eil duine neo-iompaichte ann, nach
'eil ann an dàimh-posaidh ri ana-miann araidh, ris nach
dealaich a chridhe air chor sam bith. A nis, mar nach ur-
rainn e 'iarrtuis a thogail suas gus an lagh naomh, bu mhaith
leis au lagh a thoirt a nuas gu iarrtuis-san : dearbhachd
soilleir air naimhdeas a chridhe 'na aghaidh. Agus, uime
sin, tha tlachd ann an lagh Dhè, reir an duine an taobh a
stigh, air a chur sios anns an Fhocal, mar chomhara air
anam grasmhor, Rom. vii. 22. Salm i. 2. Is ann o'u
naimhdeas nadurra so a' chridhe an aghaidh an lagha, a
dh' eirich na h-uile mìneachadh Pharasachail a rinneadh
uime ; leis am bheil an aithne, a ta innte fein ro-fhar-
suiun, air a deanamh ni's taitniche do iarrtus nadurra a'
chridhe.
(2.) An uair a tha'n lagh 'na spioradalachd, air a chur
dhachaidh a dh' ionnsuidh na coguis nadurra, tha e bros-
nuchadh suas truaiUidheachd. Mar is dluithe a tha e
teachd, is ann is àirde tha nadur ag èirigh 'na aghaidh. Anns
a' chor sin, tha e mar oladh do'n teine, ta an aite bhi ga
mhuchadh, a deanamh na lasair ni's mò : " An uair a thainig
an aithne, dh' ath-bheothaich am peacadh," ars' an t- Abstol,
Rom. vii. 9. Ciod an reusan a bheirear uime so, ach
naimhdeas nadurra a' chridhe an aghaidh an lagha naoimh ?
Mar is mò a chuirear an aghaidh truaillidheachd ueo-
chlaoidhte, is ann is mò a dh' atas i. Co-dhunamaid, air
an aobhar sin, gu bheil na daoine neo-iompaichte, 'nan
naimhdibh 'nan cridhe do Dhia, d' a Mhac, d'a Spiorad, agus
d'a Lagh, gu bheil eas-umhlachd nadurra, eusaontas agus
naimhdeas ann an toil an duine, do Dhia fèin, agus d'a thoil
naomh.
Sa' chuigeadh àite. Tha ann an toil an duine, ceannairc
an aghaidh an Tighearna. Tha toil an duine gu nad-
urra ceann-laidir ann an slighe an uilc. Bithidh a thoil
fèin aige, ge do sgriosadh i e. Tha e leis-san, mar leis au
Lebhiatan, (lob sli, 29.) "Measaidh e mar chonnlaich gath-
an ; agus ni e gàire ri crathadh sleagha." Tha'n Tighearn
a' gairm air le 'fhocal, agus ag radh ris, mar a thubhairt
Paul ri fear-coimhead a' phriosain, 'nuair a bha e gu e
fèin a mharbhadh, " Na dean cron sam bith ort fèin :" A
pheacaich, "C' arsou a bhasaicheas sibh," Esec. xviii. 31.
1
Ach cha'n eisd iad. '' Tlia gach aon a' piUeadh gn 'shlighe,
mar a dhian-ruitheas an t-each a chum a' chomhraig."
Tha gealladh air beatha againn, ann an cruth aithne,
Gnath-fhocail iv. 4. " Coimhid m' àitheanta agus mair
beò." Tha sin a' leigeadh fhaicinn gu blieil peacaich
neo-aithreachail 'nau luclid fein-sgrios, 'nam feiu-mhortair-
ean d'an deoin. Tha iad a' ciontachadh an aghaidh na
h-àithne, a hìii beò ; mar g'un cuireadh seirbhiseach duine
gu toileach e feiu gu bàs do'n ghort, no gu'n òladh e gu
gionacli copan nimhe, a dh' aithn a mhaighstir dha a
sheachnadh : Eadhon mar sin tha iadsan a' deanamh ;
cha'n àiU leo bhi beò, 's àiU leo bàsachadh, Gnath-fhocal
viii. 36. " ladsan uile a dh' fhuathaicheas mi gràdhaich-
idh iad am bàs." O ciod an cridhe tha'n so ! Is cridhe
cloich e, Eseo. xxxvi. 26. cruaidh agus do-lubaidh, mar
chloich : Cha leagh trocairean e, cha bhris breitheanais
e ; gidheadli brisidh e mu'n lub e. Is cridhe neo-mhoth-
achail e : ged tha cudthrom peacaidh air a' pheacach a
ta toirt air an talamh criothnachadh ; ged tlia cudthrom
feirge air a ta toirt air na diabhuil criothnachadh, gidh-
eadh tha e siubbal gu h-eutrom fuidh'n eallacli ; clia'n
'eil e a' mothachadh a chudthom ni's mò na tha clach,
gus am bheil Spiorad au Tighearna 'ga bheothachadh gu
fhaireachdain !
Saìi àitc mu dheireadh, Tha'n toil neo-nuadhaichte gu
h-iomlan fìar a thaobh crìch mhoir agus àraidh an duine.
Cha'n i criocli araidh au duine nadurra a Dhia, ach e fèin.
Tha'u duine 'na bhith a ta a mhain ann an crochadh agus
aun an daimh ri bith eile : cha'n 'eil bith no maitheas a
thaobh naduir aige, uaithe fein : ach gach ni a th' aige, is
ann o Dhia a ta e, mar cheud aobhar, agus tobar gach uUe
iomlaineachd, nadurra no spioradail ; tha e air fliiUeadh 'na
cheart nadur a bhi au crochadh ri bith eile, air chor as
nan tarruingeadh Dia air ais uaithc, gu'n seargadh e gu
neo-ni. A dh' fhaicinn, uime sin, ciod sam bith a ta ann
an duino, gur ann uaithe-san a ta e ; 's cinnteach gu'm bu
choir dha bhi air a shon-san anns gach ni a ta c deanamb,
mar tha na li-uisgeachan a ta teachd o'n f hairge, a' dean-
amh, tha iad a' tionndadh gu nadurra d' a li-ionnsuidh a
rìs. Agus mar so bha'n duine air a chruthachadh, ag
amharc ri Dia, mar 'ard-chrioch : ach air dha tuiteam gu
poacadh, thuit e air falbh o Dhia, agus thionndaidh e d'a
ionnsuidh fèin •, agus cosmhuil ri fear-brathaidh a' glacadh
na righ-chaithreach, tha e cruinneachadh màil a chrùin d'a
ionnsuidh fèin. A nis tha so a' nochdadh làn chlaonadh,
agus truaiUidheachd ioralan anns an duine : oir far am
bheil 'a chrioch àraidh agus dheireannach air an atharrach-
adh cha'n fheud maitheas a bhi 'n sin. 'Se so cor
naa uile dhaoine, 'nan staid naduir, Sahn xiv. 2, 3. " Dh'
amhairc an Tighearn a nuas a dh' fheuchainn an robh
neach ann a bha 'g iarraidh Dhe. Chlaon iad uile ; (sin
ri ràdh, o Dhia ; cha'u 'eil iad ag iarraidh Dhe, ach iad
fèin : agus ged tha ioraadh fuigheall maith do dheadh
bheusan ri thaotainn 'uara measg, gidheadh,) Cha'n 'eil
neach ann a ni maith, cha'u 'eil eadhon aon." Oir, ged
tha cuid diubh a' ruith gu maitli, tha iad fathast bharr na
slighe ; cha'n 'eil iad ag cuimseachadh ris a' chomhara
cheart ; " Tha iad fèin-speiseil," (2 Tim. iii. 2.) tuiUeadh
graidh aca dhoibh fein " na la aca do Dhia," ranu 4. Uime
sin, air do losa Criosd teachd a dh' ionnsuidh an t-saogh-
ail, a thabhairt dhaoine air an ais a rìs a dh' ionnsuidh
Dh6, thainig e gan toirt a mach asda fèin sa' cheud àit,
Mata xvi. 25. Tha na daoine diadhaidh ag osnaich fuidh
fhuigheall gno oiUteil so a' chridhe ; tha iad 'ga aideach-
adh, agus 'gau cur fein 'na aghaidh, 'na uile mhealltair-
eachd agus carthachd chunnartach. Tha na daoine neo-
iorapaichte, ged tha iad ro neo-mhothachail uime, fuidh
a chumhachd ; agus ciod sara bith taobh a tha iad 'gan
tionndadh fèin, cha'n urrainn iad dol a mach à cuairt na
fein : tha iad 'gan iarraidh fein tha iad ag oibreachadh,
air an son fein ; tha'n gniomhara nadurra, saoghalta agus
beusach, ciod air bith tobar o'ra bheil iad a' sruthadh, a'
ruith a dh' ionnsuidh, agus a' coinneachadh, ann an cuan
marbh na fèin.
Tha chuid a's mò do dhaoine co fada o bhi a' deanamh
Dhia na àrd-chrioch dhoibh, 'nan gniomharaibh nadurra
agus beusach, is nach 'eil Dia idir 'nan smuaintibh. Tha'n
ithe agus an òl, agus an leitliide sin do ghniorahara nadurra,
air an son fein, an toil-inntinn no am feum fèin, gun suil ri
crioch a's àirde. Sech. vii. 6. " Nach d'ith sibh air bhur son
fein ?" Cha'n 'eil suil aca ri gloir Dhe anns na nithibh sin
mar bu choir dhoibh, 1 Cor. x. 31, Cha'n 'eil iad ag
itheadh agus ag òl, a chumail suas an cuirp air son seirbhis
an Tighearna, cha'n 'eil iad 'gan deanamh a chionn gu'n
100
dubhairt an Tighearna na dean mortadh. Cha mhò a ta na
boinnean sin do mhilseachd a tha'n Tighearn a' cur sa' clireu-
tair, a' togail an anama a dh' ionnsuidli a' chuain sin do thoil-
inntinn a ta anns a' Chruithear, ged tha iad mar chomh-
ara air a chur suas aig dorus nèimh, a dh' innseadh do
dhaoine mu'n lanachd maitheis a ta ann an Dia fèin. Gniomh.
xiv. 17. Ach is efein, agus cha'n e Dia, a ta air iarraidh le
daoine nadurra annta. Agus ciod iad gniomhara beusach
an duine neo-iompaichte, ann an ceannachd, ann an reic,
no ann an obair, ach toradh dha fèin? Hos. x. 1, Mar sin
bha pòsadh, agus tabhairt ann an pòsadh, air a mheas am
measg pheacanna an t-sean saoghail, (Mat. xxiv. 38.) oir cha
robh sùil aca ri Dia annta sin, gu esan a thoileachadh,
ach 'se na bh' aca 'nam beachd, iad fèin a thoileachadh,
Gen. vi. .■^>. Fadheoidh, is e fèin crioch mhor dhaoine
nadurra, 'nan gniomharaibh crabhaidh : tha iad a' deanamh
dhleasdanais air son ainme, (Mata. vi. 1, 2.) no air son buan-
nachd eigin shaoghalta, Eoin vi. 26. No, ma tha iad ni's
suairce, is e'n sìth, agus air a' chuid is mò, iad a bhi air
an saoradh o ifrinn agus fearg, no an sonas siorruidh fèin,
a' chrioch is mò agus is àirde th'aca, Mata xix. 16 — 22.
Tha'n suilean air an cumail, air chor as nach 'eil iad a'
faicinn gloir Dho. Tha iad gun teagamh ag iarraidh Dhè,
ach cha'n ann air a shon-san, ach air an son fein. Cha'n 'eil
iad idir 'ga iarraidh ach air son am maith fèin ; mar sin
tha'm beatha uile air fhigheadh ann an aon deilbh do
ghnath-thoibheum ; a' deanamh Dhia 'na mheadhon, agus
fein mar chrioch, seadh, mar àrd-chrioch dhoibh.
Agus mar so thug mi dhuibh sealladh ann an tomhas air
toil an duine, 'na staid naduir, air a tharruing o'n Sgriobtur
agus o fhiosrachadh dhaoine fein. Na h-abair ris à so suas
Naomi, ach Marah ; oir is searbh e, agus is freumh searbh-
lachd e. Na h-abair ris ni's mò, saor-thoil, ach ana-miann
trailcil ; saor gu olc, acli saor o mhaith, gus an dean gràs
an ath-nuadhachaidli cuibliricliean na h-aingidlieachd fhuas-
gladh. A nis, a chionn gu bheil gach ni cli, agus nach
urrainn ni bhi ceart, far am bheil an tuigse agns an toil co
truaiUidh, bithidh nii aithghearr anns na nithibh a leanas, a
ta ann an ordugh a' co-leantuinn truaillidheachd ard-
bhuaglian so an anama.
101
Truaillidheachd nan Aignidhean, na coguis, agus na Cuimhne-
An corp nafhear co-pairt do'n truaillidheachd so.
III. Tha na h-aignidhean air an truailleadh. Tha
aignidhean an duine neo-iompaichte gu h-uile as an ordugh
agus as an riaghailt : Tha iad mar an t-each neo-cheanns-
aichte, an dara cuid nach gabh r'a mharcach, no a ruith-
eas gu teann air falbh leis. Mar so tha cridhe an duine, gn
nadurra, 'na mhathair do ghraineileachd, Marc. viii. 21,
22. " Oir is ann o'n taobh a stigh, à cridhe dhaoine, a
thig a mach droch smuaintean, adhaltrannas, striopachas,
mortadh, goid, sannt." Tha aignidhean an duine nadurra
gu truagh as an riaghailt ; Is uilbheist spioradail e ! Tha
'chridhe far am bu choir d'a chosan a bhi suidhichte air
an talamh ! Tha 'shailtean air an togail suas an agh-
aid neimh, an t' àite am bu choir d'a chridhe a bhi
air a shocrachadh ! Gniomh. ix. 5. Tha aghaidh ri ifrinn,
tha chul ri neamh ! agus, uime sin, tha Dia a' gairm air
tionndadh. Tha e gràdhachadh an ni bu choir dha f huath-
achadh, agus a' fuathachadh an ni bu choir dha ghràdh-
achadh ! a' deanamh aoibhneis anns an ni bu choir bròn
a chur air, agus ri bron air son an ni bu choir aoibhneas
a chur air ! a' deanamh uaill 'na naire, agus fo naire d'a
aobhar uaill ; a gràineachadh an ni bu choir dha iarraidh,
agus ag iarraidli an ni bu choir dha ghraineachadh I
Guath-fhocail ii. 13—15. Tha iad gun amharus ag
amas a' chomhara, (mar a rinn Caiaphas ann an cùis eile)
a ghlaodh a mach ris na h-AbstoiI mar dhaoine " a thionnd-
aidh an saoghal bun os ceann," (Gniomh. xvii. 6.) oir is i
sin an obair a th' aig an t-soisgeul anns an t-saoghal, far
an do chuir peacadh na h-uile ni as a riaghailt, air chor
ns gu bheil neamh a' luidhe gu h-iosal agus an talamh os a
cheanu ! Ma tha aignidhean an duine nadurra dol an deigh
cuspairean laghail, an sin tha iad an dara cuid ro-Iàidir
uo ro-lag! Tha aig toihnntinne laghail an t-saoghail,
air uairibh, tuilleadh is beag, ach air a' chuid rahoir tuill-
eadh 'sa choir dhiubh ; an dara cuid, cha'n fhaigh iad an
coir, no ma gheibh, is tomhas e, a ta air a gheinneadh, agus
a' cur thairis ! Tha aig nithe spioradail do ghnath ro
bheag dhiubh. Ann an aon f hocal, tha iad do ghnàth beag
no mor : cha'n 'eil iad idir ceart, tha iad a mhain olc !
A nis, tha ann an so cord,-tJÌ;fiIlte an aghaidh neimh, agus
/#V^ 13
102
naomhachd, nach 'eil furasd a bhriseadh ; " duine dall, toil
cheannairccach, agus aignidhean rai-riaghailteach neo-
shuidhichte." Tha'n inntinn air a h-at le fèin speis, ag radh.
nach bu choir do'n duine striochdadh ; air do'n toil a bhi
au aghaidh toil Dhe. tha i ag radh nach aill leis a dhean-
amh ; agus tha na h-aignidhean truaiUidh ag eirigh an adh-
aidh an Tighearn, a dhion na toil thruaiUidh, ag radh, cha
dean se e. Mar so tlia'n creutair bochd a' seasamh a mach an
aghaidh Dhe agus maitheis ; gus am bheil là do chumh-
achd ag toachd, anns am bheil e air a dheanamh 'na chreut-
air nuadh.
IV. Tha 'Choguis air o truaiUeadh agus air a salach-
adh. Tit. i. 15. Is droch shuil i, a ta lionadh caithe-
beatha neach le moran dorchadais, agus aimhreite, air
dhi bhi gu nadurra neo-chomasach air a h-obair a dhean-
amh, gus am bheil an Tighearna le solus nuadh a leigeadh
a stigh air anam, a' dusgadli na coguis, tha i mairsinn cod-
altach agus neo-ghniomhach. Cha'n urrainn a' choguis
gu bràth a li-obair a dheanamh, ach a reir an t-soluis a ta
aice gu oibreachadh leis. Uime sin, do bhrigh uach urrainn
an duino nàdurra nithe spioradail a thuigsinn, air mhodh
spioradail, (1 Cor. ii. 14.) tha 'choguis gu nadurra, gun
fheum anns a' phuinc sin ; air dhi bhi air a cur na
leithid do tlirom-chodal, as nach 'eil ni sam bith, ach
soillseachadh slàinteil o'n Tighearna, is urrainn a cur gu
oibreachadh anns au ni sin, Tha solus na coguis nadurra
ann am maith agus ann an olc, aim am peacadh agus ann
an dleasdanais, ro dhorch : Uime sin ged a dh' fheud-
as i achmhasan a thoirt air son pheacanna garbh, gidh-
eadh, do thaobh oibreachaidh diomhair a' pheacaidh,
clia'n urrainn i achmhasan a thabhairt, do bhrigh nach 'eU
i 'g an tuigsinn, Mar so leumaidh coguis an aghaidh moran,
ma bhithcas iad aig àm .sam bith air mhisg, ri mionn-
achadh, a' dìchuimhncachadh urnuigh, no ma bhios iad
ciontach ann am pcacadh garbh sam bith ; muinutir
aig am blicil, air dhoigh eile, .'•ìth shocrach, ged a tha
iad a' caitheadh am beatha an am peacadh a mhi-chreid-
irah, 'nan coigrich do aoradh spioradail, agus do bhcatha
a' clireidimh. Agus air do'n t-solus nadurra a bhi ach
finn agus lag, ann am moran do nitliibh gus am bheil e a'
ruighcaclid, tha 'choguis, anns a' chor sin a bualadh mar
ghrcira ann ara cliadhaich neach, a ta gu h-ealarah a' dol
103
air falbh ; tha a brosnachadh gu dleasdanas, agus a h-
achmhasan air son peacaidh, agus a strì 'na aghaidh ro
fhann, ni a ta'n duine nadurra a' faighinn gu fur-
asda thairis. Ach do bhrigh gu bheil solus mearachd-
ach anns an iuntinu dhorch, air do'n choguis nadurra bhi
leantuinn an t-soluis sin, their i " olc ri maith, agus
maith ri olc," Isa. v. 20. Agus mar sin tha i gu tric
cosmhuil ri each dall anmeineach, a tha gu dian ga thilg-
eadh fèin agus a mharcach sios agus gach ni a tha teachd
'na rathad ! Eoin xvi. 2. " Ge b'e neach a mharbhas sibh,
saoilidh e gu bheil e deanam-h seirbhis do Dhia." An uair a
tha 'choguis nadurra air a dusgadh le Spiorad a' mhoth-
achaidh, tha i gun amharus buaireasach agus beucach
agus cuiridh i an duiue gu iomgain eagalach ! tha
i gu h-uamhasach a' gairm uile chumhachdan an
anaraa g' a cuideachadh 'na teinn ! a' toirt air a
chridhe rag criothnachadh, agus air na gluinibh lubadh !
a cur nan sul a ghul, an teangadh a dh aidmheil; agus a'
toirt air an duine a mhaoin a thildeadh a mach do'n
fhairge, nithe a tha esan a' meas a tha cur long an
anama fodha, ged tha'n cridhe fathast a' dol 'nan
deigh. Ach, gidheadh, is droch coguis i, a ta gu nadurra
a' treòrachadh gu an-dochas ; agus ni i sin gu h-
eifeachdach, mar ann an cor ludais ; mur 'eil aon
chuid ana-mianna a' buadhachadh orra, g'a cur 'na codal,
mar ann an cor Fhelics, (Gniomh. xxiv. 25.) no fuil Chriosd
a' buadhachadh g'a crath-ghlanadh o oibribh marbha, mar
ann au cor gach uile ata air fhior-iompachadh, Eabh. ix. 14.
agus X. 22.
Sa7ì àite mu dheireadh, Tha eadhon a' chuimhne a'
giulan comharan soilleir air an truailhdheachd so. Ni a
ta maith agus luachmhor a bhi air a chuimhneachadh,
mar nach 'eil e ach a' gabhail greim lag, tha e gu h-ull-
amh a' falbh ; tha a chuimhne mar shoitheach eu-
dionach a' leigeadh leis ruith a mach, Eabh. ii. 1. Mar
chriathar a tha làn, 'nuair a tha e san uisge, a leigeas na
h-uile ni as an uair a ta e air a thoirt a mach ; mar sin
tha chuimhne, do thaobh nithe spioradail. Ach cia co-
ullamh 'sa ghleidheas i an ni bu chor dhi a dhichuimh-
neachadh ? Tha nithe olc a' teachd o stigh orra air chor
as ged bu mhaith le daoine an cumail as an inntinn,
gidheadh gu bheil iad a' dluth-leantuinn rithe mar ghlaodh !
104
Ciod air bith co dì-cbuimhneach as a tha daoine ann an
nithibh oile, is cruaidh leo an eucoir a dheanadh neach orr'
a dhì-chuimhneachadh. Mar sin tha chuimhne gu tric a'
fadadh teine ùr ri seana mhiannaibh ; tha i tabhairt air
daoine 'nan sean aois, a bhi ag ath-dheanamli peacaidh an
òige, am feadh a ta i a lìs g' an cur fa chomhair na h-inn-
tinn le tlachd, leis am blieil iad ag imlich a suas au seau
Bgeith. Agus mar so tha i cosmhuil ris an ridail, a leigeas
troimpe an siol fallain, agus a chumas na siolainnean. An
fhad so mu thruaillidheachd an anama.
Tha'n corp fein, mar au ceudna, na fhear co-pairt
do'n truaillidheachd agus do'u t-salachar so, co fhad as a
tha e an comas da. Time sin, tba'n Sgriobtur a' gairm
dheth feoil pheacach, Rom. viii. 3. Feudaidh sinn so a
thoirt fa'near ann an dà ni. (1.) Tha gne-nadurra, no
mar is fearr a dh' fheudar a radh, mi-ghnè cuirp
chìoinu Adhaimh, mar is gnè i a dh' fhàg am peacadh
gin ann, mar sin tha aomadh duchasach anns a' chorp gu
peacadh, tha e brosnachadh, gu peacadh, a' treòrachadh
an anama gu ribeachan, seadh, tha e fein 'na ribe do'n
anam. Tha'n corp 'na chreutair fiadhaich, 'na leithid do
mhiotailte, is mur bi e air a phronnadh sios, air a
chumail fuidh smachd, agus air a tlirom-bhualadh, gun tilg
e ann t-anam gu moran peacaidh agus truaighe, 1 Cor. ix.
27. Tha graineileachd anns a' chorp, (Philip. iii. 21.)
nach bi air atharrachadh a thaobh na naoimh, gus an
leagliar sios anu an uaigh e, agus gus am bi e air a chur
gu cumadh ùr, aig an aiseirigh gu teachd a mach 'na chorp
Spioradail ; agus cha bhi e gu bràth air a thoirt air falbh
o chuirp 'na muinntir sin nach 'eil 'nan luchd co-pairt
do aiseu-igh na beatha. (2.) Tha'n corp a' seirbhiseach-
adh an anama ann am moran pheacanna. Tha 'bhuiU 'nan
airm-chogaidh, no 'nan inneil eucoir, leis ara bheil
daoino a' cogadh an aghaidh Dhe, Rora. vi. 13. Tha na
fiuilean agus ua cluasan 'nan dorsan fosgailte, tre am
bhcil miannau neo-ghlan agus iarrtuis pheacach a' teachd
a steach do'n anam : "Is saoghal do aingidheachd an teanga,"
Seura. iii. 0. "Is olc do-chasgaidh i, lan do nimh marbhtach,"
rann 9. Leis an teangaidh, tha'u cridho neo-ghlan a'
brùchdadh a mach mòran d'a shalachar. Is "uaigh fhosgailte
an scornach," Kom. iii. 19. Tha ua cosau a' ruith air
gnotbaichean an diabhuil, rann 15. Tha 'bhru air a dean-
105
amh 'na dia, (Philip. iii. 19.) cha'n ann a mhain le misg-
eirean agus luchd ana-caithidh, ach leis na h-uile duine
nadurra, Sech. vii. 6. Mar sin tha'n corp, gu nadurra, 'na
fhear-oibre do'n diabhul ; agus 'ua thigh-stoir-airm an
aghaidh an Tighearna !
Gu co-dhunadh, Tha'n duine, a thaobh naduir, gn
h-uile air a thruailleadh ; " 0 bhonn na coise, eadhon gu
ruig an ceann, cha'n 'eil fallaineachd ann." Agus, mar
anns an otrach, tha na h-uile ni a ta ann a' cuideachadh gus
an iomlan a thruailleadh ; mar sin tha'n duine nadurra, f had
'sa tha e san staid sin, a' fas do ghnath ni's miosa agus ni's
miosa. Tha'n t-anam air a dheanamh ni's miosa leis a'
chorp, agus an corp leis an anam ; agus tha uile bhuaghan
an anama a' cuideachadh gu aon a cheile a thruailleadli ni's
mò agus ni's mò. An urrad so mu'n dara ceann choitchionn.
MAE A BHA NADUR AN DUINE AIR A THRUAILLEADn.
San treas àite, Nochdaidh mi mar a tha nadur an duine
air teachd mar so gu bhi air a thruailleadh. Dh' aithn-
ich na cinnich, gu'n robh nadur an duine air a thruaill-
eadh ; ach cha b'urrainn iad innseadh cionnus a thainig am
peacadh a steach, Ach tha'n Sgriobtur ro shoilleir air a'
cheann sin, Rom. v. 12. " Tre aon duine, thainig peac-
adh a steach do'n t-saoghal," rann 19. " Trid eas-umh-
lachd aoin duine, rinneadh moran 'nam peacaich."
ThruaiU peacadh Adhaimh nadur an duine, agus ghoirt-
ich e am meall do'n chinne-daoine uile. Lobh sinn uile
ann an Adhamh, mar ar freumh. Tliainig an nimhe steach
do'n fhreumh, agus mar sin dh' fhàs na geugan nimheil.
Dh' fhàs an fhionain 'na fionain Shodoim, agus dh' fhàs
'na fion-dhearcan 'nan domblas. Rinneadh Adhamh, le
'pheacadh, cha'n e mhain ciontach, ach truaiUidh ; agus
mar sin thug e nuas cionta agus truaillidheachd d'a
shliochd, Gen. v. 3. lob xiv. 4. Le 'pheacadh, ruisg se e
fèin d'a cheud fhireantachd, agus thruaill se e fèin ; bha
sinn annsan, mar ar ceann coimhcheangail, air dha bhi 'na
cheann-umhlachd air arson ann an coimhcheangal 'nan
oibribh ; bha sinn annsan mar shiol, mar ar ceann nadurra ;
uime sin thuit sinn ann, agus le eas-umhlachd-san rinneadh
sinne 'nar peacaich, mar Lebhi ann an leasraibh Abrahaim
a dh* ioc an deachamh, Eabh. vii. 9, 10. Tha a' cheud
106
pheacadh-san air a mheas dhuinne ; uitne sin tha sinne gu
ceart air ar fagail fuida easbhuidh a cheud-fhireantachdsan,
ui air dhi a bhi air a tabhairt dhasan mar ar ceann coit-
chionn, a thilgeadh dheth le pheacadh ; agus uaithe so, tha
truaiUidheachd naduir an duine gu h-iomlan annsan agus
annainne a' sruthadh ; air do fhireantachd agus truaiUidh-
eachd a bhi 'uan dà ni a ta'n aghaidh a cheile, is eigin gu'm
bi aon diubli so do ghnath aiins ann duine, mar chuspair
iomchuidh air a shon. Agus air do Adhamh ar n-athair
coitchionn a bhi truaillidh, tha sinne raar sin mar an ceud-
na ; oir, " Co is urrainn ni glan a thabhairt à ni neo-ghlan ?"
Ged is leoir a dhearbhadh ceartais an fhrithealaidh
Eo, gur ann o "n Tighearn a bha e ; a ta deanamh gach
uile ni ceart ; gidheadli gu tosd a chur air gearan an
naduir uaibhrich, thugamaid fa'near ni's faide na nithe
a leanas. (1.) Anns a' choimhcheangal anns an robh
Adhamh 'na f hear-ionaid air ar soin-ne, bha sonas siorruidh
air a ghealltuinn dhasan agus d'a shliochd, nam b'e as
gu'n d' thugadh e ('se sin Adhamh) umhlachd iomlan,
mar f hear-ionaid a' chinne-daoine uile : Oir, mur bith-
eadh coimhcheangal ann, cha b' urrainn iad beatha shior-
ruidh a thagar leis an urahlachd a b' iomlaine bheireadh
iad ; ach dh' fheudadh iad, an deigh sin uile bhi air am
pilleadh gu neo-ni, gidheadh a reir ceartais naduir
bhitheadh iad buailteach do fhearg shiorruidh Dhe, air son
peacaidh, Co anns a' clior sin, nach aontaicheadh ri esan a
bhi 'na fhear-ionaid ? (2.) Bha cumhachd gii seasamh air
a thabhairt do Adhamh, air dha bhi air a dheanamh dir-
each. Bha e co comasch air seasamh air a shon fèin,
agus air son a shlioclid, as a b' urrainn neach 'na dheigh a
bhi gu saasamh air an son fein. Bhiodh deucliainn so a'
chinne-daoine, ann am fear-ionaid gu luath thairis, agus
bliiodh an crun air a chosnadh dlioibh uile, nau seas-
adh osan ; oir, nam bith.eadh a shliochd neo-cheangailte
ris, agus na h-uile h-aon air f hagail gu deanamh air a shon
fòin, bhiodh an deuchainn do ghnath a' dol air a h-agh-
aidh, mar a thigeadh daoino do'n t-saoghal. (3.) Bha 'n
dairah nadurra, bu laidire aige, gu chcangal, air dha blii
'ua athair coitcliionu dhuinn. (4.) Bha 'mhaoin fein anns
an luing, bha chuidsan uilo ann an cunnart co maith r'ar
cuid-no. Cha robh scilbh air leth aigc eadar-dhealuichte
uainne, ach nan dichuimhuicheadii c ar leas-ne, b' eigin
107
da a leis fèin a dhìchuimhneachadh. (3.) Nan seasadh
esan, bhiobh againue solus inntinn-san, fireantachd a thoile,
agus naomhachd aignidhean, le fior-ghloinne iomlan air
a cur a nuas d'ar n-ionnsuidh ; cha b' urrainn sinn tuiteam ;
bhitheadh crun na gloire tre urahlachd-san gu brath air
a dheanamh cinnteach dha fein agus d'a shliochd. Tha
so soiUeir o nadur fear-ionaid a' chiomhcheangail ; agus air
dhuinn a bhi caiUte tre pheacadh Adhaimh, cha'n f heudar
reusan a thabhairt, nach bitheamaid air ar sabhaladh tre
'umhlachdsan. Air an laimh eile, is reusanta, air dhasan
tuiteam, gu giulaineadh sinne maiUe ris an call. San
àite mu dheireadh, 'S eigin doibhsan a ta cur an aghaidh
an t-suidheachaidh so, cul a chur r' an coir ann an Criosd ;
oir cha'n 'eil sinn air dhoigh sam bith eile aìr ar deanamh
'nar peacaich tre Adhamh, ach mar tha sinn air ar deanamh
fireanta tre Chriosd, o'm bheil agaiun araon fireanteachd air
a meas duinn, agus fireantachd air a gin annainn. Cho mhò
rinn sinn roghainn do'n dara Adliarah mar ar ceann agus
fear-ionaid anns an dara coimhclicangal, no rinn sinu do'n
cheud Adhamh anns a' cheud chiomhcheangal.
■ Na biodh iongantas air neach, gu'm b' urrainn a leithid
do atharrachadh uamhasach a bhi air a dheanamh le aon
pheacadh ar ceud pharanta ; oir leis a' pheacadh sin thionnd-
aidh iad air falbh o Dhia mar an ard-chrioch, a ta ann fèin-
a' nochdadh truaillidheaclid ioralan, Bha moran uilc air
f hilleadh a stigh 'nam peacadli ; thuit iad gu h-uile air
falbh 0 Dhia ! Bhris iad an lagh gu h-iomlan ! Leis a'
pheacadh siu bhris iad na deich aitheanta an aon uair.
(1.) Roghnaich iad diathan ùr. Rinn iad an dia d' am brionn,
le'm feolmhoireachd : Rinu iad an dia do f hein-speis ie'n
gloir-mhiann : seadh, agus rinn iad an dia do'n diabhul le
esan a chreidsiun, agas le mi-chreideas a thoirt d' an Cruith-
ear. (2.) Ge d' fhuair iad aithne Dhè, mu'n mheas thoirm-
isgte, gidheadh cha do choimhead iad i. Rinn iad tarcuis
air an ordugh sin a bha co soilleir air a h-aithne dhoibh agus
dh' fheuch iad ri rathad a chumadh dhoibh fèin, gu seirbhia
a dheanamh do'n Tighearna. (3.) Thug iad ainn an
Tighearn an Dia an diomhanas ; a' deanamh dimeas air a
bhuaghaibh air a cheartas, air 'fhirinn, agus air a chumh
achd, &c. Thruaill iad a' chraobh naomh sin ; mhi-ghnath-
aich iad 'fhocal, anns nach do chreid ìad e ; mhi-ghnathaich
iad an ni sin d' a chruthachadh-sa ris uach bu choir dhoibh
108
i)eantuinn, agus ghabh iad beachd mearachdach air a
f hreasdal ; mar gu'm biodh Dia a' seasamh an aghaidh an
sonais ; leis a' chraoibh sin a thoirmeasg dhoibh ; agus, air an
aobhar sin, cha d'f huiling e dhoibh dol as o cheart bhreith-
eanas. (4.) Cha do chuimhnich iad an t-Sabaid, a choimh-
ead uaomh ; acli chuir siad iad fèiu à riaghailt gu seirbhis
cheart a thoirt do Dhia air a là fein. Cha mhò a chum iad
staid na fois naomh sin anns an do shuidhich Dia iad.
(5.) Tbilg iad dhiubh an dleasdanais d'a cheile ; dhi-
chuimhnich Eubha i fein, agus rinn i an gniomh gun a
comhairle chur r' a fear is thug sin sgrios orra le cheile :
anu an àite do Adhamh a comhairleachadh gu aithreachas,
's ann a striochd e do'n bhuaireadh, agus a dhaingnich e i
"ua droch gniomh. Dhìchuimhnich iad na h-uile dleasda-
nas d'an sliochd. Cha d' thug iad onoir d' an Athairair
neamh ; agus, air au aobhar sin, cha robh an laithean fada
anns ann fhearann a thugan Tighearn an Dia dhoibh, (6.)
Thug iad sgrios orra fein agus air an sliochd uile. (7.)
Thug siad iad fein thairis do ana-miann agus do fheol-
mhoireachd. (8.) Thug iad air falbh an ni nach bu leo fein,
an aghaidh toil shoilleir an Ti mhoir d' am buineadh e. (9.)
Thog iad fianuitì mhealltach, agus rinn iad breug an agh-
aidli au Tighearu, an fianuis aiugle, dhiabhla, agus aon a
cheile ; raar gu'm biodh iad a' nochdadh gu'n do bhuineadh
gu cruaidh riu, agus gu'n robh ueamh a' diultadh an sonais !
(10.) Bha iad neo-tlioilichte le'n crannchur, agus shanntaich
iad droch shannt d' an tigh fein ; ni a thug sgrios orra fèin
agus air an sliochd. Mar so bha iomhaigh Dhe air au
duine air a dubhadh a mach gu h-uile ann an aon uair.
TEAGASG TRUAILLIDHEACHD AN NADUIR AIR A
CHO-CIIUR.
Feum I. A chum foghluim. Am bheil nadur an duine
gu h-iomlau air a thruaiUeadh ? Mu tha,
l. Cha'n iongantach ge do dh'fhosglas an uaigh a
bheul leir-sgriosach air arson, do luath 'sa tlia bhru 'g ar
tilgeadh a macli ; agus gu'm biodh a' chreadhal air a tionn-
dadh gu bhi 'na ciste-mhairbh, a ghabhail a steach a'
mhiU thruaiUidh : oir tlia sinn gu leir, ann an seadh
spioradail, air ar breth marbh ; seadh, agus salach (Salm
xiv. 3.) olc, breun, agus boltrach mar ni truaillidh, mar
a tha'm focal a' ciallachadh, Na bitheamaid a' gearau air
109
na truaigliibh d' am bheil sinn buailteach, 'nar teachd do'u
t-saoghal, no ann iad a bhi marsuinn, am feadh a ta sinn
anns an t-saoghaL An so tha 'n nimh a phuinseanaich na
h-uile sruthan do chomhf hurtachd tahnhaidh a ta againn r'a
òl. Is e truaiUidheachd naduir an duine, a ta toirt gach
uile thruaighe na beatha so, air eaglaisibh, air rioghachdaibh,
air teaghlaichibh, air anaraaibh agus air cuirp dhaoiue.
2. Faic an so, mar ann an sgathan, tobar gach aingidli-
eachd, mi-naomhachd, agus faileas diadhachd a ta san t-
saoghal ; an tobar o'm bheil na h-uile mi-riaghailt ann ad
chridhe agus ann ad bheatha a' sruthadh. Oibrichidh na
h-uile ni cosmhuil ris fein, freagarach d'a nadur fèin ; agus
mar sin tha'n duine truaiUidh ag oibreachadh gu truaiUidh.
Cha ruig tliu leas iongantas a ghabhail mu pheacanna do
chridhe agus do bheatha fein, na mu pheacanna agus
ceannairceas dhaoine eile : ma tha fiaradh ann an corp is
eigin da bhi bacach 'na clieum ; agus ma tha'n t-uaradeir
air a chur mearachd, cionnus is urrainn e an uair a nochd-
adh gu ceart ?
3. Faic an so, an t-aobhar mu'm bheil peacadh co
taitneach, agus diadhachd 'na h-eaUaich do spioradaibh
feolmhor : Tha peacadh 'na ni nadurra, cha'n 'eil naomh-
achd mar sin. Cha'n urrainn daimh ionaltradh anns au
fhairge, no iasga anns na machraichibh tarbhach. Rachadh
muc a bheirte gu luchairt, air falbh a rìs, a dh' aornagain sa'
chlàbar. Tha nadur truaiUidh eadhon a' claonadh gu neo-
ghloine,
4. Foghhiim uaithe so, nadur agus feura na h-ath-ghin-
eamhuin. Air (us, tha so a' nochdadh nadur na h-ath-ghin-
eamhain anns an dà ni so : (1.) Cha'n atharrachadh ann
an cuid, ach anns an iomhin e, ged tha e neo fhoirfidh anns
a' bheatha so. Tha'n nadur gu h-uile air a thruaiUeadh,
agus air an aobhar sin, if fheudar do'n leigheas dol troimli
na h-uile h-earrann detli. Cha'n e mhain gu bheil ath-
ghineamhuin a' deanamh ceann nuadh, ann an eoLas, ach
cridho nuadh, agus aignidhean nuadh ann an naomhachd.
Tha na h-uile nithe a' fàs nuadh, 2 Cor. v. 17. C4ed
bhiodh neach, a gheibheadh mòran lotan, air leigheas
dhiubh uile, ach aon lot a mhain ; dh'fheudadh e 'f huil a
chall gus ara basaicheadh e leis an aon sin, co maith agus
le mìle. Mar sin, mur teid an t-atharrachadh troimh
an duine gu h-iomlan, tha e gun fheura. (2.) Cha'n
K
110
atharrachadh e a ta air a dheanamh le dichioU dhaoiiie,
ach le treun-neart cumhachd Spioraid Dhe. Is eigin do
dhuine a bhi air a bhreth o'n Spiorad, Eoin iii. 5. Feudar
galaran nach 'eil ceangailte ri nadur a leigheas le daoine,
ach cha'n fheudar iadsan a ta nadurra a leigheas ach le
miorbhuil, Eoin ix. 32. Ged dh'fheudas an t-atharrach-
adh a bheirear le daoine, le deadh f hoghlum, no tha air an
sparradh orra le coguis nadurra, a bhi air a mheas am measg
dhaoiue mar atharrachadh slainteil, cha'n 'eil e mar sin ;
oir tha ar nadur truaillidh, agus cha'n urrainn neach sam
bith ach Dia an naduir atharrachadh. Ged dh'fheudas
garadair, le geug pheur a plilanndachadh ann an craoibh-
ubball, a thoirt air a chraoibh-ubhall peuran o ghiulan ; gidh-
cadh cha'n urrainn innleachd duine uadur na craoibh-ubhaill
atliarrachadh : Mar sin, foudaidli neach beatha nuadh a cha-
radh r'a shean chridhe, ach cha'n urrainn e gu brath an
cridhe atharrachadh. San dara àite, Tlia so mar an ceudna
a' nochdadh gur eigin iompachadh a bhi ; tha e gu h-iom-
lan feumail a chum slainte, Eoin, iii. 3. " Mar beirear duine
a rìs, cha'n f heud e rioghachd Dhè f haiciun. Cha'n urrainu
iii neo-ghlan dol a steach do'n nuadh lerusalem : ach tha
thu gu h-uile neo-ghlan. f had 'sa tha thu aun ad staid na-
duir. Nam biodh uile bhuill do chuirp as an altaibh, b'
eigin gach alta bhi air f huasgladh mu'm bitheadh na .buill
air an cur ccart a rìs : 'Si so staid t' anama-sa, mar a chual'
thu : agus air au aobhar sin, is eigin duit a Wii air do
bhretb a rìs, no cha'n fhaic thu neamh a chaoidh, mar
faic thu i fad as mur a chunnaic an duine saoibhir ann an
ifi-inu. Na meall thu fein ; cha toir tròcair Dhe, cha toir
fuil Chriosd do neamh thu ann ad staid neo-iompaichte ; oir
cha'n fhosgail Dia gu brath tobar trocair, a nigheadh air
falbh a naomhachd agus 'fhirinu fein ; clia mhò a dhoirt
Criosd 'f huil luachmhor, a dhubliadh a mach fìrinneau Dhè,
no a tliilgeadh shlighean Dhe mu shlaiute plieacairean bun
os ceann. Ann an Neamli ! Ciod a dheanadh siblise an sin,
nach 'eil air 'ur breth a ris ? Sibhse nach 'eil air sheol sam
bith iomclmidh air sou Chriosd an ceanu : Bu shealladh an-
iiasach sin ; Ccann naomh, agus buiU gu h-iomlan truail-
lidh ! Ceann lan do ionmhasan grais ; buill anns nach 'eil
ni sam bith ach ioumhasan aingidheachd ! Ceann umhal do'ii
bliàs, agus saiUtean a' breabadh an aghaidh neimh ! Cha
mlia tha sibh iomchuidh air son a chomuinu a tha shuas, na
111
tha beathaichean air coluadar ri daoine, Tha fuath agad
do f hior-naomhachd ; agus aig ceud sealladh do naomh
ann an neamh, dh' eigheadh tu mach, " An d' fhuair thu
mi, 0 mo namhaid ! Ni h-eadli, nam bitheadh e comasach
gu'ra faigheadh an duine neo-iompaichte do neamh anns an
staid sin, cha rachadh e ann air sheol sam bith eile, ach
raar a theid e nis a dh' ionnsuidh dleasdanais na naomh-
achd, is e sin, le bhi fàgail a chridhe 'na dheigh.
Feum II. A chum brùin. Is maith a dh' fheudas sinn
bròn a dheanamh air son do staid o dhuine nadurra ; oir
is i staid as brònaiche sam feud neach a bhi, a mach a
ifrinn ? Is mithich bron a dhoanarah air do shon ; oir
tha thu marbh cheana, marbh ara feadh a tha thu beo !
Tha thu giulau mu'n cuairt leat anam marbh aun an corp
beò, agus a chionn gu bheil thu marbh, cha'n urrainn thu
bron a dheanamh air sou do staid fein. Tha thu graineil
ann an uealladh Dhe, oir tha thu gu leir truaiUidh. Chan
'eil agad maith sam bith aunad : tha t'anara 'na thorr do
dhorchadas, do cheannairc, agus do shalachar, am fianuis
au Tighearna? Theagamh, gu bheU rùn maith, agus
iarrtuis mhaith agad ; ach tha fios aig Dia nach 'eil ni
maith annad, ach gu bheil uile bhreithneachadh do
chridhe a mhàin olc. Cha'n urrainn thu maith a dheanamh ;
cha'n urrainn thu ni sam bith ach peacadh a dheanamh I Oir,
Air tùs, Tha thu " a' d' sheirbhiseach do'n pheacadh,"
(Rom. TÌ. 17.) agus uime sin, " saor o fhireantachd, (rann
20.) Ciod sam bith a ta fireantachd a' gabhail a steach
innte, tha thusa, anam bhochd, saor uaithe ; chan 'eil thu,
cha'n urrainn thu buntainn rithe : Tha thu fuidh chumh-
achd a' pheacaidh ; cumhachd anns nach faigh fireantachd
àite sara bith. Tha thu a' d' leanabh agus a' d' sheirbhis-
each do'n diabhul ged nach fiosaiche no buidseach thu, do
bhrigh gu bheil thu fathast ann an staid naduir, Eoin viii.
44. " Tha sibh 0 bhur n-athair an diabhul." Agus, a chum
mearachd a sheachnadh, thugaibh fa'near, gu bheil aig pea-
cadh agus aig Satan, dà sheorsa sheirbhiseach : (1.) Tha
cuid an sàs mar gu b'ann ann an obair gharbh ; tha
iad sin a' giulan comhara an diabhuil ann an clar an eud-
ainn, aig nach 'eil coslas na diadhachd, ach a ta mi-naomha,
tur aineolach, modhail, gun urrad as a' coimhlionadh dleas-
danais na diadhachd o'n taobh a mach, ach a ta caitheamh
am beatha, ann an seaUadh an t-saoghail, mar dhaoine
112
talmhaiilh, aig am bheil an aire a mhain air nithibh talmh-
aidh, Phil. iii. 19. (2.) Tha cuid ag oibreachadh ann an
seirbhis as grinnc do'n pheacadh, tha iad a' giulan comhara
an diabljuil 'nan laimh dheis, ni is urrainn dhoibh, agus
a ta iad a' fohich o shealladh an t-saoghail : Tha iad sin 'nan
cealgairean diomliair, is urrainn urrad iobradh do'n inutiun,
as a ta mhuinntir eile a' tabhairt do'n fheoil, Eph. ii. 3.
Tha iad siu air an sgrios le ceird as diomhaire anns a'
pheacadh, mar a ta uabhar, neo-chreidimh, fein-iarrtus
agus an leithide sin, a ta taomadh a steach, agus a' creach-
adh an anama thruaiUidh gu h-uile. Tha iad sin araon
'nan seirbhisich do'n aou teaghlach ; an dara aon co fhada
0 fhireantachd ris ou aon eile.
^«21 claì'a ùite, Cionnus a ta e comasach dhuitse ni maith
sam bith a dhcanamh, thusa aig am bheil do nadur gu h-
uile air a thruaiUeadh ? An urrainn meas fàs far nach "eil
freumh ? No, an urrainn ni sam bith a bhi guu mhathair-
aobhair ? " Am feud a' chraobh f hige dearcan oLidh a thoirt
uaipe ? No a' chraobh-f hiona, figean ? Ma tha do nàdur gu
h-iomlan truaillidh, mar a tha gun amharus, tha gach ui a
ta thu deanamh gu cinnteach mar sin mar an ceudna ; oir
cha'n urrainu ni sam bith dol os ceaun a mhathair-aobhair :
" An urrainn an droch chraobh toradh maith a thabhairt ?"
Ah ! Nach truagh au sealladh esan, nach urrainn ni sam
bith a dheanamh acli peacadh ? Is tusa an duiue, co air bitli
thu, a ta fathasd auu ad staid naduir. Eisd o pheacaich,
ciod i do staid !
Air tùs, Tha peacanna gun àireamh ga d' chuairteach-
adh ! Tha beanutan do chionta 'nan luidhe ort ! Tha
tuiltean do neo-ghloine a' dol tharad ! Tlia ana-miann-
a beo, do gach seorsa, air an iomain a sios agus a suas
ann an cuan marbh t'anama, far nach urraiun ni maith a
bhi beo, do bhrigh na truaillidheachd a tha'u sin ! Tha do
bhilcan ueo-ghlan ! tha fosgladh do bheil niar f hosgladh
uaigh an-abuich, làn do dhroch bholtrach agus do bhreine,
Rom. iii. 13. " Is uaigh fhosgailte an scornach." Tha do
glniiomhara nùdurra 'uam peacadh ; oir, " An uair a dh'
ith sibh agus 'nuair a dh' òl sibh, nach d' ith sibh air 'ur
son fchi, agus nach d' òl sibh air 'ur son fcin ?" Sech. vii.
6. Tha do ghuiomliara saoghalta peacach, Gnath-fhocail
x.xi. 4. " Tha treabhadh nan aingidh peacach." Tha do
ghniomhara crùbhaidh peacach, Guath-fhocail xv. 8. " Is
113
gràineileachd do'n Tighearn iobairt nan aingidh. Tha
smuaintean agus breithneachadh do chridhe a mhàin olc.
Feudaidh gniomh a bhi gu h-ealamh air a dheanamh,
focal gu luath air a labhairt, smuain ruith gu siubhlach
ti-e'n chridhe ; ach cha'n 'eil gach aon diubh so ach
a' cur ris a' chunntas ; O an cunntas brònach ! co
lionmh.or 's a ta do smuainte, briathran, agus gniomh-
ara ; 's co lionmhor sin do pheacanna ! Mar is faide
a bhitheas tu beo, is ann as àirde a dh' fhàsas do
chunntais ! Nam bitheadh deur air a shileadh air son na
h-uile peacadh, dli' fheumadh do cheann a bhi 'na uisg-
eachan, agus do shuilean 'nan tobair dheur ; oir cha'n
'eil ni ach peacadh a' teachd uait ! Cha'n 'eil do chridhe
a' deilbh ni sam bith ach droch smuainte ! Cha'n 'eil
ni ann ad bheatha, ach ni a ta air a dhealbh le d' chridhe ;
agus, air an aobhar sin, cha'n 'eil ni ann ad chridhe no
ann ad bheatha ach olc.
San dara àìte, Tha do dhiadhachd uile, mu tha diadh-
achd idir agad, 'na saothair chaillte, a thaobh fireanach-
aidh an lathair Dhe, no a thaobh eifeachd shlainteil sam
bith dhuit fèin. Am bheil thu fathast ann ad staid nad-
uir ? Gu cinnteach ma tha, tha do dhleasdanais 'nam pea-
caibh, mar a dh' ainmicheadh an ceart uair. Nach biodh
am fion is fearr neo-bhlasda ann an soitheach anns nach 'eil
tlachd ? Mar sin tha diadliachd an duine neo-iompaichte.
Fuidh 'n lagh, cha d' rinn au t-eudach anns an robh feoil
na h-iobairt air a giulan, ge do bhean e ri nithibh eile,
iadsan naoraha ; ach ma bhean esan a bha neo-ghlan ri
ni sam bith, co dhiubh coitchionn no naomh, rinn se e neo-
ghlan : Eadhon mar sin cha'n urrainn do dhleasdanais t'
anam truaiUidh a dheanamh naomh, ge do bhiodh iad
annta fein, maith ; acla tha do chridhe truaillidh 'g an
salachadh, agus 'g an deanamh neo-ghlan, Hag. ii. 12 — 14,
Bu ghnàth leat t' oibre a roinn gu dà sheor^a, cuid
maith, cuid olc ; ach is eigin duit an àireamh a rìs, agus an cur
uile fuidh aon cheann, oir tha Dia a' sgriobhadh orr' uile,
a mhain olc. Tha so bronach : Cha'n iongantach ge 'do
chithear iadsan ag iarraidh deirc anns an fhoghara, a ta
filleadh an làmh gu codal an àm cur an t-sìl : ach is ro-
bhochd an staid a bhi saoithreachadh le muinntir eile san
earrach, agus gidheadh gun a bheag r' a bhuain san
k3
114
fliogliara ; agus is i so staid gach uile luchd aidmheii
a ta beo agus a' bàsachadh 'nan staid nàdurra.
San àite mu clheireadh, Cha'n urrainn thusa thu fein a
cliuidoachadh. Ciod is urrainn thu a dhoanamh, a thoirt air
falbh do pheacaidh, thusa a ta gu h-iomlan truaillidh?
Cha'n urramn gu firinneach ach peacachadh. Ma thoisicheas
duine nadurra air maothachadh, air deur a' shUeadh air sou
a pheacaidh, agus air ath-leasachadh, tha'n cridhe truaillidh
air ball a' deanamh greim, air a chuid is lugha, air toiU-
teanas comh-fhreagarach do ua riuueadh leis ; rinn e
moran e fcin, tha e ann am barail, agus nach fheud Dia
gun tuilleadh a dheanamh air a shou, air son na rinu e :
Anus an àm cheudna, cha'n 'eil e deanamh ni sara bith
ach peacadh ; air chor as gur e an toiUteanas comh-fln-eag-
arach ris na rinueadh leis, au lobhar is eigin a bhi air a
chur a mach as a' champ ; an t-anam marbh is cigin a bhi
air adhlacadh as an t-seaUadh ; agus am meall truaiUidh
is eigiu a bhi air a thilgeadh do'n t-slochd. Cionnus as
urrainn dhuit duil a bhi agad tlm fein a leigheas le aon
ni as urrainn thu dheanamh ? An nigh poll agus sal-
achar a mach salchaireachd ? Agus an glan thu mach
peacadh le peacachadh ? Ghabh lob slighe chrèadha g' a
sgriobadh fein, a cheann gu'u robh a làmhan co lan neasg-
aideau 'sa blia chorp : Is e so staid t'anama thruaillidh-sa ;
uach feud a bhi air a leigheas ach le losa Criosd, aig au
robh "a neart air tiormachadh mar shoitheach creadha,"
tSahn sxii. 15. Tha thu bochd gun amharus, ro thruagh
agus bochd, Tais;b. iii. 17. Cha'n 'eil dìon agad ach
didein bhi eug ; clia'n 'eil ni agad air sou t'ai.ama ach luid-
eaga salach ; cha'n 'eil ni agad g'a bhiathadh ach plaosgan,
nach urrainn sàsuchadh. Thuilleadh air sin, fhuair thu
a leithid do lot ann an leasraibh Adhaimh, as nach 'eil
e fathast air a leigheas, air chor as gu bhcil thu guu
ueart, (Rom. v. 0.) neo-chomasach air deanamh no air
oibreachadh air do shon fein. Ni h-eadh a thuiUeadh air
so uile, cha'n urrainn dhuit urrad as iarraidli gu ceart, ach
tha thu a' d' luidhe mar naoidhean ruisgte anus an achadh
fliosgailte, Escc. xvi. 5.
Fcum III, Tha mi ag earalachadh ort an fhirinn dhubh-
uch so a chreidsinn. Mo thruaighe ! tha e soiUcir, gur beag
a tu i air a creidsinn anns au t-saoghah Is tearc iad a ta
fo churam gu'n caithe-beatha truaiUidh atharrachadh ;
115
ach tha iad ni 's teirce gu mor a ta 'g iarraidh an nàdur
atharrachadh ! Cha'n 'eil fios aig a' chuid is mò do dhaoiue
ciod a ta iad, no ciod na spiorada d' am bheil iad : Tha
iad mar an t-suil, a ta faicinn moran nithe, ach nach
'eil ga faiciun fèin. Ach, gus an aithne dhuibh gach aon
plaigh a' chridhe fèin, cha'n 'eil earbsa air son 'ur leigheis.
C' arson nach creid sibh e ? Tha teisteas soilleir an
Sgriobtuir agaibh air a shon ; ach cha'n fhurasda libh a
leithid sin do dhroch bharail a bhi agaibh oirbh fèin.
Mo thruaighe ! is e siu nadur 'ur galair, Taisb. iii. 17.
" Cha'n 'eil f hios agad gu bheil thu doirinneach, agus
truagh agus bochd, agus dall, agus lomnochd." A Thigh-
earna fosgail an suilean gu f haicinn, mu'm faigh iad bàs
dheth, agus anu an ifrinn gu tog iad an suilean, agus
gu'm faic iad an ni nach faic iad a nis.
Co-dhuuaidh mi a phunc chudthromach so, mu thruaill-
idheachd uaduir an duine, le beagan fhocail air punc
eile o'n bhonn teagaisg.
Teagasg, " Tha Dia a' tabhairt aire àraidh d' ar truaill-
idheachd nadurra, no do pheacadh an naduir."
Air so tha e toirt teisteis air dà dhoigh : /S'a' clieucl àite,
Le 'f hocal ; mar anns a' bhonn teagaisg : " Chunnaic Dia
gu'n robh uile bhreithneachadh smuaintean cridhe an duine
a mhain olc an còmhnuidh," Faic Salm xiv. 2, 3. San dara
àite, Le oibribh. Tha Dia a' sgriobhadh a ro-aire dheth,
agus a chorruich ris, mar ann am moran d'a oibribh, mar
sin gu h-àraidh anns an dà obair so : (L) Ann am bàs
cloinn daoiue 'nau naoidheantachd. Is iomadh truaighe
d' an robh iad buailteach : Bhathadh iad anns an dìle ;
sgriosadh iad ann an Sodom le teiue agus pronnasg ;
mharbhadh iad leis a' chlaidheamh, bhruthadh iad leis na
clachan, agus tha iad do ghnàth a' faghail bàis nadurra !
Ciod is fior aobhar dha so ; C' arson a tha'n Dia naomh
mar so g'au dian-leantuinn ; Ann an air son peacadh am
pàranta ; Feudaidh sin a bhi 'na aobhar aig an Tigh-
earna gu tagar riu ; ach is eigin gur e am peacadh feiu
is ceaun-aobhair do'u bhinu a ta air a toirt a mach 'nan
aghaidh ; Oir, " an t-auam a chiontaicheas gheibh e sin bàs,
arsa Dia," Esec. xviii. 4. An e am peacadh gniomh fèin ?
Cha'u 'eil siu aca. Ach mar a ni daoine air losganuaibh agus
air nathraiche, a mharbhas iad aig a' cheud sealladh mu'm
bheil iad a' deanamh aon choire, a chionn an nadur puin-
116
seanta ta annta ; is ann mar sin a ta anns an ni so (2.)
Ann am bretli nadurra cloinn thaglita Dho. An uair a
tha'n Tighearna gu an nadur atharrachadh, bheir e air
peacadh an nàdur luidhe trora air an spioradaibh. 'Nuair
a tha run air an truaillidheachd a leigeadh a mach, sàth-
aidh e 'n scian domhain 'nam anamaibh, a' ruigheachd gu
freumh a' pheacaidh, Rom. vii. 7, 8, 9. Tha'n fheoil,
no truaiUidheachd an nàduir, air a lotadh, air dhi bhi air
a ceusadh, co mhaith r'a h-au-tograibh agus a h-ana-mian-
naibh, Gal. v. 24.
Feum. Biodh againn uirae sin, suil àraidh air truaillidh-
eachd agus air peacadh ar naduir, tha Dia g'a fhaicinn.
0 gu'ra faiceadh sinne mar an ceudna e, agus gu'm bith-
eadh peacadh do ghnàth 'nar fianuis ! Ciod am feum a
tha dhuinn beachd a ghabhail air peacanna eile, 'nuair a
tha mathair-aobhair so a' pheacaidh as an t-seaUadh ?
Tionndaidhibh 'ur suilean a stigh, gu peacadh 'ur uaduir.
Tha aobhar eagail gu bheil aig moran ri tòiseachadh fatliast
ris an obair so ; gu'n do dhruid iad an dorus, 'nuair tha an
gaduiche mor fathast anns an tigh gun fhaotaiun a mach.
Is punc chudthromach so ; agus 'ua laimhseachadh,
1. A chum mothachaidh, dearbhaidh mi, cuid do na
nithibh anns nach 'eil daoine a' sealltuinn air peacadh an
naduir, d' am bheil an Tighcarn a' toirt aire àraidh.
(1.) Daoine a bhi ag amharc orra fcin le mor-dhochas,
mar nach bitheadh iad ann an cuunart pheacanna garbha.
Ghabhadh iomadh gu h- olc, uam faigheadh iad a leithid
do rabhadh as a thug Criosd d'a Abstoil, Lucas xxi. 34.
" Thugaibh an aire dhuibli fein o gheocaireachd agus o
mhisg." Nan smuainicheadh neach sam bith gu'm briseadh
iadsan a mach ann an gràineileachdaibh garbh, bhiodh iad
ullamh air a ràdh, an cù mise ? Thogadli e uabhar an
cridheachan, ach cha glihiaiseadh e 'n eagal agus au ball-
chrith, a chionn nacli aithnc dhoibh truaiUidheachadh au
naduir. (2.) Easbhuidh anmhuiuneachd ris a' mhuinntir
a ta tuiteam. Tha moran anns a' chor siu a' tilgeadh
dhiubh tim-chridhe iochdmlior a' Chriosduidh ; oir cha'n 'eil
iad "a' toirt aire dhoibli fcin, nach buaircar iad mar au
ceudna," Gal. vi. 1. Tha corruich dhaoiuo gu tric gus a'
cheum a's airdo aii aghnidh lochdan dhaoine eile, 'nuair tha
peacadh a' faotainn caidreamh suaimhneach 'nau uchd fein.
Eadhou an duine maith Daibhidh, 'nuair a b'na e fcin
117
anns a' clior bu mhiosa, 's ann a b' airde bha chorruich
an aghaidh lochdan dhaoine eile. An fhad 'sa bha chog-
uis 'na codal, fuidh a chionta, ann an cùis Uriah ; tha
Spiorad an Tighearn a' toirt fa'near ; " gu'n do las 'f hearg an
aghaidh au duine gu mor," anns a' chosamlachd, 2 Sam.
xii. 5. Agus, tha deadh aobhar a smuaineachadh, gur
ann aig an àm sin, a bhuin e ris na h-Amonaich co an-
iochdmhor, mar tha e air a chur sios, rann 31. " Gan
cur fuidh shàbhan, agus fuidh chliathan iaruinn, agus a'
toirt orra dol tre àth nan clacha-creadha." Bheir gràs air
daoine bhi eudmhor an aghaidh peacaidh ann an dream eile,
co maith as annta fèin ; ach tha suilean a ta sealltuinn a steach
air truaillidheachd an nàduir, gan sgeudachadh le iochd
agus truacantachd, agus 'gan lionadh le taingealachd do'n
Tighearna, nach lad fein a ta air am fàgail gu bhi "nan
ball-amhairc tre laigse naduir. (3.) Tha àireamh mor do
dhaoine, agus mu 's e 's gu bheil iad air an cumail o
thrioblaidcan ann an nithibh saoghalta, agus o bhriseadh a
mach 'nan caithe-beatha agus giulan, aig nach 'eil fhios
ciod e sin cridhe dubhach : Ma tha trioblaid a' teachd nan
caraibh, do nach urrainn an cridheachan uaibhreach
striochdadh gu 'ghiulan ; bithidh iad ullamh air a radh,
0 nach robh sinn air falbh : Ach cha'n 'eil truaillidheachd
an naduir a' leigeadh leo gu brath a bhi 'n geall air neamh.
Ma tha ana-mianna a' briseadh a mach gu foUaiseach,
aig àm sam bith, tha'n sìth air a' milleadh ; ach cha'n
'eil peacadh an nàduir aig àm sam bith 'g an deanamh,
trom-chridheach. (4.) A bhi cur dàil aq aithreachais
ann au dochas dol 'na cheann an deigh so. Tlia'n amanna
suidhichte aig moran air son aithreachais agus ath-leasach-
aidh : mar gu'm biodh a' leithid do cheannsal ac' air an
ana-miannaibli, as gu feud iad ceadachadh dhoibh tuiU-
eadh neart a ghlacadh agus gidheadh an ceannsachadh.
Tha iad a' cur rompa an slighe leasachadh, gun suil ri
losa Criosd, aonadh ris, agus neart uaithe ; dearbhadh
soiUeir gu bheil iad 'nan coigrich dhoibh fèin ; agus
mar sin tha iad air am fàgail dhoibh fein, agus tha'n
ruinean sgiamhacli a' seargadh : oir, mar nach 'eil iad a'
faicinn an uireasbhuidh, cha'n 'eil iad a' faotainn an
fheum do 'n drùchd o neamh gu'n uisgeachadh. (5.)
Daoine bhi dol teann air buairidhean, agus ro-chinnteach
asda fèin nach tuit iad leo. Tha iad 'g an tilgeadh fèin
118
gu neo-eagallach anu an rathad buairidh, an earbsa gu'n
tig iad as saor ; ach nam biodh mothachadh aca air
truaiUidheachd an naduir, bhitheadh iad air am faiciU o
dhol a steach ann am fonn an diabhuil : mar a bhiodh
neach aig am biodh builg fhudair mu'n cuairt da, fuidh
eagal dol far am bheil sradan teine ag eirigh air, eagal
gu'm biodh e air a losgadh suas. Is maith a thig do Chriosd-
uidhean a bhi gan cur fèin an teagamh : "A Thighearn,
am mise e ?" Cha bhi iadsan aig am bheil eolas air ceilg
an cridhe, ro earbsach as an cuimse fein. (G.) Aineolas
air plàighibh a' chridhe. Is ni annasach eohis fhaotainn
air plàighibh a' chridhe : tha cuid dhiubh, gu cinnteach
sgriobhta le litrichean co raor, as gu'm feud an neach a
ruitheas an leughadh ; ach tha cuid eile dliuibli ni's fol-
aichte air chor as gur tearc iad a dh' aithuicheas iad.
Cia tearc iad, d'am bheil aomadh a' chridhe gu mi-chreid-
imh, 'na uallach ? Cha'n 'eil iad ga thoirt fa'near. Tha
moran aig an robh mothachadh geur mu pheacauna eile,
nach do mhothaich riamh am mi-chreidimh ; ged is e
siu am peacadh a ta gu h-àraidh air a sbhìinneadh a mach
ann am fior-mhothachadh, Eoiu xvi. 8, 9. " Bheir e dearbh-
shoiUeireachd do'n t-saoghal mu pheacadh — do bhrìgh nach
'eil iad a' creidsinn annam-sa," An togradh so gu bhi cur
ar fireantachd fèin ar bonn, is luibh e a ta gu nadurra a'
fòs suas ann an cridlie gach neach ; ach is tearc iad air am
bheil fallus ga spionadh a mach, tha e 'na luidhe am fol-
ach gun a bhi air fhaotainn a mach. Tha aomadh a'
chridhe gu slighe coimhcheaugail nan oibre 'na phlàigh
dhiomhair a' chridhe do mhoran : is e na tha do chruadal
acasan, an cridhe fhaotainn gu dleasdanais; cha'n 'cil e idir
'na chruadal dhoibh an cridheachan a thabhairt o dhlea'"-
danais agus os an ceann gu losa Criosd. Cia co doiUich
sa ta e daoine a bhualadh a mach as am fireantachd fèin !
Gidheadh tha e ro chruaidh a dhearbhadh orra gu bheil
iad a' leigeil taico sam bith orra ! San àite mu dhciyeadk.
Uabhar agus fèin-bh;irail. Blieireadh sealladh do thruaiU-
idheachd an n.'uluir, beaclid iriosal do dhuine, agus bheir-
eadh e airsan aig am bheil e, e fein a mlieas, 'na cheann-
feadhna nam peacach. Anns na saorsannaibh a's mò air an
ruigoadh o, bhitheadh e 'na luclid d'a chridhe, agus dh'
fholaicheadh o uabhar o 'shuilibli, 'Se easbhuidh lan
irioslachadh a' ruigsinn a steach gu peacaidh an naduir,
119
truaigh moran do luchd-aidmheil, oir ni cladhachadh domhain
eadar-dhealachadh mor eadar luchd-togail glic agus luchd-
togail araaideach, Luc. vi. 48, 49.
II. Nochdaidh mi dhuibh cuid do nithihh, anns am bu
choir dhuibh beachd araidh a ghabhail air peacadh 'ur nad-
uir. (1) Biodh suil àraidh agaibh air, 'nuair tha sibh ag
iarraidh gu losa Criosd. Am bheil sibh a' mothachadh
feum sam bith agaibh air Criosd, a tha 'g ur cur d'a ionns-
uidh mar Leigh an anama? 0 na dichuimhnichibh 'ur
n-eucail, 'nuair a tha sibh an lathair an Leigh. Cha'u
aithne dhoibhsan riamh fathast an ghnothuch gu Criosd,
nach deachaidh d'a ionnsuidh air son peacaidh an nàduir ;
a chum 'fhola thoirt air falbh a chionta agus a chum a
Spioraid a bhriseadh a chumhachd. Ged chuireadh
sibh ann an searbhalachd 'ur n-anama, 'na lathair rolla a
ruigeadh gu neamh, d' ur peacanna dearmaid agus dean-
adais ; gidheadh nam biodh peacadh 'ur nàduir a mach
as, bithibh cinnteach, gu'u do dhichuimhnich sibh a chuid
a b' fhearr do'n ghnothuch a tha aig peacach bochd gu
Leigh an anama. Ciod am feum a dheanadh e do
mhuinntir lericho, na soithiche uile bha 'nam baile chur
an lathair Elisa làn do'n uisge bha olc, mur treoraich-
eadh iad a mach e dh' ionnsuidh an tobair, a thilgeadh an
t-salainn ann ? 2 Righ ii. 19, 20, 21. Is furasda cleachda
a dheanamh dheth. (2.) Biodh suil àraid agaibh air 'nur
ii-aithreachas, co dhiubh is ann 'na thoiseachadh no ann an
dol air adhart ; 'nur ceud aithreachas, agus ann an ath-
nuadhachadh blmr n-aithreachas, an deigh sin. Ged
tha duine'gu tiuu, cha'n 'eil eagal bàis da, mur buail
an tinneas a clu'idhe : agus is co-beag a tha do eagal bàis
a' pheacaidJi, co-fhad 's nach beannar ri peacadh ar nàd-
uir. Ach uam b'àill libh da rireadh aithreachas a dhean-
amh, treoraichidh na sruthain a suas sibh a dh'ionnsuidh
an tobair ; agus deanaibh bron os ceann truaiUidheachd
bhur nadur, mar aobhair gach uile pheacaidh, ann an
cridhe, ann am beul, agus aun an caithe-beatha. Salm
li. 4, 5. "A' t' aghaidh, a' t' aghaidh fein a mhàin
pheacaich mi, agus rinn mi an t-olc a' d' shealladh — Feuch,
ann an euceart dhealbhadh mi, agus ann am peacadh
ghabh mo mhathair mi 'na broinn." (4.) Biodh beachd
àraidh agaibh air ann bhur fèin-cheusadh, Gah v. 24.
" Agus iadsan as le Criosd, cheus iad au fheoih' Is e freumh
120
na seirbhe e, is eigin a bhi air a bhualadh, agus ris an
èigin tuadh am fein-cheusaidh a bhi air a cur ; no tha siun
a saoithreachadh an dìomhain. Is dlomliain do dhaoine
<lol mu'n cuairt a ghlanadh nan sruthan, 'nuair nach 'eil
iad aig saothair sam bith mu thimchioll an tobair shal-
aich,: Is diomhain an diadhachd, a blii 'g oirpeachadh
an caithe-beatha dheanamh da rireadh maith, am feadh
'sa tha truaillidheachd an nàduir a' cumail a sean neart,
agus nach 'eil a cumhachd air a bhriseadh. San àite mu
dheireadh, Tha sibh ri beachd a ghabhail air bhur n-
imeachd lathail. Is eigin da-san le'm b' àill gluasad gu
ceart, aon sùil a bhi aige suas ri losa Criosd ; agus suil
eile ris an taobh a stigh, ri truaiUidheachd a naduir fèin.
Cha leoir, gu'n amhairc siun mu'n cuairt duinn ; is eigin
duinn mar an ceudna amharc an taobh a stigh dhinn : is
ann an sin a tha'm balla ni's laige ; 's ann an sin a tha'n
namhaid is mò a th' againn 'na luidhe ; agus is ann an sin
a tha aobhar air son faii'c agus bròin gach là.
III. Bheir mi cuid do reusain, air son ara bu chùir
dhuinn aire àraidh a thabhairt do pheacadh ar nàduir.
1. A chionn, do na h-uile pheacadh, gur e is farsuinn
agus is sgaoiltiche : Tha c dol troimh 'n duine gu h-iomlan,
agus a' milleadh gach ni. Tha pcacanna eile a' mill-
eadh earranna fa leth do iomhaigh Dho ; ach tha so, ann
an aon uair, a' dubhadh an iomlan ! Tha galar a tha
teachd air ball sam bith do n chorp, olc ; ach tha sin a
tha air feadh nan buiU uile ni's miosa. 'Se truaillidh-
cachd an naduir, nimh na sean nathrach, a ta air a thilg-
eadh ann an tobar a ghniomh ; agus a ta mar sin a'
salachadh gach uile ghniomh, uile anaileachadh an anama.
2. 'Se is aobhar do na h-uile ana-miannaibh fa leth
agus do na peacannaibh gniomh, 'nar cridheachaibh agus
'nar caithe-beatha : Is e an siol a dh' fhàg an Lebhiatan mor
ann an anamaibh dhaoine ; o'n do ghineadh an sgaoth sin
uile do pheacanna gniomh, agus do ghraineileachda : Marc.
vii. 21. " Is ann o'n taobh a stigh, a cridhe dhaoine, a thig a
mach droch smuaintean, adhaltraimas," — Is e'n tobar searbh
e : Cha'n 'eil ann an ana-miannaibli fti letli ach sruthain a
ta ruith uaithc ; a ta tabhairt a mach a dh' ionnsuidh an
caithe-beatha earrann a mhàin, ach nach 'eil a' tabhairt a
mach an iomlan do iia tha'n taobh a stigh. A nis tha'n tobar
do glinath os ceanu nan sruthan : Mar sin, c' aite sam bith
121
am bheil an t-uisge maith, tlia e ui 's fearr anns an tobar ;
agus c' aite sam bith am bheil e olc, tha e ni 's miosa ann
an sin. Air do thruaillidheachd an naduir a bhi an ni sin
a ta salachadh nan uile, is eigin gur i fèin an ni as ro-
ghraineile do na h-uile.
3. Is i, ann an seadh, gach uile pheacadh ; oir is i siol
nau tiile pheacanna i, nach 'eil ag iarraidh ach cothrom
air an cinn a thogail suas ; air do'n t-siol a bhi ann an
truaiUidheachd an naduir, mar a tha'n toradh anns a'
cheann-aobhair : Uaithe sin, theirear rithe, corp a' bhàis,
(Rom. vii. 24.) mar air a dheanamli suas do na buiU h.
leth a bhuineas d' a leithid sin do chuirp pheacanna, (Col.
ii. 11.) aig am bheil a bheatha a' luidhe ann am bàs spior-
adail. Is e 'm fonn malluichte e, a ta comasach air na
h-uile dhroch luibh a thoirt a mach ! Mar tha sgaoth do
bheistean nimheil ni's uamhasaiche na aireamh bheag dhiubh
a ta snàgadh a raach ; mar sin is eigin gu bheil peacadh
do naduir, a mhathair sin nan graineileachda, ni's miosa na
ana-mianna sam bith fa leth, a ta air am faicinn a' gluasad
ann ad chridhe agus caithe-beatha. Cha'n fhacas riabh na
h-uile peacadh a' briseadh mach ann an caithe-beatha an
neach a b' uamhasaich a bha beo ; ach seall a steach 'a d'
nadur truaiUidh agus a sin feudaidh tu gach peacadh air
leth fhaicinn, na shìol 'sna fhreumh. Tha lànachd do
na h-uile neo-fhireantachd an sin ! Rom. i. 29. Ann an
sin tha Dia-aicheadh, ìodhol-aoradh, toibheum, mortadh,
adhaltrannas, agus gach ni a ta grùineil ! Theagamh nach
'eil thusa toirt fa'near aon sam bith dhiubh sin ann ad
chridhe ; ach tha tuiUeadh anns an doimhne do-rannsuichte
na h-aingidheachd sin, na 's aithne dhuitsa. Tha do chridhe
truaillidh cosmhuil ri nead sheangan, fhad 's a ta chlach
'na luidhe air, cha'n fhaicear a h-aon duibh ; ach, thoir a'
chlach air falbh, gluais an àird iad, a mhàin le barr cuinnlein,
agus chi thu ciod an sgaoth tha'n siu, agus cia co beothaii
'sa tha iad : Is ann direach mar sin a bhiodh sealladh do d'
chridhe dhuitsa, nan deanadh an Tighearn ach am bacadh
a chuir e air, a thoirt air falbh, agus nam fuilingeadh e do
Shatan, a bhrosnachadh an aird le buaireadh !
4. Is e peaeadh air naduir do na h-uile peacadh, e
sin as daingean agus as marainniche. Ged d' fheudas
cionta agus sal pheacanna gniomh raairsinn, gidheadh,
tha iad annta fèin a' dol thairis. Cha'u 'eil am misg-
L
122
ear do ghnàth aig a' chupan, no an neach neo-ghlan do
ghnath a' cur neoghloine an gniomh : ach tlia truaiUidh-
eachd an naduir 'na pheacadh mairinneach ; tha e fant-
uinn le daoine, 'na làn-neart a dh'oidhche agus a là, aig
gach uile àm ; ceangailte riu mar le cuibhrichean iaruinu
agus umlia, gus am bi an naduir air atharrachadh lij gràs
an iompachaidh ; agus mairidh 'fhuigheall anns na creid-
mhich, gu bàs a' chuirp. Cha bhi uabhar, farmad, sannt agus
an leitlnde sin, a ghnàth a giuasad annad : Ach tha'n nadur
uaibhreach, sanntach, agus feolmhor do ghnàth maiUe riut.
Eadhon mar an t-uaireadair a tha mearachdach, nach 'eil a'
bualadh do ghnàth am mearachd : ach tha'n snidheachadh
mearachdach a' mairrinu ann, gun mhor-atharrachadh.
5. Is e am peacadh mòr e a tha riogiiachadh, Rom. vi. 12.
" Na rioghaicheadh am peacadh uime sin ann bhur corp
basmhor, air chor as gu'n d' thugadh sibh ùmhlachd dha
'na ana-miannaibh.'' Tha tri nithe a dh'fheudas sibh a
thoirt fa'near anns a' chridhe thruaiUidh : (1.) Tha nàdur
truaiUidh ann : Suidheachadli truaiUidh a' chridhe, leis am
bheil daoine neo-iomchuidh air son gach uile mhaith, agus
iomchuidh air son gach uile uilc. 'Se so ris am bheil an t-
Abstol ag radh, peacadli a ta rioghachadh. (2.) Tha
ana-mianna fa leth no an-tograidhean an truailhdheachd na-
duir sin, ris am bheil an t- Abstol ag radh, na h-ana-mianna ;
mar tha uabhar, sannt, agus mar siii sios. (3.) Tha aon phea-
cadh 'nam measg sin, a ta cosmhuil ri Saul am measg an
t-sluaigh, ni 's àirde gu mor na cach, eadhon am peacadh a
ta gu furas ag iadhadh umainn, Eabh. xii. 1. 'Se so ris an
abair sinn gu tric am peacadh a ta'n uachdar ; a chionn gu
l)heil e mar gu b' ann a' rioghachadh os ceann ana-mianna
araid eile, air chor as gur eigin doibh striochdadh dha. Tha'n
triuir siii cosmhuil ri amhainn a ta air a roinn gu moran
sliruthan aig am bheil aou sruthan a's mò na cach. ' Si truaiU-
idheachd an naduir ceaun na h-aimhne, aig am bheil iomadh
ana-miann araidli sam blieil i a' ruith ; ach tha cuid mhor
lihi ruith anns a' pheacadh sin d' an goirear rird-pheacadh
duine. A nis, air dhoibh sin uile a bhi air um beathachadh
le poacadh ar naduir : tha e soiUeir, gur o sin am peacadh
mor a ta rioghachadh, nach eil idir a' caU uachdranachd os
<'eann ana-mianna araidh a ta beò agus a' bàsachadh maiUe
ris agus leis. Ach, mar ann an cuid do aimhuichean, nach
'eU an t-ard-shruth a' ruith do ghnath anns an aon chlais.
123
mar sin, feudaidh peacanna araid aig am bheil au uachd-
ranachd a bhi air an caochladh, mar a dh' fheudas ana-mianu
ann an oige bhi air a chaochladh gu sannt ann an sean aois.
A nis, ciod am feum a ta bhi deanamh ath-leasachadh ann
am peacaibh eile, am feadh 's a ta 'm peacadh mor aig ara
bheil an uachdranachd a' mairsinn 'na làn chumhachd ? Ciod
ge do bhitheadh ana-miann àraid air a bhriseadh, ma tha
am peacadh sin, peacadh ar nàduir a' gleidheadh na caith-
reach ? Cuiridh e suas aon eile 'na àite. Mar, an uair a ta
slighe an uisge air a' dunadh ann an aon aite, am feadh nacìi
"eil an tobar air a dhruideadh suas, sruthaidh e mach rà-
thad eile : Agus mar so tha cuid a' cur uatha an struitheal-
achd, ach tha sannt a' teachd 'na àite : Tha cuid a' tilgeadh
air falbh an gniomhara mi-naomha, agus cha'ri 'eil truaill-
idheachd an uàduir a' cur a h-àrd-shruth an ràthad sin, mar
a riun i roimhe ; ach tha i ruith ann an clais eile, eadhon
ann an spiorad làghail, fèin-fhìreantachd, no an leithide
sin. Air chor as gu bheil daoine air am miUeadh le dìth
seallaidh air peacadh an nàduir,
Saìi àite mu dheireadh, Is olc a thainig a nuas mar oigh-
reachd, Salm li. 5. " Ann am peacadh ghabh mo mhathair
'na broinn mi. Cha'n 'eil peacanna fa leth mar sin, acli
tha iad a' sruthadh o'n ceann-aobhair : feudaidh mac crioii-
na bhi aig athair struthach ; ach tha'n galar so air a ghiri-
eamhuin ann an nadur ; agus uime siu, ni's cruaidhe ra
leigheas. Gu cinnteach, air an aobhar sin, bu choir am
focal a bhi air a thoirt a mach an aghaidh a' pheacaidh so,
mar an aghaidh righ Israel, 1 Righ xxii. 31. " Na cogaibli
ris a' bheag no nis a' mhòr, ach ri so 'na aonar. Oir air
do'n pheacadh so bhi air a bhriseadh, tha na h-uile peacadh
eile air am briseadh maiUe ris ; agus am feadh a tha esan
a' seasamh iomlan, cha'n fhaighear buaidh.
IV. Chum gu faigh sibh beachd do thruaiUidheachd
bhur nàduir, mholainn tri nithe dhuibh : (1.) Gabhaibh
curara gu eòlas fhaotainn air spioradalachd agus farsuinu-
eachd lagh Dhè ; oir is e sin an sgathau 's ara feud sibh
sibh fèin f haicinn. (2.) Thugaibh aire d' ur cridheachaibh
aig gach uile àm, ach gu h-àraidh aig àm buairidh. Tha
buaireadh 'na theine a tha dusgadh sàl a' chridhe ghràin-
eil : Thugaibhse fa'near gu curamach ceud thoiseach
na truaiUidheachd, San àite mu dheireadh, Rachaibh a
dh' ionnsuidh Dhè, tre losa Criosd, gu bhi air 'ur soiUs-
124
eachadh le a spiorad. Doirtibh a mach 'ur n-anama am
fianuis an Tighearn, mar mhuinntir a ta toileach eòlas
fhaotainn air gràineileachd 'ur nàduir : Abraibh ris, " An
)ii nacli aithne dhomh, teagaisg thusa dhomh :" Agus bith-
ibh toileach solus a ghabhail a steach o'n fhocal. Creidibh
agus chi sibh : Is ann leis an fhocal a tha'n spiorad a'
teagasg ; ach a dh' easbhuidh teagasg an Spioraid, bithidh
na h-uile teagasg eilo air bheag buannachd. Ge do
dheah'uicheadli an soisgeul mu'n cuairt duibh, mar a' ghriau
air mheadhon-là, agus ge do bhitheadh an fhìriun mhor
so air a searmonachadli air an doigh as soilleire ; cha'n
fhaic sibh gu brath sibh fein gu ceart, gus an soiUsich
spiorad an Tighearn a choinneal an taobh a stigh d' ur
cridhe. Cha'n e lanachd agus glòir Chriosd, truaiUidh-
eachd agus graineileachd ar naduir, air am foghlum gu
ceart, ach far am bheil Spiorad Chriosd 'na fhear-teagaisg.
Agus a nis gus a' phuiuc chudthromach so a cho-dhun-
adh, bitheadh na chaidh a ràdh, a' nochdadh dhuibh uile
am feum a th^ agaibh air Criosd. Sibhse a ta air bhur
tabhairt a mach as 'ur staid thruaillidh naduir gu
Criosd, bithibh iriosal ; a' teachd fathast a dh' ionnsuidh
Chriosd, agus a' deanamh, cleachdamh d'ur n-aonachd
ris, a chum an tuiUeadh lagachaidh do fhuigheall na
truaiUidheachd nadurra so. Am bheil bhur nadur air
atharrachadh ? Cha'n 'eil c mar sin, ach ann an cuid :
blia là ann, 's nach b'urrainn dhuibh cathrachadh ; a nis tha
sibh air bhur leigheas. Ach cuimhnicliibh nach 'eil an
leigheas fathast iomlan, tha sibh fathast ag imeachd gu
bacach : Agus ge do bhitheadh nithe a' dol leibh ni 's
fearr na a ta iad, bu chòir do chuimhneachan air mar a
bha sibh, do thaobh naduir, bhur cumail iosal Gabh-
aibhse a ta fathast 'nur staid naduir ris : Creidibh truaiU-
idheachd bhur naduir ; agus bitheadh Criosd agus a
ghràs, hiachmhor 'nur suihbh. 0 nach biodh sibh a
nis fo cliuram mu thimchioll staid 'ur n-anama! Ciod
a tha sibh a' runachadh a dheanamh? Is cigin duibh
bàsachadh ! Is eigin duibh a bhi air bhur taisbeanadh
an lathair caithir brcitheanais Dh6 ! An luidhe sibh sios
agus an cadail sibh oidhche eile gu socrach, anns an staid
so ? Na deanaibh e ; oir, mu'n tig là eile, feudaidh sibh a bhi
air bhur cur 'nur seasamh an lathair caithir breitheanais
DhC', ann an eudach raairbli bhur staid thruaillidh : agus
125
bhur n-anama gràineil a bhi air an tilgeadh gu slochd an
sgrios, mar mheall truaiUidh, gu bhi gu brath air adhlac-
adh 0 lathair Dhè ! Oir, tha mi a' deanamh fianuis duibh
uile, nach 'eil sìth ri Dia, nach 'eil maitheanas no neamh
air bhur sonsa, san staid so ! Cha'n 'eil ach ceum eadar
sibh agus sgrios siorruidh, o lathair an Tighearna ! Mu
bhitheas snaithean caol na beatha, a dh' fheudas a bhi
air a bhriseadh le buiUe (beag,) mu'm bheil sibh a' moth-
achadh dha, da rireadh air a bhriseadh am feadh a ta sibh
san staid so, tha sibh air bhur sgrios gu brath, agus sin gun
leigheas ! Ach imichibh gu luath a dh' ionusuidh losa
Criosd ; ghlan e anama co gràineil r' ur n-anama-sa, agus
"glanaidh e fathast am fuil-san nach do ghlan e," loel iii.
21. An fhad so, " Mu pheacadh staid naduir an duine."
CEANJH 11.
TRUAIGHE STAID NADUIR AN DUINE.
EPHESIANAICH ii. 3.
" Bha sin a thaobh naduir ^nar cloinn nafeirge, eaclhon mar chach."
AiR dhomh " peacadh staid naduir an duine" a nochdadh
dhuibh, tha mi a nis air teachd gu Truaighe na staid sin
f heuchainn duibh. Cha'n urrainn staid pheacach a bhi ach
'na staid thruaigh. Ma theid peacadh air thoiseach, lean-
aidh truaighe gu nadurra 'na dlieigh. Tha truaiUidh-
eachd agus sgrios co ceangailte r'a cheile, as gu bheil an
Spiorad naomh ag radh ri truaillidheachd, sgrios, eadhon
sgrios siorruidh. Gal. vi. 8. " An ti a chuireas d'an f heoil,
buainidh eo'n f heoil truaiUidheachd." Is e sin, sgrios sior-
ruidh ; mar a tha e soilleir ann e bhi air a chur ri aghaidh
beatha shiorruidh, san earrainn 'na dheigh sin. Agus
mar sin, air do'n Abstol a nochdadh do na h-Ephesianaich
am fior staid a thaobh naduir, eadhon, gu'n robh iad marbh
ann an enceartaibh, gu h-uile truailHdh ; tha e ag innseadh
dhoibh ann am briathraibh an teagaisg, an staid a leanadh
i, eadhon gu'n robh au slochd air a chladhach air an son, am
feadh a bha iad ann an staid sin na truaillidheachd : Air
l3
126
dhoibh " a bhi marbh ann ara peacaibh, bha iad a thaobh
naduir, 'nan cloinn na feirge, eadhon mar chach.
Tha ceithir nithe agaiun anns na briathraibh so.
1. Truaighe staid naduir. Is staid feirg i, co maith
ri staid pheacach. Bha sinn, ars' an t-Abstol, 'nar cloinn
feirge ; ceaugailte thairis, agus buailteach do fheirg Dhè !
fuidli fheirg, ann an tomhas àraidh ; agus ann am fearg,
ceaugailte thairis gu tuiUeadh feirge, eadhou gu lan thomhas
dhi, ann an ifrinn, far am bheil a tuiltean a' dol thar nam
priosanach gu siorruidh ! Mar so Saul 'na fheirg, a thug
breitheanas air Daibhidh gu chur gu bàs, (1 Sam. xx. 31.)
agus Daibhidh, 'na fheirg, a' toirt binne bàis a mach an
aghaidh au duine 'sa chosamhlachd, (2 Sam. xii. 5.) thuirt
gach fear dhiubh, mu an neach a mheas e bhi ciontach,
gu cinnteach bàsaichidh e ; no, mar tha na focail 'sa cheud
chainut, " Is mac bàis e." Mar sin tha'u duine nadurra
'na leanabh feirge, 'na mhac bàis. Tha e 'na fheor droch-
bheirt marbh sau lagh, 'na luidhe aun an cuibhrichibh
cionta ; ciontach, fuidh dhìteadh, air a chumail daing-
ean 'na gheimhlibh, gu là cur an gniomh na binne ; là o
nach teid e as, mur faigh e maitheanas o Dhia an ti as
breitheamh, agus mar an ceudna, as fear-toireachd air.
Air an doigh siu, gun amharus, feudaidh clann na ,
feirge fàs 'nan cloinn na rioghachd. Ciod sam bith co
coitchionu 'sa tha'm focal sa' bhoun-teagaisg air ainm-
eachadh anns ua sgriobtuiribh naomha, is focal cudthrom-
ach e, mar tha soiUeir, 'nuair tha'n t-Abstol ag ràdh
mu dhaoiue nadurra. " clann na h-eas-umhlachd, (rann 2.)
gu bheil e ciallachadh tuilleadh, na gu'n robh iad 'nan
cloinn eas-umhal ; oir feudaidh clann an Tighearn iad
fein a bhi eas-umhal : Mar sin, tha tuilleadh anu a bhi 'nan
cloiun feirge, na bhi buailteach do fhearg, no fuidh fheirg.
Bha losa Criosd buailteach do fheirg, agus fuidh fheirg ;
ach tha mi au amharus nach 'eil barantas agaiuu a ràdh,
gu'm bu leauabh feirg e. Tha'm focal a' ciallachadh,
ciod sam bith an cor anns am bheil daoine 'uau staid nad-
uir, gu bheil iad fuidh f heirg Dho ! gu bheil iad gu
h-iomlau fuidli f hoirg ; tha fearg, mar gu'm baun air a
tilleadh a stigh 'nan ceart nadur, agus air a choimeasga
sati duine gu h-iomlau ; a ta (ma dh' fhcudas mi labhairt
mar sin) 'ua mheali feirge feiu, "na leanabh ifriun, mar
tha'n t-iaruun a ta sau teine uile 'na theine ! Oir tha
127
daoine a thaobh naduir, 'nan cloinn feirge ; a teachd a
mach, (mar a dh' fheudas sinn a ràdh) i broinn na feirge.
Bha luibh sgàile lonah 'na mhac oidhche, (ris an abair sinn
" a thainig a nios ann an oidhche," lonah iv. 1 0. mar gu'n
tigeadh i à bolg 'na h-oidhche, (mar tha sinn a' leugh-
adh mu bholg na maidne, Salm cx. 3.) agus mar sin,
air do'n bhreith a bhi leantuinn na broinn o'n d' thàinig
e, chaidh e seachad ann an cabhaig. Theirear ri sradan
teine, " mic an teine loisgich," lob v. 7.; Isa. xxi. 10. " Och
mo bhualadh, agus arbhar (no mac) m' urlair !" Air a
bhualadh ann an urlar na feirge ; agus mar gu b' ann air
a thoirt a mach leis : Mar so tha'n duine nadurra 'na
leanabh feirge : "tha e teachd a steach mar uisge 'na chòm,
agus mar oladh 'na chnamhaibh," Salm cix. 18. Oir ge do
b'e ludas an aon mhac sgrios am measg nan Abstol ;
gidheadh, tha na h-uile dhaoine, a thaobh naduir, do'n
aon teagldach cheudna.
2. Tha againn an so sin o'n d' eirich suas an truaighe so,
Tha i aig daoine thaobh naduir : 'S ann o'n naduira fhuair
iad i, is cha'n ann o 'm brìgh, no o bhith an naduir,
oir cha'n e sin, 's cha b' e sin, peacadh, agus air an aobhar
sin, cha'n urraiun e an deanamh 'uan cloinn feirge, ged
air son peacaidh a dh' fheudas i a bhith fuidh fheirg.
Cha ann o'n nadur mar air a cumadh leis a' Chruithfhear
aig cruthachadh an duine, ach o'n nadur mar a ta e air a
shalachadh agus air a thruaiUeadh leis an leagadh ; o ghne
pheacach no o thruaiUidheachd an naduir, (mu'n do labhair
sin roimhe) an gnè o'm bheil gach gniomh a' sruthadh,
agus (ged sguireadh daoine dona ghniomh,) angnè a mhàin
a tha ri f haotainn ann an staid neo-iompaichte. A nis, leis
au nadur so, tha daoine 'nan cloiun feirge ; mar ann an àm
plaigh bhuailtich tha neach a' tarruing a stigh bàs maiUe
ris a' ghalar a ta riagUadh. Uime sin do bhrigh o ar ceud
bhith, gu bheil sinn mar coloinn Adhaimh, 'nar clomn
thruaiUidh, air ar dealbh ann an euceai't, air ar gineamhuin
ann an peacadh ; tha sinn mar an ceudna, o 'n mhionaid
sin, 'nar cloinn feirge !
3. Farsuinneachd na truaighe so. Tha na h-uile a
thaobh naduir 'nan cloinn feirge. Sinne, ars' an t-Abstol,
eadhou mar chach ; ludhaich co maith ri Cinnich. ladsau
a ta nis, tre ghràis 'nan cloinn do Dhia, cha robh a thaobh
128
naduir, anii an staid a b'fhearr no iadsan a ta fathast 'uan
staid naduir.
San àtte mu dheireadh, Tha fios air a thabhairt duinn
anns na briathraibh air atharrachadh glorrahor agus
sona ! Bha sinn 'uar cloinn feirge, ach cha'n 'eil sinn
mar sin a nis : Thug gràs a mach sinn as an staid eagal-
aich sin ! So tha'n t-Abstol ag radh uime fein agus mu
chreiilmhich eile: Agus mar so is maith a thig e do phobull
Dè, a bhi 'nan seasamh gu tric air an traigh, a dh' amh-
arc air an ais air fairge ruaidh na staid feirge, san robh
iad aou uair 'gau aoirneagan, eadhon mar mhuinntir eile.
STAID AN DUINE, THAOBH NADUIR, 'NA STAID FEIRGE.
Bonn-teagaisg. " Tha staid an naduir, 'ua staid feirge."
Tha na h-uile ueach a ta ann an staid naduir neo-iomp-
aichte, ann an staid feirge. Tlia sinn air ar breith 'nar cloinn
feirge ; agus tha siun a' mairsinn mar sin, gus am bheil
sinn air ar breith a rìs. Seadh, co luath 'sa bha sinn
'nar cloinn do Adhamh, bha sinn 'nar cloinn na feirge !
Bheir mi steach na th' agam ri radh air a' cheann so
le cuid do uithibh a thabhairt fa'near, mu thimchioll fars-
uinneachd staid na feirge so ; a dh' fheudas a bhi feumail
gu slighe an fhocail fhosgladh gu'r coguisean.
Chaidli fearg co farsuinn as a chaidh peacadh. An
uair a pheacaich aingil bhris fcarg Dhe a steacli orra mar
thuil ! "Cha do chaomhain Dia na h-aingil a pheacaich, ach
thilg e sios do ifrinn iad !" 2 Pead. ii. 4. Agus leis a sin
bha e air a dheanamh soiUeir, nach dean oirdhearcas nad-
urra sam bith anns a' chreutair, a dhion o fhearg Dhè,
mu dh' fhàsas e aon uair 'na chreutair peacacli. Mu
bhithcas iomhaigh a Chruitlifhear air a tabliairt aon uair
o'n inhir is maisiche agus is fincalta do obair neimh, lo
peacadh, is urraiuii Dia a bliriseadh, agus ni e bhriseadh
na bhloighdibh 'na fheirg ; mur bi dioladh air a thabhairt
d' a cheartas, agus an iomhaigh siu air a deanamh suas ;
aon chuid diubh sin cha'n urrainn am peacacli e fOin a
dheanamh. Plieacaich Adharah ; agus bha meall uile
chinne-daoine air a ghoirteachadh, agus air a cheangal
thairis do amhuinn theinntich feirge Dhe ! Agus o'n
bhonn-teagaisg fcud;iidh sibh fhoghlum, (1.) Nach urr-
ainn aineolas rau'n staid sin, daoine shaoradh uaipe :
Blia na Cinnich do nach b' aithne Dia, " a thaobh naduir.
129
'nan cloinn feirge, eadhon mar chach." Feudaidh tigh
duine bhi ri theine, feudaidh a bhean agus a chlann
bàsachadh anns na lasraichibh ; 'nuair nach 'eil fios aige-
san air, agus, uime sin, nach 'eil curam aige mu thim-
chioll : 'S ann mar sin a tha bhur staid-sa, 0 sibbse a ta
aineolach mu na nithe sin ! Tha fearg gu tosdach a' dol
domhain 'nur n-anama, 'nuair a ta sibh 'g 'ur beannachadh
fèin, ag radh, bithidh sìth agaibh ! Cha ruig sibh a leas
comhar as cinntiche iarraidh air a bhi 'nur cloinn feirge,
no nach f haca sibh riamh sibh fein mar sin. Cha'n urr-
ainn sibh a bhi 'nur cloinn do Dhia, nach fhaca riamh
sibh fèin 'nur cloinn do 'n diabhul. Cha'n urrainn sibh a
bhi air an t-slighe do neamh, nach fhaca riamh sibh fèin
a thaobh naduir, air an rathad-mhor gu h-ifrinn. Tha
sibh tur aineolach air bhur staid a thaobh naduir ; agus
mar sin aineolach air Dia, agus air Criosd, agus air bhur
feum air : Agus ged tha sibh a' meas gu dean bhur n-
aineolas bhur dion o f heirg ; gidheadh, gabhaibh e o bheul
Dhè fèin, gu'n sgrios e sibh, mur bi e air a ghluasad
air falbh, Isa. xxvii. 11. " Is sluagh gun tuigse iad ;
uime sin, cha ghabh an ti a rinn iad truas diubh," faic 2
Tes. i. 8. Hos. iv. 6. (2.) Cha saor sochairean o'u
taobh a mach daoine o staid na feirge so : Oir, bha na h-
ludhaich, clailn na rioghachd, sluagh sònraichte Dhè,
'uan cloinn na feirge, eadhon mar chach. Ged tha sibh
'nur buill-eaglais, 'uur luchd comh-pairt do uile shochair-
aibh-eaglais ; ge do thainig sibh nuas o pharantaibh diadh-
uidh, 0 theaghlaichibh mor agus urramach ; bithibh an ni
is aiU leibh, tha sibh, a thaobh naduir, 'nur n-oighreachan
air ifrinn, 'nur cloinn feirge. (3.) Cha'n urrainn aid-
mheil, no airde gus am feudar ruigheachd ann an aidmheil
na diadhachd, duine shaoradh o staid so na feirge. Bha
Paul 'na aon bu teinne do luchd comh-bharail a chreid-
imh ludhaich, (Gniomh. xxvi. 5.) gidheadh na leanabh
na feirge, eadhon mar chach, gus an robh e air iompach-
adh. Tha'n cealgair diomhair agus an neach mi-naomha
cosmhuil ri cheile, a thaobli an staid, ciod air bith eadar
dhealachadh a tha 'nan caithe-beatha ; agus bithidh
iad cosmhuil ri cheile 'nan crìch bhronaich, Salm cxxv.
5. " ladsan a theid e thaoibh d'an slighibh claon, iom-
ainidh an Tighearn a mach le luchd-deanamh an uilc."
(4.) Cha'n 'eil aig a' chloinn òg nach 'eil fathast ach a' dol
130
a mach a chum an t-saoghail ri iad fein a dheanamh 'nan
cloinu feirge, le bhi leantuinn na cuidoachd mhi-naomha.
Tha iad 'nan cloinn na feirge a thaobh naduir ; mar sin
tha e deanta cheana : Bha iad air am breith 'nan oigh-
reachan air ifrinn ; ni iad gun amharus, iad fèin ni 's mò
mar siu, mur teich iad, 'nuair tha iad òg, o'n fheirg sin
gus an robh iad air am breith, gu losa Criosd. San àite
niu dheireadh, Ciod sam bith a tha daoine a nis tre ghras,
bha iad eadhon mar chach tre nadur : Agus bhuineadh
dhoibhsan a bha ann am fois o'n òige air nach
d'thainig atharrachadh sam bith, srauaineachadh gu tric
air an f hirinn bhronaich so. A nis, air do na nithe sin a bhi
air am filleadh anns na briathraibh, nochdaidh mi, anns a'
cheud aite, ciod i staid so ua feirge. San dara aite,
dainguichidh mi am bonn-teagaisg ; Agus an deigh sin,
ni mi cleachdamli dheth.
1. Tha mi ri nochdadh, Ciod i staid so na feirge. Ach
co as urrainn coiTuich Dhe ann am feirg a lan chur an
ceiU ! Cha'n urrainn neach. Gidheadh feudar urrad dhi
fhaicinn, as a dh' fhoghnas gu dearbh-shoilleireachd a
thabliairt do dhaoine mu'n f heum mhor a ta air teicheadh
gu losa Criosd o staid na feirge sin. 'Se fearg ann au
daoiuo, buaireas spioraid air son eucoir a riuueadh oirnn,
le iarrtus gu dioladh a ghabhail air sou na h-eucoir :
'nuair a tha i teachd gu h-airde, agus a ta i air a daing-
neachadh air spiorad ueach, a deirear corruich rithe. A nis,
cha'u 'eil aignidhean buaireasach ann an Dia, gu bhi labh-
airt gu ceart ; tha iad sin neo-fhreagarach ri neo-chaoch-
laideachd agus iomlaineachd a bhith : Agus air an aobhar sin,
tha Paul agns Barnabas (a chum gu cuireadh iad an aghaidh
mearachd nan Licaoinianach, a shaoil gu'm bu dee iad)
ag innseadh dhoibh, gu'm bu daoine " cosmhuil riu fein iad
thaobli fulangais,' Gniomh. xiv. 25. Tha fearg, uime
sin, air a cur a leth Dhe cha'n ann a thaobh buadh bhuair-
easach na feirge, ach a thaobh a toradh. Tha fearg 'na
teine an còm duiue, a ta pianadh au duiue fcin : Ach cha'n
'eil buaircas anu an Dia ; cha'n 'eil 'fhearg air chor sam
bith, a' milleadh na fois agus an t-souais neo-chriochnach
a ta aige ann foiu. Is gniomh fior-gldau siochainteach
a thoile i ; a ta toirt a raach nithe uamhasach an aghaidh
a pheacaich ! Is beag is aithno dhuinn mu Dhia neo-
chriochnach ; ach tha e 'ga irioslachadh fein ri 'r n-anmh>
131
uineachd, a' labhairt uime fèin ruinn a reir gnàth dhaoine.
Thugamaid, uime sin, fa'near do fheirg duine, ach cuir-
eamaid uainn gach ni 'nar smuaintibh mu fheirg Dhè, a
ta taisbeana.dh neo-iomlaineachd ann-san, agus mar sin
feudaidh sinn teachd gu tomhas do bheachd orra ciod air
bith cho beag. Air an doigh so, tha sinn air ar treorach-
adh gu beachd a ghabhail do fhearg Dhè an aghaidh an
duine nadurra, anns na tri nithibh so a leanas.
Air tiìs, Tha fearg ann an cridhe Dhè 'na aghaidh.
Cha'n 'eil an Tighearn a' gabhail ris, ach tha e 'n corruich
ris. Tha na h-uile duine nadurra 'na luidhe fuidh chorr-
uich Dhè ; agus tha sin ni's truime na beannta umha !
Ged tha e toihchte leis fèin, agus ged tha daoine eile
toilichte leis mar an ceudna ; gidheadh tha Dia ag amh-
arc a nuas air mar ann am feirg ris. 1. Tha 'phearsa
fuidh chorruich Dhè : " Is fuath leat uile luchd-deanamh
an uilc," Sahn v. 5. Tha peacadh an duine dhiadhaidh a'
cur corruich air an Tighearn ; gidheadh tha 'phearsa
" taitneach ann a Mhac gradhach," Eph. i. 6. " Ach, tha
Dia am feirg ris a' chioutach gach la," Salm vii. 11. Tha
teine feirge a' lasadh a glmath 'na aghaidh, aun an cridhe
Dhè I Tha iad 'nan coin agus 'nam mucan, 'nan creut-
airean ro-ghraineil ann an sealladh Dhe ! Ged tha'n staid-
naduir air a sgeadacliadh le aidmheil dhealrach, gidheadh
tha iad 'nan graiu do Dhia ! Tha iad dha-san, mar dheat-
aich 'na shroiu, (Isa. Ixv. 5.) agus maruisge meagh-bhlath,
gu bhi air a sgeith a mach as a bheul, (Taisb. iii. 16.) uaigh-
ibh gealuichte, (Mat. xxiii. 27.) sliochd nathraiche nimhe,
Mat. xii. 33. agus " sluagh a chorruich," Isa.. x. 6. Tha
e neo-thoilichte leis gach ni a ta iad a' deanamh : tha e
neo-chomasach dhoibh a thoileachadh, air dhoibh a bhi
'nan ana-creidmhich, Eabh. xi. 6. Tha fuath aige d' am
pearsaidh, agus mar sin cha'n 'eil tlachd aige 'uan oibre
as fearr, ach tha mi-thlachd aige annta, Isa. Ixvi. 3
" Tha esan a dh' iobras uan, mar gu'n cuireadh e an ceann
do mhadadh. Tha'u dleasdanas, mar air a dheanamh leo san,
'na ghràineileachd do'n Tighearn, Sean. xv. 8. Agus,
mar a thionndas daoine an cul orrasan ris am bheil corruich
aca ; mar sin tha'n Tighearn, an uair a tha e diultadh co-
chomunn ris an duine nadurra 'na dhleasdanais, a' taisbaen-
adh dearbhadh soilleir air a' chorruich.
San dara àite, Tha fearg aun am focal Dhe 'na aghaidh.
132
An uair a ta fearg anns a' chridhe, tha i 'g iarradh bhi
air a lcigeadh a macli air na bilibh : Mar sin tha Dia a'
cogadh ris an duine nadurra " le claidheamh a bheoil," Tais.
ii. 16. Cha'n 'eil focal an Tighearn aig àm sam bith a'
labhairt maith uime, ach tha e do ghnath 'ga mhallachadh
no "ga dhìteadh ! 'S ann uaith so a tha e tachairt, an
uair a tha e air a dhusgadh, gu bheil am focal air a
leughadh, no air a shearmonachadh, gu tric a' meudach-
adh uamhais! 1. Tha e dìteadh a ghniomhara uile, co
maith r'a nadur truaiUidh. Cha'n 'eil ni a ta e dean-
amh, ach ni tlia'n high a' dearbhadh a bhi 'na pheacadh.
Is riaghailt umhlachd iomlan e ; o am bheil esan a ghnath,
anns na h-uile nithibh ag cloanadh : agus mar sin tha e
tilgeadh na h-uile ni a ta e deanamh, mar pheacadh.
2. Tha e cur an ceill a bhinne, agus a' seirm mallachd
Dhè 'na aghaidh, Gal. iii. 10. " Oir a mheud 's a ta do
oibribh an lagha, tha iad fuidh 'n mhallachadh : oir a ta
e sgriobhta, Is malluichte gach neach nach buauaich anns
na h-uile nithibh a ta sgriobhta ann an leabhar an lagha
chum an deanamh." Ciod sam bith co maith 'sa shoirbhich-
eas an saoghal leis, tha'n lagh a' cur an ceiU truaigh a neamh
'na aghaidh, Isa. iii. 11. Tha'm Biobul 'na bhalg-saigh-
ead air a lionadh le saighdibh feirge 'na aghaidh, ullamh gu
bhi air an tomadh a stigli air anam. Tha bagraidhean
DIiu 'na f hocal, an crochadh os a cheann mar neul dorcha,
uUamh gu frasadh a nuas air ua h-uile mionaid. 'Se 'm
focal gun amharus barantas an duine dhiadhaidh an agh-
aidh feirge, ach tha e a' ceangal peacadh agus fearg an
duine nadurra ri cheile, mar gheaU cinnteach air a sgrios,
mu mhaireas e anns ann staid sin ! Mar sin, air do'n
choguis a bhi air a dusgadh, agus a' breithneachadh a
cheaugail so air a dheanamh leis an lagh, tha'n duine air
a lionadh le h-uamhasan 'na anam.
San treas àite, Tha fearg ann an laimh Dho, an agh-
aidh an duine nadurra : Tha e fuidh bhuiUibh mor feirge
cheana. agus tha e buailteach do thuiUeadh !
1. Tha fearg air a chorp. Is mìr do chreadh mhall-
uichte e, air am bheil fearg a' taomadh a steach a reir
bagradh a' cheud choimhcheangail, Geu. ii. 17. " Anns
au la dh' itheas tu dhi, gu cinnteach basaichidh tu!"
Cha'n 'eil galar, no pian, no guin a tha teachd air, nach 'eil
a teaclul (air) le gath corruich Dhè ann ! Tha iad uile
133
'iian cordaibh bàis air an cur roimh laimh a cheangal a'
phriosanaich !
2. Tha fearg 'na luidhe air 'anam. (1.) Cha'n urrainn
co-chomunn a bhi aige ri Dia : Tha e " amaideach, agus
cha seas e an lathair Dhia," Salm v. 5. 'Nuair a pheac-
aich Adhamh, thionudaidh Dhia a mach à Phàras e : agus
tha daoine nadurra mar a dh' fhàg Adhamh iad, air am
fogradh o lathair ghrasmhor an Tighearna ; agus cha'n
urrainn iad teachd dluth dha anns an staid sin. Tha
cogadh eadar neamh agus iadsau ; agus mar sin tha na
h-uile co-chomunn air a ghearradh as. " Tha iad as eug-
mhais Dhia anns au t-saoghal," Eph. ii. 12. Tha ghrian
air dol fodha orra, agus cha'n 'eil an dealradh is lugha do
dheadh-ghean o neamh dhoibhsan. (2.) Uaithe sin, tha'u
t-anam air fhàgail gu seargadh as 'na aingidheachd.
Tha'n dorchadas nadurra a ta 'nan inntinnibh, an eus-aonta
do mhaith a tha 'nan toil, mi-riaghailt an aignidheau,
agus neo-ghloine an coguisean, agus am plàighean nad-
urra uile, air am fàgail orra ann an rathad peanais ;
agus air dhoibh a bhi air am fàgail mar sin, tha iad a'
meudachadh gach là ! Tha Dia a' tilgeadh cuibhrionn
do nithe maith an t-saoghail d' an ionnsuidh, anu an
tomhas mor no beag, mar tha cnaimh air a thilgeadh
a dh' ionnsuidh a' choin ; ach mo thruaighe, tha 'f hearg
'uan aghaidh air a taisbeanadh anns nach 'eil iad a' faot-
ainn grais sam bith. Tha Leigh an anama a' teachd
mu'n cuairt dhoibh, agus a' dol seachad orra, agus a' leigh-
eas dream eile ri 'n taobh ; an uair a tha iadsau a' searg-
adh as 'nan euceartaibh, agus ag abachadh gach la air sou
leir-sgrios ! (3.) Tha iad fosgailte do thuiUeadh phkigh-
ean eagalach air an anama, eadhou anns a' bheatha so.
1 . Tha iad air uairibh a' faotainn buillean marbhtach ;
buillean uaigneach o laimh Dhia ann an corruich ! Saighd-
ean feirge, a tha dol a stigh 'nan anamaibh gun fhuaim,
Isa. vi. 10. " Dean cridhe an t-sluaigh so reamhar ; agus
dean an cluasan trom, agus druid an suilean, mu'm faic
iad le 'n suilibh." Tha Dia a' strì riu cartamuill, agus thu
mothachadh a' teachd a steach air àlh coguisibh ; ach tha
lad ri ceannairc an aghaidh an t-soluis, agus tha iad, le
breitheanas uaigneach, air am bualadh sa' cheann, air
chor as o'n uair sin gu bheil iad, mar gu b' ann, a' caith-
eamh ara beatha agus a' lobhadh air aghaidh an fhear-
M
134
aiun. Tha'n cridheachan air am marbhadh, tha'n aig'
nidhean air seargadh, an coguiàean neo-mhothachail ; agus
tha'n anama gu h-iomlan air crìonadh ! " Air an tilg-
eadh a mach mar gheig, agus air crìonadh," Eoin xv. 6.
Tha iad air am bualadh le doiUe ann an ceart bhreith-
eanas. Tha iad a' druideadh an suilean an aghaidh an
t-soluis, agus tha iad air an tabhairt thairis do'n diabhul,
dia an t-saogliail so, gu bhi ni"s mò air an dalladh, 2 Cor.
iv. 4. " Seadh tha Dia a' cur treun oibreachadh meallaidh
d' au ionnsuidh, ionnus gu"n creid iad a' bhreug,'" 2 Tes.
ii. 11. Tha eadhon a' choguis, cosmhuil ri solus mealltach air
a' chladach 'gan treorachadh air creagan, leis am bheil
iad air am briseadh 'nara bloighdibh. Tha iad 'gan
cruadhachadh fèiu an aghaidh Dhia ; agus tha esan 'gan
tabhairt thairis, agus 'gam fàgail do Shatan agus d' an
cridheaclian fein, leis am bheil iad air an cruadhachadh ni
's mò agus ni's mò. Tha iad gu tric air an " toirt thairis
do ana-miannaibh graineil," Rom. i. 26. Tha'n srein air
a leìgeadh fuasgailte air am muineil ; agus tha iad air am
fagail gu ruith gus na h-uile neo-mheasarrachd gun tomhas,
raar tha'u ana-mianna garg 'gan tarruing. 2. Tha
iad air uairibh a' faotainn bhuillean beothail, leis am bheil
an anama a' fàs cosmhuil ri Sliabh Sliinai, iiir nach 'eil
ni ri f haicinn ach teine agus deatach ! anns nach 'eil ni
)-i chluinntinn ach tairneanach feirge Dhè, agus fuaim
trompaid an lagha bhriste a' fàs ni's treise agus ni's treise !
a ta 'gan deanamh, cosmhuil ri Pasur, ler. xx. 4. "'Nan
uamhas doibh fèin !" Tha Dia a' gabhail trusgain sal-
ach am peacanna, anns am bu ghnath leo codal gu
muinghinneach, "ga comhdachadh thairis le pronnusc, agus
'ga cur ri theine mu'n cluasaibh ! Mar sin tha ifriun aca
an taobh a stigh dhoibh !
3. Tha fearg anns ua h-uile ni tha'n duine uadurra a'
mealltuinn. Ciod sara bitli a tlia dh' uireasbhuidh 'na thigh,
tha aon ni nach 'oil uair sam bith a dh' uireasbhuidh
an sin, Sean. iii. 33. " TJia mallachd an Tighearna ann
au tigh an aingidh !" Tha fcarg 'na luidhe air na li-uile
ni a tli' aige ; air an aran a tha e 'g itlieadh, an deoch a
tlia e 'g òl, agus au t-eudach a tha e caitheamh ! Tha
bhascaid agus a cuibhrionn malluichte, Deut. xxviii. 17.
Tha cuid do nitho a' dol air aimhreite air ; agus tha sin
ag eirigh o'n fheirg so : Tha nithe eile a' dol leis a
135
reir iarrtuis, agus tha fearg ann an siu mar an ceudna
oir tha e 'na ribe d'a anam ! Sean. i. 32. " Sgriosaidh soirbh-
eachadh nan amadan iad fcin." Tha'n fhearg so a' tionnd-
adh a bheaunachdan gu mallachdan, Mal. ii. 2. " Mall-
aichidh mi 'ur beannachdau ! seadh, mhalluich mi iad
cheana." Tha'n Lagh Naomh 'na litir-mharbhaidh dhoibh,
2 Cor. iii. 6. Tha ministreileachd an t-soisgeil 'na
bholtrach bàis chura bàis, caib. ii. 16. Ann an Sa-
crameint Suipeir an Tighearna tha e ag itheadh agus
ag òl breitheanais d'a fein, 1 Cor. xi. 29. Ni h-eadh, a
thuilleadh air sin uile, tha Criosd fèin dha, " 'na chlach
thuislidh, agus 'na charraig oilbheim!" 1 Pead. ii. 8. Mar
so, tha fearg a' leantuinn an duine nadurra, mar tha 'f haileas
a' leantuinn a' chuirp,
4. Tha e fuidli chumhachd Shatain ! Gniomh. xxvi. 18.
Thug an diabhul buaidh air, mar sin buinidh e dha le
buaidh ; 's e a chobhartach dhligheach e, Isa. Ixix. 24.
Tha'n duine nadurra air a dhìteadh cheana, Eoin iii. 18.
agus uime sin, fuidh laimh throm an ti aig am bheil cumh-
achd a' bhàis, is e sin, an diabhul ! Agus tha e cumail
a' phriosanaich ann am priosan staid naduir, ceangailte
eadar lamha agus chosa, Isa. Ixi. 1. "Air uallachadh le iom-
adh gne ana-mianna," mar shlabhruidhean leis am bheil e
'gan cumail daingean. Cha ruig thu leas, mar tha raoran
a' deanamh, a bhi gairm air an diabhul do ghabhail ; oir tha
greim daingean aige dhiot cheana, mar leanabh feirge.
San àite mu dheireadh, Cha'n 'eil barrantas aig au duine
nadurra air aon rahionaid do thearuinteachd o f heirg Dhe,
a theachd air gus a chuid is faide ! Rinn mallachd au
lagh a ta air a' cur an ceill 'na aghaidh a cheangal cheana
ris a' chrann ; air chor as gu feud saighde cheartais dol
troimh 'anam, agus annsan gu'm feud na h-uile truaighe
agus na h-uile plaigh coinneachadh, a ta sruthadh o
fhearg dhioghaltach Dhè ! Faic mar a tha e air a chur
6uas mar chomhara mu choiuneamh saighde na feirge,
Salm vii. 11, 12, 13. " Tha Dia am feirg ris a' chiontach
gach là. Mur pill e, geuraichidh e 'chlaidheamh : chuir
e 'bhogha air lagh, agus dheasaich se e ! Dh' ulluich e
air a shon innil bàis !" Am bheil e luidhe sios a chodal?
Cha'n 'eil gealladh as aithne dha, no air an urrainn da
aithne bhi aige, g'a chumail à ifrinn mu'n duisg e ! Tha
ceartas a' diau-ruagadh, agus ag eigheach dioghaltais air a
136
pheacach ! Tha'n lagh a' tilgeadh saighdean teinnteach a
mhallachdan do ghnàth air'. 'Si foighidinn a ta air a
caitlieadh agus fad air a d' fheuchainn a tha 'ga chumail
beò ! Tha e ag siubhal am measg naimhdean, fo airm 'na
aghaidh ! Feudar Magor-Misabib a thoirt mar ainm air ;
is e siu, " Uamhas mu'u cuairt !" ler. xx. 3. Tha aingil,
diabhla, daoine, beathaichean, clachan, neamh, agus talamh,
a' feitheamh air focal an orduigh o"n Tighearna, gu a sgrios !
Mar so tha'n duine nadurra beò, ach is eigin da basach-
adh mar an ceudna ; agus tha'm bàs 'na theachdair uamh-
asach dha ! Tha e teachd d'a ionnsuidh armaichte le
feirg, agus a' cur tri àitheantan cràiteach 'na laimh. (1.)
Tha'm bàs ag àithne dha cead gu siorruidh a ghabhail do
na h-uile nithe san t-saoghal so ! e ga fhàgail, agus imeachd
gu saoghal eile ! Och ! nach uamhasach an àithne so do
leanabh na feirge ! Cha'n urrainn dha comhfhurtachd
a bhi aige o neamh ; oir is e Dia a namhaid ! Agus air
son nithe an t-saoghail, agus sasuchadh ana-mianna, na
nithe a mhàin o'n robh a shòlas a' sruthadh, tha iad
sin ann an aon mhionaid air an tiormachadh suas uaithe gu
brath ! Cha'n 'eil e uUamh air son saoghail eile ; cha robh e
smuaineachadh dol air falbh co luath : no, mu bha, fath-
ast cha'n 'eil cuibhrionn air a deanamh cinnteach dha ann
an saoghal eile, ach an oighreachd gus an robh e air a
bhreith, agus a bha meudachadh gach là, eadhon ionmhas
feirge ! Ach is eigin da falbh ; is eigin da dealachadh r'a
dhia creadha, an saoghal, agus ciod tuilleadh à th' aige ?
Cha robh riamh an dearsadli bu lugha do sholus no do
dheadh-ghean o neamh d'a anam ; agus a nis, tha'n*fhearg
a bha'n crochadh anns a' bhagradh mar neul cosmhuil ri
laimh duine, a' dorchachadh aghaidh neimh uile os a
cheann ! Agua ma sheallas e air an talamh (o'm bu
ghnath le 'sholus uile sruthadh,) " feuch teanntachd agus
doiUeireachd dubhar an amhghair ! Agus ruaigear e chum
dorchadais!" Isa. viii. 22. (2.) Tha'm bàs a' tabhairt
àithne do'n an'nm agus do'n chorp 'dealachadh o cheile gus
au là mhòr ! Tha 'auam air iarraidh uaith. Luc. xii. 20.
0 cia truagh a bhios an dealachadh sin do leanabh na
feirge ! Bha curam gun amharus air, mu nithe feumail
na beatha so ulhichadli air son a chuirp, ach mo thruaighe
cha'n 'eil ni sam bith air a thasgaidh air son beatha eile
dha ; cha'n 'eil ni sam bith gu bhi 'na shiol do aiseirigh
137
ghlormhoir ! Mar a chaith e 'bheatha, mar sin bàsaich-
idh e ; agus èiridh e a rìs 'na fheoil pheacach, na chonu-
adh air son teine feirge Dhe! Air son an anama, cha
robh e riamh curamach gu uUuchadh a dheanamh air a
shon : Bha e 'ua luidhe anns a' chorp, marbh, do Dhia,
agus do gach ni a bha da rireadh maith ; agus mar sin
as eigin da bhi air a ghiulan a mach do'u t-slochd, ann
an eudach-mairbh a staid naduir ; oir air do'n bhàs a nis
teachd, is eigin do na companaich sa' pheacadh deal-
achadh. (3.) Tha'm bàs a' toirt àithne do'u anau'
taisbeanadh an lathair caithir bhreitheanais Dhè, am feadh
a ta'n corp 'na luidhe, gu bhi air a ghiulan do'n uaigh !
Ecles. xii. 7. '• PilHdh an spiorad chum Dhe a thug uaith e."
Eabh. ix. 27. " Tha e air orduchadh do dhaoinibh bàs
fhaotainn, ach 'na dheigh so breitheanas !" Bu mhaith
do'n anam pheacach, nam feudadh e bhi air adhlacadh
maiUe ris a' chorp : ach cha 'n urrainn sin tachairt, is eigin
dha dhol a dh' f haotainn a bhinne ! agus bithidh e air a
ghlasadh suas anu am priosan ifrinn, am feadh 's a ta
an corp malluichte 'na luidhe am priosan na h-uaighe gu
là mor a' bhreitheanais !
An uair a thig crioch an t-saoghail, a chaidh orduch-
adh le Dia ; seididh an trompaid, agus eiridh na mairbh.
An siu air àithue a Bhreitheimh, tilgidh an talamh sgìth a
mach na cuirp, cuirp mhalluichte ua muinntir sin a
chaith am beatha agus a bhàsaich 'nan staid naduir!
Bheir an f hairge, am bàs, agus ifrinn, uapa am mairbh !
Taisb. XX. 13. Bithidh au cuirp agus au anama truagh
uir an coimhcheaugal r'a cheile, agus air an cur 'nan seas-
amh an làthair caithir-bhreitheanais Chriosd ! An sin
theid a' bhinn eagalach sin a thoirt a mach orra, " Imich-
ibh uam, a shluagh mailluichte, dh' ionnsuidh au teine
ehiorruidh, a' dh'uUuicheadh do'n diabhul agus d'a aing-
libh!" Mat, xxv. 41, Air lorg sin "imichidh iadsau
chum peanais shiorruidh ! rann 46. Bithidh iad gu
siorruidh air an druideadh suas auu an ifrinn, agus cha'u
fhaigh iad gu brath am boinne is lugha do chomhfhur-
tachd, no an fhois is lugha o am piauutaibh ! Anu aa
sin bithidh iad air an sgrios le peanas calla ; air dhoibh
a bhi air au cur a mach gu siorruidh o chomunu Dhè,
aingle agus naoimh! Bithidh uile mheadhona nau
gràs agus gach uile dhochas mu shaorsa, gu siorruidh air
m3
138
an druideadh a mach o'n sùilibh ! Cha bhi boinne do
uisgo ac' a dh' f huarachadh an teanga ! Luc. xvi. 24, 25.
Bithidh iad air an fgrios le peanas geur-mhothachaidh air
piau. Cha'n e mhain gur eigin doibh imeachd o Dhia, ach
imeachd gu teine, gu teine siorruidh ! Anns an ùite sin,
cha bhùsaich a' chnuimh a bhitheas g'an cagnadh, gu
brath ! cha teid an teine bhitheas ga'n losgadh gu
brath a mhuchadh. Leis an dara laimh cumaidh Dia
suas iad, feadh na siorruidheachd, agus leis an laimh eile,
bithidh 6 dortadh a lan shoithiche feirg' orra ! Is i
so staid sin na feirge, anns am bheil daoine nadurra a'
caitheadh am beatha ; air dhoibh a bhi fuidh thomhas do
fheirg Dhe, agus buailteach do thuilleadh. Ach, a chum
beachd ni 's faide ghabhail dheth so, thugamaid fa'near
buaghan ua feirge siu. (L) Cha'n flieudar cur 'na h-
aghaidh, cha'n 'eil seasamh 'na hithair ! " Co sheasas a' d'
lathair, an uair a bhios fearg ort?" Salm Ixxvi. 7. An
urrainn a' chnuimh no an leomann iad fcin a dhion 'na
aghaidh-san a ta rùnachadh am bruthadh? 'S co beag
as urrainn duine a ta 'ua chnuimh, seasamli an lathair Dhia
ann au corruich. Tha'n duine amaideach, gun amharus,
a' toirt dùlan do neamh ! Ach tha'n Tighearna gu tric
eadhon anns au t-saoghal so, a' fosgladh a leithid do
thuilte feirge orra, as nach urraiun iad le'n uile neart an
casg ; ach tha iad air an iomain air falbh mar le tuil !
Cia mò gu mor a bhios e ann an ifrinn ? (2.) Tha e do-
ghiulan ! An ni nach urrainn neach cur 'na aghaidh,
ulluichidh se e fejn gu ghiulan : ach, " Co a ghabhas
comhnuidh maille ri teine millteach ? Co a ghabhas
comhnuidh maille ri lasraichibh siorruidh ?" Tha fearg
Dhe na cudthrom a chuireas sios daoine do'n ifrinn is
iochdaraiche. Is uallach i nach urrainn duine seasamh
fuidhe : Co is urrainn spiorad briste ghiulan ? Gnath-f hoc.
xviii. 14. (3.) Is fearg i o nach urrainn iadsan dol as,
a theid air an aghaidh gu neu-aithreachail ann an slighe
a' pheacaidh : " Am fear a chronaichear gu minic, gidh-
eadh a chruaidhicheas a mhuinoal, sgriosar e gu h-obann,
agus sin gun lcighcas." Gnath-fhoc. xxix. l. Feudaidh sinn
a nis gun amliarus, teicheadh uaipe, lo teicheadh gu losa
Criosd ; ach iadsan a tha teicheadh o Chriosd, cha bhi e
comasach dhoibh a seachnadh. C' ait an urrainn daoinc
teicheadh o Dhia a ta gabhail dioghaltais ? C'ait am
139
faigh iad fasgadh ? Cha'n eisd na cnuic riu ; ■ bithidh na
sleibhtean bodhar da'n àrd-eighibh, 'nuair a ghlaodhas ìad
riu, am folach o fheirg an Uain. (4.) Is fearg chumh-
achdach agus dhian i. " Co d' an aithne neart t'f heirge,
agus a reir t' eagail do chorruich ?" Tha sinn uUamh gu
eagal a ghabhail roimh f hearg dhuine os ceann na bu choir
dhuinn ; ach cha'n urrainn neach sam bith fearg Dhè a
mheas a bhi ni's uamhasaiche na a ta i. Cha bhi a cumh-
achd gu bràth air aithneachadh gus a' chuid is faide, do
bhrigh gu bheil i neo-chriochnach, agus air an aobhar siu,
cha'n 'eil crioch aice. Ciod air bith co garg is a ta i, aon
chuid air thalamh no ann an ifrinn, is urrainn Dia a toirt
air a h-aghaidh ni 's faide. Tha na h-uile ni ann an Dia,
ro-iomlan 'na ghne ; agus air an aobhar sin, cha'n 'eil fearg
sam bith co dian r'a fheirg-san. 0 pheacaich, cionnus
a bhios tusa comasach air an fheirg sin a ghiulan, "a reubas
tu as a cheile !" Salm 1. 22. "agus a phronuas gu luaithre
thu !" Luc. XX. 18. Is uamhasach eachdraidh an dà
mhath-ghamhuinn bhoirionn, a reub clann Bheteil. 2 Righ
ii. 23, 24 Ach cha'n 'eil uile neart bheucaich nan leomh-
an, nan liopard, agus nam math-ghamhuinn bhoirionn o'n
do bhuineadh cuileanan, comasach air ach beachd faoin
a thabhairt dhuinn air cumhachd feirge Dhè. Hos. xiii.
7, 8. "Uime sin bithidh mise dhoibh mar leoman ; mar
liopard anns an t-slighe bheir mi fa'near iad. Coinnich-
idh mi iad mar mhath-ghamhuinn o'n do bhuineadh a cuil-
eannan ; agus reubaidh mi sgairt an cridhe." (5.) Is
fearg ro-gbeur agus phianntach i. Is fearg loisgeach
i, fearg theinnteach. Cha'n 'eil pian sam bith a's doruin-
niche na i sin a ta air a deanamh le teine ; agus cha'n
'eil teine sam bith co garg ri teine feirge Dhè, "a loisgeas
gus an ifrinn iochdrach !" Deut, xxxii. 22. Is urrainn
saighdean feirge dhaoine dol troimh fheoil, fuil agus
cnamhan : ach cha'n urrainn iad ruigheachd gus an anam :
Ach theid fearg Dhè sios do'n anam, agus mar sin lotaidh
i duine troimhe anns a' chuid ii anmhuinne dheth. Cos-
rahuil ri duine 'nuair a ta e air a bhualadh le tairneanach,
cha'n fhaicear gu tric lot anns a' chraicionn ; gidheadh
tha 'bheatha air falbh, agus tha na cnamhan, mar gu b'ann
air an leaghadh : Mar sin is urrainn fearg Dhè dol a steach,
agus anam neach a leaghadh an taobh a stigh dheth, an
uair a ta chomhfhurtachd thalmhaidh iomlan mu'u
140
ruairt da, gun bhuntainn riu, mar ann an cor Bhelsasair,
Dau. V. 6. (6.) Is fearg bhuan i, a ta co-ruidh ri buan-
nc'hadh an duine ann an staid neo-iompaichte ; do ghnàth
ann an co-chuideaclid i"is, o'n bhroiun gus an uaigh ;
Cha'n 'eil ach beag do làithibli dorcha anns nach fhaicear
a' ghrian air uairibh a' dealradh a mach o na neoil ; ach
is ueul buau fearg Dhc, orrasan air am bheil i, Eoin iii.
36. " Tha fearg Dhè a' gabhail comhnuidh airsau nach 'eil
a' creidsinn. (7.) Is fearg shiorruidh i. O auam thruaigh !
Mur teich thu o'n fheirg so gu losa Criosd, bha tois-
each aig do thruaighe, ach cha bhi crìoch gu bràth
aice. Nan deanadh bàs sgriosach do shlugadh gu h-iom-
lan suas, agus do chumail gu bràth daingean anns an
uaigh, bu chaoimhneas e ; ach is eigin duit a bhi beò a
ris, agus cha bhàsaich thu gu bràth, chum gu'm bi thu
gu brùth a' basachadh, ann an lamhaibh an De bheò.
Mùchaidh am bàs fuar lasair duine a ta lasadh 'nar u-
aghaidh, mur dean ni sam bith eile e ; ach fearg Dhè
'nuair a ta i air a' plieacach mulliona do bhliadhnaibh,
bithidh i do ghuath 'na fcirg a ta ri teachd. Mat. iii. 7.
1 Tes. i. 10. mar uisg* aimhne a ta do ghuàth a teachd,
ciod sam bith co mor as a chaidh seachad. Am feadh a
mhaireas Dia, bithidh e a dian-ruagadh na connspaid. San
àite mu dheircadh, Ciod sam bith co uamhasach is a ta i, ,
agus ged tha i siorruidh, gidheadh is fearg ro-cheart i. Is
teine dealrach i, anus nach 'eil an deatach is lugha do
ana-ceartas. Tha'n fhairge do fheirg a ta beucaich gu
mor an aghaidh a' plieacaich, soilleir mar chriostal. Cha
'n urrainn breitheamh na talmhainn uile eucoir a dheau-
amh : Cha'n 'eil aignidhean gluasadach ann, oir tha iad
sin neo-f hreagarach ri iomlaineachd a naduir. " Am
bheil Dia eucoracli a tha deanamh dioghaltais ? (labhram
mar dhuine) Nar leigeadh Dia : co ciounus a bhcir Dia
breth air au t-saoghal ?" Rom iii. 5, C.
TEAGASG STAID NA FEIRGE, AIR A DnAINGNEACHADH
AGUS AIR A DUION.
II. Daingnicliidh mi an teagasg. Thoir fa'near (air
tiìs) Cia clio cinnteach 'sa tha bagradh a' cheud choimh-
cheangail ; Anns an là dh' itheas tu dhi, gu cinnteach
basaichidh tul" Gen. ii Le so air da pheacadh agus do
pheanas a bhi coimhcheangailte r'a cheile, tha fireantachd
141
Dhè a' daingneachadh coimhlionadh a bhagraidh. A nis,
air do na h-uile dhaoine bhi a thaobh nàduir fuidh 'n
choimhcheangal so, tha 'm briseadh a rinneadh air 'gam
fàgail fuidh 'n mhallachd. (2.) Tha ceartas Dhè ag
agradh gu'm bi mac a' pheacaidh 'na mhac feirge ; chum,
air do'n lagh a bhi air a bhriseadh, gu'm biodh a bhag-
radh air a chur an guìomh. Cha'n urrainn Dia, mar Uach-
daran agus mar Breithearah an duine, gun cheartas a
dheanamh. Gen. xviii. 25. A nis is ceart an ni do Dhia
fearg iocadh air son peacaidh, 2 Tes. i. 6. Tha e do shùile
ni's gloine na gu'n seall e air olc, Hab. i. 13. Agus is gràin
leis uile luchd-deanamh na h-aingidheachd, Salm v. 6.
(3.) Tha dìtidhean na coguis nadurra a' dearbhadh so. Tha
coguis ann an uchd dhaoine, is urrainn innseadh dhoibh, gu
bheil iad 'nam peacaich ; agus uime sin, buailteach do chor-
ruich Dhè. Labhradh daoine, aig uair sam bith gu ciallach
riu fèin, agus mothaichidh iad gu bheil an f hianuis ac' annta
fèin : " Muinntir d' au aithne ceartas Dè, gu bheil iadsan a
ni an leithide sin do nithibh toiUteanach air bàs," Rom.
i. 32, (4.) Tha piantan na nuadh-bhreith, tha obair spior-
aid na daorsa, air anama taghta, chum an iompachadh, a'
dearbhadh so. Leis a so tha'm peacanna agus an truaighean
nàdurra, mar a tha iad buailteach do chorruich Dhè, gu
soiUeir air an teagasg dhoibh ; a' lionadh an cridhe le eagal
roimh 'n chorruich sin. A nis, do bhrìgh gur e spiorad
so na daorsa, spiorad Dhè, d' au obair, dearbh-shoilleir-
eachd a thabhairt " mu pheacadh, mu fhìreantachd, agus
mu bhreitheanas," Eoin xvi. 8. is eigin gu'm bi an teisteas
so fior ; oir cha'n urrainn Spiorad na firinn fianuis a thabh-
airt do bhreig. Aig an àm cheudna, air do f hior-chreid-
mhich a bhi^ir an saoradho staidna feirge, cha'n 'eil iad a'
faotainn Spiorad na daorsa a rìs a chum eagail, ach tha
iad a' faotainn Spioràd na h-uchd-mhacachd, Rom. viii.
15. Agus, uime sin, ma tha eagalan do'n t-seòrsa sin
ag èirigh, an deigh do'n anam a bhi air a dhluth-cheangal
ri Criosd ; 's ann o Spiorad nan naomh fèin a ta iad,
no 0 spiorad ni's miosa. San àite mu dheireadh. Tha
fulangais Chriosd gu soilleir a' dearbhadh an teagaisg so.
C'arsoa a bha Mac Dhè 'na Mhac fuidh fheirg, ach a
chionn gu'n robh clann nan daoine 'nan cloinn feirge ?
Dh' f huiling e fearg Dhè, cha b' ann air a shon fèin, ach
air an sonsan a bha buailteach dhi 'nam pearsaibh fèin.
142
Cha'n e mhàin gu bheil so a' dearbhadh gu'n robh sinn
buailteach do fheirg ; ach, mar an ceudna, gur eigin do'n
f hearg sin a bhi air a leigeadh a mach, ann an dioladh a
ghabhail air son a' pheacaidli. Ma bha so air a dhean-
amh ris a' chrann ùr, ciod a thig ris a' chrionaich ? Ciod
an staid thruagh anns an eigin do'n pheacach a bhi, a ta
mach a Criosd ! nacli 'eil air mhodh beo air a dhluth-cheangal
ri Criosd, agus aig nach 'eil comh-pairt d'a Spiorad. Dia
nach do chaomhaiu a Mhac fèin, is cinnteach nach caomh-
ain e a leitliid sin do neach.
Ach bithidh an duine neo-iompaichte, aig nach 'eU ach
beag meas air ouoir Dhe, uUamh air eiridh suas an
aghaidh a Bhreitheimh ; agus 'na chridhe fein, a' dìteadh
an rathaid breth so : Gidheadh, air do'n Bhreitlieamh a
bhi neo-chriochnach 'na cheartas, is eigin gu'm bi a bhreth
cothromach. Agus, air an aobhar sin, a chum do bheul
a dhuuadh 0 pheacaich uaibhrich, agus a chum casg a
chur air do fhrionas an aghaidh a' Bhreitheimh chothrom-
aich ; thoir fa'near, Air tùs, Gur peacach thu a thaobh
nàduir ; agus tha e ro reusanta, gu'm bi ciouta agus fearg
00 sean ri peacadh, C'arson nach tòisicheadh Dia air
onoir fein a dhion, co luath 'sa thoisicheadh cnuimhean
Euarach taireil air a masluchadh ? C'ar son nacli teumadh
an nathair an gaduiche, co luath 'sa leumas e thar a ghàr-
adh ? C'ar son nach gabhadh am bagradh greim air a'
pheacach co luath 'sa tlnlgeas e air falbh an àithne ? Tha
nàdur nimheil na nathrach a' toirt hm-aobhar do dhuine
a marbhadh, co luath 'sa ruigeas e oirre. Agus a nis
feudaidh tu bhi dearbhta, gu bheil do nàdur 'na aon mheall-
naimhdeas au aghaidh Dhe. San dara àite, Cha'n e
mhàin gu bhcil naimhdeas agad an aghaidh Dhe ann ad
nàdur ; ach thaisbein thu e, le peacannaibh gniomh a ta
'n shuilibhse 'nan gniomharaibh naimhdois. Thug thu t-
ana-miann a macli gus a' bhlàr-chath' an aghaidh au Tighearn
t-ard-uachdaran ! Agus a nis, air dhuit a bhi a' d' chiont-
ach co mor, tha do dhìteadh ceart ; oir, a thuilleadh air
do pheacadh nàduir, riun thu sin an aghaidh neimh, ni
nan deauadh tu an aghaidh dhaoine, b' fheudar gu'n rach-
adh do bheatha air a shon : Agus nach glac fearg o
nearah thu? (1.) Tha thu ciontach do fhuil agus ard-
cheannairc an aghaidh Righ nèirah. B'e smuain agns
durachd do chridhe, air am bheil fios aige-san co maith ri
143
briathraibh do bheoil, Chan 'eil Dia ann! Salm xiv. 1,
Thilg thu uachdranachd dhiot ; sheirm thu an trompaid,
agus cauir thu suas bratach na ceannairc 'na aghaidh ;
air dhuit a bhi a' d' aon diubhsan a ta g ràdh, " Cha'n àiU
leinn an duine so bhi 'na righ oirnn,'' Luc. xix. 14. Rinn
thu strì an aghaidh, agus mhuch thu a Spiorad ; chuir
ann ad chleachdan cul ri lagh, air a chur an ceiU le theachd-
airean ; dhruid thu do chluasan an aghaidh an guth, agus
chuir thu air falbh iad a' bron air son t-uabhair. Dh'
eirich thu suas ann an coimhcheangal le 'namhaid mor an
diabhul ! Ged bha thu a' d' sheirbhiseach mionnaichte
do Righ na gloire, gach là a' faghail d' a shochairean,
agus a' teachd beò air a mhaitheas ; tha thu a' cumail co-
chomunn, agus reite ri a namhaid mhor, agus a gniomhach-
adh air a shon au aghaidh do Thighearna ! oir, " Is iad
ana-mianna an diabhuil a ni sibh," Eoin viii. 44. (2.) Tha
thu a' d' mhortair an lathalr an Tighearna! Chuir thu
ceap-tuislidh t'aingidhea'chd mu choinneamh an t-saogh-
ail dhoiU ; agus sgrios thu anama muinntir eile le d'
shlighe pheacaich ! Agus, ged nach faic thu a nis, feudaidh
an t-àm teachd, auns am faic thu fuil do chairdean, do
choimhearsnaich, do luchd-eolais, agus muinntir eile, air
do cheann ! Mat. xviii. 7. " Is an-aobhinn do'n t-saogh-
al air son oilbheuman. Is an-aobhinn do'n duine sin tre'u
tig an t-oilbheum!" Seadh, tha thu a' d' fhein-mhortair
an làthair Dhè. Gnath-fhoc. viii. 36. " Esan a pheacaich-
eas a' m' aghaidhse, ni e cron d'a anam fèin ; iadsan uile
a dh' f huathaicheas mi, grìidhaichidh iad am bàs !" Esec.
xviii. 31. " C'ar son a bhàsaicheas sibh ?" Tha laghan dhaoine
a' dol co fada 's as urrainn iad an aghaidh an f hein-mhort-
fhear le bhi diultadh ait-adhlacaidh d'a chorp am measg
muinntir eile, agus a' glacadh a mhaoin. Am bheil e 'na
iongantas ge do bhiodh lagh Dhe co cruaidh an
aghaidh luchd-muirt anama. Am bheil e iongantach, gur
eigin doibhsan, a ta 'g imeachd o Dhia a nis, ciod sam
bith a chostus e dhoibh, a bhi air an eigneachadh gu
imeachd uaithe-san, mu dheireadh, gu teine siorruidh?
Ach, an ni fathast as mo cionta, tha thu ciontach do mhort
Mac Dhè. Oir measaidh an Tighearn thu am measg na
muinntir a lot e, Taisb. i. 7. Chuir thu cul ris, co maith
's chuir na h-Iudhaich ; agus, le cul a chur ris, dh'fhir-
eanaich thu an gniorah-sau. Cha d' aidich, iadsan gun
144
amharus gu'm b'e Mac Dlie e, ach tha thusa 'ga aideach-
adh. Ni rinn iadsan 'na aghaidh, b' ann an staid irios-
lachaidh a riun iad e ; ach tha thusa cur 'na aghaidh 'na
staid àrdaichte. An-tromaichidh na nithe sin do dhiteadh.
Ciod an t-iongantas, ma ta, mu bhios guth an Uain, air
atharrachadh gu beucaich an leòmhain, an aghaidh an
an f hir-bhrathaidh agus a' mhoVt-f hear ?
Cunnuil, Ach their cuid, " Nach 'eil-neo-chothromachd
mùr eadar ar peacadh agus an fhearg air am bheil thu
labhairt?" Freagram, Cha'n 'eil : Chan 'eil Dia a' dean-
amh peanais ni's mò na tha'm peacach a' toiUtinn. A
chum do mliearachd a chur ceart anns a' chùis so, thoir
fa'near, (1.) Na duaisean mor a chiomhcheangail Dia ri
umhlachd. Cha'n 'eil f hocal ni's làine do f heirg theinnt-
ich an aghaidh peacaidh, na tha e do dhuaisean grasmhor
air son aa h-umhlachd a ta e ag iarraidh. Ma tha neamh
aniis na geallaidhean, tha e ro-chothromach gu'm biodh
ifrinn anns na bagraidhean. Mur bitheadh bàs anns a'
raheidh maille ri beatha, truaighe shiorruidli maiUe ri
sonas siorruidh, c' ait am bitheadh an co-chothrom ?
Thuilleadh air so, tha'm peacadh a' toilltinn na truaighe ;
ach cha'n 'eil ar n-oibre a's fearr a' toilltinn an t-sonais :
Gidheadh tha iad le cheile air an cur f'ar comhair ; peac-
adh agus truaighe, naomhachd agus sonas. Ciod an t-
aobhar a ta mar sin air gearan ? (2.) Ciod sam bitli
co cruaidh 'sa tha'm bagradh, gidheadh tha gu leor aige
r'a dheanamh ruigheachd gu crioch an lagha. " Biodh
eagal an ti ud oirbh ;" deir ar Tighearna, " aig am
bheil cumhachd, an deigh neach a mharbhadh, a thilgeadh
do ifrinn ; seadh, a deiream ribh, biodh eagal an Ti
so oirbh," Luc. xii. 3. Tha so a' nochdadh an eagal
a thigeadh dliuinn bhi oirnn roimh chumhachd agus roimh
mliorachd Dhe ! Ach, gidheadh, cia tearc iad air am
bheil eagal da rireadh roimhe. Tha fios aig an Tighearna
gu bheil an cridhe peacach an dian-glieall air au ana-miann-
aibh a shàsuchadh ; tha iad a' leautuinu co dluth ris na
ciochan salach sin, as nach e neart beag a tharruingeas
a mach uapa iad. Tha feum acasan a tha siubhal troimh
fhasaichean, anns am bheil iad an cunnart o fhiadh-
bheathaichean, air teino gliiulau leo : Agus tha feum ac' air
goinn cruaidh, aig am bheil fiodh cnapach ri sgoltadh : Mar
sin, is eigin gu'm bi lagh naomh air a dhion le fearg uamhas-
145
ach, ann an saoghal 'na luidhe an aingidheachd. Ach,
cò iad a ta gearan gu bheil an fhearg so ro-mhor, ach
iadsan d' am bheil i ro bheag gu'u tarruing o'n slighibh
peacach ? Se 'n duine a ghabh air a bhi fuidh eagal roimh
a Thighearn, a chionn gu'n rubh e 'na dhuine cruaidh, a
ghleidh a phunnd taisgte ann an neapaicin ; agus mar siu
bha e air a dhìteadh as a bheul fèiii, Luc. xìx. 20 — 22.
Is tusa an duine sin, eadhon thusa, d' am bheil mi tabh-
airt freagraidh do ghearain. Cionnus is urrainn au
fhearg fo 'm bheil thu, agus d'am bheil thu buailteach,
a bhi ro-mhor, 'nuair nach leor i fathast gu d' dhusgadh
gu teicheadh uaipe ? Au àm e bhi lagachadh peanais an
lagha, 'nuair a tha daoine a' saltairt àitheanta fuidh 'n cois 1
(3.) Thoir fa'near mar a bhuin Dia r'a Mhac fein, an Ti
" nach do chaomhain e," Rom. viii. 32. Ghlac fearg Dhè
greim air 'anum agus air a chorp le cheile, agus thug i gu
h-ùir a' bhàis e. '8 ann do bhrìgh nàdur an Fhir-fhulaing,
a bha neo-chriochnach, agus a bha uime sin, comasach anu
an aon uair, air uile uallach na feirge a ghiulan nach robh
'f hulangais siorruidh : Agus, air an aobhar sin, bha luach
neo-chriochnach 'na f hulangais. Ach, ann an luach, is eigiu
doibh bhi air au sìneadh mach feadh na siorruidheachd. Agus
ciod am boun casaid as urrainn a bhi aig iochdaran ceann-
airceach air a thaobh fèin, an aghaidh a' pheanais a rmneadh
air mac an righ ? (4.) Tha 'm peacach a' deanamh na's
urrainn da an aghaidh Dhe : " Feuch, rinn thu aingidheachd
mar a b' urrainn dhuit," ler. iii. 5. Nach do rinn thu ni
bu mhò agus ni bu mhiosa, biodh a bhuidheachas dhasan
a chum air t'ais thu— do 'n t-slabhruidh leis an robh ara
raadadh-alluidli air a chumail a stigh, is cha'n ann duit fein.
Cha 'n iongantach ge do nochdadh Dia a chumhachd air
a' pheacach, a ta a' cur a mach a chumhachdsan an aghaidh
Dhe, co f had agus is urrainn dha ruigheachd. Cha chuir-
eadh au duine neo-iompaichte stad air a slilighe peacach,
agus cha mhò a chuireadh e crioch rithe mur biodh e
air a chumail air ais le cumhachd Dhè, air son aobharan
glice : agus air an aobhar sin, tha e ceart gu 'm bi e gu
brath fuidh fheirg. (5.) Is ann an aghaidh morachd
neo-chriochnach a ta 'm peacadh a' bualadh ! agus mar
sin a ta e, air doigh fa leth, 'na olc neo-chriochnach.
Tha 'm peacadh a' meudachadh 'ua dhroch-thoillteana.'j, a
reir mòrachd an neach d' an toirear oilbheum. Ma leonas
N
146
diiinc a choimhearsnach diolaidh a mhaoin air a shon :
:ich ma leonas e 'phrionnsa, is eigin d' a bheatha dol.
chum dioladh a thabhairt. Tha ueo-chriochnachd Dhè a'
deauamh feirg nro-chriochnach 'ua ceart thoillteanas airson
a' pheacaidh. Tha Dia ann an diomb neo-chriochuach ris
a' pheacadh ; agus aa uair a chuireas e 'n gnìomh e, is
oigin da bhi cosmhuil ris fein, agus a dhiomb a thaisbean-
adh le meadhona comh-fhreagarach. San àite mu dheir-
eadh, Bithidh iad?an a bhios 'nan luidlie gu brath fuidh
f heirg, gu siorruidh a' peacachadh ; agus, uime sin, is
eigin doibh a bhi gu siorruidh a' fulang : cha'n ann a mhàiii
a thaobh oibreachadh laghail ceartais Dhè, ach do bhrìgh
gur e peacadh a pheanas fèin, ceart mar is i umhlachd
naomh a duais feiu.
AN' TEAGASG IiIU THIMCHIOLL STAID N.4DURRA AN DUINE
AIR A CHO-CHUR.
Feum (I.) Air son Foghluim. Arabheil ar staid, thaobh
nà<luir, 'na staid feirge ? Mu tha,
1. 'S cianteach uach 'eil sinn air ar breith neo-chiont-
ach. Tha na slabhruidhean feirge so a ta do thaobh
riàduir oirnn, ag innseadh gu 'n robh sinn air ar breith 'nar
«Montaich. Feudaidh na cuibhrichean-speilidh leis am
bheil naoidheana air an ceangal eadar; lamh agus chos
co luath as a ta iad air am breith, ar cur an cuimhne
air cuibhrichean na feirge, leis am bheil iad air an cumail
'nam priosanaich, mar chloinn feirge.
2. Ciod an cuthach anabarr a ta ann do pheacaich a
bhi dol air an agliaidli 'nan slighe peacach. Ciod e,
ach a bhi carnadh eibhle teine air do cheann fein, agus a
bhi cur an tuilleadh connaidh ri teine na feirge ; a bhi
" carnadh suas feirge dhuit fein fa chomhair là na feirge !"
Rora. ii. 5. " Feudaidh tu bhi air do sgrios, 'nuair a lasas
.vch gu beag a chorruich !" Salra ii. 12. C'arson a mheud-
aicheas tu i fathast ni's mò ? Tha thu cheana air do cheangal
le leithid do chuibhrichean bàis, as nach bi gu furasda air
am fuasgladh ; ciod am feum a th' air tuilleadh ? Stad a
pheacaich neo-churamach, agus thoir so fa'near.
3. Clia 'n 'eil aobhar gearain agad, fhad 's thu à ifriun :
" C' uim an deau duine beò gearan ?" Tuir. iii. 39. Ma
bhios aon a thoiU a bheatha chall, air fhogradh o
thìr a dhuchais, agus air fhàgail buailteach do iomadh
147
cruaidh-cliàs ; 's raaith a dh'fheudas e giulan leo uile gu
foighidneach, a chioun gu bheil a bheatha air a caorah-
nadh. Ara bheil sibh a' inonmhur, a chionn gu bheil sibh
fuidh chràdh tinneis ? Ni h-eadh, thugaibh buidheachas do
Dhia, nach 'eil sibh anns an àite, far nach bàsaich a' chnuimh
gu bràth. Am bheil thu gearan uach 'eil thu ann au
staid co maith sau t-saoghal ri cuid do d' choimhears-
naich ? Bi taingeil, nach 'eil thu ann an staid ua muinntir
a ta air an damnadh ! An do chaill thu do mhaoin ? Biodli
iougautas ort nach do sgrios teine feirge Dhè thu fèiu. Pog
au t-slat, 0 pheacaich ; agus aidich trùcair ; oir cha d' rinu
" Dia peanas oirnn a reir ar droch thoiUteanais," Esra ix. 13.
4. Ann an so tha cuimhneachan, araou air son boclid
agus beartach. (1.) Tha mhuinntir is bochda a ta dol o
dhorus gu dorus, agus aig nach 'eil sgiUin air fhàgaii
dhoibh le 'm pàranta, air am breith gu h-oighreachd. Dh
f hàg an ceud athair Adhamh iad 'nan cloinn feirge ; agua
a' buanachadh 'nan staid naduir, cha'n urrainn iad dol
mearrachd oirre : " Oir is e so cuibhrionn an duine aing-
idh 0 Dhia, agus an oighreachd a dh'orduicheadh dha le
J)ia," lob XX. 29. Oighreachd a dheasaicheas ionad-
comhnuidh dhoibh-sau aig nach 'eil ionad san cuir iad au
ceann : Tilgear iad do dhorchadas iomallach, (Mata xxvi.
;iO.) oir dhoibh-sau tha duibhre an dorchadais gu siorruidìì
air a thasgaidh, (lud i. 13.) far am bi an leaba 'na doil-
ghios : " Luidhidh iad sios ann an doilghios," Isa. l. 11.
Bithidh an lòu 'na bhreitheanais ; oir " beathaichidh Dia
iad le breitheanas," Esec. xxxiv. 10. Agus bithidh au
deoch 'na fion dearg feirge Dhè, a dheasgainean faisgidii
agus òlaidh uile dhaoine aingidh ua talmhainn, Saim
Ixxv. 8. Tha fios agam gu'm bi iadsan a ta falamh do
mhaoiu shaoghalta, agus a ta dh' easbhuidh air eolas agus
air gràdh Dhe, muinutir, uime sin, ris am feudar a ràdh
gur iad bochdan au diabhuil iad, ullamh air a ràdh anu au
so, *' Tha dochas againn gu'u toir Dia oirnu ar n-
uile tluuaighe fhulang anns an t-saoghal so, agus gu 'm
bi sinn sona sau ath-shaoghal :" Mur gu 'n deanamh au
staid thruagh sa' bheatha so, an sonas tearuinte ann au
siorruidheachd. Mearachd mor agus miUteach. Agus
is i so oighreachd eile a th' aca, " breugan, diomhauas
agus nithe guu tairbhe," ler. xvi. 16. Ach, " sguabaidh
a" chlach-mheallain air falbh an dideiu-bhreige," Isa. xiviii.
148
17. Am bheil thu smuaineachadh, O pheacaich, gu 'n
dean Dia a tha toirt àithne do Bhreitheamhna air an tal-
amh, ''gu'n suim a bhi aca do ghnuis an duine bhochd,
ann am breitheanas, (Lebh. xix. 15.) breitheanas fhiar-.
adh air do shonsa ? Cha dean, biodh fios agad gu cinnt-
each, ciod sam bith co truagh as a tha thu ann an so, gu'ra
bi thu gu siorruidh tniagh an deigh so, raa chaitheas tu
do bheatha agus ma bhasaicheas tu ann ad staid nàduir.
(2) Tha moran aig am bheil gu leoir anns an t-saoghal,
aig am bheil ni's mò na tha fios ac' Bha agad, is maith
a dh' fheudta, 0 dhuine neo-iompaichte I staid, cuibh-
rionn mhaith, no stoc mor air fliàgail dhuit le d' athair ;
rinn thu buil dheth, agus tha grian an t-soirbheachaidh
a' dealradh ort, air chor as gur nrrainu thu ràdh le
Esau, Gen. xxxiii. 9. " Tha agamsa pailteas:" Ach biodh
fios agad, gu bheil tuiUeadli na sin uile agad, oighreachd
rau nach 'eil thu a' smuaineachadli ; is leanabh feirge thu,
oighre air ifrinn. Is oighreaclid siu a mhaireas maille
riut, am measg na h-uile caochladh a ta anns an t-saoghal,
co fada 'sa mliaireas tu ann ad staid neo-iompaichte.
An uair a dh'fhàgas tu do mhaoin do mhuinntir eile,
theid an oighreachd so maiUe riut fcin gu saoghal eile.
Cha 'n ioghnadh ged tha damh air son marbhaidh air a
hhiathadh gu reamliar, agus nach 'eil e saoithreachadh
mar dhaimh eile, lob xxi. 30. " Tha na h-aingidh air an
gleidheadh chum là an sgrios : bheirear a mach iad
chum là na feirge." Air an aobhar sin, " Dean gàird-
eachas, agus deanadh do chridlie subhach thu, siubhail ann
an shgliibh do cln-idhe, agus ann an sealladh do shùl ;"
c.aith do bheatha os ceann achmhasain agus rabliainne o f ho-
cal Dhe ; nochd thu f6in a' d' duine aig am bheil spiorad
treun le eagal Dhc a thilgeadh dhiot I dean fanoid air
nithibli spioradail ; caithe do bheatha cosmhuil riut fein, a'
d' leanabli feirge, a' d' oighre air ifrinn. " Ach biodh
f hios agad, air an son so uile gu'n toir Dia chum breith-
canais tliu," Ecles. xi. 9. Bi cinnteach duit lèin, gu 'n
tig do bhriscadh uUamh gu h-obann, an tiota. Isa,
XXX. 13. " Oir mar fhuaim droighnich fuidh phoit,
mar sin tha gàire an amadain," Ecles. vii. 6. Tha'n las-
air sgiamhach, agus an flmaim mhùr a tha iad a' dean-
amh, a' dol thairis gu h-ealamh ; mar siu bithidh do
149
shubhachas ! aguso aa sin, ni 'n fhearg sin a tha nis a" dol a
sios gu sàmhach d t'anam fuaim eagalach !
5. Is an-aoibhinn da san, a ta cosmhuil ri Maob " ann an
suaimhneas o 'oige,'' ler. xlviii. 11. agus nach fhaca riamh
ueul dubh na feirge au crochadh os a cheann. Tha mor-
an ann " air nach 'eil atharrachadh, uime sin, cha'n 'eil
eagal Dè orra," Salm Iv. 19. Chaith iad am beatha ann
an deadh chreidimh, mar a deir iad ris, fad an laitheau
uile ; sin ri ràdh, cha robh riamh comas aca droch iomradh
a chreidsinn mu staid an anama. Tha moran ann a
thainig a dh' ionnsuidh na diadhachd aca gu ro-f hurasda ;
agus mar thainig i gu h-eutrom d' an ionnsuidh, mar
sin falbhaidh i uatha, 'uuair tha'n deuchainn a' teachd.
Am bheil sibh a' smuaineachadh gu'n teich daoine o fheirg
le bruadar maidiun? Xo 'n teich iad o'n fheirg nach
f haca iad ramh g' an ruagadh ?
6. Na biodh iongantas oirbh, ma chi sibh neach ann an
cruaidh-chàs mor mu staid anama, leis am bu ghuà uair eigiu
bhi suilbhir, agus co beag curam mu shlainte, ri aon d'a
choimhearsnaich. An urraiun neach beachd ceart fhaot-
ainn deth fèin, mar ann an staid feirge, agus gun a bhi
air a lot le cràdh, uamhasan agus mor-churam ? 'Nuair
tha cudthrom os ceann neart neach 'na luidh air, agus e
'na aonar, cha'n urrainn e lamh no cos a ghluasad : Ach
'uuair a thig aon 'ga togail dheth, ni e strì gu faotainu
saor uaipe. Ni fuaim tairneanaich feirge focail Dhè, air a
thoirt a steach do'n anam le Spiorad an Tighearn an
dmne gu ciunteach a chumail 'na dhusgadh.
San àite mu dheireadh, Cha'n iongantach fearg a theachd
air eaglaisibh agus air cmuich, agus oiruue auns an tìr
so ; agus gu mothaich na cìochrain agus a' chlann guu
bhreith fathast, a buiUe. Tha chuid is mù do 'n ghinealacli
a ta lathair, fathasd 'uan cloinn feirge. Is tearc iad a tha
teicheadh uaipe, na a' gabhaU rathaid gu bacadh ; ach
tha gach iubhe do dhaoine 'ga cuideachadh air a h-agh-
aidh ! Chuir na h-Iudhaich cul ri Criosd, agus tha'n
clann a' fulang buiUean na leirge ua Sè ceud deug bliadhna
30 chaidh seachad ! gu'n deouaicheadh Dia nach bi an droch
luigheachd a ta air a tabhairt do Chriosd agus d'a shoisg-
eul leis a' ghinealach so, air a leantuinn le feirg air na
linnibh a ta ri teachd.
Feum. (2.) A chum earail. Agus an so, 1. Bheir mi
n3
150
focal aithghearr dhoibh-san a ta fathast ann au staid ueo-
iompaichte. 2. ])h(»ibh-!<an a ta air an tabhairt a raach
aisde. 3. Do gach uile measg a cheile.
1. Dhuibh-sa a ta fatha.st anu an staid neo-iaiupaichte
shcinninn a' clMÌsmoachd ; agus bheirinn rabhadh dhuibh gu
sealltainn ribh fèin, am foadh fatliast a ta earbsa anu ! sibhs'
a' chlann feirge ! na gabliaibh fois ann au staid thruaigh
60 ; acli teichibh a clium losa Criosd, an aou didein.
Deanaibh cabhag agus teichibh d'a ionnsuidh I Tha staid
na feirge 'na h-aite conilmuidh ro theith gu mairsiun innte,
Micah li. 10. " Eiribh agus imichibh, oir cha'n i so 'ur
comhnuidh." 0 pheacaicli ! ani bheil fhios agad c' ait
am bheil thu ? Ara bheil thu faicinn do chunnart ?
Cliaidh ara mallachd a stigh gu t'anam. Is i fearg do
thrusgan. Tiia na neamlia a' fàs ni"s dhuibhe 's ni's duibhe
os do cheann. Tha'n talamh sgìth dhiot. Tha'n slochd
a' fosgladh a beoil air do shou ! agus nara biodh snathain
do bheatha air a ghearradh air an àm so, tha thu gu 'n doch-
as 0 so a mach gu siorruidh. A chuideachd, nam faiceamaid
sibh a' cur cupain do phuiimsein ri 'r beul, uach ruitheamaid
agus nach spìonamaid as 'ur lamhan e. Nam faiceamaid au
tigh r'a theine mu'n cuairt duibh, 'nuair a bha sibh 'nur
trora-chadal a stigii, ruitheamaid d' ur n-ionnsuidh agus
spìonamaid a mach sibh as. Ach, mo thruaighe tha sibh
deich mile uair ann an tuilleadh cunnairt. Gidheadh,
cha'n urraiun sinne tuiUeadh a dheanamh acli 'ur cunuart
innseadh dhuibh ; cuireadh a thabliairt, earail, tagar, agus
guidhe oirbhe, gu'u amhairceadh sibh ribh lein ; ugus bròu
a dheanamh air son 'ur dìth-mothacliaidh agus rag-mhuiu-
ealais, 'nuair uach urraiun siun a thoirt oirbh rabhadh a
ghabliail. Alur biodh dochas air son 'ur leighei.s, bhiodh-
maid 'uur tosd, agus cha phiannadh sinu sibh roimh an ùm.
Ach ged a tha sibh caillte agus ar 'ur dìtheacliadh, tha
dochas ann an Israel do thaobh an ni so. Uime siu,
eighoam ribh.se, anu an ainra au Tighearn, agus aun am
briathraibh an Fhàidh Sech. ìx. 12. " rillibh a chum an
daingnich, o phriosanacha an dochais !" Teichibh gu losa
Criosd, a macli a staid so 'ur na'duir.
Brosnuchadh. 1. Am feadh 'sa tha sibh auns an staid
60, is cigiu duibh seasamh uo tuiteam a reir an lagha, no
coimhcheangal nau oibro. Nan tuigeadh sibh so gu
ccart, rachadh e tro 'ur cridheachan mar mhìltibb uo
151
sLaighdean. B' fhearr do ueacb a bhi 'na thraill do na
Turcaidi, fuidh bhinn a bhi air a chur do shoithichean
ramhach, uo fuidh dhaorsa do na h-Eiphitich, na bhi fuidh
choimhcheangal uan oibre a nis. Bha'n ciune-daoine uile
air an tabhairt fuidhe ann an Adhamh, mar a chuala sinn
roimhe : agus tha thusa, a' d' staid neo-iompaichte, fath-
ast far an d' f hàg Adhamh thu. Is fior, gu bheil coimh-
cheangal eile air a thoirt a stigh ; ach ciod sin duitse,
nach 'eil faihast air do thabhairt d' a ionnsuidh? Is eigin
duit a bhi fuidh aou do 'n dà choimhclieangal siu ; an dara
cuid fuidh 'n lagh, uo fuidh ghràs, Tha 'u uachdranachd
a th' aig do pheacadh os do cheann, a' taisbeanadh gu
soiUeir nach 'eil thu fuidh ghràs ; tha thu uime sin, fuidh
au lagh, Rom. vi. 14. Xa bi smuaiueachadh gu 'n do
chuir Dia a thaobh an ceud choimhcheangal, (Mat. v, 17,
18. ; Gal. iii. 10.) Cha do chuir, " Ardaichidh e an lagh,
agus cuiridh e urrara air," Tha e air a bhriseadh gun
amharus air do thaobhsa ; ach is amaideach a bhi smuaiu-
eachadh, gu bheil thu uime siu air d'thuasgladh uaithe :
Cha'n 'eil, is eigin duit seasamh uo tuiteam leis, gus au
urrainn thu do shaorsa a thaisbeauadh o Dhia ft-in, au Ti
as fear-tagraidh anns a' choimhcheangal siu ; agus so cha'n
urrainn thu dheanamh, a chionn nach 'eil thu aim au Criohd.
A nis, a chum beachd a thoirt duibh au- 'ur truaighe,
anus a' chor so, thugaibh fa'uear na uithe so a leauas ;
(l.) Le so tha sibh air 'ur ceaugal thairis do bhàs, a
thaobh bagraidh a' bhàis anus a' choimhcheangal sin, (jren.
ii. 27. Air do 'u chumha bhi air a bliriseadh, tha sibh
buailteach do 'n pheanas. Mar siu tha e 'gur fùgail fuidh
fheirg. (2.) Cha'u 'eil slaiut air 'ur son luidh'n choimh-
cheangal so, ach air chumha a ta ueo-chomasach dhuibhse
choimhliouadh. Is eigiu do cliearcas Dè dioladh fhaotainn
air son na h-eucoir a riun sibh cheana. Sgrìobh Dia an
fliirinn so ann an litrichean mora fola a Mhic tciu.
Seadh, agus is eigin duibh umhlachd iomlan a thabhaiit
do 'n lagh san àm ri teachd. Mar sin a deir au lagh.
Gal. iii. 12. " Au duiue a ni iad gheibh e beatha annta."
Thig ma ta, 0 plieacaich ! feuch an dean thu fàradh leis
an ruig thu gu righ-chaithir Dhè. Sìn a macli do
ghairdean, agus feuch ma 's urrainn dhuit itealaich air sgiath-
aibh na gaoithe, greira a ghabhail air na ueoil, agus dol a
steach tr oimh ua ueamha faicsinueach sin ! agus an deigh
152
siu gu 'n streap sibh, no gu 'm bris sibh troimh bhallachan
laspeir na caithreach a's airde : Ni thu na nithe sin co luath
's a ruigeas tu neamh ann ad staid nadurra, no fuidh 'u
choirahcheangal so. (3.) Cha'n 'eil maitheanas fuidh 'n
choimhcheangal so. Is e maitheanas sochair a bhuiueas
do choimhcheangal eile, ris nach 'eil guothuch sam bith
agadsa : Gniorah, xiii. 39. " Agus trid-sau a ta gach neach
a chreideas air a shaoradh o na h-uile nithibh o uach 'eil
e 'n comas duibh bhi air bhur saoradh le lagh Mhaois."
Air do shonsa, tha thu aun an lamha tir-fèich au-iochdmhoir,
a bheireas air scornan ort, ag ràdh, " loc dhorah na bheil
agam ort!" agus tilgidh e ann am priosan thu, gu fantumu
an sin gus an ioc thu an fheorliug dheireannach ; mur
bi thu co glic as gu 'ra faigh thu urras aun au àm a
ta comasach air freagradh air son t' uile fhiacha, agus
air saorsa thabhairt dhuit. Is e losa Criosd a mhàin as
urraiun so a dheanamh. Tha thu fantuinu fuidh 'u
choimhcheangal so, agus tha thu tagair trocair : Ach ciod
an steidh air ara bheil thu tagar ? Cha'n 'eil aon gheaUadh
air trocair uo air maitheanas anus a' choimhcheangal sin.
Am bheil thu tagair trocair air sgath trocair ? Thig ceartas
a steach eadar thusa agus trocair ; agus tagraidh e bag-
radh bristidh coimhcheangail Dè, nach f heudar aicheadh.
(4.) Cha'n 'eil aite air son aithreachaisanns a' choimhcheanga]
so, as urrainn còmhnadh a dheauamh ris a' pheacach. Oir
co luath 'sa pheacaicheas tu, tha 'n lagh a' leagail a rahall-
achd ort, a tha mar chudthrom marbh nach urrainn thu
air sheol sam bith a thilgeadh dhiot ; cha 'n urraiun, ged a
bhiodh do cheann 'na uisgeaclìan, agus do shuilibh 'nan
tobraichean deoir, a' gul a là agus a dh' oidhche air sou
do pheacaidh. Is e siu " au ni nach robh au comas do 'n
lagh a dheanamh do bhrìgh gu robh e aurahuuu tre u
fheoil, Rom. viii. 3. A uis tha thu a' d' Esau mi-uaoraha
eile, a reic am beannachd ; agus cha'n 'eil àit aithreachais
ged dh'iarr thu e gu durachdach le deuraibh, am feadh 'sa
ta thu fuidh 'n choimhcheangal sin. (5.) Cha ghabhar
an toil an ùit a' ghniomh fuidli 'n choimhcheangal so ; ni
uach d' riuneadh air son deadh-thoil, ach deadh oibre.
tiia 'm mcarachd air a cheann so a' sgrios moran. Cha'n
'eil iad ann au Criosd, ach thaiad a' seasamh fuidh 'n cheud
choimhcheaugal : agus gidheadh tagraidh iad an t-sochair
so Tha so direach mar gu'u deanadh aou feisd d'a
153
theaghlaoh fèin, agas an deigh dhoibh suidh aig a' bhòrd, gu'n
tigeadh seirbhiseach duine eile a ruith air lalbh o mhaigh-
stir, gu h-an-dàna air aghaidh, agus gu'n suidheadh e
'nam measg : Nach d' thugadh maighstir na feisde aclìmhasn
do 'n choigreach sin, " a charaid, cionnus a thainig thusa
steach an so ?" Agus, a chionn nach buin e do 'n teagh-
lach, àithnidh e dha falbh air ball. Ged a ghablias
maighstir ri deadh-thoil a leinibh fèin air son a' ghnìomh,
am feud seirbhiseach tuarasdail duil a bhi aige ris an t-
sochair sin? (6.) Cha 'n 'eil gnothuch agaibh ri Criosd,
am feadh 'sa tha sibh fuidh 'n choimhcheangal so. Le lagh
Dhè, cha'n urrainn bean a blii posda ri dà fhear aig au
aon àm : 's eigin an dara cuid gu'n dean bàs no litir-
dhealaich an ceud phosadh a sgaoileadh, mu'n urrainn dhi
neach eile a phosadh. Mar sin as eigin duinn a bhi air tùs
marbh do 'n lagh, mu 'n urrainu dhuinn a bhi air ar posadh
ri Criosd, Rom. viii. 4. 'Se 'n lagh an ceud fliear-posda :
Tha losa Criosd, an neach a thogas na mairbh, a' posadh
na bantraich, a bha 'n deigh a cridhe bhriseadh agus a
bhi air a marbhadh leis a' cheud fhear-posda. Ach am
feadh 'sa tha'n t-auam anns an tigh maiUe ris a' cheud
fhear-posda, cha 'n urrainn e dàimli-phosaidh a thagar ri
Criosd ; no sochairean coimhcljeangal-posaidh, anns uach
'eil e fathast air tionnsgnadh. Gal. v. 4. " Cha 'n 'eii
tairbhe sam bith ann an Criosd dhuibhse, a ta air bhur
fireanachadh tre 'n lagh, thuit sibh o ghràs." Is iad sith,
maitheanas, agus an leithide sin do shochairean, sochairean
choimhcheangail nan gràs. Agus cha'n f heud sil.h smuain-
eachadh air a bhi a' seasamh a mach o Chriosd agus o choimh-
cheangal a' phosaidh ris, agus a blii fathast a' tagar nan
sochairean sin ; ui 's mò na dh' f lieudas bean aou duine a bhi
tagar sochair ceangal-posaidh a chaidh a dheanamh eadar
duine eile agus a bhean fein. San ùite mu dhcireadh, Faic
an litir-dliealaich, a thugadhmach ann an cuirtnan neamh,
au aghaidh uan uile a ta fuidli choimhcheangal uan gnìomh,
Gal. iv. 30. Cha bhi mac na banoglaich 'na oighre raaille
ri mac na mna saoire. Coimeas ris a so rauu 24. Cha 'u
fheud oighreachan na feirge a bhi 'nan oighreachan gloire.
ladsan air am bheil cumhachd aig a' cheud choimhcheangal
gu am fogradh a macli à neamh, cha 'n urrainu an dara
coimhcheangal an toirt a steach ann.
CunnuiL Cha 'n 'eil e air an aobhar siu comasach dhuinu
154
a bhi air ar tearnadh. Freagradh, Cha 'n 'eil, f had 'sa tha
sibh anns aa staid sin : Ach, nam b' aill leibh a bhi
mach as a' chor uamhasach sin, greasaibh a mach as an staid
sin. Ma bhios mort-f hear fuidh bhinne bàis, co f had 'sa
bhios e beò an taobh a stigh do 'n rioghachd, ruigidh an
lagh air a bheatha ; ach ma 's urrainn dha teicheadh, agus
faotaiun thar chuautaibh gu rioghachd uachdaran eile, cha'u
urrainn ar lagh-ne ruigheachd air an sin. Is e so bu
mhaith leinn sibhse dheauamh : Teichibh a mach à riogh-
achd an dorchadais, " gu rioghachd Mic a ghràidh-san ; a
mach à uachdranachd an lagha, gu uachdranachd a' ghràis :
an sin cha bhi uile mhallachdan an lagha, no choimhchean-
gail nau gniomh, comasach gu bràth air ruigheachd oirbh.
Brosnuchadh 2. O sibhse chlaun na feirge ! Tha bhur
staid truagh ; oir chaill sibh Dia, agus is call do-labhairt
sin I " Tha sibh as eugmhais Dhia anns an t-saoghal," Eph,
ii. 12. Ciod sara bith adh' f heudas sibh a radh as leibh fèin,
cha 'n urrainn sibh a ràdh gur leibh Dia. Ma dh' amhairc-
eas sinn air au tahnh, theagamh gur urrainn sibh innseadh
dhuinn, gur leibh am fearann, an tigh, no an treud spreidhe
sin. Ach arahairceamaid suas ri neamh, au leat au
Dia, an gràs, agus a' ghlòir sin ? Gu cinnteach, cha'n
'eil cuid no crannchur agad sa' chùis sin. 'Nuair a tha
Nebuchadnesar a' labhairt mu bhailtibh agus mu riogh-
achdaibh, 0 cia mor-chuiseach a ta e labhairt. Babilon
mhor, a thog mise ! mo chumhachd ! mo mhorachd. Ach
tha e 'g innseadh sgeula bochd, 'nuair a tha e labhairt mu
Dhia, ag radh, bliur Dia-sa ! Dan. ii, 47. agns iv. 30.
Mo thruaighe ; a pheacaich, ciod sara bith a th' agad, dh'
iraich Dia uait. Och truaighe an anama a ta guu Dia.
An do chaiU thu Dia! Mu chaiU, (1.) Dh' fhalbh sùbh
agus brìgh gach ni a th' agad anus an t-saoghal ! an duiue
gun Dia, ciod sara bith a th' alge, is aon e a ta falamh,
Mat. XXV. 29. Bheir mi dùbhlan do'n duine neo-iorap-
aichte, teachd gu sasuchadh 'anama, ciod sam bith a ta e
sealbhachadh, a chionu nach e Dia a Dhia-san. Fad uile
laithe a bheatha, tha e 'g itheadh aun an dorcliadas : Anns
na h-uile staid, tha mi-thaitueas uaigneach a' leantuiun a
chridhe mar thanasg. Tha ni eigin a dh' easbhuidh air
au,auara, ged is raaith a dh' fheudta, nach 'eil f hios aige
ciod e, agus mar sin bithidh e gu bràth, gus am pill au
t-anam gu Dia, tobar au t-sòlais. (2.) Cha 'n urrainn thu
155
ni ceart sam bith a dheanamh air do shon fèin, oir dh' imich
Dia uait. " Dhealaich anam uait," ler. vi. 8. cosmhuil ri
cios as an alt, an crocha.dh ris, do nach 'eil duine faighinn
feum, mar a tha 'm focal ann an sin a' ciallachadh, Air
dhuit Dia a chall, chaiU thu tobar gach maith ; agus le
sin, gach uile ghràs, gach uile mhaitheas, agus uile
f heartan tearnaidh a Spioraid. Ciod uime sin is urrainn
thu dheanamh ? Ciod an toradh is urrainn dhuit a thoirt
a mach ni's mò na's urraiun a' gheug a ta air a gearradh
o'n fhreumh ? Eoin xv. 5. " Dh' fhàs thu mi-tharbhach,
(Rom. iii. 13.) mar ni salach breun, a mhàin iomchuidh
air son an otraich. (3.) Thainig am bàs an aird gu t'
uinneagan ; seadh, agns shocruich e air t'aghaidh. Oir tha
Dia, "aig am bhcil beatha 'na dheadh-ghean, (Salm xxx.
5.) air imeachd uait ; agus mar sin dh' imich anam t'an-
ama air falbh ! Nach meall breun an corp 'nuair tha 'n
t-anam air falbh. Ni's breine gu mor na sin, tha t'anam
anns a' chor so. Tha thu marbh am feadh a ta thu beò.
Na h-aicheadh e, do bhrigh gu bheil do chainnt air stad,
gu bheil do shuilean air dunadh, agus gach gluasad spior-
adail annad air sgur. Tha t' fhior-chairdean a tha faic-
inn do staid ri bròn, a chionn gu'n d' imich thu gus an
fhearann thosdach. (4.) Cha'n 'eil fior-charaid agad am
measg uile chreutairean Dhè ; oir a nis air dhuit deadh-
ghean a Mhaighstir a chall, tha'n teaghlach uile air eiridh
a' d' aghaidh ! Tha choguis 'na namhaid dhuit : Cha
labhair am focal gu bràth gu maith umad : Tha luchd-
muinntir Dhè a' gabhail gràin diot co fhad 'sa tha iad a'
faicinn an staid sam bheil thu, (Salm xv. 22.) Tha
fiadh-bheathaiche agus clacha na macharach ann an
coimhcheangal a' t' aghaidh, lob v. 23. ; Hos. ii. 18.
Tha do bhiadh, do dheoch, agus t'eudach a' gearan air
bhi seirbhiseachadh an truagbain a chaiU Dia, agus a ta
'gam mi-ghnathachadh gu eas-onoir a thoirt dha. Tha'n
talamh ag osnaich fodhad ; seadh, tha 'n cruthachadh uile
ag osnaich agus am pein a' saoithreachadh le cheile air do
shon-sa, agus air son do leithid, Rom. viii. 22, Cha bJii
gnothuch sam bith aig neamh riut ; oir, " Cha teid air
chor sam bith a steach innte ni air bith a shalaicheas,"
Taisbean xxi. 27. " Tha mhàin ionad nam marbh air
gluasad shios air do shon," gu do choinneachadh aig do
theachd, Isa, xiv. 9. San àite mu dheireadh, Tha t' ifrinn
153
air toiseachadh cheana. Ciod a ta deanamh ifrinn. ach a
bhi air ar druideadh a mach o kthair Dhe? Imichibh uam
a shluagh malhiichte! A nis dh' iinich sibh o Dhia cheana,
leis a' mhallachd oirbh ! An ni siii ata sibh a' ròghnachadh
a nis, is e a bhios 'na pheanas duibh an deigh so mur pill
sibh. Mar is i staid gràis, staid gloire 'na ceud-thoiseach ;
mar sin is i staid gun ghràs, ifriim 'na ceud-thoiseach ; ni,
ma mhaireas i, a thig gu foirfeachd air a cheann mu dheir-
eadh.
Brosnuchadh 3. Thoir fa'near na comharan uamh-
asach air fearg Dhè ; agus foghnadh iad gu d' dhusgadh
gu teicheadh a mach as an staid so. Thoir fa'near,
l. Mar a thuit i air daoine. Eadhon anns an t-saoghal
so, bha moran air an cur suas mar chomliaran air diogh-
altas Dhe, chum gu gabhadh muinntir eile eagal. Sguab
fearg air falbh mor-chuideachd, a thuit le cheile le laimh
Dhia ann an corruich. Thoir ta'near " mar, nach do
chaomhain an Tighearn an seann saoghal a' toirt a steach na
dìle air an t-saoghal aingidh, agus a' tionndadh caithriche
•Shodoim agus Ghomorah gu luaithre, gu 'n do dhìt e le
leir-sgrios iad, 'gan deanamh 'nara ball-sampuiU dhoibh-san
a bhiodh mi-dhiadhaidh an deigh sin!" 2 Pead. ii. 5, 6.
Ach tha e fathast ni's uamhasaiche bhi srauaineachadh air
a' ghul, a' chaoidh, agus air a' ghiosgan f hiacal sin tha mea.sg
na dream a ta 'n ifrinn a' togail suas an sùilpaa, ach nach
urrainn boinne uisge f haotainn a dh' fhuarachadh an teaijga.
Creid na nithe sin, agus gabh rabhadh leo ; air eagal gu 'n
tig leir-sgrios ort mar rabhadh do mhuinntir eile. 2. Thoir
fa'noar mar a thuit fearg air na h-ainglibh a thuit, aig am
bheil an staid gu h-iomlan gun dochas ! B' iadsan a thug
a' cheud oidheirp air garadh an lagha naoimh a bhriseadh ;
agus chuir Dia suas iad mar chomharan air 'fhearg an
aghaidli a' pheacaidh. Dh' f hag iad aon uair an aite-comh-
nuidh fein, agus cha d' fhuiliug e riamh dhoibh amh-
arc a stigh a rìs air toU an doruis ; ach tha " iad air an
coimhead ann an geimhlibh siorruidh, fuidh dorchadas fa
chomliair breitheanais an là mhoir ! lud. G. " San àite mu
dheireadh, Faic mar a bhuin Dia ann an corruicli r'a Mhac
fòin, a sheas ann au aite pheacach taghta ! Rom. viii. 32,
" Cha do chaomhain Dia a Mhac fein !" Dh' fheudta
bhi an duil gu'm biodh trocair-chaomhnaidh air a taisbean-
adh an so, nara biodh i idir ann. Nam faigheadh neach
157
sam bith an trocair so, is cinnteach gu'm faigheadh a
Mhac fèin i ; ach cha do chaomhain se e. Bha tlachd
an Athar air a dheanamh 'na dhuine dhoilghiosan. Esan,
a's e gliocas Dhè, thoisich e air a bhi fuidh uamh-chrith,
uUamh gu failneachadh air falbh le h-uamhunn mor !
Thug cudthrom na feirge so air braona mora fola shil-
eadh. Le dian-neart an teine so, bha 'chridhe mar cheir
air leaghadh am meadhon a chuim ! Faic an so co geur-
cheart 'sa tha Dia an aghaidh peacaidh. Bha ghrian air
a deanamh dorcha leis an t-sealladh uamhasach so I bha
na creagan air an sgoltadh i na h-uaighean air am fos-
gladh. Bham bàs, mar gu b' ann, le mor-iongantas,
a" leigeadh le 'phriosanaich dol air falbh. Ciod e dìle,
fras do theine agus pronnusc, air Sodomitich, fuaim uamh-
asach an t-saoghail a' leaghadh as, steidh nan neamh agus
na talmhainn a" tuiteam sios a dh' aon uair, aingle air an
tilgeadh sios o na neamha do shlochd gun iochdar ! Ciod
iad sin uile, deiream, ann an coimeas ri so, Dia a fulang,
ag osnaich ! a' bàsachadh air crann-ceusaidh ! Rinn naomh-
achd neo-chriochnach so, a thoirt air peacadh taisbeanadh
'na dhath fèin, eadhon graineil ann an tomhas neo-chrioch-
nach ! Agus an caith daoine am beatha gu socrach, 'nuair a
tha iad buailteach do'n fheirg so !
San àite vm dheireadh, Thoir fa'near, co e 'n Dia ris am
bheil do ghnothuch, cò'n Ti d'am bheil thu buailteach d'a
fheirg. Is Dia neo-chriochnach ann an eolas agus ann
an gliocas e ; air chor as nach urrainn aon do d' pheac-
aidh, ciod air bith co diomhair as a ta iad, a bhi air am
folach uaithe, Gheibh e gu cinnteach a mach gach uile
mheadhon leis am bi fearg air a cur an gniomh, chum
dioladh a cheartais. Tha e do chumhachd neo-chrioch-
nach, agus uime sin is urrainn dha na 's aill leis a dhean-
amh an aghaidh a' pheacaich. Cia trom as eigin do bhuil-
ean na feirge bhi, a ta air an leagail le laimh uile chumh-
achdaich. Is urrainn cumhachd neo-chriochnach am peac-
ach a dheanamh "na phriosanach, eadhon an uair a ta e sa'
bhoile as mò an aghaidh neimh. Is urrainn an cumhachd
sin gach earrann air leth do'n duslach a thabhairt rìs o'n
uaigh, an cur rìs r' a cheile, an t-anam agus an chorp a rìs
a cheangal ri cheile, an cuir nan seasamh an làthair caithir
a bhreitheanais, an greasadh air falbh do'n t-slochd, agus an
cumail suas le aon laimh, tre shiorruidheachd, 'nuair a tha
0
158
iad air an sgiursadh leis an laimh eile ! Tha e neo-
chrìochnaichte an ceartas, agus is eigin da air an aobhar sin
peanas a chur an gniomh : Bhiodh e an aghaidli a nàduir,
fhuLing do'n pheacach dol as o fheirg. Uaithe sin, tha
bhi cur na feirge so an gniomh taitneach dha : oir ged
nach 'eil tlachd aig an Tighearn ann am bàs a' pheac-
aich, mar is e sgrios a chreutair fèin e ; gidheadh tha
e gabhail tlachd 'na chur an gniomh, do bhrigh gur e cur
au gniomh a' cheartais e : " Frasaidh e air ua h-aingidh
ribeachan, teine agus pronnusc, agas doinionn uamhas-
ach !" Thoir fa'near an t-aobhar. " Oir is ionmhuinn
leis an Tighearna cheart ceartas," Sahn xi. G, 7. " Bheir
mi air mo dhian f heirg luidhe orra agus bheir mi dhomh
fein fois!" Esec. v. 13. " Ni mise mar an ceudua gaire
ri'r sgrios-sa !'' Gnath. i. 2G. Fadheoidh, Tha, e beò gu
siorruidh, a ghabhail dìolaidh air son na connspaid. Chi
sinn air an aobhar sin, gur eagalacli an ui tuiteam an
lamliaibh an Dè bheò !
Dùisg uime sin, 0 pheacaich òg ! dùisg o shean pheac
aich! a ta fathast anns an staid san robh thu air do
bhreith. Cha'n ann o Dhia a tha'u tearuinnteachd a ta
thusa gabhail, is e codal a' bhàis a ta ann. Eirich a mach as,
mu'n duin an slochd a bheul ort. Is fior, gu'm feud sibh
uchd-eididh iaruinn a clmr umaibli, bhur n-eudan a
dheanamh 'na umha, agus bliur cridheachan mar an ada-
raant : co as urrainn a leasachadh? Ach brisidh Dia an
aghaidh umha sin, agus bheir e air a' chridho adamaint sin,
mu dheireadh, dol 'na mhìlc bloighdibh. Feudaidh sibh, •
ma's aill leibli, strì a dheanamh gus na nithe sin a chur as
bhur cinn, a chum gu'm feud sibh fathast codal ann an
craicionn slan, ged tha sibh ann an staid feirge ; feudaidh
sibh ruith air falbli gur n-obair leis na saigiidibh saithte
'jmr coguisibli, gu an oibreachadh air falbh ; no gur leap-
aicliean gu'n codal air falbh ; no gu cuideachd, gu su-
gradh, agus gu'n cur air falbh le gaire : Ach bithidh ais-
eirigh eagahic!i aig agartas coguis a ta mar so air a mù-
chadh. Agus tha'n là teachd, anns am bi saiglido na feirgo
saithte cho teaim ann ad anam, as nach bi thu comasach
air an spionadli a mach tre linnibh na siorruidheachd, mur
gabli thu rabhadh ann an àm !
Acli ma tha neach sam bith ag iarraidh teicheadh o'n
fheirg a ta ri tcaclid, agus a chura na crìclie sin ag iarr-
159
aidh eolas fhaotainn air ciod an t-slighe ghabhas iad ;
thairginn dhoibh na comhairlean tearc so, agus tha mi ag
earlachadh agus a' guidhe orra, mar tha gràdh aca d' an
anama fèin, gabhail riu. i. Rachaibh a leth-taobh gu aite
uaigneach àraidh, agus an sin smuaiuichibh air bhur
truaighe. Crcidibh e, agus suidhichibh bhur smuainte
air. Cuireadh gach aon a' cheist ris fèin, Cionuus is
urrainn dhomh mo bheatha chaitheadh anns an staid so ?
Cionnus is urrainn dhomh bàsachadh innte ? Cionnus a dh'
eireas mi rìs, agus a sheasas mi an lathair caithir-breith-
eanais Dhe innte ? 2. Smuainich gu curamach air peac-
adh do naduir, do chridhe, agus do bheatha. Srutli-
aidh beachd caoimhneil rau fheirg o mhoth'achadh
domhain air peacadh. Cha'n 'eil e doilich dhoibhsan a
ta 'gam faicinn fèin ro-pheacach, iad fèin fhaicinn 'nan
oighreachan feirge. 3. Dean dichioll gu Dia fhireanach-
adh anns a' chùis so. Cha dean a bhi gearan air Dia mu
thimchioll an ni so, agus a bhi beucaich mar tharbh
fiadhaich ann an lion, ach do dhaingneachadh ni 's mò
innte. Tha irioslacliadh anama an lathair an Tighearna,
feumail a chum teichidh ; cha reic Dia saorsa, ach bheir e
gu saor i dhoibhsan a chi iad fein gu h-uile neo-airidh air
a dheadh-ghean. Scm ùite mu dhcireadh, Tionndaidhibh
bhur suilean, 0 phriosauaiche an dochas gus an Tighearn
losa Criosd ! agus gabhaibh ris, mar tha e "ga thairgse fein
anns an t-soisgeul. " Cha'n 'eil slainte ann an neach air
bith eile," Gniomh. iv. 12. " Tha Dia 'na theine dian-
loisgeach,'' Eabh. xii. 29. Tha sibh 'nur cloiun feirge mur
seas an t-eadar-Mheadhonair a steach eadar esan agus sibhse,
tha sibh caillte gu brath ! Eabh. ii. 3. 'Nam b' aill leibh
a' bhi tearuinte, thigibh fuidh a sgail. Cha'n urrainu aon
bhoinne do'n fheirg sin tuiteam an sin, oir "tha e saoradh
o'n fheirg a ta ri teachd," 1 Tes. i. 10. Gabh ris anns a'
choimcheangal, anns am bheil e 'ga thairgse fèin duit ;
agus mar siu ni thu, mar a' bhan-traiU, do bheatha shaor-
adh, leis an Fhear a thug buaidh, a phosadh. Cuiridh
f huilsan teine na feirge sin as a ta lasadh a' t' aghaidh. Ann
an trusgan geal f hireantachdsau bithidh tusa tearuinte ; oir
oha'n urrainn doinionn na feirge dol troimh.
II. Bheir mi focal no dha do na naoimh.
Air tiis, Cuimhnichibh, " Anns an àm sin, (san robh sibh
'nur staid nadurra) gu'n robh sibh as eugmhais Chriosd,
160
as eugmliais docbais ; agus gun Dia anns an t-saoghal."
Cuimhnicliibh air an staid san robli sibh roimhe, agus
gabhaibh ath-shealladh do thruaighe na staid sin. Tha
cuig cuimhneachiiin a dh' fheudas mi uaithe sin, a thoirt
do uile cho-chruinneachadh nan naomh, nach 'eil ni 's
mò 'nan cloinn na feirge, ach 'nan oighreachan air Dia,
agus 'nan comh-oighreachan maille ri Criosd, ged tha iad
fathast fuidh aois. (1.) Cuimhnichibh anns an là san do
ghlac an Tighearna sibhse air laimh, nach robli sibh ann
an cor ni b' fhearr na muinntir eile. 0 ciod a ghluais e
gu sibhse ghabhail, 'nuair chaidh e seachad air bhur coimh-
earsnaich ! Fhuair e sibhse 'nur cloinn feirge eadhon
mar chach, ach cha d' fhàg e mar sin sibh. Thainig e
do'n phriosan chumanta, far an robh sibh 'nur luidhe
'nur geimhlibh, eadhon mar chach ; agus o mheasg co'-
chruinneachaidh do luchd droch-bheart, spion e sibhse mach,
dh'àithn e gu'm biodh bhur geimhlicliean air an toirt
dhibh, chuir e maitlieanas 'nur lamhaibh, agus thug e sibh
gu saorsa ghlormhoir chloinne Dhè : 'nuair a dh" fhàg e
muinntir eile ann an cuibhrichean an diabhuil ! (2.)
A ghluasad gu gradh a thabhairt duibli, anns an la san do
nochd se e lèin air thùs, chum bhur saoradh. Bha sibh
'nur cloinn feirge, eadhon mar chach ; iomchuidh air son
ifrinn, agus gu h-uile neo-iomchuidh air son neimh :
Gidheadh, thug an Righ d'a luchairt sibh ! thug Mac an
Righ a ghradh dhuibh, do chiontaich fuidh bhinn dìtidh,
agus ghabh e steach sibh ann an ceangal posaidh ris fein,
air an là sam feudadh sibh a bhi air bhur tabhairt amach
chum a chrochaidh ! " Seadh, Athair, do bhrìgh gu"m b'
ann mar sin a bha do dheadh thoilsa!" Mata si. 26. (3.)
Cuimhnichibh gu'n robh sibh na b' iomchuidh a bhi air 'ur
gràineachadh no bhi air 'ur gràdhachadh anns an là sin.
Biodh iongantas oirbh, 'nuair a chunnaic e sibh 'nur fuil,
nach 'd amhairc e oirbh le grain, agus nach deachaidh e
seachad oirbh ! Biodh iongantas oirbh gu'm biodh a leithid
sin do àm, gu brath 'na àm graidh ! Esec. svi. 8. (4.)
Cuimhnichibli gu bheil sibh air 'ur sgeadachadh le iteagan
coingheill. Is i a sgeimh-san a ta air a cur oirbh, rann 14.
B'esan a thug dhibh bhur n-eudach-priosain, agus a sgeud-
aich sibh le trusgain fircantachd, le culaidhibhslainte ! Trusg-
ain leis a' blieil sibh air bhur n-eudachadh mar na hligheau
nach 'eil a saoithreachadh, na a' snìomh. Thug e na
161
ouibbrichean o bbur gairdeinibb, an cord o bbur muineil ;
chuir e sibb 'na leitbid do dheise as gu feudadh sibh a bbi
iomchuidb air luchairt neimh, eadhon a dh' itheadb aig bord
an Righ. (5.) Cuimhnicbibh bbur locbdan an diugh ;
mar rinn buidealair Pharaoh, a dhi-chuimhnich loseph.
Cuimhnicbibh mar a dhi-cbuimbnicb sibhse, agus cia co
neo-chaoirahueil 'sa bbuin sibb ris-san, a chuimhnicb oirbhse
'nur staid iosal. An e so bbur caoimbneas do bhur caraid ?
Ann an là bhur fuasglaidh, an do smuainicb sibb gu'm b'
urrainn sibh mar so esau a chuideacbadb, neacb as e bhur
Tighearna ?
San dara àite, biodh truas agaibh ri cloinn na feirge,
an saoghal 'na luidhe san olc. An urrainn sibb a bhi neo-
churamach mu'n staidsan, sibhse bba aon uair anns a"
ohor cbeudna ? Fhuair sibh gu tìr gun ambarus, ach tha
bhur companaicb fathast ann an cunnart a bhi air an
sgrios ; agus uach dean sibb na h-uile comhnadh riu chum
an sacradh ? Mar a ta iadsan, bha sibhse uair eigin ;
feudaidh _so truacantachd a tharruing uaibb, agus a tboirt
oirbh gach uile mhcadlion a gbnathachadh chum an leigh-
eas. Faic Tit. iii. 1, 2, 3.
San treas àife, Biodb iongantas oirbh ris a' gbradh sin
gun choimeas, a thug a macb sibh à staid na feirge ! Bba
gradh Cbriosd 'ua ghradh guiomhach ; gbradbaich e t'anam
o sblochd na truaillidheachd ! Cha b' obair f hurasda
beatha pbeacaich dhìte a cheannach ; ach thug e bhea-
tha fèin air son do bbeatha-sa. Thug e 'fhuil luach-
mhor a mhucbadh lasair na feirge sin, a loisgeadh suas
thu. Gheibh daoine an sealladh a's fearr do na reulta
0 iochdar sluichd dhomhain : o sblochd so na truaighe gus
an robh tbu air do thilgeadh leis a' cheud Adbamh, feud-
aidh tu an sealladh as fearr f baotainn do Ghrian na fireant-
achd, 'na lan-mheud. Is esau an dara Adhamh, a thug a
mach thu as an t-slocbd uambuinn, agus a clàbar làthaich.
Cia leatban a bha sgiort a' gbraidh sin, a chomhdaich
aireamh co mor do pheacanna. Feuch fhad, a ruigh-
eachd "o shiorruidheachd gu siorruidheachd," Salm cii. 17.
A dhoimhne, a' dol co iosal as gu d' shaoradh " o'n t-slochd
a's iocbdaraiche," Salm Ixxxvi. 13. Airde, ann ad thogail
suas "gu suidhe ann an ionadaibb neamhaidh !' Eph. ii. 6.
Sa' cheathramh àite, Bitbibh iriosal, giulainibh siuil
iosal, imicbibh gu foil uile bbliadhnachan bhur bbeatba.
03
162
Na bithibh uaibhreach as bhur tiodhlacan, bhur gràsan,
sochairean, no as na nithe gus an d'rainig sibh ; ach cuimh-
uichibh gu'n robh sibh 'nur cloinn feirge, eadhon mar
chach. Tha pheucag ag imeachd gu mall a' leagadh
sios 'iteagan lannaireach, an uair a ta e 'g amharc air
a chasan dubha. Seallaibhse ri slochd na h-uamha, o'n
do chladhaicheadh sibh, agus gluaisibh gu h-iriosal, mar
a bhuineas do luehd-feiche saor-ghrais.
San àite mu dheireadh, Bithibh gu h-iomlan air son bhur
Tighearna. Tha e mar fhiachaibh air na h-uile mnaoi a
bhi dleasdanach d'a fear ; ach tha ise fo cheangal dub-
ailte a thugadh o phriosan no o'n otrach. Mu shaor bhur
Tighearna sibhse o fheirg, bu clioir dhuibh air son a'
cheart aobhar sin, a bhi gu h-uile air a shonsan ; a bhi
'g oibreachadh air a shon, a bhi fulang air a shon, agus a
bhi deanamh ciod air bith a ghairmeas e sibh gu dheanamh.
Cha'n 'eil aobhar aig na naoimh a bhi gearan, mu'n crann-
chur anns an t-saoghal, ciod sam bith mar bhitheas e.
'S maith a dh'fheudas iad au crann-ceusaidh a ghiulan air
a shonsan, leis an robh am maHachd air a thabhairt air
falbh uapasan. Is maith a dh'fheudas iad feirg dhaoine
a ghiulan, 'na aobhar-san, a shaor iadsan o f heirg Dhe !
agus dol gu misneachail do theine air a shousan, leis am
bheil teine ifrinn air a mhuchadh air an sonsan. Bha t'anara
agus do chorp, agus gach ni bha agad san t-saoghal, uair-
eigin fo f heirg ; thu e air falbh an fhearg sin : Nach
bi na nithe sin uile chum a sheirbhis ? Is ann air son losa
Criosd, nach 'eil t'anam air a chlaoidh le fearg Dh6 ; agus
nach bi e air an aobhar sin, 'na theampull d'a Spiorad ?
Is ann air a shonsan a mhàin, nach 'eil do chridhe
air a lionadh le h-uamhunn agus eu-dochas ! Cò dha,
air an aobhar sin, d'am bu cnoir dha bhi air a thoirt suas,
ach dhasan 'na aonar ? Is ann a mhàiu air sou losa
Criosd, nach 'eil do shùilean air an dalladh le deatach an
t-sluichd, do lamhan air an cuibhreachadh le geimhlibh,
dorchadais, do theanga a' losgadh anu an teine ifrinn, agus
do chasan a' seasamh anns an loch a ta losgadh le teine
agus pronnusc. Agus nach bi na sùilean sin air an gnath-
achadh air a shon, na lamhan sin ag oibreachadh air a shon,
an teanga sin a' labhairt air a shou, agus na casan sin a'
ruidh gu luath air a ghnothuchibh-se. Dhasan a ta
'■reidsin gu'n robh e 'na leanabh feirge, eadhou mar chach.
163
ach a ta nis air a shaoradh leis an losa bheannaichte, cha
bhi ni saiu bith tuiUeadh is mor, r'a dheanamh no r'a
fhulaiig air son Fhear-saoraidh, 'nuair a bhios gairm shoiUeir
aige gu dheanamh.
III. Gu co-dhunadh, le focal do gach uile : Na
smuainicheadh neach sam bith gu suarach mu'n pheacadh,
a ta fàgail a' pheacaich buailteach do fheirg Dhè. Na
biodh peacadh 'ur nàduir, a cheangail cuing feirge Dhè
co moch mu'r muineil, ua ni beag 'nur suilibh. Biodh
eagal an Tighearn oirbh, do bhrìg-h 'fheirge uamhasaich.
Criothnaichibh ri smuaineachadh air peacadh, an ni
ris am bheil Dia 'na leithid do f hearg-theinntich. Amh-
aircibh air 'f heirg, agus biodh eagal oirbh, agus na peac-
aichibh. Am bheil sibh a' saoilsinn gur h-ann tha so
gu'r tarruing gu eagal trailleil ? Nam biodh e mar
sin, b'f hearr do neach a bhi 'na thràiU do Dhia le cridhe
ball-chritheach, no bhi 'na shaor dhuine do'n diabhul, le
coguis loisgte agus cridhe Adameint : Ach cha'n 'eil a'
chùis mar sin ; feudaidh sibh a ghradhachadh, agus mar
so eagal a bhi oirbh mar an ceudna. Seadli, bu choir
dhuibh e bhi oirbh, ged bu naoimh sibh do'n inbhe
a's airde. Faic Salm cxix. Mat. x. 28. Luc. sii. 5.
Eabh. xii. 28, 29. Ge do chaidh sibh thar doimhne mhor
na feirge, air dhuibh a bhi ann an losa Criosd, gidheadh
is reusauta gu'n criothnaicheadh bhur cridheachan, 'nuair
a dh' amhairceas sibh air bhur n-ais orra. Tha bhur
peacadh fathast a' toiUtinn feirge, eadhon mar pheacanna
chaich : agus b' uamhasach a bhi ann an amhuinn theine,
ged bha sinne le miorbliuil air 'ur dion uaipe air a leithid do
dhoigh as nach b' urrainn dhi dochann a dheanamh dhuinn.
CEANN IIL
NEO-CHOMAS AN DUINE GU H-IOMLAN AIR E
FEIN A LEIGHEAS.
Oir air dhiiinne hhi fathast gun neart, an àm iomchuidh bhàsaick
Criosd air son nan daoine neo-dhiadhaidh. — RoM. v. 6.
Cha'n urrainn neach air bith teachd «' m' ionnsuidhse, mur tarruing
an t-Athair a chuir uaith niise e. — EoiN vi. 44.
Fhuair sinn a nis sealladh do thruaiUidheachd iomlan
naduir an duine, agus do'n chudthrom feirge sin a ta 'na
164
luidhe air, do dhoimhne na truaigbe sin gus am bheil e air
tuiteam sios, 'na staid naduir : Ach tha aon earrann d'a
thruaighe d' an coir dhuinn aire shonraichte thabhairt,
eadhon, a neo-chomas gu h-iomlan air e fein a leigheas ; tha
eohis air an ni so feumail, air son a' plieacaich gu h-iora-
chuidh irioslachaidh. Is e ua tha rùn orm an so, a mhain
beagan do nithe a nochdadh, a thabhairt mothachaidh do'n
duine neo-iompaiclite air a neo-chomas, a chum gu faic e
feum àraidh air Criosd, agus air cumhachd a ghrais.
Mar nach urrainn duine a ta air tuiteam uun au slochd,
e fèin a chuideachadh a mach as, ach air aon do dhà rath-
ad ; an dara cuid, le e fein a dheanamh an iomlain, no a
chuid eile, le greim a ghabhail, agus le feum a dheanamh do
chomhnadh a ta air a thairgse dha le muinntir eile : Mar siu,
cha'n 'eil sinn gu bhi saoilsinn gur urrainn duine neo-iomp-
aichte e fein a chuideachadh a mach as an staid sin, ach
ann an rathad an lagha, no coimhcheaugal nan oibre, le
e fèin a dheanamh an ioralain, as eugmhais Chriosd ; no
ann au rathad au t-soisgeil, no choirahcheangal nan gras, le
feum a dheanamh d'a neart feiu gu greim a ghabhail, agus
gu feum a dheanamh do'n chorahnadh a ta air a thairgse
dha le Slanuigliear. Ach, mo thruaighe, tha'n duine neo-
iompaichte marbli anns an t-slochd, agus cha'u urrainn dha
e fein a chuideachadh air aou do na rathadibh sin : Cha'n ur-
raiun dha dheanamh air a' chcud rathad ; oir tha'n ceud
bhonn-teagaisgag innseadhdhuinn, 'nuair thainig arSlanuigh-
ear gu'r comhnadh, gun rohh sinn gun ncart, neo-chomasach
air sinn feiu a leigheas. Bha sinu neo-dhiadhaidh ; uime
sin fuidh uallach do chionta agus do f lieirg : Gidheadh
gun neart ; neo-chomasach air seasamh fuidhpe, agus neo-
chomasach air a tilgeadh dhinn, no faotainn uaipe. Air
chor as gu 'm biodh an cinne-daoiue uile gu cinnteach air
an sgrios, mur basaicheadh Criosd air son nan daoine neo-
dhiadhaidh, agus mur d' thugadh e cobhair d' an ionn-
suidhsan nach b'urrainn gu brath iad feiu a leigheas. Ach
'nuair tlia Criosd a' teachd agus a' tairgse comhnadh do
pheacaich, an urrainn iad gabhail ris ; an urrainn iad feum
a dheanamh do chuideachadh 'nuair tha e teachd g' an
hiimh ? Cha'nurrainn ; Tha'n darabonn-teagaisgaginnseadh
dhuinn nach urrainu i;id a dheanamh : " Cha'n urrainn neach
air bith teachd a m' ioimsuidhse, (siu ri radh) creidsinn
annamsa, (Eoin vi. 44.) mur tarruing an t-Athair e." Is
165
tarruing so a neartaicheas iad gu teachd, eadhon iadsan,
nach tigeadh gus an àm sin ; agus air an aobhar, sin, nach
b' urrainn iad fèin a chuideachadh, le feum a dheanamh
do'n chuideachadh a bh' air a thairgse dhoibh. Is tarruing
i a ta do ghnath eifeachdach ; oir clia'n ni as lugha i na
bhi 'g eisdeachd agus a' foghhim o'n Athair : ni ge b'e ta
'na fhear comhpairt dhi, thig e dh'ionnsuidh Chriosd,
rann 25. Air an aobhar sin, cha tarruing i a ta sruthadh
0 bhuaidh argumeid air inntinn neach a dh'fheudas a bhi ;
seadh, agus a ta do ghnath, neo-eifeachdach ; ach is tarruing
i a ta le treun-neart, Eph. i. 19. ro-fheumail dhoibhsan aig
nach 'eil neart annta fèin, gu teachd a ghabhail greim do'n
chuideachadh a ta air a thairgse.
Eisd air an aobhar sin, 0 dhuine neo-iompaichte ! agus
bi lan chinnteach as, mar tha thu ann an staid ro thruagh
do thaobh naduir ; mar sin gu bheil thu neo-chomasach air
thu fèin a leigheas air sheol sam bith. Tha thu millte ;
agus ciod an rathad a ghabhas tu gu thu ftin a leigheas !
Cò do 'n dà rathad so a roghnaicheas tu? Am feuch thuris
leat fein, no an dean thu fenm do chorahnadh 'ì Am feuch
thu ri rathad nan oibre, no ri rathad an t-soisgeil ? Tha
fios agam gu ro mhaith, nach feuch thu ri rathad an t-
soisgeil, gus aon uair am faic thu gu bheil an leigheas neo-
chomasach, ann an rathad an lagha : Air an aobhar sin
toisichidh sinn, far am bheil nàdur truaillidh a teagasg do
dhaoine toiseachadh, eadhon, aig rathad lagh nan oibre.
1. A pheacaich, ghuidhinn ort, gu'n creideadh tu, nach
dean t' oibreachadh an gnothuch. Oibrich, agus dean na's
urrainn dhuit, cha bhi thu comasach gu brath air thu fèin
oibreachadh a mach à staid na truaiUidheachd agus na feirge
so. Is eigin duit Criosd a bhi agad, no bithidh tu air do
sgrios gu siorruidh. Is e mhàin Criosd annadsa is urrainn
bhi na dhochas na gloire. Ach ma's eigin duit deuchuinn
a dheanamh air ; an sin as eigin dhomh a leigeadh f haicinn
duit 0 fhocal neo-chaochlaideach an De bheò, dà ni is eigin
duit a dheanamh air do shon fein : Agus ma's urrainn dhuit
an deanamh ; is eigin aideachadh, gu bheil thu comasach
air thu fèin a leigheas ; ach, mur urrainn, an sin cha'n 'eil
thu comasach air ni sam bith a dheanamh air an rathad so
air son do leigheis.
Air tùs, " Ma's aiU leat dol a steach chum na beatha,
coimhid na h-aitheanta," Mat. xix. 17. Is e sin ri radh, ma's
166
àill leat, le deanadas, dol a steacli chum na beatlia, au sia
coimbid gìi coimblionta na deicb àitbeanta. Oir is e crioch
nam briatbra, uabliar cridbe an duine tboirt a nuas ;
agus a nochdadh dha ara feum mor a ta aige air Slanuigb-
ear, o a neo-cbomas air an lagh a cboimhead. Tha'm
freagradb air a thabbairt co-fhreagarach do'n earaih
Tbug ar Tigbcaru achmhasau da air son a mbiodail, " A
mhaigbstir mhaith," rann 16. ag innseadh dha, " Nach 'eil
aon neach maith, ach a h-aon, eadbon Dia," ranu 17.
Mar gun abrudh e, tha tbu'm barail gu bheil thu fèin
a' d' dhuine raaith, agus mise a'm' dbuine maith eile : Ach,
far am bbeil iomradb air maitheas, feudaidb aingle agus
daoine sgail a chur air an aghaidhean an lathair au Dia
mhaith. Agus, do thaobh a cheiste, anns am bheil e
taisbeanadb aomadb gus an lagb, cba'n 'eil Criosd a' toirt
freagradh dha, ag radb, Creid agus bitbidb tu air do
thearnadb ; cha bbiodh sin co iomchuidb, ann an cor
aon a shaoil gu'm b'urrainn dha deanamh gu maith gu leoir
air a shon fein, nam b'e 's gu'ra b'aitbne dba ciod na uithe
maith bu cboir dba dbeanarah : Ach freagarach do'n glme
iuntinn san robh an duine, dh'iarr e air na b-àitbeanta a
choimbead ; coimhid iad gu mìn, agus gu diongalta,
cosmbuil riusan a ta faire air luchd droch-ghniomh anu
am priosan, air eagal gu teid a h-aon diubb as, agus
gu'n teid am beatba air son am beatha-san. Faic air an
aobbar sin, 0 dhuiue nco-iompaicbte ! ciod as urrainn
tbu dbeanamh auns a' cbuis so ? Oir, ma's aill leat tbu
fein a tbearnadb air an doigh so, is eigin duit àitbeanta
Dhè a choimhead gu foirfidb. Agus, (1.) Is eigin do
t'umhlachd a bhi iomlan do thaobh guè an naduu- o'm bheil
i 'g eirigb. 'Se sin, is eigiu do t'anara, an tobar o'ra bhcil do
ghniomhara, a' sruthadh, a bhi fior-ghlan agus gu b-iomlan
as eugmbais peacaidh. Oir tha'n lagh ag agradh gach dleas-
nas a bhi iomlau ; cha'n aun a rabaiu anu au gniomh, ach
ann an nadur agus mar sin tba e dìtcadh peacaidh gin ; neo-
ghloiuo naduir, co maith as ueo-gbloine ghniorabara. A nis,
ina's urrainu tlra so a tboirt gu crìcb ; bithidli tu comasach
air ccist siu Sholaimh a f hreagairt ann an rathad nach robh
a h-aon do cbloinn Adhaimb riamh comasach air a freagairt,
Guath-f lioc. XX. 9. " Cò a dh' f beudas a radh, Ghlan mi mo
chridlie ? Ach mur urraiun tbu sin a dbeanamh, tha
eadhou easbhuidb na b-iomlaineachd so "na pheacadh ;
167
agus mar sin 'g ad fhàgail fosgailte do'n mhallachd, agus
'gad ghearradh as o bheatha. Seadh, tha e deanamh, t'
uile ghniomhara, ehdhon do ghniomhara is fearr peacach :
" Oir co a bheir ghm à neo-ghlan ?'' lob xìv. 4. Agus am
bheil thus a am barail, gur urrainn thu le peacadh thu fèin a
chuideachadh o pheacadh agus truaighe ?
2, 'S eigin do t'umhlachd a bhi mar an ceudna iomlan
anns gach earrann dhi : S' eigin di a blù co leathan ri
uile lagh Dhe. Ma "bhios tu dh' uireasbhuidh aon ni, tha
thu caillte ! Oir tha'n lagh a' bagradh a mhallachd airsan
nach buanaich anns na h-uile nithibh a ta sgrìobhta ann !
Gal. iii. 10. 'S eigin duit umhlachd o'n taobh a stigh agus
o'n taobh a mach. a thoirt do'n lagh uile ; na h-àitheanta
uile a choimhead, ann an cridhe agus beatha. Ma bhriseas
tu aon air bith dhiubh, ni sin do sgrios cinnteach. Druid
idh smuain dhiomhain no focal faoin a suas thu fuidh'n
mhallachd !
3. Is eigia di bhi iomlan a thaobh tomhais ; mar
bha umhlachd Adhaimh, f hai 'sa mhair e 'na neo-chiont-
achd. So tha'n lagh ag iarraidh, agus cha ghabh e ri ni
as lugha, Mat. xxi. 37. " Gradhaichidh tu an Tighearn
do Dhia le d' uile chridhe, agus le d' uile auam, agus le
d' uil' inntinn." Ma bhios aon cheum do'n ghradh siu a ta
air iarraidh leis an lagh, air chall ; mur bi gach earrann do
t' umhlachd co-shìnte ris an airde as mò a ta air aithneadh ;
tlia 'n ni sin anns am bheil thu gearr 'na bhriseadh air an
lagh, agus mar sin tha e fathasd 'gad f hàgail fuidh 'n mhall-
achd. Feudaidh neach nrrad do shoithiche uisge thabh-
airt a dh'ionnsuidh tighe ri theine, 's is urrainn dha
ghiulan ; agus gidheadh feudaidh e bhi air a losgadh, agus
bithidh e air a losgadh, mur toir e urrad leis as a
mhuchas an teine. Eadhon mar sin, ged a dheanadh
tusa na's urrainn dhuit, ann an coimhead nan àitheanta ;
raa dh' fhailnicheas tu anns an tomhas is lugha' do'n
umhlachd a tha'n lagh ag iarraidh, tha thu gu cinnteach
air do sgrios gu brath ; mur gabh thu greim do Chriosd,
a' cur cul ri t'fhireantachd fèin, mar luideig shalaich.
Faic Rom. x. 5., Gal. iii. 10.
San àite mu dheireadh, Is eigin di a bhi buan-mhairean-
nach, mar bha umhlachd an duine Criosd ; a rinn do ghnath
na nithe a bha taitneach leis an Athair : Oir is iad
briathra an lagha, " Is malluichte esan nach buan^ich anns
na h-uile nithibh a ta sgriobhta anns an lagh, chum
168
an deanamh." Uaith so, god bha umhlaclid Adhaimh, car
aimsir, uile iomlan ; gidheadh a chionn mu dheireadh gu'n
do thuislich e ann au aon phuinc, eadhon, ann an ithe don
mheas thoirmisgte, thuit e fuidh mhallachd an lagha. Ged
a bhitheadh duine 'sa iochdarau dleasdanach d'a righ, gu
deireadh a hiithean, agus an sin gu'n eireadh e an ceaunairc
'na aghaidh ; is €Ìgiu da basacliadh air son a cheannairc,
Eadhon mar sin, ged a chaitheadh tusa uile laithean do
bheatha, ann an umhlachd iomlan do lagh Dhe ; agus a
mhain aig uair do bhais, gu'n tugadh tu àite do aon smuain
dhiomhain, no gu'n labhradh tu aon fhocal faoin, dhubhadh
am focal faoin, no an smuain dhiomhain sin a mach t' uile
roimh-fhireantachd, agus sgriosadh iad thu ; sin ri radh,
anns an ratliad so 's am bheil thu ag iarraidh thu fein a
leigheas. A nis, is i a leithid so a dh' umhlachd as eigin
duit a choimhlionadh, nam b' aill leat thu fèin a shaoradh
ann an rathad au lagha. Acli ge do bheireadh tu umhlachd
mar so, tha'n lagh 'g ad bhualadh a sios fuidh fheirg, gus
am bi iarrtus eile air a riarachadh, eadhou,
San dara àite, 'S eigin duit na tha dh'fhiacha ort
iocadh. Cha'n fheudar àicheadh nach 'eil thu a' d' pheac-
ach ; agus ciod air bith a bhitheas tu sau ùm ri teachd, is
èigin do cheartas a bhi air a riarachadh air son do pheacaidh,
a chuireadh a cheana an gniomh. 'S èigin do dh' ouoir an
lagha bhi air a cumail suas, le thu bhi fulaug ua feirge
chaidh a bhagradli. Theagamh, gu'n d' atharruich thusa
do chaithe-beatha, no gu bheil a rùn ort sin a dheanamh a
nis, agus gu tòiseachadh air aitheauta Dhe a choimhead ;
ach ciod a rinn thu, no ciod a ni thu ris na sean fhiacha ?
Tha tumhlachd do Dhia, ge do bhiodh i iomlan, 'na fiach
a bhuineas dasan, air son an am sam bheil, i air a coimhlion-
adh ; agus cha mhù is urrainn dhi riarachadh air son peac-
aidh a rinneadh cheana, na's urrainn tuathanach a mhaigh-
stir a riaracliadh le mall na bliadhna a ta làthair a dhiol-
adh air son nara bliadhnacha chaidh seachad. An urrainn
dioladh feiche ùr, duine shaoradh o shean chunntais ?
Cha'n urrainn, na meallaibh sibh fein ; gheibh sibh na
cunntais sin air au tasgaidh suas aig Dia, "agus air an
soulachadh am measg 'ionmhasan," Dcut. sxxii. 34. Js
eigin air an aobhar sin, gu'n giùlain thu an fliearg sin d'
am bheil thu buailteach le d' pheacadh, a reir an lagha ; no
is eigin duit aideachadh uach 'eil thu comasach air giul-
169
an, agus air an aobhar sin feum chuir air an urras 'an
Tighearn losa Criosd. Feoraicheam a nis dhiot, am bheil
thu comasach air ceartas Dè a riarachadh ? An urrainn
thu t' fhiacha fèin iocadh ? 'S cinnteach nach urrainn, oir
do bhrìgh gur Dia neo-chriochnach d' an d' thug thu oil-
bheum, is eigin, air do'n pheanas bhi freagarach ri nadur
an oilbheim, gu'm bi e neo-chriochuach. Ach is ann mar
sin a tha e, cha'n urrainn do d' pheanas no do d'fhulangais
air son peacaidh, a bhi neo-chriochnach ann an luach, do
bhrìgh gur creutair criochnaichte thu ; uime sin is eigin
doibh buanachadh no mairsinn gu siorruidh. Agus mar sin,
cha'n 'eil ann ad fhulangais gu leir san t-saoghal so, ach
earlais air na 's eigin duit fhulang anns an t-saoghal ri
teachd ! A nis a pheacaich, ma's urrainn thu na h-agartais
sin uile fhreagradh, feudaidh tu thu fein a leigheas an
rathad an lagha ; ach nach 'eil tliu fèin-fhiosrach air do
neo-chomas air aon do na hithibh siu a dheanamh, ni's mù
gu mor air an iomlau a dheanamh? Gidheadh, mur dean
thu 'n t-iomlan, clia dean thu ni sam bith. Tionndaidh
uime sin, a dh' ionnsuidh aon rathad caithe-beatha a's aill
leat, tha thu fathast ann an staid feirge. Meudaich t' umh-
lachd gus a' cheum as airde as urrainn dhuit ; fuiling na
leagas Dia ort ; seadh, meudaich an eallach, ma's aill leat,
agus siubhail fuidh 'n iomlan, gun a mhi-fhoighidin is
lugha ; gidheadh cha riaraich sa uile agartais an lagha ;
agus uime sin, tha thu fathast a' d' chreutair caillte. Och
a pheacaich ! ciod a tlia thu deanamh, 'nuair a ta thu
strì ri thu fèin a chuideachadh ; ach nadi 'eil thu gabh-
ail losa Criosd, agus ga d' dhlùth-cheangal fèin ris ? Tha
thu a' saoìthreachadh anns au teine, ga d' sgìtheachadh
fèin air son fior-dhiomhanas : a' saoithreachadh gu dol do
neamh tre 'n dorus a ghlais peacaidh Adhaimh, air chor
as nach urrainn e fèin, no a h-aon d' a shliochd caiUte dol
gu brath a steach troimhe. Nach 'eil thu faicinn claidh-
eamh lasarach a' cheartais 'g ad chumail air falbh o chraoibh
na beatha? Nach 'eil thu cluinntinn an lagha cur an
ceill mallachd ort, air son gach ni tha thu deanamh, eadhon
air son t' umhlachd, t' urnuighean, do dheoir agus t'ath-
leasachadh-beatha, do bhrìgh air dhuit a bhi fuidh uach-
dranachd an lagha, nach 'eil t'oibre is fearr co maith 'sa
tha e ag iarraidh iad a bhi, fuidh pheia a' mhallachd?
Creidibh e dhaoine, mu chaitheas sibh bhur beatha, agus
P
170
ma bliasaicheas sibh a mach à Criosd, gun a bhi da rireadh
air bhur dlùth-cheangal risan mar an dara Adliamh an
Spiorad tha tabhairt beatha, agus mur tig sibh fuidh
dhion f hola-san a reiticheas : ged a dheanadh sibh a chuid
as f haide as urraiun duine sam bith air thalamh a dhean-
amh, ann an àitheanta Dhè a choimhead, nach faic sibh gu
bràth aghaidh Dhe ann an sìth. Ged a ghabhadh sibh o'n
àm so cead gu siorruidh a dh' aoibhneas an t-saoghail so,
agus d' a uile ghnothuiche ; agus ged nach biodh sibh o'n
àm so mach a' deanamh ni sam bitli ach a' saoithreachadh
mu shlainte bhur n-anama : ge do rachadh sibh do
fhasach eigin, san tigeadh sibh beo air feur na mach-
rach, sam biodh sibh 'nur companaich do na dragonaibb
agus do na cumhachagaibh : Ged rachadh sibh a thaoibh
gu slochd eigin dhorcha do'n tahxmh, agus ged ghuileadh
sibh an sin air son bhur peacaidh, gus an caitheadh sibh
'ur sùilean, seadh, gus an sileadh sibh a macli uile bhrigh
bhur cuirp ; ged dh' aidicheadli sibli le 'r teanga, gus au
leauadh i ri 'r giall ; ged dheanadh sibh urnuigh gus am
fasadh bhur gluinean cruaidh mar adhaircean ; ged thrasgadh
sibh gus am biodh bhur cuirp mar clinamlia gun fheoil ;
agus, an deigh so uile, a thoirt ga blii air a losgadh !
Chaidh am focal a raach o bheul an Tigbearn anu am
fireantachd, agus cha'n urrainn dha piUeadh air ais, bhiodh
sibh air bliur sgrios gu brath an deigh so uile, do bhrìgh
iiach 'eil sibh ann an Criosd. Eoin xiv. G. " Cha tig aon
neach chum an Athar ach tromhan-sa." Gniomh. iv. 12.
"Cha'n 'cil slainte ann an neach air bith eile." Marc. xvi.
IG. " Ge b' e nach creid, dìtear e."
CunniiU, Ach tha Dia 'na Dhia trocaireach, agus tha
fios aige nach urrainn siune uile iarrtuis a f hreagradh ; tha
dochas againn, air an aobhar siu, a bhi air ar tearnadh, ma
ni sinn co maith 's as urrainn dhuinn, agus ma choimhideas
sinn na h-aitheanta co maith 's a dh' fheudas sinn.
Freagradh, 1. Ged tha thu comasach air moran do nith-
ibh a dlieanarnh, cha'n 'cil thu comasach air aon ni a dheaii-
amh gu ceart : Clia'n urrainn thu ni sam bith a dheanarah
taitneach do Dhia, air dhuit a bhi mach a Criosd, Eoin xv.
5. "As m' eugmhais-so cha 'u urrainn sibh aon ni a dhean-
amh. Cha 'n urrainn duino nco-imadhaichte, mar a tha
thusa, ni sam bith a dheanamh ach peacadh ; mar a
dhearbh sinn cbeaua. Tha do ghniomhara a's fearr 'nam
171
peacadh, agus tha iad mar sin a' meudachadh t'fhiacha
do cheartas : Cionnus ma ta a dh'fheudar a smuaineach-
adh gun lughdaicheadh siad iad ? 2. Ged thairgeadh Dia
daoine shabhaladh air chumha gu 'n deanadh iad gach
ni a b' urrainn dhoibh, ann an umhlachd d' a aitheantaibh ;
tha deadh aobhar againn a smuaineachadh, nach biodh
iadsan a rachadh a dh'ionnsuidh an rathaid sin, gu bràth
air an tearnadh : Oir, c' ait am bheil an duine ta dean-
amh co maith 's as urrainn dha. Cò nach 'eil a' faicinn
iomadh ccum cH a thug e, a dh'fheudadh e sheachnadh ?
Tha liuthad ni ri dheanamh, a liuthad buaireadh gu'r
tabhairt a thaoibh o rathad ar dleasdanais, agus tha ar
nàdur co ro-uUamh gu bhi air a lasadh o ifrinn, as gu 'm
failnicheamaid gu cinnteach, eadhou ann zm ponnc
araidh, a ta 'n taobh a stigh d' ar comas nadurra. Ach,
3. Ged dheanadh tu gach ni as urraiun dhuit a dheanamb,
's ann an diomhain a tha thu 'n dochas bhi air do shabhal-
adh air an rathad sin. Ciod am focal o Dhia air am bheil
an dochas so air a steidheachadh ? Cha'n 'eil e air a
steidheachadh air lagh no air soisgeul, agus uime sin, cha'n
'eil ann ach mealladh. Cha'n 'eil e air a steidheachadh
air an t-soisgeul ; oir tha'n soisgeul a' treòrachadh an
anama as fèin, gu losa Criosd air son gach uile, agus tha e
"daingneachadh an lagha," Rom. iii. 31. Air an laimh eile,
cha'n urrainn an dochas so agaibhse a bhi air a dhaing-
neachadh ach air sgrios an lagha, a dh'àrdaicheas Dia
agus a ni e urramach. Agus uaith so chithear, nach 'eil e
air a steidheachadh air an lagh. 'Nuair a chuir Dia Adh-
amh a dh'oibreachadh air son souais da fèin agus d' a
shliochd, b'e umhlachd iomlan an cumha bh' air iarraidh
air, agus bha mallachd air a chur an ceill air son easumh-
lachd. Air do'n lagh a bhi air a bhriseadh leis-san, thainig
e fèin agus a shliochd fo pheanas a' pheacaidh a chuireadh
an gniomh ; agus, leis sin uile, do ghnath ceangailte gu
umhlachd iomlan : Oir is mi-reusanta bhi smuaineach-
adh, gu'n dean peacadh duine, agus fulang air son a pheac-
aidh a shaoradh a dhleasdanas umhlachd d' a Chruithear.
'Nuair a thainig Criosd ann an àite nan daoine taghta, a
cheannach an slainte, b' iad na cumhachan an ni ceudna.
Bha na daoine taghta an sàs aig ceartas ; ma tha run
airsan an saoradh, tha na cumhachan air an deanamh
aithnichte : 's eigin da dìoladh air son am peacaidh, leis
172
a pheanas a thoill e fhulang, 's eigin da'n ni sin a dhean-
amh nach urrainn iadsan a dheanamh, eadhon, umhlachd
iomlan a thabhairt do'n lagh, agus mar sin gach uile fhir-
eantachd a choimhlionadh. A reir sin, rinn e so gu h-
uile, agus mar sin b' esan crioch an lagha, clmm fireantachd
do gach neach a chreideas, Rom. s. 4. Agus a uis am
bheil thu smuaineachadh gun lughdaich Dia na cumh-
achan sin duitse, 'nuair nach d' fhuair a Mhac fèin lughd-
achadh dhiubh ? Na biodli duil agad gu'n lughdaich, ged
iarradh tu e le deoir f hola ; oir nam buadhaicheadh iad,
b' fheudar dhoibh buadhachadh an aghaidh firinn, ceartais
agus onoir Dhè, Gal. iii. 10. " Is malluichte gach uile
neach nach buanaich anns na h-uile nithibh a ta sgriobhta
ann an l^abhar an lagha chum an deanamh." rann 12.
" Agus cha'n 'eil an lagh o chreidimh ; ach an duine a ni
iad gheibh e beatha annta." Is fior, gu bheil Dia trocair-
each : Cha'n urrainn e gun a bhit rocaireach, mur sabh-
ail e thusa ann an rathad nach 'eil aon chuid freagarach r'a
lagh no r' a shoisgeul. Nach d'fhoillsicheadh a mhaitheas
agus a throcair gu leoir, ann an cur Mic a ghràidh' a dhean-
amh an ni nacli robh an comas do'n lagh a dheanamh, do
bhrìgh gu robh e anmhunn tre 'n f heoil ? Dh'ulluich Dia
cobhair air an sonsan uach urrainn iad fèin a chobhair : Ach
is àiU leatsa, air bhi dhuit neo-mhothachail air do laigse
fèin, thu fèin a leigheas le t'oibre fein ; am feadh nach 'eil
thu ni's comasaiche air a dheanamh, no tha thu comasach
air beanntaibh umha atharachadh as an àite.
Air an aobhar sin, co-dhuinidh mi, gu bheil thu neo-
chomasach air thu fein a leigheas, le rathad nan oibre, no
an lagha : 0 gu 'u co-dhuineadh tusa an ni ceudna mu d'
thimchioll fein.
II. Feuchamaid san aite is faisge, ciod is urrainn am
peacach a dheanamh gu e fein a leigheas ann an rathad an
t-soisgeil. Theagamh gu bheil thu smuaiueachadh, ged
nach urrainn thu 'n t-iomlan a dheanamh leat fcin a' d'
aonar ; gidlieadh, air do losa Criosd a bhi tairgse cobhair
dhuit, gur urrainn thu dhiot fèin gabhail ris agus feum a
dheanamh dheth gu d' leigheas : Ach a pheacaich ! bi
dearbhta mu t' fheura mor air gràs Chriosd ; oir gu cinn-
teach tha cobhair air a tairgse, ach cha'n urrainn thusa
gabhail rithe : tha cord air a thilgeadh a mach, a tharruing
pheacach long-bhriste gu tìr ; ach, mo thruaighe ! cha'n
173
'eil lamhan aca dheanamh greim dlieth : Tha sibh mar
naoidheana air am fàgail sa' mhachair fhosgailte, d' an
eigin bàsachadh ged tha 'm biadh 'na luidhe laimh riu,
mur cuir neach 'nam beoil e. Gu dearbhadh a thabhairt
do dhaoine nadurra uime so, Thugaibh fa'near,
AÌ7' tùs, Ged tha Criosd air a thairgse san t-soisgeul,
gidheadh cha'n urrainn dhoibh creidsinn ann. Is e creid-
imh shlainteil, creidimh muinntir thaghta Dhè ; tiodhlac
araid Dhe dhoibh, air oibreachadh annta le a Spiorad. Tha
slainte air a tairgse dhoibhsan a chreideas ann an Criosd ;
ach cionnus a dh'fheudas sibhse creidsinn? Eoin v. 44.
Tha i air a tairgse dhoibhsan a thig a dh'ionnsuidh
Chriosd ; ach, Cha 'n urrainu neach air bith teachd d'a
ionnsuidh-san, mur tarruing an t-Athair e. Tha i air a
tairgse dhoibhsan a dh' amhairceas ris, mar air a thogail
suas air crann an t-soisgeil : (Isa. xiv. 22.) Ach tha 'n
duine nadurra gu spioradail dall ; Taisb. iii. 17. agus a
thaoibh nithe Spioraid Dhe, cha 'n 'eil e 'n comas da eolas
a ghabhail orra, do bhrìgh gur ann air mhodh spioradail
a thuigear iad, 1 Cor. ii. 14. Ni h-eadh, Ge b' e neach leis
an àill, 's e bheatha, thigeadh e : (Taisb. xxii. 17.) Ach is
eigin gu 'n tig latha cumhachd air a' pheacach, mu'm
bi an toil umhal : Salm cx. 3.
San dara àite, Cha 'n 'eil ni sam bith aig an duine, gu
nadurra, leis an dean e feum, chum a leighis, do'n chuideach-
adh a ta air a thabhairt a steach anns an t-soisgeul. Tha
e air a thilgeadh air falbh ann an staid feirge ; ach tha e
air a cheangal eadar làmh agus chos, air chor as nach
nrrainn da greim a dheanamh air cuird a ghraidh, a tha
air an tilgeadh a mach dha san t-soisgeul. Clia 'n urrainn
am fear-ceird a's seolta oibreachadh gun inneil ; "s cha mhò
is urrainn do 'n f hear-chiuil a 's seolta cluich gu ceart air
inneal-ciuil a ta a ordugh : Cionuus us urrainn neach creid-
sinn, cionnus is urrainn neach aithreachas a dheanamh, aig
am bheil a thuigse 'na dorchadas, (Eph. v. 8.) aig am bheil
a chridhe 'na chridhe cloiche, do-lubaidh, neo-mhothachail,
(Esec. xxxvi. 26.) aig am bheil aignidhean gu h-iomlan as
an ordugh, agus mi-riaghailteach ; aig am bheil eas-aonta
do mhaith, agus aomadh gu olc ? Tha gairdeine chomasan
naduir ro ghoirid gu ruigheachd gu comhnadh tha os ceann
naduir ; uaithe so, is iadsan, a "s mò aig am bheil do bhar-
rachd ann an comasan nadurra, gu tric coigrich is mò do
p3
174
nithibh spioradail, Mat. xi. 25. " Dh'fholaich thu na
nithe sin o dhaoine eagnaidh agus tuigseach."
Saìi treas àite, Cha 'n urraiun duine atharrachadh slaint-
eil oibreachadh air fèin : Ach is eigin da bhi mar sin air
atharrachadh, no cha 'n urrainn dha creidsinn, no aithreach-
as a dheanamh, no gu brath nèamh fhaicinn. Cha'n
urrainn gniomh sam bith a bhi gun ghnè naduir freagarach
ris : Is iad creidimh, aithreachas, agus an leithide sin,
toradh an nàduir nuaidh ; agus cha'n urrainn iad gu brath
a bhi air an toirt a mach leis an t-sean nadur thruaiUidh,
A nis, ciod is urrainn an duine nadurra dheanamh anns a'
ghnothuch so ? 'S eigin da bhi air ath-nuadhachadh, air
ath-ghineamhuinn a ris gu beo-dhochas : Ach, mar nach
urrainn leanaban bhi cur neirt an gniomh 'na ghineamh-
uinn fein, mar sin cha'n urraiun duine bhi cur neirt an
gniomh 'na ath-ghineamhuiun ; ach 's ann tha neart air a
chur an gniomh air. Tha'n cridhe duinte an aghaidh
Chriosd ! c])a 'n urrainn duine fhosgladh ; 's e Dia amhain
a ni sin, le 'ghras, Gniomh. xvi. 14. Tha e marbh ann am
peacadh ; 's eigin da bhi air ath-bheothachadh, 'sa bhi air
a thogail à uaigh : Cò 's urrainn so a dheanamh ach Dia
fèin ? Eph. ii. 1. 5. Ni h-eadh 's eigin da " bhi air a
chruthachadh ann an losa Criosd chum deadh oibre." Eph.
ii. ] 0. Is oibre uile-chumhachdach iad sin, agus cha 'n urr-
ainn iad a bhi air an deanamh le cumhachd is lugha.
Sa cheathramh àite, Tha 'n duine 'na staid thruaillidh
fuidh neo-chomas ioralan air ni sam bith a ta da rireadh
maith a dheanamh, mar a rinneadh soiUeir gu farsuinn
roimhe : Cionnus air an aobhar sin is urrainn da umhlachd
a thabhairt do 'n t-soisgeul ? Tha 'nadur calg-dhìreach an
aghaidh an t-soisgeil : Cionnus is urrainn dha uaithe fein,
a bhi reidh ri innleachd na slainte, agus gabhail ris au
leigheas a ta air a thairgse ? Tha truaiUidheachd naduir
an duine a' dearbhadh, gu ro chinnteach, a neo-chomas air
e fein a leigheas air sheol sam bith : Agus co sam bith aig
am bheil mothachadh air an dara aon diubh sin, 's eigin da
gabhail ris an aon eile ; oir seasaidh agus tuitidh iad le
cheile. Ged bhitlieadh na h-uile ni a choisinn Criosd
air a thairgse do 'n duine neo-iompaichto air son aon smuain
mhaith, cha'u urrainn dha sin fein a bhi aige, 2 Cor. iii.
5. " Cha 'n e gu bheil sinn comasach uainn fein chum ni
sam bith a smuaineachadh uainn fein :" Ged bhitheadh
175
e air a thairgse air son aon fhocail mhaith, gidheadh,
ciounus a dh'theudas sibh nithe niaithe a labhairt, o a
ta sibh fèin olc ? Mat. sii. 34. Ni h-eadh ge do rachadh
fhàgail duibh fèin, chum roghainn a dheanamh do 'n ni sin
diubh as usadh ; tha Criosd fèin ag innseadh dhuibh, Eoin xv.
5. " Asm' eugmhais-sacha'n urrainn sibhaonniadheanamh."
Saìi àite mu dheireadh, Cha 'n urrainn an duine nadurra
gun a bhi cur an aghaidh an Tighearn a ta tairgse cuid-
eachaidh dha ; gidheadh tha buaidh air f haotainn air sin,
anus na daoine taghta, le gràs an iompachaidh. Ann uit-
ainn àn cridhe cloiche gun chur an aghaidh a' bhuille ?
Cha 'n e rahain gu bheil neo-chomas, ach tlia naimhdeas
agus ragaireachd ann an toil an duine, a thaobh naduir.
Tha fios aig Dia, a dhuine nadurra, co dhiubh a tha no nach
'eil fios agadsa air, " Gu bheil thu reasgach, agus gu 'n
robh do mhuineal mar fheith iarruinn, agus d' eudan 'na
umha," Isa. slviii. 4. agus cha 'n f haighear buaidh air, ach
leis-san, a bhris na geatan umha, agus a ghearr sios na
croinn iaruinn. Is ann uaith so a ta leithid do chruaidh
obair anu am peacach iompachadh. Tha air uairibh coslas
air a bhi air a ghlacadh ann aii lion an t-soisgeil ; gidheadh
tha e gu h-ealamh a' sleamhnacliadh air ais a rìs. Tha- 'n
dubhan a' glacadh greira air ; ach tha e ri strì, gus air
dha faotainn saor dheth, gu bheil e dol air falbh le lot
fuilteach. 'Nuair tha deadh-dhochas mu thimchioll aig a'
mhuinntir sin, a ta saoithreachadh chum gu 'n dealbhar
Criosd ann ; cha 'n 'eil gu tric ni sam bith air a thoirt a
mach ach gaoth. Tha'n cridhe cealgach a' deanamh
iomadh dichioll gu Slanuighear a sheachnadh, agus gus an
duine a mhealladh d' a shonas siorruidli. Mar so tha 'n duine
nadurra 'na luidhe gu domhain ann an staid pheacaidh
agus feirge, gu h-uile neo-chomasach air e fèin a leigheas.
Ceist (1.) Ma tlia sinn gu h-uile neo-chomasach air
maith sam bith a dheanamh, cionnus a dh'f heudas Dia bhi
ag iarraidh oirnn a dheanamh?
Freagradh, Air do Dhia au duine dheanamh dìreach,
(Ecles. vii. 29.) thug e comas dha na h-uile ni a dh'
iarradh e air a dheanamh : chaill an duine an comas so, le
choirre fein. Bha e mar f hiacha oirnn seirbhis a dheanamh
do Dhia, agus gach ni a dh'àithneadh e dhuinn a dheanamh,
mar a chreutairean ; agus mar an ceudna, bha sinn, thuil-
leadh air sin, fuidh cheangal cumhnanta, a chum na crìche
176
sin. A nis, air dhuinn, le'r coire fèin, ar comas a chall,
an caiU Dia a choir air obair iarraidh uainn, a chionn
gu 'n do thilg siun uainn an neart a thug e dhuinn, gu
choimhlionadh ? Nach 'eil còir aig an Fhear-f heiche
air dioladh iarraidh air son airgid, ge do struidh am
fear a ta fuidh na fiachaibh air falbh e, agus ged nach 'eil
e comasach air a phaigheadh dha ? Gu deimhin, mur
feud Dia iarraidh oirune ach na tha sinn comasach air
a dheanamh ; cha 'n 'eil feum againn air tuilleadh 'g ar
tearnadh o fheirg, ach sinn fein a dheanamh neo-
chomasach air son gach uile dhleasdanas, agus sinn fein
fhàgail gun neart a chum seirbhis a dheanamh do Dhia,
air sheol sam bith, mar tha daoine mi-naomha gu tric a'
deanamh : Agus mar sin, mar is doimhne tha neach air a
bhathadh ann am peacadh, 's ann is mò a dhion o fheirg ;
oir, far nach f heud Dia dleasdanais iarraidh uainne, cha 'n
'eil sinn a' peacachadh ann an dearmid a dheanamh air ;
agus far nach 'eil peacadh, cha 'n f heud fearg a bhi.
(A thaobh na dh'fheudar a radh leis an anam neo-irios-
laichte, an aghaidh ar Stoc a bhi air a chur ann an lamha
Adhaimh ; bha ceartas an t-suidheachaidh sin air a shoill-
eireachadh roimhe.) Ach os barr, tha'n duiue neo-nuadh-
aichte gach la a' tilgeadh air falbh ceart-fhuigheall chom-
asan nadurra ; an solus agus an neart siu, a ta r' am faot-
aiun am measg fuigheall na tuiteam anns a' chinne-daoine.
Ni h-eadh, a thuilleadh air so, cha chreid e a neo-chomas
air e fein a chomhnadh ; air chor as gu'm bi e air a dhìt-
eadh a mach as a bheul fein. Tha eadhon iad sin a ta
deanamh an neo-chomas nadurra gu maith a dheanamh,
na comhdach d' an leisg, a' cur dail, co maith ri muinntir
eile, ann an tionndadh gu Dia o àm gu li-àm ; fuidh mhoth-
achadh, tha iad a' deanamh geallanna mor air ath-Ieasach-
adh, ni, an deigh sin do uach 'eil suim aca ; agus tha iad a'
cur dail 'nan aithreachas gu leaba bàis, mur gu'm b' urrainn
iad iad fein a clmideachadh ann am mionaid : ni a ta nochd-
adh gu bhcil iad fada o mhothachadh ceart air an neo-
chomas nadurra, ciod sam bith a tha iad a' gabhail orra.
A nis, Ma dh'fheudas Dia an dleasdanas iarraidh air
daoine, nach 'eil iad comasach air a dheanamh ; feudaidh
e, ann an ceartas, peanas a dheanamh orra air son nach
'eil iad 'ga dheanamh, ged nach 'eil comas aca. Ma tha
cumhachd aige fiacha umhlachd agar ; tha cumhachd aige
177
mar an ceudna am fear a ta fuidh fhiach gun chomas a
phaigheadh a thilgeadh am priosan, a chionn nach d' rinn
e paigheadh. A thuilleadh air so, ged nach 'eil comasan
gràsmhor aig daoine neo-iompaichte, cha'n 'eil iad a dh'
easbhuidh comasan nadurra ; gidheadh cha 'n àill leo feum
ceart a dheanamh dhiubh, Tha moran do nithibh is urrainn
dhoibh a dheanamh, nach 'eil iad a' deanamh ; cha'n àill
leo an deanamh, agus air an aobhar sin bithidh an dìteadh
"na ni ceart. Ni h-eadh, tha 'n neo-chomas gu h-uile gu
maith a dheanamh o'n saor-thoil fèin ; " cha'n àill leo teachd
a dh' ionnsuidh Chriosd," Eoin. v. 40. Cha'n àiU leo aith-
reachas a dheanamh, 's àiU leo basachadh, Esec. xviii. 51.
Mar sin bithidh iad gu ceart air an dìteadh ; a chionn nach
b' aill leo piUeadh gu Dia, no teachd a dh'ionnsuidh
Chriosd, ach gu'n do ghradhaich iad an cuibhrichean ni 's
mò na 'n saorsa, agus an dorchadas ni 's mò na 'n solus, Eph.
iii. 19.
Ceist (2.) C'arson ma seadh a ta thu searmonachadh Chriosd
duinn, a' gairm oirnn teaclid d" a ionnsuidh, creidsinn ann,
.aithreachas a ghabhail, agus meadhonna na slainte a
ghnathachadh ? Freagradh, A chionn gur e do dhleasdanas
sin a dheanamh. Is e do dhleasdanas gabhail ri Criosd,
mar tha e air a thairgse san t-soisgeul ; aithreachas a
dheanamh air son do pheacaidh, agus a bhi naomh anns
gach uile ghnè chaithe-beatha : tha na nithe sin air an
àithne dhuit le Dia ; agus is e àithne-san, is cha 'n e do
chomas-sa, tomhas do dhleasdanais. Os barr, is iad na gairme
agus na h-earailean so na meadhonna a thoilich Dia a
ghnathachadh, a chum a mhuinntir thaghta iorapachadh,
agus a dh'oibreachadh grais 'nan cridhibh ; d' an ionns-
uidhsan thu " creidimh a' teachd tre eisdeachd," Rom. x. 17.
an uair a ta iad co neo-chomasach air iad fèin a chobhair
's tha chuid eile do 'n chiune-daoine. Tha deadh aobhar
againn air àithne Dhè a dhùisgeas na mairbh, dol a dh'
ionnsuidh an uaighean agus glaodhaich 'na ainmsan,
"Mosgail thusa a tha d' chodal! agus eirich o na marbhaibh,
agus bheir Criosd solus duit,'' Ephes. v. 14. Agus, do
brìgh nach 'eil eadar-dhealachadh ri bhi air aithneachadh
eadar na daoine taghta agus muinntir eile, mu'm bheil iad
air an iompachadh ; mar tha ghrian a' dealradh air agh-
aidh an duine dhoiU, agus a tha'n t-uisge tuiteam air na
creagaibh co maith as air a' mhachair thoraich ; mar sin tha
178
sinne a' searmonacbadh Chriosd do na h-uile, agus tilgeadh
an t-saighead air thuairmeas, a threoraicheas Dia fèia
mar a chi e iomchuidh. Os barr, cha 'n 'eil na gairmean
agus na b-earailean so gu h-uile an diomhaiu, eadhon
dhoibhsan nach 'eil air an iompachadh leo. Feudaidh an
leithide sin do mhuinntir mothachadb fhaotainn, ged
nacb 'eil iad air an iompachadh : ged nach bi iad air au
naomhachadh leis na meadhonna sin, feudaidh iad gidh-
eadh a bhi air am bacadh leo, o ruith gus an neo-mheas-
arrachd sin do aingidheachd, gus au ruitheadh iad mur
bhi iad so. Tha meadhonna nan gràs mar gu b' ann, a'
CUT ola chùbhraidh air iomadh anam marbh, nach 'eil a
chaoidh air an ath-bheothach leo ; ged nach 'eil iad 'g an
aiseag gu beatha, tha iad gidheadli, 'g an cumail o aileadh
breun a bhi dhiubh co laidir as a bhitheadh dhiubh air
dhoigh eile. Fadheoidh, Ged nach urrainn dhuibh sibh fein
a leigheas no greim a dheanamh air a chuideachadh a ta air
a thairgse dhuibh anns an t-soisgeul, gidheadh, eadhon le
cumhachd naduir, feudaidh sibh feum a dheanamh do na
meadhonna foUaiseach agus gnathaichte, leis am bheil
Criosd a' co-pairteachadh sochaire na saorsa do pheac-
aich chaillte, a ta tur neo-chomasach air iad fèin a shaoradh
o staid a' pheacaidh agus na feirge. Feudaidh, agus is
urrainn sibh, ma 's aiU leibh, iomadh ni a dheanamh, a
chuireadh sibh anu an rathad maith air son cobhair
fhaotainn o'n Tighearn losa Criosd : Feudaidh, sibh dol co
fad air bhur n-aghaidh, as " nach bi sibh fada o rioghachd
Dhè,"' mar a rinn an sgriobhach tuigseach, (Marc. xiì. 34.)
ged bha e a reir coshiis, as eugmhais comasan os ceann na-
duir. Ged nach urrainn duibh sibh fein a leigheas, gidh-
eadh feudaidh sibh teachd a dh'ionnsuidh an lochain far an
robh moran d' ur leithidse do dhaoine euslainteachd air an
leigheas. Cha 'n 'eil neach agaibh gu 'r cur ann, gidheadh
feudaidh sibh luidhe aig a thaobh .; agus, " Cò aig am bheil
fios nach pill an Tighearn, agus nach fàg e beannachd 'na
dheigh ?" Mar ann an cor an duine euslan, a ta air ainmeach-
adh, Eoin v. 5 — 8. Tlia mi 'n dochas nach 'eil Satan 'g ur
cumail le slabhraidhean ri 'r tighibh, no 'gur ceangal le
cuibhreach air bhur raontaibh air hi an Tighearna ; ach gu
bheil sibh aig saorsa, agus gu 'm feud sibh feitheamh aig dorsa
a' Ghliocais ma's aiil libh. Agus an uair a tha sibh a' teachd
an sin, cha'n 'eil e bualadh dhrumachan 'nur cluasaibh,
179
air chor as nach cluinn sibh ciod a tha air a ràdh : cha'n
'eil ainneart air a dheanamh, a thoirt oirbh gach ni a
chluinneas sibh a chàradh ri muinntir eile : feudaidh sibh
gach ni a ta freagarach d' ur staid agus cor a chàradh
ribh fèin : agus an uair a theid sibh dhachaidh, cha'n 'eil
sibh air bhur ceangal 'nur tighibh, far as maith a dh'
fheudta nach 'eil coluadar diadhaidh ri chluinntinn, ach
feudaidh sibh dol a thaoibh gu aite dìomhair, far am feud
sibh beachd-smuaineachadh, agus ceistean iomchuidh a chur
ri' ur coguis, mu na chuala sibh. Cha'n 'eil sibh air bhur
sealbhachadh le diabhul balbh, air chor as nach urrainn
sibh bhur beoil fhosgladh ann an urnuigh ri Dia. Cha'n
'eil sibh air bhur fuadachadh as bhur leapaichibh g' ur
gnothuiche saoghalta, agus o bhur gnothuiche saoghalta
g'ur leapaichibh a rìs, as nach feud sibh, nam b' aill leibh,
ùin' a bhuileachadh ann an urnuigh ri Dia, mu staid bhur
n-anama a ta dol a dhìth. Feudaidh sibh sibh fèin a
cheasnachadh mu staid bhur n-anama, air sheol cudthromach
mar ann an lathair Dhè. Feudaidh sibh a bhreithneachadh
nach 'eil gràs agaibh ; agus gu bheil sibh caiUte agus air
bhur sgrios as eugmhais, agus gu "m feud sibh eigheach
ri Dia air a shon : Tha na nithe sin ann an comas
bhur naduir, agus feudar an cleachdamh far nach 'eil gràs.
'S eigin gu 'n tromaich e bhur cionta, nach 'eil sibh aig
urrad do shaothair mu thimchoiU staid agus cor bhur
n-anama luachmhoir. Agus mur dean sibh na 's urrainn
dhuibh a dheanamh, bitliidh sibh air bhur diteadh, cha'n
ann a mhàin ais son bhur n- uireasbhuidh gràis, ach air son
bhur dimeas air.
Ceist (3.) Ach tha so uile neo-fheumail, a chionn gu
bheil sinn gu h-iomlan ueo-chomasach air sinn fèin a
chumail a mach à staid an pheacaidh agus na feirge.
Freagradh, Na tugaibh aite do 'n mhealladh sin, a ta
cur 0 cheile na nithe a cheangail Dia ri cheile ; eadhon,
gnathachadh uam meadhonna, agus mothachadh a bhi
againn air ar neo-chomas fèin. Ma thig Spiorad Dhè gu
brath a dh' oibreachadh le cumhachd grasmhor ann bhur
n-anama, bithidh an sin lan-mhothachad agaibh air bhur
n-uile neo-choraas, agus gidheadh theid sibh a ghnathach-
adh nam meadhonua gu beothail. Ni sibh air bhur son
fein, mar gu 'n deauadh sibh an t-iomlan ; agus meas-
aidh sibh gach ni a ni sibh, mar nach deanadh sibh
180
ni sam bith. Nach deaii sibh ni sam bith air bhur son
fèin, a chionu nach urrainn sibh an t-iomlan a dheanamh ?
Na deanaibh co-dhunadh co chruaidh as sin an aghaidh
bhur n-anaraa fcin : Deanaibh na 's urrainn dhuibh, agus
theagamh am feadh a ta sibh a' deanamh na 's urrainn
dhuibh air bhur son fein, gu'n dean Dia air bhur son
sin nach urrainn sibhse dheanamh. " Ara bheil thu tuig-
sinnna nithe a ta thu leughadh?" ars' Philip ris a' ChaiU-
teanach : " Agus tliubhairt esan, Cionnus is urrainn mi,
mur seol neach eigin mi?" Gniorah. viii, 30, 31. Qha
b' urrainn dha 'n sgriobtur a thuigsinn a bha e leughadh,
gidheadh b' urrainn dha leughadh : rinn e na b' urrainn
dha, leugh e ; agus am feadh a bha e leughadh, chuir Dia
fear-mìneachaidh d' a ionnsuidh. Bha na h-Israelich ann
an teanntachd mhor aig an f hairge ruaidh ; agus cionnus a
b' urraiun doibh iad fein a chuideachadh, an uair a bha
beannta air an dara laimh ; agus freiceadan nan naimhde
air an laimh eile ? An uair a bha Pharaoh agus a shluagh
air an culaobh, agus an f hairge ruadh rorapa ; ciod a
b' urrainn iad a dheanamh ? " Abair ri cloinn Israel'' ars' an
Tighearn ri Maois, " dol air an aghaidh," Ecsod. siv. 15.
Ciod a' chrioch air son an rachadh iad air an aghaidh ?
An urrainn dhoibh slighe reidh a dheanamh dhoibh fèin
troimh 'n fhairge? Cha 'n urrainn : ach rachadh iad air
an aghaidh, a deir an Tighearn ; ged nach urrainn doibh
fairge a thionndadh gu talarah tioram, gidheadh is urrainn
dhoibh dol air an aghaidh gus a' chladach, agus mar sin
rinn iad ; agus an uair a rinn iad na dh'f heudadh iad,
rinn Dia air an son an ni nach b' urrainn dhoibhsan a
dheanamh.
Ceist. An do gheall Dia gu 'n iompaicheadh agus gu'n
tearnadh e iadsan, a ta ann an gnathachadh nara meadh-
onna, a' deanarah na dh'fheudas iad a chum iad fèin a
shaoradh? Freagradh, Cha'n fheud siuu labhairt gu li-
eucorach mu Dhia : Air do dhaoiue nadurra bhi 'nan
coigrich do choimhcheangal a' gheallaidh, (Eph. ii. 12.)
cha'n 'eil a leithid sin do ghealladh air a dheanamh dhoibh.
Gidheadh cha 'n 'eil iad a' deanamh gu reusanta, mur
'eil iad a' deanamli feum do na h-uile comas a th' aca,
agus mur dean iad na dh'fheudas iad. Oir, (1.) Tha
e so-dheanta gu 'm fcud iad soirbheachadh san t-slighe
so. Ma ni sibh na dh'f heudas sibh, theagamh gu 'u dean
181
Dia air bhur son ni nach urrainn sibh a dheanamh air
bhur son fein. Is leoir so a thoirt air duine roghainn a
dheanamh ann an gnothuch co chudthromach as so,
Gniorah. viii. 22. " Guidh air Dia, ma dh'fheudar gu
maithear dhuit smuainte do chridhe." loel ii. 14. " Cò
aig am bheil fios nach pill e ?" Ma dh'fheudar duil a
bhi ri soirbheachadh, bu choir an oidhirp a thabhairt,
Ma 's e, ann an long-bhriseadh aig fairge, gu 'n gabh-
adh gach fear do na maraichean agus do 'n luchd-siubh-
ail, bord briste chum e fèin a thearnadh, agus gu 'm
faiceadh aon diubh cach uile 'gan call, an deigh an uile dliich-
ioll gu iad fein a thearnadh ; gidheadh bheireadh an doch-
as air tearnadh air an doigh so, airsan na dh'f heudadh e
dheanamh le mhìr briste. C' arson uime .sin, nach 'eil
sibh a' reusonachadh ribh fein, mar a rinn a' cheathrar
lobhar, a shuidh aig geatacha Shamaria, 2 Righ vii. 3, 4.
C' arson nach 'eil sibh ag ràdh, " Ma dh'f hanas sinn an so,
gun a bhi deanamh na 's urrainn dhuinn, bàsaichidh sinn ;
thugamaid an oidhirp, ma bhios sinn air ar caomhnadh
bithidh sinn beo : mur bi, cha 'n f haigh sinn ach am bàs.
(2.) Feudaidh e bhi gu 'n soirbhich an rathad so : tha Dia
maith agus trocaireach ; is toigh leis iongantas a chur air
daoine le 'ghràs, agus tha e gu tric " air fhaotainn leosan
nach robh ga iarraidli, Isa. Ixv. 1, Ma ni sibh so, tha sibh
an f had so an rathad bhur dleasdanais ; agus tha sibh a'
deanamh feum do na meadhonna, leis an gnathach leis an
Tighearna daoine b'iieannachadh, air son leigheis spiorad-
ail : tha sibh 'gur cur fein ann an rathad an Leigh mhòir ;
agus mar sin feudaidh gu 'm bi sibh air bhur leigheas.
Chaidh Lidia le muinntir eile " do'n àite far am b' àbhaist
urnuigh a dheanamh, agus dh'fhosgail an Tighearn a
cridhe, Gniomh. xvi. 13, 14. Tha sibh a' treabhadh agus
a' cur, ged nach urrainn neach sam bith innseadh dhuibh
gu cinnteach, gu 'm faigh sibh urrad as bhur siol a rìs.
Tha sibh a' gnàthachadh meadhonna chum bhur slainte,
ged nach 'eil sibh cinnteach gu 'n soirbhich iad. Anns na
nithibh sin tha dochas gu 'r cur thuige ; agus c' arson
nach deanadh sibh sin sa' chùis so mar an ceudna?
Tha sinn a' faicinn, gu faigh dian athchuiuge mor-
bhuaidh am measg dhaoine ; air an aobhar sin bithibh ag
urnuigh, a' beachd-smuaineachadh, agus ag iarraidh comh-
Q
182
nadh o Dhia ; bithibh tric aig caithir nan gràs a guidhe
air son gràis ; agus na faihiichibh. Ged nach 'eil suim
aig Dia dhibhse, a ta san staid sam bheil sibh, 'uur n-aon
mheall peacaidh ; gu h-uile graineil agus air bhur truaill-
eadh, ann an uile bhuaghaibh bhur n-anama ; feudaidh
esan, gidheadh, meas a chur air 'ordugh fein. Ged nach
'eil suim aige do 'ur u-urnuighean no do 'ur beachd-smuain-
eachadh, gidheadh feudaidh meas a bhi aige do uruuigh,
do bheachd-smuaineachadh, agus an leithide sin do mheadh-
onna a ta air an òrduchadh leis feiu, agus mar sin am
beannachadh dhuibhse. Uime sin, mur deau sibh na dh'
fheudas sibh ; cha 'n e mhain gu bheil sibh marbh, ach tha
sibh a" toirt breith oirbh fuiu nach fiu sibh a" bheatha
mhaireannach.
Gu co-dbunadh, Gabhadh na naoimh iongantas ri
saorsa agus cumhachd grais, a thainig d' an ionnsuidh 'nan
staid uireasbhuich, a thug air an cuibhrichean tuiteam
dhiubh, air a' gheata, iaruinn fosgladh dhoibh, a thog an
creutair caiUte, agus a thug a mach iad o staid a' pheac-
aidh agus na feirge, san luidheadh iad, agus san rachadh iad
a dhìth, mur bitheadh iad gu trocaireach air am fiosrach-
adh. Biodh mothachadh aig an duine nàdurra air a neo-
chomas gu e fèin a leigheas. Biodh fios agad gu bheil thu
gun neart, agus nach urrainn duit teachd a dh'ionnsuidh
Chriosd, gus ara bi thu air do tharruing. Tha thu caiUte,
agus cha 'u urrainn dhuit thu fcin a chobhair. Feudaidh
so steidh do dhochais a chrathadh, thusa nach fhaca riamh
t' f hior-f heum air Criosd agus air a ghras ; ach a ta 'm
barail gu 'n dean thu solar air do shon fèin, le d' mhodh-
alachd, le d' dheadh-bheusan, le d' iarrtais agus le d' dhleas-
danais mharbh ; agus le creidimh agus aithreachas, a dh'
fhàs suas a' d' bhuagha nadurra, as eugmhais cumhachd
agus eifeachd grais Chriosd. 0 biodh mothachadh agad
air t'f hior-fheum air Criosd, agus air a ghrasa buadhach-
san : creid do neo-choraas gu h-iomhm air tlm fciu a leigh-
eas ! agus mar sin feudaidh tu bhi air t' irioslachadh, air do
chrathadli a t"f hein-earsba, agus hiidhe sios an duslach agus
luaithre, ag osnaich a mach do chor truagh an lathair au
Tighearna. Bliiodh sealladh iriosal do d' laigse nadurra ;
laigsc an naduir thruaiUidh, 'na cheum a chum fuasglaidh. —
Au f had so mu staid nadurra "n duine, staid truaighe iomku.
183
STAID IIL
EADHON,
STAID GRAIS ; NO SAORSA AIR TOISEACHADH.
CEANN I.
ATH-GHINEAMHUIN.
Air dhuibh bhi air bbur n-ath-ghineamhuin, cha'n ann o shìol truailHdh,
ach neo-thruaillidb, le focal au De bheo agus a mhaireas gu sìorruidh.
1 Phead. I. 23.
Theid sinn a nis air ar n-aghaidh gu staid a' ghrais, staid
toiseachaidh leigheis nàduir an duine, gus am bheil
na h-uile a bhios 'nan luchd comhpairt do shonas siorruidh
air an atharrachadh, luath no mall anns an t-saoghal
so. Is ni e a ta sruthadh o atharrachadh gràsmhor air a
dheanamh orrasan a shealbhaicheas a' bheatha mhairean-
nach ; feudar an t-atharrachadh so bheachdachadh anns an
dà ni so : (I.) A thaobh fior staid an naduir, staid na
truaillidheachd, tha caochladh air a dheanamh orra ann au
ath-ghineamhuin, leis am bheil an nadur air atharrachadh,
(2.) Do thaobh an staid mar fuidh 'n lagh, staid feirge,
tha atharrachadh air a dheanamh orra, le iad a bhi
air an aouadh ris an Tighearna losa Criosd ; leis am bheil
iad air an cur an taobh a mach do dhìteadh. Tha rùn orm,
air an aobhar sin, iad sin a laimhseachadh, eadhon, Ath-
ghineamhuin, agus Aouadh ri Criosd, mar na h-ath-arrach-
aidhean mòr agus farsuinn a ta air an deanamh air peacach
leis am bheil e air a shuidheachadh ann an staid a' ghràis.
Tha cheud aon diubh sin againn anns a' bhonn-teagaisg,
maille ris na meadhonna gnathaichte o 'n taobh a mach, leis
am bheil e air thoirtmu 'n cuairt. Tha 'n t-Abstol ann an
so, chum na naoimh a bhrosnachadh gu dleasdanas na naomh-
achd a leantuinn, agus gu h-araid gu gràdh brathaireil, "g
184
an cur au cuimhne mu 'n ghineamhuiu spioradail : Tha e 'g
innseadh dhoibh gu 'n robh iad nir am breith a rìs ; agus
sin leis au t-siol neo-thruaiUidli, le focal Dhè. Tlia so a'
taisbeanadh gu 'n robh iad 'nam braithreau, 'nan luchd comh-
pairt do 'n nadur nuadh cheudua, an ni is e "n f hreumh o 'm
bheil naomhachd, agus gu h-araid o'm bheil gradh brath-
aireil a' sruthadli. Tha sinn aon uair air ar breith 'nar pea-
caich, is eigin duinn a bhi air ar breith a rìs, chum gu biodh-
amaid 'nar naoimh. Tha'm focal fein a' ciallachadh a bhi air
ar gineamhuin ; agus is ann mar siu a dh'f heudar a leugh-
adh, Mat. xi. 11. abhiair ar gineadh, Mat. i. 20. agus a bhi
air ar breith, Mat. ii. 1. A reir sin, feudar ara focal so anns
a' bhonn-teagaisg a ta air a tharruing o 'n f hocal eile, a
ghabhail anns an t-seadh is farsuinne, agus mar so am beachd
mu dheireadh a fiUeadh a steach anns an dà bheachd eile ;
agus mar sin, tha ath-ghineamhuin 'na fior-atharrachadh
os ceann naduir air an duine gu h-iomlan, gu h-iomchuidh
air a coimeas ri gineamhuin nadurra no corporra, mar a
chithear an dcigh so. Meadhonna gnathaichte na h-ath-
ghineamhuin, d' an goirear an siol, o 'm bheil an nuadh
chreutair air a dhealbh cha siol truaiUidh e : do shiol
truaillidh, tha an cuirp gun amharus air an gineamhuin :
Ach tha II siol spioradail, o'm bheil an creutair nuadh air
a ghineamhuin, neo-thruaillidh ; eadhon, Focal an Dè
bheò, agus a mhaireas gu siorruidh. Tha fuaim focail
Dè, a' dol thairis eadhon mar ni fuaime eile ; ach mairidh
am focal, bithidh e beò, agus fanaidh e, do thaobh a bhuaidh
shiorruidh air na h-uile air am bheil e ag oibreachadh.
'Se 'm focal, " a ta air a shearmonachadh dhuibhse anns an
t-soisgeul,"' rann 25. 's a ta air a choimeasgadh le Spiorad
Dhè, meadhon na h-ath-ghineamhuin ; agus is ann leis a
ta peacaich mharbh air an togail gu beatha.
Tearjasg, Tha na n-uile duine a ta ann an staid grais
air am breith a rìs. Tha na h-uile neach grasmhor, 'se
sin ri radh, iadsan a tha 'n staid fabhoir ri Dia, agus aig
am bheil nadur agus buaghan grasmhor, 'nan daoine iom-
paichte. Ann an labhairt mu 'n teagasg so, Nochdaidh mi,
ciod i ath-ghinoamhuin : A rìs, c' uime a ghoirear sin dhi :
agus an sin ni mi cleachdamh do 'n teagasg.
MU NADUR NA II-ATII-GIIINEAMIIUIN.
I. A chura nàdur na h-ath-ghineamhuin a thuigsinn gu
185
ceart, thoir fanear, sa cheud àite : Mar a tha toirreachas
mealltach ann an nàdur, gu bheil e mar an ceudna ann an
gràs. Agus leo sin tha moran air am mealladh ; a' gabh-
ail cuid do atharrachaidhean a rinneadh orra an àit an
atharrachaidh mhor agus iomlan so. A chum na mear-
achdan sin a thoirt as an rathad, biodh na nithe so
leanas air an tabhairt fa'near ; 1. Their moran am math-
air ris an eaglais, nach aidich Dia a bhi 'nau cloinn
da fèin, Dàn Sholaimh i. 6. Bha mic mo mhathar
(braithrean breige) am fearg rium. Cha'n eil na h-uile
a ta air am baisteadh air am breith a ris : Bha Simon air
a bhaisteadh, gidheadh fathast "ann an domblas na seirbhe,
agus fuidh chuibhreach na h-eucorach," Gniomh. viii. 13.
23, Far an e an creidimh criosduidh aidmheil na dùcha,
bithidh moran air an ainmeachadh air Criosd, aig uach 'eil
ni sam bith ni 's mò dheth no 'n t-ainm : Agus cha'n iogh-
uadh sin, do bhrigh gu'n robh aig au diabhul a ghabhair
am measg chaorach Chriosd, sna h-àitibh sin anns nach
robh ach tearc a bha 'g aidmheil a' chreidimh Chriosduidh,
1 Eoin ii. 19. " Chaidh iad a mach uainne, ach cha robh
iad dhinn." 2. Cha'n e foghlura fallain ath-ghineamhuin.
Feudaidh foghlum ana-mianna dhaoine chuibhreachadh,
ach cha'n urrainn e 'n cridheachan atharrachadh. Tha'm
madadh-alluidh 'ua chreutair miUteach fathast, ged tha
e an geimhlibh. Bha losa gle dhiadliaidh fhad 'sa bha
dheadh fhear teagaisg lehoiada beò ; ach 'na dheigh sìq
nochd e gu h-ealamh ciod an spiorad d' an robh e le
tuiteam obainn o'n chreidimh, 2 Eachd. xxiv. 2, 17, 18.
Tha deadh eiseirapleir gle neartmhor, ann an atharrach-
adh an duine o'n taobh a mach ; ach tha'n t-atharrachadh
sin gu tric a' dol dheth, 'nuair a tha neach ag atharrachadh
a chuideachd ; air am bheil iomadh dearbhadh air a thabh-
airt anns an t-saoghal. 3. Tha bhi tionndadh o mhi-
naomhachd fholaiseach gu modhalachd agus measarrachd
a' teachd gearr air an atharrachadh shlainteil so. Tha
cuid, a ta car aimsir, gle fhuasgailte, gu h-araid an laith-
ibh an òige ; ach tha iad an deigh sin ag ath-leasachadh,
agus a' fàgail an slighean mhi-naomha. Anu an so tha
caochladh,' gidheadh is caochladh e a dh'fheudar fhaot-
ainn aun an daoine a ta gu tur as eugmhais gràis Dè, agus
aig am bheil am fireantachd a' teachd co fada gearr, is
uach 'eil i teachd suas ri fireantachd nan Sgriobhaiche
q3
186
agns nam Phairiseach. 4. Feudaidh neach a bhi 'n sàg
ann an uile dhleasdanais na diadhachd o'n taobh a mach
agus gidheadh gun a bhi air a bhreith a ris. Ged
fheudar luaidhe a thilgeadh gu iomadh dealbh, gidheadh
cha'n 'eil innte fathast ach miotailte shuarach. Feudaidh
daoine dol as o shalachar an t-saoghail, agus gun iad a bhi
ach 'nan coin agus 'nam mucan, 2 Pead. iii. 20, 21. Tha
uile ghniomhara na diadhachd o 'n taobh a mach, an taobh
a stigh do chomasan nadurra. Seadh, feudaidh dealbh
uile ghrasan an spioraid a bhi aig cealgairean ; oir tha
sinn a leughadh mu fhior-uaomhachd, Eph. iv. 23. agus
creidimh neo-chealgach, 1 Tim. i. 5. a ta taisbeanadh gu
bheil dealbh naomhachd, agus creidimh cealgach ann.
5. Feudaidh daoine bhi gle theann anns an diadhachd
a th' aca ; agus gidheadh a bhi 'nan coigrich do'n nuadh-
bhreith, Gniomh. xxvi. 5. " Chaith mi mo bheatha a'
m' Phairiseach, a reir an luchd chomh-bharail as teinne
d' ar creidimh-ne." Tha a teanntachd nee-naomhaichte
fèin aig nadur ann an creidimh. Bha urrad do'n teannt-
achd so aig na Phairisich, as gu'n robh iad ag amharc
air Criosd mar neach nach b' fhearr no duiue tuasgailte.
Duine aig am bheil a choguis air a dusgadh, agus a ta
beo fuidh chumhachd choimhcheangail nan oibre, ciod
nach dean e, a ta 'n taobh a stigh d' a chomasan nadurra ?
B' i 'n fhirinn a bh' ann, ge do thainig i mach o bheul
ifrinneil, " croicionn air son croicinn, eodhon gach ni a ta
aig duine, bheir e air son anama, lob ii. 4. 6. Feudaidh
geur shaothair-anama agus pianta a bhi aig neach, agus
gidheadh bàsachadh anns an inbhe bhreith. Bha moran
ann am pein, nach d'thug a mach ach, mar gu b' ann,
gaoth. Feudaidh piantan gorta agus agartais coguis a bhi
ann, a thig gu neo-ni mu dheireadh. Bha aig Pharaoh
agus aig Simon Magus a leithid do mhothacliadh, as a thug
orra urnuighean muinntir eile iarraidh air an son : ghabh
ludas aithreachas, agus fuidh uamhasan coguis, thug e
air an ais a bhuinn aii'gid a fhuair e gu li-ana-ceart.
Cha'n òr gach ni a dhearsas : Feudaidh craobhan teachd
fuidh bhlath gealltuinneach san earrach, air nach faighear
toradh sam bith san f hoghara : agus tha aig cuid do
mhuinntir saothair-gheur anama, nach 'eil ach 'nan roimh-
bhlas air ifrinn.
Feudaidh dochainn bhi air a dheanamh air an nuadh-
187
blireith, ciod sambith an deadh choslas a ta orra 'natoiseach,
air dà dhoigh. Air tùs, Tha cuid cosmhuil ri Sarah, (Gen.
xxxviii. 28, 29.) a' teachd gus a' bhreith ach a' dol air an
ais a rìs. Tha mothachaidhean geur aca car tamuill ; ach
tha iad sin a' dol air falbh, agus tha iad a' fas co neo-chur-
amach mu thimchioU slainte, co ain-diadhaidh 'sa bha iad
riamh, agus gu tric ni's miosa na bha iad riamh ; " bithidh
an staid dheireannach ni's miosa na an toiseach," Mat. xii.
45. Tha iad a' faotainn grìis dusgaidh, ach cha'n eil iad a'
faotainn gràs iompachaidh; agus tha sin a' dol air falbh a lion
ceum is ceum, mar tha solus an fheasgair a' dol air falbh,
gus an crìochnaich e ann an dorchadas a' mheadhoin oidhche.
San dara àite, Tha cuid a tha cosmhuil ri Ismael a'
teachd a mach tuilleadh is luath ; tha iad air am breith
roimh àm a* gheallaidh, Gen. xvii. 2. coimeis Gal. iv. 22.
agus na roinn a leanas. Tha iad air an togail le oibre
lagha mhain, agus cha'n 'eil iad a' fuireach gu àm geallaidh
an t-soisgeil. Tha iad a' glacadh thuca comhfhurtachd
an t-soisgeil, is cha'n 'eil iad a' feitheamh gus am bheil
6 air a thabhairt doibh ; agus tha iad gu h-amaideach a'
tarruing an comhfhurtachd o'n lagh a lot iad. Tha iad
a' caradh an ioc-shlaint leigheas riu fèin, mu'm bheil an
lot gu leoir air a rannsachadh. Tha'n lagh, am fear-posda
an ioclidmhor sin, 'gam bualadh gu goirt, agus tha e tilg-
eadh mallachadan sgus dioghaltais a steach air an anama !
An sin tha iad a' toiseachadh air ath-leasachadh, air ur-
nuigh, air bròn, air geallaidhean agus air bòideachadh,
gus am bi an spiorad so air a chur 'na thosd ; 'nuair a tha
sin air a dheanamh, tha iad a rìs a' tuiteam 'nan codal
ann an gàirdeinibh an lagha : ach cha'n 'eil iad idir air an
crathadh a mach asda fèin, no as am fireantachd fèin, no
air an tabhairt air an aghaidh gu losa Criosd. San àite mu
dheireadJi, Feudaidh gluasad iongantach nan aignidhean a
bhi ann an anama ris nach do bheanadh idir le gràs an iom-
pachaidh. Far nach 'eil gràs, feudaidh gidheadh gu'm bi
tuilte do dheoir, mar ann an Esau, nach d' fhuair àit
aithreachais, ge do dh'iarr se e gu durachdach le deuraibh,
Eabh. xii. 17. Feudaidh lasaidhean mor do dh'aoibh-
neas a bhi ! mar ann an luchd eisdeachd an f hocail, a ta
air an cumail a mach anns a' chosarahlachd, leis an fhear-
ann chlachaidh, muinntir " a ta gabhail ris air baU le gaird-
eachas," Mat. xiii. 20. Feudaidh mar an ceudna iarrtais
188
mhor a bhi 'n deigh nitho maith, agus mor-thlachd annta
mar an ceudna, mar anns na cealgairibh sin a ta air am
ainmeachadh, Isa. Iviii. 2. " Gidheadh o là gu là tha iad
'gam iarraidh-sa ; agus is toil leo eolas a ghabhail air mo
shlighibh." — Is miann leo bhi teachd dluth do Dhia. Faic
co ard as a dh' fheudas iadsan air uairibh seasamh, a ta
fathast a' tuiteam air falbh ! Eabh. vi. 4, 5, 6. Feudaidh
iad a bhi air an " soillseachadh, agus blasad air an tiodhlac
neamhaidh, a bhi 'nan luchd comh-pairt do'n Spiorad
naomh, agus blasad air deadh fhocal Dè, agus cumhachdan
an t-saoghail ri teachd." Tha oibreachadh coitchionn
spioraid Dhè, cosmhuil ri tuil air fearann, a" deauamh
tionndaidh iongantach air nithe 'gan cur bun os ceann.
Agus 'nuair tha iad a' dol seachad, tha na h-uile ni a' ruith
anns a' chlais ghnathaichte a rìs. Feudaidh na nithe sin
uile bhi, far nach 'eil spiorad naomhachaidh Chriosd aig
àm sam bith a' tàmh anns an anam, ach tha'n cridhe
cloiche fathast a' mairsinn ; agus anns a' chor sin, cha'n
urrainn na h-aignidhean siu gu'n seargadh, a chionn nach
'eil freumh aca,
Ach tha ath-ghineamhuin 'na h-atharrachadh fior, agus
iomlan leis am bheil an duine air a dheanamh 'na clu'eutair
nuadh, 2 Cor. v. 17. Tha'n Tighearna Dia a' deanamh
a' chreutair 'na chreutair nuadh, mar tha'n t-òr-cheard a
leaghadh sios soitheach na h-eas-onoir, agus 'ga deanamh
'na shoitheach a chum onoir. Tha'n duine, a thaobh a staid
nadurra, gu h-uile as a riaghailt leis an tuiteam ; tha gach
aon bhuai'dh do'n anara, mar gu b' ann air an cur as an
àite : Ann an ath-ghineamhum, tha'n Tighearn a' fuasgladh
ua h-uile alt, agus 'ga chur ceart a rìs. A nis, tha 'n t-
atharrachadh so a ta air a dheanamh san ath-ghineamhuin,
1. 'Na atharrachadh air gneithibh agus an-tograibh an
anama. Cha'n atharrachadh e air brìgh, ach air gneithibh
an anama. Tlia na gneithean truaiUidh air an gluasad air
falbh, agus na gneithean a ta 'nan aghaidh sin air an tabhairt
'nan aite : " TÌia'n seaim duine air a chur deth," Eph. iv. 22.
" Tha'n nuadh-dhuine air a chuir uime," rann 24, Cha do
chaiU an duine aon do bhuaghan reusanta anama leis a' pheac-
adh : tlia tuigse aigo fathast, ach bha i air a dorchachadh ;
bha fathast toil aige, ach bha i an aghaidh toil Dhe. Mar
sin, ann au ath-ghineamhuin, cha'n 'eil brìgh nuadh air a
cruthachadh, ach tlia gneithean nuadh air an co-pairt-
189
eachadh ; solus an aite dorchadais, fireantachd an aite neo-
fhireantachd.
2. Is atharrachadh os ceann naduir i. Tha esan " a ta
air a bhreith o rìs, air a bhreith o'n Spiorad," Eoin iii. 5
Feudaidh atharrachaidhean mor a bhi air an deanamh le
^cumhachd uàduir, gu h-araid 'nuar a tha e air a chuid-
eachadh le meadhonna nan gràs o'n taobh a mach : agus
feudaidh nadur a bhi air a thabhairt gu airde co mor le
oibreachadh coitchionn an Spioraid, as gu'm feud neach
leo sin a bhi air a thionndadh gu bhi 'na dhuiue eile, (mar
bha Saul, 1 Sam. x. 6.) neach gidheadh nach d' fhàs
riamh fathast 'na dhuine nuadh. Ach, ann an ath-ghin-
eamhuin, tha nadur fèin air atharrachadh, agus tha sinn
air ar deanamh 'nar luchd comhpairt do 'n nadur dhiadh-
aidh : agus is eigin di so a bhi na h-atharrachadh os ceann
naduir. Cionnus is urrainn dhuine, a ta " marbh ann an
euceartaibh agus ann am peacaibh," sinnfèin ath-nuadhach-
adh, ni 's mò na 's urrainn do dhuiue raarbh e fein a thog-
ail as an uaigh ? Cò, ach spiorad naomhachaidh Chriosd,
is urrainn Criosd a dhealbh*anns an anam, a chum athar-
rachadh gus an iomhaigh cheudna ? Cò ach " Spioraid an
naomhachaidh," is urrainn cridhe nuadh a thabhairt? Is
maith a dh'fheudas sinn a ràdh, nuair a chi sinn duiue mar
so air atharrachadh, Is e so meur Dhè !
3. Is atharrachadh e gu coslas Dhe, 2 Cor. iii. 18. "Air
bhi dhuinne — ag amharc mar ann an sgathan air gloir an
Tighearna, tha sinn air ar n-atharrachadh chum na h-ìomh-
aigh ceudna." Gach ni a ta gineamhuin, ginidh e a ghnè,
fèin. Tha 'n leanabh a' giulan iomhaigh a pharanta ;
agus tha iadsan a ta air an gineadh o Dhia, a' giulan
iomhaigh Dhè. Air do 'n duine bhi ag iarraidh e fein a
dheanamh mar Dhia, rinn se e fein cosmhuil ris an diabhul.
'Na staid naduir tha coslas an diabhuil air, mar tha coslas
athar air leanabh, Eoin viii. 44. "Tha sibhse o bhur n-athair
an diabhul. Ach 'nuair a tha'n t-atharrachadh sona so
a' teachd, tha iomhaigh Shatain air a tabhairt air falbh,
agus tha iomhaigh Dhè air a h-aiseag. Is e Criosd fein,
neach "as e dealradh gloir an Athar, an riaghailt a reir
am bheil an creutair nuadh air a dhealbh, Rom. viii. 29,
" Oir an dream a roimh-aithnich e, roimh-orduich e iad mar
an ceudna chum a bhi co-chosmhuil ri dealbh a Mhic."
190
Uaith so a deirear uime, gu bheil e air a dhealbh anns a'
mhuinntir ath-nuadhaichte, Gal. iv. 19.
4. Is atharrachadh farsuinn e : " Rinneadh na h-uile nithe
nuadh," 2 Cor. v. 17. Is taois bheannaichte e, a gheuraicheas
am meall uile, an spiorad uile, an t-anam, agus an corp.
Tha peacadh gin a' truailleadh an duine gu h-iomlan ;
agus tha gràs an iompachaidh, ni is e an leigheas, a' doi
00 fada 'sa chaidh an leon. " Tha toradh so an Spioraid anns
an uile mhaitheas," maitheas na h-inntinn, maitheas na toil,
maitheas nan aigne, maitheas an duine gu h-iomlan. Tha
neach a' faotainn cha 'n e mhain ceann nuadh, gu eolas
a ghabhail air diadhachd ; no teanga nuadh, gu labhairt
uimpe ; ach cridhe nuadh, gu a gradhachadh agus gu
gabhail rithe, anns an iomlan d' a chaitlie-beatha. 'Nuair
tha 'n Tighearn a' fosgladh tuilte grais air la nuadh-bhreith
an anama, tha na h-uisgeachan a' ruith troimh 'n duine gu
h-iomlan, gu ghlanadh agus gu dheanamh torrach. Anns
na h-atharrachaidhean uàdurra sin mu'n do labhradh
roimhe, tha mar gu b' ann, mìrean do dh'eudach nuadh
air an cur air seann trusgan ; beatha nuadh air a fuaigheal
ri seann chridhe : ach tha'n t-atharrachadh grasmhor, 'na
atharrachadh dearbhta, 'na atharrachadh araon air cridhe
agus caitlie-beatha,
5. Gidheadh is atharrachadh neo-iomlan e. Ged tha
na h-uile earrann do 'n duiue air a nuadhachadh, cha'n "eil
earrann sam bith dheth nu h-iomlan air a nuadhachadh.
Mar a tha aig naoidhean na h-uile ball do dhuine ach
cha 'n 'eil a h-aon diubh air teachd gu fàs iomlan ; mar
sin tha ath-nuadhachadh a' toirt iomlaineachd do thaobh
na h-uile earrann do 'n duine, gu bhi air a toirt air a h-agh-
aidh ann an ceumaibh na naomhachd, 1 Pead. ii. 2. " Mar
naoidheanna air au ur-bhreith, iarraibh bainne fiorghlan
an fhocail, chum as gu fàs sibh leis." Ged a ta ann an
iompachadh solus neamhaidh air a leigeadh steach do 'u inn-
tinn ; gidheadh tha fathast cuid do dhorchadas an sin :
Ged tha 'n toil air a nuadhachadh, cha 'n 'eil i gu h-iom-
lan air a nuadhachadh ; tha fathast cuid do'n t-seana
aomadh gu peacadh a' mairsinn ; Agus mar so bithidh a'
chùi.s, "gus an cuirear air bul an ni siu nach 'eil ach ann an
cuid,'' agus gus an tig solus na gloire a steach. Bha
Adhamli air a chruthachadh 'na làn-mheudachd ; ach is
èigin doibhsan a ta air am breith, uine bhi aca gu fàs
191
suas : Mar sin tlia iadsan a ta air am breith a rìs, a' teachd
a mach do shaoghal nuadh nan gràs, ach neo-iomlan ann
an naomhachd ; ged bha Adhamh, air dha bhi air a
chruthachadh dìreach, aig a' cheart àm sin gu h-iomlan
fireanta, as eugmhais a chiomeasga bu lugha do neo-iom-
laineachd.
San àite mu dheireadh, Gidheadh is atharrachadh buan-
mhaireannach e, nach teid gu brath air falbh. Tha'n
siol neo-thruaillidh, deir am bonn-teagaisg ; agus mar sin
_tha'n creutair a ta air a dheilbh leis. Cha 'n urrainn a'
bheatha a ta air tabhairt ann an ath-ghineamhuin, ciod
air bith crionadh fuidh am feud i tuiteam, a bhi gu bràth
air a call : " Tha shiol a' fantuinn annsan a ghineadh o
Dhia," 1 Eoin iii. 9. Ge do bhiodh na geuga air an
gearradh sios, fanaidh an fhreumh anns an talamh ;
agus air dhi bhi air a h-uisgeachadh le drùchd neimh,
fàsaidh i a rìs: Oir "cha ghluaisear freumh nam firean,
Gnath-fhocail xii. 3.
Ach, gu teachd gu nithe fa leth,
Air tùs, Ann an ath-ghineamhuin, tha 'n inntinn air a
soiUseachadh gu slainteil : Tha solus nuadh air a leigeadh
a steach do 'n tuigse, air chor as iadsan " a bha uair-eigin
'nan dorchadas, gu bheil iad a nis nan solus san Tighearn,"
Eph. V. 8. Tha dearsaidhean soluis na beatha a' faotainn
a steach a dh'ionnsuidh slochd dorcha a' chridhe : An
sin tha 'n oidhche thairis, agus tha solus na maidne air
teachd, a dhealraicheas ni 's mò agus ni's mò gu ruig an la
iomlan. A nis tha'n duine air a shoiUseachadh,
1. Ann an eolas Dè. Tha smuainte eile aige mu
Dhia, nach robh riamh roimhe aige, Hos. ii. 20. " Ni mi
ceangal posaidh riut ann am firinn, agus gabhaidh tu eolas
air an Tighearna." Bheir Spiorad an Tighearn air ais
e chum na ceiste sin, Ciod e Dia ? Agus ceasnaichidh
e as ùr e air a' phuinc mhor sin, air chor as gu'm feud e
a ràdh, " Le eisdeachd na cluaise chuala mi thu ; ach a nis
chunnaic mo shùil thu !" lob xHi. 5. Tha gloinne dheal-
ruichte Dhè, a gheur cheartas, uil' fhoghainteaclid, agus
buaghan glormhor eile a ta air am foiUseachadh 'na f hocal,
leis an t-solus nuadh so, air an nochdadh do 'n anam, le
soiUeireachd agus dearbhachd a tha toirt urrad do bhar-
rachd air an eolas a bh' aige air na nithibh sin roimhe 'sa
192
tlia aig sealladh nan sùl air sgeul coitchionn na cluaise
Oir tha 6 nis a" faicinn an ni mhain mu'n do chual e roimhe.
2. Tha e air a shoiUseachadh ann an eolas peacaidh.
Tha smuainte eile aig uime, na bu ghnath leis. Roimhe
cha b' urrainu a shealladh dol tre 'n bhrat a chuir Satan
air ; ach a nis tha Spiorad au Tighearn ga rùsgadh dha,
agus a' toirt air falbh an dath agus an comhdach, agus
tha e 'ga fhaicinn 'na dhathan fèin, mar an t-olc as mò,
"eadhon ro-pheacach,' Rom. vii. 13. 0 cia gràineil agus
uamhasach a ta na h-ana-mianna d" an robh e roimhe
a' tabhairt gràidh, a nis a' taisbeauadh. Ge do bhitheadh
iad 'nan sùil dheis, spiouadh e mach iad ; ge do bhitheadh
iad 'nan laimh dheis, dh'aontaicheadh e an gearradh
dheth. Tha e faicinn cia cho graineil is a ta peacadh am
fianuis Dhe, cia co sgriosach is a ta e do'n anam ! agus tha
e 'ga fhaicinn fein 'na amadan, air son gu'n robh e co
fhada cogadh an aghaidh an Tigheai'ua, agus a' tabhairt
àite-comhnuidh do 'n f hear-mhiUidh siu mar charaid uchd.
3. Tha e air a theagasg ann an eolas uime foin. Bheir
gràs an iompachaidh air an struidheir " teachd chuige fein,"
Luc. XV. 17. agus ni e daoine lan do shiìilibh an taobh a
stigh, a dh'fhaicinn, gach ueach, plàigh a chridhe fein. Air
do 'n inntinn a bhi air a soillseachadh gu slainteil tha 'n
duine faicinn co anabharr truaillidh 'sa tha a nadur ; co
mor sa bha 'n naimhdeas an aghaidh Dhe agus [a lagh
naomh a ghabh comhnuidh fhada an sin, air chor as gu
bheil anam a' gabhail grain dheth fèin. Cha 'n 'eil uaigh
fhosgailte, na slocau-aolaich, co salach agus graineil 'na
shuilibh's a ta e fèiu, Esec. xxxvi. 31. " An siu cuimh-
nichidh sibh 'ur droch shlighe fcin, agus 'ur deanadais
nach robh maith agus fuathaichidh sibh sibh fein ann 'ur
sealladh fein." Cha 'n 'eil an duine ni 's miosa na bha e
roimhe, ach tha 'ghrian a' dealradh ; agus mar sin tha na
truaillidheachdan sin air am faiciun, nach b' urrainu dha
fhaicinn, 'nuair nach robh soilleireachd aun : mar tha 'm
focal au Isa. viii. 20. an uair fathast nach robh là nan
gràs a' dealradh air.
4. Tha e air a shoiUseachadh ann an eolas air losa
Criosd, 1 Cor. i. 23, 24. " Ach a ta sinne a' searraonach-
adh Chriosd air a cheusadh, 'na cheap-tuislidh do na h-
ludhaicli, agus do na Greugaich 'na amaideachd : Ach
dhoibhsan a ta air an gairm, araon ludhaich agus
193
Greugaich, Criosd cumhachd Dhè agus gliocas Dhè :" Is
fior, ge do dh' fheudas daoine neo-iompaichte Criosd a
shearraonachadh, nach 'eil eolas ac' air, ach a mhain bar-
ail, barail mhaith uime ; mar a ta aig neach mu phonnc-
aibh cruaidh teagaisg, anns am bheil e fada o bhi cinnteach.
Mar an uair a choinnicheas tu coigreach air an rathad
mhor, air dha e fèin a ghiulan gu ciatach, tha beachd
maith agad uime ; agus air an aobhar sin tha thu gu
toileach a' dol an coluadar ris : ach cha 'n earb thu t'airgiod
ris, a chionn ged tha barail mhaith agad mu'n duine,
gidheadh tha e 'na choigreach dhuit, cha'n 'eil eolas agad air.
Mar sin tha moran aig am bheil barail mhaith mu Chriosd,
ach cha'n earb iad iad fèin ris, do bhrìgh nach aithne dhoibh
e. Ach tha soiUseachadh slàinteil a' giulan an anama os ceann
barail, gu eolas cinnteach air Criosd agus air òirdheirceas,
1 Tes. i. 5. " Oir cha d' thainig ar soisgeul-ne d' ar n-ionn-
suidh-sa ann am focal a mhain, ach mar an ceudna ann an
cumhachd, agus anns an Spiorad naomh, agus ann am mor
lan-dearbh bheachd." Tha solus gràis mar so a' nochdadh
cho co-f hreagarach as a ta diomhaireachd Chriosd, ri buagh-
aibh na diadhachd, agus ri cor a' pheacaich. Uaith so
tha mhuinntir iompaichte a' gabhail iongantais do dheilbh,
na slainte tre Chriosd air a cheusadh, tha iad a' leigeil an
uile chudthrom air, agus le 'n uile chridhe ag aontachadh
leis : Oir, ciod sam bith a ta e do mhuinntir eile,
dhoibhsan 's e Criosd, cumhachd Dhè, agus gliocas Dhè.
Ach air do na daoine neo-iompaichte, a bhi aineolach uime
so, tha iad a' gabhail oilbheim dheth ; cha 'n earb iad an
anama anns an t-soitheach sin, ach earbaidh siad iad fèin
ri buird bhriste am fireantachd fèin. Tha 'n solus ceudna
a' toirt dearbhadh soilleir air a' mhor-luach, an ard-ghloir,
agus an oirdheirceas a ta ann an Criosd, a dhorchaicheas
gach òirdheirceas cruthaichte, mar a bheir eirigh na greine
air na reulta an cinn f holach : agus mar sin bheir e air
a' cheannuiche gu'n reic e na tha aige, a cheannach an aon
neamhnuid luachmhor so, Mat. xiii. 45, 46. agus a' toirt
air an anam a bhi lan-toilichte gabhail ri Criosd air son
nan uile, agus an aite gach uile. Eadhon mar cheann-
uiche neo-ghlic, d' an tairgeadh neach neamhnuid ro
luachmhor, air son a cheannachd uile, aig nach 'eil misneach
shuarach cordadh a dheanamh air a shon ; oir ged tha e am
barail, gur fhiach aon neamhnuid tuilleadh 'sa th' aige uile,
E
194
gidheadh cha 'n 'eil e cinuteacli uime : ach 'nuair a tha
òr-cheard a' teachd d' a ionnsuidh agus ga dheanamh cinnt-
each, gur fiu e dhà urrad 'sa th' aige uile do bhathar ;
tha e 'n sin gu togarrach a' cordadh, agus gu cridheil a' deal-
achadh ris gach ni a ta aige air sou an neamhnuid sin.
Fadheoidh, Tha'n soillseachadh so ann an eolas Chriosd,
a' nochdadh gu soilleir do dhaoine lannachd aunsan, iom-
chuidh gu leoir a dheanamh suas an uireasbhuidhean : gu
leoir a shàsuchadh iarrtuis neo-chriochnach anam neo-
bhasmhoir. Tha iad cinnteach gu bheil a leithid siu do lan-
achd annsan, agus sin gu bhi air a chomh-pairteachadh ;
tha iad a' leigeil an taice air mar fhiriun chinnteach
agus tha 'n anama, air an aobhar siu, a' gabhail am fois
shìorruidh annsan.
0, Tha 'n duino air a theasgasg ann an eolas mu dhiomh-
anas an t-saoghail, Sahn cxix. 96. " Chunnaic mi crìoch gach
iomlaiue." Tha gras atl;-nuadhachaidh ag ardachadh
an anama, 'ga cliur, mar gu b' ann, am measg nan reulta,
o 'm faicear an talamh 'na ni beag, na ni ro-bheag ; eadhon
raar a chunncas neamh roimhe, am feadh 'sa bha 'n t-anam
air adhlaiceadh anns an talamh. Tha gras a' toirt duine
steach gu saoghal nuadh, far nach 'eil an saoglial so air a
mheas ach mar ionad-chiiche diomhanais, 'na fhasach
uamharra, 'na ghleann dheur. Chuir Dia suas comhara
diomhanais aig dorus gach solas cruthaichte ; gidheadh
cionnus a tha daoine a' domhlachadh do'n tigh, a' gairm
agus ag amharc air son ni eigin a ta gu sasuchadh, eadhon
an deigh e bhi air innseadh dhoibh mìle uair nach 'eil a
leithid do ni ann, nach 'eil o ri fhaotainn ann siu ! Isa. Ivii.
1 0. " Ann am buanas do shlighe sgìthicheadh thu ; ach
clia dubhairt thu, Cha 'n 'eil dòcbas ann.' C' arson a tha
daoine co amaideach ? Ann an so tlia firinn na cùise a'
luidhe, cha 'n 'eil iad a' faicinn le sohis grais, cha 'n 'eil
iad a' l)rcitlnìeachadh, gu spioradail, comhara an diomhan-
ais sin ; Ghabh iad gu tric sealladh reusanta, dheth ; ach
an urrainu siu an cridhe a sgarachdainu o'n t-saoghal?
Cha'n urrainn,ni 's mò na'surrainudealbh teine cuibhrichean
a' phriosanaich a losgadh. Ach is e solus gràis, solus na
boatha, a ta cumhachdach agus eifeachdach.
San ùite rmi dheireadh, À chum au t-iomlan a dhean-
anih suas ann an aon fhocal, Aun an ath-ghineamhuinn
tha 'n inntiun air a soiUseachadh ann au eolas air nithe
195
spioradail, 1 Eoin ii. 20. " Tha agaibhseungadh o'n ti naomh,
('se sin 0 losa Criosd, Taisb. iii. ] 8. Tha sùil aig an ni
so ris an ionad naomh, o 'n robh an t-ola naomh air a
thabhairt a dh'ungadh nan sagart,) agus is aithnt? dhuibh
na h-uile nithe, eadhon, nithe a ta feumail a chum slainte.
Ged nach 'eil fòghlum leabhair aig daoine, gidheadh raa
tha iad air am breith a rìs, tha fòghlum an Spioraid aca ;
oir tha'n leithide sin uile air an teagasg o Dhia, Eoiu vi.
45. Tha Spiorad na h-ath-ghineamhuinn a' teagasg dhoibh
an ni nach b' aithne dhoibh roimhe : Agus an ni a b'
aithne dhoibh, mar leis a' chluais a mhain, tha e teagasg
dhoibh a rìs, mar leis au t-suil. Tha solus grais 'na
sholus a ta buadhachadh, a' toirt air daoine aonta chur
ri firinne diadhaidh air teisteas Dhè a mhain. Cha 'n ni
searbh a dh'inntinn an duine gabhail ri focal Dhè air f hoiU-
seachadh : Tha moran a' gabhail orra meas mor a bhi aca air
na Scriobtuiribh, muinntir, gidheadh, air nach toir teist-
eas shoilleir an Scriobtuir cul a chur ri 'm baraile nadurra
fèin ; ach bheir an soillseachadh so air inntinnibh dhaoine
ruith mar bhraighde an deigh cuibhle carbaid Chriosd :
air an sonsau, fuilingidh iad do'n charbad so iomain
thairis ; agus an reusanachadh fein, agus gach ni ard a
dh'ardaicheas e fèin an aghaidh eolais De, a thilgeadh sios
2 Cor. X. 5. Bheir e orra gabhail ri rioghachd Dhè mar
leanabh beag, (Marc x. 15.) a ta smuaineachadh gu bheil
deadh aobhar aige ni sam bith a chreidsinn, mu their ath-
air gu bheil e mar sin.
San dara àite, Tha 'n toir air a h-ath-nuadhachadh.
Tha 'n Tighearn a' toirt air falbh a' chridhe chloiche, agus
a' tabhairt cridhe feola, Esec. xxxvi. 26. Agus mar sin,
tha e togail suas clann do Abraham as na clachan. Tha
gras an ath-nuadhachaidh cumhachdach agus eifeachdach,
agus a' tabhairt suidheachadh nuadh do 'n toil ; Cha 'n 'eil
e gun amharus 'ga h-eigneachadh, ach tha e 'gà tarruing
gu taitneach, gidheadh gu cumhachdach, air chor as gu
bheil a shluagh toileach ann an là a chumhachd, Salm
cx. 3. Tha deas-bhriathrachd neamhaidh ann am bilibh
an Eadar-Mheadhonair, gu peacaich a chosnadh, xlv. 2.
" Dhoirteadh gràs ann ad bhilibh." Na lamhan tha corda
duine, agus ceanglaiche graidh, gu'n tarruing as a dheigh,
Hos. xi. 4. Ni gradh lion air son anama taghta, a ni
gu cinnteach an glacadh, agus a tharruingeas iad gu
196
tir. Tha cuird graidh Chriosd 'naii cuird laidir : agus dh'
f heumadh iad a bhi raar sin ; oir tha na h-uile peacach
ni 's truime na beinn umha, agus tha Satan maiUe ris a'
chridhe fein, a' tarruing air rathad eile. Ach tha gradh
laidir mar am bàs ! Agus tha gradh an Tighearna do'n
anara air son an do bhasaich e, 'na ghradh ro laidir, a
dh'oibricheas co cumhachdach as gur eigin da buadhachadh.
1 . Tha'n toil air a leigheas d'a neo-choraas gu maith a
dheanamh. Am feadh a ta fosgladh a' phriosain, dhoibhsan
a ta ceangailte, air a chur an ceiU anns an t-soisgeul ; tha
Spiorad Dhè a' teachd gu dorus a' phriosain, 'ga fhosg-
kdh, a' dol a dh'ionnsuidh a' phriosanaich, agus le cumh-
achd a ghrais, a' toirt air a chuibhrichean tuiteam dheth !
a' briseadh cuibhreach na h-eucorach, leis an robh e air
a ghlacadh ann am peacadh, air chor as nach b' urrainn
dha toil no gniomh gu ni maith sam bith a dheanamh a
bhi aige ; tha e 'ga thabhairt a mach gu ionad farsuinn,
" Ag oibreachadh ann faraon an toil agus an gniomh, a
reir a dheadh-ghean fein," Phil. ii. 13. Is ann an sin, is
urrainn an t-anam, a bha ceangailte ris an talarali, gluasad
a dh'ionnsuidh neimh ; tha 'n lamh sheargta air a h-aiseag
agus feudar a sineadh a mach.
2. Tha grain sliuidhichte an aghaidh an uilc air oib-
reachadh san toil. Tha duine a' faotainn, anns an ath-
ghinearahuinn, Spiorad nuadh air a chur an taobh a stigh
dheth, (Esec. xxxvi. 2G.) agus tha 'n spiorad sin a' miann-
achadh an aghaidh na feola, Gal. v. 17. Do ghreim
milis a' pheacaidh, a shluig e sios co gionach, tha e nia
a' gabhail grain, agus b' aiU leis a bhi saor dheth, eadhon
co toileach as a bhiodh neach a dh'òl cupan puinsein, air a
thilgeadh a mach a rìs. 'Nuair a ta casg air a chur air
an t-sruth, tha 'n salachar a' luidhe anns an tobar gun
ghluasad ; ach aon uair 's gu bheil an tobar air a ghlan-
adh tha an t-uisge a ta sruthadh a raach ag oibreach-
adh air falbh an t-salachair a lion cuid is cuid : Eadhon
raar sin, ara feadh 'sa tha'n duine a' buanachadh ann an
staid neo-iompaichte, tha peacadh 'na luidhe gu socrach
anns a' chridhe ; ach co luath 'sa tha 'n Tighcarn a' bual-
adh a' chridhe chloiche, le slait a neirt, ann an la an
iompachaidh, tha gras anns an duine " 'na thobar uisge a'
sruthadli suas chura na beatha raaireannaich," Eoin iv. 14.
ag oibreachadh air falbh truaillidheachd nàdur, agus ceum
197
air cheum "a' glanadh a' chridhe," Gniomh. xv. 9. Tha'n
toil ath-nuadhaichte ag eiridh an aghaidh a' pheacaidh,
a' bualadh aig a fhreumh, agus aig a gheugaibh mar an
ceudna. Tha ana-mianua a nis doilghiosach, agus tha'n
t-anam a' deanamh dichioll air an cur bàs do'n ghort. 'Se
n' nadur truaillidh tobar gach uile olc, agus uime sin bithidh
an t-anara 'ga chur gu tric an lathair an Leigh mhoir. O
ciod am bròn, an nàire, agus an fhein-ghrain, a ta lionadh
a' chridhe, anns an la sam bheil gràs a* teachd a steach
ann le buaidh ! oir a nis tha'n duine bha air mhi-cheiU air
teachd chuige fèin, agus cha'n urrainn dha cuimhneachadh
air amaideachd gun a bhi air a bhioradh gus a chridhe.
Sati àite mu dheireadh, Tha'n toil air faotainn aomadh,
suidheachadh, agus togradh gu maith a dheanamii. 'Na
staid thruaiUidh, bha i ag aomadh gu rathad eile,
air dhi bhi so-lubaidh agus aomta gu olc a mhain : Ach
a nis, le aon tarruing o'n ghàirdein chumhachdach agus
uile bhuaghach, tha i air a tarruing o olc gu maith, agus
tha i faotainn suidheachadh eile. Agus mar bha 'n suidh-
eachadh a bh' aice roimhe nadurra ; mar sin, tha'n suidh-
eachadh so nadurra mar au ceudna, a thaobh an naduir nuadh
a ta air a thabhairt san ath-ghineamhuiun, aig am bheil a
mianna naomh fèin co maith 'sa bha mianna mi-naomha aig
an t-seann nadur thruaillidh, Gal. v. 17. Tha'n toil, mar
air a h-ath-nuadhachadh, a' Ìubadh agus ag aomadh ri Dia
agus Diadhachd. 'Nuair a rinn Dia an duine, bha 'thoil,
do thaobh a rùin, ag amharc ri Dia mar ard-chrioch ; do
thaobh a roghainn, bha i sealltuinn ris an ni sin a thoiUch-
eadh Dia. 'Nuair a dhìthich an duine e fèin, bha thoil
air a cumadh calg-dhìreach au aghaidh sin ; b' e fèin krd
chrioch, agus b' i thoil fèin a lagh. Ach 'nuair tha'n duine
air a dheanamh as ùr, ann an ath-ghineamhuinn, tha
gras a' cur ceart na h-eas-òrduigh so ann an tomhas, ged
nach 'eil e gu h-iomlan ; do bhrigh nach 'eil sinn air
ar n-ath-nuadhachadh ach ann an cuid, am feadh 'sa tha
sinn san t-saoghal so, Tha e tabhairt a' pheacaich air
ais uaithe fèin, gu Dia, mar àrd-chrioch, gu firinneach,
ged nach 'eil gu h-iomlan, Sahn kxiii. 25. " Cò th' agam
auns na neamhaibh ach thusa ? agus an coimeas riut cha'n
'eil neach air thalamh air am bheil mo dheigh." Phil. i.
21. " Oir dhomhsa bhi beò is e sin Criosd.' Bheir e air
e fèin àicheadh ; agus ciod air bith taobh a thionndas e,
Pw3
198
gu bhi do ghnath a' suidheachadh air Dia mar àrd chrioch
an anama ghrasmhoir, a dhachaidh "ionad comhnuidh
0 hnn gu liun," Salm cx. 1. Le gràs an ath-nuadhach-
aidh tha'n toil air cumadh ri toil Dhe. Tha i air a cum-
adh ri thoil san aithne, air dhi a bhi air a cumadh le h-
aomaidheau naomha, freagarach ris gach aon d'a aitheanta.
Tha 'n lagh gu h-iomlan air a sgriobhaidh, air an anam
ghrasmhor ; tha na h-uile earrann deth air a sgriobhadh
a rìs air a' chridhe ath-nuadhaichte ; agus ged tha fuigh-
eall truaiUidheachd a' dubhadh an sgriobhaidh, air a leithid
do dhoigh, agus gu tric nach urraiun an duine e fèin a
leugliadh : gidheadh, is urrainn dhasan a sgriobh e a leugh-
adh aig gach uile àm. Cha'n 'eil e uair sam bith air a
dhubhadh gu tur a mach, is cha'n urrainn dha bhi ; an ni
a sgriobh e, sgriobh se e, seasaidh e ; oir is e so an coimh-
cheangal. Cuiridh mi mo reachdan 'nan inntinn, agus
sgriobhaidh mi iad air an cridhibh," Eabh. viii. 10. Agus
is coimhcheangal salainn e, coimhcheangal siorruidh. Tha
e mar an ceudna co fhreagarach do thoil a fhreasdail ; air
chor as nach bi an duine ni 's mò 'na mhaighstir air a ghiulan
fèin, 's nach bi e cumadh a mach a chrannchur dha fèin ;
tha e ag iunnsachadh a radh o chridhe, " toil an Tighearna
gu robh deanta, taghaidh e ar n-oighreachd dhuinn,"
Salm xlvii. 4. Mar so tha'n toil air a h-aomadh gu
gabhail ris na nithe sin, ris nach b' urrainn dhi gu brath
gabhail 'na staid thruailUdh, Gu h-araid,
(1.) Tha'n Tighearn ann an reite ri coimhcheangal
na sìth. Tha 'n Tighearn a' geaUtuinn coimhcheangal sith
do pheacaidh ; coimhcheangal a dheilbh e fèin agus a sgriobh
e anns a' Bhiobul; ach cha'n 'eil iad toiUchte leis. Ni h-eadh
cha'n 'eil e comas do chridhe neo-iompaichte bhitoiUchte leis.
Nam biodh e air a chur 'nan lamhan gu dheilbh a reir au
inntinnse, dhubhadh iad iomad ni a mach as, a chur Dia
ann ; agus chuireadh iad iomad ni aun a chum Dia as ; ach
tha 'n cridhe ath-nuadhaichte lau toiUchte leis a' choimh-
cheangal, 2 Sam. xxiii. 5. "Rinn e coimhcheangal siorruidh
riumsa, air a shuidheachadh anns gach ni, agus cinnteach :
oir is e so mo shlàinte uile, agus mo mhiann uile." Ged
nach b' urrainn au coimhcheangal a bhi air a thoirt a nuas
gu an toil thruaiUidh-san, tha'n toil-san, le gras, air a toirt
a suas a dh'ionnsuidh a' choimhcheangail ; tha iad lan-
toiUchte leis : cha'n 'eil ni ann, a b' àiU leo bhi as ; agus
199
cha'n 'eil ni as, a b'àill leo bhi ann. (2.) Tha'n toìl
air a deanamh deonach gu gabhail ri losa Criosd an
Tighearna. Tha'n t-anam toileach striochdadh dha. Bheir
gras na h-ath-ghineamhuinn a nuas smuaintean uaibhreach
a' chridhe, a bha air an togail suas an aghaidh an
Uachdarain dhlighich : Brisidh e an fheith iaruinn, a
bha cumail a' pheacaich o chromadh sios dha, agus a tha e
toirt air gun a bhi rag-mhuinealach ni 's mò, ach striochd-
adh dha fèin. Tha e toileach cuing-aitheanta Chriosd
a ghabhail air ; an crann-ceusaidh a thogail, agus a lean-
tuinn. Tha e lan-toilichte Criosd a ghabhail air chumha
sam bith, Salm cx. 3. " Bithidh do shluagh ro thoileach
ann an la do chumhachd."
A nis, air do 'n inntinn a bhi air a soiUeachadh air mhodh
slainteil, agus an toil air a h-ath-nuadhachadh ; tha'm peac-
ach leis a sin a' cur air fein agus tha e air a neartachadh gu
gairm an t-soisgeil a flireagradh. Mar sin, tha obair mhor
na h-ath-ghineamhuinn deanta ; tha daingneach laidir a'
chridhe air a ghlacadh : tha aite air a dheanamh air son an
Tighearn losa Criosd anns na h-ionada is diomhaire do'n
anam, air do dhorus a macli na toile bhi air fhosgladh
dha maiUe ri dorus a steach na tuigse. Ann an aon fhocal
tha Criosd air a ghabhail do'n chridhe gun seasamh
'na aghaidh : tha e air teachd do'n anam, le Spiorad beoth-
achaidh ; leis am bheil beatha spioradail air a tabhairt
do 'n duine, a bha ann fèin marbh ann am peacadh : agus
feudaidh siun a smuaineachadh gur e cheud ghniomh beo
a ni e gabhail gu toileach ri losa Criosd, air aithneach-
adh 'na mhaise òirdheirc ! 'se sin creidsinn an, druideadh
ris, mar tha e air aithneachadh, air a thairgse, agus air a
thaisbeanadh ann am focal a ghràis an soisgeul glormhor ;
'se 'n toradh a ta'n ath-ghearr a' sruthadh uaith so, aonadh,
ris, Eoin i. 12, 13. " A mheud 'sa ghabh ris, thug e dhoibh
cumhachd (no sochair) a bhi 'nan cloiuu do Dhia ; eadhon
dhoibhsan a ta creidsinn 'na ainm : a bha air an gineamh-
uinu cha'n ann o thoil na feola, no o thoil duine, ach o
Dhia." Eph. iii. 17. " lonnus gu'n gabh Criosd comh-
nuidh ann bhur cridhe tre chreidimh." Air do Chriosd an
cridhe a ghlacadh le treuu-neart, agus air dha dol gu
buadhach a steach ann, san ath-ghineamhuinn, tha'n t-anam,
le creidimh, 'ga striochdadh fèin da, mar a tha e air a chur
sios, 2 Eachd. xxx. 8. Mar so, tha'n Righ glormhor so, a
200
thainig do'n chridhe le Spiorad ; a' gabhail comhnuidh ann
le creidimh. Air do'n anam a bhi air a tharruing, ruithidh
e ; agus air dha bhi air a ghairm gu h-eifeachdach, thig e.
San treas àlte, Ann an ath-ghineamhuinn, tha atharrach-
adh sona air a dhcanamh air na h-aignidheau; thaiad araon
air an cur san òrdugh agus air an cur fuidh riaghladh.
1. Tha'n t-atharrachadh so a' cur nan aignidhean ceart,
gan suidheachadh air cuspairean freagarach, 2 Tes. iii. 5.
" Gu seoladh an Tighearn bhur cridheacha chum gràidh
Dhè." Tha iarrtuis an duine ath-nuadhaichte air an cur
ceart ; tha iad air an suidheachadh air Dia fèin, agus air
na nithe a ta shuas. Tha esan a bha 'g eigheach roimhe leis
an t-saoghal, "Cò nochdas dhuinn ni maith ?" ag atharrach-
adh a ghutli, agus ag radh, " Tog oirnne solus do ghnuise,
a Tighearna, " Salm iv. 6. Bha uair ann, anns nach fhaca
e maise sam bith ann an Criosd, gu 'n iarradh se e ; ach a
nis tha e 'na "uile iarrtus, tha e gu h-uile ionmhuinn," Dan-
Shol. V. 16. Tha ard-shruth iarrtuis air tionndadh gu
ruith a dh' ionnsuidh Dhè ; oir is ann an sin tha'n " aon ni
a ta e ag iarraidh," Salm xxvii. 4. Tha e 'g iarraidh a bhi
naomh, co maith ri bhi soua ; agus is fearr leis a bhi gras-
mhor 'na bhi mor. Tha 'dhochais, a bha roimhe iosal,
agus bha air an socrachadh air uithibh a ta air thalamh, a
nis air an togail, agus air an suidheachadh air a' ghloir a
ta ri bhi air a foillseachadh. Tha dochas aige ris a' bheatha
mhaireannaich a ta air a steidheachadh air focal a gheall-
aidh, Tit. i. 2. Dochas a ta aige, mar acair an anama,
a ta daingneachadh a chridhe fuidh dheuchainne, Eabh.
vi. 19. Agus tha e 'ga chur gu e fein a ghlanadh, eadhon
mar a tha Dia glan, 1 Eoin iii. 3. Oir tha e air ath-ghin-
eamhuinn a rìs gu beo-dhochas, 1 Phead i. 3. Tha 'ghradh
air a thogail agus air a shuidheachadh air Dia fèin, (Sahn
xxviii. 1.) air a lagh naomh, Salm cxix. 97. Ge do
bhuaileas e an aghaidh an ana-miann is ionmhuinn leis, a
deir c, " Tha 'n high naomh, agus an àithno naomh, agus
cothromach, agus maith," Rom. vii. 12. Tha gradh aige
do orduighean Dhe Salm Ixxxiv. 1. " Cia so-ghradhach
do phàilliuna, a Thighearna nan slogh?' Air dha dol
thairis o bhàs gu beatha, tha gradh aige do na braithrean,
(1 Eoin iii. 14.) do phobull an Tighearna, mar a deirear
riu, 1 Phead i. 10. Tha gradh aige do Dhia air a shon
fèin ; agus do na nithe a s le Dia, air a sgathsau. Seadh, air
i
201
dha bhi 'na leanabh do Dhia, tha gradh aige d' a naimhdibh
fein. Tha Athair neamhaidh iochdmhor agus maitheas-
ach ; " Tha e tabhairt air a ghrein fein eirigh air na droch
dhaoinibh, agus air na deadh dhaoinibh, agus a' cur uisge
air na fireanaibh, agus air na neo-fhireanaibh :" Agus uime
sin, tha esan do 'n inntinn cheudna, Mat. v. 44, 45. Tha
'f huath air tionndadh au aghaidh a' pheacaidh ann fèin agus
ann am muinntir eile, Salm. ci. 3. " Is fuathach leam obair
luchd-eusaontais ; cha lean i rium." Tha e 'g osnaich
f uidh f huigheall na truaillidheachd, agus tha e gabhail fad-
ail air'son saorsa, Rom. vii. 24. " Och is duine truagh mi !
Cò a shaorsa mi o chorp a'bhais so ?" Tha aoibhneas agus
a thlachd anns an Tighearna Dia, ann an solus a ghnùise ;
'na lagh, agus 'na phobuU, a chionn gu bheil iad cosmhuil
ris. 'Se 'm peacadh an ni roimh mò am bheil 'eagal, tha e
nis 'na thobar broin da, ged bha e roimhe 'na thobar
toilinntinn da.
2. Tha 'n (t-atharrachadh so a') stiuradh nan aignidhean,
air dhoibh a bha air an suidheachadh air cuspairean freag-
arach. Tha ar n-aignidhean, air an suidheachadh air
a' chreutair, gu nadurra ro laidir : 'nuair a ta sinn a' dean-
amh aoibhneis ann, tha sinn ullamh air tuiUeadh 'sa choir a
dh' aoibhneas a dheauamh ; agus an uair a ta sinn ri bròn
air a shon, tha sinn uUamh air tuiUeadh 'sa choir do bhròn
a dheanamh : ach tha gras a' cur srian ris na h-aignidh-
ean sin, a bearradh an sgiathan, agus 'gan cumail an
taobh a stigh do chriochan, chum as nach sruth iad thar
an uile bhruachan. Bheir gras air duine 'athair agus a
mhathair, agus a bhean-phosda, agus a chlann ; seadh, agus
a bheatha fein mar an ceudna f huathachadh ann an coimeas
ris ; 'se sin ri radh, gradh ni 's lugha thabhairt dhoibh,
uo bheir e do Dhia, Luc. siv, 26, Naomhaichidh e mar
an ceudna aignidhean laghail : a' toirt orra sruthadh o 'n
ghnè cheart, agus 'gan treorachadh gu criochaibh ceart,
Feudaidh iarrtuis mi-naomha bhi as deigh Chriosd agus a
ghràis : Mar an uair a ta daoine ag iarraidh Chriosd, cha'n
ann air son graidh sam bith dha, ach a mhain air son graidh
dhoibh fèin : "Tabhraibh dhuinne cuid do bhur n-ola, ars'
na h-oighean amaideach, " oir a ta ar lochrain a' dol as."
Mat, XXV, 8, Feudaidh bron mi-naomh bhi air son peac-
aidh : Mar an uair a ta neach a' deanamh broin air a shon,
cha 'n ann do bhrigh gu bheil e neo-thaitneach do Dhia, ach
202
a mhain do bhrìgh na feirge a ta ceangailte ris, mar a rinn
Pharaoh, ludas, agus muinntir eile. Mar sin feudaidh
duine gradh a thoirt d' a Athair agus d'a mhathair, o f honn
nadurra a mhain, gun mheas sam bith a bhi aige air aithne
Dho a ta 'ga cheangal gu sin a dheanamh. Ach tha gras
a' naomhachadh nan aignidhean 'nan leithide sin do chor-
aibh, a' tabhairt orra ruith ann an claodhan nuadh graidh do
Dhia, speis d'a aitheantaibh, agus meas d' a ghloir. A rìs,
tha gras a' togail suas nan aignidhean, far am bheil iad
tuiUeadh as iosal : Tha e tabhairt ard-chaithir nan aig-
nidhean do Dhia ; agus a' spionadh a nuas na h-uile bha
togail an aite co dhiubh as daoine no maoiu iad, a' tabhairt
orra luidhe aig a chosaibh, SahB Ixxiii. 25. "Cò th' agam
anns na neamhaibh ach thusa ? Agus an coimhmeas riut
cha 'n 'eil neach air thalamh air am bheilmo dheigh." Tha
e air a ghràdhachadh air a shon fein ; agus muinntir agus
nithe eile air a shon-san : Is e na nithe a ta taitneach
annta, do 'n chridhe ath-nuadhaichte, au dealradh do
mhaitheas Dhè a ta air f haicinn annta ; oir do anama gras-
mhor, tha iad a' dealradh le soluis iasaid a mhain. Tha so a'
feuchainu cionnus a tha gradh aig na naoimh do na h-uile
dhaoine, agus gidheadh fuath aca dhoibhsan aig am bheil
fuath do Dhia, agus a' deanamh tair air na h-aingidh, mar
dhaoine suarach : tha fuath aca dhoibh agus tha iad a'
deanamh tàir orra, air son an aingidheachd, cha 'n 'eil ni
bhuineas do Dhia ann an sin, agus air an aobhar sin, cha 'n
'eil ni gradhach no urramach ann : ach tha gradh aca
dhoibh, air son an deadh ghne, no am buagha, co dhiubh
nadurra no beusach ; do bhrìgh, co sam bith anns an bheil
iad, gu bheil iad o Dhia, agus gu 'm feud iad a bhi air an
lorgachadh da ionnsuidh-san mar an ard-thobar.
Fadheoidh, Tha gras na h-ath-ghineamhuinn a' suidheach-
adh nan aignidhean co daingean air Dia, as gu bheil an
duino air a dhcanamh deonach air aithue Dho, gu ghreim
a loigeadh dheth do na h-uile ni eile, a chumgu 'n gleidh e
a ghreim air Criosd ; "athair agus a mhathair fhuathachadh,"
ann an coimeas ri Criosd, Luc. xiv. 2G. Bheir e eadhon
air comhfhurtachdan laghail, cosmhuil ri falluiug loseiph,
crochadh fuasgailto mu dhuine ; a chum gu 'n dealuichte
riu 'nuair a ta e an cunnart a bhi air a ribeadh le 'n gleidh-
eadh. Mur robh sruth ar n-aignidhean riamh mar so
air a tionndadh, tha sinn gun teagamh a' dol sìos leis an
203
t-sruth do 'n t-slochd. Ma tha aig ana-miann nan sui,
ana-miann na feola, agus aig uabhar na beatha, an ard-
chaithir 'nar cridheachan, a bu choir a bhi 'na ionad-
comhnuidh do 'n Athair, do 'n Mhac, agus do 'n spiorad
naomh ; mur robh riamh urrad graidh againn do Dhia,
as a th' againn dhuinn fèin : Ma bha peacadh ann an cuid
searbh dhuinn, ach nach robh e riamh co searbh 'sa bha
fulangas, nach robli e riamh co searbh 'sa bha pian a bhi
air ar sgaradh uaithe, tha sinn gu cinnteach 'nar coigrich
do 'n atharrachadh shlainteil so ; oir tionndaidh gras na
h-aignidhean bun os ceann, co luath'sathig e do 'n chridhe.
iSa' cheathramh àite, Tha choguis air a nuadhachadh.
A nis, air do sholus nuadh a bhi air a chur suas anns an
anam ann an ath-ghiueamhuinn, tha choguis air a soiUseach-
adh, air a teagasg, agus air a fòghlum ; tha coinneal sin
an Tighearn (Gnath-fhoc. xx. 27.) a nis air a smaladh
agus air a deanamh soiUeir, air chor as gu bheil i a' deal-
radh, agus a' cur a mach a soluis do na h-àitibh is
iomallaiche do 'n chridhe, a taisbeanadh pheacanna, mu
nach robh an t-anam air f haiciU roimhe ; agus air dhoigh
àraid, a' nochdadh truaiUidheachd no graineileachd an nàd-
uir, an siol agus a' ghin o 'm bheil gach uile pheacaidh
gniomh a' struthadh ; tha so a' toirt a mach a' ghearain nuadh
sin, Rom. vii. 24. " Och is duine truagh mi ! co a shaoras
mi 0 chorp a' bhais so?" Tha choguis sin a luidh roimhe
'na codal ann an uchd an duine, a nis air a dusgadh : agus
a' tabhairt air a guth a bhi air a chluinntinn tre'n anam uUe !
Agus air an aobhar sin, cha'n 'eil tuiUeadh fois aige ana an
leabaidh an lundaire ; 's eigin da eirigh agus a bhi dean-
amh, " greasad, agus teicheadh air son a' bheatha !"
Tha i gu cumhachdach a' brosnachadh gu umhlachd, eadh-
on anns na gniomhara is spioradaile, uach d' thainig roimh
fuidh bheachd na coguis nadurra : agus tha i gu cumhachd-
ach a' cur bacaidh o pheacaidh, eadhon o na peacaidhean
sin nach 'eil fosgailte do shealladh an t-saoghaih Tha i a'
sparradh air ard-uachdranachd Dhè, ris am bheil an cridhe
a nis ann an rèite, agus a ta e gu toilichte ag aidmheil :
agus mar sin tha i cur an duine gu dhleasdanais ciod sam bith
cunnart a bhios o'n t-saoghal : Oir tha i lionadh a chridhe
le eagal Dc, air chor as gu bheil neart eagail an duine air
a bhriseadh. Thug so air moran am beatha chur 'nan
laimh, agus a' chreidimh a leantuinn, air an robh iad
204
aon uair a' deanamh tarcuis, agus ag imeachd gu dian anns
an t-slighe d' an robh grain aca roimhe, Gal. i. 32. " An
ti anns an àm a chaidh seachad, a bha 'gar geur-lean-
mhuinu, tha e nis a' searmonachadh a' chreidimh a bha e a'
sgrios roimhe so." Tha ciont a nis a' toirt air a' choguis
gu mothaich i ; tha cnuimh shearbh innte air son peac-
anna a chaidh seachad, a ta lionadh an anama le sar-
uchadh, le bron, agus fein-ghrain : Agus tha na h-uile
smuain nuadh mu na peacanna sin, ullamh gu thoirt air
lotaibh sileadh as ùr le doilghios. Tha i air a' deanamh
maoth do thaobh peacaidh agus dleasdanais, air son an àm
ri teachd ; air dhi a bhi aon uair air a losgadh, tha eagal
aice roimh an teine, agus tha i fuidh eagal leum thar a'
ghàradh, far an robh i roimhe air a lot leis an nathair.
Fadheoidh, Tha choguis ath-uuadhaichte ag iomain a'
pheacaich a dh' ionusuidh losa Criosd, mar an aon leigh a
mhain is urrainn gath a' chiouta tharruiug a mach ; agus
is i 'fhuilsan a mhain as urrainn a choguis a ghlanadh o
oibre marbh, (Eabh. ix. 14.) a' diultadh gach fois a ta air
a thairgse dhi o laimh sam bith eile. Agus tha so 'na
dhearbhadh soiUeir, nach e mhain gu bheil teine air a chur
ris a' choguis (mar a dh'fheudas i bhi an staid ueo-iomp-
aichte,) ach mar an ceudna gu bheil ola air a chur orra
le gràs an iompachaidh.
Sa chuigeadh ùite, Mar nach robh a cuid fein do'n truail-
lidheachd a dh'uireasbhuidh air a' chuimhne, tha i mar an
ceudna air a deanamh ni 's fearr le gràs au iompachaidh.
Tha chuimhue air a lagachadh, do thaobh nau nithe
sin nach fiu aite innte ; agus tha daoine air an teagasg gus
na h-uile a rinneadh orra a dhi-chuimhneachadh, agus gu'n
corruich a leigeadh dhiubh, Mat. v. 44, 45. " Deanaibh maith
do na daoine air am beag sibh, agus deanaibh urnuigh air
son na muinntir a ta buutuinn ribh gu naimhdeil. A chum
gu 'm bi sibh (sin ri radh, gii 'm bi e soilleir gu bheil sibh.)
'nur cloinn aig bhur n-Athair a ta air neamh." Tha i air a
neartachadh air son nithe spioradail. Tha ughdarras Shol-
aimh againn air sou droch cuimhne, Guath-fhocail iii. 1.
A Mhic, a dcir e, na cli-chuimhnich mo lagh. Ach cionnus
a bhios 0 air a chumail an cuimhne ì Gleidheadh do
chridhe m' aitheanta. Ni gras cuimhne-cridlie eadhon far
nach 'eil deadh chuimhne cinn. Salm cix. 11 . " A' m' chridhe
choimhid mi t'fhocal." Air do 'n chridhe bhi da rireadh air
205
a ghlacadh le millseachd chumhachdach na firinn, cùidich-
idh e a chuimhne a ghleidheadh nan nithe air am bheil a
leithid do bhlas. Nan luidheadh firinne diadhaidh ni
bu doimhne air ar cridheachan, dheanadh iad leis a sin
luidhe ni bu doimhne air ar cuimhne. Salm cix. 93. " Gu
brath cha dì-chuimhnich mi do reachdan ; oir leosan
bheothaich thu mi." Tha gras a' naomhachadh na cuimhne.
Tha cuimhne f harsuinn ach mi-naomhaichte aig moran ;
a ta mhain a' cruinneachadh eolais, leis am bheil an dìteadh
air an-tromachadh : ach tha a' chuimhne ath-nuadhaichte
"a' cuimhneachadh 'àitheanta-san a chum an deanamh,"
Salm ciii. 18. Is tigh-tasgaidh naomh i, anns am bheil na
nithe a dh'fheumas an Criosduidh 'na shlighe gu Sion air
an gleidheadh : Oir tha creidimh agus dòchas gu tric a'
faotainn comhnadh uaipe, ann an uair dhorcha. Is i tigh-
tasgaidh faireachdain na h-aimsir a chaidh seachad i : agus
is iad sin comharan slighe a' chreidmhich ; leis an tig e gu
thoirt fa'near c' ait am bheil e, eadhon ami an àm dorcha,
Salm xlii. 6. " 0 mo Dhia, leagadh sios m' anam an taobh
a stigh dhiom : uime sin cuimhnichidh mi ortsa, mo Dhia,
0 thìr lordain." Cuidichidh i leis an anam mar an ceudna
gu bron diadhaidh agus fèin-ghrain ; a' cur sean chionta as
ùr am fianuis na coguis, agus a' tabhairt air a fuil bhi i-uith
a rìs ged tha'm peacaidh air a mhaitheadh cheana, Salm
XXV. 7. " Na cuimhnich peacanna m' oige." Agus far am
bheil cionta gun mhaitheadh 'na luidhe air a' choguis a tha
tuiteam 'na codal, tha i gu tric air a deanamh 'na meadhon
gu focal a thabhairt a stigh, a ni ann am mionaid, an t-anam
uile chur air ghluasad ; mar an uair a chuimhnich Peadar
briathx-an losa, chaidh e mach agus ghuil e gu goirt, Mat.
XXV. 75. Tha focal De, air bhi dha air a thasgaidh suas ann
an cuimhne naomhaichte, feumail do dhuine a chur an
aghaidh buairidhean ; cuiridh e'n claidheamh 'na laimh an
aghaidh uaimhde spioradail, agus tha e 'na sholus a stiuradh
a cheuma ann an slighe a' chreidimh agus na fireantachd.
San t-seathamh àite, Tha atharrachadh air a dheanamh
air a chorp, agus air na buill aige, a thaobh am feum ;
tha iad air an coisrigeadh do 'u Tighearna : " Tha eadhon
an corp do 'n Tighearna,'' 1 Cor. vi. 13. " Is e teampuU
an Spioraid naoimh e," rann 19. Tha na buiU aige a bha
roimhe " 'nan inneil neo-fhireantachd, chum peacaidh, a
nis air fàs 'nan inneil fireanta&hd do Dhia," Rom. vi. 12.
206
" Seirbhisich do'n f hireantachd chum naomhachd,'' rann 19.
An t-suil a threoraich smuainte peacadh do'n chridhe,
tha i fuidhe choimhcheangal gun sin a dheanamh ni's mò,
(lob xxxi. G.) ach gu seirbhis a dheanamh do'n anam, ann
a bhi beachdachadh air oibribh, agus a' leughadh focail
Dhè. A' chluas a bha gu tric mar dhorsair bàis, a' leig-
eadh a steach peacaidh, tha i nis air tionndadh gu bhi 'na-
geata na beatha, tre 'm bheil focal na beatha a' dol steach
do 'n anam. An "teanga, a las cursa an naduir," (Seum.
iii. 6.) tha i air a h-aiseag gus an oifig gus an robh i air a
h-orduchadh leis a' Chruithear ; eadhon, gu bhi 'na h-inueal
gu gloir a thoirt dha, agus chum a chhù a sgaoileadh. Ann
an aon fhocal, tha 'n duiue gu h-iomlan air son Dhe, 'na
anam agus 'na chorp, a ta leis an atharrachadh bheann-
aichte so air an deanamh 'nan cuid dha.
San àite mu dheireadh, Tha'n t-atharrachadh grasmhor so
a' dealradh a mach anns a' chaithe-beatha. Tha eadhon an
duine o'u taobh a mach air ath-nuadhachadh. Ni cridhe
nuadh nuadhachd beatha. 'Nuair a nighean an Righ uile
glormlior an taobh a stigh, tha h-eudach air oibreachadh le
h-òr, Salm xlv. 13. Ni suil ghlan an corp uile lan soluis,
Mat. vi. 22. Chithear an t-atharrachadh so anns na h-uile
earrann do chaithe-beatha duine, gu h-araid anus na nith-
ibh a leauas.
1. Ann an atharrachadh chuideachd. Ged rinn e
aon uair tàir air cuideachd nan uaomh, 's iad a nis " a'
mhuinntn* oirdheirc anns am bheil uile thlachd,"' Salm
xvi. 3. " Is fear-comuinn mi dhoibhsan uile air am bi t'-
eagal," ars' an Sahnadair rioghail, Salm cxix. 63. Ceang-
laidh duine ath-nuadhaichte e feiu ris na naoimh ; oir tha
esan is iadsan a dh'aon inntinn, anns an ni sin is i an
obair mhor, agus an gnothuch : tha aca uile au aon nadur
ni.iadh ; tha iad a' siubhal gu tìr Lnanuel, agus tha jad a'
labhairt r' a cheile ann an cainnt Chanaain. 'S diomhain
do dhaoiue gabhail orra bhi diadhaidh, fhad 'sa tha iad a'
deanamh roghaiun do chuideachd mhi-dhiadhaidh ; oir,
"■sgriosar companach nan amadau," Gnath-fhoc. xiii. 20.
Bheir diadhachd air duine bhi air f haiciU o e fein a thilgeadh
inu an teaghlaich mhi-dhiadhaidli, no cairdeas neo-iomch-
uidh sam bith a clmmail ri droch dhaoine, mar a bhios
noach a ta glan air f haicill o dhol do thigh galair bhuailtich.
2. Bithidh e 'na dhuine nuadh, 'na dhàimhibh fa leth.
207
Bheir gràs air daoine bhi gràsmhor, 'nau dàimhiba fa leth.
agus treoraichidh e iad gu duchasach gu treibhdhireas,
ann an coimhlionadh dhleasdanais gach inbhe sam hheil iad.
Cha 'n e mhain gu bheil e deanamh daoine agus mnathan
maith ; ach tha e deanamh iochdarain maith, fir agus mna-
than pòsda maith, clann, seirbhisich, agus ann an aon f ho-
cal, luchd-daimh maith anns an eaglais, anns an dùthaich,
agus anns an teaghlach. Is e am fior chomhara a ta air a
thabhairt an aghaidh diadhachd moran, eadhon, gu bheil
iad, 'nan droch luchd-daimh ; tha iad 'nan droch f hir pòsda,
nan droch mhnathan pòsda, 'nan droch rahaighstirean, 'nau
droch sheirbhisich. Cionnus a dhearbhas sinn gu bheil sinn
'nar creutairean nuadh, ma tha sinn fathast dìreach mar
bha sinn roimhe, 'nar dàimhibh fa leth ? 2 Cor. v. 17.
" Uime sin ma ta neach sam bith ann an Criosd, is creutair
nuadh e, chaidh na seann nithe seachad, feuch rinneadh na
h-uile nithe nuadh." Cosnaidh fior dhiadhachd teisteas do
dhuine, o choguisean a chaii-de a's dilse, ged tha tuilleadh
eolais acasan air anmhuinneachd peacach na ta aig muinn-
tir eile, mar a chi sinn anns a' chor sin, 2 Righ iv. i.
" Fhuair t' oglach m' f hear bàs, agus tha fios agad gu 'n
robh eagal an Tighearn airt' oglach."
3. Tha atharrachadh mòr anns an rathad sam bheil e
leantuinn a ghnothuiche saoghalta. Cha 'n e an saoghal ni
's mò na h-uile dha, mar bu ghnàth leis. Ged tha daome
naomh an sàs ann an gnothuiche an t-saoghail, co maith ri
daoine eile ; gidheadh, cha 'n 'eil an cridheachan air sn
slugadh suas ann. Tha e soilleir gu bheil gnothuch aca ri
neamh, co maith as ri talamh, Philip. iii. 20. " Tha ar
caithe-beatha-ne air neamh." Agustha iad a' dol mu 'n cuairt
d' an gnothuiche anns an t-saoghal mar dhleasdanas a ta
air a chur orra le Tighearna nan uile ; a' deanamh an
gnothuiche laghail, mar thoil Dhia, Eph. vi. 7. Ag oib-
reachadh, a cliionn gu 'n dubhairt e, " Na dean gadachd."
4. Tha curam àraid orra, air son meudachadh rioghachd
Chriosd anns an t-saoghal : tha iad a nis a' gabhaii taobh
aobhar Dhè, agus tha meas ac' air lerusalem os ceann an
aoibhneis a 's airde, Salm cxxxvii. 6. Ciod sam bith co
uaigneach as a ta iad a' caitheamh am beatha, bheir gràs
orra bhi do spiorad follaiseach, air ara bi curam mu airce
agus obair Dhe, mu shoisgeul Dhè, agus mu phobull Dhè,
eadhon iadsan dhiubh nach fhac iad riamh san aghaidh.
208
Mar chlanu Dhe, thu gu nadurra curara orra mu na nithe
sin. Tha curam nuadh nach bu ghnath leo aca mu mhaith
spioradail muinntir eile. Agus cha luaithe tha iad a'
blasad air cumhachd gi-àis iad fòin, no tha iad ag iarraidh
bhi 'nan luchd-oibre air son Chriosd agus naomhachd anna
an t-saoghal so ; mar tha soilleir ann an cor na mnà o
Shamaria, neach, air do Chriosd e fèin a nochdadh dhi, a
dh'falbh do 'n bhaile, agus a dubhairt ris na daoine,
Thigibh, faicibh duine a dh'innis dhomhsa na h-uile nithe
a rinn mi riamh I An e so Criosd ? Eoin iv. 28, 29.
Chunnaic agus mhothaich iad olc a' pheacaidh, agus air an
aobhar sin tha truas aca do 'n t-saoghal a ta 'na luidhe san
olc. Bu mhiann leo aithinne a spionadh as an teine, a'
cuimhneachadh gu 'n robh iad fein air an spionadh as,
saothraichidh iad a chum an diadhachd a mholadh do
mhuinntir eile araon le'm briathraibh, agus le 'n eiseimpleir ;
agus is fearr leo iad fèin àicheadh ann an nithe guu suim
no le feum neo-sheirceil a dheanamh dhiubh, muinntir eile a
sgrios, 1 Cor. viii. 13. " Uime sin ma bheir biadh aobhar
oilbheim do m' bhràthair, cha'n ith mi feoil a chaoidh, chum
nach tabhair mi aobhar oilbheim do 'm bhrathair."
5. Tha atharrachadh mor, anns an fheum a ta iad a'
deanamh do shòlasan laghail. Cha 'n 'eil iad a' gabhail
fois annta mar an crioch, ach tha iad 'gan gnathachadh
mar mheadhona chum an cuideachadh 'nan slighe. Tha
iad a' tarruing an comhfhurtachdan o no tobraichean a's
airde, eadhon an uair a ta na tobraichean a 's ìsle a' sruthadh.
Mar so air do Hanah mac f haotainn, cha d' rinn i gaird-
eachas co mor anns a' ghibht as a rinn i ann-san a thug
e, 1 Sam. ii. 1. " Agus rinn Hanah urnuigh, agus thubh-
airt i, tha mo chridhe a' deanamh gairdeachais anns an
Tighearna, " Seadh, 'nuairata comhf hurtachdan na beatha
air falbh, is urrainn dhoibh teachd beo as an eugmhais, agus
" gairdeachas a dheanamh anns an Tighearna, ged nach
toir an crann-fige uaith blàth, Hab. iii. 17, 18. Tha
gras a' toagasg feum a dheanamh do nithe iomchuidli na
beatha so mar anns an dol-seachad, agus measarrachd
naomh a nochdadh anns na Iv-uile nithe. An cridhe, a
bha roimhe air a shlugadh suas anns na nithc sin gun ea-
gal, tha e nis fuidh eagal a bhi ro-thoilichte leo : agus, air
dha bhi fuidh eagal cunnairt, tha e 'gan gnàthachadh
gu faiciUeach ; mar a tha coin na h-Eiphit a' ruith 'nuair
209
tha iad ag imlich aa uisge as an àmhainn Nilus, air eagal
nan Crocodil a ta innte.
Saji àite mu dheireadh, Tha'n t-atharrachadh so a' deal-
radh a mach ann an coimhlionadh dhleasdanais na diadhachd.
Esan a bha caitheadh a bheatha ann an dichuimhn orra, cha
dean e mar sin tuiUeadh, ma thainig gràs Dhè aon uair d'a
chridhe. Ma tha duine air ùr-bhreith, iarraidh e bainne
fior-ghlan an fhocail, 1 Phead. ii. 2. Co luath 'sa tha 'n
neach gun urnuigh a' faotainn spioraid a' ghràis, bithidh e
ann 'na spioraid ath-chuinge, Sech. xii. 1 0. Tha e co nadurra
do'n neach a ta air a bhreith a rìs toiseachadh air urnuigh,
as a tha e do'n leanabh a ta air ùr-bhreith buaiadh air ràn-
aich, Gniomh. ix. 11. " Feuch, a ta e ri uruuigh !" Bithidh a
chridhe 'na theampull do Dhia, agus a thigh 'na h-eaglais.
Tha 'n t-aoradh a bha roimhe eutrom agus foirmeil a nis
spioradail agus beothail ; do bhrìgh gu'n do bheanadh ris a'
chridhe agus ris an teanga le eibhle bheò o nèamh ; agus cha
ghabh e fois ann an coimhlionadh a dhleasdanais a mhain, mar
aon curamach gu obair a chur seachad ; ach tha e anns na
h-uile dleasdanas, ag iarraidh comuinn ri Dia ann an Criosd :
'gam meas gu ceart mar mheadhona air an comharrachadh
le Dia chum na crìche sin, agus tha e meas gu'n do chaiU
e shaothair, mur ruig e air sin. An fhad so mu nadur
ha h-ath-ghineamhuin.
AN COSLAS A TA EADAR GINEAMHUIN NADURRA
AGUS SPIORADAIL.
II. Tha mi air teachd gu nochdadh c' ar son a deirear
ris an atharrachadh so ath-ghineamhuin, a bhi air ar breith
a rìs. A deirear so ris, a chionn a' choslais a ta eadar gin-
eamhuin nadurra agus gineamhuin spioradail : a ta co-
sheasamh anns na nithe fa leth so leanas.
Air tùs, Tha gineamhuin nadurra 'na ni diomhair ! agus
mar sin tha gineamhuin spioradail, Eoin iii. 8. " Tha
ghaoth a' seideadh far an aill leatha, agus tha thu cluinn-
tinn a fuaim, ach cha 'n 'eil f hios agad cia as a tha i teachd,
no c' ait a tha i dol : is ann mar sin a tha gach neach a
tha air a bhreith o'n Spiorad." Tha obair an Spioraid air
a mothachadh, ach tha a rathad oibreachaidh 'na diorahair-
eachd nach urrainn dhuinn a thuigsinn, Tha solus nuadh
air a leigeadh a steach do'n inntinn, agus tha'n toil air a
nuadhachadh ; ach cionnus tha 'n solus air a chur a steach
s3
210
cionnus a tha'n toil air a glacadh le ceanglaichibh graidh
agus cionnus a tha'n ceannairceach air a dheanamh 'na-
bhraighdeanach toileach, cha mhò is urrainn dhuinn inn-
seadh, na's urrainn dhuinn innseadh " cionnus a dh'f hàsas
na cnamhan am broinn na mua a bhios torrach, Ecles. xi.
5. Mar a chluinneas duine fuaim na gaoithe, agus a
mhothaicheas e a gluasad ach nach 'eil fios aige c' ait
am bheil i toiseachadh, no c' ait an sguir i ; 's ann mar
sin a ta na h-uile neach a ta air a bhreith o'n Spiorad : tha
e mothachadh an atharrachaidh a ta air a dheanamh air,
ach cha'n 'eil fhios aige cionnus a tha e air a dheanamh.
Aon ni air am feud e fios a bhi aige, air dha bhi dall, gu
bheil e nis a' faicinn : Ach tha siol nan gras a' gineamhuin
agus a' fàs suas air doigh nach fios da, Marc. iv. 26, 27.
San dara àite, Arins gach aon diubh, tha'n creutair a'
teachd gu bith a bhi aige, nach robh aige roimhe. Cha'n
'eil an leanabh ann, gus am bheil e air a ghineamhuin : agus
cha'n 'eil bith ghrasmhor aig duine, no bith ann an gras, gus
am bi e air ath-ghineamhuin. Cha'n e ath-ghineamhuiu
co mor a bhi leigheas duine thinn, as a bhi beothachadh
duine mhairbh, Eph. ii. 1. 5. Tha'n duine 'na staid thruail-
lidh, 'na neo-bhith ann an gràs ; agus tha e air a thabh-
airt gu bith nuadh bhi aige, le chumhachdsan " a ta gairm
nan nithe nach 'eil idir ann, mar gu 'm biodh iad ann ; air
dha bhi air a chruthachadh ann an losa Criosd chum dheadh
oibre," Eph. ii. 10. Uime siu tha ar Tighearn losa, a chum
aobhar dochais a thoirt do na Laodiceanaich, 'nan staid
thruaigh agus bhochd, 'ga nochdadh fein mar " thoiseach
cruthachaidh Dhè," Tasb. iii. 14. Eadhon, gniomh-
toiseach a' chruthachaidh, oir bha na h-uile nithe air au
deanamh leis-san air tùs, Eoin i. 3. O'm feudadh iad a
thoirt fa'near, a chionn gu'n d' rinn e iad 'nuair a bha iad
'nan neo-ni, gu'm b' urrainn dha an deanamh a rìs, 'nuair
a bha iad ni bu mhiosa na ueo-ui ; a' cheart lamh a rinn
iad 'nan creutairean dha fèin, b' urrainn dha 'n deanamh
nan creutairean nuadh.
San treas àite, Mar nach 'eil lamh sam bith aig an lean-
abh ann e fein a ghineamhuin, ni mò tha lamh aig lean-
abh Dhia ann e fein ath-ghineamhuin : Cha 'n 'eil an aon
a' deauamh a clmideachaidh is lugha 'na ghineamhuin fein :
's cha mhò tha'n aon oile a' dheanamh a chuideachaidh a's
lugha, ann an rathad eifeachd, 'na ath-ghineamhuin fèin.
211
Oir ge do dh'fheudas duine e fèin a chur laimh ris an
lochan ; gidheadh cha'n 'eil lamh aige ann an gluasad an
uisge, cha'n 'eil cumhachd aige gu leigheas. Tha aon air
a bhreith 'na leanadh do righ, aon eile 'na leanabh do
dhuine bochd ; cha 'n 'eil lamh sam bith aig an leanabh
san eadar-dhealachadh so. Tha Dia a' fàgail cuid 'nan
staid thruaiUidh : cuid eile tha e tabhairt gu staid grais no
ath-ghineamhuin. Ma tha 'n onoir so air a cur ort, beag
taing dhuitsa ; oir co tha deanamh eadar-dhealachadh ortsa
o neach eile ? 1 Cor. iv. 7.
Sa' cheathramh àite, Tha dealbh iongantach anns gach
breith. Is iongantach an dealbh a tha 'n corp an duine,
anns am bheil a choimhlion ball ; cha'n 'eil a h-aon air chall
cha 'n 'eil aon a chorr ! Air do'n t- Salmadair a chorp fein
a thoirt fa'near, tha e ag amharc air mar mhìr a dh' obair
iongantach : " Is uamhasach, iongantach a dhealbhadh
mi!" ars' esan, Salm cxxxix. 14. agus "dhealbhadh mi
gu h-iongantach ann an ionadaibh iochdarach na talmh-
ainn !" rann 15. 'Se sin, anns a' bhroinn, far nach 'eil
fhios agam cionnus a ta na cnàmhan a' fàs, ni 's mò na ta
fios agam ciod a ta air a dheanamh ann an ionadaibh iochd-
rach na talmhainn. Ann an giueamhuinn nadurra, tha sinn
gu h-iongantach air ar deilbh, mar mhìr a dh' obair
ghreis, mar tha 'm focal a' ciallachadh ! Is ann eadhon mar
sin a ta e san ath-ghineamhuin, Salm xlv. 14. " Bheirear
chum an Righ, ann an trusgan do obair ghreis, trusgan air
oibreachadh gu h-iongantach." 'Se 'n aon f hocal a ta san dà
earrainn do'n Sgriobtur. Agus ciod e 'n trusgan sin, tha'n
t-Abstol ag innseadh dhuinn, Eph. iv. 24. Is e "an nuadh
dhuine, a tha air a chruthachadh a reir Dhè, am fireantachd
Bgus am fior naomhachd." 'Se sin an trusgan, a deir e anns
an àite cheudna, a's eigin duinn a chur umainn ; cha'n e
gu bheil e dunadh a mach fireantachd Chriosd a ta air a
meas : tha iad araon gu h-iongantach air an deilbh, mar
ard-obair gliocais do-rannsuichte Dhè. 0 an deilbh iong-
antach do ghrasan a ta anns an nuadh chreutair ! 0 an
creutair glormhor air ùr-dheanamh, a reir iomhaigh Dhe !
Is e gràs air son gràis ann an Criosd, a ta deanamh suas
an duine nuadh, Eoin i. 16. Eadhon mar ann an gineamh-
uin chorporra, a tha aige an leanabh ball air son gach
ball th' aige a pharanta ; tha na h-uile ball aige ann an
inbhe àraid, a ta aig a phàranta.
212
Sa' chiiigeadh àite, Tha so uile, anns a' bhreith, ag eir-
idh suas 0 ni a ta ann fèin gle bheag agus suarach. 0
curahachd Dhè ann an deanamh a leithid do chreutair
do shiol truaiUidh ! Agus ni "s mò gu mor, ann an tabhr
airt a mach a' chreutair nuadh o thoiseachadh co beag ! Tha
e mar an ueul beag, cosmhuil ri bois duiue, a sgaoil gus
an robh na speuran air an dorchachadh le neulaibh agus
le gaoith, agus bha uisge mor ann, 1 Righ xviii. 44, 45.
Gheibh aon duine focal aig searmoin, a tha na ceudan ri
thaobh ag eisdeachd agus a' leigeadh thairis ; ach tha e
mairsinn maiUe ris-san, ag oibreachadh ann, agus cha'n 'eil
e 'ga f hagail gu brath, gus am bheil an saoghal beag air a
thionndadh bun os ceann leis ; se sin gus am fàs e 'na dhuine
nuadh. Tha e cosmhuil ris an smuain a bhuail ceann
Ahasueruis, agus a chum codal o shùilibh, a thug a leithid
do ghluasad air, as nach do sguir iad, gus an robh Morde-
cai air a thoirt, ann an greadhnachas rioghail, a' marcachd
tre 'n t-sraid, Haman uaibhreach a' ruith aig a chois ; au
Haman ceudna 'na dheigh sin air a chrochadh, Mordecai
air àrdachadh, agus an eaglais air a saoradh o cheannairc
ifrinneil Haman ! Esth. vi. 1. Tha'n grainne do shiol
mustaird a' fàs 'na chrann, Mat. liii. 31, 32. Is taitneach
le dia nithe mor a thabhairt o thoiseachadh beag.
San t-seathamh àite, Tha gineamhuin nadurra air a toirt
air a h-aghaidh a lion ceum is ceum, lob x. 18. " Mar
bhainne nach do thaom thu mi mach, agus mar chaise nach
do dhaingnich thu mi ?" Mar sin tha ath-ghineamhuin.
Tha'n t-anam gu gnathaichte, anns an ath-ghineamhuin,
mar bha'n duine dall a bha air a leigheas le'r Tighearna,
ueach a chunnaic air tùs daoine ag imeachd mar chraobhan ;
'na dheigh sin chunnaic e gach uile dhuine gu soilleir,
Marc. viii. 24. Is fior, air do 'n ath-ghineamhuin a bhi 'na
dol thairis o bhas gu beatha, gu bheil an t-anam air a thabh-
airt beo ann am mionaid ; cosmhuil ris, mar tha'n ceud-
fhas, air a thoirt gu h-iomlaineachd auns a' bhroinn, tha'n
t-anam air a chur anns a' mheall gun bheatha. Feudaidh
sinn, gidheadh a smuaineachadh ni eigin cosmhuil ri ceud-
fhas, ann an gineamhuin spioradail, leis am bheil an t-
anam air uUuchadh air son beothachaidh ; agus tha 'n nuadh
chreutair comasach air fàs, I Phead. ii. 2. agus air beatha
fhaotainn ni 's pailto, Eoin x. 10.
San t-seachdamh àite, Auns gach aon diubh tba dàimhe
213
nuadh. Feudaidh a' mhuinntir ath-nuadhaichte a radh ri
Dia, an Athair ; oir is iad a chlann iad, Eoin i. 12, 13. air
an gineamhuin uaithe, 1 Phead. i. 3. 'Si a' bhean nuadh-
phosda, bean an Uain, 'se sin, 'si an eaglais am mathair,
Gal. iv. 27. Tha iad ann an daimh, mar bhraithrean, mar
pheathraichean ri ainglibh agus ri naoimh air an glorach-
adh, eadhon teaghlach neimh. Tha iad do 'n stoc neamh-
aidh ; agus tha 'n aon a's suaraiche dhiubh, nithe an-uaaal
an t-saoghail, nithe gun daimh, mar tha'm focal a' ciallach-
adh, (1 Cor. i. 28.) iadsan nach urrainn uaill a dheanamh
as an fhuil a ta ruith nan cuislean, seadh tha iadsan le 'n
nuadh-bhreith, dlùth ann an daimh ri muinntir oirdheirc
na talmhainn.
San ochdamh àite, Tha coslas eadar am parant agus an
leanabh. Tha na h-uile ni a ta gineamhuin a' gineamh-
uin a choslais fèin ; agus tha mhuinntir ath-nuadhaichte,
" 'nan luchd comh-pairt do nadur na diadhachd, 2 Phead.
ii. 4. Tha buaghan naomha Dhè ann an tomhas agus ann
an ceum, air an co-pairteachadh ris an anam ath-nuadhaichte,
agus mar so tha iomhaigh Dhè air a h-aiseag ; air chor, as
mar a tha 'n leanabh cosmhuil r'a athair, tha 'n creutair
nuadh cosmhuil ri Dia fèin, air dha bhi naomh mar a tha
esan naomh.
San àite mu deireadh, Mar nach 'eil breith sam bith gun
phian, araon do 'n mhathair agus do 'n leanabh ; mar sin
tha pian mhor ann am breith a' chreutair nuadh. Tha beag
no mor aig a' chloinn do na pianta-breithe sin, leis am bheil
iad air am bioradh 'nan cridhe. Gniomh. ii. 37. Tha pianta
goirt aig an anam, 'nuair a ta e fuidh gheur-mhothachadh,
agus irioslachadh : Cò is urrainn spiorad leonta ghiulan ?
Tha mhathair ann am peiu, tha " Sion ann an saothair,"
Isa. Ixvi. 8. Tha i ag osnaich, a' gearan, ag eigheach, agus
ann an saothair chruaidh, 'na ministeirean, agus 'na buill,
a thoirt a mach cloinn d'a Tighearna, Gal. iv. 19. "Mo
chlann bheag, air am bheil mi a rìs ri saothair, gus an
dealbhar Criosd annaibh." Agus cha d' fhuair mathair
riamh tuilleadh aoibhneis gu 'n robh leanabh mic air a
bhreith do'n t-saoghal, no tha aice-sa ann an nuadh-bhreith
a cloinne. Ach an ni a tha ni 's ro-chomharraichte na so
uile, tha sinn a' leughadh cha 'n o mhain mu obair, no
saothair anama ar Tighearn losa Criosd ; ach (an ni a's
ro fhreagaraich ris so,) mu phianta, no ioghanna, mar
214
aon a' saotlireachadh ann am breith cloinne, (Isa. liii. 11.)
Mar sin tha'm focal air a ghnàthachadh ann an Gniomh.
ii. 24. gu ceart a' ciallachadh. Is ceart a dh' fheudas e an
t-ainm a thoirt air an nuadh chreutair a thug Rachel air a'
Mhac a cheaunuich i gu daor, Benoni, is e sin, mac mo
dhoilgheis ; agus mar a thug i mar ainm air fear eile dhiubh
Naphtali, is e sin, mo ghleachd ; oir chuirpianta na saothair
sin esan "gu ard-eigheach agus deoir," Eabh. v. 7. seadh,
gu " cruaidh-ghleachd, agus fallas fola," Luc. xxii. 44.
Agus aig a' chrìch, bhàsaich e leis na piantaibh siu ; bha iad
dhasan 'nam piantaibh a' bhais, Gniomh. ii. 24.
TEAGASG NA H-ATH-GHINEAMHUIN AIR A CHO-CHUR.
I. Fheum, 0 na chaidh a ràdh, feudaidh sibh f heuchain,
co dhiubh, a tha no nach 'eil sibh ann an staid grais. Ma
tha sibh air bhur tabhairt a mach à staid na feirge no an
sgrios, gu staid nan gras no na slainte ; tha sibh 'nur creut-
airibh nuadh, tha sibh air bhur breith a rìs. Ach their
sibb, Cionnus a bhios fios againn, am bheil no nach 'eil
sinn air ar breith a rìs ? Freagradh, Nam feoraicheadh
sibh dhiomsa an d'eirich a' ghrian, cionnus a bhiodh fio3
agaibh, co dhiubh a dh'eirich no nach d' eirich i ? Dh'iar-
rainn oirbh amharc an aird ris na speuran agus a faicinn
le 'ur suilean. Agus am bu mhaith leibh fios f haotainn mu
dh'eirich an solus ann bhur cridhe ? seallaibh a steach.
agus faicibh : Is solus grais e, agus nochdaidh se e fèin. Seall
a' t' inntinn ; faic an robh i air a soiUseachadh ann an
eolas Dhè. An robh thu air do theagasg san taobh a stigh,
ciod e Dia ? An robh do shuilean riamh air an tionndadh
gus an taobh a stigh, gu thu foin f haiciun ; peacadh do staid
thruaiUidh, truaillidheachd do naduir, peacaidh do chridhe
agus do bheatha ? An robh thu riamli air do threòrach-
adh gu beachd a ghabhail air co anabarr olc is a ta peac-
adh ? Am faca do shuilean an Righ losa 'na mhaise ;
gliocas eagsamhuil Dho ann, 'na oirdheirceas dhealruichte,
agus 'na lanachd iomlan, agus uile fhoghainteachd-san,
maiUe ri diomhanas agus falamhachd gach ni eile ? A rìs,
Ciod an t-atharrachadh a ta air do thoil ? Am bheil na
cuibhrichean, leis an robh i aou uair air a cumail o bhi
gluasad a dh'ionnsuidh neimh, air an tabhaii't air falbh ?
Agus an d' f huair do thoil suidheachadh nuadh ? Ara bheil
thu mothachadh grain do 'n pheacadh, agus iarrtas gumaith
215
air oibreachadh ann ad chridhe ? Am bheil t" anam air
tionndadh gu Dia, mar t' ard-chrioch ? Am bheil do thoil
air a nuadh-chumadh ann an caileigin freagarach do thoil
Dè 'na lagh agus 'na f hreasdal ? Am bheil thu lan-reidh
ri coimhcheangal na sìth, agus am bheil thu gu suidhichte
toileach gabhail ri Criosd, mar tha e air a thairgse san
t-soisgeul ? Agus do thaobh atharrachadh air d'aignidhibh,
am bheil iad air an ath-leasachadh, agus air an suidheach-
adh air cuspairean ceart ? Am bheil t' iarrtuis a' dol an
deigh Dhè ? Am bheil iad air ainm, agus air cuimhne uime ?
Isa. xxvi. 8. Am bheil t'uile dhochas ann ? Am bheil do
ghradh air a shuidlieachadh air, agus t' f huath air a shuidh-
eachadh an aghaidh a' pheacaidh ? Am bheil t' eusaontais
au aghaidh Dè co maitheasach, a' luidhe le bron air do
chridhe ; agus am bheil t' eagal roimh 'n pheacadh ni 'smò
na roimh f hulangas ? Am bheil t-aignidheau fuidh riaghailt ?
Am bheil iad, do thaobh comhf hurtachdan cruthaichte, air
an toirt a nuas, air doibh a bhi tuiUeadh is ard ; agus do
thaobh Dhè ann an Criosd, air an togail suas, air dhoibh
a bhi ro iosal ? Am bheil aige-san an ard-chaithir ann ad
chridhe ? Agus am bheil t-uile comhf hurtachdan agus sol-
asan lagliail saoghàlta, air au cuir sios aig a chosaibh ? An
robh do choguis air a soillseachadh agus air a' dusgadh, a'
diultadh gach uile fhois, ach o cho-chur fola an Fhir-shaor-
aidh ? Am bheil do chuimhne air a naomhachadh, do chorp
air a chur air leth gu seirbhis Dhia, agus am bheil thu nis
ag imeachd ann an nuadhachd beatha ? Mar so feudaidh
sibh fhaicinn ma tha no nach 'eil sibh air 'ur breith a ris.
Ach a chum bhur comhnadh ni's faide anns a' ghnoth-
uch so, labhraidh mi beagan mu chomhara eile air ath-
ghineamhuiu, eadhon, Gradh do na braithrean; dearbh-
adh leis an robh a' mhuinntir bu laigse agus bu ghealtaiche
do na naoimh gu tric a' faotainn comhfhurtachd 'nuair
nach b' urrainn dhoibh a bheag sam bith do sholas fhaot-
ainn o chomharan eile a bheirte dhoibh. So tha'n t-AbstoI
a' nochdadh, 1 Eoin iii. 14. " Tha fhios againn gu'n deach-
aidh sinu thairis o bhas gu beatha, do bhrìgh gu bheil
gradh againu do no briathribh." Cha'n fheudar a smuain-
eachadh gu bheil an t-Abstol leis na briathribh, anns an
aite so, a' ciallachadh brithrean do thaobh daimh choit-
chionn, ris a' cheud Adhanih, ach ris an dara Adhamh, losa
Criosd ; do bhrìgli, ciod sam bith mar tha deadh-ghean
216
agus deadh-thoil do na chinne-daoiue uile, a' gabhail tàmh
anns an anam ath-nuadhaichte, air dha sin a bhi 'na earrann
bheo do iomhaigh Dhè ; gidheadh, tha'n t-iomlan do'n cho-
theagasg a' labhairt umpa-san a tha "nam mic do Dhia,"
rann, 1, 2. " clann Dhe,"' rann 10. " air an giueadh o
Dhia," a' cur dealachaidh eadar clann Dhc, agus clann an
diabhuil rann 10. eadar iadsau a ta o 'n diabhul, rann 8.
12. agus iadsan a ta o Dhia, rann 10. Agus tha 'm bonn-
teagaisg fèin a' teachd a steach mar reusan, gun iongautas
a bhi oirnn gu bheil an saoghal a' toirt fuath do na braith-
rean, do chloinn Dhè, rann 13. Ciounus is urrainn dhuinu
iongantas a ghabhail deth, a chionn gur e gradh do na
braithribh an dearbhadh air neach a dhol tliairis o bhas gu
beatha ? Agus air aa aobhar sin, b' amaideach a bhi 'g
amharc air son graidh am measg muinntir an t-saoghail
a ta marbh ann an euceartaibh agus peacaibh. Cha 'n urr-
ainn dhoibh gradh a thoirt do na briathribh ; clia 'n iogh-
nadh, air an aobhar sin, gu bheil fuath aca dhoibh. TJime
sin, tha e soilleir, gur e ta air a chiallachadh le briathrean
ann an so, briathrean troimh ath-ghineamhuin.
A nis, a chum an comhara so na h-ath-ghineamhuin a
chur ann an solus ceart, thoir fa'near na trì nithe so ;
(1.) An gradh so do na briathribh, is gradh e a ta dhoibh
mar bhraithribh ; tha sinn a' toirt graidh dhoibh ann an
seadh a' bhonn-teagaisg, 'nuair is e gras no iomhaigh Dhè
annta, ard-aobhar ar graidh dhoibh. 'Nuair a tha gradh
againn do na daoine diadhaidh air son an diadhachd, do
na naoimh air son an naomhachd ; tha gradh againn do
Dhia annta, agus mar sin feudaidh sinn a cho-dhunadh,
gu bheil sinn air ar breith o Dhia : " Oir ge b'e ghradh-
aicheas an ti a ghin, gradhaichidh e mar an ceudna
an ti a ghineadh leis," 1 Eoin v. 1. Feudaidh cealgair-
ean gradh a thoirt do na naoimh, air sou an daimh
shaoghalta dhoibh, air son an deadh choluadar ; a chionn
gu bheil iad do 'n aon bharail riu fèin ann an ponnca diadh-
aidh ; agus air son iomadh aobhar eile, d' an leithide sin, leis
am feud daoine aingidh gradh a thoirt do dliaoine diadh-
aidh. Ach is sona iadsan, as urrainn gradh a thoirt doibh
air son a' ghrais a ta annta ; air son an naduir agus an
gnè neamhaidh ; d' au urrainn an neamhnuid so a spionadh
a otrach nan anmhuinueachd a ta annta agus mu 'n cuaii't
doibh ; a ni greim air agus a ghradhaicheas iad air a shou
217
(2.) Is gràdh e bhios air a thabhairt do na h-uile, anns
am faicear gràs Dhè. ladsan aig am bheil gràdh do aon
naomh, a chionn gur naomh e, bithidh gràdh aca do na
naoimh uile, Eph. i. 15. Biodh gràdh aca do na h-uile, a ta
a reir am beachd-san, a' giulan iomhaigh Dhè. ladsan nach
urrainn gràdh a thoirt do neach grasmhor ann an luideag-
aibh, ach a bheir gradh dhoibhsan a mhain a ta caitheadh
deadh thrusgain cha 'n 'eil an gràdh so do na braithribh
arinta. ladsan aig nach 'eil gràdh ach do chuid a ta d' ara
barail fèin, ged nach ann doibhsan a mhain a thug Dia
gras ; is anama iad a ta tuiUeadh is cumhann gu bhi ir
an cur am meag na cloinne. Ciod sam bith na ponnca
sam bheil daoine dealachadh uainn, 'nam barail no 'nan
slighe, gidheadh ma tha iad a' taisbeanadh còrdadh
ruinn 'nan gradh do Dhia, agus do'r Slanuighear losa
Criosd, agus ann an giulan 'iomhaigh-san, biieir sinn gradh
dhoibh mar bhraithribh, ma tha sinn fèin do 'n teaghlach
nèamhaidh. Agus, (3.) Ma tha 'n gradh so annainn, mar
is mò tha do 'n ghras so a' taisbeanadh aig neach sam bith.
's ann is mò bhios do ghradh againn dha. Mar is dèine
tha teine naomh a' ghrais a' lasadh ann an neach sam bith, 's
ann is mò lasas teine a' ghraidh ann an cridheachan fior
Chriosduidliean doibh. Cha 'n 'eil na naoimh, mar a tha
iomadh do dhaoine a ta 'gan deanamh fèin 'nan cinn-iuil do
mhuinntir eile ; agus a' tabhairt graidh dhoibh co fad 'sa tha
iad am barail gu bheil iad cosmhuil riu fein. Ach ma tha
choslas orra barrachd a bhi aca orrasan, agus an dorchach-
adh ; tha 'n gradh air a thionndadh gu fuath agus farmad,
agus ni iad dìchioU air a' chliu a bhuineas do 'n eiseimpleir
dhiadhaidh ac', a thabhairt uatha ; do bhrìgh nach 'eil blas
aca air ni sam bith san diadhachd, a ta dol thar an tomhas
fèin : Tha na tha do bheatha agus do chumhachd na diadh-
achd a' taisbeanadh ann am muinntir eile, a mhain a' dusg-
adh a' ghearain mhi-runaich 'nan cridheachan fèin-speiseil.
Ach air an sonsan a ta air am breith a rìs, tha 'n gradh agus
an aigne dhoibh a reir an tomhas do 'n iomhaigh dhiadh-
aidh a ta iad a' toirt fa'near annta.
A nis, nam bu mhaith leibh cleachdamh a dheanamh do
na nithe sin a chum eolas fhaotainn air 'ur staid, Chomh-
airlichinn duibh, (I.) Cuidd'ur aimsira chur air letb, 'nuair
a ta sibh aig an tigh, gu ath-bheachd a ghabhail air 'ur
staid ; agus feuchaibh 'ur^staid leis na chaidh a radh. Is
T
218
iomadh iad aig am bheil comhfhurtachd agus soilleir-
eachd mu 'n staid aig searmoin, a ni ann an lìine ghoirid,
a chall a rìs : Do bhrìgh, am feadh 'sa ta iad ag eisdeachd
an f hocail air a shearmonachadh, gu bheil iad a' socrachadh
air, ach cha 'n 'eil iad a' smuaineachadh air na nithe sin gu
suidhichte agus gu h-athaiseach 'nuair a ta iad 'nan aonar.
Tha 'n gniomh tuiUeadh is obann agus goirid gu comh-
f hurtachd bhuan a thabhairt. Agus tha gu tric co beag
smuaineachaidh uime, as gu bheil e teachd gu droch crìoch.
Air an aobhar sin, tòisich air an obair so aig an tigh, an
•deigh dhuit guidhe gu durachdach ann an urnuigh ri Dia
air son a chùmhnadh innte. Na bi gearan nach 'eil ùin'
agad, fhad 'sa bhios an oidhche leantuinu an la ghniomh-
aich ; no nach 'eil ait agad, f had 's a tha na machraichean
agus na saibhlean ri 'm faotainn. (2.) Ath-nuadhaich t'
aithreachas an lathair an Tighearna. Feudaidh cionta,
do nach do ghabhadh aitlu-eachas, a ta 'na luidhe air a'
choguis, t-uile shoiUeireachd agus do chomharan grais a
dhorchachadh. Tha e brosnacliadh Spioraid au Tighearna
gu imeachd ; agus an uair a ta esan air falbh, tha ar solus
a' dol as. Cha 'n iomchuidh an t-àm do 'n chriosduidh a
bhi leughadh a chomharan, 'nuair a ta choiuneal air a cur
as le lot ciouta eigin a ta luidhe air a choguis.
San àite mu dheireadh, Dean feum do chomasan an naduir
nuaidh ; Biodh grasan an Spioraid naoirah annad, 'gan
taisbeanadh fèin le bhi gnìomhach. Nam bu mhaith leat
fios a bhi agadma thateine naomh airfhadadh ann ad uchd,
's eigin duit an eibhle sheideadh ; oir, ged tha teine ann,
agus ged is eibhle beo i, gidheadh, ma tha i fuidh 'n
luaidh, cha toir i solus duit. Suidhichibh rùu daing-
ean 'nur cridheachan, tre 'n ghras a ta ann an losa Criosd,
gu aontachadh leis gach dleasnas aithnichte, agus gu faire
an aghaidh gach peacadh aithnichte ; air dhuibh togradh
inntiun a bhi agaibh, gu bhi air 'ur teagasg anns na nithe
nach aithne dhuibh. Nan orduicheadh anama grasmhor
mar so au rannsachadh mu 'n staid, tha e ro choshxch
gu 'n tigeadh iad gu deireadh solasach. Agus nan gabh-
adh dream eile a lcithid sin do bheachd cudthromach, agus
nan dcanamh iad deuchainn fhirinneach air an staid,
'gan cur fèin 'nan .seasamh an laithir caithir an coguis ;
dh'f heudadh iad sealladh au àm iomchuidli f haotainn air
an graineileachd fein. Ach tha dì-chuimhn air fein-ranns-
219
achadh, a' fagail a chuid is mò do dhaoine fuidh mheall-
aidhean bronach, a thaobh an ^taid ; agus tha mòran do
na naoimh fèin leis a sin a' call beachd solasach air gras
Dhè annta.
Ach a chum gu 'n d' thugainn tuiUeadh còmhnadh do
f hìor Chriosduidhean, "nan raunsachadh mu 'n staid ; nochd-
aidh mi, agus freagraidh mi gu h-aithghearr cuid do choir-
ibh agus amharusan, a dh'f heudas bacadh a chur air cuid
do dhaome o bheachd solasach f haotainn mu 'n staid shona.
Cha'n fheudar aran na cloinne a chumail air ais, ged a dh'
fheudas na coiu greim a ghabhail deth 'nuair a ta e air a
shìneadh d'an ionnsuidh-san.
1. Chor. Tha mi fuidh amharus nach 'eil mi air m'
ath-ghineamhuin, a chionn nach 'eil fios agam air a' cheart
àm san robh mi air m' iompachadh ; 's cha 'n urrainn mi na
ceuma fa leth a lorgachadh anns au robh e air a thoirt
mu 'n cuairt. Freagradh, Ged tha e ro-thaitneach, a bhi
comasach air cunntas a thoirt air tòiseachadh, agus air
teachd air aghaidh obair an Tighearn air ar n-anama, mar is
urrainn cuid do naoimh gu soiUeir a thabhairt, (gidheadh
tha 'n seol air am bheil an Spiorad ag oibreachadh, fath-
ast 'na dhìomhaireachd,) cha 'n 'eil so gidheadh feumail
gu bhi dearbhadh fior-ghras. Is sona dhasan is urrainn a
radh, anns a' chor so, mar a thubhairt an duine dall anns
an t-soisgeul, air aon ni tha f hios agam, air dhomh a bhi
dall gu bheil mi nis a' faicinn. Cosmhuil ris, 'nuair a chi
sinn lasraichean, tha f hios againn gu bheil teine ; ged
nach 'eil fios againn cionnus no c' uin' a thòisich e : Mar sin
feudar firinn a' ghrais f haicinn annainn ; ged nach 'eil
f hios againn cionnus no c' uin' a bha e air a dhortadh 'nar
cridheachaibh. Ma's urrainn dhuit an t-atharrachadh gras-
mhor, a ta air oibreachadh air . t'anam a breithneachadh ;
mu dh'aithnicheas, tu gu bheil t'inntinn air a soiUseach-
adh, do thoil air a h-aomadh gu aontachadh ri toil Dhè
anns na h-uile nithibh, gu h-araid ann an gabhail ri slighe
na slainte trid Fir-shaoraidh air a cheusadh ; is ann an
diomhain a ta thu cur trioblaid ort fèin, agus a' diultadh,
comhfhurtachd a ghabhail, a chionn nach 'eil f hios agad,
cionnus no ciod an rathad san robh e air a thoirt mu 'n cuairt.
2. Cor. Nam bithinnse a' m' chreutair nuadh, cha b'
urrainn peacadh buadhachadh a' m' aghaidh mar tha e
deanamh, Freag. Ged nach fheud sinn cluasag a chur
220
fuidh choalgairean, gu 'n ceann a shocrachadh oirre, eadhon
fadsan a ta gabhail saorsa dhoibh fcin dol air au aghaidh
'nam peacaidhean, agus a ta deanamh gràs Dlie freagarach
d' au ana-mianna, a' luidhe sìos gu toilichte ann an cuibh-
reach na h-aingidheachd, cosmhuil ri daoine aig am bheil
tlachd ann an cuibhricliean òir ; gidheadh is èigin aideach-
adh, " gu 'n tuit am firean seachd uairean san là, agus feud-
aidh euceart buadhachadh au aghaidh clann Dhè.'' Ach,
ma tha thu ag osuaich fuidh throm-uallach cuirp a' bhàis,
truaiUidheachd do naduir, a' gabhail gràin diot fèin air son
peacaidh do chridhe agus do bheatha, a' deanamh strì chum
t'ana-mianua a mharbhadh, a' teicheadh gach la gu fuil
Chriosd air son maitheanais, agus ag amharc r'a spiorad
chum naomhachaidh, ged is èigin duit a radh leis an t-
Salmadair, thug eucearta buaidh orm ; gidheadh feudaidh
tu radh leis-sau mar an ceudna, " m'eusaontais glanaidh tusa
uam," Sahn Ixv. 3, Cha 'u "eil an nuadh chreutair fathast
a' sealbliachadh an tighe 'na aonar, tha e chomhnuidh ann
an droch coimhearsnachd, eadhon, fuigheall na truaillidh-
eachd, fuigheall au naduir thruaiUidh : tha iad sin a' strì
ri cheile chum na buadha, " Tha 'n f heoil a' raiannachadh
an aghaidb an Spioraid, agus an Spiorad an aghaidh na
feola," Gal. v. 17. Agus tha air uairibh truaiUidheachd
a' buadhachadh, a' tabhairt leanabh Dhè auu am braigh-
deanas do lagh a' plieacaidh, Rom. vii. 23. Na tugadh
uime sin an truaiUidheachd, a ta buadhachadh an taobh a
stigh dhiot, ort a clio-dhunadh anns a' chor so nach aon do
clilann Dhe thu ; ach bi air t-irioslachadh leis, gu bhi ni's
mò air t'f haiciU, agus gu tart ni's durachdaiche bhi ort an
deigh fola losa Criosd agus a Spioraid : Agus dearbhaidh
a' cheart glmè sin gu bheil bith gràis annad a ta 'g iarraidh
am peacadh a ta buadhachadh co tric a' t'aghaidh, a bhi
air a sgrios.
3. Cor. Tha mi mothachadh gluasadan a' pheacaidh ann
am chridhe ni 's dCiue, o na thòisich au Tighearu air oib-
reachadh air m' anam, na bha iad roimhe sin. An
urrainn so a bhi co-sheasmhach ri atharrachadli air mo na-
dur? Freag. Is uamhasach cor mhòran, eadhon iad sin
ris au do bhuiu Dia gu comharraichte r' au anama, a chum
an ath-leasachaidh, a thilg dhiubh gach uile cheaugal, agus
a dh' fhàs neo-gheamnuidh agus truaiUidh, mar gu 'm pil-
leadh an diabhul gu 'n cridheachan, le seachd spiorada ni 's
221
miosa na e fèin, 'Se na their mi ris a' mhuinntir sin, gu
bheil an staid anabharr cunnartach : tha iad ann an cunnart
peacachadh an aghaidh an Spioraid uaoirah ; uime sin, gabh-
adh iad aithreachas mu'm bi e tuiUeadh is anmoch. Ach,
mur 'eil a' chìiis mar so libhse, ged tha truaillidheachd 'ga
gluasad fèin ni's laidire na rinn i riamh roimhe, mar, gu'm
biodh uile armailt ifrinn air eirigh a chumail greim teann,
a thoirt air ais fogarraiche ; a deir mi gu 'm feud na gluas-
ada sin a bhi co-sheasmhach ri atharrachadh do naduir.
'Nuair a ta bacadh gràis air tùs air a chur air truaiUidheachd,
cha 'n iongantach ge do dh' oibricheas an truaiUidheachd sin
ni's beothaile na rinn i riamh roimhe, a' cogadh an agh-
aidh lagh na h-inntinn, Rom. vii. 23. Feudaidh gun amh-
arus gluasadan a' pheacaidh a bhi ni's dèine, 'nuair a ta bea-
tha nuadh air a tabhairt a steach gu thilgeadh a mach. Agus
mar a ta a' ghrian, 'nuair a ta i cur a gathan tre 'n uinneig,
a' nochdadh nan caimein san tigh, agus an gluasadan,
nach robh air fhaicinn roimhe ; mar sin feudaidh solus a'
ghrais gluasadan agus gnìomhara na truaillidheachd a
nochdadh air sheol eile na chunnaic an duine riabh riomhe
iad, ged nach 'eil iad da rireadh ag eiridh no ag oibreach-
adh ni's dèine na rinn iad roimhe. Cha' n 'eil am peacadh
gu tur marbh anns an anam ath-nuadhaichte, cha 'n 'eil e
ach a' bàsachadh ; agus a' bàsachadh bàs fadalach, air dha
bhi air a cheusadh ; cha 'n iongantach ged a bhios geur
chomhraig 'nuair a ta e tinn aig a chridhe, agus a ta 'm bàs
aig an dorus. ThuiUeadh air so, feudaidh buairidhean a bhi
ni 's lionmhoire, agus ni 's laidire, am feadh 'sa ta Satan ri
strì sibhse thabhairt air bhur n-ais, a ta air dol as, no bha e
'nuair a bha e mhain a' deanamh dìchioll air 'ur cumail ;
" An deigh dhuibh bhi air bhur soiUseachadh, dh' f huiling
sibh gleachda mor fulangais," ars' an t-Abstol chum nan
Eabhruidheach, caib. x. 32. " Ach na tilgibh uaibh bhur
muinghinn," (r. 35.) Cuimhnichibh gu bheil a ghràs fogh-
ainteach air bhur son : Agus bruthaidh Dia na siothchainnt
Satan fo 'ur cosaibh gu h-aithghearr. Cha robh Pharaoh agus
a chuid Eiphiteach riamh co uamhasach do na h-Israelich,
as a bha iad aig an fhairge ruaidh, an deigh dhoibh a bhi
air an tabhairt a mach as an Eiphit ; ach is ann an sin a
bha 'n luchd-torachd ni bu dlùithe tìo leir sgrios, Ecsod.
xiv. Na tugadh an cor so, uime sin, oirbh a' bhunait
a thilgeadh ; ach bithibh air bhur falmhachadh dhibh fèin,
t3
222
agus bithidh laidir anns an Tighearn, agus ann an cumh-
achd a neart, agus thig sibh as le buaidh.
4. Cor. Ach, 'nuair a choimeasas mi mo gràdh do
Dhia, ri m' ghràdh do cduid do sholasan cruthaichte, tha
mi mothachadh cuisle m' aignidhean a' bualadJi ni's laidire
chum a' chreutair na chum a' Chruithear. Ciounus air
an aobhar sin, as urrainn mise m' athair a ghairm dheth ?
Ni h-eadh, mo thruaigh ! tha na tionndaidhean cridhe
so an taobh a stigh dhiom, agus an teas aiguidhean
dha, a bh' agam air uairibh air falbh ; air chor, as gu
bheil mi fuidh eagal, nach robh anns a' ghràdh uile a bh'
agam riamh do 'n Tighearna ach boilsge agus lasair a dh'
aignidhean, a leithid 'sa tlia gu tric aig cealgairean ì
Freag. Cha 'n f heudar aicheadh nach 'eil gràdh an t-saogh-
ail so, 'nuair a ta e riaghladh san duine, 'na chomhara
cinnteach air staid neo-iompaichte, 1 Eoin ii. 15. " Ma
ghradhaicheas neach air bith an saoghal, cha 'n 'eil gràdh
an Athar ann." Gidheadh cha'n iad do ghnath na h-aig-
nidhean a's treise, a's gluasadaiche. Feudaidh aigne duine
bhi ni 's mò air gluasad air cuid a dh' uairibh le cuspair,
air nach 'eil ach beag suim aige, no le cuspair eile, d' am
bheil mor-ghràdh aige ; ceart mar a ni sruthan beag air
uairibh tuilleadh fuaim na ni amhainn mhor. Tha neart
ar n-aignidhean ri bhi air a thomhas le daingneachd
agus le suidheachadh an fhreumh ; cha 'n ann le teas an
gnìomhara. Saoileamaid gu bheil neach a' coinneachadh
a charaid, a bha fada as an rioghachd, tha e mothachadh
a ghaoil ni's dèine d' a charaid anns an àm sin, do d' a
mhnaoi agus d'a chloinn fein ; an abair e air an aobhar sin,
gu bheil tuilleadh gràidh aige d' a charaid no ta aige dhoibh-
san ? Gu cinnteach cha 'n abair. Eadhon mar sin, ged
fheud an Criosduidh e fuin fhaotainn air a ghluasad 'na
ghràdh ni's mò do 'n chreutair no 'na ghràdh do Dhia ;
gidheadh cha'n flieudar air an aobhar sin a radh, gu bheii
tuiUeadh grùidh aigo do 'n chreutair, na ta aige do Dhia,
do bhrigh gu bheil gradh do Dhia do ghnath ni's daingean
ann au cridhe grasmhor, na gradh do shòlas sam bith
cruthaichte, mar a tha soiUeir 'nuair a ta strì ag eiridh air
a leithid do diioigli, is gur eigin dealachadh ris an dara
aon diubh. Am b' aiU leibh uime sin fios fhaotainn air bhur
staid, rachaibh a stcacli d' ur cridheachan fGin agus au siu
'•uiribh au dithis anns a' mheidh, agus feuchaibh co dhiubh.
123
a chothromaicheas sìos an aon eile : Feòraich dìot fèin,
mar ann an lathair Dhè, co dhiubh a dhealaicheadh tu ri
Criosd air son a' chreutair, no ris a' chreutair air son
Chriosd, uam bitheadh tu air t'f hàgail gu d' roghainn anns
a' ghnothuch ! Ma gheibh thu mach gu bheil do chridhe
toileach dealachadh ris an ni as ionmhuinne leat anns an
t-saoghal air son Chriosd, aig a ghairm, cha 'n 'eil aobhar
agad a cho-dhunadh gu bheil thu gràdhachadh a' chreut-
air ni's mò na Dia ; ach, air an laimh eile, gu bheil do
ghradh do Dhia ni's mò na do 'n chreutair, ged uach 'eil
thu mothachadh gluasad co dian ann an gràdh do Dhia, as
a ta ann an gràdh do ni eigin cruthaichte, Mat. x. 37. '' Ge
b'e ghradhaicheas athair no mathair ni 's mò na mise, cha
'n airidh orm e." Luc. xiv. 26. " Ma thig neach air bith
do m' ionnsuidhse, agus nach fuathaich e 'athair, agus a
mhathair, cha 'n 'eil e'n comas da bhi 'na dheisciobul domh-
sa." O na scriobtuir §in air an coimeas ri chèile, feudaidh
sinn fhaicinn gu bheil esan a dh' fhuathaicheas ("se sin, a
ta ullamh gu dealachadh ri) athair agus mathair air son
Chriosd, ann am meas ar Tighearn, 'na neach a ta 'g an
gradhachadh ni 's lugha na esan ; agus nach neach e a ta
gradhachadh athar agus mathar ni 's mò na esan. ThuiU-
eadh air so, tha sibh ri thoh't fa'near, gu bheil gradh dà
fhillte do Chriosd. (1.) Tha gradh mothachail dha, a ta
air a mhothachadh mar shaighead anns a' chridhe, agus a'
deanamh tinneas gràidh naoimh san anam, ag eiridh an
dara cuid o easbhuidh sòlais, mar ann an cor na ceile, Dàn-
Shol. V. 8. " Cuiream mar f hiachaibh oirbh, a nigheana
lerusalem, ma gheibh sibh fear mo ghraidh, gu 'n innis
sibh dha, mar a ta mi tinn le gradh !" no air an làimh eile
o'n lanachd a ta ann, mar anns a' chor sin, Dàn-Shol. ii. 5.
" Cumaibh suas mi le cornaibh, sgapaibh ubhlan mu 'm
thimchioll, oir a ta mi tiun le gràdh." Tha na teasan
aignidhean so gu gnathaichte ann am muinntir a ta air an
ùr iompachadh, a ta toirt orra " seinn ann an laithibh an
(Mge," Hos. ii. 15. Am feadh 'sa tha faobhar teine air an
iompachan òg, tha e ag amharc air muinntir eile, a ta air
am meas 'nan naoimh, agus nach 'eil a' faicinn annta a
leithidh do ghnè agus do bheothalachd ris fèin, tha e uUamh
air an coireachadh, agus tha e smuaineachadh gu bheil
ni 's lugha do dhiadhachd anns ann an t-saoghal, no da rir-
eadh a ta ann. Ach 'uuair a ta chupan fèin a' teachd gu
224
socrachadh fuidh bheul, agus a tha e faotainn sin ann fèin,
a thug air amharus a bhi aige mu mhuinntir eile, tha e
ni 's mù air irioslachadh, agus tha e mothachadh an tuill-
eadh feum air teachd gach là gu fuil Chriosd air son maith-
eanais, agus gu Spiorad Chriosd air son naomhachaidh ;
agus mar so fasaidh e sios ann an irioslachd, ann am fein-
ghrain agus ann am fein-aicheadh. (2.) Tha gràdh reus-
anta do Chriosd, a ta as eugmhais uan gluasad inntinn sin
a bha air am mothachadh anns a* cheud chor, 'ga dhearbh-
adli fein le meas dleasdanach do ùghdarras agus aithue Dhè,
'Nuair a ta aig neach a leithid do ghràdh do Chriosd, ged
tha e dh'easbhuidh nan gluasad dian do ghràdh, gidh-
eadh tha e da rireadh faicilleach roimh oilbheum a thabh-
airt do Dhia grasmhor ; a' deanamh dìchioll air imeachd
"na lathair chum gach uile thoileachadh ; agus tha doil-
gheas air aig a chridhe, air son an ni sin a ta mi-thait-
neach dha, 1 Eoin v. 5. " Oir is e so gràdh Dhè, sinn a
choimhead àitheanta." A nis, ged nach 'eil an gradh moth-
achail sin a' mairsinn do ghnath maille ribh, gidheadh cha
'n eil aobhar agaibh a mheas gur ceum cealgach e, am
feadh a ta 'n gràdh reusanta a mairsinn maiUe ribh,
ni 's mò na tha aig mnaoi fhìrinnich agus ionmhuinn, air
teagamh a chur 'na gràdh d'a fear-posda, 'nuair a ta a teas-
ghràdh air traoghadh.
5. Cor. Tha 'n airde gus am bheil cealgairean agus
muinntir a thuit air falbh o'n chreidimh a' ruigheachd, 'na
uamhas domh, agus a' teachd mar chrith-ghluasad doinn-
ion orm, 'nuair tha mi togar a cho-dhunadh o chomh-
aran a' ghràis a ta choslas orm a bhi faotainn annam fèin,
gu blieil mi aun an staid gràis. Freag. Bu choir do na
uithe sin gu cinnteach ar brosnachadh gu ceasnachadh
firinneach agus suidhichte dheanamh oirun fèin ; ach cha
bu chor dhoibl) ar cumail ann an gnath-amharus mu thim-
chioU ar staid. A chuideachd, tha sibh a' faicinn an taobh
a mach do chealgairean, an dleasdauais, an gibhtean, agus
an deoir ; ach cha 'n 'eil sibh a faiciun au taobh a stigh ;
cha 'n 'eil sibh a' faicinn an cridheachan, aomadh an
spiorada. Air na tha sibh a' faicinn annta, tha sibh a'
tabhairt breith na seirc, a thaobh an staid ; agus is maith
a ta sibh a deauamh, a bhi tabhairt breith sheirceil 'na
leithid sin do chor, do bhrìgh uach urrainn dhuibh aithne
bhi agaibh air a' ghuè o'm bheil iadsan ag oibeachadh,
225
ach tha sibh a' labhairt, agus bù chòir dhuibh breithneach-
adh cinnteach bhi agaibh, a thaobh bhur staid fèin ; agus,
air an aobhar sin, tha sibh ri amharc a steach anns an earr-
aun sin do'n diadhachd, nach urrainn neach anns an
t-saoghal ach sibh fèin aithneachadh annaibh, agus is co
beag is urrainn sibhse aithneachadh ann an dream eile,
Feudaidh diadbachd a' chealgair a bhi taisbeanadh moran
ni's mò na ta diadhachd an auama thrèibhdhirich : ach an ni
sin a ta mor ann am beachd dhaoine, is e gu tric is lugha
fiach an lathair Dhè. B' f hearr leam aon do na h-osnaich
sin a luaidh air am bheil an t-abstol a labhairt, Rom. viii.
26. na deoir Esau a shileadh, no spiorad faisneachd Bha-
laaim a bhi agam, no aoibhneas luchd-eisdeachd an f hearainn
cblochaich. An teine a dhearbhas obair gach uile dhuine,
dearbhaidh e, cha 'n e a meud, ach ciod is gnè dhi, 1 Cor.
iii. 13. A nis f heudaidh sibh fios a bhi agaibh ciod e meud
na diadhachd a ta aig neach eile : agus ciod ged a bhiodh
e ni 's mò ann an tomhas no ar diadhachd fèin ? Cha'n
ann air sin a tha meas aig Dia. Ciod uime, air an aobhar
6Ìn, a ta sibh a' deanamh na h-urrad obair mu thimchioll ?
Tha e neo chomasach dhuibhse gu cinnteach, as eugmhaia
foillseachadh o Dhia, fios a bhi agaibh ciod a' ghnè d' am
bheil diadhachd duine eile ; ach feudaidh sibh gu cinnteach
fios a bhi agaibh ciod a' ghnè diadhachd a ta agaibh fèin
as eugmhais foiUseachadh araid o neamh, no cha'n earal-
aicheadh an t-Abstol na naoimh, na h-uile dhìcMoll a dhean-
amh chum an gairm agus an taghadh a dheanamh cinnteach,
2 Pead. i. 10. Uime sin, cha bu chòir do'n airde gus
am bheil cealgairean agus iadsan a thuit o'n creidhimh a
teachd, mi-shuaimhneas a chur oirbh, 'nur geui'-fhiosrach-
adh mu'r staid fèin ; Ach innsidh mi dhuibh dà ni, anns
an toir an naomh is lugha barrachd air na cealgairean
is seolta a ta ann. (1.) Ann iad fèin àicheadh, ann an
cul a chur ris na h-uile earbsa annta fèin, agus 'nan oibre
fèin : ann an aontachadh ri innleachd slainte Dhè tre
losa Criosd, a bhi lan-toilichte leis, agus an anama a
thilgeadh air, Mat. v. 3. *' Is beannaichte iadsan a ta bochd
'nan spiorad, oir is leo rioghachd neimh," Agus Caib. xi.
6. " Is beannaichte an ti nach faigh oilbheum annamsa."
Philip. iii. 3. " Is sinne an timchioU-ghearradh, a ta dean-
amh aoraidh do Dhia san Spiorad, agus a' deanamh gaird
eachais ann an losa Criosd, agus nach 'eil a' cur muinghinn
226
san fheoil." (2.) Ann am fior f huath do na h-uile peac-
adh ; air dhoibh a bhi toileach dealachadh ri gach ana-
miann, gnn leth-phairt, agus ag aontachadh ris gach uile
dhleasdanas a rinn, no ni an Tighearn aithnichte dhoibh,
Salm cxix. 6. " An sin cha ghabh mi naire, an uair a bheir
mi speis do t' àitheanta gu leir." Feuchaibh sibh fèin leis
na nithibh so.
6. Cor. Tha mi 'gam fhaicinn fèin a' teachd fada
goirid air na naoimh a ta air an ainmeachadh sna scriob-
tuir, agus air cuid do dhaoine maith do m' luchd eolais ;
air chor, as an uair a dh' amhairceas mi orrasan, gur gann
is urrainn mi amharc orm fèin mar neach a ta do'n aon
teaghlach sin. Freag. Tha e gun amharus 'na aobhar
irioslachaidh, nach faigh sinn air ar n-aghaidh gus an tomh-
as gràis agus uaomhachd, a ta sinn a' faicinn air am
feudar ruigheachd anns a' bheatha so. Bu chòir dha so
a thoirt oirnn an tuiUe dian-ruith a dheanàmh a dh" ionn-
suidh a' chomliara. Ach is cinnteach gur ann o'n diabh-
ul a ta e, gu bheil criosduidhean anmhunn a' deanamh pian
doibh fèin air son na h-inbhe gus am bheil a' mhuinntir
laidir a' ruigheachd. Agus, tha strìochdadh do'n bhuair-
eadh so, co mi-reusanta, 'sa bhiodh e do leanabh a dhàimh
d'a athair a chur an amharus, a chionn nach 'eil e air teachd
gus a' cheart mheudachd r'a bhràithrean a's sine. Tha
naoimh do mheudachd fa leth aun an teaghlach Chriosd ;
cuid 'nan aithriche, ciiid 'nan oganaich, agus cuid 'nan
cloinn bheag, 1 Eoin ii. 13, 14.
7. Cor. Cha do leugh mi riamh ann am focal Dè,
is cha b' aithne d])omh gu robh aon do chloinu Dè air a
bhuaireadh, agus air f hagail da fèin (la Dia) mar tha mise ;
agus air an aobhar sin do bhrìgh nach robh staig aon do
na naoimh cosmhuil ri m' staidse, cha'n urrainn mi guu
bhi meas, nach 'eil mise d' an aireamh. Frear/. Tha'n
t-amharus so ag eiridh an cuid do dhaoine, o'n aineolas
uir na scriobtuir, agus air Criosduidhean a fhuair fios-
rachadh. Tha e feumail anns a' chor so, a' chùis a
leigeadh ris do charaid criosduidh, no do mhinisteir diadh-
aidh. Bha so 'na mheadhon beannaiclite gu sìth a
thabhairt do chuid, 'nuair a bha'n staid 'nam beachd
fein gun choimeas, agus rinn e soiUeir dhoibh gu'm b'e
so corcuid eile do na naomh. Tha'n Scriobtur a' toirt
doibh eiseimpleir air buairidhean gle uamhasach, leis an
227
robh na naoimh air an saruchadh. Bha lob air a bhuair-
eadh gu toibheum ; b' e so an ni mor a bha 'n rùn an
diabhuil, a thaobh cor an naoimh mhoir sin, lob i. 11.
" Mallaichidh e thu as an eudan." Caib. ii. 9. "Mallaich
Dia agus faigh bàs." Bha Asaph air a buaireadh gu
smuaineachadh gu 'm bu diomhain a bhi diadhaidh, agus
b' ionnan sin agus gach uile choslas diadhachd a thilgeadh
air falbh, Salm Ixxiii. 13. " Da rireadh gu diomhain ghlan
mi mo chridhe." Seadh, bha Criosd fèin air a bhuaireadh
gu e fèin a thilgeadh sios o bhinnein an teampuill, agus gu
aoradh a dheanamh do'n diabhul, Mat. iv. 6. 9. Agus bha
moran do chloiun Dhè, cha 'n e mhain air an feuchainn,
ach mar an ceudna gheill iad do bhuairidhean mor, car uair.
Dh' àicheadh Peadair Criosd, agus mhionnaich agus mhall-
uich e nach b' aithne dha e, Marc. xiv. 71. 'Nuair a bha
Pol 'na fhear geur-leanmhuinn, cho-eignich e na naoimh
gu toibheum a labhairt, Gniomh. xxvi. 10, 11. Is urrainn
mòran do na naoimh o 'm fisorachadh^bronach teisteas a
thabhairt air buairidhean uamhasach, a chuir buaireas air
an spioraid, a thug air am feoil criothnachadh, agus a rinn
an cuirp tinn ! Ni saiglidean teinnteach Shatain obair uamh-
asach ! agus costaidh e mor-shaothair am bathadh ; eadhon
le gnathachadh beothail a dheanamh do sgiath a' chreidimh,
Eph. vi. 10. Bheir e air uairibh ionnsuidhean co laidir, as
nach robh neach riamh ni bu mhò air a chur thuige, ann an
ruith a auU agus a nall gun stad, a mhuchadh aithinte
teine, a ta gun sgur air an tilgeadh d'a thigh le nàrahaid, air
am bheil a rùn an tigh a losgadh mu thimchioll ; no tha'n
naomh bochd buairte, air a bhi cur an aghaidh saighdean
an diabhuil. Ach na saighdean sin, na buairidhean uamh-
asach sin, ged tha iad 'nan trioblaid eagalach, ch'n iad
peacadh na muinntir a ta air am buaireadh, mur geill iad
dhoibh le aontachadh rin. Bithidh iad air an cur as leth a'
bhuaireadair a mhain, mur aontaichear leo ; agus cha mhò
chuirear as leth na muinntir a ta air am buaireadh iad,
na ni leanabh diolain, a bhi air fhàgail aig dorus an
duine neo-chiontaich, cionta a shuidheachadh airsan.
Ach, ged nach urrainn Ministeir no Criosduidh dìomhair
gus au teid thu, innseadh dhuit mu aon neach a bha ann
ad staidse, gidheadh cha bu chòir dhuit a bhi smuain-
eachadh gu bheil do chor-sa gun choimeas, no idir do
dhochas a leigeadh dhiot : oir cha'n f heudar a smuain-
228
eachadh, gu bheil aig na h-uile Ministeir diadhaidh no
aig Criosdaidh dìomhair, fiosrachadh air na h-uile cor anns
am feud leauabh Dhe a bhi. Agus cha ruig sinn a leas
amharus a chur, nacn robh trioblaidean aig cuid, a bha
aithnichte mhain do Dhia agus d' an coguisean fein ; agus
mar sin, tha na trioblaidean sin do mhuinutir eile, mar nach
bitheadh iad riamh ann. Seadh, agus ged a ta seolan-
na iomchuidh anns an Scriobtur air son na h-uile cor anns
an urrainn leanabh Dhè a bhi ; agus ged tha iad sin air
an deanamh soilleir le aireamh iomchuidli do eiseimpleire ;
gidheadh cha 'n fheudar a smuaineachadh, gu bheil an
scriobtur a' toirt eiseimpleir air na h-uile cor fa leth d' am
bheil na naoimh buailteach. Air an aobhar sin, ged nach
urrainn thu eiseimpleir fhaotainu anns an Scriobtuir air
do chor ; thoir, gidheadh do chor d' an ionnsuidh, agus
gheibh thu leigheas freagarach air a chur sios ann air do
shon. Agus gu ma fearr leat feum a dheanamh do Chriosd
air son do chor, aig am bhail iocshlaint air son gach
eucail, no fios a bhi agad an robh neach riamh ann ad chorsa.
Ge d' b' urrainn neach eiseimpleir a thoirt dhuìt air do
chor, anu an aon dhearbhta do na naoimh, gidheadh cha
b' urrainn neach a ghealltuinn gu tugadh e gu cinnteach
fois dhuit : oir gheibheadh coguis amharusach a mach
caileigin do eadar-dhealachadh. Agus mur dean ni
sam bith do thoileachadh, ach co-fhreagradh iomlan do
chor neach eile, bithidh e doilich, mur bi e neo-chomas-
ach do thoileachadh. Oir tha coran muinntir, mar a tha'n
aghaidhean nùdurra ; ged tha aghaidhean nan uile dhaoine
do'n aon deanamh, agus ged tha cuid co ro-chosmhuil
ri muinntir eile, air chor, as, air a' cheud sealladh, gu
bheil sinn ullamh gu'u gabhail air an son, gidheadh, ma
ghabhas tu beachd ni's dlùithe dhiubh, chi thu ni-eigin anns
na h-uile aghaidh, 'ga h-oadar-dhealachadh o mhuinntir eile,
ged nach urrainn dhuit a bhi comasach air innseadh ciod e :
Uime sin, co-dhunaidh mi, ma "s e 's gur urrainn dhuibh
comharan da h-ath-ghineamhuin a ta air an nochdadh anns
an fhocal, fhaotainn annaibh fèin, gu'm bu chòir dhuibh
a cho-dhunadh gu bheil sibh aun an staid gràis, ged bhiodh
bhur cor gun choimeas ; ni a ta ann foiu neo-choslach.
Aìi cor mu dhcireadh, Tha na trioblaidean tha coinn-
eachadh rium, iongantach, agus neo-ghuàthaichte : Tha e
'na cheist orm ma bha leanabh le Dia riamh air f heuchainu
229
le leithid do nitliibh ann an cùrsa freasdail is leis an bheil
mise. Freag. Feudar mòran do na chaidh a radh anns a'
chor roimhe so, bhi air a thoirt a steach anns a' chor so :
Bha lob naomh air f heuchainn leis a' bhuaireadh so, lob v, 1.
" Cia do na naoimhibh ris an tionndaidh thu ?" Ach chuir
e cul ris, agus ghleidh e daingean a thrèibhdhireas. Tha 'n
t-abstol a' saoilsinn gu 'm feud Criosduidhean a bhi air am
buaireadh gu, " iongantas a bhi orra thaobh na deuchainn
theinntich," 1 Pead. iv. 12. Ach tha feum acasan air tuill-
eadh fiosrachaidh no bha aig Solamh, a ghabhas orra a radh,
" Feuch, tha e so nuadh," Ecles. i. 10. Agus a thaobh frith-
ealaidh an fhreasdail o'n taobh a mach, ciod ged thachradh
dhuitse a reir obair an aingidh ? Feudaidh tu gidheadh
a bhi ceart ; a reir mar a thug Solamh fa'near, Ecles.
viii. 14. Tha sinn air uairibh ag imeachd ann an sligh-
ibh, far nach urrainn dhuinn lorg coise duine no beathaich
fhaicinn ; gidheadh cha 'n f heud sinn uaith sin a shaoilsinn,
nach robh a h-aon riamh romhainn an sin ; Mar sin, ged
nach urrainn dhuitse lorg-coise na treud fhaicinn ann
an slighe do thrioblaid-se ; cha 'n f heud tha uime sin,
a cho-dhunadh, gur tusa a' cheud neach a dh' imich
riamh air an t-slighe sin. Ach, ciod ged bu tu a' cheud
neach a dh' imich innte? Dh' fheumadh naomh èigin a
bhi air thoiseach, a dh' òl gach cupan searbh, a dh' òl
cach. Ciod am barantas a ta agadsa no agamsa, crìoch a
chur roimh Thi naoimh Israeil 'na rathad gnathaichte,
'na fhrithealadh d 'ar taobhne ? " San f hairge bha do
shlighe, agus do cheumanna anns na h-uisgibh mora ;
agus cha d' aithnicheadh luirg do chos," Salm Lxxix. 19.
Nan tugadh an Tighearna thusa gu nèamh air slighe
dhiomhair araid, agus gu 'n leigeadh e stigh thu air dorus
cuil (a' labhairt mar sin) cha bhiodh aobhar gearain
agad. lonnsuich àit a cheadachadh do ard-uachdranachd
Dhè ; bi thusa aig do dhleasnas ; agus na leig le amhghar
sam bith sgàil a chur air comharan a dh' fheudas tu air
dhoigh eile bhi agad air thu bhi ann an staid a' ghràis ;
oir " cha 'n aithne da dhuine sam bith aon chuid gràdh, no
fuath, leis na h-uile nithibh a ta fa 'n comhair," Ecles. ix. 1.
II. Feiim. Sibhse a ta 'nur coigrich do 'n nuadh bhreith
so, biodh e dearbhta dhuibh am mor-fheum a ta air. Am
bheil na h-uile a ta ann an staid nan gràs air am breith a
rìs ? Ma tha, cha 'n 'eil cuid no crannchur agaibhse ann.
230
nach 'oil air 'ur breith a rìs. Is eigin domh innseadh
dhuibh anu am briathraibh ar Tighearn agus Slanuigh-
ir, (agus 0 gu 'n labhradh e iad ri 'r cridheachan.) Is
èigin duibh a bhi air 'ur breith a rìs, Eoin iii. 7. Agus a
chum dearbhadh a thoirt duibh, thugaibh fa'near na nithe
a leanas.
Air tùs, Feumaidh tu bhi air t-ath-ghineamhuin mu'm
bi thu comasach air ni sara bith a dheanamh, a ta da rìreadh
maith agus taitneach do Dhia. Am feadh 'sa ta sibh gun
a bhi air 'ur breith a rìs, cha 'n 'eil 'uur n-oibre a's fearr
ach peacaidhean fo dhath sgiamhach : Oir ged f heud iad
a bhi maith annta fèin, tha iad gu tur air am miUeadh 'nau
deanamh. Thugaibh fa'near. (1.) As eugmhais ath-
ghineamhuin uach 'eil creidimh : agus " as eugmhais creid-
imh nach 'eil e comasach Dia a thoileachadh," Eabh. ix. 6.
Is e creidimh gniomh beo an anama ta air a nuadh-bhreith.
Air do 'n t-SoisgeuIaiche, bhi nochdadh na h-aoidheachdan
fa leth a fhuair ar Tighearn losa o mhuinntir fa leth,
cuid a' gabhail ris, cuid 'ga dhiùltadh, tha e comharrach-
adh a mach gràs na h-ath-ghineamhuin, mar f hìor aobhar
an eadar-dhealachaidh sin, as eugmhais nach gabhadh aon
neach gu. bràth ris. Tha e ag innseadh dhuinn, gu'm b'
iad a mheud 'sa ghabh ris, iadsan a bh' air " an gineamhuin
0 Dhia, " Eoin i. II. Feudaidh daoine neo-iompaichte dan-
adas a bhi aca ; ach creidimh fior cha 'n urrainu dhoibh a
bhi aca. Tha creidimh 'na lus nach fas ann am machair
nàduir. Mar nach urrainn a' chraobh fàs a dh' easbh-
aidh freumh, cha mhò is urrainn do dhuine creidsinn a dh'
easbhuidh an naduir nuadh, d' am bheil ceud-thoiseachadh
a' chreidimh 'na earrann. (2.) As eugmhais ath-ghin-
eamhuin, tha oibre duiue 'nan oibre marbh. Mar a tha 'n
fhreumh, mar sin is eigin do'n toradh a bhi : Ma tha 'n
cliabh lobhta, bithidh an anail breun : agus esan, a ta air
a chuid is fearr marbh ann am peacadh ; cha bhi 'oibre air
a chuid is fearr, ach 'nan oibre marbh : " Dhoibhsan a ta
salach agus mi-chreideach, cha 'n 'eil aon ni glan air dhoibh
bhi graincil, agus cas-umhal, agus a thaobli deadh oibre as
ongmhais tuir.se," Tit. i. 15, 16. Ge do b' urrainn dhuinn
a radh mu dhuinc, gu bhoil e ni's neo-chiontaiche 'na
(;haithe-beatha no neach sam bith eile san t-saoghal ; gu
blieil e claoidh a chuirp le trasgadh, gu 'n d' rinn e 'ghluin-
ibli mar adhaircean, lo gnàth-urnuigh : ach nach 'eil e air
231
a bhreith a rìs : mhiUeadh an aon uireasbhuidh sin a' chùis
uile. Mar gu 'n abradh neach, is corp sin air a dheadh
chumadh, ach tha 'n t-anam air falbh ; cha 'n 'eil ann ach
meall marbh. Is bronach an ni so ri smuaineachadh ;
tha thu deanamh mòran do nithibh a ta annta fèin maith,
ach tha Dia ag radh, cha 'n 'eil eifeachd sam bith sna
nithibh siu, co fhad 'sa tha mi faicinn an sean nadur a'
riaghladh auns an duine, Gal. vi, 15. " Oir ann an losa
Criosd cha 'n 'eil eifeachd air bith anu an timchioll-ghear-
radh, no ann an neo-thimchioll-ghearradh, ach ann an
cruthachadh nuadh."
Mur 'eil thu air do bhreith a rìs, (1.) Tha t' uile
ath-leasachadh 'na ghraineileachd ann an sealladh Dhè.
Dhruid thu an dorus, ach tha 'n gaduiche fathast san tigh.
Theagamh nach 'eil thu mar bha thu aon uair, gidheadh
cha 'n 'eil thu an ni as èigin duit a bhi, ma chi thu neamh
gu brath : Oir, " Mur beirear duiue a rìs, cha 'n f heud e
rìoghachd Dhè fhaicinn," Eoin iii. 3. (2.) Tha t-urn-
uighean 'nan graineileachd do 'n Tighcarna, Gnàth-fhoc.
XV. 8. Theagamh, gu bheil meas aig muinntir eilo air do
dliiadhachd ! tha thu ag eigheach mar air son do bheatha ;
ach tha Dia a' raeas fosgladh do bheoil, mar a mheasadh
neach fosgladh uaigh, làn do lobhadh, Rom. iii. 13. " Is
uaigh fhosgailte an scornacli." Tha meas aig muinntir
eile air t-urnuighean ; a ta 'nam beachdsan, mar gu 'n
reubadh iad na neaniha : Ach tha Dia 'gam meas mar
dhonnallaich coin ; " Cha do ghlaodh iad riumsa le 'n cridhe,
ged rinn iad donnalaich air an leabaichibh," Hos. vii. 14.
Tha muinntir eile ga d' ghabhail mar ghleachdair agus mar
f hear-tagraidh ri Dia ; ach cha 'n urrainn dhasan tlachd a
ghabhail aon chuid annad fèin no ann ad urnuighean, Isa.
Ixvi. 3. " Tha esan a mharbhas damh, mar gu 'm mortadh
e duine, esan a dh' iobras uan, mar gu 'n cuireadh e 'n
ceann do mhadadh : — esan a loisgeas tuis, mar gu 'm bean-
naicheadh e iodhol." C' arson, ach a chionn gu bheil thu
fathast ann an domblas na seirbhe, agus fuidh chuibhreach
na h-eucorach ? (3.) Tha gach ni a rinn thu airson Dhe
agus airson aobhair anns an t-saoghal, ged a dh' f heudas
iad bhi air an leantuinn le duaisean aimsireil, gidh-
eadh caillte, thaobh gabhail riu le Dia. Tha so soil-
leir 0 chor lehu ; a bha gun amharus air a dhuaiseachadh
le rìoghachd, airson e chur an gniomh dioghaltas dligh-
232
each air teaghlach Ahaib ; air dhi sin a bhi 'na h-obair
mhaith iunte fèin, a chionn gu robh i air a h-àithne le
Dia, mar a chi sibh, 2 Righ x. 13. Bha e gidheadh air
a smachdachadh air a son 'na shhochd, do bhrìgh nach d'
rinn e i air dhoigh cheart, Hos. i. 4. " Diolaidh mise
fuil lesreel air tigh lehu." Tha dia ag amharc gu h-
araid ris a' chridhe ; agus ma tha chùis mar sin, gu cinn-
teach ged bhiodh do choslas o'u taobh a mach ni's
sgiamhaiche na moran eile, gidheadh tha duine folaichte
do chridhe graineil : Tha thu a' taisbeanadh gu maith an
lathair dhaoine, ach cha 'n 'eil thu mar a bha Maois
sgiamhach do Dhia mar dh'fheudadh na briathra bhi air
an tionndadh, Gniomh. vii. 20. 0 ciod an t-eadar-dheal-
achadh a ta eadar Asa agus Amasiah ! Cha d' atharr-
aicheadh na h-aite arda, gidheadh bha cridhe Asa iom-
lan leis an Tigheama rè a laithean uile," 1 Righ xv. 14.
" Rinn Amasiah an ni a bha ceart ann an suihbh an Tigh-
earn, ach cha b' ann le cridlie iomlan,'' 2 Eachd. xxv. 2.
Theagamh gu bheil thu eudmhor an aghaidh peacaidh ann
am muinntir eile, agus gu bheil thu gan corahairleachadh
chum an dleasnais, agus 'gau cronachadh air son am
peacaidh ; agus tha fuath aca dhuit a chionn gu bheil
thu deanamh do dhleasdanais : Ach is eigin domh innseadh
dhuit, gu blieil fuath aig Dia dhuitse mar an ceudna,
a chionn nach 'eil thu ga 'n deanamh air doigh cheart ;
agus sin cha 'n urrainn duit gu brath a dheanamh, f had 's
nach 'eil thu air do bhreith a ris. San àite mu dheireadh,
Tha d' uile strì an aghaidh peacaidh, ann ad chridhe
agus caithe-beatha 'm ghraineileachd. Sharuich am Phair-
iseach uaibhreach a chorp le trasgadh, agus bhuail Dia
'anam aig an am cheudna le binne dìtidh, Luc. xviii.
Ghleachd Balaara ri inntinn shanntach gu inbhe co ard
as, ge do ghràdhaich e duais na h-eucorach, nach cosnadh
e i lo Israel a rahallachadh ; ach bhasaich e bàs an aing-
idh, Aireamh xxx. 8. 'S ann air do shon fein, a tha thu
deanamh gach ni, am feadh 'sa tha thu ann ad staid neo-
iompaichte : agus uime sin tachairidh dhuit, mar a thach-
ras do iochdaran, neach air dha luchd na ceannairc a sgap-
adh, a chuireas an crùn air a cheann fein, uime sin cail-
lidh e dheadh sheirbhis uile, agus a cheann mar an ceudna.
Cunnuil. Ma's ann mar so bhios a' chùis, cha ruig sinn
a leas aon dleasnas diadhaidh a dheanamh idir. Freag.
233
Cha 'n 'eil am beachd sin ceart : Cha'n urrainn do d' neo-
chomas-sa d'fhusgladh o n dleasnas a ta lagh Dhè a cean-
gal ort ; agus tha ni's lugha do chron ann thu dheanamh
do dhleasnais, no a ta ann an dìchuimhn a dheanamh air.
Ach tha eadar-dhealachadh eadar dleasnas a dhì-chuimh-
neachadh, agus a bhi 'ga dheanamh mar a ta thusa dean-
amh. 'Nuair a bheir duine ordugh do chlachairean tigh
a thogail : ma ni iad tur dhìchuimhn air an obair, cha
ghabhar ris sin : ma thoisich iad air togail air an t-seann
steidh ghrod, cha mhò a thoilicheas sin : ach is èigin doibh
an t-seann steidh a thoirt air falbh, agus togail air bunait
dhaingean, Imich thusa agus dean mar sin. Aig an àm
cheudna, cha ni diomhain dhuitse, eadhon dhuitse, an
Tighearn iarraidh : oir ged nach 'eil speis aige dhuit, feud-
aidh e gidheadh speis a bhi aige d'a ordugh fèin agus maith
a dheanamh dhuit, mar a thubhradh roimlie.
San dara àite, As eugmhais ath-ghineamhuin, cha 'n 'eil
co-chomuun ri Dia. Tha cuideachd air an talamh aig am
bheil an "commun ris an Athair, agus ris a Mhac losa
Criosd," 1 Eoini. 3. Ach as a' chuideachd sin tha na h-
uile a ta neo-iompaichte air an dùnadh a mach ; oir tha
iad uile 'nan naimhde do Dhia, mar a chuala sibh gu fars-
uinn roimhe. " A nis am feud dithis imeachd le cheile mur
bi iad reidh?" Amos iii. 3. Tha iad uile mi-naomha :
agus ''ciod an co-chomunn a ta aig solus ri dorchadas, no
aig Criosd ri Belial ?" 2 Cor. vi. 14, 15. Feudaidh dath
agus coslas na naomhachd a bhi aca, ach tha iad 'nan
coigrich do fhior-naomhachd ; agus uime sin tha iad gun
Dia anns an t-saoghal ! Cia bronach an staid so, a bhi dol
mu thimchioU dleasnais dhiadhaidh, ach gun cho-chomunn
ri Dia annta ! Cha bhiodh sibh toilichte le 'ur biadh, mur
beathaicheadh e sibh ; no le 'ur n-eudaichean mur cumadh
iad blath sibh : Agus cionnus a dh'fheudas sibh sibh fèin
a thoileachadh le 'ur dleasnais, f had 's nach 'eil iad eifeachd-
ach gu co-chomunn a thabhairt duibh ri Dia ?
San treas àite, Feumaidh tu bhi air t-ath-ghineamhuin
mu 'm bi thu comasach air nèamh a mhealtuinn. Cha
teid neach do neamh ach iadsan a ta air an deanamh iom-
chuidh air a shon, Col. i. 12. Mar a bha e ann an team-
puU Sholaimh, 1 Righ vi. 7. Mar sin tha e anns an team-
pull a's airde ; "tha e air a thogail do chlachaibh air an cum-
adh mu 'n toirear d' a ionnsuidh iad," eadhon do chlach-
u3
234
aibli beo, 1 Pead. ii. 5. "air an oibreachadh air son an
ni cheudna," 2 Cor. v. 5. oir chan f heud iad a bhi air an
suidheachadh anns an togail ghlormhoir sin, ceart mar a
thainig iad à cloich-shlochd an naduir thruaillidh : Cha'n
"eil seudan òir iomchuidh air son mhuc, agus is ro-lugha
na sin a tha seudan gloire iomchuidh air son pheacach
neo-iompaichte. Cha'n 'eil bochdan 'nan luideagaibh iom-
chuidh air son tighean righreau ; no peacaich iomchuidh air
dol a stigh "do luchairt an Righ," a dh' easbhuidh an
" trusgain do obair ghrèis," Salm xlv. 14, 15. Cò an duine
glic a bheireadh iasg as an uisge gu bheathachadh air lon ;
no chuireadh adhaimh a dh'ioualtradh san fhairge ? 'S co
neo iomchuidh as sin a tha na daoine neo-iompaichte air
son neimh, no neamh iomchuidh air an son-san. Cha
bhiodh tlachd gu bràth ac' innte.
Cha bhiodh na daoine neo-iompaichte reidh ri neamh air
son iomadh aobhar : Mar (1.) Gur duthaich choigrich
i. Is i nèamh tìr dhùchais an duine iompaichte : tha Ath-
air ann an neamh ; Is i 'n " lerusalem a ta shuas" a mha-
thair, Gal. iv. 26. Tha e " air a bhreith o'n airde," Eoin
iii. 3. Is i nèamh a dhachaidh, 2 Cor. v. 1 . Tha e air an
aobhar sin 'ga mheas fèin mar choigreach air an talamh
so, agus tha 'aghaidh r'a dhachaidh, Eabh. xi. 16. " Tha
deidh aca air duthaich a 's fearr, eadhon, duthaich nèamh-
aidh." Ach is e an duine neo-iompaichte " duine na
talmhainn Salm x. 18. "sgrìobhar ainm anns an talamh."
ler. xvii. 13. A nis, is dachaidh an dachaidh, ciod air bith
co suarach 'sa bhitheas i ; uime sin " tha aire air nithibh
talmhaidh," Philip. iii. 19. Tha millseachd àraid 'nar fear-
ann dùchais ; agus is doilich daoine tharruing uaithe, agus
comhnuidh a dheanamh ann an duthaich choigrich. Cha'n
'eil ni sam bith anns am mò am bheil so a' tachairt, no
anns a' chuis so ; oir bheireadh daoine neo iompaichte
thairis an coir do nèamh raur faiceadh iad nach ur-
rainn dhoibh ni 's fearr a dheanamh dheth. (2.) Cha'n
'eil ni sam bith san àite sin d' am bheil tlachd aca, mar
an ui a's taitniche leis a' chridhe fheolmlior, Taisb. xxi.
27. " Cha tèid air chor sam bith a steach innte ui air
bith a shalaicheas." 'Nuair a nochd Mahoraet nèamh mar
ionad toilinntinne feolmhor, ghabhadh r'a chreidimh le
mor-chiocras ; oir is i sin an nearah a ta daoine gu nad-
urra a' roghnachadh. Nam faigheadh an duine sanntach
235
sporain òir an sin, agus nam b' urrainn an duine sòghar a
thoilinntinne feolmhor a ghealltainn da fèin an sin ; dh'
fheud'.a an deanamh rèidh ri neamh, agus iomchuidh air a
shon raar an ceudna : Ach do bhrìgh nach 'eil a' chuis mar
sin, ged dh'fheudas iad focail mhaith a radh mu tim-
chioll, gu cinnteach is teag a tha d' an cridhe innte.
(3.) Tlia na h-uile oisinn do nèamh, air a lìonadh leis
an ni sin, d' am bheil beag tlachd aca-san ; agus is e sin
naomhachd, fìor-naomhachd, naomhachd iomlan. Nam
biodh neach aig am bheil fior fhuath do mhuicfheoil air
a chruireadh gu feisd, far am biobh na h-uile mias don
t-seorsa bhìdh sin, ach air an deasachadh air doighean f^
leth ; gheibheadh e coire do na h-uile mias air a' bhord,
ged a chaidh na h-uile iunleachd a ghnàthachadh gu'n
deanamh blasda. Is fior, gu bheil aoibhneas ann an neamh,
ach is aoibhneas naomh e : tha toilinntinne ann an nèamh,
ach is toilinntinne naomh iad : tha ionada seasaidh ann
an neamh, ach is ionada naomh iad. Dheanadh an naomh-
■ achd a ta taisbeanadh anns na h-uile aite agus anns na
h-uile ni an sin, an t-iomlan a mhilleadh do 'n mhuinntir
neo-iompaichte. (4.) Ged a bhiodh iad air an giulan do 'n
ionad sin, cha 'n e mhain gu'n atharraicheadh iad an aite,
a bhiodh 'na bhriseadh cridhe mòr dhoibh, ach dh' athar-
raicheadh iad an cuideachd mar an ceudna. Gu firinn-
each cha bhiodh tlachd aca do 'n chuideachd a ta an sin,
aig nach 'eil tlachd ann an co-chomunn ri Dia an so ; no
aig nach 'eil meas air comunn a luchd muinntir, gu h-araid
ann am beatha na fior dhiadhachd. Tha moran dhaoine
gun amharus, gan ceangal fèin ris na daoine diadhaidh air
thalamh, a dh' fhaotainn dhoibh fèin deadh ainm, agus a
chomhdachadh graineileachd an cridhe ; ach cha b' urrainn
dhoibh a' cheird sin a chleachdamh gu ceart sau àite sin.
(5.) Cha bhiodh spèis aca do 'n obajr a ta ann an neamh
tha co beag suim aca dhi a nis. Bhiodh obair nan naomh,
an sin 'na h-uallach do-ghiulan doibh, do bhrìgh nach 'eil
i taitneach d' an nàdur. A bhi a' caitheamh an aimsir, ann
am beachdachadh, ann an gabhail iongantais, agus ann am
moladh an Ti sin a ta 'na shuidhe air an righ-chaithir ugus
an Uain, bhiodh sin 'na obair neo-fhreagarach, agus uime
sin neo-thaitneach do anam neo-nuadhaichte. San àite mu
dheireadh, Gheibheadh iad a' choire so do'n obair, gu bheil
i a' mairsinn gu sìorruidh. Bhiodh so 'na bhoinne marbh-
236
tach innte dhoibh. Cionnus a dheanadh iadsan a ta nis a'
meas là na Sàbaid 'na h-uallach, cur suas le Sàbaid shìorr-
uidh a chaithe anns na nèamhaibh ?
San àite mu dheireadh, Feuraaidh tu a bhi air t-ath-
ghineamhuin mu'n teid do leigeadh a steach do nèamh,
Eoin iii. 3. Cha'n 'eil nèamh ann as s h-eugmhais, Ged
fheudadh daoine feolmhor blas a bhi aca air na nithe sin
uile, a ta deanamh neamh co neo-fhreagarach dhoibh ;
gidheadh cha'n fhuilingeadh Dia dhoibh gu brath teachd
an sin. Air an aobhar sin is èigin duibh a bhi air bhur
breith a rìs, no cha 'n fhaic sibh nèamh gu brath ; bithidh
sibh air bhur sgrios gu sioi-ruidh. Oir (1.) Tha litir
dhruididh a mach 'nur n-aghaidh ann an cuirt nan nèamh,
agus an aghaidh na h-uile a ta d' ur gnè ; " Mar beirear
duine a rìs, cha'n fheud e rioghachd Dhè fhaicinn," Eoin
iii. 3. Ann an so tha bacadh air a chur roimhibh nach
urrainn daoine agus aingle a ghluasad. Agus a bhi ag
altrum dochais dol do neamh an aghaidh na binn chumh-
achdaich so, is e sin a bhi ag altrum dochais gu 'n toir Dia
'fhocal air ais, agus gu 'n cuir e cùl ri fhirinn agus
a cheartas gu sibhse a thearnadh ; ni gu mor is mò
na dochas a bhi agaibh gun treigear an talamh air bhur
eonsa, agus gu'm bi a' charraig air a gluasad as a h-aite.
(2.) As eugmhais ath-ghineamhuin cha 'n 'eil naomh-
achd. Is e sin "an nuadh dhuine, a tha air a chruth-
achadh ann am fior naomhachd, Eph. iv. 24. Agus
cha'n 'eil nèamh as eugmhais naomhachd ; " Oir, as eug-
mhais naomhachd cha 'n fhaic neach air bith an Tigh-
earn," Eabh. xii. 14. Am bi geata nan neamhnaide air
am fosgladh, a leigeadh chon agus mhuc a steach ? Cha
bhi, tha 'n comhnuidh-san an taobh a muigh, Taisb. xxii.
15. Cha ghabh Dia a steach an leithide sin maiUe ris gu
co-chomunn naomh an so ; agus an gabh e steach iad
do'u ionad as ro-naoimhe 'na dheigh so ? An gabli e clann
an diabhuil, agus an toir e dhoibh suidhc maiUe ris
air a chaithir? No an toir e an neo-ghlan do'n bhaile,
aig am bheil a shraidean do òr fior-ghlan ? Na bithibh
air bhur mealladh, cha'n 'eil ann an gràs agus glòir ach dà
thinne do'n aon slabhruidh, a cheangail Dia ri cheile, agus
cha chuir duine sam bith as a cheile iad. Cha'n 'eil neach
air a shuidheachadh sa' Phàras a ta shuas, ach a mach
a altrum a ghràis san t-saoghal so. Ma bhios sibh mi-
237
naomha am feadh a ta sibh san t-saoghal so, bithidh sibh
gu sìorruidh truagh san t-saoghal a ta ri teachd. (3.) Tha
na daoine neo-iompaichte uile as eugmhais Chriosd, agus
uime sin air dhoibh a bhi gun dochas, f had 'sa tha iad anns
an staid sin, Eph. ii. 12. An ulluich Criosd aite-comh-
nuidh glòire air an sonsan a dhiult gabhail ris 'nan cridh-
eachan ? Cha'n ulluich, nach aun a ni e gàire ri 'n leir-
sgrios a ta nis a' cur uile chomhairlean an neo-bhrìgh ?
Gnath-fhocail i. 25, 2Q. San àite inu dheireadh, Tha
coimhcheangal neo-atharruichte eadar staid neo-iompaichte
agus damnadh, ag eirigh o nàdur nan nithe fèin, agus o
òrdugh neimh, a ta suidhichte agus neo-chaochlaideach,
mar bheannta ùmha, Eoin iii. 3. Rom. viii. 6. "Oir
an inntinn fheòlmhor, is bàs i." Is i staid neo-iompaichte,
ceud-toiseach ifrinn ! Is i sgrios sìorruidh i, 'na ceud-fhàs,
a' fàs gach là, ged nach 'eil thu ga bhreithneachadh ; tha
ioma aghaidh mhaiseach auns a' beatha so air am bheil dath
a' bhais.
Tha truaillidheachd nàduir a' deanamh daoine iomch-
uidh air a bhi 'nan luchd co-pairt do oighreachd na muinn-
tir a ta air an damnadh, an iomall dorchadais ! (1.) Tha'n
cridhe cloiche an taobh a stigh dhiot, 'na chudthrom a
chuireas fuidhe thu : Mar a theid clach gu nàdurra le leath-
ad, mar sin, tha'n cridhe cruaidh cloiche ag aomadh a sìos
gus an t-slochd gun iochdair. Tha sibh air bhur cruadh-
achadh an aghaidh achmhasain ; ged tha bhur cunnart air
innseadh dhuibh, gidheadh cha 'u 'eil sibh ga fhaicinn, cha
chreid sibh e ! Ach cuimhnichibh, air bhi do 'n choguis
a nis air a losgadh mar le iarrunn, gu bheil e 'na roimh-
chomhara truagh air losgadh sìorruidh. (2.) Tha bhur
neo-thorachd fuidh mheadhonna nan gràs, 'gur deanamh
iomchuidh air son tuadh breitheanais Dhè, Mat. iii. 10.
" Ge b' e crann nach toir a ihach toradh maith, gearrar e,
agus tilgear san teine e." Tha gheug a ta air crionadh
'na connadh air son an teine, Eoin xv. 6. Criothnaichibh
roimhe so, sibhse a ta deanamh tàir air an t-soisgeul. Mur
bi sibh leis an t-soisgeul air bhur deanamh iomchuidh air
son neimh, bithidh sibh " cosmhuil ris an talamh fhalamh,
a tha toirt uaith droighinn agus drisean ; fagus do mhal-
lachadh ; d' an deireadh a bhi air a losgadh, (3.) Tha na
gluasadan ifrionnail inntinn, a ta gan taisbeanadh fèin
ann am mi-naomhachd caithe-beatha, ag uUachadh a'
238
chiontaich air son duthaich an uamhais ! Bithidh aig
caithe-beatha mi-naomh, crìoch thruagh : " Cha sealbh-
aich iadsan a ni an leithide sin rioghachd Dhe mar oigh-
reachd, Gal. v. 21. Smuainichibh air so, sibhse mhuinn-
tir gun urnuigh, sibhse luchd-fanoid air diadhachd, sibhse
luchd-mallachaidh agus mionnachaidh, sibhse luchd na
neo-ghloine, agus a dhaoine eucorach, aig nach 'eil urrad
do bheusan na mhodhalachd as a chumas sibh o bhreugan, o
mhealltaireachd agus o ghadachd ! Ciod an seorsa craoibhe
a shaoileas sibh i bhi air am bheil na measan sin a' fàs ?
An craobh fireantachd i, a shuidhich an Tighearna ? No
nach craobh i, a ta fàsachadh an talmhainn, a spionas Dia
a nios gu connadh do theine fheirge ? (4.) Tha bhi marbh
ann am peacadh, gu'r deanamh iomchuidh air a bhi air
bhur filleadh suas ann an lasraichean pronnuisc, mar ann
an eudach mairbh ; agus gu bhi air bhur n-adhlacadh ann
an slochd gun iochdar, mar ann au uaigh. Bu mhòr an
èigh a bha san Eiphit, 'nuair a bha cheud-ghin anns na h-
uile teaghlach marbh ; ach nach iomadh teaghlach, sam
bheil iad gu lèir marbh ? Ni h-eadh, tha moran a tha " dà
uair marbh, air an spìonadh as am freumhaibh ! Bha iad
uair èigin d'am beatha air an dusgadh le grabhan bàis
agus na tha 'na dheigh, ach tha iad a nis co fad air an
slighe gu tìr an dorchadais, as gur gann a tha'n leus is lugha
aca do sholus o nèamh. (5.) Tha dorchadas bhur n-inn-
tinn 'na roimh-chomhara air dorchadas sìorruidh ! 0 an
t-aineolas uamhasach fuidh 'm bheil cuid do dhaoine 'nan
luidhe mar fuidh phlaighibh ! am feadh a ta cuid eile a f huair
beagan do dhearsa solus-maidne 'nan cinu, tur-f halamh do
sholus spioradail 'nan cridheachan ! 'Nam b' aithne dhuibh
bhur staid, ghlaodhadh sibh a mach, Och, dorchadas !
dorchadas, dorchadas, a ta deanamh rathaid air son duibh-
re an dorchadais gu siorruidh ! Tha'n comhdach-aghaidh
oirbh cheana mar mhuinntir a ta fuidh bhinn bàis ; 's co
fagus as sin a ta sibh do dhorchadas sìorruidh ! Is e losa
Griosd a mhain a 's urrainn stad a chur air a' bhinn
0 bhi air a cur an gniomh, an neapaicean a spìonadh o
aghaidh a' chiontaich dhìte, agus maitheanas a chur 'na
laimh, Isa. xxv. 7. " Agus sgriosaidh e air a' bheinn so an
comhdach a chomhdaich aghaidh nan uile shluagh." Is e
BÌn, comhdach-aghaidh a ta comhdachadh nan aingidh, mar
ann an cor Haman, Ester vii. 8. " An uair a chaidh an
239
focal a beul an righ, chomhdaich iad aghaidh Hamain."
8an àite, mu dheireadh, Tha na slabhruidhean dorchadais
leis am bheil sibh air bhur ceangal, ann am prìosan 'ur
staid thruaiUidh (Isa. ki. 1.) g'ur deanamh iomchuidh
gu bhi air bhur tilgeadh anns an àmhuinn theinntich dhian-
Loisgich ! Och na daoine truagh ! Tha 'n coguisean air
uairibh air an gluasad an taobh a stigh dhiubh, agus tòisich-
idh iad air smuaineachadh air an slighibh ath-leasachadh :
Ach mo thruaighe : tha iad ann an slabhruidhean, cha 'n
urrainn iad a dheanamh I Tha iad air an cuibhreachadh
le 'n cridhe ; tha 'n ana-mianna a' ceangal co dlù riu as nach
urrainn dhoibh, seadh cha 'n aill leo, an crathadh dhiubh.
Mar so feudaidh sibh f haicinn an dàimh a ta eadar staid
neo-iompaichte, agus staid na muinntir a ta air an dam-
uadh ; staid truaighe gun leasachadh. Bithibh cinnteach
air an aobhar sin, gur èigin duibh a bhi air bhur breith a
rìs. Cuiribh mor-mheas air an nuadh-bhreith, agus iarraibh
gu durachdach 'na dèigh.
Tha 'm bonn-teagaisg an innseadh dhuibh, gur e am
local an sìol leis am bheil an nuadh-chreutair air a dheilbh :
Uime siu, thugaibh an aire dha, agus thugaibh aoidheachd
dha ; oir is e bhur beata e. Thugaibh sibh fèin a suas do
leughadh an Sgriobtuir. Sibhse nach urrainn a leughadh,
thugaibh air muinntir eile a leughadh dhuibh. Feithibh
gu dichioUach air searmonachadh an ffhocail, mar am
meadhon araidh a dh' òrduicheadh le Dia chum iompach-
aidh : " Oir — bu toil le Dia, le amaideachd an t-searmon-
achaidh iadsan a shlanuchadh a ta creidsinn," 1 Cor. i. 21,
Uime sin, na cuiribh sibh fèin à rathad Chriosd ; na cuir-
ibh cùl ri meadhonua nan gràs, air eagal gu 'm faighear
sibh a' tabhairt breth oirbh fèin nach fìu sibh a' bheatha
mhaireannach. Thugaibh aire dhurachdach do 'n fhocal
air a shearmonachadh. Eisdibh ris gach searmoin, mar
gu 'm biodh sibh ag èisdeachd air son sìorruidheachd ; agus
thugaibh an aire, nach spion eunlaith an adheir suas
an sìol so uaibh, mar a ta e air a shìol-chuireadh, Marc.
iv. 15. Thoir thu fèin gu tur dha, 1 Tim. iv. 15. Na
gabh ris mar fhocal dhaoine, ach mar is e gu firinneach
focal Dè, 1 Tes. ii. 12. Agus eisd ris le co-chur, ag
amharc air mar' theachdaireachd air a chur o nèamh do d'
ionnsuidhse ge h-àraidb, ged nach ann do d' ionnsuidhse a
mhain. Taisb. iii. 22. " An tì aig am bheil cluas, èisd-
240
eadh e ris an ni a deir an Spiorad ris na h-eaglaisibh."
Taisgibh a suas e 'nur cridheachan, beachd smuainich-
ibh air : agus na bithibh niar na beathaichean neo-ghlan
nach cnamh an cìr : ach, le urnuigh dliurachdach, guidh-
ibh gun truit driùchd neimh air bhur cridhibh, a chum gu'm
fas an sìol a suas an sin.
Gu h-àraidh, (1) Gabh ri teisteas focail Dè, mu thim-
chioll truaighe na staid neo-iompaichte, peacadh na staid sin,
agus am fior-fheum a ta air ath-ghineamhuin, (2.) Gabh
ri teisteas an f hocail, mu thimchioll Dhe, co naomh agus fior
'sa ta e. (3.) Rannsaich do shlighibh leis ; eadhon smuainte
do chridhe, briathra dh bhile, agus cleachdamh do chaithe-
beatha. Amhairc air t' ais tre cuairtibh fa leth do chaithe-
beatha, agus faic do pheacaidh o aitheanta an fhocail ; agus
ionnsuich o bhragraidliean, ciod d' am bheil thu buailteach,
air son na'm peacaidhean sin. (4.) Gabh beachd do
thruaiUidheachd do nàduir, leis a' chomhnadh cheudna,
focal Dè ; mar ann an gloinne, a thaisbeanas ar n-agh-
aidh mhi-mhaiseach air sheòl soiUeir. Nam biodh na nithe
sin air am freumhachadh gu domhain anns a' chridhe, dh'
f heudadh iad a bhi 'nan siol do 'n eagal agus do 'n bhròn
sin, mu thimchioll staid t'anama, a ta feumail gu d'uU-
achadh agus gu d' bhrosnachadh gu amharc an deigh Slan-
uighir. Suidhich do smuainte airsan a ta air a thairgse dhuit
san t' soisgeul, mar uile fhreagarach do d' staid ; air dha,
le 'umhlachd gus a' bhàs, làn-dìoladh a thabhairt do cheart-
as Dè, agus firinnteachd shìorruidh a thabhairt a steach.
Feudaidh so a bhi 'na shìol irioslachaidh, iarrtuis, dòchais,
agus creidimh ; agus do chur air t' aghaidh gu d' laimh
sheargta shìneadh a mach d'a ionnsuidh air 'àithne fein.
Rachadh na nithe so domhain gu'r cridheachan, agus
deanaibh cleachda durachdach dhiubh. Cuimhnichibh, ciod
air bith a ta sibh gur eigin duibh a bhi air bhur breith a
rìs ; na mur bi, b' f hearr dhuibh nach robh sibh riamh
. air blmr breith. Air an aobhar sin, ma chaitheas neach
air bith dhibh bhur beatha, agus mu bhasaicheas sibh ann
an staid neo-iompaichte, bithidh sibh gun leisgeul, air
dhuibh rabhadh soiUeir fhaotainu air bhur cunnart.
241
CEANN 11.
AN T-AONADH DIOMHAIR EADAR CRIOSD AGUS
CREIDMHICH.
Is mise an fhìonain, sibhse na geuga. — EoiN xv. 5.
AiR dhomh labhairt air an atharrachadh a ta air a dhean-
amh, le ath-ghineamhuin, orrasan uile a shealbhaicheas a'
bheatha mhaireannach, o'n staid a thaobh naduir mar staid
truaiUìdheachd ; theid mi nis air m' aghaidh a labhairt
mu 'n atharrachadh a ta air a dheanamh orra, 'nan aonadh
ris an) Tighearn losa Criosd, o'n staid mar chiontaich an
lathair Dhè — staid truaighe, Tha aonadh nan naomh ri
Criosd, 'na ni a ta gu ro-shoilleir agus iomlan air a theagasg,
o thoiseach an dara rann deug do 'n chaibideil so a tha 'na
earrann do shearmoin mu dheireadh ar Tighearn d' a dheis-
ciobluibh. Lion do-bhròn a nis an cridheachan ; bha iad
uUamh air a radh, Och ! ciod a thig oirnn, 'nuair a bheirear
ar Maighstir o'r ceann ? Co theagaisgeas an sin sinn ? Cò
dh' f huasglas ar n-amharusan ? Cionnus a bhios sinn air ar
neartachadh fuidh ar deuchainnean agus diobhail-misnich?
Cionnus a bhios sinn comasach air a bhi beo, a dh' easbh-
uidh a' cho-chomuinn bu ghnàth leinn a bhi againn rìs?
Air an aobhar sin tha ar Tighearn losa a' teagasg dhoibh,
ann an àm iomchuidh, mu dhìomhaireachd an aonaidh ris,
ga choimeas fèin ris a' chrann-fhìonain, agus iadsan ris na
geuga.
A deiream, tha e (1.) ga choimeas fein ri crann-fionain,
" Is mise an fhìonain.' Chum e maiUe r' a dheisciobluibh
sacrameint na Suipeir, an comhara agus an seula sin air
aonadh a shluaigh ris fèin ; agus dh' innis e dhoibh,
" Nach òladh e à sin suas do thoradh na fionain, gus
an là san òladh e nuadh maiUe riu ann an rioghachd Ath-
ar:" Agus a nis tha e nochdadh gur e.fèin an fhionain,
0 'n tigeadh fion an comfhurtachd-san. Tha ni 's lugha do
mhaise ann an crann fionain, no ann am moran do chraobhan
eile, ach tha i anbarrach torthach ; a' ciallachadh gu ro-
iomchuidh, an staid iosal san robh ar Tighearna san àm sin,
gidheadh a' toirt moran mhac gu gloir. Ach is e an ni gu
h-àraidh ris an robh e 'g amharc, ann e fèin a choimeas ri
X
242
fionain, gu noclidadh gur e feiii fear-cumail suas agus fear-
ultruim a sliluaigh, anns am bhcil iad beo, agus a' tabhairt
a niach toraidh. (2.) Tha e gan coiraeas-san ris na geuga :
Sibhse geuga na fionain sin ; is sibh na geuga, a ta cean-
gailte, agus a ta fàs air an Stoc so ; a' tarruing bhur n-uile
bheatha agus bhrìgli uaithe. Is maiseoch an coimeas e ;
mar gu 'n abradh e, tha mise mar f hìonain ; tha sibhse mar
gheuga na fionain sin.
A nis, tha dà sheorsa do glieugaibh ann, (1.) Geuga
nadurra ; a ta air tùs a' fàs suas as an Stoc : 's iad sin ua
geuga a ta sa' chraoibh, agus nach robh riamh a mach
aisde. (2.) Tha geuga a ta air a suidheachadh, a tha 'nau
geuga a bha air am briseadh o'n chraoibh a thug air tùs
am beatha dhoibh ; agus air an cur ann an craoibh eile
gu fàs orra. Mar so tha geuga a' teachd bu bhi air craoibh,
nach robh air tùs orra. Tha na geuga a ta air an ainin-
eacliadh sa' bhonn teagaisg do 'n t-seorsa mu dheireadh ;
geuga a blia air am briseadh dheth, mar a ta 'm focal sa'
cheud chainnt a' ciallachadh, eadhon o'n chraoibh a thug
air tùs beatha dhoibh. Cha 'n 'eil a h-aon do chloinn nan
daoine' nan geuga nàdurra san dara Adhamh, eadhon losa
Criosd, an fhìonainfhìor; is iad uile geuga nadurra a' cheud
Adhaimh, an fhìonain chrionaich sin. Ach tha na daoine
t igiita, gu leir, luath no mall, air am briseadh o'n Stoc
n?idurra, agus air an suidheachadh ann an Criosd, an
fhionain fhìor.
Teagasg, Tha iadsan a ta ann an staid nan gràs, air an
suidheachadh ann, agus air an aonadh ris an Tighearn losa
Criosd. Tha iad air an tabhairt a mach as an stoc nadurra,
air an gearradh uaithe ; agus tha iad a nis air an suidheach-
ad!i ann an Criosd mar an stoc nuadh. Ann an laimhseach-
adh an ni so, labhraidh mi mu 'n aonadh dhiomhair. (I.)
Ann am beagan do nitlie coitchionn. (2.) Ni's mine.
BEACHD COITCHIOXN MU'N AONADH DniOMIlAH{.
Aìr tùs, Gu coitchionn, chum gu tuigeamaid an ceangal
a ta eadar an Tighearn losa Criosd, agus a' mhuinntir
thaghta, a ta croidsinn ann, agus airsan.
1. Is aonadli spioradail e. Tha duine agus bean le 'n
ceangal pòsaidh, a' fàs nan aon f heoil : Tha Criosd agus
fior cliroidmhich leis an aonadh so, a' fàs nan aon spiorad,
2 Cur. vi. 17. Mar tha 'n aon anam na spiorad a lìonadh
^43
araon a' cliiim agus nam ball aiins a' chorp nadurra ; mar
siu tha 'n aon Spiorad o Dhia a' gabhail comhnuidh ann au
Criosd agus anns a' chreidmheach : Oir, " Mur 'eil Spior-
ad Chriosd aig neach, cha bhuin e dha," Rom. viii, 9.
Tha ceangal corporra air a dheanamh le còrdadh ; mar
sin tha na clachan a ta ann an togail aitreabh, ceangailte
r' a cheile : ach tha 'n ceangal so do nadur eile. Ged a
bhiodh e coraasach gu 'ra b' urraiun dhuinn feoil agus fuil
Chriosd itheadh agus òl, ann an rathad corporra agus
feolmhor ; "cha bhiodh tairbh air bith ann," Eoin vi. 63.
Cha b' e Muire a bhi ga ghiulan 'na broinn, ach a creidimh
ann, a rinn 'na naomh i, Luc. xi. 27, 28. " Thubhairt
bean araidh ris, Is beannaichte a' bhru a ghiulain thu agus
na ciochau a dheoghail thu. Ach a dubhairt esan, is mò
gur beanaaichte iadsan a dh' eisdeas ri focal Dè agus a
choimhideas e."
2. Is aouadh fior e. 'S co mùr ar laigse anns au staid
sam bheil sinn a nis ; 's co mòr a ta sinn air ar slugadh
suas ann am peacadh, as gu bheil sinn uUamh gu iomh-
aigh a dheilbh ann ar n-inntinn rau na h-uile ni a chuirear
fa 'r comhair ; agus a thaobh ni air bith a ta air aichcadh
dhuinn, tha sinn uUamh air a bhi fuidh amharus nach 'eil
ann ach mealladh, no ni aig nach 'eil brìgh. Ach cha'n
'eil ni sam bith a 's cinntiche no an ni sin a ta spioradail ;
mar an ni sin a ta teachd ni 's dluithe do nìidur an Tì sin
is e tobar na h-uile firinn, eadhon Dia fèin. Cha 'u 'eil
sinn a' faicinn le 'r suilibh au ceangal a ta eadar ar n-anama
agus ar cuirp feiu ; 's cha mhò is urrainn dhuinn beaclid tìor
a ghabhail deth 'nar n-inntinn mar a ni sinn air nithe
faicsinneach : gidheadh cha 'n flieudar a chur au teagamh
nach 'eil e fior. Ca bharail creidimh, ach " brìgh nau
nithe ri 'm bheil dòchas," Eabh. xi. 1. 'S cha mhò a ta
'n t-aonadh a ta air a dheanamh leis a' chi-eidimh eadar
Criosd agus creidmhich, 'ua f haileas ach 'na ni ro-fhìor :
" Oiris buill siun d'a chorp, d'a fheoil, agus d'o chnamha-
san," Eph V. 30.
3. Is aonadh ro-dhluth agus dìleas e. Na creidmhich
daoine ath-nuadhaichte, a ta le làn dochas ga chreidsinn,
agus a' leigeadh an taic uir, " chuir iad orra Criosd,'' Gal.
iii. 27. Mur leoir sin, tha " esan annta-san," (Eoin xvii.
23. ) air a dheiibh annta, mar an leanabh ann ara broinu
na màthar, Gal. iv. 19. Is e esan a' bhunait, 1 Cor. iii. II.
244
' S iadsan na clochan beò, a ta air an togail airsan, 1 Phead.
ii. 15. Is esan an ceann, agus is iadsan an corp, Eph. i.
22, 23. Ni h-eadh, tha e beo annta, mar an anama 'nan
cuirp, Gal. ii. 30. Agus, ni a ta ni 's mò na so uile, tha
iad 'nan aon anns an Athair agus anns a' Mhac, raar a tha
'n t-Athair ann an Criosd, agus Criosd anns an Athair,
Eoin xvii. 21. " Chum gu 'm bi iad uile 'nan aon, chum
raar a ta thusa annarasa, agus mise annadsa, gu 'm bi iad-
san mar an ceudna 'nan aon anuainne."
4. Ged nach ceangal san lagh e, gidheadh is cean-
gal 8 a sheasas san lagh. Tha Criosd mar an t-urras, agus
creidrahich mar ard luchd-feich, 'nan aon ann am beachd
an lagha. 'Nuair a ruith na daoine taghta iad fein, leis
a' chuid eile do 'n chinne-daoine, ann am feich do cheartas
Dhè ; thainig Criosd a steach 'na urras air an son, agus
phàigh e nafeich. 'Nuair a tha iad a' creidsinn ann, tha iad
air an aonadh ris ann an ceangal-posaidh spioradail ; aig
am bheil a' bhuaidh so, gu bheil na nithe a rinn agus a dh'
f huiling e air an son, air am meas san lagh, mar gu 'u dean-
adh, agus gu 'm fulaingeadh iad air an son fein. Uaith
so theirear gu bheil iad air an " ceusadh maiUe ri Criosd,"
Gal. ii. 20. " Adhlaicte raaraon ris," Col. ii. 12. Seadh,
" air an togail suas raaraon ris (eadhon ri Criosd,) agus
cho-shuidhicheadh iad ann an ionadaibh nèamhaidh ann
an losa Criosd," Eph. ii. 6. Anns na h-ionadaibh sin
cha 'n urrainn dhuinn a radh gu bheil na naoirah air thal-
arah, rau 'ra bheil an t-abstol a' labhairt, 'nan suidhe, ach do
thaobh raeas an lagha.
5. Is ceangal e nach fheudar a sgaoileadh. Aon uair
ann an Criosd, 's gu bràth ann. Air dha ionad-corahnuidh
a chur suas anns a' chridlie, cha 'n atharraich e as gu brìith.
Cha 'n urrainn neach an t-snaira shona so fhuasgladh.
Co dh'f huasgaileas an ceangal so ? Am fuasgail e fèin
e. Cha 'n fhuasgail idir : tha 'fhocal againn air a shon ;
"Cha phill mi air falbh uatha," ler, xxxii. 40. Ach
theagarali gun dean am peacach an t-olc so dha fèin : cha
dean, air sheol sam bith. Cha dealaich iad rium, ars' an
Dia (san àite cheudna.) An urrainn dearahain a dhean-
amh ? Cha 'n urrainn, mur bi iad ni's laidire na Criosd,
agus 'Athair raar ar ceudna ; " Cha 'n urrainn neach air
bith an spionadh as rao laimh, ars' ar Tighearn," Eoin x.
28. Agus cha 'n urrainn neach air bith an spionadh a laimh
245
m' Athar, rann 39. Ach ciod a their thu ris a' bhàs, a
sgaras fear agus beau-phosda ; seadh, a sgaras an t-anam
o 'n chorp ? Nach dean bàs e ? Cha dean ; tha 'n t-abstol,
(Rom. viii. 38, 39.) " cinnteach nach bi bàs," co uamhasach
as a ta e ; no beatha, ciod air bith co taitneach 'sa ta i, no
diabhuil, na dorch aingil sin ; no mniuntir an diabhuil, a
ta ri geur-leanmhuiun, ged a tha iad 'nan uachdarana no
'uan cumhachda air thalamh ; no droch nithe a làthair, a
ta cheana 'nau luidhe oirnn, no droch nithe ri teachd ;
no àirde souais shaoghalta, uo doimhue truaighe shaogh-
alta ; uo creutair sam bith eile, maith uo olc, comasach
air siuue a sgaradh o ghràidh Dhè a ta aun an losa Criosd
ar Tighearna. Mar a chuir am bàs sgaradh eadar
anam agus corp Chriosd, ach nach b' urrainn e aon chuid
'anam no a chorp a sgaradh o nadur a dhiadhachd ; mar
sin, ged a bhios ua naoimlì air au sgaradh o an cairdibh
is dluithe anus an t-saoghal, agus o au uile sholasau
saoghalta ; seadh, ged a bhios an anaraa air an sgarrachdain
o 'u cuirp agus an cuirp air an toirt as a cheile 'nam mìle
mìr ; au cnamhan air am briseadh, mar a ghearras neach
fiodh ; gidheadh mairidh anam agus corp, agus na h-uile
mir do 'n chorp, au duslach as lugha dheth, ceaugailte ris
an Tighearna Criosd : oir eadhon anu am. bàs, " coidlidh
iad anu an losa, 1 Tes. iv. 14. agus, gleidhidh e an
€nàrahau uile, Salm xxxiv. 20. Is e ceangal ri Criosd, an
gràs anns a' bheil sinn 'nar seasamh, daingean agus suidh-
ichte, mar shliabh Shioiu, uach urrainn bhi air a carrachadh.
San àite mu dheireadh, Is aouadh dìorahair e. Tha 'n
soisgeul 'na theagasg dìomhaireachd. Tha e foiUseachadh
dhuinn aouadh thri Pearsa san aon Diadhachd, I Eoin
i. 7. " Au triuir sin is aou iad !" Aonadh naduir Dhia agus
dliuine, ann am Pearsa an Tighearn losa Criosd, I Tim.
iii. 16. " Dh'f hoillsicheadh Dia san f heòil." Agus au
aonadh dhìomhair a ta eadur Criosd, agUs creidmhich : là
dìomhaireachd mhòr so ! Eph. v. 32. 0 ciod na doìmh-
aireachdan a tha 'n so ! Au Ceann air uèamh, na buill air
thalamh, gidheadh gu cinnteach air an aonadh r'a cheile I
Criosd anns a' chreidmheach, beò anu, ag imeachd aun ;
agus an creidmheach a' gabhail comhnuidh aun au Dia,
a' cur uime an Tighearu losa ag itheadh f hèola, agus ag òl
f hola ! Tha so a' deanamh nan naoimh 'nan diomhaireachd
do 'n t-saoghal, seadh 'nan dìomhaireachd dhoibh fèin !
x3
. 246
San dara àite, Tha mi nis air teachd gu labhairt ni 's
mìne mu'n aonadh so ri losa Criosd, agus a bhi air ar
suidheachadh ann. Agus (1.) Bheir mi fa'near an stoc
nàdurra, as am bheil na geuga air an tabhairt. (2.) An
stoc os ceann nàduir, anns am bheil iad air an suidheach-
adh. (3.) Ciod na geuga a ta air an gearradh o' n t-sean
stoc, agus air an cur anns an stoc nuadh. (4.) Cionnus
a ta sin air a dheanamh. Agus, anns an àite mu dheir-
eadh, Na sochairean a ta sruthadh o 'n aonadh agus o 'n
t-suidheachadh so.
MU NA STUIC NADURRA AGUS OSCEANN NADUIR, AGUS
NA GEUGA, AIR AN TABHAIRT A MACH AS AN DARA
AON, AGUS AIR AN SUIDHEACHADH SAN AON EILE.
1. Gabhamaid beachd air an stoc, as am bheil na geuga
air an tabhairt raach. Is iad au dà Aghamh, 'se sin ri radh,
Adhamh agus Criosd, an dà stoc : Oir tha 'n Scriobtur a'
labhairt mu 'n dithis sin, mar nach biodh tuilleadh dhaoine
riamh air t-saoghal ach iadsan. 1 Cor. xv. 45. Rinn-
eadh an ceud duine Adhamh 'na anam beò, an t-Adhamh
deireannach 'na Spiorad a bheothaicheas." Rann 47.
" Tha 'n ceud duine o'n talamh, talmhaidh : an dara duine,
is e an Tighearn o nèamh." Agus is e as aobhar da sin,
nach robh riamh neach, nach robh 'nan geuga o aon do 'n
dithis sin ; air do na h-uile dhaoine bhi anns an dara aon
no 'n aon eile do na stuic sin ; oir anns au dithis sin tha 'n
cinne-daoine uile air an roinn, rann 48. " Mar an duine
talmhaidh, is amhuil sin iadsan a tha talmhaidh : agus
mar a ta an duine nèamhaidh, is ann mar sin iadsan a ta
nèamhaidh." Is e'n ceud Adhamh, uime sin, an stoc nà-
durra : 's ann air an stoc so a gheibhear na geuga a' fùs an
toiseach ; a ta 'na dheigh sin air an gearradh dheth, agus
air an suidheachadh ann an Criosd. Mu thimchioU nan
aingil a thruit, mar nach robh ceangal aca ris a' cheud
Adhamh, mar sin cha 'n 'eil ceangal aca ris an dara aon.
Tha ceithir nithe ri bhi air an cuimhneachadh ann an
so : (1.) Gu bheil an cinne-daoine uile (ach an duine Criosd
a mhàin) 'nan geuga nàdurra do 'n cheud Adhamh, Rom. v.
12. "Thainig peacadh a steach do 'n t-saoghal tre aon
duine ; mar sin mar an ceudna thainig bàs air na h-uile
dhaoinibh." (2.) B' e am bann a cheaugail sin ris an stoc
nàdurra, cumhnanta uan "uìomh. Air do Adhamh a bhi
247
mar fhreumh nàdurra dhuinn, bha e mar an ceudna air a
dheanamh 'na fhreumh laghail, a' giueamhuin a shliochd
uile, v-gm a' seasamh air an son ann an cumhnanta nan
gnìomli. Oir, " trid eas-umhlachd aon duine rinneadh
mòran, 'nam peacachaibh," Rom. v. i9. 'Nis b' fheudar
gu 'm biodh daìmh àraidli eadar an aon duine sin, agus am
mòran, mar bhonn air am biodh a pheacadh-san air a mheas
doibh. Cha d' èirich an dàimh so mhain o'n cheangal
nàdurra eadar esan agus sinne, mar athair d' a chloinn ;
oir mar sin tha sinn ann an dàimh ri 'r paranta fèin, aig
nach 'eil am peacanna air am meas duinn air lorg sin
mar tha peacadh Adhaimh. B' fheudar dha uime sin eir-
idh 0 bhann laghail eadar Adhamh agus sinne ; bann coimh-
cheangail, nach robh na ni sam bith eile ach coimhchean-
gal nan oibre, anns an robh sinn air ar ceangal ris, mar
gheuga ris an stoc. Uaithe so ged bha losa Criosd 'na
Mhac do Adhamh, (Luc. iii 23, 38.) cha robh e 'na aou
do na geuga sin : oir, do bhrìgh nach d' tliainig e o Adhamh
air lorg beannachd a' phòsaidh, a bha air a thabhairt roimh
an tuiteam, (Gen. i. 28. " Siolaichibh, agus fàsaibh lion-
mhor,") ach air lorg a' gheallaidh àraidh a rinneadh an
dèigh an tuiteam, (Gen. iii. 15. " Bruthaidh sìol na mnà
ceann na nathrach.") Cha b' urrainn Adhamh seasamh air
a shon ann an coimhcheangal arinneadh roimh atimiteam.
(3.) Mar a ta e neo-chomasach do ghèig a bhi ann an dà
stoc aig an aon àm : mar sin cha 'n urrainn duine sam bith,
a bhi aig an aon àm araon anns a' cheud agus anns an dara
Adhamh. (4.) Uaithe so chithear gu soilleir, gu bheil na
h-uile nach 'eil air an suidheachadh ann an Ìosa Criosd,
fathast 'nan geuga do 'n t-seann stoc ; agus mar sin a' co-
pairteachadh do nàdur an stuic sin. A nis, a thaobh a'
cheud Adhamh ar stoc nàdurra : thoir fa'near,
Air tùs, Ciod a' ghnè stuic a bha e'n toiseach. B' fhìon-
ain e do shuidheachadh an Tighearna, Jionain thaghta,
fionain uasal, gu h-iomlan 'na shìol ceart. Bha comhairle
na Trionaid, air suidheachadh na fionain so, Gen. i. 26.
" Deanamaid duine 'nar dealbh fein, a reir ar coslais
fein." Cha robh lobhadh aig cridhe na fionain so. Bha
brìgh agus sùgh gu leoir innte, gus na geuga uile altrum,
a thoirt a mach meas do Dhia. Is e tha mi ciallachadh,
gu'u robh Adhamh air a dheanamh comasach air àitheanta
Dhè a choimhead gu coimhlionta ; ni a choisneadh beatha
248
shiorruidli dha fein agus d' a shliochd uile : oir mar bhàs-
aicli na h-uile tre eas-umlilachd Adhaimh ; bhiodli beatha
aig na h-uile, tre ùmhlachd-rau, uam b' e 's gu 'n seasadh e.
Thoir fa'uear,
San dara àlte, Ciod mar a tha 'n stoc sin a nis : Och I tha
e ro neo-chosmhuil ris mar bha e, 'uuair bha e air a shuidh-
eacliadh le Ughdar agus Tobar gach uile mhaith. Rinn
osag 0 ifrinn, agus teumadh le fiacla uimheil na seann nath-
rach, e 'na stoc crionach, 'ua stoc raarbh ; seadh, 'na stoc
marbhtach.
1. Is stoc crionach, gràineil e. Uime sin thubhairt
an Tighearna ri Adhamh, anus an là dhubhach siu, " C'ait
am bheil thu ?"' Gen. iii. 9. Ciod au staid 's am bheil thu
nis ? Cionnus a tha thu air caochladh orm gu gèig
chrionaich ua fìonian coirahich ? No, c' ait an robh thu.
C' arson nach robh thu san iouad-chòmhail riumsa? C'
arson a ta thu co ftida gun teachd ? Ciod is ciall do'n
chaochladh eagallach so, do 'n f holach so dhiot fuin uamsa ?
Mo thruaighe ! tha 'n stoc air criouadh, air a mhiUeadh
gu tur, air fks gu h-iomlan olc, agus a' toirt a mach dearca
fiadhaich. Tha coluadar ris an diabhul air a mheas os ceann
co-chomunn ri Dia ! Tha Satan a' faotaiuu creideas, agus
tha Dia, neach is^e 'u fliìrinn fèin, a' faotainn ana-creideas I
Tha esaù a bha 'na charaid do Dhia, a nis ann an ceann-
airc 'na aghaigh ! Thaiuig dorchadas aun an àite soluis !
Tha aineolas a' buadhachadh anns an inntiun far an robh
eolas diadhaidh a deah-adh ! Tlia 'u toil a bha aou uair
tìriuneach no riaghailteach, a nis air tioundadh gu ceann-
airc an aghaidh a Tighearna ! Agus tha 'u duine gu h-
iomlan ann am mi-riaghailt uamhasach !
Mu'n teid mi ni's faide, stadam agus bheireara fa'near,
Ann an so tha sgàthan araon airson naoimh agus peacaich.
A pheacaich, seasaibh au so, agus smuainichibh ciod tha
sibh ; agus a naoimhe ; iuunsaichibhse ciod a bha sibh aon
uair. Tha siblise, pheacaich, 'nur geuga do'n stoc chrionaich
so : Feudaidh sibh gun amharus toradh a ghiuhxn ; ach a
nis a chiouu gu bheil bhur fionaiu do fhìonaiu Shodoira, 's
èigin gu'm bi blmr dearcan 'nan dearcan dombhiis, Deut.
xxxii. 32. Tha 'n Scriobtur a' labhairt mu dhà sheorsa
toraidh, a ta fàs air ua geuga a ta air an stoc nàdurra : agus
tha e soiUcir gu leoir, gu bheil iad do Ucàdur an stuic chriou-
aich. (1.) " Dearcan fiadhain na h-aingidheachd," (Isa,
249
V. 2.) tha iad sin a' fàs gu pailt, le cumhachd o ifrinn ; faic
Gal. V. 19, 20, 21. Aig an geataibh tha gach seorsa do
na measan so, araon nuadh agus sean. Tha doinionna a'
teachd o nèamh gu'n cur air an ais ; ach tha iad do ghnàth
a' fàs. Tha iad air am bualadh le claidheamh an spioraid,
ni a's è focal Dhè ; tha choguis a' toirt iomadh buille
dìomhair dhoibh, gidheadh tha iad a' soirbheachadh. (2.)
" Toradh dhoibh fèin," Hos. x. 1. Ciod eile a ta ann an
uile ghniomhara ùmhlachd an duine neo iompaichte ; 'na
ata-leasachadh, 'na ghiulan measarra, 'na urnuighean agus
'an dheadh oibre ? Tha iad uile air an deanamh gu h-
àraidh air a shon fèin, cha 'n ann a chum glòir Dhè. Tha
na measan sin cosmhuil ri ubhlan Shodoim, maiseach ri
amharc orra, ach tuitidh iad 'nan luaithre, 'nuair a tha iad
air an laimhseachadh agus air am feuchainn. Tha sibh am
barail nach e mhain gu bheil duiUeach na h-aidmheil agaibh,
ach gu bheil agaibh mar an ceudna toradh caitheamh-beatha
naomh ; ach mur bi sibh air bhur briseadh o'n t-seann stoc,
agus air bhur suidheachadh ann an losa Criosd ; cha ghabh
Dia ri 'ur toradh, 's cha bhi meas aig air.
'S eigin dhomh cothrom a ghabhail ann an so air
innseadh dhuibh, gu bheil cuig coireanna a gheibhear ann
an nèamh do 'ur measan a's fearr. (1.) An searbhalachd ;
" Thai bhur bagaidean searbh,'' Deut. ixxii. 32. Tha
spiorad searbhais, leis am bheil cuid a' teachd an làthair an
Tighearn, ann an dleasnais dhiadhaidh, beo ann am mì-
run agus farmad ; agus a ta cuid do luchd-aidmheil ag
altrura an aghaidh muinntir eile, a chionn gu bheil iad a'
dol ni 's faide na iad fèin ann an naomhachd beatha, no a
chionn nach 'eil iad d' am barail no d'an slighe-san. Tha
so, c' ait air bith am bheil e a' riaghladh, 'na chomh-
ara eagallach air staid neo-iompaichte. Ach cha 'n e so
a tha'm bheachd, co mòr as an ni sin a ta cumanta do uile
gheuga an t-seann stuic, eadhon taois-ghoirt na ceUge, (Luc.
xii, 1.) a ta gortachadh agus a' searbhalachadh na h-uile
dleasnas a ta iad a' coimhlionadh. Tha'n gliocas a ta lan do
dheadh thoradh, gun cheilg, Seum. iii. 17. (2.) An droch
bhlas. Tha'n oibre gràineil, oir tha iad fèic truaillidh,
Salm xiv. 1. Tha blas an t-seann stuic dhiubh uile, cha'n
6 blas an stuic nuaidh : Is e sochair àraidh nan naomh,
" gu bheil iad do Dhia, 'nan àile-cubhraidh Chriosd," 2
Cor. ii. 15. Air measan an duine neo-iompaichte cha'n
250
'eil blas gaoil do Chriosd, iio fuil Chriosd, no tùis eadar-
ghuidhe ; agus uime sin, cha gliabhar gu bràth riu anu au
nèamh. (3.) An-abachd ; tha'm fion-dhearc, na " fion-
dhearc an-abaich," lob xv. 33. Cha'n 'eil feartan orra
o Ghrian na fìreantachd, gu 'n toirt gu iomlaineaclid. Tha
coshis meas orra, gun ni tuiUeadh, tha iad a' cleachdamh
an dleasnais, ach tha iad as eugmhais gnè agus crìocha
ceart. Cha 'n 'eil an oibre air an oibreachadh ann an Dia.
Eoin iii. 2. Tha 'n ùrnuighean a' sruthadh o'm bilibh,
rau 'm bheil an cridheachan air an lionadh le brìgh bheò o
Spiorad na h-urnuigh ; tha'n deòir a' sruthadli o'n suilibh
mu 'm bheil an cridheachan air an taiseachadh ; tha'n cos-
an a' tionndadh gu ceumaibh nuadh, agus tha'n slighe air
atharrachadh, 'nuair nach 'eil fathast an nàdur air a chaoch-
ladh. (4.) Au eutromas. Air dhoibh a bhi air an tomh-
as air a' mheigh, tha iad air am " faotainn easbhuidh-
each," Dan. v. 27. Mar dhearbhadh air so, feudaidh sibh
a thoirt fa'near, nach 'eil iad ag irioslachadh an anama,
ach ga thogail subs ann an uabhar : tha measan maith na
naomhachd a' lubadh sios nan geuga air am bheil iad a'
fàs, a' toirt orra an takmh a choinneachadh, 1 Cor. xv.
10. " Shaothraich mi ni's pailte na iad uile ; gidheadh
cha mhise, ach gràs D6 a bha maille rium." Ach seasaidh
measan seargta deanadais daoine neo-iompaichte eutrom
air geuga a ta 'g eirigh suas gu nèamh, Breith. xvii. 13.
" A nis tha fios agam gu 'n dean an Tighearna maith
dhomh, a chionn gu blieil Lebhitheach agam 'na sliagart."
Tha iad gun amharus ag amharc co àrd, as nach urra
Dia amharc orra : " C' arson a thraisg sinn, deir iad, agus
nach 'eil thus a' faicinn ?" Isa. Iviii. 3. Mar is mò tha iad
a' deanamh do dhleasnais, agus mar is fearr a ta iad a' tais-
beanadh a bhi, 's ann an sin is lugha tha iad air an irios-
lachadh, 's ann is mò tha iad air an seideadh suas. Tha
ghnò so anns a' pheacach an ceart aghaidh na gnè a ta r'a
faotaiini ann an anam naomh. Do dhaoine, nach "eil ann
an Criosd, 's nach 'eil fuidh iomgain a bhi air am faotainn
ann, tha 'n dleasnais cosmhuil ri aodramain ghaoithe, leis
am bheil iad an duil gu 'n snàmh iad gu tìr fearainn Iman-
ueil ; agus is eigin dhoibh sin briseadh, agus d' a reir sin 's
eigin dhoibhsau dol fuidh, a chionn nach 'eil iad a' gabhail
ri Criosd mar fhcar-togahach an cinn, Salm iii. 3. San
à'Ua mu dhcireadh, Cha 'n iad " am meas a 's taghta" iad
251
Dàn-Shol. vii. 13. Tha Criosd 'na Righ d' an fheudar iomadh
gnè seirbhis a thabhairt. Far am blieil Dia a' deanamh
a' chridhe 'na lios dha fèin, suidhichidh se e raar a shuidh-
ich Solamh a lios fèin, le craobhan do gach guè thoraidh,
Ecles. ii. 5. Agus d' a reir sin, bheir e mach toradh an
Spioraid anns na h-uile mhaitlieas, Eph. v. 9. Ach cha 'n
'eil na h-aingidh mar sin ; cha 'n 'eil an limhlachd iomlan,
tha do ghnàth ni eigin air fhàgail a mach. Ann an aon
fhocal, is e'n toradh, toradh droch craoibhe, ris nach gabhar
gu bràth ann an nèamh.
2. Tha ar stoc nàdurra 'na stoc marbh, reir a' bhagraidh,
Gen. ii. 19. " Anns an là dh' itheas tu dhith, gu cinnt-
each bàsaichidh tu." Tlia ar freumh a nis 'na lobhadh ;
cha 'n iongantach ged theid am blàth suas mar dhuslach.
Chaidh am buille dh' ionnsuidh a' chridhe, tha bhrìgh air
a leigeadh a mach, agus tha chraobh air seargadh : thuit
mallachd a' cheud choimhcheangail, mar dhealanaich o
nèamh, oirre agus sgrios e i ! Tha i nis air a mallachadh
mar a' chraobh-f hige, Mat. xxi. 1 9. Nar f hàsadh toradh
0 so suas, gu bràth ort ! A nis cha 'n 'eil i maitli air son
ni sam bith, ach a dh' fhasachadh na talmhainn, agus a
dheanamh snas connaidh air son Thopheit.
Leudaicheamaid ni's faide ar a so mar an ceudna. Tha
na h-uile duine neo-iompaichte, 'na ghèig do stoc marbh.
'Nuair a chi thu, 0 pheacaich ! stoc marbh do chraoibh, air
call a bhrìgh uile, aig am bheil geuga orra san staid cheud-
iia ; amhairc air mar choslas fior air staid d' anamasa. (1.)
Farambheil an stoc marbh, is eigin do na geuga bhi aimrid.
Mothruaighe ! Tha aimrideachd moran do luchd-aidmheil
a' nochdadh gu soilleir co an stoc air am bheil iad a' fàs. Is
furasda bhi g' aidmheil creidimli, ach nochd dhomhsa do
chreidimh as eugmhais t'oibre, ma 's urrainn tlm Seum. ii,
17. (2.) Cha'n urrainu stoc marbh brìgh sam bith a chur a
dh' ionnsuidh nan geuga, a thoirt orra toradh a ghiulan.
B'e coimhcheangal nan oibre bann ar ceangail ri an stoc nà-
durra ; ach a nis dli'f hàs e lag trid na feola ; is e sin, trid
crionaidh agus truaillidheachd nàduir an duiue, Rom. vii. 3.
Tha e làidir gu leor a dh' àithneadh, agus a cheangail uall-
aiche trom air guaillibh na muinntir nach 'eil ann au Criosd ;
ach cha 'n 'eil e toirt neart sam bithgu 'n giulan : dh'fhalbh
a' bhrìgh a bha aon uair san f hreumh ; agus tha 'n lagh,
mar fhear-feich an-iochdmhor, a glacadh oighreachan Adh-
252
aimh, ag ràdh " ioc dhomh na bheil agam ort!" 'nuair,
mo thruaighe ! tha a mhaoin air a caitheamh gu struitheil.
(3.) Tha na h-uile saothair agus costus a chaithear air a'
chraoibh a chaill a beatha, air an call : is ann an diomhain
a shaothraicheas daoine gu toradh fhaotaiun air na geuga,
'nuair nach 'eil brìgh san fhreumh. Air tùs, Tha saothair
a' gharadair caiUte : tha ministeirean a' call an saoth-
air air geuga an t-seann stuic, f had 'sa mhaireas iad air ; 's
iomadh searmoin a ta air an searmonachadh gun eifeachd,
a chionn nach 'eil beatha toirt mothachaidh : feudar daoine
tha nan codal a dhusgadh, ach cha 'n urrainn na mairbh a
bhi air an togail gun mhiorbhuil ; eadhon mar sin, is èigin
do 'n pheacach mharbh buannachadh sa' chor sin, mur bi e
air aiseag gu beatha le miorbhuil gràis. San dara àite, Tha
feartan nan nèamh air an call air a leithid sin do chraoibh :
'S ann an diomhain a ta 'n t-uisge a' tuiteam orra ; 's ann
an diomhain a tha i air a fagail fosgailte do f huachd agus
do reothadh a' gheamhraidh. Tha Tighearna na fion-
ain a' cladhach mu 'n cuairt do iomadh anam marbh, ach
cha'n 'eil iad ni 's fearr : pronn an t-amadan ann an soith-
each-pronnaidh, cha dealaich amaideachd ris ; ged a choinn-
icheas e ioma crois, gidheadh tha e gleidheadh aua-mianna :
Biodh e air a leagail air leaba-tinneis, luidhidh e'n sin cos-
mhuil ri brùid thiun, ag osnaich, ach cha 'n 'eil e ri bròn air
son a pheacaidh, uo a' tionndadh uaithe : amhairceadh. am
bàs fèin air san aghaidh, gleidhidh e gu ladurna a dhòchas,
mar gu'n cuireadh e an teachdair uamhasach gu teicheadh.
Tha air uairibh oibreachadh cumanta an Spioraid air a
dheanamh air : tha e air a chur dhachaidh le ball-chrith
cridhe, agus le saighde mothachaidh saighte 'na anam ! ach,
fa dheireadh, tha e buadhachadh au aghaidh uan nithe sin,
agus a' tionndadh co socrach as a bha e riamh.
San treas àite, Tha 'n samhradh agus an geamhradh an
aon ni do gheuga an stuic mhairibh : 'Nuair a tha muinntir
eile mu 'n cuairt doibh a' briseadh a mach, agus a' teachd
fo làn bhlàth, agus a' toirt a mach toraidh, cha 'n 'eil atharr-
achadh orra-san ; cha 'n 'eil àm fàis idir aig an stoc
mharbh ! Theagamh nach 'eil e furasda aithncachadh, anns
a' gheamhradh, co na craobhan a ta marbh, agus co a ta
beo ; ach nochdaidh an t-earrach gu soilleir e : tha araau-
na ann, anns nach 'cil ach ro bheagan beatha r'a fhaiciuu,
eadhon am measg nau naomh ; gidheadh tha amanna beoth-
253
achaidh a' teachd 'na dhèigh : ach eadhon 'nuair a tha 'n
fhìonain fuidh bhlàth agus na pomgranait a' briseadh a
mach, ('nuair a ta gràs slàinteil ga nochdadh fèin le beò-
oibreachadh, c' ait sam bith am bheil e,) tha geuga an t-
seann stuic a ghnàth a' seargadh : 'Nuair a ta na cnàmha
tioram a' teachd gu chèile, cnàimh rì chnàimh am measg
nan naomh ; tha cnàmhan nam peacach a' luidhe mar bha
iad mu bheul na h-uaighe ! Is craobhan iad a ta fàsachadh
an fhearainn, a ta dluth do bhi air an gearradh sios, agus a
bhios air an gearradh sios air son an teine, mur dean Dia
ann an gràs a bhacadh, le 'n gearradh dheth o 'n stoc sin,
agus an suidheachadh ann an stoc eile.
San àite mn dheireadh, Tha ar stoc nàdurra 'na stoc
marbhtach : ma bhàsaicheas an stoc, cionnus is urrainn do
na geuga bhi beò ? Ma bhios a' bhrìgh air falbh o 'n
fhreumh agus o 'n chridhe, 's eigin do na geuga seargadh ;
" Ann an Adhamh a ta nah^uile a' faghail a' bhàis," 1 Cor.
XV. 22. Bhàsaich an fhreumh ann am Pàras, agus na
geuga uile ann, agus maiUe ris : tha 'n f hreumh air a puinn-
seanach, uaithe sin ghlac am puinnsein na geuga : tha bàs
anns a' phoit, agus tha na h-uile neach a bhlaiseas do 'n
pheasair no do 'n bhrochan, air am marbhadh.
Biodh fhios agaibh, air an aobhar sin, gu bheil na h-uile
duine nadurra, 'na ghèig do 'n stoc mharbhtach : cha 'n e
mhain nach 'eil ar freumh nàdurra toirt beatha dhuinn, ach
tha cumhachd bàsmhor aice a ta ruigheachd a geuga uile.
Tha ceithir nithe a ta 'n ceud Adhamh a' toirt d' a gheuga
uile ; agus tha na nithe sin a' fantuinn annta, agus a'
luidhe air a mheud diubh as nach 'eil air an suidheachadh
ann an Criosd.
Air tùs, Nadur truaillidh : Pheacaich esan, agus bha a
nadur leis a sin air a thruaiUeadh agus air a shalachadh ;
agus tha 'n truaillidheachd so a' sruthadh a nuas gu shliochd
uile, ghabh esan an galar, agus bha 'shliochd uile air am
bualadh leis.
San dara àite, Cionta, — is e sin a bhi buailteach do
pheanas, Rom. v. 12. " Thainig peacadh a steach do 'n t-
saoghal tre aon duine, agus bàs tre 'n pheacadh ; mar sin
mar an ceudna thainig bàs air na h-uile dhaoinibh, do
bhrigh gu 'n do pheacaich iad uile." Tha bagraidhean an
lagha, mar chuird bais, air an toinneadh mu gheugan an
t-seann stuic, gu 'n tarruing thar a' ghàradh do 'n teine : agus
Y
254
gus am bi iad air an gearradh o "n stoc so, leis an sgian-
sgathaidh, tha chìidheamh an dioghaltais an crochadh os
an ceann, gu 'n gèarradh sìos.
San treas àite, Tha 'n stoc marbhtach so a' cur a mhal-
lachd a mach dh'ionnsuidh nan geuga ; air do'n stoc mar stoc
(oir cha 'n 'eil mi labhairt mu Adhamh 'na phearsa agus staid
uaigneach) a bhi air a mhallachadh ; mar sin tha na geuga,
Gal iii. 10. " Oir a mheud 's a ta do oibribh an lagha, tha
iad fuidh 'n mhallachadh." Tha'm mallachd so a' bualadh
an duine gu h-iomlan, agus gach ni a bhuineas da, gach ni
a ta e sealbhachadh, agus tha e ag oibreachadli air tri raidibh.
1. Mar tha puinnsein, gabhaltach : mar so " tha 'm bean-
nachdan air am mallachadh," Mal. ii. 2. Ciod air bith a
tha 'n duine a' sealbhachadh, cha 'n urrainn dha maith a
dheanamh da, ach olc ; air dha bhi mar so air a phuinn-
seanach leis a' mhallachd. Tha 'shoirbheachadh anns an
t-saoghal ga mhilleadh, Gnath-Fhoc. i. 32. Tha searmon-
achadh au t-soisgeil 'na bholtrach bàis a chum bàis dha, 2
Cor. ii. IG. Tha 'n coslas air an d' rainig e ann an aidmheil
air a mhallachadh dha : cha 'n 'eil feum 'na eolas ach gu àt'
a suas, agus 'na dhleasnais, ach gu chumail air ais o Chriosd.
2. TJia e ag oibreachadh mar leoman, a' sgrios agus a'
caitheadh a lion beag is beag, Hos. v. 12. " Uime sin
bithidh mise mar leoman bo Ephraim." Tha cnuimh aig au
fhreumh, gan sgrios a lion ceum is ceum : mar so lean
am mallachd Saul, gus an do chnamh e mach gach sòlas a
bh' aige, agus gus an do chaith air falbh an coslas a bh'
aige do dhiadhachd. Tha iad air uairibh a' seargadh air
falbh mar shaiU uan, agus a' leaghadh air falbh mar an
sneachd ann au dealradh na greine.
3. Tha e ag oibreachadh mar leomhann meamnach, Hos.
V. 14. *' Gu deimhin bithidh mise mar leomhann do Eph-
raim." Frasaidh an Tighearn orra ribeachan, teine agus
prounusc, agus doinionn uamhasach, air a leithid do dhòigh,
as gu bheil iad air an iomain air falbh leis an t-sruth ! Tha
e reubadh an sùlasan uatha 'na fheirg, 'gau ruagadh le
uamhasan, a' reubadh an anama o'n cuirp, agus a' tilgeadh
a' gheug mharbh do 'n teine ! Mar so tha 'm mallachd a'
sgrios mar theine, nach urrainn neach a mhuchadh.
San àite mu dheireadh, Tha 'n stoc marbhtach so a' toirt
a steach bàis do na geugaibh a th' air. Ghabh Adhamh an
cupan puinnsein agus dh' òl e mach e ! Thug so bàs air
255
fein agus oirnne. Thainig sinn do 'n t-saoghal marbh gu
spioradail, leis a sin buailteach do bhàs siorruidh, agus da
rireadh buailteach do bhàs aimsireil ! Tha 'm freumh so
dhuinne cosmhuil ri amhainn Scìtia, mu'm bheil iad ag inn-
seadh dhuinn, gu bheil i gach là a' cur a mach aodramanan
beaga, as am bheil a' teachd gnè àraid do chuileaga a ta air an
gineamhuin sa' mhaduinn, sgiathan orra mu mheadhon la,
agus marbh san oidhche : coimeas a ta gle chosmhuil r' ar
staid bhàsmhor-ne.
Nis, a dhaoine, nach 'eil e ro iomchuidh gu biodhamaid
air ar briseadh o ar stoc nàdurra so ? Ciod am feum a ta
'nar duilleaga maiseach aidmheil, no 'nar toradh do dhleas-
nais, ma tha sinn fathast 'nar geuga do 'n stoc chrionaich
marbh agus mharbhtaich so ? Ach, mo thruaighe ! am
measg nan iomadh ceisd a ta dol mu'n cuairt 'nar measg, is
tearc iad air am bheil na ceisdean so. Am bheil mi air mo
bhriseadh o 'n t-seann stoc no nach 'eil ? am bheil mi air rao
shuidheachadh anu an Criosd! no nach "eil? Och oiod
uime an caitheadh so uile ? C'arson a tha na h-urrad do
thoirm mu dhiadhaclid am measg mhòran, nach urrainn
cunntas a thabhairt an do shuidhich iad air deadh steidh,
air dhoibh a bhi 'nam fìor-choigrich do dhiadhachd-cridhe ?
Tha eagal orm, mur dean Dia ann an tròcair, diadhachd
mòran "uar measg a chur bun os ceann ann an tràth, agus
raur nochd e dhuinn nach 'eil diadhachd idir againn ; gu 'm
faighear ar freumh 'na bhreothadh, agus ar blàth a' dol suas
mar dhuslach, aig uair bàis I Uime sin amhairceamaid ri ar
staid, chum nach bi sinn air ar faotainn 'nar n-amadain 'nar
crìch dheireannaich.
II. Gabhamaid a nis beachd air an stoc os ceann nàduir,
gus am bheil na geuga, a ghearradh o 'n stoc nàdurra air
an suidheachadh. Goirear do losa Criosd air uairibh am
Meangan, Sech. iii. 8. Mar sin a ta e do thaobh naduir
ua dhuine ; air dha bhi 'na ghèig, agus ard-gheug tighe
Dhaibhidh Goirear dheth air uairibh Freumh, Isa. xi.
1. Tha iad araon air an ainmeachadh, Taisb. xx. 16.
" Is mise freumh agus gineal Dhaibhidh." Freumh
Dhaibhidh mar Dhia, agus a ghineal mar dhuine. Tha 'm
bonn-teagaisg ag innseadh dhuinn, gur e 'n Fhionain
è ; 'se siu ri ràdh, 'S esan, mar Eadar-mheadhonair, stoc
na fionain, d' am bheil creidmhich 'nan geuga. Mar
tha bhrìgh a' teachd o 'n talamh do 'n fhreumh agus
256
do 'u stoc, agus uatha sin air a sgaoileadh air feadh nan
geuga, mar sin, le Criosd, mar Eadar-mheadhonair, tha
beatha spioradail air a toirt o 'n tobar, d' au ionusuidh-san
a ta air an aonadh ris tre chreidimh, Eoin vi. 57. " Mar
a ta 'n t-Athair beò a chuir uaith mise, agus ataimse beò
tre 'n Athair ; is amhuil sin esan a dh' itheas mise, bithidh
e mar an ceudna beò triomsa." A nis thaCriosd 'na Eadh-
ar-mheadhonair, cha 'n ann a mhain mar Dhia, mar a ta
cuid a' cumail a mach ; no eadhon mar dhuine mhàiu
mar tha na Papanaich gu coitchionn a' cumail a mach ;
Ach tha e 'na Eadar-mheadhonair mar Dhia-dhuine,
Gniomh. xx. 28. " Eaglais Dhè a cheannaich e le 'fhuil
fein." Eabh. ix. 14. "Criosd, a thug e fèin suas tre 'n
Spiorad shiorruidh, gun lochd do Dhia." Tha 'n gniomh-
ara fa leth aig naduir Dhia agus nàdur an duine, gidheadh
tha iad ag oibreachadh le cheile ann an so, a' cur au gniomh
dreuchd Eadar-mheadhonair. Tha so air a mhìueach-
adh le cosamhlachd claidheimh teinnticli, a ghearraa
agus 'a loisgeas aig an aon àm ! A' gearradh loisgidh e ;
agus a' losgadh, gearraidh e : Gearraidh a' chruaidh, agus
loisgidh an teine. Air an aobhar sin is e Criosd, mar
Dhia-dhuine, an stoc d' am bheil creidmhich nan geuga ;
agus tha iad air an aonadh ri Criosd iomlan ; tha iad co-
cheangailte ris ann an nadur an duine, air dhoibh a bhi
" 'nam buiU d' a chorp, d 'a f heòil, agus d 'a chnamhaibh-
san," Eph. v. 30. Agus tha iad co-cheangailte ris ann an
nadur a dhiadhachd ; oir mar sin tha 'n t-Abstol a' labh-
aii't mu 'n aonadh so, Col. i. 27. "Criosd annaibhse
muinighin na glòire !" Agus tridsan tha iad air an aon-
adh ris an Athair, agus ris an Spiorad Naomh, 1 Eoin iv.
15. " Ge b 'e neach a dh' aidicheas gur e losa Mac Dhè,
tha Dia a chòmhnuidh anusan, agus esan ann an Dia."
Tha creidimh, bann a' cheangail so, a' gabhail ri Criosd
iomlan, an Dia-dhuine ; agus air an dòigh sin tha e 'gar
n-aonadh ris.
Faicibh ann an so, 0 chreidmhiche bhur n-ard-shochair !
Bha sibhse aon uair 'nur geuga do 'n stoc chrionaich, eadhon
mar chach ; ach tha sibh tre ghràs, 'nur geuga do 'n f hion-
ain fhior, Eoin xv. 1. Tha sibh air bhur gearradh a mach-
a seann stoc marbh agus marbhtach, agus air bhur suidh-
eachadh anns an Adhamh dheireannach, a bha air a dhean-
arah " 'na spiorad a bheothaicheas," 1 Cor. xv. 45. Tha
257
bhur call tre 'n cheud Adhamh air a dheanamh suas le
mor-bhuanachd, trid bhur n-aonadh ris an dara Adh-
amh. Cha robh Adhamh, 'na staid a b' fhearr, ach 'na
lus ann an coimeas ri Criosd, Craobh na beatha : Cha
robh ann ach seirbhiseach ; is e Criosd am mac, an t'-
oighre, agus tighearna nan uile nithe ; an Tighearn o
nèamh. Cha 'n fheudar àicheadh, nach robh gràs air a
thaisbeanadh anns a' cheud choimhcheangal ; ach tha gràs
an dara coimhcheangail a' dol co fada thairis air, 'sa tha
solus meadhon-la air briseadh na fàire.
III. Co iad na geuga a ta air an tabhairt a mach as an
stoc nàdurra, agus a ta air an suidheachadh anns an
Fhionain so ? Freag. Is iad sin na daoine taghta, 's cha 'n
neach eile. Is iadsan agus iadsan a mhain, a ta air an
suidheachadh ann au Criosd ; agus a reir sin, cha 'n 'eil
ueach ach iadsan air an gearradh o 'n stoc mharbhtach.
'S ann air an sonsan a mhàin, a ta e ag eadar-ghuidhe,
" chum gu 'm bi iad 'nan aou armsan, agus 'na Athair, '
Eoin xvii, 9, 23. Cha 'n 'eil creidimh, ni is e bann a'
cheangail so, air a thoirt do neach sam bith eile : Is e
creidimh dhaoine taghta Dhè e, Tit. i. 1. Chaidh au
Tighearna seachad air mòrau gheuga a dh' fhàs air an stoc
nàdurra, agus tha e gearradh dheth a mliain aon ann an
so, agus aon ann an sud agus 'gan suidheachadh anns an
Fhiouain fhior, a rèir mar a rùnaich saor-ghràdh. Is
tric a tha e socrachadh air a' ghèig as neo-cosmhuile, a'
fàgail nam meanglan a 's airde; a' dol seachad air na cumh-
achdaich, agus air na h-uasail, agus a' gairm an anmhuinn,
agus nan amaideach, agus nan tarcuiseach, 1 Cor. i. 26,
27. Seadh, tha e gu tric, a' fàgail nan geuga maiseach
agus mìn, agus a' gabhail nan geuga garbh agus cnapach ;
Agus mar sin bha cuid dhibhse ; ach a ta sibh air bhur n-
ionnlad, 1 Cor. vi. 11. Ma dh' f hiosraicheas sibh c' arson a
ta chuis mar siu ? Cha 'n 'eil aobhar eile againn air a shou
ach a chionn gu 'n robh iad " air an taghadh annsan,"
Eph. i. 4. "Air an roimh-òrduchadh chum uchd-mhacachd
na cloinne tre losa Criosd," rann 5. Mar so tha iad air
an cruinneachadh r 'a cheile ann an Criosd ; 'nuair a ta
chuid eiie air am fàgail a' fàs air an stoc nàduir, gu bhi
'na dheigh sin air an ceangal a suas 'nan ceanglachanaibh
air son an teine ! Uime sin, co sam bith a dh' ionnsuidh an
tig an soisgeul an diomhain, bithidh buaidh bheann-
y3
258
aiclite aige air daoine taghta Dhe, Gniomh xiii. 48.
" Chreid a mheud 'sa bha orduichte chum na beatha mair-
eannaich." Far am bheil mòran sluaigh aig an Tighearua,
bithidh mòr-bhuaidh aig an t-soisgeul luath no mall.
Bithidh a mheud 'sa ta ri bhi air an tearnadh air an cur ri
corp diomhair Chriosd.
MAR THA NA GEUGA AIR AN TABHAIRT A MACH A8
AN STOC NADUIR, AGUS AIR AN SUIDHEACHADH
ANNS AN STOC SPIORADAIL.
IV. Tha mi ri nochdadh mar a ta na geuga air an gear-
radh o 'n stoc naduir, eadhon an ceud Adhamh, agus air
an suidheachadh anns an Fhionain fhior, an Tighearu
losa Criosd. Buidheachas do "n Treabhaiche, 's cha 'n ann
do 'n ghèig, gu bheil i air a gearradh o a stoc naduir, agus
gu bheil i air a suidheachadh ann an stoc nuadh. Tha 'm
peacach, 'na theachd o 'n cheud stoc gun làmh sam bith sa'
ghuiomh, 's cha mhò tha comas, no toil aige teachd o 'n
stoc siu dheth fèin ; acli dluth-leanaidh e ris, gus an dean
cumhachd neo-chriochnach a thoirt air tuiteam dheth, Eoia
V. 43. " Cha 'n urrainn neach air bith teachd a m' ionn-
suidhse, mur tarruing an t-Athair a chuir uaithe mise, è."
Agus, caib. V. 40. " Cha tig sibh a m' ionnsuidhse chum
gu faigheadh sibh beatha." 'S.iad na geuga suidhichte
treabhachas Dhè, 1 Cor. iii. 9. " Suidheachadh au Tigh-
earna." Isa. Ixi. 3. 's iad na meadhona gnàthaichte d'
am bheil e deanamh feum anns an obair so searmonach-
adh an fhocail, 1 Cor. iii. 9. " Is comh-luchd oibre do
Dhia sinne." Ach tha eifeachd na h-obair so gu h-iomlan
uaithe-san, ciod air bith mar tha talann agus diadhachd a
mhinisteir, rann 7. '' Cha 'n ann san ti a shuidhicheas no
san ti a dh' uisgicheas, a tha brìgh sam bith ; ach ann
au Dia a ta toirt an fhàis." Shearmonaich an t-abstol do na
h-Iudhaich, gidheadh dh' fhan a' cliuid mhor do 'n t-sluagh
.sin ann an neo-chreidimh, Rom. ix. 16. " Cò a chreid ar
n-aithris-ne ?" Seadli, a deir Criosd e fèin, a hibhair, mar
nach do labhair duine riamh, a thaobh buaidh a shear-
monachaidh fein, " Shaothraich mi gu diomhain, air son
neo-ni chaith mi mo neart," Isa. xlix. 4. Feudaidh na
geuga bhi air an sgathadh le searmouachadh au fhocail ;
ach cha teid am buiUe gu bràth trompa, gus am bi e air a
thoirt dhacliaidh le làimh uile-cliumhachdaich. Gidheadh,
259
is e rathad gnàthaicbte Dhè, " Le amaideachd an t-sear-
monachaidh iadsan a thearnadh a ta creidsinn, 1 Cor. i. 21.
Tha gearradh dheth na gèige o 'n stoc naduir, air a
dheanamh le sgian-sgathaidh an lagha, ann an làimh Spior-
aid Dhè, Gal. ii. 19. " Oir a ta mise tre 'n lagh, marbh do
'n lagh." Is ann le bann coimhcheangail nan oibre mar a
thubhairt mi roimhe, a tha sinn air ar ceangal ri 'r stoc
naduir ; agus air an aobhar sin, mar tha bean a ta neo-
thoileach a bhi air a cur air falbh, a' tagar agus a' greim-
eachadh ris a' cheaugal-posaidh : mar sin tha daoine dean-
amh ri coimhcheangal nau oibre : tha iad a' greimeachadh
ris, cosmhuil ris au duine a ghreimich ris an luing le làmh-
aibh ; agus an uair a bha aon làmh air a gearradh dheth,
ghreimich e leis an làimh eile ; agus an uair a bha iad a-
raon air au gearradh dheth, ghreimich e le f hiacla ! Chith-
ear so, o bheachd soiUeir do obair an Tighearn air daoine,
nan tabhairt a mach as an t-seann stoc ; a nochdas mi a
nis auns na nithibh fa leth a leanas.
Air tùs, 'Nuair tha Spiorad an Tighearn a' teachd a
bhuntainn ri neach, chum a thabhairt gu Criosd, tha e
'ga f haotainn ann an cor Laodicea, ann an codal suaimh-
neach na seasgaireachd, a' bruadar mu nèamh, agus mu
dheadh-ghean Dhè, ged tha iad lan do pheacadh an agh-
aidh aon naoimh Israeil. " Cha 'u 'eil f hios agad gu bheil
thu doruinneach, agus truagh, agus bochd, agus dall, agus
lomnochd," Taib. lii. 17. Agus air an aobhar sin tha e
boilsgeadh a steach dearsaidhean soluis air an auam dhorcha:
agus a' uochdadh do 'n duine gu blieil e 'na dhuine caiUte,
mur tionudaidh e duiUeag nuadh, agus mur gabh è gu slige
nuadh na chaithe-beatha. Mar so, le Spiorad an Tighearn
a bhi aig oibreachadh mar spiorad daorsa, tha cuirt chion-
ta air a cur suas ann an uchd an duine ; far am bheil e air
a ghlacadh, air a dhìteadh, agus a bhiun air a toirt a mach,
air son briseadh lagha Dhè, a' faotainn " dearbh-shoiUeir-
eachd mu pheacadh agus mu bhreitheanas," Eoin xvi. 8.
Agus a nis cha 'u urranin dha ni 's faide codal gu socrach
'na roimh-chaithe-beatha. 'Se so a' cheud bhuille tha gheug
a' faotainn, a chum a gearradh dheth.
San dara àit, Air a so tha 'n duine a' trèigsinn a shligh-
ean mi-naomha san robh e siubhal ; a bhreugan, a mhion-
nan, a bhriseadh-Sàbaid, a ghadachd, agus an leithide sin
do chleachdana ; ged tha iad taitneach dha, mar shuil
260
dheis, is fearr leis dealachadh riu no 'anam a sgrios. Tha 'n
long an cunnart dol fuidhe, agus uime sin, tilgidh e mhaoin
a raach, a chum as nach caiUear e fèin. Agus a uis tòisich-
idh e air e fein a bheannachadh 'na chridhe, agus air
amharc le h-aoibhneas air a chomharan air son neimh ; am
barail gu bheil e fein 'na sheirbhiseach na 's fearr do Dhia
na moran eile, Luc. xviii. 11. "A Dhe tha mi toirt buidh-
eachais duit nach 'eil mi mar a ta daoin' eile, 'nan luchd
foireigin, eucorach, adhaltrannach." Ach tha e gu luath
a' faotainn buill' eile le tuagh an lagha, a' nochdadh dha
gur esan e mhàin a ta deanamh na tha sgriobhta ann an
leabhar an lagha, a 's urrainn bhi air a thearnadh leis ; gu
bheil an seorsa naomhachd a th' aige tuilleadh is gann gu
dhion 0 dhionionn feirge Dliè : Agus mar so, ged bha a
pheacaidh deanadais a mhain trom air roimhe ; tha pheacaidh
dearmaid a nis a' teachd a stigh air a smuainte, ann an co-
chuideachd ri mallachdan agus dioghaltais an lagha : agus
tha gach aon do na deich àitheanta a' cur a mach tàirnein-
each feirge 'na aghaidh, air son dearmad a dheanamh air
dleasnais a bha air an agradh air.
San treas àit, A nis tha e tionndadh gu fior-chaithe-
beatha naomha. Cha 'n è mhain nach 'eil e mi-naomh,
ach tha e coi-Iionadh dleasnais chràbhaidh ; tha e 'g ur-
nuigh, ag iarraidh eolais air cinn a' clireidimh, a' coimhead
là an Tighearna, agus, cosmhuil ri Herod, tha e deauamh
mòran do nithe, agus ag eisdeachd shearmoine gu toileach :
ann an aon fhocal, tha co-fhreagradh mòr 'ua ghiulari
o 'n taobh a macli, ri riaghailt dà chlàr an lagha. Agus a
iiis tha caochladh co mòr air an duine, is nach urrainn a
choimhearsnaich gun aire thoirt dha. Uaithe so tha e gu
h-aoibhneach air a ghabhail a steach le daoine diadhaidh
d' an comunn, mar neach a ta 'g urnuigh, agus is urrainn
dha co-Iabhairt riu mu nithe diadhaidh ; seadh, agus
rau fhaireachdain anama, nithe air nach 'eil cuid eòlach.
Agus tha 'n deadh bharailsan uime, a' daingneachadh a
dheadh bharail uime fèin. Tha 'n ceum so san diadhachd
miUteacl) do mhòran, nach teid gu bràth ceum ni 's faide :
ach ann an so tha 'n Tighearn a' toirt buill' cile do 'n ghèig
thaghta ; Leumaidh a' choguis an eudan an duine, air son
cuid do cheuma mearachdach 'na chaithe-beatha ; dearmad
air dleasnas àraid, no bhi ciontach do pheacadh àraid, a ta
'na mhasladh air a chaithe-beatha : agus an sin tha claidh-
261
eamh lasarach an lagha 'ga nochdadh fèin a rìs os a cheann ;
agus tha'm mallachd a' seirm 'na chluasaibh, a chionn nach
'eil e buannachadh anns na h-uile nithibh a ta sgriobhta ann
an leabhar an lagha, chum an deanamh, Gal. iii. 10.
8a cheathramh àite, Air an aobhar so, is èigin da leigh-
eas eile iarraidh air son a thinneis : tha e dol dh' ionn-
suidh Dhe, ag aidicheadh a' pheacaidh, ag iarraidh maith-
eanais air a shon, a' gealltainn faire dheanamh 'na aghaidh
san àm ri teachd, agus mar sin tha e faotainn fois, agus
tiha 6 smuaineachadh gu 'm feud e gu maith fois a ghabh-
ail, do bhrigh gu bheil an Scriobtur ag ràdh, " Ma dh'
aidicheas sinn ar peacanua, tha esan fìrinneacli, agus ceart
chum ar peacanna a mhaitheadh dhuinn," 1 Eoin i. 9. gun
a bhi toirt fa'near gu bheil e glacadh greim air sochair a
bhuineas dhoibhsan a mhain a ta air an suidheachadh ann
an Criosd, agus a ta fàidh choimhcheangal nan gràs, agus
nach urrainn dhoibhsan a ta 'nan geuga a' fòs air an t-seann
stoc fathast a thagar : agus ann an so, air uairibh tha
geallanna agus bòidean air an deanamh an aghaidh an
leithide so agus sin do pheacaidh, agus a' ceangal gu 'n
leithide so agus sin do dhleasnais àraidh. Mar so tha mor-
an a' dol air an aghaidh fad an uile làithean, gun eòlas
aca air diadhachd sam bith eile ach a bhi coi-lionadh
dleasnais agus ag aideachadh, agus a' guidhe air son maith-
eanais air son an ni sam bheil iad a' teachd goirid ; a'
gealltainn sonas siorruidh dhoibh fèin, ged tha iad 'nan
tur-choigrich do Chriosd : ann an so tha moran do'n
mhuinntir thaghta air an tilgeadh sios leònta, agus moran
do mhuinntir thilgte air am marbhadh ; an uair nach 'eil
lota a h-aon diubh domhain gu leòr, gu 'n gearradh o 'n
stoc nàdurra. Ach tha Spiorad an Tighearn a' toirt fath-
ast buille eile do'n ghèig a ta ri bhi air a gearradh dheth,
a' nochdadh dha, nach 'eil e fathast, ach naomh o'n taobh
a mach, agus tha e foiUseachadh dha nan ana-mianna
gràineil a ta chomhnuidh 'na chridhe, do nach d' thug e
aire roimhe, Rom. vii. 9. " Air teachd do'n àithne, dh'
ath-bheothaich am peacadh, agus fhuair mise bàs." An
sin tha e faicinn a chridhe 'na òtrach do mhiannaibh
ifrionnail, air a lionadh le sannt, uabhar, mì-run, salchair-
eachd, agus an leithide sin. A nis, co luath as a tha dorsa
seomraiche iomhaigheachd fèin mar so air am fosgladh
dha, agus a ta e faicinn ciod a ta iad a' deanamh san dorcha,
262
tha dhiadhacbd o'n taobh a mach, air a seideadb air falbh
mar ni nach seas, agus tha e fòghlum nuadh bharail san
diadhachd : eadhon, " Nach ludhach esan a tha mar sin o'n
leth muigh, Rom. ii. 28.
Sa' clmigeamh àite, Uaith so tha e dol ni 's faide, eadhon
gu diadhachd an taobh a stigh ; a' dol gu h-obair ni's
beothail na rinn e riamh, a' deanamh bròin os ceann peac-
aidh a chridhe, agus a' deanamh strì ris na droch luibhean
a chumail fodha, a ta e faotainn a' fàs anns an lios sin a
bha air a dhi-chuimhneachadh. Tha e saoithreachadh gu
'ardan agus a droch nadur a cheannsachadh, agus a smuainte
neoghlan fhogradh air falbh ; tha e' g urnuigh ni's dùrachd-
aiche, ag eisdeachd gu furachair, agus a' deanamh spairn
gu chridhe fhaotainn eudmhor anns na h-uile dleasnas
diadhaidh a tha e coi-lionadh ; agus mar so tha e teachd
gu smuaineachadh gu bheil e fèin, cha 'n e mhain 'na
Chriosdaidh o'n taobh a mach, ach o'n taobh a stigh mar
an cèudna. Na gabh iongantas dheth so, oir cha'n 'eil ni
sam bith ann os ceann cumhachd nàduir no nithe air am
feud neach ruigheachd a ta fuidh ghluasadan curahachdach
coimhcheangail nan oibre : air an aobhar sin tha buiUe ni's
doimhne fathast air a thabhairt ; tha'n lagh a' sparradh
dhachaidh air coguis an duine, gu'n robh e 'na chiontach
o'n bhroinn ; gu 'n d' thainig e do'n t-saoghal 'na chreutair
ciontach ; agus gu 'n robh e, ann an àm aineolais, agus
eadhon o na chaidh a shuilean fhosgladh, ciontach do
iomadh peacadh gniomh, a bha aon chuid gu leir gun a bhi
air ara faicinn leis, no gun bhrùn gu leòir a dheanarah air
an son : (Oir tha lotan spioradail, nach 'eil air an leigheas
le fuil Chriosd, ach a tha air an leigheas gu faoin air sheol
èìgin eile, gu h-ullamh air an cur as an riaghailt, agus co
uUamh a' briseadh a mach a rìs :) Agus air an aobhar sin,
tha'n lagh 'ga ghlacadh air sgornan ag radh "loc dhomh na
bheil agam ort !"
San t-seathadh àite, An sin their am peacach 'na chridhe,
" Dean foighidin rium, agus iocaidh mi dhuit an t-iom-
lan :" agus mar sin theid e air obair, a dheanamh suas
sith ris an Dia d' an d' thug e oilbheum, agus gu rèite
dheanamh air sou a pheacanna : ath-nuadhaichidh e aith-
reachas a leithid 'sa tha e ; giulainidh e gu foighidneach
na trioblaidean a chuiroar air, seadh, buinidh, e gu cruaidh
ris fein, aicheadhaidh e dha fèin comhf hurtachdan laehail, ni
263
e osnaich throm dhomhain, ni e bròn searbh, glaodhaidh
e le deoir air son maitheanais, gus an oibrich e chridhe gu
barail gu 'n d' f huair se e ; air dha mar so dioladh a dhean-
amh air son na chaidh seachad, agus a' cur roimhe a bhi
'na sheirbhiseach maith do Dhia, agns gu cumail air agh-
aidh ann an ùmhlachd o 'n taobh a mach agus o 'n taobh a
steach san àm ri teachd : ach is èigin gu 'n teid a bhuiUe
fathast ni's dluithe do 'n chridhe, mu 'n tuit a gheug
dheth ; nochdaidh an Tighearna dha, ann an sgathan an
lagha, mar a tha e peacachadh anns gach ni a ta e dean-
amh, eadhon an uair a tha e deanamh mar is fearr is urr-
ainn da ; agus uime sin tha 'n fhuaim uamhasach a' pill-
eadh g'a chluasaibh, Gal. iii. 10. " Is malluichte gach
neach nach buanaich anns na h-uile nithibh a ta sgrìobhta
ann an leabhar an lagha, chum an deanamh — 'Nuair a
thraisg agus a ghuil sibh, a deir an Tighearna, an do
thraisg sibh idir air mo shonsa, eadhon air.mo shonsa?"
An dean uisge salach eudach glan ? An diol thu air son
aon pheacadh le peacadh eile ? Nach deachaidh bhur
smuainte air seacharan 'na leithid so do dhleasnas ? Nach
robh bhur n-aignidhean fuar ann an dleasnas eile ? Nach
d' thug bhur cridhe sealladh strìopachail air a leithid so
do iodhol ? Agus nach d' eirich e ann am braise do mhi-
f hoighidiu fuidh leithid so do thrioblaid ? " An gabh mise
sin 0 'r laimh ? Mallaichte gu robh am mealltair a dh'
iobras ni truaillidh do 'n Tighearn," Mal. i. 13. Agus mar
so tha e air teachd gu bhi co fada air a ghearradh dheth,
as gu bheil e faicinn nach 'eil e comasach air agartasan an
lagha choi-lionadh.
San t-seachdamh àite, Uaith so, mar dhuine briste, a ta
faicinn nach urralnn dha fhiacha uile iocadh, theid e mu 'n
cuairt a chordadh ri fhear-feich : agus air dha bhi 'n tòir
air fois agus sòlas, tha e deanamh na's urrainn dha a
choi-lionadh an lagha ; agns anns na bheil e failneach, tha
e 'g amharc gu 'n gabh Dia an toil an àit a' ghniomh ! Mar
so a' deanamh a dhleasnais, agus air dha bhi toileach d«an-
amh ni 's fearr, tha e 'ga mhealladh fein gu barail mu
mhaitheas a staid, agus le so tha na mìltean air an sgrios !
Ach gheibh na daoine taghta buille eile, a dh' fhuas-
gaileas an greim anns a' chor so : tha teagasg an lagha
air a chur a stigh air an coguisean, a' taisbeanadh dhoibh gu
bheil ùmhlachd choi-lionta agus f hoirfidh air iarraidh leis
264
fuidli plicin a' mhallachd ; agus gur e deanadas, agus nach
e dùrachd maith a dheanamh, a ni gnothuch. Cha'n f hogh-
ain dùrachd deanamh ni 's fearr, do iarrtuis an lagha ; agus
air an aobhar sin tha 'm mallachd a' seirm a rìs, " Is mal-
laichte gach neach nach buanaich" — chum an deanamh !
Is e sin ; da rireadh an deanamh : is ann an diomhanas
air an aobhar sin a ta dùrachd.
San ochdamh àite, Air dha bhi air a ghearradh as o
dhochas cordadh ris an lagh, toisichidh e air iasachd : tha
e faicinn nach dean gach ni a 's urrainn da dheanamh, gu
ùmhlachd a thoirt do 'n lagh, agus uile iarrtuis gu bhi agus
gu deanamh ni's fearr, anam a thearnadh ; uime sin tha e dol
a dh' ionnsuidh Chriosd, a' ghuidhe gu dean f hìreantachd-
san suas na tha dh' uireasbhuidh 'na f ireantachd fèin, agus
gu'm folaich e gach uireasbhuidh a ta 'na dheanadais agus
'na f hulangais, chum as mar sin gu 'n dean Dia, air son
Chriosd, gabhail riu, agus air a sin gu 'm bi an rèite air a
deanamh. Mar so a' deanamh na's urrainn dha a choi-lion-
adh an lagha, agus ag amharc ri Criosd, gu uireasbhuidhean
a dheanamh suas, tha e teachd mu dheireadh gu codal ann
an craicionn slan ! 'S iomadh neach a ta air an sgrios air an
dòigh so : B'e so mearachd nan Galatianach, mu 'ra bheil
Pòl, 'na litir d' an ionnsuidh, a deasboireachd ; ach tha
Spiorad Dhè a* briseadh a' pheacaich o 'n ghreim so mar
an ceudna, leis an f hirinn mhor sin a thoirt a steach air
a choguis, Gal. iii. 12. " Cha 'n 'eil an lagh o chreidimh ;
ach, an duine a ni iad gheibh e beatha annta." Cha'n
fheudar an lagh agus creidimh a choimeasga anns a'
ghnothuch so ; 's èigin do'n pheacach greim a dheanamh
air aon diubh, agus an aon eile leigeadh uaithe : tha slighe
an lagha agus slighe a' chreidimh, co faa o cheile, is nach
'eil e comasach do pheacach imeachd anns an aon, gun
teachd (mach) o'n aon eile ; agus ma bhios e air son deanamh,
is eigin da an t-iomlan a dheanamh 'na aonar : cha dean
Criosd cuid air a shon, mur dean e an t-iomlan : trusgan
a ta air a dheanamh suas do iomadh gnè fhireantachd,
cha trusgan e a ta iomchuidh air son cuirt neimh. Mar
so tha'n duino bha ann am bruadar, agus a shaoil gun robh
e 'g itheadh, air a dhusgadh leis a' bhuille, agus feuch tha
'auam fann ; tha 'chridhe dol sios ann mar chloich, 'nuair
tha e mothachadh nach urrainu e 'uallach a ghiùlan leis fèin,
's nach mo is urrainn dha comhnadh f haotaiun fuidhe I
265
San naothadh àite, Ciod as urrainn neach a dheanamh,
d' an eigin paigheadh, agus aig nach 'eil aon chuid urr-
ad da chuid fèin as a bheir a macli à fhiachaibh e, ni mò is
urrainn dha fhaotainn an iasachd, agus is nàr leis an dèirc
iarraidh ; ciod is urrainn a leithid siu do neach a dhean-
amh a deiream, ach e fèin a reic, mar an duiue fo 'n lagh
a dh' fhàs bochd ? Lebh. xxv. 47. Uime sin air do 'n
pheacach a bhi air a bhualadh o na greimannaibh sin uile,
theid e mu'n cuirt a dheanamh cumhnanta ri Criosd,
agus gu e fèin a reic ri Mac Dhè, (ma dh' fheudas mi
labhairt mar sin) gn cinnteach a' gealltainn agus a' bòid-
eachadh, gu bi e 'na sheirbhiseach do Chriosd, co fàd
's as beò e, ma thearnas e 'anam ! Agus ann an so,
gu tric, ni am peacach cumhnanta air a shon fein ri
Criosd, ga thoirt fèin thairis dha air na cumhacha sin :
seadh, agus gabliaidh e an Sàcrameint a dheanamh a
churahnanta cinnteach. Le so is e curam mòr an duine,
cionnus a bheir e ùmhlachd do Chriosd, a choimhideas
a aitheanta, agus mar sin a chumhnant' a choi-lionadh :
agus ann an so gheibh an t-anam sìth bhrèige mhi-
fhallain car tamuill, gus an toir Spiorad an Tighearu
buille eile, gus an duine ghearradh o'u dìdein bhrèige so
mar an ceudna ; agus tha sin a' tachairt air an doigh so :
'Nuair a dh' fhaiUnicheas e anns na dleasnais a gheall e,
agus a thuiteas e rìs a' pheacadh an aghaidh an d'
rinn e cumhnanta, tha sin gu cumhaclidach air a chur
dhachaidh gu 'choguis, gu bheil a chumhnant air a bhris-
eadh. Mar sin tha uile chomhfhurtachdau ag dol air
falbh, agus tha uamhasan as ùr a' glacadh 'anama, mar
neach a bhris cumhnanta ri Criosd ; agus gu coitchionn
tha'u duine, chum e fèin a chuideachadh, ag ath-nuadh-
achadh a chumhnanta, ach tha e 'ga bhriseadh a rìs mar a
rinn e roimhe ! Agus cionnus a tha e comasach gu'm
bitheadh e air dhòigh eile, a chionn gu bheil e fathast air
an t-seann stoc ? Mar so cha'n 'eil ann an obair mòran do
dhaoine, fad an uile lìiithean a thaobh an anama, ach a
deanamh agus a' briseadh an leithide sin do chumhnantan
a rìs agus a rìs.
Ceisd. Theagamh gun abair cuid, cò a ta beò, agus nach
peacaich ? Cò an neach nach tig goirid anus na dleas-
na is a ta e cuairteachadh ? Ma tha thu tilgeadh an doigh so
mar ni mi-fhallain, cò ma seadh an neach a dh' fheudas
266
a bhi air a thearnadh ? Freag. Bithidh fior-chreidich
air an tearnadh ; eadhon, iadsan uile a ta tre chreidimh
a' deanamh greim air coimhcheangal Dhè. Ach is e 'n
seor.-a coimhcheangail so, coimhcheangal dhaoine fèin, air
a dhealbh o'n cridhe fèin ; cha'n e coimhcheangal Dhè, a
ta air f hoillseachadh ann an soisgeul a ghrais : agus cha'n
'eil ni sam bith eile 'na dheanamh, ach a bhi deanamh
coimhclieangal oibre ri Criosd, a ta cur an lagh agus an
t-soisgeil troimh a cheile ; coimhcheangal ris nach cuir e a
lamh sgrìobhaidh gu bràth, ged a shèulaicheadh sinne e le
fuil ar cridhe, Rom. iv. 14. " Oir ma ta iadsan a bhuineas
do'n lagh 'nau oighreachaibh, tha creidimh, air a dheanamh
diomhain, agus an gealladh gun bhrìgh." Raun 16.
'' Uime sin is ann o chreidimh a ta 'n oighreachd, ionnus
gu 'm biodh an gealladh tre ghràs : chum gu 'm biodh an
gealladh daingean do'n t-sìol uile.'' Caib. xi. 6. " Agus,
ma 's ann tre ghràs, cha'n ann o oibribh ni 's mò : no cha
ghràs gràs ni 's mò : ach ma's ann o oibribh, cha'n ann o
ghràs à sin suas ; no cha 'u obair a sin suas obair." Tha
coimhcheangal Dhè siorruidh : aon uair ann, cha bhithear
gu bràth a mach as a ris : agus tha 'thròcairean 'nan trò-
cairean ciunteach, Isa. Iv. 3. Ach tha'n coimhcheangal
siu agaibhse 'na choimhcheangal neo-sheasmhach : cha 'n
'eil e uair sam bith cinnteach, ach tha e air a bhriseadh
gach là. Cha 'n 'eil ann ach a mhain coimhcheangal
tràileil, a ta toirt seirbhis do Chrìosd air son slaiute : ach
tha coimhcheaugal Dhè 'na choimhcheangal-cloinne, auus
ara bheil am peacach a' gabhail Chriosd, agus a shlaiute
gu saor air an tairgse, agus mar sin a' fàs 'na mhac, Eoiu
i. 12. " Ach a mheud 'sa ghabh ris, thug e dhoibh cumh
achd a bhi 'nan cloinn do Dhia." Agus air dha bhi 'na
mhac, tha e deanamh seirbhis d'a Athair, cha'n ann a chum
gu 'm faigheadh e an oighreachd, ach a chionu gur leis i,
tre losa Criosd. Faic Gal. iv. 24. agus ua rannan a leanas.
Is e bhi ceannach o Chriosd le h-airgiod, a bhi dol a steacli
sa' choimhcheangal mhealltach sin ; ach is e bhi deanamh
greim air coimhcheangal De, a bhi ceannach uaithe gun
airgiod agus gun luach, iv. 1. 'se sin ri radh, a bhi ga iarr-
aidh mar dheirc uaithe. Ann sa' clioimhcheangal sin, tha
daoine 'g oibreachadh air son beatha ; ann an coimhcheang-
al Dhe, tha iad a' teachd a dh' ionnsuidh Chriosd air son
beatha, agus tha iad ag oibreachadh o bheatha. An uair
267
a ta neach a' fàiUneachadh 'na dhleasnas fuidh 'n chomh-
cheangal sin, dh' f halbh gach ni ; is èigin do 'n choimh-
cheangal a bhi air a dheanamh a rìs ! Ach fuidh choimh-
cheangal Dhè ged f hàiUnicheas neach 'na dhleasnas, agus
ged a thuiteas an duine fuidh smachdachadh a' choimh-
cheangail, agus ged a luigheas e fuidh chudthrom, gus
an tig e as ùr a dh' ionnsuidh fola Chriosd air son
maitheanais, agus gun ath-nuadhaich e aithreachas : gidh-
eadh tha gach ni ris an d' earb e, air son beatha agus
slàinte, eadhon, fìreantachd Chriosd, a ghnàth a' seasamh
slàn, agus tha'n coimhcheangal e' mairsinn daingean,
Rom. vii. 24, 25. agus viii. 1, A nis, ged chaitheas
cuid do dhaoine am beatha a' deanamh agus a' briseadh
an leithide sin do choimhcheangail d"an deanadas fein ;
air bhi do uamhas am brisidh a' fàs ni's laige agus ni's laige,
ceum air cheum, gus mu dheireadh nach 'eil i?id fo
mhi-shuaimhneas sam bith air pn son : gidheadh than
duine, anns am bheil an deadh obair air a toirt air a h-
aghaidh, gus am bi i air a coilionadh 'na ghearradh
as 0 'n t-seann stoc, a' mothachadh gu bheil na coimh-
cheangail sin mar chùird ghrod, air am briseadh leis na
h-uile tarruing ; agus air do uamhasan Dhè a bhi teachd
ath-dhubailte air a spiorad, agus na h-uisgeachan aig gach
tionndadh a' dol a stigh 'na anam, is èigin da sgur o bhi
glacadh greim d' an leithide sin do choimhcheangail, agus
cabhair iarraidh air doigh eigin eile.
San deicheamh àite, Uime sin tha'n duine teachd mu
dheireadh a dh' ionnsuidh doruis Chriosd a ghuidhe tròc-
air ; ach fathast is bochd uaibhreach e, a' seasamh air
f hiùbhalachd fèin : oir, mar a ta eadar-mheadhonairean
aig na Pàpanich gu tagar air an son, n's an aon Eadar-
mlieadhonair a mhain ; mar sin tha do ghnàtli aig geug-
an an t-seann stuic ni-eigin ri thaisbeanadh, a tha iad
a' smuaineachadh a dh' fheudas am moladh do Chriosd,
agus a thoirt air an cùis a ghabhail 'na làimh : cha 'n urr-
ainn dhoibh smuaineachadh air teachd a dh' ionnsuidh na
feiUe spioradail gun airgiod 'nan laimh. Tha iad cosmhuil
ri daoine aig an robh aon uair oighreachd, ach a ta nis
air an toirt gu fior airc, agus air an èigneachadh gu deirc
iarraidh. 'Nuair a ta iad a' teachd a dh' iarraidh na deirc,
tha iad fathasd a cuimhneacbadh an staid san robh iad
roimhe ; agus ged a cbaiU iad am maoin, gidheadh tha
iad fathast a' curaail d' an seann spiorad ; air an aobhar
sin, cha'n urrainn dhoibh a smuaineachadh gu'm bu
chòir buntuinn riusan, mar fheumaich choitchionn, ach
gu bheil iadsan a' toilltinn aire fa leth ; agus mar 'eil sin air
a thabhairt doibh, tha'n spiorad ag eirigh 'na aghaidhsan
o'm bheil iad ag iarraidh còmhnaidli. Mar so tha Dia
a' tabhairt do'n pheacach neo-irioslaichte iomadh trocair
choitchionn, agus cha'n 'eil e ga dhruideadh a stigh anns
an t-slochd a reir a thoillteanais : ach tha so uile mar neo-
ni 'na shuilean, is eigin da bhi air a chur 'na shuidhe aig
bòrd na cloinne : no mur bi, tha e meas gu'n do bhuin-
eadh gu cruaidh ris, agus gu 'n d' rinneadh eucoir air :
oir cha'n 'eil e fathast air a thabhairt co ìosal, as gu
smuaineachadh, gu'm feud Dia bhi air fhìreanachadh
'nuair tha e labhairt 'na aghaidh ; agus saor o na h-uile
eucoir, 'nuair a tha e toirt breith air,. a rèir fhior-dhroch-
thoillteanais, Salm li. 4. Tha e srauaineachadh gu'n robh
e, eadhon mu'n robh e air a shoiUseachadh, ni b' fhearr
na moran eile ; tha e smuaineachadh air ath-leasachadh
beatha, aithreachas, na doilghios agus na deoir a chost a
pheacaidh dha, 'iarrtuis diiurachdach an doigh Chriosd
urnuighean, agus a ghleachd air son tròcair ; agus tha e
gan gnàthachadh sin uile a nis, mar dhuais air son tròcair,
a' cur cudthrom mòr orra, "na theaclid gu caitliir nan
gràs. Ach ann an so tha Spiorad an Tighearn a' tilgeadh
fras shaiglidean gu cridhe an duine, leis am bheil earbsa
's na nithe sin air tuiteam agus air a sgrios ; agus ann an
ùite bhi smuaineachadh gu blieil e ni's fearr na mòran,
tha e air a thoirt gu e fein fhaicinn ni's miosa na neach
sam bith. Tha gràineileachd ath-lcasachaidh a chaithe-
beatha air fhoillseachadh dha ; clia'n 'eil aithreachas 'na
bheachd fuin ni 's fearr na bha aithreachas ludais, a dheòir
mar dheòir Esau, agus 'iarrtuis an deigh Chriosd feineil
agus suarrach, cosmhuil riusan a dh' iarr an dèigh Chriosd
air son nam buiUionna, Eoin vi. 26, Tha e nis a' meas gu
bheil Dia ag radh, imicli uam fheumaich uaibhrich !
Cionnus a chuireas mi thu am measg na cloinne ? Tha e
raeas gu bheil e ag amharc gruamach air, air son a dhi-
meas air losa Criosd tre neo-chreidimh, pcacadh do nach
d' thug e ach beag aire roimhe. Ach a nis, air a' cheann
mu dheircadh, tha e ga f haicinn 'na dhath dearg ; agus
tha e air a throimh-lotadh gus a chridhe, mar le mile
269
saighead, am feadh a ta e faicinn mar a bha e dol air
aghaidh gu dall, a' peacachadh an aghaidh an leigheis
air son peacaidh, agus, fad uile chursa a bheatha a' salt-
airt fo chois air fuil Mhic Dhè ! Agus a nis tha e 'na
shealladh fèin 'na chuspair truagh, toiUteanach air diogh-
altas an lagha, seadh, agus air dioghaltas au t-soisgeil mar
au ceudna.
San aon àite deug, Air do 'n duine bhi an fhad so air
irioslachadh, cha tagair e ni 's mò " gur airidh e gu'n
deanadh Criosd so dha ;" ach air an làimh eile, tha e ga
fhaicinn fèin neo-airidh air Criosd, neo-airidh air deadh-
ghean Dè. Feudaidh sinn a choimeas anns a' chor so,
ris an òganach a lean Criosd, aig an robh an lìon-eudach
air a chur m' a chorp loranochd ; neach an uair a rug na
h-oganaich air, a dli' fhàg an lìon-eudach, agus a theich
lomnochd uatha, Marc. xiv. 51, 52. Eadhon mar sin,
bha'n duine a' leantuinn Chriosd, anu an èididh, tana fuar
a dheadh-dheanadais fein ; ach leis an èididh, eadhon
leis an èididh sin, anns an do chuir e urrad do earbsa,
tha 'n lagh ga ghlacadh, ga dheanamh 'na phriosanach ;
agus an sin bu mhaith leis f hàgail, agus teicheadh air falbh
lomnochd : gidheadh cha 'n ann a chum Chriosd, ach
uaithe. Ma dh' innseas tu nis dha, gu 'n toir Criosd fàilte
dha, ma thig e d' a iounsuidh ; tha e uUamli gu radh, an
urrainn a leithid do thruaghan gràiueil 'sa tha mise anu,
fàilte f haotainn gu teachd a dh' ionnsuidh an losa naoimh ?
Ma chuirear plasda r' a anam leònta, cha cheangail e ris :
their e, " Imich uamsa, a Thighearn, oir is duine peac-
ach mi," Luc. v. 8. Cha ruig duine sam bith a leas labh-
airt ris mu aithreachas, a chum a chomhfhurtachd ; is
urrainn dha gu h-ealamh a leithid do choireanna f haioinn
ann, as a ta ga dheanamh gràineil : no mu dheòir, oir tha
e cinnteach nach d' thainig iad riamh gu buideal an Tigh-
earna. Tha e ga dheasboireachd fèin air falbh o Chriosd,
agus a' smuaineachadh air dha a nis a leithid do dhimeas
a dheanamh air Criosd, agus air dha bhi 'na chreutair co
mi-naomha graineil, agus nach urrainn dha, 's nach f heud
e, is nach còir dha, teachd a chum Chriosd : agus gur
eigin da bhi aon chuid ann an cor a 's fearr, no cha
chreid e gu bràth. Agus uaith so, tha e nis a' deanamh
spairn làidir gus na nithe a bha mearachdach roimhe a
leasachadh : tha e ag urnuigh ni 's durachdaiche na rinn
z3
270
e riamh, a' deanamh bròin ni's geire, a' deanamh spaini
ana ghaidh a' pheacaidh, ann an cridhe, agus beatha, ni 's
beothaile, agus a' deanamh faire ni 's durachdaiche ; a
dh 'fheuchainn, ma dh" fheudas e air sheòl sani bith mu
dheireadh a bhi iomchuidh air teachd gu Criosd. Shaoil-
eadh neach gu bheil an duine a nis air irioslachadh gu
leor ; ach, mo thruaiglie ! tba uabhar diabhluidh a' luidhe
gu diomhair fo 'n sgàil irioslachaidh so : cosmhuil ri geug
dhàimheil an t-seann stuic, tha e fathast a' leantuinn ris ;
agus cha striochd e do fhìreantachd Dhè, Rom. x. 3.
Cha tig e dh' ionnsuidh feill an t-saor-ghràis, gun airg-
iod, Tha e air a chuireadh gu pòsadh Mhic an Righ, far
am bheil am fear-nuadh-pòsda fèin ag uidheamachadh nan
aoidhean le trusganaibh bainnse, a' tabhairt an trusgain
tèin dmbh ; ach cha tig esan, a chionn nach 'eil trusg-
an bainnse aige : gidheadh tha e gu dichioUach ag ullach-
adh aon. Is obair chianallach so, agus uime sin is èigin
da buiUe as doimhne fhaotainn fiithast, no bithidh e air a
sgrios. Tha 'm buiUe so air a thoirt da le tuadh an lagha,
ann a chumhachd brosnuchaidh. Mar so air do 'n lagh an
t-anam a chrioslachadh le cùird bàis, agus a bhi ga chum-
ail le àitheantaibh cruaidh na h-ùmhlachd, fuidh plièin a'
mhallachd ; agus air do Dhia 'na ghUocas naomh, a' ghràs
bacaidh a tharruing air falbh ; tha truaillidheaclid air a
brosnucliadh, tha ana-mianna a' fàs Kddir, agus mar is mò
a nithear stri 'nan aghaidh, 's ann is mò a ta iad ag àta suas,
cosmhuil ri each fiadhaich ris an cuirear srian 1 An sin
togaidh truaiUidheachdan nach fhac e riamh roimhe, suas
an cinn ! Anns a' chor so, èiridh, gu tric Dia-aicheadh,
Dia-thoibheum, agus ann an aon fhocal, eiridh nithe
naiphasach mu thimchioll Dhe, smuainte uamhasach mu
thimchioU chreidimh, suas 'na uchd : air chor as gu bheil
a chridhe 'na ifrinn fèin an taobh a stigh dheth. Mar
so am feadh a ta e sguabadh tighe a chridbe, nach 'eil
fathast air uisgeachadh le gràs an t-soisgeil, tha na truail-
lidheachdan sin a' luidh roimhe gu samhach ann an cearn-
aibhe folaichte, ag itealaich sios agus suas ann mar dhus-
lach. Tlia e cosmhuil ri neach a ta càradh linne-uisge,
agus an uair a tlia e deanamh suas nam bearna innte,
agus a' neartachadli na h-uile earrann dith, tha tuil chumh-
achdach a' teachd a imas, a' cur "obair bun os ceann, agus
a' sguabadh air falbh gach ni roimpe, eadhon an ni a
271
chiiireadh ris as ùr co maith as na bha air a chur ris roimhe.
Leugh Rom. vii. 8, 9, 10, 13. Is buiUe so, a ruigeas an
cridhe ; agus leis a' bhuille so tha dhochas air e fèin a
dheannrah nì 's iomchuidh air teachd gu Criosd air a cur
air chùl.
San àite mu dJieireadJi, A nis tha 'n t-àm air teachd,
anns am bheil an duine, eudar dochas agus eu-dochas, a'
cur roimhe dol a dh' ionnsuidh Chriosd mar a tha e ; agus
uime sin, cosmhuil ri duine dol gu bàs a ta ga shìneadh
fèin, direach mu 'n teid an anail amach, tha e ag ath-chruin-
neachadh na tha do neart a lathair san anam, a dh' fheuch-
ain ri creidsinn, agus air dhoigh èigin a' deanamh greim
air losa Criosd. Agus a nis tha gheug an crochadh ris
an t-seann stoc, le aon snaithean caol do chreidimh nàd-
urra, air a chumail suas le oidhirpean nàdurra, fo theinn
ro chruaidh, Salm Ixviii. 34, 35. " 'Nuair a mharbh e iad,
an sin dh' iarr iad e, agus phill iad, agus bha iad gu moch
ag iarraidh Dhe : Agus chuimhnich iad gu 'm b' e Dia an
carraig, agus an Dia a's airde am fear-saoraidh." Hos.
viii. 2. " Riumsa glaodhaidh iad, 0 Dhia Israeil, is aithne
dhuinn thu !" Ach air do 'n Tighearna rùnachadh obair
fèin a dheanamh iomlan, tha e fathast a' tabhairt buille
eile, leis am bheil a' gheug a' tuiteam dheth gu tur. Tha
spiorad an Tighearn a' soilleireachadh gu mothachail do 'n
pheacach, gu bheil e gu tur neo-chomasach air ni sam
bith a dheanamh a ta maith ; agus mar sin tha e basach-
adh, Rom. vii. 9. Tha'n guth sin a' bualadh gu cumhachd-
ach troimh anam, " Cionnus a dh' fheudas sibh creidsinn ?"
Eoin V. 44. " Cha mhò as urrainn dhuit creidsinn, na 's
urrainn do d' làimh ruigheachd gu nèamh, agus Criosd
thoirt a nuas à sin, Agus mar so tha e mu dheireadh a'
faicinn, nach urrainn dha e fèin a chobhair aon chuid le
oibreachadh, no le creidimh ; agus do bhrìgh nach 'eil ni
tuiUeadh aige gu crochadh ris, air an t-seann stoc, tha e
uirne sin a' tuiteam dheth. Agus ara feadh a tha e inar
so air a theannachadh, ga fhaicinn fèin an cunnart a bhi
air a sguabadh air falbh le tuil feirge Dhè, agus gidheadh
fathast neo-chomasach air urrad as làmh a shìneadh a
mach a dheanamh greim air meangan do Chraoibh na
beatha, a ta fàs air bruachaibh na h-airahne ; tha e air a
thogail suas, agus air a shuidheachadh anns an fhior-
Fhìonain, air do 'n Tighearn losa Criosd spiorad a' chreid-
imh a thabhairt dha.
272
Leis na chaidh a ràdh air a' clieann so cha 'n e mo nm
cradh no teinn a chur air coguisean anmhunn ; oir ged
nach 'eil an leithide sin acli tearc san là so, gidheadh
nar leigeadh Dia gun tugainn oilbheum do neach do
rahuinntir bheag Chriosd. Ach, mo thruaighe ! thuit
cadal trom air a' ghinealach so ; cha bhi iad air an dusg-
adh, ged rachamaid co fagus do 'n bheò 's as urrainn dhuiun :
agus air an aobhar sin, tha eagal orm gu bheil seòl dusg-
aidh eile a' feitheamh air a' ghinealach rag-mhuinealach
so, a bheir gaoir air cluasaibh ua muinntir a chluinneas
e ! Gidheadh, cha b' aill leam gu *n smuainicheadh neach
gur e so a mhain an aon rathad a ta aig ard-uachdran-
achd Dhè air peacaich a ghearradh o 'n t-seann stoc ; ach so
chumail a mach mar f hirinn chinntich, gu 'u robh na h-
uile a ta ann an Criosd, air am briseadh air faibh o na
dochasaibh fa leth sin ; agus gu bheil iadsan nach robh
riamh air am briseadh uatha, fathast 'nan stoc nàdurra.
Gidheadh ma tha 'n tigh air a leagadh sios, agus an t-seann
steidh air a thabhairt air falbh ; is e 'n aon ni, co dhiubh a
bha i air a toirt a nuas a lion clach is clach, no co dhiubh
bha i air toUadh fuipe, agus gu'n do thuit au t-iomlan an
aon àm.
Is ann a nis, a ta gheug air a suidheachadh ann an losa
Criosd. Agus mar bha 'n lagh, ann an làimh Spioraid
Dhè, 'na mheadhon a ghearradh na geige o 'n stoc naduir ;
mar sin 's e 'n soisgeul an làimh an Spiorad cheudna,
ara meadhon a ta air a ghnathachadh a chum suidheachadh
anns an stoc Spioradail, 1 Eoin i. 3. " An ni a chunnaic
agus a chuala sinn, tha sinn a' cur an ceiUe duibhse, chum
gu 'ra bi agaibhse mar an ceudna comunn ruinne : agus gu
firinneach tha ar comunn-ne ris an Athair, agus r'a Mhac
losa Criosd." Faic Isa. xli. 1, 2, 3. 'Se 'n soisgeul an
cord airgid a ta air a leigeadh a nuas o nèamh, a tharruing
pheacach caiUte gu tìr : agus, ged is e searmonachadh an
lagha a ta 'g ullachadh slighe an Tigliearna, gidheadh is
ann ara focal an t-soisgeul a ta Criosd agus am peacach a'
coinneachadh. A nis, mar anns an t-suidheachadh nàd-
urra tha 'gheug, air dhith a bhi air a ghicadh, air a cur
anns an stoc : agus air dhith a bhi air a cur ann, tha i
gabhail rìs, agus mar sin tha iad co-cheangailte ; eadhon
raar sin, anns an t-suidheachadh spioradail, tha Criosd a'
deanarah greim air a' pheacach ; agus air do 'n pheacach a
273
bhi air a ghlacadh le Criosd, tha e deanamh greim dheth-
san ; agiis mar sin tha iad a' fàs 'nan aon, Phil. iii. 12.
Air iùs, Tha Criosd a' deanamh greim air a' pheacach le
a Spiorad, agus ga tharruing d'a ionnsuidh fèin, 1 Cor. xii.
13. " Oir trid aon Spioraid bhaisteadh sinn uile do aon
chorp." An ceart Spiorad a ta san 'Eadar-mheadhonair
fèin, tha e a' co-pairteachadh ri a dhaoine taghta ann
an àm iomchuidh ; gun dealachadh riu gu brath ; ach gu
mairsinn annta, mor thobar beatha. Mar sin tha e gabh-
ail greim dhiubh le a Spiorad fèin air a chur annta ; agus
mar sin tha gheug sheargta a' faotainn beatha. Tha 'n t-
anam a nis ann an laimh Tighearna na beatha, agus ghabh
Spiorad na beatha sealbh air ; cionnus uime sin nach bi
e beo ? Tha 'n duine faotainn sealladh a tha sàsuchadh a
chridhe le oirdheirceas Chriosd, ann an sgathan an t-sois-
geil ; tha e ga f haicinn 'na Shlanuighear iomlan, freagar-
ach agus toileach, agus tha e faotainn cridhe gu gabhail
ris air son an uile, agus gach uile. Tha Spiorad a' chreid-
imh a' toirt chasan da gu teachd a chum Chriosd, agus làmh-
an gu gabhail ris. An ni nach b' urrainn da dheanamh
a thaobh naduir ; tre ghras is urrainn da dheanamh ;
air do 'n Spiorad naomh a bhi ag oibreachadh ann, obair a'
chreidimh le cumhachd.
San dara àite, Air do'n pheacach a bhi mar so air a
ghlacadh, tha e deanamh greim air Criosd le creidimh, agus
mar sin tha e gabhail ris an stoc bheannaichte, Eph. iii.
17. " lonnus gu'n gabh Criosd comhnuidh ann bur cridhe
tre chreidimh." An t-anam a dh'fheuch roimhe iomadh
rathad gu dol as, ach gu leir an diomhain, tha e nis ag
amharc a rìs le suil a' chreidimh ; a ta dearbhadh bhi 'na
shealladh slainteil. Mar a bha slat Aaroin, a bhi air a
cur anns a' phàilliun, a' briseadh a mach agus a' teachd
fo bhlàth, (Air. xvii. 8.) mar sin tha gheug mharbh,
air a glacadh le Tighearna na beatha, air a cur ann, agus
air a ceangal suas leis an stoc ath-bheothachaidh ghlor-
mhoir, le Spiorad na beatha, a' briseadh a mach fo bhlath
ann am beo-chreidimh air iosa Criosd, leis am bheil an
t-aonadh air a dheanamh iomlan. Air dhuinn an Spiorad
creidimh sin fèin a bhi againn — tha sinn a' creidsinn, 2 Cor.
iv. 13. Mar so tha 'n stoc agus a' gheug air an deanamh
'nan aon, tha Criosd agus an creideach posda ; air do
chreidimh a bhi 'na aonta an anama do 'n choimhcheang-
274
al-phosaidh spioradail, ni a ta, mar a tha e air a thairgse
anus au t-soisgeul do pheacaich a' chiuue-daoine gu fars-
uinn, mar sin tha e air a làn-dhearbhadh, air a sheulach-
adh, agus air a thabhairt dhachaidh dh'ionnsuidh au
duine mar neach fa leth, leis an Spiorad naomh : agus
mar sin air dhasan a bhi air aonadh ris an Tighearna, tha
e 'na aon spiorad ris. Leis a so tha 'n creideach beo
ann an Criosd, agus air son Chriosd, agus tha Criosd beo
anns a' chreideach agus air a shon, Gal. ii. 20. " Tha
mi air mo cheusadh maille ri Criosd ! Gidheadh a ta mi
beo, ach, cha mhise, ach Criosd a ta beo aunam." Hos.
iii. 3. " Ni mò bhios tu aig fear eile, mar sin bithidh mise
mar an ceudna agadsa." Js iad uime sin ceanglaichean an
aonaidh bheannaichte so, an Spiorad air taobh Chriosd,
agus creidimh air taobh a' chreidich.
A nis tha araon anama agus cuirp nan creideach air an
ceangal ri Criosd : " Ach an ti a tha ceangailte ris an
Tighearn, is aon spiorad ris e," 1 Cor. vi. 17. Than on-
oir so eadhon aig cuirp uan creideach, gur iad teamp-
uill an Spioraid naoimh, iad rann 19, Agus buiU Chriosd,
rann 15. 'Nuair tha iad a' codal san duslach, tha iad
a' codal ann an losa, 1 Tes. iv. 14. Agus is anu do
thaobh an aonaidh so, a bhios iad a ris air an togail o'n
duslach. Rom. viii. II. " Beothaichidh e mar an ceudna
bhur cuirp bhàsmhor-sa, tre a Spioradsan a ta chòmhnuidh
annaibh." Mar chomhara air a' cheangal dhìomhair so, tha
eaglais nan creideach air a gairm le ainm a Cinn agus a
Fir-phòsda, 1 Cor. xii. 12. " Oir mar is aon an corp, agus
moran do bhuiU aige, — mar sin a ta Criosd."
Feum. 0 na chaidh a ràdh, feudaidh sin na nithe a lean-
as a tharruing.
1. Tha searmonachadh on lagha ro-fheumail. Is eigin
dasan a shuidhicheas, feum a dheanamh do'n sgian sgath-
aidh. Tha iomadh leithsgeul aig peacaich g'an cumail o
Chriosd ; iomadh ni leis am bheil iad a' cumail an greim
do 'n stoc nàdurra ; air an aobhar sin, tha feum aca bhi air
an dian-ruagadh, agus air an sealg a macli o'n tuiU folaich
agus 0 'n dideinne brèige. Gidheadh, is e 'n soisgeul
a chrùnas an obair, cha dean an lagh ni sara bitli foirfe.
Tha'n lagh a' fosgladh an lot ach is e'n soisgeul a loighis-
eas. Tha'n lagh a' rusgadli duine, 'ga leon, agus 'ga fhàg-
ail letli-marbh : Tha'n soisgeul a' ceangal suas a lotan, a'
275
taomadh a stigh fion agus ola, gu 'n leigheas. Leis an lagh,
tha sinn air ar briseadh dheth ; ach is ann leis an t-soisg-
eul a tha siun air ar togail suas agus air ar suidheachadh
ann an Criosd.
2. " Mur 'eil Spiorad Chriosd aig neach, cha bhuin e
dha," Rom. viii. 9. Tha iomradh againn air Uaibheist
am measg nan creutairean, aig an robh dà chorp, le dà
slieorsa beatha, mar a bha soiUeir o ghnèibh a bha 'n agh-
aidh a cheile, aig an aon àm ; ach bha iad co ceangailte ri
cheile as gu d'fhoghainn na h-aon chosan doibh : eadhon
mar sin, ciod sam bith mar tha daoine a' ceangal ri Criosd,
g'an ammeachadh fèin air a' bhaile naomh, agus g'an taice
ri Dia Israeil, Isa. xlviii. 2. agus feudaidh iad a bhi air
an ceangal a suas mar gheuga annsan, (Eoin xv. 2.) le
ceanglaichean nan sàcramaintean o 'n taobh a mach ; gidh-
eadh, mur 'eil an Spiorad a tha gabhail comhnuidh ann
an Criosd, a' gabhail comhnuidh annta-san cha "n aou
ris iad. Tha eadar-dhealachadh mor eadar ceangal agus
suidheachadh. Ceanglaidh agus toinnidh an eighionn i
fèin mu 'n darach, ach cha n aon ris i, oir tha i a' fàs air a
freumli fèin : mar sin, a reir Isa. ìv. 1. tha mòran do
luchd-aidmheil a' glacadh greim do Chriosd, agus ag ith-
eadh an arain fèin, agus a' caitheadh an eudaich fèin, a
mhain air an ainmeachadh air-san ; tha iad gan taiceadh
fèin ris-san, ach tha iad a' fàs air am freumh fèin : tha iad
a' gabhail ris a chumail suas an dochais ach tha 'n tlachd
ann an nithibh eile.
3. Tha 'n ceangal eadar Criosd agus a bhuill dhiomhair,
daingean agus neo-sgaoilteach. 'Nam b'e 's gu 'ra b'e an
creideach a mhain a ghabh greim do Chriosd, ach nach do
ghabh Criosd greim dheth-san ; cha b'urrainn sinn ach
ro bheag a ghealltuinn air seasmhachd a leithid do cheang-
al ; dh'f heudadh e gu h-ealamh a bhi air a sgaoileadh : ach,
mar a tha'n creideach a' deanamh greim air Criosd le creid-
imh, mar sin tha Criosd a' deanamh greim air a' chreideach
le a Spiorad, agus cha spion neach air bith as a làimh e.
Nan deanadh an leanabh a mhàin greim air a' bhan-altrum,
dh'fheudadh e mu dheireadh sgìtheachadh, agus a ghreim
a leigeadh as, agus mar sin tuiteam ; ach ma tha a gaird-
eine mu thimchioU an leinibh, cha 'n 'eil e 'n cunnart tuiteam
air falbh, eadhon ged nach 'eil i cumail greim fa leth dheth :
mar sin ciod air bith claonadh peacadh a dh'fheudas tach-
276
airt aun an clcachdamh a' chreidimh, gidheadh tha 'n ceaugal
a' mairsinn cinuteach, a chionn gu bheil an Spiorad a ghnàth
a chomhuuidh sau taobh a stigh. losa bheannaichte !
" Tha naoimh uile a' d' làimh," Deut. xxxiii. 3. Thugadh
fa'near le cuid, gur e an aou ni, am focal Abba co dhiuba
a leughas tu air ais no air aghaidh e ; ciod air bith cor a'
chreidich, tha 'u Tighearna dhasan 'na Abba, Athair.
San àite mu dheireadh, Cha 'n 'eil ach greim neo-chinn-
teachd do Chi-iosd acasan, air nach d' riun esau greim, le a
Spiorad ; tha mòran do leth-phòsaidhean anu au so, far
am bheil an t-anam a' deauamh greim air Criosd, ach air
nach do ghabhadh greim leis-san : Uaith so, tha mòran a'
tuiteam air falbh, agus nach 'eil ag eirigh gu bràth tuille ;
tha iad a' leigeadh as an greim do Chriosd, agus 'uuair a
tha siu air falbh, dh'falbh na h-uile ui ! 'S iad siu na
geuga siu ann an Criosd, nach 'eil a' giulan toraidh, a ta 'n
tuathanach a' tabhairt air falbh, Eoin xv. 2.
Ceisd. Cionnus a dh'fheudas sin a bhi ? Freag. Tha
na geuga sin air an cur auns an stoc le aidmheil, no le
creidimh cealgach neo-fhallaiu ; tha iad air an ceangal
suas ris ann an gnàthachadh nan sacrameinte o 'n taobh a
mach : ach cha robh iadsan agus an stoc riamh dluth-
cheangailte r'a cheile, uime sin cha 'n urrainn dhoibh toradh
a ghiulan ; agus cha ruigear a leas an gearradh, uo am
briseadh dheth, tha iad leis an treabhaiche a mhàin air au
tabhairt air falbh, no, mar a tha 'm focal a' ciallachadh sa'
cheud chainnt, air au togail suas, agus mar sin air an toirt
air falbh, a chionn nach 'eil ni sam bith leis ara bheil iad air
au cumail : tha iad gun amharus air an ceangal suas ris au
stoc, ach cha robh iad riamh, air an aonadh rìs.
Ceisd. Cionnus a bhios fios agam mu rinneadh greim orm
le Criosd ? Freag. Feudaidh tu dearbhachd a bhi agad air
so, ma bheir thu fa'near, agus ma chàireas tu an dà ni so
a leanas riut fèin.
Air tàs, 'Nuair a ta Criosd a' deanamh grcim air duiue
le 'Spiorad, tha e air a tharruing, air chor as gu bheil e
teachd a dh'iounsuidh Chriosd le uile chridhe ; oir is e fior
chreidimh a bhi creidsinn leis an uile chridhe. Gniomh.
viii. 37. Tha luchd leanmlminn ar Tighearna cosmhuil riu-
san a leau Sual air tùs, " Daoine ris au do bhean Dia r'an
cridhe," 1 Sam. x. 26. 'Nuair a tha 'n Spiorad a' dòrtadh
a steach gràs buadhachaidh, tha iadsau a' dùrtadh a mach
277
an cridheachan mar uisge, 'na làthair-san, Sahnlxii. 8. Tha
iad a' sruthadh d' a ionnsuidh, raar shruth aimhne, Isa. ii. 2.
" Sruthaidh na h-uile chinnich d'a ionnsuidh ;" eadhon, gu
" sliabh tighe an Tighearna." Tha e ciallachadh cha'n e
mhàin am mòr-phailteas do mhuinntir a ta air an iompach-
adh, ach guè an anama, ann an teachd gu Criosd ; tha iad
a' teachd gu cridheil agus gu saor, mar air an tarruing le
caoimhneas gràidh, ler. xxxi. 3. " Bithidh do shluagh ro-
thoileach ann an la do chumhachd," 'se sin, saor, ullamh, le
cridhe fosgailte, 'gan toirt fein duit mar shaor-thabhartais.
'Nuair a tha cridhe beaii na bainnse aig fear na bainnse,
is pòsadh ceart e ; ach tha cuid a ta tabhairt an làimhe do
Chriosd, nach 'eil a' tabhairt an cridhe dha. ladsan nach
'eil ach a mhàin air an ruagadh a dh' ionnsuidh Chriosd
le h-eagail, fàgìdh iad a rìs gu cinnteach e, 'nuair a dh'
fhalbhas na h-eagail sin. Feudaidh eagal, cridhe cloiche
a bhriseadh, ach tha na raioran gus am bheil e air a bhris-
eadh, a' mairsinn do ghnàth 'na chloich : cha'n urrainn do
na h-eagail a thaiseachadh gu cridhe feola ; gidheadh
feudaidh eagal a bhi an ceud-thoiseach na h-oibre, a
chrùuar le giàdh. Feudaidh a' ghaoth laidir, a' chrith-
thalmhainn, agus an teine, dol air thoiseach ; an guth ciùin
caol, anns am bheil an Tighearna, teachd 'nan dèigh,
'Nuair a ta 'n t-Iosa beannaichte ag iarraidh pheacach gu
còrdadh ris, tha iad dàn agus ceannairceach, cha labhair
iad ris, gus an lot e iad, gus an dean e 'nam braighdean
iad, agus gus an ceangail e iad le cuird bàis. 'Nuair a tha
so deanta is ann an sin, a tha e tairgse a ghraidh dhoibh,
agus a' cosnadh an cridheachan. Tha'n Tighearn ag inn-
seadh dhuinn, Hos. ii. 16—20. gu 'ra bi Israel thaghta
air am pòsadh ris fèin. Ach cionnus a choisnear aonta
bean na bainnse ? Eadhon mar so, anns a' cheud àite,
bheir e do'n fhàsach i, mar a rinn e air na h-Israelich,
"nuair a thug e mach as an Eiphit iad, rann 14. Ann an
sin buinnear gu cruaidh rithe, bithidh i air a tiormachadh
le tart, agus air a lotadh le nathraichean : agus an sin
labhraidh e briathra solasach rithe, so mar a tha'm focal
a' ciaUachadh labhraidh e ri a ci'idhe. Tha'm peacach
air tùs air a ruagadh agus an deigh sin air a tharruing
gu Criosd, Tha cor an anama an sin mar a bha columan
Noah ; bha e air eigneachadh air ais a ris do 'n airc, a
chionn nach d' fhuair e ionad sam bith eile sam faigh-
Aa
278
eadh e fois : ach, an uair a phill e, ghabhadh e fois air a
taobh a mach, mur cuireadh Noah mach a làmh, agus mur
tarruingeadh e stigh e, Gen. viii. 9. Cuii-idh an Tighearna
fear-diolaidh na fola au tòir air a' chiontach ; agus fàgaidh
esan, le cridhe bronach, a bhaile fèin, agus le deòir air a
shuilibh dealaichidh e r' a sheann luchd-eohiis, a chionn nach
'eil a chridhe aige fantuinn maiUe riu : agus tha e teich-
eadh air son a bheatha gus a' bbaile dhìdein so. Cha'n e
so idir a roghainn, is obair eigin e ; cha gheill èigin do
lagli. Ach, an uair a tha e teachd a dh' iounsuidh nan
geatachan, agus a tha e faicinn maise an àite sin, tha'n oìr-
dheirceas agus an t-ard-aoibhneas a ta ann co taitneach dha,
as gu bheil e a' dol a stigh le uile chridhe agus le deadh-
thoil, ag radh, " Is i so mo shuaimhneas, an so gabhaidh
mi comhnuidh ;" agus mur a thabhairt neach ann an cor
eile, '' Gheibhinn bàs mur faighinn bàs ! "
San dara ùite, 'Nuair a tha Criosd a' glacadh anama,
tha 'n cridhe air fhuasgkdh o 'n pheacadh, agus air tionn-
dadh 'na aghaidh. Mar ann an gearradh na gèige o'n t-
seann stoc, tha fein, an iodhol, mhòr sin, air a toirt a nuas,
tha'n duine air a theagasg gu cumhachdach e fein aich-
eadh ; mar sin, ann an greim a dheanamh air a' pheacach
le Spiorad Chriosd, tha 'n ceangal sin air fhuasgladh, a
bha eadar au duine agus 'ana-mianna, am feadh a bha
e san fheoil, mar tha 'n t-abstol ga cliur an cèill, Rom.
viii. 15. Tha chridhe air fhuasgladh uatha ged bha iad
roimhe co ionmhuinn leis as a bha buill a' chuirp, mar
shuilibh, mar chosaibli, no mar ghairdeinibh ; agus an àite
dha bhi gabhail tlachd annta, mar a riun e aon uair, tha
fadal air gus am bi e saor uatha. 'Nuair a tha'n Tighearu
losa teachd a dh' ionnsuidh anama, ann an la gràis an
iompachaidh, tlia e ga fhaotainn cosmhuil ri lerusalem ann
an la a breith, (Esec. xv. 4.) le iomlaig gun ghearradh, a
tarruing a bheathachaidh ghràineil agus a thoil-inntinn o
ana-miannaibh ; ach, tha e gearradh a mach a' chomuinn
so, chum gu "n socraich e'n t-anam air ciochaibh a shòlais
fèin, agus gu 'n toir e dha fois ann fcin, Agus mar so tha'n
Tighearn a' lot cinn agus cridhe a' pheacaidh, agus thig an
t-anam d'a ionnsuidli, ag ràdh, " Gu dcimliin shealbhaich
ar n-aithriche ni gun biirìgh ; diomhanas, agus nithe guu
tairbhe." ler. xvi. 19.
279
MU XA SOCHAIREAN A TA SRUTFIADH DO CHREIDICH, 0
AN AONADH RI CRIOSD.
V. Agus San àite mu dheireadh, Tha mi air teachd gu
labhairt mu na sochairean a ta sruthadh do chreidich
o an aouadh ri Criosd. Is iad na sochairean àraidh a ta
aig creidicli o an aonadh so, fireanachadh, sìth, uchd-
rahacachd, naomhachadh, fàs ann an gràs, tearbhachd ann
an deadh oibre, na deadh oibre sia air an deanamli tait-
neach, daingneachadh ann an staid gràis, còmhnadh agus
stiùradh àraidh freasdail m' an timchioll. Do thaobh co-
cbomunn ri Criosd, air dha bhi air ball a co-leanmhuinn
aonadh ris ; is sochair e, a ta gabhail air ball a steach
chaich uile. Oir amhairc, mar tha gheug, air ball air dhi
bhi air a ceangal ris an stoc, ann an co-chomunn ris an
stoc, anns gach ni a ta ann : mar sin air do'n chreideach a
bhi air a cho-cheangal ri Criosd, tha co-chomunn aige
ris : anns am bheil e dol a mach gu cuan do shonas,
air a threorachadh gu Pàras do thoiUnntinne, agus còir
.shlàinteil aig anns an ionmhas a ta folaichte ann an raon
an t-soisgeil, eadhon saoibhreas do-rannsaichte Chriosd.
Co luath 'sa tha'n creideach air a cho-cheangal ri Criosd,
is leis Criosd fein, anns am bheil gach iomlaineachd a'
gabhail comhnuidh, Dàn Shol. ii. 16. " Is leamsa mo
ghràdh, agus is leis-san mise 1" Agus, " Cionnus maille ris-
san nach tabhair e mar an ceudna dhuinn gu saor na h-uile
nithe ?" Rom. viii, 32. " Ma 'se Pòl, no ApoIIos, no Ce-
phas, no an saoghal, no beatha, no bàs, no nithe a ta lathair,
no nithe a ta ri teachd ; is leibhse iad uile," 1 Cor, iii. 22.
Is e an co-choraunn so ri Criosd ara beannachd mòr agus
farsuinn, a ta sruthadh o ar n-aonadh ris. Thugamaid a nis
fa'near na sochairean àraid a ta sruthadh uaitbe, mar a chaidh
ainmeachadh roimhe.
Is e cheud shochair a th' aig a' pheacach le aonadh ri
Criosd, fireanachadh : Oir, air dha bhi air aonadh ri Criosd,
tha co-chomunn aige ris 'naf hireantachd, 1 Cor. i. 30. " Ach
uaithe-san a ta sibhse ann an losa Criosd, neach a rinneadh
dhuinne le Dia 'na ghliocas agus 'na f hireantachd," Cha 'n
'eil e ni 's faide air a dhìteadh, ach air f hìreanachadh anlà-
thair Dhè, air dha bhi ann an Criosd, Rom. viii. I. " Air
an aobhar sin cha 'n 'eil dìteadh sam bith do 'n dream sin a
tha ann an losa Criosd," Is iad meòir na sochair so,
maitheanas peacaidb, agus gabhail r' am pearsa.
280
1. Tha 'pheacaidhean air ara maitheadh, an cionta air
a thoirt air falbh : tha'n làmh -sgrìobhaidh a bha ga cheang-
al gus na fèich a phaigheadh, air a dubhadh a mach ; tha
Dia an t-Athair a' glacadh a phinn, 'ga thuraadh ann am
fuil a Mhic, a' dubhadh a mach fiachan a' pheacaich, agus
gan cur gu h-iomlan a mach à leabhar nara fiach. Tha 'm
peacach a ta raach a Criosd, air a cheangal thairis do
f heirg Dhè ; tha e fuidh cheangal do'n lagh, gu dol do
phriosan ifinnn, agus gu luidhe an siu gus an ioc e an
f heoirling dheireanach ! Tha so ag èirigh o 'n phèin
uarahasach leis ara bheil an lagh air a dhaingneachadh,
eadhon le ni nach lugha na bàs ! Gen. ii. 17. Air chor
as gu bheil ara peacach, air dha dol thar na crìochaibh a
chomharraicheadh dha, mar a bha Simei, ann an cor eile,
'na dhuine bàis, 1 Righ ii. 42. Ach a nis, air dha bhi air
aonadh ri Criosd, tha Dia ag radh, " Saor e o dhol sios
do 'n t-slòchd flmair mi èiric," lob xsxiii. 24. Tha
binn an ditidh air a h-atharrachadh, tha 'n creideach air
f huasgladh, agus air a chur far nach ruig diteadh an lagha
air : a pheacanna, a bha aon uair " air an cur am fianuis
an Tighearna," Salra xc. 8. air chor as nach b' urrainu
dhoibh a bhi air ara folach, tha Dia a nis gan gabhail agus
gau tilgeadh gu h-ioralan air a chulaobli, Isa, xxxviii. 17.
seadh, tilgidh e iad ann an doimlineachdan na fairge. Mic
vii. 19. Au ni a thuiteas ann an sruthau, feudar f haotainn a
ris ; ach an ni a thilgear anns au fhairge, cha 'n fheudar
fhaotainn air ais. Tha sin fior, ach tha cuid do àitibh
eu-domhain anns an fhairge : 'S fior gu bheil, ach cha 'n
eil an euceartan-san air an tilgeadh an sin, ach ann an
doirahue na fairge ; agus tha doimhneachdan na fairge 'nan
doimhneachda slugaidh, o nach tig iad a mach gu bràth
k ris ! Ach ciod mur tuit iad sios dh 'n iochdar ? Tilgidh
e steach iad le neart, air chor as gu teid iad do 'n doirahne,
's gun teid iad fodha mar luaidh ann an uisgeachaibh
curahachdach fola an Fhir-shaoraidh ! Cha'n e mhain gu
bheil iad air am maitheadh, ach tha iad air an di-chuimh-
neachadh, ler. xxxi. 34. " Maithidh raise an aingidheachd,
agus cha chuirahnich mi ni 's mò an cionta." Agus ged
tlia'm peacanna a tha iad a' cur an gniorah an dèigh sin,
annta fein, a' toilltinn feirg siorruidh, agus ged tha iad
da rireadh gam fàgail buailteach do bhuillean aimsireil agus
do smachdachadh athaireil, a reir modh cho-cheangail nan
281
gràs, Salm kxxix. 30 — 33. Gidheadh cha 'u m'rainn dhoibh
gu bràth a bhi buailteach do fheirg shiorruidh, no do
mhallachd an lagha ; oir tha iad marbh do 'n lagh ann an
Criosd, Rom. vii. 5. Agus cha 'n urrainn dhoibh gu bràth
tuiteam o 'n aonadh ri Criosd ; 's cha mhò as urrainn dhoibh
a bhi ann an Criosd, agus a bhi fathast fuidh dhìteadh.
Rom. viii. 1. " Air an aobhar sin cha 'n 'eil a nis dìteadh,
sam bith do 'n dream sin, a tha ann au losa Criosd.'" Is ni
so a ta air a tharruing o na labhair an t-Abstol mu thim-
chioU a' chreidich a bhi marbh do 'n lagh, Caib. vii. 1 — 6.
Mar tha soiUeir o 'n 2, 3, agus 4, rann do 'n viii. Caibideil
so. Agus, a thaobh so, is e 'n duiue firiunichte " an duine
beannaichte, nach cuir an Tighearn euceart as a leth,"
Salm xxxii. 2. Mar neach aig uach 'eil rùn fiach agradh
air neach eile, cha chuir e sios 'na leabhar-cunntais e.
San dara àite, Tha 'n creideach air agliabhail raar fhìrein
ann am fìanuis Dhe, 2 Cor. v. 21. Oir tha. e air " fhaot-
amn annsan gun fhireantachd fein aige, a ta o 'n lagh,
ach an fhìreantachd a ta tre chreidimh," Phil. iii. 9. Cha
b' urraiun dha gu bràth a bhi air a ghabhail ris le Dia
mar fhireiu, air sou fhireantachd fèiu ; do bhrigh, nach 'eil
i air a chuid as fearr ach neo-iomlan ; agus tha na li-uile
fireantachd ris an abrar fireautachd a sheasas an deuch-
ain aig righ-chaithir Dhe, iomlan. Tha ceart uadur na
fireantachd so a" ciaUachadh iomlaineachd ; oir mur bi obair
gu h-iomlau freagarrach do 'n lagh, cha 'n 'eil i ceart, ach
mearachdach ; agus mar sin cha 'n urrainn dhi dhuine f hir-
eanachadh am fiauuis Dhe, aig am bheil a bhreitheanas a
reir -firinn. Gidheadh ma dh' agras ceartas fireantachd o
ueach a ta auu an Criosd, leis an gabhar ris mar f hirean am
fiauuis an Tighearna ; gu cinnteach a deir a leithid sin do
ueach auus au Tighearn ta agam fireautachd, Isa. xlv. 24.
Tha 'n lagh air a choimhlionadh, thugadh ùmhlachd d'a aith-
eantaibh, thugadh làu-riarachadli d'a ughdarras. Dh' ioc
Fear-urrais a' chreidich na fiacha : Dh' iarraidh e, agus
f hreagair esau air a shon.
Mar so tha 'n ueach a ta air aonadh ri Criosd, air f hir-
eanachadh, Feudaidh sibh beachd a ghabhail air an iom-
lan deth air au doigh so : tìm fear-dìolaidh ua fola a' ruag-
adh a' chiontaich, tha Criosd, mar Shlàuuighear pheacach
chaiUte, le a Spiorad, a' giacadh greim deth, agus ga tharr-
uing d'a ionnsuidh fèin ; agus tha esan le creidimh, a'
A a 3
282
deanamh greim air Criosd ; Mar sin tha 'n Tighearn ar
fireantachd, agus an creutair neo-f hireanach ag aonadh
ri cheile. 0 'n aonadh so ri Criosd, tha sruthadh co-chom-
unn air, 'na shaoibhreas do-rannsuichte ; agus a reir sin,
'na fhireantachd an trusgan geal sin, a th' aige chum an
lomnochduidh a chòmhdachadh, Taisb. iii. 18. Mar so is
leis fireantachd Chriosd ; agus a chioun gur leis le còir
dhligheach i, tha i air a meas dha ; tha i air a meas mar
a chuid-san ann am breitheanas Dhe, a tha do ghnàth a reir
firinn. Agus mar so air do 'n pheacach chreideach fireant-
achd a bhi aige a làn fhreagras uil' iarrtuis an lagiia, tha
pheacaidh air am maitheadh, agus " gabhadh ris mar
fhirean." Faic Isa. xlv. 22, 24, 25. Rom. iii. 24. agus
Caib. V, 1. A nis is duine saor e ; cò chuireas coire sam
bith à leth na muinntir sin a tha Dia a' fireanachadh ? An
urrainn, ceartas ni sam bith a chur as au leth ? Cha 'n
urrainn, oir tha e riaraichte. An urrainn an lagh ; Cha 'n
urrainn, oir fhuair o gach ni bha e ag iarraidh uathasan
ann an losa Criosd, Gal. ii. 20 " Tha mi air mo cheusadh
maiUe ri Criosd." Ciod is urrainn an lagh iarraidh tuilleadh,
an dèigh dha an ceann a lot ; fearg a dhortadh a steach,
ann an làn-thomlias, d' an anam ; agus am beatha ghearr-
adh as, agus a thabhairt gu h-ùir a' bhàis ; anns gu 'n d'
rinn e so uile do losa Criosd, neach as e an Ceann, Eph. i.
22. an Anam, Gniomh. ii. 25, 27. agus am Beatha ? Col.
iii. 4. Ciod a thainig ri làmh-sgriobhaidh a' pheacaich fèin,
ni a dhearbhadh na fiacha 'na aghaidh-san ? Dhubh Criosd
a mach i, Col. ii. 14. Ach, theagamh, gu'm faigh ceartas
a suil air a rìs : cha 'n f haigh, thug e as an t-slighe i. Ach
0 nach robh i air a reubadh 'na bloighdibh ! feudaidh am
peacach a ràdh : seadh, tha i mar sin ; tha na tairngean a
Ìot làmhan agus cosan Chriosd, air am bualadh troimhe,
tha iad air an sparradh. Ach ciod ma 's e "s gun cuirear
iia niiora bristo r'a cheile ris ? Cha 'n fheud sin a bhi, oir
sparr e ri a chrann-ceusaidhsan i ; agus bha chrann-ceus-
aidh air adhlacadh maille ris fein, ach cha 'n eirich e ris gu
bràth, a chionn nach bàsaich Criosd ni's mò. C' ait am
bheil an còmhdach-aghaidh, a bha air an duiue dhìte ?
Sgrios Criosd e, Isa. xxv. 7. C' ait am biieil bàs, a sheas fa
chomhair a' pheacaich le aghaidh uamhasach, agus le beul
fosgailte, uUamh gu a sgrios? Shluig Chriosd suas e le
biiaidli I rann 8. Glòir, gloir, glùir dhasan a ghràdhaich mar
283
so siun, agus a dh' ionnlaid sinn o ar peacaibli 'na f huil fèin !
Si an dara sochair a ta sruthadh o 'n tobar cheudna, eadh-
on, 0 aoiiadh ri Criosd, agus a ta teachd tre fhireanach-
aidh, Siih ; sìth ri Dia, agus sìth coguis, a reir tomhais
a' mliothachaidh a th' aig an dream a ta air am fireanach-
adh, air an sìth ri Dia, Rom. v. 1. " Uime sin air dhuinne
bhi air ar fireanachadh tre chreidimh, tha sith againn
ri Dia.'' Caib, xiv. 17. " Oir cha bhiadh agus deoch
rioghachd Dhè, ach fireantachd agus sith, agus aoibh-
ueas san Spiorad naomh." A mheud 's gu 'n robh Dia
'na nàmhaid dhoibh roimh, tha e nis aun an rèite riu
tre Chriosd ; tha iad ann an coimhcheangal sith ris ; agus
mar a bha Abraham, mar sin tha iadsan 'nan càirdean do
Dhia. Tha mòr-thlachd aig annta, 'na Mhac gràdhach.
Tha f hocal a bha roimhe a' labhairt uamhais riu, a nis a'
labhairt sith, ma tha iad gu ceart a' tuigsinu ciod a tha e
ciallachadh. Agus tha gràdh ann an uile f hrithealadh a
f hreasdail d' an taobh : a ta tabhairt air gach ni oibreach-
adh le cheile chum am maith. Tha 'n cogaisean air an
glanadh o'n chionta agus o'n t-salachar sin a bha aon uair a'
luidhe orra : tha f huilsan a ghlanas a' choguis a' sruthadh
tre 'n anamaibh, do bhrigh an aonaidh ris, Eabh. ix. 14.
" Cia mòr is mò ni fuil Chriosd, bhur cognis-se ghlanadh o
oibribh marbh a chum seirbhis a dheanamh do 'n Dia bheò?''
Tha na cuibhrichean a bh' air an cur an coguisean, le
Spiorad Dhè, a bha 'g oibreachadh mar Spiorad daorsa,
air an toirt dhiubh, gun a bhi gu bràth tuiUeadh ri bhi air
an cur orra leis an làimh sin, Hom. xiii. 15. " Oir cha d'
fhuair sibh Spiorad na daorsa a ris clium eagaiL" Leis a
so tha choguis air a ciùineachadh, co luath 'sa tha 'n t-anam
a' mothachadh na fola sin air a crathadh air ; ni a ta tach-
airt luath no mall, a reir tomhas a chreidimh, agus mar a
tha 'n Dia uile-ghlic a' faiciun iomchuidh a thabhairt.
Feudaidh neo-chreidich coguisean trioblaideach a bhi
aca, a dh' f heudas iad a chur gu tosd a ris ; ach mo thru-
aighe tha 'n coguisean a' fàs siochail mu 'm bheil iad a'
fàs glan, mar sin cha 'n 'eil an t-sith acasan ach 'na siol do
uamhasan agus do amhluadh as mò. Feudaidh neo-chur-
am fois a thabhairt car tamuiU do choguis thinn : air do
dhaoine bhi di-chuimhneachadh a lotan, tha iad a' druid-
eadh suas a ris dhiubh fèin, mu 'm bheil an salachar air a
ghlanadh a mach ; tha moran ag adhlacadh an cionta ann
284
an uaigli iia droch ciumhne : tlia choguis a" fulang car
tamuill : tha 'n duine fa dheoidh a' di-chuimhneachadh
a plieacaidh, agus cha 'n 'eil tuiUeadh uime. Ach cha 'n 'eil
an sin ach fois roimh 'n bhàs. Bheir obair no gnothuiche,
na beatha gu tric fois anns a' chor so : 'Nuair a tha Cain
air fhogradh o làthair an Tighearna, tha e tòiseachadh air
togail bhailtean. 'Nuair a thàin^g an droch spiorad air
Saul, cha do ghairm e air son a' Bhiobuil, no air son nan
sagart a labhairt ris mu thimchioll a clior ; ach ghairm
e air ceol, gu chluiche air falbh ; mar siu tha moran,
'nuair tha 'n coguisean a' tòiseachadh air bhi an-shocrach,
a' lìonadh an cinn agus an làmhan le gnothuichean, gu
iad fèin a thionndadli air falbh, agus gu fois aiseag dhoibh
fèin air aon chor uo cor eile. Seadh, peacaichaidh cuid tliar
broinn mothachadh an coguisean, agus mar sin gheibh
iad fois d' au coguisean, mar a thug Hasael d' a mhaigh-
stir, le thachdamh. A rìs, feudaidh coimhlionadh dhleas-
nais cuid fhois a thabhairt do choguis mhi-shuaimhneach :
agus is e so uile na tha aig luchd-aidmheil laghail, air son
an coguisean a chur nan tosd. 'Nuair a tha choguis air a
lot, ni iad urnuigh, aidmheil, bròn, agus cuiridh iad rompa
nach dean iad mar sin tuilleadh ; agus mar sin tha iad a'
fàs slàn a rìs,. gun teachd idir a dh' ionnsuidh fuil Chriosd
le creidirah. Ach iadsan aig am bheil an coguisean gu
ceart air an ciùineachadh, thig iad air son sìth agus glanaidh
gu fuil a chrathaidh. Tha peacadh 'na ghreim milis, a
tha deanamli muinntir thaghta Dhè 'nau anamaibh tinn
mu"m faigh iad a sgeith a mach. Tha e fàgail gath 'na
dhèigh, a bheir uair-eigin pian mhòr dhoibh.
Tha Elihu a' nochdadh dhuinn araon an galar agus an
leigheas, lob xxxiii. Feuoh an staid anns am feud neach
a bhi, mu am bheil smuainte gràidh aig Dia. Tha e
tilgeadh saighdean mothachaidh 'na choguis ; agus blieir
e orra ceangal ris co teann, as nach urrainn dlia e fèin
f huasgladh uatha, rann IG. " Fosgailidh e clua.«an dhaoiue
agus seukichidh e an teagasg.'' Fàsaidh eadhon a chorp
tinn, raun 19. Oir smachdaichear e le pein air a leabaidh,
agus lioumhoireachd a chnàmh lo pein laidir." CaiUidh
e chàil, rann 20. " Gabhaidh a blieatha gràin do aran,
agus 'anam do bhiadh dheadh-bhlasda." Caithidh a chorp
air falbh, air clior as nach 'eil ni air ach croicionn agus
cnamha, rann 21. " Caithear 'fheoil air chor as nacli
285
faicear i, agus a chnàmha nach facas, seasaidh a mach."
Ged nach 'eil e uUuichte air son bàis, cha 'n 'eil dòchas
beatha aige, rann 22. " Tairngidh 'anam do 'n uaigh, agus
ni as e meud a thruaighe, a bheatha do na miUtearaibh."
Amhaircidh e na h-uile mionaid c'uiu' a thig diabhuil, an
luchd-millidh sin, Rom. ix. 11. na mortairean, no luchd-
folachd, Eoin viii. 44. chum 'anam a ghiiìlaii air falbh do
ifrinn ! 0 cor uamhasach ! Gidheadh tha dochas ann : tha
Dia a' rilnachadh " anam a chumail o 'n t-slochd," rann 18.
ged a bheir e air aghaidh chum na bruaich e. A nis, faic
mar tha 'n duine tinn air a leigheas. Cha 'n urra innleachd
an leighiche feum a dheanarah sa' chor so ; tha 'n eucail
ni 's faide stigh no gu 'n ruig a cungaidhean orra : Is
trioblaid anama a thug an corp gus an staid so, agus uime
sin is èigin do na cungaidhean-leigheis a bhi air an càr-
adh ri anam agus coguis an duine thinn. Is eigin do 'n
leighiche air son a' chor so, bhi 'na leighiche spioradail ;
Is eigin do na leigheasan a bhi spioradail, eadhon firean-
teachd, èiric, no reite. Air dhoibh sin a bhi air an cur ris,
tha'n t-anam air a leigheas; a' choguis air a cur 'na tosd, agus
tha 'n corp air aiseag gu slainte, rann 23 — 26. " Ma bhics
teachdair aige, eadar-theangair, aon am measg mìle, a'
nochdadh ionracais do dhnine ; an sin gabhaidh e truas
deth, agus their e, saor e o dhol sios do 'n t-slochd, fhuair
mi eiric. Bithidh 'fheoil ni 's ùire na feoil leinibh, thig e
air ais gu laithibh òige. Ni e urnuigh ri Dia, agus gabh-
aidh e gu caoimhneil ris, agus chi e 'ghnuis le gàirdeach-
as." Se 'n leighiche iomchuidh air son an duine thinn so,
" teachdair, eadar-theangair,"' rann 25. Is e sin, mar a
tha cuid do-luchd-mìneachaidh, 's cha 'n ann gun deadh
aobhar, ga thuigsinn, an Leighiche mor losa Criosd, mu 'n
dubhairt lob gu 'm b'e Fhear-saoraidh e, caib. xix. 25. Is
Teachdair esan, Teachdair coimhcheangail na sìth, Mal.
iii. 1. a tha teachd ann an deadh àm, a dh'ionnsuidh an
duine thinn. Is Eadar-theangair e ; an t-Eadar theangair
mòr air rùnaibh gràidh Dhè do pheacaich, Eoin i. 28.
Aon am measg mile ! eadhon ceannard am measg dheich
mìle," Dàn Shol. v. 10. Aon taghta as an t-sluagh, Salm
Ixxxix. 19. Aon d' an d' thug an Tighearna teanga nan
daoine fòghluimte, a' labhairt ann an deadh àm ris an
neach a ta airsnealach, Isa. l. 4, 5, 6. Is esan a tha
maille ris a nis le a Spiorad, a thabhairt mothachaidh dha
286
mu fhireantachd, Eoin xvi. 8. mar a bha e maìUe ri?
roimhe, a thabhairt mothachaidh dba mu pheacadh agus
mu bhreitheanas. Is e obair a nis a bhi nochdadh dha
f hirinn no fhireantachd ; is e sin, an t-Eadar-theangair
Criosd fhireantachd, an fhireantachd sin a mhàin a ta 'g
eirigh 0 dhiokdh na»h-eiric ; agus air son am bheil am
peacach air a shaoradh o dhol sios do 'n t-slochd, rann 24.
Agus mar so theirear gu bheil Criosd a' cur an ceill ainm
Dhè, Sah"n xxii. 22. agus a' deanamh sgeilair f liireantachd,
Salm xl. 9. Tlia 'm focal comharraichte ! Cha 'n e bhi
nochdadh do 'n dnine, ach do dhnine, f hireantachd-san.
A ta deanamh soilleir, gu bheil esan ni 's mò na duine a
tha nochdadh, no a' cur an cèill na fireantaclid so. Coim-
eas Amos iv. 13. " Esan a dhealbhas na sleibhtean, agus a
chruthaicheas a' ghaoth, agus a dh'fhoillsicheas de dhuine
ciod is smuainte dha." Tha a rèir coslais sùil thaitneach
aige so ri ceud f hoillseachadh na fireantachd so do dhuine,
no mar a tha 'm focal a' ciallachadh do Adhamh an deigh
an tuiteam, am feadh a bha e fuidh uamhas feirge Dhè.
Bha 'm foillseachadh so air a dheanamh leis an Teachdair,
an t-Eadar-theangair, eadhon focal siorruidh Mhic Dhè,
ris an abrar, " Guth an Tighearna Dia," Gen. iii. 8. agus
leis-san a reir coslais, a' taisbeanadh ann an cruth duine
A nis, am feadh a ta e, le a Spiorad 'na sliearmonaiche
fireantachd do 'n duine, tha air fhilleadh a steach anu, gu
bheil an duine a' deanamh greini air an f hireantachd a th'
air a thairgse ; Uinie sin tha 'n eiric air a co-chur ris, agus
tha e air a shaoradh o dhol sios do 'n t-slochd, oir fhuair
Dia eiric air a shon. Tha so air iunseadh ; tlia Dia
ag radh, Saor e, rann 24. Air an aobhar sin, air d'a chog-
uis a bhi air a glanadh le fuil na reite, tha i air a deanamh
rcidli, agus air a cur gu samhchair thaitneach ; " Ni e
urnuigh ri Dia — agus clii o 'ghnuis le gairdeachais ;'' gnuis
air an do bheachdaich e roimhe le h-uamhunn, rann 2(3.
Sin ri radh an cainnt an Tiomnaidh nuadh, " Air dha
Ard-Shagart a bhi aige os ceann tighe Dhè, thig e am fag-
us le tìor-chrcidimh, ann an lan dearbh-beachd a' chreidimh,
air dha chridho blii air a chrath-ghlanadh o dln-och cog-
uis," Eabh. x. 21, 22. Ach an sin, ciod a thig ris a' chorp,
ris an f heoil lag agus sgith ? " Bithidli 'fheoil ni 's ùire an
feoil leinibh ; thig e air ais gu laithibh ùige." rann 25.
Seadh, their a chnàmhan uile (a bha air an smachdachadh
287 ,
le pian laidir, (a Thighearna, cò is cosmhuil riutsa ! Sahn
XXXV. 10.
'Si 'n treas sochair a tha sruthadh o aonadh ri Criosd,
Uchdmhacachd. Air do chreidich a bhi air an aonadh
ri Criosd, tha iad a' fàs nan cloinn do Dhia, agus nam
buiU do theaghlach neimh. Tre 'n aonadh ris-san, a ta 'na
Mhac do Dhia a thaobh naduir, tha iad a' teaclid gu bhi
'nan cloinn do Dhia tre gràs, Eoin i. 22. Ceart mar an
uair a tha geug air a gearradh o aon chraoibh, agus air
a suidheachadh ann an geug craoibh eile ; tha 'gheug a bha
air a suidheachadh, a thaobh a h-aonaidh ris a' ghèig
a ghabh a steach i, (mar a deir cuid gu ceart,) air a dean-
amh 'na gèig do 'n stoc sin anns an robh i air a suidheach-
adh : mar sin, air do pheacaich a bhi air au suidheachadh
ann an losa Criosd, d' an ainm am Meangan, no a' Gheug,
" Is e 'Athair au Athair-san, is e Dhia an Dia-san," Eoiu
XX. 17. Agus mar so tha iadsan, a bha a thaobh nàd-
uir 'nan cloinn do 'n diabhul, a' teachd gu bhi 'nan cloinii
do Dhia. Tha Spiorad na h-uchdmhacachd aca, Rom. viii.
15, eadhon, Spiorad a' Mhic, a tha 'gan tabhairt gu Dia,
mar chloinn a chum athar ; a dhòrtadh a mach an gearain
'na uchd, agus a dh' iarraidh leasachadh iomchuidh air,
Gal. iv. 6. " Do bhrìgh gur mic sibh, chuir Dia Spiorad
a Mhic ann bhur cridhibh, ag eigheach, Abba, Athair."
Fuidh 'd uile anmhuinneachdan, tha truacantas agus iochd
athaireil air a nochdadh dhoibh, Salm ciii. 13. " Mar a
ghabhas athair truas d' a chloinn, gabhaidh an Tighearna
truas dhiubhsan d' an eagal e." Ged nach robh iad ach
mar chloinn gun athair, air am faotainn ann am fearann
fàsaich ; gidheadh air bhi dhoibh 'nan cloinn na h-uchd-
mhacachd, tlia e 'gan gleidheadh mar ubhal a shùl, Deut.
xxxii. 10. Cò sam bith a tha gan ruagadh, tha didean
aca, Gnath-fhoc. xiv. 26. " Aig a chloinn bithidh dìdean."
Ann an aimsir trioblaid choitchionn, tha seomraichean
aca, far am feud iad a bhi air am folach, gus an gabh a'
chorruich thairis, Isa. xxvi. 20. Agus cha 'n e mhàin gu
bheil e mar thearmunn air son an dion, ach 'na chuibhrionn
air son loin, anns an dìdean sin, Salm cxlii. 5. " Is tu mo
thearmunn, agus mo chuibhrionn ann an tir nam beò."
Tha uUuchadh air a dheanamh dhoibh, air son siorruidh-
eachd. Eabh. xi, 16. " Dh' ulluich e dhoibh baile." Agus
na tha e faicinn feumail air an son, car na h-aimsir so,
288
cha bhi sin a dhìth orra, Matt. xi. 31, 32. " Na bithibh
làn do churam, ag radh, ciod a dh' itheas sinn ? No, ciod
a dh' òlas siun ? No, ciod a chuireas sinn umainn ? Oir
a ta fios aig bhur n-Athair nèamhaidh gu bheil feum ag-
aibhse air na nithibh sin uile." Tha smachdachadh an
ùm iomchuidh mar an ceudna 'na shochair a ta aca mar
mhic : mar sin cha 'n fhuilingear dhoibhsan dol as le 'n
lochdan mar a thachras do dhream eile nach 'eil 'nan cloinn
ach 'nan seirbhisich an teaghlaich, agus a bhitheas air an
tioundadh a mach air na dorsa mu dheireadh air son an
droch ghiulan, Eabh. xii. 7. " Ma ghiulaineas sibh smach-
dachadh, tha Dia a' buntuinn ribh raar ri cloinn : air cò
am mac nach smachdaich an t-Athair?'' Tha iad 'nan
oighreachan, agus sealbhaichidh iad na geaUanna, Eabh. vi.
12. Seadh, tha lad 'nan oighreachan air Dia, an Ti as e fèin
cuibhrionn an oighreachd, Salm xvi. 5. " agus 'nan comh-
oighreachan maille ri Criosd," Rom. xiii. 17. Agus a
chionn gur iad clann an Righ mhòir iad, agus gu bheil iad
'nan oiglireachan òg air gloir, tha aingle aca mar luchd
coimheadachd, a ta air an cur a mach a chum frithealaidh
dhoibhsan a bhios 'nan oighreachan air slàinte, Eabh. i. 14.
Is i an ceathramh sochair, Naomhacliadh, 1 Cor. i. 30.
" Ach uaithe-san a ta sibhse ann an losa Criosd, neach a
rinneadh dhuinne le Dia, 'na ghliocas 'na fhireantachd,
agus 'na Naomhachd." Air dhoibh a bhi air an aonadh ri
Criosd, tha iad a' comh-pàirteachadh d' a Spiorad, an Tì
is e Spiorad na naomhachd. Tha lànachd an Spioraid
ann an Criosd, agus cha 'n 'eil e cosmhuil ri lànachd soith-
ich, a chumas a mhàin na dhoirtear ann ; ach is lànachd
tobair e, air son agaoilidh agus comh-pairteachaidh, a ta a
ghnàth a' cur a mach uisge, agus gidheadh a ta a ghnàth
làn. Spiorad Chriosd, a' bhrìgh spioradail sin, a ta anns
an stoc, agus o 'm bheil e air a chomh-pairteachadh ris na
gouga, is Spiorad a' ghràis e. Sech. xii. 10. Agus far
am bheil Spiorad nau gras a' gabhail comhnuidh, gheibhear
an sin chonih-chruinneachadh nau uile ghràsan. Cha 'n aon
ghras a mhain Naoraliaclid, ach uilo ghràsan an Spioraid :
Is i coimh-shoillse nan uile ghràsan i ! Is i gacli uile gras
i 'nan siol iigus 'nan freumli. Agus mar theid a bhrìgh
o' n stoc do 'n gh6ig, a' dol air a feadli uile, agus tre na
h-uile cuid dith ; mar sin tha Spiorad Dhè a' naorahach-
adh an duine gu h-iomlan. Bha puinnseiu a' pheacaidh
289
air a sgaoileadh air feadh spioraid an duine gu h-iomìan,
eadar anam agus chorp : agus tha gràs an naomhachaidh ga
leantuinn gus na h-uile h-oisinn, 1 Tes. v. 23. Tha na
h-uile earraun do'n duine air a naomhachadh, ged nach 'eil
earran sam bith gu h-iomkn mar sin. Cha 'n 'eil an f hirinn
leis am bheil sinn air ar naomhachadh, air a cumail sa'
cheann, mar ann am prìosan ; ach tha i ruith le a buaidh
naomhachaidh, tre 'n chridhe agus a' chaithe-beatha. Tha
gun amharus grasan anns na h-uile creideach fa leth, a tha
'gan nochdadh fèin mar gheuga mullaich os ceann chaich ;
mar blia macantas ann am Maois, agus foighidin anu au
lob ; ach a chionn gu bheil ann an uile leanabaibh Dhe,
gin naomh, a ta dol an co-chuideachd an lagh naomh anns
gach earrann deth, ga ghradhachadh, ga roghnachadh, agus
a' gabhail ris, mar tha soiUeir o 'n mheas iomlan a th' aca
air uile aitheantaibh D!ie ; tha e soiUeir gu bheil uile ghra-
san an Spioraid aca, do bhrigh nach urrainu tuilleadh a
bhi anns an t-sruthain na th' anns au tobar. I
A nis, tha 'n Spiorad naomhachaidh so, d' am bhei-
creidich 'nan luchd co-pairt, dlioibhsan, (I.) 'Na Spior-
ad claoidh. Tre 'n Spiorad tha iad a' marbhadh gniomh-
ara na colla, Rom. viii. 13. Tha peacadh air a cheuse
adh annta, Gal. v. 24. Tha iad air an suidlieachadh la
cheile (eadhon maille ri Criosd) ann an coslas a bhais ; s
bha 'na bhas fadalach, Rom. vi. 5. Am peacadli a ta auno
na naoimh, ged nach 'eil e gu tur marbh, gidheadh tha -
bàsachadh : uam biodh e marbh, bhitheadh e air a thabha
airt a nuas o 'n chrann-cheusaidh agus air adhlacadh as -
shealladh ; ach tha e an crochadh an sin fathast, ag oibi-
reachadh agus a' gleachd fuidh lotaibh basmhor. Thoie
fa'near, mar an uair a gheibh craobh a leithid do bhuill,
as a ruigeas a cridhe, gu bheil a duilleach uile agus '^
geuga a' toiseachadh air caitheadh agus air seargadh ; ma^
sin, far am bheil Spiorad an naomhachaidh a' teachd, agu
a' briseadh cumhachd a' pheacaidh, tha sgur o cheum gu
ceum uaithe, agus basachadh dha anns an duine gu h-iom-
lan ; air chor as nach 'eil e ni 's faide a' caitheadh a bhea-
tha anns an fheoil a reir ana-mianna dhaoine. Cha 'n
'eil e deanamh a' pheacaidh mar cheird no mar ghnothuch
dha : Cha 'n e àrd-rùn e fèiu iarraidh, agus a mhianna
truaillidh a shasuchadh ; ach tha uidheam air tìr Imman-
uel, agus tha e ag imeachd air an rathad mhor da h-ionn~
Bb
290
suidh. An t-slighe ris an abrar, slighe na naomhachd ;
ged tba a' gbaotb o ifrinn, a bba seideadb air a cbul
roimbe, a' seideadb a nis 'na làn agbaidb, a' deanamb a
sbbgbe doilgbiosacb, agus ga tbilgeadb gu tric tbar an
ratbad mhor. (1.) An Spiorad so is Spiorad beotbacbaidh
e dhoibh ; oir is e Spiorad na beatha e, agus bbeir e orr;i
bbi beò cbum fireantacbd, Esec. sxxvi. 27. " Agus cuiridh
mi mo Spiorad an taobb a stigb dbibb, agus bbeir mi
oirbb gluasad ann am reacbdaibb." Bitbidh iadsan a bha
air an suidbeacbadb le cbeile, maille ri Criosd, ann an cos-
las a bbais, mar an ceudna ann an coslas aiseiricb, Rom.
vi. 5. Aig aiseirigb Cbriosd, 'nuair a bha 'anam air a cbo-
cbeangal a rìs r'a cborp, bha na b-uile ball do 'n cborp
bheannaicbte sin air a neartachadh a rìs gu gniombarra na
beatba cboilionadb : mar sin, air do Spiorad naombacbaidh
Cbriosd bhi 'g oibreacbadb air an anam, tlia e air a neartacb-
adb ni 's mò agus ni 's mò, gu uile gbniombara na beatba
spioradail a choibonadb. Agus mar tba 'n lagh gu b-iom-
lan, 's cba 'n e mìora beag dheth a mbain a ta sgriobbta air
a' cbridbe naomba ; mar sin tha creidicb air an neartach-
adb gus an lagb sin atb-sgriobbadb 'nan caitbe-beatba.
Agus ged nacb urrainn dboibb Htir dbetb a sgriobbadb guu
bhall dubh ; gidheadb tba Dia air sou Cbriosd, a' gabbail
r'an deanadais, a tbaobb naombachaidh, air dboibb a bbi 'nan
deisciobuil d' a Mbac fèin, agus air an treorachadb le a
Spiorad fèin.
Is e an Spiorad naombacbaidb so, a ta air a cbo-pairt-
eacbadb leis an Tighearna losa Criosd d' a blmill, an t-
àracb spioradail a tb' aig ua geuga o 'n stoc bbeannaicbte
anns am bheil iad air an suidheacliadb ; leis am bbeil
beatba nan gràs a ta air a tabhairt dboibb anns an ath-
ghineambuin, air a gleidbeadb, air a deanamh maireanu-
ach, agus gniombacb. Is i a' bbeatbaleis am bheil an creu-
tair nuadb beo, agus leis am bbeil e air àrach suas a cbum
foirfeacbd. 'S eigin do 'n bbeatba spioradail a bbi air a b-
iìracb, agus is eigin ditb bbi faotainn leasacbadb lòin ; agus
tha creidicli a' faotainn sin o Chriosd an ceann, neacb a
sbuidbicb an t-Athair 'na cbeann feartain d' a bhuill uile,
Col. ii. 19. " Agus gun an ceann a cbumail, o 'm bbeil an
corp nik', air dha bbi air a bheathacbadh trid altan agus
bbannan, agus air a dlibitb-cbeangal r'a cbeile, a' fàs le
làs De." A nis, is e 'u comli-leasachadb so, comh-leasacb-
291
adh Spiorad Io.>a Criosd, Phil. i. 19. Tha na naoimh a
beathachadh gu saoibhir, ag itheadh feola Chriosd, agus
ag òl "fhola, air son au àrachaidh spioradail : gidheadh tha
ar Tighearn e fèin a' teagasg dhuinn, gur e 'n Spiorad a
bheothaicheas, eadhon, an Spiorad sin a ta chòrahnuidh
'na chorp beaunaichte, Eoin vi. 63. Tha nàdur an duine
air a cheangal ri nùdur na diadhachd ann am pearsa a'
Mhic : agus mar sin (cosmhuil ris a' chopan ann au coinn-
leir Shachariah, Sech. iv.) 'na luidhe aig ceann an tobair,
mar am meadhon glùrmhor tre'm bheil feartan grasmhor
a' sruthadli, o thobar na Diadhachd ; agus a' faotainn an
Spioraid cha 'n ann a reir tomhais, ach a' sealbhachadh do
ghnàth lànachd an Spioraid, do thaobh an aonaidh phear-
santa so. Uaith so, air do chreidich a bhi air an ceangal
ris an duine , Criosd, (mar bha na seachd lochrain ris a'
chopan, le 'n seachd feadain, Sech. iv. 2.) Tha 'fheoil
dhoibhsan 'na biadh da rireadh, agus 'f huil 'na deoch da
rireadh ; oir, air dhoibh a bhi beathachadh air a" chorp
bheannaichte sin, (is e sin ri ràdh, a bhi co-chur Chriosd
gu h-eifeachdach r' an anama tre chreidimh,) tha iad a" co-
pairteachadh ni's mò 's ni's mò do 'n Spiorad sin, a ta chouih-
nuidh an taobh a stigh, a chum an altrum spioradail.
Cha b' urrainn naomhachd Dhe co-cheangal lathaireil a bhi
aige ri creutair peacach, no reir, sin co-chomunn a bhi aige
ris : gidheadh cha b' urrainn do 'n chreutair a bhi beo ann
am beatha ghràis, as eugmhais co-chomunn ri tobar na
beatha. A chum air an aobhar sin gu 'm biodh ullachadh
air a dheanamh araon air son urraim naomhachd Dhe,
agus slainte pheacach ; ghabh dara Pearsa na Trionaid
ghlòrmhoir, gu aonachd phearsanta ris fèin nàdur dhaoine
as eugmliais peacaidh ; a chum gu faigheadh an daoineachd
naomha, neo-lochdach, agus neo-thruaiEidh so, lànachd
do 'n Spiorad, d' an co-pairticheadh e d'a bhuill le cumh-
achd agus le eifeachd a dhiadhachd. Agus cosmhuil ris
mar a bhitheadh craobh, aig am biodh a freumh anns au
talamh, agus a geugan a' ruidheachd gu neamh ; cha chum-
adh an t-astar mòr a ta eadar an f hreumh agus na geuga
bacadh air a cho-pairteachadh a ta eatorra. Ciod ged
nach 'eil buill Chriosd dhiomhair, (eadhon an ceann agus
na buill) dluth, mar ceangailte r' a cheile ann an rathad
aonadh corporra ? Cha 'n 'eil an t-aonadh uime sin
ni's mi-chinntiche no ni's neo-eifeachdaiche. Seadh tha
292
ar Tighcarna fein a nochdaclh dhuinn, ged a dh' itheas
sinn 'flieoil air dhòigh chorporra agus fheòlmhor, gidheadh
nacli deanadh e buanachd sam bith dhuinn, cha bhìthea-
maid leud an ròine na bu naoimhe leis a sin, Eoin vi. 63.
Ach tha buill Chriosd air tlialamh, air an aonadh r' an
Ceann air neamh, le bann neo-fhaicsinueach a cheairt
Spioraid a ta gabhail comhnuidh annt' araon ; annsan
mar an Ceann, agus annta-san niar na buill, eadhon mar
na rothan aun an aisling Esecieil, nach robb dhith do na
h-ainmhidhean beò, ach gidheadh bha comh-cheangailte
riu le banu neo-fhaicsinneach aon Spioraid annta araon ;
air chor, " Agus an uair a ghluais na h-ainmhidhean,
ghluais na rothan làimh riu ; agus an uair a thogadh na
li-ainmhidhean suas o 'n talamh, thogadh, na rothan." Esec.
i. 19. " Oir, (ars' am Fàidh,) bha Spiorad uan ainmhidh
beo anns na rothaibh," rann 20.
Uaith so chi sinn an t-eadar-dhealachadh a ta eadar fior
Naomhachd, agus am faileas, a ta ri fhaotainn am measg
teann-luchd aideachaidh a' chreidimh Cliriosdaidh, nach
'eil fathast 'nam fìor Chriosdaidhean, nach 'eil air an ath-
ghineamhuin le Spiorad Chriosd, agus a tha do 'n cheart
ghue a chunncas anns ua Cinnich stuama. Is e fior-uaomh-
achadh an ni sin a ta 'g èirigh o aonadh an anama ris
an losa naomh, an ti is e an ceud àite còmhnuidh do
Spiorad an naomhachaidli ; agus as a lànachd-san tha
bhuill a' faotainn, do bhrìgh an aonaidh risan, feartau
naomhachaidh. 'Se 'm faileas, an ni sin a ta mhain a'
sruthadh o spiorad an duine feiu ; ni, ciod air bith a ta
aige, uo a ta e taisbeauadh bhi aige do chruth na fior
naomhachd, gidheadh nach 'eil ag èirigh o nàdur air
a naomhachadh, no gu àrd iarrtuis agus gu criochaibh na
naomhachd : Oir, mar a ta e ag eirigh o f heineileachd ;
mar sin, tha e ruith a mach gu cuan marbh na fèineileachd
a rìs ; agus tlia e co falamh do fhior-naomhachd, as a tha
nàdur do ghrris. Tha iadsan aig am bheil an naomhachd
dliiolain so, cosmhuil ri luchd-bàta, a ta deanamh an gnoth-
uich le 'n ràimh f6in ; 'nuair tlia 'n long a ta dol a dh' ionn-
suidh tìr Immanuel a' seùladh le sèideadh an Spioraid
naoimh. Cionnus a tae comasach gu'm biodh fior naomhachd
as eugmhais Chriosd ? Am feud fior-naomhachadli a bhi
as eugmhais co-pairteachadh do Spiorad na naomhachd ?
Am feud sinn co-pàirteacliadh do 'n Spiorad sin, ach tro
293
losa Criosd, aii t-slighe, an fbirinn, agus a' bheatha ?
Feudaidh an driuchd a thuiteas, slighe dheanamh co luadh
tre 'n charraig ailbhinn, as a thig feartan grais o Dhia gu
peacaich, air slighe sam bith eile, ach troimhe-san a dh'
ordnich an t-Atliair 'ua cheann nam feartan, Col. i. 19.
" Oir b'e deadh-thoil au Athar gu 'n comhnuicheadh gach
uile iomlaineachd annsan." Agus, caib. ii. 19. " Agus
gun an ceann a chumail, o 'm bheil an corp uile, air dha
bhi air a bheathachadh trid altan agus bhannan, agus air
a dhlùth-cheangal r"a cheile, a' fàs le fàs Dè." Uaith so
faic mar tha teachd gu crich, gu bheil mòran a' tuiteam
air falbh, o an coslas naomhachd, agus cha 'n 'eil iad pill-
tinn tuiUeadh : 'S ann a chionn nach 'eil iad 'nan geuga a
ta gu fior air an ceangal ris an Fhionain f hior. Anns an
àm ceudna tha dream eile air an leigheas o 'm fàilingean ;
do bhrìgh an'aonadh ris an stoc a ta tabhairt beatha, le Spior-
ad a' bheothachaidh, 1 Eoin ii. 19. " Chaidh iad a mach
uainne, ach cha robh ìad dhinn : Oir nam biodh iad dhinn,
gu deimhin dh'f hanadh iad maille ruinn."
'Se 'n cuigeadh sochair, fàs ann an gràs : Air do
bheatha bhi air a frithealadh dhoibh, tha iad a' fàs le fàs
Dhè, Col. ii. 19. " Tliig am firean fo bhlàth mar chrann-
pailme : Fasaidh e suas mar sheudar air Lebanon," Salm
xcii. 12. Tha gràs do nàdur fais : anns an t-slighe chum
Shioin, imichidh iad o neart gu neart. Ged tha 'n duine
uaomh air tùs 'na leanabh beag ann an gràs, gidheadh,
mu dheireadh tha e fàs 'na dhuine òg, 'na athair, 1 Eoin i.
13. Ged uach 'eil e ach air uairibh a' snàgadh anns an
t-slighe gu neamh ; gidheadh, an deigh sin tha e " a'
siubhal, a' ruith, ag eirigh suas mar iolair air a sgiath-
aibh," Isa. xl. 31. Mur fàs geug a ta air a suidheach-
adh ann an stoc, is comhara soiUeir e nach robh i riamh
air a ceangal ris an stoc,
Ach feudaidh cuid a radh, ma tha na h-uile fior-Chriosd-
aidh a' fàs, ciod a deirear riusan, ann an aite fàis a ta dol
air an ais ? Freagram, Air tùs, Tha eadar-dhealachadh
mòr eadar fàs a' Chriosdaidh aig aon àm, agus 'f has aig
gach uile àm. Tha na h-uile fior Chriosdaidh a' fas, ach
cha 'n 'eil mi ag radh gu bheil lad a' fas aig gach uile àm.
Fasaidh craobh aig am bheil beatha, agus altrum gu h-
iomlaineachd, gidheadh cha 'n 'eil i a ghnath a' fàs ; cha 'n
'eil i fàs sa' eheamhradh. Tha 'n geamhraidheau mar an
Bb3
294
ceudna aig Criosdaidlieau, anns am bVieil stad air feartan
a' ghi'àis, Dan-Shol. v. 2. Tha mi 'm chodal. Is an trid
creidimh a ta 'u creideach a' tarruing feartan gràsmhor
0 losa Criosd ; cosmhuil ris gach lòchrau anns a' choinnleir
a f huair ola o'n chopau, leis au f heudan a bha dol eatorra,
Sech. iv. 2. A nis raa theid am feudan a dhùuadh, ma
luidheas creidimli au naoimh 'na thamh, agus neo-ghniomh-
ach ; an sin fàsaidh na giàsan eile mall, agus bithidh iad
cosmhuil ri bhi ullamh air dol as. Agus a reir siu, cruinn-
ichidh nàdur truaillidh neart, agus fasaidh e gniomhach.
Ciod an sin a thig ris an anam ? Ciod ; tlia fathast aon
bhonn cinnteach dochais. Cha 'n 'eil creidimh an naoimh
mar tha creidimh a' chealgoir, cosmhuil ri feudau uach 'eil
a ruigsiun an tobar, tre nach 'eil ui sam bith a' sruth-
adh : tha e do ghuath a' mai.rsiun 'na bhann a' choimh-
cheangail eadar Criosd agus an t-anam ; agus air an aobh-
ar siu, do bhrìgh gu bheil Criosd beò, bilhidh an creid-
each beò mar an ceudua, Eoin xiv. 19. Cuiridh an
Tighearn losa a stigh a lamh troimh tholl an doruis, agus
rèitichidh e cladhanua an treòrachaidh ; agus an sin sruth-
aidh feartan fàis, agus seallaidh gràsan a' chreidich
nv agus gorm a rìs, IIos. xiv. 7. " Pillidh iadsan a ta
chòmhnuidh fo a sgìiile : mar au t-arbhar bithidh iad air an
ath-bheothachadh ; agus fàsaidh iad mar an fhìonain."
Anus na h-amaunaibh a's miosa, tha aig ua naoimh gnè-
fàis annta, 1 Eoin iii. 9. " Tha shiolsan a' fantuinn
ann." Agus uime sin, au deigh seargaidheau, tha iad ag
ath-bheothachadh a rìs ; eadhou, 'uuair tha n geamhradh
air dol seachad, agus a tha Grian na fireantachd a" pilleadh
le a feartau blàtha. Feudaidh meall salachair a thilgear
ann an lochau, luidhe an siu gu sàmhach ; ach ma thilgear
auu an tobar e, oibrichidh an sruth a mach mu dheireadh
e, agus ruitliidh e co glan 'sa b' abhaist dha.
San dara àite, Feudaidh Criosdaidhean dol mear-
achd mu 'm fàs, agus sin air dà dhòigh. (1.) Le breth
a thoirt air an staid a reir am mothachaidh aig an àm.
Tha iad a' toirt fa'ncar iad fùin, agus cha 'n urrainn
dhoibh a mhothachadh gu bheil iad a' fàs ; ach cha 'n 'eil
aobhar aca uaith siu, a c^io-dhùnadh nach 'eil iad a' fàs
Marc. iv. 27. " Tha 'n siol a' gineadh agus a' fàs suas, air
dòigh nach fhios da." Ged shocraicheadh duine a shuil
car aimsir f hada gu daingean air a' ghreiu a' ruith a rèis
295
no air craoibh a' fàs ; cha'n aithnicheadh e ghrain a' gluas-
ad no a' chraobh a' fàs : ach, mu choimeasas e a' chraobh
mar a tìia i nis, ris mar bha i bhadhnachan roimhe siu ;
agus mu bheir e fa'near an t-aite anns na neamhaibh far
an robh a' ghrian sa' mhaduinn ; aithnichidh e gu cinn-
teach gu 'n d' fhàs a' chraobh, agus gu 'n do ghluais a'
ghrian. Air an doigh cheudna, feudaidh aithne bhì ag a"
Chriosdaidh, co dhiubh a ta e ann an staid fàis no claon-
aidh, le a staid a choimeas san àm so, ris mar a bha i san
aimsir a chaidh seachad. (2.) Feudaidh Criosdaidheau
dol mearachd mu 'n staid, le bhi tomhas am fàis le àirde a'
mhuUaich a mhain, gun bhi beachdachadh air an fhreumh.
Ged uach 'eil duine a' fas ni's airde, feudaidh e bhi fas ni's
laidire. Ma tha craobh a' gabhail ris an talamh, 'ga daing-
neachadh fèin anns an talamh, agus a' sgaoileadh a macii
a freumhan ; tha i gu cinnteach a' fas, ged nach 'eil i fas
nis àirde na bha i roimhe. Mar sin, ged nach bi aig a'
Chriosdaidh an sòlas mihs agus na plathan do ghradh a bha
uaireigin aige, gidheadh ma tha e fàs ann an irioslachd,
fèin-aicheadh, agus ann am mothachadh air fheum air a
thaic a bhi air losa Criosd, is Criosdaidh e a ta fas, Hos.
xiv. 5. " Bithidh mi mar an druchd do Israel, cuiridh e
mach a fhreuma mar Lebanon."
Ceisd. Ach am bheil cealgairean a' fàs idir ? Agus ma
tha iad a' fas, cionnus a chuireas sinn eadar-dhealachadh
eadar am fas-san, agus fior-f has a' Chriosdaidh ? Freag.
Mar fhreagradh do 'u cheud chuid do 'n cheisd, tha Cealg-
airean a' fàs. Tha fhàs fein aig a' chogul, co maith ris
a' chruithneachd : agus dh'fhas an sìol a chuireadh am
measg dhroighionn suas, a mhain cha d' thug e toradh
uaith gu h-iomlaineachd, Luc. viii. 14. Seadh, feudaidh
fas meaUtach a bhi aig an fhìor Chriosdaidh. Bha coslas
air Seumas agus Eoin a bhi fàs an gràs an èud naoimh,
'nuair a dh'fhàs an spiorad co teith ann an aobhar Chriosd,
as gun cuireadh iad teine ri bailtean iomlan, air son nach
gabhadh iad ri'n Tighearn agus am iVlaighstir, Luc. ix. 54.
" A dubhairt lad, a Thighearn, an àiU leat gu'n abramaid
teine a theachd a nuas o neamh, agus an losgadh, eadhon
mar a rinn Ehas ?" Ach cha b'e 'm fàs ceart idir a bh'
ann : Agus, uime sin, thionndaidh esan agus chronaich e iad
agus a dubhairt e, " Cha'n 'eil f hios agaibh ciod a' ghnè
spiorad d' am bheil sibh,'' rann bò. Mar fhreagradh do'n
296
dara cuid do 'n cheisd bheir sinn fa'near, gu bheil maise
shùnraichte ann am fàs an fhior Chriosdaidh, a ta ga ead-
ar-dhealachadh o gach fas mealltach : tha e farsuinu, riagh-
ailteach, agus co-fhreagarach. Is " fàs suas annsan e,
anns na h-uile nithibh, a 's e an ceann," Eph. ìx. 15.
Tha'n Criosdaidh a ta fàs, a' fàs co-fhreagarach anns
na h-uile earraun do"n duine nuadh. Fo fheartan caoimh-
eil grian na fireantachd, fàsaidh creidich suas mar laoigh-
bhiadhta, Mal. iv. 2. Shaoileadh sibh gu "m b' uabheisteil
am fàs auns na h-ainmhidhean sin, nam faiceadh sibh an
cinn a' fàs, agus gun an cuirp a' fàs ; no nam faiceadh
sibh aon chos a' fàs, agus gun a chas eile a' fàs ; mur 'eil
na h-uile ball a' fàs co-fhreagarach. Tha sin fior, ach is
anu mar sin tha moran a' fàs ann an diadhachd : tha iad
a' fàs cosmhuil ri cloinn ghalaracli, aig am bheil ceann mòr,
ach corp caol ; tha iad a' faotainn tuilleadh eùlais 'nau
cinn, ach cha 'n 'eil tuilleadh naomhachd 'nan cridhe agus
'nan caithe-beatha : Fasaidh iad gie theith o"n taobh a
mach, ach gle fhuar o'n taobh a stigh, cosmhuil ri daoine
ann am braise do'n f hiabhrus chritheanach : tha iad ni's
mò air an togail le diadhachd an taobh a mach na bha iad
roimhe, gidheadh tha iad 'nan coigrich co mòr do chumh-
achd na diadhachd 'sa bha iad riamh. Ma bhios lios air
uisgeacliadh leis an laimh, gheibh cuid do na lusan mòran,
cuid beagan, agus cuid diubh nach faigh uisg' idir ; agus air
an aobhar sin seargaidh cuid, am feadh a ta cuid cile teachd
air an aghaidh : ach an duigh fràs o na ncòil, thig iad
uile air an aghaidh le cheile. Air an dòigh cheudna, fàs-
aidh uile ghrasan an Spioraid co-fhreagarach, le feart-
an araidh grais Dhè. Air do na geuga a ta air an suidh-
eachadh ann an Criosd, a blii fàs gu ceart, tha iad a' fàs
anus na h-uile rathad fàis aig aon àm. Fasaidh iad san
taobh a stigh, a' fàs ann an Criosd, Eph. iv. 15. a' dluth-
achadh ni 's dluithe ris, agus a' dluth-leantuinn ni 's dain-
gean ris, mar cheann nam feartan, a ta 'na thobar do
gach uiic fhùs Criosdaidh. Fasaidh iad o'n taobh a mach,
ann an deadh oibre 'nan caithe-beatha, agus "nan coluadar.
Cha'n e mliain, maiUe ri Naphtali, gu 'n toir e focail tliait-
neach uaith ; ach cosmhuil ri loseph, tha iad 'nan geug-
thorraich. Fasaidh iad suas, ann an inntiunibh neamh-
aidh, agus ann an dimcas air an t-saoghal : Oir " tha'n
caithcadh-beatha air neai'nh," Phil. iii. 20. agus fadheòidh,
297
tha iad a' fàs sios, ann au irioslaclid agus fèiu' ghraineach-
adh : tha na geuga a 's mò fàs ann an Criosd, 'nam beachd
fèin, •' ni 's lugha na 'n ti a's lugha do na naomhaibh uile,"
Epb. iii. 8. " Ceann-feadbna uam peacach, 1 Tim. i. 15.
" Ni 's brùideile na duine air bith," Gnatb-Fboc. xxx. 2.
Tha iad a' faicinn nacb urra dboibh ni sara bitb a dbean-
amh, cba 'n urra dhoibh urrad agus "aon ni a smuaineach-
adh, mar uatha fèin," 2 Cor. iii. 5. Nach 'eil iad a' toill-
tinu ni sam bith, air dboibb a bhi "neo-airidb air a chuid
is lughado na tròcairibh a nochd e dhoibh," Gen. xxxii. 10.
Agus gu bbeil iad 'nan neo-ni, 2 Cor. xii. 2.
'Se 'n seathadh socbair, torrachd. Cha'n 'eil a' gheug a
ta air a suidheachadh ann an Criosd mi-tborrach, acb
bheir iad toradh uatba, Eoin xv. 5. " An ti a db' fbanas
annamsa, agus mise annsan bheir esan mòr-thoradh uaith."
'S ann air son na ceart chricbe sin a ta anama air am pòs-
adh ri Criosd, chum gun d' thugadb iad " toradb a macb
do Dhia," Rom. vii. 4. Feudaidb cuid a ta 'nan geuga
neo-thorrach a bhi ann an Criosd, le aidmheil acb cha 'n
ann le fior-shuidbeachadh. Co sam bitb a ta air an coimh-
cheangal ri Criosd, bheir iad a mach toraidh umblachd an
t-soisgeil, agus fior-naomhachd. Tha deadli oibre do ghnath
a' leantuinn Creidimb. Tha'n creideacb cba'n e mhain
air teachd a mach à uaigh a staid nàduir, acb chuir e dheth
eudacb mairbh, eadlion, ana-miauna. a bba riogbacbadh,
anns an do ghluais e uaireigin, mar tbanasg ; air dha bhi
marbb 'nuair a bha e caitbeadb a bbeatha annta, Col. iii. 7,
8. Oir thubhairt Criosd uime mar a thubbairt e mu La-
sarus, fuasglaibh e, agus leigibh leis imeacbd. Agus a nis
air dha Criosd a chur uime, tha e cosmhuil ris, mar tha
duine bochd, ann an deis iasachd cosmbuil ri rigb air àite
cluich, ag imeachd mar a dh' imich esan mar an ceudna.
A nis tba toradh an Spioraid annsan san uile mhaitheas,
Eph. V. 9. Bitbidb toradh na naombacbd ri fhaotainnann
an cridheachaibb, aun am bibbh, agus ann an caithe-beatha
na muinntir a ta air an aonadb ri Crosd. Tha duine
foluicht' a' cbridhe, cha 'n e mbain 'na theampull air a
tbogail air son Dhè, agus air a choisrigeadh dha ; ach tha
feum air a dheauamb dbetb, agus tha e air a ghnàthachadh
air a shon ; anns am faicear gràdh, eagal, earbsa, agus
na b-uile earrann eile do'n diadhachd fbolaichte air an
cumail ann am beò cbleachda, Phil. iii. 3. " Oir is sinne
293
an tiomchioll-ghearradh a ta deanamh aoraidh do Dhia
san Spiorad. Cha'u "eil an cridhe ni 's mò na àite coit-
chionn do 'n diabhul, far am bheil smuaintean a' ruith
gu saor, oir eadhou an sin tha smuainte diomhan air am
fuathachadh, Salm czis. 113. Ach is ionad sonruichte
le Dia e, air a dhruideadh mu 'n cuairt mar lios dha,
Dan-Shol. iv. 6. Is fior, gu bheil luibliean truail-
lidheachd an sin, a chionn nach 'eil am fearann fathast
gu h-iomlan air a leigheas : ach tha 'n duine, ann an là
a nuadh-chruthachaidh, air a chur g'a dheasachadh agus
g'a ghleidheadh. Bhean eibhle bheò o'n altair ri bhilibh,
agus tha iad air an glanadh, Salm sv, 1, 2, 3. " A Thigh-
earn, cò dh' fhanas anu ad phàiniun ? Ca chomhnuicheas
air do sliliabh naomh? Esan a ghluaiseas gu h-ionraic,
agus a ni ceartas, agus a labhras an f hirinn 'na chridhe ;
nach dean cùl-chaineadh le 'theangaidh, nach dean olc
d' a charaid, agus nach tog droch sgeul air a choimhears-
nach." Feudaidh gun amharus teanga mhìn a bhi far am
bheil cridhe mealltach : Feudaidh gur e an guth, guth
lacoib, 'nuair a 's iad na lamhan, lamhan Esan : ach,
" Ma shaoileas neach air bith 'nur measg gu bheil e diadh-
aidh, gun a bhi cur srein r' a theangaidh, ach a' mealladh
a chridhe fèin, is diomhain diadhachd an duine so," Seum.
i. 26. Bithidh uachdranachd aig cumhachd na diadhaidh-
eachd air an teangaidh, ged tha i 'na saoghal do aiugidh-
eachd. Ma bhios neach 'na Ghalileach, brathaidh a thean-
ga e, cha labhair e cainut Ashdoid, ach cainnt Chanaain.
Cha bhi e balbh anns an diadhaidheachd, 's cha mhò a
shiubhlas a theanga gun smuaineachadh, do bhrìgh, ris an
fhreiceadan dùbailte a chuir nàdur mu 'n teangaidh, gun
do chuir gràs an treas aou rithe. Gheibhear toradh na
naomhachd 'na chaithe-beatha o'n taobh a mach ; oir tha
lamhan neo-chiontach aigo, co maith ri cridhe glan, Salm
xxiv. 4. Tha e 'na dhuine diadhaidh, agus coilionaidh e
dleasnais ceud chlàir an lagha gu diadhaidh : Tha e 'na
dhuine lireanach, agus coiliouaidh e gu cubhaidh dleasnais
an dara clair. 'Na chaithe-beatha tha e 'na dheadh Chriosd-
aidh, agus 'na dheadh choimhearsnach mar an ceudna : tha
e ga ghiulan f6in an lathair Dho mar gu 'm biodh suilean
dhaoine air ; agus an lathair dhaoine, mar a' creidsinu gu
bheil suil Dhe air. Na nithe sin a chuir Dia ri cheile 'na
lagh, cha 'n fheud e, 'na chleaclidamh, an cur o cheile.
299
Mar so tlia geuga Chriosd, lan do dheadh mheasau :
Agus tha na ineasan sin 'nam bagaid do ghniomhara
beothail, d' am bheil losa Criosd 'na thùs agus 'na chrioch ;
is e an tùs e, oir tha e beò annta, agus " a' bheatha a ta
iad a' caitheadh, is ann tre chreidimh Mhic Dhè," Gal. ii.
20. A' chrioch, oir tha iad beò dhasan ; agus dhoibhsan
a " bhi beò, is e sin Criosd," Philip. i. 21. Tha dleasnais
na diadhachd, anns an t-saoghal, cosmhuil ri clann gun
athair, ann an luideagaibh ; cha ghabh cuid a stigh iad, a
chionn nach robh gràdh riamh aca dhoibhsan no d' an
Athair ; gabhaidh cuid a stigh iad a chionn gu 'm feud
iad a bhi feumail dhoibh : ach tha na naoimh gan gabh-
ail a stigh air son an Athar ; 'se sin, air son Chriosd ; agus
tha iad ionmhuinn 'nan suilibh, a chionn gu bheil iad cos-
mhuil risan. 0 ! cia as a ta beatha nuadh nan naomh !
Gu cinnteach cha b' urrainn dhi bhi air a fàsgadh a macli
à cumhachd nàdurra an anama, le neart gach uile chumh-
achd cruthaichte an ceann a cheile. Ann an aimrideachd
shiorruidh, bhiodh am bolg air a dhruideadh suas, ach, air
bhi dhoidh air am posadh ri Criosd, bheir iad a mach tor-
adh do Dhia, Rom. vii. 4.
Ma dh' fheoraicheas sibh dhiom, Cionnus a dh' fheudas
bhur beathachadh, bhur fùs, agus bhur toradh, a bhi air an
toirt air an aghaidh ? Bheirinn am beagan chomhairleau
so. (1.) Dean obair chinnteach dheth do cheangail ris
an stoc, le creidimh neo-chealgach, agus bi air t' fhaiciU
o chealgaireachd : A' gheug nach 'eil fallain 'na cridhe,
seargaidli i gu cinnteach. Tha craobhan suidheachaidh
an Tighearna, 'nan craobhan fireantachd, Isa. Ixi. 3. Mar
sin, an uair a tha muinntir eile a' seargadh, bheir iadsan a
mach toradh, Tha cealgaireachd 'na galar ann am beatha
na diadhaidheachd, a chaitheas air falbh an t-iomlan mu
dheireadh : Is toU air an t-soitheach i, a chuireas gu cinn-
teach fodha i. Ni treibhdhireas ann an gràs maireanuach
i, air co lag as gu 'm bi i : mar am meangan a's caoile a ta
fallain aig a' chridhe, tarruingidh e beathachadh o 'n stoc,
agus fàsaidh e, "nuair nach urrainn a' gheug ghrod as airde,
gu brath i fein a leasachadh, a chionn nach 'eil i a'
faotainn beathachaidh. (2.) Saothraichibh gu bhi seas-
mhach ann am firinnibh agus slighibh Dhè. Tha inntinn
neo-shuidhichte agus iomlaideach 'na namhaid mhor do
fhas agus do thoradh Chriosdaidh, mar tha 'n t-abstol a'
300
teagasg, Epb. iv. 14, 15. " Clium as nacli bi sinn a so
suas 'uar leaiiabaibh, air ar tonn-luasgadh, agus air a' giulau
rau 'u cuairt lcis gach uilc ghaoith-teagaisg ; ach a' labh-
airt na firinn ann an gradh, gu 'm fas siun suas anns na h-
uile nitliibh chuige-san a's e an ceann, eadhon Criosd."
Cha chruinnich clach cliuairteig coinueach, agus ni inntinn
mi-sheasmhacli beatlia neo-thorrach. Ged a bhios craobh
fallain gidheadh cionnus a dh'fheudas i fas no bhi tor-
ach, ma bhios i a ghnath air a h-atharracbadh o aon àite
gu àit eile ? (8.) Deau dìchioU air na meangain a ghear-
radh dheth, mar ni garadairean chum gu 'm fas an craobh-
an. Is iad sin aua-mianna neo-cheannsuichte : " Uirae
sin, claoidhibh bhur buiU a ta air an talamh," Col. iii. 5.
'Nuair a fhuair na h-Israeilich biadh d'an ana-miannaibh
fhuair iad caoile d'an anamaibh. Ise aig am bheil mor-
au do chloinn ocraich m' a laimh, agus d'an eigin a bhi
a ghuath a' cur nam beoil, bithidh gu leoir aice r'a dhean-
amh mìr a chur 'ua beul fèin. Is eigin doibhsan le 'm bu
mhaith au anama a shoirbhcachadh, iarrtuis agus an-togradh
na colla a dhiultadh.
San àite mu dJieireadh, Deanaibh cleachdamh, do òr-
duighean De, chum gu 'n ruig sibh air na nithibh siu. Is
iad cuirte ar De, an t-àite anns an tig craobhan na
fireantachd/o hhlàth, Salm. scii. 13. 'S iad uisgeachan an
ionaid naoinih na meadhonna a chaidh orduchadh le Dia,
a thoirt air a shluagh fàs suas mar glieugaibh seilich ri
taobh nan sruth-chlaisean. Uime siu ùlaibh a stigh le "b-
iarrtus bainne fior-ghlan an f hocail a chum as gu fas sibh
leis," 1 Pbead. ii. 2. Thigibh a dh'ionnsuidli tobraiclie
na slainte ; cha 'n ann a mhàin a dh'amharc orra, ach a
tharruing uisge asda. Tha sacramcint suipeir an Tigh-
oarna, air dhoigh araidh, air a comharracliadh cluml na
criche sin : cha 'u e rahàin gu bheil i 'na h-aidmheil f hol-
laiseach, agus 'na seula air ar n-aouadh agus co-chom-
unn ri Griosd ; ach tha i 'na meadhon a chum co-chomunn
dlutli ris, agus a neartachadh ar n-aonadli ris, ar creidimh,
ar grai<lh, ar n-aithreachas, agus grasan eile, 1 Cor. x. IG.
" Cupan 'a blieaunachaidh a ta sinue beaimachadh, nach e
comunu fola Chriosd e ? Au t-aran a ta sinn a' brisoadli,
nach e comunn cuirp Chriosd e ?" Agus caib. xii. 13.
" Thugadh deoch r'a h-òl duinn uilo clium aoin Spioraid."
Thugaibh sibh fein gu h-urnuigh ; fosglaibh bhur beoil
301
gu farsaing, agus lioaaidh e iad : leis iia meadhonna siu
feudaidh na geuga a ta ann an Criosd a bhi ni 's mò air am
beathachadh, fàs suas, agus mor-thoradh a thoirt a mach.
'Si "n seachdamh sochair, Measan na naomhachd aca bhi
air an deanarah taitueach am fianuis an Tighearna. Ged
tha iad neo-iomlan, tha iad air an deanamh taitneach.
a chioun gu bheil aileadh Chriosd diubh, an stoc beannaichte
sin air am bheil na geuga a' fas ; 'nuair a tha measan dream
eile air an cur air cul le Dia, Gen. iv, 4, 5. " Agus bha
meas aig an Tighearn air Abel, agus air a thabhartas :
ach air Cain, agus air a thabhartas, cha robh meas aige."
Coimeas, Eabh. xi. 4. " Tre chreidimh, thug Abel suas do
Dhia iobairt ni b' fhearr na Cain." 0 cia co-fada 'sa ta
dleasnais nan naomh goirid an suil an lagha ! Tha 'n
creideach e fèin a' toirt fa'near iomadh peacadh 'na
dhleasnais a's fearr, gidheadh tha 'n Tighearn a' gabhail
gu gràsmhor riu. Cha'n 'eil gràs a ta air a shuidheachadh
anns a' chridhe, aig nach 'eil luibh do thruaillidheachd
dluth dhi, f had 'sa tha na naoimh san t-saoghal iosal so :
cha'n 'eil am fior threibhdhireas gun choimeasga do mheall-
taireachd no do cheilg, Gal. ii. 13. Uaith so tha faiiinu
ann an cleachduinn na h-uile gràis, ann an coilionadh gach
uile dleasnais : Tha nàdur truaillidh a ghnath a' sileadh
ni-eigin a ta cur smal air an oibre a's fearr. Tha fath-
ast coimeasga do dhorchadas an cois an soluis a's deal-
ruichte : gidheadh cha'n 'eil so 'na bhacadh ann an gabhail
riu, Dan-tShol. vi. 10. " Co ise a chithear mar a' mhad-
uinn ?" no mar bhriseadh na fàire ? Feuch mar a ta ceile
Chriosd measail agus taitneach le a Tighearn, eadhon na
uair a ta i 'g amharc a mach mar a' mhaduinn, aig am
bheil a maise air a choimeasga le duibhre ua h-oidhche !
'Nuair a bha mhaduinn ag amharc a mach, mar tha'm
focal a' ciaUachadh, Breith. xix. 26. Sin ri ràdh, ann an
scarthanaich an la, mar a tha sinn a' leughadh. Mar sin
tha ceud-thoiseach a' ghràis, agus deadh-ghean do Chriosd,
an gràs a ta dearsadh a mach tre mheall dorchadais, ann
an creidich, tha i ionmlminn agus taitneach dhasau,
mar a ta briseadh na fàire do'n f hear-turuis sgith. Ged
tha fuigheall an ana-creidimh a' toirt air laimh a' chreid-
imh aca crith agus criothnachadh, gidheadh tha'n Tigh-
earna co toilichte leatha, as gu bbeil e deanamh feura dhi
302
a ghiulan maitheanais agus comhnadh gràis, o chaithir nan
gràs, agus 0 thobar nau gràs. Bha 'chreidimh-sau eifeach-
dach, a ghlaodh a mach agus a thubhairt, le deoir, " A ta
mi creidsinn a Thighearn ; cuidich thusa le m' mhi-chreid-
imh," Marc. ix. 24. Ged tha fuigheall nan aignidhean
feolmhor a' deanamh lasair a' ghaoil aca anmhunn agus
oeothach, tha e tionndadh a shuilean o 'n cheò, agus ag
amharc air an lasair, cia co sgiamhach as a ta i, Dan Shol.
iv. 10. Cia aille a ta do ghràdh, a phiuthar, a cheile !
Tha faile an trusgain naomhachd san taobh a stigh, ged
tha e neo-iomlan, mar fhàile cubhraidh Lebanoin, rann
11. agus sin do bhrìgh gu bheil iad air an comhdach-
adh le eididh am Bràthar a's sine, a ta toirt air cloinn
Dè a bhi cur faile cubhraidh dhiubh, mar fhaile fearainn
a bheannaich an Tighearna. Tha 'n deadh-oibre air an
deanamh taitneach : an cupain do uisge fuar, a bheir
iad seachad do dheisciobuil ann an ainm deisciobuil, cha
bhi gun duais. Ged nach urrainn dhoibh, òr, airgiod, agus
umha, agus clachan onics, a thoirt leo mar thabhartas
chum an teampuiU, thigeadh iad air an aghaidh leis na th'
aca, ged nach bitheadh ann ach fionna-ghabhar, cha dean-
ar tàir air ; ged uach bitheadh ann ach croicinn reitheach-
an, gabhar gu caoimhneil riu, oir tha dath dearg orra, air
dhoibh a bhv tre chreidirah, air an tumadh anu am fuil an
Eadar-mheadhonair, agus mar sin air an tabhairt suas an
lathair Dhè. Obair bheag air a deanamh ann an creidimh,
agus 0 chreidimh, ged nach biodh innte ach togail balla
mu 'n bhaile " is obair mhor i," Neh. vi. 3. Ged nach
bitheadh ann ach bocsa do ola ungaidh air a bhuileachadh
air Criosd, cha teid gu brath a dhi-chuimhneachadh,
Mat. xxvi. 13. Eadhon, "cupan a dh' uisge fuar a mhain
r'a òl a thabhairt a dh' aon do mhuinntir bheaga Chriosd,
ann an ainm deisciobuil, gheibh e dhuais," Mat. x. 42.
Seadh, cha'n 'eil focal maith a thig o'm beòil air son Chriosd,
nach bi air a chur sios ann an leabhar-cuimhne Dhè, Mal.
iii. 16. 'S cha mhò a shileas deur o'n suilibh air a shonsan,
" nach cuir e 'na bhuideal," Salm Ivi. 8. Gabhar r' an toil
an àite a ghniomh ; r' am bròn air son uireasbhuidh na
toile, an àite na toile fein. 2 Cor. viii. 12. " Oir ma bhios
air tùs inntinn thoileach ann, gabhar ris a reir mar a ta
aig neach, agus ni h-ann a reir nan nithe nach 'eil aige."'
303
Tha 'n osna, 'nuair nach urrainn dhoibh cainnt a chur
air an iarrtuis, air an eisdeachd ann an neamh ; tha aithne
mhaith air suim an osna an sin, agus bithidh iad air am
pilleadh cosmhuil ris a' choluman le duiUeach do chraoibh
ola na sìth, 'na beul. Faic Rom. viii. 26, 27. 'S fearr am
peghinn acasan, no talanna muinntir eile ; tha 'm mabair-
eachd agus am briathran briste, ni 's taitnichne, d' an Athair
air neamh, no na briathra a 's aluinne agus a 's deas-fhoc-
laiche a ta aca-san nach 'eil ann an Criosd. Tha 'n guth
binn, eadhon an uair a tha nair orra gu 'm biodh e air a
cliluinntinn ; tha 'n aogas maiseach, eadhon an uair a tha
iad fo ruidheadh gruaidh, agus a' cur sgaile air, Dan Shol.
ii. 14. Tba 'n t-Eadar-mheadhonair a' gabhail an ath-
chuinge, a' dubhadh a raach cuid diubh, a' cur cuid eile
dhiubh ceart, 'gan cur an làthair an Athair ; air lorg sin,
gabhar riu ann an cuirt neimh.
Tha na h-uile fior Chriosdaidh 'na theampull do Dhia.
Ma sheallas sibh airson iobairtean cha 'n 'eil iad folamh dhiu
an sin ; tha iad ag iobradh iobairt molaidh, agus tha iad a'
deanamh maith ; a ta an leithide sin do iobairtibh taitneacli
do Dhia," Eab. xiii. 15, 16. 'Se Criosd fèin an altair ;(
ta naomhachaidh an tiodhlaic, rann 10. ach ciod a thig
ris na croicinn agus ri aolach an iobairtean ? Tha iad
air an giulan air falbh an taobh a mach do 'n champ.
Ma sheallas sinn air son tùise, tha e an sin naar an ceudna :
tha grasan an Spioraid air am faotainn 'nan cridheachan ;
agus lasaidh Spiorad Chriosd air a cheusadh iad, agus cuir-
idh e an cleachdamh iad, cosmhuil ris an teine a thugadh
o altair na h-iobairt loisgte, a chur na tùise 'na lasair ; an
sin tha iad ag eirigh suas gu neamh, mar stuadhaibh death-
aich, Dan Shol. iii. 6. Ach fagaidh an tùis a's fearr luaith
'ua deigh : Fagaidh gun amharus ; ach, mar a thug an
sagart air falbh luaith na tùise ann an soitheach òir, agus
a thilg e mach i ; mar sin tha ar n-Ard-shagart mòr a'
tabhairt air falbh na luaithre, agus gach ni taireil do sheirbhis
naoirah le eadar-mbeadhonaireaclid as an leth.
' Si 'n t-ochdamh sochair a ta sruthadh o aonadh ri Criosd,
daingneachadh, (no buau-mhaireanuachadh.) Cha'n urr-
ainn do'n Chriosdaidh tuiteam air falbh, ach is eigin da
buanachadh gus a' chrioch, Eoin x. 28. " Cha sgriosar
iad am feasd, ni mò a spionas neach air bith as mo
laimh iad." Gun amharus mur bi geug ceangailte
ris an stoc, tuitidh i air falbh, 'uuair a dh' eireas gaothan
304
crathaidh ; acli seasaidh na geugan a ta ceangailte ris an stoc
daingean, ciod sam bith gaothan a sheideas. Air uairibh
eiridh gaoth dhoinionnach buairidh o ifrinn, agus luaisgidh
i na geugan ann an Criosd, an f hionain fhior ; ach 's e 'n
aonadh risan an tearuinnteachd : feudaidh iad a bhi air an
glusad, ach bhi air an gluasad air falbh cha'n f heud iad ; " ni
an Tighearna maiUe ris an deuchainn, slighe dol as mar an
ceudna," 1 Cor. x. 13. Cha mhair ciune fada, tha gaoth
eigin a' seideadh gach uair ; agus, air an aobhar sin, is
ainmic a tha geuga gu h-uile aig fois. Ach, tha air uairibh,
gaothan ainneartach ag eirigh, a ta bagradh an reubadh o'n
stoc ; 's anu eadhon mar sin a ta chuis maiUe ris na naoimh ;
tha iad gach la air an cur chuige, a chumail au ceuma an
agliaidh buairidh. Ach, tha air uairibh, gaoth o ifrinn ag
eirigh co ard, agus a' seideadh co ro gharg, as gu bheil i
tabhairt eadhon air na geuga-mullaich a bhi sguabadh an
tabnhainn ; gidheadh, air dhoibh a bhi ceangailte ri Criosd
an stoc, tha iad ag eirigh au àird a rìs, a dh' aindeoin uile
ionnsuidhean gairg uachdarain cumhachd au athair, Salm
xciv. 18. " 'Nuair a thubhairtmi, tha mo chos air sleamh-
nachadh uara, chum do throcair, a Tighearna, suas mi."
Ach tha 'n Criosdaidh a' deanamh feum maith do 'n
deuchainn so ; agus tha e co fada o challdach f haotaiun uaith,
as gu bheil buannachd aige leis, co fad as a tlia e nochdadh
ciod an greim a th' aig an anam do Chriosd, agus ciod an
greim a th' aig Criosd do "n anam. Agus amhairc, mar tha
ghaoth a th' anns na builg-sheididh a chuireadh as a'
choiuueal, a' fadadh suas an teine ; 's ann mar sin eadhon
a ta e gu tric a' tachairt, gu bheil au leithide sin do
l)huairidhean a' beothachadh an fhior Chriosdaidh, a'
dusgadh gràsan an Spioraid ann ; agus, leis a' mheadhon
sin, a' nochdadh dha araon cinnt agus neart a' ghràis ann
Agus uaith so, tha Luter, an duine mòr sin le Dia, ag ràdh,
" gur foarr aon Chriosdaidh a fhuair faireachdain air
buaireadh, no mile do mhuiuntir eile."
Tha air uairibh gaoth dhoinionnach do thrioblaid agus
do gheur-leanmhuinn o dhaoine an t-saoghail, a' seideadh
air an fhionain, se sin Criosd diomhair : ach tha aonadh
ris an stoc, 'na dhion gu lcòr do na geugaibh. Ann an àm
sith agus soirbheachaidh o'n taobh a mach san eaglais,
fhad 'sa tha ua h-aingle a' cumail nan gaotha a chum
uach seid iad, tha mòran do gheugaibh air an gabhail
305
agus air an cur san stoc nach 'eil idir air an aouadh ris,
no air am beathachadh leis, ged tha iad air an cean-
gal ris, ceanglaichibh orduighean o 'n taobh a mach.
A nis, feudaidh iad sin seasarah car aimsir air an stoc.
agus seasaidh iad le socair mhòr, fhad 'sa mhaireas a
chiùne : ach, an uair a dh' eireas an doinionn, agus a
sheideas na gaotha ; tòisichidh iad air tuiteam dheth, aon
an deigh a chèile ; agus mar is àirde dh' eireas a' ghaoth,
's ann is mò bhios an t-aireamh a thuiteas. Seadh, bheir
cuid do na geuga laidir a ta do 'n t-seorsa sin, le 'n cudthrom,
'nuair a thuiteas iad, air geuga eile, a ta d' an seorsa fèin,
tuiteam sios chum na talmhainn maiUe riu ; agus bruth-
aidh agus pronnaidh iad sios cuid do fhior gheugaibh air
a leithid do dhoigh, as gu 'n tuiteadh iadsan dheth mar an
ceudua, murbitheadh iad dluth-cheangailte ris an stoc ; ach
do bhrìgh, gu bheil iad dluth-cheangailte ris, togaidh iad an
cinn a rìs, agus cha 'n urrainn dhoibh tuiteam dheth, a chionn
a ghreim teann a th' aig an stoc dhiubh, 'S ann an sin a tha e
tachairt, gu bheiì moran gheuga, a ta air uairibh àrd agus
uachdrach air am faotainn air an talamh seargta, agus iom-
chuidh air a bhi air an cruinneachadh suas agus a bhi air
an tilgeadh do 'n teine, Mat. xiii, 6, " Agus air èirigh do 'n
ghrèin dhothadh e, agus do bhrìgh nach robh freumh aca,
shearg iad as." Eoin xv. 6. " Mur fan neach annamsa,
tha e air a thilgeadh a mach mar ghèig, agus a' crionadh ;
agus tionailidh daoine iad, agus tilgidh iad san teine iad,
agus loisgear iad." Ach, ciod air bith co doinionnach 'sa
shèideas na gaotha, cha bhi aon do na geugaibh a chaidh a
shuidheachadh da rireadh, eadhon iadsan a tha dluth-chean-
gailte ris an stoc air chall, 'nuair a bhios an doinionn air a
tionndadh gu ciùine, Eoin xvii. 12. " Ghleidh mi a' mhuinntir
a thug thu dhomh, agus cha do chaiUeadh a h-aon diubh,"
Seasaidh am meangan a 's lugha ta fàs ann an Criosd ris,
agus beathaichear e, 'nuair a bhios na Seudair a 's àirde, a
ta fàs air am freumh fèin, air an leagail co iosal ris an
talamh, Rom. viii. 35. " Cò sgaras sinn o ghràdh Chriosd '<
an dean trioblaid, no àmhghar, no geur-Ieanmhuinn, no
gorta, no lomnochduigh, no cunnart no claidheamh?"
Faic rann 36 — 39. Ciod air bith co teann 'sa dh' f heudas
Israel a bhi air a chriathradh, gidheadh cha tuit an grainne
as lugha, no mar a ta e sa' cheud chainnt, clach bheag air
an talamh, Amos ix. 9. Tha sùil aige so ri bhi criathradh
Cc3
306
mìu-clilacha luaclimhor o raheasg meall do dhuslach agus
do ghaineamh ; ged thuiteas a' ghaiuraheach agus an
duslach air au talamh, ged bhios iad air au sèideadh air
talbh lois a' ghaoith, agus air an saltairt fo chosaibli ; gidh-
eadh cha tuit urrad agus clach bheag air an talamli 's co
chuimseach a tha 'n criathar, agus curam an fhir-chriath-
raidh. Cha 'n 'eil ni as luaith a thuiteas air an talamh no
clach ; gidheadh ma tha luchd-aidmheil a' chreidimh 'nan
clachaibh beò, air an togail air Criosd, an àrd-chlach-
oisinn, ged tha iad "nan clachaibh beaga, cha tuit iad a dh'
iounsuidh na tahnhainn, ciod air bith an doinionn a bhuail-
eas orra, Faic 1 Phead. ii. 4, 5, 6. Tha na h-uile siol maith
a ta ann an eaglais Chriosd, do 'n ghnè so : is ckchan iad,
a thaobh au daingeanuachd ; agus is clacha beo iad,
a thaobh an beothalachd. Ma bhios daoiue 'nan Criosd-
aidheau daingean, bunaiteach, cha bhi iad raar mholl, air
an luasgadh chuige agus uaithe leis na h-uile gaoith ; air
dhoibh urrad do 'u bheothalachd a bhi aca 's nach 'eil a bheag
sam bith do 'n chloich annta. Agus ma tha iad 'nan Criosd-
aidhean beothail, aig am bheil an spioraid gam brosnuch-
adh, mar a rinn spiorad Phoil. " 'Nuair a chunnaic e am
baile làn iodhol-aoraidh," Gniomh. xvii. 16. cha luigh iad
cosmhuil ri clachan, gu bhi air an tionndadh thairis, a
null agus a nall, gu bhi air an gearradh agus air an snaigh-
eadh, a reir mianna dhaoine, air dhoibh urrad do 'n chloich
a bhi annta, as nach fàg ni sam bith do 'n bheothalachd aca.
Tha tigh ar Dè-ue 'na thigh mòr, anns am bheil cha 'n e
mhàin soithichean òir, ach mar an ceudna tahnhainn, 2
Tim. ii. 27. Tha iad araon uUamh air salachar a ghkcadh ;
agus uime sin, an uair tha Dia a' tabhairt trioblaid air an
eaglais, tha sùil aige riu araou. A thaobh nan soithichean
ùir, cha 'n 'eil iad air an sgrios, ach air an glanadh le deuch-
ainn theinutich ann an amhuinn na trioblaid, mar a ghlanas
òr-chearda an òr, Isa. i. 25. " Agus piUidh mi mò làmh
ort, agus glanaidh mi uait do shalachar." Ach thig milleadh
air na soithichean criatha, bithidh iad.air am briseadh 'nam
bloighdibh, mar shoitheach criadhadair, rann 28. " Agus
bithidh chioidh no briseadh do luchd-cusaontais, agus
pheacaich, maraon." Tha suil aig ris an lagh sin, a bhi
airson briseadh shoithichean creadha, 'nuair a bha iad neo-
ghlan ; am feadh a bha soithichean fiodha, agus mar au
ceudna soithichean òir a mhain air an glanadh, Lebh. xv. 12.
307
'Si 'n naothadh sochair cumail snas no taice. Ma tlia
tliusa aiiu ad gheig air do shuidheachadh ann an Criosd,
giùlainidh an fhrèumh thu. Leigidh an creideach a thaice
air Criosd, mar leigeas bean lag air turus, a taice air a
fear gràdhach, Dan Shol. viii. 5. Taicidh se e fèin ris mar
a ni seann duine fann air a bhata, Isa. l. 10. Leagaidh se
e fèin air, mar a leagas neach eallach nach urrainn dha
ghiulan bharr a dhroma fèin air neacli eile a ta comasach air
a giulan, Sahn xxii. 8. Tha iomadh cudthrom an croch-
adh ris na geuga a ta ann an Criosd an Fhior-fhionain agus
gan cumail sios, ach tha fios agaibh, ciod air bith cud-
throm a ta 'n crochadh air geugaibh, gu 'n giùlain an stoc
an t-iomlan ; giulainidh e a' gheug, agus an cudthrom a ta
oirre mar an ceudna.
L Cumaidh Criosd suas iadsan a ta creidsinn ann fo
chudthrora trioblaidean o 'n taobh a mach. Is farsuiug au
gealladh sin, Isa. xliii. 2. " An uair a shiubhlas tu trid
nan aimhnichean, cha tig iad tharad." Faic mar a fhuair
Daibhidh cobhair fo uallach trora, 1 Sam. xxx. 6. Bha
bhaile Siclag aig air a losgadh, a rahnai air an toirt air
falbh 'nam braighdibh, labhair a dhaoine air a chlachadh ;
cha robh ni air f hagail aige ach a Dhia agus a chreidimh :
ach, le 'chreidimh, ghabh e misneach dha fein 'na Dhia.
Tha 'n Tighearu a' teachd agus a' cur a chrann-cèusaidh
air guailhbh a shluaigh, tha sin 'gam bruthadh sios, tha
iad cosmhuil ri bhi air an slugadh suas fuidhe, agus air an
aobhar sin, tha iadsan ag eigheacn, A Mhaighstir tearuinn
sinn, tha sinn caillte ! Ach tha e tabhairt cobliair dhoibh,
fo 'n uallach, tha e 'gan cumail suas, agus giulainidh iad
an crann-cèusaidh. Mar so air do 'n Chriosdaidh cudthrom
a bhi aige do thrioblaidean o 'n taobh a mach, theid e gu h-
eutrom fo 'n uallach ; air dha leis a sin na gàirdeana siorr-
uidh a bhi fuidhe. Tha tobar do shòlas aig a' Chriosdaidh,
nach urraiun da chall ; agus uime sin cha 'n 'eil e uair
sam bith gun ni-eigiu aige ga cliumail suas. Ma tha
aig neach a bheartas uile ann an airgiod, feudaidh na
creachadairean a thoirt air falbh, agus an sin ciod tuiileadh
a th' aige ? Ach ged chreachar fear-fearainn d'a chuid
airgid, gidheadh tha f hearann aige gu chumail suas : feud-
aidh iadsan a tha togail an comhfhurtachd air nithibh
maith an t-saoghail, a bhi gu h-ealamh gun chomhfhur-
tachd : ach bithidh comhf hurtachd acasan, a ta ann an
308
Criosd, 'nuair a bhios uile shruthan nan solasan saoghalta
air tiormachadh suas, lob vi. 13. " Nach 'eil mo chabhair
annam fèin ? Agus an d' f huadaicheadh gliocas uam ?'
Mar gu'n abradh e, ged dh' fhalbh mo mhaoin ; ged dh'-
imich mo sheirbhisich, mo chlann, mo shlainte agus fallain-
eachd rao chuirp, uile uam ; gidheadh cha d' imich mo
ghràs uam : ged dh' iomain na Sabeanaich air falbh mo
dhaimh agus m' asailean, agus ged dh' iomain na Caldean-
aich air falbh mo chàmhalaibh ; cha d' fhògair iad air falbh
mo chreidimh agus mo dhòchas mar an ceudna : tha iad sin
fathast annam, cha d' iomaiueadh uam iad ; air chor as leo sin
gur urrainn dhomh comhf hurtachd a thoirt o neamh, 'nuair
nach urrainn dhomh comhfhurtachd a thoirt o'n talamh.
2. Bheir Criosd cobhair d'a shluagh fo uallach do thriob-
laidean agus do mhi-mhisnich o'n taobh a stigh. Is iom-
adh uair a ta 'n cridhe agus am feoil a' failneachadh, ach
an sin is e Dia neart an cridhe, Salm Ixxiii. 26. Feud-
aidh iad cudthrom cionta bhi aca gan sàruchadh : is eal-
lach so a bheir air an druim cromadh, agus air an spiorad
dol fodha. Ach bheir e dhiubh i, agus cuiridh e raaitheanas
'nan laimh, am feadh a ta iad a' tilgeadh an eallaich air-
san. Gabhaidh Criosd an t-anam, mar a phòsas neach
bantrach fuidh uallach do fhiachaibh, agus raar sin, 'nuair
a ta 'n luchd-fiach a' teachd a dh' ionnsuidh cèile Chriosd,
bheir i dh' ionnsuidh a fir iad, aidichidh i na fiacha, cuir-
idh i an ceiU nach 'eil i coraasach air an iocadh, agus cuir-
idh i an t-iomlan airsan. Caillidh an Criosdaidh air uair-
ibh, tre neo-churam, an litir-f huasglaidh ; cha 'n urrainn dha
faotainn, ciod sara bith mar a rannsaicheas e air a son.
Gabhaidh an lagh an cothrora sin, agus togaidh e suas
cuis-thagraidh 'na aghaidh air son fiacba a chaidh a dhiol-
adh cheana. Folaichidh Dia a ghnuis, agus tha 'n t-auam
ann an tiùoblaid. Theid iomadh saighead a nis tre 'n an-
ara ; tha ioraadh cunntas fada an aghaibh an duine, a ta
e leughadh agus ag aideachadh. 'S tric a chi e na maoir
a' teachd gu ghlacadh ; agus dorus a' phriosain fosgailte gu
ghabhail a steach. Ciod eile a churaas e o dhol fodha gu
tur fuidh leithid so do rahi-mhisnich anns au staid so, ach
gu bheil gairdeine siorruidh an Eadar-raheadhonair fuidhe,
agus gu bheil e a' taice ris an Urras rahòr? A thuill-
eadh air so, feudaidh iad cudthrom do ana-miannaibh
làidir a bhi gan cumail sios ; tha corp bàis aca : is eallach
309
am bàs a tha fàsgadh an anama mach as a' chorp : Bhith-
eadh cos no laimh bàis, ma dh'fheudas mi labhairt mar
sin, 'na h-eallaich uamhasach dhoibh ! Luidhidh air uair-
ibh aon ana-miann beothail co trom air leanabh Dhè, as
nach mò as urrainn dha gluasad, na b-urra do leanaban,
famhair a chur uaith fèin : cionnus uime siu a ta iad air an
cumail a suas fuidh chorp iomlan bàis ? Is ann, a chionn
gu bheil an còmhnadh o an fhreumh a ta 'gan giùlan, o
na gàirdeinibh siorruidh a ta fodhpa : tha ghràs foghain-
teach air an son, 2 Cor. xii. 9. Cha 'n e gràs Dè san
taohh a stigh cul-taic a' chreidich ; is tobar sin, a dh'
fheudas air uairibh ruith tioram : ach is e gràs Dè an
taohh a mach dheth, an gràs a ta ann an losa Criosd ; a
ta 'na thobar a ta 'do ghnàth a' sruthadh, gus nach urrainn
do 'n chreideach teachd uair sam bith an diomhain. Oir
tha 'n t-abstol ag innseadh dhuinn san rann sin fèin, gur
e cumhachd Ohriosd e. " Is ro thoiliche, uime sin, deir e,
a ni mi uaill à m' anmhuinneachdaibh, chum gu 'n gabh
cumhachd Chriosd còmhnuidh orm," no, gu 'n gabh e
còmhnuidh os mo cheann ; mar a rinn nèul na glòire air na
h-Israelich, a sgaoil Dia mar chòmhdach, no mar fhasg-
adh dhoibh anns an fhàsach, Salm cv. 39. Coimeas Isa.
iv. 5, 6. Air chor as gu bheil an creideach, anns a'
chòmhrag sq, cosmlmil ri iolair, a' dh'itealaicheas air tùs
suas, le creidimh, agus an sin a thig a uuas.air a' chreich,
Salm xxxiv. 5. " Dh'amhairc iad air, agus shoillsicheadh
iad." Agus, fadheòidh, tha cudthrom anmhuiuneachd agus
uireasbhuidh orra, ach tilgidh iad an eallach sin air au
Tighearn, an neart, agu scumaidh esausuas iad, Salm Iv. 22.
Le 'n uile uireasbhuidhean agus anmhuinneachda, tha iad air
an tilgeadh airsan ; mar tha 'u leanabh bochd, lag agus lom-
nochduigh, a' teachd a mach as a' bhroinn, air a thilgeadh
ann an uchd neach a chuireadh air leth gu curam a ghabh-
ail deth, Salm xxii. 10. Ged bhios iad gun dion, raar phreas
anns an f hàsach, air am feud cos na h-uile beathaich saltairt
sios, bheir an Tighearna aire orra, Salra cii. 17. Cha 'n
iongantach, ged bhitheas an lus a's maoithe tearuinte ann
an lios ; ach tha ar Tighearn losa Criosd 'na ghàradh dìdein
d'a mhuinntir lag agus uireasach, eadhon ann am fàsach.
Ceisd. Ach, ma tha na naoimh air an cumail suas, cion-
nus a ta iad a' tuiteam co tric ann am buaireadh agus fo
dhìobhail misnich ? Freag. (1.) Ciod air bith co fada
310
'sa tlia iad a' tuiteam aig aon àm, cha tuit iad gu bràth gu
tur air falbh ; agus is ni mòr sin : tha iad air an gleidh-
eadh le cumhachd Dhè, tre chreidimh, chum slainte,
1 Pead. i. 5. Feudaidh cealgairean tuiteam, air chor as
gu 'u tuit iad air falbh, agus tuiteam ann an slochd, mar a
thuiteas soitheach-uisge ann an tobar, 'nuair a bhriseas an
t-slabhraidh : ach ged dh'fheudas leanabh Dhè tuiteam,
agus siu co-iosal as gu teid an t-uisge thar a cheann ;
gidheadh tha fathast bann-cheangail eadar Criosd agus
esan, cha 'n 'eil an t-slabhraidh air a briseadh, cha teid
e dh'ionnsuidh na talmhainn, bithidh e air a tharruing
suas a rìs, Luc. xxii. 31, 32. "Agus a dubhairt an Tigh-
earn, a Shimoin, a Shiraoin, feuch, dh'iarr Satan sibhse,
chum bhur criaradh mar chruineachd ; ach ghuidh mise
air do shonsa, nach diobradh do chreidimh thu." (2.) Tha
leagaidhean nan naomh, a sruthadh o 'n mhi-fhèum a ta
iad a' deanamh d' an aonadh ri Criosd, gun a bhi deanamh
fèum dheth le creidimh, gu 'n neartachadh no gu 'n cumail
suas, Salm xxvii. 13. " Rachadh mo mhisneach air cùl,
mur creidinn." Fhad 'sa chumas a' bhanaltrum an leau-
abh 'na gàirdeinibh, cha tuit e dh'ionnsuidh na talmhainn :
gidheadh, mur cum an leauabh neo-f haiciUeach a ghreim
dise, feudaidh e tuiteam air ais 'na gàirdeinibh gu dhoch-
air mhòr. Mar so bhris leagadh Dhaibhidh a chnàrahan,
Salm. li. 8. ach cha do bhris e bann a' cheangail eadar Criosd
agus esan ; cha robh au Spiorad naomh, bann a clieaugail
sin, air a thabhairt uaith, rann 11.
'Si'n t-sochair mu dheireadh, a dh'ainmicheas mi, cur-
am àraidh an Treabhaiche, Eoin xv. i, 2. " Is mise an
Fhionain fhior, agus is e m' Athair an Treabhaiche. —
Gach uile gheug a ta toirt toraidh, glanaidh e i, chum as
gu 'n giùlain i tuilleadh toraidh." Tha creidich a thaobh
an aonaidh ri Criosd, 'nan cuspairean air curam àraid Dhè
agus a fhreasdail. Is e Criosd diorahair, fionain De ; cha'n
'eil cuideachdan eilo anns an t-saoghal, ach mar chroinn
ola fiadhaich. Cha 'u 'eil daoine an t-saoghail, maiUo ri
Dia ach mar fhearann iomallach, 's iad na naoirah fhionain,
anns am bheil còir ùraidh aige, agur curam àraidh mu 'n
tiomchioll, Da,u Shol. viii. 12. " Tha 'm fion-lios a's leamsa,
fa'm' chomhair." Is esan air nach tuit clò codail no suain,
a fear-coimhid : Coirahididh e i, air eagal gu 'n dcan neach
coire dhi ; coimhididh e i dh'oidhche 's a là : ni esan aig
311
ara bbeil druohd neimh 'na laimh a h-uisgeachadh gach
tiota, Isa. xxvii. 3. Deasaichidh agus glanaidh e i, chum
gu 'n giiilain i tuiUeadh toraidh, Eoin xv. 2. Gearraidh e
dheth na meangana draghail, a ta bacadh toradh na geige :
tha so air a dheanamh, gu h-àraid, leis an fhocal, agus le
crann-ceusaidh nan trioblaidean, Feumaidh na naoimh
ministrealachd an fhocail, co mòr 'sa dh'fheumas am fion-
lios neach a dheasachadh agus a bhearradh na fion-chraobh-
an, 1 Cor. iii, 9. " Is comh-luchd oibre do Dhia sinn: Is
sibhse treabhachas Dhè, is sibh aitreabh Dhè." Agus tha
fèum ac' air a chrann-ceusaidh mar an ceudna, 1 Pead. i.
6. Agus, uime sin ged mheasamaid an crann-ceusaidh am
measg nan sochairean a ta sruthadh do chx-eidich, tre 'n
aonadh ri Criosd, tha mi am barail nach measamaid gu
mearachdach. 'S cinnteach mi, gu bheil iad 'nam fulan-
gais a' fulang maille ris-san, Rom. viii. 17. Agus tha na
dearbh-chinnte a ta aca air a' chrann-cheusaidh, do nàdur
geaUaidh ni 's mò no bagradh, Salra Ixxxix. 30 — 33. " Ma
thrèigeas a chlann mo lagh, — An sin fiosraichidh mi le slait
an eusaontas, agus le buillibh an euceart. Gidheadh, cLa
bhuin mi gu tur mo chaoimhneas gràidh uaith ; agus cha
bhreugaich mi mo ghealladh." Tha so cosmhuil ri fear-
teagaisg a ta gabhail os laimh d' a athair aig uair a' bhàis,
gu 'n gabh e curam do 'n chloinn a th' air an earbadh ris ;
agus gu 'n toir e dhoibh araon oilean agus teagasg, chum
am maith. Tha coimhcheangal nau gràs gu cinnteach ag
atharrachadh sleaghan na trioblaid gu coronaibh sgathaidh,
dhoibhsan a ta ann an Criosd, Isa. xxvii. 9. " Le so, air
an aobhar sin glanar aingidheachd lacoib air falbh." C' ar
son ma ta bhiodh sinn an corruich r' ar crann-ceusaidh ; c'
arson a bhiodh eagal oirnn roimhe ? Is eigin do 'n chreid-
each a chrann-ceusaidh a thogail, agus a cheann feadhna,
an Tighearn losa Criosd a leantuinn. Is eigin da crann-
cèusaidh gach la a ghabhail air, Luc. ix. 23. " Ma 's àill le
neach air bith teachd a' m' dheighsa, àicheadhadh se e fèin,
agus togadh e 'chrann-ceusaidh gach la." Seadh, is eigin
da crann-cèusaidh a laithean naomha thogail mar an ceud-
na, Tuir. ii. 22. " Ghairm thu, mar air là suidhichte m'
uamhasan air gach taobh." Bha aig eaglais nan Indhach,
car ùin' fhada, iomadh coinneamh thaitneach anns an
tearapuU, air laithibh suidhichte, air son seirbhis Dè ; ach
fhuair iad làithean suidhichte do sheorsa eile, 'nuair a
312
gliairm Dia feachd nan Caldeanacli an ceaiin a cheile, niu'n
tearapuU, agus mu 'n bhaile, a loisg an teampuU, agus a
dli'fhag lerusalem "na tòrr ! Agus a nis, air do eaglais
Dhè a bhi fathast ann an staid dèuchainn anns an duthaich
iosal so, cionuus nach pill na ntòil an dèigh an uisge ?
Ach tha craun-ceusaidh Chriosd (ni is e as aium do thriob-
laidean nan naomh,) 'na aium caomh do 'n chreideach : Is
crann-ceusaidh gun amharus i, ach cha 'n ann do ghràsan
a' chreidich, ach d'a thruaillidheachdan. Feudaidh gun
amharus au coslas ghrasan a ta sa' chealgoir, an anail dheir
inneach chur a mach air crann-ceusaidh, mar a rinn coslas
grais luchd-eisdeachd an fhearain chlochaich, Mat. xiii. 6.
" Agus air do ghrian (na geur-leanmhuinn, rann 26.) èirigh,
dhothadh e : agus do bhrìgh nach robh freumh aige shearg
e as." Ach riamh fatliast cha do bhàsaich aon do ghràsau
a chreidich air a' chrann-ceusaidh so. Cha do bhàsaich, oir
mar tha choinneal a' soiUseachadh ni 's soiUeire anns au
oidhche, agus mar tha 'n teine a' losgadh ni 's dèine ann an
reothadh teann ; mar sin tha gràsan a' chreidich, air a chuid
is trice, ui's beothaile ann an trioblaid.
Tha taitneas agus mìllseachd àraid anns a' chrann-chèus-
aidh, dhoibhsan aig am bheil an ceudfaidh air an cleach-
damh gu breithneachadh, agus gu faotainn a mach. Tha
millseachd àraidh ann an neach a bhi ga f haiciun fèin ann
an staid dearbhaidh air son neimh, agus ag iarraidh an
deigh a ghuil air son glòir. Tha tlachd ann a bhi 'g imeachd
thar na beanntaibh sin, far am faic an Criosdaidh lorg coise
Chriosd fein, agus cos-cheuma an trèud, a bha 'n taobh sin
roimhe. Cia taitneach a tha e do naomh, aun an cleachd-
adh gràis, a bhi faicinn mar tlia Dia uile mliaith a' cur au
aghaidh aomaidhean truaillidh, agus a' bacadh amaideachd !
Cia taitneach dha bhi faicinn nan gaduichean sin air a
chrann-cheusaidh ! Cia mòr an tlachd a ta ann a bhi toirt
fa'near, raar tha Dia a' tarruiug air falbh lòiu o ana-raiann-
aibh do-cheaunsuichte, agus a' cur a leithid go gliainne
orra, as gu 'm faigh an Criosdaidh fo uachdranachd iad
Gu firiuneach, tha Pàrras an taobh a stigh do 'n ghàradh
dhroighionn so. 'Stric a tha pobuU De ann an ceang-
laichibh, nach "eil air am fuasgladh gus ani bi iad air an
ceangal le cuird na trioblaid. Tha Dia gan glacadh, agus
gan tilgeadh ann an àmhuinn theiuntich, a loisgeas dhiubh
an cuibhrichean ; agus an sin, cosmhuil ris an triuir chloin-
313
ne, Dau. iii. 25. tha iad fuasgailte, a' coiseachd auii am
meadhon an teine ! Bheir Dia d' a chloinn deoch-leighis
le aon chungaidh shearbh ; mur oibrich sin orra, cuir-
idh e ann au dara agus an treas cuiugidh, agus mar sin, mar
a bhios feum air, chum gun oibrich iad le cheile chum am
maith, Rom. viii. 28. Le gaothan tarsuing greasaidh e iad
d' an caladh. Gheibhear gu tric iad ann an leithid do
shlighibh, as gur i an crann-ceusaidh an ceum a 's sona ris
an coinnich iad : agus is maith a dh'f heudas iad failte chur
orra mar a rinn Daibhidh air Abigail, ag radh, " Beann-
aichte gu robh an Tighearna Dia Israeil, a chuir thusa au
diugh a' m' choinneamh-sa !" 1 Sam. xxv. 32. Tha nithe
saoghalta gu tric 'nan eallaich co mòr do 'n Chriosd-
uidh, as gu bheil e ag imeachd gle mhall air an t-
slighe gu nèamh. Tha Dia a' cur gaoth na trioblaid, a
sheideas an eallach o ghuaillibh an duine : agus an sin
siubhlaidh e ni 's luaithe air a shlighe ; an deigh do Dhia
cuid do nithe breagha an t-saoghail a thabhairt uaith, a
bha tarruing air falbh a chridhe o Dhia, Seph. iii. 12.
" Fagaidh mi fòs ann ad mheadhon sluagh an-shocrach
agus diblidh : agus cuiridh iad an dòchas ann an ainm au
Tighearna." Thugadh fa'near le Cinneach beusach, nach
'eil eachdraidh a' deanamh iomradh air duine sam bith, a
bha air a dheanamh ni b' fhearr le beartas. Tha mi an
teagamh nach dean ar n-eachdraidh sna h-amaibh am
bheil sinne ann, a suas uireasbhuidh na sean eachd-
raidh air a' cheann so : ach is cinnteach mi, gur iomadh
iad a ta ni 's miosa le beartas ; bha na milltean air- an
suaimhneachadh gu bàs an glacaibh saoghail a bha gàire
riu ; agus f huair iomadh duine maith lota o shoirbh-
eachadh saoghalta o 'u taobh a mach, d' am b' èigin a blii
air an leigheas leis a' chrann-cheusaidh. Is cuimhne leam
leughadh mu neach air an robh neasgaid 'na uchd, a chaidli
dh'ionnsuidh leighichean ann an dìomhain airson comhnadh ;
ach air dha bhi air a leònadh le claidheamh, bhris an neas-
gaid : agus bha bheatha air a tearnadh leis an ni sin a bhagair
a bhàs. 'S tric a chruinnich neasgaide spioradail ann am
brollaich pobuill Dè, an àm soirbheachaidh o 'n taobh a mach,
agus a bha iad mar so air am briseadh agus air an glanadh
as leis an trioblaid. Is caoimhneas do chreidich a bhi air
an leigheas le buiUibh ; ged tha iad gu bitheanta co lag as
gu 'n glaodh iad a mach tre eagal, le sealladh do na corrain-
Dd
314
sgathaidh, mar gum b' e an tuadh-sgriosaidh a bhiodl)
aun ; agus a bhi smuaineachadh gu bheil an Tigh-
earn a' teachd g' am marbhadh, 'nuair a tha e da rireadh a'
teachd g'an leigheas.
Corah-dhuinidh rai nis, le labhairt ann am beagan do
bhriathraibh, air tùs ri naoirah, agus a rìs ri peacaich.
1. Ribhse a ta 'nur naoimh, a deiream,
Air tùs, Deanaibh stri air comli-luadar agus co-chomunn
fhaotainn agus a chumail suas rì losa Criosd ; 'se sin a bhi
tarruing còmhnadh nuadh gràis, o thobar a' ghràis a ta ann-
san, le creidimh ; agus deanaibh fèura iomchuidh dhiubh ann
an cleachdamh a' ghràis agus na h-umhlachd naoimh.
Bithidh air 'ur faiciU o sgarachduinu a bhi eadar Criosd
agus bhur n-anama : Ma f huair sin a steach cheana,
(ni air am bheil a choslas a bhi air moran anns an Ik so,)
deanaibh dìchioU air atharrachadh air falbh. Tha na h-
iomada anns an t-saoghal a ta deanamh tàir air Criosd,
ged nach deanadh siblise tàir air : Is lionmhor iad a thionn-
daidh an cul ris, a bha uair-eigin a' taisbeanadh a bhi air
an t-slighe gu nèamh. Thug grian bhlath na sìthe agus
an t-soirbheachaidh shaoghalta air cuid brat na diadhachd
a thilgeadh dhiubh, eadhon iadsan a ghleidh greim daingeau
dheth 'nuair a bha gaoth na trioblaid a' seideadh orra :
agus, '• An àill leibhse falbh cuideachd ?" Eoin vi. 67. Tha
rahi-thaingealachd as mò air a sgriobhadh air bhur tarcuis-
se air co-chomunn ri Criosd, ler. ii. 31. " An robh mise
a' m' f hàsach do Israel ; a' m' fhearann dorchadai* ? C'
uim' au dubhairt mo shluagh, Is tighearnan sinn oirnn fèin ;
cha tig sinn ni 's mò thugadsa ?'' 0 ! mhuinntir ion-
mhuinn, " an e so bhur caoimhneas d' ur caraid .'' " "Tha
e mi-chiatach do mlinaoi sam bith tàir a dheanamh air
co-chomunn ri a fear-pùsda, ach dh' ise gu h-àraid a
bha air a tabhairt o phriosan na o 'n òtrach, mar bha sibh-
se, le 'ur Tighearn. Ach cuimhnichibh, guidheara oirbh,
gur olc aii t-àm so gu bhi beò fad as o Dhia : — is àm e
anns am bheil freasdal De aun an gruaim ris an f hoarann
sam blieil 'ur còrahnuidh ! tha neòil na feirge a' tional,
agus tha iad tiugh os 'ur cinn ! Cha 'n àm dhuibhse bhi
mach as 'ur seòmraichean, Isa. xxvi. 20. Feudaidh iadsan
a ta nis ag imeachd ro dhliìth ri Dia, gu leòir a bhi aca r'a
dheanamh gu seasamh, 'nuair a thig an deuchainn ; cia
cruaidh a bhios e do mhuinutir eile an siu, a ta coslach
315
ri bhi air au glacadh le trioblaidean, 'nuair a ta cionnt
gun atharrachadh a' luidhe air an coguisean. A bhi
air an dùsgadh o chodal suaimhneach, agus a bhi air an
tilgeadh gu cuan doinnionach mar a bha lonah, bithidh sin
'na dheuchainn eagalach. A bhi mothachadh trioblaid,
mu 'm bheil sinn ga faicinn a' teachd, a bhi an taobh thall
do dhòchas, mu 'm bheil eagal againn, is cor ro bhronach e.
Air an aobhar sin brisibh sìos iodholan 'ur n-eud, claoidli-
ibh na h-ana-mianna sin, agus na h-an-tograidh mhi-
riaghailteach sin, a ghoid air falbh bhur cridheachan, agus
a dh' fhag sibh cosmhuil ri Samson, gun fholt, agus abraibh,
" Siubhhiidh mi agus pillidh mi gu m' cheud fhear, oir
bha mi ni b' fhearr dheth an sin na 'n trà-sa." Hos. ii. 7.
San dara àite, Imichibh mar a bhuineas doibhsan a ta
air an aonadh ri Criosd. Dearbhaibh 'ur n-aonadh ris, le
" gluasad mar a ghluais esan,'' 1 Eoin ii. 6. Ma tha sibh
air bhur tabhairt o bhi fo chumhachd an dorchadais, deal-
raicibh 'nur solus am fianuis dhaoine. Deah-aichibh,
mar sholusaibli san t-saoghal, a' cumail a mach focal na
beatha, mar a chumas na lòchrain a choinneal, a ta annta,
a' dealrachadh trompa, Philip. ii. 15, 16. A nis air dhuibh
aidmheil gu bheil Criosd annaibh, bitheadh iomhaigh a'
dealradh a mach 'nur caithe-beatha ; agus cuimhnichibh,
gur e gnothuch bhur beatha bhi dearbhadh le 'ur ghnìomh-
aran agus 'ur giulan, na nithe a ta sibh ag aidmheil.
1. 'S aithne dhuibh deadh-chliù mna. Bithidh ciiram
air a' mhnaoi a ta pòsda, cionnus a dh' fheudas i toil a fir
a dheanamh. Imich thusa agus dean mar an ceudna :
Gluaisibh gu cubhaidh do 'n Tighearn chum gach uile
thoileachaidh, Col, i. 10. Is e so gnothuch mòr na beatha ;
's èigin duibh esan a thoileachadh, ged a chuireadh e cor-
ruich air an t-saoghal uile : Is eigin do na nithibh a ta
fuathach dhasan, a bhi fuathach dhuitse, do bhrìgh gu
bheil iad fuathach dhasan ; ciod air bith ana-mianna a
thig a shuiridheadh air bhur cridheachan, àicheadhaibh iad,
do blirigh gu 'n do nochdadh gràs Dè, a' teagasg dhuibh
sin a dheanamh, agns gu bheil sibh air bhur ceangal ris
an Tighearna. Biodli e 'na chomhdach d' ur suilibh ; oir
cha 'n 'eil bhur roghainn agaibh ri dheanamh, tha e air a
dheanamh cheana, agus cha 'n fheud sibh eas-onoir a thabh-
airt d' ur Ceann. Bheir duine an aire d' a chosaibh, a
chionn, ma gheibh e trioblaid an sin, gu 'n eirich i suas g'a
316
cheann : " An gabh mise buiU Chriosd, agus an dean mi
buill striopaiche dhiubh ? Nar leigeadh Dia ! " ars an t-
abstol, 1 Cor. vi. 5. An gabh tbusa an cridhe sin agad,
a '.s e aite-comhuuidh Chriosd, agus an toir thu aoidheachd
d' a naimhdibh an sin ? An gabh thu an corp sin a 's
teampuU da, agus an truaill thu e, le fèum a dheanamh d' a
bhuiU, raar inneil peacaidh ?
2. Bithidh cùramach toradh a thoirt a mach, agus mòr-
thoradh. 'S e gheug a ta luchdaichte le toradh, glòir na
Fìonain, agus an Treabhaiche mar an ceudna, Eoin xv.
8. " An so tha m' Athair-se air a ghlòrachadh, gu 'n toir
sibhse mor-tlioradh uaibh ; agus bithidh sibh 'nur deisciob-
uil dhomhsa." Seasaidh craobh neo-thorach ni "s tearuinte
ann an coille, no ann an gàradli-ubhal : agus bithidh geuga
ann an Criosd, nach 'eil a tabhairt a mach toraidh, air an
tabhairt air falbh agus air an tilgeadh do 'n teine.
3. Bitheadh inntinn nèamhaidh agaibh, agus cumaibh
suas dimeas naomh air an t-saoghal. Tha sibh air bhur
n-aonadh ri Criosd, is esan bhur Ceann agus Fear-pòsda,
agus tha e air nèamh : uime sin, bu choir d' ur cridheach-
an-sa a bhi an sin mar an ceudna, Col. iii. 1. " Uime sin
ma dh' eirich sibh maille ri Criosd, iarraibh na nithe a
ta shuas, far am bheil Criosd 'na shuidhe aig deas làimh
Dhè." Imicheadh sìol na nathrach air am broinn, agus
itheadh iad duslach na talmhainn : ach bitlieadh nàir' air
buill Chriosd cromadh sios agus beathachadh maille riu.
4. Bithibh beò, agus gniomhaicliibb le bhur taice do
ghnàth air losa Criosd tre chreidimh. An ni sin a dh'
fhàsas air a fhreumh fein, is craobh e, agus cha gheug.
Is e nàdur na geige, a bhi an taice ris an stoc air son gach
uile ; agus a bhi tarruing a brìgh uile uaith sin. Leig-
ibh bhur taic' airsan air son beatha, soluis, neirt, agus
gach uile shochairean spioradail, Gal. ii. 20. " A ta mi
beò, ach cha mise, ach Criosd a ta beò anam : agus a'
bheatha a ta mi nis a' caitheadh san fheoil. caitheam i
tre chreidimh Mhic Dhè." *S ann air au aobhar so, anns
an aonadh dhiomhair, a tha neart ri anmhuinneacbd,
beatha ri bàs, agus nèarah ri talamh ; chum gu 'n eireadh
anrahuinneachd, bùs agus talmh suas air sgiathaibh iasaid.
Earbaibh ris air son sochairean aimsireil mar an ceudna
Mat. vi. II. " Tabhair dhuinn an diugh ar n-aran laith-
317
eil." Ma dh' earb sinn ris ar cùram siorruidh bitheadh
nàir' oirnn mur earb sinn ris air son ar lòin san t-saoghal.
San àite mu dheireadh, Bithibh do spiorad macanta,
agus do ghnè aonaidh ri comh-bhuiU cuirp Chriosd, air
dhuibh a bhi ceangailte ris an losa mhacanta, an Tì anus
am bheil na h-uile a ta air an aonadh ris, a' coinn-
eachadh a cheile. Tha faidheadaireachd mu 'n ni so, do
thaobh rìoghachd Chriosd, Isa. xi. 6. " Gabhaidh am
madadh-alluidh còmhnuidh maiUe ris an uan, agus luidh-
idh an liopard sìos maiUe ris a' mheann." Tha so ann an
cosamhlachd ri beathaichean Noah : Beathaichean a' chobh-
artaich, le 'm bu ghnàth beathaichean eile mharbhadh, aon
uair 's gu 'n d' thainig iad a steach do 'n airc, luidh iad sios
ann an sìth riu ; cha robh an t-uan ann an cunnart o 'n
mhadadh-alluidh an sin ; no am meann o 'n liopard. Bha
coimhlionadh maiseach air anns a' cheud eaglais, Gniomh, iv.
32. " Agus bha aig a' chuideachd a chreid aon chridhe,
agus aon anam." Agus tha 'n spiorad so a' buadhachadh
ann an uile bhuill Chriosd, a rèir tomhais gràis Dhè ann-
ta. Tha 'n duine air a bhreith lomnochd, tha e teachd
lomnochd do 'n t-saoghal so, mar gu 'n rùnaicheadh Dia e
a bhi 'na iomhaigh sìth : agus gu cinnteach 'nuair a ta
e air a bhreith a rìs, cha 'n 'eil e teachd do shaoghal nuadh
nan gràs, le spuirean gu reubadh, le claidheamh gu lotadh,
agus le teine 'na làimh, a losgadh a chomh-bhuill ann an
Criosd, a cliionn nach faic iad le sholus-san. Och ! is
brònach a bhi faicinn lilighean Chriosd mar dhroighionn
ann an cliadhaichean a cheile, uain Chriosd a' sgrios aon
a cheile mar leòmhain, agus daoimein Chriosd a' gear-
radh aon a chèile ! Gidheadh, is èigin duinn cuimhneach-
adh, nach dean peacadh buill Chriosd a thàladh ri cheile,
ged dh'fheudas Herod agus Pontius Pilat a bhi air an
deanamh 'nan càirdibh air an rathad sin. Tha riaghailt
an abstoil soilleir, Eabh xii. 14. " Leanabh sith maille
ris na h-uile dhaoinibh, agus naomhachd.'" Gun bhi
leantuinn sìth ni 's faide na leigeas ar toil, ar creideas,
no au leithide sin leinn a dheanamh, tha so a' teachd ro
ghoirid ; a bhi 'ga leantuinn ni 's faide no cheudaicheas
naomhachd dhuinn, is e sin, comh-fhreagaradh do thoil
Dhè ; tha sin a' dol ro-fhad. Tha 'n t-sìth luachmhor,
ach feudar a ceannach tuilleadh is daor ; uime sin gu ma
fearr leinn a bhi d' a h-easbhuidh, no a ceannach, air chost
Dd3
318
firinn no naomhachd ; ach air dhòigh eile, cha 'n urrainn
dhi bhi tuiUeadh as daor air a ceannach ; agus bithidh i do
ghnàth luachmhor ann an suilibh mhic na sithe.
II. Agus a nis a pheacaich, ciod a their mi ribhse ?
Thug mi cuid do bheachd dhuibh air sochairean na mhuinn-
tir a ta ann an staid gràis : Chunnaic sibh iad fada uaibh ;
ach mo thruaighe ! cha leibhse iad, a chionn nach le Criosd
sibhse. Is leibhse peacadh na staid neo-iompaichte ; agus
is leibh a truaighe mar an ceudna : ach, cha 'n 'eil cuid no
crannchur agaibh sa' chùis so. Tha cionnt bhur n-uile
pheacanna 'nan luidhe gu trom oirbh ; cha 'n 'eil cuid
sam bith agaibh ann am fireantachd Chriosd ! Cha 'n 'eil
sìth dhuibhse ; cha 'n 'eil sìth ri Dia ; cha "n 'eil fior shìth
choguis ; oir cha 'n 'eil agaibh còir-shlàinteil anns a' Mhòr-
Fhear deanamh na sìth. Cha bhuiu sibh do theaghlach
Dhè : Cha bhuin an uachd-mhacachd air an robh sinn a"
labhairt dhuibhse. Cha 'n 'eil còir agaibh ann an spiorad
an naomhachaidh. Agus ann an aon fhocal, cha 'n 'eil
oighreachd sam bith agaibh am measg na muinntir a ta
air an naomhachadh. Is e na h-uile a 's urrainn dhomh a
ràdh ribh, anns a' chuis, nach 'eil bhur staid gun dòchas ;
feudaidh iad a bhi agaibh fathast, Taisb. iii. 20. " Feuch
tha mi a' m' sheasamh aig an dorus, agus a' bualadh : ma
dh' èisdeas neach sam bith ri m' ghuth, agus gu 'm fosgail
e 'n dorus, thig mi steach d'a ionnsuidh, agus gabhaidh
mi mo shuipeir maille ris, agus esan maiUe riumsa." Tha
nèamh fathast a' tairgse coimhcheangal ri talamh ! Tha 'n
criadhair a' deanamh suiridheadh air a' chriadh fein ! Agus
cha 'n 'eil geatachan caithir na dìdein fathast dùinte. 0 !
nach b' urrainn dhuinn bhur comh-èigneachadh gu teachd
a steach.
An fhad so mu staid a' ghràis.
319
STAID IV.
AN STAID SHIORRUIDH: NO, STAID SONAIS,
NO TRUAIGHE lOMLAN.
CEANN I.
MU BHAS.
" Oir a ta fhios agam gu. 'n toir thu mi gu bàs, agus a chum an tighe a
dh' òrduicheadh do gach uile bheò." — Iob xxx. 23.
Tha mi nis gu labhairt mu staid shìorruidh an duine, d' am
bheil e dol a steach aig a' bhas. Tha lob a' gabhail
beachd glè chudthromach do'n dol a steach so, ann am
briathraibh an teagaisg ; briathra a ta nochdadh firinn
choitchionn, agus 'gan comh-chur gu h-àraid. Tha'n fhìr-
inn choitchionn air a ciallachadh ann ; eadhon, gur èigin do
na h-uile neach a bhi le bàs air an gluasad as an t-saoghal
so : is eigin doibh bàsachadh. Ach c' ait an èigin doibh dol ?
Is èigin doibh dol " a chum an tighe a dh' orduichead]] do
gach uile bheò ;" do'n uaigh, do'n tigh dhorcha, ghruamach,
aonaranach sin, ann an tìr na dì-chuimhn. Ciod sam bith
àite anns am bi an corp air a thasgaidh suas gus an ais-
eirigh, gus an àite sin, mar do thigh còmhnuidh, bheir am
bàs dhachaidh sinn. Fhad 'sa tha sinn anns a' chorp, cha'n
'eil sinn ach ann an tigh fir-turuis, ann an tigh-òsda, air
ar slighe dhachaidh : 'nuair tha sinn a' teachd a chum na
h-uaighe, tha sinn a' teachd gu 'r dachaidh, gu 'r dachaidh
fhada, Ecles. xii. 5. Is èigin do gach uile bheò a bhi 'nan
luchd-àiteachaidh an tighe so, maith agus olc, sean agus
òg. Tha beatha an duine 'na sruth, a ta ruith gu doimh-
neachda sgriosach a' bhàis : Is èigin doibhsan a ta nis a
chòmhnuidh ann an luchairtibh, am fàgail, agus dol dhach-
aidh do'n tigh so ; agus iadsan aig nach 'eil ionad anns an
320
cuir iad an ciun, gheibb iad mar so tigh fa dheoidli. Tha
e air òrduchadh do na h-uile, leis an Tì sin gu seas a chomh-
airle. Cha 'n f heudar an t-òrduchadh so atharrachadh ; is
lagh e nach urraiun do dhaoine bàsrahor a bhriseadh. Air do
lob a bhi caradh co-chur na firinn choitchionn so ris fèin, tha
e labhairt anns na briathraibh sin ; " Tha f hios agara gu 'n
toir thu mi gu bàs." Bha fios aige, gu'm b' èigin da
coinneadh a thoirt do 'u bhàs, gu 'm b' eigin d'a anam agus
d' a chorp dealachadh ; gu 'n dcanadh Dia, a shuidhich a
choinneamh, gu cinnteach a cumail. Bha lob air uairibh
a' toirt cuireadh do 'n bhàs teachd d' a ionnsuidh, agus a
thoirt dhacliaidh d' a thigh ; seadh bha e an cuunart ruith
d' a ionnsuidh roimh an àm, lob vii. 15. " Is fearr le m'
anam tachdadh, agus bàs no beatha." Ach an so tha
e toirt fa'near gu 'n tugadh Dia esan a dh' ionnsuidh
a' bhàis ; seadh, gu 'n tugadh e air ais e d' a ionnsuidh,
mar tha 'm focal a' ciallachadh. Leis a sin tha e cumail a
mach, nach 'eil beatha againn anns an t-saoghal so, ach
gu bheil sinn raar gu 'm bitheamaid a' ruith air falbh o'n
bhàs, a ta sìuneadh a mach a ghàirdeine fuar, gu 'r glacadh
0 'n bhroinn. Ach, ged is caol au tearnadh a ta agaiun an
sin a dhol as o a spagan, cha'n urraiuu dhuiuu dol as fada ;
bithidh siun a rìs air ar toirt air ar n-ais d' a ionnsuidh.
Bha fios aig lob air so, bha e cinnteach as, agus bha e
sealltuinn air a shon.
TEAGASG. — Is eigin do na h-uile basachadh.
Ged tha'n teagasg so air a dhearbhadh le fiosrachadh
nan uile ghinealach a bha riamh auu, o chaidh Abel a stigh
do'n tigh a dh' òrduicheadh do gach uile bheò ; agus ged
tha fios aig na beothaibh gu'm faigh iad bàs ; gidlieadh tha
e fèumail labhairt mu chiunteachd a' bhais, chum as gu bi
e air a cheangal air an iuntinn, agus air a ghabhail gu h-
iomchuidh gu cridhe.
Uime sin thugaibli fainear, air ttis, Gu bheil lagh neo-
atharraichte bàis anu, fuidh am bheil daoiue air an druid-
eadh suas : " Tha e air òrduchadh do dhaoinibh bàs fhaot-
ainn, Eabh. ix. 27. Tha e air a thasgaidh suas air an son,
raar a thaisgeas parantan air son an cloinne : Feudaidh iad
sealltuinn air a shou, agus cha'u urrainu dhoibh a sheach-
nadh a chionn gu 'n do chomharraicli agus gu 'n do ghlèidh
Dia air an :ìou e ; cha 'n 'eil teagamh auns a' glmothuch ;
321
"Bàsaichidh sinn gu deimhin, 2 Sam. xiv. 14. Ged nacli
cluiun cuid do dhaoine mu bhàs, gidheadh is èigin do na
h-uile duine bàs fhaicinn, Salm Ixxxix. 48. Is gaisgeach
am bàs ris an èigin do gach uile gleachda : is èigin duinn
dol sa' chath ris, agus gheibh e bhuaidh, Ecles. viii. 8.
" Cha 'n 'eil duine sam bith aig am bheil cumhachd os ceann
an spioraid a chumail an spioraid, no cumhachd ann an la
a' bhais.'' Bithidh iadsan, gun amharus, a gheibhear beò
aig teachd Chriosd, " air an caochladh," 1 Cor. xv. 51. ach
bithidh an caochladh sin comh-ionnan ri bàs, freagraidh e
'na àite. Is èigin do na h-uile neach eile imeachd air an
rathad choitchionn "air slighe gach uile fheòil."
San dara àite, Gabhamaid beachd air fiosrachadh gach
la. Chi na h-uile duine gu bheil " daoine glice a' faghail
a' bhàis ; mar an ceudna an t-amadan agus an t-umaidh,"
Salm xlix. 10. Tha farsuinneachd gu leoir air an talamh
so air ar soinne, ged is mor an sluagh a bh' air romhainn ;
dh' imich iadsan a dlieanamh àite air ar son, mar as èigin
duinne imeachd a dh' fhagail aite air son muinntir eile. Is
fada 0 na thòisich am bàs air daoine iomchar air falbh do
shaoghal eile, agus tha sluagh mòr agus gun aireamh air
dol an sin cheana ; gidheadh tha cheaird a' dol a ghnàth air
a h-aghaidh, tha 'm bàs a' giulan air falbh luchd-àiteachaidh
lìr gach la, do 'n tigh a dh' òrduicheadh do gach uile bheo !
Co riamh a chual an uaigh ag radh, Is leor e ? 'S fada
tha i faotainn, ach fathast tha i ag iarruidh. Tha 'n saogh-
al so cosmhuil ri fèiU mhòr no margadh, far am bheil cuid
a' teachd a steach, cuid eile dol a mach, am feadh a ta 'n
comh-chruinneachadh a ta ann troimh a cheile, agus cha 'n
'eil fhios aig a' chuid mhor dhiubh ciod a thug an ceann a
cheile iad : No, cosmhuil ri baile suidhichte air an rathad
gu baile mor, tre 'n deachaidh cuid do 'n luchd-astair seacli-
ad, cuid aig imeachd troimhe, ara feadh a ta cuid eile,
a mhain teachd a steach. Ecles. i. 4. " Tha aon ghineal-
ach a' siubhal, agus ginealach eile a' teachd, ach fanaidh an
talamh gu bràth." Tha 'm bàs 'na theachdair an-iochdmhor
laidir nach feudar a bhacadh o chur òrduigh an gniomh, le
neart a' chumhachdaich, le duais a' bheartaich, no le ath-
chuinge a' bhochd. Cha toir e urrara do 'n clieann liath, is
cha bhi iochd aige ri ciochran raaoth. Cha 'n urrainn do 'n
dàn agus do 'n trèun cur 'na aghaidh ; 's cha 'n 'eil dol as
aig an lag-chridheach anns a' chath so.
322
San treas àite, Tha corp an duine air a dlieahamh suas
do nithibh truaiUidh, Gen iii. 19. " Is duslach thu, agus
gu duslach piUidh thu." Cha 'u 'eil sna daoine as làidire
ach soithichean bristeach creadha, a ta gu ]i-ealamh air
am briseadh 'nam bloighdibh. Cha 'n 'eil an t-anam ach
ann an tigh-comhnuidh iosal, am feadh a ta e sa' chorp
bhàsmlior :<o ; ni nach 'eil 'na thigh cloiche, ach tigh
creadha : Clia 'n f heud na ballachan creadha gun chaith-
eadh air falbh, gu h-araidh a chionn nach 'eil an steidh air
carraig, ach anns an duslach. Bruthar iad roimh an leo-
mann ; ged tha bhiasdag so co maoth, as gu cuir bean-
tuinn a mheoir as dith, lob iv. 19. tha na nithe sin cos-
mhuil ri fudar ; cuiridh sradag bheag a tlmiteas orra, ri
theine iad, agus loisgidh i suas an tigh. Ni chlach, no fion-
dhearc, fuiltean ann am bainne, daoine a tliachdamh, agus
an tigh creadha a chur 'na dhuslach. Ma bheir sinn fainear
dealbh agus cruth ar cuirp, cia eagallach agus iongantach
a ta sinu air ar deanamh ! agus cia lag agus anmhunn 'sa
tha ua nithe ris am bheil ar beatha an crochadh, agus cia
co riaghailteach 'sa dh' fheumas iad a bhith : agus gu
bheil aig a bhàs choimhlion dorus gu teachd a stigh air, 'sa
tha do mhìn-thuill do-f haicinn anns a' chorp ; agus ma
choimeasas sinn an t-anam agus an corp ri cheile, feud-
aidh sinn a mheas gu ceart gu bheil ni cigiu ni 's iongan-
taiche 'nar beatha, no a ta 'nar bàs ; agus gur e is iongan-
taiche, bhi faiciun duslach a' siubhal sios agus suas air an
duslach, uo e bhi luidhe sìos anu ! Ged nach 'eil lochrau
ar beatha air a seideadh gu grad as, gidheadh is fheudar
do 'n lasair dol as mu dheireadh, do bhrìgh easbhuidh ola.
Agus ciod 0 ta sna h-èucailean agus na galaireau sin uile,
d' am bheil sinn buailteach, ach teachdairean a' bhàis, a ta
teachd a dh' ulluchadh a shlighe ? Tha iad 'gar coinn-
eachadh, co luath 'sa chuireas siun ar cos air au talamh,
a dh' innseadh dhuinu ann ar teachd a steacli, nach 'eil
sinn a' teachd a chum an t-saoghail ach gu dol a mach as
a rìs. Gidhcadh, tha cuid air an gearradh air falbh ann
an tiota, gun rabhadh fhaotainu le tinneas no le eu-slainte.
Sa' cheathramh àite, Tha anama peacach againn, agus uime
sin cuirp bhàsmlior. Tha 'm bàs a' lcantuinn a pheacaidh,
mar tlia 'n sgàilo a' leantuinn a' chuirp. Is èigin do na
li-aingidh bàsachadh, a thaobh bagraidh coimhcheangail
nan gniomh, Gen. ii. 27. "Anns an là a dh' itheas tu dhith,
323
gu cinuteach bàsaicbidh tu." Agus is èigin do na uaoimh
bàsacbadh mar aa ceudna ; chum, as mar a thaiuig~bàs a
steach le peacadh, gu 'n racbadh peacadh a macb le bàs.
Thug Criosd an gath as a' bhàs, air an son-san. ged nach
d' thug e air falbh am bàs fèin. Uime sin, ged a shàthas
e annta, mar a rinn an nathair nimhe ann an làimb Phoil,
cha dean e an docbann. Ach a chionn gu bheil luibhre
a' pheacaidh ann am ballachan an tighe, is èigin a bhris-
eadh sios, agus an airneis uile bhi air a giulan air falbh.
San àite mu dheireadh, Cha 'n 'eil beatha an duine, anns
an t-saogbal so, a rèir meas nan Sgriobtuir ach 'na cheum
goirid o'n bhàs. Tha 'n Sgriobtuir ga nocbdadh, mar ni
dìomhain agus falamh ; goirid ann am mairsinn, agus luath
'na imeachd air falbh.
Air tus, Tha beatha an duine 'na ni diomhain agus fal-
amh am feadh a mhaireas i : tha i dol as, agus feuch ! cha'u
'eil i, lob vii. 16. " Is diomhanas mo laitbean,' Ea bhios
amharus agaibh mu chlaou bhreth a bhi ann an lob
mu 'n ni so, èisdibh ciod an t-iomradh a ta Solamh 'na
shoirbheachadb a' toirt air laithibh a' bheatha, Ecles. vii.
15. " Chunnaic mi na h-uile nithe ann an làithibh mo
dhìomhanais ; is e sin, mo laithibh dìomhain." Tha Maois
a bha 'ua dhuine guiomhach a' coimeas ar laithe ri codal,
Salm xc. 5. " Mar chodal tha iad ;" ni nach toirear fainear
gus am bi e air a chrìochnachadh. Tha 'n coimeas deas :
cba 'n 'eil ach aireamh ro bheag do dhaoine aig am bheil
mothachadh ceart mu bheatba, gus am bheil am bàs gan
dusgadh ; an sin tòisicbidh sinn air aithneachadh gu 'n
robh sinu beò. " Cbaith sinn bliadhnacha mar sgeul a
dh' inuseadh neach," rann 9. 'Nuair a ta neach ag inn-
seadh sgeula faoine, feudaidh e drutbadh gu beag ; ach
'uuair a ta e air a chriochnachadh, tha e air a dhì-chuimh-
neachadh : agus mar sin tha duine air a dhì-chuimhneach
adh, "nuair a ta .sgeulachd na beatha air a crìochnachadh.
Tha e mar bhruadar, uo mar aisling na h-oidhche, anns
nach 'eil tairbhe sam bith ; 'nuair a ta neach a' dusgadh,
tha 'u t-iomlan air dol as. lob xx. 8. " Mar aisling grad-
shiublaidh e, agus cba 'u fhaighear e ; agus teicbidh e mar
shealladh ua h-oidhche." Cha 'n 'eil anu ach samhladh
dìomhaiu uo dealbb, Salm xxxix. 6, " Gu deimhiu tha
gach duine a' siubhal ann au samhladh dìomhaiu." Cha 'n
'eil duiue san t-saoghal so, ach raar dhealbh, a bhiodh ag
324
imeachd ; cha 'n 'eil a bheatha ach 'na dealbh beatha, a
chionn gu bheil urrad do bhàs innte.
Ma dh' amhairceas siim air ar beatlia, 'n cuairtibh fu
leth, chi sinn gur meall diomhanais i : " Is dìomhanas
leanabachd agus òige," Ecles, xi. 10. Tha sinn a' teachd
a dh'ionnsuidh an t-saoghail, ni 's anmhuiune no na h-uile
creutair : 'S urrainn eoin agus beathaichean eile, ni èigin
a dheanamh air an son fèin, ach tha leanabh neo-chomasach
air e fein a chòmhnadh. Tha ar leanabaidheachd air a
caitheadh ann an subhachas faoin agus suarach, ni a bhios
'na cùis mhagaidh d'ar smuaintibh an deidh làimh. Tha "n
òige 'na lus a sheargas gu luath, 'na blàth a thuiteas gu h-
ealamh air falbh ; is aimsir i anns am bheil sinn bràs,
amaideach, agus air bheag smuaineachaidh, gar toileach-
adh fèin le iomadh diomhanas, agus mar gu b' ann a'
snàmh tre thuilte dhiubh ; ach, mu 'm bheil sinn air ar
faicill, tha i seachad, agus tha sinn ann am meadhon aois,
air ar cuairteachadh le neoil do cliùrama, tre 'n eigin duinu
smagairt ; agus air dhuinn sinn fcin f haotainn air ar cuairt-
eachadli le dealgan droighneacli nan cruaidh-chas, tre 'u
èigin duinn ar rathan a dheanamh, a choimhlionadh nan
dealbhan agus uan innleachdan a bha sinn a' dealbh 'nar
smuaintibh roimhe sin. Agus mar is mò a ghabhas sinn do
shòlas ann an comhfhurtachd saoghalta sam bith gus an
ruig sinn, 's ann is mò a mhothaicheas sinn do shearbh-
alachd ann an dealachadh ris. An sin tlia sean aois a'
teachd, le h-anmhuinneachda fèin 'na co-chuideaclid, eadhon
" saothair agus doilgheas," Sahn xc. 10. agus cuiridh i 'nar
suidhe sinn aig an dorus a's faigse do'n uaigh. An aon
fhocal, " Is fèur gach uile fheoil," Isa. xl. G. Tha gach
ceum, sa' bheatha, 'na dhiomhanas. Tha gach duine, d'a
f heabhas, (am meadhon aois, 'nuair a ta teas na h-òige air a
caitheadh, agus nach d' rug trioblaidean na sean aois fathast
air,) gu deimhin 'na dhioinhanas, Salm xxxix. 5. Tha'm
bàs a' toirt air falbh cuid ann am blàth na leanabaidheachd,
cuid eile aun am blàth ua h-òige, agus cuid eilo 'nuair a ta
iad a' teachd gu'n toradh ; is tearc iad a ta air am fagail
'uau seasamh, gus am bi iad, cosmhuil ri arbhar abuich, a'
fàgail au talaimh : tha gach uile a' basachadh aig aon àm
no àm eile.
San dara àite, Tha beatha an duine 'na ni goirid : cha'u
e mhain gur dìomhauas i, ach is diomhauas gearr-shaogh-
alach i. Tboir fa.iiiear, air tùs, Mar tha beatha an duiiie
air a meas san Sgriobtuir. Bha i aon uair air a meas le
ceudaibh do bhliadhnacha ; ach cha d' rainig aon duine
riamh air mìle, ged nach 'eil eadhon sin dad an coimeas
ri siorruidheachd. A uis, tha ceudan air an toirt a niias
gu ficheadan ; tri fichead 'sa deich, no ceithir fichead is e
sin am feadh is mò, Sahn xc. 10. Ach is tearc iad a ta
ruigheachd am feadh sin fèin do bheatha. 'S ainmig a
tha 'm bàs a' fantuinn air falbh gus am bi daoine cromadh
sios, le aios, a choinneachadh na li-uaighe. Gidheadli,
mar gu 'm biodh bliadhnacha 'na fliocal tuilleadh is mòr
air son ni co beag 's a ta beatha an duine air an talamh ;
tha sinn a' faicinn gu bheil i air a ìi-àireamh le miosan,
lob xiv. 5. " Tha àireamh a mhios agadsa.' Tha ar rei.s,
cosmhuiì ris a' ghealaich, a' ruith ann an ùine bhig ; tha
sinn do ghnàth a' fàs no a' lughdachadh. gus an teid sinn
as an t-sealladh. Ach tha i gu tric air a h-àireamh le
laithean, agus iad sin ach tearc, lob xiv. 1. " Tha'n duiiie
a rugadh o mhnaoi gearrr-shaoghalach.'' Ni h-eadh, cha'u
'eil i ach mar aon la ann am meas an Sgriobtuir ; agus .sin
mar la fir-tuarasdail, a bheir gu h-aithghearr fainear 'nuair
a ta 'n la a' criochnachaidh, agus a sguireas d'a obair, rann.
G. " Gus an coimhlion e mar fhear-tuarasdail a la." Seadh
tha na Sgriobtuir 'ga toirt a nuas gu aimsir ro-ghoirid, agus
a' gairm dhith miouaid, 2 Cor. iv. 17. " Cha'n 'eil ar n-amh-
ghar eutroni (ged mhaireas i uile laithean ar beatha) ach rè
tiota." Ach ann an àite eile tha i air a toirt a nuas gu
ceum ni 's isle, is ni 's isle gus an urrainn ncf.ch a toirt,
Salm xxxix. 5. " Tha m' aois mar neo-ni a' d' fhianuis."
A rèir so, tha Solamh ag innseadh dlminn, Ecles. iii. 2.
" Tha àm gu bhi air breith, agus àm gu bas fhaotainn.
Ach cha 'n 'eil iomradh air àm gu bhi beò : Mar gu'm biodh
ar beatha mar leum o'n bhroiun gus an uaigh. Saìi dara
àite, Thoir fainear na h-iomaidh cosmhalachda leis am
bheil na Sgriobtuir a' taisbeanadh co goirid 's a ta beatha
an duine ; Eisd ri Heseciah, Isa. xxxviii. 12. " Tha m' aois
air dealachadli rium, agus dh' atharraicheadh i air falbh
raar phailliun buachaiU ; ghearradh as mo bheatha, mar
gu 'm b' ann, leis an fhigheadair." Tha bothan a' bhuach-
aiU gu h-ealamh air atharrachadh, cir cha 'n fheud an
treud a bhi fada 'g ionaltradh an aon àite : 'S ann mar
sin a ta beatha an duiue air au talamh so, gu h-ealaiuh
Ee
326
a' dol as ! Is deilbh e, ta guu sgur ag oibreachadb : cha n
"eil e diomhain urrad as aou mhionaid : Ann an ùiue
ghoirid tha e air oibreachadh, agus au sin tha e air a
ghearradh air falbh. Tha na h-uile anail a tharruing-
eas e, 'na snathainn san deilbh so ; "nuair tha 'n anail
mu dheireadh air a tarruing, tha 'n deilbh air a figheadh a
niach, than deò dol as ! agus an sin tha e air a ghearradh
as, cha tarruing e anail tuiUeadh ! Tha'n duine mar fheur.
ugus mar bhlàth an fheòir, Isa. xl. 6. " Is feur gach uile
fheoil, (eadhon an fheòil, a 's làidire agus is neartmhoire,)
agus ta a h-oirdeirceas uile mar bhlàth na macharach."
Tha 'm feur a' fàs suas sa' mhaduinn, ach san fheasgar, air
dha bhi air a ghearradh sios leis na buanaichean tha e air
seargadh : Mar sin tha 'n duine ag imeachd sios agus suaS'
sa' mhaduinn, agus mu fheasgar tha e biidhe "na chorp
marbh, air dha bhi air a bhualadh sios le buiUe cas, le aon
no aon eile do innealaibli a' bhàis. Cha 'n 'eil ann ach
blàth, air a chuid a "s fearr, ach ni maoth agus lag, ni nach
mair ach goirid, ciod sam bith ionad sam fàs e ; ach
thoir fainear, nach 'eil an duine air a choimeas ri blàth
an lios, aeh ri blath na macharach, a dh'fheudas cas na h-
uile beathaich a shaltairt fuidhe aig àm sam bith. Mar so
tha ar beatha buailteach do mhìle cuunart na h-uile là, is
aon sam bith dhiubh gu leòir gu ar gearradh as ! Ach ged
dh' fheudamaid dol as uathasan uile, gidheadh mu
dheireadh seargaidh am feur, caithidh am blath so dheth
fèin ! Tha e air a ghiùlan air falbh, mar tha'u neul air
a chaitheadh, is mar theid e as, lob vii. 9. Tha e seall-
tuinn raòr, mar neul na maidne, a ta gealltuinn nithe mòr,
agus a' meudachadh dòchais an treabhaiche ; ach tha
ghrian ag èirigh, agus tha 'n neul air sgaoileadh : Tha 'm
bàs a' teachd, agus tha'n duine doi as an t-sealladh ! Tha 'n
t-abstol Seumas a' cur na ceiste, " Ciod i bhur beatha .?"
Caib. iv. 14. Cluinnibh a f hreagradh fein, " Is teatach i
a chithear rè ìiine bhig agus an dèigh sin a theid as an t-
sealladh," Tha i anmhuun, neo-chiunteach, agus cha
mhair i. Tha i mar dheatach a ta dol o 'n t-simileii-j^ar
gu 'n dorchaicheadh e aghaidh nan speur ; ach tha e gu h-
calamh air a sgaoileadh, agus cha 'n f haicear ni 's mò e :
Mar so tha beatha an duine a' dol, agus c' àit am blieil i ?
Is gaoth i, lob vii. 7. " O cuimhnich gur gaoth mo bheatha."
Cha n 'eil ann ach osag a ta dol seachad, sèideag ghoirid,
327
osag gaoìthe a shiubhks, agus nach pill a rìs, Salra Ixxviii.
39. Tha ar n-anail 'nar cuiueinibh, mur gum biodh i do
ghnàth air sgiathaibh gu dol air falbh ; do ghnàth a' dol
'sa teachd, mar fhear-turuis, gus an siubhail i air falbh gu
tur, gun philleadh gus nach bi na neamha ann ni 's mò !
San àite mu dheireadh, Is ni luath beatha an duine ;
cha'n e mhain gu bheil i siùbhlach, ach tha i mar au ceud-
na 'na dìomhanas a ta 'g itealaich. Nach d' thug sibh
fainear cia luath a ta sgàile a' ruith air aghaidh na
talmhainn, an la neulach agus gaoith, gu h-obann a'
dorchachadh nan aiteachan a bha roimhe air an deanamh
raaiseach le gathanna na greine, ach gu h-obann a' dol as
an t-sealladh ? 'S ann mar sin a tha beatha an duine air
thalamh ; oir " teichidh e mar sgàile, agus cha 'n fhan e,"
lob xiv. 2. Tha spàl figheadair 'na ni-siubhlach 'na
gluasad ; tha i ann am mionaid air a tilgeadh o aon taobh
do 'n deilbh gus an taobh eile ; Gidheadh, " Tha ar làith-
ean ni 's luaithe na spàl figheadair ! " lob vii. G. Cia aith-
ghearr a tha duine air fhuadach tre 'n aimsir so ta làthair
gu sìorruidheachd ! Faic mar tha lob a" nochdadh co siubh-
lach 'sa tha beatha, Caib. ix. 25. " Bha mo laithean ni bu
luaithe na gille-ruithe : theich iad air falbh, cha'n fhaic
iad maith," rann 26. " Ghabh iad seachad mar na longaibh
luatha, mar an iolaire a' dol air iteig a chum tobhartaich. "
Tha e eoimeas a làithean ri gille-ruithe, gille-coise ; fear-
ruithe, a ruitheas siubhlach a ghiulan nuaidheachd, agus
nach dean moille. Ach ged bhiodh an gille-ruithe cos-
mhuil ri Ahimaas, a chaidh seachad air Cusi ; bhiodh ar
laithean-ne ni bu luaithe na esan, oir tha iad a' teicheadh
air falbh, cosmhuil ri duiue a ta teicheadh air son a bheatha,
roimh an namhaid a ta ga ruagadh ; ruithidh e le uile
neart, gidheadh tha ar làithean-ne a' ruith co luath ris-san.
Ach cha 'n e sin an t-iomlan ; Cha'n urrainn dhasan a ta
eadhon a' ruith air son a bheatha, ruith a ghnàth ; is
èigin da, air uairibh, seasamh, luidhe sìos, no ruith a stigh
a dh' àit eigin, mar a rinn Sisera do bhùth lael, a ghabh-
ail fois dha fèin ; Ach cha'n 'eil stad air ar n-aimsir-ne.
Uime sin tha i air a coimeas ri longaibh, a sheòlas a là
agus a dh' oidhche, gun stad, gus am bi iad aig an cala ;
agus ri longaibh luatha, longa greadhnach, anns an ruig
daoine gu h-ealamh gus a' chala as miannach leo ; no, cos-
mhuil ri soithiche toil-inntiun, a sheùlas ni 's luaithe na
328
soithiche luchdaichte. Gidheadh air fàihieachadh do 'n
e-baoith, tha a' triall a' fàs mall : Ach tha ar u-airasir-ne a'
ruith le triall chabhagach. Air an aobhar sin tha i air a
coimeas ris an iolair ag itealaich ; cha 'n ann ri itealaich
ghnàthaichte, oir cha leòr sin a nochdadh luaithead ar
làitheau-ne ; ach 'nuaìr a ta i 'g itealaich air a cobhartach,
a ta 'na luathas ro dhian. Agus mar so, eadhon mar so,
tha ar Ikithean ag itealaich air falbh.
Air dhuiun mar so labhairt mu bhàs, deanamaid cleach-
damh dheth, ann a bhi toirt faiuear diomhauas an t-
saoghail ; ann au giiilan le toil-inntinn Criosduidh agus
foighidinu, leis na h-uile thrioblaidean agus cruaidh-chàs
ann ; ann a bhi claoidh ar n-ana-miainia ; ann a bhi lean-
tuinn ris an Tighearna le rùu cridhe, air gacli uile chunn-
art ; agus ann a bhi ag uUuchadh air son dlùthachadh a'
bhàis.
Agus, air iùs, Faiceamaid uaithe so, mar ann an sgath-
au, dìomhanas an t-saoghail, agus ua nithe sin uile a ta
aim, air am bheil meas agus urram mòr aig daoiue,
agus uime sin a' suidheachadh an cridhe orra. Tha
mhuiuntir shaoibhir agus bhochd co-ionnan dèidheil air
an t-saoghal so ; tha iad a' lùbadh an glùn da ; gidlieadh
cha'n 'eil ann ach dia creadha : Tha iad gu dèidheil ag
iarraidh an diomhanais mhòir, agus a' ruith gu dian gu
greim a dheanamh do 'n sgàile. Tha'n duine saoibhir air
a chaidreadh gu bàs 'na ghlacaibh ; agus tha 'n duine bochd
ga sgìtheachadh fein ga dhian-leantuinn. (Ciod an t-
ioghnadh ged a bhuadhaicheas gaire an t-saoghail oirnn
'nuair a tha siun ga ruagadh co ciocrach, eadhou au uair
a ta e'n gruaim ruinn ?) Ach seall do'n uaigh, 0 dhuine !
Smuainich, agus bi glic : Eisd ri teagasg a' bhàis, agus
iunnsaich, (1.) Ged ni thu greim co teann agus is urr-
ainn dhuit, gur eigin duit do ghreim do'u t-saoghal a leig-
eadh as mu dheireadh. Ged luchdaicheas tu thu fein le
measan na talmliainn so, gidheadh tuitidh iad uile air
falbh, 'nuair a shnaigeas tu sios do d' thoU, an tigh fuidh
'u talamh, "a ta air òrduchadh do na h-uile bheò."
'Nuair a thig um bàs, 's eigin duit cead siorruidh a ghabh-
ail do d' shùlasaibh anns an t-saoghal so ! 'S eigin duit do
mhaon f hàgail aig neach eile : Agus " co dha bhuineas,
ua nithe sin a dh' uUuich thu 1" Luc. xii. 20. (2.) Cha
bhi do chuibhrionu do ua uithibh sin ach ro bheag an ùine
329
glioirid. Ma luidheas tu sios air an fheur, agus gu 'n sin
thu thu fèin air, agus gu 'n toir thu fainear lorg do
chuirp air an fheur, 'nuair a dh' èireas tu dheth, feudaidh
tu fhaicinn, a mheud do 'n talamh so 'sa thuiteas ort mar
chrannchur mu dheireadh. Feudaidh gu faigh thu ciste
agus anart mairbh, ach cha 'n 'eil thu cinnteach as a sin :
Tha mòran aig an robh pailteas do shaoibhreas, aig nach
robh an urrad sin fèin, 'nuair a ghabh iad an tigh nuadh
anu an tìr na tosdachd. Ach ciod sam bith mar a bhith-
eas sin, cha 'n fheud diìil a bhi agaibh ri tuilleadh, B'
iriosal an t-òrdugh, a thug Saladin d'a shaighdeara, 'nuair
a bha e dol a dh' ionnsuidh a' bhàis : Ghairm e air fear-
iomchair na brataich, agus dh' òrduch e dha anart-
mairbh a chur air bata na brataich, agus dol a mach do 'u
cliamp leis, agus innseadh dlioibh, nach robh a nis aige
do na h-uile blar, is cath, is buaidh, ni sam bith ach am
mir anairt sin gu chorp a phasgadh ann a chum adhlac-
aidh. San àite mu dheireadh, Tha 'n saoghal so 'na charaid
mealltach ; a dh' f hàgas duine an àm a mhòr-fheum, agus
a theicheas uaithe, 'nuair is mò ta aige ri dheanamh.
'Nuair a ta thu a' d' luidhe air leabaidh bàis, cha 'n urrainn
'do d' chairdibh agus do d' luchd-daimh uile do thearnadh,
cha 'n urrainn do mhaoin uile do cheaunach air t'ais, no
dàil a chosnadh air do shon car aon la, cha 'n urrainn car
aon uair : Seadh, mar is mò a th' agad do mhaoin an
t-saoghail 's ann is coslaiche gur mò bhitheas do thriob-
laid agad aig a' bhas ; oir, ged dh' f heudas neach a bhea-
tha chaitheamh ni 's comh-dheise ann an luchairt no ann
am bothan, gidheadh feudaidh e bàsachadh ni's socraiche
ann am bothan, far nach 'eil aige ach beagan gu dheanamh
deidheil air beatha.
San dara àite Feudaidh e freagairt mar thigh-tasgaidh
toil-inntinn agus foighidinn Criosduidh, fo challaibh agus
thrioblaidean an t-saoghail. Tha bhi deanamh cleachdamh
dluth air teagasg a' bhais 'na leigheas buadhach an aghaidh
monmhoir ; agus bheir e tomhas fois do chridhe aimhreit-
each. 'Nuair a dh' fhuiling lob calldach gle mhor, shuidh
e sios gu toilichte leis na smuaintean so, " Lomnochd thainig
mi à broinn mo mhathar, agus lomnochd piHidh mi an sin ;
thug an Tighearn uaith, agus thug an Tighearn leis : beanii-
aichte gu robh ainm an Tighearna, caib. i. 21. 'Nuair a
bheir Freasdal, bàs no eucail am measg do spreidhe, cia eal-
E e 3
330
amh a ta tlm air monmhor agus gearan a dheanamh ? Ach
teudaidh bea(;hd cudthroraach air do bhàs fein (gus am
bheil agad comhnadh comharraichte, o'n leithide sin do nithe
san fhreasdal) a bhi feumail a chur tosd air do ghearain,
agus sith air do spiorad aimhreiteach. Amhairc air au tigh
a dh' òrduicheadh do gach uile bheò, agus iunnsaich, (L)
Gur eigiu duit buille a's goirte fhulang, na calldach maoin
siiaoghalta. Na bi glaodhaich gu h-àrd air son buiUe san
luirg no sa' ghàirdeiu ; oir mu 'n tig ùin' flìada bithidh
baille ni's dluithe aig a' cliridhe. Feudaidh tu do cliairdean
is dilse chall : Feudaidh a' bhean a fear-posda chall, agus
am fear a bhean phosda ; feudaidh na parantan an clann
ghràdhach a chall, agus a' chlann am parantan : Ach ma
thachras aon do na deuchainnean sin dhuitse, cuimhuich
gur èigin duit do bheatha fèiu a chall mu dheireadh ; agus,
'• C' uim' an deau duine beogearan ?" Tuir. iii. 39. Tha e
a ghuùth feumail thoirt fainear, ann an trioblaid, gu 'm feu-
dadh ar cor a bhi ni 's miosa na a ta i. Ciod sam bith a
bliios air a chaitheadh, no air a thoirt uainn, " Is ann do
throcairibh an Tigliearna nach 'eil siim (fèin) air ar caith-
e;idh," ranu. 22. (2.) Cha 'n 'eil ach ùime ro ghoirid a ta
sinn ri bhi anns an t-saoghal so. Is beag na dh' fheumas
siiiU a dheanamh suas ar n-uii-easbhuidhean anns an uine
ghoirid so ; 'nuair thig ara bàs cha blii feum agaiun air aon
do na nithibh sin. C'arson a chuireadli daoine an cinn thar
a cheile le curam, cionnus a ni iad ulluchadh air son an là
maireach ; 'nuair nach 'eil fhios aca, co dhiubh a dh'
f heumas iad aon ni am maireach ? Ged bhios lòn a ta aig
duine air son a thuruis, fagus air teireachduinn, cha 'ri
'eil e fo iomagain, ma tha e smuaineachadh gu bheil e
dluth d"a dhachaidh. Am bheil tlui ag oibreachadh le
solus coinnle, agus am bheil ach beagan do d' choinnil
air a tàgail ? Theagamh, gu bheil co bcag gain^amh
ann ad ghloinne : Agus ma tha chùis mar sin, cha 'n 'eil
ach beag feum agad orra. (3.) T!ia gnothuiche is mò
cudthrom ag agairt bhur curam. Tha 'ra bas aig an dorus,
bithibh air bhur faiciU nach caill sibh bhur n-anama.
Ma bhriseas fuil a mach ann an aon àite do 'n chorp, 's
tric leo cuisle fhosgladh ann an earrann eile dheth, chum
sruth na fola thionndadh ; agus mar so casg a clmr oirre.
Mar so tha ISpiorad Dlie air uairibh a' leigheas dhaoine o
bhron air son nithe talmhaidh ; le cuisle a' chridhe fhosg-
331
ladh a sbileadh air son peacaidh. Xau leanamaid nithe
nèamhaidh leis an tuilleadh dùrachd, "nuair nach 'eil guoth-
uiche n;i beatha so a' soirbheachadh leinn, bhuannaicheam-
aid feum dubailte : Bhitheadh ar bròn saoghalta air a
thionndadh uainn, agus ar n-ionmhas is fearr air a mheud-
acshadh. (4.) Cha mhair trioblaidean do 'n t-seorsa so
fiida, bithidh gaire agus gruaim an t-saoghail air an adh-
lacadh le cheile gu h-aithghearr ann an dichuimhn shior-
ruidh. Theid a ghairean air falbli mar chobhar air au
uisge ; agus tha a ghruaime mar ghreim-siubhlach ann
an cliadhaich duine. Bha aimsir ag itealaich air falbh le
sgiathaibh luatha, agus ag iomchor air falbh ar sòlasan
saoghalta, agus ar trioblaidean mar an ceudna maille rithe :
's cha mhò a theid aon diubh leinn do 'n tigh a th' air òr-
duchadh do gach uile bheò. " An sin sguiridh na h-ain-
gidh do bhuaireas, agus an sin gheibh iadsan a ta sgìth le
saothair fois. An sin bithidh tàmh aig na priosanaich ;
cha chluinn iad guth an f hir-shàruchaidh. Tha am beag
agus am mor an sin ; agus an seirbhiseach saor o mhaigh-
stir," lob iii. 17, 18, 19. Tilgibh bhur suilean air sior-
ruidheachd, agus chi sibh, nach 'eil trioblaid anu an so
ach rè tiota. Is i an fhirinn, gu bheil ar n-aimsir co ro-
ghoirid, as nach fulaing i aon chuid d' ar n-aoibhneis no
d' ar doilgheasan teachd gu h-iomlaineachd. Uirne sin,
biodh iadsan a ta ri caoidh, mar nach biodh iad ri caoidh,
agus iadsan a ta ri gairdeachas mar mhuinntir nach 'eil
ri gairdeachas, — I Cor. vii. 29, 30, 31. (5.) Cuiridh bàs
gach uile neach san aon inbhe. 'S eigin do 'n righ agus
do 'u deirceach comhnuidh a ghabhail ann an aon tigh, 'nuair
a thig iad a chum ceann an turuis ; ged bha 'n aoidheachd
air an t-slighe eadar-dhealaichte. " Tha am beag agus
am mòr an sin," lob iii. 19. Tha sinn anns an t-saoghal
so mar air ionad-cluiche ; cha chùis mhòr, co dhiubh a dh'
iomaireas duine mar phrionnsa no mar threabhaiche.
Oir, au uair a choimhlionas iad na bh' aca ri dheanamh, is
èigin doibh dol araon air cul a' sgail, gun taisbeanadh tuil-
eadh. San àite mu dheireadh, Mur 'eil thu ann an Criosd,
ciod air bith do thrioblaidean a uis, tha trioblaidean mìle
uair ni's miosa, a feitheamh ort ann an saoghal eile ! Tionn-
daidh ambas do dheuchainnean gu mallachdau neo-choimh-
measgta ! Agus an sin cia toileach a philleadh tu gu d' staid
thrioblaidich san robh thu roimhe, agus a cheanuaicheadh
332
tu i air luach sam bith, nam biodh e coraasach dhuit mar
siu pilleadh. Ma tha thu ann an Criosd, 's maith a dh'
fheudas tu do chrann-ceusaidh a ghiulan ; cuiridh am bàs
crìoch air t'uile thrioblaidean. Mur 'eil duine a ta air turus,
air a chur suas gu h-iomchuidh far nach 'eil e ach ri comh-
nuidh a ghabhail car aon oidhche, cha chuir e mor-thrioblaid
air fein mu thimchioU, a chionn nach 'eil e ri fuireach ao
sin ; cha 'n e a dhachaidh e : Tha sibhse air an t-slighe gu
siorruidheachd ; na cuireadh e mi-shuaimhneas oirbh, gu
bheil sibh a' coinneachadh cuid do dheucliainnean ann an
tigh-òsda an t-saoghail so. Na biodh fearg ort, a chionn
nach 'eil cùisean co maith leatsa 's a ta iad le muinutir eile.
Tha aon duine ag imeachd le cuilc ; theagamh, nach 'eil aig
a chomh-fhear-turuis ach bata no maide suarach : ni aon
chuid diubh an gnothuch. Cha 'n 'eil umhail co aca dhiubh
a bhios agadsa, theid an cur seachad araon 'nuair a thig thu
gu ceann do thuruis.
San treas àite, Feudaidh e bhi mar shrian, a chur bac-
aidh air na h-uile seorsa ann-mianna ; gu h-àraid iad sin a
bhuineas do'n chorp. Dh' feudadh sealladh suidhichte
air a' bhàs f huar, agus air an talla aonaranach sin, an uaigh,
a bhi ro-fheumail gu 'n claoidh.
Air tùs, Feudaidh e bhi feumail gu thoirt air daoine bhi
gabhail ni 's lugha do churam neo-mheasarra air son a' chuirp;
ni a ta do mhoran 'na mheadhon sgrios d' an anamaibh !
Is tric leis na ceistean sin, "Ciod a dh' itheas sinn ? Ciod a
dh' òlas sinn 1 Agus ciod a chuireas sinn umainn ?" gun aite
fhàgail aig ceist eile a's cudthromaiche, eadhon, " Ciod leis
an tig mi am fianuis an Tighearna?" Tha 'n t-anam air a
cliur gu pian, a fhreagairt nan ceistean beaga sin, as leth a'
chuirp ; am feadh a ta leas siorruidh fèin air a dhearmad !
Acli, ah ? cia uime a ta daoine co gniorahach a charadh a'
bhothain bhriste ; a' fagail an f hir-chorahnuidh a' call f hola
gu bùs d'a chreuchdan, gun aire, gun suim. C'aarson nah-
urrad do chùram mu 'n chorp, agus a' dearmad nan nithe
l)huineas d(j 'n anam neo-bhasmhor? 0 ! na bithibh co chur-
amach mu'n ni a mhain a dh'f heuraas bhur cuirp : a chionn,
anu an uine giioirid, gu 'm foghainn foidean fuar na tahnh-
ainn air son druim agus brù mar an ceudna.
San dara àite, Feudaidh so bhur n-ardan a thaobh
niaise a' chuirp o lughdachadh, as an bheil duine diorahain
ulamh air uaill a dhoanamh. Na measaibh sibh fèin air
•333
blàth na h-oige ; oir, am feadh 'sa ta sibh 'nur bliadhnachan
fais, cha 'n 'eil sibh ach ag abuchadh air aon na h-uaighe :
agus bheir am bàs am buiUe bàsmhor, gun fheitheamh ri
aois neach sam bith fheòraich. Na deauaibh uaill as bhur
neart, theid e gu h-ealamh air falbh. Thig an t-àm gu
goirid, 'nuair nach urrainn dhuibh sibh fèin a thionn-
dadh air an leabaidh ; agus is èigin duibh a bhi air bhur
giùlan le 'r cairdibh mualadach do'r dachaidh f hada ! Agus
ciod am feum a ta 'nur pearsa shlainteil ? Cha 'n 'eil
ara bàs a ghnath a' teachd a steach air tùs, air an dorus aig
am bheil e 'n toiseach a' bualadh ; ach gearraidh e cuid as
le urrad do chabhaig ann am beagan a dh' uairibh, 'sa
ghearras e cuid eile ann am moran no bhhadhnaibh. Na
measaibh sibh fèin air bhur " maise, a sheargas anns an
uaigh,'" Salm xlis. 14. Cuimhnichibh an caochladh a ta
'm bàs a' deanamh air an aghaidh a's maisichc ! lob xiv.
20. Caochailidh tu a ghnuis agus cuiridh tu air falbh e !
Ni am hàs a' mhaise is mo co graineil, as gur eigin adh-
lacadh as an t-seaHadh ! Nam feudadh sgathan a bhi air
a ghnathachadh anns an tigh a ta air òrduchadh do gach
uile bheò, bhitheadh e 'na uamhas dhoibhsan a ta nis ag
amharc ni 's trice 'nan sgathain na tha iad ag amharc 'nam
Biobuil ! Agus ciod ged bhios an corp air a sgeudachadh
gu riomhach ? Cha 'n 'eil an sgeudachadh a's grinne ach 'na
chomhara air ar peacadh agus nàire ; agus, a bhitheas anu
an uine ghoirid, air a mhalairt air son annart-mairbh ; 'nuair
a dh' f hàsas an corp 'na chuirm do na cnuimhibh !
San treas àite, Feudaidh e bhi 'na bhacadh mòr air
feòlmhoireachd agus ana-mianna feòlmhor, 1 Phead. ii.
11. " Guidheam oirbh, mar choigrich agus luchd-cuairt,
sibh a sheachnadh ana-mianna feolmhor, a tha cogadh an
aghaidh an anama." Is doilich a thoirt air fiodh fliuch
gabhail ri teine ; agus an uair a tha 'n teine a' deanamh
greim air, tha e gu h-ullamh air a chur as. Tha feol-
mhoireachd a' deanamli dhaoine ro neo-iomchuidh air son
co-chomunn diadhaidh, agus tha i 'na meadhon eifeach-
dach a mhuchadh an vSpioraid. Bheir neo-mheasarrachd
ann an ithe agus òl, sgrios air an anam agus air a' chorp
an aon uair ; agus greasaidh iad bàs, am feadh a ta iad a'
deanamh au duiue na 's ro mhi-iomchuidh air a shon. Uime
sin, " Thugaibh an aire dhuibh fèin, air eagal uair air
bith gu 'm bi bhur cridhe fo uallaich le geocaireachd.
334
agus le misg ; agus gu'n tig an là sin oirbh gu h-ob-
ann," Luc. sxi. 34. Ach 0 ! cia tric a tha'n t-anam air
a bhualadh troimh le saighead ann an sàsuchadh na col-
ladh I Tha sgrios a' dol a steach air na dorsaibh sin.
Air an aobhar sin, rinn lob coimhcheangal r' a shuilibh,
Caib. xxxi. 1. " Is slochd domhain beul bhan coimheach ;
an ti a's gràineil leis an Tighearn, tuitidh e ann," Gnath-
fhoc. xxii. 14. " An ti a ta 'na sheasamh, thugadh e aire
nach tuit e," 1 Cor. x. 12. Bithibh air bhur faicill o
mhacnus ; deanaibh dichioU air bhi stuama 'nur sgeudach-
adh, 'nur briathraibh agus gniomharaibh. Spionaidh fìth-
ich glinne a' bhàis a mach fadheòidh an t-suil ana-miannach :
Bithidh an teanga ghràineil neo-ghlan, mu dheireadh, 'na
tosd ann an tìr na tosdachd I Agus air do'n bhàs choimh-
each au corp a ghlacadh 'na ghairdeinibh fuar, caisgidh e
gu h-eifeachdach teas na h-uile ana-miann feòlmhor.
San ùìte mu dheireadh, An aon f liocal feudaidh e, casijf
a clmr air ar n-inntinn talmhaidh ; agus a dh' aon uair,
" ana-miann nan sul, ana-miann na feòla, agus uabhar na
beatha" bhualadh sios, Ah ! ma's eigin duinn bàsachadh,
c' airson a tha sinn mar so ? C' airson a tha sinn co deidh-
eil air nithibh aimsireil ; co churamach gu'm fagail, co
ciocrach 'nan glacaibh, co mòr air ar bualadh le 'n call-
dach ? Labhram, le beachd a a ghabhail air an tigh a dh'
òrduicheadh do gach uile bheò, ris an duine shaoghalta,
ann am briathraibh Sholaimh, Gnath-fhoc. xxiii, 5. " An
cuir thu do shùilean air an ni nach 'eil ann ; oir gu cinn-
teach ni saoibhreas sgiathan dna fèin, mar iolaire a dh'
itealaicheas chum nan nèamh." Cha 'n 'eil ann an saoibh-
reas, agus anns gach uile nithibh saoghalta ach neo-ni
sgiamhach ! 's iad an ni sin nacli 'eil. Cha 'n 'eil iad au
ni a ta iad a' taisbeanadh a bhi. Cha 'n 'eil annta ach
diomhanas air am bheil dath sgiamhach a ta mealladh nan
sul. Ann an coimeas, cha 'n 'eil iad idir ; tha ni 's mò
gu mòr na do neo-nitheachd 's do neo-bhith, na do bhrigh,
anns a' chuid a 's fearr dhiubli. Ciod e an saoghal, agus
gach ni a ta ann, ach cruth, no taisbean sgiamhach
mar a ni daoine air ionad-cluiche, taisbean siubhlach ?
1 Cor. vii. 31. Cha 'n 'eil ann an greadhnachas riogh-
ail ach taisbean breagha, no coslas ann am meas Dhè,
Gniomh. xxv. 23. 'Se 'n t-ainm a 's fearr a gheibh
iad, nithe maithe ! ach thoir an aire, 's iad a mhain
335
nithe maithe an droch dhuine, Luc. xvi. 25. " Fhuair
thusa do nithe maithe rè àm dhuit a bhi beò," ars'
Abraham, anns a' chosamhlachd ris an duine shaoìbhir, ann
an ifrinn. Agus is maith a dh'fheudas daoine an t-saogh-
ail a radh ris na nithe sin am maoin ; oir cha 'n 'eil maith
sam bith eile anuta, mu 'n cuairt doibh, no 'nan co-chuid-
eachd. A nis an suidhich thu do shuilean air taisbean-
aidh falamh agus sgàilean? An toir thu air do shuii-
ibh itealach orra, mar tha 'm focal a' ciallachadh ? An
itealaich cridheachan dhaoine a mach air an suilibh orra,
mar f hiadh-bheathach millteach air a chreach ? Ma ni
iad sin, bitheadh fhios aca, gu 'n itealaich iad mu dheir-
eadh. co luath uatha, as a dh'itealaich an sùilean riamh
orra : Cosmhuil ri treud eun, le itean sgiamhach, a ta
luidhe air fearann amadain ; muinntir, an uair a ruith-
eas e gan glacadh mar a' chuid fein, a ghabhas an sgiath-
an air ball, a dh' itealaicheas air falbh, agus air luidhe sios
dhoibh air fearann a choimhearsnaich, tha 'dhòchas air a
mhealladh : Luc. xii. 10. Amadain, air an oidhche so
fèin iarrar t'anam uait ! an sin co dha bhuineas na nithe
sin a dh'ulluich thu? Ged nach dean thusa sgiathan
dhoibh, mar a ni mòran ; " ni iad sgiathan dhoibh fèin,
agus itealachaidh iad air falbh :" cha 'n ann mar eun ceann-
saichte tighe, a dhfheudar a ghlacadh a rìs ; no mar an
t-seabhag. a nochdas c' ait am bheil i le a cluig, agus a
ghairmear a rìs le feall : ach cosmhuil ris an iolair, a dh'
itealaichais gu luath as an t-sealladh, agus nach f heudar a
ghairm air a h-ais. Sguir thusa do bhi ag amharc air na
uithe sin, 0 dhuine bhasmhoir ! Cha 'n 'eil aobhar agad
" do shùilean a shuidheachadh orra." Tha 'n saoghal so mav
thigh-òsda mor, air an rathad gu sìorruidheachd, gus am
bheil thusa air thurus ; tha na nithe sin a frithealadh dhuit,
mar sheirbhisich a bhuineas do 'n tigh-òsda far am bheil thu
tamh ; feithidh iad ort, am feadh a ta thu 'n sin ; agus an
uair a tha thu falbh, bheir iad coimheadachd dhuit gus an
dorus ; ach cha leatsa iad, cha 'n f halbh iad leat ; ach pillidh
iad a dh'f heitheamh air coigrich eile, mar a rinn iad ortsa.
Sa' chuigeadh àite, Feudaidh e bhi mar bhrosnuchadh
do rùn durachdach Criosduidh, gu dluth-leantuinn ri
Criosd, agus gu seasamh gu daingean r'a f hirinnibh, agus
gu buannachadh 'na shlighibh ; ciod sam bith a dh'f huil-
ingeas e air son sin a dheauamh. Lughdaicheadh e eagal
336
duine, a bheir ribe leis : " Cò thusa gu 'm biodh eagal ort
roirah dhuine a geibh bas ?" Isa li. 12. Amhairc air
luchd na geur-leanmhuinn mar mhìribh do chreadh
bhriste, a bhios air a pronnadh 'na miribh ; oir an sin
ni sibh tarcuis orra mar naimhdo a ta bàsmhor, agus gu
faigh an uamhasan do mhuinntir eile ann am fearann nam
beò, bàs gu h-aithghearr leo fèin. Teagaisgidh smuaint-
eau cudtliromach mu ghiorrad ar n-airasir agus mu chinn-
teachd a' bhàis dhuinn, nach airidh na h-uile buannachd
a dh'fheudas siun f liaotainn le tuiteam o 'n chreidimh ann
an àm na deuchainn, a bhi air a h-ainmeachadh ; cha 'n
f hiù e dol as an rathad gu f haotainu : agus feudaidh na nithe
sin a dhiultas sinn a chall aia son Chriosd a bhi air an
toirt uainn aig a' bhas : Ach cha 'n urrainn dhuinn gu
brath an call air mhodh co urramach, as air son aobhair
Chriosd agus a shoisgeil ; oir, ciod an t-aobhar uaill a ta
agaibh, ann an toirt seachad na th' agaibh anns an t-
saoghal 'nuair a bheir Dia uaibh e le bas, co dhiubh a's àiU
no uach àiU leibh ? Feudaidh an smuain so teagasg dhuinn
beag meas a bhi againn air beatha fèin, agus roghnachadli
a call, roimh pheacachadh. ' S e an ni a's miosa as urrainn
daoine dheanamh, a' blieatha sin a thoirt air falbh nach
urrainu dhuinne a ghlèidheadh fada, ged a chuidicheadh au
saoghal uile leinn an spiorad a chumail. Agus ma dhiul-
tas sinn a toirt suas do Dhia, 'nuair a ghairmeas e air a
son, ann an dìon aobhar a ghlòir, feudaidh e a toirt uainn
air rathad eile ; mar a dh'èirich dhasau, nach fulaingeadh
loisgeadh air son Chriosd, ach a bha 'na dhèigh sin air a
losgadh le teine thacliair 'na thigh !
San àite mu dheireadh, Feudaidh e fòghnadh mar mhead-
on greasaid, gu 'r brosnuchadh gu ulluchadh air son bàis.
Thoir fa'near, (1.) Gu 'm bi do staid shiorruidh a rèir na
staid anns aiu faigh bàs tlm ! Fosgailidh am bcàs dorsa
neimh no ifriun dhuit. Mar a thuiteas a' chraobh, mar
siu luidhidh i tre shiorruidheachd. Ma bhios an naoidh-
ean air a bhreth marbh, cha tog an saoghal uile e gu
beatha a rìs ! agus ma bhàsaicheas neach a mach à Criosd,
ann an staid ueo-iompaichte, cha 'n 'eil dòchas air a shon
gu bràth. (2.) Smuainich gu durachdach, ciod sin dol
do shaoghal eilo ; saoghal nan spiorad, air am bheil againn
ro-bheag eòlais ! Cia uamhasach a ta co-labhairt ri spior-
ada, do chreuthiribh bàsmhor anns a bheatha so ! Agus
337
cia uamliasach an staid, 'nuair a ta daoine air an greasadh
air falbli do shaoghal eile, gun fhios aca nach iad diabhuil
a 's companaich dhoibh gu bràth ! Deanamaid air an
aobhar sin gach uile dhìchioU gu eòlas a ghabhail air
Tighearn an t-saoghal sin, agus meudachadh ann. (2.)
Cha 'n 'eil ach ùine ghoirid againn a dh' uUuchadh air son
bàis, uime sin, deanamaid a nis e, no cha dean sinn gu bràth
e ; a chionn gu bi an ùine a ta air a comharachadh air son
ùlluchaidh, seachad gu luath, Ecles. ix. 10. " Ge b' e ni
a gheibh do làmh r 'a dheanamh, dean e le d' dhichioll :
oir cha 'n 'eil obair, no innleachd, no eòlas, no gliocas anns
an uaigh, d' am bheil thu a' dol." Cionnus a dh' fheudas
sinn a bhi diomhanach, air dhuinn obair co mòr a bhi
againn ri dheanamh, agus co beag aimsir gu a deanamh ?
Ach, ma tha 'n uine goirid, ged tha obair ulluchaidh air
son bàis, 'na h-obair chruaidh, cha mhair i fada. Bheir
sgàile na h-oidhche air an f hear-oibre oibreachadh gu mis-
neachail, air dha fios a bhi aige gu bheil an t-àm aig laimh,
sam bi e air a ghairm a steach o shaothair. (4.) Tha
mòran d' ar n-ùine ghoirid seachad cheana ; agus cha 'n
urrainn do 'n neach a 's òige 'nar measg e fèin a dheanamh
cinnteach, bu bheil uiread d'a aimsir ri teachd, as a
chaidh seachad. Cha 'n 'eil 'nar beatha san t-saoghal ach
mar gum biodh roimh-ràdh ghoirid do shiorruidheachd
f hada ; agus moran do 'n sgeul air innseadh, 0 ! nach
dùblaich sinn ar dìchioll, 'nuair a ta na h-uiread d' ar n-
aimsir air a caitheamh, agus co beag d' ar n-obair mhòr
deanta? (5.) Tha 'n aimsir a ta làthair a' teicheadh air
fialbh : agus cha 'n urrainn dhuinn an airasir a chaidh
seachad a thoirt air a h-ais ; ghabh i cead gu siorruidh
dhinn : Cha 'n 'eil seòl air an teine f hadadh a ris a ta air
a losgadh gu luaithre. Cha leinne an aimsir ri teachd :
agus cha 'n 'eil cinnte againn air cuibhrionn a bhi againn
innte, 'nuair a thig i. Cha 'n 'eil ni againn a dh' fheudas
sinn a ràdh a 's leinn fèin, ach a' mhionaid a ta làthair ; agus
tha i sin a' teicheadh air falbh : Cia luath a bhios crìoch air
ar n-uine, cha 'n fhios duinn ; bàsachadh 's èigin duinu,
ach co as urrainn innseadh, c'uin' ? Nan cumadh bàs aon
àm suidhichte air son gach uile, cha bhitheamaid ann an
cunnart a bhi air ar glacadh gun fhios, ach tha fiosrachadh
gach là a' nochdadh dhuinn, nach 'eil a' chuis mar sia.
A nis cha 'n fhuiling sgàile iteagach ar beatha uine dhuinn
Ff
338
gu leisg. Tha na h-aimlmichean a" ruith gu luath do 'n
fhairge, o 'n d' thainig iad ; ach cha ruith iad co luath ri
duine gus an duslacli, as an d' thàinig e. 'S i sruth na h-
aimsir, an sruth a 's luaithe, agus ruithidh i gu luath a
steach do 'n t-siorruidheachd. San àìte mu dhcireadh, Ma
bheir am bàs aon uair air falbh sinu, cha 'n 'eil teachd air
ais a rìs a leasachadh ar gnothuiche, lob xiv. 14, " Ma
bhàsaicheas duiue, an tig e beò a rìs ?" Cha 'n fheud
sinn deuchainn f haotainn do bhàsachadh ; is ni e nach
'eil air a dheanamh ach aon uair a mliàin, Eabh. ix. 27.
Tha e air òrduchadh do dhaoinibh bàs f haotainn aon uair.
Agus an ni sin nach f heud a bhi air a dheanamh ach aon
uair, agus gidlieadh a ta co cudthromach, is gu bheil ar
n-uile an crochadh r 'a dheanamh gu ceart ; tha feum ag-
ainn air an dìchioU is mò a ghnàthachadh, chum a dhean-
amh gu ceart. Air au aobhar sin iilluichibh air son bàis,
agus deanaibh ann an àm e.
Ma dh'f heòraicheas sibhse, a ta neo-iompaichte, dhiom,
ciod a ni sibh chum ulluchaidh air son bàis, a chum gu
faigh sibh bàs gu tèaruinte? Freagram, Dh' innis mi
dhuibh cheana, ciod is èigin a bhi deanta ; agus is e sin,
gur eigin d' ur nàdur agus d' ur staid a bhi air an athar-
rachadh ; 's eigin duibh a bhi air bhur breth a rìs ; 's
èigin duibh a bhi air bliur n-aonadh ri losa Criosd tre
chreidimh. Agus gus am bi so deanta, cha 'n 'eil sibh
comasach air seòlanaibh eile fhaotaiun a bhuineas do
neach a ta faotainn bàis le comhfhurtachd : mu 'm feud
sinn labhairt an deigh so anns an àite iomchuidh.
CEANN II.
AN T-EADAR-DHEALACHADH A TA EADAR AM FIREAN
AGUS AN T-AINGIDH 'NAM BAS.
" 'Na aiiigidlieaclid fuadaichear air falbh an t-aingidh, ach bitbidh dòciias
aig am flùreau 'na bhìis." — Gnath-fhocail xiv. 32.
Tha'm bonn-toagaisg so a' sealltuinn cosmhuil ris an neul
ìi bha eadar na h-Israelich agus na h-Eiphitich ; aig an
robh taobh dorcha ris na h-Eiphitich, agus taobh soilleir
339
ris na h-Israelich. Tha e cumail a' mach a' bhais mar ni
a tha cosmhuil ri fear-coimhid priosain Pharaoh, a' <abh-
airt an ard-bhuidealair agus an ard-fhuineadair a mach as
an aon phrìosan ; fear dhuibh gu bhi air aiseag gu dhreuchd,
agus am fear eile gu bhi air a chrochadh. Tha e nochd-
adh an t-eadar-dhealachadh a ta eadar an duine diadhaidh
agus an t-an-diadhaidh 'nam bàs ; muinntir, air dhoibh
giùlan eadar-dhealaichte bhi aca 'nara beatha, mar sin, ann
am bas, tha eadar-dhealachadh mòr 'nan crioch.
Air tùs, A thaobh bàis an aingidh, ann an so tha,
(1.) An dòigh air an teid e mach as an t-saoghal, Tha e
air fhuadachadh air falbh ; sin ri radh, 'na bhàs : mar tha
soiUeir o'n earrainn eile do'n roinn. Tha e air a thilgeadh
air falbh a dh' aindeoin a mach as àite san t-saoghal so ;
air fhuadachadh air falbh, mar mhoU roimh 'u ghaoith.
(2.) An staid anns an imich e air falbh. Tha e bàsachadh
ann an staid peacaidh agus gun dochas. Air tùs, Ann an staid
peacaidh : tha e air fhuadachadh air falbh 'na aingidh-
eachd, Chaith e bheatha innte, agus tha e bàsachadh
innte ; 'S iad na culaidhean salach a' pheacaidh, anns an
d' fhiU e suas e fèin 'na bheatha, a chulaidh phriosain, anns
an luidh e air f hiUeadh suas gu bràth. San dara ùite, Ann
an staid^?m dòchas : — Ach hithidh dòshas aig an fhìrein \ia
hhàs. Ni a ta gu soilleir a' cumail a mach an-dòchas nan
aingidh 'nam bàs. Cha'u 'eil siu a' ciallachadh, nach bi
dòchas air bith aig aon duine aingidh, 'nuair a ta e faghail
bàis, ach gu 'm faigh e bàs ann an an-dòchas, cha'n 'eil idir :
Tha chùis mar sin air uairibh gun amharus, ach gu tric
tha e air dhòigh eile : feudaidh òighean amaideach dòchas
a bhi aca, agus is tric a tha sin aca, gus an anail mu dheir-
eadh : Ach aig an duine aingidh cha'n 'eil dòchas bhunait-
each ; agus air son an dòchaisean mealltach a th' aige uime
fèin, spionaidh am bàs as am bun iad, agus bithidh e gu
bràth truagh, gun leasachadh.
Saìi dara àite, A thaobh bàis an f hirein : Tha dòchas
aige 'ua bhàs. Tha 'm focal so air a thoirt a stigh le ach,
a' ciallachadh gu bheil nithe uamhasach ann an staid an
duine aingidh aig a' bhàs, a ta air fhuadach air falbh 'na
aingidheachd ; ach cha'n 'eil na daoine diadhaidh mar sin.
Cha 'n 'eil iad mar sin, (1.) Anns an dòigh anns am bheil
iad ag imeachd a mach as an t-saoghal. Cha 'n 'eil am
firean air fhuadachadh air falbh, mar mhoU roimh 'n
340
gliaoith ; ach air a threòrachadh air folbh, mar bhean-
bainnse gus an t-seòmar phòsaidh ; "air a ghiulan leis
na h-ainglibh gu uchd Abrahaim," Luc. xvi, 22. (2.)
Cha 'n 'eil iad cosmhuil riu a thaobh an staid 'nuair a tha
iad a' dol a mach as a' bheatha so. Tha'm firean a' faotainn
bàis, (1.) Cha'n ann an staid pheacach, ach ann an staid
naomh : Cha'n 'eil e dol air falbh 'na pheacadh, ach air
talbh uaith. "Na chaithe-beatha bha e cur dheth an
t-seann duine, a' malairt a chulaidh-phriosain : Agus a
nis tha na luideagan a dh' fhàgadh air an toirt air falbh,
agus tha e air a sgeudachadh le falluinn glòire. (2.) Cha'n
ann gun dòchas, ach ann an staid dòchais : Tha dòchas
aige 'na bhàs. Tha gràs an dòchais aige, agus an deadh
bhunait dòchais air nithibh a 's fearr na bha riamh aige anns
an t-saoghal so. Agus ged dh' fheudas sruth a dòchais,
aig a' bhàs, ruith eu-domhain ; gidheadh tha fathast aige
uirread dheth, as a bheir air a chòir shiorruidh earbsa ris an
Tighearn losa Criosd.
BONN-TEAGASG l.—Air do na h-aingidh, a hhifaghail lais, tha iad
air am fuadachadh air falhh ^nan aingidheachd ; agus ann an staid
gun dochas.
Amt an labhairt mu 'n teagasg so, (1.) Nochdaidh mi
cionnus, agus ciod an seadh, anns am bheil na h-aingidh
air am fuadachadh air falbh 'nan aingidheachd, aig a' bhàs.
(2.) Nochdaidh mi an-dòchas an staid aig a' bhàs, agus ;
mu dheireadh, Ni mi comh-chur do 'n iomlan.
1. Cionnus, agus ciod an seadh sam bheil na h-aingidh
" air am fuadachadh air falbh 'nan aingidheachd," Ann
an labhairt mu 'n ni so, Fiosraichidh mi gu h-aithghearr,
(1.) Ciod a ta air a chiallachadh le iad a bhi air am fuad-
achadh air falbh. (2.) Cia uaith a dh' fhuadaichear, agus
c' ait am fuadaichear iad. (3.) Ciod na dòighean sara
feudar a ràdh, gu bheil iad air am fuadachadh air falbh
'nan aingidheachd. Ach, mu 'n teid mi air m' aghaidh,
leigibh leara rabhadh a thoirt dhuibh ! gu bheil sibh ara
mearachd, mu smuainicheas sibh, nach 'eil neach air a
ghairm aiugidh, ach iadsan a ta gu follaiseach olc agus mi-
naomha ; mar nach b' urrainn an diabhul còmhnuidh a
ghabhail ann aon sam bith ach annta san d' an ainm legion.
Ann am beachd an Sgriobtuir, tha na h-uile uach 'eil
fireauta air an dùigh a mhìnichear an dèigh so, air am
341
meas aingidh. Agus air an aobhar sin tha 'm bonn-teagaisg
a roinn an t-saoghail uile gu dà sheòrsa, am firean agus
an t-aingidh. Agus chi sibh an ni ceudna, san earrann
eile sin do 'n Sgriobtur. Mal. iii. 18. " An sin pillidh
sibhse, agus chi sibh an dealachadh eadar ara firean agus
an t-aingidh." Uime sin mur 'eil sibh 'nur fireanaich, tha
sibh aingidh. Mur 'eil agaibh fireantachd air a meas duibh,
agus mar an ceudna fireautachd air a suidheachadh annaibh,
no naomhachd ; ma tha sibh fathast 'nur staid nàduir,
neo-iompaichte, gun a bhi air bhur n-aonadh ri Criosd tre
chreidimh ; ciod sam bith co beusach agus neo-choireach
ann an sùilibh dhaoine, a dh' fheudas bhur caithe-beathu
a bhi ; is sibh na h-aingidh, a bhitheas air bhur fuadachadh
air falbh 'nan aingidheachd, ma gheibh am bàs anns an
staid sin sibh. Nis,
Air tus, A thaobh seadh nam briathra so, fuadachadh
air falhh ; tha trì nithe ann : Bithidh na h-aingidh air an
toirt air falbh gu h-obann, gu h-ainneartach, agus gun
chomas cur 'na aghaidh.
Air tus, Bithidh daoine neo-nuadhaichte air an toirt
air falbh gu h-obann, aig a' bhas. Cha 'u e gu bheil na h
uile dhroch dhaoine a' faotaiun bàis gu h obann ; no gu
bheil iad uile aingidh, a tha bàsachadh mar sin : nar leig-
eadh Dia ! Ach (l.) Tha'm bàs gu cumanta teachd orra gun
fhios, agusmar sin a' glacadh greimdhiubh ; mar a thainig
an dìle air an t-seann saoghal gun f hios dhoibh, ged f huair
iad rabhadh uimpe fada mu 'n d' thainig i ; mar a thig
saothair air mnaoi thorraich, le h-obann iongantach, gerl
a bha i ag amharc air a shon, agus dùil aice ris, 1 Tes. v.
4. Glacaidh am bàs iad mar a ni fear-feich air an f hear
a th' ann am fiacha dha, gu tharruing gu prìosan, Salm
Iv. 15. agus sin 'nuair nach 'eil iad air am faiciU ! Tha 'm
bàs a' teachd a steach, mar ghaduiche, air an uinneig, agus
tha e g'am faotainn làn do smuaiute curamach mu nitlie
na beatha so, a theid am mugha air a' cheart la sin fèin.
(2.) Tha 'm bàs a ghnàth 'gan glacadh neo-uidheamaichte
air a shon : tha 'n seann tigh a' tuiteam mu'n cluasan, mu"m
bheil tigh eile aca air uUuchadh ! 'Nuair tha 'm bàs 'gan
tilgeadh a dh' ionnsuidh an doruis, cha 'n 'eil ionad aca far
an cuir iad an cinn fodha ; mur aun air leabaidh teine
agus pronnuisc ! Tha 'n t-anam agus au corp, mar gu b'
ann, a' failteachadh aon a cheile an glacadh a cheile, 'nuair
Ff3
342
tha 'm bàs a' teachd, cosmlmil ri iom-ghaoith, agiis 'gan
dealachadh. (3.) Tha 'm bàs 'gau greasadh air falbh anu
am mionaid gu sgrios, agus a' deanamh atharrachaidh ro
uamhasach ! 'S gann a tha fhios aig au duine c' ait am
bheil e, " gus aim an ifrinn an tog e suas a shùilean !"
Luc. xvi. 23. Tha tuiltean na feirge gu h-obann a' dol
thar 'anam ! agus, mu 'm bheil e air fhaicill, tha e air a
shlugadh suas anns au t-slochd gun iochdar !
San dara àite, Tha 'n duine ueo-nuadhaichte air a tbabh-
airt air falbh as an t-saoghal le h-ainneart. Is ainneart-
ach an ni fuadachadh : Tha e " air a ruagadh a mach as
an t-saoghal," lob xviii. 18. Bu mhiann leis fuireach,
nam b' urrainn e ; ach tha 'm bàs 'ga shlaodadh air falbh,
mar fhear droch-bheirt, chum na croiche. Cha d' iarr e
cuibhrionu sam bith eile, ach buanuachd agus toil-inntinn-
an t-saoghail so ; cha 'n 'eil tuiUeadh aige ; cha 'n 'eil e da
rireadh ag iarraidh ni eile. Ciounus uime siu a dh' f heudas
e dol a mach as, mur bi e air f huadachadh ?
Ceist. Ach nach feud droch dhuine bhi toileach bàs
f haotainn ? Freag. Feudaidh e gun amharus a bhi toil-
each bàsachadh ; ach, thoir fainear, gur ann a mhain ann
au aon do thri choi'aibh. (1.) Ann an lasan inntinn, air
son trioblaid o 'm bheil e ag iarraidh a bhi air a shaoradh.
Mar so tha ioraadh neach 'nuair a gheibh an inntinn las-
anach an lamh-uachdair air an reuson, agus an uair, air
aa aobhar sin a tha iad, ro neo-iomchuidh air bàsachadh,
bithidh iad ullamh air eigheach, 0 a bhi air falbh ! Ach,
uam biodh an iarrtus air a dheònacliadh, agus gu 'n tig-
eadh am bàs air an gairm, nochdadh iad gu h-ealamh nach
robh iad da rìreadh ; agus ma thèid iad air falbh, gur
pigin dhoibh a bhi air ara fuadachadh air falbh an aghaidh
an toile. (2.) 'Nuair a tha iad làn an-dòchais, feudaidh
iad a bhi toileach bàsachadh. Mar so mhort Saul e fein ;
agus dh' iarr Spira bhi aun an ifrinn, chum gu 'm bitheadh
tìos aige air a chuid bu f haide do na bha e creidsinn a bh
aige ri fhulang. Air an doigh so feudaidh daoine bhi 'g
iarruidh air sou a' bhàis, 'nuair a tha e teicheadh uatha.
Ach is eagallach an t-ainneart a tha iad sin a' fulang, a ta
uamhasan an Tighearn mar so a' ruagadh. (3.) 'Nuair a
tha iad a' bruadar mu shonas an deigh bìiis. Feudaidh
òighean amaideach, fuidh chumhachd meallaidh, a thaobh
an staid, a bhi toileach air bàs f haghail, air dhoibh a bhi
343
gun eagal luidhe sios ann an amhgbar. Cia lionmhor iad,
nach urrainn steidh Scriobtuir a thoirt air son an dòchais,
aig nach 'eil fathast cuibhrichean 'nam bàs ! Tha mòran air
am fuadachadh gu dorchadas 'nan codal ; tha iadsan a' dol
air falbh mar uain ; a bheucadh mar leòmhain, nam biodh
fios aca c' ait am bheil iad a' dol ! Ged tha 'n carbad, anns
am bheil iad, a' siubhal gu dian gu doimhneachdan ifrinn ;
gidheadh cha 'n 'eil eagal orra, choinn gu bheil iad 'nau trom
chodal.
San àite mu dheireadh, Tha 'n duine neo-nuadhaichte air
a thoirt air falbh gun chomas cur 'na aghaidh. Is èigiu da
dol, ged is ann gu goirt an aghaidh a thoile. Cha ghabh
am bàs diùltadh, 's cha 'n f huiling e dàil sam bith ; ged nach
robh an duine beò leth a laithean, a reir a mheas fèin. Mar
lub e, brisidh se e. Mur tig e mach, bheir e nuas an tigh
m' a chluasan ; oir an sin cha 'n fheud e fuireach. Ged a
bhitheas an leighiche a' cuideachadh, cairdein ag osnaich, a
bhean 'sa chlann a' gul, agus ged ni an duine uile spairn
a chumail a spioraid, tha 'anam air iarruidh uaithe ; is èigiu
da striochdadh, agus imeachd far nach faic e solus ni 's mò.
San dara àite, Thugamaid fainear, cia uaith a ta iad air
am fuadachadh, agus c' àite. "Nuair tha na h-aingidh a'
faghail bàis, (1.) Tha iad air am fuadachadh a mach as
an t-saoghal so, far an do pheacaich iad, gus an t-saoghal
eile, far an èigin breth a thoirt orra, agus sam faigh iad
am binne fa leth, Eabh. ix. 27. " Tha e air òrduchadh
do dhaoinibh bàs fhaotainn aon uair, ach 'na dheigh so
breitheanas." Cha phiU iad tuilleadh gus an talamh ion-
mhuinn aca. Ged tha 'n cridheachan ceangailte ri sòlas-
an talmhaidh, is èigin doibh am fàgail ; cha 'n urrainn
dhoibh ni sam bith a thoirt leo as a so. Cia bronach
is èigin d' an imeachd a bhi, 'nuair nach 'eil ni sam bith
aca 'nan sealladh, co maith ris na nithibh a dh' fhàg iad
'nan dèigh ? (2.) Tha iad air am fuadachadh o chomunn
nan naomh air thalamh, gu comunn na muinntir dhìte
ann an ifrinn ! " Fhuair an duine saoibhir bàs mar an
ceudna, agus dh' adhlaiceadh e. Agus ann an ifrinn thog
e suas a shuileau I'' Ciod an treud mòr do ghabhair an
diabhuil a ta nis am measg caoraich Chriosd ! Ach, aig
a' bhàs, " iomainear iad a mach le luchd-deanamh an
uilc," Salm cxxv. 5. Tha sluagh measgta san t-saoghal
so, ach cha 'n 'eil measgadh sad t-saoghal eile ; tha gach
344
cuideachd an sin air an cur leo fèin. Ged dh' fhasas na
ceagairean ann an so, mar chogul am measg a' chruith-
neachd, spionaidh am bàs a nios iad ; agus bithidh iad air
aii ceangal 'nan trusaichibh air son an teine. (3.) Tha
iad air am fuadachadh a mach o'n aimsir a tha làthair gu
siorruidheachd. Fhad 'sa mhaireas aimsir dhoibh, tha
dòchas ; ach 'nuair a dh' fhalbhas aimsir, falbhaidh gach
uile dhochas leatha, tha 'n aimsir luachmhor a nis air a
caitheamh gu struidheil ; tha i luidhe co trom air lamhan
mòran, is gur eigin dhoibh iomadh rathad a ghabhail gu
a fogaradh air falbh. Ach bithibh air blmr faiciU o bhi
ann an teagamh ciod mar a chaitheas sibh bhur beatha ;
Cleachdaibh an aimsir a tha làthair air son siorruidheachd,
f had 'sa mhaireas i dhuibh ; oir, mu 'n tig ach uine
ghoirid, fuadaichidh ara bàs uaibh i, agus sibhse uaipe-sa,
air chor is uach coinnich sibh gu bràth a rìs. (4.) Tha
iad air am fuadachadh a mach o choslas diadhachd a bha
iad a' gabhail orra bhi aca. Tha 'm bàs 'gan rùsgadh d' an
culaidhibh dealrach do dh' aidmheil sgiamhach, leis an
robh cuid diubh air an sgeudachadh ; agus tionndaidh e
iad air falbh o'n aite-cluiche, ann an luideagan droch cridhe
agus di-och chaithe-beatha. Tha 'm focai cealgair a' cial-
lachadh gu cedi,Tt fear-ionaid cluiche, a tha taisbeanadh a bhi
an ni ann am fii'inn nach 'eil e. 'Se 'n saoghal so an t-ionad
cluiche, air am bheil clann so on diabhuil g'an cur fèin an
rioclid claun Dè. 'Se 'n coslas diadhachd còta an fhir-
chluiche, fo 'n èigin do neach amharc, a bheir breth cheart
orra. A nis tha 'm bàs 'gan tioimdadh a mach as an cota,
agus an sin tha iad a' taisbeanadh 'nan trusgain fein ;
bheir e am brat-foluich dhiubh, agus bheir e air falbh an
sgaile bruige dhiubh. Clia'n 'eil neach auns an t-saoghal
eile, a ta gabhail orra bhi ni's fearr na da rircadh a tha
iad. Oibiichidh nàdur truaiUidh ann an tìr na h-uamhais,
gun bhacadh agus gun sgkil na ceilge. San àite, mu dheir-
eadh, Tha iad air am fuadachadh air falbh o uile mheadh-
onna nan grùs ; agus tha iad air an cur an taobli thall do 'n
chrìch, gu tùr an taobh a mach do na h-uile dùil ri trocair.
Cha'n 'eil cothrom tuilleadh a cheannach ola air son an
lòchrain ; chaidh e as aig a' bhàs, agus cha 'n fheud e bhi
air a shoiUseachadh tuiUeadh. Foudaidh tairgsean trocair
agus sith a bhi, an deigh dhoibhsan falbh ; ach tha iad sin
do mhuinntir eile, cha 'n ann dhoibh-san ; cha 'n 'eil an
345
leithide sin do thairgsean san àite gus am bheil iad air am
fuadachadh : Tha na tairgsean sin a mhàin air au toirt anns
an aite o 'm hheil iad air am fuadachadh air falbh.
San àite mu dheireadh, Ciod an dòigh air am feudar a
ràdh gu bheil iad air am fuadachadh air falbh 'nan aingidh-
eachd'ì Freag. (1.) A thaobh iad a bhi air an tabhairt
air falbh 'nan staid pheacach neo-iompaichte. Air dhoibh
am beatha chaitheadh 'nan naimhdibh do Dhia, tha iad a'
faotainn bàis ann an staid naimhdeis 'na aghaidh : Oir
cha 'n 'eil neach air a thoirt do staid sonais siorruidh,
ach air rathad staid nan gràs, no toiseach leasach-
aidh sa' bheatha so. Tha 'n leanabh a ta marbh sa'
bhroinn, air a bhreith marbh, agus tha e air a thilgeadh
as a' bhroinn do 'n uaigh : Mar so tha esan a ta marbh an
feadh a bha e beò, no tha marbh gu spioradail air a thilg-
eadh a mach o bhroinn na h-aimsir a ta làthair, ann an
staid cheudna a' bhàis, do shlochd truaighe iomlain. 0
bàs truagh, bàsachadh ann an domblas na seirbhe, agus
fuidh chuibhreach na h-eucorach ! B' fhearr gu mòr do
leithid 'sa gheibh bàs mar sin, nach robh iad riamh air am
breth. (2.) A chionn gu bheil iad a' dol a dh'ionnsuidh
a' bhàis a' peacachadh, ag oibreachadh gu h-aingidh an
aghaidh Dhè, calg dhireach an aghaidh lagha Dhè ! Oir
cha 'n urrainn dhoibh ni a dheanarah ach peacadh fhad
sa tha iad sa' bheatha so. Mar sin tha 'm bàs 'gan glac-
adh ann an dearbh-ghniomh a' pheacaidh ; gu h-ainneart-
ach 'gan tarruing o chaidreamh an ana-mianna, agus
'gam fuadachadh air falbli gu caithir a' bhreitheanais a dh'
fhaotainn am binne. Is comharraichte na briathra a ta
air an labhairt le lob xxxvi. li. " Gheibh iad bàs 'nan
òige!" No mar dh'fheudar na briathra a thionndadh,
" Gheibh an anama bàs 'nan òige !" Air d' an ana-mian-
naibh a bhi beothail, au iarrtuis neartmhor, agus an dòch-
as mòr ; mar a tha cleachdta leis an òige. " Agus am
beatha am measg nan neo-ghlan !" (No, " Agus tha a'
chuideachd, no 'n treud, dhiubh a' faotainn bàis am measg
nan Sodomach.") Is e sin ri radh, tha iad air an toirt
air falbh an teas am peacaidh agus an aingidheachd, mar
a bha na Sodomaich, Gen. xix. Luc. xvii. 27, 28. (3.)
Ann a' mheud as gu bheil iad air am fuadachadh air falbh,
luchdaichte le cionta an uile pheacaidh : Is i so an t-ann-
art-mairbh a luidheas leo anns an duslach ! lob xx. II.
346
Leanaidh an oibre iad gus an t-saoghal eile ! Tha iad a'
dol air falbh le cuing an cionta toinnte m' am muineil.
Tha cionta 'na dhroch companach ann am beatha,
ach cia h-uamhasach a bhitheas e ann am bàs ! Theag-
amh gu bheil e nis, a' luidh mar phronuusc fuar air an
coguiscan neo-mhothachail ; ach, 'nuair tha 'm bùs a' fosg-
ladh au rathaid do shradagan dioghaltais Dhè, cosmhuil ri
teine, a thuiteam air, ni e lasraichean uamhasach sa' chog-
uis ; anns am bi an t-anam, mar gu b' anu air fhilleadh a
suas gu bràth ! San àite mu dheireadh, Tha na h-aingidh
air am fuadachadh air falbh 'nan aingidheachd, ann a
mheud as gu bheil iad a' faotainn bàis fuidh lan-chmnh-
achd an aingidheachd. Fhad 'sa tha dùchas, tha bacadh
èigin air a' chuid is miosa do dhaoine ; agus tha na giièibh
beusach a tha Dia a' toirt do chuid do dhaoine, a chum
maith a' chinne-daoine anns a' bheatha so, 'nam bacaidheau
agas 'nan casgaidhean air aingidheachd bborb nàdur an
duine : Ach air do na h-uile dhòchas a bhi air a ghearradh
air falbh, agus na gibhtean sin air an toirt uatha, thig
aingidheachd an aingidh gu iomlaineachd ! Mar a thig sìol
nan gràs a ta air a chur ann an cridheachaibh nan daoine
taghta, a dh'ionnsuidh a làn abachaidh aig a' bhàs ; mar
sin thig a ghnè aingidh agus ifrinneil e th' anns na droch
dhaoine gus an airde a 's mo. Bithidh an urnuighean ri
Dia, an sin air an tionndadh gu mallachadh uamhasach,
agus am molaidhean gu toibheuraa oiUteil ! A n sin hithidh
gul, agus giosgan f hiacal ! Mat. xxii. 13. Tha na nithe
so a' toirt beachd uamhasach, ach firinneach, air staid nan
aingidh ann an saoghal eile !
II. Nochdaidh mi co an-dòchasach 'sa tha staid nan
daoine neo-nuadhaichte aig a' bhàs. Chithear gu bheìl i
gun dòchas, ma bheir sinn fainear na ceithir nithe so.
Air tùs, Tha 'm bàs a' gearradh gach dòchais agus duil' a
bh' aca ri sìth agus toil-inntinn anns a' bheatha so. " Anam,
a ta agad mòran do nithibh maithe air an tasgaidh fa chomh-
air morain bhhadhna ; gabh fois, itli, òl, is bi subhach.
Ach a dubhairt Dia ris, Amadain, air an oidhche so fèin
iarrar t'anam uait ; an sin co dlia bhuineas na nithe sin a
dh'uUuich thu?" Luc. xii. 19, 20. Tha iad ag amharc
air son nithe raor san t-saoghal so ; tha iad an dùil gu
meudaich iad am maoin, gu faic iad an teaghlaichean a'
soirbheachadh, agus gu 'n caith iad am beatha anu an
347
suaimhneas : Ach tha 'm bàs a' teachd, cosmhuil ri gaoith
dhoinnionaich, agus crathaidh e air falbh an dochais thait-
neach, cosmhuil ri meas an-abuich o chraoibh ! " An
uair a bhios e gus a' bhru a lionadh, tilgidh Dia fraoch-
fheirge air," lob xx. 23. Feudaidh e tòiseachadh air
innleachdau a dheilbh, a chum a buannachd shaoghalta
mheudachadh ; ach mu 'n urrainn dha an deilbh oibreach-
adh a mach, tha 'm bàs a' teachd agus gearraidh e mach
i ! " Theid 'anail as, pillidh e g' a ùir : san là sin fèin theid
as d'a smuaintibh," Salra cxlvi. 4.
San dara àite, 'Nuair a thig am bàs cha 'n 'eil stèidh
bhunaiteach dhochais aca air son sonais shiorruidh : " Oir
ciod e dochas a chealgair, ged bhuannaich e, 'nuair a
bheir Dia air falbh 'anam ?" lob xxvii. 8. Ciod air bith
dòchas a th' aca umpa fèin, cha 'n 'eil e air a steidheachadh
airfocal Dè, ni is e an f hior steidh dòchais ; nam biodh
fios aca air an staid, chitheadh iad iad fein a mhain sona
aun am bruadar. Agus gun amharus, ciod am dochas a
dh' f heudas a bhi aca ? Tha 'n lagh gu soilleir 'nan agh-
aidh, agus g' an dìteadh : tha' mhailachdan, na cuibhrich-
ean bàis sin, mu 'n timchioU cheana. 'Se 'n Slanuighear,
air an d' rinn iad tarcuis, a nis am breitheamh ; agus is
e 'm breitheamh an nàmhaid ! Cionnus ma ta a dh' f heud-
as dòchas a bhi aca ? Dhruid iad dorus na tròcair 'nan
aghaidh fein le 'm mi-chreidimh : Rinn iad dì-meas air an
leigheas, agus uime sin is èigin doibh bàs fhaotainn gun
trùcair ! Cha 'n 'eil còir shlàinteil aca ann an losa Criosd.
an aon chladhan a mhàin troimh am bheil tròcair a' sruth-
adh ; agus uime sin cha 'u urrainn doibh gu bràth blasad
dheth ! Tha claidheamh ceartais a' dìon doruis na tròcair,
air chor as nach urrainn do neach dol a stigh, ach
buiU cuirp dhìomhair Chriosd : aig am bheil os an ceann
còmhdach do fhuil rèite, fuil an Eadar-Mheadhonair.
Feudaidh iadsan gun amharus dol a steach gun dochann,
oir cha 'n 'eil ni sam bith aig ceartas ri agradh dhiubh :
Ach cha 'n urrainn do mhuinntir eile dol a steach, a chionn
uach 'eil iad ann an Criosd ; thig am bàs d' an ionnsuidh-
san le gath ann, gath cionta gun mhaitheadh. Tha e
air armachadh 'nan aghaidh leis an uile neart agus ughdar-
as a's urrainn an lagh naomh a thoirt dha, 1 Cor. xv.
56. " Is e am peacadh gath a' bhàis, agus is e neart a'
pheacaidh an lagh." 'Nuair a bha 'n lagh sin air a thoirt
348
air sliabh Shinai, chriothnuich an sliabh uUe gu mòr !
Ecsod. xix. 18. 'Nuair a bha 'm Fear-saoraidh a' deau-
amh dìolaidh air son briseadh nan daoiue taghta air au
lagh, chriothnuich an talamh, agus sgoilt na creagan!
Mat. xxvii. 51. Cic.l an steidh-dhòchais air an aobhar
sin, a dh' f heudas a bhi aig an aingidh 'nuair thig am bàs
air, armaichte le neart an lagha so ? Cionnus a dh' fheud-
as e dol as o 'n teine sin, a loisg gu meadhon nèimh?
Deut. iv. Ll. Cionnus a bhios e comasach air seasamh
anns an deataich sin, a dh' eirich suas mar dheatach àmh-
uinn ? Ecsod. xix. 18. Cionnus a dh' fhulaiugeas e na
tairueinich agus na dealanaich uamhasach, ranu 16. agus
còmhnachadh ann an duibhre, neòil, agus tiugh-dhorch-
adas? Deut. iv. 11. Cha 'n 'eil anns na coiraeasan sin uile
air muin a cheile ach beachd fanu air au doinionn uamh-
asach sin do fheirg agus do dhiomb, a leanas na li-aiugidh
gus an ifrinn a's iochdaraiche ; agus a mhaireas gu bràth
orra-san, a ta air am fuadachadh gu dorchadas aig a' bhàs !
San treas àite, Spionaidh am bàs nìos an earbsaidhean
mealltach mu shonas siorruidh. 'S ann an sin a tha 'n
coimhcheangal ris a' bhàs, agus an còrdadh ri ifrinn, air a
bhriseadh. Tha iad air an dvisgadh o 'm bruadair milis,
agus mu dheireadh a' togail suas an sùilean, lob viii. 14.
" Aig an gearrar a dhòchas as, oir is e liou au damhan-
allaidh earbsa." Tha earbsa aca gu'm bi na h-uile ni ceart
mailie riu an dèigh a' bhàis ; ach cha 'n 'eil 'nan earbsa so
ach lion air fhigheadh as an com fèin, le mor-iunleachd
agus dichioU. Tha iad 'gam fiUeadh fein suas anns an
dòchas so, mar a dh' f hiUeas damhan-allaidh e fèin 'na lion :
Ach cha 'n 'eil anu ach dìdein lag agus aumhunn ; oir ciod
sam bith mar a dh' f heudas e seasamh an aghaidh bagraidh-
ean focail D6, sguabaidh am bàs, sguab sin an leir-sgrios,
iadsan agus an dùchas araon air falbh, air chor as nach bi
am mìr as luglia dheth air fhàgail dhoibh ; esan nach leig
air a' mhionaid so le dhùchas imeachd uaithe, bithidh e
an ath-mhioiiaid gu tur gun dòchas ! Cuiridh am bàs an
tigh a thogadh air a' ghaineamh bun os ceann ; cha 'n f hàg
6 duine sam bith fuidh chumhachd meaUaidh.
San àite mu dheireadh, Fàgaidh bàs an staid gu h-iom-
lan agus gu siorruidli guu dòchas. Cha 'n fheud gnoth-
uiche bhi air an leasachadh no air an atharrachadh an deigh
a' bhàis. Oir (1.) Air do 'n aimsir dol seachad aon uair.
349
cLa'n fheudar gu bràth a' toirt air a h-ais. Nam b' urrainn
èigh no deòir, luach no saothair, aimsir a thoirt air a h-
ais a rìs, dh' fheudadh an duine aingidh dòchas a bhi aige
'na bhas ; Ach cha bhuadhaich deoir fhola ; 's cha mhò a
bheir a screadail car mhuiUionaibh do linnibh, air a h-ais
i. Cha stad a' ghrian gus an duisg an lundair, agus an
imich e air a thurus ; agus aon uair 's gu 'n teid i fodha,
cha ruig e leas duil a bhi aige gu 'n tionndar an oidhche
gu la air a shonsan ; 's èigin dha còmhnuidh a ghabh-
ail tre oidhche fhada na siorruidheachd, far an d' fhàg
'aimsir e ! (2.) Cha'n fheudar pilleadh do'n bheatha so,
a leasachadh an ni a tha 'm mearachd : Is staid dearbhaidh
agus deuchainn i, a chriochnaicheas aig a' bhas ; agus
air an aobhar sin cha 'n urrainn dhuinn piUeadh d'a h-ionn-
suidh a rìs ; Cha 'n 'eil sinn mar so beo ach aon uair, agus
cha 'n fhaigh sinn bas ach aon uair. Giulainidh am bàs
an duine aingidh g'a aite fèin, Gniomh. i. 25. 'Si bheatha,
ar la oibre ; criochnaichidh am bas ar là agus ar n-obair le
chèile. Is ceart a dh' fheudas sinn a smuaineachadh,
gu 'm feudadh càileigin do dhòchas a bhi aig na h-aingidh
aig am bàs, nam b' e, 'san deigh do 'n bhas an sùilean
fhosgladh, gu 'm b' urrainn doibh piUeadh gu beatha, agus
ged nach faigheadh iad ach deuchainn a dh' aon Sabaid,
a dh' aon tairgse do Chriosd, aon la, aon uair tuiUeadh,
a dheanamh an sìth ri Dia : " Ach luidhidh an duine sios,
agus cha 'n eirich e ; gus nach bi nan nèamha ann ; cha
mhosgail iad, agus cha duisgear as an codal iad," lob xiv.
12. San àite mu c.heh-eadh, Anns an t-saoghal eile, cha 'n
'eil rathad aig daoine air an staid chaiUte agus mhillte à
leasachadh, ged sam bith mar bu mhiann leo a dheanamh :
" Oir cha 'n 'eil obair, no innleachd, no eolas, no gliocas,
anns an uaigh, d' am bheil thu a' dol," Ecles. ix. 10. A
nis feudaidh duine teicheadh o 'n f heirg ri teachd ; a nis
feudaidh e faotainn gu dìdein : Ach aon uair is gu 'n dean
am bàs 'obair, druidear an dorus ; cha 'n 'eil tuiUeadh
tairgsean gràis, cha'n 'eil tuiUeadh maitheanais ; Far an do
thuit a' chraobh, an sin is èigin di luidhe.
Biodh na chaidh a radh gu cùramach air a ghabhail gu
cridhe : agus a chum gu 'm bitheadh e gu feum, fuilingibh
dhomh earalachadh oirbh,
Air tiìs, Gu 'n toir sibh an aire gim dòchas a ghabhail
mu nèamb, ach sin a ta air a thogail air stèidh shuidhichte.
Gg
350
l^itheadh crith oirbh smuaineachadh, ciod ua dòchais thait-
iieach mu shonas nan nèamh a sguabas am bas air falbh.
(osmhuil ri lion an damhain-alluidh ! Ciod mar tha dòch-
ais mhòran air an gearradh air falbh, 'uuair a ta iad a
saoilsinn, 'nam beachd fèin, a bhi air fior stairsnich neimh !
Ciod mar, anns a' mhionaid, a tha dùil aca bhi air an giù-
lan le ainglibh gu uchd Abraliaim, gu ionadaibh a' bheann-
achaidh agus na sìth ; tha iad air an giiìhm le diabhluibh
gu comunu na muinntir dhìte ann an ifriun, gu ionad na
pèin, agus gu tìr an uamhais : Guidheam oirbh a bhi air
bhur faicill, (1.) Roimh dhòchas a bhi air a thogail suas,
far nach robh a' bhunait riamh air a suidheachadh. Chladh-
aich an fear-togaiU glic domhain, Luc. vi. 48. An robh
bhur dòchas mu nèamh riamh air a chrathadh ; ach gu 'n
robh deadìi dhòchas agaibh fad bhur laithean ? Mo
thruaighe air a shon ! feudaidh sibh diomhaireachd bhur cor
fhaicinn air a mhìneachadh, Luc. xi. 2L " 'Nuair a
ghleidheas duine laidir fo armaibh a thalla fein, tha na
bhuineas da ann an sìth." Ach ma bha do dhochais air
an crathadh, thoir an aire air eagal nach robh ach cuid do
bhrisean air an deanamh anns an t-sean aitreabh, a fhuair
thu charadh a rìs, le rathadaibh agus meadhonaibh
a fhuair thu fèin. Bi cinnteach, nach 'eil do dhòchas,
ciod sam bith co sgiamhach 'sa ta an aitreabh, ri earbsa
ris : mur robh do sheann dochais air an leagadh sios gu
]àr, agus gu 'n do thog thu air steidh gu lèir nuadh. (2.)
Bì air t'faiciU o 'n dòchas sin a thaisbeanas soilleir anns an
dorcha, ach a chailleas a shoiUse 'nuaii' a ta e air a chur
ann an solus focail De, 'nuair a ta e air a rannsachadh agus
air. fheuchaiun le teisteas an fhocail f hoiUsichte : " Oir
gach neach a ta deanamh uilc, tha e toirt fuath do 'n t-
solus, agus cha 'n 'eil e teachd chum an t-soluis, air eagal
gu 'm biodh 'oibre air an cronachadh. Ach an tì a ni 'n
f hiriun, thig e chum an t-soluis, chum 's gu 'm bi 'oibre
foUaiseach gur ann an Dia a rinneadh iad," Eoin iii. 20,
2L Cha 'n 'eil san dòchas sin, nach seas ri deuchainn
)ian Scriobtuir, aoh a dh' f haiUnicheas 'nuair theid a rann-
hachadh leis an f hirinn naomh, ach meaUadh, agus cha 'n
f hìor-dhòchas e ; oir tha focal De do ghnàth 'na charaid
do ghràsau Spioraid De. agus 'na namhaid do mheaUadh.
(.'}.) Bi air t'faiciU o'n dòchas sin, a sheasas gun a bhi air
a dhaingiioachadh lo teisteas uan Scriobtuir. Mo thruaighc !
351
tha mòran àrd le dochais, nach urrainn reuson a thoirt, a
chionn da rireadh nach 'eil stèidh Scriobtuir aca air an
son. Tha thusa an dòchas gu 'm bi na h-uile ni gu maitk
leat an deigh a" bhàis ; ach ciod am focal o Dhia air an d'
thugadh ort earbsadh ? Salm cxix. 49. Ciod an dearbhadli
Scriobtuir a th' agad, a dhearbhadh nach e do dhòchas-sa
dòchas a' chealgair? Ciod, an dèigh fèin rannsachaidh,
gun leth-bhreth mar ann am fianuis Dhè, a fhuair thu
aunad fèin, a tha focal Dè a' dearbhadh a bhi 'na chomh-
ara cinnteach air a chòir-san, aig am bheil e, air beatha
mhaireannaich ? Tha mòran do dhaoine air an sgrios le
dùchais nach 'eil a' seasamh air dearbhadh an Scriobtuir.
Tha daoine dèidheil air na dòchais sin, agus a' cumail greim
teann dhiubh ; ach tilgidh am bàs sìos iad, agus fàgaidh e am
fèin-mhealltair gun dòchas. San àite mu dheireadh, Bi air t'
faiciU roimh an dòchas sin mu nèamh, nach 'eil ga d' ulluch-
adh agus ga d' uidheimeachadh air son neimh ; nach 'eil idir
a' deanarah t' anama ni 's naoimhe : " Gach neach aig am
bheil an dòchas so ann, glanaidh se e fein, mar a ta esan
glan," 1 Eoin iii. 3. 'Se 'n dòchas a th' aig a' chuid as mo
do dhaoine, dòchas a bhi saor o phien agus cràdh ann au
saoghal eile ; ni 's mò na dùchas fior shonais, aig nach 'eil a
nàdur air a tuigsinn no air a h-aithneachaidh : Agus uinio
sin tha e cumail sios ann an leisg agus lundaireachd, agus
cha 'n 'eil e brosnuchadh gu claoidh peacadh agus gu beatha
nèamhaidh, 'S co fada tha iad o dhòchas ceart mu nènmh,
is gur èigin doibh aideachadh, ma labhras iad dearbh
smuainte an cridhe, gur e bhi ag atharrachadh as an t-
saoghal so, a dh' aite sam bith eile, an eciffal, na 's mò nau
dòchas. Cha 'n 'eil glòir na caitlireach nèamhaidh idiv a'
tarruing an cridheachan suas d'a h-ionnsuidh ; 's cha mhò
thogas iad an cinn le h-aoibhneas, aun am beachd teachd
an sin. Nam biodh fior-dhòchas là na bainnse aca, bhith-
eadh iad, mar bhean na baiunse, bean an Uain, gan dean-
amh fèin uUamh air a shon, Taisb. xix. 7. Ach tha 'n
dòchais ag èiridh o 'n leisg, agus an leisg air a h-altrum le
an dòchais. 0 ! Chuideachd, mar nach b' àill leibh a bhi
ar bhur fuadachadh air falbh gun dòchas 'nur bàs, bithibh
air bhur faiciU o na dòchasan so. Lom-sgriosaibh iad a
nis, agus togaibh air stèidh nuadh ; air eagal nach fàg
bàs cloch air muin cloiche, agus nach bi sibh comasach air
dòchas a bhi agaibh tuiUeadh.
352
San dara àìte, Greasaibh, 0 pheacaclia a mach as
bhur n-aiugidheachd ; a mach as bhur staid pheacaich,
agus a mach as bhur droch chaithe-beatha ; mur b' àill
leibh, aig a' bhàs, a bhi air bhur fuadachadh air falbh
"nur n-aingidheachd. Cuimhuichibh crìoch thruagh an
duine aingidh, mar tha 'm boun-teagaisg g'a nochdadh :
Tha fhios agam gu bheil eadar-dhealachadh mòr ann am
bàs nan aiugidh a thaobh cuid no nithe àraidh ; ach tha
gach aon dhiubh, 'nam bàs, a' còrdadh anns an ni so, gu
bheil iad "air am fuadachadh air falbh 'nan aingidheachd."
Tha cuid diubh a' dol a dh' ionnsuidh a' bhàis le spiorad
treubhantais, mar gu 'n deanadh iad tarcuis air a bhi fo
eagal : Cuid ann am boile an-dòchais, air an lìonadh le
leithid a dh' uamhunn, is gu bheil iad a' glaodhaich mar
gum bitheadh iad cheana ann an ifrinn ! Cuid eile fo
thruime dhith misuich fo chuibhreach le h-eagail, air
chor as gu bheil an cridheachean air dol fodha an taobh a
stigh dhiubh, air dhoibh a bhi cuimhneachadh air mi-bhuil-
eachadh na h-aimsir, agus an sealladh a th' aca air sìorr-
uidheachd ! air dhoibh a bhi gun chrìch no ceann gu aon
ni dheauamh air son an cobhair fèin : Agus tha cuid eile
a' bàsachadh gu neo-mhothachail, chaith iad am beatha
mar ainmhidhean 's mar ainmhidhean tha iad a' faghail
bàis gun churam air an spioraid mu thimchioll an staid
shiorruidh I tha iad ag osnaich fo thrioblaid an cuirp,
ach cha 'n 'eil mothachadh sam bith aca mu chunnart an
anama : Cha mhòr nach co maith do neach labhairt ri cloich
le urrad duil ri buadhachadh 'so labhras e riu-san ; is diomh-
ain an oidheirp feuchainn r' an teagasg, cha ghluais aon ni
a theirear iad ! A bhi labhairt riu, aon chuid mu aoibh-
ueis neimh, no mu phiantaibh ifrinn, is e sin a bhi treabh-
adh air carraig, no bualadh an aidheir. Tha cuid a' faot-
ainn a' bhàis cosmhuil ris na h-òighean araaideach, a' bruad-
ar mu nèarah ; tha clàr an eudain air an cruadhachadh
an aghaidh eagail ifrinn, le dòchais ladurna mu nèamh.
'Se 'n gnothuch-san, le 'm bu mhaith a bhi feumail d' an
anamaibh, cha 'n e bhi freagradh amharusan mu chor an
anama ; ach a bhi 'gan cur a raach as an dòchais mheall-
tach. Ach ciod sam bith dòigh air am faigh an duine neo-
iompaichte bàs, tha e " air fhuadachadh air falbh 'na ain-
gidheachd." 0 staid uamhasach'I 0! gluaiseadh beachd
air imeachd co oiUteil a mach as an t-saoghal so sibh gu
353
teicheadh gu losa Criosd, mar Shlanuighear uile-fhogh-
ainteach, mar Fhear-saoraidh uile-chumhachach. Buadh-
aicheadh e gu bhur ruagadh a mach as bhur n-aingidh-
eachd, gu naomhachd cridhe agus beatha. Ged tha sibh
a raeas gur taitneach a bhi caitheadh bhur beatha ann an
aingidheachd, cha 'n f heud sibh gun aideachadh gur searbh
bàs fbaotainn san staid sin. Agus mur sguir sibh deth
ann an àm, theid sibh 'nur n-aingidheachd a dh'ifrinn,
an t-ionad iomchuidh air son aingidheachd, chum gu 'm bi
i an sin air a cur air a bonn fein. Oir an uair a ta sibh a'
dol a mach as an t-saoghal so, cruinnichidh bhur peacannu
uile, o'n aon a's sine gus an aon a's òige mu 'n cuairt duibh,
crochaidh iad ribh, theid iad 'nur comh-chuideachd gus
an saoghal eile, agus, mar na h-urrad do dhroch spioraid.
cuairtichidh iad sibh an sin gu bràth.
San àite mu dheireadh, 0 bithibh fo churam mu mhuinn-
tir eile gu h-àraid m'ur luchd-dàimh, chum nach buanaicli
iad 'nan staid pheacach nadurra, ach gu 'm bi iad air au
toirt gu staid slainte ; air eagal gu bi iad air am fuadachadh
air falbh 'nan aingidheachd aig a' bhàs. Ciod nach deauadii
sibh a chumail bhur cairdean o bhàs oban agus ainneartach i
Ach, mo thruaighe ! nach 'eil sibh 'gam faicinn an cunnart
a bhi air am fuadachadh air falbh 'nan aingidheachd ? Nach
'eii am bas a" tarruing dlùth dhoibh, eadhon do 'n chuid a 's
òige dhiubh ? Agus nach 'eil iad 'nan coigrich do fhiòr-
dhiadhachd, a' mairsinn anns an staid sin anns an d'thrùn-
ig iad do 'n t-saoghal ? Oh ! deanaibh cabhag air an aith-
inne spìonadh as an teine, mu 'm bi air a losgadh gu
luaithre ! .Thabàs luchd-dàimh gu ■tric a' fàgail gath ann an
cridheachan na muinntir a dh'f hag iad 'nan deigh, a chionn
nach d'rinn iad air son an auama mar a bha cothrom aca; agus
gu bheile nis an cothrom air a thoirtgu bràth as an làmhan.
BONN-TEAGASG ll.—Tha staid nan daoine diadhaidh 'nani
bas, ^na staid dochais.
Chunnaic sinn taobh dorcha an neòil ag amharc ris na
daoine an-diadhaidh, 'nan dol a mach as an t-saoghal : Gabh-
amaid a nis beachd air an taobh shoilleir dheth, a' dealradh
air na daoine diadhaidh, mar a tha iadsan a' dol a steach d' au
staid shìorruidh. Ann an kbhairt mu'nearrann so; daing-
nichidh mi an teagasg so ; freagraidh mi ni a ta air a chur 'na
aghaid li ; agus an sin ni mi cleachdamh iomchuidh air an iomlan.
Chum Daingneachadh, Biodh e air a thoirt fainear, ged
G s: 3
354
tha a bhi dol a mach as an t-saoghal sole bàs, "na shealladh
eagallach do dhaoine bàsmhor ; agus ged tha teachd gearr
auns a' bhàs a' tarruing truaighe eagallach 'na chois •, Gidh-
eadh ni na nithe a leanas staid nan naomh 'nam bàs, sona
agus dòchasach.
Air tùs, Tha fior charaid maith aca rompa san t-saoghal
eile ; 'Se losa Criosd, an caraid a 's fearr, Tighearn an
fhearainn sin gus am bheil am bàs 'gan giùlan. 'Nuair
a chuir loseph fios air 'athair, teachd a nuas d' a ionnsuidh
do 'n Eiphit, ag innseadh dha gu d'rinn Dia e 'na uachdar-
an air an Eiphit uile ! agus a chunnaic lacob na carbadan
a chuir loseph g' a ghiùlan dh' ath-bheothaich spiorad
lacoib ; rùnaich e gu suilbhir dol air an turus, Gen. xlv.
9. 27. Tha mi smuaineachadh, 'nuair a tha 'n Tighearn
a' gairm duine diadhaidh a mach as an t-saoghal so, gu
bheil e cur a leithid do nuaidheachd d'a ionnsuidh, agus a
leithid do ohuireadh caoimhneil do 'n t-saoghal eile, as nam
bitheadh creidimh aige gu chreidsiun, gur èigin d'a spiorad
ath-bheothachadh, 'uuair a chi e carbad a' bhàis, a ta
teachd gu ghiùlan an sin. Is fior, gun amharus, gu bheil
deuchainn chudthromach aige ri dhol troimhe : " An deigh
bàis, am breitheanas !" Ach tha staid nan daoine diadh-
aidh gu h-uile dòchasach, oir is e Tighearn am f hearainn
am fear-pòsda, agus is e 'm fear-pòsda am Breitheamh :
" Thug an t-Athair gach uile bhreitheanas do 'n Mhac."
Eoin V. 22. Agus gu cinnteach tha staid na mnà dòch-
asach, 'nuair is e fear-pòsda fèin a breitheamh ; eadhon a
leithid a dh'fhear pòsda as leis am fuath cur air falbh.
Cha n 'eil fear-pòsda sam bith co gràdhach agus co caomh
r'a chèile, sa tha 'n Tighearn losa Criosd r' a chèile-san.
Shaoileadh neach, gu 'm bu ro olc am fearann do nach
rachadh bean gu toileach, far an e a fear-pòsda is uach-
daran agus is breitheamh ann. ThuiUeadh air so, Is e am
Breitheamh am Fear-tagraidh, I Eoin ii. I. " Tha fear-
tagraidh againn maiUe ris an Athair, losa Criosd am fir-
ean. Agus, uime sin, cha ruig iad a leas eagal a bhi orra
gu 'n cuirear air an ais iad, agus gu 'n tuit iad ann an dìt-
eadh. Ciod a dh'fheudas a bhi ni 's fiibhoraiche air an
sou? An urraiun dhoibh smuaineachadh, gu 'n toir
esau a tha tagradh an cùise, binn a mach 'nan agh-
aidh ? Gidheadh, a thuiUeadh air so, is e 'm Fear-tagraidh
am Fear-saoraidh ; tha iad air an saoradh le fuil luach-
355
mhoir Chriosd, 1 Phead. i. 18. 19. Mar sin, 'nuair tha e
tagradh air an son, tha e tagradh 'aobhair fèin. Ged dh'
fheudas fear-tagraidh a bhi neo-churamach mu chòir an tì
a bheir gnothuch dha r'a dheanamh, gu cinnteach ni e na
dh' fheudas e a dhion a choir fèin, a cheannaich e le air-
giod ; agus nach dion am Fear-tagraidh aca-san ceannach
'fholafèin? Ach a thuiUeadh air sin uile, is e 'm Fear-
saoraidh an ceann, agus is iadsau a bhuill, Eph. v. 23, 30.
Ged a bhiodh aon co socharach is gu 'n leigheadh e as d'a
cheannach fèin, gun seasadh suas gu choir a' dhion ; gidh-
eadh gu cinnteach, cha dealaich e ri ball d'a chorp fèin
Nach 'eil air an aobhar sin au staidsan dochasach ann am
bàs, a ta co dlùth so air an ceangal agus ann an dàimh ri
Tighearn an t-saoghail eile, " aig am bheil iuchraiche ifrinn
agus a' bhàis ?"
San dara àite, Bithidh aiseag tearuinte aca do shaoghal
eile. Is èigin doibh gun amharus, dol tre ghleann sgàile
a' bhàis ; ach ged tha e, ann fèin, 'na ghleann dorcha agus
duibhreach, bithidh e 'na ghleann dochais dhoibhsan ; cha
bhi iad air am fuadachadh troimhe, ach coisichidh iad
troimhe mar dhaoine ann an tearuinteachd iomlan, aig
nach 'eil eagal roimh olc sam hith, Salm xxiii. 4. C' arson
a bhiodh eagal orra ? Tha stiuradh tearuinte Tighearn
na tìre aca, tha chead aca, air a sheulachadh le 'fhuil fèin ;
eadhon an coimhcheangal beannaichte, ni as e comh-
fhurtachd leabaidh-bàis an naoimh, 2 Sam. xxiii. 5. " Ged
nach 'eil mo thigh mar sin aig Dia, gidheadh riun e coimh-
cheangal siorruidh riumsa air a shuidheachadh anns gach
ni, agus a choimhidear : oir is e so mo shlàinte uile, agus
mo mliiann uile, ged nach 'eil e toirt air fàs." Co ma tadh'
f heudas coire dheanamh orra ? Is tearuinte an ni, marc-
achd ann an carbad Chriosd araon tre bheatha agus bàs,
Dan-Shol. iii. 9. Tha luchd-coimheadachd maith agus
urramach aca ; freiceadan, eadhon freiceadan a dh' aing-
libh : tha iad sin a' càmpachadh mu 'n cuairt doibh, ann
an àm beatha ; agus gu cinnteach cha 'n fhagar leo iad
ann an là am bàis. Tha na spioraid frithealaidh sona sin
'uan luchd-feithidh air bean-bainuse an Tighearn, agus
gun teagamh bheir iad coimheadachd thearuinte dhoibh
dhachaidh d' a thigh. 'Nuair tha cairdean, gu bronach, a'
seasamh ri taobh leabaidh an naoimh, a' feitheamh gu
fhaicinn a' tarruing na h-anail mu dheireadh, tha aingle
356
naomh a' feitheamh air 'anam, gu ghiùlan air falbh gu
uchd Abrahaim, Luc. xvi. 22. 'Se ceaunard slainte 'nan
naomh, Ceaunard au f hreiceadaiu naoimh so : Bha e raaiUe
riu, eadhon gu bàs ; agus bithidh e raaille riu troimhe mar
aa ceudua, Sahn xxiii. 4. " Seadh, ge do shiubhail mi tre
ghleann sgùile a' bhais, cha bhi eagal uilc orm ; oir a ta thusa
maiUe rium." Feudaidh iad gun eagal dol troimh amhainu
sin, air dhoibh a bhi cinnteach nach tig i thairis orra, agus
feudaidh iad siubhal tre 'n teine sin, air dhoibh a bhi cinn-
teach nacli bi iad air an losgadh leis.
Cha 'n urrainu am bàs coire dheanamh orra : cha 'n urr-
ainu dha eadhon cron a dheanamh air an cuirp : Oir, ged
a sgaras e an t-anam o 'n chorp, cha 'n urrainn dha an corp
a sgarachduinn o 'n Tighearna Criosd. Cha 'n 'eil eadhon ara
bas dhoibhsan ach 'na " chodal ann an losa," 1 Tes. iv. 14.
Tha iad a' mairsinn 'nam buill do Chriosd, ged tha iad ann
an uaigh. Is duslach luachmhor au duslacli, air a tlias-
gaidh suas ann an uaigh, mar anu an Ciste-thasgaidh an
Tighearna. Tha iad a' luidhe ann an uaigh ag abuchadh,
mar mheas luachmhor air a thasgaidh suas, gu bhi air a
thoirt a mach dhasan aig an aiseirigh. Tha arbhar aig an
treabhaiche anns an t-sabhal, agus arbhar anns an f hearann :
Tha 'n t-arbhar a ta san f hearann moran ni 's luachmhoire
no sin a ta san t-sabhal, do bhrìgh gu bheil e ag amharc
air son e bhi air a philleadh d' a ionnsuidli le tuilleadh
cinneis : eadhon mar siu, tha cuirp nan naomh air am meas
le 'n Slanuighear. Tha iad air au cur ann an truaillidh-
eachd, gu bhi air an togail ann an neo-thruaillidheachd ;
air an cur ann eas-urram, gu bhi air an togail aun an
gloir, I Cor. XV. 42, 43. Cha'n urrainn am bàs coire dhean-
amh do 'n anaraaibh ; tha chùis maiUe ri anamaibh 'nan
naomh aig bàs, mar a bha e maiUe ri Paul agus ri chuid-
eachd, 'nan turus, air am bheil eachdraidh againn, Gnìomh.
xxviii. Bha'ulong airabriseadh 'na bloighdibh, ach fhuair
an luchd turuis cile tearuinte gu tìr. 'Nuair a ta cainnt an
naoimh a ta faghail a' bhais air a' cur 'na tosd a shuileau
air an dùnadli, agus 'auail mu dheireadh air a tarruing,
tha 'n t-anam a' faotainn tearuinte air falbh, gus am Paras
nèamhaidh, a' fagail a' chuirp gu piUeadh gu fiir ; ach
anns an dochas aoibhneat;h air ath-cheangal aig aiseirigh
ghlormhoir. Cionuus is urrainn am bàs coire dheanamh do
na naomhaibh ? Is namliaid claoidhte e. Ma tha e 'g an
357
tilgeadh sìos, 's ann a mhaiu a chum gu 'n èirich iad suas
ni 's glormhoire ! Chuir ar Slanuighear, losa Criosd, as don
bhàs, 2 Tim. i. 10. Dh' f halbh auam agus beatha a' bhais :
Cha 'n 'eil anu ach sgàile shiùbhlach, a dh' fheudas eagal a
chur, ach nach urrainn coire dheanamh do naoirah. Cha 'n
'eil ann ach a mhain sgàile a bhàis dhoibhsan ; cha 'n e am
bàs fèin e, cha 'n 'eil am bas-san ach mar bhàsachadh, no
ni-eigin cosmhuil ri basachadh. Tha 'n t-Abstol ag inn-
seadh dhuinn, " Gur e Criosd a f huair bas," Rom. viii. 34.
Stephen, a' cheud f hianuis air son a' chreidimh Chriosdaidh
ged chaidh a chlochadh gu bàs, gidheadh cha d' rinn e ach
codal, Guiomh. vii. 60. Gu cinnteach tha nàdur a' bhàis air
atharrachadh gu tur, thaobh nan uaomh ; cha 'n 'eil e dhoibh-
san mar a bha e do losa Criosd, an ceann ; cha 'n e an ni
nimheil, sgriosach sin e, a bha air fhilleadh suas ann an
ùghdarras a' cheud choimhcheangail, Gen. ii. 17. " Anns
an la dh' itheas tu dhith, gu cinnteach bàsaichidh tu." Tha
e teachd a dh' ionnsuidh nan naomh gun ghath ; feudaidh
iad a choinneachadh leis an f hàilte sin, 0 bhàis ! c' àit am
bheil do ghath ? An e so Mara ? An e so bàs searbh ? Chaidh
e mach lan do 'n t-saoghal, 'nuair a dh' fhosgail an ceud
Adhamh an dorus dha ; ach thug an dara Adhamh air ais
a rìs e falamh, d' a shluagh fèin. Tha mi mothachadh gath,
feudaidh an naomh a ta bàsachadh a' ràdh ; gidheadh cha 'n
'eil ann ach gath beachainn, a' sathadh a mhàin tre 'n
chroicionn : " Ach, 0 bhais ! c' àit am bheil do ghath ?"
do shean ghath, gath na nathrach, a shàthas gus a' chridhe
agus anam ? " Is e am peacadh gath a' bhàis ; ach tha
sin air a thoirt air falbh." Ma ghlacas am bàs an naomh,
agus gu 'n giùlain se e gu lathair a' Bhreitheamh, gu freag-
airt air son nam fiach san robh e, gheibhear am fiach air
a phaigheadh leis an Urras ghlormhoir ; agus tha 'n litir-
phaighidh aige ri nochdadh. Tha 'n droighionn cionta
air a spionadh a mach à coguis au duine, agus tha 'ainm
air a dhubhadh a mach as an leabhar dhubh, agus air a
sgriobhadh am measg nam beò ann an lerusalem. Is fior,
gur fada an t-asdar, a dhol tre ghleann sgàile a' bhàis ; ach
tha eallach an naoimh air a toirt air falbh o dhruim, tha
pheacadh air a mhaitheadh, feudaidh e siubhal gu socrach :
" Cha bhi leomhan an sin, ni mò thig fiadh-bheathach miU-
teach suas anu :" Feudaidh a' mhuinntir shaorta imeachd gu
socrach ann-san, saor o na h-uile eagal cunnairt.
358
San àite mu dheireadh, Bithidh dol a steach aoibhneach
aca do 'n t-saoghal eile ! Bithidh aii ruigheachd gu ionad-
aibh a' bheannachaidh, air a sheirm gu follaiseach le
laoidhibh àrd-mholaidh d' am Fear-saoraidh glormhor ! Is
la maith la a' bhais do dhuine diadhaidh : Seadh, is e a la
a 's fearr ; 's fearr dhasan e no lìi a bhreith, no an la a 's
aoibhniche a bha aige riamh air thalamh. " Is fearr
deadh ainm, ars' au duine glic na ola-ungaidh luachmhor,
agus la bàis no la breith neach." Ecles. vii. 1. Bha
bheachd dhorcha bh" aig cuid do na cinnich mu neo-bhas-
mhoireachd an anama, agus mu shonas ri teachd, ag oib-
reachadli gu h-iongantach orra. Bha cuid diubh 'nuair a
rinn iad bròn air son nam marbh, a rinn e aini an eudach
bau ; chum, air dlioibh a bhi air an gluasad air son mi-
mhaise an sgeudachaidh, gu 'm bu luathaide chuireadh iad
am bròn air chul. Dh' adhlaic dream eile dhiubli iad, guu
tuireadh no bròn sam bith ; ach bha iobairt agus fèisd aca,
air son chàirdean air an àm sin. Bu ghnàth le cuid diubh
bròn a dheanamh aig breith, agus aoibhneas ri'n adhhicadh.
Ach tha cleachdamh cuid do chinnich nau Inseanach,
fathast ni 's iongantaiche ; mu 'm bheil iomradh, aig bàs
an f hìr, gu 'm bu ghnath le mhnaibh fa leth a bhi strì an
lathair nam breitheamh-ua, co dhiubh a b' ionmhuinne leis ;
agus ise air an do dhearbhadh a bhi 'na dheadh-ghean thar
chach, thilg si i fein le gnuis aoibhneach anns na lasraich-
ibh a dh' uUuiclieadh air son cuirp a fir, loisgeadh annta siu
i, agus bha i air a meas sona, am feadh a bha cach beò anu
an doilghios agus air am meas truagh ! Ach, ciod sam
bith mar a dh' f heudas barailean dorch' air staid an deigh
so, a bha air an cumail suas le h-ardan, le fein-ghlòir, le
eagal cruadhchais sa' bheatha so, agus le 'n leithide sin do
chriochaibh a ta freagarrach do nadur truaillidh an duine,
buadhachadli air inntinne brìiideil aineolach, 'nuair a ta
iad air an neartachadh le innleachdan ifrinn ; 0 ! ciod au
t-aoibhneas agus a' chomhfhurtach laidir a dh' f houdas a
bhi acasan, a ta 'nam tìor Chriosduidhean, air dhoibh " a
bhi ann an Criosd, a thug beatha agus neo-bhasmhorachd
chum soluis tre an t-soisgeul !" 2 Tim. i. 10. Is e am bas
aon do'n uile nithibh sin, a ta comh-oibreachadh chum
maith, do'n dream aig am bhoil gradh do Dhia, Rom. viii.
28. 'Nuair a ta'n corp a' basachadh, tha'n t-anam air a
dheanamh iomlan ; theid corp a bhais tliairis aig bas a'
359
chuirp. Ciod au cron a rinn fear-cosmhead a' phriosain
air buidealair Pharaoh, 'nuair a dh' fhosgal e dorus a'
phriosain dha, agus a leig e mach e ? Am bheil an t-eun
ann an staid a's miosa, 'nuair a ta e aig saorsa, no 'n uair
a ta e air a cbumail a stigh ann an cliabh ? 'S ann mar
sin, agus cha 'n ann ni's miosa, a ta anama nan naomh
aig a' bhas : Thig e dh' ionnsuidh an duine dhiadhaidh,
mar a thainig Haman gu Mordecai, leis a' chulaidh riogh-
ail agus leis au each, le òrdugh urram a dheanamh dha :
ciod sam bith co neo-thoileach 'sa tha e air a dheanamh,
Ester vi. 11. Cha 'n 'eil teagamh agam, nach d' rinn Ham-
an an t-seirbhis so gu h-agach, le aghaidh-neulaich, sùil-
chrom, agus le gnùis ghruaimich ; agus cosmhuil ri neach
a thainig gu crochadh, 's cha 'n ann a thoirt urram dha :
Ach b' èigin dhasan air am bu toil leis an righ urram a
chur, urram f haotainn ; agus b' èigin gu 'm b 'e Hamau,
nàmhaid mhòr Mhordecai, an duine a gheibheadh an obair
so r'a dheanamh. Glùir, glòir, glòir, beannachd agus mol-
adh, d' arFear-saoraidh, d' ar Slànuighear, d' ar n-Eadar-
mheadhonair, a thug tre bhas, air a' bhas uamhara sgrios-
ach a leithid do dheadh ghniomh a dheanamh dhoibhsan,
a dh' f heudadh e ann an dòigh eile a ghreasad air falbh
'nan aingidheachd, gu sgrios iomlan agus siorruidh ! Tha
la a' bhais, ann fèin 'na la aoibhneach do na naoimh ;
is 6 là 'n saorsa e, 'nuair a bhitheas na braigiideau air an
leigeadh as, 'nuair a bhitheas na phriosanaich air an cur fo
sgaoil : Is e an là san tig na h-eilthirich dhachaidh o'n cuairt :
an la sam pill oighreachan na glòire o an turuis gu 'n duth-
aich fèin, agus gu tigh an Athar, agus anns an teid iad a
steach gu fior sheilbh a ghabhail air au oighreachd ghlor-
mhor ! Is e'n la bainnse e ; is e nis àm posaidh, ach an sin
tha bhauais air a crùnadh, agus tha cuirm bhainnse air
toiseachadh, aig nach 'eil crioch ! Ma 's ann mar sin tha
chùis, nach 'eil staid nan naomh dochasach aig a' bhas ?
C'eist. Ach ma tha staid nan naomh 'nam bàs co dòch-
asach ; cionnus a tha e tachairt, gu bheil mòran diubh,
'nuair a ta iad a' faghail a' bhais, lan do eagallan, agus
gu 'n ach beagan dòchais aca ? Freag. Is èigin aideach-
adh, nach 'eil na naoimh uile a' basachadh air an aon
doigh ; tha eadar-dhealachadh 'nam measg, co maith 'sa
ta measg nan aingidh : gidheadh tha 'n staid a's miosa
sam bi naomli air leabaidh a' bhais, .gu cinnteach 'na staid
360
dhòchasaich. Tha cuid diubh a' dol gu bàs le buaidh-chait-
reara, ann an làn dearbhachd a' chreidimli ; " Tha àm
mo shiubhail am fagus : Chòmhraig mi an deadh chòmh-
rag, chriochnaich rai rao thurus, ghleidh mi an creidimh.
0 so a mach taisgear fa 'm chomhair criìn fireantachd !"
2 Tim. iv. 6, 7, 8. Tha iad a' faotainn blas air aoibhneas
neimh, am feadh a ta iad an so air thalamh ; agus a' tois-
eachadh air Orain Shioin, am feadh a ta iad fathast ann
an tìr coigrich. Tha cuid eile a' faotainn bàis aun an
earbsa shuidhichte air an Tighearn agus an Slànuighear ;
ged nach urrainn doibh seinn le buaidh-chaithream, gidh-
eadh is urrainn doibh, agus their iad gu dòchasach gur e
an Tighearn an Dia. Ged nach urrainn doibh uaiU a
dheanamh os ceann a' bhàis, le seann Simeon, air dha Criosd
fhaotainn 'na ghàirdeinibh, agus ag ràdh, " A nis, a
Thighearn, a ta thu leigeadh do d' sheirbhiseach siubhal
an sìth, a rèir t' f hocail ; oir chunnaic mo shuile do shlàin-
te !" Luc. ii. 29, 30. gidheadh is urrainn doibh a ràdh le
lacob a' faghail a' bhàis, " Ri d' shlainte dh' fheith mise,
O Thighearna !" Gen. xlix. 18. Tha làmh chli fo 'n ceaun
gu 'n còmhnadh ; ged nach 'eil a lamh dheis mu 'n cuairt
doibli : tha iad a' creidsinn gu daingean, ged nach 'eil
iad air an lionadh le h-aoibhneas ann an creidsiun. Is
urrainn doibh an coimhcheangal a thagar, agus taice ris a'
ghealladh ged nach 'eil an tigh mar sin aig Dia, mar
bu mhaith leo. Ach feudaidh la bàis aig cuid do
naoimh, a bhi cosmhuil ris an là sin a ta air ainmeachadh,
Sech. xiv. 7. " Cha là, agus cha 'n oidhche bliios ann.
Feudaidh iad bàs fhaotainn fuidh amharusan agus eagail
mhor, a' dol fuidh mar gu b' ann an neul, agus a' dol do
nearah ann an ceò. Feudaidh iad a bhi ag iraeachd gu
brònach as eugrahais na grèine, agus gun spiorad an airsneil
a chur gu bràth dhiubh, gus au ruisg am bàs dhiubh e.
Feudaidh iad a bhi air an giùlan gu nearah tre chriochaibh
na h-ifrinn ; agus feudaidh iad a bhi air an ruagadh leis an
leonihan sgriosach, eadlion gu geatachan an Nuaidh lerusa-
leira ; agus feudar an coimeas ri long as beag nach 'eil air a
briseadh ann an sealladh a' chala, ach a ta faotainn fathast a
stigh d' a cahidh : ma loisgear obair neach sam bith, fuilgidh
e call ; ach saorar o fuin ; gidheadh mar tre theine, 1 Cor.
iii. 15. Tha tearuinteachd am meadhon an eagallan, ach
tha cuunart anns an dochas a's laidire a th' aig ua h-aing-
361
idh ; agus tha siol beannaichte an aoibhneis, 'nan doilgh-
easan a's mò ; " Dh' eirich solus do 'n fhìrean, agus aoibh-
neas dhoibhsan a ta ionraic 'nan cridhe," Salm xcYÌi. 11.
A nis, a ta naoimh buailteach do leithide sin do imcheist
'nam bàs, a chionn ged tha iad 'nan Criosdaidhean do
rìreadh, gidheadh is daoine iad do chomh-aigne ri muinn-
tir eile ; agus tha 'm bàs 'na chuspair eagallach ann fèin,
ciod sam bith cruth san taisbeanar e ; tha 'n seaUadh
gruamach leis an amhairc e air daoine bàsmhor, a' toirt
orra crùbadh air an ais. Os barr, is iad na naoimh do na
h-uile dhaoine a' mhuinntir is amharusaiche umpa fèin.
Tha iad a' smuaineachadh mu shìorruidheachd, agus mu
chaithir-breitheanais, ni 's doirahne na tha muinntir eile
a' deanamh : Tha dol a dh' ionnsuidh bàis, ni 's cudthrom-
aiche leosan, na a ta chuid eile do 'n t-saoghal a' breith-
neachadh. 'S aithne dhoibh mealltaireachd a' chridhe,
anns cealgaireachd nàduir truaiUidh an duine, n' s fearr
na 's aithne do mhuinntir eile : Agus uime sin feudaidh
iad gu leòir a bhi aca r'a dheanamh an dòchas a chumail
suas air Jeabaidh bàis ; 'nuair a ta muinntir eile dol as gu
samhach, mar chaoraich chum a' mharbhaidh ; a chionn
gu 'n dean Satan, a ta gnàthachadh uile innleachda a
chumail suas dòchas a' chealgair, na dh' fheudas e a mhil-
leadh sìth, agus a mheudachadh eagail an naoimh. Fadh-
eoidh, Feudaidh au droch fhonn spioraid, agus an droch
staid, anns au glac bàs air uairibh fior Chriosdaidh, a bhi
'na aobhar do 'n imcheist so. Le e bhi ann an staid nan
gràs, tha e gun amharus a ghnàth ann an gnè ulluichte
air son bàis, agus tha bhàsachadh gu tearuinte cinnteach ;
ach tha tuiUeadh iomchuidh chum ulluchaidh, gu bàs-
achaidh le comhfhurtachd ; is èigin d'a spiorad a bhi ann
an staid mhaith mar an ceudna.
Air an aobhar sin tha trì choran, anns nach feud am bàs
gun a bhi neo-shòlasach do leanabh Dhè. (1.) Ma ghlac-
as se e aig àm a ta cionta peacaidh àraidh èigin do nach
do ghabh e aithreachas 'na luidhe air a' choguis ; agus
tha 'm bàs a' teachd air son a' cheart aobhair sin, ga thoirt
a macli à fearann nam beò ; mar a bha cor mhoran do na
Corintianaicb chreideach. 1 Cor. xi. 30. " Air a shon
so (eadhon, air son comh-pàirteachaidh neo-iomchuidh)
tha mòran 'nur measg lag, agus tinn, agus thci mòran 'nan
Hh
codal.'' Ma tha neach air a ghlacadh leis a' bhàs a
theachd dlùth dha, am feadh a ta e 'na luidhe fo chion-
t;i peacaidh àraidh nach deachaidh a rahaitheadh, cha 'n
fheud e gun ainhluadh mòr a thoirt air ! (2.) 'Nuair a
irhlacas am bàs e ann an dùsail codail. Is èigin do 'n èigh
mhòir a bhi eagallach do òighean codalach ! Feudaidh an
duine tha 'na luidhe ann an tigh briste, agus nach 'eil a'
dusgadh gus am bheil am fiodh a' toiseachadh air sgoltadh,
agus na clochan air tuiteam mu chluasaibh, faotainn a
mach as an tigh tearuinte, ach cha bhi e gun eagal a bhi
air a bhruthadh le thuiteam. 'Nuair a ta Criosdaidh a'
dol air aghaidh ann an slighe na fèin-shocair agus a' chul-
sleamhnachaidh, agus nach 'eil e dusgadh gus am bheil am
bàs aig taobh a leabach ; cha'n iongantach, ge do gheibh e
dusgadh eagallach ! San àite mu dheireadh, 'Nuair a ta e
call seallaidh air a chòir shlàinteil ann an Criosd, agus
nach urraiun dha dearbhadh a thoirt air a chòir air nèamli.
Is cruaidh an ni am bàs a choinneachadh as eugmhais
dearbhadh eigin air coir air beatha mhaireannaich a bhi
aig làimh ; is cruaidh dol tre 'n ghleann dorcha, as eugrahais
coinneal an Tighearn a bhi dealradh air a' cheann. Is
uarahasach an cunnart dol gu siorruidheachd, 'nuair nach
urrainn duine deanamh ni 's fearr dheth, no leum anns au
dorcha ; gu 'n fhios aige c' ait am bheil e dol, co dhiubh is
ann do nèamh no do ifrinn ! Gidheadh, tha staid nan
uaomh innte fèin ann am bàs, a ghnàth 'ua staid dhòch-
asaich. Cha 'n urrainn do dhòchas an-dana nau daoine mi-
dhiadhaidh, 'nam bàs, an staid a dheanamh dòchasach ; is
cha mhò is urrainn do an-dòchas nan naomh an staid a
dheanamh an-dòchasach : Oir tha Dia a' toirt breith a
ròìT an ni ann fein, cha 'n ann a reir breithneachaidh
dhaoine mu thimchioll. Gidheadh, cha mhò is urrainn
do na uaoimh a bhi gu h-iomlan a dh' easbhuidh dòchais.
110 is urrainn doibh a bhi gu h-iomlan a dh' easbhuidli
creidimh : Feudaidh an creidimh a bhi gle lag, ach cha 'n
fhàiUnich e ; agus feudaidh an dòchàs a blii gle iosal gidh-
eadh bithidh, agus tha dùchas aea, gus a' chrìoch. Eadh-
on 'nnair a tha na naoimh cosmhuil ri bhi air an giùlan
air falbh le srutli nan amharusan agus eagallan, tha fathast
maille riu urrad do dhùchas as a bheir orra greim a ghabh-
ad do chraoibh na beatha, a ta fàs air bruaich na h-aimh-
ne : " An sin thubhairt mi, tha mi air mo thilgeadh a
363
maeh o f hradharc do shùl ; gidheadh seallaidh mi a rìs ri rlo
theampuU naomh, lonah ii. 4.
Feum. Tha so a' labhairt comhf hurtachd ris na naoimh
an aghaidh eagail a' bhàis. Feudar duine sona a ràdh ris
an duine dhiadhaidh, roimh bhàs, a chionn, ciod air bith a
thachras dha 'sa bheatha, bithidh e gu cinnteach sona aig
bàs. Sibhse a ta ann an Criosd, a ta 'nur fior Chriosd-
aidhean, tha dòchas agaibh 'nur crìch ; agus a leithid dn
dhòchas, as a dh' f heudas comhf hurtachd a thoirt dhuibh
an aghaidh gach uile eagail a dh' eireas o smuaineach-
adh air uair bàis. Air so leudaichidh mi, ann am freag-
airt cuid do choraibh gu h-aithghearr.
Cor I. Tha smuaineachadh air teachd a' bhàis, their
cuid do na naoimh, trioblaideach dhomh, gun f hios agam
ciod a thig ri m' theaghlach, 'nuair a dh' f hàgas mi iad.
Freag. Tha dòchas aig an fhìrean 'na bhàs, a thaobh a
theaghlaich, co maith as d' a thaobh fein : Ged uach 'eil
agad ach beagan san àm so gu teachd beò air, mar a bba
cor moran do mhuinntir thaghta Dhè, (" Tha sinue, eadh-
ou na h-Abstoil, araon ocrach, agus ìotmhor, agus lom-
nochd, agus air ar bualadh le dornaibh, agus gun aon
àite còmhnuidh agaiuu," 1 Cor. iv. 9, 11.) agus ged nach
'eil ni agaibh ri fhàgail aca, mar a bha cor mhic sin an
fhàidh, air an robh eagal an Tighearn, agus gidheadh a
f huair bàs fuidh f hiacha nach robh e comasach air a dhiol-
adh, mar tha a bhantrach bhochd a' taisbeanadh, 2 Righ.
iv. 1. gidheadh tha caraid maith agadsa d' am f'àg thu
iad ; Dia ann an curahnanta, ris am feud thu gu muin-
ghinneach an earbsa, ler. xlix, 11. " Fùg do dhìlleachdain,
gleidhidh mise beò iad ; agus cuireadh do bhantraicheaii
an dòchas annamsa." Is urrainn an saoghal teisteas a
thoirt air fabhoran comharraichte a rinneadh do chloinn
freasdail, a bha le 'm parantaibh diadhaidli air am fàgail
air curam freasdail Dè ; is tric a thugadh fa'near nach
robh aon chuid easbliuidh lòin no fòghluim orra : tha
Maois 'na dhearbhadh soiUeir air so, bha esan, ged bha
e 'na naoidhean air a thilgeadh a mach, (Ecsod. ii. 3.)gidh-
eadh dh' f hoghlumadh e aun an uile ghliocas nan Eiphit-
each, (Gniomh. vii. 22.) agusbha e 'narighann an lesurun,
Deut. xxxiii. 5. 0 ! nach feud siuu a bhi fo uàire, nach
"eil sinn gu muinghinneach ag earbsa gnothuiche ar teagh-
laiche ris-san, ris an d' earb sinn, mar ar Slànuighear agus
Fear-saoraidh, ar sonas sìorruidh !
364
Cor II. Bheir am bàs air falbh sinn o ar cairdean ion-
mhuinn ; seadh, cha 'n fhaic sinn an Tighearn ann am
fearrann nam beo, 'na òrduighean beannaichte. Freag.
Bheir e sibh gu 'r caraid a's fearr, an Tighearn losa Criosd ;
agus na cairdean a dh' f hàgas sibh 'nur dèigh, ma tha iad
da rireadh 'nan daoine is fiach, coinnichidh sibh iad a rìs
'nuair a thig iad gu nèamh ; agus cha bhi sibh gu bràth
tuiUe air bhur dealachadh. Ma bheir am bàs air falbh
sibh 0 'n teampuU shios, giulainidh e sibh gus an teampull
shuas. Bheir e gun amharus o na sruthain sibh, ach cuir-
idh e 'nur suidhe aig an tobar sibh. Mar chuireas e mach
bhur coinneal, giulainidh e sibh far nach 'eil oidhche sam
bith, far am bheil là siorruidh.
Cor III. Tha urrad agam ri dheanamh, ann an àm
slainte gu 'm choir ann au Criosd f haotainn a mach, mu
thimchioll mi bhi a'm' f hior Chriosdaidh, a'm' dhuiue ath-
nuadhaichte, as gu bheil mi a' breithneachadh, gur gann
a ta e comasach dhomh bàs f haotaiun gu sòlasach. Freag.
Ma tha thu mar sin, thoir dichioU dhùbailte air an
aobhar sin, chum do ghairm agus do thagadh a dheanamh
cinnteach. Dean dìchioll air fàs ann an eòlas, agus imich
gu dluth le Dia. Bi geur ann am fèin-cheasnachadh ; agus
guidh gu dùraclidadh air son an Spioraid naoimh, leis am
feud thu fios a bhi agad air na nithibh a ta gu saor air
an toirt dhuit le Dia. Ma tha thu air do neartachadh
le cumhachd agus le Spiorad Chriosd, a bhi mar so gu
dìchioUach a' leantuinn do churamaibh spioradail ; ged
nach 'eil aimsir do bheatha 'na la no 'na h-oidhche, gidh-
eadh, aig àm an f heasgair, feudaidh e bhi 'na sholus. Tha
mòran do Chriosdaidhean anmhunn a' toirt caidreimh do
amharusan agus do eagallan mu 'n staid spioradail ; mar
gu 'm biodh iad, air a' chuid is lugha, a' meas gur e 'n
cleachdadh neo-ghlic so earrann do 'n f hior-dhiadhachd ;
ach, 'nuair a tha iad a' tarruing dluth ri crioch na beatha,
is eigin doibh a chaochladli do bharail agus do chleachd-
an a bhi aca. Feudaidh am fear-astair a ta meas gu bheil
uine aige ri chaitheamh, seasamh 'na thamh, a' connsachadh
ris fèin co dhiubh is e so no sud an t-slighe cheart ; ach
'nuair a ta ghrian a' toiseachadh air dol fuidhe, is èigiu
da amharusan a cliur air cul, agus dol gu misneachail air
aghaidh air an t-shgho tha e breithneachadh a bhi ceart,
air eagal gun luidh e fad na h-oidhche sa' mhachair
365
fhosgailte. Mar so tha cuid do Chriosduidhean a ta gan
cur fèin ann am mòr-imcheist fad am beatha, le amharusan
agus eagail, 'gan toileachadh fèin 'nuair a tha iad a' teachd
gu bàsachadh, le dearbhaidheau mu thearuinteachd an staid,
leis nach b' urrainn doibh a bhi toilichte roimhe ; agus, le
deasboireachd ni 's lugha 'nan aghaidh fèin, agus le tuiUeadh
creidimh, tha iad ag iarraidh na sìth ris nach gabhadh iad
roimhe, agus tha iad a' ruigheachd oirre mar an ceudna.
Gor IV. Tha mi fo chlaonadh eagallach a thaobh
staid m' anama. Freag. Feudaidh seargadh cuirp bàs a
dheanamh socrach, ach cha 'n 'eil e mar sin ann an searg-
adh anaraa. Cha 'n abair mi nacl) feud duine diadhaidh
bhi 'na leithid sin do chor 'nuair a ta e faotainn bàis ; ach
tha mi creidsinn gur ainmic a ta chùis mar sin. Tha mi
smuaineachadh, gu bheil air a chuid is trice èigh a' teachd,
a dhusgadh oighean codalach, mu 'n tig am bàs. Tha
Samson air a chur a bhleth anns a' phriosan, gus am fàs,
duail a chimi a' ris. Thuit Daibhidh agus Solamh fo
sheargaidhean mòr spioradail ; ach mu 'n d' f huair iad bàs,
dh' aisigeadh an neart agus an spionadh spioradail. Gidh-
eadh, brosnuichibh sibh fèin gun dail, gus na nithe a ta
làthair a neartachadh : Bithidh bhur n-eagal ni 's lugha,
mar is mò dhuisgeas sibh o 'ur codal spioradail, mu 'n
tig am bàs gu taobh bhur leabach. Agus cha bu chòir
dhuibh aimsir a chall, a chionn uach 'eil f hios agaibh cia
luath a ghlacas am bàs sibh.
Cor V. Is uamhasach smuaineachadh air an t-saoghal
eile, saoghal sin nau spiorad, air am bheil co beag eòlais
agam. Freag. Is e do charaid a 's fearr Tighearn an t-
saoghail sin eile. Tha uchd Abrahaim caoimhneil, eadhon
dhoibhsan nach faca riamh aghaidh. An dèigh a bhàis,
bithidh t'auam comasach air comhluadar a chumail ri luchd
aiteachaidh beaunaichte an t-saoghail sin eile. Bha spior-
ada nam fxrean a ta air an deanamh foirfe, aon uair mar a
tha do spioradsa nis : Agus a thaobh nan aingle, ciod
sam bith co ard is a ta 'n nàdur ann an inbhe chreutair-
ean, gidheadh tha ar nàdurne-air àrdachadh os an ceann-
san, anns an duine Criosd ; agus tha iadsan uile, 'uan
seirbhisich do d' Thighearn agus mar sin 'nan comh-
sheirbhisich dhuit-sa.
Cor VI. Tha piannta a' bhàis uamhasach I Freag.
Gidheadh cha 'n 'eil iad co uamhasach ri pianutaibh na
H ho
366
coguis, a ta 'g eirigh o gheur-mhothachadh cionta, agus
0 shealladh air feirg Dhè, nithe a ta mi smuaineachadh
air nach 'eil thu aineolach. Ach co nach fuiUugeadh tinn-
eas cuirp, chuni gu biodh an t-anara air a leigheas, agus gu
h-iomlan slàn ? Cuiridh gach aon phian bàis, peacadh ceum
ni's dluithe do 'n dorus ; agus leis an anail nm dheireadh,
cuiridh corp a' pheacaidh a mach anail dheireannach-san.
Cha 'n f had a mhaireas piannta a' bhàis ; agus cha'n f hag an
Tighearua do Dhia thu, ach cumaidh e suas thu fodhpa.
Cor VII. Ach tha mi cosmhuil ri bhi air mo ghearr-
adh an ann am meadhon mo laithean. Freag. Na dean
gearan, bithidh tu ni 's luaithe aig do dhachaidh : Tha
leis a sin agad an toiseach air do chomh-luchd obair
a bha saoithreachadh romhad, anns an fhìonain. Tha
Dia, ann an curs' a fhreasdail, a' folach cuid d'a naoimh
gu moch anns an uaigh, chum gu biodh iad air an
toirt air falbh o 'u olc ri teachd. Tha mòr-pheacadh agus
truaighe air an seachnadh, le gluasad gu moch as an t-
saoghal so : Agus cha 'n 'eil aobhar gearain aca-san a ta
caitheadh fuigheall am bliadhna ann an tìr Imanueil.
Gu cinnteach mairidh tu beò co fhad 'sa tha obair agad
air a cumadh a mach air do shon, leis a' Mhaighstir mhòr,
gu bhi air deanamh air a shonsan anns an t-saoghal so :
agus an uair a theid crìoch air sin, is mithich falbh.
Cor VIII. Tha eagal orm roimh bhàs obann. Freag.
Feudaidh tu gun amharus bàsachadh mar sin : Fhuair
Eli maith bàs obann, 1 Salm iv. 1 8. Gidheadh f huair bàs
e ri faire, rann 12. " Uime sin deauaibhse faire, oir
cha 'n 'eil fhios agaibh cia an uair an tig bhur Tigh-
earna," Mat. xxiv. 42. Ach na biodh eagal ort, is comh-
f hurtachd do-labhairt dhuit, thigeadh am bàs an uair is àill
leis, cha 'n urrainn da do ghhxcadh a mach à Criosd ; agus
uime ,sin, cha 'n urrainn da doghlacadh, mar f hear-coimhid
priosain, gu d' ghreasad do phriosan ifrinn. Feudaidh
bàs cabhagach do shlighe a ghreasad agus a dheanamh soc-
rach do neamh, ach cha 'n urrainn da dochair sam bith a
dheanamh dhuit.
Cor IX. Tha cagal orm gu 'm feud e tachairt dhomh gu
faigh mi bàs a dh'easbhuidh cleachda mo rèusain. Freag.
Cha 'n 'eil teagamh agam nach feud leanabh Dhè, fior
Chriosdaidh bàs fliuotainn unns a' chor so. Ach ciod an
call ? Cha 'n 'eil cunnart ann, thaobh a staid shiorruidh :
367
Feudaidh tinneas, aig bàs, a reusan a thoirt uaithe, ach
cha 'n urrainn dha dhiadhachd a thoirt uaithe. 'Nuair a tha
duine a ta dol air asdar fada cuain, a' cur a ghnothuichean
ann aa òi-dugh, agus a' cur a mhaoin uile air bord an t-soith-
ich; feudaidh e fein a bhi air a ghiulan do'n luing 'na chodal :
tha na h-uile ni tearuinte leis, ged nach 'eil f hios aig c'àit ant
bheile gus an dùisg e san luing. Eadhon niar san, feudaidh
an duiue diadhaidh, a ta faotainn bàis anns a' chor sin, bàs
fhaotainn gun chomhf hurtachd, ach cha 'n 'eil e gun tear-
uinteachd.
A n cor mu dheireadh, Tha mi e thaobh nàduir gealtach,
agus tha dearbh smuainte a' bhàis uamhasach dhomh !
Freag. Mar is lugha a smuainicheas tu air a' bhàs, 's anu
is ro-eagallaiche a bhitheas smuaineachadh uime I Ach
dean thu fein eòlach uime, le smuaineachadh gu tric
uime, agus feudaidh tu le sin, t' eagalan a chumail fodha.
Amhairc air taobh soiUeir agus dealrach an neoil : gabh
beachd a' chreidimh air a' bhaile aig am bheil bunaite ; mar
sin chi thu dòchas ann ad bhàs. Smuainich gu dùrachdach
air corp a' plieacaidh agus a' bhàis, agus air a' ghrabadh
thric a ta chòmhnuidh air taobh thall a' bhàis ; cuidichidh
60 gu mòr gu eagal tràileil a ghluasad air falbh.
Is bochd an ui gu 'm biodh naoimh co deigheil air beatha
is a tha iad gu tric : bu chòir dhoibh a ghnàth a bhi ann
an staid rèite ris a' bhàs. 'Nuair a ta nithe air an toirt
gu ceart fainear, is maith a dh'f hèudta bhi 'n duil gu 'n aid-
icheadh uile leanaba Dhè, na h-uile duine ath-nuadhaichte,
a thaobh na beatha so, mar a rinn lob, " Tha mi gabhail
grain dith, cha b' àiU leam bhi beo gu bràth," Caib. vii. 16.
Chum an cridhe f haotainn gus an f honn thaitneach so, bheir
mi seachad na nithe a leanas maille ris na chaidh a labhairt.
Airtùs, Thugaibh fainear gu bheil peacadh a' leantuinn 'ur
beatha, anns an t-saoghal so. Fhad 'sa bhios sibh beò an so,
tha sibh a' peacachadh, agus a' faicinn muinntir eile a' peac-
achadh ; tha sibh a' tarruing anail ghalarach, tha sibh a
chòmhnuidh ann an tigh na plàigh. Am bheil e idir ion-
gantach gu 'n gabhadh sibh grain d' a leithid sin do bheatha?
(1.) Tha ur creuchdan fèin mar luchd-turuis a' dol tharuibh.
Nach 'eil peacadh 'ur nàduir a' toirt oirbh a bhi ag osnaich
gach la ? Nach 'eil sibh fìosrach, ged thoisich an leigheas, gu
bheil e fathast fada o bhi air a dheanamh iomlan ? Nach d'
f huair an luibhre a steach do bhallachan an tighe, is cha 'n
368
urrainn <ii bhi air a gluasad as, gus am bi e air a thilgeadh
sios ? Nach "eil bhur nìxdur co truaillidh, is nach urrainn do
ni is lugha na sgaracliduinn an anama o 'n chorp an galar a
sgathadh as ? Nach 'eil bhur creuchdan agaibh o 'n taobh a
niach, co maith agus bhur tinneas san taobh a stigh ? Nach
'eil sibh a' fngail comharran bhur salachair, air ciod air bith
a theid tre bhur lamhan ? Nach 'eil bhur n-uile ghniomhara
air an salachadh agus air an truaiUeadh le teachd gearr agus
le mi-fhoirfeachd ? co eile uime sin, d' am bu chòir a bhi
am mòr dhèigh air beatha, ach iadsan d'au slainte an
tinneas, agus a ta deanamh naiU 'nan nàire ? (2.) Tha
crèuchdan graineil muinntir eile a ghnàth mu choinneamh
bhur sul, ciod sam bith aite an teid sibh. Tha amaid-
eachd agus aingidheachd muinntir eile follaiseach, agus a'
toirt seallaidh neo-thaitneich. Cha'n 'eil sau t-saoghal pheac-
ach ach cuideachd gun sgèimh, comnnn neo-thaitneach,
anns an iad a' mhuinntir a 's graineile a chuideachd a 's lion-
mhoire. (3.) Nach 'eil bhur crèuchdan fèin gu tric a' bris-
eadh a mach a ris an doigh dhoibh a bhi air an leigheas?
Is maith a dh'fheudas ar cùl-sleamhnuichean lioumhor a
thoirt oirnn a bhi fàs fuasgailte do ghradh na beatha so.
Ni bhi a ghnàth a' gleachd, agus aii deigh sin a' tuiteam
san t-salachar a rìs, obair sgìth. Nach 'eil sibh idir ag iarr-
aidh gu 'n tigeadh am bàs fuar, a dh'fhuarachadh gu ]i-
èifeachdacli teas nan an-mianna sin, a ta co tric a' lasadh a
ris, eadhon an dèigh tuiUte do bhròu diadhaidh a dol thairis
orra? (4.) Nach 'eil sibh air uairibh a' sahxchadh muinntir
eile, agus muinntir eile gur salachadh-sa ? Cha 'n 'eil comunn
anns an t-saoghal, anns nach 'eil na h-uile ball deth air
uairibh a' cur ceap-tuislidh mu choinneamh cliaich. Tha
chuid is fearr a' giulan mu 'n cuairt leo srad an nàduir
thruaillidh, do nach faigli iad saor fhad 'sa bhitheas iad
beò, agus a ta uUamh gu beothachadh aig gach uile àm,
agus anns gach uile àite ; seadh, tha iad ullamh gu muinn-
tir eile a lasadh, agus a bhi g' am brosnuchadh gu peac-
achadh. Tlia na nithe sin gu cinnteach ullamh air a
bheatha so dheanamh searbh do na naoimh.
San dara ùite, Smuainicliibh aiv an truaighe agus air an
trioblaid a ta 'na co-chuideachd. Tha fois taitneach, ach
cha 'n 'eil i ri faotainn air an taobh so do 'n uaigh. Tha
trioblaidean saoghalta feitlieamh air na Ii-uile dhaoine sa
bhoatha so. Tiia 'n saoghal so, 'na chuan trioblaid, far am
bheil aon tonn a dol thar tonn eile. Tha iadsan a tha 'm
barail gu bheil iad fèin an taobh thall do thrioblaid am
mearachd ; cha 'n 'eil staid, cha 'n 'eil ceum do bheatha, saor
uaipe ; Tha 'n ceann air am bheil an crùn air a chuairt-
eachadh le cùramaibh gèur. Tha onoir, iomadh uair a'
fosgladh an rathaid gu nàire mhòr. Tha saoibhreas anns a'
chuid is mò air a ghleidheadh d'a shealbhadairibh, chum an
aimhleis. Cha 'n 'eil an ròs a's maisiche gun bhioran 'na dhàil;
agus gheibhear air uairibh na trioblaidean a' s truime air
am fiUeadh suas anns a' chomhf hurtachd shaoghalta a' s mò
Tha trioblaidean spioradail a' co-leanmhuinn nan naomh
sa' bheatha so. Tha iad cosmhuil ri luchd-turuis ag as-
trachadh ann an oidhche dhorcha, anns am bheil a' ghealach
air uairibh a' briseadh a mach fuidh aon neul, ach a ta gu
h-ealamh a rìs a' folach a cinn fuidh neul eile ; cha 'n iogh-
nadh ged tha fadachd orra gu bhi aig ceann an turuis.
Is èigin do na caochlaidhean obann, d'am bheil am fonn
spioraid a' s fearr buaillteach, na h-amharusan imcheisteach,
na h-eagail amhluadhach, na h-aoibhneis ghoirid, agus na
trioblaidean fada, tha ceangailte ris a' bheatha so a ta
làthair, iarrtuis a ghineamhuin anns na naoimh gu bhi maiUe
ri Criosd, an ni is fearr uile.
San àite mu dheireadh, Smuainich air a' mhi-fhoirfeachd
mhòr a ta 'n co-chuideachd na beatha so. Fhad 'sa tha 'n
t-anam a chomhnuidh 'sa bhothan chriadha so, tha uaireas-
bhuidhean a' chuirp lionmhor ; tha e a ghnàth ag iarr-
aidh. Is eigin do na ballachan criadha bhi air an leasach-
adh agus air an càramh suas gach la, gus an tuit am both-
an criadha sios gun eiridh tuilleadh. Cha 'n 'eil ann an
ithe, ann an ol, ann an codal, agus 'nan leithide sin, annta
fèin, ach gnothuiche suarach air son creutair reusanta, agus
bithidh iad air am meas mar sin leis an anam a ta air a
bhreith o nèamh ; tha iad 'nan comharra air neo-iomlain-
eachd, agus mar sin, neo-thaitneach do 'n inntinn a ta 'n
geall air a' bheatha agus air an neo-bhasmhoireachd sin a
ta air an toirt gu solus tre 'n t-soisgeul ; agus bhitheadh iad
gle dhoilghiosach, nam maireadh an staid so fada. Nach
"eil an t-anam gràsmhor gu f haotainn fèin gu tric fo chuing
leis a' chorp, mar chompanach air turus, neo-chomasach
air coiseachd a chumail ris ? 'Nuair a ta 'n spiorad tog-
arrach, tha 'n fheoil anmhunn. 'Nuair a b' aill leis an
anam èirigh suas, tha 'n corp mar èire throm air, agus mar
370
chloich ceangailte ri cas eòin a ta 'g oirpeachadh dol air
iteig. Is fior, 0 chreidich ! iiach 'eil t' anam, aig an uair is
fearr, ach cosmhuil ri daoimein ann am fainne, far am bheil
moran deth as an t-sealladh : Tha e fada fuidhe anns a'
chriadh shuarach, gus am bheil e air fhuasgladh le bàs.
Co-dhùnaidh mi am bonn-teagaisg so le beagan do sheol,
aidhean, Cionnus a dh' ulluichear air son bàis, chum is gu
feudar bàs fhaotainn le comhfhurtachd. Cha 'n 'eil mi
labhairt an so mu ulluchadh sa' ghnè air son bàis, nach 'eil
fior Chriosdaidh, a thaobh a staid ghrasmhoir, a chaoidh a
dh' easbhuidh, o 'n àm am bheil e air a bhreitn a ris agus air
aonadh ri Criosd ; ach mu fhior-ulluchadh no deasachadh,
a thaobh a chor, fonn, agus suidheachadh inntinn agus
spioraid ; nithe, as eugmhais am bheil au duine naomh
fèin ro neo-iorachuidh air son bàis.
Air tùs, Biodh e 'na ghnàth-churam dhuit, coguis ghlan
a ghleidheadh ; coguis neo-lochdach a thaobh Dhè, agus
a thaobh dhaoine, Gniomh. xxiv. 16. Bi air t' f haicill o
chomh-stri sheasmhach a bhi eadar Dia agus thusa, air son
aingidheachd eigin air am bheil meas anns a' chridhe.
'Nuair a ta duine còir a' dol a dh' fhàgail a dhùthcha, agus
gun e ri pilleadh, cuiridh e ceart a cliunutais riusan ris an
robh gnothuch aige, agus suidhichidh e riagliailteau chum
fhiacha iocadli ann an àm iomchuidh ; air eagal gu 'm bi e
air a mheas briste 'na chreideas, agus gu 'm bi e air a
ghlacadh le maor 'nuair a ta e dol air falbh. Tha cionta
a ta luidhe air a choguis, 'na tobar eagaUan ; agus bithidh i
uUamh air lot gu geur, 'uuair a ta 'm bàs a' bualadh a' cliion-
taich san aghaidh. Is ann uaith so a ta e, gu bheil moran,
eadhon do chloinn Dho, 'nuair a ta iad a' teachd a dh' ionn-
suidh a' bhàis, a' guidhe gu dian, agus ag iarraidh gu dur-
achdach gu 'm faigheadh iad abhi beòadheanamhnan nithe
bu chòir dhoibh a dlieanamh, roimh an àm sin. Uime sin,
siubhlaibh gu dluth le Dia ; bithibh dicliiollach, dluth agus
dìreach, 'nur sligliibh ; bithibh airbhur faicillo chaithe-beatha
fuasgailte, neo-churamach, agus searbhalachd spiorad a thas-
gaidh air bhur son fein aig uair bàis. Agus a chionu, tre 'n
anmhuinneachd a ta leantuinn ruinn, 'nar staid neo-iomlan
a ta làthair, tha sinn ann ara moran do nithibh uile ciont-
ach ; ath-nuadhaichibh bhur n-aithreachas gach la, agus
bithibh a ghnath ag ionnlad ann am fuil an Fliir-sliaoraidh.
Bithidh feum agaibh air bhur cosan a ghlauadh fhad 'sa
371
bhitheas sibh san t-saogbal, Eoia xiii. 10. 'Se sin, a bhi
teachcl as ùr gu fuil Chriosd, chum bhur coguisean aghlan-
adh 0 chionta fàilneachaidh gach la. Faigheadh am bàs
aig an tobar thu ; agus ma gheibh e mar sin thu, gheibh e
uUamh thn a fhreagairt air a ghairm.
San dara àite, Bithibh do ghnàth ri faire, a' feitheamli
air bhur caochladh ; " Cosmhuil ri daoinibh a ta feith-
eamh an Tighearna, chum air dha teachd agus bualadh.
gu 'n grad-fhosgail iad dha," Luc, xii. 36. Bithibh air
bhur faicill o dhùsal agus o chodal, ara feadh a ta 'm Fear-
nuadh-pòsda deanamh moille : Is eagallach an ni dusg-
adh 0 dhùsal spioradail, le gairm chabhagach, gu dol do
shaoghal eile ; ach gabhaidh esan a ta feitheamh gach là
air son teachd a Thighearn, ris an teachdar ghruamach
gu sòlasach, am feadh a ta e 'ga fhaicinn ga threòrachadh-
san a steach da ionnsuidh-san, mu 'm feud e ràdh gu
muinghinneach, " Is e so mo Dhia-sa, agus dh' f heith mi
ris." Is e bhi bàsachadh gach la, an rathad air bàs fhaot-
ainn gu sòlasach. Bitliibh gu tric ag oirpeachadh, mar
gu b' ann, a bhi bàsachadh. Thugaibh sibh fein gu bhi
eòlach air a' bhàs, le bhi dol gu tric chum na h-uaighe, a'
smuaineachadh gu cudthromach orra. B' e so cleachd-
adh lob, " Is i 'n uaigh mo thigh, san dorchadas rinn
mi mo leabadh," Caib. xvii. 13. Iraich thusa, agus dean
mar an ceudna ; agus 'nuair a thig am bàs, cha bhi ni
agad ri dheanamh ach luidhe sìos. Ri truaiUidheachd
thubhairt mi, Is tu m' athair ; ris a' chnuimh, Is tu mo
mhathair agus mo phiuthar," lob xvii. 14. Abair thusa
mar sin mar an ceudna, agus bithidh tu ni 's iomchuidh
gu dol dhachaidh d' an tigh. Gabh beachd tric air do
ghiùlan, agus bi tabhairt fa'near ciod a ghnè chaithe-
beatha sam bu mhaith leat a bhi air t' fhaotainn, 'nuair
aghlacas am bàs thu ; agus dean d' a rèir sin. 'Nuair a
ni sibh dleasnais bhur n-inbhe sa' bheatha, no 'nuair a ta
sibh an sàs ann an dleasnais-aoraidh, srauainichibh annaibh
fèin, theagamh, gur e so an cothrom mu dheireadh ; agus
uime sin deanaibh mar nach biodh sibh ri ni sam bith do 'n
t-seorsa sin a dheanamh gu bràth tuilleadh. 'Nuair a
luigheas sibh sìos sau oidhclie, socraichibh bhur spioraid,
mar nach biodh sibh ri dusgadh, gus nach bi na nèamha
ann ni 's mò. Agus an uair a dhuisgeas sibh sa' mhaduinn,
measaibh an la nuadh sin mar bhur la deireannach ; agus
372
caithibh raar sin e. Tha 'n oidhche sin gu cinnteach a'
teachd, an deigh nach faic sibh gu bràth a' mhaduinn ;
na nihaduiiiu sin, an deigh nach faic sibh gu bràth an
oidhche ! Ach cia aca d' ur niaduiune no do'r n-oidhchean
a bhitheas mar sin, cha 'n aithne dhuibh.
San treas àite, Cleachdaibh sibh fèin gu mòr ann am
fuasgladh bhur cridheachan o'n t-saoghal. Bithidh aii duine
a ta deanamh uUamh gu dol air astar, saoithreacli ann au
cead a ghabhail d'a chardaibh. Leigibh le falluinn nan
suaimhneasan talmhaidh crochadh gu fuasgailte umaibh,
chum gu tuit e gu socrach dhibh, 'nuair a thig am bàs gu 'r
toirt air falbh gu saoghal eile. Bitheadh bhur gaol meas-
arra a thaobh solasau laghail bhur beatha ; agus na biodh
bhur cridheachan gu mòr air an togail leo. 'S amaideach
a tha 'm fear-turuis a' deanamh, a dh' f huilingeas dha fèin a
bhi co mòr air a thogail le nithibh deas an tighe-osda far
am bheil e air aoidheachd, is gu'm bi a dhol air falbh uapa
doilgheasach dha. Beathaichibh le h-eagal, agus siubh-
laibh tre 'n t-saoghal mar eilthirich agus mar choigrich.
Cosmhuil ris, mar tha 'n coirce a' treigsinn na talmhainn,
tha e uUamh air son a' chorain ; 'uuair tha 'm meas abuich,
tuitidh e gu saoirbh bhàrr na craoibhe ; Mar sin 'nuair tha
cridhe a' Chriosdaidh da rireadh air f huasgladh o'n t-saogh-
al, tha e ulluichte air son bàis, agus bithidh e nis ro-shoirbhe
dha. An cridhe a ta fuasgailte o 'n t-saoghal, is cridhe
nèamhaidh e ; agus 's ann an sin a ta sinn uUamh air son
neimh, 'nuair a tha ar cridheachan au sin air thoiseach
oirnu, Mat. vi. 21.
Sa' cheathramh ùite, Bithibh dichioUach ann an cruin-
neachadh agus an tasgaidh suas dearbhaidhean air bhur
còir air nèamh, chum bhur cumail suas agus sòlas a thoirt
duibh aig uair a' bhàis. Tha dearmad air na nithibh so,
a' milleadh an aoibhueis agus an t-sòlais à dh' f heudadh a
bhi aig cuid do Chriosdaidheanaig àm bàis. Uime sinceas-
naichibh sibh fein gu tric, a thaobh bhur staid spiorad-
ail ; chum gu bi na dearbhaidhean sin, a ta 'nan luidhe
folaichte agus gun aire thoirt dhoibh, air an toirt gu sol-
us, agus air an toirt fa'near. Agus nam bu mhaith leibh
au obair so a thoirt air a h-aghaidh gu ceart, deanaibh
obair shuidhichte chudthromach dhith : Cuiribh cuid a
dh' aimsir air leth air a son ; agus an dèigh urnuigh dhùr-
achdach ri Dia, tre losa Criosd, air son feartan soillsich-
373
aidh a spioraid, leis am bi sibh air bhur neartachadh gu
fhocal a thuigsinu, gu obair fèin a bhreithneachadh annbhur
n-anamaibh ; cuiribh sibh fèin 'nur seasamh mu choinneamh
caithir-breitheanais bhur coguisean, chum gu'n toir sibh
breth oirbh fèin sa' ghnothuch chudthromach so.
Agus anns a' cheud àite, Bitheadh comharran na staid
ath-nuadhaichte air an daingneachadh o fhocal an Tigh-
earna ; agus tionndaidh a dh'ionnsuidh earrann araid do'n
Sgriobtur a chum na crìche sin ; mar a ta Gnàth-Fhoc. viii.
17. " ladsan aig am bheil gràdh dhomh gràdhaichidh mi."
Coimeas Luc. xiv. 26. " Ma thig neach air bith do m'
ionnsuidh-sa, agus nach fuathaich e 'athair, agus a mhathair,
agus a bhean-phòsda, agus a chlann, agus a bhràithrean,
agus a pheathraichean, seadh, agus a bheatha mar an ceud-
na, cha 'n 'eil e 'n comas da bhi 'na dheisciobul domhsa."
Salm cxix. 6. " An sin cha ghabh mi nàire, an uair a
bheir mi spèis do t' àitheantaibh gu lèir." Salm xviii. 23.
" Agus bha mi ionraic 'na fhianuis, agus ghleidh mi mi
fèin 0 m' aingidheachd." Coimeas Rom. vii. 22, 23. " Oir
a ta tlachd agam an lagh Dhe a reir an duine an taobh a
stigh : Ach tha mi faicinn lagha eile a' m' bhallaibh a'
cogadh an aghaidh lagha m' inntinn." 1 Eoin iii. " Agus
gach neach aig am bheil an dòchas so ann, glanaidh se e
fèin, mar a ta esau glan." Mat. v. 3. " Is beannaichte
iadsan a ta bochd 'nan spioraid : oir is leo rioghachd
nèimh." Phil. iii. 3. " Oir is sinne an timchioll-ghearradh,
a ta deanamh aoraidh (no seirbhis) do Dhia san spiorad ;
agus a' deanamh gàirdeachais ann an losa Criosd, agus
nach 'eil a' cur muinghin san fheoil.'' Tha Suim an
dearbhaidh a ta 'g eirigh o na h-earrannaibh sin do 'n Sgriob-
tur, a' luidhe ann an so : Am fior Chriosdaidh is aon e a ta
gradhachadh Dhè air a shon fèin, co maith is air son a shoch-
airean ; agus sin le ard-ghaol, os ceann gach uile neach
agus gach uile nithe : Tha meas mòr agus fior aige air
aitheanta Dhè : Tha e cur an aghaidh agus a' gleachd an
aghaidh a' pheacaidh sin, a ta os ceann gach uile pheacaidh
gu furas ag iadhadh uime : Tha e moladh agus a' gràdh-
achadh an lagha naoimh, eadhon anns a' cheart phuinc,
sam bheil e bualadh an aghaidh an ana-mianu is gràdhaiche
leis : Tha dhùchas mu nèamh a' toirt air dicl ioU a dhean-
amh gu ruigsinn air naomhachd iomlan, anns am bheil e ag
li
374
iarraidli ruigheachd air foirfeachd, ged nach urrainn e
ruighoachd air anns a' bheatha so : Tha e deanamh seir-
bhis do 'u Tighearua, cha 'n aun a mhain an guiomhara au
aoraidh, ach auus ua h-uile ceum d' a chaithe-beatha : agus
d'an taobh sin araon, tha e spioradail 'na ghnè, 'na rùn, 'na
ia/rtuis, agus 'na chrioch ann a sheirbhis : Gidheadh, cha'n
'eil e faicinn ni sam bith ann feiu, as ara feud e earbsa dhean-
amli, am fianuis an Tighearn ; Is e Criosd agus a lànachd
taic 'anaraa ; agus tha rahuinghin air a gearradh as o na
h-uile ni nach e Criosd, no nach 'eil ann au Criosd, a
thaobh fireanachaidh, no bhi air a ghabhail ris le Dia ;
agus a thaobh naomhachaidh mar an ceudua. Tha aig
na h-uile neach sam bheil na nithe sin ri fhaotainn, còir
air uèamh, a rèir an fhocail. Tha e iomchuidh agus
tarbhach, an leithide sin do earrannaibh do 'n Sgriobtuir a
chomharrachadh, air sou an fheum àraidh so, mar a thilg-
eas iad au àird ; am feadh a ta sibh a' leughadh nan Sgriob-
tuir, no ag eisdoachd searraoin. Air do chomharan na
staid ath-nuadhaichte bhi mar so air an suidheachadli ;
anns an ait a 's faigse, ranusaichibh agus feuchaibh bhur
cridheaclian feiu leo sin, raar ann an lathair Dhè, le sùil
ris-san air son aithue spioradail, chum gu 'm bi fios agaibh
am bheil no nach 'eil iad annaibh. Agus 'nuair a gheibh
sibh a mach iad, feudaidh sibh co-dhunadh gu suidhichte
agus gu soiUeir ; eadhon, gu bheil sibh air bhur n-ath-
uuadhachadh, agus gu bheil còir agaibh air nèamh. Mar
so feudaidh sibh dearbhaidhean a thioual. Acli bithibh
cinnteach gu 'n tig sibh gu Dia aun au Criosd le firnuigh
dhùrachdach, air son teisteis an Spioraid, d' an oifig a
l>lii deanamh fiauuis le 'r spiorad-ne, gus siun clann Dhè,
llom. viii. 16. Os barr, thugaibh faiuear gu cùramacli
slighe agus riaghailt freasdail d' ur taobh ; agus mar
au ceudua ciod am feum a tha bhur n-anama a faotainu
dheth, 'na cheumaibli fa leth : coirahraeas an dà chuid
ri teagasgan, gcallaidhean, bagraidhean agus eiseirapleire,
nan Scriobtuir ; mar sin breithuichidh sibh ma tha'n Tigh-
carn a' buutuinn ribhse mar is guàth leis riu-san le'n ion-
mhuinn 'ainm : Agus ma tha sibh ag iraeachd a mach air
luirg au treud, feudaidh so dearbhadh solasach a thoirt
duibh. Gluaisibli gu caomh agus gu faicilleach ; agus
foillsichidh an Tighearn e feiu duibh, a rcir a gheallaidh,
375
Eoin xiv. 21. " An tì aig ara bheil m' aitheauta-sa, agus a
ta 'gan coimhead, is esan aig am bheil gràdh dhomhsa :
agus an tì aig am bheil gràdh dhomhsa, gràdhaichear le
m' athair e, agus gràdhaichidh mise e, agus foillsichidh mi
mi fèin da." Ach is diomhain a bhi smuaineachadh gu bi
bhur fèin-cheasnachadh feumail, ma bhios sibh neo-chur-
amach agus neo-riaghailteach 'nur caithe-beatha.
San àite mu dheireadh, Cuiribh thairis obair bhur là agus
bhur ginealaich le cabhaig agus le dichioll. Air do
Dhaibhidh, an dèigh dha ghinealach fèin a riarachadh, a
reir toil Dliè, codal, Gniomh. xiii. 36. Dh' orduicli
Dia dhuinn earrann a dh'obair àraidh do 'n t-seorsa so,
bu chòir a bhi air a cur seachad mu 'm bi aimsir na h-obair
thairis, Ecles. ix. 10. " Ge b'e ni a gheibh do làmh r' a
dheanamh, dean e le d' dhìchioll ; oir cha 'n 'eil obair, ìio
innleachd, no eòlas no gliocas anns an uaigh, d'am bheil
thu dol." Gal. vi. 10. Uime sin a ràir mar a ta fàth
againn, deanamaid maith do na h-uile dhaoinibh ; ach gu
h-araidh dhoibhsan a ta do theaghlach a' chreidimh." Ma
tha fear siubhail, an deigh dha dol air bòrd do 'n luing,
agus an long a' faotainn fo sheòl, a' cuimlmeachadh gu 'n
do dhi-chuimhnich e gnothuch àraidh a chriochnachadh
"nuair a bha e air tìr, is èigin da sin a bhi neo-shocrach dha:
Eadhon mar so, aig uair a' bhàis a bhi cuimhneachadh
aìmsire a chaidh agus a leigeadh thairis guu fheum, agus
€othroman a chaidh a chall, cha 'n fheud so gun bhi doil-
gheasach do 'n Chriosdaidh. Uime sin, ciod sam bith a ta
mar fhiachaibh ort a dheanamh air son uri'aim Dhè, agns
maith muinntir eile, aon chuid mar dhleasdanas t'inbhe, no
le cothrom àraidh air a chur ann ad làimh, dean e ann au
tràth, nam bu mhaith leat bàs fhaotainn gu solasach.
376
CEANN III.
AN AISEIRIGH.
Na gabhaibh iongantas deth ao; oir a ta ^nuair a' ieachd, anns an cluinn
iadsan nile a ta sna h-uaighihh a ghuth-san rAgus theid iad a mack,
iadsan a rinn maith, chiimaiseiì'igh na bealha, agus iadsan a rinn olc,
chum aiseirigh an damnaidh. — EoiN v. 28, 29.
Tha na briathra sin 'nan cuid do 'n dion a ta ar Tigh-
earn a' deanamh air a shon fèin, 'nuair a bha e air a gheur-
leanmhuinn leis na h-Iudhaich air son an duine euslan a
leigheas, agus òrduchadh dha a leaba a ghiùlan air falbh air
an t-sàbaid ; agus air son a chuis fèiu a sheasamh, 'nuair
a rinneadh casaid leo gu 'n robh an là sin air a mhi-naomh-
achadh leis a' ghnìomh sin a dlieanamh. Air an àm so
dhearbh e gu 'm b'e fèin cha'n e mhain Tighearna na Sàb-
aid, ach mar an ceudna Tighearna beatha agus a' bhàis ;
a' foillseachadh, ann am briathraibh au teagaisg, gu 'm bi
aiseirigh uam marbh, air a toirt mu 'n cuairt le chumhachd-
san. Tha e toirt so a steach leis na briathraibh sin, mar
le roimh-radh chudthromach, na gabhaibh iongantas deth
so ; (sin ri radh, do 'n teagasg iongantach so tha mi cur
an cèill ; na biodh iongantas oirbh mise air am bheil coslas
co suarach 'nur seallaibhse chluinntinn a' labhairt mar so :
oir a ta 'u la a' teachd, anns am bi na mairbh air an togail
le m' chumhachd-sa.
Thugaibh fainear anns an teagasg so, (l.) Gu bheil
teagasg na h-aiseirigh air a chur an ceill mar ui cinnteach ;
" Cluinnidh iadsan uile a ta sna h-uaighibh a ghuth-san ;
agus thig iad a mach." Ath-bheothaichidh na cuirp
mharbh, a ta air au deanamh nan duslach, agus dearbh-
aidh iad a bhi beò le cluinntinu agus le gluasad. (2.)
Ughdar na h-aiseirigh, losa Criosd, mac an duine, rann
27. Cluinnidh na mairbh a ghuth-san, agus bithidh iad air
an togail leis. (3. An t-aireamh a bhios air an togail :
" ladsan uile a ta sna h-uaighibh." 'S sin, uile chorpa
marbh dhaoine, ciod sam bith mar a chuireadh sios
iad, mar gu b' ann ann an uaighibh fa leth ; no na mairbh
iiile, raaith no olc. Cha'n 'eil iad uile air an adhlacadh
ann an uaighibh uo ann an ait-adhlacaidh ; tha cuid air
377
an losgadh gu mìn-luaithreadh, cuid air am bàthadh agus
air an adhlacadh am broinn iasga : seadh tha cuid air
an itheadh suas le luchd-ithìdh dhaoine, ris an abrar Can-
ibala : Ach ciod sara bith àite am faighear am brìgh
no an stugh d' an robh an corp air a dheanamh suas, as a
sin thig iad a mach. (4.) An t-eadar-dhealachadh mòr a
bhios eadar na daoine diadhaidh agus na h-aingidh : Eir-
idh iad gu 'n amharus a rìs le chèile, anns an aiseirigh ;
cha bhi aon do na daoine diadhaidh air chall, ged is maith
a dh' f heudta, uach robh adhlachadh aca, no ma bha, gu' n
robh e gle shuarach ; agus thig na h-aingidh uile a mach ;
cha chum an tuama cloiche iad ni 's faide na bhios au
guth a' labhairt : Ach bithidh aig a' cheud mhuinntir ais-
eirigh ghlòrmhor gu beatha, am feadh a bhios aig cach
aiseirigh uamhasach gu dìteadh. San àite mu dheireadh,
An t-àm suidhichte air son a' ghnothuich mhùir so : Tha
uair, no crioch àraidh aimsir air òrduchadh le Dia air a
shon. Cha 'n 'eil e air innseadh dhuinn c'uin a bhios au
uair sin, ach gu bheil i teachd ; a chum air a shon so, am
measg reusona eile, gu 'm bitheamaid a ghnàth ullamh.
TEAGrASG. — Bithidh Aiseirìgh nam marbh ann.
Ann au labhairt o 'n bhonn-teagaisg so, Nochdaidh mi
air tùs, cinnteachd na h-aiseirigh. San dara àite, Feor-
aichidh mi mu nàdur na h-aiseirigh. Agus, San àite mu
dheireadh, ni mi cleachdamh iomchuidh do 'n iomlan.
I. Ann an nochdadh cinnteachd na h-aiseirigh, dearbh-
aidh mi, (1.) Gur urrainn do Dhia na mairbh a thogail :
Agus (2.) Gu 'n dean se e ; na nithe a ta air an cuir sìos,
mar bhonn argumaid le Criosd fèin, 'nuair a bha e
deasboireachd ris na Sadusaich, Mat. xxii. 29. " Fhreag-
air losa agus thubhairt e riu, A ta sibh air seacliaran gun
eòlas agaibh air na scriobtuiridh, no air cumhachd Dhè."
Air tàs, Do bhrìgh gu bheil Dia Uile-chumhachdach, gu
cinnteach is urrainn dha na mairbh a thogail. Tha comh-
arraidhean againn air obair chumhachdach so Dhè, araon
anns an t-Seann-tiomnadh agus anns an Tiomnadh-nuadh.
Bha mac banntraich Sharepta air a thogail o na mairbh,
1 Righ xvii. 22. Mac na ban-Sunamich, 2 Righ iv. 35.
Agus an duine a thilgeadh ann an àit-adhlacaidh Elisa,
Caib. xiii. 21. Anns am feud sinn air thabhairt do cheum-
aibli fa leth anns na miorbhuilibh sin, air do 'n dara aon a
ii3
378
bhi ni bu shoilleire na cheud aon, agus an treas aon ni bu
shoilleire na 'n dara aon. Bha cheud neach dhiubh sin air
a thogail air ball 'nuair a f huair e bàs ; air do 'n f haidh,
Elisa a thog e bhi làthair aig a bhàs. An dara aon, an
dèigh dha luidhe car uine ; eadhon, am feadh a bha mhath-
air a' siubhal o Shunem gu sliabh Charmeil, air a mheas
niu 'n cuairt do shè mile deug,) gus an do phiU i uaith
sin d'a tigh le Elisa a thog e. Cba robh an aon mu dheir-
eadh dhiubh air a thogail gus an robh iad 'ga adhlacadh,
agus gus an robh an corp air a thilgeadh ann an uaigh an
Fhàidh. Air an dòigli cheudna san Tiomnadh-uuadh,
bha nighean lairuis, Marc v. 41. agus Dorcas, Gniomh
ix. 40. araon air an togail gu beatha, goirid an deigh am
bàis ; mac bautraich Nain, 'nuair a bha iad ga ghiulan a
raach chum adhlacaidh, Luc vii. 11, 15. agus Lasarus
'nuair a bha e a' lobhadh anns an uaigh, Eoiu 39, 44.
An urrainn do dhaoine gloinneachan riomhach a dhean-
amh a luaithre ; luaithre a dheauamh à lusan, an togail
a rìs as an luaithre sin, gan aiseag gu n ceud mhaise ;
agus nach urrainn do'n Chruithear mhor, a rinn na h-uile
nithe do neo-ni, corp an duine thogail, an dèigh dha
ruith 'na dhuslach ? Ma dh' fheoraichear, Cionnus a
dh' fheudas cuirp dhaoine bhi air an togail suas an dèigh
dhoibh bhi air an leaghadh gu h-ùir, agus an dèigh do
dhuslach iomadh ginealaich bhi air an coimeasgadh le
cheile ? Bheir Scriobtuir agus cha'n e reusan am freag-
radh ; Do dliaoinibh a ta so eu-comasach, ach cha'n eil e
do Dhia. Is mi-reusanta do dhaoine bhi ag àicheadh gur
urrainn Dia ni a dheanamh, a chionn nach urrainn dhoibh-
san fhaicinn cionnus a dh' fheudas e bhi air a dheanamh.
Cia beag an earrann d'a shlighibh air am bheil eòlas againn !
Cia co iomlan neo-chomasach a ta sinne air beachd soilleir
a ghabhail air meud uile-chumhachd, agus gu mòr ni 's
neo-chomasaiche air tuigsinn an rathaid air am bheil e ag
oibreacliadh agus an t-òrdugh leis am bheil e dol air agh-
aidh ! Cha 'n 'eil teagamh agam, nach 'eil mòran do
dhaoinibh neo-fhòghluimte co aua-creideach mu thim-
chioll iomadh ni anns an t-saoghal nàdurra, a tha daoine
fogfiluimte a' faotainn a mach agus a' tuigsinn, 'sa tha cuid
do dhaoine fùghluimte mu thimchioU fìrinn na h-aiseir-
igli : agus mar a tha iadsan a' fanoid air na daoine neo-
t Lùghluimte, raar sin ni an Tighearna fochaid orra-san.
379
Nach bu mhòr an dìomhaireachd do na h-Innsianaich,
gu'm b' urrainn do mhuinntir na Roinn-eorpa le mìr do
phaipeir, comhradh ri cheile, ag astar cheuda mile o cheile !
Agus cia mò gu mòr a bha dh' iongantas orra bhi gam
faicinn le'n gunnachan, a' deanamh mar gu 'm bu tairnean-
ach agus tein-aidheir ann an tiota, agus mar a b' àill leo
a' marbhadh dhaoine fada uatha ? An dean cuid do
dhaoine nithe mar so a ta 'nan iongantais an suilibh dhaoine
eile, a chionn nach urrainn doibh an tuigsinu ? Agus au
dean daoine cumhachd neo-chrìochnach Dhè a chumadh ri
an comasan criochnaichte fèin, ann an gnothuch nach 'eil
idir an aghaidh rèusain ? Cha 'n 'eil aig nàdur iosal ach
beachd neo-iomlan air cumhachd nàduir àird. Cha 'n 'eil
ainmhidhean a' toirt fainear na gniomhara rèusain a ta 'g
oibreachadh ann an daoinibh ; agus cha 'n 'eil aig daoine
ach breathnachadh lag mu chumhachd aingle : Cia iosal
agus neo-fhoirf& am beachd air an aobhar sin, is èigin a
bhi aig nàdur crìochnaichte air a' chumhachd sin a ta neo-
chriochnaichte ! Ged nach urrainu duinn tuigsinn cionnus
a ta Dia ag oibreachadh, gidheadh bu chòir dhuinn a
chreidsinn gur urrainn da deanamh os ceann na's urrainn
dhuinn a smuaineachadh no bhreithneachadh.
Uime sin, biodh cuirp dhaoiue air an càradh san uaigh ;
lothadh iad an sin, agus biodh iad air an caitheadh as gus
na smuirneanan a 's lugha ; no biodh iad air an losgadh,
agus an luaithre air a tilgeadh sna h-aimhnichibh, no air
a tilgeadh suas san aidhear, gu bhi air a sgaoileadh leis a'
ghaoith ; biodh duslach mhìltean ginealach air an coimeas-
gadh, agus deatach nan corpa marbh air a h-iomain
thuig agus uaith san aidhear ; itheadh eoin no beathaiche
fiathaich na cuirp mharbh, no sluigeadh eisg na mara suas
iad, air chor as gu 'n teid miora do chuirp dhaoine a
ta mar so air an gearradh as, gu bhi 'nam pàirt no eunlaitli,
do bheathaichibh no do iasgaibh ; no ni a's mò na sin,
slugadh luchd-itheadh dhaoine, d' an èigin bàsachadh agus
èÌTÌgh a rìs, cuirp dhaoine ; agus slugadh muinntir
eile iadsan a rìs : Agus au sin cuireadh ar Sadusaich sna
làithean so a' cheist anns na nithibh sin, anns an do chuir
na Sadusaich o shean i, ann an cùis na mna bha pòsda air
seachdnar f hear an deigh a cheile, Mat. xxii. 28. Freag-
raidh sinn mar a rinn ar Tighearn agus Slànuighear, ranu
29. " A ta sibh air seacharan, gun eòlas agaibh air na
3S0
scriobtuiribh, no air cumhachd Dhè." Tlia sinu a' creid-
sinn gu bheil Dia uile-fhiosrach, agus uile-chumhachdachj;
neo-chrìochnach ann an eòlas agus ann an cumhachd ;
agus uaithe sin, a rèir soluis reusoin fèin, tha sinn a' dearbh-
adh so-dheantachd na h-aiseirigh, eadhon anns na nithibh,
a thug sinn fainear.
Feudar cruth agus dealbh nithe corporra atharrachadh,
agus an cur as a cheile air chor as gun toirear air an ais
iad gu 'n ceud ghnè ; ach cha 'n 'eil iad air an caitheamh as
gu h-iomlan, no air an toirt gu neonidheachd, 's cha mhòis
urrainu doibh, le cumhachd cruthaichte sam bith. Tha Dia
uile-f hiosrach, tha a thuigse neo-chrìochnach ; uime siu is
aithne dha na h-uile nithe, ciod a bha iad aig àm sam
bith, ciod a ta iad, agus c' ait am faighear iad. Ged nach
faigh an tuathanach, a tliig gu buth an leigh, a mach a'
chungaidh-leighis a ta e ag iarraidh ; gidheadh is aithne
do 'n leighiche fèin ciod a th' aige 'na bhùth, cia as a thaiu-
ig e, agus c' àit am faighear e. Agus, am measg iomadh
seorsa sìl, is urrainn do 'n gharadair eòlacli eadar-dhealach-
adh a chur eadar sìol agus sìol : Cia uime, air au aobhar
sin, nach feud uile-fhiosrach eadar-dhealachadh a chur
eadar duslach agus duslach ? Am feud Esau, aig am bheil
iomlaineachd eolais air gach uile nithibh a bhi buailteach
do mhearachd sam bith mu 'chreutairibh fùin ? Co air
bith a chreideas ann an tuigse neo-chrìochnach, is eigiu da
aideachadh, nach feud torr duslaich a bhi co mòr air a
choimeasgadh, is nach 'eil Dia gu h-iomkn a' tuigsinn, agus
gu neo-mhearachdach ag aithneachadh ciounus a chuirear
au smuirnean a's lugha agus gach aon diubh r'a cheile. Agus
uime siu, is aithne dha far am bheil miora gach aon
chorp marbh ; co dhiubh is ann san talamh, sau f hairge, no
san aidhear, ciod air bith an troimh a cheile sam bheil
iad 'uan luidhe. Agus gu h-àraidh is aithne dha c' ait am
faighear ceud bhrìgh au fhir-ithidh dhaoiue ; ciod sam bith
mar a leagh e as, no mar a ta e air atharrachadh uiar gu
b' ann gu gaoith no ceò, lo fallas no le braoua fallais :
Agus ciouniis a dhealaichear miora a' chuirp a bha air
itheadh o chorp an f hir-ithidh, ciod sam bith mar a chuir-
eadh r'a cheilc iad no air an deanamh 'uau aon chorp leis ;
agus mar siu a' tuigsiuu cha 'n o cionnus, ach cia uaithe a
bheir e air ais ceud bhrìgh an fhir-ithidh gu cheart staid
feiu : agus mar an ceudua ('s aithne dha') ciod maradheal-
381
aicheas e o chorp an fhir-ithidh dhaoine, an earrann sin
do 'n chorp a shluigeadh leis a ta dol gu bhrigh fèin, agus
nach 'eil da rireadh ach 'na earrann bheag dheth. Is ni
cinnteach gu bheil cuirp dhaoine, mar chuirp gach ain-
rahidh no creutair beò eile, ann an staid ghnàth-atharrach-
aidh ; tha iad a' fàs, agus air an cumail suas le lòn laith-
eil, d' am bheil earrann co beag 'na bheathachadh as gu
bheil a' chuid a's mò air a chur a mach a rìs. Agus tha e
air a mheas gu bheil air a' chuid a's lugha, urrad do 'n lòn
air dol a mach ann am follas, 's a tha dol a raach gu faic-
sinneach air rathad sam bith eile. Seadh, tha chuid siu
do 'n lòn a ta beathachadh, 'nuair a ta e air choimeasga* agus
leis a sin a' fàs 'na chuid do 'n chorp, air a chaitheadh air
falbh le fallas a' dol tre mhin-thuill a' chroicinn, agus a ris
air a churaail suas le gnàthacbadh an lòin ; gidheadh 's e
an corp do ghnàth an aon chorp a bha e.
Uaith so feudaidh sinn f haicinn, nach 'eil feum, ann au
aiseirigh a' chuirp, gu 'm biodh na h-uile smuirnein, a bha
aig àm sam bith 'na earrann do chorp an duine, air aiseag a
ris d' a ionnsuidh, 'nuair tha e air a thogail o bhàs ; gu
beatha. Nam biodh e mar sin, dh' f hàsadh cuirp dhaoine
gu raeud co mòr, as nach biodh iad idir cosrahuil ri 'm pear-
sa. Is leòir gu 'ra bi 'n corp air a thogail a ris ; ma bhios
an corp a ta air a thogail, air a chumadh anns a' cheart
mheudachd do 'n cheart duslach, d' an robh e air a dhean-
amh suas aig àm sara bith roimhe, ciod sam bith co finealta
'sa bhitheas e : Cosmhuil, ris mar a mheasas sinn gur e
cheart chorp a bha seargadh as le tinneas fada, a ta ris a
tas reamhar agus maiseach an deigh leighis.
A nis, ris an tuigse ueo-chriochnaichte so, ceangail
cumhachd neo-chriochnach, leis am bheil e comasach air
na h-uile nithibh a chur fuidhe fèin, agus chithear an obair
ghlòrmhor mhòr so ro reusanta. Ma gheibh Uile-fhios-
rachd a mach na h-uile smuirnein beag do dhuslach, far
am bheil e ; agus cionnus a chuirear ri cheile e : nach urr-
ainn Uile-chumhachd an toirt, agus an cur ri cheile 'nan
òrdugh fèiu ? An urrainn fear-deanamh an uaireadair miora
fa leth an uaireadair a thosgail, a ta 'nan luidhe ann am meall
troimh cheile ma choinneamh, agus gach mìr a clmr 'na
cheart àite fèin ; agus nach urrainn do Dhia corp an duine
chur an òrdugh, an deigh dha bhi air a chur as a chèile ?
An do labhair e an saoghal so gu bith o neo-ni ; agus nach
382
urrainii dha corp an duine a dhealbh a mach as a cheud
bhrìgh. Ma ghairmeas e na nithe nach 'eil mar gu biodh
iad ann ; gu cinuteach is urrainn da na nithe a ta air an
cur as a cheile a ghairm gu bhi mar a bha iad mu 'n robh
an earrannan agus an ceud bhrìgh air an cur as a cheile.
Uime sin, is urrainn do Dia na mairbh a thogail. Agus,
" C'ar son a mheasar leibhse mar ni do-chreidsinn, gu 'n
dùisgeadh Dia na mairbh ?" Gniomh. xxvi. 8
San dara àtte, Ni Dia na mairbh a thogail. Cha 'n e
mhain gur urraiun da dheauamh, ach ni e gu cinnteach
e, a chionn gu 'n dubhairt se e. Tha ar boun-teagaisg gle
shoilleir air a' cheann so : " Cluinnidh iadsan uile a ta sna
h-uaighibh a ghuth-san, agus theid iad a mach ; iadsan a
rinn maith, chum aiseirigh na beatha ; agus iadsan a rinn
olc, chum aiseirigh an damnaidh." Tha na briathra sin
freagarrach ris an earrann sin do f hàidheadaireachd Dhaniel,
agus nam mìneachadh orra, Dan. xii. 2. "Agus dùisgidh
moran dhiubhsan a ta 'nan cadal ann an duskch na talmh-
ainn, cuid gu beatha shiorruidh, agus cuid gu nàire agus
masladh bith-bhuan." Tha iad freagarrach gu cur an agh-
aidh teagaisg nan Sadusach, air an robh fios aig an Spiorad
Naomh a bha gu teachd gu h-àirde mhòr anns an eaglais
ludhaich, fuidh gheur-leanmhuinu Antiochuis. Tda iom-
adh bonn-teagaisg eile san t-Seanu-Tiomnadh agus auns an
Tiomnadh-nuadh a dh' fheudadh a bhi air au ainmeach-
adh ; mar, Gniomh. xxiv. 15. "Agus a ta dòchas againn
an Dia, ris am bheil sùil mar an ceudna aca fein, gu'n tig
aiseirigh nam marbh, nam firean araon agus nau neo-f hir-
ean." Agus lob xix. 26, 27. Agus an deigh dhoibh so
mo chroicionn a chnàmh, gidheadh ann am fheòil gu 'm
faic mi Dia : Neach a chi mise air mo shon fèiu, agus air an
amhairc mo shuilean, agus cha'n e neach eile : ged chaith-
ear m' airnean an taobh a stigh dhiom." Ach cha ruig mi leas
dearbhaidhean a mheudachadh, mu ni a ta co soiUeir agus
co tric air a theagasg san Scriobtuir naornha. Tha ar
Tighearn agus Slauuighear fein ga dhearbhadh, an aghaidh
nan Sadusach, anns au teagasg chomharraichte sin, Luc.
XX. 36 38. "Ach gu 'n èirich na mairbh, nochd Maois
fein aig a' pliroas, an uair a ta e gairm do 'n Tighearn,
Dia Abrahaira, agus Dia Isaaic, agus Dia lacoib : A nis
cha 'n e Dia uam marbh e, ach nam beò : oir a ta iad uile
beò dhasan." Bha na h- Aithriche naomha sin aig an àm so
383
luarbh, gidheadh goirear do 'n Tighearna, lehobhah an Dia,
eadhoii, a thaobh eifeachd, agus seadh choimcheangail nan
gràs ; anns an t-seadh sin, tha na focail a' ciallachadli
gach uile bheannachd, mar an ni sin a ta troimh a' choimh-
cheangal air a dheanamh cinnteach dhoibhsan a ta ann
Eabh. xi. 16. " Cha nàr le Dia, gu 'u goirear an Dia-
san dheth, oir dh' ulluich e dhoibh baile." Cha 'n 'eil e air
a ghairm 'na Dhia an anama a mhain, ach an Dia-san ; Dia
am pearsa, an anama, agus an cuirp ; ni a thaobh fhirinn
agus fhireantachd, a dh' fheumas làn-choimhlionadh fhao-
tainn : A nis. cha 'n urrainn da bhi air a làn-choimhlionadh
ria na mairbh, a ta, anns gu bheil iad marbh, fada o na
h-uile beannachadh ; ach air na beothaibh, a ta mhain com-
asach air an sealbhachadh. Uime sin, a chionn gu 'n goirear
fathast do Dhia an Dia-san, tha iad beò a thaobh Dhè,
• gad tha 'n cnirp fathast anns an uaigh ; oir d' a thaobh-
san, d' an urrainn le 'chumhachd an aiseag gu beatha, agus
'na choimhcheangal a chuir an cèill a thoil agus a rùu sin
a dheanamh ; agus cha 'n urrainn d' a ghealladh fàiUneach-
adh, tha iad uile gu bhi air am meas beò : Agus, a rèir a'
choimhcheangail cha 'n 'eil 'nam bàs ach codal, as au èigin
doibh a bhi agus as am bi iad, gu ciunteach air an dùsgadh,
a thaobh a' choimhcheangail cheudna, a ta daingueachadh
gach uile bheannachadh d' am pearsaibh, do 'n duine gu h-
iomlan. Tha 'n t-Abstol Pol a' dearbhadh na h-aiseirigh
gu farsuiuu, 1 Cor. xv. agus a' nochdadh gur earrauu bhun-
aiteach do 'n chreidimh i ; gu bheil a bhi ga h-aicheadh a'
cur a' chreidimh Chriosdaidh buu os ceaun. " Ach mur 'eil
aiseirigh uam marbh aun, ni mò a dh' eirich Criosd. Agus
mur d' èirich Criosd, gu deimhin is dìomhain ar searmoin-ue,
agus is dìomhain bhur creidimh-se mar an ceudua."
Gu 'r comhuadh gu breithneachadh uime, tha na Scriob-
tuir a' toirt samhladh dhuiun mu aiseirigh nam marbh ;
mar tha ua cuàmhau tioram, a bhi beò, Esec. xxxvii. teachd
louah a mach à broiun na muice-mara, Mat. xii. 40. Agus
tha obair nàduir a' toirt cosamhlachda agus coimeasan
dluiinn uime ; mar tha ghrian ag eirigh agus a' luidhe
a rìs ; oidhche agus la, geamhradh agus samhradh, codal
agus dùsgadh ; na golaiu-ghaoith sa' gheamhradh, a' luidhe
gun choslas sam bith beatha anu an seann làraichean, agus
an uamhaibh fo thalamh, agus a' teachd beò a rìs an àm au
earraich ; an siol a' bàsachadh fo 'n f hòid, agus an dèigh
384
sin a' fàs suas a rìs : Feudaidh sinn na nithe sin uile agus
an leithide sin a ghabhail, mar air òrduchadh le Dia an
nàduir, ged nach ann mar dhearbhaidhean, gidheadh mar
chomharran, air an aiseirigh ; mu'm bheil cinnteachd againn
o na Scriobtuir. " Amadain, an ni sin a chuireas tu, cha
bheothaichear e, mur bàsaich e ais tùs." 1 Cor. xv. 36.
II. Feòraichidh mi mu nàdur na h-aiseirigh, anu a bhi
nochdadh air tùs, Co bliios air an togail. San dara àite,
Ciod a bhios air a thogail. San treas àite, Cionnus a bhios
na raairbh air an togail.
Air tùs, Co bhios air au togail ; Tha ar bonn-teagaisg
ag innseadh dhuinn cò iad ; eadhon, ladsan uile a ta sna
h-uaighibh. 'S e sin, an cinne-daoine uile, a ta marbh.
A thaobh na muinntir sin a gheibhear beò aig ath-theachd
Chriosd, cha 'n fhaigh iad bàs, agus an deigh sin a bhi gu
luath air an togail suas a rìs ; ach thig a leithid a dh' ath '
arrachadh orra, 'sa bhios dhoibhsan, co-ionuau ri bàsachadh
agus èirigh a rìs ; air chor as gu 'm làs an cuirp cosmhuil
ris na cuirp sin a thogar o na h-uaighibh, 1 Cor. xv. 51, 52,
" Cha choidil sinn uile, ach caochlaidhear sinu uile, ann na
tiota, am priobadh na sul." Uaithe so tha iadsan air an
toirear breth aig au là mhòr, air an eadar-dhealachadh gu
" beothaibh agus marbhaibh," Gnìomh. x. 42. Eiridh na
mairbh uile, co dhiubh diadhaidh no an-diadhaidh ; " firean
no ueo-fhirean," Gnìomh. xxiv. 15. òg no sean ; an cinne-
daoine uile, eadhon iadsan nach fhaca riarah a' ghrian, ach
a bhàsaich am broinn am mathar, Taisb. xxiv. 12. " Agus
chunnaic mi na mairbh, beag agus mòr, 'nan seasamh am
fianuis Dè." Bheir an f hairge ague an talamh suar am mairbh
gun aon a ghlèidheadh, cha bhi aon air a chumail air ais.
San dara àite, Ciod a bhios air a thogail ? Cuirp a'
chiune-daoine. Theirear gu bheil duine a' faotainn bàis
'nuair a tha 'n t-anara air a dliealachadh o 'n chorp, agus a'
pilleadh chum Dho a thug uaith e, Ecles. xii. 7. Ach
is e an corp a mhàin a ta air a chur san uaigli, agus mu'm
feudar a radh gu ceart gu 'm bi e air a thogail ; uime siu 's
an do 'n chorp a mhàin bhuineas an aiseirigh. Os barr.
is e an dearbh chorp a bhasaicli, a dh' eireas a ris. Aig
an aiseirigh, cha taisbeanar daoine le cuirp eile, a thaobh
brìgh, ach na cuirp sin a ta nis aca, agus a ta air an cur
san uaigh ; acli lcis na cuirp cheudua, air an togail
suas le buaghaibh oile. Tha dearbh chiall au fhocail ais-
385
eirigh, a' ciallachadh so, a chionn nach fheudar a ràdh
gu ,'n eirich ni a rìs, ach an ni sin a thuiteas. Ach gu
dheanamh beagan ni 's soiUeire, Air tùs, Tha e soilleir o
theisteas an Scriobtuir : Tha 'n t-Abstol ag innseadh, gur
e " 'n corp bàsmhor so" d' an èigin " neo-bhàsmhorachd a
chur uime," 1 Cor. xv. 53. Agus gu 'n " cruth-atharraich'"
Criosd "ar corp diblidh, chum gu 'n deanar e comh-chos-
mhuil r' a chorp glormhor foin," Philip. iii. 21. Tha 'ra bàs,
ann an cainnt Scriobtuir, 'na chodal, agus an aiseirigh 'na
dusgadh as a' chodal sin, lob xiv. 12. a ta nochdadh gur
e 'n corp air a thogail suas, an dearbh chorp a bhàsaich.
San dara àite, Tha ceartas oibre Dhe, araon a thaobh nan
naomh agus nan aingidh a' dearbhadh so. Cha 'n 'eil e air
a mheas cothromach am measg dhaoine, gu 'n deanadh aon
ueach an obair, agus gu 'm faigheadh neach eile an duais.
Ged nach e glòrachadh cuirp nan naomh, au duais a ta air
a thabhairt doibh air son an seirbhis no ara fulangais air
thalamh ; gidheadh tha e soilleir nach 'eil e idir freagarrach
ri rathad riaghlaidh Dhè, gu 'n seirbhisicheadh aon chorp e,
agus gu 'm biodh corp eile air a ghlòrachadh ; gu 'n cuireadh
aon an cath, agus gu 'm faigheadh aon eile an crùn. Cionn-
us a dh' fheudar a smuaineachadh gu 'm feud teampuiU
an Spiorafd naoimh, (mar a deirear mu chuirp nan creid-
each, 1 Cor. vi. 19.) a bhi do ghnàth 'nan luidhe an
luaithre, agus dreara eile bhi air an togail suas 'nan àite ;
gu 'ra biodh buill sin Chriosd (rann 15.) air an call gu tur,
agus cuirp eile teachd 'nan àite ? Cha 'n f heud gu cinn-
teach, oir mar a tha cuirp sin nan naorah a nis a' gabhail
am pàirt ann an Dia a ghlòrachadh, agus a tha cuid diubh
a' fulang 'na aobhar ; bithidh iad raar an ceudna mar sin
'nan luchd-comhpairt do 'n ghlòir a ta gu bhi air a foill-
seachadh. Agus bithidh cuirp sin nan aingidh, a ta air
an càradh san duslach, air an togail a rìs ; a chura gu
fulaingeadh a' cheart chorp a pheacaich. Am peacaich
aon chorp an so, agus am fuiling corp eile ann an ifrinn
air son a' pheacaidh sin ? An luidh an corp sin a bha 'na
chompanach do 'n anam sa' pheacadh, gu bràth am folach
san duslach ; agus am bi corp eile, aig nach robh aon
phàirt sa' pheacadh, 'na chompanach dha ann an dòruinu ?
Cha bhi, cha bhi ; is e an dearbh chorp sin a ta nis a'
togail an uile smuainte gu uUuchadli air son a dhruira agus
a bhronn, a bhios air a thogail suas' a dh' fhulang ann aa
Kk
386
ifrinn. Is i an teanga sin a ta nis a' mionnachadh, an teanga
bhrcugach, aig am bi feum air uisge 'ga fuarachadh, ann
an lasraicliibh siorruidh. Seasaidh na dearbh chasau, a ta
uis a' seasamh ann an slighe nam peacach, agus a ta giulan
dhaoiue gu 'n slighean neo-dhiadhaidh, anns an loch theinnt-
each. Agus gabhaidh na suilean so a ta nis sanntach agus
macnusacli, am pàirt anu an teine agus dcataich an t-sluic.
San treas àite, Cionnus a bhios na mairbh air an togail.
Bithidh an t-Iosa siu fèin a bha air a cheusadh an taobh
a mach do gheata lerusaleim, aig an là dheireannacli, le
dearbh-fhios nan uile air fhoillseachadh araon 'na Thigh-
earn agus 'na Chriosd ; a' teachd mar Bhreitheamh an t-
saoghail, le ainglibli cumhachdach a' feitheamh air, 2 Tes.
i. 7. " Thig e nuas o nèamh le àrd— iolaich, le guth an
ard-aingeil, agus le trompaid Dhè," 1 Tes. iv. 16. " Seid-
idh an trompaid, agus eiridh na mairbh, agus caochlaidhear
iad sin a ta beò," I Cor. xv. 52. Co dhiubh a ta 'u iolach,
an guth agus an trompaid so a' ciallachadh guth ard eigiu,
no a mhàin oibreachadh cumhachd Dhè. gus na mairbh a
dliusgadh, agus air sou oibre uamliasach eile an là sin, (ged
is e a' cheud ni a 's cosluiche,) cha ghabh mi orm fein a
dhearbhadh. Cha 'n 'eil teagamh nach bi teachd so Breith-
eamh an t-saoghail, ann am morachd agus ann an uamhas
ni 's mò na 's urrainn dhuinne a smuaineachadh ! Gidlieadh
a' ghloir, a' mhorachd, agus an taisbeanadh uamhasach sin,
a. bha air am foiUseachadh aig tabhairt an lagha, eadhon,
tairneanaich air an cluinntinn ! dealanaich agus neul tiugh
air an t-sliabh air am faicinn ! an Tighearn a' teachd a
nuas ann an teine, an sliabh uile a' criothnachadh gu mòr,
agus fuam na triompaid a' fàs ro laidir ! (Ecsod. xix. 16.
18, 19.) feudaidh iad smuainte iomchuidh a bhrosnucli-
adh uime. Gidheadh, cluinnear fuaim na trompaid feadh
an t-saoghail uile ! Ruigidh a fuaim gu doinihneachdan
na fairge, agus gu iochdar na talmhainn ! Aig an fluiaim
l'iidir .so, thig cnàmha chum a cheile, cnàimh a chum a
clinàmha ! Cruinnichear r' a cheile duslach nam marbh uile,
duslach clium a dliuslaich ! " Ni mò theannaicheas aon air
aon eile ; coisicliidh iad gach aon 'ua cheum fèin." Agus
air dhoibh cruinneaclìadhchum a cheile a rìs, ni iad suas an
corp ccudna a ruÌLh 'na duslach san uaigh ! Agus aig fuaim
a' ghuth .sin, thig na h-uile anam a rìs chum a chuirp fèin
gun a bhi air an dealachadh gu bràth tuilleadh ! Cha 'u
387
fheud na mairbh fuireach lù 's faide 'nan uaighibh, ach i.s
èigin doibh an cead a ghabhail ^u siorruidh d' an dachaidh
f hada ! Cluinnidh iad a ghurh, agus is eigin doibh teachd
a mach a dh'f haotainn am binne deireannaich !
A nis mar a tha eadar-dhealachadh mòr eadar na naoimh
agus na h-aingidh 'nam beatha agus 'nam bàs ; mar sin
bithidh mar an ceudna 'nan aiseirigh.
Bithidh na daoine diadhaidh air an togail a mach as an
uaighibh tre eifeachd Spioraid Chriosd, bann bheannaichte
an aonaidh ris, Rom. viii. 11. " An ti a thog Criosd o ua
marbhaibh, beothaichidh e mar an ceudna bhur cuirp
bhàsmhor-sa, tre a Spiorad-san a ta chòmhnuibh annaibh.'
Dh' èirich losa Criosd o na marbhaibh, mar cheud thor-
adh na muinntir a choidil, I Cor. xv. 20. Mar sin iadsan
a' s le Criosd aig a theachd, rann 23. Air do 'n Cheann
dhiomhair faotainn os ceann uisgeachan a' bhàis, cha 'n
fheud e gun na buill a thoirt a raach 'na dheigh aun an àm
iomchuidh. Thig iad a mach le aoibhueas do-labhairt : oir
an sin bithidh an earrann sin do 'n Scriobtuir, aig an robh
air tùs suil ri braighdeanas Bhabiloin, gu h-iomlan air a
choimhlionadh 'na sheadh farsuinn spioradail, Isa. xxvi. 19.
•* Duisgibh agus seinnibli, sibhse tha chòmhnuidh anns aii
dutìlach!" Mar bhean-bainnse, air a h-uimeachadh air
son a fir, a theid a mach as a seomar-coidil chum a' phòs-
aidh ; mar sin theid na naoimh a mach as an uaighibh, gu
suipeir bainnse an Uain. Bha dol a mach aoibhneach aig
loseph as a' phriosan ; aig Daniel a gairidh nan leòmh-
ann, agus aig lonah à broinn na muice-mara : Gidheadh
cha 'n 'eil aunta siu ach samhluchaidheau fann air dol a mach
nau naomh as an uaigh aig an aiseirigh., Au sin seinnidli
iad laoidh Mhaois agus an Uain, leis au luathghair a 's mò,
air do'n bliàs a bhi air a slihigadh suas le buaidh ! Sheinn
iad air uairibli am feadh a bha iad sa' bheatha so, le creid-
imh, an laoidh bhuadhach os ceann a' bhàis agus ua h-
uaighe, " 0 bhàis ! c' ait am bheil do ghath ? 0 uaigh ! c' ait
am bheil do bhuaidh?'' 1 Cor. xv. 55. ach 'nuair a sheinu-
eas iad an laoidh cheudna o shealiadh agus o f haireachdaiu,
bithidh a' chuideachd dhubh a dh' amhai'usan agus a dh"
eagail a chuir gu tric mi-shuairahueas orra, agus a chuir
doilghios air an inutinne, gu biàth air an cur a thaobh.
Nach feud siun a' sraaiueachadh gu 'm bi auara agus
corp gach naoirah, mar ann an glacaibh a cheile, a' dean-
388
amh gàirdeachais ann a cheile agus air an àrdachadh le
buaidh "nau coinneachadh sou a rìs ? Agus nach feud
aon smuaineachadh gu 'u labhair an corp i'is an anam mar
so ? O m' anam ! an d'fhuair sinn le cheile rìs, an deigh
dealachaidh co fhada ? An d' thainig thu air t' ais do d'
shean àite còmhnuidh, gun dol air falbh gu brìith tuiU-
eadh ? 0 a chòdhail aoibhneach ! cia neo-cho.smhuil 'sa ta
ar staid au is ris mar bha i 'nuair a rinneadh deahxchadh
eadaruinn leis a' bhìis ? A nis tha ar bròn air a thionndadh
gu h-aoibhneas ! Tha 'n solus agus an t-aoibhueas a bha
uaireigin air a chur mar phòr, a nis air fàs suas ; agus tha
fàs buan ann an tir Imanueil! Beannaichte gu 'n robh
an la san robh mi air mo cheangal riutsa, d' am b'
àrd chiiram Criosd fhaotainn aunainn dòchas na glòire,
agus mise dheanamh ara theampull d' a Spiorad naomli.
O anam bheannaichte ! a rinn aun au àm ar cuairte, do
sìiuil a chumail air an tìr a bha aig an uair sin fad as, ach
a ta uis dluth do làimh ; thug thu suas mi gu iouadaibh
uaigneach, agus thug thu orm an siu na gluine so a
lubadh an làthair an Tighearu, a clium gu 'n giùlaininn
pairt ann ar n-irioslachadh 'na làtliair ; agus is e nis an t-
àm iomchuidh, agus tha mi air mo thogail suas. Ghnàth-
aich thu an teanga so anu au aidmheil, athchuinge, agus
breith-buidheachais ; a bhitheas o so a mach air a gnàth-
achadh aun am moladh gu sìorruidh ! Thug thu air na
suilibh so, na suilibh so bha deurach air uairibh, a bhi cur
siol nan deoir sin, a ta nis a' fàs suas ann au aoibhneas
air nach tig crìoch gu bràth ! Bha mi gu sona air mo
bhualadh sios leat, agus air mo chumail iosal, 'nuair a bha
dream eile a' t'oileachadh na feòla, agus a' deanamh an dia
d' am broinn, chum an sgrios fèin ; agus a nis tha mi ag
èirigh gu glòrmhor, a gliabhail m' àite an ionada-cùmh-
nuidh na gUnre, 'nuair tha iadsau air an tarraing a mach
as an uaigliibh gu bhi air au tilgeadh chum nau lasraich-
ean teinnteach ! A nis m' anam cha ghearain thu tuilleadh
air corp tinn agus cràiteach ; cha bhi thu tuillcadh air do
thromacliadh le feoil hig agus sgìth : cumaidh mi nis ceum
riut ann am moladh ar De gu brath tuilleadh ? Agus
nach feud au t-anam a radh ? 0 la sona, anns am bheil
mi pilleadh a ghabhail còrahnuidh sa' chorp bheannaichte
.sin, a bha, agus a ta, agus a bhitheas gu bràth, 'na bhall
do Chriosd, 'na thearapull do'n Spiorad uaomh ! A uis
389
bithidh mi gu siorruidh ceangailte riut ! Cha bhi an còrd
airgid air fhuasgladh tuiUeadh gu bràth ; cha dean bàs
tuille dealachadh eile eadaruinu. Eirich uime sin, a
chuirp, agus thig air falbh ; agus biodh na suilean sin, a
rinn gul os ceaun mo pheacanna, a nis ag amharc, le
h-aoibhneas air agliaidh ar Fear-saoraidh glormhoir 1 Feuch,
a 's e so ai- Dia, agus dh' fheith sin ris ! Thigeadh na
cluasan, a dh' èisd ri briathraibh na beatha, anns an team-
pull shios, agus cluinneadh iad a nis na h-alleluia anus au
teampuU shuas. Gabhadh na cosau sin, a ghiulain mise
do choimhthional nau naomh air thalarah, an àite am measg
na muinntir a ta 'nan seasamh a lathair. Agus ceangladh
an teanga sin a dh' aidich Criosd am fianuis dhaoine, agus
le 'm bu ghnàth a bhi labhairt ni-eigin chum a mholaidh,
i fèiu ri ceol an tighe a 's airde 'na mholadh gu brath.
Cha traisg thu tuilieadh, ach cumaidh tu feisd shiorruidh :
cha ghuil thu tuilleadh, 's cha mhò bhios nèul dorcha air do
ghnuis ; ach deah-aidii tu gu bràth mar reult anns an athar !
Ghabh sinn pairt le clieile sa' chath, thig a nis rachamaid
le cheile a shealbhacliadh agus a chaitheadh a' chrùin'.
Ach air an làimh eile, togar na h-aingidh suas le cumh-
achd Chiiosd, mar Bln-eitheamh ceart a bheir dìoghaltas
air a naimhdibh ! Bheir dearbh-chumhaclid Dhe a dhruid
suas an anama ann an ifrinn, agus a ghleidh an cuirp ann
au uaigh, mar ann am priosan, a raach iad, chum gu
faigheadh an t-anara agus an corp le chèile a bhinn
uamhasach an damnaidh shiorruidh, agus gum bitheadh
iad le cheile air an druideadh suas ann am priosan ifrinn !
Thig iad a mach as an uaighibh le h-uamhas do-labhairt
agus le raor amhluadh ! Bithidh iad air an tarruing mar
chiontaich fo bhinn bàis a mach as a' phriosan, gu bhi
air an cur gu dìth, a' ghxodhaich ris na sleibhtibh agus ris
na creagaibh tuiteam orra, agus am folach o aghaidh an
Uain ! B' eagalach an eigh bha san Eiphit, air au oidh-
che sin san deachaidh an t-aingeal sgriosach troirape, agus
san do mharbh e an ceud-ghin ! B' uamhasach na h-
iolaich a bha 'nuair a dh' f hosgail an talamh a bheul, agus
a shluig e suas Datau agus Abiram, agus gach uile buin-
eadh dhoibh ! Ciod an eigheach a bhios an sin ann, an
uair, aig fuaim na trorapaid deireannaich, a dh' fhosglas
a talarah agus an fhairge am beoil, agus a thilgeas iad
a mach asda au saoghal aingidh uile, gan toirt suas
Kk3
390
do 'n Bhreitheamh uamhasach ! Dia mar a dh* èigheas, a
bheucas agus a reubas iad iad fèin ! Cia mar ghuileas
agus mar chaoidheas, mar d' a cheile, na companaich a bha
;ion uair subhacli 1 Cia raar a bliios an talamh air a lion-
adh le 'n screadail agus le 'n tuiridhean brònacli, am feadh
a ta iad air an spìonadh a mach mar chaoraich air son a'
mharbhaidh ! Bithidh iadsan a bha, am feadh a bha iad
beò san t-saoghal, 'uan geocaich mi-naomha, 'nan daoine
saoghalta sanntach, no 'nan cealgairean riaghailteach, an
sin, anu an cràdh inntinn, a' fàsgadh an làmh, a" bualadh
air an uchd, agus gu searbh a' caoidh an staid, a' beucaich
a mach an gearain, agus a' gairm dhiubh fein brùidean,
amadain, agus daoine cuthaich, a chionn gu 'n robh iad co
mi-chiallach anns a' bheatha so, agus nach do chreid iad
na nithe a ta iad an sin a' faicinn. Bha iad air ara fuad-
achadh air falbh 'nan aingidheachd aig a' bhàs, agus a nis
tha 'm peacanna uile ag eiridh maille riu, agus cosrahuil ri
nathraicheau, tha iad 'gan toinneadh fein mu 'n cuairt d'an
anamaibh truagh, agus rau 'n cuairt d' an cuirp mar an
ceudna, aig am bheil a nis coinneadh eagallach, an deigh
dealachaidh co fhada !
An sin feudaidh sinn a shaoilsinn gu'n labhair an corp
truagh ris an anam air an doigh so, " An d' f huair thu rìs
mi O mo nìimhaid, mo nàmhaid a 's miosa ! anam bhuirb,
ui 's an-iochdmhoire gu mòr na raìle do f hiadh-bheathaich-
ibh ! Malluichte bitheadh an là san do choinnich sinn riamh !
O nach do mhair mi a' m' mheall gun bheatha a' lothadh
ann am broiun mo rahàthar ; agus nach robh rai gun
tuigse, gun bheatha, no gun ghluasad fhaotainn riarah !
0 nach robh mi a' m' chorp do losgainn no nathair rau 'n
robh mi a' m' cìiorp dhuitse ; oir an sin luidhinn sàmhach,
agus cha 'n fhaicinn an là uamhasach so ! Nam b' eigin
domh a bhi agadsa, 0 nach ann a bha mi a' m' asail, no a'
m' mhadadh dhuit, mu 'n robh rai a' ra' chorp dhuit : oir an
sin ghabhadh tu tuilleadh a dh' f hìor-churam dhiom no a
rinn thu ! 0 caoimhneas an-iochdmhor ! an do chaidir
thu raar so gu bàs mi, an d' àraich thu mar so chum a'
mharbhaidh mi ? An e so toradh do chaomhalachd dhomh ?
An e so na bhuaineas mi do d' shaothair agus do d' chur-
ara mu 'ra thimchioU ? Ciod am feum a ta nis ann an
saoibhreas agus todinntinn, 'nuair a tha 'n cuuntas eagallach
90 air tcachd, mu 'n robh rabhadh iomchuidh air a tlioirt
391
duit ! 0 uaigh an iochdrahor, c' arson nach do dhruid thu
do bheul gu bràth orra ; c' arson nach do chum thu greira
teann du d' phriosanach ; c' arson a chrath thu mach mi,
'nuair u bha mi am luidhe sàrahach, agus a bha rai aig
fois ! Anam mhalluichte ! c' arson nach d' fhuirich thu
ann ad àite, air t' thilleadh suas ann an lasraichibh teine !
C' arson a thainig thu air t' ais 'gam thabhairt-sa sios raar
an ceuda do ghennhhcliibh an t-sluic ? Rinn thu mi a'm
arm neo-fhìreantachd, agus a nis is èigin domh bhi air rao
thilgeadh do 'n teine I Bha 'n teanga so air a gnàthachadh
leatsa ann am fanoid air diadhachd, ann am mallachadh,
mionnachadh, ann am breugan, an cul-chaineadh, agus
ann an uaiU, agus air a cumail air a h-ais o Dhia a
ghlòrachadh ; agus a nis cha 'n fheud i urrad agus
boinne do uisge fhaotainn gu a fionnarachadh sna las-
raichibh ! Chum thu mo chluasan o eisdeachd nan
searmoinean a thug rabhadh mu 'n là so ; f huair thu sligh-
eanna agus rathaide gu 'n cumail o f heitheamh air earail-
ean, comhairlean, agus achmhasain thrathail ; ach c' arson
nach do chum thu iad o eisdeachd na triompaid uamhas-
aich so? C' arson nach 'eil thu nis ag itealaich t;ir falbh
air sgiathaibh nan ana-mianna, mar gu b' aiin, 'gam
thoirt am briaghdeanas, leis na nithibh oillteil sin, mar bu
ghnàth leat dheanamh, 'nuair a shuidh mi aig searraoinean,
aig òrduighean, aig urnuighean, agus aig coluadair dhiadh-
aidh ; chnm gu biodh a nis agam co beag mothachaidh air
an dara aon, as a bha roimhe agara air an aon eile ? Ach, ah,
is eigin domh bhi losgadh gu siorruidh, air son do ghràidh
do t'ana-miannaibh, do d' mhi-naomhachd, do d' fheol-
mhoireachd, do d' ana-creidimh agus do d' chealgaireachd."
Achnach feud an t-anam freagairt "A chlosaich thruaigh
agus ghràineil, am blieil mi nis air m' iomain air m' ais
a d' ionnsuidh ! 0 nach ann a bha thu a' d' luidhe gu
bràth a' lothadh ann ad uaigh ! Nach robh pian gu leor
agam roimhe ? An èigin domh a bhi air mo cheangal
riut a rìs, chum air dhuinn a bhi air ceangal r'a cheile
mar dha mhaide thioram air son an teine, gu 'ra bi fearg
Dhe 'gar losgadh suas ni 's deine ? Is ann le cùram air
do shonsa, a chaiU mise mi fèin. B' e do dhruim agus do
bhru, agus sàsuchadh do mhianna a sgrios mi ! Cia
tric a bha rai air mo ribeadh le d' chluasan ; cia tric a
bha mi air mo bhràth le d' shuilean ? B' ann gu thusa
392
chaomhnatlh, a dhi-chujmhnich mi cothroma gu m shìth a
dheananih ri Dia, a cliaith mi sàbaide ann an leisg, a
chaith mi mo bheatha ann an di-chuimhn air urnuigh, q,
chaidh mi do thigh an t-sùgraidh, roiinh thigh a' bhròin ;
agus gu 'n do roghnaich mi Criosd àicheadh, agus gu 'u do
threig mi aobhar agus obair san t-saoghal ; agus mar siu
tha mi air tuiteam a' m' iobairt do d' f hios mhalluichte-sa.
An uair aig àm sam bith a thòisich mo choguis air dùsg-
adh, agus a bha mi 'gam shuidheachadh feiu gu smuaiu-
eachadh air mo pheacanna, agus air an truaighe a
mhotliaich mi o na dheallaich sinn r'a cheile agus a ta
sinn a nis a' mothachadh ; is tusa thug a thaobh mi o na
smuaintibh sin, agus a tharruing air falbh mi a dh'
uUuchadli h~iin air do shonsa, O flieoil thruaigh ! Le d'
chùird shioda do ana-mianna feolmhor bha mise air mo
tharruing gu sgrios, thar broin mo sholuis agus mo cho-
guis ; ach a nis tlia iad air an atharrachadh gu cuibhricli-
ean iaruinn, le 'm bheil mise gu bhi air mo chumail fuidh
f heirg gu bràtli ! 0 buannachd thruagh ! 0 toilinntinn
mhalluichtc air son an eigin domh luidhe gu bràth ann an
dorchadas iomallach ! Ach cha dean gearainean fcum an
siu. "0 gu'm biodh daoine glic, gu 'n tuigeadh iad so, gu'n
tugadh iad fa'near an crioch dheireannach ?" Do thaobh
na Buaidheau leas am bheil cuirp nan naomh ri bhi air an
deanamh suas aig an aiseirigh, tha 'n t-Abstol ag innseadh
dhuinn, gu 'm bi iad air an togail neo-thruaillidh, glòir-
mhor, cumhachdach, agus spioradail, 1 Cor. xv. 42 — 44.
" Cuirear ann an truaillidheachd e, togar anu an neo-
thruaiUidheachd e. Cuirear e ann an eas-urram, togar ann
an gloir e. Cuirear e 'na chorp nàdurra, eirigh e 'na chorp
spioradail."
Air iùs, Bithidh cuirp nan naomh air an togail neo-
thruaiUidli. Tlia iad a nis, mar chuirp muiuntir eilc,
'nam meall do thruaillidheachd, irm do shiol eugailean
agus bàis ; agus an uair a tha iad marbh, tha iad a' fàs co
mi-thaitneach, eadhon d' an cairdean a's dilse, 's gur eigin
dhoibh a bhi air an adhlacadh as an sealladh ann au uaigh,
an sin gu lothadli agus gu bhi air an caitheadh as ; seadh,
tha crcuclidan graineil agus cuslaintean a' deanarah cuid
dhiubh mi-dhreachail, eadhon an uair a tha iad beo. Ach
aig an aiscirigli fàgaidh iad siol an truaillidlicaclid 'nan
dcigh anns au uaigli, agus ciridh iad neo-thruaillidh, neo-
393
chomasach air tinueas, air galar no air eu-slainte a 's lugha
ghabhail, no basachadh ni 's mò. Sguiridh ainneartan o'n
taobh a mach agus aobhar pein o 'n taobh a steach gu
bràth tuiUe ; cha mhothaich iad ni 's mò e : seadh, bithidh
oige shiorruidh agus neart aca, air dhoibh gun a bhi ni 's
mò buailteach do 'n laigse thug aois orra sa' bheatha so.
San dara àite, Bithidh iad 'nan cuirp glòrmhor ! cha 'n
e mhàin sgiamhach, mai.seach, agus air deadh chumadh,
ach bithidh iad lan glòir agus deah-aidh ! Cha 'n f heud-
ar an aghaidh a 's maisiche, no 'n corp a 's deise cumadh a
ta nis anns an t-saoghal, a choimeas ri corp an naoimh a 's
isle aig an aiseirigh ; oir, '• An sin deah-aichidh na fireana
raar a' ghrian," Mata xiii. 43. Ma bha glòir dhealrach
air aghaidh Mhaois, 'nuair thainig e nuas o 'n t-shabh ;
agus ma bha aghaidh Stephain mar aghaidh aingil, 'nuair
a sheas e an làthair na comhairle ; cia mò gu mòr a bhios
aghaidhean nan naorah maiseach agus glormhor, lan do
mhòrachd aoibhneach thaitneach, 'nuair a chuireas iad
gach uile thruaiUidheachd dhiubh, agus a dhealraicheas
iad mar a' ghriau ? Ach thugaibh fa'uear, nach 'eil mais-
ealachd so nau naomh air an aghaidhean a mhàin, ach tha
i 'ga sgaoileadh fèin air feadh an cuirp uile ; oir tha 'n corp
uile air a thogail ann an glòir, agus bithidh e air a chum-
adh cosmhuil ri corp glòrmhor an Tighearna agus an
t-Slànuighir ; an ti 'na chruth-atharrachadh, cha 'nemhain
gu 'n do dheah-aich aghaidh mar a' ghrian, ach bha mar au
ceudna eudach geal mar sholus, Mata xvii. 2. Ciod air
bith uireasbhuidheau no mi-sgeumh a bha air cuirp nau
naomh, 'nuair a bha iad air an cur san uaigh, air an toirt
orra le nithibh a thachair dhoibh sa' bheatha bo, no a dh'
eirich o aobhair dhìomhair 'nan cumadh auns a' bhroinn,
eiridh iad as an uaigh saor dhiubh sin uile. Ach ged
mhaireadh comharran an Tighearn losa, na h-aiUean
no luirg nan lotan a fhuair cuid do na naoimh air a shon-
san am feadh a bha iad air thalamh, air an cuirp, an deigh
na h-aiseirigh ; cosmhuil ris mar mhair lorg nan tairn-
gean ann an corp an Tighearn losa ; an dèigh aiseirigh-sau
mheudaicheadh so an glòir, an àite a' maise lughdachadh.
Ach ciod sam bitli mar bhios sin, gu cinnteach cha bhi
suilean Isaaic an sin dall, 's cha bhi bacaich ann an lacob ;
cha bbi suilean Leah aumhunn, 's cha bhi Mephiboset
bacach 'ua chasaibh. Oir mar a leaghas an t-òr-cheard an
394
seaim soitheach anrahunn, agus a thilgeas e thairis ann aii
soitheacli-ciimadh nuadh e, 'ga thoirt a mach le maise miadh ;
mar sin bitliidh an corp diblidh, a luidh a' sgaoileadh as u
chèile anns an uaigh, a' teachd a raach aig an aiseirigh anu
am maise iomlan, agus ann an curaadh sgiamhach.
San treas àitc, Bitliidh iad 'nan cuirp neartmhor agus
làidir. Feudar gu ceart a mheas gu bheil na daoine a 's
laidire air thalamh, air dhoibh a bhi gearr-shaoghalach agus
bàsmhor, lag agus anmhunn ; a chionn gu bheil an neart,
ciod sam bith co mòr a 's a ta e, gu h-eahimh air a chaith-
eamh air falbh agus air a chhioidh. Tha mòran do na
naoimli a nis aig am bheil cuirp ni 's anmhuinne na
muinntir eile ; ach bithidh a' mhuinutir lag 'nam raeasg
(gu coimeas ri iSech. xii. 8.) anns an là sin raar Dhaibh-
idh, agus tigh Dhaibhidh mar Dhia. Tha diadhair
àraidh ag ràdh, gu 'm bi aon ni 's laidire aig an aiseirigh
na ceud, seadh, na tha mìlte a uis ; Gu cinnteach
is mòr, is anbhar raùr, a 's eigin do neart nan cuirp
ghlorrahor a bhi, do bhrìgh gu 'u giulain iad trom-chud-
throm glòire a ta ni 's ro anabharrach agus sìor-mhair-
eannacli ! Cha 'n 'eil an corp bàsrahor idir freagarrach d'
a leithid sin do staid, Am bheil aoibhneas os ceann torah-
ais a' toirt bàs neacli, co maith a 's doilghios os ceanii
tomhais ; agus an urraiun da giùlan ri cudthrom gh)ire ;
au urrainn da mairsinu ann an coirahcheangal ri anam a
ta air a lìonadh le mor-aoibhneas neirah ? Gu cinnteach
cha 'n urraiiin. Thuiteadli au corp bàsinhor sios fuidh'n
uallaich sin, agus bhcireadh a leitliid sin do làn air an t-
soitheach chreadha briseadli 'na mhioraibh. Dh' innis an
Scriobtuir gu soilleir dhuinn, nach f heud, " feoil agus fuil
(siu ri ràdh, 'nan staid anmlminn ; sa' bheatha so ged b'
fheoil agus fuil favnhar i,) rìogliachd Dhè a shealbhach-
adh," 1 Cor. xv. 50. Cia làidir is èigin do na suileau
corporra a bhi, a bhitheas, gu comhfhurtaclid shiorruidh
an aiiama, ag amharc air gloir dhealrach agus grcadhnach-
as an nuaidìi Icrusaleim, agus a bhios a' geur-araharc air
àrd-ghlòir agus dealradh an duine Criosd, an t-Uau, a 's o
is solus do 'n chaithir sin, aig ara bheil a luchd-àiteachaidh
a' deah-adh mar a' glirian ! Tha Tighearua neimh a nis,
aim an tròcair, a' cumail air a h-ais agliaidh a chaithreach,
agus a' sgaoileadli a ncòil orra, chum nach biodli daoine
bàsmhor air an cur gu h-amhluadh le soillso na gloire, a ta
395
dealradh a mach uaipe, lob xxvi. 9. Ach an sin bithidh
aa sgàile air atbarrachadh, agus iadsan air an deanamh
comasach air aioharc orra, chum an aoibhneis do-labhairt,
Cia laidir is èigin d' an cuirp-san a blii, nach sguir a la
no dh' oidhche, ach d' an obair gun sgur, gu bràth anns
an tearnpull nèamhaidh, a bhi seinn agus a' deanamh iom-
radh air moladh Dhè, gun sgios, ni a ta 'na laigse d' am
bheil an corp anmhunn buailteach, ach a ta neo-fhreagarr-
ach do 'n chorp ghlormhor !
San àite mu dheireadh, Bithidh iad 'nan cuirpspioradail.
Cha 'n e gu 'm bi iad air an atharrachadh gu spioradaibh,
ach bithidh iad spioradail a tbaobh am biiaigbean agus an
gnèitbean spioradail. Bitbidb an corp fuidh làn uachdran-
acbd an anama, bitbidh e ùmbal dha, agus fuidh a cbumh-
achd ; agus uime sin cha bhi e tuilleadh 'na dheireadh d' a
bbeothalacbd 's cba bbi mianna a' chuirp ni's mò 'nan rib-
eadh dba. Cba bbi feum air a chumail fuidhe, no bhi air
a tharruing gu seirbhis Dho. Tba 'n t-anam anns a'
bbeatlia so, co mòr fuidh cbumhachd a' chuirp, a 's gu bbeil
e ann an cunntas Scriobtuir, air a mheas feòlmbor :
Ach an sin bithidb an corp spioradail, gu b-ealamb a' seirbb-
iseachadh an anama ann an gnotbuch neimb ; agus anns
an t-seirbhis sin a mbàin, mar nacb biodh tuilleadh dàimh
aige ris an talamb no tb' aig spiorad ris. Cha bhi feum
ni's faide air na nithe sin a ta uis a' cumail suas na beatha,
eadbon, lòn agus èididh, agus an leithide sin : Cba bbi
ocras orra tuilleadh, no tart ni's mò, Taisb. vii. 16. " Oir
anns an aiseirigli cba pbòs iad, ni mò bheirear am pòsadh
iad, ach a ta iad mar na h-aingil a ta air nèamh." An sin
bitbidh na naoimh laidir gun bhiadh no deocb, blàth gun
eudach, gu bràth ann an slàiute iomlan, gun cbungaidh
leigheis, agus a gbuàtb ealamh agus beotbail, ged nacb coidil
iad gu bràtb, ach a' deauamh seirbhisdhaadh' oidhche agus
a la 'na tbeampuU. Taisb. vii. 15. Cha bhi fèum ac' air
aon do na nithibb sin ni'smòna th' aigspioradaibh. Bithidh
iad luath agus beothail mar spioradaibb, agus do cbail fior-
ghlau. Bitbidh an corp a tha nis dumhail agus trom, an
sin ro-bheothail. Cha bhi ni dubhach ri f baotainn an sin,
a ni an cridhe trom, agus na spioraid tuirseacb agus trom-
inntinneacb. Far am bi a' chairbh, is ann an sin a bbios
na naoimb, niar iomadb iolairean, air an cruinneachadh
396
r'a cheile. Cha teid mì nis doimhne sa' ghnothuch so,
nochdaidh an la e.
A thaobh giièithean cuirp nan aingidh aig an aiseirigh,
tha mi faicinn nach 'eil an Scriobtur a' labhairt ach beag-
an umpa. Ciod air bith air am bi feum aca, cha 'n fhaigh
iad boinne do uisge a dh' f huarachadh an teangaidh, Luc.
xvi. 24, 25. Ciod sam bith a dh' fheudar a radh rau 'n
laigse, is ni cinnteacli gu bi iad gu bràth air an cumail
beo, chum gu bi iad gu siorruidh a' bàsachadh : Giulain-
idh iad suas, ciod air bith co neo-thoileach, fuidh eallach
do fheirg Dhè, agus cha chaith iad as fuidhpe ; " Bithidh
deatach am pèine-san ag èirigh suas gu saoghal nan saogh-
al, agus cha 'n 'eil fois sam bith a lano dh' oidhche aca-san."
Gu cinnteach cha bhi comhpairt sam bith do ghlòir agus
do mhaise nan naorah aca. Bàsaichidh an glòir uile maille
riu, agus cha 'n èirich iad gu bràth tuiUeadh. Tha Dan-
iel ag innseadh dliuinn gu 'n duisg iad gu naire agus mas-
ladh bith-bhuan, caib. xii. 2. Tha naire leantuinn a'
pheacaidh, mar a leanas an sgàile an corp ; ach tha na h-
aingidh anns an t-saoghal so ag siubhal san dorcha, agus
gu tric ann an riochd eile : gidheadh 'nuair a thig rra Breith-
earah ann an teine lasarach, aig an là dheireannach, bheirear
gus an solus iad ; Bheirear an sgrdle brèige an sin diubh,
a,c;;us taisbeinear naire an lomnochduidh gu soilleir doibh
fèin agus do mhuinntir eile, agus lionaidh i an aghaidhean
le masladh. Bithidh an nàire tuilleadh is domhain air son
ruigheadh gruaidh ; acli cruinnichidh an uile aghaidhean
duibheadas aig an là sin 'nuair a theid iad a mach as an
uaighibh, mar mhuinntir fo bhinn bais a mach as am prios-
ain, gu bhi air an cur gu dìth : oir is i an aiseirigh-san ais-
eirigh an damnaidh. Taisbeanar ann an sin a' mhuinntir
a 's maisiche, a ta nis a' deanamh uaill 'nara raaise cuirp,
gun suim aca do mhi-mhaise an anama, le aghaidhean
oiUteil, agus le cruth-bàis uamliasach ! Bithidh an seall-
aidhean eagaUach, agus bithidh iad 'nan sealhiidliean uamh-
asacb, a' teachd a mach as an uaighibh cosmliuil ri spiorad-
aibh ifrionnail a raach as an t-slochd ! Eiridli iad mar
an ceudna gu masLadh bith-bhuan ! Bithidh iad an sin
'nan creutaircan anbharr suarach, air an lionadh le tarcuis
o Dhia, mar shoitliichean eas-urrainn, ciod air bith na h-
oibre urramach ris au robh iad air an cleachdamh san
t-saoghal so, agus bithidh iad mar an ceudua air au liou-
397
adh le tarcuis o dhaoinibh. Bithidh iad anbarr tàireil ann
au guilibh nan naomh, eadhon na naoimh siu, a thug urram
dhoibh an so, aon chuid air son an àrd-inbhe, tiodhlacaidh
Dhè annta, no a chionn gu 'n robh iad do 'n cheart nàdur
dhaoine riu fèin. Ach an sin bithidh an cuirp mar chomh-
lion do chlosaichean gràineil, a theid a mach agus air an
amhairc iad le gràin : " Seadh bithidh iad 'nan gràineileachd
do na h-uile fheòil," Isa. Ixvi. 24. I e am focal an so ris
an abrar gràineileachd, an aon ni ris an abrar sa' bhonn-
teagaisg eile masladh ; agus tha Isaiah agus Daniel ag amh-
arc ris an ni cheudna, eadhon, graineileachdnan aingidh aih
an aiseirigh. Bithidh iad fuathach ann an sùilibh aoin a
cheile : Cha robh na truaighean neo-ghlan riamh co gràdh-
ach a dh' aou a chèile, as a bhitheas iad gràineil an siu !
Bithidh na companaich ghràdhach sa' pheacadh, an sin
'nan gràin gach aon r'a chompanach ; agus cha mhò bhios a
mheas air na daoine mòr aingidh le 'n droch iochdarain,
le 'n seirbhisich, le 'n ti'àiUibh, na tha air inneir na sràide.
Fenm I. Air son comhfhurtachd do phobull Dhè. Tha
teagasg na h-aiseirigh 'na thobar sòlais agus aoibhneis
dhuibhse. Smuainichibh air, 0 chreidiche, 'nuair a ta
sibh ann an tigh a bhròin, air son call bhur luchd-dàimh no
bhur càirdean diadhaidh, " Nach dean sibh bròn, eadhon
mar dhaoine eile aig nach 'eil dòchas ;" oir coinnichidh
sibh a ris, 1 Tes. iv. 13, 14. Cha'n 'eil iad ach air luidh
sìos a ghabhail fois 'nan leabaichibh car uine bheag, Isa.
Ivii. 2. ach ann am maduinn na h-aiseirigh dùisgidh iad a
rìs, agus thig iad a mach as an uaighibh. Cha robh soith-
each na h-urrainn ach suarach, bha mòran do choimeasga
do dhroch mhiotailtean ; bha e ro lag, ro dhorcha, agus
ro shuarach, air son an tighe a' s àirde, ciod air bith dear-
ladh a bh' aige sau tigh a's isle. Bha e sgoilte, bha e
truaiUidh ; agus uime sin b' fheudar dha bhi air a leagh-
adh sìos, chum as gu bitheadh e air a ghlanadh agus air a
chumadh ni 's glòrmhoire. Feith ach ùine bheag, agus
chi thu e teachd a mach as an àmhuinn thalmhaidh, ionnan
ris na reulta ann an dealradh ; ni h-eadh, mar a' ghrian
'nuair theid i mach 'na neart. An do chuir sibh sios bhur
leanaba maoth anns an uaigh ? Cha sibh a ris iad. Tha
bhur Dia 'ga ghairm fein Dia bhur sliochd ; a ta, a reir
mìneachaidh ar Slànuighear, a' deanamh cinnteach aiseir-
igh ghlòrmhoir a' chuirp. Uime sin, thugadh an coimh-
Li
398
cheangal ris an do ghabh sibh, air bhur son fCin, agus air
son bhur leanabaidh a ta nis anns an duslach comhfhur-
tachd d' ur cridheachaibh, anns an dòchas aoiblineach gu'm
bi iad tre èifeachd a' choimhcheaugail sin, air an togail suas
ann an glòir ; agus air dhoibh gun bhi ni 's mò 'nan naoidh-
eanaibh gearr-shaoghalach, ach air an tabhairt gu tombas
àrd agus iomlan, mar a tha iomadh a' saoilsinn. Na
bithibh fuidh mhi-nhisnich a thaobh laigse agus tinneas
cuirp ; tha là a' teachd anns am bi thu slan gu h-iomlan :
Aig au aiseirigh, cha bhi Timoteus ni 's mò buailteach
d' a anmhuiuneachd mhinic ; bithidh a chorp a bha lag
agus tinn, eadhon 'na òige, air a thogail ann an cumh-
achd : bithidh Lasarus slàn agus fallain, air d' a chorp a
bhi air a thogail neo-thruaillidh. Agus ged dh' fheudas,
theagamh nach leig anmhuinneachd do chuirp dhuit dol
aon stàide a choinueachadh an Tighearu ann an òrduighean
follaiseach ; gidheadh tha 'n là a' teachd, anns nach bi do
chorp ni 's mò 'na eallaich dhuit, ach coinnichidh tu an
Tighearn anns an athar, l Tes. iv. 17. Bithidh na
naoimh a' teachd as na h-uaighibh mar a bha na h-
Israelich, 'nuair thàinig iad a mach as an Eiphit. " Nan
treubhaibh uile cha robh aon neach lag," Salm cv. 37.
Am bheil corp neo-sgiamhach no mi-churata agad ? Tha
glòir san taobh a stigh, a chuireas an sin na h-uile ni ceart
san taobh a mach, a reir uil' iarrtuis do chridhe ; èiridh e
'na chorp glòrmhor, maiseach, àluinn, agus air a dheadh-
chumadh. Feudaidh a mhi-mhaise no a mi-chumachd
dol leis do 'n uaigh, ach cha tig iad air an ais leis. 0
gu 'm biodh orrasan a ta nis co-dhèigheil air a bhi maiseach
agus àluinn, ni bu lugha do chabhaig gu sin a dhean-
amh le'n innleachdaibh amaideach agus peacach ; ach gu 'm
feitheadh iad, agus gu 'u smuainicheadh iad air an deilbh
neamhaidh, a bhi deanamh a' chuirp maiseach, lo dìchioll
a dheanamh a nis air fùs uile glùrmhor o'n taobh a stigh,
le grùsan Spioraid Dhe. : Dheanadh so fadheoidh iad 'nam
maise iongantach aguss buan-mhaireaunach. 'S èigin duit
gun teagamh, 0 chreidich, gleachd ris a' bhàs, agus
gheibh thusa an ceud leagadh ; ach èiridh tu a rìs, agus
thig thu dheth le buaidh mu dheireadh. 'S eigin duit dol
.sios do 'n uaigh, ach ged is i do dhachaidh fhada i, cha 'n
i do dhachaidh sliiorruidh i. Cha chluinn thu guth do
chàirdean an sin ; ach cluiunidh tu guth Chriosd an sin.
Feudaidh tu bhi air do ghiulan an sin le bròn, ach tbig
thu nios aisde le h-aoibhneas. Fàgaidh do chairdean gun
amharus an sin thu, ach cha 'n fhàg do Dhia thu. An ni
thubhairt Dia ri lacob mu dhol sìos do 'n Eiphit, tha e 'g
ràdh riutsa, mu d' dhol sios do 'n uaigh, " Na biodh eagal
ort dol sior — Theid mise maiUe riut — agus bheir mi gu
cinnteach a nios thu a rìs," Ged. xlvi. 3, 4. 0 an sòlas
bunaiteach ! 0 na dòchais ghlòrmhoir ! " Uime sin, thug-
aibh comhfhurtachd d' a chèile leis na briathraibh so," 1
Tes. iv. 18.
Feum II, Uamhas do na h-uile dhaoine neo-iompaichte.
Sibhse a ta fathast 'nur staid nàduir, amhaircibh air a'
chuid so do 'n staid shiorruidh ; agus smuainichibh ciod a'
chuibhrionn a bhios agaibhse ann, mur bi sibh ann an tràth
air bhur toirt gu staid a' ghràis ! Smuainich, 0 pheacaich,
air an là sin 'nuair a shèideas an trompaid ! aig a guthsa,
bithidh croinn-dhruididh an t-sluic air am briseadh as a
chèile, leuraaidh dorsan na h-uaighe fosgailte, tilgidh na
doimhneachda sgriosach suas am mairbh, tilgidh an talamh
a mach a chuidsa, agus leigidh bàs, sna h-uile àite, ann am
mòr ioghnadh, air falbh a phriosanaich, agus bithidh t'
anam truagh agus do chorp-sa air an ath-cheangal, gu bhi
air an toirt gu caithir-breitheanais Dhè : An sin, ged
bhitheadh mìle saoghail agad fo t'uachdranachd, bheireadh
tu gu toileach air falbh uile iad, nam faigheadh tu cead
luidhe sàrahach ann ad uaigh, leis a' cheud earrann do 'n
fhois sin, leis an do luidh thu air uairibh aig an tigh, air
là an Tighearna ; no, mur feud sin a bhi air fhaotainn,
gu 'm biodh tu ach ad f hear-amhairc air gnìomharaibh an
là sin, mar a bha thu aig cuid do amanna sòleimnte agus
aig fèisdean saoibhir an t-soisgeil : no, mur feudar sin
a chosnadh, gu 'n tuiteadh beinn no carraig ort, agus gu 'n
còmhdaicheadh iad thu o aghaidh an Uain! Ah! cionn-
us a tha daoine mar so fo dhruidheachd, mar so a' cluich
air falbh aimsir luachmhor na beatha, co beag cùram mu
bhàs, as mar gu 'ra biodh iad cosmhuil ris na brùidean a
theid a dhìth ! Bithidh cuid ag innseadh c' ait an èigin
d' an cuirp a bhi air an cur, 'nuair nach do ghabh iad fath-
ast gu cùramach gu cridhe co dhiubh is i an uaigh an leaba,
far an duisg iad le h-aoibhneas aig maduinn na h-aiseir-
igh ; no 'n i am priosan i, as am bi iad air an toirt a mach
a dh' fhaotainn ara binne uamhasaich! Cuimhnichibh,
400
gur e nis àm cur an t-sìl ; agus mar a cliuireas sibh, gnr
aim mar sin a bhuaineas sibh. Tòisichidh àm cur sìl
Dhw aig bàs, agus aig au aiseirigh eiridh cuirp nan aingidh
a bha air an cùr làn do pheacaidh, a ta luidhe sìos maille
riu san duslach, (lob sx. 11.) suas a rìs, peacach, truail-
lidh agus gràineil ! Bhur cuirp, a ta nis 'nan inneil peac-
aidh, cuiridh an Tighearn air leth air son an teine aig a'
bhàs, agus bheir e mach iad air son an teine aig an aiseir-
igh. Bithidh an corp, nach 'eil a nis air a chleachdadh
ann an seirbhis Dhè, ach a ta air a mhi-ghnàthachadh le
neo-ghloine agus macnus, an sin air a thoirt a mach 'na
uile ghràineileachd, gu bràth tuilleadh chum còmhnuidh a
ghabhail le spioradaibh neò-ghlan ! Bithidh corp a' mhisgeir
an sin a' tuisleachadh a chionn gu 'm bi fion feirge Dhè,
ai" a thaomadh a mach dha, agus air a dhòrtadh ann gun
choimeasgadh ! Bithidh iadsan a ta nis gan toileachadh
fòin ann an ruiteireachd, a' dol thuige agus uaithe air
dhòigh eile ; an uair au àit an òraiu agus an ciuil, a
chluinneas lad fuaim na trompaid deireannaich ! Tha
mòrau a' saruchadh an cuirp air son buannachd shaoghalta,
a bhios neo-thoileach an saruchadh air son maith an anama ;
le saoithreachadh, gu neo-reusanach, ni iad neo-iomchuidh
air son seirbhis Dhè iad ; agus 'nuair a tha 'n saothair thair-
is, measaidh iad gur leithsgeul maith air son an dleasnais a
sheachnadh, gu bheil iad cheana sgìth le gnothuiche eile :
ach tha 'n là a' teachd, 'nuair a 's eigin doibh tuilleadh
saothair a ghiùlan ! Theid iadsan iomadh mìle air son
druim agus brù, nach teid leth an rathaid air son maith an
anama neo-bhasmhor : Bithidh iadsan tiun agus neo-chom-
asach air la an Tighearn, a bhios gu fior mliaith feadh a
chuid eile do 'n t-seachduin : ach 'nuair a shèideas an trom-
paid sin, gheibh na mairbh an cosan, agus cha bhi a li-aon
air chall sa' choimhthional mhòr sin ! 'Nuair a dhealraicheas
cuirp uan naomh mar a' ghrian is eagallach a bhios agh-
aidhean an luchd geur-Ieanmhuinu ! 'S eagallach a bhios
an staid-san, a riun aon uair na naoimh a ghlasadh suas
ann am priosan salach, a naraich, a loisg gu luaithre
iad, a ciu-cch iad, agus a chuir suas an cinn agus an lamhan
ann an aitibh follaisoach, a chur eagail air muinntir eile o
shlighe na fireantachd, air son an d' fhuiling iad. 'S iom-
adh aghaidh a ta maiseach a nis, a ghlacas duibheadas an
siu ! cha bhi iad ni 's mò air am moladh agus air an gràdhach-
401
adh air son na maise sin, aig am bheil cnuimh aig a freumh,
a bheir orra crìochnachadh ann an grainèileachd agus mi-
chruth. Ah ! ciod i a' mhaise sin, fuidh am bheil 'na luidhe
cridhe oiUteil, gràineil, agus gun ghràs ? Cha 'n 'eil ann
•ach dath suarach, còmhdachadh tana ; a dh' fhàgas an corp
ni 's gràineil, fa chomhair an teine dhian-lasaraich sin,
anns am bi am Breitheamh air fhoiUseachadh o nèamh,
a' deanamh dìoghhaltais orrasan aig nach 'eil eòlas air Dia,
agus nach 'eil ùmhal do 'n t-soisgeul, 2 Tes. i. 7, 8. Bith-
idh iad air an rùsgadh d' an sgeimh uile, agus cha bhi
luideag ac' a chomhdach an lomnochduidh ; ach bithibh
an closaichean 'nan graineileachd do gach uile fheòil, agus
foghnaidh e gu bhi nachdadh a mach maise agus glòir nau
naomh, agus gu deanamh ni 's soiUeire.
Is e nis an t-àm gu sibh fèin a dheanamh cinnteach à
cuibhrionn ann an aiseirigh nam tìrean : Nam bu mhaith
leibh sin a dheanamh, ceanglaibh ri losa Criosd le creid-
imh, ag eirigh gu spioradail o pheacadh, agus a' glòrach-
adh Dhè le bhur cuirp. Is esan " an aiseirigh agus a'
bheatha," Eoin xi. 25. Ma bhios bhur cuirp 'nam buiU do
Chriosd, 'nan teampuiU do' spiorad naomh, èiridh iad gu
cinnteach ann an glùir. Faighibh do 'n airce so a nis, agus
thig sibh a mach le h-aoibhneas do 'n t-saoghal nuadh. Eiribh
o bhur peacaibh ; tilgibh air falbh na h-eudaich-mairbh siu ;
a' cur dhibh bhur seann ana-mianna. Cionnus is uarrainn
aon smuaiueachadh, gu 'm feud iadsan a ta mairsinn marbh
am feadh a ta iad beò, teachd a mach, aig an là dheirean-
uach, gu aiseirigh na beatha? Ach is e sin sochair na
muinntir sin uile, a rinn air tùs an anama agus an cuirp
a choisrigeadh do'n Tighearna le creidimh, a ta 'ga ghlòir-
achadh le 'n cuirp, co maith a's le 'n anamaibh a ta beò
dha, agus air a shon, seadh, agus a' fulang air a shon mar
an ceudna, 'nuair a ta e 'gan gairm gu sin a dheanamh.
CEANN IV.
AM BREITHEANAS DEIREANNACH.
Mata XXV. 31—34, 41, 46.
An uair a thig Mac an Duine 'na ghloir, agus na h-aingil naomha
uile maille ris, an sin suidhiclh e air caithir rioghail a ghloire. Agus
lI3
402
cruinnichear ^na lathuir na h-uile chinnich; agtis sgaraidh e iado
cheile, amhuil a sgaras buachaiH na caoraich o na gahhraihh. Agus
cuiriclh e na caoraich air a laimh dheis, ach na gahhair air a
lainih chli. An sin a deir a Eigh riusan air a dheis, Thigihh a
dhaoine heannuichte. — Riusan air a laimh chli, Imichihh uam, a
shlucgh malluichte — Agus imichidh iadsan chum peanuis shiorr-
uidh; ach na fireana chum na heatha m aireannaich.
AiR do na mairbh a bhi air an togail, agus air dhoibh-
san a gheibhear beò ag teachd a' Bhreitheamh a bhi air an
atharrachadb, an sin thig ara breitheanas deireannach, a
ta gu soilleir agus gu cudthromach air a chuir sìos anns
an earrainn so do 'n Sgriobtur : O'n toir sin fa'near
na nithe fa leth a leanas. (1.) Teachd a' Bhreitheamh :
"An uair a thig Mac an Duine 'na ghlùir." 'Se'm Breith-
eamh losa Criosd, Mac an duine ; esan leis am bi na
mairbh air an togaiJ, le neart cnmhachdach, mar Dhia. A
deirear mar an ceudna an Righ ris, (rann 34.) air do
bhreitheanas an t-saoghail a bhi "na ghuìorah a bhuineas do
oifig riogliail an Eadar-raheadbonair. Thig e anu an glòir
glòrmhor 'na phearsa fein, agus coimheadachd ghlòrmhor
aige, eadhon " na h-aingil naomha uile maiUe ris,'' a flirith-
ealadh dha aig an àm sholeimnte so. (2.) Am breitheamh
a' suidhe air caithir a bhreitheanais : Is Righ e, agus uime
sin, is righ-chaithir i, righ-chaithir ghlòrmhor^ suidhidh e
air caithir-rioghail a ghlòire, rann 31. (3) Taisbeanadh
nan slòigh, 'S iad sin na h-uile chiunich ; na h-uile agus
gach aon, beag agus mòr, ciod sam bith cinneach, d' am
bheil iad a bha, a ta, no bhitheas air aghaidh na talmhainu ;
bithidh iad uile air an cruiuneachadh 'na làtliair, air an
cur 'nan seasamh an làthair caithir a bhreitheanais. (4.) An
roinn a nithear orra : sgaraidh e na caoraich thaghta o na
gabhraibh malluichte : a' cur gach buidheann air leth leo
fein, mar bhuachaill a ta 'g ionaltradh a chaoraich agus a
ghabhair le cheile feadh an là uile, 'gau sgarachduinn san
oidhche; rann 31. Cuiridh e na naoimh air a laimh dheis,
mar an t-aite a's ro urramaiche ; na h-aingidh air an laimh
chli, rann 33. Gidhcadh air dòigh as gu 'ra bi iad uile
'na làthair, rann 32. Tha a reir coslais sìiil aige so ris
a' chleachdamh a bha anns na cùirtibh ludhach, anns an
do shuidh aon aig laimh dheis a' Bhreitheimh, a sgriobh
binn an t-saoraidh ; aon eile aig an laimh chli, a sgriobh
biim an dìtidh. (5.) Binne gach cuideachd fa leth, agus
403
6Ìn a rèir an gnìomhara ; air do na fireanaich a bhi air
an saoradh, agus na h-aingidh air an dìteadh, rann 34, 41.
San àite mu dheireadh, Cur an gnìomh gach binn, anns an
h-aingidh fhuadachadh air falbh do ifrinn, agus ann an
giulan nan naomh gu nèamh, rann 49.
TEAGASG. — Bithidh Breitheanas Deireannach ann.
A Teagasg so ni mi, (1.) a Dhaingneachadh, (2.) A
Mhìneachadh. Agus, (3.) A Chomh-chur.
1. Chum an f hìrinn mhòr so a dhaingueachadh gu 'm bi
breitheanas deireannach ann.
Air tùs, Tha e soilleir o theisteas nan Sgriobtuir. Dh'
innseadh do "n t-saoghal anns na h-uile Hnn uime. Theag-
aisg Enoch, roimh'n dile e, 'ua f hàidheadaireachd air aith-
ris, lude 14, 15. " Feuch tha 'n Tighearn a' teachd le
dheich mìltibh naomba, a dheanamh breitheanais air na
h-uile," Tha Daniel 'ga chur an ceiU, Caib. vii. 9, 10.
'• Dh' amhairc mi gus an robh na righ-chaithrichean air an
suidheachadh, agus shuidh Aosda nan laithean, aig an robh
a thrusgan geal mar shneachda, agus folt a chinn mar
olainn ghlau ! Bha chaithir-rìoghail mar lasair theine,
agus a rothan mar theine loisgeach ! Bhruchd sruth teinn-
teach, agus thainig e mach o làthair ! Bha mìle do mhìl-
tibh a' frithealadh dha, agus sheas deich mìle uair deich
mìle 'na fhianuis! Shuidhicheadh am breitheanas, agus
dh' fhosgladh na leabhraichean !" Tha 'n t-Abstol gle
shoilleir, Gnìomh. xv. 31. " Shuidhich e là anns an toir
e breth air an t-saoghal am fireantachd, tre 'n duine sin a
dli' òrduich e." Faic Mat. xvi. 27. ; 2 Cor. v. 10. ; 2 Tes.
i. 7 — 10. ; Taisb. xx. II — 15. Cha 'n e mhain gu 'n
dubhairt Dia e, ach mhionnaich se e, Rom. xiv. 10, II.
" Seasaidh sinn gu leir am fianuis caithir-breitheanais
Chriosd. Oir a ta e sgrìobhta Mar is beò mise, deir an
Tighearn, lubaidh gach glùn dhomhsa, agus aidichidh gach
teauga do Dhia." Mar so tha fìrinn Dhè air mhodh sol-
eimneite ceangailte air a shon.
San dara àite, Tha ceart-riaghladh agus maitheas Dhe,
àrd-Uachdaran an t-saoghail, gu h-iomchuidh ag agar
so, a mheud 's gu bheil iad ag iarraidh gu 'm biodh e gu
*' maith leis an fhirean, agus gu h-olc leis an aingidh."
Gidheadh, tha sinn a' faicinn a nis gu tric aingidheachd
air a h-àrdachadh, am feadh a ta firinn agus ceartas a'
404
tuiteam anns na sraidibh ; diadhachd fuidh f hoirneart, ani
ft-adh a ta mi-naomhachd agus ain-diadhachd a' buadhach-
adh. Tha so co ro-chumanta, as gur eigin do na h-uile
ncach a ghablias da rìreadh ri slighe na naomhachd seal-
tuinn ri calldach gach ni a ta aige, a's urrainn an saoghal
a thoirt uaithe. Luc. xiv. 2G. " Ma thig neach air bith
a m' ionnsuidh-sa, agus nach fuathaich e 'atliair, agus a
mhàthair, agus a bhean phòsda, agus a chlann, agus a
bhraithrean, agus a pheathraichean, seadh, agus a bheatha
mar an ceudna, cha 'n 'eil e'n comas da bhi 'na dheisciobuì
domhsa." Ach tha e neo-fhreagarach ri ceartas agus
maitheas Dè, gu 'm maireadh gnothuiche dhaoine a ghnàth
san staid so anns ara bheil iad, o aon ghinealach gu gin-
ealach eile ; ach gura biodh na h-uile aon air a dhìoladh
a reir oibre : Agus a chionn nach 'eil sin air a dhean-
amh anus a' bheatha so, is èigin gu 'm bi breitheanas ri
teachd ; " Do bhiìgh gur ceart an ni do Dhia, amhghar
iocadh dhoibhsan a ta cur amhghair oirbh ; agus dhuibhse
a ta fo àmhghar, fois maraon ruinne, 'uuair a dh' f hoill-
sichear an Tighearn losa o nèamh," 2 Tes. i. 6, 7. Bith-
idh la san teid na bùird a thionndadh, agus gairmear
na h-aingidh gu cunntas air son am peacanna uile, agus
fuilgidh iad an ceart pheanas air an son, agus is iad na
iiaoimh a shoirbhicheas : Oir, mar a ta 'n t-Abstol a' reus-
anachadh mu aiseirigh shona nan naomh, " Ma 's ann sa'
bheatha so a mhain a tha dòchas againn ann an Criosd, is
isinn a 's truaighe do na h-uile dhaoinibh," 1 Cor. xv. 19.
Is tior gu bheil Dia air uairibh a' cur peanais an gniomh
air na h-aingidh anns a' bheatha so, chum gu 'm biodh
fios aig daoine gu blieil " Dia ann a tha toirt breth
;iir an talamh ;" ach tha fathast mòran aingidheachd guu
dìoladh, agus follaichte, gu blii 'na gheall air a' bhreith-
eanas ri teachd. Mur biodh a h-aon do na h-aingidh
a' fulang peanais an so, smuainicheadh iad gu 'n do
threig Dia gu tur an talamh ; nam biodh iad uile a' ful-
aiig peanais anns a' bheatha so, bhiodh daoine uUamh gu
smuaineachadh nach 'eil cunntas ann an deigh so : Uime
Rin, anu an gliocas Dhe, tha cuid a' faotainn peanais a nis,
ngus tha cuid nach 'eil. Tha 'n Tighearn air uairibh a'
buaUidh pheacach ann an dearbh ghnìomh a' pheacaidh,
«'lunn a nochchvdh do 'n t-saoghal gu bheil e'na f hianuis air
au uilo aingidheachd, agus gu 'n gairm e gu cunntas iad air
405
a shon. Tha e air uairibh a' cur dàil fhada, mu 'm buail
e ; chum gu 'n nochdadh e do 'n t-saoghal, nach 'eil e a' dì-
chuimhneachadh droch ghnìomhara dhaoine, ged nach 'eil
e air ball a' deanamh peanais orra. ThuiUeadh air so uile,
tha peacauna morain beò 'nan dèigh ; agus tha 'n tobar
salach a dh' fhosgail iad, a' ruith fada an dèigh dhoibh a
bhi marbh agus air falbh : Mar an cor leroboaim, ceud righ
nan deich treubhan ; aig an robh a pheacadh a' ruith air
aghaidh fad na h-aimsir gu crìoch na rioghachd thruaigh
sin, 2 Righ xvii. 22, 23. " Dh' imich clann Israeil ann an
uile pheacaibh leroboaim a rinn e : cha do dhealaich iad riu :
Gus an d' atharraich an Tighearn Israel as a shealladh."
San treas àite, Tha aiseirigh Chriosd 'na dhearbhadh
cinnteach, gu 'ra bi là breitheanais ann. Tha Paul a' gnath-
achadh an reusoin so a thoirt mothachaidh do mhuinn-
tir na h-Aithue : Deir e, " Thug e dearbhadh do no h-uile
dhaoinibh, le esan a thogail suas o na marbhaidh," Gnìomh.
xvii. 31. Tha 'm Breitheamh cheana air ainmeachadh, tha
òrdugh an righ air a sgriobhadh agus air a sheulachadh,
seadh, agus air a leughadh am fianuis nan uile dhaoine,
'na èirigh a rìs o na marbhaibh. Le so thug Dia cinnte
air, (no thairg e creidimh mar tha 'm focal a' ciallachadh.)
Nochd e, le Criosd a thogail o na marbhaibh a theisteas
mar Bhreitheamh an t-saoghail. An uair, anu an làithibh
'irioslachaidh, a bha e air a thoirt an làthair caithir breith-
eanais, air a chur fuidh bhinn, air a chasaid, air a dhìteadh
le daoine ; dh' innis e gu soiUeir mu 'n bhreitheanas so,
agus gu 'm b'e fein am Breitheamh, Mat. xxvi. 64. " Na
dheigh chi sibh Mac an duine 'na shuidhe air deas,
laimh cumhachd Dhè, agus a' teachd air neulaibh neimh !"
Agus a nis gu 'n robli e air a thogail o na marbhaibh, ged
bha e air a dhìteadh mar f hear toibheum air son a' cheart
aobhar so fèin ; nach dearbhadh cinnteach so o nèamh air
an f hiriun a chuir e an cèill ? Os barr, b'i so aon do chrìoch-
aibh mòr bàis agus aiseirigh Chriosd : " Oir is ann chum
so a f huair Criosd bàs, agus a dh' èirich, e, agus a tha e beò
a rìs, chum gu 'm biodh e 'na Thighearn (is e sin, an
Tighearn am Breitheamh, mar tha soiUeir o 'n cho-theagasg)
air na beothaibh agus air na marbhaibh," Rom. xiv. 7.
San àite mu dheireadh, Tha na h-uile duine a' giulan
mu 'n cuairtleis fianuis do 'n f hirinn so 'na uchd fèin, Rom.
ii. 15. " Muinntir a ta nochdadh obair an lagha sgrìobhta
406
'nan cridheachaibh, air bhi d' an coguis a' deanamh fian-
uis len, agus an smuaiuteau eatorra fein 'gan agairt, no a'
gabhail an leithsgeil." Tha caithir breitheanais air a cur
suas an taobh a stigh do na h-uile duine, far an ni a cho-
guis ara fear-casaid, an fhianuis, agus am breitheamh, a'
ceangal thairis a' pheacaich gu breitheanas Dhè. Tha so
a' lìonadh uan creutairean truagh le h-uamhunn, agus 'gan
sàthadh san taobh a stigh, 'nuair a tha iad a' cur peacanna
garbh an gnìomh ! mar so a' toirt gairm dhoibh freag-
airt air a shon, an lathair Breitheimh nam beò agus nam
marbh. Agus so tha i deanamh, eadhon an uair a ta 'u
cionta uaigneach, agus folaichte o shùilibh an t-saoghail.
Ruigidh i orra sin, air nach urrainn do lagh dhaoine ruigh-
eachd, do bhrìgh an cumhachd agus an ceilg. 'Nuair a
theicheas daoine o bhreitheanas an comh-chreutairean,
gidheadh rachadh iad far an àill leo. cumaidh a' choguis ma
mhaor an àtd-Bhreitheimh, a ghnàth greim dhiubh 'gan
gleidheadh 'na cuibhrichibh gu breitheanas an la mhoir!
Agus co dhiubh a theid iad as o dhìoghaltas o dhaoiue, no
a thuiteas iad le laimh a' cheartais fhollaisich, 'uuair a mho-
thaicheas iad am bàs a' tarruing dlùth, cluinuidh iad o'n
taobh a stigh mu'n chunntas dheireannach so, air dhoibh a'
bhi air an eigneachadh gu eisdeachd rithe, anns na mion-
aidibh a's cudthromaiche d' am beatha. Ma bhios cuid ann,
anns nach faighear ni dheth so, cha'n 'eil againn uaithe sin
ni's mò a dh' aobhar a bhi co-dhunadh 'na aghaidh, na th'
againn ann a bhi a' co-dhunadh, a chionn nach 'eil cuid do
dhaoine ag osnaich, air an aobhar sin nach 'eil piau aca ; no
nach 'eil anns a' bhàs ach spòrs, a chionn gu robh cuid ann,
nach do chuir tuilleadh suim air. Feudar aghaidh mhaith
a chur air drocli coguis ; agus mar a's lugha tha dòchas
ann an cor dhaoine, tha iad 'ga mheas gur tèaruinte dhoibh
gun ath-srauaineachadh a dheanarah air an staid agus an cor.
Ach gheibh na h-uile neach a raunsuicheas e fein gu dur-
achdach, an fhiauuis ann fein mu'n bhreitheanas ri teachd.
Cha robh eadhon na Cinnich gun am barail ac' uime, ged
bha i sin air a coimeasgadh le dealbhaibh d' am beachd fèin.
Uaith so, ged riuu cuid do mhuinntir na h-Aitline, 'nuair a
chual iad mu aiseirigh nara raarbh, fanoid, Guiomh. xvii.
32. gidlieadh cha'u eil cuuutas gu'n d' rinn iad fanoid 'nuair
a chual iad mu'n bhreitlieauas dheireannach, rann. 31.
II. Air son mìncacliaidh, fòghnaidh na nithe fa leth a
407
leanas gu cuid do bheachd a thabhairt mu nàiur agus
gniomhara an là mhòir sin !
Ai?- iùs, Bheir Dia breth air an t-saoghal le h-Iosa
Criosd. Bheir e breth air an t-saoghal ann am firean-
tachd, tre 'n duine sin a dh' òrduich e, Gniomh. xvii. 31.
Tha 'n Salmadair ag innseadh dhuinn, gur e, " Dia fèin as
Breitheamh ann," Salm l. 6. 'Si 'n 'Trionaid naomh, an
t-Athair, am Mac, agus an Spiorad naomh, is Breitheamh
ann a thaobh ìighdarrais dhHgheach, uachdaranachd, agus
cumhachd, ; ach is e am Mac anns an fheòil a 's Breith-
eamh, a thaobh cur an guìomh, agus cleachdamh àraidh a'
chumhachd sin : Bithidh am breitheanas air a chur an
jgniomh leis-san, mar an t-Eadar-mheadhonair rìoghail ; oir
tha cumhachd breitheanais o 'n Athair air earbsa ris mar
a Sheirbhiseach, a " Righ, a chuir e air a shliabh naomh
Sion," Sabn ii. 6. agus d' an d' " thug e gach uile bhreith-
eauais," Eoin v. 22. Is e so earrann do àrdachadh au
Eadar-mheadhonair, air a thoirt da a chionn gu 'n d' irios-
laich se e fèin gu toileach, Philip. ii. 8 — 10. " Dh' irioslaich
se e fein, agus bha e ùmhal do bhàs, eadhon bàs a' chroinn-
cheusaidh. Air an aobhar sin dh' àrdaich Dia e gu ro àrd
mar an eeudna, agus thug e dha ainm os ceann gach uile
ainme ('se sin, cumhachd agus ùghdarras thar gach uile)
chum aig (no ann an) ainm losa ; (cha 'n e an t-ainm losa,
cha 'n e siu an t-aium os ceann gach ainm, air dha sin a bhi
coitchionn do mhuinntir eile, mar lustus, Col. iv. 11. agus
losuah, Eabh. iv. 8.) gun lubadh gach glùn." Ni a ta air
a rohìueachadh leis an Abstol fèin, mu " sheasamh am
fìanuis caithir-breitheanais Chriosd," Rom. siv. 11. Mar
sin is esan air an tugadh breth agus a chaidh a dhìteadh le
daoine, a bhios 'na Bhreitheamh air daoinibh agus ainglibh.
San dara àite, losa Criosd, am Breitheamh, a' teachd
a nuas o nèamh do 'n athar, 1 Tes. iv. 16, 17. thig e " air
neulaibh nèimh, le cumhachd agus glòir ro mhòir ! Mat.
xxiv. 30. Bithidh a theachdmar so 'namhòr-iongantas do 'n
t-saoghal, a gheibhear ann an seasgaireachd dhomhain !
Oighean amaideach 'nan codal, agus a' mhuinntir ghlic ri
tàmh-neul. Bithidh moran sòigh agus geòcaireachd anns an
t-saoghal aig an àm sin ; beag measarrachd agus faire ; pailt-
eas do dhrip-ghnothuiche, ach gainne mhòr do chreidimh
agus do naomhachd : " Mar a bha e ann an làithibh Noe,
mar sin mar an ceudna bithidh e ann an laithibh Mhic an
408
duinc ; Bha iad ag itheadh agus ag òl, a' posadh agus air
aa toirt am pòsadh gus an là an deachaidh Noe a steach
do 'n àirc : agus thàinig au dìle, agus sgrios i iad uile :
Amhuil fòs mar a thachair ann an laithibh Lot : bha lad
ag itheadh agus ag òl, a' ceannach agus a' reiceadh, a'
planndachadh agus a' togail aitreabh : — Is ann mar sin a
bhitheas anns an là am foillsichear Mac an duine ! Luc.
xvii. 26 — 30. Glacaidh teachd a' Bhreitheimh gun fhios
dhoibh, cuid aig fèillibh, a' ceannach agus a' reic ; cuid
eile ag a' bhòrd, ag itheadh agus ag òl, agus a' dheanamh
subhach ; cuid a' bith-dheanamh le 'm planndachadh nuadh ;
cuid a' togail aitreabh nuadh ; ni h-eadh, Bithidh là pos-
aidh cuid 'na là breitheanais dhoibh fèin agus do 'n t-saogh-
al! Ach tha 'm Breitheamh a' teachd ! Tha na feillean air
am railleadh ; tilgidh an ceannuiche air falbh na cheanu-
uich e ; tilgidh am fear-reiceadh sios 'airgiod ; èiridh
iad o'n bhòrd, agus tha 'n subhachas a' dol as ann an tiota.
Ged bhios a' chraobh air a suidheachadh anns an talamh,
cha 'n fheud an garadair stad chur na talmhainu mu tim-
chioU ; tilgidh an luchd-oibre air falbh an acfhuinn, 'nuair
tha 'n tigh leth-dheanta agus cha bhi suim aig a shealbh-
adair dheth ni 's mò ; 's eigin do f hear na bainnse do 'n
mhuaoi agus do na h-oighean, cuilm na bainnse fhàg-
ail, agus taisbeanadh an làthair caithir a' bhreitheanais !
oir, " Feuch, tha e teachd le neulaibh ; agus chi gach sùil
€ !" Taisb. i. 7. " Thig e ro ghlòrmhor i oir thig e ann
an glòir 'Athar, maille ris na h-ainghbh naomha!" Marc.
viii. 38. 'Nuair a thainig e anus an fheòil, a bhàsachadh
air son pheacach, chuir e thaobh trusgain a ghlòire, agus
rinneadh dìmeas air agus cul a chur ris le daoinibh ; ach
'nuair a thig e rìs a thoirt breth air an t-saoghal, bithidh
a ghlòir agus a mhòrachd co mòr, as gu 'u tilgear sgail
shìorruidh thar gach glòir thalmhaidh, aguslionaranaimhde
le h-eagal agus uamhunn ! Cha robh riamh aig prionnsa no
aig righ san t-saoghal, a leithid do chomunn 'sa bhitheas an
co-chuideachd a' Bhreitheimh so ! Thig na h-aingle naomha
uile maiUe ris, chum 'urraim agus a sheirbhis ! An sin bithidh
esan, a bha air a threòrachadh gus a' chaann-cheusaidh le
cuideachd do shaighdearaibh, air a choimheadachd gu glor-
mhor gu àito breitheanais, (cha 'n ann le cuideachd do 'u
t-sluagh nòamhaidh ach) le sluagh nan aingle uile !
Aingle naomha uile ! deir an teagasg.
409
Sa cheathramh àite, Suicllndh am Breitlieamh sios air
caithir a bhreitheanais : Suidhidh e air caithir a ghlòire !
Sheas e uaireigin an laithir caithir breitheanais air thal-
amh, agus bha e air a dhìteadh mar chiontach ; an sin
suidhidh e air a chaithir bhreitheanais fèin, agus bheir e
breth air an t-saoghal! Chrochadh e aon uair air a'
chrann-cheusaidh, air a chòmhdachadh le nàir ; ann an
sin suidhidh e air caithir glòire ! Ciod" a' ghuè chaithir
a bhitheas an so, co dhiubh is neul dealrach, no ciod eile,
cha 'n f hiosraich mi ; bheir ar suilean freagradh, do 'n cheist
sin mu dheireadh. Chunnaic Eoin caithir mhòr dheal-
rach, Taisb. xx. 11. " Bha chaithir rioghail (arsa Daniel)
mar lasair theiue, agus a rothan mar theine loisgeach,"
Caib. vii. 9. Ciod air bith a bhitheas i, gua teagamh
bithidh i 'na caithir glormhoir os ceann cainnte ; agus ann
an coimeas rithe, cha 'n 'eil sa' chaithir a 's glormhoire air
thalamh ach suidheachan air an otrach : agus cuiridh
sealladh dhi urrad ioghnaidh air righribh a ta suidhe air
caithrichibh rioghail sa' beatha so agus a chuireas i air a'
rahuinntir dhiblidh a shuidh air na dùin-aolaich. Bithidh
i 'na caithir, ann am mòrachd agus gh^ir, freagarach do
bhuaighibli an ti a shuidheas oirre. Cha robh riamh aig
breitheamh a leithid do chaithir, agus cha robh riamh air
caithir a leithid do Bhreitheamh a' suidhe oirre !
A' fàgail foillseachaidh nàdur na caithreach gus an la sin,
buinidh e ni 's dluithe dhuinne smuaineachadh co am Breith-
eamh a shuidhe as orra ; puinc anns nach 'eil sinn air ar
fàgail ann am barailean ueo-chinnteach. Bithidh am
Breitheamh air a' chaithir. (1.) 'Na Bhreitheamh faic-
sinneach, faicsinneacli d' ar suiiibh corporra : Chi gacli
suil e ! Taisb i. 7. 'Nuair a thug Dia an lagh air shabh
Shinai, cha 'n fhac' an sluagh coslas, a mhàin chual iad
guth I ach 'nuair a ghairmeas e an saoghal gu cunntas,
cionnus a thug iad fa'uear a lagh ; air do 'n duine Criosd a
bhi 'na Bhreitheamh, chi sinn ar Breitheamh le 'r suilibh,
aon chuid gu ar comhfhurtachd no ar nàire shiorruidh, a
reir na h-aoidheachd a bheir sinn a uis dha. Bithidli a'
cheart chorp sin a bha air cheusadh an taobh a mach do
gheatachan lerusaleim, eadar dà ghaduiche, an sin air
fhaicinn air an righ-chaithir a' dealradh ann an glòir !
Tha sinu a nis 'ga fhaicinn le comharaibh ann an Sàcra-
mtìint a shuipeir ; tha na naoimh 'ga f haicinn le suil a'
Mm
410
clireidimli : Ann an sin, chi gacli uile e leis na suilibh sin
a ta nis 'nau cinn (2.) Breitheamh aig am bheil làn ùgh-
(larras agus cumhachd, gu iocadh do gach aon a rèir 'òibre,
Tlia aig Criosd, mar Dhia, uglidarras uaithe fèin ; agus
mar Eadar-mheadhonair, tha ughdarras laghail agus cumh-
achd aige, a thug 'Athair dlia, a reir a' choimhcheangail
eadar an t-Athair agus am Mac, air son saoraidh pheacach
agus bithidh glòir a dhiadhachd 'na solus, auns am faic na h-
uile dhaoine gu soiUeir, 's gu 'm feud iad a leughadh, an
ughdarras a tha aige-san chum an obair mhòr agus urraraach
so. " TJia gach uile chumhachd air neamh agus air
thalamh air a thoirt dhasan," Mat. xxviii. 18. " Tha
iuchraicheann ifrinn agus a' bhìiis aige," Taisb. i. 18, Cha'n
fheudar cùis a thogail o 'chaithir-san, air do bhinne dol
thairis aon uair an sin, 's eigin di seasamh gu brath ; cha'n
'eil atharrachadh ri dheanamh orra. Tha gach uile cliùis a
tha r' a togail air an tabhairt o 'n chuirt a 's isle gu cuirt a's
àirde ; ach an uair a bheir Dia binn an aghaidh duine, c'
ait am faigh e cuirt a's àirde gus an toir e chùis ? Se am
breitheanas so, breitheanas, au Eadar-mheaahonair, agus
uime sin am breitheanas deireannach, Ma bhios am fear-
Eadar-ghuidhe 'nar n-aghaidh, co bhios air ar son ! Ma
dhìteas Criosd sinn, co a shaoras sinn ? (3) Breitheamh
aig am bheil gliocas neo-chriochnach, Rannsaichidh a shuil
agus bheir i gu soilleir fa'near, na cùisean a 's doirche, Tha
uile-f hiosrachd ga dheanamli comasach gu bretli a thabh-
airt air na smuaintibh a 's diomhaire, co maith as air briath-
raibh agus air oibribh. Clia bhi am peacach a's cuilbheart-
aiche, comasach air a mhealladh, 's cha bhi e comasach, le
innleachd sheòlta sam bith, a chionta lughdachadh. Is esan
ffiar-rannsachaidh nan cridheachan, do nach urrainn ni bhi
lolaichte no do-thuigsinn, " ach a ta na h-uile nithe lomnochd
agus fosgailte d' a shùilibh-san," Eabh, iv. 13. (4.) Breith-
eamh ro-chothromach ; Breitheamh aig am bheil trCibh-
dhireas iomlan, Is esau am Breitheamh cothromach,
(2 Tim. iv. 8.) agus tha righ-chaithir 'na righ-chaithir
nihòr gheal (Taisb. xx. 11.) o nach tig breitheanas a
niach, ach sin a ta tìor-ghlan agus gun smal. Tharruing
iia Tebaich dealbh do cheartas gun sùilean, agus guu
1 imhan : oir cha bu clioir do Bhreitheamh na meas bhi aca
:iir pearsa, no duais a ghabhail. Thug ua h-Areopagaich
b'eithcanas anns an dorcha ; chum nach biodh speis aca
411
do 'n neach a labhair, ach do'u ni a chaidh a labhairt. Aig
a' Bhreitheamh so air an righ chaithir, cha bhi meas air
pearsa seach a cheile ; cha bhi suim aig do phearsa nam
beartach, no nam bochd : ach theid breth cheart a mach
ann an cùis na h-uile neach. San àite mu dheireadh, Breith-
eamh uile-chumhachdach ! comasach air a bhinne chur an
gnìomh. Cha bhi uile neart dhiabhuil agus dhroch
dhaoine comasach air cur 'na aghaidh. Cha 'n urrainn
dhoibh moille a chur car aon mhionaid air a' bhinn o bhi air
a' cur an gniomh 'nan aghaidh ; is ro-lugha na sin a 's urr-
ainn dhoibh bacadh iomlan a chur air. " Tha mìle do r^hìl-
tibh (do ainglibh) a' frithealadh dha," Dan. vii. 10. Agus
le anail a bheòil is urrainn dha an treud malluichte fhuad-
achadh far an àill leis.
Sa' chuigeadh àite, Taisbeanaidh gach cuideachd 'na làth
air. Is iad sin daoine agus diabhuil. Ged bha na
diabhuil, na h-aingle a thuit, o 'n cheud àm san do pbeac-
aich iad, buailteach do fhearg Dliè, agus a bha iad air
an tilgeadh sios do ifrinn ; agus c' ait sam bith. an
teid iad, tha iad a' giùlan an ifrinn mu 'n cuairt leo :
Gidheadh, tha e soilleir gu bheil iad air an coimhead air
son breitheanais, (2 Pead. ii. 14.) eadhon,. " f a chomh-
air breitheanais an là mhòir," lude G. Agus ann an sin
bheirear gu suidhichte agus gu follaiseach breth orra,
1 Cor. vi. 3. " Nach 'eil fhios agaibh gu 'n toir sinne breiri
air ainglibh ?" Air an là sin freagraidh iad air son aa
ceaird pheacachaidh agus air son buaireadh gu peacadh ;
a bha iad a' cleaclidamh o thoiseach. Ann an sin bithidli
iomadh leanabh ifrinneil, a chuir Satan aig dorsaibh nan
naomh, ach ris uach do ghabh iad, air an cur a sios aig
dorus am fior athar, is e sin, an diabhul : Agus gheibh e
ceart dhuais na h-uile eas-urrainn a rinn e air Dia, agus gach
uile olc a rinn o do dhaoine. Na droch spioraid sin a ta
uis ann an slabhraidhibh, (ged nach "eil iad ann an ceangal
co teann, ach a' dol mu 'n cuairt, mar leòmhain bheucach,
ag iarraidh co dh' fheudas iad a sgrios,) gheibh iad an
sin am binne dheireanuach, agus bithidh iad air an
glasadh suas 'nan slochd, eadhou ann am priosan ifrinn ;
far am bi iad air an cnmail ann am pian ro mhòr agus do-
labhairt fad uile-shiorruidheachd ! Taisb. xx. 10. " Agus
thilgeadh an diabhul a mheall iad, san loch theine agus
phronnuiàc, far am bheil am fiadh-bheathach, agus am
412
taidh-breige, agus bitliidh iad air am pianadh a là agus a
dh' oidhche gu saoghal nan saoghal!" Ann an roimh-
bheachd air so, thubhairt na diabhuil ri Criosd, an d'
thainig thu an so g' ar pianadh roimli an am ? Mat. viii. 29.
Ach is e an ni àraidh d' am buin dhuinne aire a thabh-
airt, staid dhaoine aig an là sin. 'S eigin do na h-uile
dhaoine taisbeanadh an làthair caithir a' bhreitheanais so.
Na h-uile do gach seòrsa, agus do gach aois, do gach gnè
agus staid, mor agus beag, uasal agus iosal ; cha 'n 'eilneach
air fhàgail. Adliamli agus Eubha, le 'n uile mhic agus
nigheana ; na h-uile aon aig an robh, no, gu crioch an t-
saoghail aig am bi anam beo ceangailte ri corp, ni iad
suas an coimhthional mòr so. Bitiiidh eadhon iadsan, a
dhiùlt teachd gu caithir nan gràs, air an èigneachadh gu
teachd gu caithir a' cheartais, oir cha bhi folach o 'n
Bhreitheamh uile-lèirsinneach, no teicheadh uaithe-san a
ta làthair sna h-uile aite, cha bhi cur 'na aghaidh-san a ta
sgeudaichte le cumhachd neo-chriochnach ! " Is èigin
duinn uile bhi air ar nochdadh an lathair caithir-breithean-
ais Chriosd," " Cruinnichear 'na làthair na h-uile chinn-
ich," deir an teagasg. Tha so ri bhi air a deanamh le
frithealadh aingle : Is ann leo-san a bhitheas na daoine
taghta air an cruinneachadh, Marc. siii. 27. " An sin
cuiridh e aingil a mach, agus cruinnichidh e r'a chèile a
dhaoine taghta fein o na ceithir gaothaibh." Agus cruinn-
icbidh iad mar an ceudiia na h-aingidh, Mat. xiii. 40, 41.
" Is ann mar sin a bhitheas ann an deireadh an t-saoghail
so. Cuiridli Mac an duine aingil uaith, agus tionailidh iad
as a rioghachd na h-uile nithe a bheir oilbheum, agus iad-
san a ta deanamh aingidheachd." 0 uile iomallaibh an t-
saoghail bithidh an luchd-aiteachaidh air an tional gus an
àito san suidhich e a righ-chaithir chum breitheanais.
San t-seathamh àite, Bithidh sgarachdainn air a dhean-
amli eadar na fireana agus na h-aingidh ; air do chuid-
eachd sgiamhach nan caorach thaghta bhi air an cur air
deas laimh Chriosd, agus na gabhair a chuireadh air cul
air a laimh chlì. Cha bhi feum air feitheamh air an sgar-
achdainn so gus an teid an deuchainn thairis, a chionn
gu 'n èirich gach seorsa as an uaighibh, le comharaibh
soiUeir sgarachdainu o 'n taobh a mach, mar a rinneadh
soilleir roimhe. Tha e coslach gu 'm bi an sgarachdainu
air a dheauamh leis a' chruinneachadh dhubailte sin a dh'
413
ainmicheadh roimhe ; aon diubh do na daoiue " taghta,"
Marc. xiii. 27. au aon eile " dhiubhsan a ta deanamh
aingidheachd, Mat. xiii. 41. Air do na daoiue taghta,
bhi air an togail sua sle cheile anns na neulaibh, an còdh-
ail an Tighearna san athar ! 1 Tes. iv. 1 7. ; agus mar
sin a tha air an cur air a laimh dheis ; agus na h-aingidh
air am fagail air an talamh, Mat. xxv. 40. air laimh clilì
a' Bhreitheamh. Ann au so a nis tha sgarachdainn iomlau
eadar dà chuideachd, a bha a ghnàth an aghaidh a cheile,
'nan ard-chrioch, 'uan rùin, agus 'nan gnè chaithe-beatha ;
muinntir, an uair a bha iad an coraunu a cheile, a bha 'nau
uallaich do aou a cheile, fuidh an robh aon ag osnaich,
agus an aon eile gabhaii boile ; ach a nis tha iad gu tur
air an sgarachdainn, gun teachd le cheile gu bràth tuiUeadh !
Tha 'n t-iarunn agus a' chrè (a ta air an ainmeachadh le
Daniel ii. 41. 43.) nach b' urrainn bhi air am measgadh,
air an tur sgarachdainn ; air do 'u aon a bhi air a thogail
suas do 'n athar, le tarruing èifeachdach " na Cloiche air a
gearradh a mach as an t-sliabh," eadhon losa Criosd ; an
aon eile air am fagail air an talamh, gu blii air an saltairt
fo chosaibh.
A nis amhairceamaid ris an laimh dheis, agus ann au sin
chi sin cuideachd ghlòrmhor do naoimh, a' dealradh mar
choimhlion reulta 'nan cùrsa, agus le gnuis aoibhnich a' dear-
cadh airsan a ta 'na shuidhe air an righ-chaithir ! Ann au
so bithidh dà shealladh iongantach naoh bu ghnàth leis au
t-saoghal f haicinn : (1.) Coimhthional mòr do naoimh.
anus nach 'eil urrad a 's aon chealgair .' Bha Cain fuiUteach
ann an teaghlach Adhaimh, Ham malluichte ann an
teaghlach Noah, san airc : ludas cealgach ann au teagh-
lach Chriosd fein : ach anns a' chuideachd sin cha bhi a
h-aon ach muinntir sheulaichte, buill Chriosd, aig am
bheil uile aou Athair ! Agus is sealladh so a tha air a
ghlèidheadh fa chomliair an la sin. (2.) Na daoine diadh-
aidh uile air aon taobh. Is tearc a gheibhear na naoimh
air thalamh a' deanamh a leithid do cheòl, as nach bi
cuid do na teudan as am fonn 'nam measg. Cha 'n f heudar
a smuaineachadh, gu 'n coird daoiiie nach 'eil a' faicinu acli
ann an cuid, ged tha iad uile dol a dh' aon bhaile mu ua
h-uile ceum anns an t-slighe ; cha 'n fheud, cha ruig sinu
a leas suil a bhi agaiuu ris ann an staid na neo-iomlain-
eachd so : Ach aig an la sin coinnichidh Paul agus Bar-
Min 3
414
uabas ann an sìth agus aonachd, ged bha a' chonspaid co
diau eatorra, a 's gun do sgaradh o cheile iad, Gniomh. xv.
39. Cha bhi ni 's mò roinucan, cha bhi ni's mò seasadh
air letb, am measg na muiuutir siu a bhuiueas do Chriosd.
Bithidh na daoine diadhaidh do ua pairtidhean fa leth, an
sin air aon taobh, do bhrìgh ciod air bith eadar-dhealachadh
a bh' aca aun an nithibh a 's lugha, am feadh a ta iad san
t-saoghal, gidheadh, eadhon an siu, choiuuich, agus chean-
gail iad uile ri cheile ann an aon Tighearn losa Criosd, le
i;reidimh fior agus beo, agus auns an aon rathad naomh-
achd, no cleachdamh na diadhachd. Agus bithidh na
cealgaìrean truagh, ciod air bith comunn d' ara bheil
iad, air au treùrachadh a mach le luchd deanamh na h-
aingidheachd.
Amhaircibh air an laimh chli, agus an sin chi sibh na-
gabhair mhalluichte, (na h-aiugidh uile o Chaiu gus an
aingidh mu dheireadh a bhitbeas anns au t-saoghal,) air an
•jruinneachadh r' a cheile ann an aon choimhthional ro
thruagh ! Tha iomadh co-chruinneachadh anu do na h-ain-
gidh a nis ; ann an sin cha bhi aun ach aon. Ach bithidh
iad uile a làthair an sin, air au toirt le cheile mar threud
air son marbhaidh, a' bùirich agus a' beucaich, a' gul agus
a' caoidh air son nan truaighean a thàiuig, agus a ta gu
teachd orra. (Agus cuimhnich thusa, uach bi thu a' d'
f hear-amhairc a mhaiu, air an dà chuideachd fa leth sin ;
ach gur eigin duit fein t' àite ghabhail anns an dara aou
diubh sin, agus gu 'm bi do chuibhrioun agad maille ris a'
chuideachd cia air bith làmh air am bi tlm. Bitheadh
iadsan aig nach 'eil grùin a nis do chomuun sam bith co
mùr 'sa th' aca do chomunn nan uaomh, aoibhueach ann
au siii ceud fhaotaum dol a stigh 'nam measg, ged nach b'
aun ach a luidhe aig an cosaibh, Ach aun an sin cha 'n
f haighear aon chogul am measg " a' chruithneachd ;
Ghinaidh e gu ro bhaileach ùrlar bualaidh."' Bithidh mòr-
an do dhaoine na laimhe deise an t-saoghail so, 'uan daoine
ua làimhe (di air an la sin ! Bithidh mòran d' an èigiu
au dorus agus au làmh dheas f haotaiun o 'n mhuiuutir a 's
fearr na iad foiu, (ma tlia 'm firean ni's fearr na a choimh-
earsuach,) air an tiouudadh gus au laimh clilì, mar chreut-
airean ro-shuaracli ! 0 cia uamhasach a bliitheas an sgar-
achdaiuu so do na li-au-diadhaidh ! cia eagalach a bbitheas
au crniuueachadh so r' a cheilo do aon chuideachd ! An ni
415
nach 'eil iad a nis a' creidsinn, chi iad an sin, eadhon,
uach 'eil ach beag air an tearnadh. Tha iad a' smuain-
eachadh a nis, gur leoir a bhi Gosmhuil r' an coimhears-
naich, agus is urrainn doibh gu socrach a' mhòr-chuid-
eachd a leantuinn, ach cha toir a' mhòr-chuideachd air
an laimh chli comhf hurtachd sam bith dhoibh. Cionnus
a lotas e am fear-aidmheil an-diadhaidh, a bhi 'ga f haicinn
fèin air an aon laimh ri Turcaich agus Paganaich ! Cion-
nus a chuireas e domblas air daoinibh a blii 'gam faotainn
fèin 'nan seasamh, Protestanaich mi-naomha maille ri
Papanaich an iodhol-aoraidh ; sluagh urnuigh maiile r'
an coimhearsnaich mi-naomha, a rinn fanoid air dleasnais
na diadhachd ; luchd-aidmheil le coslas na diadhachd, a ta
'nan coigrich do 'n nuadh-bhreith agus do chumhachd na
diadhachd, maille ri luchd na geur-leanmhuinn ! A nis
tha mòran do chuideachdan a ta 'n aghaidh a cheile anns
an t-saoghal, ach ann an-sin bithidh na h-an-diadhaidh
uile ann an aon chuideachd ! Agus cia uamhasach a bhith-
eas aghaidhean nan companach sa' pheacadh do aon a
cheile an sin ! Cia uamliasach an screadail, 'nuair a
choinnicheas am fear-striopachais agus a striopach a cheile !
'nuair a chi na misgeirean, aig an robh iomadh là greadh-
nach le cheile, aghaidh a cheile ! 'nuair a ris a choin-
nicheas fear agus bean, na parantan agus a' chlann, am
maighstir agus na seirbhisich, agus na coimhearsnaich, a
bha 'nan ribeachaibh agus 'nan ceapa-tuislidh d' a cheile, gu
sgrios an anama fèin, agus anama an luchd-daimh, anns a'
chomunn thruagh sin ! An sin bitbibh mallachdan an
àite failltean ; agus iad gan reubadh fein, agus ag las-
adh le corruich au aghaidh a cheile, an àite mar bu ghuàth
leo bhi pògadh agus a' crathadh lamh ri cheile.
San t-seachdamh àite, Bithidh gach cuideachd air am
feuchainn. Cha 'n fheud an deuchainn a bhi doilich, a
chionn gu 'm bheil am Breitheamh uile-f hiosrach, agus
cha 'n f heud ni sam bith a bhi air fholach uaithe. Ach, a
chum gu 'm biodh a bhreitlieanas air a dheanamh follais-
each do gach uile, cuiridh e nithe an dorachadais anns an
t-solus a 's soilleire aig an deuchainn sin, 1 Cor. iv. 5.
Feuchar daoine, Air tùs, air an oibribh ; Oir bheir
Dia gach obair chum breitheanais, maille ris gach ni diomh-
air, ma 's raaith, no ma 's olc e,'' Ecles. xii. 14. Feuch-
aidh am Breitheamh caithe-beatha gach neach, agus cuir-
416
idh e glmiombara a riun e anus a' chorp, leis na b-
uile nithibb a bba 'nan co-cbuideachd, aun an solus fior.
An sin bitbidh iomadb gniombara bha air an cliùdl)-
acbadb agus air am moladh le daoinibh, mar ghniomhara
maitb agus cotbromach, air an nocbdadb gu 'n robli iad
olc agus graineil anu an sealladb Dbè ; agus iomadh oibre
ta nis air an diteadh leis an t-saoghal, bitbidb iad an sin
air an aideacbadh agus air cliùdbacbadh leis a' Bbreitbeamh
mhòr, mar gbuiombara maitb agus ceart. Bbeirear nithe
diombair gu solus ; agus bithidh na nitbe a bba fol-
aichte 0 sbealladh an t-saoghail, air an deanamh follais-
each. Bithidh ann an sin an aingidheacbd, a gbleidh a
h-àite folaich, a dh' aindeoin uile rannsachaidh dhaoine,
air a dheanamh foUaiseach a cbum glòir Dhe, agus nàire
pheacach neo-aithreachail a dh, fholaicb i. Tha 'n saogh-
al a nis a' taisbeanadh gle ghraineil, ann an sùilibh na
muinntir a ta air an cleacbdamh ri diadbachd ; ach an
BÌn taisbeanar e raìle uair ni 's graineile, 'nuair a bbitheas
na nithe sin a ta air an deanamh le daoitie ann an uaig-
neas, air teacbd gu bbi air am foillseacbadb ! Bitbidb na
h-uile gniomh maitb ann an sin air a chuimbneacbadb ;
agus cha bbi an diadbacbd f bolaichte agus na deadh oibre,
a bha gu ro-dhichionacb air an cleth leis na naoimh o shùil-
ibh dhaoiue, ni 's mò 'nan luidhe am folach : Oir, ged nach
'eil an Tighearn a' ceadachadh do dbaoinibh a bbi deanamh
follaiseach am raaitheas fèin ; gidheadh ni o fein anu an àm
iomchuidh e. San dara àite, Bheirear breth air am briath-
raibh, Mat. xii. 37. " Oir, is ann a t' fhoclaibb a sbaorar
thu, agus is aim a t' fhoclaibb a dbìtear tbu." Cha 'n 'eil
aon fhocal a chaidh a labhairt air son Dhè, agus air scrn
aobhair anns an t-saogbal, o ghaol da fèin a bhitlieas air
a dbì-chuimhneachadh : Tba iad uile air au cumail air
cliuirahne, agus bithidh iad air an taisbeanadb mar dbear-
bbaidhean air creidimb, agus air coir ann an Criosd, Mal.
iii. 10, 14. " An sin labhair iadsan air robh eagal an
Tighearn, gach aon gu tric ri cbeile, agus db' eisd an
Tighearna agus cbual e, agus bha leabbar cuimhno air a
«griobbadh 'na làtbair. Bitbidh iad leamsa, deir Tighearna
nan sluagh anns an là sin anns an dean rai suas rao sbeud-
an." Agus an teanga, a labbair gun srian, aidicliidh i an
Ein do Diiia ; agus mothaichidh ani fear-labbairt gu'u robh
417
i air a leantuinn, agus gu' robh na h-uile focal a thuit
o bilibh mi-naomha air an cur sios : " Bheir daoine
cunntas ann an la a' bhreitheanais air son gach focail
dhiomhain a labhras iad," Mat. xii. 36. Agus ma bheir
iad cunntas air son gach focail dhiomhain, is e sin, focail
nach do labhradh gu feum maith, nach robh aon chuid chura
glòir Dlie, maith neach fein, no maith a choimhearsnaich ;
cia mò gu mòr a bhios briathra aingidh dhaoine, am
mionna peacach, am mallachadh, am breugan, an cainnt
shalach, agus am focail shearbh, air an aithris a rìs air an
la sin ? Tuitidh teanga mliòran orra fèin, agus sgriosaidh
siad iad. San treas àite, Bheirear smuaintean dhaoine
chum bhreitheanais : Ni ara Breitheamh soiUeir rùin nan
cridheachan, 2 Cor. iv. 5. Theid smuaintean as saor o
bhreitheanas duine, ach cha teid iad as o bhreitheanas
an Dia a rannsuicheas an cridhe, d' an aithne smuainte
dhaoine, gun chòmhnadh o chomharain chmn am faicinn.
Bithidh na criocha dìomhair o an do shruth gniomh-
ara dhaoine air an tahhairt gu soillse an sin ; agus na
peacanna nach d' thainig riamh ni b' fhaidena 'n cridhe
an sin air an deanamh foUaiseach. O ciod an taisbean a
ni nàdur truaiUidh an duine, 'nuair a bhitheas a thaobh a
stigh air a thionndadh a mach, agus uile neoghloin a
chridhe air an rusgadh ! Bithidh iomaidh uaigh ghealaichte,
do neoghloine agus do ana-miannaibh feòhnhor, am mort
agus an naimhdeas a ta nis air an cleith ann an cridheachan
dhaoine, mar ann an seòmar na h-iomhaigbeachd, air an
tabhairt an sin gu solus ; agus cha bhi maith sam bith a
blia aun an cridhe aon neach ni 's faidhe 'na luidhe an cleith,
Ma bha e 'nan cridheachaibh tigh a thogail do 'n Tighearna.
cluinnidh iad, gu 'n d' rinn iad gu maith gun robh e 'nan
cridhe.
Bithidh an deuchainn so firinneach agus gun leth-bhreth
ceart agus mìn, soilleir agus dearbhta. Is e am Breith-
eamh am Breitheamh firinneach, agus ni e ceartas ris na
h-uile neach. Tha meidh chothromach aige airson ghniorah-
ara maith agus olc, agus air son chridheachan treibhdhir-
each agus mealltach. Bithidh comhdach duiUeach fige na
cealgaireachd an sin air a seideadh a thaobh, agus taisbean-
aidh lomnochduidh a' chealgair ; mar an uair a thàinig an
Tighearna a thoirt breth air Adhamh agus Eeuba, ann am
fionnuaireachd (no, mar a tha 'm focal a' ciallachadh, ann
418
an gaoith) an là, Gen. iii. 8. " Dearbhaidli aii teine (a
dliearblias nithe gu ro gheur) obair gach aon, ciod is gnè
dhi," 1 Cor. iii. 13. Tha breitheanas duine gu tric iom-
cheisteach troimli chcile ; an so bithidh a' chùis gu leir
Roilleir agus dearbhta, mar gu'm biodh e air a sgriobhadh
le gath-groine. Bithidh e soiUeir do 'n Bhreitheamh, do
nach feud cùis sam bith a blii dorcha ; do na cuideachdan
a bhios air am fagail ris, lude 15. Agus chi na slòigh,
air an dà thaobh, gu bheil am Breitheamh " glan an uair a
bheir e breth :" oir, an sin " cuiridh na nèamhan an cèiU a
cheartas," ann an eisdeachd an t-saoghail uile ! agus mar
sin bithidh e air aithneachadh leis gach uile, Salm l. G.
Is ann air na h-aobhair sin a ta e, gu bheil an deuchainn
so air a cumail a mach anns na Sgi'iobtuir fuidh bheachd
fosglaidh leabhraichean ; agus a deirear mu dhaoine gu
toirear "breth orra as na nithibh sin a bha sgrìobhta sna
leabhraichean," Taisb. xx. 12. Cha 'n 'eil feum aig Breith-
camh an t-saoghail, d' an aithne gu firinneach na h-uile
iiithe gu 'n biodh leabhraichean air an cur 'na làthair air
eagal mearachd ann am puinc sam bith do lagh no do
ghnìomh ; ach tha 'm focal a' nochdadh gu 'm bi a dhean-
adasan, mar ni bhios ro-dheas, soilleir, ceart, agus air a
dheadh steidheachadh, anns gach ceum dheth. A nis, tha
ceithir leabhraichean a bhios air am fosgladh air an là sin.
Air tàs, Leabhar cuimhneachan, no uil'f hiosrachd Dhe,
Mal. iii. 19. 'Se so cuimhne bheachdaidh a chumail air
Btaid gach duine, air smuaintibh, briathraibh agus gnìomh-
araibh, maith agus olc : Tha e mar gu b" ann, 'ua leabh-
ar, anns ara bheil an Tighearna a' cur sìos gach ni a
tlieid thairis ann an cridheacliaibh, ann am bilibh, agus ann
an caithe-beatha dhaoine ; agus tha e a' lìonadh suas na h-
uile la do bhcatha an duine. Anns an leabhar so tha air
a chur sios peacanna dhaoine, agus an oibre maitho, uaig-
neach agus follaiseach Icis gach ni bha 'nan comh-chuid-
cachd. Ann an so tha cuimlme air a cumail air an uile
shochairean, tròcairean, aimsireil agus spioradail, a bha
uaireigin, air an cur 'nan laimh, gach bacadh, gacli comh-
airle, agus gach achmhasan, a bh' air an tabhairt le luchd-
teagaisg, le coimhearsnaich, le trioblaidibh, agus le cog-
uisibh dhaoino fèin ; gach ni 'na òrdugh fein. Bithidh an
beabhar so 'na chvìis chasaid a mhàin, an aghaidh nan ain-
gidh ; ach bithidh feum eilo ann, a thaobh nan naomh,
419
eadhon mar chuimhneachan air am maith. Is e bhi 'ga
fhosgladh, am Breitheamh a bhi toirfc gu solus na nithe ata
sgriobhta ann ; a bhi leughadh, mar gu b' ann a' chùis-
chasaid agus an cuimhneachan fa leth, 'nan eisdeachd.
San dara àite. Theid leabhar na coguis f hosgladh, agus
bithidh e mar mhìle fìanuis a dhearbhadh a' ghniomh, Rom,
ii. 15. " A ta nochdadh obair an lagha sgriobhta 'nan
cridheachaibh, air bhi d' an coguis a dheanamh fianuisleo."
Tha choguis 'na fear-cunntais a' dol leis na h-uile duine
ciod air bith àit an teid e, a gabhail cunntais d'a ghniomh-
araibh a rinn e anns a' chorpa, agus, mar gu b' ann, 'gan
our sios ann an leabhar ; ni air dha bhi air f hosgladh,
gheibhear comh-fhreagarach ris an leabhar eile, co
fad 'sa tha e deanamh iomradh air staid agus cor neach
fèin. Tha moran air a sgriobhadh ann, nach fheudar
a leughadh san àm so ; air do sgriobhadh na coguis a bhi
ann an iomadh cor, cosmhuil ris a sin a ta air a sgriobhadh
le sùgh mheasan, cha leughar e gus an cuirear mu choinn-
eadh an teine e ; ach ann an sin leughaidh daoine gu
soilleir agus gu deas e : Ni an teine a dhearbhas obair
gach duine, leabhar na coguis so-leughadh anns na h-uile
puinc. Ged tha 'n leabhar air a sheulachadh a nis, (air
do 'n choguis a bhi dall, balbh, agus bodhar,) bithidh na
eeulachan ann an sin air am briseadh, agus fosgailear an
leabhar. Cha bhi ni 's mò coguis lag no aineolach 'nam
measg-san a ta air an laimh dheis, no iadsan a ta air an
laimh chlì. Cha bhi coguis thosdach, no idir coguis loisgte
measg na cuideachd an-diadhaidh ; ach bithidh au coguis po
gheur-shuileach, agus ro bheothail, anns an là sin. Cha 'n
abair neach an sin maith ri olc, no olc ri maith. Cha bhi
aig aineolas mu ciod a ta 'na pheacadh, agus mu na nithibh
a ta 'nam peacadh, àite 'uam measg : agus bithidh reuson-
achadh carthach dhaoine, anu an leithsgeul an ana-mianna,
ann an sin gu bràth air an cur gu h-amhluadh le'n coguis-
ean fèin. Cha bhi cead aig neach luidh, (ma dh' f heudas
mi sin a ràdh,) fo chomhdach mìn a' mheallaidh ; ach
bithidh iad uile air an leigeadh ris le 'n coguisibh fein. Co
achd is àiU, no nach àill leò, amhaircidh iad air an leabhar
80, leughaidh agus bithidh iad air an nàrachadh, agus seas-
aidh iad tosdach, air dhoibh fios a bhi aca nach 'eil ni air a
chur as an leth gu mearachdach ; a chionn gur leabhar
so a bha a ghnàth air an siubhal fèin. Mar so bheir am
420
Breitbcamh air na h-uile duine e fèin fhaicinn aun an
sgàthan a' choguis, a ni obair aithghearrr
San treas àite. Fosgailear leabhar an lagha. 'Se an
leabhar an t-ughdarras agus an riaghailt, leis an aithnich-
ear ciod a ta ceart, agus ciod a ta mearachdach ; is mar an
ceudna ciod a bhinn da reir sin a blieirear orrasan a ta
fuidhe. A thaobh fosglaidh an leabhair so, sa' chuid
deth sara bheil an lagh air a clmr sios, a ta nochdadh ciod
e peacadh, agus ciod e dleasnas ; tha e teachd a steach le
fosgladh leabhair na coguis. Oir tha coguis air a cur suas
le àrd Fhear-tabhairt an lagha, ann au uchd na h-uile
duine, gu bhi 'na fear-teagaisg diomhair, a cho-chur an
lagha dha ; anns na buachaiUe diomhair, a cho-chur an
lagha cheudna ris : agus, aig an là siu, bitliidh i làn chomas-
ach air son a dreuchd ; air chor as gun leugh a' choguis a's
neo-mhothachaile a nis, an sin do 'n duine, searmoine ro
shoilleir ach ro uamhasach air an lagh ! Ach is e an ni
a ta gu ro àiridh air a chomharrachadh a mach le fosgladh
na cuid sin do'n leabhar so, an ni sin a chomharraicheas duais
oibre dhaoine. Nis, tha 'n lagh a' gealltuinn beatha, air son
ùmhlachd iomlan : ach cha 'n f haighear aon, air an laimh
dheis no chh, a ghabhas sin orra fein, aon uair is gu bheil
leabhar na coguis air f hosgladh. Tha e bagradh bàis air
8on eas-ùmhlachd ; agus bheir e gu h-eifeachdach e air ua
h-uile a ta fuidh uachdaranachd. Agus tha chuid so do
leabhar an lagha, a ta 'g òrduchadh duais an oibre do
dhaoiue, a mhàin air f hosghxdh a nochdadh ciod a' chuibh-
roinn a's èigin a bhi aig na h-an-diadhaidh ; agus a chum
ann au sin gu 'm feud iad am binn a leughadh mu 'n
toirear a mach i. Ach cha 'n 'eil e air f hosgladh air son
binn nan naomh ; oir cha 'n f heudadh binn shaoraidh a'
pheacaich, a bhi gu bràth air a tharruing a mach as an
leabhar sin. Tha 'n lagh a' gealltuinn beatha, cha 'n ann
mar a tha e 'na riaghailt do ghniorahara, ach mar choimh-
cheaugal ; agus air an aobhar siu, cha b' urrainn duine
neochiontach beatha agradh air son, umhlachd, gus am
biodh an lagh a rìs air a chur mar a nochdadh roimhe.
Ach air don a naoimh, a bhi anns a' bheatha so, air an
toirt fiiidh nuadh choimhcheangal, eadhon coimhchean-
gal nan gràs, bha iad marbh do 'n lagh, mar choimhchean-
gal oibre, agus bha 'n lagh sin marbh dhoibhsan. Air
:iu aobhar sin, mar nach bi eagal bàis aca uaithe, a chionu
421
nach 'eil iad fuidh 'n lagh, ach fuidh ghràs, Rom. vi. 14.
Ach, air son am binne, fosgailear leabhar cile ; mu 'ii
labhair sinn san àite a 's faigse.
Mar so tha leabhar an lagha air fhosgladh air son na
binne a ta 'n aghaidh na muinntir sin uile a ta air an laimh
chlì : Agus le sin chi iad gu soilleir ceartas a' bhreith-
eanais 'nan aghaidh, agus mar tha 'm Breitheamh a' dol air
aghaidh ann a reir lagha. Gidheadh bithidh ann t-eadar-
dhealachadh so ann, eadhon, gu 'n teid breth a thoirt
orra-san aig nach robh ach lagh an nàduir, agus nach robh
fuidh fhoillseachadh àraidh sam bith, leis an lagh nàduir
sin a bh' aca 'nan cridheachaibh : Lagh a tha taisbeanadh,
" Gu 'm bheil iadsan a ui an leithide sin do nithibh" (mar
a sheasas iad air an leigeadh ris) " toillteanach air bàs,"
Rom. i. 32. Ach bheirear breth orra-san, aig an robh an
lagh sgrìobhta, chum an d' thainig focal Dhè, mar a chaidh
fhuaim a mach san eaglais fhaicsinnich, leis an lagh
sgrìobhta sin. Mar sin a deir an t-Abstol, Rom. ii. Ì'J.
" Oir a raheud 'sa pheacaich gun an lagh (sgrìobhta,)
sgriosar iad gun an lagh (sgrìobhta ;) agus a mheud 'ba
pheacaich fuidh 'n lagh, (is e sin, fuidh "n lagh sgrìobhta.)
dìtear iad leis an lagh," (sgrìobhta.)
Saìi àite mu dheireadh, " Fosgailear leabhar eile, eadhon
leabhar na beatha," Taisb. xx. 12. Anns an leabhar so.
tha ainmean nan daoine taghta uile sgrìobhta, mar a
thubhairt Criosd r' a dheisciobluibh, Luc. x. 20. " Tha
bhur n-ainmean sgrìobhta anns na nèamhaibh." Tha
air a chur sios anns an leabhar so rùu gràsmhor agus neo-
chaochlaideach Dhè, anns na daoine taghta thabhairt chum
na beatha maireannaich ; agus a chum sin a dheanamh,
gu 'm bi iad air an saoradh le fuil a Mhic, air an gairm gu
h-eifeachdach, air am fireanachadh, air an uchdmhacach-
adh, air an naomhachadh, agus air an togail suas leis aig
au là dheireannach as eugmhais peacaidh. Tha 'n leabhar
so a nis ann an laimh Eadar-mheadhonair, " raar leabhar
reachd na rìoghachd," agus air dhoibh an obair a choirah-
lionadh a thug an t-Athair dhoibh ri dheanamh, bheir e,
air an là mhòr sin a lathair an leabhar, agus fosgailidh se
e, agus nochdaidh e a' mhuinntir a ta air au ainmeachadh
ann, " neo-lochdadh an lathair a ghlòire," Jude 24. " guu
smal, gun phreasadh, nò ni air bith d' au leithidibh sin,"
Eph. V. 27, Cha bhi aon diubh uile, a ta air an aiameach-
422
adh sau leabhar, air chall. Gheibheir uidhimichte iad a
rèir òrduigh an leabhair, air an saoradh, air an ghairm, air
am fireanachadh, air an naorahachadh, air an togail suas
gun smal ; eiod tuiUeadh a bhios ri dheanamh, ach a
rèir an leabhair cheudna, gu 'n sealbhaich iad a' chrìoch
mhòr, eadhon beatha mhaireannach. Feudar so a thional
o 'n ghealladh luachmhor sin, Taisb. iii. 5. " An tì a bheir
buaidh, sgeadaichear e ann an eudach geal, (air dha bhi
air a thogail ann an glòir,) agus cha dubh mi mach 'ainm
à leabhar na beatha. Ach aidichidh mi ainm-san, (bithidh
e. mar gu b' ann, air a leughadli a mach am measg a chuid
eile do dhaoine taghta Dhè,) am fianuis m' Athar, agus am
tìanuis 'aingle-san." Is e so a nis steidh aaoraidh nan
naomh, steidh na binne bheannaichte a gheibh iad. Air do
leabhar na beatha bhi air fhosgladh, bithidh e aithnichte
do gach uile, co a ta air an taghadh, agus co nach 'eil. An
thad .so mu dheuchainn nan cuideachdan.
San ochdamh àitc, Ann an sin cuiridh am Breitheamh
an cèill a' bhinne bheannaichte sin air an naoimh, " Thig-
ibh, a dhaoine beannaichte m' Athar-sa sealbhaichibh mar
oighreachd an rioghachd a ta air a deasachadh dhuibh o
leagadh bunaite an domhain!" Mat. xxv. 34. Tha e ro
chosmhuil, gu 'n toir an duine Criosd am mach a' bhinne le
guth àrd ; a chluinneas cha 'n e mhàin na naoimh uile, ach
a chluineas agus a thuigeas na h-aingidh uile mar an ceud-
na. Cò d' an urrainn a smuaineachadh an t-aoibhneas
do-Iabhairt leis an cluinn a' mhuinntir bheannaichte na
briathra sin ! Cù d' an urrainn beachd a ghabhail air an
lùnachd do 'n aoibhneas sin a bhios air a dhòrtadh a steach
'nan cridheachaibh, leis na briathraibh sin a' ruigheachd
an cluasa ? Agus cò d' an urrainn a smuineachadh cia
mòr do ifrinn a bhriseas a steach gu cridheachan na cuid-
eachd an-diadhaidh, le briathraibh sin rèamh ? is ni
cinnteach gu 'm bi a' bliinne so air a cur a mach, roimh
bhinn an dìtidh. Mat. xxv. 34. " An sin a deir an Righ
riusan air a dheis, Tliigibh a dhaoine beannaichte m' Ath-
ar-sa, rann 41. An sin a deir e mar an ceudna nusan air
an laimh chli, Imichibh uam, a shluagl; raaUuiohte." Cha
l)hi feum air an òrdugh so, chura gu cluinn na naoimli,
as eughmhais eagail no ioghnaidh, a' bhinn eile air na droch
dhuoine ; cha bhi iadsan a ta air an togail chum glòir, air
aii glacadh suas a choinneachadh an Tighearna san athar
423
gun smal, agus aig an robli aa anama, (a thaobh an air-
eimh is mò dhiubh,) co fada aun an nèamh roimhe, comas-
ach aii" a leithid sin do eagal a bhi orra : ach le so bithidli
iad gu riaghailteach air an toirt a stigh, a shuidhe ann am
breitheanas, mar cho-luchd-suidhich maiUe ri Criosd an
aghaidh nan an-diadhach ; aig am bi am pian air a h-an-
tromachadh le sin, Bithidh e 'na ifrinn dhoibh a bhi air
an cumail a h-ifriuu, gus am faic iad dorsa neimh air am
fosgladh a ghabhail nan naomh a steach, a bha aon uair a
chòmhnuidh san aon saoghal riu fèin ; agus theagamh anns
u' cheart duthaich, sgireachd, no bhaile, agus a shuidh fo 'u
cheart mhinisteir riu fèin, Mar so chi iad nèamh fad as, a
dheanamh an ifriun aca-sau ni' s teithe, cosmhuil ris a mhòr-
fhear neo-chreideach sin, 2 Righ vii. 19, 20. chi iad pailt-
eas le 'n suilibh, ach cha 'n ith iad deth. Bithidh na h-uile
focal do 'n bhinne bheannaichte mar shaighead nimheil air a
sàthadh 'nan cridheachaibh, am feadh a tha iad a' faicinn na
chaiU iad, agus uaith siu chi iad ciod a tha feitheamh orra.
Theid a' bhiun so thoirt air na naoimh a reir au
gniomhara, Taisb. xx. 12, ach cha 'n ann aon chuid air scn
an guiomhara, no air son an creidimh ; mar gu 'm biodn
beatha mhaireannach air a cosnadh leo. Tilgidh a' bhinne
fèin air cul am beachd neo-thuigseach so. Bha 'n riogh-
achd gus am bheil iad air an gairm air a deasachadh air an
son o leagadh bunaite an domliain ; cha robh i air a fàgail
gu bhi air a cosnadh leosan nach robh ach o 'n dè. Tha
iad gu sealbhachadh mar mhic, ach cha 'n 'eil iad gu cos-
nadh dhoibh fèin, mar a ni seirbhisich air an tuarasdal a
gheibh iad air son an oibre. Bha iad air an saoradh le fuil
Chriosd, agus air an sgeudachadh le 'fhireantachd-san gun
smal, ni is e ceart aobhar na binne. Bha iad mar au
ceudna air au deasachadh air son neimh, le naomhachadh
a Spioraid ; agus is ann uaith sin a ta e a reir an gniomli-
ara. Air chor as gu faic an saoghal an-diadhaidh a nis,
gu bheil Breitheamh nam beò agus nam marbh a' deanamh
maith dhoibhsan a ta maith, Uime sin tha na briathra
so air an cur ris a' bhinne, Oir bha mi ocrach, agus thug
sibh dhomh biadh, rann 'c5, 36, Ni nach 'eil a' comhar-
raohadh na steidh, ach an dearbhachd air an còir air nèamb ;
mar gun abradh breitheamh, gu bheil e saoradh duine à
bh' air agradh air son fiacha, a chionn gu 'n do mhionuaicu
na fianuisean gu 'n robh e air iocadh cheana. Mar sin a
424
deir aii t-Abstol, 1 Cor. x. 5. " Ach le moran diubh cha
robh Dia toilichte : oir sgriosadh san fhàsach iad." Cha
b' e au sgrios anns an fhàsach an stèidh air son corruich
Phè riu, ach bha e 'na dhearbhadh air. Agus mar so tha
Ar Tighearn a' teagasg dhuinn an coimhcheangal iomchuidh
a ta eadar glòir agus deadh ghniomhara, eadhon, gniomhara
maith a reir an t-soisgeil ; gniomhara aig am bheil ceangal
ri losa Criosd, agus a ta air an deanamh tre chreidimh ann-
san, agus gràidh dha, as eugmhais nach bi meas orra san là
sin. Agus bheirear breth air na naoimh a reir an leithide
do ghniomhara, a gu 'm bi tomhas na glòir 'nam measg a
reir nan gniomhara sin • Oir is firinn shiorruidh " An tì a
chuireas gu gann, buainidh e gu gann," 2 Cor. ix. 6.
Mar so bithidh aig gniomhara nan naomh duais ghlòr-
mhor ; cha 'n i duais air son an oibre ; duais gràis, cha 'n
ann mar fhiachaibh : an ni a lionas iad le h-iougantas ri
saoibhreas saor-ghràis, agus ris an Tighearna 'ga irioslach-
adh fein gu aire thabhairt, gu h-àiridh a leithid do aire
fliollaiseach a thabhairt d' an oibre bochd neo-airidh.
'Se sin a 's ciall a reir coslais do 'n ni a ta air ainmeachadh
.1 fhreagair iad, ga ràdh, a Thighearna, " c' uin' a chunn-
aic sinn ocrach thu, rann 37, 38, 39. Agus nach ceart a
dh' fheudas iad ioghnadh a bhi orra iad fèin fhaicinn air
an cur 'nan suidhe aig suipeir-bainnse an Uain, a thaobh
dìnneir no suipeir, beagan bìdh no deoch (a leithid 'sa bha
aca) a thug iad air son Chriosd, do aon d'a bhuill ocrach
1)0 phàiteach? 0 am fogharadh pailt a ta leantuinn air
an t-siol do dheadh ghniomhara a chuireadh ! Aimhnichean
do shòlasan a' sruthadh a raach, is maith a dh' f heudtadh
0 chupan do uisge fuar a bh' air a thabhairt do dheisciobul
ann an ainm deisciobuil ! Aiteachan còmhnuidh sìorruidh
glòrrahor ag èiridh a mach o chaidreamh oidhche a thabh-
airt do naomh, a bha -na choigreach ! Trusgain shior-
ruidh do ghlòir air an tabhairt ann am malairt air son cota
nuadh, no, is maith a dh' f heudtadh, sean chota, air a thabh-
airt do naorah àraidh eigin, aig nach robh eudach a dh"
fhmmadh e. Dol a shealltuinn air naomh tinn, air iocadh,
le teachd Chriosd fòin, ann an glòir 'Athar, le uile ainglibh
naomha ! Dol a dh' amharc air priosanach bochd, air son
aobhair Chriosd, air iocadh le Breitheamh nan uile, a'
teachd a thoirt air falbh an f hir-amhairc ieis gu luchairt
neimh, gu bhi ann an sin raaille ris fein gu saoghal nan
425
saoghal! Bithidh na nithe sin 'nan aobhar iongantais
shìorruidh, agus bn chòir dhoibh gach neach a bhrosnuch-
adh chum cur gu pailt a nis, am feadh a mhaireas àm cur
sìol dheadh oibre. Ach is e seula Chriosd air deadh oibre
a chuireas luach annta, ann an suilibh Dhè ghràsmhoir ; a
ta air a chiallachadh le freagradh ar Tighearna, rann 40.
*' A mheud 's gu 'n d' riun sibh e do h-aon do ua bràitli-
ribh a 's lugha agamsa, rinn sibh dhomhsa e."
San naothadh àite, Nis air do na naoimh am binne fèin
fhaotainn, bheir iad breth air an t-saoghal," 1 Cor, vi.
2. Cha robh so air a choimhlionadh 'nuair a rinneadh an
impireachd (Romanach) 'na (impireachd) Chriosdaidh, agus
u bha Criosduidhean air an deanamh 'nan uachdarain. Cha
robh, tha'n Salmadair ag innseadh dhuinn, *' Tha'n t-urram
so aig a naoimh uile," Sakn cxlix. 9. Agus tha 'n t-Abstol
anns a' chaibideil a dh' ainmicheadh, ag ràdh, " Agus ma
bheirear breth air an t-saoghal leibhse, an e nach fiu sibh
bhi 'nur breitheamh air na cuisibh a 's lugha ?" rann 3.
*• Nach 'eil f hios agaibh gu 'n toir sinne breth air ainglibh ?"
Air dhoibh a bhi air an gairm tha iad a teachd a dh' f haot-
ainn an rioghachd, ann an sealladh dhaoine agus aingle ; tha
iad a' dol mar gu b' ann o 'n chaithir bhreitheanais gus an
righ-chaithir, " Do 'n tì a bhuadhaicheas bheir mi comas
suidhe maille riumsa air mo righ-chaithir," Taisb. iii. 21.
Cha 'n e mhain gu 'n toir iad breth air an t-saoghal ann an
Criosd an ceann, a thaobh co'-chomuinn ris, le "n gniomhar-
aibh air an coimeas ri gniomhara nan an-diadhach, no mar
tlieisteas 'nau aghaidh ; ach mar cho-luchd-suidhe ann am
breitheanas le h-Iosa Criosd am Breitheamh, a' toirt an
guth 'nan aghaidh, ag aontachadh le 'bhreitheanas-san mar
ni ceart, agus ag radh Amen ris a' bhreitheanas a bhèirear
a mach an aghaidh nau an-diadhach : mar a deirear mu na
naoimb, air breitheanas na striopaich mòir, Taisb. xix. 1,
2. " Aleluia, oir is fior agus is cothromach a bhreithcan-
ais." Mar so, bithidli uachdranachd aig ua fireanaibh os
an ceann, ann am maduinn na h-aiseirigh, Salm xlis. 14.
An sin, agus cha 'n aun gu sin, a bhitheas sin air a làn
cùioimhlionadh, a dh' f heudas sibh a leughadh, Salm xlix.
6 — 9. " Biodh àrd chliu Dhe 'nam beul, agus claidheamh
dà fhaobhair 'nan làimh, a chum dioghaltas a dheanamh
air na cinnich, smachdachadh goirt air na slòigh — tha "n t-
un-am so aig a naoimh uile." 0 nach iongantach an tionn-
426
Jadh air gnotluiiclilbh a thaisbeanar an so ! Xach iongan-
tach an sealladh, a bhi faicinn luchd-eaglais aingidh, agus
hiclid-riaghlaidh rìoghachdan, 'nan seasamh mar chiontaich
an làthair uan naoraii, a dhìt iad aon uair mar luchd-aich-
eadh creidimh, mar cheannaircich agus raar luchd-brath-
aidh ! A bhi faicinn dhaoine saoibhir agus cumhaclìdach,
nau seasamh le aghaidh neulaich an làthair na muinntir
sin air an d' rinn iad foirneart ! A bhi faiciun an fhir-
f hanoid 'na sheasamh a' criothnachadh na làthair na muiun-
tir sin air an d' rinn e fanoid ; an duine saoghalta glic an
làthair na muinntir sin a mheas e mar amadain ! Ann au
-in bithidh aghaidh nan naomh air an d' rinneadh dì-meas,
'nan aghaidhean uamhasach do na h-aingidh ! agus bithidh
iadsan a blia aon uair 'nan orain do na misgeirean, ann an
sin 'nan uamhas dhoibh ! Is eigin do na h-uile mearachd a
bhi air an cur ceart mu dheireadli, agus na h-uile aon air
a chur 'ua àite ff;in.
San deicheamh àite, Cuiridh am Breitheamh an cèill binn
an dìtidh air an t-sluagh an diadhaidh uile ! " An sin a
deir e mar an ceudna riusan air an làimh chh, Imichibh
uam, a shluagh malluichte, a dh'ionnsuidh an teine shior-
ruidh a dh'uUuicheadh do 'n diabhul agus d' a ainglibh !"
rauu 4] . Breitheanas eagallach ! agus sin o 'n cheart bheul
0 'n d'thainig a mach binn an t-saoraidh roimhe. Bha e
'na mheudachadh do thruaighe nan ludhach, 'nuair a sgrios-
adh am baile, gun robh iad air an sgrios le neach a bha air
a mheas 'na aon-ghraidh an t-saoghail. 0 ciod an an-trom-
achadh a bhitheas e do thruaighe nan aingidh, gu 'n cuir
Esan an cèill a' bhinne so mar an ceudna ! A bhi cluinn-
tinn a' mhallachd o sldiabh Shioin, is èigin da sin bhi ro-
uamhasach. A bhi air an dìteadh Leis-san, a thainig a
thearnadh pheacach, is eigin da sin a bhi 'na dhiteadh
dubailte ! Ach mur so bithidh e. Beucaidh Uan Dhè
)nar leòmhan 'nan aghaidh 1 Cuiridh e iad as a' chomunn
agus tilgidli e mach iad o 'làthair gu saoghal nan saoghal,
le binn o 'n righ-chaithir, ag radh, Imichibh uam, shluagh
raalluichte ! Bheir e breth orra gu teine shiorruidh, agus
Liu comunn nau diabhul gu saoghal nan saoghal ! Agus
bithidh a' bhinn so mar an ceudna, tha sinn a' smuaineach-
adli, air a cur an ceill lo guth àrd, leis au duine Criosd :
agus their na naoiaih uile, " Aleluia ! is fior agus is coth-
romach a bhreithoanais, Cha robh ueach co iochdmhor
427
ris na naoimh 'nuair bha iad air thalamh, feadh aimsir
foighidin Dhè ; ach a nis tha crìoch air an aimsir sin, tha 'n
iochd air na h-an-diadhaidh air a shlugadh suas ann an
aoibhneas, an glòir an Eadar-mheadhonair, agus 'na chur
ceart bhreitheanas an gnìomh, leis am bheil a naimhde
air an deanamh 'nan stòl a choise. Ge do ghuil am firean
air uairibh ann an ionadaibh dìomhair air son an uabhair,
agus a chionn nach èisdeadh iad ; gidheadh an sin, " Ni
e aoibhneas an uair a chi e an dìoghaltas : nighidh e a
chosan ann am fuil an duine aingidh!" Salm Iviii. 10.
Cha bhi iochd an sin air a nochdadh dhoibh le 'n dàimhibh
a 's dlùithe ; molaidh a' bhean dhiadhaidh ceartas a' Bhreith-
eimh, ann an dìteadh a fir an-diadhaidh ; their an duine
diadhaidh Amen r' a diteadh-so a luidh 'na uchd ; their na
pàrantan diadhaidh Aleluia, ag cur na binn an cèill an
aghaidh an leinibh an-diadhaidh ; agus molaidh an lean-
abh diadhaidh, o chridhe, dìteadh a pharanta aingidh, an
t-athair a ghin e, agus a mhathair a ghiulain e ! Tha
bhinn ceart ; thugadh breth orra a reir an gniomhara,
Taisb. XX. 12.
Cha d' rinneadh dochair dhoibh : " Oir bha mi ocrach
(a deir ar Tighearna) agus cha d' thug sibh dhomh biadh ;
bha mi tartmhor, agus cha d' thug sibh dhomh deoch :
Bha mi a' m' choigreach, agus cha d' thug sibh aoidheachd
dhomh : lomnochd, agus cha d' eudaich sibh mi : euslan,
agus am priosan, agus cha d' thainig sibh g' am amharc."
Mat. XXV. 42, 43. Tha iad sin cha 'n e mhàin 'nan dearbh-
aidhean air an staid an-diadhaidh agus mhalluichte, ach
'nan ceart chinn-aobhair agus stèidh an dìtidh : Oir ged
nach 'eil gniomhara maith a' toilltinn slainte, gidheadh
tha droch ghniomhara a' toiUtinn damnaidh. Cha 'n 'eil
ach peacanna do dh' aon ghnè a mhàin, eadhon, peacanna
dearmaid, air an ainmeachadh an so ; cha 'n e gur iad sin
a mhàin a bhios air au leigeadh ris, oir tha fosgladh nan
leabhraichean a' deanamh gach ni follaiseach ; ach do bhrìgh
gu bheil iad sin gu leòr, ged nach bitlieadh tuiUeadh ann, a
dhamnadh pheacadh nach d' fhuair maitheanas. Agus ma
bhitheas daoine air an dìteadh air son peacaidh dearmaid,.
is mò gu mòr air son peacaidh deanadais. Tha dearmad
air gniomhara seirc agus tròcair gu h-àraidh air an ain-
meachadh, a chum bèil nan aingidh a dhruideadh ; oir i»
ro cheart, gu faigheadh esan breitheanas gun tròcair, nach
428
d' rinn tròcair, Seura. ii. 13. Tha ainmeachadh air dear-
711 ad a dheanamli air ghniomhara seirc agus tròcair, a
thaobh buiU bhochd Chriosd a' nochdadh, gur e breitheau-
as air a' mhuiuntir sin a chuala Criosd auns an t-soisgeul,
a ta gu h-araidh air a chiallachadh anns au earrann
so do'n Sgriobtur ; agus gur e dimeas air Criosd a bhios
'na aobhar mòr air sgrios na muinntir sin a ta 'g èisdeachd
an t-soisgeil : Ach tha naimhdeas cridheachan uan aingidh
'ua aghaidh feiu, air a thaisbeanadh leis an aoidheachd a ta
iad a nis a' toirt d'a bhuiU.
Is aun au dìomhain a deir iad, " C'uin a chunnaic sinne
thu ocrach, no tartmhor ? Oir tha'n Tighearn a' meas, agus
measaidh e, neo-chaoimhneas an t-saoghail d'a shluagh, 'na
neo-chaoimhneas d'a fein : "•A mheud 's nach d' rinn sibh
0 do'n neach a's lugha dhiubh so, cha d' riun sibh dhomhsa
e," raun 45. 0 am biadh agus an deoch a bha gu truagh
air an caomhnadh, 'nuair a bha ball do Chriosd aig an
robh fèum air ! 0 an dìchuimhn' thruagh, nach robh an
naomh choigreach air a thoirt a stigh ! B' fhearr dhoibh,
gu'n d' fhàg iad au seomar, agus au leaba fèiu, na gu'm
biodh àite-tàimh a dhi airsan. 0 an t-eudach malluichte,
feudaidh an t-aingidh a ràdh, a bha 'm thigh, glaiste suas
a' m' chiste, no au crochadh ann am ionad-tasgaidh, agus
nach robh air a thoirt a mach a dh' eudachadh a leithid
8Ìn do neach ! 0 uach ann a ruisg mi mi fèin, mu'n do
ìeig mi air falbh esan gu'n eudach ! Gnothuch malluichte,
a chum mi o dhol a dh' fhaicinn a leithid so do naomli
tiun ! 0 mach auu a shuidh mi dh' f haire maiUe ris oidh-
chean iomlan ! Au duine truagh a bha mi ann ! c' arson a
shuidh mi socrach ann am thigh, 'nuair bha esau ann am
prìosan, agus nach deachaidh mi g'a f haicinn ? Ach a nis
tha na bùird air an tionudadh ; ithidh seirbhisich Chriosd,
ach bithidh mise ocrach: òlaidh a sheirbhisich-sau, ach bith-
idh mise tartmhor ; tha iadsan a' deanamh gàirdeaohais, ach
tha mise air mo narachadh, Isa. Ixv. 13. Tha iadsan air
an toirt a stigh, ach tha mise air mo thilgeadh a mach,
agus air iarraidh orm imeachd air falbh : Tha iadsan air
an sgeudachadh lo trusgain gloire, ach tha mise lomuochd,
agus tha iad a' faicinu mo nàire, Taisb. xvi. 15. Tha
iudsan a nis air an togail suas gu h-àrd, osc eann trioblaid
agus pein ; agus is eigin dorahsa nis luidhe sìos ann an
429
doilghios, Isa. l. 11. A nis theid iadsan gu luchairt neirah ;
ach is èigin domhsa dol gu priosan ifrinn !
Ach ma tha ar Tighearna mar so a' deanamh dioghal-
tais air a bhi dearmad còmhnadh a dheanamh d'a shluagh,
fo 'n leithibh sin do thrioblaidibh ; ciod ris am feud
iadsan a bhi sealtuinn a bha 'nan cinn-aobhair agus 'nam
meadhonaibh do na trioblaidibh sin ? Ma bhios iadsau
nach do bheathaich iad 'nuair bha iad ocrach, air am
beathachadh le feirg ; ciod a thig riusan a chreach agus
a spuiU iad, agus a thug an aran fèin air falbh uatha ?
Ciod an cupan làn do fheirg a bhios 'na chuibhrionn dhoibh-
san a bha co fada o bhiadh no deoch a thoirt dhoibh,
'nuair bha iad ocrach agus tartmhor, as gun do mheas iad
mar chionta do mhuinntir eile aoidheachd a thoirt dhoibh
agus a chuir iad fèin air mhisg le 'm fuil ! Is eigin
dhoibhsan còmhnuidh a ghabhail le diabhluibh gu saoghal
nan saoghal, n.ach d' thug aoidheachd do mhuinntir an
Tighearna, 'nuair bha iad 'nan coigrich ; an sin ciod an t-
ionad tàimh a bhitheas acasan a dh' f huadaich a mach as
an tighean fèin iad, a mach à fearann an dùchais, agus a
rinu coigrich dhiubh ? Bithidh daoine air an diteadh air son
nach do sgeudaich iad iadsan 'nuair bha iad lomnochd :
An sin, cia trom a 's eigin do bhinn na muinntir sin a bhi,
a ruisg iad, agus a thug orra imeachd gun eididh? Gu
cinnteach, ma bhios peanas co cruaidh air a dheanamh
air son gun dol gam faicinn ann an tinneas, no ann ara
prìosan ; cha teid iadsan as o bhreitheanas trom, a thilg
am priosan iad, agus a chuir gu leithid do chruaidh-chas
iad, a bhris an slàinte, a thug tinneas orra, agus a ghearr
as an làithibh ann am priosan no nach a priosan.
A chum dreuch maith a chur air an leithidibh sin do
dhroch cleachdan, gabhaidh daoin' orra, gu bheil urram
aca do Chriosd agus do'n diadhachd, an uair a tha iad mar
so a' buntainn r'a bhuiU, a tha siubhal 'na cheumaibh,
agus a' gleidheadh 'fhirinn. Tha iad an so air an
taisbeanadh ag ràdh, " C' uin a chunnaic sinne thu
ocrach, no tartmhor, no d' choigreach, no lomnochd,
no euslan, na am priosan, agus nach do fhritheil sinn
dhuit ?" rann 44. Mar gu'n abradh iad, Dhiult sinn gu'n
amharus, ar n-aran, ar deoch, ar tighean, ar n-eudach, agus
ar frithealadh, ach cha b' ann do Chriosd ; ach do sheorsa
dhaoine, air an robh droch cliu, daoine chuir an saoghal
430
buii os ceann, (Gniomh. xvii. 26.) a chuir buaireadh air
Israel, 1 Righ xvii. 17. seorsa do dhaoine aimhreiteach, teith
nan ionachain ; aig am bheil h^ghanna air leth, seach gach
shiagh ; mi-riaghailteach, agus ceannairceach, cha do
choimhid iad laghanna an righ ; agus uirae sin tha iad
'uan daoine ro-chunnartach ; cha b' aun air son leas an righ
am fulang, Est. iii. 8, Ach ge do chuireas daoine eusaontas
as leth nau daoine diadhaidh, agus ge do bheir iad droch-
ainm dhoibh, a chum gu 'm buin iad riu mar chiontaicb ;
cha deaa na leithsgeilean sin feum sam bith dhoibh san là
mhòr, an làthair a' Bhreitheamh chothi-omaich, no am
fianuis an coguis fèin ni 's niò ; ach chithear 'nam moth-
achadh feiu gu 'm b' e aobhar an naimhdeis an aghaidh
nan naomh, an naimhdeas an aghaidh Chriosd fèin. 'Se
so as ciall do 'n f hreagairt a ta mhuinntir dhìte a' tabh-
airt, rann 44. agus do 'n f hreagairt a th' air a thoirt dhi,
rann 45. " A mheud 's nach d' rinu sibh e do 'n neach a 's
luglia dhiubh so, cha d' riun sibh dhomhsa e.
Saìi àite mu dheireadh, Air do 'n bhinn a bhi air a toirt
a mach air gach seorsa, thèid an siii a cur an gnìomh,
ranu 46. " Agus iniichidh iadsan chum peanais shiorruidh ;
ach na fireana chum na beatha maireannaich." Clia 'n
f haigh a' bhuidheann dhamainte dail sam bith ; ach thèid
iad d' an àite feiu gun mhoille ; fuadaichear air falbh iad
o 'n chaithir bhreitlieanais chum ifrinn ! Agus thèid na
naoinili gu luchairt an Righ, (Salm xlv. 15.) eadhon,
(;hum nèimh, ionad-còmhnuidh na muinntir bheannaichte.
Ach cumaidh ar Tighearna Criosd agus a chuideachd
ghlùrmhor a bhios maille ris (am blar) air an là sin, agus
chi iad cùil an uile naimhde ; oir theid a' mhuinntir dham-
ainte air falbh an toiseach.
Ann an lìi so au Tighearn, an là mòr, bithidh an corah-
losgadh coitchionn ; leis an iraich thairis na nèamlia faie-
sinneach sin, au talamh, agus an f hairge. Cha 'n e gu 'm
bi iad air au cur as, no gu 'n cuirear gu neo-ni iad, cha 'n
c sin obair an teine ; ach bithidh iad air an cur as a cheile,
agus air an glanadh leis an teine sin, o uile ghnìomh a'
pheacaidh, na o 'n mhallachd, a bha orra ; agus bithidh iad
an sin air an ath-nuadhachadh, agus air an deanamh ni 's
glòrmhoire agus ni 's seasmhaiche. Mu 'n chomh-losgadh
so, tha 'n t-Abstol Peadar a' labhairt, 2 Pead. iii. 10.
" Ach thisj là an Tiij-hearn mar diaduicho san oidhche ;
431
anns an teid na nùamha thairis le toirm mhòir, aguf!
anns an leagh na dùile le dian theas ; agus bithidh an
talamh mar an ceudna agus na h-oibre a ta ann, air an
losgadh suas." Faic mar an ceudna rann 7, 12. Agus
mu ath-nuadhachadh an t-saoghail tha e ag ràdh, " Gidh-
eadh tha dùil againne ri nèamhaibh nuadha agus talamh
nuadh, a' reir a gheallaidh, anns an comhnuich fireantachd,"
rann 13.
Tha e freagarach do na Sgriobtuir, agus do nàdur an
ni fèin, a bhi meas gu lean an comh-losgadh so an dèigh a'
bhreitheanais choitchionn ; air do 'n bhinn dol thairis air
gach cuideachd fa leth roimh sin. Agus tha mi ga mheas
mar ni coslach, gun tachair e 'nuair a theid a' bhinn a chur
an gniomh air a' bhuidheann dhamainte ; chum as gu 'n
imich iad alr falbh, a reir ara binne, agus gu 'n teid
na nèamha agus an talamh air falbh, le cheile a dh' aon
uair, aig an achmhasan uamhasach sin o'n righ-chaithir, a'
fuadachadh air falbh na muinntir dhamainte a mach as
an t-saoghal, anns an teine so, chum an teine shìorruidh a
ta air ulluchadh do 'n diabhul agus d' a ainglibh. Eadhon
raar anns an dìle, ris ara bheil an t-Abstol Peadas a'
coimeas a chomh-Iosgaidh, no losgadh an t-saoghail,
(2 Phead. iii. 6, 7.) sgriosadh an saoghal fèin, agus na h-
aingidh a bha ann le cheile ; air do 'n cheart uisge a sgrios
an talamh, an luchd aiteachaidh a sguabadh air falbh.
Oir cha 'n 'eil e coslach, gu 'n seas na h-aingidh idir air an
talamh nuadh, anns an comhnuich fireantachd, (2 Phead.
iii. 13.) agus air son an tal?.mh so, teichidh e air falbh ;
ni a ta ciallachadh obair gle aithghearr : Agus teichidh o
o ghnuis-san, a shuidheas air an righ-chaithir, Taisb. xx.
11. " Agus chunnaic mi righ-chaithir mhòr gheal, agus
an Tì a shuidh orra, neach a theich nèarah agus talamh o
ghnuis !" Tha cur an gniomh na binne so air na h-ain-
gidh, air a h-ainmeachadh mar so : " Muinntir air an
deanar peanas le sgrios siorruidh o lathair (no, o aghaidh,)
an Tighearna ! 2 Tes. i. 9. Tha 'm focal sa' cheud chainiit
a' ciallachadh an aon ni san dà earrainn ; air do na nitu-
ibh sin, a bhi air an coimeas r'a cheile, tlia iad a' taisbeau-
adh a bhi curaail a mach gu 'm bi na creutairean sin a
mhi-ghnathaicheadh leis na h-aingidh, air dhoibh a bhi air
am fàgail gu seasamh mar fhianuisean 'nan aghaidh sa'
bhreitheanas, air an tabhairt an deigh a' bhinn a dhol
432
thairis orrasau a mbi-ghnàthaich iad, gu teicheadh air
falbh maiUe riusan o ghnuis a' Bhreitheimh. Is fior, gu
bheil teicheadh air falbh an talairah agus ueimh, air aithris
roimh'n bhreitheanas, (Taisb. xx. 11.) ach cha dearbh sin
iru 'n teid e roimh'n bhreitheanas, ni's mò na dhearbhas
am bhreitheanais (rann 12.) roimh'n aiseirigh (rann 13.) gu
bheil am breitheanas air thoiseach air. ThuiUeadh air so,
tha e ion-chomharraichte, auns a' bhinn a chur an gniomh
(Taisb. XX. 14, 15.) nach e mhàin gu bheil iadsan a
chuireadh air cul air an tilgeadh san loch theine, ach gu
bheil am bàs agus ifrinn air an tilgeadh ann mar au ceudna !
Tha uile thoradh a' pheacaidh, agus a' mhallachd air au
gluasad a mach as an t-saoghal, (air a cheart aobhar air
son am bi au comh-losgadh,) agus tha lad air an druideadh
auu an ionad na muinntir dhiteadh ! ThuiUeadh air souUe.
tha e soiUeir gu 'm bi crioch an t-saoghail leis a" chomh-
losgadh ; agus tha 'n t-Abstol ag innseadh dhuinn, " Gun
tig a' chrioch dheireannach, 'nuair a bheir e suas a
rioghachd do Dhia, eadhon an t-Athair ; 'nuair a chuireas
e as do gach uile uachdranachd, agus gach uile ùaghdaras.
agus chumhachd. Oir is èigin gu 'u rioghaich e, gus an
cuir e 'naimhde uile fo "chosaibh," 1 Cor. xv. 24, 25. An
ni mu dheireadh dhiubh sin, mar is eigin da bhi air a dhean-
amh roimh'n chrich dheireannaich, mar siu tha r'a mheas
nach 'eil e air dheanamh ach leis a' bhinn a chur an gniomh,
a chaidh a thoirt a mach ann au la a' bhreitheanais, an agh-
aidh nan aingidh.
A nis, ma bha losgadh Sliodoim agus Ghomorah, a ta
air an cur suas mar bhall-sampuiU (lude 7.) co uamhas-
ach ; cia uamhasach a bhios an là sin, 'uuair a bhitheas au
saoghal uile aig aon uair 'ua lasraichibh ! Cionnus a dh'
amhairceas truaghain shaoghalta, 'nuair a bhios an saogh-
al ionmhuinn-sa uile ri theine ! An siu theid na daing-
nichean laidir agus na luchairte àrda, le 'n airneis riomh-
ai:h uile, suas aui>s an aon lasair ris ua bothannaibh a's
isle ! C() au cridhe is urrainn a làn-thuigsiun uamhas an
la sin do iia h-aingidh, 'nuair a bhitheas aitreabh neimh
agus na talmhainn aig aon uair air an leaghadh leis an
teinesin! 'nuair a bhitheas a' chuideachd thruagh siu air
am fuadachadh o chaitliir a' bhreitheanais chum an t-sluic.
lo teine an taobh a stigh dhiubh, agus teine an taobh a mach
dhiubh ; agus teine as an dcigli, agusairgachlaimh dhiubh ;
I
433
agus teine rompa, a' feitlieamh orra sau loch ; gus an hm
an teine so iad, a rèir coslais !
A thaobh àite fa leth a' bhreitheanais, ged tha cuid 'g ar
seoladh gu gleann lehosaphait air a shon, gidheadh ar
Tighearn, aig an robh dearbh aithne air, air dha cheLst
bhi air a cur ris le dheisciobluibh, C' àit, a Thighearn ?
dh' innis e dhoibh, " Ge b' e àit am bi 'n corp, an sin
cruinnichear na h-iokirean,"' Luc. xvii. 37. An deigh au
fhreagraidh sin, is ni tuilleadh as mòr do dhaoinibh a'
cheist ùrachadh. A thaobh an àm sam bi e, is ann an
dìomhain a ta daoine a' rannsachadh air son an ni a rùn-
aich an Tighearn a chumail dìomhair, Gniomh. i. 7. " Cha
bhuin e dhuibhse fios nan aimsir no nan àm f haotainn, a
chuir an t-Athair 'na chumhachd fein." Tha 'n t-abstol
Pòl, an deigh dha nochdadh gu soilleir mu dhara teachd
Chriosd, 1 Tes. iv. 16, 17, ag ràdh, " Ach mu thimchioU
nan aimsir agus nan àm cha 'n 'eil feum agaibhse, a bhràith-
re, mis ea sgriobhadh d' ur n-ionnsuidh : Oir a ta sàr fhios
agaibh fèin gu 'n tig là an Tighearna mar ghaduiche san
oidhche,"' caib. v. 1, 2. Gidheadh, rinn cuid ann aniomadh
linn, gle dhàna ann a bhi labhairt rnu 'u àm ; agus bha
bliadhuaclia fa leth a ta nis seachad, air an ainmeachadh
do 'n t-saoghal, air son aimsir na crìche deireannaich, le
daoine a bha dol a steach do nithe folaichte Dhè : Chuir
aimsir an cèill do 'n t-saoghal co bras agus co amaideach
'sa bha iad ; agus tha e coslach nach bi iadsan ni 's ceairte
'nam barail, aig ara bheil an aimsir shuidhichte fathast
ri teachd. Bitheamaid toilichte gu bheil e teachd. Chum
Dia an là falaichte uainn, a chum gu bhi sinn gach là
uUamb air a shon, Mat. xxv. 13. " Deanaibh faire air an
aobhar sin, do bhrìgh nach aithne dhuibh an là no an uair,
air an tig Mac an duiue." Agus cuimhnicheamaid, gu "n
suidhich là deireannach ar beatha, ar staid air là deireann-
ach an t-saoghail ; agus mar a gheibh sinn bàs, mar siu
bheirear breth oirnn.
I. Co-dhùnaidh mi nis an teagasg so, le cuid do f heum
a dheanamh do na chaidh a ràdh.
Feum I. A chum comh fhurtachd do na naoimh uile.
Ann an so tha pailteas do chomhfhurtachd do na h-uiie a
ta ann an staid gràis. Ciod air bith mar tha bhur triob-
laidean anns an t-saoghal, ni an là so suas bhur calldach
uile : " Ge do luidh sibh am measg pliota, bithidh sibU
00
434
niar sgiatliaibh columain air an còmhdachadh le h-airgiod,
agus iteagau le h-òr buidhe," Salm Ixviii. 13. Ged mhas-
laicheas an saoghal sibh, ged bheir e breth agus a dhìteas
e sibh ; fuasglaidh am Breitheamh air an là sin sibh, agus
bheir e mach bhur fireantachd mar an solus. Chithear
an sin gu 'm b' iad amadain an t-saoghail na daoine glic
M. bha ann a mhàin. Ged tha 'n crann-ceusaidh trom, is
jnaith a dh' fheudas sibh a ghiùlan, ann an dòchas ri
rùn na fireantachd, a bheir am Breitheamh cothromach
an sin dhuibh. Ma tha 'n saoglial a' deanamh dìmeag
^irbh agus a' buntainn ribh le mhor tharcuis, na biodh
suim agaibli dheth ; tlia 'n là a' teachd anns an suidh sibh
maiUe ri Criosd air a righ-chaithir. Xa bithibh fo mhi-
mhisnich, do thaobh buairidhean lionmhor ; ach cuiribh
un aghaidli an diabhuil, ann an earbsa ri buaidh iomh\u ;
oir bheir sibh breth air a' bhuaireadair mu dheireadh.
<4ed tha gleachd agaibh a nis ri corp a' pheacaidh agus
.■i' bhàis, gidheadh ghcibh sibh bhuv n-uile naimhde
fuidh bhur cosaibh mu dheireadh, agus bitliidh sibh air
bhur nochdadh gun choire am fìanuis làthaireachd a
glilòire. Na tugadh uamhas an là sin mi-mhisneach
dhuibh, 'nuair a srauainicheas sibh air ; bithidli iadsan a
rinn dìmeas air a' Bhrcitheamh, agus a ta buanachadh
'nan naimhdibh dhasan, agus do shlighe na naomhachd, a
'M-omadh agus a' crochadli sios an cinn, 'nuair a smuain-
icheas iad air a theachd : Ach togaibhse suas bhur cinn le
li-aoibhneas, oir is e an là deireaunach ar là 's fearr. Is
<' am Breitheamh bhur Ceann agus bhur Fear-pòsda, bhur
Fear-saoraidh, agus bhur Fear-tagraidh. Is eigin duibh
taisbeanadh an làthair caithir a' bhreitheanais, ach " cha
tig sibh clium dìtidh," Eoin v. 24. Cha bhi a theachd-
san 'nur n-aghaidh, aoh air bhur son. Thainig e anus an
fheoil, a thoirt air falbh gacli grabadh air a phòsadh
spioradail, le a bhà> ; thainig e anns an t-soisgeul d' ur n-
ionnsuidhse, gu 'r pùsadh ris fein ; thig e, air an là dheir-
eannach, a dheauamh follaiseach a' phòsaidh, agus a thabh-
airt jia mnà i>òsda dht'.chaidh gu tigh 'Athar. Seadh, thig
a 'J'h'u/hcarii losa.
Frina II. A chnm uarahas do ua h-uile ana-creideaclj,
feudaidh so fòghuadh gu ginealach socrach neo-churamach
a .IhiVgadli, snogli-d 'na hiidhe au aiugidheaclid, mur
N. 'li l.iiiùh i:id gn bràth gu blii air an gairm chum
435
cunntais air a shon ; agus a' deanamli tàir air au Eadar
mheadhonair, raar nach biodli e ri breth a thoirt orra.
Ah ! cia tearc iad aig am bheil mothachadli beo mu 'n
bhreitheanas ri teachd ! tha chuid as mù do dhaoine beu
raar nach biodh anns na th' air air a ràdh o 'n fhocal uime,
ach sgeuhx faoin. Tha caithe-beatha mi-naomha mhòraiu,
ag inuseadh gu bheil srauaiutean uime fada o an cridheach-
aibh, agus da rìreadh a' deauamh fanoid air au làthair au t-
saoghail, ag ràdh, " C' àit am bheil gealladh a theachd ?'
Tha cealgaireachd muinntir eile, a tha dalladh suilean an
t-saoghail le aidmheil dheah-ach, air dhoibh a bhi ann an
coslas caoraich Chriosd, am feadh a ta iad da rìreadh 'nan
gabhair an diabhuil, 'n dhearbhadh gu bheil sgarachdainn
mhòr nan caorach o na gabhraibh gle bheag air a ghabh-
•air gu cridhe. Cionnus a ta mòrau 'gan toileachadh fèin
ann an aingidheachd dhiomhair as an gabhadh iad nàire
au làthair fhianuisean? Guu a bhi toirt fa'near, gu 'm Vii
au smuainte agus an gniomharau is diomhaire, air au la
sin, air am foiUseachadh, an lathair a" choimhthionail
mhòir ! Cia dian a ta cridheacha dhaoine air an socrachadh
air an t-saoghal, mar gu b' e an àite-comhnuidh siorruidh
e! Tha na hàrd-fheiUe naomha, agus na h-orduigli-
«an follaiseach, far am bheil am Breitheamh air guothuch
sìth ris na ciontaich, air an cur suarach : Snàmhaidh
cridheachan dhaoine mar itean ann a uisgibh an ionaid
naoimh, a theid fodha mar chlachan gus an iochdar, ann
au cùramaibh na beatha so ; bithidh iad gle churamach aun
au nithibh suarach an t-saoghail so, agus neo-churamach
ann an nithibh a's luachmhoire agus as cudthromaiche an
t-saoghail eile ! Acli, 0 ! smuaiuichibh air an là a ta tar-
ruing dluth, anns an tig Criosd chum breitheauais ! Bheir-
ear gairra do 'n t-saoghal le fuaira na trompaid deir-
eannaich, teachd an làthair na caithir-bhreitheanais I
Suidhidh am Breitheamh air a righ-chaithir, agus cuirear
na h-uile chinnich 'nan seasamh 'ua làthair ! Nithear an
t-eadar-dheakchadh eadar na naoimh agus na h-aiugidh !
Fosgailear na leabhraichean, agus bheirear breth air na
mairbh a mach asda ! Bithidh aon bhuidheann air an òr-
duchadh gu beatha mhaireannach, agus a' bhuidheann eile
gu teine shiorruidh, a reir an oibre. Bu shealladh ro-
iongantach e, nara b' urrainn dhuit thu fèin f hiUeadh suas
ann an neul èigin dorcha, no thu fèin fholach ann au
436
sgolta creige àird, o am faiceadh tu righrean aingidh,
prionnsachan, breitheamhna, agus daoine mòr ua tahnhainn,
ag eiridh a mach as an uaigliibh marmoir, agus air an
toirt au làthair na caithreach, a f hreagairt air son a nuile
ai'.meart, an ana-ceartais, am foirneart, agus am mi-naoimh-
achd, gun chomharra air inbhe, ach na tha 'n aingidheachd
a' cur orra I Ministeirean an-diadhaidh, mi-naomha, agus
3ieo-f hiriimeach air an ruagadh le mallachdan au t-sluaigh
cìiaiUte o an uaighibh gu caithir a' bhreitheanais, agus air
an agradh le fuil anama do nach d' thug iad rabhadh firin-
neach ! Daoine cumhachdach a' seasamh a' criothnachadh
an làthair a' Bhreitheimh, neo-chomasach air ruigsinn air au
dànadas, bu ghnàth leo chleachdamh, gu esan mhealladh le
'n cuilbheartaibh, no iad fèin a dhìon le 'n neart I Mnathau
sùghar air an tilgeadh a macli as an uaighibh, mar gheug-
aibh gràineil, air an tarruing chura na caithir bhreithean-
ais a fhreagairt air son an caithe-beatha mi-naomha ! A'
rnhuinntir aineoLach gu h-ealamh air an teagasg anns an
high, air an cosd ; agus a' mhuinntir f hòghluimte air an
inHjhdadh, an làthair an t-saoghail, 'nan amadain, agus 'nan
luchd-saothraich diomhain! Tha fear-rxicheadh Dhè air
a leigeadh ris, an cealgair air a rusgadh, agus am fear mi-
naom'aa mu dheireadh, air a thoirt gu smuaineachadh da
i'ireadh mu staid shiorruidh ! Mortadh uaigneach, adhalt-
ranais, gadachd, mealltaireaclid, agus oibre eile an dorch-
adais, a rinn fanoid air gach uile rannsachadh dhaoine,
air an nochdadh, agus air an deauanih follaiseach an làthair
au t-saoghail, leis gach ni bha 'nan co-chuideachd ! Cha'n
'eil suira do na daoine saoibhir, cha 'n 'eil iochd air a nochd-
adh do na bochdaibh ! Tha shgean cothroraaiche an t-
saoghail air an tionndadh ; diadhachd fo fhoirneart agus
fo tliàir air a cur suas, agus siu-diadhachd a bha soirbh-
cachadh air a toirt sios fadheoidh. Na h-uile nacli 'eil air
am faotainn ann an Criosd, air an toirt a làthair, air an
leigeadh ris, agus air an dìteadh gun spGis do phearsaibh,
agus air am fuadachadh o'n chaithir-bhreitheauais a chum
an t-sluic ; am feadh a ta iadsan a ta air am faotainn ann-
san aig an Là siu, air dhoibh a bhi air an saoradh an latliair
an t-saoghail, a' dol maille ris chura neimh ! Ni h-eadh,
ach cha 'n f heud thusa dol as mar sin ; is eigin duitsa thu
tVin, nach 'eil ann an Criosd, do chuid a bhi agad anns a'
chùi3 bhrònach agus eagalach so !
437
A plieacaich, i.s e aii dearbh Thighearna Criosd sin, air
am bheil thu nis a' deanamh dimeas a ta thii lot tro
chliadhaich a theachdairean, agus roimh am bheil tliu
roghnachadh t' ana-mianna, a bhios 'na Bhreitheamh ort !
Agus bithidh Slànuighear a chuireadh air cul 'na Bhreitli-
eamh cruaidh ! 0 ciod an sliabh, ciod a' chreag a gheiuh thu
a thuiteam ort, gu d' f holach o aghaidh-san a ta 'na shuidhe
air an righ-chaithir ! Tha nis carraig agad an taobli a stigh
dhìot, cridhe adamaint, air chor as gu bheil thu meas
saighdean an fhocail mar chonnlach, agus gu bheil thu
deanamh gàire ri crathadh na sleagha : Ach spoiltidh ;■."
charraig sin aig sealladh do 'n Bhreitheamh ; brisidh au
cridhe cruaidh ann an sin, agus ni thu gul agus caoidh,
'nuair nach bi feum ann an gul no caoidh ! Tuitidh
cuibhrichean a' bhàis air falbh, sgeithidh an uaigh a mach
thu, cruinn-leuraaidh na sleibhtean uait, agus diùltaidh nii,
creagan do bhleith gu mìn-luaithreadh ! Cionnus a dk'
fhuilingeas na suilean malluichte sin sealladh do 'u Bhreith-
eamh ! Feuch tha e teachd ! C' àit am bheil an luchd
mionna-mi-naomha, a reub a lota ; an truaghan saoghalta,
nis air a threigsinn le dhia ; an cealgair modhail, a
phòg agus a bhrath e ; fear tarcuis an t-soisgejl, a chnir
air falbh e 'na theachdairean ag osnaich, a mhi-naomli-
aich 'òrduighean, agus a shaltair fo chois air f huil luach-
mhòr ? 0 mhortair, is e au Duine a mharbhadh do
Bln-eitheamh ! Is e siu esan a rinn thu mar sin a mhas-
luchadh. Feuch tha Uan Dhè air an d' rinueadh tàir,
a' taisbeanadh mar leomhan a' t' aghaidh ! Cionnus a dh'
fhuilingeas do chridhe saighdean a ghnùis theinntich I
Bithidh an cridhe cloiche sin, a ta nis a' cumail a raach 'mi
aghaidh, an sin air a sgoltadh suas ; cruinnichidh an
aghaidh sin a ta diùltadh ruidheadh a nis dorchadas an
sin ; sàthaidh saighdean na feirge, far nach urrainn do
shaighdean a' mhothachaidh a nÌ3 ruigheachd. Ciod a
f hreagras tu dha, 'nuair a dh'èireas e suas, agus a chuireas
e as do leth do neo-chreidirah agus do neo-aithreachas ?
An abair thu nach d' f huair thu rabhadh ? Bheir coguis an
taobh a stigh a' bhreug dhuit ; bheir na h-osnaich uaigneacli
agus sgios na muinntir a thug rabhadh dhuit, fianuis a' t'
aghaidh. Nau innseadh leanabh no amadau dhuit, gu 'n
robh da thigh ri theine, ruitheadh tu air ball gu chur a.s ;
Oo3
ach ann an gnothuichibh na sìorruidhcachd, lionaidh
daoine air tùs an cridheachan le eas-aonta an aghaidh nan
teachdairean, agus an sin tilgidh iad an teachdaireachd air
an cul : Ach cha dean na leithsgeil f haoin agus amaideach
so stà, ann an là an Tighearna. Cionnus a chluinneas
ua cluasa malluichte sin a tha nis bodhar do ghairm an
t-soisgeil, a tha toirt cuireadh do pheacaich teachd gu
Criosd, a bhinn eagalach sin, " Imichibh uam a shluagh
malluichte, dh'ionnsuidh an teine shiorruidh, a dh'ulluich-
eadh do 'n diabhul agus d' a ainglibh ! Cha bhi fear-
eisdeachd codallach an sin, cha bhi cridhe duine dol an sin
air seacharan ; bithidh an cridheachan agus an suilean an sin
suidhichte air an truaighe, ni nach creid iad a nis ! O
gu 'm b' aithne dhuiun aun ar là so fèin, na nithe a
bhuineas d' ar sìth.
San àite mu dheireadh. Bithibh air bhur n-earalachadh
an f hirinn mhòr so chreidsinn ; agus creidil)h i, air a lei-
thid do dhoigh as gun uUuich sibh air son breitheanais ann
an àm. Cuiribh suas caithir-bhreitheanais 'nur n-uchd
fein, agus gairmibh sibh fein gu tric gu cunntas an sin.
Deanaibh am Breitheamh 'na charaid duibh ann an àm, le
dluthachadli ris ann an tairgse an t-soisgeil ; agus dean-
aibh gach uile dhìchioll, gu 'm bi sibh air bhur faotainn
ann an Criosd aig an là sin. Tilgibh dhibh oibre an dor-
chadais agus bithibh beò mar a' creidsinn gu bheil sibh,
anns gach uile àm, agus anns gach uile àite, fo shuil bhur
Breitheimh, a bheir gach obair chum breitheanais, maiUe
rìs gach ni dìomhair. Bithibh tarbhach an deadh oibre ;
air dhuibh fios a bhi agaibh, gur ann mar a chuireas
sibh, a bhuaineas sibh. Dian-leanaibh diadhachd a
thaobh Dhe, firinnteachd agus deadh-ghean a thaobh
dhaoine. Taisgibh suas pailteas do oibre deirc agus
trocair dhoibhsan a ta 'n trioblaid, gu h-àraidh dhoibhsan
a tha do theaghlach a' chreidimh, clmm gu bi iad air
an toirt a làthair air an là sin mar dhearbhaidhean gu
buin sibh do Chriosd. Na druidibh suas bhur tiom-
chridhe throcaire, a nis, an aghaidh nam feumach ; air
eagal uach faigh sibhse, an sin, trocair. Thugaibh an
aire, aun bhur u-uile oibre, gu 'm bi sibb aon-fhillte agus
treibhdhireach ; ag amharc ri glòir bhur Tighearn ann-
ta uile, teisteas air bhur gradh dha, agus air ùmhlachd
d'a aithne. Fagaibh do na cealgairibb, aig am bheil i\u
439
duais a blii a' cur an ceill na h-uile duine dhiubh, a
rahaitheas fèin, agus a bhi sèideadh trompaid, 'nuair a ni
iad an deircean. Is spiorad suarach agus neo-chriosdaidh
e, aig nach urrainn tlachd a ghabhail ann an gnìomh maith,
mur bi e air a nochdadh do sheaUadh muinntir eile :
Tha e gu h-uile mi-chiatach ann an neach, a ta creidsinn
gu 'n gairm an trompaid dheireannach ri cheile an saoghal
uile, au làthair an cuir am Breitheamh an ceill gnìomhara
bha da rireadh maith, ciod air bith co uaigneach 'sa rinn-
eadh iad. Bithibh beo ann an earbsa chreideach ri teachd-
an Tighearna. Biodh bhur leasraidh a ghnath crios-
laichte, agus bhur lochrain laiste ; mar sin 'nuair a
thig esan, co dhiubh aig là deireannach bhur beatha, no aig
là deireannach an t-saoghail, gu 'm bi sibh comasach air a
radh le h-aoibhneas, Feuch, is e so ar Dia-ne ; dh'fheith
sinn rìs ! Isa. xxv, 5.
CEANN V.
RIOGHACHD NEIMH-
Mata XXV. 34.
A n sin deir an Righ riusan air a dheis, Thigibh a dhaoine heannaichU
m' Athar-sa, sealbhaichibh mar oighreachd an rioghachdata air a
deasachadh dhuihh o leagadh hunaite an domhain.
AiR dhomh labhairt o 'n chuibhriouu so do 'n Sgriobtur,
d' am bheil ara bonn-teagaisg 'na earrainn, rau 'n bhreith-
eanas dheireannach ; agus air dhomh a nis bhi gu labhairt
mu shonas siorruidh nan naomh, agus mu thruaighe shior-
ruidh nan aingidh, o na binnibh fa leth a chuirear an cèill
orra san là mhòr ; gabhaidh mi iad san òrdugh sara bheil
iad air an cur sios mu 'r coinneamh ; a chionn mar, tha
bhinne air tùs air a toirt a mach air na fireanaich, mar sin
gu 'ra bheil i air a cur an gniomh air tùs, ged tha e cos-
rahuil gu 'ra bi a' bhinn eile air a làn chur an gnìomh mu 'm
bi so air a chrìochnachadh.
Tha briathra an teagaisg a' gabhail a steach na binn
aoibhnich fèin, le roimh-radh aun au rathad eachdruidh uim-
440
pe, a ta tabhairt cunntais air a' Bhreithcamh a' cur na binu
an ceili ; an Righ, losa Criosd : a' chuideachd air am bheil
i air a tabhairt, iadsan air a dheis ; agus an t-àm a bhith-
eas i, ann an sin, co luath 'sa tha 'n deuchainn thairis.
Umpa sin labhair mi cheana : Is i bhinne fein a ta sinn
a nis ri thoirt fa'near, Thigibh a dhaoine beannaichte
M'athar-sa, Seasaibh air bhur n-ais, 0 sibhse ghabhra
mi-naomha ! Air falbh leis gach anam neo-iompaichte,
nach 'eil air an aonadh ri losa Criosd ; cha 'n 'eil so air
bhur sonsa! Thigibh, 0 naoimh, a ta air bhur toirt a
mach as bhur staid nàduir gu staid gràis ! Feuch so staid
na glòire a tha feitheamh oirbh ! Ann an so tha glòir air
a' cur sios dhuinn ann am briathraibh agus an litrichibh ;
sgathan, anns ara feud sibh bhur sonas sìorruidh fhaicinn ;
dealbh, no iomhaigh, do thigh Athar Chriosd, anns am
bheil iomhaigh àite-comhnuidh.
Tha bhinn ghlòrmhor so a' giiilan dà ni : (1.) An son-
as iomlan sam bheil na naoimh gu bhi air an cur au seilbh,
eadhon an rìoghachd. (2.) An toirt a steach aoibhneach
d'a h-ionnsnidh : " Thigibh, a dhaoine beannaichte m'
Athar-sa, sealbhaichibh." Air tàs, Is o au souas iomlan,
an rìoghachd. Is i rìogliachd, airde sonais shaoghalta ;
cha 'n 'eil ni air tlialamh a 's mò na rioghachd : Uime sin,
tha 'n cudthrom diomliair do ghlòir ann an nèamh air a
chumail a mach dhuinn fuidh'n bheachd so. Ach cha
rìoghachd choitchionn i, is i an rìoghachd i ; rìoghachd
neimh, a' dol os ceann na h-uile rìoghachd san t-saoghal,
an glòir, an urraim, an tairbhe agus an toilinntinn, ann
an tomhas nco-chrìochnach, na tha iadsan a' dol os ceann
staid iosal deircich ann an luideagaibh agus air an
otrach. San dara àite, Tha dol a steach aoibhneach aig
na naoirah d' an rìoghachd so, Thigibhse sealbhaichibh
an rìoghachd. Aim an sealladh aingle, dhaoine, agus
dheamhna, tha iad air au cur an seilbh rìoghail, agus
gu follaiseach air an gabhaH a stoach an lathair an t-saogh-
ail uilo lo h-Iosa Criosd, an Tì a 's e Oighre nan uilc nithe,
aig am bheil gach uile chunihachd, air neamh agus air
thalamh. Tha 'n cùir air an rìoghachd, gu soleimnto air
aithneachadli agus air aidmheil ! Tha iad air an gabhail
a stigh innto, mar oiglireachan cinnteach na rioghachd, gu
Koalbacliadh lo oighreaclid no crannchur, mar tha 'm focal
gu ccart a' ciallachadli ; u chionn, o shean, gu robh oigh-
441
reachdan air au comharrachadli a mach le crannchur, mar
bha Cauaan do Israel, mar cheud-ghin Dhè, mar a ghair-
mear dhiubh, Ecsod. iv. 22. Agus a chionn gur i an rìogh-
achd so, rìoghachd an Athar, tha iad uime sin gu follais-
each air an aideachadh 'nan dol a steach innte, a bhi 'nam
muinntir bheannaichte Athar Chriosd ; beannachadh a bha
air a thoirt dhoibh fada roimh 'n bhinn so, ach a ta uis gu
foUaiseach air aidmheil agus air a dhaingneachadh dhoibh
leis an Eadar-mheadhonair ann an ainm 'Athar. Is fiù a
thoirt fa'near, nach 'eil e ag ràdh, sidhse ta beannaichte
leis an Athair ; ach, sibhse dhaoine beannaichte m' Ath-
ar-sa : a' nochdah dhuinn, gu bheil na h-uile beannachd
a ta air a thabhairt dhuinu, a' teachd o 'n Athair, tobar a'
bheaunachd, mar is e Dia agus Athair ar Tighearn It)sa
Criosd, tre am bheil sinn air ar beannachadh, Eph. i. 3.
Agus fadheoidh, tha iad air an gabhail a steach do'nrìogh-
achd so, mar sin a bha air " uìlachadh dhoibh o leagadh
bunaite an domhaiu," ann an rùn siorruidh Dhè, mu 'n
robh iadsan no aon diubhsan, ann ; chum gu faiceadh an
saoghal gur i beatha mhaireannach saor thiodhlac Dhè.
Teagasg. — Bithidh na naoimh air an deanarah lan shona unn an
seilhh air riojhachd neimh.
Fiosraichidh mi dà ni ann an so : (1) Nàdur na rìogh-
achd so. (2.) Dol a steach nan naomh innte. Agus an
sin ni mi cleachdamh iomchuidh do 'n iomlan.
Air tùs, A thaobh nàduir rìoghachd neimh, tha ar n-
eòlas uimpe ro neo-ioralan ; oir, " Cha 'n f haca sùil, agus
cha chuala cluas, agus cha d' thainig ann an cridhe duine,
na nithe a dh' uUuich Dia dhoibhsan aig am bheil gràdh
dha," 1 Cor. ii. 9. Eadhon, mar a ta paranta le coimeas-
an aithnichte a' teagasg an cloiune, mu nithe, air dhòigh
eile nach urrainn dhoibh a thuigsinn gu ceart : Mar sin,
thoilich e ar Dia gràsmhor-ne, ann an smuaineachadh air
ar n-anmhuinneachd, sonas nèamhaidh a nochdadh dhuinn,
an samhlachan air an toirt o nithibh talmhaidh, e ta glòr-
mhor an suilibh dhaoiue ; a chionn gu biodh sealladh
faicsinneach do 'n ghlòir nèamhaidh, as eugmhais coimeas-
an talmhaidh, ro shoilleir air son ar suile anmhunn, agus
cha deanamaid ach sinn fèin a chall annta. Air an aobhar
sin, a nis, cha 'n urrainn aon labhairt ach mar leanaban mu
ua nithibh sin, a nochdas an là gu soilleir.
442
Tha staiil na glòire air a taisbeanarlli fo bheachd rìogh-
achd ; air do rioghachd am measg dhaoiue, bhi an ni sin
anns am bheil an àireamh a 's raò do nithibh maith na
talmhainn a' coinnQachadh. A nis sealbhaichidh na h-uile
naomh, mar righ, rìoghachd. Bithidh uile iochdarain
Chriosd nan rìghrean, gach aon le chrùn air a cheann :
C'ha 'n e gun ruisg an Righ mòr e fèin d' a rìoghalachd, ach
ni e' chlann uile 'nan luchd comhpairt d' a rìoghachd.
I. Bheirear do na naoimh cumhachd agus lìghdaras rìogh-
ail. Cha toir ar Tighearna ainmean falamh do chuspairean
a ghràidh, ni e 'nan righribh da rireadh iad. Bithidh uach-
dranachd nan naomh 'na uachdranaclid fada os ceann an rigli
a 's mò bha riamh air an talarah ! Bithidh iad nan irm-uach-
darainair peacadh, aig an robh air uairibh uachdranachd orra.
Bithidh lùn-riaghladh aca os ceann an spioraid fein, riagh-
ladh iomlan os ceann an aigne agus an iarrtuis, a ta uis
&' cur na h-urrad do dhragh orra : bithidh freumh buair-
easach nan aigne truaiUidh air am fògradh gu bràth a
mach as an rìoghachd sin, agus chi bhi comas aca gu bràth
tuille an grabadh a 's lugha chur orra. Bithidh cumhachd
aca 03 ceann nan cinneach na h-an-diadhaich do na h-uile
chinneach " agus righlaidh siad iad le slait iaruinn,''
Taisb. ii. 2G, 27. Bithidh uile sliaoghal nan aingidh air am
briseadh rompa : Bitliidh Satan air a bhruthadh fo 'n cas-
aibh, Rom. xvii. 20. Cha bhi e gu bràth coraasach air
buaireadli a chur orra ni 's mò ; ach bheirear breth leo
airsan, agus 'nan seaUadh, bithidh e air a thilgeadh, leis a'
chuideachd an-diadhaidh, gus an loch theine agus phron-
nuisc ! Mar sin riaghhiidh iad os ceann an luchd-sàruch-
aidh. Air dlioibh an deadh chath a ch.ur, agus a' bhuaidh
fhaotainn, ni Criosd dhoibh mar a rinn losua d'a chean-
nanhiibh, a toirt orra teachd am fagus, agus an cosan a
clmr air muinealaibh righrean, los. x. 24.
II. Bithidh na brataichean rìoghail aca. Air son righ-
chaithir, bheir Criosd dlioibh suidhe maillo ris-san air a
righ-chaithir-san, Taisb. iii. 21, Bithidh iad air an togail
gu3 an urrara agus an iubhe a 's àirdo air am bheil iad
comasach ; agus, na mhealltuinn, bithidh sìth bhuan
shiorruidh aca, an deigh na h-uile h-ioman a bh' aca sau
t-saoghal, 'uan shghc chum na righ-chaithreach. Air sou
crùin, gheibh iad crùn na glpire, nach searg as, 1 Phead,
V. 4, Cha 'n e crùn fo bhlathaibh, mar a f huair iochdar-
443
an air uairibh, air dhoibh a bhi 'nan luchd-buaidh ; searg-
aidh an crùn sin gu h-ealamh, aca cha searg an crùn-saii
gu bràth. Cha chrùn òir e, leithid 'sa tha righre talmh-
aidh a' caitheadh ; tha eadhon crùn òir gu tric air a shal-
achadh, agus air a' chuid a's fearr, cha 'n urrainn e iadsan
a ta 'ga chaitheadh a dheanamh sona. Ach 'se bhios ann
crùn glòire. Crùn glòire, is e crùn na beatha e, (Taisb.
ii. 10.) a' bhoatha sin do uach aithne crìoch ; crùn nach
urrainn bàs gu bràth a t])0Ìrt bhàrr an cinn. Is èigin da
bhi 'na chrùn maireannach, oir is crùn fireantachd e, 2 Tim.
iy. 8. Bha e air a cheannach dhoibh le fireantachd
Chriosd, a ta air a meas doibh ; tha iad air an dcanamh
iomchuidh air a shon le fireantachd san taobh a stigh ;
tha fireantachd no firinu Dhe, 'ga dheanamh cinnteach
dhoibh. Bithidh slat rìoghail aca, slat iaruinn, (Taisb. ii.
27.) uamhasach do 'n t-saoghail aingidh uile ! Agus claidh-
eamh mar an ceudna, "Claidheamh dà fhaobhair 'nan
laimh, a clium dioghaltas a dheauamh air na cinnich,
smachdachadh goirt air na slòigh, Salm cxlix. G, 7.
Gheibh iad dèise rioghail. Tha na culaidhean rioghail
anns an rioghachd so 'nan culaidhibh geala, Taisb. iii. 4.
" Imichidh iad maille riumsa ann an culaidhibh geala."
Agus tha na cukidhean sin, air dòigh ro-àraidh, a' comhar-
rachadh mach staid glòir do-bhreathnaichte nan uaomhanii
an nèamh !
Thoilich e an Tighearna gu tric staid na naomh ann an
glòir a nochdadh dhuinne, fo bheachd iad a bhi air an
sgeudachadh ann an eudaichibh geala. Tha e air a
ghealltuinn do 'n ti bheir buaidh, gu'm bi e " air a sgeud-
achadh ann an eudach geal," Taisb. iii. 5. Tha na
seanaire timcliioU na-righ chaithreach air an sgeudach-
adh ann an culaidhibh geala, caib. iv. Tha 'n sluagh a
tha 'n làthair na righ-chaitlireach " air an sgeudachadh lo
trusganaibh geala, caib. vii. 9. " sgeudaichte le trusganaibh
geala," rann 13. " air an deanamh geal ann am fuil an
Uain," rann 14. Tha ini ag aideachadh, gu bheil aig iai
dà theisteas mu dheireadh a thugadh, beachd air staid nan
naomh air thaì'dmh, ach tha na coim.easan air an tabhairt o
.•^taid na h-eaglais air nèamh. Cuirear gach èididh, (ni ri»
an abrar eididh, air dhoibh a bhi 'iian comharran air
jjeacadh, agus air nàire,) a thaobh leis na naoimh, 'nuair a
thig"iad chum an staid glòire. Ach ma bhoir min fa'ntar
444
ciod na h-amanna san robh trusgain gheal air an gnàth-
achadh gheibh sinn mòran do uèarah annta.
Air tùs, 'Nuair thug na Romanaich saoi'sa d' an traillibh,
thug iad dhoibh èididh gheal, mar chomharra air an saorsa.
Mar sin gheibh na naoimh air an là sin, an culaidhean
geala ; oir is e là saorsa glòrmhor cloinne Dhè e, (Rom.
viii. 21.) là saorsa an cuirp, rann 23. Cha 'n fhaic iad gu
bràth tuille tigh na daorsa, 's cha luidh iad tuiUe am
measg phota. Ma choimeasas sinn staid nan naomh air
thalamh ri staid nan aingidh, is staid shaorsa gun amhar-
us i ; ach is staid thràilleil an staid eile ; ach ann an
coimeas r' an staid air uèamh, cha 'n 'eil innte ach seirbhis
chruaidh. Tha naomli air thalamh gun amharus 'na
phrionnsa, 'na oighre air criìn : ach feudaidh so a bhi
sgrìobhta air, " Tha mi a'm' sheirbhiseach ;" oir, " cha 'n
'eil eadar-dhealachadh sam bith eadar e agus seirbhiseach,
ged is e Tighearn nan uile," Gal. iv, 1. Ciod iad osnaich
duine naoimh, an obair shuarach agus iosal anns am bheil
e 'n sàs air uairibh, an t-eudach dubh agus luideagach sam
bheil e ag imeachd, ach comharran na seirbhis chruaidli
so ? Ach 0 'n là san tig na naoimh gu "n crùn, gheibh
iad an saorsa iomlan, agus cha seirbhisich iad ni 's mò.
Bithidh iad air an làn-shaoradh o pheacadh, an ni sin do
na h-uilc, a 's miosa araon ann fèin, agus 'nam fiosracli-
sau mar an ceudna : 'Cia mòr uime sin a 's èigin do 'n t-
saorsa sin a bhi, 'nuair na h-Eiphitich, a chunnaic iad an
diugh, nach faic iad a chaoidh tuiUeadh } Bithidh iad air
an saoradh o gach uile bhuaireadh gu peacadh : Cha bhi
oothrom aig Satan am buaireadh ni 's mò leis fèin, no le
sheirbhisich. Bheirear lan-fhreagradh an siu do 'n iarrtus
sin, a dh' ainmich iad co tric. " Na leig ann am buaireadh
sinn. Cha tig nathair shèideach tuiUeadh do 'n Phàras
shuas ; cha 'n fheud ribe no bacadh bhi air an cur an sin,
a ghlacadh cosan nan naomh : Feudaidh iad imeachd ann
an sin gun eagal, cir cha 'n urrainn doibh a bhi anu an
cunnart : Cha 'n 'eil slochd leomhan, no beannta nan
leopard aun an tir a' gheallaidh. Ni h-eadli cuirear iad an
taobh thall do chomas peacachadh, oir bithidh iad air au
daingnoachadh ann am maitheas. Bithidh e 'na lan-.shaors:i
d' an toil, a bhi gu bràth neo-chaochlaideach gu maith a
dheanamli. Agus bithidh iad air an saoradh o uilo thoradh
a' plieacaidh : " Cha blii bàs anu ni 's mò, no bròn. no
445
tìighich ; agus cha bhi pian ann ni 's mò?'' Taisb. xzi. 4.
Cò an rìoghachd a ta cosmhuil rithe so? Tha 'm bàs a
nis a' deanamh a rathaid do chuirt, co furasd a 's do
bhothan : Lionaidh bròn cridhe an neach a ta caitheadh
<:;rùin air a cheann : Cha 'n 'eil culaidh rìoghail 'nan
dion an aghaidh pian, agus glaodhaich a thaobh pein :
Ach anus an rìoghachd so cha bhi àite aig truaighe. Bithidh
gach uile mhaslaidh air an glanadh air falbh ; agus cha
tuit deur tuiUeadh o 'n suilibh. Cha ghearain iad ni 's mò
bhi air an treigsinn : cha 'n f holaich an Tighearna gu
bràth 'aghaidh uapa, ach air do Ghrian na fireantachd, a
bhi dealradh orra 'na soillse meadhon là, sgaoilidh i air
falbh gach neul agus bheir i dhoibh là siorruidh, gun an
coimeasga a 's lugha do dhorchadas. Sguabaidh tuil na
feirge, au deigh toirm tairneanaich uamhasaich o'n righ-
chaithir, air falbh na h-aingidh o làthair caithir a' bhreith-
eanais, gus an loch theine ; ach tha iadsan, san àit a'a fearr,
air an toirt cosmhuil ri Noah do 'n airc, agus a mach a
rathad dochair.
San dara àite, Bha eididh gheal 'na chomhara air
gloine. Uime sin tha bean an Uain air sgeudachadh le
liou-eudach grinn, glan agus dealrach, Taisb. xix. 8.
Agus iadsan a sheas an làthair na righ-chaithreach, nigh
iad an trusgaiu, agus rinn iad geal iad ann am fuil an Uain,
caib. vii. 14. Cuiridh na naoimh an sin orra trusgain do
ghloine iomlan, agus dealraichidh iad ann an naomhachd
gun smal, cosmhuil ris a' ghrein 'na neart, gun an neul is
lugha chumail air falbh a soluis, Bithidh neochiontachd
iomlan an sin air a h-aiseag, agus gach uile choslas peac-
aidh air fhuadachadh fad air faibh o 'rìoghachd-san.
Tha ciouta a' pheacaidh, agus a cliumhachd riaghluidh,
air an tabhairt air falbh a nis anns na naoimh ; ged tha
fathast peacadh a' gabhail comhnuidh annta, Rom. vii. 20 ;
ach an sin cha bhi e ni's mò annta ; bithidh an nàdur truail-
lidh gu tur air a thoirt air falbh, am freumh searbh
sin air spionadh a uios, agus cha bhi lorg dheth air f hàgail
'nan auamaibh : Bithidh an nàdur gu h-iomlan glan agus
as eugmhais peacaidh. Cha bhi dorchadas 'uan inntinn ;
ach bithidh tuigse gach naoimh, 'nuair a thig e 'ga riogh-
achd, mar mheall do sholus glan agus neo-choimeasgta. Cha
bhì am fuath a's lugha do mhaith, no an claonadh a's lugha
gn h-olc 'nan toil ; ach bithidh iad air au toirt gu comh-
Pp
446
aonadh ionilan ri toil Dhè, air am beannachadh le gloine
ainglo, agus air an daingneachadh ann. Cha bhi an aigne
buailteach do 'n aimhreit no do 'u mhi-riaghailt a's lugha ;
cha chosd e trioblaid sam bith dhoibh an cumail ceart ;
gheibh iad a leithid do shuidheachadh fior-ghloine as nach
urrainn doibh gu bràth a chall ; bithidh iad air an glanadh
o an salachar talmhaidh, air dhoigh as nach bi blas aca ni's
mò air ni sam bith ach nèamh. Nam biodh e comasach gu'ra
biodh iad a rìs air an cur am meadhon chuspairean ribeach
an droch shaoghaiì, shiubhladh iad 'nam measg gun an sal-
ychar a's lugha, mar a dhealras a' ghrian air an otrach gun a
salaehadh, agus mar a ghleidh na h-aingle an gloine ann
am meadhon Shodoim. Bithidh an gràsan an sin air an
deanamh iomlan, agus gach uile neo-iomlaineachd a ta nis
a' leantuinn riu, air a thabhairt air falbh : Cha bhi tuille
aobhar goarain air son anmhuinneachd gràis ; cha ghearain
neach sau rìoghachd sin air droch cridhe, no air nàdur
truaillidh. " Cha 'n 'eil e soilleir fathast ciod a bhitheas
sinn, ach — 'nuair a dh' foillsichear esan, bithidh sinn cos-
mhuil ris," Eoin iii. 2.
San treas àite, Am measg nan ludhach bha iausan a dh'
iarr dreuchd sagairt, air dhcibh a bhi air an dearbhadh
agus air am faotainn do shliochd nan sagart, agus gun
ghaoid, air an sgeudachadh ann an geal, agus air an
sgrìobhadh am measg nan sagart. Tha so a reir coslais
air a chiallachadh, Taisb. iii. 5. " An ti a bheir buaidh,
sgeudaichear e ann an eudach geal ; agus cha dubh mi
mach 'ainm à leabhar na beatha." Mar sin cha bhi na
naoimh 'nan righribh a mhàin, ach 'nan sagartaibh mar an
••eudna ; oir tha iad 'nan sagartachd rioghail, 1 Phead. ii. 9.
Bith.idh i.id 'nan sagartaibh air an righ-chaithrichean : Tha
iad air ara faotainn gu laghail do shliochd Ard-Shagairt an
aidrahcil, air an gincamhuinn leis le a Spiorad, do shiol
neo-thruaillidh an f hocuil, agus gun smal : Mar sin air
do 'n dearbliadh a bhi thairis, tlia iad air an gabliail a
steach mar shagaita sau tcampull shuas chum gu 'n gabli
iad comlmuidh ann an tigh an Tighcarna gu bràth. Cha'n
'eil air thalamh ni a 's giòrmhoire ua rìoghachd ; cha 'n
'eil ni a's urramaiclie na sagartachd ; agus tha iad araon
A comhlachadh a cheile ann an staid glilòrmhoir nan
naomh. Bitliidh Lii choimhtliioual nan ceud-ghin (Eabh.
iii. 23.) d' am buin an t-sagartachd agus a' chuibhrionn
447
dhùbailte, a' taisbeanadh 'iian culaidhibh geala gloire, nan
cuideachd urramach agus ghlòrmhoir ! Nochdaidh an là
sin gur iadsan a' mhuinntir a soghnaich an Tighearna
mach a uile threubha na talmhainn, gu bhi dluth dha, ■egus
gu dol d' a theampull, eadhon gu ionad naomha. Bithidh
an t-sagartachd a thoiricheadh air thalamh, air a toirt gu h-
iomlaineachd, ara feadh a bhios iad a' tairgse iobairt mo-
laidh do Dhia agus do 'n Uan gu saoghal nan saoghal !
Cha d' fhuair iad au cuibhrionn air thalamh, leis a' cliuid
eile do na treubhaibh, ach b' e an Tighearna fein an cuibh-
rionn, agus bithidh e 'na chuibhrioun dhùbailte dhoibh
fad linne na sìorruidheachd.
Sa' cheathramh àite, Bu chleachdta leo eudach geal a
chaitheadh ann an àm buaidh ; ris ara bheil suil raar an
ceudna aig, Taisb. iii. 5. " An ti bheir buaidli, sgea-
daichear e ann an eudach geal." " Agus ciod e nèamh ach
buaidh shiorruidh ! Cha 'n f haigh a h-aon an sin ach iad-
san a chuireas an cath agus a bhuadhaicheas mar an
ceudna. Ged bha Canaan air a toirt do na h-Israelich
mar oighreachd, b' èigin dhoibh a buadhachadh mu 'm
b' urrainn doibh a sealbhachadh. Tha na naoimh anns an
t-saoghal so ann am blàr catha ; gu tric ann an eididh
dhearg, air an turaadh ann ara fuil : ach tha 'n la tarruing
dlùth, anns an seas iad an làthair na righ-chaithreach,
agus an làthair an Uain, sgeudaichte le culaidhibh geala,
agus pailm aca 'uan lamhaibh, (Taisb. vii. 9.) air dhoibh
lan-bhuaidh fhaotainn thar an naimhde uile. Bha a'
phailm air a gnathachadh mar chomhara buaidh, do bhrìgh
a' chraobh sin, leis a chudthrom rahòr a th' orra, nach 'eil
i a' lubadh, ach a' fàs suas : Agus bha na craobha pailmo
mar obair ghearrta air dorsaibh an ionaid as ro-naoimh,
(1 Righ vii. 32.) a bha 'nan samhhdh àraidh air nèamh ;
oir is e nèamh an t-ionad anns am bheil na naoimh air
an gabhail a steach mar luchd buaidh.
Feuch aoibhneas agus sìth nan naomh 'nan culaidhibh
geala ! Tha na h-aoibhneis a ta 'g eiridh o shealladh air
cunnartaibh a chaidh seachad, agus air saoibhreas agus
urram a gheibhear aig dorus bàis, a' beantuinn gu ro-laidir
ri cridhe neach ; agus bithidh so 'na earrann ann an sonas
sìorruidh nan naomh, ni aig nach bitheadh àite anns an
nèamh a gheibheadh Adhamh neo-chiontach agus a
shliochd, ged sheasadh iad. Gu .cinnteach cha dì-chuimh-
448
nich na naoimh air an glòrachadh an aoidheachd a fhuair
iad anns an t-saoghal : Bithidh e chum glòir Dhè a chuimh-
neachadh, agus mar an ceudna air son an aoibhneis-san a
mheudachadh. Rinn righ Shicili, air bhi dha 'na mhac
creadhadair, gu glic, anns gu'm b'e a thoil gu 'm rachadh
frithealadh dha aig a bhòrd le soithichean creadha ; ni do
nach b' urradh gun tuiUeadh millseachd a chur 'na bhiadh, air
nach biodh blas aig aon a bha air a bhreith 'na oighre do 'n
chrùn. An urrainn biadh a bhi uair sam bith co blasda do
neach, a 's do 'n duine ocrach ? No am feud a leithid a mheas
a bhi aig neach air pailteas, 'sa bhios aige-san a bha fuidh
eiginnean cruaidh ? Mar is mò na deuchaineau tre "n deach-
aidh na naoimh, 'nan slighe gu nèamh, bithidh an t-àite nis
milse 'nuair a thig iad d' a ionnsuidh. Bithidh na h-uile
buille buadhach anus a' chath spioradail 'na sheudan ann an
crùn na glòire. Togaidh gach buaidh a gheibh iad air a
pheacadh air Satan agus air an t-saoghal, am buaidh-chaith-
ream aoiblineis ni 's àirde ! Ni cuimhneachadh air a chrann-
cheusaidh an crùn milis ; agus cuiridh cuimhne air an turus
tre 'n f hàsach, tuiUeadh dath sgiamhach air machraichean na
glòire, am feadh a bhios iad ag imeachd rompa, a' cuimh-
neachadh air an là 'nuair a dh' imicli iad a' caoidh as
eugmhais na greine.
Agus a nis air dhoibh taifbeanadh gu buadhach ann an
culaidhibh geala, is comhara e gu 'n d' f huair iad sìth onor-
rach : a leithid do shìth as nach urrainn d' an naimhdibh
a mhiUeadh ni 's mò. Mar sin bithidh na h-uile ni a bha
gu sonruichte freagarrach d' an staid chomhraig air aa
cur a thaobh : Cuirear an claidheamh seachad, agus glac-
aidh iad dhoibh fcin peann fìr-sgriobhaidh dheis, a chumail
cuimhne air cliù an 'Tì tre 'n d' thug iad buaidh. Bithidh
òrduighean foUaiseach, searmonachadh, agus sacrameinte,
gu h-onorach air an cur a thaobh : Cha 'n 'eil teampull an
$in, Taisb. xxi. 22. Bha uair ann, san robh iad sin railis
dhoibh ; ach air do 'n luchd-turuis uile faotainn dhach-
aidh, tha na tighean òsda, a chomharaicheadh air son
aoidheachd a thoirt dhoibh air an t-slighe air an druid-
eadh snas ; cuirear na coinnlean as, 'nuair a dh' eireas a
ghrian ; agus bithidli am pàilliun, a bh' air a ghnàthachadh
6an fhàsach, air fhilleadh suas, 'nuair a thig teampuU na
gloire 'na àite. Bithidh mòran do dhleasnais nan naomh
an sin air an cur a thaobh : mar a bheir neach a bhata as u
449
làimh, 'nuair a thig e gu crioch a thuruis. Bithidh urnuigh
an siu air a tionndadh gu moladh ; agus do bhrigh nach
'eil peacadh an sin ri aideachadh, nach 'eil uireasbhuidhean
r' an deanamh suas, bithidh aidmheil agus athchuinge air an
slugadh suas ann am moladh siorruidh ! Cha bhi bròn ann
an nèamh, chuir iad ann an deòir, tha àm buanadh an
aoibhneis air teachd, " agus tiormaichidh Dia gach deur o 'n
suilibh !" Taisb. xxi. 4. Cha bhi feum air ceusadh peacaidh
ann au sin ; agus an sin tha crioch air fèin-cheasnachadh.
Cha 'n f heum iad faire dheanamh ui 's mò ; chaidh an cunn-
art thairis. Bha aig foighidiu a h-obair dhiongmhalta, agus
cha 'n 'eil feum orra an sin. Tha creidimh air a tionndadh
gu sealladh, agus tha dòchas air a shlugadh suas ann an
cuan iomlan sùlais mhothachail. Tha na ceannaircich uile
air an ceannsachadh, tha na naoimh gu sàmhach air an cur
"nan suidhe air an righ-chaithir ; agus mar sin na deuchainn
a bha feumail an àm a' chath spioradail air an sgaoileadh,
agus tha iad a' toirt am buaidh air a h-aghaidli le mòr-shith !
San àite mu dhcireadh, Bha trusgain gheahi air an caith-
eadh, air làithibh feisde, mar chomhara aoibhneis. Agus
mar siu bithidh na naoimh air an sgeudachadh ann an èid-
idh gheal ; oir gleidhidh iad sàbaid shiorruidh do 'n Tigh-
earna, Eabb. iv. 9. " Dh' f hàgadh fois (no ghleidheadh
sàbaid) fa chomhair sluaigh De." 'Se an t-sàbaid, ann am
meas nan naomh, ban-righ nan laithean ; agus bithidh aca
sàbaideachd gun chrioch ann an rioghachd nèimh : Mar sin
bithidh an trusgain do ghnàth geal. Bithidh fois shiorruidh
aca, le h-aoibhneas gu 'n bhacadh ; oir cha 'n ionad fois
nèamh, far am feud daoine codal fad siorruidheachd ; anns
an àite sin cha sguir iad a là no dh' oidhche,) ach is i an
obair ara fois agus an gnàth chaithe-aimsir, agus cha 'n
'eil aig saothair agus sgios àite an sin. Tha iad san ionad sin
a' gabhail lòis anu an Dia, an Tì a' s e lau-ionad suaimhneis
an anama. Ann an sin gheibh iad iomlanachd no làn-toil-
eachadh an uile iarrtuis ; air dhoibh Dia a làu-mliealtuinn,
agùs comh-chomunn gun sgur bhi aca ris. Gus an tig
au t-anam gus an lau-ionad suaimhneis so, bithidh e do
ghnàth gu 'n f hois ; ach air dha ruigheachd an so, tha e gabh-
ail fois ; oir is esan an ard-chrioch, agus cha 'n urrainn do 'u
anamdol ni 's faide. Cha 'n urrainn da tuilleadh a thuigsinn,
no iarraidh ; oir tha aige annsan na tha freagarach d' a
iarrtuis neo-chrìochnaichte. 'Si so crioch shona uile shaoth-
pp3
450
air nan naomh ; tha 'n saothair agus am bròn a' crìochnach-
adh ann am fois aoibhneach. Air do no Caldeanaich an là
nàdurra a thomhas, chuir iad an là air thoiseach, agus au
oidhche air dheireadh : ach chunnt na h-Iudaich an oidhche
an toiseach, agus an là mu dheireadh. Eadhon mar sin, tha
na h-aingidh a' tòiseachadh le là fois agus toilinntinn, ach
tlia iad a' crìochnachadh le oidhche do shaothair agus do
bhròn siorruidh : ach aig sluagh Dbè, tha 'n oidhche dhorcha
air tùs, agus an deigh sin tha 'n là do f hois shiorruidh. Ni
d' an d' thug Abraham aire, anns a' chosamhlachd do 'n
duine shaoibhir ann an ifrinn, Luc. xvi. 25. A Mhic
cuimhnich gu 'n d' fhuair thusa do nithe maithe re àm
(Ihuit blii beò, agus Lasarus droch nithe ; ach a nis a ta
esan a' faotainn sòlais, agus a ta thusa air do phianadh,"
IIL Ma dh' fheòraicheas aon, c' àit am. bheil rìoghachd
nan naomh ? Cha 'n ann san t-saoghal so ; tha i ann an
"dùthaich a 's fearr, eadhon dùthaich nèamhaidh," (Eabh.
xi. IG.) dùthaich a 's fearr nau dùthaich a 's fearr air an t-
saoghal so ; eadhon an Canaau nèamhaidh, fearann Imma-
nuel, far nach 'eil uireasbhuidh air ni a dheanamh sonas an
luchd-àiteachaidh iomlan. 'Si so an dùthaicli shona, air a
beannachadh le àm-fàs buan, agus a' toirt seachad gach
ni a ta feumail, iomchuidh agus taitneach. Ann an sin
ithidh daoine biadh aingil ! bithidh iad air am beathachadh
leis a' mhana fholaichte, (Taisb. ii. 17.) gun a bhi air an
cur gu dragh a bhi ga chruinneachadh ; bithidh iad air an
làn-bheathacliadh, le toradh au fhearainn, a' tuiteam nam
beòil, gun an t-saothair a 's lugha dhoibh. Tha 'm fearanu
sin a' mealtuinn là siorruidh, oir cha 'n 'eil oidhche an sin,
Taisb. xxi. 5. Tha deah-adh grèine shiorruidh a' mais-
eachadh ua duthcha so a 's fearr ; ach cha 'n 'eil teas loisgeach
an sin. Cha 'n fhaicear neòil gu bràth an sin ; gidheadh
clia 'n fhearann tartmhor e : Tha craobhan phxnndachaidh
an Tigheani air an suidlieachadh ri taobh nan aimhnich-
ean uisge, agus cha bhi uireasbhuidh uisge orra ; oir gheibh
iad conih-leasachadh siorruidh an Spioraid, le losa Criosd
o Athair. 'Si so an duthaich o 'n d' thainig ar Tighearn,
agus gus an deachaidh e rìs ; an duthaich air an robh suil
nam prìomh-aithriche agus nam làidhean naomha uile, am
feadh a bhi iad air thaUimh ; agus gus an deachaidh na
naoimh uilc, a chaidh romhainn a steach, tre dhian-cliath ;
Hgus gus an deach na tianuisean a chuireadh gu bàs air son
451
Chriosd a steach gu h-aoibhneach a' snàmh tre chuan fola !
'S 'n talamh so, ionad-turuis nan naomh ; is i sin an duth-
aich, far am faigh iad am fois shiorruidh.
IV. A' chaithir rìoghail, 'si chaithir mhòr sin i, an le-
rusalem naomh, a ta air a h-ainmeachadh gu farsuinn,
Taisb. xxi 10. gu crìoch a' chaibideih (Is fior, gu bheil cuid
do dhiadhairean fòghluimte a' suidheachadh na caithreach
so air an talmh ; ach tha na nithe àraidh a ta air an ain-
meachadh, ann am bharail-sa, a reir beaclid na muinntir
sin a ta 'gar seòladh gu saoghal eile air a son.) Rìogh-
aichidh na naoimh anns a' chaithir sin, aig am bheil a balla
do laspir, agus bunaite a' bhalla air an deanamh sgiamhach
leis gach uile ghnè chlocha luachmhor, agus an t-sràid a'
dh' òr fiorgblan, rann 16, 19, 21. Air chor a 's gu 'ra bi
an cosan air an suidheachadh air sin, air an do shuidhich
muinntir an t-saoghail an cridheachan. 'Se so am baile a
dh' uUuich Dia air an son, Eabh. xi. 16. " Baile aig am
bheil bunaite," rann 10. Baile a mhaireas, (caib. xiii. 14.
a sheasas agus a bhios a' soirbheachadh, 'nuair a bhios uile
bhailte an saoghail air an cur 'nan luaithre ; agus nach
bi air a ghluasad, 'nuair a bhios bunaite an t-saoghail air
an cur bun os ceann, Is baile e nach caochail a chaoidh
a luchd-àiteachaidh ; cha bhi aon gu bràth air an athar-
rachadh a mach as, oir tha beatha agus neo-bhàsmhorachd
a' riaghladh ann an sin, agus cha teid bàs gu bràth a
^igh ann : Tha e air a bheannachadh le sìth iomlan, agus
mhaireanuach, cha bhi e gu bràth air a chur troimh cheile
air dhòigh sam bith ; cha 'n urrainn ni o 'n taobh a mach
dragh a chur air, cha 'n 'eil a gheatachan uime sin air an
diìnadh san là, agns cha bhi oidhche an sin, Taisb. xxi.
25. Cha 'n urrainn do ni o 'n taobh a stigh trioblaid a chur
ann : Cha 'n 'eil easbhuidh lùin an sin ; cha bhi gainne ;
cha bhi aimhreite am measg an luchd-àiteachaidh : Ciod
àir bith comhstridhean a ta measg nan naomh a nis, cha
bhi am fuigheal as lugha d' an eas-còrdadh ri fhaotainn
ann an sin. Bithidh gràdh do Dhia, agus do aon a cheile,
air a dheanamh iomlan ; agus iadsan dhiubh a sheas, fad o
cheile ann an so, fàilltichidh iad gu h-aoibhneach agus
bithidh tlachd aca ann an aon a cheile an sin.
V. 'S 'n luchairt rìoghail, tigh Athar Chriosd, anns am
bheil iomadh àite-còmhnuidh, Eoin siv. 2. Ann an BÌn
gabhaidh na naoimh còmhnuidh gu bràth ; 'Se sin an tigh
452
a ta air ulluchadh air son uile oighreachau na glòire, cadh-
on iadsau dhiubh a ta nis a chòmhnuidh anus a' bhothan
a 's suaraiche, no aig uach 'eil ionad san cuir iad an ciun
sios, Mar a tha ar Tighearn a' gairm a naoimh chura
rìoghachd, ulluichidh e tigh dhoibh freagarach do 'n inbhe
ean cuir e iad. Bithidh nèarah 'na thigh iomclmidh, forsuinn
agus glùrmhor, air an sonsan, air au toil leis an Eigh ur-
ram a cliur. Cha robh riamh tigh air a cheannach le
luach co daor ris an tigh so, air dha bhi 'ua luach fola an
Eadar-mheadhonair ; agus cha b' urrainn dha bhi air a
chosnadh air an son le luach bu lugha. Cha robh riamli
urrad a dh" obair, a dh' uUuchadh luchd-àiteachaidh air
son tighe. Bha na naoimh, a thaobh uàduir, gu h-uile
neo-iomchuidh air son an tighe so, agus cha b' urrainn do
innleachd no do dhìchioU dhaoine an deanamli iomchuidh
air a shon. Ach tha 'n t-Athair a' toirt na muinntir chuir e
air leth gu bhi 'nan luchd-àiteachaidh d' a Mhac, gu bhi
leis-san air au saoradh : Tha 'm Mac ag iocadh luach an
saoraidh, eadhon 'fhuil luachmhor lèin ; a chum le aon-
tachadh ceartais, gu faigh iad slighe fhosgailte chum an
tighe ; agus tha 'n Spiorad naomh 'gau naomhachadh le
ghràs ; chum gu 'm bi iad iomchuidh air dol a stigh an sin,
far nach urrainu do ni neo-ghlan dol. Agus cha 'n iong-
nadh sin, oir is e luchairt an Righ d' am bheil iad a'. dol.
(Salra xlv. 15.) tìgh na rìoghhacd, far am bheil an Righ
mòr a' cumail a chuirte ; far am bheil a Righ-chaithir aige,
agus sam bheil e a' taisbeanadh a mach a ghlòire, air
dhoigh àraidh, os ceann na 's urrainn daoiue bàsmhor a
emuaineachadh !
VI. 'Se Phàras lios na luchairt aca : bithidh tu maiUe
riumsa 'n diugh ann am Phàras, deir ar Tighearna ris a'
ghaduiche aithreachail air a' chrann-cheusaidh, Luc. xxiii.
43. Tha nèamh 'ua Phàras, air son toilinntinn agus tlachd,
far am bheil araon coille agus uisge : "àmhainn fhìor-ghlan
do uisge na beatha, soilleir mar chriostal, a' teachd a mach
à righ-chaithir DLè, agus an Uain ; agus ai gach taobh
do 'n amhainn craobh ua beatha, a' giulan dà glmè dheug
tlioraidh, agus a' toirt toraidh uaipe gach uile mhios,''
Taisb. xxii. 1, 2. Cia sona a dh' fheudadh Adhamh ueo-
chiontach a bhi auns a' Phàras thalmhaidh, far nach robh
uireasbhuidh ni sam bith air son feura no tlachd ! B' e
Edeu am mir bu taituiche do 'n talamh mu 'u do thruaill-
453
eadh e, agus Phàras am mìr bu taitniche do Eden : Ach
ciod e an talamh, ann an coimeas ri nèamh? Tha na
naoimh a ta air an glòrachadh air an àrdachadh gus am
Phàras nèamhaidh. Ann an sin cha 'n e mhàin gu faic
iad, ach ithidh iad do chraoibh na beatha, a ta ann am
mheadhon Phàras Dhè, Taisb, ii. 7. Chi iad glòir an Ea-
dar-mheadhonair, agus bithidh iad air an sàsuchadh le
mhaitheas. Cha bhi claidheamh lasarach ann an sin a
ghlèidheadh slighe craoibh sin na beatha ; ach ithidh iad
gu saor dhi, agus bithidh iad beò gu bràth. Agus olaidh
iad do amhaiun do shòlasan, (Salm xxxvi. 8.) nasòlasan sin
a 's milse agus a 's fearr a 's urrainn fearann Immanueil a
thabhairt ; agus snàmhaidh iad ann an cuan do thaitneas,
neo-choimeasgta gu saoghal nan saoghal !
VII. Bithidh ionmhasan rìoghail aca, freagarach gu cu-
mail suas na h-inbhe gus am bheil iad air an àrdachadh. A
chionn gu bheil sràid na caithreach a dh' òr fior-ghlan,
agus gu bheil an dà gheata dheug aice 'nan dà neamhnuid
dheug ; is èigin gu 'm bi an ionmhasan do ni a 's fearr na
òr no neamhnuid. Is trom chudthrom sìorruidh do gloire
e! 2 Cor. iv. 17. 0 ionmhas luachmhor ! ionmhas nach
'eil buailteach do thruailHdheachd air bith, le reudain
no le meirg; ionmhas nach urrainn aon a ghoid uatha,
Mat. vi. 20. Cha d' thug rìoghachd riamh a leithid do
ionmhas luachmhor, no ionmhas do leithid do nithibh do
na h-uile seorsa ; oir sealbhaichidh an tì bheir buaidh na
h-uile nithe. Taisb. xxi. 7. Cha 'n 'eil ionmhas air thal-
amh aig am bheil na h-uile nithe ann ; ged bhiodh iad
uile air an cur r' a cheile ann an aon, bhitheadh nithe bu
luachmhoire a dh' uireasbhuidh air an aon sin, no a
gheibhte ann. 'Se so air an aobhar sin ionmhas àraidh
nan righrean sin, a ta sealbhachadh rìoghachd neimh. Cha
bhi ni a dh' uireasbhuidh orra, a dh' fheudas an làn-
shàsuchadh. A nis tha iad saoibhir ann an dòchas : Ach
an sin bithidh an saoibhreas aca 'nan laimh. A nis is leo
na h-uile nithe, a thaobh còir : An sin bithidh na h-uile
nithe aca ann an seilbh. Feudaidh iad dol gu saoghal nan
saoghal tre fhearann Immanueil, agus araharc air a ghlòir
agus air a shaoibhreas, leis an smuain thaitneach, gur leo
fèin na chi iad, Is bochd gu 'm biodh iadsan fuidh
thrioblaid mu uireasbhuidh nithe talmhaidh, a ta cinnteach
gu 'n sealbhaich iad na h-uile nithe mu dheireadh.
454
VIII. Ged nach 'eil teampnll (lamli-dheanta) ann an
sin, no seirbhiseachadh Dhe, anu an gnàthachadh òrduigh-
ean, mar air thahimh ; gidheadh, a thaobh na rìoghachd so,
" Is e'n Tighearna l)ia uile-chumhachdach agus an t-Uau
a 's teampull di," Taisb. xxi. 22. Mar a b' e an teampull
glòir Chanaain, raar sin bithidh an teampuU nèamhaidh 'na
ghlòir do nèamh. Bithidh na naoimh air an toirt a stigh an
sin mar "shagartachd rìoghail, a ghabhail comhnuidh aun
an tigh an Tighearna gu saoghal nan saoghal ;" oir ni
losa Criosd an sin na h-uile naomh " 'Na phost anu
an teampull Dhè ; agus cha teid e ni 's mò a mach
as," (Taisb. iii. 12.) mar a chaidh na sagarta agus na
Lebhithich, 'nan òrdugh a mach as an teampull làmh-
dheanta. Aig na naoimh bithidh an sin neul na glòire,
làthaireachd Dhè, maiile ri co-chomunn dluth gun bhris-
teadh ri Dia : ann au sin bithidh losa Criosd aca mar an
fhior àirc, sam bi an lagh teiunteach air fholach gu bràth
0 'n suilibh ; agus "caithir na tròcair," o nach seirm a mach
ach sìth shìorruidh agus deadh-ghean d' an taobh ; na
cheruban, cuideachd nan aingeal naomha, a cheanglas riu
ann an ioghnadh siorruidh mu dhìomhaireachd Chriosd ;
"an coiunleir òir, le sheachd lòchrain," " Oir shoillsich
glòir Dhe i, agus is e an t-Uan a 's solus di," Taisb. xxi,
23. " Altair na tùise, ann an eadar-ghuidhe Chriosd, a ta
beò gu siorruidh gu eadar-ghuidhe dheanamli air an son,"
(Eabh. TÌi. 25.) gu siorruidh a' nochdadh toillteauas a
bhàis agus 'fhulangais, agus gu h-eifeachdach toileach, gu
bràth, gu 'm bi iadsan a thug an t-Athair dha, maiUe ris ;
agus bithidh aca bòrd an arain thaisbeanta, anns a' ghnàth-
f hèisd a bhios aca le cheile, ann am mealtuinn Dhe. Tha
so 'gam threòrachadh gu thoirt fa'near gu h-araidh.
IX. An comunn a ta san rìoghachd so. Ciod am
feum a bhiodh ann an cumhaclid, ann an ùghdarras ; agus
ann am brataichean rìoghail, anns na h-ioumhasan a 's
saoibhir, agus gach uile shochair eile da rìoghachd, as
eugmhais comunn sòlasach ? Bha cuid do chrùnaibh rìogh-
ail aig nach robh ach beatha shuarach, a dhith sin ; cha
robh an luchairtean doibh ach mar phriosain agus an
comharan urraim mar shlabhraidheau air priosanaich ; am
feadh, air dhoibli a bhi air am fuathachadh leis gach uile
nach robh a h-aon aca anns an earbadh iad, no leis am
faigheadh iad comunn sòlasach. Ach tha chuid mhor do
455
shonas nan nèamh, a' co-sheasamh anns a' chomunn
bheannaichte bhios aig na naoirah an sin : Chum so a
shoiUeireachadh, thugaibh fa'near na nithe tearc so.
Air tùs, Cha bheag a chuid do shonas neimh, an comunn
a bhios aig a' mhuinntir naomh 'nam measg fèin. Tlia
meas mòr air co-chomunn nan naomh air thalamh, aig
a' mhumntir sin uile a ta 'g astrachadh tre 'n t-saoghal gu
Sion ; agus cha 'n urrainn do chompanaich ann am peacadh
gu bràth a leithid do thoilinutinn agus do thlachd a bhi aca
an aon a cheile, as a ta air uairibh aig sluagh an Tighear-
iia ann an ùrnuigh le cheile, agus ann an labhairt mu na
uithibh sin air am bheil an saoghal 'na choigreach. Anu an
so cha 'n 'eil na naoirah ach 'nan àireamh beag ann an
cuideachd ; agus tha cuid diubh air au suidheachadh, air
doigh as gu bheil nam beachd fèin iad mar gu biodh iad a
chòmhnuidh air leth, gun chomas aca teachd a dh' ionn-
suidh na muinntir ris an earbhadh iad an inntinn, ann an
gnothuch an staid spioradail : tha iad ag osnaich agus ag
ràdh, " Mo thruaighe mise ! oir dh' fhàs mi mar luchd
tionail a' mheas shamhraidh. Cha 'n 'eil aon bhagaide r' a
itheadh — bhàsaich an t-ionracan as an f hearann," Mic. vii.
1, 2. Ach ann an làn-choimhthionri nan ceud-ghiu ann
an nèamh, cha bhi h-aon da na naoimh uile bha riamh, no
bhitheas air an talamh, air chall. Bithidh an t-ioralan diubh
le cheile an aon àite, sealbhaichidh iad uile an aon rìogh-
achd, agus suidhidh iad uile le cheile aig suipeir-bainnse
an Uain. Ann an so cha 'n 'eil na naoimh a 's fearr a dh'
easbhuidh an neo-iomlaineachd pheacach, a ta deanamh an
comuiim ni 's lugha ann an comhfhurtachd ; ach an siu
bithidh iad iomlan, " gun smal gun phreasadh, no ni air
bith d' an leithidibh sin," Eph. v. 29. Agus tha gach
neo-iomlaineachd nàdurra, co maith agus peacach, an sin
air dol seachad ; " dealraidh iad mar shoilleireachd nan
speur," Dan. xii. 3.
Ann an sin chi sinu Adhamh agus Eubha san Phàras
nèamhaidh, ag itheadh gu saor do chraoibh na beatha ;
Abraham, Isaac, agus lacob, agus na prìomh-Aithrichean
naomh uile, gun a bhi tuilìe a' dol rau 'n cuairt o thìr gu
tir, ach a' teachd gu 'm fois shiorruidh ; na Faidheau uile,
a' sasuchadh an seailaidh air glòir an Tì sin, air an d' rinn
iad fàidheadaireachd ; dà abstol dheug an Uain, 'nan suidhe
air an dà righ-chaithir dheug ; na fianuisean naomha uile
456
'nan tru<-ganaibli fada geala, le 'n crùin air an cinn ; na
righrean diadhaidh air an àrdachadh gu rioghachd nach
f heudar a ghluasad ; agus iadsan a thionndaidh mòran gu
fireantachd, a' dealradh mar reulta gu saoghal nan saogh-
al ! A sin chi sinn ar cairde diadhaidh, ar luchd-
dàimh agus eòlais, mar phuist ann an teampuU Dhe, gu 'n
dol tuilleadh a mach uainn. Agus tha e ro-choslach, gu *n
aithnich na naoimh aon a cheile ann an nèamh ; air a
chuid a' s lugha gun aithnich iad an cairde, an dàimhe
agus iadsan air an robh iad eòlach air thalarah, agus iad-
san a bha ro aiumeil san eaglais ; Gidheadh, bithidh au
t-eolas sin air a ghlanadh o gach smuainte agus aigne
talmhaidh. Tha so cosmhuil ri bhi air fhilleadh anns
au iomlaineachd shonais gus am bheil na naoimh air an
àrdachadh aun an sin. Ma bha fios aig Adhamh co agus
ciod a bha Eubha aig a' cheud sealladh a f huair e dhi 'nuair
a thug an Tighearn Dia d' a ionnsuidh i, (Gen. ii. 23.)
C' arson a chuirte an teagamh, nach aithnicheadh fir agus
mnai, parantau agus clann aon a cheile ann an glòir ? Ma
bhios na Tesalonianich, a bha air an iompachadh le min-
istrealachd Phoil, " 'nan ci-ùn aoibhneis da am fianuis ar
Tighearua losa Criosd aig a theachd ; (1 Tes. ii. 19.) cia
uime nach feud aon a smuaineachadh, gu 'n aithnibh min-
isteirean am pobull, agus am pobull am ministeirean ann
an nèamh ! Agus ma dh' aithnich na deisciobuil air beinu
u' chruth-atharrachaidh, Maois agus Elias, nach f haca iad
riamh roimhe, (Mat. xvi. 3.) tha aobhar againn a smuain-
eachadh, gu 'n aithnich sinne mar au ceudna iadsan, agus
an leithide eile, 'nuair a thig sinn gu nèamh. Bithidh comh-
chomunn nan naomh ro dlùth an sin : " Suidhidh iad maille
ri Abraham, agus Isaac, agus lacob, ann au rioghachd
uèimh,'' Mat. viii. 11. Bha Lasarus air a ghiulan leis
na h-ainglibh gu uchd Abrahaim, (Luc. xvi. 23.) a ta
nochdadh comuuu dlùth agus saor ann. Agus ge do sguir-
eas eadar-dhealachadh theangaidh, (1 Cor. xiii. 8.) cha 'n
'eil teagamh agam, nach bi càinnt air a guàthachadh auu
au nèamh, agus gu 'm bi ua naoimh a' glorachadh Dhè 'nan
cuirp an siu, co maith as 'nan spioraid, a' labhairt a raach
a mholaidh lo guth ard. (A thaobh ua teangaidh, tuig-
idh sinn i, 'nuair a thig siuu an sin.) 'Nuair a bha P<'1
air a ghlacadh suas gus au treas nèamh, ionad-còmhnuidh-
ua muinntir bheannaichte, chual e an sin " briathra do-
457
labhairt, nach feud duine a labhairt," 2 Cor. xii. 4. Bha
Maois agus Elias air an t-sliabh maille ri Criosd, a' còmh
radh ris, Mat. xvii. 3. agus a' labhairt m' a bhàs, a bha esan
gu choimhlionadh ann an lerusalem, Luc. ix. 31.
San dara àite, Bithidh aig na naoimh comunn nan ain-
geal naomh uile an sin. " Bithidh cuideachd do-àireamh do
ainglibh 'nan companaich aca 'nan staid ghlòrmhoir. Bu
shona na buachaiUean, a chuala laoidh an t-sluaigh nèamh-
aidh 'nuair a bha Criosd air a bhreith : ach bithidh iadsan
tri chuairte ni 's sona, a thogas an guth leo-san, ann an
comh-cheòl na rauinntir naomh agus nan aingle ann an
nèamh, 'nuair a bhios e air a ghlòrachadh aunta-san uile a
bhios m' a thimchioll ann an sin ! An sin bithidh sinn air
ar toirt gu eolas air na spioradaibh beannaichte nach do
pheacaich riamh : Cia soiUeir a dhealruicheas na reulta
maidne sin anns an ionad naomh ! Bha iad 'nan spioradaibh
frithealaidh do oighreachan na slàinte, ghràdhaich siad iad,
air son an Tighearn agus am Maighstir ; champuich iad
m' an timchioU, gu 'n teasairgin o chunnart : Cia aoibhneach
a dh' fhaiUticheas siad iad gu 'n àiteachan còmhnuidh
sìorruidh, agus a ni iad aoibhneas ann a bhi 'gam faicinn
mu dheireadh a' teachd gu 'n rìoghachd, mar a ni ani fear-
teagaisg ann an soirbheachadh na muinntir òg sin a ta fo
'theagasg ! Cha bhi eagal air na naoimh rompa, mar bu
ghnàth leo a bhi aon uair ; cuiridh iad an sin dhiubh bàs-
mhorachd, agus anmhuinneachd na feòla, agus bithidh iad
fèin mar ainglibh Dhe, comasach air comh-chomunn agus
comhluadar a chumail ris a' mhuinntir dheah'ach sin ! Agus
air dhoibh araon a bhi air an toirt fuidh aon cheann, an
Tighearna losa Criosd ; dluth-cheanglaidh iad r' a cheile
ann am moladh Dhè, agus an Uain, ag ràdh le guth àrd,
is airidh an t-Uan a chaidh a mharbhadh ! Taisb. v. 12.
Co dhiubh a ghabhas na h-aingle chuca, mar tha cuid a"
smuaineachadh coslas cuirp, chum gu biodh iad air am
faicinu le suilibh corporra nan naomh, agus a bhi ann au
comas ni 's dluithe air comhluadar a chumail riu cha 'n 'eil
f hios agam ; ach mar nach 'eil iad gu'n rathad air comhìuadar
'nam measg fèin, tha aobhar againn a smuaineachadh, nach
bi comhluadar eadar iad fèin agus na naoimh gu bràth air a
dhruideadh suas.
San àite mu dheireadh, Bithidh comunn aca ris an Tigh-
earna fein aun an nèamh ; comh-chomuan glòrmhor ri
458
Bia, agus Criosd, ni a 's e iomlaineachd sonais ! Is rogh-
naicbe leam labhairt rao chomh-chomunn ri Dia, agus ris
an duine Criosd, le chèile ; a chionn mar a tha sinn a'
tarruing ar gràsan o 'n Uan, mar sin tarruiugidh sinn ar
glùir uaithe mar an ceudna ; air do 'n duine Criosd a bhi,
(ma dli" f lieudas mi chainnt sin a glniàthachadh,) mar an
Ti 0 "ra bheil glòir na diadhachd ann an nèamh, a' deal-
rachadh a raach agus o 'ra bheil i a' sruthadh do na naoimh
nile. Tha so air a theagasg dliuinn leis na sgriobtuir sin,
a ta "g ainmeachadh gu bheil sonas neimh ann a bhi maille
ri Criosd, Luc. sxiii. 43. " Bithidh tu raaiUe riumsa an
diugh ann am Phàras." Eoin xvii. 24. " Athair, isàiU leara
an dream a thug thu dhonih, gu 'ra bi iad raaille rium, (agus
a? comharraichte chum an ni so dhearbhadli a tha na briath-
ra a leanas,) chum 's gu faic iad rao ghUjir." 1 Tes. iv.
17. " Mar sin bithidh sinn gu sìorruidh raaille ris an
Tighearua." Eadhou an Tighearn losa Criosd, a choinn-
icheas sinn anns an athar! Is coslach gur e so raar au
ceudna is ciall do na Sgriobtuir sin, anns am bheil ioraradh
air a thoirfc araon air Dia agus an t-Uan, an Slànuighear a
raharbliadh, a thaobh sonais nan naorah anu an nèarah,
Taisb. vii. 17. " Oir beathaichidh an t-Uan a tha am
meadhon na righ-chaithreach iad, agus treòraichidh e iad
gu tobraichibb do uisge na beatha : agus tiorraaichidh
Dia gach deur o 'n suilibh.'" Caib. sxi. 3. " Feuch, tha
pùiUiun Dhu maille ri daoinibh ! Agus ni esan còrahnuidb
niaille riu." Eadhon, mar ann am pàilliun, mar sin tha 'm
focal a' ciallachadh ; 'se sin ann am feoil Chriosd, coimeas
Eoin i. 14. ri Taisb. xxi. rann 22. " Is e 'n Tighearna Dia
uile-chiutihachdach, agus an t-Uan a 's teampull di." Is
anns an ni so tha ìird-shonas nan naomli a' co-sheasarah
ann an nèarah ! ni, as eugmhais, nach b' urrainn dhoibh gu
bràth a bhi sona, ged bhitheadb iad air an cur 'nan suidh
auns au ionad ghlormlior sin, agus air am beannachadh le
<-oinunn nau aingeal san àit sin ! Bithidh na gliabhas mi
orm a ràdb uirae, air a chur sìos sna tri nitliibh so.
Air tùs, Bitbidh aig na naoirah ann an nèarah làthaireachd
ghlòrmhor DhO, agus an Uaiu ; Dia ftin raaille riu, Taisb.
xxi. 3. Agus bithidh iad gu siorruidli raaille ris an Tigli-
earna. Tha Dia a làthair sua h-uile ùite, a thaobh a
l'liitb ; tha a làthaireacbd gbràsrahor ru-aidb aig a' mhuinntir
naomlia nan .staid chath air an talamìi : acli iinn an nèamh
459
bithidh a làthaireachd ghlòrmhor aca. Ann an sin tha iad
air an toirt dluth do righ-chaithir an Righ mhòir agus seas-
aidh iad 'na làthair, far an nochd e dhoibh a ghlòir do-
bhreanuichte. Ann an sin bithidh aca pàilliun Dhè, air am
bheil an neul, sgaile na glòire gabhail còmhnuidh, nàdur
uile-ghlòrmhor an duiue ann an Criosd, anns am bheil làn-
achd na diadhachd a' gabhail còmhnuidh, cha 'n ann fuidh
sgàile, mar ann an làthibh irioslachaidh, ach a' dealradh
tre 'n f heoil bheannaichte sin, (chum gu faiceadh na naoimh
uile a ghlòir,) agus a deanamh a' chuirp sin ni 's ro-ghlor-
mhoire na mìle grian ; air chor as nach bi feum aig a'
chaithir air a' ghrèin no air a' ghealaich ; ach, " Shoillsich
gloir Dhè i, agus is e an t-Uan a 's solus di," (na is coinneal
di,) Taisb. xxi. 23. Is e sin, gur e an t-Uan an ni
soillseach, no an corp soiUseach, a bheir solus do 'a chaith-
ir ; mar tha a' ghrian agus a' ghealach a nis a' tabbairt
soluis do 'n t-saoghal, no mar a shoillsicheas coiuneal
seomar dorcha : agus is e an solus a ta teachd o 'n t-
soillse ghlòrmhor sin, do 'n chaithir, glòir Dhè. Las a
choinneal siu air uairibh gle dhorcha, bha i air a folach
fo shoitheach, ann an laithibh irioslachaidh ; ach an dràs
agus a rìs, gu 'n do chuir i mach cuid d' a dealradh soluis,
a dhall suilean an luchd-amhairc ; ach tha i nis air a
cur gu h-àrd, ann an caithir ar Dè, far am bheil i deal-
rachadh, agus far an deah-aich i gu saoghal nan saoghal,
ann an iomlaineachd glòire. Bha i air cur a thaobh, aon
uair mar a chloch a dhiultadh leis an luchd-togalach : ach
a nis tha i, agus bithidh i gu bràth, 'na solus no na soillse
do 'n chaithir sin ; agus sin, " cosmhuil ri cloich ro luach-
mlior, mar chloich iaspis, soilleir mar chriostal," ranu 11.
Cò d' an urrainn sonas nan naomh a smuaineachadh,
ann an seòmar-làthaireachd an Righ mhòir, far an suidh e
air a chaithir-rìoghail, a' toirt air a ghlòir taisbeanadh gu
ro-shoilleir anns an duine Criosd ! Tha làthaii-eachd ghras-
mhor a" deanamh atharrachadh mor anns na naoimh san
t-saoghal so ; Is èigin d' a làthaireachd ghlòrmhor ann an
nèamh an gràsan a thoirt gu iomlaineachd, agus an comas-
an àrdachadh. Tha fiosrachadh aig na naoimh, gu 'n dean
làthaireachd Dhè a nis 'na ghras, gnè do ifrinn 'na nèamh
bheag dhoibh : Cia mòr air an aobhar sin is èigin do ghlòir
nèimh a bhi, le a làthaireachd an sin ann an glòir ! Ma
ni coinneal, ana an càileigin do thomhas, maise chur air
460
bothan no air priosan ; cionnus a chuireas dearsadh ua
grèine mase air luchairt no air Phàras ! Rinn làthair-
eaclid ghràsmhor Dhe fàsach soilleir do Mhaois, gleann
sgàile a' bhàs soilleir do Dhaibhidh, àmhumn soilleir do 'n
triuir chloiune ; ciod a' mhaise thar tomhas a dh' èireas
an sin o Ghrian na Fìreantachd, a dhealruicheas 'na soil-
leireachd meadhon là air sraid na caithreach a ta air a
leagadh le h-òr fior-ghlan ! Cuiridh làthaireachd ghlòr-
mhor so Dhè ann au nèamh, glòir air na naoimh iad fèin.
Cha 'n 'eil maise sam bith auns an lios thaitneach, 'nuair a
luidheas dorchadas na h-oidhche air ; ach cuiridh dealradh
na greine maise air na beanntaibh a's duibhe : Mar sin
bithidh ladsan a ta nis mar bhuidealan anns an deathaich,
'nuair a chuirear iad ann an làthaireachd glòrmhor Dhè
glòrrahor araon ann an anam agus an corp I
San dara àìte, Bithidh aig ua naoimh aun an ncamh làn-
mhealtainu Dliè agus an Uain. Is e so an ni a shàsuicheas
gu h-iomlan an creutair reusonta, agus is e so fois shiorruidh
nan naomh. Ni so suas an uile uireasbhuidhean, agus
lionaidh e iarrtuis an anama, a ta 'n dèigh na h-uile ni a
fhuair iad an so, do ghnàth ag èigheach le mòr-thrioblaid
tabhair, tabhair, caileigin do ro-churam ; a chionn ged tha
iad a' mealtuinn Dho, gidheadh nach 'eil iad 'ga mhealtuinn
gu h-iomlan. A thaobh slighe agus gnò ua mealtuinn so
thar ar Tighearn ag innseadh duinn, Eoin xvii. 3. " Is
so a' bheatha mhaireanuach, eùlas a bhi aca ortsa an t-aon
Dia fior, agus air losa Criosd a chuir thu uait." A nis
tha dà rathad, air an aithnichear cuspair taitneach gu ro
iomlan agus gu ro-thaitneach ; tha aon diubh tre sheaUadh..
agus an aon eile tre f haireachdaiu : Sàsuiclndh sealladh an
tuigse, agus sàsuichidh faireachdain an toil : A rèir sin,
feudaidh neach a ràdh, gu meal na naoimh Dia agus an t-
Uan ann an nèamh, (I.) Le eòlas tuigse. (2.) Le eòlas
faireaclidaiu. Tha iad araon iomlau, tha mi ciallachadh,
a thaobli comas a' clireutair. Oir, air dhoigh sam bith
eile, cha 'n 'eil e'n comas do chreutair eolas iomlan a ghabh-
ail air Bith neo-chrìochnaichte. Tha na naoimh a bhos
a' mealtuinn Dhe, anns an eòlas a th' aca uime le iomradh,
o f hocal naorah, a ta iad a' croidsinu : tha iad 'ga f haic-
inn gu dorcha, aiui an gloine nan òrduighean ; a ta, mar
gu b' ann, a' taisbeanadh dealbh no sgàile an Fhir-nuaidh-
phò.sda, am feadh a ta e as an làthair : Tha aca mar aa
461
ceudna cuid a dh' eòlas faireachdain uime ; tha iad a' blas-
ad gu bheil Dia maith, agus gu bheil an Tighearna ^ràs-
mhor. Ach cha 'n fheum na naoimh shuas, deadh iomradh
air an Righ, chi iad e fèin ; uime sin sguiridh creidimh ;
Chi iad 'aghaidh fèin ; uime sin cha bhi òrduighean ann ni 's
mò ; cha bhi feum ni 's mo air sgathan. Olaidh iad, agus
olaidh iad gu pailte, dheth sin d' an do bhlais iad ; agus
mar sin sguiridh dochas, oir tha iad aig na criochaibh a 's
fhaide mach d' an iarrtuis.
2. Ann an nèamh, mealaidh na naoimh Dia agus an t-
Uau, tre shealladh, agus sin air dhoigh ro-iomlan : 1 Cor.
xiii. 12. " Oir tha sinn a' faicinn san àm so gu dorcha tre
ghloin, ach an sin chi sinn aghaidh ri h-aghaidh." Anns
au àm so cha 'n 'eil ar sealladh ach meadhonach, mar tre
ghloin, anns nach 'eil sinn a' faicinu nan nithe fèin, ach
dhealbhan nan nithe : ach ann an sin gheibh sinn beachd
soilleir air Dia agus air an Uan. Ann an so, cha 'n 'eil
ar n-eolas ach dorcha : Ann an sin bithidh e soilleir, guu
an coimeasga a 's lugha do dhorchadas. Tha 'n Tighearna
san àm so a' labhairt ri naoiinh, tre chliath nan òrduigh-
ean : Ach an sin bithidh iad anns an t-seomar làthair-
eachd maiUe ris. Tha sgàile san àm so air an aghaidh
ghlòrmhor d' ar taobh-ne : Ach 'nuair a tliig sinn chum au
tighe a 's airde bithidh an sgàile sin, tro 'm bheil cuid do
ghathan maiseach a nis a' deakachadh, air an tabhairt air
falbh ; agus an sin bithidh le maisealachd ghlòrmhor agus
iomlaineachd, nach facas annsan le sùilibh bàsmhor, air am
faicinn gu soilleir, oir chi sinn aghaidh, Taisb. xxii. 4.
Tha 'm focal air a thoirt o'n urram a chuireadh air cuid ann
an cùirtibh righrean, gu bhi 'nan luchd-feithidh, ler. lii.
25. mu " sheachd fir dhiubhsan a bha dluth do phearsa an
righ. 0 gloir do-labhairt ! cumaidh an Righ mor a chùirt
air nèamh, agus bithidh na naoimh uile nan cùirteirean aige,
a ghnàth dluth do phearsa an Righ, a' faicinn 'aghaidh !
" Bithidh righ-chaithir Dhè ag-us an Uain innte ; agus ni a
sheirbhisich seirbhis dha, agus chi iad 'aghaidh."
(1.) Chi iad losa Criosd le 'n suilibh corporra, a chionu
nach cuir e gu bràth a thaobh nàdur an duine. Chi
iad a ghnàth an corp ghlòrmhor beannaichte sin, a ta gu
pearsanta comh-cheaugailte ris an nàdur dhiadhaidh ague
a ta air ardachadh fad os ceann uachdranachd agus cumh-
achda, agus na h-uile ainm a dh' ainmichear. Anu an siu
Qq3
462
chi sinn le 'r suilibh, an ceart chorp sin a bha air a bhreitli
le Muire ann am Betlehem, agus a cheusadh ann an leru-
salem eadar dà- ghaduichc ; an ceaun beannaichte sin a
bha air a chrùnadh le droighionn ; an aghaidh air an do
thilgeadh smugaid ; na làmhan agus na cosan, a bha air
an tarruingeacliadh ris a' chrann-cheusaidh, uile a' deal-
rachadh a mach le glòir do-bhreanuichte ! Tarruingidh
glòir an duine Criosd, suilean nan naomh uile, agus bith-
idh e gu bràth air a dheanamh iongantach annta-san uile
a ta creidsinn ! 2 Tes. i. 10. Ge do bhiodh gach aon reul
a ta sna speuraibh, a' deah'adh mar a ghrian, ann an airde
mheadhon là, agus ge do bhitheadh solus na greine co mòr
air a mheudachadh, as gun rachadh e co fada thairis air
na reultaibh anns an t-solus sin, 'sa tha e nis, dh' fheudadh
beagan do shamhladh lag a bhi ann an sin, air gloir an
duine Criosd, ann an coimcas ri glòir nan naomh. Oir,
ge do dheah'uicheas na naoimh a mach mar a' ghrian, gidh-
eadh, cha 'n iadsan, ach an t-Uan, a bhitheas 'na sholus
do 'n chaithir. Thuit ua daoine ghc sios agus rinn iad aor-
adh dha, 'nuair a chunnaic iad e "na leanabh og, le Muire,
a mhathair anns an tigli : Ach, 0 ! ciod an sealladh tait-
neach thar tomhas a bhitheas e, a bhi 'ga fhaicinn-sa 'na
rioghachd, air a righ-chaithir, aig deis-laimh an Athar !
" Rinneadh am Focal 'na fheoil." Eoiu i. 14. agus deal-
ruichidh glòir Dhè tre 'n fheoil sin, agus sruthaidh aoibh-
neis nan neamh a mach uaithe, do na naoimh, a chi agus
a mhealas Dia, ann an Criosd. Oir, do bhrlgh nach bi
an t-aonadh a ta eadar Criosd, agus na naoimh, a chaoidh
air a sgaoileadh, ach gu mair iad 'nam buill dha gu bràth ;
agus nach urrainn na buill am beatha tharruing ach o 'n
Ceann, do bhrigh nach 'eil an ni sin nach 'eil an crochadh
ris a' cheann air son beatha, 'na bhall : Uime sin, mair-
idh losa Criosd 'na bhann ceangail siorruidh eadar Dia agus
na naoimli ; o 'n sruth am beatha mhaireaunach, Eoin xvii.
2, 3. " Thug thu cumhachd dha air gach feoil, chum
na h-uile a thug thu dha, gu 'n tugadh esan dhoibh a'
bheatha rahaireannach. Agus is i so a' bheatha mhairean-
nach, eòlas a bhi aca ortsa an t-aon Dia fior," rann 22.
23. " Agus thug mise dhoibhsan a' ghloir a thug thusa
dhomhsa, chum gu 'm bi iad 'nan aon, mar a ta .sinne
'nar n-aon. Mise anntasan, agus thusa annamsa chum
gu 'n deanar coimhhonta iad ann an aon." Uime sin, tha
463
mealtuinn làtliaireaclid Dhè ann an nèamh, ri bhi air a
thuigsinn, ann an cur a thaobh an fhocail agus na sàcra-
meinte, agus an leithide sin do mheadhonna faicsinneach,
leis am bheil sinn a' mealtuinn Dhe sau t-saoghal : ach
cha 'n ann, mar gu 'n tilgeadh na naoimh an sin diubh an
taice air an Ceann air son beatha ; cha 'n ann, " Beathaichidh
an t-Uan a tha am meadhon na righ-chaithreach iad, agus
treòraichidh e iad gu tobraichibh do uisge na beatha."
A nis 'nuair a chi sinn esan, a bhàsaich air ar son, chum
gu bitheamaid beò gu sìorruidh, esan air an d' thug a
ghràdh gu 'n choimeas snàmh tre Ihairge ruaidh feirge
Dhè, a dheanamh slighe 'na meadhon dhuinne, tre 'n rach-
amaid tearuinte gu tìr Chanaain ; an sin chi sinn ciod an
neach glòrmhor a bh' annsan a dh' fliuiling so uile air
ar son-ne ! ciod an aoidheachd a bli' aige san tigh ard !
ciod na h-alleluidhean aingil nach b' urrainn a bhacadh o
eisdeachd ri osnaibh an t-sluaigh chaillte air thalamh, agus
0 theachd a nuas chum an còmhnaidh ! agus ciod a' ghlòir
a chuir e thaobh air ar son-ue ! " An siu bithidh sinn
ni 's comasaiche maiUe ris na naoimh uile, air a thuigsiun
ciod e leud agus fad, agus doimhne, agus àirde, agus air
gràdh Chriosd aithneachadh, a chaidh thar gach uiie
eolas !'' Eph. iii. 17, 19. 'nuair a chuimhnicheas na
naoimh, gur iad uisgeacha na feirge gus an robh esan air a
thumadh, na tobraichean slàinte o 'n tarruiug iadsan an
uile aoibhneas ; gu 'n d' f huair iad cupan na slàinte, an àite
cupan na feirge a thug an t-Athair dha ri òl, roimh an do
chriothnaich nàdur neo-chiontach an duine ; cia mar a
leumas an cridheacha an taobh a stigh dhiubh, a lasas iad
le gradh aingle, cosmhuil ri eibhlibh aiteil, agus buailidli
bogha nan nèamh le 'n oranaibh slàinte ! Chaidh na h-
ludhaich, ann an cuimhneachadh fèisd nam pàiUiunna, (an
f hèisd a b' aoibhniche a bh' aca, agus a mhair seachd laith-
ean,) aon uair san là mu 'n cuairt do 'n altair, a' seinn hosan-
na, le 'n geuga miortail, pailrae agus seilich, 'nan laimh, (a'
cheud dithis dhiubh sin 'nan comharran air buaidh ; an
ni mu dheireadh air geamnuidheachd,) aig an àm cheudna
a' lubadh am meanglain a dh' ionnsuidh na h-altair :
'Nuair a bhios na naoimh air an taisbeanadh an làthair
Chriosd mar òigh gheamnuidh, agus an uair a gheibh iad
mar luchd-buaidh am pailme 'nan làmhaibh ; cia aoibh-
neach a chuairticheas iad an altair gu saoghal nan saoghal,
364
agus a sheiuneas iad an hosannah, no an aleluiah, mu
thimchioll, a' lubadh am pailme rithe, ag aideachadh gu
bheil iad fo f hiachaibh air son gach ui do 'n Uan a chaidh
a mharbhadh, agus a shaor iad le 'f huil ! Agus ri so tha
cordadh an ni chunnaic Eoin, Taisb. vii. 9, 10. " Sluagh
mòr — 'nan seasamh an làthair na righ-chaithreach, agus aa
làthair an Uain, air an sgeadachadh le trusganaibh fada
geala, agus paihu aca 'nan larahaibh : Agus ghlaodh iad le
guth àrd, ag radh, Slàinte d' ar Dia-ne, a ta 'na shuidhe air
an righ-chaithir, agus do 'n Uaiu !"
(2.) Chi iad Dia, Mat. v. 8. Bithidh iad sona ann am
faicinn an Athar, a' Mhic agus an Spioraid naoimh, (cha 'n
ann le 'n suiUbh corporra, a chionn d' a thaobh sin gu bheil
Dia neo-fhaicsinneach, 1 IHm. i. 17. ach) le suilibh an
tuìgse ; air dhoibh a bhi air ani beannachadh leis an eòlas
a 's iomlaiue, a 's farsuinue, agus a 's soiUeire mu Dhia agus
mu nithibh Dhe, air am bheil an creutuir comasach : A
deirear ri so an taisbeanadli sona, agus is e iomlaineachd
na tuigse, ni a 's e an ceum a 's farsuinue dheth. Cha 'n 'eil
ach beachd dorcha air glòir Dhè aig daoine bàsmhor air
thalamh ; sealladh mar gu b' ann d' a chùlaobh, Ecsod.
xxxiii. 23. Ach ann an sin chi iad 'aghaidh, Taisb. xxii.
4. Chi iad e ann an lànachd a ghlòire, agus chi iad e gu
suidhichte an sin ; ged nach robh aca ann an so ach
sealladh siubhlach dheth, Ecsod. xxiv. 6. Tha eadar-
dhealachadh mòr eadar sealladh do righ 'na eudach-oidh-
che, a' dol gu h-ealamh seachad oirnn ; agus beachd suidh-
ichte aithiseach dheth, 'na shuidhe air a righ-chaithir
"■na chulaidh-rioghail, a chrùn air a cheann, agus a shlat
rioghail 'ua laimh : Bithidh a leithid sm do dhealachadh
eadar am foillseachadh a 's mò air Dia a bh' aig duine
naomh riamh air thalamh, agus an taisbeanadh air a ghloir
a chithear ann an nèamh ! Aun an sin bitliidh na uaoimh
gu siorruidh, gun ghrabadh a' sàsuchadh an suilean air,
agus bithidh iad a ghnàth a' beachdachadh air iomlaineaclid
ghlòrmlior ! Agus, mar a bhitheas an suilean corporra
air an neartachadh agus air an deanamh ioraclmidh, gu
l»eachdachadh air an duine Criosd ; mar a ta iolairean ag
amharc air a' ghrein, gun a bhi air an dalladh leatha ; mar
sin bithidh aig au inntinnibh-san a leithid a dh' àrdachadh
as a ni iomchuidh iad gu Dia fhaicinn 'na ghloir ! Bitliidh
an coraasau air an cur ara farsuinneachd a reir au torahais
465
anns an toilich e esan e fein a chomh-pairteachadli riu,
chura an sonais iomlan.
Air do'n t-seaìladh bheannaichte so do Dhia, bhi co ard
os ceann ar comasan san àm so, is èigin gu'm bheil sinn
gu mòr san dorcha uime : Ach tha e cosmliuil ri bhi ni
eigin eile no seallanna glòir a chi sinu le'r suihbh corporra,
sna naoimh agus anns an Duine Criosd, no deah-adh no
soiUse sam bith eile o'n Diadhachd ; oir cha'n urrainn do
ni cruthaichte bhi 'na ard-mhaith agus 'na shonas dhuinn,
's cha mhò a lan-shàsaicheas iad ar n-anama : Agus tha e
soilleir, gu bheil na nithe sin ann an tomhas àraidh eadar-
dhealaichte o Dhia fein. Uime sin tha mi smuaineach-
adh, gu faic anama nan naomh Dia fèin : Mar sin tha
na Sgriobtuir a' teagasg dhuinn, gu'm "faic sinn aghaidh
ri h-aghaidh, agus gu'n aithuichear eadhon mar a ta
aithne oirnn," 1 Cor. xiii. 12. Agus gu'm "faic sinn e
mar a ta e," I Eoin iii. 2. Gidlieadh, cha'n urrainn do
na naoimh a chaoidh beachd iomlan a bhi aca air Dia ;
cha'n urrainn doibh an ni sin, a ta neo-chriochnach
a thuigsinn. Feudaidh iad beantuinn ris an t-sliabh
ach cha'n urrainu doibh a chuirteachach 'nan gairdeinibh,
cha'n urrainn doibh le aon sealladh d'an suil, fhaicinn
ciod a ta fàs air na h-uile taobh ; ach bithidh iomlaineachd
na diadhachd 'na raon gun chrioch, anns an imich a' mhuinn-
tir ghloraichte gu siorruidh, a' faicinn an tuilleadh do Dhia ;
a chionn nach urrainn doibh gu brath ruigheachd gu
crioch an ni sin a ta neo-chriochnach. Feudaidh iad an
soithichean a thabhairt chum a' chuain so na h-uile mion-
aid, agug an lionadh le uisgeachaibh nuadh. Nach bu tait-
neach an sealladh, a bhi faicinn gach buaidh agus gnè
gradhach a ta'n so agus an sin air an sgaoileadh ara measg
nan creutairean, air an cruinneachadh ri cheile ann au
aon ! Ach bhitheadh eadhon a leithid so do shealladh,
iosal ann an tomhas neo-chriochnach ann an coimeas ris
an t-sealladh bheannaichte so a bhitheas aig na naoimh
ann an nèamh ! Oir chi iad Dia, anns an taisbeanar gu
soilleir na h-iomlaineachdan sin uile ; le iomlaineachdan
neo-chrìochnaichte eile, do nach 'eil an lorg a's lugha r'a
fhaiciun sa' chreutair. Annsan chi iad gach ni a ta tait-
neach, agus cha bhi ni ann ach sin a ta taitneach.
An sin bithidh iad lan-chinnteach, a thaobh gràidh
Dhè dhoibh, a ta iad a nis co ullamh air a chur au teag-
466
amh air ria h-uile tionndadh. Cha bhi iad ni 's mò air au
cur gu dhearbhadh dhoibh fèin, le comharaibh, le taisbean-
aibh, agus le teisteis : Bithidh eolas foiUsichte aca uime.
Amhaircidh iad, (leis an urram a 's mò bithidh e air a labh-
airt,) ann an cridhe Dhe, agus chi iad an siu an gradh a bh"
aigo dhoibh o shiorruidhetichd, agus au gradh agus au
deadh-ghean a bhios aige dhoibh gu siorruidheachd ! Bith-
idh aig a' mhuinntir ghlòraichte tuigse ro shoilleir agus
chiunteach mu thimchioll fìrinnean Dhe ; oir, 'ua sholus-
san chi sinne solus, Sahn xxxvi. 9. Bithidh solus na
glòire 'na mhìneachadh iomlan air a' Bhiobul agus fuas-
glaidh e gach ceist chruaidh agus shneimheach sau diadh-
achd. ,Cha 'n 'eil aoibhneas air thalamh, comh-ionann
ris an eolas sin a ta 'g eirigh o f hoiUseachadh na firinn ;
cha 'u 'eil foiUseachadh air firiun cosmhuil ri foiUseach-
adh firinn nan Sgriobtuir, air a dlieauamh le Spiorad
Dhè do 'n auam : " Tha aiteas orm ri t'fhocal-sa," deir
an Salmadair, " mar neach a f huair creach mhor," Salm
cxix. 1G2. Gidheadh is foiUseachadh neo-iomlan a th'
againn dheth am feadh 'sa ta sinn aun an so : Cia lan
thar tomhas an sin a bhitheas e, bhi faicinn fosgladh an
ionmhais uile a ta fohiichte san raon sin ! Bithidh iad
mar an ceudna air au toirt gu tuigsinn uile oibre Dhè.
Bithidh maise oibre a' chruthachaidh agus an fhreasd-
ail an sin air an cur ann an sealladh ceart. Bithidh
eolas nàdurra air a thoirt gu h-iomlaineachd le solus au
glòire. Bithidh dealbh fhidhe an fhreasdail, a thaobh
na h-eaglais, agus gach uile dhaoine, an siu air a gearr-
adh a mach, agus air a' cur nm choinneamh suilean nan
naomh ; agus chithear i 'na coimeasga maiseach, air chor
as gu 'n abair iad le cheile, air dlioibh beachdachadh
orra, " Rinn e gach uile ni gu maith." Ach, air dhòigh
araidh, bithidh obair na saorsa 'na iongantas siorruidh do
na naoimh, agus bithidh iad a' gabhail iongantais agus a'
moladh na h-inideaohd ghlòrmhoir gu saoghal nan saogh-
al. An sin gheibh iad h\u blicachd air co freagarrach 'sa
tha 'n t-innleachd so do bhuaghan na diadhachd ; agus do
chor pheacacha ; agus leughaidh iad gu soilleir au ooimh-
cheangal a rinneadh eadar an t-Athair agus am Mac, o
uiie siiiorruidheaclid, a thaobh an slainte ! Bithidh iad
gu bràth a' gabhail ioghnaidh. agus a' moladh
agus a' gabhail iongantais do dhiomhaireachd a' ghlio-
467
cais agus a' ghiàidh, a' mhaitheis agus na naomhachd,
au tròcair agus an ceartas, a ta taisbeanadh san innleachh
ghlòrmhor ! Bithidh an anama gu sìorruidh sàsuichte
le sealladh do Dhia fèin ; agus mu 'u taghadh leis an Ath-
air, an saoradh leis a' Mhac, agus comh-chur na saorsa riu
leis au Spiorad Naomh !
2. Meallaidh na naoimh, ann an nèamh, Dia ann an.
Criosd le eòlas faireachdain ; ni a ta tachairt, 'nuair a ta
'n cuspair fèin air a thabhairt agus air shealbhachadh.
'Se so comh-pàirteachadh a mhaitheis diadhuidh ann an
lan-tomhas ; ni a 's e làn-iomlaineachd na toil, agus a'
chrìoch a 's fhaide mach dheth : " Treòraichidh an t-Uar^
iad gu tobraichibh do uisge na beatha," Taisb. vii. 17.
Cha ni sam bith iad sin ach Dia fèin, tobar uisge na
beatha, a ni gu h-iomlan, gu saor e fèin a chomh-pàirteach-
adh riu. Dòrtaidh e m^ach d' a mhaitheas gu siorruidh
'nau anamaibh ; agus an sin bithidh mothachadh beoth-
ail aca, sa' chuid a 's faide steach d' an anama, air a' maith-
eas sin uile mu 'n cualadh iad, agus a chreid iad a bhi annsan ;
agus mu na tha iad a' faicinn annsan le solus na glòire.
Bithidh so 'na mhìneachadh siorruidh 'uam faireachdaiu
air an fhocal sin, nach urrainn daoine agus aingle a leoir
fhuasgladh, eadhon, " Bithidh Dia fèin 'na Dhia dhoibh.
comhpairtichidh Dia e fèin riu gu h-iomlan ; Cha bhi iad
ni 's mò air an cur a bhlasad do shruthain raaitheis Dho
ann an òrduighean, mar bu ghnàth leo ; ach òlaidh iad
aig ceann an tobair. Cha bhi iad ni 's mò air am beath-
achadh le blasda agus boinneachau, ach bithidh iad air
an lionadh le uile lànachd Dhè. Agus is i so uidheachd
gach uile naoimh : Oir, ann au nithibh cruthaichte, ged
tha na tha air a thoirt do aon neach, air a chumail
o neach eile ; gidheadh, is urrainn do mhaitheas neo-
chrìochnach e fein a làn chomhpairteacbadh ris gach uile,
agus na h-uile a lionadh. Theid iadsau a ta 'nan oighreachan
air Dia, an oighreachd mhòr, ann an sin a steach gu lan-
sheilbh an oighreachdan ; agus fosgrilaidh an Tighearna uilo
ionmhasan a mhaitheis dhoibh, chum gu 'm bi an sonas làn.
Cha bhi iad air an cumail goirid ann an tomhas sam bith,
ach meallaidh iad co fada 'sa dh' fheudas an comasan far-
suinn ruigheachd. Mar nach urrainn soitheach cumhann
an cuan a ghabhail a steach, mar sin cha mhò is urrainu do
chreutair crìochnaichte maita neo crìochnaichte a shabh-
468
ail a steacli ; ach cha bhi tomhas air a chur ris an t-sonas,
ach sin a ta 'g eirigh o chomas a' chreutair : Air chor, as
ged bhitheas ceuma do ghloir, gidheadh bithidh iad uile
air an lionadh, agus bithidh aca urrad 's is urraiun doibh
a chumail : ge d' bhios cuid ni "s comasaiche air tuilleadh
a chumail no muinntir eile, cha bhi uireasbhuidh air aon
diubh, bithidh gach uile làn-shàsuichte, agus lan-bhean-
naichte ann an lan-mhealtuinn maitheas Dhè, a rèir an
comasan air an cur am farsuinneachd : Mar a tha buideil
do mheudachd fa leth air an lionadh, cuid a churaas ni 's
mò, cuid ni 's lugha ; gidheadh bithidli ac' uile na 's urrainn
doibh a chumail, Bithidh aig na naoimh gach uile ni,
anu an Dia, air son an iarrtuis uiie shàsuchadh ! Cha 'n
'eil ni cruthaichte a 's urrainn ar n-iarrtuis uile shàsuchadh :
feudaidh eididh ar cumail blath, ach cha "u urrainn i ar
beathachadh ; tha 'n solus taitueach, ach cha 'n urrainn dha
ar n-arach : Ach ann an Dia, gheibh sinn ar n-uile iarr-
tuis, agus cha 'n iarr sinn ni au taobh a mach dheth-sau.
Bithidh iad 'nam muinntir shona, nach iarr ni ach sin a ta
gu firinneach luachmhor ; agus leis a sin aig am bi gach
ni a dli' iarras iad I Bithidh Dia 'ua nile anns gach uile
do naoimh : Bithidh e 'na bheatha 'na shlàinte, na shaoibh-
reas, 'na urram, 'na shìth, agus 'na uile ui maith dhoibh :
Comhpairtichidh se e fèin gu saor riu ; cha bhi dorus teachd
am fogus da gu bràtli air a dhruideadh a rìs car aon
mhionaid : Feudaidh iad 'nuair as àiU leo, gabhail do
mheasan craoibh na beatha, oir gheibh iad i air gach
taobh do 'n amhainn, Taisb. sxii. 2. Cha bhi sgàile eadar
Dia agus iadsan, gu bhi air a tarruing a thaobh ; ach
seasaidh a lànachd gu brùth fosgailte dhoibh. Cha bhi
dorus gu bualadh aige ann an neamh, cha 'n iarrar mu 'm
faighear ; fulfiingidh an Tighearua d' a sliluagh comunn
gun bhacadh bhi aca ris ann an sin.
Tha iad a nis ann an cuid, air an deanamh 'nan " luchd
comhpàirt do 'n nàdur dhiadhaidh ; ach ann an sin bithidh
comhpairt iomlan aca dheth ; is e sin ri radh, comhpair-
tichidh Dia riu iomhaigh fein, bhoir c air a mhaitheas uile,
cha 'u e mhain " dol seachad 'nan làthair," ach bheir e air
dol annta, agus tairngidh e iomhaigh a bhuaidhean. feiu
uile orra, co fad 'sa tha 'n orcutair comasach air sin a
ghabhail ; uaithe sin sruthaidh coslas iomlan ris, sna h-
uile ni annta no mu 'n cuairt doibli, ni a ni iomlan sonas
469
a" clireutair. Agus tha e coslach gur e so an ui bh' aig an
t-Salraadair 'na bheachd, Salra xvi. 15. " Sàsuichear mi,
'nuair a dhùisgeas mi le d' chosamhlachd ;" le iomlain-
eachd iomhaigh Dhè a' leantuinn air an taisbeanadh
shona. Agus mar sin a deir Eoin, 1 Eoin iii. 2. " Bith-
idh sinn cosmhuil ris ; oir chi sinn e mar a ta e !" Uait
so, bithidh ceangal dlùth agus ionmhuinn eadar Dia agus na
naoimh : Bithidh Dia anuta-san, agus iadsan ann an Dia,
ann an rathad aouaidh iomlan agus ro ghlùrmhor, oir an
sin gabhaidh iad còmhnuidh ann an gràdh air a dheanamh
iomlan ! " Is gràdh Dia ! Agus an tì a ta fantuinn
aun an gràdh, tha e 'na chòmhnuidh ann an Dia, agus Dia
annsan," 1 Eoin iv. 16. "Cionnus a cheanglas na naoimh
ri Dia, agns esan riusan, 'nuair nach faic e aon ni annta
ach 'iomhaigh fèin ; 'nuair a thig an gràdh g' a iomlaineachd,
gun uàdur air f hàgail annta ach an nàdur diadhaidh, agus
gach uile neo-iomlaineachd air a shlugadh suas anns a'
chruth-atharrachadh ghlòrmhor sin, gu coslas Dhè ! Air
d' an gradh do Dhia bhi air a ghlanadh o shalachar fein ■
ghraidh, bithidh e fior-ghlan, air chor as nach bi grùdh
aca do ni sam bith ach Dia, agus ann ari Dia ! Cha bhi
an gràdh ni 's mò fann agus lag, ach lasaidh e mar eibhle
aiteil. Bithidh e 'na sholus as eugmhais dorchadais, 'na
theine lasarach, gun deatach ! Mar tha 'n eibhle bheò, an
tra theid a bhrigh fhliuch uile mach aisde, gu leir 'na
teine, mar sin bithidh na naoimh gu lèir 'nau gràdh, 'nuair
a thig iad gu Dia a làn-mhealtuinn ann an nèamh, le
eòlas tuigse agus faireachdain uime, le sealladh agus comh-
pairteachadh iomlan a mhaitheas dhiadhaidh.
San àite mu dheireadk, 0 'n lathaireachd agus o 'n t-sonas
ghlòrmhor so, eiridh aoibhneas do-labhairt, leis am bi na
naoimh air an lionadh : " Tha mòr-shubhachas aig do
dheas-Iaimh gu siorruidh," Salm xvi. 11. Tha na naoimh
air uairibh a' mealtuinn Dhe anns an t-saoghal, an uair, air
bhi d' an suilibh air an cumail, air chor 's nach urrainu
doibh a thoirt fa'near, cha 'n 'eil comhf hurtachd an làn-
mhealtuinn aca ; ach ann an sin, air do na h-uile mearachd
a bhi air an toirt air falbh, cha 'n e mhain gu meal iad
Dia, ach fanaidh iad anus an lìin-mhealtuinn, le h-aoibh-
neas agus tlachd do-labhairt ! Ginnidh iarrtuis nithe an
t-saoghail pian, agus crìochnaichidh an sealbhachadh gu
tric ann an gràin diubh : Ach ge do bhitheas ua riaoimh gu
Pw r
470
bràth ag iarruidli tniUe agus tuille do Dhia, cha bhi
au iarrtuis air an coimeasgadh leis au ro-churam a 's lugha
a chionn gu 'm bi lànachd na Diadhaidheachd a ghnàth
iosgailte dhoibh ;.uime sin cha bhi iad ocrach ni 's mò ;cha
Wii an an-f hios a 's lugha, 'nan iarrtuis shiorruidh an deigh
a' rahanna f hoUaichte : 'S cha mhò ghiueas gnàth raheal-
tuinn gràin annta ; cha smuainich iad gu bràth gu bheil
tuilleadh 'sa chòir aca. Air an aobhar sin tha e air a ràdh,
" Cha rahò a tlmiteas a' glirian orra, no teas air bith,"
Taisb. TÌi. IG, Bithidh mealtuinn Dhè, agus an Uain a
ghnàth ùr agus nuadh dhoibh, fendh linnibh na sìorruidh-
eachd ; oir òlaidh iad do thobraichean uisge na beatha,
far am bheil uisgeachan nuadh a glmàth ag èirigh suas
ann am pailteas, rann 17. Ithidh iad do chraoibh ua
beatha, a ta, a thaobh iomlanachd, a' giùlan dà ghnè
dheug thoraidh, agus iad sin a ghnàth nuadh agus ùr,
oir tha i toirt a toraidh uaipe gach uile mlùos, Taisb. sxii.
2. Bithidh an aoibhneas fior-ghlan agus gun choimeas-
gadh, as eugmhais deasgainnean bròin, cha bhi iad eutrora
no goirid, ach suidhichte agus sìorruidh, gun sgur : Im-
ichidh iad a steach do aoibhneas, Mat. xxv. 21. *' Imich
a steach do aoibhneas do Thighearna." Tha 'm focal càil-
eigin neo-ghnathaiclite, agus a' toirt a' m' chuimhne an
fiiocail sin a labhair ar Slànuighear 'nuair a bha e a' fulang,
Marc. xiv. 24. Tha in anam ro bhrònach, eadhon gu bàs !
Bha 'anam air a chuairteachadh le doilgheasaibh, mar a
thuigear ara focal a ta air a ghnàthachadh an sin ; chaidh
tuilteau do dhoilgheasan rau 'u cuairt air, 'ga chuairteach-
adh air gach làimh ! ciod air bith taobh a thionndaidh e
:i shuilean bha doilgheas roimhe ; ghrad-leim e air dh' aon
uair 0 nèamh, o thalarah, agus o ifrinn ! Mar so chaidh e
steach gu doilgheas ; agus uime siu a deir e, " Tha mi
air teachd gu doimhneachdaibh nan uisge, agus tha 'n sruth
a' dol tharum," Salra Ixix. 2. A nis, c' arson so uile, ach
a chum gu'n rachadh a mlminntir fèin a steach gu h-aoibh-
neas ? Tha aoibhneas air uairibh a' teachd oirnu a nis, an
trà tha ni 's leùir ri dhcanamh a leigeadh a stoach, am feadh
a ta sinn air ar cuairtoachadh le doilgheasan : Ach ann aa
sin, cha 'n e rahain gu 'n tig aoibhneas a steach annainn, ach
theid siune steacli innte, agus snùmhaidh sinn gu bràth
ann an cuan do aoibhncas ; far nach faic sinn ni sam bith
ach aoibhneas, ciod air bith taobh a thionndaidheas sinn
471
•
av suilean, Sàsuichidh làthaireachd agus lan-mhealtumn
Dhè agus an Uain sinn le h-aoibhneas gu shiorruidh : agus
bheir giòir ar n-anama agus ar cuirp, a ta 'g eirigh uaitii
sin, toil-inntiun shiorruidh dhuinn ! Spiorad an airsneil,
ciod air bith co dluth 'sa tha e leantuinn ri aon do no naoimh
san àm so, tuitidh e ann an sin diubh : Bithidh am bròn air
a thionndadh gu h-orain aoibhneis, agus criochnaichidh
ani buideile deòir ann an aimhnichibh sòlais. Is sona
dhoibhsan a ta nis a' cur sìol le deuraibh a dh'fhàsas suas
le gàirdeachas, ann an neamh, agus a chromas an cinn au
sin Ìe cudthrom do ghlòir orra.
An f had so mu 'n chomunn ann an riogliachd so nan
naomh.
X. San àke mu dheireadli, Mairidh an rioghachd gu
saoghal nan saoghal. Mar a ta gach ni a ta innte siorruidii,
mar sin bithidh aig na naoimh còir chinnteach agus laa
dearbh-bhoachd air siorruidheachd an ni sin. Is ni ro-iom-
chuidh so am an sonas iomlan ; oir cha 'n 'eil an neo-chinn-
teachd a's lugha, mu bhuanacliadh maith sam bith do neacb,
gun chaileigin a dh' eagal, curam, agus pian; agus uime sm
tha e gu h-uile neo-f hreagarachri sonas iomlan : Ach cha'u
'eil eagal gu brath, na aobhar eagail, niu challdach sam
bith, aig a' mhuinntir ghlòraichte ; bithidh iad "gu sior-
ruidh maille ris an Tighearna, 1 Tes. iv. 17. Ruigidh
iad air lan dearbh-bheachd, nach bi ni sam bith comasach
air an sgaradh a ghradh Dhè, no o lan-mhealtuinn, gu sior-
ruidh. Tha 'n oighreachd a ta " air a coimhead sna
neamhaibh neo-thruaiUidh ;" cha 'n 'eil siol truaiUidheachd
aice innte fèin, gu deanamh buailteach do sheargadh, ach
mairidh i gu siorruidh : Tha i neo-shalach ; cha 'n urrainn
do ui o'n taobh a mach a maise amhiUeadh, agus cha'n 'eil
innte fèin ni a bheir oilbheum dhoibhsan a ta 'ga mealtuinn ;
agus uime sin cha chaith i air falbh, ach mairidh i gu
siorruidh 'na soillse fein, agus 'na priomh-mhaise, 1 Phead.
i. 4. An f had so mu nàdur rioghachd neimh.
>S'rtn dara àite, Theid sinn a nis air ar n-aghaidh a labh-
airt rau ghabhail a steach nan naomh d' au rioghachd so ;
far au labhair mi gu h-ath-ghearr air dà ni : (1.) Am modh
air an gabhar a steach iad, leis a' ghairm a bheirear dhoibh
0 'n Bhreitheamh, teachd gu 'n rioghachd. (2.) An inbhe
sam bheil iad air an gabhail a steach agus air an treòrach-
adh d' a h-ionnsuidh.
472
1. An gabliail a steach, Tha 'ra bonn-teagaisg a' nochd-
adh gur ann le guth o 'a righ chaithir ; an Righ a' gairm orra
0 'n righ-chaithir, am fianuis aingle agus dhaoine, teachd
ga 'n rìoghachd. Cha 'n 'eil ann an thigihk agus ìmkhihh,
ach focail ghoirid : ach bithidh iad do ghnè a bheir aobh-
nr smuaineachaidh do "n chinne-daoine uile, tre linnibh na
pìorruidheachd ; a chion gu bheil sonas sìorruidh aa
crochadh air an aon, agus truaighe shìorruidh air an aoii
eile! 'S an àm so tha ar Tighearn a' cuireadh nam peac-
ach a 's miosa, a ta 'g eisdeachd an t-soisgeil, teachd ; ach
cha tig a' chuid rahòr d' a ionnsuidh. Tha cuid thearc,
ris an do blieiin an Spiorad r' an cridhibh, a' gabhail ris a'
ghairra, agus tha 'n anama an taobh a stigh dhiubh ag
ràdb, "Feuch, tha sinn a' teachd a d' ionnsuidh!'" Tha
iad 'gan toirt fein do 'n Tighearua, d' a chuing, agus cha
tilg iad dhiubh i, cha tilg, ann an teas treigsinn an t-saogh-
ail agus an ana-mianna air a shonsan ; tlia iad a' giùJan au
lìi, 'nuair tha chudtlirom, a's maith a dh'f heudta, a' toirt fa-
luis fola as an cuirp. Feuch na h-amadain ; deir an saoghal
feòlmhor, c' àit am bheil iad a' dol? Ach fuirich beagan,
O shaoghail aimidich ! 0 'n cheart bheul, o 'n d' f huair iad
a' ghairm a ta iad a nis a' leantuinn, thig gairm eile, a ni
suas air son au iomlain, " Thigibhse, a ta beanuaiehte le
m' Athair-sa, sealbhaichibh an riogbachdl"
Gheibh na naoimh miUseachd do-labhairt anns a' ghairm
so, thigiì^h. (1.) Leis a' ghairm so tha losa Criosd a'
nochdadh iarrtuis air an comunn anns an tigh a 's àirde,
chum gu 'm bi iad gu sìorruidh maille ris an sin. Mar
so fopgailidh e chridhe dhoibh, mar a rinn e air uairibh
r' a Athair d' an taobh, ag ràdh, " Athair, is àill leara, —
gu 'm bi iad maille rium, far am bheil mi," Eoin xvii. 24.
A nis tha saothair anama scasamh an làthair na righ-
chaithreach ; cha 'n e mhain na h-anama, acli na cuirp
a shaor e : Agus is eigin doibh teachd, oir is èigin da bhi
lau-toilichte. (2.) Le so tlia iad air an àrd-ghairm gu
suipeir-bainnse an Uaiu. Bha iad air an cuireadh gus a'
bliòrd a 's isle, lo guth uan seirbhiscach, agus le oibreach-
adh dìomhair an spioraid an taobh a stigh dliiubh ; agus
thainig iad, agus chorahpairtich iad do fheisd na comh-
pairt ri Dia anns an tigh a 's isle : Ach bheir losa Criosd,
'na pliearsa feìn, cuireadh dhoibh, am fianuis an t-saogbail
uile, gus a' bhòrd a 's àirde. (3.) Leis a' ghairm so, gabh-
473
.aidb e steach iad gu ionada-còmhnuidli glòrmhoir. Tha
iuchraicheau neimh an crochadh air crios ar n-Eadar-
mheadhonair rioghail : Tha "gach uile chumhachd anu
au neamh" air a thabhairt dha, Mat. xxviii. 18. Agus
cha 'n f haigh a h-aon a stigh an sin, ach iadsan ris an gabh
esan. 'Nuair a bha iad a chòmhnuidh air thalamh leis a'
chuid eile do 'u t-saoghal, dh' fhosgail e dorsa siorruidìi
au cridheachan, chaidh e stigh aunta e fèin, agus dhruid
e ris iad, air chor a 'a uach b' urraiun do pheacadh dol v.
stigh a ris, a riaghladh an sin mar a riun e roimhe : Agus
a uis fosgailidh e dorsa uèimh dhoibh, bheir e stigh a
cholumaiu do 'n airc, agus druididh e stigh an siu iad, air
chor as uach faigh lagh, bàs uo ifriun, a mach gu bràth a
ris iad. Bha ua naoimh sa' biieatha so a ghnàth a"
saoithreachadh gu dol a stigh do 'u f hois siu ; ach bha
■Sàtau a glmàth 'gau spionadh air au ais, an truaillidheachd
a ghuàth 'gan cumail sios, air chor a 's gu 'n robh iad air
uairibh air am fàgail gu crochadh air aon f huilteiu geal-
laidh, ma dh' fheudas mi chaiunt sin a chur air, cha b'
ann gu 'n eagal gu 'n tuiteadh iad sau loch theiue : ach a nis
bheir Criosd am focal gu 'u gabhail a stigh ; tha iad air an
tabhairt a stigh, agus air au cur an taobh thall do gacii
cunnart. San àite mu dhelreadh, Mar so labhraidh e riu,
mar an Tì a ta 'g an gabhail a stigh do 'n rioghachd, do
sheomar làthaireachd au Righ mhòir, agus gus an righ-
chaithir! 'Se losa Criosd Fear-rùin mòr neimh, leis am
bheil na naoimh air an toirt gu lathaireachd ghràsmhor
Dhè ; agus d' am buin a mhaiu an tabhairt gu làthair-
eachd ghlòrmhor Dhe anu an nèamh. Gu cinuteach bhith-
eadh nèamh "na ionad coigrich dhoibhsan, mur biodh losa
an sin I Ach gabhaidh am Mac a bhràithrean a stigh do
rioghachd Athar : theid iad a stigh maiUe ris chum a'
phòsaidh, Mat. xxv. 10.
III. Thugamaid fa'near au inbhe sam bheil iad air au
toirt a steach leis.
Air tùs, Bheir e stigh iad, mar mhuiuntir bheaunaichte
Athar ; 's auu mar sin a tha ghairm o 'n righ-chaithir a'
ruith, "Thigibhse mhuinntir bheauuaichte m-Athar-sa." —
Is 0 tigh Athar Chriosd, gus am bheil iad gu teachd ;
uime sin tha e 'gan cur an cuimhne, gu bheil iad beau-
naichte le Athair ; ionmhuinn leis an Athair, co maith as
leis fuin. Is e so a ta deanamh nèimh 'n dhachaidh
474
dhoìbh ; eadhon, gur e tigh Athar Chriosd e, far am feud
sinn a bhi cinnteach à failte dhoibh a bhi posda ris a' Mhac,
agus air dhoibh a bhi air an roghnachadh le Athair airson
na criche sin fèin. Bheir e stigh iad airson Athar, co
maith as air a shon fèin : 'S iad muinntir bheannaichte
Athar iad ; an Tì, mar is e tobar na Diadhachd, is e mar
an ceudna tobar gach uile bheannachd a ta air an comh-
pairteachadh ri cloinn nan daoine. 'S iad sin iadsan d' an
do rànaich Dia maith a dheanamh o shiorruidheachd.
Bha iad air am beannachadh ann an rùn siorruidh Dhè,
air dhoibh a bhi air an taghadh gu beatha mhair-
eannach : Aig fosgladh leabhar na beatha, f huaradh au
ainme-san sgriobhta ann. Air chor, as nach 'eil "nan
tabhairt do 'n rioghachd, ach a bhi 'gan tabhairt gus a siu
a rùuaich an t-Athair, o uilo shiorruidheachd, air an son :
air dhoibh a bhi air an tearnadh leis a' Mhac, "tha iad
air au tearnadh a rèir a rùin" ('se sin, rùn Athar) 2 Tim.
i. 9. Is iad sin iadsan ris an do labhair an t-Athair gu
maith. Labhair e gu maith riu 'na f hocal ; d' au t'igin a uis :i
làn-choimhlionadhf haotainn. Bha ghealladh aca air an riogh-
achd ; bha iad beò agus bhàsaich iad ann an creidimh uimpe ;
agus a nis tha iad air teachd a dh' fhaotainn au ui chaidh a
ghealltuinn. Dhoibhsan rinn e gu maith. Goirear do
thiodhlac gu tric san Sgriobtur beaunachd. Agus tha beann-
•ichd Dhè a ghnìith fior, cosmhuil ri beannachd Isaaic tre "n
d' f huair lacob oighreachd. Bha iad uile, tre ghras, air am
fiieanachadh, air an naomhachadh, agus air au neartach-
adh gu buan-mhaireachdain gus a' chrioch : A nis tha iad
air an togail suas ann an gh^ir; agus air dhoibh a bhi air
an dearbhadh, soasaidh iad anns a' bhreitheanas. Ciod tuill-
eadh a ta ri dheanarah, ach gun crùn Dia obair a ghràis
fein anntù, 'nan rioghachd a thoirt dhoibh, ann o fèin a
làn-mhealtuinn gu siorruidh ? Fadheoidh, Is iad iadsau a
choisrig Dia ; a ta mar an ceudna 'na bheachd Sgriobtuir
air hcannachadh, I Cor. x. 16. Chuir Dia air leth dha fèiu
iad, gu bhi 'nan righribh agus 'nan sagartaibh dha ; agus
tha 'u t-Eadar-mheadhonair gau treòrachadh a steach raar
siu d' an riogliachd agus d' au sagartachd.
San dara ùite, Gabhaidh Criosd a steach iad mar "oigh-
reaclian na rioghachd," gu a sealbhachadh. '' Thigibhse
dliaoine beannaichte, sealbhaichibh an rioghachd." Is iad
claun Dhe iad, lo ath-ghineamhuin agus uclidmliacachd :
475
" Agus ma 's clann, is oighreachan ; oigbreachan air Dia,
agus comh-oighreachan maille ri Criosd," Rom. viii. 17.
A nis tha coimhthional nan ceud-ghin an làthair na righ-
chaithreach : tha 'n ùige air dol thairis, agus tha 'n t-àm a
chomharraicheadh leis an Athair air son iad a dh' f haot-
aiun na h-oighreachd air teachd. Choisinn an t-Eadar-
mheadhonair an oighreachd dhoibh le 'f huil fèin : Bha 'n
còirichean agus an sgriobhaidhean air an tarruing a mach
fada roimh sin, agus air an cur sìos sa' Bhiobul; seadh,
bha còir aca air au oighreachd ann am pearsa losa Criosd,
mar am fear-ionaid, 'miair chaidh e do neamh, " far an deach-
aidh an Roimh-ruith-fhear a steach air ar son-ne," Eabh.
vi. 20. Cha 'n 'eil ni ri dheanamh, ach gu 'n teid iad a
ghabhail seilbh ann : ni air dha bhi air tòiseachadh aig
bàs, nithear coimhlionta e aig an la dheireannach ; 'nuair a
theid na naoimh, 'nan cuirp co maitb as 'nan anamaibh, a
steach d' an rìoghachd.
San àite mu dheireadh, Gabhar a steacli iad innto, mar a'
mhuinntir " air son an robh i air a h-ullachadh, o leagadh
bunaito an domhain." Bha 'n rìoghachd air a h-ullachadh
air an son auii an rùn sìorruidh Dhè, mu 'n robh aca-san, no
aig a h-aon diubh, bith, ni a ta nochdadh gum bu thiodhlac
saor-ghrìiis dhoibhsan i. B' e rùn Dhia o shìorruidheavhd,
gu 'm biodh a leithid do rioghachd air son nan daoine taghta ;
agus gu 'm bitheadh na h-uile grabadh a chuireadh bacadh
orra aii' a thoirt as an rathad ; agus le sin uile, leis an riin
shìorruidh cheudna, bha àite na h-uileaon diubh leis anordugh
shìorruidh cheudna air a shuidheachadh agus air a chur air
leth, gu bhi air a choimhead dha, chum air do gach aon do 'n
chloiun teachd dhachaidh mu dheireadh gu tigh Athar, gu
faigheadh e àite fèin a' feitheamh air agus ullamh air a shon ;
mar aig bòrd Shauil, a bha àite Dhaibhidh falamh, 'nuair
uach robh, e fèin ann gu suidhe air, 1 Sam. xx. 25. Agus
a nis air bhi do 'n àm shuidhichte air teachd, tha iad air
an toirt a steach a ghabhail an àiteau fa leth ann an glòlr,
a bba air an cur seachad agus air an gleidheadh air an son,
gus an tigeadh iad d' au iouusuidh.
Feum. Crìochuaichidh mi na labhair mi air a bhonn-
teagaisg so le focal cleachdaimh. (1.) Do gach uile a ta
'g aideachadh còir a bhi aca air an rìoghacLd so. (2.)
iJlioibhsan aig am bheil gu cinnteach còir oirre. (3.)
Dhoibhsan aig nach 'eil còir oirre.
476
Aìr tùs, A chionn gu bheil e soilleir, nach 'eil gabhaiì a
steat-h choimeasgta do rioghachd neirah, agus nach 'eii
ueach a' faotaiun a stigh inute, ach iadsan aig am bheil an
cùir air a dearbhadh gu foUaiseach leis a' Bhreitheamh
mhòr, agus, an deigh au dearbhaidh, a bhi air a faotainn
maith agus ciunteach ; tha e feumail gu 'm feuchadh agus
gu 'u ceasuuicheamaid uile sin tein gu 'n leth-bhreth a reir
lagha na rìoghachd, a ta air a chur sìos anns an Sgriob-
tuu' naomha, ma 's urradh dhuinu ar còir a dheanamh
cinnteach do 'n rìogliachd so. Tha ua dòchais mu nèamh,
a ta aig a' chuid a 's mò do dhaoine, air an togail air a
leithid do bhunait ghaiumhich, a 's uach seas gu bràth
ris an deuchainn ; air dhoibh a bhi guu steidh sam bith
anus an f hocal, ach na tha 'uam barail mhealltaich fèin :
Fagaidh au leithide siu do dhòchais iadsan aig am bheil
iad air am mealladh gu truagh mu dheireadh. Uime sin
cha 'n e mhkiu gur e ar dleasdauas, ach mar au ceudna ar
buannachd, an gnothuch a chur gu deuchaiun cheart auu
au àm : Ma gheibh sinn a mach, uach 'eil coir chinutcach
againn air nèamh, tha siuu fathast air an rathad ; agus au
ni nach 'eil againn, feudaidh sinn f haotainn : Ach ma
gheibh siuu a mach, gu bheil còir agaiun orra, bithidh an
sin agaiuu comhfhurtachd air beachd soua do shiorruidh-
eachd ; an ui a 's mò dh' f heudas neach a bhi aige sau t-
saoghal. Ma dh' fheòraicheas sibh cionuus a glieibli
sibh a mach ma tha uo nach 'eil còir agaibh air nèarah.
Freagram, 's fheudar dhuibh fios a bhi agaibh air siu,
leis an staid sam bheil sibh a nis : Ma tha sibh fathast
'nur staid nàduir, tha sibh 'nur cloinu feirge, agus cha 'n
aun 'nur cloinn na rìoghachd so ; oir tha 'n staid sin,
dhoibhsan a ta beò agus a' basachadh innte, a' crìochnach-
adh ann au truaigh shiorruidli ! Ma tha sibh air bhur
toirt gu staid a' ghràis, tha cùir cheart agaibh air staid na
gloire ! oir cnochnachaidh gràs gu ciunteach auu an glòir
mu dheireadh. Tha 'n rìoghachd so na h-oighreachd, aiv
nach 'eil còir aig ueach sam bith, ach clann Dhe : A nis,
tha sinu 'nar cloinn do Dhia, tre ath-ghiueamhuin agus
uonadh ri Criosd a Mhac ; agus ma 's clann, is oighreach-
an ; oighreachau air Dia, agus comh-oighreachan raaille
ri Criosd, Rom. viii. 17. Is iad sin na punca mòr, air
am bheil dearbhaidhean neach air son staid na gloire an
crochadh. Agus uime siu fiigaidh mi sibh gus Jia chaidh
477
a radh mu staid nan gràs, air son bhur deanamh soiileir a
thaobh bhur còir air glòir.
Ma tha sibh 'nur n-oighreachan air glòir, " tha riogh-
achd Dhè an taobh a stigh dhibh," tre bhur n-ath-ghin-
eamhuiu agus aouadh ri Criosd. (1.) Tha caithir aig
rìoghachd ueimh a' d' cridhe, ma tha coir agad air an
rìoghachd sin : Tha Criosd annad, agus tha I)ia annad ;
agus air dhuit esan a roghnachadh mar do chuibhrioun,
ghabh t-anam fois shiorruidh annsan, agus cha 'n fhaigh
e fois chaomh ach annsan ; mar an columan, gus an d'
thainig i do 'n airce. D' a ionnsuidh-san tha n' t-anam a
ghnàth ag aomadh, do bhrìgh an nàduir nuaidh, an nàduir
dhiadhaidh d' am bheil oighreachan na gloire 'uan luchd
comh-pàirt, Salm Ixxiii. 25. Cò th' agam anns na neamhaibh
ach thusa? agus an coimeas riut cha 'n 'eil neach air thal-
amh air am bheilmo dheigh." (2.) Tha reachda neimh ann
an chridhe, ma tha thu t'oighre air nèamh, Eabh. viii. 10.
" Cuiridh mi mo reachda 'nan inntinn, agus sgriobhaidh mi
iad air an cridheachaibh." Tha t'inntinn air a soillseach-
adh ann an eòlas air reachda na rioghachd, le spiorad au
Tighearna, fear-teagaisg uile oighreachan na giòire : Oir,
co air bith air am bi easbhuidh teagaisg, is cinnteach nach
bi oighre crùiu d' a easbhuidh ; " Tha e sgriobhta sna
fàidhibh, Agus bithidh iad uile air an teagasg o Dhia,"
Eoiu vi. 45. Uime sin, ged dh' fheudas Athair agus
mathair am fàgail gu moch, no ged nach bi curam orra
mu 'm fòghlum Criosdaidh, agus ged bhitheas iad air an
cur luath gu h-obair air son an arain laitheil ; gidheadh
cha bhi iad a dhìth teagaisg. Tha do curidhe air atharrach-
adh, agus tha thu giùlan iomhaigh Dhe, a ta comh-sheas-
amh ann am " fìreautachd agus fior-naomhachd, Eph. iv.
24. Tha t'auam ann an reite ri uile lagh Dhè, agus a'
cogadh ris gach uile pheacadh aithnichte. Is diomhain
dhoibhsan nach 'eil naomh 'nan cridhe agus 'nan caithe-
beatha, bhi ghabhail orra bhi dol do 'n rioghachd naomli ;
" As eughmais naomhachd, cha 'n fhaic neach air bith an
Tighearn," Eabh. xii. 24. Ma tlia uèamh 'na fois, is anu
air son luchd-saoithreach spioradail 's cha 'n ann air son
lundairean. Ma 's buaidh shiorruidh i, cha 'n 'eil iadsan air
au rathad d' a h-ionnsuidh, a ta scachnadh a' chath spiorad-
ail, agus air nach 'eil curam sam bith an truaillidheachd a
cheaunsachadh, cur an aghaidh buairidh, agus gu 'u rath-
478
ad a glioarradh tre cliomh-chogadh ris aii diabhul, ris an t-
saoghal, agus ris an fheoil. (3.) 'Se 'n t-ionmhas ann an
uèamli an t-ard ni ann ad mheas agus ann ad iarrtuis ; oir
is e t'ionmhas e : " Ge b'e àit am bheil bhur n-ionmhas,
is ann an sin a bhios bhur cridhe mar an ceudna," Mat. vi.
21, Mur iad na uithe a cbithear, ach na nitho nach faic-
ear, a ta do chridhe anns a' churam agus anns an iomag-
ain a's mò gu fhaotainn ; ma tha thu ri ceannaclid o
uèamh, agus gu blieil t'ùrd ghnothuch an sin ; is comhara
e gu bheil t'ionmhas an sin, oir tha do clu-idhe an sin.
Ach ma tha thu dhiubhsan, air am bheil iongantas c' arson
a bhiodh na h-urrad obair mu thimchioll neimh agus
beatha maireannaich, mar gu deanamh ni bu lugha an
guothuch ; tha choslas ortsa nach 'cil gnothuch idir agad
ris. Tha daoine feòbnhor a' cur an tuiUeadh meas orra
fcin air son an ionmhasan a ta air thalamh ; tha na nithe
nach 'eil air ara faicinn, air an cothromachadh sios leis na
nithe a chithear ; agus cha luidli calldach sam bith co trom
orrasan ri calldach saoghalta : Ach tha oighreaehan crùin
na glòire 'gam meas fein ni's mò air an ionmhais air nèamh,
agus cha chuir iad an seilbh thalmhaidh anns a' mheidh a
chothromachadh an rioghachd ; 's clia teid calldach an
dara aon co dluth d' an cridheachan, 'sa theid smuaineach-
adh air calldach an aon eile. Far am faighear ceud thor-
aidhean sin neimh, leanaidh gu cinnteach 'nan dèigh cud-
throm siorruidh do ghlòir ; am feadh a ta easbhuidh nau
comharan 'na dhearbhadh soilleir, a reir an fhocail, air
oiglu'e feirge.
San dara àite, Giùlaineadh oighreachan na rioghachd iad
fein freagarach d' an cliù agus àrd-inbhe. Caithibh bhur
beatha mar iadsan aig am bheil creidimh agus dùchas na
rioghachd glilormhoir so : Bitheadh " bhur caithe-beatha
air uèamh," Phil. iii. 20. Bitheadh tlachd bhur n-anama
ann an comh-chomunn ri Dia, am fcadh a ta sibh air
thalamh, a chioun gu bheil sibh ag amharc air son bhur
sonais ann an comh-chomunn ris air nèamh. Biodh blas-
ad nan nèamh air bhur comhradh agus air bhur gniomhara :
agus, ann bhur gnè chaithe-beatha, bithibh cosmhuil ris :m
duthaich gus am bheil sibh ag imeachd ; chum gu feudar a
radh umaibhse, mar mu bhraithribh Ghideoin, Breith.
viii. 18. Gach aon cosmhuil ri cloinu righ. Biodh dim-
eas naomh agaibli air an t-saoghal, agus air nithibh an t-
479
saogliail. Gcd tha muinntir eile, aig am Lheil an nithe
talmhaidh a' suidheachadh an cridheachan orra, mar na
nithe . a 's fearr ; gidheadh buinidh dhuibhse bhur cosan
a chur orra, a chioun gu bheil bhur nithe a 's fearr shuas.
Cha 'n 'eil san t-saoghal so ach an duthaich, tre am blieil
bhur sliglie gu fearaun Immanueil : Uime sin, imichibh
troimh mar luchd turuis agus coigrich ; agus na rachaibh
a steach 'na chùramaibh 's na dhripibh, ann an rathad a
bhacadh bhur n-astar. Cha'n f hiu do neach a ta air a bhreith
gu luchairt, a chridhe shuidheachadh air bothan, gu comh-
nuidh ghabhail ann ; agus do neach a ta ruith air son duais
ùir, dol as a rathad, a chruinneachadh clochan an t-sruthain :
Ach is mù gu mòr nach fiu e do oighre, rìoghachd neimh,
a bhi air fholach am measg airneis an t-saoghail so, 'nuair
bu chòir dha bhi dol air aghaidh a dh'fhaotainn a chrùin.
Tha 'u duais a ta air a cur mu 'r comhair, ag agradh bhur
n-eud ro-mhor, bhur saothair agus dìchioU : agus is maith
a thig e dhoibhsan a ta ris a' chrùn a shealbhachadh, mis-
neach naomha, rùn seasmhach, agus treubhantas-inntinn
a bhi aca. Cha 'n urradh dhuibh tighinn gug a' chrùn, gun
bhur rathad a chogadh d' a ionnsuidh, tre dheuchainnean
0 "n taobh a mach, agus o 'n taobh a steach ! Ach is leoir an
rìogliachd a ta roimhibh gu 'n cothromachadh uile, ge do
bhiodh sibh air bhur gairra gu seasamh eadhon gu fuil.
Roghnaichibh cranu-ceusaidh Chriosd roimh chrùn an t-
saoghail ; agus uireasbhuidhean, ann an slighe dleasnais,
roimh fhois agus saoibhreas ann an slighe pheacaidh :
" Roghnaichibh amhghar fhulang maille ri sluagh Dhè,
roimh shòlas a' pheacaidh a mhealtuinn rè seal," Eabh. xi.
25. Ann an tigh-òsda cumauta, theagamh gu 'm faigh
coigrich uidheachd ni 's fearr na chlann ; ach is ann an so,
tha *n t-eadar-dhealachadh, nach 'eil aig a' chloinn ni ri
dhìoladh air son na f huair iad ; ach gheibh na coigrich au
cunntas, agus is eigin doibh làn-dioladh a dheanamh air
son na fhuair iad. Nau smuainicheadh sinn air an ath-
dhioladh a th' aig na h-aingidh ri dheanamh air son uile
shuilbhireachd an f hreasdail chumanta a ta iad a' faotainu
auns an t-saoghal, cha ghearan amaid airson nan nithe maithe
th' aca an so ; agus cha ghabhamaid gu h-olc gu bheil Dia a'
gleidheadh ar nithe a 's fearr dhuinne gus a' cheann mu
dheireadh. Ni nèamh suas uile challdach nan naomh, agus
bithidh gach uile dheòir air an tiormachadh o 'n suilibh anu
au sin.
480
Is fiù dhuinn a thoirt fa'uear gu hheil a leithid a chaocli-
ladh seorsa beachd sna Sgriobtuir mu shouas neimh, as a
dh' f heudas freagairt do uile chor trioblaideach nau naomh.
Am bheil iad fuidh fhoirneart ? Tha 'n là teachd sam bi
au uachdranachd aca. Am bheil an cliù air a lcagadh san
duslach ? Togaidh righ-chaithir gu suidhe orra, crùn air
an ceanu, agus slat-rìoghail 'nan làimh suas a rìs iad. Am
bheil iad air an cur gu bochdainn ? Tha nèamh 'na h-
ionmhas. Ma bhios iad air an èigneachadh gu 'n ionada-
comhnuidh f hàgail ; gidheadh tha tigh Athar Chriosd
ullamh air an son. Am bheil iad air am fuadachadh do 'ii
f hàsach ? Tha baile air uUachadh air an son. Am bheil
iad air ara fògradh o 'n tìr dhuchais ? Sealbhaichidh iad
duthaich a 's fearr. Ma tha iad a' call òrduighean foUais-
each ; 'Se au Tighearna Dia uile-chumhachdach agus au
t-Uan a 's teampull san ionad d' am bheil iad a' dol ; team-
puU, nach urrainn do ncach sam bith a dhorsa a dhùn-
adh. Ma tha 'm beatha làn do shearbhalachd ; tha nèamh
'na Phàras toil-inntinn, Ma tha iad ag osnaich fuidh
f huigheal daorsa spioradail ; tha saorsa ghlòrrahor a'
feitheamh orra. Am bheil an trusgain shalach a' cur nàir
orra ? Tha 'n là teachd, sam bi an trusgain geal fior-
ghlan, agus gun smal. Tha 'n cath an aghaidh feòla agus
fola, uachdranachda agus cumhachda, gun amharus goirt ;
ach tha buaidh ghlòrmhor a' feitheamh orra. Ma tha
spairn agus saothair a' Chriosduidh mòr, tha fois shìor-
ruidh air a shon ann an ncamh. Am bheil iad air am raeas
neo airidh air comunn dhaoine auns an t-saoglial ? Bltliidh
iad air an gabhail a steach do chomunn aingle aun an nèamh.
Am bheil iad a' gearan air bacaidheau tric 'nan comh-
chomunu ri Dia? Cha teid iad gu bràth tuiUeadh a
macli, ach chi iad 'agliaidh gu saoghal nan saoghal, Ma
tha iad an dorchadas ann a*u so, tha solus sìorruidh an sin.
Ma tha iad a' gloachd ris a' bhàs, gheibh iad an siu beatha
Èhìorruidh. Agus a chum au t-iomlau a dheanamh suas
ann an aou f hocal, " Scalbhaichidh au tì a bheir buaidh
ua h-uile nithe raar oighre," Taisb. xxi. 7. Bithidh sìfh
agus pailteas aige, buannachd agus toil-inntinn ; na h-uile
ni taitneach, làn thvchd d'u iarrtuis a 's farsuinne ! Togadh
luchd-dòchais neimh, uime siu, suas an cinu le h-aoibh-
neas, crioslaichoadh iad suas an leasraidh, agus ruitheadli
iad air clior as /lu 'm faÌErh iad saUairt air na h-uile ni a
481
db' fheudas bacadli a chur orra 'uan slighe chum na rìogli-
achd. Na measadh iad dleasnas sam bith tuiUeadh as
<;ruaidh, no crois sam bith tuilleadh as trom, no saothair
sara bith tuiUeadh as mòr, chum as gu faigh iad crùu ua
glòire.
San àite mu dheircadh, Biodh iadsan aig nach 'eil còir
sam bith air rìoghachd neimh, air an brosuucliadh gu h-
iarruidh le 'n uile dhìchioll. 'S e nis an t-àm, sam feud
clann nà feirge bhi air an deanamh 'nan oighreachan air
glòir : Agus an uair a tha 'n t-slighe gu sonas sìorruidh air
a fosgladh, cha'n e an t-àm e gu suidhe socrach agus dìomh-
aiu. Togaibh suas bhur cridheachan chum na glòire
bhitheas air a foiUseachadh, agus na bithidh a ghnàth a'
luidhe sios air an talarah thruaiHidh so. Ciod am feum a
ni bhur n-uile shuaimhneis saoghalta dhuibh, 'nuair nach
'eil agaibh steidh chinnteach ri dòchas neimh, an dèigh
do 'n bheatha so dol thairis ? Cha 'n 'eil sna saoibhreis
agus sna h-onoirean, sna buannachda agus sna toil-inn-
tinne sin, a 's eigin a bhi air an adhlacadh maille ruinn, agus
do nach urrainn dol leinn gu saoghal eile, ach cuibhrionn
thruagh, agus a dh' fhàgas daoiue gun chomhf hurtachd
mu dheireadh. Ah ! cia uime a ta daoine co dèigheil,
*' re àm dhoibh a bhi beò air an nithe maithe f haotainu ?"
Cia uime nach fearr leo bhi fuidh chùram gu 'n còir a
dheauamh cinnteach air rìoghachd neimh, nach biodh gu
bràth air a toirt uatha, ach a bheireadh dhoibh cuibhrionn
a dheanadh sona iad feadh linnibh na sìorruidheachd !
Ma tha thu ag iarraidh urraim ; ann an sin feudaidh tu
an t-urram a's àirde f haotainn, agus a mliaireas 'nuair a
bhitheas urraman an t-saoghail air an leagail anns an ùir,
Ma's beartas a ta thu ag iarruidh ; bheir nèamh ionmhas
dhuit ; agus ann an sin tha subhachas gu siorruidh. O !
na bitliibh 'nur luchd-tarcuis air an f hearann thaitneach,
agus na measaibh sibh fein neo-airidh air beatlia mhairean-
uaich, ; acli pòsaibh an t-oighre agus bithidh nèamh agaibh
mar bhur n-oighreachd. Dlùth-ghabhaibh ri Criosd, mar
tha e air a thairgse dhuibh san t-soisgeul, agus sealbhaich-
idh sibh na h-uile nithe. Imichibh ann an slighe na naomh-
achd, agus treòraichidh i chum na rioghachd sibh. Cogaibh
an aghaidh a' pheacaidh agus Shàtaiu, agus gheibh sibh an
ciTÌn. Treigibh an saoghal, agus bithidh dorsa neimh
fosgailte gu 'r gabhail a steach.
482
CEAISN YL
IFRINN.
Mata XXV. 41.
An sin a deir e mar an ceudna rnisan air an laimh cldi, Imichlh
ucm a shhiafjh maUuichic, dW ionnsuidh an teine shiorruidh, a
dh' ulluicleadh do 'n diabhul acjUs d' a aimjlilh.
MuR bitheadh ionad-còmhnuidh sìorruidh eile ann ach
nèamh, chuirinn ciìoch an so air mo theagasg mu staid
.sbiorruidh an duine : ach do bhrìgh anns an t-saoghal eile
gu bheil priosan air son nan aiugidh, co maith as luchairt
air son nan naomh, 's eigiu duinn mar an ceudna feorach-
adh mu staid na truaighe shìorruidh sin : Ni a dh' fheudas
a' chuid a 's miosa do dhaoine eisdeaclid gu maith, guu
ghlaodhaich, "An d' thàinig thu 'g ar piauadh roimh an
àm?" a chionn gu bheil fatliast cothrom air teicheadh o 'u
fheirg ri teachd ; agus thig gach ui dh' f heudar a ràdh m;i
thimchioll, goirid air na mhothaicheas a' mhuinntir a theid
;i dhamuadh : oir, " Cù d' au aitluie ueart feirge Dhè'?"
B'e au ni mu dheireadh a rinu ar Tighearna mu 'u d"f hàg-
e an saoglial : " Thog e suas a làmhan agus bheannaich
e" u, dheisciobuil, Luc. xsiv. 50, 51. Ach is e an ni mu
dheireadh a ni e, mu 'm fàg e an righ-chaithir, a naimhde
■A mliallachadh agus a dìteadh ; mar a tha sinn ag ionn-
suchadh o''n bhonn-teagaisg, anns am bheil a' bhinne uamh-
asach air a cur sios, sam bheil truaighe shiorruidh uan
uiugidh air fhiUeadh suas ! Auns am feudar tri nithe a
thoirt fa'near : Air tùs Cliiì na muiuntir dhìte, Sihhse ta
■iiìalhdchte. Tha 'm Breitheamh a' faotaiuu raalhichd au
lagha orra, mar chiontaich, agus cuiridh e air talbh iad,
u làthair, do ifrinn ; ann an siu gu bhi air a irm chur an
gnìomh orra. San cìara ciite, Am peauas gus am bheil am
breitheanas theid a thoirt oria g'au cur ; agus gus an robh
iad a gliuàth air an ceangal thairis, do bhrìgh a' mhallachd.
Agus tlia 'm peauas so dà f hiUte ; pcanais crxUdaich, anu
?vu sg'irach daiun o Dhiaagus Chriosd,'"Jmichibh uam!"' Agus
poanas motha,chaidh ; ann am pianntaibh ro gheur agus ro
Uihòr, " Imichibh uam do theinc !" ^V(?j ircas àite, Nithc tha
483
tromacliadh am piannta. (1.) Tha iad ullumh air an son :
cha 'n fheud iad dùil a bhi aca ri mionaid saorsa. Tha 'n
teìne air uUuchadh, agus ullamh gu greira a ghlacadh dhiubh-
san a ta air an tilgeadh ann ! (2.) Bithidh comunn dhiabh-
ul aca 'nam pianntaibh, air dhoibh a bhi air an druid-
eadh suas maiUe riu ann an ifrinn ! 'S eigin doibh ira-
eachd do'n cheart teine a dh' ullaicheadh air son Bheelsebub,
priounsa nan diabhul, agus 'aingle ; eadhon, na droch
aingle eile a thuit maille ris, agus a dh' fhàs 'nan diabh-
uil. Tha e air a ràdh gu bheil e air ulluchadh air an son ;
a chionn gu 'n do pheacaich iad, agus gun robh iad air an
dìteadh gu dol do ifrinn, mu 'n do pheacaich an duine.
Tha so a' labhairt tuilleadh uarahais ris a' mhuinntir dhìte,
do bhrìgh gur èigin doibh dol gus na ceart phianntaibh,
agus do'n àite pian cheudna ris an diabhul agus r' a ainglibh !
Dh' èisd iad r'a bhuairidhean, agus is èigin doibh comh-
pàirteachadh 'na phianntaibh ; b' ìiill leo 'oibre a dheanaml;.
agus is èigin doibh a thuarasdal f haotainn, ni a 's e bàs.
Anns a' bheatha so, cheangail siad iad fein ri diabhuil, ann
an naimhdeas an aghaidh Dhe agus Chriosd, agus slighe
na naomhaclid : agus anns an t-saoghal eile, is eigin doibh
còmhnuidh ghabhail maille riu ! Mar so bithidh na gabh-
air uile air an druideadh suas le chèile ; oir tha 'u t-ainm
sin cumanta do dhiabhuilibh agus do dhroch dhaoine, san
Sgriobtur, Lebh. xvii. 7. far am bheil am focal diabhuil
a' ciallachadh gu ceart muinntir mholach, no gabhair ; an
an cruth nan creutairean sin, bha tlachd mòr aig na diabh-
uil taisbeanadh d' an luchd-aoraidh. (3.) 'Se tromach-
adh mu dheireadh am pian, gu 'm mair i gu sìorruidh ; is
èigin doibh iraeachd gu teine sìorruidh ! 'Se so a chuireas
a' chloch-mhulluaich air an truaighe, eadhon, nach bi crìoch
gu bràth oirre !
Teagasg. — BWmVi nah-aingidh air andrtiideadhsiiasfomhallachd
Dhè, ann an truair/he shiorruìdh, maille ris na diahhuil ann
an ifrinn.
An dèigh dhomh dhearbhadh gu soilleir gu 'm bi aiseir-
igh cuirp, agus breitheanas follaiseach ann, cha 'n 'eil mi
smuaineachadh gu bheil e feumail firinn peanas ri teachd
a dhearbhadh. Tha cheart choguis a ta ann an daoine mu
bhreitheanas ri teachd, a' tabhairt fianuis mar an ceudna
mu fhìriun peanais ri teachd. (Agus ni sinn soiUeir mar
484
theid sinn air ar n-aghaìdh san t-searmoin so, nach e neo-
nieachd, no blii 'gaii cur gu staid an neo-ni peanas na
muinntir dliìte.) Ann an labhairt mu 'n teagasg uamhasach
so, feòraichidh mi na ceitliir nithe a leanas : (1.) Am mal-
lachd fuidh am bi a' mhuinntir dhlte air an druideadh suas.
(2.) An truaighe fuidh an mhallachd sin. (3.) An comh-
chomunn ri diabliuilibh san staid thruaigh so. (4.) Sìor-
ruidheachd an iomlain.
1. A thaobh a' mhallachd fuidh am' bi a' mhuinntir dhìte
air an druideadh suas ann an ifrinn ; is e binn uamhasach
an lagha, leis am bheil iad air an ceangal thairis do f heirg
Dhè, mar chiontaich. Cha 'n 'eil am mallachd 'gan glac-
adh air tùs, 'nuair, air dhoibh seasamh an làthair caithir a*
bhreitheanais, a ta iad a' faotainn am binne ; ach bha iad
air ara breith fuidhe : Chaith iad am beatha fuidhe san t-
saoghal so, bhàsaich iad fuidhe, dh' eirich iad leis as an
uaighibh ; agus air do 'n Bhreitheamh fhaotainn orra,
cuiridh e air falbh leis iad do 'n t-slochd, far an luidh e
orra feadh uile linne na sìorruidheachd ! Tha na h-uile
dhaoine fuidh 'n mhallachd a thacbh nìiduir ; ach tha e
air atharrachadh o 'n mhuinntir thaghta, a thaobh an
aonaidh ri Criosd : tha e mairsinn air a' chuid eile do "u
chinne-daoiue phcacach, agus leis tha iad air an toirt thair-
is gu sgrios, air an sgaradh chum uilc, mar dh' fheudas
neach am mallachd a thuigsinn o Dheut. xxix. 21. " Agus
sgaraidh an Tighearn e chum uilc." Mar so bithidh a
mhuinntir dhite, gu sìorruidh, air an toirt thairis chum
sgrios ! air an sgai-achdainn agus air an cur a thaobh o
mheasg a". chuid eile do 'n chinne-daoine, chum uilc ; mar
slioithicliibh feirge, air an cur suas mar chomharan do
shaighde feirg l3hè ; agus air an deanamh "nan ionad
tasgaidh choitchionn air dìoghaltas.
Tha clieud tlioraidhean aig a' mhallachd so air thalamh,
ni a ta 'na gheall air a' mheall uile a ta ri leantuinn.
Agus is ann uaithe so a ta e, mar tha na sochairean aim-
sireil agus sìorruidh air an ceangal suas le cheile ; fuidh
na h-aon bhriathran sa' ghealladh do shluagh an Tigh-
earna, mar Isa. xxxv. 10. " Agus pillidh saor dhaoine an
Tighcarna, agus tliig iad gu Sion," a' cur an ceill araon
am pilleadh o Ijliabilon, agus na naoimh a dhol gu 'm fois
shìorruidli ann an nèamh ! eadhon mar sin tha truaighean
aimsireil agus spioradail, air naimhdibh Dhe, air uairibh
i
485
air ara fiUeadh suas sna h-aon f hocail anns a' bhagar, mar
Isa. xxs. 'à'ò. " Oir dh' uUuicheadh Tophet o shean, eadh-
on air son an righ tha sin air uUuchadh ; riun e domhaia
e, rinn e farsuinn e ; cruach theine agus moran connaidh ;
tha anail au Tighearna, mar shruth pronnaisc' ga lasadh 1"
Ni a ta cur an cèiU araon sgrios aunsireil agus sìorruidh
an Asirianaich a thuit le làimh an aingil mu chomhair ler-
usaleim, Faic mar an ceudna, Isa. Ixvi. 24. Ciod i au
doiUe siu fo cheart bhreitheanas, gus am bheil mòran air
an t'oirt suas, " Anus an do dhaU Dia an t-saoghail so an
inntinne," 2 Cor. iv. 4. ach ceud thoraidhean ifrinu agus
a' mhaUachd ? Tba 'u grian dol fodha air raeadhon la ;
au dorchadas a' meudachadh mar nach sguireadh e gus aa
crìochnaich e ann an iomaU dorchadais ! 'S iomadh sgiur-
sadh, sau dorcha, t'ti choguis a' toirt do na h-aingidh,
mu nach 'eil an sa . ',al a' cluinntinn: Agus ciod sin, ach
gu 'n do thoisich a ohnuimh nach bàsaich air au cagnadh ?
Agus cha 'n 'eil aca diubh sin, air nach feud iad loseph a
thoirt mar ainm, oir, Bheir an Tighearn aon eile ; no Gad,
oir tha buidheiinn a' teaehd. Tha na boinueachan feirge
sia 'nan roimh-thoiseach uamhasach air an làn-f hras a ta ri
leautuinn I Tha iad air uairibh air an toirt thairis d' an
ana-mianuaibh gràineile, air chor as nach 'eil ni 's mò
uachdranachd aca orra, Rom. i. 26. Mar sin tha'n ana-
mianna a' fàs suas ni "s àirde agus ni 's àirde gu h-iom-
laineachd, ma dh' f heudas mi chainnt sin a chur air. ■ Mar
ann an nèamh, a tha gràs a' teachd gu iomlaineachd ; mar
sin ann an ifrinn, tha peacadh t' teachd gu cheum a 's
àirde ; Agus mar tha peacadh mar so a' meudachadh air
an duine, tha e ui 's dlùithe agus ni 's cosmhuile ri ifrinn !
Tha tri uithe aig am bheil seaUadh eagaUach ann an so I
Air tùs, 'Nuair a tha na h-uile ni dh' fheudadh maith a
dheanamh do anamaibh dhaoine air ara miUeadh orra,
air chor a 's gu blieil am beaunachdan air am maUachadh.
Mal. ii. 2. Tha Searmoine, urnuighean, earailean, a^'us
achmhasain, a ta cumhachdach a thaobh muinntir eile,
gu h-uile neo-eifeachdach dhoibhsan. San dara àitc,
'Nuair tha daoine dol a ghnàth air an aghaidh a' peacach-
adh an aghaidh cronachaidhean soiUeir o 'n Tigheania,
ann an orduigheau agus freasdailean ! Tha Dia "gan coin-
neachadh le slataibh, ann an sUghe am peacaidh, mar gu
b' ann 'gam bualadh air an ais ; gidheadh tha iad a' diau-
486
niith air an aghaidh ! Ciod a dh' f heudas a bhi ni 's cos-
mhuile ri h-it'rinn, far am bheil an Tighearn a ghnàth
a' bualadh agus a' mhuinntir dbìte a ghnàth, a' peacach-
r.dh 'na agbaidh ? Scm àite mii dhch-eadh, 'Nuair a ta gach
jii a ta ann an crannchur neach air a thionndadh gu con-
nadh a dh' fhadadh ana-mianna neach. Mar so cha 'n
'eil ann an àmhgbar agus soirbheachadh, bochdainn agus
beartas, dìth òrduighean agus sealbhachadh òrduighean, ach
nithe a ta 'g àrach truailUdheachdan morain. Tha 'n goile
sahich a' truailleadh ciod air bith a gheibh iad, agus cha 'u
'eil gach ni ach a' meudachadh an droch mhianna.
Ach leanaidh an làn-fhogharadh, anns an truaighe sin
fuidh an luidh iad gu siorruidh ann an ifrinn ; an f hearg
sin a thig orra a thaobh a' mhallachd, gus a' chuid a 's
f haide mach ! Ni a 's e, am mallachd air a lùn chur an
gnìomh. Tha 'n nùul dorcha so a' fosgladh orra, agus
tha na peileire tàirneinich "g am buahadh, leis a" ghuth
uamhasach sin o 'n righ-chaithir, " Imicliibh uam a shluagh
malluichte !" Ni a bheir do 'n t-saoghal aingidh uile seal-
ladh brònach air sin a ta 'n uchd a' mhallachd ! Is guth e
(1.) làn do àmhghar agus do theanntachd ro mliòr. Garg-
achmhasan o 'n leòmhan do threibh ludah. Bithidh 'agh-
aidh ro uamhasach dhoibh. Tilgidh a shuilean lasraich-
ean teine orra ; agus toUaidh 'f hocail an cridheachan mar
shaighdo puinnsein. 'Nuair a dh' òrduicheas e mar so o
làthair iad gu siorruidh, agus le 'f hocal a ruaigeas e air
falbh iad o làthair na righ-chaithreach, chi iad co dian as
a ta fearg a' lasadh 'na chridho 'nan aghaidh air son ampeac-
auna. (2.) Is guth e bhitheas anbharr tàireil agus dìmeas-
aoh 0 'n Tighearna. Bha 'n t-àm ann, san robh truas diubh,
san do ghuidheadh orra truas a ghabhail diubh fèin, agus
a bhi air son an Tighearna ; ach rinn iad tàir air, cha b'
àiU leo 0 ! Ach a nis bithidh iad air an adhlacadh as a
sheaUadh, fo thìiir shiorruidh. (3.) Is guth ard fhuath-
ach e : Leis a' ghuth so druididh an Tighearn a mach
iad 0 innibh gràicUi agus trocair : Imichihh, a shluagh mal-
luichte. Mar gu'n abradh e, cha'n urrainn domh amharc
oirbli. Cha'u 'cil aon rùn maith d' ur taobh a' m' chridhe.
'S cha mhò chluinncas sibh u.on fhocal dùchais gu bràth
tuiUoadh uamsa. San àitc mu dheireadh, Is focal diùltaidh
shiorruidli o 'n Tighearn o. Aithnidh e dhoibli iraeachd,
agus mar sia tilgidJi o air falbli iad gu siorruidh I Mur
487
so bithidh dorsa nan nèamha air an druideadh 'nan agh-
aidh ; tha 'n doimhne mhòr air a suidheachadh eadar iadsan
agus sin, agus tha iad air ara fuadachadh chum an t-sluic.
A nis, ged ghlaodhadh iad leis an durachd a's mò, A Thigh-
earn, a Thighearna, fosgail dhuinne ! cha chluinn iad ni sam
bith ach, Imichibh, imichibh, a shluagh malluichte ! Mar so
bithidh an sluagh dìte air an druideadh suas fo 'n mhallachd.
A cheud fheum, Smuainicheadh iadsan uile a ta 'naa
staid nàduir, a ta fnidh 'n mhallachd, air so, agus teicheadh
iad gu losa Criosd ann an àm, chum a bhi air an saor-
adh uaithe. Cionnus a 'e urrainn diubh codal anns an
staid sin air dhuibh a bhi air bhur filleadh suas anns a'
mhallachd ! Tha losa Criosd a nis ag ràdh ribh, Thig-
ibhse, mhuinntir mhalluiclite ! Bheir mi am mallachd
uaibh, agus bheir mi dhuibh am beannachd. Tha uis-
geachan lonad naomha nis a' ruidh a leighiseas am fear-
ann malluichte : Thugaibh aire gu dean sibh feum
dbuibh chum na crìche sin air son bhur n-anama fèin ;
agus bitheadh eagal oirbh mar roimh ifrinn, mur faigh
sibh buannachd spioradail uatha ! Cuimhnichibh, nach bi an
làthach (nach 'eil aon chuid 'ua fairge no 'na talamh tior-
am, a ta 'nan deadh choslas air cealgairean,) agus na h-
aiteachan fliucha, (nach 'eil aon chuid ag àrach eisg, no
giulan chraobhan ; ach a ta uisgeachan au ionaid naoimh
'gam fàgail mar a f huair siad iad, nan seasgachd,) air an
leigheas ; (a chionn gu bheil iad a' deanamh dìmeas air an
aon leigheas) bheirear iad thairis gu salann, (air am fàgaii
gu dol fàs gu sìorruidh ; air an cur suas mar chuimh-
neachan air fearg Dhè, agus dùinte steach gu sìorruidh
fuidh 'n mhallachd !) Esec. xlvii. II. San dara ùite,
Smuainicheadh luchd nam mionnan air so, aig am bheil am
beoil air an lionadh le iad fèin agus muinntir eile a mhall-
achadh ! Esan " a sgeudaicheas e fèin le mallachadh," gheibh
e am mallachd a' teachd a steach mar uisge 'na chom, agus
mar oladh 'ua chnàmhaibh ! (Salm cix. 18.) mur bac aith-
reachas e. Gheibh e làn-fheagradh d' a uile ghuidheachan
'na aghaidh fein, san là sin san seas e an làthair caithir
breitheanais De ; agus mothaicliidh e cudthrom marbhaidh
mallachd Dhè, d' am bheil mi-spèis aige a nis !
II. Theid mi air m' aghaidh a labhairt mu thruaighe
na muinntir dhìte, fuidh an mhallachd sin ; truaighe nach
m-rainn teanga dhaoine no aingle a chur au ctJill gu
488
leoir ! Ni Dia gnìomh cosmbuil ris feiii ; cha'u 'eil
deadli-ghean cosmhuil ri dheadh-ghean-saii, agus tha f hearg
agus uamhas gu'n choimeas ! Mar tha na naoimh anu
an nèamh air au tngail suas gus an àirde a's mò do shonas,
mar sin tlia rahuinntir chaillte ann an ifrinn a' dol gu
àii'de truaighe ! Feòraichidh mi gu h-iriosal mu dhà ni auu
an so : Mu pheanas càlldaich agus mu pheanas mothach-
aidh ann au ifriiui ! Ach a chioim mar an ceudna gu
bheil iad siu 'nan nithe nach fliaca hùil, no nach cualadh
cluas, is èigiu duiun deanamh mar ni luchd-tarruing dealbh
au t-saoghail, àite falamh fhùgail air son au fhearainu
uach d' fhuaras a mach, a ni au là f hoillseachadh.
Air tùs, 'S e peauas a' challdaich, a dh' f huilingeas a'
mhuinntir dhite, " dealachadh o'u Tighearua;'' mar tha
sinu a' foghlum o'u bhonn teagaisg, " Imichibh uam, a
shluagh malluichte." Bitliidh so 'na chloich air beul ua
h-uaighe, mar au tùlauta luaidhe, Sech. x. 7, 8. a chumas
ftios gu siorruidh iad ! Bithidh iad gu tìorruidh air au
dealachadh o Dhia agus o Chriosd ! ' Se Criosd au t-
slighe chum an Athar ; ach bithidh an t-slighe d' an
taobh-san, gu sìorruidh air a druideadh suas ; tarruingear
au drochaid, agus suidhichear an doimhne mhòr ! Mar
sin bithidh iad air an druideadh suas anu aii staid deal-
achaidh sìorruidh o Dhia, an t-Athair, am Mac, agus an
spiorad naomh ! Bithidh iad air an dealachadh o'u
Duine Criosd, agus cha tig iad gu bràth gu àite na
muinntir beannaichte, far am blieil e a' taisbeanadh 'na
ghlòir, ach tilgear a mach iad chum au dorchadais iomal-
laich ! Mat. xxii, 13. Cha'u urrainu doibh guu amh-
aius a bhi air nn dealachadh o làthaircachd Dlic ; cha 'n
urrainn doibh a bhi au àite anus nach 'eil esan, a chionn
gu bheil e, agus gu 'm bi e làthidr sna h-uile àite : " Ma ni
mi mo leabadh auu au ifrinu," ars' au Salmadair, feuch,
tha thu 'u siu. Sahn cxxxix. 8. Ach bithidh iad truagh
os ceann cainnte, 'uan dealachadh o Dhia ! Gc do bhitheas
e làthair ann an ceart mheadhou an auama ma dh'
fheudas mi chainnt siu a chur air, am feadh a ta iad
air am filleadh suas ann au lasraichibh teinuteacli an
dorchadais iomallaich : cha 'n anu a mhkiu gu 'm beathach-
adh le domblas fheirge, gu aoidheachd a thoirt dhoibh
le sruthadli d' a chcartas dhìoghaltach ; ach cha bhlais iad gu
biàth tuiile d' a mhaiUieas agus d' a f hialaidheachd, 's chu
489
mhò bliitheas an leus a 's lugha do dhòchas uaithe. Chi
iad gu ti chridhe air tur-thionndadh uatha ; agus nach
urrainn dha bhi air an son ; ach gur iadsan a' bhuidheann
an aghaidh am bi corruich aig an Tighearna gu sìorruidh !
Caillidh iad làthaireachd ghlòrmhor agus mealtuinn Dhè 1
Cha bhi cuid sam bith aca san t-sealladh shona ! 's cha 'n
fhaic iad ni sam bith ann an Dia air an son, ach aon tonn
feirge a' ruith air muiu tonn eile ! Bheir so tuiUte uamhunn
do amhgharaibh orra gu sìorruidh ! Cha bhlais iad gu bràth
do na h-aimhnichean sòlais a ta na naoimh air nèamh a'
raealtuinn ; ach bithidh geamhradh siorruidh agus oidhche
bhuan aca, a chionn gu 'n d' imich grian na fireantachd uatha,
agus mar sin fagar iad ann an dorchadas iomallach ! Co mòr
'satha sonas neimh, 's co mòr as sin a bhitheas an calldach-san
cir cha bhi cuid aca dheth gu bràth ! Bithidh dealachadh
so nan aingidh o Dhia, (1.) 'Xa dhealachadh ain-dheònach,
San àra so tha iad ag imeachd uaithe, cha 'n àiU leo teachd
d' a ionnsuidh, ged tha iad air an gairra, air an cuireadh,
agus ged tha e a' guidhe orra teachd : Ach an sin bith-
idh iad air am fuadachadh air falbh uaithe, 'nuair bu
toileach leo fantuinu maille ris. Ged tha cheist " Ciod
e fear do ghràidh-sa thar fear-gràidh eile ?" a nis tric am
measg luchd tarcuis an t-soisgeil, cha bhi a leithid sin do
cheist am measg an uile chomuinn mhalluichte ; oir ann
an sin chi iad, gu bheil sonas an duine ri fhaotainn a
mhàin ann am raealtuinn Dhè ; agus gur esan a chall, call
nach fheudar a chothromachadh ! (2.) Bithidh e mar an
ceudna 'na " dhealachadh tur agus iomlan." Ged tha
na h-aingidh anns a' blieatha so air an deahachadh o Dhia,
gidheadh tlia gnè do cliomunn eatorra ; Tha e toirt iom-
adh tiodhlac maith dhoibh, agus tha iadsan a' toirt dhas-
an, air a' chuid a 's lugha, cuid do bhriathraibh maithe ;
air chor as nach 'eil an t-sith gu h-uile gun dòchas. Ach
an sin, bithidh dealachadh tur, air do 'n mhuinntir mhal-
luichte bhi air an tilgeadh gu dorchadas iomallach, farnach
bi an sealladh a 's lugha do sholus no do dheadh-ghean o 'n
Tighearna ! Ni a chuireas crìoch air am briathraibh
sgiamhach ris. San àite mu dheireadh, Bithidh e 'na dheal-
achadh deireannach ; dealaichidh iad ris, gun choinneach-
adh gu bràth tuiUeadh, air dhoibh a bhi air an druideadh
suas fuidh uamhas agus an-dòchas sìorruidh ! Bithidh
an tairgse pòsaidh a bha eadar Criosd agus neo-chreidich
490
a blia co tric air a thoirt air agliaidh, agus air a chur air
ais a rìs, an sin air a bhriseadh gu. sìorruidh ; agus cha tèid
gn bràth aon teachdaireachd do dh' fhabhor no do dheagh-
ghean eatorra ni 's mò !
Tha peauas a' clialldaich so, ann an dealachadh gii
tur agus gu h-iomlan o Dhia 'na thruaigh os ceann na 's
urrainn daoine bàsmhor a smuaineachadh, agus cha 'n ur-
rain do ni ach fiosrachadh uarahasach na muinntir mhall-
uichte a mhàin a leigead'i ris ! Ach a chum gu bi cuid do
bheachd againn m' a uamhas, thugamaid fa'near na nithe a
leanas.
'S e Dia an t-àrd mhaith, agus uime sin, is èigin gur e
dealachadh uaithesan, an t-ard olc. Tha ar tìr dhùchais,
ar luchd-dàimh, agus ar beatha raaith ; agus, uime sin,
measaidh sin an call 'na olc mòr : Agus niar a 's fearr
ni sam bith, 's ann a 's mò bhios do olc 'na chall. Uime
sin, air do Dhia blii 'na àrd-mhaith, agus uach 'eil maith-
eas sam bith coimeas ris, cha 'n urrainn do chaUdach sam
bith a bhi co mùr ri Dia a chall ! 'S e esan a làn-mheal-
tuinn an ceum a 's airde do shonas gus au urrainn an creu-
tair ruigheachd ; 's eigin uime sin, gur e dealachadh gu
tur agns gu bràth uaithesan, an ceum a 's isle do thruaigh,
gus an urrainn creutair reusonta bhi air a thoirt ! A bhi
air ar tilgeadh air falbh le daoine, le deadh dhaoine, leis na
daoine a 's fearr, tha sin trom : Ciod uirae sin a bhitheas e
a bhi air ar dealachadh o Dhia, o mhaitheas fèin !
2. 'Se Dia tobar gach uile mhaith, o 'm bheil gach uile
mhaith a' sruthadh do na creutairibh, agus leis ara
bheil e mairsinn annta agus air an son. Ciod sam bith
maitheas no iomlaineachd, nàdurra co maith agus beus-
ach, a ta ann an creutair sam blth, 's ann o Dliia a ta e,
agus is ann airsan a ta e an crochadli, mar tha 'n solus o 'u
ghrein, agus au crochadh ritho. Oir tha na h-uile bith
cruthaiclite, mar bhith cruthaichte an crochadli ris :
Uime sin, is èigin gu 'n toir tur-dhealachadh o Dhia,
sam bheil na h-uile comhpairteachadh solasach eadar Dia
agns an creutair reusonta gu tur air an druideadli suas,
muiUe ris dorchachadh iomlan air gach uilo sholus comh-
fhurtachd agus fois. Mur bi ach aon uinneag, no àito
fosgailte, ann an tigh, agus gu 'm bi an aon sin air a druid-
eadh suas ; tha o soiUeir nach f heud ni sara bith ach
dorchadas a bhi san tigh sin ! Dh' innis ar Tighoarna
491
dlminn, " Nach 'eil aon neach maith ach a h-aon, eadhon
Dia," Mat. xix. 17. Cha 'n 'eil maith no corahfhurtachd
sam bith, ag eirigh suas o 'n chreutair : Ciod air bith maith
no comhfhurtachd a gheibh neach ann fèin, mar tha slàinte
cuirp, sìth iuntinn ; cind air bith miUseachd, fois, tlachd
no toil-inntinn, a gheibh neach ann au creutairean eile,
mar ann am biadh, an deoch, an innleachdan agus fògh-
ìtnn ; cha 'n 'eil annta sin uile ach cuid do dhearsaidh
iann air iomlaineachd Dhè, air an compairteachadh o
Dhia ris a' chreutair, agus an crochadh ri a' chumhachd-
san a ghuàth, chum an cumail suas ; ni nam biodh e air a
thoirt air falbh, dh' fhalbhadh iadsan air ball : Oir tha
e neo-chomasach gur urrainn do ni cruthaichte sam bith
a bhi dlminne ni 's mò no ni 's fearr na ni Dia e. Tha
gach sruthan comhfhurtachd d' am bheil sinn ag òl, an
taobh a stigh, no an taobh a mach dhinn fèin, a' teachd o
Dhia mar an tobar ; is air d' an sruthaibh a bhi air an casg
d' ar taobhne, is èigin gu 'n tiormaich iad suas : Air chor
pan uair a dh' imicheas Dia, gu 'n imich gach raaith agus
gach ni sam blieil comhfhurtaclid maiUe ris ; gach fois agus
samhchair cuirp no inntinn, Hos. ix. 12. " Seadh is an-
aoibhinn doibh, an uair a dh' imicheas mise uatha !" 'Nuair
a tha na h-aingidh gu tur agus gu deireannach air an deal-
achadh uaithe, tha gach ni sam bheil comhfhurtachd annta,
no mu 'n cuairt doibh, a' pilleadh gu thobar, mar theid
an solus air falbh leis a' ghrein, agus a leanas dorchadas
"na àite. Mar so 'nan dealachadh o Dhia, tha gach sith
air a gluasad air falbh fada iJatha ; agus tha pian ann an
ccrp, agus amhghar anu an anam a' teachd 'na h-àite !
Imichioli gach aoibhneas, agus suidhichidh amhghar neo-
choimeasgta aunta ! dealaichidli gacli fois agus sìth uatha,
agus lionar iad le h-uamhas agus cuthach ! Teichidh
dòchas air falbh, agus glacaidh an-dcchas iad! Bheirear
oibreachadh cumanta an Spioraid, a ta nis 'gam bacadh,
air falbh gu bràth, agus thig peacadb gus an àirde a 's mò !
Agus mar so tha beachd bronach againn air sealladh uamh-
asach do- pheacadh agus do thruaighe a ta air creutair,
'nuair a tha e gu tur air a dhoalachadh o Dhia, agus air
fhàgail da fein ! Agus feudaidh aon fhaicinn gur e an
dealachadh so dearbh ifrinn na h-ifrinn.
Air dhoibh a bhi air an dealacliadh o Dhia, caillidh iad
gach uiie mhaith ! Bithidh na nithe maith air am bheil
492
iad a' suidlieacliadh ati cridheachau san t-saoglial so,
an taobh thall d' an comas au sin. Cha mheal au duiue
sanntach a shaoibhreas an siu, no an duine gloir-mliiannach
urram, no an duine coUaidh a thoil-inntiuiiean, cha 'n f liaigh
c urrad is aou bhoinne do uisge dh' fluiarachadh a theanga,
Luc. xvi. 24, 25. Cha bhi biadh no deoch an sin, a neart-
achadh an aumhuinn, no codal a thoirt fois do'u duiue sglth ;
agus cha bhi ceol, no cuideachd thaitneach, a thoirt comh-
f hurtaclid agus misneach do 'n duine bhronach. Agus air
son nan nithe maithe sin air an d' rinn iad dìmeas anns
an t-saoghal, cha chluinn iad gu bràth tuilleadh umpa, agus
cha mhò chi siad iad. Cha bhi tairgse do Chriosd an siu,
cha bhi tairgse maitheanais, no sìth ; cha bhi tobraicheau
slàinte anu an slochd an rgrios. Ann an aon f hocal. cail-
lidh iad gach ni a dh' f heudadh comhf hurtachd a thoirt
doibh, air dhoibh a bhi gu tur agus gu deireannacli air au
dealachadh o Dhia, tobar gach uile mhaitheis !
3. Tha 'n duine gu uàdurra ag iarraidh a blii sona ; air
dha bhi flosrach ann fèin, nach 'eil e dheth fòiu foghainn-
teach air son siu : Agus, uime siu, tha e a ghnàtli ag
iarraidh ni-èigiu, an taobh a mach dheth fèin, gu dhean-
amh sona. Agus air do 'n auam a bhi, le dheilbh agus le
chàil nàdurra, comasach air Dia mhealtuinn agus gun ni
gam bith eile comh-fhreagarach d' a iarrtuis , cha'n urrainn
da gu bràth fois f hior agus shuidhichte bhi aige, gus am
faigh e fois ann am raealtuinn Dhe. Cha 'n urraiun do "u
chreutair reusonta an t-iarrtus so air sonas a chìir a thaobh ;
cha 'n urrainn, eadhou ann an ifriuu !, A is, nam feadh
a ta na h-aingidh air thalamh, tha iad ag iarruidh an toil-
inntinn sa' chreutair ; agus 'nuair dh" fhaiHuicheas aou,
theid iad gu aon eile : Mar so tha iad a' cur seachad an
aimsir san t-saoghal, a' mealladh au anama fein, agus
a' deanamh foill orra le dòchais dhìomhain. Ach, aun.'^
au t-saoghal eile, air do gach uile chomhfhurtachd sa'
chreutair faiUneachadh le cheile aig aon uair, agus air do
na .sgailcaclian a ta iad a nis a' leantuiun dol as an t-sealladh
ann am mionaid ; bithidh iad gu tur agus gu deireannach
air an dealachadh o Dhia, agus chi iad gu 'u do chaill iad
mar so e : niar siu tha dorsa ua talmhaiuu agus nan nèamh
araon air an druidcadh orra a dh' aou uair !^ Cuiridh so
amhghar do-Iabhairt orra, am feadh a bhitheas iad beò
fuidh ocras cuàmhach au deitih souais, air am bheil dearbh-
49B
chìnnr aca nacli bì gu bràth san tomhas a 's lugha air an
sàsuchadh, air do na h-uile dorus bhi air a dhruideadh 'nan
aghaidh. Cò uime siii d' an urrainn smuaineachadh cion-
nus a ghearras an dealachadh so o Dhia a' mhuinntir mhall-
uichte gus a' chridhe. Cionnus a bheucas iad fodha, agus a
dh' itheas e iad feadh linnibh na sìorruidheachd.
4. Bithidh fios aig a' mhuinntir malluichte gu bheil
cuid a ta gu h-iomlan sona ann am mealtuinn Dhè, o àm
bheil iad fein air an dealachadh : Agus meudaichidh so
mothachadh an calldaich, uach bi cuid gu bràth aca maille
ris a' mhuinntir shona sin. Air dhoibh a blii air an deal-
achadh o Dhia, bithidh iad air an dealachadh o chomunn
uaorah agus ainglibh glòrmhor. Feudaidh iad Abrahani
fhaicinn fad as, agus Lasarus 'na uchd, (Luc. svi. 23.) acli
cha 'n urrainn doibh gu bràth teachd d' an cuideachd ; air
dhoibh, mar lobhair neo-ghlan a bhi air an tilgeadh au
taobh a mach do 'n champ, agus air an sgaradh o làth-
aireachd an Tighearn, agus o 'mhuinntir naomh uile.
Tha cuid am barail, gu cluinn agus gu faic gach neach air
nèamh no ann an ifrinn, gach ni a bhithear a' deanamh
anns gach staid dhiubh. Ciod air bith a deirear uime so,
tha aobhar againn co-dhùnadh o 'n fhocal, gu 'm bi eòlas
ro-gheur aig a' mhuinntir mhalluichte air sonas nan naomh
an neamh : Oir ciod eile a 's urrainn bhi air a chiallachadh
leis an duine shaoibhir an ifrinn a bhi faicinn Lasaruis an
uchd Abrahaim? Tha aon ni soiUeir anns a' chùis so,
gu 'u toir am piannta fèin a leithid do bheachd dhoibh
mo shonas nan naomh, a 's a ta aig duine tinn mu
shlàinte, no aig prionsach mu shaorsa. Agus mar nach
urrainn dhoibh gun smuaineachadh mu shonas na dreara
sin a ta air nèamh, ni 's mò na 's urrainn dhoibh ruigheachd
air a bhi toilichte le 'n crannchur fèin ; mar sin meud-
aichidh na h-uile smuain mu 'n t-sonais sin an calldach.
Bhiodh e 'na phian mhòr do dhuine ocrach, a bhi faicinn
dream eile ag itlieadh gu pailt, am feadh a ta e fein air a
chuibhreachadh suas, air dòigh a 's nach urrainn dha aon
sbruileach fhaotainn a chosgadh 'iarrtuis ghionaich. Cha
deanadh ceòl agus dannsa thoirt an làthair duine a ta fo
mliòr-dliòrainn, ach 'àmhghar a mheudachadh : cionnus
uime sin a bheir òran na muinntir bheannaichte, anu am
mealltuinn Dhè, air a' mhuinntir mhalluichte beucaich fuidh
an dealachadh uaithe I
Tt
494
0. Cuiinhnichidh iad gu 'n robh an t-àii ann, 's am feud-
ach iad a bhi 'nan luchd comhpàirt do staid bheannaichte
nau naomh, 'nam mealtuinn Dhè : Agus meudaichidh so
am mothachadh air a' challdach. Feudaidh gach aon a
chuimhneachadh gu 'n robh aon uair so-dheanntachd ann ;
gu 'n robli iad uair-eigin san t-saoghal ann an cearn' àraid
far an robh slighe na slàinte air a cur gu soiUeir mu choin-
neamh dhaoine ; agus feudaidh iad a ghuidh gu 'n rachadh
iad timchioU an t-saoghail, gus am faigheadh iad a mach
i. Cuimhnichidh luchd-tarcuis an t-soisgeil le searbhal-
achd, gu 'n robh losa Criosd, le uile shochairibh, air a
thairgse dhoibh ; gu 'n d' earailicheadli, gun do ghuidheadh
orra, agus gu 'n d' cigniclieadh iad gu gabhail ris ach cha b'
^iill leo ; agus gu'n d" f liuair iad rabhadh air an truaighe a ta
iad a' mothachadh, agus gu 'n do ghuidheadh orra teicheadh
o 'n fheirg ri teachd, ach cha 'n eisdeadh iad. Ni tàir air
tairgse an. t-soisgeil, ifrinn teth ; agus bithidh calldach
ueimh a bh' air a tairgse, na cudthrom air spioradaibh
nan ana-creideach san t-slochd a chuireas fuidhe iad.
Cuimhnichidh cuid gu 'n robh coslas air iad bhi gu sìorr-
uidh sona ; gu 'n robh coslas orra aon uair a bhi geall-
tanach air a son, agus nach robh iad fada o rioghachd Dhè ;
nach mòr nach d' aontaich iad ris a' chòrdadh bheann-
aichte, agus am peann 'nan laimh, a chur mar gum b' e
an lamh-sgi'ìobhadh ri coimhcheangal pòsaidh eadar Criosd
agus an anama ; ach gu 'n do leig iad leis tuiteam gu
truagh as an làimh, agus gu 'n do thionndaidh iad air an
ais 0 'n Tighearn gu 'n ana-miannaibh a rìs. Agus cuimh-
nichidh muinntir eile gu 'n do shaoil iad gu robh iad cinn-
teach a nèamh, ach air dhoibh a bhi air an dalladh le h-
uabhar agus fein-bharail, gu 'n d' rinn iad tàir air òrduigh-
ean, agus gu 'n robh iad os ceanu teagaisg, agus nach rann-
suicheadh iad an staid, ni a rinn an sgrios : Ach an sin
guidhidh iad an dìomhanas, gu 'm measadh iad iad fcin a
chuid bu mhiosa do 'n choimhthional am mcasg an robh
iad, agus mallaichidli iad a' bharail chiatach a bh' aca
umpa fein, agus bh' aig muinntir eile umpa mar an ceudna.
Mar so lotaidli o mhuiuntir mhalluichte, gu'm foudadh iad
dol as o'n challdach so,
San àite mu dheireadh, Chi iad gur calldach so nach
feudar a dheanamh suas ; gur èigin doibh gu siorruidh
luidlie fuidhe, gun a bhi a chaoidh air a leasachadh !
495
Nam feudadh a' mhuinntir mhalluichte na chaill iad
fhaotainn an dèigh do mhuillionaibh do lìnntibh ann
an ifrinn dol thairis, bhiodh e 'na chàileigin a dh' aobhar
dòchais doibh : Ach dh' f halbh au duais, agus cha 'n f heud-
ar a faotainu air a h-ais tuilleadh. Agus tha dà ni an so
a shàthas gus a' chridhe iad : (1.) Nach do thuig iad
riamh a luach, gus an robh e air a chall gun leasach-
adh. Nan tugadh duine seachad poit chreadlia làn òir air
son ni suarach gun f hios a bhi aige ciod a bh' innte gus
an robh i gu tur air falbh uaithe, agus gun chomas a faot-
ainn air a h-ais ; cionnus a chuireadh na gnìomh amaid-
each so cràdh air, 'nuair a thuigeadh e am beartas a bha
innte ! Feudaidh staid a leithid sin do neach a bhi 'm\
choimeas lag air staid luchd-tarcuis an t-soisgeil, 'nuau-
"ann an ifrinn a thogas iad suas an sùilean," agus a chi
iad an sin, chum an dòruinn, an ni nach faic iad a nis chum
an slàinte ! (2.) Gu 'n do chaill iad e air son calldaich agu.?
aolaich ; gu 'n do reic iad an cuid do nèamh, agus nach d'
rinn iad iad fèin saoibhir leis an hiach ! Gu 'n do chaiU iad
nèamh air son buannachda agus toil-inntinne tahTihaidh,agus
a nis gu 'n d' fhalbh iad araon uatha ! Dh' fhalbh cupain a
mhisgeir, buannachd an duine shanntaicli, toil-inntiune feol-
mhor an duine shòghmhoir, agus fois an lundaire ; cha 'n 'eil
ni air fhàgail dhoibh, a thoirt comhfhurtachd dhoibh a nis.
Mairidh gun amharus an sonas a chaill iad, ach cha 'n ur-
rainn doibhsan cuid a bhi aca ann gu bràth.
Feum. A pheacaich, bithibh air bhur n-earalachadh gu
teachd a dh' ionnsuidh Dhè tre losa Criosd, a' ceangal ris
tre 'n Eadar-mheadhonair, chum gu bi sibh air bhur tèar-
nadh 0 'n deahachadh eagallach so uaithe ! O bitheadh
eagal oirbh bhur beatha chaithe ann an staid dealach-
aidh 0 Dhia, air eagal gu 'm bi an ni sin d' am bheil sibh
a nis a' dheanamh roghainn, 'na pheanas sìorruidh dhuibh
'na dheigh so. Na cuiribh cul ri co-chomunn ri Dia,
na tilgibh dhibh comunn nan naomh ; oir is e truaighe
na muinntir mhalkiichte a bhi air am fuadachadh a mach
0 'n cho-chomunn sin. Sguiribh o bhi togail balla an deal-
achaidh eadar Dia agus sibh fèiu, le buanachadh 'nur
slighe pheacaich : Gu ma fearr leibh aithreachas a ghabh-
ail ann an àm, agus tilgibh sios e, air eagal gu 'n teid a'
chloch mhuUaich air, agus gu seas e gu bràth eadar sibh
agus sonas. Criothnaichibh aig smuaineachadh air a bhi
496
air bhur cur ;iir cnl, agus dealachacìh o Dhia. Co sara
bith air am bheil tìur air a dheanamh le daoine air thal-
aral), gheibh iad gu cumanta cuid do thruas air a ghabhail
diubh ; ach ma bhios sibh m;ir so air bhur dealacliadh o
Dhia, gheibh sibh gach uile dhorus dùinte oirbh. Cha 'n
f haigh sibh aon iochd o ne;ich air nèamh ; cha ghabh
naoimh no aingle truas riusan a thilg Dia gu tur a mach :
Cha ghabh a h-aou truas dhibh an ifrinn, f;ir nach 'eii
gràdh sam bith, ach gràiu ; grùin air a gliabhail diubh uile
le Dia, iadsan a' gabhail grain dheth-san, agus a' gabhail
gràin a dh' aon a cheile. Is là calldaich agus eagail e !
Nochdaidh mi dhuibh calldach, roimh am bu mliaith
dhuibh eagal a bhi oirbh ann an àm. Biodh eagal oirbh
air eagal gu 'n caill .sibh Dia. Ma chailleas, caithear sior-
ruidheaehd fhada ann am beucadh a mach tuiridh air son
a' challdaich so ! 0 neo-mhothachadh uamhasach! Tha
daoine ann an curam agus iomagain mhor o shcachnadh
calldaich sliaoghalta ! Ach tha iad an cunuart g' an caiU
iad seilbh air Dia gu sìorruidh : an cunnart nèamh
a chall, comunn na muiuutir bheannaichte, agus gach ni
maith air son anama agus cuirp auu an saoghal eile l
Gidheadh co neo-churamach sa' ghnothuch sin as ge do
bhiodh iad neo-chomasach air smuaineachadh ! 0 coimeas
an là so ris au là ris am bheil sùil aig ar bonn-teagaisg !
An diugh tha nèamli air f hosgladh dhoibhsan, a rinn gus
a so dìmeas air Criosd, agus "gidheadh tha aite falarah
ann fathast," ma thig iad : Ach aig an là sin bithidli ua
dorsa dùinte ! A nis tha Criosd ag radh ribh, TJiigihh ;
Au sin their e, Imichibh ; a chionn nach tigoadh sibh,
'nuair a fhuair sibh cuireadh. A nis tha iochd air a nochd-
adh ; tha truas aig an Tighearna dhibh, tha truas aig a
sheirbhisich dhibh, agus tha iad ag innseadh gu bheil an
slochd roimhibh, agus ag èigheacli ribh, gun chron sam
bith a dheauarah oirbh fein : Ach an sin cha bhi iochd air
a nochdadh dhuibh le Dia no le duine.
San dara àite, Bithidh a' mhuinntir mhalluichte ann an
ifrinn a' fulaug pcanais mothachaìdh ; 's eigin doibh im-
eachd o Dhia clmm teine shìorruidh. Cha 'n 'eil a rùn
orm deasboireachd, ciod an seorsa teine gus am imich iad,
agus leis am bi iad air am pianadh gu sìorruidh ; co dhiubh
as fior-theiue e, no nach eadh. Bheir fiosrachadh tuilleadh
ei"ilais dhoibhsan a ta ni 's toi:arraiche doashoiroachd a
497
dheanamh uime, no ta iad ag iarruidh cionnus a thèid iad
as uaithe. 'S cha mhò bhuineas mi ris a' cheist, C' ait
am bheil e ? Is leòir, gu 'm bi a' chnuimh nach bàsaich gu
bràth, agus an teine nach teid gu sìorruidh a mhuch-
adh, air am faotainn an àite-èigin le peacaich gun aith-
reachas : Ach, (1.) Dearbhaidh mi ciod air bith gnè theine
a ta ann, gu bheil e ni 's dcine agus ni 's uamhasaiche na
teine sam bith air thalamh air am bheil sinn eòlach. (2.)
Bheir mi fa'near cuid do nithibh mu thimchioll nam
piannta teinuteach sin.
Do thaobh a' clieud aon diubh sin : 'S e losgadh am peanas
a 's uamhasaiche, agus a bheir am pian agus an dòruinn
a 's mò maille ris. Ciod an duais a bheireadh air duine a
làmh a chumail ri lasair coinnle car uair ? Cha tug-
adh na h-uile toil-inntinn air thahuuh air an duine a 's sògh-
mhoire, a làmh a leigeadh car leth uair ann an amhuinn
theinntich dhian-loisgich. 'S cha mhò bheireadh saoibhreas
an t-saoghail uile, air an neach a 's sanntaiche a dheanamh.
Gidheadh air chumhachan a 's lugha gu mòr, tha chuid a 's
mò do dhaoine, 'gam fàgail fein fosgailte do theine sìor-
ruidh an ifrinn ; a ta ni 's dèine agus ni 's uamhasaiche no
aon teine air thalamh air am bheil sinn eolach ! Mar a
chithear leis na nithibh a leanas.
1. Mar ann au nèamh, air do ghràs a bhi air a thabhairt
gu iomlaineachd, thig buannachd agus toil-irjntinn gu 'ii
àirde ann an sin mar an ceudna ; mar sin, air do pheacadh
teachd gu ùirde ann an ifrinn, thig olc a' pheanais gu iom-
laineachd àirde an sin mar an ceudna. Uime sin, mar
tha na h-aoibhneis a ta air nèamh ni 's mò gu mòr ra
aoibhneis sam bith gus an ruig na naoimh air thalamh ;
mar sin is èigin gu bi peanais na h-ifrinn ni 's mò na dòr-
uinne thahnhaidh sam bith ; cha 'n ann a mhàin a thaobh
am buan-mhaireachduinn, ach mar an ceudna a thaobh
co diau agus piantach 'sa tha iad.
2, C' arson a ta nithe an t-saoghail eile air an cur a
mach dhuinn ann an samhladh talmhaidh anns an fhocaì,
ach air son gu bheil anmhuinneachd ar comasan 'nan leith-
ide sin do nithibh, (gus an do thoilich e an Tighearu o
fèin isleachadh,) ag agar sin ; air dha do ghnàth a bhi air
a thuigsinn gu bheil nithe sin an t-saoghail eile 'nan
gnè ni 's iomlaine no a tha na nithe a ta 'gan samhlachadli 'i
'Nuair a tha nèamh air a taisbeanadh dhuinn fuidh bheachd
Tt3
498
baile, le geataibh neamlmuicl, agus an t-sraid a dh' òr : cha 'n
'eil sinu ag amharc air son ùir agus neamhnuid an sin, nithe
air am bheil mòr-mheas air thalamh, ach ni-eigin ni 's
òirdheirce no na nithe sin a 's fior-ghloine agus a 's luach-
mhoire san t-saoghal : an uair, uime sin, a chhiinneas
sinn mu theine ilrinn, is iomchuidh dhuiun a thuigsinn
leis a sin, ni-èigin ni 's deine, ni 's geire, agus ni 's dòruin-
niche, no teine sam bith a chunnaic sinn riamh le 'r suilibh.
Agus an so is fiù a thoirt fa'near, gu bheil piantan if-
rinn air an cumail a mach fuidh chaochladh beachdan eile
thuilleadh air teiue a mhain ; agus tha 'n t-aobhar soilleir,
eadhou, chum le so gu biodh na tha dh' uireasbhuidh
air anu an aon bheachd do uamhas ifrinn, air a dheanamh
suas le beachd eile. C' arson a tha sonas nèimh air a
chumail a mach fuidh bheachdan fa leth air ionmhas.
Phàras, fèisd, fois, agus mar sin sios, ach a chioun nach 'eiì
aon diubh sin, comasach air a nochdadh gu leòir ? Eadhou
mar sin, tha piantan ifrinn air an cur a mach fo bheachd
teine, gus am bheil a' mhuinntir mhalluichte air an tilgeadh.
Taisbeanadh uamhasach gun amharus. Gidheadh cha
leòir e a nochdadh truaighe staid nau daoine peacach ann-
ta : uime sin tha sinu mar an ceudna a' cluinntinn nm 'n dara
hàs, Taisb. xx. 6. oir bithidh a' mhuinntir mhalluichte an
ifrinn gu bràth a' bàsachadh ; " mu f hìon-amar mòr feirge
Dhe," caib. xiv. 19. far am bi iad air an saltairt ann an
corruich, air am pronnadh ann am feirg an Tighearna,
Isa. Ixiii. 3. air ara fàsgadh, air am briseadh, agus air am
bruthadh, guu chrioch ; " a' chnuimh nach bàsaich," Marc.
ix. 44. a bhios gu sìorruidh gan cnàmh ; slochd gun ìoch-
dair, far am bi iad gu brkth a' dol fuidhe, Taisb. xx. 3.
Clia ghoirear teine a mhain dheth, ach " loch teine agus
pronnuisc," ranu 19. " loch teine a' dearg-losgadh le pron-
uusc, caib. xix. 20. air ni na 's uamhasaiche cha 'n urrainu
do ueach smuaineachadh. Gidheadh, a chionn gu 'n
toir teine solus, agus gu bheil solus (mar tha Solamh a'
toirt fa'near, Ecles. xi. 7.) mihs, cha 'n 'eil solus an sin,
ach dorchadas, dorchadas iomallach, Mata xxv. 30. Oir Ì3
èigin doibh oidhche shìorruidh a bhi aca, a chionn nach
urrainn ni sam bith a bhi an sin sam bheil an tomhas
a 's lugha do shòlas no do shuaimhneas.
3. Cha 'n urrainn d' ar teine-ue beantainn ri spiorad,
ach ann an rathad comh-fhulungais ris a' chorp, ris am
499
bheil e comh-cheangailte ; ach sàthaidh teiue ifrinn cha 'n
e mhàiii gu cuirp, ach air ball gu auamaibh na muinntir
mhalluichte. Oir tha e air ullachadh air son au diabhuil
agus 'aÌDgle, na droch spioraid sin, do nach urrainn teine
air thalamh coire a dheanamh. Tha lob a' gearan gu
trom fo làimh smachdachaidh athaireil Dhè, ag ràdb,
" Tha saighdean an Uile-chumhachdaich annam, agus tha
an nirah ag òl suas mo spioraid," lob vi. 4. Ach cionnus
a bhitheas spioraid na muinntir mhalluichte air an lotadh
le saighdean dioghaltais ceartais. Cionnus a bhitheas iad
air an ùl suas le nimh a' mhallachd air na saighdibh sin.
Cia diau a 's èigin do 'n teiue sin a bhi, a shàthas air ball
chum an anama, agus anilosgadh sìorruidhannsanspiorad,
a chuid a 's beotha agus a 's maoithe do dhuiue, far am bheil
lota no piau ro dho-iomchar.
San àite mu dheireadh, Tha ulluchadh an teine so a'
dearbhadh a dhian-theas agus uamhas do-labhairt. Tha 'm
bonn-teagasg a' gairm dheth teine air uUuchadh, seadh an
teine uliuichte, air dhòigh ro-àrd. Mar nach robh au
triuir chloinne air an tilgeadh do theine cumanta, ach
teine a dh' uUaicheadh le rìin àraid, a bha uime sin anbharr
teith, air do 'n amhuinn a bhi air a leasachadh seachd uaire
ni bu mhò na bha gnàthaichte, Dan. iii. 19. 22 : mar siu
gheibh a' mhuinntir mhalluichte an ifrinn teine air ullach-
adh, a leithid 's nach robh riamh air ullachadh le innleachd
dhaoine. Is teine e a ta air ullachadh le Dia fein, toradh
gliocais neo-chriochnaichte air son aobhar àraidh, a leig-
eadh fhaicinn ro theanntachd agus garg chorruich feirge
ceartaia Dhè an aghaidh peacaidh ; a dh' fheudas a leòir-
shoiUeireachadh dhuinne ro theanntachd na feirge. Tha
Dia a ghuàth ag oibreachadh ann an rathad freagarach
d' a mhòrachd neo-chriochnaichte fèin, co dhiubh is ann air
son no an aghaidh a' chreutair ; agus, uime sin, mar tha
na nithe a dh' uUuich e air son na muinntir a ghràdh-
aich e, mor agus maith os ceann cainnte no smuainte ;
mar sin feudar a chomh-dhunadh gu bheil na nithe a
dh' uUuich 6 air an son-san aig am bheil fuath dha, mòr,
agus uamhasach os ceann na 's urrainn daoine a ràdh no
smuaineachadh umpa. Tha cruach Thopheit 'na teine
agus mòran connaidh (tha eibhle an teine sin 'nan eibhlibh
do 'n aiteal, seorsa fiodha 'nuair chuirear air teine e, a
loisgeas gu ro-dhiau, Salm czx. 5. agus tha anail an Tigh-
500
e.arna mar shruth pronnaisc 'ga f hadadh, Isa. xxx. 33. Tha
teine dian, ann an tomhas beag no niòr, a rèir an conn-
adh a chuirear ann, agus an anail leis am bheil e air a
sheidcadh : Cò an cridhe uime sin d' an urraiun a làn-
thuigsiim uamhas eibhle aiteil, air an sèideadh suas le an-
ail an Tighearna ? Ni h-eadh, bithidh Dia fein 'na theine
dian-loisgeach do 'n mhuinntir mhallaichte, Deut. iv. 24.
dluth lathaireach, mar theine millteach 'nan anamaibh agus
'nan cuirp. Is ni eagalach tuiteam anu au teine, no bhi
druidte suas ann an àmlminn theinntich, air thalamli. Acli
theid uamhas nan nithe sin as an t-sealladh, 'nuair a
.emuainicheas neach, cia " eagalach an ni tuiteara aun an
làmliaibh an D6 bheò," ni a 's e crannchur na muinntir
mhalluichte. Oir, " Cò a ghabhas còmhnuidh maille ri
teine millteach ? Co a ghabhas còmhnuidh mìulle ri las-
raichibh siorruidh?" Isa. xxxiii. 14.
A thaobh an dara ponc a dh' ainmicheadh, eadhon,
buadhan nam piannta teinnteach ann an ifrinn.
1. Bithidh iad 'nam pianntaibh farsuinn ; air do na h-uile
cuid do 'n chreutair a bhi air a phiannadh anns an lasair
sin ! 'Nuair a ta neach air a thilgcadh ann au àmhuinn
theinntich dhian-loisgich, ni an tcino rathad gu dhearbh
chòm san taobh a stigh, agus cha 'n f hàg e ball ris nach
bean e : Ciod a' chuid uime sin aig am feud fois a bhi,
'nuair a bhitheas a' mhuinntir mhalluichte a' suàrah ann au
loch teine a' losgadh le pronnusc I Ann au sin bithidh an
cuirp air am pianadh, agus air au losgadh gu bràth ! Agus
mar a plieacaich iad, mar siu bithidh iad air am pianadh,
sna h-uile earrann d' an cuirp, air chor a 's nach bi taobh
slàn aca gus an tionndaidh iad ! Oir ciod an f hallaineachd
no an f hois a's urrainn a bhi ann an earrann sam bith do 'n
cliorp sin, a ta, air dha bhi air a dcalachadh o Dhia,
agus 0 na h-uile suaimhneas uaithe, a ghnàth ann am
pianntaibh an dara bàis, a chaoidh a' bàsachadh, ach gun
bhùs f iiaotainn gu brath ! Ach mar a b' e an t-anaai a b'
airde am peacachadh, is e a 's àirde bhios san fhulangas
mar an ceudna, air dha bhi gu h-iomlan air a lionadli lc
fearg Dho a dliiolas peacadh : Bithidh a' mhuinntir
mhalluiclitc gu bràth fuidh 'n mhothachadh a 's truime air
ceartas dìolaidh Dhe 'nan aghaidh ; agus leaghaidh an
teino so an anama an taobh a stigh dhiubli mar chcir.
Cò d' an aithno cumhachd na feirge sin aig au robh a leith-
501
id do buuaidh air an Eadar-mheadhonair, a' seasamh
ann an ionad pheacach ! Salm xsii. 14. " Tha mo chridhe
mar chèir, air leaghadh am meadhon mo chuim." Bith-
idh an inntinne air an lìonadh le motliachadh uamhas-
ach air fearg do-chasgaidh Dhè. Agus ciod air bith a 's
urrainn doibh a smuaineachadh, do na chaidh seachad a
ta lathair, no a ta ri teachd, meudaicheadh e am pian
agus an dòruinn. Cuirear an aghaidh an toil anns na h-
uile ni gu sìorruidh : mar a bha 'n toil riamh an aghaidh
toil reachda Dhè, mar sln bithidh aig Dia 'na bhuntainn
riusan san t-saoghal eile cogadh r' an toil gu sìorruidh.
An ni bu rahaith leo bh.i aca, cha 'n f haigh iad a' chuid a 's
lugha dlieth ; ach an ni nach b' àill leo, bithidh e air a
cheangal orra gun leasachadh. Uaith so cha 'n èirich aig-
ne taitneach suas 'nan cridheachaibh gu bràth tuiUeadh.
Bithidh gràdh na tlachd, na h-aoibhneis, agus na toil-inn-
tinn aca, ann an cuspair sam bith, air a spionadh as a
fhreumhaibh ; agus bithidh iad air an lìonadh le fuath,
corruich, agus boile, an aghaidh Dhe, 'nan aghaidh fèin,
agus an aghaidh an comh-chreutairean, co dhiubh a ta iad
sona air nèamh, no truagh ann an ifrinn, mar a ta iad
fèin ! Bithidh iad a' dol fodha ann an àmhghar, air am
pianadh le saruchadh, air an lionadh le h-uamhas, air am
bleith gu 'n cridhe le gearan, agus a glmàth air am bior-
adh le h-an-dochas ; a bheir orra a bhi gul, a' casadh am
fiacla, a' toibheum gu siorruidh ! Mat. xxìì. 13. " Air
a cheangal duibh eadar chosan agus lamhan, togaibh libh
e, agus tilgibh e anns an dorchadas iomallach ; an sin
bithidh gul agus giosgan fhiacal!" Taisb. xvi. 21.
" Agus thainig clacha-meallain mòra a nuas o nèamh air
daoinibh, gach clach co throm ri tàlann ; agus thug
daoine toibheum do Dhia, air son plaigh nan clacha-meal-
lain ; oir bha am plaigh ro-mhòr." Bithidh a' choguis 'na
cnuimh gu 'n itheadh agus dol an sàs annta ; glacaidh
cnamha coguis agus pianaidh i iad gu bràth, agus cha 'n
urrainn dhoibh a tilgeadh dhiubh, mar a rinn iad air uair-
ibh ; oir ann an ifrinn cha " bhàsaich an cnuimh !" Marc. ìx.
45, 46. Cha dean an cuimhne ach am pian a mheudachadh,
agus bheir gach ath-chuimhne nuadh, pian amhghair eile
maiUe ris. Luc. xvi. 25. " Ach a dubhairt Abraham
(eadhon, ris au duine shaoibhir ann an ifrinn,) A mhio
cuimhuich gu "n d' fhuair thusa do nithe maithe rè àm
dhuit a bhi beò."
502
2. Tha pianta ifrinn ioma-fiUto. Smuainich nam biodh
duiue ann an aon uair, fuidh ghalar nan àlt, galar-fuail,
agus ciod air bith tiuneis a choinuich riamli au aou chorp ;
cha bhiodh pian a leithid sin do neach ach beag ann ;iu
coimeas ri pianntaibh na muiuntir mhalluichte. Oir,
mar ann an ifrinn, nach 'eil ni a làthair a ta maith
agus taitneach ; mar sin tha comh-chruinneachadh gach
uilo an sin : a chionn gu bheil uile thoradh a' pheac-
aidh, agus a' mhallachd, a' gabhail an còmhnuidh aun au
sin, an deigh a' bhreitheanais dheireannaich. Taisb. xx.
15. " Agus thilgeadh am bàs agus ifrinn do 'n loch thoine."
An siu gheibh iad prìosau as nach faigh iad a mach gu
bràth ; loch teine, far am bi iad gu bràth a' snàmh agus a'
losgadh ! slochd, anns nach faigh iad gu bràth iochdar !
beathaichidh a' chnuimh nach bàsaich orra, mar air cuirp
a ta air an adhlacadh. Sgriosaidh an teine nach muchar
iad mar chuirp mharbh a ta air au losgadh ! Bithidh an
Builean air an cumail ann au duibhre an dorchadais, guu
an dearsadh comhf hurtachd a 's lugha do sholus ; an cluas-
an air an liouadh le sgreadail eagalach na cuideachd ifrin-
neil. Cha bhlais iad ni sam bitli ach domblas feirge Dhè
" deisgeanan cupan a chorruich." 'S e fàile breuu an
loch a ta losgadli le pronnusc a bhitheas 'na bholadh ann au
sin ; agus mothaichidii iad piantan ro au-mhòr gu sìorruidh.
3. Bithidh iad 'nam pianntaibh ro-gheur, agus ro-dhian ;
a' tabhairt " gul, caoidh, agus giosgan f hiacal. Mata
xiv. 42. agus xxii. 13. Tha iad air au cur a mach dhuinne
fuidh blieachd ioghanna aun an saothair cloinne a ta ro-
gheur agus ro-phiantail : mar sin a deir an duiue sàoibhir
ann au ifrinu, Luc. xvi. 24. " Tha mi air mo ro-phianadh
(eadhon, mar aon an saothair-cloinne) sau lasair so !" Ah
piantau uamhasach, saotlìair eagalach, sam blieil araou
au auam agus an corp an ioghauua le chcilo ; saothair gun
chomhuadh, guu dòchas, agus gun chrìoch ! Tha 'm focal a
ta air a glmàthachadh air sou ifriun, Mat. v. 22. agua
ann an ùitibh cile fa leth do 'n Tiomnadh nuadh, gu
ceart a' ciallaiihadli gleanu Iliunoim ; air do 'u ainm a bhi
air a thabhairt do ghleann chloinn Ilinnoim, sau robh
Tophet, far an robh luchd iodhol-aoraidh a' toirt au
cloinno do Mholech, 2 Kigh xxiii. 10. Tha e air inn-
seadh dhuinn gu 'm b' o so iodhal mhòr umha, lo gairdein-
ibh cosmhuil ri gairdeiu duine ; air dha bhi air a theas-
1
503
acliadh le teine an taobli a stigh dheth, bha 'n leaiiabh air
a chux* an gairdeinibh loi^geach an iodhoil ; agus, a chuni
nach cluinueadh na parantan screadail an leinibh a bha
losgadh gu bàs, bhuàil iad drumachan an àm na h-iobairt
oiUteil ! Uaithe sin thugadh do 'n àite an t-ainm Tophet.
Mar so tha diau-theas piantan ifrinn air an comhar-
rachadh a mach dhuinn. Dh'fhuiling cuid piantan
doruinneach air thalamh, le treubhantas iongantach agus
le misneach mhòr ; ach fàgaidh misneach dhaoine an
sin iad, 'nuair a gheibh iad iad fèin air tuiteam an làmh-
aibh an De bheò agus gun dùil aca ri rathad gu dol as
gu sìorruidh ! Is fior gu'm bi tomhas an fa leth do phiann-
taibh ann an ifrinn : " Bithidh staid Thiruis agus Shi-
doin ni 's so iomchair na staid Chorasin agus Bhetsaida."
Mat. xi. 21, 22. Ach bithidh an eallach a 's lugha dofheirg
an sin do-ghiùlan ; oir cionnus a 's urrainn do chridhe a'
chreutair fulang, no d' a làmhan a bhi laidir, 'nuair a ta
Dia fèin 'na theine dian-loisgeach dha ! 'Nuair a bhitheas
an cogal air a cheangal suas 'na thrusaichibh air son an
teine, an siu bithidh trusaiche ann do dhaoine sanntach, do
mhisgeara, do luchd mionnain mi-naomha, do dhaoine
neo-ghlan, do chealgairean beusach, do neo-chreidich,
do luchd dìmeas an t-soisgeil, agus an leithide sin : air do
na trusaichean fa leth a bhi air an tilgeadl) do theineifrinn,
loisgidh cuid ni 's deiue na cuid eile, a reir mar bha am
peacanna ni b' uamhasaiche na peacanna muinntir eile ;
glacaidh lasair a 's gairge trusaichean na muinntir mhi-
naomha, no trusaichean na muinntir blieusach mhi-naomha ;
bithidh an amhuinn ni 's dèine dhoibhsan a pheacaich an
aghaidh soluis, no dhoibhsan a bha ann an dorchadas, Luc.
xii. 47, 48. " An seirbhiseach sin d' ara b' aithne toil a
mhaighstir, agus nach d' ulluich e fein, agus nach d' rinn
a reir a thoile, buailear e le mòran bhuillean ; ach an tì
do nach b' aithne, agus a rinn nithe a b' airidh air buillibh,
buailear esan le beagau do bhuiUibh." Ach tha bhinn a
bhuineas dhoibh uile, (Mat. xiii. 30. " Ceanglaibh iad
'nan ceanglachanaibh" gu 'n losgadh) a' cumail a mach co
ro-dhian agus co ro-gheur 'sa ta 'u tomhas a 's isle do phian
ann an ifrinn. .
4. Bithidh iad gun lasachadh ; cha bhi ksachadh
an sin ; ch.i bhi car mionaid ; bithidh iad air ara pianadh a
là agus a dh' oidhche, gu saoghal ua saoghal ! Taisb. xx.
504
10. Clia mhòr a ta air an luasgadh san t-saoghal so, nach
faigh fois air uairibli ; ach cha bhi fois sam bith aig a'
rahuiuutir mhaUuichte ; ghabh iad am fois san àm a chomh-
araicheadh le Dia gu saoithreachadh. 'S gann a chithear
doiuionn, aig nach 'eil beagan ùine eadar na frasan ; ach
cha bhi sgur aig an doinioun a thuiteas air na h-aingidh au
ifrinn. An sin bithidh doimhne a' gairm air doimhne, agus
bitllidh tonnan na feirge a ghnàth a' dol tharta. An siu
bithidh na nèamha a ghnàth dorcha dhoibh, agus bithidh
buan-oidhche aca, ach cha bhi fois sam bith, Taisb. xiv. 10.
" Cha 'n 'eil fois sam bith a là no dh' oidhche acasan !"
5. Cha bhi truas diubh. Tairngidh na peanais a uithear
air na ciontaich a ""s mò air thalamh truas èigin o chuid
diubhsan a ta faicinn am pianta ; ach cha bhi aig a'
mhuinntir mhalluichte ueach a ghabhas truas diubh. Cha
ghabh Dia truas dhiubh, ach ni e " gàire r' an sgrios-san,"
Gnàth-fhoc. i. 26. Ni a' chuideachd bheannaichte an
nèamh gairdeachas ann an ceart bhreitheanas Dhè bhi air
a chur an gniomh, agus seinnidh iad am feadh a ta 'n deat-
ach ag eirigh suas gu saoghal nan saoghal, Taisb. six. 3.
" Agus a ris a dubhairt iad, Aleluia, agus chaidh a deat-
ach suas gu saoghal nan saoghal !" Cha 'n f heudar duil a
bhi ri truas o 'n diabhul agus o 'ainglibh, aig am bheil
tlachd ann an sgrios chloinn nan daoine, agus a tha agus
a bhitheas gu bràth gun iochd. Cha mhò bhitheas truas
aig aon ri h-aon eile an sin, far am bheil na h-uile aou
a' gul agus a' giusgau fhiacal, o phiauu a dhòruinn do-
ghiùlan fein. Au sin bithidh gràdh nàdurra air a chur
as : Cha bhi gràdh aig na parautaibh d' au cloiun, no aig a'
chloiun d' ani parantaibh : cha bhi truas aig a' mhàthair
ris an nighinn sna lasraichibh sin, 's cha mhò bhitheas
truas aig an uighiun ris a' mhàthair : Cha blii suim aig a'
mhac d' a athair au sin, 's cha mhò bliitheas aig an t-seir-
bhiseach d' a mhaighstir, far am bi ua h-uile aou a' beuc-
aich fo pht'in fein.
San ùite mu dhcircadh, A chum an truaighe a dbeauamh
iomlan, bithidh am piantan sìorruidh ! Taisb. xiv. 11.
" Agus bithidh doatach am pèiue-san ag eirigh suas gu
saoghal uau saoghal." Och, ciod au staid eagalach a ta 'n
so, a bhi air am piauadh auus a' corp agus auus an auam
uile, agus sin cha 'n ann le aou seorsa pciu, ach le mòran ;
iad siu uilo ro-glieur, agus so uilo gun lasachadh, agus
505
guii iochd 0 neacli sam bith. Ciod an cridhe d' an urrainn
na nithe sin a smuaineachadh gun uamhas ? Gidheadh,
iiam bitheadh crioch aig a' chor ro-thruagh so mu dheir-
eadh, bheireadh sin caileigin do chomhf hurtachd ; ach cha
bhi crioch aig piantaibh na muinutir mhalluichte. Mu 'n
labhrar tuiUeadh an deigh so.
Feum. Fòghluim uaithe so, (l.) oh a pheacaidh. Ls
sruth e a bheir leis am peacach sios gus am bi e air a
shlugadh suas ann an cuan feirge. Tha toil-inntinne a' pheac-
aidh air an ceannach tuilleadh as daor, air coslas losgadh
siorruidh. Ciod am feum a bha 'n sgeudachadh purpuir
agus am beatha shòghail an duine shaoibhir, 'nuair ann au
ifrinn a bha e air f hiUeadh ann an lasraichibh gorm dhearg,
agus nach b' urrainn dha boinne a dh' uisge fhaotainn a
dh' fhuarachadh a theanga ? Mo thruaighe ! gu 'n toilich-
eàdh daoiue iad fèin anu am peacadh, aig am bi a leithid do
shearbhas fa dheireadh ; gu 'n òhxdh iad co gionach do 'u
chupau nimheil, agus gu 'n tugadh iad caidreamh do 'u
nathair siu 'nan uchd, a lotas iad gus a' chridhe, agus a
chagnas aa còm mu dheireadh ! (2.) Ciod an Dia esan,
ris am bheil againn ri dheanamh ! Ciod am fuatb a ta
aige do pheacadh, agus cia cruaidh a ni e peanas air.
Biodh fios agaibh gu bheil an Tigheafna ro-cheart, co
maith as ro-throcaireach ; agus na smuainichibh gu bheil
tì mar aon dhibh fèin : cuiribh air falbh am mearachd
millteach sin mu 'm bi e tuiUeadh as anmoch, Salm i. 21,
22. " Shaoil thu gu 'n robh mi gu tur mar thu fèin : cron-
aichidh mi thu, agus cuiridh mi gach ni an òrdugh fa
chomhair do shùl. Smuaiuichibh a nis air so, sibhse nach
cuimhnich Dia ; air eagal gu 'n reub mi as a chèile, gun
neach anu a theasairgeas." Nqchdaidh an teine a dh'
uUuicheadh air son an diabhuil agus 'aingle, co dorcha,
'sa ta i, gu bheil Dia 'na gheur fhear-diolaidh air peac-
adh. San àite mu dheireadh, Am fior fheum a ta air
teicheadh gu losa Criosd le creidimh ; am feum ceudna
air aithreachas agus air naomhachd cridhe agus caithe-
beatha. Tha Dioghaltair na fola 'gad dhian-ruagadli,
0 pheacaich ! greas ort agus teich gu baile na dideiu.
lonnlaid a nis ann an tobar fola an Eadar-mheadhonair, a
chum nach bi thu air do sgrios san loch theine. Fosgail
do chridhe dha, air eagal gu 'n druid an slochd a bheul ort,
uu
506
Fàg do pheacanna, no sgriosaidh iad thu ; marbh iad,
Ha bifehidh iad 'nam bàs dhuit gu bràtli.
Na leig le h-uamhas teiiie ifrinn do chur gu d' chriJhe
chruadhachadh ni 's mò, mar a dh' fheudas e dheauamh.
ma bheir thu àite do 'n smuain olc sin ; eadhon nach 'eil
dochas ann, ler. ii. 25. smuain, is maith a dh' f heud ta tha ni's
trice am measg luchd-eisdeachd an t-soisgeil, no tha cuid a'
toirt fa'near. Ach tha dòchas air sou nam peacach a 's
miosa, a thig a dh' ionnsuidh losa Criosd. Mur 'eil
buagha maith annad, (mar nach urrainn gu cinnteach a
bhi ann an duine nùdurra, cha 'n 'eil ann an duine sam bith
ach na tlia air am faotainn o Chriosd ann, ) biodh fios agad
nach aun air son buagha maith a tha e tabhairt do bheatha
dhuit : gabh thusa ris fcin agus r' a shlàinte a ta gu saor
air an tairgse do gach uile, gus am bheil an soisgeul a'
teachd. " Ge b'e neach lcis an àill, gabhadh e uisge na
beatha gu saor," Taisb. xxii. 17. "' An tì a thig a m'
iounsuidh, cha tilg mi air chor sam bith a mach e,'' Eoiu
TÌ. 37. Is fior gur creutair peacach thu, agus nach urrainn
duit aithreachas a ghabhail ; tha thu mi-naomha, agus
cha 'n urrainn duit thu fèin a dheanamh naomha ; seadh
dh' oirpich thu aithreachas a dheanamh, do pheacanna a
threigsinn, agus a bhi naomha, ach fathast cha d' fhuair
thu aithreachas, ath-leasachadh, agus naamhachd ; agus,
uime sin, " Thubliairt thusa, cha 'n 'eil dòchas ann. Cha 'n
'eil, oir ghràdhaich mi coigrich, agus 'nan deigh theid mi."
Gu firinneach, cha 'n ioghnadh ged nach do shoirbhich
thu mar bha dùil agad, a chionn gu 'n do thòisich thu a
ghnàth ri t'obair am mearachd. Ach thoir thusa, air tiìs,
urram do Dliia, leis an teisteas a chreidsinn a thug e m'a
Mhac, cadhon gu bheil beatha mhaireannach annsan :
Agus thoir urram do Mhac Dhe, le creidsinn airsau ; 'se
8Ìu, gabhail ri tairgse shaor do Chriosd agus d' a shlainte
o pheacadh agus o fheirg, air a deanamh dhuit san t-
soisgeul ; ag carbsa gu bunaitoach ris air son fireantachd
a chum t'fhireanachadh, agus mar an ceudna afr son
naomhacliaidh : do bhrìgh, " Gu 'n d' rinneadh e le Dia
araou, 'na fhireantachd, agus 'na naomhachd," 1 Cor. ii.
30. An sin, nan tugadh tu urrad chreideis do fhocal
Dho, 'sa bheireadh tu do fhocal duine cliòir, a' thairgeadh
tiodhlac dhuit, agus a theireadh, gabh e, agus is leat e ;
feuJaidli tu chreidsinn, gur e Dia do Dhia-sa, gur leatsa
507
Criosd, gur leat a shlainte, tha do pheacanna air am maith-
eadh, tha neart agad ann air son aithreachais agus naomhachd;
oir tha iad sin uile air an toirt thairis dhuit ann an tairgse
shaor an t-soisgeih Air dhuit creidsinn ann am Mac Dhe,
tha thu air t'fhireanachadh, tha 'm mallachd air a thoirt
air falbh. Agus am feadh a ta e 'na luidhe ort, cionnus
a tha e comasach gu 'n tugadh tu a mach measan na
naomhachd ? Ach tha am mallachd air a thoirt air
falbh, tha 'm bàs sin a rinn greim ort leis a' cheud Adhamh
(a rèir a' bhagraidh, Gen. ii. 17.) air a thoirt air falbh :
d' a reir sin, mòthaichidh tu gu 'm bi na cuibhrichean
aingidheachd, a ta nis 'ga d' chumail daiugean aun an neo-
aithreachas, air am briseadh as a cheile, mar chuib'hrichean
a' bhàis sin ; air chor as gu 'm bi thu comasach da rìreadl.
air aithreachas a dheanamh o 'u chridhe : Mothaichidh tu
spiorad na beatha, an dèigh an do lean am bàs 'na dhol
air falbh ; a' pilleadh a dh' ionnsuidh t'anama ; air chor
as uaith so suas gu 'm bi thu air do neartachadh gu bhi
beà do fhireantachd. Cha 'n 'eil cor neach sam bith co
olc, as nach feudar a leasachadh air an doigh so, ann an
àm, gu bhi gu h-iomlan ceart ann an sìorruidheachd : agus
cha 'n 'eil cor neach co maith, as ma bhitheas rathad eile
air a ghabhail, nach bi e air a mhiUeadh car aimsir agus car
sìorruidheachd mar an ceudna.
III. Bithidh aig a' mhuinntir mhalluichte comunu nan
diabhul 'nan staid thruaigh an ifrinn : Oir is èigin doibh
imeachd do "theine uUuichte air son an diabhuil agus a
chuid aingle." 0 a chuideachd uamhasach. 0 an comp-
anas eagalach, Cò a roghnaicheadli còmhnuidh a ghabh-
ail ann an luchairt air am bheil diabhuil an tòir ? Bhith-
eadh a bhi air ar druideadh suas sa' bhaile a 's taitniche air
thalamh, maille ris an diabhul agus ri chuideachd ifrinn-
each 'na dhruideadh uamhasach. Cia mar a thrèigeadh
cridheachan dhaoine iad, agus a sheasadh am folt suas,
ann a bhi gam faotainu fèin air an cuairteachadh leis a'
chuideachd ifrinneach anns a' chor sin. Ach ah ! cia mò
gu mòr is uamhasaiche a 's eigin da bhi, iad a bhi air an
tilgeadh, maille ris na diabhuil, a dh' aon teine, air an
glasadh suas maiUe riu ann an aon slochd. Cha 'n 'eil a
bhi druidte suas ann an garaidh leòmhan beucach, crios-
laichte le naithrichibh, cuairtichte le nathraichibh nimhe,
agus am mionach bhi air iteadh le nathraichibh, gu h-uile
508
agus an aon uair, ach coiraeas i"o iosal, a nochdadh truaighe
iia muinntir mhalluichte, druidte suas ann an ifrinn maille
ris an diabhul agus r' a chuid ainglibh. Tha iad a nis a
dol mu 'n cuairt mar leòmhain bheucach, ag iarruidh co
dh' f heudas iad a ?grios : Ach an sin bithidh iad air an
ceangal 'nan garaidhean le 'n creich ; bithidh iad air an
lionadh gus ara beul le fearg Dho, agus gheibh iad an
lau phian, (Mat. viii. 29.) roimh ara bheil iad h' crioth-
iiachadh ann an duil ris, (Seum. ii. 19.) air dboibh a
bhi air an tilgeadh do 'n teine a dh'uUuicheadh air au
son. Cia mar bheucas agus a reubas na leòmhain so.
Cia mar sgeigeas na nathraichean so ; a sgeitheas na
dragona sin a mach teine. Ciod an t-amhghar uamh-
asach a ghlacas a' mhuinntir mhalluichte, air dhoibh iad
fcin fhaotainn san loch theine, maiUe ris an diabhul a
mheall iad ; air an tarruing an sin le sreangan sioda a'
bhuairidh, leis na droch spioraid sin, agus air an ceangal
maille riu, ann an cuibhrichibh sìorruidh, fo dhorchadas,
Taisb. XX. 10. " Agus thilgeadh an diabhul a mheall
iad, san loch theine agus phronnuisc, far am bheil am
fiadh-bheathach agus am fàidh-brèige, agus bithidh iad
air am pianadh a là agus a dh' oidliche, gu saoghal nan
saoghal !"
O ! gu 'n smuainicheadh daoine air so ann an àm, gu 'n
cuireadh iad cul ris an diabhul agus r' a ana-miannaibh,
agus gu 'n ceangladh iad iad fein ris an Tighearn, ann an
creidimh agus naomhachd. C' ar son a roghnuicheadh
daoine a' chuideachd sin nan t-saoghal so, agus a ghabhadh
iad tlachd sa' chomunn sin, ris nach iarraidh iad companas
a chumail san t-saoghal eile? A' mhuinntir sin aig nach
'eil tlachd ann an cuideachd nan naomh air thalamh,
cha 'n fhaigh iad a bheag dheth san t-sìorruidheachd ; ach
mar is iad cuideachd an-diadhaidh an tlachd a nis, gheibh
iad an dèigh so gu leoir dhi 'nuair a bhitheas sìorruidh-
e;ichd aca ri chaitheamh ann an cuideachd bheucach agus
thoibheumach dheamhan agus dhroch dhaoine ann an
ifrinn ! Smuainicheadh iadsan le 'n gnàth bhi guidhe air
an diabhul an gabhail, gu 'm bi a' chuideachd d' an d' thug
iad cuireadh tric uamhasach mu dheireadh, 'nuair a thig iad.
IV. Agus san àite mxt dheireadh, smuainicheamaid air
sìorruidheachd an iomlan, maireachdaiu slùorruidh staid
thruaigh na muinntir mhalluichte anu au ifriuu !
509
Air tùs, Nara b' urrainn dhomh, nochdainn ciod i sior-
ruidheachd ; tha mi ciallachadh sìorruidheachd a' chreutair :
Ach cò d' an urrainn uisgeachan na mara a thomhas, no cò
d' an urrainn laithean, bliadhnachan, agus linne na. sìor-
ruidheachd innseadh dhuibh, a ta gu neo-chriochnach ni 's
lionmhoire no boinneachan na mara ? Cha 'n urrainn neach
sìorruidheachd a thuigsinn, ach an Dia Sìorruidh ! Is
cuan an t-sìorruidheachd, aig nach faic sinn tràigh gu bràth ;
is doimhne i, far nach faic sinn gu bràth iochdar ; Cuar-
tan, 0 nach urrainn dhuinn siun fein f huasgladh, agus far
an caill siun gu bràth an dorus ! Tha dà ni a dh' f heudas
aon a radh uimpe, (1.) Tha tùs aice. Cha 'n 'eil tùs aig
sìorruidheachd Dliè, ach tha tùs aig sìorruidheachd a
chreutair. Bha uair ann anns nach robh loch teine ann ;
agus bha iadsan a ta 'n siu iomadh mìle bliadhna, aon
nair, ann an aimsir, mar tha sinne a nis. Ach, (2.) Cha
hhi crìoch aice. Tha cheud neach a chaidh gu sìorruidh-
eachd a' bhròin co fada o crìch, 'sa bhitheas an neach mu
dheireadh a theid an sin. Tha iadsan a 's faide a thar-
ruing a macli sa' chuan sin, co fada o thìr, 'sa bha iad a'
cheud mhionaid a chaidh iad ann ; agus bithidh iad mìl-
te do linnibh an deigh so, co fada uaithe 'sa bha iad
riamh ! Uime sin, tha 'n t-sìorruidheachd a ta romhainn,
'na buan-mhaireachdaiu aig am bheil tùs, ach aig nacU
'eil crìoch ! Is tùs i aig nach 'eil meadhon, tùs aig nach
'eil crìoch! Au deigh do mhuiUiona do bhliadhnaibh
dol thairis innte, is tùs a ghnàth i ! Bithidh fearg
Dhè ann an ifrinn, gu bràth 'na feirg ri teachd ! Ach
cha 'n 'eil meadhon ann an sìorruidheachd : 'Nuair a theid
muiUiona do linnibh seachad ann an sìorruidheachd,
cha bhi coimeas aig na chaidh seachad ris na tha ri teachd ;
cha bhi lu'i'ad 'sa bhitheas aig a' bhoinne uisge a' tuiteam o
bharr meòir neach do choimeas ri uisgeachaibh na mara.
Cha 'n 'eil crìoch orra ! Am feadh a mhaireas Dia, bithidh
i ann. Is dol a stigh i gun dol a mach, linn an deigh linn
gun sgur ; gloine a ta do ghnàth a' ruith, nach ruith gu
bràth a mach.
Thoir aire do dhol seachad uairean, làithean, mhìosan,
agus bhliadhna, mar a tha aon do ghnàth a leantuinn
an deigh aon eile ; agus smuainich mu shìorruidheachd,
far am bheil gnàth dhol-seachad gun chrìoch. 'Nuair
thcid thu mach sau oidhche, agus a dh' amhairceaa
uu3
510
tu air reultaidh neimh, cìonnus nach urrainn iad a bhi air
an aireamh a thaobh lionmhoireachd, smuainich air linn-
ibh na sìorruidheachd a' toirt fa'near aig an àm cheudna,
gu feudar na reulta airearah, ach nach feudar linne na sìorr-
uidlieachd aireamh ! 'Nuair a chi thu uisge ruith, smuain-
ich cia dìomhain a bhitheadh e suidhe sios r" a thaobh,
a dh' f heitheadhgus an ruitheadh e mach a chum gun rach-
adh tu null air ; amhairc mar tha uisge nuadh a ghnàth
a' leantuinn an dei.^h sin a ta dol seachad ort : Agus an
sin bithidh cosamhlachd agad do shìorruidheachd a ta 'na
h-amhainn nach tiormaica suas gu bràth ! Tha acasan a
ta caitheamh fhàiueachan, iomhaigh air sìorruidheachd
air am meòir ; agus tha acasan a ta làimhseachadh an
rotha, coimeas air sìorruidheachd mu 'n coinneamh : Oir
ge b' e earrann do 'n f hàiue no do 'n rotha air an amhairc
neach, chi e earrann eile an taobh thall dheth ; agus ciod
air bith aimsir do shìorruidheachd air am beachdaich thu,
tha a ghnàth aimsir eile an taobh thall dhi. 'Nuair a ta
sibh mach sna machraichibh agus a chi sibh na duiUean,
feùir air an talamh, nach urrainn do neach sam bith àir-
eamh ; srauainichibh agaibh fein, ged a bhiodh a choimhlion
milte bliadhuaidh ri teachd, as a ta do dhuillean feòir
air an talamh, eadhon gu 'm bitheadh crìoch aca sin mu
dheireadh ; ach aig sìorruidheachd cha bhi crìoch ! 'Nuair
a dh' amhairceas sibh air beinn, smuainichibh 'nur cridh-
ibh, cia f hada bhitheadh e, mu 'm biodh a' bheinn air a
h-atharrachadh, le eun beag nach tigeadh ach aon uair
srna mìle bliadhna, agus nach tugadh leis ach aon
ghràinne d' a duslach aig aon uair : Èhiodh a' bheinn mu
Jheireadh air a toirt air falbh air an doigh sin, agus air a
toirt gu crìoh ; acli aig sìorruidheachd cha bhi crìoch gu
brùth ! Smuaiuichibh mar so, mu na beanntaibh uile a ta
air thalamh ; seadh, mu 'n chruinne-chè gu h-iomlan ; nach
'eil na grainne duslaich d' am bheil an talamh uile air a
dheanamh suas, neo-chrìochnach, agus uimo sin tliigeadh
an gràinnc mu dheireadh fadheùidh gu bhi air a thoirt air
falbh, san dòigli san robh sinn ag ràdh : Ach an uair a
bhithcadh an obair f hadalach sin air a toirt gu crìch, cha
bhiodh sìorruidheachd ach a' toiseachadh !
'S iad sin cuid do shamhlaibh neo-f hoirfe air sìorruidh-
eachd. Agus a nis cuir truaighe agus bròn ris an t-sìorruidh-
eachd so, cò an tcanga d' an urraiun a chur an ceill? cò au
oll
cridhe d' an urrainn a smuaineachadh ? ciod a' mheidh air am
feudar an truaighe agus am bròn sin a chothromachadh !
San dara àite, Gabhamaid beachd air ciod a ta sìorruidh
ann an staid na muinntir mhalluichte an ifrinn. Ciod sam
bith a ta air fhiUeadh sa' bhinne eagalaich, a ta suidheach-
adh an staid shìorruidh, tha sin sìorruidh : Uime sin, bith-
idh na nithe brònach uile a ta deanamh suas an staid
thruaigh, sìorruidh ; cha bhi crìoch gu bràth aca ! Tha 'm
bonn teagaisg gu soilleir ag innseadh, gu 'm bi an teine gus
an èigin doibh a bhi air an tilgeadh, 'na theine sìorruidh !
Agus tha ar Tighearn ag innseadh dhuinn an àite eile,
anu an ifrinn nach bi an teine air a mhuchadh gu bràth^
(Marc. ix. 43.) le sùil ri glean Hinnoim, san robh, a
thuilleadh air an teine a dh' ainmicheadh cheana, air son
clann a losgadh do Mholech, mar an ceudna teine eile bha
do ghnàth a' lasadh gu losgadh nan corp mharbh, agus
salachar lerusaleim ! Mar sin air do 'n Sgriobtur a bhi cial-
lachadh teine ifrinn le teine a' ghlinne sin, tha e taisbean-
adh nach e mhain gu bheil e ro-dhian, ach gu bheil e mar
an ceudna sìorruidh. A chionn air an aobhar sin gur èigin
do 'n mhuiuntir mhalluichte imeachd, mar mhuinntir mhali-
uichte, gu teine shìorruidh, tha e soilleir,
l. Gu 'm bi a' mhuinntir mhalluichte iad fèin sìorruidh :
bithidh bith gu bràth aca, agus cha bhi buaghan am bith
air an sgrios no air am piUeadh gu neo-ni. Ciod a' chrioch
gus am bheil an teine sìorruidh, mur bi iadsan a ta air an
tilgeadh ann, gu siorruidh ann ? Tha e soiUeir, gu 'm bi
buanachadh sìorruidh an teine, 'na mheudachadh air
truaighe na muinntir mhalluichte ! Ach gu cinnteach,
ma bhitheas iad air am piUeadh gu neo-ni no buaghan am
bith air an sgrios, is e an aon ni dhoibh, co dhiubh a
bhitheas no nach bi an teine sìorruidh. Cha bhi, ach
imichidh iad chum teine shiorruidh, gu bhi air am peanas-
achadh gu sìorruidh ann ! Mata xxy. 46. " Imichidh
iadsan chum peanais shìorruidh," Mar so tha cur an
gniomh na binne, 'na thaisbeanadh soilleir air ciod a ta
air a chiallachadh leis. Is èigin do 'n chnuimh nach bàs-
aich ni-eigin a bhi aice air ara bi i beò. Bithidh acasan
aig nach bi fois a ià no dh' oidhche, (Taisb. siv. II.) ach
a bhitheas air am pianadh a là agus a dh' oidhche, gu saogh-
al nan saoghal, (caib. xx. 10.) gu ciunteach bith gu saoghal
nan saoghal, agus cha bhi iad air an toirt gu staid fois
512
shiorruiJh ann an staid neo-ni. Bithidh iad air an s"-rioà
guu amharus, ach bithidh an sgrios 'na sgrios sìorruidh,
(2 Tes. i. 9.) sgrios air am bi gu maith, ach cha "n e sgrios
air am bith. An ni a ta air a sgrios, cha 'n 'eil e uime siu
air a chur gu neo-ni : " An d' thainig thu g' ar sgrios ?"
ars' an diabhal ri h-losa Criosd, Luc. iv. 34. Gidheadh,
tha eagal air na deamhain roimh phian, cha 'n ann roimh
bhi air am pilleadh gu neo-ni, Mat. viii. 29. " An d' thainig
thu an so g' ar pianadh roimh an àm ?" Tha staid na muinn-
tir mhalluichte gun amharus, 'na staid bàis ; ach is bàs e,
a ta a mhain an aghaidh boatha shona ; mar tha soilleir o
bheachd eile air au staid a ta iilleadh aun, bith shior-
ruidh, mu 'n do labhradh roimhe. Mar tha iadsan a ta
u'iarbh ann am peacadh, marbh do Dhia agus do naomh-
achd ; gidheadh beò do 'n pheacadh : Mar 'sin, a bàsach-
adh aun an ifrinn, bithidh iad beò ; ach air an sgarach-
dain 0 Dhia agus o dheadh-ghean, sam bheil beatha a'
co-shcasamh, Salm xxx. 5. Bithidh iad gu bràth ann au
ioghanna bàis ; gu bràth a' bàsachadh, ach gu brìith gun
bhàs fhaotainn, uo bhi da rireadh a dh' easbhuidh beatha I
Cia taitneach a bhitheadh a leithid do bhìis dhoibh, ach
teichidh e uatha gu bràth ! Nam b' urrainn doibh aon a
cheile mharbhadh no nam b' urrainn doibh le 'n làmhaibh,
iad fèin a reubadh 'nam bloighdibh gun bheatha, bhitheadh
crioch ealarah air an truaighe : Ach an sin is eigin doibh-
san a bhi beò, a roghnuich bàs, agus a dhiult beatha ; oir
an siu bithidh bàs beò, agus bithidh a' chrioch gu bràth a'
tòiseachadh.
2. Ruithidh am mallachd orra gu siorruidh, mar an
cuibhrionn siorruidh, gu 'n cumail san teine shiorruidh.
Cuibhreach nach bi gu bràth air fhuasgladh, air dha bhi
air a dhaingneachadh gu siorruidh mu'n cuairt doibh, le
binne uamhasach a' bhrcitheanais shiorruidh. Tha'n cuibh-
reach so, a ta deanamh tàir air uile neart nan deamhan a ta
air an cumail daingean leis, tuilleadh is lùidir gu bhi air^a
bhriseadh le daoine, a ta gu suidhichte air am maUachadh,
agus air an toirt thairis gu sgrios, cha 'n urrainn doibh gu
bràth, a bhi air an aiseag gu feum sam bith eile.
3. Bithidh am peanas siorruidh, Mat. xxv. 46, " Im-
ichidh iadsan chum pcanais shiorruidh." Bithidh iad gu
siorruidh air au sgarachdainn o Dliia agus o Chriosd ; agus
513
0 cbomunn nan aiugle naomha agus naomh ; eadar iad
agus iadsan bithidh doimhne mhùr air a cur, Luc, xvi. 26.
" Eadar sinne agus sibhse, (ars' Abraham, sa' chosamh-
lachd ris an duine shaoibhir ann an ifrinn,) tha doimhne
mhùr air a cur, air chor agus iadsan leis am b' àill dol as
so d' 'ur n-ionnsuidh-sa, nach 'eil o 'n coraas doibh, agus nach
mò tha e'n comas do aon neach teachd à sin d' ar n-ionn-
suidh-ne." Bithidh aca gu brìith, comunn uamhasach an
diabhuil agus a' chuid aingle. Cha bhi atharrachadh air
an cuideachd gu saoghal nan saoghal, ann au tìr sin an
dorchadais. Bithidh am pian anus an teine, sìorruidh ;
is èigin doibh còmhnuidh a ghabhail ann gu saoghal nan
saoghal. Tha ughdairean fa leth, araon o shean agus ann
ar laithibh fèin, ag innseadh dhuinn mu " lion criadha, no
fionna-chreutair teinnteach nimheil," gu 'm bi an t-eudach
a nithear dheth, air dha bhi air a thilgeadh do 'n teine, co
iada 0 bhi air a losgadh no air a mhiUeadh, 's gur ann a
ta e mhàin air a dheanamh glan leis, mar tha nithe eilfr le
uigheadh : ach ciod sam bith mar tha sin, tha e cinnteach
gu bi a' mhuinntir mhalluichte air am pianadh gu saoghal
ann saoghal an teine ifrinn, agus nach bi iad air an tur-
chaitheamh, Taisb. xx. 1 0. Agus gu 'n teagamh cha 'n 'eil
ni sam bith air a chur gu neo-ni le teine, ach a mhàin air
a chur as a cheile. Ciod sam bith gnè d' am bheil teine
ifrinn, cha 'n 'eil teagamh, nach urrainn do 'n cheart Dia,
a ghleidh cuirp an triuir chloinne o losgadh ann an amh-
uinn theinntich dhian-loisgi(;h Nebuchadnesair, mar an
ceudna cuirp na muinntis mhalhiichte ghleidheadh o leith-
id do chaitheamh le teine ifrinn, as a dh' fheudas a bhi
ciallachadh easbhuidh beatha.
Sa' cheathrciình àlte, Bithidh an eòlas agus am moth-
achadh air an truaighe, sìorruidh ; agus bithidh gu cinn-
teach aithne aca gu 'm bi e sìorruidh, Cia iarrtasach a
bhiodh e dhoibh, gu 'm biodh am mothachadh air a ghlas-
adh suas gu bràth, agus gu 'n cailleadh iad gach fein-fhair-
eachduin air an truaighe ; mar a dh' fheudas aon gu reus-
onta smuaineachadh a ta e tachairt mu dheireadh do
chuid, ann am peanas bàis a chuirear an gniomh orra air
thalamh ; agus mar a ta e tachairt do chuid do dhaoine
cuthaich 'nan cor truagh. Ach cha 'n 'eil sin a' còrdadh ri
beachd. na peine gu saoghal nan saoghal ; no na cnuimh
uach bàsaich. Seadh, bithidh beò-mhothachadh aca air
514
an truaighe, agus faireachadh làidir air fearg Dlie 'nan
aghaidh. Agus daingnichidh am fìos uamhasach a thugadli
dhoibh, leis a' Bhreitheamh, mu shiorruidheaclid am peanais,
'nam binn, a leithid do throm-mhothachadh air siorruidh-
eachd an staid thruaigh air an inntinne, as nach bi iad gu
bràth comasach air a chur air cul, ach mairidh e leo gu sior-
ruidh, a dheanamh an truaighe iomlan. Lionaidh so iad lo
an-dòchas siorruidh ; cor cridhe ro-phiantachail, a bhios a
ghnàth a' reubadh au cridheachan, mar gu b' ann am mìle
bloighdibh. 'Se bhi faicinn tuilte feirge o ghnàth a' teachd,
agus gun sgus gu bràth ; a bhi gu bràth am pein, agus le
sin aithne a bhi aca nach bi fuasgladh gu saoghal nau saogh-
al, a bhitheas 'na cloich muUaich air a cur air truaighe na
muinntir mhalluichte. Ma ni an dòchas anns an cuirear
moiUe an cridhe tinn, (Gnàth-fhoc. xiii. 12.) cia marbhtach
a bhitheas dòchas air a spionadh as a' bhun, air a thur-
mharbhadh, agus air adhlacadh gu bràtli a sealladh a'
chreutair. Lionaidh so iad le fuath agus feirg an aghaidh
Dhe, an t-eas-caraid aithniclite, ris nach bi reite : agus,
fuidh sin, beucaidh iad gu bràth cosmhuil ri tairbh f hiadh-
aich ann an lion, agus lionaidh iad au slochd le toibheum
gu saoghal nan saoglial.
San àite mu dheireadh, Dh' fheudainn a nochdadh an
so co reusonta 'sa ta siorruidheachd-peanais na muinntir
mhalluichte ; ach air dhomh labhairt cheana uime, ann
am fireanachadh ceartais D5, ann an daoino 'nan staid nà-
duir a dheanamh buailteach do fhcirg shiorruidh, bheir-
eam a rahàin tri nithe g' ar cuimhno : (L) Tha mòrachd
neo-chriochnach an ti d' an d' thugadh oilbheum le peac-
adh, ag agradh peanais neo-chriochnach a bhi air a chur
an gniomh a chum 'urram f hireanachadh : a chioun gu 'n
eirich toiUteanas a' pheacaidh a reir mòrachd agus òir-
dheirceas an ti an aghaidh am bhoil e air a chur an gniomh.
'Se 'n Ti d' an d' thugadh oilbheum an Dia mùr, an t-
àrd-mhaith : fear an oilbheim cnuimh dhiblidh ; a thaobh
iomlaineachd, ann an tomhas neo-chriochnach fad o Dhia, d'
ara bheil e fuidli f hiachaibh air son gach ni bha riamh aige,
a' gabhail a steach ann maith air bith, no iomlaineachd
sam bith : Tha so, uime sin, ag agradh peanas neo-chrioch-
nach a bhi air a chur an gniomh air a' pheacach ; ni, a
chioun nach urrainn da annsan a bhi neo-chripchnach
anu an luach, is èigin da bhi nco-chriochnach ann am
515
maireachdain ; 'so sin ri ràdb, siorruidh. Tha peacadh 'an
ghnè do olc neo-chriochnach, mar a ta e deanamh eucoir
air Dia neo-chriochnach ; agus cha 'n 'eil a chionta agus a
Bhalachar gu bràth air a thoirt air falbh, ach a' mairsinn
gu bràth mur atharraich an Tighearna e fèin ann an
tj-òcair e. Tha 'n Dia d' an d' thygadh oilbheum, siorruidh ;
cha tig a bhith gu crìch gu saoghal nan saoghal ; tha 'n
t-anara peacach neo-bhasmhor, agus mairidh an duine beò
gu bràth. Air do 'n pheacach a bhi gun neart, (Rom. v. 6)
gu dioladh air son a chionta, cha 'u urrainn da gu bràth
an t-oilbheum a chur air falbh ; uime sin tha e a ghnàth
a' fantuinn, mur cuir an Tighearna fèin air falbh e,
mar anus na daoine taghta, le fuil a Mhic. Uime sin, air
do 'n neach d' au thugadh oilbheum, an neach a thng an
t-oilbheum, agus an t-oilbheum, a bhi gu bràth a' mair-
sinn, cha 'n fheud am peanas gun bhi siorrùidh. (2.)
Mhaireadh am peacadh ann an slighe a' bhrosnuchaidh an
aghaidh Dhè gu bràth, gun clirioch, mur cuireadh Dia
casg air le bàs. Co f had 'sa bha iad comasach air cur 'ua
aghaidh san t-saoghal so, rinn iad e ; agus uime sin, is
ceart dhasau cur 'nan aghaidh-san, am feadh a tha bith
aige, is e sin, gu siorruidh. Feudaidh Dia, a bheir bretb air
toil, runaibh, agus aomaidhean a' chridhe, gu ceart a dhean-
arah an aghaidh pheacach, 'nan sgrios, mar dheanadh iad-
san 'na aghaidh-san ann am peacachadh. San àite mu dheir-
eadh, (Ged nach 'eil mi cur cudthrom a' ghnothuich air so,
gidheadh) is ceart agus reusonta gu fuihngeadh na h-ain-
gidh gu siorruidh, a chionn gu 'n do pheacaich iad gu sior-
ruidh an ifrinn, le giosgan f hiacal, Mat. viii. 12. fuidh 'm
pèin, ann am feirg, farmad, agus gearan, (eoiraeas Gniomh.
vii. 54. Salm cxii. 10. Luc. xiii. 28. agus a' toirt toibheim
do Dhia an sin, Taisb. xvi. 21.) gus am bheil iad " air
ara fuadachadh air falbh 'nanaingidheachd." Gnàth-fhoc.
xiv. 32. Is ceart an ni, gu 'ra bitheadh peanas air a dhean-
amh air na h-aingidh air son aingidheachd ; agus cha 'n 'eil
e air dhòigh sam bith neo-f hreagarach do cheartas, gu 'm
bitheadh bith a' chreutair air a' bhuanachadh gu bràth :
Uime sin, is ceart an ni, gu 'm bitheadh a' mhuinntir mhal-
luichte, air dhoibh buanachadh sa' pheacadh gu siorruidh,
a' fulang gu siorruidh air son an aingidheachd. Cha 'n
urrainn do 'n truaigho fo am bheil iad a' peacachadh,
aon chuid au saoradh fo fhcicli na h-ùmhlachd, uo
516
leithsgeul am peacaidh a ghabhail, agus a dheanamh neo-
choireach, Tha 'n creutair, mar chreutair, ceangailte ri
ùmhlachd a thoirt d' a Chruithear ; agus cha 'n urrainn do
pheanas a chuirear air, a shaoradh uaithe, ni 's mò na 'g
urrainn do phriosan, do iarunn, do sgiùrsaidhean, agus a'
an leithido sin an ciontach a chur fa sgaoil, chum na ciou-
ta a chur an gniomh a rìs air son am bheil e air a chur
am priosan no air a sgiursadh. 'S cha mhò is urrainn do
phiantaibh na muinntir mhalluichte an leithsgeul a ghabh-
ail no am peacachadh uamhasach fhàgail neo-choireach,
ni '3 mò na 's urrainn do phiantaibh ro-gheur, a chuirear
air daoine air thalamh, an leithsgeul a ghabhail air son
an gearain, an campair, agus an toibheum an aghaidh
Dhè fopa dheanamh : Oir cha 'n i fearg Dhè, ach an nà-
dur aingidh fèin, a 's fior-aobhar d' am peacachadh fuidh-
pe. Agus mar so ghiùlan an t-Iosa beannaichte fearg Dhè
gun urrad as aon smuain neo-chubhaidh mu Dhia, agus
raoran ni 's Ingha a labhair e aon f hocal neo-chubhaidh.
Feum I. Ann an so tha slat-thomhais. 0 ! gun dean-
adh daoine feum dhi. Air tùs, Cuir i ri t'aimsir sau
t-saoghal so, agus gheibh thu t'aimsir gle ghoirid. 'Se
diìil ri mòran aimsir ri teachd, sgrios iomadh anam. Bithidh
daoine meas an aimsir le bliadhnaibh, (cosmhuil ris an
duine shaoibhir sin, Luc. xii. 19, 20.) 'nuair is maith a dh'
fheudta, nach 'eil iomadh uair dhi ri ruith. Ach measaibh
mar is àiU leibh, a" càradh 'ur n-aimsir ri slait-thomhais na
siorruidheachd, chi sibh gu bheil bhur n-aois mar neo-ni.
Nach beag agus suarach an t-aireamh tri fìchead, ceithir,
fichead, no ceud bliadhna, an coimeas ri siorruidheachd !
An coimeas ri siorruidheachd, tha 'n coimeas ui 's lugha, no
a ta eadar leud roinne, agus cuairt na talmhainn uile. Cia
uime am bheil sinn a' codal uime sin 'na leithid do là goirid,
am feadh a ta sinn an cunnart fois a chall tre oidhche f hada
na siorruidheachd ? San dara àite, Cuiribh i r' 'ur dichioU
air son slàinte, agus gheibhear iad gle ghann. 'Nuair a ta
daoine air an eigneachadh gu dichioll ann an obair au
slainte, tha iad uUamh air a ràdh, Ciod is ciall do 'n ana-
caitheadh so ? Mo thruaighe ! na 'n tugtadh brcith a rèir
ar dichioU, ciod 0 a ta againn 'nar beachd ? A thaobh a
chuid a 's mò dhinn, cha b' urrainn do dhuino smuaineachadh
gu bheil siorruidheachd againn san amharc. Nan smuain-
icheamaid gu h-iomchuidh mu shiorruidheachd, cha b' urr-
517
ainn duinn gun f haicinu, gu bheil gun a bbi fàgail meadhon
sani bith gun fheuchainn, a dh' òrduich Dia gus am faigh
sinn ar slàinte dheanarah cinnteach ; gu bheil bhi diultadh
fois no comhfhurtachd a ghabhail ann an ni sam bith, gua
am bheil tearmunn againn fo sgiathaibh an Eadar-mheadh-
onair ; gu bheil a blii leantuinn ar tairbh mhòr leis an neart
a 's deiue ; gu bheil a bhi gearradh dhinn aua-mianna,
ionmhuinn leinn mar làmhaibh deas, agus mar shuilibh
deas ; gu bheil a bhi cur ar n-aigne gu misneachail an
aghaidh gach cruadail, agus air rathad a dheanamh tre
gach bacadh a nithear leis an diabhul, an t-saoghal, agus an
l'heoil ; iad sin uile, beag gu leòir air son siorruidheachd.
Feum II. Ann an so tha meidh an ionaid naoimh, leis
am feud aon a thuigsinn co eutrom 'sa tha nithe a ta gu
mearachdach air am meas cudthromach ; agus cudthrom
cuid do nithibh, a ta le moran air am meas gle eutrom.
Air tùs, Tha cuid do nithe air am bheil coslas a bhi gle
chudthromach an uair a theid an cothromachadh anns a'
mheidh so a gheibhear gle eutrom. (1.) Cothromaich au
saoghal, agus gach ni a ta ann, " Ana-miann na feola,
ana-miann nan sul, agus uabhar na beatha," 1 Eoin ii.
IG. agus gheibhear an t-iomlan eutrom ann am meidh an
iouaid naoimh. Cothromaich innte, gach tairbh shaogh-
alta, gach buannachd agus sochair ; agus chi thu gu h-
ealamh, nach fuasgail mìle saoghal costus sìorruidheachd
do thruaighe. " Oir ciod an tifirbhe a ta ann do dhuinne
ge do chosnadh e an saoghal uile, agus 'anam fèin a chall ?"
Mat. svi. 26. Cothromaich "sòlas a' pheacaidh, nach
mair ach seal," ris an teine a ta sìorruidh, agus is èigin
duibh sibh fèin a mheas mar amadain agus mar dhaoine
cuthaich, ann an cunnart an dara aoin air son an aoin eile.
(2.) Cothromaichibh bhur trioblaidean sa' mheidh so, agus
gheibli sibh a chuid a 's truime dhiubh gle eutrom, an coim-
eas ri cudthrom amhghair shiorruidh. Tha mi-fhoigh-
idin fo thrioblaid, gu h-àraidh 'nuair a ta trioblaideau
saoghalta a' cur urrad do shearbhas air spiorada dhaoine,
as nach urrainn doibh blas fhaotainn air nuaidheachd
aoibhueach an t-soisgeil, a' nochdadh neo-churam mòr
mu shìorruidheachd. Mar a bhios calldach beag agus
suarrach, gle bheag aig cridhe an ueach a ta 'ga fhaicinn
fèin an cunnart a mhaoin uile chall ; mar sin, clia 'n fhaic-
ear trioblaidean anus an t-saoghal, ach eutrom leis-san, aig
XX
518
am bheil beaclid beothail air sìorruidheachd. Cromaidb
a leithid sin do netach, agus togaidh e leis a' chrann-ceus-
aidh, ciod air bith e, a' srauaineachadh gur leòir dha dol
as 0 fheirg shìorruidh. 3. Cothromaichibh na dleasnais a 's
cruaidhe agus a 's doilich ann an so, agus cha mheas sibh
ni 's mò cuing Chriosd do-iomchar. Tha aithreachas agus
bròn searbh air son peacaidh air thalamh, gle eutrom, an
coiraeas ri gul, caoidh, agus giosgan f hiacal gu sìorruidh an
ifrinn ! Is usadh gu mòr a bhi gleachd ri Dia ann an
ùrnuigh, ann an gul, agus ann an athchuinge air son a
bheannachd ann an àm, no bhi luidhe fuidh 'n mhallachd
tre uile shiorruidheachd ! Tha claoidh na h-uile ana-
raiann ionmhuinn, 'na ni eutrom, an coimeas ris an dara
bàs ann an ifrinn ! San àite mu dheireadh, Cothromaich-
ibh bhur mothachaidhean sa' mheidh so. 0 ! cia trom a
ta iad sin a' luidhe air moran, gus am faigh iad an crath-
adh dhiubh ? Cha 'n 'eil a mhiann orra gabhail riu, ach
tha iad ri strì gu faotaiun saor dhiubh, mar do eallaich
thruim : Ach cha bhàsaich agus cha choidil cnuimh na
droch choguis ann an ifrinn, ged dh' fheudas aon a cur
na codal a nis car aimsir ! Agus gu cinnteach is usadh na
mothachaidhean a 's gèire fhulang sa' bheatha so, chum
as gun treòraich iad neach gu Criosd, no iad a bhi
suidhichte gu sìorruidh sa' choguis, am feadh ann au if-
rinn, a ta neach gu tur agus gu sìorruidh air a sgarach-
dainn uaithe !
San dara ùite, Ach, air an làimh eile, (].) Cothrom-
aichibh peacadh anns a' mheidh so ; agus ged tha chos-
las air a nis a bhi ach 'na ni eutrom dhuibh, gheibh sibh e
'na chudthrom leoir-fhoghainteach a thionndadh suas cud-
throm sìorruidh a dh' fheirg oirbh ! Bithidh eadhon
briathra diomhain, smuainte diomhain, gnìomhara neo-
tharbhach, air an cothromachadh anns a' mheidh so, agus
air ara meas mar a' leantuinn a' pheacaidh gu siorruidh-
cachd ni 's truirao na gaineamh na fairge ! Ni aimsir
air a caitheadh dìomhain siorruidheachd sgìth ! 'Se nis
àm cur bhur sìl ; 'S iad smuainte, briathra agus gnìomh-
ara, an siol a ta air a chur ; 'si siorruidheachd am fogh-
arra : Ged tha 'n piol a nis a' hiidhe fo fhoidh, gun suim
dhcth leis a' chuid a 's raù do dhaoine, fasaidh, eadhon an
gràinne a 's lugha suas, rau dheireadh ; agus bithidh an
toradh a reir an t-sìl, Gal. vi. 8. " Oir an ti a chuireas
519
d" an fheòil, buaiuidli e o 'n fheòil truaillidheachd ('se sin
sgrios ;) ach an tì a chuireas do 'n Spiorad, buaiuidh e o 'n
Spioraid a' bheatha shuthainn." (2.) Cothromaichibh.anns
a' mheidh so, bhur n-aimsir, agus bhur cothroma gràis
agus slàinte agus gheibh sibh gle throm iad. Tha aimsir
luachmhor, agus amanna gràis, Sàbaide, comunnachaidh
ùrnuighean, searmoinne, agus an leithide sin, air an cur
suarach le mòran, 's na làithibh so ; ach tha 'n là a' teachd,
sam bi aon diubh sin, air am meas ni 's luachmhoire na mìle
saoghal, leò-san aig am bheil a nis am meas a 's lugha orra.
'Xuair a bhitheas iad aìr dol air falbh gu siorruidh, agus
nach feudar an call a leasachadh ; chi iadsan an luach, nach
faic a uis e !
Feum III. agus deireannach, Gabhaibh rabhadh, agus
bithibh air bhur brosnuchadh gu teicheadh o 'n fheirg ri
teachd. Cuimhnichibh siorruidheachd, agus teannaibli gu
dluth ri obair bhur slàinte. Ciod a ta sibh a' deanamh,
'nuair nach 'eil sibh a' deanamh mar sin ? Am bheil nèamh
'na sgeula faoin, am bheil an ifrinn ach dealbh uamhais ?
An glac iarrtuis lag rìoghachd neimh le h-ainneart ? An
èigin duiun bhi beò gu siorruidh, agus nach bi sinn aig na
's mò a shaothair gu dol as a thruaighe shoirruidh ? An
glac dùrachdan fann rìoghachd Dhe le lamhachas làidir?
Agus am measar dìchioll chodaltach, leis am bheil a' chuid
a 's mò do dhaoine 'gan toileachadh fèin, a bhi teicheadh
o 'n f heirg a ta ri teachd ? Bithibhse a theich cheana dh'
ionnsuidh Chriosd air bhur cois, agus ag oibreachadh !
Thòisich sibh air an obair ; rachaibh air bhur n-aghaidh, no
deanaibh moille, ach " Lan-oibrichibh bhur slàinte fèin
le h-eagal agus ball-chrith," Philip, ii. 12. " Bitheadh
eagal an Tì sin oirbh, a 's urrainn an corp agus an t-anam
a mhilleadh araon an ifrinn," Mat. x. 28. Cuimhnichibh
nach deachaidh sibh fathast suas gu nèamh ; cha 'n 'eil sibh
ach anns an staid mheadhonaich ; Tharruing na gàirdein
sìorruidh a mach sibh a doimhne na feirge san robh sibh
air bhur bàthadh, 'nur staid nàduir ; tha iad fathast fuidh-
ibh, air chor 's nach urrainn duibh gu bràth tuiteam sios
a rìs ann : Gidheadh, cha d' f huair sibh fathast suas gu
muUach na carraig ; tha 'n doimhne a tha fuidhibh eagallach.
Amhaircibh orra, agus greasaibh bhur dol suas. Sibhse
a ta fathast 'nur staid nàduir, togaibh suas bhur sùilean,
agus gabhaibh beachd air an staid shìorruidh. Eiribh-se,
520
a chuideachd mhi-naomha, a mhuinntir aineolach, a
chealgairean beusach, coigrich do chumhachd na diadh-
achd, teichibh o 'n f heirg ri teachd ! na duraichdeadh an
t-òg dàil mionaid ni 's faide dheanamh ; no na cuireadh
an aois dhiubh an obair ni 's mò ! " An diugh, ma chluin-
neas sibh a ghuth, na cruadhaichibh bhur cridhe ;" air
eagal gu mionnaich e 'na f heirg, nach teid sibh gu bràth
a steach d' a shuaimhneas. Cha 'n àm a bhi deanamh,
moille aun an staid a' pheacaidh, mar ann an Sodora,
'nuair a ta teine agus prounusc a' teachd a nuas air o 'n
Tighearna ! Gabliaibh rabhadh ann au àra ; cha 'n 'eil
trioblaid air a cur air a' mhuinntir a ta 'n ifrinn le 'n leith-
ide sin do rabhaidhean, ach tha iad an corruich 'nan agh-
aidh fèin a chionn gu 'n d' rinn iad dì-meas air an rabhadh,
'nuair a bha e aca.
Smuainichibh, guidheam oirbh, (1.) Cia co neo-shoc-
rach 'sa ta e, luidhe fad aon oidhche air leabaidh shuaimh-
nich, ann an slàinte iomkn, 'nuair a bu mhiannach le
neach codal fhaotainn, ach nach b' urrainn dha, air do
chodal imeachd uaithe. Cia tric a dh' iarras neach 'na
leithid sin do staid fois. Cia làn do thionndaidheau 3
uull agus a nall. Ach ah ! cia uamhasach a 's èigiu da bhi
an sin, luidhe sios ann an àmhghar, fiUte suas an lasraich-
ibh loisgeach feadh sìorruidheachd fhada, san àite sin far
"nach 'eil fois aca, a là no dh' oidhche." (2.) Cia uamh-
asach a bhitheadh e, a bhi beò dà f hichead no trì fichead
bliadhna gun lasachadh, fuidh dhian phianntaibh an t-sear-
raidh, no a' ghalar-fhuail. Gidheadh cha 'n 'eil an sin ach
ni ro-bheag, an coimeas ri dealachadh sìorruidh 0 Dhia, a'
chnuimh nach bàsaich gu bràth, agus an teine nach much-
ar gu bràth. (3.) Tha siorruidheachd 'na smuain eagalach.
O siorruidheachd fhada, f hada, gun chrioch ! Ach nach
measar na h-uile tiota, ann an truaighe shiorruidh, 'na
mhìos, agus na h-uile mìos 'ua bliadhna, anns an staid ro
bhrònaich agus thruaigh sin. Uaith sin gu saoghal nan
saoghal, mar gu bu shiorruidheachd dhubhailto i. Their
an duine tinn san oidhche, a' tionndadh 0 thaobh gu taobh
air a leabaidh, cha tig là gu brath ; gu blieil a phian
a ghnàth a' mairsinn, uach 'eil i idir, idir a' lughdachadh.
Am bheil na sìorruidheachdan beaga aimsireil so, a ta
daoine a' deilbh dhoibh fein, 'nam smuaineachadh co ro
dhoilffheasach ? Mo thruaighe! uime sin, cia doilgheas-
521
acb, cia do gbiulan a's èlgiu do'n fhior-sbiorruidheacbd
ua truaigbe, agus do gach uile ghnè thruaighe a bhi. San
ùite mu dheireadh, Bithidh ùine gu leoir an sin, gu smuain-
eachadh air uile uilc cridhe agus beafelia neach, nach ur-
rainn aou ùine f haotainn a nis gu smuaineacbadb orra :
agus a dh' f baicinn gun robh gacb ni a bh' air a radh mu
chunuart a' pheacaicb gun aithreachas fior, agua nach robh
a leth air innseadb. Bitbidh ùine gu leoir ann an sìorr-
uidheachd, gu smuaineacbadh air aithreachas san do
cbuireadh dàil, air son an amaideachd, 'nuair bbitheas e
tuilleadb is anmoch ; agus an staid an taobh tball do leigh-
eas, a' cur an ceiU an iarrtuis gun toradb. " 0 nach robb
mi riamh gun a bhi air mo bhreth ! Gu 'm biodh a' bhrù
'na h-uaigh dhomb, agus nach fhaca mi riamh a' gbrian !
O nach do ghabb rai rabbadb ann an àm, agus nacb do
theich mi o f beirg, am feadh a bba dorus na tròcair 'na
sbeasarah fosgailte dhomh ! 0 nacb robb mi riamh gun
an soisgeul a chluinntinn ; nach ann a cbaith mi mo
bbeatha, ann an iomall eigin do 'u t-saoghal, far nach robh
an Slanuigbear agus an t-slainte mbòr riamh air an ain-
meacbadb !" Acb gu h-uile an dìombain. An ni cbaidh
a dbeanamb, cha 'n fbeudar ath-dheanamh : chaiUeadh an
cothrom, agus cha 'n f heudar a thoirt air ais ; db' f halbb
aimsir, agus cha 'n f beudar a gairm a air a h-ais. Uime sin
cuiribh an aimsir gu deadh bbuil, am feadb a ta i agaibh,
agus na sgriosaibh sibh ièiu gu toileach, le'r cluasaibb a
dhruideadh air gaii-m an t-soisgeil.
Agus a nis, nam b'àiU libh a bhi air a bhur saoradh o'n
fheirg ri teacbd, agus guu dol gu bràth do ionad na
doruinn so, na gabhaidh fois 'nur staid nàduir : Creidibb
peacadh agus truaigbe na staid sin, agus saothraicbibh gu
faighinn a mach aisde gu h-ealamh, a' teicheadh a cbum
losa Criosd le creidimh, 'Se 'm peacadh annaibh sìol nà
b-ifrinn ! agus mur bi a cbionta agus a chumhacbd rìogh-
achaidh air an gluasad air falbh ann an àm, bheir iad
thu gus au dara bàs ann an siorruidbeacbd. Cba 'u 'eil
ratbad air au gluasad air falbb acb le gabhail ri Criosd,
mar tha e air a tbairgse san t-soisgeul, air son fireannach-
aidli agus naomhacbaidh. Agus tha e nis air a tbairgse
dbuibb, le uile shlàinte, Taisb. xsii. 12, 17. " Agus feuch,
tbigeam gu b-aithgbearr : agus tha mo luach saoitbreach
maiUe rium, a thabhairt do gach aon fa leth a rèir mar a
522
bhitheas a ghnìomhara. Agus a deir an Spiorad agu3 a
bhean nuadh phòsda, Thig. Agus abradh an ti a chluin-
neas, Thig. Agus thigeadh an neach air am bheil tart.
Agus ge b'e neach leis an àiU, gabhadh e uisge na beatha
gu eaor." 'So Criosd Eadar-mheadhonair na sìthe agus
Tobar na naomhachd : Is esan, " a shaoras sinn o'n f heirg
ri teachd. — Cha 'n 'eil diteadh sam bith do 'n dream sin a
tha ann an losa Criosd, a tha gluasad cha 'n ann a rèir na
feòla, ach a reir an Spioraid," Rom. viii. I. Agus tha
uamhasan ifrinn, co maith ri aoibhneis nèimh, air an cur
fa 'r comhair, gu 'r brosnuchadh gu gabhail tu toilichte ris
le uilo shlàintc ; agus gu'r n-aomadh gu slighe a' chreid-
imh agus na naomhachd, san urrainn duibh a mhàin dol
as o'n teine shìorruidh, Gu 'n deanadh an Tighearna fèin
eifeachdach iad a chum na crìche sin.
An f had so mu staid shiorruidh an duine ; staid, a chionn
gu bheil i sìorruidh, an dèigh nach tig staid sam bith eile
gu bràth.
A CHRlOCn.
DuDeidinn : Clodh bbuailte le D. R. CoUie & Mac.
o
ii
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11