Skip to main content

Full text of "Bellarminvs enervatvs, sive Disputationes anti-Bellarminianæ. 4 parts. By Guilielmus Amesius"

See other formats 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


Early  EuropeQn  Books,  Copyrighr©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Korinklijke  BiblioJheek^  Der  Haog. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag, 

224  E  3 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B  E  L  L  A  RM IN  V  S 

ENERVATVS, 

S    I    V  E 
DifpHtaticnes  Anti^BelUrmiman^, 

In  Illuftri  Frifiorum  Academia ,  qu^  eft 
Franekerie,  publice  habitJ 


GVILIELMO  AMESIO, 
Theologias  Dodore. 

In  quatuor  Tomos  divifus^ 

Editio  nova,  ab  Audore  recognita,  Sc 
inultis  in  locis  audla. 


L  O  N  D  I  N  I  , 

Apud     lOANNEM  HVMPFR.DVM. 
CIo    I3C  XXXIII, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Illullriillmis  &  Praepotentibus  Dominis^ 

D.  D. 

ORDINIBVS  GENERALIBVS 

Provinciarum  FcEderatarum  Belgiit 

Dominu  meis  ftmmt  hQnorandis^ 
Illuftriflimi  Ordincs, 

St  adeofamofus  BelUrmmu^^  ut  nomine  eju4  dudito^c^m 
gitarefiatim  foleant  omnes  de  Phelffthxorum  duellatore 
Goliath^qui  lorica^galea^cdtertfque  armisterrtfieismHm 
nitus  probro  affecit  actes  Ifraelitarum,  exercitm  Dei  vtvenm 
tii.  NnUam  tamen  unquam  confternationem  aut  trepidattom 
nem  fenfimu^  propter  tpfum  in  caftru  nofiruXertatim  contra 
^uam  prrmum  egre/st  funt  fortiftmi  vtrt^  &  regiu  armis  in» 
dutt  Whitakcrus,Rcinoldus,Iunius,c5rr.  cjut  palam  fa^ 
tientesduellatorem  iftumfacilevtncipojje^  opprobrium  omns 
fiatim  amolitifunt  ab  Ifraele.^ia  tamenfic  ufu  veriirefolet 
in  dijputanttum  praltu.ut  a  multu  vidlvu^  pofiea  tamen  aiiis 
Tninus  paratu  po/stt  ejfe  gravis ;  &  mu/tt  reperiuntur  inter 
noflros  y  cjutbu4  armagraviora  mtnm  conventunt ,  Quoniam 
(  ut  Davidoltm  fefe  apud  Saulem  excufabat)  non  lunt  ex- 
perti :  tentare  vifum  efl^  an  n$n  i>ftitui  pofint  etiam  tyro^ 
nes  noftri gregarti  (  cjuorum  nonnuUt  hoc  ipfum  flagitabant ) 
ut folis lapidtbus  ex  rtvulu  Dei  coUtCits  inftrumento paftorali 
impoftif^  &fu?7dapaftora/tintortifytftiufmodi  vtncerent  ho^ 
ftes.ad  exemplum  Davidi^.  etcnim  teftx,  hifce  laptdibus 
adjictuntur^  ex  ratione^  Scholafttcu^&  ipfo  BeUarmino  acce^ 
ptA  ,  tiihilaliud  funt  cjuamglaiiu^  GottA  in  caput  ejuf  retor-* 
tU4.  Te?2tamentum  hoc placuit  multu  ,  qui  eitam gravt/^tmii 
iftii  temporibu4ye]uibu4  ^pcftafta  Paptftica  novum  dtluvium 
tnultis  regtombus  minatur  ,  uttlefuturum  judicabant  auxi^ 
lium^iisciui  in  copio/iortbtu  cjuibufdam  fcriptisut  in  alto  pe^ 
lao^o  abfcjue  Cynofura  verfantes^vtam  vix  inveniunt  cjuA  du^ 
ttt  adportum  :  its  etiam  ^uid  bibltothecis^  tam  mutisquam 
locjucnttbus^  abe/fe  coguntur^  &  tamen  non  abfunt  a  pericu/0 
fedu6itonis  ,  nift  enchyridto  a/t^u$  fuccurratur  ipfis :  nec  non 
it  ad  ojuos  majora  volumina.cjuA  /attorem portam  requirunt^ 
adttum  habent  obftruiium  :  &  itsinfuperomnibus  ,  (juorum 
vel  cccupationes^  vel  properationes^  nihi/ pro/ixum  in  iftogem 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


DEDICATIO- 


judi 


eliam  ifl^ 


lucem 


nen  ferunt.  Hac  homhjum 
puh/icdmeltcuerunt.  ^uod  porroad  vefiram  upjue  prAfen^ 
Uum  {Illufl.  DD.)  grajfetur^  hoc  tndefit,  quod  eadem  cauft. 
ex  parte  (  ftfcts  fit  parva  componere  magms  )  hic  tenui  cala^ 
mo  aratur ^quamvos gladto  propw^natts:^  quod  fub  vcflro  pa^ 
troitnto,&  benefiiio  veftro.pntefla^  fiat  hdc  libere  fcribendti 
ijuodde?Ji^ue  hujw generts  qualemcjualem  conatum  bentfine 
olim  acceptaftts ;  ut  atcjue  adco  non  in^ratum  vobts  futurum 
hoc  offictum  ut  fperarem  ejfectflis.Deum  Opt.Max  tnChri^ 
fi^  Ie(u  ex  antmo  veneror  ,  ut  ve(Ira  conftlta  dtrtgere  ,  ve- 
ftramcjue potefiatem  confirmare  ufcjue  &  ufcjue  di^netur,  ad 
tccL  ftAm  juamin  tftts  Provtnctis  ,  tancjuam  hofpttio  felef^  o^ 
cofifirmandam  ,  &  hinc  ctiam  in  altisterrts  erigendam  ,  ac 
propagandam. 

V.  I.  A. 

Addidiflimus, 
GVILIBLMVS  AMESIVS 


I  N  D  E  X 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


INDEX  CAPITVM 

E  T 

CONTROVERSIARVM 

quac  hoc  opere  tra(9:antur. 

TOMOI.  LIBROI. 
De  verh»  Dei. 

II.  I>e  Iibi.s  Caiionicis  3c  Apocryphii.  ^"f-» 

III.  De  cd.ttouibut  facr»  <:r.  in...^..     *  ^ 


II  I 
IV. 
V. 
VI, 


f. 

III. 


I. 
II. 

III. 

IV. 
V. 

VI. 
VI  I. 
VIII, 

u. 


I. 

ir. 

III. 

IV, 
V. 
VI. 
VII. 


1. 

II. 

m. 


Dc  ed.tiouibus  facrae  Sci  iptur», 
Dc  Scripturafpe:fpiciiitatr. 
Del  idiccCoa  roverfiarum. 
D«  fufKcicQua  Scriptur*. 

l  I  B  R  O  II, 

Be  Chm9. 

Df  fcicntiaanimae  Chrifti. 
Dc  defccnfu  Chrilti  ad  ioferoi. 
De  Chrilto  Mcdiaiorc. 

L  I  B  R   O      I  I  I^ 

Dc  Pontifice  Rpmano. 

DeRegnnincEcclcfi». 

Dc  M  'oarchia  Pctri. 

Dc  Mooarchia  Pooiificis  Rouianu 

Dc  Antichiillo. 

^  l^"/,^."V,^hriftnm,  ArgumentaProtcftantium. 
Ue  lafalJibilitate  Papa?. 

De  coaftiva  Papa?  poteftate. 

De  Imifdiftione  i  Papa  derivaodf, 

De  temporali  PapK  potcltate. 


34 


^4 
41' 


I  09 
1  12 
127 
140 

170 
iSi 

55» 


TOMO     II.  LIBRO 
De  C$ncilns. 


9 

2S 


De  C^^ncilii  Convocatiooc. 
Defiffragatortbnsin  Concilio  Geacralu 
DMndicioConcilii,  Quale  fit, 
De  Pi^lid^  Concilii. 

Dtf  ccitiiudinefeatentiii^  i  Concillo  proouncfat». 
De  comparatiooe  Conciliornm  cum  facris  Scripturis        2  S 
Dccoparationeauthoritatii  rapap,3c  Concilii  Gcueraiii.3* 

L  I  B  R  O  II, 

Be  JEcclefiM. 
Dc  Ecclefiap  definitiont. 
Dc  Ecclcfi»  vihbiliuic^ 
DcEccIcfi»  Nou$. 

♦    1  !!• 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliolheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


t  I  B  R  O  111. 

De  ClericiSm 

f ,  fte  oomiBC  Clericorum. 

1 1.  I>c  vocaiionc  Mioiftroram, 

I I  I.  De  Ordir.ibus  Miaiflrorum. 

I  V.  Dc  diftinftionc  Epifcopi  &  Prcibytcri, 

V.  *  Dc  Caelibatii. 

ubide  digamia. 
V  I.      Dccxemtic  Df  Cicricorura  i  jugo  potcftaui  lccuUiiK 

L  I  B  R  O  IV. 

De  Monachis. 

I,         Dcvita  Monaftict. 

obi  dc  origincMonachoram# 
1  I.       De  Coociliis. 
I X  !•     De  Votii  Mooafticis. 

L  I  B  R  O  V# 

De  Purgatori$m 

I.         Arpamenta  Bcllarmini. 
lU       Argument4  Protcftaotium. 

L  I  B  R  O  V  !• 
De  cultu  Santlommm 

I.  De  Canooizaiionc, 

I I.  De  Adoratiooc  Sauftorom. 

III.  Dc  lovocationc  Sanftorum. 
I  V.  De  Reliquiis  Sanftorum. 
V.  De  IinaginibttS. 

V  I.       De  Crucc. 

VII.  DcTcmplis. 

VIII.  DcPeregrinationibni, 

I  X.       Dc  voiis  qu»  Saudis  nuocur^antTr. 
X«        Dc  diebuiFcftis. 

TOMOIII.  tlBROI. 

De  Sacramentis. 

I.  Dc  Sacrameoti  Natura  &  defiaitiooe* 

I I.  De  canfii  Sacranienti . 

I I I.  De  efFcau  Sacramentorum. 

1  V.      De  Sacramentorum  comparatiooc. 
V.  Dccharaaere. 

V  I.      Dc  oumeroSacramentorum. 

VII.  De  comparitione  Secramcnioram  Nov.Tcft.intcr  fc. 

VIII.  De  Cacrcmoniii. 

L  I  B  R  O  II. 

De  Bapttfmo^ 

1  Dc  neceflRtateBaptifmi. 

I  I.        De  Miniftro  Baptifmi. 

I I  !•     Dc  hde  quac  requiihur  io  Baptifmo^ 


f 
1 

21 

at. 


i 


3 


IV.  D 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


y,      DeeffeAn  BaptiTmi. 
\       PeBaptifino  lohaontf* 


fB 


1. 

II. 
V. 


I, 
II. 

V. 

'I. 

rii. 

Irii 


I. 


r. 
II. 

V. 


L  I   B  R   O     I  l  1, 

Confirmatitnem 

An  ntverum  Sacramentum. 
De  materia  flc  forma  Sacramentf. 
De  effeft'1  Sacrameoti  Confirmatiooil* 
De  Miuittro  hujui  Saciameati. 
De  CxrcinoaiitCoofirmatiooii. 

L  I  B  R  O  IV. 

De  Satramento  Euchariftid, 

Depr;rentiacorpori$&  fanguinii  Doniini  in  hoc  Sacram.  ts 
DepoflTibilitatecorporis  &  faaguinii  Doiniai  fub  fpecic  pa- 
niik  vinl. 

Detranflubftantiatlone.  qoid  fit!  107 
De  natura  Sacramenti  Eudiari(tia>.  ■  1  7 

Quid  proprie  fit  Sacrameotum  Euchariftiar.  1  »9 

Dc  inateria.forma.miniHro.ac  elfeao  Sacram.Eucharift.    1  ax 
De  integritate  Sacramcnti  EuchariUiac  ,  five  de  Communione 
fub  uua  vel  utraque  fpecie,  1 1 1 

De  Veneratione  EucharilUar,  131 
D«  Sacrificio  MilTie,  xjs 

L  I  B  R   O  V. 

Be  feemtentia, 
Anpoeolteotia  fitSacramentura.  i/d 
An  vi$  Baptifmi  ad  omoia  pcccau  toiioiTit»  fe  atedat.  1  i  t 
De  partibus  poenitentitf. 
Dc  fatiifaaiooe,  quid  lit. 

L  J  n 


160 
1«! 


R  O    V  L 

Delndulgentiii. 

DeSacraineato  extremaf  Vnaionit. 

L  I  B  R  O  VII, 

De  Sacramento  Ordinii. 
De  Matrimonio. 
De  IiDpediinentii  Matrimooii. 

TOMO    IV.  LIBR 
De  gratia  prtmi  hominii. 
Argumeuta  Bellarmini. 
Argumeuta  Proteaantioin. 


O  I. 


o  I  ju 


L  I  B  R 

DePeccato  Venlali. 
De  Caufa  Peccati. 
De  Peccato  Originali. 

L  I  B  R  O  III. 

De  Cratia. 
P<  Crxaie  IigoificatioBc.ee  diftiibHtioac, 


«9» 

AOI 

a»7 


a»7 


»39 
*47 


*S7 
II.  0« 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


XI. 

III. 

IV. 
Y. 


I. 
If. 

III. 


I. 
II. 

lll. 
IV. 


DeGr«tUra(ficI<n!e. 

De  Gtaiitefficace.  ♦ 
De  CominuDi^^ati^^ne  Crati*.  ' 
Argumeutt  qo.dam  I'rotefttntium  cfcatr.  P'^P"«»'"°" 
Bcllarmiui  qiubu.docult,  Demintm  etfe  qui  dou  h-beat 
.uxilium  ruffic.>..$  loco  &  tempore  ad  coaveiUonem  i 
pcccatit  coinmiflt». 

I  I  B  R  O  IV. 
Liber»  Arbitri».. 

Denatnraliberi  arbitrii.  -    ,    ..  • 

Decocc.>r(li«  providentiae  vel  cooperationU  divinftcnm  li. 

bero  arbitrio. 
De  Viribui  liberi  arbitrii. 

L  I  B  R  O  Y. 

De  fide  juftificante. 
Argiiinenia  Bel  larmtai. 
Argumciita  ucitra. 
Aaiuia  fidei  luitilicet. 


2  94 


f. 

If. 

II  r. 

IV. 

V. 

VI. 

VII 

VII 

u. 


I. 
II. 

Ilt 

IV. 


L  1%  R   O     V  I. 

DeJufHfiiAXitne, 

De  Inftificatione  formali  caufa. 

De  certitudiue  lultiiiac. 

De  ccitiiudine  fleftionii. 

De  ctriimdiDepeifeverantiae  Sauftonim* 

De  difcMiniDc  iegis  &  Eiiangelii. 

De  Dcceflitatc  <  peri>m  adialutein. 
,    De  obtervatione  Legil. 
I.  DeOperunib  n«  ruro  imperfeftione. 

De  Operuuijultificatlone. 

L  1  B  K  U    \  \  U 
De  Meritis, 
AnOperaliiftoramreaevocentnrmetlta.  ^ 
An  Operabonalttltoium  fuat  vere  ac  propiie  menta 

aetcroz.  .  _ 

Qnatcuiu  fiducia  ia  Maitij  CoUccatipolU», 
De  oea  Bnie. 


31» 

34» 

3«f 

374 
S8i 


I 

vit 
3t 
39« 


B  £  Li 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


BELLARMINVS  T 


ATV 


L  I  B  E  R    P  R  I  M  V  S, 

DE  VERBO  DEI. 

C  A  P  V  T  I. 

De  Co^fefsio/^c  Be/Lirmm ,  circa 

^criptPiram  facram* 

T  H  E  s  I  s  I. 


N  S  T  I  T  V  E  N  T  I  B  V  S  nobis  com- 
pendiariuin  quoJdam  ex.iir.en  eoium  quae 
^C\.  ex  ^ciipturib  aut  ratione  Bell.irminus  op- 
''yv/A  pofuit  Proteftanrium  confcir:oni,occinrit 


)K^y}  primo  confellio  ill.i  BclUrmini  diligcnter 
^  -^-  expendend.n,per  modum  ingiefru-  '  ' 
.1  tui&  Apcftciicilibrt,  funfjcrnmvty  .  /, 
^  *<rr<*/i  at  jlnhln  regula  fidet.  l  i.  t,j.  quae  &  per  fe,  &  m  ejus 
probationibus  c.ip,  2.  annexis  ,  Pontificiorum  ciufac  variis 
rationibu!»  plurimum  adveif.itur. 

a  Illud  enim  (cum  tota  fcriptura  hic  diftribuitur  in  /ihes 
Prsfh  &Apcft.)  inprimis.Krumimus:  Libriilli  ,  quivulgo 
apiui  nos  Apocryphj  dicuntur.ncque  funt  Prophetici,  nequ^ 
Apoftolici ;  ergo  non  funt  partes  Scripturas  ficrae,  vcl  vcrbi 
Dei  fcnpti. 

3.  Apoltolicoseire  nemo  afErm.ibit.  Prophc^AOj  litctii 
non  cile  probatur.  I.  Ex  eo  qnod  ludasis  non  fucrunt  tradt- 
ti ,  quihu!»  oinma  eloquia  Dei  per  Prophctas  propofita  fuc- 
runt  CK dita.  i?ofM.  ^.z.  ncqueenimT'  '  -  'str.iditifucrunt 
libri  alii  quam  Hebraice  fcriini ,  quo>;  .s  hbris  non  po- 
teft  oftcndi:ncque  unquam  fuerunt  in  Canonc  Hcbra»o,cu- 
jus fidelillima  depoGrariafuit  Ecclcf.  ludaica.  II.Qucd  noa 
fuerunt  intcr  libros  lUos  Propheticos,  quoi  Chriftu^  luo  tc- 
ftimonio  comprobavit  ut  folos  veros  &  genuinos.  Zwf.24. 
44.  Mat.i^.:;!;.  ^-24.1^.  «^^27.  ^5^.  hi  enim  non alii  fueruiit 
quam  illi  ex  quibtis  ludasi  put.ibanr  fe  vitam  setern.im  habe- 
re,  quod  de  iftis  libris  nunqu.am  putabant. 

4.  Sua  ct.am  fponte  /cquitur ,  fi  ifti  hbri  fint  verbiim  Dci 
qui.1  kint  rrophctict  dc  Apoflclui,  hoc  idcircoita  fc  habct,  quia 
vcrbum  ^ Dco  revdatum  eft  lis  pcr  Sp iritiuii.  E^h,  3.5.  qui 

A  ctiam 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxJuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


4  BELLARMINVS 

eticim  loquutifunt,  &  fcripfcrunt,  adi  ab  eodem  Spirlti 
fanfto  f  z.Pet.i.  21.  &  3.2.  Verbum  igitur  PontificisRo- 
mani  »  authominum  quorumcunquc  ,  qui  fimili  modo  j 
Spiritu  Dei  non  aguntur,  pro  verbo  Dei  non  eft  habendum 
Si  autem  fimili  modo  agercntur  Pontifices  Romani  i  Spi 
litu  Dei  cum  Prophetis  ,  &  Apoftolis  ,  tum  nulla  caufa  cfic 
poteft,  curnonrefcripta  Pontificum  &  epiftolae  eoiun 
dccretalesfintparsCanonis  »  &  Scripturse  facrx.  Si  ctianr 
circcvetbum  Dei  non  fcriptum  penes  Pontificem  Roma- 
numdepofitum,  tum  abeodem  Spiritu  ngeretur  adidenr 
verbum  fcriptomandandum  ,  EcclefiaB  bono,  adPropheta^ 
rum  &  Apoftolorum  exemplum, 

5.  Alfumimus  fecundo  in  loco  dc  regula.  1.  Quod  reguh 
vel  menfura  rei  debetefle  nota  ^  ^  faalis.  Suar.  metaph.  p.  z, 
W.  1 1.  /  3.  quia  accommodari  debet  ad  rei  notificationem. 
quum  igitur  Scriptura  fit  regula;  non  eft  obfcura,  &  difiici- 
lis  ,  ut  Pontificii  volunt.  1 1.  Regula  proportionis  parita- 
tcm  habet  cum  illa  recujuseft  regula.  li  igitur  Scripturafif 
fcgula  fidci ,  fides  non  cxtenditur  ultra  Scripturam  :  atquc 
adco  traditioncs  non  fcriptae  nihil  pertinent  ad  fidem, 
1 1  L  Regula  quat  fua  natura  talis  eft,habet  in  fefe  rationem 
caufie  exemplaris,  atque  adeo  prior  eft  natura  fuo  regulato» 
Si  igitur  Scriptura  fit  regula  fidei,  cft  etiam  prior  tidc :  fi  fi- 
dc  prior  fit ,  tum  &  fidelibijs  :  fi  autem  fidclibus  ,  tum  Ec- 
clefia  quac  coetus  eft  fideUum  ,  atque  ita  Ecclefia  Romana, 
cxcidct  fuperiorc  illo  loco,  in  quo  fefenefariaquadam  pr«« 
fumptionc  collocarc  folet ,  quafi  eflet  ante  &  fupra  Scriptu- 
f am.  I  V.  Reguh  confiftit  in  indivifibili ,  id  cft>  ita  conlti- 
tuta  cft,  ut  ncc  minimu  augeatur,  aut  minuatur.  Scripturas 
igitur  violant ,  qui  traditiones  fuas  ipfis  adjiciunt ,  aut  tol- 
lunt  quidquam  :^b  iis  praefcnptum  :  Cujus  utriufque  fcclcris 
Pontifices  Romani  manifefto  tenentur.  V.  Si  Scriptura  fit 
rcgula  fidei  ,  tum  qui  in  Scripturae  expofitione  poifunt 
errare,  poflbntetiam  errarein  fidc,  3c  falfam  regulam  fidei 
aliiscommendare.  Pontificcmautem,  &  Ecclefiam  Roma^^ 
nam,  infulfe  &  impic  multas  pavtes  Scripturne  interpret  iri» 
manifeftiuscft  quam  ut  egeat  probatione.  Pontifcx  igitur 
pKomanus  in  fuis  decretis,ctiam  ad  fidem  &  mores  fpert  in* 
tibus,  turpiter  poteft  errare.  V  I.  Quum  tahs  fit  natura  hu- 
jus  regulae,  ut  fit  praeceptio;  quicquidadmittitur  abfque  hii^m 
lus  regula  dircftione  ,  quamcunque  alias  habeat  fpeciem, 
anomaliaeft,  &  aberratio  :  Atque  adeo,  tam  fupercrog.itio* 
nes  omncs  Pontificiorum  ,  quam  pleraquceorum  dogmata 
(dc  imaginum  &  crcaturarum  culcu»de  Purgatorio,de  Mif^ 
faipfa ,  dc  PontificeRomano  )  errata  faltem  neceflario  de^ 
^ent^nofci.  VlI.Quum  ctiamScriptura  non  fit  unum  pras- 

ceptiuQ^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  3 
•fptum ,  fed  fyftema  praeceptorum  codem  fpeaantium  (  uc 
fc.  Deo  bene  vi vamus; )  necefle  eft  ut  contineat  in  fefe  totam 
dodnna  Theologiae :  Qiiidquid  igitur  4  Pontiticc  Romano 
abfque  Scriptura  obtruditur  ,  a  Theologia  vera  alienum  fit 
oportet.  VIII.  Quumdeniquc  lic  rejjulahdei ,  fidelium 
debent  effe  hoftcs,  qui  regulam  iftam  e"'manibus  eorum  ex- 
torqucnt. 

6.  Qualitates  etiam  illas  aflumimus  a  Bcll.  Scripturae  con» 
cefles,  quod  fit  certnat  ftabuln  rcgft/afidei.  Nam  I.  Si  fic  in  fe- 
fe  certa  regula ,  tum  certos  nos"rcddcre  potcft  de  voluntate 
Dei ,  fine  definitionibus  Ecclefise.  II.  Tum  incerta  omnia 
mcnd.icium  hominumdecreta  funt  ad  iftam  rcgulam  exa- 
rnmanda.  1 1 1.  Tum  varios  &  mcertos  fenfus  non  adtnit* 
tit.  IV.  Tum  omnium  controverfiaium  quse  circafidvin 
excitantur  certa  dctetminatio  ex  Scripturis  eft  pctcnda. 

V.  Si  etiam  Ijtft^bihs  regula  ,  tnm  nihil  nobis  eft  crcditu 
necelDrium,aut  utiIe,quod  Apoftolorum  ^vo  fuit  ignotum. 

V I.  Tum  difpcnfitiones  Pontificiae  funt  perniciofje  impo- 
Iturae.  VII.  Tum  dcnique  ftabilitas  Ecclcfiae  cx  cotota 
pendet.  fi  huic  regulae  conftanter  adhsereat. 

7.  In  plcrifqucrationumquibus  illa  confeflio  firmafur, 
Bcll.  caulam  exprcfle  magis  jugulari.ex  brevi  hac  collationc 
ftatim  appaiebit.  Bell.  Mefes,  Pro^hetA.  Chrtftusipfe,  Ichnnncs» 
^pofte/i.  vel  dtvina  dogmata  ex  Scripttiris  ipfe  cohfirmahant.  -vtl  cer- 
te  ad  Scripturas  legendas  altos  hortahantur.  P.  Sed  Poniificii 
fuam  fandorumcuclitum  invoc.uioncm  ,  facrarum  imagi-i 
num  cultum  ,  incruenti  facrificii  pro  vivis  &  mortuis  obla- 
tjoncm  .&  fimiliadogmata,  fadaque  fua,  nulla  Sciiptura 
fepoUe  confirmare  fatentur.  A-^r.  ttfft.  mor.  p.2.  /  4.  r.i8. 
Neque  hortantur  ahos  ad  Scnpturas  k-gcndas,  fed  potius  ar- 
cent,  atque  detcrrent. 

8.  Bcll.  San^us  Mofes  controverfias  exortas  in  popuU  Dei ,  ex  It- 
ge  Dcmtni  dijttdicandas  docet  fatis  apertk  Deut.  17 .  P.  Apcrtc 
igitur  Pontiticios  noftros  condcmnat.qui  exScripturis  con-i 
troverfias  fitijri  nolunt,  &  fieri  id  polfc  negant. 

9.  Bell.  Chriftus  Phariffs  non  ad  flirttum  altquan  tnternumt  fed 
Md  Scripturas  divinas  rejtcit.  iJt.^.  Prot.  Non  igitur  Chriftum 
fequuntur.qui  vel  ad  Pontificem  Romanum  ,  vel  ad  Patres, 
vcl  ad  Concilia  ,  aut  aliud  quidquam  practcr  Scripturas  reii- 
ciuntdubitantes. 

10.  Bell.  lokinnes  Baptifta  tcftem  legationis  fttA  ntn pritus  irtm 
ternt]Mdtcium,  f  d  Ifatam  Prcpheiam  adhtbmt.  Ibh.  I.  Prot.  FtOm 
terant  igirur  Ponnficcb  Roir..ini  Prophetam  aut  Apaftolum 
aliquerntranfccndcntisiIIiu.spoteft.itis  quam  fibimet  arro- 
gant  teftem,  fcd  finc  fraudc,ac  fallaciis,  &  finc  loco  fuo.  & 
auditorum  rifu. 

A  2  ii,BcU. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.  BELLARMINVS 

I  r.  Bell.  de  Bxnenfibui  non  fine  laitde  eommemeratur  ,  quoi  c.Hui 
TAulum  j4poJ}o!i*maudivtJfent »  fautahantHr  quotidte  Scrtpturajft 
lucitafehaberent.  Aa.i?.  Vtot.  Sine  maximo  iguur pudo- 
renon  poteft  commemorari ,  quod  Pontificii  pauciflimis 
permittunt  Scripturse  ledionem  ,  fidcm  imphcitam  ,  obc-i 
dientiam  coecam ,  Sc  ignorantiam  devotam  tantopere  com- 
mendant ,  neque  Scriptur»  examcn  uUo  modo  fultin^cre 

poflunt.  ■    /•     j-  . 

iz.  BeW.  yipoJfoliScripturarumauthoritatem  untverfe prAitcant.  ^ 

Prot.  Illiigitur  Pontificii  funt  nihil  minus  quamApoltoh- 
ci,  qui  Scnpturam  blafphcmant ,  tanquammwM»»  magiftram, 
literam  mortuam,  &  occidcntentt  mortuum  atramentttni ,  TbeUogtam 
Mramentariam ,  nafttm  cereum,  aut  nauticas  braccas. 

I  Bcll.  Quis  mtht  fidemfaciet  non  xnentiri  Anahaptiftam  ,  cttnt 
fe  k  Spiritu  agatttm  dicitf  Prot.  etiam  nobis  fidcm  faciet  : 
nonmentin  Pontificem  Rom«num  cum  fuis  Pontificiis, 
quando  dicunt  fe  viva  voce  ^  Domino  accepille  grandem  il- 
lum  dodrinarum  ac  rituumacervum.cum  omni  Scripturae 
tcftimonio  nudifunt  prorfus  ac  deilituti? 

14..  Bell.  ScripturascerttJHmasatqueverifiimasefet  teftts  efi 
ritas  vaticiviorum  :  imredibilis  earum  conjpiratio  :  Deus  iffe  :  • 
Scriptnra:  miracula  infinita.  Prot.  Sunt  .ihae  igitur  ratiOiiCi 
quibus  fides  in  nobis  excitatur ,  &  Scripturae  certitudo  hr- 
matur,  praeter  Ecclcfiae  authoritatem ,  imo  in  ipds  Scnptu- 
ris  multafunt  indicia  ftpientiae  ,  vcritatis  ,  &  perfeaionis 
Divinac,  Ecdefia  prorfus  taccnte. 

15.  Bdl  Ctm  facraScripturaregnla  tertifiima  ttttifiimaqtic  fit, 
fanu^  profeCio  non  ertt ,  qtti  ea  neglecla  Jpiritui  interni  .  fdpefaHacis 
&  feinper  incerti .  judtaofecotnmtferit.  P.  Si  fit  tutiflima  regula, 
tum  graviter  &  pcrniciofe  mentiuntur  Pontificii ,  cum  hae^ 
refesomnes  &  malos  inultosmores^plcbcdifci  clamitant 
cx  lcAione  Scripturac  :  Si  etiam  ifta  r-^gula  fit  tutilllma,  cui 
bono  obtrudunt  nobis  alias?  nunquid  ludere  amant  in  rc  tarn 
ieria,  &  cum  periculo  tanto  ?  Sidenique  infania  fit  fi  quig 
committat  fcfc  fallaci  &  incerto  judicio  ,  quis  potefteos 
ab  infania  excuiarc  ,  qui  fidem  fuam  h  Pontificis  Romani 
arbitrio  fufpendunt? 

16.  Conclufio  igitur  illa  quam  Bellarminus  in  Libertinos 
dirigit,  scqueetiam  ad  Pontificios  videtur  fpedare.  C/^w 
J^tofe  pugnant  ^  fum  PYOpheti^  ^  cnm  Apcflcln  ^  cum  Chrifio  ipfo^ac 
JDio  Patre  ,  qu^  fhcY.:s  'iteras  conttmnunt.  Cui  etiam  alceram  ad- 
dimus: 

Pontificiomm  fcilicct  Tcli^ioncm  vvJUm  certam  &  Jiabi^ 
icm  habcrc  re^Hlum. 

CAP.  2. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


PNERVATVS.  5 
CAP»  2.  Dc  bbrisCdmmcis  &  ^p:cry^ljii^ 
T  H  E  S  I  S  !• 

PUo/f/?.  Scriptura  facia  cc .iii^  i.oii^ ,  qi;.  ..ii^u 
merimti  randis  Dei  ho.  ,  infalUbilitcr  .id:^  X 

Spiritu  fando  ,  tam  quoad  materiam  ,  quam  quoad  for- 
^am  lcriptionis,  z.Pt;ir.i.2i.  &  Ecclefise  rraditi,  urfint  ipG 
regula  hdei,  &c  morum  :  unde  ctiam  per  exccllentiam  Cano^ 
nici  vocantur,  Sacrt,^  Divini.  Hi  autem  libri  funt  vel  Tefta- 
|[^enti  V>teri5>>qui  a  Prophetis  traditi  fueruht  r  ^  vete- 
ti,  vcl  Novi  Tcllamenti,qui  ab  Apoft:oh's  tradic. ;  c.. ;  unt  Ec- 
clefiae  Chr1ftian3s.De  libris  Canonicis  N.Tcft.cum  Bellarm. 
nullam  controverliam  habemus.  Nequc  de  VetercTefta- 
mentodubitati?  ^'  ^  fint  vereCanonici,  quos  ludaei 
ohm,  &inpKc  ..ae  Rcformatae  recipiunt.  Scd 

quiaahi  quidam  libru  in  Grascis  BibUorum  vcrfionibus  pri- 
mo,  &  poftea  in  Latinis ,  poft  tempora  Prophetarum  cum 
iftis  tcmcreconjundrifucruntab  imperitis  &  ircauris  ho- 
mmibus  ,  &  in  aliquo  honore  habiri  ,  idcirco  k  Pontificiis 
iper  fuerunr  canoni/  idquejurc  mcrito  fadtum  efic 
kllarmiiuis  (  rcclan\i4  ,  . ...  non  paucis  inter  ipfos  Tapiftaii 
dodiore^;  afrirmat.  A  nobis  rejiciuntur,  quia  non  funt  fcri- 
pti  a  Prophctis  ,  nequc  ab  iis  probati  :  non  Hebriice :  non 
Ecclefiae  ludaicae  traditi ,  aut  ab  iis  recepti ,  non  i  Chnfto 
aut  Apoftohs  ulla  rationc  approbati ,  fcd  4  Canonc  approba- 
to  tacitcfeclufi  ,  quia  non  refcrunt  majeftatem  Scnpturac 
facrss  :  quiadenique  in  plerifquc  eorum  variacontinentur, 
quac  cuir  hbris  Prcpheticis ,  cum  femetipfis  &  cum  verita- 
t€  m.inifclte  pugnant. 

2 .  Bell.  VctcYc^  Palrcs  ex  i/iis  /ihris  tcflimonia  petunt. 
rroteft.  QuartusetiamEfdrae citatur  non  IbmeLiL  A:...»ro- 

fio  ,  &  tamenfinedubio  non  eft  Canonicus ;  &  tertius  h 
nnultispatribu5,  (^funt  verba  Bcllarm.  cnp  zoj^b  aliisctiam 
Pattibuseundem  ^fe  alios  libros  ,  Bellarminico  '  ^nc 
Apocryphos^citarioftendit Genebraidus acerrim:,  ^  -  . 
in  Chronolog.  ^n.  374V. 

3.  Bell.  Ex  qmbnflam  iftoYUifi  lUYoYum  cttarunt  fejhmoma  I  4 
treSy  tafiqt4am  ex  ScrtptrrKs  Sacris,  Divinisj  &  Canonicis. 

Trotcil.  I.  Multi  veterum,ut  McUto,  Epiphan.  Hilar.Hie- 
ron.  Ruflin.in  CanonccxponendoTcftamenti  Vetcris^apcr* 
tc  fccuti  funt  Hcbraeos  ,  apud  quos  hi  hbri  non  funt  in  Ca- 
nonc.  Confcftio  est  Bcllarm.  cap.zo.  &  10.  Hi  tamen  funt  intcr 
illosquifub  iftis  titulis  ahquando  citarunt  quofdam  ex  h- 
briscontroverfis.  II,  lidcniifti  tituli  tribuuntur  etiam  ^ 

A  3  vetcnbus 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


e  B  ELL ARMI  N V  S 

veteribus  quibufdam  inter  citandum  aliquando  lcriptis  Pa- 
trum,  Pontificum  &  Conciliorum.  ^jfirmat  & pnhat  hoc  Bel" 
larm,ttHs  cap.^.  & l,h.i,cafAZ.  Vbi  ctiam  Gratianum  epifto- 
lasPontificum  Scriptmas  facra<vocare  dtctt ,  ut  dtfttngttantur  a 
pr.phanis,  &  Cattonicas ,  aho  fenfu  cfuamfunt  Euangeha  VTfa/mi, 
Qindni  igitur  Patres  etiam  hoS  libfbs  Sacros,Dtv,noi,&  Cano- 
nuos  vocarint.utdiftinguantur  iprophanis,  alio  fenfu  quam 
funt  Euangelia  &  Pfalmi  ?  Bellarmini  ipfius  haec  ftmt  yer- 
ba  etia,  in  libcHo  de  ScriptoribusEcclefiafticis.  Liber  qui  m- 
fcribitur  Paftor  ,  quamvis  nomine  Scnpturae  a  Santto  Ire- 
nzeo  lib.4.  cap.;7.citetur.  &  ab  ahisantiquiflxmis  fcijpto- 
ribus ,  ut  Clcmente  Alcxandrino ,  &  Ongene,  in  teft  imo- 
nium  adducatur ,  tamcn  nunquam  fuit  in  Canonc  fantto- 
rum  &  divinorum  hbrorum.  III.  Fide  divma  non  potue- 
runtcrcderehos  hbrosefle  veie  Canonicos ;  quianonha- 
buerunt  hocfibi  propofitum  ab  Ecclefia ,  quod  (ex  Pontih- 
ciorum  fententia)abfolute  neceirarium  eftad  fidei  objettum 
conftituendum.  Scd  quia  cum  Canonicis  conjungcbantur, 
&  i  rudioribus  quibufdam  tales  habebantur  *  idcirco  .  vel 
cum  vulgopopulariterloqucntes  Canonicos  aliquando  yoca- 
bant,ut&  aUoslibros  Apocryphos,  Efdrae  ,  Hermctis  Pa- 
ftoiis,  vcl  fecundario  ,  impropric,  &  proportionc  quadam 
Cancnicos  efle  volebant. 

4.  Bc\{.  yipoftohca  traditione  tinftrmatur  authtritas  horumhbrt' 

rum.  cap.io.  &  20. 

Trttcn.  Mirumeft,  Apoftolos  fub  Novo  Tcftamento, 
alium  Canoncm  Vetcris  Tcftamenti  tradidiflfe ,  quam  fuit 
unquam  ilh  Ecclcfiae  traditus.  II.  In  fcriptis  Apoftolorum 
nihil  tale  apparet ;  Scd  contrarium  potius  ,  dum  Scripturas 
probant  tanquam  perfeftas  ,  prout  ab  Ecclefia  ludacorum 
crant  rcceptae.  III.  Nemo  Patrum  tradit  hos  hbros  Ca- 
ronicoshabitosfui^recxtfaditionc  Apoft.  I  V.  SitaUstra- 
ditio  fuiflet  in  Ecclcfia  rccepta  ,  ut  Apoftolica  ,  tum  multi 
Patres  in  Canone  Vctcris  Teftamenti  cxponendo  ,  non  fc- 
cuti  fuiflentHcbracos.qui  huic  traditioni  advcrfantur:  quod, 
tamcnfccifleiUos  Bcllarm.  audivimusantcaconfitentem. 

Bcll.  Concihtrttmdccretaieclararunt,  hos  Ubros  clic  Cano- 
nicos. 

VrtteSi.  Hicronymo  vivcnte  nondum  gencrale  Concihum 
ftntuerat  aUquid  de  Ubfis  Tobiac,  Sapicntiae,  Ecclefiaftici  & 
Macchabzorum :  Hicronymus  igitur  aflerit  illos  non  elfe 
Canonicos.  Suntverba  Bellarm.  cap.lo.  Augliftmus  etiam 
fciebat  rem  non  fuifle  adhuc  a  gencraU  ConciUo  definitam. 
BnUarm.  ibid. 

6.  Bcll.  Concil.Carthagin.  tcrtium  htfce  hhros  in  Canone  ponit. 
rnteSl.  I.  Concil.  hoc  Catthag.  fuit  tantum  Provinciale. 

IL  Canon 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


ENERVATVS.  9 

1 1.  Canon  ejus  16.  (prsmdfedis  Eptfcopus  non  appeHetur ^rincefi 
SMerdctum,  aut  Summus  SaccrdoSf  aut  aliftii  fmjufmodi)  Z^PoR-m 
tificiisnon  probatur.  III.  Vnica  raiio,  quam  reddit  Con- 
cilium  illud ,  hujus  fententiae  eft,  quod  iftos  libros  k  P^tri- 
bus  acceperint  in  Ecclefia  legendos;  iEquivocc  igitur  Cano- 
nicos  dicunt ,  quatenus  rccipi  voluntcum  Canonicis  ,  ut  in 
Ecclefiis  legantur.  IV.  Si  vcre  Canonicos  intellcxit ,  tura 
Concilio  Laodiceno  contradixit.  tum  tertium  &  quartum 
Efdrae  pofuit  etiam  in  Canone,  quos  Apocryphos  eireBcll. 
fatetur :  quia  in  editione  illa  Graeca  ,  fic  Latina  ,  quae  turic 
fuit  recepta,  partcs  fucrunt  librorum  veri  Ezrae.  tum  dcni- 
que  temerc  adm.odum  fecit.quod  fine  ulla  fingulari  ratione, 
libros  illos  retulit  in  Canonem,  quingentis  aut  fcxcentis  an- 
nis  poftquam  editi  fucrunt ,  quos  &  Ecclefia  Veteris  Tefta- 
menti ,  &  Conciha  omnia  antecedentia  &  Apoftoli ,  extra 
Canoncm  reliquerunt, 

7.  Bcl\.  Ecc/efta  poteil  ieclarare  quis  ttber  ftt  Canoniem.  1.  Ex 
veterum  tefimomis.  IJExfimtlitudtne  citm  Camnicis  aliis. 
€ommunifenfu,  &  quafi  guftu  poptiUChrtfliani.  lam  hdc  tria  in  hit 
hris  decUrandts  Canomcti  Etdefui  obftrvavit  ,  Comtlium  fcilicet 
VrHenttntim, 

Prttefl.  Hajc  tria  aque  nota  fuerunt  Mclitoni ,  Hilario, 
JEpiphanio,  Hieronymo,  Ruffino,  Concil.  Loadiceno,  cum 
muUis  ahis  qui  iftos  libros  extra  Canoncm  reUquerunt ,  at- 

?uc  ConcihoTridcntino.  II.  Nullum  tcftimonium  pro- 
erti  poteft,  yel  unius  authoris.qui  iUo  faeculo  vixitquo  ifti 
libri  editi  fuerunt ,  &  qucmquam  horum  hbrorum  Canoni- 
cum  efr«  leftatur.  III.  Veterum  Patrum  de  iftis  hbris  tc- 
timonia  varia  eHc  fatetur  Belhrm.  quomodo  igitur  potuit 
Joncihum  ex  eorum  teftimoniis  roagis  declaraie  hos  libroi 
efTe  quam  non  efle  Canonicos  ?  praefertim  quum  iUi ,  qui 
negant  effe  Canonicos  (  ut  Hieronymus  ;  exprefle  loquun- 
tur,  id  ipfum  fibi  proponentes  traaandum  ,  &  firmas  ratio- 
nes  teddunt  fententix  fuas.  IV.  Non  major  cft  fimilitudo 
quorundam  iftorum  hbrorum  cum  Propheticis,  quameft 
tenebrarumcum  luce:  &  ill.i  fimihtudo  quae  ahquaex  paitc 
incaeteris  habetur ,  non  fufficit  adeorum  Canonizarionem. 
V.  Si  guftus  popuh  Chrifti.ani  tantum  valeatin  hbris  Cano- 
nicis  difcernendis  ;  nimis  petulantes  ^c  profani  funtPontifi- 
cii,  qui  illum  guftum  toties  irrident ,  fub  nomine)?'«yir«5;r,-i 
'vati.  V  I.PopulusChriftinonhabctahumChriftianum  gu- 
ftum  nunc  ,  quam  habuit  ohm  in  Conciho  Laodiccno  ,  & 
anteaeum  iftos  hbros  extra  Canonem  rchquit.  VII.  Quum 
omnia  ifta  declarandi  media  fint  incerta,  declaratio  Ecclefiae 
Romanf  .quae  iis  fubnititur,non  poteft  habere  certitudinem 
ideidivinx, 

A4  8.BC". 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


8  BELLARMINVS 

8.  Bell.  CatuHia  &  Paires  isLrum  EfiherA  qualem  ipft  legerc  cm^ 
faeveruntj  in  facmm  Canonem  rettiltrunt  :  Sedeorum  exempliirta^ 
feptem  capita  controverfa  cominebant  :  ergo  &  feptem  ifla  capita  tn 
Canonem  rctuierunt. 

Proteil.  1.  Duolibritfdrag  ,  quos  Pontificii  Apocryphos 
cfTe  arnofcunt^  in  iifdem  cxemplaribus  continebantur  ,  cum 
vcrisubris  Efdra?  conjundli ,  ut  BelL  tpfe  fatetur  cap.  20.  non 
tamen  fcquitur,(ait  ipfcmct  ibidemjConcilia  antiqua,&  Vc- 
tcrcs  Patrcs,  qui  in  Canonc  pofucrunt  duos  libros  Efdrae,  in- 
tclligcrc  nominc  duorum  noftros  trcs.  1 1.  Quia  fpuria  ifta 
capica  cum  vcris  conj unfta  fucrunt,hinc  fadlum  cft ,  ^ut  ob^ 
fervat  Sixtus  Scncnfis  )  quod  graviffimi  fcnptorcs ,  totum 
librum  Eftherae  cxtraCanonem  pofuerint ,  QuoiBell.  etiam 
notatcapite  fcfttmo  :  vel  hoc  igitur  nomine  rcjicicnda:  funt  ad- 
jcftioncscx  Canonicorum  librorum  cxcmplanbus,  quia  ta^ 
lcm  fufpicionem  hbro  Canonico  afpprferunt.  III.  Qui  li- 
biumaliqucm  fimplicitcr  in  Canoncm  rcfcrunt ,  non  idco 
omncs  lacinias  illi  afTutas  habent  pro  divinis.  I  V.  Si  qui  par- 
tcm  fpuriam  pra^tcr  vcram  admiferint,  codcm  id  fecern  t 
crrorc,  quo  ahi  veram  partcm  propter  fpuriam  rejccerunt 

9.  Bcll.  Probabile  etiam  eii  » ifla  capitafutffe  aliquanda  in  textt^ 
JJebraico,  dcinde  cafn  aliquo  excidijfe. 

rroteflat.  Non  cft  probabile ,  quod  nuUis  conjefturis 
confirmatutj  &  multis  rntionibus  improbatur.  I,  Quarc  ifta 
capica  cxciderent  dc  Canone  Hcbraico  magis  quam  aUa? 
I  I.  DcHcbraico  Canoncquibus  potiusfideshabcndaquam 
Hcbtaeis?  at  ilU  ncgant,  !S:  Hierony  mus  cum  illis.  111.  Non 
pofueruntcxcidcrcfine  gravilfima  Ecclcfiae  culpa.  ludaicac 
;iutemEcclefiae  »  talis  incuriac  nota  Cncatroci  injunanon 
potcftinuri ;  Chriftianac^  Cacholicae ,  Romanac  pratcipue, 
Bcllarminustale  crimcn  non  impingct. 

10.  Bell.  Objicithr,  capitai/fa  poflrema  mn  cohdrcre  cum  piofi^ 
bus^  &  cum  illis  etiam  pugnare. 

Proteil.  Objiciuntur  in  iftam  fentcntiam  varia,  quae  BelL 
dilucre  nunquam  tcntivit.  I.  QnaB  fcmcl  narrata  funt  in  pri«« 
miscapitibus,  ca  dcnuo  finc  caufa  narrari  in  additamcntis. 
1 1.  Qn^i  Afluerus  perpctuo  vocatur  in  Efther  ,  Artaxcrxem 
fcmper  appellari  in  additamentis.  I  1 1.  In  additamcntis  in- 
fidiasadvcrfus  Rcgcm  ftruftas  &  dcteftas  dici ,  poft  fom^ 
nium  quoddam  Mardochei  habitum  anno  fccundo,  cap.  1 1. 
vcYfz.  10.  cum  12.  I.  Sedin  Efther  accidifTe  dicuntur  anno 
fcptimo.  cap.  2.  16.  Quodvero  BelK  huic  tcrtiaBobjeaio- 
ni  rcfpondet*  fomnium  fuiflc  anno  fccundo,&  inlidias  anno 
fcptimo  ,  hoc  merum  infomnium  clfe  cuilibet  locum  infpi- 
cicnti  ftatim  apparebit.  I  V.  Virum  magnum  fiiiflTc  Mar- 
docheum  in  aula  Rcgis  ( fccundum  adjcdioncs  eap.  11.2.) 

etiaxin 


11 

lit 
r. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


m 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  9 

tiam  antcqu^m  fomniavit  de  infidiis  Regis  ,  id  efl  tricnnia 
tequam taftae erant ,  cumcontrarium  pl.me  appareat  cx 
ibro  £fiher.  V.  Ptoloma^i  &  Cljopatrsc  mentioncm  fieri 
iap.ii.  I.  quod  nullarationeconvenittempori M.irdochei, 
aut  Prophetarufn.  VI.  Mardocheum  in  additamentis  do- 
naria  propter  infidias  indicatas  accepiire  dici  ftatim  poft  in-- 
dicium  fadtum ,  &  antequam  in  odium  Hamanis  inciderat. 
caf.  12.  5-  6.  Qupd  planc  repugnat  hiftorias  authcntica^* 
VII.  In  adjcftionibus  Hamanem  infenfum  fuifiTcMardo- 
cheo  propter  Eunuchos.f/i;^.i2.6.  Cum  in  vera  hiftoriaali.i 
caufa  narrctur.  VIII.  In  adjedionibus  Hamanemdici  Ma- 
cedonem.  (ap.i6.io.  in  authentica  Agagseum.  3.NC. 
que  denique  illud  quod  dicitur  dc  ira  Regis  adverfus  Efthc- 
rcm  confentire  cum  hiftoria  vera  cap.^,  2.  Neque 

argumentum  literarum  quod  habetur  cap.  8.  cum  epiftola  il- 
la  qux  exprimitur  cap.  16. 

Quoddiftum  cft  de  conjunftione  feptem  illorum  capi- 
tum  m  iifdem  exemplaribus  cum  libro  Efther  ,  accomm*a* 
daridebet  ad  librum  Baruch  ,  lercmiae  additum  ,  &adje- 
ftionesadr  -m^quasHieronymus  inpraefationeadDa- 
nielem  fabiw     .  pellat. 

II.  Bcll.  HieYo?iymfiS  nnyrationes  iftis  capitihus  comprchenfas  fa^ 
luUs  appcUaty  quiahiftorid  fuerunt  n  lud^is  fahuU  vccatA. 

Protest.  I.  Negatexprelfeapud  Hebraeos  extare.  I  I.  Im. 
peritos  appellat,  qui  partem  Danielis  elTe  putant.  III.  Di- 
cit  fe  maluifle  ifta  in  Scripturis  vertendis  prastermittere. 
I  V.  Noluitederenifiantepofitoveru  jugulantc.  V.  Refcrt 
etiam  de  Origenc,  Apolinari ,  aliifque  Ecckfiafticis  viris ,  8c 
Dodtoribus  Grxciae,  quod  negarint  fe  debere  Porphyrio  re- 
fpordcre  pro  his,  quas  nullam  Scripturae  f icras  authoriratem 
habcnr.  Cum  igitur  fabulas  appellct ,  &  congruenterfibi- 
met  ipfi  loquitur,  &  narrationes  fidas  autcomoediasludai- 
cas  c!:e  affirmat. 

12  Bell.  Ob]iciunt  t  qu&d  inhiftoriaSufuindi  D.ii.t.. 
tanquam  pucr. 

Proteft.  Neque  hoc  folum  contra  hiftoriam  illam  objici- 
tur.  Scd  I.  Quod  ludasis  tribuit  conventus  juridicos  ,  c 
potcftate  vita^ ,  8c  necis>  temporc  captivitatis.  II.  Pucil..  . 
tribuit  illam  authoritatcm  in  terra  Baby lonias  ,  quam  ncmo 
privatu>  unqnam  exercuitin  ludaea.rcvocandi  icilicetdam- 
natum  jn  )uJicium,&  novam  cauf2ecognitioneminftituen- 
di.  III.  QuodDaniclcmpuerulumiftumfaciunt,quidum 
adhucpuer  fuit ,  educabatur  inpalatio  Regis,  feorfim  a  lu 
daeis.  1  V.  Quod  feniores  adeo  pueros  facit  in  caufas  cogni- 
tione  ,  &  in  fubita  totius  caufas  delatioac  ad  judicium  puc- 
ruli  junioris. 


m 


A  5 


Bcll 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMINVS 


uriA  tantumnocle  mamnt€.eap,6.Et  ft^  dicbus  tlt  manente.eap.l^. 
qttia  l.  Daniel  bis  fuit  mijfm  in  laeum  ,  femel  a  Darto  Mcdoy  & 
itcYum  k  CjYo.  2.  Non  efi  impYobabile  dim  futffe  Danieles ,  &hunc 
Danielem  qui  Stifannam  ItbcYavtt  ,  Bel  deJlYuxit,  &  Dvaeonem  inm 
terfecit ,  acfex  dicbus  in  lacu  Leonumfttit ,  non  effe  eundem  eum  eo^ 
de  que  agittiY  fuperioYibus  capitibus. 

PYoteH.  1.  B\$  fuilTe  Danielem  in  hcu  Leonuna  non  efl: 
verifimilc.  cuhi  prima  vicc  ,  tam  maleceirit  illamachinatio 
fuis  authoribus,  &  edidumetiam  promulgatum  fuit  a  Da* 
rio  de  revcrendo  Dco,qui  libcravcrat  Danielcm  a  Leonibus^ 
cap.^.  non  eft  ullo  modo  probabile  ,  vel  inimicos  Daniclis, 
hoc  rurfus  tcntaturos  vcl  Rcgem  ipfum  pcrmifluru.Il.Non 
convenit  fabula;  pcrfona  Cy ri,qui  ncquc  Babylonise  manfit^ 
8c  Danieli  magnopere  favcbat.  III.  Mirum  etiam  eft,  quod 
cum  Darius  proximo  mane  ,  fumma  aurora  qusefiverit  Da- 
nicIcm,Cyrus  non  nili  poft  fex  dics  quid  Danicli  fadum  ef- 
fct  quaercbat,  aut  ab  aliis  intclligcbat.  IV.  Si  Danicl  ifte,  dc 
ijuo  agitur  in  ad jcftionibus  ,  alius  fuit  h  D  iniclc Propheta, 
tum  ad jcftiones  ipf«  funt  alius  ctiam  libcr  k  Canonico  libro 
Daniclis  Prophet« ,  atqucadeo  Apocryphus.  V.  Ficrinon 
potuit,  utnovus  ifteDanicI  vivcrct  tcmporc  Cyri,  &  pran- 
dium  accipcret^prophetaHabakuk,  uteap.  14.  nariatur. 

14-  Bcll.  Adverfus  Tobiam  objicitUY  >  quod  cap.  5.  SaYa  dicitur 
habitaffe  in  Rages  eivitate  MedoYum»  poftea  tamen  cap.  9.  ctim  To^ 
lias  veniffet  ad  locum  ubi  erat  SaYA  ,  inie  dtciitirmrfijje  Angelum  ai 
Cabelem  in  Rages  :  fednfpoMdeiur  »  vel  duasfui/fe  Rages  in  Media^ 


ProteH.l.  Duas  fuilTc  Rages  dum  fingit  BelL  fine  ulla  pro- 
babili  rationc,  idcm  facit  ad  inficias  redadlus  ,  quod  antca 
quum  duos  finxit  Danielcs:  ncque  patitur  textus,utpcr  Ra* 
gesintclligatur  locus  aliquis  vicjnuscivitati  Ragis.  Exprc/Te 
enim  dicitur,  in  Ragcs  civitate  Medix.  Objicitur  II.  Quod 
Tobi.as  mcndacium  tribuit  angclo  Dci ,  dum  affirmare  eiim 
facit  fc  cfTc  cx  filiis  Ifracl  Azariam  filium  Ananiae  ex  tribu 
Ncphthalim  cxcaptivitatc  Ninivcs.  eap.  5.7.  Objicitur  III. 
Quod  Tobias  Angclo  cidcm  tribuit ,  &  approbat  ipfc  com- 
mentum  illud  magicum  ,  fumum  cordiscujufdam  pifcis  ex- 
tricareomnc  gcnus  Daemoniorum  ,  fivc  2l  viro  ,  five  ^  mu- 
licre,  ita  ut  ultranon  acccdat  adcos.  f4/>.6.  Objicitur  IV. 
Falfo  affirmari  eap.  1 4.  inccnfam  fuiflb  domum  Dci  viventc 
Tobia :  ficut  liquido  apparct  Tcb.  1.  2.  Reg.  17.18.  inrcr  fc 
comparatis.  Ad  hsec  &  fimilia  confultiflimum  vifum  eft 
jBcIIarmino,  nihil  omnino  rcfpondere. 
15.  Bcll.  Liber  ludith  egYcimm  teJlimmiHm  hnbft  k  Sjfnodo  Njr^ 


rrotcff^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


ENERVATVS.  ir 

TfoteSi.  I.  Hicron.  dicit  tantuf»  tale  quid  lcfi^  fid^m  rcli» 
quitpenesauthorem.  II.  Hieron.  ipfc  qui  approb^vit  de- 
creta  hujus  Synodi»  librum  ludithimprobavit,  utBellarm. 
fatetur  f/i/.io.  III.  Si  hoc  itafuiffct,  Synodus  Laodi-* 
cenanonreliquifTet  hunc  librum  extra  Canoncm.  IV.  Si 
approbavit  hunc  Ubrum  ,  talem  approbavit ,  qualis  tum  cx- 
tabat  in  editione  Grseca ;  (ed  m  editione  Gratca  continebat 
mendacium,  de  tcmplo  tum  temponsevcrfo.  vel  igitur  non 
approbav^it,vel  mendacium  approbavit.Prcpofitio  eft  Bcliar. 
€ap,  7.  AlTumptiocftejufdem^ir/i/).  12.  ConcluConemigitur 
non  poteft  repudiarc. 

16.  BelL  Dtjjicilliwa  eff  objeclio  odverfHS  bunc  tibrHm  ,  ietem^ 
f$Ye,  cui  hdc  ht/foria pofiit  convemre\  fti  iicendum  vtietur,  htftortam 
ludtthinctdtjje  in  temfora  JManaJfd  peftquam  rcverft^s  fucrat  tUeeK 
iajftivitate. 

rroteii.  Repuf;nat  I.  Qno&cap.^.  Holoferncs  de  lud^ig 
quaerit  tanquam  de  gente  ignota.  1 1.  Quod  in  tota  hiftoria 
ludiih  nulla  fit  mentio  Manalfis.  Neque  m  hiftoria  Manaf- 
fis  fit  ullamcntio  vcl  ludith^  velHolofernis,  aut  hujufmodi 
invafionis. 
!?•  Bcll.  EcclefiaflicmtribuiturSalomom. 
rrotesl.  Salomonem  non  fuific  authorem  illius  libilcer- 
tumeft.  I.  Qui.iliber  ipfc  alium  authorem  fuifle  teftatur. 
c^/>.l.  ^  50.  28.  II.  QuiaGrsece  fcriptus  fuic.  III. 
mentionem  facit  Icrcmix  ,  Ezckiclis  ,  &  Zerubabch>. 
enp,  49. 

18.  Bellarm.  MacchatdeYumlthri  honcYtfice pYoducuntut  amsiltif. 
Protesl.  Non  negatur.Scd  I.  Grascc  Icripri  fuerunt.  II.  lo- 

fephum  habueruntauthorem^Hieronymi  judicio.  III.Quif. 
quisauthor  fuit,  fatetur  fe  in  cpitonicn  redegiirc  quinquc 
volumina  lafonis  Cyrenasi  homini^  profani.  /ib.z.  cap.  2. 
I  V.  Quaefivit  icdorum  dcleftationem,  &  fuam  laudcm  cx 
hiftoriae  ornatu.  ibid.  V.  Concludit  deniquecum  excufatio- 
ne  &  veniae  dcprecatione  de  modo  fcriptionis.  Hflcc  aurem 
(  ut  nihil  dicatur  de  ahis  rebus  cum  Scriptura  pugnantibus ; 
fatis  oftendunt  provenifle  Scriptum  hoc  a  fpiritu  humano. 

19.  Bell.  Apocryphm  cenfcndus  eft  Itber  Hermctts  qui  iufcrtbitur 
Taftcr  ,  tametfi  dtvtnitus  inJjnYatum  ejfe  putavirit  OYtgenes  ,  &  ex 
toiem  tefttmonta  proferant  TcrtuUianus,  Irenaus^  Clemens  yilexani. 
uithanafm,  Cafianus]  ficetiam  tcrtius  &  quartus  Macchabacrtim  » 
nec  non  terttus  &  quartu^  Efira  ,  quamvts  quartus  Efdr^  citetur  ab 
Aynhrof  &  tertir^s  al  Athanafio .  AuguH.  Clemente  Alcxandr.  at^ 
thorc  operis  impcrfcftij  &  a  CypYtano. 

lYotcsl.  Ludcbat  nos  iguur  Bellarm.  haftenus,  cum libros 
abos  controvcrfos,  ex  eo  probare  voluit  Canonicos,  quia  ex 
apfil  Patrcs  ali^uandQ  teftui;oniacitarent.Nequceft  ulla  ra^ 

A  <  ciofir 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


II  BELLARMINVS 

tiofirma  adverfus  librosconfelHone  Papiftarum  Apocry. 
phos ,  qu2e  non  valeatetiam  adverfus  rehquos* 
ao  Bell.  Uon  hnbentnr  ne^ite  Hehraicet  tieque  GrAce, 

rrttesi.  Ncque  cacteri  libri  controverfi  fcripti  fuerunt He- 
braice.Graccaautemhngua  non  magis  pcrtinet  ad  Vetus  Te* 
ftamentum  quam  Latina. 
a  I .  Bell.  A  mllo  Concilio  refcrunmrin  Canonem. 

ProtesJ.  Ncque  caeteri  ab  uUo  antiquo  Goncilio  generali 
fuerunt  unquam  in  Canonem  relati ,  ficut  Bellarm.  fatetut 
cxprcfleverumeflcdeConciUis  quas  Auguftino  funtanti- 
quiora :  &  facileconceditde  reUquis,  dum  nuUum  generale 
ConciUum  urget  in  horum  Ubrorum  omnium  apptobatio- 
nem,  praetcrmiferum  fuum  Tridentinum  ;  quodpermde 
cft  ,  acfi  rationcm  lefuiticam  profcrrct  iftos  librosappro- 

bantem.  /■»,/• 
nz.  BeU.  Quartusliher  Efdrxcentinet  tap.  6.  quAdam  fabuloft» 
defifce  Henoch,  &  Leviathany  quos  maria  capcrenonpeterant. 

Proten.  I.  Fabulas  etiam  ex  Hicronymo  oftendimus  an- 
tea,quaeinadjea:ionibusadDanielemhabcntur.  deSufan- 
na. Bcle, & Dracone.  II.  Fabuheti.imeft manifefta.quod 
Machah.  lib.z.  cap.z.  narratur :  lercmiam  fcilicet  jufliflc  ta- 
bernaculum  &  arcam  .  &  altare  fuffitus  ,  fecum  iter  facere  . 
in  montem  Nebuntis  ,  qui  eft  in  terra  Moabitarum  ,  &  ibi 
flbfcondiflc  in  fpelunca  quadam  >  qucm  locum  incognitura 
futurum  pronunciavit,  donec  Deus  itcrum  congrcgaret  po- 
pulum  fuum,  tuncautem  Dominum  cum  demonftraturum. 
Vt  concedamus  enim  hacc  ^  leremia  fieri  potuifle  ,  quod 
nuUo  modo  convenit  hiftoriae;  quomodo  excufabituri 
mendacio,  quod  leremias  promififiedicitur  arcnm  cum  cae- 
teris  dcnuo  invenicndam  cife  quando  iterum  congregaretur 
populus?  Refpondet  BcU.  Ncnintelligcnium  effe  de  iUa  congrega- 
Itone  qu&fuittemptre  Cyri  tfedvel  de  temporenovifimo  pault  ante 
iliem  ludicii :  velmyflicej  ut  pcr  arcam  intelltgatur  Chrtflui.  At  ve- 
ro  ,  primainterpretatioinfert ,  ludaeos  congregandos  eHe 
ante  dicm  judicii ,  ad  cultum  iUum  caercmonialem  qui  pen- 
dcbat  ex  tabernaculo  ,  arca ,  &  altari  fuffitus ,  quod  eft  aUc- 
num  ^lfide  Chriftiana.  Myfticaautem  intcrpretatione,  de- 
fendi  etiam  poteft  fabula  illa  de  Henoch  &  Leviathan  Gre- 
gorius  enim  in  moraUbus ,  glollaordinaiia,  Thomas  Aqui- 
nasinfumma,  p.i.q.^i^.a.-^.adz.tb-p.-^.q.Z.a.y.  Etom- 
ncsPontificii ,  in  fuisallegoriis  ,  per  Behemoth  &  Levia- 
than  J«*40.  Diabolos  intelligi  volunt.  Quamfacile 

eft  autem  adjicere ,  Diabolos  omnes*hon  potuiflls  mari  con- 
tmcri,vc1  proptcr  tumultus  quos  ibi  excitarent,vcl  quia  tcr- 
ra  fuitiis  peragranda  ad  homines  feducendos, 

CAP.  3. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  xj 

C  A      3-       editmibusfacrx  Scriptuu^  lib.Z. 
i.De  Hebraica,  cap,2. 

T  H  E  S  I  S  !• 

BEllarHl.  H^retict  hujus  temporis,ciic  editionis  vulintd^nimium 
tribuunt  caitiom  Hebraicd.  Volunt  enim  cmnta  examinari  & 

rnt^Jl.  l.  Exodioeu  .  .  vulgatae  hoc  n^snon  facerc, 
apparetexeo,  quodalias  omncs  editione^  VcterisTefta- 
nicnti  ad  HcbraeuiTi  textum  aeqiie  emendandas  e.Te  conten^ 
dimus  >  atque  vulgat^un.  II,  Nemo  unquam  fanaementis 
nimium  efle  dnxit,exemplum  exfcriptum.  txrwov  examinarc 
ad  exemplar  piimum  ^f^Jitcl-jTrcv.  m.  Vel  ad  Hebraeum  tex- 
tum  examin:^i^dacft  editio  vulgata,  vel  ad  aliam  aUquam 
cdition^Jm  ,  vcladnullam  :  aliain  non  dabunt  Pontiticii: 
nullam  autem  ftatucrc ,  cft  Latmam  facereprimam,  &  Cnc 
uUa  raiion?  infinire. 

2.  EcU.  Hebmtca  cditio  eft  ccrrupta  Ifaid  9.  6.  tthi  legitur  vcca^ 
bit,pro  vocabiiur  :  ler.  etiam  23.6,  vccabtt»fro  vocabunt.Pfal.22. 
17,  ficut  Leo^profoderunt.  rfxl.lc)*^.  delineatio  »  fro  ^  fcno.  ut 
Rom. 10.  citatur.  Exoi.2.  posl  vcrf  22,  dcefl  verficulus 

ProtcB  Ifai.<).  CznCus  idemeft  ,  (ivc  vocabit ,  fivc  vccahitut 
lcgatur.  Nihil  ctiam  ufitaiius  cft  apud  Hebraeos,  quam  tcr- 
tiamp^ifon^  ^     ^  rfonaliter  ufurpare,itaut  aliquan-* 

doactive,  ivepoffit  reddi.  Similiseft  ratio 

let.2l.  Pfal.z  Nullacft  corruptio,fed  varialeftio  ,  in 

quibufdam  cxcu  iaribuserrorefcrib.irum  ,ut  BcUar.  poftea 
fatetur.  De  rfal.  i  v^rcfpondet  Genebrardus  m  illum  locum, 
Apoftolum  fenfum  potius  verbi ,  quam  fignificatum  genui- 
num  ac  proprium  c:  '    ^culus  iUe  Exoi  2.  in  Latinfs 

cditionibuserroreai  V- .  ^  .  eft ,  ex^xoJ.i8.+.  Cum 
igitur  in  iftis  quinque  loc'S  quae  ^rZ/^nw.clcgit  ad  corruptio- 
nem  Hcbraici  t^xtus  demonftrandarn  ,  nihil  talerepcriatur, 
proconfelfohabjndurn  eft  Hcbraicum  fontcm  mancre  pu- 
rum  5c  incorruptum 

3  BelL  Aliifunt,  qui  x^lo  quidem  bonc  ,  fcdne{cio  an  fccunium 
fcientiam  ,  rc;;  '  itcfc  corrupiffe  multa  Lca  ScriptnrA. 

Protcn.  i\  j  .  ,ceft^eZ^.irm.  cextus  Kebraici 
puritatem  dcfcndi  anteadicebatex  cdio  malo:candem  autem 
tcmere  impugnari  vult  cx  :^/o  bono.  Hebraicum  tcxtum  au- 
thenticum  Deiverbum  efie  ,  aut  fuiffe  ,  faltcm  ncmo  negat 
Chriftianus.  Zelus  autcm  bonus,  qui  potcft  eHe^  qui  advcr- 
fus  honorcm  vcrbi  Dci  contendit  ?  legimus  in  Scriptuns  de 

A  7  hominibus 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


14  BELLARMINVS 

hominibus  acccnns  7;elo  bono  crga  Legem  Dei ,  fed  zelus  bo- 
nus  contra  Legcm,  hic  proprius  eft  Pontiliciorum. 

4.  BelL  ScrtpturA  HcbraicdnonfufittnuniVerfumdffravatdofe^ 
fra  vel  maliria  lud/iorum  :  fed  habentfuos  qttofda^i  errores,  qut  parttm 
irrefftrunt  neghgentia  s  velignorantta  Ubrariorum  :  &potefl  etiam 
fint^  ut  ex  pravo  affeitu  &  cdto  tn  Cirifium  »  ea  lecho  tnterdum  ipfis 
tnagts  probata  fit»  qu^  mintis  Chrifliams  favebat.  In  tis  tamtn^  qus 
Adfidem  &  bonos  mores  perttnent*  funt  tntegrx. 

Proten-.  I.  Non  fynccre  agit  BekarmtntfSjCum  illud  tantum- 
modo  negat ,  Scnpturas  non  efle  in  umverfum  corrupcas: 
hac  enim  racionc  tradit  totam  caufam  adverUriis,  qui  non 
in  univerfum  ,  fed  in  mulcis  locis  corruptas  cas  volunt. 
II.  Errores,  qui  in  qusedam  exemplaria  irrepferunt ,  non 
redduntcditioncm  omnium  exemplariumcorruptam:  pr«- 
fertim  cum  illi  ipfi  errores  k  peritispollint  difcerni.  III.Ec-i 
clcliaB  demandata  eft  cura  Scripturas  :  qui  fitquod  Roma- 
na  Ecclcfia  non  confervarit  eam  puram  ab  omni  erroro? 
quare  etiam  non  reftitucndi  curam  fufcipit ,  cum  in  eo  non 
poteft  errare  ?  I  V.  Quod  fieri  polfe  dicit ,  ut  ex  odio  in 
Chriftum  fint  alicubi  a  ludaeis  corruptae,  hoc  ipfemet  in  fe-i 
cunda  fententia  fitis  refutabit ,  ahis  argumcntis  ,  &  praeci- 
pue  illo  ,  ah  tncredtbtli  reltgione  luddorum  erga  facros  Itbros.  De 
veteribus  frtbtt  Phtlo  >  quod  pcr  Jpatium  duorum  mtUttim  anncrt^mM 
fte  Virbnm  quidem  futt  unquam  in  lege  immntattim:  &  quem/ibct 
Jud^orum  anttes  pottus  mortttirum  »  quam  ut  patircttr  legemin 
A/tquo  mutari  :  ncentes  autem  luddi  legem  fcre  ut  ntmien  adorantm 
Retutatctiam  hoc  ipfo  in  loco  ,  dum  integram  effc  Scri- 
pturam  Hebraicam  concedit  in  iis  ,  quae  pertinent  ad  fi* 
dem.  Si  enim  quidquam  corruperunt  ludaei  ex  odio  in 
Chriftum  ,  pertinebat  illud  proculdubio  ad  Chriftum  ,  at- 
que  adco  ad  fidcm.  Hoc  ipfum  cft  Bellarmini  arg.  antca: 
Si  lud.u  falfare  voluiffent  dtvinas  Scrtpturas  ^  in  odtum  Chnftia-' 
norum  ,  fine  dubto  prdciptta  vattctnia  fuflultffent  :  idautem  mintme 
fectrunt  >  imo  fdpe  codtces  Hsbrdi  magis  luddos  vex^Bt,  quam  Crd-* 
€ts  aut  Lattni. 

a.De  verfione^o.  Intcrpretum.  C.  6. 

BcW.  Certifiimum  eSl »70.  Interpretes  optimetranftulijfe»  &fe* 
suJtari  modoSptntum  fanflum  habtttffe  aftftenteMe  qua  tn  re  errarenf 
Protert.  Qiialis  ohm  fuerit  perfcdio  &  authoritai>  hujus 
verfionis,  noftranon  multum  mtercft,  cum  Beliarm,  ipfe  fa* 
tctur^  eam  jam  non  habcri.nifiadcocorruptam  &  vitiatam, 
ur  omnmo  alia  efle  videatur. 

3.  Dc  Editionc  GrascaTeftamcnti  Novi. 
6.  Bell,  Cr<W  {^dic$sn$n  fumfontcs  piriftmi  s  m  tks^ffmoquic^ 

q[Uf4 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S. 

^flid/ih  eis  diJfefUitc^rrtgendum  fit ,  ut  falfoextfiimAt  CalziHUS,  &c. 

rroteii.  I.  Si  neque  Hcbraici  Vcceris  ,  ncque  Graeci  N. 
Teftam.  Codicesfint  fontespuri  ,  tumnullaeft  pura  Scri- 
ptura  in  Ecclelia  Dei.  II.  Cum  magnainf.imia  Ecclefiac 
Romanx  hoc  affirmatur,  quae  depofitariam  fedicit.unicam 
hujus  thefauri,  &  ea  tamen  inpuritate  fuanonconfervavit. 
III.  Sinuncaliquid  inhaceditionedefidcretur,qnod  olim 
cxftabat ,  annumcrari  faltem  debet  traditionibus  ApoftoU- 
cis ,  qua^  Ecclelia  Romana  habct  in  numerato  ,  atque  adeo 
rcftituere  nobi^  facile  poteft  ac  debec.  Smya  emm  ScYtftura 
frdctpue  est  tncordcEccIeft^i^fecundarioverotn  Ltlrts.  Ba^mes  tnf.l. 
Thom.  q.l.  4.8. 

7.  Bell.  l.Ccr.  I  47.  Gr.uclcgitur»ftcnndsiS  ho^no  Dominus  de 
€slo  ,  ex  ccrrtiptione  Marctonts»ut patet  ex  TertuUtano  advcrfns  Mar* 
itonem  L  ^ .  Cum  legi  debet fecundtiS  homo  cx  ccc/o  calcfits. 

rroteil.  I.  Idem  cft  fenfus  >  five  Domtnus ,  fivc  CccJcfit^ 
legatur,  quia  Dominus  defignatur  coeleftis  0  KieJ©>*  II.  Vc- 
hemcntior  cftantithefis&  efficacior  fenfus  fi  Dominusle- 
gatur.  III.  Hsec  leftio  eftapprobata  &  ab  antiquiflimis 
Tatribus  aliis  ,  &  ab  ipfo  Tertulliano ,  quem  falfo  citat  Bclt. 
incontrarium  ,  codem  ipfo  /tL  cap.  10.  rrimus  (inquit  J 
hoKio  de  humoterrffnus »  fecU9idus  Dcminus  de  cce/o.  Ntmqutd  CT 
frtmus  Domtnt^s »  fi  &  fecundus  f  Vbi  ex  haclcdlione Marcio- 
ncm  revincit. 

8.  Bell.  i.Cor.7.'^'^.  f^h^eA^^^quodLatinaverftone/egiturdivi^ 
fus  esl ^Grdcccon^un^^itur  cum  fequ^tittbus^dtfcntA  funt  uxorV  vtrgo. 

Proteii.  I.  Eadem  ledtio  eft  Syra  &  Arabica.  II.  Senlus 
per  hanc  ledionem  eft  concinnior  :  &  redundantia  vitatur, 
quf  per  alteram  kaionem  ncce/nirio  admitcitur,vel  tnnuptA» 
yel  vtrgints. 

9.  Bell.  Rom.ll.ll.  Crdcinon  habent^vflco  DominoferviinteSM 
fed  ^ifw  teniport. 

rrotefi.Hoc apcrtc  falfum  eft,fi de  omnibus  Grfcis  exem- 
plaribus  affirmetur,  fidequibufdam  tantum>  vanum. 

10.  Bell.  Inf/urimisGr.uisCodicthusdtfuntmu/t^verAScrtptU' 
Td partes:  ut  hifioria  adu/terd  loh.S.  Marci caput u/ttmum:  l.Ioh.^. 
virfus  ftptimus. 

Protcfl.  I.  Sic  conccdatur  hacc  in  plurimis  Codicibus  d»c- 
fe,non  inde  fequitur  omnia  Grsccaexemplariaefle  corrupta. 
1 1.  Non  dcfunt  in  illis  Grsecis  Codicibus,  quos  nos  pro  au- 
ihenticishabemus. 

11.  Bellarm.  Matth.6.l^.  i/tav^rha  ^quiatuumeFlregntim& 
potentias  &g/cria^  infecu/a  ^  non  funtdetextu ,  fed  addtta  a  Gr^cis. 
/.  ^ta  vartt  Patrcs  Lattni  Grxce  tntcl/igentes  ^  tn  expoftttone 
OrationisDcminicdtftHUameortimfacitintmtntionem.  II.  Quiatn 
tiffirgi^Crdc^i  non  conttnHanttH  hxc  vcrba  cnm  Oratione  Dommica. 

rr$te:t.  I. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l6  BELLARMINVS 

Tvteft.  1.  Uxc  verba  non  funt  adjeda  Gracco  textui,  fcd 
detraaaverfioniLatinas,  ut  obfervat  Valla.  1  L  Sineiftis 
verbis  ,  nullum  cft  exemplar  Deum  laudandi  in  Oratione 
Dominica.  III.  Tam  fanfte  conveniunt  ipfi  Orationi ,  ut 
humano  ingenio  majusnliguid  fapiant.  I V.  Grsecorum  lo- 
quentium  authoritas,  prarfertim  de  textu  Graeco^  major  eft 
quam  Latinorum  nihildicentium.  Deliturgiaautcm  Grasca 
viderint  Grseci  recentiores. 

4,  De  Latina  Editionc  vulgata. 
la.  BcW.  EditiovHlgata  f  quamvis  maximaex  parte  HieYoftymi 
fit ,  tamen  non  elt  tUa  pira,  qmm  tpfe  ex  Heirdo  convertit ,  fed  eii 
Mliquo  modo  mixta,  additis  non  paucis  ex  verfione  70.  qux  in  Hetrd§ 
non  inveniuntur.  cap.^. 

Proten.  Quanta  ex  parte fit  Hieronymi  ,  non  multum  rc-t 
fert.  Accipimusquod-Bffl.  dat,  &indeinferimus.  I.  Sito^ 
ta  non  fit  Hieronymi ,  tum  Hieronymi  authoritatc  non  de-i 
bentPontificii  abuti  (^utfolent;  ad  totiushujuseditionis 
:iuthoritatcm  firmandam.  II.  Sinonfit  tota  Hieronymi, 
tum  illse  partcsquae  funtaliorum,vcl  accuratiusverfac  lunt* 
quam  Hicronymus  cas  vertit,  vel  magis  depravate :  Si  accu* 
rritius,  tum  Hieronymus  non  optime  vertebat :  fi  magis  dc- 
pravate,  tum  tota  hseceditio  non  eft  optimac  notae  inter 
vcrfiones  L.itinas.  III.  Qi^um  noscontendimus  multas  in 
Ecclefiam  paulatim  irrepfilTe  mixtioncs  &  corruptioncs  do- 
ftrinae  &  rituum,  urgent  Pontificii,  ut  demonftremus  accu- 
rate,  quando,iquo,quibuscontradicentibus,  ha&c  fafta  fint: 
dicant  igitur  ipfi.quando  haec  mixtura  verfionis  Latinae  fuit 
introdufta?  iquibus?  quo  rcpugnantc? 

13.  Bell.um.  Editionem  vulgatam  Latinam  habendam  effe  pr$ 
Muthcnrica  ,  fecundum  decrctum  Conctlti  Tridentini  >  his  argumenti$ 
€ompYobamus.  cap.lo. 

Proteft.  Sed  ratio  poftulat ,  ut  prius  exphcaretur  nobis 
quid  fibi  velint  Pontifiicii  per  authenticam  editionem,  & 
quoufquc  illud  tribuant  Latinas  vulgarae.  Inftrumentum  aum 
thenticum .  m  jurecivili  >  illud  ipfum  cft  propriequod  vulgo 
dicitur  cy/>/W^  ;  unde  authentica  tabuU  y  inl.t^,.  d.  famii.  Hoc 
autcm  neutiq'iam  fuftincbunt  aflSrmarcde  cditione  Latina. 
Diccnttamen  effe  exemplum  authcnticum,  quiaexorigina--' 
li,  finc  crroretranfumptum  fuit.  Vbi  vidcndum  orimo  ,  aa 
Tridentini  illi  homincs  fuerint  Notarii  publici.  k  Deo  con- 
ftituti  ,  utcxemplis  vcl  copiis  (  ut  appellant )  fidemcert.im 
facere  polfint,  praefcrtim  verfionibus  exemplorum.pcjnde, 
an  feccrint  hoc  ex  certacognitionc,  examine  idoneo  inftitu- 
to ,  &  coUationc  fafta  cunrauthcnico  &  originali  cxcmpla^* 
ri ,  quod  ne  ipfi  quidcm  Pontificii  afiirmabunt.  Hoc  etiam 

cxphca- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  tr 

expljci^tionc  indiget»  utrum  nullum  omnino  crrorem  in  ilU 
admiiram  vchi  :gnorantia,  aut  vitio  ,  an  vcro 

nuUumcontrri  i  j^mores;  dciftis  cnim  variant 

Pontificii,  &  intcr  rcfe  digUdiantur.  BeaMrm.  autcm.  non  ex- 
plicans  quo  rcnfu  authenticam  editioncm cap.t.authenricam 
tan.cn vulgc^tam  eire  latismcp^':^  .ee^^^  ri-rprobarc.  Vidca* 
muiquale;»  (int  probationcj»  c 
14.  I .  Bell.  Longo  fjiculorum  ufufutt  hxc  eittto protata* 
ProtcsJ.  1.  Vlls  rci  rihil  aliud  probat ,  quam  eam  utilem 
cfTe  auc  videri:  quod  ae  iflhac  editionc  non  ncgatur.  II.  V^fa 
cft  Ecclcfia  per  aliquot  fecula  aliis  cditionibus  Latmis  ,  quas 
taincn  d  p  avata:»  fuilicHieronymus  oftcndir.  &  Pontificii 
non  n.^ganc.  Sed  ufus,  utilitas,  &conruetudo  coeca,  prima- 
riumlocumhabuitindecrctis  Tridcntinisdirigcndi^*  Libri 
ig  tar  Canonici  probantur  ,  prcfit  m  EccltftaCatholicalegt  cortm 
furjcYunt:  Z<:  cditio  illaauthcntica  pronurKiatur,  qudhfjgotot 
fdculcrumufu  in  EccliftapYobata  efl.  ConciL  Trtdent.  f  ji.  4.  III. 
Quod  nxon  nili  poft  longum  u fum  habita  fuit  auchcntica, vcl 
indecvincituream  jani  non  eir*  aur^  ^  -  -^^  .  -  f;  tantac 
perredioniii  authoritatis  (iui:ct  ,  ^  .  i ,  La^ 
niafus  Epifcopus  Romanus,  qui  Hicronymi  conatibus  favc- 
bat,  &  proximiejusi  brcs,  tnlemcam  jam  olim,  cum 
fynccrior  fait  ,  dcc'  •  r  : tamcn  non  fadum  cffc 

conftat. 

I^.  "Z.  Bcli.  7  .  habct^vcterum. 

ProteB.  Non  , .  u.i  .n-orum  omnino  ,  n?q'J^  vctcriiir!, 
quod  fit  sequcauthcnticaac  Hcbraica  &  Grseca. 

16.  3  Bcl I.  Hebrdi  hahuerunt  ftia  lingua  authtnttcam  S<Yipturam^ 
&  Gr^ui  Grdce  :         .       r  ,     .  ^ 

Protesl.  I.  Ij     .  ,  .n05,  Gallos ,  An* 

jlos,  fuib  ctiam  linguisauthenticam  hibcrc  Scripturam.  II. 
Graeca  vcrCo  V  ^  ^  ,  fuitadeoau^ 

thentica,  quin  cv      .....  .  .         .      j  ..cum  textum. 

Hieronymi  funt  haec  :  danda  70.  Jntcrprctiius  'vcnia  ut  homim^ 
hft^,  ]uxta  laccbi  fententiam,  dicentii ,  Mtdta  peccainus  omnes.  Ai 

Pammach.  7   ^  clf  e^volvcre  quant.z  Sc*-*'    -^'-'tade  fuonidiie^ 

rint.fiftanir,  .  n.  III.  Hmcctiani.  .  ctur,authenti- 
cas  fuulcaha^  eiutjones  oiiines  Latinas  ,  quibus  ufa  cft  Ec- 
clelia  Latina  ante  Hio        -  =    -  ^-m. 

17.  4.  BelL  Malept  'efi.t,  fiin  rebus gravibus  non 
pofit  fidsve  Laiin^  edtticm  :  quta  in  Conctliis  gmeralibu^  nut  pau^ 
ctiU.rji,  aut  inti  !           Ui  inueniuntttr  >  '  -  /i 

PYotesi.  I.  "  .  .     rc>habcac,i.   ^  >vidcn- 

tiaDei  accfifanda  ,  fed  hominum  focordia.  1  I.  Sictamcn 
provilum  eft  r  '  ,  utfemper  '  it vcrfiones,  quas 
m  tcbub  grav.w    v.o  un«  fuerunc,  ^ . -^..^  mo  modo  5c  gra- 

du  fides 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l9  BELLARMINVS 
du  fidf S  potuit  haben:  diligentia  etiam  adhibita,potuit  fem* 
pcr  Ecclefiaaliqua  rationc  confulere  fontes.  III.  Si  talia 
fint  Concilia,tum  non  funt  idonea  ad  authenticas  editioncs 
difcernendas  &  dcfiniendas. 

1 8-  5.  Bcll.  Hdtetici  adeo  dtverfas &mter fe  dijftntientes  editicnes 
iuds^nt*  ut  nthtl  fcrecerti  ex  torum  edittontbus  haberipoteit. 

ProteR.  Ic  Ergone  fcquitur  vulgatam  editionem  eire  au- 
thenticam  ?  II.  Nihilhac  in  re  novi  accidit.  Propcinnu- 
merabiles  fuifTc  editioncs  Latinas  ante  tempora  Hieronymi 
teftatur  Awguftinus  Itb,  2.  de  doftrina  Chriftiana  cap.  n .  ci- 
tanturverbaejusi  BeU  cap.  8.  non  indetamen  concludebat 
Auguftinus  ,  ut  Beli.s  nihil  ccrti  poflehaberi ,  ncdum  vulga- 
lam  fuiflc  authcnticam  ,  fed  hifce  vcrbis  ,  ^uu  quidem  res  flu$ 
0Ld]uvit tntcUtgentiam,  quam  impedivit. 

Mifera  videmus  argumcnta  eflTc  quibus  cditio  vulgata  au- 
Ihcntica  probatur.  Gcrmana  planc  funtrefponfa  quibusab 
argumcntis  oppofitis  vindicatur. 
19.  ProteFt.  Hicronymus  ipfe  multa  reprchcndit  quae  funt 
in  editione  vulgata. 

BelLcap.9.  Quatuor  funt  caufd  »  quoi  quAdnm  in  noflro  textm 
ftnt»  qu^t  Hteronymus  refrehendit  :  Errorltbrartcrum  :  vartaftgntfi^ 
gatto  vocatutorum  :  quod  HieronymtH  m  quihufdam  fententiam  mu^ 
tavtt :  quod  Ecctefia  quddam  judicavtt  non  effe  mutMda  p  qua  Htc^ 
fonymus  volutt  mutari. 

Frotelt.  I.  Conccditurigitur  totum  illudquod  fuit  obje- 
ftum  ,  Bieronymumfcilicct  reprchendcremultaquac  funt 
iii  cditionc  vulgata.  II.  Oftcndant  nobis  Pontificii  quae- 
nam  fuit  Ecclelja  quac  contra  Hieronymum  pronunciavit? 
in  quo  ConciUo  ?  non  fatis  eft  diccrecum  Bell.  Certe  non  vi^ 
detur  cafu  faitum  >  fed  judtcto  pofierttatis  *  velpottus  ifftus  EccUfidM 
cumnullum  tale  judiciumpollit  oftendi. 
ao.  Prteft.  Latinacditio  cft  variorum  interprctum,  qui  cr- 
rarc  potuerunt. 

BelL  Interpretes  fotuerunterrare  :  Hietonymus  enim  agnofdt  fe 
frrafie  :  &  Theodotion  cut  pars  hu]us  edtttonts  dehetur»  fuit  h^rcttcus: 
fed  non  errartmt  tn  tUa  verfione  quam  Ecclefia  approhavit.  cap.  1 1. 

Protal.  I.  Mira  hic  nw^t  Beliarm.  Hieronymus  potuit 
crrare  ,  agnofcic  feerrafle,  fedtamcnnon  erravit.  Theo- 
dotion  fuit  haercticug;  fcd  Ecclcfia  ejus  verfionem  appro* 
bavit ,  idcirco  in  illa  vcrfione  nonc;ravit.  II.  Concilii 
Tridcntini  approbatio  non  potuit  efliccrc ,  ut  illi  Intcrpre- 
tes  ,  qui  millc  annis  vixerunt  antc  iftud  Concilium  habi- 
tum  ,  nonerrarent.  Sj  tantumdeclar^rint  cos  non  errafTc, 
tum  tamcn  pcr  fingularemaliqtjam  direftioncm  &  inftin- 
ftum  Dci ,  correaaimbecillitatchumana  ,  hocopusperfe- 
cilTc  dcbcnt  interprctes  ipfi,&  hoc  ipfum  notum  /uifle  Tn^ 

dcntinist 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


ENERVATVS,  T9 

dcntinis  ,  qmmvis  ipfis  interprctibus  fucrit  ignotum  : 
Grande  ccrcc  paradoxum.  Scd  mitigatur  aliquo  modo  i 
Sellarm.  dum  oftendit  quoufquc  Tridcntini  hanc  vcrlioncm 
approbarunt. 

21.  Bell.  Nonofiihores  iftos  eanoni^^avit  Ecclefia^  fei  tantumhane 
^erfiontm  npprohavtt :  uectta  tamen  afprobavtt  ^  ut  ajfemerit  nuUoi 
in  ea  librariorum  errores  repcrm  :  fed  certos  nos  reddere  voluit »  in  ti% 
prxferttm  qu^adfidem&  morespcrtinent  ^  nuUaeJfetn  ha^vcrfione 
interpretum  errata. 

rrottfi.  1.  De  canonizandis  authoribus  iftis  in  eorum 
perfonis ,  non  agitur  hoc  in  loco  :  fcd  an  corum  verlio  non 
lit  canoniz.ua  ,  hoc  quscritur  ;  quod  BeUarm.  nequc  negarc 
*     audct ,  neque  affirmarc.  1 1.  Dc  librariorum  error;bus  nul- 
laeftquaeftio,  fed  interpretum  crratis.  III.  Quod  JSrtf^r. 
dicit  Ecclefiam  ftatuilfc  cos  non  crralfe,  pr^firtim  ir\  iis 
quasad  fidem&  mores  pertinent,  ambigue  nimis  loqui- 
tur.  Diftrahuntur  enim  Pontificii  in  duas  partes  ,  circa  men- 
tem  dccrcti  Tridcntini.  (  quag  ctiam  dilTcnfio  fuit  intcr 
ipfos  decerncntes  J  Quidam  fic  dccicti  verba  inteUigunt ,  ut 
cditionem  vulgatam,  per  omnia,  ctiam  minima,  accuratam 
&  authcnticam  pronunciatani  fuUTc  putcnt.  Alii  vero  talcm 
m  decretam  fuifrccontcndunt ,  tantum  in  rebus  ad  fidem 
mores  pertincntibus.  Baftnes  tn  Thom.  p.i,  q.l. /1.8.  Priori 
/cntentiaeadharent  fimphciorcs  &  qui  crga  Ecclefifle  placi* 
ta  funt  maximc  fupcrftitiofi  :  poftcnori  favcnt  plcriqucdo- 
Giores  :  tantoautemardorc  &  motu  animorum  ,  odioque 
partiumimplacabiU  agitata  fuit  ifta  quaeftio  ,  inHifpania 
J)raefcrtim  ,  ut  a  probris  &  contumcliis  quibus  fc  mutuo 
fccdabant,  ad  tribunaha  ventum  fit ,  coaftiquc  funtmulti 
corum  qui  hbcrius  fentiebant  e  vincuhs  caufam  dicerc  ,  ac 
tandcmin  aliorumcaftra  tranfirc.  Manana  pro  edmone  vul^ 
^ata.  eap.  l.  BeUarmtnus  igitur  cautc  magisquam  caftc  agit, 
dum  innuit  quidem  quarum  fit  partium,  fcd  hbimct  interim 
de  cfFugio  profpexit,  in  illa  vocc ptAfertim.  Sic  cnim  pofTunt 
cjus  vcrba  accipi ,  quafi  intcrprctcs  ifti  immuncs  quidem 
fuifTcnt  ab  crrorc  in  omnibus  partibus  &  particuUs  fuas 
verfionis,  fedextrapericulumerroris  magi^  adhuc  pofitos 
fuiffein  iisquae  fpcftant  ad  fidcm  &  morcs.  IV.  Triden* 
tini  homines  finc  uUa  limitationc  loquuntur,  (  in publicis  /e- 
{iiombiis^  difputattontbus »  pr.tiicAttontbHS,  &  cxpofittonibus* proau-' 
!     thenttca  haheatur  >  ita  ut  nemo  eam  quovts  prdtextu  rejiccre  audeat^ 
velprxfumAt )cum  tamcn  hujufmodi  Umitationem  per prxfcr^ 
!     ttm  facile  potuifler  adjicere.  non  eft  djftingucndum,  ubi  lex 
no  diftinguit.V.Quajnafint  iHaomniaqu?  ad  fidem  &  mo- 
res  p;frtinent,quis  judicabit  ?  V  I.  Si  nihil  ahud  vcht,  quam 
nullam  haeielin  in  hac  vcrfionc  doceri,  tum  aUas  etiam  ver- 

liones# 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


I 


20  BELLARMINVS 

fjoneSt  Latinas  ,  &  vernaculas.praefertim  casquas  Pontifir ^ 
hominescdiderunt,authenticas  cile  BcUar/ipfc  non  negabii 

22.  Proteft.  Patres  paflim  docent  cditioncs  Latinas  cmen- 
dandasefre  ad  fcntes  Hcbiaeos  &  Graecos. 

Bell.  QuatHOY  funt  tewpoY/tad  fonte^  iUos  recHrYcndi  I.  Si  fit 
erY9Y  IthrAriorum.  II.  Qf$anJo  ^variant  codices  Latini  III  Ouandi 
'verba  aut  fntentta  in  I  anceps.  IV.Adentrgiam  &  pyprii 

tatemwcabulorum  tnteu:^  ;  .  : 

Protefl.  I.  H«c  cadem  lunt  tcmporacx  Pontificiorui 
fcntentiaabHebraeis     Graeciscodicibus  ad  Latinos  recur^j 
rendi :  nihil  igitur  continent  quod  proprium  eft  fontiui 
II.  Dc  iftis  occafionibus  fontcs  cntice  confulendi,  noi 
agitur  ,  fed  cum  aliquid  dicitur  aut  figmficatur  m  verfione, 
quodin  fontenondjcitur  :  &  cum  in  fonte  aliquid  rcperi 
tur,quod  in  verfione  non  habetur,qu«nam  cditio  tum  prac-» 
fcrenda  ?  Patres  hicpro  fontibus  pronunciant ,  ficut  omniti 
ratio  fuadct. 

23.  In  fingularibus  locis  immorari  ut  cditio  hxt  Latina 
oftendatur  multa  Scripturae  locadepravafi^c  ,  hocefletinre 
non  dubia  probationc:,  accumularc  nonncceflarias.  Doftio- 
rcs  Pontificii  quibus  aliquid  cft  frontis,hoc  ncquaquam  d 
fitcntur.  Cajei        Midorus  Clarius,Marian.i,I()hanncsBc- 

nedidus,  Lov»^  ^^,  Arias  Montanus,  &c.  quibus  addi  pn- 

tcft  ipfc  Clcmcns  VIIL  Pont.Rom.,  qui  cx  cditioncLo\ 
nicnfi>  millc  locis  vulgaram  vcrfioneni  corrcxit  ad  fontc 
ctiam  contra  lcdioncm  ^  Sixto  V.  confirmatam.  Commii- 
nis  ctiam  cxpcricntia  docct ,  Grascos  omncs  authorcsq 
Graccccxtant,  Homcrum,  Plaionem  ,  Ariftotelcm,  Hippo- 
oratem,  Galcnum,  (  ut  nihil  dicamus  dePatnbus  Graecis,  ) 
purius  multo  &  sccuratius  in  cditionibus  Gr«ci^  conferv  - 
tos  cffe  cuam  in  verfionibus  Latinis.J^^^w  Bctves  cttYAfuntDeo? 
ccrtc  valdc  infcnfatus  fit  oportct,  qui  noneundcm  faUem 
locum  &  gradum  tribuct  Scriptursc  tcxtui  originali ,  fupr.i 
omnes  vcrfioncs  »  qucm  habcnt  hominum  monum^cnta 
prophana. 

Dc  editionibus  vulgaribus. 

54*  Bcllarm.  CatboUca  Ecclefta  nm  frohibet  wnnino  vu/^arei 
tranjlationes »  fuut  patet  ex  indice  librorum  frohihitorum  a  plo  IV 
edtto  ,  Rcg.^.  prohihetur  tamen  ,  ne  papm  orr.nihus  fine  difcri* 
mine  conccdattir  hu)ufmodi  leclio^  &  ne  tn  publico  Cr  communi 
ufu  Ecclefta  f  Scripttnajegantur  vel  cananturvulgaribtis  linguis. 

Proteff.  I.  IngrarascifcEccIcfias  Romansecditioncs  vcr* 
naculasindcapparct,  quod  in  illis  locis  iibi  maximc  obti^ 
ncnt  cjusplacita  ,  ut  inHifpania,  non  procurant  Pontificii 
homincs  tales  editioncS|&  ab  aliis  procuraus  fcrro  &  flam- 

mis  pcr^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  ii 

mis  perrcquuntur.  II.  Dc  indicc  Pii  IV.  &dcmenteEc- 
clcliseRomansecirca  hocnegotium,  luculentum  tellim.o* 
nium  h.ibemus  apud  Azorium  lefuitAm,  jnftiiut.  moral. 
lib  8.  cap.26.  In  indice  Tfcem  editc^iujfn  Clementi\  VIII ^  addita 
ij} '  ^^io:  Animadvertendum  cft  circa  fupra  fcriptam  quartam 

Ye^...  ^  i^'*  nuUam  per  hanc  impreJSi$mm  &  editionem  de 

v$  tribui  facultatem  Eptfcopis^  aut  aliis  •  concedends  Itcentiam  emen^ 
d:  aut  retincndi  Btblia  vulgnri  Iingua  edita  ,  csmi  haflenHi 

iw*. —  .  :s  ufu  Sanild»  RomanA»&  unrjerfalii  Inqutftttonis^  fuhlat€ 
tii  ft^erit  fAcultas  concedendt  hu]i4fmoii  Itcentias.  Addit  poltea  A» 
Zovius: Prtnw a/pecfujin pradifla  quarta  refuta^folum  prohtbeturyne 
fa:  ^  r  -  .  '  -  \.  r.  ,  dtfcrsfjiine  concedantur.  (  fub 
h  ^    ^  .  .  ir,  imponerevohnt  lcdori 

incauto  )ln  Htlpania  tamen  prohtbtntur  Btblia  vulgarilingua  cum 
mnilus  "  ClementisVlII.  &  deindc: 

^uaugiL.i     .  .     .  - ,         ,  n  anni  curfum  inter  Mtffarum 

folemnia  publice  lcfuntur  &  dccantantur  ,  tn  indice  Hif^anienft  non 
pemittunttiY  vul  "  :  &  feorfim  typis  mandari.  Pro^ 

htbentur  eti.xm  lu..,:  ,  ..t*..  ..r  .  ...rariarumvu/gart  itngua  confirim 
fti » in  quihjs  continentur  Pfalmi  CT  Cantica  ex  Btbliis  excerpta  :  & 
infuper  fummarta  &  compendia  ctiam  hifiorica  eorundcm  Btbltorum 

feu  libro^iin         "   -unque  vul^art  idiomate  c  ' '  *t. 

25-  Bcll.  (  tribt4S  linguts  qua>  Di>'  .:'ul§ 

itttcis  fuA  honoravit.  loh.  1 9.  qua  omnibm  altis  prafiant.  Qutbus  ipfi 
Uri  Divtniab  aucloribusfuis  initiofcriptifuerunt^  Hebraa^  Graca^ 
.atina. 

rotefl.  I.  Dominus  non  honoravit  iftas  hnguastitulo 
ciuciSjfed  Pilatus  eas  hocabufu  potius  contaminavit.il. Id* 
circo  hac  linguas  adhibitas  fuerunt  in  titulo  crucis  ,  ut  om«' 
jiespraefentes  inteUigcrentmentem  Pilari.hac  igitur  rntionc 
lae  omnes  linguae  ,  quas  maximc  ab  hominibus  intelligun* 
\r  ^  dcbent  prae  aliisndhiberi.  III.  Pracftantiam  r 
talem  habcnt  iftas  hnguse.quin  ab  ahis  vulgaribus  ling  , 
^crcntur  in  aptitudine  ad  intcUigentiam  ,  &  ufum  corum, 
[in  nlias  linguas  intelligunt,  ftc  ^  '  rasftanti^S 
irammaticis  rclinquimus  conli-  .   v.    ..a*  aureus 

praeftantior  eft  ferreo  :  fed  in  acie  fcrrcum  pofcct  miles. 
V.  Nequc  libri  Divini  ab  authoribus  fuis  fcripti  fu^runt 
InguaLatina  ,  &  ab  eifdem  authoribus  aliae  etiam  linguaj 
fucrunt  fanftificatac  ai  facrosufus.  Aclor,2.6. 

26.  BcII.  A  tempore  Efdra  »  Hehraicaliuiu.x  dcfitt  effc  vu/gari<. 
Topuluseniynnihil  ex  Lege  intclltgvbat  fine  interpretattone.  Nchem. 
8.  Temporeetiam  Chrifttloquebuntur  ludst  Sytiace,  ut  cx  Euangel. 
^pparet ,  &  tamen  Hebraice  tantum  Scrsptrcram  in  Templt^  ac  Syn-^ 
^gogis  puhltcc  Itgcbant.au '  -  '  ,  ficut  hcdtc  Cttam  ludai  faciunt 
i  Si[na^o;^h.  Uq ^ttmp^'  7.  49. 

rutcii. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


4t  BELLARMINVS 

Proten.  I.  Aperte  falfumelt,  quod  dicitur  de  temporc 
Hczrse,  populum  tunc  non  locutum  aut  intellexifle  Hcbrai- 
cc.  Haggeus  cnim  ,  Zacharias,  &  Malachias,  Hcbraice  ipfis 
concionabantur  poft  reditum  excaptivitate,  ficut  iibri  ipCom 
rum  teftantur.Nchcmias  de  eo  conqucritur,quod  hberi  qui- 
dam  ludaeorum  cx  foeminis  Asdodiis  nati  ,  ncfciebant  lo- 
qui  ludaicc,  id  cft,  Hcbraicc  ,  cap.  13.  verfi:^.  Interpretatio 
autem  illa  ,  cujus  mentio  fit  cap.  8.  non  fuit  tranft.uio  ,  fed 
cxpofitioconcionalis.  II-  Adpofteriora  faecula  quod  atti-i 
net ,  quamvis  pure  Hebraice  non  loqucbantur  ludaei ,  fcd 
idiomate  utebantur  mixto  ,  quodetiam.tanta  expartcfuit 
Hebraicum,  ut  eo  nominc  fimplicitcr  dcfignctur,  loh  19.2  . 
-#f/?.2i.40.  &22.  1.  &  26.  14..  Script.  tamen  Hebraicc  fcn-- 
ptas  intcUigebant :  ficut  hodie  Scoti ,  quamvis  pure  Anglicc 
non  loquantur,  Scripturae  tamcn  vcrfionem  Anglicanam  fo^  • 
lam  habcnt ,  camquc  intelligunt.  III.  In  loco  loh.  7.  49. 
Sophiftam  agit  BcUatm.  nimis  apertc.  Plebs  ibi  dicitur  non 
noviflelcgem  ,  non  quialitcras  &  fyllabas  ejus  ignoravitt 
fcd  quia  fenfum  cjus  ipfos  latere  Fhanfaei  ex  arrogantia  pro- 
nunciabant.  Comparatio  enim  inftituitur  ibi  inter  Phari-» 
feos  &  turbam  populi :  haecautem  non  fuitlaus  PharifscO'- 
rum  in  qua  gloriabantur ,  quod  verba  legis  potuerint  leger€» 
fed  quod  fciebant  mcntcm  Icgis.  Neque  igitur  illud  objicitur 
aut  exprobratur  ab  iis  plcbi,quod  nefcicrmtlegerc  Hebraicc, 
fcd  quod  fcnfum  legi^  nefcierint,  quem  potuiiient  etiam  fine 
leftione  exPharifaeorum  inftiturione  (eorum  filtem  judi"* 
cio j  pcrfpeftum  haberc. 

27.  Bell.  ApoftohpeYtommoYbem  EtiangeltHm  fYAdicarunt »  & 
tAmennonfcYipfcYuntmltnqtiisearumgentttim  ,  qntbtii  pYdiUcabant^ 
PYoteft.  I.  Non potefEcerto demonftrare,  Apoftolos nihil 
fcripfifie  in  linguis  vnlgaribus  ;  Barbaris  debitorei  fuerunt 
aeque,  atque  Graccis.  I  I.  Si  illud  ipfi  non  fecermt ,  non  fc- 
quitur,  noluiflc  eos,ut  alii  id  facerent.  Imo  hoc  aliquo  mo* 
domandarunt,  cum  omnia  donaChriftianorum  admaxi- 
mamaedificationem  Ecclefise  voluerunt  applicari.  III.  Si 
ad  aliquod  tcmpus  caruerunt  Ecclefiae  quaedam  vernaculis 
verfionibus,  non  igitur  femper  debent  carere.  tuncadmo-- 
dum  difpnr  eflct  conditio  Ecclefiarum  Dci ,  in  iisquaefa* 
ciunt  ad  ftlutcm.  I  V.  Proxima  faltem  poft  Apoftolosacta- 
te  transfufa  fuit  Scriptura  in  vaiias  linguas  vulgarcs,  Syria- 
cam  ,  Arabicam  ,  iEthiop'cam  ,  &c.  quod  cum  faftum  fit  4 
viris  fandlis  ,  illi  ccrte  Apoftolorum  mcntem  fe  ea  in  rcfe-i 
cutos  circ  putabant.  V.  SummaDci  providcntia  fa<3:um  eft: 
nc  Apoftolorum  ipforum  fcripta  propria  alia  lingua  ,  quam 
una  cxtarcnt ,  ficut  &  Veteris  Teftamenti  Iibri  Prophetici, 
ifl  una  lingua  cxtant>(iuia  contcntiones  aliascxortse  fuifil^nt 

inter 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS. 

intcr  variarum  gcnnum  Ecclcfias  de  authoritatc  fuotuoi 
cxemplarium. 

28.  Bcll.  Vnherfa  Ecdefut  femper  HebYda  »  Grdca^  &  Latin^ 
bngua  ufa  eil^  in  cQrtimunt  &  publicoHft^  ScrijfttirarH)):. 

Proteil.  Hoc  certiflime  falfum  eire ,  vel  cx  eo  apparct, 
quod  in  tot  Imguas  Script.fueruntconvcrfse.Quorfum  enim 
converterent  publicc^fi  illis  verfionibus  publice  non  utcren-* 
tur  ?  neque  alio  fuco  fpccies  aliqua  probabilitatis  contrariae 
fcntentiae  poteft  induci ,  nifi  cxeo  >  quod  nobilillimae  Ec^ 
clcfiae  inter  primitivas,  vel  Graecac  fuerunt»  vcl  Latmae  ,  Sc 
rcliquarum  paucaextant  monumcnta.  Quae  tamcn  non  adco 
funt  pauca ,  quin  falfitatem  iilius  opinionis  arguant  ac  tc- 
flcntur. 

29.  BclK  Convenit  omnino  ad  Ecclefta  unitatem  confervandam^ 
Mtptibltcus  ufus  Scrtptfirarum  fittn  altqtiahngt^a  communifitma^mfi 
ita  fit^  toUetur  commtwtcatto  Ecclefiartfm  :  nemo  frcqtientaltt  Eccle- 
fias^  nifi  tnfua  patrta  :  nonpotertmt  fierigcnera/taConctlta.  Cum 
tgitur  nunc  nuUa  Itngua  fit  communi^  tott  Occtdentis  ntfi  Lattna^  cet^ 
te  in  ea  Scnpturd  dtvma  Ugend^z  fnnt* 

Proteii.  I.  Vnitas  Ecclcfiae  confervata  fuit>  cum  ludaei 
converfi  fua  lingua  in  Sacris  publicis  utcbantur  »  Graeci  au^ 
tcm  Graeca,  &  Latini  Latina.  I  L  Communicatio  Ecclefia- 
rum  in  variislinguis  ^  quibufdam  intellcftis  ,  majoiicurn 
a^dificatione  poteft  exerceri ,  quam  communicatio  omnium 
mcmbrorum  unius  Ecclefiae  in  una  lingua  omnibus  ignota. 
1 1 1.  Si  ncmo  frequentarct  Ecclefiam,nifi  in  fuapatria,pro- 
ptcr  yarietatcm  linguarum ,  nullam  ccitc  caulam  habcnt 
Pontificiiplebeii  Miilam  frequcntandi  in  propria  fuapatria^ 
propter  pcregrinitatemlinguae  quas  ibi  ufurpaiur.  IV.  Con-- 
cifiagcncraliapleraque  omnia  habitafuerunt  non  obftantc 
varietate  linguarum  ,  ctiam  in  facris  pubhcis ,  inter  Graecos 
&  Latinos, 

3  o.  Br U.  5/  Scrtptura legerentur  in  /ingtia  vtilgari,  poptilus  tamen 
non  tnti  Utgeret. ' 

ProteiiA.Si  nihil  populum  intclligere  vcht  ex  Scriptnras  Ic- 
Gione  in  lingua  vulgari,  tum  expcrientiae  communi  contra- 
dicit ,  fidelium  praxin  pientiflimam  &  antiquilfimam  d  im- 
nat,  Dci  etiam  ipfius  mandatum  futilitati^  arguit,  illud  fcili- 
Cet  Diut,  31.  II.  Lcgtto  hanc  lcgem  ccr  tm  toto  Ifracle,  tit  auiUant^ 
(rdtfcants  ttmeantqt^c  lehovam.  Si  vcro  onmia  neget  ^  populo 
intcHigi,  tum  verum  eft  quod  dicir,  fed  pro  ipio  nihil  facit. 

Bell.  ImopoptUtis  dLtrimetitum  magt^,  quam  frt4clum  capcret  tx 
Scrtpturis ,  quiafactUtmeacciperetoccafionem  errandi. 

Proffff.  I.  Accepitctiam  populus  occafionem  crrandi  & 
blafphemandi  ex  humiliatione  Chnfti.  1 1.  Hac  ratione  ne 
Latinaquidem  Bibliapublicc  vcndi  pcrmitterentur  :  quia 

multi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


i 


44  BELLARMINVS 

muItiLatincintelligentescx  corum  ledione  c.ipiuntoCfS. 
fionem  crrandi.  III.  Major  h.ibcnd.i  eft  ratio  elcaoi 
Dci,  qui  cx  Script.  lcdionc  aedificantur ,  quam  eorum , 
cis  detorqucnt.  IV.  Pctrus  hac  rationc  cxcitatfidcl< 
majoricum  rch^ione  lcgendam  Scripturam.  z.Pet.y 
16.17.  V.  Haecratio  acquc  vaict  adverfus  linguam  K 
cam,  Graecam,&  Latinam  ,  ubi  funt  aut  fuerunt  pop.  . 
nifi  lUos  populos  ncgarit  poHc  accip?re  occafioncm  crrai  ., 

13.  Bellarm.  LtTtfUA  vuiiares  fittguliifecHhi  mainaexfartc  mtt' 
tantuv:  &  fic  mufaniUe/fenttranJlationes. 

Prttesl.  I.  Non  iia  mutari  lolent  linguae,qum  illa  fcnpta 
quaein  publico  &  pcrpctuo  ufu  habentur  (  ii  finc  \ 
ptionc  perfonent  in  auribus  popuh  ;  facile  intell^ 
1 1.  Nullum  cft  periculum,  aut  incommodum ,  li  vocabula 
qusedam  obfolera  in  familiaria commutcntur. 

32.  Bcll.  T'  '  '  •  ■  llvtnorum  offici^rumrequirere  lin^uam^ 
magi<iravem  res  ^  prdfcrti^  cttmin  facrn  myjhniti 

multa  fecreta  cjfe  debeant.  Latinaautemltnnua  esi  gravior  &  magit'. 
reverenda,  qui.i  non  esl  vul^aris.  „    i  -  • 

rrotesi.  1.  Simili  rationc  cbncludcreqms  pomt,  Bii>Iia  3C 
liturgias,  non  debcre  excudi  typis  vulganbus  ,  aur  in  ch 
vulg.iri.  II.  Tanracftm.ijeftasrcfumfacrarum,  utqu.i.  .- 
libetlinguam  aff-cianr  gr.ivitate  qu.idam  revcrenda.  III, 
Quamvis  multn  fmt  pudcnda  C  ^  eo  nomine  fecreta  h.-.ben- 
da  )  inMiflaliRomano  ,  in  facris  tamcn  officiis  Scnptur» 
confcntaneis  nihil  tale  rcperitur.  I  V.  Si  Lati.ia  Imgua 
ideo  fit  gravior  &  magis  rcvercnda ,  quia  non  eft  vulgaris, 
tum  Anglicana  lingua  in  Italia  gravior  crit  quam  Italici. 

Ariumenta  Koflra. 
^5.  rnten.'E.%i.Connth.  14, haec argumcnta oflerunt ferc,. 
Lcftori.  I.  Sacra  public  i  non  dcbcnt  celebrari  illa  lingua,x 
quam  nullus  audit.  Sed  linguam  ignotam  nullus  audit,  verf^ 
1.  1 1.  Debcnt  etiam  celebraii  illa  ,  qua  poflint  auditoribuj'- 
prodeffe,     cos  acriificare ,  vcrf  16.  fed  in  lingua  ignota  nol' 
aedificant  .luditores.i/eiyT^.  ncque  iis  profunt  III. Not 

dcbent  itacelebrari ,  ut  incertum  fonum  dent ,  &  a  ncmine 
cognofcanfur,  fed  in.iercm  fpargantur:  atqui  in  lingua  igno. 
ta  fic  fe  res  h.ibet,  virf7.S.  y.  I V.  Non  dcbent  it-i  c?lcbrari, 
utillequi  celebr.it  fitBirbaru^  auditoribus.     aud  tores  finti 
illictiamBirbari :  Scdinlingua  ienotaitaeft  ,  vtrf.ii.  V.f 
Non  dcbent  ita  c^  lebrari ,  ut  infidelitatis  notim  Chi  ifti.inir 
auditoribusinurant.  Sed  lingua  ignota  hoc  f.icit,  vcrf.zz, 
V I.  Prcces publicae  non  funt  ita  profcrcndae,  ut  ad  illas  po-K 
lui  non  poiHt  diccrc  Amcn.Sed  in  hngua  ignota.non  poteft,' 
vcrf.i6*  VII.  Sioc  Hla quidcm  lingua  ignota,  quae  i  mira- 

CUlofQ- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENERVATVS.  ir 

culoro  Spintusdono  proficifcebatur,  arque  adco  fingularem 
honorem  Dcj  pariebat,  liceb:it  in  Ecclefia  uti  /ineinterprcta- 
tione  .  multo  certen  1  r  lingunignota,  hbminum 
inaultria  informnc.!. 

Belinr.  l.  Iir  ,r.r-fta  parte  hujus  capitis,  nen  agitur  de  Umcnt 

Scripturaru  ^'^ojj^ctiiiU-iJtntiJeideexhoYtattmeJpmtualtJtve 
fUatimi:. 

^  Pmeff.  R.itionesApoftoli  funtgenernles,  &adomnem 
'  •  ^nc  publicu  qui  in  EcclefTa  hnbetur  fpedant  ex  sequo. 
.i.  2.  Apoftoltiiv.rf  T  ;  T<  \6.agit  dc  cantictsfptn  ' 
^atHi  ad  Utidandttm  Dcut,:  ,ml  ad  cmfolationcm  "&  .  3. 

tem.  Vu!i  :gitMri!t  f  ant  Itnpta,  quA  inttliiiatHr. 

rrotc:t.  1.  Apoftolui  cxpreile  dicit  -I y/:  i  fe  non  tnntutn 
de  cantiontbus  ngcre.  fed  ctiam  de  orationibus.  I  I.  Si  velit 
Apoltolus  cantiones  habcri  Ungua  nota ,  quia  fnciunt  nd 
:onrolat!oncmA:a2diticntionem,tiun  vi;'-  i>utomn:a, 
juas  publicc  tiunrad  confolntioncm  &  a  .  ...  .onem ,  lin-. 
jua  nota  iinnt ,  (  nlioqui  nulla  cilct  confoqucntia  illius  ra- 
:ion|sJSed  omnin  oflkia  publica  fiunt  ad confolationem  Hc 
sdihc.nrionem.  virfz6. 

Bell.  3.  Ojjictadtvsna  tttmtemporis  fiebant/ingtfa  GrAca  ,  qnnm 
■nuUt  de  pcpttlointt  iticbant,  &  hecjatn  trat»  non  enim  votebat  Apom 
'lolttt.ut  onuuspojitmr        '  ■  ■■. 

rre/fiT.  I.  Apoft»^        .      .  .  afe  quemlibct  idiotam  in- 
:cuigerc,  vcrf.  16.  fecundum  illud  lcgis  ,  tottn  foptUus  dictnt 
Df«f. 27. l  iApud  Pontificios  i!''        :  .fiunt  facra.ut 
laspenemocxpopulopomtcum  inte.  ,    -  ;n  dicere  Amcn. 

Bell.  4.  Tnm  qtti.1  pattci  fucnott »  c-itnespfalithnt  V  r  fhndem 
'dtit  :  poftea  JtvtCa  funt  offct.t. 

Prjtcic.  I.  Si  omn^s  tum  refpondcbnnt ,  tiin.  i.iu>;'n cft 
luod  modoaffirmavitBelIarminus,Apoftolum  non  voluiiic 
Jtomnesfefponderent.  Il.PaucitasChriitianorum  non  fuie 
lujui»  rei  cauf».  N.im  longe  ante  hoc  tcmpus  anin.a  tcr 
niUc  •^dditas  tucrunt  EcclefiaB  uno  die,  Act.2.  xi.ik  Djum 
ta  laudabant ,  x/erf  47.  1 1 1.  Divilionem  illam  faarnm  cile 
^oltea,  nemo  ignoratrfcd  quo  jure  fublntn  fitpraxisApofto^ 
R  11'"  divina,  ncmo  adhuc  oftendit. 

Bell.  5.  Finis  fr^ciptfus  iffvrtim  cJknticcr.tm  fnit  tnftruElio  &  con- 
oattop,p»n;  qtttfiNi.<p:rt,ffct,  ni;  notafanafutffcnt,  vet 

'*'»*>'tcrp,;tattotie:  at  dtvinorumo;,       ,,  tfi,t:s  pr.ic:tr  -• 
"ftruato  vd conro/attc popttlt ,  fci  cultus  Dn    &,jf,x  V 
Portet  ex  dtvim^  o!fctis,  a  Paftortbtts  expltcantttr.  ' 
^ff^!f'  \,  ^?'"  'P^*^  -^"tendixit,  cantica  iftn  fpiritual-n  fa- 
■  ^rmue  adlaud.indum  Dctttn  ,  & gratias  etagen.Us .  &  fimul ai 
'n?m  ,  &c.  Finis  igitur  eorum  prascipuus  fuit  cultus 

i-iucacrcliquorumofficiorum.  n,  Abfurdcdis)un- 

B  git  iftos 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


5«  BELLARMINVS 

pt  iftos  fincs,  cultum  Dei ,  &  confolationem  popuh  ,  quoi 
Deusconjunicit.  IIL  Non debet in  Ecckliacpmmitti ,  ut 
facrorum  officiorum  vel  minus  prsecipuus  finis  periret-  IV. 
raftores  Pontificiiin  celebratione  Miir?nihil  folentpopulo 
cxphcAtc :  nequc  poirunt  plerique  eorum  quidquam  exph- 
c^irc,  ncdum  quas  popuhim  fcire  oportet. 

Bell.  6.  rrodcff  oratio  tis,  ^  qutbus  non  hitcUmtuY.-eUAm  n  qui- 
U<  non  audttuY  :  tmo  ti$  qus  noluHt  pro  fe  oY/irt:  Deus  entm  mti  Utgttr 
Froteil.  I.  Orario  pubhca  duphci  ratione  prodeft  audi- 
toribus:  Primo,  ut  medium  diredionis  &  excitationis,  qu< 
ipfi  juvantur  ut  &  fimulin  praefentia  precentur,  &  ahasec-i 
iamfimihaconcipiantvota  :  &hicfruttuseft  omnisora- 
tionis  ilhus  ,  quae  cum  ahis  habetur :  Sccundo ,  ut  medium 
impetrationis  ,  quo  bcnedidlioncs  Dci  obtincntur  :  &  hic 
fruftuscftpetirionis  tantum,  ncquc  illam  refpicit  propric 
qusB  cum  ahis  habetur  ,  fed  convcnit  etiam  pctitioni  fohti- 
riae.  lam  veronoscum  Apoftolo,  i.Cor.  14,  priorerrwun;. 
latem  perirc  afl[irmamus:Bellaiminusfecundam  negatexclu- 
di.  Sophiftam  igitur  ng-t.non  Thcologum.  II.Hacratione, 
non  magis  prodc-ft  praefentibus,  quam  abfentibus. 

Bellarm.  7.  lud/ti  nonfruftra  cokbant  Deum  cArtmoniis ,  qu 
mntnteUigciant. 

Frotdt.  I.  Intelligebantomncspii  inter  ludaeosillas  ck.-. 
Tcmonias  e/Tc  h  Deo  impcratas.  1  I.  Intelligebant  ctiam, 
quomodo  plcracqucearum,  figna  fucrunt  vel  confcfiGionif 
j>cccarorum,  velgratfaiumaaionis.  III.  Intelhgebant  ali 
quo  modo,  rcfpicerc  cas  ad  Me/fiam  vcnturum.  I  V.  Major 
intclhgcntiarequiritur  jam  in  Chriftianorum  cultu  ,  quam 
ohm  inter  ludxos.  V.  Majoretiam  ludaeis  ipfis  fuit  intcU 
ligenria  vcrboium,  quam  caeremoniarum. 

Bcl\^r.  8.  J^ulta  ofcnrrum  ^^s^qux  nc>uNuL.'^^:niu\ 

Froteif.J.  Vcrbaomniaii.   II.  Perverbacon- 

tcndimusad  cognitionem  rcrum.  III.  Res  ipfasexpartc 
inteUigimus,  IV.  Mcditando  inter  pfallcndum  amphorem 
fntclhgcntiam  quaerimus. 

BelL  9.  In  loco  tUo  ad  l .  Cor.  1 4.  non  rcprehenditur  oratio  ,  qua 
n$n  iKielliqitHr,  ftJLei  anteponitur  itla,  quA  ny. 

Protefhl.  Apertereprehendi^antcap  .  inus. ExprcfTc 
ctiamprohiberi^apparcto/^T/laS.  II.  Si  antcponatur  oratio 
quae  intelhgitur ,  tum  deteriori  parti  adhacrcnt  Ponciftcii, 
cum  magno  damno  populi  Chriftiani. 

Bell.  10.  Ouinon  thtelligunt^proficiunt  affeH-u  ^  etfinonmente^ 

Froteft.  I.  Proficerc  poirunta{reaucJeco,confufo,incer-i 
to,  qnod  fscpe  cft  deficcrc;  fcd  afiGftus  illos  non  poflTunt  in-r 
ducre,  quosoccafiopoftulat,  nifircm  propofitam  aliquo 
■lodo intelhgantJI.Porfpiritum&  mentem,i^er/:i4.<ir  i^, 

non 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  27 

non  intelligitur  affedus  &  mcns  loqucntis ,  iit  BcllariTi. 
vulr,  fed  interna  oper.itio  fpiritui  in  honiinc  per  fe  ,  &  cjuf- 
dcm  etum  communicatio  cum  aliis  ,  ad  eorum  intelligcn. 
tiam  mter  Ce  compnrantur. 

Bellarm.  1 1 .  rrucltts  tmntis  qui  deelt  tdiotii ,  cctrpffiCttur  utim 
Utaltbus  multts  imgM.z  LiitMit. 

Pntett.  Frudtus  mentJS  qui  decft  ,  efl:  jeuincatio,  confo- 
latio ,  cxhortatio  ,  glorificatio  Dei ,  falus  dcnique  ^  &  vita 

•  aBterna  :  fi  linguac  Latina  ufus  poilit  compenlarc  horum 
fruftuum  defcctum,  pluscerte  poteft  quam  linguae  Angclo^ 

•  rum.  i.Cinmh.i-),.  i. 

Bellarm.  12.  Inftrunio ,  confolntic ,  &  Adificntic,  non  fttnt pr*" 
tiptti  fincs  :  ftdcu/itts  Det. 
t     Proteii.  I.  Di>junguntur  ..i ;  v^uac  Dcusconjunxit.  II.  Fi- 
nis  pratcipuus  lcdionisScriptur»;  m  iftis  conliftit;  Scriptura' 
cnim  hominibus  lcgitur,  non  Deo. 

^     '  m.i  ^.  o  ' -tt  Laitne  fciunt ,  & 

f.cAtvn  .  .  .         .-julgari  Itnguaomntx 

-  Mgtrentur;  non  enim  in  verbtSyfed  tn  fenfu  inflrullto  eff. 
i  rrnerL  I.  Numquid  omnes  igitur  qui  non  funt  ftupidi 
Latmefciunt?  II.  Num  omnesqui  Latine fciunt ,  peici- 
piuntfenfum  Scripturae  ?  III.  Annonmulti  funt  Latinac 
lingiias  ignari  ,  qui  in  iingua  vulgari  aeque  intcliigercnt 
Scripturam  ,  ac  multi  Latme  fcientes  intclligunt  in  Imeua 
Latir.a?  * 

Bellarm.  J  4.  ScrifturA  funt  confsUtioni  indocfis ,  dum  a  contitm 
natonbtts  expitc^Ktttr. 

PrcteJl.  Cum  Paulus  epiftoI.TS  fuasad  Ecclefias  mittebat, 
utcoram  omnibus  legcrentur,  intcndebatconfolation^ni 
omniam,  eti.im  ex  ipfaleftionepercipiendam.  l.TheJf  ^.i8m 
,  &  mirum  effct,fi  Apoftolus,  qui  fadus  eft  omnia  omnibusl 
&  rudioribuifcribcbatutmfantibus,  i.Ccr.j.i.nihil  potuit 
"  ad  indodos  fcribere ,  cx  cujus  Icdtione  percipcrcnt  ahquam 
confol<uionem.  ^ 
I  34  rroteR.  Qiialingna  pracdicatur  verbum  Dei,  rcriptum 
■;  quoqtieextarceadcm  opus  eft  ,  fcd  praedicatur  linguis  ver*» 
j  n.icuIiN.  Eigo. 

Beilarm.  Nx^gaturconfequentia.  I.  Quia  Apoflolinonfcribcbant 
ifiifdtmltn^uisqutbus  prAdtcahant.  IJ,  Quta  prddtcattoexpficatitnent 
eominct ,  factle  capmnt  :  fedin  fcnptiet:  >n  es6 

nuittrr.;  li.  jj:c}us  ^ prAtnanfus ;  htcinte^er  <.   .  . 

Protesi-.  De  Apoftolis  antca  diftum  eft.  Quoad  rem 
-  ipfam,  I.  Sequitur  inie  ,  Majeft.item  verbi  Dei  confiftere 
poiTe  cum  linguii  vulgaribus.Scquitur,m.ignaiia Dei  linguis 
i4  yulgaribus  populo  elTe  exponenda,  Anor.  2.  11.  Sequitur, 
ipum  Scripmram  cum  cj  ufmodi  explicationibus ,  quales  ia 

B  2  prasdica- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


Iff  BELLARXriNVS 

prscdicntione  fua  Apoftoli  ufurpabant ,  utiliter  proponi  in 
lingua  vulgari,  Qmd  autem  mali  elt  in  fcriptionc  ,  magis. 
quam  in  fcrmone  1 1.  Falfumeft,  verbum  Dei  totum  in 
Scripturis  nudum  ejfTe,  fine  ullaexplicatione.  III.  In  Scrn 
pturis  non  tantum  cibus  folidus  ,  fed  lac  etiam  proponitur. 
IV.  Quare  non  aeque  poffint  fimpliccs  homines  proficere 
cxleftioneScripturaginaliislinguis»  atqueolim  ludaei  in 
Hebraica,  &  Graeci  in  Graeca? 

3^.  Protest.  Tempore  Ecclefiae  Veteris,  Scriptura  facra  ii» 
multas  linguas  vulgares  fuit  transfufa. 

Bellar.  I.  Nonnegamus  pajfe  Scnpruras  verti  in  linguas  vul^ 
res  :  fed  negamus  >  iebcre  eas  publiceltgi  lingua  vulgan  »  ani  / 
0mnibus  permttti  ItgendaS» 

rrotest.  I.  Contrarium  oftendimusanteaex  Azorio.  IL 
Si  non  dcbeant  paflim  legi  k  vulgo ,  tum  ofFendiculum  po 
nunt  ante  coecos  qui  vertunt  in  linguas  vulgares ,  ita  ut  pof-« 
Cnt  palfim  legi.  III.  Ex  Scriptura  nufquam  app.iret ;  edi^ 
tionem  un.im  Scripturae  deftinatam  fuiflepublico  ufui ,  Sc 
aliam  privato. 

Bellarm.  2.  SiHt.YoHyu:^^  c;  .iui  v.rterunt  Scripturam  in  lin^ 
fuas  vulgares^fecerunt  hoc  ad  confolattonem  corum  hominum  quz  fUif 
^erftontbus  ftne  pertcuto  uts  poterant ,  quemadmodum  &  apud  nos  hoc 
iemporct  certis  quibufdam  coneedttur. 

Protefi.l.  Hieronymus  dicitcxprefle,  fe  tranflationem  de- 
diffe/m^.c  ft4a  homintbus »  ad  Sophroniarn :  Scripturas  ledas 
fuiife  a  populis  omnibus  ,  ut  omnes  inteUigant,  m  Pfalm.86. 
Theodoretus  affirmat ,  in  linguasomnes  converfas  fuiflb 
Scripturas  ,  &  nationes  iWis  uti ;  dc  GrAcorumaffcfltbsis ,  lib.<. 
Biv  r  p  p^me  funt  illa  vcrba  Bafilii  %  in  i<rxn7.  quaeft.  o-s.  Ti 

S^;cy  Mb^taviv^ii-^i^jS^^vntTtv.  Necejfartumcfl  unicuii^ue,  ex  Scnptu^ 
ris  difccYc  quci  tpfifunt  ufui^^dplenam  fidei perfuafioncmj&  uJtra  nom 
mJfuefieriht^maHis  tradstsonibuf.  II.  Deus  vult  &  imperat ,  ut 
omnc« qui  poflTuntlcgant  Scripturas,autaudiant  ledasrPon-f 
titiciiconcedunt  & permtttunt  hoc  qulbnCd^m.  Annon  bcnedc 
Dco  mcrcnrur  ,  qui  pcrmittunt  quibufdam  mandatum  ejus 
obfcrvare  ?  1 1 1.  Quid  fibi  volunt  ift.i,  permittere,  &conccde^ 
we  i  Sic  fonant  iftag  voccs  quafi  rcs  mala  elfet  legerc  Scriptu- 
xas  ,  fcd  quibufdam  tamcn  ccrtas  obcaufas  pcrmiflTa.  Ofteni* 
dant  nobis  Pontificii-velrcm  vcl  phrafim  hujufmodi  apud 
Mllum  Scriptorem  antiquum  ,  quod  fcilicct  cx  permilTio-. 
nc  ,  conccflione,  &  indulgentia  hominum,  Chriftiani  qui-^ 
dam  prae  caeteris  legcbant  Scripturas. 

BcU.  3.  Chaldaicaeditionontam  verfio  quam  paraphrafts  eff. 

frmft.  Sxpariiphr^s  uUsinlingu^  vulgarifit  admitten-i 

da,  qui4  I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


ENEKVATVS.  40 

d:^,  qujd  ni  &  vcrfio?  fcd  verfioncs  etiam  f uerunt  Syriaca  & 
Arabicss. 

BelL  4.  In  GYAcam  &  Latinamlinguam  verfjzfufrHnt  Scriftum 
>  non  quia      Imgu^  fuerunt  vutganis  fed  quia  communt/iim^e, 
iterunt. 

ProtiB.  Si  comrruniffimaKlinguaequ3Pr;intur  in  editioni* 
bus&  verfionibus  Scripturse  ,  hoc  ffr  propter  communem 
ufum,  talisautem  ufus  nulla  rationc  faciliusintroducitur^ 
quam  per  linguas  vulgares.  Pratterea,fi  editio  Grseca  &  ejus 
ledioconceirafuitPtolomaeo  ,  homini  Ethnico  ,  fceleratc 
injuriofi  func  in  Chriftanos  ,  qui  non  patiuntur  cos  cadeni 
uti  libeitate. 

36.  PKmy7.Chryfo{lomus  fafpifTime  hortatur plebem  ad le- 
iteall   djonem  Scripturarum. 

BcMarm.      Pcrfetuobortabiitur  omnesai  leclionem  Scripur<^ 
.    j[U(,K:am  eo  tcmpcre  dt  '  !  ^   rant  homtues  theatrts^  /pedacults  alttfm 
quc  nuys. 

8rrotell.  I.  Annon  jam  etiam  Romae,  &  alibi,  dediti  funt 
hommcs  iifdcm  nugis ,  &  lupanaribus  etiam  ,  (^quae  pubhcc 
petmittuntur  iPontifice  Romano  ,  ubi  Scripturae  ufus  in 
lingua  nota  non  pcrmittitur;  aequc  ac  olim?  cur  igitur  nunc 
pWnti         perpetuo  excitantur  homineji  ad  lc<aionem  Scripturae? 
^     .II.  Hicigitureftmagnus  ille  honor  quem  Pontificii  trt-- 
■r^^  V  buunt  Sci ipturae,  ut  in  earum  lettione  potius  occupent  fcfc 
homines ,  ad  ten)pusfallondum  ,  quam  in  theatris  ,  fpeaa-* 
culis,  &  aliis  nugis  :  ficutlupanaria  permittunt  potius  quam 
foediores  hbidincs.  III.  Impudentiflimum  eft  commen- 
tum  iftud  qno  pias  Chryfoftomi  exhortationes  eludit :  iHe 
enim  non  a  th'.^urorum  ludicris ,  fed  ab  utilituibus  graviift- 
mis,argnn;cnta  fuaducit.  In  Epift.  ad  CololF.  hom.9.  Siac- 
adertt  maftttia.ftve  dnmnum  ,  fvc  mors ,  five  nmificdoiyufiicorutn^ 
'  ''^fn  malt.  De  Lazaro  hom.     lientcm  vcftram 

inftrii. ...  ,  ...ictis  adaudtifida  ea  quA  pcft  diflrcniur: .  '  xt7$ 
hincfumite  adverfus  omtna  maJa.  Cum.  autem  objicit  I. .  .  pff 
impedimcnta  illa  ,  quibus  auditores  ejus  ^  leftione  Scriptu- 
raedeuncbantur  ,  nihildicit  de  theatris  ,  fed  ipro-i 
fert,  quae  tamenfiigida  vtibaappellat  :  egof  ..  cnuft^ 
affxfis  fum ,  ftikltcage^  o  negctia  ,  arttfictum  exercco  ,  uxorem  habeoj, 
alo  ItbLYcs,  familiji  cnrar/}  ^tro,  &c. 

Bell.  -2,  l^cn  zc/fijt  Chryfcfromus^nt  cmrt^s  omnino,etiam  ru  . 
nti,  tegcrent  Scrtfturas^  fedut  ti  faltem  tifaccrent  *  ntdicum  frr^tltc 
fotcrant. 

Protcfl.  Rcfpondet  ipfe  Chryfoft.  hom.  3. dc  La2.iro.  .s/M/- 
tus  fanflusfic  dtfpenfavittliasiemperavitfiue^  ttt  PtMtcani  /Pifai^' 
res.  taberfiactUorumcpifici^  ,  Paftcn  s  »  &  j4poftctijdiora  ^  illiterati^ 
t(^Y  hcs  Itbrosfalvifierent :  ne  quis  tdis>tarum  ad  hanc  dtffcuttatts  com^ 

B     3  fHgtft 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


3^  BELLARMINVS 

fuzere  pdfiit  excufatunem  :  ut  omfithus  facUia  confheflu  effcnt  ea  qUA 
dtcHHtur :  ut  &  opifex^  vfamuh^s .  &viclua  multtr,  &  omrtium 
fntnum  inioaifinms  ,  ex  audita  ieaione  alt.juid  lucrt  uttUtattfciHi 
reportaYet. 

C  AP.  4.  D€  Scripturx  ptrfpicuitate.  Lib.^  cap.l.  &  2^^ 
T  H  E  S  I  S  !• 

BEllarm.  Scripttoa  non  efl  tam  aperta  pcrfe^  ut  yMC  cx^^.uaii 
nc  fujjictat  ai  controvcrfias  fidet  termtuandas. 
Protell.  Nequc  haec  cft  noftra  fententia ,  C  omn 
contioverfiac  circa  tidem  intelligantur.  Scripturaenim  ni 
omnino  loquitur  de  vaiiis  controvcrCis*  nifi  implicite,  a 
que  adeo  nc/n  poteft  eas  terminare  fine  aliquaexplicationci 
Sed  praetoriam  &  judicialem  explicationem  >  ncccirariara 
cffe  negamus. 

Bellarm.  Qudpioefl  *  fintn^  ScripturA  facrtferfefaciUtmapat^ 
que  apexnfltmx,  an  vcrotnterprctatione  tndtgeant. 

Frotcfl.  Indigct  enim  ifta  quacftio  fua  interpretationc 
Nemo  cnim  noftrorum  unquam  cogitabit ,  omnes  pattcf 
Scripturae  aeque  cfle  faciles  &  apertas  :  aut  ullam  parte 
sequc  ommbus  efle  facilem  :  aut  intcrpretationem  illa 
quam  Deus  miniftris  Ecclcfiac  mandavit ,  cfle  fupcrva 
ncam.  Sed  concedcntcs,  !•  res  quafdam  in  Scripturis  contii* 
neri  difficiles  ,  ve!  propter  majeftatem  fuam,  ut  myfteiiura 
S.  Trinitatis,  vel  quiafuntalia  ratione  i  noftro  fenfu  remo^ 
tae,  ut  praediftiones  rerum  futurarum  :  II.  carnalibus  ho- 
tnmibus  fpiritu  Dei  dcftitutis  res  omnes  fpirituales  clFe  difi: 
ciles  &  obfcuras  ,  atquc  adco  cx  partectiam  regenitis  ,  qu 
funt  ex  parteadhuccarnalcs  :  111.  iis  ctiam  qui  fenfus  n( 
habent  in  Scripturis  exercitatos,  vanas  phrafes  circ  fuboicu- 
ns  :  IV.  fpiritum  fanftumquardam  minusncccfTiria  fcitu^ 
n\inus  clare  cxplicafre  :  Contendjmus  tamen,  r.  Omniair 
quae  funt  intclledu  neceiiaria  ad  falutem,apcrtilfime  in  Scri 
pturis  proponi.  2.  Niill*^ni  talem  obfcuritatem  cffe  in  Scri 
priiris,  utpropter  illam  fimpliciores  abftineant  abcarum  Ic^ 
tiionc ,  quafi  nuUum  fruftum  inde  percipere  poflint.  3.  Ple- 
xi(quc  omnibus  difficilibus  Scripruras  locis  lucem  adkrri  ab 
;ihis  apcrtioribus.  4.  Nullam  intcrprctationcm  Scrtpturae 
cfic admittcndam,  quac  quoadfcntentiani  fUt.^m  non  potcfl; 
clare  probari  Scripturae  ipfi  confcntire. 
Z.  Bell.  j.  Bavid  Pfalm.ll^.  Orat prQnncUcclH^  H/rtvelatt^ 
Ve  cculorum  ff^crum^  &c. 

Pyoteft.  l.  Nihil  opus  fuit  hac  orationc,  cx  fentcntia  Pon* 
tificiorum  ^  cum  pra&fto  fuit  Pontifex  Maximus ,  a  quo  po^ 

tuiiict 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


P 


I 


ENERVATVS. 

tlifl^tfacileDavid  eorum  omnium  interpretationem  habe- 
u  ,  quorum  fuit  ignarus.  II.  Q^ia  David  ex  pirte tnntuiti 
fiit  iliuminatus,  idcirco  majoren'  lucem  menti  fusc  petit  in- 
dii  ut  penitius  adhuc  voluntatem  Dei  ex  vcrbo  eju:>  percipe- 
let.  Quid  hoc  ad  rem? 

Bell.  2.  LHCdtiltimo  s  DomiKH.  i.iit}  ^i.tahatuY  * 
fulii  fuis. 

ProteH.  I.  Nemo  negat  Scripruras  efle  interpretandas. 

I  I.  Illae  ipfk  Scripturse  qu«  tum  difcipuhs  fu'  -  iiiiici- 

les  >  ftdehbub  nunc  per  eofdcm  illos  difcipulob         .e  funt 

BcU  7,.  JE  '  ^Ac}.  8.  neiat  fe  pojfe  mtcUi^cre  ScriptMram» 
mfi  altquts  of:  ,      .  :pft. 

Proicsl.  lUum  locum  accurat?  non  potuit  intelhgerefine 
auxilio  :  non  tamen  abftiTiebat  a  Ic^ione  ,  neque  prsetorium 
intcrpretcm  uUum  quarebat. 

B/11.  4.  Petrusepift.2.  cnp.ult.  dicit »  in  efiflolis  Pmli  quaiarro 
tjfe  iiffniia  tntellefiu. 

i'rrir^Mdem  tamen  Petrus  fermonem  Propheticum  lucer-* 
nain  rj.^lcndentem  appellat,  quam  omnes  lidcleb  debent  at^ 
tcnderc ,  z.Pet.l.J^.  tantum  abeft ,  utpropter  quarundam 
rerum  difficultatem  a^bfterruerit  hoxnmes  k  Sciipturjs  le^ 
gcndis.  Nequcqunquam  patrunifquorum  fententia^  Bellar- 
niinus  fubjungit )  talcm  obfcuritatem  Scripturisaffingit,  ut 
carum  leftioncm  propterea  inutilem  ciTcplebi  dicat. 
3.  Bellarm.  Scriptura  agtt  dc  ntus  Igv:^  aliifitmts. 

Protcft.  I.  Si  necefrarium  hoc  fit,  ut  ubicunque  agitur  de 
rebusaltisibi  fitobfcuritas  ,  tum  Conciliorum  decreta  & 
Pontificum  refcriptafunt  maxime  obfcura:  aguntcnimdc 
rebus  altifliir.is.  II.  Facilc  poteft  resaltaexplicari  ,  quate- 
Rus  nccelfarium  eft  ad  tidcm ,  qu«  difficile  explicatur  ad 
fcicntiam.  III.  Non  requiritur,  ut  omnia  illa  quae  in  Scii** 
pturis  tradunturaccurate  intelligamus,  fcdutcrcdamus. 
4«  Bellarm,  Sunt  iu  Scnpturis  pltmmnqudprimafrontevideffm 
ttir  covtrAna^  Sunt  qtad  Sunt  orationes  tmperfcfl^. 

Stmt  QYAtionesprupoftvYX.  ^  ^  ^  <  proPr!.<  Hcly  :^rum.  St^nt  dc^^ 
fttqueorationes  figuratx  pluttmA^ 

PYotest.  l.  Nihil  horum  cft  quod  non  m  fcripus  humanis^ 
in  Conciliis ,  in  Pontificum  refcriptig  ,  in  commentariis  Pa- 
trum  reperitur.  Nullam  igitur  fingularem  obfcuritatem  in 
Scripturis  oftcndunt ,  propter  quam    plebc  non  legerentur* 

II.  Si  in  iftiufmodi  rebus  obfcuritas  Scriptur?  confiftat,tum 
non  opus  habet  alio  inteiprete  ,  quam  qui  in  iftis  cft  exerci- 
Utus.Qi^orfum  igitur  Pontificis  Romani  judiciaUspotettas? 

III.  F,  gurag  iHaequas  m  Scripturis  adhibentur ,  non  obfcu* 
riutem  fcmpcr  pariunt^  fed  co  fappe  fpedanc ,  utfacilius  in- 

B  4  teUigatur 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


32  BELLARMINVS 

tclligitur  quod  docerur  ,  fecunduin  ilUid  Chrifti ,  lofjiVi. 
Si  terrcnA  dixt  zobis  ,  C?-  9iQn  creditis  ,  quomodo  fidixero  votts  cm. 
credt:ti$. 

Argumenta  noftra. 
Troiert.  I.  Praeccptum  non  cft  occultum  ^  te  ,  &c#^ 

Detit.io.  II. 

Bcllarm.  Qttidamhunc  tocum  imcUigtmt  de  faci/itate  implendi  ^  i 
tnandatAf  ncn  tntvUigendi  Scrtpttiras.  Alii  tamen  intcUigunt  de  faci'* 
liiate  cognitioni^  frKcvptoritm  Pecalogi  ,  qu.t  faciUtme  tnteUtgunttir. 

Protest.  I.  Si  facilc  fit  implere  mandata,  tum  facile  eft  m-^ 
tclligerc :  conjunguntur  ifta  in  textu,  icrf.  12.  Quis  enuticit  ' 
nohtbtit  faciamus  ?  neque  potcft  quis  ex  obedientia  implcrl 
quod  ignorat.  I  L  De  praeceptiji  Dccalogi  pcr  fe  non  loquH 
tur  Mofes,  fed  de  toto  libro  Legis  ,  -jtr/10.  III.  Si  Deca^' 
logus  facileintcUigatur,  tum  tota  Scriptura  noneft  obfcura: 
tum  neque  tropmeque  phrafes  Hebraicse  pariunt  oblcurita*^ 
tcm:  rum  denique  controverfiae  polfunt  eiiecirca  res  facilli^'' 
nias>ut  de  imaginibu^  qu?  prchibentur  in  fecundo  prafceptoJ 

6.  Proteft.  Scripturacft  lucida,luccrn3,  lux,  &c.  Pfalm.ig\ 
Cr  1 1 9.  verf  6. 

Bcllarm.  I.  K^n  i^^tir  tn  i^ih  locts  uttpuverfis  Scr''li:im  *  fi 
dc  pYAceptts  Domtttict^^ 

Protesh  I.  Apoftolus  Petrus  cxprefle  hoc  affirmatdeliJ 
bris  Propbcticis.  2.Pe/.i.i9.  II.  Agitur  P/i/  19.  de  totJ 
doftrinailla  quae  convertitanimam^^^trf.S.  Bellarminusip(d| 
in  commentanis,  in  verf^.Cuh  Lege  ctiam  caeremonias  <^om- 
prehendit:  &  dtPfal.119.  in  hoc  ipfocapite  pauloante,h3gq|| 
iunt  verba  Bcllarmini.  Davtdnomtne  Legis  non  mtcUfrit  dcccnni 
tUaprxceptafolum^  fcdomnesdtvinas  Scrtptura^ 

Bcllarm.  2.  Scrtptura  diciTtir  Ihx  &  lucerna  >  tun  quiafactU  tti-m 
teUtgttt<r,fed  qtiia^  tnteUcila  cum  ftierit»  mentem  tUuftrat. 

Proreft.  1.  Haec  duo  interfcfcnon  pugnant ,  fed  maxime 
confentiunt.  I  I.  Apoftolus  exprcffe  dicit,  Euangelium  elTc| 
illuftrationem  infefc,  quamvis  non  mtcUigatur ,  i.Cor.^. 
&  Pfalmifta  afiirmat,talcm  elfc  lucem  Scriptursc  ,  ut  aditt 
ejusilluminct  fimplices  ,  idcft,faciat  ut  intelljgant.  PfaJm} 
119.  130. 

7.  Proteft.  Apoftoli  funtluxmundi,  Matth.t^.  14.  Ergo  5c1 
corum  dodrina,  id  eft,  Scriptura. 

Bcllarm.  l.  ^gitttr  tbt  de  luce  vttA  ^mortim. 

Protefl,  I.  Vitafine  doftrina  non  eft  lux.  IL  Doftrinag 
Iiixmagispropria  Apoftolorum  ,  quam  vitae.*  III.  Paulus 
interpretatur  dedoftrina,  2.Cor.4,6.  IV.  Chriflu^  ipfccon- 
JUngit  ifta,  verf  19.  Quifqui^f:cerit  &  docuertt. 

Bcliarmt  2«  DUlrina  Apftolorum  inteUeila  tUuftrat. 

Trotelf^ 


1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 
224  E  3 


ENERVATVS.  35 

P)'#ffff.Sed  ad  Apoflolorum  munus  pcrtlnebat  ctiam  om* 
nem  operam  navare  uteorum  dodrinaintelligatur.i.Cpr.^» 
a.  &  in  illa  parte  fui  muneris>  fuerunt  etiam  lux. 
8'  rrotefi.Scxmo  Propheticuseftluccrnalucens.i.r^M.i^^ 

Bellarm.  Quut  intcUeflus  illurrirat. 

Proteft.  Sed  Apoftolus  dicit  attendendum  efle  illi  fermo- 
ni  tanquam  luccinas  ;  ita  ut  illuftratio  intelledus  ex  lUo  Cc 
quasrenda. 

9.  Prcteff.  Si  opertum  eft  Euangeliumnoftrum,iis  qui  per- 
cunt  opcrtum  eft,  &c.  2.0^.4. 4. 

Eellarm.  jipoftclusnon  loquitur  dc  intelligentiaSmpturarHm^ 
fed  de  cognitione  &  fide  in  Chrrfifim. 

rroteih  I.  Apoftolus  dilertc  loquitur  dc  fua  doftrina  & 
pr2edi#atione,quadccIaraverat  ventatem  apud  omnem  con- 
lcientiam  hominum.  wr/;2.  II.  Sine  intclligentiadoftrinfle 
Scripturarum  ,  nullaeft  cognitio  aut  fides  in  Chriftum.  A- 
poftolus  iftaconjungit,  Bellarminus  disjungit. 

10.  Protefl.  Summa  totiusScriptur«,Dccalogus,  Symbo- 
lum,  Oratio  Dominica,&  Sacramenta,  apertillima  teftimo* 
nia  habcnt  in  Scriptuns. 

Bell.  I.  JS!on  fequitur  igitur  totam  Scripturam  ejfe  apertam. 

Protcst.  Ncque  nos  hoc  infcrimus,  fed  fcquitur,  ncccfraria 
^d/aluiem  in  Scripturis  apertc  cxplicari. 

Bell.  2.  SitamcUra  tcfiimoniaextarent  de  mnibusifiis^  t$m 
^mnes  contro^verfid  efitntfintt^. 

ProtesL  Quafi  perverii  homines  non  poflint  controverflas 
movcrc  de  rebus  claris  ?  dixit  antca  Bellarminus ,  Praeccpta 
Dccalogi  facillimc  intelligi.  Proimaginum  tamcn  fultu  diP; 
putatpoftea^  contracxprc  ^     bafccundi  praecepti. 

11.  Protcil.  InNovoTcK  .   w*to  Sciiptura  eft  apcrta. 
Bell.  In  NovoTeftamento  ^  etfimultinon  intelltgant  fententias 

Scrtpturarum^  intelltgunt  tamenipfa  myfieria  redemptionis  etiam  Ru^ 
ftici  &  Multtres. 

Proteil.Hoc  eft,intelligunt  rcsipfas  quae  dicuntur  in  Scri- 
pturis,  fed  non  fentcntiam  Scripturae.  Quafi  fieri  u!lo  modo 
polTlr,  ut  qui  intelligitresipfas  ,  non  intclligatfcntcntias  ii^ 
las  res  declarantcs  in  lingua  nota  enunciatas. 

1 2.  Prneft.  Patrcs  primae  EccleCae  fine  commcntariis  Scrw 
pturas  Icgerunt. 

Bell.  Primi  Pattes  adiertmt  commentariavivA»id  eIl»^peftoIos  & 
twnm  Difcipulos  :  poftea  capcrunt  ccmmcntaria  fcribere. 

Proten.  I.  Apoftolis&  Apoftolicisvirisnon  vacabatfin- 
gulis  adeuntibUs  commentaria  tradcre  in  intcgros  libros: 
ncque  omnibus  Paftorjbus  vacabat  ipfosadire.  I  I.  Orige- 
nes  primus  glacicm  fcidit  (m  Beatus  Rhenanus  loquitur )  in 
«narrandis  bcripturiSi  qui  cir«finem  fccundi  fcculi  vixit-;  is 

B  ^  autcm 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


34  BELLARMINVS 

autcmruis  cotnmentariis  it.i  trattavit  m.ignam  partf  m  Sr.ri- 
pturac  ,  uc  illi  non  tamlucem  attulifle ,  quam  tenebras  oftu- 
difTe  vidcatur.  Ex  ipfo  tamcn  Hauferunt  qui  proximc  fequc- 
:■[  bantur.  Ju  ut  certilfimum  iit ,  fuiife  tcmpusquando  Sciim 

[;'  pturae  legebantur  fine  commentariis ;  &  fuiiie  etiam  tem- 

pus  quando  diflicilius  intelligebantur  propter  commentaria. , 

I C  A  P.  5.  De  judice  controverffarur?f>  lib.l.cap.i .  ^c^^ 

T  H  E  S  I  S  I. 

BEllarm.  Qu^fHo  cfl  ,  num  ScxiptHYA  interprctatio  nh  nno  ali^ 
quo  vifibili  €7  ccmmunfjudice pctenda  ft^an  unitifcujufijue  t 
bttrio  YelmquendAf 
TYettiK  Statum  quaeftionis  ifta  vcrbainvoLvunt,  non  di^ 
clarant.  JNaml.  Nemoquifquamnoftrorum  fcripfit ,  dixi 
aut  cogitavit  unquam  ,  interprctationem  Scripturas  uniuf»*^^ 
cujufque  arbitrio  effe  relinqucndam.  II.  lud  cium  diftin*  ; 
guimus  in  publicum  &  privacum.  III.  Publicum  etiani  . 
judicium  dicimus  efrevel  fimpliciter&  abfolutcauthenci-*  i 
cum  ,  ac  definitivum  ,  confcientias  hominum  ad  fidcm  ha^  •  1 
bcndam  aftringens  :  vellimitatum,  cxminifteriah  vocatio^  - 
ne  declarans ,  quid  per  debitam  inquifitioncm  repcrit  elle 
dcfinitum  ,  non  ultcriusad  fidem  aftringcns,  quam  pofllt 
oftcndcrcDci  verbum  efTc  quod  proponit.  IV.  I^rivatum 
judici;am  dicimus  ellc  fingulorum  hominum  pro  femctiplis 
ilifccrncntium  &  probantium  quod  proponitur  ,  nonaliis 
quidquam  ex  fingulau  ahqua  vocatione  dcclarantium.  Tou 
autcm  controv^crfia  in  iftis  duobus  vcrfatur.  i.  Anfitintcr 
homincs  vifibilis  judcx  controvcrfiarum  illarum  ,  quac  funt 
dc  rehgione  ,  incujus  fcntentia  omnium  confcicntiae  ac- 
quiefcerc  dcbcnt.  2.  An  non  finguh  prifati  homines  debeant 
cum  judicio  difcernerc  illa,  quse  publice  ipfis  proponuntur^ 
utrum  fint  4  Dco  nec  nc? 

a.  Bcllar^  PY^notandum  efi  dc  fenfihui  ScYtpturjt.  I.  Hocfr$prium  1 
ejfe  ScYtftUYd  ,  quod  fAfcfiumeYo  contimat  duo>  fcnfus » litcYAlem  ,  & 
fiiYitualem  fecumlum  tUud  »  I.Coy.  I o.  1 1 .  Omnta  accidcYunt  lis  im 
jiguYa.  1 1.  SpiYituaJem  fenfum  effe  tYjplicem^  aUegoYicum,  cum  alim 
qutd  fgnificatuY  tn  Novo  Tefiamento  ad  CfjYtfium  &  £ccleftam  fpe» 
stans  :  tYopologtcum  ,  cum  aliqutdfignificatuY  quod  peYfinct  ad  mom 
res  :  anaqcgici^mcum  vita  ateYna  ftgntficatuY.  III.  Noneffcsm^ 
pYobahtle  tntcYdnm  pIuYcs  IttcYoles  fcnfus  in  eadem  finttntta  rr- 
pcYiri.  IV.  ConveniYe  inter  nos  &  adverfaYtos  M  ex  fololtteYalt  ftnff4 
peti  debeYe  argumenta  effcacia  »  quin  tUe  ex  veYhts  immcdicttc  coUtgf- 
iur »  &ceYtum  eft  eum  cffc  fenfum  SpiYttus  fancli :  fed  fenfus  nijfiK^ 
'VartifHnt^  tr  nm  fempcY  fonftas^  fin  fint  k  SpiritH  fMhointtnts. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


.  E  N  E  R  V  A  T  V  S. 

Pntelf.  I.  SignificatioiUaqnorandam  locorum  Scriptu- 
rse,  qua  rcfpicmntur  typi,&  re»  t>-pis  adumbratae,  non  con- 
bnet  duplicem  fenlUm  vcrborum ,  fed  unum  fenfum  rerbo^ 
rum  ,  &  ahum  lyporum  ,  qui  cum  ad  rcs  alias  fignilicandaj; 
accommodantur  ,  fecum  ferunt  vcrba  quibus  explicantur 
Pontiticucontendunt  unum  &  cundem  cultum  in  im.ieinc 
&  cxemplari  tcrmmarirquidni  ij^itur  &  unus  «c  idcm  fenfus 
vcrborum  ad  typum  poflTit  referri,  &ad  rem  typoadumbra- 
tam?  II.Quamvis  proprmm  fitDei,res  gercndas  ordinare  ai 
ahas  rescerto  futuMs  praslignificandas,  ut  ipfi  tamcn  fieniS- 
catio  quorund.im  vcrborum,  &  ad  rem  reprsefentantem,  & 
rcprasientatani  fimul  refcratur,  tam  vulgare  eft,  ut  etiam  in 
ludisfcenxisquotidiefiat.  III.  Apoftolusi.C*r.io.ii  nihil 
agit  de  typicis  reprscfentationibus  r  fed  ut  Banncs  m  Thom 
t.i.q.i.  a.io.  rede exphcat  »dtdt>nfiguratpfiitiM,z,f' ruppixl 
(mM  tft^m  exenr         '*mm.  I V.  Abfurdum  plane  cft,tnplice 
tacere  fenfum  11^..,.^,  quiatria  myfteria  fignificantur.  Sic 
cnim  centuplcx  erit  fenfus  literalis  ,  quia  ccntum  rcs  variac 
per  liter.im  fignificantur. V.Si  varii  fint  fenfus  literalcs  unius 
&  ejufdem  loci  Scripturaj.tumacquivocntio  in  Scriptura  in- 
Venitur :  quod  quamvis  non  poffit^  blafphemia  excufari .  i 
Pontificiis  tamen  quibufdam  afiirmatur,Banne»  tbtd  VI  Ni- 
mis  familiatitcr  nobifcum  agit  Belhrminus.  cumdicit. 
nos  cumiplis  m  eo  convenirc,  quodexfolo  lirerah  fcnfu 
peti  dcbcnt  argumenta  efiicacia  :  qu.imvisenim  nuUam  vim 
tribuimus  fenlibus  myfticis  ab  hominibus  fidis  ,  fitamcn 
certo  appareat ,  Spiritum  fmdum  myfticum  aliquid  inten- 
dille ,  ftrmilnma  argumenta  inde  ducuntur ;  Nullacnim  eft 
vera  fententia,  ex  qua  .iliae  verae  non  fequantur.  Senfum  au- 
tcm  Scnpturae  yocarc  ,  quod  Spiritus  r.nftus  non  fcntit  aut 
mtendit,  hoc  aiienum  eft  ab  omni  fenfu. 

3.  Beihrm.  Nes  dicimtts  i  Spmt»m  fanaum  Scripturaunterpre. 
Untem  ,  cmotuiersirim  EcchjlnMeft,  .nCmctho Etifcopcrum  fon^ 
firmatc  r.jnrymoEccleft^  tottm  Paflorc  :frje  m  ftmmo  Paftore  ,  (tm 
Ctnctito  a/iorttm  Paftcrttm. 

Frttcfr.  Vos  igitur  nihil  omnino  dicitis  certi.  Nam  I 
bummus  ahquis  Ecclefiae  totius  Paftor  pr^tcr  Chriftum' 
nuiluseft.  11.  Conciliumnondicitisqualevuhis.  eenerale* 
an  provmcinU.  III.  Neccujus  generis  Paftores&  Epifco- 
pos  iPtelligins  ,  decLiratis.  IV.Nec  quo  fugiendum  lit  indi- 
«tis,  fi  Concilium  &  fummus  vcfter  Paftor  diflentiant  V 
Ncquecertiorcsnos  facitis  utrum  haec  interpretatio  profil 
ciicaturab  extraordinariarevelatione  .  an  pendeat  a  rnediis 
ordinarus. 

*1*  5^":  Hsrtticidoceat  Sfiritum  famlum  Scriptur.t  interfretem 
»•«      i^ktywm  Mpsfcefii,  T/f/  HUt  fjemiHum  gentff  t  &  idee  unum- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


qt4 


BELLARMINVS 

yuiiccm  cjfe  debere  >  ftve  ipfe  donum  mterpretationi^  hahentp 
frjeals(uialrcrt  adhdrendt^  ([t^em  codcm  dono  pddttnm  vtdcrtr. 

rrotefl.  1.  Non  adeo  gtiive  crimcn  cft  ,  affirmarc,  SpirU 
tum  fandlumliberefua  donadiftribuere,  quibus  yiilt.  i.Cor. 
12.1.  &  non  alligari  Papae  cum  fuis  Concihis.  1 1.  Cum 
unumquemque  judicem  efle  dicimus,  intclligimus  iudicium 
difcrcnonis  :  quo  fcnfu  Pontiiicii  ipfi  Inquifitorcs  tantum^ 
demtribuunt  hominibuspnvatis.Sicenim  Silveftrina  fum-* 
ma,  in  VOCe  ScrHpulus  :  Sexta  regula^  obfcrvanda  a  fcrupt^lofts»  esf, 
uti  virtute  epuiktd  >  interfretando  dtfcrerc  prdccfta  non  folum  hum 
mana»fcd  ettam  dtvtnxy  maxime  affrrrativa:  qud  tnter^rctattojicep 
iH  foro  contenttofo^  adeum  fpeclct »  ad  quem  eH  edtttolegis^  tamen  fe^ 
cuHdum  ArihiepfcofHm  ,  tn  foroconfcicnttd  j  fcrttnet  ad  quetnl:' 
profach  ftio. 

Argumcnta  Bcllarmini. 

BelL  JExod.l^.  JMofes  ad  omnia  dubia  circa  legem  DominicK^ 
$rta  rcfpcndchat. 

Trotcst.  I.  Ad  Scripturac  interprctationcm  hic  locus  nihil 
omnino  fpeftat.  Nam  Scripturas  nullae  rum  tcmporiscxfta- 
bant  >  tefte  Bcllarmino  ,  cap.2.  hujus  libri.  1 1.  Mofes  tum 
cxtraordinario  munere  fungcbatur:  immediate  enimrcfe-^ 
rcbat  multas  caufasad  Deum  ^  v  rf  19.  quod  Ponrifcx  Ro^ 
manus  non  folct  facerc.  I  I  L  Apparet  ex  confilio  Icthro^ 
nis,  ludicium  ilUid  ,  quod  cxercuit  Mofcs  ,  m/gna  ex  parte 
potuifleabaliisexcrccri ,  &  aliis  ctiam  fuiflepoftca  dclcga- 
tum  conftat  ex  verfi^, 

6.  Bell.  Dcut.17.  Rerru.L^iiuu,  dulitantesadSaccrdotem. 
ProtesL  I.  Nonagituribi  deinterprctationc  Scripturae,  fed- 

de  judicio  intcr  caedcm  &  cacdcm  ,  litcm  &  litem  ,  aut  intcr 
plagam  &  plagam,  id  cft,dc  quaeftionibus  fa6i:i,aut  accom- 
modatione  juris  ad  fa&a,  non  limphcitcr  de  jure.  Sic  Caje^ 
tmus  in  illum  locum  ,  perfona/es  percufiones  dultd  infinuantttr, 
crr.II.Non  agitur  de  Sacerdotibus  tantum,  fed  &  de  ludice 
civili, -i/rr/Ip.cr  12.  I  XI.  Agitur  dcjudicio  cx  loco  tabcrna-* 
cuU,  ubi  Deusfuitconfulcndus,utrcde  obfcrvatCajetanus^ 
IV-  Ibi  habctur  Lexcxprcfiadeconfulendis  Sacerdotibus, 
&  judicibus  fummis  in  certo  loco  :  fcd  dcRomano  Pont:d- 
cc  confulcndo  nuUam  legem  habemus. 

7.  Bell.  EccleflZ^  Verbafapientum^  &c,  data  a  Pafioreuno  :  his 
Ampltui  ,  fili  mi  j  ne  requiras.  acquicfccndum  tlH^itur  in  fjnientta' 
(ummi  Paftorts. 

Frotefl.  I.  Hoceft,  Chrifti,  vd  Dci ,  utHicionymus  in- 
tcrpretatur.II.H/5  amplius  ne  rcquiras  non  eftin  tcxtu.III  Dc 
verbis  fideUbus  fapientum  hominum  ,  quaUs  fuit  SalomoDt 
diferteagitur»  Qius  autem      excors  cilaUtcredat^Salcmo- 

ncm 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  ,7 

nem  in  fuis  rcriptisconfuluifrefunimum  Sacerdotem  ludai- 
cum,  aut  exejusorc  locutum  fuifle? 

8.  Bell.  Ag^ai  2.  &  MAlach  z.  afparet  ad  SAcerdotcs  feYtinere 
offuiocxpiuarefePitcNtMm  Dei.     Proteft.  Quis  ncgat.? 

9.  Bcl i .  2 .  ParaL  1 9.  J cfifhat  dijhn^utt  affcium  Pcntifids  ah  #/• 
fcio  R€^:<. 

ProtcsT.  Nequc  debent  confundi,  quid  hoc  ad  intcrprcta^ 
tionem  Scripturse? 

10.  Bell.  Matth.  1 6.  Dicitur  Petro,  tibi  daho  clitves  regni  ecthrii. 
Pmesi.  I.  Nihilhicdicitur  de  ConcilioEpifcoporum.II. 

Nihildc  rmguUri  aliquo  fucccffore  Petri,aut  fummo  P-ifto- 
rc  ordinario.  III.  N]hil  propne  dc  Scripturis^  fed  dc  pcc- 
catis,  utcxplicatur  J/  :  '  ^  18.  19.  J0A.20.21.12.  IV.  Si 
fCTqutdc^utdfohcris,  m:  ...  lur  interpretatio  Scripturse,tum 
pcr  5#rirg//i^///^/ii;rri5,neceH.rir)oetiam  debet  intclhgi  Scriptu-- 
ras  ob<curatio  s  ita  ut  hsec  etiam  nd  officium  Pctri  fpcdaret: 
quam  finc  partem  fibimet  clcgifre  videntur ,  qui  fucccflbreg 
cjus  audire  vohmt. 
JI.  Bell.  Matih.  l^.  HKrcticifuntadEcclefiamdefcrendi. 
Proteft.  Ncquc  pcr  Ecclcfiam  ibi  intelhgitur  PontifcxRo- 
manus  cum  ConciUo  :  neque  nccefrccft  ut  omn  s  ilh  ,  ad 
quos  Haerctici  defcruntur  ,  infallibilcm  habeant  poteftatem 
Scripturas  intcrprctandi. 

12.  Bcll.  Matth.z-^.  SuftrCathcdy  w}  ^foft^  fdent  Scri^<  jfr 
Pharifdii^  ^c. 

^^rotep,  I.  Dicentigitur  Pontihcu  ,  Scubas  &  Pharukos 
habuilie  infallibilem  potcftatem  Scripturas  interpietandi? 
confulant  J^j/!f//;.i6.i2.  &2^.  16.17. 18.19.  &c.  1 1.  Si  ipfi 
Sacerdote^agnitifuifTcnt  judices  controverfiarum  ,  Phari- 
fasorum  &  Saduca?orum  fcftse  interlu  ^  ^    *^on  duraffent. 

1 1 1.  Errarunt  faltcm  in  fcntcntia ,  qu   runt  advcrfus 

Chriftum  :  quamvis  flnt  intcr  Pontificios  ,  quicontrariam 
blafphemiam  defcndunt.  Quod  autem  annotari  vult  Bcllar- 
ininus ,  nunquam  Dominum  ,  ncque  Apoftolos ,  rcprchen- 
difle  Pontificcs  &  Saccrdote^  nominatim,  nc  vidcrcntur  re* 
I  ^rchcnderc  Cathedram  &  Sacerdotium ,  non  cft  notatu  di- 
gnum.  Nam  i.  Prophctsc  Dom.ini  in  Vctcri  Tcftam.cnto 
ubique  condemnant  Saccrdotcs  fubnomine  Saccrdotum.  2* 
Scr:b9  &  Pharifigei  nomina  fucrunt  maximaperfcftionis,  & 
in  maximo  honoreapud  populum  temporc  Chrifti.;.Saccr. 
dotcs  ipfi  maxima  cx  parte  fucrunt  Pharifasi :  nifi  quod  ali- 
quando  magis  impi^  fcft^  Saducaeorum  favcbant.^ff.5.17^ 

13.  Bcll.  Ioha7h,ult.Chrifiisdicit  Petro,  Pafcetrves. 

Protesl.  Omncs  igitur ,  quorum  cfficium  cft  pafccrc  ovcs, 
f  hx  rationc  ;  funt  infallibiles  ludicescontjpvcrfiarum  :  & 
cotum  cu«n  fucccflbies, 

jB  7  X4-Bcll^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I  38  BELLARMINVS 

14.  Bclhrm.  Lhc.22.  Ro^avi  utnon  deficiatfidestua. 
Frote/t.  CujLis  fidcs  non  plane  deficic  igitur  in  tentatione, 
ig  eft  infallibilis  Scriptur»  interpres.Sic  tot  judices  contro^ 
Vciriarum  habebimus.quotfunt  lideles  perfcvcrantes. 
K  15.  -BtXlTLim.AlKl^.QudfiioicfiileiefmtiTAiC^^^ 

•  rofoiymttanum. 

[•  .  rreteit.  In  Apoftolis  fuiflc  Spiritum  fanftum  Scripturas 

i'  interpretantcm  abfquc  errore,  fatemur.  Sed  ab  extraordina-^ 

riis  interprctibus  ad  ordinarios  nuUa  eft  confcquentia,  in  iis 

quse  fpedant  ad  certitudmem  diredionis. 

16.  Bellarm.  ratiJus  /ifcendit ai  j4pJloJ$s^nc  forte  in  nJA* 

num  curreret. 

Trytcfi.Non  ut  controverfiam  aliquam  ad  Pctrum  dcfcrret, 
tanquam  ad  fummum  Paftorcm  :  ncque  utcontirmationem 
fuse  dodrinae  quaererct  a  Pctro  ,  tanquam  i  judicc  :  fed  ut 
omnibus  oftenderet  fe  confcnfum  colerc  cum  rcliquis  Apo- 
Jtolis  Chrifti. 

17.  BclUrm.  l.CorAZ^  Interfretatiofermonumquibt^fdamtanm 
tum  dicitur  dari. 

Froteil.  I.  Agituribidc  intcrprctationelinguarum,  quod 
donum  Pontifici  Romano  &  Conciliis  convcnire  negavic 
antcaBdlarmiruis.  I  I.  Quomodo  hoc  fcquitur,  non  datur 
omnibus,  crgo  Pontifici  Romano?  III.  Sequitur  in  textu^ 
Sfiritui  diflrtbuit  prtvatim  fingulis  ficut  vult.  non  igitur  alligatur 
Cnthedrae  Romanae. 
28.  Bcllarm.  i.Ich.^.  lubemur  Spirituspr^baye. 
Frote/l.l.Cum  omncs  ikieles  dcbcnt  Spiritus  probare,  tiim 
non  permittitur  tantum  iis ,  fed  imperatur  etiam  judicium 
difccrneng^quf  dottrina  fit  a  Dco,&:  qu?  non.II.Cum  ctiam 
regulaprobationishujus  lingulis  fidchbus  traditur  quafi  in 
manus,  verf2.&  3  :  judicium  hoc  a  finguhs  pro  fcmctifis  fe- 
rendum  eHe,  &  non  4  Pontificc,cum  ejus  Concihis,  exfpei» 
ftandum  eHe,  manifcfto  indicatur. 

19.  Bellarm  Idcmprobature>:  Ecclcfi.i  praxi,  &tefii/fiLnii:>  F^'- 
tificum»  Imperaterum,  ac  Patrum  *  r4p  6  7-8. 

Freteil.  Oftcndunt  haec.  I.  ludicia  publica  dc  rebus  Eccle- 
fjafticis,ab  Ecclefi.ifticic>  hominibub,ex  vocatione  publica  in 
Synodis  elTe  tradanda.  II.  In  iftis  m.agnam  ohm  fui.Te  au- 
thoritatcm  Epifcoporum  Rom§,propttreorum,&  urbiscui 
praefueiunt,  dignitatem.  III.  Quoldam  interEpifcopos  Ro- 
manos,  plusnimio  Cbimetarroga(rc,&  paulatun  obtmuiile: 
quac  omnia  a  nobis  conccduntur  :  Ahud  nihil  probant  quod 
^d  rcm  fpcdat.Ncque  rcveraquidquampofliintde  jurc  pro* 
bare  in  Theologiaabfque  Scriptura. 
ao.  Bcllarm.  Frobatar  ratione  :  nam  n$n  ignerabat  Deui  muU 
14S  emimAS  Aifficnltat^  cma  fiiem  /  dcbuit  iittur  juitcem  ali- 

^ucm 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


ENERVATVS.  59 
fuem  TctlifiA  prmidere  :  hu  autem  non ptrft  ejfe  aIius  ,  quamfrln  ■ 
t/i  Ecchftttfttcuu  'Vtlfolm^  'vcl  (erte  curn  ConcUto.  ScrtfturA  lariti 
enfm  recipt  :  eft  hx  ,  qH.i  m  mmt  bene  inflttuta  Rtfublit»  a  judtee 
dtftinguitur  :  iftetpfam  tnterpretari  nm  putciti 

rrcteft.  I.  Ncquc  etiam  jgnorabat  Dcus  multns  cxorituras 
difficultatcscirca  principem  ipfurn  ,  &  judiccm  Ecclefiafti- 
cum;dcbuit  ig-tur  judicem  hujus  judicis  providere.  II. Prin- 
cc\p6  ifte  Ecclcliaftjcus,  Pontifex  Romanus ,  non  tollitom- 
nca  difficultates,  quae  circa  fidem  otiuntur ,  nc  quideni  inter 
/uos  fubditos.  rcrvcnt  enim  hodie  contro^  eilicae  intcr  lefui- 
blntft,  &  Dominicanos ,  dc  decretis  divinis ,  praedcftinatione, 
gr.itia,  ac  libero  aibitrio  :  &  inter  totas  fcre  gcntes .  de  Po- 
tcftate  Poniiticis  Romani.tam  in  temporalibus  fupra  pr; r-,ci- 
pcs ,  quam  in  fpiritualibus  fupraConciliageneralia  ,  at.u.c 
adeo  de  ipfo  judicecontroverliarum.  IIl.ProviditDeusper 
Scnpturas  &  Doftorcs  ac  Paftores  ,  quos  Ecclefia  dedir, 
quantum  f.  us  eft  ad  fidelium  ac  piorum  falutem  :  aliorum 
curiofitati,  ac  pervcrfitati  non  debuit  providere.  IV.  In  re- 
bufpublicis  mundanis ,  ubi  aeitur  dc  rcbus  externis ,  quac  v; 
eoadiva ordinantur ,  apus  eft  judice  cxterro tali  vi  armato. 
Scd  fides  non  cogitur,atquc  adeo  principatus  judicis  externi 
inrebusfideinullum  habet  locum.  V.  Etiam  inrcbushu- 
manjb  beneobfervat  AriftolcsRhct.  lib.i.c.ip.3.  Lf^-  ' 
re,  quantumf.ert  pottfl,  cmnia  dtfrte  dtclarare»  &  quampt-.  . 
}udtcum  potrftattrchnquere.  Et  Polit.  hb.j.cap.  7.  Leges  Rttp. 
^minai  effe  oportere:  rrtuetpes  autem  i/f/  luiices  eorum  tantum 
mitdirattres  effe  ,  de  quihus  tegis  cavcre  ncn  poffunt.  Etejufdcm 
Jib.  cap.i2.  Qudlexe.xpItcartnonpotcrit .  nehomoquidem  explicare 

fetcrit.  Qui  legem  d.  '   ■  -  ■  f ,  ij  Deum  &  leges  d»mtnart]uhet: 

qut  vero  hominem  ju  .  iptm  ,  is  homtnem  &  beUuam  prina^ 

fei  iffe  juitt.  Non  eft  igitur  cogitandum  in  pcrfeajfllma  Le- 
ge  Dei  ,  tantam  poteftatem  relinqui  Pontificibus  ,  aut  ut 
Aiiftotchs  phrafi  utamur  ,  bclluis  Komanis.  f^  -  •  'umde- 
trahitur  Scripturae,  qu«  eft  Lcx  Dci,  tantum  :ur  ipli 

Deo  lcgillatori.  ^ 

Argumenta  noflra  a  Bellirmint  memcrata, 

^l:  F/''^'^'  ^^^^H'  DaboomnesFihostuosdoftosiDeoi 
Bcllarm.  Senjhs  tif,  tales  futuros  Chnftianos ,  utnonfoium  an- 
itant  magtftrum  exterttts  exfltcnnftm  vcrhum  Dei,fedettam  audtam 
'l*J'^'^^^^f»mfuadentent  ,  m  faciant  quod  audtunt per grattam  Sptrt- 

Proteft.  Quaeftiocft  deintclhgentiaveritatisrdoarinaB  in- 
Kitutio  propric&  immcdiare  pertinet  ad  inteUigcntiam:agi- 
lur  autem  in  hoc  loco  dc  inftitutionc  in  dod:rina:HfC  jgitur 
intclligcntia  as^ue  pcndct  a  gratia  Spirltus  findi^ac  praxis. 

2i,  Frotetl. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Ao  B  E  L  L  A  R  M  1  N  V  S 

22.  FrctcFt.  Kieremia  31.  Dabo  legem  mcam  m  cordibus 

corutn,  &c.  ...  * 

Bell.l.  Jieif.utnmfJfmfaamm.fedeuamtmtleamus. 

Prcten.  DabitigiturDcusutfciamus  :  nihilampliushoc 
in  locopoftulamus.  . 
BcU.2.  Ws  verbii;  n,n  iccebit ulm^vir  prcxtmumfuumJ:z>"P' 

''Xl^APiolusadHebr.8.d.fcrtcc^ 
ncVcteris  Tcftnmcnti^quac  in  ifthac  vita  habetur. 

Bell.  3.  InteUiinur  de  (Oinnime  uniui  Dei .  qu^m  Jud^'  9 

'^Tr!'tTL^^\  igitur  &  Turcx  cognofcunt.Dcumcondo. 
nnic  miquitatcm  corum  ,  &  pcccata  ipformn  non  rccordari 
amplius :  haec  cnmi  funt  vcrba  textus. 
il  Prctesi.  Matth.tB.  VosautcmnohtcvocanRabbi. 

Bell.  Affendttt  tatitum  hu]ui  fmioris  prohtbetur.  . 

PrctcB.  Nulla  rationc  poteft  hic  honor  magis  afteaar,, 
qmm  L  Pontificibus  Romanis  fit ,  dum  contendunt  fc  folos 
iudiccs  cfTe  omnium  controvcrfiarum.  „„^:n;n. 
24.  Proteff.  loh.^.  Teftimoniumabhommenonaccpio: 
nec  igitur  verbum  Dci  egct  hominum  teftimonio 

Bell.  Scrtbtura  pcfe  non  eiethomtnum  tefltmontc^eitrcfterms 

Proten.  Si  Scrfptira  crga  nos  nullam  habere  point  cffK^^^ 
ciam  ,  nifi  per  teftimonium  hommum  .  tum  ipta  Scriptura 
pro  fc,  id  eft,  pro  fuo  fine,  cgct  hominum  teftimonio.  Scd 

prius  cft  Pontificiorum  ;  ergo  &  PO"e['"S.  ^;„cf.rrr*. 
2C.  Proten.loh.7.  Siquisvolucntvoluntatcmejusfaccrc, 

qui  mifit  mc.agnofcet  dc  dodrina  mca,  &c. 

Bcllarm.  jdeH,  carebtit,t.mj>edtmentt>qutbtifdam  .  prcpterquz 

4Uti  quidam  fidei  verttatem  irtcUtgere  ncn  fitjfunt.   .-^^,,,,. 

Prcteil.l.  Si  hoctotumfitquodibuU.svcrbiscontmctui, 

tum  nuUam  habcnt  prom.monem  .  .fl^^^t^JJJf 
fcrtionem  rci  futur^  ,  quod  cft  man.fefto  f;>^"rn- 
impedimcnta  non  removcntur  4  muUis  Pontihcibus  quos 
improbo.hom.nesfuifle  conftat:  ^-^^  ^^^^^^^J"/.^^^^^^^^ 
privath:  ergo  multipriyati  f.icilius  inteUigcrcpoffuntScn- 
pturas,  quaiT)  Pontificcs  ipfi.  , 
26.  ProtcB.  Iohan.io.  Ovcs meac  voccmmrim  r^udiunt. 

BcIIarm .  I .  Zcquitur  Dcminus  dc  pr^efitnat 

Prctesl.  Praedcftinatiigitur  vocem  Domini  noiunt.  -^^,  4. 

BeUarm.  Chriftus  hqutturfuis  ozthm  per  Scrtpturam.  pcrm- 
ibiraticnem.  &per  0?  vicartorumfuorum  apcrttptme. 
"  Prctefl.  Quk  vicariorum  os  magis  aperte  mcntemDo- 
mini  pofllt  cxphcarc  ,  quam  os  ipfius  Domin.  !  Certum 
eftXhriftum  tum  tcmporis  locutum  efle  ludar.spcrfcmeD- 
ipfum  linc  Ticaxus ,  &  V«ba  cjus  in  Scnptum  cxtarc :  ficut 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  41 

igitur  oves  ejus^qui  tum  adfucrunt,  intclligcbant  ipCus  vo* 
ccm  fine  .nterprete.ficetiam  &  hodiepoflTunt  cx  Scripturis. 

27.  Pr^.nst.  Act.17.  r  nfes  fcrutabantur  Scripturas,  an 

ita  fe  h  ibctcnt  quae  P.ti. ,    ,  sedicabar. 

Bell.  r ,  Beraenftbus  ntn  eenfiabat  Afcftelum  non  fotuiffe  ctrnrft 
'(riAc:  '  t<r.n.  ScdC         :  qutbui  conftat 

^  .  -.   .    tna fidi  t  frji  .  t');  ■  ;  ,am 

retip^-re»  &  ncn  ditlttare  an  h&t  ita  fe  habrant. 

Pnti-sh  I.  Bcrocenfcs,igitur  ,  qu^imvis  Laici ,  lcgcbant 
ripturam  fincfpeciali  aliqua  concelHonc.  II.  Potucrunt 
ctiam  lceendo  mtclligcrc  ;  alias  non  potuiirent  judicare  ,  an 
haec  ita  fe  habercnt ,  led  fruftra  legillent.  Hoc  autem  illud 
eft  quod  hoc  in  loco  quaeritur  ,  non  quatcnus  hominc»  cre- 
dcie  tcncntur  »  aut  non  tencntur.  III.  H.Krationc,  illis 
quiBus  nondum  conftat ,  quasn.im  {it  Ecclefias  praerogativa 
non  crrandi ,  licitum  &  urilc  eft  legere  Scripturas  ,  &  illas 
ctiam  intelhgeredatur,  fcd  non  nliis:  quod  nemo  fanacmen- 
tis  affirmabit. 

BcII.  2.  HdYct:cu<  dnmdtditat  de  a»thoritate  Ecclc fia  ^  nen  mit-m 
fifcit  ,  fi  ruTando&  y  ~   ■  ■ando,  an  loca  Sc  ■  ■  Tri* 

dentitio  proLataita  ft  ,  ,  mcJo  id  facta   ndi 

veritatcf?. 

rattst.  I.  Dum  dubitatquisigiturdcConcilioTridenti- 
no,  potcft  veritatcm  invenircper  lcCbonem  Scripturar.-cum 
fcdemill,  habct.non  poteft.  Nihilvcrius.  II.  Sunttamcn 
Viriardubirr  circafidcmctiam  intereos,  quicrcdunt 
EccleiMm  R  ,  ,m  non  poffcerrarc:  an  illimale  facercnt. 
fi  fcrutarcntur  Scripturas? 

28.  ProteR.  Rom.12.  Sive  prophctiam  ,  fecunium  ratio- 
ncm  ,  vcl  menfuram,  vel  huK-iyiyj,  jidel. 

Bellarm.  Nilnl  hinc  ctUigttur  adverfui  nos. 

:*^Prot(sl,  Non  folemu!» iftum  locum  urgerein  caufiprz^ 
wnti.  Sed  hoc  tamen  colligitur  ,  fidclibus  a  Deo  diftnbui 
lccundum  varias  mcnfuras ,  donum  Scripturas  intelligendi 
&  interprctandj,atquc  adeo  polleilloscum  frudu  in  Icftio- 
ne  Scripturas  vcrfari,  quamvis  cum  Pontifice Romano  nihil 
nabeant  commune. 

29-  Protell.  i.Cor.2.  Spiritualis  judicat omnia. 
Bell.  y:ofi  tamen  ad  fhirftftalcs  &  ftrfcaos  peninet  ')Hdicium  ie* 
fliult^Mm  centrovnftarim.    7.  Quin  non  furrm  ccrtt  ex  fide  qutrtatn 
fiattales .  ficut  ccrtifumns  Papam  re^i  a  Spiriirt  f.mclo.  1 1.  Ouia 
qu&d.v-7i  innorant.  2  i^f^.^..  27. 

f  /r^"''  fr>  tcxtu«de  h'r      '  rer  pcrfectiS, 

leddcomnibusqui  habent  Spnitum:  fk.  .  u-ctexoppo- 
iitis/i»W/i«j  vel /f»/-«rt/,t«5.  II.  Non  dicimus  judicium 
«etinitivum  ad  iftos  pcrtinere ,  fed  jpudicium  difcrctivum. 

III.  Im- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag, 

224  E3 


4^  BELLARMINVS 
lll.  Impudentia  rola  ceiuc  Bellarminus ,  cum  ccrtiores 
noseirc  vult  Papasomnes  regi  ii  fpiritu  fando  ,  quam  Pro- 
phctas  cHb  Prophetas.  IV.Ineo  etiam  Papae  judicium  plane 
cvertit ,  quod  Ehzeum  idoneum  judicem  controverliaruoi 
clTe  negat,  quia  dicit  in  materia  fafti ,  donunus  celavit  hoc  me. 
^.Reg.^.zj.  Papam  enim  non  decet  omnia  fatta  aut  res  ge- 
ftas  habere  perfpeftas.  ^  .  .  ...  ^ 

30.  Proteil.  I.  Cor.  12.  Vnus  &  idcm  Spiritus  dividJt  lin- 
guli^  prout  vult.  Non  eft  igitur  alligatum  hoc  donum  Con- 
cilio  vel  Papae :  ficut  experientia  etiam  docet. 

Bellarm.  i.  LcquituY  ApofiolHS  de ^artuuUnbus  homtnibus:{ei 
nlia  ratio  Concflti  &  Pontifias. 

Proteil.  Pontifciceft  particulirishomo  ,  &ConcUiacon 

ftant  ex  particularibus  hominibus. 

Bellarm.  2.  Non  fcquitur,  hoc  dotmm  d^ri  mnihni,  quta  datu 
eft  qutbufdam. 

ProteH.  Ncquc  h«c  cft  noftra  confequcntia ,  fed  quoni 
variisdatum  fuit  non  Pontificibus ,  idcirco  non  alligan  C 
thedrac  Pontificum,  fedvoluntatiDci. 

BcU.  5.  Revelationesnovddatdfueruntrrophetis:  fifdcxplicat 
dofirind  acceftd  ^  &  judtcium  de  dogntatibus  femper  fpeHavit 

Fontificcs.  ,   r>  • 

rroteft.  Quafi  Prophctaenon  cxphcavermt  doctnnam  tr 
diitam  i  Mole  !  aut  non  judicarint  ctiam  dc  dogmatis!  ludi 
cabant  ipfos  Sacerdotcs,qui  dicchmtfaptcntesfumus.& Lcx  le* 
tovdp6ntsnoseft:Ier.8.8.9.  quae  eadem  funt  vcrba Papse  Ro- 
inani. 

31.  rroteff.  i.Thefr^.Omniaprobatc.i.Iohan.^.probate 
Spiritus,  fiexDeo  flnt. 

Bellarm.  Paulus  &  lohannes  non  volunt  ut  omnes  de  EccUft4 
hdcfaciant » fcd  ii  nd  quo>  pcrttnet. 

Proteft.  Pcrtinct  autcm  ad  omncs  illa  probarc  quae  ad  fuas 
confcicntias  fpedlant,  aequeac  retinereqtiodbcnum  eft^  ab  om^ 
Tiift^eciemalt  abftmere,  quac  in  text.  i.Theli.^.  priori  mandato 
fubjunguntur  ,  tanquam  hncs  probarioniMmpcratae.  Perti- 
net  etiatn  ad  oranes  illos  ,  probare  fpiritus ,  qui  non  debcnt 
ciedcrccuivis  fpiritui  ,  &  qui  rcgulam  fpiritus  probandi  ha-^ 
bent  libi  in  manus  traditam  :  fed  hasc  conveniunt  omnibus 
lidciibus.  I.lohan.4.1.2.3. 

Bellarm.  2.  Agiturin  utroque  loco  de  doclrtna  dttbia^  ftd  d^clrtm 
fta  Conctitorum  noncft  dubia. 

Protefl.  I.  Dubium  cft  dc  quo  dubitatur:pcr  fc  enim  nulU 
una  dodrina  magis  dubia^ft  quam  alia:  fcd  de  doftrina  Pa^ 
&  Conciliorum  multi  dubitant.  Vndc  ctiam  nobis  con- 
12:abit>Pap?&  Conciliorum  doftrinam  non  eflcdubiam,nifi 
per  aliquodexamen?  II.  Si  dubi«  dodrinx  fint  k  dubitanti- 

bus  cxa-« 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  45 

bus  ex;iminandaf  ad  ScriptuTae  amulTlm  ,  tum  ccrte  dcbenc 
illidubitantebaliquam  intell;|rcnti;im  habere  Scripturarumt 
p:r  illab  judicium  aliqucd  de  controverfiis  ferre ,  quod 
tum  illud  cft  quodcx  illi^  locis  ^  nobis  infcrtur. 
32.  Pntesl.  i.Ioh.2.  V'n(aio docct vosdcomnibus. 
Bellarm.  Loquitur  deiis  tantum  dcgmatibus  quxjam  accepcrMt 

Proteil.  Nihilampliuspoftulamus  :  Vndio  Spiritus  fin- 
didocet  lideles  intelligere  ilLiquseab  Apoftoli^acceperunt^ 
[^go  intelligere  Scripttjras  in  ii-   '  '       '  rilutemnccef- 
riljiria  :  illaenim  acceperant  iftifi.  ..^  .lolis. 

53.  rr<iies}.  Ephef.2.  iEdificati cftis  iupra  fundamcntum 
Apoftolorum  &  Prophetarum  :  Papa  &  Concilianonfunt 
lidei  fundan^entum. 

Bellarm.  Virhum  Deiper  Prophetas&  j4pdfio/osaiminiflratums 
tft  primttmfuniAmtntHm fitiet : [ed  ft  cundartumfuniametitum  de  ilm 
h  zicrbo  tefttficam,  eft  EccUfia^  Pctrt^s^  Ponttfex  Romanu<. 

rrotest.  l.  Fundamentum  hoc  fccundarium  nonscdifica* 
tUf  fupra  fundamentum  Prophetarum  &  Apoftolorum:quia 
nihilde  eo  docuerunt.  II.  Nonomneilludquodccrtonos 
fcire  facit  quid  D^us  revelavit,  eft  fidci  fundamentum.  Ipfi 
Iud«i  hodiecertos  nosaliquo  modo  reddunt  de  magnapar-* 
te  revelationisdivinae,  qui  tamen  non  funtfidei  fundamen- 
tum.  III.  Ecclefiae  teftimonium  neque  unicum  ,  neque 
primarium  eft  medium  quo  certi  rcddimur  de  revelation^ 
Dci.  IV.  Ecclefia,  Pctrus,  Pontifex,non  poffuntconftituc^ 
rc  unum  fundamentum  fecundarium  ;  Ecclefia  adificatur 
fupra  lUud  quod  cft  fundamentum ,  five  fit  primarium  •  fivc 
fecundarium.  Pctrus  fuit  Apoftolus  ,  atque  adeodottrina 
Cjus  cft  par:>  fundamcnti  primaiii.Pontifex  fa^pe  incertus  efl; 
ipfo  de  multis.  Saccrdotes  certe  temporc  Icremiae  non  cer- 
tos  reddebant  homines  de  rci^clationc  Dei  per  Ieremiam,fed 
CJdem  fefe  opponebant.  Ier.26.  Neque  A  Lino  &  Clementc 
cxpeftabant  homines  ccrtiiudincm  illius  dodrinx  qunm 
lohannes  Apoftolus  ipfis  prasdicabar. 
J4..  Pr«^//.SiPontifcxjudicatde  Scr]ptuiis,icquitui,Fon^ 
hficcm  ei;e  liapra  Scripturam. 

Bellarm.  Vera  effet  eonfequentia^  fi  Pontifex  judicaret^  vtrumM 
fu.  an  falfum^  quod  Scriptura  doce  t:  fed  judtcat  tantum  qua  fit  vtra 
ScripiHYA  intcrpretaiio. 

Ptoteit.  Sed  I.  6i  Scripturaapcrtcdicat  aliquid,  puta  ccc* 
nani  Dominicain  communicantibus  adminiftrandam  cfle  in 
litraque  fpecic  ,&  Pontifex  judicct  contrarium  ,  nonncita 
)udicat  de  Scripturis,  ut  fibimet  ilias  fubjiciat  ?  II.  Si  intcr- 
"-iretatio  Pontificis  abfoluie  fit  recipienda,  quia  ab  illo  profi- 
tiicitur^line  ulla  alia  caufa;tum  fenfus  Scripturas  qui  eft  ipfa 

Scripturj, 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag* 

224  E3 


44  BELLARMINVS 

Scriptura ,  faltem  qiioad  nos  ,  fubjicitur  Pontificis  authori-* 
tati.  III.  Non  defunt  inter  Pontificios,  qui  &  confequcn- 
tiam  &  confequengipfum  defendunt.  Pighim  HierAr. /tb.  i, 
€■4/. 2  3.4.  Cardinaiis  Cufanus  ad  Bohemos ,  epft.7.  Cocleus »  H*^ 
fiui»  &  ^ltt  cjufdem  farinA. 

3^.  Protea.  Si  a  judicio  Ecclefiae  pcndct  fidcs  noftra,  pen^ 
dct  igitur  i  verbo  hominum. 

Bellarm.  Verhum  Comtlii  ^  vet  Pontificis  doccntis  ex  Cathedra^ 
non  esl  omnino  vcfbum  homims^  fed  atiquo  modo  vi  rbum  Dei. 

ProtefL  Aliquo  modo  cft  vcrbum  Dei ,  quod  cum  verbo 
Dei  confentic ,  quamvis  ab  uno  aliquo  privato  proponatur: 
itali  autem  vcrbo  ,  quaeft  tale  ,  non  pendet  fides.  Sivero 
;ibfolute  fitverbum  Dei  quod  vd  Pontifex  pronunciatex 
Cathedra,  vcl  Conciliadeccrnunt,  tum  tot  voluminahabc- 
mus  verbi  Dei,  quot  funt  tomi  Conciliorum  ,  Decretorum. 
ac  decretalium  epiftolarum  ,  eaquc  omniaparisauthoritatis 
cum  Vetere  &  Novo  Teftamento. 

36.  Proteft.  PatresinScripiurisexponendis,  nonufurpant 
Praetoriam  judicandi  poteftatem. 

Bellarm.  Fungcbantur  offcio  Doflortm^  non  ludicum. 

ProteR.  I.  Munus  Dodorum  &  Paftorum,  fummum  cft^, 
inter  ordinaria  munera  ,  quas  Chriftum  Ecclcfiae  dcdiire 
Scriptura  teftatur.  Eph.4,11.  II.  Si  in  docendopotuerint 
Tatres  &  Pontifices  crrare  ,  tum  non  gubernantur  k  Spintu 
iando,  ficut  Apoftoli  gubcrnabantur. 

QV  /E  S  T.  Vtrum  fides  noftra,  an  Pontifici^.ccrtiorc 
nitatur  fundamento? 

Bellarm.  Lib.3.  cap,lo.  Sciendum  eslypropofitionemfideicon- 
cludi  taiifyltoiifmo  :  ^icquid  Dcus  rcvclavit  m  Scripturis  ,  eft  ve^ 
rum  :  /joc  Deus  rcveta^vit  tn  Scnpturis  :  ergo  Ijoc  cH  vcrum.  Expo^ 
pofitionibus  hujus  fyUogtfmi »  primaccrtaesl  apudomnes  :  fecunda 
aptid  Cathotico^  eft  ettam  firmtfiima:nititur  enim  teftimonio  EctteftA^ 
ConcitiisVet  Ponttficis ,  de  qutbus  habemus  in  Scripturis  apcrtas  pro- 
TKtpones,  qtiodcrrare  nonpofiint.  Acl.l^-  vtfum  eft  Spirttui  fanclo 
&  nohis^  Imc  11.  rogaviprote  »  ttt  non  dtficiat  fides  tua.  At  apud 
Harcticos»  nttitur  fotts  conjcfturi^j  vtt  ]udicto proprii  Spiritus. 

Protcft,  I.  Pontificiihominisfides  n^cundumhancana- 
Ivfin ylcft  hujufmodi.  l.^icquid  Deu^  rcvetavitin  Scnpturis.il- 
/udeftverum  :  ubi  traditiones  omnes  non  fcriptae  in  pnmo 
principio  fidci  exduduntur.  2.  Detis  apcrterevelavittn  Scriptt^^ 
ris »  Ecclefiam  ,  Conctlitim  ,  Ponlificem  Romanum  non  foffe  errare. 
Aft.i^.  Luc.^z.  ubi  Eccleli»  propter  Scripturam  crcden- 
dumeHe  docetur  ,  non  proptcr  Ecclcfiam  Scripturas.  3.  Ec- 
elefia^  Concdtumt  Pontifexteftatur^  in  Scripturisrevetari,  C/mfttim 
tjfe  mundi  Redempterem.  Ego  tgttur  crcdo,  Chrifttim  ejfe  RedcTrptorcm 

mtmdim 


J 


.1 

n 
1 
4 

% 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERV  ATVS. 


•  i  Deui 


mii.  Noftra  autcm  fides  ngnofcitur  eire  talis- 
in  Stripturii  r.vi lavit, iU/id  cfi  verttm.  Sed  Deui  in       .     n  aperte 
reVc-Livit,  Chriflum  ejfc  mttndt  Rcdemptorem.  Ego  igttur  credo  Chrim 
ftttm  ejfemundt  R-iemptorem.  Nos  igitur  eadcin  ridei  certitudi* 
necrcdimus  Chiiftum  &  omnia  qiiac  credimusucneceira- 
na  ,  qua  Pontificii  dicunt  fe  credcreprincipium  ipfum  cre- 
:ndoium,  Eccleliam  fcilicet ,  Concilium  ,  Pontificem  non 
Jilecrrare.  Illam  cnim  fidem  non  reducit  Bellarminus  ad 
autoritatem  Ecclefiae,  fed  immediate  ad  Scripturam.  Sicau- 
tcm  nos  creilimus  omnia  credenda.  Noftra  igitur  fides  ex 
Bcllarmino  ipfius  confeflionecft  certiifima.  Non  ncgabic 
enim  quifquam  opinor  fanae;  mcntis,  quin  seque  faltemaper- 
■^fint  Scnpturse  tcftimonia  de  Chrifto,  ac  de  Pontificc  Ro- 
nano.  Ncque  ullam  aliam  conjefturam  aut  Spiritumpri- 
vatum  fcquimur,  cum  Chriftum  RcdemptorcmeHecrcdi- 
mus  immediate  propter  teftimonium  Scripturse ,  quam  illos 
fcqui  neceHe  cft>cum  primo  credunt,Ecclefiam,Concil;um, 
Pontificcm  non  polle  crrare.  1 1.  Noftra  fide»  nititur  illo 
teftimonio  quod  nunquam  cft  f alfum.  vScd  fides  Pontificio- 
rum  teftimonio  nititur  Pontificis  ,  quem  in  multis  errare  Se 
jallipolie,  ipfi  fatentur  :  Noftra  igitur  eft  certior.  III.  No- 
Itra  ftdes  illo  teftimonio  nititur,  quo  primi  fidcles,  qui  pri- 
niamEcclefiam  Chriftianamconftituebant,  adducebantur 
adctedcndum,quinullum  Conc  '     -  Pontificem,  aut  Ec- 
clchani  ut  fidei  fua  rationcm  f^^        ,nt.  Pontiricii  autem 
aiio  trftimonio  nituntur  ,  quod  illisdcfuit.  Noftraieitur* 
non  illorum.  vcro  nititut  fundamento. 

C  A  P.  6.  De  fufjicientia  ScrpturSi 
T  H  E  S  I  S  I. 
,  Ellarm.  Centrtverfm  in  </«o*«^(^triatamcn  facitmembra) 

yonftfl:t.  1,  Nosajfirimus  t  inScripturts  non  rontineri  expre/fe 
totam  doclrinam  necefariam  ,  feve  de  fide ,  five  de  mortbus  ■  & 
frotndcprAtcrvcrbHm  Det  fcrtptum  ,  requni  eti.vn  verbum  Det  no» 
Jcriptum,  tdefi.  dtv:ntt{,  &  Apofiolicas  tr.tditione^.  At  igldocent  in 
Scnpt„rnomnt.%  conttneri  adfidcm  &  mtres  neceffaria:  Sprotnde  noH 

'tT'  '''n^'t' =•  '''ift*^»*»*  Apofiolosqutdem 
qm^dam  tnfitttt.-fcpr^tcr  Scripturam,ifHa  ad  ritu,  CTordtntm  hclefu» 
e'^'^»t>V**  tamen  nonfunt  necefiaria,nrc prttc^pta.  fcd  Itbcra  :  nt- 
«^^*'*temtr.idtd.fi-epr^terScripturam.  ad  fidcm  a„t  morei  nccefiari$ 
L«l  j  ^''f'*temagnofcimttstraiittones  ApofioHcas  omntum  ne^ 
efi,  defide,  de mortbus,  perpetua^,  t,,ppcr  ■■  vj. 
I'^J'"*J^res.  necefiartas  &  /ibcr.ts.  3   III,  p:,tant,. .  , . 

**^^f*fiiHxfH(rHmtnHn(  ntnpvffe  (att  dmonfirm:  JSn  e  conttarit 

ajferimmt 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


m 


m 


.6  BELLARMINVS 

'"p;.t™  t  mhoc  flatu  qu^ftionis  -'^  f^.^^f^ 
mus  .  tantum  in  primo  mcmbro  vox  exprcp  ambigue  p 
ZT:  quia  non  qu  Jntur  >  an  totidem  vcrb.s  omma  necei  ^  ^ 
in  Scnpturis  continentur,  fed  vel  fententiaexpreira,  vcl  pec 
necciranamconfcquent.am  -d'^  "  Su^^ 

iam  membro,  qui  ne^antqiiaedam  ab  Apoftolis  lultitu.aeiic 
«rX^T^infelhgendr  funt  de neceflit.ite  pef petua  &  univcr- 
fah^  quic^^  enim  ab  Ap6ftoli.  inftitutum  fmt .  fu.t  ctiam 
necd?ar  urS  pro  iUo  tempore,  &  pro  ill.s  Eccled.s, pro  qu.- 
buffu.t  .nft.tutum.  lUu^i  qnom.e  quod  m  tert.o  mcmbro 
dSl^uur  dc""m«<ii»e.  intcUigi  dclet  dc  ccrtitudme  fidei  diVi- 
ns8 ,  non  aUa.  * 

Argumenta  Pontificiorum. 

2  BeU .  S«5  miUe  anniu     Ai<mo  uCquc  ad  Mofcn,  tonfcrvaU  e, 

pXcsl.  1.  SimiUrationeargutatil.cet.  d.uconfervatam. 
fuilfc  rel.giomm .  non  tantum  fine  Pontihce  Romano  .  fedl 
etiamfinc  Bapt.fmo.  &  C(2na  Dom.n.ca,  cum  fimihbus 
Sirergo  non  funt  fimpUcitcr  nccciiar.a.  II.  Fahum  eft, 
toto  iUo  temporc  confervrtnm  fuilfe  rehg.oncm  lola  t. ad.- 
tione  ordinaria  ,  e  manu  quafi  imius  hom.ms  in  manum  al- 
tcnus  viva  De.  vox  pcrpetuo  ferc  fonabat  .n  Ecclcf.a .  cui 
paulatim  ceflanti  fcript.o  poftea  fucccdcbat,  &  c  and.m 
habct  ncceflitatem  quam  antea  habuit  viva  vox^ 

2  BcUarm.  Smpur*  cttm  poftcn  exftabnnt.  erant  fJs.  liui.^orim, 
Jilsottcrmail  EatcrtampcrunenubHs ,  utenttb,*s  fola  tradtume,  ,*t 
joh  &  amcii       Iffi  f<''»'»  ^'*'^'  '»"5"  utehantur  tradittme  qttam 

^"'prolch  I.  Siqui  p.ivivebant  extra  Ecclefiam  vifib.lem, 
cum  .Ui.  extra  ord.nem  cgit  Dcus.  Qu^ritur  autci^^^^ 
dinaria  neceintate  Scr.pturar  in  Ecclefia  Dc..  II. lob  &  ami- 
S cjus  vixerunt  antc  L^gcm  fcriptam ,  &  hal^uerunt  v.va:n 
VOCcmDci,  licutapparctcxUbroIob.  Itl.  Ahiqu.poft 
Leeem  fcriptamadji.ngcbant  (efcEcclehac  ludaicae  ,  nabue- 
runt  ufum  Scr.ptur.uu.n:  ficutapparct  ex  hiftor.a  Eunuch., 
^ff  8  I  V  lUud  autem  cft  manitefto  fiUum.  quod  ludaer 
mae.sutcbantur  trad.t.one  qu.im  Scriptura.officiurn  eoru.n 
fu.t  vcrba  Leg.s  perpetuo  habere  in  ocuhs .  m  cordc  &  m 
ore,  Dcut.6^.7  8.9.  NarrationesiUiequarumnjcnt.o&c-^ 
quens  eft  in  Scripturis,int.me  periment  ad  ufum  ScnptuiaB,t 
tantumabeftuteumcxclud.im.  r        ,  r.r^. 

4.  BeUaim.  AChrtftU*witH$crwn»imHlmf»n£tclc[taSint 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


.    E  N  E  R  V  A  T  V  S.  47 

^  Pnteff.I.  Sine  omni  Scnptura  non  fmt  Ecclefi.i.  II.Quod 
Jinc  fcriptib  Apoltolicis  aliquandiii  fuit ,  hoc  inde  erat,  quia 
Viva  voce  debucrunt  primo  Eumgrlium  prasdicare,  &  poft- 
ea  fcribere.  II  l.  Quod  fapientnlimui  Dcus  voluit  Apofto* 
losEunngeliumvivavocc  pracdicatum  quam  primum  fcri^ 
ptii  confignarc,  eo  ipfooftenditutncceflicas  Scriptura. 

5.  H.ietcnu5Con.uuseft  Bellarminus  oftenderc  Scripturaj 
non  elle  necefr.irias,  fed  traditiones:  jam  probare  vult  Scri^ 
pttjr.is  non  eife  fufficientesfine  traditionibus ,  quamvis  tra- 
dit:one»  fiifficientej»fuerint  fine  Scnpturis  :  fic  duplici  blaf^ 
phcmiatradinoncs  extoUit  fupra  Scripturas. 

Be!l.4rm.  Veltotui  canon  ftmuhfttmptus  eft  fujf.cicm .  veifinguH 
huferfe.n:-  ■'■  ■■■  ;cedttur:  tteque  t«tui(anoH.  quiamul' 
tmrivere  c:  ,. 

rrotejf,  I.  Non  eft  iufficiens  enumeratio  in  disjunftio- 
ne.  Ilh  enim  hbri  Scripturae  qui  exftant ,  conjunftim  con- 
iJderati,  nf.]ue  lunt  unus  hber  fingularis,  neque  (  utBcll.ir- 
minus  judicat ;  totus  canon  :  iftos  tamen  fufficicntca  affir- 
mamus.  II.  Sictiamexiftisqui  j.imexftantunusaut.iltcr 
hber  peniiret,  (ut  epiftola  2.  &  3.  loh.mnii  }  rehqui  t.imen 
eflcnt  fufficientes  ad  Ecclcfia  filutem  ;  Deusen;m  ,  in  toto 
canone,  non  fufficientcr  tantum.  fed  abund.mter  faluti  no- 
Itrx  profpexit.  1  1 1.  Ncgamus  ullum  librum  «nonis  pc^ 
riilTc,  idque  ob  illas  mtiones,  quibus  BcIIarmmus  ipfe  Itb  2. 
tap.  z.  ©■  7.  probavit  codices  Hebraicos  8c  Gracos  non  efTe 
in  univerfum  &  omnino  corruptos.  Ncque  enim  omnia  illa 
quas  Prophetae  aut  Apoftoh  fcnpferunt  funt  ftatim  canoni- 
f .  led  qu3B  Deus  in  illum  finern  fanftificavit.  I  V.  Si  pe- 
^crunt  hbri  canomci  ,  Poncificum  hsec  lara  culpa  fuit. 
qui  en.im  poflunt  ac  debcnt  nobis,  ex  plenitud^-  n-i 
tiae  mhilhbihs  quam  habcrc  dicuntur ,  eofdcm  Ecc  e- 
Iiitucrc. 

6.  Bellarm  s.  CA.,;?.  &  Apofldt^  fntffct  r     -  ^,,1^^ 

^e*reftr,mendt  ad  Scrtptttram  ,  u*m  appan  rct  ex   ■.mi  , 

rjhloi  ex  Domtmmandatofcripfiffe.  Scd  tdntifjtiam  Ltmus :  tn,o 
»A  Jcrtbendum  non  nifi  necefutate  quadatn  ccaih  an,mum  aPpltcu,. 

LiT'^'  ^  confequentia,  fi  dc  externo  aperto 

Wndatointeli.gatur.  II.  Intcrnum  mandatum  habuiiie  A- 
poitolos,fcquitur  cxeoquod  Bcllarminus  ipfe  fVetur 
Dfiil  T  ,",'  i;o[^"f^/"ggercnte,  &  infpirante  cos  fc'rU 
Ltrv'*  /J;  lohanni  duodccies  in  Apocalypfi  mand.itur, 
telh^M    9^°^^  T^"^  exprimitur  .  de  caetens  m- 

;J1  t  ^    ommbus  affirmat.deconfenfu  Euangelift  r. 
"P.  3  S.  ^tcqutd  Clmftui  defiits  faclis  &  dtais  icgerr 

htcfe 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxluced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.8  B  E  L  L  A  R  M  I  N  V  S 

maeis  coadi  fuerut  Apoftol.  fcribere  quam  pr? d.carc.V  .In- 
Sa  Ecclef.aru.  qu,Sl  Bellarminus  d.c.t  ^"«'dam  Apofto- 
iorum  obteftatasefleut  fcnbercnt ,  fat.s  oftendit  neccM;  - 
tem  Scripturs  fuiirc  tum  tcmporis  Ecclcfiac  "'^"'^^;^*  , 
quepropwr  nvindatum  Dei.nequeproptcr  'ntent.onem  cri- 
bent.s .  qusc  in  Mofe  non  poHunt  negiti .  concedjt  B  l  - 
minus  fufficient.am  .'^cripturae  ab  «pioexaratae  :  hsEC  .g.a  r 
tolaratio  nihilfpedtuadqu3eftione.Ti. 
7   Bellarm.  St  dochinam  fnam  ttteris  confifnare  "MmfT.nt  »  c  r 
Cathechtfmum  ant  fim.Um  /timm  ccnfcctjfint .  zel  omms  jtmm  .  - 

Tnuttem  altqttem  Itbmm  edtiitjfent.  c^;r\t„\  finfl-o  fit  i 

Protefl.  I.  Quis  hoc  libi  arrogabit,  ut  Spintui  f^ntto  iit  «i 
CoX.  &m^umagend.pr«rcr.bat?  II.  M^fesd^^^^^^^^ 
nam  fuamlitcrisconfignarc  voluit .  &  tamen  h.ftor.cc  fcr  - 
pfit  ficut  Euangehft*.  1 1  L  Tam  nbfutde  h.c  loqu.tur  Bel- 
iarm.nus.ac  fi  concludere  vellet.  Apoftolos  non  voluilk  do- 
ftrinam  fuam  litcris  confignaic.  1  V.  Inepte  ctia.n  ,  fi  non 
blafphcme  aeit.  dum  mnu.t  majorem  fufficientiam  futuram 
fuifle  in  uno  Cathcchifmo ,  quam  jam  repentut  in  omnibus 
fcriptisApoftolorum. 

8.  Bellarm.  Mttlta  funt  quA  is,ntran  mn  icffnnt  y  &tamenm 
Stripturii  non  renttnentttr. 

Proteft.  Nihil  tale.  ,    .  ,.  , 

BcUarm.I.  Terrpris  Veterti  Teftamenti,  famtnt  remedttim  ah- 
„uodhabebantquoapeccaUori9inAl.}ttrz«rcntut  .  ficttt  fro  m^^cuhi 
inftttutaeratctfcumc.fto  fetundHmmultorumopmomm  :  q.t.i  autet» 
effitprofmminis.nufquamhabetSertptura.  .      r  • 

Proten  I  Si  fuit  remedium  al.quod  omn.bus  fcem.nis 
neceflatium  ad  falutcm ,  tum  in  Scnptuns  habetur  exco..- 
feffionc  Bellarmini  eap.U  -Ubi  dicit.  Oynniafcrtpta  iffe  qtisfunt 
.mntbus  neceffarta.  Rcmedmm  cnim  toe.n.nis  "/cc  ^^""'rA 
«que  eft  omnibus  neceiranum  ,  ac  .llud  ncceflar.um  elt 
niafculis.  ll.Sifingularefuitremeiium  Sacramcntak  pro- 
mium  foeminarum  7  nuUa  ratio  nc  f.ngi  quidem  potcft  qna^ 
fenonin  Legc  fcripta  poneretur,  aeque  ac  m.nui.ora  .lia 
qujepettincnt  ad  pucrperae  purgationem.  Levtt  iz.  HI- 
fentcntia  BcUarmmi ,  decffHtu  Sucram. /,y 2. 3 » n^lj 
circumc.fio.nequeuUum  Sac.amcntum  Veten.Tdtamc  , 
purgabat  a  pecclto  .  aut  juftificabat.  Non  cft  ig.tur  fcrenu 
Sophiftica  ejus  impudcntia ,  cum  hoc  in  loco  dic.t, /^m-  dn: 
takrcmcdiumpurg.ins  ^  peccato  "^.^^^^^Tar.um  fuUie  focn^.  - 
nis  ,  &  tamen  v,ris  Circumcifioncm  .n  lUumfinem  mftitu- 
tamaffirmat  folummodo /1«»^«^  mr<//or«»i  of.ntonem.-yr^ 
fertim  cum  ipfcmet  fateatur  niultos  vc.crum  contra  lent. 
rc^defacr.BapiiliU/'^^.^''^.  IV.  FaUuiil cft,  Circmnc  - 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E     N-   E    R    V    A    T    V    S.  49 

3ncm  inltitutam  fui/Tc  taiuum  pio  mafculis  :  quamvis 
iimin  mafculiNtantum  Hcbat  ,  nontamen  promarculi.; 
ntum,  (edprototofemineAbrahas.  Cf«.  17.  o.  lo  < 
on  ignoravit  Bellar.  Scholaftico.  cum  Lombarno/,*.!. 

I.  piu  gationem  foeminarum  k  peccato,  ad  fidem  fo- 
m  pr^cipue  &  proprie  refcrre :  de  fidei  autcm  virtute 
irg.intec^jullificantenon  filct  Scriptura. 
Bel  1 .  .  Ncn  eii  uUo  modo  cteiMentnfHtff,  nnteiUHm  uUnm  tro 
^rtult,  mcnenubm  mtc  Jiem  oclavam  :  &  tamen  nihU  exfiat  de  hae 
tn  Scitpiura  •' 

Proteft.  I  itque  eftcredibile,  nullumfuifre  remedium 
:oinf^intibu.Iudarorumantcoa:avumdiemmorienti- 
JS,  acillud  guod  a  Pontificiis  creditur.nullum  eiTc  re- 
•ediumprom^ntibus  Chriftianorum  morientibusan- 
•quampomntBaptizari.  II.  Bcllarm.  Ipfealibi incer- 

m  eJc  uicit .  quod  hic  nullo  modo  credibile  cfle  affir- 
>at.  Hxc  enimfuntejusverba,  de  Sacram.  Baptinni 
■■l.cap.:^.  ad arg  4.  quod  petitur  ab  iftis  infantibus;  totum 

lZT"':"^f'"''h        C""""  ^«''"^'  ''•^-^'«»» 

^ndei  Halenhs  ,  m  fumma  ,  p^rt.  4  q  4.  art.  2  parvulos 

.'^enrum      ^'T,  ^^«^1^"^ ^'^^^'^tot  aiTcrit  p^er  idem 
oblation:bus  &  facrificiis.  Thomas  etiam 
Z  l  '^'*^^'Z''-  ^'^-  4-  non  dubitat  affirmare  ./-o/^r^/fJc», 
^rtftut^  tam  tUos  farvulo,,  q,am  aUos  ctiam  adnltos,  tam  ante  quam 
^  ctra^mctfmiem  datamfervAffe.  '«^2««/» 

'f^famll^^rterri"^^ 

.siamiiiasteuasin  Abrahamo  Gen.  u.  ,f  auod  nrn 
iffum  accipiendum  fuit  per  fidem  Cal,  3  u  &  .0!^'^ 

IJeU.  4.  Ljbros a/tquos  vere  dtvinos  exftare  ,  necefe  efl Holfe  Cel 

^u^^n^i^p^^^^^^^^^ 

fhnr  o    '^^""^'^'••.Scnpturiscontineri,  nihil  iei! 
i  hoc  argumentocontinctur  de  doarina  noii  fcr  pti 

lcoranT^lPi'"'-'^  comparatio  Sacr*  Scriptu  ^  cuin* 
icorano ,  &  hominc  Chriftiano  indiena.  Cum  autem 

-♦«"Jontsjaaanr,  ^  Scriptura*;  accufant,tanquam  cor- 

C  ruptas, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


B   B   L    L  A  B.   M    I   N   V  S 

/uptas.&impcrfcdas,  nonmirumelf  ,  fi  talcm  hdu 
habcant  dc  Scripturis,  qualem  illi  de  Alcorano. 

Bellarm.  <.  OportetfitrequAfttScnpturA 

rrotefi.  litdcmargumentis  quibus  oftenditur  aliqi  > 
libros  efle  Scripturam  divinam  ,  fimul  etiam  oftendr 
(iTiaximafaltcmexparte)quinamfintilli.Nequcelt  h 

doftrina  non  fcripta  ,  faltem  de  toto  vctcrc  teftamen  . 

fic  m.-iena  parte  novi.  ■     rr  ■»  , 

BclT.  6 .  Oporttt  fctre  ifloi  lihroi  q>*i  funt  tn  maKttmi  cjfe  tUos. 
rrotesl.  Hocetiamtifdcmargumcntis  conhrmatur. 

ccdentc  cvidentiaomnium  veterum  fcnptorum  co  - 

muni.  .  „. 

Bcl\ittr\.  7.  NeceJfeenScriptura^tntelitgere. 

rrotefl.  I.  Scnfus  Scripturaecft  m  Scriptura,&  non  t 
dodrina  non  fcripta.  1 1.  Non  eft  necefrarmmad  la  • 
temomniaquaefuntin  Scripturib  intclligcre.  Pontit  : 
cumfuis  traditionibus  illudfibi  nonarrogabunt.  U 
funt  nccciraria  cx  ipfis  Scripturis  intelligi  pofiimt.  O^,  - 
riftmAS  atttem .  quAfltontsmnhaberetejitmonium  tradtttonts  tn  x 
EcclcfiA  reccpt.t,  ut  flurirr.tm  .  fatetur  BcUar.  cap  »  1. 

BeU.  8 .  CreimJlHm  efl  Beatam  Martamfcmper  fuijfe  V  trgm 
Pretefl.  Credcnduni  eft  ut  BafiUus  crcdidit ,  Ub.  de  i . 
»14«.  Chriftigenerat :  Donec  cUJpinfabaturChrtJltgeneratto .  necf  ■ 
er.xtvtrginitas:  quidvcropojlea  fitfaaum »  admjjlertthnjustic.  - 
namnonanxieconjungendumcfl.  rt  /r 

B  e  U  a  r  m .  9 .  Crcdcndtm  efl  in  Ntvo  Tefiamcntt  Vafcha  ejje 
ItbrandumtUe  DomiHtco.  .    .^,  n. 

rrotefi.  DcPafchatisnccemtatem  NovoTcftame. 
nihilomninocredendum  eft,  humanainftituta  non  i 
obic<9-afideidivinae. 

BcUarm.  I  o.  Oportet  credere  Baptifmumparvttlerum  ejjer.it ; 
rrottft.  Ex  Sciipturis  hoc  probat  ipfe  BeUar.  de  fun 
IBapt.ltb  l.cap  8.  fatcturctiam  hu.)us UbriMp.  1 1.  O 
fcrtpta  tjfe  ab  ylpoJfolt<  qus  funt  fmplictttr  omnihtts  necejfzn.i : 
prifmum  autcm  ftatuit  maximcncceffarium. 

c.  BcU.  ExStrtpturisdemonJfralureffealiquas  vtr^irA.::: 
Prof<'fif.  lUas  vidcUcct  quasin  Scripturis  ipfisti.i 
tur:  aUisteftimoniumnuUumpraebent  Scriptura:. 

BeUarm.  I.  Ich.  16.  Mnltahabeovobssdiccre ,  fednon  t 
fortare  modo.  Et  lohan.  ult.  Sunt  alta  muUaquafecit  leftcSy  C 
Prc/fi7.I.  LocusiUepriorfuit  oUm  quaficommun 
cusHsereticorum  Siccnim  Auguft.i»/o/'  traflat  97 
n^stnftptenttjitmt  Haretict quifeChrtJitanosvjcarivolMnt ,  au, 
fgmentorum  fuorum  quas  maxtme  exherret  fenfushumanus  that 
fione  EuAn^eltcAfententiacolorAreconantur  ,  ubi  Domtnusaity  m 
tmlta&c.^l  I.  KonmagisfacitproPonrificiis  ,quam 

veter 


i- 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  et 
ve^ribusiIIis  Hasreticis,  quia  non  mngts  ifti  quam  illi 
po/runt  oftendere  illa  quae  pra^ter  Scrjpturas  tradunt .  ea 
elfequ^  tunc  Dominus  doceredittercbat.  Nequepofrunc 
ullo  mouo  probare  illa  eadem  non  cfle  ab  Apollolis  fcri- 
pta.  NuUain  /peciem  confequentiae  habct  ifta  ratio,  ante 
rcfuncdionem  Apoftoli  qucedam  non  potucruntporra- 
re  ,  crgopoftca  illa  non  rcnprerunt.   I  I  I.  Nori  dicif 
Chriftus  multahabcovobis  dicenda ,  qua  nuUo  modo 
tiixi.uixeratenmiomnia  nccefT:iria,fo;;.i    i  5  &  17  g  Sed 
-quasvos  nunc  non poteftis portarc,  id  eft,  quoruminteU 
•'ligenriam  non  potcftis  capcre  cum  tVudu.anrcquam  Spi- 
ritum  accepentis:  pleniorem  igitur  inftitutioncm  a  Spi- 
ntu  cxipedandam  cfle  docct ,  fcd  circa  res  illas  quas  ipfe 
^docuerat.a;.i;.<ir..,4.26.4.  Si  tamen  concedatur,  alia 
iuifle  revclanda  ,  tum  dicimus  ilia  omnia  in  Scriptis  A- 
poftolorum  exftare.     loh.  c.ult.^v^o.  diYcrte  loquitur  de 
wS?"  n"?"     dogmatis  :  &  addit  ctiam  v.iu  omniailla 
la    B  ..  quorum  cognitio  cft  nece/raiia  ad  vitam. 

.    licllarm.  2.  iTCtr  1 1. 2.  Suut  trAidi  vobii  prAcetta  mea  te^ 
^v.z^.  Autpi  k  Dcw.no.  quod  &  trMvctis 

tonr?,f  A  .  demonftrare.  I.  Omnia 

qi  ?  Apoftolusprasccpic  Corinthiis  efle  uni^-crfalirer  ne- 
ceilaria  ad  falutcm.  II.  iHa  quas  prjecepit  &  tradidit 
Inufquamefle  fcriDta.  III.  Sc  jam  ccrto  fcire  quinam 
.  ^lal[intqua,  Apoftolus  tradidit ,  &  non  fcrip  i?  ;  nihil 

^umT.Hf.'^*'^''"'^"^^'-^^"^"^"^^^'  patrocLumfua- 
irum  ttaditionum. 

Beilarm.  5.  Tcnete  trnditicnef  qitas  accrpijlisnve  Per  fermontm. 

AdoA^i^^k"?/?"'"  confequenti^cftin  hac  ratione, 
Jnem     v'^'''^''^"'""'"  docuit  per  fcrmo^ 

'n^r^^n.  P^'<^Pi^oUm:  ergo quadam docuit 

;acccflar,o,  quas  in  nullapartc  Scripturae  ?ontmcmur. 

'  J.t.^,  ,f'  ^  ^'""  "^*-  OTmctheedepofitum  cHficd,.  Vhiper 

71^^71?;.  ^  ^"i"  ^^"P^"'-^       negatur:aliaautem  dc.o. 

^conrlr?'^^^^  Script::- 
•  'ImiS  on.  'V^-  'P''  Scripturis  (ine adjedione  aut 
inot^^^^  rcPontirices  Romani 

•  Sn?^,d?' ?  T.^^i'  tuiflc,dum  Scripturas  corruptas  efle 

ontcndunt  I  I  Inretinenda  earum  fide.  i.Tim.  1.  iS. 

J  ?0Di^.  J     "i^'*^'^"^  ^'^•'^  tucnda,promovenda,  & 
'Xof^  r  i     *         ''^f  proximefequuntur  :  ax^erfar, 

iji  qijge  ahbi habeide  fabuhs  vitandis. 

C    -  Bellarm. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


5^ 


P,   ELLARMINVS  || 
Beiiai:ii.      loh.  inepist.  2.  &  3.  M^iltn  /mheris f^nheYevolf  '^ 
mlui  per  chartam  &  atramcntum. 

Protefl.HzcconCcqucntig^  rntioncconcluclercUcet,nu  r 
lam  dofti inam  in  tota  Scriprura coniineri,  quam  loh?,.  ' 
ncsinduabus  illispofteriorjbus  epiftoUs  non  exara\ 
Non  Scriptura^tantum  ,  fed  &  rationi  vimtaciunt ,  c 
huncinmodumargumentantur. 

lo.BcUarm.  liUmofteyidntiYtefltmomis  Pontificum  ^  Con.i  ^ 

rumt  &  Patrum.  n.     j  n 

Proteft.  llludi^/^jquodliuL  piobandum  ,  elt  ,  doUn 
aliquam  ucceffartam  ejfe  qua  tn  Scnpturi^  non  contitietUY.  Hoc 
tem  iftis  teftimoniisnon  probatur ,  ncque  potelt  prot.  • 
ri.  Vctercbr3epetraditioncsapprobantqu«in  Scriptu: 
contincntur,  fccundumilludCvpriani  ad  Pomp.  Si. 
in  EuangcUcpr.uipftur, atit  Afoflolorum  EpiftcUs,  aut  Antbuscon.  1 
nett4Y,  obfervetur certeh£efanaatradttio:prxCtt tnn  U  totidc 
vcrbis in  Sacris  litcris  non  exprimantur:Fornnilas  q  i 
dam  vcrborum  traditioni  tribuunt ,  quorum  fcnfun; 
Scripturis  ipfimct  oftcndunt.  Maxima  tamencxpa 
litus  &  csercmoniasiinc  Scripturis  rcceptas ,  dcquib  \ 
riondirputatur,pcrtraditionesdclignat.lniisautem  pl.  f 
fatisfueruntfaciics& libcrales  :  fecundum  illudHicr.  : 
nymi  ad  Lucium  :  Vnaqu^que  Prozimta  abundet  infeufu  fuo,  * 
ffdctpta  majorum  Leges  Apoftoltcasarhttretur.  Cum  tamcn 
-Scripturisjudiciumfcrunt,tiaditiones  non  fcriptasp. 
ncdamnant :  (icutidcmHioronymusin  Hag.M^l.  i^;  i 
ahfqueauthorttate&tefttmontts  Script.quafitradtttone  Apoft.  fpo^  : 
reperiunt  &  confingunt  &  percutit gladtus  Dei. 

I  I.  Bcllnrm.  Idemprobatur  quatucr  altis  argtmentis. 

ProteSl.  Argumcnta  dcbcntcffe  firma,  qu^adv 
Scripturas  valcrent. 

Bellarm.  I.  Hdrettctomnium  ^tatumrejecerunttraditicnes:  ^  f 

go  nonfuntrejiciendd. 

Protefi.  I.  Pcrpendatur  finuii^  i  .\tio, Hasrcticiomr: 
^statum  rcjcceruntgentium  idolatriam:  crgo  non  ci 
3icicnda.   II.  Manifcfto  falfum  cft  ,  omnes  Harrcr  jc 
omncstraditiones  rcicciirc.  IrenAus  Iib,-^.        Cum  argt^t. 
tUY  ex  Scripturis  in  accufattencm  convertuntur  ipfarum  Scrtpturarn .  \ 
<bc.  quia  ncn  pofiit  ex  his  inventrt  vcrttas  »  ab  his  qui  nefctunt  tra  •  1 
tt  nem.  Ttnull.  derefurrcd.  Auftr  H^reticis  qud  cum  lEthnt::^ 
ptunt.utde  S(Yipt.foltsquAftionc<>fuasfiftant,ftarenonpotcrunt.  11 
fcbius  tcftatur  Papiam  qucndam  crrores  variospi 
fuifTc,  tanquamextradttionenonfcrtpta.ltb.-^.  cap  ult.  Maicji 
ctiam  jaftare  folcbat  fc  fua  commcnta  non  a  fcfe,  fcd  > 
ipfis  Apoftolorum difcipulis habuiiTciis ncmpe qui  ^ ' 
rhia  auditorcs  fuetunt.  CUmensltb.7.  ftromat :  VivcJ: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E   N  V    A    T    V  S. 

ihuc  Apoltolisincipiebantimpoflorcsfingerefermones 
c  Epiltala>  tanquam  ab  Apoftolis  proveniircnt.  2.  Thcjf, 
.2.  (i^antum  tiaditionibu!.tribucrit  Montanus,appaict 
X  Tertulliano  dc  corona  militis ,  qui  tum  Ir-H-xcrat  ai 
ms  h^refin.  cum  illum  libellum  fcribeba 
Bellarm.  z.  Mofti  cmt^ittm  gtntiHm  ,  C  rert4m  prcfanaritm 
''prtbMU  Ugei  nm  firiptai. 

Pfott^-  i.  Antiquimmae  leges  Romanorum  fucruntii 
ibulis  lcripta:.  II.  Comnuinis  cft  fentcntia  intcrprc- 
iinjuri5civilis,Scripturam  ncceflario  rcquiriad  Lcgcni 
umanam  :  quibus  etiam  Aiffragantur  Albcricus,  Salice- 
is,GIofla,&  Archidiaconus:  tcftcAzorioIcfuita,  tnfitt. 
«r.  .  f.t.  imo  dcfinitio  legts  cx  lurc  Canonico.  cap.  Ux, 
I.  cxlltdorodefumpta  ,  cft  ,  Uxcil  tonftttHm  ftripui, 
1 1.  Mores  gentium  &  profanorum  hominum  nonicm^ 
^rconfonaut  viisDci.  Ncque  tantumcft  pcriculum  in 
.■gum  humanarum,  acm  voluntatis  Dciigaorantia. 

BcHarm.  Siomniaefentaperlefcrtpta,  nitUttmeffet  pnvtie* 
Hm  EccUftAfttpra  HKrctiaf,  Paganos  &  IhiUos.  Cum  tamen  EccU-m 
:  cre.itiafHiit  eloquia  Det,  Rotn.  3. 

Protcft.  Obiedio  ridicula  limul  &  profana.  Scriprura 
nm  longe  alia  rationc  eft  in  Ecclefia  ,  quam  apud  alios • 
cclclia  eft  lex  vitae  ,  &  ipfa  vita  DcHt.-i,^.  47.  Prsetcrca 
lofesexpreHe  dicit,  Icgcm  fcriptain  fuifl^efapientiam* 
rudcntiam  ,  &  dignitatcmEcclefiie,  fupraomnesg.»n- 
^)»,  antcoculospopulorum  ,  quiaudirent  c;us  ftatuta. 

LUt.^  O. 

Bell.  4.  DignitasmyftiriorHmmultortmfiUntiitmYequirit,  nec 
c(t  uttn  Scripittris  expUcentur  :  ut  tremenJa  m/ftertn  Mijf^. 

rroteit.  I.  Hac  ratione  dignitas  traditionum  cxtoIIitMr 
ipra  dignitatcm  Scriptutie,  &  dodrmae  nonfcriptre 

agisdivin«pronuntiantur,quamdoarin3efcript2e.Ar- 

naMiiraefuntmagisrcvercnda,  quammaznaiHamv- 
criapier.-it,s,  i.77«,.3.i6.  11.  Omnia myftcria Vcteris 
cftamentietiamilla,  quas  infpiccre  non  licuit  niii  Sa- 

rdotibus  fuerunttamcn  in  lege  fcript,  &  defcripta 
4  1.  Chrilti  m.indatum  eft,  in no\  o  teftamento  utqu2c 

cipul I  ab  ipfo  didicerant ,  in  Ime  &  tn  ^oUnts,  id  cft  pro - 
'vT  "x"^'^"^'  -^^"''10.27.  tremcndaigitur^t  tceend^ 
yltcriaMiflas,  nequc  funt  myfteria  vcteris,  ncqulNo- 
•  icitamcnti ,  fed  pars  .nyfteriiillius  impietatis ,  cuius 
entioin  2  n.y7:i.7.  &pfofunditatum  L^n^^ApTx, 
i;!;^,'''?^^^,?'"^"  trcmcnda  myfteria  Mzffse  ,  in  MjfTa^ 
Romano  &  fimilibus  futiliflimi.  Ubri.  reperiuntur  ex^ 

•^ni.;?^'-  f  ^n-'''^''''':!''"  '  quommusinfacnsliteris 
^icnr,  a  fuiflent  ex  Dco  ? 

C    3  i2.Bcll. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ei  B  E  L   L    A   R  M  I   N   V  S 

1-»  BclUrm.  Regul<tq«ibits  m  cogmttontm  verarum  lradtiit»H 
^poffolorum  devtmtur  .  funt  qu.nque.  I .  Qtiando  umverfa  EctUi 
aliqmdtanqu^rr.  fide,  io^ma  amfUclnur,  quod  mn  tnvenitur  m  d,i>  k 
vis  Uieris.  1.  Ouandoumver/k  EctUfta  ahqmifervat  quodnemoco,,* 
ft.tuere  PotuttTtf,  Deus.  3.  QuanioaUqut  l  tn  EccUfta  umvtrCa  or.^ 
mius  retro  temforibus  frvalum  efi  ,  ettarr.fi  tllud  taUfit ,  ut  fotuei 
ab  EccUfiatn/fttui.  4..  Cumtmnes  Do{lcrcs  EccUfi^communtcoiilei 
(»docentaUqutiex  ApoftoUcatraitttore  defcendere.  5.  Cum  aUqtt 
pn>  tradtttone  yipofloltca  habetur  ,  tn  tliis  EcUfits ,  uht  eli  tntevj» 
tontinuata  fuccefito  ab  AfoftoUs ,  quaUs  fuccefito  nunc  defect  m  omt 
btti  EccUfits,frAtirquam  tn  Romana. 

Protcsl.  I.  Omnium  h.irum  rcgularum  balis  elt  un 
Ecclefiam  fcilicct  in  traditionibu»  Apoftolicis  ,  dctmier 
dis  ,  nuUomodo  labi  aut  decipi  poflc  :  adquamuna 
quafi  geneialcm  regulam  qumquc  iftas  (pecialcs  non  m 
meritorcvocavit  Azorius  mo>cU.  Ub.  8.  cap.^.  H< 

autcm  nihil  aliud  cft  ,  quam  inccrtuin  pcr  mcertui,  pn 
barc.  II.  lUaautemclLtutpiflima  fimul  impudcntifl 
ma  petitioprincipii ,  Ecclcfiam  Romanam  ut  rcgyl^ 
traditionum  obtiudcrc  ,  quiE  maximi  fcelcris  poftuUri 
proptcr  fuasfadasac  emcntitas  traditioncs.  Scd  hc  c 
icvcra.  Conciliorum.Patrum  &  Pnmitivas  Ecclcfiac  m 
minaad  fpeciem  &  pompam  a  Pontificii^.  profciuntu 
cum  interimEcclcfiam  Romanam  piaefentcm  omniu 
rcgulam  cfle  volunc.  Sic  enim  dlferte  BcU.  de  Sacr.  Ub. 
cap.z^.  Ommurn  Conctltcrumveterum  & ommum  dogmaiumfirmtti 
MbAuihoTttatepr4entiiEccl<fiAdepindtt.  III.  NuUaharum  \i 
gularum  potuit  olim  locum  habcre  ,  cum  Eccleliae  var 
contiaria  planc  fibiab  Apoftolis  tiadita  fuiflc  contend 
bant,  quod  etiam  vercfuiire  ab  iis  affitmatum  defcnd 
AzoriUi, i»/?«f.  mor*l.Ub.%.  f.4.  Diverf*  (mquit)  tradtttoHes 
AfoftcUs  prtmanarunt.  Pernientem  cntm.  tradtttone  ab  Apoftelts  d 
rivatat  fabbatum.  ftcut  dies  domtntca ,  fie  t;  rcUgiofc  colchaturi  &  V 
mtnperOccidtntemfabb.uojejumum  fcrvabaturf  tradtttone  {  ut ' 
exifttmo)a  Peiro  Afofi.accepta.  Vnie  dtvtrfi  rttus  <ff  moresper  Ori 
tem  &  Occidentem  retenti  O"  obfervatt  funt.  IV.  Nihil  omni 
eft  quod  ab  univerfa  Ecclefia  pcr  omnia  fascula  fuit  rec> 
ptum,  ut  ncccflarium  crcditu  aut  obfcrvatu  ,  quod  in  1 
ctis  litcris  non  continctur.  V.  Si  tiaditioncb  eadem  fi.i 
llnt  recipicndas  cum  iis  quae  in  Scripturis  continentr; 
propter  Ecclcfiae  teftimonium ,  &  Patrum  confcnfui; 
tumh2ectcftimoniaEcclefiae&  Patrum,  eandem  cen 
tudincm  &;  authoritatcm  habent  cum  facra  Scriptu* 
tumcredendumeft  fcriptis  Patrum  eadem  tide  quafc 
ptis  Prophcticis  &  Apoftolicis  credimus  :  tum  fivc  P 
tres  loquantur  ex  Scrjptura,  fivc  abfque  Scriptura,  nu 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


llK 


quod 


E   N   E   R   V  A    T   V  S. 
•ftdiffcrcntia  ,  quod  ad  fidem  ipfi^  habcndam  : 
nia  lunt  plane abfurda,  &  a  pietate  prorlus  aliei 

KArgumentanofira. 

Pm^^i^.  I>ri#r.4.  2.  Neadditcad  verbuniil 
^:go  praecipio  vobis,  neque  detrahite  de  eo. 
tiitifi    Bell.  I.  Non/igiiuYibtaevirbofcrtpto,ffdtrai:t$\jivAVore. 
Pro/f/f.I.Nonagiturigitui  dedecalogoqui  fcriptus  firit 
Deo  ipfo  ;  Nequedelegibus  illis ,  qua.>  ex  ore  Domini 
M..^icceptas  Mofes  fcripferat ,  &c  in  librofxdcris  popuK> 
jmdientelcgerat,Ejifo./.24,47>i.  Siagituribi  de  verbo  tuni 
-j.^emporib  k  Mofe  viva  voce  traiito  ,  tum  agitut  de  verbo 
..j.cripto.  Mofes  cnim  eadem  verba  legr:>  quas  vivavocc 
-  ^j^ltzdldltyabfolvit  ftriberetn  fibrOyHfjtie  ad  finv^n  eorf^m  Deut.  3  I  24, 
.  .jij    Bcllarm.  2.  Vera  expofuto  ejus  lect  est ,  qt^oi  Dens  non  vult  di^ 
' :    Wf,  nm  fvrvabttis  altud  qt^am  id  qtted  nunc prActpt$:  fedytn  hoc  qnoi 
>  ^^ndtipie ,  nthilmutabttis  ,  addindo  ,  vel mi?tucndo.  Altoq'u psccafftnt 
r  Prephct^  &  Apcftoli.  qui  tam  multa  poftea  addideYHnt. 

^'^^^^t'  I.  SifinguliNpr^ceptislegisnon  licuit  aliqaid 
•  iddere,  certe  toti  lcgi  nihil  fuit  addendum.  II.  NulU 
.ratio  reddi  poteft,  quare  additio  in  prascepto  ,  non  fitse^ 
M^uelicita,acadditioextraprafceprum.  I  I  I.Mofesipfc, 
.:^j>  3^>3^*2--  Manifefteoftcndit  hanclegem pertinere 
\d  additiones  extra  au  t  ultra  legem  :  Ne  factto fic  Ich  ovs  De» 
.        ficutgenicsfcceYuntditsfuis.  Vn.Tmquamquerem  iiuamegopri.m 
tpitvobts ,  enmobfcYvantesfacite,  nenUite  ei.  Hac  etum  lationc 
.  atuilmodi  additionesdamnantur  h.  Piophetii:  quoi  mcm. 
^r^rfpcram.nequefubieratinanimummeum  Ier.7.^1.  IV.  QaoJ 
.  Jd  Apofto'05,  attinet ,  quicquid  addiderunt ,  id  non  tam 
HiquamDeusperilloiiitecu:  idque  tum  quum  etiam  per 
;o/dem  abrogationem  multarum  legum  Mofis  induxit. 
Pophetae  autem  nullum  omnino  mandatum  novumad- 
iiderunt  legi :  led  explicationes  &  accommodationes 
antum.  NonautemideoProphetarumfcriptadicuntur 
iiterprctationesMofis,quiaMofescommendatauthori- 
-^  ratemProphetarum  ,  ficut  Bellarm.  dictt  traditionci  iii 
.  >cripturi>,laudari,&  Ecclcfiasauthoritatcm  commend.i-, 
i,atqueadeoiftas  ctiam  traditioncscirc  quodam  modo 
.  .;xplication«sverbircripti :  redquiafenrum  lcgiscxpo- 
-  "crunt&accommodarunt  adufum  populiin  unacjua- 
lucgeneratione. 

14.  PreteH.  Apoc.  ult.  Si  quis  appofuertt  ad  A.f r ,  &c. 
Bcll.  Certum  eii  lohannemiiiprohtberecerrupti^nem  libri  iHiui, 
Prete{}.l.  Quamvis  hocnonfitadeo  ccrtum ,  lohan- 
'''J'"'^*"tumadillum  Ubrum  refpcxifle  ,  imovcrifimilc 
idmodum  fit ,  eum  totum  cancm  hac  denunciatione  gra^ 

C    4  yiliim.i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARM  INVS. 

vufima  obf  gnillc  ,  hoc  tainen  conccfTo  ,  cum  eadem  u 
latlo  ca^tcioium  canonicoium  llbrorum  ,  &  jIIj  qui  tia 
dunt  dodrinas  ,  quae  In  iftls  librls  non  contlncntur  ,  ap-j^ 
ponunt  alTquid  lis  ,  comminatlo  illa  pertmet  ctiamac 
tradltlonum authores.  II.  Si  Pontifices  Romani  pro- 
phctKis  quafdaiTi  proferrent  dc  ftatu  Ecclefiag  ,  aut  AntF^ 
chriftl  myftcrio  ,  &  dicercnt  fe  illas  accepiHc  h  lohannc, 
;itcjuc  adeo  cjufdem  clfe  fidel  cum  Illis  prophetiis  ,  qua- 
in  Apocal.  contlncntur  ,  manlfcftorel  eirent  appofitioni!. 
ad  illum  librum  :  non  poflimt  igitur  a  fimili  crimine  ex* 
cufari,  cum  dogmataquaedam  proferunt ,  tanquam  Apo-;j 
ftollca,  quse  In  fcriptls  Apoftolorum  non  continentur*  li 

1  ^.rrotesJ  G*i/.  j.Si  Angclus  deca-loEuangelizet  vobi 
pi^Titeiquam  qirod  Euangclizavimus  vobis  anathema  fif 

Bellarm.  I .  Afoftdm  h^uttuY  cU  omm  vetbo»  fivefmpto .  fiv0^ 
nonfcYipto. 

ProttH.  Loquitur  Paulus  dc  verbo  ^  feprasdicato:  nlhfltlj 
autcm  pradlcabat,  quod  in  Scrlpturi:^  non  continebatmfitij 
AcliY  26  22.  Ncquc  Chrlftianus  quifquam  ncgabit  Euari-|j| 
gclium  illud  totum,quod  Paulus Galatliprsedlcavcrat  int^ 
Novo  Tcftamento  fcriptum  cxftarc- 

Bcll.  2.  PcYtHui  prieter  Apofiolus tntcL':git contv^.  Apaftolm 
cnim  tpfe  multaalia  pofteadocuit  ,  &  lcfjanncs  tn  Apocahpfi.  A^U^\ 
titftm  /jti  adverfuscontYaYiofn  doclrtnam.  s^^ prdttr  accipttuY  pro  coih(f\ 
tra,  Kom  klt.17. 

VroUii.  I.  In  Thcologia  vcrumcft^/^r^wScripturas^cft 
centra  Scriptura^  :  quia  Scriptura  prohlbet  addItionc>, 
quamvlsautem  quodadjlcitur  fit  rc/^/r^pr^eceptum  ilhi  1 
gcnciale,  cft  tamen  folummodo  prdter  dagmata  illa  fing  - 
laria,  qulbus  adjicitur.  I  I.  Apoftolialibi  nihil  quicqu.r 
in  dogmatico  gencrcfcripfcrunt  quod  Paulus  intcr  GaU-. 
tas  nonpraedlcavcrat.  III.  Agit  hlc  Apoftolus  ad\'cr-| 
fus  contrariam  dodrinam  pcr"argumentationcm  vel 
n^inorcad  majus ,  velagcnere  ad  fpccicm  :  pYAtcY  cnimi 
ftridcfumptum  tHminui ,  &  late  acccptum  leneYaltml 
quam  contra,  IV.  Eadcm  ratlonc  pr^ter  includlt  conitr^^l 
Eom.t4/t.  17- 

16.  Troteil.  loh.  20.'^.  H^ec  fcripta  funt  ut  crcdatis  ,  &  l 
ciedentes  vitam  habcatis. 

Bellarm.  I.  Johannesibt  loqn^u.i  .i.folts  miracuiis  CfjYtftt ,  noto^ 
cte  dogmatisfidet  &pYdccptts  rnYum. 

PYoteft.  Non  fola  miraculaintelligl,  indcapparct,quo4'M 
miracula  finedodtrina  ,  non  fuHicumt,  «rm^4m»$  .  cjrrrf-i 
dendovitam habpamus.  Ncque  lohannes  dc  miraculi^  fcripfc^ 
rat  in  Euangelio  fuo  vel  tantum,  vcl  praicipuc* 

Bell.  2 .  5/  Yti  a  Lohantu fcYtptd  fufficiant  b  fupcrflua  iYunt  omna 
altdi  ScY:ptH  rx.  Protesl 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


L  N  E  R  V  A  T  V  S.  57 
pY%tefl  1.  Eadcm  rationeconcluderepolTit  ,  li  csetcii 
.langcliftas  ruHicientcr  fcnpferant  dc  paiTione  Chrifli, 
mquicquid  lohanncs  dc  iUa  fcripfit  fuit  rupcrtluum. 
jd  lic  vifum  in  fapicntiae  divinae  ,  non  fufficientcr 
ntum;  Sed  &  abundanter  confulercnoftrse  fidci  ac  fa- 
ti.  II.  Non  excluduntur  hac  fententia  icliquse  Scri- 
urap  ,  fed  fupponuntur  :  lohannescnim  ,  ultimofcri- 
:ns  ,  oftendere  voluit ,  ai  finem  ufque  mundinullosa- 
^slibros  canonicos  elfe  exfpedando^  :  neqiie  nccelTa- 
um  ciie  quidquam,  quod in  luo  Euangclio  una  cum  re- 
ijuis  Iibris  antc  a  Piophetis  &  Apoitolis  confcriptis, 
3n  continebatur, 

17 -rrotelf,  z.Tim.  :^.i^.l6.  17.  Sacras literae  po/Tunt  tc 
picntem  reddcrcad  falutem  :  tota  Scriptura  eftutilis, 
:c.ut  pcrfcclus  ftt  homo  Deiad  omneopu:>  bonum,per-. 
dcmftrudus* 

Bcllarm.  I.  ScYipturafujpc^fntetinftruitB  &  perficit  hominem 
'et,  quia  multa  cxprejfe  c^niinct,  &  qus  ncn  continLt,  ojlenittomnia 
Ue  fint  p^^tmda. 

Proif/f.I.  Apoftolusoftendii  omniapetipofle,ac  dcberc 
xScripturis  ,  quia  poflunt hominem fapientem  reddcrc 
1  falurcm,&'  perfecftcinftrudumad  omncopusbonum. 
ellarm.  invcrtit  plane  fcnfum,&  dicit  Scripturamper-. 
ccre  homincm,  quatenus  oftendit  illa^quae ipfa  non  ha- 
ct  circaliundepctcnda,vidclicctab  Ecclelia  velPontifi-. 
eRomano.  II.  Hac  ratione  primaepiftola  ad  Timo- 
icum  ,  vcl  unoillo  tcrtiocapitc  peifede  inftrueretad 
mneopus  bonum  :  multaenim  exprefle  continet ,  3c 
uas  non  continet,  oftcndu  (  Bell.  interprete  )  undc/int 
etcnda  :  dcolumnaCcilicct  &  ftabtltmcntc  vmtntts.  III.  Si 
oc  iitperficcre^  oftcndcre undc  perfcdio  fit  petenda ,  tum 
ohannes  Baptiftaperfecit  fuosdifcipulos.  M.j.  imolcx 
crfccit  Chriftianos  ,  G/i/.^.^^.quod  Apoftolusexprelic 
egat,  Heb  7. 

19.  Bellarm.  2.  PauIus  ne  hanc  quidemfuffictcniiamScriptf^rt 
'ibu:t :  qtiia  cum  dictt  om nis  Scnptura  *  mnfolum  toticorpon  Scrt^ 
turd  trtbuit  eam  lat^dem^  fed  etiam  fingults  libris. 
Prctesl.  Redi/Iimc  hoc  dicitur  ,  laudem  aliquam  ifti:i 
crbistribui ,  &  toti  corporiScripturae  ,  &  fingulisejus 
ibris.  Indcvero  nihilminus  fequitur,  quam  ne  iftam 
liuidcm  fufficicntiam  tribui  Scripturae  ,  quam  variis  li- 
)risper  fc  convenire  modo  oftcndi,  Imo  fcquitur  po- 
ius,  omncmfufticicntiamtotiScripturae  tribui,  &  fe-* 
:undum  proportionem  fingulis  libris  fuam.  Si  quis  enim 
liccrct ,  Logicam  polfe  aliquem  peritum  reddercbcnc 
'"'fciendi,  quia  omnia  eius  praccepta  utilia  funtadinvc- 

C    5  mcndum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


4-8  BBLLARMINVS  j 

mendum  &  judicandum  ,  ut  qui  mas  fe  excrcet ,  perft-^  j 
deinltiuaturad  bene  difTerendum  .  illc  magrmm  fufii- 
cientiamtr]bueretilliarti& cjuspartibus  :  Hceft  ineo 
Quod  ApoftolushicdeScripturis  affirmat.  Sedaliudeft 
ouod  BcU.  vult,  videlicet ,  non  totum  corpus  ScnptutaE 
hicintelligi,  fedquemlibctlibrum  :  quod  vanilhmib  ra-, 
tionibus  probare  conatur.  I.  Ittdicio  omnium  Lattne  Ccn^'^ 
tiHtn ,  cihoJL  dtcitur  de  omnt  Smftttra  ,  dictiurie  finiulti  IdrH.  Scili 
ludicio  omnium  Graece  fcientium  vox  vxtr»  quae  hicin 
vctere  verfione  redditur  ow»i>.  fxpe  fignificat  idcm  quo<l.  i 
iKK  tota  ut  MMth.  8. 32.  34.  Efht^  16.  Aa.ZO.27-  ludlCIC  * 
ctiam  omnium  qui  attente  verfati  fuerunt  in  vulgan  m- 
terprctationc  ,  cwjnf  idem  faepenotatquodm«m  ut  Mattk 
i6  59.  JW«rf.i.33.cri4.  '•47- 10.  6-15. 

Thit.i.^,  Hebr  ■^.z.  Omuii  flebs»  omnis  domuit  civitas  tmnts,  omm 
Ecclefta  ,  omne  Ccnciltum  ,  omneprstorium.  In  hoc  autcm  loco,, 
per  Txii^yf^xtAf^*'^^»  facrasliteras  ,  ncccirario  intelligituri 
corpus  Scripturse  Sacrae ,  &  ludicio  omnium  Theologi- 
ce  fcicntium  ,  quilibet  unus  Scripturae  liber  non  intelli- 
giturper  illam  Scripturam,  quae  perfede inftruit  homineti 
Deiadomneopis  bonum.  II.  Cumhictfifiolafcrtberetur.altqutd 
huc  (/eerat  ex  corfore  Scrtpturarum.  Sed  tota  Scriptura  quoac 
circntialcs  partes  lcgis  &  Euangelii.vet.  ac  novi  Teftam 
exftabat.quamvisApocalypfisJc  Euangeliu  Iohannis,u 
intcgmlcspartcsadhucdccrant:&  illiipli  libtitamcnqu 
<lccrant  pcr  analogiam  includuntur.  SicutPaulus  dicen 
totum  corpus  Chrtfii  myftid  ammart  &  attfanBo  ejtts  Spiritu/mdu 
ditetiamillamcmbraquae  neq;  tum  tcmporisexftabant 
nequeadhucexftant.I  Il.-^po/^e/wJ     eo  quodtribuitomm  Scrii 
ftur^y  tonttudttin  parttcuiaride  ScrtptHris  Vet.  Teftam.Sihem  ig: 
turinprasmilfishujus  ratiocinationis  agitdealia  ctiai^ 
Scripturapraetcr  vetus  Teftamcntu,  quod  etiam  in  con 
cluiione  eum  facercapparet  ex  illis  vcrbis  ,  •w  H-  perfidei 
qitAeii  inlcfu  Chrtfto.  Si  vero  totum  hoc  demus,  argumen 
tum  fo/tius  ftringit.  Si  enim  Scripta  vcteris  Teftam.po 
tciant  rcddcre  homines  fapicntes  ad  falutcm,  &  perfc<3- 
inftrudlosadomncopusbonum^quantoid  magispraeft; 
bit  univerfa  Scriptura  veteris  ac  noviTeftamenti  fimu 
Bellarm.  3.  Vtiitsen.nonftgntfi(atfuffd:nsen,faitemnon' 
ta  fufjicieni  eli.  ftihunchabet  ufum  .  ad  hoc  refertur  &  ordinaturt 
Altud  fimtte.  Stcut  qui  dicit  fCibus  esl  uttlis  ad  nutriendum  homtm 
dicit  quidem  ctbum ad  hoc  ejfe  tnftttutum. ut  nutriat.fed  non  dictt  fu^ 
ficerefelum  ctbum  :  nam  fi  caiornaturalts  deficiat.  autaliquodinftn 
tnentum  ctrporis  ad  nutritionem  ntctffarium.ctbus  non  nutrttt. 

Froteli.l.  Quamvis»fi/iJei?»  non  fignificct  fufjiciensei 
tzmen  utiiiien  adtmmantttjfiria »  dc  jptrfeOe  tnftruit  adorrn 


I 


i 


Jli. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


f  * 


ENERVATVS. 

M>  tantum  faltcm  figniticatquantum  fnjficiem eil .  Haec 
itcm  utiutatis  magnitudo  quam  Paulus  in  fummo  gra- 
itribuit  Scrlpturas  ,  hsec  ( inquam  )  utilitasillud effc 
lod  ^  nobi^  urgctur.  I  I.Si  Scripturafit  4  Hco  in  illum 
lemordinata,  ut  perfefte inft ruat  ad  omneopu^bo- 
xm  ,  &  ut  polfit  qucmlibetfapientcm  reddercadfalu- 
m,quod  Bellarm.  concedit,tum  certequilibetconccn- 
:s  cfic  poteft  Scriptura  tanquam  fufticienti  regula  tidei 
•  morum.  III.  Excmplum  illud  de  cibo  fophiftice  5c 
diculeadhibetur.  Sicutenim  ille  jui  dicit  cibum  poflc 
)minem  nutr^ire ,  &  utilem  cfle  ad  perfedam  nutritio- 
•m  ,  fignihcat  cibum  efle  fufficienrcm  matcriam  nutrx- 
onis ,  quamvis  calor  naturali:>  &  alia  concurrant  ut  cf- 
cicntescaufse  :  fic  Paulus  dicens  ,  Scripturampofre  ho- 
lincm  fapientem  reddcread  falutcm  ,  &  utilcm  circad 
!rfcd:e  inftrucndum ,  fignificat  Scripturam  cflrcfuifi^ 
cntcm  materiam  nutritionisfpiritualis ,  quamvis  Spi- 
tusfanftus  &  fides  ncceflrario  dcbcnt  concurrerc,  ur 
ficientcs caufs2  falutis.  Benc  cft,  quod  Bellarm.  concc- 
it  Scripturam  ita  efle  fufiicientcm  ad  falutcm  ,  ficut  ci- 
aseft  adnutriendum  ,  nihil  enim  comedcndum  prseter 
bum  :  nihil  igitur  credcndum prseter  Scripturam.  Scd 
.tcrPontificios,quum  homincb  petunt  Script.  tanquain 
mcm  ,  dant  illis  traditionem  tanquam  lapiicm  aut  fer- 
5ntem,quodpatrcsergo  tiliosfuosfaduro^negat  Chri- 
\x%^Mmh  7.9.10. 

18.  Protefi.  Traditioncsin  Scripturis  ubiquc  damnan-* 
IX.If.li).  Mfitth,!^.  G4L  l .  C^Itff, 2 . 1 .  I . Tim.  l.i.Pet  l. 

Bellarm.  Chriftm  (:!r  ApoflolinonYepreheniHnt  traiitiones qs^at 
cepcrant  lud^t .%  Mofe  &  Prophetts  :fed  tllas  qt4AS  aicceperant  i  qt^t^ 
fdMm  recentioYtbus ,  quarum  attqud  inanes  erant^  attquA  pernictofdj^ 
contYaScYiptuYas. 

Protefl.l.  Nunquam  qucmquam  in  tota  Scriptura  eo 
Dmine  reprchcnfumlegimusquodtraditiones  nonfcri-^ 
:asncgligebat.  Imo  vitapromittitur  facientibus  quod 
riprumeftoV.  ^.10.  tum.  12.2.  Damnantur  illse  tradi- 
oncs  quas  Scribas  &  Pharifxi  dicebant  eflc  Mofis  Sc 
rophetis.  Non  eft  cnim  dubitandum  quin  k  rccentiori-t 
4S  iilis,  i  quibus  obfervationes  illasacctpcrant,  acccpe- 
mt  etiam  autilla^  a  Mofc eire,  vel  in  particulari,vcl  faU 
in  univcrfali.  III.  Mofes  &  Prophets.  apud  Chriftum 
:  Apoftolos ,  idem  fonat  quod  Scriptura  vetcris  Tcfta- 
icnti.  Non  agnofcebant  igitur  ullum  verbum  Dei  ab 
>fis  Ecclcfiae  traditum  praetcr  vcrbum  fcriptum  :  non 
irum  eft  Igitur  fi  eorum  tradicioncs  nufquam  nomina- 
''^perftiingant,  IV.  NuUaratioiingi  potcft,quareIu- 

C    6  dxorum 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


4 


r,-  BELLAKMINVS 

iia:oiumtiaditioncsvclpcrnicior3sfucrunt,  velinancs,  i 
li  omncs  aut-^plcrsbquc  Pontiliciorum  traditftncs  fint  I 

probandae.  ,r     •  /•  i 

19.  Teftimonia  lUa  quae  cx  Patribus  adfcrri  folent  a  l 
noftiis.adco  funt  luculcnta,  ut  ad  illa dum  nonnihil  BeU  t 
larm.  coadus  fucrit  rcfpondcre ,  nccelfc  habucnt  totam 
caufam  nobis tradcic.  Nam  praetcr  multa  turpifTimafub- 
terfugiaquibus  utitur  ,  hseceft  cjus  confcflio  cap.i  i.  1 

I.  liJaquA  funt  fimplictter  mmbfii  necfjfarh  Apoftoli  confuevf 
rtint  omnibm  pAdtcare :  &  altoYHm  quA  fnnt  omntbus  uttlta. 

1.  OmntatHa  funt  fcriptaab  AfeftoUs  qt4A  funt  omntbus  nccejf$^ 
Yia»&  quA  tpft  palam  omntbus  vulgoprAdtcaverant 

3 .  Kon  funt  ut  plurtmum  obfcurifttmA  quAfttones  illA  •  quA  tefttmo^ 
ntumhabent  tradttionis  intotA  Ecclefta  receptA. 

4.  Exftant  in  Scrtpturts  teftimonia  eortm  omntum  quA  ad  natu^ 
ram  Det pertinent ,  vel  untonem  naturam  in  Chrtfto  tndtcandam  :  6 
poffumus  nos^  circa  ca  dogmata ,  fUne  &  pUne  tnftrut  ex  Scrtpturts  ,/1 
easrefteinteliigamus.  * 

5.  NuUumeil  vittum  ad  quod  fanan.lumnon  invenitur  in  Scri-  i 
ftura  altquod  remedium» 

6.  QuAhabemur tn  Symhoio  jlpoftolico»  &  Dccalogo afertepofitA  I 
funtin  Scrtptura. 

7.  Prcfvftiovtduitatis »  qualebonutn  ftt ,  fatii  expofuit  Apoftclus.  i 

8.  Clartfiima  Scripturarum  tefttmcnta ftne  dubto  *  antcponendafum  | 
0mnibus  Connltorumteftimontts. 

20.  Ex  prinu  .V  fecunda  confeflionc  fic  argumcnta- 
inur  :  I.  Si  lUa  omnia  quae  Apoftoli  palam  omnibuj 
prsedicaverant,  lint  fcripta,  tum  fermones  Apoftoli,de  qui- 
busloquitur,  z^TheJf.^.i^.  funt  fcripti :  fueruntcnun  to- 
ti  Ecclcliseprasdicati ,  ficut  JEpiftola  fuit  ad  omncs  fcri- 
pra,  Nequltcr  Jgltur  facit  BeU.  cum  iUam  voculam  to- 
ties  urget  ad  traditiones  non  fcriptas  ftabiHendas. 

2 .  Si  omnia  omnibus Vel  necelfaria  ,  vel  utilia  fint  fcri- 
pta  ,  tum  totaDei  volunta^  ad  falutem  hominum  revcla. 
ra  cft  fcripta  :  cft  cnim  tota  omnibus  utilis ,  quia  facit  ad 
omnium  falutem. 

3.  SiiUaquae  funt  omnibus  utUia  ,  fint  fcripta,  tum  lil. 
ctiam  quas  funt  Epifcopis  &  Presby tcris  nccclTaria.  Nam. 
praetcrquarn  quod  praecipua  pars  officii  miniftrorum  cfl 
doccrealaqua:  funt  omnibusneceflaria  &  utUia:  norum 
omncs  Sciipturam  totamubique  :  non  minus  inculcarc 
corum  officiaquamplebis  :  &  ApoftoUim  Paulumtrc; 
integras  epiftolns  inUlo  argumento  piaecipuc  coUocalfc 
InVctcri  ctiam  Tcftamcnto  Saccrdotum  Levitarun 
officia  magis  accuratc  dcfcribuntur>quam  hominum  pri- 
vatorum.  ^ 

4.,  Ei 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  $•  6t 
_  Ex2.&3.1ic;  Sitraditioncs  non  lint  de  rcbus  ge-^ 
icralitei  neceirariis,  aut  utilibus,  neque  de  qua:ftionibu$ 
Dbfcuriffimis ,  tum  certe  nuUse  funt ;  Nulla  enini  exco- 
;itari  poteft  ratio,quare  &  resillse  quae  funt  omnibus  vel 
iccclTariae  ,  vel  utiles  ,  &  quaeftione^  obfcurilTimae  fcri- 
)to  ab  Apoftolis  conlignarentur  ,  &  aliae  nefcioquales 
Dmitterentur.  niliforlitan  cum  blafphemia  dicent  Scri-- 
)turam  temcre  fuilfe  exaratam  ,  &  non  fumma  Dci  prc- 
/idcntia. 

5.  Ex  4.  fic  :  Si  omnia  quae  ad  naturam  Dci  pertinent 
n  Scripturiscontincantur,tum  falfoantcaraf  S.  pro  fun- 
damento  traditionum  pofuit,  quoedam  efie  myfteriaquac 
digniorafunt ,  quam  ut  in  Scripturis  cxplicentur  :  non 
funtcnim  majora myfteria,quam  innaturaDei,&  unio* 
nc  natu  rruamin  Chrifto. 

6.  Ex  5.  fic  :  Si  in  Scripturisdefcribantur  remcdiaad- 
vcrfus  omnia  vitia,tumetiam  mediaibi  habentur  ad  om-. 
ncs  vlrtutcs  comparanda.Nihil  igitur  deeft  quod  fpcdar, 
vcladlidem,  vel  admorc^:  illa  enim  omnia  adalter-^ 
utrum  horum  debent  referri. 

7.  Ex  6.  fic:  Si  omnia  quasfunt  in  Symbolo  a  Decalo- 
50,  aperte  polita  funt  in  Scriptura,  tum ibihabcmus  pcr* 
feftam  regulan;  iidei  &  morum. 

8.  Ex7.fic  :  Si  talia  minuta,  qualis  eft  profefllo  vidui- 
tatisin  Scripturis  cxponantur,  nihil  certe  neccfiTarium 
omittitur. 

9.  ExS.fic:  Siteftimonia  Scripturae  finc  dubiofint 
anteponenda  teftimoniis  Conciliorum  ,  tumfalfumcft 
quod  Bellaria.anteapofuit ,  verbum  Ecclefias  efrefem-. 
per  verbumDei.  Nam  omnc  veibum  Dei  eft  unius  & 
cjufdem  authoritatis.Naquecertc  habcnt  Concilia  talem 
diredionem  Spiritubdecernendo  ,  qualem  Prophctas  & 
Apoftoli  habueiunt  in  fcribendo.  Tum  etiam  certior  eft 
fidcs,  quag  nicitur  claris  Scripturae  tcftimonlis,  quam 
quas  nititur  authoritate  Conciliorum. 

21.  In^polfibile  vidctur  potuifle  tam  diu  confervari 
puras  traditioncs  non  fcriptas:  proptcr  hommumobli- 
vionem,  impentiam,  I-  '  '"im,cV  ^  litatem. 

Bellarm.  i.  Curatjl.i  ■>    npYdcty.i       .fnom  fed  Deo» 

quiafHa  Pr<rjtdentiaconfi:rvavit  Ecclefum^ScnpHYam^  &  cttam  tra^ 
ditiones  ab  Adam  ufqtn  ad  Moftm. 

Protefi,l.Bto  nulla  curaincumbit,quam  ipfenonfufce- 
pit.  Sed  traditionum  non  fcriptarum  curanufquam  ia 
Scriptuiii^  revclavxt  a  fc  fufccpt.im  :  tunc  enim  ^uasnam 
illae  traditiones  eircnt ,  fimul  etiam  rcvelaflet,  atque  adeo 
traditiones  non  fcriptag  eflcnt  fcript^-.  II.De  confervatiow 

C    6  nc  Ec- 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


62  BBLLARMINVS 

neEcclcfiae,  &  Scriptiirse /apcrtas  h.-bemus  promiflio- 
nes,  de  traditionibus,  non  fic-  III.  BcUarni.  contendit 
tap.  4.  Scripturam  totam  non  cire  confervatam,  fed  mul- 
tasejuspartesperiifle.  IV.  Ab  Adam  dum  pura  confer-. 
vatafuit  dodiina  non  fcripta  ,  per  vivam  Dci  vocem  ,  ?c 
cxtraordinarios  Prophetas  fuit  confervata,aualis  difpen- 
fatio  ab  Apoftolorum  temporibus  non  exftat.  Ad  Mo- 
fem  vero  non  fuit  pura  confervata,  viva  voce  ceffantc:  ^ 
idcirco  h  Mofc  fuit  fcripto  confignata  ,  &c  fic  deinceps  ut 
ab  humanisillis  corruptelis  vindicaretur  ,  quibus  tradi- 
tioncs  funt  obnoxiae. 

Bellarm.2.  ^att^orcMCt  adjuvantes  fuerunttraduionum  cch^ 
ftrvandarum:  l.  LtbrsEcclefiaftici^inquttusfuutfcripta.Z.  Vfus 
earum  continuus.  }  Monumenta  externa.ut  temflA»<!T  fiyntUa.  ^Ma^ 
fefes ,  qud  excitarant  docios  adtnveftigandas  tradittones  antiquas  ,  & 
eafdem  aliis  commendandas. 

Proteft.  I.  Iftaomniafunt  obnoxia  ,  oblivioni,  ncgli- 
gcntiae,  imperitiae,  &  pcrverfitati  illis  quibus  dcbcnt  oc- 
currerc.  II.  Si  Deivoluntas  fuifiTct ,  ut  dodlrinae  iftae 
non  fcriptae  aeque  fande  confervarcntur ,  ac  illas  quas 
luntin  Scripturis,  i  fandis  proculdubio  Apoftoliscu- 
rafrctiUasconfcribi,  &  non  rcliquiffet  easab  hominibu> 
mcndacibus,  pro  fuo  aibitrio  ,  fcnbendas.  1 1 1.  Nequc 
ulla  traditio  nonfcripta  ,  inomnibusEcclcfiafticislibri> 
cxftat,  nequc  omncs  in  uUo  uno,  ncquc  omncsillai 
quas  cxftant  m  quibufdam,  a  Pontificiis  approbantur. 
IV.  Continuus  ufus  nciinguam  quidcm  vulgarcmcu- 
jus  ufus  cft  maximefrcqucns,  potcft  puram  confcrvare; 
tingUAVuigares  (  inquit  Bellarminus/ii^.2.  cap.  5  )  fingultsf 
cuits  magnaex  parte  mutaniur.  Continuatus  ctiam  ufus  ha 
rum  traditionum  ,  k  tempore  Apoftolorum  nonmagi> 
poteftoftcndi,  quam  traditionesipfas.  V.  Nequcufus, 
nequclapidcs,&  parictcstcmplorum  confcrvarcpoflTunt 
dogmata  aut  doarinas.  V  I.  Haerefcs  excitare  debent 
pios  &L  doftos ,  ad  fcrutandas  Scnpturas ,  qu»  volunta- 
tem  Dcicontinentindubitatam. 

22,  Protefl.  Literae  divinae  fcriptse  funt ,  ut  habcamus 
legulam  &  normam  perfedam  hdei  &  morum. 

JBcUarm.  I.  Scrtpti^ra  finis proprius  &  fracipuus  nm  fuit  m  ut 
effet  reguiafidei :  tum  fntm  conttmret  omnia  &  fola  tUa  qua  ex  fe  ad 
fidcm  pertinent  :  &  effet  unum  opus  conttnuum  :  fed  ut  cjfet  commomm 
torium  quoidam  utile  ,  ad  confervandam  &  fovendam  doilrinam  ex 
pradicatione  acceptam. 

froteii.  I.  Regula  ,  &  commonitorium  non  funt  op- 
pofita  ;  Scripturaeft  rcgulacommonefaciens.  II.  Pro- 
prius&  pr^cipuu^  finis  lcgi^cftut  lit  regula.  Scriptu- 

ram 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


I 


HNERVATVS.  63 

•atnaiitem  cflelegem  Pontificii  concediint.  III.  Vo- 
nntas  Dci  ideo  fuit  in  Sciiptutis  levclata  ,  ut  fecundum 
llam  vivamuj> ,  licut  Mofes  qui  inter  fcriptores  eju^pri- 
nusfuit  ubiquetcftatur.  IV.  Legei  autem  praefcriberc 
Dco,  ut  regulam  iftam  nude  traderct,  in  uno  opere  con- 
inuo  line  uUis  appendicibus,apphcationibu!>,  autdecla- 
•ationibus  ,  quibub  intirmitati  noftrse  confulerepollit, 
loceft  hominib  Deo  cx  adverfo  refponfantis.  V.  Si  Scri- 
jtura  fit  commonitorium  tantum  praedicationi  infer- 
/icnsquasnamerit  regula  iplius  prasdicationis.  VI.  Non 
potcft  ut  fufficiens  commonitorium,  confervarc  dodri- 
nam  ex  praedicatione  Apoftolorum  acceptam,  nili  totam 
doftrinam  ab  iis  piaedicacam  contmeant. 

Bellarm.  2.  ScuptHra  eflrtqHla^  non totalis*  fed paniMis. 

Proteil  I.  Nulla  omnino  ratio  ,  ne  lingiquidem  poteft 
quare  quaedam  dodrinas  iieccirarise  habercnt  regulam 
fcriptam,  &c  aliag  aeque  ncceirariae,  non  haberent.  I  I.  Si 
fitpartialis  regula,  tum  nonperfede  dirigit :  &  quiper- 
fedefacercc  voluntacemDci  Scripruris  rcvelatam  ,  non-i 
dum  eiret  peifedus.  III.  Si  Scriptura  fit  partiali^  re- 
gula  ,  tum  tcncntur  homines  fupra  id  quod  fcriptum  eft 
fapere,  id  eft,  fupia  Legem  6c  Euangelium. 

23.  Protesi.  Si  recipienda  fint  dogmatanon  fcripta,  da- 
bitur  occafio  multis,  tingendi,  &  introducendiin  Eccle- 
fiam  multafalfa,  fub  noinine  tradirionis* 

Bellarm.  i.  Hoc  argHyncntum  jnjiHe  valet  aivetfni  ScrtptnrAS^ 
qHiamhlttfalfiUbrtornatifHLrHntoltm  tttnlo  IthrorHm  Canontcornmm 

Protefl^  Non  eft  eadem  racio  :  Scripturae  enim  canoni- 
casaliisargumentibdignofcuntur  ,  non  infcriptione  foU 
titulorum.  Experiencia ipfa  docet ,  inter  ludaso^,  varias 
traditionesfalfaiimtrodudasfuiire ,  nullamtamen  Scri-. 
pturamfalfam  fuiffein  Canonemadmiifam.  Nequepoft- 
cain  Ecclefia  Chriftiana  fuilfet  ullus  Apocryphus  libcr 
pro  facra  Scriptura  admiirus  ,  nifi  traditionum  authori- 
tas  viamilli  feci/rct.  Communis  etiam  fenfus  oftendir, 
ijuod  non  tam  facile  fit  librumfalfum  obcrudere  Eccle- 
iiae  pro  canonico,  ac  falfam  traditionem  pro  vera. 

Bellarm.2.  Ecdtfia  ir  anthoritarem  habet  ^  isr  certametiam 
viam  dtfcernendt  veras  traitttones  a  falfts. 

Proteil.  Nullam  viamaut  rationem  habet  vcrastradi- 
tioncs  non fcriptas  dogmacicas  difcerncndi,  praeter  fuarn 
propriam  authoritaccm  :  &  authoritatis  illius  nullum 
oftcndc' c  poteft  idoneum  authorem. 

24.  Protiii.  Proprium  eft  haereticorum  abfcondcre  fua 
dogmata,  ac  dicere  Apoftolos  quasdam  palam  omnibus 
pisdicaflrcquvdamoccuUetantumquibufdamtradidiire- 

BelUrm. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^4  BELLAMINVS 

Eellarm.  mreUamyfltuafHaabfctndunt.  qu$afHntturpta :  fed 
n»ftra  tbficniuntur  a  quthufdam ,  vetquta  nm  efi  ofui  mfaantur*i' 
tmnibuitvelqttianonfuntomneicafacei.  .  .    .  „ 

Proten.  Si  quifquam  Haeieticorum  dixit  fuamyltcn 
fijilfeturpia.aut  non  dixerit  omncs  non  cflc  eorum  capa-ij 
ccs,  tum  hoc  eft  rcfpondece,  non  garrirc. 

L  I  B  E  R     S  E  C  V  N  D  V  S'^'^ 

De  Chrifto. 

Cat.  I.  De  ScientiaanimAChriflf. 

T  H  E  S  I  S  I. 

INtiibu5,primis  libris  controverfiae  fccundae  Bellar-i 
miniana;  ,  nullaparbconfeflionis  noftrae  proporiitur- 
impugnanda  ,  nifi  Ub.^.taf.  19.  ubi  haercfeos  arguitur, 
quod  quidam  noftrorum  Chriftum  w^toctsov,  ideft,  Deum 
^  fe  ipfo  cxiftenrcm  appellarc  folent.  Scd  &  hacin  r» 
malignapotiusBellarmini  vitiligatio,  quam  gravii  ah- 
quacontrovcrfiarcperitur.NamBcllarminusipIepnmo 
dubitanternoftrosaccufat :  nefdo  [  in(\mi  )  an  harefn  ftt  tn 
re,  an  folummverbii.  Sccundo,  fatctur,  &  probat,  Calvim 
fententiam  e/ie  ,  quod filtm  ftt  afe  rcjpfclu  efftnti*  ,  non  re/}>tff» 
ftrfona.  Additctiam  tertiom  loto,  t«m  Patrcm,  quamFi- 
lium  pofTc  dici wTo^sovid  cikyvertfiime  Deum  ,  &  lic  ab  Epi- 
phanioappellari.  Modum  rantum  loqucndi  reprehcndit: 
cum  tamen  ipiemet  oftcndat ,  modum  ipfum  loquendi 
neceffarium  fuiifc  ad  refutandum  Valentinum  Gcnti- 
lem,  quipcrpetuojaftabat ,  folum  Patrcm  efle  w^-rcS^fcv. 
huicigitur  criminaiioni  fufficiat  opponere  Calvini  brc- 
vemillamapologiam  ,  rpif?.  35.  1.  CumdeChrtfttdivinitate 
fermo  esl .  qujiDetproprta  funt ,  jureettam  tUt  deferantur  ,  quia  tunt 
tnmuu!  Dei epnttam  re/jiicitur .  piterttadifttnBiami  menttonequA 
elt  inttr  Patrem  &  Ftltum  ,  qua  rattone  vere  dicttur  ,  Chrtflum  effe 
Deum  unttum&  dternum  a  feiffo  exiftentem.  ni:quehuicfententtd.md 
iUudobftat  .  quodverequoque  ab  Ecchftafticti  fcrtptoribui  eiJ  tradi-wM 
tum,  verbum,  feu  fiUum  Dtt  a  Patre cffe»  niam fecundumfuam         '  ' 
ttam   Qutn  hsc  firfonarum  notatioUcum  habet .  ubi  Patrts  &Fiiii 
d  lltnilio  commcmoratur.  Nomen  uutem  lehevaefl  divtnitatii  elem 
gium.  quod  ncn  minui  Patrem.  Sptrttum ,  cjuam  FtUum  comfleiittur, 
Sic  Cyrtllui ,  qut  faptm  Patrem  FtUt  pnncipturr  vtcarc  foUt ,  froin- 
fentt  tamen  abfurdo  dttctt ,  Dtal.  3  de  Tnn  nifi  FiUui  a  feipfi  vitam  t 
erimmortaUtatem habtre  credatur.  Idemitcet,  ft  ineffabiU.natunt'. 
frtfrtumtfl  t  Ht  (K  ft  tpf*  ftt  ,  tn  FiUHmidjure  («mfttsrt.  Qmnmr 

tnatn. 


i 


"1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  65 
tisun  *  Ub.  ThefaHY.  lO.  YaticcinaiuY  ,  Paxrem  a  fcipfe  nthilhabtYe^ 
ufi  Ftlius  ettam  k  fctpfchabeat. 

2.  In  libro  quai  ro  occurrit  primo  qua?fi:io(non  maxi- 
ne  neccfTaiia )  dc  fcientla  animas  Chriili ,  brcviter  expc- 
iienda  :  an  (cilicct  Ch'  ifti  anima  ira  repleta  fuerit  omni 
cientia  ab  ipfa  fuacreatione ,  ut  nullo  modo  in  fcicntia 
:)rofeccrit.  Pontihcii  affirmant :  nos  negamub- 

Bellarmini  arj^umenta. 

3  •  Bell.  J/!  1 1.  Requiefca  fupcY  cum  SpiYttu^  Cit^i^Ttti.t  Pfal  44. 
VnxttteDiU^,  Stcut  &  If.6l^  Ail.^.  &  lo, 

PYctesl.l.  Concedimus  Chriftum  fuiilc  undum  Spiri- 
tu  fapicntiag  abipfa  conceptione  ,  (frufbraenim  fophifti- 
ce  occupjru r  huju^  temporis  negatlo  a  BclUj  m.  quafi  ef- 
fct  noftia  defendo.)  Sed  ficut  divinanatura  in  ipfocom- 
primebat  aliquo  modo  &  occultavit  fuam  maieftatem  ia 
humilitationc  Chrifti,  nc  exerceret  illam  dignitatem, 
quae  poftea  apparuir  in exaltatione;fic ctiam  cohibcbatur 
SpiritUb  ille  fapientl^e,  ne  ftatim  in  perfeciione,  f  ' 
latim  pro  rationeftatus  Chrifti  cxercretur.  II.  .  ..  > 
fapientice  eft  ubi  faculta.^  adeft  omnia  faclle  pcrcipicndi 
qu2s  funt  necelfaria  fcitu,prout  occafio  fert,quamvi:>  on> 
nia  fingularia  adu  non  fciantur.  III.  Sapientiailla  quse 
intenlive,  6c  adu  primo  eftpcrfeda,  poteft  adufecundo 
augeri,  per  extenfionem  ad  objeda  nova. 

4-  Beilarm.  Chti}^^  t  VitgYattam  fnc  menfnYa*  loh,  i,Ep  4.. 
Johult  Coltff.z. 

j  PYotest.l,  Refpondct  Bartholomeus  Medina  in  TAom. 
faYt.  :j.  q.j,  a.iz  In  ChnJIo  cfl  tnfinttagYatia  ,  f-i  fcutitta  cYcata 
tn  anima  Chrtfli  non  esl  infintta.  Ratto  hujus  diffeYcntts  e^y  quta  dt* 
gnttaspcYfonAtnfintta  caufatgYatiamtnfinitam^  fed  dtgnitas  pcrfonjt 
parum  aut  n:htl  ccnlticit  ad  Yattonem  fctcntt.^  ,  tnenfttYatUY  nnmqt^ 
l<ttnttacumUi}ntne  tUufiYanteveYitatcs  fcicntiA  ^  C' quontam  iumen 

fctentis,  in  anima  ChYtfti  eHcYeatum,  &  habet  menfuYam  ,  htnc  etiam 
proventt,  quo.lcjus  fcicntiaKcn  esl  infintta.  1  I.  Illi  ipfi  qui  ali- 
quam  fcientiamab  inltio  pleaam  &  perfedam  Chrift^ 
tribunt,  fatentur  tamcn  de  fcientia  acquifita,  quod  Chri- 
ftus  in  illa  non  tantum  profecit  fecundum  eticdum,  nec 
tantum  fecundurn  experientiam,  fed  etiam  eflcntiam  vcl 
habitum  ipfiujifcienti^,  Thomasin  fumma,p. 3.  q.iz.a  z. 
ubiadob.  2.  refpondet  ctlam  fcttntiam  ChYiftt  fempcr  fuiffe 
pirfeflamfecundnm  tempu<  (hoc  cft,pro  rationc  «tatis )  fcd  non 
fmpltciteY  ir  fccundum  naturam. 

I     5-  BcUarm.  ProbatttrnoflYafententiaex  doflrinaPatrum. 

}     trctetl,  l.  Fatetur  Mcdina,  in  Ihom,  ^.3  q.io.  «.2.  Am- 

I  brofium,  Dionyfium  Carthufianum  ,  Epiphanium  ,  Eu- 

L 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


66  BELLARMINVS 

thimium,  &  Bedam  aliterdociiifle.  1 1.  Plcriqiic  coriin 
quos  Bellarm.citat ,  vel  de  perfona  Chrifti  loquuntur 
cujus  operationes  &  perfediones  anima  ejus  fuo  modc 
participat,  vcl  illa  teftantur  quse  nos  non  negamus. 

6.  Bellarm.  Nenefl  credtbtU »  utverbtim  peYfonaltter  fadus  ft 
fjomo»  &  non  fimuleffuderit^  tn  ipfa  inc^miatione  ,  in  tUam  humantta* 
tem,  omnia  dcna  quorum  cafax  erat. 

Prctdf.l.  Ilta  donade  quibus  agiturnon  naturahte: 
'&  Mcceirario  fequebantur  ex  unione  ,  fed  ex  libera  coni 
municationc.  Credibile  eft  igitur  potuifTe  certo  conlilio 
paulatim  communicarl.  II.  iEque  crcdibjle  eft  quae- 
dam  dona,  vel  donorum  gradus  ,  non  fuifte in  ipfa  incar* 
natione,  cffufos  in  animam  Chrifti,  ac  in  corpusnon 
fuiirc  ftatim  ettlifam  gloiiam  illam  quam  a  lefurreftionc 
accepit. 

7 .  Bellarm.  Sapientia  & gratia  Chriflo  homini  naturalts  fntt. 
Froten.l.  Non  quod  tiuebat  ex  prtncipiis  naturalibiis 

humanae  naturas,  aut  naturaliter  &  neceflario  communi- 
cabatur  ^  divina  :  fed  quiaiatione  perfonas  in  qua  natu- 
raillafubfiftcbat,  &  muneris  fufcepti  ,  fuit  ipfi  quali  na* 
tura.  II.  Naturaliadonanonfolcnthominibuslimul  & 
fcmelin  fummogradu  adelfe. 

S.Beflarm.  ChrtftusfuttfiiiusDei.  abtncarnMtone  ^  &  hxrei 
cmnium  bonorum  patcrnorum  ,  neqne  dfbutt  cxpectare  fuccefiiinem  ex 
morte  Patrts :  ergo  tunc  debuit  replcrt  omnibus  donts. 

Proteil.  I.  Debuit  igitur  ab  initio  incarnationis  tam 
corpore  quam  anima  gloriricaii.  Hasccnim  gloriaperti- 
net  ad  bona  paterna.  II.  Ad  omnia  ifta  jus  habuifle 
Chriftum  ab  initio  fatemur  ;  fed  pofl^eflionequorundam 
cx  voluntaria  difpcnfatione  ad  tempus  carebat. 

9.  Bellarm.  In  tpfa  tncarnatione  fatlus  eft  caput hominum  & 
MHgelorum  :  caput  atitem  ncn  dibet  cjjt  mtnus  ornatum,  aut  minus  f 4- 
piens  quam  ftnt  membra. 

Proteil.  I.  Hac  eadem  ratione  concludcrc  licet ,  corpus 
Chrifti  fuiflc  ab  initio  glorihcatum,  quia  angcliboni, 
quanti  quanti  funt,  funt  gloriaornati.  II.  Caputfuitia 
utraquenaturaconjun<9:im%  ut  ^iivS^wTr©» 
pientia  cxceiluit  omncs  Angelos. 

10.  Bcllarm.  Adam  creatus  eflfaptentiftimus 
€undus  Adam, 

Prcteii.l.  Quidni  igitur  &in pcrfeda  ftatura  viri na-*' 
fcebatur  Chriftus  ,  quIaAdamitafuit creatus?  II.  Sc- 
cundusAdam,  ut  erigcret  nos  abilla  ruinaquaeper  pri- 
mum  Adamum  nos  opprcflit  ,  defcendcre  voiuit  in 
cundemftatum  (  cxccptopeccato  j  la  quo  nos  illeic- 
liquit. 

Afgumenta 


licautemfa'* 
multo  magis  fe^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


BKERVATVS. 


67 


ta  mjl 


r^umeh 

II.  rroten.  HibY.  2.  17*  Dcbui 


ra. 


fi 


pe 


r  oniiiia  t  l  At  i  ibus  fi- 


cn.cr^.  15.  Tentnrus  iii  oir.nibuN 


71^ 


que 


cato. 

BelUrm.  CHm  exctpitur peccatHm  »  tnteUt^umur  cxceptiinon  fo^ 
Hm  pi  ccata  ,  ftd  eiiam  omne^  lUt  defeclus  qui  nm  erant  unles  rcdcm^ 
Htonl.  Et  cum  dicttur  per  omnia  aftmulart ,  nomtne  omntum  tnteUi^ 
[untur  omnMqud  ad  pirftcltenem  naturdpirttntnt*  velad  rciemptto^ 
tem  caniucunt. 

Frotesl.  1.  Ad  rcdemptionem  conducebant  communx 
ratione,  ut  partes  humiliationis  Chrifti  ctiam  illidcfe- 
ftus  ab  illo  lufcepti ,  quorum  fingularem  utilitatem  non 
pcrcepimus.  II.  Progrcirus  in  lcicntia  aecjue  conduce- 
bat  ad  redemptionem,  acprogreffusm  llatura.  III.  Sub 
rcdcmptione  comprehcnditur  ejus  applicatio  ,  ad  quam 
fingulariter  conducit  ,  fcire  Chnlhim  hujufmodi  inrir- 
micatcs  noftras  expcrtum  eire. 

12.  Pro/ffJ^inf.  2.40.  Crefcebat ,  &  corroborabattir 
Spiritu,implebaturquc  fapicntia,  Dei  gratia  erat  fuper 
cum,  &  verf  52.  prohcicbat  lapicntia  ,  &  ftatura,  ac  gra- 
ti.i  apud  Deum  &  homincs. 

Bcllaim.  I.  VoxGrdcavK}^^iftiv@iVerfj^o.aitiitiAnAoftnnifi'* 
eat  redundam. 

Protesi.  I.  Non  eft  haec  germana  aut  propria  hujus  vo-« 
cis  fignificatio.  II.  Non  convenit  huic  loco  propter  in-^ 
tcrprctationem  quae  fequitur  ,  1/.52.  3.  Contmctur  hsec 
rcdundantia  in  eo  quod  diciturimplctus  aut  replctus:fed 
aliudetiam  fignificatur. 

B  e  1 1  a  r  m .  2 .  Tum  fenfus  ,  organa  corporea  magis  .^epleta  fuijfe 
indses  fapientia,  &  aptata  ad  opcra  exceUcnttora. 

rrote^i.  Hocaliquid  eft  ,  fed  non  totum  ,  Euangelifta 
cnim  affirmat  eum  corroboraium  fuifle  fpiritu  l  on  cor- 
pore  folo ,  quatenus  implebatur  fapientia  ,  cx^'^<i>To  rryi^^ 

Bellarm.  3.  Replebatur  fapimtta  aciim.it.i  ^  ptY  exp€rn,ientumB 
frcprium^  praclice  »  earum  rcrum  quas  non  t^norabatthiortce^ 

Protefl.l.  Ncque  in  Scripturis,  neque  ufquam  alias, 
reperitur  hasc  phrafis ,  tali  fenfu,  ut  quis  dicatur  fapien- 
tia  impleri,  eo  quod  experltur  i!la  quse  anteaperfedc 
fciebat.  1 1.  Hac  ratione  crcfccbat  in  fapientia  etiam  poft 
refurredionem  non  minuj>  quam  in  pueritia  :  tunc  enim 
primum  expertu^  eft,quid  fit  m  ccclum  afcendere,  federc 
ad  dextram  Patris,  ^  alia  fimilia. 

Bell 

arm.  4*  PrcficiebatCfsrtfitis  fapientia  &  gratia  ^  optnione 
tmtnum^  juibus  tn  dies  magts  apertebat  fapienttm  fHom. 

Pmcsi. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^.8  B    E    L    L    A   R   M    I    S    V  S 

Protefl.l,  Vcrum  hoc  cft  deperfona  Chrifti :  fcd  hii- 
inana  naturactiam  humano  more  proficicbat.  II.  L 
dem  fenfu  dicitur  profccilfcin^/^/^-w/M,  quoproficiebar 
fiatura  ,  conjunguntur  cnim  a  Luca  :  fed  reipfa  crcfcei 
ftatura  ,  non  opinione  folurn.  III.  Thomas  ipfe 
fumm.^.3.  q.j2.a  2.  affiimat&  probat  ex  hoc  locoipli 
habitum  fcientiae  acquifitae  fufcepilfe  incrementa  uni 
cum  coiporisaetatc  ac  ftatura.  Cui  etiam  affentiunt-T' 
iiiulti  veterum,  ut  Medina  in  illum  locum  oftcndit. 

ij.Profei?.  Marci^^iz.  De diciUo  &  hora  ,  ncqucipfc 
filiusfcit.  ^ 

Bellarm.  Filiusdinturncfcireqtiia  nonfafbat  addicendum  attis, 
&  ifuta  eos  nefaenttsfaciehat. 

Proteft.l.  Hac  ratione  liceblt  etiam  diccrcDcumipfn 
ncfciredicm judicii.  Neque  potuit  Chriftub diccre  J 
trem  folum  fcire  ,  qui  fid:o  hoc  fenlii  magi^  ignarub  cit 
illiusdieiquam  homines  varii,  qui  omni  modo  latagun^ 
ut  alii^  eum  demonftrent.  II.  Hac  expofitionc,  tur} 
fimse  &  fallaci/fimae  illius  aequn  ocationis  quae  Icfuicis 
cftin  ufu  audor  &  approbator  conftituitur  Chriftus. 
SiccnimquodquisccrtJifimum  ciTenovit ,  poteft  roga-^ 
tusnegarc  fe  fcire  fimpIiciLcr  &  abfolute  quoad  verba, 
niodo  intclligat  mcntc  ,  negare  fe  tantum  quodfciatut 
dicat.  Sicomne  fere  difcrimen  tollitur  intcr  vcrum  te- 
llimonium  &  mcndaciumfalfum.  III.  JMultiveteres  Pa* 
tres  (ut  fatctur  Maldonatusinhaec  verba)  Athanaftus,Gr:7. 
Na^tan.  l^heodor,  CyrtUus^  author  ofcris  tmpcrf  in  Matth.  docueru^  ; 
Chrtflum  quanenus  homtnem  diem  judictt  ignoraffe. 

Quod  a  BcUarm.  huicquaeftioniadmifcctur  dc  or-itio- 
nc  Chrifti  corri^endacsc  corrcda  futilis  eft  ,  &  in-. 
vidiofa  calumnia  Calvino  illata,  non  controvcrfia 
fcrio  traftanda. 

C  A  P.  1 1.  De  Defcenfu  Chrijii  ad  infercJ.  Contr.  : . 
Lib.  4.  cap.  6.7 • 

T    H    E   S    I    S  I. 

POntificiiinfcrna ,  vcl  animarum  reccpta-cuU  fubtcr- 
ranca  (  profamiliariillaquam  habent  infeinahum  rc- 
rum  notitla  )  quatuor  efie  Itatuunt  :  i.  Carccrcm  dam- 
natorum.  2.  Purgatorium.  3.  Limbum  juftorumPa- 
trum.  4.  Limbum  pucrorum  cum  peccato  originali,  vel 
finecircumcifione  aut  baptifmo  difcedenrium.  Chrifti 
autcm  animam  verc  ,  propric  ,  ac  per  rcalem  praefcntiam- 
dcfccndilfc  ad  liinbum  Patrum  ,  contcndic  Bellarm. 

aduir 


E  A    T  V 

dit  eti.im  probabile  eHe  eam  et  lam  ad  omnia  loca  infer- 
.idefcendiHe,  qinmvis  nnllos  Iiberav'erit,vel  cx  infernc 
damnatorum  ,  vel  exlimbo  ruerorum  ,  fed  tantuniex 
limboPatrum,  &forlitan  etiamquofdam  cx  pureatorio 
r^;.  16.  -»  r  5 

Nosautcm  (  unicum  mfernu»n  agnofcences  )  di^i  r  u  ■. 
defccnfum  iftum  localem  animae  Chrifti  ad  inferos,otio- 
fum  clfe  Hgmentum.  Chriftum  tamen  verediciad*infe~ 
ros  dcfcendiire,  fccundum  Scripturas,  duplici  modo: 
.1  1.  Antemortem,  dumdolores aut  cruciatus infernalcs 
I  inanimafuftinuit ,  quod  eft  mctaphoricc  defccnderead 
inferos.  2.  Poft  mortem,  dum  in  ftatu  morti^  detincba- 
tur  ,  corpore  m  fepulchro  mancnte ,  &  anima  ab  illo  fe- 
parata,quod  eft  propriegencralifenfu,  ad  inferosdefccn^ 
dere.  3.  Quandam  impi.im  fententiam  nonnulli',  noftro- 
riimaflingitBcllarm.  f«/».7.  fcd  calumniamanifefta ,  & 
plancinfcrnali.  Bellarm.  noftrasintcrprctationcsprimo 
rcfutare  conatur,  &  poftea  fuam  ftabilirc:  fcd  utrumgue 
Iruftra.  ^ 

De  doloriLui  amrnA  Ch>tj]t. 
Argum.  Pontificiorum. 
2.  Bellarm.  Scnpturatotam  fa/ittem  nafiram  tribt4unt  fAWuvK 
e-mcrttcorporaliCfmft,,  nuUa  menttone  f.ulaioUrum  aut  crttt^i^ 
ruum  tnfernaltum  tn  anima. 

rrffffiJ.ScripturaefaIutem  noftramtribuuntmomChri- 
Uinon  fimphciter&iingularitcrquia  fuit  ctrporahi ,  fed 
quahabuitfpintualem  m.iledid:ioncm  Dci  &  Ieg's  con- 
junitam.  GV.  3. 13.  & quatcnusconfummatio fuit  obe- 
crienti^  ejus  &  humiliationis  totius,  quas  partim  corpo- 

f,^riV  l^^^^V""?^?"'^"^^'^-  Mortcmenim  iU 

lam  kibivit  Cnriftus  tanquam  fponfornofter  ,  quie  Ada- 
mo  hiit  denunciata,  &  nobis  debita  :  illa  autem  non  fuic 
10  a  corporalis.  ExpTc/redeniquc  dicitur  dolores  noftros 
u  ^ ^  noftriautcm  doIorcs,id  cft  ,  noftri.de^ 
teaionibusdebiti,  non  funtcorporalcstantum  ,  fed  & 
ip  iituales  :  eofqueinanimafuatuli/re  Chriftum,utpar- 
tcmiiiius  mortisquam  pro  nobis  pafruseft,tcftaruripfe, 

r  R  r«J,^iwj»e,y,y?„  eilammamea  ,  ufqueadmortem, 

r*;  */»    J  orattoneiUa  in  horto.  tifqHs  ad  r^rmrentoHem, 

^^/fusfuttmtnferno,  &  Deum  ut  ftb,  adv.rfum &iratum  appre^ 

PrJ!'nTT  '^'/'{f''*^'k'''^'^»fi^ntta,fiiei,  & fiduc/. 

ne  uf  nfir  1?^°^^''"^"'  ^^^'^'^"  iftosad  refurredio- 
2n  rT\  .  negamus-.  Altcram  ctiam  phra- 

ncni  nnnn^^'""-^  r'P"^'^'^"'^  Suam  igitur  imaginatio- 
«cni.nonnoftiamfentcntiam  rcfutat  hrcBellarm.  Quod 

vcro 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


70  BELLARMINVS 

vero  ad  altcram  illam  phrafin  attinet  ,  (  Dcum  ut  fihi  adzrr 
fi4m  ^  tratum  AffYchenitbAt )  noseofcnfu  non  admittirnu 
cjua(ilidem&  fiducias  apprehenfionem  Chriitus  amil 
lct ,  (  ficutBcllarm.  ipfcpaulo  poftagnofcit )  fedqu» 
gaudium  illud  non  fentiebat,quod  ex  nde  &  fiducia  fol 
emanarc,&  loco  ejus^prelfuram  &  vexationcm  fentiel  4 
proficifcentem  ab  ira  Dei,  non  ad  verfus  ipfum  ,  abfolu  t 
fedquatenusfponfornofter  fuit.  II.  Iniftaetiam  prc 
Airaafuit  moderatio  &  mitigatio  quaedam  per  intervalla,  . 
ut  locus  interim  elfet  officii^  illis  quae  ante  mortem  ejuj  ) 
crant  peragcnda. 

4.  Bellarm.  St  reiemti  ejfsmus  pcf  irjfernales  pccnas  Chrtfti  >  de*  » 
lerent figtirA  frdceftffe  :  dehcret  ettam  a/iquod  facramcntum  eju^  rt  % 
exftare  :  ttem  fefto  dse  debtfct  celebrari ,  &  tn  tabttlts  deftngi  :  at  nthit  % 
talefaclum  e^l.  _  ,  , 

TroteH.  I.  Dicant  nobis  Pontificii,  quibus  figuris,facr»'  ! 
mentis,  diebu^  feftis  ,  aut  piduris  agonia  illa  Chrifti  dc-  i 
claratur,  qua:  in  Scripturi:^  diferte  commcmoratur,  Lue.  l 
22.  44.  &  ad  illa  cadem  deferemus  ipfos  pro  declarationc  q 
fpiritualis  Chrifti  prefllirae.  II.  Exprefia  nullafigura  1 
cft  divinas  Chrifti  natura:(nifi  apud  idolatrasjneque  nn^i 
mae  cjus,  aut  corumquae  propric  ad  animam  fped:.ibant|  1 
quia  craflae  &  externse  figursenon  funt  capaces  taliutllii^ 
ndumbrationuni.Adivaipfa  Chriftiobedientiain  re  bru-  < 
ta  non  potuit  commode  repraefentari.  III.  Significa-  i 
banturtamen  aiiquo  modo  Ipirituales  paillones  Chnfti  i 
olim  per  combuftionem  holocaufti  igne  coclcfti,  &  nunc  j 
codcm  facramento  quo  tota  pafiio  Chrifti  dcclaratur.  Dc 
feftis  diebus,  &  imaginibus,  vidcrint  humanarum  tradi-  i 
tionum  &  idolorum  formatores. 

5.Bellarm.  Patres  defculttnt defcenfufn  Chrifti      fKfetos  ut  . 
defcenfum  vinoris^  &  triumfhatoris^  tion  ut  rei,  \ 
Protcfl,!.  Triumphus  cft  duplex  ,  virtuali^  in  caiiipo,  f 
C0//.2.14.15.  &  adualisincurru  vel  ftellagloriofa,  JE:/>A.4.  » 
8.  priore  fenfu  Chriftus  fimul  reus  fuit  &  triumphator:  • 
poftcrioreautem  ,  dcfcenfus  Chrifti  opponitur  planea-  i 
fccnfui,  uthumiliatiocxaltationi,  Kow.  10.  6.  7 ^  ^ph.  4,  9.  \ 
Thtl.  2.  8.  9.  ita  ut  defcenfum  triumphatoris  eofcnfu  de-  1 
fcribere,  nihilaliud  fit  quam  defcenfumafccndentis  ,  .1  :t 
humiliationem  exaltati  definire.  1 1.  Falfum  eft  omnc^ 
Patres  dcfccnfum  Chriftiad  triumphum  retulifle.  Cita-  I 
tur  a  Bellarm.  f4/.  i^.ita  pronuncians  Irenaeus  :  Dor^tr  u 
legem  mortuorum  ftrvavit »  ut  fieretprimogenitus  a  mortuis  »  &  ccoi^ 
meratus  ufque  in  dtem  tcrtiam  in  infenortbus  terrd.  Bafi  1 .  ita:  Dcus  I 
redimct  animam  meamde  tnnnu  infcrnt  :  vaticinatur  Domini  ad  inm 

fcfo^  defctnjHm.  Hicron.  in  If.  53.  hsec  funt  vciba ;  vm  rept^  y 

iAtus 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


F  N  E  R  V  A  T  V  S.  71 
4tf4i  e:l  inttr peceatcrcs  ,  ut  iefccHkret  in  inftrntm.  Eurebiide- 
nonrtiat.  Euang.  /  lo.  haec  ;  DtfceniereadmferoieflHlttma 
iffidio  III.  Qu^iitadercribuntdefcenfumChiifti,  vel 
•iitualem  triuniphum  ,  vel  virtualem  Jefccnfum,  intel- 
/gunt,  vel  certe  non  tantum  finc  Script.  loquuntu r ,  fed 
:tiamcontra  .Scripturam.  Scriptura  cnim  difcrtedocct 
ibciatum  fuiflc  Chriftum  abiliisinferisinquosdefcen- 
Iit.  yicl.  2.  24.  ab  adu  autcm  vidoriae  aut  triumphi  nc- 
no  dicitut  hbcrari. 

BelUarm.  FunddmentumCalvinieflfaJfum.qucdtJfeiniit'' 
trne.  nthtlfit  aliud  qnam  timere  Deum  tratnm. 

Protesl.  Non  eit  hoc  fundamcntum  Calvini ,  fcd  Bel- 
armini  figmentum.  Chriftum  autcm  dicimui  non  ti- 
iiuiirctantum,  fed     fenCfrc  iram  Dci. 

7 .  Bellarm.  St  Chnftus  emtfit  verba  defperAtionis ,  -vtdetur  prom 
•Jipme  pcccajfe. 

PnteH.  Conccdimus  confequcntiam  ,  fi  pioprie  verba 
lefpcrationis  fuerunt  prout  a  Chrifto  emittebantur.  Si 
/eroeadem  iila  verbaquas  inhominibu;;  fsepe  i  defpera- 
:ioneproficifcuntur  ,  &ideo  defperationii  vetba  vocan- 
^ur ,  m  Chnfto  ab  angorc  provcniebant ,  in  eo  nihil  eft 
>eccati. 

8.  BcIUarm.  Si  Chriflm  pcrtuHt pccnam  damnaterum»  tum  fimm 
^'tttter  def^cravit,  Pcena  enim  d.imnatorum  tnduitt  effcntialttnrie^ 
feraltciictn. 

PmtFl.l.  Defperatio  non  cftdec/Tcntia  poenainfer- 
n.ilib.  Pcenae  author.cft  Deus :  Dubolus  fic  peccator  de- 
fperationts.  Pocnacft  hommis  paflio  ;  defpcratio  eft  ho- 
mmisadio.  II.  Dcfpcr.-itio  non  rcfpicitproprie  poenam 
ipfam,fedcontinuationcmejusm2erermim.  Nulhim  iei- 
j  tur  locum  habet  m  co  qui  eandcm  pcenam  fubit  ad  tem- 
1  pus  brcveconftitutum  ,  &  ipfi  notum  ,  cum  cerra  fpe  li- 
:>crationis ,  imo  cum  poteftateiilam  amovendicumipli 

slacet.  Similiseftcalumua.qua-fequiturapudBcIIarm. 
icdubitatioaeChrifti.  III.  Bellarm.  contcndit  ani- 
mas  m  Purgatorio  maneites  ,  pocnas  fubire  atrocilVimas 
in  igp.e  mfcrnali,  fine  ulh:  dcfperatione.  de  Purg.Ub  z.cap  a 
ro.  14.  an  poffunt  mifellae  illaj  animae  fpe  fuafalva  tantas 
pQenastcrre,  &  nonpoteft  Chriftus  ? 

<LArgur/icnta  nofira, 

f.Protelf.  //.^3.4.10.  ChriftusdicituraDeopercumis 
«■contritiis. 

Bcil.irm.  I.  cWi/Ins  dt:uur  p.nuffus  h  Patte ,  ^uia  Perm.fit 
f*fntfciJt.  1     t  i 

Prtun.I,  Hoc  fcnfa,  fuit  etiam  pcrcuiTus  a  fcmet- 

ipfo. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


BELLARMINVS 

ipfo,  auiapermifitfeoccidi.  II.  Prajdeftinatio  mo 
Chrifti.  Anor.z.z^^  donatio  ,  vocatio,&  fanditicatio 
obfignatioChriftiadillamfubeundam.  16  Heb 

4*  CTf.  Ioh.6.  27.  &  10.  36.  alius  generis  efficaclam  not 
quam  eftln  nudapermiflione.  III.  luftitiae  Deifa 
fecifTeCuriftumfuamortc.  ne  ipli  quidem  Pontif. 
gant.  luftitiaigiturDeicircaChriftum  moricntem  fuli 
occupata,  nonpermiilio  fola. 

Bellarm.  2.  Hiennymm  &  omnes  altiexfoftmcs  hanc  percupi$ 
nem  rcfttunt  ad  folam  mortem  ternpoYaUm  1 

Prousl  I  FuitH2ectriftiua&  angor  quamvis  fpiritu*u 
lis  mortis  guftatio,tcmporalis  tamenduratione.  1 1.  Per 
tinebat  ctiam  ad  mortem  corporalem  ,  tanquam  caul 
cjus  partiali^  ,  &  tanquam  par^  conjunda  unius  &  eiuf 
dem  humiliationisquaein  mortefuit  maximenotab 
&per  illam  folet  notari.  III.  Et  falfum  eft  quod  u 
Hieronymoacaliis  dicitur,  &  invalida  ratio  ab  homi 
num  authoritate  duda. 

Bellarm.  3.  l^onomnesqut  (tYcnunnit^Y a  Deo  iratopMiunt 

ftsnas  infcrna/es. 

Proten  I.  Omncs  hujufmodipoenas  patiuntur  cx  pa 
tc,  quiin  animis  fuis  percutiuntur  ob  reatum  pecca 
II.  Chriftusutfponfor  &  mediator  mundi  multo  gr 
«  lusperculTusfuitquam  alius  quifquam.  Vnde  etiam  r 
ccptaeftfcntentiaapudipfos  fcholafticos,dolorcm  Ch 
ftifuifTc majorcm  omnibusdoloribus.  r^ow       5  46  a 
3.  Plcriqucalii  cum  inhacvita  pcrcutiuntur ,  aliquon— 
habentlevamen  &  mitigationem  :  fed  Chriftus  pro  teni«f 
poredcftitutus  fuit  omni  folatiifcnfu.  Thom.  &  Mc**i 
dina,ibidem. 

10.  Protesl.  Ife-^.  CaftjgatiopacisnoftraBimpon/:  . 
ci.  Omneigituipoenas  gcnusluebat ,  quodnoftrapccca 
tamerebantur,at^ueadcopoenas  Gehcnnae. 

Bellarm.  StcetiamfeqHereturJebutlfe Chrijlipafionem effe dtei 
nam.  Stc  utautem  temporali  ^eena  fattsfectt  Chrifius  fro  sterna  ,  / 
ttiam  mortecorporisfatisfacere  potuitpro  morte  antmarum  ;  quta  prt 
tium  redempticnts  penfatur  ex  dignitatepcrfona  qud  ^atttbaiur  »  e 
eharitateqtia  patitbatur. 

Proten.  I.  Difparcft  ratio  gcneris,  &  durationispoe 
nae  :  duratio  enimaeterna,  &  limilcscircumftantiae,  < 
damnatorum  omnium  poenas  comitantur ,  non  fui.. 
cfrcntiaipfiuspoEnae,  fcdcam  confcquuntur  iniis  quino:.T| 
po/Tunt  poenam  ferendo  fatisfacerc,  &vinccrc,  quo  #] 
Chriftusfccit.  I  I.  Quid  potuit  ticri  pcr  Chrifti  mor 
tem,  fecundum  abfolutam  Deipotcntiam,  curiofas  prae 
fumptionis  cftinqiiirtic ;  cjuidqusminde  CQncludimng 

poic: 


If 


teft  adverfus  fpiritualem  Chriftipaifionem  ,  quam 
rfus  mortcm  ,p/am  temporalem  :  contendunt  en  m 
1  mVam'rhH(rV^l"'^  fangumis,  vel  et.am  lachry" 
!>  r  '"^e^'"^  PotinfTe  ad  rcdemptionem 
rnnnV^^'  ^^^en^  voluntate  Dei,  deChrSi 

it^  Cfrrrrf^"''^"'^^  noftripamone,  fierinonpoi 

raepallione.  IV.  Quamvis  valor  pamonis  penfandus 
.  exdignitatepatient.s ,  tamen  ut  palTio  idonea  en'ct  ad 
orem  illum  mtalem  ufum  fuftinendum .  proportio 

II.  rro/fi?.  Chriftusm  hortoangore  &■  horroread  fan, 
Mnem  ufque  fudorem  perculfus  Ln  fuit  ex  metu  mo  I 

MirSi  V.'^"''"'  martyres  multi  c\' aln  eriam  cum 
iiirationc  fubierunt. 

BcllariTi.  I.  p^/m,»  hnnt  umcrem  fwffe 

.ifn'-^'  A^"^"^  """^'^  ^^''^'C  conclufio,  fed  calicem 
•  lis  infinuan^  ^^>'P^°"  >  ^ 

tm  H  cos,tAt,one  pwnarHm;  fed  Chr.fim  nec  obftupefeat  frnrum 

.  «e.  ?er«„yj/  «/  redundaret  ,auJm  e.  parte  fJp  rZ ,« 
r  4,/er/,/  ro^,/^/,.».;;,  ^        immxnente,  U  iefim  m  nllm 

'  if  I        /flrm*»/4  tmpendentia.  ^ 

f 'Tn;J -0^'"^  t"^'"*     voluntatis  propofito  pafTus 
afideraLm".?^"''^"'"'-  ^^"^^"^  tamcn  volunLtcm 
Sdnr.r^      ."^"''i?"  ^^'«^^"1  cft,  rcfugifTe  mortem  .^2 

sToIaft  cl  'm'^;''^  "^l"^*  ^""^^"^  >  ^^"'^""^ 
^s  scnoiait  cis.  Mcdmajn  Thom.  ».7.  q.xe.  a  6  Neoue 

[^'•rint"st^j''"'"'  ci^ryirut^tbSr^ 

VoV;  r         '^Seimpoht^  :  tum  enim  nihil  pcrtinercnt 
J  ati.faa,onem.  II.  Qu^ritur  hic  deobjea  va  S 

^rcm  "nonV  "^'''""'^  ^"'"^  Chnftus  f"C 

'  Sin?.r"n?'''t;  '^""^  ^^^^  acccrrcrcfineido! 

tr^[f.  ?,r  ^      Mortcm  autcm  corporalem  tantnpfi 

iSotiw  i^"SiHms  grumos,non  eft  credibilc.  1 1 1.  Con, 
'  bco  ciFaJo'''^  •  infcrnalis.  Sic  Mcd?, 

r»tfi^;,T       ^     "  ■^*'^'"»  f"*"  fi>^'l'  Redemptor  rtoftef 

j  ^Tt  Aiin^t^i  ffi^  j^,       a/eftlatium  97tmfol(tUmi  remedmm 

■  D  tnpafm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BfLLARMlNVS 

ij    .  >  TV  Diftindio  illafiaamter  fupen 

;r.ro^J«btvin.Wye^^^^^^^^^^ 

ccrte  d  vma  natura  idem  gaucluim  YAfum  cl 

ne  edundaretin  ulUmpartem  ^""^f^reffiua 
Chr.llumfuarpon.^^^^^^ 

mentcmm  Tola  tormcnta.  isam  p  ^  ^^,^,^^„^.1^6 

?l°  =  £eZ;n^^r.U^f:;end,^ 
micrisavertere  dcbentcogitationcb  fuas  amorteimiu^ 

vo^r."-  ub.  D^Jul  d.ci.ur  fdeffe     p,^fto  efle 

tasrehnquitfjumantiatem.  III.  in  pa.ni^iuii  t  _ 
tem  aliquomododercliaam,  vere  dicitur,  fcdpri 

ncmd"  endu.  en-etdereUaus  Idco,  cumtamen  pauj 

f*i;r:.rn^"n^=Tr.aXS^.^^^ 

cSJpo  e  Bclbt,n.  eti.m>ipfejam  modo  co.Kc.rt  1  j 
Sionc  anim^  in  partes  heterogcneas  lublata ,  ftatu. 

Pr.»ff*.  In  quibufdamexmplanbus  cli  mottis  x  ox,  irc 
liis  quiamors  &infernumm  »ft»^-«c  7,§^"*^ 

num  &  idcm  fonant.  Argumcnti vis  eadcm  eft .  utni^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog 

224  E  3 


HNERVATVs- 

Protcil.  I.  S.  morUuit^  doloribus  Ijber^ra,  tum  mor$ 

is,  cltruicitanamorte  ficut  mamfcfte  liquet  cxivih 
■erb,s,r«.W.r/i/«m.  id  cft.fufcitavit  folvendo  I  I  F u  t 

.h  ifti  :  fedprmio  folvidebult  Chr.ftusipfca  mortc  & 
TBeltT:  '•erpedu  fidelmm  folvi 

JJellarm.3.  S.qHiatmDofiutcaufi  rrcrtn  ,  ,dc»  dtlcra  a»es 
^UeUtur,nm.rteChr.fius  ,  ^r.nt  ah  n.to  Dec  .eLlemrat.nc  JZ 
■*S^unnmumur.  et,am»,artyres.hatcrcn.  Deumo.frftum 
JJT  1  u°"  ^^'J"'^"»  '  "^"1  Chriftu.  tuWti  ambci  ut 

o  ftr,  '''Z'T;-^''''f^^A  '^^^^'^  ^"^^^^^^^  vxrcrf-cJcn! 
nvnda^t.        ^*^"""^  fraaatantum  &  mitigata  fidele« 

rZ  : r  ^^nfredolore.mferni,  ne  Chnftus 

Itbtcncicturfatemur.  fed  ne omnino tcnerctur  fieri 

fxiC ;  ^^^'"^  ^  "^^^^^       uHa  mora  reJ 

'hnftL  n;nN"5."''°  '"r cxpre/re  in  texvu  ad  ipfum 

Mcr/if,     x;>/f  (i.  Chriftus)  retineretur. 

''^ZlTi^  T^^  f^^^P''  "^''turevcrenmlt, 

.0^^   f   ;>?'^r="'"^"  ^"^P^        vocc  defignari  non 
,ic  atur.  icdahquando  etiam  metum  Pcen^Tlenifica' ? 
perex  uno  Iibro  Ecclefiaftici  fatis  liqmdo  apparcrri?  26 

'T<^^o  nec^r.r?oHlK\'*'"'^^  Hoc  autem 

is  :  nam  fc5nM  I    •  P''^  maliimpcndcn- 

'  r!  "f f    '  P"^"^'      exphcarc  infirmitatcs  i  Chrifto 

lixeiat.  Ag.tdepa/fionibusChrifti,  ut  ex  -v  rf.fi 
tu!^^"^"."  ^'^"'''^'  P--^<^ionumharumcfFeaafue?unt 

.eJatus  I^i^"'^'r*'^rr^        '"'^"^  fuit  auditus  vel  Ii, 
i^A    R        reverentia,  feda  metu  calicis. 

CAiV''if'.^"°r^^'''^' ^^^^i^r^dprcpter.  ut 

'''''' '^*''^"''''*"*'''^^^"'-  ^^'^^^-^»  21.  «^0T.f5 

"i*  ^*;°P"^*^  genuma  hujus  particulje  fignifi- 
iilin  r!!  •  '  *  ^  ExcmpfaaBellarm.  producfa  ni- 
" m  contranum  probant.  RcailTime  enim  legi  polfunt 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


-6  BELLARMINVS  | 

txgaudi»,  ex  dtlcre ,  exfu^trhia.  III.  Quamvis  aliquando  U  ) 

ciim  gcnitivo,notct  intcrnam  caufam  niotus  vel  adioni  t 

quae  lignificatur  verbo  regente,  ut  in  ilhs  exemplisnun  i 

quam  tamen  fignificat  caufam  externc  impcllcntem  a«  i 

illam  aftioncm,  ficut  Bellar.  hoc  in  loco auditus  «to iua.*  i 

^ii*<; ,  vult  i;ri  notare  viitutem  Chrifti  ut  caufam  impul  .1 
fivam  aftus  Dei  Patris,  quo  Chriftum  exaudivit. 

De  inferuin  tjuibui  Chrijiusfuit  poil  mortem. 

I  ^ .  Bellarm.  Bucerui ,  £e^4  ,  &  ex  parte  Calvinm  deeert»  ir.'  ■ 
tcUigt  fefHUhrimiHSiriptmis  nomine  inferni  ,  ar  protnde  mhi!  ifj  . 
4liHd,  Chrifium  defcendtffe  at  inftros  qnam  (cpultum  tffe. 

Pioteil,!.  Ssepein  Scripturis  per  inferosintelligi  fepul  : 
chrum  rcftedocent  per  fepulchrum  fynechdochice  in- 
tcllieentcs  communem  ftatum  omnium  mortuorurn:le< 
icmper  ficaccipinondocent.  I  I.  De  defcenfu  Chriftiac 
inferos  poft  mortem  fufcepto  hoc  docent,  &  iHud  etian 
ieae,non  ipfam  fepelltionem  per  feintelligentes,fed  per 
nianlioninem  ftatu  mortls,  quae  quoad  coipustuit  m  lc- 

pulchro.  ,      tr  i     /■  L 

l^.^BcWAxm.TriafuntprohandA.  1.  Inferos  ejfe loca  fubterra  ' 

mra,  difttnaaafepulchrtu  2.  ^mmasjuftormm  anteChnftimcrter  l 

fniffeinil/isinftris.  3.  DireUe  Chnftt  ammam  adtUos  eti.vnmte 

tot  defcendtffe.  r      j  « 

Protefi  reloco  infero  damnatorum  cognofcendo  ,  no  1 
tion  funiusadeo  foliciti,  ac  dc  ftatu  corum  vitando:  nul  j 
lam  igitur  controvcrfiam  giavem  ea  de  rc  agnofcimus  1 
iLeliqua  duoBellarro.  cx  Scripturis  nunquam  probabit  ! 
ncque  primum illud,itaut  iis poflit pro  fundamento  fub  i 
fterni,  id  eft,  inferos  femper  fubterrancum  locum  not^il; 
rc,  diftinaum  a  fcpulchro  ,  &  communiillo  ftatu  mor  ^ 
luorMm,cujuspar!,infepultuiacollocatur.  ! 
jg.Bell.  JVflwe»  inferni  Latinu  diftinHum  eft  a  nminefepulchn  > 
frottfi  I.  Non  fempcr  diftinguiturfignificatione.  Am- 1 
l>rofius/»rw.  57  «b-  58.  Vcrbaillaangelorum,  X«f.24.  qui- 1 
kusarguuntMariamquaerentcm  Chriftum  in  fepulchro  1 
muid  inter  mtrtuts  quaritis  emn  qui  vivit  f  ita  reddit ,  qutd  quan  i 
mPHdinferos:  dum  me  mter  inferna  fcrutarn  >  I  I.  Dlftinguitu  I 
faepcalocofepulchri,  cumnon  diftinguitur  a  commun  8 
ilatufepultorum  vcl  niortuorum.  Hmc  igttur  conclud  l 
Monpoteft,  infcrosfempernotareccntrumterra;. 

1  l.Bellarm.  Nomtn  Gratum i^m  Matth.M  ubturbs  CaphAi  \ 
nmmdefc.nfuradicituradtnfernum  .  mnpot^fl  aaiptprt  fepuLhrt  V 
^maridiculaiffetanttthefts  inter  ctelum  &  ffpuldrum.  Ntque  Lut  \ 
jbubidivesdtciturtninfernofuifftintormentis. 

frtteit,  I.  DcX»m6.  concetliniu*.  SiiUem  ett^  de  ai 

ter<  > 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 
224  E  3 


fi  N  E  R  V   A   T    V  S. 

«roloco  fateremur  ,  nihilinde  fequeretur  vel  proBel^ 
arm.  vel  coiura  fententiam  nofliam.  II.  Nihiltamea 
mpeditqum  11  .  23.  interitus  abiedaconditia 

•erfepulchrum  notetur.  Antithefisillainter  ccelum  &• 
/r?  cpulchrum  ,  qu«BelUrm.  tam  ridicuU  videtur  in  Scrf- 
\  >turis  quoad  fenfum  fiequenter  ufurpatur.Cctlum  enirR 
•.|  ibiqueopponiturtcrrjE;  &  gloriacoeliignominicXtense. 
'      ^f'  detidifti  de  coelis,  fuftifuses  nfqtte  m  terram. 

l^.Bellann.  Nomen  HebrAum  Shchol  fignilicatvoragiHem» 
'■•*<«Bi*i  r «rilinarie Oiripiittrpro loco animatnm fubterratfo  ,  &velrnr9,  vet 
k  ■^«|r  $tnqitam  pro  fcpulchro. 

k  I.  si  fignihcct  voraginem  ,  tum  aptifllme  ac- 

r  ommodatur  adfepiilchrum ,  &  mortem ,  quse  omnes 
:  ?  nortalesdevorat.  Ncqucalia  ratio  leddifolet  quare  fe-- 
ulchrum  vocetur  SW,  a  verboSA<i«/,  quodpetere  ,  po- 
tulare  autdefiderare  fignificat ,  quam  vel  quod  fepuU 
^  hrumomnes  mortalcsiquafi  hiantisoris  voiagop;tir:vel 
uod  omnesmortalitatis  rationeeo  ferunrur,quafiad  ter- 
.ninumquem  petunt;velquod  qui  in  fepulchris  condun- 
ur  a  yiventibuspetuntur  &  dcfiderantur.  II.  Incerta 
c  mlidiofaeft  haec  fluduatioBellarm.rjro-ye/www^w.im/if- 
Iptturprofepulchro.  Nonaudet  negare  pro  fepulchio  accip>', 

 J  roptei  nubem  tcftium  quibus  premcretur  ,  fed  raro  fic 

I  capi  dicit  aut  nunquam,  id  cft,  rar'fsime.  Nobis  tameit 
,4  ufficit  ad  caufam  prcefcntem,  fi  inillts  locis  ubfde  Chri^ 
liti  mortuidefcenfuagitur,  itacapiatur.  III.  Manifefte 
.allucinatur  in  co  ,  i.  Qiiod  locum  animarum  tantum 
•1  ac  vocenotare  vult ,  cumin  Scripturis  adcorpus  etiam 
i  xpre/reapplicetur.  Gen.<^z,  38.  deducetis  canos  meos  ad  inferos^ 
i  .  Quod  pro  loco  tantum  accipit ,  &  non pro  ftatu,  cuiu 
hScripturisconfundifoIeatcum  morte,6c  opponivitse*. 
ff.38. 18,9.  3.  Qupdtamccrtopronunciatlocumanima-. 
>  um  e/refubterraneum,cum  diferte  innuitur,  Ectlefiafi.i^ 
I  i.fentcntiamin  Ecclcfiareceptam,  ctiam  antcadvca-. 
1^5;  :t  am  Chrifti  fuific  ,  quod  fpiritus  humanus  afcendat  rurfim, 
i  V.  Falfumeft  ,  hanc  voccm  ordinariein  Scripturista^» 
iii»^5m  locum  denotarc. 

^O.hcXUxm.  Genef.  17'  DefcendamlH^ensad  filium  mef*m  im 
.  ifernum,  nonpoteit  acciptprofcpHlchro ,  qma  lacob  piotahat  filium 
■  'itm  a  ferisdevoratum  &  caruiffefepulchro^ 

Prmeit.  I.  Sepulchro  non  caient  qui  dcvorantur  a  feris: 
>i  irarumenim  vcntresfunt  eorum  fcpulchra.  Sepultu- 
i'  »»«quandam  Ciccro  vocatinfepultam  ,  ccrte  ScnpturiC 
.  pcrteaffirmantomnes mortuoscfle  infepulchris  lohan^ 
.28.  Omnes  qmin monumentisfunt  audtenfvocem cjus.  1 1.  Lc-» 
^:--  iforfanpoteft/^ref/eirlilium^non^iiilium.ut  i  Sam.j.zr. 
\M  £>    3  III'  Noti 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


73 

1 1 1. 


B   E    L  L   A  B.   M   I  N   V  S 

Nonlocusal.quis  led  ftatus  moitis  ibiptOiKic 


' nifiia^rqu  -Ipon.  ,  eft  fepulclual. 

^  '  I   BellarT..  Num.  i6.  Defcendcruntv.v:mes  m^nfcr 

PYtteSl  I  Sicut  in  praecedente  loco  apparet,  Shcti  iig 
l^rfre  Dotius  ocum  corporum  quam  anunarum  .  qua 

^^lT^il  a    auxin  locum  animarum  non  pervencru 


11   LocuraiiiuiM  «.uipwi"...  .  -i  j 

firmat  &  probat  Cajetanus  in  Nm-,,  i6.  quod  ctum  ap, .  _ 
retTx  iphs  V  eibis,  in  qulbus  M^^nicre  ,n  mf.  rnu^-  .  ^  opa^. 
i:L'^n^m  &  idem  dengnant :  quam  e^plicationen  co^ 
lirmatPralmifta.  Pf.io6,i7.  Apern.t  fe  t.rr.t .  d.,l»t.Mi 

'^a?'BeUarm.  rfah».  m8  Si«A.»Jm.ya/«m  .;5J  /-»^r 
,y,  If^rnum  mc  Jloc.  funt  d.ftant.fitrr.a  :Cedfepulchrnm  n.n  ..hes 
Vui  ffictetm.Au.bH.p.lm..,  f.pe  e,.amenf.praterr.m 

r!La  1  Scpulchra  non  lunt  propne  qua:  funt  tupi, 
tciram   VcdTZ  umcntarepultorunu  11..  Q.amvi.re' 
pulchra^non  lonje  abelle  foleant  a  f 'per hc.e cer r^ 
fiif^imetamendiftant  a  coelo.  I  1 1.  ^"^^c'^^'^^^*;''  J 
fadbuTaoppoTumturcoelo  utin  generefuo  n^axunc  di 
ftant  a    iuamvi.  fint  varii  gradus  alntudmis  m  coelo  S 
p^fundit^ati.  fub  terra  ,  qui  m  iftis  vcrbis  non  dehgn 
?ur  IV.  Locum  corporum  non  anunarum  ibi  nou^ 
liquido  apparct  ex  illa  phrafi,/,y?r.r«m^«.r.m  'nSheoL^o 
cmmqui!Jfcuntautdormiunt  ammjein  mferno  ,  fed  fe 
©ulchrafuntftratavelcubiliacorporum. 
^  a3.  BcIlarm.  if  H-  Rcgi  B.hjUni..finejusfip.yaB^^^^^ 
dtatur.  ufque  ad  infernum  detraheriu .«  pnfundtim  laa  .  cum  t. 
Dt^boL  non  eH  tnf.puUhro,  &  K-x  iUe  dtchux  cnnturm  fefuU  .  - 
Pm  }"rLocum  Utum  ad  DiaboIum'rcfcrre,mftil  a  m 
cft  quamnugari.  II.  Rex  autem  Babylonis .  non  dic 
uucariturus^mni  fcpulchro  .  fed  abj.ciendus  e  fuoO 
ulcSro,  id  eft,  rcgio  Vnorc  minimc  repeliendus  ficut  co 
|jEcrccftexcomparationeinftituta.i;*r/-.  i8.  i9'io-  \' 
buit  faltcm  fcpulturamafini cum  Ichojakin,  lerem.zr.i 
III  Ha:cipfafepulturaregiaquacariturushiit,dr 

iiaturdcfcenfus^n  Sheol,  E^ech  32,^.7.  IV.  In  text.up 
fatis indicatur  pcr  SW.  hic  intell.gi  abjcdum  ftatum  co 

porismortuinonIocumanimarum:qui.iWrrrm^^^^ 

fubfterni,  &  vermii  ohtegexe,  verf  II.  dclccnfus  Ctiam  dlClti 

mterram»  &  adUteraftvea  futurus,  vcrf,l%  &  1 5- 


IM 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


EMERVATVS.  79 

24.  Bellarm.  Septuaj^mtjt  Interpretes  ,  Sheol.  Hbiqf4:vertc^ 
tpnt  xl>^\'  y  nnfqHX'^  T-ic:     ,  Htcrony  n^is  uiiqt^e  tnferns4^i  nfifqs4a  n 
^tpuUh/Hm^  ChaUsmgehenn,tm.  Sic  etumRxbbi  D^vt.i  ,  Abne^r^^ 
\abbt  Sa/om^n»  &  e  nnes  fere  qui  de  hac  rejfiitcare  poterxnt. 
Protefl.  I.  Si  vera  lint  qux  hic  BelLirm.  affirmat  d  j 
:  infcrm  ,  tum  quod  exempla  exftant  Hebrseae  voci^^pro 
lulchro  pofitag  (  qux  funt  non  pauca  )  totidem  etiani 
tftant  Graicaj  xS^^  &  Latin^,  infmi,  eodem  fenfu  ufur- 
>atas.  II.  QjAid  unam  vocem  Hebraicam  »  una  etiam 
^rxca  ,  &  Latina  ordinarie  vcrterint ,  hoc  fuitcxpru- 
lentia  (  nimi^  forfan  cauta  ,  nc  dicam  fuperftitiofa  )  qua 
enorem  textus  originalis  volucrunt  nobis  reprasfentarc: 
lonquodunum  &  citndcm  fenfum  ubiquc fubcirc  ludi- 
:arint.  III.  Falfum  tamen  eft  Gisecos  ubiquc  Sheol.  vcr- 
:ifle  'Xhv :  nam  2  Sam  22,6.  &  Pruv.2?,  14.  vertunt  bxxxh^ 
nmem  »  &  E^ch.ix^  21.  vcrtcrunt  ^wi/ocjv , /Ac«f7i  vd  fepuU 
:hrum.   IV.  Falfum  ctiam  eft  Hieronymum  ubiquc 
/ertcrc  infernum  :  nam  n^f  13.  vcrf.  14.  vertit  mottem. 
V.  Falfif^imum  eft  quod  de  Chaldaeo  jadatur.  Obfer- 
/atur  enimab  harum  rerum  cunofis  ,  cx  omnibus  iliij 
h  V^cteris  Teftam.locisubiSWoccurritHebraice, in  Chal- 
.  laicaparaphrali  tcr  tantum  rcddi^fAf««;iw,  f^epif^ime  au^ 
.  :cm  vcl  per/f;>«Wr¥?w  vcrti,vcl  Hebraicc  r^tineri.  V  I.  Dc 
Rabbinis,  velipfc  LyrainCe».  37*35.  tcftatur Hrir^o^/^* 
^rpretartfoffam  antfeptilchrum.  Pererii  etiam  lefuit^Bin  cun-^ 
icm  locum  haec  funt  vexha.opinioefi  HebfAQrum.ir  Chrtpia^ 
.  nis  multort^m  verbt^  Shcol  non  ft^Mtficare  altui  tn  Scftptura.mft  fof^ 
.  am.fepulchrii.  Genebardus  ipfe  in  Pf.^^.it^.Ritbhtm  qui  ie  Dxm 
,  ^^*^  c^fonunt  ifepulchri^minteUigunt  ,  quodttifernuiappeU^tur  Poe^ 
uc€.  VII.  Illudautcm  Icfuiticae  plane  eft  impudenti:^, 
juodhacmrcBellarm.  jaAat  confcnfum  omnium  fcri 
jui  hacdc  re  judicarcpoterant :  cum  omnibusnotum 
Ut,  Cajctanum,  Ilidorum  Clarium  ,  Ariam  Montanum, 
SandtumPagninum,  Vatablum,  Mercerum,  cum  aliis 
.  multis  bcne  potuifle  dc  vocc  Hcbraica  judicare,  &  tamen 
DontraBellar.  publicis  tabulis  jam  dudum  pronunciafic. 
-  -     25.  Bellarm.  Calvtnus  ipfe  ,  in  Pfychop^nnychia  »  di  it  Sheol 
Hterdum  accipi  pro  fepuUhro  /fedut  plurimum  pro  ftatu  d  xmnatcrun. 

Proteff.  Verba  Calvini|iiutantur  ,  &  fcnfus  eius  planc 
?nvertitur.  Siccnimille,  etftper  mortem  Prjifcntts  vttA  fo!uti$ 
^gnificaturftptus .  &  per  tnfcrnumJepuUhrt^m  ,  ufu  tamen  Scrtpttirjt 
non  infrequentt  hdc  nomina  accipiuntur  pro  tra  Dei  &  abjecltone. 
Pragterquamquod  hic  nihil  pronunciatur  de  ,  magi:; 
quamdc/wm^,  quafi  Ijgnilicarct  ftatum  damnatorum,ne^ 
aumlocum  Bellarm.f^^w  ia  tnterdum,  2c  nontnfrcquenter  in 
tlurimum  Commutat, 

D    4  ?6.Bclu 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


80  8ELLARMINVS 

16.  Bell.  Prcbo  ejfe  tnfero^  pYdtrr  fepulchra,  ex  nomine  ahyfsi. 

rrotefl.  Probatur  illud  quod  nemo  noftrum  unquan 
negivit.  Nomen  autem  abyfsi  ,  (i  proprie  acciplatur 
probaret  potiu^  locum  infcrorum  efle  in  aquis  ,  quam  n 

terra.  ^     ^  , 

27.  Bellarm.  Apoc^.  &  Phil.  2.  Pet  eos  qui  ftmt  fub  terram 
nccejfario  intcUivintur  Sptritusinloci%  ftibterraneis  de^cntts. 

Prcteif.  I.  Si  concedatur  iftud  ,  nihil  inde  fequetur  ad- 
verfusnos.  II.  Poffunt  hlcper  eos  qui  funtfubtei:^ 
illi  homines  norari,qui  quoad  illam  partem  quae  propi  i 
accedit  adnoftrum  fenfum  ,  funt  fub  terra  in  fepulch!  i^. 
III.  Diferte  tamen  explicatur,yf^of.5,i^.  de  omni  crea* 
tura,  vel  de  omnibus  rebus  conditi^,  non  de  fpiritibus. 

28.  Bcllnrm.  Proh  ex  Patribm. 

Pr&ttn.  I.  Patresmulti  dum  de  re  incerta  certi  aliquid 
ftatuere  voluerunt  ,  vaniplane  in  conjedurib  fui:^  cn  c. 
locuminfernievaferunt :  alii  enim  in  inferiore  ha?n.::- 
phseriofitum  volucrunr,  nonintra  fed  infra  terram  ,  alii 
in  aere  tencbrofo  :  alii  cxtra  totum  mundum  creatui^i. 
;ilii  Jgnorantiam  hujus  reiingenuefatebatur,  licut  ofte  \- 
ditParkerusnoftcr  dcdefcenfu.  /lA.  2.  Nihil  igitur  certi 
cxcorum  communi  ?c  conftanti  confenfa  (  quiuon  ha- 
bctur)  potcft  hac  de  rc  probari. 

29.  Eellarm.  Accedtt  ratio  naturatii :  quia  Uci$s  damnatorum 
hnitfime  dtflare  debet  h  loco  beatorum. 

ProteR.  1.  Naturalis  ratio  eft  harum  rerum  nefcia. 
1 1.  Diftantia  ftatus  eft  neccffaria  ,  non  loci.  II  I.  Mi- 
rum  eft  Pontiticiosnaturalis  huius  rationi^  oblitos,  col- 
loca/rebcatosPatres  in  limbo  vel  fupcriorc  tabulato  in* 
lcrni  damnatorum,  finc  uUa  fcrc  difUntia. 

De  Limbo  Patmm. 

30.  Bellarm.  Ammas piorHmfHtJfe  in  caloante  Chrifli  afcenfio^ 
nem^  eftfintentia  prorfm  inauditn  in  EcclefiA,  Det. 

ProtcH  Siclfct  haecfcntentiainaudita,  non  tamen  pro- 
ptereadebct  a  PontiHciis  rcpudiari,  quivarias  fentcntias 
defcndunt ,  per  fcxcentosintegros^  Chriftoannos  planc 
inauditas  ,  ut  Ivcllus  nofter  contra  Hardingum  luculen- 
tcrdemonftravit,inarticulisf(Sltcm  &  vigmti.  II.  Dc 
ca-Io  fuprcmoquid  olimfuitauditum  ,  in  iftacaufa,  non 
iTiuItum  refcrt  ,  nili  in  fubrcrranco  inferno  piasanimas 
dctcntasfuine  demonftrctur.  III.  Non  tamcn  oftin- 
auditum,  nequcin  Scripturis ,  ncque  in  Patribus,  animas 
pioiuinantcJChriftiadvcntiun  fuiifc  in  Paradifo  ,  in  fi- 
nu  Abrahami,in  rcgnocoelorum,  in  ftatu  beato.  Auditui 
ctiamin  Scnpturis,  de  quibufdam  tncccUs  exiftcntibui 

cum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENKRVATVS.  8l 

ciim  reconciliatifucruntpcr  fanguincni  Chrifti.  C^l^ff.i^ 
ve^f.zo. 

31.  BelUrm.  Genef  7,7. 1/U9b& lofefhdefcefuUbantadtnferH. 
Pfotell.  Hoceft  moricbantur,ficutantea tuitprobatum, 

32.  BeIlarm.  Luc.  16.  HtatmtantHm  fmt  ^  mhil foltdi  tintet 
^oct^m  cUmnAtoYt^  ,  &  finum  Abrah^.  Vtraqueigitur  antmt  fuernns 
\n  eademvoragtnc^  licet  multum  interfedtjlantes. 

Protefl.  Nihil  omninofolidieft in  hacargutia  :  nam  ut 
nihil  dicamus  de  eo,  quod  Bellarm,  hic  dilCedic  ab  intcf- 
prctatione  vulgari ,  chaos.i.  Inhiatu  altquid  folidifsepc 
rcperitui:  ut  intra  concavum  f  quafi  hiatum  )  coeli,  fita 
;lt  terra.  1 1.  Neque  Abraham,  ncquc  damnati  dicuntur 
:nhiatu  fui/re,fed  hiatusintcrillos  :  undc  etiam  fcquitur 
sos  nonfuiffein  eadem  voraginc.  III.  Si  nihilfolidifit 
nter  infcinum  damnatorum  ,  &  limbum  Patrum  ,  quo^ 
modo  cohibebaturignisinfernalis,nc  vel  flamma,  vcifu-« 
muscjus  arccnderct  ufqueadlimbum  illum  ,  cumfum- 
ma  moleftiapatrum  ?  miraculum  ccrtc  hic  comminifcf 
3portet  idque  gratis,  abfquc  uUa  ncccflitate  rci.  I V-  Hu- 
tus  non  hic  accipitur  proprie  (dicit  lanfcnius Pontiricius 
mhunclocum  )  fedper  mctaphoram  ,  iigniticskttraHfttum 
mfervtum  vel  ut  Cajetanus  \o(\\xitiu ^inaccefitbiHtatem  htnctn^ 
iefirmatam  :  vcl  ut  Emanuel  Sa  lefuita  not:it  .maximumin' 
ervallum,  tmpedttamqueviam:  &  fpeciatim  (addit  lanfcnius) 
igniiic^tiivfirmtfitmum  Det  ftatuttim  prohtbcm  illorum  & tUorum 
^ermixttonem  :  vcl  (  ut  Cajetanuscxprimit )  immutabtUtaso^ 
riufqt4eftatt^s,  ftabtltta&  firmnta.  Maldonatus  in  hunc  lo-» 
:jm,  Chryfoftomum,  Auguftinum,Bcdam,ThcjphiU^ 
flum,  $c  Euthimiumineandcm  fcntcntiamcitat. 

33.  Bell.  I  54^.28*13,14.  Antma  Samuetiiafcendtt  exterram 
Proteii.  Non  fuit anima  Samuelis  qu^e  Magicis  artibu^ 

lon potuit  evocari ,  ficut  h^c  umbra  de  fe fatetur  ,v.i<. 
cd  illufio  Satan^. 

34.  Bellarm.  iPf/.j.io.  Sptntunuftorum  dtcuntur  fui/feife 
atcere.  ' 

Protefi.  NondcfignanturibiSpiritusjufti ,  fcd  rcbcl^» 
tS^verf.zo. 

35.  Bellarm.  Zath.^^it.  SanaidicuntHrvin{liinUcuinqu§ 
^onerat  aqua. 

Proten.l.  Pcr  lacum  iftum  non  potcft  intclligifinus 
^braha2quiainiftolacunulIafuitaqua,ideft,magna  mi-i 
criafine  rcmcdio,  ut  apparctcx  G.n.  37,  24.  fcdt, 
n  iinu  Abraha^  eft  aqua  multa  rcfrigerii&  confolationis^ 
1 6.  25 .  ita  ut  ex illo  finu, divcs damnatus pcticrit  a^ 
luamt/fr/:24.  ^ 

^^^^^^ru.lJonpotenperlacHmhicinutigifrofHnditasSab^^^^^ 

D    5  ctlfti^wh 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


82  BELLAMINVS 

cafUZiiM:Sf  quia  ifitsverhis  conttnctHY  apoftYophe  ad  Chriftum  ,  O  ^ 
infinguine  ttftamemt  dtctmtUY /tbcYatt  qtti  vtncltftttYant.  i 
PY$teff  1.  Non  ad  Chriftum  dirigi  iftum  fermonemji  A 
cjus,  fed  ad  Ecclcfiam  ,  manifeftum  eft  ex  eoquod  foe-'  I 
mminum  gcnus  ufurpatur  ,  ficut  Arias  Moncanus  obfer- 
vavit.  II.  Non  dicuntur  fanguineliberati,  fed  fanguinc 
potiusfoedcrati,  habita  ratione  hiftoriae  qua;  habetur, 
i:x(id.2J^,8. 

JD^  defcenfu  Chnfti. 

36.  Bellarm,  P/4/.107,  i6.  ContYtvit  pmas  dYess ,  &  venes 
feYYeos  confYcgtt. 

PYoteif.  Refpondet  pro  nobis jpfe  Bellarm.  Hiclocusnoi$ 
eonvtnctt  ChYtftumveYe  defcendi/fe  ad  tnfcYos.  Natn  ad  iiteYam  ,  cer^ 
tum  ef^  trailaYt  de  ItbeYattone  ab  It^ypto. 

Bellarm.  Stc  tamen  inttUtgituY  ab  IlilaYio,  &  AmhYofio»in  ftnfn' 
wyfttco. 

PYoteli.  Si  quin  eandem  phiafin  ad  Chriftum  accom-  1 
niodarint,  non  inde  probatur  novus  fenfus  myfticus.  J 
Pi^tcrea,  lex  eft  a  Bellarmino  pofita,de  verbo  Dei,/ii.}.  . 
gap.  3 .  £x  fololitkYalt  ScYtptuYd  fenfu  pett  dtbeYe  aYgtimenta  ef^icact^  \ 

37.  Bcllarm.  JMoith.  12.  Fttim  homtmseYttin  coYde  tcYYA 
rYoten.  I.  Satis  notum  eft  rcritr  mctaphprice  in  Scrip*  i- 

rii  notariquamlibet  medictatem  aut  medietatii  partc»||| 
qu3e  eft  intracxtrcma.  SicTyrus  dicitur  iit^i  in  coYde  mt^^ 
lis  Exech.  27,  4.  quamvis  non  longe  remota  fuerit  a  litco-.  : 
re.  Hoc  fenfu  Chriftus  fuitincordeterras,  dumfuitin 
fepulchr#:  Sic  Rabanus  apud  Thom.  in  catenaaurea,  /t- 
nas  tYtbm  dtebus  &  noilibus  futt  in  vmtYe  Cett,  Chytftus  in  fepuUhYO.  ' 
Siclanfenius  in  hunc  locum,  lopias pYxfiguYobat  ChYiftum^  tY$  i 
husdttbus&  noiitbusinfepulchYo.  Sic  Einanuel  Sa,  Jeliiita  ,  in  , 
eoYde  »  id  eil  ,  in  medto  ,  feu  tntYa  ,  quidam  do£loreStntcUtguntfepulm  r 
ehrum.  Chryfoftomus  etiam  rationem  fingularem  reci  ''  '^' 
hujus  phrafcoi  licintclledtae  :  uon  dtxit  tn  terra  »  fedtnio,.u^ 
teYYA  f  ut  & fepulchYum  oftendftit  ^  &  quod  ntiUus  folam  moYtis  apf^^fm 
rentiamfufpicetuY^  Scriptura  etiam  ubique,^  fymbolum  AJ^*! 
poftolicum  opponit  refurrcdionem  ChiUti,  triduanalfl 
lfiorti&  fcpukuraj.  i  Cor,  15,  4. 

Bcllarm.  ChYtfti fcpuUhrumviietuY futffe  fupYa  teYYam. 
pYotefh  Nonita  vidctur  attendentibus  ad  iftas  Scriptu-^ 
raephrafcs,  cavatum  ft^it  tntraYupem  :  pY.^grandtslapts  advolt4tm  > 
eil  tn  os  ejus  :  lohan,  u$  infpiccYtttncurvAVtt  /e,  PttYus  defcendtt. 

Bellarm.  Stcut  lonas  futtvivusinverjrc  Cai  ,  ita  altquidvi* 
Vum  dehutt  effc  incoYde  teYYA. 

PYotesi.  Sic  igitur  &  corpus  Chriiti  dcbuit  effeinin-  . 
ferno :  &  corpus  animatum,  &  etiam  vcftitum,  non  nu-  1 

ilum 


1 


•3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


I 


1 


^  E   N  E  R  V   A    T    V  S. 

dum  :  occorpusintcgrum,  non  crucifixum  quia  lonas 
afu.tm  vcncrcCen,  fi  pcr  omnia  lim.Iitudo  rcciuu.l 

Chiifta^mo^;""'^'"  ,''-  ^4- ^^'^fentibus  .  quomodo 
r.rnln?  perlonam  vivum  figurari potucrir. 

rir^iV'  T  ""T"*  '»or'icompnrar.  .  fed  m,nf,mJtr,»m  hc^ 
rumt  man/iont  trmm  dtcrum. 

It'.  ^^'l;  ^J^'^-}^'        reUnques  nmmam  mtamin  mf.rna, 
-Prw«7.  Refpondemu.  i.exprcms  verbis  ipfius  Pccri- 

verf  3 1  LoqH»tus  esl  Davtd  derefurremcne  Chrifti.  Ch riflu s  au-! 

tcm  rcfurrcxita  mortex..r/:  24.  &  quoad  corpu  Tquo; 

propnc  fufatatur)  ^  fepulchro.   1 1.  Per  mam  Xm 

tu^n^lT'T"Yi''''^-  LocusacftatusinquoChri^ 
David  H^W  '"'fji''  «nus&idcmfuit  cumUloinquo 
Sunt  1n  Ano^''i  ^  '7'"' «l'asquatuor  tcrmini  ut 
vid  fuir  lwr^°^'^^''pS'rm^  J  fcdilleftatusinquoba, 
vid fuit  icl  dus ,  nonalius  fuit  quam  mors .  ncquc  locus 

cx  vi^fius  oh^r^^r^'"'"s;r^-  ^^'^-  Argumc*nta?ur  cdam 
rcHnqueie  '  ^  ^^v^""  undecitatur  :  noa 

m  i.T  *  efthberarc:  libcrarecftamalo,dcmifcria- 
Patrum  Vh """r  P^^'«b«ur  ChriftJs  in  I  mbo 

R  T         "  '^''''^^  ^  fepulchro. 
'^'A^fcrnnm/'  '^^^^''''^"^^^'''^^myicfignific^t:  & n,H 

rirrfocel^^in?"'*''^^'^'"'*  nihilinde  fcqucturni/I 
DftenHrr  p!ir^^  "'^^  PfoP"c  ufurpari 

ntc^HfAf!-^''^'^'^'"-.^^'^  (P^^^f"  iUaquihac  de  " 
4^7  a^udT^^^^^  nxhilaUucfpotcftfign?ricarc.  P^^i! 
L  ^*/?^  mtcrprcteS  ,  ^o^ko^^o»,  ri  5.-  =rx.i  ro. 

ArL  ^'^T'''f*    "on  Juxtainfero/,  fed  juxta 

mumvr.     '^^'  ^'""-'^'  "'^"^-  ^<=P"lchrum.t.4 
S  2  ""^^^\^"'"^am  propriefignifacet ,  accipi  tameli 

?rS?i  n^^'"'".'^^'"."'^^'^'^'"  >      Procorpore  meto^ 

pripturis  ufurpatur. 
•«i^ii^i.'"*      ^"'''"fil"Jf--'P^ran:m^tnteU.gtccrPm  .  «0«^- 
P«S  m"''''""^^^"^''^''^  '^PcnenLmelfe. 

•rJi  an?ml  ^'"''^'  ^^'"^"  hoc  loco  propter  vo- 

^am  m  '^^"^^^-'^  intcllig^ipfam  ani, 

»    j        «^^/'W'».  16,  lo.quodautcni 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


84.  BBLLARMINVS 

unum  &  idem  quoad  rem  ipfam  delignant,  apparct  ex 
jiOor  n  *        ubiunumpomturloco  amborum.  Htex 
Acior.  2y  20.  ub;  unum  tantum  de  Davideaffirmatur ,  ut. 
polfitdcChrifto.-i/fr/:  51.  fubillisphrafibusaffirmari. 

BeUarm.4.  AnimanmqMamaccifitur  pro  cadavire  ,  cum  m 
cadavcrefit  frivatio  vita :  nec  fojfumui  dicere  vt:am  ejfe  infcpuUhrtt 
(Um  tbiAtt  torfiti  fme  vtta.  j;r-,^;e 
Proffif.I.  Fatetur  Bellarm.  ipfc  paulopoft.  difertts 
verbibGf».  37.  «rj7«m.  19,  1 1.  animam  fignificarecoipus 
ifc  carnem:corpusabfquc vitaquale notatur,  Levit^zi.ii. 
Uum.  19.  II.  cftcadaver.  II.  Vita dicipoteft  effemfe- 
pulchro ,  eo  fcnfu  quo^/of/adicitur  habuarc  tnfulvere .  & 
i/»rflmtm«conculcari,  rM76.  ^ 

BeUarm.  5.  VfusHtnadmittitfjnecdochen,quapomturp.m  pr> 

^^Prtteit.  Satis  nobis  eft  lianima  ut  pars  hic  poi.auu 
pro  toto,idcft  pio  Chrifto  ,  quifuit  quoad  corpus  in  lc- 

pulchro.  ,     ,    ,  ,  -vr 

39.  BeUarm.  Multum  imereil  mter  Nephesh  &  •|v%>iv  Ne. 
phci,hentmfineuUotropo  .  mntantum  animam  fed  &  antmal »  m 
Itisimcorpii  figmficu:  unie  etiamftre  femfiradjeaivHm  (vivens, 
hatetadjunaum .  qutafigntficataltquidtndtfferens  aivivum  .  &Hot 
'vivum.  At  Gracavox  yvxK  &  Lattua  .  (  anima  )  mn  est  tam  gine- 
ralti  fi^nificationis.  Praterea  animahic  tpptnitur  carnt »  ncque  am 

ma,  ncqttecare.  r  n. 

Protcn.  Bellarm.hicadincitaspUne  redattum  le  oltcn 
dit  dum  utperrumperepoffit.nihilhabctquidautqual 
fitquoddicit.  Naml.  Multum  intercire  dicit  inter2<?^ 
th  -hdci^vAKy,  cumtamen  feptuagintalntcrpretesper  to 
tumvetusTcftamentum  (  nifi  in  fex  aut  feptem  locij 
perpetuoiUamHebraicam  vocempcr  hancGrjecam  red 
aiJerunt;  ncoue  quifquampoft  iUos  vcl  aU^m  vocer 
Grsecampotuitinvcnirequaetam  apte  refpondetiU 
braiccE.autaliara  Hebraicam  ,  qua: iU am  Gi^camac 
II.  i«7t;/;fs/>dicit  fine  uUotropoligniticareanimam, 
mal,  &  corpus :  cum  rcvera ,  nuUa  fit  vox  Hebraic. 
;»bfquetropoplures  habet  fignificationcs ,  nequeiuali 
linguis,  nifi  Jortuito,  talequid  accidat  :  nedumutlm 
tcopopares&totum  ,  fubjcclum  dc  adtundum  ,  eadei 
vocefignificentur.  1 1 1.  Non  vcretur  dicere  N^^/j  '  ' 
/fOT/^fradjedivum  (vivensj  habercadjunctum:  cum  ; 
rariflimehoclegitur ,  nifi  inhiftoria  creationis  :  Hci 


^t 


i.imin  verfione70.  Gijeca  ■^xyici\m  codcm  adj 
occurrit,ficut&  apudApoftolum,  i  Ctr  15^45.  x^v;. 


I V.  Somniat  de  Nephesh  ,  quod  omnis  Logica  nega 


i 


Ijgnificarcfcilicct  aliudinditicicnj^  ad  vivum& 


non  V 
vHi: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxlucecl  by  courtesy  o(  Koninklijke  Bibliotheek,  Oen  Hoog 

224  E  3 


fi  W   E   R   V  A   T    V  $. 

yum  ;  cum  v  ivum  &  non  viv  um  funt  contiadicentia. 
atqueadeo  cunda  entia  cVnonentia  fuo  ambitu  com^ 
f;n^1"l"'  *  J''^^""'  quidquam  indifferens  aut  tcr- 
tmm  habere.  V.  Particulam  ilUm,  neque.  nece/Tario  vult 
innuere  oppofitionem  :  cum  tamen  fexcentis  in  locis  ad 
confcntientemilluftrationemadjicitur,  utH.*.i3,r 
quaqHAtn  te  omittam,  neque  tedeferam.  ' 

40.  Bellarm.  Rom.  10,7  iefceniet  in  ahylfHm  i  Uelf. 

Chufium  ammuii  re^ocare.  H,c  ojlendstur  Chr.ftHm  p,fl  m,rtem 
tTrfafart£:  ''^'^  - '  '^'^.  sn  pnf.nd,ft»m,, 

aST^'^'  ■^'"'^J'^'"?^?"^  Paulum,  unum  .'tidcmeft. 
quod  rr^mm^r.  apudMofem.  Dcut.  :^o.  i;.  fed/r.«5  mare 
nonf  gnincatinfernum.  ergo  nequc.«  u.  Ad' 

fcenaere  in  coclum ,  &  defcendere in  maf  e  vel  abyfTum 
nihilalmd  eft,  hocin  loco.  (ut  Mofes  Dent.  ^o.i  iTquTm 
fruftra  quaErere  i em  occultam  aut  longinquam.  III  Pau! 

ncmChrifti  amortun:  nihil  dicitdc  Iiinbo.  I  V  InilU 

lefpiciturdift.n! 

tialociacQcIo,  fed  a  nobis  :  incoclum  &marcirc  eft 
longelatequequaBrere.  "tmarcire,  elt 

Vro't^fi^lA?d  ^^*'^-^?-  P'f"^""''"f^r.oresfartesterr.. 

frotefL  Ideft,  in  mfcriorem  partem  mundi .  qusc  eft 
tcrra.  Hunceflegenuinum  fenfum  apparet  ex  ADo^^nU- 
«gumentationc  :  probat  enim  hunc  defccnf^m^ei^  ' 

'iZt^^^v^T'^'^^^  rubhmc/ defcenfus 

autem  in  Iimbum  inferni,  non  potcft  cx  afccnfn  DrnK.;^ 

quia  potuiflet  faltcm  afcendere,  a  tcrrn  ni  fubHmc^Quam  ^ 
Vis  nunquam  tuiifct  in  centrotJrra:  "^'""e.quam^ 

ir  f ^JSniiicat  unam  partcm  mundialiis  infcriorem 
/r.44.23.  Sic  etiam  Caictanus accipit  hoc  in  loco  • 
:mell.g.turafpofaum  tcrra  addetcrm:n..ndum  ^nfer.  rc^p^rt^f^Tnfi 

rJ^ai'^'  •"•io-nonaddcfcenfum 
Ideft  ^i^nrpteniaomn^ 
llj  *  "tCajctanus.  atqueetiam  Emanuel  Sa judicat* 
*^^*^qH^ftom.ffa&fcr,ptacr.mtdeeo,  velpotius  fccundum 

tttmtnum,  don.s  (^frattts Sptritus  Sancl.  ^ 

^    ^  42.Bdlarm. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


i 

M 


86  B   E    L    L   A  R   M    I   N   V  S 

42.Bcllnrm.  I  Pcr.  3.  if- In         qui  m  cmete  erant 

Lnt  De,f.t.eLamm  i,eL  Noe.  Et  4  >  6  Ji«  t„.rtu.sprs  h, 
tatumetlEHangetmm,  ut  j uduentur  &  quidemfecundumhom».  a 
incarne.vivantautemfecuniumDeumtnf^trttu. 

Prctesl.  Nihileftmiftibverbis,  quo proban pofTit  dc. 
fccnfusChriftilocalisininfcrnum.adcduccndosPatrum 
animos  cx  limbo.  Nam  I.  Carccr  de  quo  hic  agitui  ligni- 
licat  locum  ac  ftatum  corum  qui  m  catenis  caliginis  ler- 
vanturdamnationi.2  ret.2.4-no"cftigitur  finusAbra- 
haj   II.  Praedicatioillacujusmentiolit,  adrelipilcen-  v 
tiam  &  convcrfionem  tendebat ,  hoc  cnim  eft  judicari 
carne,  &  vivcrc  fpnitu.  1  Pet.^,6.  licut  i  Ccr.^.S-idcm 
finis  excommumcationis  dcclaratur  ,  pcr  imerttHm  carnti& 
vitam  SPtritus.  At  vero  poft  hancvitam  m  finu  Abrahae 
nullus  locus  eft  rcfipifccntiae  &  convcrfiom.  III.  Prae- 
dicationis  muncrc  non  fungebatur  anima feparata  (cuj us  :  t 
talc  ofliciumcircnufquamlcgitur )  fed  Spiritus  Dei  » 
Chrifti.hoc  agebat  per  Noen.  fraconemjuflttta,  hcut  a  Mo- 
fe  indicatur,  Gf«.6,3.  &  abipfo  Pctro  cxplicatur,  EptSi.z. 
cap.Z.  verf.f;,^.  Pcrfonae  quibus  Chriftuspcr  Spiritum  di- 
citurpraedicafrc,fucruntincrcduli,inobedientes,autic- 
belle.,  nonjufti,  qualcs  Patrcs  crantin  fmu  Abrahae. 
Senfusigiturcft,  Chriftum  per  Spintum  fuum  m  Pro- 
phctis loqucntcm  ,  praedicafFc  olim  m  diebus  Noe  homi- 
nibusquitumvivcbantincreduli,  &  jamproptcr illam 
incredulitatemincarccrcinfcrnidamnantur. 

Bellarm.  l.  Communis {ententia  Patrum  eii  in contrarium. 
Proiesi.  I.  Omnci  locos  Scripturx ,  non  habemus  rettc 
&  accurate  cxplicatos  k  Patribus,  ncdum  communi  fcn- 
tcntia  &  confenfu :  aitoqui  ( dicit  Cajetanus  m  praetat.  ad 
librob  Mofis)  fpes  cmnis ptfieris  tcUeretur  exponendi  Scripturamf*''^ 
tram,nifttransferendo(ut  ajunt)  deltbrc  tnquinternitm.  1  I.  Au- 
cuftinusBeda(fatenteBellarm.  )  difccdunti  vulgariin- 
terpretatione  ,  &  nobifcum  faciunt.  Quibus  addi  potclt 
Hicronymusin//.45.&  cx  rcccntioribus,  Gloffae,  Lyra, 
Hugo,Dionyfius  Carthufianus,3c  ipfc  Thomas  Aqumas. 
III.  Non  confcntiunt  reliqui  Patres  vcl  cum  BelUrm. 
vclinter  fe  incxpofitionc  hujusloci. 

Bellarm.  2.  Spiritus  Chrtfttcum  dtflinguitur ccntra  carnem  ncH 
videtur  ft;^niflcare  poffe  aliud  quam  animam 

Prcteli.I.  ii?om.i.3,4.  Spiritus  Chiiftioppofitu.  carni 
fjgnificatdivinam  naturam.non  animamhumanam.  Hebr, 
9, 14.  IdcmSpiritusChriftioppofitusfanguini,eandcm 
naturamdivinam  ,  non  animam  humanam  notat.  i  Ttm. 
^,i6.  Eadem  plane  cft  oppofitio  mtcr  Spiritum  &  car- 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


li  t 


E    N   E   R    V   A  .     S  g« 

Jlt?.^.lV,'^!'  '-cvera  poteft  altera  oppofitio  confi- 

nere  cum  phrali  Scripturae,  qua; per  carnem  Chnftiubi- 
que  Ijgnihcat  totam  cjus  naturam  humanam.  II  De  a- 
nima  nonpoteftmtell.giquod  hicdcatur  (  ut  AuRuftL 
nno^S  ^i''''^  quuSpiritudicitur  Chriftus vivificatuL 
quodde  div.napotentiarede  explicatur  ^Paulo.  z  Cor, 
>^;.tV-.  I  u^""^^  *  "^^^^^^^  vivificata  fuit ,  ncque 
tcli  expini         "^*^"""'^  vivificandi,  nollo  modo  po! 

Bclhim^^Mimaduiturviv.ficata ,  qu.a  vivamancbat.  Diti- 

riuwm  rpat<^on-:«>:j^,-,  qus  mortem  pr^fupponit  Ado- 
aolo  ipioteae.  I  Ccr.  ,5.  28.  fed  al.a  verba^q^uTLn^fi: 
cantvivumfervare  ^.o>^:Vo^...  C^-^y^^-^:^..  ll  i^fnL 
T.^^''!^''  '  «bnoxii  funt  &  in  pcrL 

^of^r  n  f^''-'^"'^ ^""'^" eft immortali..lli!ol 

."icrrieft  ^onr"°"  '^-^"  "^^"^ confcrvari,  fic  nequc  f  - 
k'incarielt  confervari  m  vita.  t  v- 

Bellarm.  3.  'i^enivmpr^dicavit»  de  divinitate  nenp.teii 

arn  voim  ^^"^'  ''^l^S''''  ''^'"^'  probandum  fuit  Bel- 
aim.  \ocem  iftam fr«/f,f?»5  propric  femper    vel  faltPm 

" oca  rS  *  o^"P^"'  n'^'  ""^'^  freque.rtru;  m  Scnpt"^ 
iicatu  defr^nT  improprie  per  Jj^,. 

Sci  ci   /         '  ^rcendere  ,  venire ,  aut  huc  &  illu? 

ai!s  W22  inr^ur  ^  P^-OP"^  dicitur  profe-, 

aturlm    non     i^'-'"'  r''?''^^^  fecundum  hunianam 
arm  tTdJr?   annH'""!f         ^eque  niirum  debct  BeU 
\"'  ^        »  Si«oa  eadem  voxpropric  &  imDronn>  m 
;odemcap,te  ufurpatur  ,  cum  .pSlcLteifdi  ?^deT  rVa> 

la^rfoa^ipf       ^"'^^'"»  i^iemelproveroignep^ur: 

VrJZi-  "l'"*'*"P'^<^''*^'*»*  dsatur  Euangehum.  ^ 
•er/  r!2      ^.'^f^^.^tuGraeconondiatur  qui  r.^.n,  m  ca--. 
•ci^n^.  Pi*^"^'P'"'^      rubintelligitur,  &  renZs  pr^I 

itatiseftln  lo   r  ,  ^mproprietatisaut  obfcu- 

^o!  voc^nmr  fDi  quoruirranun^  funt  in  infcr- 

»  voccnrur  fpintus  in  carccrc  cxiftcntes.  1 1 1.  Quem- 

admodum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


rationc  vocantur  fpintus  m  carccrc,  qua  viventcb 
lcriptisPetn  cxiftat .  ut  .^^^"f,'.  ^'«Y^^ 

crcduli  fuerunt  tcmpore  Noe,  I  ^;^'f:^^^olliecndi 
inrptnoDcr  praedicationcm  Chrilti  coiiigciui-^ 
lfT"'^r/tau°rbriJ,xin,uo  Pati=sfu.tu.«  ,  tu.t  al 

Proten.  luftamrationcmoftendimusmodo,  quial; 
liceXc Vxcmplum  dierum  Noe  maximc  congrue 
irVumcnto.quodPctrustraaabatdepaticntia. 

^BcTurm  2,  CAr.y?«5/>r.i,r«^ir  in  mferno  .mmbus  bom^jp. 
nhu^:fedmminM.meifriLnm^ 

crcdul  qu..  de  .7/«  erli  majus  dubnm  ,  an  effent falv.necne .  j 
ie  autbufdAm  eorum  tndicat  Peirusverum  ejfe. 

Trot  il  I.  BoniSpiruus  &  Spiritus  mcredulnn  carce 
inf^rni  runtplaneoppofiti.  11.  Non  majusfuit  dubiu 
rfe  coitanei;Noe  /an  eflcnt  falvi  necne  ,  quam  de  du 
«nt^s  &  qu  nquag^^^^     &  alusmultisquipcnerunt  cui 
Kolah  DathJn,  l  Abuam.N^.  i6  aut  de  Fi  m 
lii  quos  Deus  non  habuit  gratos ,  fcd  pioptei  l"f  Pf^ca. 
pioftravitindeferto.  iC.r.io.5,3.      mdicare voluiff. 
Pctrus  a  quos  corum  m  fine  vitaB.poenitcntum  cgiff 
nondcfcniilifreteos  pcr  inobedient.amtantum  ,  &ca 
ccrem   IV.  Poenitentiamortuorum  de  quaagiturM?.. 
w!  6.'  non  eft  antecedens  latio  pr^dicationis  Euangeh 
led  confequenscjus  cfl^aum  ,  titm.m.rtmsqHn**'^^''^^ 


Early  European  Bocsks,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


fitXatum  fuit  ut  damnarentur  cdrne.  Quod  autem  BeHarm. 
DimMm  eosfecundHm  carnem  fmjfe  dicit  ,  qui  dammtt  extfiima^ 
nntur  hitmam  jniicte ,  quoniam  corpora  eerumaquis  netata  fueruHt, 
loceadem  r.uione  ex  verbi»  iplis  Pctn  refellitur:  Pctrus 
tnim  datnnationem  illam  de  qua  agit  vult  fincm  efTepr»^ 
iicationis,  tdctrcoy  ut  ,  quod  dc  humano  judicio  aut  exifti- 
natione  ncmoaffirmabit.  Pctrus  etiam  damnandoicos 
ncarne  dicit :  Bcllarm.aurcm  damnatos  eos  judicio  ho- 
ninum  dicit,  quiacarne  perierant  ,  quii  hasc  intcr  fefe 
:onciliaDit  ? 

•  j?f '^^*"?"  ^^*'^"'*''  ^^''fi' '»f^rn*  non  fuH  ad  coHverftonetn, 
tifotum  ai  (tnniinciaitoHem  q^auitt  magnt. 

Protef}.  FicT:a  igitur  ilta  piaedicatio  non  cft  illa  de  oua 

gitFctrus ,  yclf.i/»  3,19.  veWa/).4.6.  quia  ibi  nulla  fit 

nentio  gaudii  magni  annunciati.  fcd  pisedicationis  ad 

iamnationcm  &  vicam. 

43--Bellarm.  Tradittone  Patrum  dcfcenfus  Chrifii  ad  inferos 
cnfirmatur  ' 

Prrt/f.  Defcenrus  talis  qualem  BeII.irm.  defendit,  ex 
jonimuni  confenfu  Patrum  non  poteft  confirmarJ ,  ficut 

•  eiKcrus  noiter  luculcntcr  demonftravit.Nam.  I.  Patres 
'Axu  nihil  aliud  intcll.gilt  per  defcenfum  adinferos  quam 
^oimnunem  mortis  ft.uum.  I  I.  Defcenlum  defcr?bunt 
oenalem&humiliationispartem.  III.  Liberationeiii 
lominum  cx  mkrno  appellant  faspe  libeiationem  a  rea- 
u  ocjudicio  damnationi»  immincntis.  IV.  Hanc  libe- 
f  ^"^;-*^"^  r.on  locali  defceniui  anim^,fcd  mor- 
Innr    nf»!-i     ^ '  m*!^?^  ^oc^iUm  animae  defcenfum  tra- 

V  ^n'^  ^;^''''^^^^"*^'"  mumtalisdefccnfus.  In  iftis 
ini^>n  V'"^/'  JUh^litat  Bellarm.  ut  totam  fuam  dc 
au/a  fX^^' ''"i^  confcicntiam)  merito  rcddat  in  ifta 

w  n  ^  Siccnimille. 
^•f'!:  «f ?L'  A  'r  ^"r  ^'T'         {"^tificatioHim  animarum  Chri^ 
iTman/l  fi'''fo^^^^'r'»'defcenfu,fedetiatn 
nmaneut  m  Uco  animarurn  tUo  tniuo  .  &  fropter  altJi  euL  cauf^, 

icctpatur  metaphornc,  five  frofrtc,  td  efl,  fro pomar.o.  Nec  emrnBeo 
Tprl'r/  f/^^ri  "^*?^'  -nimafiLl  effet  in  ducbus  Uctsfbl 

^^:^it<!::[r^  c..^i>,..,,„,„..^^  ,,,,,,, 

l*JlSr;  7"^"'*  t'"'*  '^'f""f'*'  ^^"fl'  '^n^rnis  juficrum. 


H 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


co  BELLARMIN  VS 

5.  Rauonefinmbentfidinonfiiitopmlicenfu  ,  cu>n  dtvtmtAi  fil  # 
mHAVrofriebeatififat.  &tUaenubique.  IkH. 

6.  N«»  efi  creithile  uUas  animas  tnfMtium  qut  dn-Jferitnt 
pectntooritinalifiiijfefalvatas.Ibtdem. 

7  l^onefftt  error,  fi  quts  iiceftt  ,  omnes  animas  furgatortt  tunclt  ^ 
heratasfuilfcexfmgatoTto,  exgratia  fPectali  ,  quia  Dominrt^  nm  ,  \ 
AUisialusfacramentK,  aut  mtrtiis  nopris.  Ibd. 

Protesl.l.  Sipotuerint  animtaePatium  beatihcai  : 
locali  defcenfu  Chrifti  ad  mferos  ,  tum  ille  dcfce..  . 
non  fuit  nccelFarius  ,  atque  adeo  non  cft  defcenlus  ille 
dcquoPatresloquuntur.  Ireneus  cmm  a  Bellarm.  r 
tus  cap  14.  dicit,  Chriftum  in  defcenfu  legemmortu. 
fervaffe,Meffetfrimogemtusamortuis.  O r i^zncS  y  frofalutemutu  ^ 
defcendi/fe.  Eufebius  ,  i  lege  charttath  vocatnm .  eum  del  r '  •1 
diffe.  Damafcenus  ,  ut  lux  refulgeret  its  qui  fub  terra  erani  ,n  tt 
ndris ,  ficut  foljuftitta  ortus  elt  in  tara  ,  Tertullianus  . 
triar(has&  Prcphetaseompotesfui  face/et.  HllaruiS  ,  defccnf 
Domtnus  ad  ccnfummationem  v.ri  homtnis  mnrecufavtt.  Pl: 
ft rius  ,  defccnfione Chrtftt  ad  infcrnum  veniam  meruiffent.  GregO  i| 
viUS  y  proredemptione  hominisadinferosdefcendit.   Bellarmi  : 
autem  nuUamcertam  rationcm  reddit  defcenfus  , 
uttbttriiuomancret:  cum  tamen  non  negavent ,  quinpo 
tueritin  Paradifo  manerc  &  ibi  ctiam  manfent.  defcen 
iitii;ifur  (  fecundum  Bellarm.  )  tantum  ut  dcfcendcret 
&  tnduoibi  manfit,  tantum  ut  ibi  mancret. 

a.  Si  Cl^rifti  defcenfus  localis  neque  neceflarius 
ad  hominum  fahitcm  ,  neque  poflTit  dcfcndi  line  ta^ 
miraculi  fiftionc  .  ut  pcr  omnipotentiam  Dei  una 
eademanima  propric&  localitcr  Cmul  fitin  coclo, 
in  terra  ,  certe  non  eft  crcdibilis.   Bcllarminus  cni: 
ipfc  hor  eodem  cap.  i^.  docet ,  effentiam  anima, ,  cnm  ftt 
quxdam  &finita .  neceffario  effe  prafentem  uni  fertoloco  .  & 
mlteu  nifi  mutetur  de  loco  in  lotum.  Haec  ctiam  ibld.  elt 
gumcntatio  Bellarmini  advcrfus  Durandum  :  Si  pev 
feaum  tantumdefcendttadtnfcros  ,  ergoeodem  tempore  anim*  O 
/lifmtt  tnmuttts  lotis  fimut :  fatis  manifeftc  mnuens  ,  1. 
eftcdum  tantum  hoc  pofle  ticri ,  fed  non  propnc  .1 

rcipfa.  „.    .         ,  ^     j  /T-  j 

3.  Siprobabilefit,  Chrifti animam  defcendiirc  ad  o 

nialoca  infcmi,  ctiamdamnatorum  ,  tumnoneftpr 
babile  profefto  dcfcendifre  Chriftum  fine  neccflltatc 
infcros,  ut  mancrct  ibi:  quia  mancre  in  igncGehe 
nali  animascruciante,  non  fuitoptabileanimae  Chri 
Huc etiam  accedit ,  quod  Medina in  Thom.  f .3.  quaft, 
art.z.  teftatur,  Vniverfos  Theotogos  .  &  univerfos  Chrtfttanos 
tiuorum  fetifus  communii  faltax  effe  non  poteii  ,  fenlire  *mma> 
^  Chrilii 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


E    N    E    R   r  A 


91 


1  TYtfii  qucniruhjiantiam  ^  localittY  non  t:Jfe  tn^Ycffam  ininfernHm 
B  mnatoYum  :  quam  ctiatn  veritatem  afficaciter  ait  com- 
wttjA  :obari  ex  2  Cortnth  6.  ubl  dicitur  nullam  elfe  conventlo- 
HMl  jm  luci  cum  tenebris  ;  &  talcm  ingrefTum  dedeccrc 

hriftum  affirmat. 
Hi^^  Locis  animx  Chrifti  pr^fentia  non  contulit  lu- 
f  is  Patiibus  eflcntialem  beatirudincm.  i.  C^ia  Chri- 
;  us  fuitagnus  maftatus  ab  initio  mundl  Apocal,  1^,8. 
'  a  ut  vib  rcdemptionis  pcr  eum  asqux  eflicax  fuerit  in- 
dclibus  omnium  faeculorum  ad  juilificationem  ,  fan- 
1  iticationem       glorihcationcm.   2.  Bellarminus  ipfe 
Kirando  contenJcnti,  animas  neccfTarjo  dcbuiire  bca- 
'  ficari  in  codem  inftanti ,  quo  Chriftus  mortuus  eft, 
rfpondct  cap.  i^.  dcbuilfc  quidcm  ea:^  perfoluto  prctio 
^dcmptionis  moc  beatificari  ,   fed  iUud  mcx  polfe  cflc 
•mpus  quoddam  brcvillimum.   Cum  autem  pretium 
lud  rcdcmptionis  reputationc  Dci  fuit  folutum  , 
uopromiflio  fafta  cft  de  feminc  mulieris  ,  &  tanquata 
ohitum  coramDco  valebat ,  atquc  adeo  fideliumani- 
nx  debucrint  wtfAT  beatificari ,  non  dicit  fpero  Bellarm. 
ftud  mox  potuifle  eflc  poft  quatuor  mi  Uia  annorum  ,  fic- 
:  it  neceflc  habct  diceic  ,  flAdamo,  &  Abeli  expedanda 
5  uit  omnis  beatitudo  ,  ufque  ad  rcfurrcftionem  Chri- 
1:1 :  quia  omnes  qui  credunt  in  Chriftum  ,  habcntvi- 
amaetcrnam,  lohan.^^  14.  cflentialiicr  fcilicet  &  in- 
f  :hoativc.  3.  Quia  cxpre/re dicitur  dc  fidelibus  antc  ad- 
i'  /cntumChrifti  ,  quodinvita  habucrint  gaudium  fpiri- 
:ualc ,  loh.  8.  56.  &  bcatitudinem  ,  Rom.  4  ,  3  ,  6.  ac  poft 
nortcm  pacem  ,  id  eft  ,  fecundum  phrafln  Hebr^o- 
:um,  beatitatcm  ,  I/".  57.  &folamcncx  adverfo  oppo- 
litum  mifeiias  damnatorum  ,  iwr.i^.i^.  4.  Qmaaninu 
,  Chrifti,  non  propricbeatificac  fua pi^fcntia  ,  fed  divi- 
:  aitas,  ut  Bellarminus  fatetur. 

'    5.  Nequc  contulit  localis  illa  praefentia  animis  juftis 
sdudionem  cx  carccre.  Nam  Centurionis  fidcs  lauda- 
^  rur  JW4fr/;.  8.  quod  ex  locali  Chrifti  praefentia  nonpen- 
debat.  Et  Matth.zj  ,  52.  immediare  a  mortc  Chrifti, 
multacorpora  fandorum  una  cum  fuis  animis  furrexif- 
'  fc^dicuntur.  Adde  ctiam  quod  animae  juftorumasque 
potuerintcx  fuocarcere  (fi  quem  habuiflcnt )  finclo- 
cali  praefentia  Chrifti  cduci ,  ac  alioe  animas  finc  tali  du^ 
-  ccpraseuntc  ,  cx  carcere  ,  purg;itorIi  (  flPontificiis  cre- 
damus  )  folent  educl. 

6  Si  non  fit  crror  ,  diccrc  ,  omnes  animas  cx  fpc- 
ciah  gratia  tum  temporis  fuilfc  liberatas  ex  purgato^ 
110  :  nulla  ccrtc  ratio  reddi  poteft  ,  cur  illi  argucrentur 

crro^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMINVS 

eiroris.quimillo^fidelcsab  co  laltem  tempore  » in  piit 
tratoriumir^dicunt.  Domini  ctiam  gratia  eft  aeque  rp(  * 
cnli>  hodie,atque  olim  nequc  jam  alligatus  eit  facrani 
tisaut  meritisnoftris.  .  l  u    v  ««b< 

7.  Eadcmetiam  rpeciali  gratia  ,  fidelmm  Ijbcris  ,  HnH  I 
baptifmo  utoricntibus ,  patet  viain  coelum  ;  quia  Domi  i. 
lius  non  eft  alligatus  facramentis. 

C  A  r.  1 1 1.       Chrifto  Mediatore ,  lilf.  /. 
T  H  fi  5  1  S  I. 

Status  controverfiae. 

BEUarminuS.  Vommus  Mediatcrem  tttm  ,  qniiHter  aliquts  dty 
fidentes»  aut  ccrte  mn  ccnjtnavi  medmm  fe  interpomt .  ut  eoi  rt, 
dtgat  ad  (oneordiam  .  vel  novo  faderc  tenjungat.  C ontmgit  auiem h 
dupltctter.  I  rirfuhft,-nti.^lemaliquam  mediattonem.  Z  Piroft 
taltonem.  Prtmo  modo  Chrtftus  dtctp.tesl  Medtator  fecundum  perfont 
Ittatem.quA  conncHtt  duas  naturas  ,  fednon  dtfttdentts.  quiahu,m 
nitas  Chrifttnunquamfuit  contraria  Divimtati.  Dc  hacveromedu 
iione  ncn  quArttur ,  fed  qua  Chrtftus  tnntcens  Patrt  rectnciltav 
peccatcrcs.  .  _ 

Protcfl.l.  NomcnMediatoris,  in  fuapropriafignihca 
tione  non  eft  nomen  fubftantiae  ,  fcd  muncris  bc  ottici 
Subftantia  igitur&  opcratie.  non  conftituunt  duo  gener 
mediatioms,  fed  unum  &  idcm,  ficut  aptitudme  ad  mu 
neris  alicujusfundionera  &  ipfafundione  vel  cxccutio 
nc.  totum  munuscxpletur.  Subftantia  perfeconlidc 
rata,  poteft  ciremedium .  fed  non  Mediator ,  ut  Bonaventui 
inMagiftrum,/iA.3  nonineptediftmguit.  1 1.  Al 

fumptio  ipfa  fubftantiae  vel  naturas  humansc  ,  fub  torm 
fervi.parsfuithumiliationis  Chrifti , atque adeo  opcra 
tionisilliusquamcdiationis  munuspcragcbat.Pfti/.  2,  7 
S.  III.  Qnamvishumana  natura  prout  tuit  m  Chrifto 
nullasinimicitiai  habuit  cumdivina,prouttamen  in  nc 
bis  exiftit  cujus  caufam  Chrifti  agebant,  Deo  fuit  inimj. 
ciffima.  I  V.  Nec  debet,  ncc  poteft  fubftantialis  Mr 
tio  Chrifti  ab  ejus  operationc  inifta  quaeftionc  disj  i.  ^ 
Quiadumquaeritur  fecundum  quam  naturam  Chriftu 
iit  Mcdiator ,  non  de  operatione  fola ,  fed  &  de  o^erant 
quscritur.  Neque  alium  in  tinem  talem  fubftantiam  ha 
buit  Mcdiator  noftcr ,  quam  ut  pcr  illam  pcrageict  par 

tesMcdiatotis. 

1.  Bcllarm.  Mediatieitttpere quatutr  mtdts  fien p»tett.  I.  Di 
ternendo&judicandocaufamutarbittifaciunt.  2.  Refcrende  ^  hi 
$nde»patU»  &  ttndttienti,  HttnKrnHncii,  3.  OrMdo, &fupplicai 
*  •  4,  Solvti 


4  -  ~ 


ll 

ili 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


'*»  ■ 

■•■> 

f 

ENERVATVS.  93 

S$h(nd()  &  fatiifaiiendo.  D  iffii  ommbm  m»dis  p$telf  inteHtgi 
jtt^fiie  hdc  fetuHdnm  quam  miHram  Chrtfto  c$nventat  MedtatirH 
tjpaum. 

Prtten.  Intelliglturquasftio  deiis  omnibus  qua  Chri^ 
ftus  vel  noftio  nomine  apud  Dcum  ,  vcl  Dci  nomine 
jpud  noscglt,  &agit,  adDeumnobls,  &nosDeore- 
ronciliandos.  Hsec  omnia  enim  pertlnent  ad  Mcdiatio- 
lem  Chrifti:  quorum  tamcn  non  minimam  partem,  qx\x 
n  regno  Chrifti  collocatur,  Bellarm.  omifit. 

^.Bellarm.  Sententia  cemmhnts  Cathtlicorum  efl  frtiuifium 
\Htd6perabaturoptra  MeJiat$ris ,  fnijfe  DeHm&  homiaem  finml' 
edpnHcipiHm  ,  quo  iUa  cptrafiebant ,  aut  fofmale  eerum  prtncpmm 
utjfe  naturam  humanam ,  non  dtvinam.  Calvmifta.  C7  LutheraHt 
tnteniunt ,  Chriftum  exercere$ffcium  Medtatcris  fecunium  uiram^ 
\HenatHram.  utprinciptum  formale. 

Preteff.l.  Principium^wa ,  autformale,  quo  effeaum 
lUquodproducitur,  nihilaliud  eft  quam  visiJIacaufe 
luae  facit  ut  talceftcaum  exiftat.  Si  igitur  Pontificii 
legent  naturam  divinam  fuIfTe  huius  generis  principium 
n  mcdiatione  Chrifti  falutem  noftiam  procurante,  tum 
Jciofam  ftatuunt  divinam  naturam,  nullam  virtutcm  in 
otohoc  negotio  cxerentem  :  tum  principium  iUud  apud 

r.«l"l^"        °';'^^'^''^''"^P^"'^»  "^S^"f-  frDeumho. 
mnem  reparattenem  humanigmens  faflam  ejfe  ,  ut  p$tt  qut  ut  Deux 
omu  ,  «,  vere  oome  debmt  Catisfactre :  tum  valore  &  dienltatc 
ivinafpolianttotamChrifti  mediationem  :  tunf  den  ! 
lue  apertc  Scripturae  contradicunt ,  difcrtc  affirmanti 
^hriftum  perSpiritHmaternHm  fetpfi^m  eb.ul.Jfe  Deo.  ifel.  9! T*. 
It  T"'     c,«"t<^nrf'nuis  Chnftum  cxcrce?i  of, 
'^«'^'•^toris  fecundum  utramque  naturam  !  ut 

;Xis"  ^P^^*^'  diftfnd^onem 

/irtutis ,  cc  modi    m  naturisoperantibus.  Sicdicimus 

^"I? Pf^"."^. rccundum  humanam naturam  fcJ 

«  n^i^i^^^"^*^'^ "       P^"*      '     ^  virtutTiiW: 
«  naturas.  In  humana  natura  fatisfcci/Te ;  fed  pretium 

tern"atura^""""  *  &  applicationem  illiu^sfaVi^S: 
lil?n  k^«  ^  divinaprovenirc:  omnes  denique  Me^ 
latoiisoperationeshumanas  ^Chrifto  cxcrcerifecunZ 

^rgtmoita  BeUarmini, 

SeUainf* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.4  BBLLARMINVS 

Bellaim.  I.  Cur  quAr*aU,Xtt  .homo  .mfiaiexfrmeniHmy 

pJeiJ.l.  Expreflit  naturam  fecundum       "1  ^ft^. 
diator  :  fed  non  fecundum  quam  <olam.  I  I-  Katio  . 
tcm  quarc  mentionem  fecit  hommis  Chniti  ^uit,  uti 
neret  hdeles  ne  de  uUo  hominum  gencre  ^efpcrarei 
fed  pro  iis  orarent,  quia  Chriftu.  homo  fartus  ,  comml 
nem  perfonam  fuftinuit ,  non  huius  aut  illius  gencrit 
hommum,fcdhominum.  III.  Simih  rationc  conclu-* 
dercquispoflit.  Chriftum  tamen  fecundum  humanai 
naturam  habere  potcftatcm  remittendi  pcccata  ,  qui 
Matth.^  ,  6.  dicitur.  FtltHmhommis  habere fcteftatcm  remittetti 

^"Bellarm.  2.  Difttttguit  ^pcftolttsMediatertmk  Dco  :unm$m] 

auit  Deus.  unus  Meuiater.  -n.  .^.,ui,«mJ 

'  Protesi.  DiftmguitidcmAv^oftolus  Chriftumab  horTu 

nc   G«/  1 .  1  •  Nen  Ptr  heminem  fcd  fer  lefum  Chrtftum  .•  non  fc^ 
quiturtamcninde,  Chriftum  tantumfecunduni  diyinaB: 
Sam  vocairePaulum.  Chnftu.  autem  'ec^cd.ft.n. 
guitur  &  a  nudo  hominc,  &^  Dco  nudo,  prout 
i?iivito5T©'Dcus  homo. 

BclUrm    Vatresnegant  Chriftum  tffe  Meixatorem ,  quate 

Pmln.  ^'ihil  aliud  \  olunt  Patres ,  quam  neceflltatcl 
unionispcrfonalisindicarc,  in  Chnfto  Mcdiatorr.  Ise 
eant  igitur  Chriftum,  qua  fimpliciter  Dcus  cft  .  elie  Me 
diatorem,  utoftendant  eum  efl-c  Mediatorcm  qiKnenv  » 
eft  Deusm  carnemanifcftatus.  ,  ^   .  „ 

6  Bellarm.  Meiiattr  dtbet  iffemedtus,td  esl^diflans     u,n  j 
qutf:irte dtfttdente  ,         tnedo.  At  Chrtfttts  ut  D.us ,  ncn  d.ftat  \ 

^  PmXl."  Bonavcntarainfcnt./ii.3.J.^f.i9-  a  BclUijlgj 
antea  laudatus  ,  fatetur  Chnftum  efle  medu|m  mtcr 
manam  naturam  &  Divinam  ,  in  quantum  elt  unap 
nain  duabus  n.ituris  :  Bellarm.  ctiam  ipfe  cap.i 
Chriftumeiremedium  &  Mediatorem  ,  per  Uu 
lcm  mediationcm ,  fccundum  perfonaluatcm  fuan- 
naturasconneftcntem  :  &  de  ifta  mediatione  ixpe  loq  i 
Patres.  II.  lUadiftantia  quam  ftatuit  Ecllarm.  Aem»!  jtj 
juftt  a  Detdiftantis ,  quattnus  eil  hemo  ,  &ab  hemine  ,  quAtcnut, 
iuftus,  neque  libimetipC  conftat ,  quianullaeft  prop  ■ 
inter  diftantiamillam  quae  ab  una  parte  eft  in  lubk.;  i 
auatenus  enhomo  Sc  ab  altcra  in  qualitate  ,  qi^atcnus  citjujh  { 
nequefufficitadmcdiationcm  quia  in  juftitia  unius  hi 
minis  quataliseft,  fufikiens  valor  non  repentur,  ad  D 
iuftiti»  fatisfaci€qdum,pig  mundg  houuiHiminjrftor 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


IRVI 


E    N    E    R    V    A    T    V  S. 

7.  Bell.Km.  Chtiflmnon  eli  M.dimr  f.mnLim  utramqtten*- 

.      ^'n[';"^  ^°"^'^>  "tH^itui-.  Apoftolus 

-hr  k"^  ^^'^r^^ll-  «^.^.^"^«^^^"^^ru.eftBellarra...»  I  dc 
-hnfto    utfubftantiahs  eft  Mediator.  ^ 

y^J>^.n.m  ,  tum  Pater  etuvn  <T  Sp.rnus  fancll  ejfent  mI 

J^7%"V  ""2'^  hocfcquitur,  quam  hoc:  fifilius 
ir\  l  f '^''S  »"°do  fecundum  naturam  Divinam  incar- 

'.t^rl  f  T""  T'^  \  convenit  divin«  natur^  ,  non  ut 
^n^r?.'.        V"^-  exiftcnti ,  qui  modus  non  con^ 

enit  Patn  aut  Spintui  fando. 

0,t^uum!^'  ^'•^'''/«K,  nm  poteli  Chifl,  anvenne  fecunJum 

,  V  Vi  9  •  H  '  pir  Spmtum  ^ternum  fapfumobtuUt 

I.  Q^iamvis  facnficium  fuent  Chnftus  iJLmXol 
:  cfccundum  humanam  naturam  ,  tota  tamen  perfona 
u  t  ahquo  modo  oblata.ut  docet  Suarez  in  Tho-M  «  " 
1-4  Saccrdos  autcm  fuit  etiam  fecundum  ilUm  naturlm* 
:ujus  relpedu  didum  eft ,  fiUus  mem  esm    Tb  T<T\' 

^hrifti  '  ""^^''^*  rcpentur,  nili  m  divina  natura 

^^o  BclUrm:' Srquetur  (onfufi,  ,  &hArefi,,fiun4  ntottrati» 

rrcf^i?  Nulla  fequitur  confufio  ,  vel  hsieTs    f7  An^ 

RXT^"      S^^"ivi5  efficacia  noM  fitadio  realis  Mm^« 

igitux 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


•  (?  o   ii   L    L   A   R  M    I  N  V  $. 

rgUuralienum.  III.  Majeftas  tamcn  legia  """jm  dj- 
I,  tatemadfcrtPhyficisaft;ombusiegis,cciendi  bibcn- 

I    & c    1 V.  mfi  natura  illa  cui  majcllas  reguadhaeretr 
opci?tur.  nullam  dignitatemadfcrt  ulli  aaioni:  lic  et,a-T 
nLira  diVina  ,  cu; u!  propria  eft  n^'''J^ft^f,f 
opeiaiidcbet,  ut  digmtasdivma  opusillud  comitetur. 

^rgumenta  nojlra. 

1 1 .  Trtten.loh.  10,17 , 1 9.Bgo  animam  meam  per  meipfum  dcp>- 
M.  Hoc  dicit  Chriftus,  ut  Mediator  :  non  eltautem  h 
manae  naturae  adtus.  ,  . 

Bellarm.  rcnereaMimMmenhminis ,  nonDe,,  mhlentmaim 
enqH»m  mtri .  fuut  refumere  antm»m  mW.altuA  en  quMm  refttrgere 
qHlmvii  petefias  fenendt  tUam  &  rettftmit  ad  Itbititm  ,  fit  a  Dee  U.xt 

tpfthemini.  ^ 

Treten.  I.  Quamvis  animam  ponerc  palTiye ,  lit  m (  •  • 
&  aiTumere  animam  ,  painve ,  rcfurgere,  li  tamen  acu^ 
fumantuiiftaephrafes,  (  ficut  hoc  in  loco.  ubiag.tur  d.| 
teteflMe  ponendi  &  affumendi  ,  neceffario  debcnt  )  tun. 
Vonerc  animam  eft  libere  dimittere  animam  m  morte,5 
amimere  animam  eft  excitare  mortuum.  Haec  auten 
nonfunthominis.  II.  Sipoteftashaec  fithuman^na 
turse  data ,  tum  natura  humana  habuit  poteftatem  du  i 
nam.  Non  poffc  mortuum  excitareeft  potenti^plan  1 
divinae.  £;A.i,ao.  Ph,l.7.,zi.Matih.  12,^9.  1 1 1.  Ex  len  k 
tentiaommumScholafticorum,  Chriftusmortuusno 
fuithomo,  quomodoiglturChrlftusut  homoammai 
rcfumere,  aut  refumendi  poteftatcm  haberepocuit? 
Bellarm.  AHgufttnus  didt  tarnem  ajfnmfiffe  antmam  y  ex  pou, 

finte inhubttantiitarnem.  „    ,  .        .        j-  •  _  „^ 

Prwif.  Poteftas  igituriftafu.tpcrfonaedivinaj ,  no 

naturae  humanx.  Caro Chrifti  mortua ,  ne  veluntatei 

quidcm  habuit  humanam .  nedum  poteftatem  quod  vo 

ruitpeificiendi.  Sic  CajetanusiScMcdma  mTh^.^j 

m  K  a  X.  SfCajctanus  &  Toletus  m  JcA.  lo.aflirmar 

Chriftumfecundumdivinitatem,  aut  hypoftafin  di 

nam ,  pofuiffe  animam  fuam  ,  &  itcrum  afTumlifre.  S 

JusieiturCalvinu^noneft  author  hujus  intcrpretati 

nis    ficutBcllarm.  innuere  voluit  ultimis  lUis  yerbj 

Wcnt  Calvtntis  ques  authores  f.quaiur.  Toletus  etiam  clega 

fimilitudine  ,  fic  rcmilluftrat:  quemadmedum  home  hab 

enfem  tn  vagina  ,  quande  vult ,  exerit  enftm ,  ^  tamen  una  mati 

'vagtnam  tenet ,  &  alt,ra  tnfem  :  fit  dtvtna  petfena  $er  nmtem  ,  an 

mam ,  a  terptre .  vcluii  tnfem  a  vagina  ftpAravtt .  utramque  tam, 

fartem  fthihabuitunitam:  ptrrtfHrrdliomm  anUm  animameerpi 

fPfulnviftinafttnfmuitntnsmvagin», 

12  f  *  '  V»' 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENBrvATVS  fwA 

legata  .  qi.^e  Apoftolus  dict ,  2  Or.^  STc  ,  ,  de  re 
)nc,hatione  &  paciticntione  h  Dco  in  ChrSlo 
hriftum  procurata  :  fcd    Calvi.io ,  quem  B-llami  hir 
itt  ipugnat.  iftalocanonproferuntur  ^Il W  7an  er  Vc^," 

iquas fuiirc  in reconciliationeproct  '  i^eipa, te* 

Bcllarm.  Re^tnciliare  Kcn  ftmpa  ui  : 

7  T       Rcconciliatio  k  Chriflo  fadifuit  Mediit'> 
-  I  I.  Deus  peribnaliter  in  Chrifto  exiftenneci^ic 

rr=-  «  V^^^^^^t"^.  'S't«r  ut  Mediator  Sc  reconciliator  nor. 

^  anVDei  ChVift''"'*     ^n"^''.^'"  redemptaS.  fui?e  fan: 
15      ?  f  Al  "  •        Mcdiatoris  munere  funeeb.uur 

/  idr^  ,^     *  QiLamvisautemneiueifta  loca 

quai  u^tBTiiJP'"""'^?-'''  ^■'"'"■^  tamenpl^scft  robo! 
i2l  a  m   5    'n"''"!  '^^Ponfo  po/nnt  eludi. 
-«ciui  m.  hscncleproOAnt  perfonam  Penhficii  fttfiri  tfe  dt-i^ 

minis  hanrperfonam^b  fre  ^      ^r^"'"'  :  fub  forma 

^:^:m^S-^^ 

i^ntteliirni^sTu^^^ 

.  7i«/.^iCX  ubiconcedit.  1.  /« 

^  o  JZZ?  U^^^^^^^  hHmanitati^aa,^ 

-   /mi  irquiVw  int^      '"^'"^^^'  «^-agisdi^inalunt. 

'  l-re  i/?? M       miiaculofum  agnofcit  in\eden?ption?s 
:  ^ Si  S  'do vel  potiu^s  monftrum  Chr^ft^n?, 
•^JariTad  iiin-  ^"^^^""ahs  utnufque  natura  fuit  nel 
ninXT'T  >  tum  ccrte  ad  opera.1 

nc  m       iuT'  rcdundat  a  natur^inopera- 

•'«i^,  nuuUanJVtura  operetur.  ^ 

£  15. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


dum.  fiintopera  Mediatoris  :  fcd  fiint  fohu.  D e  . 

in  fumma  ,  nihil  ahud  cft  ,  quam  Chriftu 
garc  efficaciter  eflc  lefum  vcl  J^ervatorcm.  ^ 
^  16.  Aliam  unam  rationcm  propon  t  Bella^^^^^^ 
vinie>«?         demediationcChrifti  intcr  Deum 
gdif  qul?.i ,  utlongcpetitam  ,  &.o^fcxircf  opa 
gutabat  lcpoire  fufplcionibus  '"'^^^"f;^.^,^'^' 
nm  intaaam  rclinquit  rationem  Calvinipumam  , 
cZpum  ut  Mci,atcZ  e^  ercAeniurn.  Sectmdany  ^ 
i  JorfHmmumimfeuHmtemtin  c<,!o ^  .n  terra.  Te  tmn 
,oniuns,i:fics<umDcc,  Etquartam,  ^«m  f^"  ; 
J.«.i«r...  Hasinc^uamomnesrationcscumy^^^ 
ptur»  teftimoniis  diflimulat  Bellarm^  &  unam  i  . 
;ipit,  qusenonadprobationem  ^^"'^ 
cxplicationcm,aCalvinoprofcrtur:Quidhocel. 

«juam  fortiter  fug.cndo,  fophifticcpugnaie? 
^„Chr,jltuf,h-^eteUamah^Hidmeruertt?cap.^.&  I 

17.  Quamvis  de  hac  quaeftionc  ,  ut  mmus  nc 
non  fit  magnopcrc  laborandum;  duo  f^^cn  certi, 
eaftatuimus:  I.  Semcntiam  illam  quam  Pon ti 
dc  rc  tuemur,  efl-c  vcl  falfam  ,  vcl  »nccrtam  (a  tci>»t 
partc,  &ex  partc  fibi.rcpugnantcm   II.  C«i 
Tncritatis  cfl^c  al.ud  mcritum  tribuerc  Chnfto    1  _ 
fui  ipfius ,  quam  viam  ,  aut  modum  ,  ab  humjlitatc  Mj»' 

^^^^rpSrdtcnt,  Chriftumab  inftanti  co4 
ptionis  fuiHc  perferte  comprehenforcm,  &  bcatu 

174.4.2  Connprehcnforisautcm  non  eft  fibialiquid 
?en,  fed  viatoiis  tantum  ,  fecundum  doftnnam  bch 
19.  Non  cxplicant  nobis ,  utrum  primanon  - 
fibi .  &  fecundarionobis  ,  vcl  nobibprimario  ,  , 
libi-  nequedefiniunt.an  meritum  quofibi.iliquidai 
iivit,  fuit  mentum  cx  congruo  ,  vel  cx  condigno,  u 
loquifolcnt,  vclquopaao  aut  ^'^^^«^^^''^''nf m^r 
adhuc  oftendcrunt ,  quomodo  unum  &  idcm  mci  > 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


•xaltandum:  nec  deniq^ie  ratiina^^^^^^^ 
r/r  luare  aut  quomodo  corporis  eloi  a    i        •  .^^°"eam. 

'   .onem  habuerit  ChrXs  ex  inir^o    &  rn^?'-'^ 
nimae.  aiuchco,  oc  non  gloriani 

itu7mdn,f  ^I^"!,"  k'"  '"!"*  •  f^nrf^mcnti  loco  po- 
ito/p  op  sfn  m1"!d^"i^  "  r,nZ°~ 
1  Dco  rcpe  itu      MK,     1''  Prrfj^l-oni»  "loHum  qui 

I,  xme,.,o  ,  ftcxaltcJip  ^tc  fine  iS"?!';"^'^ 
uadienitasadrhi  ia.,.,;  ,     4'  ^  nicuto,  1 1 1.  Sia  i- 

^am  pra.c%ue  acccflit  r^^^^^^^^  tumadani, 
•nte{tia  )  ?uk  an"e  ^Vrf^t  "e  na  ^  Tv  •  '"T""^ 
oneftmftntumcrend  ^      -^"'""^  ^^^^* 

^ccfr^nov;^^^^  ^aliudai;q«id 
ter  huJuaiioncTc^^^^^  pantatcm  ratiinis 

lelaphrafis  Tbc  I-,rm  ff  g^^^^^-cat^onem.  Pa, 

m.  Petri  enim  confemo^^^^^  nieritoriam  cau, 

turEcclefirs  Amdamfn?     "T^l""  conftitue, 
^  '  merccdem  fu  (quamPe, 

aqui  eandem  conffmo    m^d^^^^^  -""<^^ 
•  cundem  principatum    .  ^f,""^''^^'""teientur  etiam 
>teftBeIIatm  Ch  X^         argumento  concludere 
J  -tibuspoSe,  ^;;?',"^  ctian,  „.erendilcgem  Sacer, 

\  '  non  caufamf/oni.  ^"^'^*  ^"^"^ hun^iliatio, 

■  Iman^  natSdeb/t.m        "^**'  «'"'"'^"^  Slonam  ipff 
ituralia  rat  iafbef^^^^^^^^  ""^  '^^^i--'  NulU 

'contendunt  C I  nftum  f^^^^^^  Pontihcn  tantopc 

^fundamentum  acea^  ^'l>,met  merurfTe ,  quam 

:  cum  taSi^^^^^^^^^^  de  mentis  huma. 

^non  audent  on.m  .  J  ^"^  ^'^"'■"  ^'^'"'ft"  tribuc^ 
.  ^ceffarum  ekfSunu  '^^^"""^.  ^^"^'"'^  opus  it, 
t-    «Tionftra.»  !li  '  "'^  exmeriti  ratione  ca-idem 

IJSctZ  ^'^''^'''''^^^'^^^^^    rc.licetvclbene^  d  ma^ 
'  i  *    -  L  1 B  £ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BEI.LARMINVS 

L  I  B  E  R     T  E  R  T  I   V  S 
De  PontificeRomano. 

CaV.I.   De  regtmms  £cclcftx.  Cor.tr.      Lih.  I, 
acaptte  1.  10. 

Ou^ftiones  totius  cardo  in  eo  vertitur  :  An  vifil 
yuxiuou"  •c^rlpfiiE  mihtantis  debeat  ( 


todu;  Ec  Jefi.  n.litant.s  dc 
MSnarchicum  >  Pontificii  afhrmant :  nos 


nejjamus 


B 


^rgumenta  BelUrmmi, 

T   H   B   S    I    S  I- 
Ellarm.  RetimenmniumofumHm ,  &  »ti!ij!ifnum.es}  res 
len  ^clefi^  fU  reg,men  Mcnardkcum  cll  .mn.um  ofumm 

pattcm  9*.  BcTlarm.  cQnlumit)  cft  otlofa  &  inepta 

re^dis   nuHumlnum  rcgimen  (  h"mar»Ku.  oquende. 
n!ci  pJtcftnbrolutcoptimum  &  ^^  "uu  a&\  ' 
II.  Quodoptimumvidetur  cire  "'^"'^  ^veitu 

fimumTiUud  ab  Ecclcfia:  regamncpoteft  abcire  cxci^ 
crat  a    ut  redorc!»  tales  fint  quj  non  pomnt  errare  ,  U  ^ 
le  uirequ^ratur  ,  five  dc  fado  :  quod  BellarPj.  luo  M-t 
«^rch^    Pontitici,  nonaudet  arrogarc  III.  Mop 
S  Ariftocratia  /&  Democratia ,  non  polRmt  m  co 
^emiot/em  vcnireV''^cu,fit^^^  jnns 
Cietatibus  quae  Ar^fn^n  &  creaCn,  vel-.p^^^^lvccvxej^Tis.ld* 
dSuum&impcriumui  fuaredura  admittunt : 

n  autem  Eccl^liafticum  vifib.lc  non  eft i-Penum,J 
tr.milleiium  I  C«r.  4.  I.     4  Cc'. 1, 14.  IV.  Ecclcuau.^ 
^^rl-ahs    noneft  focictas  vifibiUtcr  4"^  =  "HVS 
faneulare  rcgimcn  umus  Monarch^e  nonpoteit  drcop- 
S  eccIcL  ton,  <iu^-v's  cffctoptimummlo^ 
omnifinculari.  Sic  enmi  Bellarm.  ipfer-p.  8.  S,  Ecti 
fZlrL.neffent.nnrfeccli.^.ts.  utunumcorM  ( 
Micm  futa)  p^cercnt;  fufceret  unuu.iue  f^srcchr  .  .i  ejf  I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


ENERVATV?; 

tintitacolligatae,  utinterfe  unum  corn  . ,  ^ 
>oliticum facunt.  Ergo  nihil  opu.  cft  uno  gan.  , 
uicha.  Aiiumptio  vel  indc  conHrmatur,  quod  Eccleli» 

umaCnrilloinftitutum  m  fcfc  c  .     .,tcs.  &  omm 
.rdmar.o  Minifterio-^  Chrifto  inftituto  in  fcfe  frue  ^ 
ss.  NcqueenimuUuscuItuseft  p'         >  Ecclefi^e  Oe, 
umenic^Bquatalis;  nequeullus  M:  .      .  EcclcliaP  - 
''«^n"^'  Eccleliam  illam  un 

om^om'v  ''"^;  particularibus 

ompom.  V.  Sunt  mter  iplos  Pontihcios  ma- 

uatis ,  non  doctorcs  tantum  varii ,  f- i  &  in 

:  Ecclefiae  nationalci  .quse  negantregimcn  Ec' 
.  Monarchicum.  Dodtc     -  - 

icultas  Theologica  Pari/ienlis  ' 

*^ »  quod  ctiam  oOT««wm  c*/»i»«.»  .  -  ' 
fle,  non  dubitant  affirmare.  Dc  .-^JT 
mno  i6ii.  In  iftis  autcm  loquitur  Ecclelia  V--''--, 
•ontifiaa.  V  I.  Non  eft  noftrump ronunc iaiquSd^ 

nien  it  optimum.  &  mdeinferrc,  Deuirdebu?flb  il,  fj 
lEcclefiaconftituerc:  fcd  potuis  ex  vcrbo  inauiJl.l 
ualc  regnnen  Dcu.  in  Ecclefia  conftituit .  &  cx  co  cci 

iUmmum^^n^fJ^-  ^^S'"]--^»  ^cclefi^  fpti^un 
uummum.  In  iftiufmodi  rebus ,  illud  fiepc  locum  ha 

at  Tu"ttr7Tr^''.  ^^--'^ernefpccFofisprnun; 

um ,  exemp/nr  ejfe  Ecchfu  mort^lmm  hommum  Hcb  S.  K  Ceuum 

n.tepr,n,ofr.aitu,f^,t  .  qmHt*ncDMuZc7mr    lib  Z  ^ 
ur  Sshemetb  &  Luciftr  irij.  f'-  r,.  ;  *  o  j      *  -'•^•4'^- 
oidiluspref»r^  il  "d  i  '   f   ,  ^^''^'-^^  <^'''f'*r,c,rcumd4tHS 

M,cf,ael  ejus  itcum  obtmet.  Apoc.  12. 

XrnVr  '^'^^"[/^^'^"tm^-afomnra.&certafi, 
ii^^nrH..^  ^^ntistebri  Monarchica.  Nam.  I.  Hrb, 
Taru'.T%T""^  de  Ecclcfia  Chriftia, 

jua  t..iiscft.  Illas  etiam  ceremoniseChriftinon  An- 

^«mca  ,m  /  ''■'^'k',^'  fimilibus  obfervationibus, 

mo  ^^"Selorum.  I  l.  Hierarch.-cumiU 

^non^uT^''^^^^^^  Angelos,  SchoUfticf 

ii  &  adu^;  v''--^''''';".P'"°  » ^^^^     cognitionis,  of! 
<X  aauum  variisgradibuspetunt.  Th,m,t,  ^«..f.ioS. 

^    3  Banncs 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Bannes  in  illumlocum.  II I.  ^^cet ,       ciJ  er 

llicos  ,  ut  Bannesnir/«m  ^^^^^^ 

fuificJtcr  expluar,  tfnt.  Et  ^J^' '^f;' f^'**' Vv  '  Behcmoth 
tap.  19.  cenfetiU»mfentetittme!f'pyohab,tem.  l^- 

/.Uo.  ell  beftia  comeden.f<^num  ut  ^«•^''/^'^; 

Vero  ad  Lulorias  allegori.is  confug.at  Bcll^""-/^,^, 
legi  ab  ipfomet  approbatx  ,  deverho  i^"/"'-?^^'-^?;^^^; 

fos  Mlchaelis.  intelUgintur 

rfisPrtdmufqHcMdmmem.  th,d.  VI.  ^'hil  opuS  elt  Ang 
XTonarchavicario,  mmHlenali,  quu  Monarcha  prm 

p^t.BXm.^r;^i:s 

^-'Sri^T^^^^^^^^^  q-ad  regimen  eiu. 

non  fu  t  figura  Novi.quoad  vilibilem  ejus  ftatun.  d  < 
fto  dift  n^um:  Ch^iftusemm.cft  corpus ,  cujus  u. 
fuk   n  Uo  teftamento.  II.  Simih  rationc  concludc 
pollit  unicum  Temolum  ac  ^cum      ^ms  cuU 
^onftitui  debere  in  Teftamento  Novo.  1 1 1.  Summi 
^arirdos  inter  ludaeos,  non  fuit  Monarcha  :  nequc  emi : 
fe.es  fcreba  noUs,  ne'que  leges  latas  ^}^^  J^^^ 

nfndabat.  Mcmorabils,  &  ^^^"V  nl^ 

tum  accommodanda  eft  iUa obfcrvatio  lopfephi,  ap«. 
Eufebium  pr«p.  Euang.  lib.8.  0.  ^.v  ^«'v'.*?^."'.^'  ^  ^«'v  ^ 

SsaiT>iv  i^;,;iv,  Kc^  Tb.pir©.iv.9is.  Euleft^  IfrMhttc*  { 
&  Chnftianae  )  »^5«*  ccnjlttuia  fmt ,  Momrcha  .  ncque  Ar 
tYatta.neMut  DemocrattaJedTheocratia. 

A  Bellarm.  CompAratHr  Ecdefiaexerctm.  Mmtcr,  Jponf*, 
l,  ^domui .  navt.  Sed  exercttm  ttnum  habct  imperatorem  multer 
taput :  refnumunumregem,  cv,le  unum  Pajlnem:  dimus  unum 
^omum  :  &  naviiunumgmhernatorem.  . 

Proteli.l.  Similitudines  ncque  probant  ,  nequc  1 
ftrant,  fiextcndantur  ultraiUam  qualitatcm  nigua  r 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E  N   E   R   V  A    T    V   S.  i  > 

tituitiir  compnraiio.  Sed  nullum  harum  fimilitudinum 
fquam  in  Scripturis  adhibetur  ad  externum  regimen 
otius  Ecclefia;  declarandum  :  ilhid  igitur  regimen  ,  ne- 
ucprobant,  ncque  iHulbrant.  I  I.  Manifefte  Falfumcft, 
num  fcmpcr  vicarium  ac  minitterialem  efFc  imperato- 
em  exercitus ,  caput  corporis  paftorem  ovilis  ,  acono- 
num  domus,  aut  gubernatorcm  navis:  Principaliter  au- 
em  haecomniaconveniunt  foli  Chrifto.  11 1.  Ecclefia 
ota  nufquam  ia  Scripturis  dicitur  ,  aur  pie  dici  potelt 
xercitus  Papas,  corpusPapa,  pvile  PaprE,  domus  Papse, 
utetiam  navisPapse.  Huic  igitur  fidlitio  Monarchac, 
1x  fimilitudines  non  convcniunt.  I  V.  Non  potelt  k 
lafphemia  excufari,  quod  Bcllarm.  hic  obiter  annotac 
•.  'feftilicet  Ich  I  o. !  6  per  unttm  faflorem  ,  inteliigi  PettHm,  eju  qrte 
l  tccr/fores.  lliudautem  ridicuhim  eft,  quod  unumtantum 
economumintelligi  vult ,  L»c.  12,24.  eixmquc  if  fi*m  efe 
'etrum.  Hujufmodi  argumenta  non  funt  digna  feriaali- 
ua  refutatione :  quce  a  confcientiis  audorum  ,  &  com- 
lunifenfu  Icdorum  fatis  rcfurantur. 

5  .  Bcllarm.  ChriJIm  cum  i»  term  degeret »  Ealeftcim  viftbilent 
imimftrahat  ,  utfHmmus  ejus  Paftor  ,  cr  Rencr  :  ergo  nunc  eti.tm 
'.eciefia  dcbct  habereexternum  &  vifittleregimen  MoTianhicum:  (dto^ 
ui  ntn  ejfet  eadem  Ecclefia 

Protesi.  l.  Chriftus  quoad  cxternam  perfonam  quam 
aftinuitinterris,  nongeflltfe  ut  vifibilis  Monaicha,fed 

^i^^S^  -/^ ^^^'^* '      Minifter ,  Luc.il.ij.  Matth.io^2'^, 

I.  Miniiter  externus  proprie  fuit  ludseorum  tantum. 
'.omjJ},is.  r:rr»n^hter  (  ait  Cajet.  In  illura  locum  )  funaut 
l$ffict«re/peclu  nationis  Iud*trum  t  illi  foli  natam  mintftravtt. 

I I.  Sacerdos  ludaicus  (judicio  Bellarm.fuit  tum  tem- 
orisvifibilis  Ecclefise  Monarcha.  Numquid  duofimul 
lonarchae  vifibilcs  fuerunt ,  iique  a  fe  iavicem  ita  dif- 
mticntes?  I  V.  Ecclcfiapoteft  cflc  cadem,  quoad  eHcn- 
:arn,  quamvis  externum  ejus  regimen  ,  quod  cft  adjun- 
-umpraeter  efllenriam  acccdens ,  magnacx  uartc  com- 
niitctur.  ^  ^ 

6.  Bcllarm.  QutbtisrattoHibus  probatur  ^  iebert  unum  Epifco- 
*mpr<»rlfe  Parechis  ,  Archieptfcopum  Epiicepts  .  Patrtarcham  Arch^m 
>iUopts ,  tifdem  probaripoten  ,  unum  Ptnitficem  fummum  dcbere  pr*- 
je  Pamarchis. 

I.  Nosautemfubfumimus,  nulhs  .11  rrumentis 
0"c  probari  Monarchicam  fuperioritatem  Pa^triarcha- 
uni,  Archiepifcoporum  ,  aut  Epifcoporura,  ex  Scriptu- 
:  atque  adco  Monarchiam  Papas  deftitui  ctiam  omni 
robatione.  III.  Epifcopi ,  Archiepifcopi ,  &  Patriar- 
Aas,  antequam  Papales,  id  eft  Pontiricijc  tyrannidis ,  vcl 

E   4  praecur- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxluced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


»  t  E  L    L   A   ^  M  I   N   V  S 

«rW"cuirorc . ,  vel  miniftri  cvaferunt »  iftam  Mona 

nm/ftitcm  nonexcrcuerunt:  ^  ubicunquec  . 
"nt     mf^  ncm  quandam  Pap^  gcrunt  ordm.s  pnmatu- 
nb  1  om   ibus  concefTo  .  olim  fuerunt  contenn. 

.  Bellarm.  EccUfi.  p.tefl  profa^nn  ,  fi.e  --^f/j^ 
>  .•  ncm>  cmm  pr..duare  paeU.  nsfi  mUtatur  Rom^  X  O.  1 5-  «^. 
^Jmttcre  praU.tHToi.n  aliii  Pr.w«««  qH,fii>am  fote.l .  prste. 

^Z7lt&n^^o  pr «dicare  pofTe.didtur  nifi  mlt 
tur  «  m  iari5.intelligitur  illud  de  mi/none Dei.  5«^ 
j;.  (  mq"t  Ca;eunu.  )  'l^'--^;!^--;;'^- ^'''^;';^^^ 
^Jn.  cifiln  .  nnLus  retie  attentat.  mfi  rr.Jfu^  n  ^ 
Bci'sconcionatorcsinomnespartc»mundi,  hnc  vicario. 

charit.itc  c''^  zcloDctcommoti  (fivc  (mt  Eccleluttict, 
vcPolitici)  prudenter  id  .gunt    ut  alu  .(  prdme^iuftv 

quantum  fiit?potcft,  obferN  ato)  ^^"j^^i^P^fMw-^cha  ua^ 
approbati ,  opusillud  aggi" ediantur.  Miriit  ipia  C"aiita> 
«bioccario  jufta,  cum  idonea  facultatc  concurut ,  »,1 
ihon  m  i^UKcmprocurandam.  I.I  I.  H^..Jtic.  poinm 
'uo.  eriorcspropagaic  ,rmePontihcc  :  quidni  &  oitho 

doxi vcritatcm»  ,  , 

8.  Bellarm.  Neceffe  efi  ut  omv^^  fiide  .  ,ltmo;r.n,no  fentiant 
rctus  fidei  :fUhoc  effe  non  poun  ,  nifi  unH^fufummns  Jud.^.^^^  ' 

p^^/f.  i.  Omnesvcrcfidelcs.dcm  ient.untm  nece 
nis,fmefummo.)udicecxterno  :  inahis  non  cft  ab  ol 
[u-ccflarium,  utidcm  fentiant.  II.  Pontifej  nona 
c'  ccit  ut  omncsPontihcii  idcrr.  fentiant,  ne  dc  ipfo  q 
dem  Pontilice  Romano  ,  &  ejus  in  judicando  r 
nonma?isquam  vetus  Pontifex  Pnarif^os  &  ; 
idem  ohm  fentae  fccit.  1 1 1.  Fides  non  mgener 
jmpcriohominihjudicantis,  nequc  unita';  cjus  per 
imperium  confervatar  ,  fedperverbum  Dei:  excujO' 
ufu  ,  fi  non  lcquatur  unitas ,  hoc  utcntium ,  vel  abutcn 
tium  fit  perverutatc.  I  V.  Pctroipfo,  cum  ahis  A;  ' 
lis,adhucfuperftitc,dimdia,  &  hJErefes  vanae  e^-  .  . 
bantur.  Non  vatute  ncque  vi  vifibilis  alicujusMon^i 
chae  ,  fed  Spirltu  Dci  confcrvatur  EcclcUa  ,  neiftis  diffi* 
diisdi/Iipc       '  ' 

^rgt^mejjtanoffra, 

9.  ProicFf.  Matth.^2.i^y  26.  Luc.zt.  26.  Reges  gentiutf 
in  en^  domiiwntm  ,&rc.  verum  non  ita  crit  mtcr  vos,  VCv 
autem  non  li' 

Bellarm.i.  1,  •..k.:  ,  ncn  rcmovet  Dornintti  J^ionarchm 
ah  Lul  fid  ,  Ccd  Potim  tam  tnpttuit,  at^ue  adintnmt ,  divcrfam  tfft 


crj: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  oi  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


E   N    E   R   V    A   T   V   S.  lo^ 

civiU  MettMrtkia ^eHttum   NoHenintait.t/tsntH  fr.ifiMitisn'.'' 
dft  fed,  H»n  ftcttt  rcges  gcntittm. 

Protesl.l.  Inftituitur  iftisvcrbis  coniparatio  diiiimi-. 
liumintcr  Regesgcntium  ,  &  miniftroi  Ecdcfias  :  illiid 
tgitur  remo\  etur  a  mmift:risEcciriae,quod  tribuitur  Re- 
gibus:  fcd  rcgibus  nihi!  hictribuitur  nifi  Dominium  fic 
impcrium  ,  crgo  hocillud  eft  qi:od  a  miniftrii  Ecclefi3& 
removetur.  II.  Illud  a  miniftris  Ecclcfias  removctur, 
quod  filiiZebedeiquaerebant,  fcdequo  difcipuli  interfc 
contendebant,  lcd hoc fuitdominium.  MAtth. ^o^^i.  Litc. 
X2,24.crgjdominiumabiplisrcmovctur.  III.  Ilhid  4 
miniftrib.  Ecclcfiae  rcmovetur  quod  direde  opponitur 
minifterio  ,  u  t  mtnifirum  cffc .  d<  hAbere  fbi  minifirantet  oppo^ 
nuntur,  Matth.ioaS.  fed  hoc  eft  domlnium,  er?o  domi- 
nium  a  miniftiia  removetur.  I  V.  Qupd  Bcllarm.infti- 
tuttonem  dominii  &  Monarchije  ex  iftis  ipfis  rerbis  coU 
igit  ,  quiavariusmoduspraelidendi  prsefcribltur  Eccle- 
fiae  miniftris  ab  illo  modo  quo  reges  prsefident  gentibus- 
meo  lemetipfum  Aiperat  Sophiftica  impudemia.  Nan{ 
I.  Aliomodopomintpraefiderc  ,  fine  ullo  dominio  :  & 
ilio  etiam  modo  dommari ,  (  fi  hiclocus  eflct  dominio) 
(incMonarchia.  1 1.  Poflet  fimilirationeconcludere,  ex 
Pfalmoprimo,  improbos  homines  feliccs  elfe  &  futuros, 
luo  modo,  quiaid  aflirmaturibidepiis  ,  5c  fubjuno-itur, 
w/.  4.  impnkt  mnftc.  Et  dcvortia  fada  fuifle  ab  initio  qua- 
vis  levideciufa,  fednoneo  modo ,  qno  poftea,  auia 
^/«/f/j.l^^S.dicit  Chriftus  ab inifi»nonfu,t fic.  &  fidclesom- 
ncmimpuritatempatrare,  fed  alio  modo  quam  gentci. 
quia  Ephef.^,  20.  Apoftolus  dicitiidtl^snonftcdtdtctjfechri^ 
■c  ■  •  ^A  -^'*^  notatquahtatem  illam  in  qua  compara- 
tio  fuit mftituta :  illa autem  qualitas  non  fait  modus  do^ 
mmandi ,  fed  ipium  dommium :  non  enim  tribuitur  Re- 
5!bus,  quod  hocautillomododominab.intur,  fed  fim- 
3lex  dominatio:  ergo  non  in  modo  dominii,fcdin  reipfa 
miniftri  EccicfiaB  diflimiles  eflc  debent  Rcgum. 

Bellarm.  2.  ClarefHbjungtrHr  ,  qHiintervosmajore/lfiatmi'» 
lor,  e-pr<tceffor{GrAtHyi.uivf§,,,  Dux.PrtnctfsJfiat ficm  mtnifier: 
■*Hus  igttur  erat  a  Domin»  Dux  deftgnaths. 

>    Protefl.l.  Clareetiamfubjungitur.  Zuc.^.Quiminimtu 
^ry?  iwfr      .•  numquid  unus  dcfignatus  eratminimui» 
rn      l     ^^t^hxam cap.to.-jerfze»  &  27.  bii,  explicatur 
[mcns  hujusphrafcos  ,  jHicunqHevolHeritep.  ma^nus,  autprt^ 
wwiwwer 1 1 1.  Si  unus  erat  defignatus  dux,  quomo- 
ao tattum  eft,  quod  f«pius  quaercbant ,  ^  contendebant 
I quis  eflct  maximui ?  I V.  Argumentatio  Bell.i  voce ^vb-- 
Mv©,,ijuj^(luftorcmfi|nificat,adduccmconftKUf.iduin, 

£   S  eftae 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


bus  |J 
dif.  I 


to6  BILLARMINVS 

ca  ncfiquis  joco  probaic  vellet  Rcdorcm  Academiae , 
aut  Regentcm  Collcsu  circ  piopiie  loqucndo  Regem. 
Kos  vcio  ex  acfvcrfo  pro  certo  colligimus.  Spiritum 
Sandum,eo  ipfo,  quod  Reges  &  Principes  ubique  appd- 
lat  «p^ovTss  domini  titulo  ,  led  miniftros  Ecclelia:  f emner 
ofiicii',  &  miniftcrii  titulis  dcfignat  qualis  cft  »iyil/*iwo* 
prseeundi  officium  notans,ee  ipfo  mquam  Spiritum  b 
clum  indicarc  voluilfe  dominmm  convenire  principibus 
mundi,fcd  non  Ecclefiae  miniftris.  Illud  faltem  hquidif- 
ilmcapparetMonarcham  unum  hac  voce  non  deljgr 
quia  varii  ■^yvfnvoi  fucrunt  non  folum  in  Ecclefiis  va.  .  , 
fed  &  una  Ecclcfiaparticulari,  Ail.i^tZZ.  Hf*i3»7.i7. 
Scripturactiam  diftinguens  intcr  ^>-s/*ifM,&  ^yifisvcv^pno- 
re  voce  maxima  faltcm  ex  partc  dcnotat  ducem 
IJ.  &c.  quscnunquam  adhibctur  inEccIcfiae  miniftro 
dcfignando. 

Bellarm.  3.  ChrijlHi  veti  p.itm  &  Dminus  erat,  quamvts  tM 
fuut  Rtges  gentium  :  f»»  igitur  examfU  rem  detUrAHS  .  vhU  Htium  ex 
fms  vere  prAtJfe ,  ftd  abffm  libiiine  dtmtnandt  Ht  re^ts ,  ^ni  tyrMtU 
fmm  flirum^iue.  c 

rrmli.  1.  Certum  eft  ,  in  Chrifto  utrumquc  fuifle  ,  « 
jus  dominii  in  Ecclcfiam,&  ftatum  mmiftrantis  :  led  h« 
diferte  pro  cxcmplo  miniftrationem  fuam  tantum  difa- 
pulis  fuis  propomt,  Lue.zi»x7.  20,28.  vis  fit  igitui 

ipfius  verbis  ,  cum  altcia  pars  trahitur  m  exemplum. 
1 1.  Chriftus  nunquam  cxcrcuit  aeternum  impermm,fed 
fuit  Mt  minifter^inftrmafervi :  nihil  igitur  dominii  in  fcmet 
ipfo  exhibuit  fuis  difcJpulis  imitandum.  III.  Quod  imi' 
tandum  propofuit ,  non  uni  alicui  hoc  commendabat  fet 
omnibus  :  vos  autem  :  qHuunque  inter  vts.  I  V.  Qupd  de  ty- 
rannis  addit  Bell ;  nullo  modo  convenit  :  quod  cnm 
Chriftus»  Regibus  tribuit,id  omnibus  Regibus  convenit 
©mnes  autem  Regcs  ty rannos  cflc  EcUarm.  ipfe  non  au' 
dct  affirmare. 

Bc\Unr\. i^.Regesfua  regHafilhs  fuis  hartditarit  jure  reUnquim 
Prjtlati  EefUfia,  nen  fit. 

Prttefi.  1.  Nihil  igitur  aliud  (  Bcll.  Interprete  )  prohi- 
buitChriftus,  hoc  faltem  in  loco  ,  mmiftris  Ecclefia 
quam  ne  tyrannice  imperium  fuum  cxcrcerent  dum  vi 
vcrcnt:  aut  moriturifuosproprios  filios  conftitucrent  e 
jufdem  imperii  fucceffores.   Mirum  cft  ,  tam  follicir 
Chriftum  haec  vulgaria  prohibuiflc  :  &  tam  obfcure  t. 
mcnexplicairc.ut  m  verbis  cjus  ncque  vola,  neque  vefti 
m  appaicat,  vel  tyrannidis,  Vel  fucceflionis.  1 1.  Ha 
.  .  lonc  ,  nullum  difcrimen  crit  inter  illos  regesqui  fuf 
fragiis  popuii  eliguntur,  Sc  Ecclcfias  miniftroa. 

10.  Pri 


1 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxjuced  by  courtesy  oi  Koninklijke  Bibliotheek,  Oen  Haog. 

224  E3 


ENERVATVS.  107 
r.i  to.  Pm^ff.  Apollolus  totuin  racrum  Ecclcfiac  miailte- 

t,      rium  &  regimcn  ^Chrifto  infticutum  reprasrcntans^nul-* 
(      lam  mentionem  facit  uniu!>  vilibili:^  Monarchx,^://;.^,  i  f, 
r.     Et  in  commendatjone  unitatis  propter  unum  corpus  ,  u- 
'ktzir^  ^^^^  Spiritum,  unam  Spcm  ,  unam  Fidem^  &  unum  Ba- 
"  ptifma,  nulUm  mentionem  facit  uniu:j  Pontificis  6c  Mo^ 
narchas. 

Bellarm.  I.  PontificatHsfummmdtfiYtepdHsturabApe^Cietn 
Uis  verbis»  V  ipfe  dedit  quofdwn  qutdem  Apo(ioUs  :  &  cUrtus  [  Ccr^ 
1 2.  pimum  Apo^lolos.  Summa  cntm  poteitas  d^ita  eil  omntbus  Apo-^ 
QoUs  :  fed  PciYo  folt.ut  ordinaYto  Pafiori^cui perpetuo  fuccedcretur^  aliis 
ItM  ^^^^  tanquam  delegajts.  « 
Prottst.  I.  Siomnes  Apoftoli  habuerunt  fummam  po- 
tcftatem,tum  nuUus  unus  fuit  Monarcha.  II.  SiPetrus 
fijlj^  ut  Apoftolus  fuit  ordinarius  paftor,tum  extiaordinarius 
&  ordinarius  paftor  unum  &  idem  fonant  :  tum  ctiam 
omnes  Apoftoli  fuerunt  ordmarii  paftores.  III.  Sior- 
dinaria  &:  perpetua  fucceffio  Petri  ifto  loco  difcrte  pona- 
tur  ^  tum  contmetur  in  ipfo  titulo  Apoftoli :  ar 
co  omnes  etiam  Apoftoli  limilem  habent  fucceii- 
I V.  Apoftolus  &  delegatub  ,  idem  funt :  non  minus  igi^ 
turPetrus,  quamreliqui,  fuit  deleg.itus  :  nequcmagis 
quamreliqui  delcgati ,  ordinariam  fuccelTionem  habuit 
ratione  Apoftolatui. 

•Bellaim.  z.  Potesl.  etiamref^onderi^  Aposlolum^  hocloco^  ta:i^ 
tum  enumcrajfe  varta  dona  qux  funttn  EccUfia,  non  hterarchtam. 

ProteSl.  I.  Hierarchiam  revera  non  delmeavit ,  fed  hie- 
rodouliam.  II.  Omnes tamenniiniftcriigradus,tam  ex- 
traordinarios,quamordinario^enumeravit.  III.  Donj 
iliaenumeravit  tantum  quas  pcrtinent  ad  opus  mintffcrtt  ^ 
x/^ry:i2,44.  Ipii  miniftrifunt  dona. 

Bellarm.  3 .  Papa  tn  tllis  verbis  comprehen.uti4r,  Ephef^verf:^. 
unum  corpus^  <j  unus  Spiritus. 

\  Protefi.  I.  Non  quaeritur  in  argumcnto  ;  quid  compre- 
hcnditur,  fed  quid  exprnnitur.  1 1.  Si  comprehendatur 
in  illis  verbis  ,  ut  caufa  unitatis  corporis ,  tum  vel  unum 
corpus  facit  fme  Spiritu  ,  vcl  per  Spiritum  :  fed  utrum- 
queabfurdum.  III.  Papanoneft  caufa  unitatis  fpiri- 
tualis  myfticaj  :  fcd  talis  eft  unitas  corporis  pcr  Spiri- 
tum,  I V.  Chriftus  ipfc  illis  verbis  non  proprie  de/igna-. 
tur,ut  caufa  unitatis  Ecclcfi:s,fed  verf.^.  VnusDomtHu$:ci^ 
go  neque  vicaiius  Chrifti. 

II.  Proteil.  Chriftus  folus eft  cai>ut  Ecclefix. Eph.i^zr. 
©■^»!^.  Co/.i,i8.  injuriamigitur  faciuntChrifto  ,  quia- 
liudcaputaddunt. 

B#llarm.  i.  Paf^tH  iaput  mncmn  Chriflo  ^  fedfubChrtSfo : 

£    6  fton 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I08  BFLLARMINVS 

h5K  igiitir fit  injuui}  Chrtfto.fcd  augetuY  ejm  gUria:  quta  Chriftus  ej\ 

€nfut  nobtftorimedc,  fuut  Rcx  eft  [upym  Proieqem- 

PYotfft.  I.  Caput  fub  capite  ,  non  eft  ut  Prorex  fub  Re- 
ge  fed  ut  Rex  fub  Rege-  1 1.  Prorcgis  titulum  &  locuit 
nemo  fubditus  fibi  arrogare  *  aut  altcri  tribuere  audct  fi- 
ncexprcnb  mandaco  Regis  prjseunte  :  fed  de  Chrifti  ex* 
pr^Tlib  manclato  pro  capitc  fubftituto  ,  nullas  tabulas  pro- 
teruntur,  III.  Rcx  omnia  Regia  difpcnfat  pcr  Prorc- 
gem  :  fcd  Chriftus  ut  caput  Eccleii^e  ,  influentiam  vi 
lcnfus&  motusinEcclefiadifpenfat  folus ,  ncque  P 
ncquealio  ullo  capitcintcrccdente,  Pontiticiis  i^^fiscon- 
cedentibus,T/;imp.3./y.8.  ^  6.  IV.  Caput  cft  Chriftu^ 
tionefidei.AlexandcrAlcnfis,?. 3.^.12.  w  l. /1.2. /:2.  e  , 
eft  cafutquoireditui.   Si  igitur  Papa lit  caput  fubChrilto, 
tum  fidcsEccleficEfcrtur  in  Papam  ,  fubChrifto.  V.  S 
rapa  fit  caput  fubcapitc  Chrifto  ^  tum  Chriftum  rcpr^g. 
fcntat  in  graiia  unionis  :  grnttA  enim  urtionis  in  ChYifto  ^  ^ 
ejl  (um  gYatia  M  fecundnmquam  cafut  Ecclcft^  cft.  Alexanat  i\ 
lenii>,/>  3.  ^.ii.fw.i.  4.2./*.!.  &  cadcm  ratione  etiam  ful 
Chrifto  eft-  primogenitus  illc  ,  in  quo  omnis  pleni 
liabitat ,  omniaimplcns  ,  &  omnia  habcns  pcdibus 
fubjefta.  ZpA.i, 22.  O/  I.  18,19. 

Bellarm.2.  Multft  eoYtim  quAconveniunt  Chriflo  »  tribuunm 
iam  homimbus.ftne  tnjtiYia  ChYtfti.tn  ipfa  ScYtptura  :  ut  luxifunia^ 
},;cntum,  PaftoY,  EpifcofuSt  Afoftolus^  DoiloY. 

rrotcft.  I.  Non  tribuuntur  fineexprciro  confcnfu  Chr^ 
fti.  II.  Non  tribuuntur  unlalicui  homini  fingularitcf 
J  1 1.  Cum  alia  multa  tribuuntur  hominibus  in  Scriptu 
;i5&titulus  capitisEcclcCas  nufquam  pcr  totam  Scri 
;)turam  cuiquam  nudo  homini  communicatur  ,  hoc  ip 
•  iim  certumcft  argumentum  ,  hanc  prasrogativam 
iingularem,&:Chrifto  foli  rcfcrvatam.  IV.  Quamvis^ 
noinina  qu^e  propric  ad  miniftcrium  rcferuntur ,  poffii 
hominibus  tribui ,  fuo  modo  ,  illa  tamen  qu«  iigniticr' 
.uclillimam  Chrifti  &  Ecclefiae  conjunrtioncm  (ut  ca 
ris  &  Sponfi  nominajncque  poflunt^ncque  debcnt  ad 
los  homincs  transferri.  V.  Illorum  nominiim  rcla 
rum  quae  tribuuntur  hominibus  corrclata  ctiam  ad  c 
dcm  homincs  referuntur  :  fi  igitur  Papa  fit  caputEcc 
Ijae  ,  Ecclefia  etiam  rede  diceretur  corpus  Papse,  hoc  au 
tcin  cft  inauditum. 

Bellarm.  I.  Hujus  Yei  caufa  eft  ,  quod  folusChYtflus  ftt  cap 
•frtniipale  & perpetuum  tottus  EccleftA. 

Proteft.  1.  Pri'ncipalitas,&  perpetuitas ,  non  funt  caat 
(nequidcm  lincqua  non  )  cur  rclata  &  corrclata  ,  a^"* 
inutudrcfciuntur  :  corum  igitur  defcclus ,  non  po 


1^1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  oi  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


ENERVATV^S.  ro^ 
Te  caufa  cui  non  fic  refcrantur.  I  I.  Rex  in  fuo  legno, 
t  Deo  infcrior,non  elt  abfolutc  principali^,  ut  moitalis, 
on  eft  pcrpetuus  Rcx  ,  &  tamcn  rcgnum  dicitur  cfTe 
legis.  III.  Si  Papanon  lit  pcrpctuus  Rcx  ,  quid  fict 
xclcfise,  &  ejus  unitati  ,  cum  intcrdicitur  iftud  caput  ? 
rflBfcrtim  li  intcrrcgnum  fn  aliquot  annorum,  ficut  ali- 
'uando  fuiffc  conftar. 

Bellarm.2.  Cum  EcdejU  a^icirur  corpui  ChriHs,  vcx  dU  Chrtfii 
$tefi  commoic  Yrfcrn,  nen  tam  ad  Chrtslum  ut  capat  ,  qnam  ad  eun^ 
tm»  Hthjpostaftn  ejm  corports :  qt^emadmoimm  cum  dtctmtis^  tlltc  ja^ 
rt  covpHS  Pctrtt  aut  Pault^  non p.gnxficamus  Petrum  aut  Paulum  ejfe 
'iYpora^  fed perfonas  ([uaYum  tl!a  fttnt  ccrpora-  I  Corint.l2» 

Protofi.  I.  Bellarm.  hic  in  os  contradicit  Paulo  ,  rph.T» 
2,23.  &  4,1^,16.  &  5i23.  Co/.i,i8.& 2,19.  qui  difcrte 
locct,Ecclcfiam  vocaii  corpus  Chrifti,quatcnubChriftus 
ftcjuscaput.  II.  Inaudita  eft  iftafigniricatio  hypofta-i 
cos ,  &  abfona  ejus  applicatio.  Petrus  enim  non  poteft 
lici  caput  illius  corporis  quod  hic  jacet :  fed  Chriftiis  re- 
ic  v^ocatur  caput  illius  corporis,cuj  us  Bcllarm.vult  eum 
rfTchypoftafin.  Homines  funt  corpusEcclefia5,ficut  cor- 
His  hic  aiit  illic  jaccns,  eft  corpus  Petri.  Ecclefia  non  af-. 
umitur  in  unitatem  pcrfonae  Chrifti.  Chriftus  l  Cor^ 
[2*12.  yocatur  Syncchdochice  Ecclcfia,  cum  Chrifto  ut 
:um  capitc  myftice  adunata.  Sic  Contarenus  Cai dmalis, 
nillumlocuni  :  Ecclefi:%tota  y  &  hoccorpdYismyHertum  apptUa^ 
'UY  nominc  Chriilit  tdvm  etentm  corpus  efl  aiput  ct4r.:  mcmlris. 

12.  Protefi.  Nonpotcftunus  homo  fufiiccre  omnibus 
Ecclcfiisregendis.  Ergo  Ecclefias  univerfa:  regcndas  in- 
^pta  eft  Monarchia. 

Bellarm.  I .  Vt  unu^  per  mu/tos  ftbifubjeflos  minisJros  & pJifio^ 
es ,  totam  Ecclcfiam  regat  ,  non  folum  pofithtle  efl  ,  fed  ettxm  uttle  cr 
ommodum.fcctt  ti  Vault^s  2  Coy.  11^28.  &  unt^fqt^tfque  Apsfioloru. 

Proirfi.  I.  Deus  nunquam  vocavit  uUura  rcdorcm  auc 
Paftorem  Ecclefiafticum  ad  pafccndum  aut  regendum 
3cr  alios.  Quia  hoc  non  cft  ad  miniftcrium,fcd  ad  domi- 
lium  vocarc  :  potcftas  cnim  domlnii  cft,aliis  poteftarem 
dclegare.  Summi  autem  rcftorcs  ac  Paftores  Ecclefisc 
admmifterium  tantum  vocantur,  i  Ttm.i.iz.  1 1.  SiPa- 
pa per  alios  rcgat,tum  illi  fuo  jure  non  rcgunt  &  pafcunc 
iua^EccIcCas,  fcd  tanquam  delcgati  Papas  ,  atqucadco 
non  funt  immediate  &  formalitcrminiftiiDci,fed  Pap^e. 
1 1 1.  Nullo  modo  apparet,Pctrttm  rcxiirc  omnes  Eccle- 
Jjas  pcr  caeteros  Apoftolos,  &  reliquos  miniftros,Diu  la- 
boranb  erat  Paulus  ,  antcquam  ncgotii  quidquam  habuic 
cum  Petro,  Gal.i,  I7»i8.  poftca^mmifterio fungebatur 
utPctrifocms^non  dclegatusf^p.^.i/cr/.^,  Pari  vocationis 

E    7    •  jure 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


f 


110  B  E   L   L   A  R   M   I  N  V  5 

iute  &  efficacia  utens  cum  »pf"o,Pctro.  f.7 
I  V  Cum  uiih  &  ci^mrmium  effe  Bellaim.affiimat.rcgtmc 
MonarchicumPapae  per  alios  regentis,fi  turpis  l»ci;  con 
modum  Papx  hoc  pAdo  accrefccns ,  non  poteft  iUud  n. 
gari.  fed  utilitas  fri.dus.  &  aediftcatio  Ecclel.a.  poftula 
ut  Paftorcs  omnes  per  fe  attendat  ad  fuos  greges.  V  .Pai 
lus  habuit  follicitam  curam  de  omnibus  Ecclehib:  lcd  nc 
reeebat  omnes  &  fingulas  vcl  per  fe.  vel  per  alios,  tum < 
nim  fequetur  Paulum  fuiffe  Epifcopum  Ecclefiae  Rom; 
nae,&  rexiireeam  per  Petrum.&  cjus  fucceflores.  Si  ct  ± 
am  follicitudinem  haberc.fit  regerc,tum  Paulus  fuit  R(  *' 
€cox  &  Paftor  ipfius  Pctri.  Magnam  enim  curam  lo 
licitudinem  habuit ,  ut  Petrus  rcfto  pedc  inccdcret ,  1 
neoftenfa,  G^/.a.i^-  &  tali.  fuit  follicitudo  illa  de  qi 
Paulus  loquitur, »  C*f.  1 1.28.  ficut  cx  fequcntibus  app: 
ret,  quis  i,ffendicHlo  afficitur  .  qmn  ego  ur»r  f  VI.  Si  unu 
quifque  Apoftolorum  idem  fecit ,  non  omnes  fuerunt  t 
niveifalesMonarchae,  &  fimul  etiam  variis  Monarch 
parebant.  Qifbrfum  tanta  confufio  m  regimmc  ommm 

optimo.  „  ■ 

Bellaim.  2.  Deus  dedit  imperid  majtr»  quam  nunc  cfl  m 
Chriiltanusunthomini  :  tmitotum  fere  orbem  altquando  farerev 
luit.  Factlior  autem  tft  gnbernauo  Ecclefiaiiica,  qi*Am  Pdtttca. 

Protefl.  1.  BcUarm.  nunquam  fcrio  cogttavit  cum  Apt 
ftolo,  zCoy.  2,16.  SeiadhAcquii  tdoHcus      II.  Deus  1 
in  ira.dat  populis  multis  Regem  unum.  1 1 1.  Dat  R 
bus  iinpcrium,quo  poflint  prorcgcs&  praetcdlos  libi 
vituroscrcarc.  IV.  NulUlcge  inftituit  tam  late  pat 
tiaimpcria,  ncdum  uni  hominum  fucccflioni  alliga 
V.  Papae  cft  (fi  Pontiliciis  credamus)  &  Ecclcfiam,£5c 
imperia  vcl  dircde,  vel  indirede  gubcrnare. 

13.  Froteft.  i  Cor.^az*  Paulus.Apollo,  &  Ccphas  ve« 
funt. 

BcU:itm.  NoHpereifiovimargumenti. 

Troteii.  Vis  argumenti.quoad  caufam  praefcntem,elt 
eo  ,  quod  monentur  Corinthii  hoc  argumcnto  ,  ne  pei 
deant  abillo  hominc ,  tanquam  kDomino  fuo,quiaon 
ncsfunteorumminiftri ,  exaequo  ,  non  minus  Cephai 
quamApollo,  nemo  igitur  hominumcftDominus  a 
MonarchaEcclefiae. 

Bellarm.  Non  fipropter  utilitattm  Ecclefi*  Mtniftrt  fint  tnfl 
tuti.tdcircoEcctefiaenpoteflatefupraMtniJlros. 

Proteft.  Neque  hoc  inde  concludimus,  fcd  fi  ut  mmilt 
ita  Ecclefiae  inferviant,  ut  ab  iis  non  fit  pendendum,  tu 
nemo  corum  eft  Ecclefias  Monarcha. 

14.  Prtteft.  Chrillus  pariter  oranes  Apoftolos  nufit.l<  i 

40.21. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


INERVATVS.  irr 

BclUrm.  IUisvcrbisnone^l  nnHi  alit  pYxpofttus»  Sedloh.zi^ 
6.  ubi  dicitUYy  fafce  cviS  meds. 

Protest.  Si  inmiflionc  unus  non  fuit  alii  pr;£pofitus  ^ 
ttovos ,  ncque  in  Spiritus  Sanfti  communicatione  ,  acci^ 
eSpiritnm  SM^lum  ;  ncquein  poteftace  rcmittendi  &  re- 
ncndi  pcccata,  quoYum  feccfita  remiferitis,  aut  retinueritis^  (i  in 
iUo  horum  de  quibus  agitur  loh.  20.  unus  alii  fuit  pras- 
)litus>  certe  pafctreoves^  non  eft  privilegium  unius  fupra 
ios.  Quia  mittebantur  omnes  ad  pafcendas  ovcs  :  Spi- 
tu  in  illum  fincm  fuere  donati ;  &  rcmittcre  ac  retinc- 
•  peccata,  eft  ipfum  pafcerc. 

15.  Proteil.  Praeter  haec  argumenta  ,  quaeBellarm.  cx 
jftris  cotligit,  multaalia  poUunt ,  ac  folent  ctiam  addu-. 

>  quibus  hasc  Monarchia  convcUitur.  Nos  unumtan- 
im  adjicicmus  ,  quod  apud  omnes  integri  j udicii  homi- 
es  vim  habebit  cfficaciJlimoe  demonftrationis.  Si  Deus 
i  Ecclclia  talem  conftituiffet  Monarchiam  vifibilem  , 
aalem  Pontificii  nobis  dcpingunt,&  obtrudunt,tum  li- 
e  dubio  accuratc  &  perfplcuc  illa  omnia  in  Teftamento 
ovo  defcripfifTet,  quas  ad  hujufmodi  regimen  &  ftatum 
eceifario  requiruntur.  Ratio  confequentias  eft  manife-i 
:a*  I.  A  SapicntiaDci ,  quag  fecundum  rerum  momcnt**, 
i  iis  rcvclandis  &  explicandis  verfatur,ita  ut  res  gravif- 
mas,&  maximi  ufus,diligentcr  curct  EccIcfiaB  fierima- 
imc  notas.  Monarchia  aiitcm  illa  (  fi  Pontiticiis  creda- 
lus)  tanti  eft  momenti,ut  fine  illa,  neque  Ecclefia  pollit 
fle  ftlva,ncque  veibum  Dei  certum  &  utile  hominibus, 
eq;  Chriftus  ipfe  regnum  in  terris  obtinere.  1 1.  Ab  ex- 
mplis  hujusproportionib  diligenter  obfcrvatae.Chriftug 
nim  accuratiifime  de^cribitur  m  utroq;  Teftamento,  ita 
cnihilomittaturfcrequodcuriofusaliquis  poflit  defi- 
erarerfimiliteretiam  fummusSacerdos  in  vct.Teft.cum 
innibus  ii^  (jua^  ad  eum  fpedabant,ufque  ad  minuta  illa, 
cftium,  &  iimiliumcircumftantiarum  ,  ita  reprsefcnta- 
ur  ut  omnibus  neccfl^ario  innotefcerc  debeat,  neq;  quif-^ 
uam  unquam  fuit  intcr  ludaeos  tam  ftupidiis,  quin  fi  li- 
•rosMofis  legerit,fimul  etiam  intellcxcrit  fummum  Sa- 
crdotem,fuiife^Deo  conftitutum,  &  qualis  eflct.  Mo- 
}arclTa  autem  PonciHcius  ,  ludaeum  vetcrcm  longilfime 
upcrat,&  cjufdem  eft  rationis,  cum  Chrifto  ipfo  m  ter^ 
is  agcnte,quoad  poteftatem  quam  habct  in  Ecclefia  Dei. 
>ed  I  .in  toto  N.T^ncq;  Monarcha5,neq;  Monarchise  ali- 
tujusEcclaliafticae,&  vifibilis,vel  nomen  aut  titulus  re-. 
^critur.  2.Scdeshujusimpcriinuf9uam  defignatur  nifi 
^orfan  fub  titulo  fedis  Meretricis  illius  Magnae,&  Befti^e 

ntichriftianas  in  Apocalypfi.  3,  Nihil iingularc  notatur. 

vel 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ttZ  B   E   L   L   A  R  M   I   N   V  S 

vel  ab  ifthoc  folo  Monarchapraeftandum  ,  vcl  ill!  foli , 
aliis  tiibiiendum.  4.  Nullainfignia  hu.ius  Majeftatis  tr 
dunturquibuspomtdignofci.  5-  Nulla  certa  ratio  fu 
Cimonis,inifthocimperio,  defignatur.  6.  Nullifubo 
dinationis  gradus  ab  ifthoc  Monarcha  derivandi  decl. 
iantur.7.NulUim  exercitium aut  pr.ixis  hujufn-iodiin 
p-riiin  toto  N.  Teftam.  riarratur.  Certimme  igitur  coi 
cludere  licet ,  hujufmodiMonarchiam  non  fuiflcaD< 
inftitutam. 

CaP.  II.  De  MonarchiaPetri 

QuiJH»  eftt       Pctrf^i  fi^  uHiverftlis  tetim  Ectlefu  MoHMch»  ,  / 
Chrifti » ab  i£fe  Chtiiie  cenflitmui Pmttficti  affirmant » noj » 

Argumcnta  BcHarmim, 

T  H  E  S   I  S  I. 

BElUrm.  Prebatur  hoc iuobus  locii  Euangem,  quorttm  altere 
mttntur  hgc  Menmhia  Petra^in  altere  exhibetur. 
Protefl.  Quamcunquepotcftatem  in  Ecclefiam  legt 
i  Chrifto  fuis  difcipulis  fuifle  promiflam  ,  &  cxhibit 
candem  etiam  legimus  abipfis  fuiflTc  cxcrcitam  &  u/ 
patam.  Ji/4rf.i6.i5  «b-20.  Bel.  igitur  tot.im  fuam cau 
h'c  initioprodit ,  cumduobus  locispromiflam  &  da 
PetroMonarchiamiftamcontendit,  &  unum  tamen 
c  im  non  potcft  proferre ,  ex  quo  cum  aliqua  fpecie  p 
b  uet acceptam  eam  a  Petro  fuifle  &  ufurpatam. 

2.  Bellarm.  Matth. 16 ylS.t^.  TuesPetrus,  &c.  Horumvt 
bcrumplanus  &  obvius  eftfenfus.ut  intelligamnsfub  iuabus  metAph 
»,  j,  fremijfum  Petre  totius  Eccltfu princip'itum. 

Pretcft.  I.  Si  tam  obvius  &  planus  fit  fenfus  horui 
\  erborum  fub  duplicimctaphora  cnunciatorum  ,  tum 
dfm  ille  fcnfus  debet  aliis  in  locis  abfque metaphon/ei 
plicari:  hocautcmneBell.quidemaftirmat.  II.  Sit* 
planus  &  obvius  fit  fenfusill:e,tum  ApoftoU  eodcm  fcr 
fu  cum  Bcllarm.  haec  vcrba  intellcxiflent  :  fllos  autei 
principatum  huj  ufmodi  Petro  datum  non  inteUexiflc,e 

er>  apparet.quod  aliquotics  poftca  inter  fe  contcndeban 
q  liscfletprimus.  1 1 1.  Patresctiam  varios  ,  aliqua^ 
laltcm, alio fcnfu haec  vcrba accepifle quam  Bellarm, 
cipit,ad«onotumeft ,  ut  ipfiPontificiinonfoleant 
diffiteri.  IV.  Vetcres  omncs  Scholaftici  cum  fuo 
giftro  alitcr  accipiunt :  duih  poteftatem  illam  de  quJ 
agitur  Saccrdotalcm  cflc  docent ,  Apoftolis  primo  da 
&  perillosaliis.  In  Ltmla^km  hh.a..  dtlf.  i^.^Altx.A, 


m 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E    N   E   R   r    A    T   y    S.  Ii^ 
u^.q.to.  uhi  ctiam  memb  6./irr,3.  contendit  contra  Bel- 
cm.  cUvcs  iftas  hoc  in  loco  datas  fui/re  ,  non  promilfas» 
icram  etiam  facultatem  Thcologiae  Parifienlib^difTenti* 
i    plurimum  a  Bellarm.  circa  fenlum  horum  verborum: 
:  :ut  &  Concilium  Conftanrienfc  &  Balilienfe,  omnibus 
'  i  notum:multo  cnim  minus  hoc  loco  tribuiPetro  con- 
ndunt,  quam  Bellnrm.  vult,  licut  ex  adverfo,  Canonl- 
.    as  multo  plus  inde  Petro      Pontilici  Romnno  arro- 
*  mt,quam  ipfe  Bellarm.  largitur,  ut  vidcre  cft  apud  Ca- 
rrium  de  Pontif.  ncque  iftam  litem  adhuc  dircmit  )u- 
'Me  lidei  Romanu!5.  Senfus  igitur  a  Bellarm.  proba- 
]uc  cft  planus  &  obvius,  nequc  omnium  Catholi- 
i  ain  ccmmunis. 

3.  Bellaini.  Ex  texiu  aperte  deiucituY.ilUm  ferf$n,vn  ju.z  dice^ 
tur  Pelrus^ejfe  PttrAm  :  non  ut  ptrfond  erat  fHYtictflaYiy  fccl  ut  Pa^* 
ir  &  caput  EcclefiA. 

Prctesl.  I.  Neque  cx  ifthoc  tcxtu,nequc  c:.  .  i  alio  po- 
?ft  deducI^Petrum  fuuTc  caput  Ecclefiae.  Si  igitui  Pcrra 
iit,ut  fuit  caput,tum  nulla  rationc  fuitPctra.  1 1.  Pof- 
irnus  hoc  tuto  concedere  ,  Petrum  ut  Apoilolum  ,  cum 
illquis  Apoftolis  (luilc  aliquo  modoP.etram  &  funda^ 
lentum  Ecclef.  ununi  cx  multis  ,  ii  \  ut  Monarchia  Pe- 
i  cx  co  non  probctur  ,  fcd  evcrtatur.  Pctra  aut  funda-* 


lentum  dicitur  ,  quod  totum  aidiricium  fuftentat :  Ec- 

fiimiter  ruuentatur  c:  rc2!i:cr  virtr.tso; 


kUa  autcm     ^^^^ 

/ficaci.i  Chrifti  rcali:  &  etlam  doftrinaliter.certa  illain- 
jitutione  &  doftrina ,  qua  Cluiftus  &  ejus  vis  &  effica- 
ia  ad  certam  fidem  in  iplum  ,  dcclaratur.  Priore  fenfu 
:hriftus  eft  unicum  Ecclefiae  fundamcntum.  Altero  au- 
;m  fenfu  ,  quia  dodrina  de  Chrifto  ,  cft  fundamcntum, 
lcirco  etiam  per  metonymiam  caufce  ,  illi  qui  iftam  do- 
trinam  ,  cum  infallibili  certitudine  ,  Ecclefise  declara- 
unc  ,  dicuntur  etiam  fundan-.enta  :  non  Petrus  tantum  , 
zd  &  reliqui  Apoftoli ,  Apu.20.21.  atquc  etiam  Prophe- 
\!e,Eph.z,20.  Optimeigitur  conveniunt,&  inunum  red- 
:unt,  trcs  illa  interpretationes  hujusloci,  qua:  apud  ve- 
cres  occurrunt  :  Chriftus  eft  Petra  ;  Confeflio  ,  Fidcs 
cl  doariina  de  Chrifto  eft  Petra  ,  &  Pctrus  ipfe  ut  Apo* 
toius  Chrifti  ,  cft  etiam  (  metonymice  )  partialis  Petra. 
>^ihil  hic  feritur  aut  nictitur  fi<fliti2e  Petri  Monarchia;. 

4.  Bellarm.  Fsda  Petu  in  relaiione  ai  Petrum  esl  fttndamen" 
«m,  idq»e  duflici  ratione  :  l ,  Qtaa  ob  mtrttHtn  ejns  fidei  to7ifttutus 

liPetrus,utfitfund^  r  i.  Quia  Pttru^  m  co  fottn^ 

'«m  tfl  £uUfu  f„,: ...        .  . ,  ^  ,  .: ..-«,«  fh<  cifts  defitere  nm  Po':,t, 
>}e  tntnes  alits  in  fide  fuslcntare  deh 
Prtttfi.  I.  Hoc  idem  eft  ac  ii  dixuiot  Bcilarm.  Fides  eft 

funda- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


•  14  BBLLARMINVS 

fuitdamcntum  in  relatione  ad  Petrum  :  &  ^^f""?  ^J. 
fundamentum  in  iclatione  ad  hdem  :  quae  circulari.  e£ 
cxplicatio  dogmatis  vertigmofi.  1 1.  Neque  hdc Petr- 
ncq  e  Pctrus  cum  iUo  fenfu  poteft  dlci  tundamentur. 
Ecclefi» ,  nifi  in  relatione  ad  Chriftum  ,  qui  unicum  cl 
^intmc;.tumeju.  reale.  III.  Si  hdes  ^r^c.cb^n.  ^ 
Petrus  effet  fundamentum  Ecclefix  ,  f  im  hoc  fecit  (  lc 
cundumBellarminidiftinaioncm  )  vcl  utabfolutc  con 
fidcrata.vcl  in  relatione  ad  Petrum  :  fi  primo  ^odo  tur 
prifciProphet^,  B.Virgo,  Simcon,  Zacharias,Iohan.Ba 
ptifta ,  Apoftoli  &  difcipuli  caetcii ,  idcm  ctiam  mcruc 
runt :  hos  cnim  omncs  antca  crcdidifle  Chnftum  ei 
liumDei  viviBellarm.  hoc  ipfo  capite  decimo  afhin_.i 
Si  poftcriorc  modo,tum  fingulaiis  aliqua  vis  mcrendi  tu; 
in  perfona  Petri  antccedenter  ad  ejus  lidem  ,  quse  potu: 
tantam  virtutcm  ctiam  inadum  fuum  dcnvare,  lup- 1 ! 
quodaliorumperfonsepoliunt.  IV.  SiPctrushoc 
pore  meruifletiftamdignitatem  ,  eandem  etiam 
modo  ftatim  accepiflet,quod  tamen  Bellarm.ncg.it 
miflio  mercedis  antecedere  folet  mcritum,non  icqui; 
debuit  etiam  hic  ncccflTario  antcccdcre  ,  nili  Bellarm. 
cat,hoc  mcritum  fuifle  cxmera  dignitatc  operis,aut  p 
fonscfineullopaaoanteccdentc.V.Fidcsrcliquorum 

poftolorum  non  magis  dcficerc  potuit,  quam  hdes  1  ct 
NequePetrus  Pauluir.  i.".  fide  magis  coiihrmayit ,  ^ "  - 
PaulusPetrum.  VI.  Si  firmitas.6c  cfficaciahdeiac. 
fuftcntandos,fit  ratio  fundamcnti,tum  illiex  fucceflori 
bus  Pctri ,  qui  talcm  fidcm  non  habuerunt  ,  non  hierur 
fundamenta.  Magis  igitur  favet  iUis  Pontihcibus  Cajc 
tanus  de  primatu  Romanae  Ecclefiae  c^f.  2.  ubi  docet  ot 
ficium  fuftentandiEcclefiam  his  vcrbis  ad  hommc!^  ' 
trum  referri,ut  ad  nihil  agentem  :  quae  tamen  potc. 
am  eflc  Bellarmini  mens ,  cum  dicit  Petrum  eflc  tunda 
mcntum  quia  deb.t  fuftcntare,  non  quia  fuftentat. 

<.  Bellarm.  Per  adtficattenem  EccUfufufrt  Petram,ftgmpcah 
Tetro  effe  ctmmtffum  reitmen  tttmi  Eccl.  fu  ,  & pr^ciftte  circafiiem 
retra  enim  futtdamentali  htc  efi  poptum  ,  totum  ddsfittum  regere  » 4 

rit/lentare.  ....  *     u  — . 

PKo,t./Z.  I.Talisigitur  eft  cxplicatiohujusmctaphora 

fccundum  BeUarm.  conftituere  Ecclefiam  fuper  Petranr 
eft  conftituercPetrum  fuper  Ecclefiam.  Annoncgreg 
eft  hujusfimilitudinisproportio?  II.  iEdificare  ,  nui 
quam  in  tota  Sciiptura ,  figniftcat  committere  regimcn 
fed  femper  conftituere,  aut  crefccre  facere,8c  promovt 
re.  III.  Regimcniftud  Monarchicumcommittercho 
niini, fr^f»f w< «rw/»<i*»».  cft  hommcm conftitucrc  domi 


ii 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


1     K  E    K    V    A    i    V    S.  II^ 

im  fidei  :  c]uod  Apoftolus  abominatur  ,  lCcr.  1,  24. 
V.  Fundamento  qua  eft  fundamentum,  neque  prcprif^ms 
jquc  commune  eft  regere  ^dificium.  Ad  rationem  Fun- 

menti  in  fpintualibu^jUt  dicatur  metaphoricc  ad  fimi- 

udincni  fundamenti  matcrialis  ,  duo  tantum  requlrj  , 
)CCl  Th$mas  in  q.z.  a.ult.  eri.l.  quAfl  7 .art.y -  4^4, 

'ioi  fctluet  fit  fnmutn  alicL^s  fartes  prdcedat  ^  &  qnod  fit  ccetcrii 
rtibus  connexnm  »  fuslentans  totum  ddtficium.  V.  Fidcs  etiam 
l  fundamentum  Ecclcfiae  :  omnes  etiam  Apoftoli  fue- 
mt  fundamenta  :  fed  ncque  fides,  nequc  Apoftoli  Mo-* 
irchicum  regimcn  exerccnt. 

6.  Bcllarm.  I.  Fidesnonprcpricdicttur fundamentum. 

Protefi.  Magis  proprie  quam  Petrus.  Ecclcfia  dicitur  di^ 
rti:>  vcrbis  fuperftrui  fidei.  ludd  20.  de  Petro  non  fic. 

Bcllarm.  2.  Omnia  funt  tntelltgenia  accommodate  ad  naturai 
rum.  Ftdes  efi  fHndamentum  ut  principit4m»&  dcnum  fine  quo  non  : 
i  Petrus  ut  Reflor:  talis  entm  cfi  dependentta  untu^  homtnis  abalio. 

Prorefi.  I .  Non  eft  accommodatum  naturae  Petri,  ut  lit 
lonarchaaut  dominus  fidci  Ecclefiap. :  aut  ctiamPaftor 
mnium  &  fingulorum  fidelium.  1 1.  Fidcs  intcrne  unic 
:  conjungit  Ecclcfiam  fundamento  fuo  Chrifto  ,  atque 
leo  propius  acccdit  ad  fundamcnti  naturam  ,  quam  re- 
:or  extcrnus.  III.  Vnus  homo  ab  altcro  dcpendet,noa 
mtura  ut  a  Red:orc,fed  ctiam  ut  a  caufa  procreantc,  & 
onfcrvancc,ut  libcri  k  Patrc,undc  ctiam  liberi  vocantur 
rdificiumparcntum  ,  Gen.  16,2.  (Jr^o.^.  Bemt.2^,<).  quas 
tiam  eft  notatio  Hcbraicas  vocis  Ben^  Btnah.  Ecclcnai- 
itur  ,  quatcnus  miniftcrio  Pctri  fuit  gcnita  ,  potcft  dici 
lus  aedificium ,  &  ab  ipfo  pcndcrc  ut  i  Patre  ,  non  Mo- 
archa. 

BcUarm.  ^ .  ApoftGli  omnes  fuerttnt  Ecclefta  fundamenta  »  aque^ 
■  Aqnaltter.  I ,  ^od  Ecclefias  primt  partter  fundarunt.  2.  Quoi 
rinam.qua  EccUfiA  fides  nitttur.partter  tevelarunt.  3 .  ^$d  Eccte- 
am  untverfam  omnes  gubernarunt.  Sed  quoad  modum  gubernattoms^ 
acfuit  dtfferemtia  ,  quod  cateri  habmrunt  plenttudtnem  amplifiimA 
Heilatts^ut  Apofioli.Petrus  auttm  ut  Pastor  ordit$artus,& eorum  eti^ 
m  cafut. 

Proteil,  I.  Si  haec  ita  fc  habcrcnt ,  tum  nihil  fignificatur 
loc  in  ioco  pcr  acdificationcm  fupcr  Pctram  ,  quod  pro- 
»numcft  Pctri.  Gubernatio  cnim  fimplicitcr  tantum  fi-i 
;mficatur,ut  modo  Bcllarm.  diccbat:  fingularis  iftc  mo^ 
lus  gubcrnandi,qucm  folum  proprium  facit  Pctri,  nullo 
^crboaut  fyllabahujus  tcxtus  dcclaratur.  II.  SiApo-i 
toli  omnes  habucrunt  plemtudinem  ampltfitma  potenatts  ^  im 
^ccleftam  univerfam  ,  tum  certc  patrcs  fuerunt  Pctro 
luoadpoteftatem  ,  ma;orenim  poteftas  non  fuit  Pctri. 

IXI.  Or^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


TTfi  B   E   L   L   A  R   M   I  N   V  S 

I  1 1.  OrdinarianulUpoteftasalicunispaftori.  ma.oi  el; 
Apoftolica,  t  Ccr.iz,z8.pimum^poficlos.  I  V .  Extraordi- 
nariapoteftasaDeodata  ,  majorem  certitudmcm  dirc- 
ftionis  folet  fcmper  haberc  .  quam  ordmana  ,  ut  y  • 
cft  ,  in  Mofe  &  Aarone  ,  in  Prophetis ,  &  Sacerdoti. 
per  hancigitur  difterentiam  ,  Apoftolr  reUqui  fupraPc. 
trumelevantur.  V.  Pctrum  fuifle  caput  Apoltol.- 
per  eminentem  gradum  poteftatis,probandum  relta 
In  m.  petenti  enim  hoc  principmm  non  largiemui 

r.Bellarm.  Peyfmaeut  dtciutr »  tibi  dabo  cLnes  Mat.l6.i9 

Pmr/?.  Neque  nos  hoc  ncgamus: fed  dicimus  ita  Snno- 
ni  Petro  fuifle  promiflas  claves,  ut  fimul  ctiam  pror 
f;nt,rcliquls  Apoftolis,&  totl  ctiam  Ecclcfise  aliqu-  • 
.{o.cuiu^ perlbnam  eo  tempore Petrus gercbat,ut  loqui- 
iurytutufitn.inJDl^antrallat.t^o.&lf^' 

8  Bellarm.  Ditobttsmcdi^potntt  retrus  ttrfmam  Ecclefi^geTl 
rr.  uelhtflorice,  ut  revereafegcfiafign,ficarttremabEcclefiagerel$' 
dam.  vel paraho/tce  .  ut  nulla  re  k  fegesla  .  fiinificaret  tameHrem» 
Eccltfii  «ermdam.  Nos  ver»  dicimus  friore  mtdo  Pctrum  Ecclepa  ftt 
fonam  gefitjfe  :  tta  Mt  tffe  vcre  ac  prm^ipaltter  accep^rtt  clavct  ,  &p 
mtletiam  fignificaverit .  Ecthfiam  fiio  .^ttcdam  mouo  fofiea  acceptuu 
Prttefi.  Diftinaionem  a^mittimus  intcr  fignihcr.tio 
ncmpcr  modum  rei  vere  geftae,&  ilUm  qujc  cft  per  mO 
dun;  paraboix  :  dlirert  cn:m  typus  mcriis,  a  typo  ' 
in  quo  res  fua  natuia  abfolutc  geritur  .  fed  ita  ^^^-^.^ 
ctilm  acccdat  relat.o  flgni  ad  almd.  Sedl.  Malc  dehn  tu 
utcrquc  modus  a  Bellarm.  noncmmrcs  geftatypica 
femper  fignihcat  rcm  ab  alio  poftca  gerendam  ,  quia  laep 
denotat  rem  ab alio  codcm  tcmpoi c geltam  ,  ut  Gtn.i?^ 
Abrahamus  foedus  inlbat  cum  Dco         ^^Pf  ^^^^^" 
femcn  fuum  non  initurum  poftca  limile  foedus ,  (cd  co 
demtemporemipropacifcens.  Df«i.29.U.M- 
htfctmfolisegopangtftedusmeum.  Nequc  in  omni  typo  m«r( 
eft  mera  fidio,  ut  Bellarm.  loquitur.  1 1.  In  typo  hift 
rico  illo  quem  Bcllarm.  notat  non  gcritur  Propne  perU 
naillius  quillgnihcatur.  Abrahamus  duos  fihos  habea 
fieura  fmt  Dci,  fed  non  propric  tamen  in  co  gcfTit  peric 
namDci.  IH-  Similitudo  igitur  eft  vcl  vcra^  velhtt 
Vciafimilitudoeft  vcl  appUcatatantum  ad  aliam  remi 
luftrandam,  ad  quam  in  fcfe  millam  habuit  fin|ularci 
relationem,vcl  in  illumlinem  dcftinata:&  haecdcltinai 
fimilitudopiopricdicitur  typus.  Deftinata  vcro  repra 
fentatio,  vcl  mcrc  reprxfcntat ,  ita  ut  candem  rem  quaj 
rcpraefcntat.non  agat ;  vel  illam  agea  lo  rcpiafentat.  A 
gendo  autem  vcl  reprasfentat  rem  fimilem  ab  alio  polt* 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


ENERVATV».  I17 
5  cndam  ,  vel  eodcm  temporc  limul  ab  alio  gcftam  :  po- 
iriore  hoc  modo ,  qui  gcric  pcrfonam  communitatisiU 
i  s  cujus  efi:  pars  ,  &  fuo  nominc  agit,  &  communitatis 
IB  ;  ita  ut  ex  patteagat ,  ex  parcc  repraefentet  fimul 
jr  illum  agentes.  Et  hoc  modo,Petrub  accipiens  clavcs, 
0  i^rsefentabat  Ecclefiam  :  quia  ipfe  quidem  vcrc  accipie- 
It  fibi ,  &  finiul  etiamincius  pcrfona  accipiebat  Ecclc- 
u  Sicwt  ^Utt,  hU.  cumChriftus  dicebat  Apoftoiis  ,  ^r^ 
^ifcum  »  illi  accipiebant  hanc  promiflioncm  tanquam  ad 
:pertinenteni,6:  fimulctiam  nomine  Ecd  '  lod  fi- 
ificatur  iequentibus  illis  verbis  ,  uC^^i-  ?./  ^nttomm 

Hli. 

9.  Bcllarm.  rein  perfcna  defcYihttHY  accurate,  lUe  dtxerai^tt^ 
ChYtflHsfilim  Dti  vivt.  lUi  itclum  cfl^vade  poft  me  SatMa^fcan^ 

\  lum  es  mthi. 

JPmcy?.  ProbanthaecPetrodatas  efie  claves ,  fcd  non 
:trofoli.  Neque  enim  propria  fuit  illa  confefllo  Pctri^ 
:qucPetro  proprium  fuit,  propter  fcandahim  ,  Satan^e 
3mcn  mereri. 

1 0.  BeUarn^.  Non  cYat  tum  tcmprts  Pcirus  Ecclefu  ugatus^ant 
cAYius.  ^its  Trovtnciam  h^inc  tUt  imfoiuerat  ? 

PYoiefi.  1.  iEque  tum  tcmporis  fuit  le^atus  aut  vicarius 
poftolorumac/o//.6»68.  ^(f?cr  2,74.  &  alibi,cum  nomi- 
z  omnium  refpondere  folcbat.  1 1.  Hanc  Provinciain 
npofuit  ci  quoad  confeftionem  quam  cdidit,partim  con- 
mfus  Apoftolorumipf^  partan  fingularis  quidani 

^rvor  prom.ptitudo  :  .  ..s,  quo  impellebatur  ad  a- 
is  pr^eundum.  III.  Quoad  clavcs  accipiendas ,  hanc 
erfonam  impofuit  ci  Chriltus,  qui  ctiam  oinnibus  Apo-. 
;oIi5  impofuit  fiepc  illam  perfonam,ut  Ecclcfise  nomine 
:cipercnt  ejuspromiflioncs  ut^4uA.  28,20.  IV.  Cer- 
.flimum  eft ,  Petrum  tum  temporis  non  fuifie  legatum 
ut  vicarium  Pontiticum  Romanorum.  Quisenim  hanc 
rrovinciamilliimpofuerat  ?  non  igitur  fufpicari  pofi^^u- 
lus,  corum  nomine  Petrum  claves  accepific. 

11.  Bcllarm.  PttYus  Yc/ponlit  nomtne  omHtum.ncnut  fY^co  a/i-. 
uts,fcdut  pYinccps ,  &  capnt  s  cum  i^n^raYent  cateYi  quid  pottjitmum 
TfpmdtYcnt. 

PYoteft.  I.  Non  cft  fufficiens  enumcratio  :  intcr  pr^^co-. 
lem  ,  &  principem  ,  datur  tertium  ,  membrum  fcilicet 
ommunitatis  nomine  omnium  refpondens.  1 1.  Non 
gaorabantcaiteriquidrefpondcrcnt  :  janhenimcYtdideYaht 
'l^^lu.ChrtftsimifefiJtfim  Detvtvr.B.Vtrgo.Simeon.ZaJuYtas.Ioan. 
^^fiifta.Apoflolts^sj  dtfctftiltcdteYi.  funt  vcrba  BcUarmini  caf  i  o. 
^  I-.  BelUrm.  St  nomine  omntHm  PetYUS  Yefpondtfftt,vcl  tdfecif-^ 
^t.qitgd  arcri  h,^Kc  ilh  rr.vmciam  demandajfinti  vcl  quodfctrgt,quid 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


jl8  BBLLA«.MINVS 

iBtrt/bmfurieffent.  Neutmm  autm  eft  verum.  Nottpr,mum,  qu,A 
hoc  dUtttt  ex  nvelatione  Patrii.  Hon  fecunium.  quix  foh  tfft ,  aaa  tfl 
teveUtio.  Item  al,quc  modo,  hoc  indicaffet .  »t  Iohan.6.  noi  credmui. 
neaue  Chritlus  fimfttciter  approbaffet. 
\roteit  QL/m  poftcnorcaulafitveia  ,  ncque  prohibc  , 
quidquam,  &  fiiadent  multa.  Nam  l.Quamvis  didicerit- 
hocPetrusexrevclatione,  ex  confcnfu  tamcn  alio 
potuit  revclatam  illam  veritatem  hoc  tempore  enuii 
Ve.  1 1.  Non  foli  Petro  fada  eft  haec  rcvclatio  ,  ficur 
paret  cx  verbis  Bellarm.  in  praeccdente  theh  politis : 
cos  idem  credidiire  dicet ,  fine  revelatione  :  quod  tai 
mhJl  impediviflet ,  quin  Petrus  fc.ret  quid  eflent  refpon- 
furi.  I I  I.  Ex  lohan.6,69.  Manifcfto  apparct,&  Apofto- 
loshocantcactedidifl-c  ,  &  Pctrum  omnium  nominc  i- 
dem  antcafuifreconfcfl"um,cum  l  efpondchzU  noscredtmu. 
erc,mus,teeffeChr,Jfumillumf!ltumDeivtyent.s.  lUam  cmiT 
hiftoriam.M.6praccfliirehuicJ»/-M6.docent.4«5.M.<t 
^  tonTenfuEuang.c.^^.  Chryfoft  hom.^^.in  MatthH,eron.,n  Mat.l^ 
Toletus,nI,h  6.  Ianfen,usinHarm.dc^vmati\\ud  ratio:quI. 
miraculumillud  cujus  mentio  habctur^M.^.a^fy/.S-^j  »5 
idem  eft  cum  eoquod  narratur ,  Matj:^.  averf.  51.  adzr 
&  confequcntla  funt  cadem.  Confeflionem  autem  Petn 
jW4f.i6.  poft  illudmiraculum  aliquo  mtervallo  tactan 
efre,fcries hiftoriac  evincit :  fed illam quae  M  6.  habetur..  < 
pofterodicfaaamcflcapparet,  t/rr/!  »2,4.  Nonufus  el 
plurali  numero,  ut  loh.6.  Quia  non  explicavit  aftum  cre 
Sendi,  &  perfonascredentcs,  utibi,  fed  veritatem  folan 
quamcredcbant.  Ncque  hacellcipfi  magis  excluduntu 
C2:teri  Apoftoli,  quam  ipfcPetrus  :  non  magi.>  enim  dixi 
eio  <rf<l»,quam  nos  credtmus,(cd  limpliciter,/i»  es  Chr,ftus.M»t 
thautrumqueexpreflit,  Ith.ii.i7.  EiocredoteeJfeChrtftm 
tlltm  iffc  Ncque  tamcn  aut  magis  credidit,  aut  altiorc  gra 
du  particcps  fuit  vitae,  huic  hdei  promifla:  verf.i^.  quan 
Soror  ejus  Maiia.  V.  Eademetiam  rcddi  poteft  ratio 
quare  fimplicitcrprobatur  ifta  confcflTio ,  fine  iHa  cxce 
ptionequsehabctur.  Uh.  6.70.  Quia  fcilicetpcrfonarun 
non  fuit  mentio,fa(aa in  verbis  confeflioni5.  Scd  non  el 
necefl"arium,ut  eadcm  femper  ^  Chrifto  eodem  modo  re 
peterentur.  Neque  obliti  crant  Apoftoli  illiusadmoni 
tionis,  qu5C  ut  oftendimus  prascclTcrat,  ut  necefle  habue 
lint  eam  dc  novo,  tam  ctto,  inculcatam  audire. 

CoMra  iftam  reftriflitnem  clavium  .  quaft  foU  Peiroprtmijfa 
rum.  multa  funt  argumenia  mllrtrum  :  fed  tios  unum  tanim 
urgehimui. 

la.PmfA  SifoltPetiofintptomiir»,tum  fdli  etiar 

Peti: 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  TI^ 

Petroriint  datx.  SeJ  omnibus  Apoftolis,non  Ajli  Petio 
funtdatae.  Mat.  iS, iS.  lohan. 20,  zz,^^. 

Bclla:  m.  i .  De  foHtricre  /cco  .  nulla  efl  diffimitas  :  nam  certum 
efi  ,  mn  liari  per  illa  verba  emnem  foteflatcir.  clavium  :  fcd  tamunt 
fttellatem  onltnis  ad  remiitenda  p?ccata  ,  Maith.  autem  1 6.  non  dc- 
termtnatur  ad  peccata  Ltgamur  enim  hemines,  non  tantum  feeeatist 
fed  eiiam  tegihus  Dcinde  mtnus  eil  rettnere  pcccatum  ,  id  eil ,  reltn^ 
quere  homtnem  in  fuoflati*  ,  quam  tsgare,  id  cff ,  novumvtnculum  ti 
mfonere. 

Protift.  l.  Diftindtio  ilU  totainter  omnem  poteftatem 
miniftei  lalium  cl.ivium,  &  poteftatem  ordinis  ad  pecca- 
taretincnda  &  folvenda  ,  eftPapifticum  &  nuperum 

t'-  _     comraentum  ,  cuius  nulla  apparent  veftigia  ,  in  toto  no- 
^      voTcftamcnto,  autetiamapud  vetercbPatres.  Nevete-. 
»       rum  quidem   Scholafticorum  habet  approbatjonem. 
Claves  {  Alexandcr  Alcnfis.  f.^.q.io.m.S  )  dantur aui  cenfe-. 
runinr  in  &  cum  orJtne  Saccrdetali  :  ncque  ptffuni  ab  eo  feparau. 
QuiEftioncautcm  ai.w.i.a.^.  ut  dcfeiidere  poflxtEpi- 
fcoporum  Monarchiam  ,  cogitur  negare  ,  foIvere&  li- 
garein  foro  .ludiciali  efle  adus  clavium.  Et  fimiliter  cti- 
am  de  indulgentiis  pronunciat ,  q  z^.  m.3.  quod  tlavii 
nonfitiotorattoearum.  Sic  Thomas  fupplem.  ^.19.  ^.5.  po- 
teftatem  jurifdidionis  inforo  caufarum  ,  negat  efle#/«- 
pfemcAl,.  Bonavcntura  etiam  in^.J.y/.  18.  eadem  ratione 
coeitur  diftiPgucre  mter  potcftatem  clavium  ,  &  po- 
tcItatem  gladuPctio  datam ,  ubi  tamen  difcrtis  verbis 
IJellarminum  retutat  :  Peteflas  davtum  {  inquit  )  PromtFa 
jmtMaiih,  16.  6  dataIoh.t„.  20.  acc.fiteSf.rttul  Sanflum,  Cc. 
bcotus  in  eundcm  locum  docet  ,   ciavTm  commtffariam . 
j*^*  foten  homtni  commttti  ,  Sacerdoti  dari  infufcefttone  ordtnts. 
Tota  et.am  vis  clavis  ejus  dchnitione  explicatur  apud 
Magiftt  um    eodem  loco  ,  davts  eft  foicflas  Itgandt  &fol^ 
iZ  dT.  ^^''■^•'^"?f  ^«^^*  ^'i»'^  recifere  .  &  tn^gnos  eJiu^ 
a!  i    /r''r^"'-  .«ancautem  poteftatem  totam  ,  or- 

tfipuhb.   II.  Ineptiinma  cft  illa  exccptio  ,  quod 
hann.  20.    &  non  Matth.  16.    potcfta.  detciminatur 
ad  peccata.     Omnes  enim  Scholaftici  clavu.n  to- 


ftaTulnm'"      ''"V'"'"^  ^  '   tanquam  ob- 

iVS  .  Jiomuubus  clauditur  ,  nili  po- 

tclfcarc  clavium  pcccatum  removeatur  ,  &  fic  cce- 
lum  aperiatur.  Illud  autem  quodcmque  !,gavcris  ,  mzZ 
l  l  fl  etiam  ad  pecc.u.    Mauh  18  .ig 

^^""A- 18.  ubidepeccati.tanm,^ 


aeitur  '  u^,  ^  '  Vx ubidepeccatiitantum 
^Situt  ,  latiui  adhuc  videti  pofli%extcndi  in  numcro 

pluiali^ 


Early  European  Bocjks,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


116  BEtLAKMIHVS 

plurali,  iiMxcHnque  Itgaventis ,  quod  etiam  opponi  potelt 
PontiHciorumquoiundam  argutae  dillindiunculie,afhr-. 
mantium  fcilicet  claves  talt  datas  ommbus  Apoftalts 
claves  tatorum  ApoftoloPetio  datas.   IV.  Iftud  ai; 
abfurdiirimum  eft,per  Itgare  quod  neceflario  dcbet  ibi 
ftealiud  &  hominibus  metuendum  fignilicare.  mteb  . 
re  Eccleliafticarum  legum  promulgationem.  V.  In..; 
dici  poteft  futilius,  quam  fic  diftinguere  intcr  ^^«r^,  bc  u 
liHtre,  ut  Apoftoli ,  lahan.zo.  non  excommunicandi ,  aii 
quidquam  agendi poteftatem  accepifle  intelligantur,  illi: 
verbis  ,  qHorumpcctataretiHtterttis »  fcd  tantum  poteftaten 
Guiefccndi ,  &  re/inqutndt  hemineS  in  futflatu.  Rettnvre  feccat» 
non  ininus  quam  ItgAre pectaiores ,  ab  omnibus  Scholafticis 
ftatuuntur  unus  &  idem  adus  clavis,ut  coelum  clauden 
tis  :  ficnt  remiltere  peccata.<!r  ftlvcre  peccatorem,i{itit  unUS  &  !• 
dem  acius  clavis,  ut  coelum  apericntis. 

Bcllarrii.a.  Matth.\S>\Z.  Nibtldatur  AfoUths»  fedtanttm 
pomtttitur,  expltcatur,  ae  pr&dicttur.  quantam potesiatem  ejfentyifo- 
fioli.eorumciHefuccrfforesfuttimpoiehabtiuri.  Dat<e  funt  autem  cia- 
vts  yipoliolti  tmntbus  Joh.io.  ciaw  jurtfdiaiottis  iis  verbts,  ficut  mt 
fit  me  PMter,&  ep  mitto  vis :  ciavis  Mttem  crdinis.tliis,accipite 
tum  SAnilMm,  quorum  remiferitispectata,  &c.  fed  ut  dilegatts  i>  au. 
atcadam  fubjellien"  ad  Petrum,ut  afparet  Jthan  2 1 .  Pafce  oves  mcai 
Protefi.  I.  Quamvisantc  rcfurredionem  non  datar  fint 
clavesApoftolis  ut  in  fummo  vigore  exercerentur,  qi** 
antea  non  plene  h  Chrifto  mittebantur  :  quod  tamcn  a' 
quo  modo  datae  fuerunt,  apparet  ex  eo,  quo  mifli  fuera 
antea,  non  folum  duodccim  ,  fed  &  alii  difcipuli  lc\-  i 
ginta,  Jii4«A.io.  Zwf.io.  1 1.  Nonquxritur  Inprxlt 
quando  fint  datae  claves,fed  annon  cadem  clavium  pote. 
itasfitomnibuipromifla,  JW<ii//;.i8,  i8.  quaeeftpromif 
fa  (  cx  Bellaim.  lententia  )  foh  Petro  Matth.  1.6.  hoc  Bel- 
larm. non  negat.  III.  llludquod promittitur omnibu 
Matth.iS.  cum  idemlit  quod promittitur Petro 3/«M6. 
idemetiamalicubidcbetiisdari  :  veligitur  idemdatut 
Joh.20.  vcldetnobisBellarm.  alium  aliqucm  locum  i 
quodatur.  IV.  Bellarm.  dlferte  fui  defenfioni  conttil 
dicit;haaenus  enim  contendit,foli  Pctro  efle  claves  pro- 
miflias  :  jam  vero  concedit  &  promilfas  ,  &  t  raditas  om  n 
nibus  fuifle.   V.  Quam  abfurda  &  ao-yyxxif*  funt  ill  i 
commenta  ?  jipoiloiiJaCtt  funt  factrdites  in  uittma  cmna  :  tlavi*  - 
jurifdiclnnis  acttptrunt ,  JeA.20,2 1 .  fitut  mtfit  me  Pater,  ita  &  fg 
mittevt!.  tlavtm  autem  orJtnis,  Johamo.zz  ,23.  atciptte  Spiritm 
Sanclum.quorum  remtferitispettata.  Numquid  Sacerdotes  fa 
runtfinedavibus?  numjurifdiaionem h.ibuerunt  cr 
Saccidotio  fed  Hne  «rdine  ?  nmn  ordinii  poteftas  p< 

jur 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ekervatvs. 

rird!d£onemdat..mcommunicatur?cui  *  -  .  u  r  „ 
cam  cx  Patnbu. ,  led)  ex  ipln  f^cc  Scholaa/coVu^  t^!^ 
.romnude  travit  ?  Huanto  re«aui.  Thomas  in /0*20. 
w  mjHngn  cffiaum  .ficut  rrtfii  me  .  fecmuU  ^afur  eis  iiotmtai  c^^ 
u.fer  dAUcncm  Spritui  /avn.  ,  tcri,,  pomtur  dauo,m  fruiim  '  Jc^ 
mrem:frnnprcc.tn.&c.  VI.  Dc  lingulari  dclegation;  ^^- 
orum  Apoaolorum  ,  cum  fub.cd.one  ,u1  Petrum,  i^: 
elici  poteft  cx  cl.ivibus.  promiilis,aut  datis,neque  t.i, 
^.^nf'^"^,,"'^^  Scriptura  flgnificatur ,  neaue 

•  ni  quc  Bellarm.  iplc  potuit  cxplicare  quali.  fu.t  Ifta 

"•  d'patqSr  '  ""'"'""^^  ^^•••■"^  -^P^-"-  ^-«^-  ' 
12.  Bellarm-  Pcrclaves  dutai  nitcUigunt  cmna  Cath^ftc  n-m^ 

■  ^«tpotestatcmincmnrmEcclcfi^m.Crprob^iur  ,  I.  Lx  n,rtap!'cr* 
'^tt*m,qu*figmficnntr.ccUfi.ifiicumprmc^pxtHm  ir.22.  jrJ  ^^ 
:  3^    prmrp.num  notat  tradttic  c/avium  ,  tn  d^dtttsnc  urlti  & 

•  '»0.'ccncmuiind.miftautituf.  H.  e.k         '  ,  ^Vw 

■  "'{''Ifna/tz.ireeftpr.iap.re&p^nire.  Etjc  >-r/f- 
*>^dtfp:Kf(irein/egt,vctts^jttramtntis,&c. 

■  rZ'^'^'  ^y^^^  ^"iininiam  poteftatem  inrell.vit  Ucl- 
.  '"J-^^nychicam  potcftatcm  ,  tum  apcrte  faUum  cft 
'  od  dicit  deomnibusCatholicisqu.imvisP.ipiftn,ta'i, 

m  co  nominc  compledatur.  Nam  Catholicorum  iflo- 
i?iS'^,"*y  +-         «'"^^^efinitclavcs,  itautfint 
3i  vl,  »  &adpeccararcmit, 

'  '^,^,'^'  ^^^^"end.i  determinentur.  Sic  Bonavcntura  . 

■i  cUrat:°n '^^^^^  Alc.utantca  fu. 

-ri/Ai  •  ctiamSorboniciDodorci,  cum 

■  ^ii  fH^^^^^^^  SchoLiaici  ct,.mr 
xtediaingueicrolcnt.  mter  cbvem  authoritati. ,  cla^ 
l^m  exccllenti^,  ^  clavcm  miniftcrii.  Bonn.i^  en  ua!« 

tr  '•^.^"^"^^-^^S  7-64.«.4-  vcl,  ut  Scotus  in  report" 
-^em  n-n^^  Pnncipalsm  ,  commiHaMam  cum 

^  ^^emmenna  &  commifrariam  communem.  Petro  au" 
>ncumaIushommibus,autauthor]ratis  ,  exccllentise 
•r  pr^emincntij,  fed  communi.  miniaerii  clavem  da^ 

i  non.1  applicant  ad  facramenta  . 

'Hr.r',  P^iitabant.  In  clavibus  igiturnullam 

^  "^"^^;»' ^^«narch.ca  potcftas  per  claves  intclligatiir . 

m  ..rw"''  ^»;"^^"^^  ^"^-^ ""^  Monaichaj.  Omnibus 
m  eafdem  claves  datas  cffe  conceffit  modo  Bcllarm. 
|*  .Qi,amvispr,ncipatusEccIefi.ifticus  homim  concef.- 
r*  rf?''^^*^-  "^'^"ealibi  intotaScriptura  flgnifice- 
f .  ci  1 .  cs  tamcn  alicjuando  principatum  ac  dominatum 

notaie 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


tj 


tii  '         .         D-ieiilis  eft  Sophifticac  ,  mc 

liberct  cife  tam  arguti.,     ^'"^^  "  ^„1  aUud  acc: 

?i;?p'ot:[rq:":mniUiaUte?  .  qVumv.  non  ju  Mona 
;    Wn^^rmdi  autem  potcftas ,  non  eft  cla\    caeii,  K 
'^.^  T^c^^^^^  iUapr.cipiendi  poteftas  cjua 
Pontifex  Romanus  fibi  folet  airogare. 

traditto.  Uhan. 21. 
,4.  BeUarm.  Pem  fdi  ^^^*^ ^'^''^^Zn^^^^^^^ 

!mm  1 1  Vt  fcnfus  f.t.fimilcm  eiihortationem  a  l  ni 

f  ue&are    Piiorc  fenfii  conceannus  :  "«^,:'*^ '"f  ' 
'iam  fcquftur  ,uod  ullo  mo*»  P^J^',  f.l"^  ^8, 

rhiimPerri  ftab  Ucnd.-im,  fupcrvacaneac  lunt  iguui  « 
la^i rprob.i^^^^^^^^  quibu.  nimn  fenfum  contirma 
or"e'K  ,  BeUa^in.  "--1;^?"^  Pff^f,^J}i^l^^ 
Kxm  2.  Idem  quoad  rem  T<Uam  diaum  elt  omn. 

pturis ,  cum  ad  EcckUafticum  "^i;»^,^"""^?"^'*. ! 
tur.idem  fignificat  quod  docere,  -^^^  V^ 

fr f^i-int  utoaftorcsad  ovcs  palcend.i»,  ii/Aff.c;,36. ««»» 
6  icTalnX  mandatis  an^pUonbus  nut tebantur 
dem  opus  perticiendum.  M^tth  rS^  Ich.zo^  &  id  c' 
duTo  poft  ngebant ,  iicut  ex  Ad.s  &  EpiftoUs  eo: 
parct!  ncml  fanus  poteft  dubitare.  <i-lYVcn  nc^  cu. 
iuerit  ,utpafccrent  oves  Chrifti.  I  II.  ^e''^'^^^"* 
hoc  ad  ordinaiios  paftores  vcl prcf byteio..  Acl..o.. 

'  ^<!Bcirarm.  AliipafcmtEcclrfi^isf.nticuhresJcdrr 
^crhem.  O^arnvsi  etiam  h^c  -v.rha  ad  P.trum  (dum  pcfr^.  .  r 
Vpiuicr  pm.ncant ,  cnmdHS  tamcn  Epfcop^sfuoquoUm  mcdo  cc»^ 
J.uKU  q^at.uus  tn  p,r,em  foliuiudmis  ^P^f^'^"''"!*''' 

Ifi.l.  Eafcerc  igitur  non  cft  Monarchum  c  .cp^ 
p.efbvterienim  nonfuncMonarchce.  Ad  1  ctrn 
pVrt  nebat  pafccre  univcrfam  Ecclefiam  >  "on  a  hrml.l 
le.quafionnnbus&  ringuUsfideUbusnecc  Fa.ium^ 
DrsEberet  fcd  neeative,  quatenui  pulU  particuiaii  _ 
?/xfSl./atut  ne.li«b  ulUfccU.ru.,  V^^'^Voa^3 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


F  I 
t 

[1 


E   N    E   R    V  A  T   V   S.  I--, 
.ifccre.  II I.  Illas  parrcsEcclcna,quibus  n  na- 

abat,  non  flmul  omnes  utMonarchaper  alio  b.it 
;d  lucce/Tn  c,  ut  miniftcrper  fcmetiprum.  IV.  Cjstc* 
jrum  Apoftolorum  officium  fuit  seque  univerfale  ac 
^  "  lcgiturin  toto  novo  Tcftamento  » 

aftorem  aliquem  vocntum  fuiire  k  Petro,in  partem  foli. 
tudinis  e.ius.  De  Apoftolis  confitetur  BcIIarm.  illos  se- 
ue  immediate  miHos  fuilfe  a  Chrifto,  ac  ip/ iim  Petrum. 

l^^^&cWixm.  Pafcere  figmfifat  providere  &  proctnare  alt<ri 
«m,  crdanie  ducere^  tHert.  prAs/ft;  regtre.  caftigare.qttod  apparetex 
vcrbe  7rufxxU  <{v,qttcdfignificat  pnfcere  regendo  &prxfidcndo. 

Proicfi.  1.  Siharcomnia  concedantur  ,  non  AifHciunt 
irnen  ad  conftltuendum  Monarcham,nifi  quis  folus  hrec 
iciat  ,  &  cum  fumma  dominii  potcftate.  riuntenim 
aec  omma  etiam  ab  ordinariis  miniftris  particularium 
cclefiarum  :  II.  Paftores  (^ui  haec  faciunt ,  &  ^e./uivif 
ocantur,  Ephefc^.i  i.  non  lunt  Monarchas.  III.  Pafce- 
rcum  deEcclefiafticis  miniftris  dicitur,nufquam  in  to- 
i  Scripturafignificattantumprocurare  cibum  ,  fed  & 
uniftrare.  IV.  Petrusjumis  eft  non  tantumn-u/t.i,./v  , 
:detiam  atqucert.-m6ccrx^,  /fA.  lo,  1^.17.  quodeftci^ 
am  miniftra:  Hac  ratione  Pontiriccs  Romani  cx- 

clcrunt  fua  Mon.uchia,  qma  non  pafcunt. 

Bellarm.  Exercmt aclta pasfcra/cs,liZ'indo,folvcK.u,...^,,.i,,ui..;e, 
micando,  Epifcopn  ereando,  &  pcr  a/ios  concicnando. 

PnteSl.  1.  Pafcit  igitur  gladio  Muh.  5,6.  abfvnthio  ?c 
«ccocicutae.  ifr.9.15.  n.  Kon  fun^untur  is^itur  pisc- 
puomuncicpaftoris  ,  quod  eft  palcere  pii^dicando  , 
7«.  28,19.  atquenonfunt  prsccipui  p.iftores.  III.  Sj 
eraliosPontircxconcionctur  ,  ineonihilo  plus  facit . 
LiaiTi  quod  mulicrcula  quaclihet  pofiit  pra.'ftare. 

1 6.  Bellarm.  Vmverfa  Ecclefia,  eiiam  Ap^ficU  ,pfi ,  Petro  tan^ 
Mw  ovicuLt  commend.tntur,  tHis  vtrhs,  evcs  mcas 

Prtteii.  l.  Nonnegamus  quin  univcrfa  Ecclefia  fuerit 
enlu  prius  explicato)  Pctro  commcndata.  Eadem  fcili- 
;tratione  ,  qua  totus  mundus  fuit  omnibus  &  fingulis 
poltoliscommendatus,3/«r.»/r  Jocete  omms grntei.  Aci  i. 
u^vnum  terrA.  In  eadem  particulari  Ecclclia  ,  qua  fuit 
Pfiefi  omnibus  &  fingulib  Pref  bvteris  totum  i^yegtm  com- 
'endab.u  Paulus.  Mt.28,z.  Apoftoli  reliqui  fuerunt  Pc^ 
ocommcndati,  ficut  Petrus  commendatus  fuit  ipfis,. 
t'p  ^/^*'".  ^  M » J  2 .  Dilii^ile  altt  alioS,  proui  eze  diltxi  vos.  Non 
t  pltori  &  Monarchas.  Petrus  non  magis  P.iuluin  p^^-. 
ebat,  quam  Paulus  Petrum. 

BellariTi.  A^n:  htf  rfpetuntur.ad  fiinificsndum  d-^os  pepulc^,  lu^ 
u(»mVC,Mititm     CoviS  femLl  /ad  fi$,>iificandos  A}oUoU<  & 


F  z 


I.piic  p«s: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


rpllarmxnvs 

'"T,rff' Q.-.amvis  tes  ipft  pomt ,  rano  fcnft, ,  ut  a 


Bellarm.  V  FAfcerecvesenlMbincnramcjiUs 


fe.i  eft  »ni 

Sel  illul  ovile  cuvatur  ab  eo  qu|pro  fuo  ^  u . 
illis  eiu.partibus  confuhr,  quas  potelt  adiie. 

^""pr.t./?  Eodemmodocommendantur  oves,  quo  «• 
tes  quamvisaurem  ifhs  verb..  operae  non 

runt1:ftriburi.,demtamenPro^.Iorq.m^^ 

verbum  accedcnre.   <;AuJir' hni< 

1 7 .  dLamvis  mulra  aha  ponint  opponi  htt  ue  hu« 
leva  io^Petri m Eccler.eiticamMonarch.am  u.U^^^^^ 
tamenhoclocotantumurgebimus.quodpeiitui  abco 
pamioneretri&Pauli.tanquam^qualmm.  Gat.z.  C 

BVllfrm.  I .  Prcpofuum  VauU  in  Fp.M-  ai  Cal.  »onf»'^>*^;^ 

dcrefcnonfuijie  Petrc f.hjeclum  ^««'''ii"^  •^«^irT/^lfrj 
uJfuumU^^e^ivmHmep.&mmiUatea  Clmflc  ac,ep»m 

qrte  Eu,wgclMm  Peirf- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E   R   V   A    T   V    S.  j-»  ^ 

Prctcn.  I.  Etii  Euangclii  fui  certitudinis  prsecipuani 
abuit  rationem  ;  tamenut  medium  eo  faciens,  auftori- 
itcm  fuam  tuetur  :  alias  nullam  vim  haberct  in  compa- 
uione  ,  mentio  eorum  qu:  (um  in  pret!o ,  &  qui  extftinutnttn  effe 
tmmnA  :  nam  immediata  rcvclatio  ,  ex  aquo  nd  omncs 
ertinebat.  1 1.  Si  in  immediata  revelatione,Paulus  fuit 
ctroa^qualis ,  tum  certePctrus  non  pafcebat  Paulum 
.itconhrmabat  cumutPaaior.  III.  SiPaulus  immel 
latc^  peoaccepitillaqujspertinent  ad  dodrinam,tum 
ciaiTi  illa  quae  pcrtment  ad  gubernationcm:  quoniam  illa 

oarina  cit  reguhgubernacionis.Anpotuitalios.Iincer- 
ore,gubcrnare,&  non  fcmetipfum  ?  I  V.  Apoftolus  di- 
It  nth:lmthtcomttlcrnmCal.Z,6.  BcUarm.  imealiquiA  tnguber^ 
ttione.  Apefi.  in  nthtloinfertcr  futfitmmi^  Apoftiln.  aCcr.li,^. 
:  12,11.  BcUarm.  imoingubernationf.  Annon  iftse  funt  prse- 
lara  glo/rclte?  V.  Qualis  fuerlt  ifta  fubjeftio  quoad 
ubcrnationem  ,  Bellarm.  nonpotuitcxplicarc.  Monar- 
nia  non  conhftitin  voce  gubernationis,  fcd  in  rc  ipfa. 

Bellarm.2.  Dextr*focietAtisvcrfg.  nonprchibent.utinteUiga^ 
•Ui  Petrum  Paulofmffe  majorem  in  ofjidoiubtrnanii.  l  Rct.fi.zi:. 

Pmfy?.  Omninoprohibetmanifefto,  fi  accipiatur  cum 
la  oppohtione  quam  habct  in  textu  ad  verf  6.  Nihtlnuhi 
ntuUrunt :  tmo  e  ccntrario.  dfxteras  focietatis  mihi dcdcrunr 

Bellarm. 3  .  (^alts  ilimfuermt^nihtl mea  refert  .vcrfO  ut.utr 
tlaudem  quod  quamvts  dim  fuerant  imperiti  hotmnes .  &  vthftimi 
ifc atereSt  jam  tamcn  magui  erant  Apoiioli. 

Pnteft  I  Non  id  ajcbat  Paulus,  ut  excufaret  fe  ,  quod 
dApoftolos  dignatusfltaccedcre,  qui  fucrantpifcato- 
es :  ied  ut  objedioni  occurreret  corum,  qui  cseteros  A- 
oltolosextollebant,  ut  deprimercntautoritatem  Pauli. 
-Tonigitur  ncgat,  antecedentcm  horum  hominumpriva- 
am  condicioncm  a  fe  fpcdari,  (quorfum  enim  hoc? )  fed 
cgat  lua  referre  ,  quamdiu  olimvcrfati  fucrant  cum 
.hrifto,&  fimilia.  II.  Qiiifquis  ad  Logicam  rcvocave- 
'^^^ntentiam  illam  ,  videbit  fenfum  ejus  elfe  ,  quamvi» 
^poltoliilli  exiftimabantur  efTe  aliquid,  propter  extern;» 
erlonasprivilcgta,  quae  olim  iplis  fucrant  concclTa,  tSc 

°p  n  "    *      "'"^"  "'^^'  adjecilfe. 

Bcllarin.4.  DtviftotUa  ie  qua  Part'tts/oquitur,  GmI.I.?,^.  mn 
**tjurtfitchcnt^,fcdpT»vinciarum  .ai  c  •  Uus  fiAdicanium  :  ut 
'"^nptAiipuamoperAmtnctnverfioneJt.  .  .  i  ponent  :  P.v^htie 
mrarto  G:nit/:um  tcnvofiompottfiimum  ftuder<  t. 

Pro/fif  Ha:c  ut  vcia  funt,  fic  niiiil  ad  rem.  Nam  I.  ru- 
r"impeaiunt,quinilIacompan^!..,  r  vr  !  ^'erPetrum  & 
auIum,pcriftaindiviiionen-  onftituatcos 
11.  Parcj fuilfe ilioji  au.oiiLaLc  pixdicandi Bell. 

F    5  autca 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


T  .6  B  E   L   L   A  R  M   I   "ti   Y  ^ 

anteaconcemt.  Iiuirdidio  autcm  Pctri  L  fujiret  majoi 

fingulari  modo  univerfalis  ,  Apoftoli  pioculdubi. 
Paulum  cjus  rci  monuiirent ,  &  Paulus  Ecclelias  in  con 
ciombus.ScEpiaolis  :  fcd  iUi  Paulum  folummodo  mo 
nucrunt  de  pauperum  curai/erf  lo.  &  Paulus  paupc-  - 
caufam  ubique agit :  fed  ad  minima  quaeque  delccnc 
i.iEp:ftolis  fui..  nihil  ufquam  dicitdc  fingulan  Pctri  ja- 
rildidicncti  gubeinatione.  . 

Bel larm .  <  Minori licct  refrehenJUre  mnjcretn.mcde  res  td  tcfl» 
l  t      dehu  revctcMiA  cmfrvetur  :  fuut  PaHtm  Petrnm  rtfrehcn- 

'^^"pmcnM^.r^P*  cu!p<ii  redarguere  frxfumit  mortaltitm  nnilm 
Dtfl±o-  II.  CaufajuftaJcrevcicntiadcbita,requirun.. 
tur  ctiam  in  leprchcnrione  parium,  1 1 1.  Singul  ir  l 
rcvercntia  quse  Monarchas  dcbctur,m  rcprchcnlio 
non  a-parct.  IV.  Propofitum  Pauli  hiit  m  ifta  ■ 
hcnfionecommcmoranda,  fc  nihilo  fuKFc  infcriorch.  J.  c 
tio.  SicCajctanuS:  Jion  fufficit  Pa»U,mcnstraffe  fe  *qHMemM^ 
Uii  Afcfhltf  primts,fed  menslrMfe  qt^oque  exhtbmjfemajorem  ,  tU4  t 
ai.ne.fummcAPofie^ornmvcrticePeiro.  .  , 

I8.  Bellarm.  Pctrns  z8.  habuitftngHlarespraregattvMS,  I.Mm 
taihnemncminis.  2.  QHciptmHSinterApojiolos  ncmtnatHr  femfe*, 
:i,Sol»samlHUvitfuftraciHas.  4  Pec»ltaremh;ibHttrcveta„onm 
Matih.i6.  <.Perp:ti4afiaktlttast}>ft&fiii  'ffi'*^  fromtttttHr.  ,bu 
6  Tr,bHtHmfelvttcHmChriiU,Matth.l7.  7 .  Jn  ftfcattonc  mtrac^e 
fafHitPrtncePs.  8.  iHhetHr  fraires  ccrfirmare.  9.  Prmus  exAft 
fiott^  vid,t  Chrtfium  i  mortuis  excitatHm.  lO.  feics  frm 

ChrtslHs  lavtt.  II.  JffifotimcrtemChriftHS  pradtxtt.  l^-fj^ 
rn  eteftione  Matljt^.  I3.  Prtmns  promutgat  EHangttiHm  foft  Sftrt 
tum  SantlHm  datum,adcoifverficnem  5000.  hcminHm.  1 4.  Primm 
mtracutHmfait.  I5.  Damnavit  hjfocnfin  in  Anama  &  Safhm 
J6  Tr.nfixitfcrcmnes.  Acl.^.iz.  17.  Pri>»>*s  ,nerf,t  fr^dicM 
C.nttltbus.  1 8.  Miracutefe  tibtratus  eft  ex  earcere  ad  tnftanics  pret 
E,Jefia.  19.  Primus  toqrtitur  in  Concitto.  ^^7.If.20.  Pautusm. 
tnvifu.  11.  SetusbaptixatusfmtfrcfriismamlHsChrini.  22.  St 
lus  d  Chrifto  Efiftopus  crdinatui:  c&ttrt  iffe.  23.  JtlefnmumHs 
r:fiarcham  Stmcnem  Magumtietexit,damnavit,& exttnxit.  24.  * 
mx  fedem  fuam  coUccavtt.  Afparuit  tffiChrislus  fub  finemvtt 
ejus.  26.  EcctefiaquasittefHniAvit,femf(rliab,tafunt  Patriarch* 
its.  27.  CdttrAtur-feslum  ejus  eathedrd.  2%.  Jntittris  fermattSffi 
tnmcn  Patris.l  ,rti,& Sftrttus  Suncli.  aijungitur  nomtn  Petri. 

Proten.  I.  Mak,fophifticeque  tccitBcllarm.  quod  tai 
prolixcagitdcprxrogativis,  &  nuUa  tamcn  definitio: 
cxpllcat  nobis,quid  latelligendum  fir  pcr  praerogativan 
II.  Prxrogativa  folctaccipi  pro  piasftantia  aut  exccl 
lcntiauniui  lupra  altcrum.  Scd  nciucomniiprasftant  v 
*  in  pot<  ■ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E   N   E  R  V  A 


117 


poteftare  coniiftit ,  neqiie  poteltatem  lingulnrem  p:  vj- 
t,njfi  eo  modo,  qiio  qiiivliibet  ex  quolibet  folet  probd- 
.111.  Nequc  fmgulae  iftae  praerog.itivre  divilim,  nc* 
leomnes  conjundnii  vel  faciunt  Pecrum  Monarchain^ 
:l  talem  eum  fuifTe  oflendunt.  I  V.  Paulus  nulU  in  rc, 
quc  adeo  nequidcm  in  pracrogativis  fuit  inferior  Pc- 
o,  2  Cor.ii .  V  12.  V.  Multas  ex  iflis  prpsrogativis  func 
anlfefto  falfas  :  ut  2,4,5,  14,19,22  eb- 26.  Mulrasfunt 
ccrta! :  ut  10,17,  21,24.  Quxdam  Amt  vaninimag  nu- 
e:  ut  6.Sc  7.Q^fcdam  funt  communes  aliis  cum  P:rro 
"5*6, 9, 15, &  16.  Qiiaedam etiam  fuperftitiora- 
•  28.  In  vicefin^a  quarta,dc  Petri  fede  Romc^e  co.iC 
elUrm.  fibimet  Ipli  duplici  ratione  contradicit.  I  .  ... 
p.l6.  fat^tur  Petrum  prscclpuam  operam  pofui/re  in 
)nvcrfionc  ludaeorum  :  &  co  etiam  nominc,  contendic 
Dnorificentius  fuiflemunus  PetriquamPauli,  quialu- 
:eos  maxnne  rcfpicicbat :  hicautem  Petrioperam  C<  ca- 
icdram  potiifimum  fixam  vult  elfc  Romse: in  eo  ma  - 
5^  ■  lam  pr5erogarivam,&'  apcrtum  fignum  Principatus  no- 
*  .t,  quod  miifu!>  fuerit  adorbis  tcrrarum  ca:v.ir  ,  ur^ 
ium  reginam. 

i^.PatrcsquosBclUrm.  citat.  cap.z^.  (qui  ulrem  in- 
•r  cos  antiquiores  fuerunt )  quamvisprimatum  dignira-^ 
&c  ordinis  ,  tribuunt  Petro  finj^uUrem  intcr\Apuilo- 
)S,&  primatum  poteftatis  Apoftolic^  cum  csetcri^  com- 
umem  in  Ecclefiam,  nulUm  tamcn  MonaichUm  ipfivcl 
i  Apoftolos,  vel  in  Ecclcfiam  datum  fuiffc  ng  lofcunt. 

2o.Q]iia  neque  Iacobum,nequc  Paulum  elevamus  po-. 
rftate  fupraPetrum  :  ncque  pcccata  Petri  alio  loco  hn- 
emus,quam  ut  probabilia  fucrint  indicia,  nulUm  cxor- 
;m  potcftatcm  iplis  fuific  concelfam  :  idcirco  tiia  ilU 
uU,  qux  dc  iftu  agunt  praetcrimus. 

C  A  r.  1 1 1.  Dtf  Mo?2archia  Pontijicu  Romani ^  Lih.i. 

]uAftio  eft  ,  An  TXomnnu^  Vonufex  ,  tanqu^m  Petri  TisceffQr^  fnpre^ 
mam  vel Monarjucam.in  Ecclefm  un:vcrfi,foteftAtemh4bi:»ii,jH^ 
re  divinot  SeUarm.  affirmnt»  noi  ncgamus. 

T  H  E  S   I  S  I, 
Argumenta  Bcl !.umini. 

BElUrm.  Fundatur  ju^  fucctfuori^  PofUificum  Ro  ran^Yu     m  eo . 
quod  Petrus  Rom.t  fuam  fedci^^Jubcnte  Do/njno^couocA  -jiYtt,mqti^ 
tdem  tifque  ad  mortem  federit» 

Proteft.  Fundatur  igitur ,  I.Noninjure,  fed  in  ficTifK 
!•  Incali  fado  Pccn,  quod  in  Scriptuiis  non  nai  rarur, 

r    4  ncquc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


j2l  B    E    L    L    A  R    M    I   N   V  S 

I  cqucexillispoteltullomodoprobari.  111.  In  tah  f;?  . 
do  quod  non  conftiruit  jus  humanum,  nedum  divinun: 
IV.  Inralifado,  quale  vim  hujufmodi' jurls  communi- 
.  andihaberencgintdoclifiimiPontiticiorum.  Nam  Scc 
tus/>>4.rf^y?.24.Cordubenris,//^^.4.7.i.  Caieranus,if  fnwm 
rAp.<.cap.z^.  Bannes,/»  2,-2.^.1.4.10.  contendunt  per  ac 
cidcnstantum  conjungi  Epifcopatum  orbis  &  urbis,  no: 
jurcdivino  ,  aut  imperio  Chrifti  :  ita  ut  jure  divmo  Epi- 
fcopus  Romanus  non  fit  Petri  fucceflbr ,  fed  pofsit  cbg 
j;i  fuccefTorcm  Petri,Epifcopus  P.u  ifienljs,aut  quihbet  a 
lius.  Hanc  ctiam  fcntentiam  crrorcm  eife  in  tidc,aut  cun 
i-'\-pugnare,  negat  A/orius,Iefuita,  Infl.mcY.  p.z.l  4  c.it 
•gltur  Pontihcum  Romanorum  non  elt  dc  tide  ,  nc- 
4i.jc  iiititurjurec!ivino,tam]uam  fundamento  :  fed  fad( 
<^Mi-icx  p.u  tc  fakcm  incerto.  Incertum  cft  cnim  i.Af 
iiiiquamfucritRomae  ?  2.  Incertum  ctiam  anC' 
K.v;i  :uus  Roma-.  -^.  Ccrtumcft  ,  cumnonfuiire  ,  pro-i 
5  :c  loquendo,EpifcopumRomae.  4.  Ilhid  ctiam  certif 
;imum  cumPontiliccm  Romanum  non  conftituifrc  iib 
;  1  codcm  munerc  quo  illc  fundus  cft  ,  &  cum  pariU  ai^ 
rhoiitate  fucccflbrcm. 

:i.BQlUx\n.  PetYumf0ifcRo}:id,appar€t,  I.  Exeoqf4od  fuith 
BAlyUnc.  I  Ptf.  5,13.  Row.tautcm  ^  in  j4pccaf)pfi  pa(limz 
Bdylon.  Z.  Quod  Romi  futi  Eultfia  colU  da  ^  antcqtiam 
"jenint  :  qais  autem  illam  EccUftxm  ccllegtt ,  fs  PtiYtii  non  futt  iU- 
r.i^  f  i.  Ex  hijfcria  de  Euan^elto  Marci.  qttt  Roms,  f  Ytpfit,  quoi  Pi^ 
trii^  ibi  fY.tJuavit.  4.  Ex  htftoYta  de  Simom  Mago. 

PYotefl.  Vtrum  Pctrus  fucrit  Romae  nccnc,  non  magno. 
pcrccontcndImus,autlaboramus:fcdincertum  hoc  dtci- ' 
musin  Scripturis  rclinqui  ,  ncque  iftis  argumcntis  cvia* 
ci.  Nam  I.Babylon  quamvis  in  typicis  vilionibus  Apoca* 
lvpticis,Romam  deiignctrnon  fequitur  tamcn  inde  quoi 
in  limphci  lalutationc  cpiftohca  ,  ubi  neque  ratio  ,  nequ( 
cxcmphim  cft  iftiufmodi  tropi,co  fenfu  capiatur.  PaulBI 
^  Lucas,painm  loquuntur  de  Roma,  &  nufquam  tamer 
Babylonemappcllant.  I  I.  Ecclcfia  potuit  ibi  coUigi,an- 
tcquam  vel  Pauhis,  vcl  Pctrus  co  vcncrint  codcm  modc 
quo  fuit  collefta  Samarix,  atquc  etiam  Antiochiae,  qucrr 
alterum  faeiunt  Epifcopum  Petri.  lUud  ccrtc  teftatuir 
habcmus,  AcIcy.S^^.^  &  ii.iSao.  dodrinam  Euangclii 
inultisRomanis  pi^dicntam  Hicrofolymis  antea  fuiffc. 
^c}.2,io.  Paulusctiam  oftcndit.  Rom.\6,7.  Andronicuir. 
Kk  luniam  quiRoma:  habitabant ,  in  Chrifto  ,  vcl  ChrK 
ftianos  fuiilc  antc  fe  ,  id  eft,  quinquc  \  el  fcx  annis  antc- 
quam  Pctrus  lingitur  Romae  fuiire  :  crant  autem  hi 
ineuntcY  Apofiolos :  quidni  igitur  &  corumopcia  ,  ahqu^t 

faUcin: 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag 

224  E3 


I 


E   N   E   R   V    A   T   V    S.  i  ^  „ 

faltcmcxparte  ,  fueiitEcde/ia  ilU colleda?  Scriptui^ 
denique  non  naiiat  quinanunrer  Apo{tolos,  alias  multas 
tccleJias  colllegcnnt,  qnx  tamen  Petro  non  pojrunt  cer- 
roadrcribi.  1 1 1.  H,ftorice  illa:  de  Marco  .  &  Simone 
Mago,fide  tantumhumananituntur  ;  carumctiamte- 
ltc6  oculati  nuUi  poJIunt  produci. 

3-BelIarm.  Pctrttmlionu  msrtHftm  ejjl- ,  tejiatttrejus  fauU 
Jirum,  peregrmMiones;  &  antiqui  Scrtptera. 

Pmfy?.  Cadavcrofum  elt  arj^umcntum  in  rebus  fidei 
^uod  petitur  a  Cepulchris  ;  .Sc  vagum  ,  quod  mtitur  perd 
jrinatione.  No^  autem  certiora  dcfideramus  etiam  tefti- 
^.^.'"'""'"..PiasJertim  audita,  &  ante  ada  narran^ 
.ium,,n  illo  negotio  cx  quo  falus  Ecclelis  pendct.  Vcte- 
rum  etiam  fcnptorum  teftimonia  ,  de  Petro  Romse  fe- 
h^X*  ^?^r^^  vimj\iamiprimis  illiusnarrationisau^ 
I    p  ?  '  ''''^'  ^1"°^  primarius  videtur  fuiJle 

•Pi^i  A  ctiamutDux  &  Princeps 

e  iquorum,primo cuatur  a Bellarm. r4?.2. Papias autcin 
ujt  homo  deditus  traditionibus  non  fcriptis  ;  ex  ii« 
Tiultos  errorcs  haufit ,  &  author  erroris  fuit  fequenti^ 
5Ui ;  utcbatur  Euangelio  quod  dicebatur  fecundum  He- 
>»aeos.  Hasc  teftatur  EuJebius  /i^.j.m^.jo.  quibusom- 

'rm^f^li'"'''^^""^"'*'!"^^^*^^"^  orcloquebantur  in, 
irmaredduntur, 

r  i'  '"•  ^'*"*^  ^piHm  fuit.  Nam 

.  ±.cclejtaRomm»pr^cip»ti  omntttm  fcmfer  eft  habtta.proptcr  Eptfco^ 
>^mejus  Parum.  Qutatton  potetl  cflendi  al:us  locusu!;:  filrit 
.  etrus .  abeo  tempore  .  quo  rchqtttt  Antiochtam.  3.  O.itnes  ieteres 
'tmmocenfenruhocaffirmAnt.  ^  veteres 

etrum  Romae  Jedem  Juam jubcnieDomim  colIocaJfe  •  hic 
I^LTchn ?  f  P^7l>^"o"es  aicedit,  oblitus  plane  vid'ctur 

onat tantumoftcndere 
onatur  j  cum  tamcn  tota  vis  hujus  fcdis ,  ad  cathednm 
lomanam  hrmandam  pcndcat  ex  iHa juJlione  Ap-u 
luos  ierumaeftimatores,  talefadum  Apoftoli,  areueret 
nandatumDci ,  ut  caujamantcccdentem  :  fcd  qmf  f^ lec 
ellarm.  qui  cum  juJfu  Dei,vcl  Pctrum,  vel  Paulum  vel 
Imm  quenquam  Apoftolorum ,  facro.  Iibros  fcS^^^^ 
'cgare  non  veretur  ,  ie  verbo  Da ,  Irb.:^.  cap.x.  idem  ta m^^^ 

nin?d/r'/p^'^-'"^^^>  nneullaprobationt,  jujrumDo! 
ninidc  Jedc  Petri  Romas  coUocanda.  RcJ-pondcat  i<-itur 
nnVirf'  P^'0P^i3m  rationem  ,  ibidem  contentam  ,  paucis 
fV/  'r  \'  fi^^.^^fio^^P^rofttipt  pro}o:Uumpouflat.m 
rp  tts  Eccleft^  coaraandt  &  reftringendt  adfedem  Romanam.  tn  prr^ 
'«  rem  tamt  momemt  amfim  praceptjfct,&  Petrus  altcubt  teflJct'..r 

^    S  je  f-^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


1,0  B  E    L   L  M  I   14   V  S 

r/.x  DminimanimihiCeiem  coUocaffc  :  At  U  nufqmm  Uimm. 
I  I   Pro  conceflb  hic  aUumit  Bcllaim.  Petrum  faftum 
fuiflepropnum Epifcopum  alicujus  Ecdcdae  particula- 
r    quod  nos  pcrncgamus.  Nam  fuifrct  hoc  ipl.  dcminu- 
tio  oipitis.  ut  cx  Apoftolorum  gradu  fupcrioiiin  Epilco. 
«orumordincmrcdigerctur.  SiPrmccps  in  urbc  ahqua 
!ub  ftcns.faciatiUaqujelllius  urbi.  praefcaus  aui  pr^- 
tor  folct pratftarc  ,  nonidco  tamcn  fit  proprius  urbis  lU 
Ihis  Pr2efeaus.aut,Pr«tor.  Talis  fuit  ratio  commoratio- 
ms  W^^^^^^^^^^^^    :  in  hac  aut  illa  Ecclefia  :  facicbant  om- 
niaqu2cEpifcopi:  nontamen  proprie  loquendiEpifco-i 
fuerunt.  II.  EcclefiaRomana  habita  fuit  xntcr  prK  .v 
rias  ab  Apoftolo  Paulo.non  propter  Petrum,  corum  Epi- 
fcoDum.fcd  propter  fidcm  eorum  intoto  mundo  annun- 
ciaum.  «or»  iS  Poftea  vcro  cdcbris  fuit,  partim  proptci 
majeftatemcivitatis  ,  una  cum  praeftantia  civium  qui 
Chriftianifuerunt,&  partim  proprcrPaulum  &  Petr  n- 
qui  nonEpifcopi,  fcd  tundatores  ejus  habcbantur, 
Quiflfimi  Scriptores  Paulum  fcmper  fere  conjun 
cum  Petro,inEcclcliaillaconftitucnda,eofqucut  luu- 
datores  ab  Epifcopis  diftinguunt.  Caeteri  qui  EpUcopum 
vel  Pctrum  ,  vclaliumaliquem  Apoftolorum  appcllant, 
latiorcillofcnfu  funt  intclligcndi ,  quoPctrus  ctiam  fc 
ipctipfum  fm/'^trr»mappellat.  i.Pet.^A, 

Corjt^turdfachntes  adverfus  Petrtfedem 
RornA  collocatam, 
o  Trottfl  Authores  hujus  narrationis.non  confentiure 
intcr  fe  de  tcmpore  quo  Petrus  co  vcncrit ,  &  ibimanle 
rir.nequcdcfucccflbribus  cjus. 

Bcllarm.  I .  Difcorim  it  temfne  tdicujui  fetgeft*,  nen  tr.prm 
ipfus  rei  verttatem  fifut  apparct  tn  vartttate  fenttnitnrum,  de  temfn 
f».»,it<Ckrifti,&dehMcmadtsDMntelts. 

Proftft.  I.  Vbi  res  eft  certa  ,  pcr  iftiufmodi  difcordiaD 
lion  rcdditur  inccrta  :  fcd  cum  eft  incerta ,  incertior  pe 
«jm  velimprobabilior  evadit.  Primi  authores  hiftorM 
Chrifti,Matt.Marcus,Lucas,Iohannes,de  tcmpore  mot 
tis  cjui  non  diflxntiunt:  fcd  piimi  authores  hujus  narra 
iionis.qui  faltem  nobis  notifuru:,&  variant  mtcr  fcfe,a 
a  Scripturis  difcedunt. 

BeUarm.2.  HttUarft  tnttrbcnos  authorti  dtfiordia  de  temport 
(tnftnitnnt  cnim,  Pttrum  -vemjfe  Rotnam.anno  fecundo  CUudtt,&i 
ftitffc  annisz^.  ac.obttjfeann        NtrotHi.  . 

Proita.  I.  Non  itaftatuunt  Orlgei.cs  mCtn.  Bedai 
Ml.x*,  Mnrianus, S cotu s.m  Chron.  T  hom .  Aquin .  in  Gal. : 
y.r  v  c  ipTc  nuulem  Daniafus  m  PoiUifacali  :  ergo  n< 

omi' 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  j;i 
Dmncs  authores  boni.  II.  Qu^ric»  ftatuimt,  di/rentiiinc 
iScriptuia  Sacra  ,  utpoftea doccbimus  :  crgoquatcnus 
ta  ftatuunt,  non  funt  boni,  autprobandi. 

Bellarm.  3.  Oftamvtfignoremusquis  prtxtme  Petro  fucceffcrit, 
tm  tamen  prtpterea  tn  dnhtHm  revecart  ieket  an  altqtti;  fttccejfertt. 

Proteft.  Nequehocillud  cftquodnunc  in  dubium  vo- 
atur,  an  aliqttts  fuccc/fait  ?  fed  ,m  Peirtts  pntcc/frit  in  Epifiopnit 
]emano.  Qu^ia  autem  iidcm  teftes  dequorundam  ruccef- 
lone  ,  &  Petriprjeceflione  fimul  teftantur  ,  ex  infiima^ 
lone  unius  partis,  totum  teftimoniura  infirmatur. 

BclhTm.^.Totaresitacomponitur  :  Pctrits  fedem  EpifcopAl:  t 
eliqutt  Clemcnti :  Clemens  autim ,  Petro  merluo,  ex  Immilttatc  noluit 
iiere,  ionecvixerunt  Ltnm,  C  Clettts ,  quiipftus  Petri  adjutores  in 
Zpifcepali  officio  fuerunt.  Petre  igtturfucct fit  Linus :  Lino  Cletus  . 
T  Cleto  Clemens. 

Proteft.l.  SiPctrus  reliquit  autconftituit  flbiajccef- 
orem,tum  videtur  magis  confentaneum  ut  finguli  Pon- 
ihces  dcfignent  etiam  fuos  ruccefTorcs,  quam  ut  taatum 
legotium  rclinquant  Airpenfum  ex  Cardinalium  cle- 
tione.   II.  SiPetrus  juftam  habuit  caufam  eligendi 
-Icmcntem,  tum  nullamjuftam  caufam  habuitClemcns 
nandatum  fibimunus  rejiciendi.  III.  Si  facilepotuit 
•mnes^EccIefias  regere  ,  quidopus  ipfi  fuitadjutoribu^i 
-mo,&  Cleto,ad  Romanam  Ecclcfiam  regenda  >  1  V.  SI 
.lemensdignusvidebaturPetro  ,  qui  fuccederet  ipfi  , 
uarenonaque  faltemadjutor  fuit  antea  conftitutus  » 
.  Sf  Linus&  Cletusdignifuiflbnt  illo  honorc,  ccrtc 
lumilitatemfuam  nonminus  oftendiflent  ultimam  vo- 
untatcm  Pctn  reverendo  ,  quam  Clcmcns  oftendcbit 
uam,in  antecedcnti  ejus  judicio  vel  fado  tam  pertiiiari- 
sr  urgendo.  VI.  Quare  Clemens  lianc  humilitatem 
aam  non  declaravit  vivente  Petro,ut  ipfe  relinqueret  .1^ 
um  fucceflbrem?  VII.  Tota  rcs  mclius  &  certuu 
DmponiturexScriptura;  quodfcilicet  quemadmoduiu 
auius  EcclefiaeEphefinse  curamnon  uni  alicui Donii^ 
o  Epifcopo  ,  led  varnsPresbyteri»qui  &  Epifcopi  fw 
int.rcliquit,  ^a.to,  17,28.  fic  etiam  idcm  Pauhis,  cum 
etro  ( <i  fuit  tum  temporis  Romse  )  rcliqucrunt  Eccl»- 
ae  Rom^  Curam,CIemeati,Lino,Clcto,  &  al:is,qui  fi- 
m  ctiam  yivcnte  Pctro,fuerunt  illius  Eccleliie  Pre:,by- 
:ii  velEpifcopi.  Qina  vero  hi  omnes  admodum  celc-. 
fcstucrunt.idcirco  continuatio  Ecclefijeillius.nunc  u^ 
ms,  nuncaltcruis  nomine,  ab  antiquis  Scriptoribus  de^ 
lonftratur. 

6.  Protcft.  Narratio  illa  de  Petro  ,  quod  qumro  anno  A 
Uiionf  Domini  Aatiochiainprofed:us ,  ibi  a  1  -  - 

F  6 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


1.2  BELLARMINVS 
i;,iicopalem  fedeni  fixit,  &  poacaRomae.  anms2^  noa 
convcnitcumlisquadePetiodicuntur.C^/  i.^  i.  ^lci, 
i^&ii.&c.cx  quibu.evidcntei  apparet  Petrum  ut  phn 
rimum  Hierofoly  mib  commoratum  fuilTe  ,  <f  tein.^^^c^ 
cimum  odavum  annum  a  mortc  Chnfti,  vcl  1 7-  i  con-  j 

verlione  Pauli.  ,1 

Bellarm.  Ma»/it  Petrm  quinque  fere  annii  m  luid*  :  qu»  tent'» 
porermlu$tum>nv,fcbat.  Gal.l.  ab  eotcmfore  annosferc  fqterr.  F- 
\,U£puifunAnt,ochU:feAeokmtempcre  p,ragrav,t  etiam  a//c;,..u 
ryXmiuM.  Anno  fcpt.mo  Ep>feopat»i  Ant.ochenfis,  red„tm  Huru^ 
faUm,&>nvimulac»njenuse/i  :fedpaulop4  hberatus :  eodcrnamo 
atn  fu.t  2.  aaud„Romam  vemt .  ibique  fcdimfixit  ann.  Z^.  fed  poft 
l  pum  anno^  redm  m  Hicrufilcm  .  cxpulfHS  cx  urbe.  Acl.  I S-  &  tune 
fHMumeftccncUumHierordjmitanum,  Acl.l^.  poiUaredi.tdcnu» 
l{omAm,&  ilidemvitamfinivtt.         ...      -    -    c  1 
rr^tcft.  I.  NuUa  vcl  minima  lignihcatio  in  ScripturiS  i 
habctur,qumPctrus  in  ludxaaquemanfcrit  ad  Conci- 
lium  ufqueHiciofolymitanum.atquc  ad  quinqucnnuim. 
Ibi  qujcrebat  eumPaulus  annis  quatuordecim  mtcrje- 
eis  :  GV.2,».  ibi  fuit  ab  Hcrode  in  vincula  conjccfcu* , 
Acl  I  z  ihtcr  cos  fuit .  e  quibus  cgrcm  funt  Ecclefiarum 
turbato.cs,  ^^I-M.n-  M">tamrna..r/:i.  dckcndi^l^^^^^^^^ 
cunturcludj^a.  II.  QMamvis  trcqucns ht  n^e"tioAn- 
tiochense  Ecclcfiae.quomodo  fuit  coUeda,  a  quibus  Apo- 
ftolu  fuitconftituta  ,  Acl.  1 1,22,1^16.  quinam  »b«  piae- 
cipuiProphetae&  dodoresfucrimt:  >4<f?«r.i3.i.  nuiuta- 
menufquam  fit  mentioPctri,  quodibifcdem  hxcru,aiit 
oinnino  ibi  fucrir.nili  fcmel  in  tvanfcuilu.Gfl/.a.tum.au- 
tcmtantumabfuitcumproEpifcopo  fegetnfie,  ut  vi- 
dcaturnon  fatisnotum  habuilfc Ecclefiae  illius  Itatum, 
antequam  Paulus  vcUicavcrat  ipli  aurem.  Certc  non  ctt 
credibilc.cum  tum  tcmporis  <^  14-  a"^'»'?  Epifcopum  tuif- 
fc  partim  Antiochire,  &  partim  Roinae  in  Ecclclia  iv    -  ^ 
cx  partc  Gentili,qui  Gentcs  cogebat  ludai/.arc,  111 
niciornnn^um  cxcmplum  rcliquilTct  Pctrus  pofteris  (  au 
Beilarm.  hoc  codcm  cap.6)  fi  duos  Epifcopatus,  particu- 
lares     prcprioilimul  rctir.uinet.  Annon  aeqwiepcrni- 
ciofumhiiHct  exemplum  ,  H  unum  retinens  Epi(cc\pa- 
tum,  in  eo  raro  aut  nunquam  refedifret  ?  hoc  autc»m  nc- 
cefiaiio  fcquuur ',  li  Epifcopus  exiftens  vel  Antiochiae , 
vel  Ron  a;,nu)lta5provincUbperagravit,  6c  Hicroioly- 
mibtamcnfubindefaltcm  invcniebatur.  IV.  QuodPc- 
ttu>  aClaudio  cxpulfu^Roma  ,  Hierofolymam  venit 
antc  concilium  ilUid,/<^f.i  5.  hoc  ncquc  convcniirct  fidc- 
iTatiac  fortitudini  l'ctri,(i  !bi  paftor  fuiifct ;  &  talii  ma- 
nifeftoaiguuuraLuca,qui  lefcrtPaulum  ic  Bainabnm, 

hnicc 


I 


{ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  o\  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


E   NERVATVS.  i;^} 

inito  illo  concilio  ,  nliquandiu  Antiochi*  commoratos  : 
5c  pofteaPauluni  iter  inSy  riam  &  Ciliciam  Aifcepiire  '; 
nde  Derbas ,  &  Lyftram  le  contuliiTe  :  poftea  peragrata 
?hry  g!a,Galatia,  Mylla.in  Troada,  defcendine^ife  in  Ma- 
:edonjam,ubi  Philippus  in  carccrem  conjeitus  eft:  dcin-i 
eps  Amphibolim  &  ApoUoniam  tranrgreirum  ,  Thcfla- 
onicam  ,  &Berceam  delatum  ,  &  inde  Athenas :  Afl.ii 
y  l6.  &  17.  &  poft  hasc  omnia  itinera  cum  Corinthum 
ipouliiret,  Invenifle  ibi  Aquilam  &  Prilclllam ,  qui  nf,pcr, 
/el  (ut  Syriaca  verfio  habet)  eoipfo  temporet  venerant  ex  I- 
•ahi.propterediaumClaudii.ylf/sr.iS.a.  V.  Nontamen 
n  Concilio  illo  tantum  adfuit  ,  fed  &  antca,  cum  Paulus 
Hierofolymam  afcendcbat ,  G4/.2.  IUacnim  afcenfioalia 
ruit  a  legationc  qua  fungebatur  Paulua  adConcilium, 
A^.n;.  <.\\.xiAtnmexrcvd.uttne  afcendebat ,  ad  exptnendum 
Euangdtum  quod  praedicabat  ,  frivntim  &  tantum  in  qui 
^»irunttnpreito,verf.z.  quarum circumftantiarum  nullau- 
na  eft,qu«  convenit  afcenfioni  ad  Concilium  qua  Aa  \< 
narratur.  VI.  Si  Petrus  fuifTet  Epifcopus  Romanus ! 
tcmporeConcilu,  tum  certe  iUaquxftio  de  circumcifio- 
ne  gentium  ,  fuilfet  antea  necclfario  determinata  Romie. 
Tum  etiam  Petrus  neutiquam  fufceplflet  circumcifionis 
curam  ,  &  provinciam  illam  alteram  Euangelium  inter 
Oentespromovendi,PaulopraE:cipuereliquiiret.VII.Ad- 
modum  improbabilc  videtur  (  quodBcllarm.ftatuit)  u- 
no  ac^demanno  ,  Petrum  fuiife  Antiochise  Epifco- 
fummunr^  &  Roma^  Pontificcm 

7..  ProteH.  Paulus  in  Epiftolaad  Romanos  eap.i6.  xwnU 
quidem^"'^'"*"^^^'"^'^'"""  •  ^'^^"'^^ifcm  ncmeminic 

Bellarm.  I.  Sitne^u?  adEpbeftos  fcribenumeminit  lohnnnts : 
neque  iacott.in  EptftoU  ad  Hdr.w  :  ht  tamen  erant  Eptfcopi  ,llarum 
Etctijtnrum.  '  ' 

Protefi.-Ncque  unquam  fuerunt  Epifcopi,Iohannes,aMt 
lacobus  :  nequc  lohannes  fueiat  Ephefi  commoratus 
ne^uelcripfitPaulus  ad Hebi:sam Ecdefiam  qu.-«fuitm 
Hierufalem  :  neque  lacobus  fait  tum  tcmpori.  in  vivis. 
WJhil  cft  igitur  in  hac  ratione  paritatis. 

Eellarm.  2.  Pctrus  nonJttmYedterat  Rom.wi. 

Protest.  l.  AquilaiTx:  rifcilia  Romam  reverfi  fueranr 
^^16,3.  quibufcumPetrum  expulfum  fuiilcBellarm* 
attirniat,quarenon&PetrusEpiicopusIoci?  II.  Pau-" 
lus  hrmum  propofitum  habuit  quampriinum  Romam 
proncifci.  Rom.jAT,  ZT  15,22,23.  Pctrusautem.fiEpifco- 
pu»  Romanus  fuiilct,id  multo  magis  feciirct.  III.  Qaam- 

7  vis 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMIN   V  S 

vil  abfuerit  Petrus  ,  fi  tamen  Epifcopus  fuiflet  illius  Ec- 
clefi2e,non  cft  credibile  praeteriturum  Paulum  omnem  e- 
jusmentioncm.  HabuilFet  Pctri  Epifcopatus  non  nhc- 
numnequcultimum  locum  ,  inter  caufas  gratiarum  a^ 
d:ionisdeRomanis,«.i,8.  &  corum laudes, I6.I9- vel 
in  precibusPauli.t/.io.  quibus  iEquumfuiflct,ut  non  mi- 
nus  Pctro  profperum  ad  eos  red^tum  ,  quam  fibimct  iter 
profpcrum  optaret  :  VelincxhoitationeRomanorum, 
ut  precibus  contenderent  pro  rcftitutione  Petri,  a:que  ac 
pro  conccinone  fux  praefentiaB,f«/.i  5 . ?o.  3 » '3»-  ^  lal- 
fcminadmonitione  iUa.  c-ip.  16.18.  ubi  mentionem  factt 
doftrinaequamdidicerant.  Quam  opportuna  hic  hiiiret 
talis  commemoratio  Pctri ,  qualcm  fuimet  ufurpat  Pau- 
lus,  *  rim.a,  14.  Manete  tn  iis  qttx  didiaftn,  fatntes  a  quo  dtitce^ 
riiis,  videltcet  k  Petro  EccUft*  untc4  fub  Clmfio  Petr*  f  Hoc  certe 
Paulofuit  folemne.in  fuisEpiftolis,captare  occalionem, 
cum  aliquo  honore  ,  nominandi  mmdtros  fidclcs_earum 
Ecclefiarum  ad  quas  fcribit,five  praefcntes  efl^ent,live  cti- 
amabfentes,ficutvidcrccft,  1  Ctri6.if,.l6.Efh6.zx.I'M. 
a,iV.20,2^.26.  C./.4.9. 12.1.3-  Hoccnimplurimumfa- 
cicbatadEcclcCarumaedificationcm. 

8.  Pr9te/f.  7.  Pctrus  quafifoedus  imvcrat  fc  futurum 

poftolum  ludaeorum. 

^ftW^im.  Idefl,ptnctftiliterluiAerum. 

Pr»f<y?.  Nonigiturproprius  voluit  efle  Epifcopus  Ro-. 
mse,  ubi  praecipuamopciamGcntibus  navarct  :  ifthoc 

fgedusillud  violaflct.  ^  .,  .  -  c 

9.  Prttell.  Paulus  cum  Roma  fcnbcbat  varias  Epilto- 
Ias,  etiam  Neroncimpcrante  (quando  Pctrum  co  rediifle 
dicunt)  &  quamvis  aliorum,  infcrioris  notae  mcntioncm 
facit.de  Pctro  tamcn  mirum  filcntium  ubiquc  reperitur, 
gcncraliter  etiam  negat .  qucmquam  talem  fibiadfuifle  , 

C*/.4,II.  zTtm.^.\6.  . 

Bellarm.  l.  Nthil ctnduditur  ex  Argumentts  nb  aumrttnte ntm 
imive.  rlus  creditur  trtlui  tcftttus  Mffirmantibm  »  quam  mijie  nthU 

dtccnttbus.  .  , 

Pntesl.  I.  Argumentum  hoc  non  tantum  petitur  at> 
auaoriratencgacive.fcd  &  a  minore  ad  majus.  Mcntio- 
nem  fecit  Paulus  aliorum  quos  minus  attincbat  comine- 
morari  :  crgo  de  Pctro  non  filuiflet.  fi  Rom^  tuiflet. 
1 1  Eft  ctiain  h  generc  ad  fpccicm  in  locis  citatis  cx  Phtl, 
Ctl  &  Ttm.  III.  Teftimonium  ncgativum  eft  vcl  mere 
neeativum.vel  etiam  privativum,id  pft,non  affirmat  ubt 
dcbct  affirmare.fi  rcs  ita  fc  habcret.  H».  genus  argumentt  ef-. 
fcacifiimum  esl  (  ait  Mcdina  in  Thom.  p. 3 .  1.4.5.  )JN*mh»4 
lenerearvmentatitMiSfoUigitur,  tawum  umtm  mHndHtn  tjfefaclum 


m 

1'  j  "1 

10 

Early  European  Bocsks,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Oen  Haag 

224  E3 


I 


EWIRVATrS.  T;^ 

^f§lumfi!is4m  ajjumpfsjfr  cnrnem  huwMnam  :  Itcet  n$n  uiiWtuY  ni  S. 
mptura ,  alios  munu$s  non  futjfe  faftas  a  Deo  ,  neque  vctc  quod  als4 
rfona  noH  ajjumftrtt  carnem  humanam.  1  V.  Teftes  a/hrmaa-« 
;s  ,  ut  irajorem  lidem  meieantur  qu.im  nihil  dicentes 
ebcnt  eirc  iimiU\  hdei  &  authoiitatis  cum  negantibus , 
raefertim  in  iftiufmodirebus  quse  pertincnt  ad  fidem  & 
Uutem  Eccleilse.  Scd  tcftes  tales ,  quales  lunt  Papias , 
.ippolititius  Clemcns  ,  &  Hegefippus  ,  huuis  fabulse  de 
'ctro  primi  authores ,  quamv^is  multos  habeant  aircnfo- 
cs ,  non  tantam  tidem  ,  quantam  Pauli  filentium  ,  inve- 
jcnt  apud  homines  cordatos.  Fuerunt  inter  vcteres  qui 
alfa  multa  hngcbant  dc  Apoftolis,  idque  corum  uti  dicc- 
ant  amorc.  Tertul.  dc  Baptifm.  cap.17.  corumauteni 
abulas  4  prudentioribus  Chriftian.  rcfellebantur  tum 
cmporis  hoc  ipib  argumcnto  ab  audoritate  negati\'e. 

enim  efl  ,  ut  indivtd/ms  comes  Apoftoh  (  Lucas  )  tnter  cateras 
^auli  reSf  h$c  fohim  ignoravcrttf  Quia  ncn  fundatum  efl  in  Script. 
\ue  pro  fahulayatqtie  pro  hijloYta  t  haber:  potesi .  Htiton.  cata!  fiY!p!cr. 
uclffiafl.  in  vtta  Luca  &in  Mattb,  i  ^ . 

Bellarm.2.  Pauhis  C#/.4,ll.  Loquttr^rde  domcsitcis  futs  c jibi 
nintflranithustantum.  In  Eptfl.  2r/m.4,l6.  dcits  loquttur  tan^ 
um  qut  eum  juvare  apud  Cdfarem  pottHjftnt. 

Proten.  I.  Dc  Ariftarco,  Marco,  &  lufto,  nulla  ratione 
:onftat ,  aut  etiameftprobabile  ,  quod  fucrint  domcftici 
Pauli.  Dc  iis  autem  loquitur  C$i,  4,11.  loquitur  etiam  dc 
idjutoribus  omnibus  fuis  inregnoDci.  Pctrum  igitur 
londebuit  omitterc.  II.  Loquitur  2  r/m  4,6.  dcusqui 
dcbucrantcumcorroborarc,  licut  apparet,  exverfij.  fd 
l)$wtntis  mthtadfuit ,  &  corrohoravtt  me  :  quo  in  officio  Pctrus 
ipfinondcfuilfet.  Intcrcefrorcs  apudNcroncm  non  lc-* 
jimus  Paulum  unquam  dcfideraiTe. 

Bellarm.  3 .  Eo  temporc  quo  Pauhis  Romam  pervenit^& quo fcri^ 
fftt  tndefuas  Eptfioias,  Petrusforfan  nonftitt  Roma,  nam  quamvts 
ht  fedem  fixerat,  tamenf^piftme  ahfutt. 

Protcft.  Pctrusigitur  fuit  Epifcopus  Romanus  :  fcd 
nunquam  Rom3e  fuit  ,  cum  Scriptura  mentionem  facit 
Ecdefiae  Romanse.  Paulus  nunquam  potuit  cum  inve-* 
nire  Romas  quamvisDionylius  a  Bcllarm.laudatusf^/».?. 
afiirmet.cum  par!tcr,&'  eodem  temporccum Paulo,fuil«^ 
fcRoma^Martyrio  coronatum. 

Haftcnus  fundamentum  \  i^ijnus  Monarchise  Papa-* 
ii^:  jam  videndum  cft,  quomodo  fupersediricatur. 

lO.BcUarm.  Oportet  Pctre  altqucm  fuccedcre  in  Pontificatts 
Etclefid.  untverfa,  ex  divino  jure. 

Prptt  ^rt,  I.  SicutPetruinonaliumhabuitPontificatum 

£ccleila? 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


136  BELLARMINVS 

EcclefiaeunivcrfasquamPaulus;  fic  nequc  inagis  quan 
Paulu^  rucceirorcni  ni  illo  debet  habeie.  1  I.  Si  lucct'  : 
concedatur  ;  noneft  igitur  neceirarium  ,  utunusali  ;  i 
infolidum  ,  quafi  haeres  ejus  exa/re  ,  fit  Petri  fuccciioi 
Imperatori  in  initio  uni,fucccdebant  poftea  diio,  imus  ii 
Orientc,&  alter  in  Occidcnte.Fuerunt  etiaminterSc!  o 
lafticos  ,  qui  docuerunt  Ecclefiam  pofTe  fimul  duos  I uin 
mo^  Pontilices  crcarc ,     haberc.  ut  Armacdnus  de  qu^flte 
jirm.lib.J.c-l?.  &  OcchAm  tn  Dtalcg.paYt.-^.  adfinem.  Si  aii 
duos  ,  cur  non&quot  funt  Archiepifcopi,  velEpiit  ^^: 
Diaeccfani  ?  III.  lus  divinum  eft  quod  a  Deo  promul 
gatur.  Thom.22.  qudft  57-  ad      Sed  ut  unus  aliqui 

fucccderctPetro  in  Ecclefix  Pontificatu  ,  nullibi  a  iv. 
promulgatur.  Haec  igitur  fuccciiio  non nititur  jun 
vino.  IV*  Rationcs  quibus  haec  propofitio  ^  Bellarm 
probatur  ,  funt  quifquiliae  nugarum  antca  fitis  cxplofa- 
lum  I.  Pdntifex  efl  pfptcr  Ecclefiam  :  Ecdefia  autemnQn  minu 
9iunc  cget  um  PaftoYe  quam  o!im.  Prophctae  etiam  fuerua 
propter  Ecclefiam:6c  Ecclefia  (li  hominum  judicio  ftan- 
dum  fit  )  non  minus  nunc  eget  variis  Prophetis  quam  o- 
iim.  Prophctia  tamcnnoneft  pcr  fuccellioncm  conti- 
nuata.  1.  Ecclefiaeft  tina  :  nondehet  igtturmurart  formarr 
nts.  Ecclefianoneft  unaextcrnaaliqua  combinatioi 
unam  aliquam  fingularcm  focictatem.  Sic  cnim  Scriptu* 
la  ubiquc  loquitur  dc  ErJer/i/s.  5.  Dominus  dixit  Petro  , 
rves  meas  :  offictum  auttm  pashris»  elt  ordtnanum  &  perfetuum ,  * 
maneto^vtli.  Dixit  ctiam  omnibus  ApoftoUs  praedicatc  fie 
baptizate  :  fcd  ofHcium  praedicandi  &  baptizandicft  or- 
dinarium  &:  pcrpetuum,  dum  manctEcclcfia.  4.  Domtnp 
pmnes  oves  Petro  commifit ,  non  folum  ratione  loct ,  fed  etiam  ratton» 
temports.  Omnes  ctiam  gentcs  omnibus  Apoftolis  commi- 
lit,  ufqucad  confummationem  feculi ,  Jii/in*.i8*  19,20. 
5.  Ecdcfia  habet  caput pYdter  ChYiftum^  I  Cor.  12,21.  Eadem  cti 
am  ratione  ,  cx  codem  loco  probatur ,  Ecclefiam  habcri 
wnT^mmanum»  &  dixo^pciles.  6.  Sacerdottum  veteri^Teftament 
fiquYafuit  faccYdotit  novt  Tcslamcnti ,  &  fuccefito  tUius »  fticcefiioni 
hujus  figttra.  Fuit  figuraChrifti  unici  Saccrdotis  noltri^ 
qui  nullum  habet  lucceirorcm.  Succeflio  igitur  non  ful* 
ligura  fucccifionis,  fed  continuationis  aeternas. 

II.BcIIarm.  Ponttfcx  Romanus  fuccefitt  Petro  {  tnVrbe  Romd 
vnntnti)  tntota  ipfius  dignitate  ,  &  potcftate.  NhUus  cnim  fnr 
quam  qut  fe  PetYtfncceffoYcm  uUo  modo  afferut  Ytt^  vcl  pro  talt  fa 
fus ,  pYAterRomanttm  &  Anttochcnum  Eptfcopum  :  fed  Anttochenu^^ 
}jon  fuccefiit  Petroin  Ponttficatu  Ecclcfia  totius :  cr^o  RornanHS. 

Prctefi.  1.  Si  Pontifex  Romanu:>  fucceilit  Petro,  in  t( 
la  ipfius  d'gnitatc  &  poteftatc,  tum  Linus,  Clctus,CI^ 

mens 


1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l 


E  N   E   R   V  A    T    V    S.  T37 

mcn?  ,  vcl  quicunqiiepriinus  fuit  Epifcopus  Tlomanus , 
dignirate  i*c  poteftate,  lupr.i  Iohannem&  reliquos  Apo-i 
ftolosqui  Petro  fuper  vivcbant,  tanquam  corumPaltor, 
&  caput  fuit  conlhtutus.  I  I.  Pctrus  poteftatem  habuic 
cjiciendida:monia,linguis  loquendi  novis,ferpentes  toU 
lcndi,lcthaliabibendi  linc  noxa  &  segrotos  fanandi,  Mat, 
10,1  Luc  9,1.  Mar.j6.i7.  Habuitctiamillamdignitatem, 
ut  ejusEpiftolspartCi  fint  Canonicas  Scripturae:  num- 
quid  ifta  conveniunt  Pontirici  Romano  ?  I  1 1.  Si  nemo 
praeter  Papam  ,  afferucrit  fe  Petri  fuccciroreni ,  eo  modo 
quo  ille,  hoc  inde  fuir,  quod  hsec  impudcntia  propria  de- 
betefleMeritricisillius  magnas.  Cum  tamenalii  fucrunt 
qui  diditabant  fe  ApoftoloiefTe.  ^pec.z.^.  i^Montanus 
etiam  fe  Paracletum  eiie  h  Chrifto  prominum  jaclitabar, 
Pontitici  Romauo  nciftamquidam  gloriam  rcliqucrunt, 
ut  folusfibi  fummampoteftatemin^EccIciia  vindicaiet. 
I  y.  Non  fatis  eft,ut  hoc  afrerat  Pontifex  Romanus,  aut 
talis  etiam  a  quibufdam  habeatur ,  nifi  point  oftcndcrc  , 
hocfibi  deberijurcdivino. 

12.  Bellarm.  SHcceJHoipfa  ejt  exChrtsJt  infftlutot  &juredivi^ 
n»  :  (ed  ratio  fuccefiitnt^,qua  EfiCcopui  Romanui  fit  Petri  fucccjior,  ex 
faao  Petri  crtum  h.ibuit ,  ( quodRomA  fedem fixtt,  &  titmit  ufqtte  ad 
t}.oyt:mJ  non  ex  fnma  Chrislt  tnsiitutime.  Omnint  tamcn  afftrtn- 
dnm  ffi  alfdtttc  ,  Rcmanttm  Ponttficem  effe  Paslorem  &  caput  tottus 
EcclefiAjure  dtvin».  Quamvii  cttam  Romant  Ponttficti  fticafio,  non 
fit  fortc  dejttre  divino,  pcrtmtt  tamtn  ad  fidtm  Caiholtcam.  ut  pcnuU 
Fauli.qtitacft  traittio  Pitri.  Ncque  funt  duo  Eptfcopatm.  Romanui, 
&  UMivcrfa/is ,  nifi  tn  pttentia.  fed  unus  tantMm.  Ex  qito  fe.yntur  ut 
q'4i  ctigiiur  Romanus  Epifccpus .  eo  ipfofit  rontifcxftmmus  Ecdefta, 
etiamfiforfantdntHexprimmtElelhres. 

.  rrotesl.  I.  Si  fucce/rio  ipfa  e/fet  ex  Chrifti  inftituto  «p 
jure  divino  (  cum  ejus  cognitio  fit  omnibus  non  tantim 
utilis  led  &  necclFaria  )  fuiffet  proculdubio  in  Sciipruris 
Ucclarata.  Conccdic  cnim  Bellarm.  de  verboDci  l,b  ± 
f'lJ'  OmnianeceJfaria&utiliafuifeabApofit/isrcripta.  Sed  nuU 
lum  locum  Scripturas  proferre  potuit  Bellarm.  quo  hsec 
fucccffio  declaratur.  Dum  triaillaverba,?^^^ 
eo  detorquet  ,  finc  ulla  ratione  infanit.  I  I.  Vndc  hsec 
h«ntatio,c^:  perplexa  ratio  loquendi^dc  fucce/rione  Pon- 
tihcisRomaniquatalls  ;  nonefiex  pnma  infittutioneChn^i  - 
r»rie,:c„en  de}uredivino  f  An  datur  fecunda  &  tertia  infti^ 
tutio  Chrifti,  circa  fucceHores  Petri  ?  an  dubitant  ipfi  le- 
iuita?.  quo  jure  Pontifex  Romanus  fit  Petri  fucceilor  & 
vicarmsChnfti?  1 1 1.  Si  fucceirioEpifcopiRomani  iA 
J^-ontihcatu  Petri,ortum  fuum  habuit  ex  fa(±o  Petri  tum 
non  ex  inftitucione  ac  jure  ullo  illius:  illius  enim  faftum 

noa 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1,3  B    E    L    t   A  R  M  r    M   V  S 

nbnconftituit  jus  divmum  aut  bumanum.  I  V.  I^on  (te 
bctab^oluteafRrmaii.quodcft  abfoluic  talfum.  Non  mi 
luis  autem  falfum  eft,  (ctiam  ex  rentcntia  Scoti.Cordu- 
bcnfis,  Banncs,  Ochami ,  &  fimilium  ,  a  quibus  Bellarm, 
ipfc  nonplanc  dilfcntit )  Pontificem  Romanum  cifc  jurt 
divino  caput  Ecclefiae  .  quam  Hifpanicum  aut  GalUcun! 
aliqucm  Epifcopum,  hujusaut  ilhus  tituli  cflejurc  c 
no  cms  Cardinalem.  V.  Si  fucccino  PontiHcisRo 
pcrtineat  ad  ftdem,  tum  vcl  jus  cjus  ,  vcl  faftum  tanturn 
cftdcHdc  Nonjus,quianoncftccitodivinum,  cx 
lavm.  confeinonc  :  non  fadum  ,  quia  antePetri  mo:  ^ 
(GuenulKiminfide  mutationem  intioduxit)  non  hiitde 
fidcUxconfcmonectiamBeUarmini.  VI.  PcnulaPauh 
eft  accidcntaliter  tantum  de  fidc,  quia  mcnt.o  fit  «jus  m 
Scriptuia  quce  cft  legula  Hdei.  2 IV;».^.!?.  fed  fucceflio 
Zpifcopi  Romani.nc  minimum  autdem  teftimonmm  ha- 
bet  Scriptura  faciJC.  Neque  poteft  elFe  traditio  Apofto- 
lica  Pctri,  qui  fatentc  Bcllarm.  ortum  fuum  habuit  ab  e- 
jus  mortc  :  ?c  immcdiate antc fuam  moitcm  voluit  Pe- 
trus  Roma  migrare  ,  (  fi  vera  lit  hiftoria  mortis  ejus  i 
Bellarm.  probata,  /.i.  «.23.  in  fine  )  nih  a  Domino  tuiXlct 
revocatus  :  ignarus  fcil.  &  locimortis  fuae  ,  ^  virtuti} 
quam  habuit  ad  Monarchiam  ibi  conftituenda.  V II.  Pcr- 
verfitasBcllarm.  cft  obfervanda.  Cum  difputat  advcrlus 
Scripturam,  in  Scripturis  multa  cfFc  concendit ,  quae  txfi 
n»n  fertimnt  adfidem,ci^m  genciis  vuit  efleomnes  hiltorias 
Teft.imenti  vcteris,&:  multas  ctiam  novi.  Dc  verbo  Dei, 
i,b  ±  f.ii.  hicautcm  PontiticisRomam  caufam  agens.line 
ulla  diftinftione  .  vult  pcnulam  Pauli ,  t.mquam  palUutn 
Epifcopi  Romani  c/Tc  de  fidc,  ut  Epifcopi  palliati  fucccl- 
lionem  ,  quamvls  nuUibi  fcriptam ,  ad  tidem  poffit  revo» 
care.  Succeflio  igitur  ifta  ,  potiorcm  locum  habctintode 
Romana,quam  omncs  hiitoria  veterij»  Tcftamenti ,  « 
multae  novi.  VIII.  Vltimum  illud  cft  artificium  lo- 
gicacEabylonicx,  confunderc  in  unum  orbis  &  urb 
pifcopatus.  Vcralogicadocet  illa  muncra  cfTc  difti 
quorumobjcdafuntdiftinaa.  orbisautcm  &urbsnon 
funt  unum  &  idem.  Connexio  illa  quamcoguntur  jain 
habere  in  cledionc  Pontificis  Romani  ,  non  eft  major , 
Quamcft  conjunaioEpifcop.itus  ,  &  fecularis  Prmcipa- 
tus  tam  uibis  quam  rcliqua  ditionis  Romanas.  Qui  cnim 
cligiturEpifcopus,  coipfo  fitPrinccps. 

ij.Bellarm.  Romam  P«nt$fici'' primatui  tn>batur  tx  Ctntthu 
«r  ttjtimtnni  Ponttfitum .  &  ex  conftnfit  Patrum  ,  CracorHm  V  i* 

unorum.  r  j  j 

Irttefi.  I.  Nonagiturhicdequohbctpnmatu,  fcddi 

piimatt 


1 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


1        E    R   V   A   T   V   S.  TSe 

nim.itu  Monarchicaj  poteilatis.  II.  Non  quserirur  an 
.*ontitcx  Romanus  ahquandiu  habuerit  talem  potefta- 
cm,led  anabmitidfucritlic.  III.  Quandocunque  pri^ 
noincepeutMonarcham  agere,  inquirendum  reftat,quo 
u^renocfecerit.divino,  humano,  an  omnino  fuo.id  cfl , 
,iIO.  Pcntifirematttcm  Romanum  ptmatHm  piteJlAtii  ^fenarck*-» 
,  tnitto.  jMYedt-imh.^ihHtffe ,  nullum  Conciimm  anti- 
iuum,neiv,ointer  vetercNPatres  unqu.^ni  ^.^.rinavir  aut 
cl  per  fomnium  cogita\  ir.  ' ' 

I3.Beilarm.  Idem  ■    '         tx  orr^-ue  C-  Atiu.jHnate  priira- 

^  y  ex  aKflcritatequafn  ..;  pr>:pcr~J\n:if:x  pj^  .-y:  >  ^'■■: 
'pfi'p->^  :  exejui  lepb»f,dtlpenfaticnthus&  cenfuriu 

Prtteft.  I.  Ipraorigo&antiquitasprimodebetproba- 
V  '^'.^"^^^^"'^^«^'^''"o  .antequamaliudpomtprobare. 
I.  Ab  exercitio  poteltatis,  ad  lus  ejus,  nulla  elt  confc- 
[uentia.  Ncque  tamen  verum  cft,  quod  de  ipfo  exercitio 
larratur.  I I  I.  Legcs,  difpenfationes ,  &  cenfurse  Mo^ 
tarchic^,  in  Ecclelja  Def,  ab  homine  profcftse,  areuunt 
loinincm  pcccati  in  templo  Dei,fedentem  tanquam  Deil. 

15.  Uellarm..  Probatur  etiam  ex  vicariii  Pap*  :  ex  jure  app-U 
^f»»»m  :  ex  eo  quod  f(tmmt*i  Pcnttfcx  k  nemtne  jnlicaiur  :  i  ex 
imimbtti  qua  Rimano  Pontifici  trtbuifolcnt. 

Pr./,y?.  I.  Sivicarius.pfeChrifti  nonfit  jureullodf^ 
^?^  Pio"tanteaprobatum  fuit ,  quo  jurefacietillc  Vi- 
ano6?  II.  Appellationcs  EccIefiafticsB  ,  ab  unaEcclc- 
laadaiiam  ,  non  funtad  jurifdiftoncm  fupcriorcm  fed 
d  commumonem  &  auxiliifraternicommunicat^onem 
PuTur?r^o 'rr^;;"'  iftuifmodi  appellationes  n  ufu.* 

M<^-34Solui&prtmuifecttC)rtlI:ts.utftcM 
bcB:tHtcreturappellator..s.  1 1 1.' Quod  Papa  /neminevc  J 
um'c'n"'  i  V  °M^?r  ^'^'  ^"Pr^  ^^-cquid^dicitur  Deu  aut 
eftatT/ourd      ^/T  A^%nitzm ,  nedum  po^- 

euatis,quod  vel  mScripturis,  ve  apud  antiquos  Patr..? 
olmibuiturEpifcopoRomano.     ^  ^  «  "Uuos  Paties 

!^Mf;.,^'f*^'^"'^"°^^'°''"'"  ^rgumentis,  nihil  opponit 
.ellaim.  pi^tcr  unius  &  cjufdem  principii  petitionem 
i  naufeam  u(que  li.gcminatam.  Non  opuscft  gitCr  uJ 
giUatim  vindiccntur.  Neque  levera  debet  haec  tim  im- 
nanis  univerialKs Monaichi^  poftulatio,alio modo^rr: 
mVp?oTJn"[ur?"^'^^  ''^'^'^^  P-l>-ioncm 


Early  European  Bociks,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproducecJ  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


,40  BELLAR.MINVS 

CaP.  IV.  De^utkhri^o.  Lih. -i.  dePoJ7tif. 

Qu4,9  esl,  m  Vonufex  Romanmfit  A*,luhr,j}u^.tlic  de  quo  Jprff,!, 
pAmtnuerumi  Ponttfint  mgant :  na  aff.rmnmm. 
Argumenta  Bellarmini. 
T  H  B  s  I  S  I. 

BElhrm.  jintuhri/it  nomen  ftgntficat  hoficm&  <tr««/«m  Cj 
SedRomanmPont:fex  fe  CJmfit  famulum  .  &  Chr.fiofubjl  ^ 
tn  omwbus  faietnr  ,  non  autem  dtcitfe  Chrtfium  ttUo  moU  effe  ,  neqm 
tUtfefarem  fattt.-eriomnen  Anttchrtfitti,  .^rminiir 
Froteii  I.  Sunt  ciuatuor  (  ut  loquuntur  )  termimu 
hocfyllogifmo.  i  VcnttfixRomanm,  ^.«./^««^'cmi»-^  CAr. 
/?i   -i   Qiitdtcit  fe  hoftem  &  tmulttm.      Anitchrtfiui.  i;^ 
muItierrehoftes&aemuliChrifti.  quamvis  no";' . 
fecffetales.  Diaboli  cum  Chiiftum  verbisconiUcban. 
tur.  MarcA.i\.LHe.^t^^.  fuerunt  tamen  hoftcs  Chultu. 
ni,  cum  Satanastransfiguratfemangelum  lua^:aut  eju 
miniftri,  pfeudoapoftoii,  transtigurant  fefc  m  minj^tio 
iuftitiae,&  Apoftolo*iChrifti,  2C«r.ii.  13.  ^•'J:"^ 
dcfinunt  idcirco  eorum  hoftcseffe.  Qiti  rcaorc.  eflevo 
lcierunt  in  Ecclcfia  ,  ita  ut  Chriftum  faolocomoverint 
piae  fe  tamcn  ferebant  magnam  ammi  fubmiflioncm 
Col  2.18.I9>23.  Antichriftus  vcnturus  erat ,  i»  myflmo,  C 
cumM.r?..»e.  in./.z.7,  10.  id  eft,  ut  Mcdmamterpie 
tatur  ,  in  Thom     V  ^.8.  a.S.  fubfpecie  acvelaminequodamftt 
4  uis.  Antichrifti  iili  de  quibus  loquitur  lohanncs ,  eptsl.l 
tap.z,22.  dicuntur  negarc  Patrcm  &  FiUum  :  cum  tame 
perconfcquentiamtantum  negabant  Patrem  ,  licutappa 
rct  ex  verf.  23.  II.  Falfum  cllcquod  dicit  Bellar.  Paf» 
niiUo  modofe  Chriftum  effe  dtcere,  aut  iUt  parem,  ex  iplo  Be  larn 
apparet.  Qni  enim  dicit  fe  circ  fundamentum  EcclcliaB 
Inpidemillum  angularcm,  dequoagitur  ,  //".28, 16.  isaU 
quo  modofe  dicit  cne  Chriftum  ,  Rm.  9,  33.  i.-P*'-  *•  < 
Sedillud  Papadicit,  apud  Bellarm.  m  praefatipne  cor 
trovcrUaehujustcrtiae.  Qui  ctiam  dicit  efle  unumiUui 
Paftorem  dcqiloagitur.  J«A«».  lo,  16.  ficutapparete 
verf  I+.  fcd  Papaillud  dicit ,  apud  BeUarm.  dr  Ponttf.  lib.X^ 
(ap.9.  Quideniqueaffirmat  fe  cflecaput  Ecclefiae,  eo  mc 
doquo  Chriftusfuit ,  dum  in  terri:,degebat ,  illcaU^'*^ 
modofe  dicitefle  Chriftum.  ScdiliudPapa  dicitaj 
BcUarm.  ibid. 

2.  BcHarm.  Anttchrtfius  una  tantum  pcrfenaeif:  Font{ 
autem  niulttfnerum  &erunt.  Ergo  Ponitfex  Romanu^  noneii  ' 
«hrifius, 

Prc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


■M  E    N   E    R    V  A    .  .  141 

Twffff.  Piopofitioeft  falfa;  neque  ulla  rationepotcft; 
^^^^hnnari,  &  multis  aigumenri:»  faciic  refutatur. 
^^■■Bellarm.  i.  loh.  5,  4^  Si  vmeritalms  nomtMefuo,  iHumreci' 
■HBs.  Htc  certa  ttna  perfbn.%  C/irtfia  eppofita  dffignAtitr ,  per  attum» 
^f^rwiunc  ftto ,  iUttm. 

P    I    Pnt.si.  Per  4/i»myr£$ov ,  non  magis  hic  fignificarur  una 
1  ertaaut  lingularisperfona  ,  quam  /«A.4,37  altm  eHqtttfe^ 
•.in.tt,  alitts  qni  niettt :  quam  1  Cor,  6,  I.  &  10,  24,  29.  &  i2, 
Bi  'io,  &  14.  17.  Gal.i.  12.  J^f.4.  12.  Cumautem<i/i»i  (  ut 
X  iftislocisapparet)  non  proprlc  ^  fingulariter ,  fed  in- 
eterminate<S:  parttculanter  accipitur  ,  nece«eeft  ut /w» 
,fJi  ^  '^«»»  codem  fenfu  accipiamus.  Sicetiamille 

t-iv@.,/i.tf.24.46,48.5o.  Praerercanon  folus'Antichriftus 
.Icinlignisibi  intclligicur  ,  fed  3c  qvicunqtt^ alttts  non  qttnm 
mfqH.tDfifunt,  ut  Cajetnnus  obfervat.  Opponiturau- 
cm  Chrifto  ,  perfonaecerrre  4//«,  indehnice  ,  ficutPauIo 
eifona:  certa;  opponitur  4//«i4//5«i$.  2  Ccr.  11,20,21.  & 
uifqnam  altits  PA//.^.^. 

Ecilarm.  Chnftui iicit iBttm  aU»m  'a  luUispr»  Mefiia  <  ...  .  ,1- 
um  :  feil  illi  ttnttm  ct  rtttm  fj  ftngularem  exfi>eilahant. 

Prtttil.  I.  Nom'  c  Chriffus.  II.  Qu^amvis  ii^ 

lum/inguUrernexi.        •int,varios  tamen  excer' ' 
■  uorumfingulospLicabant  ellc  illum  unum. 

Beliarm.  O  n  .c^ftlfi  prop.h.t^prxter  Anttchfifium  venerunttH 
omtne  alt.riit(,  mn  mntr-.ine  fuo. 

I  Finguntomnesfe  venircnomineDei,  ficut  & 

Inticnriftus :  (ed  revcra  vcniunt  in  nomine  fuo  ,  ut  To- 
etusle.uita  ,  in  rllum  locum  rcdenotat. 

3.  Bellarm.  2  Thiff.  2,  CtrtaqnxJam  pcrfona  ftmuLtris  «rM- 
I  'tr,  arttcuioillo  Gr.t.  e,  h  i.  :^.«.T.©,,  5  ui©,,  5  ii,  o/<r^.  " 

Prs.v?;  Non  magisquam  Marc  i,  27.  £«^^4.4.  2  Ttm 
7-      alusmuItiMnlocfs  oxv~e>^^q,y  unum  aliqucm  fi"n, 
ularem  honuncm  not.i 
4-Bellarm.  lIoh,\^.  .-Ununu^iHi  citm  anttulo  esi  finmUris 

Protesl.  Non  efle  fingularem  perfonamaoparetex  v.22, 
2^.  Antichnlhis  cum  articuio  dicitur  omnis 
uncgat  hluim.  * 
5.  Bellarm.  Dxn.j.&ii,  &  12.  vh,  a.iturvel  de  Anti^ 
mj.t.  -j.-l  de  ejus  lypo.  certa  qtt.tiam  &  ftniHlarilperrona  notaSur 

Protn  I.  Fahumcft,  ibiagi  veldeAntichiifto,  vcl 
le  deftinato  cjus  typo     fcd  de  fimili  beftia  tantum. 
!*no'  .rViTc  ^  '  fingularcm  pcrfonam  exclulive 
A  nociri.  II.I.  Singularii  pcrfona  typus  cfTe  potefl: 
iultitudmismagnse,i?.m.9.io,u.  G4/.4.2^24.  ^ 


)untU^^^'  ^^'"'^'       ^  '7.  MmulfitttmHsctmregis.ficHth 


1;-' 


Early  European  Books,  Copyright®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


14^  BHLLARMINVS 

Pyofrj?.  I.Re^eii&Bcftianperce  dlftingiuintur  ,  ^p: 
17*12.  II.  Bcftia,  &  nicretrix  magna  »  eft  urbMm^  i 
cum  rcptcm  Montibus  ,  veYf.?  &  iS-  Regco  autem  i  : 
coinua  illius  BeftiaD,wr/:i?.atque  adco  non  magib  dcbc 
cfrc  fingulare:>  perfonx,  quam  ipfa  Beftia. 

Iflmfmodi  funt  ratioms»  qtsibHS  Bellarm.  frcbat  Antiihrtffuy 
untim  finguJarem  homtnem  :  viiendttm  jam^quomodo  foivn  >. 
tiones  adverfas  quas  tamen  paucas  tantum  cmultis  atttngit. 

7.  Trotcn.  Antichriftus  coepit,temporcPauli,inmund 
rcrfari,&  tamenin  fine  mundi  conhcietur.  z.The/f.i.  ci 
go  non  cft  unus  fingularis  homo. 

Bcllarm.  Temp^re  Apofio/orum  ca^ptt grajfari  Antichrtfius,non  1 
fua  perfona»  fedin  fuispr^zcurfortbus. 

Frotefl.  I.  Hoc  eft  quod  volumus  in  ifthoc  argumento 
pcculiaicm  quandam  tyrannidem  ibinotari  ,  cuipaub 
tim  fubfcrviebant  illi  pr2ecurfores,licut  Beza  ipfc,  c 
hoc  cft  argumcntum,  dcclarat :  ita  ut  omnes  pcrtinc 
ad-corpus  illud  cujus  caput  maxime  propriecftA 
chriftus.  Sicut  autcm  Chriftus ,  (i  mcrus  homo  fui: 
nonpotuiflct  abinltio  mundi  myftcrium  pictatisopcu 
li :  fic  ncquc  Antichriftus  ut  unus  mcrus  homo  potuit 
tcmporc  Apoftolorum  ,  adhncmufquc  mundi  opc:  :r 
I  I.  Quis  fanus  credet  hsereticos  &  tyrannos  omn.  > 
tempoic  Apoftoloium  prxcurforcs  fuific  unius  fiugi  ^ 
lis  hominis  in  tinc  mundi  vcnturi  ,  &  ad  breviilinuu 
tcmpus  regnaturi?  ccrtcPrsbcurfores  illi  ficonianchr 
faltem  fpedentur ,  majorcsinulto  fuerunt ,  quam  potci 
clFc  Antichriftus  tricnnls. 

S.Proteft.  Pcr  Antichriftum  qui  in  novo  TcftamcHfr 
Beftia  vocatur  ,  non  magi^  intelligendii*^  cft  fingularis  u 
nushomo,  quam  pcr  Bcftias  Daniclis ,  unus  Imgulan 
Kcx. 

BcUarm.  I  .  Damelaliquandopn  unam  Bcfitam  figntpcat  unm 
regem,  ut  r .8.  ptr  Arietem^  Darium.  V  per  lltrcum,  yilexand.  \ 

protefl.  Falfum  hoc  cire  ,  difef  ce  tcftatur  Ansclus  Ga^ 
briel        8,  20,21,22,2}.  ^ 

Bcllarm.  2.  PaulfiS  non  intetligit  oliqHam  ex  Bcfins  a  Dante. 

defcnptts.  -I,  n 

Mequc  in  illum  fenfum  propoCtae  a  Bcza  funt  illas  Bc 

lliie,  fed  ut  cxcmplafimilisloquutionis. 

cf.Pronrt.  Apoftafise  caput  cft Antichriftus.  Scd  r  o 

cftpaucorumannorumfubunoRcge  perricienda.  Eig 

Antichiftus  non  cx  unus  Rcx  paucorum  annorum.  j^^ 
Bcllarm.  1 .  Per  Apofi^tam,  ipfe  Aniuhrtfiih  tntf^Uizt  p^tcfi  fnc 

tniymice. 

Pr^iH 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


E    N        H  T    A    T   V    S.  tA^ 

;  |i  J^re/fy?.  Hoc  idco  verum  elr,  quu  ut  dicimus,  Antichn- 
I^Ub  elt  caput  Apoflafia;. 

Bellarm.2.  Ptr  Anfl.ifvim  y  fctrB  intcUiri  defffltt  a  Romant 
mprrto. 

Pmt/?.  Non  potefl  :  4tu.i  A^,  oit.ma  i'Ci  ci.;cc  ad  peccn- 
tum  &  peiditioncmiilam  a  qua  denomin.->nir  A;itic}"-i- 

ftui»  2  Thejf.2.^. 

BeUaim.  ;.  Potei:  tntelitgt     tnaxtma  &  fm^hLxrt  ilia /ip  - 
/|4  afide ,  qi4J:feL'nniri:  tn  ilio  brev:rt:no  temport',  quo  Aniic/ni,[iii 
re^nalit. 

Prttefi.  Non  poteft;  quia  uno  triennio,maxIma  Apofta- 
Ca  omni".!n  cticeunquam  fucrunt,  inc'-  \  ;  i  &  pethci  nc^ 
quit.  ^ 

Be! ia:  in  4.  rofrmus  dictreMnc  Apof}afi.im^non  fofluUrc  tn:»m 
tapttttfcd  cffe  dtJp.Ji.toKcm  ai  rtgnMm  Anttchrifli. 

Protesi,  Non  poteftis  hoc  dicerc, nili  Paulo  contradice- 
rc  vclitn,  qui  Apoftadam  hanc  ,  &  hominii  pcccati  revc- 
lationcm,  facit  planc  co3c\'a,s.  1  Th-Jf.z,. 

B.notaBellarm.^.  Kon  fi  Afofi.xfm  k  f.ie  multis  ..... .wms 

Wans .  regKum  fit  AntichrijU .  feqttetur  inie  Papam  effe  Antuhu^ 
fmn.  N.im  acUtac  quM  traaan.ia  effct,  quwam  d.fectunt  d fide  & 
rehgtone  Chrisli.  nofne  an  Luihcrani. 

Frot  jl.  I.  Non  inde  immediatc  concludimus ,  Papam 
e/reA.itichriftum  ,  led  rcgnum  tale  ,  quale  cft  P.ipx. 

Qil'"^'"  defecerunt  k  hdc  &  religionc  Chrifti.nofne 
anPapiftae.noncntquaeftioapud.illo^,  qui  utrofque  no- 
'  ""amquc  profeinoncm  comparaverit  cum  do- 

«rin.i  Chriiti  in  Scnpturi^  cxpreJni,  li  pra:judic!0  remo^ 
to,  vcl  mediocrcm  adhibcant  confidcrationem.  Qtii  nam, 
qucexoperjbuslcgisquserunt;uft:tiam.  Rom.o^l.  cu. 
5 qiii  doctrinas  doccnt  daemoniorum,de  matriraonio. 

'  d.lm!;  ;  ^  "O"  acquicfcunt  in  Chrifto,ut  unico  Mc* 

Sn.  ?         ^r**'^-       ^?"'"  coluntfecundum  mandat.i 
hominum,  ^»/^/.1^.9.  Qu,  rcligiofe  colunt  AngeIos,& 
Ua^crcaturas     c./.z.iiJ.  Qtu  calicem dcncgant  cin^im 
I)omi..ucam  celebrantibus ,  6c  fpccicm  tantum  pani.  ipfis 

I  fn  "^^■*^'^,'-'^'^'-^'59-  Qil»  denique  ninil  omnino  habent 
I     Qu^pftTr     a°  degcncrarunt  k  fimplicitate  illa 

I      ;unt  W  *        ^'A-  '^^'  P^^c^l^iubio  dcfecc 

I     an  L      1  ^  iehgionc  Chrifti.  Hsc  autem  in  Papiftij 
W     qm  non  videt,  cjecus  eft.  ^ 
■g^   ro.  Bcllarm.  Nondttm  venit  Antichrifltts. 

^lJk*^?.^'^'''"  ^^^''^  ^  i*oatiticii.-;,.itquc  a  lu, 

i^i^  diutur  nandma  vemirc  Chiiftum :  i<c  cadcm  etlam 

raiionc. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


J44  BELLARMIKVS 

latione.  Sicut  cnim  ludasi  lingunt  «bi  Chriftiim,^ 
Deus  nunquampromifit ,  ficPontifica  talem  exij  .  . 
Antichriftum,qualem  Scriptu\a  nufquam  defcriplrt.  lll 
fatis  vident  Chrifti  notas  nemin:  convenire,  nih  lefu  Do 
mino  noftro,  quem  non  recipiunt ;  hi  etiam  mtelligunt 
notas  Antichrifti  nemini  convenire  praeterquam  Papa 
quem  Antichriftumagnofcerc  nolunt.  Sicut  iUi  igitu 
Chriftum,fichiAntichriftuminperpetuuexfpeaabunt 

Bellarm.  I .  PtAdicari  debet  Eumtgdmm  tn  Hmvntfo  DrbetaMc  M 
lenlitfn  Aniichrifti  J»i<ir  24,14.  -  ,    -n.-  i^- 

rrotell.  I.  Nihil  ibi  dicitur  dc  adventu  Antichntti :  m 
praedicandum  Euangelium  dicitur  univerfo  orbi  antc  de 
itruftionemHieiofolymaB  :  ficut  evidenter  apparet ,  c) 
verf.ie.  Tfmcqm  tn  lud^a  fttcrttm  ,  &c.  I  I.  Pcr  univerfun 
orbem,non  intelligendae  funt  omnes  orbis  particul3e,fe( 
multae  ejus  partcs  ,  itaut  adcaeter.is  eti.amvirtu. 
pervenerit.idem  Euangelium,  nullo  genere  hominu  ..  . 
iftiubbenchciiparticiparioneexcluio,  ut  Bom.lo»i8.  C#i 

'Bellaim.  Apcftoli  qutdem  loctttt  fuut  fignrate:  Demtnus 
froprte  O  ftmplictter  :  i.  Quiafactt  hmc  pAdtcationem  fignu 
rummattonti  Cecch.  i.  Qut*  proprte  tmneiGintes  fant  Chrtftopr, 
mtfr^.  %.  Quta  tUa  pr^dtc^tto fuittra  erat  intefttmontum  otnnA; 
Ccnltbus,  id  eft,  ne  iiila  Gens  >rv:r^„ttAm  prxtcs. re  pofitt  fux  tnfiit 

'"%»ieli.  I.  Signum  fit  finis  tcmpli,urbis  &  rcip.  Ii'  '''^ 
rum  ,  non  finis  mundi.  1 1.  Pcr  omncs  gentcs  C: 
promiflas  intelligitur  magna  multitudo  cxomnigenei 
homipum,  nuUa  Gcntc  fingularuer  exempta.  Neqi! 

men  neceirum  cft,ut  quicquid  inter  Gentes  Chnlt» 
mifrumfuit,totumilludiisverbis,  Maith.2^,it^-  t 
neatur.  1 1 1.  ludicandi  funt  figillatim  homine>,n'.    ,  - 
neminagentcs.  Si  igitur  ad  cxcufationem  tollci.  m 
neceifariafit  praedicatio  Euangelil  momnibus  5c  ■ 
lisGcntibus,nccefrarium  cft  etiam,ut  omnibus  & 
lis  mortalibus,abinitio,praedicaretur.  IV.  Inilt: 
nibus,  nihil  reperiiurquod  Antichnfti  advcntum poiJi . 
intemporefuturocollocare.  ; 

II.  Bellarm.Z.  OmnimodadefolatioRomamlmperti  anteteH» 
iebet  advcnium  jinttchrtfti  :  ftd  manct  adhuc  fiUcefio& nominl» 
pcratortnn  Eomantrum.  ErgoAniichris}u:  .ntndttmadv,ntt. 

Proteft  1.  Propofitio  non  poteft  ex  ipfis  Scripturis  ptm 
bari,fed*tantum  cx  humanis  conjefturis.  1 1.  Siper  on^j 
nimodam  dcfolationcm,  talem  intelligat,  quae  conlille 
nonpoteftcum  nomineaut  titulo  imperii ,  tum  falla  e 
propofitio.   Si  alio  fenfu  accipiatiu  ,  luni  quatuor  m\ 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Oen  Hoag. 

224  E3 


.  .  E  N   E   R   V   A   T    V    S.  j.^ 

■iminiin  fy Iloginno  :  afnimptio  cnim  fucccmoncmtsc 
.)mcn  tantum  a/Tcrit  manerc.  III.  Rcmotio  Impe- ii 
xn  imminutioncpotuis  quam  omnnnodo  cius  dciul  w 
^mnuitur  ,  ^.Th^iff.z,  j  y.  H^c  rcmotio  anrcccfruJ* 
nonadvcntum  ,  fcd  revclationcm  Antichrilli.  ibid. 
.  Illa  remotio  Imperii  fu/ficit  ad  Antichiifti  revclatio^ 

T^^^^^^^^^/f"'  qu^Romam  vacuamAnti, 
irillo  relinqutt  ut  fedcm  fui  regni  ibipo/Tit  collocare. 
1.  Hoc  modo  Imperium  Romanun^  eife  jam,  &  fui/Ie 
n  dudum  e  mcd.o  lublatum  ,  adeo  manifcfhnn  cft.  uc 
rchiepifcopus  quidam  olim  publicedixerit ,  Impcmomn 
c  nppctUtr.nern,  cr  fohxm  u^ha.>,.A  -Mi.  Annal.  Uh.  7.  & 

dlarni^  ipie  m  hoccap.^  icucmxv  Rsmam  ImpcuHm nmt^ 
tluo  L         Aquma.  proptcr  hoc  ipfum  ,  non  potuc- 

-em  Romanum  mlmpern  locum  furrosando   Sic  e- 

Rommo  Impeuo  rcccJjM .  &  Unun  nec  dum  venit  Antuhuftu,  ? 
T.T      'JH  r^-*"''' '      '^^  ^ommut^tHm  dc  tJp.raU 

\  .T' p!n    ^  obicrvandum  eft  Thomam  conce-. 

.min^i^    ^  *^  ultimum  caput  Romani  Impcrii,fed  fine 
Romani.  Si  igitur  Bcllarm.  propo^ 
.lonem  admittamus,  cap.  1 5.  Antuhrif/us  eit  ulthmsReLui 
i.et.t  Romanmn  Impermm,  tamen  fr.u  nomme  RomAUt  Impnnurn, 

.  Jr  1""'^''°"^"'  •*  ^^P^'i^'*'t'rr.usRextenemRoma^ 

s  TJyjT'^'"'  Irnperatcr.i:  num  quis  prohi^ 

i  [?,F,  ?       •  '^'^^  '""^"^  concluaanuis  ,  ergo  rap.i  eli  Ar.t:^ 

12  Eellarm.  3.  He»cch& mu.:-nu.dum  veneruut : er^o  ne* 
•'UchrtHus  Ji«/.4.  Mat.17.  Apocal.ll,  "  * 

PwesJ.  I.  Eodcm  planc  modo  ludasi  olim  Matth.  17, To. 
-"'r9.ir.  HeliasdebetvcnireanteCiniftum  ;  fed  non 
frgo  necChriftus  :  fomnia  funt  planc  ecinclla 
Mal.^.  &Matth.  17.  Nulla  iit  mcntio  vcl  Henochi 

tur  de  Antichrifto,  nulla  Ht  mentio  velHenochi ,  vcl 

fS''^§'-^  clemonftratio,Hcnochum 
.«Hcliam  fiinul  vcnturos  cum  Antichrifto  ?  Prxt-rea 

1  jdquidai<HturdeHeIi3:adventu.  Mach.^.  totum  il' 

n  pcrunet  ad  lohanncm  Baptiftam  ,  tcikc  M^rc.  c^^p  i. 

'f;i?*  ^^^«'V'-^^^^  Gabriele,  Luc.1.17.  Qc  ipfo  Chrifto 
^tc,  Malth.I.^  C'"  17,13. 

Bellarm.  i .  MaUchias  fcquitur  de  fecumlo  fl..lvcn:u  Cfynr  .  • 
'^m  &  hornt,/em  appellat. 

Protefi.  Agitur  ibi  dc  primo  advcntu  Cluilti ,  hcut  evi- 
^llimcappaier  in  loco  parallelo  ,  Ma/aJ..^,  Szc, 

G  labi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


T B  E  t   r  A   R  M    I  N  V  9 

ubi  adventurus  Dominus  dicitui  ad templum  futm ,  &  fr 

.MnfamfiaajuHHU.,  ut  vulgo  legitur.  Cum  etum  tua 
p-lilla    jwirr.i.  ultima  haec  verba  veteris  Teftamen 
|nn  a  fack  Novi.ficut  rejicit  hoc  fafto  fuo  Ubixjs  om. 
Apocryphos  ab  hominibus  vi  inteijeaos.fic  etiam  eade 
dJre  fatis  interpretatur  de  primo  Chnfti  ndventu. 
autem  horribihs  dicitur  illeadventus,  (quamvis\    . . 
^W;  poflit  commode  verti  rtventtdfts  MZ  tremenims  )  b 
ideo  hr.quia  cventu  horribilis  fuit  mcredulis  lud^is,^ 
tione  liia  Chrifti  advenienti.  rejedis.qu^  maxim^ 
ruit  in  excidio  Hierofolymitano  Chriftus  cmm  adv 
nicns,politus  fuit  in  rumam  multorum,  Lm.z^A-'  ^  ca 
labrum  attulit  in  manu  fua,ad  arcam  purgandam,  & j 
leam  feparavit  ut  cxureretur  igne  inexftmguibiU, 
t7  tum  fecuris  pofita  fuit  ad  radicem  ommum  arboru:, 
Jb^d fuit^lapis  confrmgens  &  diflipans  ,  Matth  ^ 
A4  &paulopoftpublicumjudicmmedidit  incontuir 
cem  eentem  regionemque  ipfam  ludasorum  ,  £«r.i9,4 
■fecu.idumillu(f .  A/./-^."/'-  ^N^-^eni-n.  ^^rr«/^«/«  je^^^^^ 
nathemate.  H^c  eft  dara  explicatio  loc.  »  q"'^'"  Aiia^^^^^ 
tanus,  inMal.didiciifc  le  teftatur  ab  Angclo  Gabrie 

^'BeHnrm.i  f»it  Hclui  prmijfus,it»n  ad  hieram.fei 

^'^TrlieJi.  Voca:u.  quiaem  fuit  Elias  figurate,vel  per 
r  nn   Luc.  1,17.  qina  fpintu  &  virtute  EUam  rcfeiebs 
iVdBdlarm.  iple  fateturhujufmodi  figuiatum  fenfi 

«Ife  literakm,  de  vcrbo Dei, hb.^.  caf.^-  . 

Bellarm.  ^  HehM  debetvtmre &reslttmre  omma  ,  Matth.. 
auodntn  fedilohanatsBiipttfia.  ,    ^  .   •  1     r  .1 

^  Froten.  imo  fecit  hoc,  tefte  Angelo  Gabriele,  ZucU 
cum  paravtt  ChftHo pofulum  innruaum  :  telte  etiam  /.ac^ 
Pat  et^us ,  ibid.  W.  76.77.  tcftibus  demque  difcip 
omntbis  Chrifti,qui'  intelligebant  >  Cl-  J^i^u";»  ;;y;^,l 
vcjbis,  locutum  fuifTcde  lohanncBaptifta, 

BclUrm.A.  Himthumiy  Heltam  .  tn  futi  ftngttlartbtti  p  rfi 
^ntclhv.  Afoc.il.  fatetexeo.qmdfumintyfictmd,  tniefu^^^^ 
dtes  rflt>7qHendi.  pelha  refurreattrt,  &  tncalum  af^enjHrt.  ibld. 

rrotek  I.  Exiftis,  nuUomodo  probatiu  Henoch 
n,t  Hciiam  ibi  intelligi-  Quia Dcus potc  t  h^c  oinma 
..!i,s  «que  facile  perticcrc  atquc  in  Henocho  &  He 
i  I.  Deduabusllngulavibusperlonis  non  polfunt  in^^i 

l.g,  qux  ibi  dicuntur.  Qiua  duo  hpmines  (Pf 
bfevifpatio,qualeiftist.ibu;turaBellnrm,)nonpol6 

cnimbuspopuU^  ,  linguu  ,  gentibus  piaedicaic  ,  & 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiucecl  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


1  i tui  rpeftan  ^  ■  ^    ^    ^  tlT 

ui  f^nd^  ,  aut  teF.rj?/c'tati  tnncii.  Duobus  non  datur 
xiUcuntur  ,  minime  oniruufu  ci.?  !•  Quse  de  teliibus 
hix.  Qiii  enim  in  initlo  ferc  mundi  fingulan  privilc:^1«> 
{.i  Aint  imrnortales,non  cft  crcdibile  eos  in  iinc  mundi 
p:  aliis  omnibus  beatis,  intercifioncm  palfuros  lux  fu:- 
li.atis ,  ad  mortalitatem  &  graves  perpcflioncs  rcvoca- 
ti.  I  V.  Non  polfunt  proprie  ,  line  tropis  intelli^i  quic. 
jtdicuntur  :  ni/i  velint  ctiamPontiHcii  duos  telfes  cfle 
d.s  olcas,  &  duo  candclabia ,  &  ardcntcm  igncm  emit- 
tc  cx  orc  fuo. 

Jellaim.5.  Alta  ratit  reddi  nm  fotcsf;  curisliduo  fmtYap:  r.i:-^ 
UtrUmt  adhnc  vivani  in  carne  mortali,  aliquMtio  meritari. 
•mf/?.  Hoccil  ,  unius  fabulae  jufta  ratio  non  potcfl: 
di,  nilr  alteraconfifta  &  ccgnata  limul  admittatur. 
limvis  cnimHenochitranflatro  ,  &  Heli»  raptus  fint 
!i  ccrtiflimaBjCorum  tamcn  mortalitai  mortcm  exfpc- 
.•ns,  fabulis  merito  annumeratur. 

3.  Bcllarm.4.  Antichrijli  perfecutio  crit  gravif  ima.  &  notip-m 
ruta  m  cfjfeut  omnes  fublics,  religtonis  CArcmtnia&  facrificiatborum 
•m  nthtl  adkttc  videmus,  rontiftx  Remaiius  fainficttun  aitarts » 
ime  ernat  CT  tuetur. 

'r«/</?.  I.  Primaria  perfccutio  Antichrifti ,  vel  efficax 
!s  oppreflio ,  eft  fpirit^alis  non  corporalis.  2  Thiff.  2,8* 
P-l.  Apoc.ijtZ.  qualis  ctiam  fuit  praccurforum  cjus, 
I /i.2,18  €&*  4,3,  II.  Adeo  omnibus  nota  eft  perfecutio 
i«rn  extcrna  quaPontifcx  Romanus  per  ali^uot  fecuU 
c  ijt  in  fandos,  ut  non  puducnt  Baronium,in  parsencft 
t,  profitcri ,  hoc  cfrc  ofiicium  Papae  ^  Deo  mandatum  , 
.  ^  10,13.^  Surge  Petret  eccide»  t;  mandnca.  Quod  autem  al ias 
•^athoc  d  fciicri,  in  co  non  minus  oftcndit  fc  Merctri- 
cfl^c  Baby  ionicam  quam  ipfo  fado  :  quia  cemedtt  &  dt-^ 
abftergit  es  fuum  dicens,  nen  fum  opcrata  intquitatem.  Proverb, 
'»0.  11 1.  Publicam  profcflioncm  veritatis  a  Papa 
idudum  aliquo  niodo  lublatam  fuilFc  profltentur  tSc 
:  feferunt  Pontificii,  quum  Eccleflam  noftram  (  qui 
fclfionem  ab  Apoftolis  traditam  retinemus ;  per  muU 
t.;cula  invi/ibilem  fuilfc  contcndunt.  I  V.  Sacrilicium 
tJdaltaris.quodPontiticcs  tuentur,magna  pars  cftAn- 
*<inftianifmi :  ut  potcquo  aliud  facrificium,  &  alii  Sa* 
lotcsm  NovoTcftamento  prastcr  Chriftum  inftitui- 
\  atquc  adco  alius  Chriftus.  Non  cft  igitur  quodmc-.^ 
ttt  Cbi  ab  Antichrifto,fed  a  Chrifto  advcnicntc.Totum 
Ji  (piidcnda  contradidionc)  negatur  a  Bellarm.  dcEc- 
;<!-milit.  lib.  3  .cap.  I O.  Dectpt  ftmt  qtti  inteUigunt  priphetmm 
ttjis  de  temptre  Antichrifli  :  lequitur  cnim  Damel  aftrtifitme  de 
^Hefacrificiilitdttorum»  Q    z  l^.Bcl-» 


B   R    V    A  T 


ir  i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


nifttYeuxnno$(n\ 


j,8  B    E    L    t   A  It    M  t 

14.  Bellarm.  Anuchnnm  iebet 
rT^^i'fjilfjr/iftjpcuevtdetur  (ait  BerengandiiS  apiid  Dionyfiui 
Carthuf.  in  Ap^c  i  3  J  ut  /»  tam  bnvifiimo  temfere  $mne$  Ger^ 
fwi  fubjicere»  &  ^dff^^m  cnlt^rdm  omne  genui  humanHm  Antichfi 
fofutfrdterfAHcos  eleilof,  perducere.   Incredibile  eft  (  potui 
dicere)  unam  fingul  uem  perfonam  poflc  tantillo  tempi 
ic  y  per  feduftionemoccupareomnespopulos  ,  turbas 
gcntes,  linguas,  &  fcderc  tanquam  regem  fuper  eas,  tar 
quam  fuper  aquas  multas,  &  eofdcm  populos  ita  niebria 
r  j  vinofcortationum  ,  abominationum  ,  ut  avitam  reli 
gioncmomnem  abiicientcs  ,  ipfum  colant  ut  unicui 
Dcum:  cum  tamen  eadem  perfona  fingularis  codcm  fp; 
tio  dcbet  maximum  templum  sedificare  ,  ibique  fcder 
tanquamidolum  :  &  fimul  etiam  multa  maxima  bcll 
gerere,&  incbriarc  femctipfum  fanguinc  fanftorum,otr 
iiiterim  luxuquc  omni  difflucns.  Certe  fitla  haec  Ant 
chrifti  chmicera.  in  caufaeft  proculdubio,  cur  totum  il 
lud  quod  de  Antichrifto  dicitur  ,  multis  Pontificiis  vidc 
tur  fabulofum,  ut  Mcdina  in  Thom.         8  4.8.  teftatu: 
Danielr;i^7  &  12.  non  agit  Ae  Antichrifto.Zx  /^/^«f.  12,1^ 
KTc  tricnnis  ifta  duratio  non  poteft  probari ,  nifiprit 
probetur  ,  tempus  nihil  aliud  GgniHcnic  quam  annum  ,  i 
nrrfcra  prxcife  duos  annos. 

I  5.Beilarm.6.  Amichnjlt  Advcntus  cntfAuio  anttifinem  niH^ 
ii.  CoKitnue  p^^fi  moriem  ejus  mundus  fintetur. 

ProieR.  Q]j_a;ndiu  mundu^^  fit  duraturus  poft  intcrltu! 
Antichrifti ,  Dcus  novit  :  poft  adventum  ejus  debet  nc 
ceflariodUMlurare  ,  ut  myfterium  illud  perfiaatur  , 
modoquoantca  diftum  cft  ,  poftea  etiam  deftruatuf, 
cjufquedcftrurtioncmfequatur  magna  admiratiomur 
aj,una  cumEcclcficT  ^-^ nr!-  Mncf,&:  ftatu  florcnte. 
17*lS>i9,cb'  20. 

l6.Bellarm.  Si  Anttchnslus  viHi/fi  t.atque  (Jfet  Eoma^Jus  Pcf 
iif^:<,ccrtoconfiaYet  d^  nomtne  k  lohanne  prxdtcto.cAp.  lyv  ult,  O- 
'  maeuimvaiictniacum  impletaftintclanJJtma  efjiauntur.  At  dt  n 
mine  Avittthrini,  adhuc  maxtma  ccnirovirfia  eft. 

rroteff.  I.  Siomnia  vaticinia  im,pleia  fint  clarinTin^r 
quafidecontendit  Bcllarm.  de  vcrbo  Dei,//^'  vr/ip.  i-  -^A 
gaam  fartem  Scnpiurn  vattctntn  conttnere  dc  rebus  futuri^^  &  vatti 
rtiX  cAYrr  in:  rcrtfta,  quihus  nihil  dtffinim  ,  nthtl  olfcunus  :  &  cap 
jrin.tptHm  &  finis  E\;chult^  funtobf(i$nf!i'ma  <y  nunquam  tn  t 
S.^:pifiraexp!tcamur.  Sunt  hacc  vaticinia,maxima  faltcm  c 
p.urc  ,  impleta  :  quarcnon  Sc  cbriinma  cfticiunrui 
J  I.  Nominis  hu)us  ratio  non  omnibus  clarc  conftarc  d 
bcr ,  fed  fapicntibus.  IJitf^puntiaeH  :  qm  tnteUigentia  pr. 


I 


*1 


Early  European  Books,  Copyright  <E>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E   R   V   A   T    V   $c  149 

F>  compufit Kumerum  BcftU  » -ri;e>r.  1  3 , 1 8.  III.  Cum  rcs 

ftmt  clar2e,appIicatio  tamen  nomini^  in  \'aticinio  a- 
|Uo  pra2dirti,non  caret  difficiiltate,  ut  Geij.49,10.  Hoc 
inde  (aspe  accidit ,  quod  uni  rci ,  varia  ratione  una 
idem  appellatio  poteft  conA'enire.  I  V.  Controvcr- 
e  nomine  Antichrifti,nuUa  eft,inter  noftros,utrum 
^eniat  Romano  Pontihci  necne  :  fcd  quo  fenfu  aptiA 
! conveniat.  Siniili  modo  nidic.iPAium  eft  de  ch.ii 
t  Antichrifti. 

[7.  Bellarm.  Antuhriflui  pdciptie  pYopter  luido^  vcnfitus 
f  ab  tis  tanqt^am  Mtfims  Yectptenius  :  ex  Gcnte  luJisiorHm  n.^fct^ 
ruSf  ietYtbti  DaHsUt  probahtle  esl^  circumctdeHiuSt  Sabbatt^m  obfcr^ 
tUYHS.  Hdc  autem  non  conveniunt  Ponttfict  Rmiano 
\foteIt.  Non  cft  quod  miretur  quifquam,  li  hii j  uii.ioai 
tias  notas  ,  non  conveniant  Antichrifto  vcro.  H^ec 
effe  vanorum  hominum  mera  commenta^fatis  ap- 
I.  Quu  nullLim  fundamentum  habent  in  Scriptu- 
I.  Qj.ia  Scnpturis  adverfantur  ,  quae  docent  Anti- 
tum  caput  futurum  Apoftafia^  poft  Pauli  tempor^ 
)ed:andas.  ^ThcJfalcn  i.  ludasi  autcm  antea  cecidcrant 
fuerunt  abjedi,  RQm.ii.  ludsei  ante  finem  mundi  mi- 
ricordiam  denuo  confequentur,  ibid.  veff.i^fTii.  Num 
Uid  eodcm  temporis  momento,reciperent  Chriftum,ic 
ichriftum  ?  Antichriftu^»  debet  elfc  feptfmum  capur  ^ 
Lex  Vrbis  illius  magnas  qu3C  habct  rcgnum  fupcr 
;csterrae,  Apoc-iy.  Sed  ludagis  nullo  modo  convenir 
numeru;*  illc  Rcgum  ,  vcl  talis  urbis  defcriptio. 
I.  Cum  rationepugnant  ,  ut  omncs  populi  gentium 
>cntc  fubjicerent  fcfe  hominis  ludaci  jmpcrio  ,  poft 
invctcratum  odium  5:  contcmptum,  IV.  Pugna^ 
n  cum  aliis  notis  Antichrifti  ao  Bellarm  trcUi;is 
|dicatioFuangeliiper  totum  orbem  ,  ImpcriiRom.i- 
rfoUtio,facram.enti alcari!>  abolirio,  &c.  nullamom-^ 
relationem  !,  n  ad  ludxum  inrr*  T':;'--  prrs?- 
puc  verfantcm. 

! .  B ellar m.  Seies  AnticlriSli  erit  in  llicYnfJem ,     tn  tm^U 
urfis. 

i^teft.  Vnafabulapofita^nlfaputidior  fequetur.  Scdes 
ichrifti  eft  Civitas  iila  magna,feptem  habens  monccs, 
[cm  Reges,  &  deccm  cornua,  quss  tcmpore  Iohanni<, 
lum  haouic  fuper  rcges  terrre  ,  cujus  quinquc  Rcg.?s 
;cccideiant,unus  fuir,  feptimuserat  vcnturus,  A-^ 
fl7.  Num  quul  ifta  convcniunt  Hierofolym^  ? 

^liarm.  I.  JE/f  «yAj  illa  ub:  DomtKt^s  nc'JcY  cYHcifixr^scr}. 
;Pr#/t?i?.  I.Dominus  noftcr  non  fuitproprie  cruciSxu^ 
rurbeHicrafalc^fedextiaurbcm^W^^Ki^^iz.  II.  Cru- 

.    G    J  ciiixu^ 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


l 


BELLARMINVS 

cihxus  fiiit  DoPMims  auroiitatc  Romana  ,  non  Hierofc 
lymiunn,  &  in  illa  aftioncHierufalcm  vocari  point  pL 
tca  Romc]e.  III.  Crucifixio  haec  /piYitualittr  ibi  cft  intc 
ii^cnda  ,  licut  fpiritualiter  urbsilla  vocatur  Sodoma  &  Jl 
gyptus,  ibid.  de  Chrifto  in  fuib  mcmbris. 

Bellarm.2.  Roma  comhuretur  illc  tffo  tcmpore*  j^pocAJ. 

16,  Proten.  Hocnoncft  illo  ipfo  tcmpore  quo  rcgn? 
bir.  iS:  florcbic  Antichriftus,fcdcum  abitincxitium,ib 
€lcm  cnim  dicuntur  antca  vircs  fuas  Antichrifto  traditu 
II,     fub  ipfo  diu  militaturi,a/rr/.i5  &  ij^. 

Bellarm.  3 .  Antichriflm  fedtbtt  in  Templo  Dei^  2  Theff.Z. 

Trotcft.  Tcmplum  Dcinon  magisibifigniticat  tcmplur 
n-crofolymitanumjquam -Er^A.  2,21.  i  Ccr.3,i6#i7.  z  Cc 
6,16.  Apoc-  3 , 1 2  7, 1 5  ^Tc.  Nullum  Aetermtnatum  templumfi 
gvsficatur^  ait  Cajetanus  in  illum  locum. 

Bellarm.4.  Fir  MeYftricem  Apccal.  I7.  intelJigi  pcteU  nonRi 
WMi  fed  univerfa  Dtabols  civitas. 

Protpst.  Non  poteft,quia  ncqne  feptem  collcS,nequc  fc 
ptcm  Regcs ,  cum  illa  diftinftione  &  fucceflionc  qux  il: 
ecclaratur,  polfunt  applicari  ad  mundum  impiorum, 

BcUarm. 5 .  Intelligttur  quidcm  RomM  »fcd  Roma  Ethnica  ,  m 
Clrtftiana.  ^ 

Troteft.  Antichriftus  igltur  tandem  ^  Bellarm.  colloca  j 
tur  in  duabus  fcUis ,  Hicrulalcm  &  Roma  :  quae  etiar l 
r.on  tancum  locorum  fpatiis  magnis  i  fe  invicem  diftanti 
fcd&  immcnfo  tem.porisintervallo.  Roma  cnim  Ethnii 
^•a,qualis  fuic  temporc  Iohannis,&  Hicrufalem,qualis  c 
rit  in  tinc  mundi ,  fcdes  eft  unius  &  ejufdem  fingularij 
r>erfona!  Antichrlfti.  Male  cei  tc  confuta;  funt  iftx  f  ibu^ 
J-^,  &  nimis  monftrofse. 

1 9.Bcilarm.  A-^tichriftus  in  dcflrina  fua^  r.  Negabit  Icfum 
ftL  Chriftum.ac  protnde  oppugnabit  emnta  Salvatorti  tnftituta.  2.  A^ 
ftrcr  fc  tp  verum  Chrtftum.  3.  Affirmabtt  fe  Deum  ejfe^  &  pro  DA 
iJi  vc/et.  4.  Solum  fe  Dvum  ejfe  dicet  &  omties  aHos  DeoSy& tdola  cfl 
pu^nilit.  H^tc  auttni  non  ccnvtnrfint  Pouttf.  RomAno^  I 
*^l'Yote^i.  I.  QiiDsdam  horum  conveniunt  Antichrifto>,fe] 
nonomnia  :  Quiaaliquam  cxternam  fimilitudinem  Agif 
dcbet  habcrc.  Apoc.  I  ^»1 1.  Tam  Antichrtftus  quam  coetus  ipjiul 
(ait  Dion.  Carth.  inillum  locum  )  ChnftofimiUs  nfparebunt^ 
perftrjulatam  fannitatcm.  Debct  aliquam  fimilitudincm  h^ 
bcrcProphetae.  ^^or.  16,1 3  ^ri9.-o  ^  20,10.  Dcbct  eflj 
niater  fcortationum,id  eUjidololatria-, -/^pof.l7i^.  Debcj 
dcnique  (  Bcllarm.  judicio  )   fabbathum  obfervarc 
J  I.  (>u3e  Antichriftus  dicitur  in  Scripturis  dttltnus  ^  au| 
wr^/iff/r.Yijpotcft  diccre,&  ncgarc,in  ^ort/e/5#o.  Pfal.i^A.  in 
pihlus^uts.  £mA.28#2-contiaiiaintcrim  fimulare  pei  gens 

JJcllarm' 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  r  A  T  V  5. 
cllarm.  in  hoc  ipfo  r.  14.  docct  Antichriftum  $ciulte  Dm- 
lum  culturum  » quum  palam  fe  rdum  adorandum  efle  do- 
jbit.  Antichriftus  igitur  occultc  faciet  illa  ,  quce  p!a^ie 
mt  contrariaiis  quae  publice  prae  fc  fcrct.  Noncftau- 
jm  credibilccalidilfimum  impoftorcm  palam  &  apertis 
cibis  eadidurumad  fcdudioncm  hominum  ,  qua^  tan^ 
renda  funt  ,  ^  lumini  naturse  advcrfa ,  ut  vixulli 
rtalium  aliu^  quifquam  limilia  \'el  potuerit ,  vel  ten- 
ivcrit  perfuadere.  Non  iichirtts  eft  {  ait  Dion.  Carthuf.)/e 
)ec  majorem  :  frd  Deum  mhilprorfus  timehtt ,  &Jiivin.t  v$funtari 
$4m  in  omnibus  prAfcYet^  dtvinum  cultum  cxteryrmitns ,  &  futim  i?:-^ 
-tns.  I  1 1.  Pontiiices  Romani ,  occulto  fuo  modo ,  &c 
/h,  dicunt ,  &  negant ,  illaomniaquse  Scripturaprse- 
it  Anrichriftum  diAurum  &  ncgaturum. 
20.  Bcllarm.  Antichrijlt  miracuU  rrinfuHt  fr^cipu^t,  Fingetfe 
uri&refurgere.  Apoc.l'^^'^.  2.  FacietHttma^oBefttdiloquattirjh^ 
ferf  15.  3 .  I^nem  deccclo  dcfctnierc  faciet^tb  r''.  i  ^ .  ^  •  ' ; '  /  c^ 
um  fccit  Fonttftx  Romanus. 

Prcfff?. I.Primumilluddefidionemortis  »  fingituri 
?ontificiib,in  tcxtu  non  habctur.  Ncque  fccundum  illud 
juafi  miraculum  narratur,fcd  ut  rcftitutio^vcl  renoyata 
praercntatiocollapfx  potcftatis.  Dcmifiio  ctiam  igni;? 
jcoelo,  proponitur  porius  ut  cxcmplum  magnorum  ij- 
lorum,  qUcX  Antichriftus  cdct ,  quam  ut  fingulare  quid 
ipfofaditandum.  Nihil  cft  Jgicur  {oM^i  mtoto  hoc 
Ifgumento.  II.  Miracula  quos  t\ibuuntur  Antxchrifto^ 
on  uni  tantumfmgularipcrfonx  dcbcnt  adfcribi,  (quo* 
lodo  cnim  poiTit  unus  h^ec  faccre  m  confpedu  omniuni 
__larum  terrae?  )  fcd  pAiicatzYtbm  dtfcurrcntiLus  innrmine 
fnf/;r//r/, ficutDionyiiusCarthufianusin-^^.^^or.  13.  icdff 
fervat.  III.  Ha:c  ipfa  miraculaPontificiis  pr^dica- 
dbus  vel  Monarchis  dircurrenribus  fuerunt  olini  fa- 
filiaria,  Mo:  tuorum    fantflis  cxcitatorum  exempla  va- 
nai  rat  BelUrminusipfc,dePurgatorioM.2,  r  S-  Apud 
los  a  Icfuitis  hoc  non  raro  ficri,tcftcs  funt  eorum  hi- 
^rice  &  cpiftol»  Indic^e.Imngtnes  apudPontificios  fa;- 
locutasefieutis  cft  notum,  non  tantum  in  vita  Tho- 
figuraexprefla  ,  fed  &  infrontifpiciis  fuorum  libro- 
/cum  im.igincThomse  orantis  coram  crucifixo  vo- 
i  criam  imr.^ jnis  illius  ponunt,  fic  Thomam  alioquen- 
bcnefinpf.h  icme  ^  Thoma.  Cujus  rcihiftoriam  narrac 
irnardus  dc  Parentini^  in  iilio  Millse.  Statua  enim  bea- 
Virginisimmemor  fuit  fcxus  (  ut  Bcrnardus  obferva- 
[t)  fa:pc  locuta  eft  in  Ecclcfia  ,  cujus  ctiam  fraudis  me- 
luebant  pcunas  monachi  nonnulli  Bcrnss,  ann.1509^ 
:uchcr,xnChron.l.5.  Qupdattinet  ad  ignemdeccelo 

O   4  deiiHC^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


1^1  BELLARMINVS 

dcmiiTum  ,  hocra*piu:>  fadum  cjFe  narrac  lohannes  Lir:- 
tuiiUN,in  appcndicead  Fafciculum  traft.  deindulgentn^. 
c.i.  Contendit  criam  Lclius7echius  P/i^tw  ,  ficHt  dat  pott^ 
Jfatem  agfto  ccreo»  a  fe  tcnidtflo,  amcven.U  flagrlls  Dci,  fic  pcjfe  etii 
fi  d  iYi  hanc  Zirrty  nt  piY  tUum  fopi  tempeflates  ftdare,  &hH]ufm: 
ru  ^  piteftaf  Papd  extendttur  quantum  EccltfijL  utilitas  requtrit: 
Accl'  fi^  uiJ  tas  td  requtrerc  poteft.  Er7,o.  Qui  agno  ccreo jpotcft:! 
remdarcpoteft  incaelum  ^acreum  ,  nonne  poteft  ille  fa* 
ccre  ut  de  codcm  coelo  ignis  defccndat  ?  IV.  Alia  mira- tf  • 
culamultaiftis  homogcncaa  PontiHciis  faftitantur  ,  vcl 
finguntur ,  in  vifionibus  animarum  fabulantium  dc  pur-  ^ 
r,atcno  ,  &c  mifThs  pctentium  pro  fc  celebrari ;  in  morbls^  * 
Janandisproprcr  imaginum  vcnerationcm  :  &  inmira 
libus  inulti.sconcc/nsiis  qui  fandisaliquid  voverunt. 

Beliarm.  Jfta^cfura  mtriUHl^rum  fucrunt  tn  EcclrfiaufitatA  b 
nnte  id  trwprA  quo  adverfarti  Anttchrtftum  apparutffe  dicunt. 

Troicft  l.  Non  fucrunt  antca  ulitata,quamvis  fcmcl  autt 
i:crumfada.  I-I.  Antlchriftus  fuit  antcquam  apparuiu 

27  .BcU^vm.  y(*tttchriftu^cxh:w:ils  locoprodtem.  i.  Perfraifm 
itm  &  uol^s  rt^pxHm  luiscrum  cft  adepturus.  z.  Pu^nardo  occupatttm 
fnc  repi.t  Jiicyptt ,  Ltht,t ,  atque  Jllthtcpit.  3.  SuL^ciurui  postca  fc^ 
ftem  alioi  Regcs*&  €o  tnodo  Mcnarcha  toiius  mnndt  evafmus.  4.  CHtn 
i:}Kf:n:er.ilih  rxcrctth  Chrifttnno:  toto  orbe  perfecuturHS.  Horum  autcm 
nihil  Pcnrifui  Rc  ^^raio  corsccntt. 

i  mry?.  Quod  Antichriftus  ex  hnmililoco  ortus,  i>cr 
,  dolos^  &  bcUa,  Mon:>rcha  cvadct  aliquo  modo 
:  "riui  n;undi,i\:  Chriftianos  ubique  pcrfcquctiir,  vcruin 
•  r. :  &  opun-ieconvcnicPonrinciPvOmano.  C^etcra,  nc-» 
cjuefundamentum  ullum  habcnt  in  Scripturis,neque  hu- 
r?unitus  conHci  poflunt,  tribus  p.nnis  cum  dimidio  ,  qui^ 
•  is  rcrmin!S,regimen  Antichrifti,  Bellarm.cum  rcliquis 
i  gntiliciib  concludic, 

C  A  r.   V.    De  ^Ktichriflo. 


Argumxnta  noftra.   Cap.  19  Scc. 

Ofcamiti  ali^t  ctiam  fnt  arp^mcnta  t  pratcr  illa  qud  a  BclUrm.  vtlli^ 
cantur,  quttui  Papa  llomanui  arptitttr  Antichnftus  efte^  &  multa 
ctiam  horum  &  maps  dtfttncle  propcnt  &  forttus  eti.vn  pofitnt 
Irari ;  nos  tamen  pro  inftituii  noftn  ratione^  Bellarm,  vcfttgta  pre^ 
fncmus^  paucistantum  pr^tcritts  ,  quA  mtnus  t^itta  viicHtur,  is  re^ 
fetitioneinani^  qnantum  fieri  pofttt  vitata. 

iz.Protcft.  I.Notrc  Antichrifti,qua:ponuntur,2  Th^ff  z. 
compctunt  in  rcgnum  Pap2e,&  cjus  mcmbra.  i.  Qma  rc^- 
gnat  in  Ecclelia  lub  prsetcxtu  Eccleliafticas  authoriratis. 

z.  Sumit 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E  R   V   A  T   V    S.  I5I 

l.Siimit  fibi  jiis  miitandi  dodiinam  Chnili ,  .  icuj^a 
3co  in{tituto.s :  fua  ;iLitem  vult  obrervari  tanquam  divi- 
w.  3.  Sumlt  (ibijus  de  aaimabus  poft  hanc  vuam.  4.N0 
^ult  ab  Ecclefla  ,  aut  abaiio  judicaii.  5.  Haec  c5c  limiha 
umma  fxvitia  defendit. 

Bellarm.i.  Papa  fedet  intemplo  Dci»non  ut  Dcui^  qnU  DenmB 
(tnft(ii,&  ftmilta  aiorat  /  non  utRex,  quia  Chrislumfnperiorem  a^no-' 
itt  :fei  ut  Epifopus. 

Proteii.  I.  Eo  ipfo  conccdit  Bellarm.  Pnpam  efTe  Anti-r 
'Jiriftum,  quodcumfatetur  ^^^iey^  in  templo  Dei.  Hoce-* 
-  aim,  Scripturae  phrali,  nemini  convenit,nili  Deo  ,  Chri-^ 
M  &  Antichrifto.  I  I.  Dei  propiia  alfumerc  iibiPa- 
probatur  fequentibus.  Neque  huic  arrogantirc  rc- 
nat  magis  adoratio  ejus  cxterna,quam  Abfolonis  am- 
loni  obitltit,quod  tniurvabat  fefe^ic  honorem  exhtbcbiit  hormm 
usplebejts.  2  Sam.  15*5*  Nomen  ipfum  Domtni  Dei  noftri 
jPap5e,approbanti  tribuitur  a  fuis ,  Extr.iii,  loh  zz.  inglofa. 
Decret.  itb.6.tt.6.  Celebris  etiam  e^t  infcriptio  illa  arcus 
riumphalis  Sixti  4.  Oraclo  'vocis  munii  modetArts  habenai,& me* 
'itotn  tvrris  creiertseffc  Dct$s.  NicoKuiS  ipfe  Papa  ( Concil.vol  5. 
'itt.Surtandi)  hasc  habet  :  eviitntcr  cflenittur ^a  fccnlart  potcflatr^ 
^c  felvt  prorfus»necltiari  Pontificem^^utm  conflat  k  pio  PrincipeCon^ 
^anttno  Deum  appclLitum^  cumnecpoffe  Dcum  nb  bomimbui  jnitcari 
nantfeflumeft.  III.  Sedere  Papam  ut  Regcm  vel  Monar-i 
:ham  ,  illud  ipfumeft  quodBellarm.  p^robarehadenus 
omnibus  viribus  eft  conatusaffirmat  hujus  lib.3.  cctp.  9. 
'^apam  regna/fe  cumutroque  glaito  fhpra  ^oo  an.  &  deConcil.. 
tb.z^cap.iy.  dicityomnia  nomtna  ChrtsH^unie conftat eum  effefupra 
cclefiam  *  trtbui  Pontifici  Romano.  Quare  igitur  abhorreret  k 
omine  Regi^f  pr^fertim  cum  fccptrum  habcat,  diadema, 
coronam  triplicatam,cujusproprius  titulus  eft  tlregn$\ 
um  Reges  inftituere^  &  ieiJtttiere  pofiit  :  cum  folus  Monarch,%  jure 
catur:  Carcrius  de  poteft.  Pontif. //i  2»  d/^.  16.  cum  lit 
ifons  &  ofigo  omnts principatus ,  idem  ibid.  cap.(^.  cum  Saccrdo- 
tiiipfius,  quali  fnbftantivi^  regnum  tantum  fit  aijciltvHm,  1- 
lem  ihid.cap.i»  cum  denique  ab  eodcm  Carcrio  fdt/>.24.po- 
:ftas  cjus  illuftretur  illis  verbis  Poetae  ,  Rex  Antt^u  R^^ 

homtnum,rhccbtque  Sacerios.  &  in  Extrav.c.folrtae,  voce-* 
tur,R^x  Regum  &  Dominm  Dominanttum.  Totum  hoc  myfte- 
'  imoptimeexplicat  CclfusMancinus.  trad.  dejuribus 
^rincipatuum  ,  //6.^,  cap.z.  Roget  qtiis  ^anfummus  Ponttfexfit 
c^Rex^Imperator.anve  Princeps^  cautercfponiebit^qtit  neganlo  af^ 
t.effe  quiiprAslantiuSf  qutive  eminentius.  Sed  agnofcit  Papafu^ 
rior^m,  ait  Bcllarm.  vcrbis  ,  nonfadtis  :  invilibilem,  noii 
^aabilcm  aliqucm  :  ad  qucm  nullam  appellationcm 
ifii  permittit.  Annon  ficctiam  omnesRcges  qui  noii 

C    ^  funi: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


154  B  ELLARMINVS 

Aint  plineathci ,  fuperioiem  ctiam  agnofciint  ? 

2  3 .  BcUarm.i.  DocemHS  ms  ttno  ore  s  Chtijli  dollrinxm  &  a 
tm  non  pejfc  nmtari^ 

Prcten.  I.  Protcftatio  hsec  eft  f^diis  contraria,  MiitaticFI 
cnim  tit  cumaliqiiid  adjicitiir  ,  aut  detrahitur  :  hsecau-^ti 
tem  a  Pontitice  hcri,  in  omni  partc  doftrinae  pradicac,  ir 
racramentis,  &  in  omni  cultu  notius  eft,  quam  ut  debeat : 
hoc  in  loco  probari.  1 1.  BcUarm.  ip(ius  ore  cap.  14.  do- 
cetu  r  Pontilicem  pofTe  mutare  ,  prout  Eccleliae  expedit , 
politiya  pra:ceptaApoftolorum:  quse  tamcn  pertinent  adtj 
dodrinam  &  cultum  Chrifti.  Quasnam  etiamfint  pofi- 
tiva  prr;ecepta,  &  quando  mutatio  eorum  Ecclefise  expe- 
dit,  ibliusPontificiseft  judicare.  Docct  ctiam  os  impu-.4| 
dens  Cufani ,  cpift.  ad  Bohem.  Scrtptnram  effe  intcrpretanim 
fectiniwn  curnntem  praxim  LccUfid.tmcfeculo  fic»  (7  alio  fecus.  An- 
non  hoc  cft  mutarcdo&rinam  ?  III.  Docet  ipfcBeUar.ii 
apertis  vcrbis ,  hartenus  effe  in  poteftate  Papse  mutarc 
doclnnam  Chrilti,  ut  fi  Papa  prdciperetvitia,  velprohtberet  vtr^ 
ttites*  tineretnr  Ecelefia  crederevtSta  effe  bmit  &  vtrtutes  ma/as^i 
lib,^»  cap 

24.  Bcllarm.3.  Sttmmus  Pontifexncn  fumit  fibi  jtts  in  animas. 
dtfH7iclorum  :  fedfolum  per  modttm  fuffragtt  communtcat  cttm  tUis{ 
yrcces  atque  opera  hona  fidelium  vivorum. 

FrcteH.  1.  Pontifex  infuis  indulgentiis  exercct  potc-^J 
ftatcm  clavium  in  animas  defundorum  quas  folvit.  Ergof 
jus  vclpotcftatemfumit  ineas  ,  BcUarm. /x/r.  jw^/).  13J 
1 1.  SiPontifcx  in  fuis  induigentiis  nuUam  potcftatcm 
iuris  ex&rccat  in  animas  defundorum  ,  tum  nihil  facir  J 
*juod  unufquilquet3dclIs,prsKfertim  li  lit  Pontihci ^qua- 
iis  lualij^omnibusprseterquam  in  poteftatc,  nonpotcft 
facerc.   III.  Scholaftici  &  alii  miferc  femetiplbs  & 
fruftra  torquent ,  ut  indulgentiarum  praxin  cum  aliqua 
fpeciecxcufarcnt.  Earum  tunaamentum  ponuntomncsl 
i  ipotcftarcclavium  :  quam  ad  iftam  vitam  determinaril 
coiicedunt,  illis  vcihis  Matth. 16.  quicquid  folveris  autj 
lig-ivcris,  fHferttrram.  T)e  indulgcnttts  (  ait  Durandus  inlib  4J 
dift.zo  q.-^. )  pa'4cadictpo(funt per certttudtnem  ,  quia  necScrtpturtiX 
Mx;rejfe  ieits  l  qntiur.  Et  rurfus  ibld.  Suppontmus  Papam  effe\ 
f*imnmm  mtnistmm  Ecdcfid  cut  c^mmiffa  esl  k  Chrtslo  poteUas  ,  irc\ 
S^o  non  fnppofito  non  apparetvia  pc-rquam  tndHlgentiA  pofimt  al/quii\ 
valire.  &  q       Quacnnqtie  ratione  compctat  PapA  facere  indulgenA 
uas,  (  five  rattuneordinzs  *  five  rattotie jurtfdtflif.ms )  non  eft  dubiuml 
qutn  competat  (i  rattone  cura  tinivt:rfalis  Ecclefia.   Vftts  tamcnha^l 
^et»  quodPapa  non  confecrattts  *  nectn  Sacerdotem  prt^motus  poteif  tH^\ 
dulgenttas  factrc.  Bonavcntura  ibidem  poft  longam  &  fpi-l 
ftpiamdiipuutioncxii,  dc  ilU  quseftionc,  anrelaxaciol 

poiucl 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E3 


ENERVATV    S  rf^< 

pofllt:  fieticxiftenti  in  purgatoiio  ^  conch.  .  ]  :  cuiii 
□fcnlo  pcdi>>  rontitici;^  Roniahi :  fiq'Hs  ^uum  ccntcnUt ,  i/;- 
tWfium  Chrisli  hAbire  juitcianum  potejuttr^i  ftipcr  eos  q^i^i  funt  in  pi^r^ 
\Mrt9  ^  mn  cft  ci  mulium  improbe  refisveninm,  Dum  tam  ^nhbc  xi^ 
tlat  ratio  autoritas  man:ftsfa.  Qtiuquiiennn  U  T.^imur  ii^^iiun^ 
|>d»f  velettam  prs,dicanteSi  hycfana  fide  tenendum  eii  >  quod  Domiuus 
vicartofuo  phnttudtnem  fot  fiain  cdntuJtt^  &c.  Vndc  de  boc  non juis^ 
:arc,fedgratias  pi/irtmas  debemm  Dto  agere.  Non  ignoi.jbant  xiVi 
idiftlndtioncm  inter  abroliitionem  judicaiiani ,  &  riifira-» 
iiim  iilud  quo  animas  dcfunAorum  relaxari  dicuntur  i 
|d  in  illa  non  potuerunt  acquiefcere  ,  neque  in  ulla  aL'i 
lyfteriihujub  explicatione  ,  niH  in pleniilima  poteftate 
^apa2,  qua  fcdet  in  templo  Dei ,  tanquam  Deus.  Bellarm* 
itemcutti  aliis  quibufdam  ,  totam  difficultatcm  tolli 
mtant  {  vel  potiu^putarihocabaliisvolunt )  inepta  di- 
inftionc  intcv  autorttatemabfohendt  »  & foluttonem ptr  modtim 
fragti  .'dum  illam  ncgant  a  Pontiricecxerceri,  hanc  au- 
defcndunt ,  Sed  i .  communi:>  cft  fcntcntia  Pontiri- 
iorum,InduIgentiam  concedcrc,  circaaum  jurildicbo- 
lis.  A:^or.infltt.mor.  p/ir.2.  hb.-^.  cap.^^.  2.  Concedcre,ncga-^ 
p^revocare  indulgentias,  pcrtinet  ad  authoritat<vii  judi-* 
tii.  3.  Sutfragium  Papae  in  concedendisindulgcntiis,  non 
jft  impetrationis  ,  pcr  orationes  ,  raerita ,  &VatisfaAio-. 
lem  ,  fcd  difpenfitionibcjus  talis  ,  qualis  eft  propriaPa-. 
ipXjCrgo  fuliragii modus,cft  modus  auchoritatis^CV:  jurij>2 
ifta  diftindtio  cft  verborum  tantum  ,  non  rcrum. 

25.  Bcllarm.4.  Non  dtbetPapatVel  a  Conciltis,  vel  ab  Ecclefia 
tcari.  lohan.ll.  pafcoves.         12^42.  nucm  Dominuiconsii^ 

tuit  (tiper  famtliam. 

Protest  I.  Dc  loci:>  iftis  fKi.>  antea  dKivMri  luic ,  quioui 
tamenadderc  licct ,  Bcllarm.  ipfumfatcri,  dc  C7tr. //i.  u 
«/>.i4.  Vcrba  illai«c.l2.  ab Ililario  &  cactcrisPatribuj; 
lcEpifcopis  omnibus  exponi.  Epifcopi  tamcn  funt.ib 
iccleria judicandi  :  quidni  igitur&Papa  nili  quodille 
e.xlcx  uvofx^.  2  Theff,2^8.  Dum  Bellarm.  dcfendit  Papan% 
>mncs  judicarc,&  a  nemine  polTe  judicari,probat  aperte 
juod  antea  ncgavit ,  cum  in  Ecclelia  regnare.  Quj  auteni 
Eccleria  regnat,vcl  Dcus  cit,  vcl  Dcum  fefe  facit.  Rc- 
;um  terrac  in  rcbus  Poiiticis  (  quod  objicit  hic  Bellarm.) 
llia  eft  ratio  :  poflunt  clfcTyranni,  ita  tamcn  iit  noii 
intDii  ,  in  iis  autcm  quse  pertinent  ad  rellgionem  ,  fi 
Ecclcfiae  n^iembra  ,  ncquedebent  abfolutc  judica- 
rc  ,  utPontirices  ,  ncque  ab  Ecclefisc  judicio  funt  cx-. 
•mpti. 

26.  BeUarm.^.  Papa  non  tnterfitit  difenticntcs  :nam  ego  Rom€ 
ihvo  noniicere  Ponttfict,  )nutare  Chrtftt  dcclrtttam^atstct^ttus ,  Heqtte 

Q    6  ctiUtii 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


1^6  BELLARMINVS 

iiius  ntvoiinfittHcYe»qtiihaheantuY]'Yodivints^aHt  qt^uum  Z/uWTf^i 
Uo  uUa  hdc  YAti:ne  fftgnent^  &  tamen  non  imcrficioY. 

PYotcil.  Ratio  eft  manifcfta.  I.  Quia  limulatc  haecnM 
gas  ,  diftindrionnm  ludens  umbra ,  non  fimplicitcr  ,  ut 
Chriftianiilli  cordati ,  quorum  illcmulta  millia  hoc  no-| 
niineoccidit:facilius  multo  fcrri  folcnt  hiftrioncs,quami 
ferioagentcs.  II.  Quiaquicquid negas  aut  aftirmas,iu-^ 
dicium  tamen  ipfi  Pontitici  relinquis,  de  doftrina  &  cu!h 
tu:ita  ut  nihil  lit  in  eii  divinum  ccnfendumaut  novumj 
jufiquodtalcabipfopronunciatur.  III.  QuiaprobaS  «fc: 
promovcs  Pontihcem ,  illa  ipfa  facientem  ,  quae  negasab^ 
jpfo  lieri  licerc  :  quas  eft  iinnictns  abAi-^oftolo  notata, 

27.  frtfif//.  Papa  fibimct  jus  ariogat  ligare  quibjas  vi-*j 
fum  cft  legibusconfcientias,  &aetcrnis  paenis  fubjiccre  :j 
sacramenta  pro  libidinc  fua,  vel  nova  inftituerc,vel  quaei 
a  Chrifto  inftituta  erant  corrumpcre  &  vitiarc  ,  imo  pc-| 
nitusabolere,  ut  in  ipforum  viccm  fubftituat  fua  facrilc^j 
gia  :  media  confcquendae  falutis  aliena  prorfus  adodri-] 
na  Euangelii  commini(ci  totam  denioue  pro  fuo  nutui 
jnutare.Ergo  cfFcrt  fe  fupra  omnc  quod  nume  reputatur.l 

Bcllarm.  I .  Dtdt  hac  Calvinus»  tn  2  Theff  2,  fei  non  pobat. 

Pr^/fy?.  Non  probar  illo  in  loco.  I.  Qi^iia  fuiifct  contraj 
cjus  inftitutum prolixis  commentariis  leftoi es  fatigarc»! 
1  I.  Quia  Uiculenter  haec  omnia  demonftrat  in  inftitu-j 
tionelua.  III.  Qj^ia  probari  non  debent  qusenonfuntl 
dubia  :  hxcautcm  ab  omnibus  non  fponte  ccecuticnti-| 
bus  poffunt  non  tam  videri,quam  palpari. 

Bellarm.2 .  Nos  omnes  dtdmus  mn  liccYe  PapA  lcgibus  pcYniciofisl 
^  tnijut^  homincs  ligaYCinec  facYamenta  nova  tnftitueYe  :  nec  inJlttH^  [ 
ta  a  ChriflncoYYump.  Ye^vcl aboUYe  :  nec  medta  commtnifci  adfalutems 
altena  n  dtnYmaEuangeltt  :  nec  YtligicncmChrtfttanam  peYverteYel 
vcl  t^mtitare. 

FYoten  I.  Diabolusipfe,nedum  Antichriftus,non  dicc--| 
rct  fibi  licere  pcrniciofis  legibuS'homines  ligarc:  facic  ta- 
men.  II.  Sacramcntum  noviiminftituit  p"apa  ,  cumj^r- 
4tiS  vcl  accidcntia  panis  &vinivult  eirc  Sacramentum^  1 
III.  Sacramentaa  Chriftoinftituta  corrumpit,  &  mu--' 
rllatione  incaiiceaufcrendo  ,  &  additione  ,  in futiliura 
fuarumcseremoniarumcommixtionc.  IV.  Ccenam  eti- 
;un  Dominicam  abolevit,&  facrilegam  Tuam  miiTam  in 
ius  vicem  fubftituit.  V.  Mediaconfc  falutis  ab 

ipfointrodudaeflc  ,  nc  Bellarm.  quia.       icnci^at.  Eo 
nutem  ipfo  hujus  gcncris  omnia  alicna  funt  ado<9:rin;t  | 
Euangelii,  quod  ab  hominibus  funt  introdufta,  quafi  illi 
eiTent  falutisDoniini  &  aiitGics.  VI.  Religioncm  pcr*j 

vertit 


t-.. 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  >  ^7 

vci  tit ,  &  mutat ,  diim  rcligiolc colendos  ,  &  Ld  j^iofo:^ 
cultiis  multos  obtrudit ,  quos  facra  Scrlptura  non  agno- 
ifdt :  &  dum  Aus  traditiones,&  fua  decrcta  yult  regulas 
^fe  religionis :  Deus  cnim  cft  unicus  m  religione  legifla-» 
tor,  /f^  33.  lac  4. 

Bellarm.  3 .  Solus  Dcus  efl  rex  &  Le^atcr  autoritate  propria  » 
i  accepta  ab  alio  :  &  quoxi  executioMem  perdttioms  &  falutis. 
Protcft.  Imo  iimpliciter  folus  eft  animarum  aut  con- 
:ientiarumRex  ,  Legiflator  ,  &  ludex  quia  anima^  & 
confcientiashominumfolus  Rovit  ,  &  folus  poteftillis 
praemia  vel  poenas  difpenfarc.  Cum  autem  Bellarm.  vult 
Papam  cfleLegiflatorem  ,  &  Deum  cjus  executorem  , 
nonnePapam  effert  in  ifta  relatione  fupraDeum  ,  &  no- 
vumargumcntum  nobis  fuppeditat  ,  quo  Antichriftum 
facile  agnofcamus  ? 

Vroteft.i,  Papa  adimit  Chrifto  Saccrdotium,  cum 
Prophetia  I.  Quia  non  folum  Chriftum  vult  audiri ,  fed 
inagis  fe  fuofque  aliud  Euangclium  adferentes.  I  I.  Quia 
multosalios  Mediatorcs  incoelo  proChrifto  fubftltuir. 
III.  Qu^ia  infinitos  facriticulos  in  terra  pro  Chrifto  fub«^ 
ftituit.  IV.  Quiapermeritafuorumnosfalvarivult. 
Bellarm.  I.  Vbt  legiftts  Papam  magis  vclU  quam  Chrtftum  an^ 
tri  i 

Proteft.l.  Lcgimus  hocapud  Gratianum,  Dift.40.  Tant.^ 
\cvenntia  apicem  y^poftolicA  fcdts  omnes  (uflictunt»  ut  nonnullam  fanm 
Urum  canonum  dtfaptinam  &  antiquam  Clmfliana  rehitonis  inftttu* 
ionenumagii  ab  ore  pY^reJftcris  ejus,  q^am  a  facfis  pagints.  expetant^ 
fUtus  vellctlliHS  noUe  tamtim approbant.  I  I.  Legimus  apud  Do- 
minicumBannesinThom.  f  l.  1.^.8.  Scnpturacftpracipue 
in  corJe  Ecdcft^.pcundarioveroinltbri^.  Pcr  Ecclcliam  aut  faU 
temperr^^riftudEccleliae,  intelligunt  Pontificii  Papam. 
Papaigiturprsecipueeftaudiendus,^  magisquam  Chri- 
ftu\in  libris  VeterisacNoviTeftam.  iTl.  Legimus  a- 
pudBcUarm.  de  verb.  Dci,  /^cJr^.  ubi  contendit  Pon- 
tlficem  eire  judicem  Scripturarum  :  &  perfcftiorem  ha- 
bere  fidci  regulam  ,  quam  eft  illa quae  in  Scripturis  con- 
tinetur.  IV.  Leglmus  denique  apud  omnes  Pontifi- 
cios,qi]i  docentEcclefix  velPapx  authoritatem  &  tefti- 
monium  ,  efl^c  rationem  formalem  propter  quam  & 
Chifto  in  Scripturis ,  &  aliis  fidcm  habemus.  Notum  e- 
nim  eft  axioma  :  proptcr  quod  aliquid  elt  talc  ,  illud  ma- 
gis  eft  ta!c. 

29.  Bcllarm.2.  P^r  C/yr/7?.vw  preces  tcrminamus  :  per  Chrifii 
tnertta  omnia  pettmus  :  a  fanchs  pettmus  ,  ut  fuas  prtfces  cum  noftrts 
conjungant.  Mediatores  igitt^r pro  Chrtfto  ,  aut  Chrtfto  negleclonon 
iUhftttuimns. 

G    7  Pr^- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


10  BELtARMlNVS 

Proteft.  I.  QuinMcdiatores  fubftituat  Papa  ,  non  negit 
Eellarm.fcd  tantum  cjuod  fubftituantur  pro  Chrifto,aut 
Chrifto  ncgledo.  Ex  parte  igitur  confitcntem  habcmus 
ieum,hocin  loco  :  fcd  magis  cxprc(re,de  Sand.Bcat.//A.x 
eap.zo.  Noneffcur  timeamus  n^men  Mediat$ris  transferre  ad  fan^ 
£los.  1 1.  Cum  Chriftui>  fit  perfcdus ,  fic  omnifufficiensv 
unicusMedlator  ,  qui  cxaliqua  parte conftituunt  aliog. 
Mcdiatores,ii  aliqua  cx  paitc  (iibftituunt  iIloj>  loco  Chri- 
fti,ChriftoaIiquaex  partc  neglcdo.  I  I  I.MamfeftefaU 
fum  cftjomncb  Pontihcioruin  preces  tcrminari  pcr  Chrw 
ftum,quicquidfitdeMifra.  IV*.  Cum  autem  fandos  in-i 
vocant,  li  per  Chriftum  invocent,  tum  Chriftum  confti- 
tuunt  Mediatoremapudfandos  :  li  non  pcrChriftum, 
tum  invocant  abfque  Chrifto  ut  Mcdiatorc  invocationis: 
Si  etiam  per  Sandos  invocantDcum  ,  line  Chrifto  me- 
diante  ,  tum  fandos  fubftituunt  in  locum  Chrifti  :  Si 
Chrifto  mediantc,  tum  mediatoris  conftituunt  intcr  nos 
&  Chriftum,&  licloco  Chiifti,quia  cjus  locus  eft,  ut  lit 
immediata  noftra  via  ,  aut  immcdiatenos  &prccesno-. 
jftras  adDcum  dcducat.  Excmpla  facrilegarum  invoca- 
tionum  Paplftib  famillarium  funt  omnibus  nota. 

30.  BtWzxm. '^.  Non  fHbftittitmHS  facitficHUs  fro  Chnfto  :  feddr» 
cimf4S  Chrtftnm  per  mantiS  Sactrdotum  iterum  atqnt  ttertim  fe  offcrre. 

Prottii.  I.  Hoc  ipfum  quod  agnofcitur  eft  aliquo  inodo 
fubftituerc  facrificulum  in  locum  Chrifti,  quia facrificu- 
lo  tribuit  hanc  potcftatem  ,  ut  faciat  Chriftum  fcmctip-i 
fum  oficrre,  quando  &  quotics  ipfi  placet.  Eft  ctiam  di- 
ledccontradodrinam  Scripturae.  Hib»^  &  10.  II.  Evi- 
denter  falfum  eft  quod  dicitur  vel  innuitur  ,  Chriftum  , 
non  facrificulum  oflcrrc  quod  offcrtur  inMilfa.  Vcrba 
facrificuli  in  canone  funt,  fufnpe  fancle  pater»  &e.  ham  imma^ 
enlatam  hoftiam  q:4am  ego  indignus  fmuiHS  tuus  offtro  ttbt. 

3  i.heW^iiin.^.rrafer  loitimubt  Papa  dtxerityptr  'm.yitafttorum 
/pirtiualjum^  fanHorumqtie  homines  fervari. 

PtoteH.  Inter  alios  infinitos  ,  unus  cft  in/jgni^  locus  a- 
pudBclIarm.  de  poenit. ,^.4.  ubi  precationem  appro- 
bat  ut  piam  :  Mi  rttum  pafiionis  Domini  mftri  hfu  ChriHi,  hea^ 
tx  Marta  femper  Vtrginis*&  omnitim  fanfforum^&c  cedant  tibt  tn  rr-* 
mijSionem  peccatorum,  in  augmtntuyn  mcntt  &  graita,  &  tn  prs,mtum 
'vtta  dtcrns,. 

32.  rmr/?.4.  Papa  aufert  etiam  Chrifto  regnum  :  quia 
interrisvult  ipfe  cffe  caput  Ecclefise  :  I1:  coelis  vero  a- 
lios  opitulatores  &  fervatores  nobis  conftiruit ,  ad  quos 
in  miferiis  nos  confugere  jubet. 

Bellarm.l.  Vltnam  PapA  »  mt  ullt4s  CathcltccYum  fervatores 
fanilos  appiUavtt  ? 

-trpteft 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek^  Den  Haog. 

224  E3 


EHBRVATVS.  T^^^ 

ryctcfl.  Bellarminiis  ipfe  dc  Purgator.  Itb.i,  cap.l^,  hi^c 

l^abet  \'ci  ba  :  Stdcverbis  agttur^ScTtptura  apctte  dicn.Vc  ubt  ho'» 
m  fui  ipfiHS  redemptor  &  fcrvator  apptUatur  ,  iic  dc  Indulg.  lib.  I  , 
€np  4.  Noncrit  ahfurdi4W>fi  fanflt  v:ri,  redemptores  noflri  ali^iuo  mod$ 
dicantur ,  &c.  Hoc  autcm  inde  probat ,  quia  poHunt  cum 
Paulo  appellari  Saivatores.  Non  enim  (  inquit  )  mtnsis  efl pro^ 
friumGhrzflonomen  SalvAtorts »  qu.^m  Redemptcris.  Rofarioium 

1  ctiam  flolculi  funt  latis  noti  O  Servatnx,  0  Redempirtx,  &c. 
Bellarm.2.  Prorex  nonnegat  Domtnum  ftium  e[fe  Regon  :  rrjo 

I  htc  Papa  negnt  Chriflumeffe  capKt^  cum  affcrtt  fe  caput  cffe  fub  tpfo. 

i  Protefl.  I.  Proregis  titulum  &  authontatem  libi  lu- 
mens  line  exprelib  mandato  Rcgis  ,  ncgar  eum  cfTe  regJ. 

[  Sic  facit  P.apa.  I  I.  Regis  mundani  conditio  admittit"6c 

Roftulat  fsepe  vice  gercntem  :  fedChriftus  ita  eft  caput 
xclcfiaB  ,  ut  neque  egeat  vicc  gercnte  ,  nequepati  pollit 
[  caput  fubordinatum. 

Wk  Bcllarm.  3«  Paulus  fojlulavit  fubftdihm  ofationum  fidtitum^ 

V  Prctesl.  Non  tamen  rcligiofe  ullos  corum  invocavit : 
l^nequc  ulla  cx  partead  ipfo5  tanquam  ad  orationum  au-. 
ditores  coelcftes  opituUtores  aut  mcdiatores  confugic- 
bat,ncquc  line  mandato  Dci  quidquam  fccit.  Longe  afiud 
cft  ,  quserere  focios  piecum  in  tcrrii^,  quam  implorare  o- 
pcm  coLleftium  patronorum. 
I       35.  Prore/?.  5.  Papa  fumit  libipoteftatem  agendi  quod 
wipli  libet  ,  ita  ut  ncmo  dcbcat  ci  contradiccrc  \  lcd  omnes 
rvoluntatem  ejus  accipiant  pro  Lcge.  Dift.40.  St  Papa  tnfi^ 
nitas  antmas  fecum  in  tnfcrnum  trahcret  ,  tamcn  ne:no    bct  ti  Uicrc^ 
quid  facisS  Sc  Gloffa,  Papa  tif  pro  raticne  voiunta 

Bellarm.  I.  Non  eii  Ponttfex  quihdc  ibt  dtctt  :  fed  Epifi^pus^ 
Mogunitnus. 

Proteil.  Pontifex  dicit  quicquid  in  jure  Pontilicio ,  ab 
ipfo  fancito,  continetur. 

Bellarm.2 .  Non  ncgat  Pontificcm  effe  admoncndum  cx  cantate, 
fcd  negat  poffc  argui  ex  auihorttate,  &  jHdicari. 

P/otest.  LNegat  cxprcHb  poflc  ipfi  dici^quidfacis  f  1 1.  A- 
poftolus  hancauthoritatcm  dat  Chriftianis  ,  ut  taliho- 
iiiinicuiainqyc  ,  ouamvis  fuerit  Apoftolus  alias ,  aut  in- 
ftar  Angeli  coelcftis.  dcnuncicnt  Anathema  Maranatlia^ 
I  Or.  16,22.  C/i/.  1.8,9. 

Bellarm. .  5/  fcntcntia  hacvera  n^n  fit ,  cur  noH^  oljicitur  ?  fi 
vera  cft>  cur  non  reapttur  f 

Proteft.  I.  Hic  fpecimen  habemus  egi  cgium  ,  &  con-- 
fcientice  illius  quam  BcUarm.  attulic  ad  controveilias 
trartandas,&  artis  quam  cxcrcct.  Non  potuit  negarc  di- 
ibum  ;  ncquc  d^rfenderc  diccndum.  Quomodo  igiture- 

vadc  r  ^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


lCo  BELLARMINVS 

radct  ?  o-o?ov<?if.ttXK3v,  bicornem  quodlibcticam  interrogji-t^ 
tionem  excogicavit,  qua  defendi  poflint  blafphemise  oin-i 
nes  quas  vel  AntichrilhiSjVel  pater  cjus,  Diabolus  pollit 
crudare.  Siarguatur,quoddix€rit/<re/J>  Deum,  &nenuneni 
eJfeDeumpfdtcrea  ,  quid  ni  confugeret  ad  Bellarm.  dilem-» 
mn  ?  Sifenteniia  hdcjcra  non  fit,  cm  mthi  objtatur  f  fi  vera  fitt  cuf 
fion  recifitHr  t  11.  Refpondcmus  autem  ,  quamvis  de  jure 
\'cra  non  fit  fententia  quae  pronunciatur,  fcd  impia,blaf-* 
phema,  diabolica,quia  tamcn  verum  eft,hanc  fcntcntiam 
a  Pontilice  verbispronunciari,&  fadis  verificarl,  idcirco 
objicitur,  ut  certa  nota  vel  charafter  Antichrifti. 

Bellarm.  4.  G/oj!/ii ///4  (  PajKt  efl  pro  ratione  voluntai  )  vcl  ab 
ipfo  PontificetanqHamfalfa^  cfifHblatainnova  edtttone  decreti ,  vgt 
HtiHquam  tn  deireto  fuit. 

Protesi.  I.  Quamvis  mille  quingcntas  fcre  glofTae  non  ita 
pridem  fuerunt  ex  jurc  Pontiticio  fublatag,ut  Francifcus 
Sanftius  Broccnfis  ,  Profcffor  Salmaticenfis ,  in  cpiftola 
quam  fuisparadoxispra2fixit,teftatur,quarum  varia&  (ut 
videtur  )  Antichriftiano  Idiomate  nimis  apertc  loque-- 
bantur  ,  hasc  tamen  glofia  manet ,  in  Clement.  fub  finem 
tit.  dc  ccnfib.  ^xaft.  &c  ^rociir.  fit  prorattcne  voluntas,  tSc  in 
praxi  fua  Papa  obtinet  antiquum.  1 1.  Habctur  hcec  glof- 
fa,  quoad  fenfum,  in^pfo  tcxtu,  dift.40.  quem  antea  ci- 
t^vimiiSyilliHs  veile^tUiHi  noUe^&e.  ita  ut  falvo  textu,non  po- 
tuerit  aufcrri. 

34.Pr#re/^.6.  Papa  vult  feaudiri  plufquam  Deum  :  blaf-' 
phemanfque  vociferatur  ,  Scripturam  efie  fontem  om— 
nium  hasrefium  ,  &  fchifmatum ,  ambiguam  ,  &  obfcu-*. 
ram,  &c. 

Bcllarm.  I .  Primum  iUui in  hhIUhs  Papa  fcriptis  legi. 

Proteft.  Nos  legimus  in  Bellarm.  fcripto  de  vcrbo  Dcf. 
lib.  liCapA  ^ ,  Populus  nonfolnm  non  caperet  frutlum  ex  Scnpturts.fei 
fttam  capcret  deirimentum.  Quod  ctiam  interprctatur  ibi  dc 
haercfibus  indc  nafcituris. 

Bcllarm.2.  Lutherus^  Hilariui,  Tertulitanus  taleqt^id  habent. 

Pme/?. Qu^aeabillisdicuntur tendunt  ad  accufationem 
perverforum  hominum  ,  non  adScripturas  accufandas» 
aut  ad  populum  deterrcndum  ab  carum  ledionc  :  non  i- 
gitur  funt  talia. 

Bellarm.  9 .  Ambiguas  ir  obfcurifiimas  in  pierifquelocii  Scriptu^ 
ras  cjfe,  Papa  wrt^tme  docct,  cum  omutbus  patrdbus»  &  Luthero. 

Proteft.  In  quibufdam  locis  Scripturas  e  Tc  nobis  obfcu- 
ras  ,  quo  fenfu  vercdicatur  ,  fuit  in  prima  controverfia 
dcclaratum.  Sed  vcl  gencraliter  ,  vel  dc  plcrifquc  locis , 
lalcm  obfcuritatcm  &  ambiguitatem illis  imputare,  qua- 
lcmPontificii  folcnt  fcuriiljbusfuis  blafphtmiis  den/i/i 

€tr€0  ) 


J 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek^  Den  Haog. 

224  E3 


E  K  E  R  V  A  r  V  S.  l6t 
ceYeo,  &  br/i:cnn:%uttci^,'dcc.  Si  Ipfae  Scriptuiac  fint  Chrifti, 
lieri  non  poteft  quin  hoc  lit  Antichrifti. 

5^.  Pro/rfh  7.Papaopprc/ntpolitiabplurimas,3ci 
nnf  ras  Ecclefias. 

^    BelUrm.  Quas  pUticiit  quAs  EcclcftAS  ? 

Prctcn.l.  Poliriamutriufqiielmperii,  urbis  Roman;:^, 
fequarcunque  jaftat  fe tranftulilTe aut  mutafie  ,  atquc 
ctiam  eas  quas  tranvfcrre  tentavlt,ut  Angliae,  &  GaUi^, 
Src.  II.  Ecclelias  omnes  quae  ipii  adhserent  opprcffit  , 
dum  Ecclcfiam  Romanam  in  Catholicam  ,  ut  ejus  veibo 
utamur  tranfubflantiavit  ,  6:  alias  fecit  appendices  cuis  , 
quas  etiam  fecum  in  eandem  apoftafiam  traxit  ,  &  dum 
Ecclefiam  fuam  Catholicam  in  cancelariam  aut  curiam 
convertit  nulloalio  ufui  infervientem  ,  quam  fpirituali 
&  corporali  opprellioni.  Alias  autem  Ecclefias,  qua^  Ba- 
bylonem  fugiebant.  nonnegabit  ipfcquin pro  virili  op- 
^  jCirerit,  idque  omni  gcnere  crudclitatis. 
ip/36.  PriU/?.  8.  Papatotamfercpietatem  in  eo  collocat , 
Ut  multa  magnaque  tcmpla  fplendiie  exftruda,  omnTgc-  - 
nis  ,  preriofi:>  orn.itr.entib  nitcanr,  cantuque  rebocnt. 
Bcilarm.  I .  TemfU  Qm:ia  huju^rr.Qii  Chrtflo  Dc9  f^nrnYs  ac  di^ 
r,  Mmo  ff7  qtii  rjcfit4t. 

rrotcn.  I.Falfumhoccfie(e>:c..:;:\'efaltem  )  ncmocft 
qui  nefciat ,  ciim  &  totius  orbis  cxpericntia  contrarium 
^cftatu r,&  ipfc  Beilarm.  dc  cultu  fand.  Ub.  3  r^ipA*  difcr- 
verbis  defcndit  ,  facras  dortta  ^ion  fchim  T>co  fcd  etiim  fan^liu 
^  ^fc  Aitfi:ari& dfuuari,  II.  Si  ita  eirct  ,  pietas  ta:ricn  noa 
^ebct  in  co  ccllocari.  Sic  cnim  qui  dedicant  templa 
Chrilto,  ringunt  fibimct  novum  Chtiftum,quod  cft  Aa- 
itchrifti. 

f\7'  Protclf.c).  Papa  codem  modo  agit  in  fuis  fociis  &  af- 
^clis  ditandis,  quo  praedidum  fuic  de  Antichrifto.  ^poc. 

EclUrn^.  I .  SciUcet  valdeditavit  Eckium,  Coctcum,  &c. 
rrotesi.  I.  Ncgarc  hoc  non  debcnt  Pontiticii  dc  quo  fo-« 
►nt  ctiam  gloriari.  Sic  cnim  Carcrius,  de  poteft.  Pap.T, 
.2cap,ti!t.  Ope^poryotantasinterftios  partitur ,  quantas  ntiUus 
^quam  Rix.asit  Impnator.  II.  Si  omn^s  captantcs  talc^  of- 
iilas,  non  capiant  eas  ,  non  minuit  hoc  ,  led  auget  potius 
magniticentiam  Papa; ,  qui  tot  habet  parafito^  ,  nd  fpem 
"argitionis  cjusliiantcs  ,  ut  nonfufficiat  cund; 

Bcllarm.  2.  Non  tam  Papa  fuos  Cardinales  Eptfcc^os  o^txt » 
^uamfidclitim  pietas. 

Prottit.  HabcntPontificiiin  fuo  jure  titulum  J<r  fpe!Us 
ilirtcorum  :  hscc  autem  fpolia  ad  cameram  Apoftolicam,  fi- 
vc  hfcumPoncihcium  pertinerc  dicuiU.A\or.tnJ}ft,mor,p.2. 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


rC^Z  BELLARMINVS 

lib.7>cap.T»2  &t.  ciiipofruiu  ctiam  nd}iccre  3lmm  de /Pft, 
Zaucrttm,  vel  Ecdc/iai  um,  m  dccimiu  annatts,  pevfiombu^y  am  . 
mendti ,  nfervattonibHs.pAlliomm  &  inJu/genttarumvtnditionibtti  .. 
curiarum  impenfii.  non  refidenit^,  dtnique  &  pluralitatum  &  alioru!  » 
fcelerum  facultattbuucum  fimilibus  :  &  tum  fncilc  appareb!  i 
quomodo  pietas  fidelium  nihil  tale  cogitantium  ,  ad  Pa  - 

pam  &  cjus  fatcllitesditandos,rapiatui-,mediantercilicc  ili 
tyrannide  Papse. 

38.  Preteil. iQ.  Papaprohibrft  conjugium  &  clborum  u 
fiim  :  quas  doftrinae  funt  da^moniorum.  i  r/m.4.1. 

3.  BclUrm.^uiufHnMS  refpondet .hortari ad  virgtnit«tem.  tnn- 
quxm  ad  mclius ,  ntn  eft  prehibere  ctnjugtum  :  neque  eft  abftinentta  t 
ttbtsproptercorptrts  casttgattcnem.  abfitnvTitta  dartjiata. 
_  rrotesl.  Sed  Augulbnusnon  ncgnt ,  quin  illiqui  Icgibui 
intcrdicunt  Saceidotlbusfuisconjugium  ,  &  votumac 
juramentumabiisexigunt  decaelibatu  fervando,  quiSa- 
cerdotes  contiahcntes  ,  nut  cibis  ab  ipfis  certo  temporc 
prohibitis  utentes  capitaliter  porfcquuntur,dum  lupana- 
na  publicapermittunt,  (Sc  ad  fcortationcs  &  omnegenus 
Jibidmesconnivcnt,  conjugium  &  cibos  diabolico  modo 
prohibent. 

39.  P/e/*/?.  I.PapaedoftrinaEuangclioChrifti  adver-, 
fatur.  I.  Ineoquodnonfolum  verumDcum,  fedSc  ho- 
nuncs  mortuosinvocarivult :  &-  Ethnico  morc  ,  alli-^at 
invocationcm  &  cultum  Dei,  ad  ccrtas  itatu.ib.  " 

Bellarm.2.  Vertum  etiam  Det  jubet  ,  ttt  creaturas  excelieMierti 
hontremus,  &  quafiLtm  etiam  invocemus. 

rwfy^.Deinvocandiicrcaturisprecibus  religiofis,nuI- 
lum  prjeceptum  aut  cxemplum  cxftat  in  tota  Scriptura. 
Si  '.  ero  omnes  fmt  invocandi  qui  funt  honorandi  ,  tum 
omnes  hommes  debent  invocari,  quia  omnes  debent  ho-  i 
norari ,  1  Pet.z,i7-  uxorcsipfaedcbentafuismaritisin-' 
Vocari.  I  Pet  1,7. 

BcUarm.3.  AdmoHumenta  religicfa  nenaliter  ntligmHS  cttU 
turr.,  quam  aUigaverit  oiim  Deus  ad  fannuarium. 

Prcteft.  Hocipfoeftis  Antichriftiani,  quod  hancautho- 
ntateni  vobisarrogatis,  nmalittr  dc  religione  ftatuendi , 
quam  fiDeipotcftatem  vobis  hp.beretis  comir.unicatam. 
HiSceftcnim  veftraiatio.  Dtuspnua  :  Chnftus  po;uit ,  erz$ 
Papapotefi  ;  *1C ai gumcntatur  ,  Thom.  Staplctonus.  qusfl.  21, 
art.i.  *  •* 

Bcllarm.4.  UacneHttcperiint  tum  priirfi.^  qu.vi-io  "  ■'uiris 
Antichriflum  fuife  revetatum. 

Preteft.  Sicut  commutatio  illa  facici  cali ,  oua:  vclpcic 
apparetanteSolisoccafum,  pcrtinct  ad  tencbrai  nodur- 
oas ,  quamvi>  nondumpUiie  &  plenc  adlit :  fic  fupcrfti-. 

tioncs 


ioi 


m 


Early  European  Bocjks,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


ENERVATVS, 


1«? 


tiones  illacquse  antca  cacpcrunt  qiiam  Antichriftus  fuic 
plane  revclatus,pertincnt  nihilominus  ad  Antichriftum, 
&  ejus  myfterium.  Prsetcrea,  hujufmodi  fuperftitiones 
nunquam  eo  modo,  &  gradu  fuerunt  reccptas  in  Ecclefia 
prioribus  feculis,in  quo  Antichrifti  ope  fucrunt  colloca- 
we.  Hocautem  ^eneraliter  volumus  refponfum  ad  om- 
nla  illa  quae  Bcllar.  dicit  de  antiquitate  aliorum  etiam  cr- 
rorum  ,  quob  nos  objicimus  Papas  tanquam  Antichrifto. 
40.  Pmr/J.  12.  Advcrfatur:?.  doftrinaPap2e,Euangclio 

Phrifti ,  in  co  quod  docct  non  pioptcr  folius  Chrifti  me- 
tum  ,  fed  partim  etiam  propternoftra  bonaopcranos 
juflificari  ^  falvari. 

Bclhrm.  1.  DeofcYu:^^  qux  (in:  fide  & Dcifiuntp  aperie 
ptm  Apofido  ponuntiMius^  ex  m  homtnem  mn  juftificari,  2.  Opem 
|p»lem  tlla  qud  exfide  &  gratia  froccdunt»  dtjponere  dtcimus  ad  temtP^ 
fio}:fm  peccatoYum  ^  &  quamzis  non  ftnt  meYitoYta  ex  jufiitia,  fuo  mods 
tamcn  mcYtYi  4r  impetYare  feccatcYum  Yemtfitonem.  3.  lU:i  ettam  opf- 
raqudab  bomtnejufitficato  fiunt  ^dicimusgtoYiamfemptteYnamvere 
acpYoprie  meYeri. 

PYoteil.  I.Eoipfohascdoftrina  adverfatur Euangeho^ 
'^uod  cum  Apoftolus  generaliter  &  abfolutc  dicit,non  ex 
$pcYtbus :  Pontificii  nihil  volunt  pronuntiarc  ,  fmc  diftin-^ 
dione  trimcmbri,in  cujus  primo  tantum  mcmbro  fatcn- 
tur  fe  apcYte  cum  Apofiole  protiunttaYe  »  de  duobus  autem  reli-* 
quis  non  audent  hoc  aftirmare.  I  I.  lUud  ipfum  quod 
Ham  apertc  fc  dicunt  cum  Apoftolo  pronuntiare  ,  dupli- 
Hcm  fallaciam  involvit.  Nam  primo  multi  SchoIaftici,& 
poft  illosplcriqucIefuitaBdcfcndunt,  homincm  natura- 
^lcm,  antequam  habeat  fidcm  aut  gratiam  ,  po/Tc  furs  opc- 
'^rii>us,fxrow^y.voprimam  gratiam  mcreii,dum  facir  quod  m 
fe  eft.  Bonavcntura  in  fcnt.  LlA  41.8    /.2  i.27f 38  l.^. 
d  4,27  &  J/^^.  l8#I4.  ubi  ctiam  cum  inttYpretattve  mLYeri  dictt, 
tu  facit  quod  bonum  ell  malomodo  &  mala  tnttnttone.  III.  Do- 
;cnt  ctiam  unum  homincm  qui  cft  in  charitatc,polie  aliis 
^^ratiam  exdigno  niercri.  Ideni  Bonav.  in  %.d:[i.  iS»!^.  ho- 
iiiinem  mcrcri  dicit  excondtgno  in  prima  gratia:  infulione» 
motu  liberi  arbitrii.  IV.  Qiiod  Bellarm.  dicit  oper.i 
quce  juftiticationcm  pra^ccdunt  fuo  modo  mcrcri  &  ini- 
petrarc  peccatorum  remilIioncm,hoc  cft  apertc  fatis  par- 
temvirturis  mcritoriae  vel  impctrativoe  illius ,  quaj  eft 
piopriaChrifti  ,  tribucrc  opcnbus  humanis.  V.  Nihil 
hic  dicit  BcUarm.  de  fatisfadionibus  ,      opeiibus  illis 
quibus  merentur  homines  remillioncm  pcuna^,  in  quibus 
magnapars  latet  Ancichriftianifmi.  VI.  CumdicitBeU 
laim.  opcra  illa  qua:  hunt  ab  homine  juftiticato  ,  N  cre  ac 
propric  mercri  gloiiam  asteraam  ,  apcrtiliimc  Chriftum 

fpoliat 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l6.y  BEL  LARMINVS 

fpoli.1t  fua  gloria,&  gratia,qua  non  miiuis  promeruit  no-« 
bisvitainaEtcrnamquam  gratiam  primam  ,  isA.  5,  16,36 
<^<,I4.  C#/.3,4.  I 5,11,11.  H«*.9, 15  ^  10,19,20  Si 
cnimvitafitexopcribusnoftris  ,  tumnoneftex  gratia 
Chrifti.  Rom.n,6.Gal.^^i8  Quodautcm  Apoftolus  lSc  iU 
laopcramteII(gitquaeHunt^juftificatis,evidcnter  appa- 
ret,  Rom  4.  Ep/,,f  1.8,9  GaI.z^-^  2?"  5.4- 

^r.-Tr^ft/f.ij.  Advcrfatur.  3.  doftrinaP.ipaeEuangelio 
Chi  ifti, in  eoquod  docct  femper  dubitandum  efrc,an  ha- 
beannis  reniiirionem  pcccatorum,  quas  dubitatio  (impli-. 
citcr  pugnat  cum  lide. 

Bcllarm.  De  premijlitnibus  Dei  non  esl  dubiteiniHm.  SedDetts 
Kuf,jttam  hommtbui  abfolute  fromittit  remifienem  peceatcrum  ,  neque 
lcfitur  tn  Euangelio,  debere  einumquemqite  rertt  fiatuen  fiU  peeeatM 
remttti.  rromifiionei  dtvinx  fere  omnes  cendttionem  annexam  habent, 
qnitm  nemo  rerto  noffe  poteil,  an,  ut  epcrtet,  impleverit. 

Pr*/f/7. 1.  Quamvis  rcmiffio  pcccatorum  nonabfolute 
promittaturomnibus&  fingulis  hominibus,omnibus  ta- 
mcn  vcrccredentibuspromittiturabfolute.  Dciftis  au- 
tcm  pasnitcntibus  &  credcntibus  hic  agitu  r ,  non  dc  in- 
credulo  &  profano  mundo.  1 1.  Leeitur  etiam  in  Euan- 
«elio  unumquemquefidelem  certodebere  difccrncre  & 
Itatuere  fecfle  in  fidc,inChrifto,&  Chriftum  in  fc,  2  Ccr. 
13,5.  atquc  adeo  remitti  fibi  peccata.  Rom  8,1.  III.  FaU 
<j  «limum  eft,  omnes  ferc  promi/Iiones  Dei  habere  condi- 
tioncs  (  proprie  lic  didas )  annexas  quae  h.  nobis  debcnt 
impleri,quod  Bellarm.  hic  innuit.  Nam  ipfo  conditio  eft 
donum  Dei  &  ab ipfo  praeftatu r  Ephefi,^  Phil.  1 ,6  i  Thef 
5.24.  IV.  Vltn-num  autem  inud,«o»/(|/rt'7«?«7«<iOT/f/>-/',rt»  . 
«f  tportet  implev:rit  ronJiimiem,  id  eft,  an  crcdat  in  Chriftum 
illa  fide  quas  neccfraria  eftad  rcmiflionem  peccatorum  , 
t>:c.  hocintime  pertinctad  Antichriftiantfmum.  Chri- 
lais  cnim  vcnit,  ut  darct  nobis  iftam  fcicnri.im  ,  i  hh  5, 
»0.  4^4.13,16.  I  Cor  2,i2.H^A.io,22.  lineiftafcientia.qui 
dicitfccredcrei'iChriftummcntitur.  Qji  negat  iftam 
fcientiam  polfc  habcri  ,  Deum  ipfum  &  Chiftum  facit 
mcndaccm,  i  leh.^,  10,11,12.  Multos  Pontiftciorum  ali- 
quo  modo  pudet  hu;)Ub  impictatis,utThomnm. i,2.y  r  1 2 
f!  <;  &2.2  ,qu^t/I.i6i.  «r/.^.  B.^nnes  im,z.  qusft.C.  xrnc  z. 
in  fine. 

42.  rr^/^/f.i^.  Adverfatui  4.  EuangeHo  Chrifti  illa  do- 
ctrina  Papa:,qua  docet  in  facrificio  Mif?':r  rhnfhiin  h  Sa- 
ccrdoribus  quotidic  Dco  Patri  oficrri. 

Bellarm.  l .  Euangelmm  nufquam  doeet  facnjuium  iliuditnicum 
Chrtjti  quetidie  in  myfierie  rtpctt  ntn  poffe. 

rrttcii,  Itapofle  in  uUo  myfterio  repeti ,  utquotidie 

Chriftui 


tl 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


E   N    E    R  V 


J6< 


Chriftus  realitcr  facrificetur,  hoc  apertis  verbis  negatur, 
quoties  Chrifhis  dickur  unUus  Sacerdos  l^ovi  Teftamenti, 
ununm  SAcYificium  »  &  [emel  ohlatum.  Heb  7  0  &  lo.  Negat 
ctiam  Euangelium  facrificium  Chrifti  in  cruce  oblatum 
unum  idem  numero  elfc  cum  facrificio  Miirae,ubicun- 
que  tcftatur  illud  facrificium  corporis  fafti  cx  muliere  , 
noncx  pane,  Mortalfs,  non  glorificati,  fenfibilis,  &  fen- 
tientis,  non  infenfibilis  ,  &  infenfati ,  cum  effUfione  fan- 
guinis  ,  ufque  ad  mortem  ,  non  incruenti ,  fine  fradione 
o<lium;C^  ubicunque  uUam  omnino  mentionem  facit  fa- 
crincii  Chrifti  ,aut  etiam  ipfias  Chrifti ,  ut  rei  fingulans 
verae  ^  non  fid:ae,finitae,  non  infinitae.  Magnum^igitur 
cft  hoc  myfterium  Antichrifti,  quo  \  erus  Chriftus  tolli- 
tur  &  fingitur  novus. 

43.  Pme/?.  15.  Adverfatur  dodrina  Papac  Euangelio  , 
cum  negat  dubitationes  dcDeo  ,  fecuritatem  carnalcm  , 
contumaciam  ,  &  concupifcentiam  nobifcum  n:Kain  ,  ^ 
ih  renatls  reliquam,  efTcpcccata. 
^BcIlarm.  CumhdcfHnt  tn  voluntaria »  confi^nter  neg^mus  ejfe 

Conftanter  igitur  negatis  peccatum  originale  efi^e  pec- 
catum  :  exorbiutiones  omnesa  Lege  Dei ,  cfiepeccata; 
difpoficionem  internam  aJ  peccandum  elfe  pcccatum  ;  & 
iftiufmodi  rcrum  ullam  expiationem  aut  emundatio- 
ncm,  (  finequa  nemo  ingredietui m  Rcgnnm  Dei  )  quas- 
xendam  elfe  m  Chrifto  atque  adeo  hac  ctiam  ratione>cftis 
ntichrifti.  % 
4+.  Proten.i6.  Adverfatur  Euangelio  Papa  ,  doccns  ho-. 
mincm  pofil^LegiDei  fatisfacerc,  cc  hacimpletionc  Icgis 
juftum  efie,  &  vitam  seternam  mereii. 
M    Bcllarm.  Non  dtcimus  homtnem  foffe  omnis  peccatt  expertem  ejfe  : 
fion  timemus  tamen  affcYere^  poffe  hominem  per  gratiam  legem  tm^lere^ 
Cr  ea  impletione  vitamdternam  Promereri. 

krrotcjl.l.  Nontimetisigiturvobifmetipfis  contradice- 
c  unam  &  idem  afiirmando  &  negando,nam  implere  le- 
;em  nemo  potcft,nifi  fit  aut  pofifitWc  expcrs  omni^  pec- 
ati.  II.  Non  timctiN  Chriftum  negarc  :  wmw  ft  peY  legem 
.  eff  jn/ftita,  Chrrffus  fine  canfamortuus  eii  ,  Gal.l^Zl.  III.  Noa 
tin^etis  Chriftiprivilegium  vobis  arrogarc.  Redecnim 
Orofius,de  arbir rii  libertate, <iir/s  hominem  poffe  efft  fine peccato: 
iterum  ac  fsptus  repeto  ,  homo  qttt  hoc poteil  Chnfius  efl :  autpr^fumt 
ttomen.aut  dtpone  fiiuciam.  Etpauloantc:  Ahfr  homo ,  qui  non 
intelltgit  pYAparare  fc  Anttchrifii  a  hentui  prdcurforrm  ,  quifefe  co  7}^ 
faret  tn  (OAquattonem  filii  Dc  t. 

45  rroteft.17.  Euangelio  advcrfaturPapa^addendo  pr^e-» 
ccptii  Dei,&  tot^  Eccleliam  fuis  traditionibus  obruendo. 

Bcllarm.i. 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


t66  BEttARMINVS 

BcWAxrVi.i.  In  EuangeliononhahetuY  illa  tantum  ejfe  opera  b^A 
Ha^  quA  Deui  pYAcefit. 

Froteft,  In  Euangelio  hTLhttxxxJmflramecolHnt.  docentcs 
{Jrtnas  quA  funt  mandata  honwium  ^      res  ipfa  eft  adeo  maiii 
fefta,ut  confcffionein  hujus  vcritatis  cxtorferit  nonnul 
lis  Pontificiorum.  Sic  enim  Alexander  AlcnfiSyf.^i.quA 
<4.  m^^.art.t.  NuUus  fervitDeof  frofYie  hqnendo  )  ntfi qui fae' 
qtM  Deus  pYActpt^  &  ficut  frdcepit. 

B  e  1 1  a  r m .  2 .  Regula  iUa,  qua  tibi  fUdfio  hAc  taiitum  facito  D: 
fr.  ino.non  pYohibct  aliud  quam  ne  corrumpamus  ejus  frjtceftat  fid  intcm 
g)v  ea  fervcmus,  ut  iBe  prdcepit, 

Proten.  Hoc  cft  ,  non  prohibct  aliudquam  ne  homines 
quidquam  veladdant  ^  veldetrahant »  fiait  difcrtis  verbis  di-. 
citur,  Df«r.i2,32.  fi  enim  quidquam  ab  hominibus  adda-i 
tur,  aut  detrahatur,  praeccpta  Dci  non  fcrvantur  intcgrci 
&  pure,fed  corrumpuntur,D^i#f.4..2.  Ne  addite,neque  detra^\ 
htcutfervetis.  Si  quidquam  igitur  addatur  non  fervantur. 

^S.Proteft.lti  Ex  diamctro  adverfatur  Euangclio  Chri-t 
fli  Papa  ,  docens ,  &  dccemcns  utramque  partcm  coen3r.> 
Dommi  non  efie  omnibus  Chriftianis  miniftrandam. 

Bellarm.  I  •  yidhtsc  non  videmus  locum  iUum  Euangelii  j  ubi  do^ 
eeamur  utramque  partcm  Sacrammti  cocns  Domini  omnttus  Chriflia'^ 
nis  mininrandam  ejfe. 

Proteft.j.  Ncmo  tam  coecus  cft  atquc  illi  qui  nolunt  vi^ 
dcre. An  vidctis  locum  ubi  docemini  ullam  partem  coenag 
miniftrare  ?  codem  in  loco  docctur  ctiam  utramquc  par-* 
tegi  c/rc  miniftrandum.  Nullum  cnim  praeceptum  cxftat 
dc  pane,  magis  quam  dc  vino.  II.  Videtis,  Cc  agnofcitis 
inftitutum  Chrjfti  de  utraqueparte  miniftranda  ,  fediU 
lud  inftitutum  abrogarc  non  dubitatis  :  ficcnim  pro-^ 
nunciaturinfacrilego  dccreto  Conftantienfi,  fefi.  i  3.  Xi- 
eet  Chriftus  pofi  coenam  inftitueYit  ,  &  fuii  dtfctpuJtS  adminiftrdvitfub 
utYaque  fpccie  pjtnis  &  vini»  tamenhoc  non  obftante  »  &c*  f  fdcipimus 
fub  pctna  excommunicationis » quod  nuUus  presbyter  communicet  populo 
fub  utraque  fpecie  panis  &  vtni. 

Bellarm.2.  Non  dtxit  ChriftuSibibite  exhoc  omnes  Chriftiani,fei 
cmnes  Apoftolt. 

Frotesi.  Ncque  dixit  de  panc,  accipite  &  comedite  omnes  Chri^ 
ftiani»  imo  nc  voccm  quldem  omnes  in  illa  partc  legitur  cx- 
preffiire.  Sed  ficut  non  juflit  Apoftolo^  comcdere,fic  nc- 
quc  bibere,  quatenus  crant  Apoftoli ,  fcdquaicnus  erant 
Chriftian!  foedcrati ,  &  rcmifiionis  peccatorum  in  cjus 
fanguincparticipes,  Jifatth.26, 28.  Atque  .-'dco  dlxit  rc  ip- 
fa,  bihite  ex  hoc  omncs  Chnftianis  Ouatenui  ad  tpfin^i^&de  omni^con^ 
Tuttuntur. 

rrotcst.i^.  AdvcrfatiirPapa  Euangclio  Chrifti,  duui: 

docct 


ENEHVATVS.  i6T 

docet  contiitionem  mercri  remiflioncm  peccAtorum,  & 
j  confeflione  auricuUri  ac  fati^fadionibus  humanisjfeu  o- 
pcribus  indebitispro  seterntspoenis  peccatorum  fatistie- 
ri :  &  haec  ipla  tamen  pecuniis  redlmi  pofTe. 

Bellarm.I.  NMdicimtn  contritionem  memt  feccatotum  remtf^ 
ponem. 

Protejl.  Dicit  hoc  Alexander  Alenfis  ,  qui  inter  Schola-- 
!fticos,fuit  Do£loY  irrefragabtlis,  ^  fens  vtt4t  vocatus,^  3.(f.l7« 
iB-^^.^.iir^,  falrem  quoad  meritum  congrtit.  Bona\'entura 
ctiam  Dodror  Scrap  hicus  ,  &  Divus  ,  concedit  contritio^- 
'tkzmtfftmctummcrttertHmm.^.  d.17 ,  i^.  Dixit  etiam  antea 
Bellarm.  hoc  ipfe  cnf  z.  ad  2.  doloYemde  peccatisfuo  modomire-^ 
fi  id  cfi  impetrare  Yemtfiiohem  peccatcrHm.  Teftis  denique  hujus 
rciomni  exceptione  major  cil  fornuila  illa  folemnis  ab- 
folvendi,apud  Pontiricios  legitima  6c  uHtata;  mcYttum.&e^ 
humtUtas  confcponts ,  contrttio  ccrdis »  C7  bona  op  ra  qttA  fectfit  &  fa^ 
aes,&c.  cedant  tibt  in  Yeviijiionem  peccatoYnm.  Praefcrtim  fi  acce* 
>^at  interprctatio  lefuitarum  ,  in  Cafibus  confcicntiae  a 
'^inccntio  FiUinciacditis,  rowf  I,  tracl.6.cap  5.»  iij.  ubi 
iferte  aflirmant  contnttoncm  deUrc  omnta  vcnialta  pcccata  rncn^ 
'te  ex  condigno. 

Bcllarnu2.N#w  putamus  ms  fattsfactre  p^ffe pro  Atcrnn  pa,nts»fed 
I  temporalihus. 

TroteH.  Putatis  I.  Pocnam  aetcrnam  commutariin  tcm»^ 
oralem  ex  \  i  contritionis.  Alcx.  Alends  ibld.  1 1.  Tem- 
poralempurgatorii  eandcm  (exccpta  durationc)  cumx- 
teina, in  confellione  5c  ahfolutione  facerdotis  commuta- 
ri  in  pacnam  tcmporalcm  vitag  piacfcntis.ibid*  III.  Pra5«- 
ftita  fatisfadionc  afacrificulo  impofita  ,  iftam  poenam 
folvi :  fcd  non  prasftita,  cum  poilir,  psenam  aeternam  re- 
dire.  Ita  per  fatibfacliones  ,  &c  contritionem  ,  (contritio 
autem  continuata,vobi5  ctiam  cft  fatisfadio  interna;  re- 
i  dimcrc  putatis  pasnas  seternas. 

Bcllarm.  3,  Pccumaredtmi  fatisfiflioHem  nihil  efl  aliud  apui 
nos^quamf^num  gcnus  fatisfailionis  in  altudmtitart Jtkitcio  facerhtts. 

Protesl.  I.  Falfum  hoc  cft  :  nam  DomintiS  Papa  putejl  &  folet 
Altqtiando  totam  p^nam  debttam  ftmpHciteY  relaxare»  ftne  coinmutatio^ 
He.  Alcx.  Al.p^j^.q.T^T^.  m,6'  &  cum  fatlsfactiones  pecuniis 
^'cdimuntur,  non alia rationc commutari dicuntur  ina- 
ud  g.enus,quam  quod  quicquidpecunia:Papae,facrificU'* 
;  auc  monachis  datur  ,  id  iUi  dicunt  ccdcre  dantibus  in 
critum,aut  fatisfaftionem.  II.  In  hoc  ipfo,  Papa  du- 
[plici  rationeprodit  fc  Antichriftum  &  quod  hominibus 
munus  imponit  ac  vircs  trlbuit  fatisfacicndi  juftitias  Dei, 
quod  propric  cft  Chrifti  ;  &  quod  fibi  Zc  fervis  fuis  arro- 
gat  authoritarcmftatucndi ,  quibus  in  rebus^  &:  quibus 

mcdiis. 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


168  BELtARMINVS 

nicdusjiaec  fati6f*?d:io  perficiatiir,  quod  Chriftiis  fibim  .J 
non  vendicavjr,  fed  fubmific  fcfe  voluntati  Patris.  I 
48.  rmif/?.  20.  Haecomnia  eo  turpiora  funt  inPap;  ;€ 
quod  haecomniafacicndi  acftatuendi  jus  fibimet  arr<*|l 
gar.  quatenub  utPrinceps  Epifcoporum  ,  fupremampc 
teftatem  habet  in  omnes  rcliquos  Epifcopos  ,  &  totar.^ 
Ecclcfiam  :  cum  tamen  nc  Epifcopus  quidem  fit :  utpo: 
qui  nihil  Epilcopale  facit,  in  docendo,  facramenta  adm. 
niftrando,  moncndo,  hortando,  &  difciplinam  Ecdefia 
fticam  adminiftrando» 

Bellarm.  I .  Vi  regta  atnhoritas  non  el}  fimplex  officium  judicai 
dii  ut  efl  juJictum  aJtomm^  fed  poteftai  regend:  homsnes  ftbt  fubjeiloi*^ 
impiranio  &  puntendo:  ita  etiam  EPtfcopatus  non  eft  ftmplex  officiu) 
prAdtcandifftt  eH  aliorum  mu/iorum  qut  concion.vittiY»  (7  non  funt  pa 
fteres :  fed  esi  poteflas  regendi  tn  rebusfpiritualtbus  &  dsvints,  ac  pro 
inde  smperandi  ^  pt^nienii.  • 
Proteii  i.  Bellarm.  anteaM^.19.  ad prinium,negavit  Pa[ 
pam  in  Ecclefia  regnare»  aut  potrftatem  ejus  excedere  oeconomt^  4iL 
fcifvi  condiiionem :  nunc  vero  ex  adverfo  ,  vultpoteftatew 


Papap  ,  imo  cujuflibet  Epifcopi ,  per  omnialimilem  ellj 
poteftatiRegis :  quid  hoc  eft  aliud,  quam  fcenae  fcrvirci 
imum  ^  idem  affirmando  ,  negando,  prout  Spart^  prol 
deft  ?  1 1.  Bellar.  ipfe  cum  approbatione  narrat  de  tranfj 
lat.  imperii  /.1.  Zachariam  Papam  Regnum  Francorural 
abHilderico  ,  In  Pipinum  tranftulillc  ,  eo  folo  nominj 
quodPipinus  non  Hildericus  Rcgis  ofiicio  fungebatur| 
ife  utebatur  poteftate.  Sibiniet  igitur  &  fuis  Epifcopij 
privilegium  hoc  fumit ,  quod  Rcgibus  ,  cum  ipfi  itapja.j 
cct,&  cos  in  poteftate  fua  habet,  non  permittit ,  ur  fcili-j 
cet  dignitatem  ,  prsefeduram  ,  &  poteftatem  retineant  .1 
quamvis  officio  nulla  ex  parte  fungantur  2.  longeali.^  cflj 
ratio  Regum,  aceft  Epifcoporum  :  Reges  habent  domi-| 
nium  ,  jus  impcrii  mcri  &  mixtl  ,  (ut  luiilconfulti  lo-l 
quuntur)  &  potcftatem aliis  jurifdiftionem  communx.l 
candi :  fcd  Epifcopi  funt  miniftri  Chrifti ,  occonomi ,  fk\ 
mandatarii  ,  finc  imperio,  fine  dominio  ,  atque  adeo  finc 
poteftate  mandandi.  IV.  Vbi  tamen  eliguntur  Reges  , 
non  folent  admicti  non  refturi.  Epifcopiis  aurem  pro- 
pter  perfonalia  dona  ,  adofficium  perfonale  cligitur 
vocatur.  V.  Defcriptio  illa  Epifcopi ,  per  poteftattm  tmpe- 
randt  &  funiendi ,  neque  ex  Scripturis  ,  ncquc  cx  Patribu 
adfertur,  fed  ex  Antichrifti  olficina. 

Bcllarm.2.  NontentnturPonttftces  pctfe  c^ncionari^&facr.i. 
mcnta  miniftrare^  fe  jufta  altqua  de  caufa  impcdiantur  :fedftitis  eft  , 
yJ  curcnt ptr  alios  tfta  omnta  prdftare. 

TmeH.  I,  Ejus  eft  pafcerc  oves  Chrifti  cujus  eft  amarc 

Chriftunn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


E   N   E   R  V 


169 


Chiftiim.  7flA.2i.  Non  fatis  eft  igitur  ut  Pontifex  pcr  alios 
jafcat ,  nifi  fatis  eti.im  habcat  pcr  alios  Chriftum  amarc. 
II.  In  dehitt^ pirfonaldus  {:^k  C^]cta.niii,  in  2.  2.  qttAfl.  iS^.* 
m.').  )  noH  abfolvitur  deiitor  ft  per  a/itimfacit  :  falus  etiam  anima'-. 
-um,perfe  loquendo.  ita  neeefttat  paftorem  ad  ferfonalem  cur.im,  quod 
'egu/aritn  n,n  poteft  .  fme  ipfiui  Epifccpi  perfonaH  mra  hgktri, 
tll.  Qujenam  cft  illa  jufta  cauft.  qua  fcmpcr  impediuntut 
iPontiticcs  ,  ne  pcr  fc  concionentur  ?  propria  volunt.nte  , 
nfcitia.mundipompa,  negoriis  hujus  vira: ,  libidine,  & 
;uxu,  quafi  compcdibus  detincntur ,  ita  ut  nc  digitum 
IJmdemcxtenderepoHlnt  ad  paftorfiofficium  cxequcn- 
»ium  ,  fatagunt  dc  multis ,  &  unum  illud  ncceflarium  o- 
mttunt.  I  V.  Quinam  funt  illi  a/ii  pcr  quos  concionatur 
Pontifex  Romanus  ?  fi  fint  ccrti  ordinis homincs,  opcrx 
'»'etium  elfct  fcirecujus,ut  diftinguerenthommesmter 
incioncsPontificales  &alias.  Sipcr  omncs  in  omnila- 
/,  tum  I.  concionatur  Pontifcx,  fed  nefcit,  qu:d,quandi, 
wiesjquibus,2ut  per  quos.  2.  concionando  docctplane  con- 
^ria;  per  lefuitasplerofquc  docet  prsedcftinarionem  ex 
no  ufu  Iibcriarbitrii  praevifo  :  &  eodcm  tcmporepcr 
miinicanos,  docet  hocefTc  dogmaPelagianum,  per  le- 
tas  docet  fe  haberepoteftatcm  fupra  Concilia  genera- 
&  fupraRegcs,ita  ut  poflit  cos  cxucre  fuis  regnisrfed 
lul  tamen  pcr  Sorbonicos,  docet  hanc  fcntcntiam  efle 
lultis  nominibus  damnandam  &  perniciofani :  &  fic  in 
us  articulis,  qui  maximi  funt  momenti. 
Bellarm.3.  A/ioqui  Epifcopi  ad  itnpofibi/ia  ob/igarentur.  ^iiM 
^Uus  tam  txiguus  efl  Epifcopus  ,  quipofttt  per  fe  fufficere  ^  ad  co/Tcio^ 
mdum  &facramenta  miniftranda,  in  ttta  fua  diacefi. 
Frotcft,  Epifcopi  ifti  Dicccefani  funt  humanac  crcaturjer 
dum  volunt  efleordinariipaftorcs,  provinciarum  ,  & 
iiiitatuum,in  quibus  multae  funt  Ecclcfiaj,  ad  impoili-. 
Iia  quidem  obligantur.non  a  Chrifto.qui  tales  paftores 
ijs  Ecclcfiis  nunquam  dedit ,  fcd  ab  hominibus ,  &  h.  Ce- 
etipfis,certa  eft  regula  inxh^maHdatariusquoi  in  mAnd.itum 
cepit  a/ti  m.mdare  non  pctesl. 

Bellarm.4.  Va/erius  Eptfcopus  Uipptncnfis  cemmifit  fanBojitt^ 
ifltno  offinum  pr.idicandt. 

ProtcH.Hoc  cft,unus  concionator,iniiuib  ucilispopulo, 
cum  conceflit  alii  concionatori  ,  magis  apto  adpopu- 
im  nsdiHcandum.  nufquam  legitur  ,  quod  vel  Valcrius, 
cl  alius  aliquib  Epifcopus  antiquus ,  pcr  alios  concionari 
5lebat  in  tota  dioccefi.  hoc  monftris  illis  snnumerarf 
ebct,quas  Antichriftus  pcpcrit,  non  Embrio,  infans,aut 
iolcfcens,  fcd  pUaeadultus. 

H  C  A- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


170 


B   E  L 


C  A  P.  V  I.       InfaUtbilttate  PapA.  Ub.^,  cap. l  &  2, 

rriori  A,!fert»tiom  de  Antichrifto,  fHmma  cum  taticne 

deMUhhtate  Paf^  :  qtuAjamcUm  fUrtque  bom.  Hudebran^  . 
iMm  AnttchriflHm  ejfe  tx  eo  ccncUUebant.qucd  femetiprum  er- 
laienonpofregloriabatur.  Avent.     ^"'^^, '  l^' 
et,am  pcflea  EvtrhArdni  Sfifccfm  luvanu  ncmen  bUjphemt*  ep 
dsx,t}crmnm  in  frcnte  Antichnfit.  Dcus  fum ,  no  po^^»"  «r^ 
rare.  idemAvcnt.1.7.  Sed  ab  hancpsrcgMtvam  Paf^frcA 
baniim,  nthilfcre  ex  Scrtftmti  frcfett  BeUarm.  fatti  habmt .  ejtml 
prcltxe  cxPUcare,& humanis  pr^umticntbui  cbiter  ahquc mcdc  fut^* 
itre.  Ncn  fcffumus  igttur  tam  d>ft,ncle  atfue  amea  ,  tctam  (»mr$m^ 
verfiam  ftmul  tradare. 

T  H  E  S  I  S  I. 

BEHarm.  Ccnveniuntmnesineo^fcjfercntificem.  etiamutroH^ 
itficem  .  &  cum  fuc  catu  ctnfiiiartornm  .  vel  cum  leneraUCcnc 
1,0.  crrare  ,n  ccntrcverfus  faiit  farttculartbui,  qua  ex  tnfcrmattcnt  te- 

fitmmi:fquvhom,numJ>racifuefendent.  _r*««fn.Prtn-  " 

rmS.I.Quamvishocrinedubioverumfit.poffcPon- 

tiiicem  m  iftK  errarc ;  iUa  tamcn  non  cft  "-"^^^jj'!; 
3US  errons,quam  BclUrm.innuit,quod 
teftimoniaquiEabaliis  ad  cum  adferuntur  fint  mccrta,, 

icdquod  ipfcmetPontifcx  fit  homo  .  '^e^^" » .ff.P*' 
muUajamVccula.fcmpcr  fcreprav«mentis,  am^^^^^^^^  , 
pravi.  ita  ut  contra  certifnma  teftimonia  poffit  ac  folca 
monuntiare.  II.  Ex  hoc  ipfo  tamen  .^«J^""^  '  .^^P^"  J 
pofl-e  totam  EccleCam  k  fe  pendentem  ^^J^i^^^^.^/^^f^^^^ 
latn^peccatum  :  quia  enmi  i:roSi.C^  vel  canomzatioin  . 
landorum  quae  apud  Pontificos  eft.in  ufu,  pendet  cx  ta  i 
ao,&:  faai  teftimoniis,vclinformationc,utrum  Ixil.  t?  J 
lisfucilt  hicaut  iUeinDivorum  numerum  refcrcndu  n 
t"lia  fcccrit,qualia  deiUoperhibentur  idcircoPonti  ; 
fcx  poteft  hominem  non  fandum  ,  fcd  reprobum  fl 
aamnatum ,  iUo  honore  afficcre ,  °";,"-;>" 

colatur :  quod  etiam  Cajetan.  m  traft.  de  indulgcntiis  a 
«nofcit.  Hoc  aatem  nihil aliud  eft  (^uam  inducere  popu 
iumad  colcndum  idolum.  Similietiam  ratione  ,  propte 

iftam  fallibilitatem  in  rebus  fafti ,  poteft  Papa  pleni  ud 

rc  fu»  potcftatis  abuti,ad pcrnicicm  multarum  Ecc.lefi. 

lum  &  Rerumpubl.  brutis  fuis  fulmnibus  ,  &  ternlic^ 

Bullis,  tanquam  inundationc ,  aut  turbine  exitiali. 
2 .  Bellai m.  Conveniunt  etiam  cmnes  tn  eo  ,  fcjfe  Pcnttficem 

■prtvatum  Dtncrem  ,  errare  ,  etiam  tn  quAfltonibttsjHrii  ttmverfi 

rfis,tflr»fii€i,iHmmtrmi*iil'*<f^'i*'''^**^"*' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek^  Den  Haog. 

224  E3 


(  ■ 


INERVATVS.  i-i 
Puteft.  I.  Ignorantia  non  eft  unic.i  caufa.quare  Pontift- 
ces  eirant  :  fed  &  improbitas  &  pervcrfitas  voluntatis. 
L  Si  Pontitex  po/nt  errarc  ut  privatus  Doclror.tum  po- 
;lt  errare  m  o/HcioPontificis,  quo  non  tantum  publjcc 
fed  ctiam  piivatim  doccre  tenetur.  1 1  l.  Tum  ctiam 
nonclt  Apoftolus,  autApoftoIica  prserogativa  gaudet  • 
Apoltohenim  non  potuerunt  crrare  cum  privatim  doccn 
bant.  I  V.  Tum  deniquepoteft  cfle  haereticus;  &  priva- 
timetiam  totum  illud  verbis.fcMptis,  &  fadis  deftruere 
poteft  quod  publicc  vldetur  asdificarc,in  Ecdclia  confu- 
,Jionem  &  ruinam. 

B.Bcllarm.  Caiho/ui  mncsintetfe  cenveniunt.  I.  Pentifieem 
tumgenerAltCeHcthomnftffe  errau  in  cendendts  fidti  decret$s  .  vel 
iieneraltbui  prdceptn  merum. 

)    Proteft.  I.  Vidctur  hic  Bcllarm.  concederc,  polTe  Ponti- 
ficem  ,  ctiam  cum  generaliConcilio  crrarc  in  condendis 
Ipecialibus  piflecepti;,  morum:  quorfum  enim  alias  in  tam 
accurata&  diftinda  fcntcntiaB  hujusexplicaiionc  .  infc- 
reretiUam  voccm  ,  gcnerMus  f  Concedit  igitur  qu^edam 
decreta  Papa;  Sc  Conciliorum  non  e/re  fantta  ,  ncdum  fa- 
crofanda.  Indc  etiam  fequitur  Papam  cum  Concilio  pof- 
rcerrareinlidc  :  eft  cnim  de  fide  omnem  virtutem  eir« 
bonam.&omncvitiummalum.  II.  CumomncsPon- 
tilicii  doccnt  vcl  Papam  poffe  in  iftis  criare  ii  abfq;  Con- 
cilio  dcccrnat;  vel  Concilium  errarc  poffcfi  abfquePapa 
ftatuat;  milluspoteft  efrcintercos  confenfus  verus  dc 
;crto  &infallibili  judicioPapas&Conciliifimul;  quia 
nonconvenmnt  intcrfe  ,  utrum  infallibilitas  illafit  in 
Concilio,  an  inPapa.  III.  Multi  corum  qui  dicunc 
Papam  non  poffc  crrarc  cum  Concilio  ,  dum  infallibilita- 
tem  collocant  in  Concilio  folo  nihllo  plus  tribuuntPa- 
iftii  verbis,quam  EpifcopoParificnfi,  Colonienfi,  aut 
:uilibct  alilprivatoDodori  ,  ncmo  cnim  poteftcrrare 
:um  Concilio  ;  SiConcilium  non  poflit  crrarc.  Tribue- 
tnus  nos  tantundem  (  quasnoftraeft  liberalitas  )  vei  Pa- 
?«,  vci  ipfi  ctiam  Bellarmino,  non  polTc  fcilicct  eum  cr- 
:are  cum  Scriptura,cum  Prophetis,cum  Apoftolis,id  eft, 
Pum  iis  qui  non  crrant ;  quemadmodum  Philofophi  hoc 
ribuunt  cuillbct,y<  naturamfequaturducem.nunquam  errabtt, 

4.  Bellarm.  Cenveniunt  Cathdici ,  2.  Pentificem  ftlum  vel  cum 
f9  farttculart  Cenct/te^aliquid  in  re  dubia  ftatuentemy  five  trrare  pif- 
*»  five  Hcn,  ejfe  ab  emnibus  fideltbus  ebedtenttr  audiendum. 

Tretcft.  I.  Sunt  miferrimaPapaBiTiancipiaquihocfta-. 
fuunt ;  &  Papaquihocfibiarrogat,  profiteturpalam,  & 
irae  fe  fert  Diabolicam  ty rannidem  fpiritualcm.  Nihil  e- 
tai  cogitari  potcftmagis  tyrannicum  &  Antichriftia- 
W  H   a  num , 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


5.rlaratur    /p^jr^-i»M  prsap^cnio,  vel  vtftum  prchbendo  erraj 

UoenLrnpeccare  vellet,  '-'^^^/^-^  [j;;.  J  Th^o  og!  V  en^^^^ 
fum  eft,  Po"".^J^°^X"pai    ^  connarium 

'J";,"  ;^%"»p»««'..»-A»-'««'  ••  """'» 

eum  infinitis  nliis  Pontificiis  ,  qui  non  Pl'^7^^^^^^°  ^ff^ 
lunt  adaffcntandumPapx.  H^c  dcmque  fenten^^^^^^^ 
Concilii  Conftnntienris,&  Bafilienlis,ab  'Pfi;.^'^!  ^^»^^^^ 
tino  quinto,Nicolao  quinto,&  alus  aPPfo^'^".-/lj^'^,;. 
tcm  fententia,  eit  Cunx  tantum  1^°'"^"^ ' ,f  ,f/^   ' ' 
rnrumPapy.  II.  Si  hxc  fententia  fit  hccreli  pioxn. 
qua  e  tSu  toleratur  ?  Annon  hoc  ipfo  graviinme  pc 
?a'paS  cum  hcereli  aliquo  modo  commumcju  qu. 

Jantui^^  errorem  h^^e^i  P^°^'"^^""'P^:J° 

re  permittit  in-Ecdcfianonpa lam  damnatum?  1 1 1.  rjl 

toleratu  r  alio  modo  a  Papa  mh  quo  omrj.a  ^^}^^'^^^^ 
lima  toleraic  folet  quae  toUere  non  PO^eft.  D.uiinatutl 
Anathematizaturhxc  fententia  iPapis  m  fuisDecictJ 
ut  Azorius  oftendit  inflitut.  moral  p.z.  M.'^p.4-  f:? 

non  audcnt  permittcre  ut  ift-^^^^"^'*?       °  Mmi 
aetur  :  nequideminTridentino  hociaris  tutum  VK 
batur  :  neque  volunt  fua  propria  placita  irrihom  multj 
rum  exponere :  idcirco  fatis  habent  utcunque  per  luoi 
miiiirios  hanc  fcntcntiam  veliicare ,  5c  contrauam^ 


M  r  N  V  s 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Oen  Haag 

224  E  3 


F        F   R   V   A   T    V    S.  T  ^:; 

liii.iiiMrc.  Inienni  tamen  non  eftroleraiio  miitua, 
niaxima  difcordia, inter  parte^  adverfas.  lic  enim  lo- 
■|nnesMajor,apiidNavarrum  ,  fuperf  novit  nct.^.  num  S4. 
^^n^  ncmini  peYmtttittiY  teneYe  PaYtftenfmm  &  PanoY  »ttanifetuen^ 
/  nec  Yi4YftiS  Acaiemta  PaYificnft%  patituY  tit  contYaYta  opinto  af^ 
■■pbi^rme^.  IV.  lllud  autem  imprimii>  obfervandum,  ex 
-"^lBnfeflione  Bellarm.  nondum  certum  &  determinatum 
efleinterPontificios,  utrum  Pontifex  Romanus  certum 
&  infallibilcjudiciumhabeat  necne  in  quaeftionibus  fi- 
dei  &  morum,atqueadeoinccrtumeireanfupremampo-. 
teftatem  habeat  in  Ecclefia  necnc  :  quod  tamen  Bellai  m. 
anteacontendebat  eflc  de  fide,&  fecundum  ejus  theolo^ 
giam  eft  fideiprincipium  decumanum. 

^.TeYtiafententiaefi  »  Pcntificem  non  poffe  u!lo  moio  ejfc  hdYeti^ 
ium.Hcc  do^cYc  pHhltce  hjiYfftn  ettam  ftfotus  Yem  aliqHam  dtfiniat.HKc 
JPijhtifcntentia  cR  pYobabttts.non  tamen  ctYta. 

^Yotcft.  Har;c  futilii,  adulatio.  Pighii  fcre  propria,a  Pon- 
kii:^  cordatoribus  temeritatts  damnata,  Bannes  in  r. 
pag.<^^.  &  im»z  q.i.a.io  p,^7.  non  alia  ratione pro- 
)abilis  aBcllarm.  vocatur,  quam  quodejusprobationem 
approbationem,  in  gratiam  Pap«,  vovet  &  optat. 
icllarm.  QtiaYtafentemiaeft.  Ponttficem^five  h^YetictiS  ejfe pof^ 
Lfive  non^  non  poffe  uliomodo  dcfiniYe  aliqutd  hnYettcum,  a  tota  Ec* 
^tfia  cYedindum.  Hac  eft  communtfitmaoptnio.ccYtifiima  &  affcYenlu 
PYcttfi,  I.  Mirum  eft,  hujus  opmioniscommunilfimns, 
nullum  teftem  ex  omnibus  Scholafticis  proferri  ^BeU 
iarm.  piaeter  unum  Thomam  :  &  eum  etiam  illam  limi-i 
lationem  non  haberc  pcr  quam  BcUarm. iftam  fententiam 
la  caeteris  diftinguit.  Hasc  certe  communiflima  fentcntia, 
lovum  cft  commcntum  ,  non  Patribus  tantum  ,  fed  & 
■Jcholafticis  antiquis  ignotum.  1 1.  Nihil  aliud  eft  quam 
^^cgatioconclufionis  :  cum  enim  contrafic  difputatur  : 
•^uipoteft  eflcH?ereticus,  poteft  dcfinirealiquid  hasreti- 
im  a  tota  Ecclcfia  crcdendum  ;  fed  Papa poteft  efle  hac^ 
iticus  :  ergoPapa  poteft  definircaliquid  hsereticumi 
itaEcclcliacredendum  :  Refpondetur  a  Bellarm.  five 
)flOlt  cflc  haereticus,  five  non  poflit ,  non  poteft  definirc 
^iquid  hasrcticuni  a  tota  Ecclciia  credendum.  III.  Mi- 
lcuhim  fingit  novum,&  inauditum  :  quod  quamvisPa- 
ipolfit  haerctica  credere  ,  &  docerc  ,  non  polfit  tamen 
lo  modo  dennirc  cadem  ab  omnibus  eflc  credenda. 
V.  Authorcs  hujus  commentiinter  f«difl'entiunt,dum 
luidamcorum  infiliibilitatem  Papa^  pcndcre  faciuntex 
•bira  diligentia  quam  adhibet  in  veritace  quaerenda,  alil 
^eio  debitam  lUam  diligcntiam  Papae  necclfariam  cfl!e 


rgant. 


H 


9.BcU 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 


174  BHLLARMtNVS 

9.  BeIUrm.I.  Nondtpdentinterre  ^quiaemnes  tog^t  fejjfon^ 
derent  non  pojfe  fiert  ut  P*tpa  temere  definiat. 

Proteft.  Falfumhoceflcapparetcx  ils  quae  apiid  Azo- 
rium  habentur.  inftit.  mor.  p  z.ltb^.  ubl  concedunt  quidam 
fojfe  Pap^m,  peecare  contra  prudentiam.fi  conflltHm  &  dtltgentiam  mn 
adhibiatin  defintendo.&c  apud  Ban.  in  z,2.  1.4.  lo  pag.6^.6\, 
COntendunt.nuUumprtvtlegtum  futjfe  conce/furn  Petro.ne  prudcntiai 
ejus  deficcret.ubi  etiam  cx  adverfa  partc,  difputat  ipfe  Ban- 
ncSyafufUntiam  Sptrttui  fandi  non  effe  conceffam  Pap£»per  immedt^ 
tam  sUuminationem  :&ntfi  dcbttam  dtligenttam  adhtbeat,  Papam  ex- 
fonere  fefe  pericuto  errandt. 

Beliarm.Z.  Qutpromtfit  finem»  fine  dubio  promifit  &  media. 

Protesl.  l.  Hagccftpraecipuaquaeftio,  an  Deus  promifc* 
rir  Pap2einfallibilitatcmjudicii,quamBellarm.  hicintel- 
ligitpcr  fincm  :  numquid  dubium  unum  probatur  pctj 
m.igisdubium  ?  II.  Nullumdatur  exemplum,quo  Deusl 
prcmilitalicuimortalium  ,  ipfum  femper  diligentlam  iUj 
lamadhibiturum,cujus,  tanquam  medii,  virtutc  immu-| 
nis  cfTct  ab  crrore  in  judicando  Prophctae  &  Apoftoltl 
nonper  mediahochabuerunt ,  fcdper  immcdiatam  rc-j 

vclationem.  ,  ^  I 

10.  Bellarm.  Vt  hac  fententta  fde  infaUibilitate  Papa  )  facthua 
inteUtgt  &  confirmart  poftit,  ftatuemus  aiiqt^ot  propo  'ttones.  ^  j 

ProteB.  Vna  propofitio  ftatucnda  primo  fuit,finc  qua  i-j 
ftafcntcntianon  potcft  ullo  modo  intclligi  aut  confirJ 
mari,  quse  tamcn  inter  Bcllarm.  propofitiones  non  com- 
parct ;  illa  nempc  qua  certa  rcgula  traderetur  ,  quomodol 
hdc  divina  poffint  homincs  tieri  ccrtiorcs,^»^»^^  hicvel 
/e  Ponttfex  qut  Ecclefia  Romana  prxeft  ,  ftt  verus  cr  Ugtttmus  PetftX 
fucceffor»  ir  Ugttime  defintat  atiquti  a  tota  EccUfta  fide  divina  credenA 
dum,  Bannes  in  2*2.  q.  I .a.  i  o.  pag.e^.  concedit,fidt  tantumJ 
humana  ,  cuipoteft  fubeflc  falfum  ,  crcdi  hunc  aut  illun?* 
cire  Chrifti  Vicarium  :  quia  pcndct  hoc  cx  variis  circurn- 
llantiis.  quae  polfunt  fallerc,  hunc  fcil.  aut  illum  cffc  vi- 
rum,  baptizatum,  ritc  &  legitimc  ,  vcl  canonicc  clcdum 
InPontiriccm  Romanum.  Cajctanusin  2,2.  ^.2.1.  ad  4. 
idcmdocct.  C2in\\s^tUc.cap  8.^i  10.  diftinfte  ctiam  can- 
dcm  vcritatem  confirmat  ,  quiaetfi  fide  divina  crcditui 
id  quod  ex  una  propofinonc  divina  fidc  ccrca  ,   &  altcr; 
ccrta  evidenti  lumine  naturali  ,  bona  argumcntatlom 
colligitur  ;  non  tamcn  illud  quod  conficitur  ex  una  pro- 
pofitione  divina  fidc  crcdita  ,  &  altcra  .^ola  fidc  humana 
nota.  Inifthoc  igitur  fyllogifmo  :  Qui  legitimecft  cle- 
ftus in  talcm,cft  Petri  fuccefibr  ,  &  Chrifti  vfcarius  :  fcd 
hicvelillceft  itaclcaus  :  crgoeftPetri  fucceflbr  ,  & 
Chriftivicarius ;  affumptio  tantum  humanafidc  cft  ccr- 

ta ;  erg< 


Early  European  Books,  Copyright  C)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


1  N   E  R  V    A   T   V   S.  17^ 
ta :  crgo  conclufio  non  conftat  fidc  djvina ,  fcd  human^  > 
i  falfum  potcft  fubcftc.  Azorius  autcm  snfHt,  mor.fAr.TL. 
cap.^.  pro  nobis  cx  praemiffis  Illis  fic  aigumentatu!  : 
fola  fide  h(4ntana  credsmui  huncvel  tlltim  j  ejfe  fummum  Ponttji^ 
nou  potefi  ejusjudtaum  effe  fide  divina  certum  ac  verurn  :  neqrt'! 
Migari  potcfi  Ecdefia  ad  juiicium  vel  fententtam  hujus  vel  tl/tus 
^Pontificis  fide  dtvtna  credendam  .*  nam  definttto  fidei  Papji  authorita-» 
Uefaila  %  tandem  refolvitur  in  autheritatem  tpftus  Papa.   Ex  iftis 
|apparct,nihil  clfc  ccrti  in  dccrctis  Pap.^:  ncquepofTe  Ec- 
jclcliam  ab  illis  pcndere,qusm\'i5  generales  omnes  propo- 
fitiones  a  Bellarm.  ^latucas  gratis,  ipfi  conderentur :  Mi- 
fcrrima  enim  funt  ill.i  refugia  Azorii  :  n$s  (  td  efi  ,  Ecdeftj.) 
tredimus  ht^nc  effe  fummtim  Ponttficem  quta  E(clefta  fic  crcdit,  Djh> 
mn permtttit  ut  tnhabtlis  eligatur,  Qu^afi  diceret :  Ecclcfia  crc  - 
^*t,quod  Dcus  nufquam  ie\'elavir,quia  Ecclcfia  hoc  cre- 
t.  Propofitioncs  ramen  BcUarm.  falfas  efle 
brevitcr  oftcndemu^ 

1 1 .  Bellarm .  Propof.  i .  Ponttftx  cum  totam  EccUfiam  liocet »  in 
his  qua  ad  fidem  perttncnt»  nuUo  cafu  errare  fotefl. 

Protesl.  1.  NuUa  ratio,aut  rationis  umbrapoteft  rcddi, 
quare  non  aequc  polfit  errare  Papa,  cum  totam  Ecclcfiani 
•docec,atquc  cum  docct  aliquam  Ecclefif  partem,aut  cuin 
illos  docec  qui  nondum  funt  m  Eeclefia.  Cum  igicurca- 
Jcite  Bellarm.  conccdit  unum  ^  non  poteft  alcerum  ,  nift 
Ipcr  infaniam,  negarc.  II.  Qjiamvis  alias  forfannoncr- 
rarcc ,  quandocunquc  tamen  hoc  fibi  arrogat  ,  ut  totam 
Jcclcfiam  doccac  canquam  fidei  judex,quicquid  fic  quod 
raecipuc  incendit  doccre ,  non  poceft  non  gravicer  crra- 
C.  Cum  cnim  aliquid  inftde  vcl  moribus  hoc  modo  de- 
nit ,  eo  ipfo  dcfinitfe  cfl^ejudiccm  fidei :  &  fimulpro- 
nunciat,  hocefle  fide  divina  credcndum  ,  duplicem  hunc 
crrorem  errac  ,  quandocunquc  tocam  Ecclcliam  docct : 
faspiflimectiam  dccreta  Papas  mendacia  funt  ratione 
nis,quo  fenfuBellarm.  itb.-^^  capAt^.  Antichrifti  miracula 
I  mendacia  eflc  dicit,  adeo  ut  nc  illud  quidem  privilegium 
iiitPapas  fimpliciter  concedendum,quod  nun^iuamm^ntttut^ 
•  ium  verum  dtctt,  III.  Toties  crrant  Papa5,docendo  cotam 
>  Ecclcfiam  in  his  quae  ad  fidem  pertinent ,  quoties  in  fuis 
idccrctis,  decretalibus,  aut  aliis  publicis  fcriptis  ac  refcri- 
ptisaliquam  partemScripturae  facrae  malcinterpretatur: 
quod  non  raro  illis  contigiflc  ,quifiontem  habet,  noii 
negabit. 

12.  Bcllarm.  Promifiio  cfiChriftiLuc.ZZ'  igorogavi  fro  te  ut 
hm  deficiat  fides  tua. 

Proteli.  I.Nihil  indcconcludi  poflTepro  infallibilitate 
tPapag,  Pontificiimulcifatentur,  ficcnimBanncs  inz.z. 
l  H    4  •  <f.i.4.io» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Yy6  BHLLARMIl^VS 
q.l.a.  lO.  Spcciale  Petri privilegit^m  fonat  »  in  quo  aliqui 

&  catholue  inteUigunt  ferfevcrr.ntiam  tn  fide  tnteriore  Pctro  cjfe 
pomtffam  :  ad  fuccejjores  eim  cxtend(re  noft  c$gtmur.  1 1-  Nlhil  hic 
AKit\xi6.t  iocenAo  :  nihil  de /flU  JEa/^A^  doceiida  :  nihilde 
trrore  :  nihil  de  PapA.  Quis  igitur  Alchymifta  potcft  hanc , 
promiflioncmconveitere  inillam  ,  quapromitteretur , 
Papam  non  pojfe  errare  >  cttm  totam  Ecclefiam  docet  defide  ,  non  pottit 
trrare.  III.  Bellarm- ipfe  hsec  argumenta  in  contrarium 
(cjuamvisaliudagens)  hocipfo  r.j.  profert  :  i.Vnatanm 
tum  perfona  defignatur,  Stwon.Stmon.  2.  Domtnus  pro  ilio  rogat.qui 
lYAt p^rvfrtenit4i  &  converttndus.  Haec  enim  omnibub  PonUj^ 
iicibus  Romanii  non  conveniunt.  IV.  Similitcr  oravd|H^! 
Dominus  pro  omnibus  Apoftolis,  loh  17%  i  isij* 

BcII  um.I.  Noneratrattocurbti  pro perfeverantta  Petri  orareU 
Troteii.  I.  Chriftus  J^i4f.26.  tcr  eandem  orationem  rc- 
petcbat.  1 1.  Fuit  etiam  fpecialis  ratio  pro  Pctro  rog:ii: 
di,  quia  fpecialitcr  fuit  tcntandus.  II  I.  Nulla  fpeciali 
oratioproPetro  cxprimitur  :  fed  fpecialiter  tantumPe- 
tro  fignilicatur,  quod  oratio  Chriftiad  illum  pertincbat,  i 
Bcllarm.2.  Spectale  ahqutdfuit  Pctro  impetratum.  j 
Proteft.  NihilfpecialcfuitPetro  impctratum  :  fed  fpc^ 
ciali  modo  ipli  ligniticatum,  &  applicatum. 

Bcllarm.3.  Mvdiate  faltcm  oravit  hoc  locoChriftt^i  proomnibusl 
Apcftoln*  td  efl  f  pro  altquo  dono  P^tro  communicanio  m  altorum  uttUm  | 
tatem. 

Protcft.  I.  Si  hoc  conc«datur  ,   nihil  inde  fcqu. 
I  I.  Hocin  loconon  oravit  Chriftus  omnino.  I  I  I.Q^od 
impctratum  fuit  Pctro  ,  non  magis  pertinebat  ad  alio^  A-  ] 
poftolos ,  quamquodim.pctratumtuit  aliispcrtinebat  ad  1 
Pctrum. 

Bcllarm.  4.  Donum  hoc  loco  impetrattim  Petro  ettam  aX  fuccef-* 
fores  ejus  pertinet »  tn  uttlttatem  EccleftA  •  quA  femper  indtget  aliqU4 
A  quo  confirmetur^  &  cujus  fidcs  dificere  non  popt. 

Pr(fteH.  I.  Vcrbis  immcdute  fcquentibus  ,  ncgat  Bcl- 
larm.  totum  donum,hoc  loco  impetratum  Pctro,ad  fuc- 
ceiroresejuspcrtinere.  II.  Pcrfonalia  etiamPetri  do- 1 
na  pertinebant  a4  utilitatem  Ecclefise.  III.  Ecclefia  W 
non  nidiget  uno  aliquo  fcd  multis,quorum  tides  non  dc- 
ticiat  ,  &  aquibuspollit  conlirmari.  Infallibili  autem 
conhrmatore,  praeter  Scripturam  &  Spiritum  fandum  , 
negamus  Ecdefiam  indigere. 

I  3.Bcllarm.  Domi«/<5  duo  privilegia  Petto  impetraviu  l.Vt 
ipfe  non  pojfet  finquam  vetam  fidem  amtttere.  %.  ut  ipfe  tanquam 
ronxifcx,  nonpojltt  tmqunm  docere  altquid  contra  fidem  :  five  ut  tn  fcde 
(jus  nunquam  tnventrettir  ,  qutdoccret  contra  veram  fidem  ,  prtmHm 
fcrtajfe  non  manavti  ad  poftcros  :fecundHm  fine  dubio  manavtt. 

Protcit. 


ENERVATVS.  177 

Protefi.  I.  Non  funt  duo  piivilegia,  fcd  unum,nc»  4w:r- 
cfidem:  &  fwi  docere cQUtra  fidem.  II.  Non  fuerunt  ifta 
ivilcgiapropriaPetii :  fed  communia  omnium  Apo- 
olorum.  III.  Terfopalia  hsec  fuiffeprobatum  eftan- 
:ea,non  hasreditaria.  I  V.  Si  unum  ad  pofteios  non  ma- 
aavit,  quod  fundamenti  rationcm  habuit ,  non  eft  credi-. 
)bile  alterum  ad  eos  manafle.  \  .  V't  hoc  convcniatTuc- 
cefToribus  Petri ,  oportet  ut  omnes  negent Chriftum,  & 
poftea  convcrtantur. 

Bellarm.  I .  Non  cjfet  abfurdum  ,  fi  dicamuuUud  {  converfus ) 
inteUtgi  de  converftone  1'etri  ad  alics  qMS  vtittct  tentam  <J  vacit^ 
'  tantes. 

l  Protesl.  Nihilabfurdiuspoteft-fingi,quamutconvcr- 
mo  Petri,  cribrationi  Satan^  oppofita,  certo  tempore  fu- 
rtura  ,  -srsTSHV/r^Jix; ,  quam  Chriftus  ipfe  poft  triplicem 


negationem  futuram  dixit ,  quam  Petrub  ipfe ,  adverfio- 
"  nemaliquampr^Efupponere  fenfit ,  quamomnes  inter- 
preies  refipifcentiam  eflTe  docent ,  dc  attentlonc  ad  alios 
cxplicetur. 

Bellarm.2.  Converti  a  feccato  convcnitpivataprfonA  :  fei 
i€Onfirmarefraires  conventt  captti  &  frincift  aliorum. 

Protesi.  I.  Vni  &  eidem  perfonae  ,  tribuuntur  a  Chri- 
jfto ,  fub  una  &  eadem  ratione  :  fi  igitur  unum  conveniat 
rivatae  pcrfonae  ,  convenit  &  altcrum ,  fi  unum  fit  per- 
nale,  perfonalia  funt  ambo.  Conhrmare  ccrtcfratres 
opriepertinet  ad  fratrem;  pertinet  ad  eos,  quorumeft 
lcxhortari.  i  Tbeff.i^z.  atque  adeo  ad  omncs  lidclcs.  lieb. 

14.  Bellarm.  I.  Matth.  16.  Petrm  cHmftHccfforthHsdicittif 
fetra  &  funiamentum  Ecclefix  non  rutturs  :  crgo  nec  iffe  Petrus^  nec 
frccejfcrcs  ejuspoffunt  ruere^  aut  crrare. 

Proteft.  I.  Petrus  nullo  modo  cft  pctra  vel  fundamen- 
tum  Ecclefiae  ,  nifi  rcfpcdu  dodrin^^  Apoftolicas ,  quam 
cximmediatarcvclationeaccepit^  &  tradebat:  fedinifto 
rerpedu  nullos  habcreeum  fuccelforcs,  Pontifica  ipli  ta- 
tciuur.  II.  Pctrushocrefpcdu  nonpotuiterrare,do- 
ccnspartemaliquam  Ecclefias  :  Papam  autcm  illo  privi-. 
lcgionongaudercBellarm.concedit.  III.  PapampolTe 
hsereticumefie  &  damnari,  Bcllarm.  non  negit ,  quo- 
modoautcmaedificium  crit  incaglis,  cujusfundamcnta 
j.  Variafunt  inferno  ? 

15.  Bellarm .  Papa  efl  paftor  Ecclefia  ,  qno  errante ,  tota  Ec^ 
\  riefia  errabtt ,  ntciue  oves  pojfunt  judtcare  ,  utrum  paftof  erret  necnc 
\  utrum  Pontifex  refledoceat,  annon, 

Proff/J. I.  Pctiturprincipium.  II.  Paftor  potcft  crrarc 
h  'JBcclefiailla,  cujus  eft  paftor  >  noncrrantc-  Papampofic 


H  5 


cllc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E3 


178  BELLARMIMVS 
cflc  haBiecicum  Pap^e  ipfi  conccdunc.  III.  ludicarc 
iifcernendo  poflunt  ac  dcbcnt  dc  doftrina  paflorum  , 
omncsilli ,  quijubcnturfpiritusprobarc.  I  lohan.  i  ,  4,^^ 
IV.  Hocipfo  manifeftcdcclarat  Papa  fe  cfle  Antichri-i 
ftum,  quod  ilhim  locum  in  Ecclcfia  libi  vcndicat,  ut  ipfo 
crrant;c  &  ruente  ,  tota  Etclcfia  corrucrc  dcbcat ,  fic  c- 
nim  Gregorius  epift.  Itb.d^.  efin.-^z  &  36.  lohanncm  Con-i 
ftantinopolitanum  arguit  Antichriftian?  praefumptionis: 
Vniverfa  i;^itUY  Ecdefia  cormet ,  qnando  15  qui  /ppellatur  umvcrfalt^^ 
eaitt. 

16.  Bcllarm.  InTe/tameHto  veteri»  quci  fuit  figura  novi^ 
rontifexhabuitnxim&thixmmim  :  quA  duoquiifuerint  ^non^ 
dumconvenit :  f  dcYidendum  eit  ftgnificareverttatem  &  doclrmam: 
tta  ut  urim  deducatur  4  jarah  docu$t  ,  thummin  db  aman 
crcdtdit, 

Protcft.  I.  Pontifcx  ludaicus  non  fuit  typus  Pontific 
Romani,fedChrifti.  II.  Pontifcx  ludaicus  non  habuit 
wy/m&  rAwwwiwpoftdeftruftionemprimi  tcmpli:  E\ech. 
1,61^  Nthem.7»6^.  III.  Quandohabuit  iftamyftcria,] 
nonipfi  ad  leges  novas  condcndas  infervicbant ,  fcd  ad 
inquircndum  ^Deo  :  ncquc  potuit  eorum  opc  ad  libi-*| 
tum,  fincerrore ,  pronunciare.  i  S^m.  28,  6.  IV.  Non  j 
amplius  poftulamus  in  ifta quasftionc,  quam  Papam  poflTc 
«rrare  ,  eodcm  modo  quo  Pontificcs  ludaici  crrarunt  o- 
lim,  inChrifto  rcjiciendo  &  condcmnando.  V.  Non» 
authoritati  tantum  dodorum  omnium  Hebraic?  linguae, 
fcd  &  ipfi  ufui,  &  analogiae  grammaticrc  opponit  fcfc 
Bcllarm.  in  hac  ctymologia  :  unam  tantum  literam  thc- 
matis  rctinet  in  vocc  dcrivata  ,  derivat  vocem  a jarah  pcr 
ghuree:  elifionem  litcrarum  fingit,  finc  ulla  nota  aut  com- 
pcnfatione  ,  in  omnibus  dcniquc  crrat ,  ut  Papam  probct 
nonpoflccrrarc. 

17.  Bcllarm.  Probatuftiemduplieiexferimento.  quiafolaR^ 
mana  fedes  nunquam  defecitkfide:  &  Pafa  flurimai  harefcs  fin§ 
Conciliogenerali  damnavit. 

Protejl.l.  Pctiturprincipium.  II.  Non  agiturhicd# 
fcdibus  &  fcUis  fcd  dc  fcdentibus  &c  doccntibus  Papis* 
III.  Multialiidamnarunt  varias  haercfes  ,  fincConci-^ 
liisgeneralibus,  &  fincPapaRomano. 

18.  BcUarm.  Propofz.  Non  folum  Fontifex Romanm  nonfm 
tefl  errare  tnfide,  fedneque  Romanafarttculart:  Ecclefia.  Hocautem 
nntelltgendume^l  de  errore  f^rfonaltomnium  «  ita  ut  tota  Ecclefia  iBs 
fiefetapoftattca.  Vertfitma  eil  hdcfropofitio  ,  fi  intelltQatur  de  Eccefts 
Romana^  dum  tbi  ferfiftit  Apoftohca  fedei.  Si  vero  fic  inteUigatufm 
quafi  fedes  Afofteltca  non pofiit  unquam  Roma  aho  transferri :  eli  piM 
&prob^biltfitmafentmtn  ;  H9n  ttmiH  Aii^intfl  i^tfit  §mntnc  defide. 

Frmft,  I» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Oen  Haag 

224  E  3 


K 


Rc 


ENERVATVS.  T-'; 
Prcteft.  I.  Majubeft  ,  quod  trlbuitur  hic  a  Bel'. 
Ecdcdae  Ronianac,  quam  quod  tiibuiti^li  Papx.  Pa 
cnimimmuncni  cife  vulta judiciali  eriore  ,  non  a  pc. 
nali:  & Ecclcliam  Romanam  a  pcrlbnali:  fidcsautwTn 
penbnalis  multo  pretiolior  cft  quam  judiciali^ :  dc  erroi 
cr/bnalis  magi^  cft  pernlciofus  ipfi  erranti ,  quam  ?ud:- 
ialis,  Hucctiamacccdit  quodex  hac  hypotheli ;  ncv»  ^ 
dicialitcr  quidem  crrarepo/Iit  Ecclelia  Romana ,  li  c- 
c^uam  de  tide  ftatuat  unanimiconfenfu  omnium  :  qui.i  a 
iicerrarct,  errant  omncs  etiampcrfonalitcr.  Nihil  igi- 
turaccedit  Papas  ,  ex  hac propolltione  :  fed  detrahitur 
Jf^     potius  multum  ,  dum  Ecclcliaparticularis  ipfi  non 
»   '  quaturtantum  ,  verum  etiam  antefcrtur.  Quod  e:: .  n 
fk     magisadhucapparcbit,  fi  teftimonium  illud  Cy  piiani  ri- 
ide  (  utBellarm.  vult )  intellcdum  convcniat  Ecclelia^ 
omanse  particulari ,  adeosperfidianoHpote^  habere  accef^^Ki. 
Ltb.i.eptfi.  3.  Agitur  cnim  ibi  non  deintidelitate  Ronv:^ 
norum  ,  fed  dcferfidia  &fraudc  Fortunati  &c  Felicis  ,  qui 
fuis  impofturis  fallcre  Stephanum  ,  &  obrepcrc  Rorr -i^ 
nis  conabantur  ,  ficut  Bafiiidcs  impofuit  Cornelio  ,  teUc* 
codem  Cypriano,  Eftsl.j^.  Hujufmodi  autcmpcfidiam  ad 
Papam  Romanum  acccflum  haberc  Bellarm.  ipfe  faterur 
//4.  hujuS4,  eap.%.  multo  igitur  pra&ftanrnis  eft  privile- 

f;ium  EcclefiasRomanae,  quam  Papae.  II.  Cumjudicia-- 
is  infallibilitas  Papae  ,  non  potcft  infallibilitatem  perfo-* 
nalem  ipfi  Papas  adfcrrc  ,  qusenam  fingi  poteft  ratio,  qua 
.illam  confcrret  Ecclefiae  Romanas  ?  III.  Privilcgiuni 
iftudEccIcfiae  Romanse  nullo  argumento  confirmacur, 
vcl  ex  Scripturis ,  vcl  ex  traditione  ,  vel  ex  communi 
confenfu  Patrum  ,  vclcx  Scholafticis  ipfis :  ita  utomni 
/pccie  probabilitatisdeftitutum,  cogaturplanc  mendica- 
ri.  IV.  Adverfatur  Scripturas.  How.i  1,20,21.  &  rcjici- 
tur  ab  omnibus  quinonfunt  adulatores  curiae  Romanas. 
Bannesln2,2.f.l.  4.10.  pag.  138^150.  NommeSoti, 
I  Ca^etani,  &  aliorum  Pontificlorum  haec  habet :  Ex  Srri- 
'^'M  k-ftHra  certum  nm  eft^  popHlum  RomanHm  non  dafe^lHrHm  afide  ^  &Cm 
fW^  frqHinimohBcvideturfigmficari.  2'Thef.2.  ubt  (  ficredimus  Lallant. 
^than.  Chryfofl.  Amlrof.  Hteron.  &  aliis  )  pcr  dffecltonem  tntell.:i^ 
tur  abolttiopopuliRomani.  V.  Bellarm.  ipfe  oftendit  fcniail 
Ccrtihabuifrede  hacpropofitionc ,  dupliccm  fenfum  ejus 
declarat :  quisautem  fit  genuinus  nondicit,  primus fen-t 
fus  nihilftatuit  nifi  cx  fuppofitione  inccrta  :  fecunduni 
autem  non  e/Tc  dcfide  ipfemet  agnofcit.  In  eo  tamcii 
obfervandaeft  contradidio,qua  Bcllarm.  ncgat  hic,quod 
antca//i'.2,  cap.  12.  difcrtis  verbls  aftirmabat  :  ibi  cnini 
ixQii^RomanHm  rontificQm  nt  Romanum  Ponttfiam  rctrofuccc.i  r-^ 

H  6 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l 


280  BELLARMINVS 
fjfedefidef  quamvi^mnfn  de  jure  divino  :  hic  autem  fatetUt^ 
tion  ejfi  omnino  defide  ,  a  Romana  fede  nonpojfe  fefarari  Apoftolic 
fcdem.  Sed  magis  animofe  pugnavit  pro  Romano  Pontifi-^' 
ce,  quampro  Ecclelia  Romana  :  eundem  fgitur  afTevc^ 
landi  tenorem  non  obfervavit. 

19.  Bellarm.  Prop.  3.  Neque  in  prAccptts  moYum  »  qu^atotitjl^ 
Hcclefia  pYdfcYtbuntUY  »  ^  tn  Yebui  nccejJaYtts  ad  falutem  vcl  /  w  tis  /jriii  wt-"*' 
■peY  fe  hona  vel  ma^a  funtt  eYYaYe potefl  fummm  Ponttfex . 

pYote^i.  I.  Mirum  eftjimprobillimos  homine^,  \  el  lio- 
nimum  potius  monftra ,  quales  multos  Pontifices  fuiflc, 
Bellarm  .  praefat.  hujuscontrOverriaefatcrur  ,  nonpo 
gencralitcr  decernere  contra  bonos  mores.  II.  Infini 
gularibus  praeceptis  ,  pofie  Papam  errare  Bellarm.  agnof* 
cit ,  omniaautcm  fingularia  ab  univerfali  non  difterunt 
reipfa.  III.  Concedit  etiam  pofle eum/«;^^r//wrt7n  »minu$ 
difcYetam^  inutilem  ,  &  nimtsgYavipocnafancitamlegem»  tOtiEc- 
clefise  praefcriberc  ,  fed  hoc  eft  crrarc  in  cathedra  :  hoc 
cft  in  Pontificis  officioerrarc  :  hoc  eft  temerc  definirc: 
<lu22omniaPapampoirenegavit  anteaBellar.  IV.  Nul*- 
lapromiflionc  autetiam  rationc  nititur  mendicabulum 
iftud  privil(rgii. 

Bcllarm.  i  Iohan.l6.  Pf^iritus  veYttatis  docebit  vos  omne:» 
vcYttatem. 

pYotefl.  P;<pa  noncft  Spiiitus :  ncque  habct  Spiritum 
fibialligatum. 

Bellaam.  2.  DeuspY^cepit  Ecclcfia  ut feqmYetur  Papam. 

Protesl.  Vbi  ?  quando  ?  per  quem  ?  Paftorcsoptimi  non 
funt  fequendi  nifi  quatcnus  illi  fequuntur  Chriftum% 
I  Cor.  II,  I. 

Bellarm.  3.  Ecclefia  aliternonpofiitdtciverc  fancla. 

PYotefi.  Imanunquam  vere  &  certo  diceretur  fanfta,i 
ii  pcnderet  hoc  ex  fanditatc  decretorum  Papalium. 

Bellarm.  4.  Si  Papa  eYraret ,  prdcipimdo  vitia  ,  vei pYohibend^U  ) 
uiYtutcs»  tenetur  Ecclcfia  cYedcYe^  vitia  effe  bona,  &  vsYtutes  malas.    p  * " 

PYotesi.l.  Tenctur  Ecclefia  credere ,  eum  circAnti^ 
chriftum,  &  primogenitum  diaboli ,  quihancauthorita-^ 
tem  fibiarrogat ,  ut  fidesipfi  magisquam  Deohabcatur^ 
II.Noneft  mirandum,quod  Pontificiidefendunt,Paparni 
nonpolfccontra  fidem  aut  bonos  moresdecerncre  ,  cu 
profitentur  fe  tenericredere,  foediflimashserefes  efle  ve 
ras  doftrinas,  &  turpifllma  vitia  effe  faiuT:itatem  ,  fi  Pap 
itadccernat,  non  opus  hiceft  difputationc  ,  fcdanathi' 
maiepotius  maYanatha. 

20.  Bcllam.  PYop.^.  PYohahtleeH  ^piequecredipoteil  ^fu\ 
f)mm  Pomificem  etiam»  ut  parttcuUrem perfonam  ,  haYittcum  ejje  no\ 
pojfe^fatfum  aliquid  contra  fidem  perttnactteYcredendo. 

ProteH.  1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


I  ; 


E   N   E  R   V  A  T   V   S.  l8r 

Protes}.  I.  Pise  hujus  &:  probabilis  fentcntfje  prinius 
author  fuic  Albeitus  Pighius,  Campenfis,  queni  ptimmto^ 
fica  ^  frobabiliriUione  duP.mn  voluntate  Sc  gratts  hoc  alicruiire 
dicit  Banncs  in  2,  z.q.i.  a.  10.  /  57.  Vbi  etiam  addit ,  con^ 
trariam  rententinm  ejfe  covimunem  optnicnem  ommum  cintiqtiorum^  & 
TontificHm  Ro  nanorum  ,  &  fchoUfltcortm  Doclorum  %  ante  Pightum^ 
& grnvtorum  foiitffum  Cajet.mi »  Turr' crcmata  »  f  V  -  iyn^ 
Vtclorts, ,  Soti^  Cani.  V^ndc  igitui  nova  h^ec  pi  ^ 
pieta>  Bcllarminiana  ? 

Bcllaim.  I.  Papaftne  dukto  veram  fiiem  fempcr p  A  ucaitt  :  fi 
vero  hocexterquerctur  ipfi  ftcut  veria  pcftta  futrunt  oHm  tn  ore  Aft?tA 
Salaam  tffet  tUud  vioUmum  »  &  nonfecundum  fuavem  difpofittonem 
frovidcntt^  Dei. 

Proted.  I.  Sine  dubio  tai.  ;.  ^  cil,  Papam  femper  \'cram 
fidem  prasdicare.  II.  Relpondet  Bannes ,  pag.59.  £<i- 
dem  via probaretur^  quod  fumrnus  Vonttfex nonpofitt  effe pegcator  ,  vel 
idolatra  ,  quia  tUe  dcbet  judtcnre  (  w!  r  }  contrapeccatores  & 

'dolatras,  III.  Addit  idcmfua.  lucionem  Pontifi- 

rum  quorut}dam  ,  pertinerefct/icet  ad  fuavem  difpoftttonem 
ivcrft  ,  quod  aquafurfurn  aCcendtt ,  cuyn  opt^s  fuerit ,  ue  dctnr  va^ 
€uum  :  &  eodem  modo  Pap  vnhArettcum  pofje  veram  fidempr^dicare» 

Bellarm.  2.  Hailenus  nuUus  Papa  fuit  hdrcticus  ^  velccrtede 
nuUo  probaripotesl,  qnod  h.^retictis  futrtt. 

Protefl.  RefpondetBannc^ini.  qu^H.  I.  art,  8.  pag.  -^f. 
Experientia  teftataeft ,  unumaut  alterum  Papamcirca 
iidem  defeciffc  :  id  quod  tam  magnis  argumentisproba- 
tur,  utoppofitum  fine  aliqua  temeritate  defendi  noa 
point.  Et  in  2, 2.  pag.^8.  duct  S ynodi  generalcs  6  &  7 .  & 
quod  magts  urget,  trc^  ^ontificcji  Romani ,  Agatho, 
Leo  1 1.  &  Adrianus  I  I.  tulerunt  fententiam  in  Ho- 
norium  tanquam  in  hasreticum.  Si  ei'raverint  illi ,  ta-i 
men  negari  non  potcft  ,  quin  pro  conffanti  habuerint,  in 
haerefin  fummum  Pontihcempoireincidere,alioqum  ac-» 
cufationemde  haerefi  nullatenus  admifilTent.  Etcertc 
ridiculum  eft  ,  quod  poft  nongentos  annos  Albertu^ 
righius  (  &  Bcllarminus  J  invenerit  teftes  hujusreifaU 
fosatquefalfarios  effc. 

Cap.  VII,  DcCoaiirjaVapApoteflate.  Lib.j\.c.l(^. 

Qua^ftio  eft  ,  an  pofllt  Papa  cogcre  fidcles  ut  id  crcdant, 
velfaciantquodipfejudicaverit:  hoccft,an  poflit  fua 
authoritatc  leges  fcrrc  confcientiam  fidelium  obli- 
gantes  ,  &  tranfgrelforcs  earum  judicare,  &falteni 
fpintuah*buspaenispunire  ?  Poatificiiaffirmant :  nos 
negamus* 

H    7  THE^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


BELLARMINVS 


T  H  E   S  I   S  I. 

BElIarm.  QHdritHY^M  Papa  habeat  veramfcte/tatem  inmHtt 
fideleSf  tn  (ptrttHalihuSf  mt  habent  Reges  in  temfcra/tbus. 
Protefl.  Contcndit  igitur  hoc  inloco  Bellarm.  vcrum 
cfle  id  quod  antca  lib.  3 .  cap.  1 9.  pudebat  cum  fatcri ,  P4- 
fam  f(ilicet  tn  Ecclefia  rcgnare. 

2.  Bellarm,  QHdrttuY ie legihHs  juflts:  nam  injuftd  legesnon 
funt  profrie  legcs  :  namleges  tnjufta  ratsone  materia  »  non  oblig^mt^ 
ncqne  debent  hUo  modo  ftrvari  quamvts  ilia  qua  funt  injuftd  ex  f\irie 
fints»  vel  aucloris ,  vel ettam  forma  ,  feu  mod$  ,  fervanda funt,  qi4and§ 
feqHeretHY  fcandaimm  fi  ncnJervarentuY. 

pYoteft.  Vcrbadat  Bcllarm.  nam  antcacap.j.  doccbat#t 
Non  effe  fidt/iHm  jt^dtcare^  an  Papa  erret»  necne  »&  c^.  non  effe  fub* 
ditorum  ,  hac  de  yc  dubttare  fed  ftmpltcttcr  obedire  :  ita  ut  ♦  fi  Papa  cy^ 
raYet^pYdctptend^vttia^velprohibendovirtHtes  »  tenctur  Ecch fia  cre^ 
iere  vttia  cjfc  bona  ,  &  vtrtutes  malas  >  nifi  vellet  contYa  confctcntt  xm 
pcaare.  Tcnetur  enim  in  rehus  dubiis  Eutcfia  acqHiefccYe  judtci^ 
fummt  Pontificis»  &faceYe  quodttle  prdcipit ,  fton  facirc  quod  tUe pro^ 
btbet»  ac  ncforte  contra  confctenttam  agat ,  tenetur  cYtdcYe  4  bonum  ejft 
quod  tUepYdctptt :  malum  quod  tUc fYohtbet. 

n^r^tmenta  BeUarmini. 

3.  Bellarm.  DeHt.17.  qui  fupeYbicYit  ^  nolens  obedirefacerde^ 
tti  imperio^ 

Protefl.l.  Nihil  hicdicitur  de  novis  lcgibus  condcn- 
dis.  I  I.  Nihil  dc  impcYto  Saccrdotis  [  nifi  ex  corrupta 
vcrfionc)  feddccjusmjniftcriojfej/r^m*.  III.  Nihil  dc 
uno  Pontificc.  PYndens  LeHor  [  air  Cajet.  in  illum  locum  j 
advcYtCy  quoi  definttto  ambtf^ux  caufd^  non  ab  uno  fed  a  multis  SaceY^ 
dotibus  &  judice  dcfcYtbitUY,  &  cx  loco  fnnclo^  fccundum  legem. 

4»  Bellarm.  JMaitb.i6.quodcHnqueligaveYiSt&c.  ligaYeat^ 
tcm figntficat legemopponeYc.  Matth,!'^.  aUtgant  oncYagYovia. 

Proteft,!.  Nonfequitur:  fi  aliquando  ligare  Ct  Icecm 
Imponcrc  »  crgo  in  hoc  ioco  ita  lonat.  1 1.  Ne  quidem 
Matth  23.  fignihcat  impofitionem  novarum  legum  ,  fcd 
lcgis  Mofaicag  cxadioncm.  III.  Nihil  ibi  de  Papa  dici- 
tur,  magis  quam  dc  Prcsbytero  quovis. 

Bellarm.  /0A.2I.  Pafe  cueseilvocabHlumrcgtum. 

FYotcft.  Pafcitur  vcntoPapa,  dum  Paftoris  nominc, 
quamvis  non  pafcat,  in  regium  folium  c\  ehitur. 

6.  Bellarm.  loh  20.  Sicut  mtfitme  PatcY^ita  mittoego  vos^fei 
Chriftus  habmtpoteftatem  practptendt^  &  judicanJi» 

Prtteft.  Chriftus  ctiam  habuit  poteftatcm  nova  Sacra- 
mentainftitucndi,  &  totam  Ecclefiae  formam  commu-^ 
tandi, imo  &  mundum  redimendi ;  Quidni  &  Papa  ? 

7t  Bellarm» 


H  N  E  R   T  A  T   V  S. 

7.  BcIUrm.  Aciot.i^.  Aftft^UnovamlegemctniHnt^  iefuf^ 
hcdtOt  &  fangutnt^ 

Protefl  I.  Non  fequitur  aigumcntatio  ,  ab  Apoftolis 
idPapam.  II.  Nulla  hic  lcx  nova  feitur. 

Eellai  m,  Ap/iolt  vocam  iUam  onm  :  res  nectjfarias  :  &  e^sfts* 
iebant. 

Frotefi.  Onm  non  fimplicitcr  vocantur  ,  fcd  aliquo  mo^ 
do  fucrunt  pars  oncri^  ,  id  cft  ,  obfervannx  legalii ,  ut  Dion. 
Carth.  obfervat.  Neceffana  fuerunt  antcquam  Apoftoli 
quidquam  dc  iii>  fta:ucrant,non  abfolutc,fcd  quatenus  in 
iis  charitas  jubeat  morem  gcrcrc  inhrmis  ,  ut  Cajctanus 
notat.  PfAeipiuntHr  autcm  omnia  officia  charitatis.  Prace^ 
ifttom  vetus  de  fuffocato  &  fangmne  zit^Alcx^indci'  Alesp.3.  q.5, 
5.  m.3.  a.2.  f.3.  )  futtaitemfus  ab  Apoflolis  pcrmiffum  ,  propter 
facificarionem  ,  advttandum  fcixnUlum  »  & concordtam  tnJuccndam^ 
1 1-  Paulu:)  qui  intcrfuit  huic  Apoftolorum  Concilio,  & 
optimcilludintclligcbat,  i  Cor.  8  &  10  apcrtiirime  do- 
cet ,  nonelfe  illicitum  comcdcrc  idolothyta  ,  nifi  ind« 
inHrmi  fcandalizcntur. 

Bellarm.  I.  Forxaffe eotempore ncndumpervenerat  adCorinthioi 
frurptum  Apoftolorum:  quaftionem  enimiftam  de  tmmdatispYopone^ 
kant  Paulo  ^  Ccr  8.  &  Panlus  judtcavtt  expedtre  adhuc  illts  non 
.  tradere  hoc  praceptum. 

Protefl.l.  Non  cft  credibilc  ad  Corinthios  nondum 
pcrvcniireprseccptumilludquod  Paulus  tradebat  omni- 
bus  Ecclefiisper  quas  tranfibat,  ^r7.i6,4.  pracfcrtim  cum 
idem  PaulusfuitEcclefias  Corinthiacaearchlteftus.  1  Co^ 
ri«/A. 3,  jo.  Adcoabfimile  veri  hoc  alii:>  PontiHciis  vide-- 
tur  ,  utadaltcrum  cxtremum  confugerint  (Bellavm, 
hoc  in  loco  teftc  )  non  vcrcntcs  aftirmarc  ,  le^em  ApofloUm 
4am  tum  abrogari  coepiffe  zpnd  Corinthios  ,  &  Alcxander  Ales 
cxprefledicit  (  loco  antea  citato  )  Paulum  Apoflolicum  hoc 
Tfraceptum  inloctspluribus  retraflajfe.  II.  Quae  ratiofingipo- 
'  teft,  cur  nonexpcdiens  tum  tcmporff  tuerit  faltcm  indi- 
care  Corinthiis  hoc  praeceptum  ?  An  expediens  potuit 
cITedc  rebusnecefl^ariisita  tradare,  quafi  encntindiffc- 
tcntes  ?  1 1 1.  Proponebant  Pauloiftamquaeftionem,  ut 
ejus  authoritate  ,  &opequofdam  fcientia  fua  inflatoSt 
&  dccretoillifophifticeilludcntcs,  poflcntad  officium 
rcvocare. 

Bcllarm.l.  Paulus  reddit  ratimem  pr^cepti  ApofloHci.  NoH 
gutcm  fequttur  :  Paulus  dtctt  tmmolata  non  tffemala  ex  fe,fedt^ntum 
rationc  fcandali ,  & pericult  :  ergo  fi  non  adfit  fcandalum  ,  ncqucperim 
tulum  ,  poteruntlicite  comedi  M  potnerurit  entm  nihil  ominus  abfolute 

fnhibcYt.  ^ 

Ftottii.ln  Imovcro  fcq^itur,  Nam  fitMtum  ratione 

rcandali 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


l84  BELLARMINVS 

fcandall  &  periculi fint  mala  ,  tum  nuUa  alia  rationc  ,  ne) 
quidem  Apoftolicipiseceptiiationc.  II.  Paulus  ita  rcd^ 
dit  rationcm  piaecepti,  utfiabfit  fcandalum&  peiicu-i 
lum  ,  licitepoffint  comcdiimmolata  i  0^.10,2.^*25.  Ra-| 
tio  igitur  prarcepti  advcrfatur  fcntcntiam  Bellarm.  quii 
vult  ifta  fuilfe  abfolute  piohibita,&  ex  probitionc  eciam  ' 
abfolute  mala. 

8.  Bellarm.  Rom.  l^.  Subditt  efiote  poteJlatibusfhbih^,aoriius 

fTopter  confcicntiam,  &c. 

Preteft.  I.  Hic  locus  non  magis  favct  legibus  Papx, 
quam  decretisprimaiiiPontifici^Mahumctani  qui Mupthi 
vocatur.  I  I.  Quamvis  hominum  legesbonai>,  quatcnus 
funt  bonae,obrervare  Deriex  confcientias  noftras  aftrin- 1 
gat,  nonfcquitur  tamen  inde,  ipfas  leges  hominum,con-» 
lcientias  obligarc. 

9.  Bellarm.  i  Ccr.4.  Apoftolthabueruntvirgam. 

Proteil.  Habueruntquidempoteftatem  fingularcm  in- 
ordinatos  coercendi  bc  in  ordinem  redigendi :  Ecclefia 
ctiam  habet  poteftatem  fimilem  ordinariam,fed  nonpla-*  1 
nc  parem.  Quibus  funibus  huic  antecedenti  connedi 
potcft  confcquens  illud  ergo  Papa  poteft  leges  condeic 
omnium  ftdelium  confcicntiam  obhgantes? 

10.  Bcllar.  I  Ttm.i.Pauluslegem ftatutt^ncbigamiordincntnr^ 
Protefl.I.  PauIusnonfuitPapaRomanus.  Mirumcfl: 

nuUaslegcsprofcrri  Romae  h  Petro  latas  &  promulga-« 
MS.  II.  Nihilo  plusnovcE  legisfuit  miis  quaePaulus 
docct  de  caftitate  Epifcopo  neceflaria  ,  quam  iniisquac 
tradit  de  casteris  virtutibus  m  eo  rcqulrendis. 

1 1.  Bellarm.  I  Tim.  5.  aduerfus  Presbyterum,  accufattonem 
mliYecipere:  ntftfub  duobus  auttrtbus  tefttbus.  Htc  aperttpime  do^ 
cetur  Eptfccphm  hatere  fuum  trtbunal .  ettayn  extraforumconfctentts,' 

Proten.  Probandum  fuit  Bellarm.  Papam  pofl^c  legcs 
condcrcinforo  confcientiae  :illcautem  (quldproquo) 
concludit  £//yio/wm,  non  Papam  ,  f<#jW/r4rc  ,  non  legcs 
ferre  ,  extra  forumconfcientid.  1 1.  Multictiam  m  rebuspo- 
liticispoteftatem  judicandi  habent,  qui  non  pofl^unt  Ie-« 
ges  novas  fcire-  Concedit  Azorius  lefuita,  infttt.  mor. p.z. 
itb.iuiap.2.  Samuelcm  &  caetcros  judices  quipopulum 
Ifraeliticum,  antc  Saulem  in  Regem  creatum  ,  guberna- 
ban t ,  non  habutjfe  poteftatem  cotidendt  leges ,  fed  ex  prAfcrtpto  dtvin^ 
legisrextp,  &tndedtci»  Deum  tumtemporis  topulrimgubernaffe. 
Annon  Dcus  asquc  gubernare  debct  in  Ecclefia  fua? 
III.  Falfum  eft  Timotheum  habuifle  tribunal  extra 
forum  confcientiac  :^aut  illum  cflJe  forum  Ecclcfiafti^ 
cum  ,  praetcr  forum  confcientise.  IV.  ludicium  illud 
non  compctebat  foli  Epifcopo  ,  ncdum  Papae  foli ,  fcd  & 
cseterisEccIcfiseprxfcais.  12.  BcU 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


E    N    E    R    V    A    T    V   S.  l8? 

12,  Belhirm*  Sunt  altxloca  muUa,  qtiJ^mintis  qfiidcm  uYgeni^ 
twnen  fuam  habent  ejficaciam. 

PYotesl.  Siminus  urgeant  quam  praeccdentia,  tum  effi- 
cacia  eorum  minor  eft  nulla  :   nuUam  enim  in  prioiibus 
fficaciamcfle,  ex  didis  appaiet. 
I  3 .  Bcllarm.  Idem  pobatuY  ex  tYadittone  PatYum. 
PYotesl.  Patresantiquinihilomnino  teftantur  ,  de  Pa-* 
X  proteftatc  in  confcientias  omnium  tidilium. 
14.  Bellarm.  JSleceJfaYia  funt  tn  Ecdefia  , jYxttY  lcgemEuanm 
geltcam,  concluftones  extUa^  &dettYmination€$  eju^. 
^     Pritcsi.l.  PofTuntleges  condi  fine  Papa.  II.  Isaux 
*  novae  deteiminationes  reales  funt  ncceftarix  ,  qux  non 
inveniuntur  in  Scriptura  iTim.1,16.  dircdionis  ordinis 
dccori,  neque  funt  leges,  neque  propriae  rcligionis. 

Ariruraenta  noftra. 

o 

hic  pYofeYuntUY  illa  aYgumenta »  ([ua  popt^t  fu^n.vit  a,rjLrfu$ 
oailtvam  poteftatem  PapA  in  confctentias  omntum  fidc/ttim  :  ftd 
tiA  commtinitervtndicantfideltum  confctentias  ab  obligattone  le^ 
um  ht$manaYumypAfcYttm  tn  caufa  Ycltgtonts. 
l^.PYotef}.  Matth.ult.20*  docentesquA  mandavivobts  :  non 
^use  vob  mandahitis. 

Bellarm.  /» tts  qti^  mandavit  DominuSiilltid  etiamcfl ,  utferm 
^cntuY  pY.^cepta  PralatoYum.  Luc.  10yl6,  qutvos  ai^dtt»  me  audit^ 
Pfotisl.  Qm  auditdifcipulosChriftiproclamantcs  ,  af^ 
fYcpinquAvit  YcgnumcAloYum.  Matth.  lo  ^  7.  Chriftum  audit: 
Qiiid  hoc  ad  novas  legcs  fcrcndas  ?  Simili  ratione  probarc 
pollit  Bellarm.  liccrc  Praelatis  novum  Euangelium  con- 
derc,  quiain  mandatis  Chrifti  fuit  ut  rcciperctur  Euan-* 
cliumPauli  Rovi.2,16.  i  Thtfl^^.Theff.i^  14.  iTim.z^S. 
:ba  autcm  Chrifti.  jV/4///;.28,2o,funt  adco  manifcfta,ut 
ctanus  ipfc  Cardinalis  ,  hunc  reddat  corum  fenfum* 
qtiA  mandnvi  ego^non  mandahttts  vos^  non  adtnvenictts  vosimea  enim 
mandata  fcYvaYe  ,  eil  neceffaYtum  ad  falutem  :  veflrx  autcm  poffunt 
eJfcmcrttfcYa. 

16.  Proteil.  Dcut.4,  3  &  12,  32.  Kon  addetisad  veYbum. 
^\;QuodpYAcipto  tibi  h§c  tanturn  factto. 

Bellarm.  i.  Non  pYchtbttuY  addttio  ad  numeYum  pYAceptoYumm 
ut  fiex  decempYAceptis  fieYcnt  duodectm  vel  per  detracltonem  ,  ollo: 
f  l  addttio  ad  c  '  'i?n  ,  ut  fi  loco  unius  agni ,  vel  duo  vel  dimi-m 

di;im  ab  unafd   fchate comadcYetur. 

PYoteft.  I.  Pcrfedio  legis  divinae  ,  Sc  accurata  cjus  ob- 
fervatio  ut  pcrfedas  ,  quas  rationes  fuerunt  illius  admo- 
nirionis  ,  omncm  additioncm  cxcludunt.  1 1,  Qj^id  ma- 
gi^  impie  dici  poteft,quam  qiiasdam  cx  praeceptls  Dei  pof- 
ic  pcr  dctradioncm  ab  hominibus  cxpungiita  ut  dcccm 

rcvoccntur 


ICaj 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E3 


l 


luijf 


1S6  BEtLARM  INVS 

revoccntur  ad  ofto?  candem  aiitem  rationem  eflc  -iddcnu 
di  &  dctrahendi ,  concedit  hicBcllarm.  III.  Gravi 
eft  crimen  adderc  novum  praeceptum,quam  addcre  o 
praEJceptum.  Neque  enim  potefl  addi  opus  ex  praeccpto 
nifi  addatu  r  praeceptum  ;  &  praeceptum  planc  novum  e 
icfc  plus  habet  praelumtionis,  &  innovationis. 

Bcllarm.  De  cdYemontaUbm  aiditis  ^  habemm  exemfla.  Efl.^\; 
loh.  lo    I  Sam.^o. 

Froteft.  I.  Celebratio  dici  fortium  Efl.  9*22.  non  fuit  ex) : 
casremonialis  >  fcd  voluntaria  fufceptio  civilis  commc- n 
inorationis.  Si  autem  rcligioAim  inftitutum  fui(ret,au-;f 
thor  tamen  ejus  ccnfendu^  eft  fuiife  Deus  perMordc-  l 
chcum  prophctam,non  homo.  II.  Feftum  dedicationis^:- 
Chriftus  fua  pr^efcntia  non  magis  approbavit  loh  10.  quj 
Apoftolipoft  Chrifti  mortem,iacnhcia  Iudaica,fua pr^ 
fentia  in  templum  fub  illam  horam  afcendentcs,approba-« 
bant.  All  ^.&c.  III.  Statutum  illud  Davidis  de  sequa 
partitione  pracdae.  i  Sam  ^0,14.  nihil  novi  habcbat  ficut 
apparct,Ni#w.3i,i7.  Si  habuifTct,  non  tamen  lex  judicia- 
lis  fuilfct ,  fcd  conclufio  ex  lcge  naturae  dcduda  ,  antca 
non  obferv4jta. 

Bellarm.2.  Pr^jtbetur  additi»  cotYumfens  s  nonperficienscpms 

fYdceftum. 

Protelt.  I.  Rc<3:e  obfcrvat  Cajetanus  in  Deut.4.  fYohtbe% 
Miditi^nem  &  deminmicnem  etiam  fub  pYdtextu  cuftodiendi  mandara  \ 
Dei  Prohibctur  cnim  additio  ,      cuflodiatur  lex  Dei  :  noTl\ 
poteft  igitur  cuftodiri  aut  pertici  addcndo.  1 1.  Additio! 
quse  videturperticcrc  id  quodperfedum  eft  ,  corrumpiti| 
illud,quia  detrahitcjus  pcrfcdioni.  III.  Additio  & 
demlnutio  pariter  prohibcntur  :  fed  nullaeft  deminutio 
quae  pcrficit  &  non  corrumpit  :  crgo  nec  additio. 

Bellarm.  3 .  Pnhibetuf  additto  legwn  contYariaYum^ 

Pmf/I.I.Omnes  legcs  additac  funt  contraiiae  huic  pro-* 
hibitioni :  {ic  i^nss  altenus  quimn  f  /dcifitur,  prohibetur,Z^« 
10,1.  non  ignis  contrarius  :  &c  Umenapfofui^mUmtni  DeiE^ 
:tffA.43*8.  non  contrarium  tantum.  . 

Bellarm.^.  In  teftamento  novo,  qucd prrtinit  ad  totum  mundum^ 
Mcn  fctuerumt  cmnia  tam  factle  determtnart  tn  ffeciali,  atque  tn  tefla^ 
metstc  veteri ,  quod  uni  tantum  fcfulc  dahatur. 

Prcteli.  I.  SiDcus  hoc  non  potuit,  multo  minus  potcft: 
Papa.  II.  Totus  mundus  candcm  rationcm  habet  quo-« 
ad  fidcm,cultum,&  omnia  illa  quae  ad  coafcientiam  fpc- 
dant  cum  uno  populo.  III.  Pra5tcrordinis&  dccori 
fpcciales  ^[uafdam  circumftantias  ,  quae  novas  Icgcs  con- 
fcicntiae  fcrendas  non  requirunt ,  nihil  eft  ,  in  quo  unius 
gcntis  Ecclcli»  ab  aliis  dcbcnt  diflcrrc.  £x  hacvaria-. 

tione 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek^  Den  Haog. 

224  E3 


ENE  RVATVS.  iS^ 
tione  refponroriim,  fibimet  inviccm  repugnantium,  fatis 
apparet  ,  addirionum  authores  ,  multa  quidem  efiugia 
quaerere  ,  fed  nihil  invenire  quo  confcientias  fuas  ceitas 
ac  tutas  po/Iint  prasftare  adverfus  claram  illam  prohibi- 
.tionem,  ne  eiiiite  aiverbum  illniquoi  eg9  prjicipiovobi^. 
17.  Protefi.  //"  ^ 3^22. 14f.4.,i2.  Vnus  eft  legislator. 
Bellarm.  Vnns  <!T  unicHS  e/Hegislator  frtmanm  :  talunoneft 
Papa,  fed  vicariu^  ejns. 

Protcfl.I.  Non  poflunt  efle  aut  fing!  plures  primarii  le- 
gislatores;  otiofum  eflct,&  indjgnum  Scripturis  hoc  ne- 

f;ire:  .V  futile  eft  eftugium  ,  fic  lUas  enervare.  II.  Cum 
cgislacoru  proprium  lit  ,prlmariam  habere  poteftatem  , 
fccundarius  non  datur  legiilator,  in  rebus  Ecclefiafticis : 
quiaprimaria  illa  authoritas  Regis  Ecclefiae  ,  nemini  k 
ChrHto  communicatur.  III.  Detradoro  illi  ,  qui  hac 
rationc  k  lacobo  cap.4.rcdarguuntur,non  hocfibi  arroga-^ 
bant,  ut  efler.t  primarti  legtjlatores,  fed  legiflatercs  tantum. 

Bellarm.  lacob^s  allocjuitHr  omnes  homines,  qi^atenus  ft^bfunt 
iiqmb(4S  le^thus,  &  voltttt  JUcere,  ntfmtni  Itcere  jucUcare  legem  fm  fupe^m 
fi$ris  :cum  unus  tanfum  fit  legi(lator  primarius. 

Protvfl.  I.  lacobus  non  refpicit  ibi  lege^  qualcfcanquc 
humanas,fed  iegem  Dei;  loquiturenim  dc /^^c' cui  omnes 
ftattes  pariter  funt  fubjcfti.  verf.  r  t .  II.  Nihil  ibi  dicitur 
de  fuperiorc  quoquam  praeter  Deum  :  nam  omnes  fideles 
confidcrat  ut /r/«rrf5.  III.  Nulla  eft  confequentia  in  ar- 
f  umentatione  illa  quam  Bellarm.  affingit  lacobo  :  VniiUi 
efl  legtflator  prtmarttis  :  non  debctis  tgitur  judtcare  legem  aJtcujm  fu^ 
fertoris,  quamvts  ncn  fit  prtrnartus.  IV.  Papaetiam  hac  ratio^» 
nc  fatis  damnatur  :  judicat  enim  IcgemDci,  qucm  verbis 
non  audct  negarecflc  fuperiorem  fuum. 

x8  Protefi.  //^29  Mat  i^.  Mar.j-  fruftra  mc  colunt  , 
docentes  dodtrinas,  quae  funt  mandata  hfcminum. 

Betlarm.i.  Per mandata  hominum  tnteUtguntur contrariA  legi 
Hvtna.  Mat.  1  5,6. 

Prote/i.  I.  Omnia  mandata  hominum,in  quorum  obfer-* 
vatione  cultus  Dcl  collocatur  ,  damnantur  cxpreflTe. 
II.  Omnia  talia  mandaca  funt  contraria  legi ,  mnaddes 
verboquod  tihi pracipio.  III.  NuIIa  eft  casremonia  myftica 
i  Pontificiis  introduda  ,  qux  rhinus  contraria  cft  lcgi 
Dei,  quam  fuit  lotto  manuum  ex  ftatmo  Seniorum.  verf.2. 

Bellarm.2.  Damnantur  tnutties  &frivoLt  fs,remonta  folo  fpirttH 
bumauo  adinvent^^  Mar.j. 

Protcfl.  l.  Si  inutiles  &  frivolae  c^iemonisc  ab  honiim-' 
bus  adinventse  damnentur  apud  Marcum  ,  eacdem  etiam 
Japud  Matthaeum  damnantur  :  dciifdcmcnim  agitur ,  in 
Htroqueloco,  I  I.  Si  omncsIud«i,  ncipfis  quidcm  Sa- 

cerdotibus 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag* 

224  E3 


1 


l88  BELf,ARMlNVS 

cerdotibas  cxceptib,  damnandas  hiijufniodi  cxiciv 
f3Vebant,quidni  &  idem  contingeie  poilit  Pap^,  &:  . 
'.ibus  Romanis  ?  1 1 1.  Spiritu  liumano  inventas  fuerunt^ 
omnes  iWx  caercmoniae  my  fticse  quse  fine  verbo  Dei  funt| 
in  Eccleliam  introdudas  :  Spiritus  cnim  Dei  non  Tugge^ 
:  it  alios  cultus,quam  quos  Chriftus  inftituit.Ioh.i4,26, 

Bellarm.3.  Damnmtur  luddi  t  quoii  hhmanas  qffafJam  ieges^ 
fluYsifaceYcntquamdivtnamlegem.  3/4^. 23,23. 

Protesl.  !•  Dc  humanislegibus  aut  cacremoniis  nihilibij 
dicitur  :  fcd  comparatioinftituitur  inter  leviora  &  gia-^i 
viora  legis.  1 1.  Nulla  fingi  poteft  ratio  aut  modus,  an-i 
rcponendi  cseremonias  hunianas  Icgibus  divinis,  qui  non*! 
magis  aperte  convenit  Papiftis,  quam  Iud;3eis. 

19.  Protcfi.  Chriftianifunt  libeiia  mandatis  hominum/' 
2  Ccr.3.  G4/.4  &  5. 

Bellarm.  ZibeYtas  chnfltana  cofifi/Ht  in  liberatioue  h  fiYvitute* 
feccatijegii  moYal:Sf  &  csYemonialtS.C judictalts:fcd  non  tn  /tbcratt^ 
ne  ab  obcdttntia  PrAlatcrum. 

ProtcR.  Abobedientiaillaergapraepofitos  quasmDo-j 
mino iis,  vel  in  iis  Domino  debetur,  nemo  liberatur  ;  fed  1 
Chriftiani  liberantur  ab  iis  qui  fpiritualium  i?^^?(^ri^/«;>4r- 
iei  fibt  ultro fumunt  :  Co/.2»  1     &  ah  elementis»qHA  pYAfcrtbuniur  ex  \ 
frdiccptts&  doflnnishomtuum  verf.22.  quae  magna  pars  elt  li- 
bertatisChriftjanset/er/l^o.nefcil.  fervifimus  hominum, 
fed  folius  Chrifti.  l  Cor.  7,23.  prohtbemurfieri  firvi  hominum\ 
(ait  Cajetanus  in  illum  locnm)  fecundum  tl/am partem  qua  fu^  I 
mus  fervi  Chnfti^  id  eft  ,  humanis  fuperftiiiontbus  nes  cccupando*  ut 
Thomas  cxponit.  Immunltioncm  libertatis  Chriftianae 
^  Prselatorum  arrogantia  &  ufurpationc  proficifci  agno-* 
fcunt  Patres  Concilii  Ephcfmi,  canone  ultimo  ,  dum  ca-» 
vent,  Nefub  fpecie  admtntjlrationts  Ycrum  facrartim.fotentiAfciuta^ 
ris  typhus  irrepat,  fthfimque  tmprudcntes  Itbertatem  tUam  amittamus^  j 
quam  nobts  Domtnus  nofter  lefusChriftus  proprio  fnnguine  largiius  efl. 

20.  Prttcft.  Liberati  fumus  a  caeremoniis  ludaicis  divi- 1 
nis>  quac  fucrunt  divinac  :  crgo  multo  magls  ab  humanis. 

Bcllarm.l.  CArcmoutA  tllA  fuerunt  figurA  tcftamtnttnovt  fttu- 
rilac  proinde»  re  ipfa  prAftntc^cvffare  dtbucrunt. 

ProteFt.  I.  OmriescaEremoniseludaicae  ,  non  fucrunt 
proprie  ordinatae  ut  clfent :  hgura^  teftamenti  novi :  fcd 
luerunt  uc  AlexanderAIesk)quitur,  Par.z  q.^^.  Vencrati^ 
^A  divtna  majeftatisAmprefitvA  timori$iindufi:vA  ptetatts  :  faciebant  \ 
Ad  cltminattGncm  tdclolatrix^  ad  dechnattcnem  oci^.fionts  erroris,ad  la^m  i 
tnam  conditoriSf  ad  hononm  &  reverenttam  majeftatis  >  &  ut  Tho- 
masobfervat,  i.z.q.ioi  a^z.  Litiralem  hatuerfint  rationem,  ad\ 
'vitandum  tdclolatriA  cultum,  ad  remem^randa  bencficta  Dei,  ad»  iufi^  < 
nuanda  excelUnttam  iivtnam^  ist  ad  defignandam  dtfpofittonem  mentis 

quAi 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E3 


E  N  E  R  V   A    T    V    S.  189 

..^^MichAtnr  tn  colcntthus  Deum.  Alias  rationes  now 
labent  optimas  creremoniarum  humanarum  ,  quas  apud 
Chriftianosfuntinufu.  Si  igiturDcus  voluilfet  hujuf- 
:nocli  C2;remonialem  inftitutionem  &  cultum  poft  Chri- 
ftl  adventum,non  eft  dubitandum,quin  vel  multas  ex  il- 
\h  veteribus  retinuiffet  ,  vcl  limilcs  dc  novo  inftituiflet 
fe  ,  potius  qunm  permitteret  nogotium  tanti  momcnti 
rbitrio  hominum-vanorum. 

Bellarm.2.  Pauciores  &  leviores  funt  Ponttficid  Uge^,  Mofis,  fine 
comp^n.^tibn?. 

Protcsl.  l.  Detur  hoc  :  nihil  indc  fequetur,nifi  cseremo- 
nias  omnes  ludaicas,  &  omni  modo  eafdem  non  retincri* 
II.  Quis  ftatuet  modum  Papse,  quo  mmus  plures  adhuc 
&  graviores  leges  fuis  fubditis  imponat  ?  III.  Nihil 
fuit  intcr  omnes  cseremonias  ludaicas  ,  cui  non  fimile  Sc 
aequivalens  aliquid  in  plerifque,  &  ejufdem  gcneris  muU 
ta  plura  reperiantur  inter  Pontificios  :  apud  PontiHcios 
,  autem  multa  obfervantur  ab  ethnicis  dcfumta  ,  quibus 
.  ludsei  nihil  habuerunt  affine.  Quod  autem  attinet  ad 
gravitatem  ,  una  confeflio  auricularis  ,  cum  fatisfaftio- 
num  cura  &  Purgatorii  redemtione,magis  opprimlt  con- 
"  ientias  hominum  ,  quam  pleraque  ^omnia  ludagis  prae- 
ripta. 

-21.  Protefl.  AltarcAchaz»  ab  Vria  paratum.  ^  Rcg.16. 
hoc  nomine  damnatur  ,  quod  humanum  fuit  inventum. 
Novi  etiam  incolas  Samariae  capAj-  plcftuntur,quod  no- 
vis  cxremoniisDcum  colebant  :  Manailis  pcccatum 
infigne  fuit  cap.zi.  quod  altarc  novum  cxftruxerat  in 
Hieruf.ilcm. 

Bellarm.I.  S.nfni/.x  docct  iflos  omnespeccajfepeccatoido/otatrid. 
Proxefl.  I.  Qu_iIdololatrias  reatu  tenentur  ,  pofiunt  eti- 
amacfolcnt  in  aliispeccatis  implicari,'&  iis  praefcrtim 
quas  affinia  funt  Idololatrias.  1 1.  Idolatrias  malitiam 
particlpant,qui  novas  casrcmonias  propric  rcllgionis,  aut 
nova  mcdiacultus  in  Ecclcfiam  Deiintroducunt. 

Bellarm.2.  AcljA^^^non  rcfrchenditur  quod  altare  novum  ercse^ 
t  in  tcmplo  fcd  qnod  tale  altare  crcxerit.  &c. 
Proteii.  Vtroque  nominc  damnatur ,  nam  Bcllarm.  ipfe 
tetur  cap  ly.  additioncm  ad  cpns prdcepttsm  prohiberi :  nt  fi  dno  a* 
gnilocounitis  adhiberentur  :  cadem  autcm  cft  ratiofiduoaU 
taria  loco  unius  conftituantur.  Si  etiam  altare  novume-» 
^gere  potuit  Achaz  cum  Vria  ,  quidni  &  nova  facrificia, 
ovum  propitiatorium ,  novum  templum,  &  omnia  no- 
a  ?  annon  hoc  eft  limcn  limini  apponere,  &  poftem  po- 
E^cch.  43, 8  ?  Siiriiiis  eft  ratioManallis ,  &  Babylo- 
oium. 

Bcllarm.s* 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


190 
Bellarm. 


BBLLARMI  NVS 

3.  Salomon  fine  mandato  Dei »  fanilificAvittrru 
temf/o»  &  tbietiam  obtmlit  holocaufta  i  Reg  8 »64.. 

FfoteH.I.  Salomon  in  eo  nihil  inftituit  novi ,  abEc 
clcfia  dcinceps  obfervandum  ,  fcd  confuluit  (ingulari 
praBfcntineccflitati.  II.  Deus  ipfefuit  lingularimod 
praefcns,  verf.  10.  Salomon  etiam  eo  ipfo  tempore  exti 
ordinem  aftus  fuit  a  Spiritu  fando,  ficut  apparet  ex  prr 
cibus  quas  conccpit.  Saccrdos  adfuit  cum  HtimS>cthhm 
fntm  :  ita  ut  non  lit  verilimilc  ,  eum  quicquam  hac  in  r 
line  fpecialidiredionc  fccilfc :  praefcrtim  cum  in  caetcri 
omnibus  ,  accuratc  fic  obfcrvabat  Dci  praefcriptumj|[^ 
2  Chron.zS,  19.  &  Mofi  ipfi  non  eft  pcrmiffum  ,  ut  faccrc^*^'^** 
quidquam  nifi  ad  excmpiar  illud  quod  oftenfumeftipl 
i  Deo.  Exoi  25,9. 

ProteFi.  l  Cof.7,2^»  ne  eftotefervi  homiuum.  1 
Bellarm.  Eoinlocofolnmmodo  pfAcipituf  ne  fetviammhomini-"  ' 
Im  pY&cipue pfoptef  homines.fed  magis  Deo  tn  hominibus. 

rfotefi.  Hsecintcrprctatio  convenit  fervituticorpor. 
li  :  fedillo  in  loco  agit  Apoftolus  de  fpirituali :  &  fi< 
Thomas  Aquinas  ,  Cajctanus  ,  Contarenus  cxplicant  d 
fervitutcanimag  &  confcicntiae.  II.  Eadcm  rationcU 
bcraridicimur  ^  fcrvitutc  hominum  ,  qua  ex  peccatid 
minio  vindicamur,  quia  fcilicet  emptifumuspretio,  utfetvi 
musChftfti.  Sedpeccato  nequcpraecipuc  ,  neque fecunda« 
rio  fervirc  debemus:  crgo  nequc  hominibus,  quoad  fu' 
jedionemfpiritualem.  III.  Pracceptumilludfcrvicn 
diDeoinhomimbus  ,  nullomodo  tollit  aut  minuit ,  fci 
(  pcr  fubordinationcm  )  augct  fubjedioncm  crga  homUl 
ncs :  Eph.  6.  fcd  hoc  prasccDtum  pcr  manifeftam  oppofi-.j 
tioncm^  toUit  illam  fubjcaioncm  dc  qua  agitur  ,  nc  ho- 
miniaut  hominibusomnino  praeftctur  ;  fervi  eftts  Chrifti: 
ne  eftote  hominum. 

23.  Proteil.  Confcicntia  adforum  foliusDcipcrtinet.l 
Ipfcenim  folus  fcrutatur  corda.  Ipfc  folus  poteft  dam-| 
nare  ad  paenam  mortis  aeternae  :  atquc  adeo  folus  ad  pc3e««| 
nam  talcm  confcicntias  hominum  obllgarc. 

Bellarm.  I.  Vno  modo  confcientia  peittnet  ad  firum  folius  Dei:\ 
(juatenus  fcilicet  folus  Deus  potefi  videre  homtnumc^nfitentias  ^  &\ 
judicare  de  ailibus  internts »  qutexterius  ntnpatent.  Altomodo»  nofij 
adfoltus  Deiforum  pertinet  confcientia  ^  ftd  &  ad  hominum  fofum^X 
quatenus  fciltcet  homo  ex  pr&cepto  ita  obligatur  adopus  externum  fih\ 
itendum  ,  ut  fi  non  faciatjudtcet  tpfe ,  tn  confc^  ntia  fua»fe  malefy^ 
iere^  &  hoc  fufficit  ad  confctcntiam  obligandam. 

Protefl.l.  Negatur  ifta  confequentia :  Si  homomnpoftk 
iognojcere^  & judtcare  ie  confcientia^  neque  posnam  infligere  confctefi 
tii,  •  xum  (9nfc$(f$tia  n9n  fubjidtHf  hminHmfon  M  abtpfis  judtcetuf\ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek^  Den  Haog. 

224  E3 


E   M  E   R  T  A  T   V   S.  I91 

&  chligefur.  Hasc  aiitem  nititui  illo  axiomat^,  i  fcnru 
comniuiii  omnium  hominumapprobatio  cui  nonconvc- 
nit  definitio  lei  ,  illi  non  convenit  res  ipfa  definita, 
I  I.  Nullo  modo  fufficit  eo  ,  ut  homo  obliget  confcicn-i 
tiam  alterius,  eum  tUud  pr.icipere.  quod  fi  alter  HonfaaatJuiicAn 
foJJit  m  confcientia  fua  » fe  male  fectffe  :  fi  enim  pcritus  medicus 
hoc  aut  illud  falubre  praefcribat  aegro  peiiclitanti,  fi  rac- 
dico  nonpareat,  poflit  meritoin  confclentiafua  judica- 
rc,  female  facere  :  Medicorum  tamen  praefcripta  non 
obligant  confcientias  asgrorum.  III.  Cum  Bcllarm. 
hic  plus  juris  non  tiibuit  homini  in  confcicntiam,  quam 
utobltgetadopus  externum  .  abrogat  obiter  Papse  poteftatem 
omnem  fcrendi  leges  defide  ,  &  moribusintcrnis,  quam 
''ntea  ipfi  tam  confidenter  arrogabat.  IV.  Nullam  hic 
iffercntiam  ftatuit  Bellarm.  inter  poteftatcm  Papae  ,  8c 
rinclpis  alicujus  mundani,  imo  Ethnici,  in  conlcicntiis 
lominum  obligandis :  cum  tamcn  Icfuitarum  dodrina 
rccepta  fit,  ( ut  vidcre  eft  apud  Filincium  dc  carconf.tom.z. 
ti.2 1 .  n.  1 4, 1 2.  ^  EccUfiafitcam  legem  (non  civtlem )  pojfe  determtnarc 
€ulpam  .  prxciptendo  fub  mortali «  quia  dtrcclc  habet  vtm  in  animaSp 
•bltgando  coptfcienti^s . 

Bcllarm.  2.  LegeshumananoHohligant  fubpocnamortti  attrnas 
^tfi  quatenu^  violationelegts  humana^  offendttur  Deus. 

Frctefl.  Non  igitur  dircfte  ,  proxime  ,  &pcrfcobIi- 
ant  :  (  quod  ctiam  Azoriusfatetur  ,  part.z.Ub.^.  cap,6.) 
led  quatenusinillis  lex  aliqua  Dei  violatur.  Hocautcm 
fcnfu,  obligari  homincs  in  fuis  confcientiis,  ad  bonas  le- 
^,cs  obfervandas,  doccmus  omncs.  Lcgcs  tamcn  ipfsc 
^  lumanasnonobligantconfcicntiam,  fediilalex,  cujus 
cyiolatioproprie  infcrtmortis  rcatum.  TcncbaturDavid 
mconfcicntia,  fcquiconfilium Abigailae.  1  Sam.2^.nc^ 
^que  tamcnauthoritas,  nequcprudentia  illius  fcemm^, 
pDbligabat  confcientiam  Davldis.  Atquc  ha^ceftilla  cxi- 
gua  1  ucis  fcintilla  ,  quam  aliquo  modo  rcfid  uam  fuifl^e  in 
denfiflimis  tcnebris  Papatus ,  rcftc  obfervat  Calvinus. 
SicThomas- 2.2.5.104.  4,^.  Ex  Scnccacitat ,  &probat, 
mentem  efefuijuris  rcfpeau  hominum  ,  &  inde  concludit, 
in  his  qusL  perttnent  ad  tntertorem  motum  voluntatts  hominem  nor^ 
tenert  homtni  obedtre^  fedfolum  Dco.  Idem  cum  Thomahabct 
Grcgorius  dc  Valcntia,  in  illum locum.  Silvcfter,  m  vo- 
ct  obcdientta  &  plerique  omncs  Scholaftici,  utoftcndit 
""zorius,  tnfitt.mor.par.  l.  Ub.     caf.  10.  ThomaSautem 
^»fci,2.  quAjl.^i.  4.4.  indcconcludit ,  hominem  noa 
►olTe  lcgem  fcrreconfcientiae,  quia  dehts  potesi  homo  legem  /4- 
■^e*  de  qutbus potefi  judtcare^judtcium  autem  homints  nm  potell  cfft 
m^rmhirtHUbmpfedfolum    merimbm.  Sed  luculentrf-i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


ipl  BELLARMINVS 

fime  omnium  Gcrfon  de  vita  fpirituali ,  Len.^.  Nr/i 
le^ehumanA  cenfcienttA  hominHm  tencntur  >  utlethale peccatum  fit^  ^\ 
ioniYA  camfiat  *  nifi  ea  lcx  ortum  habeat  a  lege  dtvina  ,  ctijtiifultui 
vtolati»  Uthali  cfi-p^  tribtiittir. 

C  A  P.   VIII.  DejurtfdtElione  ,  a  Papa  in  alios 
derivanda.  Cap.22. 

Qiiamvisiniftaquacftionenonagit  adverfus  nos  Bellar' 
fed  contraPentificios  quofdam  de  plenitudine  potc- 
ftati^iPapae  non  fatis  ut  videtur  cdodos  ,  atque  adc< 
poflitinobibpraeteriri ;  operaj  pretiurn  tamen  erit^ 
brcviter  obfervare  ,  quomodo  BelUrm,  in  omni  partd 
hujus  difceptationis,aut  veritati,  aut  fibimctipli  fciiy| 

pcr  advcrfatur, 

T    H    E    S    T    S  I. 

BEllarm.  Triplefc  efl  in  Ponttfice  atHfquc  Epifcopis  potefti 
Vnaordtnis  ,  a/terajurtfdjfttoms  tntiricrts ,  tertia  jurtfdictti 
extertorts.  rrima  refcrtur  ad  facranu  nta  confiaenda  &  mtntfirani 
Secundapopulum  Chrtfttanum  rcgtndumin  forotnteriori  confctentid, 
tertia  ad  enniem  populum  regenium  in  foro  extcrtori. 

Protest.l.  DePontilice,  negamus  eum  ullam  omnin< 
Ecclefiafticamhabercpoteftatem,  ex  inftltutionedivi 
na.  II.  Epifcopum  diftinguimusin  minifterialem  Epi- 
fcopum,  velPaftorem  umus  Ecclefise  particularis  qu2 
talem.  Eundcm,  qua^ordinisprimatum  habet  inter  va 
riarum  Ecclefiarum  paftores,  6c  Eplfcopum  Monarchica 
porcftate  utentam  iu  varias  Ecclefias ,  &  earumPafto- 
res.  Primum  dicimuspoteftatemhabere^Deo  ,  lecun-|- 
dumordinis  infuperpraerogativam  ab  hominibus  acci-'" 
pere,  tertium  non  ex  inftitutionedivina,  fed  vcl  a  Papa, 
vcl  iifdem  artibus  cum  Papa  ,  poteftatem  quam  habet  fi-, 
bimetacquifivifie.  III.  Abfurde  diftinguitur  poteftasi 
ordinis,  arcliquis.  Or^io  enim  (ait  Alcx.  Ales,p/ir.4.  q.2i. 
;n.4.  J  ncnenpoteftas  ^  fedhabet  fibiannexam  poteftatem  hgandi 
folvendiJnforopKnttentt^^&infcrocaufa.  IV.  Potcftasetia 
fincullarationcjufta,  diftribuitur  injurifdiclioncminteYio 
rem  &  extcriorem.  Vna  enim  &  eadcm  eft  potejfas  (ait  idem  ibid. 
li^andi  &folvendiinforo  pocnttentiali  >  &  inforo judictali  » Itcet  aftm 
fintdiverfi.  V.  Male  definitur  potcft^s  ordinis  per  rcU 
tlonem  ad  Sacramenta ,  quia  Epifcopi  a  Dco  ordinati  ordi 
nanturprsecipuead  pafcendum  populum  verbo  fcienti 
ac  fapientiae.  Et  fecundum  Pontihcios,  qui  Sacerdos  or 
dinatur,  nonpoteft,  omnia  Sacramcnta  adminiftrare. 
ordinum  (  puta  J  6c  confirmationis,  Pr«tercadum  Sa 

cramcutu 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E3 


B   N  E  K    V   A   i     y'  S.  195 
tfamentiim  pocnnitcntide  adminiftrar,  cxercet  jurifcii- 
ftionem  :  itautnon  poifint  hac  racionc  diftingui  potc-* 
^asordinis,  &  jurifdidionis  jnterna^.  VI.  Regeie/»-. 
erne  &  icgcic  extetne  ,  non  conftituunt  diias  juriidiclio- 
^ines  :  quia  internum  &  cxtcrnum  non  variant  naturam 
♦vcl  eHentiam  rei,  fcd  modum  tantum. 

2.  Bellaim.  DepYima&fecundapttefiAte»  mn  tfl  qudflicm-^ 
ra.  Nam  de  frima  certum  e/f  apud  omnes  ,  iliam  dque  immtdtate 
^abere  a  De$  Epifccpos,  ac  Papam  :  confertur  entm  per  quandam  con^ 
crationem  ,  qus,  s,que  operaturinuno  »  atquein  alto.  De  fecunda  eHf 
mdtm  a/iqua  dtffcnfio  :  qutdam  cnim  ea/n  immeiiatc  a  Dco  ccnfcrri 
%nt :  altt  ab  homine  per  fimpltcem  tnjuncltonem  :  ambo  tanzen  tn  co 
antunt  >  qttodufushuju^  poteftati^pr'ndeat  a  jurifdtfttone extcrio^ 
Praterea  dus.  tflA  pcpcjlatcs  ptrtiK  nt  .id  maitrtnm  de  c!.\z  :h:^i 
^clefid. 

ProteFc.l.  Potcftas  or Jmis  tah^qualem  roiuilicJi  ax^ 
lligunt,  quam  Tolctusdcinftrudt.  Saceid.  lib,  i.cap.3. 
^  .Cfinit  eflc  poteftatem  tranfubftanttindi  panem  tnverum  corpus 
*^^CAr/7?/,nequeimmcdiatc  ncque  mediatcad  quenquam  de- 
ivatur  a  Chrlfto  ,  fed  (  pcr  mendacium  )  ab  Antichrifto 
'  lo.  II.  Sicertum  lita  Chrifto  immediate  habcri  pri-* 
am  potcftatem  ,  idem  etiam  certum  eft  de  fecunda  ,  & 
rtia  :  Nam  fccunda  continetur  In  prima  fecundum  ex-» 
licationem  Bcllarm.      tcrtia  eft  cadcm  cum  fccunda, 
cut  antea  fuit  declaratum.   III.  Siomnia  qux confe-m 
runiur  per  cr'       ^:.ntm^  immcdiate  a  Deo  habentur  ,  tum 
•  Jttiam  juri.    v  .  )  excerna  Epifcoporum:  quia(tefte  Tho-* 
pia  z»  l.q.l  84.  4.6.  ad2^  commmitttturtUt  cum  folemnttate  confc-^ 
^rattonts.  Et  nccefleeft,  ut  \'cl  pcr  confecrationem  ,  velper 
Gmplicem  hominis  tnjuniltcnem  accipiant  iftam  poteua- 
^m:  poftcriorem  autem  viam  non  audct  defendere  ipfe- 
'%iet  Bellarm.tumenim  poteftas  hasc  effct  tantum  dele-. 
ta,  ex  alteriu:>  commilfione  ,  ficutVicarii,  Cancellari/, 
fiicialcs ,  Commiffarij ,  &  alise  quifquilias  ab  Epifcopis 
[apalibub,  cam  acciperc  folent.  I  V.  Effugium  quod  ha^ 
'  BcUznw.deufupoteftattsinTcrndiabexterna  JurifdifHor.cpen^ 
nihil  omnino  \  alet ;  Legitimum  enmi  ufum  etiam 
•iacramentali.s  poteftatis  ab  cadcm  penderc  Pontificii  do- 
\;cnr,  ut  videre  eft  apud  Thomam,  2,2.  ij  {9^.3.  V.  Ne^ 
>iflue  valet  quidquani  quodaddit  deduabus  primispotc- 
latibus.  quod  pcrtincnt  ad  claves.  Namut  Toletus  obfcr- 
at,  (  loco  antea  notato  )  poteflasconficttndt  corpus  Chrtftt,  non 
citur  cUvis  :  Et  Scholaltici  ipfi  non  minus  externara 
^uam  internam  juriididionem  Ecclefiafticam  referunt 
clavium  potcltatem.  Neque  ullam  jurlfdidioneni 
^jlfoxnifit  Chiiftus  Ecdcfia:  >  aut  ipfi  Petro,  qua^  in  cUvi- 

I  bus 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


ra^  1   K   t    L  A   R  M   I   N    r  S 

bus  noncontinetur.  Et  riJiculumell  fingere,  Chriftun 
^ledifle  paftoribus  poteftatcm  apcricndi  ac  claudcndi 
clanculum  in aurc contitentis ,  fcd  non  publicc  cor^- 
Eccleflatota.  - 

2 .  BcUarm.  Conveniunt  mnes  in  eo ,  juYtfitettonem  Eptfccp^ 
§Hm.'fattem  tn  genne  •  effc  ]me  dtvtno.  Nam  Chri/lfiS  ordtnaz.:t 
ut  fiHt  in  Ecclefini  Paftores  &  DoaoreS.Et  ntfinn  ejfet,  po/fet  Ponitf^ 
wutare  hunc  ordtnem  .  &  inftttuete  ne  hUhs  fit  tn  Ecciefea  Eptfcopm 
Muoi  fine  dubto  non  potefl  facere. 

PYoteii.l.  DePaftor!bus&  Doftonbus  nemo  potcl 
dubitarc:  fed  talibus  Epifcopis  quales  Bellarm.  intclU 
git ,  &  tali  jurifdiftionc  qualem  illi  cxercent ,  ncquc  Vi 
ftigium  ullum  juris  divmi  in  Scripturis  habetur  ,  ncqi 
in  eo  conveniunt,  ne  Pontificiiquidcm  omncs,  Bellarra^ 
rerbafunt  deRom.  Pont.  lib.i.  cap.  3.  Vtietur  Hteron 
wus  in  cafentcntiafuijfe  ,  ut  exiftimaretEpifcopos  .  fi  dejurtfdtdt 
^gatur ,  effe  qutiem  Presbytt  ris  majoves  :  fed  dejure  Ecclefiaftico,  1 
dtvino.  Variiitemin  ConcilioTridcntino  ,  illam  fentea 
tiam  tucbanturcontraHifpanos,  in  gratiam  &  ex  authj 
ritatePap^e  ac  Lcgatorum  ipfius ,  intcr  quos  Laineziui 
fuit  Icfuitarum  Gencralis  ,  ita  ut  Hlfpani  non  potuerint 
©btinerc,  utccvti  aliquid  de  Epifcooorum  jurc  in  ilU 
Concilio  ftatucrctur  ,  Pct.  Suav.  Hift.  Concil.  Trident 
llb.7.  II.  Extradubium  non  eft  apud  Pontificios  Pa- 
pam  non  polfe  mutare  aut  toUcre  ordinem  Iftum  Epifco- 
porum.  Banncs  in  2.     aYt.  10.  pag.  l^c).  aequchocpofn 
Papam  facere  concedit,  ac  finc  prasmilTa  confultationc 
debita  ,  rcs  fidci  temcre  definirc.  Azorius  autem  inft»  u. 
mor.  part.2.1ib.3.  cap.30.  pro confelfo ponit,£;'irr<>/'6rMi>|h' 
jurtfdtclionem  »  Rom.  Pont.jurepofttttoUere  ^minHere  »  re(irtngere 
nuitare»  aut  vartare. 

4.  Bellarm .  Tres  funt  de  hac  re  TheologorumfententiA. 

Protell.  Non  confcntiunt  igitur  Pontificii  intcr  fcrc 
neque  de  Epifcoporum  authoritate  ,  ex  qua Ecclefiaiun 
?alutcm,&  Conciliorum  authoritatem,  pcndci e faciunt 
nequc  deplcnitudmepotcftatisPapae  ,  quse  &  qualis  fi 
agnofcenda. 

^.Bellarm.  Shitcntiavefiftimaefl  m  Epifcoposfuamauthorita 
tews  non  a  Chrtfto»  fed  afummo  Pontifice  accipere  tmmcdiate.  . 

Proteii.l*  Si  rcs  fe  rta  habcat  tum  ifti  Epifcopi  funi 
immediatccrcaturaevicarii  &ferviPapac,  nonChrifti 
1 1.  Papa  hac  ratione  ,  profitetur  fc  prt^fanum ,  facrilc- 
gum  ,  ftc  Antichriftianum.  Gregorius  cr.nii  (  tefteBell 
iib.z.  )  hascomnia  pronunciat  de  co  ,  quiitavult  efj^ 

univerf^lis  Epifcopus  ^  ut  cdteri  fint  tantum  vicarti  iUius.  Quoc 
^wtcra  Papa  omncs  Epifcopos  per  hanc  dcpendcntian- 

quau 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek^  Den  Haog. 

224  E3 


IIIBRVATVS 

m  habent  ab  ipfo  faciat  vicnrios  fiios, 


dofti 


11; 


Papali 


fte 


flo 


19? 

appa- 


t 


rina  cc  praxi 

'      ^annes  1112,2,  ^.i.  4  10. 
».163    nonpojftt  rafA  Altquii  mutaYc  ciYca      ^  ^  ^a^. 

m.unnndos  amp!iaPid$,YeJ}Ytngeni$,  vel  exi       .    ^ . 
;  »m  tndtgeYcnt  EptCccpi  confiYmatione  Papx  :  ncn  pojfct  Papnad 
'  qUA  per  EpifcofoYumM 
re  :  noi,  ^     .y.^.i^  i^  .^  ^  .  ^  iopu^  cxeYccYtt 
iiftus  juYtfdtittonii  :  Non  poffet  jtne  cYxoYe  dtceYe  :  pYKjicimus  talem 
rrum  tali  Ecclejsa»  commtttentes  et  admimJlYationem  ;  aut  ego  confi  y$ 
cuYam  talts  Ecclcjt.t  :  non  pojfet  dtnique  Papa  folo  veYto ,  aufcYYe 
^icHi  EptCcopo  potijiatem  juYtfdtfltonis^  cr  amovere  tUam  a  fua  Eccle^ 
.  &  tl/um  digYMdaYe   quoYum  contYatia  docet  conftteiudo   Sl  hsec 
n  fufliciant  ad  Epifcopob  redrgendos  in  ordincm  vica- 
iorum  Pap3e,nihil  fufficiet.  Ncque  ccrte  tam  asgrc  debct 
lOcabEpifcopisPapalibusferri  ,  cum  illietiam  ,  eodera 
odo ,  fubjiciunt  libi  paftores  plebanos  ,  vcl  parochos  , 
CiilBa/fvt  fubjiciuntur i^i'^/.  Thom.2,2  //.18+  a  6.adz. 
6.  Bellarm.  Apofloli  acctpTYhnt  tmmedtate  k  ChY:Jlo  omnan 
n:  r^ttem  ac  juYtfdtiltoHcm. 

-Ta.;  . . iioc  quidem  verc  diciiiu  ;  fed  nullo  modo  con- 
uenter  iis  qu^  antea  Bellarm.  pro  Papa  faepius  dicTrita- 
t.  Accepimus  enimantea  a  EelUrm.  lib.  I,  cap.9.  ChYi-^ 
mqutdem  cum  in  tcYYts  degrYet  futjfe  fummum  xtfibtlcr^  ^    '  h.t 
£loYem  :fcd  pojiea  Pctrum  ^  Pc  trt  ft^ccejjorcs.    Vndc  nc^       .  o 
quitur  ,  Apoftolos  quamvis  audoritatem  fuam  primo 
ceperint  a  Chrifto,  poft  afcenfum  tamcn  ejus,  ^     '  n 
Perro,Liiio,iV;c.  pcndcntcm  retinuiirc  :  licut  ivi. 
us  k  Principe  aliquocrcati,  authoritatem  fuam  per'  con- 
nuationem  accipiunt  ctiam  ab  ejus  fucceflbre  ,  Magis 
utem  clarum  eft  quod  Bcllarm.ejurd^hb.c.  12.  afiirmac: 
^ofto/is  fummam  foteftatem  col/atam  ut  tegatts  ,  cum  quadam  Jubje^ 
'  ad  Petrum»  ikc.  16.  contcndit  Apofto/os  tanquamovtcu/as 
icndatos  futjfe  PetYo.ut  ab  tpfo  pafceYentuY.  Sed  quam  direde 
llarm.  curri  femctipfo  pugnet  ex  confirmationibus  hu-» 
rionismagis  adhuc  apparebit. 
.  u^cllarm. /d/;.20.  Stctnmtjit  me  Patcr,:  i:c  \^i  P  ? 

e  vnba  id^m  dattiY.ApoftoLiSyquoi  PetYofutYai .  tm  pcY  tllu.i, 

\i  dabo  c/avcs ,  &  poftea  exhibiium  peY  t/lud,  pafce  oves  meas. 
Protcft.  Et  tam.cn  lib.J,  c. 10.  &c.  contendn  ^    '  Vr-, 
onnrchiam  iftis  vcrbisPctvo  promij^iani  - 


.iicllarm.  Paulus  cx  prcjcjfo  docet  fc  a:t.ior:iatein  i^jufi.Ai^ 
oncm  habutffe  kChYtHonon  a  Petro^  Ga/.Z.  qui  z:d:b,znt:<Y  .  ^  /t- 
jutd,  mtht  nthti  ccntu/iYtint. 
Pr^teit.  Cum  no^  iftum  locum  urgcbamus  ,  lerpoiiUim 

I    2»  fuir 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


B  R    L   L  A  R  M  I  N  V  S 

fmt  a  Bell.iinA.  l.i,c.i(5.  agcreibiPaulum,de  4o.*r.;,.i 

9.Bellarm.  .4^y7o/r  afoh  Chnftc  faaifmt.  &  ab  ,pf0  eonftnm 
Sateriites  CT  EPifcopi  poit  mortem.  loh'  20. 

rm./?.  Antcatamen,  1.1,0.23.  fuit hxc prarogativa 
ma^^na  Pctri,  quod  iUefotf*i  k  ChrtJIo  Epfcofni  crdmattoifiHrst , 
t.it.r,  mtetn  a  Pelro  Epifcopalettt  eonfeaationetn  Acc^pennt.  Et  pro- 
batur  hoc  ibi  ex  Turrecremata,  qucm  ifto  in  loco  adver- 
iarium  fibi  proponit  Bellarm.in  una  &  eadem  quasftione. 
Ex  iftis  contradiftionibus  ,  fatis  apparet  Bellarm.  non 
ram  veritati  quse  unica  eft  &  fui  fimihs,  quam  fcenae.cui 
ferviendum  ipfi  fuit ,  &  tempori ,  tam  allertiones  quam 
araumenta  fuaaccommodaire  ,  &  eafdem  Scripturas  va- 
ric^  modo  huc  ,  modo  illuc  ,  prout  occafio  ferebat  de- 

toififle.  „   .  ^ 

lo.Bellarm.  27»m.II.T7.  •DerivaturvtYtHiSettio/umaM— 
fii  virtute,  tonftttt  oHtem  Papam  in  Ecdefta  etm  Ucim  h.^hcre  ,  qnein 
habuit  Mofes  in  pcpulo  ludatrum  ^ 
Proteft.  I.  Antea  l.i,  0.9-  voluit  Bellarm.  Aaionem  ty^- 
pum  fuifTc  Papse  :  nunc  vero  typum  ejus  conltituit  Mo- 
fem.qui  Aaroni  fuit  vice Dei,  Exoi.:\.,i6.  Papa  igitur  pro- 
ut  Bellarm.  placct  cft  {  ut  de  Icfuita  dicitur  )  omntihomo. 
1 1.  Virtus  in  Seniores  a  Mofe  derivata,fuitPolitica.  An 
Papa  etiam  eft  caput  Politicum?  I  1 1.  In  illa  deriyationc 
virtutis,  nulla  diffcrentia  fuit  inter  poteftatem  ordtnti^ju^ 
fifdtaionti  intern*.  cSr  exicrnx  :  fimul  &  femel  tota  vn  tus  ab 
codem  principio  communicabatur.  Hoc  autem  Papa  libi- 
met  non  arrogat,  nifi  in  cxtcina  fola  jurifdidionis  potc- 
ftate.  I  V.  ls'on  proprie  derivebatur  virtus  lllorum  Se- 
niorum  aMofe:  fed  fimilem  plane  virtutem  cum  virtutc 
Mofis,aDeoiniscommunicatamfuifle  hac  phrahlik,rjih- 
c2nir,feponamdcSpirituquieftfupcrte.  ponamque  tnets.  iHfi* 
nuatur  (ait  Cajet. )  quod  talem  fpmtum  tllis  daret ,  qualem  partiit* 
farentafpirituqui  futtinMofe  ,  ftfptritus  iUeeffet  diffufrjus  ftti 
qutmadmodum lux  canitta  itffundit  lumcn  fuim  in  dtaphano.  \  .  fcl 
talequid  locum  habuiifet  in  Mofe,&  pnmis  illis  Semofj-r 
bus,qnalcBelIarm.  vult,  non  magis  tamen  ad  exemplum 
trahi  debuiflct,  quam  Prophetias  donum,  mio  eorufidem 
Seniorum  vocatio  fuit  extra  ordinem  obhgn.ita  v.-i^ 
VI.  Cum  inEcclefiafticoftatu  veterisTeftamenti,)ir 
rifdiftionis  derivatio  milla  fuit  a  fummo  Saceidote  ad 
infcriores ,  nonmagis  quam  ordinis  ipiius  Sacerdotalis , 
nequepotuit  fummui  Sacerdospro  fuo  arbitrio,inferio 
r;s  alicujus  poteftatem,minuere,reftringerc,  mutare,au 
,uiaie  ,  minushocmultocredi  vel  adfTiitti  poteftfu 
:"eft.  Novo  ubx  taltin  dittcrcntiam  graduum  inter  ?a 

ftor» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccx/rtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVTATVS.  Tpr 

:ores  Ecdefiae  non  legiuir  Chriftas  inflituiiTe.  Omnes 
^liniftri  Chrifti  quoad  poteftatem  illius  niuneris  quo 
nnguntur,  immediate,  &  ex  ^quo  pendent  a  Chrifto, 
1 1  •  Bc\\.um.  Eptfccpornm  luYtfdtfHo  non  efl  df[Halii  :  unus 
nim  habet  unum  cppiclnmj  altus  ccnium  cppi  la  s  altu^  mu!:as  Provi,:  «• 
iias.  HAciiteYminatto  non  efl  d  Dco^fedabhmm 

Protcl}  I.  Q^i  centum  oppidorum  ,  aut  iiuuLauim  Pro- 
vinciarum  funt  EpUcopi.in  co  non  funt  aDcOjied  ab  ho- 
minibus,Dcus  inftituit  Epircopuin  qui  eflTet  uniu.^  Ecclc-^ 
liasPaftor.  Pcrindc  hic  argumentatur  Bellaim.  ac  fi  di- 
cerct,unus  vxk  habet  unam  uxorcm,alnis  dua^  aliusplu- 
res:  ergo  jus  conjugii  non  cft  a  Deo  terminatum.  I  I.Ea^ 
dem  etiam  ratione  lequitur  poteftatcm  ordinis  &:  jurif- 
didionis  mternse  non  elFe  a  Deo  :  quia  alius  in  uno  oppi-i 
do,  confecrat  &  audit  confelliones,  alius  autemidemfa^ 
cit  huc  atque  illuc  curfitando. 

12.  Bellarm.  Papa  non  pojfct  Eptfcoporum  jurtfdifHcnem nufcr^ 
re  f  aut  mutare  fi  h^bercKt  eam  a  Deo  :  fed  ccrtum  eft  tuni  fttpe  hoc 
fenjfe. 

Proteff  Certum  /g!tur  eft,Papam  cHerrc  fcfe  fupraDeii. 

I  ^.Bcllaxm. Epifcoporum jurifdiiito  in  nullo  verboDeifundatur. 

Protefl.  Paftores  CSc  doCtores  ingenere  a  Chrifto  ordi-. 
natos  &  conftitutos  in  Ecclefia,probat  Bellarm.c.22.  ex 
JEphef^,  ipfe  dedit^  &c.  e.z^.  addit  alterum  locum,  de  con-« 
ftitutioneeorumfpeciali ,  ^^f.20.  SptrttusSanausvostnJli^ 
tuit  Eptfcofos. 

14.  BeUarm,  CoHjnijfH  uiuntur  Epifccpt  h  S.  Sanclo ,  Houim-m 
medtatetfedmediate :  quiaApofloli,  tnfptrante  Dco^&virtute ac(ettA 
s  S.  SanEio  illos  Epifcops  conjittucrant 

I.Non  igitur  conftituti  fuerunt  a  Pontifice  Ko^ 
fnano.  Neque  potuit  eorum  jurifdiftioauferriaut  rail^ 
tariaPapa.  I  I.  Non  divcrfimodeigitur  acceperunt  po- 
tcftatem  ordinis,iurifdidionisinternae,&  externse  :  fed 
lintegri  F^Tcopi  conftituti  funt  a  Deo,  non  minus  quoad 
JU4:irdidione,quam  quoad  ordinis  poteftatem.  1 1 1. 
que  immediatc  eft  conftitutio  Paftorum  a  Deo  ,  ac  fingr 

SoteftconftitutioPap^.  IV.  Non  latebat  BcIUrm.di- 
;ina:ioilIa,quam  Thomas  tradit  in  l.dtjl.iz.  qti^if.i.as-^n 
&  contra  Gentes,  //*.^,c.70.de  mediato  &  immediato, diV 
ci  fcilicet  hasc  vel  rationewi/im  mediatas,  &  immediat?^ 
vel  rationey»/>^^yiu.'immediatio  (  utloquuntur  j  virtutii 
cft,  quando  intcr  virtutem  caufas  &  eftedum  ,  nulla  alia 
virtusintercedit ,  autaliacaufaproprie  diStz  illiusefte-. 
d:i,quamvisinterccdat  fuppolitum  aliquod  tanquamin-i 
ftrumentum  :  hoc  fenfu  ,  omnes  veriMiniftri  vocantuc 
'    conftituuntur  in  Ecciefia  immediatc  a  Dqo^  immedia-. 

1    J  txoa^? 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


E   L   t   A   R   M  I   M  y   S  _ 

tionc  fcilicet  viitutis  Ecclefia  tamen  intercedit  int 
Dcum  &  Miniftros  in  illa  vocatione  tanquam  inltiu-. 
mentum  ejus  :  &  hoc  fenfu,  mediate  vocantur  a  Deo  pet 
Ecclefiam.Bellarm.  ipfe lib.2,cap.i7.  non  malchocex- 
plicat,fi  loco  />flf4.ponatur  in  ejus  verbis  Pafttr.  In  Pafttre 
funt  tria  :  Paftoratus  tffe.  qni  esi  qnaftftrma  qusdam  ;  Perfcna  qmm 
efl  fubjectum  ejus  :  &  (anjuncfio  unms  cum  altcro.  Prima  eil  a  foU^ 
Chrifto  :  fecunia  deftgnatur  ab  cle{loribus,tertia  efl  a  Chrtfio.meita»*^ 
te  actuele^lorum  :  Elecltrcs  iuturnoniantfoteftatem  ,  nequf  y***w3 
taufa  foteftatis  illius  quam  habet  Paslot.  Cum  noverit  ifta  di-.  ¥l 
ftinjuercBellarm.  &  hic  tamen  omnia  conhmdit,  prodit  l-^ 
jnileriam  &  caufx,  &  etiam  confcientiae  fux.  J 

C  A  P.  I  X.  De  Temporali  poteflate  Papx^  Lib.  5-. 

Quseftioprimaeft  ,  nnPapa,  cx  iurc  divlno  habcat  ul! 
tcmpoialcmpotcltatem,  in  Rcgcs,  Principes,  Reg  a  , 
Principatus^&alia^perfonasac  rcs  fcculaics  vcl  tcm^ 
poralcs  f  BcUarm.aflirmat :  nos  ncgamus. 

T    H    E    S    I    S  I. 

non  Orbts  CAr#-i 

nequehabitHUammiYi  temforaUpn  jurifdilUcKcrn  dtYe-*\' 
Ocj  jure  dtvino. 

Protefl  Vcrcquidcm  hoc  dicitur  a  Bellarmino,fcd  con-*  : 
tra  fcntentiam  cSc  praxin  Pap^:contra  tcltimonium  com-.  i 
inuncomniumCanoniftarum,quiPapalis  juris  intcrpre- 
tes  habcntur  confultiflimi ;      contra  authoritatcm  ma- 
ximorumTheologorum  Pontiticiorum,  ficut  Alcxandcr 
Carerius  prolixe  oftcndit  ,  dc  potcftate  Papas  ,  lib.2-  ubi  j 
ctiam  hanc  opimonem  BeUarm.  operofc  confutat ,  &  e- 
jiis  nomine  ipfum  Bcllarm.  intcr  tmfto^  roliticos.^iit  H^rettm  i 
£os  ponit,  &  cap.5.  Anathema  ipli  non  dubitat  denuntiarc^  \\ 
approbanteCardinalicuilibrumfuum  infcribit  ,  &  ipfaj 
Papa  cui  palpum  iftum  obtrudebat.  Imo  non  defunt  m-i 
ter  ipfos  leliiitas,qui  publicis  fcriptis  opponunt  fefe  Bcl- . 
larm.  hacinpartc,  tanquam  Papae  minuj>  sequo  tribucntiJ 
Sicenim  A2orius;inftit.  mor.  par.z. lib.4,cnp.  19. 0«f/«f  i 
dtmus ,  veram  eJfi^Canonta juris  tnttrfrettimfentinitam  ,  Romanumi 
fonttficem  h  ibereutramque  fotenatem,fpirttualem,&temporaIem,&cJ 
Mihi  n$n  pUcet  moiuslo  jHcndi  quoutuntur  Vtiloria  ,  Sotus  (  Bel-. 
larm.j  quta  tnfinuare  vtdentur  ,  penes  Papam  folum  effeunam  pote^\ 
fiatem  fptrttuatem^  non  temporalem^  &c.  in  jure  enimCanonico»  abf9^\ 
lute»  & fiynplictter  dicitur»Papam  utrumque  gladium  habere,  jpirttua^\ 
lem  &  temporalemt  jure  qmdem  &  habnu  ,  ^uamvts  ufu  &  aiia  .  ncn^ 
ni/i  in  ccrtis  qt^buCiam  caufis. 

a.Bellaxau 


BElIarm.  Pafa  non  eft  Dominus  totius  mundt 
fttant 


1 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccx/rtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


l 


■t 


i 


EHBRVATVS.  19^ 

4.  Bcllar m.  H^tet  tamen  Papa  in  ordine  ai  hHUm  /piYitua/e^ 
ffimmam  poteiiatem  dtjponenii  de  iemporalibus  rebns ,  omntum  Chrt^ 

(ItanoTum. 

Protesi.  Q^iodunamanu  abftulit  Papsc  Bcllarm-  id  aU 
rcradat.  Nam  I.  Summapotefta^  coacxive  difponendido 
temporalibus,  cft  Dominmm  in  temporalia.  Dum  igitur 
hxc  poreftas  tribuitur  Papx  ,  conftituitur  Dominus  iri 
i  aiporalibus ,  quod  antea  fuit  ncgatum.  II.  Sinullaiii 
1  e  diftcrt  potcftas  Papag  a  proprio  cJc  direfto  dominio^ nifi 
in  finc,  aut  ordinc  ad  tincm  ,  (quae  cft  unica  diftintlrioni* 
latio  qua^  hic  indicatur  )  tum  formaliter,  Sc  cilcntialitec 
non  differt.  Papa  igitur  a  Bellarm.  lit  Dominus  orbis 
Chriftiani,  quoad  enentialem  &  formalem  rationem  dom 
minandi.  III.  Superions  hnis  refpedus^ad  c^ucmcolli^ 
jTiat  poteftasPapse^non  minuit,  fedaugetdommium  ejus 
Jiam  quo  nobilior  eft  finis  ,  co  tirmior  debet  cire  poteftas 
quae  ad  illum  finem  eft  exercenda.  I  V.  Temporalia  muU 
ta  ad  bonum  fpiritualc  immediatc  dirigerc  non  magit 
poteft  Papa;quam  Politicus  aliquis  Princeps,mediate  au-^ 
tem  ad  fpirituale  bonum  omnia  diiigere  ,  non  minus  d«-* 
bet  acpoteft  Politicus  Princepsquam  Papa.  Nulla  igitur 
diftcrentia apparet,  nequideminipfo fine.  V.  Sineulla 
ratione,reftringitur  ifta  poteftas  Papae,ad  tcmporaliabo-^ 
Cbrtjiianorum.  Nam  i.  Chriftianiaeque  completum  do-* 
xniniumhabcnt  in  fuabona  ,  atquc  inlidelcs.  Chriftiani 
quatales,  cx  ipforum  PontificiorumDoftorum  conf«f-* 
iione ,  non  fubjiciuntur  fpiritualibus  fuis  fuperioribus  , 
putaPapaj ,  nifiquatcnus  profcfli  funt  &  fpoponderunB 
m  Bapnfmo,cum  Ecclefiam  ingrediebantur.  Thom.  1»  2. 
Wj7?.44.^.I.  Sylveftcr,in  verbo  obsdienttd^  fed  dc  fubjedio- 
iie  bonorum  temporalium  dominioPapae  vel  diredo,vel 
indirefto,  nihil  fpondeturin  Baptifmo.  Quamvis  igitur 
non  red:ius,aut  verius,magis  tamen  congruenter  univer-* 
fali  poteftatiPapae  docent  Canoniftse  ,  iic  poft  illosBo-. 
ius ,  cum  aliis  ,  Papam  ejfe  orbis  totius  DomtHum.  Sunt  verba 
CareriijUbi  fupra.Azorius  etiam  inftit.  mor.par.2.lib.4, 
C.  19.  oftenditro/«m  terrarmm  orbem  cfTc  aliquo  modo  fubjc-* 
£tiim  Papas  fub  rztioncovilisChrifti  9  in  qtio  alH  funtacitt  >  ut 
Chrifiiani,  &  aliipotejlateac  jure^  ut  Pagani,  VI.  Nimis  gene- 
raliter  fine uUa  determinatione limitante  etiam  ex  Ponti-i 
ciorum  Dodorum  fententia  pronuntiatur  hoc  de  tempo^ 
falibmbonis :  Nampatet  (ait  Cajetanus  in  2*2.  q  83.4. 12  J  tn^ 
mmeras  cffe  obligattones^qua,  non  fubfunt  Papx  ad  nutum^  ut  patet  im 
iontraclibus  inter  hominem  &  homtnem.  O^o  ad  bonatemporalta  nott 
ictuntur  PapA  ahfolute  ftcut  religioft  Prslatisft^is     2c  tamen  de 
s  rcligiofis ,  affirmat  Bonaventurain2.dift.44,4o.  Si 

I    4  JPralattt% 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


200  BBLLARMINVS 

I^rdlAtm  nHquid pr^cipiat.quod  fit  fupYa  votumynon  tencYi  eos  ai  tl!.'< 
intpUndum.  Vbi  etiam  egregiam  i  eguUm  addit  de  obcdie  i- 
tia  debita  fuperioribus  fpiritualibus  :  obedteyiilnm  eB  omnilu 
qui  in  cathedYa  fedent»  tn  his  quA  ad  caihedram  /ptclant ,  &  in  prxcc- 
ftii  legis  :  in  altts  autcm  n^n  mandatur. 

Arsumenta  Bellarmini. 

Bellarm.I.  Poteflas  civilis  fubjeila  efl  foteUati  ^trituotiJl^. 
:  l.finem  hnbet  fuboJfdtnatum.  2.  Sunt  tnter  (ehApoteftr^ 
K  X  .yper  dvpendenttam  :  fedjftrttudtanon  deptndott  a  tempor  , 
ergotemporalta  a  fpirttualibus  pcndent^tliifque  fubjiLtuntur.  ^  .  Si  t.  n- 
foralts  admtntftratio  tmpedtat  Jptrituale  bonum.omnium  judicio^teneit^t 
JPrtnceps  temporalts  mutare  tUum  modum  admmislrandt» 

Protefl.  I.  Qiiin  poteftas  civilis  fpirituali  debeat  ciTc 
fubjed:a,modo  fpirituali,id  cft:,ut  Sorbonici  inrerpreta 
tur,  fuafive,  direftivc,  &  conformiter  ad  minilterii  tc- 
clcliaftici  naturam  ducenti,  ncmo  Chriftianu^  poteft  d  i- 
bitare.  Sed  inde  nihil  concludi  poteft  vel  pro  Papae  ,  vcl 
pro  Ecclefise  authoritate,in  poenii  tcmporalibus  irrogan* 
dis.  II.  His iifdem  rationibus,asque  fpeciofe probat  Ca- 
rerius,  lib.2,  cap.i  3  &cc.  Papam  diredc  habciepoteft. 
tcm  omnem  temporalem.  1 1 1.Simili  planc  ratione  pri 
baripoffit,  Mcdicos  haberc  tcmporalem  poccftatemiai 
pecuarios^olitorcs,  agricolas,fabro5,cereviliarios,&  om 
nes  Illos  q,uorum  opera  in  iis  rebu^  collocatur  ,  quas  ad 
Vidum,veftitum,&  vitae  confcrvationcm  fpedant  :  c^uu 
fanitati  acvitas  confervationi  ^  cuiMcdicoruminvigiU-*! 
rc  ,  fubordinantur.  IV.  Quicquid  uUa  racionc  tribuicur 
poteftati  fpirituali,  id  fpiritualiter  non  corporaliter  tn-- 
telligi  debet ,  ficut  Alcxander  Alenfis  qucm  Bellarm.  ad  . 
fuas  partes  vocat,  par. 3.^.40.111.5.  concedit :  fpiritualis  pom,. 
teilasjudtcat  ftcundum  vindtHam  fptrttualem»  mn  corporalcm. 

4.  BcIIarm.2.  Rtjpubltca  Ecclefiafttca  debet  ejfe  perfeda  m  & 
fujfjciens  in  ordinead  fuum  jinem  confequenium  :  fed  nece[f<xrta  efl  ai^- 
^nem  jpirttualem  poteslas  uttndi^  &  dtjponcndt  de  temporaItbu>  rcbus.  U- 

Proteil,  I.  Ecclefia,nifiuna  cum  Chrifto  fpedctur,  non|/ 
cft  refpublica  perfcfta,  nc  quidemquoad  ftatum  integra- 
lem.  I  I.  Noii  fibi  fuflicit  pcr  fe  ,  fed  fuam  fuHicientiam  [ 
pcr  fidem  apprchcndit  in  Chrifto  fitam.  III.  Pcrmcdiaj 
vifibilia  non  potcft  omnes  difficultares  fupcrarc  ,  ad  fi-^] 
nem  fuum  confequendum,fed  Deo  ut  fideli  conditori,Sc| 
protedori  commcndat  fcfc  bene  agendo,  cx  illa  vocatio-^j 
jnequaeft  vocata.  IV.  Non  cft  necefiaiium  ut  ipfa  Ec^j 
clefia  habeat  poteftatcm  dc  temporalibu^  rebus  difpo-. 
ncndi;  quiaDcus  habet  &  excrcct  potcftatem  omnia  inl 
^jus  bouumconvcrtcn4it  V.  SorboniciiniibdlodcEc^fl 

cier.r  ^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


:ler.  &  Polit.potcft.  fett.  i8.  rede  relpondent,  fuf^ 

•  icientta  PolittA  EscUftaslic^,  ah  cbft  rvatione  wnniatorum  Dci,  non  k 
\  me  gUiii,  aut  Moniirchui  tempoYA!*  "  esi^  Matth.zS  ^zo. 

^.Bellarm.^.  A'6w//rff  CAri;*.  .  cYarc  Rcgem  infiddem^AUt 
urcticHm  alioi  pervcrtentem:  ftd  juitcare  ietahbus  fcittnet  ai  Pa^ 
>am  :  trgo  etiam  juUcitreV  drfoneninm, 

Protefi.I.  Falfa  eft  p  itio  ,  ficut  Scriptura  ubique 
clamat.  II.  Fairameire  airumtionem  antea  tuit  proba- 

•  tum.  III.  Ex  propolitionc  cc  aflumtionc  concelTa^coiv- 
clulio  non  fequerctur.  Quamvi^  enim  Monetarii  fit.ni(li- 
care  de  moneta ,  noneft  ejustnmen  judicium  ferre  in 
monetae  adulreratore^- 

i     Bellarm.  Uon  Itcuit  hi.ui^  t^^g  mnonIu  ..:iim.  D.^t. 

"Wl^f.  eadem  autem  esl  raito  apndChrtfir    .       ranxi  ^  ant  non  drpo^ 
nendt  non  Chriftia^mm^  quA  futt  apud  ipfos  eltgendt  mn  lud.^ur 
Proteft.  I.  Eledio  (Sc  dcpolitio  Regum  non  pertincL>ac 
'  ad  Ecclefiam,red  Remp.  Iudaicam:id  eft,non  ad  ludaeos 
qua  Ecclefiafticam,  fed  qua  Politicam  focietatem  confti-. 
tuebant.  II.  Eligi  non  debent  multa  ,  quas  tamen  Iicite 
polfunt  ferri.   III.  Ilii  ipfi  ludaei  Casfarem  tolerarc  a 
'  Chrifto  doccntur.  IV.  Integra  &  propria  ratio  ,  quara 
folu:^  Ifraelita  debuit  eligi  inRegem  intcr  ludagos  ,  noa 
:  fuit  pcriculum  Idololatri3e,utBellarm.  lingic;  nam  Pro- 
'  felytas  ctiam  excludebantur.  V.  Trimi  Chiiftiani  tolc^ 
rabant  multos  Ncroncs. 

Bc\\:irm.  Hoc  fuit  qmia  tf4mChrtfltaK:i  deermt  ^jtrcsttmpcrales. 
JPrttefl.  I.  Ecclefi:;  igitur  per  aiiquot  frscula  (  ex  Bellar., 
^  fententia  )  non  fuit  refpublica  peifcda ,  ne^jue  vircs  ha- 
:i|4buit  neceflarias  ad  fuum  fincm  confequendum.  II.  Si 
"yirium  defedus  fuiifet  caufa  hujus  tolerationis,  tum  ta- 
lium  Imperatorum  gubernatio  nonfuifict  prccibus  Ec^ 
clefise  juvanda  :  ad  quod  tamen  Paulus  hortatur.  i  Tim. 
»f2    III.  Hac  ratione  fubicdio  fuifiet  ipfis  praeftanda^ 
folum  propter  iram,  non  etiam  proptcr  confcientiam  : 
quod  idem  Apoftulus  ncgat,  Bom.ij,^.  IW  Careriusip-- 
fc  ,  qui  direftam  poteftatem  in  temporalibus  tribuit  Vz^ 

f)as  ,  hac  in  parte  ,  modeftior  &  famor  cftBellarm.  nam 
ib.2,  cap.23.  concedit  ,  EthHtcorum  Prtndpum  PMpam  nonejfs 
[7  •       'ufed  tn  ciiftUbiiS  caufii  0  non  minu^  quam  lAteros  homi^ 

r  jubjeClos  fuiffc  :  ^utaL    .        -  vlx  niy<;rum  fuo  jure  aut  do* 

mtnto  prtvac, 

Bellarm.  i  Cor  6.  Pauius  jubet  anjittut  novos judices  tempora^ 
ium  caufarum. 

Protett.  I.  Idem  Paulus,eodem  cap.  dicit,  c[uidadmc  dt  hit 
"qui  foris  funtjuiicare  ?  Vnde  ctiam  Carcrius  concludit  ,  Pa- 
>am  noQ  fuiile  judiccn;  rijiacipuiii  Ethnicorum.  1 1.  Iu-« 

I    5  bct 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


i02  SELLARMINTS 

bct  Paulus  arbitros  eligcread  lites  coinponcndaS,non  ju 
diccs  Ethnicos  dcponcrc  ,  &  fubftituere  Chriftianos 
III.  Si  virc!:»  habucrunt  Chriftiani  novos  judices  ordi-i 
narios  inomnlbus  urbibus  ubi  degcbant  conftitucndi 
tum  cci te  non  defuerunt  ipfis  vircs  novob  Principcii  co 
ftituendi. 

B  e  1 1  a  r  m .  Religio  nen  iebet  expcni  periculo  eviienti. 

Proteft.  Periculo^x^oi»!/ qui  legitimam  potcftatem  h. 
bct  illud  propuifandi.  Pctitur  igitur  illud  quodcft 
quseftione. 

JBclIarm.  lus  iivinum  eH  fervare  reltgionem  veram^ 

ProttR.  lufte,  noninjufte.  Itcrum  petitur  quasftio. 

Bellarm.  Conjux  fiielts,  non  tcnetur  munere  cumionjugetnfij 
ii,  fi  iHenon  vult  manere  fine  tnjurta  fidei. 

Proteft.  I.  Quselibetinjuriaaut  pcriculum  nonto''ft 
obligationcm  manendi.  II.  Aliud  eft  difcedere  exaa 
ditione  Regi^  alicujus,aliud  Regem  deponere.  III.  Ec-  i 
clefise  erga  Regem,  non  eft  ilU  ratio  quae  eft  uxoris  ei ga 
maritumfuum  :  Rex  non  eft  Ecclefiae  Rex  :  nequceft»^ 
Ecclelia  fub  eodemjugo  cum  Rege.  Valct  tamenfic  ift-« 
hicquod  Apoftolusdicit.  l  Cor.7.  Si  tufiielts  fiffe  fefaret^ft 
fararus  efio. 

6 .  BeIIarm.4.  Reges  &  Principes  omnes  ChrifiiarU^paHo  vel  eX'^ 
freJfo,vel  tacito^  fceptra  fua  fubjecerunt  Chrifio^ettamfub  poena  regi 
ftriendt. 

Proteft.  Subjecerunt  fua  fceptra  &  animas  ctiam  Chri 
fto  ,  fub  poena  mortis  ,  &  omnis  generis  cruciatui  :  noil 
tamen  fequitur  inde  vel  Papam,  vei  Ecclcfiam  poflc  iftas 
pcrnas  illis  infligere.  Eadem  ratione  concludere  poflit 
BelUrm.  Papam  poffe  omncs  fuis  bonis  exuerc,(Sc  poftea 
mortis  fcrrc  fcntcntiam,in  omncs  Chriftianos  non  Chri^ 
llianc  viventcs. 

7.  BcIIarm.  5.  Tafiori  neteffaria  efl  poteFlas  lupos  arcenii  mnt\ 
fationequa  potertt »  arietes  furiofos  reeluienit  j  &  oves  pafcenii  tta  U$ 
€$nventt  ets. 

PtoteH.  I.  Cuilibct  plcbano  paftori  magis  iftaconve^ 
«iiunt  quamPapac.  I  I.  Hxcfacicndafunt  a  Paftore,  uC 
tefte  monet  Bcllarm.  omm  ratione  quA  potent^  id  eft,Iicitc  Se 
jurc paftorali  poterit.  Vel  igitur  nihil  dicitur,vel  petitur 
quaeftio.  III.  Poteftas  harum  rerum  non  magis  cft  nc- 
ceffaria  Paftori,  quam  vires  illam  potcftatcm  exercendi, 
Sed  Pctro  j  Apoftolis,  reliquifquepaftv^  ribus  primitiva» 
Ecclefiae  vircs  haec  praeftandi  dcfuiflc ,  audivimus  modo 
aBellarmino. 

8.  Bellarm.6#  1  Par.i6.  Rex  0%ia  fuit  ai arbitrium  Sacerio^ 
titfeparatus  ^&confi^uentexregnanitautborttate  frivatus  ^pnptet 

fepram 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  acj 

im cdYporAlem  :  pic^  igttur  Ponttfex  hoc  faccre ,  mic  fropter  le^ 
tfAYn  Jp:r$tualem. 

1;  Protcsl.l.  Siagcndum  fitcxemplis  ,  cx  vcteii  Tcfta-* 
mcntopetitis  ,  a.uiquior  &c  lirmioi  cft  Inftantia  quse  pc- 
Pf  I  dtur  a  Salomone  Rege,  judicantc  Sc  deponcntc  Abiathai* 
lacerdotcm  (ummum  ,  i  Reg  2,  27.  1 1.  Ozia  non  fuic 
iUthoritate  Regia  privatus,  fed  ufu  ejus  in  ordinaria 
nocuratione  rcgni.  III.  Ncquc  fada  fuit  ipfa  fepara* 
;a^iC2Sk>  eju^  ad  arbitrium   Saccrdoti\  proprie  ,    fed  Dci. 
V.  Nequc  confcquentcr  fuit  Regno  privandus  ,  quia 
'cparatu>»  potuit  peralio^  regnare.  Bellarm.  cnim  hoc 
iribuit  Papa: ,  quod  pollit  pci  alio^  Epifcopi  muncrc  dc-* 


rungi. 


9.  Bellarm.  7.  loj^da  Pcnttfex juflit ,ut  AthjMfi  interficerituY^ 
IcAi  R'X  crear^tur. 

ProteSt  I.  Athalianon  fuit  legitima  Regina.  II.  Non 
'ult  ^  lojada  folo  dcpolita,fed  a  tota  cong;  ega:ione  con- 
tJBdcrata.  III.  lojadaquae  fecit  hac  in  rc  pras  caetcris, 
lon  fecit  cx  fingularl  poteftarc  Sacerdocali,  fcd  tanquam 
'rimariaajthoritatcpollens  inrer  ludaeos  ,  quietiamcK 
ffinitatc  qua  rcgni  haeredcm  attingcbat  ,  (ingularcrn 
tabuitcjus  tutelam.  z  Chron.zz^ii.  IV-  Conclulionis 
xifthoccxcmplofcquentls,  pudet  aliquo  modo  ipfos 
/ontificios.  Non  enim  dicere  folcnt  (  quidquid  lcntiant 
4C  faciant  )  liccrc  Papas  pro  arbitrio  fuo  juberc  ,  ut  regcs 
intcrficercntur  ;  aut  interlicieudos  cflc  Rc|;es  adarbi- 
^rium  Papae, 

fB^dcnus  aflt4m  efi  de  poteflate  Papd  ingenita  :  ftquitur  aliapotejtat 
tempora/ts  Paps,  ^  Epifcopisejus  ab  mIus  donata  s  Vel  tpfis  a^m 
qtnjitas  brevtter  expcndenda. 

Argumenta  Bcllarmini. 

10.  Bellarm.  I.  Non  repugnaresPcnttficem  ftmulejfe  Prlncipem 
fiiritua/tm  ,  &tempora/em  aUtujm  Pro^vinctA  :  prcbatur  exemplU 
Ij^ie/chifeduchi,  Primogenitorum^  Noe,  Abrahami^&c.  Mofts^He/t^&c^ 

Proiesl.  I.  Princepsfpiritualiipr^-etcrDcum^Chriftum, 
nuiUiscft:  nifi  forfan  Diabolus  ita  vocari  poflitquoad 
fpiricualcm  nequiciam,  Ephef.6^iz^  6c  Antichriftus  quoad 
fpiritualem  ufurpationcm  templi  Dci,2  The/f  2*4.  1 1.  Rc- 
pugnaiitia  hujufmodi  rerum  variam  conHdciationcni 
admittit.  Quae  non  abfolutc  repugnant  in  clVcntia  Sc 
natura  fua ,  poflinttamen  rcpugnantiam  habere  cxin- 
ftitutionc  Dei  fupcrvenicnte.  Etqua;  uno  fasculo  ,  vel 
toto  etiam  illo  fpatio  quod  Chrifti  advcntum  praeccflSt, 
Qix  repugaabant  ^  poftea  tanjcn  poflint  lepugnarc. 

III.  Dc 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


204  BELLARMlNVS 

III.  De  toto  tempore  naturae  ,  (  ut  appellatur ) 
adlegem  latam  ,  rcfpondct  Alenfis  />*w  4.  ^  2.  m.i 
(latem  Jpiritualem  tnm  ttmverti  ncnfutffc  dt/ftnftam  kpotcftate  terYe*  \ 
»4,  fer  folcmncm  hpmtnum  confccratttnam      lix   illis  igitui  i- 
cxcmplis  ,  ad  Euangclii  tcmpus  non  fequitur  argu-  f 
mcntatio  paritatis,  cumomniafunt  difparia.  Ncque  i  ^ 
gis  ex  iis  probatur  temporalcm  potcftaccm  convenirc  I  - 
pifcopo  ,  quam  fpiritualcm  potcltatemconvcnirc  M.Mr»- 
llratui  civili.  Mofes  non  fuit  fummus  Saccrdos  ,  fc 
prima  conlhtutionc  Saccrdotii  Aaronici ,  cxtra  ordii 
illaprseftabat  quaecx  ordinc  ad  Sacerdotcm  pertincl 
Heli  fuit  Sacerdos  (quamvis  non  fummus)  fed  cxtra< 
dinem  excitatusut  populum  judicarcr.  Sic  ctiam  po^' 
Machabasi  quaii  in  communi  inccndio  vocati  fucr 
quafi  cxtraordinem  ad  remp.  crigendam  ac  fublevan-  »  : 
dam,  nonad  cam  conftanter  gubcrnandam  ,  aut  rce 
dam.  IV.  In  novo  Tcflamento ,  Eccleiiaftica  mUi 
corurn  quiin  vcrbo  &  dodrina  laborant ,  magis  funt  fpi-  ji; 
ritualia  ,  magifque  totum  homincm  poftuHintia  ,  qu.im 
fub  Icgefucrunt.  V.  Minimc  omnium  convcnit  hoc  Pa- 
pae  ,  qui  dircdc  praBeflTe  vult  Ecclcfiae  univcrfali  in  fpiri-*  1 
tualibus  ,  &  indiredc  regnis  ac  Rcbufpublicis  in  tempo-* : 
ralibus,  qui  tot  ncgotiis  diftriftus  tenetur  ,  ut  pcr  fe 
nunquam  poflit  concionari ,  autaliis  ofiiciis  Epifcopo-^ /t: 
rumproprii^  dcfungi,  ut  illeinfuper  diredam  habeat  po^- 
tcftatcm  Principis  Politici  &  mundani.  VI.  Ommbus  \A 
cxempli^  illis  i  Bellarm.  alp-gatis  ,  &  plerifque  infupet 
oidinariis,Sacerdotum  illorum  Vctcrum,cfficacius  niuU 
topiobatur  ,  conjugium  Cnc  uUa  repugnantia  Ecclcfia-i  \ 
tiicis  hominibus  convcnirc  :  quod  tamen  Pontiticii  nc-^ 
gant. 

II.  Bellarm.  Poteftm  EcdefiafticA  &  PoUtica  »  non  funtccnm 
trMti^,  fed  utYA^He  bona 

Protcn.I.  Conjugium  etiam  eft  bonum  :  er^o  hac  ra^* 
tionc  convcnit  Paftoribus  Ecclefiafticis.  I  I.No  fola  con-* 
traria  illa  quae  funt  bona  mala  fibimct  inviccm  in  co-* 
dem  fubjcdo  repugnant ,  fcd  &  difparatabona  ,  quae  uni 
&  cidem  fimul  non  pofiunt  convcnirc  :  ut  Afl.  9,  2,  4. 
Durarc  m  frccibus  &  ndtpintftrationc  fcrmoni$  &  mtniftrare  menfi$% 
opponantur  ut  rcpugnantia ,  quamvis  utraque  fint  bona# 
III.  Bonailla  quae  funt  imperfcftorum  ,  non  conve-« 
niunt  iib  qui  funt  in  ftatu  perfedionis  :  undc  ctiam  intet 
Pontiticios,  qui  Rcligioli  vocantur,  abrenunciarc  tcncn- 
tur  ,  non  tantum  potcftati  omni  civili ,  ied  &  propriis 
fuis  facultatibus.  Sed  potior  &  pcrfcdior  eft  ftatus  per-i 
fcdionis  Epifcoporum ,  quAm  ipfoiuin  Rcligioforum^ 

Thom^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


ENEKVATTS.  -20^ 
Thom,  2,  2,  '^.^S^  Repugnat  igltur  etiam  h^c  ratione, 
at  Epifcopi  &  Pra^lati  Pontificii  poteftatem  polincani 
cxerccrent. 

12.  Bellariii.  .    r  i.  x  p...  u  ff.^rrctogntis^^nYrn..:,  ^u.^.m^ 
pax     bcHrtm  7n'r*7t<  (int  divtyf^i  ,  qnnm  bon.%  temfoY.^rtta  V 

^  tefl.  I.  Di\'ciiUa^  icium  noa  cil  latio  icpiig:i.iMuc 
->  adminiftrationibuj ,  fcd  diverfitas  ipfarum  admi- 
dftrationum,  prout  -^Deo  funt  ordinatae  ,  &  ab  homini- 
Fi)us  debcnt  earum  natursc  congrucnter  impleri.  1 1.  Pax 
"  bellum  conveniunt  in  eodem  gcnere  :  nequc  magis 
ivcrfa  fiint  quam  cxhortnri  in  doflrina  fana  %  i;  contradicentcs 
eonvincerc  ,  qui  etiam  Epifcopoquafi  pax  vfc  bcllum  Eccle- 
iiafticum  optimeconveniunt :  Tit  i,  9,  3.  Togati^  etiain 
&  armatis ,  temporalibus  &  fpiritualibus  rebus  prr^eeHc 
clebet  Epifcopus  in  Ecclelia  fua  :  fed  fuo  modo  ,  id  eft, 
Eccle(iaftico  &  Splrituali. 

I  3.  Bcllarm.  Potes}  tinta  RexgHhem^Ye  itverftf^ima  Regna»  & 
mnus  Epifcopr^s  plurimas  Eccleftas  ,  ergo  tmus  homo  potcil  regereunum 
'Spifcvpiitnm^  (druntim  rrtncipatt^m. 

Proten.l.  Haec  ratione  asquc  concluditur,  Principcm 
pofle  cfTe  Epifcopum,ac  Epifcopum  pofFc  eirc  Principem. 
II.  Non  eft  par  ratio  Regnorum  duorum  ^  Ecclefice, 
cum  Principatu.  Duo  Regna  fub  una  formali  ratione 
comprehcnduntur:  fcd  adminiftrationis  politicx,  &  Ec- 
;Iefiaftica?,  varia  eft  forma,  cflentia,&  natura.  III.  Vt 
Itinus  homo  plures  fimul  Epifcopatus  retineat ,  fatetur 
^.ellarm.  dc  Pontif.  Itb.z.  cap.6.  pernictofifimt  cxempli  ejfe^ 
V-  Fatetur  etiam  Bcllarm. 55.  r4/>.24.  NuIIum  tam 
v^'^^  Tum  Epifcopum  eHe  (mtelligit  autem  Papalem  )  qui 
i  per  fe  fufficere  ad  concionandum  ,  &c  facrrmcnta 
adminiftranda,  in  tota  fua  dioeccfi.  Rcpugnat  igitur  ma-^ 
acime,  ut  aliisetiam  ncgotiis  femetipfum  implicarent,  & 
iicnovooncre  fuos  humcros  opprimerent,  qui  priori 
fercndo  impares  fuerunt. 

14.  Bellarm.  Pii  homines  fHerunt  %  qni  Epifcopis  donaruut 
^rmctpatus  tcmporales. 
Proteft.  Pius  etiam  fuit  David ,  qui  impofuit  Arcarn 
Iplauftro  devehcndam :  &  pius  Vzza  quimanumfuam 
idem  admovebat.  2  Sam.  6.  hasc  tamcn  fada  improbata 
tfuerunt. 

l^.BcIlarm.  Et  fi  ahfoluteforte  prsftaret  ^  Pcntificcstraltare 
jlum  1]  -     '  % ,  tamen  proptcr  malittam  temporum  ,  expeiientta  cla^ 
\at,  uii        ,  yieccffano  donatoupfis  temporales  PrincipattiS. 
Proteft,  I.  Malitia  temporum  non  mutatinftitutioneim 
ci%  II,  Adv«rfus)iftam  malitiaai  tcmporuui  ^  fic  in- 

itruit 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


206  BBLLARMINVS 

ftruit  ApoftohisEpifcopos  ,  iit  co  diligcntius  &  magiJ 
iiiftantcr  in  officia  fpiritualia  incumbant,  2  Tim  ^ 
non  uttcmporalipotcftatc  fcmetipros  munircnt.III.Dcl 
generatio  EcclelMftici  ftatus  in  mundanum  ,  Sc  potefta-| 
tum  confufio,  magna  parj>  eft  malitiae  temporum,  &  alia^l 
rum  partium  caufa  procreans  &  confervan^.  Hoc  cxpe-W 
rientiaita  clamat ,  ut  ca  dc  rc  piis  quamplurimis  jainr 
ollm  cxtorferit  gravi/Iimas  querelas  ,  &  Concillis  qui^ 
bufdam  randioncs  varias  ruentem  jam  EccUfiam  aliquw 
modo  fufHammantcs.  ' 

j6.  PYoteff.  Matth. 20.  Vo^  autem  non  fic 
Bellarm.  I.  DommHshicfolhmtnflttHtt  mem  Primipes  £ccli^i^ 
ftafttcoi. 

rtateH.l.  PrincipatusEccIeliallicus  prohibctur  ,  noilv. 
inftituitur  hoc  in  loco  :  licut  antea  Uiit  declaratum.d 
I  I.  Oftendercdcbet  Bcllarm.  ubinam  a  Chriftoinfti-d 
tuti  vel  probati  Tunt  Principes  mixti,  non  mcre  Ecclefia*! 
ftici,  nequc  mere  PoIitici,fcd  ex  utiaque  poteftatc  mon-«l 
ftrofeconflati.  j 

Bellarm.  2.  Dominm  nonpYBhibcthtc  dQmtnatum  ,  fed^vtoUnmi 
tnmZT  tyranntcum  domtnatuw  :  queipatet  ex  vtrbo  %xT'^/.\)tAiviyA 

ProteH.l.  Prohibct  Dominusillud  quod  filii  Zebcdeij 
pctcbant:  illi  autcm  nonpetebant  liccntiam  tyranniccj 
dominandi,fedprincipatum,  aut  dominatum.  il.  Vcr-.j 
bumillud  figniticzt  donjwatum .  licpatct  ex  Luc.22*2^.  uhil 
codem fenfu  iegitur xve^ttfv finc  praepolitionc  ,  ^  Gen.i^l 
28.  cum  mandatur  hominifubjicere  libl  terram  ,  line  ty- 
rannidc,  Graxieadem  vocc  utuntur,  )caT06xveiiuCfl*?*:  licut 
&  Pfal.72sS*  ubiagiturdcDpminioipfius  Chrifti. 

17.  Proteft.  Zi#f.  12,  14.  Quis  mcvobis  judiccm  piaefe-;  j 
cit?^ff.6.  Kon  eft  scquum.  nos  derelido  lcrmonc  Dci 
miniftrarc  mcnlis. 

Bcllarm.  I.  Pojfet  rtfpondfrr,  Donunuhi  m  hoc  mundofufceptjfe^ 
perfonam  Pvnttficis ,  non  Prtnciptstewporalti »  &  tUts  verbts  monutffe 
fimpliccs  Ponttfices,  ne  fe  mtfceam  alitnts  ncgctits.  j 

Protefi.  Poflet  igitur  inde  concludi ,  I.  Papam  cum 
Epifcopis  fui:5  in  temporali  potcftatc  ufurpanda  non  fe-? 
qui  Chrifti  cxemplum  &  admonitionem.  II.  Sufcipcroj 
illosidquod  Chrlftus  non  fufcepit.  111.  Noneirelim^j 
pIicesperfonas,fcdinftar  Gygancum,  G  w  6*4.  cx  rcrnn-j 
da  mixtuia  prognatos.  ] 

Bcllarm.  2.  MtUus  poteil  dici ,  gencralittr  in  utroqueloco  ad^  ^ 
ntonctt  Pcntifices »  <Sr  Pr/»«  tpes ,  ne  miuutis  &viltbus  offuits  ita  occH^  \ 
feniuri  Ht  omttttre  cogantur  nytjora^ 

Prouit. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


Trotelt.  Melior  ifta  glofTa  cfl:  meium  riibterfugium  , 
.1  'cxtiim  encrvans,     rcmetipfumcvcrtens.  Nam  I.  Non 

Iuaci  itiir  tantumqualis  admonitiocx  verbis  illi^  pollic 
cduci :  fed  quaenam  fit  fententia  verborum  ,  &  qua  ra-. 
ione  nitatur.  II.  Generalis  ^dmonitio  non  qustiitur, 
ed  fpeciaiis  illa  quae  propric  in  iftis  locis  continetur, 
i  I  I.  Sophiftice  ,  &  falia  commixtione  rcfcruntur  haec 
id  civilcs  Principes,  &  Pontiticcs,  cum  ad  Principe^  noa 
"""cftcnt,  &  Paftores  omncs  refpiciunt.  I  V,  Mmuta  of-. 
cia  civilianonmagis  prohibcntur  Paftoiibus  Ecclcfia-. 
icis  ,  quam  grandiora.  Nam  Zf^c.  12  omnia  ilU  paritcr 
xcluduntur,  quas  funt  praster  vel  extra  vocationcm  :  & 
omnia  quae  vocationem  aliquo  modo  impediunr* 
cd  Bellarm.  vult  fuum  Papam  ,  :<c  Epilcopos ,  grandi- 
"S  &  aurcis  vinculis  onerari ,  &  conftringi,  non  ferreis 
Kminutis.  V.  Omniamundana  x-i7)ii^:4  ab  Apo- 

ftolopercompararionem  habcntur  pro  minutis,  i 
i^.  admonitio  igitur  ,  vcl  hac  ratione ,  quoad  tcmporalem 
urifdidionem  ,  eftuniverfalis.  VI.  Doaorcj^ipfi  Pon-. 
ficii  totum  hoc  telumin  corpus  fuum  admittunt.  Sic 
nim  Cajct.  in  Luc.iz.  Docethocexemp/o  Dommus  prxdtcatoriS^ 
W  evttent  fecu/aria  negotia  ,  ut  ettam  quantHnuunque  requifsti ,  nott 
'  ^    '^ceant  negotits  fecularibus  :  quia  fctlicet  tmperttnentia  funt  hxe 
i.       iyn  prddscoioris.  Dion.  Carthuf.  in  A^}.  6.  O  uiinam 
I  PYAlatt  tjla  attenierent»  quorum  jam  plures  plus  qt$am  oportet  >  decct^ 
tltcet ,  circatemporaltaoccupanttiY»  tn  cxtertGYiburque  vvrfantur» 
uta  fnentcfHntfrigidi  ,  nectn  fjjtritualibus  exerctti^s  habentfaporem: 
linc  offenduntur^  negligentes  fctpfos»  & ftbtcomnuffos. 

iS.rroteH,  zTim.z^:^.  Ncmo  qui  miljtat  impllcatur 
fx  u  j  u  s  vitas  n  cgo  t  iis. 

Beilarm.  l.  Apoflolusnon  prohihetregimen  PoUticum  ^  fcini^ 
miant  foUtcitudinem  circavitam  corpoYolem.  Cnraentm  viclus  pa^ 
Andi  tntelltgiturpst  negotia  fccuLitia. 
Protcfl.l.  Quidquid  proprie  pcr  ncgotia,  vclnegotia- 
;  ^ipncshicintelligiturinpropolitione  hujus  comparatio- 
tiis  ,  quae  petitur  a  milite  mundano,  manifcftum  cft ,  in 
rcdditionc,  quaad  Timotheum  refertur  ,  omniaimpli^ 
:antia,  vclminifterium  impedicntianotari :  atqucadeo 
^cgimenPoliticum  (  ut  majus  impedimentum  )  magi^ 
^rohibetur  quamcura  vidus  parandi.  I  I.  Non  eft  ni^ 
Tiietaslolicitudinis  quae  prohibctur :  fedipfa  follicitu- 
lo.  Omnis  enim  follicitudo  earum  rcrum  quas  militisc 
^pponuntur,  implicat  militantcm. 

BeIIarm.2.  Djcrmturhxc  H  Vaufo  nonfdi  Epifcopo:fei  omniiui 
Chri/fianis. 

.  -fmryJ.Qiumvisproportioacquaiampoilinthaec  verb;i 

ad  om^ 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


ac8     BEttARMlNVS  ENERTaTVS. 

ad  omnes  Chriltianos  accommodari ,  cxafte  tamen  no 
convcniunt  nifi  Ecclefiae  minlftiis.  Nam  I.  Timothcul 
hic  inftituitur ,  non  ut  vulgaris  Chriftianus  ,  (cd  utmi 
nifter  Euangelii.  1 1.  Timoch.  refpeftu  minifterii ,  i;.^ 
vocatur  miUs  Icfu  Chnftt,  III.  Familiare  hoc  fuit  Paulo^i 
miniftios  Euangelii  fingulari  ratione  nulites  appe^ 
1  Co  <),7.rhiiz»z^.q\\^}p\\tzi\^cu^v[\i\xit  veteris  Tlxw.c 
menti,  Nwm  4,3  eb-S, 24,25.  IV.  Siomnlbus  Chriftiani  ? 
prohibeantur  illa  quag  Cbriftiani  officium  impedum  i 
tum  etiameadem  ratione  mlniftris  omnibus  prohib-^n 
tur  infuper  illaquae  miniftriofficio  funt  impedimL 
V.  Bellarm.  ipfe,  dcCclericis  lib.l.  cap.x^.  contc  ::r 
hifce  verbis  nuptias  Epifcopis  prohibcri.  Reipul 
verocuranegotiumeft  magisfeculare,  &  magis  ii 
cansquamnuptias. 

COROLtARIVM. 

CVm  Bellarmini  fententia,  Papahabct  fummamtefrr  '"^^ 
lem  potcftatem  Atft>onendi  de  tempotaltbus  febus  omnium  < 
ftiatioYum  tn  ordinc  ad  benum JptYttuale  ,  lib.^.  cap.6.  &  pYopt. .  t 
Utiam  tcmpcYum  ,  non  fdumuttliteY^  fed  etiamneccjfarto  dcnati  fum^ 
ToHttficiMalitfque EpifcopistemporaUs altiutt  PYtnctpatus.hb.^ 
^  cmmno  expediat»  ft  pofiit  eo  ftne  injuftttta  &  bcUtcts  dadxbus } 
niri^ut  omnes  Provtnctx  mund:  ab  uno  fummo  Rege  gubirncntur  ettam\ 
in  rebus  Pohticis  Itb.l.  cap.^.  &  non  repugnat  Euangelio  ,  quin  aii- 
quor^cdofcfittfiert  ^  ut  tdem  fit  Pomifex  totius  oYbts »  &  fimul  ettam 
Imp^ratcrttttuscrbis  ^  hb.^.  cap.io.  tn  pnc.  Nihil  (  cjus  fcn"- 
tentiadeeft,  praster  ocofifionem  ,  &  viies  ,  utPapafc- 
metipfumconitituat  totius  orbis  Imperatorem  tempo^ 
ralem. 


riNIS    TOMI  PRIMl* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


BELLARMINVS 

ENERVATVS, 

S   I   V  E 

DiffHtationes  Antt-BellaYminiana , 

^[n  IUuftri  Frifionim  Academia ,  quse  eft 
Franekeras  publice  habita: , 

A 

3VILIELMO  AMESIO, 
'  Theologice  Do6torc. 

TOMVS  SECVNDVS. 

uib  (yfii^orc  rccogmtns  micius* 


L  o  M  D  I  N  i; 

A|)lld    H  V  M  P  F  R  I D  V  M    R  O  B  I K  S  0  K» 

Ci3  lac  xxzxr» 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


Cenerofo     lllu^n  Comlti , 

ERNESTO  CASIMIRO 

Comiti  NalToviae  ^  i 

Frifia:,  Groeningx,  &  Omlandiai 
GVBERN  ATORI,&c. 

N^JJovicP  mmini  mfcribi  cjiioIecHnque  fcrtptum^  ferh 
eppoJitumPontificidnatiom  ,  nemo  (jutfcjuam  potejl 
mtrariymft  rerumfuo  feculo  gefiarum  p/ane  tgnams^ 
folus  nefciiit>familtam  hanc  illujlrem  dtvt^iitus  hac  orbu part§  \ 
excitatam  ,  tn  patrocimum  variarum  Sccleftarum  ,  ndverfud^ 
tyrannidem  Htjpantcv-Romanam.  ^od  autem  Celfttudtnem ' 
tuam  {tUuJlri/imeDominc)  inijlhocgenere  aufu^ Jim  comm. 
peUare^ron  illud  tantur/t  factt ^  quod  alterum  co/umen  fts  fami^ 
lix  ta/ts^ftd  &  munus  cjuofungerUy  &  loctis  cjuem  tenes^tntefl 
n^mp/tjs^tmos  Ordines  Frijia ,  quorum  prsjidio,  otium  ^cade^ 
fnicum  tjitufmodi  exerctttu  tranftgere  ddtur.  Huc  etiam 
vttat  benignatlla  propenjio  cjuam  inx^cademiam  ?icjlram  ^\ 
fton  ita  prtdem  dec/araftt ,  tum  Btb/iothecam  nojlram  pub/i^  i 
cam.nova  ouadam  btb/totheca  ,  dono  tuo  auxtfit.  Necjue  ver§\ 
ft/entio pratertre  debeo  ,  cjuod  tpfemet particu/atim  jam  o/ir9$^\ 
expertus  fim Jingu/arem  tuamerga  me  bentgnitatem ,  cjuam 
muUis  ofpctu  cam  pottiertm  ftngu/artter  promereri.  Sperands\ 
igttur,  &  rogandt  animum  affumfi  ,  ut  levidenfe  hoc  munu4  ^ 
tandtdo  animo  in  obfervaniu  pigntu  ob/atum,  fufapere  dignem 
fis fronte  benigna . 

DeusopttmM  maxtrnHs  ,  iUuftrem  Celfttudinem  tuam  curm\ 
ftotafami/iayomntgratia^  &  profperitate angeat ,  provehat^^ 
^ue.  FranecjucrA  ^Novemb.  20.  ^nno  1625. 

lUtifirif,  Cclfttudtnu  tu£  Jiudtoftf'imtid  C/icns  i 
^VILIELMVS  AMESIVsJ 


o  M  V  Si 


i 


TOMVSII.  LIBERPRIMVS. 

DE  CONCILIIS* 

C  A  P.  I.  De  Concilii  convocatime, 

!  Qnamvis  methodus  hsec  fit  planc  Babylonica  ,  rel  ut  A- 
poftolusloquitur.  Efh,6^n.  ^!33J/xTS4m;iA.¥  ,prius  a- 
gcrc  de  Pontilicc  tanquam  Ecclefise  capitc,&  de  Con-. 
ciliis  in  quibusEcclefiae  congregantur,quam  de  Ecclc- 
fia  quidquam  tradatur  ;  noftri  tamen  inftttuti  rati» 
poftulat ,  ut  Bellarm.  quamvis  praepoftere  pergentem 
ejus  veftigfis  perfequamur. 
Qua^ftioprnnaeft ,  AnadPontificemRomanum  proprie 
pertineat,indicere  Concllium  generale,  ita  ut  nifi  ejus 
authoritas  accedat ,  non  fit  Concilium  fed  conciliabu- 
lum?  Bellarm.affirmat,  lib.i,  c.12.  nos  negainus. 


(■.■•rJ 


xArgumenta  BelLArminL 

T     H    E     S     I    S  I. 

ElUrm.  I  •  ConciliHm  Ecclefis  Hon  eft  legitimtim  ,  nifi coHgre^ 
%ett4Y  tn  nominc  ChYtfttMc  Mtem  nth  JviietuY  ejfe  alit^i^  quam 
congYegaYt  auiloYitAte  ChYtsli ,  iieft  m  ab  eo  c^m  k  ChYtfto  h^tbct 
SCPtgYtgandi  authoYttatem. 

PYoteft.  I.  In  nomine  Chrifti  iit  aliquid  fiat  >  rcquiritiir 
quidcm  authoritas  Chrifti ,  ut  caufa  efficiens :  fcd  fimul 
ctiam  rcquiritur  ut  mateiia,  forma  >  &  linis  adioais  lit 
Chrifto &yoluntatieiusconveniens,  itaut  tota  natur^ 
adionis  talis  lit,  qualem  Chriftus  probat  &a5nofcit  pi3 
fua.  Explicatio  igiturvel  ifthoc  nomine  eft  imperfeda 
&  fallax.  Ca;etanus  ipfe Cardinalis  in Matth.  i8.  dua 
hflBcadverfusBellarm.glonam  obfervat :  i.Non  iixitChYix 
'^MS,  fi  omnes,  ne  de  univtYfiliEcclefia  tamum  intelligeYetHY  :  non  ii^ 
t  fi  msdti  ,  ne  ad  magnaYt^m  EcclefiaYnm  gYatiam  ftYmo  YeftYtclM 
^iieatHY  :  fed  iixitjfi  dt^^  Ht  etiam  minimi  nnmeYi  fideliHm  quanta  fit 
visexplicetHY^  2.  Non  iscit^  HbifnKt  duo  vel  tYcs  congYegatt»  fen  iMX^ 
nimespfeiaffponit,  innomint  me^^ai  itffeYcntiamconcoYdia  mnnians^ 
Jtu  etiam  hnman^  amicitid,  qud  Itcet  fit  tauiabiUs^  non  tamen  gaudet 
ItocpYivilegto  dtvinA  pY^fentia.  Ncn  funt  enim  in  lefn  ChYtffi  nomtn& 
unahimes  ,  qt^tbus  alind  vivcYc  efl  quam  ChYtslus.  Congregari  ia 
nominc  Chrifti ,  non  rcfpicit  convocationem  hominum 
ad  certumaliquem  locum.  Sic  enim  corieregari  poffent 
homines  in  nomine  Chrifti ,  qui  nomen  cfhrrfti  blalphc- 
warcut.  II»  Falfumeftilludquod  fubi\e^itur,congrc^ 

A  a   z  gacioncn;! 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


4  BBLIARMINVS 

gationem  in  nomine  Chriftl  penderc  femper  ab  authori-f 
tatc  hiijusautilliushominis  fub  Chrilto.  Duobus  c 
vel  tiibus,ex  confenfu^tribuitur  facultas  fefe  hoc  m 
congrcgandi,  linc  alterius  cujufpiam  hominis  authonta-^w^ 
tc.  Matth.  i8,  lo^zo.   III.  Nemounus  eltqui  ordina-» 
riam  authontatcm  a  Chrifto  acccpit  congregandi  homi*  t 
ncsincjus  nominccx  omnibus  partibus  mundi  in  ununiiu 
confcfrum.  I 


ihfiam gul^eYnandam,  ac  frotnde  congrcgandam  TibiYto^fed  Pctro, 
Frotefi.  I.  Petro  non  magii  commiffam  eflcEcclefl 
quam  aliis  Apoftolis, in  priore  tomo  demonftratum  f 
1 1.  jEqucTiberiocommiHa  fuit  Ecclefia  ,  acilli  qui  i; 
tcmporis  Pontifex  fuit  Romae.  III.  Quamvii  hdci  ' 
berii  immediatc  non  fuit  Ecclefia  commilfa,ita  ut  ab  i 
dum  infidelis  maneret  ,  gubernatio  Ecclefiae  pender 
fuit  tamcn  h  Deo  ipfi  mandatum ,  ut  fidcm  rcfpiccret, 
ad  Ecclefiam  juvandam  jgubernationcm  fuam  cx  fidc 
plicarct.  IV.  SiTiberius  plcrofquc  onines  Epifci 
convcnirc  fecifiet  in  unum  locum  ,  qualifcunque 


communicarc,  &  ftatuercquseefient  in  bonum  tomunei, 
morc  Concilii  gcneralis  ,  idquc  in  nomine  Chrifti  :  ficutl 
raulus  &  Silas  in  nominc  Chrifti  congregati  fuerunt  in 
carcere  ad  orandum.  Ait.l6,2^.  V.  Nihil  impedicbat  ^i 
quinTibcrius  idcm  praBftaiepotucrit  in  Concilio  Chri-a 
Itiano  convocando  ,  quod  Cyrus  pra?ftitit  in  Conciiio  &  j 
rcditii  ludccorum  procurando.27^A^rw.l,6.  Impcratoribusl 
&  Piincipibus  Chriftianis  ^  quoad  cxcquutioncm  ,  pluj  J 
incritopotcftatis  tribuitur  in  rebus  Ecclefiafticis  ,  quam  ^ 
Tibcrio,  aut  aliisinfidclibus  potcfl  aut  debct.  m 

3.  BcUarm,  Papa  Paflor  eft  ImpetatoYHm  &  Regnm  :  ovi  aHitm  f^ 
Hon  convenit  congYegaYe  pafioYeSt  fed  paiioYi  congYe^are  ovcs.  j 

Protefl.  I.  Papa  nunc  dierum  cft  paftoris  idolum  ,  nonfl 
paftor  cujufpiam  fpiritualis  ,  ncdum  omnium  Rcgum  8c 
impcratorum.  1 1.  Qui  ovis  cft  fpiritualitcr,poceft  ten> 
poraliterpaftorcirecjus  CUJU5  eftovis  ,  &  cxterne  aut 
politicc  eum  cum  aliis  gubernarc,  ctiam  in  eis  quae  perti-» 
nentad  facra^  David,SaIomon,  Ezcciiias,Iofias,  fuospa- 
llorcs  ,  Saccrdorcs  cong?  cgabau  olim.  Quid  caufae  dicf> 
potcft  ,  cur  Chriftiani^  prmcipibus  non  idem  liccat  fa 
luospaftorcs. 

4.  Lellarm.2.  Conciliumgennale  ab  eo  ihiici  deiet  exAuHon 
%ate  qutp^ieR  omnes  cogire.  Sdd  Papafolus^  non  Inipcraior.omnes  ha^ 
i^t  ita  fibt  fubjedo^.ut pofitt  tus  coqere. 

£roua.  I.  Kon  clt  ncceflarium  fcmpcr  >  ut  Concilium' 

congrf* 


'  :  L. 

.1^1 

.iin 

p/o 

Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


i 

ENERVATVS.  m 

:ong!egeturexaudoritatecoadiva.  II.  Vbi  iiuthcritas 
lujuimodi  requiritur  ,  non  cft  necefle  ut  illa  fit  pcnes 
lum.  II  I.  Qua  rationc  poteft  Papa  cogcrc  illoi,  qui  vi- 
/unt  in  ditionc  inhdelium  tyrannorum  ,  qui  alicni  funt 
i  Chriftianorum  Conciliii  ,  qualii  hodic  eft  conditio 
Srxcorum?  IV.  Nc  Chriftianorum  quidem  Principurn 
ubiritos  poflc  k  Papa  cogi ,  pro  arbitrio  fuo  ,  expericntia 
pfa  docere  potuit  Bellarm.  vcl  in  ipfo  conventu  Triden- 
:ino,cui  iphnict  Galli  non  adfuerunt,  niH  jam  :>  !  i  situm 
9r©peraiu:. 

5.  BellaiiTi.  3.  Ccnctlia  ProvinctnliA  indicumurA  Mttnfolit/i-' 
yM.Snttinn/ia  k  Primate^zcl  Pairianha  :  Conctlia  iittHr  Generalia  k 

•  ?*pa  Cunt  tnitceni* 

V^"^^^^  I-  Metropolitanus,Primas,Patriarcha,funt  hu- 
rman^  creationis  nomina,  ex  mundi  typho  nonnihil  tra- 
acntia  ;  ncqueatvint  .nirii  quidquam  habcnt  in  fe.nequc 
^apac  polTunt  commodarc.  Hic  autem  quasritur  de  jurc 
'  '  deeoquodneceflariuiTicftadcongregationein 
.  ixm  tn  nomiKe  Dcmtni  1 1.  Quam  vls  ordiais  caufa,- 
Wdinaria  convocatio  Conciliorum  hujufmodi  primana- 
'um  civitatum  Epifcopls  fuit  olim  ab  aliis  £pifcopi$ 
iandata,nemo  tamen  ex  illi>  tcmporibus  Ita  dcliravit,ut 
Conciliuni  lcgicimum  ,  alia  ratione  non 

1  polTc  haberi  judicarct. 

•  6.  Bcllarf:!.^.  Anuqu.fimoC         •^•Uuitttr ptAterfcntcnttant 
1  Rwwjfwi  Ponttfictiy  n^nf  oJJ  K-tnttlt  iri 

Prttcsi  I.  In  fcripturis  Canonicis  nullus  hujufmodi  ca- 
Jon  h.-ibetur.  .11.  Nequein  primaj  antiquitatis  genuinis 
.  teftibus  talequid  reperitur.  III.  Canonis  ipfiui  verba 
.j  nihil  habeiit  de  convocationc  Conciliorum,  fcd  dc  cano- 
mbuscon  .  IV.  Qulcquid  tum  temporistributura 

Tuu  Epifc-  -    .Lvomanis  in  iftogcnere ,  prae  cseteris  ,hoc 
«on  exjurc  d!vino,fcdcx  hvmano  conhlio,  nonproptcr 
potcftatem,  fed  proprer  conftantlam  illius  fcdi> ,  cum  a- 
iwe  multae  yaciilabant,  fuit  concc/rum  ,  atque  adeo  nihil 
omnino  facit  pi  o  degeneribus  Papis,  qui  hanc  prasrogati-i 
Vam  utpoteftat  isapice,  fibimct  arrogant  ex  jurc  divino. 
-      7 .  Beliarin .  5  .  /«  CtnciUo  ChaUedenenfi  ,  aaione  i .  ur 
>  T>iofcortis  ,  qttod  Syno-iitm  aufus  ftt  farerefine  auihorttate  . . ;  .acA 
i  edts.  Et  eo  nominc  CanetUifm  quoddam  Cenftanttnofoittanum  irrU 
:       judicahatur  tn  Cynctlioy  f^emrali 

Prorf/?.  I.  iJiofcorus  fuit  propter  varia  gravifllmacn- 
^,,><jpnina  damnatus,  quibus  hoc  addebatur  a  Legatis  Pontifi- 
ci^  Romani,  non  4  Synodo.  II.  Synodum  facerenon 
ligniacat  ibi  convocare  Synodum  ,  fi  uera  fit  accufatio. 
■^onciliuin  cnim  Ephcfiniiin,  dc  quo  ibi  agit  ui,  non  fuit  i 

A  a   3  Oiofcora 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag, 

224  E3 


<  BfiLLA«.MINVS 

Diorcoroconvocatum  ,  nequcfincauthontatcEpifcow 
Romani;  Thcodolius  cnim  Impcrator ilUid  mdixit,ad 
inftantcm  fupplicationcm  Leonii  Epifcopl  Romani ,  fi<W_ 
utapparctexcjusEpiftolis.9&  lo-  Scptimum  (ut  vo-»2 
caturl  Conciliumnullius  cftauthontatis  :  fuitcmml^i^ 
dololatriae  matcr.  Nihil  tamen  ibidicitur  dc  convoca-;3^ 
tioneConciliiConftantinopolitani,  fed  dc  cooperation«  <i< 
quaedecratconvocato.  .  n  «.^ 

8.Bcllarm.6.7.  PnbatuY iiem  ex ConctUo  Romxno. ex  teit$nfm 
tfioanttquorumPonufiaorum,&c.      „      ,  r  . 

Fmcfl.  Tcftimoniafunt,  ex  finudeprompta  :  funt  d« 
conciliis  particularibus:  funt  hominum  vcl  adulatorum,  w 
vcl  ambitioforum.  Ex  facris  literis  nihil  fingularca*:* 
hancquaeftionem  vel  torqucre potuit  Bcllarm.  prastcr 
nam  illam  phrafin  de  convenicndo  m  n^mtne  Domtm.  qiiai»>« 
nihil  ad  rem  faccre.  fuit  antea  declaratum  :  mhil  ex  Au-Ja 
guftIno,Chryfoftomo,Hieronymo,Ambrofio  Gregorio,  ^ 

aut  ullo  antiquo  &  claffico  authore:  ita  ut  exhac  egefta^^ 
tc  probationiim  ,  fatis  appareat ,  Papam  m  hac 
probe  fibimet  arrogare  poteftatem  illam,quam  nulUs  tz-^ 
bulisoftendcrepotcft  fibicommiflam.  F» 

Q.Protell.  I.  ImperatoresprimageneraliaConcil.ainJ 
dixcrunt:  Niccnum,  Conftantinus  :  ConftantmopolitH 
numThcodofius  :  Ephefium  Thcodofiusjunior  :  ChaW 
cedonenfe  Valentinianus,  &  Martianus.  &  ficdeinceps. 

Bellarm.  I.  HocMrgumentumpetiturexmeratradiitonc,& ^mM 
9ci  EccUftAiiicaJine  uUo  Scrtfturx  tcfiimwi».  Talta  autem  argumentti 
efficA<tinJfenegant  adverfartt.  . 

Proten.l.  Argumentaextraditionepetita,quamvisin 
re  fint  inefficacia,  adverfus  tamen  traditionum  patronos,; 
funt  efficaciinma.  Nimis  certc  tidiculum  eft  BcUarmJ 
qui  traditionibus  fere  folis  in  hac  ipfa  caufa  pugnat.  hoel 
eenus  arguendi  eodem  fpiritu  improbare.  1 1.  Non  pe«< 
titur  hoc  argum.  ex  traditione  mera,  fed  ex  confuctudw 
nenota,.5c  hiftoriacerta.  1 1 1.  Argumentum  quod  peti^ 
tur  ex  confuetudine  &  praxi.quamvis  non  valeat  in  qu|. 
llione  de  fide ,  vJm  fuam  habet  tamen  m  quaeftione  d« 
praxi.  1  V.  Teftimonia  &  exempla  Scripturae  fatis  mul-*., 
tafunt  decongregatiombus  maximis  vcterisTcft.  quafc 
illorum  fuere  Concilia,  quod  k  piis  Regibus  folebant  m«f " 
dici :  ut  ^  Davide,  Salomone,  Hezekia,  lofia. 

I o.  BeUarm.2.  Confuetudo alia.iua  Paf  t  varta  ConciltAtn 
fcerunt.huicconfuetutUnipoteflopponi. 

Protefi.l.  Confuctudo  corrupta  pofteriorum tempo 
f  um  ,  ex  diftradionc  &  imminutione  Imperii.  &  ambi 
lioncf  ap»,oi;iunda,  non  potcft  opponi primitiy»  prax* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENFRVATVJ.  f 

Nulla  Concilia  vere  Occumcnica  ,  vcl  taliJ  ,  qiulia 
a  qiutiior  fucrunt  indida ^  Papa  illo  modo,4uo  Im-t 
>eratorcs  prima  illa  indixerunt. 

1 1 .  Bcllarm.3 .  NnUHm  eft  Citncilium  generale  Cath^Ucum  *  4 
#/0  ImpcTAtcretndiilum  ^  $deft »  fine  confenfu  &  amthoritate  RomAni 

Mtipcii. 

Protefl.  I.  Verius  multolicct  nobis  affirmarc  f  quod 
Hcllarm.  ipfc  non  negat)  nulhim  unquam  Concilium  gc- 
•Jtfttjpierale,  live  Catholicum,  fivc  Kti^hv ,  quale  fuit  Tridcn- 
*num,^  folo  Papa  fuiirc  indidum,  id  c(t  linc  confcnfu  Sc 
uthoritatc,vel  Imperatoru,vcl  Regum  &  Principum  a-^ 
'orum.   II.  Confenfus  &  authoritas  nondebent  hic 
nfundi.Authoritatem  coadivam  Papae,in  primis  Con- 
iliis  cunvocandis  intercclfiflc  falfum  eft:  fed  confenfum 
jus  ,  ficut  &  aliorum  Epifcoporum  primariorum  cum 
uthoritate  Impcratorum  conjundum  fuilTc  ,  a  nobis 
on  ncgatur, 

12.  Bcllarm.4^  Le^imm$snfextaSynodo4l}.l89  Conftantinum 
if  Sylveftrum  Conctltum  l^icenum  con^reqaffe. 

Froteft.  I.  Synodus  Illa  fexta  tiecentis  &  amplius  annis 
oftNiccnam  habitafult,  atqucadco  non  efret  audicnda, 
|y    1! (i  de  hiftoriaConciliiNiccniquidquam  teftaretur  contra 
K    iEufcbium  ,  AthanAfium  ,  &  ada  ipfa  Concilii ,  qure  una 
K    1  :um  omnibus  hiftorias  illius  Scriptoribus  ,  indiCtionem 
liillius  conftantcr  tribuunt  Conftantino  foIL  II.  Scxta 
-♦.||Synodui>  ipfa,in  eadem  acl.iS.  ficut  in  caetcris,farctur  fd 
^jitl  :Mcregatam  fuijfe  per  ImftnaUm  fnnflionem  :  &  Lco  Papa  in  E-^ 
f  '     pilt.  ad  Conftantiuum  Auguftum,  dicitillam  Synodum^ 
^  <  nutH  Dei^ImperaiortsclemtntiafuiffeccnvocAtam.  Non  eft  verifi-* 
-^,  inilcigitur illam  Synodum  cum  Bellarm.  contralmpe- 
ratorcm  fenliire  aut  pronuncialTe.  III.  Si  talia  verba 
fucrintinadioneillaprolata,  Intclligidebentdcconfcn- 
\      fu,  non  dclmperio  Sylvcftri. 

1 3 .  Bcllarm. 5.  Ruffinm  /. io,r. i .  dicit  Conftantinnm  cx  feth^ 
^#  UntiaSaccrdittumConc^ltum  lUui  indixtffe. 

'  f.     Proteft,!.  Ex  fententia  ctiam  bcllatorum  fuorum  va-« 
t  riasexpeditioncsfufcepit  idcm  Conftantinus  :  fed  pro-- 
-  >ria tamenauthoritate,  non  eorum.  II.  Sacerdotcs  illi 
■ueruntexquorumfcntcntiahocfccit  ,Nonunus  fum«* 
musSacerdos.  1 1 1.  Saccrdotcb»  fueriht  in  jEgypto  ,  &■ 
circa  Conftantinu  dcgebant,non  Romt-Nihil  hicPapale^ 

14.  Bc\\*um. 6 .  Conitltum  Conftantinopcl  1.  fuit  convocatum  k 
terti  Damafi  ab  Impcratore  adEpifcopos  miftts,  Thcod.  iib.^»  c.^* 

Protefl.  Qui  locum  confulct ,  prout  graece  Icgitur,  con- 
rarium  videbit. 

15.  Bellarm.7.  Ex  ProfperOy& Eva%rio<onft^tSyngdHm  Etfhe^ 
nam  nm  m(iam  effe  finc  confenfu  Ponttficii.  ft^ttftp 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


8  BELLARMINVS  if 


Prcteft.  Hoc  facile  largimiis,quamvis  de  confcnfii  ii 
laionem  anteccdcnte ,  nihil  tale  ex  Profpero  aut  Evagrio 
pofTit  probari.  ^  .  . 

16.  Bellarm.8.  De  ChaUedonenfipatet,  ex  Epft.  Marumh  CT  J 
^fifcopoYum  femniA  Mdfis^  &  CeUfito.  ^  J 

Protcft,  1.  Nihilexillispatetquodmmuit  poteltatcm  1 
Impei-atoris  in  illa  Synodo  convocanda.  1  I.  Ex  ipfa 
Synodomaft.i.  Synodus  dicitur /^^Ja  ex decreto  fnf^nr-Yfm  \ 
Imferatormn,  Valenttmant»  &  Martiani. 

17.  Bellarm.9.  Concilta  tum  temporii  ab  ImperatonbHi  i 
fuertmt.  ex  Ponttficumfentfntta  ,  &  conftnfu  •  nmaColo  Pon> 

I.  Quia  ncn  prohil  itt  tumfur^runt  fr^  quentei  hcminum  conventus  ^fi* 
nelmperatoris  amhorttate.  a.  ^^uta  mnpotvratfieriCcnciltum,nifi\ 
tn  altqua  urbe  Impertali    3.  ^ta  fumptibus  publtcts  ConMa  fie^ 
bant.  4.  Quia  cotempore  Papa  m  tempiralthu^  Cuhjtctebat  (e  Impe^ 
ratoribus  :  ideoque  cumtan.um  debuijfet  peteve  ab  fmpcratore  auxi^\ 
lium  ad  convocandam  Synodtmtvel  ut  permitteret  Synodum  convocarii 
tamen  fupplicabat»  ut  juberet  conz  ocati  Syno  lum        ^        ^  1 
-    Proteft.  1.  Vltimis  hifcc  verbis,  vcritatis  evidcntia  con^j 
vidus  Bellarm.  totum  illudargumentum  nobis  conce-J 
dit ,  dc  quo  haftcnus  fruftralitigavit.  Suppltcaiat  Pomtfexl 
Imperatori ,  ut  juberetconvocari  Synodum.  Et  eo  nominc  quafij 
accufat  EpifcoposRomanos  ,  nimias  modeftia; ;  dehmffenH 
tantum  petere  ,  non  fupplicare.  ut  pcrmitterct    nun  jtib^t  t  cmvocafiA 

I I.  Conccdit  hic  obiter  Bellarm.  Epifcopos  Romanot 
fexccntisannls  intcmporalibus  fubjedo^  fuifTe  Impera^ 
toribus,  etiam  in  ordinc  ad  fpirituale  bonum  ,  quod  in 
Concilisfpedarifolebat ;  quodeverttt  planeillaquaB  anJ 
tcadc  temporalipotcftatePapae  difputavit.  III.  Tirai« 
de  tamen  &  parcenimis  loquitur  Bellarm.  cum  diciteod 
fubjecifTe  felmperatoribus  :  cum  palam  fit ,  cosiDcd 
fuiflc  fubiedos.  JRcm.13,1  IV.  Debuifret  nobis  dlcerd 
quo  jurcEpIfcopi  Romani  jam  fe  excmcrint  huic  ImpM 
rio,  &  co  fupcrbise  procefferint  utlmperatores  &  RegM 
viccvcrfajamPapaefupplicaredebeant ,  ut  illc  jubcrcd 
Concilium  convocari,iy:  magni  beneficii  loco  tandem  aM 
ciperetalem  Conciliilarvam  ,  quali^  fuit  illaTridentinaJ 
V.  Fiditiae  illa^  caufa^  quatuor  quasBelUrm.  dicit  prd 
audoritatelmperatoris  tum  tempori  implorata  ,  funt 
ridiculae.  i.  Quia  valuifFet  in  Concilii^  Provincialibus 
aut  Nationalibu ^ ;  quae  tamcn  fucrunt  in  ufu  etiam  antc 
quam  Imperator  quifquam  fult  Chriftianus.  II.  iEqu 
jam  valcnt,  quantum  ad  jus  divinum  ,  ai:  olim  \  alebant 
cjusenimnullafadacftcommutatio.  Pii  autcmEpifco 
pijusfibi  adeo  concelfum  tot  fasculis  non  n^glexilfent : 
ncqu»  Impcratorcs  pii  tale  quxdfibi  qualih«rcditaiio 

juic 


E    N   E    R  V    A   T    V       .  9 

jire  arrogaflent.  III.  Iftas  rationcs  nufquam  tradidc-^ 
it  vctcrcs  Patrcs,aut  Ef/ifcopi  il h  Romani  ;  fed  Bellar* 
jamtandcm  in corum  gratiam  cxcogiravit.  4.Vera 
aufa  cur  Imperatoris  authoritate  indida  fucrunt  Con-* 
alia  univcrfalia  fuit,  quod  folus  Impcrator,  non  Papa  u-- 
livcrfalem  habuit  poteftatcm,  Atq;  hoc  totum  illud  cft, 
juod  in  hac  quseftionc  contendimus:  non  dicimus  ad  fo-* 
.um  Imperatorem,jurc  divino,  potcftatem  iftam  Conci-* 
iia  convoccindi  pertinere:  fed  ad  eum,aut  illos  Principes, 
I jui  per  omnes  Provincias  poteftatcm  habcnt;  talem  qua- 
em  primorum  Conciliorum  temporc  Imperator  habuit 
folus  in  illis  mundis  partibus,  ubiEcclefise Dci  maximg 
iflorcbant. 

Dulia  qf4ddam, 
i8.  i.Quid  fiet,fi  Concilium  fit  neccflarium  Ecclcfia?^ 
tamen  Papa  nolit  illud  indicere  ? 
pf^m    B cl  larm .  I .  I/fiufrrjcdi  cafus  vix  efi-  pofibilis  :  n§n  enim  ctedtbi^ 
ye  efi  ,  uUum  Ponnficcmfore  tam  mrJum  :  fi  ejfet  j  Deus  vcl  mutaret 
mentcm  cjuSt  zfel  eum  de  mcdio  toUeret. 

rmefi.  I.  Non  tam  credibilc  ,  quam  palpabilc  jam  cft 
Pontifici  Romano  ab  aliquot  fseculis  non  minus  odio-» 
fum  &  formidabileefleConcillum  liberum  ,  quam  eft 
maleficis  feveri  judicis  tribunal.  Communis  eftfcnfus 
&  fentcntia  omnium  Paparum  ,  quod  Clemens  VII  foli-» 
•  rxftltus  crat  diccrc  :  Ccncilium  eoufjue  ejfeutile  »  quoad  de  authcritate 
l  Poniificisagatur  :  eavtro  tn  qu/fitonemvocata^  nihil  cffefericttlcfius: 
jue  adeo  unicum  effe  p.^fidit4m»Concilta  vitare ,ac  dcclinare  Hifior. 
lonciliiTrident.  I  1.  Quis  nobis  hocprasftabit,  Deum  tntali 
i  vel  mtitatfnum  Pap.t  mentem^  vel  eum  c  medto  ablattiYum  f  Hac 
inditione  fit  pcncs  Mophtim,Mahumctanorum  Papam, 
:eftas  hascConcilii  convocandi ,  nihil  erit  pcriculi. 
[9.  2.  Quid  fiet ,  fi  Papa  fit  Haereticus  ,  SchifmaticuSj 
^)tivus,  mortuus,  infanus,  aut  renuncialfct  ? 
Bellarm.  Pcferi/  eo  cafu  Concilitm  imferfeilum  congregfifi ,  4ii 
fYovidendum  Hccicfid  de  capiteyvet  a  CardtnaJtbus,  vel  ab  iffis  Efifco^ 
fis  in  loctim  unnm  ccnvententibus. 

rrotefi.  I.  Credibilc  eft  igitur  Papam  pofle  ficriHaercti-^ 
cum  :  cur  non  &  Concilii  ncccflarii  hoftem  ?  I  I.  Noa 
tantum  igitur  proptcr  haercfin,fcd  ctia  propter  Schifma^ 
^JIitno  propter  captivitatem,  aut  amentiam,  (quidni  &  pro- 
"  pterfcclcra}  poflitPapa  dcponi ,  &aliuscligi  in  ejuslo-* 
1:  cum,  III.  Concilium  hoc  non  eft  vocandum  imperfc- 
.  aum,fi  judicarcdebeat  de  Papa,id  cft,dc  ipfa  perfcdione 
Ecclefias  Romanse.  IV.  Conccditur  hic  tacitc ,  Conci- 
im  poflTc  in  nominc  Domini  congregari  finc  authoritate 
)ag  ;  atque  adco  toUitur  unicum  illud  argumenti  ludi-. 

£  b  brium  p 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


lO  BELLARMINVS 

briiim  ,  quod  Bcllarm.  in  hac  caufApotuit  ex  Scripturis 
adfcrrc.  V.  Si  Epifcopi  poflint  per  fe  ad  Concilium  coiv 
veniicquidni  &  poflInt,&  debeant  hoc  faceie  juflu  Rc^ 
gum  &  Impcratoium  ? 

C  A  P.  II.  De  Suffraganttbii6  tn  Conctlio generali, 

Quaeftio  fccunda  eft,  an  in  Concilio  gencrali,  foli  Praclar : 
majorcs,  id  cft  >  Epifcopi  habcant  jus  fuHragii  decifi\  : 
ordinaiic;  cx  piivilcgio  autem  &  confuctudinc,etiarr 
Caidinales,Abbate>,.i^  Gcnerales  ordinum,  licct  Epi 
fjcopi  non  Cnt  ?  Bellarm.  affirmat ;  nos  ncgamus. 

Argumcnta  Bellarmini. 
T  H  E  S  I  S  I. 

BEllarm.  D  finire  tnConciHt^  eaqHAfunt  credeniavet  agenlx 
proprium  eft  munus  pafiorum:  ii  cmm  eft  proprie  pufiere.  eft  cm^n 
docere  .  &docere  ita  j  ut  ttneantur  alii  credcre.  Sedfoli  Epifcopt  funt 
Paftores. 

Proteft.  I.  Dclinirccrcdenda  &  agenda^cum  authoritatc 
judiciali  &  confcicntias  pcr  fc  obligantc  ,  hocpropriunx 
cft  Dci,  fummi  paftoris  Ecclcliae  :  dcfinire  autcm  difccr- 
ncndo  &  tcftiricandodc  voluntate  illaDei,hoc  cft  pafto- 
lum  cx  officio  ordinario  ,  fcd  non  ita  proprium  cft  eo- 
rum,quin  cx  occafionc  jufta  poflit  etiam  ahaliis  non  tai> 
tum  privatim,fed  dc  publicc  Heri.  I  I.  Definirc  in  Con-^ 
ciliis  gencralibus  non  potcft  cflcpars  muncris  paftorum: 
quia  tum  paftor  nuUus  Ecclefiae  primitivae,  &  pauci  tan- 
tum  fcquentium  feculorum  ,  munus  paftoralc  potuiflcnt 
implcre.  Frimii  enim  trecentis  annts,nulla  fuit  congregntio gfncra^ 
U$  :pofteavero  vix  (entefimo  qucque  anno.  Sunt  verba  Bcllarm». 
dc  Rom.  Pont.l.i  ,c.8.  III.  Si  cflct  hoc  proprium  mu- 
hus  paftorum.,poflc  illud  tamcn  ahis  committi,  &  pcr  a- 
lios  prasftari  docet  nos  Bcllaim.  de  Rom.  ront.  1.3,^.24.. 
ubi  contendit  faris  clfc  fi  Papa,8c  Epifcopi,  pcr  alios  con- 
cioncntur,  &  facramenta  miniftrent.  I  V.  Si  cflet  pro- 
prium  Paftorum,&  Epifcoporum,  nihil  tamcn  prohihet. 
c]uinpoflit  cum  aliis  Thcologis  ,  piasfertim  miniftrls^ 
Dco  inftitiitis  ,  communicari ,  codom  illo  jurc,  quo  Bcl-. 
larm.  vult  illudextcndi  ad  Cardinales,  Abbaccs,Genera- 
lcs,  &  rales  novcIUs  hominum  creaturas.  V.  Si  docerc. 
/it  propric  pafccrc  ,  tum  plcriquc  faUem  Papce.non  pro- 
pricpafcunt  Ecclcfi^im  ,  quia  non  docent.  VI.  Epifcopi 
Diococfani  (qua  talcs  )  non  funt  Paftoic  a  Chrifto  iafti-r 
tuti,nedum  foli Paftorcs.  VII.  Adeo  improbatum  fuit 
4ilimintcripfusPgntiiicios  dgdtiorcs  Monopolium  iftud 

Epifcopo- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Hoag 

224  E  3 


t      n  .K  y  k  "i 


.0 


Epfrcopo-Satraparun^  ''ut  in  ipfa  delinitione  Concilii  ad- 
verrus  illud  imprimi^  cautum  eflc  voluerint*  SynoAus  (ait 
Cardinalis  Culanus  inConcord.  CathoK  lib.2,  c.l .}  r/t 
imtus  Senum  vel  rrfsbyietorum  per  unam  viam  tenientium. 

2 .  Bellarm.  Veteres  teflanturpajstm  ConaltA  effe  Epifcopomm. 
ProteH.  Hoc  cftPresbyterorum  praccipue  ,  &  maxime 

eorum  qui  intcr  cos  cminebant,&  ordine  primi  fuerunt. 

3 .  Bellarm.  Ommum  Condltorum  hallenus  ceUbratoYHm  decrc-n 
tM,  ab  Epifcopt<^  Co/i^facia  fucrunt 

Proteft.  I.  Si  hoc  verum  eflet  ,  nihil  tamcn prohibcret  , 
^uin  limilia  decreta  potuerint  ^  pollint  ab  ^Uis  fierk 
II.  NihiUndeconcludi  pofretdejuredivino.  III.  FaU 
fum  tamen  eftquod  artirmatur. 

4.  Bellai  m.  Epirctpt  foUfunt  p^^rf^on.^  EcdcftaftUa  &pubUca. 
Proteil,  Eccleliafticse  &  publicae  perfonx  funt  omncs 

pre^byteri :  funt  infuper  tale^ ,  quicunque  Eccledas  no^ 
ininc  ad  publicum  al^quod  negotium  delegantur. 

5  Bellarm.  Omnes  doHt  non  poffunt  aimtttt. 

Prcfifl  Inter  folos  Epifcopos,  &  omnes  doftos  ,  datur 
tertium,  dodi  fc.  illi  pracfertim  presbyteri  quiab  Ecclc-* 
fiis  delcgantur. 

6.  Beliarm.  Si  ita  effet  jnnc  faale poffet  unus  Prtnceps^in  cuju^ 
fegione  fei  Conciltum^coUtgem  omnes  PresLyttros  &  d<^ilos  homtues  fuA 
Provinci^i  definire  quicquidvclUt 

ProtrS.I.  Neque  ita  eflc  dicimus,omnes  fcil.  promifcuc 
admittendos  :  neque  omnes  admilFos  pio  numero  capi- 
tum  jus  habere  fuflragii,fcd  potius  pro  numcro  Ecclcha- 
rum  aquibus  delegantur.  1  I.  Hoc  ipfum  eftartificium 
Papac  in  Epifcoporum  Monopolio  confirmando  :  quod 
jam  olim  obfervavit  Ludovicus  Card.  -ffilatcnf.  in  Conc- 
Bafil.  apud  iEncam  Sylv.  1. 1 .  Si  foU  Epifopivocem  (decife^ja) 
babcantyii  demum  fiety  quod  Natiini plaabit  ItalicAs  qu^  fola  Natto^ 
nesaliass  in  numero  Epifcoporum.atit  fuperattaut  ^quat.  Hoc  illud 
ftratagema  fuit,qao  folo  multa  obtinuit  Papa  inter  ipfos 
Tridentinoi.  Milit  eo  quot  ^  quos  voluJt  Epifcopos^ 
Etiam  ex  iis  quos  crearc  folet  titulares »  ut  numero  vincc- 
ret  eos  ,  qui  ulla  ex  parre  licentiam  ejus  cffraKnem  in  or-. 
dinem  reaigere  voluerunt.  Paui.  Suav.  liift .ConcikTri- 
dentini  lib.6,  fefs.18- 

7.  Bellarm.  NuUaeftRefp.  quanonhabet  aUquem  oriinem  in 
iomittis^ita  ut  non  quicunque  Je  pUbe^  fti  tantum  Prtncipes,  &  captta 
CiZttrorum^  locum  &  fuftra^ium  habeant. 

Proteft.  I.  Aercm  hic  verbcrat  Bellarm.  poteft  cnim  a- 
liqui^  ordo  eire  in  Conciliis  ,  quamvi^  alii  adfint  pragtcr 
Epifcopos.  Neque  noftrum  eft  illudquodhic  impugna*- 
tur,  qmmldci  de  plcbc  habcr^^fuffragium.  I  1.  Notum  eft  on)ni- 

B  b    z  ba« 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


14  BELLARMINVS 

biisinplerirqueRegnorum  ,  Reriimpiiblicarum,  Comj 
tiis,non  folos  magno>  Dominos,  Ped  quoflibct  cives  ^  ci 
vitatibus  &  Provxnciis  dclcgatos ,  locum  &  futfragiun 
habere. 

KArgumenta  nofira. 

8.  TmeH.  I.  In  celebri  illo  Concilio>  Ad.i^.  Apoftoli: 
ipfisprcefentibus,locum  tamen  &  fuffragium  habueruntl 
Presby tcri  cum  aliis.  Afccndtrunt  enim  PahIhs  &  Barnabas  oaH 
Afcjlolos»&  PYesbyteYos^veff.2.  exceptt  futit  ah  Ecclefia>&  ab  ylpo/lo»  ' 
Its  &  PYesLyteYis^vcYf.^.  congYeqahantuY  AfofioU&  PYeshyteYt  ut  di^u 
fpiccYentde  hac  Ye»veYfu  6.  Apofiolt ;  pYesbyteYt  &  fratres  fcripferumi^ 
fententiam  communem^  &  miferunt  deleclos  viros  qui  eam  AnttochtA 
defeYrenttVeYfzi&z^. 

Bellarm.  I .  AponoUinterfuerunt  tan^ittam  jtdices  ad  dcfinieu^^ 
dum  :  PresbyteYt  adconfultaniurn  :  plehs  non  vocata  adfuit,&  confefi 
fst »  non  defintendo ,  vel  dijputando  ^fed  tantum  audiendo  ,  &  non  rt^ 
damanlo.  ^  i 

ProteH:.  1.  In  rebus  fidei ,  hominibus  nullum  judiciuniJ 
competit,  nifi  inquifitionis,  difcretionis,  &  confuItatio-| 
nij.  Futilis  igitur  eft  .'lladiftimftio  tot^i  ixxtQi  definientes  ^  J 
fnfnltantes.  II.  Apoftoli  non  indigcbant  confultationf 
Presbyterorum  :  li  igitur  per  fe  voluillent  deftnire  ,  pcri 
fe  ctiam  foU  confultairent.  III.  Bcne  confulere,  majo-*l 
ris  eft  virtutis  ,  quam  cx  aliorum  confilio  bcne  definirq^J 
quamvis  hoc  fit  majoris  poteftatis.  Hac  igitur  fententiat.| 
quod  perfedius  eft  trlbuitur  Presby tcris  ,  &Apoftolis  " 
minus  pcrfedum.         Immerito  acufantur  aBellarm. 
fideles  Hierofoly mitani,  inordinatas  coitionis,  quafi  abf-^  I 
que  vocationc  mgelfiircnt  fele  in  publicum  tSc  lacrum 
confefTum.  V.  Quod  nihilamplius  tribuit  plebi,  quaai  j 
audire,?c  non  ieclamare,hoc  textui  nperte  rcpugnat, 
fum  tfi  Apofiolii^Pnsl\teYi;,  cum  tot.t  77-  f/.      fcribcye>  m;!tLrc,  non 
imponcYe  ouus. 

BeUarm.2.  Ccnfmtudo  Eccleju  m  CQncthn  ftivfniucniihfis  ^  hac 
itafntffe  \  Yobat. 

PYottft.  I.  Confuetudo  potius  probaridcbet  cxScri- 
ptura,  quam  Scriptura  ex  confuctudine  ,  confuetudofine  ve^ 
rttate  eit  vettifias  iYYorts  ^  dixit  olim  Cypiianus.  II.  Con- 
fuctudo  ifta  debet  ^ntc  probari ,  quam  aliquid  aliud  pof^ 
fit  probaie. 

Bellarm.3.  Apofloli  &  Preshyteu  tantumvocati  funt»V(Yf6. 

Proteft.  I.  Nihil  hinc  chci  poteft  advcrfus  Prcsby  tero-. 
rum  voces  defmientcs.  1 1.  Ficri  poteft,  ut  prseparatio-. 
nrsevgo  primo  convencrint  Apoftoli  cum  Prc^byteris  : 

:t  tota  congrcgatio  fynccdochlcc  per  illo^  poteft  ibi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Ho 

224  E  3 


E   N  E   R   V   A    X     /  S. 
notari.  Certi/limumcfl  illos  luifrcconv^ocatos,quoriiiii 
ominc  fententia  lata  fuit,  &  literse  fcriptx. 
BelUrrn.4.,  Sols  PctYs^HfPauIusTB.irnabas  &  laco!":^  ''^^'.'odficun^ 
T  loqueHtcs  :  Nnllt  alttfentcntias  dix.Yunt. 
-Tro/r/?.!.  Hocargumento,non  tantum  plebs^&PiCirb^V 
teri  ,  fcd  &  novcm  Apoftoli  jure  fulfragii  privantur. 
II.  Sufiragium  fcrtur,  non  tantum  loquenJo  ,  itd  Sc 
'  onfenricndo  ,  aiic  in  altcrius  fcntcntiam  quali  pcdibus 
leundo. 

9.  PYQtefi.^.  Concilium  generale  univerfam  Ecclefiam 
rcpra*.fentat:  ergo  debet  adeiTe  homines  cx  omni  genere. 

Bellarm.  Optimas  modm  YefYs.fentandi  efl»  qtfo pcY  PYincipes  rt^ 
YAfeiitaniuY  poptUi. 

PYoteft.  1.  Hac  igitur  artc  ,  folus  Papa  qui  principcm  fc 
dicit  totiusEccleiisejOmnespotefi:  reprxfentare,  &  om- 
nia  delinire  line  Concilio  ,  iclque  optimo  mo  Jo.  1 1. 
pifcopi  non  funt  Principes  aut  DominiEcclcfiarum,uilo 
alio  jurc,quamquo  Chrifti  locum  occuparunt.  III.  O- 
ptimus  modus  reprsefcntandi  focietatcm  aliquam  Iibe-« 
ram,  eft  ille qui  ex  libcrtate  eledionis  cft  oriundus. 

10.  PYotefi.i.  Communiscaufa,  comraunibus  votiscft 
juvanda  :  fed  fideicaufa  eft  communis. 

Bellarm.  Cofifi  fidei  ad  PYsIatos  pcYttnct  ut  docicrcs ,  ad  catcm 
ut  dtfctpulcs. 

ProtcH.  Nonfoli,  nequcprnscipucDodorcs  funtEow 
fcopiPapalcs.  II.  Difcipuli  ctiamidoncis  dotibus  autii^ 
poiiunt  ex  occafione  doccre.  i  Cortnt,  14»  ^  i  .totrf}t<  omKcs  fi^ 
illitim  PYophetaYe. 

ir.Pmr.t?.4..Vnius honu:ii^,CLiain  LaiCi  i.;iLC..L;a  Scn- 
pturse  authoritate  magis  munira  praeponi  dcbet ,  lisepa 
pr^epofitafuit  lcntcncia^  totiub  Concihi.  Panormitano, 
Gcrfoneauthoribus.  Multictiam  Laicifunt  Epifcopis 
dotliores. 

/  BcIIarm.  I.  In  difiufiione^pYivati  fentcntiapoteft  antcponi:  tjuix 
ilj  tYuditio  ^  mnamhoYitasfeYfonAptmastenct  :  JednuHomodofolt 
Aefimtionem  Concilii  legttimi, 

Pvotcil.  I.  Quse  fententia  in  difcuflionc  anteponenda 
cftjdebct  etiam  illa  in  definitione  ,  &  poft  dcfinitionem, 
anteponi.  Sicut  enim  conclufio  fequitur  ex  prsemiffis» 
^  lic  dcfinitio  ex  difcufiione.  Veritas  etiam  eftunica,  tic 
^nius  ejufdcmque  valoris,  fivc  poft,  fivc  antc  hominura 
placitafpcdetur.  II.  Sententia  Scripturis  munitacjuf-. 
demauthoritatiseft  curaipfaScriptura.  III.  BcUarm- 
hic  omnia  Concilia  Papalia  mere  humana  cffc  prodit^ 
dum  hominumperfonas  incorum  denifitionibus  primai 
^tncYe  aflirmac. 

B  b    l  BclUrm* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


BEttAI.MlHVS 


Bcllarm.  2.  Conditiona/is  ( fi  toquHtio  Panormitarif  &  CerfonisM 
ex  qua  ncn  Itcet  ccUtgcre  Concilia  trr/ire  f  jfe.  U 
JTroteft  Imo  abfolute  hoc  Aipponebatur  tum  temporis,ll 
non  tantum  polft  Concilia  crrare ;  fcd  ctiam  dc  fadto  er- 1| 
rafTe.  Sic  Cardinalis  Cufanus,dc  Concordantia  Catholi-j 
ca,lib.2,  c^.  Nctandum  experimento  rernm  ,  pUnafit^m  tinivtffali 
Condltum  poffe  defieere  :  quomoJo  varta  talsa  fuerunt  Concilia  ,  qUi 
judicanio  errarunt. 

Bellarm.  3 .  Epifcopi  authoritatem  habent  jsddicanii^nou  quia 
fli  fnnt,  fed  quia  funt  p.rfunA  puhltcd. 

/'rof^y?.  I.  Facultas  aut  potellas  judicandi  eft  ^  dodri 
na  :  audoritas  pubtica  ,  cx  delcgationc  publica  acccdit 
ludiciuni  i^itut  6c  quoad  facultatcm  ,  &  quoad  au^horitl 
tatcm  ,  convcnirepotcft  dodis  qui  non  funt  Epilcopi, 
1 1.  Epifcopis  autcm  non  dodis  facultas  &  potentia  dc- 
cft  judicandi :  audoritas  igitur  fruftia  illis  communica-- 
tur,  Multoplus  valct  ad  judicium,  dodrina,fine  publica 
authoritate,  quam  talis  authoritas,  finc  do(flrina. 

12.  PYdte^l.^.  In  primitlva  Eccleiia  multae  caufsefidci 
Coram  populo  tanquam  judiccfucrunt  difputatae. 

Bellarm.  Datum  efi  popuU  juiicium privatum  ,  nonpublicum: 
€^  hoc  quia  non  poterat  alittr  fiert. 

Protefl.  I.  Neque  potcft  aliter  unquam  ficri,  ut  populus 
Tcra  tidc  fcntenti?  alicui  aflentiatur  line  ullojudicio  fuo* 
II.  ludicium  populi  coniundi  eft  ut  a  nonnullis  voca^ 
t\xt populicumt  atquc  adeo,  fubltcum,  non  privatum» 

C  A  P.  1 1 1.   De  ludtcio  Concilu  ^tiale  ftt. 

Tcrtia  quaeftio  cft  ,  an  in  Concilio  Epifcopi  fint  talcs  j u-« 
diccs,ut  ftandum  fit  eorum  fententia,  quia  ipfi  fic  fta-« 
tucrunt ,  quomodo  ftatur  fententiaPrastoris  In  caufis 
politicis]  an  vero  tantum  fit  inquifitio  qu2edam,6c  di- 
ttio  fcntentiae  miniftratoria  &  limitata,  ita  ut  tantum 
valeat  decretum  Concilii ;  quantum  valct  cjus  ratio  f 
Pnu^illud  iPotiticiis  afiTentur;  poftcrius  hocanobij. 

^ArgununtA  Ecllarmihi. 

T    H    E    s    I    s  I. 

BElIarm.  JieuX.  17.  Qni  non  obedterit  eorum  fenttntiis  morte 
ccndemnttur. 

Pmr/?.  I.  Saepius  antca  ,  f  deverboDn.ltb.^.c^.  deRom. 
Tonufice  Jibr.i,caP.l.&c.  locus  ifte ad  Pontiticcm  Roma^ 
num  aBellarm.tuit  dctortus,fibimet  igitur  non  conftat, 
cum  illum  hicad  Concilium  refert.  II.  Dc  Concilio  gc- 
ncrali ,  extra  ordincm  cx  occafione  congiegato,  non  agi- 

tur 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


1   N   E   R   V   A    T    V    S.  JJ 
^r'llo  inloco.  I  II-  Agitur  ibi  dcquseftionibuS  parri-. 
I^uhribus,  ik  dc  rebus  ctiam  fadi ,  non  juristantum  :  in 
iftib  vcro  ipfimet  Pontirtcii  concedunt  Concilium  ?c 
Pontihcem  poilb  errare,  atqueadeo  icntentiam  ejus  noa 
4b/blute  Irgirc.  I  V.  Locus  ibi  notatur  ccrtus  cxquo 
judicium  hiK  tV         .m:  &  in  h$c  ir:Jinf4atHrfn\tC:ijctanii'^) 
qmi  in  hujHfmccU  ,\        ,  .s  confulenius  crnt  Deuiy     ex  conffitto  tbi^ 
den  Decfroceiindiim.  Talislocus,  auttalcs  Dci  confultatio- 
71CS  lam  nufquam  habentur.  V.  rondcrand,t  eft  i!l4  condttf 
fvldit  etiamCajetanus  )  qt§ol  v-:  -  dicuerinttejtixta  legcm  ^ 
:::m  druin.z  lcgis  ori  ccn^ruat» :.  ddoccnt .  qnnm  qnod ju  U^ 

cAntJizmctnon  eH  fultnm  Auihcritate.  VI.  Lex  lUa  ruit  judi-. 
cialis.  VII.  itcjultate  illius  inobcdientiailla fr^ladim-. 
natur  ,  qux  provcnit  ex  fuperbia,  non  illn  nwx  provenit 
confcicntia  ei  ga  Dcum . 

II.Bcllarm.  Mntth  lS.  St  Ecdcfiamnonauduut*fitttbivd:t 
nicus  &  Publtcanus. 

Protell,  I.  Ecclefia  peccatorcm  corripicns  &  ad  rcfipi- 
fccntiam  vocanscx  vcrboDci,  debet  audiri  ,  fcd  nonpro 
imperio  dehniens  dc  rcbus  tidci ,  nullo  vcrbo  praeeunre, 
1 1.  Ex  ilthor  loco  (fi  Bellarm.intcrpretatioadmittatur] 
ConcludipolIitPrxtonapoteftasuniufcujufque  fingula- 
risEccleliGe  :  deidiufmodi  enim  costu  ibi  agftur  maxi- 
ximepioprie,  non  de Concilio gcnerali  polt  treccntos 
annos  celcbrando. 

3.  Bcllarm.  Ac},l^  16.  Pau!!^^  fYj:c:l':ehp.t  Erdefi:  cufio^ 
dire  darsta  yipoftclorum  :  de  quibus  noi^n:lum  ,  I .  i^  l  >ton  fncrint 
ex  Scrtpturisdefintta:  z.  Quodnmfuerintfermiffa  examini  Sifcipum 
IcYHm  :  ^ .  Ou^od  ut  v:ra  lex  tn  confcientia  ohligakant. 

Proteh.  iTMaior  fuit  Apoflolorum authoritas,quam  ut 
Epi fcopi  ordinarii  debeant  illis  sequari,  quafi  par  cffct  ra- 
tio  dcci  etorum,ab  iflis  &  ab  illls  fadorum.  I  I.  Falfum 
eft,  .-^d  fufFragia  hominum  fineScripturis  fac^a  cfie  illa 
decreta.  Fundamenta  cnim  dccretorum  illorum  duo 
praecipuacrant :  prima,quod  cx  Gentibus  multicrcdide^^ 
rant,&:  a  Dco  fingularis  gratise  tcftimonium  accepcrant, 
abfquc  obfervatione  legi^  Moyfis,quod  Petrus  expcricn- 
tia ,  &  lapobus  cx  Prophctis  conHimat ;  fccundo ,  quod 
oppidatim  adhuc  m  illis  locis  Mofcs  prasdicabatur,  &  le- 
gi^  zclo  ferebantur  multi  non  mali  ,  qui  tcmere  non  c- 
rant  offcndendl,  quod  ex  Scripturis  fatis  fuit  manifeftu  : 
cx  priore  fundamento,  conclufum  fuitjiigum  legis  neu- 
tiquam  imponendum  eflTe  Gentibus  :  ex  altero,  abftineii- 
dum  tamen  effe  ab  iis  ,  quamvis  in  fcfe  licitis  v  quibus  iu 
convcrfacione  communiinfirmi  fiacres  oftcndcbantur » 
fcd  ucrumquccx  ScnptudSt  II I.  Divinafucrunt man- 

S  b    4  datat 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


l6  BELLARMINVS 

datacum  charitate  ncceflario  conncxa.  Rom,  74.  &  l^.  ai 
que  adeo  potuerunt  fimpliciter  imperari-  IV-  Kadol 
fcandalj,non  rerum  iprarum,aut  Apoftolici  decreti,coi— 
fcientias  fidelium  incibis  illis  dequibus  fadumeftdcL 
cretum  ,  ligatas  fuilTe  Apoftolus  ipfe  difertc  teftaiurpi 
1  Cer  10, 17*29.  ( 
4.  Bellarm.  ConiiliH  err/niA  dicunt  anathemA  mn  obtempcrahti 
Ihs  :  vocnnt  fua  decreta  canones^five  leges  Ecclefiafiicas^Epifcopi  dtfi^ 
niendof:$b[iribant:  in  ConcUto  Chalcedonenfe,qui  nQluerunt  acquiefu' 
re,  pro  hs.reticis  habebantur. 

Protesl.  I.  In  articulis  doftrinse  fundamentalis,anathe- 
niadixcrunt  vetetes,  non  ex  fua  fed  ex  Dei  &  fcriptura 
authoritate,non  obtemperantibus ;  in  aliis  vel  non  fic  fc- 
cerunt, vel  humani  aliquid  in  co  funt  pafll.  I  I.Canon,Sta>^ 
Tcn-w^i^-  SioiTx^i;  minus  aliquid  fonat  apud  veteres  Eccle/i^j 
fticos  Scriptores  quam  Lex.  Diredtionis  ,  cautionis,  &| 
commodae  ordinationis  funt  illaevoces,  non  coadionis 
&  avlzicpfHwplug.  III.  Dclinire  polfunt  Epifcopi  ,  ut  iril 
niftri  fentcntia^DcI ,  fed  non  ut  propria  fua  poteftat< 
IV.  Qn^  ex  Chalccdonenfi  narrantur  ,  nequcfuntun^ 
dequaque  vera,neque  fi  veriflima  eflcnt  juris  aliquid  pro-| 
barentjfedfadum  tantum.  De  fafto  etiam  Hserctici  ha^f 
bcbantur  ,  quia  oppofuerunt  fc  veritati  dcclaratcc  ,  non 
quia  declarantium  authoritatcm  ncgabant. 

Bellarm.  Si  non  in  Ccnctlin  a^cndum  iffct  fujjrag^is ,  perpeml 
rAmfierctyUt.foU  Eptfcopt  ftntcnitam  ftrrin:  :  frufir^z  cttam  vocarcn^< 
iUY  Epifcopi  altqui  rudcs  &fimplices  ,  qt^ales  attquifucYunt  in  Conct^ 
it^  Ntceno.  Rujf.  lib,l»  cap.^. 

Prctesl.  I.  Priusilludperperamfieri,fuitnnteadcclara'* 
tum.  I  I.  Rudes  &  fimplices  Epifcopi  qualcs  multi  funt 
intcr  ipfos  CardinalesRomanos  ,  A;  eos  quiprimarias 
jamfedes  occupant  inter  Pontificios ,  fruftra  ctiam  ad 
Concilia  vocantur.  Sed  tales  nuUi  fuerunt  in  Concilip 
Kiccno  ,  rudes  vid.  &  incapaccs  eorum  quse  fpcdant  ad 
rcligionis  vcritatcm.  Hin.  Ub.i  .cap.^.  non  dicit  aIi-% 

quos  fimplices  Eplfcopos  ibi  fuifle  :  fcd  dc  variis  Epifco- 
pis  dicit,cos  fu  Illc  viroi  etiam  in  arte  Dtalcclica  non  imprcbabili^ 
ter  crudttcs.  Dc  uno  tantum  (qucn^  (onfcforem  &  ftntorem  ap^ 
pcllat  j  affirmat,  quod  erat  ftmpluifeimA  natura,  vir  ,  mhil  altud 
fctens  nifi  lefum  Chrifium ,  hunc  cructfixum,  qui  Phthfophum  inft^ 
gnem convcrtebat  ad fidem.lii\}\i[mo(ii  fimplices  Epifcopi  nort 
truftra  vocantur  ad  fandam  inquifitionem  veritatis  iU 
Iius  qu.-e  rercgi  folet  humilibus  ,  cum  Angelids.Seraphiiis . 
SubttUbus.  &  Irrcfra^abilibus  Doflortbus  0ccult.*tur. 


C  A 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B   N   E   R.    V   A    T    ,      .  If 

C  A  r.  I  V.  De  VrAftde  Concilti. 

luasftloquai  taeft  ;  anmunusproprium  fitPapae,  ut  pei 
*7'e,  vel  per  fuos  legatos  Concilio  generali praefideat,  & 
tanquam  fupremusjudex.omnia  moderetur?  Pontifi* 
cii  afiirmant ;  nos  negamus. 

T  H  B  S  I  S  I. 

BElIarm.  DicimHS  Pafd  eppr*fiiere*  velperfe»  vet per  LegMT' 
tos  :  quu  Papa  tpfe  terto  ctnfilto  abfuitfemper  a  Concilits  Orien- 
ta/ibHS :  I.  quia  non  videbatur  convenire ,  ut  caput  fiqutretur  mem* 
ira.  2.  Quialmperator.aut  ejtts  LegatttStprAfiMat  femperillts  Con' 
:Uiis  faltem  quoadlieum  materialem,  quoi  ettam  volutffent  facere»  ipf» 
Papa  prafente,  Ne  igitur  (  quod  nuU»  mcdo  convenity  aut  efl  toleran'* 
'  t)  vel  Prtnceps  fecularis  federet  ante  Papam ,  vd  tumultus  excita'» 
^r,  non  ibat  ad  tQa  Cencilia  Papa.ftd  Le^atts  tantum  mitteb.xt. 
mr   TroteH.  Nihil  rationis  in  hditiis  iftis  caufis ,  quas  BeU 

■  larm.proabfentiaPapae  abantiquis  omnibus  Conciliis , 
commentuseft,  fed  Antichriftianae  fuperbias  plus  fatis; 
apparct.  Nam  I.  Si Papa  convocavit  illa  Concilia,  (quod 
Bellarm.anteacontendebat )  tum  omncs  eo  convenien- 
tes  cum  fequebantur,  &  ille  fi  eo  profedus  fuiifet,  fuum 
propriumconfilium,  nonaliosfuifletfequutus.  II.  E- 

•  gregium  caput  fefe  pracbet  Papa  ,  dum  membrorum  con- 
grc?ntioni,maxime  omnium  folcnni,noa  dignatur  adcl- 
fp.  iJonusPaftor  vel  unamovcm  '^crditam  quaBritin  de- 

rfeuo.X«f.i5.4.  Ill.Silmpera  im tcmporispras- 

t  •  \,  lidebant  inConciliis  quoad  locuni  ii..uciialcm,tum  fum- 
:  t  ma  cum  injuria  deturbatifunt  a  Papa,loco  fuo  materiali, 
I  finonetiamformali.quodBellarm.  obfcure  hicfatctur» 

•  I  cumdicit  faltemqttoadmaterialem.  IV.  Quam  hocintolle- 
rabile  in  fuccelTore  Petri,  non  poffe  tolerare ,  ut  Impera-- 
toremipfumhabeatfuprafedentcm,.  VAvobisPh^trtf^ts.qui^ 
iilmttsprimumconCiffumtnconventibus,  Luc,  II. ^"i-,  y 
bia  hacPapse  fadum  eft  ,  ut  cclebernma  illa c  ...az 

■  i  (Poatificiorumfententia;  certamillapi  dircftionem  non 

•  .  habuerint  indecretis  condendis  ,  qiiamj 

•  i  Provinclalibus  quibufdam  Synodis  dicitu.  *       ^  • 
1  mmpotefiasdcfiniendt  tnf.illibiltter  ,  mn  potefi  fukiclegart  ^neque 

eommttti  Legatts.  .  . 

Ar?umenta  Bellarmmi. 
2.  Be\Uxm.Papa\ft  Pafitr  .  &  Pater  nmvcr!'.t  Tcclrfta ,  mriH 

^litfuntejusoves. 

Pmex7.HoceftquaBftionempeteve,  noi;  ptobare. 

-? .  Bellaim.  Petrus  prafidtt  in  Conciho  Afeflthco.  Acl.l^. 

^  Bb   5  Pmf/, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I8  BELLAHMINVS 

Proten.l.  SiPcti  uspraefcdiflet  illo  tempore,non  Ceqx ^ 
tur  eiim  femper  praefedifle.  II.  Si  fcmper  praKfedifTc, 
Petrus,  cum  praefens  fuit  in  convcntibus  ,  noh  fequicui  , 
honorem  iftum  etiam  Legatis  Petri  abfentis  delatua^ij 
fuifle.  Ill.Si  &Pctro&  Legatis  cjus  concefTu  hoc  fuif-.  \ 
fec  de/4<:lo ,  quomodo  neceintas  indeconcludi  potuilfct 
dejurei  IV.  Si  jus  hoc  Petri  fuifret  ,  ubulae  tamen  nuU 
lae  proferuntur,  quibus  illud  defcendiffe  probatur  ad  Pa- 
pam  &  ejU5  Legatos  ,  tanquam  ad  haeredes  ejusexafle* 
V.  Falfum  yidetur  clfe  ,  illud  ipfum  quod  affirmatur  d« 
Petro.  Magiicnim  innuitur  in  textulacobumfuifleprae^ 
fidcm,  ut  Dion.  Carth.  obfervat. 

4.  Bcllarm.  Probatur  ex  a£Hs  Conciltorum. 
^  rrctefl.  I.  Ex  adis  &  faftis  humanis  non  probatur  jut 
divinum.  1 1.  Ada  Concihorum  non  habemus  tam  ac-^ 
curatc  defcripta,ut  in  corum  circumftantiis  pofllmus  ju$ 
perpetuum  tundare.  III.  lUaConcilia  quflB  prceflden-' 
tiam  tribucbant  Epifcopo  Romano,  rationem  habuerunt 
nonjurisulliusDivini ,  fcd  ordini:^  confuctudineintro-* 
dudi,quo,finediffcrentiapoteftatis,primum  locum  Ro- 
manas  fedi  tribuere  folebant  in  multis.  I  V.  Nemo  unus 
fuit  talis  Pra? fes  tum  tcmporis ,  quali^  Papa  jam  vult  a- 
giiofci,id  eft,gladio  utroque  armatus,  ncdum  qualis  fuit 
Tridenti,  ubi  omniaagcbantur  cx  ejus  praslcripto.  Prae- 
fidcntiaj  enim  ratio  duplex  eft,  Politica  ,  &  Ecclcflaftica. 
roliticcpraefidcbat  fummus Magiftratus  :  Ecclefiafticc 
autcm  ille,  vcl  illi,  quibus  munu^  illud  ( ordini^  non  po- 
teftatis  rcfpedu)  communiconfcnfu  deferebatur.  Sicia 
ConcilioNiceno,  Conftantinus  Praefes  fuit  quoad  potc-. 
ftatcm  poljticam  :  ordine  autem  Ecclefiaftico,vel  Hofius 
Cordubenfis,  vel  MacariusHierofolymitanus,  &  Eufta-* 
chius  Antiochenus  :  non  Eplfcopus  Romanus  ,  aut  ejug 
Lcgati:quas  contra adfert  Bellarm.nuilius  funt  momen^ 
ti :  Idcm  ctiam  fatis  manifeftum  eft,de  aliis  Synodis  an- 
tiquis,,Sardcnfi  ,  Conftantinopolitana  prima  ,  Ephefina^ 
&c.  InquibuspraefuifleLegatosEpilcopiRomani,  dum 
contcndit  Bellarm.  imprudentiam  fuam  omnibus  prodit* 
Concilio  autem  Conftantinop.2.  neque  Epifcopnni  Ro* 
manum  ,ncqucLc^atosejusinterfuiflc,  audet  affirmara 
ipfcBcllarm.  &  tamcn  ex  truncatii  ,  &  dctortis  verbis 
'Zonarae,  dcbitam  illi praefidentiam  illam  fuiflc  pueriliter 
concludit.  Ex  hocuno  exemplo,  fatis  probatur  ;  Conci- 
Iium  Occumcnicum,lcgitimum  ,  poifc  caebrari ,  abfquc 
uUapraefideutwEpifcopi  Ronianu 


BWERTATVS. 


C  A  r.  V.   D(?  certittidine  fcntentu  a  Concilio  pronHnciatd. 

'^ociiio  quiiua  cit,an  Conciaum  generale,aPapa  confir-* 
inacum,poiIit  eri'aie,vel  in  hdc  explicanda,  vcl in  tra-- 
dendis  morum  praeceptis  toti  Ecclefiae  communibus  ? 
Pontihciinegant :  no:>  afErmamus.  Lib.2. 

—  H  hacaatemfententia  PmuficioYum^  mhilrtferatribuituYConci'- 
X  Itojid  totum  tUud  quod  aJftYttur  ad  Papam  efferenium  fpeclat.  Kon 
itcunt  enim  Conctltum,ne  qutdtm  k  Papaconvocatum^  &  tpfius  Lega^ 
tfi  pYAftdtnttbui  cclebrats^m  ,  non  po/fe  errarc  :  fed  errorem  Concthi  nou 
fffe  a  Papa  confirmart.  Hoc  autem,ex  eorum  fenttntia^aque  afp.rmari 
potefl.de  Conctlio  Dioccefano,  ficut  Sellarm.  ojtendtt  c.^.aHtie  confili^ 
untus  alicujus  Doclorts. 

Argumenta  Belldrmini, 
T    H    E     S    I    .  I. 

BElIarm. -W4tM8.  Vbi  funt  duoveltreicougrcgati  innomine 
mto,  illtc  fum  in  medio  eorum. 
Prottfi.  Nihil  his  verbis  continctur  quod  proprium  cft 
iis  qui  Canones  condunt  de  tide  aut  moribus  toti  Eccle^ 
^a:  communibus  :  nihil  de  decrctis  aPapa  conftrmatis  : 
nlhil  dcnique  de  privilcglo  aut  praerogativa  ulla  Concilii 
generalis ,  fupra  coetum  parochialem  ,  aut  etiam  illo  mi- 
norem.  Nonitxtt  yi  •m»fs  (ut  Cajet.  oblervat  in  vcrf.  19.  iff 
de  untvsrfalt  Eiclcfis,  tAntum  tntelligeretur  :  nondtxit  fi  multt^  neai 
magnarum EccUfiarum grattamftrmoreHrtHus  vtdeatur:  feddtxttfi 
duo,  ut  eiiam  mintrm  numert  fideltum  quanta  fitvis  expltcetur. 

2.  Bellarm.  Stvi' paua.ftvc multt.five pYtvatt.five  Epifcopi.cou* 
fregatt  in  nomine  Chnfii ,  obttnent  quodsts  conventt  obttnere  :  alti  tt$ 
tebus  pAYvis     priv.\ttSt  fed  Eptfcopt  tn  Yebus  magnts  &  publicts. 

PYoteit.  1.  Nihil  adhuc  reperitur  dc  infallibilitate  Con^ 
cilii  gcncralis,  nifi  paucorum  privatorum  coetus ab  omni 
ctrorcfiC  etiamimmuncs  adcos  cnim promilfionem 
ftampcrtinercBellarm.  hicdifcrteconccdit.  II.  Minus 
nihilo  dicitur  deinfallibilitate  Conciliia  Papae  conlirma^ 

tionc  pendente.  III.  Si  tantum  obtineant  in  nomine 
Chrifti  congregati  illudquod  ipfis  convenit  obtinere^ 
tumConcilium  non  obtinet  judiciiinfallibilitatcm  :  hoc 
pnim  non  convcnlt  hommibus  ,  nifi  cum  immediate  in-m 
fpirantur<iut  aguiuur  a  Spiritu  Sando.  IV .  Convenire  di^^ 
cituraliquidfidelibus  ,  vel  exabfoluta  necc^ritatemedii 
adfalutcm,  vel  cx  nccciritatepr^ceptiipfis  oflicium  hoc 
aut  illudimponcntis :  prioris  generis  infallibilitas  hujus 
auC  ilUu^  Conwlii  aon  potcft  cenfcri ;  pQftcnons  autein 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


20  BELLAR'HINV3 

ordimsomnia&  fingula  femper  velConciliis  ,  vel  Pa 
ipfi  cx  Cathedra  decernenti ,  non  concedi  docet  Bellar 
dum  euni  in  qucseftionibus  particulanbui ,  iis  praferti 
q  u  aj  f u  n  t  <ie  /ii^e,  e  r  r  a  r  e  poffe  fa  t  e  t  u  r . 

3.  Bcllarm. /o/;4«.i6.  Spirittts  veritatis  ckcebit  vos  emnem  ve 
ritatem.  Intelitgitur  hoc  de  fHcceJforitus  Afoflclorum  in  atcrnum:  no 
attttm  fcorftm  exiftentihus  :  trgo faltem  de  ommhtts  in  unum  congregt^ 
tis.  Mxxime  ctiam  Ecdefia  Calhedra ,  per  quam  Deus  nos  docet  ,  c 
fstmmi  Pontificis  Cathedra  adjunclo  confenfu  generalis  Concilii. 

Proteft.  I.  Nonagitur  hocin  loco,dedocendaEccleff 
cx  ullaCathedraexterna  ,  nedum  ex  Papali.  II.  Nih" 
inajusaut  certiuspromittitur  de  docendo ,  quam  dealii' 
adibus  <(«f SoKyh^ri eft  fermo ( ait  Cajet.  )  de  ducere interno^qu 
flmsftgnificatquam  docere  :  nam  docere  fiftit  tn  intiUeau  ,  ducere 
tem  in  omnem  verttatem  ad  umverfas  partes  antmi  fe  fxtendtt,  mc  m 
riam  3  voluntatem& affeHum  fimul  cumvirtbtts  fttbmimjlranttbu 
NonmagisigiturpromitturhicEpifcopos  immunesfu-i 
turosaberrorejudicii.quam  aberrore  vitce,:^  converfa^ 
tfonis.  Quamvis  iftiufmodi  prominiones  Apoftolis  da-I 
tae,  fpedent  ad  eorum  fucceffbres  quoad  efTentiam  earu  f 
nontamen  quoad  modum  &  gradum  iilum  quoadApo^ 
ftolospertmebant.  IV.  In  Apoftolis  aeque  valebat  hsed 
promiino  cum  feorfim  fuerunt ,  atque  cum  fimul ;  nihil 
Jgitur  fingulare  pro  Conciliis  inde  poteft  concludii 
V.  Si  de  Conciliis  intelligeretur ,  &  omni  veritate ,  find 
exceptjone,nontamenfequercturfemperhoc  fieri,  &  ixi 
omniconventuquamvislegitimo.  VI.  Splritus  docuie 
&duxit£cclefiamfine  ifta  cathedra,  annos  trecentos.' 
VII.  Cathedra  Papas  nimis  mendiciter  hic  inducitur 
quafi  per  pofticam,  fineullo  colore. 

4.  Bellarm.^(5?.l5.  Vtfum  eft  SfintuiSanElo  &nobis.  Idem 
Afferere  pojfttnt  omnia legitima  concilta,  qu^  ex  iUofrimo  formam  acce^ 
pcrunt.  Prafentia  enim  SpirttusfanHt  non  minus  ahis  temporibus  ne- 
eejfarta  eft.  atque  tum  fttit. 

Protesl.  I.  Conciliumillud,yJ/f.r5.  au^uftius  aliquid  irt 
fe  habuit,quam  Trident.  aut  etiam  legitnnum  &  eenera^ 
le  quodcunque.  Apoftoli  qui  agebanturiSpiritu  fan- 
tto ,  certius  multo  pronunciarepotuerunt  quid  illis  pla- 
cebat,  quamEpiicopi  vulgares.  Nonideo  vJfum  eft  Spi- 
ntiii  (ando,  quia  ita  videbatur  Apoftolis ,  fed  ideo  Apo- 
ftolisquiaSpmtui  fando,cuius  illuminationcillifuc- 
runt  edofti.  Oftendant  nobis  Concilia  fua  dertrcta  a  Spi- 
ritii  fanaoprofiafci  lis  rationibusquib.'S  hoc  JnApo- 
ftolisapparebat,&quaeftioh£eceritfinita.  III.  Con- 
ccfliis  ilIiApoftolorumtalisformafuitConcil.  fequcn- 
tmm, qualisprxdicacio Apoftolica  eftpradication?sor- 

dinarisBi 


If  ) 


BWERyATVS. 

dinana^ ,  quam  fcil.  fequi  debemus ,  fed  conrccjui  nequi- 
mus.  IV.  Minus  cft  neccilaria  aliis  Conciliis  reccntio-^ 
ribuSjinfallibilis  afliftcntia  Spiritus  fandi,quia  magis  ab- 
unde  jam  inftituta  eftEcclefia  infallibilibus  Apoftolo-ii 
rum  fcriptis.  Neque  tamcn  judicium  de  iftiufmodi  rebus 
fcrri  dcbct  ex  eo  quod  hominibus  neceirarium  videtur  ^ 
fed  potius  ex  rc\'elata Dei  voluntate. 
•  5.  Bellarm.  Eccleftanon  poteflerrare  ,  nequein  creienio  neqne 
in  doccnicp  crgo  neqme  ConciliumgenerMie  potcfi  :  quia  to^a  authmtai 
i:ccti  fuformaJinreftinPrxlatis,  &  tota  Ecclefia  refr&fentatur  fef 
Conctlium. 

Protefl.  I.  Nulla  necenaria  cft  hujus  ratioRjS  confe^ 
qucntia.  nifi  omnium  &  fingularum  particularium  Ec- 
clefiarum  legati,in  Concllio  adfint,atque  ctiam  omncs  iN 
li  fuarum  Ecclcfiarum  fcntentias  adferant,&  illas  in  om-* 
nibus,finc  detradionc,aut  additione,  fequantur.  Hujuf-^ 
modi  autem  Concilium  generale  ,  nequc  hadcnus  fuifle 
iiUum  ,  neque  deinceps  exfpcdandum  eflefatetur.  Bel- 
larm.  lib.i,  cap.17.  II-  Immunitas  illa  ab  errore  ,  qua 
Ecclefiagaudet ,  nonprovenit  ab  Ecclefias  authoritatc  , 
neque  adfert  illiauthoritatem,  fed  pendet  ab  authoritate 
Chrifti,  &  Ecclcfiae  confolationem  parit.  I  II.  Visre- 
fte  credendi  &  docendi  non  eft  formalitcr  in  omnibus 
praelatis  :  rum  cnlm  omnes  cflent  vere  lideles,  &  fidi  pa-« 
ftorcs.  IV.  Tota  authoritas  Ecclefia^  non  eft  in  Praela- 
tls  ,  ut  illa  quam  exercet  Ecclefia  in  proelatis  conftituen-. 
flisaut  deftitucndis.  V.  Quaslibet  repraefentatioEccIe-i 
fise,  nonefficit  ut  Concilium  eandem  habeat  certitudi- 
ncm  diredioniscumipfaEcclcfiajLegatiPap?  repraefen- 
tanr  ipfum,non  habent  tamenpoteftatemillam  infallibi- 
liter  judicandi  quam Papa  dicitur  habere  :  quiaillanon 
poteft  aliis  fubdelegari.  Ban.  im^z.  5.1.4.10.^.60.  nequc 
rcverapoteft  Ecclefia  fuse  lidei  judlcium  Epifcopis  dcle^ 
gare.  VI.  Conciliorum  decreta  conduntur  a  majoie 
parte  ,  poteft  igitur  in  iis  crror  efle  ,  quamvis  neque  tota 
Ecclefia,nequc  totum  Concilium  fimul  erret.  VII.  Ec^ 
clefiaipfatotamilitanspotcft  crrare  iniis  quaenonfunt 
neccflaria,  ncceflitatc  medii,  ad  falutcm. 
-  <5.  Bellarm.  Pcnttfex  Romanus  non  pteR  etrare  :  ergoneque 
Concilium  ab  coconfirmatum. 

Protfft.  I.  Hr€ceftquaeftionismendicatio,nonproba- 
tio.  1 1.  Nihil  fingulare  concludi  potcft  k  Papa  ad  Con- 
ciliumgeneralc,  inagisquamadProvinciale,  Dioecefa- 
num,  aut  etiam  Parochiale  ab  ipfo  confirmatum. 

7  .Bellarm .  lubemurfequi  Epijcopos  ut  Pr^pofitos.PaBores.Do^ 
eioreSySpeculatores^  &  Pntres :  crgo  faltem  omnes  fimut  faUcre  no^  erm 
fAnionoHpoffunt.  Bb    7  Proteft. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


*1  BELLARMINTS 

Trotefl.  Ncquc  omncs  qui  vocantur  Epifcopi ,  Aint  (vt^ 
quoad  corum  ftatum)  talcs,qualcs  a  Deo  fcqui  jubcmur: 
neque  ilii  ipfi  qui  4  Dco  pro  dudoribus  commcndantur  , 
ablolutcin  omnibusfequcndi  ,  fcdquatenus  praeferunt. 
nobis  faccm  verbi  Dci ,  quae  unica  pura  &  perfeda  luccr^^^i 
naeft  pedibus,&  Uixicinerinoftro,  Pyiij^.io^.  Hacau-i  ' 
te  Iuccpr«cuntes,fequedi  funtctiam  fine  Concilio,licut 
Ecclefia  primitiva,  trecentos  annos,fuos  paftores  fequc- 
batur.  Sed  Pontificiorum  eft  confuetudo  ilia,  quam  gra-- 
viter  perftringitCanus,  lih.  1 2, c^p. Conff^tndoeft  Saracem  . 
moYum^  PaganoYiitnM  H£YettceYumi  ut  cscd  &  temcYaYta  feitd,  /HatUm^i 
gmatafine]Hdtcto  ampleclantHY  ^  &  qna  di/quifttsone  egent  maxtme^A 
bae  ftne  uUa  dsfqutftttone  recipiant.  Non  eYudtuntuY  tfti^  cYede  mthi  ^  \ 
fed  aftYtnguntHY  ,  necvta  ac  Yattone  docentur  ,  fed  quafi  veneficiii  ^ 
eantionibus  in  tnfaniam  agitantur. 

S 'Bcll^rm.  PatYcs  affiYTnant.  I.  Concilii  geneYalis  fententiam 
effe  tn  caufa  fidei  ulttmum  Eccltfiit  judicium.  2 .  HArtticos  tjfe  &  exr 
eommuntcandes  omnes  qui  non  acqutejcunt  Conciliis  pLnaYiis.  3 .  Di^ 
^inaejje  ^  ^  a  SpiYitu  Sanclo  edtta  deiYeta  legttimorum  geneYaltHn$y 
ConciiioYum.  4.  Pottus  efte  mortendHm  ,  qiMmrecedenoHm  4  dtcYetii 
leneYaltum  Conctliorum. 

Proteff.  l.ln  iftis  omnibus  nulla  fit  mentio  diftindtio- 
nis  illius  intcr  decrcta  toti  Ecclc/iae  communia,  &  parti-i 
cularia,intcrillaquse  funt  dejure,&  aliaquoe  fadum  rc-. 
jpiciunt :  hactamen  diftmdione  fenioia  ,  BcHaim.  ipfe 
xiondcfcndct  hasalfertioncj..  II.  Nullo  uno  verbo,  vcl 
obfcure  innuitur  ab  ullo  Patrum  k  Bellarm.  citatorum  , 
Conciliorum  authoritatcm  penderc  ex  confirmationo 
Romani  :  cx  qua  tamcn  totam  Conciiiorum 
intalljbilitatem  fufpcndit.  III.  Vltimum  judicium  Ec-i 
clclja:  non  cft  liberum  ab  errorc.  Appellatio  poftca  datur 
ad  judiciumDci.  IV.  Haercticus  habctur  aPatribus, 
qui  non  acquicfcir  Conciliis ,  ficut  Haercticus  aliquo  mo-^ 
do  dicendus  fuit  qui  non  acquiefcebat  in  fermone  mulie-. 
ris  Samaritana^,/oA  4,42.  non  proptcr  cjus  authoritatcm. 
fedipfiusChrifti.  V.  Eadem  ctiam  rationc,non  alia,di- 
Vmafueruntpiorum  Conciliorum  praecipua  dccrcta  ,  & 
mortispericulo  confirmanda ,  quamulicnsillius  ferm.o- 
iics  divini  fucre,&  ardifTime  tenendi.  Non  negamus  in- 
terim,quin  major  fit  vis  teftimoniiEcciefiaftici  Concilii" 
quamprivataepcrfona;  :  itatamcnut  diftcrentia non  fit 
picprieinipfisperfonis,  fed  in  earum  fcicntia&  vcraci- 
tate,quaemajormultopr?famirurcflb  m  Concilio.quam 
mhominepiivato.  ^ 

9.  BelUim.  St  CcnctliagencYaiiapoJfenterrare,  nuUum  efftt  im 
^ihftaJitmHm  jtfdtctHm  ,  HaYefisdmn4$4  H^ntindHbtHmrevo^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


r 


BNERVATVS. 

tMfii  duiitdniHm  ejfet  de  qmbufdam  ScrtptUTA  Librit 
itiam  eYTorcm  omma  Concilia  aUmtfiJfent^  dum  nova  fjmbola  »  OHt 
vas  fententUSy  tanquam  de  fide  edtderunt. 

Protefi.  Confcqucntias  iftae  nullac  funt.  Nam  I.  firmum 
judicium  cft  Chrifti  ,  &  Spiritus  fandi  in  Scriptura. 
II.  Abillo  judicio  damnatas  funt  haercfcs  omncsdam- 
nandae.  III.  Scripturae  Libri  non  proptcr  Concilia,fcd 
propter  fcmctipfos  rccipiuntur.  I  V.  Atrox  injuiia  Con- 
ciliispiisinfertur,  dumhunc  in  modum  impietatis  accu-« 
iantur,  quafi  novos  articulos  fidci  edidiifent. 

10.  Protcft.  Saccrdotcs  omnes  vctcris  Teftamcnti,faep« 
accufantur  ,  non  folum  improbitatis  ,  fcd  ctiam  ignoran- 
tiae,  &  crroris  ,  /f  56.  Jer.6  &  14.  £:{ech.22.  Hof^.  crr.  crgo 

nc!lia,cx  iftiufmodi  hominibus  c6flata,poirunt  crrarc, 
Bellaim.  I.  Profter  altquos  malos  refYehcndimtnY  ownes. 
Proteff.  Nonproptcr  alicjuospaucos  :  fedpropter  ali- 
quos  multos,  id  cft  ,  plerolque  omncs ,  fi  non  fimplicitcr 
Cmncs.  Conciliumautem  ei  rare  dicitur  ,  quando  major 
pars in  dcccrnedo  crrat,  quamvis  pauci  quide  dilfcntiaiit- 
Bellarm.2.  H^cdicuntunn  Saar  iotes  difhtr^o^ ,  non  tn  congYtm 
%atos  ad  Conctlium  cmm  Sacerdotum  rr.ittH  itur  omnes  \  Dcutet.  17. 

PYotefi.  Congregatio  non  tollit  crrorem  uu  improbita-* 
tem,fcd  unitatem  eam,atquc  adco  fortiorc  reddit.  Accu-i 
fantur  igitur  ^fMUtia  Sac€rdJs4m,Hof,6^9.  &  plcnaeorura 
congregatio  arguitur  errori,>,  2  Sam.6,7^.  atque  ctiam  fce- 
lcrataeimprobitatis  ,  I^ir.26,  7,  8»  y.  Ad  eo^  autem  mifli 
fuerunt  Iu(la:i  a  Mofe  ,  ctiam  cxtra  Concilium  gcncralc, 
Ccut  iidem  a  Chrifto  milli  fuerunt  ad  Pharifaeo:, ,  quatc- 
nus  moniti  limul  fucrunt  ,  ut  cavcrcnt  i  fcrmcnto  do-« 
ftrinas  eorum,  Matth.i6.  6*12. 

Bellarm.3.  Cirttores  &  majoYcs  pomifiiones  habct  Eccltfiano-m 
Vi^  quam  veteris  Tiftamcnti. 

rm^i?.  Quoad  immunitatem  abcrrore  mjudicando^ 
tnajoreb  ali^uo  modo  promifliones  &  privilcgia  habuit 
Ecclcfia  vctus ,  dum  habuit  Sacerdotem  cum  Vnm  Thum^ 
ptim^  praefertim  fi  interpretatioBcllarm.  admittatur,  qua 
COncludit.iadc  ,  de  Pont.  Ub.^^  caf.^.  &  figno &vertopromifiJfe 
Dominum  tn  pelhre  fummi  Sacerdotis  habttatuYum  doilrtnam  &  ve^ 
titatem;  &  protnde  eum  uon  erraturum  cum populum  docuertt.  Nullo 
figno  ,  nullo  vcrbo  promittitur  hoc  ulli  Epifcopo  Tefta- 
mcntiNovf. 

11.  Prctift.  Praedidum  cft  ctiam  ,  falfos  futuros  dodo- 
rcs  in  Ecclcfia Novi  Tcftamenti,  ficut  olim  fucrunt  pfeut 
doprophetae.  z  Pet.2.  Acl.zo,  &c. 

BeWznw.  HAcnonintelligHmf§rd€CoHsiiii$  :  im9 ^dverfus  talei 
fAlfos  C9H(tii4  CQnMrcgantmr. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


f\ 


£4  BHLLARMINYS 

rroteft.  I.  Intelliguntur  de  Epifcopis  cx  quibus  Conci-b 
liaconitant.  II.  Concilia  vana,etiam  gcneralia,  cx  hu*L 
iurmodifalfisdodoribus  conftitiiTe  ,  tcftis  cftBellaim.h 
ipfe,  lib. i,cap.6.  III,  Pontifcx  Romanus, cui  omncntt 
authoritatem  tribuit  in  Conciliis  convocandis^modcnn- 
dis  >  approbandis,  aut  reprobandis,  poteft  eflc  falfus  .  j-  J 
ilor,  ex  confeflionedodiinmorum  mtcr  Papiftas.  Nihil  iAM 
igitur  impedit  quinpollit  ille  aequc  ac  Caiphas^congicga- 
re  fuos  advcrfusDominum  &  Chriftum  cjus.  Aclor.^^ 

i2.Pro/^i?.Concilium  Iud3eorum,prsefidc  fummo  Von^ 
tifice  Caipha ,  faede  ac  perniciofe  crravit  in  rcjeftionc  SC' 
condemnatione  Chrifti. 

Bellarm.  Pontifices  &  Concilta  luidorum»  non  potuerhnt  errarii^  |l 
AHtequam  ChriRui  vemret  :  fed  e$  pr&fcnte  potuerunt.  Stcut  enim 
non  esl  necejfarium,  ut  Vtcarius  PapA  n^n pojlit  errare  ,  cum  tpfe  Papd 
regat  EccUfiamy  &  ab  errore  defendat  :  Jic  etiam  nonfuit  necejfariump 
ut  Pcnttfifes  luddort$m  non  pojfent  errare  »  quando  Chrifius  fummui 
totius  EcclefiaPontifex  prnfens  aderat  «  &  Ecclefiam  perfe^dmtni^ 
firaiat. 

Protefl.  I.  Bene  hoc  quidcm,  quod  tantum  adhuc  fron^^ 
tis  fupcrfuit  BcIIarmino,ut  non  audcat  faccrc  fuam,cxc-* 
crandam  illam,  Hofii,  Pctri  a  Scoto,  Mclchioris  Cani,  & 
Hardingi  rcfponfionem  ,  qua  illam  ipfam  fentcntiaDn 
ConciIiiIudaici,quaChriftusDominus  noftcr  fuit  dam-i 
natus  ,  dcfendunt  ut  redam  ,  piam  ,  &:  a  Spiritu  fandla 
profettam.  Sic  cnimHardingus  exHoftio  ,  &  Petro  ^ 
Soto,apud  luellum,  Apolog.c.6.  divif.3.  Comiltiilliusacl4 
quide  tmpia  erant  &  fcelerata:  fententtaautem  vera  erat  &hona.  Sic 
ctiam  Canus,  loc.  theolog.  lib.5,cap.  ult.  Sacerdotum  vete-^ 
rumailaquidemChrifto  adverjafuerunt  :  at  fentcntia  hominum 
Itoqutpefitmorum,  non  folt^m  vcrffitma  ^fed  reip.  ettam  utiltfiima  fuits 
^a  cx  re  fit,Ht  &  noftrorum  Ponttficum  vita  qtudem  dst  opera  contra^ 
ria  fortefint  Domino  lefu^fed  eorum  judicta  >  quA  vid.  a  fummo  Pon^ 
tifice  comprobata  fint^  &  vera  crunt^  &  Chrtfttants  uttlia.  Scd  BcN 
larm.  puduitaliquo  modo  fcntentiae  hujus  tam  infanag^ 
&  immanis.  Satis  tamen  oftendit  fc  non  nifi  coadum  ab 
cis,  &  aliis  cjufdem  formae  difcelfifre,  &  ad  novum  iftud 
commentum  confugiflcjidque  timide  admodum  &  haefi-t 
tanter,  ideo  (quia  fcil.  alias  refponfiones  non  potuit  fufti^* 
nere  )  rejpondemuspotuijfe  eos  errare  :  non  fuit  necejfarium »  ut  mn 
fojfent  errare.  1 1.  Falfilfimum  cft,quod  Bellarm.  hic  affir- 
mat »  praefcntiam  Chrifti  caufam  fuiffe,  quod  luda^i  po^ 
tuerint  errarc.  Nam  Chriftus  ipfc  tcftatur  ,  cos  cundcm 
plane  crrorem  ,  antca  faepius  errafle  ,  in  fandtis  Dei fcrvis 
condemnandisjcaedendis,  &  trucidandis,  M^tt.21^2^^%^^ 

36.  C"^* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E    N    E    R    V    A  , 
fi.       Stephaniisprimiis  Chrifti  niaityr  ,  idem  fangui- 
l^fuo  teftarum  reliquit.  ^clor.  7.5i>5^-  Chriftusetiam 
tlTcrte  tcftatur.  Matt.^.  &      &  23.  cos  jam  c-'*'^^  (-'nr-^ 
«fTeca^cos ,  &  variorum  errorum  authore 
um  &  illud,Chriftum  per  le  Ecclefiamludaicam  \ 
itcr  adminiftrafTe,  tanquam  fummumejus  Sacerdoi..  . 
.V.  Si  verumillud  fuiifet ,  omnis  tamen  ratio  poftula- 
t,ut  Pontiftces  Iudaici,qui  femper  antea  immuncs  fue- 
ant  ab  crrore,  ut  dirigerent  hominej>  ad  Chriftum  ,  noa 
i-xcidercnt  hoc  piivilegio  per  praefentiam  Chrifti ,  antc- 
^iuaminfallibili  fuo  ludicio  pronunciafTcnt  ,  Chriftum 
am  venifTe,  lefum  illum  clTe,  atqueadeo  ab  illo  folo  dc- 
nceps ,  non  a  fc  ,  judicium  ccrtum  cfTc  cxfpedandum* 
crtincbat  certe  ad  divinam  providentiam,ut  innotcfcC'* 
ct  omnibus  quando  Pontificcs  ludaici  definebant  habe- 
^ 'c  ccrtum  &  infallibilc  judicium  de  fide.  V.  Chriftus 
'l^pfefi  tantam  capitis,  &  audoritatis  deminutioncm  pafli 
1  ruiffcnt  Scribas  &PhaiifaEri  ,  perfuam  proefentiam  noa 
'  nifilfet  homines  ad  ipfos  tanquam  adhuc  m  cathedra 
.  Vlofis  fcdentes ,  J^i^rt.  23,2.  praefertim  fi  verum  fit  argu- 
)  .Hentumillud  Bellarm.C-2,  ^40$  a  Deo  jubemHt  auiire ,iUt  ncs 
'allcrcnoHpc£f4fit ,  aut  firmumfit  quodBellarm.  affirmat 
f  le  Vcrbo  Dci ,  lib.3,  cap  5.  Voluijfe  ChiftHm  his  ^vcrbts  dcccrc 
i  Pontiftccs  &  Sciccrdotcs^tHm  temports  jHdtces  fnijff  omniHm  controverm 
i  Urum  ,  ii^  ejfc  credendwn  ,  (7  ecrnm  docirtnam  ejfe  ab  omnibHsJc-* 
Hcndam.  V  I.  Fuiilis  plane  cft  lUa  comparatio  Pap2e,&  fui 
icarii,cum  Chrifto,     Pontificc  ludasorum.  Vicarium 
nim  rapx,femper  errarc  polfc  fatcntur  omncs.  Pragfen- 
ia  igitur  Papse  non  eft  caufa  cur  poiiit  errare  :  quamvis 
Gt  re\  era  inhnito  hominum  numcro  multiplicium  ^  lc- 
halium  crrorum  caufa  :  &  illiminus  crrent  ^quibus 
apa  maximc  abeft.  De  particularibus  crratis  Concilio- 
um  a  Pontiiicc  Romano  approbatorum  fruftra  efiet  obi-. 
r  cum  BcUarm.  litigarc.  lUud  cnim  eft  quod  agitur  ia 
iguli^  ferccontrovcrfiis  :  neque  exlpcftandum^eft  ut 
crrorcm  nliquem  aPontiiice  Romano  approbatuni  facilc 
nofcat  illcquiprofitetur  palam,y2  VapJt,  crraret^ pr.ictptcHdo 
iia>uel prohibcndo  'virtHtes^tcnerife^credcre  vttia  ejfe  bona^i^  virtfh^ 
malas.  Bcllarm.  de  Rcm.Pom.  Ub  4,  eap.^. 
13.  rrotelt.  In  omni  coctu  mukitudinis  faE:pcaccidit,  ut 
majorpars  vincat  meliorem.  Ergo  Concilia ,  in  quibus 
decreta  liunt  fecundum  fufiVagia  majoris  partis ,  pofTunt 
crrare. 

Bellarm.  Inc^tibus  humams  hoc  accidit  :  fedinConciJtoEccie^ 
nbt  Sprrtiu  ,    Chrtjlns  efl  tn  medic  eorHm»  major 

Troteff^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


25  BELIARMINVS 

Protfft.  I.  InConcilioEcclcliseludaicx  hocaccidii 
confdriis  eil:  modo  ipfe  BcUarm.  1 1.  Concilium  Ecc 
fjaenullumprivilcgium  habet  Aipra  caetus  alios  hurr 
nos,nifivirtuteprominionii  illisfaftae  :fednullacxf 
promiflioquaConciliis  cavetur  advcrfus  omnem  en 
rem.  I  II.  Si  Spiritus  fandi  prasfidentia,&  Chriftipr 
fentia.inipfis  Conciliiscaufa  funt  cur  Concilia  nonp 
fint  errare,  tuni  non  poffunt  errarcanteconlirmatio 
vclapprobat.oncm  Papae  :  quiaanteillam  ,  flc  non 
primum  ,  adfunt :  imo  tum  non  pofliint  femper  a-'" 
Conciho,  quiaapprobatio  Papje  fa»piflime  fequi  i  . 
Conciliorumdiflolutionem.  J  V.  Docere.nos  dcbet  Bt^; 
larm.  ubinam  refidetSpiritus  findus,non  femper  in  iti|  ' 
joreparrc  Concil ii ,  quia illi  poflint  refiftcrc  vcrirati,«t 
confcflioncBcllarm.  imo  in  nullo  uno  fing  ilari  Concilj 
membro  adclfc  dicct  Spiiitum,  ita  ut  non  poflit  illud 
rarc.  Quomodoigitur  ,autquarationepoint  in  toto  r<' 
penri  ?  Prajfcntia  Chrifti  varios  admittit  gradus  :  no- 
yalet  igitur confcqucntia  4  qualibctcjus  prsfcnf 
jnlallab.litatcmjudicandi. 

1 4  Protefi.  Non  cft  ccrtum  dc  fidedivina,hoc  aut  illa 
Conciluimlegitimumfuiire,  ik  legitime  hxcaut  illade 
crevifle  :  cigoConcilioruni  dccret.iMrmam  infallibiici 
ac  divinam  hdcm  facei  e  non  pofliint. 

Bcllarm.  CcnctHum  httaut  tUi*A'fft  Ugttimum  ,  p.tfentibui  ft 
•'uLui  :  abftntthm  aHtcm  v:l {oftcrti  id  ipfnm  efl  noiHm  ex  humam 
fiiey  fedcertifiim.i. 

Puten  I.  Ncgatur  a  variii  Pontificiis ,  evidcntiam  ip. 
lamalicujus  rciinparticularicfficcrc  poflc  ,  utalfcnfu' 
indepcndcns,  fit  de  hdc  divina  :  ficBanncs,  in2,2,q.i 
a.  I O.  p.  1  5  2.  Non  eSi  certrtm.nec  de  fide.qModpropofttio  qu*  fequitm 
tx  una  defidc,&  Alteractpiitahimtne  natHrcUt,  ft  defide;  imo , 
e/i.qutd  ncn  efl  defide.qtun  imo  ncquc  eli  condttfio  Theolotica.k  . 
bufdam  vidctttr.&c.  1 1.  Qiiamvis  ilUid  a  nobis  libenter  con- 
cedatur ,  ncgamus  tamcn  evidens  eirepiKfcntibus  in  hoc 
autillo  Concilio,  Concilium  illud  efle  lecitimum,  id  eft, 
conditiones  cas  in  eo  concurrere,  quje  4Pontificiis  ad  le- 
gitimum  ConciUum  requiruntur,quod  fcil.  cx  Epifcopis 
lcgitimisconfiftat,  &  alcgitimoPontihce  convocerur 
dingatur,  &  contirmctur.  Ncqueenim  luminc  naturali* 
nequeienfu,potefthocabiisdignofci.  III.  Nequeab- 
fcntes,  neque  praefentcs  poflunt  haec fciie  ex  fide  illa  hu- 
mana,  certiflime  ,  qua;  cvidentia:  naturali  aliquo  modo 
comparari  poflit ;  quia  pauci  aut  nuUi  funt  idonei  harura 
tcrum  teftcs. 

fieUaim.  Fuijfe  CUertncm  Confulcm ,  IftUum  Caf>irem  Biaat»^ 

Tcm»  &c. 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  i  V  o.  tr 
iffif  ex  fide  humAfia  pcnd"nt,&  tmcn  xico  ceriA  ft4nt,Ht  cviiem^ 
Um  q^Mdam  habeYe  vidi  antur. 

Prur^il.Fafta  quredam  huiurmodi  pofTunt  efTe  certarfcd 
x^iidicioncs  eorum  ,  praercriim  illa^  quas  a  fenlibub  magrs 
•emoventur  ,  ex  teftimoniis  hominum  nonpojrunt  cvi-^ 
lentiam  habere.   Ciceroncm  fuiffc  Coniulem  ,  &  Cj^fa- 
cm  Didatorem  ,  evidens  efle  videlur  :  red  de  legiiima 
.  rorum  eledione,  lccundum  bges  Romanas  ,  nihil  habc- 
:ur  adeo  certuin,quin  poflit  in"dubium  vocari.  SicCon- 
'  rilium  hoc,  aut  illud  ,  exempli  caufa,  Tridentinum  cele- 
:;^racumfuiirc,ratiscftnotum  :  fed  legitime  illud  fuiiTe 
:.::c(:lp0nvocatum  ,  &  legitimos  illos  Epifcopos  fuille ,  qui  ibi 
•^mparuerunt ,  eolque  legitime  ibi  decreta  (ctilit  ,  hoec 
.aon  funt  adeo  manifefta. 

BelUrm.  VidefiffUcctde  hacre  MelchioremC^mmn  ^  Lib.6.it 

is  cap  hU.  ad  TO. 

Prctefl.  I.  Vid/mus  Canum,&  obfcrvavimus^mhil  cum 
probare,quod  pro  B  jllarm.  facit :  ncque  aliam  certitudi-i 
ncm  ftatuere  dc  Concilio  legftime  cclcbrato,quam  dc  in- 
tentione  Sacerdotis in  Sacramentoconfecrando.  II.  A- 
Zorius  vidit  Canum,  &  de  eo  fic  pronunciat,  inftit.  mor. 
par.2.lib.5,  cap.^.  Vtdctur  Canus  d*4€Ye  ,  fide  divina  certtmnom 
ijfe  hunc  vel  iUum  tffe  ftimmnm  Ponttficem  :  qnta  etft  fide  divina  crem 
4ttHY,ti  quud  ex  una  prop^fittone  divtua  fide  certa  ,  &  alicra  ccrta  evt^ 
•  v»i  demi  lumiHe  naturalt  konA  argHmentauone  ccUt^itHr;  ncn  tamcn  illtU 
ifiiod  c^nficitUi'  cx       (r^^pofttune  i'i^inafil  cYc^ita,& c<[:eraf^^^  fiic 
imnn^janota*  Quamvis  igitur  t^nquam  fidc  divina  veram 
concedercmus  illam  pr^bpolitionem  ,  ConctiiHm  mnomtne 
i  Chri{ii  legitime  icnirt^atHmmn  poiefl  errare,  quh  tamen  alFum- 
:  !ptio  ,  Ccn:tliumTrtdinttnHm  in  nomine  Chrifttfttit  leghime  congre^ 
iatum  s  nititur  tantum  fidc  iHa  humana  cui  poteft  fallum 
Aibellc  :  idcirco  corxcXwHo, ConctliHm^Tridentinumnon  erravit^^ 
non  potcft  cire  certa  ftde  divina  :  nequc  ulla  talis  Concilii 
decreta.  Q-^rum.  fid^s  pendct  ex  illa  coacluiioMc.  Idcm 
^tiam  Azorms  e;ufdc/vi  lib,  c,  12.  clarius  adhu-r'  pronun- 
ciat  :  Canui  ait,  Concitirim  NtcxnHm.  Cha/cedoncnfe  ^  &  Ephefintim 
legittmc  fuiffe  confla  ,  ex  divina  rcvelaticne  mn  crcdttnr  *  credttnr  ta^ 
ntcn  ex humana  fide^&c.  Idem  fYorfus  dtcit  Bannes  in  22.  q.l.  a.lO. 
iub.2.  ad2.  Exhacautem  hypothcfi  concludit  Azorius  : 
fifide  tantum  humana  cndtmus  ca  concilta  effe  ritccelebrata  &  confiY-^ 
matat  non  vidco  qucmodo  fide  divina  credt  dtbcant  eorum  decreta  infi^m 
dei  caufts.  Nam  centra  Canum  vim  ma^nam  habct  argumcntum  : 
condufto  pendet  ex  prdmtps  :  trgo  non  poteft  effemagii  certa  quam  pra-' 
ntiffA.ergo  fi  altera  pr/imiffarum  ftt  certa  tantum  fide  humana,  tonclu^ 
fionequtt  effedtvinafide  ccrta.  Ncque  juvat  emplaftrum  quod 
ijy  i.  Azoriushuic  vuiacri  jmponit  :  eotpfoqmdcreitmm  fidc  di^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


28  BELLARMrNVS 

vina,  defiftititnei  Cc»:ilii  N$CAni  ejfeveras ,  tredimus  quoque  fide  di\ 
•vina.iUudeffeCencilium  legtttme congregMum  IlludcniiU  ipfun^ 
quod  fit  legitinie  congrcgatum  eft  ratio  piopter  quaiu 
crcdimus  deftnitioneb  effe  veras,  atqueadcoprius  dcbcS 
credi,  quam  definuiones  ipfae.  i 

^    C  A  r.  V  1 1.  DeComparationeConLitioiumaira  I 
facrU  Scrtpturis,  \\ 

Quaeftiofextacft ,  an  nonPontificiimajoremaudloritafl 
tcm  tnbuant  Conciliis,quam  Scripturae?  Bellarm.  nevi 
gat :  nos  affirmamus.  Si  de  Conciliis  per  fe,     in  fe.l 
conCderatis ,  iftaquseftioinrelligerctur  ,  tumcrimew 
iftud  nullo  modo  impingi  dcbct  iis Pontiftciis qui fen-| 
tiunt  cumBellarmino  ;  ille  cnim  nullam  omninoau-3 
dtoritatemfingularem  tribuit  Concilio  per  fcfcd  om-Jj 
ncmPapae.  Q^ia  vero  Concilium  intelligitur  aPapaj 
conftrmatum ,  atqueadeoPap^potiusquam  Concilii 
audoritas  incomparationemiftamcum  Scripturisab: 
€0  vocatur,&  alii  Pontificii  fimilem  authoritatcm  tiv. 
buunt  Concilio  per  fc,operaepretium  eft  idcirco  audi-! 
re.quam  caufam  dicerc  pomt  Bellarm.  cur  iftius  blaf^ 
phcmiaenoniitpoftulandus.  j 

T    H    E     S    I    S       I.  j 

Ellarm.  Si  inUrd»martquiCatI>o/icidtcAnt,Seripturmpenderg\ 
JLJ  ab  Ecclefia.five  a  ConciUo»  non  inteUigum  qutai au{hritatem,&] 
fecundttmfe  :  fcii  quoad  explicatioHem»  &  quoad  nos, 

Frotefl  1.  Non  aliqut  Pontiftcii  catholici ,  fed  omnes  hoc 
(iincy*;  dicunt:  interdum  hocillis  cxcidit ,  fed  arae 

ab  iis_tenetur ,  accurateque  dcfenditur  ,  Scriptutam  Cdl.ab 
Etclefia  pcndere.  Imminutio  ifta.ii  occultatio  rei  not«,eft 
tiirpitudinisconfeflio,cumaIiquocjuspudore.  II.  Di- 
Itintcio  ifta  Bellarm.  intcr  S>cu^ti\XASyqHO.idauaoritatem,Sc 
5«M<i»ai,f  utiliicft  difcerptio  unius  &  ejufdcunci^ad  faU  I 
lendosimperitos.  Auftontas  enim  in  iftiufmodi  rebus, 
nilul  aliUd  eft  quam  vis  illa  lidei  facienda:,&  affenfus  pa*  ! 
iiendi ,  qua;  cx  perfona  tcftis  vel  authoris,  in  fuum  tefti-i 
nionmmderivatur.  Omnls  igiturteftis,  auttcftimonii 
auaoritai  rcfpeftum  h.ibet  ad  eos  quibus  exhibetur,  &  a 
quibusftdemautaffcnfum  i-equirit  :  atque  adeoSfWw»M 
quoad  auclmtaiem,  nec  re,  nec  rationc  ulla  differt  a  Scnpturn 
quoadnos.  liafdcm  pl  me  tenebras  eidcm  veritati  offund/c 
Uellarmmus  diftindione akera,  ifti planc  ^emclla,  lib. 3  . 
cap.  14.  cum  docct,  verttatemfidet,quoadnos,mt:  Ecclefii  aticlo^ 

rnatc:^nzii  vcritas  lidei  quoad  nos, vel  alu  effet, vcl  aliam 

caufam 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccx/rtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  29 

iuCAm  &  rationem  haberet^quam  qiioad  fe.  Vbi  tamcit 
:laie  ollendic  Ecclefiam  a  le  Sciipturae  prasponi,autho ri^ 
atc ,  quoad  nos ,  atquc  adeo  inepte  hic  opponi  inter  fe  p 
-  'Hcadaucloritatem,  &  qncadnos.  III.  Explicatlo  Scriptur^ 
fecundum  Bcllarm.)  duplex  eft  »  de  VerboDci  ,  llb. 
:.  I  o.  Alia  more  DoSloris ,  &  klia  morejuiicis  :  illa  au  tcm  qi;a5 
•4  :ft  more  judicis.pcrtinet  ad  Concilia  &  Papam,  authcrtta^ 
mmrcqntritneceJfariofequendam%  ibid.  incpte  igitur  ctiam  in 
1  lacdiftincliunculaopponuntur  inter  fe  ,  qucad  authoYit^-^ 
em»  &:  quoadexplicationcm.  IV.  In  ipfa  Scriptura  nuUa  cft 
luthoritas ,  nili  quoad  cxplicationem  veritatis  ac  volun- 
atis  Dci.  Si  igttur  explicationis  audoritate  fupcret  Ec- 
;Iefia  Scripturam,  tum  omni  auftoritate  Ecclefia  eft  ma- 
or.  V.  Cum  f^fccundumPontilicios  )  Sfr//'/«Mfr4r/;^«t- /7t 
ncorde  Ecclefi^ ;  Bannes  in  1.  ^.I.tf.S*  pa^,^2.  nequc  uUam  authc^ 
^itatem  habeat  optn  Ecclef  vis  Ecclefi^  fua 

Mibcritasconfl^  ^     ,  !^ra  )  ncquc  ^  ^         .  :odofetpfam  in^ 

refpretariffcd  cx  Ecclefu  aucloritate  dcbeat  explscari :  &  cum  in  ejuf-^ 
Um  EccU  fiA  ccrde^  frdtcr  Scrifttiram  multA  fint  tradttioncs  ,  ejufdem 
)lafie  atithoritatis  ckm  ipfa  Scriptura  :  &  illa  etiam  Ecclefia  potcfla^ 
\emhabeatmtiltaslcges  ncvasfcTcndi  i  qux  nonminus  ohligam  con^ 
Itientias  hominum  quam  ipfa  Scriptura  »  jam  ab  Ecclefia  dcclarata  ^ 
um  inquam,  hcec  omnia  &  fingula  lint  recepta  placira,& 
rincipia  Pontificiorum,  ab  ipfo  Bcllarm.  ftrenue  defcn- 
tata,non  debct  hoc  in  dubium  vocari,  quin  apud  Ponti- 
cios,variis  modis,  &  multis  gradibus ,  major  fit  Eccle-^ 
^  ae,  id  eft^Concilii  a  Papa  conlirmati,  id  eft,  Papae  ipfius 
JConcIlium  confirmantis  auftoritas  ,  quam  Sacrae  Scri- 
tur2s.  Hasc  etiam  eft  conclufio  a  Stapletono  magno  mo-^' 
inc  fuffulta  &  munita,ReIed:.princip.fid.dott.contr* 
q.5.  Ergo  faltem  ^qualis  efi  EccUftA  &ScripturA  auchrttas. 

2.  Bcllarm.  Multtplex  efl  dtfcrimen  inttr  Scripturam  Sacram» 
&CoHcit:orum  decrcta  ,       quibus  tntcUigitur  Scripturam  prjtponi 

-•^i  WCenctltis. 

Protefl.Satis  multac  funt  difFerentiae,ex  quibus  pii  om- 
es  intelligunt,  Scripturas  ,  tradltionibus ,  Conciliorum 
ecretis,Pontificum  rcfcriptis,&  confenfui  Patrum,  dc^^ 
cre  pras^poni  :  fcd  nullo  difcrimine  potcft  oftcndi,  Pon- 
ificios  hodicrnos  non  eandem  faltcm  authoritatcm  tri- 
uere  tum  cxtcris  illis  rcgulis  inccrtis  ,  tum  etiam  Con- 
iliis  aPapa  confirmatis,  quam  Scripturis  concedunt. 

3.  Bcllarm.  rri^nt^m  difcrimen  eft  ,  quci  Scriptura  efi^jcrbum 
ei  immediate  rc^velatum.  At  Concilta  non  habcnt  >  nec  fcribunt  im-^ 
ediatas  rcvelationes  :  frd  tantum  dec/arant  quodnam  fit  Virlum  Dei. 

Proteft.  1.  Immcdiata  ac  mcdiata  revelatio,nullum  dif- 
inenauthoritatiJ>faciunt ,  fi  modo  cadcmfit  certitudo 

iitiinqucj 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


30  BELLARMINVS 

utrinque  ,  quod  veibum  Dei  dcclaratur  ,  &  nihil  prse* 
vcrbum  Dei.  Audloriras  cnim  adhacret  vcrbo  :  fi  aeql 
hic  atquc  illic  dc  authorc  conflet,  audoritas  cjus  cft  J 
quahs  Auftoritascjus  qui  edidum  Principis  immediJ 
accipit  cx  ejus  ore ,  noncft  major  ,  quam  eft  illius  >  q| 
idemedidum,  cum  eadem  jurifdidionib  poteftatemf 
diate  ,  led  certo  acccptum  aliis  dcclarat.  Imo  vero,  ni[ 
jor  dcbet  c/Tc  authorita^  ejus  qui  non  poteft  errarq 
quam vi^  nullam  immidiatam  habeat  rcvclatIoncm,.]ua 
illius  qui  eatcnus  tantum  fccurus  eft  aberrorc,  qxiatcnL 
dirigctur  immcdiatc.  I  I.  Scriptoribus  facris,  in  muU 
ut  Bellarm.  dicit,  hoc  eodcm  in  loco  ,  Dei4S  n.n  ntrvn  &i\ 
togntta  YevtlabatM  fcd  tantum  tmmediate  tnJl^iYahAt »  (S^movehat  eoSi 
fcYthfnda  ea  qua  vtderant  •  vcl  audtcrnnt ,  &  eoi  dtrtgebat  ne  alim 
modo  trrartnt.  Hanc  au tcm  ainftentiam  &dircdionemu 
Tallibilcrn^  nealiquo  modo  erret,  arrogat  Bellarm.Papfl 
&  Concilio  ab  iplo  confirmxato  in  jgcneralibub  decrcL 
fidei  &  morum.  III.  In  traditionibus  faltcm  audoril 
taijEcclcfia^  a  PontiHciis aequari  folet  Scripturas:  qui 
illas  aequat  Scripturae  honorc  ,  quamvis  Ecclcfia^  folit 
audoritarc  commcndcntur  ,  hoceft  argumentum  St; 
pletoni.  Rclid.  contr.  4.  q.      I  V.  ludicis  audoriti- 
major  cft  quam  fcribac  ,  aut  dodoris  quamvis  immcdiaj 
te  diftatafcribat :  fcd  Scriptorcs  facri  fucrunt  pleriquj 
faltem  fcriba?  tantum  &  dodorcs :  Papa  autcm  cum  iUn 
Concilio  vult  cirePraetorius  judex. 

4.  Bellarm.  Smptorcs  facri  non  icbtiertml  mHltum  lahorare  ijl 
fuis/ttris  edindts:  at  Patres  in  Conctliis  debent  rem  tpfam  qu^iYefeA 
id esi»  conclufsones  invcfiigare^  dtfputando^  legcndo^  cogttando  I 
PfQteH.  I.  Laborandi  neccffitas,  non  minuit  audarrta^j 
tcm.  Audoritas  Pap^  ,  cumdcfinitac  declarat  in  gcncJ 
rc,  Scripturam  facram  cfle  regulam  fidci ,  non  eft  minai 
quam  cum  aliquid  cx  Scripturis  definit  :  hlc  tamcn  ,  & 
nonillic  rcquirltur  labor.  II.  Multi  Pontificii  ftatuunr, 
quamvts  Papa  cum  fuo  Cm.tUo  non  adhthtiertt  fufficttntem  diltgen^ 
tiam  ,  Deum  famcn  non  Jfcrmijfurttm  ,  ut  difiniat  falfum.  Bannci 
in2,2.  q.  i.  a.  10.  pag.^^&^^.  III.  Si  verum  tfe 
quod  Pontificii  reliqui  afiirmajit,  ^wc^i  Pafa  i;  Conctlium  no— 
pofftint  rdinqut  fe  fuff.cvntcm  dtligenttam  ,  cum  ris  fidet  definire  pd^ 
rant.  Bannesibid»  tum  etiam  neccffitas  dilig^r.tiae  ,  qusBj 
«quaecerto  fcmpcr  adcft  atquc  rcvclacio  ipfaadcft  fcri-| 
ptonbus  facris  ,  nullum  difcrimen   facit  adoritati^.j 
IV.   Palnm  cft  Papam  cum  fuo  Concilio  Trldcnti- 
no,  varia  decreta  dc  fidc  condidifle  -^bfquc  iftiufmo- 
dicxamine  praeeunte ;  ut  in  vcrfioiiis  v  ulgatas  appra-^ 
bacionc.  " 

5  BcUarm».] 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E   R    V   A  S.  I^r 

Bellnrm.  In  Smpturn  nuUns  omnirtd  foteH  ejfe  emr  :  at 
hHci/ia  tujultciis  paYticH/ATihi^  eYtaYe  pof^Hnt 
Protest.  Acciifatio  iioftiade  judicii:>  univcrfalibus  cft 
lituta. 

'6.  Bellarni.  In  SiY.pttiras  non  fc/um  fcntintix^  ftd  ettam  xierbx 
mnta  &  finnu/a  ,  adfid  m  pjYtinmt  :  attn  Conaln  »  maxima  paYS 
€crum  ad  fidem  non  pertinet.  Non  dsjputationes  qus,  pYAnnttuntuY: 
eque  Yattom^s  quA  adduntuY:  ncqt^e  cxp/icattones  ^  &  t/IufiYattcnes 
utdftYtiHiUY  :  fed  tantum  rpfa  nuda  decYeta^  qux  pYiHponuntuY  tan^ 

de  fidcy  eaqtic  non  quoad  vtYba^  fed  quoad  fcnfus  tantum. 
^PYoufl.  I.  Nuda  lila  decrcta  igitur  quoad  eorum  fcn- 
im  y  cum  Scripturis  comparamus,  &  illa  dicimu^  ,  4 
^ontiticii^,  Scripturis  vel  piaeponi,  vel  faltcm  exaequari. 
I.  Sidifputationcs  ,  &  rationes  illae  ,  ex  quibus  decre- 
:a  ,  tanquam  conclulioncs  >  inveftigantur  &  deducun- 
j  mr  ,  ij.onpertineanrad  fidem  ,  tumnequeipfa  decreta, 
juatenus  ex  illis  rationibus  concluduntur  :  conclufio 
1  snim  eft  pr^emiflarum  rationum  efieftum  ,  neque  potefl: 
:xcedere  caufarum  fuarum  virtutem.Refte  Canus  lib.^. 
«ap.^»  CtYta  ir  fiYma  Ecc/t  fis  dccYeta  cjfc  non  pojfunt  »  qus  non  ceY-^ 
U  &  fiYmis  ^rinctpiis  ac  ft^niamentis  innttantur,  Qtnctrca  fi  vet 
Snum  ex  hts  a  quibus  Ecc/cfia  judictum  pendet »  incertum  efl  ,  ceYtum 
lcc/efi.^  dccretum  tjfe  nin  poteii  :  five  quxfito  Jpecu/ativa  ftt ,  feu  pYa-» 
hca.  Cvnc/ufio  quippe  debi/torem  p  trtem  feqtUtUY.   1  I  1.  .  Si  con- 
cilium  polnt  rationes  ineptas  adferrc  ad  decreta  Kia  con- 
firmanda,  tum  poreft  crrare  in  Scripturi^  interpretandis 
-I  ac  declarandis  ,  faltcm  in  ordine  ad  aliam  conclulionem 
*  poflit  male  Scriptutamitcrpretari ,  tum  etiam  abfolutc 
itraderc  potcft  regulam  fidei  crrantem.  AppUcatio  enim 

*  Scriprurse  ad  hanc  autillam  conclulionem  probandam^ 
..^  prasfupponit  fcmpcr  interpretationcm  e.justalem,  qualis 
j:  congruit  illi  conclufioni.   ludicium   fy  llcgifticum  de 

'    i  concluijonepra^requirit  fempcr  judicium  axiomaticum 
/      depr^emi/Iis.  I  V.  Si  Concilium  in  rationibus  decreto- 
V  J^um  fuorum  poteftenare,  tum  Concilium  Tridenti- 
:     pum  crrabiretiam  in  decreto  Anathemate  confirmato, 
V'-^  4um  anathe.ma  denuntiat  iili  qui  dixerit  Ecclcfiam  Ca- 
.i  tholicam  ncn jufli.^  rationibus  aidubam  ,  conftituiire  ut  Laici 

*  V  fub  panis  tantum  fpecie  communicarent. 

'  "  {  7 .  Bellarm,  ScripiurA  non  cget  appYobnttt^ne  rontifids^  ut  fit  au^ 
'   ;  tjnnthtca  ,  fi  dtanturr.  ut  v  t  ejus  ciuclorttas  :  at  Conci/ta  non 

"     [  (unt  rata»ntfi  h  Pi^utifw  cii  iHr, 

:  w  Protelt.l.  Quseftio  inftituta  fuit  de  Concitiis  jam  i 
"  u  Pontilice  conHrmatis ,  non  con^irmandls.  I  I.  Pcrind^ 
^  cft  ,  adEcdel-c^  fidem  ,  fiveScriptura  dicarur  nullam 
l^* '  auftoritatem  habcre  ,  fivc  nuUam  ,  quse  Ecclcfia^  poflit 
E    innotefceie,  line  Papa.  C  a  F, 


■i 
i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMINVS 


C  A  P,  VII*  T)e  comparatiom  anthoritatu  Papa 
&  Concilii  generalu. 

Quseftio  feptimaeft  ,  an  Conciluim  gencralcfit  fupraPa-  C 
pam  ,  vel  Papa  fupra  Concilium  ?  nos  ,  cum  omnibi 
Theologis  Parifienfibus  ,  plerifquc  omnibus  ConftanJ 
tienfibus,ac  Bafilienfibus,  &  multisaliis,  Concilio  irj 
iftalitc  favcmus  ;  Bcllarminus  autcm  Papae* 

T  H  E  s  I  s  r. 

BEllarm.  hac  qu/zftione  tyes  funt  fintentU  DoltoYfm  :  TYr- 
ma  efl  ,  Conctlum  ejfe  fupYa  Papam.  Secunda  efi  Papam  qnidem 
effe  f/ipYa  ConciUum  :  pojfe  tamcn  i^fum  fefe  fuhjtceYe  Concilio  %  ^ 
pflea  ConciliifeHtentiA  acquiefccYe  debeYe.  TcYtiafententtafeYecon^m 
7v.uuis  cfl ,  P.tpam  adeo  effe  fupYa  Concilium  »  ut  non  pofiit  etiam  ft 
ft^hj  iccYe  ejusfententid  coaflivA,  : 

PYotesJ.  I.^^Coguntut  mifcri  Papiftae  ,  hac  difienfionc 
fuorum  Dodorum  ,  Dominumfuum  ignorare  :  quippe 
quos  nefcire  necefie  cft,  Papae  an  Concilio  debcant  fervir^ 
rc.  II.  Principium  ipfum  fideiRomanx  incertum  hoc 
pafto  declaratur  :  quia  nondum  conftat  inter  iftos  ma^i- 
ftros  Ifraelis,  pencsquos  fit  fuprcma  poteftas  Ecclefia-- 
ftica,  judicium  dcfidc  ,  vclinfallibilispoteftas  veritatcs 
fidciproponendi ,  &  explicandi ,  qua^  Papiftis  eft  prima 
ratiocrcdendi ,  &  ultimum  illud  in  quod  reiolvitur  fi-^ 
desRomana.  III.  Vnitas  illa  ,  quam  tantoperc  jaftare 
folcnt  Pontificii ,  tollitur  funditus,  inprimo  hoc  princi- 
pio,  circa  quod,  adeo  non  fentiunt  unum  ,  ut  circa  omnia 
Conciliorum  decreta,  &  Pontificum  rcfcripta  ,  aut  pras- 
cepta,  nccefiario  debent  a  fe  invicem  diffentire  ;  ita  ut  in 
omnibus  fidei  articulis  non  polfint  non  aliquo  modo  va- 
riarc.  IV.  Turpius  adhuc  eft  ,  quod  dciftiufmodi  rc- 
bus  nullam  habent  communem  fcntentiam  ,  fed  unam 
tantum/pr^  communem.  V.  Pro  hac  ipfa  fententia  ftYe  com^ 
munir  nullum  tcftimonium  adferre  potuit  Bellarm.  cx 
ullo  vctcrum  Scholafticorum  ,  quosfatetur  ex  pYofcffodt 
hac  Ye  non  diJputaYe.  Communis  eft  parafitorom  Curiae  Pa- 
palis :  non  Ecclefias  ,  nc  illius  quidcm  quse  auditRo- 
mana. 

2.  Bellarm.  ILomayt*^  Vontifex  etl  PafloY  &  caput »  nonfolum 
omnium  Ecc/eftaYum  paYticulaYium  .  ftd  ettam  totius  univcYfalts  EC'^ 
tlefid  ftmul  congYcgata.  a  CfjYiflo  immedtate inflstutus. 

PYotefi,  I.  Pontificcm  Romanum  imr^cdiate  h  Chrifta 
inftitutumcaput  totius  Ecclefise  univcrfalis ,  &  fnlfum 
clfe  autca  fuit  in  priore  Tomo  demonftratum  ,  &  nega- 

tur 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


f- 


ENBRVATVS. 

r  ^  do<aiflImis  Pontiftciorum  ,  Thoma  Waldenfi  ,  Aii- 
|fuftmoTnumpho,Scoto,  Cordubenli  ,  Bannes,  &c 
'Mte  Azorio,  mftit.  mor.  part.a.  Iib. cap. 1 1 .  &  ab ipfo 
amBellarmmo  ,  dcfummo  Pontif.Iib.2.  cap.12.  ubi 
c  habet  verba  :  qttgd  Eftfcepui  Romanui  quta  Ep:fcopus  2?», 
»»5  eft.  fit  Petri  futcrjfor,  tx  fa{to  Petri  orium  haiuit ,  n»n  ex  prt^ 
Chrtfti  tnflituttone.  II.  Rcfpondent  Parifienfes,  Pontift^ 
■n  ,  quamvis  caput  fit  miniftcriale ,  quoad  ftatum  ,  non 
len,  quoad  rcgimen  Ecclcfic-e  per  infallibiies  canonum 
nftitutiones ,  aut  quoad  diredionem  ,  &  Potcftatem 
rcitivam,  in  totum  Concilium. 
I    3.BeIIarm.  Summa  poteftas  EecUftaJlic/i  nenef}  in  EcclefiM. 
wr/  Ctnctlto.  rcmoto  Papa,  aut  formaltter  ,  aut  fuppletive. 
\    Protesl.  I.  Summapoteftas  Eccleftaftica,  propriedifta 
•oteftaseft  in  Chufto  folo.  Minifterium  tantum  ^  dif^ 
cnfatio  cft  in  Ecclelja&  ciuspraBfedis.  I  I.  Quoad  ho- 
iines.  Panfienfes  refpondent ,  primo  ,  Ecclcliam  non 
^bleluta  poteftate,  fed  canone  regi:  &  fecundo  fummam 
roteftatemiUos  canones  conftituendi,  effc  in  Concilio 
l^cneral!,  etiam  remoto  Papa. 

4.  Bellarm.  Summui  Pomtfex  ftmfuater  ,  c-  nifoiutt  esi 
'4  Ecchftam  univerfam  ,  &  fttpra.  Ctnctlium  generale  ,  tta  ut 
Uttm  tn  terrts  fupra  fe  juduium  agnoftat,  Hsc  prtpofiti»  eft  fert 

•oten.  Hoc  ne/fK*  quidcm  eft  dc  fide  Romana,  in  GaU 
,  &  apud  alios  qui  fentiunt  cum  Conciliis  Conftan- 
..ntienft  ,  ?<:  Bafillenfi.  fed  potiuseft  fere  contra  ftdem 
omanam  ,  dc  planc  contra  Hdem  Chriftianam  ,  qi'ippe 
^uod  caput  cft  Antichriftianifmi. 

^.Bellarm.  Summus  Ponttfex  non  poteffeommtttercn^queCo^i-' 
ilioy  neque  uUt  homini .  fuprafe  juitcmm  coaatvum » fed  tanium  dtfm 


tmi 


tettvumt 

Proteii.  Non  potcft  igftur  fubmittere  fefc  poteftati 
-rii  Itiavium  in  Sacramento  confc/rionis  ,  ut  folvantur  &  li- 
^cntur  cjuspcccata.  ConfcMbr  enim  inconfeffione  ju- 
■ifdidionem  cxercet  (  fecundum  Pontiftcios )  in  foro 
onfcientia; ,  fupra  confitenrem.  Non  poteft  idcirco,  ex 
■  ententia  Pontihciorum  ,  ad  remiflionem  peccatorum 
?>*crvenirc.  Et  tamcn  vix  fieri  poteft,  ut  cum  fit  hoc  mo- 
o  exlext  =<vo,u©>,  non  fit  omnium  hominum  maximcpec* 
'tiscoopertus. 

^rg,  CfUA  BeUArm,ftLimet  opponit. 

6.  Preten.  Omnis  frater  offendens  poteft  ab  Ecclefia 
hidicari,  Matth.iS.  17 -  Papa  eft  fratcr.  Ergo. 
r.  b  Bcllatm.  Nomine EtcUfia -vtl  imtUtgitur  Epifcvpui ;  vtl  fidt-m 

C  c  iium 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


BELLARMINVS 

immttttm  tum  ft^ocaftte  ,  Epifcoft:  ftMtem  Epifcopri^ peceet .  defe-. 
rend»^  eif  ad  Ecclefiam 'alttcrem  :  fi  amem  Pn-in  pcccet ,  nttUA  eii 
Zcclefu  ad  qttam  poteft  deferri. 

rrctesl  I.  Nulla  fyllogifmi  pais  nesatui ,  niii  ioi_..ia 
neeentur  Epilcopus  &  Papaeffe  fraties :  nulladiltinttio 
adhibetur  :  fed  conclufio  gratis  a  Bellarm.  neg.Uur.  De- 
fenfio  rationis  omnis  expers  congi  uic  plane  primatiu 
Papje  :  patam  autem  eft  Ecclefiae  nomine  ,  mtclligi  ibi  il- 
Jum  coetum  cujus  peccator  eft  membrum. 

7.  Prcten.  Verba  hasc  diaa  funt  Petro  ,  du  Ecchfu :  erga 
Pctrus  &  ejus  fucccflbres  debent  aliquando  deferrepec- 

catores  ad  Eccleiiam. 

Bc\\nxvn.\.Petrusn»ndumfHitPmifex. 

Preteft,  Regula  illanon  tantum  ,  neque  praecipue  ad 
prajfentem  ftat-iim  Petri  fpedabat ,  fcd  ad  illuin  qui  fu- 
turuserat. 

Bellarm.2.  Pap.tpttcfl  aliquomodt  dicere  Ecclefi.t  ,  tdefctf- 
ipft  Ht  Prsfidi .  &  EcdeftA  cut  ipfe  prAefi  ,  td  efl ,  fubltce  exctmmuni- 
tare  eum  qut  peecavit. 

Protefl  I.  Papaigitur  fic  fcquetur  Chrifti praeceptum, 
«tpoftquamprimo  eradu  ,  folus  peccatorem  corripui!:, 
&  deinde  coram  teftibus,  qui  eft  fecundus  gradus,  poft- 
caloco  rertii  eradus,  redibit  citraprimum,  diccndofibi- 
metipfi  ,  &  ultratertiiimexcommunicandopeccatorem 
antequam  ab  Ecclefia  fuerit  admonitus.  Sed  quis  un- 
quam  fondo  audivit ,  inter  fanos ,  Etcltfmm  figniricare  u- 
num  Epifcopumaut  Pap;nn?  aut  dicere  EccUfiA  eife  excom- 
niunicare  ?  aut  lege  aliqua  prasfcribi  ut  quidquam  a  quo- 
quamprimo  dicatur  aliis,  &  nim  fitHpftf  Monftrofis  hu- 
jufmodi  propugnaculis  Babylonicus  Primatus  Papx  de- 
bet  certe  muniii,  ut  opercuKim  fimile  fit  patellae. 

8  Protefl.  Papa  cft  mcmbrum  Ecclcfiae  :  ergo  cft  mi- 
nor  Ecclefia  :  quia  pars  eft  minor  toto. 

Bellarm.  I.  Siacc/ptatur  Ecctefia  fine Papa ,  tum  EcchftaMn 
#f?  totumy  fed  pan  ,  major  qmiem  r.taguttudine  melis  .fed  mtner  ma^ 
gnitudine  virtutii.  fivc  aitcioritatii. 

ProteH.  I.  Ecclefia  accipitur  a  Parifienfibus  ,  in  ifta 
comparatione,  velutcumPapa  cxiftens ,  &ficcfta<a:u 
totum  refpetTru  Papie  :  vel  fine  Papa  ,  &  tum  tamcn  eft 
idem  totum  quod  antea  fuit,  etiam  cum  relatione  ad  P.i- 
pam,  quamvis  non*dtuali ,  fed  potentiali,.  II.  Siacci- 
piatur  fine  Papa  ,  non  poteft  efre  pars  Papx  ,  neque  alio 
aliquo  fenfu,quam  totum  uno  ut  Pontificiiputant  mem- 
bro  ,  «t  rescft  ,  carcinomate  ,  carens.  1 1 1.  Immane 
poftulatum  eft,  quod  gratis  hic  &  crude  nobis  obtrudi- 
t  ur  :  VniHi  Epifa-pt  per  ft  confidirait ,  majtrem  cjfe  vntutem  &  att.- 

iloritatem 


ENERVATVS. 

pfitatem  ,  quam  rehqucmm  cmnium  Epifcfporum  ,  cum  mntbui 
Ecdcfiii  iUts>qHtb'iSpYAfunt. 

Bcllarm.  2.  Si  acciptatur  Eulefia  cum  Papa  ^  tum  majcYeil 
^  9unorttas  Ecclcftx  extenfive  ,  fei  non  t>  :  ficut  res  fe  babet  in^ 

Urens  &  JDcum»  &  tnttr  Eccltfiam  &  l  .  •  /j. 
^  Proten.  l.  Totahacc  refponfio  ,  ficut  comparationibus 
^tisimpiedcclaratur  ,  conftituir  Papam  efrenciale  caput 
Sccleliae ,  non  tantum  fccundum  externam  gubernatio- 
MJm,  fedetiam  fecundum  interiorem  influxum,  qu^ 
anta  eftinfania  ,  ut  abiis  reiiciatur,  quiplurimum  tri^. 
mtPapas.  Thom  p.-^.  q.B.  a  6. 

9.  Proten  Membrum  putridum  debet  amputari ,  (i  in- 
iciat  totum  :  ergo  &  Papa  fi  inficiat  Ecdefian.. 

Bellarm.  lucorpor:      -      &  rebuspuhlicis  ten;p:ra/tbus,pote[i 

uficrts  quta  memira  p   r  toto  :  fed  alia  eft  ratic  corpci  is  Eccle^ 

€s  cujus  caput,  noH  a  corpore^  fed  k  Decaufloritatemacceptt. 
Protefl  I.  Proconce/ibhic  Sophifticcaccipitur,  Papam 
caput  Ecclefi<€  univerfalis ,  immediate  a  Deo  confti- 
itum.  II.  Si  Papa,  propteriftam  rationem,  non  polfet 
»  Ecclefia  removei  1 ,  tum  neque  Paftor  aliquis  Ecclefix 
wrticularis,qui  a  Deo  habet  audoritatem-  III.  Qiiam- 
m  audoritaiPaftorum  fit  a  Deo,  derivatio  tamen  huj us 
idoritatis  quoad  exiftentiam  quam  habet  m  hac  vel  ilU 
erfona  ,  pendet  ab Ecclefiag  defignatione  :  &ficejuf- 
lcmaudoritatisprivatio  pendet  eriam  ab  Ecclefia  ,  qu^e 
ofdem  illos  quosantea  defignavcrat ,  juftas  ob  caufas 
^ftca  ab  illa  funftione  poteft  removere. 

10,  Pm*/?.  Maneret  alias  Ecclelia  fine  remedio,  fi  Pnpa 
ipunt  omnes  vexareSc  pcrdere  poftit ,  nemine  reli- 
cnte. 

Bcllarm.  I.  Kon  mirum  fi  maneat  Ecclefia  fine  remcdio  humam 
ncaci^quando  qutdem  falus  cjus  nititur  prscipue  dt^jinaprctecltone^ 
Prcteii.  I.  Ecclefia  igitur  non  eft  refpublica  perfeda, 
jlbi  fufiiciens  in  ordine,  ad  fuum  finem  :  non  Ijcne  infti- 
ita:  tcnetur  aliquando  cxponere  religionem  cvidcnti 
riculo.  Ha;c  enim  funt  nrgumenta  Bcllarm.  de  Rouu 
ront.  hh.^y  cap.7.  ad  Ecclefise  poteftatem  probandam  in 
legfbus  deponendiN :  &  multo  efiicacius ,  magifque  di- 
e6fe,  militant  propoteftatc  Ecdefiae  in  pernitiofo  Pa- 
deponendo.  II.  Si  hxc  ratio  valcrec  ,  tum  omnis 
[edicinse  cura eiret  abjicienda ,  non  tantum  in  fpiritua- 
Ibus  ,  fcd  &  in  corporalibus  morbis.  Salus  cniin  omnis 
Irsecipue  nititur  di\  ina  protedione. 

Bellarm.  2.   Licct  cttam  Pafx  rip^rru^rcvi  &  arm^i ,  ft  Ecclt^ 
nmdcflruerevelii 

[Proteft.  Licet  iguur  ipium  deponeie.  Sic  eniin  Bel- 

C  c    z  larm. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


beilarminVs 

larm.iprc  explicat  hanc  reliftentiam  armatam,  dc  Ponin 
Roni.      ,C.7 .  poteft  qudUhct  refp.  tmperare  aiurt  fton  fthi  fubjefh: . 
&  eam  cogtre  ai  muiaftdam  admtni/lratton-mjmo  ttiam  drponcre  ejus 
Prtnctp^m,  &  alium  tnjtiinere  ^  quando  mnpoteft  alttcY  fe  deftndcre 

ab  €)HS  injtiYiis,  ^        ...^     n.      -  r 

jj.  Ptote/t.  Dccretum  hoc  fuit  Concilii  Conltantienlis 
a  Mai  tino  quinto  approbati ,  Concilium  gencrale  efTe  IXi^ 
pra  Papam.  Vel  igirur  hoc  certum  cft  ,  vel  Concilium  k 
Papa  coniirmatum  poteft  erraie. 

Bcllam.l.  NondefimturibiabfcluteConcilia  habere  potejlatem 
fupra  Papamy  fed  tantum  tn  cafu  fchtfmatis. 

Proteft.  Verba  funt  manifcfta,  fciT.^.  quod  tffa  ^ynodus  in 
Sptritu  fanHo  congrcgata»  legitime  gmcrate  ConcUium  faciens,  Eccle^ 
fiam  Catholtcam  mtlitantem  rcf.r.<f^ntans,  poteftatem  a  Chrifto  tmme^ 
dtate  habet.cutquilibet  (ujufcunfjue  ftatus.vtl dtgnttatiSyCtfi  Papalis^ 
exiftat.  obcdire  tenetur,  in  his  quA  ptrtinent  adfidem,  &  exttrpaitonem 
dtdt  fchifmatis,  &  reformattonemgentralem  EccltftA  Dci,  tn  captte  & 
mernbrts^  &c, 

Bcllarm.2.  Neque  vcYum  eft  quod  Mariinus  quintus  confirmd^ 
n/erit  hsc  decYi  tum.  . 

Pm.y?.Verba  ctiam  ejus  funt  fatisaperta  :  1.  in  feH.^^, 
Sanfttftimus  Domtnus  nojJcr.Papa.rr/pondendoadprAdtfla,  quodcm^ 
nia  &  finguia,  detcrmtnata,  conclufa,  V  d-creta  in  matcritsfidet  ,  pet 
prsfem  Conctltum,  conci/tanter  tin?re ,  &  invtolattlttcr  fcrvar?  vote-- 
iat  &  nfcnqfiam  contraric  quoquo^nodo  :  Ipfaqne  fic  conaltarttcr  fa[lA 
approhat  &  rattficat  ,  &nonalttcr  >  nccaliomodo.  I  I.  In  Bulla 
Martini  ad  inquifitores  direfta,  hic  unus  &  articulus : 
tem  uirum  credatjquoi  ttlud  quoifacrum  Conctitum  ConftantitnfeyU^ 
niverfam  Ecctefiam  repr^ftntans,  approbavity  &flpprcbatj  tnfavorem 
fidci,& ad  falutem  antmartm^quod  hoc  eft  ab  univctfis  C/jrtfttfidettbus 
appfobandum  &  ttn.ndum  .  &c,  Qiiod  cavillatur  Bellarm.  de 
yoQCconcittariter  .  illud  nuUius  cire  momcnti ,  &clarefatis 
cx  verbis  ipfis  confirmationis ,  &  clarius  adhuc  cx  verbis 
Bullas  appaict. 


LIBER  SECVNDVS- 

DE  ECCLESIA. 

C  A  P.   I.    Ti€  Eccleftx  dejimtione. 

BEllarm.  I .  QuAftio prima  eft  de  nomine &  definitione  Ecclefi^ 
milttantis. 
Protefl.  Duo  hic  gravia  &  fundamentalia  vitia,ve 
tx  negligentia,vel  cx  fraudc,in  principio  occurrunt  con- 


BNBRVATVS.  57 

tralegesbenediYlerendi.  I.  (^odBellarm.  partemEc- 
cIqCix,  militantcm  {cil.  aggreditur  traaare,  &  tamen  ni- 
il  omnino  tiadit  de  tota  illa  Ecclefia  ,  cuius  partem  ap- 
cllat  militantem.  Illud  ccrte  hoc  artiticio  lucratur , 
quod  imperitos  leclorci»  I  ucat.quando  vel  illa  tribuit  mi- 
IitantiEcclefi32,qu2e  fuiit  propria  totms ,  non  hujuspar^ 
tis,  vel  ctiam  illaquae  h  communi  Ecclefi^  natura,  atquc 
adeo  a  militante  lunt  prorfu^i  aliena.  Hsecautem  Tunc 
quali  prsecipua  loca,ex  quibus  Bcllarm.luab  :k  fcntentias 
&  argumcnta  petit.  IUa  vcro  Ecclelia  tota  ,  cuius  mili- 
tan:>  Ecclefia  eft  pars  ,  comtfrehendit  omnes  fii-lcs  ab  Abel,  uffue 
Ai  mwidt  conftimmAttoncm.Mt  Canus  apud  Bcllarm.c.^.^/?  roy- 
fus  Chriftt  myjltcum  ,  conftam  ex  omnibusfiJLettkui ,  4;  princtpio  mfm  U 
ufquc adfinjmt^fir^^:  i\thmQnitT\\om^,^  Secun- 
dum  vitium  a  BelUrm.hicadmiiTum  ell,quod  juftam  di- 
ftributioneinilliusEcclefiaeomittit ,  cujus  partes  vulc 
explicare.  Ecckfias  fccundum  Scripturas  duaeluntpar- 
tes  militans  &  criumphans.PontificIiautem  tcrtiam  par-. 
tem  afiTuerunt ,  docc:itei>£cclefiam  elie  triplicem  ,  tttum^ 
fhantemy  dcrmtcntem.V  mitttantem  Sic  Cardinalis  Culanus,de 
Concord.  1. 1 ,  c.4..  vcl  ut  Banncs  habet  in  2.2.  q.  i.  a.  10. 
Triumphantem,  mtlitantcm  &  purgantem  Bellarm.  de  tribusi-- 
ftis  partibus  agit  ordme  f uo,id  eft  de  Ecclefia  in  tcrris, in 
Purgatorio,  in  coelo  :  fcd  trimembrem  illam  diftribu^ 
tionem  confultifilmum  putavit  filentio  pia:terire  :  cum 
tamea  &  deftnitioilla  prxcedens  ,  C5c  huiufmbdi  aliqua 
diftributio  nccelfaria  plane  fit  adquaeftionc^  deEcclefia 
diftincle  oc  ccrco  intcUigendas. 

2.  BcM^rm.  PrimafenttntiAH^rciicerrmeft,  Ecctrfiamejfc prt^ 
dt  ftinatbru.n  congregationem.alia  eft,  Ecctep.xm  cffe  fUnclorum  rou/e^ 
gat)on€m,qui  verecredunt  :7  obedtunt  DiO.  Tcrtta  eft^Ecctefiam  loH^ 
ftafc  .xfoiti  juftis  pYxdvftinatts. 

Protesi.  I.  Non  funt  ifta  tres  fententi«,fed  una  eade, 
cum  \  arietatc  aliqua  vcrborum  cxplicaw.  I  I.  Hsec  una 
fentcntia  non  poteft  eflTe  hasretica,  nlli  prxter  Scriptura, 
non  vetcres  tantum  Patrc^  ,  fcd  &  Thom.  Aquinas  ,  Sc 
Nicolaus  ipfePapa,  quicap.EccIefia,  de  confecr.  dift.i. 
Eccleliam  aQfinivit cclicfltontm  fidettum  jhasretici  dicantur* 
BQllRrm, Confefitoni/l^. & Cal'inusJocem  duas  ejfc  Ecclefijis^ 
veram  qudi  cft  fanflorum  fideltum  congregatio  :  &  externam  >  qu.t  no^ 
minc  tjntum  c/t  Ecctefia  ,  tn  qua  honi  &  m  ilt  reptriuntur  :fed  maloi 
ejfe  tn  Ecctefia,  non  de  Ecctcfu 

Proteft.  Calumnia  eft  manifefta  ,  quod  impingitur  illis 
duarum  Eccleliarummilitantium  fidio.Non  diitribuunt 
Ecclcfiam  militantem  induas  fpecles  :  fed  duplicem  re- 
fpedum  aut  confideracionem  unius  &  ejufdem  EccIcfisB 

C  c    3  diftin-i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


BE'LLAltMINVS  i 

c::in  :^'siunt  acproponunt.  Vnam  quoad  eflcntiam  intcr- J 
nam  ,  &  alteram  quoad  modum  exiftendi  externum.  I-  I 
dcm  plane  eft^quod  Bellarm.  ipfe  refcrt  ex  Auguftino.  ' 
Ecclefri  ejfeanimam  wteYnam  fc»  dcnagYati^:&  coYpfi$,vet  extcYn.m 
pYQfefionem:  ex  quo  fity  ut  quidam  fint  ir  de  ammj      de coYpoYe Ec^% 
t  i''fis,  :q$4Uam  autem  dc  coYpoYe^ir  non  de  anima,  Idem  ctiam  alioll 
?nodo  explicat  Alex-  Alen.  p.  3.  m.3.  a.3.  Malifnnt  -  '  >j 
4:  unitate  Ecclefis  :  fednon  de  unitate  coYpoYis  Ecclefid  :  nun 
iHuium  pYopYtam  tattonem  corpjYti  ,  vel  quoad  untonem  ccrpoYiS  m\r 
ct^  decoYfore  Ecclefi^.  Idem  denique  eft  quod  Apo^t.  lohaa-.  4 
ne^  docct  I  Epir.2,19.  E  nobt^  egrefit  funt^ftd  non  erant  exno-*  • 
bis.  Eadem  planc  eft  diftindio  Apoftoli  Paull  Rom.2,2  > , 
29.  intet  ludsum  in  pYiftitulo  ^  &  lui^um  tn  occulto  :  ludsun:  :?i 
fiieYa»  &  Judaum  in  JJ^irttujllum  cujus  laus  eft  ex  homtnibus^  &  tuinn 
cujus  laus  eft  exDeo.  Ipfe  etiam  Bellarm.c.9.  Donatiftas  di-. 
cit  orthodoxos  co  modo  calumniato^  efre  ,  ten)pore  Au- 
guftini,quonosPontiticii,&idem  refponfum  ab  ipfi^tu- 
liirc.  Cum  Donattfta  calumntaYentur^CathwUcoi  dua^  EccUfias  face^ 
te^unam  qud  folosionoSsaltam  quA  bonos  cum  matts  contiueYet  :  rcjpon^ 
derunt  Catholtci,  fe  nunquam  duas  Ecclefins  fomniaffe  ,fed  tantmn  di-* 
fimguerepartesvet  tempora  EccleftA  ,        ^uguftinus  dtcti  bonos  fic 
tjfe  in  domo  Dei.qus,  eft  Efctcfia  ,  ut  tpfi  fint  domus  Det  conftruEla  ex 
^ivts  lapiitbus  :  matos  fic  ejfe  tn  d$mo,ut  ipfi  tamen  non  fint  domus. 

^  4.  Bellarm.  Noftrafententia  eft  ,  E<clcfiam  ejfe  ccetum  homtnum 
ejufdem  ChYrftiana.  fidei profefitonc»  &  eoYundtm  jacYamentoYum  com^ 
muntQne  coUtgatum  »  fub  rigtmtne  tcgttimoYumpaftoYHnu  ac  pYactpae 
unius  ChYtfti  intcYYis  VicaYti  Romant  Ponttficis. 

PYotefl.  1.  Dcfinitioncm  iftam  non  explicare  cirentiam 
Ecclcliaedircrtisvcrbisfatetur  ftatim  ipfcBellarm,  Defi^ 
nitionoftYa  {  inquit  )  folum  comprehendtt  hunc  $Uttmi§m  modum  exi^ 
fttndi  tn  Ecctefia.  Quali^  autcm  lit  modus  ille  cxi(tcndi  itl 
£cclelia  dcclarat  litis  vcrbis  :  fuut  captlli,  aut  ungues^aut  mx^ 
tthumorestncorfoYe  bumano.  Pcrindc  igitur  facit  Bell.irm.  ia 
Ecclcfia  dcfinienda  ,  ac  fi  quis  hommem  definirct  pcr  illa 
fola,  quae  reperiuntur  in  capillis,  unguibus,  aut  humori- 
bus  malis.  1 1.  Vltimum  illad,  de  fubjedtonc  ad  Ponti-» 
*icemRomanum,nonpoteft  uUa  rationc,ut  neceirarium^ 
dcmonftrari,  ne  quidem  ad  Ecclefiae  capillos,  ungues,& 
malos  humorcs:  quamvis  regimen  Papae  ad  talem  Ecde-. 
iiam  fpeftarc,  non  gravate  fatcmur. 

5 .  BeJlarm.  Hoc  mttreft  tnter  f  ntentiam  noftYam^  (7  aiias,quod  ♦ 
emnes  alt^YcquiYunt  internas  vtrtutcs  adconfttiucndrtm  attqucm  tn  | 
Ecctefia:  nos  autem  ut  aliquis  attquo  mtdo  dict  pofitt  pars  vera  Eccte^  I 
fi^%  de  qua  ScrtptuYatoquuniur  non  putamus  reqtn^t  utlam  tniernam 
virtutem^  irc  Ecclefia  enim  eil  caius  homtnum  tta  viftbilts  er  palpa^ 
bilis.ut  eft  cxtHS^o^utt  RomanisVct  Rcgnhm  Gatlu.oHt  iUlJubttca  Ve^  • 
n<forHm.  j^rotcft^ 


^0 ; 


] 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliofheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


iff:..J 


..ll.-V 


BSERVATVS.  ^9 
Proten.  I.  Sophifticc  hicagitui  in  dirterentia  ift.i  ft.i- 
tuenda.  Nam  inprioreparte  narrat  quid  aliirequiiunc 
'Ti  diqittm  tn  Ecdifta  :  {cd  inpoltenorc  docet , 
li^  .  .  .  -  .  fuis  requirit ,  ut  alt^un  mo.it  dtd  pofit  pan  vo 
yEaUfiA.  Diftercntiaigitur  ad  unum  &  idemnon  refertul. 
1 1.  'Falmm  cft,  inteinas  virtates  requiri  a  nobis,  ut  ali- 
quis  (it  in  E^t.V^ii  quoad  viflbilemejus  ftatum.  III.  Vc 
Iquis  vere  ac  proprie  dicatur  pars  illius  Ecclefias  ,  quaj  ia 
Scriptuiis,  Ephef.4,i6.diciturt/»/-n//r/'«n  i«»i»s  agutitem.nc-' 
ceflario  requiruntur  internas  virtutes.  IV.  SiEccleli.i 
Romana  quam  Bellarm.  dcfinivit  fit  tam  palpabili^  ,  tun ; 
noneftillaEcclefiaquamcredimus  ridc  ,  qux  eft  f«r»>» 
,     ,  jur .  H>b.  II,  I.  &  quasr       n.VM  rrv-llat 

,  ntvn.  Eph.  5.3-- 

'  6.  EcW^rm.  No»BApti:[*tt,HAretici,Apojiati,Schtfmattci,  Ex^ 

iommt*ntc.iti,  non  funt  de  Ecdcfia.  , 

FYoteH  I.  Haec  non  propric  fpeftant  ad  quseftioncm. 
^ll.  De H3erctici>,&  Apoftatis,propriib ac plenariis con- 
fcntimus.  Deinfantibub  tidelium  ,  &  .  '       is  nonduni 
bnptizacib,  adeo  manifcftc  talfum  eft  q  irmatur,  uc 

nifi  habendi  talcs  eircnt  pro  membris  Ecclcuae  ,  non  dc- 
berent  baptizari.  Baptifmus  cnim  fua  natura  eft  ' 
infitionis  jam  faase  in  Chriftum,  atque  adeo  m  1 
Ad.10,+7,4.8.  SchifmaticipomintelfedcEcclefia  ilh  > 
Iqua  femctipfos  non fepararunt.Excommunican  • 
abEccleliap.irticu:  '  :  ^     iv  ^  ■  v 

Ec:^.eliie  ^iiilitr.ir.ti  . 

Bellarni.  Rrprobt  ad  EccUftam  pertmcre  fojjnnt. 
i  ti'  '       cnonpotcft  neg.ui,fi  nitelligicur  fe:.... 
extrii.  -     ..  racionem  Eccletis  militanti^,  prottt cafiUt ,  uk  - 
rjtcsaut  m.thhumorespirltasnt  aiiOrptti  humAnum  :  quam  exp;. 
c.itioncm  dcdit  nobi*  antea  Bcllarm.  c.z.  aut  qu£m.idmoi:.,n 
dvttaiRimana  muUoi  non  ctvei  dtcitur  csmpUth  :  qua:  eftiUu- 
ftratioBcUarm.  hoc  ipfo  cap.7.  MulUm  igitur  adhuc 
quxftioncm  h.ibemus  conftitutam. 

8.  Bcllarm.  Magm  V  mamfefli  pccc.itcres  fttnt  i»  EccUfta. 
Frotcfl.  At  hoc  etiam  conceditur  a  nobi>  ,  eodem  (c\\{'.i 
quo  antecedcnsilludefiatum  :  id  cft  ,  quem.idmodum 
Bellarm.  hoc  ipfo  c.p.fatetur  lohannem  de  Tuirccrema- 
ta  ,  Alexand.  Alcnfem  ,  Hugonem ,  Thomam,  Petrum  a 
Soto,  Canum,&  alios  hoc  cxplicarc,  id  eft  ,  ita  ut  iltiul  - 
modi  peccatorcs  mn  fnt  memiravera.  nec  fimpUdter ccrporn  Ec* 
defix.fed  tantttm  f^cundum  qutd  &  nquivoce.  V  cl  Ctiam  qucn:  - 
aamodumBcllarm.  fcn»etipfum  intcrprctatur  :  nonfunt 
viemlra  vtva  ccrporis  Chrtfti.  Perttncnt  ad  hcmtnem  txtcrtcran  Ec- 
cUfn,  non  tar.nn  .td  interiorem.  HonfnnttnEccUfiAeomcioAuofitfit 

Cc    4  bou'.. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


4^  BELLAK.VilNVS 
boni.  Sttntmembramottua.  &  (trida.  qtiA  folum  aihnrentYeliquis  ey. 
terna  (enjunclione.  Ita  pertment  ad  r.  inmm  Dei ,  ut  ftmul  pertine 
ad  regnum  Diaio/i. 

9.  Bellai  m.  Infidtla  otculti  fcrtinent  ad  Ecclefiam. 
Protcil.  Neque  de  iftis  k  BclUrm.  dilTcntimiis,  fic  fua 

fentcntiam  explicante ,  cap.  ifto  10.  Suntfme^  fxteritret 
tnembra  attda.  mortua.non  funt  inEcclefia  eo  modo  .  quo  effe  videntur. 
I^onfuntuniti.ntficonjunatoneexterna.  Nm  fum  de  Ecclefia.mfifi 
eundumappareniiam  .  &  putative  nonutre.  Tota  igrtur  hsec  di- 
/putatio  magno  conatu  decem  capitibus  perada  nullam 
omnmo  quaeftionem  certam  ,  aut  controverliam  habct 
propriam  circa  quam  vcrfatur. 

10.  Qiiasftioilla  ,  cujus  umbram  quandam  ,  variorum 
fophifmatum  qnafi  dcnfa  nubeinvolutam  ,  exhibuit  no- 
bis  Bellarm.  eft,  an  magnifica  illa,  quas  in  Scripturis,  di- 
cuntur  de  Eccle/ia  Chrilii,  quod  fit,  a  Chnfto  redempta,  cor^ 
fui  Clmni,fp,nfa  Chnfii.vivificata.  ai}a.&  dHihi.  a  S.  Sanclo  p.ntt^ 
€epi  omntttm  benedtctionnm  jp,ntualtum  ,  ita  ut  portd  inftrorum  ntm  < 
Jmtadvetfus  eam  prAVA/iturs  quasftio  (  i.iquam  J  cft  ,  an  hac, 
?  proprie  <^  plene  conveniant  totimultitu- 
dini  Chnftianam  lidem  proHtenti ,      Pontif.  Romano  . 
lubjeilx  )  anvcrofolis  lidelibus  viris  ?  vel  an  conve* 
niantEccIcfiaemilitanti,  rccundum  e/rcntialem  cus  na- 
turam,quae  piopria  cft  verorum  fidclium  an  vcroVecun- 
dum  externum  illum  cxiftcndi  modum  ,  quo  includi  fa- 

ItV!;,  A""!,"-  'V"'  ""f""  '  ^f'^^'fi''^  quaeftionis 
veritas  eft  adeo  clara,  ut  Bellarm.  non  potucnt  cam  cum 
uUa  rpecie  tradarc. 

C  A  P.  II.  De  Ecvl  fiA  viftbihtate,  &  immu' 
nttate  ab  errore, 

T  H  E  S  I  S  I. 


QVaeftioncm  fccundam  proponit  Bellarm.  i 
planc  prioris,  &  cum  lilaplane  conjunclam. 


iiinilcm 

hanc/cntentiamfineulladiftindione  auc  explicationc 
tribuu  :  V.r.  Ecdefia  eH  invifibtlts  .folijue  Deo  cogltaTcums 
contrarium  fufcipit  Ulc  confirmindum  cciam  ,  f  nc  ulU 

nebraium.  Nos  autem  fatemur  Ecclefiam militantcm 
quamvis  quoadcircntialcm  fuam  formam  ,  &  tota  fimul 

d  ntaYcm  i^' '  T^^'''"^  '^"^^"  ''''  qnoadVormam  cc^i 
dentalcm  &  extcrnam,mluispartibus,  c\  fineul  Kim  .V 

bZ^IS''^^''^'''  Ecclcfiaft.c.s  a  Chrifto^mTS^^ 
Jici.arm.  itidcm  ,  quamvis  acrucr  contcndat  Ecclefiam 

elfc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliofheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  41 
efTe  vIfibilem,taRdem  tamen  cap. i  f .  conccdit  eam  quoa J 
fuamformam  cflentialem  elle  mvifibilem  ,  Vtdemus{Ah) 
tum  coe-mn  hominttmtqm  eft  Ecclefta  :  fed  qtiod iUe  ctetui  ftt  tpfa  vtrtt 
Chrifii  Ecclefta.nanvtdemm.  fedcredimus.  RestUayfm  tncomplcxurn 
illud  de  qn3  prAdieatttr  EccLfis  ratioac  defiHttto,vifihilequtddii  en:  at 
eomple.xum pr.idicAtitum  fubjeao  (  hic  ccetus eft  Ecclelia  vera) 
'tl.tfide  tennuY.  Nullaigituf  controverfia  reltat  de  ipfa  na- 
uraEccleliseverse,  utrumlit  vilibilis  necnc  ?  Qaa:ftio 
hictamen  conftituipoteft  ,  an  cotaEcclefia  militans ,  fif 
aliquo  modo  vifibilis  in  illa  dependentia.quam  tota  fimul 
ab  uno  vifibili  capite.uno  certo  gubernationis  ordinedi- 
citurhabere:  fediftamcontroverfiam  Bellarm.  nonat- 
tingit.  Et  tamen  propter  iftum  rcfpeftum  ad  Pontificeut 
Romanum  ,  .S:  ad  cjus  judicium  prsemuniendum  ,  con- 
tendunt  Pontiftcii  pro  abfoluta  vifibihtate  Ecclefiae.  Curm 
omniaflanc  dogmata  extemmonio  EtclefiA  (id  eft,  PontiHcis,  Ut 
Ecclelia:  capitis)  peHieant.nificerttfitmifimus,qUKfitvtrti  Ecclem 
la.tncerta  erunt  prorfus  owim,  aitBcllarm.  cap.io.  Etconle- 
^uenter  eti.im  ,  eodem  rcfpeau  ,  fidcminternam  docent 
non  rcquiri  inEcclefise  membro  :  qutaaltas  (aitBellarm. 
ibid. )  ntiUa  crittnti  r  nes  £r  h*reticos  amplim  quA-ho  de  eteUfix  vtfi-* 
bilitate  ,  &  cap.g.  fequeretur  Pontifi.em  mahm  non  effe  caput  eccle-^ 
)fU  :  &alia<  epijcopos,  fi  malt  fint^  non  effe  capi:a  fu.irum  eccl  ftarum, 
^aput  cnim  mn  eft  humoY,aut  ptlu<  ,  fed  membrum,  i3  quidempnct  ^ 
fuum.  Talis  eft  concacenatio  politicarum  imaguiationuin 

in  Thcologia  Romana. 

a.  Qiisftio  etiam  tertia  nititur  calumnia  mera :  nos  e- 
nimnondicimus  ,  eccL-fiamviftbtlem  interdum  ita  errare  tnfide 
&moribus,t*t  penitus  defictat :  quam  fententiam  affingit  nobis 
Bellarm.  fed  dicimus.  I.  Hancaut  illam  vihbilem  Ec- 
clefiam,etiamRomanampoirepenitusdehcere.  II.  Ec- 
clefiam  totam  militantem  ,  aliquando  ita  obfcurari ,  ut 
comparatlve  dici  polFit  invifibilis  :  quia  nulla  eft  confpi- 
cua,mundo  patcns,  &  publice  celebri^ ,  Eccleha  pai  ticu-t 
laris  ,  uno  tempore  ,  quales  alio  tempore  ,  funt  multae. 
1 1  I.Ecclefiam aliquando  vifibilcmcfle  non  tantum  cum 
defeftibus  multisin  dodrina,  difciplina,  facramcntis,  8c 
adminiftrandi  ratione ,  fcd  etiam  cum  varub  impuris  mi-. 
fturis  :  ita  ut  Ecclefia  fit  vifibilis,  cum  tamen  ecclelia  ta- 
lis,  qualem  in  omnibus  fequi  tuto  poflimus ,  lic  myilibi- 
lis.  IV.  Hanc  autem  communem  detettionem  vix  un- 
quamaccideredocemusprajteiquam  rcgnante  Antichri-. 
fto.  Scd  &  Bellarm.  Ipfc  cum  aliis  Pontihciis  hujufmodi 
ftatum  Ecclefise  futurum  docent  lub  regno  Antichriftr. 
S:cenimBellarm.  de  Rom.  Pont.  lib.gjC/.  Anttthnnt 
tmptitttroptt  M  rwtatem  terfemtionis  tejfare  itbtt  pHkh(i*>n,&  quo^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


4-  -   L    L   A    R  M   i    N    V  S 

ttdi/tnum  ettlffu  tffitium  .  &facr$fitium  ,  ut/tftuedotet  Dah  e.t 
Ommum  confenfu,Antichrtftm  mterdtaurus  eft  ennem  dninum  th, 
/«w  Ita  ut  nulla  lellet  quaeftio  de  Eccleiiae  militantis  vi 
Jxbilis  dcfedtione:  Ted  de  Antichrifto  taiitum,  Hc  cjusrc 
gno  :  quibus  de  rcbus  alibi  didium  cft. 

3 .  Quasftio  quarta  cft,  an  Ecclefia  poflit  errarc?  De  qu 
nos  d.ftinguendo  ftatuimus ,  Eccleliam  ,  (i\  hoc  nomin. 
intclligatur  univerlitas  hdclium  )  non  poiFe  crrare  in  ii 
qusneccflariafuntadralutem  :  in  aliis  polfc.  Siautenii 
hoc  nomme  intelhgatur  univcrfitas  Epi/coporum  ta* 
lium  ,  qualesapudPontificios  conftituunt  Ecclciiam  rc- 
praefentativam  ,cosabfolurc  dicimus  poflc  errarc.  BeU 
larm.  cx  adverfo  ftatuit.  EccUfum  abfolute  nen  pt/fe  errare.  ;w 
I»  rehus  Abftlute  neteffariis.nec  tnaltii  qus.  cred^  nda,  vd  facttnda  nt^ 
tti  frtptntt:  fi-vc  fcr  etclefiam  tnteiltgatur  untverfita,  fideltumjive  «#- 
fitvnfitai  eptfcoporuvi.  Vbi  fatis abfurde credcnda  &  facienda 
proponi  docet  ab  univcriitatc  Hdelium  ,  prout  diftineui^ 
tur  ab  univerfitate  Epifcoporum  :  quafi  omncs  &  iinluii 
Jidelcs  cflent  judKCi  decernentes  quas  fint  crcdenda  :  & 
quae  facicnda.  «  >  «. 

Argumcnta  BeUarmini. 
4  BcIIaJ  m.  EtcUfia  Da  cft  columna  Cr firmamenium  veritatiit 
1  Ttm.i.  Vbt  vult  Afofttiuifigntfitare.verttatem fidet.quoadnoi^ni^ 
tt  ecclefi^  authorttate  ©•  verum  ejfe  qutcqutd  etdefia  pobat  .  fairum 
qutcqutdiUaimprobat.  J    r        »  j^^^ium 

Protesl.  I.  PcrEcdcfiam  hoc  in  loco  non  intellieitur 
proprieunivcrfitaiveltideliumomnium  ,  vcl  Epifcopo- 
Jn  n.  \^  "  Ecclcfiaparticularis  qualis  fuit  Ephefina. 
tn  qua  Timothcustum  tcmporis  verfabatur.  1 1.  Talein 
Ecclefiam  poflc  errare,&  deficerc,expcrientia  ipfa  docet 
inos,qui  hodieintucnrurEccIefiamEphefinanu  a.  Nm 
itcttur  ttlumna  qttoi  etclcfia  firmet  ir  fufttneat  vetttatem  Uii  Con- 
tarenusin  illumlocum  )  fed  quontam  firmatur  &  fuft.ntatur  .i 
verttate  I V.  Ita  tamcn  hrniatur  &  fuftentatur  k  verita^ 
te  ,  Ut  Umul  ctum  veritatem  Euangclicam  forttter  ptrtet,  fut 
Dion.  Carthufianus  loquitur  )  cognitioncm  &  profemo^ 
nem  veritatis  habens  non vatillantem  (  ut  Thomas  notat)  fed 
firmam.  Scd  indc  non  fequitur  ,  nullum  errorem  in  ca  re- 
periri  :  veritas  enim  poteft  illam  columnam  fuftentare. 
,^?^oi        xV""^  V        errorcm  aliquem  Cmu 

poitat.  V.  Nonmittitur  his  vcrbis  Timotheus  adEc^ 
clefiam Ephefinam ,  ut  inde  tanquam  cx  ccrta  rcgula  di^ 
fcat  veritarem  :  fed  illa  cura  ipfi  mandatur,  ut  ita  profpl 
ciatEcdefiaeilIi,quoad  dcdrinam  fanam.  Jc  adr^iniftTa^ 
tionemcx  voluntateChriftiordinatam  ,  ut  veritas  ibi 
«rmamfedcm  poffith^bcic,  t4n<iuam  ^nimmobiii  co^ 

lumra. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


I 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  4> 
lumna.  VI.  Vericas  illaquas  neceflariodebet  ibimanc 
re,  ut  fit  domus  Dci ,  indicatur  ab  Apoltolo  ,  eiVc  mjgnmm 
r  hrtum  piciatis.  non  quselibet  veritas.  V  1 1.  Veritas  ha; : 
. 'cnditur  Ecclefiac  tanquam  columnae,  quaaidiu  ibi  vc- 
li; .itis  necefTaria; profeffio confervatur. 

Bellarm.  Hit  mod$t>fliana  tibrartorum  ,  &  Ara  cuJloLuit  vert^ 
t.Tum.  &fidetuftoiitaagenl:ir,  meliui  ar:  :,  nu.t.  :  cc^fvjv: :  P.tuhts 
(j  f.pAraJfet  Ecclffiam. 

Pretefi.  Cuftodiunt  illaequidcm  ut  mltiumentia  ubroi 
veritati*  :  fcd  noncuftodiunt  vciitatem  ,  utproprueju- 
fubjecla  :  non  cuftodiunt  profelfionern  veiitatis,  uteju  > 
teftes.  Hxcaliis  rebus  aut  hommibus  non  conveniunt , 
prjeterquamEccIefi2foli.rA//.2,  M*i6.  rationepro- 
relfionislirmitcrconfcrvatJe.Ecclefiapotiuscomparatur 

columnse  quam  arcJE  aut  officinae.  ^ 

t^.BcWinn.  Ec(left:tguhernaiurkChri.lo,ta>:  ' 
<Jr  a  SPtrttu  tan.juam  ab  amma:  ergofi  EccUfia  muc^.  ....  ■   jet  "jcl 
morum  errat.  Chrtslo  &  Sfinimfanclo  trror  trtbucretur ,  Chnftui  te- 
netur  remtvere  tmnem  trrtrem  ab  Ecctefia  .  ex  qu»  magnum  tritut 

Protefl.  I.  Ecclefia  gubernatur  jiChnfto  n-  erret  ad 
mortcm  ;  non  ne  erret  omnino.  gubernatioautem  Chri- 
fti  non  debct  extendi  ultra  fuum  rinem.  1 1.  Gubernatio 
Chrifti  non  eft  perfede  efficax  m  Ecclcfia  ,  dum  hic  ma- 
net;  Ecclefia  igitur  eft  fponfaqux  aptatur  m  hocmun- 
do,ut  in  futuro  Chrifto  fiftatur.  a  Ctr  11,2.  I II.  Im- 
perfedio  eftedi ,  non  eft  tribuenda  caufjB  pertcctae  ,  fed 
tncap-icitati  fubjefti.  IV.  Chriftus  nontcnetur  illum 
crrorem  avcrtere  ab  Ecclcfia, cx  quo  fua  natura  cxoutur 
maenum  malum  ;  quia  potcft  vel  malum  illud  avcrtere, 
veridemconvertere  in occafionem  boni  majoriv  V  .  M 
haecratlunculaquidquam  valeret ,  fcqucretur  i.ndc  nuU 
lum  fidelem  polie  errare  :  omncs  cnim  fidclcs  gubci  r-.an^ 
turaChrifto,&  aSpiiitufando. 

6.  BcUaim.  Si  Etdefiam  non  oHiierit  fit  ttbt  velutt  EthHtcus, 

^*rmeh  I.  PerEcclefiamhoc  in  loco  intellexit  antca 
Bellarm.  lib.a,  €.15.  Concilium  generale.  Ppftea  c.19. 
Epifcopum  ,  vcl  coctum  cum  Epilcopo ,  vel  denique  Pa- 
pam.  Hicjamintelligivult  univerfitatem  vel tideliuin, 
velEpifcoporum.  Cum  tamcn  certum  fit  nihil  horuru 
intellJgi  proprie,  fed  illam  Ecciefiam,  cujus  frater  ofien- 
dens  clt  membrum,ad  quam  cx inftituto Chrifti  polht  ac 
dcbcat  dcferri.  1 1.  Audtre  non  eft  crederc  Ecclefiae  m 
omnibus,  fcd  aufcultare  increpationi  vel  admonitiom  dc 
pcccato     veibo  Dci  dcpromptae^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


4+  BBLLARMINVS 

Bcllarm,/.  Eeclefiaefi  fanilaqueadfrefeJiioHem:  f^'loprofepu 
Ecclefi^tnihil  contintt  ntfi  fanHum.  ' 

Prtttft  l.  Hac  rationc  fcqucretur  hunc  vel  illum  fin- 
gularem  lidelcm ,  qui  fandam  habet  profcffioncm  ,  non 
l)ofleerrare.  II.  ProfeHio fidelium  iinguiarium  ,  &  Ec-. 
clefias,nihil  ex  primaria  fua  intentione  continct, nifi  fan-.! 
^lum  ;  fcd  ex  errorc  &  infirmitate ,  aliquid  non  fanduml 
poteft  admixtum  habere. 

S.Bellarm.  Tummaximafan  d«gmatt4m  fidtiindubiumre^ 
(ari  foffet. 

rnteft.  Verc  hoc  dicitur  de  iis  quorum  fidcs  pendct  ab 
EccleCaeauthoritate  :  fednondeiis  ,  qui  per  Spiritum 
gratiaefundantur  &  radicanturinfidcfua,pcr  &  proptcr  : 
authoritatem  Dei. 

Errtr  Ecclefi*.  , 
9.  Nos  loco  aniltarum  demonftrationum  unam  in-i 
ftantiam  dabimus  manifefti  erroris  Ecclefirp.  ^Hq,uftiHi&\ 
Innocentii  I  fintentia,  fexcMos  enctttr  anna  vi^utt  tn  Ecclefia ,  £u^<\ 
iharifltam  ttiam  infantibui  ejfe  necejf.irtam    Vcrba  funt  Maldo-  I 
nati  lefuitas  in  Joh.6.  quae  expliciri  po/nut  ex  Auguftino 
depeccat.  mer.  &  remilF.  lib.  i ,  cnp  24.  chriftt  Eu/eju  i«- 
ftitutum  ttnent.non  fejfe  quenquam  homtnem,  dbfque  Dtmtni:x  miH-m 
fA  participatioHi.ad  vua  Aternam pervintre.  quod  nominatini  dt ; 
infantibusaffirmat ,  cx  confenfu  InnocentiiP.jp£e.  cont. 
lul.  lib.  I ,  c.  2.  &  lib.  3 ,  c.  1 1 .  contra  duas  epilt  Pelag. 
Iib.2,cap  4  lam  verocontraria  fententia  inEcclefiavi* 
gct,  &  Concil.  Trid.  anachema  denuncia\  it  fententix 
priori,  atque  adeo  Innocentio  Papas  ,  Qc  Auguftino,  cum 
Eccleha  tota  illius  aetati^,  feir.2 1.  can.4.  5/  ijttn dtxait  far^ 
t/«/<j,  antcquam  adannosdtfiretionispervenerint  ,  necefjartam  effe 
Euch.irtJiiAcommunitnem  ,  anathemafit.  Vel  certcPapam  cum 
Ecclelia,  vcl  Concilium  cum  Papa  ,  graviter  crrall^nc- 
ceffe  eft. 

Cap.  III.  DeEcclefiAKotu. 
T  H  E  s  I  s  I. 

Quaeftio  quinta  eft  de  Notis  Ecclefiae :  lib.  4. 
•n  Ellarm.  Controverfia  de  Nctis  vera  EcdefiA  efl  utiliBima 
XJ  Pr^'/?  I.NulIumomninoufumhabct ,  fi  verum 
lit,quodBellarm.affirmat,lib.3,c.2.  Ecdefi.m  ejfe  ccctum 
homtnum  ,ta  v,fib:lem  ,  &palpah,lem,  ut  eft  cdtu  popttU  Romani .  vtl  1«. 
^<!gnHmCall,a,  autReJp.Venetontm.  fupervacaneum  enim  cf-  0 
fet^  plane  ridiculum  follicite  difputare  de  Notis  Reeni  U 
OalU»,  aut  Reipubl.Vcncioaim.  1 1.  Nuilum ufum  \ 

habcrc 


a. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENIRVATYS.  4^ 

habere  potcft  (  cx  BelUrm.  lcntentia  ;  apud  eos  qui  no-i 
runt ,  qu3enam  lit  Chriltiana  iides ,  quas  facramenta  ,  & 
|{^l|uis  Pontifex  Romanus ;  quia  ex  iftis  dctinitionem  Ec- 
clclias,  atque  adeo  certani  eju^  notitiam  habent  ,  fi  mod(t 
Ecclefia  fit ,  ut  BcUarm.  contendit ,  loctus  hommtim  ejufdtm 
Chrssttand  fidei  proft fiione  ,  €7  eorund^m  facrnmentorum  ccmmumene 
€§llt<^^,vus>fub  regiryunc  Ivgittmorum  paflorumyacprdicipue  Roma^ii  Pc»- 
tifias.tbtd  I  1.  Nullum  necefiarium  ufum  habet  cx  noftra 
fcntcntia  ,  faltem  quoad  totam  Eccleliam  militanrcm  : 
quia  cum  tiefinimub  Ecclefiam  per  veram  fidem  ,  nemi-. 
nem  latcrc  pollit  ,  cxternam  aut  vilibilem  notam  illius 
Eccleliag  ,  cirevcrag  illius  fidci  externam  profeifioncm. 
IV.  Quoad  particularem  Ecclefiam  ^  Chrifto  inftituta  , 
nullub  eft  ufu:5  hujus  difputationi:>  de  Noti^ ,  antequam 
Ecclelianupfam  notandam  habcamus  definitam:  quod  in 
Bcllarm.  non  immcrito  dcfidcratur.  Non  eft  igitur  ma- 
gnj  momentj  Controverfia  ifta  de  noti^,  ex  fcfe,  fed  pro- 
pter  pervcrfitarem Ponti'-ciorum  ,  qui  omnia  collocant 
in  cxterni>,videndum  cft  breviccr  quid  illa  quse  Bellarm. 
de  notis  iftis  tradit,  habcant  in  fe  veritatis  &  utilitatis. 

2.  BeIlarm.  Ni^ra  dehcnt  effepYoprtd  ret  dtfurnendA^non  commu^ 
nes ,  ne  quidcm  altorum  opmtonc.  2  D  btnt  ej]e  notiores  ca  re  cujus 
funtn  td.  3  Dcb  ntjf  infparabtlts. 

Prottii  Nota  aliquando  idem  fere  fonat  cum  figno,  aut 
argumcnto  ,  quoaliquia  pofiit  dedarari.  fcd  quiailla  ar- 
gun-icnta  niaxime  apta  funt  ad  rem  aliquam  dcclaran- 
dam,<|uae  propria  funt  eius,6c  faciliora  funt  perceptu,id-. 
circo  per  approbationem  ,  non  male  vocantur  illa  argu- 
mcnta  notae,  In  quibus  iftse  conditioncs  occurrunt.  Sed 
I.  male       fophifiice  inferitur  illud  dtaliorum  optntonc: 
I  quia  fi ad  opinionem  hujus  aut  illius  cxigendseeffent  re- 
I  ruin  proprictatcb  ,  tum  nihil  certi  de  lis  habcrcmus. 
■Ipl.  A\Vih\^\ic  (\\c\ii\x ^  notas  effe notiores  re  notata  :  quiahuic 
P  aut illi  hommi ,  hocaut  illo  modo  ,  notitiadiftinda  vcl 
confufa,  pofiint  fimul  efie  magis  &  minus  notas. 

3.  BeIIarm.  Vera  pradtcatio  EuangelH  ^  iegitima  admintftratiB 
Sacramentorum^&ligttimadtfcipltna»nonftintuUo  modofufijicttntes  no^ 
tx  ecclefiA,  I .  quta  non  dularant  qud  ftt  uera  Ecclefta  ,  ntfi probabili^ 
ter,  fecundum  hdreticos  fed  potius  uhi  lateat  Ecclefta. 

Protcfl.  I.  Nonadhibentur  iftas  notae  a  nobis  ad  veram 

Iccclefiam  mllitantem  ,  quoad  eflentiam  ejus  internam, 
ccrto  &  ncccflario  declarandam;fed  ad  vifibilcm  aliqucm 
coetum  dcfignandum,  qui  eft  ccclefiaparticularis  ,  cx  in-« 
ftitutoChrifti  formata.  II.  Hanc  autcm  ccclefiam  dc- 
clarant,  &  quae  fit,  &  ubi  appareat,  non  ubi  latcat,  idque 
ccrto^aonprobabilitcr  tantum.  III.  Hac  ctiamratio- 
Cc    7  nc> 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


46  BELLARMINVS 

nc  ,  dccbraat  fimul  nobis  Illum  coetum  vifibilem  ,  qu: 
nobis  debct  habcri  pio  ecclclias  militantis  vera  pau 
I  V.  Iftae  ipfflB  notas  confirmantur  k  Bcllarm.  ut  maxiiii 
cflentialc^,  dum  exiisccclefiam  definit.  lib.  3^  c.2.  efici 
tui  ho^inifm,  ejufdem  ChnfttanA  fidci  ptfejitone*  i!T  eoYHndcm  facti 
mentorum  communtone  coUtgatoYum »  fub  regsmtne  legitimoYum  pafii 
rum.  Profcffioni^  cnim  publicse,Chriftianae  Hdci,  prim? 
ria  pars  eft  praedicatio  ejus  pi  obata  &  rccepta. 

4.  Bcllarm,  SynceraprAdicatiovttttatis »  efi  nota  commumfshi 
$mnibus  feclis»fnltem  optntone  ipfarum  :  qu.^  enim  feila  unquam  fuit 
qud  nondtceretfehabere  Cynceram  pYddtcationem  veriiatis  t 

Protefi.  I.  Hocegregiocommento  illudercpofntBc 
larm.  Chrifto  Domino  ,  tradenti  notam  vel  (  ut  Nazian 
>:cnusloquitur  )  charadcren)  Chriftiani,  loh,  1  3,35.  ex  h 
cmnes  cognofcentvos  cjfe  dtfcipulos  meos,  fi  charttatem  habutrittsaJr.  i 
alios,  Qu^i^  cnim  dealbatus  hypocryta  non  diccrct  fe  1 1 
fimilcb  amarc  ?  II.  Hacctiam  ratione  refutat  Bcllar:: 
totam  fuam  dcfinitioncm  Ecdcfiae,  praetcr  caudam  illa; 
a  fe  gratis  afliitam,de  Papa  quas  enim  fcfta  non  diccrct  f« 
habcre  profeflloncm  Chriftianae  fidei,Sc  facramentoru 
cornmunioncm  fub  regiminc  legitimorum  paftorum  ?  aij 
idcirco  dicet  fuam  dennitionem  cfle  communifliimai 
Sicut  Apoftoluslohanncs  notam  illamdifcipuli  Chr 
intcrprctatur,  dc  charitatcquas  non  cft  inverbo  ,  autltngi 
folum,fedfa£l$  &  veritate.  I  Jo/;  3,1 8  fic  ctiam  praedicatioEu 
angelii, cum  casteris  notjj^Ecclefiai,  intelligi  debent,  nor 
dc  opinionc  &  didi^  hominum,fcd  dc  rc  ipfa  in  veritatc 

5-  BcUarm.  Nemo  noffe poicfl  ubi  vere credatur  vabum-'  crgo 
qu€  ubt  ita  pr^iicaturut  ettam  rtfcili  itur 

rYotcsl.Agitui'  hicpropric  deEcclcfia,  quoad  vifibileiril 
illum  ftatum  ,  qucm  habct  in  afpedabili  coetu  ,  ad  iftuncj  .1; 
autcm  non  neccflarJo  rcquiritur  vcra&  intcrna  receptici  11I 
vcrbi  a  fingu lib  mcmbrii»  illius  ca^tus, fcd  cxtcrna  profcf 
lio  talis  rccept]oni5  :  fccundum  quam  tamen  ftatucrc  & 
pronunciarc  dcbcmus  ctiam  dc  intcrna  rcccptione. 

6.  Bellarm.  Xiottus  eil  qua  fit  vcra  Ecclefia,  quam  qua  fit  verti^ 
fradtcatto  vcrbi^ 

Frotefl.  Hoc  cft  omni  cx  parte  falfum.  Nam  .  verbumi : 
cft  caufa  Ecclefiae  :  quo  rcfpedu  ,  dicitur  m  Scriptura  f€^\  i 
9nen,  fundamtntumcjii^y  fcd  caufa,  ordinc  naturae,&  co-«/  ; 
gnitionis  diftinda  notior  cftluo  cftcdo.  II.  Bellarrai-J  t 
nusipfe  in  definitionc  Ecclefias  cxplicando  naturame-ir 
jus  ,  pcr  Chriftianas  fidci  {  cujus  objcdum  eft  vcrbumi 
Dci )  profcfliionem  :  numxjuidper  ignotius  cxplicavit? 
III.  Quoad  noftram  perceptionem,faciIius  cft  cognofcc 
fCjUtrumChnftiana  fidc>  publice  pv;?:diceturj,5c  rccipia^ 

ciir 


.♦1 


01.  : 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N    E    R  y   A   T    V   S.  47 

ur  in  aliqiio  coetu,quani  aliquacunque  ratJone  cognofcc- 
9C,pcilbiialem  profcllionem  Chriftianae  ridci?  a  mcmbris 
]{liu>  coetus  itacliercceptam  ,  ut  lufiiciat  adEcclcliam 
. "  onllitucndam. 

Bellarm,  0^^«4m  fitvera  pr^diciUio  dsfdtrms  ab  Ealcfia.  Scri^ 
•  ftUYAm  ipfam^^  fi^nfum  ejus.non  pojjamus  fcircy  nifi  ex  teftimonf  Ec^ 
lefix.  Ecilefift  eft  ScrsptuTA  cf^ftQS^  &  dollor. 

Frotesl.  1.  Difcimus  ab  artitice,grammatico,logico,&c. 
^ualis  iit  ars  illa  qu.im  proHtetur:  &  tamcn  non  nov^imus 
if titicem  ( nifi  vnga,confufa,  inccrra  &  erratica  cognitio- 
)  nlli  prius  intclleda  ejus  arte.  II.  PofTumus  difceic 
ramverbi  praedicationem  a  Deo  ,  pcr  lingularem  ali- 
uem  nuncium,  non  ab  Ecclelia;  &  Ijcmaximaex  partc, 
prima  i.iftitutio  eorum  qui  alieni  fuerunt  ab  Ecclelia  fo- 
lct  difpenfaii.  Illa  ctiamquas  difcimus  inEccIefia  ,  noa 
tampiopric  ab  Ecclcfia  difcimus  ,  quam  aDcoper  ejus 
'  iiftios,  III.  Si  vcra  cflent  illaquasBellarminuspo- 
lat  libi  dari ,  de  teftimonio  Ecclcfiae  :  noii  fcqueretur 
tamen,  quin  cumintclligimus  aliquo  modo  Scripturam, 
poiiiiiuis  ex  cjus  praedicatlone  in  hoc  aut  illo  coetu  rece- 
pta,dignofcerc  coetumillumcfre  Ecclefiam  Dci,  I  V^Non 
eft  nccefl^arium,  ut  omnis  cuftos  thefauri  nofcatur  prius 
quam  thcfaurus  :  aut  omnis  Docior,  quam  dodrina :  fed 
,.iwcontra  potius  ,  fi  loquamur  dc  cognitione  diftincta  Cu*" 
...^ftodis  ik  Dodoris,  quatenus  funt  tales. 

7.  BelUrm.  Separatur  aitquando  veraprAdicatioverbi  ab  Ee^ 
lepA  vera  :  ut  Ecciefiis  Corinthmum^  CaUtarum^  cum  Aposlolus  ad 
"^«5  fcrsbtb/lt. 

Prcteft  I.  Quoad  quantitatis  gradum,&  puritatcm  qua- 
atis,  poteft  aliquando  abefic  ;  fed  non  quoad  CiTentiam, 
iibftantiam,  aut  fummam  rci.  1 1.  Chriftianas  fidei  pro- 
felfio  quam  Bellarm.  ponit  in  definitioneEccIefiae,Geque 
poteft  ab  Ecclefia  feparari.  Hoc  igitur  non  magis  facit  ad-^ 
verfus  notam  Ecclefise  ,  quam  adverfusejus  detinitione. 
III.  Q^od  dicitur  de  Ecclefia  Corinthiorum,&  Galata- 
rum  ,  corruptio  illa  fuit  partium  tantum  ,  non  totarum 
Ecclcfiarum,  i  Cor.  15,  12.  quomodo  dtcunt  qusdam  tntervoic 
fuit  in  fieri^  non  inf^clo  ejfe. 

8.  Proteft  loh.io.  Oves  mcae  vocem  meam  audiunt. 
Bellarm.I .  Non  docet  hic  tccus  ubi  fii  Ecclefta^fed  quiftnt  etcHL 
Trotesl,  I.  Excepit  anteaadverfus  notas  noftras ,  quod 

naw  pofismus  ex  its  fcsre.qut  finteiefH,  &f9ttus  dsfcimus  ex  tis  ubi  la^ 
featEcctLfia»  quam  quAfit.  Hic  vero  cx  advcrfo  ,  doccrc  cas 
fatctur  qui  fint  eIedi,non  ubi  fit  Ecclefia.  II.  Si  doccat 
'  hagc  notaqui  fint  eledi,  tum  etiamqui  funt  membra  Ec-* 
dcii^i  atq^  adeo,  duin  indicat  ubi  talcs  iint|indic4C  ctiam 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag, 

224  E  3 


48  BBLLARMINVS 

ubi  fit  Ecclclia,  faltem  quoad  membra  dirpcrfa>  ilkid  a 
teiu  quod  facit  6c  indicat  hominem  Chrillianum,  (i  idc 
cxiftat  in  congrcgationc  unita,facit  etiam  &  indicat  co^ 
gregationem  Chriftianam,  id  eft  ,  Eccleliam. 

Bellarm.  Nonfoteslfciri^  qHicorde  audmnt  vocem  Chrifii. 

Pntefl  Poteft  fciri,  qui  profitentu r  fe  corde  audirc ;  • 
illa  profeflio  eft  nota  Eccle/ias  vifibilis. 

^.Protefi.  Eph.5.  Mundanseoslavacroinverbo  vi 

Bcllaim. Docett^r  hic non  ubi  ftt  Ecclefiajed  jUid  boni 
tnlerit  Ecclefi^  :  mundatto  auttm  eft  invtfibilis. 

frotefi  1.  Docetur  aperte  ibi  elfe  Ecclefiam  ubi  illl 
bonum  per  verbum  &  Baptifmum  comm^nicatu 
I  I.  Mundatiocft  aliquo  modo  vifibihs ,  cx  confclfiiar 
lib.  3,  C.9.  Bapttfma  fanclum  : profefitofancla: uniofantU  :  fanb 
ionfecratio.  fi  hsec  omnia  in  Eccleiia  funt  vilibiliter  fand: 
certe  vifibillsaliqua  eft  fanftificario  &  mundatio  inEi 
clefiaDci,&  idem  Bellarm.de  Baptif.lib.  1  ,cap. 1 3.  mui 
dationem  hanc  fieri  contendit  pei  vilibilem  Baptifmun 

10.  Protefi,  Matt.  18.  Vbi  funt  duo  vel  trcs  &c.  ilh 
fum  in  medio  eorum. 

Bellarm.I.  DemenfirM^^rhtc  nonnbi  fit  Ecdefia  ,  fedubi^ 
Chrtfius, 

Pmf/?.Demonftratur  coetus  ille  m  quo  Chriftus  adcfi 
dum  dcmonftratur  ubi  fit  Chriftus:  ille  autem  coetuse 
Ecclefia  :  Chrlftus  enim  ambulat  inter  feptem  candel 
bra,  quae  funt  fepccm  Ecclefiae.  Apock^zo  ^z^i. 

Bellarm.  2.  ^uomjdofurrjue  in  nomtne  Chrtfti  congrcg^ri ,  m 
eft  nota  EcclvpA  :  convcntt  entm  omnibus  hAtrfibus  ,  &  fchifmmis. 

ProteFl  Congregariad  vcrbum  Chrifti  vereprasdicani 
dum  ,  revcrentcr  audiendum  ,  &  recipienduni ,  hoccl: 
congregari in  nomine Chrifti  :  neque  convenic  haercfi/ 
bus,  ^Sl  fchifmatisEcclefiam  deftrucntibus.  J 

11.  Proteft.  lfrA.15,  Vos  mundieftisproptcr  fcrmoncr»^ 
quem  loquutus  fum  vobis.  1 

Bellarm.  Hiclocus  fimtUs  efi  fecundo. 

Proteft  Sequitur  igitur  fccundum  intelllgcndum  etiai, 
cflc  de  cloquutione  vel  prxdicatione  veibi  externa,&  ejj 
jufdem  cxterna  receptione,  non  intcrna  fola- 

12.  Proten.Rom.i.  Euangelium  virtusDei  cft  infala| 
tcmomnicredcnti. 

Bellarm.  Effcllus  EtiangelU  eH  invifibilis. 

Pwri?.I.Invifibile  efledum  Eaangclii,multa  habet  ads 
junda,  &effcfta  vifibilia.  II.  Vcl  negat  hicBcllarii^ 
Ecclefiam  cfi^eeftedumEuangelii,  conrra  difcrta  vcrb! 
Scripturae,  JEpAc/;2#30,  X  P^ui^zi.  vcl  neg4t  Ecclcfiara  cf| 
fcvifibilcm» 

ll.PTrttii\ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


( 


ENERVATVS.  49 

13.  Trotejl.  Chryfoftomus  idem  nobifcum  fenticbat: 
ilom,  49.  in  Mattn.  Qui  vuU  cogmfcere  quA  fit  vera  EaUfia 
Chrtfti^  undc  ccgnofiat ,  mji  tantumtnodo  per  Scr:pturas  ?  Et  Augu— 
linus,  de  unit.ite  Eccleiise  :  Nolo  hommum  doiumcntts ,  fed 
iivini^  or/7cultsfanflam  Ecdtfiam  dem^nfirtiri. 

Bcllarm.  i.  Ailocum  Chryfosl.jam  fxperc/f>ondimus. 
Proieil,  Nunquam  quidquam  ad  rem  ,  nifi  pudendum 
idmodum  Fuillct ,  quod  rerponderc  debuerat ,  h.ibuiflc- 
us  hicillud  repraelentatum.  Beliarm.  repetitionibus 
ius  &  ejufdem  refponfi  non  adeo,  ut  hic  vidcri  vult, 
orret. 

Bellarm.  2.  Ex  Scriptura  probatar  uhifit  Ecdcfia ,  j/i;^  5rri-» 
Hurti  docci  qnA  ftnt  nota. 
Protifl  I.  Scuptura  igitur  cum  notihcat  notas  Eccle- 
debet  elfenon  tantum  Ecclefiaipfa,  fed  &  notisejus 
aotior.  II.  Si  Scriptura  doceat  quae  lint  not^e ,  tuni 
jbicumque  dodlrnia  illaquam  Scriptura  docet  prasdica- 
r  ,  recipitur  ,  iic  exercetur  ,  neceHe  efl  ut  ibiappareant 
Icliae  notse,  arquc  adeo  ipi*a  Ecdeiia. 
i^.  Prctefl.  Scriprura  elt  notior  quamEccIefia:  quia 
Scripcuraprobatur  Ecclefia. 
cllai  m.  Stmpltcttcr  Ecclifia  efl  prior&notior,  qtistmScrtptura: 
Han  io  tamtn  cx  hypothefi  ,  Scriptura  cii  nottor  :  quanio  vtdeltcet 
^ptura  tfi  rcf^pta,     ctare  lcqnittiry  &  cYitnr  iu  •  ^\-o  .U  tp^a  Ecdc'^ 
ficut  inierium  cmtrarto. 

roteft  I.  Hsec  funi  fimpliciter  fophiiiica  :  quiaagitur 
dc  \  crbo  Dei,  vel  de  doClrina  eJlentiali ,  quas  in  Scri*- 
vi^  continetur,  non  de  modoejus ,  qui  elt  in  fcriptio- 
K.  Agirur  criair.  dtf  Ecclelia  ha^-  aut  illa  particuiari,  noii 
lon  de  tota  Ecclefia  milirantc,  ab  initio  mundi,  ui  -jucad 

i'*  lem  eius  1 1.  Sunt  c^urn  limplicircr  falfa.  Cum  eufni 
icx  ipladetinitione  Bellarminiana  liquet,  fidcs  Chri-i 
ana,  pertmcat  ad  cfientiam  Ecclcfiae,  illa  Hdc^  eft  ex 
luditu  verbiDci,  neceireeft,  ut  verbumipfum  Deifit 
fimplicitcrprius  Eccicfia.  III.  Poj^ulus aliqui^  fitEc- 
clcfia,  coquodverbum  Dei  habet  libi  inlicum  tfKtvrov^ 
Uc  I,  2i^verbum  idcirco  ita  fe  habct  ad  Ecclcfiam ,  ficut 
ibftraftum  ad  concretum  ,  fapientiaad  fapicntcm,  jufti- 
iaadjuftum:  fed  fapientia  eft  fimplicitcr  prioracno-* 
rfapicntc  ,  juftitia  jufto:  crgo  verbum  Ecclefia* 
Si  Scriptura  fit  notior  quAnUo  cff  recepta  ,  quod  Bel- 
rm.  fatetur ,  tum  fcmpcr  cit  notior :  femper  enim  cx 
datafuit,  fuit  6.:  cnt  in  Ecclelia  recepta.  V.  Siin 
sefiionibus  deEccIefia,notior  fit  Scriptura,tum  ctiam 
pliciter  &  in  omnibus.  Non  dicentenim  Pontificii, 
uod  aliud  lidci  piincipium  cire,  de  quo  quasftio  poflic 

uriri. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


50  BELLARMtNVS 
oriii,  quod  eft  Sciiptuia  fimul      £cclclia  nntius: 
Scriptura  non  minus  clarc  ,  aut  immediate  inlhtuiflj 
clcfiam  de  aliis  necefraiiis ,  ac  de  Ecclc/Ise  ipfius  nat 
V  I.  Qiiae  Bcllarm.  narrat  de  Scriptura  ab  Eccleha  rci| 
pta  ,  funt  confidcrationcs  ab  hominum  conditione  pi 
dentcs.  Cum  autem  agcndum  crit  cum  homincinfidc 
qui  neque  Ecclcfiam  ,  nequc  Scripturam  recipit ;  ridi 
luscflet,  quiprimo  illi proponeret  Ecclefiam  ,  ut 
cognofccret  vcrbum  Dei ;     non  potius  verbum  Dc 
ex  eo  Ecclefiam  ,  &  omnia  ncccflaria  difcerct.  In 
igitur  receptionc  verbum  Dei  eftpriu^  ac  notius : 
te  cx  receptidnc ,  non  perdit  naturam  aut  digni 
fuam  :  eft  igitur  fcmper     fimpliciter  notius  ,  & 
VII.  Intcrnos&  Pontihciob,  qua:ftio  orta  eft  c 
clcfia  :  Scriptura  eft  utrinque  reccpta  :  Scriptura 
clara  eft  de  Ecclcfia  ut  fatetur  Bellarm.  hoc  in  loco  : 
quitur  :  igitur  ,  vcl ex hypotheii  Bellarm.  Scriptur 
hic  efrcnotiorcm  ,  &  ipfius  Scripturae  prasdicatio 
(  quantum  ad  notitiae  lationcm  )  polle  eirc  vcram  Ec 
iise  notam. 

15.  Bcllarm.  Legitima  admim/lratio  facrdtmentonms  nonpot 
fjfenota  EccteftK  :  qr/ia  eam  omnes  fihtvcndicant  :  quia  mtuu^m 
est  quam  Ecclefia  ^  &  qmavcr.z  Ecc/tfix  aliqn.xndG  non  fyficYt  rr 
ciant  Satramc?ita. 

Protesl.  I.  Omnia  ifta  non  minus  valent  ad  probaaduji 
facramcntorum  communionem  ,  non  pertincre  ad  dc 
nitioncm  Ecclefias  (ubi  tamcn  Bellarm.  Iib.^,  cap.2.  vu 
illam  copulari  cum  Chriftianas  fideiprofeHionc  )  quaiftf 
ad  candem  cxcludendam  cx  numcro  notarum.  II.  Ei 
clelia  vcra  non  falfo  vcndicat  libi  facramentorum  Icgi 
mum  ufum,  ut  alias  fcftas,  fcd  utitur,  fruitur,  in  veri 
tc.  Notior  cft  hominibus  ,  quam  Ecclefia  cx  Chrifti 
ftitutoformata.NuIli  Ecclefi^  talipcrpctuo  decft  quoa 
cffcntiam.  III.  Bcllarminus  hac  in  re,  cx  contentioiH 
&  ftudio  nobis  contradiccndi ,  conuadicit  oninium  Pa  u,. 
trum  &  Scholafticorum  doftrinae  de  Sacramcntis  ,  qui 
lic  cxplicaturab  Alex.  Alenfi,part.4.  q.i.  m.2.  a.2.  Cm 
in  Ahtl ,  t£r  Cam  #  tnciperet  divifio  ctx  itAtis Jpnininln  Hierufalem  ,  i 
eivitate  Babjflonts ;  oporluit  ejfe  fi^na  altqua  facra  ,  quthm  dtftingHe\ 
rentur  cives  htertifaJem  a  civihus  Bakylonts  :  ficut  vtdemus  tn  alu\  . 
rchus  :  oves  tnim  unius  gregis ,  dtficrnuntur  ab  ovihus  alteriuh  gregip  . 
froprio  figno  ,  &facrA  ^des  ,  a  ncn  facris ,  proprtis  fignts  dtfiernuntm  j 
&  civitas  nobtlts  altquo  ftgno  donart  confucvit  :  ur  civttas  Romana  l. 
fenuta  :  &  dtgnitas  milit:iris»  acctncltoneg/adi:  *  ^  offcium  iradttitm  j 
Wg^vel  clavtum  ^  exquibt^s  omnibus  coUigitur  ^  quod  facramenh 
fmrunt  necejfaria  hmint £osl  lapfumg  ad  hoc m  dtfccrneretur  effe  civt  \. 

JptrttHnits^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERrATVS. 

hiritualh  HieYnfalem  &  de  grcgc  Domim  ^  &  de  miiH.ri  r  -ni.  Ab 
'  hoc  iifu  quem  faciam^nta  habent  in  Ecclelia  notanda, 
^ccalioncm  csepcrunt  Scholafticiincptas  illas  quaeftiones 
^novcndi,  de  charafieYe  a  facramento  imprejfo^  in  quibu^  fc  CUlll 
,ui  mircre  torqucnt  ac  vexant. 

Haftcnu  s  difputatum  cft  de  notis  Ecclcfias  h  nobis 
approbatis  ;  fequuntur  notas  Bellarminianag, 

1 6.  Bellarm .  Prima  nota  efl  iffum  CatholuA  EccUfis^  &  Chrim 
ianorsim  numcn. 

Protesl.l.   Duo  noniina  diverfse  figniticatiui.. ^  i;on 
onftituunt  unam  notam  :  fophiftice  jgitur  a  Bcllarm* 
njunguntur  Catholici ,  Chriftiani.  1 1.  Contra  tidcm 
tam  hitagit  Bellarm.  promilfioejus  cxftat  cap.2.  dedum 
HS  mtas  Ecclcfis.  cx  Sir:p(uris  :  at  nomin  Catholtca  Ecclefi^e  in 
cripturis  nullibi  rcpcritur,  nedum  ut  charaderiftica 
jufmodi  vis  vel  huic,  vel  alii  qualicunquc  nomini  trl- 
atur.  III.  Hmc  ctiam  fequitur  ncque  CatboltcA  m  ne- 
cChrt/ftiWA  Eccleliae  nomcn  polfc  cHb  rcciprocam  no- 
m  Ecclelias ,  quoniam  Ecclcfia  fuit  aliquando  line  iftis 
minibus :  ad  notam  autcm  requirir  Bcllaim.  utlit  in-* 
arabilis.  IV.  Nullum  nomen  potcft  elfepropria  no- 
aalLcujus  rci,  nili  Dcus  promittat  fe  non  pairurum  ut 
la  rationc  cum  aliis  rcbus  communicetur  :  quod  do 
llo  uno  nominc  vcl  Ecclcfise  ,  \'cl  etiam  Dci  iplius  po^ 
ft  aftirmari.  V.  Ifta  nomina  non  funt  nc  in  ufu  qui- 
cmpr^efenti,  propria  Pontificiorum.  Ecclcfias  Oricn- 
ali5  vocancur  vulgo  in illis  partibus,  Catholicas  :  Chri-. 
'anas  vero  ,  non  folum  illas ,  fcd  omncs  qui  aliquo  mo-. 
o  Chrifti  nomcn  profitentur.  Nos  autcm  ccrtis  dc- 
onftrationibuii  paratifumu^  oftenderc,  non  nos  nomi- 
tantum  ,  fcd  &  rc  i?fa  ,  Chriftianos  eire  ,  atquc  adco 
atholicos. 

Bellarm.  NuBa  eff  h.trefis »  quAnonaccifiatnomen  ab  aiiqui 
\  homtne^  auilore  fuo. 

Protesl.l.  Falfum  hoc  cfTc  cvincunt  nomina  Gnofti- 
:orum  ,  Acephalorum  ,  &c.  II.  Si  vcrum  hoc  clfet  dc 
3  particularibus  hasrefibus ,  non  tamcn  cadcm  cft  ratio  ge- 
cralis  apoftafi^e ,  qualis  ut  Paplftarum.  ludasiadnuc 
antiquo  nominc  cognominantur  illius  Ecclcfi^  ,  cujus 
funt  tantum  defractic^  abjedi  rami.  Haec  prima  nota, 
geftatem  folamcaufae  Pontificias  notat ,  cum  voculas 
aptantur  incertae  ,  ut  lis  puerili  planc  modo  fulciatur 
olumna  ipfa  fidci  Romanae.  Si  Patrum  unus  aut  altcr 
abita  locorum  &:  temporum  ratione ,  fimplicioribus 
ommeadavicnomcnCathohcum,  noniaiiasis  ineo  le- 

gcm 


4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


BBLLARMI    N  V  S 

gem  Ecclefia?  notandse  ftatuerc  voliiit,  quam  noftr 
confeflionu  homincsjam  voluntin  nomlne  Ecclcliag  r 
formatae.  lidem  Patiesasque  gloriabantui  in  titulo  E 
clefiae  Apoftolnd:  &  tamen  inter  alia:>  ha^rcticorum  f 
ftas ,  una  fuit  Apoftclnomm  :  quidni  &  fimiliter  potuifli| 
clfc  hasrcfis  CathUuomm  ? 

17.  Bellarm.  NotafecundaeFl  antiquitas. 

Prctefl.I.  Antiquitasfi  fimpliciter  &  per  fc  confidt 
rctur  ,  non  poteft  eireproprise  nota  Ecclefiae  ,  quia  corri 
munis  cft  aftedio  omnium  rcrum  vctuftarum  ,  tam  prc 
fanarum,  quam  faciarum.  Siaccipiatur  in  concrctocui 
ipfaEcclcfia,  tumnon  poteft  cfic  nota  :  quiaeftobfci 
rior,  velignotiorquam  cft  Ecclefiapcr  fe.  Facilius  eniii 
cft  multo^fcjre  hic  aut  illic  cfle  Ecclefiam  ,  quam  fci^ 
cam  ibiautalibi  jam  elfc  ,  atquc  etiam  olim  fuiflc 
multafacula.  III.  NuIIo  modopotcft  clfcinfep.irabi 
lisnota  Ecclcfias  :  quia  &c  omnis  particularis  Ecdefii 
ficipfaetiam  Catholica  totahabuit  initium  ,  atqiical: 
Guandofuit  i.«)n  antiqua.  IV.  Ecclcfiailla  cft  antiquil 
iima,  quas  fuiidamcntum  fuum  collocatum  habccind<| 
drmaApoftolorum  <x  Prophctarum  ,  qui ab initio fuc 
runt  :  talcm  autcm  antiq.iitatcm  non  nabct  Eccl 
Poiititiciorum,  fcdnoftra. 

iS.BclIaim.  Inommtnfi^ntmutaiunefeligionii^  fempefi/l 
fex  demonfiruitf^ffuHt    l  auflorejus.  ^  dogmn  novum.  3.  tempt^ 
quo  (ceptt,  4.  Li.cttS  uhnapit  5.  qui^  eam  oppwmavtrtt   6.  Exig\ 
M/iqui<  ceetus  unie  *  a^tnr  fei  nthi:  horuni  le  nQbts  potisl  oftendt  et\ 
noftra  Eai^fta  eft  illa  vttufta  ftne  tnftgnt  aliqua  mutatione 

VrottH.l.  Ex  iiti5  fcx  unum  tantum  clt ,  quodgcnc|.i 
raliter  poifit  oftcndi  dcomnibus  ha^rcfibu^  :  quodiclli 
cet  i«^/w^«o^j/*mintroduxcrint.  HArtftnqnanUm  {iixc^t 
guftinu5C.67.  j  ^  fuie  attflore,  ftnennmtm  Phtlriftir  commefnora\  » 
Andebucrat  igiuirilla  haercfis  ranquain  veritas  antiquj  - 
probari »  Fidc^  noftra,  in  crroribu:>  rcjicicndi^,  non  dci  ^ 
bcr  cx  hiftoriis  humanis ,  vel  temporum  ,  locorum  ,  ti, » 
hominum  cognitione  fufpcndr.  J  I.  InEcclefiam  lui 
daicam  varii  c><:  gra>  cs  crrore^  irrepfcrant ,  ante  advcn)  ^ 
tum  Chrifti :  Cnriftus  tamcn  ipla  dogmata  fola  refutai  ^ 
bat ,  nuUa  habitarationeauftorum  ,  locorum  ,  tcmpo 
rum  ,  &  fimilium  nugarum.  III.  Qiiamvis  in  m,ultii 
crroribus  Pontificiorum  ,  quam  proxime  falrcm  acccde 
rcpoflimus,  adaudorcs,  loca  ,  tempora  defignanda, 
opcraepretium  «fle  duceremus ,  quia  tamcn  magna  pa 
iliiusapoftafiac,  non  fubito  ,  fimul  fu«t  invcda,  fedpauj 
latim  6c  perccrto^  gradus  infinuaradormientibus  vigili 
bus,  idcirco  tam  cxada  circumftantiarum  notatiointo 
ta  mutacione  non  cft  exi  genda.  Bcl 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N  E   R   V  A   T  V  S. 
IScUarm.  I .  Ltptherus  et:am  fatitiXttm  pcpofHit  fii/rl 
iPtpfefl.  Tota  Lutheii  ae:a-,  vix  uniub  gradiis  rationein 
|bet  ad  declinationem  anteccdentem. 

Jcllarm.2.  Jiiatth.l'^.  ncn  iuuntur  "^^f^^nniA  uata  ioYmnntim 
fOfntntbus  ,  fedfcmin.ua  >  m:x  .vitcm  n^tri  :ipt^.iYU}^\ ,  c  co^n^tn 

ctefl.  Dicitur  exprcfle ,  ita  lcminata  tunie  zizania, 
ientibus  hominibus  ,  ut  non  ni$x  ,  fed  poflquamgermim 
^tt  hnrb.t,  &  fruclum  cdidiffi  t,  tandem  apparuertnt. 
19.  Bellarm.  Ttrtia  nota  eil  Dtiratio  diHtHrna » nequc  unquam 
'ftrupta. 

Tfoteil.l.  Duratio  non  diffcrt  reipfa  ab  antiquitate* 
fdcm  igitur  rationibus  apparet  illam  non  cfle  pro- 
fiam  ,  illuftrem  ,  &  infcpaiabilcm  noram,  quibus  Jisec 
onflrata  modo  fuerunt  deantiquitate. 
de^Ji|B^n^o.  Bellarm.  Quarta  nota  AmfUtudo.  ftzfe  multttudo  &vJtrie-* 
edcntium .  Ecclefia  entm  Cutholtca  mn  folum  debet  amtUflt  ow- 
^temporu  »  fed  etiam  omnialoca  >  cmnes  nationeSi  omnia  homtnum 
era. 

otest.l.  Amplitudo  ifta  pcr  fe  non  eft  propria  fidci 
ftiansc  ,  fed  aliquando  convenit  errori ;  ut  cum  ,  ut 
ronymus  loquitur  ,  tngnnuit  orbts  *  &  mirabatnr  fefaflum 
rianum  :  vel  ut  Vinccntiub  Ly  rinenfis  (ex  quo  Bellarm. 
inc  notam  defumfitj  eandem  rem  cxplicat,  pefte  Artana^ 
\ j^yn  prtiunculam  quandam  ,  fed  pxne  totum  orbem  contaminave-* 
0  adeo  m  pr^pe  cunfiis  Latini  fermonts  EptfopiStpartimvi ,  p^rtim 
ude  deceptis  9  calt^o  qtiddam  mcntibfiS  offunicrctur.  Convcnit 
minio  Antichrifti.  Apocalyp.  17,  Mcrttrtcti  magn€ 

nnsfupra  aquas  multas ,  aqux  iUa  ftintpopuU  ,  &  turba  ,  &genm 
&Ungud.  Amplitudo  etiam\'er3sEcclefise  ,  cft  minus 
taquam  ipfa  Ecclefia  per  fe.  Neque  eft  infeparabilis 
c  Amplitudo  ab  Ecclefia.  Non  poteft  igitur  e.Te  Ec- 
cfise  nota.  I  I.  Si  Ecclefia  Catholica  dcbeat  ampledi 
niatenjpora  »  tum  ccrte  fraudemTacIt  Bellatm.  cum  in 
icfinirione  hujus  Ecclefias  ,  quafi  conditionem  cflentia-. 
niponit//i'       cap.  2.  Utfit  fub  regimine  Ponttficis  RomaHt. 
ntifex  enim  Romanus  non  fuitomni  tempore  Eccle- 
paftor.  III.  VntverfaUtas  EccUftx  (  ait  Bannes  in  2. 
I.  a.IO.pag.  109. &C. )  dupUciter poteH  confiderari  :  &ratione 
erid  ^  qui  funt  fideles  f  ex  quibtis  congregatur  :  &  rattone  form^ 
Vieetfidei.  Ratione  materix*  eil  Catholtca  ,  non  quia  aftu  extendt^ 
ad  omnes  angulos  tcrra  :  fti  quia  nullum  excUidtt  :  omnes  iniiffe-^ 
er  vocat :  &  omnesfuis  prdceptis  (quA  funt  Det)  ohUgat :  &  (  form 
)  quia  fuccefiive  fe  ad  omnes  nationes  extendit.  Rattone  formA» 
det  univerfaUs  e^l,  qnia fidvs  ad  omma  fe  extendit  :  orJtnat  homf* 
quoxdommsftios  nlius  intcriores  &  extmores :  remcdium  propot  it 

contrfi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^4  BILLARMINVS 

tontra  mn^genus  peccaioYum  :  &  fmificat  totum  hcmtnrm.  Poftc 
rioris  hujus  iationii>  cxplicatio ,  quamvis  magi^argut 
c]uam  folida  vidcatur  ,  oftendit  Ecclfiam  quamlibetpar 
ticularcmpofle  Catholicam  univerfalem  vocari  ,  quara* 
vis  unapara^cia  contincatur ,  &  rede  quidem  fic  voca 
tur,  fi  tidem  illam  profiteatur  ,  quse  ab  Apoftolij^  per  t€f 
tum  fere  mundum  fuit  prasdicata.  Fatetur  hoc  Bcllarm 
fi  fola  una  Pnvtncta  retineret  fidem  vcram  .  adhuc  vere  &  clare  di^ 
retur  Catholtcat  dummcdo  clare  oftend^retur,  eam  ejfe  unam  eandl 
cum  illa  qu^fuit  aliquo  temfore»  vel  diverfis  ,  tn  toto  mundo  Ni!: ! 
igitur  hac  notarequjritur  ,  quod  dc  Ecclefianoftra  nor 
dcmonftramus  :  nequc  quidquam  cx  illa  depromcrc  pc 
teft  pro  fc,  aut  advcrfus  nos ,  nifi  principium  ,  fuo  mor 
petcndo. 

2i.Bcllarm.  Quintanota  eflfucceHto  £ptfcoporum  inRom 
J^ccltfia^  ab  jipoftolis  dedufla*  ufque  ad  nos. 

Prctest.l.  HicBcUaim.  nimis  apcrtc  quod  cft  in  quae 
ftioncmcndicat :  vult  cnim  adjundumEcclcfiae  Roma 
nac  notani  cflc  Ecclcfia^  vcrse.  Quod  autcm  dc  induftr«j 
hocfacit,  apparet  cx  illo  rcfponfo  ,  quo  Calvinoilludid 
qut  tn  Afttca,  Agypio,  Afia  ad  veram  JEcdefiam  perttnent ,  non  pefJ 
funt  qtiidem  oftendere  (uccefitonem  contmuam  EptfcopoYum  fuorm 
paruculaYium  :  ftd pofjunt  ofti^nderr  fuccifitomm  ccntinuam  Epsfcopi" 
rum  untveYfaitum  ,  qutfunt  Rowant    vStatuit  igitur  fucccfltto-j 
nem  vcram,  in  vcra  Ecclcfia  Roma;,  cflc  notam  Ecclcfis 
vcrac  ,  nontantum  Romas  ,  fcd  etiam  pcr  totum  orbemJ 
terrarum.  II.  Succeflio  perlonalib  aut  localis,  (nifi  fal-«j 
tem  conjundamhabcatcjufdem  dodrinae  continuatio-»j 
ncm}  noneft  propria  Ecclcfiae  :  undc  ctiam  Bcllarm.* 
ipfc  quafi  fatctur  hanc  nctam  tantum  cfl>  (ut  loquuntur): 
ftne  quanon.  Non  esl  EccUfia  (  ati  tUe  )  ubi  non  efi  h^cfuccefit$  :  exl 
qtio  tamenncn  coUigitur  nectffarto  iit  effe  Ecclcfiam  ubi  ell  fuccefiioA 
Conccdit  ctiam  fucccflionem  verorum  Paftorum  noni 
poflTc  Ibi  fubfiftere,  ubi  Epifcopi  funt  haerctici  manifefti. 
Omnci  Ecclefia  PatYtaYchales  GYXii^  ,  haluertint  per  lon^a  tempor;i\ 
yyiantfeftos  h^rettcos  ,  Cr  proinde  interYuptn  cH  veterum  paftorum  fuc^  i 
f^fio.  Nihiligicur  cdncluderc  potcft  cx  hac  fucccinonej 
pro  Ecclcfia  Romana  ,  nifi  graii>  ipfc  concedatur  ,  quodi 
toticspctit,  dodiinam  Ecclcfiae  Romanae  cfle  vcram.J 
Piasclarc  NazianZenus  :  to  u/ui/voo^ov  xa/  l/Acfipovov  :  roS  iv];Jo-«< 
^ovxcviv?;ceovov.  III.  Si  fucceflio  legitima  in  Ecdcfia  vc-| 
ra,  intelligatur,  tum  palam  cft  illam  cfle  magis  ignotam, 
quam  eft  ipfa  Ecclefia  :  atquc  adeo,  non  poflc  cfle  notam  i 
Ecclefiae.  IV.  NuUa  cft  fucccllio  Ecclefiae  fimplicitcr 
neccffarla  ,  &  omnino  infcpcrabilis  ab  ea  ,  praetcr  conti- 
nuationcm&  propagationcm  cjufdcm  dodrinae  ,  Sc  ad- 

jrkiiniftra'* 


E    N   E   It   V    A   T   V   S.  5^ 

nift rationi^  foimae  ,  quamChriftus  per  Apoftolos  in 
clcfiis  primi>  legirur  conftituiire :  haec  autemniinime 
inium  in\  cnitur  in  Eccle(ia  Romana. 
22 .  Bellai  m.  Ecdcft:^  nuUo  moiopotesl  effc  fine  Fa/Ier:.  i  , 
l[€pi$.  lUiroltftmtvcYi  Eptfcop  t  qt4iab  Apojiolts  pct  legtttmdm 
ffiionem  s  &  erdinationem  drf  endiffc  o/Ienduntur.  Ad  hocautem 
uiritur»  ut  fuccrdat  cjuis  alicut  Apoflolo  » ficut  Clemcns  Petro  :  vel 
qucm  Apoflolus  feitt  Epifccpum  :  vei  ut  fiat  Eptfcopus  ab  eo  qui 
t  Apofiolicam  authorttatem^  id  eff,  k  Pafa  :  iS'  ut  ordtnetur  a  tYi-» 
"  'pts^  vclcx  difpenfatione^  ab  uno  afiifitnttbus  Abbattbm.  Sed 
.  .       non  habent  taU  s  Epifcopos :  ergo. 

Proufl.I.  Quamvii»  Eccle(ia  non  pofllt  efTe  bcne  con- 
tuta,  fine  Paftoiibus:  Ecclefiae  tamen  militantismem- 
ladirpcrfa,  iSc  hsec  vcl  lUa  Ecdefia  particularis ,  polfit 
^empusfubfiftere  ,  finePaftore  ,  licut  ubiqueapparec 
Iftis  Apoftolorum.  I  I.  Epifcopi  dioeccfani  (  qua- 
lic  intelligit  BelUrm.  )  neque  funtfoli,  nequei^qua 
|gs  ;  ycriPaftores.  III.  Ab  Apoftolis  defcenderunc 
^tsilliPaftores  ,  quifccundum  canones  Apoftolicos 
cripturii  traditos  (unt  in  Ecclefia  conftituti.  IV.Ho-i 
m  pcrpetuafucceflioab  Apoftolis,  &  Apoftolicis  viris, 
eft  necclfario  oftendenda  cx  hiftoriarum  humana-. 
ixn  incertis  tcftimoniis ,  quis  ,  cui ,  quando ,  quomodo 
fcccficrit :  fed  ex  promiflionc  illa  Chrifti ,  qua  fpopon- 
t,  fe  pcr  omnes  setatcs  excitaturum  operarios ,  ad  fa- 
Itcmcledorum  procurandam.  V.  Ordinandi  poteftas 
llTcopis,  &Abbatibus,  ab  hominibus  quidcm  Fuit  de- 
aDeovcro  cuique  Ecclcfise  particulari quoad  ius 
tconccira.  V  I.  Paftores  hunc  in  modum  ab  Apoftolis 
ir^  !  .^Q^^  ^  ifto  jureordinatos,  habcmus  nos ,  per 
n,in  omnibus  Ecclefiis  cx  voto  noftro  conlti- 


)rc 

lei 


iitis.  VII.  Audoritas  illaquam  Papa  fibimct  arrogat 
rPaftoribus  ordinandis,  non  eft  Apoftdtca  fed  Aptfi.uica. 
Bwllaim.  Scx:.t  ^ictx  -P.  c-'Kf}ttrattoindo'l^'".  t  ..-.7    ^    '  t 

fteS.  I.  Veraquidem  eft  ifta  nota,  &  folaper  fe  faf- 
is,ad  veram  Ecclefiam  difccr^     '   n,  fi  rede  inteU 
ur.Eademillacft,  quam  no^-     .    .lus,  &  Bcllarin. 
pea  reprobavit ,  it\/jfncera  vcrttati<>  pradicattone  ,  cap  2.  Scd 
pspervcrfe&  pr^epoftcre  agitBellarm.  dumdoftri- 
iEccIefia:antiqua:  pcti  vult  ex  Patrum  quonimdam 
_)^ulis&  nonex  fontibusipfis  Scripturae  facra:. 

fjllarm.   Ccrtum  eii  antiquam  Ecclefiam  ,  primts  quingfntti 
,  vcram  Ecclefiam  fuiffe  ,    proinde  ApofioUcam  doftrtnam  r*^ 
re. 
^ieii.l.  Ccttum  quidemhoc  cft:  fcd  non  omnibus 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BBttARMINVS 

iis ,  quorum  inteieft  Hccrefiam  veram  notam  liabere 
1 1.  Nequc  cuiquam  certum  eft  ,  nuUam  omnino  vaua 
tionem  in  ulla  dodrinse  partc  ,  in  Ecclefiam  tot  fjeculi 
irrepfiire.    Certum  eft  ,  &  Ivellus  noftcr  luculcn^ 
oftendit,  Pontiliciorum  variadogmata  quingentish. 
feculjs,  fuiilc  inEcclefia  Dei,  prorfus  maudita.  Qu 
Bellarm.blaterat^de  noftrorum  confeaionc,&  h?relibu 
cxploratis,  funt  calumniae  rancidx  ,  &  frequenti  retuta- 
tionedetritse. 

54.Bellarm.  Septma  ntu  ell  Vnio  memirorum  tnler  fe  » 

tum  (apite.  i 

rroteft.  I.  Vnioper  fe  confiderata,  non  eft  Ecclelia 
propria.  tribuitur  ctiam  Antichrifti  regno.  Apoc.tap.  17. 
i-rf  13.  Hiumm  funt  fententU  ^  &  vires ,  ac  auclorttf.tem  /«««1 
Bcflidtraicnt.  II.  Vnio  in  vera  fide  ,  non  eft  notior  iplj* 
fide.  III.  Vnio  Ecclefia  habet  fuam  laritudmcm  ,  pc» 
variosgradus,  quiomnes  non  funt  aequc  neceliariiad  ef-l  t 
fentiamEcclefiae.  IV-  Vnio  Ecclefiie  propria  ,  eft  Ipirx.l; 
tualis&  myftica,  non  vifibilisaut  in  fenfum  mcurrcns. 
V.  VnioEcciefiasPapifticae  cum  fuo  capite  Papa ,  nor 
probatcamcirc  vciam  Ecclefiam  ,  nifi  prius  probetur,i 
PapamcflccaputEcclcfiae  vcrac.  VI.  Vnio  illa  qu£e  fut 
Papahabctur  ,eft  coada  ,  «Jr  fcrvilis ,  qualis  eft  milcella- 
nei  exercitus.militum  varic  animatorum  ,  iub  unoduce 
aut  Impeiatorc.  Nenfofftintaltterfenttrc(:x\t  Bellarm.; 
fubjtciunt  ftnfum  fuum  .  fenfui  untui    VII.  Nequc  tamcn 
Jiacunionepofliintgloriari.  Canonift£e,ab  unaparte,  & 
Sorbonifta-  ab  altera  ,  lefuitas  habcnt  pro  fal/is  Prophc- 
tis,  circa  ipfam  auftoritatem  Papse.  DominicaMi  etiara 
annumerant  eosfemi-Pclagianib ,  proprcr  doarinam  il- 
Jam  quamtuenturdeGratia&  iibcro arbitrio.  Becani&^ 
Bellarmini  libri  quidam  publice  fucrc  Parifiis  damnati,' 
&  combufti.  VIII.  Vnita*  illa  quae  pcndet  cxPapa; 
uno,  f  quamvisnon  raro  pluicsetiam  fimul  habitifint 
pro  Papis  ;  non  facit  Ecclefiam  «nam.  feifubuno ,  pnut  Re^ 
tnavartafunt ,  fub  t*no  Rege  ,  ut  Cajctanus  obfervat ,  2. 
5  39.        I  X.  F«;M5  EctteftA  f  ut  Bannes  docet  m  2,2  (j.i.l  r 
a.io.  )  ineomaximefontiur,  qucdunum  Rtgemhabct  Dettm  ,  vei^ 
Chrtftum  :  etfdem  legibus gubtrnatur  :  eandem  habctfidem  >  fj>cm&\ 
charttatem  :  tdem  exetrrfUr  cceUfte  :  unum  cultum  :  unam  ctmuunit^ 
nemt  velcommunicattonemtpirum  memlrorMmadtnvtcem.  Hacefi 
unitas  EcdcftA  tliitts  (  addit  Banues  )  qu^  tmludtt  omnes  fidcles  ak 
inttto  mundt  ufque  adfinem.  Hanc  unitat-im  pcr  Dcigratiam, 
coliinus  nos  :  quas  etiam  luculenter  apparet  in  hatmoma 
noftrarum  confeflionum  ;  quamyis  in  omnibusomncs 
non  prorfus  idcm  fentiamus. 

25.  Bellarm. 


a-  ri' 


] 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^7 


lecigitur 


ENERVATVS. 

a?,BelUi  m.  Ociava  Nota  efl  fanchtas  docfrr 
Prc/e/M.  Doctrina  vcra  ,  femper  cft  f.i: . . 
taquoad  rem  ipfam,  cadem  eft  cumilla  k  nobis  propo- 
I,  &  a  Bellarm.  impugnata  de  fyncera  Eiiangelii  prae- 
bationc.  neqnepotcft  ulla  certa  rationc  difcerni ,  nili 
sritaspriusdcmonftretur.  II.  Haec  ipfa  doArina  f  ut 
lisomittamus  )  qunm  BcHaim.  tradit  dc  Ecclefia  ,  fan- 
Itati  eft  admodum  inimica  :  dum  docet  nullam  veram 
Unditatem  requiri ,  ut  quis  fit  membrum  Ecclefirc  ,  Sc 
orporis  Chrifti  myftici,  linc  uUa  diftindionc. 
26.Bc\\^rm.  NcnaNotaeft  ''^      ^  iocJrtPtJi. 

[Protelf.  Efiicaciam  habctau   ^^Antichrifti  ,  illam 

qua?  eft  Satanas.  2  Thrjf.  2,9.  Eiiicaciaautem  Spiri-. 
Dci ,  ab  i!la  far.pc  nonpoteft  difcerni  ,  nili  pcr  vcrita- 
doftrina^. 

t7.  Bcllarm.  DectmA  notaefl  fanlJttas  vitxauclorum  noftr^ 
licnis. 

Vo/ei?.Legantur  igitur  vitw^e  Pontificum  Romanorum. 

2  8.  Bellai  m.  Vndeama  Ncta  eff  gloria  miraculortim. 
Proten.  I.  Miracula  non  dicit  Bellarm.  ipfe  efTc  femper 
:cffariaad  Ecclefiae  cxiftcntiam  :  fcd  tantum 
my  vel cxtracYdinxriammijitonem.  ^on  funt  igltur  infcpa- 
>ilcsEcc!clia5  notae.  II.  Non  fcmper  funt  ncccHaria 
extraordinariam  miiTionem  :  ut  vidcrc  cft  in  multjs 

l^rophctis  vcteris  Teftamcnti,  de  quorum  miraculis  nihil 
barrctur.  III.  Nos  nullam  novam  fidem,  aut  extraor- 
i.inariam  mlflionem  profitemur  ,  talem  fcil.  quali>  fuic 
[•rophetarum.  IV".  Miracula  Chrifti  ,  Apoftolorum  & 
\  riniitivae  Eccle/ias,  illam  Ecclcfiam  oblignant ,  quae  ve- 
lam  Euangelii  dodrinam  profitetur.  V.  Pieraque  coruni 
hiraculorum  dc  quibusPontificii  gloriantur  ,  funt  illa 
jrodigia  mendacia  ,  &  iigna  magna  ,  quas  Antichriftura 
miiratura  dicunriir  ,  2  Thefj  z,^. 
t9.  Bellarm.  Vtiodicima  Neta  eft  Umen  pophetuum. 
^rotefl.  Lumen  iftud  non  conflantcr  in  Ecclelia  lucer  » 
[on  poteft  igitur  elTe  Nota.  Ncque  tamcn  ullum  homi-. 
exiftimatione  ,  quafi  Prophctam  ,  profcrre  potcft 
larm.  cx  fuis,  cui  non  pofiit  opponi  (li  tanti  lianc  no-. 
faccremus)  unus  Hicronymus  Savanorola;  ex  ttfti- 
lonio  Mirandula;,  &  Philippi  Comminsei. 

3  0.  BcUarm.  Decimatertia  Ncta  cft  ccnftftio  adverfariorum. 
Preteit.  Ecclcfia  igitur  illa,qu^e  advcrfatiob  habent  pcr- 

icaces,  malignos,  virulcntos,  maledicos,  dlabolos^noii 
rit  Ecclcfia  vcra. 

3  I .  Decima  quartaNota  eft  infoilix  cxhus  ,  feufinis  eorum  qui 
hcUfiam  of^H^mtrunt. 

D  d  Ptoten. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


rg  BBL  LARMINVS 

rfciesl.  Infoclicitas  hujurmodi  hominum  non  fempe; 
appatet  mundo.  Hujus  gcnetis  tamen  cxempla  fi  diljgen  j 
tev  obferventur,  vel  in  una  aliqua  religione ,  ubi  noltro 
Pontificii  infedis  animii  funt  perfcciiti ,  ficut  Thuanu 
multa  de  Gallia  notavir,&  Foxius  noftcr  dc  Anglia,6c  a- 
liis  quibufdam  locis,habebunt  inde  Pontihcii  quod 
ipfis  cfTe  non  inutili  notx,  documento,  vel  admonKiw..i 

32.  Bcllarm.  Vltima  Nota  tfi  Fa.ii(itas  temforalii .  drtinttui-ii 
ttUata,  qni  Ecclefiam  defendetunt. 

Prcteft.  Ncquc  fcmper  fic  fe  res  habet  :  &  cum  Dem 
jta  fuii  benedicit  ,  evcntus  eft  qui  fcquitur  ex  cognitioml 
Ecclefiae,&  congruenteejus  dcfenfione:  nonpropria  ra«nj 
tio  cam  primo  cognbfccndi. 

COROLLARIVM. 

Chrtfit  eccuttata  Eeclcfia  in  fi*a  fenftbiU  particMlaritate  mem$H^ 
Yum,  ttnfciri  m  quit:  pd  folum  in  vt  rationis,  quadam  univerfalitatt 
rationisatttngitur.  Conjelluralis  Ecelefia,tntru  fuam  ctnjeflur^m  ei 
fignis  receptam  admittit  Chrtflo  in  Spiritu  non  adftartntes.  Sur/ 
ha:c  verbaCardinalis  Cufani  inEpiftola  ad  Rodericu.i 
de  Trevino.  fcripfit  aurem  tcmpore  Concilii  Bafilienfi 
cx  quib  is  apparet  diftiiiftionem  Ecclefi£C,in  vifibilem,:: 
invilibilcm  non  efTe  novam  ,  fed  reccptam  olim  fuilfc 
dodiflimisPontiticiorum  ,  codem  planc  fcnfu  :  quoja' 
a  nobis  ufurpatur. 

LIBER  TERTIVS. 

DE  CLERICIS. 


C  A  P.  I.    De  nomtne  CUricorum^ 

Quseftio  prima  cfl^an  miniftri  Ecclefise,commodc,&  311- 
fta  rauone  ,  ^  popiilo  Dci  diftingnantur  ClerjcctHm  ap- 
pcllatlonc  i  Pontilicii  affirmant ;  Nos  ncgamus. 

T     H     E     S     I     S  I, 

BEllarm.  Exiivinis  hteris  deprompta  hdc  appeUatio^in  oreom^ 
ntPtm  Conciliorum»omntnm  PatrumjctiHS  Eccltfids  orbis  terrA^ 
rnm  univerfi/cmntbus  Atatilus  a€  fecultsfuit. 
Prottfl  I.  Nonpotuit  cx  Scripturis  dcpromi,  quac- : 
Scripturis  non  continetur  ,  tanquam  appellatio  propiia 
tniniftrorum  ,  vcl  Novi  ,  vel  ctiam  Vctcris  Tcftamenti. 
II.  Ncmini  praBterquam  Deo  ipfi  &  Chrifto  convcnit 
authoiitas,  &  jus  im^oncndi  nomina,  «luibus  miniftri 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


I   N   E   R   V   A    T    V    S.  ^9 

Jeiabaliisdiftinguantiir.  Nominum  enlm  impofit/o^ad 
•arcntes ,  &  dominospertinet ,  quorum  hi  mancipii5& 
•ofrenionibus  ,  illinatisinderefolent  nomina  arbitratu 
ut  ex  Scripturisapparet ;  quaex  refatflum  cft  ,  ut 
^s,authoritatem,  dominium  notet  impofirio  nominum 
Jfif.i,  19,20.  P/4/.  147*4  /^40,26.  Si  igitur  Concilia,vel 
?atres  hoc  nomen  impofuerunt  miniftrisDei,authorira- 
fcm  libi  temercarrogarunt  in  fervos  allenos.  III.  FaU 
iim  &  fiftum  eflc  quod  Bellarm.  affirmat,  df^jmbHs  Pa^ 
TAm,t$ta  Ecdcfia,  &  orbe  univerfo.  f^ti^  liquet  ex  co,  quod  dc 
>rimisduobus  h  Chrifto  feculis  ,  nullam  inftanr  -  i-it 
eftimonium profert  huiufmodi  appellationis  '  ::s 
ippropriarse. 

2.  Bellarni.  Tfr/;^  :Cf^m 

unc  omncs  facerdQtes,  &c. 

Protefi.  I.  Tertullianus  floi  uu  initio  tertii  fcculi.  CJica 
llud  tempus,  hancappeiiarionem  in  ufu  fuiife  non  neg^,- 
nus  :  fed  &c  alias  phrafes  incommodas ,  de  ficcrdotttus,  al^ 
^artbus»  meritss^ticc.  practer  Scripturae  fty luiii^cum  praeju-* 
iicio  \'eritatis,  &  Ecclcfise  perjculo  ,  tum  temporis  dici- 
inusin  Eccleliam  irrepliire.  II.  Tertullianus  cum  hunc 
rum  fcribebat,  defciveiat  ab  Ecclelia  ad  haerelin  Mon- 
i  :  illi  ipfi  quos  dicit  inflatos  fuiireadverfus  clerum;, 
&  appellationes  ipiz^ciert  6c  fAcerdotum  .  mifuiS  probaiTc  > 
crunt  vcri  Chriftiani,  A:  orthodoxi:  ita  ut  cx  hoc  ipfo 
co  colligi  po/fit ,  Ecclcfiam  in  principio  cegre  r  '  '  Te 
hujufmodi  novos  titulob,^  novatoribui  quibuic  .  .  c-» 
dlarlone  non  probanda  introdudos.  1 1 1.  Alia  cft  appeU 
latio  ex  Scripturis  deprompra  ,  a  Tertulliano  ufurpata  , 
quam  Pontincii  jam  fpernunr :  j^polog  cap.^^.  p.^fdLm p'^^ 
hAti  quiqut  feniores. 

3 .  Bellarm.  H/>y^m>12.  Sftn.ui  fcmiltii  ttn  loquitur  ,  CUri  ec^ 
fum  non  froierunt  cis  :  qu.^  verba  Ortgenes»  £ftph,iK:HSj  HttYoy.y-nus 
ie  EicU  ft^fiicts  oriUnthu^  tnterpretaniur. 

Protefl.  Spiritus  fandus  nihil  tale  loquitur  :  fcd  inter- 
p*  ?s  allquis  Graecu:>  ex  errorc.  Origenes  ,  &aliipoltip- 
m  allcgorici,captabant  aliquando  ludendi  anfam  cx  in^ 
pretationis  crrore. 

4.  Bellarm.  Dathan  <r  A.  j  y.u  u^m  GiimcUmabant  adverfus 
fkieYdoies  vcteYt^teflame?ttt:  Num  16. 

Proteii.  Non  fuit  idem  :  nam  I.  Non  fuit  ibi  lis  aut 
quaeftiomotadenomine,  fed  de  ip(b  munere  facerdotii 
verf  10,  iz.  Illi  feditioncm  movebant  contra  facerdotcs  4 
Deo  inftitutos  ,  &  fandiflcatos  :  no^  autcm  pro  talibus 
toiitendimus ,  advcrfus  ambitum  &  conjurationcm  eo- 

D  d    7,  rum  , 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


B   E   L   t  A   R   M  I   N  V  S 

ruiT!,qai  ipfoium  locum  ,  &  populiDeiprivi^:; 
jufta  occuprirunt.  , 

5.  Proteft.  Tota  Ecclefia  in  Scripturis  Clerus,  appellatur. 

Bellai  m.  I .  rrQbahiU  efl  Cleri  appeUationem,  hoc  loc6  pofitam  #^ 
non  ad  Ecclefiam  univtrfam  .      ai  eos  tantum  ejfe  referendam  ,  qm 
proprie  CUrici  vulgo  nomtn.wtut  :  ita  ut  Eptfcopi  tbimoneantur  tn 
pxfcendis  Laicii.cavere  turpelucrumjed  tn  CUricts  regendts  {qui  Pro- 
pfti  EptfccpCYumniintftrs  erant)  fugcre  dominandi  cupiditatem. 

Protcsl.  I.  Si  Dominium  in  miniftros  ,  hic  prohibc 
i^^-nTcopis  ,  tum  Papae  ^  Papalium  Sc  Epifcopoium  ^ 
xis  nota  damnarur  ,  qui  ius  libimet  arrogant  ,  infcriorcs 
miniftiospro  fuo  aibitrio  ,  ad  ufum  hunc  vcl  illum  ap^ 
plicand!,lcgcs  ipfis  ponenio,  &  imponcndo  multas,  quas 
propria  funt  Dommoium.  II.  Idem  cciam  profitctur 
Ecllarm.  cum  dicit  Cleticos  cPCc  proprios  Eptfcoporummini'- 
firos:  quod  tamcn  adeo  falfum  eft,ut  ne  dc  Apoftolis  qui- 
dem  ipH.s  affirmaii  poflit ,  eos  habuifTc  pre:^byteros  pro 
i  uis  minlftris  :  ut  Petrus  luculentcr  oftcndit ,  cum  fcri- 
bit  ad  prcsbytorbs,tanquam  collega,  (ruv;r$3(rSyT2$©^,t/rr/:i. 

unicum  PriKctpcm  paftorum  zgncicit  ,  Chriftum  wr/:  4. 
MiniftriEcclefiafticijfunt  Ecclefias,tanquam  objedi  cii- 
caquod  verfantur  miniftri :  funt  Chrifti,tanquam  priu'. 
cip.iliii  caufse,  &  Domini ,  a  quo  pendcnt ,  miniftri :  fc;i 

;Ilo  modo  Epifcoporum  ,  nili  co  modo,  quo  omnia  di- 
cuntur  eflcpofridentiu,vel  jure  fcil.  vcl  injuria.  II  I.Dc 
Domini^  Epifcopis^nuIU  fit  mentio  apud  Petrum,fed  dc 
Epifcopib  Domini  ,  id  eft  ,  Prcsbytcris  ,  verf  i.  Presbytcros 
qsii  intir  ves  fu>!t  preccr.  IV.  Non  duo  ponuntur  officia  Pa- 
floris,  {  ut  Bcllarm.  fomniat  j  p^fctre  Laicos ,  &  regereCUri'^ 
fcd  communc  officium  p^fcendi,  &  unum  ejus  com-' 
mune  objetlum  ,  vaf  2.  pufctte  Dcigregem  ,  qui  pencsv.  \ 
JVIanifcftum  hoceft,cx  copulationc  modi  qui  prcefci .  x  . 
tur  in  verficulo  tertio,  cum  antccedentibus,  tanquam  aJ 
unum  artum  pAfendt  pertinentium  :  Pafate»  non  coafle,  r,on ' 
turpiter^neqrse  Ui  i^mtnr.ntes.  V.CUrum  ^erfffm.unum  &  cun-| 
dem  coetum  tanquam  objedum  illiusadus  notare  ,  ck  \ 
cadcm  copulatione  apparet  :  licut  etiam  cx  oppofitionel 
illa  dominationis,  &  excmplaris  inftitutionis  ,qu^e  noa' 
funt  oppofita  ,  nifi  refpcctu  ejufdem  :  nontit  domtnante^  cle^  1 
ris,  fedut  exemplariagregis.  IV.  Cajetanus  in  explicati onef 
hujus  loci,  fic  nobifcum  concludit  :  Nec  intelitgo  percUros  ' 
eoi  quos  appellamus  CUrtcos ,  fed  Clmshanos  omnes  ad  dtvinam  foriem 
afcstos. 

6.  Bellarm.  Sme  dubio^  S.Petrus  allufit  aa  .  ^zitas  ludsorum^ 
iuiNum.18.  &  Deut.lS.  dicuntur  ejfe  deforte  Domtm^  &  Dominpn 

dtcHHf 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


E  N    E  R 


!/«rs  .•  Levitii  OHti..,  r  jt^n  Uin  iiiiiic  jy.tf^cetdeic 


61 


iiritur  e$rftmfors 
etrum  mtmftrt 

rrcten.  I.  Non  cft  hoc  finc  diibio,  refpexi/re  Petriim  ad 
LcvKis.  Non  enini  Levitae,fed  Ecclefij.vcl  Populus  Dci 
ubiqne  in  vetcre  teilaniento.vocaturrflrj.Wf  fiu;,  &  tcfTtr^ 
ptDei.  II.  Ecde/ianon  miniftriEcclcfias,  dicituriiPc- 
ro  f  2,-^.9.  ptcerd<itium.& pcjfuftti  qutm  fih:  Deus  ttl proprium  v:n  - 
lfV4t  ,  id  cftfors.  III.  Nc-iue  Levitse  ,  ncque  min/!t :  1 
novi  teftamenti  ufquam  vocentur/c>'/e5<i»;f/frf«:imo  i.  : 
'luam  vocantur  for;»  domlni ;  quamvisDomiiius  vocctur 
torumfors,  munus  illud  •  ■  •  quod  felcdione 
obrigit  iplis  fortisetiam  nomi..  .-tur. 

~ .  Bcllarm.  Poteft  tAitm  AppeU*tt»  Chrt ,  iiverCt  ratione ,  cum 
Wvcrfs.  EccleftAy  tur,tfclii  temphmifiiftrisnptiftime  cenvenirc, 
_  Proteft.  Poteft  hocquidem  concedi  ut  lingularite:  .  - 
catur  de  Miniftris  :  fed  ea  legc  atque  omine,  ut  1.  Niillus 
ftylusautfolemnis  titulus  miniftrorum conficiaturm- 
de,fineauthoritateDei.  II.  Vt  nulla  inde  feparatio  fta- 
tiiumintroducatur  ,  quafivilis  clfct  Populus Dei  rcfpc- 
au  clericorum.  III.  Vt  obiter  tantum  ,  cx  occalione, 
huju/modi  conceptu  explicato  ,  in  ufucommuni  frc- 
quententur  &  obfcrvcntur  Scripturas  phrafcs  appeU 
lattones.quibus  optime,ac  tutijnmc,  inftituta  Dei  expli- 
cantur.  IV.  Nont.^men  debet  conccdi ,  ut ullo 
modo  dicatur  de  miniftris,id  eft,  aptius  quam  dc  univer- 
faEcclcfia:  quia  Ecclefiae  tribuitur  ^Deo  :  Miniftrisau- 
tem  ab  hominibus  folis, 

Bel  lar m .  Eccleft.i  fm  eft  &  hdredttaf  Chrifti,  quid  eam  acquijl» 
vit  rMngutne  fut:  ftmut tAmen  qusdam  certa  Eccleftd ptrtic.aitans  mi- 
ntslerio  ccnfecrata  ,  magii  prtpria  rattmeftn  &  haredttas  Chnftiitci 
poteli  :  ftcut  fynago^a  ludaica  ,  pafttm  hsrcdttas  Domini  vocahatur  . 
&  tamen  folam  tnbfm  Levtticam  fpecialt  ratione  fc  Dominus  apt-l' 
latat. 

Proteff.  I.  Dominus  nufquam  fic  appcllavit  tribumLe- 
viticam,ex  fpcciali  latione.  II.  Nuil.ipatcft  effc  maeis 
propria  ratio  hujus  appellationis  ,  quam  redemptoiTia 
qus  pertinet  ad  Ecclefiam  totam.  I  11.  Minifterium 
altanbexterni ,  poft  facrincium  Chrifti  oblatum  ,  nullo 
modopertinet  ad  haredltatem  Chrifti  non  magis  quam 
tcncbrae  ad  hicem.  IV.  Njriminiftri  altaris  magis  finr 
ledcmtiquam  Ecclcfia.non  portcft  haec  appcllatio.iif^  • 
quivoce,  magis  ipfis  convcnire  quam  Ecclcfiac  toti. 


C  A  P- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


62  BELLARMINVS 

C  A  P.  II.  T)e  vocatwie  Mintjirorum. 

T    H    E    S    I    S  I. 

BEllarm.  Qndftiifecunda  eft  de  ittftttutione  miniftYOYum  Ea 
fid.  ApptUatione  aHtemiYeattonts  £ptfcopoYumjYia  conttnini 
LIccIic.quA  tfi  dcfignatto  ceYta  ptYfcns  ad  EtcUftaftuam  prsftclufl 
OrdiHarto,  qnd  eli  facra  cAYemonta  ,  qua  ccYrortiu.  futuYHS  Ep^fcoj 
ttiuKgitUY     conCecYatur:  ^  Vocaito,fcu  mtftto,qudjuYtfdicltonem  t 
buit,  ac  reipfa  PaftoYem  ac  pYdfuUm  factt. 

PYoieit»  I.  Turbat  nonnihil  hic  in  initio  BeUarm.  du 
quseftionem  proponit  fub  appellatione  in/fituttonts ,  6c  ex-^' 
plicat  tamen  (ub  cYcattoms  appellatione.  Inilitutio  cnim 
^ipuJ  PontiHcio.^  figniticat  concefttoncm  EccUfta  feu  beneficii 
eUrtconominato  &  oblato  a  Patnno  :  oc  dificrt  propiie  a  confifm 
matione,  atquc  ctiam  i  coUattonc  benehcil  :  A:{ct  part  z.lib.6% 
cap  22.  quae  tamen  fub  creatlont  miniftii  continenturj 
J  I.  Sinculla  ratione quasltionem  inlhtutamde  mini* 
ftrorum  creatione,  reftiingit  in  explicacione  ad  creatio- 
nem  Eptfcopcrum.  III.  Inltitutioni^,  aut  creationib,con- 
ftituit  tre5>  partcs,quas  partium  naturam  non  habent.  Vo 
r*i//o  unum  idem  e(t  quod  Inftitutio  aut  creatio  ,  total 
cnim  dcrivacioEcclerialtici  juris  in  hancaut  illam  pcr 
fonam,tam  in  Scripturis,  quam  in  communi  fcrmone  z'o^ 
cati;i  nominatur.  £/ec7id  eLiaiii  nihil  aliudcft  quam  ciien- 
tialis  moiUis  vocationis  ordinarise  ,  atque  adeo  definicio 
liaeccleclionisab  Azorio;>.iir  2  ,  Ub  6»cap.  14.  laudaturut 
concinna  :  EU^llto  vft  alicujt^s  hrmtnis  ad  Ec(Ufiam  paftore  defti-^ 
tutam^canontce  faclavccatto.  Ordinatio  autem  nihilaliud  clt 
cjuam  eledtionis  tcftiiicatio  ,  &  complemcntum.  Vnde 
etiam  Cardinalis  Cufan.illud:  Ordtnatto  fape  idcm  eft  quod 
itclio.dvConcoYd,  Cathol  lib.  2  »cap.  31.  I  V.  Ordinatio  malc 
defcribitur  pcr  iArerfiomam  uncltoms^  nlfi  admodum  imp  ro^ 
prie  urrunque  vocabulum  accipiatur.  V.  Poft  eledio* 
nem  ^  ordmacioncm  legitimam  ,  nulla  vocatio  aut  mif-. 
i\o  generalitcr  clt  exfpedanda  :  ncquc  potcft  intclligi 
quid  vocationis  delit  miniftro,  Uc  eledo  bc  ordinato. 

Z.Bellarm*  PYi^teftanttumf  ntentiaell»  Eieclionem  &  vocati$^ 
nem,jure  divino  adEcclefiam  untveffam  JpeitaYe ;  &  oYdinationem  aJL\ 
pAftoYcs  ,  nomine  tctius  Ecclcfta  :  contYa  autem  Doilores  Catholi  ' 
fumma  ccnftnfione  d$cent»jus  Epifcopos  oYdtnandt  ac  vocandt »  ad 
bem  nuUo  modo  pcrtinere  poffe  :  jus  autem  eltgendt  futffe  aliqtoando 
aiiquo  moio  penes  p»pulum,fed  Ponttficum  conceftone  vel  conntventidm 
Hon  /ege  Divina. 

PrnJf.  I.  Vcl  novumaliquid  intcHigit  Bcllarm.  per  jm 

vocandi  g  | 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Hoog 

224  E  3 


E   N   H   R   V   A    T    V    S.  ^5 

.  ,  velapeite  falfiim  cftquod  affinnat  dc  frm-na  con^ 
Cachollcoruni,  in  eo  plebi  adimendo  ,  &  in  eligcH  h 
\jure  cidcm  tribucndo  tantum  ex  conce(itone^& ronnivintiA^A-' 
pa:,fJc  enim  contra  Parificnfcs  teftantur,  dcZccIff  &  Pc/it. 
Frct^AI  fecl.  2-  Praxi  EccUfu^  pYirnittv.t,  ^  puns  c^noHtbt^^  t^x/v/^M- 
\tifiimum  eff  ccUattones  benefictorum.ftcHi  nnnc  eas  vocitant^  qHzitin-* 
"  im  &  miUe  anniiuommnnijure^  hocefi  ficr  '  fa^ 

l5.  R^tio  esl^  qf4oniam  omms princtpatnSy  q  i  .  .  -  ^ 
Yj^minum  cenfenfu  pen  iet,  m  lcx  cUvina  &  natHrali^  confir^njint. 

3 .  Bellarm.  Vi  hxc  o^^mta  dtftmcie  ,  atqsie  oriine  iemon  lremus^ 
\di/putabtmus  primo  it  oritnattone  ,  tum  d:  vocMione  ,  p  fiy  '  i  Ir^ 
\fltone. 

Protefl.  Hocnon  eft  diftinftc,  fic  ordinc,  fcd  prccpolte" 
I,,  &:  confufe  difputare.  Ordinationem  pia^ponerc  vo^ 
|tioni  &  clcdioni,  cft  cquis  praeponcrc  currum.  Elfcn^ 
iipfa  vocationis  in  cledione  lcgitima  confiftit.  Ordi'" 
itio  pcndct  ab  elcdtionc  ,  ficut  coronatio  Principis ,  aut 
t  Magiftratu^  inauguratio  ab  clcftione,  fucceiHone,  aut  se- 
qui\  alentc  aliqua  conftitutionc.  QVamvis  etiam  ritus 
ordinationis,ficut  &  inaugurationis  vcl  coronationis,  a- 
liis  aliquando  honoris  caufa  tribuatur  ;  jus  tamcnejus 
i  pendet  ab  cledionc  &  fpeftat  fcmpcr  fuo  jurc  adeligcn- 
tcs .  Ex  eleflione  ele£ius  acquirit  jus  ad  rcm^  ^^^-  P^^- 1 ,/  6 ,  f .  1 4 . 
•  Ex  eadcm  igitur  cxurgit  integra  caufas  ratio,propter  qua 
"1  introduci  dcbct  m  pofieffionem  rei,  quam  appellant  non-. 
[I  nulli  jus  in  Kf.-quae  tamcn  revcra  nullam  facit  variationcm 
r  juris  ,  fcd  tantum  ufus  &  cffcai  juris.  Sed  Bellarm.  dc 
^  indullria  vidcturpriusilloordinc  haec  propofuiifc  :  ele^ 
$rdtnatio»  vocatio :  &c  nunc  alIo,fcrc  invcrfo,  oriinaiio,  vo^ 
fatto,  eleilto  :  ut  vcri  &  genuini  ordinis  horum  aftuuin 
nulla  ratio  habcrctur,  cujus  fcilicet  unius  lucc,  facilcar- 
guitur  pervcrfitas  &  corruptio  Pontiticii  Clcri,ficut  fta-. 
tim  apparcbit. 

De  OrdincitioKc, 

4.  Bcllarm.  Oriinatio,  tum  Eptfcopcrum  » tum  aHorumEccUfti, 
Mtntftrorumf  non  ad  plebemt  fed  adf^ios  Eptfcopos  pcrtinct. 

Proteft.  I.  Ad  Epifcopos  Papales,Prcj^bytcris  gradu  fu-% 
pcriorcs,  nonpoteft  pertincre  jurc  Divino  :  quiaipfimet 
funt  vcliuris  vel  injuiiae  humanas.  II.  AdEpifcopos 
divinos,  id  eft  ,  Prcsbytcros ,  in  Ecclefia  benc  conftituta» 
adum  ipfum  ordinandi  pertinerc  concedimus.  III.  Ad 
totam  Ecclcfiam  tamcn  fempcr  pcrtinet,  quoad  jus  ,  vini 
&  virtutem  illam  quam  habet  in  miniftro  Ecclcfiae  con-^ 
i ftitucndo:  ficut  cclcbratio  matrimonii  vim  aut  virtutem 
►  omnem  acceptam  rcfert  legitimo  confcnfuiconjng  im* 

D  d    4  I  V.  Ec-^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


04  !>        L    L   A        i».    I   N   V  S 

I  V.  Ecclefiae  ftatu,  miniflcrio,  &  oidine  deficiente^colf 
lapfo^vel  corrupto,a  plebe  ctiam  adus  ipfe  ordinationiii; 
quatenus  necejTarius  cft  ad  miniftri  coniiitutio-:  ^  ■••^ 
tali  cafu,  poteft  legitime  exerceri. 

5 .  Bellarm.  Mofes  ordinavit  Aaronan* 
rrotcsl,  I.  Ncq;  dubitavit  unquam  q^..  ];..un  nofi.  ^t.u 

quin  fimilcm  aufloritatem  habenti,  licicuai  lit  mmifti 
ordinarc,vel  extraordinarios,vcl  ordinarios.  In  ordina^ 
riis  tamen  miniftrii  Ecclelise  novi  Teftamenti  ,  conft'^ 
tucndis,  major  cft  potefta^  Ecclelias  jam  liberae  ,  qua 
tuit  illius  v^eteris  qu3e  in  omnibus  habuit  aliquid  fervile 

6.  Bcllarm.  In  teffamento  novo^ubteunque  mentto  fit  manui  ii 
fofittonis  ,femfer  ea  Apflolii  cdteYifque  £ptfcc;is  rtrn  yiam  ven  pti 
inbuitur, 

ProtcH.  I.  Inhiftorla  novi  tcftamcnti ,  exempla  habe^ 
mus  conftitutionis  minifterii  &  cjufdcm  ctiam  confcri 
vationis :  fed  non  rcftaurationis  eius  ,  aut  rcformationifj 
poft  generalem  apoftafiam  :  omnia  iguur  quac  pertinem^ 
adplebem  fidelem  ,  in  talicafu  ,  non  reprapfentantur  ibil 
ccrtis  cxcmplis.  II.  Tribuitur  Prc^byteris,  Ttm.  ^^i^^J^i^nii^ 
QuamviscnimnonnulIiPatrum  ,  ex  ufu  temporum  fe- 
gucntium  ,  illum  locum  dc  Epifcopis  tianlccndentibus 
interprctari  vidcantur  ,  faciunt  id  tamen  fine  ratione,  & 
contra  Scripturse  phrafim  ac  ufum.  II.  Cumtribuitur 
ApoftoIis,&  Euangeliftis,  veris  corum  fucccfroribus,qui 
ab  ipfis  conftituti  fuetunt,  aliquo  modo  tribuitur,  id  ell, 
Presbyteris,nonEpircopis  tranfcendcntibus.  IV.  Apo^ 
ftoliipfi  nonconftitucbant  miniftros  ordinarios  niliplc^ 
bis  confcnfu,  ut  caufa  concurrente.  AEl.  14123. 

?•  Bellarm,  liem  fatet  ex piurimts  Conciliorum  decretis^&  tefii^ 
m^niis  Patrum. 

Protesl.  Nihil  aliud  ex  iftis  patet,quam  adum  &  ritum 
ordinationls  ,  partim  confuetudine  ,  &  partim  dccrctis 
humanis,primario  Presbytcro,  vcl  Epfcopo  fuiffc  poft  a-- 
liquod  tcmpus  tributum. 

S.BcIIarm.  A  fcculonon  esl  aHiitHm^ut  Efifcopum  non  E^tfco^ 
fus  cydinaret. 

Protesi.  Dc  Epifcopls  fpfis  tranfcendcntibus,hoc  falfum 
cfic  teftatur  Hieronymus,verbis  illi:>  quae  apud  BcIIarm. 

cltantur  ,  dum  fuilfc  tcmpus  docct  quando  Eplfcopi 
talcs  nondum  crartt,  fcd  communi  Presbyterorum  confilio^EccieJU 
gubernabantur  :  quomodo  cnim  potucrunt  Epifcopi  primi 
abEpifcopis  ordinari?  II,  Epifcopo^  vcros  4vcrisE- 
pifcopis  ordinaric  dicimus  ordinandoo  fj/rc  ,  fcd  nominc 
Ecclefi^e  cui  ordinantur. 

9.  Bcllarm.  TribHsm^d^s  potcFi  intel/igt  ^  Pajloresa  Paftoribns 

ordtnart^ 


^  :  w 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  6^ 
^Ytlinm  j  nmine  tetius  Cleri  &  Pofult :  i.  ^omedo  n^mine  totsns 
icrpcriSi  Un^tM  loquttur^  aculi  videnty  Cc.  fi  hu  fit  fenfus  adverfanc'^ 
tum^non  lopcre  conttndenium    2.  Vt  sn  ipfopopnlo  fttver^ 

fotijlasoriiu  ...  .. :  qutfenfus  advirfariii  probart  nondcbet  ^fi  ipftftH 
fnflArev^ltnt :  ijut^  ftcordtnandi  muntis  non  p^islortbus pcfiit  ordtna-^ 
ri.  3  Vt  in  populo  fit  poteft^s  jurtfdicltoms  ita  ut  tmferare  pofltnt  pa-* 
ftoribuSiUt  ctrtt>  homtntbus  k  fed* fsgnatis  matius  imfmant :  qua  de  re 
sn  capite  pqt^entt  dtfputandum  erit. 

Protcst.  1.  Siprimo  fenru  conccdat  Bcllarm,  Paftoies 
ordinari  nomlne  Ecclefi2e,tiim  fatctur,  poteltarem  ordi- 
nandi  efrealiqiio  modo  ortgtnaltttr  in  totaEcclelia  :  quia 
potefta^  videndi  origlnalitcr  eft  in  animali  toto,  quamris 
formaliter,&  fubjedtive,  iit  in  oculo  tantum,  tum  ctiain 
ordinationii  exercitium  pendet  a  tota  Ecclelia ,  licuta- 
Aus  videndi  hoc  vel  illud  determinatc  pendet  non  ab  o- 
culo  ,  fed  a  toto.  1 1.  Sccundus  fenfu^  poteft  defendi , 
fine  ullo  incommodo  ,  quamvib  cnim  in  Ecclelia  bene 
conftituta,  non  debeat  aliis  quam  picbbyteris,  ordmandi 
munus  mandari :  in  defedru  tamcn  idoneorum  prcbby  te- 
rorum,  poceft  non  prcbbyteris  r  :  i.  III.  In  tcrtio 
fenfu  abfque  caufa,  tit  mentioj/i  ;  ...^onts:  poteftasenim 
rdinandi,fecundumScholafticos,&  Canoniftas,non  eft 
urifdidioniSjfedofficiilimplicis,  ic  Adus  aliquisEccIe- 
clelisc,  (  ut  eledio  legitima  ;  poteft  presbytcros  obligarc 
ad  oidinandum,  lineimperio  jurifdidionis. 

10.  Bcllarm.  Ex  iis  qux  dtfiafunt  argumentttm  f nifaUor)  in-^ 
iiffolubtle  cclligitur  :  Non  funt  veri  Paftorcs  qui  non  funt  per  manui 
impoftttonem^avcrnpasJortbus  ordtnatt  :  Lutherus,  Zutngltus»Calvim 
nu^Crc.  Hon  fuerunt  .i  veris pasloribus  Eptfcopi  ordtnati^  fed presbjteri 
lanttimjcrgo  nec  tUt  ^qutfrtmts  tllti  fuccefferunt^ab  tts  ordinjii  '  <nt 
"Vers  paRoreSffed  Eccl^fta  ftne  Paftortbuseffc  nontotesl :  fcqn..  .  :f4t 
adverfartos  veram  Ecclefiam  non  habere. 

Protesi.  I.  Ritus  impofitionis  manuum,non  eftabfolu- 
tc  neccflarius  ad  eirc  Faftoris.  Non  magis  quamcorona-» 
tio  ad  elfe  Rcgi^ :  aut  celcbratio  nuptiarum,  ad  earum  cf-* 
fc.  Bellarm*de-Efr/^/'//i'.3»f4/>>  lo.  cumDricdoiie  ,  docet 
Bapttfmum  externum  non  requirt :  ut  quis  fit  de  Ecclcfta  :  non  bapti^ 
^atttm  altquando  tn  Ecclefiam  intrare  altunde ,  qt^Am  per  oritnartam 
fcrtam.  An  impolitio  manuum  eft  magis  neceflaria  ad  Mim 
nifterium  ?  an  fieri  nullo  modo  poteft  ,  ut  intret  quis 
liunde,quamper  hancportam?  II.  Baptifmum,proptec 
ncccflitatcm  quam  habet,  k  quolibct  Chriftiano  coUatu  , 
Valeredoccnt  Pontilicii.  An  manuum  impolition«m  ma^ 
gis  neceflraiiam  ftatucnt ,  &  irritam  tamcn  facicnt  nifl  ab 
lis  adhibeatur,quos  i*pfi  habent  pro  Epifcopis  ?  III.  Do<* 
Cet  JBcUarmi  ii^ii,  (^i  h^cm  2^/5  (octim  Chrift$  Unm^  ^quoipro^ 

D  d    5  fterea 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1 


66  BELLARMINVS  ^^^i 

ptercadche/zrnuitUiobedienndm  f  &eo  (enfu  fitveYHi  PafiQf  ,  &^«^fP|p||| 
MHYequirt  legttimMm  eU^iunem  (  qHH  complalitur  etiam  nYdsnatto- 
ncm  )  fedfcJtimut  hAheatar pYo  talt  ab  Ecciifta.  (X^^^mvUl^nii»: 
vnmi  icfoi  matorcs  non  tuiflcnt  ritc  ordinati  cum  tamen 
&  illi ,  &  fucccflbrcs  corum  ab  Ecclcfiis  quibus  piafue-^ 
runt ,  habiti  (int  pro  veris  Paftoribus  ,  fufficit  hoc  ipfum 
(  finihilaliudobltet  )  ad  Ecclefiam  in  fuo  ftatuconfei^ 
vendam.  Scd  improbationc  fophiftica  BcUarra.  fuos  E- 
pifcopos,  proptcr  Ecclefiam,vulr  agnolci:  noftras  autem 
Ecclclias,  proptcrEpifcopos,  vulcdamnari.  IV-  Com- 
munis  eft  fententia  Dodoium  Pontiticiorum,quod  fim^ 
plcx  Presbytcr  ,  poflitvel  contirmationis  facramcntum 
;idminiftrave  ,  vcl  aliquem  cx  majoiibus  ordinibus  con- 
ferrc,  P«p/iji*^^»^e,  vclconccdente.  Filincius,  Icfuita,  d«Ji^' 
cafibusconfcicntias  ,  par  i.  tYaf}.^  cap.^.  Qijidniigitur  &  ' 
abfquc  conceflionc  Papae  ,  neceflitate jubtnte  f  Summa  con- 
fentionc  doccnt  omnes  Pontilicii ,  Epifcopum  fcmcl  un- 
d:um  &  confecratum,  quamvis  fit  Simoniacus  ,  Haerct;^ 
cus,  Excommunicatus&-c.  pofle  tamen  valide  ordinarc, 
idem  ibid.  Qnifquamne  vcro  tam  excorseft,  ut  putct  in 
tali  uno  nebulonc  ,  fcclcribus  omnibus  cooperto  ,  &  ab 
Ecclefiaprsecifo  ,  pluscfle  poteftatis  ,  ad  miniftros infti-. 
tucndos  ,  quam  in  omnibus  piis  prcsbyteris  una  cum  fi^-. , 
dclibus  Ecclcfiis  Chrifti  ?  V  I.  Si  concedatur,  hoc,  quod»v 
cxordinc,  ncmopoflitcfle  legitimus  Paftor ,  nifi  fiti  ;l 
legitlmopaftorc  &  Epifcopo,  ordinatus;  inordinista-  \^ 
:  ncn  dcfcdu,  cum  jam  primo  inftaurari  debct  ordo,  non^^^ 
potcft  tam  accuratc  obfcrvari :  atquc  adeo  cxtraordina-  ir 
rium  aliquid  tum  poteft  intcrvenire,  finc  ullo  vitio.  J 
htWAim.l .  Eccleftabene conflttuta  nonpottil  ruere,  aut  dtficert^^ 
Frotefl.  ParticularcsEcclcfiai^poflcdcficere,  &cxtcr-  5  i 
namEccIcfiarum  fereomnium  faciem,  ac  adminiftratio-  * 
icm,  poflc  turpitcr  foedari ,  mifcra  cxpcricntiapius  fatis 
dcmonftravit. 

Bcilarm.  2.  SiLutheru^  »  Calvhius,  (tc*  extYacYdmaYiam  ha-^^ 
buiffem  wcattonem  %  ventffent  omnino  cum  fignis  &  miYaculii. 

PYoteH.l.  Extraordinariamdicimus  quorundamordi-l 
nariorum  rainiftroi um  vocatione,  eo  tantum  fenfu,  quoUy 
Saccrdotcs  Pontificii,  quaedam  ab  ipfis  Icfuitis,  dicuntur l»» 
Xc^iumt  izccxt  juYe  extYaordtnario :  ad  quae  facienda  tamcri 
non  folcnt  vcnirccum  fignis&  miraculii>,  Filincius,  ubi.- 
fupra.  1 1.  Extraordinaria  vocatione  ,  quas  fic  appclla-^^i 
tur,  quiafupcrat  virtutcmorditiariis  mcdii^  communi- 
catam  ,  non  fempcr  &c  ncccflario  rcouirit  miracula  ac" 
confirmationemfui,  ut  apparet  in  mukiN  Prophctis  :  nc- 
dum  illa ,  quas  fic  co  iwminc  tantuni  voc4tuj:,  quia  recc- 

dicj 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENHRVATVS.  67 

dit  in  aliquapartc,  ab  ordinc  ,  jam  depravato  ,  utpolTit 
iilum  rcftaurarc  ;  licut  vidcre  cft  111  Ezra  &  apparet  fatis 
5X  natura  rei. 

11.  Pmefl.  Falfus fuit Bcllarm.  cum  putavit fuumii-. 
lud  triviale  fophifma  a:j;umcntum  efle  initjfolHhtU.  Hujus 
autem  argumentioppohti  folutio  haud  adeo  facilerepc- 
rietur.  SacerdoresPontiricii ,  m  fua  ord''^  ^nc  detU- 
tuuntur.  I.  Effiaentecaufa^nnci^AVi^  Sc  ..^idcft^ 
•nftitutionc  Chrifti  :  quia  nulluscft  orio  Sacerdotwn  pa- 
fcentium  ,  in  novo  Teftamento  inftitutus.  II.  Defti- 
tuuntur  ;;Mreri4.-  quiafunt  plenque  omnes  fccundum  ca-^ 
none:>  Apoftolicoi  miniftcrii  Ecclefiaftici  prorfusinca- 
paces.  III.  Deftituuntur /irm^  ;  quiaaccipere  cum  ccr-% 
tis  wtxhu  ftolam  ^  calulam»  calscem  V  patmamj  tnHnitB  &c.  nom 
magisfapiunt  exemplar  ApoftoUcum  ,  quam  puerilisali- 
quisautfcenicu^ludus.  IV.  Deftituuntur)?«f;  juia  facri-^ 
lcga  ilU  perfonati  Epifcopi  verba:  Acctpe  pottftatem  offerre  f4m 
trtfictHm  Deo  mtftamque  celebrandt  ,  tam  Vro  vt  vts  »  quam  fro  defun^ 
flis  ,  nhil  habent  cumofticioChriftianiPaftoriscommu- 
ne.  V.  Deftituuntur  objeflo:  quia  nulli  particulan  Ec- 
clefias  folent  ordinari,  fcd  indeterminate,  vel  ut  ioquun- 
iwx fine  titulo »  contra  Concilii  Chalccdoncnfis  dccrctum. 
V  I.  Deftituuntur  aijuniloncceffarto  ^  idonco  fcilicct  cxa- 
mineaut  cxploratione  anteccdcnte.  VII.  Deftituun^ 
tur  denique//#»4/im^«/c  unico  ordinationis  juftae  ,  id  eft^ 
legitima  &  libera  eledionc  Ecclefiac.  Pontiftcii  igitur 
nullos  habent  Paftorcs  rcftc  ordinato^:  atqueadco  (BeU 
larm.  concludentc)  nullam  habcnt  Ecclcliam  veiani, 

De  Vocationc. 

12.  Bellarm.  Vocatio  feu  mtftio  in  miniftrorumt  nonaipofulum 
perttuet  :  fed  ad  Epifcofos  :  &potiftimumai  fummt^m  Ponttficem. 

Proieii.  1.  Malc  confunduntur  hic 'i/or^fio  &  wj/jf/o.  Mif- 
fio  enim  nufquam  in  fcriptura  figniticat  vocationem  or- 
^dinariam  ,  qua  per  homines  in  aliqucm  derivatur  :  ncque 
i  fua  figi^ificationc  notat  adum  aliquem  hominum  vocan- 
tium  nomincm  ordinaria  ratione  vocandum.  Apoftoli 
ipfi  ,  nunquam  hocfibi  arrogabant  ,  ut  millionem  fuam 
haberi  volucrint  pro  vocatione  ordlnarii  P^iloxibyquomo-^ 
ioprAdtcabunt  ,ntf%  mittanturf  fupplc  (  ait  Cajetanus  )  a  Deo^ 
1 1.  Abfurdeadmodumdiftinguitur  vocatio  Miniftri,ab 
cjus  ordinationc  ,  &  clcftione  ,  tanquam  pars  diftinda* 
Nequc  in  Scripturis  ,  neque  in  antiquis  Patribus  alia  vo- 
catio  ordinaria  memoratur,quam  illa  quae  exurgir,  quafi 
totum ,  cx  eledione  &  ordinatione.  Sed  Pontihcii  prae- 
Jcr,  &  f^x^x^iXiZyh^Jo^niQonfirfnationem,  coUatmm^tr^ftitutto^ 

D  d    6  t%im: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


68  B   E   L    L   A    In  .  S 

nem :  quac  tamcn  BelUim  .  noluit  cxplicarc  ,  fed  honcft<j4 
ocattonis  titulo,  fophiflicc  obvelaie. 


III.  Cum  vocatio- 


nem,  aut  miflioncm  iftam  ,  ita  defcripfeiit  nobi^  Bcil 
£.fp.2.  quod  jmifdtcltQnem  trtbHtt  >  ac  retpfa  Pafiorcmfacit ;  nimi: 
ndiculc  aBcllarm.  colUtur  ,  intcr  ordtnattonem  8c  elcdto^ 
fiem.  IV.  llhim  ordincm fequi ,  perindc  cft  ,  acfiquis 
primo  agcict  de  celebrationc  nuptiarum,  (quse  eft  natu- 
1  a  ordinationis :  )  fccundo  dc  conj undione  nuptiali :  & 
tum  demum  pofteadc  cled:ione,vel  confcnfu  in  nuptias. 

I  3 .  BelUrm .  Ecclefiafttca jurtfdtclto »  non  est  tn  tpfo  cosu^pde^ 
lium  » fed  tn  capite  » id  eft  ^  in  Papa ,  &abeo  ad  £ptfcopos  cateros  dcn 
itvatur^ 

Protost.l.  NulU  Ecclefiaftica  jurifdidio  cxcrcctur 
vocatlonc  miniftri.  Ordmatione  omncs  Pontificii  rcfi 
runt  ad  potcftatcm  ordinis,  diftindam  k  potcftatc  jurif- 
didionis.  EleAio  talis  cft  adlus  ut  BclUrm.  i^(ccap  x 
fatcatur,  cjus  potcftatcm  aliquando  fui/re  penc^popu-  |  v 
lum,  tertium  non  datur,  cx  natura  rei.  II.  SinculUra^  as 
tionc  ,  dupliccm  rcftridtioncm  obtrudit  nobis  Bellar 
ita  ut  quaeftioncm  ipfam  non  tam  piobet  quam  declinct, 
Quasftio  cft  dc  tota  vocattone:  illc  autem  difputat  dc jurifi^ 
iliowetantum  ,  non  dc  ordinis  potcftatc.  Quseritur  cti 
de  voca t ion c  m/«iy?ron#7n ;  narratille  fuum  fomnmm  A 
nuifdidionc  E f tfcoporum  tzntmn.   III.  lurifdidio  ab 
ipfo  Bellarm.  de  Ponttf  lib.  4.  cnp.zz.  dtfiinguttur  tn  intertorem, 
iidregendumtn  foro  confctentid  :  &  extertorem  ad  regendum  in  for$ 
<r\tertort.  Et  priorcmilUm  omnibus  Saccrdotibus  immc- 
diatcaDeo  conferri ,  Abulenfem  intrcducit  affirman- 
tcm  :  cui  ctiam  ipfcmet  videtur  allentiri.  Illa  faltem  cft 
recepta  fcntcntia  omnium  Scholafticorum  :  potcftatcin 
cUvium  ,  quseilliscft  jurifdidio  intcriorin  forocon- 
fcicntix,  a  Dco  ,  &  k  Chrifto  folo  communicari :  &  ho- 
ninum  adionem  folummodointcrvcnirc ,  tanquam  in- 
ftrumcntum  quoddam.   I V.  Communior  fcntcntia 
ctiam  Pontificiorum  dodorum  cft,  Epifcopum  mhil  ju 
lifdidionisaccipcrc  k  Pontificc  Romano  :  ficut  vidcri 
«ft  apud  Azorium  j^arM*  /<A.3 .  cap.i^o.  ubi  haec  propofitio 
Pctri  Soti  cxftat  diligcntcr  notanda:  Anttqutfiimt tUt  Epifco* 
fi»  Cyprtanus^  Augufitnus^  a  Romano  Pontifice  nihtl  ftbi  arbttraban^ 
tur  in  fuis  dtaceftbui  commiffum  effe  :  eleflioneptebts »  &  orcUnationi  (A^ 
eompro^vtncialium  ,  quafimtmfierio  qtMdam  putahant  fcftifcipcre  anm% 
{lorttAtem.  Ejus  igitur  fentcntia,  totahaecmillio  &  vo^:iV 
catio  ab  clcaionc  &  oidinationc  diftinda  ,  cft  nova  fi^Ur 
€tlo  ,  qua adulatorcs  quidam  gratiticari  ftuducrunt  Papasji. 
Romano.  Totaigitur  iftaquasftio  opiime  ,  &judicio-*»V 
fiiliine  determin<icur  ab  UsniiQo,  Qupdiibeto  9.  qt^aft.  22 

iicu 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATV5.  ^9 

icut  idem  Azoiiu:^  rcfei  t,  pei  didindionem  :  Eptfcoptim-^ 
nediiite  d  Chrtfio  hakent  potrftAtem^  tam  eam  quA  efl  Oriinis »  qt4am 
'arnqudi  eftjur    '  ^'^nis.  tn  oritnaniQ  Ecclefiai  fecuniu        '  ^ 
Uvtnd  left$  :  fi         .^tdiontmtn  ordtnando  Eccivftiis  pfei  -^ 
a  Papa  tnfiituta^  habtnt  a  Pafa. 

14.  BelUrm .  Dtcium  tfl  Petro,  dabo  ttbt  clavcs :  pafcc  ovts  :  & 
ApofioUi  :  mt:to  vos,  l^i. 

Proteft.  Hsec  omnia  nihil  facere  pro  derivatione  jurif- 
'^  ioni^a  Papa  ,  vxdenc     agnofcunt  dodilfimi  Pontih- 
rum  :  intcr  qiiONViftoi  ,  ^uipater  fuit  SchoUftlco- 
rum  modernorum  inHfluania,  hi:>  non  obltantibu^  con-^ 
tcndit  ,  pottiiffe  quemlibet  Eptfcopum  inft4a  provtmta  conc^dere 
.  rems  ut  Prcsbyttrt  eligerent  ftbt  Eptfcopum  »  ettam  tmonft^lta  fede  Pim 
trt»  A\or  :  loco  ctt. 

15.  BelUrm.  Panlm^  Barnabas^  Tttus  ccnftttHcbnnt  Eptfcopos^ 
ist  Preshyteros. 

f    Protett  Paulus  &  Barnabas  conftitucbant  ordinarios 
i  Vzilorcsperfujfrarta^  ^c7.i+,  2j    Titus  autem  iicut  Pau-- 
i  lusipfi •yii>iax;/r.  Tit.i*^.  Paulus  autem  oidinationon  dif-^ 
||  icntiebat  a  praxi  PaulL 

'  T)e  Eleciione. 

iSecundumpraxibPapalem  ,  Paftores  primo  ordinantur, 
1     &  poftca  cliguntur  :  quodpei  iadc  cft  ac  fi  piinceps 
aliquiscoronaretur  ,  aut  Magiuratus  inaugurarctur, 
anrequam  eiret  cledu:>.  h^eccft  ratio  metlioJi  BelUr- 
iiiinian^se. 

16.  BelUrm.  luseligendi  Miniftros  ,  mnconventi  pcpulo  ,  jure 
iivino.  Sed  ft  quid  altquando  in  hac  re  populus  potuttf  ti  toium  habnit 

1  txconvententiaf  vcl  concefiione  Pontificum 

1     rrotcil.l.  Prioriparti  hujus  propofitionisopponlmufi 
\  judicium,  &  rationes  Cardmali^  Cufani,     in  illo  totius 
K.\f  ConciliiBafilienfis.  Sicenimille,  dc  concordantia  Ca- 
l  thoiicalib.  2.  cap.  18.  Rt-ilores  Eccl-ftaflict  pvr  cunfinfum  jure 
K  .1  divtno»  &  humano ,  confittut  debent  :  Avitim  P  ^pj  itxtt  ,  oponet  ut 
■'}^tm  fni  omnibus  pr^effe  dcbet »  ab  omntbus  eltiatur    Dtfi  66.  Ar  htppifc. 
'"^1  CSr  quoi  nuUus  dttur  invttts :  qtioniam  fecundum  L^on/m  ,  nuU  i  raiio 
finit^  ut  inter  Eptfcopos  habeatur^  non  eleflus    Adhuc  *  ntm,  ut  unum 
eorpus  tn  concordaniia  confiituatur  ,  exfubjcflts,  <^  pr^fid.  nt.*  >  ratio^ 
^  natuYale  jus^  fimul  &  dtvinum  extgunt » tn  ha(  fptrttu.ilt  matrtmom 
J  Otiali  untone  conftnfummutuum  ,  quemexommum  l-cltont  ,  &  eiefli 
.  ionfenfudeprehendimus.  Eptfcopus  non  efi    qutnonefi  eleclus  PU^ 
bani  ettam  ,  &  Curati ,  funt  eltgi  ndt    lura  ,  ^  dtfla  fanftvrum  Pa^ 
■l  trumloquumtir^  nuUum  ad prdfidtnttaiem  curam  ordtn^xrt  d.bere ,  niji 
>  eteflum  ab  tis,  quibusprafidere  debrt :  at  prAfidentta  ongtnem  ab  tts  ft 
h^bcrc comofcatf  qmbus  trufl  # &  fic  abfquefuperbia  tn  more  pafcat. 

Dd  7 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


70  J    >.    L   L    A   R   M    I   N    V  o 

£t  caf.  54.  Ex  fubjeflorum  eltllion^    tr  €0Hftnft4,  radicAtur  fuperU' 
rum  peteftas.  Reila  regula  prdrequmt  fubjeHtonem  Itberam  Chrtftu 
noYum  :  cumipfi  non  arclcntur  ,  epctra  termincsltbertatts.  I  I.  I 
pudentiaBellarm.  in  illis  verbis  ,  St  tiutdalt^uandoinhi 
fopulus  potuit ,  qiiibus  non  de  jurc  tantum  ,  (ed  6c  de  fa^ 
dubiam  facit  popularem  eledionem  ,  non  poteft  fatis  ao 
cufari.  Azorius  cnim  lefuita  ,  parc.2.  lib.  3.  cap.  28.  & 
1.6.  C.I4.  fatetur  ,  vetcrem  rttum  »  ac morem  futjfe  Eptfcopos  eii^i'^ 
gendt »  quo  plebe prdfente  ,  imo  &  ipftus  fuffragtis  altquando  eltgeban'^ 
tur  :  eamquc  rattonem  eligendi  ^  durajfe  ufque  ad  Gregofium  l.  im% 
&  ad  Caroit  Magni^     Ludoutci  Ptt  ujque  tempora  perdurajfe.  Ap$^ 
ftolos  prjiftctfft:  mintftros  ,  populi  tefttmonio  afprobatoS  :  Ecchficimt 
ApoftoUrum  excmpio  canones  fnnctvtffe  ,  ne  Eccl  ftarum  prsfeclt  cltge^ 
rentur  fint  popult  fuffragto.  III.  Turpillimum  eft  fubterfia- 
gium  ,  refcrrc  hoc  ad  convenimttam  aut  concejstonem  Pontni- 
cum  ;  cum  paUm  fit  ,  Pontifices  nuUam  fing.ilarcm  au- 
iloriratem  habere ,  nifi  ex  convenientia  ,  Sc  conceffio:ic 
Ecclcliarum,  fcd  omnia  illa  ,  de  quibusliquet  quod  olini»  J 
Cne  Papa  fadafuerint,  &  jamtamenab  ipfo  fint  occupa-.  d 
ta,  fic  accipi  volr  nt  Pontilicii  quafi  occupatio  Papae,  eirct  * 
jurisdivini,&  ncgleftus  Papae  fuiirct  ex  ejusconvenien- 
tia,  aut  conceflionc.  Hocaiitcm  perindc  eft,  ac  fi  fur^ 
aut  latro  aliqui^  caufam  difturus  ,  in  fuam  defcnfioncm 
allegaret,  bonaiUaquas  juftis  pofTcfroribus  cripuit ,  in 
eorum  pofrefiione  anteafuiflc  ,  tantum  ex  fua  connivcn-  t 
tia ,  aut  conccflione.  IV.  Cum  ipfos  Pontifices  non  : 
conftituit ,  nequeagnofcit jus  divinum  ,  (  ficutlocofuo 
demonftratur)  fierinonpoteft,  ut  vcl  eledio  Paftorum,  : 
vd  quidquam  aliud  con vcniat  ipfis  illo  j urc, 

Argumenta  Bcllarmini. 

17.  Bellarm.  Paftores  vocandt  funt  k  Deo  >  tanqH>xm  AaYonj, 
Hebr.4^.  Atque  Aaron  a  felo  Mofefuit  ele£lu<> 

ProteH.l.  Aaronis  vocatio  non  ftatuitur  ibiexcmpUr 
modi,  quo  vocandi  funt  omnes  Paftores  :  fcd  exemplum  ^ik^ 
vocationis  lcgitimae  ,  quae  auoad  cflcntiam  omnibus'4-^ 
Pontificibus,  atqucctiam  Paftoribus  dcbet  convcnirc*  t*.. 
In  valgari  verfionc  ,  dceft  ,  &  ut  rede  obfcrvavit  Cajc-» 
tanus.  Si autem  rcftc  Icgatur  ^ftcut  &  Aaron^  tum  Aaion 
manifcftc  introducitur  ut  cxemplum  ,  aut  fpecies,  ad 
gencralem  rcgulamilluftrandam  :  omnes  nempcEcclc-i 
liae  praefedos  k  Dco  vocaii  debere.  II.  Si  Bellarra*  ^ 
glofia  valeret,  fequcrctur  indc  nuUum ex  fuccefl^oribus  it|b- 
Aaronis,fuiircIegitiinum  facerdotcm.  quia  nemo  eodcm 
plane  modo  clcdus  ,  &  vocatus  fuit  quo  Aaron  ,  quiSc 
linch»redit4iio  ullo  jurcfuicinftitutus ,  &  nominatioi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENEHVATV    S.  71 

co  defignatus^  &  infuper ,  ut  Cajctanus  notat  ^juiici^ 
ifgd  f/crenfis,  acincenih  invidoTHm^  confiimatus. 

8.  Bellarm.  Chyiftm  vluit  ut  ApofloU gubcrnareyn  EcJifum^ 
^vjlate  ,  eaciHe  ratune  ,  c^ua  ipfe  prxfem  eam  gHhtrnaverAt ,  lo^ 
i9$.20^Zl.rei  tUe  elegit  ApQfioloi  &  Difnpulos,  fenc  confiJtBaut  fuf^ 
'Mgio  uUo  multiiudinis. 
Protesl.  I.  Si  omniaifta  confidercntur  ,  nihil  crcfccrct 
apa ,  magis  quam  quilibct  Paftor.  1 1.  Similitudo  ibi 
Otata  ,  fuut  V  mifit  me  Pater  ,  ita  &  ege  mitto  vos  ,  non  cft  ia 
mni  qualitatc:  nDnesl  aqualttast  annotat  Tolctus  Qjam- 
is  igicur  in  multi^poiru  haec  limilitudo  proccdere,  ma- 
_c  propric  tamen  ,  adx  ocationis  elicntiam  gencralcm 
rcftat ,  (^c  fjppeJitationem  donorum  quae  eo  requirc- 
antur;  adir.;>Jum  gubcrnationi^  externas  Hulli^  funi-« 
«US  trahipoteft. 

19.  BelUrm.  Ovtbus  non  convcmi  ,ut  pafcant  &  regant :  Po^ 
ultautemfunt  ovcs  :  V  eisgere  P.^iftores  pcrimtt  ai  gubtrnntioncm 
T  regimcn. 

P)otefi.  I.  Eledio  quamvi^  pertineat  ad  gubernationcm 
5c  regimcn  conftituendum,  non  tamen  clt  a(2:u5»  regimi- 
lib,  aut  gubernationi^.  I  I.  Oves  rationalespoifunt  ell- 
;crc  fibi  Paftorcm  ,  licut  fponfa  ellgit  libi  fponfum  ,  non 
>cr  jurifdidiionem  ,  aut  gubcrnationcm  ,  fed  potiuj»  per 
ubjedionem,  licut  antea  declaratum  fuit ,  ex  Cardinale 
3ufano. 

ao.BelL^rm.  ApofioU  Zptfcopos  a  fe  creatos  #  mitteoant  adpo^ 
S  ahfinteSy  &  tnfiiiles. 

Protcfl.l,  Apoftoli  nullos  Epifcopos,  aut  ordinarios 
?aftores  hunc  in  modum  inftitucrunt.  II.  Rcfpondct 
Caidinalis  Cuhniis  lih.      Non  coniltidi  f  ex  to  quod  j^pofiols 
'ecerunt  erga  tnfiddes  )  EccUfiis  aUquando  futffeprovifum  fine  eieilio^ 
te  :  qut  i  tunc  nonfuirunt  Ecclefi^  ,  fedmifitfutrunt  ad  Adtficandas 
i  Eccleftas»  C  idco  eleclio  locum  habere  non  potutt :  quia  Ecctefia  eltgeni 
\  tunc  defecit.  Vnde  tUt  ?nifit gercntes  figuram  Chrtfit  jfecunit  Aid^  ex 
I  vfta  fua  ,  fciUcet  itvtni  verbi ,  fibi  Evam  aiificarunt  ,  quam  it/pon^ 
'averjint  :  &  ftc  Evdgemta  posi  hac  ^  non  ddbatur  ntfi  Jponfusdem 
ratus. 

rl.Bcllarm.  Prcbatur  eaiem  nofira  ccnclufio  ex  iecretis  Conci-^ 
}$m  vcterum  :  Laoitcent  j  Marttni  Papa  :  NtCAniftcunii  ,  Con^ 
ftinopkUtani  quam. 

^roteft.  I.  Antiqui/fimum  horum  Conciliorum  Laodi*^ 
lum  fcilicct  habitum  fuit  ann.  364.  ncque aliud  quid- 
]uamtcftatur,  qxizmturbts  inordinatis  eledionem  non 
^dfepermittcndam.  In  reliquis  ahquid  forfan  tentatum 
adverfus  populi  libertatem  :  fcd  fruftra  ut  Azorius 
tctur,  qui  conccdit  ( locoaate  citato )  popularcm  elc-i 

ilioncm 


Icni 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


72  BELLARMINVS 

d:ioncm  perdurafTc  urqiiead  tempora  Caroli  Magni, 
Ludovici  Pii.  I  I.  Nihil  m  ullo  horum  Concilioruri 
dicitur  de  jure  dtvtno  :  nihil  de  Pontitice  Romaiio  :  ei  i; 
nullo  modo  pcitincnt  ad  Bcllarm.  conclulioncm  pio 
bandam. 

22.  Bcllarm.  Preslyteri  AlexandrU  ^  fempcr  unum  ex  feele 
£lum  ,  in  cxcelftorigraiH  coUocMum  Efi^cofum  nomtnab^nt  H:cr  a 
jEua^.  Athanafius  crea^vit  Frumefttmm  Ept^copum  Iniorum.  liu] 
lib  lo.cap^.  Epiphanius  crdinavtt  Paultntanum  Presbytcrum  nic 
nafterit ,  fratrtbus  tnconfultts  Sic  Ati^ulltnus  defign^itus  ftnt  Etifco 
pus  Anglorum  s  kCregorioI.  &  Bontfacius  Getmanorum  aGre 
^orio  I  /. 

rroteft.  I.  Presbytcri  Alexandriae  non  dicuntur  eleg  f 
fe ,  fcd  eledum  nominafle.  Illaetiam  eledionon  fuir 
Paftorem,fedin  oidinis  locum  ,  inter  Paftores.  II. 
rrumentio,  narratRuffinus  piimo,  illius  operacol- ; 
damfuiffeEcclcliam-,  congregationcnk  ibi  habitas ,  &  L : 
cleliasconftrudas  ,  nullo  Epilcopo  confulto  tumpol. 
Athanafium  fuiife  (  abipfo  nomine  proculdubio,  ic 
confenfu  Ecclefiae  Indicas)  rogatum  ,  ut  provideret  ipfi 
idoneurti  Epifcopum  ,  pro  more  Illorum  temporum 
Quamvis  igitur  Athanalius  ordinavit  Frumentium  E 
pifcopum  Indorum  ,  rcdo  ordmc  forfan  minus  accurat 
cbfcrvato ;  non  fccit  hoc  tamcn  vcl  fine  confenfu  Ecclc- 
fias  Alcxandrinas,  veldubitansdeconfenfu  Indorum  in' 
vocationem  ejus,  cujus  operafuerant  ipfi  vocati.  III.  E 
piphanii  faftum  oftcndit  ordinationes  tum  temporis  ad- 
modum  pcrvcrfc  &  ineptc  fuiffe  nonnunquam  praecipi 
tata.>.  Paulimanumignorantem  ^  &  nuUam  penitus  habememfttJfiJ 
iionem,  per  muttos  diaconos  apprehendijufitt.'  &  tenert  osejus»  ne  fofJ 
te  Itberarife  cuptens^  adjuraret  eos  per  nomen  Chrtflt  :  prtmo  diaconum  f 
trdtnavtt:  &  rurftis  eum  ingenti  dtfficuitate,  tento  oreejus^  PresbyteM 
rum  ordtnavit.  Haec  igitur  narrantur  ab  ipfo  Epiphanio  in' 
in  epift.  ad  loh.  Hiei  ofol.  apud  Hieron.  cx  quibus  appaM 
rct ,  nihilftatuipoffe  de  jurc  dlvino  ,  ex  hocexcmplo  * 
ordinationis  tam  ridicula^  ,  &  perturbatas  :  nedum  cx« 
pofteriori  aliquo  fingulari  fado  feculi  Gregoriani.  Epi-.*J 
phanius  tamcn  in  codcm  loco  fatis  indicat  quasnam  ratiot : 
cxordine,  &  jure  debucrat  tum  temporis  obfervari,in 
cum  dicit  fe  increpaffe  fratres^  quod  non  ilium  omnes  fratres  fu^i 
fofcerent  tefttmonio.  '  I 

ij.Bellarm.  Pepuims  nonpoieB  judicare  ^  quis  efHdoneus  ai^ 
nuntfterium.  Maj$r  pars  efl  maU.  Tumulttkus  &  fedttionibus  obnpm 
nta  efl  elefltopopularts. 

Protefi.  1.  In  Ecclefia  bene  conftituta  populus  non  cft 
tam  ftipidus,  vilis ,  4yJe3i;roJ£Jrf ,  9C  intci"  Pontificios ,  ne-^ 

dum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVA7VS.  7? 

ium  tam  nequam.  II.  Popiilus  expertus ,  &uruperi- 

fis,  non  minu5  bene  demultisjudica^,  quam  eruditi.  Sc 
rift.  P0I.3.  adiftasipra:>objc<flionebdcp l.i- 
c  rcli^^ondct  5  untvcrfum  pipulum  nuUu  re  tf:;  ^  :Am 

-jcl  pauct  III.  Populus  in  judicando  diiigi  poteft, 
iuinariedebet,  a  judicio  aliorum  Paftorum  ,eleclio- 
velprseeuntcyelcomitante.  1  V.  Tumultusacfedi- 
cs  nufcjuam  legimu^  inter  orthodoxos  exorta^  fuil- 
,  de  eleftione  Presby  teri ,  aut  Paftoris  h  Chrifto  infti- 
ti:  quamvisdeeledione  Epifcoporum  ex  typhomun- 
i  trahentium  ,  acciderunt  aliquando  :  quae  eriam  ab  E- 
ifcoporum  ambitu  &  ambitione  magis  profedsB  funt, 
uam  a  difcordia  plebis.  Inftltuta  tamen  Dei  non  funt 
utanda  propter  incommoda  quibus  funt  obnoxia  fed 
nmcommoda  funt  cavenda&  curandapropter  inftitu- 
quae  obfervare  tenemur.  V.  Si  tam  incommoda  ef- 
hxc  ratio  eligeiuli ,  veteres  eam  tam  diu  non  pafli 
uiHent. 

24.  Bellarm.  R^tiohdc  eligenJii  ad  fuffragiapofulipauUtim  in 
'lifixm  ertpfit.  ApofloUcis  tempmhHS  ^  infiiente  Pofulo  ^  Paftores 
bantur.  Dctnue  cdptt  pcpulus  adbibert  ,  ad  tcfitmomumdandum 
tta  cr  motibus  eligcnit  T<  rtul  Apol.  r^f^*  39.  non  prctio^  fed  tcflt^* 
io.  Tum  cdptt  [unt  tt  tantumordiHArt  t  quos  popuiu^i  p^ftulajfet: 
€CJfp//?,8/t  89-  Taniem  ohtinuit  confuetudo  ,  in  quthufdamloiiSp 
etiam  jui  fuffragit  fibt  populus  ufurparet ,  Chryf  de  Sacerd.  Itb,  3 . 
'edpofiquam  hoc  aitquandtu  tolcratum  elt ,  &  apparuit  ejus  rei  con-n 
*^fio  &  tndtgnttas  ^  paulatim  fuhlata  eFt  fopulo  eliHto  v  poftulatic^ 
'umque  rdiclum  eil  ttfitmonium  vtta  &  moruni,  Nam  etiam  nt^ne 
nordsnationthus  ^  petttur  popu!us  perDtaconum^  an  altqutd  habcat 
dverfus  ordtnandos. 
Proteil.l.  SummacumimpudentiaafTeritur ,  Apoftoltcis 
crtbus ,  infctente  populo  ,  Paftores  futjfe  eleclos :  cum  nullum 
inionium,  exemplum.,aut  vcftigium  hujufmodi  eie- 
iionis  in  tota  Scriptura  repeiiatur;  fcd  contrarium  adco 
lanifeftum  cft  ,  ut  Azorius  ipfe  lefuita  pan  2  /  6.  e.id^. 
[•atearu  r,  ntgart  "  ,  rtiuyn  cJft  Ab  Apoftolts  fervatuyn ,  quo  mt^ 

\uftros  EccleftdfrxJ  .   .  ..i  ,  pcpult  tefttmcnto  approbatos.  Ail.  i,  6* 
[f3  &  l+.  quem  rttum  >  &form$ilam  s  Ecclefta  diu  fervavtt  ^  quia 
ipoftoUrum  ixemplum  fequt  volutt,  I  l.  Teftimonium  illud 
ius  mentionem  facit  TertuIIianus,  vim  habuit  eledio- 
is  :  pioponitur  enim  ut  principalis  &  unica  caufa  ho-. 
)ris  fcniorum  :  unde  etiam  vocantur  ibi  feniores  probatL 
I.  Poftulatio  ab  cledionc  vocetantum,  nonrcipfa 
iert.  I  V.  Ridicule  libimet  contradicit  BcUarminus. 
^  docet  paulatim,ufq;  ad  Lconii  &  Chryfoftomi  tem- 
ra,  audam  fuilFc  populi  potcftatcm  in  elcdionc  Pafto-. 

rum: 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


74  BELLARMINVS 

lum:  cum  anteacontcndebat  a  Concilio  Laodiceno  , 
aliis,  ante  hsec  tempora,populum  exclufum  fuiflcab  cl. 
d:ione.  V.  Populi  jus  in  fuftVagando  calumniofe  trir "  ^ 
tiiv  Hfurpattoni  JEcclelia  cnim,  ut  Azorius»  loco  citato 
tetu  r ,  canones  fanctvit ,  ne  Eccl*  ftarum  prafeili  eligefentur  fii 
ptili  ftiffragio  ,  Af4t  fpf/tem  teftimonio  ,  affenft^  ,  petittone»  nomtnai 
vel  approbattone.  VI.  Ncque  fynccre  agir  Bellarm 
fuffragiijus,  populum  habuilfe,  non  concedit,  nili  tn 
iufdam  lotts ,  &  aliquaniiu ,  eirca  Chryfoftomi  atatem.  Cypria 
cnim  ,  fuaaetace,  hunc  moreni  obfervatum  fuiffe  te 
tur,  ferepirprovtnciaiuniv£rfa<ep6S  Azoriusetiam  (1 
citato  )  idem  aflirmat,  acoftenditin  Afrtca.  Grdcia,  Htj 
nia  ^  GalJta  ,  &utiqHe  ,  fuiffc  oblcrvatum  ,  ac  duraffe urqnfMM*''* ' 
tempi^ra  Carolt  Magni  &  u/ir^.  VII.  Contra  omne  jus  >^Bi«^ 

pAu/atim  fub/ata  eff  popu/ot/eilio  ^  &poftu/atio:  quiacx 
pendebat  ut  Azorius  obfervat.  I.  nep^ftor  tnvttis  ovtbus 
ficerctur.  2.  ut paftor  ab  ovibu<  magis  amaretuf  &  colerttuf.  3.  utm 
ter  Paftorem  &  Ecc/ffiam  conjugium  fpirttua/t  mutuo  ambcrum  eni 
fcnft^  contrahcrttur.   VIII.  QaamvJs  Pontificii  Epifcoi.'^ 
dum  dc  ordmandorum  vitaac  moribus  hngLia  .'gnota  pr 
tunt  tcftimonium  ,  aut  fcntcntiam  populi ,  vel  abfenti: 
Vel  ne  de  faciequidem  aut  nomine  eos  cognofcentis  ,  v<| 
faltcm  alieni,  fV:  nihil  eoscurantis,  Deo  oc  cjus  Ecclcfi 
illudunt ;  co  ipfo  tamcn  advcrfus  femctipfos  teftantuii 
quid  juris  nopulus  olim  habuit  in  eleftionc  ;  &  quod  01 
dinatio  Paltorum  ficri  dcbet  in  illa  ipfaEcclefia,cui  pr« 
iiciuntur. 

^rgumentd  mjlra. 

15.  Pmf/?.  Clavcs  regni  coelorum  ,  funt  aliquo  mod  1 
dataetoti  EccleHae.  Matth  j6  &  t8  ei go  haec  potcftasclin 
gendi  eos  qui  clavjbus  cxofficio  utantur.  j  ; 

£eliarm.  I.  Dtcitur  Petrus  tn  perfona  totius  Ecc/efia  AtcepimLt: 
elaves^  quia  tn  totius  Ecc/efta  commccbim  eas  acrepit.  tanfmtffurus  tt^V'- 
Md  fucciffores  cmmunicaturus  cum  a/tts  omntbus  77  v';      v  Prep^ 
hyterts, 

Protel},!.  Scho/a  Pariftenfis  hoc  infa/ltbi/i  mumta  firmamentc  « 
eongruentir  ad  mentem  cmnium  antiquorum  Do'Urum  Ecc/efia  pet( 
fetuo.  couftanterque  docuitBChriftum  fundanie  Ecc/tfiam^  prtus»im  § 
tnediattus^  atque  tffenttaHtfS,  claves,  five  jurtfdtfitontm^  tott  Ecc/efisM 
dedjffe  ,  quam  Petro»  primarto  .  proprie  ac  eff^ntta/ttiY  Ecc/tfia  coh 
ttiunt :  Epifcopis,  inftrumenta/iter  »  minifttrta/tter,  &  quoadexeqti 
tionem  tanttom.  trad:.  de  Ecclcfiaft.  &  Polit.  poteft.  part. 
II.  Nonfufficit  adphrafin  illam  fundandam,  quod  * 
commodum  Ecclefiae  datae  fint  claves,.ufi  Ecclefiaetiar 
poiElc  faltcm  fiblmetipfi  profpiccrc  >  ut  ab  iis  tradentui 

cx  quoj 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENBRVATVS.  7< 

K  quorum  miniiterio  maximum  commodumpercipeic 
-£ilit.  I  1 1.  Fallum  eft ,  cjuod  dicitur.  Petrum  ,  aut  a- 
aliquem  Eccleliae  inimftxum ^  tranfmitteYe  clA^ves  ad  faes 
tef^-res  ,  nedum  ut  poflit  propric  cum  altts  communtcarem 
lorientcPontifice  (  dicir  Bellarm.  de  P^nt.  Ub,  i.  cap,  iz.) 
mantftt  tn  mantbhs  Cljftfii,  Nullumautcm  certum  ac 
ignacum  fuppofitum  ,  interChriftum  ac  muiiftrum 
lcedentcm  mterccdit ,  ad  earum  derivationem,  pra^ter 
licclefiam  cui  praeficitur,  neque  magis  confentaneum  eirc 
lidquam  poteft^  quam  ut  miniftri  Chrifti,  quafi  ex  ma- 
u  rponfe  ejus  accipianr  poteftatem  ipli  miniftrandi. 
Bellarm.  2.  Poteltaslt^an^it  &  folvLnit ,  diciturcjfe  tn  Ecclefia$ 

\  eil  in  ejus  prdlati>. 
'Prottfl,  Poteft  hoc  quiwcin  conccdi  ,  ut quod  i.iiiuua 
abent,  aut  agunt,cum  Ecclefiae  confenfu,  id  toti  Eccle- 
tribuatur  ,  fcd  li  nullae  eirent  Ecclenaepartes ,  nequc 
Ifoteftatis  hujus  inftrumentali  derivatione  ,  ncque  111 
ejuldem  moderando;  tum  nulla  ratio  admitteret 
Tianc  Vormam  loquendi.  Quod  addic  hic  Bcllarm.  dc 
[*rapIato  uno  aut  pluribus  per  Ecclefias  nomcn  intclli- 
idib,  hoc  antea  hiit  a  nobi^dircuftum. 
i6,Proiefi.  Popu lus  Chriftianub  divinum  habctman-- 
rtum,  utaudiant  veros  Paftore^,  tugianc  falfos;  crgo 
llc  eligere bonos,  &  rejicere  perniciofo>. 
I  Bellarm.  I.  PofMlus  qutdem  dtbet  tLrceroere  verum  k  f^lfo  Pro^ 
fed  ncn  alsa  requla  qnam  diltgcnt(r  attendendo  »  ^n  is  qmipra-* 
l^.u  ,  dicatconirartatts  ,  quA  dictbantur  a  pradecrffortbhs  vel tis  qns 
\uuntur  ab  altt$  ordtnaytts  p^tffortbns  ,  &  fraferiim  ab  Apoftohca  fide, 
\  7  EccUfxapnnctpali. 

Protest.l.  Non  quaeritur  jam  dc  regula  ,  fcddejure& 
boteftate  eligendi.  II.  ReguU  ifta  Bellarm.  eftpUne 
[Lci^bia,  qua^  poflit  ad  quoflibet  ha^reticos,  poftquam  ali-^ 
luamdiu  duraverint ,  t>c  lefedifluderint ,  accommodarf, 
Jraefcrtim,  li  Apoftolicam  aliquam  fedem  habcant  favcn* 
:cm.  Per  hanc  reguUm  Chriftus  ipfe  fuit  a  ludasis  reje-« 
^£):usck  condemnatus. 

BelUrm.  2.  pQfulus  cumfit  ruiiS ,  nonfoteii^tUterjudicarede 
i^clrtn.i  Pafitrts. 

Prettil.  Hacc  ipfa  vox  fuic  eorum  qui  olim  hoftes  crant 
^Chrifti,  loh  7>+v  ^«^^^  f^^^^  quanon  novttlegem^  execr.ibiltSt  effm 
jSed  Chriltus  omnes  ,  etiam  rudes ,  ad  bcripturas  mittic, 
itex  illisjudicium  fcranc*  /oA.  4,  39.  ac  fpondccetiam 
fis  pio  cordequserentibus  ,  cognitionem  vcritacis.  la^ 
17.  Ncque  camen  omnes  illiqui  inpopulo  cenfcn- 
tur,  funt  adeo  rudcs,  ut  Pontiiicii  vellcnc,  auc  uc  coruin 
facriticuli  plcriquc  folcnt  eflc# 

3clUrm.3a 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


yG  BELLARMINVS 

tttYi 

pYotisl.l.  Obfervandurii  liwpiiiui^  elt  quornoao  1| 
larni.  hicfopiiifliccterminoscommutat,  ut  ahquid  d 
rc  videatur  :  non  dicit ,  ex  illafuppofitionc  ,  populcw 
op u s  eife  r^y?m^'«5 :  dequibus qus^ftio  habetur,  fedJ 
dicatoribus:  quia  fciiicet  apud  Pontihcios  ,  Sacerd^tcs,Cm 
fores,  iic  m^xiiYic  Epifcopo-fatrapd  funt  Faflovcs  (^tillosil 
per  vult  cffe  ncccirarios)  quamvis  non  fint  prsedicatoi 
II.  Paltorum  verorum  alia  funtofficia,  practeri| 
unum,undepraedicare:quorum  nomine  egent  iplis  e 
ii  qui  maxime judicio  valent.  III.  Prsedicationisc 
ufus  eft  ,  non  tantum  judicium  formarc  ,  fed  etiam 
nioyere  &  ilcderecordis  atreftioncs.  IV.  Non  e 
celfarium  ad  eledioncm  Paftoris ,  ut  omncs  in  po 
po/fint  ptY  fe  finc  peritiorum  ope  judicare;  nedu 
perfefte  hocpolfint :  fed  debent  omnes  eoufquc  fcire 
tugiant  faifum  dodorem. 

Bellarm.4,  Dcbeiomninop^puhs  PM/lorem  f/(u?J7 potins  fk 
qu/im  alierum  »  contrAria  doccntem  qui  non  efl  Pafior  ,  etumfi 
conttngerets  ut  PaftorcrYaY 

Proteft.  Hoc  eftquoainipii  4UKUin  n  riforesomnis  I 
ligionii^ ,  inter  Primores  Pontiticiorum  unicc  optant , 
quasrunt ,  ut  populusfequereturlarvatum  quemlibet. 
pifcopum,  &  facrificuium  ,  quamvis  abducat  eosa  Ch 
fto,  quamvis  autem  hocimpium  fit,  periculum  tamen 
lud,  quod  imminet  Ecclefias  ^  malis  Paltoribus,  elefti 
nisjus  ipfiusefTecvincit.  Rcde  enim  Sc  pie  Cardina 
Cufanus  :  Ratto  fortts  afiignatur »  cum  confcnfus  ftt  necejfart 
Mantfeftum  eft  ,  fcteniiam  legis  ex  ore  facerdotum  requiri  ac  infup 
exfaifa  doflrtna  »  qua  extgnorantia  ,  velmalttta  fucerdotis  femimt  . 
tUY  populum  nonexcufari.  Vnde  fi  non  deberet  fopuU  confenfus  tnt  > 
wntre^  in  pr^fide  » injuftepumretur  ,  ex  tgnoraniia  ,  vel  malitt,, 
cerdotts :  quum  ad  ejus  prAftdentiam ,  eorum  confenfus  nunquam  i 
tervenit  :  nthtt  entm poteft  tunc  tpft  pcpulc  imputari. 

Bcliarm.  Domtm^s  jubet  ut  f  ilfi  propheta  non audtanttfr'^ 
JPopulo,  non  autem  ut populus  e$s  deponat,  &  alus  fubftttttat. 

Protefl.  I.  Sicut  potefta:?»  radicatur  (ut  Cufanus  loqu 
tur  )  in  libera  populi  fubiedione:  fic  ctiam  poteftatj 
privatio,in  legitima  fubjedionisillius privatione.  Quuij 
igitur  mandatur  populo»^ir«J/4^  hunc  vei  iilum  ,  idcfl 
nc  fubjiciat  fe  iliius  minifterio  ;  mandatur  fimulquos( 
rcm  ipfam,  ut  privct  cum  iiio  minifterio.  | 
27.  Protefl.  Epifcopi  non  funt  DomMii,  fed  miniftriEd 
ciefix,  iCoY.^,  &  i  Pet  i^.  Ecciefiaeft  columna&fiim^ 
mcntum  vcritatis.  l  Tinr.i^ 

Beilarm* } 


1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag 

224  E  3 


77 


ENBRVATVS. 

Ic. I .  Zptffopifum  mmiftri,  regeudo  tr  iirpetanU. 
irm^/f.  I.  Qui  miniaranc  alicui  rocierati  regendo  & 
iperando  ,poflunc ,  folcnt ,  5c  (  ex  lege  communi)  de- 
nc  >lli  ab  illa  focietate.  I  I.  Miniltri  Ecclcfialtici , 
inpoifunt  Ecclefiae  legitime  imperare  ,  nifi  quatcnus 
^cbrant  imperla  &  mandata  Chrifti ;  &  hoc  optime 
•iwemtcumcledioneEcclefiae.  I  II.  Quasdam  faltem 
I  faciunc  ,  ut  in  in  non  cantum  voluntatcm  Chrifti  er- 
lEccIeham  totam  excquantur,  fcd  etiam  voluntatcm 
kclehascrga  particularia  mcmbra:  ita  ut  non  tantum 
^ant,  rctl  cti.-jni  parc.int  Ecclefise. 


Imujt.l.  isimii  luiicula  cft  hrcc  impudentia,  Eccle- 
mEphefinam,  a  raulopl.mtatam  ,  A  Timotheo  rig.i- 
m,  a  Pctro,quantum!ntelIigidatur  ,  nunquam  faluta- 
n  :  lemper  audirc  Petrum.  Vcritarcm  non  cfle  verita- 
m,nifiaudiaturaPetro.  II.  Per  quemcunquc  Ecclcfia 
1  'ntatcmaudivicSc  recepit,  certum  cft  illam  haberc  jus 
:narium  iUius  ventatis  confcrvandae ,  &  omncsili.is 
ndiones  continuandi,qu3e  neccflarias  Amt  ad  cjus con- 

■  rvationem  :  ahas  non  ellet  etltmm  &  ftabi/tmentum  ,  fed 

•  afi  diverforittm  vcritati*s  :  hoc  juris  tamen  non  habercr, 

•  lonpoiret  cligjre     inftitucre  fibi  miniftros. 
z^.ProteFl.  NonfoU  Apoftoli,  fed  tota  Ecclcfia  clegit 

•  atrhiam  ,  &  Barnabam  ,  uc  cx  iis  Deu^  unum  a^rumc-. 

•  t.  Acl.l. 

Bcll.  I .  FxClumhoc  efl  ex eoncfjl.-one  Petn, <-.v  nrc.  '^tratf, 
f,  5  Prciefl.  I.  Nonmagfs  cx  conccfllonc  Pctn  quam  reli- 
f/ <!  (orum  Apoftolorum.  Non  legimus  in  Scripturis  Pe- 
r=  '  im  folum  tale  quidquam  unquam  feciirc:  ncquc  de 
^    ncclTionc  cjusquidquam  narratur  ,  vcl  indicatur.  Po- 
!t  forfan  Petrus  prseire  aliis  AifFraglo  fuo ,  (  qux  mcns 
:  Chryfoftomi  aBellarm.  hic  laudati )  fed  nihilprae- 
•ibere  reliquis  Apoftolis.  1 1.  Si  Apoftoll,  cx  concef- 
mc  hoc  permilerunt  Ecclefix  ,  cxemplo  tamcu  fuo  fa- 
mdicarunt,  quid  maximefit  cx  ufuEccIefiae. 
Bell.  2.  Ntn  tam  eUnitfuit ,  qttam  foftuiatiteleaitnis  a  Dio. 

■  Prtteif.  Elcftio  plenaria  ,  per  homines ,  non  potuit  lc-« 
m  haberc  in  Apoftoli  vocacionc:  quatcnus  potuit,  fuic 
fervata. 

..;  Bellarm.  3.  Ab  exen^pounonon  dc.hntur ,  aliqi^iAeffe  de  iure 
!,»ino.  * 

jjjgByPrfl/ei?.  Ab  e.^iemplo  uno  ,  cum  .ihii  conjundo  ,  cujus 
^^■o  eft  communii,  6c  divinitus  approbata  ,  rcdte  potcft 
^Kdeduci.  Sic  Cypriaims  vel  Sinodus  Afncana  cp.68. 

de  hoc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


78  B1LLAS.MINVS 

dehocexemplo  pronuntiat;  fetundum  dtvtna  mAgiJteUMii^ 

fervatur.  ,        i  r  ^ita 

29.  Pfoten.  Diaconietiam  cliguntur  ab  Eccleiia :  Att.ff 
Bellann.  I .  H«  exenfh  mn prehaiur,  id  effejure dtvtnt. 
Frotefl.  lus  divinum  eft  quod  a  Deo  promulgatur 
quamvisid  fiatiftiurmodicxemplo  ,  cujus  ratio  nonelf: 
fingularis,  fedcommunis.  ' 

BcHaim.  2.  Tnbm-m  esl pofult,  exfemejiione  AfofleUfumt »' 
Zucaiipfeapfrtetcftatur. 

Prctefl.  Ncqucapcrtc,  ncqucobfcurehoctcltatur  Li: 
cas  •  nifi  omniailla  ,  quae  Ecclefia fccit  ex mftitutionc  t 
direaioneApoftoloiuin,  tributaipfi  fuermt  cxconcc; 

fionc.  /.  j  «  it 

BcU.  5 .  N««  qu*rttur  de  thEttme  Diacenorumtfed  Pajterim. 

PrcteH.  Fortiu:>igitur  ftiingitargumcntum,  utSync 
dus  Africana  notat  apud  Cy  pnaniim  ,  loco  citato  :  y-  ^ 
hocin  Epifcoperum  tantum  &  Safirdeiumjedin  Dtatcnoruni  *r . 
tienttus  obf  riafft  AfoPoloS ,  animadvertimus.  Si  nc  Diacorj( 
quidem  cligerc  volucrint  Apoftoli ,  finc  fufiVagiis  Ecch 
fise,  ccrtcPaftorcs  noluerunt  ipfi»  obtrudere  non  cor 
fent'icntibus :  plurcscnim  fic  graviore>funtcaufae  ,  cori 
fenfum  EccleliaB  requii  entes,in  Paftoribus  quam  m  Di.^ 
conisinftitucndis.  r  ic  1 

lO.Preten.  Apoftoli  creabant  Prcsbytcros  pcrfuftr^ 
gia.  w4c?fiy.  14**3  %Vpo1ov»i<r«u7»;. 

Bellarm.  I.  VerbumyM(.rQvi^tr,afgnipcarepetef}.  l.  Etige 
perfuffragia.  z.  Eligere  ac  dccemtre  qnocunque  idfiat  mcde.  AH.l 
26  1  o,  4 1 .  3 .  Ordtnare p< r  manuum  tmpcfiticnem  ,  ut  ctpud  £1 
tUfafiicos  Scriptcres.  ■   o  ^ 

Proteft  1.  Primaillafignificatio  fola  eft  propna  &  > 
tiva,  utBcllarm.  ipfcfatetur:  reliquSE  tropicae  :  fed 
nativavocisalicujus  figniticatione  non  cft  recedendurr 
in  Scripturis  intcrprctandis  nifi  manifeftc  rcpugnet  fer 
fui  contextus.  Scd  nuUa  talis  rcddi  poteft  ratio,  cur  hc 
in  loco  aliud  hac  voce  fignificaretur,  quam  quod  P»  opr ' 
fonat  ,ci:gerefcilicetper  fufiiagia.  II.  Secundaillal  . 
gnificatio,  metaphora  cft,  tam  dura  ,  ut  nuUum  ejus  e>  4 
cxmplum  daripoffit,  nifi  ><f?.r.  ro,  41.  ubi  ab  hominibu  1 
adDeum,tranbfcrtur,pcranalogiam:  quid  autcmmhc  1 
minum  ufu  fgnificet  vox  aliqua,  nondcbemus  aut  poi  { 
fumus  cx  eo  fenfu  ftatuerc  qucm  habct  Deo  tributa ,  ft  , 
contra,  quiaprimocreaturij.  impofita  fuerunt  hujufmc  r 
di  nomina  ,  &  pofteaad  res  divinas  imperfeac  notand  i 
applicata.  In  illoetiam  loco,  dum  ad  Deum  haecvoxaf' 
pUcatur  ,  in  vocatione  Apoflolorum  ,  analogia  quaedaiA 
innuitnrteftationiSjinteriUam  vocationcm,  &  ordm 

rr 


1 

-1 

■j 

.  1 


J 

<4 
:  1 

3 

'.-A 

-i 

:  :  -4 
,..«, 

■« 

X 

■  M 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 
224  E  3 


ENERVATVS.  79 

leam  ,  qu^per  homliuimfuffragi^ contcicur  ,itaut 
hac  ipfa  tranflatione  vocis  ,  latis  apparcat ,  (juem 
Him  habcat  in  ordinaria  Miniftrorum  vocatione. 

^cltr.  1 , 26.  Non  eadem  eft  vox  ,  fed  <rj^4. »jO(^i&5^c«: 
ictiam  non  fignificat  ibi  (  ut  Bellarm.  vult  ;  ceoptare» 
iwam  adum  Dci,  fed  coanMttmerare.  tanquam  adum  ho-« 
lum,qLjipropriusefte.iusrenlus.  IV.  Tertiafignifi- 
^Jo  ,  nonfuitm  ufu  vellacro,  velprofano,  tempore 
boftolorum  :  neque  in  verfione  grasca  vcteris  Tcfta- 
ienti ,  nequem  novo  ,  neque  in  Scriptoribus  ullis  gr^- 
!,  nifi  reccntioris  jevi  talis  uiusvocis  reperitur.  Fuif- 
igiturLucas  tumtcmporis  quafi  barbarus  lis  quibus 
^bebat,  vcl  nihjl  iis  fignificans,  vel  aliud  quam  voluit, 
>rdmatinationem  intellcxifient ,  per     jtoviW,  V.  Or- 
-atio  apudleptuagintainterprcres,  in  Adis ,  in  Epi- 
■te  ad  Timorh.  conftantcr  fignificatur  alia  vocc  ,  dum 
»^»'»  »  %/^s,-7»J.<r;3c ,  vel  (TnjiTii  xii^v  appellatur  :  6c  xi"")" 
flufFragiorumelcdioncm  notat  apud  Paulum  2  Cor. 

noncftautemcrcdibilcLucam,  hoc  unoin  loco, 
jtantumabufitata  fuaphrafi,  fed&  a  vcrfionc7o. 
rpretum,quorum  phrafes  retinere  folebat,  finecaufa 
lceflifle,  &  ahcni  voce  ledorem  turbairc.  V  I.  A- 

lid  veteres  etiam  Scriptores  Ecclcfiafticos  .  figniricat 
lecvoxeledlonemperfufFragia.  Tefteshums  rcifunt 
UicodorusBalfamo  6c  Zonaras,  in  Can.  i.  Apoft.  OUm, 
^populis  tivitiXtum  licebat  ehgere  facrorum  prafcclos:  convettie^ 
fe  Fipulus,  &  a!  :  ',nnc,  alit  ver»  d  ■  iUum  ,  &e, 

fntci  extendeUm  ^  ^rs.;*,-  nomtn  In... , ..:uum  .  quo  fic 

tm  fynodorum  PatresmvemuntHritfi  ,  fuffragium  noymmntei 
■•vw.  Exftat  hoc  teftimouium  in  notis ,  quibus  Chrv- 
'Ohorus  luftellus  ,  illuftravit  Codlcem  CanonumEc- 
lae,  pag.198.  VII.  Sialiquandopofteafignificetor- 
lationcm,  hocfit  per  metonymiam  fubjedipro  ad- 
^do:  quonum  ordinatiofuit  confcqucns  adjundum 
lonis  :  aut  pcr  fynecdochen  ,  totam  ill.mi  adioncm 
>at  cujusordinariafuitpars.  Hifcc  omnibus  ratio- 
5cvincitur,  neque  fccundum  ,  neque  tcrtium  Bell. 
»m,  inifthoc  loco  polfe  admitti. 

L  Bellarm.  2.  Siacctpiamusprimomoi»  ,  tum  notanistm  elf, 
l^vifvmnfiguificareeligere  per  fujfragiaah  a,'tt<d*ta  .  ftdpropritt 
Wgto:  Lucas  t^ttur  vult  dictre.  Pmtum  i;  Bamabam  non  adfuf^ 
ja  pipuli.  creaffe  Epifiopos.  fed  ai  faffraqia  propria  tantum. 
Y^»'^'  I;  Nullum  exemplum  dar"i  poteft ,  ubi%/jjrov5,» 
Itoificat  in  coetu  ch^crc  ,  ita  uffufFragium  unius  ,  aut 
•iim  tantum  exfpedctur.  1 1.  Non  ncgamus  Pau- 
^  Barnabam  fufiiagia  fua  contuliire ,  fcd  folos  illos. 

I  I  Ii  ^^i^OTOruv 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


8o  1ELLAR.MINVS 

I  1 1.  '/^$»Tov«v  is  dicitur ,  qui  praeeft^feoTev.»  ,  quo  len 
triKuitur  Presbyteris  primanii  vel  Epifcopis ,  aliquaiw 
apiidEufebium:  ut  Hb.  6.  cap.  ^^.  &  per  Conftantinu 
Imperatorcm,  invita  Conft.  I»*.  3.  p.^s  146.  fccundu 
editionem  Stephani ,  declaratur  ,  quod  fit  ^uT.a*T«i  ry,.  y 
eorov;«*,  mcderArieleaionem:  cujus  oMignatiO  &  comnl 
mentum  in  impofitione  manuum  ponebatur. 

32.  Pmc/J.  Cyprianus,  vel  potius  Synodus  Atr 
apud  Cyprianum,  fp«i?.68.  inrer  alia  multaquae  pr 
pVopopuIi  jureineleaione  Miniftrorum  ,  hasc  h 
PleblmAximehabetpteftatem  .  vel  eltgenii itgrtos  Sacerd^tcs.v 
dtgnts  recttfAn.il :  quod  & ipfum  ztdemus  de  dtvtna aulhritate dr 

Bella*rm.  1.  QfrMW^.  unr.,^n^.HuXtierehocabexemplis 
nis  defccndcre.  At  excmfta  nm  factunt  rem  ejfe  de  jure  divin 

^^'pme^.l.  Cyprianus  dicere proculdubio  W«/f, 
difertis  verbisdixit ,  defcendere hoc  de  divina  audorttate 
cundum  dcvina  magifteria.  II.  Exempla  qu«  manda,, 
velapprobanturaDeo,  &  ratiombus  .llii  nituntur,  r 
aDcoprsecipiunturobfervari ,  aequefacmnt  rem  ei.. 
iurc  divino,  atquepraeceptum dnedum.  Sedtaliac: 
empla proferuntur,  &  ita  declavamur  a  Cypriano 

Bellarm.  2.  CyprtanustribuitpofutcpteJIatemettgendtyt^-pi 
frafandt.moretefttstantum.nonjudicis. 

Proten  I.  Hoc  noneft,maximehahirepotcfietemet,rc. 
rtcHfandi.  II.  Si  hoc  ita  fuifTet  tum  Plcbs  eiret  ttr,mu^ 
eentaoitdetini»  cum  facerdote  peccatore  comwumcans  :  quod 
prianus  negat.  III.  Tum  etiam  non  fc«m/«r  «  pea.u. 
trspofito  feparAtefe  :  quod  illeaffirmat :  Fruftraccrte  .:c 
omnia  fciipta  fuiirent  plcbi,  li  plebis  non  eiret  n^dic^l^ 

21  rrotesi.  Concilium  Nicaenum  ,  m  epiftola  adAi 
xandrinos  ,  apud  Thcodoietum  ,  Itb.i.cap.  9.  tribuit  p. 
pulo  poteftatem  eligendi. 

Beilarm.  Nthil  aliud  hmc  ccUigi  potc^i ,  quamtum  cccp,ffeco 
fuctudinem,  ut  pofutus  eleaicni  admifteretur.  Uon  autem  tttae  coh 
tur  idrjfe  dejuredivtno.  ,       .       r  i 

PrcttFl.l.  Nonloqultur  Synodus  cmfurtudine  y  ic 
difertis  vcrbis,  dc  tcgtbus  &  fmn,on,tt,sEcc\c{ix.  1 1.  Tu 
non  coepilTc  haiic  confuetudinem  ,  fatis  eft  manif eftm 
&  ex  ante  didis ,  &  etiam  ex  eo  quod  tam  univcrlaie 
approbationem  habuit,  a  Concilio  Nicoeno  ,  atque  ctia 
In^peratoris  Conftantini ,  in  epiftola  quam  fcnplit 
Antiochenos,apudEufeb.dc  vitaCo.ift.  lib.3.  II 1. 1 
divinum,adverfusPontificios,  hoc  modoprobatur  :  ' 
naturarei,  egrcgieilluftiatur.  ^^^^^ 


1   N    I   R   V  A   T    V    S.  8l 

j4.Pyo/r/?.  Tcftimoniumpia^bcntelcdioni  plebis  Con- 
ilia  >  Patres  ,  Impcratorc^,  IuraCivilc&  Canonicum. 
[iftoriac,  Pontificii,  Pontificcs  ipfi  &c. 
Bellarm.  i .  Non  teftantur  i  ffv  de juYe  dtvtno. 
Pme/M.  Supponunt  &  illuftrant  jus  divinum.  II. Tc- 
ancurpoteftarcm  quamPapafibi,  &fuisjam  arrogar^ 
oneffcjuii>  divini.  1  I  I.  Tam  vetus  ,  &  tam  diutur- 
a  confuetudo  apud  Pontificios,  in  iis  quas  favent  eorum 
l^rannidi  &  fuperftitloni ,  vim  habercjuris  divini.  Cm^ 
^eiudo  (ait  Bellaim.  c.  3.)  ff?  optima  juris  mtcfpres. 

BelUim.  2.  Inhi^  dwnihus  ,  unovel  aJtero cxceptis  ^  nuUafit 
.  enttoelefliontSf  /edtantum  poftulattoniSs  vel  tefttmonti. 
•:|  Protefl  Et  aperte  falfum  hoc  eft  ,  &  vanum  :  quiapo- 
1  ulatlo  cft  eledio  imperfefta.  &  teftimonium  necciTaiio 
:  rasrequifitunl,  ut  caufa,  vim  habet  planc  fimilcm  &  ae-. 
lalcm. 

Bellarm.  3.  Populus  elviit  ex  (oncefunc  Pcntij^cwn. 
Proteil  Eadem  concelfioncqua  calicem  olim,  aut  etiam 
incm  ipfum,  in  Caena  Dominica  participavit. 


C  A  P.  1 1 1.  De  ordmibtis  fMtniflrorum. 

iiasftio  tcrtia  eft  de  diftindione  Clericorum,  fcu 
Miniftrorum  Ecclcfioe. 


T  H  E  S  I  S  T 

^  Ellarm.  Dijfentimui  ab  advcrfartts  dtt  numero  *  Ae  antijt^itate^ 
3  ^  Jc  ojficio  Clfricornm. 
I|V  f  Proteft.  Prima  &  primaria  difTcntio  hicfophlftice  oc- 
^      iltatur.  Nos  cnim  vcl  maxime  in  eo  a  Pontificiis  dif- 
ntimus  ,  quod  ilHintcr  Ecclefise  Miniftros  numerant 
caturas  humana^  :  nosautcm  nuUos  miniftros  Ecclc- 
afticos  agnofcimus ,  piaEteriUos  quos  Chriftus  infti- 
nt,  &  Ecclcfiae  in  Scripturis  commcndavit.  Ex  feptcm 
j  lis  ordinibus  quos  nobis  obtrudunt,quinquc  funt,  quo- 
im  ipfimct  fatcntur  nullam  haberi  mcntioncm  expicf-^ 
m  in  Scriptura.  Filincius  lefuita  ,de  cafibus  confcien- 
a5,part.i  •  traft.^.cap.i.  Cum  tamcn  i.  Miniftri  omnes 
cclefiaftlci  debcnt/i  Dcoconftttm  tnEcdefia  ,  i  Or.  12,28.  4 
;  hrtftodunari,  £ph ^.li.      conftitui  a  Sptrttu  Sanllo,Acl.20ylSm 
^  Dcbent  a  Sptritu  S^ndto  accipere  dona  fuis  muneribus 
)nvenientia.    i  Cor.  14*4.    3.  Dcbcnt  Miniftcria  obirc 
Chrifto  diredc  pendentia,  t/er/ 5.  4.  Debent^pf- 

tiones  excrerc  ,  Deo  ip(b  in  ipfis  agente  verf.6.  Qul  igi- 
ur  hoc  fibiarrogant,  ut  novos  miniftros  in  Ecclefia 
^)nftituant,  EccUfiiafticos  proprie  diftosj  ii ,  I.  Pcc- 

£e  cani 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


§2  BELLAILMINV  S 

cantin  Deuni,  Chriftum,5c;  SpJiitum  Sanftum.quoi  i 
locum  &thronum  non  verentur  occupare.  II. 
riam  ftciunt  fuis  illis  crcaturis  ,  quos  omni  facul: 
idonea,  &  fpc  benedidionii ,  qunh  truncatos  pedibi 
autcruribus  frat^os  ,  ad  ncgotia  longe  maxima  protr 
dunt.   III.  Gravifltmim  mferunc  injuriam  Ecclel 
Dei,quum  illas  admimftrationcs  admittunt ,  quae  &  i 
utiles  funt  fibi ,  atqucctiam  ingratas  Domino&  fpon 
Aio,  Chrifto.  Prxterea  Benarm.  cap.  i.  contendit  .Mir 
ftros  eflc  Clericoi,  e[m<itlI$fuKt[crs  Dowint ,  &  Dtmmus  efi  ecr: 
ftrs.  Major  autem  praefumtio,  vix  poteft  cogitari ,  qua 
prsefcribere  Domino,  quos  &  quales  habcbit  pro  fua  fo 
te  ac  haercditatc,  &  quibus  ipfc  fors  erit. 

2.  Bellarm.  Ordo  Eccleftaffieus  vel  aitipttur  fropU  qm  cc 
ritu  facro  &  folemni,  conferturab  Epifcofo  ,  &  ad  certum  mtntjl  -rn 
ftcrificto  divino  exhibendum  referiur  :  cttjus  gentris  (Hnt  feptem  :  S 
terios.  Di.icttms.  SHbii.iconus,  Atttutus.Lelltr,  Exortifta,&  Oftt 
riuf  :  vel  tommuniter,  qui  .jitomodotunque dedicatur  divinii  thf  q:n 
etiamft  r.on  reftratMt  adfacnficium :  <7  hot  modo ,  Menachi,  vtr^i^m 
yidux  DeofatratA  ,  & /abcrantes  tnfefeliendisdefunltis ,  $rdtnei  < 

^  Prcff/f.  I.  Abfurdum  commcntum  eft  ex  Idololati. 
mifTaticaprofedlrum  ,  quod  ordo  Ecclcliafticus  definitu, 
per  ixlationcm  ad  Euchariftiam  ,  rtiegis  quam  Bapti 
mum  ,  autPraedicationcm  verbi,  1 1.  Durandusjam» 
lim  figmenrtt4U  iftud  refutav^t ;  in  fent  +.  dtR.tj^..  quafl. 
dumoftendit,  quodliac  ratione  Epifcopatus  cflet  orc 
proprie  didus :  quia  fcilicet.  NtbiHorem  &  profinquiorem  h 
tiiudinem  habet  adfacr.\menit*m  Euchanftia  .  foteftas  Eftfcofal. 
erdinans  miniftrum  ,  ai  eju<.  conffcrattonem  ,  velcenftcltoncm,  qm 
minorMm  ordtnum  pnefla\ , dtfjtoneHs  populum,  tantum  ad  ejui  fufcept 
nem.  III.  QMod  autcm  refertur  ad  Eucharift:iam  A 
ratione  facrihcii  proprie  didi,  hoc  facit  reptem  illos  O 
dines  Pontlficios  ,  feptem  gradus  facrilegii  fpiricuali 
IV.  Epifcopus  non  debctin  definitione  collocari :  qu 
ininoresordinc5.poffunt  fecundum  Pontificios  ^  Pre 
byteio,vel  Abbate,  ex  commiflione  aut  delegatione  co 
fcrri.  Filinciusf/i/'.  V  V.  il<»«j illi^fn quibu> conferu; 
tur  ifti  ordines  (fi  unum  faltem  excipias)  funt  ludi  lud 
ftcabilis,  &  Ordines  ipfi  ritibus  illis  non  obftantibus ,  d 
viduntur,  a  Scholafticis,  infacros ,  &  ntnfatros.  Bonavei 
turain  4  d  24.  Durartd.  Ratienal  Itb.  l.tap  l.  V  I.  Pontii 
cii  nonhabent  feptem  iftos  ordines ,  in  facrificii  fuiceli 
brationc,  nifi  cum  Papa,  (utDurandus  ibid.)  ff/iimf-rwj» 
farum  (olemnia  agtns.  fex h.tbet  fecum  erdtnes  :  inter  quos  tamt 

nequc  EMuiftn  t  nequc  oftimmt  oequc  tiam  Ltdor ,  nom 

naatu 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  85 

mtur:  Ced  £pif£opt  &  cantores  eoriim  vicesgc:.int  :  &:  ta- 
cnracramentum  ,  fic  perfcdionem  In  illo  numcio  le- 
iriododrcobfcrvatDiirandus.ibid.  VII.  Nullam  cau- 
m,  aut  rationem  adfcrt  Bcllarm.  cur  varii  ex  iftii>  oidi- 
busquos  pycpy/o<  appel  lat ,  non  ilnt  commHHtbfn  annumc- 
ndi :  ita  ut  lincofliciA  comnninia  ,  non  minidcrii  dcter* 
inatlgradus.  VIII.  Si  communitcr  fint  Ordines,qui 
modocunqtie  deduantuY  ^dtvims  obfequth  ^  tum  omnes  Chri^ 
-iani  habcnt  ordinem  faci  um,  Qc  pertinent  ad  Clerum. 
equeccrtchypodiaconi,  ledores ,  oftiarii  magis  olim 
t  dinabantur,'quam  Diaconilfae, vcl  ut  h  quibufdam  Gr^- 
>  vocabantur,Prc5byteMflk:  nam  &  iftis  manus  impo- 
folcbant  :  Conctl  C/faUed  can  14.  Imo  &  omnibus  ba- 
izatib  :  ficut  Hieronymus  contra  Luciferiano!>  teft:i- 
r:  an  nefcttts  (inquit)  EccLfieimm  hunc  ejfc  mcrcm^ut  Bafti-^^mis 
fea  manui  tmpondntur  f 

BcWznn.  Clenicny  ith.S^  eonfttrut.  emntumftreordtnuinr:^ 
i  decUrat.IgniUius  tn  Ej^tji  a.i  Akucc^'.  n^ei  faluxntfexcx 
uhus . 

rrotcfi,  I.  Bellarm.  ipfe  in  libvode  fcriptoiibus  Eccle- 
itici^^fatctur  illos  libro:>  Clemcnti^  ,  ciVcApeirypfm,  nul^ 
•5  nomtnts^  tmprohatost  corrufto^^  &  drpravatcs  :  &  Ignat ii  Epi- 
)lam  ad  Antiochcnfes  ^  admanus  Eufebtt  &  Httronymi  non 
iVentJfc.  Pra^tcrea  Ignatius  C^\iitRt  Cantcres  ^  6claborantesM 
* 'inon  funt  ordincs  :  &c  inlalutatum  prastcrit  totum 
•dinem  Aioiutorum.   1 1.  Fatcntur  ipfi  Pontificii ,  Ordi- 
siftoi>  non  fuiflTc  in  Ecclefia  prima.  Durani  Rattmal.  lib. 
'  tap  1 .  Sacerdotes  &  Dtacont  tantf^rn  nominantur  ab  Apojiolo: 
^uOrdtnes  poftca  adjellt  funt  »  propier  multitudinem  cYtdentium. 
••^  .navent,  tn  4  i  2+.  n  67  68  In  Ec  Ufta  prtmtttva  »  crdines  ncn 
tnt  expltcati  nrdtjitnftt  ,  ut  nunc.  Scotus  in  Report.  in  ean- 
m  dift,  ncquc  in  principio  fuifie  ,  ncquc  nunc  neceffa- 
)s  elfe  rot  ordines,affirn:at.  In  pumttiva  E  difta.^c.  Nunc 
'0  non  r//  iantn  devotto.adfumendum  corpuf^  Chrtiityqr^od  ncccjfe  fit^ 
mtntftros  habtre  vno  nunc  quatuor  Ordtnes  conferuntur  fimul »  fccL 
if^Ye  meitos  irc  III.  Apud  vetcre>,  in  fcculo  fecundo  , 
sntio  quidcm  fit  iftorum  nominum  ;  non  tamcn  appa-* 
:,quod  minorcs  illi  Ordines,  gradus  habcbantur  dcter- 
Jnati ,  miniftcrii  Ecclcfiaftici  ,  ncdumad  facrificium 
^piie  fpcdantis  :  fed  officiaquaedam  in  fc  communfa^ 
ere  ab  Ecrlcfia,ccrti^  quibufdam  impofita,  qui  hoc  pa- 
> ,  exerccbantur  aliquo  modo  ad  minifterium  vcrc  di-«» 
num. 

4*  Bellarm.  Rejfat  ojficium   Dicamus  de  ftngulis. 
Ptoteii,  Fruf»  raneum  clt,&  ridjculum  de  minorum  (ut 
'watur  J  <Sc  non  lacrorum  Ordinum  o&ciis ,  anxie  di^ 

Ec    2  fputarc: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


jjj.  B  E   L   L  A  R   M   I   N   V  S 

/butare  :  Quia  I.  Non  funt  legitimi  gradus  Minateni  1. 
cri.  ficut  jm^^  fatis  eft  declaratum.  I.I.  Apud  ipfos  Por 
liftciosofficiorumnulUhabeturratio  in  lcemcaeorui- 
ordinationc.  Tota  AuvUemui  (ait  Bennv.  tn  4.  4  2 ^,««»»  34 
t!irvuU%  ai  orJtmi<  minorei  fromovert,  qtit  ncc  fciunt  qut.l  ftt  orio,  n 
Lii  ihi  detur  1 1 1.  Notum  cft,in  plerif^iuc  Pontifaciorui 
Ecclefiis ,  horum  omnium  ordinum  officiis  detungi  S>; 
crificulum  ,  cum  cuftodc  templi ,  puero  aliq4o/o«c  1 
partemetiampucrilis  ludi  vocato  ,  cumMifTa  vul||fij 
modocelebiatur.  IV.  Vnl  eidemquc  hom.ni,omnesir  ! 
fcriores  ordines  fimul  apud  ipfos  ,  committi  folent ,  fij 
ulla  cogitationc,vcl  confcrcntis.vel  fufpicientis,  dc  oft 
ciis  annc  his  unquam  attingcndis,  Nobili,  pcr  faltum,  I 
pifcopo  ci  eando,funcs  campanarum  &  clavcs  Sic.  m  m. 
nus  tradunt,cu  mandato.ut  obfervet  tempora  pulfuun 
3uftotemporeaperiat&  claudat  tcmplum  ,  ejufquc  i  i; 
pclleailia  bona  fide  cuftodiat  :  librumlcaori  apeiia; 
candelas  accendat,  &c.  Diacono  ctiam  obediat :  cuni  il 
idem  codcm  tempore  fupra  haec  omnia  munera  ad  Ep 
fcopatum  elevatu  r :  ita  ut  officia  ifta  fint  in  nuda  fpedl 
cula^vaniffimarum  casrcmoniarum  ,  &  puenlium  ludt 
rum  redadla.  His  Igitur  omiflis  :  quid  Bellarm.  habct  ( 
Diaconis,  Sc  Presbyteiis  brcvitcr  vidcamus. 

De  Diaconk, 

K.  Bellarm.  Diaconcrum  erat ,  (p^ff^  officium  oHaUiHp  c-u 
Itndi  &  opes  Eccle^A  c.iminijlrandi )  etiam  facrificant,  facerdoit  af 
ttere  ac  mtnifltAre,  &  populo  diftribuere  Ettcharijiiam. 

Pmr/?.  I.Miniftrarefacrificanti,&  diftnbuerc  Eucn 
riftiam,non?ert;ncntad  circntiam,vel  ullo  modo  ac.  . 
ftitutionem  Diaconorum  ficut  apparec  c%  Aaot  6  0mn, 
parteliquet  ^  ait  Cajctanus  inillum  loqum  )  quod  f  ptemc 
gtndi  erant  diacor.i,  hoc  eil,  Minisin  non  altaris,  fed  menfArum.  n. 
(id  dtaconos  altaris  j^cclaret ,  vacare  orationi .  «Sr  verbo  Det  :  c  regti 
Auiem  inorttm,dicitur.}m  vero  trai,ont,&  verbo  Det  inffahmui.  C 
2  Tim.  3.  NiH  hgimus  aliss  in  fatra  fcriptura  Dtactn»s,qu.m,Uos 
AcliiApofl.inflHUtes  miniflres  temperaltum  Eccleft*.  1  I.  Ncqi 
cxScripturis,  ncque  ex  antiquiffimisEcclelialticoru 
fcriptorum,  poteft  probari ,  diaconos  talequid  fadtitaH 
I  II.  AfliftcrepotucruntDiacomMiniftro  Caenam  a 
miniftranti,  ficut  &  nunc,  in  Ecclefiis  quibufdam  rcfo 
matis,  folent  exofficio  communi,  non  exoidinatio 
dctcrminara.  IV.  DiftributioEuchariftiae,  temporcj' 
poftolorum,nec  requirebat,  nec  adm.-ttebat  opcram  Di 
coniautminiftri  alicujus  dctcrminati ,  ut  mtercedei 
inter  bcncdiccntcm  5c  communicamcs,  Crfdiierim  ego  ( . 

Cajcuni 


4 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BNERVATVS. 

Ijetr.  uis  in  Mat.26.  }  qptoifscutcaitcemunu^  ^^dedn 
liifitapdtiuam  cnm  pane  funcio,  fYo^tnqsiiores  lefH^Yeh.  /i^^- 
fptve  pYtexeYunt.  AcceftYunt  h  lefn,  non  mani$  ad  mantim^  fei  ex 
tenfa. 

9.  BelUrm.  Non  eFl cYedibilcuimpofttione  manHum  ApoRoloiH-» 
0YOS  futjfc  ,  ft  folmnmintfieYimn  menfaYum  Diacoms  commtttcYe  vo^ 
4ijftnt. 

PYoteft.  I.  Cura  p/v     .  .  .:.n  ,  ;  .aua...:.:  ,  .  .pilloriim  & 
eiegrinorum,  dirpcnfatiochaiitatisCic  confcrvatiopacis 
ficcleflse,  non  fuit  Apoftolis  tam  vilis,atquccft:  in  oculis 
j^oncificiorum.  1 1.  Bellarm.  ipfe  cap.j.  Iftorum  Diaco- 
iiorum  officium  ad  folas  menfab  rcftringic  ,  liccnimrc- 
*  ondet ,  decorumcledione  ,  nc  lit  CKcmpIum  cligendi 
if  Hic  lo(US  non  efl  ad pYopoftrum  :  nos  cnim  agimus  de  clc^ 

j.  yrum^qut pYsficiuntUY  Ecclefix  Ytgmi^  :  tj}i  antem  Dincon 
erant  pYdficienii  menfis. 
Jellarm .  AnteaviduA  mintflY^bant  menfis»  ncc  tamen  ccyio  Yitn 
laiantuY. 

FYotesl.I.  Sine  ullaprobationc  ,  gratishocafiirmatur^ 
ifiduas  aftteminiffYaffe.  1 1.  QiH  minlltrabant  antea,non  ha- 
juerunt  Mmiftcrium  ftabilelibi  commiHum  ,  cx  dirc- 
SioneSpiritus  fandi ,  &  Ecclclii^  elcdione.  III.  Ipxis 
Diaconiilis  viduis  quse  miniftrabant  pauperibus  Sc  perc* 
jrinis,  manus  olim  imponebantur.  Conctl  Chjilcei.  can.i^. 

7.  Bellarra.  DiaconoYtim  lYat  temp^Ycfu(Y:fiiti%  EuanicUttm 
egcYe. 

PYoteil.  Neque  ab  iniCiO  fadum  efthoc  fempcraDia^' 
|conis  :  nequc  m  eo  quidquam  eft  ,  quod  non  pollic  tieri^ 
I vel  a  Presbytcro,  vcl  etiam  a  quolibet  lidcli  gravi ,  8c  le^ 
gendipciito. 

8.  Bellarm.  DiaccniYum  eYat  baptixAYe,pYddicaYe,  &c,ut  docent 
fxemp/a  Sttphani,  &  Phtlippi.  AcloY.y  &  8. 

Proteff.I.  Prsedicarealiquo  modo,  cx  occafione ,  atque 
etiam  codcm  modo,  quo  Stc  '  .  &  Philippus  hoc  fc- 
ci/fe  narrantur  convenit  cuiL  cii,  fccundum  men-- 
furam  illam  donorum  quam  acccpit.  Omnss dtfltptiit,  iltfpeYfi 
j  tuangeli\  il  '  ^onem  Dt  i.  AcIoy.  8,  vtYf.  4.  -  '  ' '  1  captiva 
'apudlbcL  j  .  .;dicavit  :  &  Rex  nondun.. .  .  /.atus  ab 
illa  muliereinftitutusidcmfecit.  Rujfm.  Hb.iOt  cap.io.  E- 
defius,  &Frumcntius,  adhucprivatilndorum  fucrunt 
praccones.  Theodoret:  Lb.  i,cap.  24.  Rujf.  ltb.io,cap.^.  Ni* 
tephJth.  Ifcap.  23.  Origencs  ,  nondum  impofitionem  ma- 
niium  adeptus  in  ipfaEcclefia  doccbat  £:4ub.  lib.  6>  crp.zo. 
quod  ejus  faftum  abAlcxandro  Hierofolymiuno  Epi- 
pifcopo  ,  ac  Theodifto  Ca:farienfi  defcndicur  illuftribus 
cxemplisEvclpii  ,PauIini ,  &  Theodori  ^  quiidcm  fccc-- 

Ec    3  ^-^r 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


C  A  P.  I V.  De  difitnEliom  Epifccpi^  &  Preshyteri. 


I .  Bellarm.  Exiflitqudflto  :fit  ne  Presbji  idtm  omnino  qud  ♦ 
E^i/ccfus  ac  frAfcYtim Jure  (Lvtng, 

Protcfi  • 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  27 

fnti^..  i.  Quarftiohaccinflxtuitiiranobis,  non  ^nz^r- 
im  ,  fcvi  tantummodo  ,  dejuredivtno  jus  humanum  filere 
icbct  in  thcologip,ubiag!tur  de  vcrltatcac  voluntatc  di- 
-ma.  Intelligidebet  hxc  qu3eftio,de  Prebbytcris/.i^^^^rm* 
tlmstr,fcYmcne  V  doclnna.  I  Tzm. -^,  17.  quomodo  ctlam  Epi- 
copidefcribunturapudEurcbium./  ^  cap.  13.  o<T*iy->^ 
yposfwTf^.  FuifTecnim  inprimitivaEcclcfia  ,  aliudetiam 
;cnus  Presbyteiorum  gubevnationi  tantum  atrendcn- 
lum,  teftatur  Origencs,  tomo  3.  contraCelfum  ,  ficut 
labctur  ine]usPhilocalia,fif;>,i8.  ubi,cum  Cclfu^expro- 
)at  doftoribusChilftiani^,  quafi  ftolidos quasrerent  au- 
iitorcs  :  rcfpondet,  inter  aha  ,  Chriftiano>idoaores  pri- 
Tiodircerncrc,&  explorarcfuosaudicoresiy^oS^^rocv/We^-: 
Sccxprobatis  duosordines  ftatuerc  ,  unum  mcipien- 
rium,  (  quiabaliiscatcchumenivocantur  )  alterumper- 
"cdiorum  :  6c  interperfcdiorcs  ,  (  ait  j  ^rlrivsg  Ttrxf.uhci 
'  u^g  TO  ^iKoTrevgiiv  Tvg  &l>;gy  0  rxg  l.yssyxg  'cr^oTiivJ^v.  &C.  id 
ift,  (intcipretcTarino)  NonnuUtprApoJictfunt^  qm  tnvitAm^ 
moTiseorumqutadmttttinthrtnquifant  :  ut  quiturfiAcomittuntets 
lommunt  idtu  intndtcant :  qui  vtro  ab  tjlis  ahborrent ,  cx  antmo  com-^ 
flexi»  meltores  quottdte  reddayiC 

2.  Bellarm.  Fuit anttquah^refts  Aerii ,  mhUiMtereJJeintcr  £^ 
fif(Opum  &  Presbyterum. 

Proteil.  I.  Hujufmodihaerereosnullamentio  habctur 
»  in  Conciliii>  vel  etiam  in  hiftoria  Eccleliaftica.  I  !•  Au- 
1  guftinusexEpiphanio  hunctitulum  tribuit  huicfcnteni 
:  tia;interalias,fedinceitum  fe  fatcturquaenam  elTetr^^i^- 
^  lari$  deftnitiohdrettci :  in  prxfationc.  Epiphanii  autem  tcm- 
*  porchaercticus  vocabatur  Aerius  ,  non  proptcr rentcntia 
'  iftam  ,  fcd  propter  fegregitionem  quam  una  fccit ;  fic  e- 
nim  Patres  Concilii  Conftantinopolitani  primi ,  Camne 
/ixro  quiincodicecanonum,cft  169.  H.<rcticos  autemdtcimusp 
ios  qui  oltm  nb  Ecclefia  abdteaiifunt ;  (T  qui  po/lea  a  nobis  opiathema^ 
tiXatt :  pYdter  hos  autem  ,  &  qui  fe  fanxm  qtiii^imfiiem  prcfiieri  i7?<h 
e-miitj^ivug  fubajfunmnt,  fegrcgaverunt  autemfefe»&  adverfus  canont^ 
fos  nofiros  Epifcopos  con^regationem  facttmt.  Aerius  fuit  intcr  hos 
poftremos  forfan  cjuoad  hanc  fententiam  &  ejus  tuendi 
modum.  Epiphanii  autem  defenfioncm  quam  fcntentias 
Aerii,  &  c)us  argumcntis  oppofuit,  ineptam  fuifie  ,  Bel- 
larm.ipfefatetur  acprobat.  cap.i^.  audoritas  igiturc- 
jus,hac  in  parte,cxiguam  vim  habet*  III.  Si  hasrcfibus 
apud  Pontificios  ,  annumerctur  hasc  fentcntia ,  hoc  non 
cftmirandum:  hasreticus  cnim  in  papatu  definitur  , 
noncndit  iis  omnibus  quA  in  Ecctefia  Romana  froverts  traduntur. 
Dtil.i^.  cap,  NuUt  Hserefis  fuit  oUin,  fi  quis  Antipodas  efre 
afftrmarec.  Aventui.  ^n^i/./^*  3.  ^ 

Ec    4  3.ICiUrn\ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


88  L    t    L    L   A   R    M   1    >    V  S 

3 .  Bcllai  m .  Ecdefta  CathoUcA,  docet  ,  jure  divino  »  £plf<opatt  \ 
Presbytcrtc  majorem  effe,  tum  ordtnts  foteflate.  tum  tttam  jurtfdtiti  \ 
ne.  CcHitl  Tvtdefit.  feff  zi.  Theelogi.tn  ^  fent.  difi.i^.  Thom.2»  i 
5.184.  a  6 

Protefl.  I.  Mirum  cft:  Ecclefiae  Catholicas  hanc  cfTe  d( 
ftrinam  ,  quse  non  potelt:  ex  ullo  Concllio  dcclaran  ,  ni 
cx  Tridcntino  ,  cx  luratis  mancipiis  Papae  conflato  :  n. 
quc  cx  Thcologis  ulljs,praBter  Scholafticos.  II.  Coik 
Iium  ipfum  Tiidcntinum  non  definivit  Epifcopos  Ti  e 
bytcris  rupcrioresywre^^/jT/iwo.-  quam\'is  hocomniconat 
cgerint  Hifpani^ut  illis  verbis  conftitueretur  canon.Hi< 
larchiam  quidem  dicunt  dtvtna  ordsnattcne  QlTe  inftitutnm 
fed  iftam  phrafin  fraudulenter  mfcruerunt  legati,ex  Tci 
tcntia  Lanezii  lefuitarum  generalis  ,  qui  diftindioi 
cxcogitavit  inttr  jui  divtnum  &c  OrdiHattoncm  dtvin.im  :  II 
cnim  diccbat  eflede  jure  divino  ,  quae  aDco  folopen 
dent,tam  in  univcrfali,quam  inparticulari,&  omnitem  ; 
porc  :  Ordinationis  autem  divinas,quce  a  Dco  folummo 
do  vcniunt  in  univerfali ,  A:  particularia  homines  cxfc 
quuntur.  WFl.  ConciL  Trtdent.  hb.7.  III.  Scholaftici  nih 
omnino  dicunt  dejt^re  divmo ,  quoad  poteftatem  propriar 
Epifcoporum.  Solent  quidem  dignitatem  quandam 
officium  tribucrcEpifcopo  ,  fupra  Prcbbytcrum  :  ficu 
ctiam  &  Archipresby  tero,  Archiepifcopo  ,  Metropolita  ^ 
no,Primati,PatriarchaK,  fcd  intcr  omnes  veteres  Schola 
fticos,  neunusquidem  rcperltur  ,  qui  iftas  dificrentia 
pcti  docct  ex  jt^rc  divino.  Durandm  in  4.  disi,  24.        fatis  a  - 
perte  indicat,fuo  judicto,  Eplfcopi  fuperioritatem  ex  or-  ^ 
dinatione  ccclefiaftica  pendere,  non  cx  inftitutione  divi- 
nMip  q.  6.  docct  cxprclfe ,  Epifcopum  nihil  aliud  eflc 
qnam  Preshyterumpzrficlum  ^  at4tcomplctum.  Imperfcdi  vcrc 
paftores  non  funt  tales  cx  jurc  divino,  ab  eo  cnim  cxigi. 
tiiv^ntomncsMtnistcritimftitimimpleant.  0/  4,17.  Totuir 
hoc  myftcriumoptime  cxplicatur  a  Cardinalc  Culano  , 
dc  Concord.  Cathol.  /.  2,    1 3 .  Omnes  Eptfcopi ,  &forte  etiam  Prcs^^ 
lyteri»  dqualtsfuntpoteftatis,  quoad  jtirtfditlionem,  Itcet  non  excquu^ 
ttcnis  :  quod  qHidem  exercttium  exequutivum  ft^b  certis  poftttvts  clati^ 
dttur.V  reftrtnittttrs&c.  unde  ceffante  caufa  ftattti  tUtus^  tunc  cejfam 
iUapoptiva  jura. 

Argumcnta  Bellarmini. 

4.  Bcllarm.  Eptfccpus  majorefl  Preslytiro,  ofdinis poteftate,  ii^ 
que jure  dtvino. 

Protesl.  Non  audct  Bcllarm.  diccrc  Epifcopum  cflTc  fu- 
pcriorem,  quantum  attinet  ad  Ordinen:  :  quia  Scholaiti^ 
ci  omnes  contrarium  docucrunt:  mutat  igitur  phrafin  , 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S  89 
C  riipcriorem  eum  viilt  quautmn  erJtms  f..  SeU 
upcrior  non  poteft  elle  oidinis  poteftate,qai  non  cft  fu- 
crior  ordine :  quia  ordo  ,  cv  poteftas  ordinis  ,  cx  natura 
ci\  e  divMno,  pari  palUi ,  vel  gradu  incedunt ;  ita  ut 
)i  niatiir  pci  jus  acpoteftacem.E:  certe  cum  om- 

reftas  ordinis  fit  potcftas  clavium,  ac  claves  non  a- 

lOi.  .     -    3 

are  divino. 

5.  Bellarm.  Soim  1'  potat  -  teile 

'^heoioYcto,  Th.ophilaclo^  Oectimefno,  Hu  Yonyyno. 

Proteih  1.  lus  divinum  eft  ,  quod  divinitus  promulga- 
ur.  Deus  autem  non  piomulgavit  fuumju:>pcr  iftos  tc- 
les  primo  :  eorum  ig^tur  teftnnonium  non  eft  fafficicns 
)robatio,nili  cx  Scripturis  loquantur.  II.  Nihil  teftan- 
ur  dcjure  divino.  III.  Ne  fadum  quidem  teftantur  , 
lifi  longotempore  poft  Eccleliae  faciem  primam,  &  di- 
^inam.  IV.  Concilium  Ancyranum  contra  teftatur. 
?re5byterospofleordinarc,fcd  wonm^/'  <utM,j:ne  Itte^ 
isEptfcopi.  Hicronymusdefuo  tempoic  ,  :ns,  in  om- 
libus  Picbby  terum  Epifcopo  parem  facK,pu^tcrquam  iii 
3rdinatione.  Ordinatto4utem  {judicio  MariiliiPatavini,dc- 
^cnforis  Pacis,did.2,  cap.15.  UonfigmficatcoU^  "  '  ''i  facro'^ 
mm  crdiMi4m»fd  oeconomtcatnpoteslatem  regHUniirjd  ritu<^ 
Rcliqui  velnihilhabcntad  rem  :  vel  ex  prsejudici 
confuetudinc  fuorum  tcmporum  loquuntur. 

6.  Bellarm.  £jfe  exjure  dtvino  ^  ut  foli  EptfcBpt  ordincnt ,  inJ^ 
:oUigituY.quodhabebatur  irritumift  ciHtd  in  ea  re  fectfftnt^  q^ui  vcriE-^ 
^ifcopinon  erant,  Greg,  III.  &  Damafus. 

ProteH.  1.  Non  fcquitur  ratio  ab  co  quod  k  quibufdam, 
iifquc  non  antiquillimis  ,  habebatur  »  ^&effede  jure  divtno. 
I  r.  Habebanturctiam  irritas  ordinationcs,/i«efifW(>  Con-- 
cil.  Chalced.can.6.  8rDift.70.  cap.  fanaorum.  Sinetri^ 
bus  Etifccpis ,  unacum  Meiropolitanoper  Vicarm  Eptfcoporum  :  per 
tpfos  Eptfccpcs  dentqtie  extra  fuas  dixcefes ,  abfjue  venia,  faclx.  Et 
tamenPontificij  non  pronunciabunt  talcs  ordinationcs 
irritas  effe  jure  divino. 

7 .  Bellarm.  Soti  Eptfcopi ,  ut  oriinarii  Miniflri ,  pcffunt  confitm 
mare  baptt:^atos :  nec  non  temfla  &  altaria  confecrare,  Acl.S* 

Proteil.  I.  De  confecratione  templorum  &  altarium 
non\aboramus-  Parietes  dcalbati,poirunt  cftcparietum, 
&lapidum,  uniciconfecratores.  Scd  confirmatio  bapti- 
zatoriim  ,  quatcnus  juris  divinl  aliquid  in  fefe  habet ,  Sc 
ex  co  fpeftatur,  aequc  faltem  convcnit  Prcsby tcris  ac  E- 
pifcopis*  Saiis  hoc probari  potcft  ex  jure  ipfo  Canonico, 

£c    S  dift.95* 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


90  BELLAILMINVS 

clift.9^.  &  cvincituriIlaHieionymiratJonc,7«/Jm/i/w<: 
ChrsRo  f  aut  quid  pcteFt  ccYpori  &  fanguini  ejus  Anttfcnt !  II.  A 
poftoliis  Att8.  non  fucrunt  Epilcopi :  non  milli  ad  con 
lirmationcm  ordinariam. 

S.  Bcllarm.  Eptfufi  id  funt  in  Ecclcfi^.quoi  crant  Pontificesi 
ntetert  teslamento  :  td  Prestyteri  aptti  nou  qu$d  tUtc  mtmres  fxeerdo 
tes:  P$ntificcsautem  tbt jurtfdtBioiie  majores  erant  faccrdottbus :  cr^ 
&  Epi^cojft  Presbyterts. 

Pfcttli.  1.  BcUarminusantcadcPontif.  voIuitfuiPa 
pas  fiiigularcm  poteftatcm  probarc  cx  Pontihcisludaic 
ligura  6c  cxemplo  :  hic  vcro  in  imius  Papse  iocum  fur 
rogatinfinitumnumcrumEpifcoporum.  Et  figuraeigi 
tur  iliius,  &  argumcntifui  utriufquc  vimomncmpen 
mitipfc.  II.  Chrifti  figura  fuitPontifcxIudaicus,  noi 
Papa?,aut  Epifcoporum.  III.  Si  Epifcopus  eilct  in  no- 
voTeftamentoconftitutuscjufdcm  gcncris  cum  Ponri 
ficcludaico  ,  tumomnia  illa  quse  fingularitcr  ad  ipi  ui: 
fpcdant,  fuiirenta5qucciare,&  diftindc,nobisin  Tcfta 
mcntonovo  tradita,  acillius  omnia  fucrunt  in  vctcr 
Tcftamcnto  :  fcd  hoc  ncmo  fanus  affirmabit, 

Bclhrm.  NuUa  ratto patitur  ,  ut  dtfltniliorfuetit  Hietarchia  in 
teflamentoveteri»  quamin  novo. 

Proteit.l.  Miniftcrium  cft  magis  diftindum  ,  in  Pafto- 
tibus,Dod:oribus,Senioribus,Diaconis,quam  C  Epifco- 
pus  Papalis  additus,  faciat  caetcros  fuos  fervos.  I  I.  Ea- 
dcm  ratio  pcrmittit  aiiam  cfle  ditfcrcntiam  adminiftia 
tionum,in  novo,quam  in  vctcri  Tcftamento,  quae  volui: 
aiia  circ  facra  adminiftranda,  aiiam  Ecclcliae  formam  ex- 
tcrnam,&  aiias  icges,nihii  de  diftinftionc  ludaicae  iimii 
loqucntcs.   III.  Qu^od  autcm  lioc  argumcnto  innuii 
Bcliarm.  jurifdidionis  poteftatc  diftinguiEpifcopum ; 
Prcsbytcro  ,  totum  illudconira  cft.  Na"m  i.Iurifdidic 
apud  Iud2eos,non  fuit  penes  unum  Pontiliccm.  2.  Epi-; 
fcopi  titularcs.  vcl  annulares  a  Papa  crcantu  r  ,  qui  Epifcopa- 
lis  ordmis  liabcnt  potcftatcm  ,  abfquc  ulia jurifdidionc; 
&  inaiiorumEpircoporumDioecefibus ,  cxcquunturil-, 
laquas  funtordinis.  Azor.  p.2, 1.3,  c.29.  lurifdidio  i- 
giturEpifcopo  non  cft  clfcntialis.      Prcsbvtcros  vcro, 
Parochos ,  vci  Picbanos  jurifdidioncm  liaocrc  ,  &  cx* 
communicandipotcftatcm,ex  jure  ipfo  Canonico,  com^ 
inuni,  liquidoprobar  lohanncsFilefacus  Theologus  Pa- 
rificnfis,  in  commcntario  dc  Epifcoporum  audoritatc^ 
cx  tit.  dc  off.  lud.ord.  iib.i.  Dccr.  c.  3,  fcd.  I.  4.  Non 
poteftate,  fed excquutioneporeftatls  diftingriPrcsby- 
teros  ab  Epifcopis  ,idqucEccIefiaftico ;urefoio  ^  docuit 
olim  Kicokus  Cufanus^dc  concord*  It  2^v;,  1 3 « Patet  omnn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


r 


ENERVATVS. 

i./;^  ,  &  fvrte  cttam  Prestyreros  ,  iSiqifal:s  poteftati^rP'  ^{'u^ 
fitcltoncmjtcti  non  exequt^tium^  :  at^ol  qutdemexercntti  ^  *  - 
um  fHbcerttspofitivisreffringttHr  ,  (^c.  Vnie  ceff^nte  cMja  ftnt-^ti 
Itus ,  tuHc  c^  jfant  ilU  pofitiva jura. 

9.  BelUrm.  ApjftoltlureJUvtn^,  majores  ftmunt  feptuagintx 
ytfcipuHs :  fed  Epifcopi  Apoftclisfucceiunt^  Presbyterifeptuagtnta, 
fcipults :  crgo  Eptfcopt  Preshyterismajores  funt  jure  dtvino* 

I    Proten.l.  Nili  afTumprionc Epilcopi  iradicantiir  fuc- 
•  ^dcre  Apoftolis,  uc  liat  ctiam  Apoftoli,  vcleundem 
radum  cum  ipfisobtincant ,  idquejurc  divino,  fy  llo- 
ifmus  eltfalfus,  quoad  formam  ,  &  nihil  concludir. 
I.  Siautem  ficintelliguur  affumprio,  tumnegatur,  ut 
nanifeftefalfa.  Bcilarniusipfe  de  Pontif.  lib.4.  cap.2^* 
sec  habct  verba  :  Epiftopt  non  fuccedunt  pnprte  Apoftotis ,  quo^ 
iam  Apoftoli  non  fuertint  ordinarit ,  fci  extr.ioY.isnartt ,  &  quafidc^ 
gati  Paftores  »  qualtbus  non  fticeeittur.  Eptfcopi  nuUam partem  ha^ 
ent  vcrA  ApoftoltcA  auclorttarts.  Eoiem  moio  fucceiunt  Eptfcopi 
ipoftolts  ^  quo  Presbytert  dtfctpuUsjZ.  At  conftat  Presbyteros  tlits> 
roprienon  fucceierc:  (edfolumper  ftmttitHdinem.  Nam  cUfctpultilli 
'2.  non  fuerunt  Presbytert ,  necuHumordinem  aut  iurtfitiltomm  k 
•  :hrtjio fufceperunt.  IV.  Sicut  Apoftoliin audoritate Apo- 
kolicanuHos habucrunt  fuccelforcs,  ex  confellione  BeU 
arm.  fic  nec  in  ordinc  Epifcopali  ^  ullos  potucrunt  ha- 
)ere,quia  ullum  ordinem  Apoftolinunquam  habuerunt. 
- '  'imul  ( ait  Bellarm.  ibid. )  fuerunt  tn  Ecclefia  ApoftoU  &  Epifc$^ 
'^^  icfei  non  fHccedtturpropric  ntfi  pr^ceiemi.  Inoperis  vcro  parte 
'  lla  ,  quxfemper  eft  Ecclefiac        ''iria,  Pre^bytcrifuo 
)  nodo  fucceftbres  funt  Apofi        a\\  :  Epifcopi  autcm 
:^  lualcs  nunc  dierum  funt ,  nullo  omnino  modo.  Si  non-. 
i  uilliPatrumludanriftiufmodicomparationibus,  ufuni 
'  >oftcriorum  temporum  fpcclantcs, hoc  j us  di vinum  non 
ittingit.  Patres  enim  aliquando  ,  ut  Bellarminus  fatetur 
ap.  15.  dicunt  Prcsbyteros  locum  Apoftolorum ^  imo  ipfius 
Zhriftt. 

10.  Bellarm.  Matth.  24,  2^.  Fiielis  fervus  &  pruiens »  &C4 
tacverba  HtJartus»  &csteri  Patres  ie  Eptfcopi  itfla  ejfe  volunt. 

Protefi.  I.  Hasc  eadem  vcrba  Bellarm.  de  Poncif.  lib.r. 
:ap.9.intelligi  contendit ,  deunoPetro ,  exclufis  omnibus 
iliit>,  etiam  Apoftolis  ipfis  :  quomodo  igitur  pofiint  ad 
mnesEpifcopos  extcndi?  II.  Si  quibufdam Patribus 
ipplicentur  haec  verba  ad  Epifcopos  ,  non  fequitur  indc 
^uod  propric  fpedant  ad  ipfos.  Origenes^  &c  Remigius 
ppllcat  ad  omnes  prxdicarores  bonos.  Chryfoftomus 
tiamadfeculares  potcftates.  Lyranus  deniqueadom- 
nes.  III.  SipropricfpeaarentadEpifcopos,  nihilta^ 
ineninde  fcqucrctur^guodpertinct  ad  quacftionem. 

6  ii.BclI.r 


£e 


.miu 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMINVS 

11.  Bellarm.  ^/f.20»2K  Sptritt^s  SanrruuonflttNit  'v»^ 
fcopos  rigere  EcdefiMm  Dci. 

Prctefl.  IftiEpifcopi  tales  fueiunc  ,  qualc:>  uiultoi 
habuifuna  Ecclefia  Ephelina,  id  eft,  Preshyteri»  licut  e 
^iifcrte  vocantur.  verf.  17.  ^^^y/Jw^  i^r^^i^/^^y^s  J^^^^^      Ho  * 
uno  loco  juguiatur  cauTa  Epilcopali!»  tota  ,  ficut  gloff;  i  * 
ipfa  ordinaria  in  illa  verba  ex  Hieronymo  obierx  at. 

12.  BelIarm.  Stjure  humano  Epifcopt  Presbjteris  prdeffent,  \ 
inventrctur  ctrtc  princi^ium  ^liqHoi  hujus  inftttuttonti ,  poii  Aj^ofto»  • 
lica  tempcra. 

Protefl.l.  Ncgandaeflrct  confequentia  ,  quamvisintcl- 
ligerctur  de  feciilo  Tcrtulliani ,  qui  primam  facit  mcn- 
tionem  fummi  Sacerdotis.  Iple  enim  Tcrtullianus,  nor 
potuit  invenire  principium  variorum  rituum  ,  quoi  .n 
tradtttomm  prAtendtt  auclricem  »  &  ccnfuetudtnem  confirmatr/cem,  > 
De  corona  mil.cap.3  &  4.  illos  tamen  ritus  juris  eflV 
viniPontificii  ipli  non  afiirmabunt.  A  nobib  vero,  ,  . 
&  tot  feculis  k  principiofiimusrcmotiores,  &  annalibuj  «li 
corum  temporum  deftituimur ,  iniquiilimum  eft  poftu- 
lare ,  utvclomnium  confuctudincm  vcterum  initiun 
ccrtum  inveniamus ,  vel  cafdem  agnofcamus  proinftitu- 
tlsdivinis.  Archicpifcoporum  ,  Primatum,  &  Patriar-  r 
charum,&c.  Principium  nondefiniunt  Pontiticii :  nequc  ^ 
ideo  tamcn  praeeireillos  Epifcopi^  diccnt ,  jurc  divino.  i 
a.  Satiseft  ad  jurisdivinipatrocinium  huicautillicon^ 
fuctudiniadimcndum  ,  liprincipium  cjus  nontradatui 
in  Scripturis,  quse  funt  jurisdivmipandedae. 

I^.Bellarm.  1^1^.-5,19.  EpifcopusfitjudexPreshyterortnn, 
Protefl.  I.  NuIIaibi  mentio  tit  Epifcopi,  feii  Timothci 
Euangcriftas.  II.  Nihildicitur  dc  judice  ordinaria  ju- 
rifdidtione  armato.  Accufatio  enim  recipitur  ab  a 
prastcr  judicem.  III.  Presbytcri  judicandi  fuerunt 
rrcsbyteris,ficutProphctaB^  Prophctis,  i  CoriHth.ii^,^ 
Timotheo  dum  adfuitaftioncm  totam  dirigentc. 

14,  BcIIarm.  Ignatiusy  Clemens »  Dicnyftus^lrcUAUs^  TertUi 
lianus  tdem  teftantur  defuis  tcmportkus. 

.  Prcteft.l.  Clementcmcflcareccntioribuscorruptum; 
&Dionyrii  fcriptaignota  fuiifc  ufque  ad  temporaGrc-. 
gorii,fateturBeIlarm.  ipfein  Iibello  de  Script.EccIefiaft, 
Ignatius  cft  ctiam  dubias  fidci :  fedtamen  ^tt  Pontifiam 
intelligit  Chriftum.  Irenaeus  nullam  comparationem 
lubet  Epifcoporum  cum  Prcsby tcris  :  fcd  per  Epifcopos 
intclligit  Prcsbytcros  illuftriorcs.  Tertullianuspr^fi* 
4cntiam  Epifcopitribut  Ecchfidhonori. 

1 5.  Bcllarm.  OmniaConcilU,  ettam MtirjfrtfHmn^  afolisEpif^ 
tofisfmreceUbrMt^  £t4fei. 

Protefi. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  93 

Proteit.  Hoc  eft  impudentia  vincerc  non  argumcntis. 
iiirebius  ipfe  a  Bellarm,  hic  Uudatus,  difcrti^  vci  bis  te- 
tatur  ,  Lrestjterds  {T  Dtaeonoi ,  fuillc  in  Synodo  Romana. 
ib.6.cap.43.  Prisbytefos&  Doclores  fratfHm  tn  vtUts  y  inalia 
>y nodo  fuiire  prasfenteSjCum  aliis  cx  frAtribusAih.6.c.2^. 
nalia  Prcibyteros  &  Diaconistnfimtou  lib.7.  cap.28. 

16.  Bclla.m.  Multts  tn  hcis  lepmt4S  Presbyteros  ab  Eftfcofts 
xcommtinicittcs :  tit^fquam  ai4tem  Epjcoposa  Presbytcrts. 

Prote^l,  I.  Nufquam  legimu5  in  Scripturis,  cxcommu- 
li  juscdeunius  Paftoris  :  fed  legimus  cife  coetus 
1  Cor.5.  1 1.  Poftquam  Epifcopi  fuerunt  intro- 
ludi,  adusejufmodi  ipiis  artributi  folebant  >  quia  pras^ 
\ierunt  illis,  non  quia  foli  cos  pefiiciebant. 

1 7 .  Bellarm.  SoU  Epifcofi foUum  ftve  thonum  habcnt  in  Ec^ 
tlefiat  ^t^od  ift  pottftatts  tndtcinm* 

Protefi.  l.  Diu  fuit  antequam  Paftores  Chriftianiha- 
buerunt  thronos,quafi  inlignia  poteftatis.  II.  Piesby- 
teros  etiam  icffum  fuum  habuiiic  in  throno  ,  objiclt  iE- 
.r  rius,  &  Epiphanius  non  ncgat.  Hcr.75.  Epifcopus  fedetin 
throno:  Cir  Presbyter etiam  fdet»  Eufcbius  ctiam  teftatur  lib. 
io.cap.4.  thronosplures  fuiife  inunotcmplo,  u^Tj^vTwy 
wf^i^iivrt^Kv.  Plurcs  crgofuerunt,  in  unaEcclefia  ,  fc- 
^  dcntes  in  thronis  ,  &  participcs  cjufdcm  honoris,  ac  po- 
tcftatis.  Conciliumctiam  Laodiccnum  ,  can.  56.  tefta-* 
-^.  tur  Presbytcros  cum  Epifcopo  (cdiirciv  tw  tlr^fx^it ,  id  cft^ 
iita  quibufdam  vcrtitur,  in  tribunalibus. 

KArgumentanojlra. 

Troten.  ThiLl^  l.  Miniftriunius  Ecclcfia;  diftribuun-# 
|fin  Eptfccpos  &  Diacotios. 

'Bcllarm.  NominaiUa  Eptfcopn  ^  rresbyter»  ApofloUrHmtemm 
^ore  commnnia  faerunt  omntbns  Sacerdotibm»  licet  res  ipfd&  poteftatei 
diftinnd  cjfcnt. 

ProteR.l.  Prioie  capiLc,  cum  probanda  fuitBellarm. 
diftindio,cxjurcdivino,  intcrEpifcopum  &  Presbytc- 
rum  ,  nc  unum  quidem  attulit  facrae  Scriptursc  locum» 
quo  res  &  potcftatcs  iftae  diftinguuntur.  Nunc  autcm 
concedit  nomina  hasc  fuilFe  communia.  Ex  ipfius  igitur 
conceflis,  concluderc  nobislicct,  nullam  omnino  vel 
nominum  ,  vcl  poteftatum  diftindionem  ,  inter  Epifco- 
pum  &  Presbyterum  tradi  in  Scriptura  facra.  II.  Si 
rcs  ac  potcftates,  tum  temporis  fuiiTent  ita  diftinftac, 
quemadmodum  nuncfunt;  fuifTct  profefto  aeque  ridi- 
culum,  nominaipfapromifcua  ufurpare,  acfijamquis 
fcriberet  ad  EptCcopos  er  Diaconos  Romanos.  III.  Si  fuiflcnt 
nominaiftacommunia,cum  tamen  rcipfa  (  ex  fentcnti;^ 

E  e   7  Bcllarm, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


94  BELLARMfNVS 

B  llarm.  )  unus  rantum  fuit  Epifcopus ,  &  PresbyterF 
pliires ,  praepoftcrumadmodum  fuiflet,  Prcsbytcrorum 
nommc  &  numcro prseterito  ,  Epilcopos  inpUiralinu* 
mcro  nominarc.  I  V.  Ex  ipfis  Pontiliciis,  non  pauci  a-. 
gaofcunt  evidenriam  hujus  teftinionii  tantam  cire  ,  ut 
resipfas  tum  temporiscommuncs  fuiflc  ,  non  nomina 
t;mtum,  cogantur  fatcri,  Sic  Caidinahs  Contarenus  ,  in 
illum  locum  ;  Eo  tempore,  qut  Presbyteri  erant ,  erant  eti^m  Eft^ 
ptfccpi  ^Vierqt^eorddconferebatur  Presbyttro.  Dion  Carthuf.  Per 
Eftfc^pos  inieiUguntur  Preibytcrt  (  ut  Haymo  affcrtt  )  unde  dtci  folet , 
quod  tn  Prtmntvn  Ecclefia  ,  Eftfcopi  non  difltnjucbantur  k  Sacerdom 
ttbus.  AzoriUSlefuita,  p.2,l.3,C.  l6.  Apo/IoUrum  temporsbus 
p  ifltm  Preibytcrt^quiincivttattbus  con/Htuebantur,fimul  ett4m  crant 
£ptfcopi. 

19.  Protefl.  Ttt.J»^,7.  Presbyteri  funt  EpifcopL 
Bellarm.  Nomtna  eo  tempor^  communia  erant . 

Protest.  Quamvis  cxcufari  poHct,fi  cx  prasjudicio,  fim-^ 
plicior  aliquis  fic  intcrpretarctur  falutationcm  prsecc- 
dentem;  hic  tamen,ubi  i es  ipfa,  potcftas,  &  proprieratcs 
Epifcopi ,  seque  incommune  tribuuntur  Presbytero  ,  ac 
nomen,  talefubtcrfugium  non  eft  fercndum.  II.  Slfo-. 
lanominahocinlococommunicentur  :  debuiflrt  nobis 
dicere  BcHarm.  utriordjnipropne  convcniunt  rcs  ipf^e, 
quae  habcntur,  v.6,7,8,9* 

20,  ProteH.  I  Tim.  I,  3.  Apoft.  pracccpta  tradit  dcEpi-- 
fcopis  tantum  &  Diaconis ,  Epifcopi  /gitur  fucrunt  pi cs- 
byteri,  alias  non  fuiflent  praetcrmifli. 

Bellarm.  Sub nomtne Epifcoportim  compreheniuntur etiam  Pref^ 
iyteri.  Paulus  enim  generatim  infiruere  volutt  CU  rum  untverfum. 

ProteH.  I.  Ad  naufeam  ufqueobtruditur  commcntum 
idem  de  nomine.  Sed  in  omnibus  locis  communio  nomi- 
nis  concedatur  hoc  clarc  importat  communionem  etiam 
rerum.  II.  Si  hic  gcncratim  tantum  inftruatur  Clerus, 
locum  illum  indicari  nobis  poftuIamus,ubi  fpcciatim  in- 
ftruitur  Epifcopus  a  Presbytcro  diftinftus.  III.  Ra- 
tioncm  cxpofcimus,quarenon,  &  nomine,&  inftitutio-- 
ne  ,  asqucdiftinguaturEpifcopus^Prcsbytcro  ,  in  novo 
Tcltamento,acin  veteri,Pontifex  aminoreSaccrdotc,  fi 
limilisfuitdiftindio  munerum. 

zl.Protefl.  i  Tim.^A^..  Timotheo  impofitae  funtma- 
nus  Pre^byteri :  non  igitur  tum  tcmporis  erant  alii Eplfco- 
pi  Prcsbytcris  majores. 

Beilarm.  Nomine  Presbyteriiintelligitur chorus ,  ftve  ccetus  Prefm 
hjterorum»  id  e/?,  Eptfcoporum^  qut  novo  Eptfcopo  mAUusimponunt. 

Protefl.  I.  Coetum  fuiflePrcsby  terorum,id  cft,Epifco- 
jporum,  dumcQnccditBellaim.  fi  fimplicitci  agcret ,  to- 

cum 


j: 

1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E   R   V   A   T    V    S.  95 

um  conccdit  aigumentum.  1 1.  Si  vero  coetum  Epifco- 
orum  illum  quiimpofuit  manus  Timotheo  ,  conllarc 
ultextalibus,  qualcs  nunc  Pontiticio  Epifcopo  novo 
nanus  imponunt ,  &  voci  vimfacit ,  &  Apoftoli  menti* 
:umenim  iftiufmodi  Epifcopi  nullum  cxcmplumpro* 
BOf!!jei§  crtBellarm.  cx  Scripturis  ,  unde  colligit  talium  homi-i 

kSn  mm  coetum  ? cum  ctiam  ipli  Apoltolo Paulo Prophccse  ^ 
k  Dodtores,  non  Epifcopi  manus  impofucrunt,  ji^l.i^^ 
Cjfii}!f;ii»*t2*3.  nihil  magis  cll  confcntancum  ,  quam  fimilcsPro- 
^)hetas  &  Doftores,  una  cum  Paulo  ^pcrprofhcttam  Mmtm^ 
ofittonemanuHm,  Timotheo  bencdixiirc. 

22.  Prc//ff.  ^if?.20,  I7>i8  &  i  Prcsbytcii  & 

Epifcopi  funt  iidem. 

JBcllaim.  Nom:na^  c0tfmp$retfuerecmy,U4r!,j,  &  pYopt.Yrain 
7n  /ocis,  vcYi  EpifiOpi prtshyti  riappeU.intur. 

Trotefi.  I.  Si  vcri  fucrc  Epifcopi,omnc5  qui  litj^  in  io- 
:is  compcllantur ,  tum  nuilci  Epilcopi  fucrunt  unius  & 
yufdem  civitatis.  II.  Si  unu^  aliquis  coeteris  major,&r 
>  cui  coetcri  fucrunt  Baihvi  ut  Thomas  loquitur,  aut  fervi » 
juae  Phrafis  eit  BelUrm.  in  prxfat.  tum  certc  injuria  eft 
ipfa  fafta  ,  quod  linc  difciimine  codem  modo  cum  fcrvis 
fuistradarur  :  &  rcliquictiam  fruftra  vocatifuerunt  E- 
phcfo,  Miletum,utilla  mandata  accipcrent,  qufle  proprlc 
^  ad  Epifcopum  fpedabant,&  non  ad  ipfos,  nifi  ex  manda-. 
"^to&confcnfuEpifcopi  :  aquo  ctiam  &  potulflcnt  ea- 
dem  commodius  audirc ,  atquc  ctiam  debui/rent ,  antc-^ 
quam  corum  quidquam  cxecutioni  mandari  pollint. 
III.  Si  nomina  tantum  fucrunt  communia ,  tum  certc 
nequcPaulus ,  ncquePctrus  rccte  difpenfabnnt  prcecepta 
quae  tradidcrunt  illis,dum  dc  officiis  tam  diftinais,  nihil 
prseceperunt  quod  communc  noneft  ordini  infcriorl, 
niajorcmillumEpifcoporum  nulla  propria  inftitutionc 
infoimantcs ,  ncqueinferioribus  vetbo  uUo  innucntcs  , 
quid  fuperioribus  illis,debebantobfequii. 

^3.  rtotcH.  Hicronymus  in  i .  cap.  ad  Tit.  tcftatur,  JE"* 
pfcopos  magis  confu^tudineyquam  /i/  ?  *  ts  DominicA  ^jtritate,Pref'* 
iytern  ejfemajores  :  C"  m  cormnuni  .i  L^cclefiam  regere.  Et  in  C- 
piftola  adEvagrium  dicit  ,  jipoflolumper(picuc  docere  eofdem 
iffe  Preibytcros  j  quos  Epi^ccpos:  tk  cx  ejus  vcrbis  ,  mamfeftifiime 
eomprobari,  cunicm  ejfe  £pif  opum^  atque  Pre^byterum. 
'^^^  Bellarm.  I .  Hac Huronymi  vcrba aliquipic  interpretari  conan^ 
'  turJi  nomintbus  Efifcopi,&  Pnsbyteri^non  dt  ipfure.  yit  certevetba 
iUa  :  Communi  Presbyterorum  ccnfilto ,  EcclefiA  guhernabantur.  Et 
iUa  :  magis  confuetudine,  quam  dtjpofittonts  DomimcA  veritate ,  Prr/i 
byteris  effemajores^  ^TCt  aliud  fignificm  p  iHamfBlam  iommunitatem 
^oiAbulotum. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


96  BELLARMINVS 

Pretefi.  1.  Nova  haecpictas  cft,vcl  pia^^otius  frausPon- 
tificiorum  ,  quz  excogitato commenio  ,  ut  in  Indicc  Expurg 
Belg.difcrtcfatentur ,  vetcrumteftimoniis/i/i^»^«wr  fen^ 
famcommodutnf  nonipiis  audoribus  ,  fcd  Curiae  Romanae 
1 1.  Cum  Eellarm.  hic  fatetur  Hieronymi  tcftimoniurr 
nonadmitterecommcntitiamillam  interprctationem,d< 
eommwiitatevQcabuloYum^l^citc^^nofcnyHicvonyminri  fc  '  ^ 
bere  adverfarium  ,  &  innumerosinterprctcsqui  Hk 
nymumfunt  fecuti ,  atqueadeojus  ipfum  Canonicum, 
dift.9^,  in  fubtcrfugio  illo  Catholico,quo  omnlbu:^  Scri- 
pturae  teftimonii^>,a  nobis  in  haccaufa  produd:is,illude- 
rcconatur  :  Nommaeoteml^orecommuniaeraHt.  Hicronymus 
cnim  eadem  illa  teftimonia,  omnia  &  fingulaprofcrt,  ad 
fuam  fentcntiam  confirmandam  ,  Epift.  ad  Evagrium  :  (i 
igitur  Hicronymus  aliud  fignificet  q^uam  communitatcm 
vocabulorum;  ncccireetiam  cft  ut  cjus  judicio,aliud  ctx- 
am  fignificetur  in  ipfa  Scriptura. 

24.  Beliarm.2.  SententiaiUa»quA  docetMicronymum  veHe  om^ 
nes  Presbyteroifuijfe  Epifcofos ,  quia  dua  iftit  dtgnitates  omnibus  Sd* 
cerdotibus  pimo  lUo  tempore  dabantur;  non  planefattsfacit. 

Protesl.  Non  fatisfacit  rcvcra,fi  Epifcopatus  &  Prcsby- 
teratusj)roduobus  muneribus,  in  unum  homincm  colla- 
tis  (quas  cft  fccunda  tabula  naufragium  patientis  Hicrar- 
chiae:  Jfatis  tamcn  indicat,Pontificios  modeftiores  agno- 
fccre  ,  quseduo  jamhabentur  munera  ,  Apoftolorum 
tcmporc  fuifljcconjunfta  in  una  &  cadem  periona,  &  in 
una  ejus  vocationc. 

25.  Bellarm.3.  Michael  Medina  ajfiYmat  Hieronymum  idem 
tmnmo  cum  Acrio  fenfijfe &  in  eadem  hArefifuiffe  n  ,  Aw 
gufltnum»Sedultum^ Primafium^ChYyfoftoynum/rhcc.i.:  ...  . , Oecume* 
diumt  &  TheophylalJum.  Scd  h^cfententia  eii  valde  inconfiderata. 

ProteH.  Simplcx  &  candida  eft  hacc  Medinas  confcfifio 
quoadfummam  rci :  ncquc  jufto  uUo  argumento  a  EcU 
■arm.  rcfutatur. 

Bellarm.  I .  Hicronymus  ubique agnofcit  Epifcofum  ejft  majcrem 
Tresbytero»  quantum  ai  oriinis  poteffatem. 

ProtcH.  Nufquam  hocagnofcit ,  dcjurcdivino,aut  de 
remporibus  Apoftolicis  :  nequc  potcftare  ordinis ,  Epi-« 
fcopum  (dc  fadoj  anteponit ,  fcd  ordinationisflc  fimi- 
lium  rituum  direftionc  quoad  cxercitium. 

Bcllarm.2.  Hieronymus  etfi juredtvino  >  agnofcerd  nbnvidetur  % 
difcrimen  inter  jurifdifHoncm  Epifcopi,  &  Tfeshyteri :  agnofcit  tnyneH 
hoc  difcrtmen  introduilum  fuijje  ab  co  tempore  ,  quo  diflum  eft.  Egi 
fum  Pauli^egoApQllo,  ego  autem  Cephds  vel  quofrytpta  eft  epiii.  l .  ai 
Or.4.  idque  ab  Apoftoln  ipfts. 

Prmfi.  Futilius  &  turpius  multo  cft  iftudcffugium^ 

quam 


'I 


1 

V 

1'.' 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   E   R   V   A    T   V  S.  97 

juam  priora  illa  duo  tuei  unc  >  quae  Bcllarm.  ipfc  rejccit» 
^am  1.  Hieronymus  dicit  introduitum  elfe  hoc  difcri- 
ncn  poftquam  sn  popults^non  poltquam  CoYinthi  dicebarur, 
g$[Um  P/tt4lt,cgo  ApoHo^&cc.  vcrbi:>  autem  Apoftoli  utitur, 
u  tormula  concmna,fchifmatisdelignandi.  II.  Hiero- 
lymus  ex  aliis  Epiftolis  ,  quas  fcript^  funt,  longo  inter- 
/allo,poft  priorem,ad  Corinthio5,probat  Prcsby tcros 
>ifcopis  efle  pares  :  ficut  Bellarm.  obfervat.  I  1 1.  Si  hoc 
lifcrimen  ab  Apoftolis  introdudum  fuiiret  ex  occafionc 
chifmatis  inter  Corinthios  exorientis  ,  &  in  rcmedium 
y us;  Paulus  aliquam  fecilfet  menrionem  hujus  mutatio- 
iis>yel  faciendse,  vel  fadse  :  quod  tamen  nufquam  appa- 
:ct  ipfi  in  mentem  veniire.  IV.  Hieron.  expreffedicit 
'cnfuetuJme  hanc  mutationcm  fadam,  ^  in  epift.  ad  Eua- 
5rium,oftendit,  Alexandrias,  non  nifi  tempore  Heraclae , 
&  Dionyfii,  id  cft,  altero  feculo  poft  Ecclefiam  ibi  colle- 
3:am,  conftitutam,difcrimen  hoc  fuilVcintroduftum  :  & 
fuo  etiam  tempore  difcrimen  nullum  fuilfe  ,  nifi  in  ordim 
uatione. 

Bellarm.4.  HicYonymui  inilla  fuAf  nonndeo  confians 

videtur  :  ut  valde  proha,bile  ftt^  cum  non  omn.s,.  ,  l  iumfut/fe. 

Proieit.\ci'h^  ejus  funt  in  Epift.  ad  Euagr.  Apofiolus  pcr^ 
ffficue  dacet  :  manif  fiifiime  comprobMur  :  parva  ttbt  videntur  tantO'^ 
rum  vtYorum  tefitmom.%  !  Haec  non  funt  verba  dubitantis  , 
quasBellarm.  ad  fufpicioncmincertitudinisHierony mo 
atiricandam  argutatur,  nullius  funt  momentij  Si  tamcn 
fuiffct  Hicronymus  inccrtus ,  cx  duabus  ejus  fentcntiis , 
capotiuseflct  ampledcnda  ,  quam  ex  Scripturis  canrir- 
mat :  negleda  illa,  quam  fine  Scripturis  admittit. 

26*  Proteil.  Ambrofius  inEphef.  4.  docct  ,  primum 
PrefbyterumolimEpifcopufuific  vocatum  :  &  i  r/m.3. 
Epifcoporum  &  Presbyterorum  unam  cflc  ordinatione, 
Bcllarm.  I .  Loquttur  folum  de  rnxionc  fuccefiionis  Eptfcopcrum. 
Frotcil.  Tum  nuliam  caufam  habuilFct  dicendi  \  Nonper 
mnia  convenirefcrtpta  Apoilolt^cum  ordinattone  qud  nunc  tn  Ecciefia 
e/f.  Tum  ctiamfihc  ulla  rationc  protuliiret  cxemplum 
Epifcopalis  privilegiiPresbytcris  etiam  communjs:  a^ud 
JErfptum  Preshyteri  confignant,  fiprxfens  non  fit  Eptfcopus. 

Bellarm.2.  Ambrofius  in  i  Ttm.  3.  docet  Epifiopum  majorem 
f/fc  Presbytero  :  &  tdeo  a  Prabytero  Epifcopum  ordtnan  non  pcjfe:  quoi 
Presbytcr  non  hxbcat  Eptfcopalem  ordtnattonem. 

Proteft.  Nihil  horum  docct ,  de  jure  divlno  ,  nequc  dc 
puriilimis  &  primis  Ecclcfise  tcmporibus:  fcd  planc  con-. 
tiaria. 

27.  Proteft.  Chry foftomus  in  I  Tim.-^.homAi.  dicit 
tr  Eptfcopum  at^ue  Preshyterum  intcnffe  furme  nihtlirc.  Sic  etiam 

Piima- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


BBLLARM  INVS 

Thcophilactiis ,  &  Occumcnius,  in  eunifcr 


l 


Pnmafiii? , 
lociim. 

Bellarm.I.  Itdfmteflautur  £fifco^s  crdhure  fo/fe  Prestyten 
ncn  poffe 

Preuft,  I.  Exconructudineforfan&  inftitutionehu 
mana  ,  ut  Hieionymus  jnterprctatur  :  non  ex  jurcdivi 
110.  II.  Ncid  quidem  teftatur  ChryToftomus ,  ad  Epi  1 
fcoposordinationem  itapcrtinere  ,  ut  Presbyteri  noi  . 
poilint  ordinare  :  fed  /«  ordmatione  £pifcopo<  effe  fuPeneres  /  ic  ij 
cft  ,  primaspartes  habere.  III.  Quicquid  illi^  tribi 
i:i  ordinatione  fupraPre^by  teros,  Cnrvroftomi  ju( 
cft  ferme  nthitt  &  in  juYirdiflione  Aquantur 

JBeIIarm.2.  Hi  auffere$Ioquu?nur  d  tfiu,  ^  qtiA  HHuu  modk 
Tresbytem  couvtniunt  :  tale  autem  nihU  ejt ,  mfi  eritnMio  ,  prx<tpUi 
facerdetum» 

Pm^/?.  I.  Loquuntur  gencralitcr  :  Niht/ftrme :  felaordi^ 
nattme,  II.  Ne  dcOrdinationcquidcm  dicipoteft,  quod» 
nullo  modo  Prcsbytcris  convenit,ficut  Bcllarm.fatis  in 
tcllcxineapparct  ex  eo  quod  Siddit ,  pracipue  faccrdotum.  Ne-- 
qucverc  tamen hocadditur.  Nam  utDurandus  inR 
tionali, /.2,r/i/>.  defaccrd.  teftatur  ;  fecundum  canentcam  tr 
iitionem^  Pr^sbyter cum  ordinatur  ,  Epifcope eHm  benediccnte^  &  ma 
num  bcnedtilertam  Jupra  caput  ejus  tenente  »  etiam  cmnes  Prcsbyteri^ 
quipYAjcntes  funt  ,  manus  fuas juxta  manus  Hptfcopt  teneant  fufr^ 
§aput  iUtus.  Spirttum  fanflum  inve:antes. 

z8.  Protefl.  Theodorctus  inPhilip.  I.  aliquotics  repc^i 
tit,  Prcsby teros  fuiifc ,  quos  Paulus  Epifcopos  appcllat. 

Bellarm.  I .  Docet  quidem  ecs  nominhabuijfe  Epifcoferum  :  fei 
Veres  Epifeepes  nomine  Apoftolerumfelitos  te  tempere  appcUart. 

ProtiiK  lllud  ita  docet,ut  quilibet  intelligcnb  poHit  vi- 
dcrccum  cx  Scripturis  vcredocerc,  non  tantum  dc  no^ 
mincfed  &  dc  reipfa  :  hocautem  itatradit,  ut  BcIIarm» 
ipfe  non  aufus  fueric  tam  futilem  obfcrvationem  ab  ipfo 
acceptam  intcr  argumcnta  fua  urgere. 

Bellarm.2.  Idcmanner  docet  tn  ir/m.3.  EpifcoposmajQrcin 
di^ttatem  ajfecutos  rjfe. 

Preteil.  Non  juic  divino. 

^^.Preteil.  Auguftinus  r;>i7?.  1 9.  ad  Hicronymum  ,  fic 
ait,  quamvis  fi^cundum  henoYt^m  vecahulajam  Ecclefia  ufus  ebtinuit^ 
qt$od  Eptfcepatus  Preshytcriemajer  ftt »  in  multis  tamen  Auguftinm  t 
Hiercnymo  minor  eH. 

Beilarm.  Senftis eft.ante Chtiftiana tempora.ncmina ifla»Epifc%< 
pu^  &  Presbyter.nen  erant  honoris  vocabula  :  nunc  autem  funt:  ©*  /Jr- 
ct^ndum  hac  nemtna^Auguftinus,  Hteronyme  mjfjor  f/?,  quamvis  altis 
mttlttsnomintbus  Au^ujttnus  Hterenymc  miner  fie. 

Preieil.  I.  BclUim.  Auguftinumfacic  otiofc,  &  ineptc, 

philo^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


EKERVATVS.  99 

feilofophaiijde  nominiim  urii,qui  fuit  antc  omnia  Chrx- 
'"ana  tempora.  1 1.  Nullas  talis  ufus  fuit  horum  nomi-^ 
m,  ante  Chriftiana  tempora  ,  fine  fignilicatione  liono-i 
IS.  III.  Facit  Au^uftinum  illud  iibipro  fcopo  habuif- 
cpropofitum  ,  ut  fe  majorem  Hieronymo  praedicaret : 
(uod  cft  plane  conrrarium  euis  menti ,  In  fumrna  Bel-» 
arminus  ita  nugatur  ,  ut  faciat  Auguftinum  infanirc* 

C  AP.  V.    De  CMatu. 

^artaquaeftioeft  ,  an  caelibatus  fit  necefTarium  anne- 
xum  cleiicorum  ,  vel  ordinum  facrorum  r  Pontificii 
aflirmant ,  nos  ncgamus. 

I .  Bellarm.  Cditbatus,  &  vctum  antinentU»  ordinihus  facris  eft 
xnnexum  »  non  qutiem  jure  dtvino  »  fed  tamen  jure  Afoiiolico  ,  anw^ 
\uifitmo,  reiltfitmo  >  &  aqutftmo^  CT  c^t^od  nuUo  modo  expediat  •  ut  hoc 
emfore  relaxetur. 

Pretefl.  I.  Obfcurc  ,  &  fophiftice  agit  Bellarm.  quod 
: jm  prius  ordines  Ecclefiafticos  promifcuc  defenderat , 
finc  ulla  diftindione  eorum  in  facros,  &  wow  facros  hic  fu- 
bito  fine  ullaexplicatione  ,  nedumprobationciftius  di- 
if.      ftinftiuncute ,  ut  legitimac  ,  obtrudit  nobis  quasftionem 
(jr      deordinibub/Iiirii/quo  nomincintelligit,nonomncsor- 
;>.dincsquos  vult  Ecclefiafticos  eflr,&  ritu  facro  confcrri, 
pffiiiired  folos  Presbyteros,Diaconos,&  Sabdiaconos ,  cx  do- 
^  ftrina  Scholafticorum,  in fent.  4.  difl.  57.  1 1.  Sophifticc 
?tiam  confundit  caltbatus  annexum  ,  cum  voto  continenttA ,  in  i- 
Ihi  ordinibus  facris.  Nam  ut  Durandus  in  fcnt.  ibid.  do-i 
cer,  indtcitur  conttnentiaoriinAttStftve  confentiant»  fivcnon»  ordo  non 
mpe.lit^aut  dtrimit  matrimonium  rationevcti  aijuncU  :  qr$ta  ex  nuU§ 
fiatuto  votttm  fotefl  in  t^ngi  aJtcuifaclo ,  nifi  vevens  voluntarie  eonm 
fenttat,  etiamft  verbo  diccretp  &  mente  non  confenttret.  II I.  Abf-* 
quc  ulla  ratione  ,  aut  fenfu  ,  jus  ApoflMcum  fingit  univer- 
fale  &  perpetuum,quod  non  eft  <f/w;f#m,eadem  etiam  ra- 
tionc,j/#s  Profheticum  clfet  non  divlnum  :  &  fcripta  etiam 
Prophctica ,  &  Apoftolica ,  diftingui  poflent  k  Scriptura 
divina.  IV.  Nullum  omnino  eft  inftitutum,  univcrfale 
fr     redum^aequum,quod  nullo  modo  exDcdiat,  hoc  tcmpo- 
W     re,  in  ullo  loco,  relaxari,  quod  non  eft  juris  divini.  BcU 
W   ^  larm.  igitur  fibimetipfi  contradicit ,  dum  huic  caelibatui 
lOmnia  illatribuit,  &  detrahit  fimul  juris  diviniaudori- 
,    tatem.  V.  Difpenfatio  relaxans,  fi  locum  haberet  in  hoc 
A  iiegotio,vel  hoc  tempore  ,  alicubi  faltem  ,  expediens  eft, 
I.Vcl  nunquam  potcft  cxpedire  :  quia  nulla  caufa  relaxa- 
,.-|Xionisfingipoteft: ,  quas  nonaequc  huic  atquc  alii  alicui 
■  tcmpori 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


I^^  BELLARMINVS 

rempoii  convcniiet.  Haec  igitur  claufula  gratis  (  ut 
junt)  adjicitur  ;  nequc  in  fequcntibus  uUum  habct  pio^- 
bationis  colorcm  anncxum. 

Argumenta  Bellarmini. 

2.  Bcllarm.  Probatur  Scripturis  :  acprtmumTit.  1,8.  cport€t 
/  /  •  .  pnm  fffc  caftum,  &  comtnemcm.  ^  i 

lYotcsl  Quod  cx  Scriptura:  prasccptis  probari  potcft,iU 
lud  proculdubio  cft  juris  divini.  Bcllarm.  ipfe  cap.7.  ta-i 
lCtiiY pr^ccpta  Dei  f^ccrc  rem ejfe  dejuro dsvino.  Cum  igitur  an- 
tca  conccirit,ca:libatumiftum  non  cfre  juri^  diviai,prae- 
monuinc  videtur  ,  fe  hujufmodi  Scriptura:  loca,  vcl  rx- 
xse  tantum  caufa  ,  vel  contra  confcicntiam  fuam  ,  in  ifta 
caufaproferre.  II.  Ciiy?;#m  illud  non  legitur  in  authenti- 
ca  veilione  vulgari :  ncque  ulla  reddi  potcft  ratio,  quare 
vox  Grseca  (  <ruu(f ^ x*/ )  magl^  ibi  figniticet  caftitatcm  c^li- 
batus,quam  5 . ubi  tribuitur  maritatis:  aut  verf. 1 2. 

ubi  officium  notat ,  ab  omnibus  nccefrariopraeftandum. 
III.  Continentia ctiam,non  virginitatis  cft propria,fed 
omnium  Chriftianorum  cft  in  omnibus.  1  Cor.  9^  z^.  & 
hocinloco  adomnia  extendttur  quAindtgcnt  frxno ,  utCajct. 
notat.  agitur  cnim  dc  maritls  &  patribus  libcroru a;cr/.6. 

3.  Bellarm.  2  Tim.i,^.  NemcmilttansDeo  impltcate  fedt-- 
bct  negottts  fcculartbm  :fed  talta  funt  ntipti^. 

Proteft.l.  Nuptise  cxfc,  non  funt  ncgotia ncccflario 
implicantia,funt  cnim  qui  habent  Hxares.tc  camcn  quod  at- 
tinct  ad  implicationcm  ,  funtut  non  habentes.  I  Cor.  7,22. 
II.  Datur  uxor  piain  4/<x;/i«f7i  *  noniri  impcdimcntum^ 
tam  in  vita  fpirituali,quam  in  rc  familiari.  III.  Eadera 
ratione  concludi  pofTit,  non  dcbcre  miniftrum  Ecclclii^, 
domuifuaepr^cfTccontra.  1  rim.3.4.  IV.  BtlUrm.con^ 
tendit  alibi  {de  Pontif  r.io.  ^  regtmen  poltticum  tftis  verbii 
nonprohtberi ,  fcdfoUicitudtnem  illamnimiam  »  quaprohtbeturetian$ 
tatcis.  Mirus  cft  interprcs  Scriptursc  Bellarm.  quiRc-' 
gnum  &  Prlncipatum  mandatum  cxtra  fccularia  negotia 
ponit,&  conjugium  iis  comprchcndit:  qui  eifdem  vcrbis 
nihi!  prohibcri  contcndit,quod  in  laicis  probatur,quibuS 
conjugio  vult  miniftrisEcclefi^mterdici. 

4.  Bellarm.  lCor.  7,^.  Vacandum  eft  ccnjugtbus^confenfu^Ai 
tempus  ,  ab  opere  nuptiarum  ,  ut  orattont  p^fiim  tnftare  :  ergo  hominel 
fairati  perpttuo  debeniab  opere  nuptiarum,  quta  quotidie  crationi  tnfi^ 
fteredebtnt. 

Frctefl.  I.  Quod  Apoftolus  dicit ,  intelligcndum  cft  de 
orationc  cxtraordinaria  ,  quasjcjunium  habct  conjun- 
{tum  :  utvacetisjejunio&precibus.  Talibus  -Jutcm  orationi- 
bus  facrati  hommcs  quotidie  non  inlifluir  .II.  Hac  ra- 

tionc , 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B   N   E    R   V   A   T    V   S.  TOI 

lone,  facratis  etiam  hommibus  pcrpetiio  abftinendum 
ffet  a  cibo  :  jejHuto  &prectbm  III.  Slmilitei  etiam  om-. 
ibus  Chriftianis  abftinendum  cnTet  pcrpetuo  h  nuptiis  : 
mnibus  enim  dicitur,i«J^y?wr«;rr  or/i/f  *  i  Theff.  ^,verf.  17^ 
avid  certe  uxoratus,  frequentior,  &  fpiritualior  fuit  ia 
biationc,  quam  facratorum  Papalium  quifquam. 

5.  BcUarm.  Inveteri  te/famemo,cominemta  nb  uxofiius  fuit  yc^ 
quifita»  in  ti$  qui  Deo  fropincjuaturt  erant. 

Proteil,  I.  Continentlaa  conjugioin  veteri  teftamcnto 
k  nullo  facerdotum  ordine  requirebatur.  1 1.  Nulla  (in^ 
gularis  continentia  prsefcribebatur  orantibus  ,  prophe- 
tantibus,  &c.  Sed  tantum  cacrcmoniales  cultus  partes 
quafdam  traftantibus:  ab  iftis  autcm  caeremonialibus  ob-« 
fervationibus  veteris  teftamcnti  non  tantum  fimile  ali- 
quid  externum,  fcd  &  ampliu^  multo  concludcrc,inno-i 
\  o,  cft  ludcrc  cum  fandi 

Bellarm.6.  Probatur  teptmoiius  Cpnauorum* 
Protcii.  I.  OmniaConciliorum  decreta  ,  non  funt  juris 
Apoftolici.  II.  Nullum  unum  Concilium  gencralc  an- 
tiquum  profcrt  Bcilarm.  difcrtc  confirmans  illud  quod 
cft  in  quaeftione. 

7.  Bellarm.  Probattir  teftimoniisveterum  Pontificum. 
Protefl.  Non  ita  veterum  quin  praecurfores  fuerint 

Antichrifti. 

8.  Bellarm.  Probaturtcfltmoniisveterum  Patrum. 

ProteR.  Eorum  fcilicet  qui  larvatse  &  imaginariae  fan-* 
ftitatis  laudem  &  admirationem  ,  pervcrfa  quadamac- 
mulatione,  quali  contagioncquadatn  ,  contraxerant  ab 
Eiraeis,Marcionitis,Eucratitis,Originianis,  Montaniftis» 
&  aliis  hoereticis.  Ex  his  omm*bus  tamen  non  probatur^ 
coelibatum  ,  ex  jurc  Apoftolico  ,  univcrfaliter  fuiffe  Pa- 
ftoribus  in  primitivaEcclcfiaprasfcriptum, 

9»BcIIarm.  M.^itri-montHyn  impedit  munt4$  facrtficandi  :  quia. 
mixtam  habetimfuritatem  eir polluttonem  >  non  qua  peccatum  fit ,  fei 
qua  ex  peccato  tamen  nata  fit. 

Proteft.  Talcmfaltcm  impurltatcm  circumgeftant  fe^ 
cum  fcmpcr  omncs  tilii  Adami,  Chrifto  folo  excepto  :  & 
rcvcra  folus  Chriftus  idoncus  fuit  ad  munus  facrificum 
Vcre  ac  proprie  cxpiatorium  ofFcrcndum. 

10.  Bellarm.  Impedit ftudtum  orationis  &  Ic  fltoms. 

Proteil  Davidtamcn  uxoratus,feptics  dc  dicorabat,  ia 
lege  Dei  meditationcm  fuam  habuit,  interdiu  &  no<iu. 

1 1 .  Bellarm.  Impedtt  efficaciam prddtcationis. 

Protefl.  Illius  nempe  quas  in  humaRispraefumptioni-^ 
bus,  non  in  divinis  prasceptis  verfatur. 
12 1  BcUaim,  imfcditmmt^ft^rAUm. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


102  BBLLARMINVS 

Prctefl.  Pi  out  impcdiebat  eam  in  Apoftolis  ,  &  Pro' 
phctii>. 

I  3 .  Bcllarm.  Imfedit curam paufemm»  hoffitAUtatemtbtnigni^ 
tatem^  &  eogit  CJtfi^os  ex  avaritia  vtndi  re  facramenta* 

Protell.  Virtutes  illas  inconjugibus  rcperiri,  Scriptura 
ubi^uetcflatur  :  vitia  contraria  vidit  ohm  Salomon  ,  in 
unocutdeeftfccundui  :  £cclef  4,4  &  totus  munduS  hodie 
cum  execrationc  videt  inMcrcatoribus Romanis. 

14.  Bellarm.I.  Imfediret  facramentcrmm  adminiftratwncm  ^ 
t'ine  entm  vix  dtftinguerentur  Ctertct  a  Laicis.  • ' 

Proteft.  Difierencia  igitur  fcre  unaClcricorum  ^  Lawf 
cis,apud  Pontificios,  in  eo  confiftit ,  quod  Laici  foli  pof-^ 
lint  uxorcs  habcre,  &  Clerici  tantum  concubinas. 

Haec  omnia  impedimcnta  aBcllarm.  fidtacfrc  ad  fu* 
cum  facicndum  imperitis,fatis  apparct  cx  eo,  quod  fatc-« 
tur  ipfemet,r4^,l8.  ILccUfiam  Romanam^muhtsjam  fecuUs  pcrm 
mififf  GrActsfaceriottbusufumusoYum:  quod  nihilaliud  ciVct , 
(li  impedimcnra  talia  eflcnt  in  matrimonio  qualia  Bcl- 
larm.  fingit  )  quam  ip/is  ptJkinitttvc hnpHritatemvel  poliutto^m 
nem  facrific*kndt  munertaivetfam  :  carnalcm  dtfpofittonemyorationi 
eUHiont  repugnanttmi  effcacis  prsdtcattonis  obftaculum:  curd  faftorom  • 
Its  corrupttonem  :  nvaritiam  &  fymtniam  tt^rpem  :  &  confuftonem  or^ 
dtnts  tottus.  Tales  autem  pcrmilfiones  ac  dilpcnlationcs 
nonfoletPapa  praefeferrc,  ncclcfuitag  jadarc.  Idera  ^ 
ctiam  ex  eo  manifcftum  eft,quod  matrimonium  Pontifi-. 
ci  s  eft  Sacramencum  confcrcns  giatiam  fandificantem  , 
quse  certe  non  eft  cfFcdum  caulae  opcra  gratiae  Cc  impc*» 
dicntis,  quemadmodum  Bellarm.  hic  nugatur» 

%ArgtimentA  noflra. 

lt;.Protefi.  ir/m.4,  1.3.  Dodrina  dasmoniorum  cll 
prohibere  matrimonium. 

Bellarm.  I.  EccUfianonprohibet  matrimonium  :  fedfolumrem 
qutrit  eam  condttionem  tn  its  qut  inii  tart  volunt  facrts  myfttrtts. 

Proteff  Qiii  rcquirunt  caelibarum  piohibent  matrimof- 
nium  :  fcdPontificii  rcquiiunt  cuelibatum  :  ergo  piohi-» 
bcnt  matrimoruum. 

Bellarm.2.  Eulrftanoncfnfeturprohiberejudtctaforenfta^nec  ^i*^ 
offictum  tortorts,  ettamfi  noltt  talia  ah  EccU  fiaftias  fit  ri.  _  * 

Proten.  Imo  veio,li  pro  audonrate,.aut  impcrio,  nolit 
talia  abEcclefiafticis  ficri ,  prohibet  illa  ab  Ecclcfiafticis 
fieri. 

Bellarm.3.  jipoflolus  notaieoSf  quiabfolutt  nuptiasut  maU 

frohtbtbant. 

irotcfl  I.  Apoftolus  notflt ,  ipfam  dcdrinam  nwptiajj 
prohibcndi  ciTcdciiriiwmDafmQnioium  ;  licut  auiem 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N    E  R  V  A   T    V   S.  1^5 

eneniim  efl  ve  icnum,  live  abfoUite  ,  livc  ex  conditionc 
ropinetiir  ;  fic  etiam  dodrina  diabolica,  maaet  diaboH-^ 
ijdvc  condionaliter  proponatur.  1 1.  ApoftolusT/e^r/" ;  ^ 
•4.  illam  prohibicionem  damnat  qua^  libertatcm illam 
ifringit,  quam  creationis  lcx,  &  jus  divinum  conceflit ; 
"  Bcllaim.ipfc  concedir,jure  divino,  liberum  efle  ma- 
onium  cum  Ecclcliaftici  minilteiii  conditionc. 
I.  Apoftolus  verf.i.  difertc  notat ,  dodrinam  illam 
iabolicam  ellc  quae  opponitur  dodirlnas  a  fe  traditae.r  5. 
piriU4S  auttm  diferte  docet.  Sed  in  illo  capite  docuerat  y  untus 
oris  virum  pojfe  pjfe  Epifcopum  verf  2,  4.  Pontiricii  ab/blute 
amnant  nuptias,in  ratione  illa  Syricii  Papae  :  ^ui  in  came 
mtf  Deo plactre  non  pejfunt»  ad  Himeric. 

16.  Proteft  Paulu^  inter  Epifcopi  virtutes  ,  numerat 
onjugium.  i.Ttm.i  Tit.i- 

Bellarm.  Falfum  eiif  Pohium  ^nurddtes  &  vinutes  ahjolutiE'^ 
ifcopt^  poncre  conjugium. 

ProteR.  Non  ponit  quidem  tanqnam  Tpccicm  virtutis : 
«cque  hoc  volumus  :  fedponit  tanquam  conditioncm  ^ 
ixx  optime  convcnir,  cum  fumma  Epifcopi  perfcdjone* 
?•  Pr$tefl.  Apoftoius  ,  Hri^.  1^,4.  Citraexceptioncm 
ronunciatconjugium  honorabilecfre  in  omnibus. 

Bellarm.l.  Si  omniumconjugia  fintfjonorabilia^  tum  confangui^m 
'icrumt  &  tnjuffu  parentum  ccntrafla 

Protefl.  I.  Non  fequitur  :  quia  omnium  quagdam  con-« 
ugia  poffunt  efTe  licita,  &  honorabilia,  quamvis  non  ta- 
ia.  II.  Conjugia  intelliguntur  divino  jurc  pcrmi/ra; 
(ualia  facerdotum  cfTe,  BcUarm.  non  ni^gat. 
Bellarm.2.  HonorAhile  tfl^  in  omnibus  Irgittme  conjuniliSm  ^ 
Proteit.  Illi  autcmomncs  legicime  conjunguntur,  fen- 
cntia  Apoftoli,  qui  non  Ciintfior:atore<s  &  alulieri ,  Divino 
ure  damnati :  ibid.  Ergo  &  facerdotcs. 
•  IS  Proteil  Apoftoli  habuerunt  uxorcS.  i  Cor.g. 

Bellarm.I.  Neneii  cmmno  certum^  qui  ex^^pcftJts^  uKores  ha^ 
uertnt,  &  qutn§n  habuerint 

Protefi.  Qiiafi  hocclfet  inargumento  robur,  hos  autiU 
os  Apoftolos^  potiu5  quam  alios  habuitfe  uxores,  &  non 
n  eo,  quofdam  corum  habui/rc,  atquc  adeo  caetciis  fuifTc 
iberum,  habere>  vel  non  habcre. 

Bellarm.  Z.  Certum  eft  eos  ex  Apoftolis ,  qtu  habuertmtuxores  ^ 
oHquam  rocati  a  Chnftofuertmt»  offctc  conjugaU  renunctajfe.  Aeli^ 
\uerunt  entm  ommat  patrem  matrem^  uxorem.  Mat.ii^, 

Proteii  Sicigitur  oflicio  conjugali  rcnunciarunt,  ficut 
lomeftico  &  hliali  :  fcdfiliorum  officium  &  domcfti- 
:um,poftea  prarftabant,quatcnus  no  retrahebant  aChri-» 
io  fequcndo  ;  -^Uu.g^i^.  M.Xy,27,  Ergo  &  conjugale. 

Bcllarm» 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


104  BELLAI.M  INVS 

Bellarm.  3.  ^poftahs  1  Cvr.^,  non  de  uxorshus  tfeiief^ 
famtnisloquitHr^  qus  fiquebantur  ApofloUs »  &  eis  mmtfirabMt.  . 
de  uxore  loqueretUY^  diceret  rvy  iJoX^^v. 

rrotesl.I.  Articulum  illum  lingulis  perfoni^  tkv  no 
adhibuit  Apoflolus  ,  quia  non  de  le  folo  ,  fed  &  dc  Bai 
nabaloqucbatur.  II.  Nulla  ratiopatitur  credi  ,  cct 
Apoftolos,  pervarias  regiones  clrcumduxifre  muli 
nonuxores.  III.  Scm  m/WuT  non  cft  phrafis  rationi  co» 
gruens  :  Ccdfororuxor:  quiaomnes  forores  funt  mulit 
res,  fed  non  omnes  uxores.  IV.  rotefiasctrcumducendi,){: 
illud  fonat  ,  quod  habet  maritus  in  uxorem.  V.  Mulic 
lem  divitem  non  clrcumducerc  non  fuilTet  Ecclefiarur 
quserere  levamen,  quod  tamen  intendit  Apoftolus  ibid 
lc  teftari  pauperis,  non  uxoiis,  nullus  fuilfet  ufus. 

Bellarm.  I.  Pautui  dixtt  fororemmulterem,  promulscre  forore.- 

Protefl.  Hoceft  ,  mutavit phrafim  perfpicuam,  in  pr 
pofteram,  fine  caufa,  &  fine  exemplo. 

Bellarm.  2.  Pote^AS  sUa  fuU  in  nHsonem  csrcumducenii  , 
in  mutieres :  vei  tn  muheres,  ut  dsfLSpuUs. 

PtoteH.  Poreftas  non  eft  inadionem  ,  finepoteftatciii 
aftionis  illius  objeftum.  Neque  habct  Dodor  poteft-^ 
tem  difcipulam  ,  qua  talcm,  circumducendi  quo  velit. 

Bellarm.  3.  MulserestUa  velnon  mtntftrahant  pccHntAm  fe 
chfequtum  :  V'  l  non  femper  fucrunt  cum  Apojlolis. 

Protert.  NuUaminiftratio  oblequii  communi^,  Apo- 
ftolis  neceflaria  fuit ,  quae  non  potuit  majore  cum  honc 
ftatc,  &  aedificationc,  ^  vidujs  Ecclcf  aium  cxlpedari 
Anautemfemper  fuerint  tales  cum  Apoftohs ,  necnc^. 
hoc  qu3eritur  ;  fcd  an  fcmper  potuerint  efre. 

19,  Proteff.  Conjugium  eft  de  jurcdivino,  naturali 
Gen.  I.  Non  poteft  igitur  tolli  ulla  humanalegc  ,  itab 
mo  obligetur  ad  contrarium. 

Bellarm.I.  Prdceptum  sUud  efl  affrmativum :  nequeollsgMl 
nift  in  caufa  necefistatss ,  quandopersculum  smmsneret ,  ne  homs 
ginu^  p  rtrct. 

ProteH  I.  Sophifticc  dcclinatur  tota  vis  argumcnti 
Noncnimagitur  de  praecepto propne  difto  ,  fed  de  jur 
acpoteftate:  non  de  obligatione  ad  conjugium  ,  fedd 
obligatione  contrariaexcludcnda.  II.  Alia  neceintas  cl 
conjugiipoft  lapfum,praetermultiplicationem  ;  1  Or.7 
2.  ad  tornicationcm  6c  impuritatcm  vitandam. 

20.  ProteH.  Prsecipitur  conjugium  onmibus,  qul  d 
num  contincntias  nonhabent.  i  Cor  7. 

Bellarm.  I.  Apofiotus  loquitur  de  corrjNg/itis. 
Pvotcfi   Loquitur  cxprefle  de  c^lthtb:,^ ,  &  vidtsis ,  verfS^ 
BcUaim.  S  •       tfi  prace^tum,  fU  (onaUum^ 

Protiff. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E   R  V  A   T   V   S.  lor 

JPreten.  Si  fit  conriliiim  ,  tum  ( exPontifidoriimfea- 
•ntiaj  majoriseftperfed:ionis,qiiam  coelibatus. 
Bcllarm.  3.  Dicituriis  quivotumcontinenttd  nonhabent. 
Protefl.  Dicituromnibusadquos  Apoftolus  fciibitvo-» 
amautemhujufmodiprohibenturhabere.  verf.^^.  Non 
t  laquenm  vobis  injiciam. 
a/.  Protefl.  Continentia  res  eft  difficillima  ,  nec  omni^ 
i  usdatur.3i4«A.  19.  nondebetigitur  indifferenrer  om^ 
K  ibusClericisimponi. 

Bellarm.I.  lUifolummodo  debcttt  ejfe  facerdotes  j  qtnvucntur 
:  c  i^num  habcre. 

Protcft.  Nequcvidetur  ,  quidquam  in  facrificulis  Pon^ 
ficiis  unde  colligl  pofiit ,  eos  magis  hoc  donum  haberc 
amalios:  nequeex  conjeduris  incertis  debentcerta 
nera  &  vota  confcientiisimponi  Chriftianorum. 
Bellai  m.  2.  Hiibtnt donum  continenttd  qutvolunt. 
iti.Prorefl.  Nonmagisquam  Apoftolus Paulus  habuit 
crficere,quod  voluit,«ow.  7. -j^y/.  15.  etfi  haberet,  quis 
oflit  polliceri ,  in  iftiufmodi  rebus ,  voluntatem  illam 
erpetuo  fibiconftantem  ?  Recle  Cajetanusin  Matth.i^. 
Hibus  datum  efi ,  nen  qui  voltierint  >  dicitur  :  quontam  non  eft  vo^ 
Htis  I  neque  currentis » fed  miftrtntts  Dei^  a  quo  datur  donum  vtygim 
itatis  fcrvaniA.  Non  dicit ,  qui  vult  >  fed  qut  foteii  capire  ,  captatc 
Hia  etft  velles ,  &  non  fentts  te  tantd  conflAnut ,  tit  poft^  ,  ncn  es  de 
>  M  ^mero  corum  qui  fojfunt  cafere. 

'  !    Bellarm.  3.  Conjtfgaticogunttirf^pe  dtuat/linere  fe  abuxorc^ 
i   Proteft.  CumDeus  imponir  nobis necefiiitatem  hujuf-^ 
i  lodi,  tumillenos  tentar,  &  fimul  dat  exitum  :  cum  au- 
.4|rm  nos  nobifmctipfis  talem  necefiitatem  imponimus, 
Jf  am  nos  tentamusDeum,  atqueadeo  nulla  ejus  niti  pof* 
-^imus  promilfione. 

M  2i.Proten.  CaelibatusClericorumprodigiofaslibidineS 
Tarit. 

,  Bellarm.I.  Non  efl  calilatus,  fed  alufus  calibatus  quiiftafarit. 
m  Protefl.l.  Similiter  fibimetipfi  refpondeatBellarm.  dc 
^^Tipcdimentis minifterii ,  quorum  antca  conjugiumac- 
tifavit ,  quiscum  fafcinavit ,  ut  non  poifit  2equeacutc 
iftinguerc  interufum  &abufum,  in  conjugio,  ac in 
selibatu  ?  I  I.  Caslibatus  quidem  non  eftcaufa  libidi- 
um  prodigiofarum  ,  fed  caelibatu5  coaftus  :  Sicutabfti-i^ 
cntia  non  eft  caufa  cur  homines  comedunt  excremen'- 
1 ,  &  bibunt  lotium  fuum  :  fed  coada  abftinentia  a  cibo 
c  potu  naturali  &  falubri ,  eft  caufa  tam  monftrofae  vo*- 
itionis.  //.35,  12. 

Bellarm.2.  Nectamcn  admittimus ,  tet  ejfc  cmcutinarios  ^  & 
^fur^s^  intcr  £c(leftafiicQS^       harctni  dtcunt. 

r  f  Pr^ufi. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


t 

i 


I-.^  BELLARMINVS 

rrcuff.  Satis  eric  ad  argumenti  confiimationem  ,  e,, 
I,vpociit;c:e,  ac  impui^  contmentiaj 
nem .  fi  admittatur,  quod  ab  iis  hac  de  re  dicitur.  qui  C 
tholici  vocantur  :  fic  enim  Maximilianus  Caefar,  m  Utc 
ri>ad  Papam.  apud  Thuanum  ,  H./l^r  lih.i6.  ««'A^»';'  ^ 
inurmulmunui  repmtur,  qm  <aft»m  uUbMump^ftet.  Omnesfe^ 
pMia  funt  re»rtatores ,  cum  maxtmo  ammarum  dtfcrmme  ,  Jopu 
Iff.nfune.  Elpenc^us  etiam  Ep.fc  m  m  ..p.  I.  r«r;^^'««; 
ell  !quod  ojfcules perm.tiunt .  Chruos  cum  concttbtmi ,  meretrtctbu 
((7  peLtbus  cohabttare ,  hberos  precrcare  finunt ,  acceptoabtts  cer 
qnotannts  cenftt  :  atque  adeo  altbt  k  continentibus,  nam  habeant  (  ,> 
Ziunt)  fivettnt.  Addatur  iftis  grav,mmum  teftimonm 
&confidcratioPolidoriVirgiIii.  de  mvent.  rer.  lib.  ^ 
cap  4.  TmiHmabfituttUacoaclacaftttas  conjuialemVtncertt ,  . 
citamruhus  diltfii  crimen  majt*s  orcUni  dedecHS ,  plus  rnalt  rehgto» 
ptus  doUns  ommbHS  bonis  tmprc{rcr,t.tnuffatt.attrtbtter,t,qttamf*ct. 
dotumltbtdtms  iabcs.  rrotnde  forfan  tam  (  rep  chrtfttana  .  qttam 
trdtnis  tifH  effet ,  ut  eadtm aliquando  )hs  pHiltct  matrtmonttfacerdct 
bHS  renttmretur.  qttod  illt  finc  tnfamia  fanaepoutts  colctent  .quam 
f^Hrttfhme  hHjttfmcdt  naturalt  ittto  tttrptficarent. 

D  E  /  D  I  G  A  M  I  A. 

Prarccdenti  quaftioni.propter  affinicatem 

tera:  Numlegeprohibitumfit.ncqu,  poft  primae u-^Uf 
xoris  obitum  alteram  duxit ,  ad  facros  ofdmes  adm, 
tatur.Totaautem  controvcrfia  eft  de  verbisillisPai  • 
U  I  Tim.  l,  2,  li.  Tm.  I>6.  eportet  Epfccpum  &  Dtacon^y^^ 
effeumusttxortsutrum  :  quibus  nos  jntelligimus  plui  . 
uxoies  eodem  tempore  prohiber,  ,  non  fuccefliv 
Pontificii  ctiam  fucceflive. 

Argumcnta  Rellarmini. 
aB.BcIlarm.  iT/m.^.g.  Vmusvtr,u>c»r  ,  nottpoteB  tnteL 
ci,tAfi  fltiresm.tr,liftmulprohtben  ntttr  :  qnta  Hunquam  audttHm 
unammtilieremplurtsmarttosfimHlhabH^e.  r.,;,  rl, 

PrcteSi.  I.  Auditum  hoc  &  v,lum  teftatur  fatis  Ch 
ftuf^Mallt  dtrr.tjfar.du.ent.  Teftatur  Tcrtulhanus  >r 
1,..  capiQ.  OmniA  tndtfcrcia  funt  aftU  nos,  pr^tcr  Hxores .  m 
conforiiHmfotvimHS,  tn  quofoii catert  itorntnes  confm.Hm  exercent, 
nonaxtitcorHm  fciHmmodo  m.Mnmonta  «r« f /«^/««"J 
tienttfttme  fubmtniftrant ,ex  tUa  credo  majortm  &  faptcnttfttmotHm 
fctplikt .  Gr^c,  Socratis .  &  Romani  Catonts ,  «^«''^^/«''^ff^; 
[■ommuntcaverunt,  II.  Quamvis  .4^.^,9.  (ub,  vox  pr«  ei» 
temporis  ufurpatur;  concederemus  vationem  haben  1 1 
cc/nonis  (  quQd  tamen  folfum  cfr  )  ^ha,  tamcneftiaiki 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E   N   E    R  V    A   T   V    S.  jo7 

^jfi.ubiinpraefentitempore  requiritur  fCajetanoob^ 
^  :rvante  )  ut  fi  habet  uxorem  ,  unam  tantum  habcat ;  & 
f  imonogamia  nonmagis  refpiciturtempuspr^teritum, 
aam  in  vtgtUntias.  temptrantta^  &  hofptalttate. 

24.  Bellarm.  Eo  tempeycquo  rafiUiS  hscfcripftt,  non  erat  ccn-^ 
etmdo.neque  apui  luddos,  ncque  apt^d  Genttles^  ut  unus  virduas 
hI uxores  habcret^  non  erat igttur  cur  tam  ferio prohtberetur. 
Protefl  Fuit  m  confuetudine  poIygamia,quoadVem  ip^ 
m,etiam  apud  eos  qui  apertam  ejus  profeflionem  dam- 
:bant:  tuptc  temporis  (  ait  Cajetanus  in  jftum  locum  )  multi 
iresuxoreshabebant.  luftmus  Marty  r  m  Triphonem,etiam 
•ofeflionem  ipfam  polygamia^  objicit  ludseis  :  Magtflri 
ftrt.  ad  hoc  tcmpus,  qttatuox  aut  qtMique  uxores  unumqt^emque  ha^ 
• '       'e  fermtitunt. 

Argumenta  noflTfa* 

^''d^^y?.  Vnius  uxoris  vir,opponitui  nhc  ^i  iwunr. 
(■'njunguntur  enim  ut  genus  &  Irccicsjtnecrimtne^&umus 
M^orisvtr  :  fucceflive  aul:cm  plures  uxorcs  habere ,  nun- 
lam  fuit  crimen. 

Bellai  m.  l .  Pojfumus  hoc  in  loco^nomine  criminis^  inteliigere.  non 
jm  pecc.itum,  fcd  etiam  quicquid  ab  homtntbus  reprehtnit  folet^  aut 
iJam  fpeciem  pr^  Ce  fi  rat.tanquam  fignum  alicujus  vitttjicut  incon^ 
:  itntia  eft  bigamta  ettam  fucceftva. 

Prateft.  1.  Non  poteft  criminis  nomen  ita  extendiin  iU 
t  loco  :  quiacaetera  omnia  quoe  nominatim  ibi  prohi- 
•  intur,funt  vere  ac  proprle  peccata.  1 1.  Vxorem  fecun- 
^?itm  diicercpoft  prioris  mortem,  nullam  incontinentise 
li-ciem  habet  majorem,  in  oculis  proborum,quam  idcm 
rlitium  tcmporis  tranligere  cum  una  &  eadem  uxore. 
Bcllarm.  2.  Poffumus  nomine  crimtnis  inteiligere  peccatumgra^ 
fed  tum  eritgradatioinverbts,ab  trrcprehenfibUitate^addoteSsmO' 
*amiam,  fobrietatem,  &c. 

PfpteiL  Ncqnc  eft  monogamia  dos ,  aut  intcr  xuflQiuxro^ 
'merarifolct :  ncque  patitur  ulla  ratio,  ut  Tit.1,6.  Non 
^erepluresuxores  y  magislitdos,  quamwo»  habcre  libcttimm 
fios. 

26.  Proteli.  Nullaratio  rcddi potcft,curillequialteram 
^orem  duxit  poft  mortem  prioris,cxcludcretur  co  no- 
-^nc  ab  ordinc  facro. 

'  Be I  larm.  i .  Vna  caufa  eil  moralissvidelicet  minir fufpicio  incon^ 
^ntid^five  perfeflior  continentia* 

^  Vroteft.  I.  Moralisperfed:iofingitur,qua5intotaIcge 
^rali  non  continetur,nc  quidem  ut  a  Chrifto  pcrfedif^ 
^ic  explicatur.  II.  Siratio  eflet  moralis  ,  tum  certc 
Hto  magisa  facris  ordinibus  icmoverentur  fornicato- 
»&adulteiii  Ff  2  BcU 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


'""Xlllll  I  Hictuvpitudo  meietnciaPontificioium 
cnoStu;  qui  maeis  a  fuis  faciis  aicent  eos  quos  non  a. 
T.nt  T^^^Tc  ^^^^^    .  q"--^'"  adulteros  &  fcortatore 
? r  Vnlcau fa?n  flagitiofi  peccato  fundata  ,  mag.s  vale  • 
i.hpT  aaam  vel  dul,vel  ducentse,  abfque  pcccato 
&ab%rveboi^^^^^^  III.Abfurd^plane&t 
*ob2p  rverfitatisell ,  quod  h.c  -^^^^^^^ll^^^^^^^  ^ 
Inm  duccie  poft  prioris  moitem,quod  non  eit  peccatu  3 . 
incont  ."nt,^^,  fignum  elTe  majoris mcontment.ae,  qu  . 
max..iia^nco.uinenti^pecc^^    adultermm,&  co.icul.  n 

"'BcUaXT  P»>».r/.  canf<i  eH  myfl.C.  v.l.  prf.cl.fi^nifi.yt 

'"Srp;rrr.f.girurcaufah«ius  prohibition.s 
tnera  faaio  NequeenimChrifti  un.onem  cum  Ecclci  .  ^ 

crCent  reprSat.one  ,  fed  tantum  Uluftrat  ean.  .  ^ 
volunta  ia  fL.lium  accommodat.onc     neque  ulhbi 
mi  ri?  Scriptura,ut  major  fit  fignihcat.o  m  conjug.o  n. 
?iiftroru."fquamaliorum:  neque  uUi  ration.  convemt :  ; 
mvftka  fieniHcatio,  eaque  perfeda,  quaeratur  ,.i  conj. 
^^fforftn  ab  ethnicis  contrafto,  &  dot.s  ac  perfedio  i  ; 
fationcm  habeat  poftca  in  miniftns  verbi. 

C  A  P.  V I.  De  Exempttone  ClerkoTum  ajttgo 
potejiatts  fecuUris, 

BEllarm .  1 .  J»  cttufit  ecclcfiafticit .  q'*nr'm  cognitto  nm  fei 
a  Ugibm  civiUbus  ffd  ah  Euangel.o  ,  vcl  a  cancmbu, ,  e^c.  /,  r» 
(Hnt  CUrui.  iurt  Atvino.  MfecuUr.um  Prtnc.purnpoteftate. 
^Pr  tel  l  Cznfx  Ecclefiaftic^,quoad  cognitionem  . 
rum,  nonpcndenttantumexEuangclio.  &  canonns.;, 
Ecdefiafticis  ,  fed  etiam  ex  le^e  morali  :  ex  qua  et.ns  . 
pende  cognitio pr^cipua  gravTflimarum caufarum  ci- 
l.um   1 1  Cauf^  ecclefiafticaB  cognofci  etiam  poflun  a 
1  aeiftratu  civili,  ad  Ecdefi»  ordinem  confervandunkfc 
ftabSdum  I  i  I.  In  iftiufmodi  caufis  Clcrici  non  iw 
gis  liberi  funt  juie divi.io  a  fecularium Principum  pc:- 
ftate,  quam  alii  Chriftiani.  ,  ,,.    •  ; 

a.  Bellarm.  Nonfunt  cxemfti  CUric,  ab  obhgattone  legttmi*-. . 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l 


E  >^  E  R  V  A  T  V  S.  TD9 
le  legibus poUti^is :  de  obltgattonc  dtrecltva,  non  confltva,&  in  dcfeflt^ 
EcclefialliCiZ  lcgis. 

rmefi:  Propofitio  non  eget  probationc  :  fed  lfinit«nio- 
ncs  cjusinaeternumegebant. 

3.BclUrm.  Non  poffunt  Clertci  k  Itidtcef  cfiUut jt$xtuYi*cti^mfi 
Ugt<  ctvtlei  non  fervcnt. 

ProtcH.  Pugnat  hoc,  I.  Cum  lcgibus  &  cxemplis  vctC'- 
risTeftamenti.  II.  Cum  jure  natiuali,  quo  partcs  om- 
ncs  reip.  fubjiciuntur  judlcio  cotius.  III.  Cumfen- 
tentiaPontificiorum  dodi/fimorum,&  praxi  ipfa quoti- 
diana.  Bannes  in :i,2.  q.67- utrumquc  teftacur  :  lnrenx-^ 
turati  rrfpubltca  potefl  excrcere  fr^am  pdtiftatcm  in  clericos,  pacem  rcip. 
pmtiibantcs.  I  V.  Cum  Apoftolico  prcecepto  ,  Rom.iia^ 
Omm^  Anima  potcftattbtis  fHpereminenttbus  fubjeEla  efto. 

Bellarm.  Rcfp^nt^  Cltricortm  ,  Prtncipcs  nonft^nt  fupcrtorespom 
teftates. 

Proteft  I.  Sunt  fuperiorcs  refpeftu  totius  focletatis  cui 
prasficiuntur:  e.ius  autem  parte  faciunt  Clerici.  1 1.  Ma- 
gfftratus  ^Dco  ipfoconftitutus  cft  miniftcr  &:  vinde^c 
adiram  ,  malum  facientibus  in illa  focictate.  Rom.  13,  4. 
Nulloigitur  jurc  polfunt  derici  male  facientes  prorfus 
cximi  abejus  judicio  ,  nifi  Deum  ipfum  non agnofcant 
fupeiiorem  poteftaLcm  refpedu  fui.  III.  Gcneratio 
Clerici  non  eft  coriuptio  fubditi :  tum  cnim  Ecclcfia  dc- 
ftrueret  rempublicam. 

Bcllarm,4.  Bona  Clertcorum,  tam  Ecdeft^ftica,  qtiam  fccularia, 
tibtra  funtM  ac  mcrito  effe  dcbtnt,  k  trtbutps  Prtncipt^mftculartum. 

Proteft.  Dc  fafto  ipfojconcedit  Bcllarm.  locum  non  ha- 
builfc  ante  tempora  luftiniani.  DcmerltoCSir  asquitatc 
huuis  fadi,  cx  eojudicium  fcrripotcft  ,  quod  hac  ratio- 
ne,nulla  bona  poffunt  ad  Clericos  pcrvcnirc,  fine  Princi- 
ac  leipublicag  detrimcnto  :  nam  quoad  communes 
fumprus  ferendos,  illa  omnia  bona  funt  quafi  cxtinfta  , 
Vcl  ut  alicubi  phrafis  cft  ,  inm^wn  mortua.  Hocautem 
quamvisin  tenuibus  miniftrorum  alimcntis ,  &  fchola-* 
fticorum  fuppcUediile  6cc.  probatas  fit  ^equitatis;  in  Epi- 
fcoporumtamcn&monaftcriorum  latifundiii^ ,  nonclk 
fcrcndum. 

30.  Bcllarm.  Exemptto  Clcricorumjn  YebmpoUticisAum  qt^oai 
perfonas,tum  quoadbona.tntroducla  eli  jure  humano.pariter  &  dtvin$. 
Jus  autem  dtvinum  inttUtgimus »  id  qt4od  db  exemplis  vcl  tefttmontil 
Teftamenti  veteris  vel  ncrii  per  quandam  ftmtlitudinem  deduci  poftit^ 

Protefi.  I.  ContranuperCflp.  7.  pronuntiavitBellarm. 
Non  efficactt^r  probamus  effe  dc  jure  divino  .  id  omne  quod  aftquanio 
failum  legtmus.  Quanto  mmus  illud  ,  quod  per  fimilicudi- 
ncmtantum  dcducitur  ab  excmplis  ?  II.  NullatahsC- 

F  t    j  militudo 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


lu  1  '•• 


BELLARMINVS 

miUtudooftcndipoteft  ex  Tcftamcnto  novo.  III.  V( 
reris  tcftamenti  cxcmpla  non  quadrant. 

3  I .  Bcllarm.  lofefh  Patnauha  exemit  faccrdotes  lEgypiorun 
Cenef^7- 

Proteil.  Ncquc  Dei  nominc  hoc  fccit  :  ncque  faccrdc 
tcs  magis  qua  omncs  Regis  adminiftros  publicos  cxemit 
32.  Bellarm.  Artaxerxes  excmit  fncerdotes  IfYaeltticos.  E^r.J 
ProtesI.Eodcm  .iure,quo  conceflit  Hezrae  ar^enti  talen 
ta  ccntum  ,  tritici  coros  centum  ,  Qc  vini  batnos  centmi 
'ucrfii. 

3  3 .  Bellarm.  Dem  Lt^itas  ftki  dvlegit :  &  fcU  Pontifici  fuhjf 
clos  ejfe  volnity  Num.  3. 

Protesl.  Quod  foli  Pontifici  non  fuerint  fubjefti,  fed 
nacumPontificcRegi,  hiftoria  veteris  in  Davide  ,  Salo 
monc,  Hezekia,  lofia,  fatis  clare  teftatur. 

34.  Bellarm.JFi///  Regum  cum  familiis  tpforum  extmuntur  a  tri 
itetis.  Matth.  I/,  26.  Clcrict  autcmproprio  pcrttntm  ad  famtliat 
Chriftt. 

ProteU.  I.  Vcii  fidcles  ex  plebe  ,  magis  proprie  pcrti 
nent  ad  familiam  Chrifti  ,  quam  cleiici  non  fideles 
II.  Filii  Dei  non  funt  liberi  ab  officiis  honoris  erga  pa 
trcs  patriae,  quae  le|:c  moraliimpcrantur.  III.  Chriftu 
ipfe,  quatcnuslegifubiettus ,  tenebatur  pcnlitationibu 
lilis.  Vnde  cft  {  ut  Cajctanus  notat  )  quod  fcandalum  afli 
vumfuiffet  in  ipfo  negatio  cenfus:  ne  fcanialt^emus^dtctt^non  ne  fcarh 
dAlt:^entuY  verf.  27 . 

3  5 .  Bellarm.  Idemprobatur  cx  teftimeniis  facrorum  Canontm 
Tridenttno»  Cclonienft,  Lattranenft. 

Protefi.  Canones  ifti  novt  funt  facri,  fed  facrilegi. 

36.  Bcllarm.  Excmptio  Ecctefiafticorum,  perttnet  ad  tUumgv.v 
dum  pYActpiorum  naturaltum,quii  deducuntur  qutdem  exprtnaptis  ju- 
ri$  naturA^  fed  pcr  confeqt^enttam  ncti  abfolute  necejfariam,  ncc  omntns 
evi.lcnum^&  idto  egent  human:ico'ftftitutione^  H  ei},adjus  Gentium. 

Protefl.  Fatictur  igitur  Bcllarm.  argun>enta  fua  omniaj 
quibus  hanc  excmptioncm  probaie  conatur  cx  mincipii» 
juris  naturae,cflc  fophiftica  :  quia  dcftitui  illa  dicit  conft 
quentiaabfolHteneeeffarta.  Conftitutionem  autem  humananij 
tali  confcquentias  sequipollentcm,  nunquam  oftcndtt. 

37 .  Bellarm.  Quci  uhtque  fit^ex  natura  ipfa  dcfcendtt :  ftd  ubi* 
qne  facerdotes  extmuntur. 

Protefl.  I.  BcUarm.ipfe  cap.i^,  fatctur,4mf  lufttniant  tem-' 
fora  ,  Clericos  non  fuijfe  Itberos  a  tnbutiSt  qux  pendifoUnt  rationc  pof- 
feftionum.  Non  igitur  ubiquc  &  fcmper  fuerunt  cxempti.J< 
II.  Quamvis  aliqua  privilegia  ubique  conccdi  foleant  • 
fphoIalFicis ,  &  facratis  ,  talis  tamen  cKcmptio  ,  qualern  • 
jBellarm.  defenditi  ab omnijudici^  civili^  &    ommc^nfH  ac  tri^  \ 

bMto^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


4 


ESERVATVS.  III 
iutu  in  tantispoirefrionibus,qiianta5  jam  fiint  Ecc'c~afti- 
co'um  Papalium,  nufquam  unquam  habuit  locum,  cxtia 
dontnium  ipfius  Papa;. 

^8.  BcIIanii.  Pctfftas  EcdefiAHic^  Ju  fehabetadftcularem.fi,' 
ut  i  irilui  ad  (arnem:  eam  tgttur  dtrigtt, judicat.coereetttton  ab  iUa  dt* 
rigtur,jHdtcatnr,  a»t  reerceiur. 

Protf/?.  Vt  nihil  hicde  comparatione  .  u^.  iio 
non  attingit  quaeftionem.  Quamvis  cnim  poteft.^s  Eccle- 
liiftica  nonjudicctur  ,  pollunt  tamcn  homines  Ecclclia- 
flici  judicarl,  &  eorum  bona  cenferi. 

59.  Sacerdetesfunt  Patres  &  Paftort  s  :  ».?f«r.i  i^itm  dttce  ddent 
jiiicare.  nonabovtbui  dr filiisjudtcart 

Proteii.  I.  Principes  etiam  ,  luo  '  ^  ,  funt  Patic-> 
laftoresEcclefiafticorum.  Qi^i  un.  10  judicant,por- 
fiintalio  modo,ex  occafionc  judicari,  ficut  Rcgesaliquo 
modo  a  medicis  ludicantur.  II.  Flagittofi  faccrdote» 
cxciduntjarc&  privilegiispiorum  :  poireinones  autem 
quje  funt  Ecdefiafticorum  ,  non  ideo  excidunt  jurc 
communi. 

4-:  .  Bellarm.  ClLna  fnntmtn^priDei  :  Isn.i  eortm  fuHt  V{$ 
tonfecrMa  :  tn  ea  i^itur  nttUum  jus  eft  hominifrofano. 

Prtteft.  I.  Quia  funt  miniftri  Dei ,  idcirco  ad  publicum 
Dei  miniftrum  pertinct  curare  ,  ut  oflicium  fuum  Uciat. 
II.  Bonacxrcrnanon  polFunt  jam eo  modoDeoconfc- 
crari.quo  olim  in  veteri  teftamcnto.  Nequc  poteft  quif- 
quam  privatus,  fua  donationc  jus  publicum  immutat». 

Aigumenta  oppofita  Covairuviae,  &  Medinaj : 
quae  funt  etiam  noftra. 
4t.rr6/e;7.Nulla  exftat  lcx  divina,qua  Clerici  cximan- 
tur  a  Piincipum  jurifdidrionc 

Bellarm.  Ofiendtmus  multa  ejfetefftmoniaScrtftura  tx'imbu'. 
per  probabttem  confeqttentiam .  ducxtur  ifta  coHclt*fto. 

Proteil.  Eadem  probabilitatc,  qua  quidhbet  ex  quolibet 
dcduclpofllt. 

41.  Protesl.  Leges  multac,  in  Codice  &  Authc  '.c- 
ftantur,  Clcricoa  oltni  Imperatoris  jurifdidioni  tuifle 
fubjeftos. 

Bellarm.  I .  Si  hoc  argumemum  vtm  ttUam  h.xb^ret ,  prob.n.  i  c\ - 
«m  tn  rebus  Ecclefiafttcis  i7  fpirttualtbus  ,  non  tffc  liheres  CLricosjure 
dtviho  ,  a  poteslate  frincipum  Utcorum  conRat  enim  non  paucas  itget 
tfiiniani,  de  rebus  pUne  Eccleftafttcis,  &  (piritu.tlibui  dtffomre. 
Pnteft.  Ex  hoc  ctiam  probat  illius  cevi  Ecclefiam .igno  - 
vilFe  :  Principes  fcil.  clfe  cuftodcs  utriufque  tabulx  :  & 
ipfis,  hoc  officium  imponi,  curare ,  ut  m  Ecclcfiafticis  Se 
ipiritualibus  rcbus,  Dcl  legcs  obfervcntur. 

Ff  4 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


Itl  B   E   L   L   A   R   M    I   N   V  S 

BtWztm.Z.  LegvsillApYocedunt  de  failo.mndejure. 

Protefl.  I.  Non  igitur  ubiquc  &  femper  obtinuit  ifta 
cxemptio  Clericoium.  II.  Perinde  eft  hoc,ac  fi  diceret 
Bellarm.  jus  procedere,  fed  non  de  jurc. 

45.  Proteft.  Paulub  appellavit  Caefarem.  Aclor.z^. 

Bellarm.  I .  Paului  coailu$  efl  appellare  Cdfarem. 

Protefl.  NuUa  coadione  adduci  voluit  Paulus,ut  viola- 
ret  jus  naturale,divinum,gentium,  aut  alios  confirmaict 
in  tali  peccato. 

Bellarm.2.  De.fafl^faltem^ft  non  de  juYepYopter  alios,  CAfatm 
judtcem  agnofccYc  dcbutt. 

Pri>/f/J  Verum  proculdubio  fuIt,quod  Apoftolus  agno- 
fceredebuit.  Nequede  fado  potuit  proprie  appellarc, 
nifi  etiam  de  jurc  agnofcerct  eum  judicem  ,  quem  appel- 
lavit;  Appellatio  enim  eft  provocatio  ad  fuperioicm  jn- 
dicem  abmferioic.  Vcrba  etiam  Pauli  funt  fati:>  clara  : 
ad  tYibunal  Cdfarts  fio,  uhi  me  oportet judicart. 

44.  Protell.  lubcmur  fubjici  Regibus  ,  Principibus,  & 
fublimiomni  poteftati-  i  Pet.z.  Rom  i-^.  ubi  Chryfofto- 
nius  notatjhaec  dicl  etiam  Clericis,Monachis,&  ipfis  cti^ 
amApoftoiis  ac  Euangeliftis. 

Bellarm.  I .  InteUtgttur  h$c  delegitimii  fttpertorthus :  qudes  JRe«« 
ges  non  funt  refjfcclu  Clericorum. 

Pf^tifl.  Apoftoli  volunt  ut  omne^  fubjiciant  fefc  Rc- 
glbus  ,  quia  funt  legitimi  omnium  fuperiorcs.  Bcllarm. 
refpondct ,  Rege^  non  cffe  legitimos  fuperiores  Cleiico- 
rum,  id  cft,ncgat  afiumtionem  Apoftolicae  rationi>. 

Bellarm.2.  FatemurtamenRegeseJfeReges^ettamCIericorum^ 
&  Mknachorum. 

PYotefi.  Negavit  antca  Bellarm.  cap.  28.  PYindpes  ejfe  fu^ 
periore^  poteslates  rcjpe^u  Ciertcorum  :  &C  jam  modo  ,  effe  legtttmos 
fupirtores  c  judtces  eorum.  Regcs  igitur  cum  fatetur  ctVc  CIc-  ^ 
ricorum  Rcgcs ,  mtcUigic  Regcm  fcenicum  ,  aut  nomi-  :i 
nalem. 

45.  Protefi,  In  legc  naturae,  Primogeniti  fucrunt  faccr 
dotcs,  nec  tamen  excmpti  ^  majorum  fuorum  poteftatc.i 

Bellarm.  Nonft^erunt  civtltbus  magtfifatibus  fubjeilt. 

Pfoteil.  SiPrimogeniti  nulli  familiarumMagiftratibu 
crant  fubjcdi ,  tum  ncquc  eorum  familiae  :  atque  adeo 
nuUa  tum  tcmporis  fuit  civilis  focietas  ordinata. 

46.  Proteil.  Lcvitag  fubjedi  fuerunt  Mofi. 
Bt\\^}:m.  Mofesetiamfuit  faccrdos. 

Protefl.  Mofi  autcm  ut  Principi  fubjcftos  fuifle  Lcvi-i' 
tas,  cx  co  apparct,  quod  fimiliter  poftca  fubjcdifucruntj 
lofuas,  Davidi,  Salomoni,  Hezekiac,  Uc. 

47.  Protefi.  Cluiftus  ipfc  fubjedus  fui:  Pilato.  loh.io 

Bellarm» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E    N    E    R    V    A    T    V  S. 
Bellarm.  Be  fn^^.noniejuYe. 

FuteH.Eod^m  fadli  gencre  atquc  adeo  jurc,quo  Matrip 
"'^egifuit  fubjcdus. 

Proteii.  Ordo  clcricalis,  non  llberat  (jurc  divino)  a 
icbito  fcrvitutis,  ^  dcbito  pccuniario  ,  a  dcbito  conj  uga- 
i ;  crgo  neca  debito  fubicclionisciyilis. 

Bciiarm.  Non  eft  pat  ratto  .*  nam  majus  eif  vinculHm  inter  de^ 
ninum&  feYvum^creditcrim  &  debitoremrjtrum  & U}ccrem»^HMiin^ 
et  Pnncipem^  vel  magtfiYatum  &  civem. 

FYotefi.  I.  Audor  vinculorum  iflorum  omnlum,  cft  u- 
lUS  &  idcm,  videlicet,Dcus.  II.  Si  pcr  Principcrn  ,  vel 
Tiagillratum ,  intclljgatur  publica  poteftas  totius  civita- 
:is,cujus  civiscft  membrum»  nonelt  limpliciter  vcrum  ^ 
^uod  dicitur  de  vinculo  majore arttiflimum  cnim  cft 
inculumintcrpartcm  &  totum.  III.  Vinculum  illud 
juod  minus  cft  non  folvitur  f^epe  ,  cum  majus  eft  folu- 
:um  :  conjugium  folvitur,  &  debitum  tamen  non  folvi- 
:ur  morte. 

49.  PYoteil.  Lcx  Euangelica  ,  &  Baptifmus  non  cxiaiiC 
ajurifdiclionecivili :  crgonec  ciericatus. 

Bellarm.  Non  eil  eadem  Y.uto  ,  qtua  lex  EuangelicA»  &  Baptif^ 
mus  KCH  excludHnt  PYtnctpatum  ctvilem  :  fed  CleYicatHS  &  Mon.ichii^ 
tus  non  poteslfuo  munete  Yeclefttngt^  ntft  im>^ ' [fft  k  juYtfUcltone 
tivtli. 

ProteH.  Munera  illaClericorum  &  Monachorum  non 
funt  a  Deo,  quibus  ordinatio  Dei  eft  tam  inimica. 

^o.PYoteFl.  Injurialict  Principibus ,  fiinviti  fuo  jurc 
priventur,  quod  in  clcricos.  antcclcricatum  habcbant* 
Bellarm.  Qut  uttturjuYe  fuo,  nuUamfAcii  tnjuYiam. 
FYYtesl.  Hxc  eft  ipfa  quxftio,  an  fir  jns  Clerici. 
Bellarm.  Out  dcmtciltumjufta  ie  caufa  tYansfert  tn  altAm  civi^ 
tatem^  vel  PYovituiam»  defmit  ejftfubdttus  pYtoYt  Prtncipi,ftne  injurt^ 
ijus. 

PYotefl.  I.  Omnibus  ubiquc  fubditis  hoclegibus  non 
permittitur.  II.  Non  cft  par  ratio  :  quia  tali^  civis  bo- 
na  ,  fi  maneant  in  ditionc  Principis  prioris,  tributum  illi 
folvunt:  &  perfona  quando praefens  cft,  ab ipfo judica- 
tur :  fed  clericus  praefens,&  fc  »c  bona  fua  qu«  in  ditio- 
ne  Principis  poflidet  ipfius  impcrio  fubducit. 

f^i.PYoten.  Vna  eftcivitas  contlnens  laicos &  Cleri-. 
€05:  hujuscivitatiscaputeftPrinceps:  illi  igitur  fubji- 

ci  dcbent  omncs. 

Bellarm.  Laici  &  Clerici  formaliter  connituHnt  dnas  civitates. 
PYoteft.  Paulus  igitur  non  fuit  Clcricus  Romanus :  nam 
illc  fuit  formalitercivisRomanus^fff.  16,  37*  ejufdcm 
pUnc  civiMtis  cumXribunocap.22,  vcrf.z^  &c. 

Ff5  LIBER 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


114 


BELLARMINVS 


L  I  B  E  R    CLV  A  R  T  V  S. 

DE  MONACHIS- 

C  A  r.  I.        vita  Monafiica. 

T    H    E    S    I    S  I. 

BEllArm.  Somtna  Ji^onajfiees  apui  GYdcos  quinque  invenim 
tnr  ^s^Avevliig,  cultor,  vcl  mediciis  :  iTKVfl^j,-,  pu^iUs.fr 
cxetcitMttY  /ijcslH?,  [ufplcx  :  rhiUfophus,&  Monachm.  Propf 
autcm  Monachi  ncn  funt ,  mft  n  relipofi  ,  quifoli  vitA  contcmplAtn 
dant  operam:  qui  tn  aclione  verfantur^reiularei.vel  reltgtofi  vocantu 
Proteil.  Nullumriomen  monaillccs  cx  libro  vitaj  ,  i 
cft,  cx  Scripturis  profcrtur.  OmniailU  nomina  (pr«t( 
uxwxin  iWwA.  Monacht)  prout  officium  dcnotant  ,  convc 
niunt  omnibus  Chriftianis :  prout  adum  delignant ,  no 
Monachis  hodicrnis  ;  fcd  Chriftianis  illis  qui  yocatioi 
fuse  congrucntcr  vivunt.  III.  Monachi  folitarii  nc 
mcn,  non  convcnlt  membro  vcl  Chriftianae  Eccleliae  V( 
focietatis  humansCjfed  potiusNcbuchadnetfaii  ab  homi 
nibus  depulfo,  &  in  fortcm  brutorum  dctrufo  Dan.^.  t 
ralcs  rcvera  funt  Intcr  Monachos  ilIi,quos  Durandus  ra 
tional.  lib.-ijcap-l.  appcllat^iro-wijas  vagabundos,8c  arcun 
celltones.  Tales  olim  fuerunt  quos  Euagrius  lib.  I ,  cap.2i 
ita  dcfcribit :  Tetram  iepafcuntur  (unie  &  armentavocontur)  h 
folum  confequenteSfUt  vivant^tta  ut  fuihus  ac  befttts  fimtles  reddantu 
aJpcHufqut  ipfoTum  •  &  mens  quoquc  ab  humana  forma  &  mente  dtjl. 
dtapit,& homtnesvifos  fuiiant»&c.  I  V.  Qui  foli  vit^  contcrr 
plativaedantoperam  ,  nccpcrfeaionis  ,  nec  religionis  r< 
gulam  fcquuntur.  Statusctiam  apud  Scholafticos  aiofp^^ 
^ta  &  opera  facienia  .  &  rclationcm  &  obligationcm  habcr* 
Ai{or.  p,l .  Itb.iip  cap.i^. 

2.  Bcllarm.  Reltgto  {  ut  hic  acctpitm  )  efl  ftatus  hominum. 
pcrfeHtonem  Chriftianam,  pir paupertatis ,  coniinentis  ^  &  obedieni 
vota  tenienttum.  ^ 

Protefl.  I.  Rcligionufquam  inScripturis  dcnotat  ft^ 
tum:  ncquc  iillus  potcft  clfc  ftatus  religicnis,  alius  k  fti 
tu  gratiae,qui  convcnit  omnibus  fidclibus.qui  funt  Chr 
fto  infiti,&  in  icgnumDei  tranflati.  1 1.  Paupcrtas,cor) 
tincntia  ,  &  obcdicntiacrga  homincm,non  funt  viapet 
fcftionis,  fedlcxDci.  P/i/.  119*1-  IH-  Monachiinipf 
jngrclTuprofcirionisfusclinguntur  perfcdi ;  ficAlcxan 
dcr  Alcnfis.;».^.  ^ii^jf.i}.  m.4.  qui  ftatum  aggrediuntur  perfi 
Mt^nts^non  tnitgent  rtlaXi»iwibHi^  vcl iniulgenuts,      dantm  i^iti 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


INERVATVS. 


uMiLj^cnitd  t)itrant:bu$  in  retigionem »  quiaKon  iehent  tlariKon  tnii^m 
rentii)tis.  A/oiias  etiain. /)  i.  Itb  iz,  c^^.^  hsec  haber ;  Tho^ 
nasXajetanHuAnto7uus  IVAidenfiSt  Palf*ianu$t  Angelm^  Sylveftt 
tTaltifi4r>in:iftAsapirtodocentperprdfeJI:onf  prtfhnx  pec- 

ata  ielcri.  Exverbis  Angeli  tVetcveS  Mot:.     .  nm  y  ptY  l  ihr-^ 

vitJt  monafttcd  fufccptum  »  r.  ftrtut  hominem  in  eum  ftatn 
jueeftqutfpiam  ^  cumfacrobapttjpmate  r:>  :  nec  MoniHn^tm 

'cidittirum  rnttoncm  depeccatis  anie  Monair^.i  .  iiam  aimtfiis^  i;  (i 
^latim  atque  habitum  fufccpit,  c  vita  ieceicret^euyn  tn  aeium  evolatu^ 
fum.  IW  Monachi  occupantur  in  operibus  rupeicrogi- 
:ionis,atqueadeo  funt  plus  quam  peifedi.  Phis  praellanc 
quamDcub  mandat  :  libi  fuperHuam  habeni  perfcdio- 
nem,  ad  alios  perficicndos. 

Bellarm.  Hocinteresf  tnter  Eptfcopos  in-R  l^^n^i^  .  qf^o  1  Ept^^ccpt 
%ntin  ftatu  ptrfccli^ms  a.i  ptJi  ^Rcltgtofi  v:roin  ftatu  pc^jLciionn  ac^ 
juifindx. 

Protefl.  !•  Status  peifcchoai!5acquirendx,eft  quies  mo* 
tus.  II.  Epifcopi  vel  Paftores  veriineo  ftatu  (unt,  qui 
indicaturfuiflcTimothei ,  I  ffif?.^ii^+»  verfi^.  tuusprofe^ 
ilusmanifeftm  ftt  tnter  omnes.  III.  Sihaeccfret  ratio£pi-^ 
fcoporum,&  Monachorum,tum  maxniicconfentaneum 
clTet,  ut  foUMonachi  vcterani  fierent  Epifcopi :  &  Epi- 
fcopi  imperfedi  rcvocarentur  dcnuo  ad  fua  Monafteria : 
qualis  tamen  tranfitus  juri  Ponrificio  adverfatur. 

4.  Bellarm.  Tres  iftx  virtutes ,  paHpertaSiContininttaj& obeiicn^m 
tiaf  funt  apttftima  inftrumcntaperfi{ltonis  .*  qt4t  traiimus  Deo  ant^ 
mum  fcrobedtintiamycorpu^  p^r  conttntntiam,  C  rcs  cxternas  per  pau* 
pertatem  :  conttnentia  etiam  removet  concuptfentiam  carnis  ,  concupi^ 
fcentiam  oculorum  paupertasy  &  fuperbtam  vtt^  obedtentia. 

Proteft.  Tria  ifta,  prout  i  Pontificiis  doccntur  &  cxer-^ 
ccntur,  I.  Non  funt  virtutcs.  2.  Non  funt  inftrumcnta 
iDco  fandificataad  perfcdionem  acquirendam.  3.  Ni- 
hilDcotradunt  ,nifi  fruftraneum  &  abominabilem  cuU 
i\xm.  Matth.i^^^.  4.  Concupifcentias  non  removent,fed 
celant. 

5.  Bellarm.  Ad  isla  tria  aecedere  debet  votum.ut  fit  ftatus  : po^ 
tefi  enim  atiqtiis  perfeflus  e(fe,&  hok  in  ftatu  pLrftfti$nis»juemadmom 
dum  multtfunt  tn  ftatu  ferfefhonts  qut  non  funt  perfefli. 

Proteft.  1.  Hancneceilitatcm  voti  adftatum  cfficlcn- 
dum  ,  ncgat  &  rcfutat  Henricus  ,  apud  Azorium  ,^4r.i, 
/.IX,  ^.25.  &  Azorium  habet  non  diircnticntem.  1 1.  Sta- 
tum  perfcdionis  agnofccbat  modo  Bellarm.  ipfc  in  Epi- 
fcopo,  qui  tamen  ,  ut  Epifcopus  nihil  fingularircr  vovet. 
III.  Ficlitius  &  ridiculus  cft  perfedionis  ftatus ,  qui 
huncinmodum  a  p^rfedione  feparatur  :  praefertim  fi 
adjiciaturpUcitumilludPontificiorum  :  Religiofum Mona^ 

f  (   6  thf^m 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


11(5  BELLARMINVS 

chum  non  peccare ,  fi  m  vtu  pcffeclUne  mmime  pyceiat  :  quia  fcil. 
non  tcnetur  ex  voto  Ihidere  perfeaioni ,  led  tantum  ir. 
ftatu  pcrfedionis  manerc.  Azorius^a./.i  l.f  i^lt.  qtfdft.ii. 

6.  Poffumus  Deum  dthgeYe.etque  (t  rvtre,  l.  Per  contemplauonem^ 
2.  Pcr  ailtonem.  3.  Pcr  utramque  jimuL  Hinc  tria  funt gvnera  rcli^ 
^tonum.    I.  Eorum  qut  profitentur  vitam  contemplattvam  folatn. 

Eorumqut  pYofitenttfrvttamailtvamfolam.   3.  EorumqHipr^m 
ftenturvitam  mtslam. 

Proteil.  I.  NcmopoteflDcum  diligere  ciquc  lcrvirc,  in 
contcmplationc  fola.  Thcologia  elt  nobiliflima  praxis- 
1 1 .  Nemo  fervit  Deo  ficut  debet,nili  ipfi  ferviat  in  com- 
rtunione  fanftorum  ,  ita  ut  EccleHae  Dei  fuam  operam 
navct.  III.  Contcmplatio  &  aftio,  unam  tantum  con- 
ftituunt  rcligionem  ,  quae  eft  fidelium  omnium  comniu- 
nis.  ScdEellarm.  pcr  vitas  mixtae  Monachos  intdligit 
prsecipuclefuitas  :  quorum  multi  in  fua  vita  mixta^  (li 
vox  populifit  vera  )  imitantur  illos  Monachos  ,  qui  ut 
'Zozomenuslib.l,  cap.ai.  rcfert ,  tn  medtis  turbts  verfante. 
ctrculatoresfLfe  nuncupabant»cum  viris  vtri^&cum  multertbus  muUe- 
m  effevolentts. 

7.  Bellarm,  Varietas  hdc  inftitHtorum  ,  in  eaiemfidci  confenfio- 
ni»nthtlobeil  Chrifttandteltgtcni.fedpotiusvalie  proicsl.  i.  Quiaha 
Ya  imepfoVifum  esl  omni  hominum  generi.  2.  ^ia  cum  omnts  ordi 
inttio  ferveat, paulatim  autem  poilea  ftrvorem  illum  Ytmtttat,  varic 
sate  iila^  fctvor  in  Ecclefia  perpctHoconfervatur. 

rroteil.  I.  Varictas  religionum, in  eadem  religione,tan- 
tum  obeft  illi  quantum  unitati  obeft  multitudo.  Huc  ac- 
cedit  (quod  Canus  lib.^.  cap.  -5.  paulo  ante  finem  habet; 
wl  inConctlio  LateYAHenfi  antmadverfum  futjfe  >  rtltgionum  nimian 
imltitudtnems  quam  nunc  effe  vtdemus^  valde  EccIeftA  Chrtftt  tncom- 
mcdare.  II.  Deus in  Scripturis  profpexit  fatii>  omni  ge- 
ncrihominum,  quantum  attinet  ad  religionem  veram  : 
fed  ficut  apud  veteres  Kom^nos ^quidvis  coIereiHsfmit,prAte\ 
verumDcum.  Tertul.  Apolog.  ut  omni  gcncri  hominum  ir 
communi  eriorcproviderent  :  ficPontificii  quamlibe 
religionis  formam  admittunt  prseter  veram^ut  omne  ge- 
nus  hominum  in  religionis  dcpravationc  retinerent 
III.  Chriftus  ccrtum  ordincm  religionis  conftituit  ac 
<inem  ufqueduraturumEphef.^.cujus  etiam  zelus,con- 
fcrvari  poteft,  finc  uUo  inftituto  novo  &  humano. 

8.  Beilarm.  OlimAHtoniuSp  Bafiltus » AHguHtnuSt  Benedtffus 
religiones  inflttuerunt^  fine  uUa  Ponttficis  approbatione  qt^xfita  :  nun 
MHtcm  ex  occafione  IValdenfium  g  confrmatio  Pap^  efl  neccffarta  ad  re- 
Itgtonem  novam  inftituendam. 

Protefl.  I.  Ex  hoc  ipfo  viderc  eft  ,  T ^pnm  olim  non  it; 
domin^tuinfuiire  in£ccUfi4anc  (iuidcaiiecuiis  iftis  Mo 

naftic^ 


ENERVATVS.  117 

lafticls  &  coiruptis,ficut  nunc  intcr  fuos  facit.  1 1.  Hinc 
tiam  apparet ,  variarum  iftarum  religionum  illum  fru-^ 
tum  fuiirc  ,  ut  vcrae  religionis  refticutio  ,  quam  folam 
Valdenfes  quiefiviirc  conltat  ,  vifa  fuetit  multi^  rcligio 
(uasdamnova.  III.  Qiixftio  hicexoritur  (quamBel- 
arminus  ficco  pede  tranfit)  Vtrum  Papa  non  pollit  erra- 
cin  ordinis  hujus  aut  illius  approbatione  ac  conftrma- 
ionc  ,  cumfnagno  Eccleliae  ac  religionis  detrimcnto. 
iua  dc  re  ita  pronunciat  Canus  loco  modo  citato:  Oriinei 
jd  prcbare^vel  rtfi  Ui  rt,Kon  ad  ca  pertinet  tn  quibus  fummus  Poftttfex 
rrare  nequn.  Ncftro  hocfecuto,  ta?n  mults,  funt  re/s^tones  a  Ponttfici^ 
ms  cenfirmatdyUt  qui  eai  omms  tt^en  veltt  tanquam  EcclefiA  vtl  utt-^ 
esvel  necef[arias,hic imprudentiA^ne  dicam  fiuUttta  nomtne,jun  offim 
1  m$fmmmtfqt4i  rattontbus  arguatur. 

De  Origine  Monachoyum. 

9.  Bcllarm.  N^s  oflendemus.  i.  RcUgiofam  vitam  ^  diunntt 
'  juartum  feculum  tnceptffe.  2.  Ort^inem  cjus  non  futffe  caft$m,  vel  efm 
rcrem^vel pravam  tmttauonejn.fedperfciltoKis  dcficieriHm.  3.  Religi^ 
nes  qud  nunc  fhntseafdcm  effc  quoad  iffen:txm^cum  tis  qux  crAKt  tonm 
portbus  anttqutfStmis 

Protefi.  I.  Iftis  omnibus  conceflis  ,  Monachatus  tameii 
potefteflc  ptantaquam  nonplantavtt  Pater  tUecocUffis  j  atquc 
Ti^to  eradtcanda  Mat.i^A^.  II-  Primum  horum  non  po- 
tcft  probari,  dc  ordine  aliquo  Monafticen  viventium,  fc- 
cundu  certam  regulam  ab  hominc  excogitatam.I  I  I.Sc- 
cundum  noneft  verilimile ,  nifi  intellig^iitur  dctalidefi-» 
dcrio  perfc(3:ioni:>  qualc  Apoftolus  tribuit  Galatis.  r.  3. 
verf.  3 .  adco  amentes  efltsf  quum  fptritu  inc:peritts,nHnc  carne  perfi^m 
iimtni }  fic  autem  inepta  eft  oppofitio  illa,  quam  Bcllarm. 
f aci  t ,  i  n  t  e  r  perfe£ltonis  defidertums  &  pravam  tmitattonem,  I V .  Tc 
tium  cft  manifeftefalfum. 

10.  Bcllarm.  Ceni^^zC.  Emch  inflitutt  pecHliarem  aliquem 
itUtum  »  &  fubltmifinm  ,  quam  ejfet  religio  vuJgt^  diittttr  enim  prtmus 
€oepiffc  invocare  nomen  Domtni. 

.  Proteil.  I.  D^i»/7/f«r<>  Enoch  velaltcrius  cujufpiam  ho- 
niinis^nihil  ibidicitur.  2.  narratur,  quod  nomen 

Dci,non  Enoch,  incaepit  eo  tcmporc  fingularitcr,  diftin- 
fiiionis  caufa  vocari  fuper  quofdam,  qui  Dei  nomma- 
bantur,  in  oppofitione  ad  fiUos  homtnum,  Gen,  6,z.  quid  hoc 
ad  filios  Bencdiili^  Ftancifci»  Domintci»  iTc. 

11.  Bcllarm.  Niim.6.  habemus  votaN  iX^rdorum. 
Pfotcfl.  Vota  libcra,feciindum  regulam  a  Dco  praefcri^ 

ptam,  finepaupcrtatis,  contincntiae  ,  aut  obedicntias  nc^ 
xu^  nihU  commune  h^bcnt  cum  Monachacu,. 

rf  7  l2tBeU 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


IlS  BELLARMINVS 

1 2 .  Bcllarm.  Heius,  &  Heh^^dus  >  tumfilus  Pnfhetarum.  fm 
uxortbiii,  Mt  eUvittis,  i/ixerunt  tn  munio 

Froteil.  Sinc  divitiii  quidcm  ftudiofc  comportatis :  fe< 
ncque  fine  pofleflionibus,  nequcperpetuo  finc  uxoribus 
ficut  appaiet  in  ipfisProphctis  ,  leiemu  ,  Samuclc  & 
aliis. 

13.  Bellarm.  IUthabdi,Itrem.l%.  fiiurafuerunt MenAthoTur. 

nonnrum.  r«  <» 

Proten.  Habueruntilli  uxores,filios,&  filias  :  vtrfZ  & 
in  civili  modo  vivendi,  aufcultabant  praeccpto  fui  patris. 
Nihil  hic  monafticas  religionis. 

14.  Bellarm.  lohanues  Bnftisla ,  Princtp  fuit  Monachonm  & 
£remitarum. 

Proteil.  Illetamen  regulamnullam  fui»  aiicipuU>tra- 
didit  obfervandam,  praetcr  illam  quae  communis  eft  om- 
nium  Chriftianorum  :  vcrfabatur  quidcm  m  defcrto,  va 
riis  oppidis  inftrudo,  partim  proptcr  antegiciram  pro- 
phetiam  ,  &  partim  proptcr  aquarum  commoditatcm, 
3,  23.  fedmhilcultus  ,  autperfcdionismco  collo- 
cabat. 

I  ^.Bellarm.  yipa/Zc//  prtmtfuerunt  Monathi  Chrifiiant,vitm 
ttenobtticam  insitiuenus.ubt  ifftntomnia  (ommuma.A^or.^,^-^.  quA 
rati»  vivendifvit  etrum  tantum  qui  voUbant  ftrfeiiim  vivere  »  ill. 
autem  voto  ai  tUam  ferfedionem  femct  obligahant. 

Proteil.  I.  Bellarm.  intts^taf  a.  docuit  Monachatum  ef- 
fe  hominum,non  pcrfeftorum,  fcd  tcndentium  ad  perfe- 
(flionem  :  ac  proindc  ftatum  Epifcoporum  ,  non  elfc  fta- 
tum  Monachorum  ,  quia  non  eft  ftatus  perfcdioms  ac- 
quircnd3e,fed  acquifitae.  Hictamcn  Apoftolos  ipfos  col- 
locat  in  ftatu  Monachali  ,  infra  ftatum  Epifcoporum , 
quos  vultfuccefrorescireApoftolorum.  II.  Docuiteti- 
am  taf.  I .  frofrte  Monaihos  ntn  effe  ,  nift  qutfoii  vita  tememplattvi 
dantofcram  :  Hic  tamen  Apoftolos  qui  a  Chrifto  vocat! 
fucrant  ad  vitam  adivam  ,  eamquemaximelaboriofam , 
vultprimosMonachosfuifTe.  Hujufmodi  contradidio- 
ncs,funt  ipfo  Bellarm.  indignae.  III.  Nequc  mentio  fii 
ullius»>»y?»/»/iApoftoIiciin  textu:  nequepraxin  ullam  ta- 
iis  inftjtuti  ,  narrat  hiftoria  rerum  ab  ipfis  geftarum. 
I V.  Communicatio  bonorum  fingularis,eo  tempore  ad- 
hibita  fuit ,  non  ex  voto  ,  fed  ex  occafione ,  non  ad  fpiri- 
tualempcrfeaiohcmacquiicndam  ,  fcd  adcorporalem 
defcdum  amovendui». 


C  A  F. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS. 


119 


H.i 


C  AV.    II.  Conftliis. 

ElUrm.  I .  ConfUium  peYftcltonis  eil  cfus  honum^h  Chrislo 
hts  non  imtcY.ituyn .  d  .1  d  }rjcy?  f}Y,xtHm  :  non  man.UtHm  ,  fei  com» 
Tiifndatum, 

Proteit.  I.  Mand.ua  pcrtedionem  docent  fummam: 
Pfat,  ii<),()6  non  Confilia  tantum.  1 1.  Confilium prout 
Jiftinguitur  »  prorfus  a  prarcepto  ,  non  potcft  eflc  opus 
bonum  :  quialicut  omncopus  malum  prohibetur ,  fic 
Dmne  bonum  imperatur.  PhU.  4,8.  III.  Conlilium  no-. 
bib  datur  non  tantum  a  Chrilto  in  novo  tcftamcnto  (fic- 
utFontiticii  volunt  )  fcd  ctiam  in  vetcri ,  ^Prophctis. 
I  V.  Qu^icquid  a  Chrifto  nobi^  dcmonftratur  ,  &  coiti- 
mcndatur  ut  faciendum,  idipfum  imperatur,  &r:  manda^ 
tur;  quandocunque  cnim  I>eus  notum  nobis  facit,fc  vcl- 
lc,ut  aliquid  faciamusJUa  \\>luntatc,tanquam  lege  tcnc- 
mur.  Matth.J.il.    I  r/;rj(f.4,2,3*  ^,18 

2.  Bcllarm.  Dfffert  a  frdccpto  ex  pMrte  materiA  »  dHpUciter  : 

I.  Qhio.  materia  ptdcepti  cH  factlior  •  &  fumpta  ex  principtts  naturx  •• 
confilti  ai4tem,dtffictlur^  &  fuperans  quodammodo  naturam,  2.  ^ia 
materta prdceptt  bona  eft,  fed  confiltt  meltoYt  &  pcrfeclior  :  fi  fcil.  ctrca 
tandem  matenam  verfentur. 

PYotefi.  I.  Difficilius  eft  ptc^cept.i  Dci  peifede  implere, 
quam  ut  diificiliora  conlilia quxrannKs.  II.  Naturam 
nobifcum  natam  ,  fuperant  vaiia  pr^cepta  :  natura  nobis 
divinitus  communicata.  2  Pct.  1,4.  k  nullo  confilio  ma- 
gis  quam  ^  praeceptis  fuperatur  :  PAi/.  4,13.  III.  NuIIa 
materia  poteft  efle  mclior  aut  pcrfcdior  ,  quam  lcgis  rc- 
giae ,  /4^  2,8. 

5 .  Bellarm.  Differt  ex  partc fubjefli ,  quod  praceptum  commune 
fit  omntum,  confltum  non  item. 

Protesl.  Omnc  prseccptum  noncftomnium  commu- 
nc  :  ut  iUa  quae  funt  proprxa  Paftorum,  Parcntum  ,  libc- 
rorum,  &c. 

4.  Bellarm.  Exparteformd^quodprdceptumfuaviobligat,con^ 
filium  tn  arbitrto  h$mtnis  pofitum  ftt. 

ProteH.  Conliliumabfolutepofitum  in  arbitrio  homi-- 
nis,  non  eft  voluntas  Dei :  nequc  eft  opus  bonum. 

Bellarm.  Ex  partc  fims :  five  effeclus^  quod  ConfiUum  finon 
sbfervetur.nuliam  habet  panam:  &  fi fervetur»majus  habet prdmium. 

Proteft.  I.  Si  confilium  datum  fit  bonum  &  accommo- 
datum,non  poteft  negligi  finc  pcccato,cuipoena  dcbctur. 

II.  Praemium  nuUum  ("nedum  majus>>  illi  dcbetur,  qui 
facit  quod  non  prjcipitur^rcfte  cnim  Alcxandcr  Alenfis, 
^•3.2.63.^,^.4.2,  JSHUmfervitDco  ( proprie loquendo )  ntfi qt^i 

factf 


Early  European  Books,  Copyright  €>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I20  BELLARMINVS 

f^cit  qmi  Dtus  pr&cept  .  &  ficut  frxcefit  :  aliud  opm  nonpoteii  4 
firvttt»m  >  quo  (proprie loquende)  fcrvtattir  Deo  :  <7  tdeo  cx  taltopet 
(proprie  loquendo)  non  meretur  aliquod  bont4tn, 

6.  Bellarm.  Senttntia  Caththcorum  omnium  e!i,multa  effe  vt. 
6-  proprieconftlta  Euangthcajed  pr&ctpue  tria  :  Continentiam^  Obt 
dienttam  &  paupcrtatem. 

Proteil.  I.  Omnium  Catholicoi um  Papillai  um  non  pc 
teft  e/Te  una  fcntcntia  dc  numero  confiliorum  ,  quar 
multa  lint:  quia  non  confentiunt  intcr  fc  dc  confiliorBr 
natura,qualis  fit.  Confilium  appellant  quida,  illud  quo 
opponi putant peccato  veniali,iic Scotub  in a.<i.»i  q.i.i 
CabrielBieltnd.zz.  q  i.a.^.dub  i.  Alii Csnfilia  volunt cl 
fc  illa ,  pcr  qucemclius  &  cxpeditms  homo  falutem  con 
fequatur :  ita  ut  naturam  habeant  mcdiorum  aut  mftru 
ipentorumtantum  :  ficMcdinain  1.2.  <j.lo8.  «  4..  &  Bc' 
larm.ipfcM^a.  At  vcro  Bcllarm.  f^p  7.  confilii  natuiar 
in  ncutro  horum  coUocat ,  fcd  ut  antc  vidimus ,  in  com 
mcndationc  non  obligantc  ,  Non  potuit  igiturnarrai 
Bcllarm.  quam  multa  fint  Confilia,cx  fcntcntia  omniui 
Catholicorum, fed  tantum  effe  multa,cum  tamcn  intcrci 
vel  maxime  confcientiae  omnium,  fcirc  quam  multa  hr 
confilia,  nelibcrumfibirclinqui  putent  tanquan.  cont 
lium,quodcft  neccirariumDeipraeceptum.  II.  Tna  il 
la  praEcipua  confiiia,  prout  jam  a  Monachii  obfcrvamtUJ 
nihil  habent  commune  cum  Euangclio  Chtifti. 

Argumenta  fiellarmini. 

7.Bcllarm.  JJaia^6,i^.^.  Eunuchis  veluntariis  prmittiti 
ntajorghria ,  quam  fttfiliorum  &  fiUarum  Dei ,  ubi  etiam  contimnt 
tonfulttur  ( qut  elegertnt)  €7  icclaratur  merttoriagUrtA  fingularis. 

Proteft.  1.  Eunuchinonmagishocloco  approbantu 
quamalicnigenae.t/.^.  II.  Nihil  piomittitur  Eunuchi 
quatales  funt ,  fcd  c^ua  apprehendunt  fadus  Dei.v..^.  hocat 
tcm  noneft  confilii  ,  fed  maxime  neccirarii  praecept 
III.  Eunuchi  nominantur  o/.g.  tanquam  ii  qui  per  deti 
£twm  illum  videri  polfint  a  bencdidionc  Dei  alieni,  Dett 
aj.  ficmftertlisquanonparittc.^^,1.  Majoiem  gloriam  tr 
buercEunuchis  ,  quatalcs  funt,quam  tiliisDeipcr  adc 
ptionem  ,  cft  blafphemia  infignis  m  Deum  &  Chriftun 
quorumfummagratiaett  adoptio  noftra.  Eph.i^^,  Ga 
4.4.5,^.  Nonlaudantur  Eunuchi,qui  ebgunt  Eunuch. 
tum  :  rcdquicligunt  voluntatem  Dci  :  haecautemelt 
£tio  eft  viaveritattsM  eft  praeceptorum  Dei :  Ffat.i  I9»y 
6.  Nulla  fit  mcntio  alicujus  meriti ,  fcd  doni :  nomen  aternu 
dabo  eis.  Scd  f  oniiticiotum  logica ,  memum  conclud 

cx  <lono,  «  «  „ 

8.9ellani 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   B   R   V  A   T   V   S.  121 

8.  Bellarm.  JliiMj.  Ttrr^  bon^  unapars  reiiit  fru^um  cente^ 
UimtaliAfe^aj^efi  num.^lia  tricefemum.  Hdc  eft  dtft$nHn  vtrgtnita^ 
'^^niHiiaus»  &  conjugn  cAjli, 

%tesl.  Si  liiroiialisecinterprctatioefretadmittcnda^ 
jucretur  indc.  I.  Scrmonem  de  Regno  Dei,nihil  con- 
ncrc.pr^eter  ilUquaepertinent  ad  caftitatem.  I  I.Nul- 
seire  fiudhis  cordi:>  boni  &  honefti  ,  praeter  hunc  u- 
im  :  Z«f.8,i5.  III.  Interpretationcm  parabolseja  SaU 
itore  adhibitam,  efTe  ipfa  parabola  obfcui  iorem. 

9.  Bcllarm.  JW^frA  19.  SuntEunuchi  ,  qt4ifciff9uafer..'jLYunt 
ipter  regnum  coclorum 

Prottil.  Hoc  non  cft  omnium  volentium  ,  aut  voven- 
um  ,  licut  Cajctanui>  obfe.  vat  in illum  locum  ,  fed  qui- 
is  datum  eft.  z  Propfer  rtgnum  caloYunu  notat  finem  ,  non 
a^mium,  id  cft,  ut  poflint  cxpeditius  vacare  rcgno  Dei 
romovcndo. 

Bellarm.  Contra  efl  omnium  Pairum  exfofetid. 

Protefl,  Non  cft.  nam  Thomas  ipfe,ex  Hicronymo,  pr^ 
frrf5»/im,intcrprctatur  ypropierChriftum  ,  quamvisauccni 
Idcre  folent  Patrcs  mercedfs  promiiTioncm  ,  hoc  tamea 
equc  adverfatur  intcrprctationi  noftra?,ncquc  mcritum 
apifticum  infert.Hoc  utcumquc  certum  cft  cx  Scriptu-. 
s  :  Regnum  Dei  non  effc  in  iftiufmodi  cxrcrnis  :  Rom. 
4.*! 7.  talia  nonpoflc  nos  Deo  commcadarc  ,  ut  am^ 
jus  habeamus  proptcr  illa :  i  Cor.  8.8. 

10.  Bellarm.  Matth.  19,  i^,  Si  vt^  peYfeilus  effe^  vaie  venie 
mia^  Vc. 

ProteH.  Adolcfcens  ifte ,  falfo  fibimet  arrogaverat  im.-^ 
.etionem  totius  legis  :  ut  ieitur  luculenta  cxpcrientia 
^nvinceretur  erroris,  fingularc  iftud,  non  fupra,fed  fe- 
indumlegis  mentem,ipfi  proponitur,ut  ex  Dei  volun- 
icc  ,  (per  eum  dcclarata  ,  quem  ipfcmet  agnofcebat  Do-i 
.orem  bonum,  ac  divinumj  vcnderet  omnia  6^c. 

Bellaim.  I .  CrMile  eft  eum  vcra  dtxtffe  :  qma  Domtnus  intui^ 
ieutn,  dilexit  cum  :  Mar.  lo*2I. 

ProteFl.  Noneft  hoccrcdibilc:  I.  QuiaDominus  verf: 
3.  oftendit  ex  cjus  cxemplo,  divitcs  non  facile  introirc 
i  rcgnum  Dei :  at  vero  fi  legem  fcrvafiet ,  jam  antca  ia- 
rcfiusfuiirct  ad  vitam  :  verflj-  II.  Quiaillequi  dill- 
rt,  ex  toto  corde  ,  paratus  cft  omnla  dimittere  ,  propter 
cum  :  nccefficitur  triftis,  C  cidicatur  aDeo,  ut  dimit- 
it  omnia  -,  ifteautem  juvcnis,audico  Chrifti  vcrbotri- 
is  difcellit.  verf  22.  Quodaucem  Dommu:>  eum  dicitur 
ilexifle  ,  hoc  nihil  aliud  indicat ,  quam  quod  ftudium  e- 
is,quamvis  cum  errorc  conjundtum  approbavit,&  pla-. 
dc  cum  ipfo  egit. 

Bcllarm« 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  oF  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


-,25  B  E  L  L  A  R  M   I    N   V  S 

Bellarm.  Oui  dtlint  ex  mc  corie,  non  tenetnr  faeere  cmnta,^ 
Dem  confuiit  ^Jfdfolum  qus  prsccpit :  hoc  autem  ccnfdtHm  effe  :ej. 
^pparct,  quoi  mn  abfolute  ,  fed  fub  ccndst.one  propomtur  :  fi  v,s  feri 

''^%r£*/?.I.Sophifticedcclinatiu  vis  argumenti.  Nofl.  ' 
N  Ci  ba  funt  qu,  dsU^it  cx  tcto  corde,paratus  ^»''^""'"^/ / 
tter  Deum:net  efficitur  trifi,s.c»m  eo  vocatur.  Bellaim.  antea  i 
fpondit :  eum  qm  d,l,g,t .  nonteneri  facere  •7"»;«* 
l.t.  Nonquaiitui-  l^'cdeobl.gatione,(eddep  omptit 
dine animi,  cx  dileftione  Dei  fluente.  I  I.  To"/f/^ 
phiftica.ratisiefutatui  verbisilUi>Chnfti,/o6.ii,M  « 
d,/,gis  me  f  pafce  agnos  mecs.  Vbi  oftendit  Dominus  ,  eum  c 
dilieit  ex  toto  corde  ,  par.ntum  femper  e/Te  fequi  Chr  . 
quocunquc  vocat  vel  ducit.  I  I I.  Non  ^^Z^^^^^^jf'^^ 
nalis  fuit  hxc  vocatio  hujus  adolefcentis,quam  altera  • 
laPetri  ficutapparet  ex  .M/irf. 1 0,2 i  Xwr.i 8,21.  1  v.  rr- 
cepta  ipfa,cum  fimili  conditione  aliquandoproponunti. 
1  Pet.  1,17.  V.  Pcrfea:ioipfapiaecipitur.M4ri*.  ^,48-  • 
confequentcr  omnia  illa  qu»  neceirana  funt  ad  per- 

^Tl".X*llarm.3 .  Dcminus  Mat.i^  lcquitur  ieferfcaicHe  nej- 
faria  adfatutem  .  h,cautcm  deperfe[l,one  al,a  ,  qu^  non  eii  mccjjii 
Ad  falutem,fed  ad  exceUentitrem  ghris  gradum  :  al,as  teuerentMr*' 
nes  veniere  omnta.  .   _  n-  ^ 

Ptoteil.l.  Bcllarm.  hic  ad  incitas  redaftus.confilium  . 
num  evcrtit,ut  aliud  poffit  fophifticc  tueri.  Perfcrtio 

nimilladcquaagitur.i/*r  ^48  '^^^^^ ^"^f 'f?Aion 
\.±x.  d,l,g,te  ^mmtcosveflrcs  &c  hanc  autem  perfcrtionw 
oiTmcsPontificii  referunt  ad  confilium  ,  non  ad  prae- 
ptum  :  ficut  &  ipfe  Bellarm.  non  obfcure  f^J^t,  de  jul. 

Scat.  /.4.f.3-&  hujuslibri  ''^f  ^'''^'^f  ^'  l}'J%Cu 
illa  quam  BcUarm.  hoc  in  loco  conccdit  Pf^^'?''*"/" 
maimitatloperfcaionis  divinse  :  efiote  perfea,,  ut  P^ft-r  - 
fterperfeffus  esi.  Pcrfcaio  igitur  fupcrior  ,  fupcrare  de,t 
imagincm  Dci.  III.  Dus  pcrfcaioncs  ^J"t^!_m  g  at. » 
eod?m  fcnfu  finguntur  ,  quo  duo  cxtiema  P""^f  ' "  « 
uniusciufdemlinea:.  IV.  Quamvis  haec  pertedio  pt- 
cipiatur  ,  non  inde  tamen  fcquitur  ,  omncs  tencn  om  a 
vendcre  :  quia  quoad  aftum  ipfum  non  praecipitur  o- 
nibus,huic  tamcn  adolcfccnti  fingular.tcr  tuit  prxcep'.. 

Bcllarm.4. '5if»*  fervare  mandata  efi  mtdtum  omntbus  ai  - 
tm  sternam  ;  ftt  vendere  omnia  eft  omntbus  mcdtum  ad  perfeH,ont. 

Protcn.  Nequepareft  latio  :  quia  illud eft  juns  cc- 
inunis,hocautcm  fingularis  vocatioms:  ncqiievcrum.t 

iilud.obfcrvationcm  legis  effcpecca.oribusmediume.'- 

«ax  ad  vitam  «ternam.  , 

Bcllarn 


A 


E   N  E    ^  V  A  T   V  S.  I2>5 

BeUarm.^.  I,lehoc  officium  perrmehat  ai  j4poflolcs:  vetf.iy  ,2S. 
Pmf/?.Agnorcimus:  &  inde  concludimub  duo  :  I.  Non 
uifle  confilium  liberum  ,  fed  praccptum  neccflarium  ; 
uiaApoftolis  nonfuitliberum  relictum,  utrum  fcqui 
-ellent  Chiiftum  necne,co  modo  quo  eum  fequebantur, 
idcum  obedientiae  neceflitate  mandatum.  II.  Perfc 
honem  fupra  legem  ,  in  ifthoc  officio  non  contineri : 
uia  Apoftoh  ipJi  qui  hoc  praeftiterant ,  impcrfcdionem 
.:am  agnofcebant.  Phtl  2,12.  Incob. i»t.  j  loh.i. 
1 2 .  B el  1  a r  m .  Ibiiem  habetur  eonfiittt  de  obeditntia  :  fe/iuere  me. 
Pro/«7.  Agitur  hac  phrafi,de  obedientia  qux  necefl^ario 
.cbcbatur  Chiifto  ;  non  de  il!a  quas  homini  alicui  fponte 
^xhibetur. 

Bellarm.  Hoc  loto  aguur  Ue  coi.i.-.mui  ,  qH.t  necc/firto  dthetHT 
)fc  :fed  Matth  29.  C~  Lhc.  1 8.  agitur  de  tbedn  ntt.f  .lu  c  rdii  iis  cch- 
■    tlttur,  qut  rjoUtnt  ejfe  perfeili. 

i»rwfrf  I.Bellarm.  in  ifto  commento  tuit  pUne  vertigi- 
ofus.  ^gitur  (inquit)  hoc/oco{id  eft  Matt.19^)  dc  cbedtentis 
ua  Heerfarto  debetur,  fcd  agitur  Mat. I9.de  ebedtentia  iUa  qu^  ccnm 
ihturfo/tsperfcclii.  Quafi  Mat.ig,  &  Matt.19.  cflcnt  duo  va- 
ia  loca.  II.  Agitur  manifefte  de  tali  fcquela  Chrlfti.qua- 
■i  emApoftoh  cx  vocatione  lingulari  praftabant.  Hanc 
utemquipendercfaciet  cx  libero  confilioperfcdionis , 
.  bfquepraBcepto  ullo.noncritfancjuris  Apoftohcicon-. 
i  ultus. 

1  3.  Bellarm.  r.  C«r  7,25.  Praeeptum  nen  habeo  :  conftUum  attm 
■  m  do,tr  v.;\o.vidua  quA  ita  manet.beattor  eH  fecundum  meum  cen^ 
iium,&e. 

.(  Proteii.  I.  In  Grseco  textu  ( ut  Cajctanus  obfervat)  non 
cmftltum,  f cd  fententta.  I  1.  Neque  ex  voce  neque  ex 
:nfu  contcxtus.colligi  potcft  cum  ulla  fpecie,confiIium 
.  uquodPontificium,  idcftopus  perfcda  Dei  mandato- 
.  iim  obfervatione  perfeaius,  Deo  gratius ,  !<c  maeis  me- 
•  i  torium  vitaBaeternae.  III.  Scntentia  illa ,  quam  dicit 
■t  aulus,neque  omnia  tempora  rcfpicit,fcd  mftantem  necefiim 
itemv.26.  nequcomnes&  fingulos  homincs  ,  fcdcos, 
Ulbus  Deus  partttus  esi  donum,  v  17. 
BcIIarm.  Omnes  pofunt habere hoc  donttm  fi  a  Deopetant. 
Pre^y?  Sponfore  BeIIarmino,qui  tamcn hoc  codem  c.9, 
;  Jntcnditillos  ,  qtti  hab.nt  continentijt  donum»  pejfeiUudamittere, 
li '  vhta  altquande  a  tcntatione. 

.  Bellarm.2.  NuUa  cenfultatio  efl  de  ee  queincn  efl  m  noftra  p»'> 
« ftate. 

Prfl/ei?.Eft  tamcnconfultatiodeiis  rcbusquae  aliquan- 
.p  funt  in  noftra  poteftatc,  &  aliquando  non  funt,  an,iJc 
Bj||iatenus  funt  in  Roftra  potcftate. 

m 


l 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


,24  BELLARMIKVS 

Bellarm.  5 .  Continentta  conjugalii  eii  ettam  donum  Det. 
rroten.  Sic  eft  :  fed  hoc  donum  cft  ordmanum,  in 
ftitutumDeiexpromiirionecomitatur.  4 
Bellarm.4./«/4«j»e*e//WT.^/r.26./?i«//.*v»r«»y?^«/^m%«4 

rr/.i?.  Neque  ita  eft  neque  fi  ita  effet  ahud  ahqu.d  fe- J 
queretur,quamquod  Apoftolus  concludit  vcrf.zi^.q^tha- 1 
bcntttxoresjintutnouhabentei&c. 

BclUrm.5.  Virgtnitaientei  qtta  (olttur  Deus  &  qus  }uu 

^'pTouft.ti  hoc  fimpliciter  verum  fit,tum  Romanae  Ve-  ' 
ftales  fandiores  fuerunt  Sara,  Rfbecca,  &c. 

Bellarro.6.  Continmttaclf  perfehoncfiaac  decora  .  <Jr;r««rf 
Df 0  f4r4.  (ir  /!••»«/        ad  oranhtm  vaf  35. 

Pr*/f/7.  Nihil  horum  dicitur  in  textu  :  fed  laqueus  vo- 

ti  prohibetur. 

BQ\\zxny.7.BeatioreflqtiamanetvtiHaverf^o  . 

ProteR  Cacteri.s  panbus .  &  tali  tcmpore ,  eft  beatior  t 
Scd  quid  hocadRhombum?  . 
I^  .Bellarm.  I  Cottnt  9.  tctccapite  ratilus  conatur  oftcniere,l  ? 

tlHifeaffe.quamftbteffetprxupum.  ^A^n^^r*.  ' 

PrJ/f.  l.Totohoccapitc.conatur  Pauhi^  oftcndere 

fuo  exemplo  omnibus  Chriftiani. 
fuo  juie  .  ad  fcandalum  ahorum  vitandum.  Hoc  autci. 
iui  non  ficit.pcccarc  m  Chriftum  &  perdere  ^o.  ?xof^c  < 
quos  Chriftus  cft  mortuus.oftcndcrat antca caf  ^-'^'rf  i^  ^ 
l  c i.quod  .gitur  a  fe  faaum,&  ab  ahis  f^^icndum  often 
dit.noncftpUisquam  Dcus praccepit.  II.  Satis  diieu 
oftenditPaulus.  fenullumopus  '^^•P^^Jf  «SH''^"'^^^^^, 
care,  tum  ahis  in  locis  .  i  Cor.  4,4.  Phtl.^.  Tum  et  am  i- 
ifto  capite  nam.  i.  Tam  necefrarium  fuUrc  tcftatui  quo. 
fecit.  ut  mori  fc maluifTe  dicat.  quam  lUud  «"^''^^^ ; J^;^ 
1  <  2  Ex  omifllone  tah.fcquutuiam  docet  mtcrruptio 
nemEuangeh.Chrifti  :  '^^rf  iz.  mctccdi.  ipnv.n^^^^ 
mopterpoteftatisabufum:w/.i8.  3-  ^^ffl.^P/^.l^ 
lcl  Ep^r^opoidebercelfeperfenoica^.  3.  annon  Apoftoh  cadcE 

lcee  tcnebantur  ?  ,  .  „    ,      r  .  ;  - 

iC.BcUarm.l.  CloriaquamfM  trihmt  V aulm ,  fu,t  glcrtat 
etrarn  Deo,  &  mercei  a  Dec  non  c^ram  homtntbt*s.    ab  hcmtntbus. 

Protefi  Ncque  nos  dicimus  fuilTe  gloriationcm  iftar 
tantum  coram  hominibus.  aut  mercedcm  ab  hominibus 
fcd  I  NoncflecoramtribunahDei,  quah  vel  plurafi 
praeftantiora  opera  pr^ftitiflet ,  quam  Dcus  m  fuis  man 
datis  pr^efctipfcrit ,  Rom.iAT^  Ehp.r.s.i.  eflegloriatio 
nem  confcientiae  bonae.  a  Or  1,12.  &  ex  coUationca 
alios  ;  v. X  .meA  dtjfenfo  apud  eci  qui  in  me  tr  jutruat  Z  Ccr.  11,11 

ut  arn 


'1 


••;J 


-s 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  12^ 

l  Mt  amputem  tccnftonem  iis  qui  excptAnt  occaftonem,ut  in  ec  de  qf4o  g!om 
^tanttiYsinvcntantHY  quales  &  hos. 

l6  BQU;inYi.2>  ^poflolt  c^iicri  ft^mpttis  a  poptiUs  accipicbant:  ttct 
^in  peccahant. 

rroteil.  Non  fuit  eadcm  ratio  :  quia  tales  aemulos  noa 
habuerunt  caeteri ,  quales  Paulus ;  ncque  fuit  corum  au- 
thoritas  in  dubium  revocata. 

Bellarm.i .  Tum  non  recle probaYtit  raulHS»  cxemplo  alioYHm  A-m 
poflolott^m,  fe  pGtuiffe  alia  pepulo. 

PYotefl.  Imo  re(ftiflimehocpiobat,quoad  juscommune 
licere  ,quamvisproptercircumftantias  vMiiis  non  expe^- 
diret  adasditicationem.  i  Or.io»!^. 

Bellarm.2.  Pault^^  ahflintiit  ab  acctpieniis  ft^mpttbus^  non  pYcptey 
PftUiioapofloUs»fed  ne  gYavaYet  poptilo^. 

Proteji.  Nunc  hac  nunc  illa  caufa  :  &  nonnunquam  u-i 
traque.  2  Cor.ii,  8,12. 

Bellarm.  3  .  Propter  Pfeudoapofiohs^  dcbutffct  potins  accipere  fum^ 
ftus  :  tUi  enim  accufabant  Paulum  ,  quod  non  viverct  more  aliorum^ 
, PYote/l,  Hoc  eft  plane  ridiculum  :  fuiffe  qui  vocarent  in 
dubium,  an  Paulus  eiret  Apoftolus  verus  ,  qula  non  cdc* 
bat ,  &  bibebat ,  &  uxorem  circumducebat  ,  Ecclefi» 
fumptu. 

17*  Bellarm.  AdaYqtimenta  contYaYia  extextu petita»  refponde^ 
iY  :  I.  Ltceremort  pr$  optre  fnpererogaiionis. 

Protefl.  Bonum  fuit  Igitur  Apoftolo  mori  potius,quam 
!o  modo  vivercquo  Petrus  cum  C92teris  Apoftolis  vivc-- 
bant ,  quamvis  omnes  circumftantiae  &  conditioncb  cx- 
trinfecac  pares  cfrent.  Melius  fuitutPaulus  cclTaretab 
Euangelio  praedicando  ,  quam  fine  fupcrerogationc  prae- 
dicarc.Iftiufmodi  comparationes  in  Scripturis  non  com- 
parent.  Ncquc  revcra  confifterc  poffunt  cum  dodrina 
Papiftica  :  Conftltumenimnonobfervatum  nuUumhabet  peccatmn 
Aut  pxnam  :  efique  tn  arbitrio  hominispoftttim.  BelUrm.rap./,  m%ri 
autem  plus  habet  tn  fefe  fugtendum. 

Bellarm.  2»  Paulusmfihocfectjfct^  de/perabat  tantum  de gloria 
fingular:. 

Proteft.  Omncra  cxfpedationcm  merccdis  illa  ratione 
perituram  fui/re,fatismanifeftediciturTyfr/:i7  6*  li.  Prg-i 
tcrca  nuUam  coronam  cxfpcaavit  Paulus  ex  operibus; 
fupercrogationisjfcd  ccrtamine  certato,curfu  perado,8c 
Jidcfervata.  zTtm.yS* 

Bellarm.3.  AbuttpoteflatCj  verfAS'  efl  vehementtr iUauti, 
Protefi.  Et  vchcmenterfcmpcr  &  ubique  uti,  eft  abuti. 
Bellarm.4.  Non  futffctpcccatum  acciptre  fumptus  kpopulo  ett-^ 
mfn^fi  inde  fequeretur  aliqua  retardatto  curfus  Euangilti. 

^    ^iotefi,  Scd  fui/Tct  pcccatiuiv^dfiicfwndalum  vcl  mtcr- 

luptioufil 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


126  BELL  ARMINVS 

ruptioncm  Euangelio  :  hoc  autem  Apoflolum  cavifTc  aj 

paret,  verf.12.  IvocfAyjiyxoTry^vTivuSwf^iv. 

Bellarm .  5  •  Quomodo  igttur  potuit  afud  homines  iloum  Paulu 
de  opere  indebito} 

Protiil.  Nonfimplicitcr  :  fcd  quiaex  jure&  juftitj 
communi  non  dcbebatur,quamvis  ex  fingulari-conditio» 
nererum,  &  cx  charitate  fuit  neceirarium. 

18.  Bellarm.  Apoc.  t^.^.foUvirginescanttcum  canerepotuerSt 
Proteft.  Myfticc  intelliguntur  ii  qui  non  funt  maculai 

IdololatriaMcrctricis  magnae. 

BclUnn.PaHcitautumfuerunt ,  vide  centum  quadraginta  qua 
iuor  mtUia. 

Protell  Non  omneseleai  defignantur, fed  primitiae  tan 
tum  certicujufdamaevi. 

Bellai m.  Dtxijfet  Ichaunes  eos  non  coinquinatos  cum  muliere  1 J 
intellextjfet  defomiiatione  Babjloms . 

Proteil.  Non  fcquitur  :  quia  Mcrctrix  illa  magna  & 
multiplex  ejus  fcortatio  ,  commode  noratur  numcrc 
plurali  :  Vtcunqucfucrit ,  omnes  conjuge^  non  poiruniJ 
cxcludi  cx  ifto  numero,  nifi  per  dodrinam  illam  daemo- 
niorum,  qua^  conjugium  damnat  ut  inquinationcm,  hxx 
cnim  funt  verba  :  nonfutrunt  cotnqt^inati. 

19.  Bellarra.  Idempribaturexempltsprimitivd  Eccleft^. 
ProteU.  Tum  demum  3  cum  unum  cxemplum  cx  Scrj- 

pturisproferetur>  quoafreritur,aliquidboni  meritorif, 
prasftitum  fui/fe,  fupra  om.niaDei  mandata. 

Bellarm.  Probatur  ettam  cUrtpmis  tcftimomis  Pntrum. 

Proteil.  Quinfeminaquasdam  iftiufmodi  errorum  ,  in 
Patrum  fcriptis  reperiantur  ,  negari  non  poteft  :  fed  in 
-ffdcm  ctia  rcperiuntur  principia  vera  qulbus  ifti  crrorcs 
poflint  rcfcUi.Pontificii  aute  errores  illos  retinuerut,cx- 
coluerQt,&  auxerut,Principiis  verisnegled:Is&  reje^Lc. 

20.Bellarm.  Naturalts  rattodocet.  prster  perfefltonem  illam 
quA  necejf:^rta  ejl  ad  ejfe  rerum  .  aliam  ejfe  necejfariam  ad  bene  ejfe  :  & 
pramiafinguJnria  tUisepconJlituenda  s  qui  vtrttitcs  hcrou.is  cOcn^ 
dunt,  prdttr  iUa  qua  conjlitmintur  ftrvp.ntihus  leges. 

Protejl.  Prascipiuntur  iDco  iUa  quae  pcrtn^.ent  ad  benc 
cffc,  &  ad  hcroicas  virtutes.  Lex  Dei  eft  perfeda  :  hu- 
manae  omncs  impcrfeftac.  Bellarm.ipfe  hoc  fatetur  cap  2. 
cum  docet  CX  Scholafticis  ,  Epifcopos  debere  ejfe  perfeaos,  er  ad 
eumgradum  charitatis  pervenijfe  ,  ad  quvm  rcltgiofi  tendunt,  Annoa 
praecipitur  Epifcopis  illa  perfedio,quam  debent  haberc  f 

xArgumenta  mfira. 

ai.  Pretefl.  DcuS  jubet  fe  diligi  ex  totocorde.^c.  Matt.^2 
I^ihil  isicurfupeicftnonpraeceptum  ,  quod  erogemus; 

Auguftinus 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


ENBRVATVS.  127 
ugiiftinus  libA,don.Chrtfl.c.2Z.  itaconcludit  irdefpiti^ 
%&c  lit.  cap.  ult.  &  dc  perfedione  juftitias,  affirmat : 
raeceptum  diledionis  ,  aut  etiam  prseceptum  non  con- 
upifccndi ,  in  hac  vita  impleri  non  poflblic  etiamBer- 
ardus  ftrm.^i^.  in  Cantic,  &  Thomas  2>2.  q  44.  a.6m 
^184.  d  3. 

Bellai  m.  r .  Diligerc  corde  ^  animd  &c.  eft  diligere  vere  *  fjncere^ 
OH  ficle  ncn  fimHlate. 

rrotcft.  I.  Hoc  aliquid  eft,fed  non  totum  quod  hi^  vei- 
15  prycipitur,tunc  enim  illi  etiam  qui  minimum  gradum 
cras  charitatis  habcnt,  quamvis  tepidi  fucrint,  hoc  prae^ 
cptum  perfede  implerent.  II.  Nemounus  eftcxom- 
ibus  Scholafticis  ,  quin  fin^ularem  ahquam  emphafia 
rlbuit  enumerationi  illi  ^aitmm  toto  corde.tota  anima^&c,  id 
uod  poftulat  etiam  plenitudo  ilta  praeceprorum  Dei,qua 
nulta  pauci:>,  non  unum  tam  multi^  expiicari  folet. 

Bellarm.2.  SijHbeamuromne^  illas  potennas  exercere  aiglorinm 
^ei  ,  dtccndiim  eft  hoc  *  tum  folum  praiipt .  qua>tdo  id  neceJSitas  g/crnt 
^eifYocur.\nd.z  reqnireret^alio  aHtcm  tempore  fi  t.lfiirct^opHs  ejfx:  r»;;- 
Ui  ^  fuperercgattonis. 

Protcft.  Hac  in  re,maxime  complent  Pontificli  menfu- 
am  patrum  fuorum  Pharifseorum  ,  dumirritum  faciunt 
nandatumDci  per  traditionem  fuam  :  ita  enim  inter- 
.  »rctantur  maximum  hoc  mandatum,  ut  nonpoifint  cer- 
um  tempus  invenire  ,  quo  homines  eo  tenentur ,  ita  ut 
lebcant  adumdileftlonis  Dei  exercere.  Duodecim  funt 
j  nter  eos  variantcs  hac  dc  re  opmioncs  :  ut  videre  eft  a- 
i'UdAzorium,  /^.l. /.9,5.4.  &  apudFilincium  r^/: 
racl.Z2yc.c^.  qui.fapientiilimorum Pontificiorum  fcnten- 
ia,hoc  prasccptum  non  oblfgare  docet,inter  primum  ra-- 
lonis  ufum,&  ultmiuraarticulum  moitiSynifi  quinto quo^ 
Heanno.  Qiiod  autem  ad  hanc  Bellarm.  regulam  :  ^«4«:if 
•  ^eceftitasgloria  Dci  procnrandjz    ji#/ri/;  refellitur  ibid,  ab  alte- 
olcfuita;  quia  eft  va/de  incerta  :  ficiit  reveraeft,  nifi  expli- 
ctur.  Ex  hac  igitur  fapientia  Papiftica,  fi  quis  femel  in 
inno  ,  aut  bis  in  quinq^uennio  ,  elevet  cor  fuum  ad  dile- 
iionem  Dei  eliciendam  y  ille  plus  facit^  quam  lex  Dei  rc- 
|uirit,&  mereturex  fupererogationc. 

22.  Bellarm.  3.  Augufttnus^BirnardHSMThomas docent^iSa par^ 
icHia  ( ex  totoj  tmperari  nobts  om>ies  gradns  charttatis:  ex  quo  refle  de^ 
^Hcunt  hoc  mandatum,  in  hac  vtia  perfefle  implcri  non  pcffe ,  qu.^  fen^ 
entia  cum  noflra  non  pugnat:quia  exifttmant  femul  tmperart  medium^ 
t  indicartfinem  :  &  do^ent  eumnon  effepravaricatorem  qutnonat-m 
ngit  ad  fincm  :  etiamfi  cnim  nthil  addi  poteft  hntc  pr.uepto  ,  quatentiS 
^dicat  fincj  fotcft  tamen  ctde  ahqutd  addi^quatenus  indtcat  medturr. 

rrofeft.  PrasYaricatur  BclUnHf  in  toto  hoc  efibgio. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Ti8  B  B    L   L   A  R  M  I    N  V  S 

Naml.Peccatorautpraevaiicator  aliquis  dicitur  dupli 

dter,  vel  Qui  eft  in  ftatu  peccati,  &  ineeenitus  :  vel  qu 
cft  i  ftatu  grati^,fed  nondum  perfeftel  peccato  hbera 

nis  qui  fyncere  &  efficaciter  dfl  git  Deum.quamvis  im 
pe  feae,noneftpr«varicatorpriorcfenfu:  (edpofterio 

?e  tantum.  1 1.  Et  finis  eft  duplex  ,  alius  intcrnus ,  qu 
eft  rci  finitae  perfeftio :  alius  externus  ,  q}n  eft  ejus  ette 
aum  :  Nullus  autem  aftus  i  Deo  pr^cipitur .  cujus  fin. 
non  fimul  etiam  praecipitur,fenfu  priore:finisautem  ex 
tcrnus,non  tam  ad  pr^ceptum  pertinet,quam  ad  promii 

fionem.  III.  Sicutfini  charitatis  "[hil  poteft  addi .  fi 
neque  aauiejusperfeao,  quatenus  eft  medium  :  none 
nim  cfl-et  medium  pcrfedum,  fi  auftarium  defideraret. 

i3  Bellarm.4.  VcrierexftUaUo&Scufturts  cottfomtoreiltL 
partuHia.  ex  toto  corde  ,  imferartfdttm  ut  amemui  Deurr>  prjafuo  a 
mtre  ,  mhtlque  iUi  in  amore  anteponamus ,  vet  squemus.  Hoc  attte^ 
fenfu  perfeaefervau poteH  ifiud  pr^cepiumm  bac  vtta. 
'  pLn.  llcontradocentScholafticiveteres:  Ale^^^^^^^ 
der  Alcnfis,  109.  m.6.  Pr^ceptum  ded,l.gendo  J>e'.ncnp» 

teil  impUri  in  via.rattone  ctrctmftantia,  qua  eft^ex  toto  cttde  .  nan 
autem  circumftantiam  explicat,f4r.4. 1.^7- ^:^'/'^^^^^^^ 

;  utntlnlretrahat ,  al.quomodo,  adtempus.ab  '»  j^f"; 

Lombardus,  fententiarum  acScholafticorum  magiftc 
/.1.^.27.  Hocpr^ccptum  nmpenitus  impletur  ab  homtne,tnf>ac  mo> 
tiUvita.-fedexparte.nonextoto.  Quod  autem  folentre,  r 
tiores  negare.hanc  perfedionem  dil^aionis, 

Tp  o]  frokuvt.  .     eo  &  veritati,  &  ^^bim^^'?^^' f 
contridicunt,  ut  juftitiam  opcrum  poffint  cum  a|  qu 
co  o  c  tucri :  pcrfeaioncm  abfohitam  ftatuunt,inilla  c 
belhentiaquai?.  multipliccm  defeftum  .  Vf  P^^^^^fj^J», 
privationem  trahere  fecum  (atentur  ^^^^^^JJ'^^'l 

falisaffertionis  rcddunt  >  ."'C  ^1^»«^ P"^^^ 
nobisinhacvitaimpoffibihs  ;  cujus  confequcntiae  rat. 
eft  ipfa  controvcrfii.  II.  Quod  Bcllarm.  dicit  de  fr^c 
fuo  I.r.7amblguum  admodum  eft  :  vcl  emm  pr^cipu 
febcTeVe  amofquoad  ^flimationem  tantum.vel  etia  quo 
f^u^fi: .  fi  priore  fcnfu  intelligatur  .  tum j-?;»  W 
tisfJcre  poffumus,  velminimo  dileiltoms  iradu  ,  ut  >4^r  f  .1 ,  UV 
rTroncedit:  quod  abhorret  ^  communi  Chriftianoru 
fcnfu  :  fipoftcriore  ,  tum  fummus  gradus  requmtui 
quod  nos  affirmamus,  &  Bcllarm.  ncgat. 

24-  Bellarm.5.  InStripturisfafsimttaacctpttMr  tUavox  ,  t 

tum.vel  omnis.  .  .      .         •  -  u       ^  . 

Frottii.  I.  Nufquam  ita  accipitur  in  fimili  phrah,re/« « 
ie,totaamma,&omn,husvirthus.  II.  Vbi  ita  accipitur  ibi  c 

hypcrbolcmamfcfta,      in  folcmn.bus  pr^tcpiis  De 


1 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E    N    E   R   V    A    T    V  S. 

ali.  ;w:ma  loouendi  nullum  habet  locum  ;  nunquam 
'lusdicitur  quam  rcqiiuirur,  /ea  maximacx partemi-i 

Bellaim.6.  Scni^turA  docethocprxcfptumeffe  fnctle 
WoteFl,  Nufquam  docetpcrFedam  o'-     \  itioncm  hu- 
piaBceptitalem  eflc. 
^    6.  Bellarm.  7.  Dcm promtfit ,  fefaflHrHm  ,  »f  tempm  nru 
ejrtiwenti  tmpitrctur, 

Protesi.  Quod  eflentiam,in  hac  vita,nonquoad  gradum. 
27.Bcllarm.  8.  Mttlti hec  nMnd/itum  implcverum, 

ProtcH.  Vohmtatc    ^     cfficaci ,  ronaftu  com- 

leto. 

38.Bcllarm.9.  ratrts  dtccnt »  nihil impomie  nohis  a  Di* 
\*ndntHm  effe. 

Protcfl.  Verehocdicitur,fi  rcfteaccipiatur.  Po/rumus 
nimpcrDeigratiam,  mchoative  praftare  omnia  Dci 
iandata,  in  hac  vita,  &  infutura  pcrfcde. 
29.  Proten.  Haftenusexpendimusquae  Bella:  .  ..  oppo- 
it  argumentonoftroprimo,  fcd  obfcrvandum  cft,  pro- 
3fitionem  argumcnticfrchujurmodi :  Qut  mn  ptffrmt  im^ 
tre^vel  qni  »on  tmpter.t  mandata,  iUi  mn  foffttnt  fHperfngare:  h.A  ^c 
iiilff>  opofitioncm  Bcllarm.  non  negat ;  fcd  adaliumptio- 
•'1  :m  rcfpondet.  Qu^amvis  igitur  vera  eflent  qujc  dixic 
—  elLnm.  depofllbilitatchujuspr2:ceptiobrcr\'.  uia 
•men  illi  qui  Monachatum  fufcipiunt  inter  P.     .  .05, 
bc  non  prasftiterunt,  valeretadluic  ratio,quod  iUinon 
'>/nnt  fupererogare,atquc  adeo  temcrc  fcmetipfos  obli^ 
at  perfectionis  iftiufmodi. 
O.  Frotcsl.  Matth  7.  Anguflaell  ptrta  ,  & arflaviAvittt  & 
i  funt  qui  in^jcMtuni  eam.  Non  eft  igitu  r  tam  lata  &  faci-» 
^fcrvatio  iegis  ut  ultra  multum  a  multisaddatur. 
Bcllarm.  I .  Dtffjci/nen  lex  ex  natura  fua  :  &  dtjfciltor  ,  ex  »«- 
'4  cmtiptione :  ^         '  s hahen:  -      -m  &  charitatcm. 
Protcit.  Graw  ..  .  ,  j  chan....  .  i  tantum  habemus  ex 
rtc.  I  Ctfr.13,9,  10.  Vnde  ctizm  Magtil.  fent.  Ub  3.J.27. 
•'  ndudit  expartc  tantum  nos  po/Ie  mandatafervare. 
■• Bclhrm.2.  Quicurrtt  ycumftlttm  ambi*lnrettnetitur>plmfa^ 
fjttameiimperatum  efi.  David  autem  cucurrit.  Pf\lm.  119,32. 
ProtcFi.l.  Qiiicurrit,  poteft  impingcre  ,  &  ita  minus 
^""e  quam  debet:poteftetiam  ia  cuifu  dencerc.  Il.Im- 
kircurfus  ,  fucurriteut  comprthen.iatis.  l  Corsnth.').  24^ 
.  David  fpondcbat  curfum  ;  fed  agnofcebat  interiin 
iin  impcrfedionem ,  utrf.z?. 

l^Pfosefi.  Inoperibus  noftrisbonis,  fcmper  aliquid  ' 
ft  :  ergo  nihil  poteft  rcdundarc. 
icllarm.  NegAtur  antectdins, 

G  g  rrtteff; 


W 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxirtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag, 

224  E  3 


7,.o  Cumfcceritis  omnuq".s= 
fun''vobis!<iicit=  f«vi  inutilc.  f«mus,,.«  dcbu.nv, :  = 

*"Sf:S"  Solu.lo  nulla  :  n,m  non  Pot=ft  =1^,,'^^*-  qu"  ' ' 

,„ta  /■""""■.  .(j,,svuUutoptimi  fidcliumvcre  fate» 
«uf  rinuta«f  Slc'  -ncn  ML.chi  Papalcs  audcnt  d.c 

fo  ex  indulgcntia  :  h  vcio  de  "^"        quod  di., 

jefti  :  nequepofTumusproipfoquidquamagercnuj 

VoLuntatcejuspraeeunte. 

35.  PretriJ.  lubemur  quotidie  dicerc  ucu 

^"'B^Hm:  Vr.,U,  t,u«a  x,,»..v..  :  «^Z'  "■"''"•  ^ 

•^£,7  Sofl'quS"non  poffimus  facere  o.nn.a 
,„ril"sr'og,.?tur  vel  exlguntur  =  P<>'r"""- '•^™ 

i  tra  &  f.:t>ra  .lla,  faccrequie  non  "?»"'">•,„,„,,, 
Auottoli  noncog.tarunt  dclupe.c.oga 

J*^«Ty  fcd  potiu^  m.raba.lur  aliquem  po/le  lalv» 


**"CrBcliarm.hocna.tat  :  fei  ncquc  difcipuli  qd 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


INERVATVS.  151 

bis  Chvidi.vade  &vende  quA  habes\  neque  Chriftus  quid^ 
guam  ipfis  explicavit ,  nili  de  falutc  confequcnda. 

35.  rrotcft.  lercmiashabet :  Malcdiihu  qui  confidit  in 
homiae  :  necnon  ,  maledidus  qul fac!t  opu^ Dei  negli- 
^entcr;  qui  femetipfum  hicexcutit,  videbit  fe  nonfaccrc 
*eri  fupcrerogationis. 

Bellarm.  LoqmtHY  de  ne^/igeniiagravi  velfrauie  ca^^S. 
Proiesl.  I.  Qiii  levitcr  eft  negligens,propius  accedit  igi-« 
tur  ad  mcritum  malediftionis  ,  quam  ad  fupercrogatio-* 
nem.  1 1.  Nondicit Bellariiu  do  ]  !      Vic 'n  lon  Mturiii 
t^ltero  loco. 

l6.Proteft.  Praeceptum  cft  ,  ut  diligamus  fratres  ficut 
Ihriftus  nos  dilexit  :  loh.  13>34.  qua  diledione,iion  da-^ 
tur  major  i  /0//  3. 

Bcllarm.  Siqtus  ponat  anitnam  prdfrairibus  qmando  non  efl  ne^ 
iiJfariumndrorumfaltitem^teYnamiOpusfant!  "  >  nttonts:  & fin 
njt/tter  fi  prcximo  bcnt  faaam  quanlo  non  cH  in  .         ■  necefittate. 

Proteft.  Hoc  eft  homo  mifer  ,  diligit  aliquando  fratrcs 
|&  proxlmos  licut  Ciiriftus  nos  dilcxit,  &  magis  etiam. 

37.  Proteit.  Detit.  4,2.  Nihil  addendum  prseceptis  Dei-: 
Gonfilia  ergo  male  adduntur. 

Bellarm.  Nihiladdtndum  qt^od  corrtmpat  :fti  aii^tiul  potejl  ai^ 
iii»  quod perfidat pr.<ciptum. 

Proteit.  I.  Deus  vetat  nos  quidqiiam  adderc ,  ut  rervemus 
uepta  :  Non  pofTumus  igirur  prseccpta  fervare  ,  n  ;durnL 
nftcere  ,  addcndo.  1 1.  Lex  pcrfeda,  non  magi!^  poteft 
>crtici  addcndo  ,  quam  detrahcndo.  Refte  Cajetanus  in 
lumlocum  :  pctmodum  tnhtbtttont^^figPitficaturp.rfcft:o/egis^ 
$hibcndo  addittonem  j  vc/  dimitiuttoncm  ,  ctia^n  pr.ztextu  cufiodtcndi 
tndata  Dei. 

38  Protcft  Ita  Deo  fumus obftr icli ,  &  ob^ei\:ti,  ut  nt^ 
10  fit  par  folvcndo,  nedum  fupererogando. 
Bellarm.  N(.ntenemtiY  Aquixre  Dei  binifficia^  nofiris  opcriitiS,Jeci 
id  folum  prdfiare ,  quod  Deus  tmperavit. 
1     Protcfi.  Tenemur  quantum  in  nobis  cft,  Deo  nos  gratos 
[ pra:ftare  ,  acque  adeo  gloriam  quam  polfumus  maximam 
Jipfi  tribueie,ex  beneliciis  ejus  in  noscolUtis.  hcecgratir* 
Itudo  pafiim  in  Script.  imperatur. 

^^.Protift.  P/;//  4*8,9.  lubemur  facci-comnia  veraiho-* 
icfta  &c.  quibus  nihil  boni  poteft  fuperaddi. 
BcUarm .  I .  Hac  omnia dcbent  acctpt  negative  j  ut  tton  mfi  talit^ 
iiamui. 

Protejl.  I,  Sophifticchoc  &  gratis  aftirmatur,  cum  nu^^ 
!a  ratione  ,  audoritate  aut  cxemplopoflit  confirmari. 
II.  Si  mera  fit  ncg  uio  ,  tum  ab  homine  mortuo  ,  vcl  ab 
^niinali  biuto  potcll  hoc  pr»ceptum  implciif  III-  Af^ 

3  firmati^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


132  BELLARMINVS  ; 

riimatroclarenot3r.ur,  illis  vocibas,^iiiV//?(^  accefifHs.audi  « 
fiU  ,  ^satjtis :  hxc  cnim  non  tendunt  ad  negationcm  folani  'j^^ 

illis  ctiam  ,  tiputate  facite  ,  prxcipnc  vcropTomiiriotv  P 
nnnexa,  Denifacii  critvobifcum  :  qux  non  peitinet  ad  mc 
ram  negationem. 

Bellarm.2.  Si  jfiberet  Paulus ,  ut  omnia  qua  futitvera  cogitofi 
musJeberemHi  nonfolum  omnem  Scripturam  fanHam^fed  ettam  t$t 
fhilofophiam  cogitare. 

Froteft.  Ex  fubjeda  materia  ,  intelligi  debet  (  utDion 
Carth.  obfervat )  veritas  dollrina  vita,  ^  aut jufiitiA  de  verint^ 
fandificante,  /c/;.i7*i7- 

i\.o.  Protefi.  Tcncmur  facere  quicquid  pofTumus  b: 
quia  lex  requirit  omnes  noflras  vires. 

Bellaim.  Lex  mn  requirit  omnes  vtres^  &  quicquid  fofftmus»  fet 
folum  quod  praciptttir. 

Protefi.  Hoc  cft,non  requirit  omnes  vires,  fcd  quod  re- 
quirit.  Requircre  autem  omnei  noftras  vires  tcftatuj 
Chriftus  verbis  difertis,  Luc.  lo.xy. 

Bellarm.  Tum  Paulus  nonpotuiffet  dicere  de  homine  foiutoy  quo^ 
vult  faciat^  non  peccat  &c.  lCor  j* 

Frotefi.  Non  fequitur  :  quia  illavoluntas  excircum- 
ftantiis  determinata ,  fecundum  prasceptum  dcbct  or^ 
dinari. 

4 1.  Protefi.  Non  caret  fupcrbia  &  arrogantia  infinita,ut 
dicas  te  plus  faccre  quam  tcnearis  ,  &  Chrifto  fit  injurii 
non  vulgaris,  qui  fruftra  dicetur  mortuus,fi  valuilTes  lc* 
gem  praeftarc,  ^  plus  ctiam. 

Bellarm.l.  VirginesapudAugufiinumnontimuirunt  ifiamfu^] 
ferbi.im. 

Protcsl.  Debucrunt  certe  timere:  &  timuifle  ctiam  cr^ 
iendum  cft  quamvis  ihctorica  quadam  liccntia,talia  vcr-^i 
ba  ipfis  tribuantur.  ] 

'Bellarm.2.  Homo  mn  potefl  fne  Chriffigratiajegem  fervaresVii 
tdiquid  fuperaddcre.  j 

Proteii.  Non  fruftra  j^iuii  daturilla  gratia:  fed  fruftrij 
tamen  eftmorsChrifti  quoad  fati^fadionem  &c  meri-j 
tum  ,  faltcmpoftgratiamillamdatam  ,  rcfpedu  corum 
qui  tantapoflimt. 

42.  Proteif.  Dcbemus  Deum  tantum  amarc  quantuiTH 
poffumus  :  alias  ncgaremus  Deum  elfc  fummum  bonumd 
abutercmur  Dei  dono  ;  talentum  abfconderemus  ;  &  iaJ 
grati  effemus.    -  ^  ' 

Bellarm.l.  Si  quisvelitplusdiltgere»&proficere%  fedjuxtacon^ 
ihtonem  &  gradum  fuum  %  etiamfi  notit  ad  alttorem  fiatum  afcendere  ^ 
quamvis  pofitt»  non  peccat. 

Protest.  Totum  hoc  de  varia  conditionc^gradUjSc  ftatur. 


A 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


nihilaliudeftqiKiinfubterfugiumtencau.oarn  •  anll 
ftio  eft  cUin,  Vtrum  non  debSamus  Deum  quPim,m^poT 
Lumc.amare.  Bellarminus  hoc  negat  ,  r^dcumriJ^uo 

iclummu,  feramur,  ailedu  omnieriam  r  ^  > 
I    iJ ellarm .  3 .  Illeal/mitur  dom  Dct  ntf  ruvi  ?; 

 0.  '  ' 

Atfempercftnecena..  iin,^-. 
aim  po/Tumus;  quiacaufje  &  occalio;, 
liis  funt  femper  prasfentei^ 

hfoM^^^^-^r''''*"^^'/?  Dci.placens  &  perfeda,ut  nos  to- 
Ds  quantifumus,dedamus  ipli,2?,w  12,1  z. 

egctfal7s^'^'^'^' 'i^AonJ^».'/.  taUm„m,^fn  haht trxccptum 

<  Prctefi.  Praeceptum  negotiandi,  quantum  in  nobls  cft , 
mul  iemper  datur  cum  talentis.        19.13.    "  '  ' 


Cap.  V. 

T     H  E 


votis  MoftAjitci/, 


I. 


^lhrm.  Omnequoifitexvoto,  etUmfi  al.cqui  HonfitaDe» 
^pr^ccptrm.vereCrpropueenctiltusDe,. 
Irm"'/*  i^^^i?  ^'^^  rophiftice&  inanitereft^Bel- 
ir^J^n^*^'-  ^'"^  ^'ftinguitinter  votum  lici- 

fem  &illictum.  II.  Nihil  ftatuiTdefine  ipfius  vot7, 

inx°e^lf-n?^  Cuma^uea.i  r4 

,  Itinxeiat  ipfemet  rner  materialem  &  formalem  t 

l^r.^TJrV  '^"".^"  oftcndit,in  utra  harum  cuU 
rVv  .  ''""'^•'^-  ^"^«"^  concedimus  Id  quod 
Vn \    ^^"^^*  mrebus,  quae  mandatoDei  ab 

rnnibusnonrequiruntur,quamvis  nonexnatura  rei. 
Mue  ex  votifine  proprio  ex  modo  tamen adjunfto, 
Mtcnus  cxreverentia  nominisDei  prxftatur  ,  cultus 
fiomt  habere.  Sed  Monaftica  vota  accufamus.  r.  Ouoi 
|ntaneverbo  veImandante,veIapprobante.  2.  ^iod 
■ifa  ridicula  &  Deo  indigna  in  iis  continentur.  2 .^od 

rnSi.lf"^J^'"^-""""^"'-  4.QupdcuItuscoIIocatJrin 
roftatu,&obiervationibus  eo  fpedantibus.  <.  Quod 
ti^actio  &  mcritum  fupcrerogationis  ipfi  tribuituTu- 
■Hm  cultu.  6.  Qupd  non  ad  voventes  tantum ,  fed  & 

3  ad  '  •  ■ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduceci  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


C  H 

] 

3. 


t54  B  1   t   t   A   R  M  I   Iff  V  S 

ad  alioSCoramDco  .juvando.  applicantur.  De  iftis  non 
vifumcftBellarminodlfputare.  deilUvero  propofitio- 
ne.quam  ipfc  formavit  ad  pompam.hnc  ulla  cxphcationc 
ad  uncaa  ,  otiofum  circt  Inigarc.  Simihs  notas  funt  quas 
di/puTat.  Bellarm.ci6  8ci7.  advcrfus  privatam  lentcn^ 

tiamMartyris:  q^^^^^  iP^*^"^^^  P?^*^^  "^"'tJ!.'' 
tlcrc  eft  in  locis  ejus  commun:  cl.:{,  c.6.  Nominisetiam 
eftquseftio  illa  ,  fap  19-  dc  promiiUoncinbaptifmo  fatta, 
#1«  fst  vttum  ftoptt  dt^lum, 

Ouseftio  eft,  an  paupertas  vohintaria,obedienria,8c  con- 
tinentia  ,  icdcDeo  voveantur.  PontiHcii  afhrmant: 
nos  negamub,  primo  igitur,  De  Paupertate. 
Argumenta  Bellarmini. 

2 .  BelUrm.  Jd  omne  refle  vrvetur  Dee,  qntd  ex  ejui  tejiimenU 
fcimui  ejje  bottHm  ,  &  lUt  gratum  :  fcd panpertai  voluntaria  bona  eft  &i 
Detgrata,  teHimonio  Chnjli :  Mat.  5.5.  teati  pauferci/pmtu.  ' 

rroteft.  Siper-yo/««Mn/i>wpaupei  tatem  ,  inteUigatur  illa 
quss  eft  cx  antcccdentc  ,  &  abfoluta  eleaione ,  ncga 
affumtionem.  Paupertatcm  enim  hunc in  modum  vt. 
iTieUus  non  eft  ,  quam  fimihter  velle  convicia,  perfequu-* 
tiones,  cahimtuai.,  &  omnc  genus  malcdiccniiae;  vtrf.iu 
atque  adeo  non  magis  quam  ifta,  debet  vovcri. 

3 .  B e 1 1  a l m . Mat ,1^  ftviip^rfulusejfc.vade& ve ndc ernnia, fTS» 
Prottft.  I.  Pcrfonalem  furife  eam  vocationem,  latis  an- 

tea  f uit  dcmonftratum.  Kon  magis  igltur  trahi  debet 
cxemplum  aut  patrocinium  voti ,  quam  quod  diccbatut 
retro  ,  JWrtt.  I4,,i9.  veni  fup^r  aquas.  11.  Cajetanus  iple 
Monachus  ingcnuc  fatetur  ,  votum  nuUum  hic  md.cl. 
ylttende  {frudens  Uchr)  quod  nuUum  itidmtur  a  lefu  votum.  volentt 
fcrfeOienem  vitjt  ap^ut :  quia  nen  in  vintulis  vtttrum.fed  tn  oftrtbui 
genffttt  perftiiionti  fljf.(utt9.  &£. 

4.  BeUarm.  yiif.  4,31.  Erant  eis  emnia  communta  vtvcb 
frimi  tllt  Chnftiani  ex  vett. 

Proteft.  1.  Hoc  nonafHrmatur  tantumde  paupciuus, 
Cajet^nuS  cnim  rcde  etiam  hic  obfervat  :  effe ,  ac  ftafertim 
dicium  fu-ffct  ,  quJbnvis  nen  omncs  venitbant  qtts  pftidebant ,  imne, 
tamem  habebant  omnia (ommuHta.  II.  Non  vendebant  omnia, 
ut  clfent  egeni :  fed  in  contrarium  plane  finem  ,  ne  quis 
CiTet  egcns  mter  tUos :  t/frf.j^.  nori  igitur  vovebant  cge-| 
ilatem,  tanquam  ftatum  perfedionis. 

5.  BcUarm.  Afi.^.  Ana»iai& SaphirA»vevtrantvitam  c 
mtncm  tdctxco  enim  iltcuntur  fraudaffe  de  pnttt  ,  qitta  rem  eblig  ita 
fromt^itne fubrtfuerant  :  &  mcnttli  Spritui  S   quta  faUebaut  fid> 
datam  Sptrttui  fandt :  fev«riti{S  ettam  fucna ,  (Iftmat  faailegium  ab 
fuijfe  admijfum, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l^oteji  I.  Nulla  cft  confcquentia  hujus  iMtionis :  fidcm 
leder^^t  iepntio  agu  vcnditi  ergcvoverant  vitam  commuHem  ,  po-^ 
cll  qiii  pgrumvovere,  qui  non  vovct  paupcrtatein. 
1 1.  Fraidare  dic!tur,qui  fraude  agit  advcrUis  illud  quod 
)roHte  ur,  quamvis  nullum  votum  accedat.  III.  spiri^ 
m  menttu,  cft  Stmtum  temarevtYf^.  id  eft ,  interprcte  Cajc^ 
ano  ,  mtmiendo  ,  experimenttim  fumere  ie  Sfiritu  Det  m  Apoftolii 
^abhanie.  IV.  Simulata  fanditas  &  mcntita  perfedia 
fuamvis  Jevc  delidum  Monachis  vidcatur  ,  coram  Dco 
jimen  fevcriflimam  poL^nam  mcretur  ,  facrilcgium  etiam 
imul  fui/Te  admilFum  non  negamus.  V.  Idcm  Caietanus 
vlonachus&  Cardinalis  rcde  condudit  cx  verbisPctri, 
dvcrfus  Bellarm.  Clare  app;irct,  quoi  m^n  voti  nccefitatc,  Chri^ 
Hani  omnes  ttinchabebant  omnta  communia.fei  Itbera  p  rffcltonc  cha^ 
tt^ft^.rxpreffe fqtiiicmduo  dict^ntur  Anmiji»quA  ncnfuijftnt  verafi 
^hYfftiaJt:  cmti  '<  v&iocb/ig/9tt  ffiifftnt  ai  commu)  '  '  ^  :  rernm  :  ager 
nvattts  manebat  tibt  :  &  vcniitu^  futt  tn  ttin  conftat  ftqr^i^ 

em  qtiodncutrum  herum  fuiffet  vcrum,  fi  obhgatm  futffet  vcto. 

6.  Bellarm.  Confrmaiar  hoctiem  ex  trad:tioH-f  Patrum. 
Trotifl.  Apud  quofdam  Patres  tales  cnim  fententise  Ic^ 

Iitur:  quali  nemo  pollidens  quidquam,polIit  cfle  AiCci-^ 
us  Chrifti :  ita  ut  paupertas  non  tam  coufilium  quaru 
tceptum  ipli:>  fueric  Ortg,  tnGcn  hom.i6. 

^rijumcnta  mjlra. 

Quamvis  multa  fint  argumenta,  qusc  votum  iftud  vo^ 
^tarise  paupcrtatis  arguunt  vanitatis  &  fuperftiticnis, 
fiia  tamen  BcUarm.unum  tantum  fibimcripfi  hoc  in  lo^ 
oopponit  :      alia  poftca  fequuntur  tradanda  ,  ra/>.4f. 
Btis  igitur  crit  in  pr^Efcntia,  hoc  unum  a  rophifticj^  cj us 
^xcepcionibus  vcn^icare. 

7.  Proie/l.  Aut  is  qui  vovct  cftpauper  conauioncauc 
Pcs  :  fi  pauper  eft,nihil  habct  quod  pofiit  vovcre  fe  re- 

R.,  aut  daturum,fed  clebet  ferrc  patientcr  crucein 

Mibi  a  Domino  impofitam  :  quam  fi  praeterea  vovct,  idcin 
jlacitjac  fi  in  morbo  voverct  fe  ^egrotaturum:  qui  eft  fu- 
^or,non  pietas.  Si  autcm  dives  cft,aut  vovet  poncre  om-* 
lia  in  communc,  aut  darc  omnia  pauperibus  propter  ma-^ 
i  us  meritum  ,  ^  vivere  deinccps  ex  eleemofynis  :  fi  pri^ 
linum  nihil  aliud  agit ,  quam  providerc  fibi  de  ccrtiorc  cc 
'^niofiore  vidu  :  quod  eft  fugerc  ,  non  amarcpajperta-- 
ni,  fi  fecundum  ,  peccat  contra  fidcm,  quia  unus  Chri- 
t  is  mcretur  nobis  omnia  :  &  contra  charitatem  ,  quia 
ne  necefiitate  moieftus  cx  proximo,  fua  mendicationc. 
Bellarm.  I .  Eriam  pauperes  rccle  vovcnt»  &  multum  dant :  iant 
m  ii  omne  ^uodacquirerepfftnt. 

G  g    4  Ptotefi^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B  6  X  L   A   R  M    I   N    V    S  | 

i  voiill.  Dant  igitur  quod  non  habcnt  :  quod  non  p^tT-  ^ 
funt  vendere :  quod  nemo  accipit:  quod  nemini  prodeft:  k 
quod  omnes  ignavi  &  otiofi  homines  dant.  Anhc/ceft  : 
%'cndere  omnia^  (tir  dfire  paupeuhm,  mtfintperfecli  i 

Eellarm.2.  Noneft  fimilevoiHm  xgYttudimis  ^votopanpiitA 
tiam  Chriftm  non  dtxtt  beati  d^roti  :  neque  fi  vt<  perfeclus  cje  pr 
r i.!!tntem  :  tenemur  etiam  ft  p^Jfumm^  fanare  ^grnuiUnem^fJ  ncn 

I  rotcft.  Eft  plancfimile.  Nam  I.  Chriftusdlxir^r^/ijii^^ji-  ^*' 
.'!  -  ':ipat iuntur  ^qn^mvi^  mutilatio  corporis,  aut  in- 
u>\  ^  ja.  .  inagna  ,  variique  morbi ,  cx  illa  vexatione  lc* 
quantur.  I  I.^Dixit  ctiam  ,  omnes  qut  'volunt ptevtyeret  perftm  |t|  y 
quuttonespaffuro^.  2^/^.^,12.  III.  Tenemur  eciam  fi  pof- 
limus  egeftatem  anobis  amoverc  :  manlaiimtisvQbt^  opcva^  Vjtl^ 
Yt.  ut  nuUtus  indigeatis.  I  Thef^^  1 1 ,  i  2.  Ditelccrc  etiam  as- 
nuc  tencnturacpancraticc,  iSc  athletice  valerc,  jj 
.  Bellarm.3.  Fonere  orrv'  X  f^i  cr-rv^nrfn-^  ,  ift  vcre  amaYv  pv^p:Y^  \ 
tatcm. 

Protcft.  Tum  cx  paitc  iaiiciu  .uriaoant  pauperiatcin  liii 
apudComicum  :  Heri  altquot  adolefcentuli  cotmus  in  VetYdo^  in 
hunc  diem  »  ut  defymbohs  iffemus.  Chs.ream  ei  rei  prafectmus  :  dati 
mnnult :  &c. 

Bcllarm.4.  Non  efl  contra  fidemJare  omniafua  paftpcrihus.prom 
fter  majus  mcritum»mftra  cnim  menta  &  cx  Chriftt  meritis  emanant»  • 
uteff^[lmex  ca'4fa. 

Proffy?.  Sccundumillud  A'^         .  ^       r .  ^  exopcrihsw 
jam  non  cxgratia. 

Bcllarm. Non  eft  contra  carttatcm  proximi  mendicare  :  quan-* ' 
dcciutdem  nemtnem  cogunt  dare  elcemofyjiam  mendtcatitcs^fedpotttiS  oc^ 
cAjiuHcm  dtvitibus  pYxient,  compar.indt  fibt  regnum  Calorum. 

Pretcft.  I.  Sunt  aliae  oHcnfae  multse  advcrfus  caritatem. 
pioximi  ,  pra:tcr  illas  qnce  in  vi  &  coadionc  conliftunt.  j 
-E/^A.  4,18.  II.  Iftiufmodi  mcndicantcs  ,  non  majorcm  1 
occahoncm  praebcnt  divitibus  regni  c^elorum  comparan-J 
di,  quam  mcdicis  praebcnt  rcmcripfos  vulnerantes,  &J 
morbihca  bibcnte^  aut  (  quod  magis  con  g: uit  Monacho- 
rum  voto  )  qui  certo  ftudio  ,  &  opera  fua  propria  ,  rtuntj 
infani.  Qualisautem  chaiitas  fit  in  monachatu  ;  ipfi  Mo-. 
nachi  fatis  teftantur.  Alex,  Alcnf.  Monachus.  p  J^.q  ^Zm 
^A.m.^.  &  poft  ipfum,rcliqui  Scholaftici  :  MonAihfim,fiv§\ 
regularem  ,  fecundum  condtttones  quibus  talts  esi «  mn  poffe  reguhritef  1 
facere  eleemofynam  talis  cft  caritas  monachalis  in  largiendo » 
in  accipiendo  vcro,  qualis  fit,  tcftatur  Cufanus,  Cardina-| 
lis,  &  Monachus  ,  Excrdta:  ex  fermone  :  quifactt  i!Tc.  f^ne  cm^ 
nes  Monachi,  non  quA  ChriBt^fed  qux  ft4a  fun:  qu4iYunt.  $mnes  tmilk  | 
ftuient  avaritta,  a  maximo  ufque  ad  minimum. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.  s. 


137 


De  Oheiientia, 


1 


S .  B  ellar m .  Oiedifntia  YeligiofA,  recle  v^vetnY 
Proff^.  Nonfatiscxplicaturqualisfitobedientia.  I.  O- 
?dicnt!aMo'        '  ■  e  vovctiir  Deo  ,  led  ho- 

lini  piasflar...      ,     ^  .m,  ChriftiUco^elegeYnnt.v^^ 

]J$Uti fe totosfuijicittm.  McitKxtn  l,  2.  ^.lo8.  4  4.  I  I.  Obe- 
^ltia  hcec  tam  ca^co  impctu  praeftatur,  ut  Monachu^  in 
Sm  ireafuperiorejuflus  ,  nondcbeat  recufare  :  iicut 
udicaturexernplo,  ex  Sulpitio,apud  Bellar.in  iftor.21. 
1 1.  Tam  reiigiofeprceftatur^utaliquo  modoconfcien- 
j am  obligcnt  1  uperiorum  praecepta  ,  ac  fi  cflent pr^cepta 
ei.  I  V.  IIIadeniquefide,acfpc,praeftatur,ut  in  fatif- 
ftionem  ac  meritum  a  Deo  acccptctur,  quamvis  in  le- 
|:ifimNnugisoccupctur.  An  iftiufmodi  obcdicntia  rc- 
c  voveatur  Deo ,  haec  cft  quaeftio. 

Argumenta  Bellarmini. 

9-  Bellarm.  GtAtA  efl  DeoobedienttA  etiam  tHiisrel:*SMi  tAs  :-^c 
npraceptt  lerem.'^^. 

Protesl.  I.  Obcdientia  ?c  praeceptum  funt  relata  :  ita  ut 
iincpraeceptum  rcquiratobcdicntiam  ,  &omnis  obc- 
icntia  pra:^fupponat  pra2ceptum,non  cft  igitur  obedien- 
1  refpeduDci  ,  nifi  aliquo  modo  a  Dco  prascipiatur. 

I.  Obfcrvatio  omnis  religiofa  a  Deo  non  praecepta ,  eft 
li  ingrata.  Jer.7,^1.  quoi  nonfrxceperam,  III.  Obedientia 
:pcrioribus  legitimis  prasftita  in  aliis  multis  rcbus,  quas 
iguUritcr  aDco  non  funt  omnibus  praeccpta  ,  cftDco 
ata,quatenus  pendct  cx  prascepto  quinto  ;  fed  nihil  in- 
jconcludipotcft  proobedicntiaMonafticatali  ,  qualis 
itca  fuit  defcripta. 

lo.BcUarm.  Confi/iumperfefHonis  eii  feqm  Dominnm  perfe^ 
e»  abnegando  fe  ipfum  perfccle^  &  omnibus  in  rebus  fubjiciendo  judi^ 
m  &  voluntatem  fuam  alterius  judicto  &  voluntatt  hoc  autem  face^ 
%ita  ut  non  pofiit  retrocedere^  neceffariotncluditvotum. 

Protefl.  HaecDeo  &  Chrifto  faccre,noneft  confilii, fed 
•seccpti ,  &  in  Baptifmo  ita  fpondctur  ,  ut  nemo  Chri- 
ianuspoflit  ab  co  rctroccdcrc.  Haecautem  hominiali- 
lifacerc,  cft  diredc  contra  praecepta  &  confilia  divina; 
liafpiritualiscft  idololatria. 

I I .  BcIlSrm.  In  omni  vita  communi,  bonum  esl  olfeiirc  prdpoftt^ 
tftituto. 

'  Protest.  Nulli  mortali  fic  obcdircbonum  cft,  ut  omni- 
is  inrcbus  fubjiciamus  judicium  &  voluntatcm no-- 
ram,  illius  j  udicio  &  voluntati. 

Gg   5  la.Bel- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I^g  BELLARMINVS 

12.  BcUarm.  yifhdvcttrcs  fanclos »  •bedieHtiamonafttcA  fuit 
m  nfn.  r       ^   r  ' 

Troten.  Non  talis,  qualis  antea  fuit  delcripta. 
I  3.  Bellarm.  ObUtcntia.  monafttca,mira£»Us  cf^nfirmatrst,  apud 
SulfUium.  Gregorimn,&c,  unns  ju/Jt^s  ab  Abbate.tn  cltbanum  ard^n-*  * 
tem  iniredtebatur.tntallus  ab  igne.altus  jujfus  trrtgare  vtrgam  artdam  h 
donrcvircfceret,  posilaborem  irimnti ,  vtdtt  eamflonnttm  ,  terttusai  .1 
^bbattstmftrttimfuperaquasambulavit.  •    r  j 

rroteil.  Gcnnadiub  refert,  Sulpitium  iftum,in  fencetu-  1 
tc,agnito  crrore,quo  deceptus  fucrat  a  Pel^igianis  ,  lilen- 
tium  ufque  ad  moitem  tcnuilfe  ,  ut  vitium  loquacitatis 
laciturnitatc  dclcrct,  ut  Bellarm.  ipfe  refcrt,  dc fcrtpt,  Ec^ 
4lcf  Irveroiftasfabulas  pro  vcris  hiftoriis  crcdi  voluit^ 
optandum  fuiffet,  ut  paulo  citius  filentium  tencre  cepif- 
fet,fed  talia  ludebant  vetcrcs  ad  ftilum  cxcrcendum  :  ut 
Erafmusobfervat  in  Hieron.  dc  vitis  Pauli ,  &  Hiiario- 
riis,qu3eapud  fuperftitiofos  quoldam  maj o rem  fidcm  in-* 
vcncrunt,  quam  euangelium  ipfum. 

i^.Prote}t.  Argumcntum  huic  voto  propi  ic  oppolitum^  i 
cftlllud  unum.  JSoltte  fien  fervi  hominum  1  Or.7. 

Bellarm.  I^on prohtbct  Paulus (ervttutem  ,  qu^  hemtntbus  exhim 
ietur. 

ProteH.  Nonquidemexternam,  ab  iis  exhibcndam',qui 
3Ugo  fubjiciuntur  ;  fed  fpiritualem  illam,  quam  ftulti  fi- 
bi  ultro  acccrfunt.  Cajctanusin  1  Cor.7 .  non  de  fervitute  cor^ 
foris.fed  de  fervttute  anmuAyad  Itteram,  Paulus  loquitur^  prohtbetfieri 
ftrvos  homtnnm.fecundum  tUam  partem  .quafuni  fervs  ChYtflt.  Apo- 
ftolicerte,non  aufi  funt  illud  fibi  arrogare,  ut  elfent  do-  i 
mini,aut  habercnt  fervos,quoad  lidcm.  rCor.i^nlt.  Scr-^l 
vitus  etiam  ifta  :  eft  plane  ridicula  :  jn  qua  promittitur  1 
praemium  divinum  pro  fervitiopraeftito  homini,ex  pro- 
pria  ejus,non  Dei  voluntate.  Profeflionem  eir.iifurus,di- 
Clt  :  Ego  entm  JMonachus » aut  frater^promitto  obedienttam^  fecundum 
tegulam  S.  Augufitni,aut  JBcnedt[h»&c.  &  Abbas  refpondet :  & 
fgo  ttbi promtto  regnum  calorum^  &  vitam  diternam  jfi  hdc  fervavirii^^ 

DE  CONTINENTIA. 

Argumenta  BeUarmini. 

T  5 .  Bellarm.  2>/r.  1 3 » 3 .  Quonodo fi^t  iflud ,  quoniam  virum^ 
mn  cognofccf  Vtrgo  fanflifiima  fignificatfe  prohtbitamfutjfe  voto.ne  vi^- 
fum  cognofceret.  o 

ProttSl.  Nihil  talcfignificat  beata  Virgo  :  fed  f  ut  Cajet.^  : 
rcfte  interpretatur  cjus  verba  )  quAritmodtim^quofierctma-»A  » 
teruum  expers  fuit  virtlts  commercii.  Non  dixtt  non  cognofcam.fed  nou^  • 
f$inpfc0  iuiftimellexaM  vabAongelitHnc  tmpi-nda^  diccntcangehg 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


EKBRVATV5.  1^9 
P^-'^^^  i$ncipieSf  qucrrjoio  nunc  coHc:piam,  quontam  ufque  in  prxfcns^  vtri 
^ifiittomm  non  habi  $^  td  eii^  virio  fum, 

^  l^.BcHnrm.  Jli4M9,i2.  Sunt  Eunucht.quifeipfoscaffrarunt 
fiter  Yignum  cdlcrum.  Loquitur  Chrtslus  de  tts  qnt  non  poffunt  noi$ 
itncte*  prcpter  votum. 

Protesl.  Loquitur  dc  iis,qui  ex  dono,  &  vocatione  fin^ 
{lari,decreverunt  m  corde  fLio,fervarc  virginitatem,  Sc 
jillo  propofito  llabiles  perfiftunt ,  ficut  Apoftolus  ex-^ 
icat ,  in  iis  quae  dicit  dc  patre  fuam  virgincm  fcrvante« 

17.  Bellarm.  I  Tim.^ frimam  fidem  irritam  fecerunt.  {ef 
'pamfidem»  nthil  aliud  tntelltgi  potefis  ntfi  conttnentix  vctum. 

Prouil.  I.  Fides  in  hoc  vcrfu  ,  eodcm  fenfu  accipitur 
•  o  verf%.  whifiiem  alncgare  •  unum  &  idcm  eft,  quod  hic  , 
mtrrttamfacere.  II.  Dicitur  hic  f fides  ,  refpeftii 
^miffionis,  a  viduis  poftea Ecclcfiae  f.i Aae  ,  quam  facic- 
Jntetiamirritam,poft  violationcmprimae.  III.  Apo-i 
^dIus  ipfc  difertis  vcrbis  interprctatur  iftam  phrafin 
in  irritamfaccre  ,  i/.  I4  Cr  1 5.  pcr  occafionem  dare  adverfarto  ,  ai 
.wiciandum  :  defiecltre  a  Chrtfio  :  feqtu  Satanam,  1  V.  Apofto-^ 
.  j  s  hic  exprcfie  agit ,  de  viduis  eltgendis  ;  non  fponte  fua 
)vcntibus.  V.  Nulla  vcl  minima  fignificatio  habctur 
icujus  perfeaionis  in  iftoftatu.  VI.  Nullam  voluit 
.mlusiniftumftatumadmitti,nififexagenariam  :  quod 
voto,  &  profefiione  perfcdionls,  cft  prorfus  alicnum. 

18.  Bellarm.  Idcm  ajfcrttur  rejponfis  Pontifi^u?n  ,  ac  Impcrato^ 
.Zmt  &  tefitmonid  Patrum. 

Protefl.  Non  negatur  ,  quin  hujus  genci  is  zizania  cunt 
imis  fuiire  feminata,&  ante  alia  multa  crupifie.  Sed  ab 
^iitionon  fuit  fic  :  neque  ad  perfcdionis  mcntitum  fta-« 
mi ,  &  fupcrcrogationismcrita,  nifi  poft  multafccula^ 
:rvcnerunt. 


19.  Bcllarm-  Idomnere^le  De^wetur  ,qHodefltUigratiusfi 
U»  quam  finonfiat.  Ejufmodiattttm  zontintnn^^a  :  potcrit 
\itur  xcGttcontinentia  Dco  vovri. 
FroteH  I.Falfa  eft  propofitio  :  nam  gratius  cflct  Dco,fi 
:>ftineremus  abomni  peccato  :  fed  votum  ,  de  nonpec-^ 
mdo  (impliciter  ,  non  rerte  Deo  i  nobis  voveretur. 
I.  Falfa  cft  afl:umtio,fi  gencraliter  intelligatur  :  in  om^ 
jlribus  cnim  non  cft  gratior  Deo  continentia ,  quam  con-^ 
' ,  ugium:  ncque  omni  rcfpeftu  eft  gratior.  Coelibatus  qui-« 
am  eft  impurus  :  imo  coelibatus  abfolutc  &  immutabi-* 
tcr  impohtus,vcl  fufceptus, in  multis,  caufa  eft  impuii^ 
uis,quam  conj ugium  honeftum  avertit,mcdium  autem 
1  ollutionis ,  non  cft  Dco  gratius  ,  quam  ejus  remcdium* 
^  '20.BclUrmf  Meltusefti& DeograttuSse^vrtQaliqutdfacere 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I40  BELLARMINVS 

qr4am  fine  voto  :  igitur  mn  fclum  Itcet  ^fed  ctiaryi  expcdst  contincHtii  i 

'VoveYe. 

Proteft.  Falfum  eft  anrecedens,  fi  gcneraliter  intel ! 
tur.  QiiaeDeus  in  Scripturisdeclaravit,  efTevovcnd  , 
la  melius  eft  facerc  ex  voto  ,  quam  fine  voto  :  quae  verc  * 
&  libera  reliquit,&  doni^ac  vocationis  incert^,  illa  me- 
lius  eft  facerefine  voto.  Objecbionei  iftas  Bellarmini  non 
iunt  tanti,ut  operse  pretium  efret,dc  illis>fufius  litigarc.  » 

Argnmcnta  ncJlrA^ 

^J.Protefl.  IniisquasIiberanobis^Deo  relinquuntuf)  I 
Deo  gratius  cft,ut  libere  faciamus  officium,quam  ex  ne-  i 
cellitate  tali,qualis  eft  in  voto  perpetuo  obligante.  i  Cof.  * 
7*35*  Nonut  laqHcumvobts  injtciam.  QuseBellarm.  hicre- 
fpondct,  funt  fercomniaaliena:  quia  vel  maleaccipit,vel  1 
pcrverfe  interpretatur  argumentum  :  quafi  libertatem  ^  j 
debito ,  aut  etiam  a  voto  ,  poftularemus ,  in  omni  opere  | 
bono  :  rem  tantumattingit,  de  Apoftoli  verbis  allegatis.  I 

Bellarm.I.  Laqucus  appellatur  necefitas,  qHAdettnetim 

Trctefl.  V^otum  autemaeque  dctinet  invitum,poftc]..  . 
jam  cft  nuncupatum  f^ex  Pontificiorum  fententia j  ac  A-^  \ 
poftolicum  praeceptum. 

Bcllarm.2.  VctafHntlaqueiillisquitemerevoverunt  9  vel  qtn 
ioailt  funt     altis  vovcre^  cum  ipft  nthtl  tale  cuperent. 

Pmr/?. Talia  elfe  vota  maximas  faltem partis  Monacho-  ' 
rum,clariuseft,quam  utpoflit  honeftenegari.  Sed&  la- 
queus  eft  etiamilli  votum  ,  qui  non  magij^  temere  ,  aut 
invitusvovit,quam  alil  folent,&  tamenpoftea,urgcntes 
obcaufas;fententiam  mutat,&  dolet  fe  vovilfc- 1 1.  Ab-^ 
basin  c.  Clericos,agnorcit  laqueum  iftum  :  dum  conten- 
dit  y  Clertcosnontffe  cogendosjuYare  dtmiffnros  p  tcncHbtnas  qtiia 
jusjur/indum  non  esi  petendnm  ab  eo^  quem  judcx  vchemcnter fujpica^ 
tfirfalfum  juratHrum. 

Bellarm.  3.  Nuptid  laqnei  dtcipoffHnt  iis  qui  temere  ducunt  ux 
fem»  cum  qua  viverenon  poffunt. 

Protcit.  Sed  difpar  eft  ratio  :  quia  fi  legitimae  fint  nu* 
ptias,  nexus  hujus  laqueieft  a  Deiinftituto  :  fed  talein-^ 
ftitutum  de  hoc  genere  votorum  oftendi  non  poteft. 

22.Prorf/?.Quaedam  caufas  funt  quaeconjugium  faciunt 
receflarium,  &;  asque  reperiuntur  in  iis,  qui  votum  con- 
tinentiae  fufceperunt ,  atque  inalils.  I  C«r.  7f^>9.  propttt 
fornicationem  qui  non/e  continent^  nubant:  rrelit^s  eii  cntm  nnberep 
qHamuri.  0 

Bellarm.  I .  foli  adnuptias  ah  Apoflolovocantur,  quiinconti^ 
ftenter  vtvunt ,  ita  tit  flagitiis  fc  poUuant :  ita  ut  htc  fttffnfus  ejns : 
^ui  omnino  decrevit ,  aut  fornicart^  t.ut  ntdere^  is  benefactt  f  nubat^ 
^uia  tnilm  eit  nubin  quam uri^  id  eit^  fornicars,  jPrt ^ 


E   N  E   R    V   A   T   V    S.  141 

^  ^  -Tr^j/fyy.I.Siilliloli  vocarenturadnuptjas,quipolluunt 
3  cfe  riagitii:>,  tum  nuptiae  non  cflent  ad  fornicationcm  vi- 
.  andam  (quod  tamenomncs  concedunt;  quia  fornicatio 
icberet  ante  admitti  ,  quamnuptiae  eflcnt  ncceflariae. 
>!•  Si  rcfponfio  Pauli  hunc  fenfum  haberct ,  tunc  opor- 
:et  qu^eftionem  ad  quam  refpondetj  &  de  qua  fcripferant 
id  eum  Corinthii,  fuiffe  ;  utrum  flagittofafoYnicatso^  an  mani^ 
\M9iiumeJfetcligerJum    quod  eft  Apoltolo  &  Ecclefia  indi^ 
III.  Vftio,noncit  decretum,  nedum  ambiguu, 
w  icterminatum  ,  neque  aftus  fornicandi  fed  pertur-i 
l  ^atio.  urt  ( ait  Dion.  Carth.)  eft  i^ne  libtiinis  dftuare ,  angi,  vtnci. 
Bellarm.  ^xfonitur per  nm conttnereverf  9. 
Protell.  Hoc  eft  (ut  Thomas  obfcrvat )  donum  antinenttM, 
W  habere. 

Ecllarm.  lAem  eftverf.z.  frcpterfomicMtionemfupendam. 
I    Trotcst.  Qu!  fornicationem  fugit,  non  fornicatur. 
i    Bellarm.  rrcpter  incontinentiam,verf^. 

Proff/f.Nonpcrmittiturconjugibus,fraudareinvicem, 
iufquead  fornicationem. 

I  Bcllarm.  1  Ttm^^.  dare  occafionem  maledicli^notat  fia: uia  m^- 
\Hififta. 

rroteft.iixc  funt  efFed:a,quae  per  honeftum  conjugium 
I  :averi  dcbent,  non antecedentcs  ej us  caufae. 

23.  Bellarm.2.  In tftts locts ,non  eft  frAccptum  vcrum  nul^nii^ 
fed  fola  pcrmiftto. 

Protesl.  Mirahsec  eft  fophiftica:  vocantur  fornicantes, 
\\ fornicatione,ad  nuptias,tanquam  a  malo  ad  bonum  ;  & 
rtamen  bonum  illud  ipfis  permittltur  tantum.  Aliis  igi-i 
tur non  fornicantibus, proculdubioprohibctur. 
Bellarm.  Formaloquendtnon  efHmperattva. 
PrQteii.  Modus  verbi  eft  impcrativus,  y:tfxnTxr^«>t.  Ea- 
dem  forma,  mandata  multa  pcr  totum  caput,  proponun^ 
tur.  Apoftolus  iT/m.^.r^.  expllcat  per  voluntatcm  ,  & 
rationem  neceflariam  :  volo&c. 

Bellarm.  RatiotUa  (  mclimcFinuherpciuamuri)  noncondudit 
neceffartum  ejfe  matrimomum  yfedlicttum  ,  ^permtjfum  :  quta  datur 
Urttum  melius  utroque^  ccntincre. 

Protefl,  Tertium  illud  ,  fupponiturab  Apoftolo,  quafi 
Wclufum  ( fife  noncontinent,)  ^zqut^deo  cx  reliquisduo- 
businter  fedisjunttis,  &  perilUm  fuppofitionem  imme- 
^iate oppofitis ;  conclufio  fequitur  necefl^aria, nubant. 
Bcllarm.  verf^.  rurfum  fimulconvenite^  eftpermifio  fota. 
^ ^  pYoten.  Contrarium  apparet,  tum  cx  natura  contrarii , 
)  in  quo  eft  injuftitia,w^/r4iii/ifr.-tum  etiam  cx  finc  notato, 
W,    ynetentatvos  Satan, 

w^fk    Bcllarm.  ylfoftolui abfolutc opt^t ,  omnesmtincreverf.j. 

Gg  7  ptQttn, 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


141  BEtLARMlNVS 

Prcten.  Nonabfolute:  fed  cx  conditionc,quam  rubjiin^ 
git,  dedono  :  fedunufijuiJquefYopYiHmdonHm  habet.  Hmelellto^ 
H^m.fed  velleitatem  figmficat :  ait  Cajctanus. 

24.  Bellarm.  Ifta  omma,quomtiocunquefonent,fcYtinentfolum 
^d  homines  hberoit  non  ad  tos  qui  votts  jam  obligatt  funt. 

ProteH.  Apoftolus  quidcm  non  loquebatui  Monachis , 
qula  ut  Bcllarm.  concedit  ex  Chryfoftomo,c^;>.5  neveflt^ 
gtum  qutdemMonachtitat  afudCortnthios  :  quibus  veibis  fatJS 
ctiam  rcfutavit,  quicquid  alibi  ex  ifto  capitc  ,  pro  Mona-i 
ftica  virginitatc  argutatur:fcd  in  gcncie  loquitur  de  om^ 
nibus,  quibus  Dcus  liberum  rcliquit,  matrimonium  con^ 
trahcre  :  &  ad  cosomncs  cxtcnduntur  argumenta  ,  cum 
conclufione  inde  deduda  quamvis  non  ad  conjugatos,  ut 
Bellarm.  nugatur. 

25  Proteli.  Contincntia  cft  donum  Dci^quod  non  om-^ 
nibusdatur  :  Mat, 19.  i  Cor.7.  Kcmo  igitur  poteft,  nifi 
temerc  ,  pcrpetuam  contincntiam  vovcre  :  quiafenict-i 
ipfum  cxponcret  periculo  votum  violandi. 

Bellarm.l.  Contm^rntiaita  efi  donumDti  ,  ut  tnpottftatehomt^ 
uis ponatur  :  quia  fuffictem  auxiltum  ad  conttnendum  omntbus  datur. 

ProtefH.  Non  requiritur  tantum  auxilmm  donativum 
aliquo  modo  fufficicn^ ,  fed  cc  omnmo  cfficicns ,  tam  ut 
pcrpctuo  vclimus  ,  quam  ut  quod  volumus  pcrficiamus* 
II.  Qu^amvib  omnej>  habeant  aliquomodo  fufficiens  au^- 
xilium  ,  ad  femctipfos  contmendosab  aduali  fcortatio-. 
nc ,  fi  vclmt :  non  tamcn  fufficientcr  inftruuntur  omncs 
adpcrturbationesconcupifccnti^  vitandas  in  pcrpetuo 
coelibatu  tum  enim  nulla  eflet  alia  ncccflitas  conjugii 
poft  lapfum,  quam  fuit  i  creatione. 

26.  BeIIarm.  Sunt qui  femettffi^s  caftraverunt :  Mat.19.  fen^ 
Aet  igitur  ab  homtnis  eUcltone. 

Proteft  Provenit  quidem  aftus  ab  clcc3:ionc  corum,qui- 
bus  datur  poflb.  Aliud  non  fequitur  ex  illis  verbis. 

27.  BeIIarm.3.  Quifoteft  cafere  ^caftat  :  tbtd.  hortatio  efl  ai 
eailitatem  :  ergo  caftttas  eft  tn  homtms  foteiiate. 

Proteft.  Ei  go  eft  in  potcftate  eorum  ,  ad  quos  hortatio 
dirigitur,  id  cft  quibus  donatum  cft  polfe. 

28.  Bellarm.4.  1  Ccr7»i6.  quodvult  factat ,  delibcratio ncn 
efl  di  imfopihtlt.  , 

PrcieiJ.Eft  dedifccrnendo,intcrpofnbile&  impombi-< 
le  :  &  in  poffibili  cx  fpeciali  dono,mter  id  quod  cxpedit^ 
&  non  cxpedit. 

29.  Bellarm.5.  Calthes  laudantur^  &prdmiis  afpciuntur. 
Protefi.  Laudantur  homincs  ob  illa  ,  quas  non  funt  In 

communi  omnium  poteftate  :  ut  propier  heroicas  virtu-* 
tcs.  Scd  c«Ubatus  pcr  fc  non  eft  uUs* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog 

224  E  3 


BNERVATVS.  /4-^ 
^O.  Bellarm.6.  Cttdtre  pojfnnt  omMes  qui  vlnnf ,  ifUhltameH 
iBn  mmHs  eft  uonum  Dit.quam  (ontmere:  fiies  etiam  fine  uUa  teme^^ 
itAtefromttUtuY  Dco  in  Bafttfmo. 

Prottfl,  Oinnes  qiiidem  qui  cfEcaciter  volunt  credere  t 
)Ofriini  credeie  :  qiua  crederc  eft  adus  talis  voluntatis» 
>cd  fufficiens  gratia  ad  ciedendum  non  datur  omnibus  > 
lut  fufDenditur  ex  eorum  eledione.  II.  Fides  a  fideli-. 
>us  reac  promittitur  Dco,quia  debita  res  cft,a  Dco  data, 
k  cjus  continuatio  promiflionc  Dei  firmata  :  Contincn^ 
ia  non  fic. 

3  l.BelIarm.7.  Ilie  qni  vel  non  poteft  in  tempore  contYahere  ma^ 
rimontum^vei  p^fiea  debitum  petere  conjugale,jpatto  Ungo.potefi  ctare 
Deum  pro  coHtuuntt/i  dcno,  cum  c^rta  (pc  e^orandi. 

Protcfi.  Hocinde  eft,quia  Deus  jpfe  tales  vocat  proillo 
empore,  ad  contincntiam  :  lcd  ad  vota  monaftica  ncmi-^ 
lem  \'ocat. 

3  2 .  BeIIarm.8.  IUud  Chnjii»  Mat.  1 9  non  omnes  capiunt  ver^ 
mm  hoi,  fed  qutbus  datum  eft,ftqntficat,non  omnes  tntelitiere  praeHcfM 
d  ifi  non  admtttire,n$n  pafuadtrtfnon  approbare  ^uod  dthum  eft^  nofi 
xp.  dtt  nubirt, 

Protest.  Significat  igitur  Chriftus,  ac  opcrofc  docet,  8e 
:oncIudit  illud  ,  quodhppis  &  tonforibus  omnibuscft 
lotum  :  de  quo  ilii  quos  docere  voluit,  non  dubitabant : 
&  quod  nihil  faclt  ad  propoiitam  quaeftionem  :  utrum  ex^ 
ndtatnubtreneint.  Multo  redius,t^  limplicius  Cajetanus : 
jutbus  datnm  efi  non  dictt»  qut  %oit$ertnt :  quontam  non  eiJ  volentis^ 
neque  currentis  ^  fcd  miferentts  Dei  :  aquodatur  donumvtrgtnttatii 
K^trvandx  :  vtrgtnttatistnimcuftodia  tntelligiturinahftittenttaanu-^ 
yttis.  Talem  etiam  interpretationem  exhibent  nobisvcr*^ 
Dafequentia  :  qut  pottft  capere  captat. 

^}.Bc\hrm.^.  Duobusmodt^pojfunthacverbaexponi.  i.  qui 
Mesf  c^pere»Citptat :  td  eH^  qut  Dtt  dona  fenttunt  fibi  intus perfuadc^ 
rit  tit  contineant^appprobentverbum  hoc. 

Protesl.  Hocperindc  eft,  ac  li  diccretur,  qui  capitcapiat. 
Beilarm.2.  qut  poteflcapere.captatJdeB»  quthabet  menttm  & 
mdictum  fanum.  inteliigat,  judicct,  approbet  verbum  hocquod  dtclum 
fif  :  non  expedtt  nnbt  re 

Proteii.  l.  Non  agitur  proprie  de  vcrbo  dido,  fed  de  fa-^ 
fto  ,  aut  re  facicnda  ,  quas  verbum  vocatur  ex  Hebralca 
phrafi.  II.  Non  deintelleftu,  &  judicioagitur ,  fcd  de 
!5xpedientia,potentia,  &  aft u  perficicndi, quod  facile  po- 
ituit  intelIigi,atqueetiamapprobari.  Bellarm.Ludit.  lau-^ 
idandaeft  denuo  ingenuitas  Cajetani :  nondtdtqm  vuit  ^fei 
\  juipoteH  :  quta  etfi  velles ,  &  mnfentts  te  tanta  conftantia  *  m  pofiis 
^nptre  tantd  perfedionii  munus ,  n^n  cs  de  numcro  ccrum  qm  poffunt 
'  -aferc. 

34-  Bcl^ 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


144  BEILARMINVS 

34.  Bcllarm.IO.  Apojioliverha »  l  Cor.jtJ.  ntH habtut dif,^ 

(ultatem.  „  ,  ^    .  ^  - 

Frotest.  Difficilc  tamen  eft  defendere  ,  Contmcntiam  ;f 
vireinalem  efle  donum  communc  ,  contra  cvidentiam  il-  i 
liui  rententise  :  fed  unttfquiffHe  preprium  donum  h*bet  ex  Det ;  id  v. 
eft,  Ut  Cajctanus  exponit,  quamvii  ego  veUem  omnes  ejfe  eonju'.  \\ 
gam ,  tamen  fcio  non  ejfecommune  tantum  donum  omnihus  :Dc  ra- 
tionc  naturali ,  aut  hominum  audoritatc  ,  non  cft  quod  ' 
laborcmus,quafi  vcritas  abfq;  illis,non  elfet  fatis  munita. 

Mfe  MonafitcJi  vita  aijundts  caf.  3  f . 

Quamvispoftquam  fubjeftumipfum  cvcrfum  fit  &  fub- 
latum,nullamidoneamdifputandimateriam  pr^-beant  1 
adjunda;  quia  tamen  ad  impietatem  hujus  vitx  cxag- 
gerandam,plurimum  faciunt,  opcrae  pretium  eft  vidc- 
rc,  qualia  fint,  &  quibus  fundamentis  nitantur. 

-.i.  BcUarm.  Iuni«res,cumufumhahemliheriarhitrii,injuam 
tunque  Atate,  foffunt  mcnafiica  vota  nttncupare.  Thren.  3 .  honum  eSl 
vtro.cum  poriavertt  jngum  ah  addefcenttafua.  Matth.  1 9.  ftnttefar' 
•vulos  vemre  ad  mc.  lohannts  Bapttfia  ,  etiam  k  puerttia  .  fecefitt  in 

eremum.  .  .  ,    .       .     ^  — 

Proten.I.  lohannes  in  pueritia,non  legitur  feceiUffe  cx 
domo  patris.  II.  Parvuli  quioblati  funt  Chrifto  ,  non 
fueruntMonachi :  nequcomncs  illi  qui  affliftioncm  pa- 
tiunturabadolefcentia.  III.  Vfusliberi arbitrii varios 
admittitgradus,  refpedu  confiliiac  dellberationis ,  quas 
primasineotenct,  minimus  autemgradus  nullomodo 
fufficit,adconfiliaperfcaionis,?c  fupererogationis,  cum 
maximo  periculo  conjunfta.  IV.  Apoftolus  jubct  ut 
adolefccntioresviduae  rcjiciantur.  iTtm.^, 
Bellmm.  NeahEcdefiaalerentur. 

Proten.  Sividua^juniorcsfint  ineptae  ad  continentiam 
vovendam,ita  ut  ab  Ecclefiaalerentur;funt  etiam  mepta: 
ad  pcrfedioncm,  &  fupererogationem  ,  cum  honorc  fu- 

ftinendam.  ^^,"    .   j  ■   i  t 

a6.  Bellarm.  Filiiannts  quatuordecim.  & ptt,autiectmhaben-' 
tes ,fi  partntcs  poftnt  vivere  fine  tUorum  nuxtltt,  pofiint  invitis  paren- 
tthus ,  ad  monafiicam  z:-tam  tranfire  :  quamvts  Strifiura  htt  diferte 
ntndoceant. 

rrttcfi.  Nequciiacaetate  liben  folcnt  a  parentibusc- 
mancipari  :  neque  ceffat  patria  inillospoteftas  :  ncque 
licetlpfisullojurc  ,  parcntibus  invitis,  matrimonium 
contiaherc:&  hujufmodi  votum  cft  dn  .-ac  contraprae- 
fcriptumlegis,  liHm.io,'^.  ;H4M5,5,6. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Hoog 

224  E  3 


E   N  E    R  V  A   T  V  S.  145 

37.  BcUarm.  Conjugatt  ex  confenfu  poJTunt  voveYe  nntinentinm. 
Pfoteft.I.  Si  nc  viduis  quidcm  adolefcentioribus  hoc  li- 
eat ,  iTtm,^.  muho  minus  adolcrccntibu^  conjugaris. 
I.  Quod  DeuS  conjunxic  ,  homo  non  dc^?r  Cv"^:?.rz: 
ddt,  1 9. 

B^llarp'  'imp:Yz  ntid. 

^ratefl.       .  ........     .    ...coiv'c  ^■•^'•^ur 

*  iir  conjLigiumipVunv 

38  BcHarm.  r'  oniHmratHmfoizits^rpermonafiujimpro'-' 
(itjnem  :njnatit.  .  .<,^:t  nmati$m. 
Protcfl.  Secundum  sequitarem  legis  illius  divinse.  Dfut. 
.         eft  vir  iUe  qui  tt  uxorem  .  necdttm  dsixit  eam  4« 

c7;j  r.z  ,r.:tor  domumfHH:.  '    tr    .       -  4/11^5 

zt  eam. 


39.  Bcllarm.  JEremitarum^  V  AnachQretAfum  vtta^  eftculmcH 
^  faft!(rtum  Vitd  reltgtofs.. 

Pr.tift.  Sccundum  illud  Ecclcfiaflac,  eap  ^»vcrf6.  Va  uni^ 
|i  ifl/,  iiut  cectdertt,  quum  non  adfit  fecundus  ad  ertgendum  illum. 

40.  BelKirm.  Habittis^  &  tonfura  Monachorum,  antijuitate,  & 
\  ttttonc  nnuntuY. 

I  Proteft.  Ratio  eft  illa  ,  quam  Cardinalis  Cufanus  notat , 
Ixercitat:  ex  (erm.  qui  tacit,  &c.  Vtx  f^Uadaeerum  qut  fuh 
*  abttu  Chriftt  aptarent^poteft  ftrt.tb  fuam  varietatem^nam  aiius  qui^ 
M  tm  fub  hac  vtfte^alius  fub  a/ta,  alius  ft$b  capitto,  altus  fub  hoc  reltgto^ 
,  alitii  ftib  altoXhnftofe  milttare  affertt  :  iicet  pane  omnes^non 
L  vn/?/,  fed  qua  fuafunt  qt^arant. 
\   41.  Bellarm.  Voluntarta  mcndtdtas,  in  monachis »  eftfanEla  & 
Y^feda  :ftcut  patct  exemplis  Chriftt  &  ApoftUorum^  qui  fucrtmt  veri 
fendici. 

?  Proteft.  Paupertatem  illam ,  quseoriturcx  vocatione 
ingulari,ex  perfecutionc,fic  in  cafu  confcflioni^^probant 
k»c  exempla,cu'^^  ^  i  Scriptura  :  fed  mendicitatem  vo-^ 
bntariam,  adpc.  >  lem  lupererogationis,  qune(itam, 
lcvoto  firmatam  ,  nulium  exemplum,aut  teftimonium 
[^tr:-      -  :     '  mat ,  refutant  multa.  Refutatur  etiam 

[no:.   brum  vcteri  praxi:  de  quibus  licfcribit 

rittZomenuS  ,  iib.6,  cap.2  8*  Serapton  hakuttftib  fe  monachorum 
neiter  d  quos  omncs  fic  inftttutt.tit  pYOprti^  labortbus  necef^ 

YMriacoiu^  ^  aliis  quoque  egents  iUafuppedttarent. 

^Z.Protcft.  1.  Dcat.  15,4.  Mendicitas  prohibctur. 
Bellarm.  Non prohibetur  mendicitas^  illts  vcrbis  :  fed  promittitur 
tnta  fibertas  rerum,  ut  nul/us  fitfuturus  mendtcus. 

Protefl.  Si  hasc  interpretatio  concedatur  (quag  tamen  eft 
liena)  vel  inde  fequetur,inpopuIo  Dei,nuIlos  dcbereef- 
:  voluntariob  v^alidos  mcndicos  :  quia  promiilionis  &: 
mcdiaioni^  Dci  hic  iims  eft  &  frudus :  ut  nullus  fttfutu^ 
f  »5  mcnitctis.  Pr#^ 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


14(5  BBLLARMINVS 

^T^.  Pntesl.z,  Sciiprura  paflim  dcteftatiir  mendicita- 
tem,ut  caufam  multornm  maloru.mi;  ^o.Pfai.i6  &  io8. 

Bellarm.  I .  Liqu^ntur  hdc  Uco  de  tnvottintaria  tnendicitate, 

Proieft.  Loquuntur  dc  ipfa  mendicitate  in  fe  ,  quod  de- 
beat  eireinvoluntaria,  &  non  fir  optanda,  aut  vovenda  , 
quia  eft  miferiae  &  periculi  plena. 

Bellarm.  2.  S/^ms  /ojuitur  in perfona  infirmoYi^m  ,  non^erfe^ 
dorum. 

Proteft  Sapiens  loquitur  in  fua  &  omnium  pioriim  per-| 
iona.Neque  tamc  funt  Monachi  ftatim  homincs  perfcdL' 

Bellarm.;  Leqt^ttur  demcndicttate  qu  t  cft  espofita  pertculo:qUM^ 
/i5  non  eft  lelt^iioforum  mendicanttum. 

Protefi.  Simonachi  mendicantes  nulli  pcriculo  cxpo- 
nantur  ,  tum  inilla  mcndlcitate  nulU  virtu^  exeicetur : 
nulla  fatisfadio,  mcritum,  aut  pcrfeftio  con/iftit. 

44  Proteft  i  Beatius  cft  dare,quamacciperc  ^^^r20,;^, 

Bellarm.  CAteri<pArtLus  .beattm  eft  dareomntafimui ,  froptn 
Chiftum.& accipere  pcftea  altqutd  modtcum.qham  f^irttm  dare^^ni^ 

htl  Accipere,  &c.  -  i-  • 

Protift  Nihii  a..  :em  dicitur.  Paulus  enim  limplicitei 
loquitur  delaigitionc  ,  &  acceptione  clcemofynariim 
corporearum  :  CSc  oftcndit  fc  manibui>  laboraire,  ut  poflit^ 
darc,  quia  beatius  cft  dare. 

^^.Proteft.  Paulus  improbat  illam  largitioncm,qua5  lar- 
jitori  adfcrt  tribulationcm.  2  Cor  8,  i 

Bellarm.  Paulm  ailoqutturhomines  feculares,  uxoratos  &c. 

Proteft.  I.  Alloquitur  omnes  fandoi»  qui  fuerunt  Co-  1 
rinthi,&  in  Achaja.  Ccut  apparet  ex  cpiftolae  infcriptio-  J 
nc.  II.  ExBellarm.  intcrpretationc,  non  voluit  fecula-  i 
rcs  fieri  mendicos  :  atque  adeo  noluit  Monacho^  mcndi* 
cantcs.  . 

46.  Proten.  QuiCc  fponte  rcdigitad  mendicitatcm  ,  cx- 
ponit  fe  periculo  :  tentat  Deum  :  &c  abjicit  a  fefe  panem 
illum  quotidianum  quem  pctcrc  dcbct. 

BcHarm.  I.  Exp.neret  fe  taii  periculo  ^  ntfi  probabtlni^r  jnra,  fi 
nihtlpofleainventUYum.  . 

Praffi?.Potcft  non  probabiliter  tantum  fed  &  certo  fci- 
rc,  fc  nihil  inventurum  honefte. 

Bcilarm.  2.  Non  tcntat  Deum,quia  medium  ordinarium  ad  vi^ 
tam  efi  cibus  &potus^ftve  fir  prcpriu),  ftve  donatus  ab  aiio. 

Protefl.  Scd  medium  ordinarium  cibi  &  potus  acqui^ 
rcndi,  non  eft  mendicatio  . 

Bcllarm.3.  Talcs  maximc  diccre  pofTunt,  da  noHspancm 
wcJIwm.-quiaChnftum  fequentcs  omnia  rcliquerunt. 

Proteft.  Potius  abjcccrunt  quasaDco  in  Chrifto  accc-^r 
pcrant,  mcdiis  lignelUi)  ;  atqueadco  nonpo/runt  cum 

bona: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


K   K   E  BL   r  A   T  V  .  '47 

DHA  ccnfcientia  peterc  ,  utaccipiant  ilU  mendicando- 
^j.rrotesi.  Validi  monachi  fponte  mendicantcs  ,  inju-. 

lam  faciunt  veris  pauperibus. 
Bellarm.  Tum  Clertct  ettam  &  Mcnachi  :  qt^t acctpttint  in  elct^ 

ifjnam  reditus  mult^rtim  m:!ltt4m  anrcoYHm»  mjurtam  ettamfactunt 

erii  pA!4peYibus. 

Protesi.  Concedimus  totum  :  ii  accipiant  eleemofynas, 
c  non  iint  veii  paupeie^:  fei  miniftrorum  ftipendianoa 
ant  elccmofynis  aimumcranda. 


L  I  B  E  R 
P    V  R 


CLV  I  N  T  V  S. 

G  A  T  O  R  I  O. 


iyaeftio  eft,  an  h:  iocai  v^uiuam  ,  in  quo  tanquam  in  car- 
cere  r  poft  hanc  vitam  purgantur  animse  ,  quae  in  hac 
non  plcnc  purgatse  fucrunt^  ut  nimlrum  ficpuigat» 
in  cselum  ingredi  valeant. 

C    A    P    V    T  !• 

Argumenta  Bellarmini. 
T    H    E     S     I    S  I. 

BEllarm.  Ex  tefiamento  veteri ,  primus  Ucus pur^atorium  pro^ 
bans,  eli.  2  Machab.  tap  1 2  u  t  po.Hquam  S.rtp  ura  narra-^ 
vit  ludam  Machabaum  mtftf^  HttrufJr  m  .  ut  factificia  offer^ 
fenttfY  fro  mortuts^  fuhjungit  :fancla  ergo  &  falubrti  eii  &cgttatto^  pr$ 
icfunclis  ext^rare»  ut  k  peccatis  folvantur. 

Prot^ft  I.  Teftimonium  iftud  non  petitur  cx  teftamcn- 
to  vetcri :  quia  libri  Machabaeorum  nunquam  veteri  po-i 
pulo  ludaico  tradici  fuei  unt,aut  ab  iis  recepti  ut  canoni- 
cae  Scripturag  partes  :  ncque  etiam  poft  Chriftum  Hiero- 
ny mi  aetate  fuerunt  ab  Ecclclia  Chriftiana  recepti ,  licut 
EcUarm. ipfe fatctur,dc  verbo  Dei  Itb.i^  c.io.  Cum  igitur 
primus  hic  fit  locus  tcftamenti  veteris  >  qui  purgatorio 
favet ,  &  tamcn  in  tcftamcnto  illo  non  continetur  ,  pro 
confclTo ,  jurc  habemus ,  purgatorium  Pontificium  nuU 
lum  fundamentum  habere  in  vcto  tcftamento.  II.  Fa- 
dum  ipfum  inde  nullam  affinitatem  habet  cum  purgato-^ 
rio:  quiapreccs  &  facrlficiajpotuit  offeirc  ,  &  obtulifle 
vidctur,propeccato  commilio,  quatenus  viycntibus  po^ 
tuit  eirenoxae:,  licut  alterum  lUud  Achanis  fuifle  olim 
intellexit  ex /»/1  7^3.  ludicium  quod  lafon  de  illo  fado 
fcrt,  neque  uUam  auAoritatem  habet  divinam  ,  (icut  an- 
tea  fuic  dcmonftratum  ;  ncquc  propurgatorio  Pontliicio 

ncccAi 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


14.8  BELLARMIMVS 

nccefTirio  f^^cit.  Qiiamvis  enim  laiidct  orationem  &  ex- 
piationem  pro  mortuis  ;  potuit  tamcn  hoc  facerc  ex  rali 
:iliquo  errore  ,  qualem  Pontificios  quofdam  ,  Praepofiti-. 
vum,  Auguft.  de  Anchona ,  Cantorem  Parillen  Jem,  Ste- 
phanum  Cantuarienrem  ,  Guilielmum  Altiliodorenfem, 
&  Albertum  magnum  crrafle  narrat  Gabriel  Biel,  ^e  can. 
miJ!Alect.^6.  uix-  quedhomiHibt^s  defunilis  &  perpetHX  d^mnat 
sfcYipus,Ec£leftA  fuffnpa  altquo  Yj^oJo profint.  Potuit  etiam  iuc  u 
judicium  facere,  cx  errorcillo  in  quo  Patres  varii  haere- 
bant  ,  (qui  tamenpro  defundisorabant )  purgandos  eire 
hominesigneconfl^^grationis,  in  ultimo  die  judicii.  Sua- 
rez  in  Thom.p.^  q  ^z.a6.  (^ffp-^?.  I.  S/>.  Scuenfis.  Btbl.  lib. 
I6.  nn.  345. 

2.  Beliarm.  rrjitiYl^uyu  l  u>.i.^  .,:ta!UqHs,laYn,invetcrite'^ 
fiamento.quA  folumproLnLtitterfmadent ,  rurgatcrium  tjfe. 

Troteit.  Quse  folum  probabiliter  fuadcnt,  nihil  probant, 
nihil  clare  de  vcritate  Dei  teftantur  ,  nullam  fidem  divi 
nampoffunt  nobis  ingencrare,  &  quse  Bellaim.  ipfe  fatc 
tur  cHc  tantum  probabilia ,  tam  probabile  cft  illa  nihil  ad 
rem  pertincre,  ut  otiofum  eflct  in  eoru  cxaminc  morari. 

3.  Bellarm.  Matt.  12*32.  ^oddam  peccatum  eH  qucdnonrem 
mitiiturj  neque  in  hoc  feculo»  neque  in  futuro  ergo  quadam  pcccata  rem 
rmttuntur  tn  ftituro  fhcuto,  per  orationes  & fuffragta  Ecclcft^. 

JProtefl.  Nonfequitur. 

Bellarm.  NonfcquiturfecundmnregulasDiateffieorumi  fedfe^ 
quittir  fecundfim  regutam  prudenttA  :  quiaaitoqutfacef^HsDomi^ 
num  inepttfiime  toquutum. 

Proteft.  Nequchocfcquitur ,  fccundum  reguIasDiale- 
fticorum  ;  quia  prudenter  ,  non  ineptc,  quod  apud  Mar- 
cum  cap.^^^verf.  2C).  fimplicitcr  dicitur  inditermum  :  apud 
Macthaeum  pcr  diftributionem  dcclaratur  ;  neque  in  hocfe^ 
€uto»nequc  in  futuro.  Sic  PauIus,non  inepte,quod  Eph. ^^io. 
A.icm\t  (im^Vicitzi  fupra  omnia  ^  dcclarat  per  diftributio- 
ncm  fimilcm,  Eph.i.zi.  fupra  omne  nomcn  quod  nominattir^non 
futum  in  hoi  feculOf  feX  ettxm  infuturo. 

BQWztm.MatthAHS  nm  debct  ixpiniptr  Marcum^fed  potiusMar* 
ius  pcr  Matthjium,  qut  plurtbus  v^rbts  Htitur. 

Proteil.\hi  nuUa  cft  dilfcnfiojibi  nihil  omnino  intcrcft, 
\  quo  pctatur  altcrius  expofitio  ncque  tanien  prohibet 
quidquam  ,  plura  vcrba  paucioribus  aliquo  modo  cxpli- 
cari :  ncquc  pauciora  funt  illa  vcrba  Marci :  non  habet  remif^ 
fionem  in  aterntim,  fed  tenettir  Atcrno  judicio, 

Bellarm.  Indicavit faltem MMth^us  i:i  futtn^  ^rrrdo  ^/rntiti  ali-^' 
qua  peccata, 

ProteFl  Qiiamvis  non  pofllt  hoc  cvinc:  9  porelt  tamen 
conccdi  ,  itaut  nihil  inde  Puigacorio  ccJat  lucri.  IIU 

cnira 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


hnmi  earl-.m  peccata  quac  in  ifthoc  icca.o  fidelibus  in  ot! 
T.uto  conicientiarum  luarum  remittiintur  in  hoc  fecu-i 
,  palam  lemitti  decUrabuntur  in  ultimo  die  ,  tam  fen- 
itia  publice  pronuncianda  quam  efiedis  inde  confe- 
luturis.  SicBellarm.M;.^.  sitiii m it  iU a  q,*.t  Ji Hnt  mmrte 
r/«,  (Hj  »fque  ,  d,at  fieri  in  mvipmo jttdido .  ««/4  /««r  fient  mam 
Y»to  mun  .omantfeftiftme. 

4.  Bellarm.  Secundui  locus  eii  dtffidUimus,  minqtte  enim  diffl^ 
jtates  arca  tUum  occurrunt,  qtt.i  funt  folvenU. 
' Pme/?.  Sufpicionem  magnam  Aiftinet  Purjratorium.ejc 
Jjulmodi  probationibui,  ;  quarumalis  (VatcnteBel- 
rm. )  pctuntur  ex  libro  veteris  tellamcnti ,  k  veteri  po^ 
f  10  Dei  nunquam  recepto  :  aliae  frobahlncrt.mtum  " 
AlX  nuUam  habent  confiqtttntiam  ,fecundum  reguUs  Dia/. ......  r.m 

»Ma2  vero  exd,v,ciUimis  locis  tctius  Striptur.t.  Purgatorium  fane 
rum  in  magna  probationum  difficultatc,inopia,vel  ce- 
ate  vcrletur  oportet ,  cuni  tantas  anguaias  pr£B  fe  fcrt 
_  prohtetur  ;  Netjue  certea  Bellarm.  quidquam  fublc- 
['atur,  in  difficultatum  harum  folutione. 

^.Bellarm.  r.  Art!}iteflihif.fitntfoltDonores  &  ,es 
H*^**'  'i-' Uominefitndamenti.inteUiiitHrChrtsluski, 
mtoribus  annunciatis :  nomine  veroaurt,arg,nti,&c.  inteUtgitttr  dom 
^afalutam.-^nomine/igni,fc:nt&c.  ,ntr'^     -  do£lr.na,noH 
*Mtca,vel  maU,fedtamen(uriofa,tnut,lis,f»       ..  y.tea.  a.  Per 
'^  Dommt.tnteUtgimrdiestiltimijudicti.  4.  Perignempurgcintem 
.  3  .  'nt'f  'mur  fevcrttm  &jttftrtm  •    ^  „  Dei.  5.  Wr  .,neTn 
.fi.tntcUtgttttrpccnapurgatoria.  H..  ..    ^reliftnfus  tctitfs  hu^ 

(loct Dtes  DomtniptrigKemconfUgrattcnisdcclaraiituY ,  &  ftcttt 
ldtespertgnemd'    ,',tY.itac-  r'9nem 
ntrttmjttdtcii.un:  lUtopui.  ..    .  ,  ;     .    ,,  ,,* 

USuntur  ,  ita  etiamoferariiqtttpuriatione  egcbtlnt »^per  7t 
'Hem  purgabttntur.  ^  ' 

^roten.  De  duabusprimis  alTertionibus  non  rc 
|S  :  led  111  rcliquis,mhil  apparet  pr^ter  fcenun: 
ram,  vel  fumum  potius  ad  lucem obfcurandam.'  I.  De 
'^owm.  mhil  dicitur  in  textu  .  fed  tantum  de  die. 
iDiesiIIanon  poteft  eircdi«s  judicii  novi/Timi.lecun- 
1  interprctationem  BcUarm.  quia  antecedit  isjnem  iU 
quemPurgatorium  cife  contendit.  1 1 1.  igni^  pro- 
insqualefitcujufqueopus,  unum  &  idem  eft  cum  die 
ajufqueopusdcclarante.  IV.  Siignis  purgans  nonfic 
[urgatorium  ,  tum  ccrtc  fruftra  quseritur  in  ifto  textu 
.  Ignis verf  I pcr  quem  lervantur  operarii,  non poteft 
rcPurgatonum;  quiafequiturdicm  illam,  qu^BcI-i 
rm.  mtcrpretecftdics  judicii,  ultraquam,  Bellarm 
^^atctui  nullum  tuturura  Purgatorium,  V I.  Ex  igne 

rcve-» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


r/v  cUnte  ,  probante,  &  tranfKum  d.fficilem  pr^^^^^^^ 


iua^uirrunrelSa^unius  &ejurdem  ignis  ,  tres  ign;| 
Snyre.in  una  eademquc  fententi.,  hoc  plane  v.o  enc.t 
eft  rfc  coadum  .  neque  tamen  verum  cft ,  quod  B  Jlan  A  . 

i  mV<ii w^Purgatorii  detendendi  ftudium  vim  hanc  t 
fecit  contratefrum:  lim.lem  coadionem  non  potuU  ■  ■ 
ftendere  in  tota  Scriptura  ,  nam  z  (^"^11  loc 

objicit)pr2:terquam  quod  nulla  fpeacs  fit  <^.upl'S/* 
vocationis  .  vox  pm.r.  uno     eodem  Tenlu  rcctepo^ 
accipi ,  ut  difierentia  fit  tantum  in  phrafibus  ,  n<>v.ffe  fti 
tHm&fur,pron,bispeccat,m  :  &Rm.S,^.  XJ"'V  \ 

in  fiKnificarioneejufdem  vocis,  pcccats.  V  I  l.  Meta, 
£  oci  a  Bellarm.  formatn,  eft  prorfus  mfipida,  &  mfu  t;  ^ 
fa.  Nequeenimintextu,uUafitmcntiodie«  Domm/;n  ,  1« 
oiie iJaraticm.  diei  ullius  pa^^v*  ;  neque  man.feiiat.^nn  m 
lorumoperum.abe.rumexu/l,onedsfl.ncl*  :  pur^atnn.^  o^ctzn^ 
rum.  ab  operum  exuftionediverfae  nequc  deniquc  pei 
Knem  purgandos  operario^  dicitur ,  Ctd  quafi  per  si»em  f< 
vando..  V  bictiam  illud^«;.yJman.teftenotat  ignem  m 
taphor  cum  :  quia  nullatatip  reddipoteft.cur  ilhuf.n 
di  particula  adh.beretuv  ,  li  verus  .gn..  '•^tell.geietu 
,  Ifertim  cum  idem  lUc  .gm.  (  ex  cunfeinone  BcUari,-^ 
acfolaphrafi,intorafententiaindicatui-.  ^ 
6 .  Bcllarm.  Tcrnus hcus  eft  I  Cor.  1 5.29-  qu.d  faa^nt  qml 
ttixanuirpro  mortms  ?  uH  ApoJiotMS  h.vatm  d^  Ba^A.fm  hurymar, 
e  p,,n.tcnt,^  ,  qu.  fufi,p,tHr  crando  .jejHnandc  .  elemol)»as  facu 

Proieih  I.  (^i..qucaliashujusloaexporitiones  noiJ 
ipfeBellarm.lpiarumauaores  laudat  ant.quos Patre.ttf 
Ifujus  autem  ^cterem  nullu.n  p.oferre  POt-^t  JProln^ 
torem  :  imo  inter  ipfos  Pontihc.os  I'"''?^^^^'' Pt':'^^;;^'^ 
duo  tantum  aut  tres  invcnti  fuerunt  tam  J"^^"^,.>;'^.^ 

conati  fuerint  iftum  l^^^^^  ^^.^-^""^,  Hl^?'^^  ' 
verbis  cliM-  potert  pro  Purgatorio,  nifi  conftet  Pi»"ij>»P/J 
lortuos  intell.g..  neV. e  beatos  "«4-  da.«.iatos^    cd  m^ 
dium  eenus  mortuorum  :  fecundo  :   Uos  .nortuos.u 
caricrlpuVri:&  tertio,bapt.fmo  hominu.^.  vivcntiu 
"lerr^ortuos  fublevari :  quorum  tamen  nih.l  cit ,  qu-U 
ulla  ratione  demonftrari  ppteft.  ,  „  ..,m,-kIJ 

Bellarm.I.  Bap,\art  i»^minScr.ptHtAir  Tatrshus  4«»^«^ 

^"'iSuff.  Nufquam  intota  Scriptura  acc.p.tur  pro  01. 
tione,  aut  clcemofynarum  erogatione,  aut  afflittio-  e  ti 
voluntaria,  quali  Pontiftcii  dicunt  mortuos  juva: 
BcUaim.  a.  jpf^iWArftrgmmt  k  driimA,  <r  Fatysb;, 


l 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Konlnklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


E  N    E  R  V   A    T   r  S.  1^1 
I  tr#r#^flrr  Baptifmn.  Mm^.t^,  \  l .  bxf  inabit  vei  ^f  tritu  fau^fo»  &  tgne. 

Pr^fr/r.Purgaronam  igitur  eft  u  uim  ex  maximi:^  Chii-i 
I  fti  benehciis  rtc  fac  amcntis :  antc  ChriftJ  advcmum  non 
cxiftebar,nunc  aurem  pertii.c*^  ^  '     -  -   lui  Spiritu  lan- 
fto  Bapri/antur. 

^cWAim.  QHmus  locu^i  en»  jli^r  5,15.  Lnc  12,^8  ubiptf 

f...  irjtcHtpTurpTA  ^m  vita  :  ptr  AiverfartHm  ,  D  i  lex  » fivc  Deui 
:pcr  Inhcem^  ChrijJnSspcr  tortorem,  Angeltboni^  vcl  D.im$yiss 
carccrem  infernum  :  fer  novijismum  qundrjintcm.minHta peccat4m 
Jqmorum  folutio  factenda  e/},  vel tnGehmua,  vehn  >  -rio, 
\     Pm.//.  I.  Si  omnia  ifta  quae  Bellarm.  i  ic  libi  da-i 

Jri,  gratii  ipli  conccdantur,  praeter  ultimum illud  ,  m  qua 
l||rincipium  ipfum  petit,  rur^atorio,  nihil  ex  hoc  loco 
^bncluderepoteft.  II.  Tota  eNpofitio  ifta  tcxtus,eft  a-i 
pi|tia*  Nam  I.  Allegoriam  lingit  line  nccellitatc.  Et  cx 
'^Allfgorico  rcnAijfidei  dogma  conMrmat,conrra  rcgulam 
^aBcllarm.  traditam  ,  de  vcrbo  Dei, /.  r  3.  2.  Ncgligic 
I  fciiem  contextus  apud  Mat.  ubi  maniFeftc  rcFertur'  ifta 
fcntentia  ad  interpretationem  fcxtipraecepti.  5.  Hornl^ 
nem  ftatuit  in  via  una  cum  adverHi  "  cft  in  via, 

4.  Pcccatafijcit  impenfa!..  5.  Cu::  ^       ,  C^ejus 

mifcriam  ,  in  folutioncm  conver:  Vnius  carceris 

f.  nominc  &  Purgatorium  <k  Gehenn.^  n  comprehcnditjta 
Ut  doHcc  fimul  figai^lcct  nunquam  &  Alijuanio. 

I  •  8 .  Bellarm.  Quintm  locu^  ell  Mat. ^.zz.ubi  tria  genera pecca-» 
f  t§rum    p.tnar '        'figuuntur  :  &  damnatto  ^tcrna  fJum  trihuituf 

tcrttogencitpe,  •  ly^^q  r,l:v*:i  ti^^^^^orvi^H^  pmutmtuf 

\foft  hanc  vttam. 

rrotcfl.  I.  Exiihiiocloco  ,velduoParg.itoiiaeruidc^ 
^bent,vel  nullum:  duo  cnim  genera  pocnarum  notat  BcU 
larm.aba-ternisdiftinda.  II.  Neque ji4dicii,ncq;  Coa^ 
cilii  \  ocabulum  „   ulla  rationc  ccnvenic  Purgatorio* 

I I  I.  Ne  m.inima  quidem  in  iftis  v^crbis ,  ftt  mentio  ,  vcl 
in(inuatio,alicuj us  purgationi^,  magis  quam  in  Gchcnna. 

9.Bcllarm.  S-xtuilocu$efl  Luc>l6»^.  fMisi  amtc$>^qut  recim 
fiaut  vos  sn  atern.i  tnbernacuU. 

Pratefi  Quocunque  moJo  recipiuntur  benefici  in  astcr*^ 
na  tabcrnacula  ,  recipiuntur  r^m  dcfictunt  •  id  cft  cum  mo^ 
^  riunrur  :  cx  ifta  vita  non  cx  Purgatorio. 

l  o .  Bcll:{vm^Septtmus  locus  efl  /./1^.2:5,4.2.  memento  mei^ium 
enens  in  rcgnum  tuum. 
Protesi.  Poteft  Chriftu^  eoi  uiu  lucininifi^c  qui  non  funt 
Purgatorio. 

XI.  Bellarm.  Oflavus  locm  efi  ACl.z.zj^.  folutis  doloribm  in^ 
fifnt  :  id  ((Ig  doloYtbm  ammarum  Purgat^jrii. 

Ptotcft.  Hac  latioiieChiiftubiprcinPurgatoriumde^ 

trudccui:; 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


tet  BBt^ARMINVS 

t.udctiir ;  quc('  enim  ipCcwef  Chriftus  huic  inferno,  v 
morti ,  fuerit  fubje^tus  darum  eft  cx  ratione  appoht; 
quiafierinmpoteratyutipfe  abeMYetineretur. 

IZ.  Bellarm.  Ncnuslocui  eft  Phtt.t.lO.  eutfimUisen  Apoe. 
3.1 2.  M  Per  tUui  (tnf.rncrum)  mn  improbdtlittr  tnteU,gHntur  D 
mcnei,  pcr  creaturas  ^fot. 5. 1 3.  pcjfunt  tnteUi^i  res  tnantms  . 
vfrr^.  Patrcsqui  erant  in /imifl.  -  . 

Pr«»fi?.Pr2ererultimum  iftud,delimbo,acc!pimus  qu 
dat  Bellarm.  &  cx  iis  ad  anteccdentia  relponfa  acceder 
tibus,certiflime  conclHdimus,  Purgatori.  tundamentti 
nullum  in  tota  Scriptura  compareic.  Hocetiam  tatciui 
non pauci.nec ignobiles Pontificii,  qui  omnia  illa  quae : 
Purgatorium  fpcaant,traditioni  nonfcriptas  reterrcK 

lcnt  accepta. 

1 3 .  Bellarm.  jifferitur  Pmgatorium  ex  Coftcilits. 
Preten.  Nullum  veftiguim  Purgatorii  apparet  inul 

Conciliorum  gencralium  antiquouim.  Neque  ullum  g. 
nerale  Concilium  in  iftam  fententiam  h  Bellarm.citatu 
praetcr  nuperailla,Latcranenfc,Florenrinum,&  Tiidei 
tinum  :  quorum  antiquifllmum  celebrabatur  circaa 
Dom.i2l<.  QiHnautemintcrprimascorruptelas  iri 
pferint  in  Ecclefiam  fuperftitiones  quaedam  circa  mo 
tuos  ,  cx  quibus  tandem  Purgatorium  Pontihcium  coi 
ftruebatur,  hoc  no5  non  negamus. 

14.  Bellarm.  AJferiturPur^^atortum,  teffimeniis  Patrum 
Protelt.  I.  Exprimis  illis ,  &  purioris  aeviPatiiuu 

Ienatio,Iuftino.Irenaeo,Clementc  Alexandrino,  nu  llai 
umbramtcftimoniiprofcrrepotuit  BcHarminui  ad  Pu); 
gatorium  fpeftantis.  II.  Primus  intei  Patres,  qui  mer 
tionem  facit  Purgatorii  talis  fere  qualem  Pontificu  v( 
lunt,  fuit  Tertullianus,  qui  iftam  traditionem  commerr 
datam  fibi  fatetur  a  Montavo  Haerefiai cha  ,  hc  cnim  il! 
lib  de  anima  cap.  ult.  cum  carcercm  illHm,  quoi  EuaniiUtim  M 
monftrat ,  tnferos  imeUigimus ,  &  noyifitmum  quairantem  ,  modicui 
auodque  delinum,mora  refurrentonis  illicluendum  tntapretarnur.n^ 
mo  dubitabit,  antmam  anqutd  pcnfare  pcnes  infem,  f"^ W-^^^^^J" 
nis  plenttudine,per  carnem  quoquc.  Hoc  eliam  Paractctus  fid  efi  Mtji 
tanus  mrefiarcha)  frequeuttfiime  commendavitjtju.s  J" 
ex  agnitione  prtrrijforum  chartfmatum  admif  nt.  Hofc e  lcr mofl 
allqao  modo  palliatos,  &  fucatos  i^ecepcrunt  poftea  m\ 
ti :  primo  dubitantcr,  &  confufe  :  poftca  vcro  ut  ccrt^ 
lidei  dogma.  De  ifthoc  autcm  dogmate ,  multosfStral 
crraflefatctur  BeIIarm./<*.2,<-^fi. 

15.  Bcllarm.  Ratitnum  .quihusPur^amtHmafferttm^^^ 

tn  hujufmodi :  Si  quadam  peceatafi  '  '  • 


m 


diina»  trfiert  fpjitt  »  mcHmftHi  talihu.  hc.r.t  dcadat 


il 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N 


V    A   T   V    S.  153 
•4  ,  tum  neceffn  ef}  tn  atiA  vita  pojfe  ffitgau  :fcd  verum  frius :  ergo. 
?  Pmeff.  I.  Negatur  confcquentia  :  in  Ipfa  diffolutlone 
"  flent  ex  mifeiicordiaDei ,  in  Chrifto,  dcleii,etiam  in 
bitanea  morte.  Neque  quifquam  fidclis  eft: ,  quin  vir- 
alitcr  faltcm  voluntatem  habeat  averfam  ab  omni  pcc- 
to.  II.  Negatur  affumtio  :  quia  omnc  pcccatum  di-. 
.um  eft  morte  illa  «terna,  qux  ftipcndium  cft  peccati  , 
Rom.6yVerf  23. 

Bellarm.l,  lac.Isl^.  defcnbitur  feccatumvenUle^  eximfcrfe^ 
cne  aclus. 

^  Prcteft  Defcribitur  peccatum  mortalcabejus  cauCs , 
%  \2t  nifi  in  lefe  mortiteram  vim  haberent ,  taleeffcdam 
;  mquam  gencrarent. 

Bcllarm.2.  l  Cor.5.  it7n.%>fa:nHyn^ftifHLtpintpeccntumvc'* 
%le»  ex  Uvitate  materix. 
^^  '■fi.  I.  Le\'itas  matcUcC  qucE  iftis  phrahbus  indjca- 
,  .  jonitur  proprie  gravitati  aigeriti,  &  auri,nonfce- 
risalicujusgravis.  II.  In  materia  leviflima  giave  fx- 
•  admittitur  pcc    — ^ 

Bcllarm.3.  IniL...  ^. non  eft .quomodo^verbum  cciofHm,  ex  yia^ 
ra  fna,  dtqnum  fit  perpetuc  odto  Dt  t. 

Proteft.  Otiofum  illud  vcrbumquod  eft  proprie  pecca'- 
im,  averfio  eft  a  diledionc  Dei ,  arque  adeo  merctur  o- 
um  :  ficutautcmillaaverfio  cft  fua  naturaperpetua  , 
:  &  odium  quod  meretur.  Hocasquecft  intelligibile , 
perfcclio  Dei,  &  legis  ejus. 

1 6.  Bcllarm.  Cum  recmciltantur  Deo  peccatores»non  dimittiiur 
fiper  cum  fcccato,  tota  foena  temporalis.  At  ftpe  fit^  ut  mcnturus  ^i- 
'uis  Kon  fatisfecertt  proimforalttUa  poena.  crgo  necejfarioftatui  de^ 
t  PtiYgatortum. 

Trotest  I.  Remi/Iio  culpfle,cft  condonatio  pocnse.  Pcc-i 
aigituromnis,  quatenus  eft  malcdidlo  ,  ajuftitiaDci 
indicativa  proticifccns,  condonatur  iis,  quibus  rcmitti- 
\x  culpa.  II.  Sicut  peccatum  ipfumaliquo  modo  in 
ac  vita  manct  poftquam  cft  rcmiffum  ,  fed  non  fub  ea- 
cm  ratione  qua  antca,  fic  etiam  pasna  aliqua  pcccati  ma- 
ct ,  fed  fub  alia  ratione  ,  ut  mediumfcil.  alicujus  boni, 
on  ut  proprie  dida  vindida,  aut  fatisfadio  dcbica  jufti-i 
«  Dci. 

Bellarm.  Mers  manet  communts :  &  accedit  fdpe  mors  violcnta^ 
-Tmf/?.  Novit  Deus  ,  quamiibet  mortcm  tcmporalcm 
.  4  vitae  mcdium  commutarc. 

17.  BcUarm.  Commums  eft  opinio  omnium  Gtntitm  %  Hebra^ 
»wt,  Mahumetanorum »  Gentiliumt  PhtUfuphoYum^  &  Pcctarum. 

Proteft.  Non  eftopinic  omnium  Philofophorum  ,  Sc 
^ix^ixwm  ;  nedum  Qmmum  Hebraeorvmii  Ih  /Eque  & 

H  ja  magis 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


KJ  BELLARMINVS 

magis  mulro  communii,-«ft  opinioomnuim  gentiura 

hserefis  Pclaeiana.  . 
1 8.  Bellarm.  Affmticnei  MnimarHm  tx  Pmrg*tom  vintenttn 

''"pl7"sei  quis  teftabitur  de  iftis  apparrtionibu, 
quod  non  fuerint  vel  fabulae  fidae.vel  Satana:  illuriunei 
Somines  fuerunt.  ac  decipi  potuerunt.vel  optimi  eorui 
pcne^quoseft  fides  harum  narrationum. 

to  BpUavm.  Ofmto  tU*  qu^  toHtt  Pnrv^atonum  ,  hominest«t 
foeordes  tn  P  uam  tAvendts.O-  bom^  of  ertbHi  faaendts. 
^  ProufH.  Si  Purgatorii  praedicatio^tam  nccepna  efle 
ad  focordiam  tollendam,  Prophet^  &  Apoftoli  iftam  d. 
ftrinam  clare  tradidifrcnt.  1  1.  Eadem  pUne  ratione,pra 
d^catio  grati^r  accufabatur  ohm  ab  hofUu.  gratiae  qua 
matercfletfocord.a:.Kcm.3,7  jJr6,i.  Sed  reverta Pu  g, 
tbrii  doftrina  facit  homines  vel  perplcxos  ,  ex  incet  tm 
dineeventus;  vcl  fccuros  ,  ex  Ipe  auxilii  ab  alus  po 
luortem  fuppeditandi. 


C     A    P     V  T 


I  I. 


ArptmentA  nofira. 

I  rretell  E7ech.i8,tz  Cum  averfus  fueiit  improbi 
abiiiiprobitatefua.omnium  iniquitatum  e.ius  non  reco 
dabor  Sic7/-43.ia  Deleo  miquitates  tuas  propter  mc 
&  peccatorum  tuorum  non  rccordor.  Poft  remiflionc 
igtfurpeccatorum  (  qu«  illi^  verbis  defcribitur  )  nuU 
fupeifuntpeccatorum  poenae  nobis  pcrfolveiidae. 

BcUarm.  Non  recorUri  tmqttitamm  ,  nthil  altud  tft,  quam  n> 
fervare  mimicittam  tum  eo  qm  ftctavil. 

Pr„teft  At  I.  Bellarm.  antea  docuit  eap.7.  ex  Mat.^»i 
Deum  &  leeem  Dei ,  adverfartitm  cdc  eorumqui  in  Purj 
torium  derruduntur  ,  &  fcveriflime  cum  iplts  agcr 
I  I.  Recordari  iniquitatum  ,  m  Dco  seftimatur  ex  en. 
fto:  fi  autem  pocnas  pcccatoribus  infligat.     in  hoclec. 
lo,&  infuturo,nulIa  ratione  dici  poteft peccata  aobjl 
vionitradidifle.  III.  Si  om»i«m  im^uitatum  obliviftM 
tur  Deus,  tum  certe     venialium.  I  V.  Non  recordjM 
iniquiratum  ,  cft  tamUnge  lUa  a  ndts  amovere  ,  qnam  /»«4?  «IM 
•riens  ab  occtdente.  P/ii.  103.1*.  eorum  igitur  poena  ad  ntj 
pcrtingcre  nonpolfunt. 

Bt\iAnn.2.  ReiordariiHtqnitatumt  tn  tfuiitm  funtre»ftd\ 

in  attrnum.  ,  . 

Proten.  Contrariaplaneeftexpohtioiniplis  verbis, 
dcrisacpromimonis,  dcpecc^Ub  non  rccordandis  amfiu 
lrrcm.^I.24,  „  ^  . 

•  "  %,tmt\ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  R  V   A   T   V  S, 

oidines  hominin 


?5 


4.  Pme!}.  Duo  foli 

Utth.  25.  vcmtebenedtcU:  ite  mMlcdtfH.  Mhyc.  ult,  fslvuseYtt: 
ndcmnabittir.  loh.  V  non  judicatur  :  judicAtmeii  ,  duoigitur 
mtum  funt  loca  poft  hanc  vitnm. 

Bellai  m.  1 .  In  extrewjudicio  ,  duo  tantum  ordmes fient  :  qu:4 
urgatoYium  finem  acciptet. 

ProttH  I.  Scd  in  cxtrcmo  judicio  ,  invcnicntur  homi-- 
e$  cum  pcGcatis  illis  ,  quae  BcUarm.  venialia  vocat ,  & 
jinon  iatisfecerint  plcnc-  pro  tcmporali  poen^morta- 
i.um.  Impoluit  igiturnobii^  BcUarm.  cum  (^ljlcre  vo* 
iitcaf.ii.  cx  iflis  prasmiilis.  Purgatorium^cccflario 
!aui.  1 1.  lUo^ordincs  proponit  Chriftus  -W^i/r/i.i^.  qui 
iftinguit  oves  &  hadosyin  hac  vita,  &  poftca  in  setcrnum. 
i  tcrtiu^  ordo  fuiflet ,  &  ftatus  tcrtius  ,  tam  horrcndus 
:  purgatorium  tingitur,  non  tacuilfct  lUum  Chriftus  in 
la  feparationc  hominum  ,  quam  tot  fimilitudinibus, 
.  am  accuratc  defcripfit ,  in  admonitioncm  omnium  ,  ut 
igilarcnt,  &  fibi  cavcrcnt  a  malo. 

BcUarm.  2.  Qui  cteditfalvm  erit^  modo  etinm  adiat  catera  qus 
*qutruntur. 

ProteH.I.  Sicctiam  qui  non  crcdit ,  alio  modoquam 
)iabokisdicitur  crcdere.  /4^.1,19.  falvus  crit,  modoad- 
at  caetera.  I  I.  Quj  vcre  crcdit  in  Chriftum  ,  non  tan-* 
um  habiturus  cft,  fcd  habet  vitam  aternam  :  lih  3,  36. 

3.  ProteH.  Luc  23.  Hoin  mecum  erts  in  Paradifo. 
BcUarm.  r.  MoY^&confefiQlatrcntstUttis»  fotuitjufleinfU'^ 

am  fattsfailionem  refutart. 
ProteiJ.  I.  Abfuit  facramentum  Pa^nJtentiae,  &  abfolu- 
p  io  tam  a  culpa  ,  quam  4poena  actcrna.  II.  BcUarm* 
f  ntca  cap.  II,  contcndcbat  ,  mortemnonejfepmnamaliualtum 
eccatoYum  :  Beum  tnjufle  ailuYum  >  fi  una  (t  eadem  pana  >  punt-* 
etfeccata  magna^  parva,  multa  »  &  pauca.  Hujus  autcm  la- 
ronis  pcccata  fuerunt  adualia  ,  magna ,  multa :  Sc  mor^ 
ijuspatientcr  tolcrata  ,  una  cum  confelfionc  fimili,  ia 
nultisfandiffimis  Martyribus  locum  habet ,  qui  nun* 
luam  tamen  fatisfadioncm  plenam  in  femetipiis  qusc- 
ebant. 

Bellarm.  2.  Privilepapaueorum»!egem  nonfactunt. 

Protell.  I.  Privilcgium  nuUum  a  Deo  conccditur,quod 
uftitias  cjusadverlatur.  II.  Non  fuit  pnvilegiumpau- 
:orum  :  quia  fluit  ex  recordatioBc  ilU  Ckrifti ,  qux  cx- 
•cnditur  ad  omncs  fidcles.  Bommet  memtnto  mei. 

4.  ProteH.  NuUa  efi  eondemnatto  $ts  qut  funt  in  Chrifto  lefu. 
Row,8.i.  crgo  ncc  Purgatorialis. 

BeUarm.  NuUa  condemnatio  efl  lis,  idelt  s  nHUumfcc:(fty?n 
wtr^huntp  e^  motibm  ^muptfcentia. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Pmesl 


BELLARMINVS 
Gratis  hoc  dicitur  finc  ulla  rationc  ,  aut  fi.  \\. 


militudine  vcri.   II.  Explicat  fcmctipfum  Apoftolus  \ 
verf.  5  ? .  ^4  q^i^  intentahit  crimtna  adverfMS  eteif^s  Det  ?  Deus  e/, 
sitii  juftificat»  qms  efi  qm  coniemnetf  Chnflus  is  tH.  qui  mmuns  eil. 

^.Proten.  20^5,1.  Sidommiftadtffolvitur.habemusdomHn 
jttermm  incdlis.  Poft  mortem  igitur  pii  homincs  ftatin 
transferuntur  In  caclum. 

B el  la r m .  i .  Pakfus  H  f^um  afe^it  >  ^o»  fntere  domum  cdleflm 
ante  mortem,  fed  poTt  murtem.  1  .  j  . 

ProteH.  Pauliis  ipfc  interpretaturi;fr/:  2.  fuperindut  i^fHi^ 
cHio  veYr.\  utabfvrbeMturmortMlitas  avtta.  verf.  S.  adejfe  Mfm 
Domtnum. 

6  Protefi.  2Ccr.  ^  ,  10.  Vnufquifquc  reportabit  con» 
gruenter  ad  id  quod  in  corpore  feccrit  :  ergo  non  eft  lo- 
cus  purgationi,  poft  hanc  vitam. 

Bellarm.  Qui  fuf^t  in  Purgat^rio ,  mcrucrunt  inhacvtta  ,  u 
etiam  Poff  mortem  pmgart  & juvAft  fofftnt. 

PYQtesl.  I.  Si  potuerint  in  hac  vita  mereri  purgino 
nem  ,  vel  fatisfadioncm  ,  tum  certc  potuerunt  eti;un  (a- 
tisfacere:  nullum  cnim  datur  meritum  peccatoris  abf. 
qucfatisfadioncpropcccatis.  1 1.  Qul  purgantur  apuc 
inferos  ,  recipiunt  congruenter  ad  illud  quod  ibi  perpcflb  • 
funt :  non  tantum  igitur  fecundum  illud  quodincorpo- 
rcfecerunt.  III.  Sialii  (  ut  Bcllarm.  loquitur  r4;.6. ; 
baptizentur  pro  mortuis ,  affligentcs  fe  orationc  vSc  jeiu- 
nfo  ,  &  fumant  infepartem  illius  baptifmi  ignei ,  quc 
anim^e  baptizantur  in  Purgatorio  ,  tum  accipiunt  illa 
animse  ,  fccundum  id  quod  alii  in  coi  pore  agunt  &  pa- 
tiuntur.  .  - 

7.  Proteft.  Apoc.  T4,  1%.  Mortui  in  Domino  a modo  re 
quiefcunt  i  laborib  is  fuis. 

Bcllarm.  !•  A  modononfigntficnt  n  morte  umus  cwu^^He  ^  fe. 
ah  exirer)  0  judtcto  .  . 

PYoteR.  Subtcrfugium  iftud  faris  deteguui  ,  ex  illit 
verbis  Propheta&-  I/.  57  lufti  cum  nioiiuntur,  ingro- 
diunturpaccm,  ^  requiefcunt  in  cubihbus  fuis. 

Bcllarm.  2.  Quidturdunt  cump:ccatisventaUbus»aut  cum 
hitopAHA  altcujus  T^non  fimptmt-Y  monuntur  tn  Domtno  ,  ftfi  partk 
in  Do^r  tfto^  &paYtif7i  non  in  Do^uno. 

Proteft.  Invcnimus  igitur  tandcm  qui  &  qualcs  fini 
Purgutorii  hcercdes ,  ii  iclicet  qui  partim  funtmChri' 
fto,  &  partim  non  funt :  id  eft  funt  partim  eledi,  &  par- 
tmi  reprobl :  parthii  Chrifto  uniti ,  partim  non  :  partin 
in  cselo,  &  partim  non  in  caelo  :  cives  plane  Vtopiani. 

8.  Proteff  Poft  remifTam  culpam  j  mcritum  fufficicn: 
&ialimtwin^  nulla  icmanet  poen^lioiycnda^  fcd  remit- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1» 


1   N   E   R   V  A   T  V   $•  1^7 

r  culpa,  per  meritum  Chrifti  fufficiens  Sc  infinitum^ 
irgo  nulla  lemanet  poenain  Pargatorio  folvenda, 
Bellarm.  I.  Mortem  pMinuiY^  pcft  culpAm  remtjfam. 
rtoiest.  Non  patimurmortcm  ,  aut  almd  quidquam, 
:t  pcenam  fatibfadoriam  ,  fcd  ut  medium  glorias  Dei ,  iSc 
alutis  noftrae  ,  fecundum  difpcnfationem  fapientias  di- 
inae.  Qui^Pontfhciishabcntur  pcrfcdcjufti,  mortcm 
amen  patiuntur. 

Bcllarm.  z.  ChriftimeritHm  ,  per  operaftiti^fdcloriaMfplicMtuf^ 
d  toUendam  panam  tor 
Protesl.  Hoceft ,    .......  v  .  irifti  applicatur  perpoe- 

ins  tcmporalcs,  ad  tollendas  poenas  tcmporales,  cur  non 
pplicatur  etiam  per  culpam,  ad  toUendam  culpam  ;  poe- 
laifta  temporalis  noneft  facramentum  i  Chrifto  infti- 
utum.  Nullamrelationem  habet  inftrumentiad  merita 
^hrifti.  Provenit  fuanatura  non  ^  gratia  ,  fedajuftitia 
3ei :  &  tendit  increaturag  perditionem.  Nullahi:  ' 
ninima  fpecies,  vel  umbra  virtutis  applicantis. 

9.  Proteli.  Si  nos  fatisfacimus  Dco  pro  pjccatis  noftris, 
um  dividimus  cum  Chrifto  honorem  ,  ita  ut  ille  non  fit 
olus  redemptor  nofter  ,  fed  C5c  nosex  alK]Mi  n  r.  te.  Hoc 
lutem  nefab eft  dicere. 

Bellarm.  i.  Stde  vcrlts  ngiu^r  Scrtptnr.xap^Ytc  iucithomtnem 
'fefuiipfiusr:detnptorem^falvatorem,Dan:^.,27.  Phil.ZAZ- 
i  Proteft.I.  De  verbis  nonagitur,fed  de  maximc  rcgravi, 
lonorefcilicct  Chrifti.  Sitamende  verbis  agendum  ef- 
t  Bellarm.  ipfe  nonaffirmabit  ,  vel  Purgacorii,  vclfa- 
adionis  pro  peccatis  Deo  a  pcccatorc  prseftitac  ,  men- 
nem  ullam  Heri  in  tota  Scriptura.  1 1.  Neque  redsm-i 
^tor,  nequc  fervator  dicitur  homo  fuiipljus,  in  ullapar- 
:c  Scripturae  ,  merito ,  &  fati^faftione :  quamvis  fcrv.ire 
cmetipfos  dicantur  fideles  \'iam  illam  inliftendo 
juam  merito  &  fatibfadione  Chriftitransferuntur. 

Bellarm.  2.  Nccpropttrea  uHafit  Chrrftotnjuria  ,  fiqriid^m  tota 
'Jtrtus  opcrum  & fatisfacltoni^  noftrA  ,  a  Chrtftt  fanj^utn? peniei 
i  quoifacimuSy  Sptritus  ejus  tn  nohts  opTrMur  :  ficsU  nihil  ditrxn:ti\ 
Oeo,  quodp:rfeainii\scAufasoperatHr:  tmo  potius  aiistur  ai ^Iq^ 
'iamejus. 

Protesl.  1.  Imo  maxima  fit  Chrifto  injuiia.  i.  Qxia 
bacratione  non  elfet  in  fefcpcrfcdus  rcdemptor:  cuni 
'tn\^nuntcaoblatione  ^  in  perpetuum  confummavit  eos  quifanSHfi-^ 
'antur^  HeLr.io,  14.  2.  (>iia  non  effet  unlcus  rcdemptor, 
^eque  munusiftud  habcrct  llbi  proprium  ,  &aliisin- 
:ommunicabile  :  cum  tsimcnunuus  fit  Mediator  ,  i  Ttm  z,^. 
?.  Quja  Chrifto  ferentepaenas  peccatis  noftris  debitas, 
Deu b  tamen  non  ita  ciret  placatus  ,  quin  rurfus  i  nobii 

Hh    3  corundem 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Wrt  B   E    L  t  A  R  M  I  N  V  S 

ebrundem  peccatoi  i;m  poenas  expofccrct :  c  im  tamer 
omnh  torrenupaaif>c/}r.tf,tff*f>ercum,  If.^^.  5-  4-  ^'^"^' 
piiiearct  nos  pcr  femctipfum  ab  omni  peccato  :  contr. 
?uamdicitur,iM  i.7.  l  Chriftus  pcr  Spmtum  fu^^^^^ 
nihilin  nobisoperatur.  nili  virtutcfatisfadiom.  plana 
Dco,  antea  pro  nob.s  prasfcntatae.  Ncquc  quidquam  pe; 
nos  facit ,  quod  ipfcmet  antca  fatis  &  pcrfcdc  fecir 
III.  Pcr  caufas  fecundas  Deus  non  opeiatur  crcatio- 
nem  cx  nihilo.  Scd  fatisfadio  &  redemtio ,  eundem  lo; 
cum  habet  in  ordinegiatia: ,  quem  crcatio  habct  m  ordi 

lo.  Pnufi.  Si  nos  Deo  fatisfaciamus  pro  pcccatis,  tuir 
hxc  fatisfadio  noftra  ,  vcl  una  vel  dute  funt  fatistaCtio- 
nes  ,  una  Chrifti ,  &  altcra  noftia.  Sed  neutrum  horun 

confiftercpoteft.  .    r  r,-   j      n  a 

Bcllarm.  Vna  tanmm  tii  Anughsfatisfaflio»  &  ea  'il  nojtr*. 
TrtteH.  lam  fxnc  aenigmatibus  loquitur BellarnT.  ne 
flueopushabctOcdipo.  Vnica  fcilicet  ratione ,  adu  fa 
tisficriDcoaffirmat,  propeccatis  faltcm  vcniahbus  ,  fi 
pcenistcmporalibus,  (  ultra  enim  non  extendemus  quo; 
ille  pronunciat  indednitc )  &  iHam  fatistadionem  elT. 
proprie  ac  immcdiate  noftram,  non  Chrifti.  Excluditu  i 
jgitur  Chrittusafatisfadioneproquibufdam  faltcm  pcc 

catis  &  poenis  facicnda.  ^    ,  r,  - 

Bellaim.  N«»  exduditur  CkriflHi ,  vd  fatiifanto  ejtts  :  tiat 
fereiusfattsf*nitnemhabemusgrattAmt  unde /attsfaetrnus. 

Frtttfl.  I.  Hac  rauonc  Dcus  p.uer  ,  &  Spuitus  SanCtu 
dici  poflint  pro  nobis  fatisfacere ,  quia  a  Dcopatrc,  pc 
Spiritum  habcmusomncm  gratiam.  II.  Hac  etiamra 
tione  fatisfaaio  Chrifti ,  nullam  aliam  rclationcm  habc 
(Ctadpcccata  noftra,  &  eorum  poenas  ,  quam  ad  opet 
bonaquabonafunt  ,  per  fatisfaftioncm  cmm  Chriltr  ., 
bcmus  gratiam,  undebcneopcramur. 

11.  rr$ien.  In  Purgatorio  (  ex  Pontificiorum  coutcl 
fione)  non  eft  mcritum  :  ergo  neque  fatisfadio. 

Bellarm.  I.  Negatur  cenffquentta  :  nam  adfaiisf/iflttnemrt 
quintur»  ut  efus  quei  fit»  ftt  fanale,  quei  nen  requiritur  ad  meritun ^ 

Prtteft.  Sequitur  hinc  ,  pofie  circ  meritum  hne  fattsMj 
dione  :  fed  nuUo  modo  fequitur  ,  poflealiquem  latisfa 
cere  ,  qui  non  poteft  mcrcri :  debet  enim  oftcndi  aliqui 
ad  meritum  requiri ,  fupraillud  quod  neceiTarium  -^.t  a 

rati<)faci:ionem.' 

Bellarm.2.  Ai  meritum  rcquirilitr  Itberiai  ^  quam  {equttt^ 
iaus^iiqiteinenreqitirkMr  MifattsfailtOHtm.  . 

Preteii.  1.  Libcrtas  vcl  maximc  rcquiritur  ad  fatu 
fadionem  peccatum  toUcntem  >  au   t-vorcm  cjus  J 

quec 


I 


B  N   K  R   V   A   T  V  S. 

ucm  peccatum  fuit,  conciliantcm.  Sic  Thom.  i ,  2. 

USeft.  87.  art.  6.  Vclnnta^  homims  debctoYiinem  ds-jint  jtiftiti/t 
cciftaYe:  undcpaHa  fatisfaflarta  esl fiwpIicitervclumaYta.  Dani- 
ati  igitur  in  infemo  ,  fatispati^  potiu!>quam  fatisfacerc 
icuntur  ,  apud  Cajetanum  ,  ibid.  II.  Libcrtas ctiam 
ribuitur  iis  qui  funt  in  Purgatorio  ab  ipfo  BelUrm.  duni 
nhuit  v^iib  allHS  dtleflioyiis  V- p.uienttA^  cap.I^*  lib.2.  cap.i^. 
ommrcdittle  effc  contendic ,  ettam  animas  Purgatoni  pro  mbis 
rarct  &  impetrare. 
Bcllarni.  3.  RctiutritNr  prAttrea  admcYenium^Jfatusvia, 
Frotisl»  I.  NulU  ratione  magis  hoc  rcquiritur  ad  meri- 
um  ,  quamad  fatibfaftionem  pUcantcrn.   I  I.  Animasr 
?urgatoru  funt  in  via  :  quia  viam  fibimetipfis  facercdi- 
:untur,per  fatisfadionem  fuam,  ad  patriam^velgloriam. 

12.  ProteH.  Ejuseft  aculpa  refurgere,  cujuseftincul- 
jamincidcre.  Sed  poft  hanc  vitam  animse  fidclium  non 
joflimt  incidere  in  culpam.  Ei go  neque  r^furgerc. 

BelUrm.  Major  eslvcYatantuminmcnalibus. 

Protesl.  In  venialibusigitur  non  eft  eadcm  viaThebi> 
Aithenas  ,  quae  eft  Athenis  Thebas.  Eft  enim  ftatusin 
^uopcccator  non  poteft  peccarc. 

13.  Protesi.  Peccata  omnia  remittuntur  pcr  poenitcn-. 
tiam  :  fed  p^ft  hanc  vitam  non  eft  paenitentxa;  eigonc- 
que  remillio. 

BeiUrm.  In  Purgatorio  hene  potcsl  ejfe  d\fh'i:iH: 
tarttate. 

Protesl»  Poenitentia  eft  tantum  in  via.  Animas  autcra 
Purgatorii,  negavit  modo  Bellarm.  cflTc  in  via. 

ij^.  Proteil.  Poena  eft  proprer  culpam  :  &  crefccntc 
culpa ,  crcfcit  pa.ma :  decrcfcentc  culpa ,  decrcfcir  poena; 
ergo  rcmota  culpa  rcmovetur  pcxMia  :  atquc  adeonuHie 
pcx:nse  folvcndae  mancnt  in  Purgatorio  ,  pro  peccatis  la 
hac  vita  rcmifli 

BclUrm.  Pana  pc,;ui  t  a  culpa  ,  tnjuY;^  noninejfe:  ettain 
iulpam  pTAteYitAm  debctt^r  pcena. 

Proteif.l.  Contra pUne,  paulo  antc,  in  hoc  ipfo  cap.  14. 
difpurabat  Bell.  advcrfu:>  Scotum.-yi/if  « '  "  '  pcccxtum  re- 
tinijutt  tH  honj:n<f  pYateY  Ycatfim  pcens  »  ettamih.  .  autaliquii 
ftmile  ,  pcY  quod  dtcatuY  homo  fcYmalitcY  peccat(Y  ,  dtgtiuspxna.  Si 
dignitaspcenae  mancat,  ubicunquepania  infligitur  (quoi 
ipfajuftitiareiuirit  )  tum  ccrrcculpa:iliquc  moH'^rii- 
net :  &  lipcenapcndcatabiiladignitatemr/", 
culpa.  Nulla  euim  eft  digiuta^j  pozncX  pr^tci  cu:.  i 
II.  Culpaquaequoadadunicft  pr.-Eterita  ,  quoadivr:.- 
tionem  ,  fcmper  manct ,  ufquedimi  condonationctolla- 
tur.  III.  Qjicxigit  po^nam  peccati  rcmiflTi ,  isex^git 

H  h  .  4  fol  inoo 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l^O  BELLARMiNVrS 
rolutiopcm  dcbiti  remifli.  Pcccata  cnim  funt  dcbit 
poptcr  poenam  folvcndam.   IV.  Poena  fcmpcr  fi  juft 
fit ,  mcnfuram  habet  a  culpn  :  non  potcft  igitur  juft 
dii)pcvS:iYU  li  culra  nlanc  tollatur, 

j 

LIBERSEXTVS.  ' 

DE  CVLTV  SANCTORVM. 

Cat.   I.    Dc  Cdnoni\aUoTje. 

(Viaeftio  I.  eft,  an  Sanfti  redc  ab  Ecclcfia  canonizcntur 
idcft,  an  rcftcquidam  homincs  dcfunftia  Pontific 
Komano  folenniquodam  ritu  ,  casremonia ,  &  dccrc 
to,!n  illum  gradum  cftcratur,ut  i.Publicc  dcincepsa 
omnibus  fingularimodo  Sandi  habcantur  ,  &  vocen 
tur;  2.  Vc  inpublicis  Ecclefiae  prccibu:>invoccntui 
5.  Vttcmpla  &  aras  in  eorum  mcmoriam  Dco  diccn 
tur;  4.  V t  facriftcia  in  eorum  honorem  publiceDc< 
offcranturs  5.  Vt  dicsFcfti  in  corum  memoriam  cc 
lcbrentur  ;  6.  Vt imagines  cum  certo  quodam  himi 
nepingantur,&  ad  vencrationcm,  in  EccLefiis,  illuitr 
locoponantur  ;  7.  Vt  eorum  rcliquice  prctiofis  thc 
cis  includantur  ,  &  publicc  honorcntur.  Pontifici 
hoc  nfrirmant:  nosnciramus. 


Arguraenta  BcUarmini. 

T  H  E  S   I   S  I. 

BEllarm.  Deuivoluit  h  Sanilh  ScripoYibus  annetaYt in  fv^ 
ticHUYt^gloYicfam  vitatn  &  moYtem  eoYum,  qui  tempYe  gpfoYun 
ftoYHiYunt.  IgituY  cYeiibtle  eff  eoiem  moio  Dcum  velii:  mt  icin- 
L.psfiat. 

rYoteit.I.  Quafi  nihil  diu  uL.unis  cffct ,  intcrannota- 
tioncm  hujufmodi ,  &  canonizationcm  illam  ,  quae  mo- 
do  defcribebatur  ^  Bellarm.  unum  pro  altcro  ,  puerilitci 
concludit.  II.  I  n  tota  Scriptura,  feptem  illos  honores, 
ante  memoratos ,  ulli  mortalium  ,  vel  decretos ,  vel  de- 
latos  nufquam  annotatur.  III.  Illis  omnibus  quorun 
vita  iSc  morsgloriofa  in  Scripturls  annonatur ,  honorci 
illos  Pontificii  Sandticolx  non  folent  deferre. 

2.  Bcllarm.  Ntfifci^tmus  quifintveu  SMili »  &  qui  tton »  iM 
fcjfumui  eos  colcYe  ut  opOYtet. 

PYotcst.  Ex  Scripturisdoecmur ,  quofnam  habcrede- 
bcmus  pro  vcris  SandliSt 

3.Bellaim 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   F.    R   V    A   T    V    S.  l6t 

3.  BelUrm.  Nm  foffitmus  mcendt  nitmttAttanem  SArM$ritm, 
ifiin  fnrticHlari  fciamm  ,  rjmftni  imititndi ,  «?•  qmiilli  tgerint,  ilht 

Proitsi.  X.        a'i ■>      p  ■•  ■  t i.i.  i ,  1..«^  :■  .1  v':le  irni- 

andoi ,  quob  vidc.inii  Chaltam  imitari.  II.  Septeiu 
.li  honoies  non  fped-int  omnes  ad  imitacioncm. 

4.  Bellarm.  D-^b  mtnnoi  Sancln  conpntdere ,  &  pr»  tUirum 
Iwin,  DzOoratt.%<  n^cr^..'  qux  fim  fjtritcnLirt  notittafiert  non  pffHnt. 

Preteit.  Vel  igttiu-  Pontiticii  non  tacmnt  quod  debent: 
'clparticularem  notitiamhabent  omnium  <  • ^  um, 
jui  funt  in  gloria. 

5.  Bellatm.  Nifi  juditio  EcclefiA  ,  terti  Sanlh  froponerentnr 
olmdi  ,  f.uilc  fierifoffet ,  Mt  damnatt  fro  beatis  coiert  HtHr :  ut  accidit 
cmfore  Sancli  Mnrtini. 

Proteft.  Hoctieri  nullo  modopoteft,  in  illa  Ecclcfia» 
juae  mcmor  elt  legis  illms  :  Dtminttm  D  um  tuttm  adorahts, 
tsreifolifervies:  apud  alios ,  foeda  h.Tec  idololatria  ,  per  ca- 
lonizationem  Pontificiam,  ex  j ufto  Dei judicio  ,  non 
n»vetur,fcdproraovetur. 

Qiipeftio  a.  cft  an  crcdendum  Ct ,  Pontiticcm  Rom.inum 
noncrrarcm  Sandorum  Canonizationc.  Bellarm. 
afHrmat :  nos  ncgamus.  Bellaim.  dicimus  hoc  aflir- 
mare,  non Pontif.  omncs  :  quiaCajet.  intradatude 
indulgentiis,  docet  Ecclefiam  in  canonizationc  San- 
dorum  errare  polfe  :  &  prob-U  etiam  cx  doclnna 
Thomse.  £t  certe  Thomas  ,  quodlibct  9.  art.i6.  vi- 
deturplaneeo  inclinare.  Ccrtiflimis  cnim  argumcn- 
.  tis  contra  Papx  inullibilitatem,  nihil  habet  opponen- 
dum  ,  nifi  contrariumeflefiefrfJfwi»'».  Melchiorau- 
,cem'Canus,lib.5.  cap.5.  difcrtepronuncut 
dicia  ,  quA  ab incertishominttm  teftimomisfroficifcunlHt ,  tnfirma 
fjfe,  ad  certam &e.KfUrAtam  fa.ienlim  fidem,  quale  (tnqutt)  il" 
ludefi  ,  ^uo  San^um  Altqnem  dtvtrHm  cMfUogo  aifcrtbtni»m, 
tenfet, 

Argumenta  Bellarmini. 

<^ .  Bellarm.  Si  Itetret  dttbitare ,  tin  Sanflin  tanoHixattts  fit 
SanchiS ,  Itcen  t  eiiam  dubttare.  anfit  colenius. 
»  Protfft.  Nonfequitur.  Qo^ia  illa  dubitatione  nonob- 
ftantc,  certimmumeftcreacuram,  five  Sandam  ,  live 
nonSanaam,  non  efle  rcligionecolendam.  BcIIarmim 
tamcn  fenfu,  tam  confequentiam ,  quam  quod  inde  con- 
fequiturfacilcdamus:  hocfcilicec  nommedubitandum 
faltcm  an  illiqui  a  Pontifice  Romano  ,  tanquam  Santti 
&  Divicanomzantui ,  fint  religio.^e  colendi  necnc.  Pof- 

H  la    5  ^^^^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


j6z  bellarminvs 

funt  cnim  intcr  illos  eflc  homincs  damnati,  cx  confeflio- 
nc  Cajctani  &  Cani.  Ncc  dtffett  (  KitCznus  )  DMbolnm  €9-^ 
Us^anhomtnemcondemnatum.  Inrerti  igitur  funt  rontitici; 
in  cultu  multorum  Sandorum ,  utrum  diabolum  coluni 
necne. 

7.  B^llarvn.  FrauddYentHY  non  Sanfli  fuffragiis  vivcrhm.  Kam 
pro  canoni^-atis  mnhcet  orare:  &  vtventesfraudanntur  tntercej^toni^ 
tus  Sanclorum. 

Proteft.  Vcl  potius  fraudcs  Diaboli  &  rontificiorum 
circa  mortuos,&  vivos  tanquam  eniortuas  cvancfcerent. 

8.  Bellarm.  iioncanont\anturordtnarie  ^ntftclaruertnt magnii 
^  certis  miraculis. 

Proteft.  Talibus  fcilicet  miraculis  ,  quibus  Lcgcndas 
Pontificiorum  rcdundant. 

9.  Bellarm.  Magna  pdfaratio» jejuniis*pYccibuSp  &  inqutfitiom 
ne,  adfnbetuY^  antequamSanlli  canont\fntur.  • 

Proten,  Exprasparationcpromillionis  vcrbo  deftituta, 
nafcitur  fuperftitio,  non  concluditur  diredio  ccru. 

I  o.  BcIIarm.  In  canontTiatione  Sanilorum^  nt^Uus  unquam  moi 
deprehcnfus  efi. 

PYotefl.  Hoc  cftPapaRomanus  non  fatctur  fc  crrafTc, 
C  A  r.  1 1.        ^doratione  SanStorum. 

Bcllarm.  Qnaeftio  tcrtia  eft  ,  An  cultus  atiquis^  minor  divino^ 

&  majoY  ctvttt,&  rneYehumano^facris  rebtoss  fanliis  Angelts,  &  ho^ 

mtntbus  dt  beatur  f 
Pror^i?.  Nonagiturde^rf/irff^majorcvcl  minore,  qui  ctiam 

intcrhomines  variat,fed  defpcae  altiorcj  ideft,ancuU 

tus  religiofus  creaturis  dcbeatur. 

Argumenta  BeUarmini. 

BEllarm.I.  Pfal.99^^.  Adorate  fcabellum pedum  ejus  t  qui^ 
Sanllum  eii.  Hiccuitus  rcltgtonis  prscipttur,  arca  pY&fianAus. 
Proteft,  Ad  arcam^  verfus  arcam  ,  ccram  arsa.  Deum  adoran- 
dum  fuilfc  tum  tcmporis  ex  fuo  proprxo  inftituto  ,  fatc- 
mixr,&  hic  fcnfus  cft  vcrborum,ab  intcrprcrc  mal^  vcr- 
forum:  ficut  HiJi.  11,21.  cum  in  vulgari  verfionc  legitur, 
sidoravit  fufltgtum  virgA:  Grarce  dicitur  ^  fuper  fummttate  haculk 
fui.  Nam  I .  cum  arca  in  templo  fuit  coUocata,  non  eo  fi- 
nc  hoc  faftum  legimus  ,  ut  adoraretur  ipfa  ,  fed  ut  Dcus 
adorarctur  ad  eam  ,  aut  vcrfus  eam  ,  i.  Re^.  8.  29»  30« 
II.  Nuliumcxcmplumaut  praxis  probata,  m  Scriptura 
commemoratur ipliusarcae  adoratae.  III.  Pfal.  i^^^z. 
difGVtcfiC  cxplicztiii:  verfustemplum%vel  adtemplfim.  IV.  In 

hoc ipfo  P{M^9S^  vcffu  codcra  cxplicatAO  habctur ,  ndorate 

in  m§ntt 


4 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  163 
t  mcnte  Cecundum  vcrlioncm  vulgucm  :  ubi  VatabliH 
edc  notat.wonre»  idem  lignificare  cum  f(ubeUovcrf6  Qux 
ncontfarium  objiciuntur ,  nulliub  lunt  momcnti.  Ar- 
amtanien,  ik  omnia!aci.i  cum  rcvct cntia  tradanda  ta- 
cmur. 

2.  Bellarm.  Ailorationem  exhihtamugvnHS  A  '•>  homtn:^ 
Hipt<i.  Angclti  Mtem  non cicbeinr  tiviltihonor,  fc:i  I 

Proten.  Imo  vero,  quamvis  honor  ille  qui  Angelis  de- 
)etur,fit  gradu,  &  modo  ditterens ,  ab  eo  qui  hominibus 
mibufcum  ordinarie  verfamur,elt  tamen  ejufdem  genc- 
•is ,  &  fecunda  Decalogi  tabula  praecipitur ,  non  ptima  ; 
juia  funt  confervi  noltri ,  .<<f«  22,9. 

3.  Bellarm.  Saul  ador.ivit  '  >  ■  ■  ■  "   ^is '  Sam.iS.  Abdiai 

Heham  :  1  Reg  18  Ftltt  Prif   ,         *  Reg.i.ifT  Na^ 

mchtdtnefor  Danietem,  Dan.Z. 

Pretcst.  De  Saulis,  &  Nabuchodonoforib  fafto ,  non  eft 

quodlaboremus.  Helias  certe,&  Helifeus.nequidem  ex 

Pontlticiorum  fententiafuerunt  rehgiofeadorandi ,  quia 

nondum  erant  in  Eccleiia  triumphante.  Quando princeps 

aliquis  honorem  habet  Epi(copo,non  i  c!'.iiofc  (ut  credi- 

mus)  illumadorat. 

^.Be\\Atm.Ethntci»IudAt,Htretici,fe»iptr.xttMfaveri4ntChri^ 

flianoi  iioltlatrtit,  prtpier  tultttm  Sanclofam  :  quoi  tcrtc  ron  ^v  '^  ':f , 
nift  vidsffcnt  a  Chrijitann  SancJoi  pajiim  reltgtofe  colt. 

Prottfl.  I.  Non  ftmper  fuit  crimen  iftud  Chnfuaiua  a 
fuishoftibus  intentatum  :  fed  poftqu.im  obfervationes 
quasdam  invalucrant,  a  (implicitate  pfima  declinantcs. 
II.  Accufatietiamanteafuerunt  Chriftiani ,  qunfi  ido- 
lolatrse  cflent  in  folccolendo,  quia  verfus  orientempre- 
cabantur,  &  diemfolis  vel  Dominicum  obfervabant. 
Tcrtul.apoI.l6.  Humanius,&verifimtltt*i  fotemcreiunt  Deum 
noftrum,  non  fcquitur  inde  tamen,  eos  rcHgiofc  Solem  .id- 
oraire,magis  quam  afini  caput :  quod  iphs  etiam  tuit  ob- 
jcdum.  ibid.  1 1 1.  Patrcs  qui  ad  iftam  crimmationcm 
rcfpondent,non  concedunt, fed  pernegant  fc  religtofe  co- 
luilfc  Sanctos,  Eufeb.  lib.4,  cap.  i 

5.  Bcllarm.  St  honor  tivtlii  debttur  eivili  virtuti  :  '■rgo  hemt 
plitfquam  civitts  debetur  fupcrn.iturati  vtrtutt  :  atquc  adeeSancUs, 
qni  in  ifiis  virtutibui  exceltunt. 

Negatur  confequentia.  Nam  I.  Honor  non  vanatur 
fpecie,prout  virtutes  variantur,tum  enim  tot  eilent  fpe- 
cics  honoris,quot  funt  virtutis :  quod  ncmo  fanus  dixc- 
rit.  1 1.  Supcrnaturalis  virtus,non  dttfcrt  fpecie  a  civili : 
fcd  cft  fupernaturalis,quoad  principnim, 8c  civilis,quoad 
ufur.i  qucmhabct  erga  concivcs.  III.  Hac  ratione  rc- 
lieiofus  cultus  cxhibcudus  effet  omnibus  renati>. 
*  Hh    6  ^'Z'** 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccx/rtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


164  BBLLARMINyS 

^rgwneritH  tiojlra. 
6.Pfoteft.  Honor  religionis,non  poteft  creaturis  tribui: 
quia  religio  cft  cultusDci.  rj  a  r 

BcUarm.  Culitis  latrid ,  non  peteft  cYeatuus  trtbui :  fei  eft  altui 
cultns^  qm  etiam  cUcitur  retigionts  fecundarto,  quo  colt  debent  SanHi. 

Prore/if.  I.OninisreligiofuscultuSjContinet  in  refea- 
aumaliquem  ,  quo  proteftamur  fubjeftionem  religio- 
famanimse  voluntatis,&  confcientiae  noftrae,  crgaiUum 
qucmitacolimus.  HocBeUarm.  ipfe  docet ,  r^/^.  12.  At 
veroanimam  fubjicerealicui  creaturse  ,  eft  illam  habere 
pro  Deo.  Aliud  enim  nullum  eftjfubjedionis  genus,quod 
Deo  foli  exhibetur.  1 1.  Religionis  objcftum  ,  fecua* 
dum  SchoIafticos,&  ipfos  Iefuitas,eft  cuUus  Dei,  Sic  enim 
definitur ,  apud  Filincium  ,  lef.  de  caf.  confc.  traft.  23^ 
Reltgio  eft  vtrtus  rnorahs  qua  debttum  cultum  Deo.tanquam  prtmo  rt*^. 
rumomntum  frinctfto  exhibct.  Qui  igitur  creatuiam  rebgiofc 
colit ,  fecundario  ,  ille  cultum  Deo  debitum  fecund^rio 
tribuit  creat-urae»   III.  Religio  adeo  propiie  refpicik 
Dcum,ut  ipfos  lefuitas  aliquando  pudeat  dicere  Sandos 
religione  coli,  cum  propter  internam  fuam  excellentiam 
coluntur.  Filincius  ibid.  ex Thoma,  Suarezio,  &  LefliO 
dtffert  ejufmodi  dulta^  vel  cbfervantia»  k  reltgione.  IV.  Adco  ta^ 
men  infaniunt  Pontificii,  in  fua  idololatria,  ut  cogantut 
defenderc,cultu  etiam  religionis,  &  latrtA»  poire  coli  San- 
d:os,&  alias  crcaturas,o*exiriw/ff4?w  excellentiam  Det,  adqunm 
%Udhabentaltqucmve[^cclum.  Ftltnaus  ibtd,  V.  FutillS  eft  to- 
ta  hsec  diftindiointer  latriam  *  &  duliam.  rcligionem  prif 
mariam,  &  fccundariam:  quianullamdifterentiam  intci 
duas  iftas  fpecies,oftendeie  poteft  Bcllarm.  cap.  la .  quo- 
ad  adum  internum  voluntatis  :  aut  quoad  aftus  exteiio- 
rcs,  (praetcrquam  in  facrificii  commento;  fed  tantum  in 
apprchcnrione  intelleaus  ita  fubtili,  ut  ^  cultorum  vul- 1 
go,  non  poflit  aliud  exfpedari  ,  quin  illa  deftituti ,  San-: 
Ctos,  &  Dcum  codcm  animo  colant.  Rcdeigitur  obfcr- 
vat     monct  Ludovicus  Vives  in  Aug.  de  civitate  Dcf,t 
lib.8,  cap.27 .  Multi  Chrtftianttn  rc  bona  p!erumquefeccdnt,quU< 
dtvosdtvafqncnon  aittervenerantur  quam  Deum.  Nec  videctn  muf^ 
tts  quoi  fit  dtfrimen  inter  ecrum  oftntoUci  de  fan{ltSj,&  id  qnodgenti^ 
les  f^ttabantde  futsdiis. 

7.  Ptotefl.  Pontificii  ipC  concedunt ,  Sandos  non  cf 
colendos  /4m4,latiia  autem  fignificat  cultum:  crgo  con-: 
cedunt  eos  non  eirc  cultu colendos,nam  colercfine  latrtdB  \ 
cft  colere  finccultu.  DuUa  ^  ctiam  vcl  fervitus  cumad»'; 
Deum  rcfcrtur,velidem  fignificat  qucd  latria,vel  aliquaiij 
latione  maj  us  quid;  nuaus  cnim  eft  colcie  aliquem  ,quam^ 

ei  cx; 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


7   A   TW  V   S.  T 

ui  cxcultu  feiviiC.  etiam  ,  &  JW//f ,  li^runcatioiic 

jM  infundiintur  ,  rrwT!  !'i  Scripturis  ,quair!  i  »^H>rino> 
^i^ap  idorc^. 

Bellarm.I.  O/er^  jine  !atria*nM  eftc9krt:Jini  cuUutftd  ji»ic  ta^ 
cultH. 

Froteft.Sic  etiam  colere  fine  cultu,poteft  fophiftice  cx- 
mu^^mjUiYi  :  fatis  eft  nobis  li  concedatur,Sanftoa  non  cire  co- 
Wndoi>  tali  f id  eft  religiolb)  cultu. 

Beliarm.2.  SecimXsitn  Scriptur.t»  &  E.ctefts,  ufnm  Utria  eft  cul- 
,  iH^  i  ftimmA  fervttHtti^atqHe  adco  major  dulta*  qnx  chUhs  eft  cujuftibct 
Ift:  ^:^»  rvtiHtts. 

m       ProtesJ.  I.  Vbi  lairia»9c  duliazdcundcm  rcfertur,ibi  nul- 
m      1  eft  dirieicntia  vcl  rpeciei,vcl  graduum,  in  rcrvitutc  fi- 
nificata.    I  I.  Latria  aliquando  refertur  ab  hommes : 
hut.zS.^S  l^rr  - ;  7.  &  duliaadDeum  :  AcLzo.i^.  Rom. 
lai.  I  Tlni  II.  Duliaex  vi  vocismagisproprie, 

tqueadeo  majoicinnotat  fervitutcna.  l  V.  Sandorum 
lcrvi  non  fumus. 

Bellarm.  3 .  Sumu^  Sanclorum  fervi  impcrfefle.  quatcnus  tUi  nos 
Vtwtnt  ^rjHvant  aibtne  o^iranitim  exemploy  &  intetceftencfua. 

Prouft.  Nonaliaraiionc  ,  quam  fervi  fumus  omnium 
lorum  viventium  :  qui  tamen  non  debcnt  i  nobis  reli- 
hiofe  coli. 


Eellarm.4.  Sc. 
hpttUY pro  cultt^yqu: 
\ld»  nunquam  omnino. 

Protesl.  Neque  du/.a 
otaScriptui  a,  cum  ful- 


"  ripuYA ,  latrta  feYc  wm  juam  ac-^ 
r^,fecuniufn  ufnm  autem  Eccle^ 

noiniuno  fic  accipitur  ,  in 
nem  rcligiofim  notat. 
Bellai    .  5 .       y.on  Itcutt  EccleftJi  poFteYtoYi .n^va  altqua  voca^ 
la  invtniYc^  aut  ad  nova^'*:       '  '  appbcare  ? 

Protf/f.Dc  vocibus  nv  .  -  .  cnui>,  fi  resipfa,qu« 
ftisVocibuspaliiatur,  poffetex  Scripturisoftendi. 
Bellarm.6.  DultA  ,qHacc!:tur  Deus ,  eft  duttaper exceltentiam^ 
ecie  dislinguiiur  ab  ea  qua  coiutitur  fanfti. 
Yotefl.  l.^Beatavirgocolituretiam  ^Pontificiis  Ay/^fr- 
7/i«,qu^e  eftti«//^per  excellcntia  Bellarm.  c.ii.  1 1.  Du- 
ia  .jua  colitur  Deus  ,  fi  in  fua  fpecie  fit  propria  Dei ,  tum 
non  mngts  potcft  adcreaturas  ulla  ratione  transfcrri, 
IMamlarria.  III.  Si  sequivoce  dicatur  de  cultu  Deo,  & 
:reaturis  debito ,  itaut  nihil  prseternomcn  ,  habcant 
communcjtum  non  conveniunt  in  communi  natura  rcli- 
gionis:atq;  adeo  crcaturx  no  funt  rcligiofa  duttA  colend§* 
8.  PYotefi.  Deofoliferviradebcmus.  £>ei#r.6,i3  <ir  10,20. 
,  Mat^  10.  &c 

Bcllarm.l.  H^cinteUigendafHnt ,  deceYto  quodm genere fcYvi^ 
tHtis,qti$dDeo  filt  conventt. 

H  h    7  P^^*^^^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l66  BELLARMINVS 

Protefi.  Ccitum  illud  genus  nullis  aliis  finibus,  a  gcne- 
ubus  aliis  dillcrminatui,  piafciterquam  rcligionis. 

BclUrm.2.  Diaholm.  Mat foftuUvit  h  Chrifto  adoYatiouemA 
€n  fignum  lairtA  er  pYomdeUmam  :  ac  pYopterta  a  Domino  tUt  fmA 
reJlionfHm  :  Dymtnwn  DvHm  tutim  adorabts,  Cir  lUtfoitftrvtts, 

Proteft.  1.  Ex  BcUarni.  Jgirur  rentcntia,  Dominus ,  iJliSj 
verbis  ,  non  ncgavit  duliam  effc  Diabolo  cxhibendam. 
II.  DiabolushacrationehngrtLiraDomino  poftulafle  , 
Ut  zp\olcci'ctipCilinypYtmt4mprin(tpiHm,Hltimt4mtinem,&  fHm-\ 
wHmbonHm(i\yx2i^tiidc)iniuo  lacriae  ,  cap.i2.  J  cum  tamenj 
DiaboUis  codcm  tcmporc  ag  ^oicebat  Dttim  ruperiorem  J 
njerfi  ^6.    iiif.^.b.  Fatcbatui  libi/r^i/ia  ab  alio,illa  quae 
promifir,  ut  adoiaretur.  . 

9.  Proteft,  Ad.io.  Petrus  noluit  ^  Cornclio  adoraii  :1 
nequcAngelus  ^lohanne,  Apoc.i^. 

BcUarm.i.  CoYneltni  al^uid  divtnnm  tn  Petro  iffept4tavtt,&\ 

ideo  jure  fntt  correclm. 

Proten.  Annon  corrigcndus  igitur  BclUrm.  qui  San- 
aos  conomincadorandoseirecontendit,r^?  13.  quia/r^* 
feYnatnYolem  hahent  viYtutem  ^faptentiam.  poteflatcm  ,  nobtlttatem^ 
qiioufcYveant  chaYttate  dtvtna.  &  paYttctpeS  fint  thYom  divtnif  Ccrtf 
aliquid  divinum  in  iis  eire  dicit:  quod  ctiam  ac  Petro  nc*J 
gare  non  poteft.  ^  . 

Bellarm.2.  Petrm  ex  modeftiat  honorem  fihi  dcbitHmrectifavtU 

PfoieH.  Petrus  ipfe  teftatur ,  cx  qua  rationc  recufavit  > 
verf  20.  &  ego  ipfe  bomo  fnm. 

Bellaim.  3 .  lohannesforfan  reprehenfus  eft,  qwa  pHtavit  Ct 
Pnm  effe  qnem  adorare  volmt.  ,  . 

ProteH.  Angclus  non  potuit  ex  geftu  intelligcre quidl 
illc  putavit,ncquc  quod  putavir  fuir  corrcftum,fed  quod 
fadurus  crat. 

Bellarm.4.  rosl  ChYifti  adventnm  ,  ob  YeveY^nttam  humointatt^ 
Chri/lit  Angelt  Yccufnnt  ab  homtntbHS  adoraYi. 

PYotefl.  Ratio  quae  rcdditur  ab  Angclo  ,  eft  longe  alia  ^ 
&  omnium  feculorum  communis  :  Confervm  tHus  ft$m : 
Deum  aiora,  Apoc  22,9  Hac  tamen  ratione  concefla ,  male 
faciunt  Papiftae,  dum  Angelos  invitos  adorant. 

Bellarm.  Nonftqfutur  :  nam  &  nos  reHcillos  adoYa',nUs  *  &  ipfi 
reile  adorart  recufant 

Prottft.  Si  Angeli  reftc  rccufent  adorari,tum  refte  no- 
lunt ,  ut  nos  adorcmus  ipfos :  &  cum  iftud  rede  fit ,  fc- 
cundum Dci  voluntatem  revelatam,idem  ctiam  tenemui 
&  noi>recufare :  cumctiam,fi  rccufentilli,  propter  rev 
rentiam  humanitatis  Chrifti,nos  illius  non  minorcm  ra- 
tionem  habere  tencamur,quam  jHi»  nonicitcigiturad-  ' 

oramus,  , 

BelUrnii 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BelUrni.  lohanntfs,  cumfemel  aHdivtJfetsVtde  ne  fenfis.  ^p^c^ 
19.  ttiYtim  tamcn  c  ip.12   cundem  Angelnm  voltM  adcrare. 

Prottft  Veri/imilc  cft,poltcriore  vicejohannem  put.if- 
fcChriftum  fuiire  Angcli  fpecie  prsefeiucm  ,  fieii  tamea 
potuit,ut  majeftatc  viliunib  percuiru5,oblivilccrctur  ali-. 
quantulum  fui. 


C  A  r.  1 1 1.    Dtf  Invocatione  SanEioTum. 

lasftio  4.  cft  ,  de  mvocntione  Sanftorum,  Vbi  noftram 
rfcntentiam  breviter  proponit  Beliarm.  nuUum  San- 
dorum  poft  mortem  dcbcre  invocari  ullo  modo. 
Suain  autem  prolixe  deducir,  propolitionibus  variis 
icxplicatam  ;  quae  dcbcnt  ligillatim  ,  cum  luis  proba- 
ftionibub  cxpcndK 

1 .  Bcllarm,  l .  Nonlicet  a  Sanflii petere,  ut  noUs  tanquam  attm 
florcs  divtnorum  beneficiorumt  glortam  vtlgrAitam  ,  altaque  ad  bea^im 
tudtnem  medta  concedant. 

rrotesL  Vcra  cjuidem  hasc,  &  fpeciofa  propofitio  :  fed 
I.  Evertit  fententiam  illam  k  Pontificii^,  omnibus  rece- 
ptam  :  San[foi  (  ffe  tnvocaPtdos  »  ut  tnttrceffo^^es »  nobistam  meritis. 
quamvottsaHtpYcciht^sftitsff^ffragames.  Hsec  enim  merita  ,  & 
vota  funt  (ipfis  intcrprctantibus)  media  quacdam  ad  bca^ 
titudinem  :  &  horumauftorcs  funt  fancU  :  eoque  ipfo 
nomine,  iPapiftis  invocantur.  II.  Damnat  airiduani 
&  publicam  praxin  Papiftarum,  apud  quo^  difertc  invo-. 
cantur  Sandi  ut  donatores  ,  &  largitorcs ,  tam  fpiritua-* 
lium,  quam  corporalium  bonorum. 

Bellarm.  Qj^  mtum  adverbajtcetficorare^  S.PetreJa  mthihcc» 
Mtit  lUu  l,  dt$mmb  :o  intcUigamKs  ,  da  tuts  frecibus  <Cr  merttts. 

Protfffl.  I.  Qj_i  aliquid  acquirit  nobij>  meritis  ,  illc  nobis 
eft  rei  acquilitas  audor.  Annon  peccatorcs,dum  mortcm 
fibimct  fuis  meritis  acccrfunt,funt  fibimct  ipfis  audores 
mortis  ?  fic  etiam  Chriftus,mcrcndo,  cft  nobis  audor  fa- 
lutis.  1 1.  Da  frectbus  phrafis  cft  tam  coad:a,ut  fiti:^  decla- 
ret,  interprctamentum  iftud  nihii  aliud  elTe,  quam  ficuU 
neumfolium  ,  adnuditatcm  idololatrias  tegendam  fcro 
paratum. 

2.  BeIlarm.2.  SanElinon funt  immeitatitntercefforcsnoflri  4- 
pud  Deunj,fed  qutcquid  a  Deo  nobis  impetrat,  per  Chrtfium  impetrant. 

Proteff.  Vcractiam  &  haecpropofitio  :  fed  I.  Novam 
&  monftrofam  diftinclioncm  tradit  :  inte.celTores  vcl 
mcdiarores  noftros  apud  Dcum,aIios  eflre  mediato^,  &  a- 
lium  cfre  immcdiatum.  1 1.  Secludit  nos  ab  intima  ,  &c 
^inuncdiataiUa  unionc »  quam  habcixius  cumChnfto  per 

iidcm. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninkiijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l68  BELLARMINVS 

lidcm.  Si  enimmediate  adChriftum  vcnxre debeir ' 
perSanftos,  tiimper  illos  etiam  aeque  mediate  cre^ 
debemus  inChnftum. 

3  •  Bellarm.  ^ .  Sanclt  orant  po  nobis.fAltem  tngen;:Ye,fecuniHn^ 

SiYifturas.  .  1 

i>y.ft/?  Neque de  ifta propofitione  contentioncm  ullan;- 
mo^e  luamvis  probationes  ejus Bcllarm.  nulla'f. 

h.ibct,.ii:-ujusmomenti.  Q^uandoquidcm  vero  Scripturai 
facra;  >  parum  aut  niiiil ,  hac  de  re  tradiderunt ,  hujus  rc 
cognitionem  ,  ad  tidcm,  aut  falutem  noftram  ,  haud  ma^. 
giiopere  fpeftaicdicimus. 

4.  Bellarm.4.  Sanc}t  qtittegnantcum  Chrifio,  pYo  nobis  orant ,  ' 
non  folum  tn  genere ,  ftd  ei  i^m  tn  particulari 

Protest.  I.  Si  hoccriau;  BcIIarmino  concederetui ,  niiu 
tamcnindcconcludcrepo.ict ,  pro  invocationc Sando 
rum.  QLiamvis  cnini  BellarmmLis  de  Purgator.  lib.a 
cap.  1 5 .  concedat  antmas  Purgatorii  pro  viventibus  orAre,  &  im 
fctrare .  ficut     pro  illis  vi\  cntcs  orare  contendit ,  invo- ii^ 
candas  tamen animas Purgatorii ,  a  vivcntibui.  nequa--**' 
^quam  conccdpt.  H.  Hoctamcnnullaratione  poteitc)j| 
Scripturis  evincl. 

'  Bellarm.  Angcltorant  pron^ts^& curam  nofiri gerunt^  etiam  i% 
{pectali:  Ergo  multo  magts  fpintt^s  homtnum  beatorum  tifactunt.  Ni* 
hil  cnim  ipfis  deefi  ecYum,  qua,  Angeli  habent ,  quantum  ad  hoc  munur, 
perttnet. 

Pfoteft.  I.  Ncgaturantecedcns,quoadorationcmfpe-' 
cialcm  ,  ordinariam  ,  qoftris  precibus  accommodatam 
11.  Negatur  confequentia  :  quia  Angelis  ,^  cx  ordinc , 
niandatur  cura  noftri,  non  fplritibus  hominu  beatorum.rt . 

Bellarrn.  A  fpiYitibns  homiytum  beatoYum  reguntur,& gubctnan-  i » ' 
turfidelesvivcnus:  Apoc.t^Z^.  Dabo  tUipotefiatemfupcr  Centtts. 

Proteil.  1.  Centes  nufquam  fignificant  tideles  vivcntcs 
II.  Tota  illaprominriophrafi  allcgorica  explicatur  :  it; 
ut  fingularis  dodrina  ,  quae  alibi  non  fundatui: ,  nec  dc 
bcat,  ncc  po/Iit  inde  concludi. 

BcUarm.  JW^t  24,47.  ftiper  omntabonafuaconfiitucteum. 

ProtesK  I.  Refpondct  Cajetanus  in illuni  locum  :  non  di*\  < 
iit,  fuper  omnes  fuos.ftd  fuperomnes  res  fuas.  Speciaiem  gradum  bea-  ^ 
Sttudtnti  notans.  II.  Bcllarm.  .de  Pont.  1. 1,^.9.  cx  fimil 
Y>l^ncphv^fi^confiitmteumfuperfamtliamfuam,Lu(  12.  coIli-U 
git  y  nionarcham  unum  fupcrEcclefiam  totam  conftituipl 
Rogandus  cft  igitur  I.  An  omncs  fpirltus  hominum  bea-to^ 
torum  ,  fintEcclcfiae  Monarchse  ?  II.  Qiiomodo  poffitl^- 
Pontifcx  Romanus  haberiprocapiteEcclefiae,  immedia-jiP' 
te  fub  Chrifto  ,  fi  omncs  ilii  fpiritus  fint  ctiam  rcdore 
a:gubcrnatorcsEcclcfi«?  111%  AnEcclcfiatot  habM 

capita.i 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   E  R  V   A   T  V   S.  l6o 

apita ,  quot  funt  in  coelis  Angeli ,  &  fpii itiis  beatorum  ? 

5  .  BcUarm.'^.  SanRi,  five  Angclt/five!  homtneSyfie  atqHe  mttim 
itr  k  vtventihus  tnvocanrur. 

pYHesl.  Q^um  tandem  ad  quaeftionem  ipfam  pcrvenit 
icUarm.  in  ilta  propofitione  ,  I.  Nonaudct  aflirmaie> 
SandoscxpraeceptoDei  cfTe  invocandos ,  nedum  quod 
ncccfTarium  fit  ad  falutcm  illos  invocarc  ;  fed  tantum  fie 
0utitit€Y tnvocari.  II.  Non  definit ,  utrum  omnes  ab  om- 
nibus,an  certi  quidam  ^  fuis  clientibus  utiliter  invocen- 
tur  :  neque  oftcndit  rationem,qua  quisintclligerepoflit, 
quem  Sandorum,cum  maxima  utilitate  invocarct ;  Hoc 
ipfum  tamcn  quod  afrcrir,  nos  pernegamus. 

6.  Bellarm.  0^11.48*16.  I^tcob  aperte  An^elmm  invocat. 
Troieft.  Angelum  fcederis  Chriftum,  n^on  creaturam  : 

7.  Bellarm.  lob.t^^i.  Ccnverte  te  ad  Sanilos. 

rYoteil,  I.  Nonagituribi  dc  invocatione,fed  de  appcUa- 
tione.  I  I.  Non  dLe  Sandtis  aliis,  quam  qui  proprie  oppo- 
nxxnixix fttiltii.varf.z.  id  eft  viventibus. 

8.  Bellarm.  -EA-o.i  32. 13.  Recoriare  Ahran,\.rr.,^rc,  AU^gathic 
Mofes  merita  SanftoYUm  ,  qttt  jamoiterant  1  Ht  iUt^  tpfornm  or.itioncs 
juvarentHY. 

PYote^i.  I.  Si  concederetur  iftud  ,  non  inde  taiaca  le- 
queretur  inyocandos  clTe  Sandos.  Pontiftcii  folent  fua 
propria  mcrita  allegue,ut  illis  in  oratioaibus  }UVcnrut : 
reipfos  tamen  non  folent  invocare.  II.  Non  allegantur 
meritadefundorum  ,  fed  promilliones  ipfis  fadas.  Lhc. 
1,72.  Zachariaslicexponit :  Memorfcedms  fuifancli^&iH^ 
fisjnrandt  qnodjHravtt  Airahamo.  Si  autem  juftitia  Sando- 
rum  ,  fimul  cum  pacto  Dei  aliquando  commemoretur  , 
ncn  commemoratur  tanquam  meritum  ,  fed  tanquam 
obiedum  complacentiae  Dei,  in  qua^  cx  mcra  gratia^pro- 
.milfiones  lllas  fad<e  fueiunt. 

9.  Bellarm.  In  HtrociHeTeftammto  fdfe  lcgimHi»vivente%  a  vi^ 
^VenttbHsinvocatos.  Ergo  lictbit  ettamnunc  invocare  eofdem  Sanclos 
tHMChriftort^gnantes.  Hoc  argHmenttm  adverfarti  nunqHam  folvare 
^otu^rHnt. 

PYoteft.  Solutionem  fecum  portat  ,  non  tam  in  tcrgo  , 
uam  in  fronte.  Nam  I,  De  orationlbus  vivcnrium  a  vi- 
Ventibus  poftulatis,/k^r  tegimHs  tn  HtYoque  teftamcnto.Ait  BeU 
I  n  m.  fed  de  mortuoium  fufFragiis  altumfilentium  cft  in 
utroque:  ficutapparer  0  Beliarm.  qui  de  vetcri  te- 

ftamento  ,  concedit  ;  .  Chrtfti  advcntam^  Sanftt  qni 
moYiebantHr  *  non  poterant  orUinarie  cognofere  preces  fHpflicanttum  , 
id^:o  non  futjfe  confuetHm  in  Tcftamcnto  veteri^ut  dicer$tHr»Sanfle  -1- 
hahamorapro  me^  &c.  Ex  novo  autem  nuilum  prseccptum, 
romiflionem  ,  aut  exemplum  hujufmodi  lavocationis 

vc! 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


170  B   1   l   L    A   R.  M    I    N    V  TT  V- 

vcl  nominare  quidem,  aut  prae  fe  fcii  e  audcbat.  1 1.  Vi- 
vcntesi  vivcntibus  nonpropric  mvocantur  :  qufa  noi 
relieiofc  coluniur.  Non  medii  ordmis  inter  nos  tSc  De  un 
habenturpatroni,  fed  cjufdem  nobifcum  diftantiae  Ita-, 
tusut  fiatres.  II  I.  Vota  tantum  vivcntmm  ,  non  me-. 
rita  fccundum  Sciipturas  implorantur.  I  V.  Qiiod  agi-. 
tur  in  hocgcncrecommunicationii ,  inter  vi\  cntes,  id 
fundamentum  habct  in  eorum  natura  :  fed  hominurr 
mortuoium,  abfentium,non  omniprafentuim,  necom- 
nifcientium,  non  fibi  quidem  ,  nedum  nobis ,  fuificicntH 
mcrita  hab^ntium,  naturae  prorfus  rcpugnant. 

Bellarm.  Vnde  fciunt  Angelt  ccHverftonm  fetcattmm»  Luc.l^t  L 
jo.  tndefciunt  SAnlltnoftras  freces.  ^      ,  P 

Pr»teii.  Eodem  igitur  modo ,  Ccut  converfio  ad  Dcum 
folum  dirigitur,qui  cam  prout  ipfi  placucrit,  notam  facit 
AnKelis,fic  ctiam  preccs  ad  Deum  folum  funt  dn igendap, 
ut  cas  audiat.  &  quibus  vclit,  feu  Angelis,fcu  bandiis  m 
fuam  gloriam,  faciat  notas. 

I  o.  Bcllarm.  Probaiur  idtm  teftimcniis  Contilttrum  &  Patrum. 

Prottfi.  Nullumtamcntcltimoniumhujus  invocatio» 
,,is  piofetrc  potuit  Bcllarm.  vcl  ex  Conciliis  primis ,  vcl 
cx  primis  illis  Patribus.  Ignatio,  luftino,  Origene,  CIc- 
jncntcaut  alio  quoquam  iUius  aevi ;  nifi  quod  cx  Itenaeo 
tingit  ,  Evam,  in  initio  mundi  vivcntem,mvocaire  Ma- 
riam,  poft  aliquot  millia  annorum  viduram. 

11.  Bcllarm.  Prtbatur  exmiracuhs.  c  j 
Proteil.  Eodcmplanemodo,  quo  probatunis  hut  do. 

ftrinam  fuam,  illc,  cujits  adventus  eft  ex  iUa  vt  ejfican  Satana  , 
tum  ommpotenita,  &  ftgnts,  ac  frodigtis  mendatibus  ,  a  ^d  Thc^ .  2,9. 

Argumenta  noftrM, 

12.  Proteft.  Invocatio  Sandorum  ,  in  injuriam  Dci  ce- 
dit  :  quia  illc  folui  invocatur  in qucm  credimus  :  Ronu 
10,14?  &  quia  crcdcrc  dcbemus  in  Deum  folum,  idcucO| 
illum  quem  invocamus  habemus  proDco.  j 

Bellarm.  I .  Sannt  non  ut  Dti.fei  ut  amtd  Det  hoH»rantitt :  <9\ 
itanonfit  injuria,  fidhonur  Det.  -     -i.  - 

ProttFl  Quumhonor  illc qui proprius  cft  Dci  ttibuitUC 
cicaturis,  quocunquc  titulo  cxcufctur  ,  cum  injuriadc- 
trahitur  Deo,  &  crcaturae  dcfertur  tanquam  Dco. 

BeUartp.2.  Rom.io.  Agttur  de  inuccattine,  qu<t  aliquts  invt* 
catur  ut  Deu^»  &  prjnius  auiior  hnorum. 

Protefi.  Nequc  ibitantum  ,  fcd  &  pcr  totam  Scriptu- 
ram,  ubicunqueagitur  dc  invocationc  religiofa.  Ratio 
autem  eft  generali>,  nuomoAi  invocabunt  tn  quem  ne  crediderunti 
cx  qua  concluditut  ncmincm  alium  Ptaster  Dcum  in 
quem  credimus  efTe  invocandum.  BeU 


■  'T 


ENERVATVS.  171 

elLirm .  3 .  Jn  SMfles  ciiam  crecUre  det^mus  fu9  modc,  id  eftseos 
'  Sanflos. 

ProteH,  Simili  etiam  modo  credercdebemus  (  li  fas  fit 
icei  e)  in  Diabolos  ipfos  quod  fcilicct  lint  Diaboli. 

Bellarm.4.  Invocatto  cft  cttamhominum  ^  Grw  48.  tnvocetUT 
Omen  m  nm  fr^ftr  fUi  ro5  hoS.  ^ 
Proteft,  Hac  latione,  uxores  omnes  invocant  fuos  ma-  * 
:os.  /r*4i  I  Invccctur  nomen  tuum  fttptr  nou 
cllarm.5.  Phil     Fiics  habctHr  tn  Sanclos. 
rotcft.  Non  fidc^  led  chariras,  virfy.  vtftcra  Sanclorum  re- 
maHata  ft^nt  per  te.  In  pauperes  illos  Sandtos,  qui  opus  ha-* 
)cnt  refoc'llatione,credendum  efle  lide  illa,  quse  invoca- 
ioncm  parit :  quae  ell  \  irtus  Theologica  ,  Deum  habens 
iro  obicAo,  Bellarminus  ipfe  non  aftirmabit. 
13.  Proieft.  Invocatio  Sandorum,  injuriam  facit  Chri-^ 
qui  unicus  eft  &  folus  Mediator.  i  Ttm.2,^. 
ellarm.  Non  invocamtn  Sanilos*  nt  funganttn  vtce  Chrifti^vel 
'hrifiuyn  adjuvtnt. 

Proteft.  1.  Quum  ia\'ocantur  Sandi  ut  Mediatores,tum  ^ 
nvocantur  vice  illips^qui  folus  cft  Mediator.  1 1.  Quum 
^orum  merita  conjdnguntur  in  invocationc ,  cum  meri- 
5  Chrifti  ,  ut  paitiales  caufas  falutis  noftra2 ,  tum  invo- 
ntur  ut  adjuvent  Chiiftum, in  opere  quod  ille  fufccpic 
•cr  fefeperficiendum. 
Bellarra.  2.  Sanili  fnnt  Mediatores  crando. 
Protefi.  At  vcro,  fi  orent  ut  Mcdiatoics,  propric  didi, 
tum  Chrifti  munus  invadunt. 
d    Bellarm.  3.  Cbrtflus  dicitur  unus  Mediatof.  !•  Quia  folusefi 
'  ediator  ferrnodum  redrmpttoms,  z.  Qtiia  fotus  eft  mtdtus  intet 
eum  &  hcmtnem,cum  tpfe  fit^iT  Deus^& h^mo.  3 .  ^tafolus  tta  eji 
Mcdiator^  ut  tpCe  nuilo  Mediat§re  tndigeat. 

Protefl.  l.  Si  Chriftus  folus  fit  Mcdiator  pcr  moduni 
redeniptionis  ,  tum  etiam  (olus  talis  cft  pcr  modum  in-* 
tcrcemonis  :  quia  modus  illc  rcdemptionis  finem  fuum 
Completum  non  aflequitur,atque  adeo  non  omni  ex  par-* 
tc  perticitur,  nifi  per  interceinonem.  Non  funt  ifti  duo 
difparati  modi  mediationis^fed  duac  partcs  unius  &c  cjuf- 
dcm  modi  :  ficut  folutio  pretii ,  &  ejufdem  continuata 
repvxlcntatio,ut  rcdemptis  applic«tur,pertinent  propric 
adunummodum.  II.  Si  folus  Chriftus  fit  medius  in^- 
itcr  Deum  &  hominem  :  tum  foius  ctiam  aptus  eft,  ut 
itanquam  Mediator  interccdat  pro  nobis  apud  Deum* 
JMediatio  enirn  nuUa  eft  propric  fic  dida  ,  nifi  pcrfonae 
medias.  III.  Si  folus  Chriftui  nullo  indigeat  Mcdiato- 
^rc,tum  nos  nuUoalioindigcnvas.  Sinos  indigeremus  a-- 
j<  lio^  tum  Chriftus  indigcret  mcdiatQrc  coadjutore. 

14,  Pri^trf. 


Early  European  Books,  Copyright  €)  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


170  BELLAKMINVS 

14.  jPr^'r/?.cV.2,i8.  Rel/eioAis  cultus  Angclorum  dar 
natur. 

BelUriii,  Apcftolu%  d:imnat  hdrcfin  Sim^rjis  Magi  ^  qui  dockk 
Anieloi  MdorandoSf  quafi  mtnorei  Deos. 

Verchocdicitur ,  fednonplane:  damnat  enim  Apojj 
ftolus^  I.  Generaliter,omnem  religiofum  cultumAngij 
lorum.  II.  Rationem  reddit  d.^mnationis:  jao^fM^i^^a 
tes,ac  facientes  pedem  tnfcrunt  in  ea  qua  non  vtderunt .  &  temere  im 
fiatt  fnnt  carnts  fma  tntelligentia  :  quds  omnia  non  minus  con\ 
^  eniunt  Pontificiis,quam  Simonianis. 

15.  Proteft.  Sandidefundi  non  cognofcunt  viventiurtW 
preces:  fruftra  igitur  Invocantur. 

Bellarm.  I.  Negatur conftquentia  :  quia  ait^tn^  ainfs  eorum  vi- 
iefnngi  potesl, 

Protefl.  I.  Nova  hacc  eft  Theologia,  ut  invocetur  ille , 
qui  non  poteft  cognofcerepreces  invocantium.  II.  IIU' 
qui  vicem  gerit  Sandorum  debet  cfleinferioripfis  :  quii'^ 
autem  talis  fit,conditione  inferior,&  fuperior  cognitio*< 
ne  ,  nemo  Papiftarum  adhuc  fomniat.  III.  Quare  noi 
rediius  in\'ocaretunllc  alius,qui  fungitur  vice  San(Jt(  -  '1^" 

Bellarm.2.  Ncgatur  a/fumptio  :  quiaetfi  dubitatio  effe 
quemadmodum  ctgHofcant  abfcntia^  &  qun  folo  cordts  affeftu  ini 
froferuntur  ^  tamencertumefl  eos  cognofcere  ^  cum  (  ut  ofleniin.n,^ 
prdftnt  notiSf  &  retum  noflrarum  curam  gerant. 

Proteil.  I.  Non  poteft  hoc  oftendi.  II.  Si  oftenderc- 
tur,  non  tamen  inde  fequeretur  ifta  conclufio  ,  quod  co- 
gnofcunt  abfentia  ,  &  in  cordis  afteftu  latentia.  Angelis 
cnimquifuo  modoprjefunt  ,  ifta  cognitio  noncft  tri-J 
buenda. 

Bellarm.3.  Demodo  quo  cognofcunt  Sanfli  preces  viventium 
quatuor  funt  Do£l$rum  ftntentia 

Proteit.  Omne^  iftac  fententias  pofTunt  cfle  falfie,fed  vc-ij 
ras  non  poflunt  efi^eomnes. 

Bellarm.  4.  Quidam  dicunt^  e$s  cognofcere,  ex  relatione  Angch^ 
Yum.  Alii  dtcunty  Saril}crum  animas^mtra  quadam  celefttate  natuTdA 
quodammodo  effe  ubtque.  Scdncutraratio  eii  fufficiens  :  quia  nequil 
Angeltpraftntcs  poffnnt  naturalttcr  cognofcere  orationes  ruentales  :  &\ 
pr^iterta  ad  cognofcendasprcces ,  qus,  eodem  tcmpore  fitmt  tn  di  verfijiim\ 
mts  locts^  non  fuffictt  celeritas ,  fed  requirttur  vera  ubijuttas. 

ProtefL  Dniiidiapars  igitur  fententiarum  a  Pontificiis^ 
hac  de  re  lataru,pcr  fe  evancfcit;  cur  no  &  reliquac  duae? 

Bellarm.5.  Alti  dtcunt  Sanilosvtdere  tn  Deo^omnia,  a  principh\ 
fuA  bcatitudints^quA  ad  ipfos  aliquo  modo  perttntnt^V  frotnde  ettatn 
rattones  noftras,  ad  fe  dire{las.  Eftque  probabilis  h^c  fententia. 

Protefl,  Non  eft  probabilis  :  quia  I.  Orationes  viven-»' 
tiuinnon  pcrtinenr  idobjedum  beati;'cum  Sanftorum! 

defufi-1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


BM.  c    M.  »   N  B   R.    V   A    T    V  S. 

^■lcfiinftonim.   1 1.  Non  vidcntDeum  fub  ratione  vel 
^M.mnjprjelentix  ,  vel  omnifcientiae  ,  fedrummi  boniw 
•      ^^"Poirunt  preces  noftras  videre  a  prmcipio  bea- 
BW  *5"dmis  (h  pcr  principium  intelligatur  initium  duratio-, 
us  j  quia  tum  futura  contmgentia  fcirent ,  quse  ett  fum- 
^"li  na  perfedtio  omnifcientiae  divinas.  Neque  Huit  hoc  cx 
|»eatitudmiscaufaeflentiali  (  l\  hoc  per  principium  mteU 
igatur  ;  quia  non  eft  de  ratione  beatitudinis  efTentialiS. 
V.  Hacrarione,  fateri  neceffe  habent  Pontificii  ,  fuam 
nvocationcm  S.mdorum  ignotam  fuiire  plcrifque  Pa* 
fum.  Nam  TettutU.%nHi,  Ouients.Iren^uiXhryfoftomm.Theoiom 
ftHS.Oeconomm.ThetphtUaui.Ambrofim.fementid  hmc  iff.nft  funU 
UAUegat  untm.rs  frut  dtvina viftcne  ,  antv  r  ftirreflionem  Staplet  de 
-^.  Scrtptur.^ .  /.  j , f . 2.       ^  Stxtus  S,  nenfts  addtt  ,  /«/?/• 

t  Laclantttim&  Prudcntium.  Bthlioth.  Itbr  6  annot  T^.^^. 
6.  BeUarm.6.  AUi  pojiremo  iicunt  ,  Sanilts  trtnc  demum  re- 
■t  oration^s  noflras ,  quanio  eas  f>4ndtm:ts.    Sed  hac  nntentta  efi 
i«<  pt  bahtlts  litpcrtcre  :  quia  fi  t>idrrerent  Sanai  nova  r^-^veUttone, 
l  Ita  nm  Uc  r  t,  tta  audacl.r.  omnibm  Cinclts,oratc  pro  nohi^,  fd 
>et  aliquanio  k  Dro  ,  ut  eiy  rev  laret  preies  noflras.    Detnde  »«» 
tt  reidt  raiio,iam  fa-ilr.tHr  fanfli  nitnc invocentur,& ante  adven' 
m  Chrijtt  non  tnvocarentur. 

i^nten.  l  Null.iigirHrur^aex  iftis  quattior  fententiis 
iliam  m  refe  habet  prohsbileveritatem.  II.  Conftitu:- 
ur  etiam  hac  tertia  fententia  circ  •  jiiEpoflrerus  in  o- 
ationum  arcenfu  :  ut  primo  pc  ,i  ur  ad  Dcum  :  fe- 
undo,^  Deo  revelentur  Sandis:  &  tcrtio  in  loco  ^  San- 
tis  coram  Deo  pr.ierententur.  III.  Toiluntur  ctiam 
ac  fententia  ,  rationes  ill*  quibus  (  apud  Scholafticos) 
ivocatio  Sandorum  nicitur.  Invocandi  funt  Sanat  (  ait 
lonaventura  m  4.d.4.^.)proptcrnc.p  incon.emphn^ 
* '  t*t  qttt  mn  poffumus  fummam  Iticem  .y  .  .  .  ,  .  Ei  pnpter  Dei 
rtieremiam  :  »t  peccator^  qui  Dtum  offendit.  quafi  non  audcat  Dcum 
tproprta  perfona  adtre.  fed  amicoram  patrtcinium  tmplorare  St  au- 
cm  Deo  fint  preccs  noftrae  offcrenda? ,  ut  ab  illo  Sandis 
|r^,  evelentur,  tum  in  iftis  rationibus  nihil  Ineft  rationis.  ' 
f  r  .^7.Proteff.  I  Reg  8,^9.  Solus Dcus  cognofcit  corom- 
1^^^^  lum  hhorum  hominum. 

Bcllarm.  Soltts  Deuscognofcittogitatiottesomnes  ,  •mn/um  ctrm 
mh  tdque  naturaliter  &  prtpria  virtute. 

W^"--  Pretefl.  Sophiftica  elufio ,  nimis  aperta.  Deus  enim  in 
;  |JXtudicitur  foluscognofcerecor  omniitm  .  non-colledi- 
P  f  e,  fed  diftributive,  licut  dicitur,  darc  unicuique  fecun- 
p  •  ^umo»j»«vias  ejus.  Diciturcnim  folus  cognofccre  ia 


lirdine  ad  preces  audiendas,  &  retributionem  congiVcn- 
»Jr  ad  vias  procurandam.  a?6C  autcm  S^ndis  tribuuntur 
ipforummvocationc.  fy,^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


174.  BBtLARMlNVS 

18.  Prtteff.  lehan.i^.  penttlt.  Homomoituus  dicitur  1 
gnoratc  fuos  lilios. 

Bellarm.  Naturaliter  non  ctgtnfeunt. 

Preten.  Sedagitur  ibi  abfoUite  de  ftatu  mortuorun 
Sicut  &  2  Re^.ZZ.ZO.  j  o 

IQ  Prateft.  Deus  paratiflimus  elt  nos  audire  ,  Cic  mr,g 
nosdiligit  :  quam  ullus  Sandorum  :  ergo  kuftra  mvc 
cantur  Sanfti,  imo  fignum  diffidentia:  cft. 

Be\Unr\.l.T»mfrufira€tiam,&ex(Uffidinttafet{remusfrtt'. 

vivtntiMm.  _  - 

Pntcjl.  Nonfequitur  :  quia  hoc  eft  mcdium  a  Dco  m 

ftitutum,  alterum  nonitem. 

Bellarm.2 .  Dcus  magH  diltgit  San^ios  qttam  nti. 
Protefl.  Dilcdio  Dei  erga  Saudo»  invitat  nos  adcum 
nonillos  invocandos. 

20.  Prcteff.  Quis  fit  invocandus  ,  Chriftus  verbo  c\  ^ 
cmplo  nos  docuit.in  oratione  Dominica:id  cft,Pater  nc 
fter  folus,  qui  eft  in  ctrh 

Bellarm.  I.  Erge  Ftttttt  &  Sfinius  Sanciits  mn  ft^nt  tnvocani 
Pretefl  Non  fequitur  :  Paier  enim  in  oiatione  Domin; 
ca  ex  confenfu  omnium  Scholafticorum^r/fmiii/i/er,  no 
perfonalitcr .  accipitur ,  quamvis  ratione  ordinis  ,  prim: 
perfonx  conveniat  pcr  appropriationem,Alex. Alens.tra 
<aat.  deofficiomi/lae,part.2.  fca:.+. 

BcUarm.Z.  Chrtftuscum  Aptfitlti  docutt.  orafc.non  de  ec  qui 
randus  efl,fed  de  its  rebus  qua  ftttnd*  funt .  admontre  voluti  d^ctpn 
los.  Satts  tntm  conftabat.  Deum  ejfe  orandnm.  &  fotum  ettam  Demn 
(umau{ior  donorumquAtttur.  „        ,  •  j. 

Protefl.  I.  Si  nihil  docuit  Chriftus  ,  de  eo  quj  orandi 
eft  ;  tum  nihil  docuit  dePatre  noftro  qui  eft  in  cjelis  u 
vocando.  Tumetiam  imperfedior  fuit  ejus  inftitutic 
quamfuit  Prophctarum  veterisTeftamenti.  Tumdcn 
cucnondocuit,  in  quem  dcbemus  credere ,  &  Ipciai 

I I.  Si  fatis  conftabat  Dcum  elTe  orandum  ,  &  lol^ij  et 
amDeum  ,  ut  auaorem  donorum  ,  tumhocexdottni 
Prophetica,inEcclefia  recepta,conftabat.  Improbe  igiti 
Bellarm.  egit.cum  aliud  voluit  nobis  pcrfuadere  cx  Pr< 
phetis  :  niii  poffit  oftendere  nobis  diftinftionem  invoc; 
tionis  primariae  ,  &  fecundariae  ,  ex  ipfis  Propheti, 

III.  SiChriftusquidquamdocuit  de  Sandtis  mvocar 
dis  ;  ncc  Apoftoli  novam  aliquam  doannam  de  oratiOT 
tradiderunt ,  quam  a  Chrifto  non  acccpcrunt ,  quod  e 
certiffimum,  ccrtc  hacc  doarina  non  eft  Apoftolica  ,  v 
Chiiftiana.  , 

ai.  Protefi,  Nullusn  exftat  Scripturae  mandatum  ,  v 
ftxemplum  ,  vcl  promiffio,dc  invocatione Sanftorur 
Ncn  fiint  igitm  invocandi. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Biblio»heek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E    N        K   V   A    A     V    S.  T7^ 
Bellarm.I.  Eaifm  rAtione  fequetm.  Sanclos  non  Qrare  froEc^ 

■efi^t  t^ec  tn  genere^  nec  tn  fArtUulart^ 
Proteli.  Non  fcquitur  :  quia  non  Sandis  coelitibiis  ,  fcd 

/ivcntibus  darse  funt  Scripturae. 
Bcllarm.2.  Npfllum  maHiatum  reqHiritur  ,  qHtaipfaneceJ^itai 

i$S  impellit. 

Prctefl.  I.  Major  igitur  cft  ncce/Iiras  invocandi San^ 
ios,quam  Dcum  ipfuni :  dc  hoc  cnim  exftat  mandatum. 
1 1.  Si  tanta  eflct  nccefHtas ,  tum  neceflario  fequeretur  , 
irimo  fidcles  anteChriftum  ,  neceffario  uiedio  falutis 
uifle  deftitutoj)-,  quia  Bcllarm.  cap.  19.  fatctur,tum  tcm-. 
>oris  Sanftos  in  coelum  necdum  intraflb,  a?que  adeo  in- 
/ocari  non  potuiire.  Sccundo,  fequerctur  etiam  Fideles 
lovi  Teftamenti  neccffarium  medium  neglexiffe:  quiain 
!orum  orationibus ,  nulla  Ht  mentioSandorum,  aut  re-i 
pcdus  uUus  ad  ipfos  habctur. 

f    Bellarm.3 .  Promtjstonon  defideratur.frofterinnumeratilta  ftgn^ 
prodtgiay  ad  hanc  tnvocationem  fafta. 

pYoteii.  Signa  vera  noncxcludunt,  fcdobfignant  ver-* 
bum  promillionis. 

Bellarm.  4.  Mandatum »  exemplum  &  promiJHo  habetur  ^  lob^ 
^2.  8. 

Protefl.  lob  vivus,  &praefcns,  rogandus  fuit  ut  orarec 
pro  fratribus :  ergo  Santti  mortui,  abfcntcs  cum  invocari 
dcbent,cum  adorationc  rehgiofa.  NuUa  calx  in  hac  arena. 

22.  Protefl.  Ncmo  audet  caufidici  partibus  apud  tcrrc- 
num  Principcm  fungi,  nifi  a  Principc  ipfo  admiifus.  Non 
dcbemus  igitur  obtrudercDco  patronos 

BeUarm,  Caufidict  non  mtfer/coriiamsfcd jufhtiam  petunt  :  &  h$s 
a  magiftratu  admitti  neceffe  efi.  Trtbuimus  autem  Sanclts ,  ut  tan^ 
m^im  amtct  &famtltar€S  Prtncipum.pro  mtftns  tntercedant  :  necuU4 
'mwa  faeultate  ad  tdfaciendum  egent. 

Protefi.  I.  Caufidici  ctiam  boni  fsepc  pro  mifcris  intcr-^ 
cedunt.  II.  Habcnt ctiam  reges  ,  fupplicum  libcUorum 
praefedos.  II.I.  Pontiftcii  certas  quafdam  Provlncias 
in  patroclnando  diftribuunt  intcr  Sandos.  Annon  fingu^ 
lari  opus  cft  facultatc  ad  munus  fingularc  ? 

23.  Protefl.  Pontificii  ipfi  non  pofl^unt  ncgarc,quinqui-« 
dam  eorum,  qui  ab  ipfi«  coluntur,  &  invocantur,  ne  ho-« 
mincs  quidem  fuerint ,  &  alii  nihil  minus  quam  Sandi  s 
,Ut  Chriftophorus,  Georgius,  Catharina.  ' 
'  Bcllarm.  I .  Apocrjph^z  qmdemfunt  hiftortx.qtMrundAm  Sanffc^ 
rum  :fcd  &  plercrumqueApoftoiorum  hiftorta  non  funt  tndubitatd. 

Pmfff.  Osimpudcns&  profanum.  Apoftolorum  fan- 
ftitas,  &  glorJa  non  ex  hiftoriis  humanis  pcndct ,  fcd  ex. 
«acra  Ssriptura, 

Bellarm, 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


176  B   E   1    L    A   R.  M   I  N    V  S 

Bellar m.  Z .  Confuetudo  univetfAln  EccltftA  nm  eft  Aptft^phA 
Preteil.  ConlUetudo  vel  talcs ,  vel  ullos  omnino^Sai 
ftos  invocandi.non  fuit  ab  initio  univerfalis.  llla  aute: 
univerfalitas  confuctudinis,  quae  poftea  obtinuit,  eft  vt 

tuftas  erroris. 

24.  Proteft.  PontificiicxEthnicorum  inntatjone,  coi 
ftituerunt  certos  quofdam  patronos  Provinciarum  ,ui 
bium,  artiricum.animantium:  ccrto»  malorum  aveirui 
catores,^r  bonorum,vel  Iargitores,vel  procuratores.  I 
quaetiam  diftributione  ,  cum  nulla  fit  ratiojufta,  nc 
poteft  excufari  a  faeda  fuperftitione. 

Bellarm.  r.  Deus  ittterdum  tperari  vnlt  altquid  untus, 
intfrce/itcne,  /t/iquAndo  altirius  tntcrtefttoMe  alind.  Cujusret  ci 

f»lu>  ip(e  ntvit.  . 

Prote/t  Sed  quis  praefecit  hofce  Sandos  his  aut 
Piovinciis  f  qua  fide  ab  hi'-  potius  quam  aliis,  aut  quai 
Deo  folo  inChrHtopcndctur  ? 

Bcllarm.2.      emnibus  mnia  petimus,  nec putamus.ita  abi 
unum  ejfe  peu  ndMm  ,  ut  non  ettam  exifttmemus ,  attcrius  intercej 
tbttneri  pojfe 

Protefl  Qiiidexiftimetur  a  nafutiorlbus.non  quaeriti 
rident  illi  proculdubio  fuperftitionc  quam  fovent.  Q- 
autem  fiat  a  Papiftarum  vulgo  ,  notius  eft  toti  mun( 
quamut  indigeat  probatione.  Quantafit  confufioir 
Pontificios  ,  proprcr  Sanftorum  mvocandorum  turW 
apparct  ex  eo,  quod  lefuitae  ut  certum  aliqucm  ordin<| 
fervent,  finguUs  menfibusfme  Jiihnbuant  fanths  inter  fefe  :  qu^ 
•votistonceptisopem  fni  quique  Divt  implorant,  qucm  morem 
troduftum  fuiiie  a  Francifco  Borgia  ,  in  ejus  vitae  hif 
ria  narratur  nIcfuitis,l.i>c.T.  &  1.4,^.4.  led.  18.  Pi*' 
catur  haecconfuetudo  aRibadincira,  in  vita  Borgiae  ; 
aequclaudabilis  eft  haecpietas  ,  atque  fimili^illa,  qua; 
dem  lefuitis  cft  in  more  aleas  lufu  inter  fc  contendere,. ; 
loco  nummulorum  prcculas  proponere ,  a  vifto  recitarj 
das  vice  illius  cui  alea  magis  favet.  Ex  alcae aibitiio,  tail 
patronos,  q-j  ni-i  in  eces  habcnt  Icfuitae. 

C  A  P.  IV.  De  Reltquiis  SanBorum. 

DcReliquiar^im  cultu  diipwtatu  rus  Bellarminus ,  ncqij 
quid  intclligat  pcr  reliquias  oftendit  :  neque  cultuy 
«tefinit,quem  illisdeferri  vult:  nec  ftatum  ulUirn  cov 
trovcrfiajproponit.Itaut  de  induftria  videatur,in  ifei 
quaeftionclucem  Logicam  defugiife^ne  turpituti*  fu  • 
«tf f^rrfionis,  apparcict  Lcd-ati  minus  attcnto. 

T  H  li 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E 

T 


N   B  R  V 

H    E  S 


A 

I 


T 
S 


I. 


*77 


^  Eliquaium  Sacrarum  nomine,  intclI/guntPontificii 
rnit "  ^"^m""  ^^'Po^^^.quaflibet  itidcm  corporurr,  03": 
culas,capillos,o(ra,carnes,dentes,cineres.pulvcrrj.^vr 
cs  etiam  &  al,a  quibus  ipfi  ufi  funt :  ea  it^m  vcla  Ban^ 
3S,&  c^tcra.quae  ad  eorum  corpora,vel  oSlIdr?.o?en 

>r.l.9  C.8.  Hasautemreliquiasadorandas  dicunt  eo 
^m  cultu  q«o  Sandh  ipfi  .  per  habitudinemad  no;  ?J 
t.  leligiofe.  Ita  ut  reliqufas  Chrifti,  ut  fudarium  flt 
es .  fpmas,  clavos  ,  crucis  lignum,  &  fienum  adoranda 
^ntendant ,  codem  modo  quo  ChriftusTtS  -  sln^?. 
'  ;Su?;:iV'.';^""  eodem^modo  quol^id^  duha"  n: 
■  rvorX  J^-^k^'  quamvisSanaorurn 
«djunaa,quatal,a  funt,  honefte  traftanda  ef^ 

gamus.    *  '^''S'^^^"^^  cultum  ipfis  dcberiper, 

Aigumenta  Bcllarmini. 
a.  Bellarm.  Moftsoffalofcfh,  ttanpulit  mterrampuminicnis. 
r.}'  ^"*l'ff''''P'*^  Moftshmoravit ,  dum  Ulnd  proPrus  mam^ 

Zl  ^^'/^^^'^'^/'^''^«'Chriftieiiglortofum.  Ifll  lo.  He* 
irho,Jfafmbr.,mChimfidcUtertet,s.it.<,fanatael}:  jiu"g, 
''''rrcbamhommesadumhamPetriaumgeKdL.  Acl.K,  SuJUu» 
>tm  &fem,a»cl:a  PauU  deferebatttur  ad  %rotos :  Acl.  1 9. 

iveft.giumadoranonisreligiofae:  nihiligitur conclu^ 
nt.  II.  Haecexcmplafueiuntextraordinar,a,refpc- 
i  perfonarum  &  fingularia  quoad  temporum  loco, 
m,&caufarumrationem:  abiisigitur  adordinaiiam 
_iervat,onem,nonfequiturargum;ntatio.  III.  Noa 
"hebanturyelinadorationis,  vel  in  obfervationis  ali, 
uscxemplum  ,  ab  us  qui  tum  temporisDeum  quxre- 
>V  ^"^^^^""'^Po^^eo  detorquerentur  ,  nffi  Aippr, 
•tione  fuadente  ?  >         r  - 

3  -  BelUrm.  Argumentum  fccundum  eH  ex  CouciUis. 

r^tten.  In  nullo  tamen  uno  ex  Conciliii  a  Bellarm.  al« 

^A^'  A        nnentio,  venerationis  rcliquiis  Sandorum 

u  r^i.*  P^^terquam  inLateritio  illo  Latcran<-nfi  . 
*3a  habebatur  rt».i2i5.  * 

4.  Bellarm.  Probatur  ex  Patrih,4<. 

Proteft.Ex  Tgnatio.Iuftino,  Clemente,  Alexandrino/ 
.ene,Tcrtulh,ino,rvpriano,nihil  talc  demonftratur. 

I  i  Quia 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Ouinpaulatim  honoratamcmoriaSanaorum  ,  mfupcr.  |.  .J 

SCm  cultum  fuev,t  conv.  ^ 


l-iofumcultum  tuevu:  couvcn-,  ...5,.....-- 
<!BeUarm .  Pr.i^-^  ' 

•''''I  ac^^^^^  etum  ficb.nt  ad  pifcinam  pecuar.amil 

Bcthcfklohan  5.  Dco  tamcn  non placuit  cultu. pirci.^ 

J,u^c!rpolZcernun,ur  :  fer  qu.Veu.  aferufnmcn.  .  i  miM 

ad  veneration^^^^^^^ 
tamquam  auftori.  corum  omnipotcntis :  pio.  quibu  tc^ 
ftimonium  praebcnt.miitandos  &  honorando.,  non  leh 

^•f^BX"m?rv:;r:^^ 

^^^rrxJ^Sum,  cum  -clabitur^div.mn^^ 
fuifrcrcvcUtioncsDci  .  &  in  iftum  1;"^"^^^^];;;^^^"^,^ 
in  5.  i  9.  q  6.  rcdc  oblcivat.quod  mulu,t,rv!!>*nti,*A  mmu 
in^anias  &  errtres  prdcipitattfunt. 
'  l  Bcllarm.  rroLur  ex  tranflMMus  -/'f f.j^, 
Pr././>.  Sipoffitproban,DeijumMn  •'!!..m  tinemtuil 

9'BcUarm.  Prohaturexeo.quoireUquafuoaUarthus  reCB 

^Traefi.  Tam  cx  altaribus,quam  cx  rcliquiis  ibi  colloca 
tis,  nihil  prap.tcr  fupcrftitioncm  probatur. 

lO.Bellarm.  Probatur  ex  ufu  cenorum  ,  &  lamp.Uum  qum\ 

hontrantur fAfrAreltqHid-  u»*  .,li--ram 

Pre/fff  Sicutlupcrftitiounaprobat  altcram. 

fltrumfuntnohiiutiUftmxaifalutem.         ,^„„- r-liauiaru» 
rro/f/?.  I.  Nifiutihorcs  cflent  pleraeque  reliquiarui 
ad  mrp^.mum  quorundam  l-rum  quam  fun  ad  al 
tem  lamdudum  fmlTent  abjcAae.  1 1.  Si  omn.a  utiiiaj 
faluJim  eirent  religiofc  colcnda .  cur  non  &  ccelum  .  fd 

'''"i^^^cl^P^^no.u.  r^  runt  .r,.na  Sannorum. 

•'^";r^''oTganis  opcns  bom,  non  debetu r  adoratio  r 
ligiofa  :  qu»  ut  Bcllarm.  fatctur  hb  i  rcrpicitc. 
ccllentiam  plus  quam  liumanam. 

3  Bellarm'.  Puerunt  ^  funt  tnftrumenta  Det  ai  n.rr.cnU 
■  Trotesl.  Sicctiamfucrunthommesdamnnri.iVi4r.7*i 

14..  Bcllarm.  Sunt  pignora paironorum. 

A.yf  SuntquicquidplacetPontificiRomano. 

J  ;  .  Bcllarm.  Sunt  txuvi^  fhirtfumor    -j  ^ 


r 


TT 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENERVATVS. 
^ctH    .  J^rfff/frAdoiatio  religiofa,  non  cft  adii^  cl 
!•  honiines  ncdiim  erga  cxuvias  eorum. 


icati^  eiga 


1. 


I      l6.  Bcl larm.  5i*»/ fro^A^^tfr/i#rw;>A/T;///«m. 
I      Prcf^T?.  Talia  fiunt  a  gente  PontiHcia  ,  quslet 
h  Gedconis  cvafit.  lud.  8,27. 

17.  Bellarm.  Dcfi^nata  funt  Ad  ^ioYinm  huredth/o' 
Proteft,  Non  debent  igitur  rupcrftitione  detuj  [ 

^rgumcnta  noflra. 

iS-Proteft.  Deu5  ablcondebat  corpii  -  ^ 

illud  adorarent.  !><•«/  ult. 

Bellarm.  Populm  ludsorum,  eo  ten^p^re  ,  ptopcfift  fMmus  crat  nd 
idoloUtriam  :  fed  poft  capttvttatcm  ,  Df/#i  tUuftravit  ftpHLhraaltcrum 
multti  miYa(ults,& gratum  hahutt  culti^m^qut  ofdus  eotum  cxhthtba-- 
iur.  Adde  ,  qnod  numquam  esl  audttmn  /pud  Chrtftianos ,  ut  altqrn 
Snnflorum  rvltqutts  divmos  h^nores  dctulertnt  ,  necdt  fton  in  EccUfa, 
qut  ^ltterts  ,  <S-  fermoutlits,  v-pnlos  docerJit  ,  qut^  chIius  rcitij/ai!  dc-^ 
btatur. 

Protift.  I.  Si  lingulaii^  iuu  piopenfio  illius  pojuil:  tum 
tcnipori^ad  idololatriam  ;  quidlibi  voluit ,  quod  Mofcs 
lc  tam  honoritice  tradavit  ofFa  lofcphi/it  Bellarm.  in- 
ycncrationem  conckidi  pofie  putet  ?  quarectiamad 
Helizaei  miiaculum  tam  infignc  paratum  hiit,  ut  in- 
vcncrationcm  ipfis  debiram  fuiHc  Bellarm.contcndat, 
I.  Si  fepulchra  quorundam  adeo  illuftrata  fuci  unt  mi- 
raculi^,poft  captivitatem,  idquc  x  eneiationib  caufa,  mi<- 
rum  cft,hujus  vci,nullam  ficri  mentioncm,  in  toto  novo 
eftamento.  Dc  poftcrioribus  fcculis  rcd:c  obfervat  Ger- 
on  ( de  ftcla  flagellatorum)  mundt^s  Jenefcens  patitur  phantaftam  mim 
!orum,ficut  hcmofenex phantafiatur  tn  fompio    111.  Adeo  hcc 
um  cliy>7ur.quam  audttum  fmffe  aju  l  Chrtfttanoi^ut  altqm  San-^ 
m  fc/tquiis  dtvino<  honores  detulcrint,iit  iplimct  Icfuitse  non 
ant  illud  negarc  dePapiftarum  vulgo  :  fi  rudss  (^r  tpiarA 
<,occiifioritm  arrtpit  fupt  rftiiionts^  impietatis^  &  tdoUlatria»tnftttut 
infornuirt  dehct  :  rcfpondct -/^^r.  Itb.^.cap  S.  IV.  Mas^is 
iilto  litcris  CSc  fermonibus  inltituti  fuerunt  Ifiaelux  , 
porcMofib,  ad\'crfus  idoloiatriam  omncm,quam  vcl 
utis,  vcl  ^  male  latrantibusPapas  canibus  poflitcx- 
cdari.  V.  Bellarm  iipic  cap.\6   confirmat  ex Damafcc- 
.»  /«f/T^  aliqHot  Ch)tftianos  s  qui  tmagines  quafi  Deos  adcrarent , 
idni  K^c  reliquias  ? 

li^.Protcft.  zCoY^.  Nemincm  no\'imu^  fecundum  car- 
ixcm,  nc  Chriftum  quiden.. 

Bcllaim.I.  PvYcarnem  intcL  i::^^  mortaiitas,  &  pnf/^tln.xs.  . 
pyrff/}.  Non  poicf^  f-c  ii / L  '  :  ouiaon  p:  ^  fnn''!!'  f- 
.intadhuc  [^ailibi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l8o 
E 


BBLLARMINVS 

,2 .  N«»  volmt  AfofltlHi  ,  «Urjttni  tradenlvn  »ffe  om» 


nemmemoriam  hHmanitatisejus.  ,   •    -n  , 

Prctcii.  Certiflimumhoccft  ,  fedvoluit  ifta  hum^na 
non  elTe  fpeaanda,prout  in  humano  &  carnali  fuo  modo 
exiftunt,fedprout  fpiritualiter  poflint  confiderari.  Se- 
pulchrum  autcm,  ciuccm,  fpinas,  clavos,  &  alia  fimilia. 
quaeadChrifti  carnemadmovebantur,rehgiofeadorare, 
plus  mulro  eft,quam  Chriftum  noviife  leeundum  carna- 
len.  fuam  exiftcntiam. 

o.o.Preten.  Pauhis  ,  Col  2.23-  damnat  omnem  culti: ni 
arbitrarium,  aut  vohmtarium,  id  eft,  aDco  non  inlti; 
tum,  fcd  rchquiarum  cuhus  efttahs. 

BeMarm.I.  CultuireHquiarHm.noneft abhomimoui  exco^i/A- 
t«j,  fei  a  Deo  infpiratHS,  ut  patet  ex  Smpturii  tttatis. 

Prctefi.  ratcfadionemerearbitraria  &  voluntaria. 

Bcllarm.2.  idtKoif>iC*iiiapudPaulumJiinifi(at{ultumfH(cr^ 

fttUifum.  ri    -a     /  ^ 

Proteft.  Non  aha  rationc  ,  quam  quia  cft  ea*\^o-<©.  vo- 

luntarius.  ...  _  j  i  i. 

ii.PrtteB.  Dcfiderium  rehquiarum,  eft  mater  idoloia- 
triar,  ficut  experientiateftatur. 

BeUarm.  Hegopericulum  effntiilolatria  :  imo  cultus  reltquia- 
mm  rfldtteftatioomntsidelolatriA.nammartyresmoriHtfHnt,  utidolo^ 

^.xtrt.im  defiruirent.  .      -,  ,  , 

Proiefl.  Tantusartifexeft  Satan  ,  ut  ex  unius  idolola- 

tnx  deteftatione,  aham  novent  introduccre.  MovfeS 

omniafecit  ut  dcftrueret  idololatriam  fic  tamen  Bellar. 

fatente  ,  ludAifoU  merltmeius  fatile  potuiffent  adduct  ut  trUcrent 

ejft  DeumyeumqHcadorarentfifcirentubicffct. 

zz.  Proteft.  Maxima  pars  rehquiarum  fuppofititia  elt : 

&  fxpc  accidit ,  ut  pro  rehquiis  Sandorum  ,  olfa  latro- 

num,  vel  etiam  canum,  aut  afinorum  adorentur. 

Bcllarn^    yir-^.vnus  rehquias publtce  in  templis  ex^ofttas  fffefup" 

ftfititias.  ^  ,  ,.  , 

PrtteH.  Quiafcil.  pubhcaeimpofturae,pubh«e  non  dc- 
bentagnofci.  Scd  oftendere  debet  Bellarm.  nullaitiau- 
des  ficri,  in  reliquiis  pubiice  commendatis. 

BcWztm.  Ecclefiaiddiligenter  curavtt,  &fr*(ifuepcslde<retum 
Ccmiiti  Lattrancnfts,utnuUs  reltquis  fublicerectftamur.fi"'.  /t«/?  :- 
iitate  Romani  Pentificis. 

rme/J.Mira  eft  hsec  probatio.  Nam  I.  Ante  Con(.uiuin 
Lateranenfe  (  quod  de  feculo  decimo  tertio  fuit  cclebra- 
tum  )  Ecclcfiahocnonfatisdiligenter  curavit  :  apparct 
hocex  illiusConcilii  can.6t.  Pr^Utt.de cAtert^nenpermtttant, 
tUts  qni  nd  torum  Ecclefias  venerMionis  caufa  accedunt ,vants  figmtn" 
tti.oHt  ialfis  dectpt  dcfumetittsJicM  in  fUrif^ueUtStOccafitneqHaftus» 

fief 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliolheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


j:   .      r  N    E  R   V   A   T    V  S.  jg: 

fitY,  ctnPitvtt.  II.  PoftilludConciIiiim,ficu>ia  iilajreh 
qui^nonfueruntcerMaliqua  ratione  a  cjeteris  difcre- 
ta^  &  remot^.  1 1 1.  Audoritas  Pontiricis  Rom.mi,  po, 
teltUlfasreliquins  conhrmare  :  fed  non  potefl  a  falfis 
certedifcernere  veras  :  nequcut  illud  a^ere  videretur , 
inamunquam  inftituic  in  reliquias  accuratam  inquifil 
1one!n,aucindiccme.uum      ■     •  n-itexpurgatorium 


Cap.  V. 


De  Imniinibus, 


ipfa 


Quaeftioprimaeftdcnomincimaginis ,  &  idoliinqna. 
noftrafcntentiaeft  :  multaidola  non  poflc  vocari 
inagirjcs  :  &  viciirim  multas  efle  imagines  quje  non 
reete  (  cx  ufu  recepto  )  vocarcntur  idoia  :  fed  tamen 
omnem  imagincm.quae  rcligiofe  colitur,  vel  quod  nu- 
n^n  aliquod  reprxfentat  ,  cultu  ^  honore  peril}ani 
afhcicndum  idoluin  rede  vocari.  Bellarm.  contra  fta- 
tmt  :  iMerimaginem,&idoium,hoctntere/fe,  quod ima^o  efi  vcr^t 
rt,  ftmtlttudo,  idohim  atttem  eslfalfa  fmulimdo,  td  ef},  rtprsfentM 
tdqHodr€V<r4f:>nef}. 

Argumenta  BeUarmini, 

T    H    E     S    I    s  I. 

Ellarm.  Stnptura  nnfqHam  tribuit  mmcn  iioU.ulli vtra  imazi^ 
nt,  vel  fimilttudini  ret  vertt. 

ProteH.  1.  Negari  non  poteft,  quin  Scriptura  habcat  rcs 
as  veras,  Solcm ,  Lunam  ,  tic  totumexercitum  ccelo- 
m,  pro  idolis,  quando  coluntur,  veritas  igttur  rei  non 
.  movct  rationem  8c  nomcn  idoli.  1 1.  Bellarm.  nullam 
nmino  artificiale.m  imaginem  vcram  oftcndere  poteft 
m  tota  Scriptura ,  quoe  religiofe  colebatur  ,  quin  vel  no^ 
mine,vcl  de/criptionc,idolu  fuifle  fignificctur.  III.  Nc- 
ino  Unns  dubitare  poteft  ,  quin  Ethnki ,  qui  tam  multos- 
nes  volcbant  finuilachris,  ima^ines  quafdam  rcrunt 
umcoluerint&  tamcn  omnia  i!la  quae  ab  ;p.as  coli 
folebancdifertcvocantur  idola.  rCar.i2,a,3.  BcIIarm. 
ip(e  d e  vcrbo  Dci,  /. i    1 3 .  concendit,/>r4  idola      R<thel ft^ 
rata  ctl  p.itrtftto,  futffe  tmagines  hemirum  vel  tm.tpnem  hominii .  & 
l^fiatunm.  vej  tmagincm  Beli,  regis  Affyunrum,  ftuffe  primttm  idolum  . 
c:  hujus  /tb.cap  S.  adttrt.  cx  Eulebio  &  Ladantio  profert 
«rnnta  tdda  Gentium,  efie  (latitas  hominum  ,  quorum  fefuUhra  ofuni 
Httttr^r.  1  y.  Scriptura  nufquam  tribuit  nomen  idoli ,  li- 
militudini  rci  qus  non  eft ,  ob  illam  folam  caufam  ,  quia 
toirna  reprasfentata  non  eft  ,  tum  enim  ipfi  Chcrubini 
tuiflenc  idcUa  :  qma  talcs  facics  alat» ,  in  nulia  creatur^ 

^ '    3  cxiftunc. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  ccxirtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


i8-  BELLAR-MIK   V  S 

tum  De6,  imngoigitur  quaedam  vcv^.  efl: 

2  Bellarm.  S  r,p:uratenam.ni:veterts.  ord,n^r.e  vccatva»A, 

fAmen  L^uactfarattone.  Hab.Z.^S  f--'-^"^^/^,^- 
^  rr.M?.Api/aHabachuchum.<.p2,i8.        ^«"^"^  .^^" 

tio.nommum  lUorum.quaeBelUrm  notat.  Vana  etum 
vocanturidola.quianonpomintprodeire.  i^^M4'+'*) 

3  Bellarm.  Vi«/«.  i  O  r  8.  r/r.«iW.  7'"^ 
ftntat  iLiti  qt*oi  ntlnl  tH.  . 

Frotest.  Potcft  quidem  hoc  vci e  .uc i ,u c  k4 v .  1 .  >.  w  .^.a- 
nicirquamPontiticiis,quod  mhilDeivcl  umcccolcadi 
;^p  i?cntant ?  fed  tamcn\poftoli  mcns  P-P"^ vj^detuj 
Jc  ,  idolum  mhil  cfl-c  cfHcacia  ,  atquc  adco  non  tea  itei 
Jofk-rc.  Ula  qu^  habetlibi  .^"-^^" ''^"^ ^:^'),^"'" J^,^ 
lum,  Ccd  &  idolothytum  d.citur  circ  mhil.  1  ^«r. 

4.  Bcllarm.  Htcnnymit^  fafnm  conf.rt  hsrefes  cnm  idcltu  ratu 

p'S.  Reac  inftituitur  ifta  comparatio  quia  fi 
omni^  h^rcfis  alicrit  aliquid  falli  enunciatione  m^ 
&  verbali.fic^  imago.nonimmediata  rcpiaeienta^^^  _ 
fedconfcqucntengnihcationctalfi  alnuid  lemper 

r  Bellaim.  J.lohm,tx  ^.oc^  prcir:.>.tte.eft  iiminutivtm.f.inif-' 
cantformamrarvam ,  mn  quantnatc  fola.  fcd  &  perfcci.on.  :  magt- 
nem  fctlictt  tmnem,  cut  mh,l  refptndct  tn  re. 

Ptotetl.  I.  Idoluni  non  notat  quantitatcm  p.y\  v.^  .  1  . 
cnimftatuaNcbuchadnetfari.,  D.m  3.i.  ^ua^  tuit  a  cku^^^ 
dmccubitorum  fcxag.nta.  ^  latitudmc  ^^''-^"«^""^[^^; 
:.on  VuiHet  idolum.    1  T.  P^^v^       '"^^S^f,,?^  ^^im^ 
icali  fi  comparetur  cum  c.xcmplau  ,  quamvi.  m.-ixima.i 
};;,bea!pcrfc?tionemm  ..pra:fentando  :  ^o^^^-^  ^^^^f!^. 
...m  imitatur  ars.non  ipfam  naturam.llorem  «^J^t-^tu  . 
ctor.  fcd  rtoris  odorem  addere  nequit.  1 1 1.  Reprxic 
tat  faepe  idolum  majus  aliqmd  quam  eft  in  ic  ipia  :  lic 
umbraaliquando  major  eft  corpore  :  &  ftatuae  gt.;  • 
hominibusvivismajorcs.  -^*, 
6.  Bell.^rm.  Simit/achri  nomcn  ,  in  Scrtpturn  , 

Optimu^  l.umitati.  audor,  M.  T.  Cicero.in 
rat.  pro  Achaia  ,  fimulachrum  cum  imagine  contund.c 
fiatttl,     imagines.  nonammorum  limuUihra  funt,  fed  corpcrum  .  > 
Vcnem.ff  «fs  fimuiachrumque  Mtthitdatts.  De  L.-iClantio  (<., 
interomne*Patrcs  ,  audic  Ciceromanus  )  »dcn^^am^ 


HNHRVATVS.  igj 

Bcllarm.  Ifidorus,Ori^.8.  cum  ipfo  confentit.  Intcrprcs 
ctiam  vulgari^  alia^  multas  voccb  hebraicas,  grascas^red^ 
dit  per  fimulachmm:  &  i  Sam  19  ttraphsm  non  idolum  ,  f  cui 
locusnonfuit  in  sedibus  Davidis )  fcd  imagincm  vulga-* 
rcm,  fimHlachrum  appcllat. 

Quseftlo  fecunda  cft,an  liceat  pingerc  imagincm  Dei.B  c  1 
larm.  affirmat,  nos  negamus. 

ArgumentA  Bellarmini, 

7.  Bellarm.  Angelt  fnnt  incorforei^  &  tameH  depicli,  &  fculfti^ 
i  tfgQ  o^*  Dtt^i^lscet  incQrponuSs  p$tefi  psngi. 

Proteft.  I.  Nonfequitur  :  quia  aliae  funt  rationes  pi-« 
fturam  Dei  prohibentes,pr2eter  illam,  quae  petitur  ab  in- 
corporeaejus  natura  :  eil  enim  infinitus  ,  iSc  revcrcntiaf 
tanrse,  utquodlicet  nobis  circa  cicaturam  tcnrare,  circa 
ipfum  non  liceat,fine  ejus  mandato.  II.  Angcli  non  funt 
dcpidi,  aut  fculpti ,  vel  quoad  fuam  naturam  internam  ^ 
vel  fub  ulla  ratione,quaB  fpedat  ad  eorum  venerationem. 
III.  Pidurasalias  Angcloru,praeterilIasquas  Deus  ip- 
fe  praefcripfit,aut  ultra  cju^  praefcriptum,  vel  utiles,  ^  el 
ctiam  licita?»  eHe,  non  lic^uet.  At  vero  de  femenpfo,  Deus 
\  nihil  tale  vel  fecit,  vel  faciendum  praefcripfit, 
l  8.  Bellarm.  Dcui  vsfui  etk  corporea (ptcie^  Ctn.  5  C7  i  S.  £xoJ^ 
53.i/"6.  I  Reg^ult.  A  n.^.  Dan  7.  Sfiritm  etsamfMnclus  appa^ 
tuit  in  forma  columba^  Matth  j .  qu:i  ergo  ptohsbet  fic  ptngi, 

Protesi.  I.  Dcus  non  dicitur  vifu^  corporea  ipccie^Gtw.j 
'  ncque  23.  neque  Exod/^y  nequc  Ift^  ncque  f  Reg.  ult.  ne- 
que  Am.^.  1 1.  Qiumvis  Deus  aliquando  ita  vifu:»  fuerit, 
multa  tamcn  prohibcnt ,  neita  pingatur.  i.  Expreiruin 
Dei  vcrbum£;^fei<.2o.  Deut.  ^  2.  Qu^odDcus  inilU 

fpccie,  non  itafcmetipfum  declaravit,  ut  formam  aut  ti-^ 
gurani  fui  propriam  fccerit  nobis  notam  :  itautnullaui 
tormampoinmusexprimcre  ,  quaeproprie  &  perje  in- 
telligi  polfit,  efie  Dei,&  non  creatuiae.  3.  Quod  accura-^ 
tam  nullam  defcriptionem  habemusillius  fpeciei,qua  vi- 
fus  eft.  4.  Qyod  piciorib  pcnicillum  ,  non  potcll  ex  di-* 
gnitate  imitariopcrationcm  divinam,in  cadem  fpecieex- 
hibenda.  5.  Quod  illi  ipfi,quibus  viius  cfc  Deus,fub  taU" 
fpecie  ,  non  intellexerunt  potcllatem  fibi  fadam  ,  Dcum 
in  illa  fpecicpingendi.  6.  Quod  (ut  Durandus  in  3.  ^i.^i^ 
f  .2.  rcfpondet  )  illae  formag  corporales ,  noncrant  ^  Deo 
airumpt^e  ,  &  ideo  reprasfencatio  earum  non  cft  reprae- 
fciuatio  Dei,  fed  formae,  cui  rcverentia  religiofa  non  dc- 
betur.  7.  Pcriculum  idololatrias  inde  fecuturae. 

^•BcUarm.  Scrtptura^^crbis  trituit  Deoomntamtmbni  h(4\unM 

114  €ur  ergo 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkltjke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


io4 


L    L   A  R  M  I  N 


tur  ergt  HOHpetertt  f  iElitrM  exhiheri ,  quatis  depingitur  StripturA  t 

Preteii.  I.  Quia  Scripturas  hujufmodi  audor  eft  Deus  : 
ptdursenon  item.  II.Quiaverba  ifta  per  difpofitionem 
quam  habcnt,  fpiritualem  renfum  prae  fe  ferunt :  pidura  t 
veto  noneftcapaxhujufmodi  tranflationis.  III.  Qui« 
omnia  niembra  humana  ,  nufquam  in  Scriptura  conjun- 
dim  &  limul  tiibuuntur  Dco.  IV.  Quia  Scriptura  m 
fefe  habet  cxplicationcm  hotum  verbotum,  quam  pidu- 
ra  non  potcft  habere  pidam. 

10.  Bcllarm.  Pinguntur  ea,qi**  rninm  viientur  pojje  pingi,qitm 
Deust  nimirum  virtutes  eur  ergo  non  potertt  pingi  Deus 

Prote/i.  I.  Falfum  eft,  virtutes  minus  pingi  pofle,  quam 
Deum,fivedejure,livedefadohocafHrmetur.  1 1.  V  m- 
bra  tantum  ,  nonpiduiavcl  imago dari potcft  alicujug 
virrutis.  III.  Libertas  major  nobis  rclinquitur  m  crca- 
turis,  quam  incrcatoreexprimcndo. 

1 1 .  BcUarm.  Homo  efl  vera  imagt  Dei :  fcd  hominis  potejt  pmgi 
imago  :  erge  &  Dei  nam  qua  eil  imago  imagtnis,  efi  etiam  exempl  ^ra. 

Proteli.  I.  Homo  non  cft  proprie  imago  Dei ,  fed  a  i  i- 
traginem  Dei  fadus.  1 1.  Imago  hominis  non  exprimit 
nifiminimam  partcmillius  quod  pcrtinet  ad  imagmcm  ^ 
Dei  in  homine.  III.  Imago  hommis  non  potcft  eife  i-  ■ 
niagoDei.quatcnusDcusabhominedifFert.  I  V.  Siom- 
nes  homines,  &  omnes  etiam  hominum  imagines  vulga- 
res,  fint  imagincs  Dei,  tum  certe  nihi!  opus  eft,  ut  fingu- 
laresqusedainpidurx  m.igno  labore  ,  &  fumptibus  ,  ad 
repraEfentandum£)cumpatentur :  praefertim  cum  ima-i 
goviva,cuilibetmortuas  dcbcat  anteponi.  V.  Intelligc- 
re  potuerat  Bcllarm.ex  logica,omne  fimile,non  effe  tir.a- 
^mem,  fed  fimilc  dcftinatum  ad  aliud  rc^raefentandum  ,  x 
j:a  ut  imago  non  minus  adjundi ,  quam  fimilitudints  ha-  i 
beat  rationem  :  quod  neque  homitiis  imagini,nequepro-  i 
prie  homini  convcnit  rcfpedu  Dei ,  omnis  lineae  tranf-  (s 
vcrfse,  non  funtimagines  ,  vel  fignacrucis.  V  I.  Obfer-  )l 
vandum  etiam  eft  ,  quod  tam  iftud  argumentum  ,  quam  « 
prascedentiaomni.i  tor.it ,  Scholafticos  ipfos  concedeic  ,  jJ 
antcChrifti  adventum  ,  pnhtbita  fuerit  imaginum  fatiura  ^nt  y§ 
teiviceDei  fieret venerattt.  Alex.  HaI.  pag.^.  iiuafl,  l6o.  ta  3.  1 
Bontycntutti  i»  ■^.  dii}.().  qusft.z.  \ 

iJ.BcUarm.  Retepta  funsjamuhique  ejufmodi  imagines  nequt 
(tidibileeji,  Etcleftam  toleraturam  untverfaliter  aliquid  iUtcitum. 

Protell.  Hoc  fcilicct  Achillcura  eft  Ponriticiis ,  tam  in  fi 
hac,  quam  in  rcliquis  controverfiis  ^jam  nbique  recipiuntur » 
hac  &  illa,erge  debent  rectpi.  1 1.  Falfum  cft  ubiquc  rccipi  hu-  Ji 
jufmodi  imagines.  III.  Non  eft  incredibile  >  illatn  Ec- 
clefiaTn,  quae  ubique  tolcrat  ipfa  lupanaria  ,  tolcraturam 
univcrfalitcr  ali(i'iidillicitum.  Argu^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproducecJ  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   IN-   E   R  Y    A   T   T   $.  185 

Tj.Pm./f  Exodi  20.  Nonfaae.co:;c.:;);..e,neque 
>mnenihmilitudmem.  Deut^.  lm.iginem  nulUm  viJi^ 
I. '  "''[«^y.feigo  teipfum  ,  ne  fortc  deceptus  ,  facias  tibi 
aiam  inmhtudmem.  ir.40.  Quam  imagmcm  ponetii 
:)eo?  ficctiam<4f46.«ir^,/jy.i7.  *        r  ^ 

Bcllarm.i.  TrthHsmtdispoteiJaliqniJpir,.:  r.  tdexprimcn^ 
*mptr^cctamfimtl,tu.itnemfirm^,  &  natur^  ratpihts- ti>*cmcdj  rt^ 
»rporca  fo  um  ptng„nt»r.  2.  Ad  hifiortMm  al,qHa.n  ocuhi  .  >  '•  ^vl 
*m:^.-ho(mtdop,tenDeuspingi.  l- Extra  h.jhrtam.ai  . 
AmnMuram  nt ,  nonper  immtitatam  ,  is; prcpriam  fi  ntl.tttdtncm  fei 
nalogtam  :  A.f  mtdo ptnguntur  virtutcs.  &  Detn  Pater 
trT^r  eft  inepta.  I.  Qiiia  nulla  eft  op- 

►olitio.fed  potius  confen/io  partium.  Pingi  namque  po- 
eltaliquidlimul  ,  ad  exprimcndam  fimihtudinem  for- 
,  vc\ Pertede,  inmiediate ,  Sc  propnc  ,  vcl  per  analo- 
um,  ad  hiftoriamejus  oculis  cxhibendam.  II.  Q,iU 
^eumasquepiaur^exponir.ac  ullam  rcmincorporcaT?!: 

nr^^V'"?T^''''^!Pn^^^'^''''''''^'-^PP«"">  qaarenuo  dc  facl. 
III.  Nullaratione  poteft applicariad argumen- 
,umnoftrumfoIvendum.  ^ 
Bcllarm.2.  rojfetunovcrbodici ,  irt  o^miH-ir  ?cr-^:rr-i 
l^erttmagtnem  Det  fprtmi  gencris. 
fn.  tr^'        P^.^e^t  hoc  dici,  nifi  cuin  impudentia  fum- 
ina.  Naml.Piohibeturcxprelleo.wi/siImilifudo,  vel 
nago.  irAroi.20,4.  eigo  non  unius  tantu  gencris.  1 1.  Pro- 
Mbetu r  De-wt.^.i  5.  jihu>  generis  ima^o,'i  qua  cavere  no^ 
his  dcbemus  valde  :  at  vero  primi  generis  imago,  non  o^ 
Uicft  uttamfoIlicitccavea£ur,quianonpotcft ,  niiiab 
•  •  ominibus  plane  infanis,ut  ponibile  quid  co<;itarI :  «r*Prw 

(lere  fct/tcet  tm.tgtne  perfeaam  fimtUtu.itnem  &^:-^  .  .  2,^-. 
1 1.  Prohibetur  omne  genus  ima»inum  rc  runi  * 
uae  in  ufu  fuerunt  apud  Gentcs.  //46.  17.  fedprimi 
cneris  imago  non  fuit  apudGentcs  intelligentiores  in 
lu  :  majcftatem  cnim  Dei,  incorporcam.mconvv  ehcn- 
Ijilem,  &  infinitam .ignofcebant.  Kom.i.z^  <,cho- 
Utici  iphagnofcuntplusaliquidproliib!:  nlu-. 
.  aeishi./rc.  iicBmaventctrain  3.  «i.y.  q.z.pr.  .  ;-.7«« 
fii'  'mavnan .  fro  eo  tempore  ,  in  quo  Drus  humanam  naturam 
>ndum  .tflttrn^ .  .  at,  tuttc  emm  cum  Deus  omnmo  Spiritus  ef  t,  i>,fi'-m^ 
unlts  erat.& tdt  oipfttmfigurare  erat  error,& impietas.  cu m  Bona-. 
cntura  confentiunt  pleriquc  omnesScholaftici ,  apui 

Bellarm.3.  E.\isl,motamen  t  Excdt20.Z^.  eum  didtur.  Deoi 
.  =:  itntmnonjacietnmtfHm  &  fimtUter  If  ^9  C-46.  ailittr.w.  ncn. 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninkltjke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Dus    Vult  mm  Deui  dueu.f  -vohs  ftmulachrum  hgneum      D,  us, 
fim  esc  iLm  fm  Deuu^-i^ur  me  fi.M.m  effe  De.  /,^.0./..-«^«^ 
.•  nam  Deui  De*  nm  fc(fet  non  cffe  fmtUu 

Prctelt.  1 .  Pr.ccpum  ,pfum,non  aaes       ^'«'^/^^' ^  fn  acT^el 
aem  ex.ftumt.onc  Bell.vmmi .  poteft  hoc  rophirmace  c- 
l.ulKnequeexplicatio  ejiifdem,Dt««.4.«^-  5;  1  l  *^^  ^ 
io  i    habenu.r.  eandem  Pl^'^e  expUcat.onem  prax 
Ulius prs  le  ferunt,  cum  illis  verbis  DeutA.iz.  ibi 

Zcum  Deos  nr.cJos.  hic  autem  vuem  verborumvos 
(mUttudtnemnuaamvos  anmadverttffe  prater  vocem  :  «ontac'atn 
Zn(cutft.le.(rc.  III.  zr.4c.1S.  nmuUchrumproh.b.tum 
d.ferte  refertur  ad  Dcum  verum  ,  5 '«r^)^':'''  .'rfr 
ralnti^  Diofcrt,.  1  V.  Falfum  cft,  quod  Bellariii.  affiimat , 
ta le  imagine;  a  ludaeis  non  fu.llc  fadas .  Feltum  ennn  .- 
mag.ni..confecratumfuitIehov«.  E.od  V-Fut.1., 
plaiie  eft  .lla  intcrpretatio  Be\Um^.  fivob.s  fmutacrum  Ugncu 
7D  Js,feciu,tur.  ml f,m,t.m  efe  Deo  l,^n...  Na^^^^^^f  ".^J 
dohacratione  non  intenderctur  ab  idol.  faaor.bu. .  fed 
colliecretura  Deo  :  quod  v  erb.s  tcxtus  adveriatur.  2.  i;-. 
lumbc  planc  argu.nentum  tribu.tur  Deo.adverfus  cos  qiu 
aliumDeume.igerent  :  f^"t,s  mefirr,t.mejus  fcyonHu^^ 

t,am .  quad  major  eHct  impietas  in  ^«"^^IJ^^^^^  ^"^^J/^ 
re  jpfa.  Emphalin  rationis  collocat  Bellarm.  m  materUj 
i,gnen  :  quali  auiei.&  argentei  Dii.  non  effent  aeque  dete-i 
ftandi.  V  I.  Dcus  ipfe  difcrtis  vcrbis  afhrmat.le  nonelle 
jimilcmDiis  aliis  .  ne  judicio  qu.dem  Idololatrarum. 
Deut  i2,U.  ncqueunquam.inScripturatota.  acculantur,, 
iUi  quialios  Dcos  colunt.quod  qualiratem  diinm.lem  autj 
alienam  Ichovae  affingunt:  fed  quod  ipfum  de(erunt,ab-| 
nee^nt,  &  quantum  in  iplis  eft  ,  de  caloac  lol.o  fuo  dc*l 
tuibanL  6.  Bcllarm.  ipfc  ^-^24.  ha:c  habet  vc^a  :  iJo/H 
Umaenet,am,  cumadoraturtdotumfim,tttum  Deo.  Exoi.20.  Deci\ 
Mureos,  &  artenteos  nonfactetis  mecum  .  ag.t  autem  ibl  de  ima- 
ei«icveriD'ci.  Ncquidem  exiftimavit  BcUarm.  id  quod' 
hicfedicitcxiftimaire  :  nili  .ntra  cap.  odavum  ^  24- C- 
xiftm;ationem  fuam  commutavit. 

14  Concilium£l.bertinu.nf4».;6.  prohibcc  in  aguieJ 
illius  quod  col.tur.  Auguftmus  d.c.t  ncta.  cfTeDcofa-l 
mulachra  coUocarede  tide,  &  fymbolo  ,  ca^  j.  OrigencH 
contia  Celfum . /i*.7.  docet  Chrift.anos  n  Wam  Dci  ima- 
einen]  habuifle.  Synodus  etiam  idololatrica.quae  dicituM 
Nicenafecunda.velfeptimagencralis.fatetur  4^^.4.5  «rail 
Dcum  pinzi  non  poffc.  baniafccnus  dc  lidc,//*.^^'*/'!»/*! 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduceci  by  ccxjrtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E    R.   V  A   T    V  S. 

&  impietatis  efTediciteffigiem  Dc4 


E  N 

ftultitiaeextiemae 
exprimere. 

Beliarm  InteUtgimHi  hdc  de  imagine  Det  trimi  tencris 
rm./?.  Si  vos  plane  vultis  lu  intelligere  omnLi quar 
vob.s  adver/an^ur ,  nemo  poteft  hoc impedire  T  ed  au^ 
dores  iftos  ahud  voluifle ,  nec  debere  lic mteUig,  palam 
eft.  I.  Qj.Md.ftmdio,Ihumagmumintrrae-nera  eo" 
rum  rc..ipore  ,  ruic  ignota.  I  l.^Quia  onme  g!nu wmael: 

f '""nS.'''""'^  ill^Saib^  iU^  ren^entri  aS  au, 
»ribusfu/>m-         ur    quoic»l,tur.'  Qcc.  III  Ouia  i 
inag.ne.  .ruufti.rentent:i.,nono/^  Z 

tur  unquam  alns  generibus  imaginum  Dei ,  led 
bus  creaturarum.  IV.  CUL'a  Bellarm.  non ^oteft  ex  ullo 
a.K.quoicnp^e,exempkrm  unumproterre  i  Um!  eer^^ 
ris  imagims  Dci,  ab  Eccclelia probat^. 

I     tui,  BeUarm.  a/hrmat,  nos  negamus. 

Argumenta  BcUarmini. 

numm?veft7.,rf  h'!''  ^^"^^"  ^^^^i^ot  Ecclefiae  primitiv^  . 
Priti?nl>. "/^  conluetudinis  oftendit  Bellarm! 
^a  i?""'.''""'"  '  <luamTertuU.anus  depudic  - 

ilam  ,  ^  veras  tum  temporis  vocata.  fuiffe  idola.  & 
X-u.n  comm;;ne.r  ^^^'^^^^^ticum  habuxHe . 

17.  Bellarm.  ProbAtur  ex  Cendus. 

•ur  eftv^"''^"'!-"'''''^  Concliorum.  ex  qu.bus  proba- 
.crftfti^^f.T^^^^^^^^  recundum.feptimo  leculo  habitum,?^, 

'tura  facl^a^  ""^^^     ^  profaneabutiturScri, 

^>Jm!!^'''''  ^'^"''^•"'•*'^f^'*^"*'»'^"'''r*^'»i»f*iris  /cdi 

iiM^ntZf'^^^^  ^^^'  Aintfigna  facra  qu^^Deo  fanaili. 

Si-i'  ;  t^-mp/ttm  trnant. 

i'm./f.Oirwmencum  civile  non  pendg;  «x  i.^-.o  /acr/s. 


M 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninkltjke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I88  ^        L    L   A  R   M   I  N   V  S 

Kcliciofum  autem  ornamentum  mhil  habet  commune 
cum  limulachris.  i^s  anftffo  temflo  De,  cttm  fimHUihr,  - 

a  Ctrint.  6.16.  ,     .  ^ 

10.  Bellarm.  Imagines  ctntinent  mentes  hominumy  ne  vagentur 

inantbus  tmtationtbus.  . 

ProteH.  Eodem  plane  modo,  quo  imagines  vanas,remo- 
ventvanas  imaginationes.  Hoc  declarant  ipfimet  Ponti- 
ficii.quitempoTequadragefimali ,  ne  vagentur  inanibus 
coeitationibus,  imagines  fuas  omnes  folent  obvelare. 

1 1 .  Bellarm.  Temflum  eil  tmago  quddam  c*lt debet  igttur  1» 
fefetmagiHesetrumhabtre.qutfunttn  cAlo.  „11,^  „«1 

Prttep  l.  Templorum  vulgarium  xdificia ,  nullam  vol 
deftinatam  relationem,vel  naturalem  proportionem  ha- 
bcnt  ad  caelum.  II.  Inimagine  caeh  ,  mh»l  dcbet  collo- 
cari  quod  Dominus  cocli  non  praefcriplit. 

22.BelUrm.  Imagines  Sannornm  ,  nuUtbimeltus  fenuntur  t 
mit»m  tn  dtmtbus  tpfarum.  .  .  . 

Pr^teli.  NuUibi  igitur  pejus  ,  quam  m  domo  lUa  cujuS 
Sanftinonfuntdomini.quiaDommoDeofoli  &  mlti- 

tutisejus  debctfanaificari. 

Argumentn  noftra, 
25  Proten.  1.  Templa  ad  finemeum  nullo  modo  funt 
exftruaa.ut  creaturarum  imagines  m  iis  coUocarentur  : 
fed  ut  cultui  ^Deo  inftituto  ,  &  approbato,  infervirent. 
Vomusmcadomt,strat.mis  eft.  1 1.  Quia  res  cft  plena  per.tu- 
li :  eft  enim  tentatio  populi  ad  idololatriam.   I II.  Quia 
fpecicmhabetmali.  IV.  QuianuUavoxaut  fyUaba  m 
Scripturis  reperitur  ,  qua cceptum approbatur.  V.  (lui« 
in  Primitiva  Eccleiia,rcUgiofe  abftinuerunt  omnes  Chri- 
ftiani  abhacinnovationc.  VI.  Quia  fcandalum  hac  ra- 
tione  prsebetur,  non  tantum  Chriftianis  ,  fed  &  ludaeis , 
&  Mahumetanis.  Quae  BeUarm.  ad  quaedam  horum,  rc- 
fpondct{vat ia  cnim  non  attingit)  tam  funt  futilia,ut  non 
indigeant  rcfuratione. 

Quseftio  quarra  eft.an  imagines  fint  utiles  extra  hiftori»  j 
notationem  ?  Bellarm.  afHrmat :  nos  negamus. 

Argumenta  BtUarmini. 

24.  BeUarm.  Deusin  temflcfuo,juftttfieriimagints  Chertihi»,  \ 
fiMeullAhiftoridnttatitue.  , 

Ptoreil.  Imaglntsillae,  nullum  alium  habucrunt  ufum, 
quam  ad  naturam  &  officium  Angclorum  notandum  : 
quod  pcrtinet  ad  hiftoriam,co  fcnfu,quo  Plmius  intelU- 
jithiftoriamfuamnaturalcm.  ^  | 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


!S9 


I   N   E   R    V  A   T    V  S. 

2^.BelIarm.  Chrinhni  Cerrperh.ibucrunt foltttir!^.  , 
tra  htfiortas. 

ProtcTi.  ChiilLiani  non  femper  imagines  habuerunt  & 
quando  primo  ca-perunt  habcre,  hilloriam  in  illis  relpc- 
xcrunt,  non  cultum. 

26.  Bellarm.  Imagina  utiles  fitnt  ai  infirttclionem  &  (ruditio- 
nem,  meliui  enim  interium  decet  piflur.i,  quam  Scrtptura. 

Proteii.  Sculptile  cftdoclcrfalfi.  Hab.z,i8.  1 1.  Cre.iturac 
naturales,  magis  multo  inftruunt ,  &  erudiunt  ad  pieta- 
If»!  tem,quamhommumoperapomnt.  1 1 1.  P.itibulum  pu- 
^  i  bIicumerudit,codemmodoquo  imago  ab  homine  fida. 
I  V.  Deus  fuftuht  e  medio  caeremonias  fuasproprias,\  e- 
teris  teftamenti.quas  fuerunt  quafi  imaginci  erudientes  ; 
non  ut  locum  faccret  miaginibus  hunianii,  fed  cultui  & 
cruditioni  fpiiiruali.,  V.  Konfalfum  tantum,fed  &  bla- 
rphemum  eft,  quod  Bellarm.  affirmat,  ptfUram  melim  itce^ 
re,  quam  Scnpturamt  neque  cnim  piduraqui  '  theolo- 
gicum  docerepotcft,  lineScriptura  :  neq  .  ,1  pcrfede 
docet,quod  fimul  docet  :  neque  cx  inftitutione,oc  bcne- 
didtioncDei,efficaciam  Spintus  habet  fibiannexam. 

27.  Bellarm.  Vttlesfunt  tmagines,ad  carit.itrm  erga  Deum,  & 
Sanflos .  foveniam  &  attgendam. 

Proush  I.  CaritasergaDcumconfiftit  in  praeceptis  c- 
jus  obfcrvandis ,  quorum  unum  eft  ,  mnfacies  tibt  fculptile, 
CarirasergaSanaos,caritatiDeinonadvcrfarur.  II  si 
imagmestujfTentutiliamedia  cariratis  ;  Apoftoli  men- 
tionem  aliquam  carum  feciirent.  loannes  faltcm,qui  to- 
tus  fuit  m  cantate  praedicanda ,  non  conclufi«"ct  epifto- 
lam  fuam  cum  lUaadmonitione  ,  tttvete  uebts  ab  tdoUs  :  fcd 
adjuiixiflet  cxhort.itione  ad  imaginumcura  religiofam. 

28.  BclIarm.  Imaginei excitant ad imitandum. 
Protefl.  QiiicquidiniftogenerevaIent,idtotum  faciunt 
rHiftoricam  notationem.  Bellarm.  autem  probandas 

j^*J*«fcepit  utilitates  alias  extra  hiftoriam. 

2  y .  B ellarm.  Imagines  (tnftrvant  tn  nobis  memoriam  Chrifii,& 
anElorum.  •* 

Proteii.  I.  Pcrtinethocetiamad  hiftorkam  notatio- 

«m.  1 1.  Si  imaginibus,Chnfti  &  Sandorum  memoria 

'Uit  confervata  ab  Apoftolis  ,   &  Apoftolicis  vlris. 

I  I.  Memoriae  fubhdiaomniaquae  neceflaria  funtinfti- 

i,  accepimus  a  Dco  in  vcrbo  &  facramentis.  I  V.  In- 

:ituta  hominummemoriamcarnaliterpolluunt  &  dc- 
ravant. 

3o.BelIarm.  Dum  iiligimus  &  honoramus  imagines  Sannerumt 
\dem  confitemur  in  apptobmmt  fidatts  eerum»  &  in  ieteftatiene  tm-, 
nis  impietAt;,  aiverf*. 

I  i    7  Trittn» 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproducecJ  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


/  BBLLARMINVS 
Pr^ffj?- 1.  Fideiadvcrfatur  religiofus  honor  creaturae* 

T  I.  Pictati  fandorum  talis  honor    plane  repugnat. 

III.  Impicrns  una  hac  ratione  lic  vitatur,ut  in  aliam  in-  i 

curratur.  j 
3  I .  Bellarm.  Engcvc  fiatuai  vel  tma^^o^es,  vins  ma^ntj  ad  H 

MYem  eoYum  peYitnet.  I ' 

PYotcIi.  I.  Non  extra  hiftoricam  notationem.  1 1.  Non  • 

contra  honorem  &  obedientiam  Deo  debitam.  1 1 1.  Non 

contra  eorum  virorum  profellionem.  IV.  Non  ii  lir  !  o- 

nor  rehgiofiis,  quiipli^  non  dcbetur. 

QM9eftioquintaeil:,an  imagi       .m.^  io  genere  cultus  fint 
profcqucndas  ?  Bcllarm.  affiimat :  no;>  negamus. 

AYgtimtnta  BcU^Yrr.ini. 

32.  Bellarm.  Imagines  CheYHhtn^  fnpcr  aYcame^ci/lentes^necef^ 
faYto  adoYabantUY»  ab  tii  qui  aYcam  adoYAbantt  ScYptm  quoque  dnet^s  , 
non  poteYat  non  hanor  n  tn  loco  fubltmif  a  Di^opojiius  ftnffet  , 

falutem  mtftYti  tnfc  -^  .       r.ibus  adfeYYet. 

pYoteft.  I.  Hypothelibillaeit  falfa,deadoratione  arc:e: 
ficut  antea  fuit  declaratum.  1 1.  Ex  iUa  concelfa,non  le- 
quitur  imagmcb  impoiitas  arcse  fuiHe  adoiatas  Quj  rc-« 
gem  civihter  adorat ,  non  nccclfario  adoiat  vclequum, 
vcl  pileum  Regis.  I  V.  Si  lcrpeub  aeneus  non  potuit  non 
adorari,4uiafuitinfublimi  politus,&  falutcm  miferis a- 
fpicientibui  adferebat,  tum  fol  etiam  in  lublimi  politus  , 

falutcmadfcrcns,dcbet  adorari.  I  V.  Azoriam  ipfum 
Iefuitam,pudct  hujus  objcttionis  ficcnim  iWcltb.s^.cap.S. 
quaft.7.  Mtht  nutlui  vtdetur  apud  luddOifutffe  cultus  tmagtnum.  Nec 
tntm  puto  CheYubtno^futffe  tdeo  dvptHos^fculptofque  ut  coleYcntUY  ,  fei 
•b  ornatum.V  pulchrttudtnem  tabefnacult»veliemplt^{T  ad  majeflaten% 
Dctpltntui  oflendendam.  SeYpem  Aneus,  nequaquam  esi  divtnojuffn 
in  altum  fubUtu$,ut  coleretuY  a  luddis^  ftd  ut  conJptctretUY  a  cunilts^ 
iujus  confpeilus  a  ftrpentinis  eos  morfibus  cuYaret. 

3  3.  Bcliarm.  CYeatuYa  hcnoYondu  funt  rtitgtofe  ,  pYopteY  folam 
relaitonem  ad  Deum.  rf  9^.  adorate  fcabellum  pedum  ejus  Matih. 
nolite  jurare ptr  cdlum  ,  quta  thronus  Det  eft.  Sed  fimtlem  Yclattonem 
habtnt  tmagines :  igttuY  eudtm  rattone  coiendafunt. 

Protefl.  I.  Honorandae  funt  creaturae  Dci  cx  religione 
crgaDcum,  noncx  religionc  crgaipfos,  religio  ( ut  Schow 
laltici  loquuntur  )  impcrat ,  nonclicit  iftum  honoicni# 
1 1*  Honor  crcaturas  dcbitus,  noneft  icligiofae  adoratio- 
nis,  fcd  rcvcrcnti^ufus.  III.  Imagine^  ab  hominibus 
invcntac,  qua  tales  funt,  nuUam  reiationcm  habcnt  ad 
Dcum,nifi  riditiam.  1  V.  Locum  illum  Pfalmi  malc  ver- 
fum  cfle  antca  monftravimus.  Haftcniis  autcm  concedi- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E    R    .    A    i    V   S.  i^l 
'^K!%m  mus  ,  quodcx  altcro  loco  fciiuitur  ,  falfo  aut  temerc  , 
neper  imaginei  quidem  debere  qucnquam  jurare,  ficuc 
•c.^  ncc  omnino. 

I      34.  Bellarm.  CrtAtutA  dicitntur  fxcrA,vel  fan[lA,  cr  vetter.xLi^ 
Us  t  propttr  relationem  ad  res  facras ,  fed  imagmes  funt  tnftiiHtA  ai 
gf  &  repritOntandas  res  fa^ras,  ergt 

.  •      .  ..  .   I.  lN'cquconin'a  quse  rclatioi..:,.  ...i.  eiit  ad  res 
*"^r  pcras.nequeomnes  res  facrae,  funt  adorandas.  1 1.  Cui/. 
Kc    •  fundamentum  ipfum  relationis  quae  tribuitur  iftii  im  1- 
gmibus,fit  im.pia  pisfcfumptio.relatio  ipfa,  &  adoratio  c< 
illa  deduda,  non  aho  fenfu  dici  poflunt  facrae,  quam  q  10 
'e>  quadam  execrandse,  eo  nomine  vocttantur. 
35.  Bell.nrm.  rrcka:ur  ex  Cetict!ft<.  Pf.trtbuu 
Prottfi.  Nihil  tamen  talc  oaenditur ,  ex  ullo  Concilio , 
antcNicenum  fecundum  ,  anno  788.  coadum  :  cujus 
confpirationem  iniflo  f^crilegio  ,  atquc  feredamnanuiS 
j  ac  iplam  TnJencinam.  Neque  exPatre  aliquo  antiquo 
^quidquam  profcrtur  ,  quod  f0n.1t  imagtnum  adorationc. 
f     36.  BrM.u  m.  D.uiper  tmagines  Chrtfit,     Sancltrum  ^  nutlm 
■  miracttla  ip.ratur. 

Prttefi  I.Iubcmur  k  Deoipfo  negire  hujus  generis  con- 
fequentias:  Df»M3.!,2,3.  II.  Gabriel  Bicl  in canonem 
.  Miila-,/.  c7. 32  monuit  nos  »» cu/tu  pnfano,  Dtabotum  pUrtmum 
\ieleclari,& quantumvalet  (teptrart.ae  afiiftere  apparintikm  mtracu- 
Uis.  Efdem  etiam  cooperantur  homines  mendace!>,&:  crc- 
Iduli.in  mu!tis  miraculii  falfis  narrandis.  Si  veio  Deusa- 
lliquandofingulaiitcr  talcquid  fecerir,gloria  totaeii:  Deo 
'  tribuenda,  non  imaginibui  manufadii. 

37-  Bellarm.  Homo  dignus  eflvenerHitnt,  qfiia  image  Dei  eli  : 
^trgo  a  catera  imagtnes  Chrtsii,  vel  Sandorum. 

^rtteii.  I.  Nonfequitur  ratlo  quia caetcras  illaBimagi-i 
ics ,  dcftituunrurillainftitutione  velauthoris  virruie  , 
qua  facit  imagincm  reverenrer  pro  tali  agnofcendam. 
il  I.  Homo  non  cft  dignus  vencrationc,  vcl  cultu  forma-. 
Suter  religiofo. 

3  8 .  B  c  1  la  r m .  Imagt  Reps  eft  venetabi/is  civili  qutdam  honore  : 
rrgt  imagtnes  Chnsti  ©•  Sanilorutn.fuut  hinorabties  cuitu  religioft. 
I    Prctesl.  Non  fequitur  I.  Quiaimago  Regis  eft  res  civi- 
Jlis  :  fed  imago  hominis  fandi ,  non  eft  rcb  fanda,  magis 
■r  ^uam  imago  viri  dodi ,  fapicntis  ,  jufti,  eft  imago  docla, 
apiens,  jufta.  II.  QiiiaChriftus  non  proponit  fuam  i- 
cmaginem  colendam  ,  ficut  Rcges  aliquando  fuam  volunt 
jBonorari.  III.  Inter  quendam  htitorem  eivilemt  &  cultum  re- 
^igiofum,  nulla  proportio  intcrccdit. 

3  9 .  B e 1 1 a r m .  Imago  eil  tafax  injHrUi&  centumeiiA,errt  &  ht^ 
uristatquecultm, 

Treten» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproducecJ  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l<jZ  BELLARMINVS 

Protest*  Sano  fenfu  conccditur  totum.  Non  cnim  qu«- 
ritur,an  imago  icmotam  habcat  capacitatcm  ahcujui>  ho^ 
norij> :  fed  an  proximam  illam  capacitatcm  habcat  cultus 
religiofi,  ut  illuni  etian;!  capcre  debeat. 

40.  Bellarm.  ImaginesfJforumDeoYumfHntexecrAHsU:  erji  > 
Wi.rnnes  Chrifli  &  Sanfiorum  funt  hmorabtles. 

rrctesl.  Non  fequitur^fi  pcr  honorabdes,  inteUigatur  ado-* 
ratio  religiofa.  I.  Quja  imaginem  Dei  falli  jnbcmur  de-- 
teftari  :  fed  altcras  imagines  non  jubemur  honorare. 
1 1.  Quia Imagincs  pofTunt  effc  capaces  execrationis  ,  fed 
non  rcligiofae  adorationis.  III.  Quiaillae  imagines  cau- 
fas  &  conditioncs  omnes  habent  malas,  quae  polFunt  elfc 
malac  :  iftae  autem  non  habent  omnes  bonas. 

41.  Bellarm.  Icononiachtfucrunt  omnts  impr$bi,iefcnfores  imx^ 
ginum»fuerunt  fanilt  virt,  &  iocli. 

Protcff.  I.  Mofcs,  Afa,  Hezekias,  lofias,  Chriftus,  cu:n 
Apoftolis,  &  Apoftolicis  viris,  hoftcs  fucrunt  imaginu :u 
ad  cultum  eredarum  :  nequetamen  improbi.  II.  Im-. 
probi  aliquando  refti  aliquid  videnc,ubi  homines  non  nd- 
eo  maIicascutiunt,(icPilatus  viditinnocentiam  Chrilti» 
quem  dofti,&  non  profani  facerdotes  ac  Pharifaei,  cruci-^' 
figendum  effe  clamabant,  Ccnturioncs  &  Praefides  Ro- 
inaniPaulum  dcfendebant,  quam  religioli  Iud3ei,cx  zelo 
lcgis  occiderc  voluerunt. 

42.  BeIIarm.  Infeltcem  exitum  habucrunt Iconomacht:  iefen^ 
fcres  auttm  imaginum  fuerunt  feltces. 

Protefl.  Popularis  hac  ,  &  falfa  interpretatio  eft  evcn* 
tuum  communium  ,  nullam  fpecicm  habct  folidiargu- 
menti. 

^Mrgumenta  nefira. 

43.  ProteH.  ScripturagutriufqueTeftamcnti,  fcvcrein- 
terdicunt  cultum  fimulachrorum,  Ex^i.io.  Lev  25.  Deut. 
^&^»&27*  Rom.l.&c. 

Bellarm.  Scripturis  repehenittunlolelatriAMejl^cfil^ 

tus  imaginum,  quA  habentur  fro  Dits,  vel  pcr  quas  eolumur  tanquam 
Dtt  qut  vere  non  funt, 

ProteH.  Reprehcnditur  quidcm  idololatria  illa  ,  quara 
Bellarm.  defcribit,  fcd  nonilUroIa.  Nam  I.  Exod  20.  in^ 
terdtllum  futffe  lud^is  omnem  imaginum  cultumyVtdentut  fenttrc  ( dit 
^\oriusIefuttaJib.<)^caf.6.  quAfi.6.)  ^ilex.l.  p.-^.q.-^O.  m.^.a,  3, 
fed.l.  A/ber.^^.dtB.K).  4.4.  Bonavent.i.dtft.^.^l.qu^si.z.ad  i. 
Richard.  ^.dtft.  att.Z.  q.t.  ad  I.  Pai  ^.d.^.qujift.l.  a.Z.  Marftl.^. 
qudft.8.  a.Z.  adz.  Henric.  quodttb.l0.qu<fi.6.  in  quam  fentenitam* 
Itbenttus  incltno.  Addunt  quidcm  iUi ,  hocfuiffe  jurtsdtvtni 
f  atptt  tantum  1  &  Chrtfti  mme  abrogatum  ctjfajfc.  ibid.  Sed  in  eo 

ofteu- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N    B  R   V  A   T  V   S.  j^, 

.ftendunt,re  plane  co.iftos  clara  Scriptiirse  luce,  invi- 
os,  manus  dedifle  ventati,  quamvi^  tam  bcne  vohierint 
tcclclias  Roman^.ut  m  ejus  gratiam,Chrifti  mortem  ad 
5gem  moralem  abrogandam  ,  &  imagmum  cultum  eri- 
endum  ,  non  dubitarcnt  tam  mifere  6c  turpiter  detor- 

ucre.  I  I.  Nequeludaei,  nequc  Gentiles  o        ,  habue- 

unt  hmulachra  luaproDiis.  fcd  mfimu,,  >Deum 
oluerunt.  Sicut  paf et  de  ludaeis.  Extd  tz.  lud.ij.  &  dc 
,cnt,libus,Ro;«.i.^cf.i7.  I  1 1.  Bellarm."ipfef.,^24.  pro- 
•at  imaginem  Deieifc  idolum,«per  fe  &  proprie  colatur 
itria,una  cum  Deo,exilIis  verbis,  £:*<»d.2o.  Dmmunnm 
tctetts  mecum. 

44-  Bellarm.2.  SimuUefira  ab  Ethnids  wcah.wiur  Dii. 
rrotetl.  Sic  etiam  fimulachrum  Dei ,  inter  Pontiticios  . 

ocaturDmis  :  tropice,non  proprie.  Bellarm.  ipfe,paulo 

45-  ^^ellarm.  lui.ii  fimuUchra  (eitntesjicumur  ohU-vifci  Deum. 

PreteiJ.  Quoad  pi acticam  &  efficacem  recordationem  . 

uemadmodum&Pontilicii  eumfunt  obIiti,non  quoad 
Jeculationem.  ^ 

46.  Bellarm.4.  lulti,  in  vituU,  non  quarebani  fiznum  tantum 
rpcreumjed  Deum  cerporeum ,  habeb.wt  intm  nubem~i,-  columnam 

fnteB.  Non  fimpliciter  fignum  quaerebant,  fed  fignum 
alequalcGcntesalisehabebant. 

47.  Bellarm.5.  IftiAt  futahantApimJE^ttiumtjittilum  (ffe 
ieum  (celt,  &  tdeo  tmaqttfem  vituli  ftatuerunt. 

PreteH  Putabant*' forfan  Apim  eflc  optimum  fimul,i, 
hrumDei  coeh  :  fed  Deum  coeli  non  potuerunt  cum 
redcre,mfi  lehovam  ipfum  crederent.  Solcmnitatem  c- 
nii  proclamarunt  lehovie,  Exod.  32. 

48.  Bellarrn.6.  Deus  verus  uhique  epponitur  idolis. 
Pretcn.  lulta  fcilicet  interpretatione  non  intentione 

fnnper  nommum,  nititur  hascoppofitio  :  quia  Dcus  non 
jnofcit  ,  fedalienamplanejudicatcultum  prohibitum 
-    -  5  netandum. 

^  X  49-  BeUarm.7.  JUisverhis ,  ^^.32.4.  Hifunt  Dit  q,r. 
^reduxerum  ie  terra  JEgypti,  figntficatur,  pmaffe  lud^eu  benrficium 
■  ^maitems  de  I¥.^ypte,fe  acceptffe  ab  Aft  Dee  JiLgypttorum. 

PrctiA  Ridicuic  :  ludaei  enim  intclligebant,  &  Pharao 
.1  le  tacebatur,  lehovam  ut  oduccret  Iiraelitas  Apim  fu^ 
i  Jraffc,,5c  judiciain  eum  exercuifle.£:>rfl</  i8,n.i*i»»,.?>,i. 

^o.  BeIIarm.8.  Petesl  non  tmprebabtltttr .  de  Idc '  -JJ, 
•    &  ferte  ie  vitule  aMree.&  de  innominate  genere  id.  r? / * 

l udai  i»  idtiefutAVcrtnt  fe  vcrum  Dehm  ce/tre. 


2^1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


*  t 


lex  BBLtAl^MI^ivS 

PnuH  Qiioad  hoc  genus  idolorum  igitur  ,  firmum  ftat 
areumentTTrTi  noftrum.  &  exceptio  Bellarm.  plane  ever-  , 
titur.qua  ftatuit,f«//«m  maiinum  .Uamm  tantum  frohibtu,  qus 
babcnturfroDus  ;  vcl  fer  quai  ccluntur  taniuam  Dn  ,  t.  qmvere 
non  (unt  Simul  etiam  concedit  Bellarmmus  talfum  efle , 
quod  antea  dcfendebat :  tdolum  non  effe  imag.nem  vtrnM  .  nHt 

'"Ki%t\\^xm.Q.MultiEthnicicreiebantihlatlfeDeou  i  QuiM 
Uend.cMturkPonufic.bus.  2.  QH.a-v.dehatit  tom^feremundHm 
id  credere.  3.  Qu.a  D.abol.  opera,  .nterdum  tdola  movehantur,  «r/#. 
auebamur.  ±.  Quiaerant formahumanafradtta  ,  -p.u 

Protefl.  I  Stfropter  iftas  caufas  credcbant  multi  Etiv- 
nici  fuaidolaeffeDeos,  tumcertevcrilimileadmodum 
cftmultObPontiiicioi  Umilequid  crederc  dc  fuis  idolis. 
Kam  1.  Pontificcs,  &  facriHculidicunt,  hic  eft  Deu^  pa- 
rcJ,hic  eft  Chriftu.,acc.  1 1.  Quia  plurcs  iunt  in  "J.undo 
Po.uiHcioquidivinialiquidtribtnint,huicautilhfi^^^^^^^ 
lari  idolo  ,  quam  unquam  fuerunt  m  mundo  Ethnicom. 
III  auia  lapiu.  vna  funt  moveri ,  &  voccm  proterre. 
B.nefcu^fifl'  de  me  Th.ma  .  dixit  fignum  cruci.  Aquinni. 
I  V  Q  na  formam  habent  asquc  humanam  ,  ac  Ethnico- 
rum  idola.  V.  Concedit  ipfe  Bellarm.  ^^7«" 
nmfu.ffeuajlHf.douutputar.nt  ,do'aU^t^ea.  vel  ''/''^'«^'f:^^^^^ 
De  ftisigitur  procedct  aigumcntum  noftium.  Hiautem 
a^.qui  nonpaucitantum  Philofoph.  crant ,  fcd  omncs  ex 
pUbe .  quiVion  plant  obmutuerant :  ficut  apparct  AcI.k,. 
ibi  omnes  inteiUgcbant  difcamcn  mtcr  Dianam,  &  ejus 

fimulachrum.  j 

^2,  Bcllarm.io.  Pro^heta Uborant »  ut  doceant  tdolamn..,^ 

PrHin  Ncque  fcilicct  per  naturam  fuam  abfolut.un, 
neq  "pc^Vcffioic^  ad  ..liud.  Eadem  cft  mcns  Pati  um.  . 

fl  Jroten.  Ethnici  mutabant  fimulachra  pro  arbitno  , ) 
nec  tamcn  Dcos  mutabant-  .  \ 

Bcllarm.  Potutrunt  ex  ftupu...ue,  creicre,Dcos  al.q*cs,t.vn  dc^  \ 
firut.qttamfieri  mantbushomtnum.  r 
^  ProteH  EtfimultamencundcmDeummanerctauuai, 

deftruaum,.Sc  faepius  cxftruftum?  .^"V^tm^ra^aiia'' 
tam  ftupidum  invcnir.polle,qu.  non  ridcat  ion  n,a  taha. 
Sed  &  multa  fimul  habebant  ejufdem  Dei  limulachra 
Bellarm.  Putabam  unum  Deum  cmleftsm,  muitos  haotre  co^:^a^ 

*"'prltlh.  Eodemplancmodo,  QUoPontificii  multipH 
tant ,  bcatam  Vii  gincm  ,  quae  eft  in  cce  is  v""^;^^^^"^ 
quafi  fuboidinatas  Divas,  Laurctanam,Hallenfem,Alpf 

ricollem,&c.  54.  BeUatiii. 


Early  European  Bocsks,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  ILC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog 

224  E  3 


E    N    E    .V    V  .     V  19^ 

^4.  Bellarm.  Gentn  fnltem  in  idoliscrcatHras  fro  Deo  cel  tsnt  : 
Yelhommes  mortHQS.vcl  diimmes^velfaYtts  mnnls^  vel  nnimasffit  im 
fAYtit$m. 

frotefi.  Eodem  fcremodo  quoPontifici!.  Sicenimre- 
Indcnt  apud  Auguftinumin  P/^.iy6.A^«»fo/imi#s  Uptdem, 
\mala,  d.^monia :  an^elos  quos  dtcitt^ ,  ipTos  ^  no^  (oltmus ,  vtrttites 
ni  m^gni,  mtmfteYtii  Dit  magnt  Et  Maximus  Madaurenlis , 
p  id  eundem  Auguftinum  ,  cpift.^v  Eqtudem  unHm  efe 
^  fm.qHistamdeyf!  t  (ffe  ciriifumumf  Hh^ 

nosvirtutes.pr    ►  .:4lttsvoci\bti!isinvOi,t^ 
Cui  AuguftmuiEpift.^Vit^refpondct :  iliHmDaim 
ftcis  unnm  ^deqn^^  ut  diilnm  eft  k  veteribns )  doHi  indofltqne  con^ 


nttun: 


5^  ;  >  :  .  Hezekias  2  R^g  iS,+.  confregft  ferpentem 
snciiin,  4Uia  coli  jam  corpeiilt, 

Bcllarm.  i .  H  brsi  frp  na  illi  adutthnyit  tnccnfHm  ,  ut  D  0  : 
Jam  adolcreinccnfHm  tn  vttertUgeyfjtctificiHm  vtdetur  fntjfe.  i  Ke^. 
\%.  2  Par.i6. 

rrotifl.  I.  Si  Bellarm.  oftende; .  ^  iin  iuiA'<s 

yetcri  Teftamcnto,  vel  rerpentem,  vcl  aliud  quidqua, 
lcb'^iofe  colere,cui  non  licuit  iriccnlum  oflerrc,  tum  ali- 
luia  proticiet  hoc  refponfo.  1 1.  Si  inccnfum  (it  facriti- 
lium  ,  tum  illud  etlam  Sc  multo  magis  ,  eft  facriticium  , 
luod  per  inccnfum  tigurabatur,id  eft,  oratio  vel  invoca- 
jiorcligiofa  :  ^/4/1, 11.  Apoc  8.^^  Pontiiic  '  ir  dum 
pnvocant  Angelos  &  Sandos ,  facrihcium  <  .  .  it  ciea- 
qaodip|imet  farcntur  idoloiatriam  eHc  manife- 
III-  Si  inccnfum  eft  facrificium,tum  ctiam  ima- 
&  reliquiis  Sandorum  offertur  Sacrificium  ,  in- 
pr  Pontifitios,cx  confc/Hone  ipfius  Bellarm.  Iib.  t ,  c.  1 3. 
^yeioUresnosetiamtn  tpfa  EccUfiaoffatmHS  imagintbus  ^  &  re^ 

lellarm.  Incenfum»  in  Uge  veteri,  fuit  facrtficium,qHia  nen  //- 

^^t  nt  \)Ure  incenfum  :  ^cd  jam  mn  eil  ncceffarto  facnfi-^ 

4m,  cu  .       m  EicU(ia,ctt,im  non  ftcerd^tes  tncenftim  ojfare^ 

folum  De§,  ffd  etiam  f-jpufo. 

Ifoteft.  I.  Hac  rationc,liquis  non  faccrdo^  facerct  inter 
^  itificioi  integiam  hecatomben  ,      ccntum  animalia  , 
iadarct  in  ccntumarisfi  non  foli  Deo,fed  etiam  popu- 
^otKerret  ,  non  eilet  facriricium.  I  I.  Bellarm.  ridiculc 
limi:>,ex  fado  Pontihciorum  difterentiam  iftam  probat: 
juo  modo  adultcra  aliqua  polfit  probarc  ,  carnalc  illud 
mfortium  quod  excrcet ,  non  cife  conjugale  ,  quia  non 
10  tantum  viro,  fed  &  aliis  illudoffert. 
Bellarm.  2.  Hebrdtjionorabant  ftrpenttm.propter  materiam.quo- 
odo  cateYa  idcla^  hoc  eft,  pHt^bant  bencficia  famtatum»  ab  tpfo  ferpcn^ 
ancofrofecfa.  Protcft. 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


196  BELLARMINVS 

PrtuH.  I.  Si  proprer  matcriAm  honoraflcntjtum  omi 
^enea  vafa,  &  multo  magis  argentca  ,  vcl  aurca  honor;» 
fcnt.  I  I-  Si  opinione  tantum  crrabant,  Dotuiflcntir. 
lius  inftitui  :  ficut  Pontificii  folent  dc  iftiufmodi  ca 
bus  rcfpondere  :  corrfgendus  abufus  ,  ufus  non  eft  dar 
nandu^. 

56.  Prcteft.  Experientiadocet,excultuimaginuni  iU 
pere  fuperftitiofum  errorem,quo  putatur  imngini  allig 
ta  Divinitas.  Vndc  cnim  alioqui  una  imago  Chrifti ,  \ 
JvlariaK,magis  frequcntatur  quam  alia  ?  cur  precaturi  . 
imaginesaccedunt  ?  cur  magno  laborc  percgrmantur  ; 
aliquam  imaginem  ,  cum  alias  habeant  domi ,  melior 
fortc  &  pulchriores  ? 

Bellarm.I.  Deus per  unxm  trrui^tnem  op-r.ttur  miracula,  H 
ftralUm. 

ProteB.  Hoc  eft  ,  quoaponitur  in  objcdione  ,  operat 
divina certisquibufdam  imaginibus alligatur. 

Bellarm.l.  Qt^dam  imagmes pi£\A  ft^nt  k  fanHii  viris  •  Lm 
TJtcodemo^  &c.  qud  nonfolum  fHnt  fantlAfrofterftgnificattQnem^} 
ttiam  fr^pter  arttficem. 

ProteH.  I.  Fabulofae  funt  iftae  imagincs  ,  non  vcrr^ 
1 1.  Si  imagincs  funt  fandae  propter  artificcm,  tum  on 
nes  creaturae  Dci  funt  multo  fanftiores  illis. 

Bcllarm.3.  AliqHdfttnt  altts  magts  fid  &  reltgiofd,&  magis  e 
iitant  ad  pietatem.  , 

Proteft.  I.  De  gradibus  pietatis.in  imaginibus,  qurs  ea' 
dcm  rcm  ,  eodem  modo  rcprcefentatu ,  quid  aliud  pott 
dici ,  quam  quod  pictatcm  ,  aut  divinitatcm  habcnt  fi<(|fi»  .•jv^ 
magis  alligatam  ?  II.  Imaginaria  cft  pietas,ad  quam  c:   '  ^ 
citantur  homines  ab  imaginibus  humanis. 

Bellarm.4.  Precatttri  adtmaginem  accedimHS,ut  memoriam  ej 
quem  orare  volumus  nobts  imago  refrtcet» 

Proteft.  I.  Qui  funt  cjusquem  orarcvolunt  obliti,  nc 
poflunt  memores  cfle  hujusfinis.  Qui  autem  funt  mi' 
morcs  ,  fruftra  proponunt  fibi  talem  finem.  II.  Exp 
ricntia  docet ,  imaginariam  artem  mcmoriae  non  prodc 
f c  ,  fed  obeifc  memorias  lationali  :  multo  magis  obr 
ipirituali* 

Bellarm.^.  Petegrinationes  adiynngtnesraric^res  funt. 

FroteH.  Impietas,  non  rara,  fed  nuUa  dcbet  cfljs. 

^7.  Protefl.  Imago,  cum  fit  rcs  inanima ,  non  cft  capl 
honoris.  ' 

Bellarm.  Non  propterfe^  fed  telativead  prototypum. 

ProteH.  Si  imago  nondebct  honor.:ri  proptcr  fc  ,  ti 
non  quia  cft  imago  :  fi  non  quia  cft  ima^o,  tum  non  v 
tivc :  nam  imago,quatcnus  cft  imagOjelt  rcUtivum  qi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BNERVATVS.  Jor 
^'««1  Puten.  Nullajufta  ratio  rcildi  potcft,  cur  imaeincs 
P    :  Icrcntur.  ° 

P  ^  ^^^^^^m^.  Imagt  eji  fancln  ptptet  figntficAtimem  reprifai^ 
V       itHemrei  fanOd.  • 

pi      Pr«f<i?.  Tum  multa  cauponarum,  &  diverforiorum  in- 
iiia  funr  fanfta,  &  colenda ;  talibus  enim  locis  appendi 
^     ^cnt  Angelorum,Sandorum,&  fandarum  rerum  ima- 
m  '.,  |ics.  f  um  etiam  fceleftus  quilibet  nequam  ,  qui  in  lu- 
|l  r   fcenico,aut  facris  mimicis(qualia  multa  habcntquot- 
^      nisPontihcu  )  Chriftum,aut  Sandum  ,  aut  Aneelum 
Maefentat,fanauserit,  Scadorandus.  ^ 
Beliarm.2.  ImAgt  efl  fana»,  propter  Eai.fid  infiUutienem. 
Haec  ipfa  eft  quaftio  ,  an  Ecclelia  fandc  agat ,  vel  in  i, 
iiginibus  fandiricandis,  velin  inftitutionc  aliqua  facra 
iiauctoritate  conftituenda. 

{9.Protefi.  Hominem  dicuntPontificii  efle  imagincm 
■'1 :  6c  tainen  hominem  non  folent  adorare. 
BcUarm.l.  Homo.ut  imagoDci,  dtgnus  eft  veneratitne. 
Protefi.  Non  rcligiofa  :  cum  cnim  aequalis  sequalcm  co^ 
et,  ut  gcnere  fuperiorcm. 

Bcllarm.2.  Homo  non  proponitur  ab  Ecclefta  colendus ,  ut  imaf» 
qrtjApcr.culum  effet.ne  homc  fropter  fe  coU  putaretur:  namett^ 
>  '-^rje^  homocapax  eft  honcris. 

rroteft.  I  Cur  hic  non  valcret ,  quod  Bellarm.  c.4.  de 
:  iquiis  refpondet.  nen  defunttn  Ecclefta ,  qut  &  literis  Z  fer^ 
^fbHSpopUiosdoceant  ^quticuttustts  dcbetur  f  II.  Qiiare  lei-i 
ntrnon  vivum  agnum,  &  columbam,  potius  pmponunt 
t.endos  ,  tanquam  imagines  Chrifti  &  S.  Sandi,quam 
fiuni  piduras?  brutisanimalibus non  dicent  veneratio- 
.  «n  debeii  proptcr  fc. 

'^ftremaquaftio  cft,  quogenere  cultus  imagines  fint 
tionoranda;.  Qiix  nobis  jam  eflet  planc  fupervacanea. 

nili  quod jntegram  idololatriae  hujus explicationem,  i 
ueu.inn.propofitamjuvacaudiic. 

5o.  Bellarm.  Tres  funt fententxa,  Prima.  quei  ima^t  non fit  uUo 
••  tnf,  ctUnda.  Stc  Alexandtr.  &  Durandus.  Secunda,  quod iiem 
'fdci^turtmagint&exemplart.  Ita  Alexand^r,  Thomas.Caietam 
\  Benaventura,  Marftltus  ,  Almainus ,  Carthufianus,  Capreeius, 
^iWf«j  cr  a/tt.  T trtta  ,  quod  tmagtnes  infe  &  pr.prie  Itontrari  de^ 
»JeA  honore  mtnert  quam  tpfum  exemplar.  Ita  Perefius .  CatUrt^. 
"» i>andcrus,  Biei. 

ytefi.  I.  Nonconvenic  igituradhucinter imacinum 
^tores,quomodo  debent  coli.  Coluerunt  per multa fe- 
* ;  lcd  nefciunt ,  utrum  idololatrxam  admifcrinr ,  de- 

bito 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


rnhm  V  Ma  e?  Ecclefia  novercam  crudclem  o 
ftrX  Jus^  fuo  hlios,  ).im  tot  fecula,  in  tanto  pciKulc 
fdol^uWli^^  impV^^  leliquit.  cum  uno  canone  Tn 
rflntino  pollct  omnem  fcrupulum  rcmovere. 

qud/perfe  ,vel  per  acad.ns :  prcftcrfe  ,  ^.l  profter  ahud  .  fr.pru 

'"VrTr^lftae  funt  profunditatcs  Sathanae  ,  Apoc.  2  24 
c.Horu^a  unum  colen^  unum  cultum,  nobi.propo 
^^;;^inhacnmpHcuatenosacqu.en:.m 

Sen;'.m^nrde^?lrn.-fofi^ 

111^2.  Cog.r,turut,fubunfii^>sd,ft,na.onsbus,qua^  v 

,pfa  termment  venerat.onem.  ut  '^''^*''''''';"',. 

^  ry.f.n  Arcinimus.utconteirioncm  idololatiiae. 

ne  %llZ.n'kiuend.n. ,  .n,.,.ncs  uUas  aiorar.  iebcre  Utru 

6 T  Bellan  "  S.  de  rr  .pfa  agatur  ,  adm.n.  p.tcli,  smai.nes  . 
tohtur  :  atque  adeo  .tHagines  Chr.fi..  3,  p^,.  ac : 

'''t;/.ii'cq'"'iguur  ullo  cuUu.  Nam  omnis  cuUu. 


E    N   I    R   V   A    T   V  S.  19^ 

iHtraHid,mi»ore  tultu  quam  Chriflus.-vel  Sanclt,  fed  tamtn  tali,  qui 
H^ogite  vet  reiuiltve  perttneat  aJL  eaniem  fpeciem. 

Proten.  1.  Diltinftionci  igitur,  quae  neceirario  debent 
itcll!gi,& oblervari, ad reetum cultum, funt  latriaMper- 
Hlia,&dulia,  quibus  addi  dcbet ,  du!ta  per  exceUcmiam  (ciijus 
neminit  Bellarm.  c.  14.)  perfe,  per  aeddens  .  prtpterfe,  pr^pter 
Uud  -proprie.  tmprcprte  :  ftmpltcittr.fecMnlum  quid,  analogice,  &  re- 
utlive.  Multo  ccrte  facilius  intclliget  populus  (cujus  hic 
alus  agitur  )  falutarcm  fcnfum  fymboli  Apoftolici  ,oia- 
lonis  Dominica; ,  &  decalogi ,  quam  hujus  unius  com- 
nenti  humani.  II.  Bellarm.  in  tota  hac  cxplicationc 
ultus  imagmum,funambulum  agit  rcligionis.  pendente 
eft:igiojngreditur,juxtapraecipitium  turpillimae  idolo- 
nnx:  plebem  rudem  vult  fecum  ducere,  qux  fubtilibus 
iftindionibui  nefcitgradus  fuos  librarc.  Qiiid  hoc  eft 
hud  quam  ludere  cum  Deo  ,  &  hominum  animabus. 
II.  Exphcatio  haec  Bellarm.  non  agnofcitur  abaliis 
•ontiliciis :  ne  fuis  quidem  lefuitis  cam  pcrfuafit.  A20- 
lusenim  lib.9,c.6.  contra  pronunciat :  anftans  efl  theoU- 
«rum  fenteniia,  tmagmem  eodtm  hontre  &  cultu  honorari  Cr  coli,  qu» 
tlituridcujusefHmage.  Mthi  tmus  tantum  cultus  vtdetur  tmavni 
chitus,  tdcm  ncmpe  qui  dtbctur  exemplari  Filincitis  Ctiam,  fcri- 
•ens  de  caf.  confc.  ad  formam  curfus  qui  Roma;  prxleci 
olet  a  lefuitis,  docet,  rdtqm.nChrtftt,fuiar,um  fafces,  (^inas, 
I  ^avfiit  &c.  aderanda  effe  eodem  modt  qu»  Chrtftus ,  trad.  2 3 .  <.  I . 

C  A  P.   VI.    De^  Cruce, 

iuasftio  prima  eft,  an  ligiuim  crucis  fit  vcncrabile  >  BcU 
larm.  aflirmat,  nos  negamus.  ^ 

Argumtnta  BtHarmini, 
T  H  E  S  I  S  I. 

Ellarm.  Chriftus  ipfc  fua  Jpente  elegit  ftbi  cruttm. 

Protefl.  SidcarcanoDei,  Chriftjque  conlnio  ,  r.oc 
ntelligitur.verum  cft:  fed  non  magis  facit  pro  adoratio- 
',^/^':j}cis,quam  Annse,  Caiphae,  Pilati,  Iudje,quosetiam 
j  fuafpontcelegit  ,  utfuaemortis  caufaseflTcnt 

aminiftiantcs. 

Bellarm.  Crttxfuitara  fummi  fatriftii. 
Protesi.  Fatue  ac  cocce,  utrum  majus  cft,  munus,anal- 
aiequod  fanftihcat  munus?  Mat  ziti^.Num  quid  Chri- 
tt  oblano  f  uit  a  cruce  fandificata  ? 
|.  Bellarm.  Cw*/<«7CAr/ 7  '       "  ■on. 
roieft.  1.  Sec.indumPo  ,'.i,fv,p  - 


Early  European  Boc^ks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxirtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^^Tnferos  I  I.  NcqueinScripturis  reperitur  ifta  mct^i- 
ntora  nciue  fequerctur  indc  adoratio  li  ibi  repcriretur , 
Suami.s  clm  laco    fcala  ,  pcrtingeret  ufquc  ad  coelum. 

r^.t,li  1  Nihil  indc  fequitur  dc  cjus adoiatione.  1 1.  S^o 
fnjforooriX  ucncio  .  mllrumentum  l.berationis  :  qu.a 
nonrt'c;ccmr..uer  i.bcratorcm  &  libcranonem  tan^ 

^^rBcfurm^^^^^^^ 

Prct./?.  I.Incrucc.noncrucehocfec.t.  II.  Hxtigura 

taphrafr.non  ^^^^'''^'^^"^/l^^^^^^^^  pMem*nemChri- 

vefmicamTu^cl'^,  aut  r»tioms,  .n  iftis  myftet.n  .nefle  pu- 
tant  au«fpc(aatadadorationem.  .f  r^^.tuy 

7  BelUrm.  Abmvcnuone  ,ruch  muluple^ ars,umeniu  fum:tur. 

^';:i:^^^:^no.^i^^cncrnur  :  nonta- 

sTvcra  ifta  mira^ula  ^uerunt  non  novum  cul- 
tum,  aut  fidem,  fed  vctercH.  ^^o"*'^""^,^";^ 

^^'fnten,  H^cct.amdcrerra  poflint  vcreaffirmari  •  an 
ideo  terra  etiam  eft  adoranda. 

Qu^ftio  fecunda  eft,  an  imago  crucis  Ct  colenda  ■ 
niun  cslo.  Qu.  a^muone  .  mm  moic  -.ener^bUe  reddetur  f^nm 

'K\^tl!l%nnn^  filii  hominis,  eft  filius  ipfc  hominis , 
poun"fa,&gllria,fuampr?fentiam,&^^^^^ 
\n  fi?no  manifefto  ,  declara.js ,  ^-'^  ^3.^6.        2  .j^7. 
I  I.  SiclTct  crux,  tum  ut  Bellarm.  refte  obfcrvat ,  rei4^ 
♦«rtandem.illotempore,a;en,r4*i/^,nonan.ea.  *  f 


I 

1 


■i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


lenerabilfs :  verf.^i  nn\iun1ub^ar  jam  funt  adorand^' 
;  lr\'^r'Jr         «  ^««.«.5  eH.derHH,  de  ve»erat.0He  eruns 

^         "-Pe  ru, 

1  onXhs^  &^°rnlH  '  r'""  '^'^'  TertuUianus,  de  Mora, 

Pm*/?.  Si  eSdcm  modo  adorabant  labarum  cum  cruce. 
Hanteafinccruce,  tum  adoratio  illa  vcl  fuit  civiliS 
»um,  vcldamnanda.  >ciiuic  civiiis 

■  5  .  Bellarm.  Crnxapparuit  Ccnffantint,  &  a/iis. 

r^^off-  SignumquodapparuitConftantino,  non  fuit 

pix,(ed%i:t<.^iv(>vf.K«Tx  Tb^icri<7:trov,ideft,nomenChri- 

lonlt.  hb.  t .  Si  vcro  vel  illi,vel  aliis  extra  ordinem,  ap. 
Vuir,  hnis  nonfuit,  utadoraretur. 
l6.Bcllarm.  MtracHlafmenHmero  ^per  crucis  figuram  efUU 

Sroffi?.  Nonmagisfincnumcro,quamfincmcnfura  & 
^nacic  ad  adorationem  pertinente. 

|u«ftio  tcrtia  cft  defigno  Crucia,  digito  cxprcflb,  an  lit 
lacrum  &  vencrabilc. 

L?7;  ^^j'^''"^-  agni  in  pefl,l>us  domcrum.  Exod  12.  nihtl 

md  figmpcahat  nift  fignum  crucis. 

I  fmfi?  Noncaret  ha:c  intcrprctatio,blafphcmu  i.i  ian- 
«ncm  Chrifti. 

i8.  BcUarm.  Tau  infrettt,hus gementiHm  ,  £:c(h.2.  apert,^,me 
veat  figHHm  cruas. 

\fretcil.  Tum  nulla  nota  potcft  defcribf  in  frontc  .  pra- 
Tfignum  ciucis.  ^ 

).  Bcllarm.  Apoe.l^»!.  Nemenagni,  &  m.ncn  rair,s,  & 
crueis. 

\Prctef}.  Quod  crux  fit  nomen  Dei ,  non  legitur  ,  nifi  ia 
'Jangeho  Valentini,  apud  Irenxum,  lib  i.  cap.  I. 
10.  Bellarm.  Apocal.?.^.  Signumtn  fnnte  til  fitnHm  crucis, 
teft.  I.  Vndcconftat  ?  1 1.  In  hoc  &  in  praccdcn- 
locis.  Dcuscft  quifignat.  AtBell.irm.  cap.^o.dicit 
num  crucis  efl"e  invofationem  meritorum  Chrifti 
mquid  Deus  invocat  merita  Chrifci  ?  * 
|2I.  Beilarm.  Gcnef 48.  laeob canciUatismanihui  henediccnsfi- 
Yoftph.figtttfiidvttifcrt  altquando  tcmtus ,  qvo  b^ned,riicnes  fttitt 
*^ifierim. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B  E    L   L   A    K    v.    .    -  ^ 
"  Pfoteft.  Longc  aha  latio  redditur  m  textii. 

ho^oic  haSeleguntur.  fuit  tuip.flimus  H^icticu . , 
Valentinus,  Iren.  lib.  I,  cap.l. 

rL.i?  M.racula  etiam  pr^tendit  Apocalypttca  Befti;., 
ut  proptei  illa,imagoBefti«adorarctur.  Af»c.n,v.H> 

jiYgumenta  i«<  BeUarminus  fthimttthjicit^ie  Cruce  , 
alia  vaUntttta  «mitttns, 

»4  Troten  Cxnx  dolore  &  ignominiam  attulit  Chrifto. 
-BeXUxm.  AttHlttctiamUutiAm&glortam. 
rrotcfl.  Laetitiam  &  gloriam  nonattuht  ut  caufa  :  non 

ouam  homincs  crucifigcntes. 
i<:prctesl.  Filius  non  amat^ut  honorat  patibulum,  m 
quo  pater  ejus/uit  fuCpenfus.  nifi  cum  impietate. 

r*/>e«^«»I«r.  at^v.ra.autlegittmcprobata  .  p^tereainvttt  f»f^.n^ 
i7  nthtl  tnde  lucrnntur,  mft  poenam,  &  tnfamt^m. 
rrttefl.  Hxc  omniafalfa  funt  m  Martyribus ,  &  aliis 

quibufdam.  j. 

Bellarm.2.  Qui  propter  Deum  aut  patriamocctdnfuur  ,  . 

fuam  Itbemifime  ,  tnjlrumenta  paponts  eorum .  tan^unm  mcmr. 

xirtHtts  etfftrvant.  ,  r  ^.-.-.in 

Proten.  I.  Omnia  monimcnta  virtutis  non  funt  aman- 
da  Schonoranda.  U.  Inftiumentapaflionis  eonfcrvaa 

pofrv.t  m  deteftationcm.  III.  I>«  '-^^'"^"^^^^/ -'"^^ 
mcntorumconfervatione,  nihil  traditur  inScnpturA. 
ubi  tamcnomnegcnus  honoris  virtutis  detertui.  ^ 
26  rmen.  Sioportetadoraieomncscruces.quiaChri- 
ftusincrucepcpendit  :  oportebit  etiam  ^dorare  omnu 
feputchra,  omnia  prafcpia,  Sc  omnes  columnas,  lanceas, 

fponeia*, flagella.  -c.* 

Bellarm.OwwicJ  truces  funt  imagines  crucis  vera  »  &pratertA 
ttiam  tprtusChrt/li.nonfHpr.tf^pia.  -u.  e 

rroten.  Diflercntia  nuUa  :  nifi  quae  pidoribus  atquc 
poetisacceptadcbet  refcrri.  .  ,^ 

17.  Preteft.  Si  rationecontaftus .  \  ciul  inftrumentuir. 
p.ifiionis,  crucem  adoramus,  oportebic  etiam  adorare  u-  " 
bia  Iudae,qu3e  osDominicontigerunt.  j 
Bellarm.  I.  Chrtfttti  labia  luAi  non  cligit ,  n,c  nmavtt.  ^ 
Proteft.  1.  Cont.idus  igitur  ,  &  ratio  inftrumenti  ac^ 
pamoncm  per  fc,non  inferunt  adoraaoncm.  Chriltus  e^M| 


n 

•1 


leeitlirdam  Apoftolum,  elcgiteumoKulari.  Elcgit  eun 

ut  fuun 


4 


1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   B   R   V    .A     .     V  S. 
ut  fuiim  proditorem  :  pltis  boni  ctiam  ipf?  voluit  Sc 
J|^Communica\  it,  quam  cruci  . 
'         '^j  ^cllarm.2.  LabtalHiApaUeifmrmthoyunum  ur.ftcrum^ij' 
idt»  non  fottrant  Imtrnri ,  ^nm  ftmul  ipft  tmtn  homtna  hinorarr\t^ 
dercniur. 

Prouii.l.  FacilincgotiopoiTet  hsccdirficulr.i>  lemovc- 
rijli  lcfuitis  placcrct,diftingucndo  inter  Ubia  Iitd.i,  abfolum 
0  relativA  :  &  relattva  ad  intra,  &  ad  extra  ,  fropter  fe  &  frtpter  a^ 
littd  :  jimpliciter  ,  is- analtgice ,  velrcduai-jc  conftderata.  II.  In-i 
Itrumcnta  ut  talia ,  non  minus  poHunt  confidcrari ,  fine 
rclationc  ad  caulaa  illas  principales,  quarum  lunt  inftru^ 
|t  mcnta  ,  quampartes  finc  relationead  totum.  Fucrunt 
W"'    autem  infti  umenta  hominumimpiorum. 

28.  ProteH.  Supcrftitiocft,  charaderibus  tribucre  vir-. 
tutem  :  at  Papiftas  tribuunt  figuca  crucis  ,  vim  pellendi 
Daemoncs,  &  omnia  mala  :  ergo  mnt  fuperftitiofi. 

Bellarm.  I.       tnfttperfttttofum,  &prohtiitum.  utt  charaneri-m 
l>ui,&figurii.ad  eff.fltiS  altquot  producend»s,ut  mai^i  facittnt,quia  /f^ 
fe^us  lUt  non  pcffunt  ijfe  naluraUs ,  nec  proventunt  a  Deo  ,  cum  nuUn 
tatts  Det  prtmtfsto  rcfertatur.  nec  Deus  ab  tUis  tnvocetttr.  Atf-^uum 
tructs  operatur  mtrjtUliter,  ut  ftgnum  dtvinittts  infltiutum. 
.      PmeH.  Proferantur  igiiur  tabulx  hujusinftitutionis , 
'   &  finis  erit  hujus  controverfiaj. 
|p  B  c  1 1  a  r  m .  2 .  Tres  fu  m  mirabiies  effeclus  crucit ,  I .  terret  &  fum 

,  g  u  Dxmones.  2,  Pelltt  mtrbos  «Jr  «^«/4  mala.  3 .  SancJificat  ea  qum 
'  bus  imprimttur. 

Prctefl.  Plu fquam  mirabilc  eft  tales  effcftus  abiquc  ullo 
^gik  Dei  vcrbo,d;giti motu,  produci. 

Bellarm.3.  Primumeffeclum  ex  trihus  caufis  hahet  :  exappre^ 
■P  I  henftone  Dsmonis,  ex  devottone  homtnis,  &  ex  tnftttuto  Dei. 

W    '     /'"'''^  ExfimulationcDaemonis,ex  fuperftitioncho*. 
]0f   mmum,  fine  inftitutoDci,  hsec  omnia  crcduntur. 

Bellarm.4.  Signtimcructs  ,  eil  invocatio  qttxdam  mtritorum 
Ckriflt  crttcifixi,  figKo  exprejfa. 

Protesl.  I.  Chnftus,.Sc  Spiritus  Sanftus^non  doaiit  nos 
j.,,^   hanc  precationis  formulam  in  Scripturis.  1 1.  Hac  ratio- 
nc,  fignum  crucis  magis  propric  ad  Deum  ,  quam  ad  D»- 
,...3   monesauthommes,  dirigcretur.  III.  Inyocatio  jam 
clTct  magis  in  figno  &  figura  exierna,  quam  unquam  fuit 
in  vetcri  rcftamento. 

Bellarm.  5 .  £x  mftttuto  Dei ,  &  ex  tpere  oper^tto  ,  vaiet  fionr.ni 
eructs  tontra  Dtabolum  ,  ttiam  cum  ludats  iS-  Paganis  adlnbetur ,  fins 
ttUa  fide  tn  Ch^^iflHm. 

Protep.  I.  Facilceft  igitur  cuiiibct  impio  infidcli.pciie- 
rcDaemoncin,  quando  ipfi  placct.  Nequc  difficile effcc 
Prmcipibus  hujus  mundi,  curarc,  ut  Diabolo  nullus  lo- 

Kk    2  cus 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^OA  B  B  t  I-   A  R  M  I  N  ▼  S 

cusVet  intcrhominis.  II.  Signum  crucis  crit  Sacra^ 
mcntum  oftavum.  &  caetcris  omnibus  majus. 

Bcllarm.6.  Ncn  eft  Sactamtntumfrcpued.Hum,  tumqma 
ctvf  r,  .rxuamjufttficMtem  ,  tum  etum  q»,a  mn  Imhet  effdlurn  ,k  • 

^'^PrlS.  Si  non  confcrt  gratiam  j uftificantcm,  tum  noa 
«ftinvoc.itiomeritorumthrifti.  Si  cftcftum  non  habet 

infallibilcm,  tumnonvalct      °P«i^%^"^?;  ' 
ntenjammodoBellarmmusafinmabat.  II.  Si  ex  mfti- 

tuto  Dei  fue.it  Diabolum,  pell-t  omnia  mala,  &  fanttih- 
cat  eaqufbusnnpiinatnr  (ctiamipfaSacramcnta)  qua 

Bellarrninus  antea  voluit  pcrfuaderc ,  certc  multo  magis 
Sac-amcnti  nomen  mcretur ,  qviam  matrmionium. 

BcWr  m.7.  Benedtttmm  emnu  hencd,cenda,p?r  irutemMnquarn 
invomimem  :  fuut  ettam peUtmm  morbos,  &  t^tera  mala  :  ncn  poteli 
tamen  nec  ddetne^ari .  quin  ettam  aliqua  fandttai  relattva  attedat 
rebus^tum  ftznantur  trace. 

Protefl  I .  Bcnedicere  abfqnc  verbo  Dci ,  cft  malediccre 
&  facerc  1 1.  Podagram,  calctiluin,  pcftem  cruce  cura- 
ri.nondum  crcdit  mundus  Ponrinciorum.  III.  S»anai- 
tas  in  ciiucefundato,  eft  relatio  fetundum  d,tt. 

C  AT.  VI  I.    De  Templis. 

Qiiapftioprima  (  quae  vix  mereturtradari )  eft  dctem- 
plorum  forma  :  an  debcant  ad  Oricntcm  convcrti ,  ut 
in  folemnibus  prcribus  oremus  ad  Orientem  converli. 
BelUrminusaffirmat  :  nos  r  "il^i' ^"oli^m  detcm-  - 
rum  forma  )  dirimus  nihil  clfenob-s  ^Dcopta;; 
ptum,  aut  ab  hominibus  pralcribenium  ,  dc  ^4* 
profpeau,inorationcobfcrvando  :  fd  hcirum  cfle,« 
libcrumrclinquidebere,(icutinomniloco,  i  rim.2,8, 
fic  etiam  in  omnem  partem  convcrlis  ,  tam  pubiicc , 
quainprivatimorare.  I 
T   H  E    S  I  s  I. 

BEUarm.  TaradifuieratadOrientem^  Genefl.  crantei  igttm 
ad  patrtam  fnff>tramtts.  v»-  . 

Trcten.  I.  Paradifus  nonfuit,ncqucpotuit  cfleadO- 
ricntcm  refpcftu  totius  mundi.  1 1.  Paradifus  lUc  ir 
quo  collocatus  fuit  Adam,  non  eft  patria  noftra  ,  fed  coe. 

lum  fupremum.  ,       ^    ^  *  , 

2.  Beliarm.  Ab  Ortente  toelum  futgit ,  iff  eft  pnn  mundt  ttrptrM- 

liS  exetUenttftima.  .  ..^. 

Prottn.  I.  NuUaunaeftparsori-ns  toti  mundo.  VDj,i 
Solnobisoritur,  ibi  occidit  iis ,  qm  adycrfa  nobispreM 


1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


I    N   E   R   V   A  T   V  S. 

munt  vefligia,  &^ntipodcs  vocantur.  II.  Nihileftno- 
4>is  negotii,in  orando,cum  una  parte  magis  quam  alia,  ni- 
fi  quod  caMum  verfus  oculos  attollimus",tanquam  ad  do-t 
micilium  Patris  noftri  cceleftis. 

^.Bellarm.  Chnfius  eft  lt$x  munii.  Ideo  hac  cxYemcni,%  i:he-^ 
mis  Hti. 

Proteli.  I.  Chriftus  etiam  eft  fons  aquse  \  iventi:) ,  \ 
germen  ,  &  omnia  falutaria.  An  igitur  debemu^  oculos 
noftros  in  orando  fimul  converterc.  in  ccelum  ,  marc  , 
terram  ?  &c.  I  I.  Ca-remoniae  rcligiofae,  humanx,  rcftd 
deducuntur  a  c.iiendo,quia  iis  omnibuN  carerebene  pof-i 
iimus. 

4.  Bellaim.  Dmtnm  moticm  m  crnce  ^  UciUcntemreJpicicbat ^ 
s  nyS  amcm  tn  f  ici'*m  ejus  intutrt  debemus. 

Proteli.  Dehac  hiftorixparte,  &  ejus  myftcrio  ,  filet 
Scriptura.  II.  SiChriftus  moriens  Occidentem  refpi-. 
ciebat  ,  totum  mundum  non  habuit  ante  fuam  faciem  : 
multi  igitur  ad  Oricntcm  fefc  convertcndo  ,  avcrterenc 
fc  k  Chrifto. 

^.Bellarm.  Chrifim  afciniit  in  cctlum  eoehrum  adOnentem^ 
P//1/.67. 

JProteft.  Nihil  tale  ibi  rcperitur.  Nccexillo  conccfTo 
quidquam  fequcretur. 

6.  Bellarm.  Ab  OrUnte  venttcrus  crediturad juHcium^Mxt.Z^ 
'verf.ij. 

Proteft.  Crediturabiis,qui  quicquid  ipfis  libct  crcdunr* 
Comparatio  inillis  verbis,non  refpicit  locum/cdcUiaru 
&  fubitamapparitioncm. 

7.  Bellarm.  /«J^i  or.ibant  ad  Occidentem. 

Protefi.  Non  propter  myfterium  aliquod  Occfdentis  • 
nam  paradifus  in  oriente,  lux  mundi,&c.  ad  ludaeos  eti- 
am  fpeftabant  :  fedexDei  inftituto  hocfaciebant ,  cum 
fucrunt  in  templo:proferatur  igitur  contranu  inftitutu* 

Quaeftio  fecunda  eft,an  templa  Chriftianorum  ad  facrifi^f 
cia  offerenda,  rcdc  inftituantur,  Pontilicii  affirmantj 
nos  negamus. 

8.  Bellarm.  Prohri fojfet  cmnibus  aroumentis.qt^d probant  Eum 
chartfiam  cjfe  facrifictum. 

Protefi.  Etimprobaripoflctomnibusrationibus,  qu« 
probant  contrarium. 

9.  Bellarm.  EcclefiaChrifii/.norum  femper  habuerMnt  dltariam 
Proteft.  Vnde  igitur  Paganorum  criminatio,  objtcitnobis^ 

quodnon  habeamus  'mngincs^f.tit  aras.aut  temp/a.  Origen.  contra 
Cclfum  lib.  $•  qtiod  non  a;cufAtts  nos ,  quiid  nec  temfla  habeamus  ^ 

K  k    3  nec 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


4C6  B  E    L    L  A   R   M  I  N  V  S 

necimaiine^.nec  ar*^.  Arnobius  contra  GentcS  ,  l.b.2. 
lo.  Bellarm.  NHllui  fere  efl  vetetHm,  qm  ncn  mem.nertt  altd^ 

rroteh.  Menfas  lignc.is  alrana  faeue  vocanc  inciAp.ro.i- 
caquadam  phrafi.  Optat.  Milevit.  adverfus  Parmcnia- 
num  lib.6.  qmsfideiium  nefcit,  in  frtigenin  myfleriti  .  iff*  Ugnt 
i,»team.ne  cJertn  f  Athan.  cpift.  ad  folit.  vitam  agent.  m.»- 
fnm  hincam.  cmhufferHnt .  Caeciliui.  etiam  .  .aP^^  Winutiam 
objicit  Chriftianis ,  quod  tanquam  athei ,  nulla  habcrent 
tcmpla  velaltaria. 

Bel larm .  OilAvins  Holuit  Sannum  dare  cantbm. 

Troten.  Oftavius  ipfe  contra :  futatti  noi  cccultare  quoictlf 
mus,  qnia  delHbra»  &  arai  ntn  habemui  ? 

Quseftio  tcrtia  cft,  an  ad  o.andii  tcmpla  inftitui  dcbeant, 
quali  mclius  fit,in  tcmplo  orarc.etiam  privarim,quana 
inalio  loco.  Pontificii  affirmant,  Nos  negamus. 

1 1 .  Bcllarm.  TemfHm  Salmcnnfaclum  fmt ,  M  effet  locus 

mttonis.  ,  .  ,x    -KT  II- 

rrttcn.  I.  Omnis  oratio  non  cftpnvata.  II.  Nuiia 
templa  habcnt  Chriftiani,in  quibus  ita  fuum  nomen  coU 
locavitDeus,  fingulari  fuo  inftituto,  quemadmodum  m 
tcmplo  lcg.Ui  fuit  coUocatum.  Noftra  tcmpla,lunt  fimi- 
lia  Synagogis  ludaeorum,  potius  quam  tcmplo  Hierofo^ 

lymitano.  .      ,      /.  . 

IZ.BtWzrm.Trobatur ixemplts  e»ru  qui  ad  templum  afcenieruntm 
TrtteH.  Excmplaillaad  iegalcm  cultum  pertincnt ,  cx 

quibus  nihilconcludi  poteft  de  EccIciiaChriftiana. 
l-i.^&tWzim.  Fr^aturex  ratribui. 

Prtten.  Nihil  aliud  ex  Patribus  antiquioribus  probari 
poteft ,  quam  publicas  ,  &  communes  preces,  in  coetibus 
Hdclium  eire  efficaciflimas  ;  &  ilUs  commoditatcm  ,  non 
rcligioncm  acccderc,  cx  loco  coetui  accommodato  ,  qu« 
duo  a  nobis  conccduntur. 

14.  Bellarm.  Deui  efl  in  tempU  magis  quam  alihi. 

ProteH.  Non  cft  magis  in  templo  manufado  ,  k  coetu 
delium  fcparato,  qua  alibi,  poft  templum  Ieg.il e  fftblatu. 

I  ^.Bcllarm.  Deus  in  templo  cttius  exaudit.  Salomont  h$c  feteati' 
fromtfit »  I  Reg.9.  erqt  &  Ecclefia,  de  tempUi  Chrifiianorum. 

ProteH.  Difpar  cit  ratio  legis  ,  &  Euangelii.  Euangelii 
non  defeftus  ,  fed  dignitas  iSc  cminentia  cft,  quod  omm- 
bus  fidelibus ,  ubiquc  praefcns  eft  Dcus  ,  ut  fuis  tcmplis. 
QuodSalomonpetiit,  pctiit  cx  promiflione  &  mandat» 
Pci :  in  Euangelio  nihil  tale  rcpcritur. 

li.Bcllai:,  QrAtanitHtr»  n9bttiJim4,tttbtltJ^imHt  Utns  debetur, 

rttttfi. 


4 


.  t 

1 


i 


INBRVA   TVS.  2.7 
Proten-.  Non  locLis  orationcm,  lcdoratiopotius  lociim 
nobilitat,  &  honeftat. 

I7.Bellarm.  In  EcclcfiAfuHtomniixaccoynmo.Utfi  ad  cxcttfiHm 
iam  d^vtionem  :  altaria*  ctuces^  tmaisnt  s^  YeiiqniA. 

Protcfi.  I.  Nova  hasc  crt,&  peregrina  devotio,  quae  hu-^ 
jafmodi  mediis  cxcitatur  ,  quas  Apoftolis  nunquam  ve- 
ncrunt  in  mcntcm.  1 1.  Si  concedatur  ,  aliquid  efle  iix 
templo,quod  cxcitct  devotioncm,potcft  tamen  aliud  cf- 
tel  fc  in  domo  privata.quod  magis  facit  adorationem  priva- 
tam  exacucndam  :  ut  ii  alicui  orandum  fir,  pro  uxore,  & 
liberis ,  cx  afflidionc  aliqua  decumbentibu:> ,  &  in  fimili 
aliqua  caufa. 

iS.Bellarm.  Intcmihs  orim^LricChri/lus  eft  ccrporaliter  prx^ 
fcm  in  Eucharijh.i. 

P-rotcIi.  Corporalis  ifta  prasfcntia  cum  fit  ab  omnipro-^ 
bationc  derclitla,  non  potcft  qUidquam  probarc. 

Argumenta  noflra. 

l^.ProieR.  Matth.6s6.  Tu  ,  quum  precaris  ,  introitoin 
rorrcla\'e  tuum,&  claufo  oftio  tuo,precarcPatrem  tuum 
in  occulto. 

Bellarm.I.  HdcveYhanonfoffunttntelli^tfinpltciter  decuhicu^ 
h  materiAli.  ApoQdui  enim  jul^ctut  cremus  tn  omm  loc$  &  Dominus 
§ravtt  in  montibus. 

Protefi.  I.  Dc  materiacubiculinon  difputatur  ,  fedde 
formali  ejus  ratione,fecreto,  vclccculto,  ficut  inipfis  ver- 
bis  declaratur.  II.  Orarclicet  in  omni  loco  ,  fed  noii 
omnimodo  :  hicautem  locus  adducitur  advcrfus  ora-i 
tioncs  privatas  ftatas,  folemnes,  in  loco  publico. 

Bellai  m.2.  Dominm  juhet.ut  in  oratione  non  q^iiaramus  inanem 
^loriamj  quemadmodum  Fh^rtfdi  faciebant. 

Prote^.  lubct  igitur,  utfpecies,  &  media  hujus  inani:? 
gloriae  captanda5  vitcntur ,  orationcs  privatas  palam  ha- 
bcndo,  tn  Synagogis,  &  in  angulis  flatearmm^  id  cft  >  ut  Cajcta- 
I  nus  bcneintcrpretatur,m/c^r/5p«/'/ias. 

Bellarm.  3 .  InteUigiiur  per  cubtculum^  fccYetum  coriis^  &  frohi^ 
hntur  evagationes  mentis^  tempore  orationis. 

Pro/ff?.  I.  Pari  igitur  rationc,  intclligitur  etiam  x/fr/T^. 
Ut  elcemofyna  ftat  in  fecreto  cordis,cum  dicitur,  inoccuU 
u.  1 1.  Palam  cft,  (ut  Cajctanus  obfcrvat )  Dominum 
bi  agcrc,  dc  orationibu^»  privatii  tantum,quse  funt  talcs  : 
at  vcro  non  minus  publicae,quam  privat»  debcnt  concipi 
in  fecrct^cordis,  finc  cvagationibus  mcntis. 

^o.Pretefi.  Iohan.j^.^zi.  Neque in hoc  montc,ncqucHic- 
rofolymis  adorabiris. 

Bcllarm.i,  U^/wiw^  riQn lcqtiitHr  de  adorationc$  f^thne  loci,  fed 
Wmcrnodi.  Kk    4  irotcfi. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


n 


2  -  3  B   1   L    L   A         M    I   N    V  S 

rrote!}.  Non  ratione  loci  abrolutc.fcd  rationc  Ioci,pro- 

-  :  religiofum  modum  adfert  adorationi.  Sic  Cajetani. 

futurum  tcmpiii  gYAtU  novi  Teftamenti^  evacuantis  utYumque  lochn:. 

tmo  omnemlocum  frddicit.   PLYhdeduo  excluft  locd  ,  f nequeinfuc 

monte.  ncque  Hicrofolymii  (tPUeUiguntur  rxdufa  omnia  alta  locx. 
Bcllai  m.2.  Senfm  eii,  non  adorandum  rituSamarttanorums  ne^ 

que  Yitu  luiatco^  fcd  novo  Yitu. 

PKtffc'/?  Rituj>Samaritaaorum,&  Iudaicus,pendcbat  ex 

rcligione  loci:  ritus  autcm  novus  omnem  rcligioncm  lo- 

ci  excludit. 

Bcllarm.  3. 5o/wr/o  in  hc  c$nfiftit,qu$d  Dominus  veUt.frAcifutm 
cultum  Cljrt/fianorum  cffe  fptrttuaUm,     pirtim  ab  omni  crrore.  ^ 

rrotetl.  Quaftio  ex  profeflb  cft  lic  loco  ,  non  de  praeci-- 
puo  cultu  :  Patres  noffYi  in  hoc  monte  adoYxveYunt ,  & yos  diiitU 
HteYoV)r^i^  effe  locum  iHumtibt  oportcat  adoYAre.  Solutio  igitar 
quseitionis  refpicic  iprumlocum  ,  non  cultus  principa-. 
tum,  &  errorcm  qualemcunque. 

ar.  rrctcsT.  I  Tm  7,8.  Volo  viros  orare  in  omni  loco. 

Bcllarm.  T.  Si  hicdeprivAta  oratione  ngimr.  tumfcnfus  cfly  tion 
folum  tn  Ecclefta.  fed  ettam  tnaltts  ommbus  locts ,  licittim  effc  orare 
JDium  ■ 

rrjtefl-  Sequitur  inde  non  tantum  licitum  efiTe,  fcd  fine 
^ifcriminc  utilc  cire,  quod  attinet  ad  locum. 

Bellarm.2.  Si  de  publica  oratione  agttuY,tum  fro  nobisfactt:nam 
ri  o-vni  loco » fi^ntficat  in  omni  JEctlcfia. 

Protesl.  Non  fcquicur  :  quia  in  Ecclefia,non  convcnitur 
j<l  privatas,  fed  ad  publicas  orationes :  ncquc  i^ublicis  o- 
rationibus  quidquam  accedit  religionis  ,  aut  cfiicaciae,  ex 
loco,  fcd  ex  communionc  Sandtorum  :  nequedcniquc 
Ecclefias,  vcl  tcmpla  habucrunt  tum  tcmporis  fingulari-i 
tcr  confccrata. 

a2.  PYctesl.  Deus  non  eft  magis  in  tcmplo,  quam  alibi, 

Bcllarm.  Si  Dem  cffet  ubique  *  eo  modo  quo  eil  in  tempUs  fruftrM 
iemplum  dicentur  domus  Dei.  Fruftca  Paulus  diceret  ^  nos  effe  tcpn-^ 
fla  Dci. 

Pntesl.  VLxc  nulla  rationc,  aut  fpecic  rationis ,  feauun^ 
tur,  ex  co,  quod  Deus.iam  in  Tcftamento  novo  ,  eft  ubi- 
que,co  modo,  quo  cft  m  templo  mnnufado,a  coctu  lidc^ 
lium  feparato. 


Qu^aeftio  quarta  eft,  an  tcmpla,  vel  facrae  domus,  ncn  fo- 
lum  Dco,fed  ctiam  Sandis  reftc  sedihccntur,  £c  dcdi^ 
centur.  Pontif.  affirmant*  Nos  negamus. 


5 .  Bellarm.  Prohatur  ex  ConcHiis»  &  veteYum  teHimeniis. 
rroteil.  Ncf4dum<iuidemprobatur  ,  sxlgnatio,  lu^^ 

itino  ^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


4: 


^  ENERVATVS.  I09 

tino, Trtfnaso,  TeitiillMno,Clemente,OrIgenc,autilIiui5 
i      evi  conciliis.  lus  autcmfadi ,  ex  rcccntiorcpraxi  noa 
ii  •otcft  probari. 

J    24.  Bellarm.  Ff  -rfrc4  Bommi  confervaretur  erigehatur  fenM 
lum  Siitomonis.  Sediiem  houor,vetefiam  major  dcbeturfacris  reli^iHUS 
^  Ihrtfti^  &  SmiloYum»  qu^m  avcd  illi  MofaicA. 
1    Protcsl  I.ArcaillanonfuitMofaica,fed  divina.  I  I.Rc-- 
iquias  co  modo  facras  nullas  habemus.  III»Inftitutuia 
imilc  non  comparet. 

2^.  Bellarm.  Idololafria  ejfet  erigere  Sanclis  temfta%fuh  Yafione 
.  tmpti  :  non  ta^nrn  csl  idutoIafYUt  cYi^ereipfii  bafilicas. 
)   Profeii.  Nulla  talis  cft  dificrcntia  intcr  tcmplum,&  ba- 
ilicam,  (  nedumintellig!turtalequid;i  vulgo  )  uteadcm 
Iomus,uno  nomine  non  pofllt  Sando  dedicari,  fineido- 
!  olatria,  &  altcro  poflit. 

BcUarm.  Mdes  facYapYopricdtcituYtonfium  s  ^'r.v  ;  . 
UdfacYtjicia:  eadem  facta  ddtsdictfuY  t^afiltca.tiuafcnn^  cr  .  i        i - 
%afum  fepulchYi  alicujus  SAnlli,& commodttatcmvifuantthm  cjufmo^ 
U  reltqutas. 

'    Protesl.  1.  BaflUcapropriecftpalatium  regiurh.  Apud 

Pontificios  igitur  ,  Sandifunt  reges  tcmplorum  ,  noii 
fe,iflH^Dcus.Non  minuitur  hac  rationc, fed  augetur  1  ria. 

II.  Bellarminus  hocipfocap.5.  dicit ,  p^^/rc  rr/^/ .  ^  

^anfloYum  mcmoyiam  conferv.wdam  ,  pcr  im.igincm  ,  ptr  ipfi$mfolum 
•tomen.  Non  pendet  igitur  bafilicas  ratio  ex  fepulchri  2c 
m-     reliquiarum  ornatu.  III.  Angelis  etiam  aedcsficrps  ex^ 
W     ftruuntur  ,  &  dedicantur  :  quasfecundumiftamdiftin-» 
dioncm,  ncquc  balilicse  funt,  ncque  tcmpla. 

Qu^ftioquintacft  ,  dc  dcdicationc  ,  &  confccrat:oR5 
tcmplorum. 

26.  Bellarm.  ^fnitc  temfla  Dci^cHm  tu^cnti  /dttti.i.&folerfi} 
tgtc  dedic^nfUY. 

PYoteH.  Si  pcr  dedicacionem  ,  niiui  aiuid  intclligatur  ^ 
quam  fandaapplicatio  reiad  ufum  cuiinfcrvit,  illam  ne- 
ceflariam  cffc  fatemur:  neque  lastitiaSjVcl  folemnitati  ad-» 
vcrfamur :  fcd  ingentcmlaeticiam,  &  incptas,  vclcarna^ 
lcs  folemnitates  imprvbamus. 

'  27.  Bcllarm.  MmtoabEcctefia ,  variispYecihus ,  <2r  cdYemonisi 
temfta  confccYantuY. 

PYoteft.  Deprecibus  non  rcpugn u.  . :  qui.iomnia  fan-^ 
ftificantur  fidelibus,per  vcrbumDei  &oratio  icm.  i  ri-» 
tnot.^.  fcd  cseremonias  omncs  religiofas  ,  vciboDcidc- 
ftitutas ,  cum  eodcm  vcrbo ,  fuperftitioni  rcfeiimus  ac-^ 
ccpta;>. 

Kk   ^  BcU 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


213  BBtLARMINVS 

Bellaim.  I  •  In  ftatu  natuYA, legts.&gratU.  hujufmodi ccHfecYA-^ 
tiones  vidimus  ufuYpatas. 

PYoteH.  Lcgales,&  figurativas,  in  poedagoeia  vctcii,  cx 
crdinationc  Dci ,  talcb  fuiffe  concedimus  :  lcd  fub  Euan-i 
rclio  nuUas. 

Bcllarm.2.  lOr.II.  CoYinthii  aYguuntuY  ^  tanquam  EcclefsA  . 
^mtcmpcYes. 

FYotefl.  Ecclefiae,  non  templi  manufadi. 
Bellarm.  3 .  CdYcmoni^  tales  funt»  ut  fignificent  templum  Deo,  & 
facYts  acltcnihus  dedtcafi,  fsgntficant  etiam  Chriftum,& fideles^cum  to^ 
topYogreJfufidelium.  Ptnguntur  iniftosfines.iYucesduodectm,  appofitis 
lampadibi4S  totidem  accenfts  :  oleum  infundituY  :  a^eYgituY  aqua:  thus 
MdoletUY  :  ccYet  accenduntuY  :  alphahetum  GYAce  &  Latine  defcYibituf 
infavimentocineYecon(peYfo:fitmixttoaqi^AMcineYis  ^falis ,  &vtni^ 
fulfatuY  oftium  ,  &  jubetuY  Diabolus  YecedeYC  ,  &  reltquia  SanUoYum 
inttoducuntuYt  &c.  , 

FYoten.  Qusedam  horum  funtludaica,aut  Gcntilicia: 
lia  funt  ridicula  :  omnia  funt  mimicae  prasfumptioncs,  in 
fuflicicntiatfi  vcrbi  Divini ,  &  inlUtutioncm  Dci  perfc- 
aioncm,&  fimplicuatem,planccontumdiofae.  Ejufdem 
cft  mcdia  ordinarc  ,  cujus  cft  finem  dare  :  ejufdcm  ligna  - 
imperarc,  cujus  &  fignata  communicarc. 

28.  Bcllarm.  Templum confecYatum^meYitoSanflum^  & vencYA^ 
Hle,  ac  divtna  quadam  utYtute  pYdditum  exifttmaYi  debet. 

PYoteH.  Hasc  fiffertio  merito  impia  cxiftimari  debet* 
!•  Quia  confecratio  lcgitima,  quamvis  pollit  ad  ufum  fa- 
crumapplicarc  ,  illa  quas  Deus  tali  ufui  deftinavit ,  noa 
poteft  tamen  quidquam  cxtra  ufum,in  facrum  &  religio- 
fumftatum  transfcrrc,  nifiDci  fingulari  inftituto  prac- 
cuntc.  1 1.  Qiiia  divina  virtus  nuUo  modo  in  ligna  &  la- 
pidcs  derivari  poteft  ,  cx  ordinationc  &  aftionc  humana. 
Bellarm.I.  ReUttonem  habet  adDeumi  ut  Yes  Dci. 
PYotest.  Relatio  talis  cft,  qualis  cft  ejus  fundamcntum. 
Res eft  Dci;  quatcnus  infervit  cultui Dci,fcd  non  ut  cuU. 
tusipfc.  Animalia  qua:  Deo  fueiunt  legkimc  dicatalubj 
lcge,  non  ftatim  prasdita  fuerunt  virtute  divina. 

Bellarm.2.  PeYveYbumDei  &  oYationem  fantltfieantur  cihi: 
I  Tim.4.. 

PYottfl.  Cibi  tamcn  ita  fandificati ,  non  funt  rcs  facras  , 
praeditae  virtutcdivina. 

Bcllarm.  3 .  Templum  cft  locus  YCYumfanllaYtim,  cYUcis  #  imagt-^ 
fpm,YeliqutaYum»  &c. 

ProtcH,  Multafancta  dicuntur ,  quae  non  funt.  Multa 
funtfanda,  quas  nonpoifunt  alia  fanclificarc.  Qjjacdam 
ctiam  vim  habent  fandtificantem  »  ^uas  nonfanditicant 
leca  in  quibus  adfunt. 

BclUim.4. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  2It 

Bellarm.  4.  Templa  Dei  D^mombHS  earcnt. 

Protefl.  Dctmoniaci  igitiir  in  tcmpliim  delati  ft  uim  li- 
:eraientur,lineexoicifm!s.  Sacerdotes  in tcmplis  nun-. 
^uam  aDiabolo  tentarcntur.  Diabolus  intemplo  noa 
:oleretur,  quamvisidola  multa ibi  colerentur.  De  nugu 
v^ifum  eft  Bellarm.  nugiri. 

DcornatuTemplorumnulla  eftgravis  controycrfin ,  4 
cnstcris  difcrcta.  Quasftio  igitur  fcxta  eft,de  iis  qua^  iii 
templis  Pontlhcioium  benedicuntur.  Eorum  cniai 
bcnedidio  a  noftris  merito  improbarur. 

19.  Bellarm.  Rede  benedicHntur  nquit,  olcum,p^ni$j  c^ei*  dne^ 
feSf  tanii^  &  fmilta. 

ProteH.  Rcsnaturales,ad  fuperi.aiuL/i;e:>  uui>,:'jC  opcra- 
tiones  bcnedicere,fine  fingul:uiinftitutione  Dei,  res  clt 
illicita:  pr9efumptioni5>. 

BclUrm.  I.  Domtnus  pxnes  hr  h  WHltiplicAvit^  Mnt.  l\m 

Lm  <).  qts^i  Mtem  Dommtii  ficit,  .  ^  '  onfctefi. 

Protcn.  Quod  fervus  arrogat  fibi  poteft.itcm  Domini,in 
extraordmariaSc  miraculofa  bencdidionc  fuo arbitratu 
inftituenda,  hoc  mcrito  argui  poteft  ac  debct. 

Bcllarm.i.R^s  immunis,  fjnHificantt^rpetcrucis  ftgntm,& or^-^ 
ii$nem  :  qtianto  magts  res  bcnd  fient  meltms »  <3r  fancltores  ^er  fignHm 
itHcis  &  orationcm  ^ 

Proteli.  Oratio  (  abfquc  figno  crucis )  potcft  illum  fan^ 
aitateminrerumufuniipctrarc  ,  qu.^mDcus  tidelibus 
promifit.  Sed  nonfequitur  inde  ,  quod  (cum  mille  cr u- 
cibus )  poflit  illam  fanditatem  rcbus  rccoi^wlure  ,  quaiu 
Dcus  non  promifit  ipfis  communicare. 

Bellarm.  Prohaiur  tx  tra.iitier.Bveterum. 

Pntefi.  Iftiufmodi  vcterum  quorundam  aberrationcs  2 
fimplicitatcEuangelii  ,  potuerant  occafioncm  prasbere 
cralfiori  Pontiticiorum  fuperftitioni  ,  fed  non  poifuat 
cam  probarc. 

50.  Bellarm.  Re^e  aieffcclus  fuperftxturalcs  efpdendcs  &  fi^ 
intficandos.uttmuf  aqi^A  ^oleo  ,  Algtfque  rebus  benedi^ltone  conficratts^ 

ProtcH.  Rede  quidem,fi  virtutem  fupernaturalem  pof-* 
fitis  ipfis ,  vel  per  afliftcntiam  ,  communicare :  alias  noa 
rcc^e;  bcnediftioautem  vcftra  eft  plancincfficax:  &  quac 
veitra  benedidione  confecrnntur ,  funt  re^  m.ertu:^  ,  & 
mortiferae. 

3  i.BelUrm.  Bcncdictinturhac  omma^  a^^i^nifican.i(i>f^:niualei 
'cclm. 

Protesl.  I.  Illiuseft  fpiritualeseffcausfignis  inftitutis 
niticaic,  cujuscftfpintualeseffedusfua virtutc  pro- 

K  k    6  duccrCf 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


H   M    I  N   T  S 

diicere.  II.  Dcu!>  beucaixit  crcaturas  i  fe  delignatas ,  ut 
in  baptifnio,  &  ca*na  doininica ,  fignificarent  omncs  Tpi- 
iitualc^  ettcctus,  per  rcs  vifibiles  ex  inftituto  fignifican- 
das.  Sigina  alia  non  polTunt  iis  addi ,  Cne  pr^(umptione» 
III.  Signa  fpiiitualium  rcrum  ab  hominibus  inftituta, 
cas  obfcurant,  non  illuftrant. 

Bellarm.  ToUemusigituY  SA^ttfmum^  qui  antinet  repYAfentath^ 
nemmcYtti  &  YefuYYeftionis. 

PYoten.  Alia  eft  ratio  reprcefcntationum  ^Chrifto  in- 
ftitutarum  :  I.  Quia  Chriftus  optimcnovit,quae  &  quot 
repraefentariones,  Euangcliiluciinfervircnt,&  non  ofti- 
cerent  :  homincs  autcm  funt  in  iftis  rcbus  plane  coeci. 
1 1.  Qiiia  Chriftus  eft  lux  ipfa,  &  fuis  omnibus  inftitutis 
lucem  fingularem  addit.  QniaChriftus  nuUas  inftituit 
repraefcntationes  (in  novo  Teftamcntoj  nude  Cgnifican-^ 
tcs,  fcd  ctiam  obfignantcs,  &  cxhibentes. 

32.£ellarm.  BenecUcuntHY  HIa  eademaddelcticnemvenialiHm 
feuatoYum. 

PYoteft.  I.  Mifcri  igitur  pcccatorcs,  praefcribunt  Deo, 
per  quse  mcdia,  dclebit  ipforum  peccata.  II.  Nugaecti- 
nmhumanae  invadunt  munus  proprium  Chrifti ,  cujus 
fanguis  cmundat  nos  ab  omni  peccato. 

BcUarm.  Quemadm^ium  applicatuY  fanguis  ChYtfii  ptY  Baptifm 
mum  C7  poenitenttx  SacYamentumM  ad  detenda  omntapeccata  :  ita  cti^ 
am  applicatuYpeY bdc SacYnmentalta  ,  &e.  ad  delendavemalia  ,  in  e$ 
qui  eft  tn  gYatia. 

PYoteft,  I.  Applicatio  iguur  rangiunis  Chrifti,  cx  arbi- 
Irio  hominum  dijpenfatur.  II.  Baptifmus  &  pceniten- 
tia  efiicaciam  tantam  non  habent,  in  iis  qui  funt  in  gratia^ 
quantum  hnbenr  in  aliis.  III.  Nemo  in  Purgatorium 
fl^fcendit  propter  vcniaiia  p^ccata,  nifi  per  inopiam aquae 
bcnedid:ac,&  fimilium.  IV.  Vcnialia igitur pcccata,  vel 
fine  fatii^fadionc  noftra  poflint  rcmitti,vcl  in  aqua  bcne- 
dida  eft  aliquid  poense  fati^fadoriar.  V.  Docercnt  nos 
Pontificii,  utrum  omnia  venialiapeccata  deleantur  una 
aquae  bcncdiftse  afpcrfionc,an  unum  tantum,  vcl  quae  fit 
proportio,  quag  hic  obfervatur  ? 

3  3.  Bellaim.  BenedtiuntuY  etiam  ad  fugandos  Damones.  &  cu^ 
randos  moYbos.  Non  tamen  hocfaciunt  infaUihiliteY  ,  ut  Sacramenta. 

PYotefi.  Satis  caute  i  Bellarmino  ncgatur  infallibilitas 
hujus  cfFcdii,  ne  ab  cxpcricntia communi  refutarctur,  & 
ludibrium  omnibus  dcberet  :  fed  tacct  interim  ,  quam 
mifcrc  fallibilis  fit  haec  operatio,quod  tamen  non  tantum 
mcdicis  Scchirurgis  ,  rcdlippis  &  tonforibus  fatis  cft 
notum. 

BclUrmt l.E^empla  ScYipturafatts  pfltnduH: non  effe ntcroman^ 

ticum  , 


ENHRVATVS.  21; 
iitu>n^  adhibefe  aqHam  vH  oleim^Ai  effellm  fupctnaturaieu  taftqnanh 
figna  divtHA  viriHtis. 

Pr9ttfi.  Dcus  proculdubio,  &  qui  immediatC:  a  Dco  cu- 
riguntur,  pofTunt  adhiberc  quicquid  Dco  placet,  etiam  ad 
mottuosexcirandos  :  an  igitur  Pontiticii  peraquam  i  (t 
bcncdidlam  idem  piaeftabunc  ?  Non  cft  rcriptum,ut  aqua 
fanftificeiur,  ad  pel?endos  Dsenioncs. 

Bellarm.2.  ScrtptHm  efi ,  mnem  crcatHram  poffe  fanfHficari per 
Verhum  Dei,  &  crattcKBm* 

Protifl.  I.  Nihilpoteftfanftificaripci  verbum  ,  quod 
non  fuit  fandiScatum  pcr  vcrbum  cum  primo  fcribeba- 
tur  ,  aut  r      '  ■  atur.  -   '  ■  le  verbo. 

Il.Siomn    .  .  /Lurapo  ...  ;  .    .  .  .  .:icari,pef"^ 

fimc  fane  merentur  de  gencre  humano ,  quod  terra,  aer^ 
marra  non  fint  jamdudum  omnia  fanda. 

BeUarm.3  Scnpiu^n  eP^.peuie,  &  acftpt.tii.  »  f' 

tit»  Ht  valeat  aqna  bentdiila  c^ntra  iAmm^s ,  >^ 

Proteft.  Si  accepruri  f  nt  Pontihcii  quicquid  ex  fuo  ce- 
rcbro  petunt,hne  direftionc  verbi,  tum  poflint  ctiam  pc-* 
tere,ut  fugentur  Daemo:  es,3c  pellantur  morbi  finc  aqua 
bcnedida.  Pollint  etiam  petere  ,  ut  Doemoncs  definant 
baptizatos  vexare,aut  tentarc,&  ut  k  morbis  gravioribus 
fintimmunes:  majores  inde  reportarent  gratias  ,  quam 
cx  aqua  benedifta.  Sed  hunc  in  modum  orare,cft  affumc- 
rcnomenDei  in  vanum. 

Bcllarm.  ^f^HmcTe  nomcn  Tyei  in  vannm  ,proprie  nihtl cf}  a/in.i 
tiuam  pejerar 

Proteft  De  ici^iiu  proprio  non  eft  hujus  loci  airputarc; 
fcd  hoccertum  cft  ,  nomen  D«i  non  debere  (  neqni^^-^n 
impioprie)  fumi  in  vanum. 

C  A  P.  V  1 1 1.  Veregrinattomhtu. 

Quaeftio  eft  unica  ,  an  Pcregrinationes  votivae  &  religio-n 
fa:,fuir  '^robandasJ^Pontihcii  affirmant.  Nos  negamus. 

T    H    E    S    I    s  I 

Ellarm.  Dcut,  16.  Dcui  infl.tnit  ,  ut  otnncs  Juu  Ifraei,  ter  ifi 
a^tno,  ad  tnbernaculfm,  vcl  tcmplum  Domini,  peregrtnarentur^ 
Proteft.  Vclpotius  utco  afccnderent ,  ad  cultumordi- 
|arium,qui  alio  loco  non  potuit  lcgitime  obfervari.Qu_id 
kocad  peregrinattoncs  voluntarias  ,  finc  mandato  Dei , 
"  loca  non  mftituta  ,  proptcr  cultum  cxtraordinarium 
rufcepras. 

2.BclUrm.  Probatufex  Patribus. 

rroteft.  £x  primis  patribus  nonpotcft  probari,  religio- 

Kk   7  ncm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


114  BELLARMINVS 

nem  ullam^in  pcrcgrinationibus  fuillc  collocatam.  Si  ta^ 
mcn  fuifTct  ex  hominum  fafto  ,  nihil  probatur  dejurc. 

3 .  Bellarm.  Peregrinationes  ccdunt  tn  honorem  Dei,  &  Sanffe-* 
Yum^nQn  medsocrem.  Efi  cniyn  mantfeftHm  fignum,  Deum  &  SanfhSf 
a  nobts  magni  fieri^  cum  laborem,  &  pertcula  ittnerum » fponte  fufctfi-m 
mus,  ut  Santlornm  reltquias  tnvtfamus. 

rrottsl.  1.  Signum  eft  inccrtum  &  fallax.  II.  Noa 
quodlibct  fignum  magnae  asftimarionis  dcDco,  &  San-« 
^is,  dcbct  probaii.  Saulisfuit  haKcapolagia  :  i  Sam.i^. 
frdftantifitmaanathematarefervafitfe.adfacrtficandum  lehoVA.  Sed 
rcrponfum  accepit :  aufcultare  meltus  efi  faatficto  :  &attendere 
fidtpe arietum.  III.  Laborcm  ,  &  pcricula  fpontc  fufcipc- 
rc  ,  fine  veiboDci ,  illudipfum  eft  q^uod  Apoftolu^  CoLis 
23,  dicit  nuliius  effe  pretti.  corpori  fctltcet  non parcere. 

4.  BeIlarm.  Eftopuspwmtentia,  &fatisfaflt$nis,quia  laborid^ 
fum,  &  ptxnale. 

Proteft  1.  Male  igitur  huc  dctorquebat  antea  Bcllarmi'* 
nus,annivcrfaiiaillafcUalcgalia  ,  Dcuter.i6>  quorum  fi- 
nis  fuit,  ut  Utarcntur coram  lehova-  II.  Nihil  eftlaboris, 
aut  pccnae,  in  percgrinationc,  quod  homines  otio  ,  volu-- 
ptati,  &  vanitatidcditi ,  non  folcnt  animi  caufa  fubiic, 
III.  PoenitentiaB  magis  congruit,  foUtatium  federe,  Lamcnt. 
3i28.  IV.  Siinpcregiinationcfatisfadioconfiftit,tum 
illi  mcndici  maximc  fatisfaccrc  pollint ,  qui  fcdcs  nullas 
habcnt  fixas. 

5.  Bcllarm.  Augetdevotionem^  tam  pr^fentia  loci  San[li»quam 
iffa  Hovttate. 

ProteSl.  Augct  devotionem  fibi  fimilcm,vagam,  pcrc- 
grinam,  novam.  Solida,  fpiritualis,  antiqua  devotio,au-* 
geturmagis  cx  contemplationc  coeli  &  tcrrae  ,  coetcro-» 
rumque  opcrum  Dci. 

6.  Proteft.  Pcregrinatfones  iftae  funt  cultus  volunta- 
rius  :  ergoDcodilplicent. 

Bcllarm.  l  .Cultus  voluntarius  dicitur,qui  fine  ratione  fufcipitur. 

Proteft.  I.  Ineptifiimum  cfthocgloflcma  :  noncnnn 
voluntas  in  hoc  vocc  opponitur  r^nowi ,  fcd  mandato  ,  aut 
voluntati Dei,opponitur  voluntas  humana,  ctiam  qua  ra-^ 
tionemhabetfapieHttA:Coloff2,z'^.  II.  Pcregrinationcs  rcli'« 
giof3e,&  omnis  cultus  ab  hominc  cxcogitatus,fufcipitur 
linc  rationc  rcda  &  jutta  ,quia  finc  vcrboDci. 

Bellarm.a.  Cultus  qui  exhtletur  Dto ,  per  aflus  virttttum»  non 
diciiurvo/untariuSfltcetnonfitprxceptus.  Numer  30. 

Proteil.  Adusvirtutum  func  praeccpti.  Vota  ipfalibc- 
ra,fucrunt praecepta,  mcdiantibus  ommbus IUis  circum-. 
ftantiis  quibus  vefticbantur.  Scd  tamcn  rcs  illas  quae  vo-^ 
vcbantur,  noufuciunt  fcmper  pars  cultus, 

7.  Protifi. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Biblio»heek,  Den  Haag. 

224  E  3 


f>4 


■   N  E   R   V  A  T   V   S.  21^ 

y.Tntefi.  Chriftus.ncquc  Matth.^.  neque  aIibi,pofuic 
pcregrinationes,  inter  ca  quae  homines  beatos  faciunt. 

Bellaim.  FcrcgYtnationoncfi  opus  necejfanum  adpc^^\nroHcmg 
vel  ad  falutem. 

Pmefi.  Si  nequc  ad  falutcm  ,  neque  ad  perfectioncni , 
tum  nequc  eft  piseceptum  ,  nequc  confiluun.  Tum  non 
cft  opus  poenitcntias  &  fati^faftionis,  ut  Bellarminus  an- 
tca  tingcbat.  Tum  deniquc  fine  difpendio  perfcdionis 
poffit  omitti ,  imo  dcbct :  quia  nullum  tcmpus  dcbet  in 
co  collocari :  tanquam  in  cultu  rcligiofo  ,  quod  non  facit 
ad  falutem  &  perfcdioncm. 

Prot^il.  Multafunt  pcricula  fpiritualia  i  .  i.incribus. 

Bellarm.  Peregrtnatiotgittsr  non  cft  accommvdata  ,  nsfi  foUsvirii 
maturiSf  &  qHtbus  parum  aut  nihtl  pencu/t  imvntneat. 

Prote/f.  Opu>  igitur  magni  honoils  crgaDcuni ,  pcrni- 
tcntiae,fati^faclionis  &  dcvotionis,ita  infticuitur,ut  noa 
conveniat  nifi  uni  cx  multis. 

C  A  r.  IX.   De  votis  ^ux  S^.wffif  vuncupiivtur. 

Quonlam  non  tam  de  rcipfa  diipuiai  ,  adv  cuu^  nos  Bel- 
iarminus  ,  quam  cum  fuis  ,  de  modo  quo  vota  Sandis 
nuncupantur,idcirco  fatishic  erit  animadvcrtcrc  brc-* 
vitcr  in  cj  us  airertioncs, 

T    H    E     S     I     S  T 

BE  Ilarm.  Qj<        *  jejupiium  vcl  p.regrtnationcm  Sanflis^  ipfos 
Sancicsreltc ^     >  'orare  tntenitt. 
Proteil.  I.  Vovct  igitur  Sandis  ,  quod  illi  nunquam  fe 
l^ratum  aut  acceptum  habcrc  declararunt.  II.  Intcndit 
illud  creaturis  tribuere,quod  proprium  cft  Dci.  Vcl  cnini 
rcligiofus  honor  proprius  eft  Dci,  vel  nullus. 

2.  BelIarm.  Vota  fiunt  Sanllis^non  ut  funt  creaturaquddam 
tionts  participes»  fed  ut  tn  eis  Dius  habttat  fir glortam. 

Prottfl.  Quidni  igitur  &  coelo  fupremo  ,  in  quo  Dcus 
^abitat  pet  gloriam,  vota  etiam  nuncupcntur  ? 

3 .  Bellarm.  Vota  etitm  termin.intur  etidm  ad  tpfos  San^los. 
Pm^/?.Crcaturaigitur  fitobjedum  rcligioli  cultuspcr 

fc.  Quideft  idololatria,  fi  hocnon  fit  ? 

4.  Bellarm.  A^cr»  efi  cultus  latrtAtfid  dulis, :  quia  non  promitii^ 
tur^  quod  vovttur  in  fignwn  gratitudtnts  crga  pnmwn  prtnctptHm  om^ 
niumbonorum,  &  primum  auclorem  heneficit  accepti. 

Protcil  I.  Idem  igitur  cultus,ab  cadem  virtute  religio- 
nis  p;-oficifccns,  eodem  adu  cxercitus,  fi  refcratur  ad  u- 
num  objcdum,  eft  latria ,  fi  adaliud  eft  dulia.  Talc  nihil 
potcft  ia  ullo  aticdu  Sc  adu  alio  deinonftrari,  1 1*  Hac 

latione 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


11(5  B   B  L   t  A  R  M  I   M  V  $ 

ratione  idololatria  nonpoteft  admiiti  circa  ullam  crca* 
turam  ,  nifi  habeatur  illa  crcatura  ,  pro  primo  principio 
omnium  bonorum.  Ccrte  quitale  quid  fomniaruntde 
35aco  ferpente,fuprac3eterob  omncsmortalcs,  plumbeos 
ruiffc  oportct. 

5 .  Bcllarm.  In  SiriftHrts  nmen  voti ,  femper  acchiturpu  pro-» 
?>!•  :ne  fa{ln  Deo ,  quta  cum fcribtrentur  Scrtftura  fanhd  •  nonium 
j     r<uufus  vovenit  Sanlfis. 

*  FroicB.  I.  Vota  (  ut  Bellarm.  paulo  ante  obfervat )  ordi^ 
nmur  aiorationem  %V cum  iltaccnjunguntur.  Si  igitur  cum 
fciiberentur  Scripturae,  nondum  cccpcrat  ufus  vovendi 
Sandis,  fieri  non  poteft,  nt  cocperit  tum  ufus  invocandi 
Sanftos,  aut  nomcn  orationisalitcraccipi  in  Scripturis^ 
quam  pro  inv^ocationc Dei.  Bellarm.  tamen  anteaSan-* 
ftorum  invocationem  ,  ex  Scripturisprobarcconabatur. 
I  I.  Quamvisufus  hujufmodi  votorum  tum  non  coepc- 
rat,poterat  tameneorum  doftrina  tradi.  III.  Si  nequc 
ufus,  nequc  dodrina  cccpcrat  cum  Scripturae  facrse  fcri-* 
bcrentur  ;  quem  canonem  fcqucbantur  primi  auftores 
hujus  cultus?  guafidcincoepit,  continuatur  &  dcfendi-» 
tur  fupcrftitio  ifta  fpuria,  &  filia  terras  ? 

6.  Bcllarm.  Votum  nonconvemt  Sanflis  ^  nifi  quatenus  fufit 
l)ii  per  participationem. 

ProteR.  Vcrehocdicitur,  &  fecundum  praxinPapifta-» 
rum.  Illi enim  creaturis  honorcm  Dei  tribucndo,faciunt 
illas  Dcos,  per  participationem. 

Cap.  X.    De  diebus  fejlb. 

Ncqtie  hicdigcftas  habemus  controvcrfias  :  fcquemur 
igitur  vcftigia illa  Bellarmini ,  quae  videntur  notanda* 

T  H  E  S  I  S  I. 

BElIarm.  Tefla  Chrtflianorum»  non  fotum  ratione  oriinis,&  poli^ 
ti^  »  fedetiamrationc  myflcrticelebrantur  :  funtque  dies  fiflt  . 
vere  aliis  faniliores»  facratiores^  & pars  quadam  diviut  cultus. 

Prottft»  I.  Feftanulla  (  dejure  j  funt  Chriftianorum  , 
qucenonfunt  iChiiftoinftituta.  II.  Poteft  feftum  cc- 
lcbrarirationc  myftciii  I  ut  occafionis  aut  caufcE  :  &  ta- 
mcn  non  lationc  myfterii  ut  aftedionis  inhaerentis ,  fed 
co  refpcdlu,tantum  ratione  ordinis  &  politiae.  III.  Dics 
fcfti ,  ab  hominibus  non  poflTunt  fieri  aliis  fandliorcs ,  & 
facratiorcs  :  qula  homo  non  eft  dominus  &  difpenfator 
fanditatis.  IV.  Cultus  eft  vel  verus  vei  falfus.  Cultus 
omnis  verus  &  Icgitimui^  ^  Deo  ipfo  eft  inllitutus. 
2.  BelUrm,  Pr$bmt  hn  ^  dte  Dminicu 

Prote^^^ 


1    R  V    A    1    ,  217 
Tr$iefi  Ex  uno  dicfcftonon  poflunt  probari  multi : 
piae  crtim  cum  nulli  lint  alii  qui  poUint  illi  uni  sequari. 
II.  Die*i  Dominicus  non  efl:  proprie  loquendo  diei  fe- 
ftus ,  fed  majus  qwid  :  ficut  Sabbathum  rudaeorum  ,  ut 
fuperiu^  qnid  diftinguitur  in  tcftamento  veteri,a  Chagcim 
iIlis,quorum  fic  mentio  :  D^ut  i6,}.  NuUa  eft  myftica  li- 
gnificatio  in  die  Dominico  ,  rcfpcdu  refurrcdioni^  Chri- 
fti,  quam  quas  eft  in  omni  efiedo,  refped'i  ui2e  caufx. 
j.Bellarm.  A/fiqHi  toUcniieJffm  fJ.tr nc<      >  ^"^'.ilt^,Pa(ii9^ 
i  nis,  R-fuYrefitont<M  Af  ^nftonti,  &  PcntcfcftiS 

Pfottit.  Polfunt  tolh,(inftitutione  rccia  prseeuntcjnul- 
lo  alio  rcligionis  incommodo  ,  quam  limplicitati^  &  pu- 
"  ritatis  primae  hac  in  partc  reftitutae. 

4.  Bellarm.  Ofnms  dmjeslt  (luc  ratione)  effent  diualcs. 
Ptvttfi.  jProeter  dicm  Dominicum  ,  nullus  cit  unus  dies 

alio  major,  quoawl  religionis  rationem. 

^.Bellarm.  ChtiftHS  nn.^ceni^mytcnStrLfur^ens^confecravit  hcai 
cur  ncn  etiam  &  ternpcra^  vcl  dics  f 

Prottsl.  Locum  nulUim  confccravir,  neque  diem  ullum 
practer  Dominicum. 

6.  Bellarm.  Feficrum  oifctvatto  pr^ctpitfir»  Exod  2O0 
Prctcft.  Nihil  ibi  prascipitur  de  temporc  cultus ,  praster 

fcptimi  diei  obfervationem  generalem  ,  &  fpecialia  tcm^ 
poiaconventuum,ex  fpcciali,  &  variabili  occafione  con- 
ftitiicnda. 

7.  Bellarm.  Obfervatii  certorum  dterumfeftorum,  rt^eprdcifi^ 
thr  in  Ecdefsa,  lege  obltgante  confcicntiam  ,  tttam  cttra  contemptum  # 
6*  fcandalum. 

Protesi.  I.Qu_i  non  poflTunt  facerc  dicm  feftum,non  pof- 
funt  authoritatc  fua,  obfcrvationem  talis  diei  praeciperc* 
Sed  Ecclefia  non  poteft  facere  diem  eo  modo  fcftum,quo 
BelUrm.  antea  fellum  defcripfit,quia  non  habct  potefta- 
tcm  in  dies,ut  eorum  naturam  commutarct :  non  in  fan-* 
ditatcm,ut  affigat  illam,  cui  glebae  velit :  non  in  animas 
hominum  ,  ut  imponat  ipfis  leges.  1 1.  Ecclcfije  non  cft 
propric  ex  imperio  fuo  praccipcrc,&  mandarc,fed  cx  mi-* 
nifterio  ordinarc. 

5.  Bellarm.Jrtr^  dtvino pYacipittir^ut altqui  dicsfefti  obferventur» 
Proteii.  Praecipitur  tantum  ut  dicsille  feptimus,  qucra 
us  ipfe  in  verbo  fuo  defignat,  religiofe  obfervctur. 
9.  Bellarm.  ^lardochxtis,  ^  c^teri  luddi  cum  Regina  Efthcr  in^ 

fiituerunt  feftum»  quod  Deus  ncn  praceperat,  &  obltgaverunt  ad  illud 
'  ftrvandum.  Efth.c). 

PYoteft.  I.  Dies  illi  Purim,  non  fucruntpropriedics  fa-< 
cri :  fcd  laetam  tantum  commcmorationcm  contincbant, 
qualis  pollit  cftein  die  non  facro,  I  I.Non  tam  ex  autho- 

litate 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


2l3  BE  LLARMINVS 

i itare  pr5ccepti,quam  cx  admonitione  aut  hortatione  fuf- 
fccpti  fuerunt.  III.  Mardochaeus  Prophetis  annume-. 
ratur. 

10.  Bellarm.  ^lntiqua  Ecclefia.feftacum  imperio  indicebat. 
rrotfft  Non  oftendit  hoc  Bcllarm.  nifi  de  die  Domini* 

ca  ;  cujus  iniUtutio  non  fuit  Ecclefiaftici,  fed  Divini  ju- 
ris,  ac  proinde  imperio Dci ,  Ecclcfiae  folo  minifterio  in^ 
dicebatur. 

11.  BclIarm.  Meminit  rentecofles  Paulus  s  l  Ccrinth.  caf.i6$ 
verfS. 

Proteil.  Nonconftat  {  ait  Cajetanus  in  illum  locum  )  an  ie 
ftfto  Penteioftcs  loquaiur^an  de  mora  ufque  ad  qHinquMgt  fimum  dtemm 

Bellarm.  Memmit  etiam  Ailor.  c.lO»  verf  i6. 

Protefi.  Feftinabat  Paulus  verfusHierofolymas ,  ut  in- 
tcreflet  feftivitati  Pentecoftes ,  proculdubu  Judaorum,  anno*^ 
tat  idcniCajetanus. 

12.  Btllaim.  Ptum  &  bonum  efl  ,  colerefcftos  die$  Sanflorum  : 
ijut  duantur  Deojn  memortam  Sanilorumjta  tamen.ut  honor  iUorum 
dterum  immeduate  &  terminativeperttneatettam  ai  Santlos^  quth(hm 
nor  eil  religtcnis  f  ut  rdtqto  eft  nomengenerale  )fei  dpfliasnoniatridm 

Proteft.  I.  Sipium&bonum  efi^t  inftitu  crcdie:>  fc- 
ftos,  tota  haecpietas  melius  collocaretur  intot  comme^ 
morationibus  fadtorum  Chrifti ,  quot  Ecclefia  fcrre  pof«- 
fet,quamut  ad  Sanftos  irctur.  II.  Dicarc  diem  Dco  in 
memoriam  hominis,  ne  ludaei  quidem  in  fua  pcedagogia 
docebantur  ,  ncdumconvenit  fpirituali  cultui  noviTe- 
ftamcnti.  1 1 1.  Si  honor  diei  fcfti  pertineat  ad  Sanftum, 
tum  pars  quasdam  divini  cultus  pertinct  ad  Sanftumjh^c 
cnim  funt  vcrbaBellarm.cap.io.  Diesfefttfuntpars  qu^dam 
divini  cultus.  1  V.  Si  honot  diei  fefti  immediatepertinct 
ad  Sandum  ,  tum  non  dicaturDeo  in  memoriam  Sanfti, 
fed  potius  memoriae  Sandli  in  honorem  Dei.  I  V.  Si  de-- 
dicatio  diei  fit  honor  dulias  ,  tum  ille  cultus  qui  in  tota 
Sfxiptura  loh  Deo  tribuitur  eft  dulia* 

Tmifecundi^ 


B  E  L 


3ELL  ARMIN  VS 

ENERVATVS, 

S  I  V  E 
Vtffutationes  Antp-Bellarmman^ , 

i[n  llluftri  Frifiorum  Academia,  quge  eft 
Franeker«,  publice  habit«c 


GVILIELMO  AMESIO, 
Theologiae  Dodore. 

TOMVS  TERTIVS. 

(^uCloK  rccogmtus  O'  au^uf. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


\  ms  Vrkdcnttfstms , 

Graviflimis  Confiliariis  ,  &  ludicibiis  inte^ 
gerrimiSjin  Su  prema  Curia  Frifiorum* 

NOn  umhatkam  cauf  m  ^gtr/ins  (  vhri  fpe^ahiles  )  a  ^tflyU  curts  nlU- 
ni^m^fei  QUAdi  fu/r/mos  Ju.li  es  &  acri  jmiciovaUntes  ircgeflit, 
SActiuneniAjb'  S^icra^rjentMiU  njAn»i  oUru  ■untmundo  Pontifidi  fjyo  Chri* 
Pimis  qurfnmnuUt  fit  r/temio  i/^Tefiammto  Chrisii.  ^nfolos  ii>fts  tcfia 
Tn^nt  y'  '  ctf  ^ 

sns  farna  'vcrt  ih.^nt  in  calcfler/t  fubfiantitm  Dor/jf 


r/t  KOfiri  lefu  chiijii.  ^nnon  intet^  itlos  mir/nrAri  deUnt^quf 

^uaHum  quArunt  ex  if/iyoliura,  ?  Z/C^w  . ,  .  oti  ic,  &  muribn^  eti  ?/i  nm^ 
vun^juar/icor/^cdencium  rchnquunty^uod  aioravt .miferos  Et\mkos ^isr  M^hu^ 
r/dit.vios  infalicf4  illiu^  ^ucrrois  ucti  damn^nt^s  .*  Qiioniam  Chriftiani 
tn^iidiicaiu  Deumqiiein  adorant ,  fit  anima  me;^  cum  Philorophi?.  Qua 


potesi,  curnon  py^ 


:ifr/ii  pravAri 

s.ic)  j  ::i'.Y€  ff[eprofnentut  <  ,         t:into  ( 

4UY.  iluhi  i^liudfaceret  DtACo  tiii  magnus^  rufui.  Ap  jc.  1 2  •  /1  ^ires  uMam 
cJiofuo  Uaresi 

Papales  BuUa4  ,  multasaliasejufdemfurfurUqmfquilias^  credulis  iSit 
qui  'JeJpi  'vf^lunt ,  non  ftnereipublica  detrimento  ^  r/txgno  pretio  "vendunt* 
SiUi4  hic  non  agnofcit  ctrcumforantos  agyttxs  ,  quorum  metces  funt  xnv/ix  ho^ 
r/nnum,hfoc.\  8,13. 

Scci  ^CLufjitionc^ix  opu^s  efi^  uti  confel^lo  r/taximi  crir/sinu  bAbetur.  To« 
lerabilior  (  mCoficrtu  lefuita  in  EnchM.  )  eft  eorum  error  ,  qnt 

pro  Deo  colunt  llatuam  auream,  aut  argenteam,  autalteriusmateriat  U 
iraginem  ,  auomodo  gentilesDeos  fuos  venerabaatur  vei  panoum  ra. 
biiiin  in  haitam  elevatum^qnod  atrratur  de  Lappis» vel  viva  animalia,ut 
quondam  -/Egyptiii  qiiam  eorum  qui  fruftam  panis  colunt.  Hic  ccrte^ 
nifi  or/mes  ferifu4  ptrpetuo  falUniur ^nift  omniapindfiorMionufaUant^  nifi 
deni^uefides  ipfade  humanAChrifii  nitura  ft  faffi  ,  conftentcr/i  haoe?/ius 
vcum,  tAler/t  idohlatria//sinter  Pontificios  rcpe/iri ,  qudU  inorbe  tararum  , 
ruytqu^?/ii.ielvifa,'vel  auditafuit. 

Deiliififr/ioiirebu4  quxhahui  dicenda,  fi  utrmJquet^buU  cuflodibt44  libe^ 
vlu<  offcroquami''^.'"  ''^  r/ieafuaitt  ^  nemo  quifquam  debet  t/ii/ari.  f^osut 
fuero^  i^petoiK.  Domirj^hocquicquii  eH  offiai  aqui  bonique  con^ 

ju:etU.  '  '  i.  /r^ux.  'venerorin  ChriHo^ut  'veHrii  ccnfitii^  pr^cffe  &  Ae- 
nediceYC  ,  ad  omncs  poilutioncshujus  Prdi/inciA.quantunt  feri  popit^ 

i r/^Jiio $oi(€nM.  frantkera  quar$.  caUndas  ^frHis^  cio  1  x  xx v  1  • 


Amplitudyii  vcftras  addidifnmus. 


CVILIELMVS  AMESIVS» 


T  O  M  V  S 


k 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


I     TOMVS  TERTIVS. 
LIBER  PRIMVS, 

HH|  C    A    P    V  T 

flB^         De  natiira ,  dc  detinitione 
■    S   A   C   R   A   M   E   N   T  1. 

Juae  Bcllarm.  ponit  iii  definitionc  Sacramcnti ,  cx  Catc- 
chiimo  ConciliiTridentini,  {  SacYamentHm  efl  res  ftnftbui 
fHLjefla\qua  cx  Dei  tnfttUittone»  fan^ttatts  &  jHlitts.t,  cum  ftgni^ 
ficandiit  tum  efficiends  vim  habet)  illa  omnia  poirunt  adnut-. 
ti ,  (i  fano  (cndi  accipiantur  :  de  quo  poftca  difpiiran- 
dum  crit.  Quia  autcm  carpit  multa  ,  quae  a  noftris 
Thcologijj  adhibcri  folcnt,  ad  naturam  facramcnti  ac-i 
curatiui)  explicandam  ,  de  illis  brcviter  difpiciemus* 

^sflio  l.efide  fenftbtlitdte figni. 
T    H     E     S     I    S  I. 

BEUarm.  Satis  ffl  ad  SacYamenti  natUYam»  quatenus  ftgnum 
fft  fenfibiUf  ut  altquo  fenfu  perctpiatuY  ,  fuffnt  igttuY  fi  auYtbus 
pt  YcipiatuY,  quamvis  non  fenfu  vtdendi ,  &  tangendt. 
Protcif  Aftutc  hicBellarm.  cavct  fibi,&  fuis,commen-< 
eitiis  facramentis,P3enitcntiae,  Matiimonii,  &  fimilibus^ 
Quae  nulla  habent  figna  \'i(ibiliaaut  tradabilia ,  fed  fru-- 
ftra.  Nam  I.  Omnia facramciita  vetcris  teftamenti,cx 
vifibilibus  figni^  conftabant.  II.  Si  aurium  perceptio 
fiifficeret,tum  nulla  difFerentia  cflct  intcr  Euaugeliipras^ 
dicationem  (  praefertim  cum  pcrfonaliter applicatur  )  & 
facramenta.  Chriftus,hac  ratione,cum  dixit  paralytico, 
remiffa  funttibifeccatatua  Luc.5,30.  adminiftrabat  ipfi  fa- 
cramentum.  III.  Omnes  Scholafticiad  facramenti  exi-- 
ftcntiam  requirunt  elementum  a  verbo  diftindum  ,  ( iU 
lud  ut  mareriam  ,  hoc  ut  formam  )  fecundum  illud  Au- 
guftini  ;  rr^^J.  80  in  loh.  acccditverbum  adelemcntum»& fit  fa^ 
iramefitum.  IV.  lidem  Scholaftici  docirtt,ad  fingularem, 
cruditionem  &  quandam  etiam  humiliationem  hominis 
t  pcrtincre,  quod  in  facramentis  ipfi  per  corporalia  fubvc- 
\(j5!^*f  nitur. rAom.3.ij.6l.4. 1.  Bonavcnt.m^  d.i.q  i.  Docentcti- 
am  confecrationcm  m.aterias  facramcnti  cfljc  neccflaiiam 
-  fcd  verba  non  folent  confecrari.  Concilium  deniqucflo- 
t  rcntinum  decernit  tanquam  dogmaEccIefias  ,  ommafacYa^ 
ntenta  tYibus  perfia^  vidchat  rebus  tanquam  matcrui^  verhts  tanquam 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


3fc  B  E  L    L    A    r.   -'i    1     •    •     S      .    n  ■ 

forma,  &  ftrfemmintflri  einfercuth  facrameutum,  Manifeltedi^ 
ftingucns  rem  Sc  mattriam  a  veibn. 

Qiiaeftio  2.  eft  de  inftitutione. 

a.  BelUi  m.  Satti  eBad  factamentHm  ,  ft  ctnflet  Denm  ie  e» 
mandatum  dedtjfe.  Utet  tnfacrn  /ittris  nen  habeaturita  exprefe.  Non 
reqtttrttur  mandatum  Dei  in  divtnis  Htcrts  expreffum^  Ham  fer  acct^ 
dins  ejt  ad  mandatum ,  five  injiitutitntm  dtvinam »  qutdfit  fcrtpta, 

vel  non  fcripta.  «  /•  •   «  n 

Pnteli.  I.  Prcfpicit  etiam  fibimet,  &  luiSjBellarm.  ut 
poflint  fuacommentaEcclefiaEobtrudcrepro  facramen- 
tis,fineulloteftimonio  Scripturae,vel  etiam  inftitutione 
Chrifti.  Sic  Alexander  Alenfis,^  4  q  9.m:i.  non  erubefcit 
affirniare  :  Sacramcntum  conf}rmati»nis  in  ConcHie  Meldenft  futfe 
tnftttutum :  idcm  fentirc  videtur  Bonaventura  in^.d.j  a.i. 
q.  i.  1 1.  Poftulat  Bcllarm.  illud  fibi  concedi,quod  nemo 
fanus  dabit,pofle  nobis  conftare  dc  mandatis  Dei,certitudi- 
ne  hdeidivinaeperalia  media.Scriptura  tacente.  1 1 1.Su- 
pra  moduni  &  rationem  omnem  deprimitur  Scriptura 
iacra  ,  cum  tam  imperfeclia  fit ,  ut  ne  facramenta  quidem 
omnia  cxprefle  notet.   IV.  Quamvis  mandatum  divw 
num  fua  natura  poflit  cfCe  ,  &  fuerit  aliquando  non  fcri-i 
ptum.  Scripta  tamen  hiftoria  Euangelii  plenifllma  8c 
fcriptis  ii^i  omnthus  quA  Afoftolt  prditcabant  poputis  ut  iis  necejf*m 
rta,  vel  uttlta.  quae  Bcllnrm.  concedit,  de  verbo  lib.4,  cap. 
1 1 .  non  cft  credibile  mandatum  de  facramcnto  aliquo  ,  ^ 
Chrifto  datum  fuifre,quod  non  eft  fcriptum. 

QuJ3eftio  3.  De  promifliane  Sacramento  annexa. 

5 .  Bellarm.  rromtfticgratia  qu.t  fit  effe^us  facramenti ,  vd  de 
tffcacia  Satramentittnvcnitur  in  vcrbo  Dei  quantum  ad  omni.%  faira-^ 
menta,fecundum  Cathtltces.qui  agnofcmntfrovcrbo  Dei,  etiam  tradi^ 
titnes,fedprcmiJiiofr,ueJens ,  qua  kfaeramcmetanquam  figiUotbfi-m 
vnetur,  nin  eft  n  rejfaria,  ncc  m  ommkus  fatramentts  invenithr. 

Prcttft.  I.  Bellarm.hicplaacfatcturSacramcntaquae- 
dam  Pontificiorum  efle  non  fcripta  ,  dum  promiflioncm 
nuUam  ad  illapcrtinentcm  inveniri  pofle  concedit ,  nifi 
in  traditione  non  fcripta.  1 1.  Male  disjungit  qu^  funt 
conjungcnda  ,promilfionem  dc  efficacia  Sacranienti ,  & 
promiflionem  prascedentem  a  Sacramento  obfignandam. 
Nam  promiflio  illapcrtinet  ad  inftitutionem  ,  ut  caufa 
cfficiens  Sacramenti :  &  oblignatio  ipla  eft  cfficacia  pro- 
milfa.  III.  Promiflionem  ctiam  obfignjndam  ,fua  na- 
tuia  antcccdcre  Sacumcntuiw ,  cx  co  liqucr,  quod  fasdus 

antecedir , 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproducecJ  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVAxvS.  5 
antccedit  >  cujus  Saciamcntum  ita  cft  lignum  ut  inde 
fsederii)  nomen  fortiatur,  Gen,i7- 

4.  Bell.um.  VcrbHm  qucd  cUvtnt  cYLnatime  anne[fitUY^&  quafi 
veflituY fignotUt  iniefiAX  Sacr.imentum  ,  nHy*quam  efl  fYcmijfcrtum  > 

!  fid  a/fcYtcrium,  vel  dipYecatoYtum. 

Proteft.  I.  Fojdus  cft  verbum  promillbrium  ,  figno  ve- 
ftitur  in  Sacramcntum  ex  ordinationc  Dci.  1 1.  Vcrbum 
aircrtorium  adjungitiii  ut  fundamentum  &  ratio  cffica- 
ci3c  promi/Tionis  in  Sacramcnto  obfignandae  ,  non  igitur 
cxcludit,  icd  inferc  vcrbum  promiiforium.  Dcclaratur 
hoc  manifcftc  in  vcrbis  illis  aflcrtorii^:  Hic  eft  ftmguts  meas, 
noziifuictis  ,  qui  fYomultis  effunittUY  in  nmifltonem  peceatorumm 
111.  Promilfio  ab  Apoftoli^  folcbat  explicari  ,  antc  Sa- 
cramcnti  admiffiftrationcm.  AA.  2,  38,39.  Baftt^^tuYH^ 
nufquifque  veftrum,  &c»  vobti  cnim  facla  eft  prcmtjlio. 

5.  Bellarm.  PYomiftto  annexa  ftino  tn  SacYamcnto  non  iebct  effe 
temifio  peccatoYum. 

FTotcft.  Dcbct  efle  promiflio  faederisnovi  :  eY$  pYoptttus 
iquitatihus  icYum^  Hebr.8,11. 
Bcllarm.  SthocvcYum  effet  exdudcYet  ettam  EuchaYtftiam  a  Sa^ 
iYamentis  pYopYie  diclis  :  quia  ncn  eft  inftttuta  pYopYte  ad  Yemittenis 
feccata. 

Ptoteft,  Eftpropric  inftituta  ad  fidcm  alcndam  dc  rc^ 
miflionc  pcccatorum.  Matth.  26,28. 

6.  Bcilarm.  PYomiftioh^c  mn  ell  bcnevoUntia  Dei. 
PYoteft.  Quidaliud  quam  lummam  bcnevolcntiam  fo^ 
nt  faedcris  novipromiflioncs? 

Bellarm,2.r/^^w  SacYamentum  ejf^^  f^ryjH^n  Yci  pY.itcYitXyfcupo^ 
iius  AteYn^. 

Ptoteft.  Rei  praeterita?,prxrencis,vSc  futuras  fignumefle 
Sacramentum  ,  Scholafticiipli  docent.  r*d>»^.  q.6o.  a.^» 
1 1.  Rcs  a2tcrna,id  cft,diIcdio  Dci  flgnificatur,cum  cffc- 
tla  ejus  ,  juftiiicatio  ^  fanftiticatio  ligniticaatur. 

Bcllarm.3.  Hac  rattone  ^ftpe  comingeYet  Deum  falfo  tefttj:  ' . » 
nequepoffetquifquama/ium  fmepsccato  bapti^aYC.  Dcusentm  mbam 
fttfmo  non  ele(fi,  tcftificaYetUY  fe  diJtgeYe  et^mt  quem  non  dili^tt  &  r^-* 
mete  bapti:^t  quiy  a!ium»quem  non  novii  e[fe  eleilum. 

PYoteH.  I.  Sacramenta  non  funt  completa  .5^:  adualia 
teftmionia  falutiferas  dilcdionis  Dei,nifi  iis,i  quibas  rite 
rccipiuntur.  II.  Miniftri  tcnentur  quofvis  hdem  rite 
profitcntes,proe!edis  haberc.  Non  adminiftrnnt  Sacra- 
mcnta ,  fecundum  privatam  fuam  fcientiam  ,  fed  fccun- 
dum  Dei  mandatum.  III.  Refpcdu  eorum  qui  non 
credunr,teftimoniuin  Sacramcnti  quoad  gratiam  falvili- 
cam,  cft  tantumconditionc^ylcrf^w. 

QuaeftiQ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


OuscftioA  &  praclpua  eft.an  Sacramentapromimonem 
gratiae  obfignent  mftai  CgiUi.  Bellarm.  ncgat ;  nos  af- 
tirmamus. 

Ariumtnt»  BeUarmni. 
7.  Bellarm.  Si  Satrtimtntii  confirmartnt  premifienes  Dei  inflar 
filtUt.  tjftnt  ntu,r* ,  &  ejficacicra,  ad  fiiem  ferfi**iUndAm  ,  iMm  ftnt 
tpfa  Det  verha  .  hocautem  falfum  eH.  erg: 

Prctejl.  I.  Senhbiliafignneircaliquomodonobis  notio- 
ra  nudo  vcrbo.concedit  Bellarm.  ipfc  paulo  poft:  Cathchct 
dtcunt.Deum  voluiffe  daregr^tiam  fuam,ferftgnafenfibtha,  ut  ptr  ea, 
inftrueret  homint$,&  ieiuceret  ad  tnteUtgeniaJptrttualta.lUudCCi:' 
tequoddeducit  ad  intelligendum  aliud  ,  deb£t  aliquo 
modocircmagis  intelligibile.  II.  Quodnoneft  firmius 
in  fefc  potcftcire  firmius  &  efficacius  refpeau  noftri. 
PromiinoDeicft  aeque  fiima,ac  ejus  juramentum.  Deus 
tamen  volcm.ex  alundanti,  hxredthu!  promtJStouti,  eftendere  tmmuta.* 
btlttatt  m  ctHftlii  ftti  fidejtifltt  jurc;urando.  Heb.6, 1 7. 

Bellarm.a.  Nthil  fitnt  poieiJ  majm  aut  efficacius  Detverbo, 
Proteft,!.  Pontificiitamen docent,VerbumDeipcndere 
ab  Ecclefiae  auftoritate,f««/rti  nos,  1 1.  Non  debent  hic  m- 
ter  fc  comparari  vcrbum,Pc  Sacramentum  ut  realiter  4 
verbo  diftindum,  fed  vcrbum  nudum,i^  verbum  Sacra- 
mentoveftitum  :  hocautem  majus  &  efficacms  dici  po- 
tcft,quoadnos  :  quia  plenius  vel  pluribus  fenlibus  te- 
ftatur,  &  magtsaccommodaturadanimosnoftros  afli- 
ciendos. 

Bellarm  3.  SacramentaCuntnuws  ,^rnutafign*. 

rmcyZ.Sacramcnta  vei  bo  vegctata,funt  imagincs  viv«, 
&  clarc  lo(ihcntcs.  Scd  hic  mira  pcrverlitas  Pontifacio- 
rum  eftobfcrvanda  :  cum  deimagmibuslegcDeiproni- 
bitisquxritur,tum  non  dubitant  affirmarcw;/»»^  tnterium 
iocerepiaMram.quAm  Scrifturam,  BcUarm.  deima^Jib  ^ycap.  lO. 
&  tamcnSacramcntaiis  funt  muia  quia  fcil.  ociilati  & 
auriti  funt  nimisin  imaginibus.fed  in  Sacramcntis  a  Deo 
inftitutis,  plane  caeci,  &  furdi. 

BeUarm  4.  Nequetx  Sacramtnttidifor>iU',,qu.iftiH  Dctpromif- 
ficnes  neque  magis  credtmui  Sncramentis  qtiam  promtponibus. 

Pretefi.  I.  Ex  Sacramentis  proficimus  m  cognitione 
promi]rionumDei,quaB&  qualesfunt.  1 1.  Quamvis  non 
magis  cred^mus  Sacramentis,  quam  piominiombus,ma- 
gis  taniencrcdimuspromifllonibus  piopter  Sacramenta: 
quia  Sacramentispromifriones  ('quoad  nos)  ur  magiscrc- 
dibiles  rcpraefentantur  :  magis  cnim  jaobi  dcclarant  vo- 
luntaicui  Dci  eHc  ut  crcdamus. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVTATVS.  ^ 

Bell^irm.^.  SacYamcma  fimfltcttcY  fende^jtex  zerc^ 
^iProuil.  Pendent  ex  vcrbo  aiMoluce  inftituentc:  confir- 
mt  t;5mcn  vcrbum  mihi  pcr  hdcm  applicatt  m. 
8-  Bcll:n  m.  In  ScYiptuYafannis ;  nufciHamdicmtuY  SacYamcHm 
tefttmvnia  pfomiftionum, 

PYnteil^  1.  Vbiquc  dicuntur  faedusDc! ,  quia  funt  figna 
?deris,fardu>autcm  cft  promifTio.  II.  Vbicunquedi- 
(Suntur  efticercillaquxin  Koederc  promittuntur,ibi  quo-^ 
|d  rcnfum  dicuntur  promiinoncs  nobis  ut  teftimonia 
confirmarc. 

Bcllarm.  Qftis  feYret  etim,  qui  itn  Jif-yrt  hatti^-^n  Yr-r^:,  y  ,x  ,  ,^ 
ti?,  dat  teftimonmm  dixuiA  volunt,: 

PYoten  Omncs  illiqui  SciJ^^Ljia:ii  liitclljgunt ,  iSc  fe- 
runt,ferrent  eum,quiita  diccret;  baptifmub  regc^p-'  \ij 
clt,  dat  teftimonium  regenerationi:^  ^  Deo  prom  i 

p.Bellarm.  Sifelum  cfftnt  SacYamcnta  teflimontapYomtpioius  & 
gratts»vel fupcYvacanea^vel  ceYtc  parum  nec  ffaYi.x  efftnt.  Nam  habe^m 
tnus  atia  'teftimoni^Jcrige  cjfcaaoYa,  ut  opcYa  bcna 

Protefl.  I.  Teftimonia  minus  cfficacia  ,  pofTunt  c/Te  no- 
bis  valdc  neceiraria.  II.  Bona  opera  non  (unt  teftimo- 
.nia,ex  inftitutionc  divina,  fcd  cx  natura  fua.  III.  Noa 
Ifunt  opera  noftra  f proprie  loquendo)  teftimonia  Dci,  fed 
inoftr;i,>?;«/f//AwmriTf/?  fait  Bellarm.cap.i  7.  j /«ff^  *  v>?i 

fX>£'/ >  &  tLftimcntum  confctcntia  noRYa  :  lic  intcrtc:  .n 

[Dei  &  operum  noftrorum  ,  multo  major  eft  ditterentia. 
IV.  Operabona  non  funt  cfficaciora  tcftimoni.?  quam 
^funt  Sacramcnta  veris  fidclibus  efficncirer  i!la  paitici- 
>antibus. 

Bcllarm.  ^JuItt  tmpn  taptt-^aHtUY  Jicto  corde ,  V  EuchaYifitam 
fumunt. 

,    PYoteFl.Qui  intus  efficaciter  baprizantur,aut  prifcuntur^ 
foli  teftimonium  habent  h  Deo  :  Rom.2.  ult. 

10.  Bellarm.  Si  SacYamenta  Jolum  cff  n:  i^^-.monia  pYomtfiicm 
l>w,  fYuftra  bapti^^^arentuY  infantes . 

pYoicit,  l.  Refpondct  Bonaventuia  in^.  d.i.q.2.  Sim 
luplicem  habet  (o>f  paYaiionem  &  ad  tUud  qttod  ft^nifi^at»&  ad  id 
ftiatuY »  fYima  est  tffenttali^.  &habet  tpfamfcmpeY  inaclu: 
naam  auiem  h,\h€t  in  hahitu  :  &  a  pfima  dtctiUY  ft^nmm»  non  a  /e- 
ix   Stcut  ctiam  pAYvtdo  ftiff  cit  fides  altcna,  ita  ruffctt^qucd  figni-m 
iHYtpfi  paYvulcy  tn  alio:  unde  quamvisnon  figntficet  ip  i  infcfe  ,  fi^ 
"icattamtn  tnalio.  II.  Non  fruftra  lavabatur  Petrus, 
n  Dominus  ipli  dicebat,  quod  tgo  facioju  nefcts  nunc.ccgno'^ 
j.    autempofiea.  Ioh.15,7. 

11.  Bellarm.  Si  Sacramenta  effent  teftimonta  gratix  qua  in 
t  -^yftct^UYi  tonfiYtfit  ftttfHi ,  fApcnHmcro  falfa  effm  >  nimiYum  tn  hj^ 
:  rttts. 

L 1  JProun. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


C  BELLARMlN  vS 

Pme£f.Non  fiintteftimonia  completa& abroluta,  ::i 

credentibus.  /  r 

Bcllarm.2.  Qtfi  ncncreditverto  m^nijtrtbaptti;antis  ^  [ex  L 
thcri  fententta)  fant  Deum  mendscem  ,  at  fi  tUa  verba  tntelitgerentt 
cum  condttioneji  alttercrcdat.non  tffent  falfa.necfitret  Deui  menda. 

rroteft.  I.Eademeftfentcntialohannis,  lIoh.5,lc 
II.  Camconditione  tamen  intelliguntur  ,  refpedu  e 
rum  qui  noncredunt;&  illidicuntur  Deum  tacere  mcn 
d^ccmyexnaturafafttAit  Cajetanus  obfervat^quia  non  cre 
dunt  efficaciter  illud  verum  efie  ,  quod  cum  condition  - 
affirmatur. 

Bellarm.2.  Luthtranivolunt,hominem  crediredebcre  abfQlutej 
iuflum  effe. 

PYotefi.  Non  nifi  mediante  fide  in  Chnftum  ,  qua  fiun 
jufti  vel  confequenter  ad  illam. 

Argumenta  noflra^ 

12.  Pr«:..7,Rom.4,li.CircumciCoexpreffedicitur  fi 
jii^wm  juftitiasfidei  recep^-ag. 

Bellarm. I .  Qu^  dafola  ctrcumcifione  dicuntnr^  uon pojfunt  tral 
fccle  ad  omnta  Sacramenta. 

Protefi.  I.  QuaecunquedeCircumcifionc  dicuntur,a, 
fpeftantadnaturamejusSacramentalem  ,  quam  habet  ii  _j 
communi  cum  rcliquis  Sacramentis ,  illa  rede  ^PP^^^^^fe 
tur  ad  omniaSacramenta  :  fed  ratio  fignandif  fepofit<B 
tcrpedu  futuri,praeteriti,&  fimilibus  modis)in  Circunr  ^ 
cifionc  eft  talis  ,  Notandum  eB  [AitBowzv.  in^..  d.  I.q.2. 
quod  Sacramentalis  medichia  de  fua  integritate  habet  figntficationem 

haic communii  eit  &  ejfcnitalts  omntbus  Saaamentis.  1 1.  Quam 
visomniaquas  deCircumcifione  dicuntur,  non  polfin 
trahi  rede  ad  omnia  Sacramenta ;  quidquid  tamen  perfe 
^lionis  fuit  in  Circumcifione  id  reperitur  etiam  m  Ba 
ptifmo  :  fed  perfedio  figni  eft  obfignare  inftar  figilli. 

Bellarm.2.  Nnlla  fit  meutiofromifitonts ,  aut  faili  :ftd  Ctrcumi^ 
clfiovocatur  fi^tHuw  juftttiA  fidei »  vel  quiaclaudebat  juftittamfu  ti' 
tempcre patefacicnJam-.vel  quta  datafuit  Abrahamoin  fignum  &  te 
fitmoniuyn juftiti^^  quam  fibtacqtitfitrat  perfidem. 

Frotefi.  I.  Miferum  eftillud  eftugium  :  nuUamfini  men^ 
ficn^m  pYofmtfttonts  autfoedcYts.  Nam  (ut  Cajetanns  in  ifta  ver 
hAohiciXTLl)  acceptt  hoc  Apoftolus  ex  Gtn.iy  .ubiclare  dicitur^  t 
erit  infignumpatli.  &  Apoftolus  ipfe  ftatim  fubjungii,  pa-|q 
icrnitatem  Abrahami  fuiffe  aliquo  modo  obfignatam  :  uI\k 
effet  pattr omnitim  credenttum.  Dcus  autem  in  eo  foedus  coUo-il; 
ca vit.  G e n .  1 7 1 4^  eccefadus  meum  tecum ,  quod pater  futurus  fis  muii 
ttiudtnv gtntium.  1 1.  Abfurde  disjungii  Bellarm.  juftitiaii, 
fidci,&'  picmillionem  ;  quse  ab  Apoftglo  aidifiiime  con ' 

junguntu 


..  .  ^4, 

i 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Biblio»heek,  Den  Haag. 

224  E  3 


tumfiUi.  III.  Claiidere  &  occultarejuftitiam,nonper-. 
tinet  ad  f<xderis  benedidionem.  IV.  Vltimum  illud 
fquod data  fuit  Ciicumcifio  in  fignum  ,  vel  teftimoniura 
juftitiae  ,  per  lidem  acquilitae  ;  illudipfum  eft  quodnos 
volumus. 

Beilaim.5.  Ftiithoe  pivilcgtHm  f^liui  Abralu  ,  (t  non  ptcst 
PtxHsfirri  adAliob. 

Prctcsl.  Hocdiicctc  adv  eiiatur  verbis  illisDei.  hoc  eSl 
*fmdusmeum,mterme  &vos^&fementf4i4m  piite.  Gen.17,10,1  !• 
Hocetiam  juftitiam  ipfam  fidci  foh  Abrahamo  obfigna- 
tam  fuilfo  fingit,&  fic  evertit  argumentum  Apoftolicum 
ab  Abrahamo  adalios  dedudlum. 

Bellarm.  Omnesarcumcifimn  fHntpatres  omnium  fidclium. 
Protcft.  Omnesfideles  circumcifi  poft  Abrahamum  fi- 
gnaculum  juftitias  fidciaccipiunt,ut  filii  Abrahae,non,ut 
patres.  paternitas  fuit  privilegium  Abrahae,fcd  non  obfi-^ 
gnatiojuftitiae  fid«i. 

Bellarm.  PmIus  diftinguit fignum  k  fignAculo,  ut  indicaret  Ctrm 
eumctficnem  femper  &  omnibus  cjfe  fio^num  quodiam  :  non  lamen  om^ 
mhm»fed  foli  Abrah.i,  figtllumjuftittdt. 

Protefl.  Non  diftinguit  Paulus  firnum  h  figillo  ,  fed  gc-* 
neralioremillam  vocem,per  iftan)  •pecialioremexplanat. 
fic  Cajctanus  ;  per  hoc  quoi  accepit  in  fi:^':um^  accepit  in  Jfignacu^ 
lum^  chnrafterem,  feu  imprcjfan  notam. 

Bellarm.  ScripturanufquamvocatCir  nifionem  ftgtUum  ^  niji 
wc  loco ,  ubi  agttur  de  Abrafjamo :  qt4oi  es^  '^mcntum  mantfeslum 
fclt  Abrahamofutffe  Ctrcumcifionem  figtHuin 

Proteft.  SiiniU  modo  potuiflent  lucl    Apoftolo  rcfponi» 
rarc:  Scriptura  nufquam  dicit  fidcm  fuifle  imputatam  ad 
itiam,nifi  uno  in  loco,ubiagitur  de  Abrahamo;  quod 
argumentum  manifeftum,foIi  Abrahamo  fuiffe  fideni 
iputatam  ad  juftitiam  ,  fed  Apoftolus  rcfpondct,  vcrf. 
3 ,  ncn  fcripium  efi  propter  eum  folum. 
li.Proteft.lvi^yik,  Circumcifio  dicunturfignafoederum 
Gen.9  &  17. 

Bellarm.  Ssgnafueruntcommemorativa,nonionfirmativA:  Ai 
^moriam  juvandam»  non  ad  fidem  confirmandam. 
JProtcfi.  Non  fucrunt  tantum  commcmorativa  :  tum 
iim  nihil  praefcns,aut  futurum  fpedalfent:  quod  cft  ma- 
nifefto  falfum.  II.  Quatcnus  ngnumfacrum  comme- 
inorat  pragtcritum,  &  indc  praefens  aut  futurum  infcrt  , 
"dem  etiam  confirmat :  Cc  Bonavcntura  in  4.^.1.9.2.  m^ 
tus  fidci  excitaturpcr  exhtbitioner'       .  «r  requirat  ftgnatum. 

i^.Protefl.  Interhomiiu  jque  id  ufitatum  eft  ,  ut 
pafta  fanciantur  figno  cxtcrno. 

Li    2  BcIIarnn 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


8 


BELT.ARMrNVS 
EelUrm.  Hocft  s  cjuinhomifie^pcjfint  fAUere.  aut  •hlivifd  yfi 
Dium  non  poJfe  faUeYC,  am  obUvifct^  f  mt(itr,u  futnns. 

Pnufl  I.  Nosnonadeoccrtifumusdeperfectionibus 
Dei,  quarenus  pertinent  nd  confolationem  noftram,  quir 
opus  habeamub,fuJ>mdeticricertiores.  II.  Non  caret  (zi 
Cajet.  inGen.l^/;  quo  l primum  efpndi  myfterio  ptnnftumit 
feendfritfu.i  cnra  ufquead  hoc  ,  quod  ad  fimilttudtnem  pactfccfitt$  ho 
ntini^,ft  nefftrit  rAm^hominctu  etiam  tanquam  cxcontra^lu  oHt^^attm 
exhthuertt  fe  homim.  Huc  ufque  tamen  defcendiire  Deum  ^ 
qui  Sclipturam  legit,  nifi  vel  infidelis^vel  caecus,  vel  im^l 
pudens  admodum  fit,  non  negibit. 

i^.  Frot^ft.  In  Baptifmo,  non  ablutio  externa,fed  co 
rcientiae  bonac  ftipulatio  no^  falvos  facit.  Haec  autem  fti-» 
pulatio  eft  tdf^ilicatio  :  quae  fluit  ex  tcftilicatione  Dei  in 
Sacramento  Baptifmi. 

Bellam.I.  Voeat  Petru^  ablutionem  internam  ,  interro^attonem  ^ 
ftu  refporrftcnem  bona  confciemt.t  in  Deum.quia  ex  tlia  munditta  oritut 
fax  &  quies  confcimttA  :  &  re/ponfio  bons  confcientis,  &  etiam  tntef-^  \ 
fogatto  apud  Veum,  qtita  audct  cum  fiducta  Deum  accedere. 

Proten.  Verehsec  dicuntur  omnia  :>  fed  argumentu 
tamen  manet  lirmnm,  quia  teftimonium  confcientiae  v  ^ 
fpiritus  noftri,fluit  ex  teftimonio  Spiritus  Dei.  Rom. 
8yt6.  Si  igitur  teftimonium  fpiritus  noftri  fit  eficftumj 
Baptifmi ,  fequitur  Splritum  Dei ,  in  Baptifmo,  teftimo^^ 
Jiium  nobis  pr^berc, 

Cap.  II.    De  Caufis  Sacrarrjeftti. 


T    H    E    S    I  S 


I. 


BEllarm.  Deintrinfeascaufis  ffrima  qudftio  ef},  an  SacYamc 
tum  conftet  ex  rebus  ut  matertai  &  Virbis  utforma. 
Protefi.  1.  Vere  quider»  hoc  poteft  affirmari ,  quatenuj 
Sacramcnti  celebratio  ,  eft  adus  ecclefiafticus  &  exterJ 
nus,fcd  quoad  integram  naturam  Sacramenti,  qua  eft  idl 
quod  eft  &  aglt  id  ad  quod  inftituitur  ,  forma  potius  cf 
imio  illa  relativa,  quae  intcr  fignum  &  rem  fignificataml 
intercedit  :  acproinde  verba  pertinent  ad  caufam  effi-*| 
cientem  ,  potius  qviKm  ad  formam  ;  aut  formam  tantumj 
iignificant ,  &  declarant.  II.  Non  res  &  verba  qualia- 
cunque,fed  quae  ^  Deo  in  iftum  finem  ordinantur,  caufa 
vim  habent  in  Sacramento.  fic  Durandus  in  4.  d.  r.  q.  3, 
firinctpa/is  caufa»  quare  Sacramenta  confiftunt  in  his  vel  tUis^eii  infti 
tutio  divina. 

^•Bellarm.  Sacramentavetm^  le^is  frotabiU  eff^nonhabuifj^ 
tei  <Jr  verbajfed  fola$  ref. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENERVATVS.  ^ 

..^  Tr^efi.  Non  eft  hoc  probabile  dc  Saciatnentis  ordina-. 

?is  :  quiain  ipfa  inftitutione  tam  Circumcifioni^ ,  quam 
afcatis,  verba,  natuiam  eorum  cxplicanria,  fuerunt  ex^' 
prelfa.  Sic  ipfe  Bellarm.  c.io.in  rinc:  non  ue^Amus  cum  fignit 
\^dit  PAtYibm  tOYum  vtm  expHcutffe  ,  neque  concipi  poteft  Sa^ 
■^amentum,  (ine  verbo,  vel  cxpreiro,  vel  intelledo 

3.  Bellarm.  Jn  Sacramentts  ommbHs  nQVAlegisanventHntur  rcss 
mt  materid ;  ^  verba^  ut  forma. 

Pr$tefi,  Matrimonium  igitur,  &  Poenitentia,  non  funt 


Sacramenta  novse  legis ,  aut  teftamenti ,  quia  f  tefte  Du- 
randoin  4,  d.i.  q.3.;  non  conftant  omninocx  rebus  Sc 
'crbis,  ne  dum  ex  iis,  qua:  a  Deo  in  talcm  linem  fuerunc 


inftituta. 

4.  Bellarm.  Vt  Sacramenta  confiare  dicantur  rsbm  &  verbis.non 
efl  necejfe.ut  res  nonfint  verba,&  verba  non  fint  res^fedfat  efl,  fi  ali^ 

j  qutdftingatur  vice  rei^  altni  vice  verbi. 

Pr(?r^/f  Noneftigitur  neceire  fccundum  logicam  EcU 
larm  J  ut  materia  non  (it  forma ,  &  forma  non  fit  mate-. 
ria  :  non  cft  necefTc  ,  ut  clemcntum  &  verbum  in  S.icra-. 
mentoconjungenda,fintanteaduo  ;  nequeeft  neceffe  ut 
clcmentum  habcat  iignificandi  modum  alium  praetcr  iU 
l^p  •  I?  lum  qui  eft  in  verbo,  &  recipitur  per  aurem.  Sed  hujuf- 
inodi  paradoxa,  eofolonomineaPontificiis  admittun-. 
tur,  ut  aliquo  modo  fibimet  conftare  videantur ,  quanda 
lcommentitia  illa  Sacramenta  tuentur  ,  quorum  rcs 
Vcrba,  nonpoffuntcx  Scripturis,  velprobabili  aliqua  fi-^ 
wione  demonftrarc. 

5 .  Bellarm.  N^n  eft  neccjfe  ,  ut  in  omni  Sacntmento  res  &  verbatg 
ita  conjunganiur,  utpartes  ejftntiales  ejufdem  rci. 

Pvotefi.  xMonftrum  hoc  eft  lo^icse,  &  fanae  rationis,  re« 
&  vcrba  ,  unum  conftitucre  efteftum  ,  vel  compofitum  , 
tanqaam  caufas  intrinfecas,  materiam  &  formam,  &  ta-i 
^nien  nunquam  conjungi,  Seddebet  hoc  dari  tranfub-« 
•  litantiationi ,  qua  eflicitur  ,  ut  res Euchariftias  five  fit  pa-i 
i  liis,&  vinum,five  illud  fit,  in  quod  panis  &  vinum,  con-« 
Vertuntur,  non  poilit  fimul  exifterc  cum  vcrbis  conver-* 
tcntibus,quae  finem  imponunt  pani  &  vino,  tSc  finiuntur 
ipfa,  cum  lUud  in  quod  convertuntur,  primo  incipit  efi"e. 
Scotus  tamen  in  ^.d.S.q.i.  hacipfa  ratione,ne«;at  uUa  ver^ 
ha  efftformam  EmhartftU  ,  aut  de  ejfcntiaejus ,  cui  aliam  ratio^ 
nem  't  :  <{in:{t\xv\cEuchariftianQn  poffct  effe  Sacramen^ 

tum  pti  n  .      ,  fedtranfiens  cumvcrbts, 

Quseftioi.  Qupdfit  vcrbum  ,  quodcum  clemento  con-^ 
jundum  Sacramentum facit. 

6.  Bellarm»  CathoUciomnes  docent»verbum  Sacramentisejfe pauca 

L 1    3  ^u^idam 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


YO  BELlARMINVS 

qu^dam  vcfba.a  DioftAfcYipa  ,  qHAfufer  mAteriam  a  frjmiftro  pro^ 
nuntiandA  fmt. 

Protefl.  Veri  Catholici  tam  veteres ,  quam  recentiores , 
docent,  vcrbum  Sacramenti,  eiVe  verba  mftitutionis  ,  Uc 
ad  elementum  applicata  ,  ut  cum  honore  Dei,  &:  iedifica- 
tione  fidellum  poiFit  ab  ufu  communi  ,  ad  facrum  tr^nl-.  i 
ferri.  negant  autem  haec  verba  efle^ftriftis  formulis  ,  a 
Deo  frAfcriptA  :  negant  eadem  necefTano  efTe  pauca  negant 
deniquc  alia  ratione  neceifario/i^^^r  m^^eriwj  cflc  iUapro- 
nuntianda  ,  quam  ut  de  materia  ,  crgaDcum,  &c  crgaE 
cleCam,  ufurpentur. 

7 .  Bellarm.  Non  fotum  in  Baptifno  ,  fed  ctiam  m  cetens  SacYA^ 
mcntis»  requtruntHY  veYba  ,  in  tpCa  celebratione  myftcYii. 

PYoteii.  Procul  omnidubio:  fed  verba  mfufurrata,  ?n 
fecreto  milf^,  non  funt  talia  vcrba  ,  qualia  requirunti 
ncquecertsequsedam  formulas  verborum  necefTario  re- 
quiruntur  ad  eflcntiam  ullius  Sacramenti.  Matrimonium 
etiam,  quod  Pontiftcii  annumerant  Sacramentis ,  abfque 
Sacramentalibus  verbis  poflc  celebrari,Scholaftici  omncs 
concedunt. 

S.Bellarm.  Non  requiYituY  veYbum  concionale  ai  ejfentiam  hIHhs 

SacYamenti.  r  j  /r 

PYoteH.  Concio  quidem  noii  requiritur,  nifi  ad  benc  eiie 

Sacramenti :  fed  verbum  aliquod  concionale  ,  id  cft  in- 

ftrudionis^de  natura  Sacramenti  requiritur  ad  efl^entiara 

cjus  rite  celebrandam  :  quia  flgnificatio  Sacramcnti  non 

poteft  celebrari,  flne  hujufmodi  vcrbo. 

9.Bellarm.  RequirstuY  ad  ejfcntiam  SacYamenti.ccYta  f^Yma  vtr-m 

loYum.qu.^  noH  tam  tnjlruat  ctYcumftantii.quam confecYet,&  faniltfi^ 

€ct  elcmentum. 

Protefi.  1.  Inftruerccircumftantcs  ,  &  confccrareclc- 
mentum,non  debent  inter  fc  opponi :  quaper  inftrudio- 
nem  circumftantium  ,  dc  elcmenti  dcftinatione  ad  ufuni 
facrum,  elementum  ipfum  ex  parte  faltcm  ,  confecratur. 
1 1.  Tam  &c  quamnon  habcntlocum,  ubi  nuUo  modo  in-^ 
ftruuntur  circumftantes. 

Bellarm.2.  Verbaa  Dominopr^fcripta  inBaptifmo  ^nonhabent 
formam  inflru^lionii,  fed  invocattonts,  &  bcntdiiHonis. 

Proteil.  I.  Verba  certa  fuilfc  ^Domino  abfolute  prag-« 
fcripta,inBaptifmo,non  apparet,  hocBellarm.  ipfe  pro- 
bat,  cap.  hoc  19.  Jtion  ait  Dominus ,  dicite  :  Bapti%o  te  in  nomtfte 
Patris,&c.  nequedixii  Dominus^  dicite  in  nomine  Patrts^  &c.  fidfo^ 
ium  ait :  Baptfj^antes  eos  in  nmine  PatrtSt&c.  qua  vcrba  non  cogunt 
utdtcamus  in  nomtne  Patri$,&c.  QLiamvis  igitur  ifta  vcrba  lint 
maximc  accommodata,  &  tam  fua  majeftatc,  quam  ufu, 
cvaferint  quafl  ncceflaria  fl  tamen  idcm  ^enfus  pluribus 

verbis 


I  -'1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


ENERVATVS.  11 

Mrbis  explicaretur  ,  non  mutaretur  idcirco  efTcntia  Ba^ 
ifmi.  Certe  in  formulaGrsecorumfJS^i/^r/^^rwr/irt/ns CAri«* 
f,  tn  nomtne  Patris ,  &  Sftritm  fanm  )  elfentia  Baptifmi  non 
Tiutatur,  Giasci  enim  pro  baptizatis  habentur*  Alexan- 
ler  etiam  Alenfis.p.4  -j.S.  m  ^.4  3.  cumaliis  SchoUflicis» 
defendlt  ,  fenftbiUm  formam  a  Chriflo  conflitutam  ,  fmffc  po-lt-a  ab 
Apoflolis  mtitatcim^  eaicm  tnteUt^ibtli  forma  manente.  1  I.  Vcrba 
hujus  formulse  continent  in  fefe  fummam  illius  mftru- 
ftionis,  quae  antecedere  debet :  docetet  &  bafti\Ate. 

Bellarm. 3 .  -  c  dicanttiY  in  myfterio  Ei$ch.xrtflt.i.ab  Apo^ 

ftolodtcuntur  verb*i  ttont^.  i  Cor  lo.  C*iiix  bencdtfltonti. 

Proteft.  Illa  autem  verba  nonfunt  illa  quae  Pontificii 
volunt  folaeiTeconfecratoriaEuchariftia^  :  hoc  eBcerpt^i 
meum  :  fed  antecedens  oratio.  Bcnedixit^ac  ftegtt^&  dtxit.acci^ 
pite»manducate,hocmeum  eft  corpui.  cap.ll.  unde  efficaciHimc 
probatur,  verba  illa  quae  in  Sacramento  funt  confecrato- 
ria,  non  efrepauculaquaBdampraBfcriprn  ,  fedprcecipue 
Verba  orationis,  quae  non  funt  fcripta. 

Bellarm*4.  Nomen,  tnvcrbis  Sacramentorum  ,  tnvocattcnem  /1- 
inificat. 

Protesl.  Efto  :  fed  tota  invocatio  non  eft  praefcripta. 

10.  Bellarm.  Nonfolum  re$,ftd  etiam  verba»  tn  Sacramcnttsn^^m 
le^is^  k  Deo  determinata  funt  ut  non  liceat  quidquam  immutare. 
Proteil.  Si  per  verba,  non  literag  &  fy  llabse,  fed  fcnten- 

tia  fubjeda  intelligatur,  &  mutatio  intelligatur  fubftan- 
tialis,concedimushoctotum.  APontihcns  autemper- 
niciof2emutationesfiunt,&  tierijubentur ,  ficut  omne> 
norunt.  Sunt  ex  eorum  Magiftris ,  qui  dicunt  Baptifmi 
formulam  pofle  confiftere  talem  :  egoB.tptixote  innomtnf 
Patris»&  Ftlti,&  Spirtttisfancl:.&  Beatd  Mari.i,  B-att  Pctr:  :  li 
additio  fiat  fola  devotione.  Alexand.  Alenlis 4.  j^i- 
m  3.  a-2.  fi* 

De  caufa  efliciente  minifteriali ,  quap.ftio  eft  ,  an  intentia 
miniftri  lit  ncceflaria  ad  Sacramcnti  perfcdionem. 

11.  Bellarm.  Requiriturintentiovel  alit$alis,vel  virtualis^  fa^ 
tienlt,  quodfftitt  EccUfla,  velvera,  vel  falfa  qnamvcram  putat ,  td 
iH,  opcrts  facri,  feu  cdremonia  qitam  ChrtHsiS  tnfttttiit. 

ProteH.  Requiritur  quidcm  externa  exprellio^per  verba 
&  fada  confentanca  ,  intentionis  adminiftrandi  Sacia- 
mentum  :  fcd  non  requiritur  ad  efrcntiam  Sacramenti, 
intentio  talis  intcrna,  vcl  mentalis. 

Argumenta  Bellarmini. 

12.  Bellarmt  Vtrb^t  poffunt  haberevarias  ftgnifictttiones  :  aliquii 

L  l    4  tgttur 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


j2  BBLLARMINVS 

igttuY  nquiYttUY  adveram  ftiuificaihnem  determi.iamU^n  :  fedniUl 

fngt  pote^l  quo  deierminetur^  ntj^intentto  mtntftri. 

ProteHl.  Non  opiiseft  fictione;Chrillus  ip/c  uciennina- 
navit  iTiyfteiium  totum.  Non  folemub  inquircre  in  pras- 
conis  intentidncm  ,  quam  aliquid  denunciat  altcriu^  juf- 
fu  :  Tatis  eft  intelligere  intentionem  audoris  jubentis! 

I  3 .  B ella i m .  Mintflri  Sacramcntorum ,  funt  tnflrumtnta  Dei , 
fei  inflrumenta  animata  s  &  ratioHe  uttntia  /  ut  cumRex  conslituit 
J^tafides  &judices  fnurhhus  f  qmnomtne  ftiojus  dicant  :  tntaltlns 
autem  requtriturvoluntas  &  inu  ntiotxerctnit  aclicn^s.  non  entm  vc^ 
re  eft  abfcltitus,  quem  judcxabfolvit  fine  tnttntione^  Itat  exterm  vi^ 
deatuY  abfolutm. 

Frtteil.  I.  Eademplane  ratione  ,  Euangclii  pr^edicntio , 
ceflaret  efle  tali^,fi  mcentio  mcntali^  toUcretur,  quanivis 
casteraomniaadcHcnt.  II.  Hac  ctiam  rationc,necefia 
eflet  in  miniftro  non  tantum  intenrio  opcris,fed  ctiam  ii- 
nis  :  qu.od  tamcnBcllarm.  cum  maximapai  te  Scholafti- 
corum,negat.  III.  Ratio  fallacia^  in  eo  latct,  quod  Re- 
ges  dominiumaliquod  in  fuos  prasfldes  ,  &  judices  co:i- 
ferunt,  circa adiones ab  ipfls  exercendas  :  rednunill.i 
funt  meri  dirpcnfatorcs  ,  earum  rcrum  ,  quarum  donu^ 
nium  totum  in  Chrifto  folo  manct. 

I^.Bellarm.  VerbaprafltcanonftinteffcAcia^nifi  dicantur  ab 
itj  qui  habtt  potcslatem  &  voluntatem  facicndt  quod  vcrba  figntficanu 
fcd  verba  Sacramcntorum  funt  verba  prafltca. 

rrotefl.  Sunt  vcrba  praftica  Chrifti ,  8c  cfficacia  coruin 
pendet  cx  cjus  potcftato,  non  ex  intentione  miniftri, 

Bellarm.  I .  Probabile  efi,  in  ipfo  etiam  miniftro  cjfe  virtutem  ope^ 
riiivams  ifficicnter,&  inftrtkmintaltttr  •  ut  efi  in  Sacramento  :  tta  ut 
virttis  opLrutivavcrborHm  Sacrarnentaliitm  dcpendeat  aminiftro^  & 
tunc  fo!um  virtutem  habeant  tUa  verba  ,  di^m  conjunguntur  cum  vir^ 
tttte  qujt  eil  in  miniffro, 

Prcteft.  Non  cft  hxc  fcntcntia  probabilis,  quia  voluntas 
impura,&;  irregenita,  habcret  faepe  virtutem  opcrativam 
gratias. 

Bcllarm.2.  Sacramentalta  verta  faltem  non  moventur  a  Deo.Ht 
tnflrHmenta^  nifi  quando  pronunctantur  ah  eo  cui  ipfe  commifit. 

Pro/eif.  Nihilo  magis  hac  ratione  pendent  ab  intentio-* 
nc  miniftri,  quam  edidum  ab  intentionc  prseconis. 

15.  Bellarm.  Mutta  abfurda  excontrartafcntentiafequercntur^ 
qut  lavaret  a/ijuem  in  balneo  fanttaiii  catiffi  ,  Deum  tnvocans  verbis 
Baptifmis  eum  Bapti\aret :  ad  Uflionem  tHorum  vtrborum,  in  menfa^ 
hoc  esl  ccrpus  meums  iotus  pants  menfa  efftt  confecratus^  &Cm 

Protefi.  Nullo  modo  fcquuntur  :  quiacxterna  intentio 
opcrii>  requiritur  Sacramentalis,quamvis  non  intcrna  in- 
tcntio  miniftii  opcrantis» 

rrotcfl^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E   R   V   A   T    \    S.  I? 

froun.  Verbum  Dei>nunquam  requirit  talem  internam 
miftrl  intentioncm,  ad  luum  efieftum  produceadura  ^ 
ijo  nec  Sacramentum. 

Bellarm.  I .  Vcrbum  qtiUem  quacunque  intentionepoUtum^  pom 
fxcitcire  fidem  ,  non  tamen  potefi  habire  ffeclum  SacramentaUm  * 
Itfcnmims  efl  ^  quia  ad  excitandam fidem  mn  reqftirttur  uUa  ef^ 
^tidyfujjicttfigntficatio 
Protefl.  I.  Signiiicatioipfanonminus  determmaridc-^ 
^  in  verbo,quam  ni  Sacramento.  led  ex  hac  determina-. 
ic ,  Bellarm.anceaprobavitneccilitatem  intentionis. 
Eilicientiapotentisbrachii Dei ,  requiritur  ad  fidem 
^erbum  ingenerandam  &  cxcitandam.  Rom.  I,i6^ 
Excitare  ck:  confirmare  fidem  efle  cfieitum  Sacra-t 
jntale,  probavimus  antca,  6c  pollea  fumub  probaturi. 
Bellarm.2.  Verbacondonaliai  ftintverba Jpeculativa  :fed  verbx 
^^cramcntalta,  funt  vtrba  praclica. 

Protesi.  I.  Verba  concionum  fuftt  fpeculativa  tantunt 
philtis  Q^cyi^c^MO^Iac*  1,22.  II.  Pradica  cfficacu 
,  m  verbi,  quam  Sacramentorum  ,  ab  uno  3c  eodem  Spi- 
Uu,&  voluntatepcndct,non miiMftii.^?'^  auctoiis pnn- 
palis. 

17.  Protcfi.  Siabintentioneminiltn,  pcndei  et  einc.uia 
acramcnti,  peiiret  certitudo,  quam  fidclibdebct  habere 
e  eftedu  Sacramcnti,  &  coniolatio  fpiritualib ,  quia  nz^ 
iopotefteflecertusdealtcrius  intcntione. 

Bellarm.i.  l^c^  '  ■  lomo  inhoc  munioquArere  ceYtitudtn:tn 
:  fua  fatute^  vcljti.  :  tvfMUm  ,  qmli^  csJ  certitudo  fidti 

Vlfi.t  .     ^  j 

PYotcfi.  I.Qiiid  igitui  L'oi  \  o.a::.  iii  i  v  oa rctri,y7«if/tf 
^efltontm  &  vocattomm  vefirum  firmam  cfficere.  2Pct.  1,10? 
.1.  Nonaglturhicdcccrtitudinc  hujus  aut  illiu^  hu- 
lus,feddccertitudincipfiusSaciamQnti,&aIicuju^fru^ 

his  indepercipiendi. 

Bellarm.2.  Certittido  humana  &moralis  quA  fufpcH  ut  hom$ 
^ui.fcat,  habeturexeo,  quodnullafitcaufadubitand^de  intcnttone 

ntntilrt.  .  . 

Py«/f/?.I.  Certitudohumana&  moralis,  variosadmit-^ 
it  giadus,  quaelibct  praefumtio  non  fufficit  ad  confcien- 
iise  pacem,  in  quseftione  de  medio  neccfrario  ad  falutcm. 
[I.  Sunt  gravcscaufse  dubitandi,  quia  multi  cxiis  qui 
Baptilmumadminiftrant  ,func  hommcs  vani,  &plaac 
ncquam. 

Bc  llarm.  3 .  Lutherant  qui  SAptixantur  ad huc  iufantes.  nifi  cre^ 
iant  parenttbus  vel  amicts^  quia  tamcn  dectpere  poffunt. 

Proiff^.  Difpar  cftratio:  nam  dc  fado  aliquo  extcrno, 
talis  certitudo  potcft  habeii  ex  teftimonu^  humanis 

Ll  5 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMINVS 

( 11911 1  BcUarm.  ipfc  docct  dc  Conal  z^cap.^.)  utevidefftunam 
tHrr^U  altquotnodocompAraYtpofiit  f  quianihsl  dubitationti  tn  ani>rts 
HoflrtiYeltnquit :  fed  de  interna  altcrius  intcntione  ,  tal 

piobationcs  non  habemiis. 

C  A  P.  III.    De  Ejfe^u  Saeramentorum. 

Qu^aeftio  I.  Eft  ,  an  Sacramenta  novae  legis  fint  vcrse  cau^ 
iae  juftilicationis,  ex  opere  opcrato* 

T     H     E     S     I     S  I. 

BEllarm.  QHAYituYan  SacYamenra  ftnt  veYA  &  prcpridcaufdinm 
ftrumentales  juftificattcnts ;  five  hocfaciant phyftce  ,  fivemcrali^ 
ter  ;  ftve  peY  qualttatem  inhAYentem  ,feve  peYfolam  Dci  mottcnem^  & 
anfola  aUio  tUa  exteYna»  quA  SacYamentum  dicitur  &vocatuY  opus  0- 
feYatum,  aflive  ^proxtme  ^  velimmediate  «  &  inflrumentaltter  efjidat 
grattam  jufltficattonts »  ex  vi  tpfius  afiicnis  Sacramentalis »  a  Deo  ai 
hoc  inflitutAinon  ex  merttoagentis^  vel  fufcipientis.  hoc  affrmant  omm 
ncs  CatholicL 

Protesl.  I.  Caute  magis,  quam  talem  difputatorem  de-* 
cct,  declinat  hic  Bellarm.  controverfias  fcholafticas  om-* 
ncs  demodo  (ut  loquuntur)  caufalitatis  quae  tribuitur  S*- 
cramcntis.  utrum  fit  phyfica  >  vel  moralts  :  utYtsm fit  inveYbo ,  vH 
$n  elemcnto^vel  in  ailuexercito^velin  omnibus  conjunflim  :  utrum  ef- 
fe(iumproducAnt»inutt:motnflanti  effe  Sacramenti ,  vel  in piimo  in^ 
ftantiejusnon  ejfe  :  fic  tamen  fine  iftis  vixconftitui  poteft 
caufa,  nedumaccurate  traftari.  Obfervat  hoc  Mclchior 
Canus  dc  Sacr.part.4.  &  eonominereftemonet,  ^//^w^?» 
hanc  quAflionem  effe  definttione  Concilti ,  dignatn  fanfloYum  ommum 
autlorttate^dignamtandemfidc  noftYa^&facYaYum  teHimcnits  liteYa^ 
rum.  II.  Itat.imeneas  dcclinat,  ut  fatis  indicet,fe  craf- 
iioribub  Scholafticorumfavere  ,  qui  Sacramenta  volunt 
eflc  ph vficas  gratiae  caufas.  fropYie^ pYoxime,  &  immediate,  cf- 
licere  (  quod  Bellarm.  tribuit  Sacramentis )  non  conve- 
nit  caufae  moraliter  agenti.  Hoc  ctiam  aperte  profitetur, 
cap.ii.  Vbi  Scholafticc  explicat  fuam  fententiam  in  fine 
hujus  controverliae  quodinprincipionoluit  facere ,  ut 
liberius  luderet  ambiguis  formulis  concludedi.  1 1 1.  Ab- 
l^urde,opponit  operioperato  ,  meritum  agentis  vel  fufcf- 
picntis ,  quafi  tertium  non  daretur :  cum  tamen  Schoi 
ftici  fint,  qui  excludunt  meritum,  &  non  excludunt  ra-.. 
mcn  difpolitiores  abefiicientia  Sacramcnti.  ficAIexan*' 
der  Alen(is,p  4  ^.^.m.g./!.^  /^3.  Sacramentadtfponunthominem^ 
&  aptioYemYeddunt  adgYatiafufceptioncm.  nnde  funt  caufs  gratia  m 
r^onquantumadeffefedquantumadtneffe  ,  modoconvenientiori  ^ftve 
conformim.  IV.  Falfo  afiingitur  hKC  fentcntia  omnibus 

Catho- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATTTS. 

IathoIicis,quainyis  PontiHcii  intelligantur.  Bonaven- 
ara  in  4.  i.  i.^  4.  contra  teflatur.  Esl  ( inquic)  Alsort^m  m/i* 
lOTHm  magt/lreYum  ctrcn  hoc  optnio^  dtcenrium,  quod  tn  SacY.imentt^^ 
pn  fu  ccuijalttai^ncqt^e  vtYtus  aliqisa^  nec  effccltzia,  necdtjpofittva  ai 
'atiam^quA  fit  qtiatttas,  velpYoprtetas  aitqua  akfoiuta  :  Cedpt  r  quan* 
tm  afitftcnttam  dtviuA  viYtuti$,qua  eft  caufa gYati£,&  fi i  $  ac  dtvom 
onis  fufctpientiStdtJponunt  adgYatiam.  Dtcunt  eYgo,quod  SacYamenta 
cuntuY  habeYe  viYtutem^&  dictintUY  ciufa,&dicuHtftYefficeYc,fccun^ 
im  communem  modum  loqutndt ,  pYopttY  afitRenttam  divtn^  vtYtuii^» 
vtYtui  pYopYie  dicattiYf  fcundum  eos^  non  efl  dtcendum  quUhabeant 
lYtutem  :  fcd  quatenus  extcndttuY  nomen  viYtuti^ ,  ad  aliquatn  oy.U^ 
ationem  :  ut  cum  aliquid  habet  ejficacem  oYdtnationem  ai  aliud ,  dtci^ 
%Y  habtYe  i'-  ''  ■  re/peilu  tUtuS  :  ftcut  ItteYd  RcgiA  anulo  Regi)^  figiU 
itA.  Haic  i  addic  Bonav.  ^  pietasfid:t  nonYepugnat»  & 

Hftocen^entit.  V.  Noftra  fententia  efl:,Sacramentaomneni 
fficientiam  habere ,  refpeftu  gratise  ,  quam  fignum  pra- 
licum  poteft  habere,  per  ullam  relationem  :  id  eit,obli- 
;nare  illa,  rite  recipientibus ,  divinam  gratiae  communi- 
ationem  ,  fide  recipiendam  :  non  tamenefficeregratiara 
mmediate,  led  mediante  Spiritu  Dei,  6c  (ide. 

AY^imcnta  BtUaYmini. 

1 .  Bcllarm.  DifcYimcn efi tntcYcjficadam BAptifmi  lohannis^  & 
Ri  Baptifmi  Chrifli » quantum  cft  tnttYaqtiam  &  SpiYitum.  Matth.  3 . 
Marc.i.  Luc.3.  loh.i.  , 

PYoteil.  I.  Probandumfuit  ^externamBaptifmi  aftio- 
-lem  ,  cflepropiiam  &  immediatamcaufam  grati^  lufti* 
licationis.  Bellarm.  aurem  concludit,Chriftum,  &  Spi-. 
ritum  ejus  eirc  caulam  gratiar,  &  nonaquam,  annonhxc 
•ftegregiaprobatior  I  I.Chriltus  ipfe intcrpietatur ver- 
bailla  loh.  Art.l,^.  lohannes  qutdem  BapttT^Abat  aqua  m  vosau^ 
em  Bapti^abimtnt  Spiritu  faticlo.tfits  non  muiti>po;i  dtebus.  Hacvcy^ 
ba  (  aic  Ca.ietanusinMat.3.  j  monftYantdifiingui  contYaBapttf^ 
mum  lohannis.c  Yegione.Baptifmum  PcnucofteS^qui  fttit  tn  SpiYttu  & 
tgnet  adfcnf/tm.  Bcllarm.  iplcpaulo  inferius dicit  peYignem 
hutn  loco.YtcUfiimc  poJfetnteUip  cxtcYnum  tgnem.qut  d':fccndttvifi^ 
biliteYfupcYApotiolos  in  die  Pentecoftcs.  Hujus  Baptifmi  refpe- 
ftu,  dixit  lohannes,  in  futuro,  Bapti^abit  fimul  tamen  in- 
nuit,internum  Baptifmum  gratias,  a  Chrifto  ,  &  Spiiitu 
cjus  immcdiate  provenifre,  in  ipfo  Baptifmo  lohannis. 

Belbrm.2.  Pattlt^s  Ador.  i^.  jtijht  Baptt^ari  eos  Bapttf:j$ 
ChYtfii,  qtiouinitvttftiiffebaptiT^tosBapt^tno  lohanms. 
I  PYoteii.  I.  Non  apparetillos  dc  quibus  agitur  Ador.l^. 
fuifTe  rcbaptizatos  ,  fcd  potius  inftitutos  dcBaptifmo 
quemrecepcrant.  II.  Si  rebaptizati fucrunt  ,  nonfuit 
hocproptciimperfcwtionemBaptifmilohanni^jfcdpio- 

Ll   6  pter 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


16  BILLAHMINVS 

pter  aberrationcm  fcioli  alicujiis  ,  ^  <juo  baptiiati  fue-»  >^ 
runt.  Magifter  ipfe  fententiarum  14,  (ii/?.2.  docet /7- 
/ei  qut  jpem  non  pofneriwt  tn  Baftifmo  Johannis^&  Patrem  &  Ft/iitm,  ti  ( 
&  Sfirttum  fanhumcreiehant  nonfttiffe  rebapif^ates.  Idemdocet 
^Ux.  Al.  f  4.  q.6.  m  y.  Ex  hiftoria  ccrte  Euangelii ,  clare 
apparet,  lohannem  fimul  c^um  Chrifti  diicipuli^bapti* 
2airc,Ioh.3  &  4.  Sine uUadiffeientia fubordinationis 

3.  Bellarm.  Marc.ult        credtdertt,&  baj>tt:^tusf»trit,f.:  - 
Vtts  erit.  Hic  trtbuitur  bapttfmt  vts  falvandi. 

Proteil.  Non  magij>  tribuitur  cxtcrnaB  adlioniBaptifmi, 
pcr  fe,hoc  in  loco,  quam  cxternae  oris  protcilioni.  Rom. 
lo.io.tribuitur  propriefidei,licut  cx  verbii  lequentibus 
apparet ;  qui  vero  mncrediderit  (  n»H  dtcit  qui  non  Baptt\atus  fut^ 
tit)  cendctrnabitur. 

4.  BcUarm.  Ioh.3.  nift quis renatus  furrit ex aqua  & Spirittt 
fanfle,  Hit  locm  aperte  factt  Bapttfmum  aquA  caufam  nevanatt'. 
t/itatis. 

Preten.  I.  Si  rigide urgerentui' hasc verba plus  prob^- 
rent,quamBeIlarm.  fufcepitprobandum:  ipiam  fcil.  n 
teriam  Baprifmi ,  aquam  pcr  fe  cffe  caufam  regeneratio- 
nis.  II.  AqiiaeBaptifmumcfTealiquomodo  caufam  in- 
ftrumentalem  rcgenetationis,  nos  nonncgamus  :  eft  ©• 
nim  figillum,&  inftrumentum  proprias  caufae,t\:  cjus  ef- 
fedi,  non  tamenproprie,  proxnnc  ,  &c  immediatecfficir 
rcgenerationem.  Verbumetiam  cftcaufa  cjufdem  effe- 
cli.  iPet.i.  Sednonpropria,  proxima,  &  immcdiatn. 
III.  Quod  propria cau fa regenerationis  fit  Sp/ritus,noa 
aqu3,  faris  apparet  excontextu.  Namprimo,  vcrAi  fe-  'ir 
qucnti,cumdccademregcneratione,utefle<a:o,loquitur, 
aquae  non  meminit ,  fed  Spiritus  tantum  :  quodgenitum  eil 
fxSptritufPtritus  eli.  lic  «tiam  verfS.  Secundo  ,  Chriftus 
ipfedcclaiatverf.iz.feregcnerationiscaufam  &  modum 
terrcftn  ligno,&  phrali,expofuiiread  captum  potiusho- 
"^»'}""i»<l"'ini  caeleftein  reivcritatem  :  fi terrcna dixi  vn^ 
his,&noHcreditis,  quemode,  ft  dtxerevobtfcaUftia,  credttts  .'quibus 
vci  bis  innuit ,  illud  quod  dixerat  deaqua ,  non  elic  crafle 
&  rigidcintelligendum.  Tertio,  gravitcrarguitur  Nico- 
dcmus,quoddodorexiftensinIfraelc,  nonnoventilla 
qua:  dieia  funt.  at  vero  non  fuit  cxfpcdtandum  ,  ut  tuin 

tcmpori5intcli;gcretDodorvulgaris,quomodopofrit  a- 
qua  eircpropria&  immediata  caufa  gratia  ;  cumScra^ 
phiciMagiftri  noftri,  poft  tot fecula ,  necdumhocex- 
phcare  norint.  Dt§ctU  tH  (  ait  Bonavent.  in  4.  «.4.  j 
^aidetnnHigere.quaUtervtrtu^  dctur  Sacramcnto,  ftcut  qualita.abre' 
Ma.dtff.ctUus.quaniedeiur.  dtfficiUetiamefi  inieUigere,  cui  detur  • 
-i^beful,  Hit  eUmmt.  dSdU  efl  etidm ,  qumdiH  dhret.  diffictU  eil 

fitntltter 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


H   N   E     .  .    V   S.  17 

imihter  vnlieAntelligere quom^do  tnftuat :  diffdle  etia^n.cujus  fiatur^ 
fit  in  feipCa:  V  multatalta,  Si  dicatur,  aequc ditficile  elie,in-? 
tclligerc  modum  operacionib  Spiritus ,  in  regc:icratione 
noftra  ;  nos  id  quidem  fatemur  :  fed  non  fuit  tamcn  dif- 
ficile  Nicodemo  ,  inttflligerc  ex  Scriptuns  Spijitum  Dei 
produccrepolfcquodlibet  eftbftum  fpiritualc  :  dcaqu^c 
vero  propria,6c  immcdiaia  adionc  in  fpiritualibus,  nihil 
guidquam  in  tota  Scnptura  porerar  legfirc 

5.  Bellarm.  Ad.i  Bnfttx  tur  uy  ^ut  in  YL  mihuncmfcc^ 
\<Mt$YHm.Cj-  Bafiiiare,  C'^  ahh.  Atu.t.  In  htUoct^.trtn 

hutiur  Buptifmo  rcmtjiio  ff^ccxtorum. 

Protesl.  Pvcmiiliope. ,  in  fcntcntia Dci  offcnli 
confiftit  ;  nequcpote  ui  extcrn2e  alicui  c2eremo- 

ni^,  nili  fub  rationc  ligni,  aut  figilli  fcntcntiam  illam  tc-i 
ftatam  rcddentis. 

BcIIarm.2.  Ouisncnmiretur  uovum  iftum  tropf^m  ,  quoahluere 
'€cata»fignifiiat^  accifereftpUumjufttficationi^acceptA  ? 
Protefi  luftiHcationem  antea  fuiiTc  ab  iftis  ncceptPim  , 
BclJarm.non  poreft  mirari,ipfius  enim  haec  eft"  confelTxo, 
cap.  T  ; .  Adultt pcr fiiem  & contrittoncmveram  jufttficantur^  ante^ 
^uam  r  :pfaad  Sacntmentaarcedant.  I  I.  Tropu:>  qucm  nos  in 
iftiufmodiphraficontineri  dicimus,  c{t,alluepeccatatun.id 
est,  accipe  ab/uuon^m.  ut  ftgiUum  remijlionis peccAtorum,  liveaccc- 
pta;,fivcaccipiendr€,perconfcicntiae  certiorat:onem,Hic 
autem  tropu^  adeo  non  eft  novus  aut  mirus,  ut  Magiftri 
filli  magni,  quos  citat  &  approbat  Bonavcntura,  in  4.d. i. 
q.2.eundcm  jam  dudum  zpproh^iim.ponunthocexemplum: 
jRexftatutt,  ut  qut  luibet  tal  ^  •  a  .  ^  centum  Ittr.ts ,  pofl  iftam 
\inftttutionem  ,  /i?numiUud.  <cemordtnntioncm  .dicitHt 

habife  virtutemy  ut  fnciat  aitquem  habere  centum  Itbras. 

BcU^vm^.  Iniudttum  ej'tuta^iofsgn^^  ,  ^r^^f  ft^ntfi^m 

tanium  ftgntim  :  &  qnod  afJio  futuY^  Vona.  cAnd.im"  prx^ 

leritam. 

Protcst.  \i>i  quidquaiii  nugii  audjtur  ,  aut  Icgicur  m 
Scripturis  ,  quam  ut  nom.cn  rei  lignificatae:  tnbuatur  li- 
gno ,  fivc  rcs  illa  fit  prastcrita ,  fivc  futura  :  ut  cum  Cir- 
cumcifio  vocatur  foedusDci,Gen.i7,io  &  Bellarm.  ipfc 
cap.9.  ^^noCcit,  fuijfe  Abrah^  teftimonium  fidetjnm  antehabitA. 

6  Bellarm.  Ad.S.  ^Tim.z.Impofitiofnanuum  eHveracau^ 
fapatiti,ut patct  extUaparticula,p(r. 

Protetl.  Nequcagitur  ibi  dcgratia juftificante  :  fed  de 
ngularibus  donis  Spiritus  CTiniii.  quorumcaufam  vc- 
w-propriam  &  immediatam  ,  in  cxterna  impofitione 
lanuum  quaercrc,  nimiseftabfurdum.  Per  non  fcirper 
notatcaufam  propriam,  iSc  iiBmcdiatam.  Miracula  fada 
iMnt permmHiApoftolorHm.  Afi.  18,3.  fictamcnmanus  ho^ 

L  i    7  minum 


4 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I8  BEtLARMlNVS 

fniniimnon  fuut  propria2&  immediatae  caufag  maacU'» 
lorum. 

/.Bellarm.  l  Or.10,17.  PMrticipatsouniHSpAntsfonitf4Yfr$ 
tanfa umus corpms  &  cap.  1 2>  1 3.  Probat  Paulas  nos  cjfc  Hnum  cor^ 
fHSB  quta  per  Bapttfmum  accepirnus  unum  Sptrittim. 

Prsten.  Refpondet  Cajetanus  in  priorcm  lo cuxn.fignifi^ 
satur  unitatepantSi  &c.  Sacramtntum  Eucharssfiafactt  sn  omntbus » 
medsantefua  nonfolum  facramentalt  ,fed  etiam  Jptrttuals  fartictpatiom 

unitatem  corforts  myfiici. 

S.BcIlarm.  Ephef^  &Tit.'^.  apertifiimedicimurmundari/& 
fervartlavacroaift4Ai& perlavacrum :  eSl  igstur caufa  snftrutnentalss. 

Proteil.  I.  Concedimus  totum  quia  Sacramcnta  Amt 
moralia  inftrumenta.  I  I.  Dicuntur  Sacramenta  illud 
efticere,  quod  Deus  limul  operatur, fccundum  eorum  fi- 
gnificationem,  &  obfignationem. 

Bellarm.2.  Tunc  ncn  magsspropriedicimur  mundari  perBapiif^ 
mum^  quam  per  quamlibet  alsam  ailtonem*  qus  tunc  fsmul  fiat. 

Proteil.  FeruIamhicmereturBellarm.  magnorum  illo- 
rum  Magiftrorum ,  quorum  antea nicminit  Bonaventura 
quia  nihil  tribuit  efficacs  Dei ordsnationi  &  al^tftentsit. 

9.BeIIarm.  i  Pet,'^.  Baptifmus  falvsnos  facst,ficHt  aqua  Koe. 
fed  aqua  sUa  effictenter  falvavit  eos  qui  erantin  arca. 

Protesl.  I.  Similitudines  non  funt  ultra  fuum  fcopum 
trahendas.  II.  Refponfio  habetur  in  ipfo  loco.  I.  Non 
depofitsofordsumcarnis :  sdefl  (interprete  Cajetano  )  noneslfer^ 
mo  de  ablutione^  qua  mundat  corpus.  2.  Per  rcfurreflionem  lefu  Chri- 

id  e(t ,  (ait  idcm  Cajetanus  J  fer fidem  & /pem  refurredtonts 
Jcfu  Chrsftt. 

I  o.Bellarm.  Ifaias  eap.  I.  dicttjavamini^mundi  eftote.  E^j^ch. 
36.  Aqua  mtmda  dicttur  effundcnda  fuperfideles.  Mtch.j,  peccata 
frojtctaidadtcunturinprofundtimmaris.  Zach.  I3.  fons  patensprom 
nuttttur  domui  Davtd. 

Protefl.  Allcgoricis  tantum  accommodationibus,  unius 
autalterius  Patris,nititur  vis  hujuscommentiquod  Pro- 
phetaeiniftis  locis  vaticinati  fint  dcBaptifmo  externo. 
Apoftolis  ignota  fuit. 

11.  BelUrm.  Idemprobatur ex  figurisSacramentorum.  Gen.i^ 
&7.  &  17  is^c. 

Protefl.  Sacramenta  externa  funt  figurae,figuras  figura- 
l  um  non  inftituitDeus,necdocet  Scriptura :  nedum  Ba- 
ptifmi  k  peccatcJIavantis,figuram  facit  aquas  creationis , 
ante  peccatum  admifllim,  ut  Bellarm.  ludit. 

12.  Bellarm.  IdemprobasurexConciliis,&  PatribtiS. 
Pr«rf/f.Phrafes  SacramentaIes,niliilampIiusprobant  in 

Patrum  fcriptis,  quamin  Scripturis.  Phiafes  alias  Rhe- 
toricae  poflTunt  candcm  rcm  amplificarc ,  fcdnihil  novi 
grobarct  j^.Bcl- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


HNERVATVS.  19 

1 5 .  Bellarm.  eacramentAfunt  ftgna^  non  thcortcHt  ad  fignifican^ 
sm  tamum  inftituta,  fed  prailna  adJfigntficandHtn  &  e]f.(t(ndum  in^ 
ituta. 

rrotefl.  Bellarm.  ipfe  ftatim  lefpondet :  aliquand$  felemus 
ocare  figna  pracitca»  cmnta  illa»quA  referuntur  ad  opus^five  mediate^ 
ve  tmmediate  :  quo  modc  acctfiebatur  tn  dijptitatione  de  inttntione 
umftri. 

Bellarm.  Hic  tamenprallicAvocanwSf  qu^  immediate opcranturB 
Tftiapropfia  vtrtute. 

Froteft.  Qiiamvis  licentiaifta  fignapraftica  in  theorica, 
5c  theorica  in  pradica  pro  arbitrio  commutandi ,  nobis 
amen  fatis  erit,  li  rcs  ipfa  probetur  :  Sacramenta  fcilicet 
iffe  eo  fenfu  praclica,quod  immedi^te,;^  propri.i  fua  vir- 
a  utegratiam  opcrantiH . 

14.  Bellarm.  Sinonoper.i  xcY.viunianiji  ripr.iftntand^ 
iliqutd  mentt ,  fttiltum  effet  ea  f  .^  :bcrc  ,  ubi  non  cil  ufus  mentis. 
ed  re£le  aHnbentur  non  intcUigenttbus:  quia  bapti^antur  tnfantes ,fur^ 
it»  amenteSy  dormientes» 

Protesl.  De  amentibus  &  dormientibus,exemplum  nuN 
lim  habemus  in  Scripturis.  SurdipolUint  uti  mente,  Sc 
Dculis,  quamvis  auribus  non  utantur.  De  infantibus,  re- 
ponfum  eftantcaex  Bonaventura,in  4.d.  l.q.i.  Sicutpar^ 
yulo  fufficitfides  alienaAta  fufficit  quod  ftgntficetttr  tpfi  parvulo  in  alto^ 
ideft,figniticatur  intelligentibus,  &  iji  illis,  infanti,gra- 
tiaquamDeuscommunicat  infanti.  f.ilfa  igitur  eft  con- 
requentia.  1 1.  Falfa  eft  etiam  ex  Bellarm.  concelfis.  cum 
enim  fignum  pradicum  inftitui  concedat ,  adftgntficandum 
.e^fj^ne«i/«;».fequitur,nonnilifigniiicandooperari,  quam- 
vis  non  tantumfignilicando.  III.  Operari  poteft,  ultra 
repraefentationem  pcr  efficacem  ordinationem  ,  &  alfi- 
ftentlamDei  ut  Magiftri  docent  apudBonaventuram,lo-. 
co  antca  citato,  &  tamen  non  immediatc,neque  fua  pro- 
pria  virtute  quod  fuit  Bellarm.concludcndum.  I  V.  Per- 
cufiioPetrae  a  Mofe  fadaExod.  17.  fuit  fignumpradi- 
cum  miraculi  quod  fequcbatur  :  fed  immcdiatc  ,  ac  fua 
virtute,  non  exercuitillam  praxin. 

15.  BcUarm.  Si  Sanamentaefflnt  nuda  figna  ,  ai  cx\.  -  >  /i 
mentcm  inftttuta,  potufff^nt  ab homtntbtis  faitUime  infttiui,  C  .  ,v-.  ;j 
%im  hiibuiffant.  fedhoc  non  potesi  dtci^  crgo  nec  iUtid. 

Prctvii.  I.  Neque  Tios  illudaffirmamus.  Sacramentaep 
ftuda  fignay  ad excttandam  mcntem  tnftiiuta:  fed  eirefigilla  men- 
tis  &  voluntatis Dei  erga  nos,in  gratia  fua  communican- 
da.  1 1.  Non  tantum  falfa,fed  &:^mpia  eft  confequentia. 
Sacramenta  vetcris  Teftamcnti,&  Baptifmum  lohannis, 
Bcllarm.  habet  pro  fignis  nudis  :  fi  tamcn  diceret  illafi- 
gaapotuilTcabhominibusefle ,  &Gonicoeio,  ftultior 

CiTQt 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


2(5  BILLARMINVS 

eirct  turbaludaica  ,  &  impudentior  Pharifaeis.  Mat.28, 
25 .  Determinarc  quo  figno  fti  HttniHm  ad  fi^ntficAniHm  ,  pftttnet  ad 
figntficantem.  Deus  Mtem  efl  cfut  nobts  ft^mficfit JptutHaUa  per  res 
fenjibtlei ,  10  Sacramentis.  Sunt  verba  Thomae  ,  ^  3  5*  60. 

16.  Bellarm.  Sacramentapendent  k  De$ut  prtncipaliagente»  & 
k  Chrifit  p  ifltone  &  morte^  ergo  operantnr  vere  effictendo ,  nam  oli^qHi 

Lg^tfftni  Chrtflt  mcrttii ,  ncc  uUam  eis  virtutem  ChnHus  dtdtfjet. 
Prottsl  Chriltub  nihil  meiitus  eft  Sacramenti5,fed  no-i 
bis  :  nec  fuam  virtutem  proprie  dat  eis ,  fcd  nobis  com- 
inunicat  per  ea.  Hocautem  fricit  mortis  merito,:tc  Spiii-^ 
tus  alfiftentia  :  in  quorum  difpenfatione ,  neccirario  ic^ 
quiritur,  ut  Deus  fit  agens  principalis. 

17.  Bellarm.  SiSacrathfniafolumoprrareHturfignificanio^  & 
e^ccitandofidem  »  nullAm  cenitudtncm  graitA  Hifbis  adfcrr  nt.  pendcYct 
entm  tunc  Sacramentt^m  t  xnofira  fide»  non  a  Chrtfti  tnftttutione. 

ProtcSl.  Non  folum  fignificando  theorerice  ,  fed  pra- 
dlice  obllgnando  dum  opcrantur,  hdcs  per  illa  conrirma- 
tur  :  &  ideo  illa  non  propriependent  ex  fide,fcd  fides  cx 
illis,  <Sc  ilU  ex  inftitutionc  Dci. 

18.  Bellarm.  Sacramenta  contranomodo  fchabcnt  adfidem  ,  ac 
verbum.  nam  vtrbumDctprAcedttfidem:  Sacramtnta  autcrn  fequun-^ 
tur^faltem  inadultis.  ergo  mn  eodem  modo  cpcrantur. 

Protefi.  Hocillud  eft  ,  quod  nos  docemus :  Sacramenta 
confirmarefidem  ,  perverbumDei  prius  ingeneratam  , 
faltem  in  adultis :  non  tamcn  contrario  modo  ,  fcd  ordi-* 
nc  diverfo. 

19.  BcUarm.  Sacramentafunt  aque  efficaciap  fidenturlinguaim 
gnota^ac  fi  dentur  lingua  vulgart,trgQ  non  operantur  moreconcionts,fci 
habent  efftcium  fuum^  prs,ter  fidet  cxcttatit^nem, 

ProteflA.  -ffiqueefficaciaefre,  omni  ex  parte,  negamus. 
1 1.  Efficacia  funt,quia  non  folis  vcrbi5,fed  rebus  do- 
cent.  III.  Tum  demum  ex  ordincfuni  cfficacia,faltcni 
in  adultis,  cum  intelliguntur. 

20.  Bellarm.  St  Sacramtntaoperarentur  excitando  fidcm  ^  dofti 
iUts  non  tndigercnt»  qut  poffunt  legere  Scrtpturai ,  ncque  impertti  ^ui 
0.udiHUt  conciones.  tmmo  tmago  Baptifmt  in  tabuladeptila  praftant 
Bapttfmo. 

Protenyitimum  hoc  dc  imagine,eft  ipfiflima  vox  Naa- 
manis.  aReg.^.  annonmeltor  efl  Abana  &  Pharphar  flumtn^L 
Damafci^omnibus aqtmlfratltsfV^cVi^usi  duplici  eriore  nitun- 
tur:  I.  Quod  Sacramentafcorfim^  vcrbo  ,  &  noncon- 
junftimconfidcrantur.  II.  Q(jod  Sacramentiparticula- 
ris  obiignatio  ,  ex  fpeciali  inftitutione  cSc  benedidionc 
Dei,  non  obfcrvatur  in  cxcitationcfidei  facramentali. 

aijBcllarnit  St  Sficrminta  oper^rmfir  moi  e  conctms  ^  exei-» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


,\  Andofiiem  pYodeJfv/i:  omHttm  pYAf^mibm  ,  fel  non  pyo  unt  nififHfci-* 
i  :  alioqui  Car.s  cjfet  ut  unui  b/tpt:^arctUY  arH  coiKmuyiuarct  » 
ii.:    l  Aa  muhitnhn^^y  V  n:n  opus  iffct  ut  fin^Hli  bapii:;,  ncntur  ,  C 
-09ny>ium(artnt. 

Proteft  1.  Si  a^que  diredus  niodus,Sc  gradus  idcm  uti- 
itati>  iatclligitur,negamub  confeqaentiam.  Si  modusi- 
icm  in  geneie,rcd  \'ario  gradu,  &  oblique  redundans  ne-^ 
jamus  afrumpcionem.  1 1.  Vcrba  ipfa  concionalia  ,  qui-» 
3US  Clinftus  dixit  mulicri  paenitenti,  remtffa  funt  ttbi  p^cca'* 
•4  ,  pioLierunt ,  vel  faltcm  potuerunt  prodelFc  omnibus 
.  I  iudientibus,  fcd  non  eo  modo  &  gradu,  quo  ipfi  mulieri 
)  cui  dicebantur.  neque  fupervacancum  fuiirct  alicuico-^ 
,i  rum  ,  eadem  \'erba  poftca  audire  fibinict  a  Chrillo  dici. 

jirguminta  Hujlra. 

22.Pr$teF{  lufius  exfide  vivit.  Sacramcnta  igitur  non  funt 
caufse  gratias,  &  virac,  nifi  medunte  tide. 

Bellarm.  i .  Non  dtcit  Scriptura,  jufii^-s  ex  fda  fide  vivit.  proindt 
'"'  '^  'turfuus  locHi  Sacramentts,  ftcut  ir  Deo^  &  Cforislo. 

^cB.  l.Non  dicitur  quidem  illud,totidem  \'crbis,fcd 
\Utis  tamcnclare.  II.  Sacramentis  rclinqui  dcbct  fuus 
locus,  fcd  fi  eflent  immediatainftriimentagratias,  locum 
:alienum  occuparent ,  vel  tidci  fcil.  vel  Spiritus  fandi. 

B  e  1  la  r m .  2 .  Scnptura  dicit  etiam  hominem  et  Sacramentis  vive^ 
fi,  €um  dicit  homtncmp^r  Bjpttfmum  regenerari 

Proteil.  Sed  ncque  Scriptura  dicit ,  nec  admittit  ratid  , 
4uas  immcdiarascaufas  inftiumentales  juftitiae  &  vitas. 

Bellarm.  3 .  Vtrba  tUa prophetica  :  jufius  ex  fiie  vivtt^  non  figni-m 
ftcant  ad  Itteramyjufium  hommem  fitri ,  aut  rcputari^  ex  fide^  ut  Lh^ 
thirani  volunt. 

Proteft.  Hoc  tamcn  aperte  vult  Apoftolus  Paulus  Rom, 
7. 

13.  ProteH.  Marc^  ult.  Dominus  agens  de  fide  Baptif- 
iOjdicit  tantum  de  tide,non  dc  Baptifmo,quod  cjus  de-^ 
'^usadfertcondemnationem  :  qnt  non  credidtrit»  con iemnam 
httuY.  fides  igitur,  nonBabtilmuh  ,  cft  pro-M  ii  cauia  gra-* 
tise  ac  falutis'. 

Bellarm.  Dommus  non  hnt  :  qui  non  fucrtt  bapt:\  UHs  rcnJem^m 
nabitur  :  quta  mn  erat  opus  hoc  dicere^  cum  ptrfe  int^Ut^i  rriur,  ex  e$ 
qHoddifJum  crat  :  qui  non  cr^diderit  condnnnabitur. 

Protest.  At  vcro,  cum  condemnatio  hic  proprie  tiibua-* 
tt»r  defciftui  ndei,  non  Bapcifmi ,  latis  indicatur,  g;ariam 
&  falutcm  ex  lidepropriependerc  ,  non  cx  Baptumo.  h 
aliter  fe  res  haberct,opus  fuiifet^hoc  ipfo  nomine,dicere; 
•  qui  non  futrtt  bapti^atus»  condemnabttur 

Bellarm.  j^i  mn  credtt  sConfequenternont^Hltbafti^ari, 

Froten. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ftl  BELL  ARMrKVS 

PrcteH.  Scd  qui  credit,  poteft  nolle  ,  aut  non  velle  ba 
ptizari,fic  BelUrm.  cap.ll.  qu:  h^tbet  fidem,  &  ncn  z  n!t  Sacti^i 
fnentnm  perapere»  JamnatHf 

2+.  rm^ff.  NegatPaulus,  Abrahamuin  juitiiicatur 
fuifrc  cx  Circumcilibne,fcd  fuiire  Circumcilionem  fignn 
culum  juftitiaj  lidei. 

Bellarm.  Id  cB  ^  faflum  efthoc  privtlegium  Abrahamo ,  ut  ip^ 
frmim  haberet  Sairamcntum  CtYcHmctfiomStqma  ii  meruerat  ejus  9 
tedii  titia  &fides» 

Protesl.  Circumcifionem  fuilFc  Abrahamo  praemium 
aut  mercedcm  fidei  ,  ut  meriti,  commentum  eft  uniu 
Bellarm.  ludaei  voluerunt  Circumcifionem  fuifle  meri- 
tum;  Paulus  probat  contrarium,quiajuftificatioanteccf- 
ferat ;  &  quod  Abraham  nihil  habuit  dc  quo  gloriari  po- 
tuit  coram  Dco.  Bellarm.  contra  ,  vult  Abrahamum  ha- 
buiflfc  mcrita  antc  circumcifionem  ,  &  circumcifioncn 
acc<5pi(rc  ut  praemiumgloriofum  ,  dequofuo  jurcpotui: 
gloriari. 

BcIIarm.2.  Ncn  eB  eaiem  rath  CircHmcifionis  &  Baptifmi. 
hamPaulus  dtcit  Circumcificnem  nihil  effe.  I  Corinth.y. 

Protefl.Dicit  ctiam  idem  PauIus,Baptifmum  &  coenam 
dominicam  nihil  efre,  finefide  &  obedicntia.  i  Cortnth. 10» 
Sed  obfervandum  tamen  ,  Apoftolum  eo  loco  docerc, 
Circumcifionem  nihil  cfTepoft  Chrifti  raortcm,  fed  non 
antca  nihil  fuifiTc  Abrahamo  ,  nifi  forfitan  illo  fcnfw,  quo 
Paulus  plantans ,  &  Apollo  rigans ,  nihil  dicuntur  i  Com 
rinth.^f  verf7. 

2^.PrcteB.  SolusDcuspoteft  remitterepeccata.X^r.f. 

Bellarm.  Chriflus  ut  homc  ,  remittebat  peccata  :  &  hpmines  ne^ 
mim  Chrifti :  fed  folus  Deus  propna  aufloritate. 

Prctesi.  Chriftus,ut  Deu:)  homo,rcmittcbat.  Homines 
rcmittunt  (  ut  Magiftcrfenf  4.^.18.  rcde  docct )  ofienimii 
homines  effe  a  peccato  folutos.  Scd  Baptifmum  volunt  Pontifi- 
cii,  non  oftendendo  tantum,  tSc  tcftificando  ,  fcd  &  pro- 
pric,acimmcdiatccfficicndo,rcmittere  peccata,  &  jufti-» 
ficare,  quod  proprium  eft  Dei,  &  Chrifti. 

ze.Prctei}.  Ephef^.  Mundans  eam  lavacro  aquae,in  ver* 
bo  vitae,ubi  tota  vis  mundandi  tribuitur  verbo:  cujus  o- 
peratio  cft,  in  excitando  fidem. 

Bellarm.  r.  Per  verbum  vita^  non  inteUigitur  concio,  cujus  effe^ 
{lum  efl  fiies^feiforma  Sacramenti.ii  efi  verbum  confecratortum. 

Protefl.  Intclligitur  verbum  illud  per  quod  regenera«* 
mur  :  hoc  autem  efl  verbum  illui  quoi  euangeli^atum  efl  nobis  :  ut 
difcrte  tcftatur  Petrus.  i  P^m,25,25. 

27.  Protefi.  Vbi  eft  promilfio,  ibi  nccclTario  exigitur  fi- 
deis  quaspromiiGoncmaccipiac»  fedinommSacramcnto 

requi^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliolheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


s. 


1   N    E         V    A  T  V 
jqulritur  verbum  promiflionis,  ergo 

Bellarm.i,  VeYbumpyomifitcnts  requtYttur  quiiem  ininJlitHtf^ 
e  Sacramento  :  at  non  reqHintur  in  ipfo  ufu  Sacrxmenti. 

Protefl.  VTus  debet  elle  fecunduin  inftiturionem  :  & 
ontinct  in  fefe  inftitutionis  eflentiam  ,  inftituta  ad  cer- 
jm  ijneni,non  poteft  refte  ad  iUum  finem  adhiberi,  nifl 
irtus  inltitutionis  flmul  adhibeatur.  Haec  autem  vn  tus 
1  Sacramentis  eft  promiflio  Dei. 

Bellarm.2.  Fiies  foteH  requiri.ut  conuitio  ap^ltcam  hcrr.iut  fa^ 
'cimcntum  :  ftiut  medtco  ojferente  fbarmncum  »  &  promittente  fmitn^ 
m»  requtritur  tn  Agrotojides,  qud  acctpiMt  ferio  tUam  promijstonem,  & 
tedico  affcnttatur:uon  tam^n  efi  ea  pde^.quA  fanat  Kgrotum»fid  phat'^ 
lacumt  Itcet  ftnefide  pharmacum  acceptum  nonfuijfet, 

Protefl.  1.  Fides  applicat  promifliones,&  rcs  promiflas, 
lon  Sacramenta  ,  Heb.ir,!^,  II.  in  asgroto  non  necef- 
ario  requiritur  fides,  qua  medico  aflTcntiatur,  ad  mcdici- 
las  eflicaciam.  efficax  eft  medicamcntum,furiofis,inviti$ 
?xhibitum.  fed  fides  requiritur  neceflario  ad  cfficaciam 
Jacramenti.  fic  Bellarm.  m/t.^.  qui  non  credttMiamff/vellet  ba- 
'tixni,Hthil  ei prodtjfet.  III.  Fidcm  cflc  quae  fanat  6c  falvat 
>eccatorcs,  tx,  Scriptura  ubiquc  tcftatur. 

Bellarm.  3 .  Vtrumque pote^  ejfe  neajfarium»  &  JidcSs  &  SacYA^ 
ncntum,  ita  ut  unum  Jinc  aliero  non  fufficeret. 

Proteji.  Scd  utrumquc  non  potcft  cfle  necefl^arium  ,  ut 
^raufa  immediata:  fed  fides  juftificat  mediante  Sacramen- 
:o,ut  Pontificii  affirmant,vel  Saciamentum,Tnediante  fi^ 
dc,  ficut  nos  affirmamus. 

28. Protejl.  Qui  dicunt  Sacramenta  proprie  dc  immedia-* 
tcjuftiricarc,  abftrahunt  hominesaDeo,  &:faciuntut  in 
fpeftaculo  rci  corporcas:  acquiefcant,  non  in  ipfo  Deo. 

Beilarm.l.  Tumnondebuit  proponi  ftrpeus  aneus  :  mcDeui 
iffe  incarnari. 

Proteft.  Nonfequitur  :  quia  ferpcns  «neus  non  fuit 
iropofitus  ad  immediate  juftificandum  :  &  acquiefccre 
Deo  incarnato,  eft  acquiefcere  in  Deo. 
Bellarm.2 .  Cum  dtcamus  D-um  opirari  per  SacYamenta.trahi^ 
n  homtues  ad  Du$m.  qui  curabantur  k  Chriji^  $  per  fputum^  &  lu^ 
^tHm»  in  JputOf  ac  luto»  non  acqutefcebant. 
•  Protesl.  I.  Qu^i  dicunt  Ijeum  luftificarc  ,  propric  &  im-* 
icdiate  per  facramenta,  proponunt  hominibus  aliud  ob- 
-ftum  proprium  &  immcdiatum,praetcr  Deum,&  Chti-* 
ftum,in  quo  pro  juftificationc  acquiefcant.  II.  Sputum 
&  lutum  ,  non  fuerunt  proprise  iJc  immediatae  caufas  cu-^ 
rationum  a  Chrifto  miraculofe  eftedarum. 

a^.Pmeyf.Eodem  modo  juftificant,verbum  Dei,&  Sa-« 
«ramentai  sBque  enim  tiibuitur  juftiiic^tio  verbo  ,  ac  Sa-i 

cramentis. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^4  B    E    L  T 

cr.imentii. I, i6.  «.Cii.ui 
fereiuii,  coiicurrerc  debi^r 
gratiam  recipicntis. 

Bellarm.i.  Per Efi.t>jf^riiu?n 


vl   I  N  V  S 

'.um  manii  Dei  in  vci  co  o 
f^^aniis  fidei  iioftrse  oblata 
eciam  in  Sacramcntis* 
liom.  1,16.  intelligi  pQteft  ^  no 


tonctoM  fid  myfteria  tpfn  Euan^eUia^  mcnrnatto,  pApto,  Sacramcnta 
Proteft, lnc\>tc  disjunguntur  illaduo^quae  in  Scripturi 

pcrpetuo  coniunguntur.  Idem  Paulu:>  i  Or.  1,18,21.  di 

iert  is  verbis  attirmat  >  fermoncm  de  crt4cc^     ftulttttam prddicatio 

ntSy  homines  fervate. 

Bellarm.2.  Expltcatur  thiiem  quomoio  Et^angeliumfalvct.  nan 

fuhjungtt  Apeft  ilus  :  juflitta  entm  Dei  nvtl.xiftr  tn  eo,  ex  fide»  in  fi* 

dem,  at  nufquam  Scrtptura  ita  expofutt  modum  faivandt  facr^men- 

tOYum. 

Protfft.  Q|iidfibi  v  ciii  Bellarm,  per  fuum  ,  reliquii 
incertum  ;  ied  palam  eft,&  Scriptura  paflim,  cum  loqui- 
tur  de  Sacramentis,  dcclaiat,iuftitiam  Dci  in  cis  revcla' 
ri, tanquam  in  ligni^  :  ncquedicet  ipfe  Bellarminus,  quii: 
emnis  reveUtio  juftitias  Dei,  fit  fide  recipienda. 

Bcllarm.  3.  Scrittura&verbo^&facramentts  tribuit  vim  jufttfU 
tanit\  ftd  non  dtdtineq ;  coUigere  inde  itcet.eodcm  modo  tUa  jufttficara, 

Proteft.  Cum  ambo  juftilicent  ut  inftrumenta  Dei ,  & 
ambo  fua  natura  ,  lignificcnt  aliquid  nobi^  fidc  recipien- 
dum  adjuftitiam  &  falutcm  confe<iuens  cft,  ambojufti- 
ficare  mcdiantc  fide. 

Bellarm.4.  Verbum  efl  manus  Dei  forrigens :  Sacramentumvim 
To  eft  manus  appltcans»  &  operans.  fides  autem  eft  manus  noftra  »  quia 
removet  obftacula^&  dtjpontt  antmam^  ubt  efl  neccffaria  tatt^  dtfpofuio* 

Proteft.  I.  Vcrbum  non  tantum  porrigit,fed  d€  pei  afli- 
ftentiam  Spiritus  operatur.  eft  cnim  mintfterium  Sftritui^ 
2  Coy.3,6.8.  Sacramcntum  autem  operatur  applicando,id 
eft,  fpccialiter  porrigendo,  ficut  in  csena  DoRiinica,  por- 
rcdio  cib!  fpiritualis  accurate  repr^fcntatur.  hadenus 
ia;itur  nullum  eft  difcrimcn  modi.  I  I.Fidci  tribuit  Chri-^ 
Itus,  non  difpolinonem  prseparatoriam ,  fed  acce/fionern 
ipfam  ad  ipfum,  comeftioncm  carnis,  &  potationcm  fan-i 
guinis  ejus.  loh  6,  2.9,35. 

^o.Proteft.  Fieri  non  poteft,  ut  Sacramenta  ,  quae  funt 
rescrafljae,&  materiales,ad  animam  pcnetrent,&  ibiqua^ 
fi  creando  ingcnercnt  iivinam  fupernaturalcm  virtu-- 
tem,idquein  moment<f :  nequcintclligi  poteft,qualis  cC^ 
fct  ifta  virtus  Sacramenti,aut  in  qua  ejus  parte  ha^reret, 
aut  quando  operaretur. 

Bellarm.i.  Res  corporea&  crajfaypoteft  agere  tnantmam,  nonex 
naturafua.fed  ex  vtrtute  Dei. 

Protcft. Scd  tum  virtus  illa  Dei  debet  virtutemaliquam 
in  illa  rc  corporca  conftitucrc,  quas  proportionem  habeat 

ad  ob^ 


9 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


A  objc(n-um  in  quod  aeat.  Namagens  influens  impa- 
icns  ,  virti;teni  homogeneam  ali^^juo  n.odo  in  fele  debet 
aberc.  Redc  enim  Canus  (de  Sacramentis  part.  4, )  Sa^ 
'amtntum  mn  atttngti  Vffuit  tnflrury^entalt  &  fupcYtiatsif^^lt  qualtia^ 
Hi»  qti&  efl  (^Y^tta  ;  tjuia  tum  vel  pYiductretuY  nova  qnalttas  uj  S4- 


^amento  ad  attjr 

fcere  quod  ante  non  poterant, 
kllarm.a.  Sacr.^menta  fic' 
^rotefl.  Inflruirentum  c 


vcl  n*n  :  Priwu 
irtHte  addit:z» 


^  yr  hcH^ 
nta  id 


vit. 

c;,^'iiylice,pro-. 


Jme,&  immedjaceagcns  inaliud,quod  nonattingit,  cft 
ncra  Chirri^ra^cujui  nuUurr.  Mum  ncfingi  cjuidein 

»oteft  cum  ulla  ipccie  aut  1:  .dine  \'cri.  Firmilli- 
num  cft  igitur  argumcntum  jUnd,  quod  petitur  h  priva-^ 
ione  contadrus  :  Sacramenta  non  contingunt  animam  : 
^rgo  vcl  immediate  producunt  gratiam,ubi  non  funt^fci- 
icetinanima  ,  vel  aliquam  qualitatem  gratise  produfti- 
/am  efficiunt  in  aere,aut  corporc  mcdio^quorum  utrum- 
juc  cft  abfurdiflimum 

BcUarm .  3 .  Non  vfl  impYobabtle  ,  poffe  cYeaturam  conct4YYne  j  ut 
nerum  inflrumenttim  I)ei^  advcram  cYeattonem. 

Protifi.  Iinplicari  hac  fidione  diredlam  coiuuKiictio- 
ncm,probat Bannes  in  Thom.p.i.qudfl.j\,^.  a  5.  quia.fctlicctde 
intYinfrca  &  effcntiali  ratione  tnftrumenti  cft  ,  qnod  cperetur  propria 
VtYttite  dtfpofitive  ad  acl'  ^      propYic  dcftYat 

ac  appltcet  virtutem  prn:  , .       ,  .  um  :  CYeatura  autem 

nonp^teft  ulla  fua  vtYttite  operari  circa  nihil ,  nequc  deferre  &  appH^ 
caYevtYtutem  Dei  tnfimtam  ad  cns  cxnihtto  pr  uyn. 

BeUarm.4.  Gratraproprienon  creatuY  y  f  .  r  :uy  depotentiM 
ohedienttali  ntit  capacltate  hominis  naturnli,qua  talis  efl^ut  ex  ea  pof^ 
fit  fisrt,  qUtcquid  Deus  vo/ueYit. 

Protcfl.  Si  verbalis  ifta  diftinftio  admittatur  ,  commu^- 
nicatio  tamcn  gratiac  ,  non  magis  difFcrct  k  creatione  » 
quam  excitatio  hominum  ex  lapidibus  5  diftert  ab  homi-^ 
num  creatione. 

BcUarm.  5 .  De  tempore  opeYanii^  poffct  dici  *  jufliftcationtm  fieri 
in  ulttma  parte  fenftbiliyfacramentalts  acftonis.vei  dicendtim  rftjufti* 
ficattonem  fieYt  r      -  -ni iliot  :'i  '  affio  raiYamentalts, 

Proteft.y^  ^    .  .  operai.  il.-r  phylice  ,  cum  non 

cxiftit omninojvcl  ultima pars  ejiis  tantum  operatur^rc-* 
liquis  nihil  cfHcientibus. 

BeUarm.6.  Virtui  pcr  quam  a^t  Sacfamentunt^  eft  motioCcuu^ 
fks  Dei  tantum  ,  non  qualttastnh^rens^  velffiYttualis ,  vel  coYpiYaliSm 
PY^teft.  Sacramenta  igitur  lunt  caufas,  fine  vi  inhasrentc 
qua  res  eft  ,  producunt  adum  fccundum  ,  fincuUoaaii 
primot  NuUa  dcmquc alia ratione  operantur  ad  j uftitica-i 

Monem , 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


46  BELLARMINVS 

tionem^quam  qua  lapis,  aut  lignum  poifit,  fi  abfque  inn. 
rutione  ,  veibo  ,  aut  analogia ,  in  illum  fincm  k  Deo  mt 
Vcrctur. 

Bellarm.7.  Vinus  h^c  facramentaiis  pArtim  eft  inf$na  partefd 
cYamenti»  parttm  tn  alia  :  proinde  paulatim  perit  » prmt  pereunt  pa7tt 
Sacramenti.  fedutttma  particuU  tptratur  tnvtrtute  Qmmum  ptAct 
ienttum. 

Proteft.  I.  Virtus  igituvphyficeproduccns  rem  inin- 
ftanti,  agit  Aicceflivc.  II.  Sacramentum  totum  nunqui 
limulcxiftit.  III.  Partibus  omnibus  aliis  ceirantibus 
ultima  particula  ,  vel  fyllaba  ,  per  fe  eft  Sacramentum 
IV.  Vltimailla  fyllaba  falfo  dicitur  virtute  prasceden- 
tium  operari ,  fi  illae  perierunt  fine  fuo  effedo.  Nam  (u 
ScotU!>  rede  obfcrvat )  ulttmum  completive  nt^nquam  caufat  ef 
fedumt  in  vtrtute  pracedtntium  ,  nifi  quia  pracedentia  dcreiiquerin  i 
altquam  dtfpoftttonemyprAVtam  ad  tUum  ttrminumf  fuut  guttd  cavafk  ^ 
laptdem  fdpe  cadcndo :  fed  in  verbis  facramentaltbus  >  fyliaba  prdceim  A 
$es»  nuUam  dtfpofttionem  dereliquerunt^  ante  ultimam  prolatam,  < 

Bellarm.  8 •  Vtrtus  hac  >  nunc  eft  tn  verbts  ^  nunc  in  tlementi  ti 
fmnc  in  utroque^ 

Protefl.  Sacramentorumigitur  novamhabemus  diftri 
butionem:  quasdam  conftant  folummodo  ex  verbo,quae- 
dam  folummodo  cx  elemcnto  ,  &quaedamex  utroque 
Nam  virtus  facramentalis  necelfario  dcbet  effc  in  totc 
Sacramcnto.  Sed  multo  fimplicior  ,  gravior ,  &  fanioi 
fuit  fentcntia  veterum  Scholafticorum  ,  quinequeelc- 
mento,ncque  verbis,  fcd  Deo  foli  hanc  virtutcm  tribue- 
runt.  Sic  cnim  Guiljelmus  Parifienfis  de  Sacram.  lib. 
cap.  5-  Si  quis  qudfierit  utrtm  fanRificatioexaqua  fit  %fctenium  efi 
quod  non»  fed  ex  folo  Deo  datorcjqut  in^ocatus  ad  h$c  adeft,  &  afitftit 
C  optratur  tntus  ,  ad  fimilitudinem  (7  proportionem  ejus  ^  iHodaqm 
habtt  operart  exterius. 

C  A  r.  I V.  De  Sacramentorum  Comparatione.  \ 

Quaefliofecundaeft  ,  de  comparatione  Sacramcntorum 
novi  ac  veteriij  Teftamenti,an  eodem  genere(non  gra- 
du)  efficaciae,  tam  haec,  quam  illa,  ex  inftitutionc  Dcj 
fintoperata.  Nosaffirmamus  :  Pontilicii  quidam  nc- 
gant  cum  cxceptione  Circumcifionis  :  ut  Lombardus, 
Alex.  Alenf.  Bonaventura  ,  Scotus,  Durandus  ,  Biel, 
Palud.  &  ipfeSuarez  :  fedBellarm.  cum  Thoma  ,  & 
aliis,  abfolute  hoc  negant  finc  ulla  exceptione. 

BEIIarm.  I .  Prophetd pafiim  docentyfacramenta  vetera  non  jufli* 
ficajfe.  yipeflolt  eademvccant  tHUttlia^  tnfrma»  egena^  urnbras , 


2  y 


.1    S    1  R   V  A    i    V  S. 

Prcie!}.  I.  Scriptura  ciim  reprchendit,tanquaminutilia 
Sacramenta  vetera,non  loquitur  de  illis  fecundum  inlti- 
:utionem  Dei ,  &  legitimum  eorum  ufum,  fed  ut  peipe-^ 
•am  intelligebantur,c>c  ufurpabantur  ^  Iudaeis,abfque  fi-* 
le,  refipifcentia,&  obedientia. 

Bellarm.l.  Vulttas  tUa  exepere  ipeYantis  eft  ccmmiiu:>  o)r/ru 
mo  operi  :fed  qudYttUY  an  ptJiteYea  ex  divina  tnfittmtone  fhtYHnt  um 
iiia  tlia  SacYamenta . 

PYoteH.  Et  nos  refpondcmus  ,  fuiffe  illa  utilia  fingulari 
modo,  ex  inftitutione  divina,  fed  recte  &  lcgitime  uten-^ 
:ibus. 

Bellarm.2 .  Paultis  tta  dtfitngutt  SacYamenta  nova  a  vetertius  ^ 
Ht  dtcat  ncftra  fahaYe,  veteYa  autem  effe  egena^  &c. 

PYoteft.  Neque  diftindio,  aut  oppolitio  talis  ullibi  dire-^ 
dte  adhibetur  ,  &  quas  dicuntur  de  novis  ,  fupra  vctera  , 
refpiciunt  dodrinam  Euangelii ,  cujus  appendices  funt 
Sacramenta  nova  >  non  ipfa  Sacramcnta per  fc  confidtia- 
ta  ;  quo  fenfUjCtiam  miniftri  novi  Teftamenti,  paflim  ef- 
feruntur  fupra  vetcris  Teftamenti  miniftros,  cum  tamen 
corumperfonae ,  nullamhabeant  cfficaciam  fupra  pro^ 
phctas. 

Bellarm.5.  Apoftolus  in  iUis  locis  aiYemonias  fuiffe  inutiles  ai 
fufttficandum,  uhidicitfutffeumbYas  & figuYas  YeYum  nojlYaYum  :  eYg$ 
viiltfutffe  inutilia^  ut  erant  a  Deo  inftttuta. 

Protesl.  Rediflime  conjunguntur  iftaduo,  tanquam 
quasftio  &  tertium  argumentum:  nonjufttcahamt  Sacramentn 
ptY  fe:  auia  inftituta  fucYunt^  in  figuYas  ChYtfttjuftificantis , 

Bellarm.4.  Paulus  conftYt (irYumctftcnem  cum  prjifiitts.  fcApram 
putium  non  folum  fine fide^  fed  ahfolute  nthtl  eil»  &  nthtl  valet^ 

PYotcft.Y w\t  igitur  Bellarminus  Circumcifionem  a  Dco 
inftitutam,nulla  rationc  plus  valuilfc,  quam  fi  non  fuhrec 
inftituta,&:  proindeiufticutionem  ipfam  Dei,nihilfuiire, 
fic  nihil  valuifle.  Sed  Apoftolus  nihil  amplius  vult.quam 
Circumcifionem  fubnovo  Tcftamcnto,hominilideIx  nc^ 
que  prode/fe,  neque  obefle. 

2.  PYiteil  z.  Paulus  etiamaliquandoloquitur  de  Sacra^ 
mcntis  veteribus,  non  abfolute,  fed  comparative,  non  e- 
nim  voluitextenuarcefficaciamcorum  Sacramentorum, 
fed  magnificareefficaciam  noftrorum ,  quas  dant  uberio^ 
rcm  giatiam  quam  illa. 

Bellarm.  Stfolum  dtffeYYentnoHYa  aveteYibus  ^  q^^odnoftYa  da^ 
rent  majoYemgYatiam»  iUa  minoYem  ;  Paulus  non  Yefle  diccYet,tlia  ni^ 
htl  effet&nthtlvaleYe»  nec  confeYretcum  pYdputiocircumctfiomm^  «^- 
%ue  etiam  dtftingueYet  iUa  ut  umhram  a  corpore. 

PYoteH.  Paulus  nufquam  dicit  Circumcifionem  abfolu- 
tCiniJiii  un^uam  fuiiTe,  nani  ut  Cojetanus  reae  obfervat 

in  1  C#r.7t 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


a8  BELLARMINVS 
in  I  Ccr.7*  Blajphemum  eft  dicere  ,  iiqmiitvtni  eli  fcsierih  ,  qi^' 
divimen  mandau^mhileffeadfAltitem  :  neque  praepiltilim 
quatcircumcifioni,  fub  vereieteftamento  :  nequefic; 
vcteraSacramentanovorum  Sacrame.uorum;  Ted  Chi  : 
fli  umbras. 

3.  rmei/.?.  Paulusetiam  aliquando  loquiturdcSaci 
mentis  veteris  Tcftamenti ,  pro  eo  tempore ,  quo  jan:  e 
rant  pcr  Chriftum  abrogata. 

Bellarm.  Rom  ^.  Paulus  dictt:  Circumdff  qiitdem  fYQdeH.file* 
jfm  ebfervm,  hoc  autem  icnventebat  CircHmctfiovt ,  cum  adftucvt^c- 
ret.  I  Cor^j.  loquituY  de  tis  (]ut  erantciriumitfsvtgente  lege. 

Proteil.  In  priore  loco,  ficut  &  in  aliis  multis,  concedi- 
mus,vigentcm  legem  fpeaaru  fed  i  Cor.j.  manifefte habe- 
tur  (ait  Cajetanub  j  quod  dcfut  Ctrcumcifioefft  materiaf(£derts*fr.i 
eeptique  dtvtnt  BUfphtmum  fijutdcm  cff  dicere  »  id  quod  divtm  es. 
foederis,  quod  divtnt  efl  m^ndnit  nthil  effe  ad  falutem.  ^ 

4  Prcteft.J^.  Ca:iemon!3?  lcgis  vacantur,  umbratiles,ir 
relatione  ad  complementum  ,  quod  habeb;mt  in  Chiifto ; 
&  refpeftu  modi  quo  fignificabant  res  futuras. 

Bellarm.l.  Paulus  appelJat  caremonias  ,  nonumbYMilcs » fe^ 
umhriXS. 

Proteft.  Vmbra  metaphorica,  &  rcs  umbratilis,  funt 
num  &  idem. 

Bellarm.2.  Simili  ratione.noftra  Sacramenta  eruntumbratilia^ 
quia  reprxfentand  refurrrfltoncm  ^ghriam  futuram. 

Proteft.  Sunt  ctiam  umbratilia  fjncula  &  anigmata  »  refpe- 
^ln  gloriae  futur^.  I  Cor.  1 3,12.  quamviMiuriinis  rntio- 
nemhnbeant  abfolutc. 

Bellarm.3.  IUavtrba:  nihil  eft^  nthil  vaiet^^  fimiita^nonp^f" 
funtnift  deefficacia  expont  Apoftolt  ettam  quxftto  cum  luddis  futi 
de  cfficacia  non  de  moic  ftq  nificandt. 

Protvft  Negar  igitur  Paulus  ,  Cseremonias  vcteresha-^ 
huifCe  efficaciam  illam  quam  ludsei  volebant  :  i^:  hoC( 
probat  cx  eo  quod  umbr^  fuerunt  efficaciam  Chrifti  vcn«^ 
ruri  fignificante!^.  Exaffirmatione  (ignilicationis  umbra^i 
tilis,infert  Paulus  negationem  efficacias  tali  >  qualem  lu-f 
dasri  volebant.  Bcllarminus  contra  ,  ex  negationc  cffica* 
ciae  ,  infcrt  negationem  fignificationis  talii> ,  aut  faltem  l 
Paulo  id  non  defignari  fub  tirulo  urrh^t. 

5.  Bellarm.  Sacramentavetcrii  Ugt^.nuUam  habch.vu  .ifinrxm 
pYomtftionem  abfolutam  gratia  Heb  8,6. 

Proteii.  ^que  abfoluram  prominionem  gratise  habue- 
runt  Sacramenta  vetcra  ^lla  fcilicet  qua^propria  L^-c  ordi- 
naiia  fuerunt  Sacramentaj  ac  nova,rcd  mmusclaianrmi- 
nufqueimmcdiateamplam,i5c  cfficacem,&  hoc  refpeftu, 
novum  Tcftamcntum  dicuur  faiv;ituf.i  prsftantioributi 
promi/ns,  BcW 


i 
I 
tl 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproducecl  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


-     .    V    A    T   V  S. 

6.  Bellarm.  Lex  vetus  ncn  jufitfiiabat^  ttgo  nec  SacYamenta. 
ProtcsL  Lcxnon  juftihcabat  ,  prout  diftingucbatur  i 
omiirione  ;  Ted  promillio  quas  continebatur  m  lege  & 

icramenta,qi:a2  promifTioncm  illam  e>chibebnnt>  codera 

odo  juftiiicabant ,  quo  noftra. 

7.  Bellarm.  PmfJt  uones  annexd  SairamcK.s^  i.iUucti^  imfe^ 
Htur,  etiamfi  hommes  ncn  credetcnt, 

Proiesl.  Non  implebantur  ad  coniblationcm  &  falutem 
»rum  qui  non  credebant. 

S.Bellaim.  No/lra  SaaAmenta  dicHntHtfalvare^  rr7cnerare,&€p 
l  mhtl  tAlel.gitur  de  fncramentis  vetcrtbHS. 

Ptotesl.  Q^z.  minus  clarafucrunt  Saciau.ciiCa  \  ctcia  , 
[  circo  minu."^  etiamclare  dicuntur  hsec  dc  illis  :  dir  in- 
Jir  tamen,  ficut  ftatim  apparcbit. 

ArgHrnentA  noflra. 

g.Ptotefl.  Cfrcumcifio,  aprimafuainftitutione,  habui^ 
omiilionem  illamannexam  ,  quanulla  eftmajor:  cr^ 
eustHHuV-femtnistHtfonte.  Gcntf  17.  quam  Chriftus  ita 
terpretatur  ut  vitam  asternaHi  in  illa  doceat 

KUineri,  &  Paulus  £?Af/:i,i2.oftcndit  fpcm  vivam  cx 
a  pendcre. 

Bcllarm.  I .  Abraham  jHftiJiimus  etat  ante  CircHmciftcnem  ,  non 
^o  promtfio  ipji  crat  dc  remtftione  pcccatorum. 

Protesl.  1.  Abrahamus  non  fuit  itajuftus  ,  juftitia  in- 
crentc  ,  quin  potuerit  lieri  juftior,  hxc  autem  cft  Com^ 
4nts  thcologcrum  [  Scolaftico^  intclligit )  doflrtPtay  Sacramcnta, 
iferrc  grattam.  vel  facicnio^  ubi  non  invcntHnt  faHam,  vclfaftam 
^gendo.  Cajet.  in  i  Corin.io.  Nonfuit  ita  juftiHcatus, 
rr  peccatoium  remiflionem,  quinpotuerit  illa  remiifio, 

juftitia,  magis,  magifque  adhuc  cum  frudu  oblignari. 
.Scotus  in^.  d.i.  q.6.  refpondet  :  ficHtfiBcat.  Virgo  in 
mma  pfcnitudtne gratix,  ftaffet  b.ipti:;^t^  ,  fiullam  tbt  gt.ttiam  fufce^ 
fet  de  ncvo,  &  tamen  Baptifmus  non  fuiffet  tum  ftgntim  falft^tn,  aut 
tertum»  quta  fignificatvt  gtatiam  vel  tunc  fieti ,  vtlpttus  datam  in^ 
e  ;  tta  Circumctfio  nm  effet  fignumfalfum  aut  tnccrtum^etfi  gratiam 
ndaret.fid  ejfct  fgnum grattd  tnexiftentti.  Durandus  etiam  in 
iartp^  dtfitnfltone  quarta^  qu^fttone  oclava  docct  ,  quod  baptt:;att^ 
^aftifmc  flamtnrs  ^dhiic  tenetur  baptizari  Bapttfmoftumtnts. 

Bellarm.2.  Legimus  Deum promtfiffe  Abrahan^o,  quando  illt  in^ 
nxtt Circumcificnem,  terrcnatantum^adlitcram,  td  eft,  propagatiom 
*mfofteritatis,  &  tertam  PaiefttnA. 

J^w^/?.  Legimus  apud  ApoftolumPaulum  ,  G*.!.^.  be- 
ediftionem  illam  quag  promittebatur  Abrahamo  ,  fuiffe 
lanc  eandcm  cum  iUa  qua  jamiideles  cx  Gentibus  ju- 
i:ific;>ncur. 

Mm  Bellarm. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B  E 


LLAKMINVS 
Bellarmin.  3.  mivetbn  (  ero  DeustHmi  )  figmfitAtur  UMum 
prom,(!,o prcul^rh pouaionii :  quo  modoD.m  nmtmxum  erat  Dem 
tomrumfeimam  mal.rum.  modoeferit  depcputolfrael 

Prctcfi.  Proteftio  peculiaris  rcaundat  qu.dem  a»;q"> 
parte  m  malos  qui  funt  intra  Eccleliam  :  fed  amplius  ali- 
QuidJniftapromiflionccontmeri,  palam  elt  > /f^-  -4-  7_ 
&\i  &  38.  ubiomniaiUaqu»  rpeftant  ad  novu 
foedusfcademphrali  fummatim  cxpUcantur.  Deus  enuT 
eft  Deis  nofter  communicando  nobis ,  bonitatem  beati- 
Jcam  :  &  nosfumu^populus  Dci,  fidem  &  obedientian- 

quamDeume/feDeum  eorumqutfuntfivefmtbomjtvemalt,  fm 

*"r;^:'sTgn^tatur  quidem  illos ,  quorum  Dcus  cfl 
Dcus,cfle,fldrimul  etian.figmhcatureos  v.vcre  :  &  ho, 
probatur^caufaconiunaa.vuaebentae.Nonmaleobfer- 
?a?Cajet.  Ncnd^atnoneftiominus ,  qutaDemeft  dom.nus,.^vt^ 
^entJ.  .&mcrtuorum  Jedd.at.  ncn  eft  Dcus  ^""^'"^""^'"^jf 
Deum»licujm,feu  dtquorum,  eft  coU.  haber. .  afttmar.que  D.um  a. 

'^"BeTurmin.  ^Eph.  2.  Centtlesd.cunt.*rf.*.f  fineprom:fti.iu^ 

iu$,quiacarebantverafide.  a-h,;  irr-aAi 

Prouft.  Opponitur  Jbi  ftatus  Gentilium  ,  ftatui  Ifracli- 
tarum  &  rncooppofitiopartimfaltem  collocatur.quo. 
Gcntilcsfucruntfinc  prom.fllombus  ,  .^Xfno 
vieebant  inter  ludaeos.  lUx  autem  promifliones  no- 
crlntaliae,  quam  qus  in  fcrderecum  Abraham  imto  con 
tinebantur,cujus  fignum  ^^"Circumcilio 

10.  Froteft.  Avi  ftolus  I.  Cor.io.  dilertc  tcftatui,quo 
Patrcs  candem  efcam  fpiritualcm  manducarant  ,  &  c  - 
dempotum  fpiritualem  biberant ,  qucm  etiam  afhi^^ 
fuifl-e  Chriftum  :  &  inde.tanquam  apari,concludit,  no 
nimisconfidcndum  cfl^e  Sacramentis  novi  Teftamenti. 

Bellarmin.  I.  Patres  eandcm  efcam  manducaffe  J.cuntur  ,  n 
Muia  eadem  eft  efca  noftra  &  'Ucrum  .  fed  qt*ia  eadcm  fmt  .lUrttm  os 
l,um.  Efca  autem  ,lla  &  fotus .  «0»  fuerunt  facramenta  :  ftieru 
hcfti.scommun.a:nunam  promtft.onem  hatuerunt  annexam. 

Prot.fl.  I.  Ccrtum  efteundem  iUorum  potum  fuil 
cumnoftro  .  fi  Chriftusfit  nofter  :  quia dicitur  v.  4  P; 
traillacratChriftus.II.Nullaaharatiorcddipoteft.c 

Paulus  hic  tantum  Bapiifmi  .  cibi ,  &  potus  fpirirual 
mentioncm  facit.nifi  ut  compararet  inter  fc  noltra .  ^ 
fcra  Sacramenta  III.Nifi  quoad  efhcacia.cadem  ti: 
illa  Sacramentn  cum  noftris .  quaenam  ciret  confeqi. 
in  aigumcnto  ApoftoU  :  fi  corum  Sacrameuta  nonredd. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haog 

224  E  3 


ENERVATVS.  31 

)ant  ipfos  gratos  Deo  ,  fine  fide  ,  &  obedicnti;?,  ergo  nec 
loftrar  IV.  Sacramcnta  proprie  confijflunt  in  eoruufu. 
taut  Sacramentum  non  iit  Sacramentum,  nifiinejus 
)crccptione  Sacramentali.  beftias  igitur  potuerunt  illara 
erum  participes  eire,  quae  matcria  fuerunt  Sacramento- 
um,  cum  tamen  hominibus  non  beftiis  vcra  fuerunt  Sa-i 
:ramenta.  V.  Qtua  Sacramenta  ifta  fuerunt  extiaordina- 
ia,  idcirco  non  requirebatur  ,  ut  promillionem  habcrcnt 
piritualem,  ab  ordinarii^  diftindam  :  fed  fatis  fuit  ut  lU 
arum  promilUonum  beneficia,  fingulari  modo  rcprse- 
I cntarcnt 

11.  Bellarmin.  Sccondo.  Manna&aqna  dicHntuY cibus  & 
ctus  ff  trttualts  y  proptcYcaufam  ^  qutafroiucef\v}turp  -Y  y  iraculum 
pera  Angclcrum. 

pYoteft.  Hac  ratione  nulla  major  eflet  eiiicacu  ,  in  Apo* 
loli  argumcnto  ,  quam  fi  petiiifet  illud  ab  efca  corvina, 
juagopera  corvorum  parabatur  Eliae.  i.  Rcgum  17.  nc- 
luecffct  uUaratiodifcretionis  illius.  VQti  .  fedflcYofque 
cYum  ncn  hahutt  ^Yatos  Dcus* 

Bcllarmin.  CfjYtftus ,  loh..  6.  aJfeYtt  JMannam  fuiffe cilumtAn'^ 
um  corpGYalcfn. 

pYcieft.  Non  afierithoc  ibi  Chriftus  :  fed.comparatione 
vifta»  non'intcr  mannam  ,  &  Euchariftiam  ,  ut  Bellarm* 
/ult,  fed  inter  mannam  prout  aludasis  pragdicabatur 
/crf  3 1 .  fcorfim  a  re  fignificata  ,  &  femetipfum  ,  man-i 
lam  ita  deprimit ,  ut  comparativc  neget  circ  caelcftem, 
/crf.  32. 

Bellarmin.  Cum  dicit  Apofiolus^  Hbcbant  de  fpiYttualipetYay  non 
\'ftfenfus  ,  quoi  ktbcYent  fptYitualcm  pctram  »  ideft  ,  CfjYtftum  ,  fci 
\uodbibeYentaquam  cxpctYafptYttualt.id  eft  .  C/jYtfto  tanquam  caufa. 

PYotcft.  Sed  aquaillacx  fpiritualipctra  proHuens ,  fuit 
rtiam  fuo  modo  fpiritualis:  &  idcirco  bibcrc  dcaqua  ipi- 
-ituali,   &  dcpctra  Spirituali ,  funt  unum  &  idcm, 

12.  Bellarmin.  3.  Scopus  Apoftdtnuncft  ^ftendcre  »  nonefte 
timiumconfidcndum  in  SacYamcntis  ^  fedpottus  non  ejfc  abutcndum 
^acramentts. 

PYoteft.  I.  Nimium  confidere  in  Sacramentii> ,  eft  abuti 
Sacrainentis  ,  gravi:^  eft  ill:\ obfervatio  Bonavcnturae  ,  in 
4-  difttnd,  I .  qu.^si.  4.  cavendumeft,  ne  dum  nimis  damus  coYporalt^ 
^J^^fi^nis,  fuhtYaha7nr4^  fjomtnem  gYatia  curanti ^2.  Scopus  Apo- 
ftoli  fatis  apparet  ex  veYf  5.^-6  moncrc  fcilicet  cxemplo 
ludasorum  Chnftianos  ,  neputcnt  fe  Dco  gratos  futuros 
:>ropter  Sacramenta  ,  fi  cupiditatibus  fu^b  morem  geranr^ 
cdpltYcfque  eorum  nonhabutt  gYatos  Deus.  h.ic  autem  typl  noftrifue^ 
^nnt ,  ut  ne  concuptfcamus  res  malas ,  &c. 

li.Potefi.Paulm  Col.2.  II.  12.  Circumcifioni&  Baptii- 

M  m  a  mo 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


B  B    L    L  A   R  M  I    N   V  S 

moidem  tiibuit,  dum  eandem  gratiam  Circumcifionis  Sc 
Baptifmi  nominedefignat. 

Bellarmin.  r.  Paulus  Baptifmttm  vecat  artumjtonem  ,  qtna 

rroJ/Abfqueullaratio^  Cncumcifionem  , 

fui/refiguram  Baptifmi.  S.icramentum  noneftlignum 
vifibilis  Sacramenn, fed  invifibilis  gratiae  neque  tanta  fuit 
proportiointerCircumcifionem5cBapti(mum,quantum 

figurae  ratio  poftularet. 

Bellarmin.  Non  trihmt  raulHseffcftumCncumcir.oms,  B.tp- 
t,fm,.  Nam  exfboliare  a  toto  ccrfore  pcccMcrum.mhut  Bafnfmo,  Cir- 
cumcftoludaua^nontotmmcoti**^  ,fed  umm  fartuulam  cmumode^ 

'"^*Protefi  Efrcdum  per  Circumcifionem  fignificatum, 
fuitCircumcifio  cordis.  Kow.  a.  28.  29,  cum  autem  cor 
cxfpoliaturpcccato;  totushomoliberatur.  Cncumcilio 
vero externa in-unaparticula corporis adhibita  .  non mi- 
nus  coardlat  ejufdem  fignificationem,  quam  in  Baptifmo 
facic  afpeifio  faciei  folius. 

C  A  ?.    VI.  DeCharaSlcre, 

Quaeftio  tertia  ipca.uo  euamad  cffcaum  Sacra- 
mcntorum,  eft  dc  Charadcrc. 

BEUarmiii.  I.  Charaatr tfi ftinumffitituale,  animaimfreffttm, 
m  quibufdam  Sacrameatis :  non  reUtto.fedquahtas  ahfoluta  :  tr,4 
hnbens  cffuia,  aptumfacere  ad  culium  dtvinum,  configurare  Chr:  .o, 
erdtfttnq^utre  ab  alits :  in  fcla  anima  tnhsrens .  tndelebtUs  :f^r  ui* 
tantum^Sacrammta.  Bafttfmum.  Confrmattonem  »  &  Oritnm  tm» 

^^'^riotrft.  I.  Nomen  charailer  {  ait  Gabriel  Bicl.in  ^.diftind. 
6.  qu.  2.  )  nm  eH  multumufttatum  tn  Sc/iptura  .  nec afud ortgtna-. 
les  donorti.  Nam  in  tcto  camne  Btklia  { intcUigit  verfionem  la- 
tinam  ;  ftentnvemtur,  mft  Apoc.  13.  &ftqt*cntibus,tthtfitmcn» 
ttodecharanercbeftia.  denique  Magtfter ,  qutfu.t  dthgenttfttmui 
coUeclor  auclorttatum  ortginaitum ,  nttllam  metimnem  factt  de  cfKxra^ 
nere.  ntfi  in  d,/}>.  frafenti .  ubi  dictt  ,  quod  qut  ab  h.ireltcts  haft'.xaty 
funt  ,  fcrvatocharadcre  Chrtfti .  non  funt  rebaptt?nndt  :  ttbt  fcr  cha- 
ritaercm  ,  intelligit  fermam  verborum  4  Chrtfto  trcdttnm  :  &  tdeofatt: 
dHtiaeftejusftgutficattc.z.  Si  Charadcr  fit  fignum  fpiritualc, 
tum  I.  noneftfacramentalefignum.quoddebetpercipi 
afenfu»  ut  BcUarminus  ipfe  fatetur  ,  libr.  ^.cap.  14. 
Non  hominibus ,  fcd  Dco  dcbct  fignificarc  5.  Signif 
etiamdcbct  aliquid  minus  vihbileaut  notum  qua; 
rci  fpiritualis.  haecautcm  funt  nimi*  abfuida.  4.  Tertio. 


m 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS  5- 
li  fitfignu  Rnhnx  impreirum  tu  vel  mediantc  gratia  ,  vt 
immediate.  non  prius ,  qulamulcidicuntur  charaftercn 
habere,qui  nuUam  gratiam  habent  :  nequepoftcrius,qui.^ 
Sacramenta/  cxBellarmini  fcntentia  )  giaiia:!!  efficiunc 
proxime  6c  immendiat^ .     Si  fit  qualitas  ablbluta,  tum 
vel  eft  bona,vel  mala*  vel  indiftcrens,  vel  generari  debe: , 
vel  creari  pcr  Sacramcntum  :  fcd  nihil  hoVum  confifterr 
poteft.  6.  OfHcia  iUa  tria,quae  tribuuntur  charaderijfuiv 
crteda  gratias  :  ficut  8c  illa  alia,qucB  ab  Occamo,  &  Bicl  • 
adjiciuntur,  iftis  :  fi^mficnYe  ^  Yemct>!ir.xYi  ^  &oi!igAYe,  7.  Si 
charader  fit  in  folaaninia  ,  tum  a  Sacramcnto  cxtcrno, 
vcl  non  proprie  imprimicur  ,  vel  fine  contaAu  fubjed' 
cuiimprimicur.  8.  Si  fit  in  ^  ^    'lis  ,  tu!n  manct  in  it^  qu- 
^plenerccipiunt  charaftere.        i.c,&  ipfis  eciam  damna- 
tis  :  ac  proinde  neque  aptum  f^:it  ad  cHltum  divtnnm  ,  ncqur 
configHY.U  ChYifli  ,  ncqiic dtfltn^uii  abaliis ,  cum  ullo  fruc^ 
qusetamcnfuntofiiciacharactcris.g.  NuUa  racio  vc. 
milis  reddi  poceft,  quarc  gratiad  feptem  Sacramentis 
efficeretur,  &charaderta:iium  ^tribus :  prefcrtimcum 
fitqualitas  abfoluca,  &  nihil  abfohirum  Jit  pr(v.v;fM-]^, 
trium  Sacramentorum. 

Ariumenta  BcHArmini. 

2.  Bcllarmin.  2.  Cor.  i.  22.  Qui fignavit  ms »  fsrhxnc 

chfi?f:attononcm  ,  intcUigimui  chaY,i[}€rem, 

Protefi.  i.Intelligentiaveftra  nihilprobat  ,  fcd  intclli- 
gentia  &  teftimonnmi  Scriptuije.  2.  CajctanusintcHigit 
ftgillHm  Afofio!tcAgYattdMit^:Fltrnon:    ■  -  ^  oYtm  Efisin- 

2^/1/.  Dion.  Carthuf.  intclligitj.  ^  .  :td,&fimi^ 

lia.  Thom A$  intclU^it  fignumgUriit  conftqffenux.  folusBcU.u- 
minus  intclligit  charactercm. 

3.  Bellarm*  Zph.  1.13.  Signatielfis  SpiritupY$mifitoniy  fanHo. 
rronfi.  I.  Hic  etiam  Cajctanusintclligit  SpiritHm  &grji' 

tiam  DeifiptAculnm  adcpticnis,  &  h.ireditaiis  £tiYn.t.  Dion.Char- 
thuf.  dtvind pYddefitnattont^  tnitcia.  Thoma^,  chatitatcm  tn  CQYdi-- 
tusnoflYtsfef  SpiYiium  fanilum  dijfufam.  Solus  BclUrm.  cha- 
radcrcm  a  gratla  divcrfum. 

4.  Bellarmin.  Ephcf.  4.  verf  30.  Signati  ef}ii  tniUem  r^» 
demptitnis^id  eft^indte  YegeneYattonts  f^Y  bapttCmum 

ProteR.  Hicquoquc  Cajctanus,Dionifius Carthufianus, 
&  Thomas  intcUigunt  gratiam  falutifcram. 

5«  Bcilarm.  CafiteritmquodCtrcumciftQ  fe/tntfuebat  m  corpon 
fi  ^^idfignifitabat  s  eerte  fig^ificabat  ch.xYafferer>}  . 

rrc/o/.  Cautcrium  nihil  apcius  poccft  1  irc,  quam 

confcicntiam  cauterizatam  corum  ,  qui  "Scriptura^ ,  & 
emnia  facra  torquent ,  ad  fua  commcnta  confirman  Ja. 

Wm  3    •  6.  BelU 


Early  European  Books,  Copyright  <©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


,A  BELLARMINVS 

6.  Bellarmin.  CredtbiU  esi,  tum  DeusahqHcm  iepHt.it.  &  (*k- 
fe<ratAdfacramentavel  dania  ,velrectpie»davctal,nm.rttller.n  .,i  | 
no»  faciat  ter  ftmpltcem  ief,*tatiouem  ,  mt  homtnei  facere  foUnt,  fe4 
tertas  qHalitates  ,nfunie»do  :  «ir  ea^  qt^iUtates  vocamus  ch»aaeres.  | 

Frotea.  Credibileeft,  vosiprosnefcire,quidintelliga-  | 
tis  per  charaftcres.  charifmata  enim ,  vel  gratias  gratis 
datae,  funt  ill^  qualitatcs,  quibus  Deus  hommes  aptos,&: 
idoncosreddit,  adofficiaillaquaeipfisimponit. 

7.  BeUATmin.Baptifmtts  altquti  facrameuAlecntfcrt,  etiamjt 

ietur ,  &percipiatHrfinefidc  .  ,^^j.,u:- 

Protcft.ilihh  omnino  internae  qualitatis  confert  adultis. 

abfque  fide.  , ,  _ 

8.  Bellarmin.  UuUafHfficiensratiorediiptten,  cur  Bapt,^mm 

non  pofiit  repftt,  ntfi  Charaflcr  ^  . 

Proteft.  Durandus  dicit ,  rationem  elTe,  quta generatto  «m- 
nfcHiufque  non  eft  nififemel.  Biel  dicit  inftttuttcttem  d,v,namfo^ 
iam  ef  cMfam  princtpaUm  ,niterab,l,tat,s  hujus.  quicquid  fit  cha- 
radter  mabfolHtaquaUtate^oatu,,  non  poteft  inde  conclu- 
di.  dc  propiia  igitur  caufa  non  opus  eft  cum  Bcllarima. 
litigarc. 


C  A  r.  V  I.    De  Numero  Sacramentorum, 

Nos  duotantum  Sacramenta  novi  Teftamenti  agnofci- 
mus.  Pontificii  feptcm  obtrudunt. 


T    H    E    S    I  S 


4 


B 


Ellarmin.  Ofteniemusicfinttttnem  Sarramentt,  (onvehiiL  ua- 
^  hus  noH  patttior,hHS  net  pltmbus  quam  feptem  :  quodfcl.  tet  fint 
f.gnaexternadr  fcnfibtlia  ,  quaexitvtna  inHitHtione,  annexamha- 
beant  pr$mifi,onem  gratiA  jttfiificant,s. 

Protcst.  I.  Requiriturinfuper  ad  Sacramentum  ( ex  fcn- 
tentiaBellarm.anteapropohta)  utccrtam  habcattormu- 
lam  verbi  confecrantis  :  &  utphyficaefficientia  ex  operc 
opcrato  ,  fit  caufa  gratiae  juftificantis.  z.  Hasc  ipfa  dcfini- 
tio  nunquamprob.ibituraliisSacramentisordinariiscon- 
vcnire  ,  quam  baptifmo  ,  &  CaenasDominicae. 

Z.  Bellarm.  Confirmationis  externumritHmhabemHS  A[i.  8-  & 
19.  una  tum  effeclogratiA ,  ex  qutbus  coUigitur  inftitutio,  (3  fnanda-' 
tnm.  NotandHm  amemeft  .  tmfofitionem  manuum  conjuniiam  fuifft 
cum  unatone  ,  & figno  crucis ,  idqut  miniilerio  manus  Eptftopalts. 

Pme/?.  I.  Nihilhiclegitur,  dcunaionc.  autdefigno 
crucis.  t.  Nihil  hinc  poteft  colligi  de  mftitutione ,  & 
promilTionc  ordinaria  :  quiaprivilegium  hoc  fuit  extra- 
ordinaiiorum  quorundam  miniftrorum ,  ut  ad  manuun: 

cotuni 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVAVS.  5^ 
rorum  imporitionem  Spiritus  fandtus  d.iretur.  Nihi  1 
licdicitur  degratia juftificationis,  Acciptebat  Sfffitum  fnn^ 
lum  ,  preculciubto  {  ait  CajetanuS  )  ineffcclu  fenfibiU  ,  per  Bap^ 
ifmum  acceptYAftt  tp^um  ,  ineffeclu  felius  gratijt  internji.  B,tpttfm§ 
laminis  t api t\Ah antur  {  non  confirmabantur  j  yfiit'/c5  ab  Apo- 
hlis  in  impofitionemanuum.  Alcx.  A/p.  j\,  q.  6.m.  6.  ^.Nihil 
licdiciturde  confirmatione ,  in  relatione  neceifaria  ob 
Baptifmum  antecedentem.  nam  Aclor.  lo.  44.  illapfu 
:ft  Spiritus  fandus  eodem  plane  modo  ,  in  eos  ,  qui  nec- 
ium  eiant  baptizati. 

3.  Bellarm.  lohann  20.23.  f^^^cmus  ritum pocnitentia  externum 
\'uiictalem  nempe  abfolutionemt  qua  efl  fignum  tntertoris  :  &c. 

rro/ff*.NuI!us  hicpraefcribitur  externus  ritus.  2.  Nul- 
|la  hic  materia  &  formaalicujus  Sacramenti  notatur:quia 
non  eft  elementum  i  verbo  diftinrtum.  3.  Auriculari> 
ifefnonis  ,  ne  minima  quidem  iit  !nentio  hoc  in  loco* 
BcUarm.  lac.      14.  IlJibemus  rttum  cxtremx  uncltonis^ 
Hfta  <um  promiftone  annexa. 

PrcmT.  Rcfpondet  Caiet. in  illum  locum  :  Nequeex  ver^ 
his  i  neq.  exejfeilu  vefbn  hac  loquuntur  de  facramentait  unfltonc  ex^ 
trewA  uncltonts  :ftd  magts  de  uucltone  ,  quam  infiituit  Domtnus  le^ 
fus  in  Etiangelio  ,  kdifcipulis  exerceniam  in  agrotts.  Tcxtus  cmm  non 
dictt  :  tnfirmatur  quis  ad  mortem  :  fedabfolutc  ,  tnfirmatur  quts,  & 
effeilum  dicit^  infirmt  alieviationem  :  &  de  remtfstone  peccatorum»  non 
nift  conitiionaliter  loquitur  ,  quum  extrema  unclio  non  nift  prope  arti^ 
nlum  mortis  ivtur»  vdtrefle  {  ut  ejus  forma  fonMt  )  tcnitt  ai  remtf-^ 
fionem  peccatorum.  Aide  quod  lacob  ,  ad  unum  agrum  .  multos  Pres-» 
byteros  tum  orantes ,  tum  ungentes  1  maniat  vocari  :  quoi  ab  extrema 
unSltonis  ritu  altinumeH. 

5.  Bellarm.  1 .  Tim.  4.  Habemus^  de  ordinis  Sacramento ,  ritum 
txtemum*  manus  impofitioncmy  item  promtfitnnem  gratia. 

ProteU.  I.  Pontificli  in  eo  libimetipfis  nonfatiscon- 
ftant ,  quod  impofitionem  manuum  ,  facramcntalem  ri- 
tum  velint  efle  ,  tam  in  ordine  ,  quam  in  confirm.itionc; 
inauditum  eft  in  Scripturis  ,  ut  unum  &  idem  fignuni 
fitmduobus  Sacramentis.2.NihiI  hicdicitur  depromif- 
fione  gratisejuftihcantis.  3.  Impofitio  manuum  non  ma^ 
gisfit  caufagratlae  alicujusquam  prophetia.  4.  Agitur 
(ex  Pontificiorum  fententia)  de  Epifcopatu  ,  qui  non  eft 
ordo  :  fcd  revcra,  de  extraordinario  munere  EuangcU- 
ltae.'2.  Tim.  4. 

6.  Bcllarm.  De  Matrimonio  ^habemusnomenipfum  Sacramenti, 
Eph.  5.  31. 

ProteB.  I.  Idem  etiam  nomen  habemus  de  muliere,  & 
beftia  ,  Apoc.  17.  1.  dicam  ttbi  facramentum  multerts  ,  &  be/iU 
quaportat  eam.  Hac  rationc  igitur  ,  invcntum  cft  tandcm 

Mm  4  Sacra- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


:i6  BELLARMIN  VS 

Sacran  ci.Lumoftavum.  2.  Cajctani  eft  illa  not.j,  1  ^  Eph. 
5.  3Z.  mnhatesexhoctoce  (  prudens  ledor  )  conjugitim  effe  S4- 
cfamcntum  non  entm  dicit»  Sactamentum,  fed  myflertum  hocmagnHnt 
efi.  Apoftolus  ftatimadmonet,  fenonloquide  conju* 
giohumano  :  ego  autemloqHOYdeChytflo^  &  Ecdefia. 

7.  Bellarm.  ConfirmAtuYfeftenaYiusSacramentoYHmnHmeruf^ 
vaY:if^  ccngruentiis. 

Trotist.  Nos  demonftrationcs  cogentes  poftulamus. 
Bell.  cx  egeftate  caufas ,  ad  pucrjles  congruentias  confu- 
git ,  quc  ne  decongruo  quidem  ,  fidemaut  faciunt ,  aut 
ircrentur. 

S.Bellarm.  Invita  ccrporali,  re/juirtturgeneratio,  auimentatio^ 
nutritto  :  rcmedtum  unum  contra  mtrbos ,  ^  altcrum  ccntra  reliqtiiAS 
r  orbcrum  :  fanntcsqui  propagcntvitam  corpor^icm  .  &  MagifiratuSs 
qut  eam  ordincnt  &regant.  Eodem  modo,  tnvita  jptntualt ,  regent-^ 
rati^  ^per  B.ipttfmum  ,  augmtntatio  ,  ptY  ccnfrmattcnem»  nutrtttofef  i 
EuchaYidiam  ,  remcdium  lentYa  mortos,  pt  Y  Panttintiam  ;  &  ccniYct 
fcltquias  pi-ccatcrtim  ,  pfr  unfltcnem  extremam  ;  Matrtmcnium  ad 
prcpagandos  Chrtfltanos.  &  Ordo  fiictr  ad  eos  regcndos. 

Frotefi.  I .  Nulla  hic  ratio  habetur  veftium  ,  habitatio-* 
nis  ,  excrcitationis ,  &  fimilium  ,  qua:  funt  nccclTaria  iix  \ 
Vita  corporali.  2.  Augmenratio  praepoftere  nutritioni 
anteponitur.  5.  Duo  Sacramentaabfurdc conficiuntur, 
cx  peccatis&  reliquiis  peccatorum  quafi  reliquiae  pecca-* 
torum  ,  noneffent  peccata*  quidni  &  duo  cfTent  Sacra-- 
menta,  nutrimcntum,&  rcliquias  nutrimenti  fpeclantia? 
4.  Vna  &  eadcm  fingitur  propagatio ,  vitae  fpintualis,  & 
corporalis.  Gubernatio  ,  &  Matrimonium  ineptc  refc- 
runtur  ad  gratiam  juftificantem  :  quam  Bellarm.  vult 
cfteftum  efle  Sacramcntorum  omnium  novi  teftamcntu* 

9.  Hc^W^xm.  SiptemSacramentainflituuntur  ^  adverfus  feptem 
peccata^  &  vulmra.  BaptifmuSt  contraoYigtn,ile  :  Pcenitcntia  ,  contra. 
afluale :  Vnflio,  contra  reltquta^  :  ConfiYmatto  ,  ccntra  tnfirmttatem  : 
SuchaYiftiat  contra  malitiam  :  MatYimonium^  ccntYa  concuptfceniiam: 
OYdo,  ccntYa  tgnoYantiam. 

PYoteft.  I.  Elfec  etiam  optabilc^  ut  fin^ularc  aliquod 
Sncramentum  inftitucretur  ,  inter  Pontjficios  ,  contra 
libidinem  frivolas  nugasagendi  in  rebus  facris.  Modo 
duo  tantum  Sacramenta.  pQenitentia,&  Vndioextrema, 
remcdia  fucrunt  :  nunc  caetcra  ctiam  exsequo.  Septc-- 
nariusnumcruspcccatorum  &  vulnerum  fingitur,  qui 
cxtrahancaccomodationem ,  adquamcxcogitatur  ,  nuU 
lum  ufpiam  locum  habet ,  ncquidem  inter  ociofillimas 
Scholafticorum  fpeculationcs.  Vt  accommodatio  fiat; 
conturbatur  ordo  ,  &  commutatur  natura  Sacramcnto- 

10.  Bell 


V 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


ENERVATVS-  57 

10.  BclUrm.  Septem  SacYamenta  Ye/pondent  ftptem  virtutihus. 
Bspttfrnus  fidei:Confirmattofiei  :  EHtharsftia  eharstati :  Fctnnen^ 
tsajuftstt^:  Vnclsoextrema  fortttuiini  :  Ordo  pruientix  :  &  Matri'* 
monium  temperanti^. 

ProteH.  I.  Nccdum  probatui  feptcnarius  numcrus  vir- 
tutum.  z.  Fides  ,  fpes  ,  charitas  in  Baptifmo  &c  Euchari- 
ftia  conjunftim  fpevilantur^non  feparatim.castcrac  autem 
omncs  virtutcs  cx  iftis  pendent.  3.  Si  Matrimonium  rc- 
fpondeat  temperantiae  ,  tum  matrimonii  prohibirio,  ia 
Clericis  Romanis  refpondctintcmpc  p'V!x  ;  quodctiaui 
corum  vitaprobatur. 

11.  Bcllarm.  Septenarius  numerus  eft  ceiehis  &  frequemin 
\€Xfsationibus  veteris  teliamenti. 

Protesl.  Mirum  eft  igiturnon  pofreibi  inveniri  feptcm 
Sacramenta,  quae  deftinatae  figuras  fucrunt  horum  fcp^ 
tem  ,  nifi  hoc  po/Iit  oftendi ,  hxc  ratioin  nuH*^  ^ '''^Kro 
dcbet  habcri. 


C  A  r.  VII.    De  co:n2p.irAtioriC  St. 

TJOviTtjlaraentt  interff^ 


I-  VJOs  nullam  quceftioiicm  movcndamefTc  docemus» 
de  imparitatc  Sacramentorum  ,  quia  candem  ha- 
bentcaufam  cfficientcm  ,  matcriam  fpiritualirationepa- 
lem  ,  verbum  ejufdcm  audoiitatis     cfiicaciac  ,  rclatio- 
i  ncm  plane  confimilcm.  fincm  &  ufum  ,  quoad  fummam 
i  rei,  eundem.  Pontificiiautem  Tridentini ,  fejf.  7.  €ah.  3. 
Mnathema  dtcttnt  eos  qt4ifeptem  Sacrametsta  novji  le^ispari,<  faciunr. 
F qui canon  cum  irrilionc  h  noftris  acceprus,  quia  duo  tan- 
tum,  non  feptem  Sacrnmenta  ,  paria  tacimus,  a  Bellarm, 
annotationibus  quibufdam  vindicatur,  qua^  debcnt  a  no- 
bis  confiderari. 

2 .  Bc!  !a r,  Concihtm  non  vimfacit^  in  numer$  feftonario »fed  in 
\faticne  SacrAmcnti. 

Protefl.  Vim  igiturfacit  rationi  Sacramcnti,  ratio  cnim 
Sacramenti ,  ^quc,  &:?3qualirer  convcnit  gmnibus  Sa- 
cramciuis  :  alioqui  Sacramcntum  noncffet  propric  lo-* 
qucido  genus  omnium  Sacramentorvim. 

3.  BcUarm^  SecuudHmvari^sratsanes^  nttUun  cft  Sacramei»^ 
tnm»  quod  aliass  alt  -  rr. 

Pfotesl.  Null^  Sacramcntalis ,  quaMatrimo- 

I  nium  &  ordo  coparari  poflint  cum  Baptifmo  &  Eucha-. 
riftia.  Ifla  duo  {  ait  BcUarminusrtff.  27«  )fi*nt  ma^is communiA 
V'  m/irr:  wi:uipMia. 

4.  BelUrm.  B^^f^tfmus  exceUit  ^nihns quoad ijfeclftmfemii^ 
^  ttndifpccata^ 

Mm  ^  Prf^.teff. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


38  BELLARMINVS 

Protefi,  Remiffio  pcccatorum  seque  efficirur  inEuch.i 
riftia.  eft  enim  verbum  ,  ut  Bellarm.  interpretatu 
forma  Euchariftias  :  Hoctft  foHgunmeui ,  ncvtfddtus ,  q$4t  f- 
tnultis  effundttuY in  rtmtfionerr  peicatorum,  Mat,l6^  28. 

5.  BcUarm.  Confitmattoexcellit  cmmhus»  quoad  efft  flumgrati^ 
0ii  bene  o^erandum  $  efl  perfeflio  &  confummatto  Baftifmi.  Luc.  uli 

49- 

FrotcH.  I.  Per  Baptifmum  tit  utin  mvavita  ambulemus 
Rom.  6.4.  &  gratia  rcmifinonis  nunquam  feparatur  h  gra- 
tiabenc  opcrandi.  2.  Baptifmum  imperfeftum  diccrc 
fine  confirmatione  Epifcopali ,  non  caret  Blafphemia.  ^ 
Ridiculas  cft  Bcllarminus  cum  Apoftolos  Lhc  u/t.  ±^ 
quijam  &  caence  Dominicae  ,  &  fummiordinis  Eccleua 
ftici  participes  crant,  cxpedafie  tingit  Sacramentun 
Conftrmationis. 

Bellarmin.  6.  Euchatifliaexcellitomnibus.quoadtpfam  fubflan' 
tiam  Sacramcnti. 

rrotcsl.  Subftantia  Sacramenti  conftat  cx  matcriaS 
forma  :  materia  autcm  eft  res ,  ^  forma  vcrbum,  fccun- 
dum  Bellarm.  Itb.  i.  caf.  18.  In  Euchariftia  autem  ,  res 
velelcmcntum  fenfibilc  (fecundum  Pontificiosj  eft  Ipc- 
cics  tantum  accidcntali^  panis  ,  &  vini ,  quae  fubftantia 
non  cxcellit :  veibum  autem  nullum  potefteflemagi 
divinum,  quam  quod  adhiberi  folet  m  Bap^ifmo,  Eucha- 
riftiaigitur ,  quoad  fubftantiam  ,  non  excellit  Baptifmo 

7.  Bcllarm.  rcsnitcntiaexceUit  cdtcris  necefiitatc  ^fdo  Bafttfn 
txcepto. 

Proteft.  1.  Neceffitas^per  fc  confiderata ,  non  magis,ef) 
cxcellentior ,  quam  contingentia ,  aut  inditferentia.2 
Confelfionisauricularis,  &  facerdotalis  abfolutionis  (  c> 
quibus  confiftit  Paenitentiae  Sacramentum  J  nccefllra 
tantanon  eft  ,  quantaeft  Euchariftiae. 

9.  Bellarm.  Extrcma  unnioaliquo  modoexctUit  rocrai  nttd 
qiioadefjeCltimgrattA  »  namprafuppontttstnm  effeflump(£nitentt.^.  C 
fuperaddtt  qratiamcopiofiorem,  &  toUtt  riliqutas  peccatortim. 

Pro/e/?r I.  Hac  rationc,  cxcellit  ctiam  Baptifmo  , 
Confirmationi.  2.  Adeoexcellit,  fi  hxc  vera  fint ,  ut  ip- 
fum  etiam  Purgatorium  tollat. 

9.Bellarm.  OrdoexceUttomntbus  ,excepta  dnfirmatione,  rAtn 
nemintpri:  namfolumab  Eptfccpoconfirrt  psteft.  I  rdftat  ctiam  ca 
teris  y  quia  conftituit  homines  ingradu  fubltmiori  9  quam  fint  cdter. 
Chriffiani. 

Protert.  I.  Cum  hominibusplacebit ,  pofllnteadcm  r 
tionealiud  quodlibct,  fivcfacrum,  fi.  e  nonfacrum,  i  .1 
Epifcopisappropriarc  ,  (  ficutetiam  fccerunt  in  bafilicis 
inchrifmatc  conficiendo,  in  veftibus&  vafis  facrandi 

6cc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENERVATVS.  39 

rcj  &  tum  illa  ratione  cxcellct  Bapcifmo  ,  &  Eucha- 
liaj.  2.  Miniftroium  gradus  ,  non  eft  fublimiorgradu 
liriftianorum  ,  ratione  facramentali ,  fcdmuncris  tan^ 
im      fupctionis  refpeclu. 
10.  BelUrm.   Matnmonium  excellit  fifnificatione :  f^ntficat 
entm  ChnHi^  umonemct^m  Ecclefta. 

Proteft.  1.  Matrimonium  non  magis  fignificat  unioncm  « 
Chrifti  ^  Ecclefiae  ,  quam  vitis  &  palmitum  ,  capitis  & 
membrorum  conjundio.2.  Baptifmus  fignificat  arftifli-- 
mam  noftram  unionem  cum  Chrifto^  Sc  mortisac  vitas 
ejus  communionem.  Rom.  6. 

C  A  P.  VIII.    De  CAremomis. 

T    H    E    s    I    s  I. 

BElIarm.  Cxremonia  prof^rie  &  fimpltciter  ita  vocata,  eft^exterH^ 
iclio  ,  qt4Anon  altnnie  eslbona^  &  latidahlis  ^  mfi  ^tiiafit  ad 
[Cilmk  DcumcoUnifim. 

Prottit.  Siaftio  hicficaccipiatur,ut  complcftaturctiam 
rem  illamcircaquam  adio  proxime  occupatur  ,  admitti- 
musiltam  defcnpcionem,  &  inde  concludimus ,  ablurdc 
confundi  a  Bell.  Sc  aliis  ,  ordinem  ,  ornatum,  &  limilia, 
quas  ufum  &  laudem  candem  habent  in  rebus  civilibus, 
quam  in  cultu  habent ,  cum  cxremoniis  rcligiofis. 

2.  BcUarm.  Caremoniasa/iqt4As,Chrtfit4StVcl  jipoHoliinnittiem 
THHl^  quai  ex  huUa  Scriptiira^fii  cx  folatr.%dttionehubem!4S 

Prctift.  l.DeChrifto,refpondet  Medina,  in  1.2  q.loS^ 
^  2.  In  Eu,%ngelicalegc  ,  nuUafacramentalia  (  id  efi  i^remcntd  Sa^ 
cr.r  mjjunt  insittut.t  a  Chrtslo  Domtno  :  propter  dignitatem  & 

exyi,..>.i,..!>i  noflrorum  SiKramcntorum  *  qr4S,tam  pr^zcUtra  funt:  ut 
etkiimft  Huda»  &  nuUis  facramemalibtis  fuffuttaproponerentur »  omni 
elfetit  veneratioHcd:gn.%  2.  Eadem  ratio  ,  non  minus  de  Apo- 
ftolii  valet,  quam  deipfo  Chrifto,  6c  validcconfirmarur 
cxillis  verbi:>Apofto!:.  I.  Ccr.  11.23.  ^ccepia  Dom:tio,quod 
&  tradidtvobts:  NuIIa  traditio  ,  prseter  Scripturam,  certos 
nos  rcddere  poreft,de  Chrifti  CSc  Apoftolorum  inftitutis, 
certicudmefidei  divinas. 

Bellai  m.  l.  Cor.  113+.  ^lposto/usait :  cdteractm  venerodt^ 
fponam^  &tameHntht/po5lea  fcrtpftt »  de  ritt*  SacramtntiEuchari- 
SJia. 

iProteSi.i.  Aliud  eft  difponerc  ,  vel  ordinare  resinfti- 
tas ,  aliud  infticucie  re^  oidinandas  ac  difponendas. 
2.  KuIIam  caercmoniam  rcligiofam  inftituit  Apoftolus 
intotoillocapite.  per  f^r^jr^  igitur  ejufdcm  gcneris',  non 
pomint  mtclli^,  cagremoniae  calcs.  3.  Nihil  difpofuit  ibi 
Apoftolus  quod£cclcfia  Corinthiacanon  dcbueratan- 

M  m    6  IC43 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


40  BELtARMlNVS 

tca,  fiac  ullo  inftituto  novo  ,  codem  modo  difponcrc,  & 
ordinarc.nihil  igitur  proetercapromittit. 

Bellarm.  ratrts  qutdam  affirmant  cAfemcmas  /jinafdam  ejfe  jlp^" 
flclicas  ,  &facYofanftas. 

Proten.  Affirmant  hoc  dc  variis  caercmoniis ,  quas  ipfi 
Pontiticii  jam  non  habent.  vcl  igitur  falfo  hoc  affirma- 
runt,  vcl  Pontificiiabrogarunt  Apoflolica  inftituta. 

3 .  Be! larm .  AUquA  CdremonU  vim  habent Jpintnalcm. 
Froteft,  I.  Quarealiquac  ,  &  non  omnes,  fi  ab  eodcm 

Spiritu  fintprofcftae  f  2-  Quum  Scriptura  fit  regulapcr- 
fedc  nos  dirigens  in  vita  fpirituali,cx  llla  fola  difcendum 
cft  ,  quse  fintilla  media  quse  vim  habent  fpirirualem. 
Sivim  iftam  fpiritualcm.vel  inhxrentem  habeant  illac 
aliqusc  caercmoniae  ,  vel  afiTiftcntem,  majoris  cfHcaciae  Sc 
dignitatisfunt,quam  Sacramenta  vcteris  Sacramenti,vcl) 
Baptifmusipfclohannis  cx  BclIarm.  doarinaantea  nop^^ 
tata  ;  funtpartcsTeftamenti  novi,  quod  folum  eft  mini- 
fterium  Spiritus  ;  &  proindc  totum  novum  teftamen-, 
rum  cxfBcllarm.fententia;infcripturisnoncontinctur:i 
quod  cft  nimis  abfurdum. 

4.  Bellarm.  Potefl  EccUfia  innHuere  novas  cdremonias  ,  ai  ef^ 
feflus  Sptritualess  I .  ai  ornandum  &  reprdfentandum  altquod  myne^ 
ytnm  reltponis ,  &  eo  modo  juvandos  rudiores.  2.  ad  morbos  pellend$$m 
&  Ddmcnes pellendos^  & peccataventalia  purganda ,  tdqtie  (  ut  pr$m 
iabtleefi  JperafpticaticnemChrifti  mintcrum  ex  opero  opcrato. 

Proteft.  I.  Ecclefia  non  vocatur  ad  inftitutafacicnda: 
fcdadinftitutaChriftiQbfervantia.  Matth.iS.ult.  2.  Ad 
ornandum  &  reprsefentandum  quilibet  poteft  caeremo- 
niam  inftitucrc  (  Bellarm.  judice  )  seque  ac  Ecdefia  ,  vcl 
Deusipfe.  ficenimiUc  2.  c/ip.S.  nonr^fcrt  adftgntficatio^ 
ncmyqtitunHttuertt  figna,modoreprdfcntent  tdtm  objeflum. Kcvci^ 
tamen  ,  nemopoteft  casremoniam  aliquam  inftituere  ad 
reprsefentandum  religionis  myftcrium,  prasterillum  qui 
habct  potcftatem  in  religonem  ;  in  mcntes  hominum,  ad 
illas  illuftrandas ,  quando  &  quomodo  ipfi  placct ,  in 
confcientiishominum  ,  adillasfibimet ,  fuisinftitutis 
fubjiciendas  :  hasc  enim  omnia  requiruntur,  ad  caeremo- 
niam  talem  refte  inftituendam.  ncmo  igitur  prxtcr  DeU 
folum.  3.  Ncmopoteft  inftitucrecoercmoniam,  ad  mor- 
bos  curandos,  &:  daemoncspcllendos,  &  peccatapurgan- 
da  ,  nifihabeat  poteftatem  haec  quomodo  ipfi  libet ,  vel 
facicndi,  velimpctrandi  ut  fiant.  Potftne Ecclcfiainllii- 
tuerc  fomnium,ut  fignificct  quictcm  h  peccato,  ut  pellat 
daemones,&  pcccata  purget  ?  fomnia  haec  funt  planc  dc- 
lira.  quihaec  pofiunt ,  poffunt  ctiam  fomniaconvcrtcrc 
in  Sacramcnta.  4..  Eflicacia  caeremoniaruin  cx  opere  ope- 

rato. 


fe 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


E   N   E   R   V    A   T    V   S.  4t 

ato  ,  jamdudum  cxplofa  fuit  ab  ip(is  Schol.vfticis  Palud, 
iilvcft.  Angclo,  Tabien.  Gabr.  Abulen.  PetioSot.  Mari^ 
\lcx.  Thom.  Bon.  Ricar.  ut  videre  cft  apud  Azorium 
tb.  4.  caf,  1 1 .  ubi  ctiam  quales  tabula^  profcrri  polllnt  pro 
lac  autoritatc  Ecclcfix  ,  cgregie  oftcndit  idem  Azorius^ 
ZmtfoveYftii  esl  [  inquit  )  unde  lukeat  Ecdefta  facuttatem  ,  qM 
emeiiaconfliturA  »  ai  Yemtfiicnemvcf^taliHm  pvccatorum  confcqucn^ 
lam  :  ad  qu.im  Yefjfondeoiex  ttfdcm  verbis  hnbtfc^  ex  qutbt^s  hahet  an» 
hYitatem  a  Chrtflo^  qua  foflit  extYa  Sacramenta  ,  concedtre  condona-^ 
fonespeccAterMm,  quas  tnilulgentia^  vocamus.  afTumit  Durandus, 
n  4.  20.  /j*  3.  Scripturade  indulgefittis  nonloqr^itur  exfre(Ie.Ex. 
icripturis  igitur  non  habet  Ecclefia  hanc  facultatcm  cx^ 
cmonias  inftitucndi. 

5.  BcIIarm.  Ltcet  Ecclefta  ,  inllitueYe  novas  caYemonias  adali^ 
fuos  fines :  quia  privatt  homtnes  Deoinfjnrante  *  &iwpckcnte  ,  novas 
aremonias  excogttarunt. 

Protefi.  Quafi  infpiratio  Dci »  non  Dcum  ipfum  faccrct 
ludorem  fadi ,  seque  ac  mandatum  in  vcrbo  cxprclFum. 
Alioquin  concluderc.  licerct  Pontificiis  ,  cadcm  rarionc, 
laberc  fc  potcftatein  no\'a  eti.im  facrificia  &c  Sacramcnta 
inftituendi. 

Bellarm.  2.  SynAgo^a  aMAtdit  >^vum  fcflum.  Efler.<^.l.  Mach» 

PnteB.  Dciftis  diebus  rcfponfum  cft  antea,  quod  prior 
fuit  politicus,  &  poftcriorimprobandus. 

BcIIarm.  3.  jipofioltnovam  cxrtmoniam  tttflitmrunt.  Afl. 

Protcsl.  Rciponfum  eftctiamalibi,nullam  ibicasrcmc* 
niam  novam  fuifle  inft;tutam  ,  fed  fcandalo  profpedum, 
in  veteri  caercmonia  toleranda. 

Bcllarm.  4.  EccUftapotefl  altquidftatuere.  Caremonia  autem 
nm  repugnant  ncv^  legt  ,  Ntque  pr  Juiuit  Dominus  %  ne  addeYeynus 
taremontass  ad  Sacramenta  iffus  commodius  &  uttltus  admintfttandsi, 

Prottfi.  I.  Ecclelianullam  remnovam  potcft  ftatuere, 
auftoritate  fua.  z.  Cocrcmonias  carnales  ^  Spiriru  defti- 
tutae,  quales  funt  omnes  humanoj,  rcpng  lant  perfedioni 
tcftamcnti  novi.  III.  Ca:rcmoni3e  humanae  non  magis 
poffunt  facercad  Sacramenta  Chrifticommpdius  6c  ut> 
lius  adminiftranda,qLiam  faerunt  a  Chrifto  Apoftolis 
adminiftrara  ,  quam  dooinatafidci  ab  honunibui  excogi* 
tata  ,  faciuntad  lideina  Chrifto  revelatam  commodius 
illuftrandam.  an  putabimus ,  homincs  quoljdam  novos 
meliusperfcdum  h .rbcre,  quibus  coeremoniis  in  Baptif- 
mo  uti  oporteat,quam  fandos  Apoftolos  &  ipfumChri- 
ftum? 

6.  Bellarm.  Caremonia  ah  Ecclejla  tnHitHtA  %  mn  poffunt  omitti 
fine  peccato,  etiam  citrafcandiilum. 

Mm  7  ProteH 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^2  BSLLARMINVS 

rroten.  Hac  de  re  aaiim  cii  dcPontif.  cap.^  in  prnefcn- 
tia  fati5  rcfponfuin  eft  :  non  poireab  Ecclelia  inftirui  cas- 
remonias  religiofas  linc  peccato,ac  proinde polfe  linepcc- 
caro,ac  debcre  ctiam  omitti. 

7 .  Bellarm.  CAYemmixfunt  res  utiles  #  meritorU^  & fars  cHltm 
divini* 

ProtcJI.  Cae:remoniac  k  Dco  inftitutaK,funt  utiles,&  pars 
cultus,  quamvi:^  non  proprie  meritoriae  :  fed  long^  alia 
cft  ratio  earumquse  abhominibus  inftituuntur. 

BelUrm.  Omnts  noSlrA  cxr^monsd  mduanturk  Deo  m  genere.l. 
In  tcfitmonio  Pault  l.  Cor.  I4,  omniahonepc  &  oritnrfiant.2  Cum 
juber^urprdpofitti  obeiitr.  3.  Vhi  rritgto  ,  Vpartes  ejm  commendan^ 
tur. 

Proten.  1.  Honeftas&ordo  confiftebat  optimcin  Ec- 
clefiaprimitiva,  (ine  cnsrenioniis  humanib,  2.  Eo  ipfo 
loco  taciteprohibentur :  quia  nihil  Ecclefiae  rclinquitur, 
prseter  honeftam  ordinatiomjm  rerum  ^  Chrifto  inftitu- 
tarum.  inftitutaenim  C^x:  eorum  ordinatio  ,  ditfcrunt  ut 
fubjeftum  &  adjundum  ejus  cxternum.  3.  Praepofitis 
obediendum  cft  dum  pcragunt  mandata  illius^  quo  prae* 
ponuntur.  4.  Religio  vcra  honorem  Deo  defert  fecun* 
dum  voluntatem  ipfius ,  mediis  ab  ipfo  inftitutis :  casie- 
jnonias  igitur  humanas  non  admittit. 

8.  Bcllaim.  Sapientifime tnftttutum  eil  ^utin  Ecclefia  Latina» 
latinc  Sacramenta  admtntftrentur 

Protesl.  Inftitutum  hoccft^Dco,  ut  Latinis  latinS, 
Angelis  Anglice  ,  BcIgisBelgicc,  adminiftrentur.  fcd  de 
hac  tc  difputatumeft  tomoprimo. 

Ky4n\t4merita  ncftra. 

9.  ProtesJ.  I.  Co/.  7.  Laqucus  noneft  injicienduN  con-. 
fcientiiiiChriftianorum:  ideft.  earum  rerum  neccflitas 
non  eft  illis  nnponcnda  ,  quarum  relida  eft  a  Domino U- 
bwMtas. 

BelUim.  JEquumfutt^  ut  Ap^ftolus  non  faceret  prxceptum, 
qucd  Dominus  confilium  cjfe  voluit ,  at  non  eadem  ejl  ratto  alsarum 
rcrum»  de  qutbus  Domtnus  nthtl  tn  parttcu/ari  prdfcripfit. 

Protcfli  Argumentum  cft  validifrimum  a  minorc  ad 
majus  :  ii  neillaquidem  debcntpraecipi ,  quasDominus 
confuluit,  &  laudavit,tumillacctte  non  funtpra^cipien- 
da  m  religione  ,  qua:  Dominus  nulla  rationc  approbavit. 

lu.PrytesJ.  Chriftusadplenum  nosinftruxu  ,  de  vcro 
Dci  cultu. 

Bellaim.  Id  verum  efl »  de  inslruilione  v  -'rilt  ,  ^  nuttm  de 
p,xrnc»lari 

Pme/?,  Gcncralis  inftruftioduplcx  potcitclife  :  vcl  ta- 

lis,ut 


i 


i 


1 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


BNERVATVS, 


45 


H*      is ,  ut  ex  illa  ncceflario  lequanciir  ,  &  clare  mtelU^antur 
lu^  pai  rinent  ad  pai  ticularcm  inftruetionem,  line  novo 
■■(ijqao  mfticuto;  vel  talis  utopushabeat  novis  inftitutis 
■r^  :d /ui  dereiniinationem  particularem.  priore  modo  nili 
phriftu^  inftruxijret  noide  cultu  ,  inftrudio  cjusnon 
uiflccplena,  inflrudioautem  co  modo  generalis ,  non 
)articulariscft  habenda  quam  habemus  de  Ca.na  Domi- 
lica in  pane  cV:  vino  celcbranda,  fme  lingulari  detcrmma- 
t  ione  hujus  aut  illius  pani^ac  vini ,  in parciculari ,  ad  cu- 
I     elcAioncm,  non  opuseft  novo  mftiruto.  2  Ali^uem 
.:ultum  praela  jpfit  nobisChriftus  m  particLilari.  net]uc 
bllam  inftrudionem  reliqulc  dcalioculHi  inftltue  ido. 
hrgoomnem  verumculcum  pracrcr^plit  ?n  narciculaii.  3. 
fOmnibVerusculcus  generaluer  piarcribliur  in  ipfo  De- 
K  5  :alogo  ,  ita  uc  nihi!  mfLpcr  dehc  pr^etcr  inftitucionem 
>i:)arciculaiem.  Inftiifelio  ig^tur  Chrifti  cft  parcicularis. 
'4..  Sipaicicularii  infticutio  alicujus  culcum  hominibus 
iclinquacu!  ,  cum  dimidiacum  cum  Chrifto  regnum  ha- 
bent     poteftacem.  5  Si  Chriftu^  tantumgcncralitcr,  & 
i  homincsrpecialiterinftituuntaliquem  culcum  ,  cum  po- 
tiores  multo  in  illo  cultu  funt  hominum  partes,quim 
^Chrifti.  fpccitica  ecenim naturacxcelkicfcmper  generali. 
,     1  i.Ptctefi.  Apoftolus  docec  noneflepctendamab  ho- 
[Hiinibus  doftrinam  de  vero  culcu. 

Bellarm.  Nonab  howinihusqut  contraria  Cfmflo  docem:fcd 
hsn:  xb  tis  quifuper  Chriftum  ^Xtf.^  ant  ,  him  ejus  reqtiUm,  & 

Aoiirinam  j  doanttn  farticnlari ,  qHod .  gincre  m.iicavit. 
l  uc.  10.  qt4i  vos  ntidtt,  me  atidit. 

Prctefi.  1.  hac  latione  novum  Euangelium  parciculare 
ab  hominibus  poliicdoceri :  quia  Chriftus  tantum  gene- 
raliter  Euangelium  indicavit  :  &  reliquit  hominibus, 
Et:  -  ^     '  1  P/irticularia  docenda.NonPoteft  enimnegari. 
^       :,clio  intelligi  illa  veiba  :  qttivos  audit,  me  audtt.  Sc 
}  rcveracultiis  Euangeiicuseft  pars  Euangelii.  2.  Apofto- 
'  lusexprefsc  cxcludit  omnes  homines  G/?/.  3.  15.  JSl^l/us 
fuperaddit.^c  femetipfum  in  particulari,  una  cum  Angelis, 
tc  Angelicii.hominibus.  Gali.     fimsautAngelusc  caIo. 
j    12.  Prcteft.  Apoftolus  damnat  omnemcultumhuma- 
jnum,  &  voluntaiium. 

Bellarm.  Cultum  mtre humanum ^  & proprioingenioinventum, 
ii  en-  qui  non  cfl  conformisfidci  prinapiis  doflrtns  Chrifit,  qus,  au^ 
tem  ab  Ecctefu  docenitir,  non  fufit  mcre  htmana  ,  cum  Deo  infpirantt 
inftitucinturs 

ProteR.  I.  Cultus  ab  hominibus  inftituti ,  veleorum 
propi  io  ingenio  in\'eniuncur  ,  vel  a  Deo  revelantur  ut  ab 
u^inftif  iantur,pofterius  cftabfurdum.  2,  Cultusabho- 

minibus 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


44  bellarminVs 

nunibusinftitutus,  non  poteft  eflc  conformisprincipu 
illi  doftrinae  &  fidei  Chriftianae  :  Vnicus  cft  noftcr  nia- 
giftcr  ,  Icgiflator  ,  &  Dominus  lefus  Chriftus.  3.  Infpi- 
rationi  divinas  ,  tribuerc  caeremonias ,  ab  homniibus  in- 
ftitutas,  nihil  aliud  cft  ,  quam  cum  Libcrtinisillis  infani- 
re,quosBclIar,ipfercfutatdc  verboDci ,  Ub.  l.eap.  l. 

13.  Prcteft.  ApoftolusGW.  5.  non patitur  ullo  modo  n\ 
confcientifle fidclium  in  fervitutem  redigantur. 

Bcllarni.  Loquiturdefttvitute  ludaica. 
Pmr/?.  Annoncadcm  cft  ratio  fcrvitutisRomanac  ,  & 
Antichriftianae.  .  , 

14.  Proteft.  Mat.  &  If.  19.  cultus  rcjicitur  ,  qui  ori- 
tur  cx  hominum  traditione. 

Bellarm.  I.  Si  pugntt  cum  mandatii  Dei.  z.  Sifit  inutilis  6 
inann.  3.  Sifturnfiat,  quam  divinamandata. 

Protefi.  I.  Nihilhorum  cft  ,  quod  magis  convcnit  lu- 
daicis  traditionibus ,  quam  Romanis.  II.  Hacrationc, 
diftindionem  pofuiflTct  Chriftus  ,  intcr  alios  &  alios  cuU 
tus  ab  hominibus  inftitutos.  fed  ille  fimplicitcr  damnai 
cultumcxmandato  hominu,  fincuUadiftindionc.  1 1  I. 
Difcipuli  Chrifti  potuiflcnt  manuum  lotionc  uti ,  abufi- 
bus  iftis  corrcai>  ,  fi inftitutum  ipfum  pcr  fc  fuilfet  pro- 
bandum  ,  ncque  potuit  inutilis  habciiilla  caercmoniaj 
qiix  myfticam  habuit  fignificationem  ,  &  illa  ratione 
iiifeftum,  intclligentiam  ,  &  memoriam juvabat ,  fccun- 
dumBcIlarm .  doftrinam. 

15.  Proteil.  Romanenfes  in  fuis  c'eremoi;^is  partim 
imitatifunt  Gentcs,partim  ludaeos. 

Bellarm.  I .  Genttles  etiam  &  luddi ,  hahuerunt  cAremnia%  al^^ 
quasfimilesBaptifwt&Cdn.^Dominicd. 

ProteH.  Nos  tanien  non  ab  ipfis  >  fed  a  Chrifto  rccipi- 
mushaec  Sacramenta.  hicigiturnon  datur  locusimita- 
tioni. 

Bcllarnv  2.  CAremonidt  ludaic^figurdft^ertmtnonrarum. 

Protelf.  Deus  igitur  inftituit  figurab  rerum  ab  homini- 
businftituendarum.  ponatur  hoc  intcr  convitiailla  qui- 
busDeusaflicit  nomen& tabernaculum  Dci.  ^pcc^  13, 

iiellarm.  3.  Difmmtneft  infine  ^  &  intentione.  RitusCenti-^ 
lium  ficbantaiculium  DAmoniorum  :  noHrtfiunt  adcolendumverun^ 
Dcum 

Protcft.  Intcntionem  &  fincm  varium  non  ponere  fuf- 
ficicns  difcrimcn,  difcrtis  verbis  teftatu r  Mofcs,  Deut.  i  z. 
31.  Nonfacttofic,  IihovaDeotuo»  ubi  (  ut  Cajctanus  obfcr-i 
\'at )  practpuuradliteram  »  fiecoL^niDtum  .  fimilibus  carmonus  if 
rttibf$s^  qt40$fervart4nt  ethntct ,  coUntes  clohefho<. 

16.  ProteH.  Auguftinus  Efut.  I19.  ro  ^n^^erjtiir quocl 

ruulth» 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENERVATVS.  4^ 

lultitudine  cxremonurum  itaallqui  Ecclefinm  f  etiam' 
jotcmpore  )  oncraverint ,  ut  tolerabilior  fic  conditio 
adaeorum. 

Bellai  m.  Loquiturde  cdYetncniis  •  qfi.i^  triv^^i  fi.ynific^,  &  m  t^ 
ime  wu.'ter(uLt » fibi  importafit. 

ProteR,  I.  I.oquitur  cxprefjic  de  iiiii)  ca;ienionii5  ,  qui- 
US  rcligio pYemebatur  ^  &  liHmAni^  pY.ifumptiondus  rubjictetatur. 
)quirur  de  farcini!»  talibus  quales  ludaicas  fuerunt  :  id 
publlcis,  non  privatis. 

17.  PrctcH.  Cseremonias  hujufmodi  toUunt  difcrimcn 
ludquod  Deus  voluit  efle  inter  ludasos,  tSc  Chriftia- 
os:  qaia  paedagogiam  ludaicae  fimilem  habent. 
Bellarm.  DtftYtmen  in  eo  vcrpttur.  tjuodcu/tus  Iudaicui,qujire-^ 
ItiihicuSf  ticftvettris  teftamctitt  ,  «r^/  prnutpalttcr  extetnu^  & 
tYporalis  :  ChrijJtanus  auttm  culius  eii  frtnctp  ilttcrtntetnui  V  Jpi^ 

$tefl.  I.  Vtcultusalrquisfitprincipalitercorporalis, 
c  minusprincipaliter  Ipiritualis ,  hoc  eft  plane  impo/fi- 
ile.  fpintualc  enim  principatum  femper  obtinet ,  ubi 
onjungirur  cum  corporali.  II*  Hac  rationc,  potuiircnt 
•mnes  vcteres  casrcmoniaj  continuari,  hac  legc,  &  con-» 
'  *one  ,  ut  fubjicercnrur  cultui  fpirituali. 

8.  Proteft.  Lexilla  fcmelEcclefiasdicta  ,  aeterna  ma- 
let :  quod  piascipio  tibi ,  hoc  obfervabis  ,  ut  facias ,  noa 
ddcs  quicquam,  ncc  detrahes. 
Bellar.  Prohtbet  Domtnus  addttionem corrunjpcntem. 
Proteft.  Legi  pcrfcttae,  quicquid  additur  Icgrs*  &  cultui 
»crfedlo  quicquid  additur  cultus,eft  additio  corrumpc^  : 
juia  pcrfediionem  ejus  negat ,  &  ita  corrumpit.  corrup- 
io  perfcftionis  ,  cft  asquc  in  redui>danti^  mcmbri ,  ac  in 
lcfedu  .  fed  mifcrum  hoc  fubrerfugium  ,  cum  alii^  hic  a 
Jcllarm.  repetitis ,  fatis  anrea  fuerunt  dcrefta  :  Tatw.  i. 
lc  lurifdiftionc  Pontif.  Rom.  <j  Tom.z.  decultu  Sando- 
um.  hic  igitureadem  cumBellarm.  repeterc  nonlibet. 
;iludtamen  addidilfe  ju\  abit :  Pontificiorum  caercmo-i 
liasvarias,  cxconfeffionc  graviflimorum  virorum,  ip- 
Is  favcntmm  efle  additioncs  corrumpcntcs.Documenro 
itillud  quod  Ludovicus  Vive:>in  Aug.  decivit.  lib.  8* 
^ap.  ult.  habct  :  Mosnunc  eft  ^  quo  tempore  facrum  cetebratur 
'2hriiiimortti  »  ludos  nthtl  prcYfus  a  fcenicis  ilits  anttquts  dtffcrcntes 
^opuio  exhibere  ,  turpe  efl^  ludoi  feri%  tn  re  maxime  ferta  ,  pera^untur 
Ui  tem  cum  magno  fcelere  ,  atque  impietate  ,  fton  tam  eorum  qut  vel 
f^idant^  vdaiunt »  quamfacerdotum  ,  qui  ejufmodtfiertcurant. 


LIB  ER 


46  BELLARMINVS 

LIBER  SECVNDVS. 

D  E     B  A  P  T  I  S  M  O.  ) 

C  A  P.  I.    Blunflio.  1.   Fji  de  necefttate  Eapttfmi.  i 


T  H  E  S  I  S  I. 

BEJIarm.  UuUa  qH^ftioeft  ,  qnin  BaptifmHS  fit  necejfarius 
falutcm  i  exdivino  Chtisli  mLinddto  »  id  tntm  CalvtntiS  fateti 
Sedconfroverfia  eft,  an  ftt  ncceffarius  ut  medtum  ad  falutem  ,  fU»> 
quisnunbafit^etur  ^  fereat»  etiamfiforte  ob tgnoranttam  excufeiu 
fYiivaricattcne  prdcepti» 

rroteSl.  Conccdimus  nos  BaptiTmi  Sacramentum  c 
neccirarium  ,  non  tantum  ut  rcm  prasceptam  ,  fed  etia 
utmedium  laluti^  ordinarium  :  ua  tamen  ut  negemi 
neceffitatem  illam  cfletam  abfolutam  ,  utinoinnib 
non  baptizatis,  eiiam  parvulis ,  negatio  ipfa  baptifmi, 
•certum  argmcntum  pcrditionis. 

ArgHmerAa  BeUarminL 

Bellarm.  /oA.  3.^.  Ntfi  quis  renatus  fuerit  ^  exaqua 
Spiritu  fanHo^  nonpoteH  tntrtorein  regnum  Dei. 

Protesl.  I.  Bcllarm,  cap.  5.  fatctur  Baptifmum  m 
fuifTc  abfolutd  nccclfarium  ,  cotcmporcquo  Domin 
hasc  vcrba  habuit  cum  Nicodcmo  :  neque  antc  diem  Pc 
tccoftcs.   fcd  Dominus  loqiiitur  ibi  dcilla  ncccflitat 
quse  tumtcmporis  debucrat  aNicodcmo  ,  &  omnib 
Magiftris  Ifraelis  agnofci  verfio.   non  loquiturjgit 
dc  ncflitatc  Baptifmiextcrni.  1 1.  Bcllarm.  ctiam  cap. 
concedit  Baptifmum  fluminis  vclaquae,  noncffcadt 
neceflarium  ,    quin  pofsit  per  Baptifmum  flaminis  \ 
Spiritus,  in  vcra  convcrlionc  ,  aliquando  fupplcri.  qu( 
cumdcadultis  conccdaiur,  non  poteft  dc  parvulis  n 
gari,  nifi  admodum  inconliderate,     abfurde-   1 1 1.  N 
cefsitas  m  vcrbis  illis  Chrifti ,  cft  regcncrationis  ,  ut  c 
fcd:i,  vtrf.  3.  &  Spiritus  ut  proprise  cju^  caufae,  verf  6. 
Aquae  fit  mentio  ,  ut  mcdii  forfan  ordinarii ,  ad  re^cn 
rationem  Spiritus  pertlnentis  ,  fcd  non  ut  candem  cu 
illa  neccf^itatcrti  habentis  fic  Alcxander  Alenfis p.  4.  q. 
rn.  9.  a.^.f  5.  cx  Gloflla  fuper  Hcbr.  1 1.  Nifi  quis  renat 
fuertt ,  id  cil  qui  rtonfucrtt  regeneratus  ea  rcgentratione  ,  qt$a  ren* 
fcuntur  ex  aqua  &  Sptrttu  fan^lo^  non  falvabtturt  eavero  renafcum 
hominesdtverfts  modts :  idcd  neccfraria  pliT^  cft  illa  regcn< 
ratio^quaem  externo  Baptifmo  rcpracicntari  &obljgna 

folci 


J 

4 


> 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


EKERVATVS.  ..4^ 

.  :i :  ivVi  Lainen  ilU  regencratio  alio  modo  per  Spiritum 
ccitiirinparvulis  quibufdam  ,  &aliis,  abfquccxterno 
btif.Idem  Alex.  AU  p.  4.  q.  6.m.7.  eandem  explicatio- 
in  confirmat  ex  Hugone  :  conclufionem  hu.iufmodi 
fit :  Vnie  intelligitnrk  iUud  verbum  Domtni,  mft  qats  rtn  itnsf^^c^ 
r  &c.  niftf^lvetar  fidt  Chrtfti »  quoduAbctur  cx  tUo  verbo  Domtnt  : 
\  qcredtt  in  me\  non  moriitur  m  /tternttm. 
\.  Bellarm.  Semper  Eccleft-i  credt.itt ,  ir.fafit?s  perirr*  ft  .ihfqHe 
Iftifmo»  de  hctc  vita  rrcedanr 

ProteH.  I.  Ecclefiam  icir.pci  hoc  creai..»i..e  ,  noa^^jtcft 

|p)bari.  II.  Ecclclla  circ-i  tempora  Auguitini,  cujus 
^otitai>pra2cipue  urgetur,  credidit  ctiamillosinfantes 
f  ire,  qui  abfque  C:3ena  Dominica  de  hac  vita  recedunc 
IMaldonatUb  in  loh,  6  Atigufltni»  ^  Innocvntti pnmt  fentin^ 
tftiit  f  qt4x  fcxcentos  fere  annos  vigutt  tn  JE^cclefta  »  EuchartfHam 
£im  tnf  intttus  ncccffartim  cffe.  lUam  autem  ftntcntiam  dqttc  fuft-^ 
cam  piiiabiint.  lo,  6.  -5  3.  atquc  altcr^m  Ich.    .  ^  -  quo^  fcccs  (ti.im 
tfUnc  flft^iles  Tolctus  okfervat. 
4«  Bellat  m.  Chrtihaninon  nafctintur,  fc.if:int. 
Proteft- 1.  confequcntiaillanuUaeft  :  ergo  nonponunt 
:rifalvi,  nifi  per  Baptifmum  extcrnum.  II.  Senfus 
T^iius  axiomatis  eft  ,  quod  non  corporalis  ,  fed  fpiritualis 
:tivitatisvirtutefiant  Chriftianivcri,  qu?ctlam  fecun^ 
m  di/pcnfationcm  ccnfueta  gratiA  {  ut  Alexander  Al.  obfer- 
t;  fequi  videtur  nativitatem  corporalem,quamvis  non 
fint,qui  in  utcrofandtificantur. 

Argumenta  no/Ira. 

5.  IProtcH.  Gen,  I7.  Ero  Deus  ttius  ^  fcministui.  Fii.i  cui  um 
11  participes  funt  benediftionii»  Abrahag  ,  funt  filii  Dei> 
iamquum  primo  nafcuntur. 

Bellarm.  Spirttuales  fromifioncs  ad  nos  defcendunt  ,  ncn  p:r 
'nalem  generationem  partntum  ,  fed  JptrituaJem  regcnerationem 
•mfli.  Nos  tum  incipimus  effefilti  Ahraha,  cum  tncipimtts  effe  Chri^ 
fiiii,  velfratrcs.  id  autemcertum  efl ,non  fieri^  ntft  pcr  Baptifmum. 

Proteft,  I.  Spiricualem  regenerationem  elfe  necclfa- 
am  ad  folidam  promif^ionum  participationem,nos  qui-- 
emfatcmur  :  fed  illam  regenerationem  efiepartern  pro- 
ufsionum  &  fingularimodoad  fidelfum  filiobpcrtincrc, 
ederis  iplius  formula  manifefte  dcclarat.  1 1.  Filii 
hriftiincipimus  efTe  pcr  fidem,  ante  Baptiimum.  III. 
aptizantur  proprie  homincs  ,  quia  pro  fillis  Dei  haben- 
lur,  non  ut  inclpiant  elfc  filix.  Alioquin  ratio  nulla  eirets 
uarefilii  infidclium  non  asque  baptizarcntur  ac  filiifi- 
elium. 

6.  Protefi.  t.Or.  7.  14.  Libetiveflri  fandi  funt,  Bellarm, 

I .  Saniii^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


48  BELLARMINVS 

I.  SanSltficnYietUmtbiiemdtcttUY  conjuxinfiiclts  ,  perfidelcm.  , 
hoc  folo  non  poteft  p  Yventri  ad  remiJSienem  peccatomm. 

rY$teil,  I.  Sandificaii  dicitur  conjux  inrideli^  nn 
fimpliciter,  fcd  quoad  conjugii  ufum  :  licutomnesci  c\ 
tura;  adfuum  ufum  fandihcantur      Tim.  4.5.  Libr 
autem  fidelium  fanfti  fimplicirer  dicuntur ,  nonquo^ 
ufum  aliquem  humanum,  fcdin  relatione  ad  Deum.  1  ; 
Conjux  infidelis  ,  propter  fidelem  non  cft  capax  Bapr 
mi  :  fcdliberifidelis  parentis  funteo  ipfo  nomine  cn; 
ces  Eaprifmi:  difpar  igitur  eft  ratio  fandicatis.  II  1 
Sancli  dicuntur  liberi  fidelium  ,  quia  faedere  includii 
tu  r,iSc  Ecclefiae  debent  acccnferi  :  ficut  apparet  ex  oppo 
fitionequos  in  textu  habctur,inter parentes  fanftificato 
&  nonfanaificatos,libcrosimmundos,  &  fandos, 

Bellarm.  2.  Ltbcri  tales  dicunrur  non  immunii  ,  ii  efi  inftimc 
&  fpurtiffeirancfi  td  efl  legttimi  &  liberi  h  civiliignorninta. 

Prottn.  Hacratione,  nihil  plus  tribuerct  Apoftolus  li 
bcris  fidelium  quam  infidelium  :  nequc  conjugi  fidcl' 
c}uaminfideli  :  quas  planc  rcpugnant  tam  verbis  quan 
fcopo  ipfius> 

BcUarm.  3.  Dicunturfan!li,quiaconfecrMtur  Desper  £ap* 
tifmum^  &  tn  Dei  timore  educantur. 

Proteft.  I.  Hoc  nullum  locum  haberct  in  fidclium  li 
bcris,magisquam  infidclium  ,  ut  per  Baptifmum  confc- 
crarcntur  Deo,  nifi  antcccdentcm  aliquam  rclationeiT 
habcrent  ad  Dcum.  II.  Hoc  non  confirmarct  conjugi 
parcntum  fandificationcm  ,  quia  locum  ctiam  habcrc 
potcft  in  libcris  cx  fcortationc  fufccptis. 

Bcllarm.  Quamvis  resmMa  non  potefl fiertbona,  per  conjuncliT' 
nem  fidelts  ;  res  bona  tamen  peteft  fic  rt  melior. 

Protesi.  Scd  quaeftio  fuit,utrum  conj ugium  fidclis  cunp- 
infideli  rcscflct  bona  ,  nccnc  :  quod  non  potuit  ullo  m< 
doprobaricxfru(iu,communirci  bonae,  &  malae. 

Bcllarm.  4.  SanHtficari  dtcitur  conjux  tnfidelis ,  perfideUmi 
quia  difcit  fervare  Icges  conjugii. 

ProteR.  I.  Obfcrvatio  legum  conjugii  repcriri  potcftj 
intcr  duos  infidelcs  :  potcft  etiam  dcfidcrari ,  inter  duoS*( 
fidclcs.  1 1.  Liberinati  ex  conjugio  legitimo  ,  quamviJ^l 
omnes  legesnon  obfervcntur  ,  non  ideo  fiunt  magisim- 
mundi,  ifia  immunditia,  quae  fanditati  opponitur. 

7.  Protcft.  Prophanatur  Baptifmus,  cum  datur  ci  qui 
non  pcrtinct.ad  Chriftum. 

BcIIarm.  Baptifmtisnonprophanatut  cum  datur  immHniit  ^fed 
iffos  muniat. 

Protefl.  Quidni  igitur,  infidcliumlibciis^  &  ipfisinfide- 
libus,  etiam  iiwitis  darctur» 

9.  Protett. 


6 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E    N    r    R   V   A    T    V   S.  49 

8,  Trotaji.  Infantcs  ludasorum  cjui  ante  odavum  dicni 
loriebantur,  non  perierunt.Ergo  necinfantes  Chriftia- 
orum  ,  qui  moriunrur  anr  izcntur. 

Bellarm.  l.  Totumh.c  ayii.   .   ^  .i  exrehusincfYttS. 

Protesl.  Hocargumcntum  certum  &  firmum  habetur, 
Cajetano,  in  6S. /i.  i.  er  2.  k  Tilmanno  Segeber- 
tnfiy  dc  Sacram.  Lj'  c  ThomaElilio,  de  Bapaf  a,  . 
c^Caffandro  ,  de  Baptifmoinf.  ubi priora tellimonia 
rolixc  lcguntur,  &  approbantur. 

Bellam.  2.  2^lHltivetfrtim  rjcrj^wtCircHmc  fio-icn  i^arx^n  t'>:  y 
itdiHm  contra  peccatum- 

Proteft.  BUarm.  ipie /.  2.f- 13.  Teitacui  Alexandrum, 
Jonaventuram  ,  Scotum  ,  Gabriclem  ,  tantum  tribuiilb 
blircumci(ioni,  in  juftiticatione,  quantum  tribuunt  Bap- 
sif.  &  casteros  habuiffe  Circumcilionem  pro  luftihcatio- 
is conditione  fine  quanon.  Qu^oad  neceilitat?:v:  i^^r-]!  ^villa 
ftinter  Scholafticos  controverfia. 

Bellarm.  3.  Nonfcimt^Sy  an  ante  oclavam  dtcmh^ioerent  infM^» 
•5  luidortiyn  altqHod  remedium,  Cr  quod  iUud  ejfet. 

Preteft.  Scimus  externum  nuUum  remedium  in  Scrf- 
hturis  reyelari ,  &  fcimus  etiam  de  remediis  ad  lalutem 
necefTariis  ,  Scripturam  non  tacere. 

)  Bcllarm.  4.  Nunc  tft  dettrmtnatum  a  Chriffo  ccHum  reme^ 
)^um  ^  communiftimum  s  &  faciliimum  ,  prjiicr  quoi  nonlicetfin^ere 
Yliud, 

ProteH.  I.  Tunc  etiam  dcterminatum  fuit  certum  re- 
ledium  ,  praeter  quod  non  licebat  fingereallud.  Com- 
umitas  autem&  facilitas  Baptifmi ,  nuUum  levamen 
tdfert  iis  infantibus  qui  nncBaptifmo  moriuntur.  I  I, 
iDcterminatio  quaein^novo  Teftamento habetur ,  non 
ontrahit  Dei  gratiam  ,  neque  fidei  virtutem  folvit ,  aut 
idelium  conditioncm  deteriorcm,  vel  confolationeni 
ninorem  facit. 

9.  Proteft.  Alienum  eftplanc  amnciicoiaia  Dci,  uc 
omne^  liberi  fidelium  ,  qui  linc  Baptifmo  moi  iuntur,  la 
eternum  perircnt.  Hoc  eft  argumentum  Gabrielis,Ger- 
bnis,  Cajetani  ,  ^  authorum  antca  cx  Caflandro  citaio^ 
um  ,  cum  multisaliis. 

Bellarm.  1.  Dci  juiicia  funt  occulta. 
Prsfefl.  I.  Sed  occuha  Dci  judicia,  nunquam  fiunt 
lanifefta  ,  per  Sacramentorum  diipenfationem,  ubi  caj- 
ttaomnia  funt  paria.  II.  Occulta  eft  etiam  Deimifc- 
icordia.  Nulla  igitur  cft  hac  in  parte  difierentia ,  quin 
lon  Baptizati ,  occulte  poflint  eife  vafa  miiericordias, 
^<jue  ac  ivx. 
BcUaim.  2.  Parvuii  babtnt  onginiili  pecciHtumi 

Protcff. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMINVS 
pYotesl.  Quod  paritcr  habent  omnes ,  non  potcft  : 
ratio  difpantatis. 

Bellarm.  3 .  Qjii in  mfantiA  morisintHYffi  pfddi/linatifint,  /rf 
dukio  Bnptixaniur. 

Protes}.  Qiii  non  Baptizantiir  ergo,  ex  fententiapr 
novercae  ,  Ecclefiae  Romanae  ,  funt  omnes  reprobi ,  (t, 
quiscognovtt  meniem  Domtni.aut  qui^  eifuit  a  confiUo  ?  NoS  cen 
rcimu-s  ex  mente  Dei  revelata  ,  fideles  non  debere  de  : 
mortui^i  contriftari ,  ficut  ethnici ,  qui  fpem  non  habc. 
l.Thef.j^.  13. 

Cap.  II.      ^sflio  2.  Efl  demiwftro  Bapufmi. 

1.  Bellarm.  l.  lus  Bapti:^andi  exojficio  ordtnario  ccnvemt  f 
facerdottbus.  Dtacorit^qucqut  ex  officto  convcnit  Bixpt;\are  » fe^ 
abfenttafaccrdotum^auteoYumjuffu.  3.  Laicis  Bapttxatis,  &  eti. 
mn  BapttiattSt  Itcet  Bapttxare»  in  cafu  nccefi^itatis,  fe  fctant  ritu?  , 
mn  folemntter,  4.  TfzmtnA  etiam  in  extrcma  necefiitate  pcfjunt  £ 
pti^^re. 

Proteff.  Nosqulajus  Baptizandi proprium  efreftum  ( 
vocationis,  qua  jus  illud  communicatu.r,^  Bellarm.if 
concedit,  jus  ex  officio  aut  vocatione  ordinaiia  folii^  rc 
niftri^ Ecclefiafticis  con venire  qui  ad  hoc ipfum  ordina 
turnequc  extraordinarium  officium  alicui  fuper  hac 
ordinaric  concefium^oftendi  potcft,  miniftri:>illis  fo; 
liceredicimus  Baptizare  ,  quibusBaptizandi  poteftasc 
commifia.  Fundamcntum  autem  contrarias  fcntcntc 
quo«l  mabfolutaBaptifmi  neccfiitatecollocatur,  inpri 
1  c  difputationc  fuit  evcrfum. 

2 .  Bellarm.  Sephora  ttxor  JMoyfiu  filtum  \uHm  circumcidity  & 
modovtrum  fuum  a  mortis  peYtcHlolthiravit  Exod. 

4.  Protesi.  I.Iuscircumcidcndinonlegiturfpccialit» 
certoalicui  ordini  hominum  commifFum  ,  utexoffic 
ipfisconveniret.  Impar  igitur  eft  ratioCircumcifionis  . 
Baptifmi.  II.  Quod  Sephora  fecit ,  fuit  antcpoIir]'n 
in  Ecclefia  Ifraclitica  conftitutam  ,  &  temporc  m.-i. 
confufionis.  nihil  igiturindeconcludipotcft  de  Ecci. 
bcncconftituta.  III.  Si  verum  fit,quod  BcHarm.  airi 
mat  {  Mofem  fignific^fft  uxort ,  uttpfa  hocfaceret  quando  tUe  non  p 
terat  J  tum  Sephoracxtraordinarium  mandacum  habuiJ 
vidctur.  I  V.  Non  fecit  hoc  Sephoraut  faluti  pueri  coi 
.  fuleret  ,aut  cxobcdientia  erga  Dcum  ,  fedex  animipe 
tur^litionc,ficut  cx  illis  vcrbis  apparct.  (ponfus  fangutnum 
mthies.  Nihil cft  igitur m ifto  fado  ,  quod  in  cxempiu 
trahipotcft. 

Bcllarm.  D^usftacatHScft  ohillnm  CircHmiifionem^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


E  N   E   R  V    A   T   V  S. 

Trcteft.  Placatus  etiam  fuit  aliquo  modo  crga  Gentcs 
las  quaepcrver^e  eum  colcbant.  i.  Reg.  17. 

»Bcllarm.  Hocfntt  quiM  Deufn  vtfrnm  veroritu  ctUbant  ^  non 
ttiarttti  aliquo  a  fe  excogtiatoutebantur. 

Pfotesi.  Sic&  hicplacatus  cft  Deus  ,  quia  Circumcifio 
bipfo  inftituta  aliquo  modo  fuit  obfervata,  nonquia 
cphora  fefc  huic  negotio  ingerebat. 

3.  Bellarm.  Omnes  tenentur  tn  articnlo  necejittatii  docere  & 
'ftruere  igncrantes,prAferttm  in  ferici '  r  ^  yha  falutis  :  ergo  ettam  iT 
tftt:^are. 

Proteft.  Eadem  confequentiae  ratione,  liccbit  etiam 
nibus,  in  articulo  neceflitatis  ,  facramenta  rcliqua, 
.uchariftiaBjPa^nitentix  ordinis,contirmationis  ,&  ex- 
remae  und:ioni;>  adminiftrarc.  II.  Privata  &  fratcrna 
iftitutio  eft  officium  omnium  hdclium,pro  facultate,& 
ccafione,  quam  habent,ctiam  cxtra  articulum  extremae 
ecefnratis.  fed  publica ,  miniftri  locum  in  doccndo  oc- 
upando  ,  nemini  licct ,  nifi  legitime  vocato.  III.  In- 
:itutio  fimplicirer  confiderata  ,  non  eft  adus  poteftatis: 
ri  ?d  charitatis.  Scd  baptizare  fcmpcr  &  ubiquecft  adus 
i  oteftaris. 

_    4    3.  Bellarm.  PhiltpfusACl.  8.  Ananias  Afl.  9.  Quicum  Petro 
ifuerunt  CornclioAcl.lO.baptt^^bant.  &  fic  etiam  aln  frxter  Apo^ 
mr  '  •^^S  Presbytcrcs,  aut  Diaconos,  Aclor.2. 

Ili;  I  Proteft.  I.  In  Ecclcfiaprimitu^conftitucnda,  qu-^edam 
FXtra  ordinemfadla  funt,  quae  non  funt  obfervandain 
rcciefia  conftituta.  I  I.  Philippus  &  Ananias  extra- 
)rdinariifuerunt  miniftri ,  &  fingularcm  habucrunt  re- 
'clationem.  Quifucrunt  cum  Petro,  juiru  Pctri  bapti- 
:abant ,  neque  probari  potefteos  funTe  laicos.  Eadcm 
•tiam  ratio  ^A^lor.i. 

5.  Proteft.  Mat.  28.  I9.  Docete,  Sapti:<^ate  ,  haec  dicufltur 
blis  Apoftolis ,  &  miniftris  verbi. 
Bellarm.  l.  Non  eft  certum»  an  Ijjzc  dtila  fiHtfoUs  ApoftoUs. 
Proteft.  I,  Certius  nihil  eflepoteft  ,  quamdocendi  & 
)aptizandi  munushifcc  vcrbis  conjungi,  II.  Vclfolis 
Ipoftolisdiretle  &  immcdiate  hasc  dicta  fucrunt,  vel 
ihi  asque  gencralia  mandata  habuerunt ,  ac  ipfi  Apoftoli. 
I  II.  Certum  eft  hasc  non  fuilfc  dida  hominibus  priva^ 
is,paganis,  mulierculis. 

Bcliarm.  2.  Apofiolica  facfa  mandatum  hoc  expo^uerunt :  ur* 
y^te  fcil.  neceflttate  licere  omntbus  Bapti^are  ^  quamvts  a/ioqui  ad 
tuoYundam  fjnctale  off.ctum  pertineat. 

Prote^.  I.  In  attib  Apoftolorum  ,  nihil  omnino  lcgitur 
ieprivatis  Chriftianii^  abfque  fpcciali  revclatjone  bapti- 

11  Mntibus,  ncdum  paganis,  &  mulicribus.  1 1,  Apoftolo- 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^2  BELLARMINVS 

lum  faftanon  icpugnant  corum  dodrinse  :  fed  B.r 
Jaicorum  &  laicarum,  non  tantum  Apollolorum.fcc 
forumetiam  Pontificiorum  doftrinae  repugnat  Sicc 
Bellarm.dc  Sacra. /.  I.  c.27.  DuAfuntTheologoYHmfenuyi  . 
altqui,  ut  Cajetantii^  Sotus  &  Ledefnttus ,  volunt  tn  tpfo  etiam  7 
flYoeffe  vtYtf0tcm  cpsYativam  effcientcr.  &inHrt4mentaIttcY  ,  ut  > 
Sacremento^  &fectindu>n  hanc  fententtam  ,  inverhts  SacYamenr  \ 
virtus  efl  ofeYattva  icpcnienteY  a  miniftYo,  tunc  enim  folum  tlla  z 
/fMbent  vtrtutem  ,  dum  conjtsnjuntur  cum  vtrtute»  qud  efi  in  mintfti    ^ . 
yilit  fenttunr  mtnislrum  fol/4>/i  concurr.  re  ,  appltcando  Sacramenta^  i 
fecundum  hanc  fcntenfi^-im^verba  Sacramentalta  non  habent  virtute)  ' 
&  prcind:  non  funt  Sacramenta/ta,  nift  quando  mowntur  a  Deo  ut  i. 
flrumtnta:  nonautem  moventur  a  Deo  ut  inftrumenta  ntfi  qu-- 
fYonuHctantuY ab  eocui  ipfe  commtfit.     Cum  neutra  harum 
tcntiarum  conciliari  ullo  modo  poteft  ,  adminifti 
Sacramcnti  per  homincmpaganum,privatum,aut  qu: 
cunquc>qui  non  habet  vii  tutcm  Sacramenta  minifti  ;  . 
iibi  ut  inftrumcntii  &  miniftiis  Dci,  aDcoipfocon  a 
miffam* 

C  A  r  V  T  III. 

Quagftio  3.  eft  dc  fide  ,  quas  rcquiritur  in  Baptifmo  pai  t 
vulorum.  Sed  hic  nullacontrovcrliaformaiur  4  Bcl 
qu2e  nosattingit :  Animadvertendum  tamcn  brcvjfi 
in  propofitioncs quafdam  Bcllarm. 


H 


I. 


BEUarm.  Jnfantesnon  jufttftcxnturftneuDafide. 
Protelt.  Vcrum  quidcm  hoc  cft  ,  li  intelligatur  d 
gr;itiailla  quap  cft  principium  fidci ,  ^c  ead^m  rclacionei 
ad  Deum  in  Chrifto  conftituic,cum  fideaduali  Bcllarn 
tamcn  nihil  cfficicntias  tribuitfideiinjuftificationepa) 
vulorum.  hasccnim  funt  ejus  verba  ,  de  Sacram,  efiedi 
fib.  2fCap.  I.  dtcoopus  operatum  excludire  fidemab  ejfieienttagrat 
Sairamentalts. 

2.  Bcllarm.  Jnfantilusin  Baptifmo  infunittur  habitus  fide 
fiei^  ircharitatis. 

Froteft.  1.  Hoc  nihilpcrtinctadfidemquaB  requirltu 
ad  Baptifmum  :  illa  enim  antccedere  debet  Baptifmui 
ipfum,  non  percum  infundi.  II.  Omnibus  baptizat 
iftoshabitusnoninfundi,  experientia  ipfa  probat :  qui 
Chriftianorum  liberi  multi,  a  Turci^  abrepti,  &  educat. 
aliam  nullam  inclinationem  aut  difpofitioncm  oftcndut 
ad  fideiaftus ,  quam  liberiTurcarum  III.  Deum  tani 
quibufdaiji,  cumBaptizantur  ,hAbitum  ,Yclprincipiui 

gutij 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


-ratiaeinfunderc  nonnegamus.  IV.  BaptiTrtus  exter- 
usnon  poteft  clFc  phylicum  inftrumentum  tnfnGoMi 
ratiae  :  qu.a  non  habct  eam  uUomodo  in  refc.Deu^I^ 
.rpoteft  velante,  vel  poft  B.prif.  0^4^  .'^«^: 
Dmmunicare.  ciani 

3;  Bellarm.  Pii«<i»^/fAfrf5«,r/frtr.«  Bapupnc,  Aclual.i  uKa. 
»*fraced,t  Bapt.fmHm  ,utM,^ofineq»^dam  :  qu*  quiiemw.pluril 

IL.  ^J"^  antecedcre  docet  Baptirmu.  Aihi  <. 

mtt  r-:.!l   '?7'  ^  «Pericnti^,  diftpnti.  eadem  plane  fide 

c.pibaptilmum,  qua  recipitur  trurtus  baptirm/.  i  1 1, 
^■onfciriomipliuiBellarm.  qux  cxdit  I.b  2.  deeifecl  .U^ 
H  tm.  cnp.  II  Adult.perfiiem  &  ccntritimtm  vcr^m iJfic^ntur, 

tcquam  retpfa  ad  Sacumeninm  acceimt,  * 


C  A  r.  I  V. 


i^Kjlto  4.  eji  de  epah  Eapttfmt. 


T.  Bel  larm.  Bapt.fntm  reipfa  tcliit  omniapeccatajta  ut  non  folum 
V^.mputent..r  fei  nec  fit,  qucd .mput.tr. pcfi.t  ad culpam.  ^ 
^  rtoten.  I.  \erc  quidem  hocdicitur  [  utAlcx.  AI.  & 

/r^X^i^^ra"^^"'?"'    ^*^'"''  P^^'^^P'rcrp.tur.ff;caciaB7^ 
/m»  red  ut  ftatim  hoc  hat ,  &  ordi^aiie  ,  repugnat.  r 

^-ucll'  T)1  ^"n"^^  "^'-'^  '^^"•^  rcntenJiam^S^cVi 
niza;,\  n,^r-';^-  *•  ^''^f'^'^'  Dominfc^  omnibus 
>tizatis  pi.-efcripta:  :  rem.tte  mbti i,bita  nojira.  1  1  I.  £v, 

'  v.rrnnr  Jr''''^"'^^'"'""'  concupiicentcm :  &  ob- 
XII  kint,  rnaiispaenae  ,  quae  a  malo  culpae  nunquam  fe- 
antur  I  V.  Sententia  Scholafticorum  ,  quiWaam 
Inifma  em  dicuntcfTe  .nc.p.cHtium  non  perfedorum  " 

OHd.d    Jr  *   'T  ^'""fi^'  mundandi,  lavandi, 

^  ^  p  /1'  ,  »1'*^'»  Scr.ptUT.su furp^ntur. 

t    'irentf;   r.J^t^'^' ^'^"'^^""^  '^t*  phrafesad^ 

ln  hlnrirl  co"donatione  peccatorum  ,  ante  ip, 

^^.hK  ?  ""''"2'L",'""''  &poftbaptirmum  recep, 
U«r1^?i  p '"""r-  ?^^hil  igitur  pertinent  ad  fingularem 
hnft     /"P"^"'*'"^^^''^  quamfidei&  p^nitentia  de^ 
J>nftrandam.  I  I.  Phrares  iftae  omncs  rede  explicantur 
■t*^'''"'^"^?*^''^^^^''^^  vitii  vel  macula  inchoa^ 
Pnortifrcatione. 

ll^n^i^^u  ^'^"^'/^"^''rmacH/j,  .nqa.namenta,  iniquitates, 
#  rT«  ^«c,  tam  in  baptifmo  efficac?,quam 

f luc^^fH  ^""i""   ^^ditautpoffint  amplmsaut  magis 


Mji 


4'  BelUr. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^4 


BfiLLARMlN  VS 

4.  Belbi  m.  1«  figurii  Btipi^mi ,  veu&  pofiie  ahqutdfn 

Pmefl.  Quimvis  figuras  cxtei  ni  Baptifmi  non  agnofca 
mus,  concedimus  tamen  in  efficaci  BAptifmo.peccata  ve 
re  ac  propiic  tolli. 

5.  Bellarm.  Mtniatio  junifieatnmi  cmparaitir  retusvcrc, 

protric  mundis. 

Proten.  I.  Sicctiam  fideles  &  antequam  baptizantui 
&pofteaex  peccato  aliquo  refurgentes  ,  funt  vei 
proprie  mundi.  I  I.  Pcrfe«aionem  jullitias  neipli  . 
dem  Pontificii  tribuunt  baptizatis. 

6.  BcUarm.  7»  AUmoomnesfHnt  vercmortui&  Chriitusvtt 
mriebatur .  tr^oqui  funt  in  Chriftoverejunificamur. 

J^mf/if  Quiidubitat  ? 

7.  Bellarm.  Qitomodo  fumus  vere  regeniti,  &vivificati,fi  adht 
tnors  in  nobis  mantt 

Protift.  Quemadmodum  vitae principium  confilterepo 
tcft,  cum  mortifcro  vulnere,  quod  fanariincepit  ,  fe 
nondum  perfede  curatiir. 

8.  BcUAtm.  Lux&tenebra  .feecatum&jufliiiattonpojfuHt 

tnul  habitare. 

Frotefl.  Ita  fcilicct  ut  dominetur  utrumque.  Sed  Pon 
tificiiipfi  conccdunt  peccataillaquae  venialiaipfis  dicun 
tur,  juftitiae  poffc  cohabitare,  idem  etiam  fatenturd 
vcterc  hominc,  carne,  ^  concupifcentia. 

Bellarm.  Concuptfcentia  n»n  efl  peccatumt  nifi  quandoltbera  vi 
Ittntate  ejus  deftderits  ttnfenttmtts . 

Pntcil.  Apoftolus  diferte  dicit  efTcpeccatum.  Rom.jni 
jnortificandam  eam  ubique  monct. 

9.  Bellarm.  Deus  odto  habet  peaatum  :  punit  igitur  ubi  mant 
Prtteil.  I.  Nihil  hoc  ad  Baptifmum  ,  magis  quam  rcfi 

pifcentiam.  II.  Manerc  potcft  illud  quod  dignum  cl 
odio  &  paena  ,  fine  vindida  profcqucnte :  alias  peccatuf 
nunquam  toUcrctur  a  Dco  ,  Dcus  cnim  ut  vindcx  ,  no 
tollit  peccatum.  III.  Odium  pcccati  confiftcre  potc 
cum  dilcdionc  pcccatoris.  Qui  odit  vitia,non  ftatim  hc 
mincsodit.  IV.  BcUam.nonpotuit  negare  omncm  pa 
nam  peccatiin  regcnitis  tolli :  ipfius  cnim  defenfio  c 
ftat,  de  Purgator.  /.1  .f.  1 1.  Mors  eft  vera pmna  peccatt ongi 
&  eamluuHthomines  juftt.  Qu^amvisigitur  fcntentiam  Po 
ficiorum  iftis  verbis  nroponat :  Sapiifmus  toliit  ac  dclet 
•mnem  culpnm  &  pcenam.  in  probationc  tamcn  nullam  p 
facit  mentionem  :  quia  cxpcricntia  communis  docct, 
ptizatos  mori ,  etiamantc  novum  peccatum  admiflf 
fophiftica  haec  difputandi  ratio  cft  i^imis  turpis& 
dcnda.  LcdoreS  vclcaecos  ,  vclfocoidcs  fpondebat 
BelUrminus.  Xo.BcUa 


1 


V 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


pis.1 


BNERVATVS. 

10.  Bellarm.  Bafufmm  ntn  fadt  hminei  imfcceahiUs. 
Prctcfi.  An  fatisranus  fuit  Bellarm.  cum  limirl  nobis 

Jjecit ,  quod  peccata  per  Baptifmum  tolli  negamus  :  & 
menperBaptumum  impcccabilcs  homincs  lieri  affir- 
lamus  f 

Bc\Ui  ir\. Baptifmusti  nen  tff\tit,ut  Bapti^atincnpefiintgratiam 
eiamiitcrr  ,  nifinolint  (reikre. 

Prtteff.  BaptUmus  efficax  ad  gratiamper  fidcmillud 
oculdubio  efiicit ,  ut  gratiailla non  pomt  amitti ,  dum 
dem  Hdc.manct.    Kihjleftaliud  Quod  nos  hacdcic 
liemur. 

11.  BelUrm.  Ptr  Bapiifinum  non Ubirantur  homints a  fervatt" 
lege  Dft, 

Proten.  Tantum  hocabeft  i  noftra  confefllone,  utcon- 
a  plane  credamus ,  per  Baptifmi  foedus  obligari  homi- 
jsad  legemDei  fervandam  :  quamvis  falutem  ex  gra- 
3,  noncx  lcge  ,  m  Baprifmopromitti  fciamus. 

12.  Bellarm.  Nonttberat  Baptt^mttihomines  ab  obli,atione  Ec 
ftaRicA  legts.  * 

Protcft.  Nulliuslegis  legitimse  obligatio  tollitur  pcr  lc- 
timum  Baptifmum. 

1  3 .  Bellarm.  Ptr  Baptifmum  non  finntirritd  omnta  t^ota 
Protesl.-Non  quidemillaquas  in  Baptifmoipfcveladu. 
j1  virtute  continentur.  * 

I+.  Bellarm.  ScUmemoriaBaftifmi.nonpoJfunt  dimitttpetcam 
,(jftsfiuntpofl  Bapttfmum. 

Proten.  Neque  nos  hoc  affirmamus  :  fed  fide  ac  refipi- 
entiaex  memoria  Baptifmirenovata  ,  pcccataquae  poft 
iptifmum  fiunt  remittidocemus. 

BcIIarm.  Baftifmt  ejficacia  ncn  extendit  fe  aifutHrum,  fedfolutn 
prdterttum.  •* 

Proteli  I.  Contrarium  doccnt  Scholaftici  ipfi  ,  deHo- 
inefide  &  hypocritice  .-»d  Baptifmum  accedenterquod 
ll  qi4amvtsfinc  acccdat  &  poflea  eitam  committat  peccatamortalta: 
'tone  tamen  reeedtnte.  Bapdfmum  cum  fide  &  contriiiene  fuam  effL 
■tamhahcre.  Alex.  Al.f  ^.q.S  m.y.a.z.f.z.  I  I.  BcII.  ipfedc 
ettuSacr. /,  2.  r.  19  charadeiem  baptifmiindclebilem 
econtendit,  &  perpetuo  manere  :  &  eundem  chaia- 
ZTtTn  Saeramcntttm.  fimHi&rem  Sacramenti.  Sacrimcntam 
ttur  baptifmi  perpetuo  manet. 

C  A  p  V.    g^aft.  s-ffide  Eaptifmo  lohamif, 

T .  Bellarm.  Baptifmus  lohannts  non  fuit  Sacramentumiiem  eU 
pttfmo  Chrtsii. 

*l"'^cm  circumftantiis  omnibus  &  fineu* 
ifcdciTcntwtmtidcm. 

N  n  a  Befl.1, 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


<r  iBttARMIKVS 

BcIIarm.  I,  Bapti^nmilohanmsahiffoIthAnne  $nnttutus  ernt. 

PrttSi.  I.  kci^ondttAlex.  Al  f.  4.  6.  m.  8.  A  lohannt 
MHidem  numflerio  :  fei  h  Deo.auacritate  &  fr^ctfto.  I  I.  Sacilh- 
cinmulra  fimillmodo  tueiunt  mftituta  a  prmus  Patn- 
archis :  &  tamcncadem  fucrunt  facrilicia  ,  cumperMo- 

lcm  inftitucbantur.  ' 
BtW^xm.'!.  Pafiyn-vocatnrbapttfmusUf.amtis.  ■ 

Frotefi.  Refpondct  ipfcmct  Bell.  de  Sacram.W.r.r/«;.iV  | 

tfUtmodoUx  -jetns  duttnr  lex  Mofts,  tum  tamtn  eam  Mtyfes  mn  tnjl,-  | 

tuerit  frofrie.  fU  tantum  f>romulgavertt  _        .  i 

Bcllarm  BaPtifrusIchannisnonhabuitinvtcattencmTrtnitatts.  ] 

rr«fr/?  Habuicfaltcmimplicite  Patctcnimocbaptifmo  1 
Chrifti,  lohanncmptxdicafTe  dodrmam  detiibuspct- 
fonisdivinis;  fuam  autem  doftnn.^m  baptifmo  conhr- 

iTiabat.  .     „        r  r 

Bellarm.  4.  IphaMnis  Baftifmttsnenfutt  tn/lttutHs  fub  i»n«« 

TeRamento,  ^  .  t 

Prrtefl.  I.  Eodemmodo,quofacnficiaPatriarcharumf 
inftituta  fuerunt  fub  veteri  teftamento.  II.  Chiiltui  t- 
ipfccontra  teftatur.  Lue.  16.  16.  Lex  &  Prcfhetxufque  a.l 
hatincm  :  ab  lotempore  ,  reznum  Dei  euanteltT^atur. 

2.  Bellarm.  Baftifmus  lohanms,  nM  habutt  eaniiem  vtm  V  . 
fcaciam  quamhabetbaftifmusChrtni.  .     .        ,  - 

Prousl.u  BcUarm.  nullam  hujusafTertionis probatione 
ex  Scripturis  adfert ,  praeter  illa  verba.  ^/Ar.  r.  egob.- 
aquatUeautem  jptrttiu:dc  quibusantca  fatis  fuitdifputac...i. 

z.  Bellarm.ipfc  hocin  loco  concedit :  Bifttfmumlohan- 
nis  fctutjfe  remittire  ftccata  .  ex  irvotione  &  fiie  actedtntmm  .  vt. 
tttam  excontrttionc .  quamhomines  ctnciftetant  ex  conctcntbHS  Cr 
tifmolohannis.  Majorem  autem  vim  5c  cfiicacMm  pro; 
mus  antca,  nulli  Sacramento  novi  Teftamenti  tnbui 

debcic.  ^  t 

3.  Bcllarm.  Pefi  Baftifmumlchannitt.  nectffartoferctfteniu 

nat  Chnni  Bafifinus.  .    -  „  n  xi.. 

Prottn.  Hac  propofitione  contradicit  BeUar.  M.igiiuc 
fcntentiarum.U.^i  -i  q"»'"'!' Alcx.AIenf.p.4.q.6.  m.7.1 
adverfus Bellarmini  fimiles  fuse  propugnatur.  Jta mantr 
/eff^fmquit  jcontradicere  MagiBro  fentent.& ttafubterfugere-Jtrb> 
Httrcnymt,&ea  quafatts  eviitnter  infinuantttr  tn  Scrtffura,  Ali.^ 
wtiiiHr.Kccnvcmcm  &t.  Dc  Scripturis  ^  Bella.  huc  detortis, 
aftum  cft  antca,fi  hiftoria  cxcipiatur  ,  quas  jamperpen. 
«tendareftat. 

4.  BeDarm.  Creithittnon  eH  ,  inter  tet rrtUta.  ques  Aftfttlt  tt 
Httrufalem  bafti^^arunt.  A^.  2.4-  8.  nul/umfuijfe  a  lohanne  anto 
bafiixatum  .  fi  vertm  eSi  quei  MnrtHi  i»(it  iaf.  I,  Vntvtrfts  Hter» 
JoijmttAtki*bAnne  bapixatoi.  j 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENIRVATVS. 
frtten.  I.  Refpondet  Ciiet  in  Mar.  i .  Senft4s  eff.mn  qnoi 
omntsegredientes  */  enm  auiiendttm  bapth^rentur  (  mutti  fnim  ncn 
reccperttnt  tjtts  bmtfwnm  )  fd  quod  9mnes  egreditntes  adfufi,p,en^ 
dHmlaptijma.  baptt^^abantHrmn  a  difcipulis.fedabtpfo  lohanne.  I  I. 
iEquc  crcdibileeft.inrer  illa  inillia,  Aa.  2. 4.  8.  nullum 
fuiirea  lohannc  baptizatum  ,  ac  nullu  a  Difcipulis  Chri- 
ftibaptizntum  :  illienim  pluies  baptizarar.t ,  quam  lo- 
hannes  ,  Ioh.4,  i.:^.  Intcr  illamillia  hominum  qui  die 
Pcntecoltcs  baptizabantur  ,  muln  co  temporc  conHuxc- 
tant.exomninationefub  caslo.  Atl.  z.  5.  plus qaam -  r— 
dibilecft,  jpfvjnon  fuinv  ^  :o|-,annc  Br^u/^ato/. 

Argnmenta  mfira. 

7*rnef}.  Eadem  fuit  doarina  ,  liem  ritus,  eadem 
grariaeoblatio,in  Baptifmo  lohannis,  &  Chrifti  Idcm 
Jgitur  Baptifmus  crar,  quoad  fubftantiam  &  cfficacix 
cjufdem. 

Bellarm.  i .  Nm  verum  efl  cindem  f/ti/fe  djclriHam  Jehannis,& 
Chrtm,  ntfi  in  eof  nfu,  c^ttoi  nihtl  contrartum  docuit  Ioh.xnnfS  Chrtfls. 

Protel}.  I.  Eadem  fuit  fummadoclrinas  lohannis.Ji/.iu*. 
3.2.& difcipuIorumChrifti. Mat.io.y.LMc.io  ^yrefiitfcite, 
Mpproptnquavtt  enim  regnttm  cthrum.  II,  Totum  Chnftum 
docuu/*/;4».  I.  eum  fcil.  ziXcfihumiUHmDet^  irasnumiUum 
Dei. 

Bellarm.  Ouodiocxvit  eum  agmm  Dei ,  fotttit  referriad  innr* 
tent,4m,  &  manfuetttdtncm  ,  etiamft  -viCltma  non  futffet. 

Prottfi.  Scd  vocavit  eum  ,  agnum  iUum  Dci,  qui  toUitpeccat$ 
»n«»<//  anpoteft  hoc  alio  rcferriquamad  rcdcmptionem 
Chrilti?Illuftrior  fuit  dodiina  lohaniiis  de  Chrifto. 
Qiiam  fuit  dodrma  difcipuloium  Chrifti  antc  refufrc- 
«lonem  ejus. 

Bellarm.  2.  Donrina  nihll  facit  ai  Saeramnti  effintiam  & 
Verttatem. 

Pre/f/?.  Verbumigitur.promiflio,  fxdusDci,  nullius 
lunt  numeriin  Pontiriciorum  Sacramentis. 

Bellarm.     Haretiaquihabtnt  fjfam  do.^rinam  ^  habsntSx^ 
:ramtnta  vera. 

Prttcfl.  Sunt  gradus  variifalfitatis.  qui  nonprofircuur 
aiiquo  modo  dodrm.im  illam  vcram.  qua  propric  nititur 
^quod  Sacramencum  ,iHi  non  vere  habenc  Saciamenttt 

BelLirm.  4.  Ohlatiogratia.ntn  fuit  eademinutroqut  JBaptifmo. 
txm  B  ipttfmum  lohanms  ftquebatttr  pxnitentia  ,  m  ejusefFtam, 
UapttirrtHm  autem  ChriHi  pracedtt ,  ut  cjus  dtfpofttio.  Rerniflf,  autem 
>eccatorum  trtbuitur  Bapttfmo  Chrtsl, .  ut  immendiatus  ejus  efftclus  : 
€*  famtentia  Ba^ttfmt  Itha>mis,non  Baptifmt  tribmtm.  May.  i  ;  4. 

N  n    3  rrotfif. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLAHMlNrS 

Prtten.  Inania  &  meic  commentitiafunt  haec  fubtei  fu- 
gia.  Nam.  i.  Humilis  confefTio  peccatorum  ,  &  piomdc 
relipifcentia,  antecedebat  Baptifmum  lohannis.  Mar.  1.5. 
a.  Mortificatio  peccati,  atqueadeo  refipifcentia,  cft  etiain 
effcdum  BaptifmiChrifti.  Rcm.  6.  3.  Si  remiino peccato- 
rum  efFedum  fuit  poenitentiae  ,  &  pocnitentia  ef^ertum 
Baptifmi  lohannis  ,  tum  ipfa  remiflio  fuit  etiam  eiieAum 
cjufdem  Baptifmi ,  de  mediata  &  immediata  Sacramen- 
torum  operatione  difputatum  eft  antea  fuo  loco. 

6.  rroteft.  Suavillima  confolatio  eft  Chriftianorum, 
quod  eodem  bapcinno  baptizantur  9U0  Chnftus  fuit 
baptizatus.  fed  Chriftus  baprizatus  fuit  baptifmo  lohm- 
ni>.  Baptifmus  igitur  Chriftianorum  idemeftcum  Bap-  . 

tifmo  lohannis. 

Eellarm.  I.  Bjptifmum  Chrifti ,  ipft  Chrifto  trihuere  v:x ptf-  \ 
fumm  ftne  ejus  injurta  :  qutA  vtderetur  tndigutffe  regeneratione  / 

Adopttone.  ^    «  1, 

ProteSi.  I.  Simili  ratione  concludere  poaet  Bellarm. 
Chrifto  non  pofle  tribui  Circumcifionem  ,  Pafchatis  ,  & 
Euchariftisecommunionem  ,  aut  Baptifmum  iplum  lo- 
hannis  :  quia  videretur  indiguiffe  gratia  horum  Sacra- 
mentorum.  1 1.  Internum  &  ipiritualem  baptifmum  non 
dicimus,  Chriftum  acccpifTe  ,  fed  dedilfc  :  ut  aute  often- 
deret  fe  Baptifmum  externum  in  iftum  ufum  fandificaf- 
fe,  externumillum  Baptifmum  accepit ,  quem  fanclrifica- 
vit,&  hoceftquod  Scholaftici ex Patribustradunt  :  Baf- 
tifmt*s  vtm  &  virtutem  fuamhabet  a  itntaclu  carnii  Chriftt  Alex.Al, 
f.  ■}.q.8.m.^»Thom,-i  q.-^^.Cajct.itt  Matth.^i. 

Bellarm.  2.  Qutcqtitd  de  hoc  ftt »  certe  magii  gloriofum  futt  m 
Chrislo,  non  aceiPere  fuum  baptifma,  quam  accipire. 

'Pmf/f.  QiiidChrifto  gloriofumfuit,  non  ex  ratiun- 
cuiiihumanis,  fed  ex  verbo  ,  &  praxi  ipfius  Chnfti,  fta- 
tuere  debemus.  Eodcm  autem  modo.quo  gloriofius  fuxt 
Chrifto  accipere  fuam  C3en.im,  quam  illam  non  accipere; 
inagis  etiam  ipfi  gloriofum  fuit ,  accipcre  ,  quam  nonac- 
ciperc,  fuum  Baptifma. 

7.  Proteii.  Cum  Chriftus  baptizaretur  l  lohanne  ,  ad- 
fuit  vifibiliter  Spiritus  fanftus  ,  &  vox  gratiae  fonuit : 
hsBc  cademfunt  maximaquas  in  noftro  Baptifmo  inviU-. 
bilitcrfiunt;  idcm  igitur  baptifmus,  loh.annis,  &  nofter. 

Bellarm.  1.  AntequamDtminusbapii^treturnnnqi^amappa- 
TMtt  columba  ,  neque  audtta  eft  vox  de  cceh  :  <isr  tamen  idem  erat  bap" 
tifmus  IthanniSt  cum  eo  atti  pcftea  ftmt. 

ProteJl.  Nequepoftca  vifibilitcr  ap,>aiueiunt  haec  bap- 
tifmo  Chiifti,  fatis  fuit  ut  invifibilis  gr  uiae  opcratio,  fc- 
mcl  vifibilitcr  apparcrct ;  dcbuit  tamcn  in  codem  Sacra^ 

mentt 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENEKVATVS-  ^9 

mento  npparere  ,  ad  qtod  pcitincbat :  alioquin  niilliim 
omnino  Sacramcnti  genus  commendaret  magis,  quam  ti- 
bia  ,  cithara  ,  \'el  tuba  incertum  fonum  edens  ,  lineulU 
diilindione.  De  caeremoniis  baptifmi,  nihil  adfert  Bellar, 
I  vcl  ex  Scripturis ,  vel  ex  ratione  depromptum.  Satis  igi- 
tur  erit  breviter  hic  annotare.  i.  Cum  Pontiticii  ex  Bell. 
confelfione  ,  duodccim  caeremonias  addant  antebaptir- 
mum,quinquc  inbaptifmo  ,  ^^quinque  poll  baptifmum, 
pr32tcr  confuctudincs  alias  particulares ,  peccant  mani- 
felte  iniUam  regulam  ,  quam  Bcllarm.  agnofcit  eflepro- 
bandam  ,  de  cfted.  Sacram.  lib.  2.  cap.  30.  CAremonidnon 
ifunt  nimts  rrulttpltcaniA^ita  ut  fua  mHltttudtneobruAnt,  quoiammoio 
\feligtoncm  ,  cui  flrvire  debent.    Ccrcmonias  enim  duae  &  vi- 
igiiiti ,  non  pofFunt  non  obruere  baptifmatis  lavacrifim-. 
pUcitatem.  Tot  certe  non  fuerunr  prasfcriptx  ,  circa  ul-. 
lum  Sacramentum  cercmonialis  ipfius  legis.  2.  Abfurdd 
nimis  collocat  Bellarm.  inter  caeremoniasab  hommibus 
linftitutas  ,  adiones  quafdam ,  in  Scripturi:^  fundatas  ,  ad 
baptifmi  celcbrationem  ,  non  cx  hominum  voluntatc, 
fed  ex  rei  ipfius  natura ,  accommodatas.  3*  Teftimonia 
antiquitatib  pro  casremoniis  humanis,nihil  aliud  probant, 
quam  antiquitatcm  crroris  &  prasfumtioni^  humana5% 

LIBER  TERTIVS. 

DE  CONFIRMATIONE, 

C  A  P  V  T  I. 

Confirmatio  (  apud  Pontificios )  eft  unHio  ChriCmatis  in  fronte  •  figM 
crucisfacla»fub  tuli  formuU  verborum  :  fi^^no  te fignocrucis^&  con^ 
firmoie  chrifmate  faluiis ,  in  nomtne  Patris»  Ftlti,  ^  Sftritus  fan^ 
ff/^Filincius  tradt.  de  Confirmat.Dc  hac  tgitur  quaeftio 
primacft :  an  fit  verum  Sacramentum.  Pontificiiaftir-^ 
mant,  nos  negamus. 

'  T    H    E    S    I    S  I. 

BEIIarm.  Tria  requiruntur  ad  ejfentiam  facramcnti  Chrifliani 
prnprie  dtclt.  I.  Prcmtfiio  gratia.  2.  Stgnum  fenfibite  »  cum 
verbo,  quod  fit  medium  ftioorganum,  quo  applicetur  promifito»^.  Man^ 
iatum  dtvinum.  quo  idjuteatur  miniftrart. 

Proteii.  Vcre  quidem  ifta  dicuntur  ^  noftris  :  fed  fo-» 
Iphiftice  ,  8c  ambigue  proponuntur  ^  Bellar.Nam  I.  Pro^ 
^lmilTio  cujuflibetgratias  gratis  d;it3e  ,  non  fufficitadSa- 
cramentum  :  fedgrati^  focderis  falutifcri,  juftificationis, 
fandificationis  j  5cc,  II.  Promiflio  gratix  rcquiritur, 

N  n    4  quas 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


gc^  HfittARMINVS 

qi:;c  Ht  aliquo  modo  cfFcdum  Sacramenti.  Bellariti.  d!  .1 
Sacramcnt.  lib.  i.cap.  14.  III.  Signum  fenfibile  ,  una 
cum  verbo  ,  dcber  ^Deo  ccrto  dcterminari.  Bellarm.  dc 
Sacramentis  lib.  I.  cap.2l.  IV.  Mandatum  divinum de- 
bctefle  non  temporarium  ,  fedpcrpetuum  ,  id  eft,  dura- 
turum  quamdiu  reljgio  ipfadurat.  Bellarm.  dc  Sacram 
lib.  i.cap.14,  Scdnihil  horum  convcnit  Pontificise  Con- 
firmationi. 

2.  Bellarm.  PY$miJ!soquidem»  &  certe  ampUfiima  hahetuY.  Spi^ 
iituip  zrafUii.  loh.  14.  roboYanttS.  loh.  16.  &  fortes  foiientit  in  con- 
fcficne  ficiei.  Lhc.  nltim,  AHor.  I. 

Protefi.  I.  PromilTio  quidem  habetur  ampli/Tima  :  lcd 
nulli  ligno  anneditur.  Non  magisigitur  conlbituit  tin- 
gularcaliquod  Sacramentum  ,  quam  caeteras  promiirio- 
nes  quae  in  Euangclio  habcntur  :  quas  certeplures  multo 
funt ,  quam  funt  Sacramenta.  II.  Promittitur  Apofto- 
lis  (  ex  Pontificiorum  fententia  ;illis  in  iocis ,  non  or-i 
dinarias  confirmationis  gratia  ,  fed  lila  quae  facit  homines 
jmpcccabilcs.  fic  enim  Medina  in  3.  qu^ft.  27.  ^rr.  4.  Tres 
fMnt confirmaticnisgradus  :  t.Beatcrum.  2.  B.  'Vtrginis.  3.  Apoflolo" 
THm,  qHipo/lacceptam  Spiritus  fauili  gYattam  » in  die  Pcntecofies^fii 
fnnt  tn  bono  confirmati »  ut  pofimolum  nunquam  mortaltter  pcccave^ 
ri>:t.  III.  Confirmationis  iUa  gratia  ,  quam  Pontificii 
Sacramcnto  anncdunt,potcft  &  promitti  &c  praeftari,  fi* 
rc  Sacrnmento.  fic  Alex.  Alcnf.  par.i^  qu^fi.^.m.i  Domtntts 
JMat.l^ .  iontulst parvults gratiam  confirmattcnts^non  tamen  k  mtntm 
flerio  facramentali. 

5.  Bellarm.  Meiium  ^feu  organon»  five  ftgnum  fenftbtle ,  ccn^ 
fltins  ex  rebus  &  verbis »  qutbus  appltcetur  tUa  promtfiio ,  futt  matius 
tmpofitio.cum  oratione. 

PYcteft.  I.  Neutrum  horum  ^  Chrifto  fuitdetermina- 
tum  :  quodadeo  in  confeflb  ponit  Alex.  Al.  loco  citato, 
Utindeconcludat ,  Domtnum  hocfacramentum  ,ut  efi  facramtn^ 
tumt  nequeinfittuifie,  ncque  difjtenfafi^e.  2.  Bcllar.  Jpfc  concedir, 
Apoftolos  receptffegraitam  p/omtjfam,  fine  uUo  medio$  feu  facramento  in 
diePentccofies.  Neque  igitur  promiflio  illa  dequaantea  agc- 
batur,fuit  facramentalis  :  ncquc  Sacramentum  fineularc^ 
fuit  ncceflarium,ad  iftiufmodi  gratiam  confcquendam. 

Bcllarm.  C^teri  reciptebant  illam  eandem gratiam  9  mtnifieri$ 
ApoftoioYum  »  pcrtUudmcdtum. 

Ptotefl.  I.  Nort  apparct -r4/fdr-  2.  folos  Apoftolos  gr  a- 
tiam  Spiritus  reccpifre  dic  Pentecoftes.  II.  Clarum  cft 
alios  candcm  gratiam  recepi/re  ,  antequam  fueruntvct 
confirmati,vcl  baptizati. -^c/cr.  10.44.  ^.  Alex.  Alenf.  loco 
citato,  &  Bcnavent.  i»4.  d.7.  afCrmant  ,  ApofioUs  ,  nec  mate^* 
ttm  nscfoYmai^  hujm  SacYdmtntidtjpeHfaffe.fU  confiYmftffe  altcs  fine 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   1  H  T  A  T   V  $•  6T 

fiHifttfi9  SMcramenti.  I  V.  Oratio  non  cft  tbrma  unius  fa^ 
ramcnri  magis  quam  altcrius-  Impolitioaute  manuuni 
•iitgeltus  orationis,  quiin  folemni  orationcpro  aliis, 
tiani  cxtra  Sacramcata  ,  folcbat  olnn  aihibcri.  V.  K(yn 
uit  gratia  fandiratis  &  j uftiti«  ,  quae  ifthoc  mcdio  obti- 
ebatur,  quamin  Sacramcnto  conferrircquiritBcllarm» 
5d  gratia  gratis  data ,  extraordinariorum  quorundam 
onorum^quibus  pollitquis  non  benetantum,  fcd  Sc  ma-« 
*uti.  !•  Cor.  14.  V  I.  Non  dabantur  iftadonaomnibus 
irisbaptizatis ,  Rsm,^.  12.  i.Cor.  ii.  ncdummulieiibus 
cinfantibus.  VII.  Pontificise  Confirmationis  matcria 
c  forma  ,  non  eft  impofitio  manuum  cum  orationc  ,  fcd 
'uxchrifmM  ,  &c  formula  fignificans  ufum  &  audtoricatem 
adi. 

4.  Bcllarm.  Pro  mandAtg  dAmus  iUim  mandati  cxeqHutionem 
tr  jipQftUos. 

Protcft.  I.  Apud  Bcllarm.  hscc  confcqucntia  nihil  va* 
ct  :  Aqoftoli  hoc  vel  illud  fcccrunt :  cr^go  habucrunt  ea 
ercmandatum.  Qu_in  Apoftolos  rcripfiifc  libroscano- 
.icos  aiferit ,  finc  ni.mJato  dc  vcrbo  Dci. /.4.^.4.  Il,  A- 
udnosvalct,  dcApoftolis,  pro  co  quod  fecerunt.  fcd 
lon  dc  aliis  ,  vel  pro  co  quod  ipli  Apoitoli  non  fcccrunt^ 
cl  quod  non  ex  regula  communi  fcccrunr. 

5.  Bcllarm.  Pertmpofitijnem  mnnnun  ^poslalorHm»nonda^ 
anmrfola  dona  loquend:  &  fimtlta  ,  taltatnm  dtfna  nonv^ 
wtuY fimfluitcr  Spirttu        .  ii  ^  ftipo  impofiitonem  tmnuum 
aturtffe  Sftritmfanclm.  Acl.\t. 

ProieH.  I.  Talia  dona  exprcffe  vocantur  diftributiones 
Ipiritusfandi //ti.  2.4.  ratio  rcdditur.  i.Cor. 
I.  II.  Cajetanusin  Aa.^d.xcfjpondLzt.  i  Aicipichant  Sfiri^ 
Hm  fanflum  fYOdildubio  in  e^clu  fcnfiLtlt  :  pvr  hAptirmum  niCxpe^ 
a»ttp  %mtn  cfftBtbtnfoltus  gratta  tntcrn^  ;  acceptffe  autcm  tpf^ 
pifitum  fanilum,  sn  effectu  ftnfibtlt  (  puta  lo(Utioneiingu.nt^m  )  te^ 
^antur  fubjuncla  ,  quod  nempe  Simcn  quifutrat  Magus  viderit  Spi^ 
ttum  fanilum  datum  per  tmpofittonem  manuum. 

6.  Bellarm.  id  dabatur per impofitimen  manuum^  quodpromi^ 
rat  Dominus.  loh.  J^.i^. 16. 

ProteFl.  Non  totum  illud,  ficut  manifeftc  apparer  in 

^poftolis  ,  quiaccipicbant  peculiarcm  gratiam  ,finema-» 

uium  impofitione. 

7  •  BcUarm.  Sptrttusfanilus  fer  matsus  impofittonem  dabatur  9mm 
ibus. 

Prosefl.  Non  potcft  hocprobari  ;  contrarium  liquct  cx 
•o,  quod  non  dabatur  ,  nifi  pcr  manus  Apoftolorum,  qui 
ion  potucrunt  omnibus  baptizatis  adcffc 

8.  Bellarm.  AfoftqlHsHih^  69  numcrat  tmpoptimmmanuHm 
um  Bsipttfmo  N  n    5  pmifi 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


52  BELLARMINVS 

Pnieft.  Cajetanus  rationem  illam  reddit :  qnia  iHaetUn 
impoJltioaifnma  fidei  fundameHta  /penabat  inprimittva  Ecclefia. 
fed  verilimiliuseft  ,  ibi  minilteiium  totum  intclligi  pc: 
manuum  impofitioncm. 

9.  Bellarm.  Apoftoli  nunqHam  defcendijfent  Samanam  ,  adcon 
fcrehda  dona  illamnaculorum.  namfatiS  multa  miraculaopcrdatu^ 
J>hilippus. 

Proten.  NccefTarium  tamen  fuit ,  ut  alii  praeter  Priilip- 
pum  inftruerentur  donisad  Ecclefiam  aedificandam  :  & 
iniftum  fincmApoftolidcfcenderunt. 

10.  Bellarm,  Ejficacia  hdu  impofittonis  manuum  non  fuitin 
jipoHolis  pnvtlegium  fin^ulAre,  quia  mandatumt& promtfiio  ta/ts  non 
legttur tpfis  fingularitcY  fafla  ,  ftdproimfiio  eil  tott  EccUfit  faclay  t 
ratioejus  »  ntn  minuslocum  habetinnobis ,  quamin  Apcftoltu 

Protesl.  I.  Privilcgium  fuiiTe  ,  clarc  fatisin  Scriptuii 
indicatur.  An.  8.  fed  deextraordinariis  privilcgiis  ,4uae 
Apoftolis  conccdcbantur,  non  requiritur,  ut  particularc 
jmandatum  &  promiflio  cxiftat  in  Scriptuia.  II.  Pro- 
mifnoillius  gratiae ,  quaependcbat  ex  impofitione  ma- 
nuum  Apoftolorum  ,  non  eft  generalis  /  ncque  caufa eju^ 
locum  habct  in  iis,quibusEuangelium  eft  fatistcftatum. 
Hebr.2.^.  &  fatis  clarum  cft,  cefialfe  cffcdum  illud,quod 
tum  tcmporis  fequebatur  ad  manuum  impofitioncm, 

Bellarm.  CeJJavit  ,  qttoad  vifibtlta  fymboU .  non  quoai  invtftbi'^ 
lem  qratiam. 

Prc/fi?.I.Ceflavit  igiturquoad  impofitioncm  manuum, 
qusefuitvilibilefymbolum.I  I.  Invifibili^  omnis  giatia 
qusc  nccciraria  cft  ad  lalutcm,in  Baptifmo,  &  Ca&na  Do- 
iTiini  obfignatur.  Confirmatio  igitur  Pontiftcia  ,  nullum 
ufum  aut  fruaum  habct  vcl  vifibilem  vel  invifibilcra.  • 

C  A  P.  II.  S^^fiio  fecu?jda  rfl  ,  de  materia  &  forma 
Sacrame?2ti  Confirmationis. 

BEllarm.  I.  Materiahmju$  Sacramentiremotaeft  oleum  Balfof^ 
moadmtxtum  ,  atque  ab  Eptfcopo  confecratum.  MatcriaveropTQ^ 
xtma,  eil  unllt$ex  prAdi{loolf^  tnfronte  adhtbtta,  adformamfeufi- 
turam  crucis. 

Protefl.  I.  Matcria  haeceftadeoremotaaSacramcntii 
novi  Teftamcnti,  ut  in  toto  novo  Tcftamcnto,  nulla  &R 
cjus  mcntio.  , 

BcUaim.  I.l,  CcrA.zl^  &  I.M.2.a7.  velexprefiefit  mentii 
hujusunllionts ,  vd  arte  aieam  alltUttur. 

Proteft.  Vclde  unftione  fpirituali  agitur  exprcflc  ,  cjuac 
alludit  ad  undioncs  vetcris  Tcftamenti :  qfuaiis  ctiam 
fuit  undio  ipfius  Chiifti»  quam  tamcn  Scholafticiomncs 

ncgan: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  63 
*rr  icgant  Confirmationis  Sacratncncum  fufcepinc. 

Bellarm.  2.  Vn^uentHm  veutnTcilamenu  EKoi.  lO.fiiHYJl 
f4t  Chrifm.ui^, 

Pmcsi.  1.  Rcfpondct^/fx. -^/. />.4,  j,3,m,2,4>3/o/7/r- 
Mlio  extrema  Hnctte  »  wo»  habHerunt  tn  le^e  aUqu^  SacrAmcntA  • 
Pr$teft.  Ador.  8.  &  ly.  ubi  Pontiticii  volunt  confirma- 
ionij^cxcmplaproponi,  nullafit  mentio  Chrifmatis,  fed 
nanuum  impolitioni^i  tantum.  Bcllarm.  ctiam  antca,f,2, 
ignum  fenfibilc  in  Sacramsnto  Contirmationis  N^oluic 
Uie  manuumimpofitionem. 

Bellarm.  I.  SchoLifttct  quiclam  dtiunt ,  Aposlolos  varto  mod^ 
nintfiraffe  hoc  SAaAmtnium  ,     hoc  non  eft  omntno  tmprobaLtk, 

Protest,  Qu^idametiam,  ut  Alcx,Al,&  Bonaventura,di^ 
:unt  Apoltolos  nullo  modo  hoc  Sacramcntum  mini- 
Irafle,  &  hoccft  omnino  piobabilc:  quialefuitse  ipfi  nc-* 
jantfimpliccm  impoficionem  manuum  ab  Apollolis  ad- 
libitam  fuific  Sacramcntum  ,  quianon  fuic  caercmonia 
)crmancns,  Filincius  traff»  de  Confir.  Suare:^»  tn  l^dtfp.ii. 

Bcllaim.  2.  Idem  eft  HncltoChrtfmatis»  &  m  wus  tmfofttto  :  qui 
nim  inungit  mnnui  impontt ;  &  Afoftoli  femfer  munui  tmponend$ 
ZhYtfmcite  ftgnarunt» 

Frotcsl.  I,  Vnftio  vcl  illinitio  Chrifmatisfit  pollice 
antum  infrontc,  apud  Pontificios,  hadcnusigicur nulla 
mpofitio  manuum,fed  uniu^pollici^apparet,Pofteaqui- 
lcm  utBellarm,narrat,f .1  j.preccb  dicuntur  cum  maiuis 
mpoficionc  :  fcd  ibidem  dilcrtis  vcrbis  tcftatur  idcni 
iciUnn^hoc  cf^c prdter  c.iremoni.  rialemungcnii :  negans 

llud  quod  hicaic,  £pifcopu^u_  .  j  Chnunacc  coca  ma- 
lualapamaut  colaphum  in  faciem  impingic ;  manulevttet 
ve/</f,aicBeIlarm,  ibidcm  :  fed  neque  hic  apparec  imuofi- 
io,  fedappoficio  maiiuSt  II.  Mirum  admodum  videre- 
li  Scripcurje  Sacramcncum  nobis  commcndarcnt» 
:ujU5  maceriam  fuonominc  nunquam  dclignarenc ,  fcd 
.'idiculiaudax  maluic  cfrcBellarm,  in  Scripcura  pervcr-. 
:cnda,quam  candorem  imican  Alex.  Al.qui  fic  argumen- 
:atur,  Qiiamio  Domtnus  tnftttuitaliq^iod  SacYameniUm»  dctcrmtna^ 
vit  quo  eicmento  ,  ftvc  elementato  cxerccrt  dcbmt  :jcU  nonlegttur  Do^ 
minum  altquid  deteYminaffe  de  mateYtalt  in  quo  SacYamentum  Con^ 
Hrmationts  excYceri  dcbuit^  Apoftoliettam  conprmabAni  folatmpofuio* 
nemanuum  ,  fmc  tnunfltone  ,  &  ftnc  formaverboYum  quautttuY  Ec» 
Uefia^  iSc  tandem  concludit  :  tnftttutumfutthoc  SacYamentum  in 
Conctlto  Mcldenft ,  quantum  adfoYmam  veYboYum  »  CT  maieYtam  ele^ 
mtn:ort4mp.  ^  qudft.  ^.memb.  l. 

2,  Bellarm.  F$YmahujusfacrdmentifunthdeveYha:Confign§ 
te  ftgnocructs'^  &  confirmo  te  Chrtfmate  falutt^  ,  tn  nomine  Pairis  ,  & 
Filtt,     SpnitHS  fancli,  qHoadfenfum  &fcntentiam  quam  habent. 

N  n    6  Proteff. 


Early  European  Books,  Copyright®  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


^4         fi  B  t  L  A  n  M  t  N  ir  s 

Pf tf r/?.  Formam  habent  illam,  quaeplacuir  fortnatcrf^ 
Concilio  tbrfan  McldenlijUt  Alcx, Alcnf,  affirmat,  fcd  cu 
in  univerfa  Scriptura  nulKi  fiat  mcntio  vcl  formas  hir 
\'cl  figni  crucis ,  &  Chrifmatis ,  cx  quibus  conftat ,  . 
apparct,  Sacrahicntum  iftud  Apoftolis  fuiffc  ignotum. 

Bellarm.  i.  IngenerehabemPts  vetbHm  Aflor»  8,  nbi  itcuntnr 

Protejl.  I.  Ex  illo  gcnerc ,  probabiiius  colligcrct  ali- 
quis,  orationcm  Dominicam  ciTc  forniam  hujusSacra^ 
tiicnti, 

Bcllarm.  1.  Paulmt.  Corinth.  l.  verfe^.  zi.  expreptffincim 
faiia  verbd  :  qui  nt%  confirmat  Deu$  &  fignavtt. 

Proteff.  Quoad  fonum  ,  &  numerum  literarum  ,  non 
quoad  fcnfum.Paulum  cnim  fuilTc  ljgnocrucis,&  Chrif- 
iTiate  ,  aut  Cmili  Sacramento  conftrmatum  ,  folus  BcUar» 
Vidctur  fomniafle:  quietiam  paululum  cxpcrrcdus,c.  12.  : 
contra  docet :  valde  frobahile  ejfe  j  Paulum  ,  McAtem  jifofioUsg 
immediate  i  DC9  acceftffe  confirmationem  s  finehumana  im^ofitioHi 
manuum. 

C  A  r»  III.  ^(nfiio  tertia  ,  de  effeElu  Sacra^ 
mentt  ConjiTrmttoms. 

BEllarm.  Duflex  eil  facramenti  hujus  effeflus:  i.  Gratiam 
confert  rratum  facientem  ,  &  quidcmmajcrem  quam  tpfebapttf- 
fnui ,  inordtne  ad  roboranjiam  animam  ,  contra  Diabott  tmfetus  *  fei 
ntinorem  tn  ordtne  ad  remifiionem  peccati»  quia  non  remitttttotam  pce^ 
nam.  z.  Alter  effctlm  ell  ch.iraher ,  quo  adfcribir^mr  in  Chrtfii  mi^ 
litiamyficut  per  Baptifmum  inChrifti  famtUam. 

Proteft.  I.  Cum  in  baptifmo  (  cx  Pontificiorum  fcn* 
tcntia  )  rcmittatur  omnis  culpa,  &  poena,  &  confcratu^ 
gratia,  gratum  facicns;  Confirmatio,faltem  rccens  bapti- 
xatis  ante  nova  pcccataadmifla  ,  non  poteft  uUam  cuipa 
aut  poenam  rcmittcrc :  nequc  gratiam  conferrc  poreft 
gratum  facientem  dc  non  grato ,  qua  homo  rcconciliatur 
Dco  ,quiajuftificatifuntDcograti :  nequc  dcniquc  con- 
fcrrcpoteft  gratiam  magis  gracum  faricntcm  dejam  gra** 
to  ,  quiain  Baptifmo  induitur  Chriftus  ,  quicfficitnos 
fummc  gratos  Deo.  Ambiguc  igitur  &  valdc  fophiftici 
propofuit  Bellarminus  fcntcntiam  fuam.  dc  gratiaper 
contirmationem  coUata  :  quod  fit^rit/i^m/^f/Vws ,  minorgra^ 
tia  baptifmi,  tn  ordtne  ad  remifitonem  peccati  •  non  remittens  t$taM 
fmnam.  II.  Confirmatio  non  rcquiritur  ad  roborandam 
ainimam:  quia  Euchariftia  inftituitur  ad  animam  robo^ 
randam  ,  licut  pams  ccr  hominis  confortat.    Ncquc  capax  cft 

baptizatus^  altu»  corioboutiQnis  ^  ^^«ai  h^betin  primii 

teecnv^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


EnERvATVs.  6^ 

rgencratione ,  antcquam  capax  ctiam  fit  Eiich.iriftiae. 
1 1.  Rcde  obfcrvat,  Alcx.  Alenf.  p.4.  q.9.  m.j.a.i.f.^. 
i  quoi  rovoretnr  grMia  BAftt;malts  ^&  froirgdtatuf  AiUYyninum 
$£  perfefttcnis  ^  non  neceffArio  requiritur  gra:i.x  anfirmationisfacrt- 
untalts.  ipfaenimgratia  BaptifmMtts^  admthiculo  'virtmtsinieficien'* 
ii  eft^  dtvtnd^  qt$aHtum  eji  da  fe  .  ftiffcit  nltquo  moU»  ad  fmt  .  r,;^; 
}borattonfm  ,  & confortatioHem.  IV.  Exaltatio  gi atise  conn:- 
nationis  ( tn  ordine  adroboranlum  )  fupra  gratiam  Baptifmi, 
.on  tantum  cft  impia  iii  fefe  ,  fcd  in  Bellarm.  qui  docet 
>mnem  paenam  ,  atque  adeo  omncm  intirmitatcm  in  Ba^ 
ifmo  toUi)eft  planc  ridicula.  V.  Diftindio  illaintcr  4ii- 
rriptitnem  in  famittam  Chrtsli  f  &  in  militiAm  Chrtfii  ,  cft  metc 
cibalis ;  omnes  cnim  qui  in  familiam  Chrilti  adfcribun- 
ur,  ipfo  fadoadfcribuntur  in  militiam  illam  ,  quse  cft 
ommune  officium  omnium  corumquifunt  domcftici 
idei. 

C  A  P.  IV.    i^dftio  Cjuartci  ejl  de  mi  tjlro 
hujus  Sacramehti. 

BE Uarm.  Solus  Epifcopus  efl  pr:prlus  Ijujus  Sjicrimenti  miniftefm 
fid presbyter  potefl  hoc  Sa(ramentum  confcrrc»  ex  dtfpenfatione. 
Proteft.  !•  Debuit  nobisexphcareBeilarm.  utrumhoc 
iproprium  fit  Epifcopi ,  ratione  ordini<,  vel  rationcjurif-*- 
didionis?  Ordinis  potcftas  eft  cadem  in  Epifcopis  & 
Presbyteris,nequcinchoata  tantum  in  Presbyteroquoad 
hoc  Sacramentum  dici  poteft  ,  ut  BeUarm.  incptilfimi 
poftealingit,  &  abfolutaperfefta,^  indcpendcns,quoad 
Baptifmum  Euchariftiam,quac  funtevidentcr  majora. 
jurifdidio  autem  nuUa  major  in  confirmando  ,  quam  in 
baptizando.  II.  Rationem  reddert  debuit,  quarcnoa 
aeque  conveniret  Prcsbytcro,  Confirmatione,  ac  Baptif* 
mum  &  Euchariftiam  adminiftare  ?  III.  Oftendere 
etiam  debuit  ex  verbo  Dei ,  jus  difpenfandi  deiftiufmo- 
diofficiis,  hominibus  clTe  conceflum  ,  &quibus?Hagc 
quum  nonpoflint  uUo  modo  pracftari ,  quodconfufci 
BeUarm.affirmatur ,  per  fefaUumapparet. 

z.  BeUarm.  Aclof.8.Petr»$&  lohanncsmtttuntur.ut permM^ 
Muum  impofttionem  ^darcnt  Sptritumjanifum  tisquos  PhtUpiut  bapti^ 
\avcrat. 

ProteR.  Non  fuerunt  mifli  ad  fignandum  figno  crucis» 
chrifmatc  ungendum  ,  Sc  formulam  verborum  recitan- 
dam,  velad  Sacramentum  aUquod  ordinarium  admini-^ 
ftrandum,fedad  miraculofum  Baptilmumtlaminis,  vel 
Spiritus,cxerccndum.-<</ex.^/.  ?-4.?.6  m.7. 

3.BclUimf  C$nfirmMh  i^t  f^mpUmentum ,  &ferf€{l$9Sfipttf^ 

N  n    7  tni; 


Early  European  Books,  Copyright®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


66  BELLARMINVS 

9»!  .  proinde  iQHventt  ^  ut  k prtmario  mtniftro  detur.  ftc  enim  in  omni^ 
btii  alits  rehus  ,  ulttma  forma  imfrtmitur  a  primo  agente. 

Prctefl.  Hoc  argumcntum  ex  duabus  Blafphemiis  con- 
flatur  :  I.  Bapttfmum  ejfe  tmperfe^lum  fme  Coufirmaiionc  :  quzCi 
hoc  Saciamentum  cHct  excogitatum  ,  ad  fublevandam 
imperfedionem  Baptifmi ,  fic  inlirmitatem  ejuscontir- 
mandam.  1 1.  EpiTcopum  non  tantum  proprium,  fcd  & 
principalem  ,  zcpnmumagentem  efTc  ,  in  ultimaforma  ,  vcl 
gratia  Sacramcnti  imprimcnda. 

4.  Bcllarm.  In  Confirmattone  adfcribimur  ad  Chrifti  militiam : 
^dfcribere  autem  ad  mtltttam  >  proprium  efl  Ducum  &  Imperatorum. 

Frotesl.  I.  In  Baptifmo  adfcribimur  ad  Chrifti  mili-i 
tiam.Apoftoluscerte  cx  Baptifmo  conciudit,debeicom- 
nes  Chriftianos  liftere  mcmbra  fua  arma  juftitiaeDco,  in 
ChriftOjRow.  6.  13.  II.  Adfcribcread  militiam  inftru-i 
mentalitcr poffuntinfimipraefedi.  III.  Qu^i Epifcopos 
convertunt  inDuces ,  &  Imperatores  fpiiuualcs,  iiho- 
niines  collocantm  throno  Chrifti. 

Cap.  V.    ^td^fito       ejl  de  carcmoniisConfirmaUo. 

BEllarm.  I.  Inconfecratione  Chrifmatis.  l.Fi^int  benediflio^ 
nes  oUt&  Balfami  ,  per  orattones.  2.  Ftunt  ettamper  ftgnum 
crticiS'  3.  HalatEptfcopusatiqitotiesfKperahjptillamChrifmatts.  4. 
Chrtfma  jam  confecratum  ,  falutatur  ab  £pinopo  &  Freslytcrts  >  hts 
njerbts  :  Ave  fanfium  Chrifma. 

Froteil.  I.  In  iftisomnibus  nihll  qu'dquameft  ,quod 
non  eft  plane  hiftrionicum,  &  ridIculum,non  audorita- 
te  tantum  ,  fcd  ik.  iimilitudine  facrae  Sci  iptuise  deftitu- 
tum  ,  practcr  benedidioncsorationum.  1  I.  Illaeautcm 
bcnedidiones,  non  jantum  funt  vanse  ,  utpote  vcrboca- 
rentes,  fcd  prophanae  ,  &:  m  gratiam  Dei  plane  contumc- 
liofae,  lic  cnim  intcr  csetcra  ,  orat  Epifcopus ,  fuper  BaU 
famum  :  ut  Deus  huic  unguento  fptrttualem  gratiam  largiendo^  fle^ 
nttudinem  fanfltficationii  tnfundat  ,  &  ut  fiat  omnibus  qus  tx  eo  un^ 
gendt  funtt  tn  adoptionem filtorum  fer  Sptrttum  fanilum.  V$de  Fonti^ 
ficale  Romanum. 

2.  Bellarm.  Inipfa  confirmatione ,  fr^ter  caremoniamejfentia^ 
lem.  I.  Sufccptor  offtrt.  2.  Freces  dtcuntur  y  cum  manus  tmpofttio^ 
ne.  3.  Pax  datur  confirmato.  4.  Eptfcopusconfirmatummanu  levi^ 
tercddit.  5.  Fafcta  Itgatur frons.  6.  Ad  ftptem  dtes  non  lavatuf 
caput. 

Froteft.  Haecetiam  rccitaffe  (  fi  prccescxcipiantur,cuni 
caium  geftu  }  eft  abunde  Uti$  rcfutalfc. 

LIBER 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS. 


«7 


L  I  B  E  R        V  A  R  T  V 

)E  SACRAMENTO 

EVCHARISTI^, 
C  A  r.  I. 

hidfHc  ptima  eft  ^  de  prdifentia  Ccrporis  &  Sanguinii  Dcmiminhcc 
Sacramentc  :  an  poft  confeciationem  ,  realiter  ,  ac  lub- 
ftantialiter  fub  fpecie  paiiis  &  vini  contineantur  ,  in 
codcm  fpacio  ,  quo  pani:>  &  vinum  antea  contincban^^ 
tur.  Pontificiiafiirmant ,  nosnegamus. 

Argumcnta  Bellarmini. 
T    H    E    s    I  s 

BHllarm.  Frimum  argumentum  petitur  ex  p^;  risteffa^ 
menti,  Figura  necc^artotuftncYcs  rjfe  dcbent  YLi  ;  rAtis,  fi- 
\ura  autemfacramtntt  EuchariftiAyflgnus  Pafchalts,fan^t4tsf(KJeris,& 
^nanna  ,  vcl  funt  excellenttores ,  W  non  tufirions  fimplict  ^  n^turali 
^ane ,  ftgmfcante  corpus  Chrtfti.  igitur  Euchariftia  non  tft  fimp!ex  & 
naturalis  fAy»tsfigniJicans  corpus  Chrtftt^fedtp[umCorpus  Chrtftt. 

Protcft.l.  Totum  hocargun^cntumpctitur  a  non  cnte 
Sacramentaenim  novitcftamenti ,  non  habuerunt  tigu-. 
rasullas,  a  quibus  prcefigurabantur,  ut  Sacramenta.  lunc 
quidcm  refpedu  veterum  Sacramentorum  ivW-j^r:* ,  vcl 
iimiles  typi*  fed  non  if^^sTUTo*,  vel  exempl.u  iain  illisex- 
prelTa.  I  I.  Realis  &  (ubftantiali^prasfentiaChrifti,  hoc 
argumento  non  magisprobaturin  Euchariftia  ,  quam  ia 
baptifmo.  Figuragenim  baptifmi.  quas  Bellarm.  de  bapt. 
cap.  13.  commcmorat,  inferiores  debuerunt  eflerebus 
figuratis:  crant  tamen  excelientiores^  vel  non  inferiores 
fimplici  &  naturaliaqua,  remi/iionem  peccatorum  figni- 
ficante.  III.  Hacctiam  ratione,probari  porcft  rcalis  3c 
fubftnntialisprasfcntiacrucis  ligneae,  in  omnifigno  cru-. 
cis  quae  pingitur  in  frontc  :  quia figuras  hujus  figni  ,quas 
Bellarmin.  enymcrat  ,fom.2.  ic  tmag.  1.2.  r.29.  debucrunt 
clTc  rebus  tiguratis  prasftantiores :  crant  tamen  excellen- 
tiorcs,  vel  non  infcriorcs  fimplici  figura  crucis  digito,  iii 
aerc,  tranfeuntcr  cxprclfo.  IV.  Ineptillimc  facitBella. 
quodargumentum  inftituit  de  Sacramentorufn  natura» 
ficut  iplemet  fatetur  c.  4.  ex  compxrationereruminter  fe^  omtjfa 

ffgnificatiQng  :  cum  dcfinitio  Sacramenti  ^  Concilio  Tri- 

4entina 


S3  BEttAHMfNrs 

dcntino  tradita^  &  a  Bcllarm.  inaximeprobata,  dc  Sacf. 
lib.  I.  cap.  I  r  •  natuiam  cjus  collocat  in  ft^nificand^  ,  <>•  rj^-* 
ci^»fl!o.  V.  In  iignilicandOjCfc  efficiendo,  mfcriora  fucrunc 
Sacramcnta  vctcris  teftamcntx»  Sacramentis  novi,  noti 
rc  &  Aibftantia  vcl  fignificantc^  vcl  figniticata  ,  ficut  an-- 
tcafuit  probatum.  VI.  Sacramcnti  vetcris  clementum 
aliquodcxtcrnum,  potuit  cfTe  cxccllertius  in  fefe,  quam 
novorum  clcmcnta  ,  quia  tum  in  fanguinc  &  faciiticiis, 
maxime  ad  vivum  debuit  Chriftus  rcprsefentari:  fsd poft 
Chrift  mortcm,  nulluseft  locus  fanguini ,  &  maftationi 
in  cultu  facro.  VII.  Cum  tamcn  Bcllarm.  non  tantum 
Agnum  Pafchalem  ,  fed  &  fanguinem  fcedcris ,  cujus 
mcntio  tit  He*.9.20.figuram*facit  Euchariftise,  &»c»^4/i- 
fioms  CAny7/,blafphcmia  haec  cft  manifcfta,non  rationibus^ 
fcdlapidibuspotius  rcfutanda. 

2.  Bcllarmin.  Idem  pYobaturexfromifiioneDomini^  ie  Enm 
^harifiia^  qux  habetur  Ioh,6. 

Proteft.  I.  Refpondcmus  cum  Gabrieleder^n.  wj//^;?. 
84*1»  toto  tUo  cApite  Dominm  /oquitur  de  manducattone ,  (b'  bibitione 
^irttualiy  non  carnait ,  Hequefacramentalt*  &  cum  Cajctano  :  fi 
ferjpicactter  fuit  confiieratum  »  apparet  quod  fermoformalts  non  efi  de 
facramento.  1  I.  Qu^ia  tamcn  cadcmeft  dodrina,  quaspro- 
prie  in  Euchariftia  obfignatur ,  &  idcmadus  fingulari 
modoin  dcbitaEuchariitiae,  pcrceptioneexcrcetur,  id^ 
circopieraqueeorumquaeibidicuntur ,  reftc  poffintad 
Sacramcntum  accommodari,  ita  ut  nihil  inde  crcfcat 
Pontificiorum  fomnio  dcprosfentia  carnali.  Vthaeccla-- 
riora  fiaiit ,  videndum  brcvitcr  quid  utrinquc  dicatur. 

-Argumcnta  BcUarm.  deloh.  6. 

5.  Bcllarm.  Dominus  loquitur  defuturo.  Panis  quem  egodabo  : 
tnanducatio  autem  pcrfidem  ,  res  efl  omuiumtemporum. 

rroteft.  1.  Loquitur  etiam  in  futurodc  Spiiitu  ,  qui 
fuit  omniura  tcmporum.  loh.  4.14.  aqua  iHa  quam  egoei  dabo. 
II.  Refpondct  C^jtt^nusinloc.  MAmfefiifitme  expUcat  ^  pa^ 
nem  hunc  forepafiionem  *  &  mortem  fuam  ,  dicendo  quod  pants  quem 
ego  dabo*  eft  caro  mea  ,  non  mjftica  >  non  Jpiritualts  »  fed  quam  ego  da^ 
t$  :  &dtcendo  dabo ,  figntficat  voluntano  donofe  fajfurum  ac  moritu^ 
fum. 

Bcllarm.  Dahopromundivitat  noupoteH  exponi  ,  nifiprove 
uere  acproprte  \utura  ,  ergo  &  frimum  tUud  :fanis  quem  dabo. 
Proteft.  Conccdimus  totum. 

Bellarmin.  Dominus  de  Patre  dicitin  frafeuti ;  Paierdat :  de fe 
MUteminfuturo  ;  f  ants  quem  egodabo. 

Proieli.  Dominus  ctiam  dc  fcmetipfo  dictin  praefenti* 
verfu  trigefime  ttruo  qui  de  coelo  dcfccndit ,  &c  ^iifvitam 
mundo.  4.  Bcilarin. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  ^9 
4*  BelLirm.  T^nta  ejf  ftmilitudo  himmverb^rum  ^  cumverLn 
^^Br4»  2>  fit ptanc  clamare  vtdeatur*  tbt  reddt^  qrsod  hic  futt promt/fum. 

Protefl.  I.  Similitudo  maxima  lolet  effc  verborum, 
■■I  quaj  habentur  dc  gratiain  Sacramcnto  obfignata,  cum  lis 
■f      quaedc  Sacramcnto  habentur.  II.  Concedimus  m  Sa- 
1'        cramento  ritc  prarcepto  ,  reddi  luo  modo  illud  quod  fuic 
^  promiirum  ,  fed  non  in  folo  Sacramento. 

5  .  Bellarnu  CoUiiitur  ex  lttigatt;,ne  ludecrtim  ,  &  ex  cffindicHl$ 
iifctpulorum  ,  ^tlquid  novum  ,  cr  miranlt$r      -  m    Chnfto  ;  eorum 
Mtem  fcntentiam  ,  nonccrrcxit  CUtjIus,  .         Ham  expltcavit. 
mtm  ^  Pro/fyf.  I.  Argumentum  hoc  (  ex  partcfaltcmjpetitur 
a  teftimonio  hommum  carnalium  ,  infirmorum  ,  impc- 
^^■ritorum.  II.  Quowi  proponebacur ,  fiiit  revcraipfis  no- 
■jHvum,  &  eft  adhuc  omnibus  niiiandum.  III.  Eorum 
fententiamcorrcxit  Chriftus,&  fuam  cxplicavit.^yfr/:^^* 
f^;  J-  40. 62.6 3. 

6.  Bellarm.  DiJfinlHotamfrequenSyCAmiSiac  fanguinh»  6  cibi^ 
dcpotus  s  nperte  tndtcat  ,  Chrtfium  icqut  dc  communtcattone  fui  fuh 
fp^cicbtis  panis  &  vini  :  altoqui  efiim  quorfum  ifta  iVjli?iclio  ,  iottes 
frdfertim  rcpetita. 

Pro/e/f.I.Refpondet  Cajetanus.  H<cc  facilerejictnntuY :  pit^ 
fiictendo  quod  tn  hoc  eodem  capituU ,  paulofupertus  ,  lefus  djxit :  qui 
1  ventt  ad  me «  ncn  efuriet :  qui  credit  in  me  ,  non  ftttet  unquam  :  cUrt 
enim  in  hts  verbts  conftat »  ncn  fpcilare  ad  Sacramcntum  EuchjirtfttA » 
gj.      quod  Dominus  itftmguit  efurtrct  &  fittre  :  quod  ^qutvalet  ad  dtsltn^ 
W.      guere  inter  manducare  ,  &  btbere  ,  nam  efurtre  ad  mandueattonem  « & 
wL       fitire  ad  bibitienem  pertinet.  Non  potesl  itaque  ex  dtfltnthonL  jn  mam^ 
r       ducare  ,  &  btbere  trahi  argumemum  effcax ,  ad  infenndum  quod  de 
Sacramtnto  Eucharifhx  eft  ferme.  Stmtlittr  difHn^lio  tntcr  carnems  & 
fanguine^n,  non  adjuvat,  fed  fotius  ad  centrarium  ducit :  quoniam  ca^ 
re  ncn  q^ialitercunque  difcribtttn  dtslinfla  a  fangume  ,  jedf  paratione 
m  ctbui  apotu  :  ccnftat  at$tcm^  qt^od  realisfeparatto  tn  Sacramente  esl 
r^pTdfvntattve  tantum.  1 1.  Cum  codem  Caict  :  dicimus  ; 
duhndione  hac,  intcr  cibum,  potum,  ufus  eft  Chriftus, 
^dmantfeftandum  ,  quedmors  fua»  eft  nHmentum  pcrfech^m  aniwA^ 
eonftat  enim  alimentum pcrft^flum  ex  ctbo  & potu.  Similis  cft  ratio 

aillius  promilli  ;  Luc.  22.  30*  ut  cdatis  Sc  bibatisin  mcnfa 
mea  ,  m  rcgno  mco.  III.  Si  fanguinis  potus ,  in  hac  di- 
ftindtionc,  feorfim  prsecipitur  k  Chrifto ,  tum  Antichri-. 
ftuscft,  quiillumpopuloadcmit. 
7.  Bellarm.  Expref  totUa  c\remea,  vcre  eft  cibus »  &  fanguit 
meus ,  vere  esl  potus^  ft^nificat  diverfum  medum  ,  fumettdt  carntm,  & 
fanguinem  Chriftt. 

^Preteft.  Rcfpondct  Cajct.  Diciturhccadfi^nificandHm.quei 
iore  juA,  &  fartguis  fuus  naturalts^  id  eft  mors  fua^non  falfe,  non  ept^ 
W      ntone^  fedfccundum  vcritAtcm  $  h/^beat  raUmem  ctbi  ^  tetus  anims. 
P      ideft,  alimcHtt^crfcm.  8,  BcUo 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


70  BEtLARMlNVS 

8.  Bcllarm.  C$mparatto  manrtd  »  non  referiur  ad  corpus  Chrifl. 
nt  fnmitHr (ola  fide  ,  fed  ut  fumttur  tn  Sacramento. 

Proteft,  Qualitas  comparationis  non  convcnit  Saci 
mentali  manciucationi  pcr  fc,  fcd  foli  Ipiritaali.  comedenti 
manna  mericbantur  :  comedcntes  hunc panem  ,  non  moriuntut. 

9.  Bellarni.  Mulitplicattopanum  »  cui  hac  dtjputatio  Chrtffifui 
adjunfta  »  futt  inftgnti  figura  Sacramenti. 

Protcft  Fuitoccafio  ,  quarc  luda^i  qusercbant^  Chrift< 
cibum  corporalem;  &:  illam  occafioncm  acccpit  Cliiiftu 
inftruendi  illos  dc  cibo  ipirituali;quod  autcm  iigura  fuc- 
rit  Sacramcnti,  hoc  nullo  modo,  aut  figura  ,  poteft  con* 
cludi. 

10.  Bellaim.  luramcntum  iUud,  amen  ,  amen  ,  f.^  '^iti.  rc^iii 
thm^  oftendttfententiam  inttUigcndam  ejfe proprte,  non  figurate. 

ProteH.  I.  Amcn ,  amen  ,  non  cft  juramcntum.  II 
Vfurpatur  hauc  afrcvcrand»  formula,  in  fententiis  figura- 
tis  ;  ut  lohAO.  amen,amcnJuovchts,  qui  non  tngrcdnur pcY  oflitirt 
inovileovium^  &c. 

Bellarm.  luramcnto  non Ucet coKfitmare  ,  nifi  fcntcntias  apcrttl 
fimaSfqua  non  pojfuni  tn  altum  fi-nfum  torqueri 

Protelt.  I.  Talcs  debcnt  cfTe  juranti.  &  talis  fuit  ifti 
Chrifto.  II.  Apcrtiflima  &  ccrtilTima  fententia  Hgura- 
tepotcftcxplicari.  III.  Bellarm.  dc  Baptif.  r.  ii.fatc* 
turnuUa  ijfe  Scrtptura  lcca^  in  quthus  non  pofitt  unus  *  ab  alto  diffeu* 
tire^  fi  veltt  perttnactur  agere.  Nihil  igitu  r  cft  in  tota  Scriptu- 
ra,  quod  Bellarm.  juramcntocontirmabit ,  quiapotcftin 
alium  fenfum  torqucri. 

Bellarm,  loh.  3.  agttur  de  Baptifmo  :  erg$Ioh.  6.agiturde 
Euchariftta. 

Proteii.  I.  Ncquc  anteccdens  potcft  probari,  &  illo 
.probato,  confequcntia  nihilvalct.  II,  Sicomparatio 
parium  fit  admittcnda  ,  in  iftis  locis  ,  tum  Euchariftia 
ctiam  infantibus  crit  neceffaria  ad  falutem  ,  cx  fcntentia 
Pontificiorum  :  qui  ci  ror  fuit  Cypriani ,  Innocentii  Pa-- 
pae,Auguftini&  Ecclefiae  totius  occidcntalis,  per  aliquot 
lascula,  cxhujus  loci  interpietationc  eadcm  oriundus. 
III.  Si  comparatio  fimilium  particulaiitcr  inftituatur, 
tum  ficiitaqua 3.  diftinguitur  ^  Spiritu  ,  ficetiam  hic 
panis  acorpore  dcbet  diftingui.  &  quemadmodum  ibj 
Spiritus  non  cft  rcaliter,  &  clicntialiter  praefens  fub  fpe- 
cie  aquas  ,  lic  neque  corpus  hic  ,  fub  fpecic  pani^.  I  V. 
Agnofcimus  tamcn  in  co  ifta  loca  convenirc  ,  quod  ficut 
loh.  3  .communis  dodrina  regenerationis  traditur,  quas  ia 
Baptifmo  obfignatur;  fic/o/;.6.  comrrunis  dodrinaman- 
ducationis  Chiilli  traditur ,  quae  in  Euchariftia  myfticd 
obfignatur. 

iz.Bellarm# 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


71 


ENERVATVS. 

li.  BelUrm.  ratres  h.u  lcca  expoftierHnt  de  Sairamento. 

PrQteli.  1.  Bellarm.  iple  faretur  multos  Patres  errafle, 
lEuchariftise  neccHitate  ex  hi?»  locis  colligenda  I  1.  Pa- 
rcsmultif'  aitlanfenius  )  accommodarunt  tantum  haec 
crbatid  Sacramentuiv 

Bellarm.  In  comment^vn^  ^  dij^tii.ui.nibHS ,  fen'H$  ///t/.jii 
cfrimi  debet  non  fcnfus  myftici  &  accommcdattorjis. 

Prctesl.  Senfus  veri  accommodatlonem  legitimam  ,  i\\ 
-^mmcntariis ,  &  difputationibus  tradere,  nihilvcrnr. 
atres  autem  pla^  niniiofui^^  mylticis  fenfibus  ,  allcgo- 
iis  ,  &  accommodationibus  multo  magis  coadisinduU 
ffe  ,  nemo  quifquam  ignorat ,  qui  ipfo^  i  limine  faluta- 
it.  Bcllarm.  ipfe  7.  fatetur  variob  Paties  hsec  vciba 
.lyftic^  expofuiflc. 

Bellarm.  Cnr  non  licehit  tdem  dtcere%  de  i#/r.  3.? 

Proteii.  De  varii?^,  licet. 

Bellarm.  Nemounns  Patrum  docuit  hunc  locum  nuliomedoiU 
acramentalt  manducntione  loqut. 

Protcii.  Nequc  nos  hoc  docemus  quia  fpiritualis  man- 
.ucatio  eft  res  &  anima  illius  quae  dicitur  facramcntalis. 
[3.  Bclla-  m.  St  Chnsius  Uh.  6*  nonloquttur  de  Eucharifita» 
iitur  lohannem  nthil  plane  fcrtpftjfc  de  hoc  SACY.wuni^  ;  quod  efl 
falde  abfuruum. 

Protefi.  I.  Non  magis  abfurdum  eft  lohannem,  ultimo 
n  loco  fcribentem  ,  omihire  illaquae  pertinent  ad  Sacra- 
nentum  extcrnum,quam  muita  eorum  quae  pertinebant 
d  nativitatem  Chrifti ,  cum  fatis  antea  fuilfent  ab  aliis 
:xplicata.  II.  Concedimus  eo  minus  necefTarium  fuifFe 
iohannimcntioncm  poftea  facere  C2cnae,quia  fpiritualem 
llam  manducationem,qua:  fola  incasnaeft  falutaris,  tam 
lilucidc  hocinloco  docucrat. 

14.  Bellarm.  Scqueretur  Chriflum  nunquam  explicuiffe  frHElA 
jxcclJenti.tm  hujus  Sacramenti  :  neque  uUum  exflare  frdceftutn 
hnum,  de  hoc  Sacramento  perctptendo. 

Protefi.  Frudus  hoc  loco  explicatur,  fcdidem  frudus, 
ana  cum  prascepto  hoc  fictendt ,  in  ipfa  inftltutione  magis 
iiftinde  ,  &  particulariter  exftat ,  confequentia  igicur 
auliaeft. 

Argumenta  nojlra.  de  loh.  6. 

I^.  Protefi.  Agitur  hic  de  illa  manducatione  ,  quas  dat 
mam  ,  fcd  hoc  cft  proprium  fpiritualis  manducationis, 
crgo. 

Beliarm.  Sacramentatts  manducatio  dat  vitamex  fe  :  quodnon 
iat fine  fide^  idproventt  ex  tndtfpofiiione  accedentts. 

Proteii.  1,  Cajctanus  benc  obfcrvat .  Nondicitur,  quiman-* 

ducai 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


75  BHttARMlNVS 

iucatdiine^  fed  qni  mandmat »  ut  in  telliiamus  ,  quod  de  illo  ynnnd-, 
^arelcqHitur  ,  quod  non  rget  mcdific^tione  dsgne  ,  quod  mn  eH  con 
niHneaddipte  tvelindigne.  II.  Agitur  dc  illa  mandiicatior  ti 
quaepcrtidem  exiftit,atquc  adeo  non  potcft  unquam  f  # 

de  carcrc.  i;.29.35.40.47.  ^ 

16.  Prdffi?.  Agicur  dc  ilU  manducatione,  fincquayit 
non  habetuv :  led  fine  Sacramento  vira  poteft  haberi. 

BelJarm.  Hiclocus  ad  fotos  aduUosfcrtinet,  qmquidem  aut  re  1; 
/4,  fifrfftiHt ,  atit  faltem  defidcrio  tenentur  hoc  Sacramentum aliquah 
dopcrctptre. 

ProteSl.  I.  Quamvis  aftus  aliquis  qui  fpeflrat  ad  mar 
ducationem ,  htproprius  adultorum  ,  fubftantia  tame 
ipfacft  fimpliciter  ncceflaria  omnibusinfantibus  ad  falu 
tcm  :  ixtf Cilictt  Chrtffusfit  inillts,&  tliiinChrifto.  I  1.  Qiio 
Bcllar.  hicappcllat  deficlcrium,&  Scholaftici  folent  vo 
tum  vocarc  Sacramcnti.nihil  omnino  valet,nifi  quateni 
includit  in  fefe  fpiritualcm  manducationem  :  unde  ctiar 
cft  ,  auod  Cajctanusin  M.  6,  fpiritualcm  pcrceptioner 
confiftcrc  dicit  in  voto.  III.  Spiritualis  manducati 
Chrifti,confifterepotcft,  finc  ullacognitionc Sacramen 
Euchariftias,  ficut  olim  fuit  in  Patribus  ,  &  jam  accidcr 
potcft  in  co  qui  in  Chriftum  crcdit ,  nccdum  dc  Eucha 
riftia  fatis  inftitutus :  rciignotae  nullum  cftdcfideriur 
autvotum.  I  V.  Siin  vcrbis  Chrifti  adulti  fintinteUi 
gendi ,  &  votum  ,  tum  certc  fcntcntia  illa  non  fuitadc^ 
aperta,quin  potwcrit  in  alium  fcnfum  tprqueri,  &  proin 
dc  fccundum  regulam  antc  a  BcIIarm.  traditam ,  non  de 
buit  confirmari  ,per4Wfn,  amen. 

17.  Trotefl.  Agitur  hic de ilio  tantum  cibo  ,quifumi 
turfidct/.29.  3^.40.47. 

Bcllarm.  Mcntiofii  tripUcis  panis:  I.  Materialis.^.Chrift 
incarnatii  qutfide  efl  apprehcndendus.  3.  Etichariflia  ^  tliis  verbis 
fanis  quem  ego  dabovohts. 

Protefi.  I.  Materialcm  panem  Dominus  non  proponi 
quaercndum  ;  fruftra  igitur  introducitur  ad  trichoto 
miam  conftituendam.  II.  Chriftus  incarnatus,  &  iden 
Chriftus  in  Euchariftia,  non  funt  duo  gcncra  r>anis,  nil 
duofint  Chrifti.  III.  Tranfitum  fieri  a  Chrifto  ad  Eu^ 
chariftiam  ,  in  illis  vcrbis ,  a/.  ^  i .  pams  autem  quem  ego  dah^^ 
commcntum  cft  nimis  ridiculum.    Nam  I.  Illa  verba 
cum  fcquentibus  ,funtpars  rcfponfionisad  objcclioneir 
iudasorum  de  illis  vcrbis  Chrifti  1/.41.  fiautemaliu 
nis  in  rcfponfionc  intelligitur ,  praetcr  illum  quic.  . 
quaeftionctum  rcfponfio  non  circt  ad  ipfam  quaeftionem. 
II.  Conclufio  fcrmonis  1/.  58.  hic  eflpanis  ilie  ^  quidecali 
iefcmdit.  ^c.  apcrtcclamat ,  omniaqu»  didlafucrant  in 

refpon^ 


A 
t 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENIRVATVS.  7% 

fponfionc  *  ad  eundem  pancm  fpcftarc  ,  de  quo  qusere- 
tur  V.  41.  ego  fum  panis  iUe  »  qut  de  eslo  dvfcendit.  Quaeftio 
lirn  ,  conclufio  ,  &  prsemiflar  ,  circa  unum  &  idem  fub^ 
dum  debent  verfari.  III.  In  illo  ipfo  verficuloi/.^  r. 
•  fnm  pAnii  ille  vivus  quiccaio  defcendi  ,  (Tc.  fanisautem  quem  eg0 
Ao,  manifeftc  apparct  panem  a  Chrifto  dandum  eflc 
mdem  cum  illo  ,  quidefcendit  i/.^i.  quemBcUarm. 
tetur  fuiire  Chriftum  .  non  Euchariftiam.  Hic  certc  ft 
quam  ,  locum  habcnt  illa  verba  ,  quibus  Bellarm.  abu- 
tur  deeffecl.  Sacram.  libYoz.  Mp.  3.  Vttiofa  (Jfet  fMc  aquivo^ 
tio  :  liccbtt  omnes  ScnptHtai  fervertcfe  s  filtcct  verba  tam  aperta^ 
totsYqutre^ 

18.  PYotefi.  Si  adlitcram  intelligenda  fitEuchariftia 
ifto  capite,  tum  nunquam  defendi  potcft  corum  facri^» 
gium,  qui  Sacramenti  partem  altcram  ,  id  eft,  fuangui- 
sm  populoademerunt,  linc  cujUb  bibitionc  vitam  habc-* 
polfenegatur  v,  55. 

Bcllarm.  I.  Visprxcepti  non  confijlit  in  modo  fumendi  ,  fciin 
^a  rc  ,  quA  fumenda  efl. 

Preteil.  Subtcrfugium  hoc  eft  manifeftum  :  nam  Apo-* 
olus  I.  Cor.  1 1.  diiertis  verbis  ,  collocat  vim  praecepti, 
i  modo  fumendi  :  &  Bcllarm.  paulo  antc  cfficaciam  Sa- 
-amentipendercdocuit  ex  modo  fumendi.  Si  ctiam 
ullus  moduscxternus  praecipiarur  ,  tum  non  magis  co-- 
ledcre,  quam  bibere  ,  fic  proinde  ,  fatis  crit  rifu,  odora^ 
i  ,  aut  alio  modo  fimili  fumere  Euchariftiam, 

Bellarm.  2.  VerbaquidemprAcetttfonant  modumcibs  & potus  : 
men  mcns  legiflatorts ,  non  crat  oiltgare  ,  mft  ad  res  ipfas  fumendas. 

Prcteft.  I.  Lcx  non  habet  mcntem  prseter  verba.  II. 
egiflator  jam  ,  ex  Bellarm.  fcntentia ,  tam  juramento, 
uam  comminatione  gravjflima,confirmavit  verbaalitcr 
)nantia  ,  quam  ipfius  mensfuit ;  cum  tamen  antca  c.5. 
ocargumcnto,  hancipfam  fentcntiam  BcUarm.contcn- 
cbat  eirc  apertilfimam  ,  quae  non  poftit  in  alium  fcnfum 
)rqucri. 

Bcllarm.  3.  Fruffus hujusperceptionis oritur ex  ipfistebus  perm 
ptiSi  Hon  ex  modo  fumendi. 

Protcfl.  Scd  res  ipfasnonco  modo  &  gradu  pcrcipipof- 
mt,  qui requiritur  adfrudum  noftrum,  nifico modo 
imantur ,  quo Chriftusprasfciipfit. 

Bcllarm.  4.  ChriHusexpltcansquoidixerat ,  ait  :  qui  mandu^m 
itme^vtvet  proptcr  me  :  tiem  igitur  eft,  maniucare  carnem,  &  bibe^ 
fangutnem  »  quoi  Chriftum  tpfum  totum  maniucare 

Proteft.  Hsecomnia  verepoffunt  aftirmari :  fcdintcrim 
iSacramento,  Chriftus  non  propofuit  fe  totum  fimul 
amcndum  ,  ut  indc  cQlligcrciHus  noscatncm  &  fangui- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


7+  BHLLARMINVS 

nem  ejus  fumfifle  :  fcd  carnem  &  fanguincm  fuumpro- 
pofuit  diftinfte  ,  ut  indc  certi  cffemus  ,  nos  totum  Chri^ 
ftum  ,  cumquc  ut  mortuum  pro  nobis  accepiirc. 

Tert:  argum.  Bellarm.  petitur  a  verbis  inftitutioni^ : 
hoc  cft  corpus  mcum  :  dc  quibus  itidem  expcndcnda  vc- 
niunt,  qu»  utrinqucdicuntur.  Quaeftio  cft  ;  an  illa  vcrba 
fint  itaproprie  accipienda,ut  fcnfus  lit  :  hoc,  idcft,  quod 
his  fpcciebus  continctur  ,  eft  vcre,  &  propiie  corpus  ip- 
fum  Chrifti,  verum,  &  naturale.Pontificiiaffirmant^nos 
negamus. 

Arqumenta  BtUarmint  dc  vethis  injlitutnnii. 
19.  Bellarm.  Sacramemum  .Tefir^mentum.faElum^fcuftxiust 
lex  ,  feuprdceptum  ,  &  dcgmA  requtrunt proprtam  non  figurAt^m  /9^ 
quuttonem  :  fed  tn  tfiis  wrbts  agitur  de  Sacraminio  ,  de  Ttflamento$ 
de  paflo  ,  deprdcepio  ,  &  de  uno  ex  praciputs  re/tgtonts  dogmatis ,  cfgo 
fropriafunt  ,  ^nonfigurata. 

Proteil.  Propolitio  eft  omni ex  partc  manifefto  falfa.  I. 
SacramcntaCircumcifionis.  Gen.i?-^  Pafchatis,ExcJ.i2. 
figuratisphranbusinftituuntur  ,  csetcra  ubiquc  conlimi-t 
literdeclarantur  i.Cor.io.  Baptifmo dicimur  corpus  pec- 
catiexuerc,  Chiifto unacrucitigi,mori,&  fepeliri,Chri- 
fto  inferi,  Chriftum  induerc  ,  6c  Chrifti  fanguinc  afper- 
gi :  Iri  hoc  ipfo  Sacramcnto  corpus  Chrifti  a  Paulo  dici- 
turfrangi:  &  poculum  teftamcntum  vocatur  tquaeom- 
nia,abomnibus',figuratefinccontrovcrliainteUiguntur. 
Bellarm.  ipfe  ,  1 1.  fatctur.  depropoftticnefacramemalt,  qux 
explicat  Sacramentum^  ftve  e}HS  figntficattonem  »inhocgenerepropofi'- 
tionum  prAdtcatafcmper accipttroptce  mn  proprie.  I  I.  Nullator- 
niulaTeftamentiveldivini,  vel  humani  per  totam  Scrn 
pturam  profcrripotcft,qua2  non  aliquo  tropo  illuftratur. 

III.  Foedcrisiplius  novi  formula  illa.  Hci.  8.  lo.  Leges 
meas  tnfcrtbam  cordteorum  ,  abfquc  tropo  non  poflunt  cxponi. 

IV.  PraeceptaipfaDccalogi ,  maxima  cx  partc  non  pof-^ 
funtrcfte  intelljgi ,  nifi  fynecdoche  in  iplis  admittatur. 

V.  Figurati  dogmatiscxcmplum  fit  illud.  Joh,  2.  19. 
flruitetemplumhoct  &  tntratriiuum  excitaboiUud.  Pluribus  pro*^ 
barc  rcs  minime  dubias ,  nimiseflct  otiofum. 

20  Bellarm.  Domtnuihtsverbisutens »  loquebatur  cum  Apo^ 
fiolis»  idque  eo  loco,  &  tempore,  quo  mtntme  oportebat  obfcure  loqut. 

Proteft.  Confcqucntia ,  illa  nullacft:  non  loqucbatur 
obfcurc  :  crgo  non  figurate,  aut  tropicc.Tropi  faspiflimc 
illuftrant,  non  obfcurant  fermonem.  Apoftolis  v«tcruni 
myftcriorum  ritus  ,  &  Chrifti  fcrmones  confimilcs,  in-* 
telligentibus  ,  facramentalib  phrafis  non  fuit  obfcura. 

2 1 ,  Bcllarm.  Cmmhms  eii  reguU exflHan^  Sirtptura,  nun 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkliike  Bibliotheek^  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N    E         V         i    f   S.  7^ 
t  qH4m  dtmtttettdHmeJfeprcfrum  verbttHm  ftnfmn  ,  ttifi  mnmurAk 
MJtqttaaUa  Scriptura  ,  veUh^Ho  arttcHU  fide,  .  Mt  certe  a  cmmHni 
\Utius  EccUfis.  exflicatietit . 

Protefi.  Reipondemus  ,  cogi  nos  hoc  in  loco  proprium 
Tcnrum  dimitreie  ,  &  admittere  tropum ,  I.  lHis 
omnibus  Scripturae  locis  ,  quibus  tale  flagitium 
l  yetatur  ,  quale  eft  hommem  eumque  vivum  devorare. 
III.  Omnibusilhs  articulisfidei,  qui  veram  humanita- 
'temChriltimanere  doccnt.  Tertio  ,  communi  judicio 
totius  Eccleli«  Apoftolica  ,  ad  annos  a  Chrifto  fcxcen^ 
jtos  ,  &  amplius. 

22.  Bellarm.  Dominuitto»  ccti[ucvr,M grMuxs  agere  ,  titficum 
Utjutd  magttum  ,  &  mtraktU  faCiurui  cjfet ,  ne^ue  benedictre  confue- 
VVtt  res  tnfenftbtlesy  nificumtn  itsaliqntdmirabtteoperaturus  effet  .-^fei 
^'-ttempore  dicttur  Chrtfim  gratias  egiffe  Deo  ,  &  panem  benedixife, 

Frotffl.  I.  Concedimus  condufionem  tChriftumfci- 
ilicet  aliquid  magnum  &  mirabile  tum  temporis  operatil 
. tuiHe.circapanem &  vmum; cum  inftitutione  fuaelfccir 
lUt  efTent  efticacia  organa  gratiae.  II.  Falfiinma  eft  pro- 
:poljtio:  quamvisemmmScripturisnon  expIicetur,quo- 
ties  Chriftus  gratias  Deo  egir,  &  benedixit  res  infenfibi, 
les,  latis  tamen  conftat,  implevilFe  eum  omnem  juftitia 
cujus  hacofliciafuntpartesnon  ininima:.  Dicitur  etiani 
gratias  egilfe.  Matt.ii.zt;.  fine  ullo  mirabilxetfcdo  ;  licut 
kHc  rcsmienfibiles  benedixilfe.  Zwf.i^.v.^o. 

H  O  C 

45.  Bellarm.  Pronomtn  Hoc,  nondemonftratpaneni : non enim 
'pttfftadjeaivecoticordarecumpnne,  ut  fuofttbft.xntivo  :  nam  panis  cfh 
gcHcris  mafculitii ,  ttequc  potcft  p.bftantive  dict  Hoc  ,  ic  re  qux  ctrni^ 
tur  .&aperte  cegnofcitur ,  ntfi  fit gemris  tieutri  fed panis  cfi  gentris 
1  tnafculitii.tamGfdtce  ,quam  Latine.  Nemo  tnim  demtnftrato  fratre 
fui  ,  diceret ,  hoc  eft  frater  meus :  vel  dcmonftrata  imagme  Cafaris^ 
^■dtcercthocen  C^far.  •* 

Proteft  I.  Quamvisadjeaive  non  concordetcumj4«e 
m  antecedcnte  ,  poteft  tamen  cum  confequente  corpore 
J «  " Vr'^'^®'^'^^^^  •■  demonftrans ,  dicat, 

\Hcc eft ftipcttdmm  pttcati  1 1.  Subftantive  accipitur,  vel  ab- 
»folute.Nihilautemmagistritum  eft.in  omnibuslinguis, 
quam  de  re  mafculmi,  aut  fucminini generis ,  pronomine 
vv      abioiute  uti.  genens  neutri.  AuthcnticaPontiliciorum 
verfio  Zach.  i .  9.  de  iifdem  equis  enunciat ;  quidfHntifti  i 
qtttd  funt  hac  t  ubietiim  AtusMonunus  obfervat  He- 
Hj^braicc  HemaeUe,  ftgmticiie  ipfamet  hxc.  Dc  olivis  etiam 
HHf.  4. 4.  quidfunt  h4(  Dmtnt  mi  ?  ifc  nHm^uti  nefdt  qHiifunt  hsc  ? 
|F3  2.fielUrni» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


7(5  BELLARMINVS 

2.  Bellarm.  in  excmplis  non  obfeivac  pioportionemju- 
ftam  :  deperronisenim  hsecphralis  nontam  frequcnte: 
folet  ufurpari :  fed  de  rebus  manimatis  :  ubi  hAcrescom- 
modepoteftufurpari,  ibi  etiam&Aer. 

Bellarm.  Cum  fubjedum  mneftnotum  ,  nift  in  univerfali,  tf- 
ferridebetper  nomcn  umverfate  :  fed  eum  fubjetium  eft  netum  andien' 
ttbuiin particulari ,  mn  debet  efferri per  nomen  univerfnle.  verbtgra- 
tia  vident  altquiionge  neftio  qutd.fed  non  dtfternunt  quidftt ,  arhornt 
an  Upts.an  homo,  ege  autem  vtiee  effe  hominem  ;  quare  ditam  txterif, 
tUud  tft  home ,  non  autem  ille  eft  home ;  at  vtdeant  effe  hontinem. 
fednon  dtfiernant ,  quti  fit,  Pettus .  aut  Pautus  »  an  mtisaltus :  non 
dicam,  iUui  eft  Petrus ;  fed  dtcam  iUe  eft  Petrus :  difdfuli  aHUm  vt^ 
debantpanem,  &j>.ineme/fe,  nonignorabant. 

Protefl.  Bellarminus  ex  ore  proprio  judicabitur.  Cum 
fubjenum  ncn  en  notum  ,  nifi  in  univerjati ,  efferrt  debet  per  nomtn 
«>»«T;fr/j/«  fed  Sacramentum  aut  myfterium  panis ,  non 
fuit  tum  temporis  difcipulis  notum  nili  in  uniyerfali; 
panis  enim  cum  fit  matcria  tantum  Sacramenti ,  habet 
fefe  ut  univerfale  &  commune :  eflerri  igitur  debuit  pct. 
nomen  univerfile.Mercenarius  cum  dcnarium  videt, de- 
nariumeffe  non  ignorat:  quia  tamen  mercedem  fu,v 
quaeautquantafitYutura,  nonvidet ,  redeipfi  dicitui, 
h»c  eft  mercestua:  fic  difcipulipanem  videntes,pancrn  fuifle 
non  ignorabant :  fed  Sacramentum  corporisChnfti,  aut 
corpusChriftifuturum  nec  videbant,nec  fciebant :  rcae 
igitur  dicebaturipfis  :  hoc eft corpus  meum. 

24.  Bellarm.  Argumentum  hoc  eft  robufitfiimum  ex  Scriptura  : 
ft  [Hoc)  in conftcrattone  pants  demonftraret panem  :ttaettam  tncoH' 
fetrationeviniydemenftraretvinum  :  fed  aperte  rcpugnat  Lucas,c.ZZ. 
V.20.  ubi  difitcaltcem  cffnndi pro nebis : caltx igttHrnonfignificat  ta- 
Ittemvini.feicaltcemfangutnts. 

Proteft.  I.  In  coniecratione  velpanis,  vclvini,  cum 
illudquod  confccraturper  Hof  domonftretur  ,  neceiTario 
conccdendum  eft,panem  aut  vinum  per  illud  Hoc  demon- 
ftrari.  1 1.  Lucas  non  repugnat  Mattheo  ,  &  Marco 
apudquosnoncalix,  fed  fanguisdicitur  pro  nobis  efFur.. 
di.  III.  Abfurdam  fenteniiam  tribuit  Lucae  Bellarmi- 
nus  hiccaJix  ,iieft  ,  hic  fanguts ,  novum  Teftamentum  in  fanytint 
meo,  qni  pro  vebis  effunittur.  I  V.  Difficultas  in  iftoc  loco 
nullacft  degrammatica  concordantia  nominisHor :  dif-^ 
ficultas  autcm  rcliquae  phrafeos ,  in  caetcris fiuangcli"- 
pcrfpicue  tollitur  :  fed  non  cft  hujus  loci. 

25.  Bellarm.  VeraefttgiiurCathelicfrumfententis ,  qui  iUui, 
Het,  demenftrarevolunt,  nenpanem  ,fed  rem  etntentamfub  fpecit 
fanis;  qua  etfi  anteafunat panis;  tamen  tuncja-v  trat  Chrtnt  co*^ 
rrtteft,  Frimt,  Catlioiico-?ontiliciQXUUi  fcntcntia  una  a 


H   N  1  R   V  A    .    >  . 
luUa ^ft.  Alexandcv  Alenfis 4.  i o.  memln  4.  «r. 

.  I.  /"«7.  III.  quatuor  fententias  refert.  I,  Hoc ,  ;rre«t4 
icerdite  fAittm  recitatur.nofejje pnt;ome»demenIiraUvi,m.ll.  Hcc 
emmiirare  torpus  Chnfii ;  non  autem  vtre .  pro  temptre  iUo  quo  prOm 
trtHr  ^  fidproultimo  tnfianti  hujus  prolationts .  III.  Hoe^demon^ 
hare adfenfnm,  fuhfiantiam  ipfam pants.  mn  - '  'w.e.fed (onverfitm 
orpusChrifii.  I  V.  Hsf,  pfoutoratio  iliae  cattva,  demcn- 

^-are  pauem  ,  qui  cfifignum  cerporis  Chriftt.tta  ut  demcnQratto  ftt 
^Hatt  per  fignum  fuut  fi  dtcerctur  :  hat  petra  eii  Chrtfius.  Idem  au- 
em  HocproutorattoiUaefi  operativa.  dcmonfirarecorpus  Chrifli,  fr,n» 
ranfuhfianttandti»  corpus  Chrifit ,  itautfenfus  fit :  fignatum  heefi- 
»e ,  qttod  esl  panis  tranfubilanttandui  i»  corpus  meum  ,  ciJ  corpus 
neum.  loannes  de  Rada  Ai  ragonius,  Epircopu^  Padenns, 
lecontroverlusTheologicis,inter  Thomam  &  Scotum, 
i»arte  4.  tont.^.  art.  3.  quinque  enumerat  opiniones.  I. 
yioc.demonnrareacctientiatfeujpeciespants.  I  I.  Hec defignare  ccr- 
us  Chriltt,  prout  eft  in  fe.  &  tn  prepria  ^ccie  ;  fic  Ocham  .  ^  Major, 
.  I  I.  Hoctdefignarepanem,  fecundum  fuam  frthfianttam  ;  &utefi 
nfe.fic  Ocham  &  Bonav.  I  V' .  Hocdeftgnare  corpus  Chriili ,  prout 
lifubaccidemiiuspanis .  in  terminepreiatienis  verborum  ,  ftcMarfil, 
jabr.  Rtfh.xrd.  V.  Hcc  ,  forma/iter  ,  ac pr^tctfeprime  deftgnare  .  aii- 
utdcimmunefttbfiantiapants  &  cerperts  Chrifii,  fecundum  ratto»em, 
y>el fub  ratiene  contenii,  ut  fenfus fit :  hee  quodfub  his  acdd^ntibui 
'  mttnetur  ,  eft  corpus  meum.fic  Tem.  Scet.  Durand.  Capreei.  &(.  2. 
Jellarm.  Hancultimam  fcntentiam  videtur  approbarc  : 
ed  fophifticc  dcclinat  omnem  dirputationem  advcrram' 
•er  ambiguam  Illam  &  inufitatam  formulam :  f««f  jam 
rat  Cjmfii  corpus.  Non  enim  aufus  eft  definirc  ,  utrum /»>.•< 
ueritcorpus  Chrifti ,  cum  Dominus  illam  vocemH»f, 
»roferebat,vel74»itandem  cum  totam  fcntentian»  protu- 
crat :  nondum  igitur  non  tam  folvens,quam  involvens, 
laec  duo  momenta  ,  in  quorum  diftlnftione  difficuitas 
ota  confiftit ,  commifcet  &  confundit  iUe ,  ^CTtmntjam. 

E  S  T. 

46.  Bellarm.  Ifl  ,  ni/jil fignificat ,  Mifi  elf. 
Protcil.  Hocquidem  eft  certiffimum  :  fed  illud  efle,cli; 
'cl  eflentiale ,  vel  accidentale:  cft  in  propofitionc,  vel 
'rmu(  utloquuntur  )  adjedi ,  ut  Hetefi  ,  vel  tcrtiiad- 
efti,  utfjtff  ey?f«r;>»$.  Variaigituraliquo  modo  polfintper 
ftam  voculamfignificari ,  quamvis  nihil  figniticet,  vrx^ 
erquam  eft. 

27.  Bellai  m.  Hfi /jahet  ftmp/ifimam  &  cemmuniflimam  fignifim 
ttienem.  ita  ut  omnta  aliaverba  refoivantur  in  hoc  &  aiijutd  aliud  : 
n  heme  ambulat  ,  id  eii,  eftambuians. 
Swefi,  J,Quamvi§habeatfimpUciirim»m  &  commu- 


-r'^  BELLARMIKVS 

niinmam  fignificationemjllatamen  fignificatio  admittc 
repoteft  aliquam  differentiae  varietatem  :  ut  cum  cm 
phafis  ponitur  in  adfignificationc  temporis  praefentis 
Teirus  efl ,  non  futt ,  aut  cum  fimpliciter  accipitur  Im 
relarionc  :  H«(eft  :  &  cum  notat  unionem  ahquandoefJ 
fentialem  ,  ut  Pani^  cft  (trfus  :  vel  accidentalem  &  rclati 
vam,  ut  Panis  eft  corpus  Chrifti-  II.  NonpofTuntom 
nia  alia  verba  in  Efl  refolvi.  Secrates  docet ,  Secrates  docett^r 
nonpoflunthicvcrbailla  ,  docet » docetur ,  refolvi  m  fi?  ,  it 
ut  c*rdem  aftedliones  maneant ,  caufae  fcil.  ad  efteCtum 
&  fubjcdi  ad  aftum  ,  quicirca  illud  vcrfatur.  Pam^fit  cor 
fus,&  ranisff}faflt4Scorpus,ti(in  plane  unum  &  idem  fonant  % 
48.  Bellarm.  Hoc  verbum  Zsl ,  eft  cofula  emnium^ropcfitt»  ^ 

Pretesl.  I.  Hoc  modo  fuit rcfutatum.  II,  vbicopuia 
vim  habct,  pars  eft  etiam  confequentis.  Copula  eft,  qu* 
tcnus  vimhabet  conntfdcndi :  quatenus  vero  aliquid  1 
gnificat,  veladfignificat ,  eatcnus  pertinct  adconlcqucn 
tcm  partem  propofitionis. 

29.  Bellarm.  TrepiMonponutttur  iftvcrbn  ntfirattene  pecultA^ 
Yis  alicujus  fegnificatienis :  fed  Eft  nihtl  figntficat,  mfi  conjunaione^ 
unius  cum  alttro  ,  aut  ipfum  effe  commune  ommbus  rebus ,  erge  tre^ 
ncn  eft  tn  vcrbo  eft  ,  neque  ponttnr pre  figntficatJ 

Protrft.  I.  Afrwmtiohujusfyllogifmi,fuitantcarch 
tata.  II.  Quodadconclufioncm  attinet ;  Vnam&c 
dem  adhibent  explicationem  ,  qui  fedem  tropi  volunt 
fe  in  verbo  Efl ,  &  qui  eum  collocant  in  conlcqucntc  n 
mine  Corpus  :fitnijicat  corpus ;  eii  fignum  lorporis  :  uno  &  e<> 
dem  fenfu  dicu"ntur.Non  eft  igitur  hac  de  rcalia  quaeftio 
quam  quae  ad  Rhctoricam  fpedat,  III.  Conciliari  faci; 
lcpoflintfcnfus  eorum  qui  hoc  &  lUud  affirmant ,  exii 
mia  antea  difta  funt ,  quamvis  cnim  propria  fedcs  tropi 
fi t  in  nomine  C»r^«s  ;  quin  tamcn  tropum  fuftinet ,  no: 
abfolute ,  fed  in  iUa  relatione  ,  quam  habet  ad  anteceden 
rem  partem  propofitionis;  &  illa  relatio  dcnotatur  aliqm 
ir.odo  in  verbo  Eft  ,  quatcnus  accommod.itur  ad  habttu 
diuemillam  quaeeftconfequentis  argumenti  ad  antcce 
ilens ,  idcirco  aliquid  eft  in  vcrbo  ,  quod  fpcdat  ad  tro 
pum. 

C  O  H  P  V  s. 

50.  Bcllarm.  NufqMm  in  Scriptura  ^accipituruYpus  ChYiflii 
prc  ejui  figm  vel  figura» 

Pntti}.  J.  HcEceft  quacftio.  1 1.  Cum  Chriftus  ac( 
piatur  profiguiaChrifti,  l.Or.lo.  PetrAeYat  Chnnu^\  qupl 
poilit  p:ohi4)crc,  quin  limili;i  acccprio  ^dmittatui  de  coii 

pori 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


r 


E  N  L  R  V  A  T  V  S.  79 
porc  Chrifti  ?  1 1 1.  Nufquam  in  Scriptura  ,  Aor  eH  (trfn<^ 
lignificat  corpus  ,  quod  vi  verborum  illorum  incipic  effe. 

31.  Bcllarm.  NihtleFl  dcquoprsJicetur  fignum  ccr:.r-<  ,  7:ifi 
verum  &  natfirale  cctpus  fit  fignum  futtpfius* 

Frotefl.  Hoc^  in  antecedenti  parte,de  quo  fignum  corpo- 
ris  praedicatur  ,  aliud  elFe  a  naturali  corporc  Chrifii  ,  ' 
dimus  antea  prpbatum, 

32.  Bellarm.  IntcUtgttHY corpus»  quoi  eH pYonobi^ d,^tt4m  :  fic-» 
nt  apparet  ex  fequcntibtis  1  •  - '  ^  :  :rpus  tropice  acctptum ,  non  tH 
datum  pYo  nokis»(rgo. 

PYotesl.  Paniseft  fignum  veri  illius corporis ,  quodpro 
nobis  eft  datum.  Corpus  igiturillud  verum  proprium 
&:  naturale  intelligitur  ,  fed  quafi  fecundario  ,  mediantc 
fcil.  ratione  figni ,  fic  dicimus  dc  imagine  Casfaiii  :  Htc  eft 

CAfar  ,  quivictt  Pompejurn. 

33.  Bellarm.  lUAvoces^  traditum,  &  effufum  y  in  Ycftocafti 
fofit€»  conjnngi  debent  cumfuhftanttvc  in  reOo,  non  in  oblijuo;  (rpr^ 
inde  cum  Coypus»non  cum  C^YpoYis. 

PYotesl.  Puerilis  haec  objedio  ,  h  triviali  puero  facilc 
folveretur,  ex  differentia  fyntaxcos  grammatica;,  in  tro-t 
po  ,  Sc  in  explicatione  tropi.  Nonne  eadcm  efc  convc- 
nientiae  varietas  in  qudlibet  vulgaritropo  ,  ut  a^mr  cft  tgnt^ 
Ardens :  amor  eft  fimtlts  igni  aYdentt  i 

34.  Bellarm.P/iwis  EuchaYisHs,  non  didtuY coYpus  Chnfii»  qui^ 
e$  Ytte  fumto»  fimul  ChYtRt  coYpui  ftiittu  man:lucar?jus.  CYedr  re  enim 
inChYtftum^  ncn  clivtre  mandtnaYe  ChYtftum  »ex  fententiaipfiui 
Calvtnt  i  &  alio modo  corpus  in  cdn  i^  ftcHndum  tpfum  rectptmn  poteft. 

PYOteH,  Credere  vere  &  vivide  in  Chriftum,  cftvera 
cjus  manducatio  fpiritualis  :  fed  peculiaris  modu^in  adii 
fid-^i ,  fecundum  medii  facramentalis  naturam  pcculiarc, 
requiriturinfuper  ad  manducationcm  facramentalcm  iU 
lam  quag  eft  cfficax. 

35.  Bellarm.  SacramentAvetera^Vtrbum  Bapttfmtis,&  imag$ 
cructfixi ,  candcm  efftcaciam  hatcni  ,  cum  pane  EuchartniA  :fd  tnc-* 
ptuseffet^  qui  diceret  a/iquid  corum  effc  coYpus  Domtni :  eYgo  ineptui 
etiam  efl  tUe  qut  dicit  panem  EucharifttA  ejfe  corpus  Domt^t ,  quia  e(l 
efficax  ejusfignum. 

Protcfi.  Plus  quam  ineptus  cft  Bellarm.  in  tota  hac  ob- 
jedione.  Nam  I.  Imago  prohibita  nullam  efficaciam  ha- 
bct  asdificationis  vcras  ,  nedum  eandem  cum  Sacramento 
pei.  II.  Sacramenta  vctcra  teftamenta  fuerunt  obfcu- 
tiora ^&  proinde  non  commendabantur  tam  claris  attri-. 
butiombus.  acSacramenta  nova.  1  1 1.  Vcrbum  Dci  noa 
hab^t  eandem  rationem  figniticandi,  &  oblignandi ,  cum 
Sacramentis.  I  V.  Dc  aquaBaptifmi ,  rite  recepti  ,  non 
efletineptus;  quidicerct ,  cft  fanguis  ipfeChrifti,  qui 
purgatnosabomnipeccato.  O  o  %  yirga^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


80  B  E    L    L   A   R   M   I   N   V  5 

AYgumentA  noflrA  ie  vethis  mslitHitQnti. 

36.  Protefl.Hocy  nonpotuitcum  profercbatui ,  quid- 
c|uam  aliuddemonftrarc,  quam  pancm  :  quia  tum  Domi- 
nus  panem  folum  in  manibus  habuit ,  cx  fentcntia  Pon- 
tiliciorum  qui  docent  non  fui/Tecorpus  DominiinSa- 
ciamento  ,  cum  diccretur  Hoc;  fed  peradadcmum  confe-» 
cratione. 

Bellarm.  IllHd  hoc^  non  demon/Irat  panem  pr^cifejed  contentHm 
fuh  illts l}ectebm.  quod  qutdemltcetfueYttpanis ,  nnte  confecYattonem^ 
tamen  vttlloYtm  veYhoYum  ,  inctpiteffecoYpui  ChYifli. 

PYotefi.  I.  Cum  negat  Bellarm.  Hoc^  demonftrarc  pancm 
prAcife,  non  negat,  fed  tacitc  concedit ,  panem  aliquo  mo-^ 
do  demonftrari,quamvis  non/^mi/f.  II.  Quandoprofe-i 
icbaturHoc,  nihil  fuiffe  contcntum  fubillis  fpecicbus 
piaeter  pnncm  ,  Pontificii  omnes  concedunt  dum  conce- 
dunt,convcrfionem  nonfieri,  nifi  in  ultimo  inftanti  pro- 
Jationis  illorum  verborum  :  Hocefi  enimcoYpus  meum  :  fi  igi-- 
tur  contentum  dcmonftrct  j  demonftrat  panem.  III.  Si 
contcntum  illud,  vi  verborum  ,  incipit  cflc  corpus  Chri- 
fti,  tum  illa  vcrba  (  Hoc  cft  corpus  mcum  ;  non  funt  vc- 
ra  ,  antequam  converfioncm  illam  cffcftam  dederint ,  at 
vcro  verba  nccdum  vcra  ,  nihil  poffunt  efficere  :  ergo  vi 
vcrborum  illorum  >  non  incipit  cffe  corpus  Chrifti.  I  V. 
lllud  inciptt  effe  \  ambigue  dicitur:  convcrfio  cnim  (  ex 
fcntentia  omnium  Scholafticorum  )  fit  in  inftanti.  quam- 
visigitur  fingi  pofiiit  fequi,  poft  ultimum  inftansprola^^ 
tionisomnjum  verborum,  non  potcft  tamcn  ,  ne  fingi 
quidem  iw^/^/yequando  primaparticula  (  Hoc  )  Profertur. 
V.  Neceirario  fequitur  cx  concellisipfius  Bellarm.  pcr 
Hocy  dcmonftrari  panem  :  ficcnimille  ,  hocipfo^.  il.  5i 
quis  digito a!tquidoBendat,dHm pYonomen  demonflYativumeffeYt^val^ 
de  abfuYdum  vtdetuY  diccYe^  pYonomine  tllo  non  demonflYaYt  Yem  pYdftn* 
tem.  jitqui  Dominus  accipit  panem  ,  &  iUumpoYYigmsait :  acctpite^ 
editeM  hoc  efl  coYpus  meum.  vtdetuY demonftYaffe panem  ^  &  rurfus  : 
i^uandodtcitUYHoc^  tuncnon  eftpYdfens  fubftantiacoYpoYisChYifti :  fi 
jgttuY  fubsinntia  coYpoYis  ChYifii  intelligatuY^falfa  redditur  demonflYa^ 
sio,  dictmus  autem  hoc  ,  id  efl»  fubftantiafub  his  fpeciehus. 

37.  Protefl.  Mat^  26.  Btbite ex  hoc  omnts  :  \\\\x^  ex  h oc  ^wovi 
poteft  referri,  nifi  ad  vinum. 

Bcllarm.  Hud  (  exhoc  )  non  ftgnificat  exhocvino.fed  exeo  quoi 
in  calice/ub  fpeciebus  vini  continetur. 

Protcft  Illud  autcm  Dominusipfc  difcrtis  vcrbis  tefta- 
tur  iuiiVt  fruflumvitis.  JMat.  26.  29. 

38.  Protefi.  Hic  calixUcmonftrat  vmum  :  crgo  Wde- 
mQnftrat  pantHu 

BclUriHi 


-4 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


r 


E   N   E    K    V    A    T    V   S.  8r 
Bellarm.  Hicc^UxftgntficMeiuoiincaUce  ccntinetuf. 
Puten.  Sedcum  pronomenillud  cfrcrebatiir  ,  nulUm 

fubftantiam  in  calice  praeter  vinum  contineri ,  fuitantc 

cx  iplb  Bellarm.  demonftratum. 

39.  Pme/i.  Qnod  Dominus  accepit ,  benedixit  &  frc- 
gir,  iddifcipuli^  fuis  dedit,&  dandum  demonftravir,  per 
pionomen  Hoc,  fed  accepit ,  bencdixit  ,  &  fregir  panem , 
crgo 

Beiiai  ai.  Dominusaccepst^ac  hincUsxn  paHim  :  fed  deditfiinem^ 
nonvulgaremut  acceperat  ^fedbenedtclum     benediiltone  mutatt^m^ 

Proten.  I.  Panis  vulgaris  &  panis  benediftus  unam  & 
candemhabent  fubftantiam&  differunt  tantum qunlita-i 
tc.  eaquc  non  abfoluta,  fed  rclativa.  Haec  igirur  muratio, 
non  magis  facit  unum  panem  acclpi,  &  alium  dari,  quam 
cociio  pifcis  facit ,  ut  unus  pifcis  ematur  ,  &  alius  cdatur 
autconjugii  padum  cfficit ,  ut  una  faeminaambiatur ,  & 
aliaducatur.  II.  ^^quivoce  &  fophifticc  dicitur  a  BjII. 
fanis  bcnediclione  mutatus.  Neque  enim  Bcllarm.  ncque  Pon-- 
tificiireliquiagnofcunt ,  mutationcm,  vclconverfioncm 
panisfieri,  nUi  ut  Bellarm.  jam  modo  dixit ,  viverborum 
iltcrum:Hoc  eli  csrpus  meum.  Bcnedicho  autcm  illa  faltem 
de  qua  hicagitur  ,  anteccdebat  illa  vei  ba  ,  accepit»  benedtxit^ 
fregtt,  dediti&  aiti  accipite^  edite^hoc  ef} corprss  meum.  Mat.  26»  26. 

Bellarm.  2.  Si  quis  dicat\  pcrcuptt  quid^m  Pctrum  ,  occiiit^ 
&ftp^!ivit]  mn  inteUtgit Pettum fuiffevtvum fepuUum^tametftvi^ 
vus  fuerit  percu(Ius. 

Proten-.  Noncft  cadem  ratio;  quiaoccifio  hominis  tol-i 
j^v  ^  ,      r.^  bcnediftio  illa  ^a^' 

l^^o.ic.i.ciLriaiii  iCiitentia,  tollit  lubitAntiam  panis. 

40.  Proten  Eft.  in  hac  fcntcntia  (  Hoceftccrtusm-um) 
non  poteftidemlignificare  ,  qiiodftt,  Jiat,  tranfuhfl.tnttatur, 
iranfuhftantictttr:  hoc  tamen  fenfu  accipitur  a  Papifti^  aho- 
qui  talfaeflTet  fcntentia.  * 

Bellarm.  I.  Verba  ilia  ficut  &  quxvis  aUa  fententta  .  nonhi^ 
tentpcrfeclamft^nificationem,  ntfiinulttmoinflantt,  qttoprsferinr 
ulttma  V  V,  code7n  a:item  uUimo  inslanti,  ponitur  effcaus  vcrboru^n 
inef^L. 

Protcft.  I.  Hoc  totum  nihil  facit  ad  propofitum  nift 
verbum  ei?  f:ginricet  efl^eftionem  ,  debet  enim  nccelfario 
vclcorpiisfadium,  vel  facicndum  fignincare.  f^dum  noa 
lignifacat :  quia  e/Eci  dicitur  ej us  vi  caufali;  neque  facien^ 
dum  nifi  fignificet  eftedioncm ,  codem  modo  quo fitfi.t 
«c.  II.  Ineodcminftanti,  non  pofl-unt  h^cverbafi-l 
mu  facerccorpus,  &  fignificarcfadum  :  quiaunum  ho- 
rumordincnatursefequitur  alterum. 

BelUrm.  2.  Ordtne  naturx  ,  invicemfe  pr^cciunt,  &fcjuun^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


82  BELLARMINVS 
titrhAcdH».  Nam  verbailla  qhatenui  caufa  funt  illms  («nverfttnii» 
fncednm  cenverfioncm  :  &contra,  quatenus  verttaspre^ofitiontspen^ 
detarei  » tenverfiepracedit  ftgntficationem. 

rrotefi.  I.  Vt  oidinc  natuiaeinvicem  fcpraeccdant  ,  Sc 
fcquantur  ,duse  rcs ,  adiones  ,  aut  eft'e<a:ioncs  abfolutae, 
non  magis  fieri  aut  concipi  poteft  ,  quam  id  quod  natura 
aftabfolutc  prius  ,cflcabrolutenaturapoftcrius  ,  relpe- 
&ix  cjufdem.  I  I.  Suppuduit  Bellarm.  in  priorc  parte 
Jiujusdiftindionis.illudefiari.quod  cogiturconccdcve: 
nondixitigitur^ficutresipfapoftulabat :  ftgmficatto  prace-. 
ditctnvcrftevem.qucm^dmodum  in  altera  pnrtc:  cenver.  eprA- 
ttdtt  figntficattonem  :  fed  verba  prsccdunt.  1 1  I.  Si  converdo 
prjECedat  fignificationem  verborum,  per  quae  efiicitur, 
tumcfficiturverbib  nihil  fiirulkintibus ,  magicoplanc 
more. 

B^Uarm.  5.  Vtrbafimt  cpcrattna  ,  etiamfi  non pcnainr,-^:  pr» 
fiat  :  qiiia  cum  Deusqui  menttrt  »on  potejt  ,  dtcit  altquii  efie  ,  Hicfie 
tfi  ut  ttiud  ftt,& idee  fi  antea  ncn  fuerit  neccffe  tft  ut  tuncfiat . 

Proteff.  I.  Si  Deusipfehoc  dicercteo  lcnfu  ,  ut  vi  di- 
^ionii  res  fieret,neccirario  ponei  ctur  eii,  ^ro  fiat,  vcl  etl». 
II.  Nufquam  legimus  Deum  ita  ufumellc  hoc  vcibo  ei?, 

Bcllarm.  4.  Quts  pofuitChnfto  legem  ,  utfemper  eodem  modelo* 
qucretur  ,  cum  aliqutd  faciebat  ? 

ProteR.  I.  Pofuitfibimetlegem,utloquerctur  fcmpcr 
eo  modo  qui  poflit  intclligi.  II.  Pontiftcii  pofuerunt 
ipfi  lcgem  loquendi.dc  Sacramcnto  :  ut  fcll.  nihil  impro- 
pric,ambigue,  obfcurcdicat,  quod pollit  in  alienum  fcn- 
fum  detorqueri,  BcUarm.  fupra  f.9. 

41.  Proteft.  Sententia  Sacramcntalis,  accipi  debct  fa- 
cramcntalitcr,  id  eft,  fignificative,  fcu  tropicc 

Bellarm.  In  fententta  facramentali ,  quAexpltcat  Sacramentumt 
five  ejusfignificattonem  acctpiuntur  ,fempcr  prxdicata  tropice  ,  nsn 
froprte,  ut  Apoc.l? .  feptem  capita,fcptem  coUes  funt.  Mat.l^.  femen 
tftverbum.  Gen.^l.fcptembovei  ,feptemannifunt.  Sedhdcverba  : 
Hoc  eftcerpus  meum,  nondicuntur  ad  expltcandum  Sacramentum,  fed 
ai  tnftiiuendum,vel  ctnficienium. 

ProtcU.  I.  Inprima  parte  hujus  rcfponfi  ,  Bcll.  totanti 
caufam  nobis  tradit,  1 1.  Non  aufertar  altcra  partc.quod 
in  priorcdatur.  Nam  eadcm  vcrbadicuntur  adinftituen- 
rium  ,  &ad  cxpligandum  Sacramentum.  fic  Gen.ij.hoceft 
feeduimeum  ,  Htctrcumcidaturvohtsomnii  mas  :&  E.xcd.  IZ.  agnui 
efl  Pafiha.  verbis  illis&  inftituuntur  ,  &  explicantur  Sa- 
cramcnta.  Nequc  certe  fieri  potcft  ,  ut  vcrbisinftitutio- 
Jiis,  dcclaretur  naturaSacramcnti  alicujus  (  quodtamcn 
ncccflarium  eft  ad  plcnam  inftitutioncm  )  acipfumSa- 
rramcntum  non  aliquo  modo  cxplicctui.  111.  Nulla 

latio 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


F   N   E   R  V   A   T    V  8? 

atio  rcddi  aut  fingipotcft  ,  quaicifta  veiba  :  Hcc  esl  corp-^i 
t  neum^  non  dicantur  Auim  Aibjedum  cxplicare  ;  asque  ac 
I  lla,qu3eBelI.  agnofcit  explicare,&:  tropice  efle  accipien- 
f  U  :  ftmm  cfl  verbum^feptem  bavcs  funt  ftptem  anm. 

42.  Prctesl.  Nili  Apoftolis  venilTetin  mentem  C«r;3;^s 
»  igurate  accipi  deberc,turbati  fuilFcnt  dc  rc  ta  prodigioia* 

Bcllarm. I  .Vna  cauf^  cur  ApoHolt  mirMt^ac  turbatt  nonfuertnt^ 
•ff *  qutxfuerint  jam  aniea  inflrucli  &  prxmoniti. 

PYQtefl.  Fucrant  ibi  turbati,  cx  hujufmodl  carnalicon- 
:eptu  :  ncque  turbari  dcfierunt ,  antcquam  inftrudti  fue- 
•ant,illa  verba,non  carnaliter,  fed  fpiritualiter  circ  intcU 
igenda. 

Bellarra,2.  Alteracaufa  efi  ,  quiaidem  ChriJluSt  qfiimyfleriA 
ebat,  mcntem  eorum  fi de  iUuiirabat»  ut  fihi^Hciter  crcdt  n  nt. 
Protcfl.  QiK^  Apoftoli  fide  illuftrati  limplicitercredide- 
runtadomncipcrtincntia,ilIapoftea  in  fuis  concionibus 
^  &  fcriptisproponebantaliiscrcdcnda  :  &  intcrilla,maxi- 
.  mcinculcabant,i>c  cxplicabant  illaquas  videripolHnt  ma- 
)  xime  incrcdibilia:  fcd  de  rcali praefcntia corporis  Chrifti, 
fub  fpcciebus  panis  ,  in  codem  fpatio  ,  in  quo  panis  antca 
fuit  ,  nihilquidquamabipfisdocctur :  ne  ibi  q^uidcm  ubi 
maximc  dcbuit,  ii  vcrum  cfiet,  ubidc  mirabilipotcftate# 
prasl^ntia,  &  eflicacia Chrifr   '  unt. 

E e  1 1  a r m .  3 .  Multa  yn : !!: f:  Cat hcHcortm  ^  n:n  tu^^ 

bantur,  cum  iiem  atidiunt. 

Protcfl.  Caufa  eft,  vcl  uir.p.iLiUcU  bruta,  non  Cli.nU.i- 
na  ;  vcl  quia  fic!c  implicita ,  tcnentur  confcientix  coruni 
•  Ccimplicatse  ,  abcoqui  fcdet  in  templo  Dci,  tanquam 
Deus,  utparatifint  credere  ,  virtutescfcvitia  ,  &  vuiacjfc 
v/r/«/es,  fiipfcdicatBellarm.de  Pontificc/.^..  c.^. 

43.  PYoteH.  Corpus  quod in Euchariftia datur fub fpf- 
cic  panis,corporaliter  manducatur  ,  &  dentibus  tcritur, 
vd  mafticatur :  fed  hoc  alienum  cftanaturali  corpoic 
Chrifti,  ergo. 

Bellarm.  i.  Adrationemmanducationis  s  nonefl  neccj^aviaat" 

tritio. 

Protcft.  Ad  cibi  folidlmanducationem,  adeo  neceflaiia 
cft,  cx  ordinc  naturae,  maftitio,  ut  Scholaftici  eam,intei 
partes  manducationis  folcant  cnumerarc.  fic  Alex.  Al  f  .4. 
^ .  1  o.  W.9.  a  1 .  in  manducatione  fant  tria  :  maftuatio » in  vsntrem 
irajeilto,  &  incorporatio.  fic  Bonavcnt.in  4.  J.9.  q  z-  tn  mandu^ 
cattone^  duplcx  cft  a^lus  deintcgritnte  ;  mafltcatio  fctl.  &  tncorporMtt^ 
utpatct  afpici.nti. 

Bellarm.  2.  Corpus  Chrininon  abfohte  mAnducattir,  fdfuh 
(peciepanti  :  &  fic  etiam  atterttut :  quatcnus  jpecics  ttf^  dentibus  at^ 
tcTHntur. 

O  o    4  TrotcH 


84  BEXLARMINVS 

Proieft.  I.  Si  corpiis  Chrifti  non  abfolute  nianducatur  ^ 
in  Euchariftia  ;  tum  ilIud/;or,  quod  abfolutc  accipitur,  & 
manducatur,  non  eft  proprie 'corpus  Chrifti.  II.  Spc- 
cici  accldentalesper  fe  ,  non  pofTunt  efrcobjedum  aftio- 
nis  realis,  dividentis,  &  corrumpentis;  cjuali:>eft  attritio, 
Mafticatio  eft  quafi  prima  concodio  cibi :  an  concoqui 
folj-nt  accidentia  ad  nutritioncm  ?  III.  Omnia  iftiuf- 
modi  fubterfugia  inexplicabilia  ,  quas  hac  phrafiinvoU 
vixntin: pib/pede  p/inis&c.  pendcnt ex  confufione  fignifica- 
tionum  difparatarum  hujus  particulaef»*  quas  (  ut  Alex. 
jii.part./^.  q.  19.  m.  4..  4.  2.  obfcrvat  )  non  femper  nota 
/ub  ejle continentU  fed  aliquando  fuh  efie  fignattonis  ,  eo  modo  ,  ^ho 
ftgnatum  efi  fub  figno. 

44.  Protefl.  Pailim  in  Scriptura.  de  fimilibus  rcbus, 
occurrunt  fimiles  praedicationcs ,  id  cft ,  tropicae,  aut  fi- 
gurarrs 

Bellarm.  I .  Non  inde  celligitur  tatem  cJSe  hnnc  hoc  in  Uco. 

Froteft.  Sequitur  I.  Alium  fcnfum  non  pofFc  ex  nuda 
phrafi  concludi.  II.  Iftum  fenfum  elfc  admodum  pro-- • 
babilem  qui  adco  confentit  cum  loquendi  modo.  in  Scri-« 
ptura  folcmni,  circa  rcs  limilcs,  propter  caufamquae  hoc 
loco  asquc  valct  ,  ac  in  aliis. 

Bellarm.  2.  NuUum  cxemplum  adferttir  »  ubi  de  fronomine  h$§h\ 
fr^dicatur  aliquid  tropice. 

Proteil.  I.  Pontificii  non  po/funt  unum  cxemplum  ad-« 
ferre,  quo  per  hoceft  tUud.  una  fubftantia  mutatur  in  aliam. 
ic.  Nos  dedimus  autem  cxempla  de  pronominc  hoci 
fufficiatillud  unum.  Gen.  17.  10.  hoceftfosdus^  &  ejufdcm 
valoris  funt  caetcrae  illas  phrafcs  ;  Agnmeft  Pafcha  ,  idelt  ^ 
irAnfiius.  Petr  t  erat  Chrrftus. 

Bellarm.  3.  Agnus  Pafchalis  ncn  dicebatur  Pafcha  trcpice  nr^Ua 
rnim  fimilitudo  eriU  inter  agni  occiftonem  ^  &  tranfitum  Domini :  fed 
ducbaturpYoprie  Pafcha  »  quia  immolabatur  in  memoriam  &  honcrem 
fUius  tranficus. 

Protesl.  I.  Tropusomni:>  non  nititur  fimilitudine ,  fed 
metaphorafola  ;  potuit  Igitur  agnus  tropice  diciPafcha, 
quamvis  cum  tranfitu  nullam  fimilitudincm  haberet  1 1. 
Agnus  in  ufuqucm  habuit,  cum  omniapparatu,  &  m.cdo 
rcquifito,  magnam  repraefentationem  habuit  eorum  quac 
ad  tranfitum  ilkim  fpedabant,^  quo  accepitdenominatio^ 
ncm.  III.  Contradidionem  implicat,  quod  dicit  Bell 
Vocattom  fuijfe  agnum  tranfitum  ,  in  memoriam  tranfitus  ,  &  tame 
proprie  ,  non  trojtice  ,  fic  vocari. 

Bellarm.  4.  Per  iUa  verba  :  Petra  erat  Chriftus  i,  Or.  lo.  no 
fignificatur  ,pttram  materialem  fuijfe  figuram  Chrtfti ,  quam  non  ne^ 
g^mus  futffe  figurAm  Chrtfti. 

Troun.  I. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkli|ke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  8? 

Protefi.  I.  Non  aliundc  intclligitur  ,  ilUm  petram  fuiflc 
iguram  Chrilti ,  quam  cx  hocloco.  II.  Bellnrm.  con- 
cditjejfeircpum  ineo^  qtiod  Chriftus  vocatuYpetra  :  &C  tamcn  af* 
irmat,  iilxm  propofnionem  :  petra  erat  ChriftHS  ,  pYoprie  n$n  fimrate 
ttipi :  quia per  additioncm  finritualis » explicatuY,  Hoc  autem  ni^- 
iilaliudcft,  quam  remipfam  dare  ,  &  circa  modunri  ici 
itigare. 

Bellarm.  5 •  omnibus  locis  addu^is^uhi  cfi  veltropu^rjel  alin 
uidobfcurum  ,  fetrpcr  additur expUcaiio. 

Pyotes}.  Easdemillag  explicationcs,  fimilesomnesphra* 
esilluftrant,  &  proindchancipfam  dcquadifputatur, 
5c  pragtcrea  ,  multse  circumftantiac  fuerunt  in  csena  Do^ 
iiini »  quibus  ifta  vcrba fatis  explicabantur. 

Bellarm.  6.  In  paraboUs^fimdituiinibuSy  vifionihus  &c.  fineuUo 
ropo  poteft  accipieft  pro  ft^nificat»  quta  cffentia  talium  nrum  tota  pofi^ 
a  eft  sn  fiintficando. 

Piotesl  Si  hoc  verum  cft,  tumidem  dici  debct  ,depane 
ji  casna:  quia  tota ejuscirentia rclativa  ,  poficaeftin  llg- 
lcanio,  &  obfignando  :  hoc  autem  conccffo  ,  dc  tropo 
Jneftqiiod  magnopere  contendamus. 
45.  Proteft.  In  illis  verbis :  Hoc  cft  corpus  mcum  ,  per 
rrw5  fignificaturtotusChriftus  j  ejgo  tropus  aliquisin 
iia  voce  neccffario  debet  concedi. 
Bellarm.  i.  Nomine  corporis  y  folii  corpuuntelligitur  :  neqne 
^^^KtMmen  diftrahitur  corpus  a  fanguine  ,  ob  neceffanam  concomitantiam. 
^I^B    Protef}.  Si  nomine  corporis,  folum  corpus  intclligitur, 
.  '-^ife  nomine  fanguinis  ,  folusfanguis  tum  inSacramento 
R      lon  fignificatur  Chriftum  quidquam  pro  nobis  ,  vclin 
^       ini  na  ,  vel  in  fama  ,  A'elin  rcbus  externis ,  vcldcniqucin 

:oro  hominefuiHepaflum  :  quodeftplane  abfurdum. 
|HB     Bcllarm.  Pofiumus  ibi  admittere  inttUeilionem  :  fed  magnum  ejl 
hfcnmcninter  tnteltecJionem  ,  &  metaphoram  ,  acmetonymtam  :Ca^ 
J  'hohciaiynittuntintelleclioncmy  in  iUis  verbis*  loh.  l .  *Vtrbttm  c^irofa^ 
,      ftum  esi.  fcd  non  metaphoram,  aut  metonymiam. 

Protesf'  I.  Sonhiftfcehic  mutatur  ftatus  quseftionis: 
nonenim  qua^ntur  jam  ,  an  mctaphora  ,aut  meconymia 
fit  in  illo  vcrbo,  corpus  ,  fcd  an  nullus  fit  ibitropus.  I  I» 
TnrcUccliocll ,  ubialiquidinteliigitur  ,  quod  non  exprimi- 
tu r :  fi  nutem  hoc  admittatu r ,  m  vcrbis quse pertinent  ad 
infticutioncm  Sacramenti;  tum  ccrtc actum  cftdeilla 
principio  BcUarm,  r.  9.  ubi  contendit.  Sacramenta  requir.Y» 
vcrba  propria  non  ambigtia,  non  obfura^  ut  inecrum  ufu  ncnerrct^f. 
III.  Intellcclio  non  excludit  tropum  ,  fedplaneidcm 
frEpiiTime  fonat.  I  V.  In  illisipfis  verbis  :  V^rhumcaro  fa-^ 
£lum  cft.  Thomas,  in  cathena,  ex  Auguftino  notat,  carn:m 
pr$ hotnine pofitar/t  inteiligt,  a  partetoium  ,  figurat^locuttcnts  mode. 

O  o    5  46.  Proten. 


Early  European  Books,  Copyright  <©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


86  ^hLLARMINVS 

46.  Trtuji.  In  illis  verbis  ^HU  calixnwHmtcfiamentnm  e!l 
inmcofanguine.  duplex  tiopus  neceflario  cft  admittendus* 
I.  In  voce  f4/ix.  11.  Invoc^  tcftamentHm. 

Bellarm.  i,  Ncnnegamui  in  verbo  cahx,  typtim  ejfe  :  fed  ibiiem 
ilariftme  explicattiT  ,  tropus  etiam  eii  ufitatus  ^  &  vulgaris »  ut  non 
minui  Apertus  fit  %  qnam  voces  ipfz  proprid. 

Proteii.  BclUrm.  evertit  hic  duo  ex  primariis  fuis  fun- 
damentis,quibusfupcrftruit  fuam  tranfubftantiationem. 
I.  NHUumtrofum  effe  ubt  agitut  de  Sacramcntis  inftikuendis.  I  !• 
Omncmtropum  ejfeobfcurum.  2.  Duo  ctiam  ftatuiu  ^  quorum 
unum  altcrum  cvcrtit :  tropum  hunc  eire  non  minus 
apertum,quam  vocesproprias,  &  tamenexplicari.  1 1  I. 
Tropum  illum  quem  nos  ftatuimus,  in  Sacramentis  om- 
nibus  ufitatum  &  vulgarem  effe  oftendimus.  non  opus 
igitur  habuit  fingularialiqua  explicatione  hoc  in  loco. 

Bellam.  2.  /»  v$ce  teftamenti  nuUus  eft  tropus  :  quia  non  accipi^ 
tur  pro  voluntate  teftatoxis  ,  qua  de  hercditate  difponit  :  fcd pro  inyiru^ 
fnento  authentico,  quo  appltcatur  hsredtbus jus  ad  h.iredttatem^  &  ha^ 
Ycdttas tpfa:quomodoCtrcumcifio ,Gtnnl7 .  priore acctptione  vocatur  Ji^ 
gnnmf^deris  & pofteriore  ipfum  faedus. 

Fiotill.  I.  Inftrumento  huicvel  illi  voluntatis ,  nun- 
quam  tribuipoteft  voluntatis  nomen  ,  ex  certa  aliquara- 
tione*nilipcr  mutationemfenfus,aut  ligniftcationisilliuSs 
riominis:  hsBcautemmutatio  tropum  tacit  1 1.  Kidicu-i 
la  eft  illa  variatio  interpretationis.  Gen.  17.  Circumctfio  e/l 
fignumfocderis  td  cft  voluntatts  :  Circtmctfio  eft  fcedus  ,  id  eH  inftru^ 
tncntum  voluntatts,  Nam  Ugnum  omne  Sacramentale  ,  eft 
inftrumentum  :  &  faedus  aliud  ,  atque  aliud  propiie  di- 
clum  ,  ibiinillis  verbis  imaginari ,  eft  contra  fenlum  in- 
fanire.  1  1  l.  Conce/lit  paulo  ante  Bellarminus  illam 
phrafim  :  fignumfadcris ,  eflb  explicationemalterius,/(rJ«s. 
iiebetigitur  eodem  modo  concedere  nobis  hocin  loco, 
teifamcntum  explicandum  eflTe  per  fignum  teftamenti.  l  V» 
Siinftrumentum  teftamenti proprie  vocatur  teftamen.- 
tum,  tum  propria  &  probandaetiam  e/Fet  iftaphrafis: 
hcc  eil  teHamentum  teftamenti.  V.  Nullus  eft  tropus  ufitatus 
quin  eadem  arte  poflit  facilc  convertiin  nou  tropum. 

47*  Proteft.  Tini^  unus  Euchariftiae,  eft  memoria  Chri 
fti,corpus  &  fanguinem  fuum  pro  nobis  dantis.  Hocfac' 
inmeam commemoraitonem.  fed  memoriaeft  rei  nonpraefcn 
ris.ergo  corpus  &' fanguisChrifti  non  rcaliter  adfunt. 

Bellarm.  Jubemus  fumere  Euchartfliam,tn  memoriam  Dominic 
pafitonts^quA  non  prAf^ns,fedabfens  eil ,  imononefljfedfuttuna. 

Protdl.  Senfus  igitur  { Bellarm.  interpretc  )  eft  hujuf 
modim  memoriamcorporalis  mea  pafiionts;confictre,frangtte  &  com 

€dttc  mmm  (Qrpm  nmr^u^  (mfiMe    kil^nef^nguinm  meum  na 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


H  N  E  R  V  A  T  V  S.  87 
ifAtem.  fed  pugnat  hiijufmodi  commcmoiatio,  cum  fcn-. 
ucommuni,  utChriftus  realitci  oc  fubftantialiter  hc- 
er  ,  &  comcdeictur  ,  in  mcmoriam  paflionis  ejus,  nam 
ncdium  infticutum  commcmorationis  cigo,idcm  rcipf^ 
flet  cum  rc  commemorata.  1 1.  Chriftus  limul  elfct 
ubjcdum  6c  adjunftum  fuae  paflionis :  lignum  enim  ex 
aftitutione  commcmorans  ,  cft  adjundum  rei  commc- 
iiorat^e.  Mcmoria  noftra  prsepoftcre  deducerctur ,  pcr 
jminfenfibilem  , ad  fenfibilcm  cjuspaffionem. 

48.  Pfcteil.  lllud  quod  fuit  in  poculo,  poft  confecra- 
ionem  vocaturfr/^tlwsi/i/is.  M^t.ij^.z^.  manc- 

•atergo  fubftantia  vini. 

Bellar m .  1 .  Ex  Luca  aferte  coUigHfir  ,  verbd  ilia  pntinere  ai 
\!uemvintt  qticmJJominm  AposloUsiedtt ,  anteconfectAttonem  mj-- 
tYiorum. 

Protefl.  Exipfoetiam  Luca,  ^  quamvis  ibi  tranfponan- 

ir  verba  ifta  )  contracolligiturapcrte,  illa  verba  pcrti- 
ci  e  ad  calicem  myfticum  ,  &  facramcntalcm  casnse  Do- 

in.  nam  r.  22.  v.  17.  dicitur  DonuvAib gratias  ep/fe^  fuper 
lludpoculum,  in  quo  dicit  fruftum  vitibpoftea  man-. 
ifle,  eodem  modo,  quo  1;.  19.  gratiasegit  fuper  panem. 
lacautem  gratiarum  aftionc  intclligibenedidtionem,  ^ 
onfecrationcm  facramcntalem ,  concedic  BcU. r.  10.  imo 
lifertis  verbis  contendit  ,;ftam  ipfam  gratiaium  adio- 
.  jm,adinftitutioncm  hujus  Sacramcntipertincre.I>5;/ji^ 

{inquit)nonlegtturgratiasegiJfe^  nifiloh.  6.  Mtt.  i^  Ioh.l 
7  deniquein  inftitutionehujus  Sacramentt,  H^ec  enim  gratiarum 
idio  dc  qualegitur  Luc. 22. 17. nontH  unaaliquaexpriO'* 
ibi!S ;  ergo  f Eellarm.fatente  )  pertinetadinftitutioncm 
lujus  Sacramenti. 

Bellarm.  Conjungit  Lucas  ifta  verha:non  biham  ie  germint 
/itis^  cum  tUis  :  non  manducabo  ex  hoc  Pafchate. 

Proteft.  Conjunguntur  ifta  verba  ,  proptcr  communi-i 
atem  quam  habentin  co  quod  dicirur  ,  nonmanducabo ;  non 
ibam^Sc  proptcridentitatemfubftantialemPafchalis,&: 
Euchariftici  vini.  fed  apud  Matthasum26.29.  pronomeri 
Ilud  demonftrativum  ,  cxhocfrucluy  vttis,  neceffaria  refcr- 
:ur  ad  illud  quod  praecedentibus  verbis  fuit  eodcm  pro- 
lominedemonftratum.  Hoceftfanguismeus.  * 

BcUarm.  2.  Siconvinceremur  t  vcrba  tUa  Domini ,  nonhibam  de 
\crminevttis » di[la  effe poft  confecrattonem  calicis  %  adhuc  nthitadver^ 
^aritobtintrent  :  pojftntcntm^  ac  deberent  eaverba  referri»  nonadca^ 
tcem  ccnfecratum/fed  antea  potatf^m. 

Protesi.  Inde  nccelfario  obtinemus ,  fuiflTc  fructum  vi- 
:is ,  qucmChriftus  in  caena  fua  bibcbat :  quia  illaverba 
ncc  dcbciU,necpoflunt  referriad  caliccmariCc^ipotatum. 

O  o    6  nvM 


Early  European  Books,  Copyright  <E>  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


m 


88  BELLARMINVS 

nam  tcmpuspesefcns  cxprcffe  notatur  k  Mathaeo  ;  x^^^i 
Mmodo ,  vil  ab  hoc  tempore  :  &  calix  confccratus  ad  fcnfum 
quafi  digito  dcmonltratur  :  cx  hoc  frudu  vitis. 

ArjiimcntaBcllarm.  cxcpiftolis  Pauli* 

49.  Bellarm.  I.  Cor.  10.  Calix  benediilioniSfCuibenedictwui. 
St  nitf.c^tUY  hisverkis^  confecYationem  necefiuYiam  ejfe  adhoc  SacYa'^ 
wentum ctin^ctendum  :  quA  tamen  ntceJfaYtn  ncn  cjftt  »  ft  tantum  effet 
fgUY^ ,  fsu  Yep^fentaiiofanguinis  Domtni :  Manna  enim  >  aqua  de 
petYa,  &  agnus  Pafch.zlis^nullam  YequiYebant  confetYationem»  ut  effent 
fgtiYS^  vel  SaiYamenta  :  ncque  inaqtsa  Ba^tifmi  neceffaYta  tsl  benedim 
£lio  ,  ut  ftt  SacYamentum. 

FYetcH.  I.  Conclufio  hujusargumcnti :  eYgohoc  SacYamen^ 
ttim  ,  ncneft  tantum  figuYa »  feu  YipYsfentatio  *  nos  nullo  modo 
ferit ,  auttangit.  II.  Bencdiftio  eft  aeque  necefiariain 
SacramcntoBaptifmi ,  atqucinEuchariitia.  III.  Man- 
na,  &  aqua  de  petra  ,  non  rcquirebant  bcncdiaioncm  fo- 
lemncm  alicujus  miniftri,  quia  fueiunt  Sacramentaex- 
traordinaria  ;  &  a  Deo  immediate  exhibebantur.  Agnus 
pafchalis  habuir  fempcr  folcmncm  fuam  benedidiioncnu 
£ellar.  ipfejammodo  dixit,  benedidioncm  illam  Chri- 
fti.  Luc.  22.  17*  pcrtincrcad  agnum  pafchalcm. 

Bellarm.  Inilttutto  ipfa  ChYjflt  fufpcit  ad  ftgnt^m  conslitucnltim. 

FroteH.  I.  Sufficit  etiamadomnem  pra^fcntiam  Chri- 
fti,quaminftituitpraeftarc,fcd  &  fignum  hoc  generaliter 
inftitutum  ,  in  particularicum  religione  debita  dcfigne- 
tur,  &  illainftitutio  ad  illud  condignc  applicetur,  neccf- 
faria  cft  benedidio  ,  fecundum  cxemplum  &  prasceptum 
illud  Chrifti :  Hdr//imf.  II.  Si  inftitutio  fignifupcrva- 
cuam  facit  bcncdidioncm  ,  tumccrte  nimi^  mepti  funt 
Pontificii  ,  qui  non  tantum  aqusc  a  Chrifto  inftituta:  be- 
ncdicunt  ad  Baptifmum  ^(tA&cin  fuis  otiofisinftitutis. 
aqua,  oleo»  fale,  chrifmate,  ccreis,  cineribus.  &  id  genus 
infinitisaliis  bencdiccndis&  otio,  &  vcrbis  bonisinteni'» 
perantiflimcabutuntur,  Bcllarm.  dccult.fanH.l.-^.c  ? . 

^o.  Bellarm.  Eodem  mloco  legttUY  :  &  fanis  quem  fYangimus^ 
fYa^iohac  idem  efl  ^uod  immolatio :  qua  non  efl  trittcei  pants  y  fest 
ChYiflt. 

PYoteft.  Fraftio,  in  hoc  loco,non  cft  idem  quod  immo-- 
latio,fivcoblatio.  Bcllarminus  i.  i.Cor.il.  24.  quodpYovc^ 
lis  fYangitUY^frangi  idem  efl  quodimmolaYt:cYgo  &  tn  hocloco,eft  enim 
veYbum  ejufdem  aucloYts»  in  eadcm  epiftola  :  &  de  Ye  eadem  tYahantts., 

Proteil.  I.  Confcquentianullacft.Bcllarm.  dc  Purgat. 
/.l.r.6.  tripliccm  fcnfum  facit  unius  &  ejufdcm  vocis 
(ignis)  nontantum in  eadcm  epiftola  ,  fcd  &  in  fcntcntia 
cadcm,  liOr.^t  73*14«  ubietiamaddK; 


■4 
1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENERVATVS.  89 
^AuU  tn  endem  fententta^ecdcm  nominc  varte  uti.Sc  in  co  ipfo  cll. 
:non  conccdit  panem  idcm  fignificaic  v.z^.  accepit pamm  :  & 
V.26.  qHoticfcunqs^eederitis  panem  fmnc.  II.  Conccdimus  ta^ 
iTien  pvopoitioncm  juftam  cfTc  fignificationis  intcr  fra- 
rttioncm  panis  ,  flc  fradionem  corpoiis  Chrifti,  incjus 
paHione*  &  oblationc  ,  &  hanc  dicimus  cfTc  rationem 
conimunicationis  hujus  phiafeos. 

Bellarm.  2.  raulm  caltccmdg  mpfitperverbaccnfecrationi^^ 
^dtnrjbutionis ,  cHibenedicimus.  ergoetiam  panem  defcribtre  debuii 
yerbaconfecrationis,  mn  dtflribfitionis,  er^c  tUudfrangimHi^nonfi^ 
ificatdtftribuimt4s.ft,icjji:rir?tus&  immolamus  Dco. 
^  Protes}.  I.  Rcfpondcmus  ve;bis  Bellar-  c.Il.quiipoftiii 
^J^Yirio[V:i\\\o)lcgem^Ht  fcmper  eodem  modo  loquerctur  f  1  I.  Cum 
iimma  ratione  phrafis  fuit  a  Paulo  mutata  :  ficut  emm 
1  calicc  fynecdochicc  intcUigitur  bencdidio  &  diftribu- 
10  ,  per  yoccm  benedidtionis :  fic  etiam  in  pane  per  vo-^ 
diftributionis  vel  fradionis  ,  intclligitur  benedidio, 
diftributio.  III.  Abfurde confunditBella. confecra- 
ncmcumimmolatione.  IV.  Fraftione  (  quse  cft  paf- 
jproprio  fenfu  ,  tribuit  Chrifto  ,  in  Euchariftiacx- 
enti.  quodcft  Blafphemum.  3.  Adlm  argumentumr.fpon^ 
u  Ytncnpotel} ,  nifi  admtttatur  dupU?CAqt$ivocatio,tmain  verbofran-^ 
Z^rhus  f  a/tera  tn  nonnne panis. 

I  Protcit.  Impudcntiahaec  eft  plus  quam  fophiftica^c/r/^/- 
Hforationem  vocari  varietatem  omnem  figniHcationis  ,  qua 
voxaliquain  Scripturis  ufurpatur.  2.  Aptifiimehic  lo- 
cumhabet,  quodBellarm.  de  P«r^:./.i.r6.  inexcufatio-, 
nem  fu2econtort2einterprctationi>,de  tripliciignc.  i.Cor. 
3.  nominato  ,  fruftra  ufurpat  :  nonei} proprte  ^quivocatto,  fed 
elegans  aliufio  invcrbis  Pauli.  Corpus  cnim  Chrifti  dicitur 
ifr4»^/per allufionem  ad  fraftioncm panis. 

51.  Bellarm.  Ibtdemdiciturpani^^&Calix.communu.uiocoYm 
>oris,&fangHtnts Chrifti^jedhdc communicattofit  coYporAliteY^realiter^ 
^"froprie. 

Proteft.  Rcalem  &  propriam  hanc  communicationcm 
jCfie  non  negamus  :  fed  corporali  modo  ilUm  ficri,  textus 
Sfc  negat.  Nam  i.probat.t/.  i7.(ut  Cajct.  rcde  obfcrvat) 
^jHH^lionemcorporis  ChrisH  ^  ad  fumentem  ,  ex  commumtate  corporis 
rtslt ,  adfumentes.  ifta  cnim  communitas ,  &:  communio 
idclium  omnium  intcrfe,  eft  fpiritualis  tantum  ,  non 
jorporahs.  I  I.   Sacramentum  dicitur  communicatio 
hrifti,iisfolis,quifunt  unum,  pcr  communionem  cum 
hrifto  :  fed  impii  qui  nullam  communioncm  habcnt 
:um  Chrifto,  corporalisomnisprasfcntias ,  agquepartici- 
pcs  funt  ,  acfideics:  communicatio  igitur  iftanonelt 
jcorporalii.  III,  Abfurdum  admodumcft dicerc ,  fine 

0^7  ullo 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


50  BELLARM  INVS 

ullo  tropo  ,  pancm  efTc  corporalitcr  communicationcni  . 
id  cft  fubftantiran  cflc  aaionem  ,  &  fubjcdum  cfTc  ad- 
jundlum,  cfTcntiafuacorporali. 

Bcllarm.  Intcntio  Apoftolt  frut ,  avertete  Corinthios  afacrificiii 
Gentilium  ,  &  tib  efu  cMrnsum  tmmoUtArum  :  averttt  autem  illoSs 
enendenii  menfam  &  facrifictumlonge  prjiflanttus  :ergo  vera  caro^  & 
verus  fanguis  efl  in  altari  » altas  Afoilolus  nihtl  obtint^iffet. 

Proteft.  Intcntio  Apoftoli,  &argumenti  cjusncrvuSt 
clarc  fatisindicatur  :  v.20,zi.noltm  vos  :confortes  xoivovii^da^ 
moniorumejfe  :  non  foteflispocutum  Domintttbere  ^  &  poculum  ia-^  ^ 
momorum  :  non  poteHis  menfd  Domint parttctpes  cffc»  &  menfd  d^ntf^ 
nioYum.  Qucmadmodum  igitur  xoii^ov/»  cum  dasmoniis^in 
mcnfadaemoniorum,  non  rcquircbat  fubftantialcm  pras- 
fcntiam  daemoniorum, in  vcl  fub  fpecicbus  idololatrico- 
rum  ciborum  ?  fic  nequc  communicatio  curn  Chriftoin 
menfaDomini  rccjuirit  corporalem  praefentiam  Chrifti 
fub  fpeciebus  panis  ac  vini. 

5  I .  Bellarm.  l.Cor.ii .  Quidamdicunturindignerecipere  cor-^ 
fus  Chriftt  ad judtcium  :  fed  tfti  nonrecipitint  fptritUy  &  fide  :  ergofoU 
corpore  :  erge  corpus  Chrtili  cft  pYnfenSy  &  ft^mitur  ore  coYporalt.  ^ 

Protefi.  Quiindignc  rccipiunt  Sacramcntum  ,  rci  funt 
corporisDomini,quiainjuriaafficiunt  fyrr^bolafacracor- 
pus  Domini  repraefentantia,  &  exhibentia. 

Bellarm.  I.  Peccant  in  Chriflum  ^  tiuiimagtnemipfiusdemo^ 
liuntur, 

Proteft.  Graviter  peccarent,  qui  imagincm  aliquami 
Chriftoinftitutionefua  fandificatamindjgnc tradarcnt; 
fcd  alia  cft  ratio  idolorum  Pontiticiorum. 

Bellarm.  2.  Noncenfetur  fieriinjtmaimaginip  nifiquandoe$ 
antmo.  quis  imagiuem  vtoiat,  ut  tUiinjuriam  factat  ;  fed  rct  ftmt  cor-» 
forts  Domini^  qut  Eucharifliam  indtgne  traflant,  etiamfi  non  accejfe-* 
Ttnt  animo  Euchariftiam  violandi  %  ergo. 

Protefi.  I.  Propofitio  cft  manifeftc  falfa,Philift3eicnini 
gravifiimam  injuriam  feccrunt  arcas  Dci*  cumeam  in- 
duxerunt  in  aedcm  Dagonis  ,  Dei  fui,  &  collocaverunt 
eam  propc  Dagoncm,  non  animo  cam  violandi,fed  hono-» 
randi.  i.Sam.-j.ficctiam  Bcthchcmatae ,  cumarcam in- 
fpcxcrunt.  r.6.19.  Imo Davidipfc,  & Huzza, cenfeban- 
turinjuriam  facercarcae,quando  nihil  minus  cogitabant. 
2.  S4W.6.2.  MeminiircdcbuitBcIIarm.  voluntariaminju-^ 
riam  ,  in  Scripturis  ,pro  animoinjuriam  facicndi  (inter^ 
fretative)  haberi.  lic  David  fcclcrato  fado,  dicitur)?rei/;j(Ji 
vcrbumDci  ,  &Deumipfum,  2.54^.9. 10. 

Bellarm.  3.  Si  ideopeccarentt  qui  tndignc fumunt  EuchaYiftiam» 
ijuiailla  ChriffHmrefrefkntati  mnltccxct  hQwimi  feccMri  verbum 
DtioHdtre. 

Proteft. 


t 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


E    N   E   R    V   A  T    V   S.  91 

Trctesl.  Non  hcct  cuiquam  vcrbum  Deiindigncaudi-* 
r :  hoc  autcm  confcquens  pars  fuilFct  rationib  Bcllarm. 
fyllogtfmi  regulai>  obfervalfet. 

Bellarm.  4.  Manna  &  aquam  petra  fumchaKt  pr$mifcue»  hmi^ 

malidt^nit  '  r;/;  cirrv  n  dtcehantur  ulli  rei  corport$ 
'mtnt,  neque  j.          :  fihimai.  ^  .  ,  . 

Pm^f?.  I.  Paulus  i.Or.io.5.  vcrbisclaris,  quamvis  non 
fdcm  ^dicit  plcrof  -  ^rumjudicium  (ibi  manducaffe. 
I.  PaUiu  eft  non  -  .  j  in  veteri  Teftamento,  homini 
jlluto  ,cdcredccarnibuspropofitionis.  i.Reg.zi. 

Bellar m.  Hocfuit^  quia  tHa  erant  typi  qutdam»  &  figura  Sacra'^ 
enti  £ucharifjtta. 

Frotefl.  I.  Hic  nimis  ridiculus  eft  Bellarminus  dum 
Dncedit  figuram  Euchariftias  non  potuilfe  linc  peccato 
idigne  tradari;  &  tamen  negat  eo^  peccare  ,  quifiguram 
^hrxlti,  indigne  traftant.  11.  Qu^i  aquam  Baptifmi  line 
bita  difpolitionc  fumit ,  peccat  m  gratiam  Dei. 
Bellarm.  IdqutdcmvcrumeH  quiaponttobicem granA  Dci]non 
item  qtiiamatcria  tUa  figntficat ,  vel  1  tprsfmtat  aliquid  facrum  :  at 
i  Euchariflia  ,  requtntt^rettam  fingtilarts  quadatn»  ^  Jpecialii  reve^^ 
ntta  ,  &  purttas. 

Protefi.  Hic  fummapervcrfitas  Bcll.&  aliorum  Pon-  ' 
iticiorum,  attente  debet  obfervari.  Imagines  Chrifti,  & 
mdorum  ,  veneratione  &  religiofo  honorcdignas  cire 
ocent,quia  in  iis  efi  fimilttudo  ad  resfacras^  &  dedicatt».  five  con- 
cratio  dtvtno cultui.  Bellarm.  de/m*igi./.2.r.2i .  idem  docent 
eimagine,  &  figno  crucis  :  iMf.27.28.  29.  &  de  tem-. 
lis ipfis  Bellarm.  de cultu fanfl.l. ^u^.Sc  tamcn Baptifmo, 
uUam  fpecialem  revcrentiam  debcri,&  in  ejus  violatio- 
e  peccatum  nullum  admitti ,  ra^ione  fignificationis ,  & 
cpra^fcntationisdivinaeDeigratiaBin  Chrifto,idem  BeU 
arm.  hoc in  loco,  non  dubitat  fuftincre  ,  utBaptifmo 
eprciro.fpoliisej us  non  ornctur  Euchariftia,  fcd in  ido- 
um  tran:>formetur, 

irgumcnta  qu^dam  noflra  *  eonira  realen;  pYAftntiamcor^zris  &  fan^ 
guinis  CljYtshtn  £ucharisiia,fub  fpeciebustanis  &  v:nr,  er  ScYtJi'^ 
turtsdeprompta. 

QuiailUargumcnta  ,  quse  Bellarm.  /.i.c.14.  folvcnda 
>roponit,funt  maximaex  parte,extrinfcca,&  ab  Eucha- 
iftias  caufa  remota,  nequeper  fcadvcrfarium  ftringunt, 
^ifj  fuppolitisaliis,  quae  poftea  veniunt  difcutienda ;  in 
is  igitur  hoc  in  loco  non  immorabimur  :  fed  eorum  duo 
antum,  aut  tria,qua5  per  fc tradaripoffint^brcvitjr  vin- 
licabimus.  In  iftaenim  caufaj  aoainopia,  fcd  copiaar- 
;-4incntoruniUbowmuSt  ^i.Pnt^n. 


92  BELLARMINVS 

^5.  rretefi.  Mat.l^.  Omnequtdmtratinos^inveniremvadit^ 

&  tn  fecejfum  cmittitur.  fed  tale  quid  de  corpore  Chrifti  co^ 

gitare  nefas  eft.  eigo  non  intrat  in  os. 

Bellarm.  Loquttur  DQminusde cibis »  quifumuntur  ad atenM^m 

€orpus. 

FroteB.  Vcritas  fcntcntiae  ,  non  pendet  ex  intentionc 
fumcntis,  fed  ex  natura  rei.conceditur  igitur  ^Bcllarm. 
omniailla^uasalunt  corpus  ,  in  vcntremirc  ,  &  infcccf-i 
fum  emitti.  Nos  autcm  affumimus  :  illud  quod  orccor-^ 
poraliaccipitur  in  Euchariftia,alit  corpus,inde  cnim  pcn^- 
det  analogia  ,  quam  habet  Sacramcntum  hoc  ad  alimen- 
tum  noftrum  fpiritualc.  Hinc  ctiam  Scholaftici  dcfen- 
duntilla  quae  remancnt  in  Euchariftia  poft  confecratio- 
nem  ,quasfpecicsappellant  Sacramcntales  ;  reficere^  nutn^ 
ff ,  &  vtrtutem  vini  ,  tanta  quantitate  pojfe  fumi  >  ut  homtnem  natu^ 
raUterinebrtaretB  Alex,ALp.J\..q,\o,m.7  .a^i.  Bonavcnt.&  al  ii, 
in  4.  d.iz. 

Bellarm.  Dominus pofi  rcfurreflicnem  cmedit »  &  btbtt,  6*  ta^ 
men  non  enuftt  ctkos  in  ftcijjum. 

Prctefi.  Nonitacomedit ,  autbibit,  ut  indcnutritus 
fuerit,  fed  familiaris  convcrfationis  caufa  *  non  convenic 
igitur  inftantia. 

54.  Protefl.  Luc.  14.  Palpate  &  videte  &c.  Vcritas  carnis 
Chriftiprobaturafpedu  &  contadu  ,  fed  in  Euchariftia 
non  poreft  ita  probari,  crgo  non  eft  ibi. 

Bellarm.  I .  Sequitur  ajjirmative :  hoc  palpatur  &  videtur^  erg$ 
iorpus  cfl  :fed  non  negative  ,  hoc  non  palpatur »  necvtdetur,  ergo  non 
eli  corpus. 

Proteil.  I.  SiafErmativc  fequatur  dc  hocaut  illocor- 
pore,  tum  cum  in  Euchariftiapanis  vidctur,  &  palpatur. 
panis  ctiam  cft.  II.  Sequitur  etiam  negativc  ,  decorpo- 
re  humano ,  non  eft  palpabile  ,  nec  vilibile  ,  ergo  non  eft 
corpus  humanum  ,  quamvis  cnim  lieri  poflit ,  ut  corpus 
humanum  non  vidcatur,aut  palpetur  adu;  ut  tamen  non 
fit  palpabile,ftcri  non  poteft. 

Bellarm.  2.  Dominusvotuittd^olumprobare  *  fe  non  effc  inane 
fpeclrum  aut  umbram  ,  fed  verum  corpus ;  td  vero  ex  telttmonio  fenfus 
tangendi  cpttme  probavit^  illud  autem  ,  corpus  cffe  humanum  »  vivum^ 
iiem  quodantea  fuerat  non  probavit  DomintfS  hocfolo  ar^umentojquoi 
fine  dubto  non  erat  fufjiciens. 

Proteft.  Quid  Dominus  probavit  hoc  argamento,oftcn- 
ditipfe.  Luc.24,  39.  nam  ego  ipfefum.  In  eo  autem  Bellar. 
magiseft  incrcdulus,quam  Thomasipfe  Didymus  quod 
hocargumentum  {  omnibuscircumftantiisconfideratis) 
infufliciens  eirc  pronunciat,  Thomasenimqui  a  Domino 
arguitur  fingularisincrGdulitacis,  crcdxdit  tamcn  qutavi^ 
dit.  loh.ZO.Z^^  55.  ProteiJ. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


r 


i-    >    L    .V    V   A   T    V  s.  9} 
J^.  Proteft.  loh.  I4.  Rilinruo  muniun: »  &  vadoai  Patvem  : 
^  il)ictiampiomittitur  Spiritus  fandus,  ut  fuppleat  ab- 
cntiaeChrifti  dcfedum. 
Bellarm.  reltquit  mHr^ium»  qmai  ctnverfAtionem  humanamt  & 
iritus  raniluspromtttebatur  ,  ut  fupfteret  prAfcnt^am  Chrtili  ^  intet 
minesjjurnxnomore  c^nvc  rfantis, 
rroieft.  I.  Si  relinquere  mundum  ,  nihil  aliud  fignifi-. 
t^quam  corverfationem  humanam  deferere.tum  afcen- 
10  Chrifti  in  cselum,  non  fuit  mutatio  loci ,  fed  convcr- 
ationis  tantum.  II.  Si  Spiritus  fandus  fuppleat  hu- 
nanam  convcrfationem,tum  locum  &  officium  Spiritus 
nvadit  Papa;  dum  fc  illam  proefentiam  fupp!crejad:at. 
[  I  I.  Si  vera  fint  illa  quse  Pontiftcii  doccnt ,  de  reali 
)i  ^efentiahumana5  naturae  Chrifti,ubicunque  ipfi  vifum 
uerit,atque  adcocumomnibus  fidelibusfi  vellet  ;  tum 
lon  opus  eifet  vicaria  hac  opera  Spiritus :  quia  Chriftus 
/fe  ,  etiarn  quatenus  homo  ,  poffit  omniacodem  modo 
^raeftarc  ,  immediate pcr  fc  , quomodo  jam  per  Spiritum 
>rocurnntur. 

4||f    56,  ProteFl.  l,Or.io     1 1.  Euchariftiafcxicsad  mini- 
•num  vocatury4wi5  ,  etiampoft  confecrationem. 

Bellavm.  I.  Dtci potefl ^ScrtpturAm  orim^rte  vocare  rcsut  exte" 
ius^ipparent :  ficferp.ntem  sncum  vocat  fcrpentem,  &c. 

Proteft.  I.  Haeceft  tropica  vocatio  ,  per  limilitudincm 
id  unum  verbum  metaphoriceco!Urad:um,tropus  igitur 
lac  rationefrequentisefret  ufus  inEuchariftiaedodrina. 
[  I.  Si  corpus  Chrifti  rede  vocatur  panis  propter  fimili- 
ii*^:udinem  quam  habet  cumpane:  tum  panisctiam  rede 
i^Wocari  poteft  corpus  Chrifti ,  propter  limilitudirigm  05 
nfuper  finguUrem  rcUtioncm,  quam  habct  ad  corpus 
3hnfti.  ^ 

Bellarm.  2.  Optime  iicipoteft,  vocaripancm,  qma  nomine 
15,  intelligitur generatim  omnts  cibus. 
rrotcft.  I.  Sic  ctiamadmittitur  tropus  :  fyncchdochc 
liicmpefpcciei  progenere.  II.  Deomnicibo,  non  redc 
Hicitur,  quem  frangtmus.  II  I.  Sihsec  eflet  integra  ratio 
'I  hujusappellationis,  tum in  eadem  nulla  ratio  haberetur 
||5.^el  panii  ante confecrationem,  vcl  fpecicrum  pani:»  poft^ 
,  ac  proindenihil  obftaret ,  quin  asqucappofita  phrafis 
uiJfet,  fi  Apoftolusrii/nomineufurpaffct  ,quorfumiei- 
ui^mgeminatur  toties  tropicus  iftc  dicendx  modus  ? 

Bellar nr.  j .  Vocatur  panis .        wi«  fdum  eft  abus .  fei  dbus 
oltins.  prdcipHus,  fubftantiaUs»  quaiis  eii  Panistrtticeus  inter  cibos 
rorpcralcs. 

Proteff.  I.  Sifit  cibus  &  corpus  ,  corporali  modoprfle- 
cns,  acmanducatus,  tum  nialc  hicdiftinguituri  cibis 

corpo^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


94  BELLARMINVS 

corporalibus.  II.  Sitalisfit  cibus  animsc  ,  qualis  p.i 
ertcorpori,tum  non  magiscorporali  orcaccipitur^qu  : 
panis  accipiturfpirituali. 

Bellarm.  4.  Ich.6.  obuscAleflii  freqt^emervocatuY panis 
TYotefi.  Vocaturpanispertropum  ,  qucmadvcrfai  .ii 
Cflena  non  admittunt.  II.  Tali  tropo  non  eft  locusi 
cjena,  ubipanistriticeusaccipitur,  benedicitur ,  &  idei 
apparens ,  eodem  nomine  deinceps  vocatttr. 

C  A  r  V  T   I  I  I. 

De pofllbilitate  prasfcntiae  corporis &  fanguinis Doinim 
fub  fpcciepanis,&  Vini,qu2eftio  prima  cft,annon  im 
plicet  contiadidioncm  unum  corpu^  totum  fimul  cfl 
mpluiibuslocis  ?  Bcllarm.  ncgat ,  noiafiirmamus. . 

Argument^  BeUtXYmini. 

T     H     B     S     I     S  I. 

BEllarm.  Mm.K^.  ApuiDeumomnupofubUiafunt. 
rrotefi.  l.  Non  magi^indcfcquitur  ,  nonimplicar 
contradidionem  ,  utunumcorpus  fimulfitinpUir:^  ' 
locis  ,  quam  noneirc  contraftionem  ,idcm  corpusli 
cfl'c,&  noncfrc.  II.  Bellarm.  ipfcf.2.  fentcntiamiUan 
limitandam  cffc  docet  >  huncinmodum.  DeuspoteRf 
gmma  qus,  ullo  mcdo  extsieYe  p^ffunt,  id  ei?,  qtiod  nm  impltc^t  cc. 
dicltonem. 

2.  Bcllarm.  lUaimpUcant contYadiclioncm  ^  qudpugnAntcuh 
ejfaitia  Yei  :  at  $Jft  tn  lcco,  non  efl  de  cJfentiacoYporis  •  . 

Protefi.  Jk  Non  ilU  fola  implicant  contradiiftionc  qua. 
pugnantcum  clTcntiarci  BQUzim.  fophjfluehocintocoHtti  ' 
tur  :  &  BtU.foltde  &  vere  hcc  in  Uco  argumentatur»  implicatur 
contradi<3:io,«c  tamcn  fophiftica  non  cft  deeifentia  ^ 
2.  ElTeinaliquo  fpatio,  cftdccfrentiacorporis,  corpu 
cnim  dcfinitur  pcr  fuas  dcmcnfiones,  efilineatumjatum,  i 
fli/f«mficBellarm.  ipCec.^.qtitdeft  corpus »  nifiextcnftotnlonittu 
dtnemJatitudtnem&profunditatemHp^tmm  autem  corpoil 
ab  iftis  dimcnfionibuscjus ,  repifa  non  difFert. 

3.  Bcllarm,  Chriftuscum  Apoftolo  Paulo  apparutt  Afl.  9.  i 
22  •  fuit  ftmul  infummo  calo»  &  tn  terra  five  in  aere  terra  vicino.  ^ 

Frotefi.  I.  Bellarm.  in  hoc  argumcnto ,  graviinmi 
Scholafticorum  fuorum  contradicit :  qui  tametfi  con- 
tcndant  ineptiflimc  ,  idcm  corpus  poflls  cfTe  in  uno  loc( 
modo  fuo  naturali,fcu circumfcriptivo,  &  in  multis  alii 
modo  facramcntali :  negant  tamen  p^fie  eflc  modo  na- 
turali ,  vel  per  divinam  potentiam  abfulutam  ,  fimul  ii 

pUiribu 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  95 

aribusIocis,ficThoinas,  p.^^q.i^.a.i,ai Qniodlibet 
.4.  2.  &inj^.d.io  q.l.a.i.  &  d.^^.q.z.ad     fic  etiam  Bona. 
4.         dc  dotc  fubtillitatis      i-  CaprcoL  d.lo.  q  i.a.i. 
lud.  q.z.  DHYani  q.l.n.^.&  ^^.q^.p:.8.  &  d.^^.q.6.  ad 
nric.  qHoiUbet().q.l2.  Aeiii.  qmdi.  i.q.i.  Hcyva.  qnodl.  it. 
3.  Fcrrara,  104.  contra  gentes.f.  63.  citaiue  loh.  dc 
.ida>  Ai  ragonio,  Epifcopo  Padcnfi,  comrov.  thcUog.  p.  con^ 
v.  8.4.1.  Non  dicetenini  Bellarm.Chriftum  tum  tcm-i 
ris  ,  Paulo  apparuifle  ,  modo  facramcntali.  I  I.  Qu_o- 
Ddo  Chjiftiisapparuerit  taulo,  Pontiiicii  faniores  non 
.dcnt  afiirmare.  Lyra  dicit  hoc  fcriptum  non  eife  Acl.z. 
.m.  Cartlmfan  I  Or.9.  deQcuUmtelicflHa/nH  raptUy  intcrpre- 
i  videtur,  Thomas,  &  Cajer.in  i.Cor.c^.  ^  i^.indubio 
iinquunt.  III.  BcIIarm.  paulo  poft  affirmat ,  &  nos 
h  npiorlus  ncgamus,  Chnftt^m  privatim,  &  adlfrcvc  ttmpHS 
Uccnierep.uHtJfedtcAlo  I  V.  Chriftus  vidctu r  tamen  codcm 
odoapparuiffcPaulo,  quo  Stephano  apparuit,  Acl  7.  in 
plis  exiftens. 

Bellarm.  i .  Lhx  ejns  rauinm  circHmfJfit ,  ut  enm  plane  ex^ 
cavcrtt. 

ProteH.  I.  D^?//^r^^/r<j ,  id  eft  ^  corpore  Cluifti  profi- 
centc  ,  nihildicitur  in  tex.  II.  Ex  co  quodcxcxca- 
sfuitPauIus,  concrarium  potiusfequitur.  ficCaje.in 
^Vor.  r  5.  Jn  allis  Apoft.  qHamvti  n.%YretHY  Itfum  aliocHtHm  fuiffe 
Jili4m  &  auiitHm  a  Paulo  ,  nun.jnam  tamen  narratur  Itfus  vtfns  a 
:i!o,  fedpottHS  oppofttum  :  narrandoquoi  mertdte  circnmfHiftt  Pau^ 
:i*  ^focigs^  iux  decslo,  &  Ihx  tanta  tnvafit  Paulum,  ut  frtvaverit 
nm  ailu  videndt. 

Bellarm.  2.  Lumen  qHodiam  etiamcomttes  ejusviierunt  ^  & 
rjHmqHcque  vocis  audicrunt  quoi  esi  argumentnm  certtfitmum  in 
0^%Pa^  vci  in  aere  p^oximo  ChriHum  app.vrHtffe. 

ProteR.  Certi/rimum eft  argumentum Iumen,fingulare 
.  iterra^velaereapparuiffe,  non  Chriftum. 
Bellarin.  3.  Si de caIovox  fuiffet  facla .omna  aque auiiviffent. 
PYoteJl.  Contra  teftatur  Scriptura,  /0/;.  12.28.29. 
Bellarm.  4  PauiHs  dubttavit ,  quts  ejfet  Dominus »  &idco  ro^ 
int  :  quis  es  Domine  ? 

%Pfeten.  1.  Paulus  rogavit,  quisefTetqui  loquebatur. 
Paulus  a  Chrifto  alienus,  &  Majeftatis  ej us  ignarus, 
^,,^\tnn  dubitare  ,  an  illc  eflet  Chriftus  ,  quem  in  cselis  vi- 

Bcllarm.     SifiiumincAlo  PaultiS  ChriftHmvidiJfe!,  nonffnffet 

tteustefttsrefHrrenionis :  fotutffent  entm  f.tctle  homtncs  calummari 
■es  teftimontHm. 

\  Protefl.  IdoneifueruntteftesaIii,quorum  tamentifti-i 
loniahomincs  calumniabaatur.  11.  Non  magisobno- 
'rii^l  xiafuit 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


9^  BELLARMINVS 

xia  fuit  calumnias,  vifio  Chrifti  in  cselis,  quam  in  terrisii* 

4.  Bellarm.  Patres  rcmun.xm  in  plunbus  locts  ftmsilfff^  p^*  - 
doc(nt. 

ProteFl.  I.  Bellaini.  ip!e  coiuia  tcicatur,  ro;«.  r. 
carnat.l  ^.r.  II.  Plurtmi  FatrumextUoUcoUh  3.  f ncmo^^fccf.A:: 
Cdlum»  nift  qui  defceniit  dc  c^lo  filius  homtnis »  qui  eft  in  caIo  )  dcdit^' 
cunt.Chrijfum  ejfe  Deum  &  hominem  :  quia  quando  erat c&rfcre  fclu\^\^ 
in  terra»  dtcebattamcnfe  ejfe  in  cslo  ^  ntmtrum  Dcttate  ,  at  ft  vir.i  jt  ' 
%/biqutfiarumf  PaptftarumJ  fententia^hoc  argumentum  nthtl  concUi 
dit.  nam  dtcent  Euttchiani  ab  Vbiquttiflis  [fapiftii)  edoili^  ettamca^h 
ne  tuncfutjfe  Chriilum  in  cdlo  &  in  terra. 

5.  Bcllarm.  Deus  ftmul  eftinlocis  infinitis;  &  fari  rationAx* 
Mnima  efi  tota  in  qualtbct  farte  corporis.  \ 

Proteft.  I.  DcDco,  Bcllarm.  iprefatctur,  loco  janti 
citato.  Deumin  Scrifturis ,  f^rhcc  dtfcerui  ab  omnibus  creaturiM' 
quodftt  ubtque.  A  Dco  igitur  ad  corpus  argumcntari ,  ifi 
qucEftioncdepiasfentia  in  locis  multis^  nimis  eft  camalc 
&craflum,  II.  Deanima,  falfum  cft  ,  &  contradid:xo 
ncm  implicans  quod  vulgo  dicitur  ,  eam  cfTe  totam  in  to 
to  ,  &  totam  in  qualibct  parte  corporis.  111.  Anim 
eadcm  non  cftin  divcrfis  corporibus  fim.ul  .'crgo  nequ 
in  divcrfis  locis 

BcUarm.  NuUafrorfusratio  fingifotcfl^curnonfof^itDemix 
hracliioabfcijfo  confervarc  animam^  utante  abfcifttonem  erat. 

Proteft,  Suppofito  quod  erat  ante  in  brachio  animara' 
tionalis,&  adhuc  mancatincorpore  ,  tum  ratio  non  fift; 
eft  :  quia  fieri  nonpotcft  ut  una  &  cadcm  anima  «  fimu 
fitdivifa,  &indivifa,  idque  refpeftu  fuiinfius.  ] 

6.  l5eU4xui.  ;:>MntmyPtriafidti\  vel  dtjjicillora^  veUquc  iijf^ 
cilta  ,  atque  hoc  eH  de  quo  a^imus. 

pYotefl.  Pctitio  cft  principii  nifi  cnim  pofHbilc  concc- 
'^aatur,  ut  unum  corpus  fimul  fit  inpluribus  locis ;  nullu 
myfterium  vcrum  potcft  effc  aequc  difficile,  quia  nulluir 
pofllbile,  nedum ycrum,quamvisfit  maximum,eft  aequc 
difiicile  ,  ac  illud  quod  cft  prorfus  impolfibilc  ,  quamvii 
fit  rcs  alias  minutiflima. 

7.  Bellarm.  Poteftunus  lccus cafere dno  corpora  ftbi  ad^qua 
ftmul :  ergofottrit  ettam  unum  corpus  rcflere  duo  loca. 

Proteli  l.  Fieiinullomodopoteft  ut  unus  locusfim 
capiatduo  corpora  fibi  adaequata.  fi  enim  capacitas  lo 
ada-quctur  unicorpori^necelfe  eft  uc  alterum  corpus  ac^  i 
cedcns  illi^  eandem  fuperet  capacitatem.  1  I.  Thomas^, 
cum  tota  Thomiftarum  cohorte  ,  quorum  nomina  paulad 
antea  retulimus.  ex  lohan.  de  Rada  ,  Ai  ragonio  ,  concc-*3 
dunt  anteccdens,  Sc  tamen  contendunt  acriter,non  pof^f 
fc  unum  coipuscflcinduobuslocu  localitcr ,  quiadivi*  1 

deretur 


ENERVATVS  97 
derctui-  a  fe  ipfo :  idco  ncgant  confequcntiam  argumenti 
addufti. 

,     Bellann.  StHnum  eerpui  nen poffct  efe  tocaliter  in  duobusiocis, 
I  f »m  divtderetur  a  feipfo.froft£lo  nec  effe  pefftt  facramentMiter,  eaiem 
-  rationt,  quia  effe  alicHhtfacramentaltter,  dictt  ejfe per  realem  &  veram 
prAfentiam  in  plurtbus  hoflits  five  altartbm  :  quia  realis  prxfeniia  in 
.  tot  altaribuSf  V  nonm  locisintermediis ,  non  mtnustoUcrevidcretur  in 
itviftonem  rci  ,  quam  replettoplurium  tocorum. 
.    PnteFt.  Agnofcimus ,  &  ampledimui  tamconfequcns, 
,quam  confequentiam  iftam  :  eoque  nominc  gratias  de- 
iberiBclIarm.  dicimus  ,quod  Thomae  ,  &  Thomiftarum 
fomniurn  piincipia  reali  coiporis  Chiifti  prsefentiae  in 
Euchariftia  rcpugnare,acproindeillos  omnes  fqui  tamen 
prjEcipui  fuerunt  hujus  commenti  propugnatores )  Cbi- 
metipfis  contiadicere,  in  hujufmodi  przelentiae  detenfio- 
^nc.non  fateatur  tantum,fed  etiam  dcmonftict. 

Argtmenta  ntjlra. 
8 .  Pro/f/?.  Matth.  ult.  Ntn  efi  hic,  furVexit  tnim.  hacc  confe- 
'quentia  infirmacfTet ,  fi poflet  idem  corpus cflefimulin 
.  pluribus  locis:  pofretenimfimuldifcedere,&remanerc. 
1     Bellai  m.  I.  Confequentia  iUa  Angelt  eptim*  efl  :  fcnfus  enim 
fft  :  ncn  jacet  mortuus  infepulchre ,  furrexit  cnim  :  ttec  entm  peterat 
moriuus Jacere,  fi  refurrexerat. 
..L    Pre/f^.  I.  Haecipfaconfequentia  negatur ab iisneccf- 
-ifaiio  ,  quidicunt ,  unum  corpuspofl^e  fimul  eflxiin  locis 
•jdiverfis :  ficut  cnim  in  nno  loco  poinc  quiefcere>  &  in  al- 
%eromoveii;inunoftare,&  in  alterofedere  ;  inunoin- 
Udere  cquo,in  altero  efl^ein  lefto,  ih  unoveftitumefle,in 
altero nudum  quae omnia  defendit loh.  de Rada Arrago-i 
i  nius,  Epifc.  Padcnfis,  f6»mv.  theoi  p.^.cont.B  a.i.  fimilicer 
tt   '  etiam  pofllt  in  unolocojuxtaignempofitum  calefieri,3c 
1,     maltero  exgelufrigefieri;  in  uno  loco,  benc  nutriri;,  & 
yalcre  ,  inaltero  vel  cx  nutrimenti  dcfcdu  ,  velex  aeris 
P     •ntcmpericintirmari  &  mori  quae  etiam  k  multis  Ponti- 
^.•  ijificiis  defendi,  idem  ibidem  affirmat :  &abomnibus& 
lacberedetendi ,  &  pcfl^e  etiam  eadem  artequadefendunt 
• ,  ;;•  iJttdem  coipus  indiverfis  locis  exiftcre  ,  resipfa  clamat.  Si 
r:erte  Alex.AI.  Dodor  irrefragabilis,  praeceptor  Thomse, 
3& Bonavcnturae,;4.{.ii.m  II.  4. i./f^J  /. difertis  ver-i 
•i>  aefendit,potuiflljfieriintriduomortis,&  poflfeadhuc 
^^'■^^"'^^"^maChiiftieflrctin  uno  lococum  corpore ,  & 
^ilibi  corpus  fineilla  :  ita  ut  corpus  idem  fimul  eflct  mor- 
.■.iiip»""^?"  ^"epulchro  &  vivum  in  pixidc;  fi  fcilicet  corpus 
iio-^''!  r       *  ^acratum  in  coena ,  refervatum fuifletin pixide 
..-,«|arqnc  ad  moitcm ;  vel  in  finuli  c^ru,  Htfffit»  ( ait ) ««» 

Afdditt 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BBLLARMINVS 

acctdit  ,  c^ynradicltYia  fimul  effe  vcya  :  quodftcpatet.  feeundum  cni% 
illampofttionem,  derr.onjlYata  caYne  in  ptxtde,  hdcvera  ejfet :  h^ccAt: 
efi  viva  demonflrata  eadm  in  fepulchro  ,  kdceft^t  vcra  »  hdccaYo  ey 
mortua  »  &  per  confequcns  nonviva.  Nec  funt  ifla  contYadiHoris 
hxccaro  alicubi  efi  vtva  ,  alicubi  non  eft  viva  :  fedfubcontYaYis  :  />rj 
hdc  effct  ei  contYadtcltYia :  hdc  caro  nufquam  efl  vtva  :  qna  non  con 
cederetur,  iUa  pofttione  fiante. 

Bellarm.  lom.  i.  dcincarn.l.^.  cTU  hisipfis vcrbis 
eft  hic, dicit  Sripturam  expreflc  dicere  ,  ChrtHum  fecuniuj 
humAnitatem  ihi  mn  fuiffe.  non  igitiir  mortis ,  fed  praercntia 
Chriftiinillo  loco  negatio  ,  per  confequentiam  illam  in 
fcrtur  :  unde  etiam  fequitur,  ut  Bellarm.  ibid.  obfcrvar 
von  poffe  tUam  uUo  moio  affrmari ,  quia  Scriptura  abfclute  dictt :  noh 
eft  hic. 

Bellarm.  2.  Conf  qucntia  iUa  etiam  cptima  eft  ,  abfolute^ft 
mcYaliterloquendo\  non  metaphyftce.  quamvis  enimficYipoftit^  ut  ah 
quis  vivens,  infepulchro  jaceat  ,  ft  veitt  ;  tamcn  moraliter  loqucndo 
qui  YcfuYgit  a  morte  ,  non  remanet  in  ftpulchro  ,  fcd  egredttur.  Simili 
eft^  fi  qtiis  dtcat.  talis  homo  ncn  fedet  admenfam,cdnalus  entm  eft. 

Frcteft.  I,  Confequentiae  rationem  commutat  Bellar 
ut  eo  facllius  eludat  :  non  cft  enim  :  vivit »  ergononeft  hic 
fcdfurrexit.er^ononephtc.  II.  Simile  dilTimili phrafi  illu 
ftrat:  qunmvisenim  quicaenatus  eft  ,  poflit  ad  menrir 
fcderc  ,  fi  vclit ;  tamcn  qui  furrcxit  a  mcnfa,  non  potcl 
feflionem  cxnx  contlnuare.  fic  ctiam  qui  vivit.  poteftii 
fcpulchro  jaccrc,C  vclit;  fed  qui  furrexit  e  fepuchro,noi 
poteft  in  fcpulchro  permancrc.  III.  Conccdit  Bellarm 
inoraliter  loquendo,  non  cfle  moralitcr  ccrtum,  Chrill' 
cflc  fub  fpecicbus  panis  ,  &  vini:ficut  cnim  moralitcr  !o 
quendo  ,  qui  rcfurgit  h  mortc  non  rcmanet  in  fepulchro 
lic  ctiam,  codem  loqucndi  modo,  qui  afcendit  in  caelum 
&ibimanct ,  non  cft  praefens  in  tcrris.  Cumigitur  ccr 
titudo  vulgo  dida  moralis,  nihilaliud  fit,quam  probabi^'^ 
lis  vcritas  fequitur  ,  non  cfle  probabilc  ,  Chrifti  corpu 
realitcr  adefllj  in  Euchariftia,  fubfpecicpanis.  IV.  Nul 
luscftverus  loqucndi  modus  ,  fivc  metaph/ficus  ,  fiv 
logicus  vocetur  ,  quo  poflit  dcfendi ,  idem  corpus  in  ca 
dem  loco  manerc,  cx  quo  difceflit. 

9.  Proteft.  Si  corpuspoflet  cfle  in  multis  locis  ,  eadcn 
rationc  pofl^et  efl^c  in  omnibus.  fic  autem  non  cflet  pra 
prium  Dei ,  cfle  ubiquc  :  neque  humana  Chrifti  natur 
certo  loco  circumfcribcretur  :  quod  tamen  Patres ,  aA 
vcrfus  haercfin  Eutlchctis ,  unanim^tcr  confirmant :  c 
prcflTe  ctiam  affirmantcs,  nuHum  corp^^s  poflc  cfle  ubiq^ 
totum. 

Bcliarm.  I.  Prtma  HffeYcn.iainteY  Deum  ^  &(OYpusCl 

'1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  99 
)ai  exiftentiam  tn  loco  »  eft^  quod  Deus  re  ipfa  ,  &  defa^lo  eft  ubi^ 
e  :  corpus  Chytfti  retpfa^  ac  defaclo  non  eft  ubtque  ,  »f  jwe  UKquiim 
't. 

rrrteft.  Haec  differentia  non  tollit  argumentum.  Si 
"mcorpus  ChriftipotefTefle  ubique,  quamvis  non  fit 
jc  erit,tum  omnipraefcntianon  ell  (  ex  naturareijpro- 
ia  Dei. 

BcUarm.  1.  Secunda  dijferemiaeft  ^  quod  divinitas  nonfoteft 
\firtngi  ad  ttnum  locum  :  fed  Chrtftt  corpt^s  poteft  redtgi  ad  unum  fe^ 
lum  loium  :  furt  entmin  uno  folo  loco  ,  ante  Sacramentl tnfHtuttonem» 
&  erit  ettam  pfft  mundt  ccnfummationem. 

Protefl,  I.  Hac  ratione  encrvatur  plane  argumentum 
illud  Chrilhanorum  :  Spiritus  fandus  eft  ubique  :  cr<^o 
^  Deus.  Nam  hxreticirefpondebunt-Spiritum  fandu^m 
^flequidem  ubique,  fed  polFe  redigi  ad  unum  folum  lo- 
cum.  Nequepoteft  ifta  refponlio  ullo  pado  refutaii ,  fi 
cadem  res  polfit  efle  ubique  ,  &  redigi  tamen  antea  ,  vcl 
poftea,  in  unum  folum  locum.  1 1.  Contradidionem  Sc 
chimaeram  implicat  admodum  abfurdam,  ut  una  &  eade 
res  fit  in  potentiaad  unum  tantum  locum  ,  &  ad  ubique, 
&  tamen  adu  neque  fit  in  uno  loco  tantum ,  nequc  ubi-» 
que. 

10.  Protefl.  NonpotcftaliquidtemporalefimuleflTein 
duobus  temporibus  :  crgo  nec  idem  locale  in  divcrfis 
locis. 

BeUarm.  Temporanonpolfuntcjfe  fimul ,  cumfemper  fluant.fed 
loca  permantnt. 

Protvft.  I.  Fluxus  temporis,  non  magis  unum  tempus 
alio disjungit, quam  diftantia feparatloca  dis;unfta. 

11.  Pratcft.  Siunumcorpusfitm  diverfis  locis,  fimul 
crit  unum,  &  multa,  continuum,  &  divifum. 

Bellarm.  I.  Vmtai  effentialisrei  ^  non  pcndct  ab  unitate  toci, 
ium  prius  fit ,  rcm  ejfe  unam,  quam  effe  in  uno  loco ,  fed peudet  ab  in^ 
ternisfuts  principits. 

Proteil  I.  Vnitas  eflentialis  rei  itapendetex  internis 
nusprincipiis,  uteorum  conjundio  divifa  ,  necefl^ario 
requiratur.  II.  Principia  reicorporear,non  conftituunt 
unum  corpus,  nifi  coeundoin  unum  locum.  III.  In- 
terprincipiacorporis  hujus,aut  illius,  communis  natura 
corporis,  quae  in  dimenfionibus  confiftit,  primarium  lo-i 
cum  habct  illas  igitur  dimenfiones  debent  in  unum  co^ 
jungi.  IV.  Qnamvis  respriusnatura  fitunaquamfitiii 
uno  loco,nontamen  tempore;  nequeprius  natura,quam 
nabet  rationcm  illam  formalem, cx  qua  loci  unitas  necef- 
rario  pendet.  V.  Vnitas  quantitatis ,  &  loci  corporei, 
priornatura  eftcorporc  organico,  humano.  VI.  Non 

omnc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


lOO  BBLLARMINVS 

omnequod  piius  cft.ab  co  quod  eft  poftenus,potcft  aftu 
feparari  :  hcut  videre  eft  in  genere  ,  &  fuis  fpeciebi 
VII.  Certiflimum  eft  corpus  non  magisab  uno  loco 
fcparari  pofTe ,  quam  a  loco  ,  nonenim  locus  inidea,  fed^ 
hiclocus  concreacus  fuit  huiecorpori ,  ficut  igitur  nulIuS 
corpusexiftere  poteft  abfque  loco,ficnequeabfque  uni-'j 
tateloci. 

Bellarm.  2.  Ccrpm  Chrisli,  ut  efi  in  altarit  non  tentmuaiut 
tumtorpore,  ut  eft  tn  calo.nec  tamtn  efl  dtfcontmuum,  vtl  div$jHm  ah 
itio.  Uam  continuari ,  &  dividi  cfi  eo^um  qu*  multafunt :  hoc  autem 
cortuiincAlo  t&tnattart,funtiiem. 

Proten.  I.  Continuarinon  eft  eorum  quje  multafunt.^ 
II.  Dividinon  eft  corum  quae  multa  funt  adu  ante  di-" 
vifionem  ,  fcd  poftea.  I  I  I.  Neceireeft  ut  illa  fint  divi- 
fa ,  inter  quas  magna  diftantia  intercedit :  quod  negat' 
cnim  contiguitatem  ,  continuitatcm  multomagis  ncgat.i 
fed  intcr  corpus  in  caelo,&  corpus  in  tcrra  ,  mgcns  daturjj 
diftantia. 

B el  larm .  3 .  Lecaipfa  hte argumento probantur  effc  difcoutinua  , 
«Sr  corpus  Chrifti  divifum  ojfe  afe,  rtf^edu  loci  ,  fei  non  rcjj>eau  pro.  \ 
triAfubslantta,  ftve  eiunntitatii.  .  -, 

rroteft.  Quod  dividitur^fe  refpeftu  loci ,  dividitut  V 
etiam  refpedu  locati :  locus  cnim  non  cft  locus  ,  mfi  re- 1 
fpeaulocati,nequedividitur,  nifi  locato  divifo.formali|5| 
autem  ratio  corporis  locati ,  eftquantitas  fubftantiali  M 
qulcquid  igitur  dividitura  fe  refpeftu  ioci,  dividitui 
etiamrefpedufubftantiae,&quantitatis.  ; 

12.  Frttefi.  Siponaturcorpus  unuminpluribus  loci>i 
eritinloco,  &  non  inloco  :  quiain  loco  nullocrit  cii- 
cumfcriptive,  neque  definitivc  ,  quod  eft  ita  contmen  in  ; 
uno  loco,  ut  non  fitalibi. 

Bcllarm.  I.  Corpus  iiem  poteft  effe  circumfatpttve  ,  etiam 
definitive.in  plunbus  locis .  Nam  ut  corpusfit  ctrcumfcripttvein  attqm  1 
lcco,  tantum  requirittir .  ut  commenfuretur  tUi  hco :  mnautim  utncn^ 

fitinaltoloco.  _    .    ,  -   .  — , 

Troteft.  I.BcUainaau»  in  ifto  fubterfugio  deferit  Tho- 
i-na,  &  Thomiftasomnes.ApudiIIosenim,#/»/#fe<if)f»»-( 
iive ,  nthii  aliud  eft  ,  quam  quti  ex  modo  exiftendi  in  aliqutlote  repte-*^ 
inet  ftmul effe  altbi.  Epautem  inloco  tircumfcriptive  ^  eft  prAttrtt' 
medtantequantitatet  tpfolococommenfurari  Bannes  i»  r. 
1 1.  Vt  omnem  fenfum  ,  &  intelligcntiam  ,  1  fuis  verbisi 
amovcat  ^tW^im.  definiiive  ene  in  loco,  majus  quid  facit.i 
quam  circumfcriftive  elfe  :  circumfcrtptive  (  inquit  )  &  etiam  defi- 
«//it/e.  cumtamen^  Scholafticisomnibus ,  Angclidican^ 
tur  efle  in  loco  dcfinitive  ,  fed  non  citLumfcnptive ,  &I 
inauditum  plane  lit  j  aliquidcflfcinloco  cucumfcriptivcj 


1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^  ^         N   H  R  V   A   T   r  S.  jot 

fcnondefinitivc.  III.  Si.corpus  trium  cubitorum  fi- 
ij  nulcommenruraripomttribus  locis ,  quod  Bellar  de- 
■  endit,  tum  fimul  potelk  tribus ,  &  novem  cubitis ,  adsc^ 
uatecommenCurari.  fcd  hoc  eft  abfurdum. 

Bcllarm,  2.  C»rj>m  trium  cuhtcrum  peteff  occupare (b.u'um 
vutm  cubiierum.fi btsaut  ttrendem  magHitudeptrtMturinhct.qHam" 

—  •tSttoncemmcHiureturnifiUcttrmm  cubiterum. 

■  Pnteii.  I.  Si  idem  corpustrium  cubitorumin  tribus 

■  ocii  ponatur  ,  eodem  modo  occupabit  fpacium  novem 

■  ubitortrm  ,  quo  tria  corpora  tricubitaria  folcntoccupa- 

■  e:  illaautem  comcnfura  tur  cubitis  novcm.  cigoflc 

■  lOcuMum.  II.  SiidemcorpusponipoHitintribuslocis 

■  Jsjunttis,  potcft  etiamponiin  tribus contiguis ,  idque 

■  o  modo,  ut  continuatio  inde  fiat.ii  autem  Pontifex  Ro- 
■nanus,  tnum  forfan  cubitorum  homo ,  prxter  locum 
^jcm  jam  occupat ,  occuparet  etiam  proximum,  &  pro- 
^pumilii,  nullocorporeautlocointerccdentcquisquis 
■^Jfejcum  novem  cubitorum  fpatiocommcnfurari  > 

■  Bellarm.  5.  idem  dici  potefi  ,demod»  t.xiftendi  definitivf 

■  «n  maiiquiJfit  definmve  inloco  ,  fatn  eft  fidefiniaturcertequodam 
WI"'  y  '''fofitiofit,  &  noH  inmajori  .  fivcfit  tnalitltit  etinm 
^gfnittve.five  non. 

Wpretefi.  I.  Confundit  hicBclIarm.  definitivam  prx^ 
■sntiam  cum  circumfcriptiva  :  eifc  enim  in  certo  quodaia 
»atio  toto,  &  non  in  majori,  faltem  cum  de  corporedi, 
■itur,  nihil  aliudeft,  quam  commenfurariillo  loco  1 1 
■iqiiod  definirivecftin  uno  loco;  poHit  inalio  efrc;  mull 
^ccrtcfaciliu>  poteft  majorcefTe,  majus  cnim  Sc  minus 
■tCiIiuiConciliancur,quamunumCcaIiud.  1 11.  Ponti- 

■  cii  voIuntidemcoipusChnfti,e(reinhoftiaminorc  & 
■^iajore  ,in  caI'ceparvo,  in  poculo  majore  ,  veletiam 
'  "n  <J"'bufdam  placet  )  in  intcgro  dolio  confeciato. 

^>    JJellarm.  4   Duere  peffumus  ,  pr^tirhoi  duos  modos  exiflendi  in 
,  c;  (  circnmrcripttve,  &  definitive  )  dariteritum,  mmtrum  pcrfolam 
y  'ajentiam,  quomode  D^us  eli  tn  lece  .  <!T  hoc  modo  .ffe  in  locoiUa  corm 
n  nn.quA  pcr  divtn.xm  fetentiam  ftmui  rum  tn  vnnis  Itcis 

'^''^^  'Situ-  litigario  ifta  Bellarm.  huctandcm 
edit  :  Vt  corpus  m  locoeiTe  defendatureo  modoquo  ' 
eus,quod  &  Blafphcmumeft  ,  &  tuipioremcontradi- 
/  tionem  implicat.quam  eft  illa  ipfa.cui  amol.endx  infcr- 
'  lllc    ^^^^  piafcnscft  quidquam  co  modo  quo 

■•,  fc,V  r^L^/T^*'.""'  ^  manifeftior  cftcontradiftio,  cor- 

-  nr«  '"^'"/"tialiter  praefens  in  loco,  modo  non  folum 
'      'P®''^^»  '««^  &  divmo,  quam  in  duobus  locis  prsfens 

i  13.  ^rmn,  Qiipd  incipit  cflc  alicubi  ubi  antca  non 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


li 


,Oi  BBLLARMINVS 

erat  aut  venit  eo  per  motum  localem,  aiit  ibi  gcneratum 
eft  quod  movetur  localiter,  deferit  unum  locum,  ut  ac- 
quirat  alium  ;  quomodo  autcm  potcft  id  quod  cft,  genc- 
raiidenovo;  nullo  igitur  modo  poteft  hcri  utid,quod 
cftinunoloco,incipiatfimuleflcmalio. 

Bellarm.  j.  Dcmmt  terpus  tmiptt  effe  in  altanubt  anteamn  • 
erat.ntnpergcnerationem^nec  pcr  mttum  lccalem,fed per  converfmem  i 

Proiefi.  1.  Mutatio  unuis  corpon»  in  aliud,  non  oppo- 
nitureenerationicjusinquomutatio  non  tcrmmatur,h- 
vccnim  prioris  corporismateria  mancat  ,  &  novatorma 
eidcm  inducatur.livc  totumiUud  annihiletur,&  novum  ' 
lococjusponatur  ;  in  illa  mutationc  fubftantiae  ,  neceiic  : 
eft  ut  aliquafitvcl  gcneratio,  vcl  creatio.  1 1-  Argumcn- 
tum  hoc  gcncraliter  opponitur  illi  fentcntiae  BcHarm. 
iiem  ttrpuspoteil  tffe.  ctrtumfcr^pttve  &  defintttve  m  varmlocs.  HOC 
ieiturrcfponfum  non  fatisfacit .  nifi  conccdat  Bcllaim. 
non  pofle  hoc  ficri .  nifiper  mutationcm  fubftamiae  al- 
terius,  in  illam.quae  novum  locum  dcbct  occupaie.quod 
illeneutiquamdabit. 

Bellarm.  2.  UtndefuntexempUfimilia,  naman,marAttcn»lt{. 

intiptt  tfiein  materia  addtta  per  nutrtttonem  :  Deus  inctptt  effe  tn  rt 
ietiovocreata,  finegencraticne,autmet»totAlt. 

Protell  Excmpla  ifta  non  funt  fimilia.  Anima  cnim  non 
incipit  efle  circumfcriptionc  totali  &  adaequata  ,  m  loco 
novo,  pi  iorc  retenio.ncdum  Dcus ;  ncquc  niutatur  lub- 
ftantia  aliqua  in  animam  rationalem;  ncdum  m  Dcum. 

14.  Protefl.  Siidemcorpuscfletinpluribus  locis  ,  ie- 

eucrentur  multae  contradiftiones.  nam  poterit  cflc  fur- 

fum  &  deorfum;  rcmotum,  &  non  rcmotum;movcri  fic 

quiefcerc}acccdcrcadunumlocum,  &  fimulabco  recc- 

dere,  in  uno  loco  fumme  calefieri ,  &  in  alteio  fumm<  ^ 

frigcfieri  ,  vcl  ctiam  uno  in  loco,  vulncrari,  occidi .  &  m  f  . 

altero  bencvalere.  . 
Bellarm.  \ .  AlitTheotogi  eximmant  expcfitione  untus  torptrt  t 

in  diverftstecismultiplicaritatitum  re/peclfts,ni»  abfoluta.     Alttpit'  : 

tett.tahfelutamutttplic«irt ,  &  eoufque  pregrediunlur  ,  utdtcantpifi, 

,undemhcminemunoittt»toebrtumejfe  t  inaliefittre»  tmmttnum  t 

fncrt,  tn  alttr»  vivere. 

Preteft.  Egrcgii  ifti  Thcologi ,  monftrofum  hunc  par-  : 
tum  variclambeiido  .  non  iUum  reformarunt ,  fcd  varii; 
novis  &  inuaditismonftris  auxerunt. 

Bcllarm.  Secundo.  Ex  pefitttnt  umus  torporis  indivetfislotit 
TelationesadlecaHetefiarie  mulitplitabuntur  ,  atque  erit  idem  tirpit^n' 
furfum  &  deerfum  ,  remetum  &prepinquum  .      mttu  ,  iff  in  qutete  \v 
ntquettntrarits  iftis  relattoHttms  ^  itnflttAtm  tttttrAiiBii  mUM  :  qetix^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


luomodo  etiam  falutatione  Derafl-;,    r^o,  f  V        »  ^ 

:."or^rar.;Va&.5:vvc^^^^^^^ 

T  ledtofuaviterquieviire    &  mfM,fl^.«r,       /     P  '^» 
rofedione  fomniaire   Sed  u,h1^?.  k  •         ^^"^  '^*^^^'' 
,^  'mus  judicium  S/elmfpa"f^^^^  ^  f''"^-  ^PP<^' 

,  i  ^os     grav.flimos  S JhouS  unf  •  'H^i.itl^f  J 

B cll a i  m .  3 .  Contrarmm  udiaum  efTe  M b.t  dJhil 

applicentu .  ;rcont  [«'P^^e. 
cct  cautum  hoc  iH  mfr^^^^^^  ^        "'''"^  ^^^'^"i 

^ftiores  Bcllarmino^  /^^^^^^^  ne  un^uam  H.u  r  Mo. 
i  PapiftaTQui  nn?  /       in  miraculis  fmgendis ,  funt 


•ram 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


Hotatii  CMicorum  commums  fcnienttaelf  .  \      .  ,  ■ 

:z.v.r,  ^^^^^^ 

mam  cmiiHomm»  non  autem  fecuniam  &  tcritam,  ex  j 

poffedartcorporum  prtietrationem.  r^fk /.v<»rtit.  Nattl 

p,„,.f?  HiKcrenteniialemetipiam  fatis  evertic.  in^ui 

T  rrxten^io  ulis.  qualcm  Bella.  m.  in  prima  conduionc 

gnitiiclu.ecumco.F    c  corpus  unu  abalio  cor-  ): 

tieucnim  nuUo  modopotelt  ,  H"^  V''^'  /  (if„rn  cxtrinle-  n 
noie  undiquecontmeatuv,  qumhabcatlitumcxtrmi^^^^ 

?um  m  ordincad  ^li^-d  aquo  contmctur^  1 1  I-  Tcitia  . 

^LatiIV   Corpus  organicum,  quale  eit  humanum, 
^      i  ^iftin^ionem  mfitu  partium  requnit .  quam 
niajorem  ^•j^»;;^;^^"^"' ^^^^^^^^  probabilia  funtifta 

cffent  unum  :  corpusenim  ,  Bellarm.  fatetur^ .  ,y?.f 
S.«i.y?  .^uameLenf.oinUngUud.nem  ,  /.nmJ.«.m ^/r./i.«. 


Ar(»umenta  Bellarmini. 


,6.  Bellarm.  /«././^c.re.on/wJ,;?,'»^".'^'^?'^»^"^ " 
fed  nm  r.Pugnat  ma,n.tud,nt,non  oc.uparelocum  autnm  e.f.Scre  ol 
\crumcorfu::quta  h.cfuntfof}er.ora  'f/^  •„^1^,3  , 

rmi.  l/Qupdicpuguat  cxiftcnti*,  a^q^^^  • 
comradidion^,  acqnodefrcntia.  ^^P"f"f-^»  f^^,^  " 

iftemiaquaeratur.  II.  QiL^  ^•"Vfi^S^^^^  1 

confcqucntiam  confcquuntut ,  Suamv.sTmt  poftcMOj 

natura,  eorum  tamen  negatio  rcpug.iat  '  ^  ^  ; 

iftcntiiaflirmationis.  1  i  I-  Occuparc  locum.  pi  us  m  , 
t^uaconvenkcorpon,  qu^mutlit  orsamcutY^eUu  _ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


ENERVATVS.  lo^ 

T7.  Bellam.  Pttffl  ma^nttitdo  muHifi ,  a-qne  ttiAm  definiri 
fote  loto  *  ' 

Protrfl.  Sine  fpacio  non  poteft. 

1 8.  Bellarm.  Vltma /phira  esl  fine  loco. 
Froteft.  Sine  fpacio  fuo  non  cft. 

19.  BeWarm.  Rfflerelocum  t  &  expeBereali/tcerpera  y  efl  offi- 
eium  &  funcho  magniti^ciints  .•  non  igitur  ad  ef  ntiam  pcrtinct. 

Pmf/J.  Tahs  cftfunftio,  qualis  eft  ,  form«  formare, 
reali  relpicerealiud   loci  continere, &c. 

20.  BeWirm.  Iiaffhabetmeits  fiUextenfioadnragmtu.unem, 
Mfe  habet gravitai  ad  eorpits  gravf.-fed  noneft  de  effenttagravis,  pon- 
derare,  nam  m  pnprto  loco  non  pondtr.tt  aqua  vel  acr  :  igttur  ncqtte  etl 
de  effentt  i  magnttudinis  rcpli  re. 

ProteB.  I.  Vcl  confundit  hic  Bellarm.  extenfioncm 
cumlocirep!etione  ,  quaj  duo  antea  diftinxit  ,  vel  fvilo- 
^gtfmum  facitquatuor  terminorum.  II.  GiavitHtcm  ac- 
cipit  pro  adu  ponderandi ,  aut  deorfum  tendendi ,  quem 
ctiam  abfurde  tribuit  aeri :  ficautcm  falfa  cft  propolitio. 
III.  Siquidquam  valet  haec  comparatio  :  probatcxten. 
Monem  magnitudmis  ,  non  tantum  per  miraculum  ,  fed 
ttiam  per  naturam  k  corpore  pofTc  feparari :  adualcm 
enim  ponderationem  :  naturalitcr  k  corporibus  gravibus 
infuis  locis  vultfeparari. 

21.  Bellarm.  Mat.  i^.Domimts  dicitpoflil>ile  effe.m  tranfeat 
tamelus  per  foramen  acus. 

Troteft.  Nondicit  Dominushoc. 
^   Bellarm.  Dicit  poftthilefffqHod  diificilius  eft  ,  divitem  fc./icet 
tntraretnreinum  tAlorum  :  figntftcat  iiitnr  p^fttbtle  ejfc  idqitodfact- 
ituseft.  camelum  fct!.  tranftre  Perforamcn  a(U\. 

Protefi  I.  Difficilius  dicitur  aliquid  in  proverbialifcr- 
mone  f  qualishicfuit;quod  eftcjufdem  impojnbilita* 
tis  :  fenfus  cnim  cft  :  fi  quid  fit  difficilius ,  hoc  eft  1 1. 
Ferdivitcm  int:e\\i%\mx  is  quiconfidit  opikus :  Mario.2±  ta- 
lcm  autcm  impombiie  planc  eft  intrarc  in  rcgnum  caelo- 
rum  :  dum  tali^eft  :  fed  Dcus  eum  poteft  ita  commura- 
rc ,  ut  intrct :  fic  camdus,  manens  camelus,  nullo  modo 
poteft  tranfire  per  fqramen  acus  :  fed  poteftaDcoita 
commutan,  ut  aptus  fiat  ad  tranfeundum. 

22.  Bellarm.  loh.to.  Chrillus  tniravitpcr  januas  daufas. 
Protfft.  Diciturquidem  intraOe  poftquam  januse  cl.iu- 

r.rii^''^^^  1-  ^^"^  P^"^  j^""^"*  claufas.  potuit  facile  alia 
ratiotic  ,  aditum  fxbimet  patefacerc.  fic  Durandus  etiam 
.rjr  :  ''•++-?-<5-  rcfl^cniet:  Dtcitur  quodchriftus  iniravit 
Addtfctpujosjanuis  claufis :  fed  non  dtcttur  qttod  intravtt  perianuat 
aaufas.  Cum  entmcorpusglortofumpoftit  mcveri  per  aerem,  &  Chri^ 
tttsvirtme  dtvtna  potuit  torfus  fuum  oftcndere  &  occultare  .  prout 

^  P     3  vtlttit : 


Early  European  Books,  Copyright  <E>  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I06  B   H  t  t  A  R  M   I  N  V  S 

volutt  :  pctuit  inirare  ni  difiipuUi  pe*  fenenras ,  vel  ahttm  ahq**em 
iccum,  irtuncprimofeoflenierequAnitfuitforamdtfcipHlti  ;  ^ fte 
vtre  ventt  clmfti  januii.fedmnp^r  januai  daufai.  &  {t  ptr  januas 
miravit,  pttuerunt  )anuA  p^quAmfuhtto  apertrt,  &  fubno  cUuit  ,ttn 
ut  apntio&claufo  Uteret  dtfcipulti ,  &  quia  rei  mn  dutturpen 
quando  n»n  innotefcit  ,  ide»  dtcuntur  fut(fe  claufa ,  quta  ap.  rtto  earum 

HuUi  appArutt  ,         .  .  . 

Bcllarm.  I.  Tum  nuttum  fuiffet  miracutum  ,  tntrare janitn 

(laufts.  >ri 
Prttefl.  Nonfequitui  .  fuit  enim  nuraculum  ,  ^cf.  12. 

quandopetrus  non  egredicbatur  per  portam  tcrrcu  clau-. 

fam  ,  fed  illa  porta  fua  fponte  aperta  cft  ei. 

BcUarm.  2.  Apparct  ex  circumfiantiti,  nuUumhreptumlutl^ 

fe  fa^um ,  fei  tttam  domum  manftffe  tmmolam 

Protcfl.  Quafi  parsaliquadomus,  vel  ipfa  janua  non  po-i 
tuerit  fine  Ilrepitu  aperiri ,  ita  ut  omnia  vidcrcntur  im- 
mota.quia  vulgari  modo  nihil  fuit  motum. 

«7 .  Bcllarm.  Exivit  Dommui  deutero  Matriiclaufo  ,  i»t/io/«- 
U  virginitate ,  id  eR  manente  tniegrttate  tawts.  Beata  enim  vtrgo^ 
fuit  virgo  etiam  in  partu .  ... 

Protef}.  Bcatae  Mariae  vlrginitatem  non  magis  immi- 
nuitapertio  naturalis  inpartu  ,  quam  cxtcnho  illa  quae 
partum  in  gravidis  naturaliter  antecedit.  Fittio  ilia, 
quamvisfitantiquior  ,  utcrum  habet  magis  occlufum, 
quam  ut  recentiorem  iftam  fiaionemproducerc  pofUt  111 
luccm  veritatis.  Durandus  ,  loco  citato  ,m  eandem  lcn- 
tentiam  refpondet :  EH  aliui  modui  poftbiUs vtd.  quod  vtriutt 
iivinafuerttfaaadtlataito  membrorum  &  meatuum  naiutaliumjtne 

Aliqita  frathtne.  &c.  ,  ,  , 

24.  Bellarm.  ChriUni,  &  be^ti  tranfiuntin  calum  .  calum  am- 

tim  esl  ccrpui  foUJum  insl.ir  aris. 

Proteft.  Naturam  caeli,  Deus  nos mr  1  tales  videtur  ce- 
IjfTe-  fed  illiusfoliditatiseflc  cuj-is  elt  ,  faiailimum 
clfc  dcclaravit.  Expanfum  cnim  totum  ,  noa  majorcm 
habet  foliditatcm  quam  acr  :  cc  quod  fuperius  elt  ,  licut 
nobilitatc  ,  fic  ctiam  fubtiluate  aerem  fuperare  vi^etur. 
Hoc  lettur  argumentum  ,  eft  fimile  caeterorum  ,  id  elt, 
immaae,  &  impudens  poftulatum.  Durandus  hic  etiani 
rcfpondet ;  five ptn.xtur  cdum  dtviftbtU  pa  naturam  ,  five  per  vtr-. 
tutem  divtnam  .  non  oportet  corpui  Chriflt  tn  afcenfu  ad  cdlum  ,f>tijfe 
fimul  ctm  corpcrtbus  fphxrArum  .  fed  cejitt  corpui  corport.  Nu  cAltdt* 
tuntur  foltdt^tmi  taUter.  qmn  p^fltnt  virtute  dtvtna  dtvtdt,  &  prabere 
tranfttumcorporiiuigUrioJti  .feddtcuntur  feltdtfimi ,  qutanaluraUttf 

funt  tncorrupttHles.  - 
2^.  Bellarm.  In  pjinn  damn^tcrum  funt  tr.uUa  miracuia  dt]p-» 

mUtra.  vel  aque  dtffictlta,  aique  eji  htt  de  quo  agtmus. 

Trotcft, 


\ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


E   N    h   R    V   A   T  V   S.  I07 
Proten.  De  mrr.ivUlis  infernalibui^  nonpo/Tumus  judi- 
citm  ferre  ,  antequam  dcordinaria  difpenfationeeo  fpe^ 
d^ite  p.irrfr       rer  nobisconftec.  fedDeo  nonvifiim 
cft,  nobis  1.  rerum  parricularem  ftarum  revel.irc. 

lellaim.  Non  maUseorport  quanto  ,  occupareiocum  ,  quamgr^^ 
VtpoidefAre  ,  cil^rato  vidfYt  ,  luctdo  hicere^  calido  calefacere. 

ProteFl  If:ainpropolitionem  iimpliclter  ncgamusrqufJ 
occiipacio  loci,  non  re,  fed  rationc  tantum^corporcdif- 
fert  :  fed  .-^vius  fecundi ,  k  primo  ,  major  eft  diftcrentia  : 
Dimenfione^  &  earum  Ipacium  ,  neceflario  requiruntur 
ad  corpori^  exiftcntiam  ,  fcdoperario,  nonnccefTario  rc^ 
quiritur  ad  vim  ,  aut  virtutem  opcrandi. 

C  A  P.  III.    DeTranfubflantiattone ^  S^ui /it. 
T  H  E  S  I  S  I. 

BEIlarm.  Tranruhfiantiatio  eft  totalis  conveYfiofHhftamidp^His» 
\^vtnt,tncQrpus    fanguine  Domtni.  In  hocThcologtconventnntM 
•h  Conciliorum  ,  &  EcdeftaauiUritatem. 

protelt.  I,  Bcnefadum  ,  quod  hujus  dogmatis  fidcm 
pcndcre  ex  Conciliorum  &  Ecclefias  ,  non  cx  Scripturae 
audloritatcBcllarm.  ipfc  fateatur.  PcrEccIcfiam  autem, 
non  Apoftolicam  &  puramintelligit,fcd  Romanamapo- 
ftafiam  ,  &  per  Concilla  ,  conventiculaquaedam  nupcra^ 
cjufdem  fadionis.  Hsec  eft  ingcnua  confcflio  Scoti,  in  4* 
d  II  ({.'^.  Princtpalttfr  vilentur  movert.quodde  SacramentisteneHm 
dum  ifl  ficut  tenet  fann.%  Romana  Ecclefta.  Ectlefta  hunc  tnteUei}um 
iecLtravitfub  Innoctnt.  in  Condlto  Lateranenfi.  Verba  Scuptura  pof^ 
''entfalvari  fecundum  tntelleflum  factlem  &  vertorem  fecundum  appa^ 
tentiam,  II.  Nullum  exemplum  dari  poteft  ,  vel  ordina^ 
rium^  velextraordincm  per  miraculum  ,  totalis  convcr-^ 
Conisalicujus  fubftantiac  individualis  ,  in  aliam  fubftan- 
tiaminvidualem  praeexiftcntcm  ^  manentem.  Haec  igi-. 
tur  tranfubftantiatio  (  quag  rcs  eft  ordinariae  procuratio^ 
nis  ,  fecundum  Pontilicios  ;  tale  quid  cft  ,  quale  fimile 
nihil  Deus  unquamper  homincm,  aut  angelum  cfl'ecit,id 
eft,  commcntum  fine  cxemplo.  III.  Falfifiimumeft 
quod  Bellarm.  affirmat ,  Theologos ,  id  eft,  Scholafticos 
dehactotali  converfione  confentire.  Aliienim  ,  utDu- 
randus  ,  ftatuerunt  materiam  panis  mancre  tranfeuntc 
forma  :  alii  cx  adverfo  ,  tranfirc  materiam  ,  &  manere 
\oxvn:im.  Alex.  Al.  p.4  q.io.  utramque  fentcntiam  rcfert, 
&  refcllercconatur.  IV.  Nonpotefthasc  totalis  con- 
rcrfio,  ulla  cx  partc,  fic  explicari ,  ut  contradidioncs  iU 
1«  Vitentur,  quas  ScotusH^forr  in^.  iiftinniont  lo^j.i.bre- 

P  P    4  VltCi 


r 


1 


3io9  BELLAR  MINVS 

Virer  proponi^fcd  niillus  folvir:  qunntHm  fHtuYum  cum  qtitu- 
to:majH$  cum  mimrr :  quantum  fme  modo  quantitativo  :  faUm 
txifA  partem  .  &  tAmen  tn  qualibet  parte  totum  :  altquii  prdextfens^ 
in  novo  ubt  futurum  »  ahfqt^e  mutattone. 

2.  Bcllarni.  Inconverfione  ^  requiritur  ut  ii  quoi  conve*titUf 
iefinat  effe  quod  antea  erat  :  fi  fit  compofitum  ,  ut  fmat  ejfe  cor.pofi^ 
tuyn  tpfim»  quamvis  altqutd  ejus  remaneat  » ficut  aqua  ecnvertuur  tn 
/tcrem^  matcrta  eademremancnte  :  at  ft  ti  quoiconvunttur  ,  noB  folum 
fiteompofitmm  ,  fed  ettam  partcs  ejus  ,  tunc  eitam  partes  debent  ftmpli^ 
citer  dcfincre  effe  »  6*  hocfit  tn  Et4chartffta. 

rrotesl,  I.  Nequevox,  aut  fylUba  ulla  cft  in  Scriptu- 
ra  ,  quae  indicat  pancm  delincreelTc  ;  ncque  Sacramenti 
natura  patitur  ,  ut  elementum  ante  ufum  (acramentalem 
deftruatur.  II.  Ratio  illa  qua  Bcllarm.  probat  totum 
pancm  fecundum  omncs  fuas  partcs  dcberc  delinerein 
cjusconverfione;  qutafcUtcet  partes  ejusfunt  compofitd,  eft  pla- 
nedclira.  Qijando  uxor  Lothi  convcrtebatur  in  ftatuam 
falis,  fatetur  BcUarm.  matcriam  candcm  rcmanfiflc:  par- 
tcs  tamcn  cjus  non  minus  fucrunt  compofitae  ,  quam 
funt  partes  panis. 

3.  Bellarm.  Requiritur  etiam  in  converfione  ^  ut  altquid  fucce^ 

iat  in  locvmejus  quoddefinit  ejfe. 

rroteil.  I.  Corpus  Chrifti,  quod  antea  fuit ,  &  manct 
quod  fuit ,  nuUo  modo  fucccdcrc  poteft  pani »  ut  tcrmi-* 
nus  convcrfionis  :  tunc  cnim  pcr  illam  converfionera, 
codcmmodo  incipcrct  eire  ,  quo  panis  lingitur  deCncrc 
ciFc  :  quod  contradidioncm continct  manifcftam.  II. 
.IntciPontificios,  multi  funt.quiftatuunt ,  exvtconverfio^ 
nis  hujus^  non  poni  (orpus  Chrtfli  \tib  fpectebus  panis  .  vd  in  /4).  j  pmis. 
Veus  (  inqutunt)  potesl  convcrtere  panem  in  corpus  ChrtHi,  ut  habeni 
effe  in  coclo  :  qut.i  non  efl  in  hoc  major  contrctdiflio  »  quam  in  converfitm 
ne  qu^nunc  ponitur.  ficloh.  dc  K^d^.  Arragon.  controv.  theol  p. 
4-  cont  6  ar.i.  ubi  probathanc  airertionem  quinqucaigu- 
mentis  ;  intcr  quas  illud  cft  obfcrvationc  dignum  :  quoi 
€onvertitur  tn  ptJiexiilens,  trahttur  ai  conditiones  praextftentis,  &non 
€  contra.  ergo pottus  panis  eft  ubt  eft  corpus  Chrifti  ,  quam  c  converfo. 
III.  Succellio  non  fufficit  ad  iftam  convcrfioncm  ,  nili 
rcmaneat  aliquid  quod  fuit  panis  ,  &  cftcorpus  Chrifti: 
aliascnim  (  ut  C^j^r.i»  7  S-^-^-  )  non  vere  diceretur : 
quod  fuit  panis,  nunc  eft  corpus  Chrifti. 

BcUarm.  Inanis&fupcrvacaneafuithdcjpeculatio  Cajaaui  : 
inre  enim  dici  hoc  poteH  ,  licet  nihtl  omnino  maneat  ,  quodprius  fuerat 
panis.  quia  tales  ftntentia^  exc$mmuni  modo  loquendt,  ftgnificant  fo^ 
lum,  id  quod  convertitur  ,  non  definere  in  mhtl ,  fed  in  altqutd  quod  ei 
fucceiit. 

rrtteff.  Contutcftatut  BclUrra,  ipfc^.22.  UonpojfetuUt 

mod» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1 

I 


fiNERVATVS.  ro9 
moi9  vera  cjfe  Domint  fcntentia  :  Hcc  eficorpus  meum,  fiita  PtHtart^ 
Hfiotum  in  totum  •  ut  nt/jtl  tn  utroq^ue  tcrmino  commune  remanfret» 

4.  Bellaim.  Tcrttoreqt4tritUY,utfitconnextoquxdam&dt:pen-' 
ientta  inter  defitiomm  unius .  &  fuccefiienem  altcrtus »  ita  nt  unuyn 
iefinat,  ut  alterum  fiicceiat^  &  vi  defntonts  fiat  fuccefiio. 

ProteH.  Neque  vi  dclitionis  panis ,  lit  corpui>  C.uiiti, 
quiapotcft  pani:,  vel  in  clementa,vel  in  nlhilum  redigf,(i- 
ncuUa  fucccffione  corporis  Ciirilti ,  neque  vel  minima 
indica-io  voluntatisDei exftat >  dccorporis  Clniftidc-» 
pcndcntiacx  dclitionepanis. 

5.  Belbrm.  Quarta  coniitio  convcrfionispcrfefla  efl  ^  ut  tam 
termtnus  h  quo,  qna^yi  terrrtnus  adqucm  fit  vcre  pofitivus  ^  ita  utin^ 
tertlios  nuiia  tntercedat  prtvatio. 

Proteft,  Hocipfum  argumcntum  cft  efficax  ctiam  ad- 
verfus  tranfubftantiationem  panis.  In  Euchariftia  enim, 
Ciim  fint  omnia  accidcntiapanis,  &  cx  ordine  naturae,  fi-» 
mul  cumaccidentibusillis  debcat  efl^e  panis,  &  fucrit  an- 
tcapanis  ,  nccefTaria  fequitur  ,  vel  adcirc  ibi  panem  ,  vel 
^privationepanis,  locum  rclinqui corporis  Chnfti. 
^  "  6.  BeW^vm.  TraPtfubftanttattoefipcrficHfiimaconvcrfit,  &  dt^ 
Pingtittur  ab  omntbus  aliis  mutaiionibus,fcd  fimtltor  cft  tamcn  conver^ 
fiont  ft4p(^rnaiurali  ^  aquaflumtnduobus  difitnguitur:  I.  qnodillic 
non  hic  materia  eadem  remaneat.  2.  quodbic  non  tUtceadem  acciden^ 
\iiamaneant. 

Proteft.  Hocpcrindc  eft  ,  ac  fi  BcIIarm.  dixiflet :  tran-i 
fubftantiatiocitperfcdiffima  convcrfio:  fcd  ^  perfeitif-^ 
fima  diftinguitur*  I.  In  co  quod  non  fit  converfio.  II. 
Quod  manifeftam  implicat  contradidioncm.  Succc.'Iia 
cnim  qu3e  fingitur  cofporis  Chrifti,  in  locum  pani:>,  cum 
quo  nihil  fubftantias  habet  communc,non  magis  eft  con- 
vcrfio  hujusinillud  ,  quam  eft  fucceflio  regis  clecti,  \  el 
hsercdis,  in  locum  dcpofiti,vel  defundi  regi>,  prr^ferrim 
fi  nfdcm  vcftibus  induatur  fucceflTor  :  U  fubftantiam 
mutari  fine  accidentium  commutatione  ,  cft  ac  fi  homa 
tnutarctur  in brutum,  manentibusproprictatibus  huma- 
nis. 

7 .  Bellarm.  Ccnverfio  panis  in  ccrptis  Domini ,  non  eft  ptoiucli-^ 
r.i<^  ^kita  ut  ejmsvi  corpus  Domini  denovoproducatur  ;  neque  eft  conftr^ 
vattva  ut  corpus  antea  in  eodem  lcco  exifltns  cum  pane,  pcr  tftam  con^ 
"tferfionem  naturaliter  conftrvetur  :  fed  eft  addufliva  ^  tta  ut  corp!$i 
Chnftty  anteaexiflcns ,  fcd  Hon  eo  loco  ,  utijuitpants  ,  vi  bujus  con-- 
Verfionis  inapiat  tjfe  tn  eolo(o  ,  fub  fpectebus  panis. 

Protefl.  I.  Diftinguit  Bellarm.  non  entia,fedinei  ..ii- 
mafigmcntaotioforumquorundam  Scholalticoru.Con- 
vcrfionisenim  vel  ctnfcrvattva  .  vcl  addudtva ,  qualcsBclIa. 
nobis  dcfcnbit .  nullmij  unquam  cxcmplum  fuitab  orbe 

P  p    5  condico. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


iro  bellakmimts 

condito  ,  vcl  natuiale  ,  vel  fupcrnaturalc  ,  nccjuepotcfl 
eflc  ;  quia  tcrminus  converfionis  pcr  illamaccipic  fuum 
cflc,  id  cft  producitur.  fucccfllo  ctiam  poftcrioris  tcrmi- 
ni,  proportionem  debct  habcread  rccc(Tionem  prioris 
jrcdreceffioillacft  (ut  loquuntur)  dcperditiva  :  ergo  harc 
fucceflfio  dcbct  efle  produdiva. 

Bcllarm.  T/Uisfcre  fftconveYfp  cibiin  hminem  ferHutritimemt 
HuantHm  attintt ddtntrddunionem  Mmm^. 

Proteft.  Simili  fere  ^  quidhbct  vocari  poteft  ta/e.  quis 
cnim  unquam  audivit ,  cibum  convcrti  jn  animam  ?  quis 
▼cl  fomniavit  quidcm  ,  animam  totam  per  nutritionem, 
in  novum  locum  adarquatum  adduci  ?  quis  dcniquc  potcft 
imaginari ,  fucceflioncm  animas  fcqui  ex  dclinitione  nu- 
trimcnti  ? 

ProteR.  II.  Si  pcr  converfioncm  iftam  non  produci- 
tur  corpus  Chrifti.  fcd  tantum  fitprsefcns^tum  tcrminus 
ad  qucm  non  cft  fubftantia,  vcl  corpus,  fcd  accidens,  vel 
praefentiacorporis  :  &  proindc  refpedu  terminiad  quem 
non  eft  tranfubftantiatio,  fed  potius  tranfacciientatio. 

BeUarm.  Tcrmmus  quem  efl  fubftantta,  mn  cmm  fit  fr^fen^^ 
fia^  (ed  fit  ,  ut  corps^s  Chriflt  fuccedat  pani. 

rrotcfl.  Diftindio  haec  eft  verbalis  tantum,  Acutiflimi 
enim  SchoIafticorum,ftatuunt  ut  Iohan.de  Rada,Arrag. 
Epifc.  Paftcnfis  h^b^tyControv.theoLp.^.con  j.  a.l.termtnwn 
form/ilem  adquem  hujus  converfionts ,  effe  prdfentiam  corpcris  adfffe^ 
iies;  terminum  vero  materiaiem  ejfe  corpus  Chrtflt  ^  termtnum  autem 
Walem,  effe  corpus  Chriffiprifftns  :  terminum  vero  formalem  a  quo^ 
effcnon  effc  panis  htc  :  terminum  matertalem  effe  panem\ tcrmtnum  vf- 
rototalem  ,  non  effe  pamem  ut  hic prafentem»  Harum  autcm  om- 
nium  nugarum  fummaeft  ,  corpus  Chrifti,  per  fiditiam 
iftam  converCvam  addudionem  ,  nihil  acquirere,  praeter 
novam  praBfentiam,  &c  proindc  accidens  novum  eflcpro-» 
prium  terminum  hujus  adlionis. 

8.  Bellarm.  CoHverfio  »quatenus  pxnem  deftruit »  mntamcfl 
aflto  ^  qt^am  negatio  adionts  aut  confervationis  :  pofitto  autem  corporis 
fub fpectebus,  fit  abt4la  convcrfiono  ,  non  ut  ea  eil  tn pane,  fedut  reci^m 
f  itur  in  corpore  Chrifli.  . 

Protefl.  I.  Tranfubftantiatio  igitur  fit  pcr  ncgationem, 
&  adduftioncmi  in  quarum  neutracft  ulla  fubYlantiatio. 
1 1.  Bcncdidio  panis  illud  eflicit ,  (  fi  hoc  verum  fit  J  ut 
Deus  illi  cidcm  pani  benedido,fuamconfervationem  ne- 
gct  ;  &  fic  defti  uftio  eft  eftedum  proprium  benedidio- 
nis  ,quod  eft  planeabfurdum.  III.  Tranfubftantiatio, 
hocpado^  non  critunaadio,  fed  ncgatio  adionis ,  Sc 
Adio. 

Bcltarm  •  TranfulftantiMio  efl  una  aHto  ,  f  1^14  efi  quddam  vo^ 

luntaU 


b 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


E  N  1  R  V  A  T  V  s.  rrr 

.  HnUs^feH  vo/itio  Dei,  qtsA  ipfe  non  vu/t  confervarc  f4^em,  mt  in  ejm 
,     %€um  fonatuY  corpui  T>omtnt, 

.M  ^  Proteff.  Voluntas  unum  corpus  rcmovcndi,  ut  aliud  in 
ir.A  jjws  locum  ponatur,  non  cft  una  &  cadem  adio  ,  cum 
^  «  lofitioncaltcrius  in  illo  loco.  Nihil  ccrtc  rationis  cftin 
ota  hac  cxplicationc  tranfubftantionis  :  ita  ut  vidcatur 
rnnfubitantiationcm  ctiamTccum  introduxilTc* 


Argumcnta  Bcllarmini. 

9.  Bcl  larm.  Hoc  efl  corpus  meum  :  hdC  verba  necefaripinferumts 
mtverammutationemfanti,  ut  volunt  Catho/tct ;  ant  mutattoncm 
utafhoricam  ut  volunt  Calvtniftx. 

Protefl.  I.  Conccdimus  conclufioncm  :  ergo  non  admii^ 
untftntentiam  Lutheranorum.  fcd  non  fcquitur  ftatim  tran-^ 
ubftantiatio,  ex  ncgationcconfubftantiationis.  1 1-  Mu'* 
atioillaquam  nos  ttatuimus ,  ab  ufu  communi  in  facru, 
lon  opponitur  o/^M,  fcd  fubftantiali.  III.  Vcrborum 
)omini,  quis  /it  fenfus genuinus  ,  fuit  antea  declaratum, 
iic  tamcncxabundantiadjicimus,  tranfubftantiationcm 
lonfcquicx  verbisiftis,  quamvis  realcm  &  fubftantia- 
em  praefcntiam  indicarcnt  ,  fi  vcrum  lit  placitum  illud 
icllarrn.  c.^.pofte  dart  corforum  fenetrattonem^  it^iixt  corpus 
3hrifti  fimul  adlit  in  codcm  loco  adsequato  cum  panc. 

Bellarm.  I.  Cum  demonfiratur  res  contenta  %  dcmonflratuf 
ma  res  tantum. 

Protefl.  I.  Ratio  cft  ,  quiaduo  corpora  non  pofTuntiii 
!:odem  loco  adasquato  limul  contineri :  fi  vcro  poirent» 
um  duas  rcs  contentse  fimui  dcmonftrarentur  per  pro- 
lomcn  hoc.  II.  Scotusin^.  11,  xtC^oxxAct :  datoquod 
ubflantia  panis  mancret,  non  dcmonftratur  fubftantia  fanis  :fedcon^ 
entum  fub  fane  :  ficut  moio  non  dtmontirantur  accidentia :  qttia 
unc  ejfet  profofitiofalfa  :  fed  fenfus  cft  :  hoc  ens  contentum  fub  tfto  f%^ 
no  ftnftbtli,  eft  corpus  meum. 

Bellarm.  2.  Soia  acciientiafuntrescontinens. 
^  Protefi.  Ex  hypothcfi  illapenctrationis  dimcnfionum^ 
?cotus  rcde  defendit,pancm  futurum  rcm  contincntem. 
Bcllarm.  cum  nihil  aliud  habeat  cx  Scriptura ,  quo  traii-t 
ubftantiationcmconhrmct,  prsetcr  ifta  vcrba  :  hoceftcor^ 
»ws  mcum :  &  Ifta  verba  ,  non  tantum  nihU  tale  fonct ,  fcd 
iliumfenfum  habercpofre  non  folum  Scotiftae  conten-i 
lant  fed  ctiam  cx  Bellarm.  conceifis  evincatur  ;  tam  mi- 
cra ccrtc  eft  hujus  caufae  cgcftas^ut  audlores  cjus  debeat 
:ommcnti  fui  pudere. 

Putidae  illas  convcnicntiae  rationls  ,  quas  Bellarm. 
idfcrt  ad  tranfubftantiationcm  firmandam  ,  folis  Lu- 
:hcranis  opponuntur,  &  corum  confubftantiationem 

P  P    6  fwppo- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Itt  BE  tLARMINVS 

fupponunt  :  de  illis  igicur  vidcrint  Luthcrani. 

Argumenta  noftya. 

Non  omnia  hic  pcrfequemur ,  nc  cum  BeUaim.  antca 
difta  repctcndo  ,  qiiod  aftum  cft  aginnis.  in  iHis  ig^rur 
iinmorabimur  tantum,  quae  ampliorcm.idhuc  luccmad- 
fcrrc  videntur  tenebris  Pontiftcias  tranlubfiantiatjonis. 

lo.  Protell.  Si  dcfit  rubftantiap:^nis  ,  tollitur  rnno  Sa- 
cramcnti. 

Bcllarm.  Snbfrantia  fann  non  fcrttnct  uuo  wodo  adratrjru.-,. 
ffamenti  Euchartftta. 

Proteft.  I.  Qiiod  Chriftus  in  hujus  Sacramentiiin 
tutionebenedixit,  pertinetad  rationcm  Sacramcnti :  fcd 
benedixit  fubftantiam  panis,  crgo.  II.  AdSacramcnti 
rationem  pcrtinct  rcs  terro^a,  vcl  clcmentum  illud  ad 
quod  verbum  accedit  :  fed  fubftantialis  panis  in  Eu- 
chariftia  eft  illud  Elcmentum. 

Bcllarm.  2.  Res  terrena  tn  Euchariflia  ^  eft/pedes  feUfibiiis^ 
materia  ex  quM  Sacramentum  conjiatur »  eft  veYms  fAms  tritueus  ;  qui^ 
femanet  quatcnus  opus  eft^ 

Proteft,  I.  AbfurdediftinguithicBcllar.inter  rcmtcr- 
rcnam  ,  &  matcriam  Sacramcnti  ,  cum  ipfcmct  antca  d^ 
Sacram  Ll.c.18.  hanc  habeat  propofitioncm  :  InSacramen^ 
Us  oTtntbu^  n^£  le^s  ,  inveniuntur  res  ,  ut  materia  ,  &  verha  ,  ut 
forma.  ubictiam  cxpreffe  vcrbis  dicit  :  panem  cJferemEu^ 
chariftia.  l  1.  Spccics  Chriftus  non  bcncdixit ,  fedpanem. 
111.  Si  panis  fit  materia  cx  qua  Sacramcntum  confici- 
tur  &conftat,  tumdcbct  neccffario  in  Sacramento  re-* 
manerc.  Mateiia  enim  cft  caufa  intcrna  ,  ingvcdiensef- 
fecUim  .  &  pcrmancns  in  eodcm  ,  ita  ut  materia  fublata, 
cfreftum  ipfum  ccnet.  IV.  Analogia  debet  cfle  inSa-t 
cramcnto  ,  intcr  rcm  tcrrenam  >  &  caelcftem  :  &  In  Eu- 
chariftia  analogia  rcquirit,  utpanis  alat,  &  ex  multis 
granis  conftet :  crgo  utiit  fubftantialis. 

Bellarm.  3.  Analogia  nonrequint »  ut  pamsvcre  nuirtntp^ 
ex  mtiltis  grants  conftct  :  fedfatis  eft  ^  fi  naturaltter  rtfrafentet  ean$ 
rem  ,  quavere  nutrit  ^  &  ex  multts  grantsconftat,  /pecitscalumtjs,  ,  & 
ferpens  ^neus  hakuetunt  fuam  analo^tam  ,  &  tamcn  vera  columba  #  & 
vtrusftrpens  nonfucrunt. 

Proteil.  I.  In  a-liis  omnibus  Sacramentis  ,  taliscft  ana- 
logia^  ut  rcsipfa  Kabeat  fuam  naturalcm  operationem  ; 
quare  non  in  Euchariftia  ?  II.  Analogia  Sacramcntalis, 
non  tantum  in  re^  fcd  in  ufu  ctiam  &c  operatione  rcicon- 
fiftit :  accidentia  autcm  vel  fpccics  panis  ,  non  habent  il* 
lumufum&  operationem  ,  Tcrtio.  Ninil  minus  analo- 
gicc  dicipotcft ,  quam  panem  e  modio  lulli*  ut  poftea 

pcr 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


H    K    ii    :  s     y    A   T    V    S.  irj 

cr  fpecics  Aus  reprsercntctur ,  &  ill^e  fpecies  quatcnus 
eplcsrentant  paneni ;  (int  iignum  Sacramcntale.  I  V. 
^olumbam  \  ciam  adfuiflc  in  Baptifmo  Chrifti ,  Thomas 
um  alii^  multi^affirmat.Si  non  fuitcolumba,fuit  tamcn 
ubUantia  limili^,non  fpecies  inanis.  Nc.juc  tamcn  Sacra-. 
nentum  fuit,  ncquc  uhim  habuit  vivcnri?  columbse.  V. 
^^ipen>.ap.ncus,  cx  ipfaanalogia  ,  quam  habuir  ad  rcm  fi^ 
icatam  ,  non  dcbuiteflc  fcrpcns  vivus  6c  yenenatus. 
_  FroteH.  Tranfubftantiationis  dodiina  ,  fencftram 
^  :rit  h3eretici5illi:>,qui  Chrifti  corpus  phantafticum  cf-. 
c  dicebanc.  fi  cnim  mvilibilitcr  volitat  per  innumera  lo- 
a,^  ir.odo  hic  incipiteflTc,  modo  lUic  t  quisnon  fufpicc- 
urefit  phantafma  r 

Bcllarm,  Phantaftica  ccrp^Yd  videntur  e/fe corftora  Vfra  ^  &  ta- 
nen  non  funt  :  at  corpns  Chnftt  tn  Euchiirtftna  ,  non  vtdttur  /4- 
nen  eft. 

Protcft.  i  Ex  hac  defcriptione  fcquitur  ^pincm  in  Eu^ 
^irifciaefle  corpus  phantalticum  ;  quod  tamen  eft  tale 
num  coiporib  Chrifti .  ut  cx  eius  natura  probaverint 
^iltfPatrum,  corpus  Chrifcinoncflephantafticum.  1  I, 
^oipus  Chrifti,  fl  adfit  fub  fpecie  pani^,  videtur  eirc  cor- 
iisilludpuod  noncft ,  &  cft  co  rcfpcdu  phantafticum, 
Sicut  poteft  aliquid  cfl^e  ,  &  non  vidcri .  fic  potcfc 
MAA\  videri ,  &  noneflTc  :  &  hac  rationc  confirmantur 
IH^reticiin  haeicfi  fua. 

I2.  Proteft.  In  confefllionc  Bcrcngarii.  de  confecr.  d  z. 
ir-!betur  :  panem  &  vinum,poft  conlecrationcm»  ciVc  non 
lum  Sacramcntum>fedctiam  verum  corpus,  &  fangui- 
jn  Domini  ^  &  fenfualiter  ,  &  in  veritatc  ,  faccrdotis 
lanibus  tradari,  &  frangi,     fidclium  dcntibus  attcri. 
Dc  rorpore  Chrifli  dici  h^ec  non  poirunt, 

Bellarm.  I.  Vtrumeil ,  pnnempoil  confecrationem  ejfe  Sacra^ 
I  nentHm. 

Proteft.  Verum  igitur cfl:,panem  poft  confecrationem 
^fle  Sacramcntumenim  nullam  fignificat  fubftantiag  pri- 
i  r*ationem. 

Bcllarm.  2.  Panis  fubfta^itiaUtermutAtiis  ^  eft  naturalecorpus 
Chrtflt. 

Protcft.  I.  Manet  igiturpanis  :  quia  nihil  proprie  dicitur 
i  JflTe  aliquld  pofitivum  .  quod  nullo  modo  eft, 
'  Proteft.  I  I.  Eadem  igitur  fubftantia  manet :  alioquin 
Lnon  vix  nomen  panis  dici  poflet  manerc :  panis  certc  qui 
jfuit ,  noncffet ,  quieft,  non  fuifltt ,  &  fic  nuUuspanis 
tmaneret. 

Bellarm.  3.  Chrtfiicorpusvidetur  ^tangilur.frangitur^terituYt 
fdianttbus  fpeciehuspanis  ,  quafoU  firmAitiervtdentur  ^tangumuY, 
Y^tuo^untuy^uruHiUr.  f  P  7  Froteff. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


114  BELLARMINVS 

rr$ten.  Eodem  igitur  modo  ex  Bcllarm.  fcntentla  ^ 
corpii-s  Chrifti  in  Euchariftia  ,  quoad  fubftantiam  vidc- 
tur,  tangitur,frangitur,  tcritur  ,  quopaniscommunis  in 
casna  vulgari.  nam  ibi  ctiam  fpecies  formalitcr  vidcntur, 
&c.  pani^  autem  mcdiantibus  fuii>  fpecicbus. 

Bcllarm.  4.  SenfiMliter  ibt  tiem  ftgnificat  qnpi  in  rei  yerit^te: 
Protelt.  Scnfualcs  funtilli  nimis  ,  quibus  omnis  vcritas 
cft  fcnfualis. 

13.  Pr$teft.  Sipanis  nonadfit  in  Euchariftia  ,  falluntnr 
ibi  fcnfus  noftri ,  &  falfi  aliquid  in  Sacramcnto  vcritatis 
incft. 

Bcllarm.  I.  Senfi$$fdfefaUuntur. 

ProteR.  I.  Nullumcxcmplum  dari  potcft  ,  ubiomnes 
fenfus  omnium  hominum  (  organo,  medio,  objcdo  bcnc 
difpofito  )  adhibitis  omnibus  mediis  cxplorandi  vcrita^ 
tcm,  circa  objcdum  fcnfibilc  fallantur  :  fcd  fic  cft  in  Eu- 
chariftia,  fi  non  fit  ibi  panis.  II.  NuUum  Sacramcntum 
inltiruit  itaDcus  ut  fundamcntum  fuum  habeat  in  fcn- 
fuum  delufionc. 

Bellarm.  Nthttefi  fa/fi  in  hoc  Sacramento  .  quia  auideHitatlla 
ftgntficantnaturaUterfubtllaf^ectelattre  fubftanttampMnts  :  tn  Eu^ 
ihartftta  autem  non  naturaltter  ,  fed  fufra  ordtnem  naturafit  ,  utfub 
itlii  accidenttbus  defit  fubftantiafanis. 

ProteB.l.  Hocpcrindccft  ,  ac  fi  dixiflet  Bcllarm.  fpe- 
cics  panis  nosnon  fallit :  facitcnim  officium  ,  naturali 
fuo  modo  :  fed  Deus  nos  fallit,qui  fupcrnaturaliter  facit, 
ut  illud  nonadfit,quod  fpccies  fignihcat  adcfre.  I  I.  Bcll. 
antcaf.23  dixit  analogiam  Sacramenti  ineo  confifterc, 
Ht  iUr^d quodvere  nutrttt  &  ex granismultis  confiat,  (  id  eft  panis^ 
rcpdifentetur.  Reprasfcntatio  igitur  Sacramcntalis,  hac  ra* 
tione^efiet  fal  a  III.  Omne  fignum  cxternum  hoc  pa- 
itlo  vidctiir  toili:  panis  cnim  deeft  :  fpecies  panis  non 
vere  figni/icat  pancm  adefle  :  ncquc  aliud  poteft  immc- 
diate  fignificarcquam  id  cujuseft  fpccies,ncquc  ad  aliud 
fignificandum  fuit  fanditicata.  nihil igitur  vidctur  figni- 
ticare. 

14.  Proten.  Quodln  Euchariftiaeft  fub  fpcciepanis& 
vini,  varias  matationes  rccipit  cxqualibctoccafione,qua5 
pani  convcniunt,  fcd  noncorpori  Chrifti-Alteratur^cor- 
rumpitur,  a  muribusdcvoratur  ,  vcrmcs  indcprocrcan-- 
tur,  comburi  poteft  ,  &  In  cincres  vcrti. 

Bcllarm.  I .  Si  mutatio  fit  fola  alteratio,  ut  calefaElio ,  condenfa^ 
tio^  &c.  tum  non  requiriturmateria  ,  feu  fubslantta  :  nam  accidcntia 
omnia  pro  fubjefto  habcnt  quantitatem* 

Proteft.  Dc  quantitate  poftea  vidcbimus,  an  fit  a  matc- 
ria  fcparabili».  Hoc  intcrim  cx  fcfc  patct,  I.  Qualiratcs 

nunquatn 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


E  N  E  R   V   A   T    V  jj^ 

unquam  altciari,quin  carum  fubjedum  fimiil alteretui . 
cnovamadmlttatdifpontionem  :  fed  quatitas  fepe  non 
lutatur  per  alterationem  qualitatum.  Hoftise  calidae  6c 
rigidas  quantitas.eodem  planc  modo  fefe  habet.  Quis  un- 
uam  audivitdequantitatecalida,autfricida'  I  I  Oua- 
tates  etiam  naturales  fubjedum  iUud  habent  ex  quo 
uunt ,  Sc  in  guoprincipiaearum  continentur  :  fed  non 
uunt  ^quantitatc  .tanquam  k  principio  fuo.  funt  natu- 
i  lecundana  &  fluunta  naturaprimaria.ncquefine  illa. 
<ifterepoflunt.  III.  Alteratio qualitatuni .  co fua nal 
ira  tendit  ,  &  pertingere  poteft ,  ut  pro  tcrmino  habeat 
jrruptionem  :  quod  ctiam  fieri  poteft,  eadem  quantit.v 
.•mancnte:  annon  hic  requiritur  aliqua  materia.vcl  fub- 
!Ctum,  prajter  quantit.uem  ? 

Bcl  larm    2.  S,fit  etrruptio /Pecierum,  ut  m  Hutr,t„ne  hnm.tnA. 
mbH(l,me,&c.tHm  requmtur  qu.dem  nuitertA  ,  fed  ea  fubftttu.tur  k 
eo .  m  ,Uo.ffo  tnJUnt. ,  quo  J.finunt  effetUK  fj>ecies  .  & ,n  quoMl.md 
Her^tur  :  cr  hocfine  m.racuU .  QuAndo  enimfer  AUerMtonem  (bece^ 
■mpants.  to  venitur,  m  adfint  d,Jl>cfit,ones  reqH,ft,s  adal.quam  for^ 
im,Mroducendam,  exigenteord,nererum.  Deus  ma,eri;tmful>ft,tuit, 
tH  ,Uo  ,pf,  .nftant,  ,  ab  agente  natural,  ,  medtam,bHS  d.Jicfit.omius 
amtfitSy  tntroduc,turf»rmafubiiatit.alis, 
onn"?^^^^ habemus  refponfi  .  finc  uUa  fub- 
.  antia  fubjcfta.  Nam  I.  In  corruptione  hoft.ar.  rcqui- 
materiam  dicit  Bell.fcd  illam  materiam  non  vult  adcf. 
,  nili  in  inftanti  ipfo  gencrationis  :  ita  ut  matcria  illa 
nii  habeat  commune  cum  tranfmutationc  aliquacor- 
impcnte;  nequc  fit  fubftantia quae  corrumpatur  fed 
laegcncretur  tantum.  II.  finc  rationc  conncdit  ifta 
ao,  corruptioncmaccidentium  ,  Sc  fubftantia  geneia- 
^hTrl    r  JJ?^^"^'"  rubftitui  dicit :  fed  nonindifar. 
i  hxc  it  refubftantiata  materia  panis  necnc.vel  materia 
ima.  vclaliaaliquamatcriafccunda.  IV.  Dcum  fub- 
itucre  matcriam  lingit :  fed  utrum  produdivc  .  anad- 
laivc.crcando,  an  transfercndo,  non  afiirmar.  v  Dif- 
»ni  accidcntia  primo  facit.  fine  ulla  cffcdionc  matcriaB. 
m  niareriam  fubftitui .  in  inftanti .  h  Deo&  formam 
troduci  abagcntc  naturali ,  ita  ut  corpus  primo  a?at  in 
>J.cttum  incorporeum.  acadentia  difponantur  finS  ma- 
na  ad  formam  .  qua  nullam  habet  materiam  fibi  para- 
.ft  imrlrLf^i^^r  ^  A.bftituat  materiam  intormandam. 
.It  matcnales  difpol.tiones  peradas .  in  quamagcns  na^ 

onftrofacommcntaad  imaginem  tranfubftantiat.onis 
in  grat.amcjufdcm  formafa.  VI.  lUud  autem  fupc! 
t  mu  aculum .  ut  talia  fiant  fme mtrtuHl, ,  fit  e^ci^enu  ordin, 

ttrmm  : 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ii6  bbllarminVs 

nmm :  quum  nullus  fit  ordo  nacurae  conftitutus  vcl  mtcr 
agcnsnaturalc,  inimatcriale  objcftum  ,  velintcracci- 
dcntiafcparata  ,  matcriam  novam  fubftituendam  ;  vel 
denique  intcr  formam  ,  matcriam  non  praeparatam. 
Scoto  ccrtc  ,  homini  non  ftupido  ,  adcoadmiranda  vide- 
banturifta,  ut  non  dubitavcrit  ifhrmATe  :  Ouafitnem  (fe 
Avertendi  omnei  phtiofofhn  ,  imo  fere  »mHfi  (equrntes  rationem  naiu^ 
raiem,afide(RcmanamtHteUtge.  )  f^TquodfhtkftphHWuclqmcunqHe 
fequens  naturalfm  rattoHtm ,  h*b,  vc/  po  maj»re  mconventente.  ea  quA 
ftnuntur  neg*ndo  fuhftanii^^m  pann,  quam  hnberet  <ie  omntbus  mrucu- 
tts.quoshabemus  de  tncnrnatione  :  i.y  fr  fi,r  hdc  fidemtatere  contem- 
ftut  omniumfquenttum  raittnem ,  tn  quartt,  dtfliufiione  uniecima, 
quaR.tertta. 

15.  ProteB.  Accidcntia  vcl  fpecies  fenfibiles  ,panis,  & 
vini,  non  poffunt  exifterc  finc  fuo  fubjcdo  :  quiain  fc 

non  fubfiftunt.  .  . 

Bellarm.  I.  Aiaccidcntis  epnthm  nonp^rtinet  tnh.tYenttaM 

fubjtiio. 

Protefi.  I.  Satiseft  fi  pertinet  ad  accidenti^  exutcMti.im. 
II.  Quamvis  inhaerentiaipfanonfiteircntiaaccidentis, 
principiatamcn  accidentium  propriorum  ,  funt  dcipfo- 
rum  cfrcntia,  &  illa  principia  nonpoflunta  fubftantu 
fcparari.  . 

BcUarm.  Secundo.  Acciiens  eH priusfuofuhjeClo :  verhgra'- 
tia,candtr  ntn  talts  efi.  qui.i  facit  p.metem  eandidum  :  fed  contra,  tdet 
facit  partttem  eandiium,quta  ipfe  in  fe  eficander. 

rrtteil.  Mcrahaeceftfophiftica,  &  planepuerilis.  om- 
ncscnimnoruntfubjcdum  priusnaturaefl«fuo  adjun- 
do,  quodcx  ipfoflult  &  dependjct :  fed  quiailla  eadem 
rcsqujE  eft  adjundum,fecundario  habet  fe  ad  fubjcdum 
cui  mcft  ,  ficut  forma  accidentaliter  informans  ,  idcirco 
in  ifta  rclatione  formas  prius  eft  formato  :  fed  neque 
limplicitcr,  neque  fub  rationcadjundi,  prius  eft  fuo  fub- 
jcdo. 

BcUarm.  3.  Accidentia  funt  in  fc  ,  &  ntn  fubfiUunt :  qut.% 
funt  tnfe  negati^ve  ntn  pefittve.  Sunt  tn  alio ,  ijr  ntn  tHh.<rent  ■■  ut  tn 
etnfervante,  non  ttt  tn  fubjeilo. 

Proteft.  I.  Non  niagisfuntin  fcnegativcquamin  illis 
Aibftantiisdequibus  vcre  ncgantur.  11.  Sunt  in  alio  ut 
in  confervantc  ,  ctiam  quando  funt  in  fuo.propriofubjc- 
do.  Nihilcftigitur  in  iftoc  rcfponfo  praetcr  verborum 
prjeftigias  ridiculas, quibus defcnditur,  rifibilitatcm cx«« 
iftcicpoire  ,  abfquc  ullo  fubjcdo  lifibili. 


C  A  P.  III. 


Tjr  s. 


117 


C  AP.  1 1 1.    De  Natura  Sacramenti  EHcharijlu. 

Quaeftiocfl:,  an  hoftia  confccratajcxtra  ufum^dum  in  pi- 
xide  fcrvatur ,  (it  Sacramentum  Euchariftiae  ?  Ponti- 
ficiiaffiimant ,  nosncgamus* 

Argumcnta  Bcllarmini* 
T     H     E     S     I     S  I. 

BElIarm.  Vtrb^  D^mint  {  Hiceft  cerpHS  ,  hie  cR  fanguii  Jprius 
dulAfUntf  qHAmfie>et  ailto  ffj  -         ijt  t  &  tthendt  :  erc^Q  ante 
iUam  acUcnem,  futt  corpHi  Don}t>u  m  c^na^  &  protndc  Sacra-' 

mentum  TMchArtfttA  confeClHVi 

Protesl.  I.  Conclu/io  niDii  racit  ad  icm  ;  quia  non  quas- 
rltur  an  ante  hanc  vcl  illam  adioncm  ,  quas  pertinct  ad 
celcbrationem  hujus  Sacramenti.  corpu5  lit  piaefcns;  fed 
potiusanpoft  omncsaftionesillas  tinitas,hoftiain  pixide 
fcrvata  ,  6c  ab  ufu  fegregata,  Ct  Saciamentum.  1 1 .  Varii 
funt  adus  particulares,qui  concurrunt  ad  Sacramentum: 
&  proinde  Sacramcntum  eft  (ut  loquuntur  )  in  fieri ,  ab 
initio  ad  finem  eorum  ,  exiftens  quafi  incomplete. 

a.  Bellarm.  Perfevtrat  Sacra.neniHm ,  in  eo  t^mpore  ,  quod  eff 
int€fje£lHm  inter  itfiributionem  ,  mandncationem  ,  fiqtiii  veltt  ali" 
fuanit^lHm  harere  &  qmefcere  ante  mandHcattonem  :  ergo  perfevera^ 
tet  etiam  fifHis  dtfferret  manducationem  in  altirt^m  dtcm  ^  velmen^ 
fem^  vel  annum^  V7  tuniemfemper^  dnm  Jpectes  tUa  non  confumuntHr. 

Protcft  I.  Confequentia  eft  nulla.  Quamvisenim  rcs 
tranfiens  perfeveret ,  dum  cft  in  fieri  quando  tamen  defi- 
nit  fieri,  ci:  eft  confeda ,  non  poteft  diutiusperfeverarc, 
celebratione  duiaate,  quics  aut  interftitium  hujusauc 
jjlius  adus,  non  intcrrumpit  inoralcm  totius  aftionis 
perfeftionem:  fed  tota  celebratione  perada,quod  in  dies, 
menfes,  annosJn  pixide  fervatur  ,  nuUapars  eftilliusa- 
dioni5,cSc  proinde  noneft  Sacramentum.  i.Bcllarm.ipfc 
/.3  fatetur  :  Baptifmum  non  efle  rem  permanentem  ;  c5c 
tamen  ,  inter  initium  &  finem  Baptifmi  ,  poteft  quis  ali- 
quantulum  haerere  ,  &  quiefcerc  ,  Baptifmo  perfeveran- 
te  :  an  igitur  perfevcraret,  fi  in  mcnfcm  ,  aut  annum  dif-* 
ferret  pai tem  aut  vcrborum  ,  aut  ablutionis  ? 

3.  Bellarm.  ipCe  c.z^.  contondit  hoHflHm  fanguints  in  Ec^ 
$lefta  ,  &  mAniucaticn^m  corforis  in  privatis  ddtbns  ,  non  pyjfe  haberi 
fro  unacommunione. 

3.  Proieil.  Sacramcntum  non  cft»  nifi  quatenus  infti- 
tutio  Domini  in  eo  obfervatur  ,  fed  Dominus  inftuuit 
ufunj  pr»fcntcm  Euchanfcice,  non  hofciam  inpixide 

confcr^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Il8  BBLLARMINVS 

confcrvandam  :  ergo  Hoftiainpixidc  confcrvata^non  c. 
Sacranicntum. 

Bellarm.  I.  D^minus  jufiit  pAnem  henedid  &  mandHcari :  ft  .\  . 
ftdn  juf.tt  cnttnu9 poft  benedtcitonem  mandHcari^  prdfeYtim  tctum  »  i  » 
Mb  omnthus  :  Hude  nonrepu^nat  tnfittuttont  »  dtlatio  mandHcattonii 
wode  ad  eum  finem  benediflto  ,  feu  confecratioordinetur. 

Protefl.  I.  lullit  Dominub  difcipulos  ruos  facerc  quo. 
feccrunt.  luflit  nos  etiam  faccrequod  in  prima  caena  fa 
dum  eft.  luffit  manducationem  conjungi  cum  bcnedi  r- 
dionc,  fraftioncj  &  acceptione.  Nihil  de  refcrvationi 
juflit,  aut  indicavit.  Quicquid  jullit  de  Euchariltiae  man- 
ducationc,  juflit  ut  aliquid  partialitcr  concurrens  ac 
unam  &  candem  cclebrationcm  caenae ,  cum  bcnedidio. 
ne  aut  confccrationc  antccedentc.  Tam  clara  funt  haec 
ut  Bellarm.  ipfum  fuppuducrit  fimplicitcr  ncgarcjufliflt  » 
Chiiftum  pancm  continuopoft  bcncdiftioncm  mandu 
carc  :  addit  igitur  finc  ullo  fcnfu  :  pr^frtim  totum,&  abom* 
utbHs:quzfi  omncs  &  fmguli  communicantcs  dcbcrcn' 
f  cx  noftra  fcntentia)  totum  panem  facramentalcm  man- 
ducare:  velquafi  Dominusaliud  jufliiret  una  partc  panis  ' 
&  aliud  alia;  vcl  alia  aliis  convivis  mandaflct,&  non  om- 
nibus  idem. 

Bellarm.  l.  Si  quislegitimm  Sacetdos  exiflem  »  Eucharifiian  \' 
ionfecraret^  m  fervatii»  qua  ai  facramenti  ejfenttam  requiruntur»  not 
tamen  in  ordim  ad  maniucationem .  fed  ad  quemvti  alium  fintm  $  i 
quidem  malefaceret ,  tanun  verum  Sacramentum  conficetef. 

Prctefl.  I.  Adum  eft  igitur  dc  intentione  facicndiquod 
Ecclefia  facit  quam  Bcllarm.  antca  dc  Sacram.  l.  i.r.27-  nc- 
ccffario  rcquirit  ad  Sacramcntum.  1 1.  Adum  cft  dc  om- 
niinftitutioncSacramcnti.  Bcllarm.  cnim  invcnit  Sacra- 
mcntum,  finc  ulla  inftitutionc,fivc  divina,  fivc  humanx 
III.  AaumcftdfniqucdecommuninatuiaSacramcn- 
torum  ,  qua  funt  inftrumcnta  &  mcdia,  ad  ccrtum  tincm   :  n 
tcndentia  :  eccc  cnim  Sacramcntum  4d  2i#fmt//s IV.  f  - 
Qiiid  tandcm  ficrct  novo  hoc  Sacramento  f  fi  manduca-  i 
rctur,  hoccflctpraeter  fincm  cjus/finon  manducaretur, 
hoc  cflct  contra  mandatum  Chrifti.  V.  Qnid  ficict  fi  fa-  5^ 
cerdos  aliquis  hunc  in  modum  confecrai  et  totum  panem  di  *. 
foro,  &  totum  vinum  decellarto^quod  polfc  fieri  Pontificli  qui^  ^ 
damaffirmant,  B#«4x;.  in  4.J.10  ?  viderit  Bellarm.  Mode-  ' 
ftior  ccrtcmultb  fuit  Bonaventura  :  quim  4.  i.l^.  hac 
rationc  refutatabominandam  Pontificiorumillorum au- 
daciam  ,  qui  dicunt  corpus  Chrifti  eflc  aliquando  in  vcn* 
tre  muris,  vcl  in  cIoaca,^«i4  Chrifim  non  eflfub  Sacramentohoe^ 
nifi  eatenm  quatenus  ordinabtle  efi  ad  manducat  onem  humanam. 

Bellarm.  3 .  Ra  non  pendet ,  quoad  effefuum  aiufu  :  fed^s^  efl 

fcd£S 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


1 


J3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  II9 
Irt  ,  ^mamvii  nemo  unqnam  tbt  feieat  ,  tmo  ettamfi  fierei  non  ut  tbi 
Uatuff  fed  ut  tn  (peclacu/o  exhtheatur. 

Proteft.  l.  Res  quaedam  pcndec  cx  ufu  :  caufa  nulUeft 
lu  Mufa,  ni(i  aftu  vim  lua:!!  cxerce<it.  ReUtum  non  eft 
lu  rcUrum  ,  nifi  adualem  habeat  rcfpcdum  ad  aliud. 
I.  Mcdiainftituta,  inftiumenta  omnla  pcndcnt^^qua 
liafunt  )  ex  reUtione  ^  applicarioncad  hnem&  ufum 
lum.  III.  De  Sacramentis  omnibus  ,  pragtcr  Eucha- 
ftiam  ,  tantundcm  conccdunt  ipfi  Pontihcii ;  fic  Scotus 

quarto,  d  S.  q.l.  Omnia  Sacram  nta,  prater  Eucharislta^»  confi^ 
ont  in  u^u  ,  &  tn  fierti  tta  tot  tdem  fittbi  Sacramentum  »  &  fercepti0 
icramenii. 

4.  Prottsl  Hoc  ipfum  ,  quod  jam  allegatum  fuit  cx  Sco-^ 
),  eftalteium  noftrum  argumcntum.  Si  cnim  Baptif- 
lus,  cum  csetcrisomnibus  Sacramenrii»  k  Pontihciisip- 
s  introducli^,  conliftit  in  ufu  ,  magnum  certc  prsejudi- 
um  adfcrt  peimancntiaB  Euchariftiae  cxtra  fuum  ufum, 
-lod  rc  communi  naturse  Sacramcnti ,  quae  noii 

linus  i  iftiae>quam  m  caeteri^  fpeciebus  debet  con-i 
?niie. 

BclUrm.  DifiimiUieft  ratio  Bapttfmi,  &  Eucharifli^.  Nam  !• 
apttfmus  vo£,  tur  aUutto »  qua  eft  ailto:  fed  nemo  unquam  vocavit 
uchartfHam  fradionom  ,  vel  confecrattonem  ,  vel dtftribmionem  ^  vei 
anducatimem^  vei  aliam  acltonem. 

Prtten.  I.  BelUrm.  ipfe /.  4.  14.  contcndit  acritcr, 
ttfralltonem  panit^  Lue.  14  &  A(lor.  2.  intelligi  Euchari- 

iam,quod  de  altcro  faltcm  loco  ,negari  non  pofleaffir-. 
ut.  II.  Caena,  communio  ,  communicatio,&  Eucha* 
ftia,  nonne  funt  nomina  actionis  ? 

Bellarm.  2.  NuUa  eil  ailio,  cut  conventattota  ratio  Sacramcnti. 

Proten.  Neque  dicimus  igitur  inunaaliqua  finguUri 
iione  totam  Sacramenti  rationem  confiltere,  icdia 
ariis  conjunftim  :  ficut  eciam  Sacramcntum  Pafchatis 
lim  confticiirc  liquet. 

Bellarm.  3.  Pantccnfecrat$  convenit  totadifinitlo  Sacramenti. 

Prote^.  I.  Pani  confecrato  ,  extra  ufum,  non  convcnit 
la  definitio  Apoftoli ,  eft  commHntcatio  corponsChrtfH.  II. 
^on  convcnit  definitio  Tridentina,quoad  ilUmpartem: 
nHttatts  &  juftttid,  tum  figntficandx»  tum  cfficttndd  vim  habet.cx^ 
ra  ufum  cnim ,  nulUm  cfficit  aut  cfliccrcpotcft  juftitia, 
ut  fanaitatem. 

BelUrm.  4.  Elementum  &  verbum  concurrunt. 

Prottft.  In  hoftia  poft  confecrationcm  rcfcrvata,  neque 
lanet  verbum  ,  neque  (  fecundum  tranfubftantiationis 
ottrinam)  elementum  ipfumpanis. 

BclUrm.  Elementum  &  verbum  requiruntur  ad  Sacramenti  ef^ 

felltQnem^  tr 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


i 


120  BELLAKMINVS 

feftioneWi& ideotn  ht%  Sa<rMmentiSt  ^f^^     acltone  ccnfft  mt,& 
rt^m  idem  eft  fieYt  &  effc^  elementtim  &  veYbum  f»»t  pYtnnpia ,  tum  ( 
feclionis  .  tum  effenttjt,  tpfiHS  Sacramenti  :  at  in  hoc  Sacramento  , 
quoaltudenfieYi .  &  altt4i  fffe  ,  princtpia  ilU  concurrunt  proprie  ^ 
Sacramentt  effeclionem  :  tn  tpCa  re  tffeila  ,  eltmentum  manet ,  qut  . 
ixternas  Jpecies  ,  &  Vr  rbum  ,  qtiOAd  virtutem  :  ficut  etiam  in  mttlU  ||| 
ilemenioYum^  mancnt clementajei  alterata. 

TYoteii.  I.  BelUrm.  poftuUt  hic  fibi  dari ,  quod  cft 
quaeftione.Euchariftiam  fcilicet  in  eo  difterreab  aliis  S 
cramentis,quod  eorumerte  conftat  in  fieri,  &  ufu,fed 
hocaliudefle  diftinguatur  ,  feparetur  i  fieri ,  &  u( 
NuUam  tamen  rationem  reddere  potuit,aut  tentavit^hi 
jus  difFerentiae.  I  I.  Concludit  nullum  elementum  pr( 
prie  manere  in  hoftia  refervata  ,  fed  externam  tantu 
Ipecicm  elementi,  nequc  verbum,  fed  virtutem  vcrbi:  i 
tamen  idem  Belhrm.  de  Sacramcnt.  1. 1  c  iS.  antedefcnci 
clemcntum  cfTe  materiam,fid  vcrbum  formam  Sacramc: 
ti;  numquid  effedrum  aliquod  conftat  cx  materiae  fpcc 
cxtcrna,&  virtutc  formaeabfentis  ?  III  Abfurdccon 
parat  Sacramcntum  corpori  mixto ,  &  panemunacu 
verbo,elcmcntis  :  &  panii^  tranfubftantiationem,ac  vc 
bidcfitionem  cum  alterationc  clcmentorum  ,  inquib; 
nulla  fpecies  cft  fimiiitudinis  vcrae.  Seddcmixtoh< 
Sacramento  audiamus  tandem  cxplicationcm  Bclla 
niinianam. 

C  A  P.  V.    ^id proprie  ftt  Sacramentum  Eucharrf^u. 

BEIlarm.  I.  Confecratio  EucharifltA  Sacramentum  duipQti 
quatenus  Satramentum accipttur  » pro  omni  fiqno  YeifacYs,  feu  n 
frout  velflrtflius  accipitur  ,  pro  ftgno  rct  facra  fanclificantis  animar 
vel Jhtiitflimepo  figno  non  folum  figntficante»  fed  effictente  cttam  an 
tnx  fanilitatem. 

Proteft.  I.  Diftindio  haec  Sacramcnti  nullum  hab- 
fundamcntum.  Ncquc  cnim  fignum  vcrbalc  vocatur  S. 
cramcntum  ,  fcd  realc  tantum  ,  ncque  eft  ullum  fignui 
fignificans  fanditatcm  ,  quod  non  fuo  modo  (  ut  mora 
inftrumcntum)eidemctiamcfficiendae  infervit.  1 1  Cui 
confecratioi^ex  Bellarm.  fcntcntia  )  fit  formaSacramci 
ti,  ftridiflime  fumpti .  fcquitur  nccefinario  ,  eandemqua 
partcm  cfirentiilcm  cjus  cflrc. 

2.  Bellarm.  Sumptio  EucharifH^  Sacramentum  dtct  pstefl,qm 
tenusefl  fignum  rcifacra  fanfltficantts  antmam  \  fcdnonut  cau 
faniltficattonis. 

PYoteft.  Sumptio  vcl  manducatio  Ci.rifti,  cft  caufafar 
dificationisM.^.^l.quia  applicat  Chriftum  &  viitutci 

cju 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


1         L    .V    V    A    i     V       .  l2t 

ju$.  SumptiD  igitur  Euchariftias  externa^  non  cft  fum-* 
tioChiifti. 

3.  Bellarm,  S^la /pecies panis  &  -jtni ,  non  hahnt integram 
'MmenttYatitnem. 

rrotefl.  Nc  partialem  quidem. 

4.  Bellarm.  Corpu^  Domim^  &  fanguis ,  fine  ordine  nd  fptciess 
$n  habet  ratiouem  Sacrameuit, 

rroten.  Neque  ordinem  talem  habent ,  nifi  ex  placito 
omimnn  ficin  im  igmationc  fua  ordinantium  illa,per 
uaeipliniet  debent  ordinari, 

5 .  Bellarm .  T'im  fpecies  p<inis  &  vini ,  qnam  corpm  &  fantjHii 
'icmini »  ai  fffLntt.^m  fac^a-  nntt  EHchtirifli.i pertinent, 

ProteH.  I.  Pertinent  igitur  ambo  ad  elfentiam  flgnr, 
igniiicantis ,  &  efficienriN  gratiam  fecundiim  definicio-* 
lem  antea  traditani  a  Bellarin,  At  \  erocorpus  Domini 
lullomodo  potefteffc  de  elfcnLia  figni  facramentalis  : 
juia  res  eft  fignificata,  &c  fpecics  panii»  ac  vini^nullo  mo- 
io  funtaptas  ad  fignificandam »  neduin  ad  efficiendam 
;ratiam.  I  I.  Neque  corp'j>  Domini  confecratur ,  neque 
lilo  vcrboinftitutionis,fanclificat<e  funtfpeciesad  ufum 
acramentalem.  III.  Nihil  pcrttneta!  "  ^iimalicu- 
us  rei,piaeter  caufascfrcntiales  :  fcd  ncc  ^  .  j>,nec  cor- 
>us,  funt  vel  materia,vcl  forma  Signi  Sacramcatalis:  er-* 
50  nonpertinent  ad  elfentiam  ejus. 

6.  Bellarm.  R^ttoSacramtntt  ^  magisconvenii  f^^cicbusui  co}i^ 
intnt  coYpus,  quam  corpori  ChriRi  ,  ut  cft  fHb(peciehu^ 

Proteft.  Maxiine  igitur  convenit  accidennbusin  lacns 
.itcris  nefemel  quidem  nominatis  ,  nullam  analogiain 
habentibus  ,  vel  ad  Chriftum  ,  vcl  ad  gratiam  Chrifti;  id- 
que  fub  illa  rationc  ,  quaneque  exiftfMC ,  nequetaaquam 
i  exiftcntia  ,  vel  concipi  quidem  poliunt. 

7.  Beilarm.  Eattdfacrtfidi^nrcnonptineriSf&alimenttdiviniB 
magis  convemtcoYpori  DomtmMUtefl  fub  jpectebus^  quam  fpcctebus ,  ut 
conttnent  corpus  Domini. 

Prctcft.  I,  Specics  igitur  cxtcrnsc  (  Btllarm.  judicc^ 
funtaliquatenui  facrificium  ,  pignus,  alimentum  divi- 
num,  fed  magis  tamen  corpus.  I  I.  De  facrificiojam  noa 
quasritur,  fed  dc  Sacramento.  Manifeftam  autcm  contra-' 
diftionem  implicat ,  ut  fpecies  fint  magis  Sacramcntum, 
&  corpus  fit  magib  pignus,  aut  aiimentum  Sacramcntaie» 
quia  ratio  &  vis  Sacramenti  hujus  confiftit,  in  obfignan- 
do  ,  &  alendo.  Egregiamigitur  explicationcm  habemus 
tandem  a  Bellarm,  fuifciliccc  figmenti^  nondivmiSa- 
cramcnti. 


C  AP- 


1 1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


122 


BELLAHMINVS 


Cap  VI. 


De  matena,  forma  ,  miwjlro^  &  efeSlo 
Sacramcntt  Euchartfiid. 


T  H  E  s  r 


DE  materiaEuch;?Mfl:i.r,  d  :..  cOiirrovcifiasfacitBell. 
I .  de  pane,an  debcar  effc  azymus  ,  vel  Fermcntatus  ? 
De  vino  ,  an  aqua  fit  dilucndum  ^  Sed  de  panis  qualitatc 
nos  non  contendimns,  fi  modo  vcrus  fit  ^  folidus  panis; 
quod  dc  hoftia  Papiftarum  ,  vix  potcft  affirmari  ,  Nequc 
cxiguam  aquse  portioncm,  vcl  vinum,  vel  Sacramentum 
diftrucrc  put;?mus  :  fed  religionem  ,  cultum  ,  aut  caerc- 
moniam  ,  aliquam  in  iftiufmodi  rebus  collocandam  elfc 
ncgamus.  In  iftis  igitur  non  cfFet  operflepretium  im- 
morari. 

2.  Adformarn  refcrtur  aBcllarm.  illa  quaeftio  :  qui- 
bus  verbis  fiat  confecratio  ?  Sed  nos  antea,  dc  Sacramcn- 
tisingenerc,  oftendimus  confccrationcm  non  pendcre 
cx  certa  aliqua  formula  vcrborum.  Hic  cadem  repeterc 
fupcrfedebimus.  Quia  tamcn  Bellarminus  dicic  t  Eccle- 
flam  Catholicam  magno  confcnfu  docere  ^  illafolaver- 
ba,  H9C  cft  entm  cwrpui  meum  ,  &  lltc  efl  cMltjc  fanguinis ,  &c.  pcr* 
tineread  formam  hujus  Sacramcnti ,  &  circ  confccrato- 
lia;  non  alienum  crit  commemorarc  cjuaedam  cx  lohan-- 
ne  de  Rada,  Arragonio,  ad  magnum  iftum  confenfum  lU 
luftrandum.  ficigitur  ille^^r.^.  cent.^.aTt.2.&  '^.  Gjtbrtcitm 
can^ne  miffxlell.  ^6^  quatuor  de  confecratione  fefert  opiniones.  Pr^ 
tna  affcrtt  Chrtflum  prius  confeciffe  hoc  Sacramentum  ,  cjuam  verba 
proferret.  Hutc  fenttntt.^z  favct  Jnnoceniius  &  Archidiac§nus.  Secun* 
dao  pinio  ajferit »  quod  Chrtflus  acciptcns  panem  ,  beneitxtt »  &  confe^ 
travtt  tUum  quadam  benedtflione  fecreta^mhistgnota.  Tertia  fenten» 
tiadicit »  Chrtfiumhdcverba  (  Hoc  efl  corpus  meum  )  tis  protultffe. 
!^arta  opinio  probabtlitef  affertt^  Chrtflum  pev  eadem  verba  eonfecraf^ 
/e,  femelque  tUa  protultffe  ,  &  nonpluries.  Dodores  etiam  inter  fe  dtf^ 
fentiunt^  ctrcabcnedifHonem  grattarum  afHonem^  &  confecrattonim^ 
^iits  fcntientibus  ^  benediilionem  &  ronfecrattonem  ,  eaniem  futffe 
acltonem  ;  altisviroeontrdrium  opinantibus.  Thomas^  &  Stotus^dtf^ 
ferutttctrca  verba  fubflantiaita  &  effentialia  conycrationt<pants  :& 
uitertHs  differunt  ctrca  verba  confecrattonts  caltcis  Themam  jfequuntur 
Caprcoius  Herveus ,  Silvefter  » Vtguerius »  Gerfon  ,  S$to:  Scotum  veto 
iommunis  fchoia  antiquorum  ,  cum  Magiflro  ,  Bonavettfura  »  A!ia(o$ 
Carhtlmf  Marfil.  AUnf  Conclufio  Scoti ,  &  ipfiusloh.  dc 
Rada,  Arr;igonii,  Epifcopi  Padcnfiscft:  Deverbisc^t^ 
fecrafionis  caiict^  practfis.non  eft  omninocerta  Eccl^fta  Romana. 

3.  De  miniftro  hujusSacramcnti »  nullam  conirovcr- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   I  R  r  A         ,    . . 

am  nobis  movecBcUarm.  Nthtl  (inquitj  hocUc*  tnm  Uira^ 
entartis  notif  negttti  ertt. 

4.  Deeffedu  Euchanfl:iae,&  deprasparatlonead  com- 
mnionem,  quasftionem  hujufmodi  format.  Bell.  Vtrunt 
mamttitum  ZitchariRU  exhtbeat  remifiicnem  peccaternm  mertaJiu, 
t»rum  homo  confdemtam  habeat :  fivt  (  &  eH  idem  )  utrum  ad  dtgve 
mmunieandum  requtratur  ,  «t  homt  ntnhabeat  ctnfctentiampeccati 
ertalis :  5«o<  dicit  emnei  dtrere  ,  Eucharifttam  ntn  remittere  ejm- 
tili  peccata,  quorum  htme  ctnfcitniiam  habet,  &  ideo  requiri  ut  antea 
trgcntur  :contrariam  fententtam  trituit  ntbis.     Sed  I.  non  vult 
Jtelligcre  Bellarm.  quomodo  peccatorum  remiiHo  ex- 
ibetur  in  Sacramento,  tanquam  inobfigiiantc  figillo. 
[acenim  ratione  polTunt  r«mitri  pcccata  antea  remilFa. 
•  Non  diltinguit  intcr  confcientiam  peccati  psenitentem, 
:  impasnitentem.  Nos  enim  ne  illa  quidcm  peccata,  in 
acramento  remitti  credimus.quaePontiricii  venialiaVo- 
mt.fi  quis  accedatcum  confcicntiaeorum  impjenitcnte. 
'ullaig!turefl:contioverfiahujuslocipropria,quaB  qui- 
smi  Bellarminoformatur  ,  &  tradatur. 

P.  VII.    Deintegritate  Sacrdmenti  Euchartj^is^ftve 
de  Communione  fub  una.  vel  ittracjue  fpeeie, 

Scntentia  &  argumenta  Pontiriciorum. 

T    H    E     S     I    s  I. 

:>ElUrm.  VeritastH.  eajue  neceffaria  credenia ,  tttum  pUne 
JChnHum  tnJ]>ecH  panis,  &  totum  tn  fpecie  vint  ctntmert :  ntnta- 
envt  Sacramentaliumverborum  ,fedperconcomttAntiam 
Prttefi.  Hxcaflerrio  praifupponit  principuim  antea  re- 
itatum  ,  Chriftum  fcilicet  corporaliter  pr-«fentem  efle 
ibfpecicbuspams,&  vini.  II.  Principio  illo  dato  non 
quitur  tamcnpraEfcntia  totius  Chrifli,  cx  prafentia 
itus  partis ,  fi  yera  fintquae  BcHarm.  antea  narravit  ..4. 
pus  Chriih  poffe  a  fe  dividi  re/peau  loct.  ita  ut  fimul  fit  m  caie,  &  i» 
tari,  nec  tamendsvid,  refpeilu  fubfiantia  ,  ^  qualitatum,  ctmmuta- 
nem  ,n  uno/ectfailam.  m  altero  etiam  fieri conctmitanter.  Poteft 
um  limili ratione,corpus  efl"e in  uno  loco,  &  faneuis  in 
10  ,  &  animam  tertio  ,  ita  ut  i  femetipfis invicem  non 
^vidantur,  quoad  fubftantiam,  &  cfrentialcm  unionem. 
V.V.^^I?  S^  ^"atctur,  vi  verborum  Sacramentalium^ 

.tum  Chiiftum  non  efle  praefentcm  fub  fpecie  panis; 
tetur  fimul ,  non  efle  Chriftum  totum  ibi  Sacramenta- 
cr  prJBfentcm.  Hoc  etiam  ut  dogma  theologicum  ,  di- 

Chriiim 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1^4  BELLARMINVS  1 

C/juJlus  ftih  utYaque  (pecie^  fanis,fcil.  &  vini  facfamentaliter  aiift.  If 
Thomasautemcum  fuisThomiftis  ,  ficut  Bellarm.  ipfe  r 
r.?.  fatetur  ,  unum  corpHsnon  po/feejfe  in  dHobus  Ucis  *  ntfitan.um  J 
S/ffMmfnra/i^fr^ex  quibusduabu^  praemiffis^neceflariocon- 
cluditur  totum  Chriftum  non  clfe  omnino  realitei  prae- 
fcntem  ,vel  fub  fpeciepanis,vel  fub  fpecie  vini. 

2.  Bellarm.  In  quattbet /pecie  invimtur  tota  effentia  acrati$ 
facramenti.  . 

Proten.  CommenfMii  hoceflcfutile,tS:  nuperum,  fatis 
oftenditconfeflioilla  Scholafticorum  antiquiorum.>4A;f. 
Al  p.^.q.io  m  4.4.1.  Quantum  ad  figniticantiam,utraque 
ipecic^  eft  de  intcgritate  Sacramenti :  quia  neutra  fpecie 
fignatur  res  huju^  Sacramenti :  quiaChiiftus  quantura 
adcorpus,non  fignatur  Sacramentaliter  in  fpccie  vini^  > 
nccquantum  ad  fanguinem  in  fpecic  panis  :  perfeda  rc- 
fcdio,  noncftnifiinutraquefpecie.    Reficithoc  Sacra*  ^ 
mcntum  ,  nonquofcunque  ,  fed  fpiritualiter  manducan-.  ^ 
tcs  :  manducatio  autem  fpiritualis  refpicit  paffionem  t' 
corporis&  fangumis  cfiufionem  :  &  idco  uti  umque  di-  ' 
ftincle  fignatur.  Praeterea  refe<flIo  non  eft  in  pa/fionc, 
quapaflSo,  fcd  qua  noftra  redemptio.   Eadem  repetit  & 
cxplicat  Bonav.iw  ^.difttnihone  1 1 .  qudjl.2. 

3.  Bcllarm.  Nonmajoruttlitaifumiturexcommunicnefubut'^ 
raque /peciequam  fub  una. 

Proteil.  Refpondit  AUx,  Al  ibid.  Sumptioin  unafptcic  ,  non 
eft  tantA  efficactA,tn  quantum  fejpicu  fignijicatum,  &  non  contentum^ 
quantaeSltnuUaque  :&qud/l,  1 1.  m.2.  a  2  fefl.  3.  Sumptioqua 
eft  fub  duabu^  Jpectebus.ert  majoris  meriti,  tum  ratione  aifgment.Utonii 
dtvottontSstum  rattone  fiietdilatatnnis  aflualts  ,  tum  ratiortefumptto^ 
wi$fow;>/e/iori$.  &  rurfusibid.  Sumpttofubutraque  Jpecie  p  quem 
modumfumenii  tradidtt  Dominus ,  eft  majons  ejficacia  ^  &comple^ 
mcnti. 

4.  Bellarm.  Licet  plus  fratiAdT  frullHS  ,  exutraque fpecie^ 
quam  ex  una  tantumcaperetur,  nonfropterea  ofusejfei,  vel  expedtret, 
m  omnes  utramque  Jpecttm  fumerent. 

Proteli  Non  opus  eft  igitur,  nequc  expedit ,  ut  omnes  j 
cmnem  illam  gratiam  recipiant,quam  Dcus  in  Sacramen-  i 
tis  exhibet ,  &  ofiert. 

5.  Bcllarm.  Plerdque  figura  EuchartfJtd^  manducationemfuh 
nna/piciefignificant.  Lignum^vHA.  Agnus  Psfchalis.  Manna.  PaneS 
fYopofitionts.  ParttapatiofacrificioYum 

PYQteH.  I.  Figurse  iftae  Chriftum  ,  non  EucharHliam 
figurabant.  1 1.  Si  Euchariftiae  partcm  figuraflcnt ,  noa  1 
magis  inde  fequcr^tur  ,  totam  Euchariftiam  non  clTe  fu* 
mendam;  quam  fcquitur,  totum  Chriftum  non  eflTe  cve^  • 
dendum,  quiaplera^ucfigur»  p^rtena  tai^tum  Chrifti  fi*4 
gurabant»  4»  SclUrm 


vl 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


RE  N  E  R  V  A  T  V  S  12? 
6.  Bellarm,  loh,6.  Bminm  n$nfemtl,/edqHatef,  untun 
pectem  fujfictre  d$cet  ad  falutem. 
Troteft.  1.  Oftendimusantea,  agiilloinloco  ,proprie 
lefpiiituali  manducatione-  II.  Panis  lit  nientiofeor* 
im,  in  relatione  ad  Manna,  dc  quo  tanq  uam  dc  pane  csc-. 
cfli  gloriabantur  ludaei,  1/.31.3.  In  eodcm  capite  ,  & 

r,     5jufdem  rei  explicatione  ,  quater  a  Domino  conjungun- 
^  U  r ,  c^Yo  &  fangtitSs  ut  cibus  &  f$tt$s  abfvlt$te  neccffarius .  i^.  5  3 . 5  4. 

7-  Bellarm.  Xwr.a^,  30.  Dominus  in  fanefdo^fim  caltce  » ce^ 
\tbrabat  EHchartfHam. 

Proten.  Nihil  pcrtincbat  ille  panis  ad  Sacramentum 
SSiicliariftiae  ,  fed  ad  caenam  communem.  Ncque  verili- 
|ilile  eft,  c^enam  iilam  fuilfe  plane  iiccam. 
1   8.  Bellarm.  -*4/?.  2.42.  Perdurabant  in  fraclio$tefants.  N<f^ 
f^firinon  poiefi  ,  (intn  hoc  loco  agattir  de  Euchariftia. 

PrctesJ.I,  Poteft  hocncg;?ri.  Cajctanus  ipfe  negat.  In 

^        raltsoNe  pants  :  hoceji  (inquit)tndif}rtbuttonecihi  :  communicattorc- 

rj^dS  -igt^^fprcpria  incommtme:  fraclto  autem  panis,  commune  diftrthHc^ 
•Aisl  ''^  fin^^^lis.  Hoc  etiam  admodum  probabile  redditur  ex 
:*  r.i  I  f'^6.frangentes  domattmpanem  ,  capicbant  ctbum.  1  1.  Hoc  faU 
•rf/cm  clarepatet ,  quod  ficut  1;.  46.  per  panem  fynecdo- 
:hiceintelligitur  tota  refcdio  ,  cujus  pars  eft  potus  ,  lic 
rtiam  vtrfu  quadragefimofecundo  cadcm  intellcdio  lit  admit- 
enda. 

9.  Bellarm.  Impoftbt/e  ejfet  in  Ecclefiis  valde  nt$merofts  »  uli 
unt^s  tantumeft  faccrdoi. 

I  Proten.  EccleCae  illi ,  quas  commode  potcft  ab  uno  pa- 
»lore  doceri ,  potcft  etiam  ab  eodcm  calix  adminiftrari : 
icut  expericntiateftatur. 

10.  BcIIarm.  Mainum  periculum  eflet  irrevtrentia : 
Troteft.  I.  QucmadmodumBonav.  in  4.d.io.  quaeft.r, 

cfte  pronunciac:  fthomo  non  accedat  ad  Chriftt^mtn  Euchari^ 
Ua,  quandovocatury  ntneH  reverentta,  fed  ftultttia  :  fic  cx  alcera 
Ifarte,  fi  accedentiad  Chriftum  in  Euchariftia  ,  dcne^ct 
luifpiam  caliccm  a  Chrifto  fandificatum  ,  non  eft  revc-i 
tentia,  fedftultitia,  fupcrfticio,&  facrilegium.  1 1.  Per.- 
'erfa  plane  eft  illa  revcrentia  qua  Pontifich  Chriftum  in 
aoc  Sacramcnto  pTofcquuntur.  Docent  enim  corpus  ^S^: 
janguincm  Chrifti  poffe  ad  opusftae^itiofum perfidendmm  appltcart: 
fo/fe  afce/t  ratis  homtnthus.imo  a  cstntbus  &  pords  bruits  deveran:  pof^ 
hpervomitumejict  9  &  tteratofumt  :  Alex.  At.  p-^  q.ll  .a.^.  8c 
|amen  poft  omnia  ifta  ncfanda  commenta,ex  mera^fcili- 
et)  revcrentia  ,  rcmovenc  iidelia  Ch nfti  membra  ^fau- 
.;uinisejuscommunione  Sacramcncali» 

11.  Bcllarm.  MMtttahhQrrtnt  avtna. 

QJI  rroteft.  I, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


126  B   i   L   L   A   H  M    I   N   V  S 

Ftiten.  1.  Nontam  multi.utcorumratiofit  habc 
in  communi  difpcnfationc  Eucharift.as.  II.  Siqui  i'_ 
qui  non  poirunt  vinum  guftare  .  Deus  illos  exemit  a  lcj 

communi.  ^  .  ni  .l..- 

!->    Bcllam.  Inmultf.rev^tombuivtnHm  mn  potenhAberi. 

rrtteH  Proptci  illas  legiones  .  non  magisadimendii 

efl  vinum  alii.  populis  in  ufu  facro ,  quam  m  uiu  con 

"^12*  Bellatm.  Ectlefia  pcte/I  ordinare  & prdfaihere ea  ,  ijnd  I 
fHhdantKim  SmramentorHm  non  pertinent ,  nec  f»nt  jnre  divtno  m 
nata  fedrituscommunicand,  fubunavel  duabui /peacbm  ,  eju  ■r 
en  :  nam  Communio  esl  ufus  facramentt:  &  aclio  tranfiens :  . 
ivtur  de  rfftntia  facramenti ,  tfMd  efl  respermaneus. 

Proted.  Egrcgiahacratloneconcludcrc  licct,  commi 
nionem  totam  poflc  i  Pontificc  Romano,  quum  ipli  pl 
cueritabrogari. 

Argumenta  noftra. 

14.  Proteft.  Ioh.6.  Nift  manducavtritis »  taruem  ,  &  bibrri 
fangttinem.  Si  hic  agitur  de  Sacramento  Euchariltiae  ,  1 
Bcllarm.  antca  voluit,  &  contendir,  tum  ccrte  neccmt 
utriufquc  fpeciei ,  iftis  verbis  manifcfte  piobatur. 

Bcllarm.  I.  Vishujuspracefti  .inrequ*fMmitur»nonin 

fuir.€»iicon''fHt.  •   «  j;l 

Protefl.  I.  Sifacramcntaliscommuniopropric  ec  cin 
aeintelligitur  ,ficrinonpoteft  ,  quin  vis  praecepf. 
modo  facramentali :  haec  eft  prima  contradiaio  ,  q 
hocrefponfoimplicatur.  II.  Altcra  eft,quod  funir-ti 
nemChriftifepaiatamodofumcndi;  cum  certus  mt 
dusfumendi,  fit  mcdium  ipfius  fumptionis.  I  II.  R 
ipfafumitur  fpiritualitcr  fi  igirur  modus  nulluspraccip 
tur,  tum  non  magis  hic  agitur  dc  facramcntali ,  quam  1 
fpirituali  manducatione. 

Bellarm.  Conjunaio,& aecipipoteft  prod,<jttnniva.autita  m < 
fitfenfui  :  fi  neque  manducaveritis ,  neque  btbentn  :  vel.ft  nm  m,i 
ducavcrtiis  ,autnonbiberitis.&c. 

Proteft.  I.  Inomnilegitimadisjunaioncoppolitioc 
&  feparatiopartium  ,  li  igitur  disjundive  haec  verbaa 
cipiantur  ,  tum  manducatio  corporis  ,  &  fanguinispot 
tioitafeparantur  ,  ut  nonintelligantur  cxiftereconju! 
dim  .•  quiod  &  vcritati ,  &  Pontificiorum  fentcntiae  i 
pugnat.  II.  Hacdisjunftione  ,  arbitrio  cujufque  reln 
queretur,utrum  velit  corpus  foIum,an fanguincm  folu 
iumcre.  III.  Ex  v.^f.  apparet  carncm  U  fanguinec 
conlideraritanquam  cibum  cx;  potum  ;  fedcibus  6:  poti 
in  c«na,  vcl  convivio,non  disjum2:ivc,fcd  copulativef  1 

fc  habei 


i' 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


,  ,         ^       •■  a  V  A  T  r  5. 

habent,non;iuteduntautbibunr ,  fed  &  eduntc\'  h\ 
int  convivse. 

:.  $dfft,  n,f,fmt,nEccUfiaAUqu,,  qu,  htcfacr.irrantHm  lubtttrAqHC 
ttt.fMmam  ,  n.n  hnbttms  vitam  tn  voi,s. 

Pmf/?.  Ridicuhim  nimiieft  hoc  figmcnriim.  N.im  I 
ammus  hac  ratjone  mformarct  populumdc  o/fico/a- 
rdorum.nondefuo.  II.  Vitaomnium  fufpcnderetur 
adhone  p^ucorum  facerdotum.  III.  Manducatio& 
ftatio  non  circt  corundcmquorum  eft  vita  ;  cum  tameii 
56.  ad  cundem  cxprefTe  referantur  :  qui  tUti  &  b,b,t,m  ,ut 
.  netf  &  egoin  e$. 
;.J  15.  Proteft.  Mat.26.  B,bittexhocomnes 

yProt.ft  I.  Non  poteft  hoc  probari ;  folos  Apoftolos 
m  ten.poris  ad  mcnfam  fedjire.  II.  Si  folis  Apoflolis 
iic  veibn  dicebantur  ,  tum     cseteraomnia  verba  .  qujb 
«dem  temporeprotercbantur,  &  proinde  (Bellarm.ju- 
k.e;ininftitutioneEuchariftiaB.  dictum  fuic  nobisde 
r«sufu.  II  I  Quoddidum  fuitApoftolis  ad  menfam 

7i!^"'K^'  ^"^^^'ft'-""  ^I^ominoaccipient.bunN 
K    KV'^d^cebatur.  non  ut  Apoftolis,  fed  ut  ridchbui,  cum 

Lsi  habentibus,  &  per  confcqucn" 

gP*^m  omnibus  fidelibus.  ^  «-"lucyucn- 

f  i6  Prcteft  Luc.22.i9.Hocfac,te.  Facicndum eft  in  om- 
m  :'-elebrationec«nae,quod  in  prima  csena  fartum  eft  fed 
f««.i  ?  Vi  "^'«^^'«'Pc^^eomnes  communicabant ;  ergo. ' 

Pfotrft.  I.  MirabiliseftfophifticaBcUarm.  qui  fupra 

tLr?^^r' a'"'"'"'       &  vini  confecrationeni  ad 
V  ba  Chrifti  leftringir,  vi  horum  verborum  Hocf.cte  & 
.htamenad  caliccm  illa  verba  non  fpedare  conrcndi? 
,1.  Laudandacft  Deiprovidentia ,  quodad  hancfophi- 
IV'  -iiT/^  ^'^I"'^^b  ApoftoloPauIo,  hocipfum 

^  riirL  "^^P*"^"^  ^      "»i«m  d.ftinAc 

-MCari  i.c.r.  .1.24.  2^.  Hoc fa„ttq»,tiefcunqHeiibtr,„sai 
:.l:T;r'''"''''"'  ^^^-  BeIIa;m..pfc.dcM?in../.i./;^. 
.     f?^f.?P^''  contmeri  docettotum  illud  quod  Domi- 
:  >i>  fcc.t  .n  ca:na,tam  circa  vinum,  quam  pancm. 

'  VrinrhW^'^'  ^<^-  P^ulus  nih.I  tiadidit 

. 'hi,^  n;^"'''^  nonacccpita  Dom.no,  fcd  tradidit  Co- 
^c^lC:Sf^^^^^^^^^^  communicanti, 

Q-*]    3  Bcllarm. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I 

j,8  BEttAAMINVS 

BelUim.  1.  In  tlitsvcrbisv,  27.^^9.  nuUa  eJl  difflcultasji 
^uiamnjuUt  Afftolus  .  utfideUs  edAntpanem  y  -^^^f''^ 
ah^lute;  fieX  m^um  p*fcrtbtt,  qtio  utidebentjt  edere&btbere  veh»^ 

**''%'rl'tefl.  I.  Nondireaejubet  Apoftolus,  fed  manifeft*^ 
fupponit,panemedi,&calicembibi.  II.  Qinjubecpar 
nem  edi ,     calicem  bibi  utiliter  ,  vel  digne  ,  jubet  fimu  * 
panemedi,&calicembibi.  III.  Bellarm.  facit  Apofto 
lum  ita  prsefcribere  modum  communicandi ,  ut  commu 
nicationem  ipfam  in  medio  relinquat.  fecundumhomi 
num  voluntatem.  vel  ufurpandam  ,  vcl  negligendam 
quod  eft  pUne  alienum.  ^ 

BelUrm.  Z.  lUaverba  :  ego  tradtdivobts,  tn  nuUo  auttorejtini 
ficantunquamcgofrAcepifeuimperavi. 

Pracft  I.  In  ipfo  Bellarmino ,  tradcre  praeceptum 
idemeftquodpraEcipere.  CumenimAftor.  16.  4.  lega 
tur  :  trMdebant  eis  cbftrvanda  plactta  tUa  .  qua  decretafuerant» 
ApMs»  &  Presbyteris .  Bellarm.  de  Concil.  1  I.  C.18  :  Ii 
explicat :  Paulus prKcipiebat  eis  cuftodire  dogmata  .  ^rr.  Apolto 
lusautem  (deEuchariftia)non  tradidit  Corinthiis  hifto 
riam  credcndam  ,  fed  inftitutionem  obfcrvandam.  1 1 
Apoftolus  ipfefuamtraditionem  ficexplicat,  utoltcr 
dat  cflepraeceptum,  idque  defpecie  utraquc.cum  bis  rt  i 

pctit.  Hocfacite  v.2^.&  2^.  r.  r 

BelUrm.  Poft  panis  confecrationem  ,  abfolute  fsnitur :  hocfat^ 
tnmeam  commemorationem  :  poft  caltcem  autem  tdem  npetttur  ,  fi 
Htmconditione  :  Hocfaciteauottefcunquebiberitis. 

Protefl.  1.  Quotiefcunque  non  notat  conditioncm.  I  J 
Ouotitfcunque  appHcatur  etiam  ad  manducationcm  pani 
^e.quotiefcHnquemaniucaveritispanemhunc.  III.  ffocfactt 
abApoftolo  applicatur  ad  communicationcm  hdeliun 
fecundum  excmplar  inftitutionis  :  fed  ibi  comcdeban 
&  bibeijaotomnes. 

Bellarm.  rrohattle  eil »  verbaiUa  Domini  apud  Lucam  t  > 
*mnia  referri.ideft»  adid  quodfacit  ChrifluSy& id  quod  egcrnnt  Ap 
ftoli.  &  fraterea  idem  planum  fieri  potesi  cx  inftttuto  &  proptfif 

Proten.  Probabilccft  igitur  ,  &planum  ficripoteft « 

inftituto  &  propofito  Pauli.in  caena  Domini  non  tantu! 

cdcndumpajiem  ,  fcd  etiam  calicem  bibendum  ,  quial 

Apoftoli  egerUnt. 

iZ.Proteil.  Chriftus  inftituit  cjenam  fub duplice  fpeci 
BclUrm.  Siproprie^  & fccunium  Euangdtum  loqutvt/imti 

tAtta  Domini  n»n  conftat  nifi  ex  una  fpecie.  Nam  Luc.ZZ.  &  l.C. 

II.  In  c&na  dedit  Dtminui  Emhauiliam  fHb fpecie pants :  poft  t 

H4m  Mttm  itdtt  talitem, 

Prck 


■■'■i 


-1 


* 
4 

I 

1 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


E  N   E   R   V  A  T   V  S.  129 

ProteU.  Hoc  non  eftfccundum  Eu;ingelittm  loqui,  fed 
fecundumexigentiacaufae  ab  E-ian^eliodamn.it^e.  Nani 
I.  Calicem  feparat  a  csena  Domini  ;"ira  ut  profane  refeiac 
cum  ad  caenam  communem-  1 1.  panem  &  calicem  fimt^ 
iiter  fcliabere  negat :  qiiod  tamen  in  Euangelio  diferte 
affirmatur,  III.  Calicem  benedidum  negatcircparteni 
Euchariftiae  :  Quod  in  Euangeliftis  ,  &  Paulo  ,  tcftimo-. 
nium  habet  tam  clarum,ut  folis  radio  fcriptum  videatur* 
I  V.  Impudens  eft  ^  dcteftanda  alfertio  ,  quas  nemini 
unquam  praeterquam  Bellarm.  vcnit  in  mentem  :  &  cul 
millies  aPontinciis,Pontificibus,&  abipfo  BelUrm.con- 
tradidum  fuit  &  recUmatum  ,  fecundum  communera 
fcnfum  omnium  Chriftianorum.  Hoc  igitur  a  Bellarm. 

re  noftro  accipimus  ,  tanqwam  extortam  confelTioncm 
^  ufseperditae,  &c  planc  deplorata? :  quam  fophiftatantus 
on  potuit  aliarationetucri,  quam  inftituiioncm  illam 
hrifti  impic  &  imprudenter  negando. 
19.  Proteli.  Dominus  calicem  omnibus  prasfcntibuj 
dedit  Apoftoliquoqueomnibu^dabant.  !•  Coi,  10.21. 
&  12. 13. 

Bellarm.  I .  ExcmpU  probant  rem  n$n  ejfe  illicitamjHre iivine^ 
etiam  effe  prAceptam,  vel  neceffartxm. 

Proteft.  1.  Chrifti,  &  Apoftolorumcxempla,  funtno- 
rum  exemplar  :  excmplar  autcm  rci  faciendas  ,  probat 
cmcflc  praeceptam,  &  neccfTariam.  2.  BcIIarm.  antca 
-.y.hanchabet  regulam  :  Non  poteiJ  iubttari.quinillui  fitme^ 
ms  &facieniHm  fioiChrtfiusfectt :  ex  quaprobarc  vult ,  pa^ 
icmazymumm  Euchariftia  eneadhibendum  ,  fed  fi  ca- 
iciscommunio&  fafto  Chrifti  nititur  ,  &inillofaao 
locum  habct  multo  potiorcm,quam  accidentaria  qualitas 
panis  »  quas  nulliuscft  fignificationis. 

Bellarm.  2.  Teneremur  hacratione  ,fumcre  EuchArilHampofi 
iosctbos ,  &no{lu  ,  &  poj}  lotionem  peium  :  hac  enim  omnia  Dcui 
ecit. 

Proteil.  Non  fcquitur  :  quia  haec  funt  cxtrinfcca  ,  cx 
ccafione  tantum  cum  Euchariftia  concurrentia  fed  ca-« 
icis  diftributio  fuit  cx  certo  &  deftinato  confilio,ut pars 
ommunionis ; 

Bellarm.  3.  LocustUe  l.  Cor.  12.  i^.  omnes  tn  unum  Spiri^ 
um  potatifumus.  agit  iepotuSpirttus,quem  haurimus  in  Baptifmo. 

Proteii.  Manitcftum  cft  potationcm  rcfcrri  ad  alimcn-» 
um  ,  &  idcirco  refpiccre  potius  Euchariftiam  quam  Ba- 
tifmum.  Redc  igitur  Cajetanus  in  illum  locum  :  ftcut 
entramurper  Baptifnum^  ita  nutrtmurper  Euchartfliam. 

20.  Proteil.  Tcltamcntum  Domini  corrumpunt,  qui 
aicis  ncgant  fanguincm  Domini. 

QLJ    3  Bellarm.r, 


15^ 

BellaTm. 


BBLLARMINVS 

J.  Corpus  &  fangutsdantur  ftibuna/peae. 
rYoteft.  Scd  TcftamcntLim  Domini  legavic  illa  fub  du 

bus  fpeciebus. 

Bellarm.  2.  llccfo/umintereft,  quiiquibihunt  ex  caltce  ,  acei 
f  lunt  hxredttatem  in  duabui  taiulis :  qui  uQn  bibunt  *  acctfiunt  tU. 
tcLcm  inunatabklA.  .  , 

Protesi.  Si  nihil  aliud  cfTet ,  hoc  ipfum  tamcn  cflet  vi&i 
lare,  &  mutare  Tcllamentum  Domini ,  m  una  tabula  in 
volvcre,quodille  voluitin  duabus  cxplicari ,  ad  maja 
rcm  fuorum  xdiiicationem.  .  . 

21.  Protesl.  Tcncntur  ojnnes  mortcm  Dommi  com- 
memorarc,dum  Sacramentum  hoc  percipiunt.  i . Or.  r i 
crgo  rcncntur  carnem  &  fanguincm  leorlim  fumcrcirip 

duabus  fpcciebus. 

Eellarm  DupltcitefcommemoratHrin  facr^mcnto  Chrifli  viors, 
1.  Pcr  reprafentaticncm  t  &  fi:nificationem,  2.  Pir  memoriamt 
nnrrationem.  fnore  modefit  ccnfccrando  ^  &  cff  rendo  Deo  Euchart 
niampoffcrtoreautem  manducando  &  btbcnd$,  adprtorem  ,  non  adpo 
ftcricfem  utraque  fj>eciiS  eSl  ncceffana, 

Protcft.  1  Incptifnmcdibjungit  Bellarm.  rcpraefcnta»i 
tionem  &  fignificacioncm,  ^  memoria  ,  &  narratione  (a- 
cramcntalii  cum  revcrafunt  unum  &  idcm.  S^^cundo 
Duasfpccicsfacit,  cx  duobus  membris ,  confecration< 
fcilicet  4?c  nunducatione.  Tertio  ,  Fincm  ,  communett 
commcmorationem,  varium  facit  pro  partiwm  varietatf. 
Quarto.  NuUam  facramcntalcm  commemorationerr^' 
niortis  Chrifh  populo  rclmquic  :  fcd  (piritualcm  ran-  : 
.m.  qualcm  habcnc  cx  concionead  morccm  Chrifli  fpc- Ji 
Ctante. 

X2.  Protelt.  Dulciflima  confolatio  fumitur  cx  caliccw. 
quaprivantur  illiqui  communicant  fub  una  fpccic  taa-|l| 
tum. 

Bellarm.  Primo.  Ncn  eft  qr^drcni^i  confoUtio  fafntt&^HUt^[ 
tx  potu  opttmi  vini  :  invifibtUs  auiem  &  tnfenftbtlts  perdptiur  cx  /^r-ifv 
€ie  pMnis. 

Proteft.  Sacriticuliigitur  pj  uificii  ,  cx  Bellarmir..  ^  a  - 
dicio  ,  nullam  finguUrem  confolationem  fentiuntcx  ca-)Uj 
lice  fuo  confccraco,  praetcr  illam  qusc  clt  palati,  i^c  gular,  tj 
cxpotu  optimivini.  Apage  iftos  porcob  ,quipalatum 
gulam  curantin  facri.^.  ^** 

23.  Pfotelf.  Sf  poteft  laicis  tolliparsEuchariftiae,  tura 
ctiam  par^  baptifmi. 

Bcllarm.  ParsmatcriAlis  &in!r7r,xlis  {  quafis  efl  fpecicsvini ) 
f9tift  ifednon  effcntial:  . 

Pnten.  Sub  nebuia  Goncraaicuonii»  cffugerc  conatui 
Bellai:^M*:v.i^  :  Matcriali^  cnim  &  inceg:.i!i^  purs ,  cft  pars 

ciicn^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1 


E   K    h    R    V   A    T    V   S.  I3X 

ttlTcntialis.  Matcria  fiquidem  eft  pars  ^{Tcntix. 
24.  Pr^test.  Si  potcft  tolli  calix,  tum  &  panis. 
BcUarrij.  Potcft  toUi  pAms^fidttuY  ca/ix. 
Protiff.  Primo.  Falfum  eft  igrtur,  quod  antca dixit  BelU 
canam  Dommi  proprioconltarc  ex  fpeciepanistantum. 
Secunio  LconinaeftiUapartitio.quam  (acrificuli  fcccrunt^ 
cum  plebe  :  multo  ^quiub  Fuiirc,  ut  aliis  panis  tantum^Cfc 
aliis  tantum  calix  tribucrctur. 

C  A  P.  V  1 1  I.    De  venerattons  EttchariftU. 

BEllarm.  I.  ^ymhU  extema  .p.r  fe.&froprie^nonfuntnio^ 
YindacuttuUtriA    ftifolu  n  vemrantU  cultu  quoUm  mtnore^ 
qut  omnthui  Cacramentis  ctnventt. 

Proteft.  Sipcr  cultum  minoremintelli?it  Bellarm.sefti- 
mationem  &  ufum  rc\  erentem  ,  tum  nos  haacnubhabct 
afrenfores. 

2.  Bellarm.  Cultu  Uttix  dtctmus  per  fe  &  proprie  Chriflum  ejfe 
Uorandum  .  &  eam  adorattonem  >  ad  fymbola  ettam  pants  tr  vtni  ptr^ 
Unere.qMaientisafprelttniuntur^  ut  juidunumtitm  ipft  Chnfloqttem 
zonttnent. 

Prtten.  Externa  accidcntia  panis  &  vini ,  non  poflunt 
apprehcndi,  utaliquid  vcl  eircntialiccr  vcl  hypoftatice 
unuin  cum  Chnfto  ,  Adoratioigttur  Chrifti,  qu«  non 
cxtcnditur  ultraefrentiam  &  pcnbnamejus  ,  nonpoteft 
ad  cxternaaccidentiapanis  &  vinipcrtinere. 

3 .  Bellarm.  Status  quajftcnis  non  efi  .  mft  au  ChrHlm  in Et^ 
■■hariflia  fit  aiorandus  cultu  lniria. 

Proteh.  Chriftuseftadorandusinufu  Euchariftiae  :  fed 
nontanquam  contcntus  fub  fpeciebuipanis  &  vini,  &  m 
lio  fpatio  cxiftcns,  ubi  panis  <5c  vinum  antca  fuerunt. 
4-  Bellarm.  D^tvero  de^etur  aioratio  Utrin.  Chriftus  autem 
ej}  in  Eucharisli»  ejl  Deus  verus :  ifiiur  adorandus  eB  cultH 
'alrta. 

Proteli  Conclufio  debet  cfle  :  ergo  Chriftus  uteftin 
Euchanftia,  cft  adorandus  cultu  latrise.  Eft  autemia 
Euchanftia  quomodo  ics  fjgnata  eft  in  fuo  figno  &  iigil- 
o  Syllogifmus  igitur  falfus  eft;  nifi  ptopoficio  fir  gcnc- 
r.lis  refpcdlu  modi  :  id  eft  ,  Dco  vero  dcbctur  adoracio 
■itnas ,  fecundum  omncm  modum  fuas  priefcncice,  fi  vc- 
olic  accipiacur  ,  piopofitioeft  falfa  ,  Dco  cnim  vcro, 
)routcft  in  Iapide,nondcbetur  adoratioLitrias:  hac  eniin 
ationeomncscrcaturae  eflent  adorandx. 

Bellarm.  / n  Euch.irtJIia.unum  tammn  fHpfofittm  efltHque  dt- 
jinttm  :  at  inaltts  rebus  ,noni/i  untom  fHppofttu/n  ,  nequcdici£of,tnt 


qnid  y  Deus  6"  (Yeatura. 


Triietf, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


■ 


1 


^  BELLAR.MINVS 

Prorrfl.  Petitiir  principiiun,  antca  rctutatum.cum  pr« 
conccflb  accipitur  ,  in  Euchariftia  unum  tantum  fuppo- 
Htumefle,  idquedivinum. 

Preteft.  Apoftoli  nonlcguntur  proftratnn  terram 
adorafle  Sacramentum. 

Bellarm.  yipoflchnonpiterantfemperpnfiraUcum  Chuslcaie^ 
re,  &  prafertim  in  cxM  ,  qmndo  recumhere  cum  eo  iUts  ncceffe  erAt. 

ProteSi  SiApoftoli  cx  Chrifti  voluntate  recubucrunt 
ad  menfam  ,  in  Euchaiiftiae  participationem  ,  tumcertc 
hiceft  optimusgeftus  communicandi ,  &  caeteris  ante- 
ponendus,  fccundum  regulam  illam  c\  BcUarm.  pioba- 
tam,  C.7.  n-qtte  enim  dubitari  (ctefi,  ^uiniUttifit  meU»i,  &  facien^ 
dum,qH9d  Chrtfiusfecit. 

Cap.  IX.    De  Sacrifido  Mijft. 

Bell.nm.  Sacrificium       •blati»  externa  ,  faciafeli  De»  ,^uaU  \ 
Atnitionem  humana  infirmttatn ,  &  profefiione  dtvina  majeijatis, 
alegttimtmintnr»  ,  res  altquafenftbtUs .  & permMenstnrttu  mjr- 
fficoconfecratur,  &iranfmutatMr,  ttautplanedefiruatur. 

frotefi.  Qu^aeftio  igitur  prima  efc ,  an  in  aftione  cxnae 
Domini ,  Ci  rite  cclebretur  ,  tale  alicjuid  liat.  Ponti- 
ficiiaffirmaat ,  nos  ncgamus. 

Argumenta  BeUavmini. 

T     H     E     S     I     S  I. 

BEllarm.  G^».  14.  MeUhifedech  xex  Salem  ,  protuUt  panem  & 
vinum  :  erat  enim  facerdos  Dei  aUtfitmi  Chriflui  autemfaccrdts 
futtfetundum  ordtnem  MeUhtfedech ,  ergo. 

Pnttfl.  Hiatus  ingens  cltintcr  Argumentu,&  qujeftio- 
nem  ,  ita  ut  nulla  confequentia  poffint  intcr  fc  conncttL 
Melchifcdcch/^yom/i^ ,  non  facnficivlt  pancm  &  vinum. 
Protulit  non  ut  fandus  facerdos ,  fed  ut  rex  &  amicu» 
opulentus.  Sacrificium  Chrifti  non  confiftebat  in  pane  & 
Vmo.  In  ipfa  mifl~a  ,  non  offertur  panii  6c  vinum  ,  quam 
diflfolut»  funt  iftae  fcopas  ?  Puduit  Cajetanum  tam  coaCti 
interpretamenti ,  &  quafi  tortuise  tcxtus  :  nobifcum  igi- 
tur  candide  fatetur,  mhil  hic  fcrtbi  de  facrifici» ,  feu  oblMione  ,  fei  , 
deprolati»ne,feu  extraOione  ,  quam  lefephus  dtcit  faciam  ad  reficie»» 
dumvi£leres.  Qited  autem  (  addtt  iUe  )  tn  vulgxta  edtttone  futdttur,  1 
Mt  caufa  eblationts :  erat  entm  facerdei  ,  $n  hebr<to  nen  haietur  ut  cau»  i 
fa,fed  utfeparata  daufula  :  adjungit  fiquidem  re^ta  dt^niiati ,  ac  | 
ieraUtati  dignttatem  facerdetaUm.  i 
Bellarm.  l.  Vcrbum  Hcbraicum  (  Hoc  fi  )  quamvis  ex  fe  nihl 
tlliud  ftgnificet  nifi  preftrre  ,feu  adducere,  tamen  ir»  Uct  extgenttafspe 

ufuf* 


L 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I3i 


IENt.K  v^ATVS. 
fmrpatHf  p9  aiiHclUne  h$ftU  ad  immolattonem. 
Proteit.  Nulla  talis  cftcxigcntia  hujiis  loci. 
Bellarm.  2.  Nnllu  erat  iauja  ,  cur  corforxltm  refeCiionem pra^ 
eret  MelchifeeUch  AbrahjL.  Nam  Abraham  ceperat  magnanipt4,(Um 
T  milites  AbrafjA  ctbnm  ftowpfcrMnt  v.  14* 
Proteil.  Hujufmodi munificentiaPrincipum  ,  noncx-» 
rcmas  tantum  nccelfitati ,  fcd  &c  honori  amicorum  folet 
nfcrvirc.  Ncquc  tamcn  apparct ,  tantam  copiam  fuiflc 
ibi,inillapra^da,ut  omni  indigcntias  praefenti,  &immi- 
icnti  fuftcccrit  amovcndae. 

Bellarm .  3 .  Nnfqt4nm  fit  mentio  facrificii  Melchifedechi ,  qnaie 
ueritt  nifthoctn  loco 

ProteH.  I.  Nonapparct ,  Melchifcdcchifacrificium  fuif-. 
e  genere  divcrfum  4  facrificiis  aliorum.  Apoftolusad 
flebr.  de  faciificiisagens ,  &  corum  difFcrcntia  ,  non  ta-^ 
:uiiret  argumcntum  fuopropolito  tam  accoinodatum. 
[  I.  Panis  &  vinum  fccundum  principia  Bcllarm.  non 
^otuit  clfe  facrificium  cjus  qui  major  fuit  Aarone.  Bell, 
5nim  de  Ei$ch.  Li.  r.j^acriter  defendlt ,  6c  contendit  ag^ 
wm,&fanguinemt  tum  nobtliorts  effe  naturAt  tum  mtttus  reprafcntare 
'arnem  &  fanguinem  Chrtjft,  quam  pancm  cir  vinnm. 

Bellarm.  4.  Ltcet  ad  ycrbumy  non  fit  in  Hebrao  :  erat  cntm  fa^ 
:erd6S,fcd,  &  eratfacerdos ;  tamen  tUa  particula  conjuniltva  ,  apui 
Hebraos  •  frcquenttpme  locum  obltnci  caufalis ,  &  verti  debetper 
ntm. 

Prctefi.  Neque  fcmpcr ,  ncquctam  propric  ,  ncquc  tam 
frcgucnter  caufam  notat ,  accopuUtionem  ;  confequcii-* 
tiaigitur  nulla. 
-        Bellarm.  5.  In  Hcbrao  codice  poft  iUaverba  :  &  erat  facerJos 
m        Deialtifitmi^  invenituraccentus,  quiiniicat  iLttermin.%rlpcriodumfJi 
j.  .  autem  licerett.ilis  difitniltones  pirturbarc^  pojfemustotam  Scr/pturam 
jjjBtf|  perpiraminterpretartpoftta  vtrohac  dijltnfltone  ,  per  fe  clamat  oratio, 
tonjungi  faccrdcttum  cum  prolattone  panis  &  vint ,  ut  tntelligcremus^ 
^ancm  &  vtnum  futjfe  facrifictum. 

Protefl.  I.  Bellarm.  hicfatcturfc  licentiam  fibifum'^ 
I  fifie  totam  Scripturam  perpcram  interprctandi :  nam  De 
-t  VcrboDei.  /.2.^.2.  docct.  Rabbinosin  notatione punclorum,  ali^ 
K;  •  4  t/m^i^tfyr^/e  cx  qua  fententia,  licentiam  illam  fe- 

quihocinIococontirmat.il.  Falfiffimumeft accentum 
^        i\\\xm  { foph  pafuih)  fcmpcr  indicarc  periodum  tcrmina- 
tam.  Nam  eodcm  loco  ,  infine  v.19.  occurrit,  ubipcrio-* 
dusnon  finitur.  III.  Polfet  admitti  pcriodum  ibi  ter-- 
\  minari,  fecundum  fentcntiam  Cajctaniantea  laudatam, 
t  ita  ut  inde  ramcn  nihil  fcquatur  pro  facriticio  panis  &  vi-. 
•  ni.  I  V.  Manifeftetamcnapparct  cxtextu,vcrbumillud 
icnedfxii  in  principio  v.i 9,  conj ungi  dcberc cum  fuppofi- 

5  lom 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


•II 


M 


15^  BELLARMINVS 

toint/.  18.  antcccdcnte  ,  ita  ut  faccrdos  &  bcncd' 
commodilTImcconjungintur  ,  t;^nc]ua caufa  &  pi op: 
ejus  cficduni. 

BcUarm.  6.  McUhtfedcth  ^  nonut  facerd$i  ^  vel  qutafaccrdo 
cmt.btncdtxtt  Abrkh.i,  fed  quta  majcr  facerdos. 

rr$tcft.  Hocillud  iplum  clt quod  volumus  :  Mclchifc- 
dcch  bcncdixiirc  Abrahae  ,  quia  tali^&  tantus  faccrdo. 
fuit,  qualis  illiS  vci  bisinnuitur  :  fAcerdo^  Deo  forti  excelfo. 

Aphorifmiquidam  Bcllarminic^rcaMclchifcdcchum 

2.  BclUrm.  I.  Afcflolm  ad  Hebmos  n$n  rnemtnit  facrtfia 
patJtS ,  qi^ia  ad  prop$fttt4m  ejus  nonfaciebar. 

Proteft.  Non  hiit  igituradpropolitum  Apofloli  >  quaf: 
adoculum  oftcndcre ,  Chriftum  fuiirc  Saccrdotcm  fc* 
cundumordincm  Melchifcdcchi. 

Bcllarm.  2.  Ap$flol/4S  dedtta  $ferMomtftt  $blationem  fanis& 
njini,  necogerctur  exfltcare  myUerium  Euchartftia  ,  qu$d  altim  iTat^ 
quam  ut  ab  illiscaft  tunc  foffet.  Hoc  Aposlolus  tffe  tndtcat  Heb. 

Proten.  I.  Myftcrium  igitur  Euchariftiae  ,  altlus  cll 
quamgencratio:rcgnum,faccrdotium,&  prophetiaChri- 
Iti,  quasomniain  illacpiftola  cxplicantur.  I  I.  Captu 
IIebrajorum,in  Scriptuiis cxcrcitatorum,  minor  n.ulr 
fuirquam  Gcntilium  Cormtliiorum.quibus Euchar 
myftcriumcxplicatur.  1 1 1.  Myftcrium  hoc  tam  a; 
noncondftcbatinfacrificioMiHiaE  oHcrcndo.  Nam  Bcll 
ipfc  paulopoft  ,  contcndit  Apoftolum.  H^t.S.j.  frrnar 
Jartam  confrquentiam  coHigere  i^bere  ,  Chriftum  habere  aliquoi  afttdu 
•fferenAHminntirnHm.  My ftcrium  igitur  celanduni  fuuno- 
mcw  iTintum  Euchartfiis  ,f^mts&  vtnt  Paul  js  Hf*.  ^  1 1 .  CX- 
citan^attcntioncm  Hcbrasorum  adilladiligentcr  cx v  •  - 
dcnda,  quacpoftca  de  Melchifedccho  docct  cap.  7.  (  >  - 
Cajctanus  rcdrenotat)  fingitur  ita  piaefari.  mnlta  ft^nt  ncbi 
dc Melihtfc.iichodtcenda,  de  qutbus prcftir dtff.cultatem  nthil dr 

Bclla:  m.  7,.  Ntfjtl  eft  profrtttmfacerdotit  Melihifdeiht.  n  j. 
mafacrtfcttfanls  &  virtt, 

Protcll.  Apoftoliigitur  dorf^criptionon  cft  rcciprocavc 
propria;  &  argum.cncatio  cjus  tota  de  Mclchifcdccho,  cfl 
communis ,  acinccrta  ,  judicio  Pontihciorum  :  Icfuita 
rorunt  multo  accuraiius  difputarc. 

Bcllarm.  +.  Sainftdum  crucis ,  ftfir  fe  c$nfuieYetur  ^  nonfmi 
fecundum  ordincm  Mtlchifedechi. 

Trotesi.  Chiiftus  igitur  fcmctipfum  oficrcns  in  crucCr 
nonfuit  c?ufdcm  ordini*  cumillo  faccrdote,  quioflcrrt 
Chriftum  in  Mifla. 

Bcllarm.  5.  Cruentaoblati^Chrim  futt  infinitifrtftii  &  val§ 
fts ,  &  froin  le  nan  fuit  re^etend4  .'fedcatita  $blait$ne$  qua  rcfetun* 
t¥r4  ^nntftmttvahm.  TrmHi  1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag 

224  E  3 


B   R   V  A  T    V  S.  i;^ 

P^ctesi.  ObUtKvies  igitur  in  MiiFa  rcpetitae  ,  non  funr 
»blationcs  Clirifti  qui  cft  infiniripictii ,  i<c  val  jris  ,  ncdii 
ina  cadem  cum  oblatione  Chnlti  in  cruce,  CicuT  Pon- 
ilicii  roleat  affirniarc, 

3.  Bellum.  CcLbratio  Agoi  l  %^:,-^c,',u 
fMtiorjts  EuihAtislin  :  fti  lUx  tmmolAtto  QHAiam  er..t      .  De§ 

blatA:  ergoctiebratio  Enchartfiid  immiUtio  vtcltms  DeoobUtAeJfe 
ibet. 

Proteii.  I.  Syllogifmus  cft  falAis ,  &  confequcntlac 
lullius.  Nam  piimo  omni^  vielima  extcrna non  fuit  li-i 
;ura  alterius  viclimae  cxtcrno?.SaciiHcin Euchaiiftica  fi- 
;ura^  aliquo  modo  fuerunt  giatirudiiiiii  illius  quam  Dco 
lcbcrnus  :  noftra  tamcn  gratitudo  non  cft  facrificiuiu 
»roprium  &  cxremum.  Secundo,  vidimaquoad  partcm 
liquam  cclebrationis,  poteft  cfle  Hguraaltcrius  rei  quae 
f  loneft  vidima  ,  fedtamcn  in  illapartc  fuae  figuiaecft 
dane  confimilis    lic  Agnu^  quoad  epulum  potuit  efTe  rt-< 
^  ;ura  Euchariftjx  ,   quaaivi^  m  Euchariftia  nulla  fit  im-i 
U  T^olatio.  I  I.  Falfumcft  ,  &  faepiusantca  negatum  ,  fi-i 
T  iuras-iilla^  cfTc  figurarum,  aut  Sacramcntorum  ,proprje 
I  oquendo.  Cclcbiatio  agni  Pafchalis  figura  fuit  immola- 
J  ioni^>  Chrifti,  Jc  fpiritualiscjus  manducationis,non  Eu- 
'  hariftise. 

Bcllarm  I.  Apcflo/iinprimacoena  manducaruHt vernm  AgnS 
^  ^afchalem.  EpNltim  aHtemffqutturtmmolatioHemt  debutt  cr^^o pr^ce^ 
ere  tmmcUtio  Chnftt  tU^m  manlucationem  cdna  ,  quAmfecerunt 
4posioU  antepaftOHtm  Domtnt.  Er^o  non  foU  pap$  Chrifli^fedettant 
mfcratto  (sr^LbUtio  EucharisHx  tsl  immoUttoper  Agnt  P.ifhalntm* 
lolaitcncmpi^urata. 

fProteti.  1.  Non  Apoftoli  tantum  in  cocna  ^^nir.a,  fed 
•mncifidelesabinitio  mundi  quoad  rcm  ipfam  ,partici- 
^  'C.sfucrunt  cpularum  pcndc  uiu  cx  immolatione  Chri- 
^  ti,  quae  virtute  dccrctiac  promiifionis  Dciex  eo  ufquc 
•ro  rcperada  liabebatur.  I  I.  Intcr  primam  ccense  cele- 
•rationem,  fequentcsomncs ,  hoclnteieft  ,  quod  ibi 
mmolatio  inftan^,  &  aliquo  niodo  inchoata  fpectabatur; 
niltib  autemcadcm  immolatio  ut  praetcrita  coniidera- 
ur.  Futilib  igitur  hxc  fallacia  Beilai  m.  ejufdcmcft  fa- 
inx  ,  ac  fiquu  probarct  co-nam  Dominicam  non  fuilfc 
nftitutam  ,  in  comraemorationcm  Chrifti  aut  mortis 
jus  quia  Chriftus  in  prima  caena  prasfcn^fuit ,  &  mors 
jusadhuc  futura. 

Bellai  m.2.  Euchariflia  eodem  temfore  tnflttuebatur,quo  Agnus 
mt  tmmoiatus  :  cildratur  tn  memoriam  tranfttus,  ut  Agnus  lUe  :  efi 
efe^to  ,  ftcHttUe  :  munhticm  rcquirtt  tn  p<riictpantibus  ^  ftcuttUe^ 
ifimfmoiU  circumliAmix  fm  congruunt  pafmi  I  hnfti.  £rgo  magii 

Qji    6  immc^ 


•II 


BELLARMINVS 

immeJliate,  &  frinapaltter  t  idremenia  Agni  Pafchali^figurA  fuil 
£u{hariflia,quampafitonis. 

Proteli.  Iniisquse  pcitinent  ad  figurae  Sacramentaiis 
r.itionem  ,  csena  Dominica  pcrfimiljs  eft  Agno  »  utpote 
alterafigura  ejufdem  rei  liguratae  :  fed  mde  concluderc 
A-^numnontantum  liguram  fuilfe  Euchariftiae,  fed  ma- 
git  etiam  quam  paOionis  Chrifti ,  hoc  cft  planc  ex  mcnte 
rcprobainfanirc. 

4.  Bellarm.  Samuis  tePamentiveteris »  Exci.  24.8.  figura 
futtininfiitutione  Euihartfitainipleta, 

Prttten  Bcll.  hocquidcmaffirmat :  fcd  ApoftolusHf*. 
9.  apertc  fatis  negat,  dum  refert  ad  mortcm  Chrifti.tan.. 
quam  ad  fuum  proprium  excmplar. 

Bellarm.  I.  Dicttttr  de  calice  :  Htc  efl  fangttti  meus  noviTe* 

flamenti.  „ ,  _  , 

Proten.  Vna  figura  fanguinis  Chrifti,non  eft  excmplar 

alteriusfigurae. 

Bellarm.  2.  OmnesttnXittoncsTenamentiin  cxnam  ^uair.mt, 

nnllAin  aucem.  •  r-  ■ 

Preten.  Totum  Euangelium  ex  praeftantiiumi^t  pro- 
miflis  conftans ,  eft  Teftamentum  Chrifti.  Heb.S.6.  Ha- 
rum  autem  promifllonum  fandio  fuit  propric  mors  cru- 
cis.  Heb.9.16.17.  Coenacft  repraefentatio  hujus  fan- 
diionis  ,  &  promiinonum  figillum.  BLafphemia  igitur 
majoreft  quani  fallacia  fophifticae  hujusobjedioni^. 

5.  Bellarm.  Omniafacnficia  'veterislegisftterunttyftacpgur* 
facrificti  Euch.irtfiia. 

Proiefi.  Nor^magis  quam  Baptifmi. 
Bellarm.  Sacrifiiiumcrucis  nonfuit  imfletivum figurarum  iffa' 
fum,  ntfi  qitoadiffam  mailationem  ^  paucas  alias  caremetitas  ,fed 
tblatio  intahernaculo  ,  ceram  pipulu fideli,  manus  impofitiu  iiattm cen- 
fequens ,  autin  Euchartfliairr.plentur  ,  aut  fimpliciter  mnimplcntur. 

Preten.  I.  Ridiculam  interpretationem  cxcogitavit 
Bellnrm.  uteadcm  facrificia  vctcra  ex  parteunatypi  ef- 
fent  facrificii  mortis  Chrifti ,  &  cx  altera  pai te  facrificu 
coenae;  quoad  fubftantiam  fpedentad  Chriftum,  &  quo- 
adcircumftantiasadEuchariftiam.  II.  Cumimpuden- 
tia  fummancgat ,  circumftantias  illasquae  cxternenon 
fucrunt  implctae  in  crucc.pofle  alibi  impleriquam  in  Eu- 
chariftia.  III.  In  Miflaillas  ciicumftantiae  nonimplen- 
tur.  Nequcenira  tabernaculum  habet  peculiarc  ;  ncquc 
fempcr  coram  populo  otfcrtur,ncque  tam  impofitioncm, 
quam  fuppofitionem  requirit  manuum  facerdotis;  neque 
denique  hoftia continuo  manducatur  ,  fcd  ad  pompam  & 
fupcrftitioncm  faepe  rcfcrvatur. 

6*  Bellarm.  S<x  ttnmoniaAdfmiftlenttxvAticmtiiTrofht'* 

tari*r»f 


4 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  B   R  V   A   T  V   S.  T57 
hmm.  feiponremum  eR  fYdciffium  ^  <&•  infigne^  Mat.l.ll.  In  omnt 
ccfacnficatur  »  &  offcYtuY  nomtnt  meo  oblatto  munda.  Agitur  hic  de 
^urificio  Ecclefid  ChYtftiaHdt  qt4oad  &  fuccefiit  luaaiiisfacYjficiis ,  & 
)fo  placet ,  &  mundum  cfl ,  &  in  totoQYbe  terrarum  k  Gcnttbm  ad 
}eum  verum  ccnveYfis  jugitcY  offi  Ytur. 

PYoteff.  Cultus  fpiritualib  extcrno  Icgis  ritu  dcfignatur. 
'icenim  folent  Prophctae  ,  Ecclefiam  ,  montem  Dominr, 
el  Hierofolymam  vocare;  notitiam  Dei  fomnia  &c  vifio- 
icsdiceie;  &  adorationemDei,oblationum  &  facrihcio^ 
cS:  obfcrvationum  legalium  tirulisindicarc. 
Bellarm.  I .  Negari  non  potefi,  ijuin  ftptfitme  tn  ScrtptUYts  Te^* 
^gmenti  veteYts  defcYibantuY  rcs  futuYA  ptY  typos  &  Yttm  extcYnos  /e- 
^  ut  cumpcY  HicYufaJeminteliigtttir  EccUfia  :  tamm  idficYtfolct^ 
\$mdefiYibu!UuY  Ycs  novx  &  ftitUYA,  qud,  non  cYant  eo  tempoYe  tn  nfu. 
lEa  vtYQ  qu^funt  communia  omntbustempoYibus  &  locis.  &  quxnon 
ininus  tunc  tn  ufu  erant  quam  modo  fint ,  nuUa  caufa  eft»  cuy  pcY fi^ 
yuYas  fignificaYi  debeYent. 

rroteil.  I.  Sub  novotcftamcnto  ,  omnia  funt  nova.  2. 
:7flr.v-7.  ecce  nova  falla  funt  mnia  :  qiunwi^  nonquoad  fub- 
ifUntiam,tamcnquoad  circumftantias ,  &  modum  ,  hasc 
'^itur  diftindjo  nihil  momenti  habet  ad  lefponfum  no- 
'Itrum  labefadandum.  II.  llla  quae  quoad  fubftantiam 
.tuncpraefcntia  fuerunt,  mctaphoricls  hujufmodiphrafi- 
bus  dcfignari ,  cx  eo  ipfo  clarum  eft.  quod  BcIIarm.  ipfo 
'confitcntc,EccIcfia  (  quas  quoad  cfTentiam  una&cadcm 
fempcr  fuitjper  Hierufalcm  dcfignetur.  III.  Dicant 
nobis  Poniificii  quaenam  rcs  nova  cic  futura  fignificctur 
I Z^r^^rrt  14.(6.  per  afccnfionem  ad  Hicrufalem  ad  cele- 
ibr-andum  feftum  tabcrnaculorum  ?  I      Caufa  curper 
iftas  figurasfpiritualis  cultus  fuit  indicatus,nonaIia  fuit, 
quam  illuftratio  rci  minus  notas  pcrilla  quae  vulgono- 
[tiora  &  illuftrioia  fuerunt. 

Bcllarm.  2.  Agitur  de  oblatione  munia  :  fedex  opinione  ad^ 
fffurtorum  ,  cpera  bona  qud  n  nobis  froccdunt^  funt  immunda. 
Protesi.  Cultus  Dco  cxhibitus  fecundum  vcrbum  ip^ 
Cus,  qua  talis  ,  cx  opinionc  noftra  cft  mundus  ,  immun- 
ditiesinobisproficifcens  ,  &  adionibus  noftris  adhae- 
rens  >  toUitur  ab  co  qui  fuo  languincnos  &  noftramun^ 
dat. 

Bcllarm.  5.  Sacrificiumindicaturitamundum;  utnonfitoh^ 
noxiumpoUuttoni,  nec  malttta  mtntslrorum  ficripofitt  immundum, 

Proten.  Figmcntum  hoc  cft  mcrum.Oblatio enira  mu. 
ncrismundi,idcm  fonatin  textu  cum  magnificationc  no- 
minis  Dei ,  cai  v.12,  opponitur ejufdem  profanatio  :  fi- 
cutigitur  idem  nomcn  quod  magnificatur  potcft  profa- 
nari,fic  ctiamidcmmunusquod  pufe ofFcrtur ,  potcft 
impuretradari,  7  Bcll. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I 


138  BELLARMINVS 

Lcllarm.  4.  Ainm  de  cbUttone  noit^\  qud  antea  non  ftierat 
tn  u  H. 

VYeteft.  Spiritualis  cultus  non  fuerar  Jn  ufu  ,  intcr  lu- 
da:o:5 ,  eodcm  naodo  ,  &  eodem  gradu  ,  &c  amplicudine 
cxtcniionii  *quomodo  fub  novo  Tciiamento  dcbet.  Alia 
diltindioncn)  P: ophetst  x  ei ba  non  rcquirunt. 

Bcllarm.  5.  HitrAtci  Sacerdotes  Dtum  offenitbant  tn  fub/ico, 
&  %'tftbilt  pxcrifido  :  ergoglorta  Deiapul  Gchtes  nnfct  dcbuitettam  ex 
ftiblt(o  \7  vtjil  tltfacrtpcio. 

Prctefl,  Potuit  nafci  cx  publico  &  vifibili  cultu  ,  fine 
facrificio  propricdido. 

Bellarm.  6.  Malachins  toquttt4Y  de  Sacerdottbu^  tantum  novi 
Teftamemt :  ergo  non  Uquttur  de  facnficio  Jptrttualt  quod  ab  omnibui 
Chtftttints  offcrrt  fo/et- 

irBttft  Antcccdcns  cft  falfum.  Confequcntia  ctiam 
nullarqina  quamvi^  omncs  Chriftiani  ottcrrc  debcant 
fpiritualiafacrificia,de  miniftrii»  tamen  fcorlim  5c  fingu- 
laritcr  hoc  poteft  affirmari. 

7.  Bcllarm.  loh  20.  &c.  Viriadoratoresadofabunt  in  Sfi^ 
Yttu  V  veritate  Hac  Vt  rba  tnte/ltgenda  fuuc  dc  facrtfi ctj, 

PryttU  Rediu:>  nuilro  Cajeiano  mtcll  guntur  J;!)^!* 
ritu  :  non  in  monte^  non  tn  ^^irrofo/ymis ,  non  tn  /oio  ^/iqno  »  non  cti/iu 
tempora/is  non/tnpta  ,  fedtnitftore  cu/tu  anftfttnte  tn  JptYttu,  hoceft^ 
in  an:mo  ,  quattnu  fpirttu^dtf-u^  tttttnJit  v\,  a  Toicco  lcfuita^ 
Hsc  efi  adura:totn  f^iuttt,  qmndo  non  .trporeASres^  umhras  ,  &  figu^ 
ras  tfff^rtmust  ntc  tn  hts  ftrvtmus  Deo^  fed  tn  ailtbus  vtrtutum,qHi  ex 
Spirnus  (an^lt^ratta  proc  Junt. 

Bcllarm  I.  {^tsho  Snm^tir  n  ^  ^uc  ^rxrio  inttl/igendafutt  de 
ftdoratiomprY  S^crtfictum. 

Proteft  Intclligcbat  Samiuitana  iacrUjcium  non  tamcn 
folum  lacrificiuni ,  fcdculcum  Dco  maximc  gratum.  Si 
vcro  inrcUexiiret  facrihcium  tanrum  ,  rede  cSc  appofite 
duci  potuiL  ^  Domiiio  (  qui  mo:>  cjus  fuit  in  familiaribus 
colloquiis  j  acainali  cogiratione  ad  fpiricualcm. 

Bcllarm.  2.  Domtnus  loqHttmrdt  adoratione  nova  ,  qua  ai$tea 
fion  crat. 

Protfft.  Spiritualis  adoratio  non  fueratantea ,  eo  modo 
&  gradu  quopoftca  crat  futura. 

Bcllarm.  3.  Stnedubto/oquttur  Dominus  de  adoratione  exter^ 
napub/tca»  &fo/rnni,non  4e  tnterna  & priva^a.  Atqtu  adoratio  ftm^ 
f/ex»  &  facrtfictii  tmpriprtc  dtP.a  tfojfuntomniapnzaitmficrt^  &  fape 
fo/a  mente. 

Proteft.  Loquitur  Dominus  de  adorationc  tam  extcr- 
na,  quam  intcma.  piivata,  6c  publica,  fc  l  fpiiituali  Om- 
nisautcm  adoratiofpjritualis ,  &  facriticia  impropriedi- 
&a,  vcibifcilt  praBdicacio,  fic  Sacramcntorum admini- 

itratio^ 


A 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


NERVATV5. 

ativ)*  non  poirjiu  pi  ivarim  fieri  ,     fola  incnrc. 


159 


8    BelUiin.  LomtKHs  tn  c^n*^  oiiultt  Dco 
fHS  fuHm  ,  tn  /}/efic  pants&  V  kj. 

Pronfi.  Lcgirur  tantuin  Donnnuin  pancm  acccpiirc, 
ncdixiirc  ,  ticgiHe,  dcdifrc  dircipuli>  ,  c>c  utilli  cum 
cipcrcnt ,  &  liiniliccr  taccient  jufliirc  :  (Sc  fimiliterdc 
no  :  fcd  nihil  iftoruin  cft  *  quod  ligniticet  ofierre  :  crgo 
c  obla  io  cix  commcntitia. 

Bellai  m.  I .  H^btnthr  temporis  verhapr^ifentis  •  qnilvobts  rf/f«^ 
r^franiitur»  cr  fundttur  :  ^iuji  fijntfitam  dari    ejfundi  Deo  tn  fa^ 
frtjicium» 

Ptotefl.  Futilis  hascargutia  rc<ftc  difcutitur  i  Cajctano 
m  Luc.12.  N<in  d:cit ,  dabiiurfcdcUiur:qutajamtncep(umerat 
(iatt :  jnm  vcndttus  erat.  Stcut  etiam  incepcrat  dnrt  lorpus,  ita  incept^ 
'^Atfunh  fanguts.  vcndttto  fijutdem  tn  hoaverat  iffius  mQriem  fangui^ 
niseffufunefcqtmtHram  ,  criw  l.C«r.  l  i.  Sipr^fentts  tcmpcrtsver-» 
tum  (!  '^.r)  in  qf$4tflt^mm  quts  deiucat »  antma  hertct  ftr.-pta  ab 
sdits  j  i^^is»  {7  cejfahtt  qusJ}:o.  Trts  fiqutdem  EuangJiflx 

(  Matt.  Marc.  Luc.  )  namnio  vtrba  confecrattonis  ca/icis  ,HtHntur 
'         :  .  <  temports,  dtcmio  »  n-*-     ,  uitur  provobts.  Eadem  fi^ 
'^/>  qua  tUt  Eh  'n^eliji  a.ij  in  iruce  ijf/ifionem  (un' 

futnt^  ftgmficivf.funt  tn  p/dftntt  {fjfitnditur  .  )  eadem  raticne  Paului 
fuur.xr»  tncr^  }toni  m  c.iruis  Chrtflt  fivnificat  inprxO^nrt^dtcen* 
dojrangitur :  v  ^ Lt^^ii^ gen  'rtiO  nomtne  n  rravtt » dtctndo ,  datur^ 
PAulH}>jpeftfi(0  ncmtnedtxtt  ,  fr.tngttur  Commuvts  autem  omntHm 
herttmr.iti^  (  ilicut  Do^tnus  lcjfus  e^ [  n  cruce 


.  corfyrti  ffacttove^ft  v  jrbt^  ^ 


Ut  'r,'iPitfesJar"i  dtfctptUts  hujmfrtioUi  t ff  ^ftomm»  yS*  fradtonem  non  dt'* 
iltintem  tf-^ipore.fe.l  lAnquam  prafentff7t  cffe\  vert  /oquendo  de  tcm^ 
pore  prdliHtt^  grummattto  morejempus  rffujionts  V  fradionts  erat  tuftc 
fra;tMs  quontamjam  tnchoaium  erat  tefhpu$pA/jiont<  ejus  :ac  pcr  h$e% 
ftcut  tnthoato  dtt  9  poteft  figntficare  virho  ttmp.rts  prxf  ntii  qutcquid 
fit  tUo  dte  ,  tta  inch§aio  jam  dte  paj^tonis  ejus  ,  potutt  ftgntficart  verbts 
frdf(n:is  temport'^  omnts  ejus  pafsto »  prxfcn^  eni  n  gram  natice  >  non  efl 
innans^fed  quoidam  confuf^trsfms 

Bcllarm.  2  ^amvtsfraftio  poj^it  etiam  ad  paJHcnem  Chri(fi 
infropftx  (pecic  Mccommo.i  %rt*  tam  n  vtx  dubtum  ^ff.  pjteft,quin  Apo^ 
ftolus  r  (pcxtrir  ad  [ptctes  paniscum  ait,  frangitur 

Proteft  Dctur  hoc  :  Apoftolus  relpexit  ad  pancniqui 
fwngebaturin  rcprasfcinationcm  morrib  Chrifti  incrucc, 
&proptcr  pani^tVaCtioncm  ,  ill  nn  phiafin  ufurpavit  dc 
corpoic  Chrifti  i  qua  conncxione  indc  fequetur  :  corpus 
.  Chrift  i  rubfpecicpanis  Deoimmolaii? 

Bcllarm.  3  lUa  ailio  ,  qua  Chnfti  corpus  ai  Dei  honorem /W» 
ftr  menjamponitur,  ut  co^fHmatur^  i^iquefit  ad  r.  pr.iftntandam  cjuf^ 
dm  Chrtftt ^afimim^^blatio  tmmoiaiiodiccndaest^ 

Proteff^ 


Early  European  Books,  Copyright  <©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


140  BELLARMINVS 

rr$tejl.  Nihil  eft  in  hac  tota  dcfci iptionc  quod  ad  facrw 
ficii  naturam  fpeftat,  praetcr  finem  (  adhomrem  Dei.  j  Hoc 
autcm  fine  non  diftinguitur  corporale  facrificium  a  fpi- 
rituali ,  ncc  Euchariftia  hac  ratione  magii>cft  facrificium 
quam  Baptifmus. 

9.  Bcllarm.  Acfer.r^.  z.  PropheU  &  Doaores  miniftrahaHt 
Dcmtno.  lUud  autem  minipertum  nonvideturaliudejfepotmp^qnam 

facrtfiaHm  Mtjfa . 

Protefl.  Rcfpondct  Cajctan:  Kon  exfHcatur  fpeciei  mimfterti: 
fcd  ex  eo  quod  dtxerat  [profhetd  & don$res)  tnftnuatur,  quod  mimfiram 
bant  Domino»  docendo  ir  prcphetando. 

Bellarm.  I.  Ktrhpyijj  fi^ntficatviinifleriumfuhlicum. 

Prottft.  Efto. 

Bcllarm.  2.  Non  poteft figntficareminifteriumverbi  ^  autSa-» 
eramentorum :  qmtA  tfta  non  exhtbentur  Deo. 

Protesl.  Qlid  fi  minifterium  prccem  fignificarcc  ?  icd 
tamen  vcrbum  pra5dicatur,&  Sacramenta  celcbrantur  in 
honorcm  Dei, 

Bellarm.  3.  Sthdceffet  caufacm  Lucasfcrtpfcrit  :mintftranti^ 
hus  Domino,  non  .iddtdijfet,  & jejunantiius .  nam  ettam  jejunare  eft 
€0  modo  Domtno  mmtftrare. 

Protcil.  Non  fcquiLur  :  quia  jcjunium  cft  adjunmim 
tantum  &  circum'ftantia  fingularis  miniftcrii  vcrbi  & 
prccum. 

Bellarm.  4.  Verbum  kit\(yijJt  cum  accommodatur  ad  facra» 
&  abfoiuie  fonttur  tn  Scrtpturis ,  ulique  acctpttur  pro  miniilertofa^ 

trtfictt.  ,     ,  /• 

Proteii.  Noncft  aliusfcnfushujus  verbi  quando  ablo- 
lutcponitur,  quam  quando  fubjcdumeius  proximum 
notatur.  Paulus  autem  1 6.  rcfpedu  praedicatio- 

nls  Euangeliiapud  Gcntcs  ,  dicitur  xej^pyl^  I))crov  <jou<if 
T»  iSvi  mtntfter  lefuChrifii apud  Gtntes. 

10.  Bellarm.  i.Cor.m.Comparat  Apoflolusmenfam  Domini^ 
unie  fumimus  EuchartRiam  ^  cum  altariGenttum  ^  ubt  immolabatuf 
idolis  »  &  cumaitart  Hebraorum  ubt  immolabantur  facrificta  carnalia 
Deovero.  Indefequitur  >  menfam  Domini  effe  ettam  qtioddam  altare^ 
VpYoinde  Euchariiliam  effe  faaificttim. 

ProteR.  Comparationij>  hujus  qualitas  eft  communio 
vel  participatio;  non  altaris  vel  facrihcii  ratio. Haec  igitur 
argumcntatio  non  cfl  magis  concinna ,  quafi  fi  quis  con- 
cludcrct,  officium  bcncficcntias  cflc  quoddam  gcnus  dif- 
penfationis  injuftae  ,  quia  compargt  illud  Dominuscum 
prudcntiadifpcnfatori^  injufti,  XMc.16.8.9. 

Bcllarm.  a.  Apoftolus  apertifitme  dicit ,  ita  nos  fideles  ie  menfA 
Domintfumere  corpus  &  fanguinem  Domtni^ut  f^mant  luddt  hoflias^ 
<t  QmUeud^l^thjia  t?cfuii  ^ilt^ritus  #  feu  menjt:,  ^a  comfarati$ 

$nep4 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


B    >        R   V  A   T   V   S.  141 

ufta  effet ,  ft  EuchAYi^lia  nm  effet  facYificium  Dco  immctatHm. 

Protcfi.  Apoftolusapertiilime  dicit ,  nos  it.i  fumcrepa- 
icm  Sc  calicem  ,  qucmadmodum  illifumunt  hoftias ,  & 
dolothyta:  fcd  non  dicitilUquae  fumuntur  utrinquc, 
ecodem  modo  haberc.  comparatio  r-^-is  non  cft  incpta. 

BclUrm.  v  Paulm  docet ,  ees  quimafiducant  tdetothjta»  tta 
eujungt  cum  tdeliS  »  ut  cenfeaniUY  veYt  idelolatYA.  QHnre  ft  apta  eit 
^ault  cemfatMio,  epoYtebtt  ettam  ciYca  EuchaYiHiam  ita  aYgumentari^ 
mt  manducat  EuihaYtfltam  ,  fitfecius  eam  effcYenti:4m  :  crgc  Deum 
lac  ebliiitctnectiliH  latYt^  hon$Yat. 

PYoicfl.  I  Remo\'catur  vox  obUtionis,  quse  nihil  pcr- 
:inct,  \  ad  comparationcm,  velad  propofitum  Pauli,5c 
:onclulioncm  admittimus  :  ^^o^^/r^^wii^Mf  EuchAnfltam^ 
HltulaXYia  DeumhenoYat.  II.  Nos  multo  accuratius  poflu- 
i^ius  hinc  argumentari :  communionem  cum  Chrifto  in 
Euchariftia  habcri,  finc  tranfubftantiationc  ;  ficut  com- 
nunioncm  cum  Idolis,  &  cum  Da^moniis  habucrunt 
C}cntilcs,in  cibisidolothytis  quoad  fubftantiam  non  mu- 
ratis :  idolothyta  cnira  ncutiquam  in  Dsemones  folent 
tranfubftantiari. 

11.  BelUrm*  Tantaeil cenjunciteinteY legcm^  feuYeiiguiUjn» 
&  facrificium  exterutem  ,  ac  pYopYte  dtdum  >  ut  emntno  neceffc  ftt»  aut 
Ugem  &  religtenemvere  &  preprie  m  Chrtfli  Ecclefta  non  repeYiri; 
aut  facYifictum  nuoque  externum  i  proprte  dtclum  tn  Chrtflt  Eccle^ 
fta  YipcYiri. 

Preteft.  I.  Falfiflimum  hoc  cflccUmat innocentias  fta- 
tus, in  quo  fuit  Icx  &  rcIigio,fine  ficrificio  proprie  dido. 
1 1.  Poft  lapfum,fatcmur  nulUm  efl^c  rcligionem  veram^ 
finevirtute  facrificii  Chrifti. 

BcIUrm.  SacYificium  crticisnon  cfl  pYoprium  ChYtfftan^  Yeligio^ 
nis,  fed  cemmune  cmntlus  vtYts  rcligtontbus  qua  ah  inttto  munitfue^^ 
tunt.  Nam  &  tn  legc  natura,  &inlege  fcYtptayomnia  facrtfict.t  m  hoc 
unum  re/piciebAnt ,  &  hoc  unum  profitebantur  »  &  quetqtiotjuflt  fue^* 
runt,  ab  tnitio  mundt^ek  hujus  facnficit  paYticipattonan jufttfueYunt. 

Preteft.  1.  Hac  cadcm  rationc  ,  facrificium  miflaenon 
cflct  proprium  Chriftianae  rcligionis-  Nam  BelUrm.  pau- 
lo  antea  (r.8#  narravit  nobis,  emma  veterafacrificiafutffetypos  ae 
figuras  facrtficit  Miff^.  II.  Chriftiana  rcligio ,  noneftquo-- 
ad  cfl^entiam  alia  ab  iis  quas  Bell.  ineptc  appellat  cmnes  re/i^ 
gtones  veras :  non  rcquiritur  igitur  ut  aliud  habeat  facrifi- 
cium  quod  non  cft  aliquo  modo  omnibus  omnium  fecu- 
lorum  fidclibus  communc  nobifcum.  Cetcraquae  BelL 
circa  hoc  argumcntum  nugatur,nihil  habent  quod  fingu-* 
Urcm  poftulat  rcfutationem. 

12.  BelUrm.  Inpopule  IfidatcefueruntfacrificiapropYiediila: 
erge  &tn  ppule  Chrisltane  effedebcnt. 

Protcft. 


ifl 


J4t  BBLLARMINVS 

Preteft.  Hoc  argumcntum  ab  onini  ratione  adeo  efl; 
dcrelidum  ,  ut  contrariumprorfuscxanteccdente  con- 
fcquatur.  Nihil  enim  quod  inter  ludaeos  propnepertinc- 
bat  ad  templum  Hierofoly  miranum  ,  locum  uUurn  habet 
in  Ecclefia  Chriftxrtna  ,  Cicrilicia  autcm  unicepettinebant 
ad  ;iltare  templi. 

13.  Bcllarm.  Commune  esl  ommhus  SacramentiS .  ut  ab  aho 
dentur  ,  ab  alto  accipiantkr  :  neque  nllus  fibttffe  Sacramentum  admt'^ 
nt/irat.  Sei  Euchanfham  confeirans  fibtmet  admmtfirare  potift  & 
folet. 

rrottfl.  Quis  igitur  circumcidit  Abrahatnu  ?  qui^  Man- 
nam  porrexit  liraeliti^  in  dcfcrto,  aut  a^]uani  pctra^  iplis 
propinavit  ? 

Argumenta  no/lra. 

14.  Protefl.  Coena  Domini  cft  Sacramcntum,ergo  non 
cfl:  facrihcium,  Sacramcntum  enim  datur  nobi:^^  beo,Sc 
a  nobis  accipitur,Sacrificiumautcm  a  nobisDcootfcrtur, 
&  accipitur  h  Deo. 

Bellarm.  i.  Tam  Sacrificium  ,  quam  Sacr^yncntHm^  eH  A{lic& 
cpus  Chrifii 

ProteR.  Contra  teftantur  dcfinitiones  ipise  a  Bellarm. 
tradirae.  Sacramcntum  cnim  dcfinit :  ptt  vtmf$gnifican:U  & 
eff^ctenddfancHtatts&juftitta,  dc  Sacram.  /.I.  c II.  fandita- 
tcm  autcm  &  juftitiam  non  fignificatin  Dco  ,  fcdinho- 
minc  cfficicndam.  Sacrificium  vcro  dcfinit>quod  fit  eW^-- 
tiofaaafoltDeo  dc  Mifla /.i.f.2.cum  igitur  tcrminus adque 
in  Sacramcnto  fit  homo,  &  in  Sacrificlo  Dcus,ncccfrc  cft 
ut  tci  minus  ^  quo  ibi  fit  Dcus,  hic  autem  homo. 

Bellarm.  2.  Dintnguendafunt  prorrtfito,  ftinacHlmmpromif^ 
fionis  :  promifif  confiftit  tn  verbis  :  acctptte  *  man  iucate ,  &c.  figna* 
(tilt^rn,  eft  ip^um  ccrpus  Domint .  &  faniuts,  fub  fpecie  panis  &  -vtni  : 
promifiio  noH  eft  facrtfictum  at  fg^nacutum  tro  nt^ionts  ,  nuUa  e/l  ratio 
€ur  fairamintum  effe  nonpofitt 

ProteH  Bellarm.  cx  nimia  circumgy  ratione  fiCLitu  lui 
faciincii,  in  vcrtiginem  aduii  videtur.  quahtut  1.  piag- 
ceptum  accipicndi  ,  &  m.anducandi,  promiiRo  ipfi  appa-. 
reat.  1  I.  Vr  promiflionis,  6c  fignaculi  prorr  iflrioni^  ,  in 
uno&codcm  Sacramento  ,  fine  ulla  variationc  motus, 
varfo^  ccrminos  imaginctur,  ita  utpromilfio  ad  homincs 
rcfcrarur  ,     fignaculum  promiflionis  ad  Dcum. 

Bellarm.  3.  NunrepugfatsHnum  & idem  acdpiy^  dari,  Nihil 
omnino  habtimu^  Deooff>  Yerdum.  ntfiquod  ab  eoacceptmus 

Pfotefl.  Scd  nihil  tamen  potclt  una  &cadcmaftione 
nccipi&  dari  Vel  oftcndant  igitur  PonMficii  duasaftio- 
ncs  externa^in  Euchaiiltia,  quarum  una  accipitur  ut  Sa- 

cramcn- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


E  I  V  A  T  V  S.  14^ 
crArnentum  ;iltcra  tanquam  racrificiumDeoofFcrtur, 
Vcl  iln  minu^ ,  agnofcanc  repugnantiam  fui  commcnti. 

15.  Prctcfl,  Cnriftus  in  ulcima  cocna  lcgitur  rediircad 
tncnfarn,  &  Saciamentum  difcipulib  diftiibuiffe,non  au- 
tcmillud  ratiiobtulifTc. 

Bellarm.  Non  legitHr  qtiHem  exprefe^  Chrtflum  fff  P.un  tn  ra^ 
Hacbiultjfc  :  Ced,  neqf^e  exprcffe  duiturtum  nonfe  oltu/tffe.  NcH  lcgt^ 
tur  9  ChrtJlHin  tn  ulttma  tccnz  comcdiffe  A^nuin  Pafchalem  ,  &  cmnes 
ritus  e}us  cbferv.iffe.  Ex  (trcum^anttii  ,  v^Utciniis,fi^i4rts ,  &  tcsli^ 
montis  Patrum  fctmus  Chrtftiwi  fe  Patrt  tn  cdna  obttilijft. 

Prctefl.  I.  Inftituiio  tanti  facrihcii  non  dcbct  cxprcflb 
teftmionio  caiei  e.  I  I.  Chriftus  in  ultima  coena  non  in- 
ftituit  Agnum  palchalem  :  difpar  igitui  eft  rario  eiu^, 
facriticii  tum  tcmpori^  inftituti.  III.  Circumftantia 
nullapotcft  oftcndi ,  quae  non  con\  cnit  Sacramento  qua 
tali.  IV.  Vaticinia  iigui»  claras  ,  rei  obfcuras  ,  eHent 
portas  magniticae  ,  tugurioli  non apparcntis.  V.  Tefti- 
monia  Pati  um  tantum  valcnt,  quantum  fundamenta  illa 
quibusinnituntur  ; 

16.  Prcteft.  Chriftus  cft  faccrdos  in  setcrnum  :  ergo 
nulli  fubftitui  debcntChrifto  fucccirorcs ,  vicarii  ,  aut 
futiraganei ;  nulUcnim  datur  multipiicatio  faccidotum, 
mii  pr'.>ptcr  mortcm  praeccdcntium.  f/.-A.?. 

BcIUrm.  r.  Chn/fus  efl  unuus  &  aternus  Magi/fer  nollefi 
frtuhitam.  n  funt  DQftert^s  &  1f.;  w  - r;  ,  qui  hac  tn  re  vttartt  ,  fuffra^ 
ganrt\  C  mtntflrtfunt  Chrtjli. 

Prctesl  Divcrfa  eft  ratio  prophctix  &  Saccrdotii  Chri- 
fti.  Nam  I.  Prophcriaparagiturapud  homincs,fcd  facri- 
ficandimunusapud  Deum  :  intcr  Chiillum  oc  homincs 
inierccderc  poflunt  miniftri :  fcd  nonintcr  Chriftum  & 
Dcum.  I  I.  Voluntas  Chrifti  ligniricacur  tantum  pcr 
Doilorc^  ,  fed  Chriltus  ipfc  eft  pioiium  facerdotii  objc- 
ftum.  III.  Prophetiafjepius  cft  repetcnda,eodcm  mo- 
do  (  quond  i  irrinfcc.im  rei  natiiram  )  quo  a  Ciirifto  ipfo 
olim  cxcrcebatur:  feddc  facrificio  cruento  ,  Poutiucii 
ipfi  non  audenr  hoc  afiirm.arc.  I  V.  Prophctia:  inatcriam 
habcmu!^  paratam  in  Scripturis :  fcd  facriticandi  matcria 
nnihbi  comp.-i:  e  intcrris. 

AelUrm.  3  Nen  potf  ft  Chriftus  aHaraticncver^dici  facerdcs 
in  ^e  num  *  »1/;  p  rmintffro  fairtficet. 

Pfoicft.  Inlo  •  ji  o  ,  ut  Cajet.  inH-A  7  rcfic  obfcrvat, 
dtt  fnu^  Jtcttur,  qf40.\d  fffuaciam  faccrdi^tti  ,  qucad  vttam  facerictts. 
Ordo  *Vclchiiedcchi  non  pcndebat  ex  miniftcrio  aliorfi, 
fed  ex  jpfiub  propiiapcrfona  ,  per  miniltros  potuifiet  Aa- 
ron  ipfe  la  aeternum  faccrdos  mancrc. 

Bc      '     3«  Afcficlus  extludit  abfclute  multtpltcatcmm  factr^ 

dctt^m 


144  BELLARMINVS 

dotum  in  eaiemdtinttate^  &  fotcflate\  ncn  autem  facerdotum  inferii^ 
Yum  &  qut  rcfpeflu  Chrifti,  mmtHnftnti  iiT  dicantur. 

Protcft.  I.  Apo(tolus  sequeabfolute  cxcludit  multi- 
plicationem  facerdotum  novi  Teftamenti,  ac  mcdiatoi  u, 
&l'ponrorum  cjus.-fed  miniflri  mediatores  &  fponfo- 
resnovi  Teftamcnti Apoftolofueruntplancignoti.  II. 
Inordine  Melchifedechi ,  non  poteft  oftendi  Pontifex 
niaximus,  cum  facerdotibus  miniftr^b  fubordinatis.  III. 
Aaronis  facerdotio  fublatio  ,  nonprimarius  tantum  ,  fed 
tk  inferiores  faceidotes  cjufdem  ordinis  removentur. 
IV.  Nullum  cxemplum  dari  poteftinaltcrutroordinc, 
miniftrorum  faccrdotum,  vel  manentium,fummo  facer- 
dotc  abfentc ,  vel  idcm  facrificium  iterato  oftcrentium, 
quod  iUe  femel  obtulcrat. 

17.  Protefl.  Pcrfacriticium  Miffae;,mjuria  fit  facrificio 
Chriftiin  cruccoblati.  cx  illo  enim  fequitur  hoc  non  ha-« 
bere  vim  infinitam  &  aeternam quatenus/fm^/fuit  oblatil, 
fine  ulla  rcpetitionc;  quod  tamen  in  cpiftolaad  Heb  r.8.9. 
&  \o.  non femel affirmatur. 

Bcllarm.  I.  Siquidvaiethocargumentum  adverfus  facrtficium 
Idtjfd  ,  vaUret  etiam  contrafacrificta  vetcrts  Teflamenti, 

Protcft.  I.  Difpareft  latio.  Nam  illa  facriftcia  fucrunt 
infiitiit^ufqueadtempuscorreeiionts.  Htb.  ^.id  cd  ^  utCajct. 
rcdtcexponit ,  impofita  fuerunt  tanquam  dtMti  fuerilif  ut  ex  hts 
hnperfeSltsducerenturhomtnesadpcrfeila.  Poft  corporis&  pcr- 
fedionis  praefentiam  ,  imperfedae  umbrsc  non  habent  lo- 
cum  ,  quae  antca  tamcn  fuum  neceirarium  ufum  habuc- 
runt.  II.  In  illis  facrificiisanimaliabrutaoftcrcbantur  : 
fcdinmiffa  Chriftus  ipfc  fingitur  ofterri :  in  hoc  igitur, 
non  illis,  facrificio  cr ucis  movetur  quafi  controvcrha  di-- 
gnitatis.  III.  lUa facrificiafuerunt fecundum ordincm 
Aaronis :  fed  Milfa  vcndicat  fibi  ordincm  Mclchifcdechi: 
non  illaigitur,fed  Milfa  facriftcium  crucis  detrahit  Chri- 
fti  morti,  quod  proprium  cft  ipfi. 

Bellarm.  a.  Sacnficium  MtffjtappHcat  noits  facnficiumirucis. 

Protefl.  I.  Sacriftcium  non  magis  eft  necelfarium  ad 
facrificium  applicandum  ,  quam  fatisfadtio  ad  fatisfadio- 
nem  ,  mors  ad  mortcm  vel  etiam  mcarnatio  ,  &  obcdien- 
tia  tota  Chriftiad  cafdcm  nobis  applicandas.  II.  Appli-. 
catio  facrificii  non  potcft  cflc  realiter  idem  cum  ipfo  fa- 
criftcio.  III.  Applicatur  Sacriftcium  Chrifti  per  Eu-^ 
chariftiam  ,  quatenuscft  Sacramentum. 

BelUrm.  Variafuni  media  appltcationis  hujus ,  inter  qud  factifi^ 
(ium  mtffx  efl  unum. 

Proiefl.  In  Euchariftia  non  poffunt  oftendi  alia  ulla 
xncdia,  nccalia  ratio  applicandi ,  c^uam  quas  convcnit  Sa- 
cramcntoilliquacft  talc.  BcUarm. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BNIRVATVS.  14? 

BellArm.  5.  ^poftolus  ad  Hebr^a  nm  excludtt  qumlihet  itera- 
tl»9$€m  oblatienis  Chnffi,  fed  eam  folar»,  quA  mcrtem  iffius  reqtiint. 

Proteft.  Hoc  peiinde  cft,  ac  fi  dixiiret  Bellarm.  Apofto- 
lus  non  quamlibct  iterationcm  oblationis  Chrifticxclu- 
dit,  fcd  eam  folam  qux  oblationem  ipfius  requirit.  Chrw 
ftus  enim  nufquam  in  tota  Scriptura  dicitur  otierri  Deo^ 
nili  ratione  mortis  ipfius,  mors  cft  neceirarius  modus 
oblationis.  Chriftus  oblatus  eft ,  &  Chriftus  mortuus  eft 
pronobis,  in  Scripturis  unum  &idemubique  fonant. 
Simili  fubtcrfugio  poflit  Sophifta  aliquis  defendercplu- 
rcseire  Deos,  &  Chriftos,  dicendo  :  Scripturam  non  ex- 
cludcrc  quamlibet  multiplicationem  Deorum  ,  fed  illam 
folam  quae  aeternam  &  infinitam  effentiam  requirit;  ne- 
que  quamlibet  multiplicationem  Chriftorum  ,  fed  illam 
folamquae  divinam  &  humanam  naturam  in  eadempcr- 
fonaconjungit ,  &  hujus  conjunftionis  vim  falutiferam 
rcquirit. 

18.  Vrotefl.  Sacrificium  Miflas  oblitcrat ,  &  cx  homi- 
num  memoriaexcutit  unicam  Chrifti  mortem.  Singulis 
cnim  Mirtis  tantum  tribuitur  ^  Pontificiis  ,  quantum  ipfi 
morti  Chrifti. 

Bellarm.  I.  Si  diceremns  in  furificio  Mtffa  vereChriftum  mori^ 
nrgumtntumhoc  altqutd  vtrium  hahere  vidervtur  :  fed  cum  dtcamui 
ChrtRum  non  mori  in  facramento ,  Miffa  effcit  ut  mors  Chrifii  nun-» 
quam  obiitcretuY. 

Proteft.  I.  Qui  dicunt  Chriftum  faepius  ofFerri,  dicunt 
eum  fnspius  mori.  I  I.  Pontificii  non  tantum  dicunt 
Chriftum  faepius  mori  ut  in  Sacramento,  fcd  etiam  ut  in 
Sacrificio.  III.  Qiu dicunt idem  planc facrificium,cuni 
codem  valore  ofterriline  morte in  Miffa  ,  quo  cum  mortc 
offerebatur,illi  magis  obliterant  mortis  Chrifti  vim,  qua 
C  dicercnt  Chriftum  faepius  mori :  fi  cnim  eadem  fit  vis 
facrificiiabfque  morte,quae  eftipfius  mortis,tum  mortis 
nulla  ratio  eft  habenda.  IV.  Pontificii  ftatuunt  in  illa 
prima caena  quac  mortem  antcccflit,  Teftamcntum  novQ 
fuiflle  realiter  confirmatum  ,  &  fanguincm  Chrifti  rcali- 
ter  eftufum  :  fic  enim  paulo  poft  Bellarm.  tnfacrificto  MiffnL 
feclifiime  foteH dtct fanguis  Chrifti  effundi.  Mortisigitur  Chrrfti 
neceintatem  &  uffeim  omncm  tollunt.  V.  Intinita  facri- 
ticiaMilfae  ,  fi  Chriftus  rcaliter  in  illis  ofteratur  ,  unam 
fimplicem  oblationem  in  crucefadam  nonpolTunt  non 
aque  obfcurare,  ac  multa  millia  Agnorum  Pafchalium 
unum  aliquem  Agnum  extra  numerum  collocarent.  VI. 
In  facrificio  rei  viventis ,  requiritur  occifio  vcl  mors  rei 
facrificatae  :  fad  inMifla  Chriltus  vivusdicitur  faciificar/. 

Bellarm.  z.  In  Mtffa  offertur  quidem  CrbtftHs ,  qui  eii  res  vt^ 

vemM& 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


146  BELLARMINVS 
vens,  &  oJfeYtUY  in  forma  ret  vivefifis,  qMAntum  airepTdfentatUnem^ 
ubi  folHm  requiritHr  r^iors  reftdfentata  :  non  antem  mors  retpfa  :  fcd  ut 
tsl  facnficium  reale^  &  froprie  dtffum^offertur  m  fcrma  pants  &  vtni» 
juxtaoriin^m  MeUhifedtch^  &  proinde in  forma  reitnanimd. 

Prcteft.  Iftse  igitiir  funt  contradidionurri  prselhgise* 
cx  quibus  conflatur  facrificium  Milliae  I.  Chnftus  fimul 
offertur  informa  rei  viventi>  ,  &  in  forma  rci  inanim.ae. 
1  I.  Chriftusin  forma  rci  vivcntis  non  cft  rcalc  facrifi- 
cium  ,  fed  in  forma  rci  inanimae  eft  fAcrificium  reale  & 
propriediftum.  III.  In  forma  rci  vivcntismors  reprae- 
fentatur, fed  in  forma  rci  inanimae  facrificium  idcm  ha- 
betur,  fine  ulla  mortis  rcpraBfcntationc.  IV.  luxtaor- 
dincm  Mclchifedech  Chriftus  oftertur  in  formapanis  & 
vini,  juxtaordincmignotum  ,  in  alia  formaiimul  of- 
fertur, 

19.  Proteft.  Mifla  prxripit  hominibus  mortisChrifti 
frudum  :  quianovam  rcdemptionem  prae  fe  fcrt  &  pro- 
inittir. 

Bcllnrm.  MtffaCathoUcorHm  fi.nL.Htianon  hahet  vimexpiandi 
peccata  finecrHctsfacrificto. 

Proteft.  I.  Vbi  Chriftus  vcre  propric  &  realitcr  pro 
pcccatis  oftcrtur  ,  ibi  per  illam  ipfam  oblationcm  ,  linc 
alia  ,  vim  habcat  neccirc  cft  cxpiandi  pcccata  :  quia  nihil 
ibi  dccft  quod  pcrtinct  ad  cxpiationcm.  II.  Inprima 
cocna.quns  mortcm  Chriftianteccftit.  Bcllarm.  contcn- 
dit,  Teftamcntum  novum  fuiffc  confcdum,  &  fanguine 
Chrilticfrufumin  rcmiflionem  peccatorum  ,  omniaquc 
facrificia  vetcra  in  illa  Mifla  fuum  complemcntum  ha- 
buifl^c;  quod  fi  verum  flt ,  caufadicinonpotcft  cur  Chri- 
ftus  poftca  in  crucc  morcrctur.  I  1  1.  Sacrificium  illud 
novi  Tcftamcnti ,  quod  fccundum  ordincm  Mclchife- 
dcchioftcrtur,ncr  fe  tollit pcccata,  prout  fcmcl  oflcrtur. 
Heb.y  .Z7 .(cd  BcUarm.  antca  c  6.  difertis  vcrbis  affirma- 
vit  facrtficiHm  crucis fi  perfe  confiirretur,  non  futjfe  fecundHmordtnem 
Melchtfedech  :  Cedfacrtf  cium  Euchnrtflix  vel  Miffd. 

2c.  Proteil.  Inftitutio  Chrifti  fic  habct  :  accipirc& 
manducatc»  non  autcm  offcrtc  :  oblatio  igitur  non  cft  cx 
inftituto  Chrifti. 

BcUaim.  i.  Chrtflus  non  dtxtt :  nonefferte. 

Pyf/f/?.Nequcdixit :  nonocciditc:  an  licct  igitur mor- 
tc  afficcrc  Chriftum  in  MiflTa  ? 

BcIIarm.  z.  Chrtftus  fatis  apertejufitt  offerrt  b  cum  att  :  Hoc 
faeite. 

PfoteH.  Abimclcc  igitur  ludic.  6.  48.  apcrtc  juflflt  fa- 
crificiumottcrri,  cumamputans  ramosarborum  circum- 
poQendospropugnacuload  incendiumfacicndum^ait  po« 

pulo; 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioHieek,  Den  Haag. 

224  E  3 


147 


k 


E   N   E   R   V    A  .  o. 

ulo  .•  quoA  viitftti  me  facere,  ffHinatwr  factte  ficut  ege. 
'  ChriCtusroluicfc  facei doi  novi  Teftamen- 

ti.  Chriitus  igiturinMiiria  Pontificiis  f.icriricnHi  noa 
'potert  offerri. 

Bcllarni.  AposioUi  Chrtflui  ad  hcnorem  (aoruotu  -locavtt  ,  ilin 
verhti  :  Hocfacte  ,  facerdttes  i-ttur  fnnt ,  qui  ^fo  .  J/  .'.  -/• 
Haitonefucccdiont 

Pmf/?.  I.  Abimclcc  igitur  niulros  crcavit  ucerdotes. 
I  1.  Mirum c(t  in  toto  n  jvo  Teftaniento.pi imo^  illos  la- 
cerdotes  ne  femel  quidem  faccrdotej»  vocari ,  fed  femper 
Apoitolos  &  Miniftro!, :  neque  Apoftolum  Paulum  ,  cui 
controverfiatotjcide  vocationefua  movebatur  ,  ut  lau- 
des»'^  honores  fuos  neceirc  habucrit  praedicare  ,  ullam 
unquammentionem  feciircfummi  hujus facerdotii  ho- 
noris  I  I  1.  Qu,  facerdos  eft  povi  Teftamenti,  idem  eti2 
clt  VKttima  ,  lacrificium  &  mediator  novi  Teftamenti  • 
iicu  t  patet  ex  cpifrola  ad  Heb.  c  9. 

.  V"  ^'"^'^-  ^"'l*^  P-^riMiiraepoteftoftcndi, inquaia-i 
tiofacrihcii  propricdidi  invcnitur. 

Bellarm.  i.  Nigartnondebet ,  p.intm&  vinumaUquomtJtiH 
J^ltp,a  offcrrt, &prt,ndeptrt,nere  adremqu^facrtficatttr.  dtcttur  tnin 
^mcccnfecrattonem  .  a  facerdtte  panem  ,n  mantbm  tenentc  :  fufctpe 
Jancle  Pattr  hanc  tmmaculatcim  hofttam. 

Proteft.  1.  AUqut  mtdt  eft  modi  &  fententise  incertse 
proteilioquaeitionem  non  explicans ,  fed  involvens  & 
perplexamreddcas.  II.  Pani.  nondum  confccratus  non 
po  efc  ullo  modo  Deo  offern,  ut  hoftia  immaculata.quia 
nullomododiKert^panecommuni.  1  l  l  Narravu  ,  0 
bisanteaBelUrm.  defacram.  Euchar.  /.4.  r.  i6.  id  quod 
oftertur  Dco  m  Eucharl/tia  ,  efle  id  quod  in  crucc  fuit 
oblatum  ,  vel  igttur  duas  hoftias  gcnerediverfas  habenc 
Pontihciim  fua  Mifla  ,  vel  pams  nSn  confccratus  non  eft 
hofcia,ncqueDeooflertur.  u^noneit 
«  ».  C»r^w  <(!rrangu,^  DtmitttfuHttdfacr.ficium,  ctutd 

*nM,ffapropr,etffmur,&facr.ficatur.  yf»^,^»^ 

Corpus  igitur&  fanguis  Domini ,  in  Mifla  pla- 
>  f^i.'^'""' Bellarm.  c.2.  *i vtrum racr.fic.um 

feqututur,  uttdqutd  offertur  Dco  tn  facrificium,  planc deiiruatur.U 

ni  -  j  / K  ^'*^"^"'P'*'^»""»'»'^i»'*»t&f^nguiiDcmi^ 
"''nenfuntduifacrtficia.fedunum.  ^ 

Prtteft.  Vnum  facriticium  non  potefc  confifrcre  evr 
duabus  rcbu.  confiatis ,  qu^  nunquam  fimul  conf  ftunt^ 
qu^  etemm  fimul  non  exiftunt:  non  pofl-unt  fi^^nulof: 
Jcrr,:  fed  pancm  &  vinum  fimul  exiltcrecum  co^pore 
&  ranguinc  Chrifti,  Pontilicii  omncs  ncganc.  Ma/orefgi! 

cur 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


148  BELLARMINVS 

tur  cum  ratfone  infanire  vidctut  Oflalius  ,  quiaffirm 
duocfle  facrificia  Euchariftias,  unumpams  &  vini,  alte 
rum  corporis&fanguinisDomini. 

Bellarm.  4.  Oblatio  panis  &  vini  cmfecrationcm  pr^cedens  ai  i 
tntegritatem  &  fUnitudtnem  facrificti  pertinet ,  ngn  tamen  ad  cffen" 

tiam.  .    _  .  .  ^ 

Prcten.  I.  Integritaspcrtinet  adeflentiam  rei  mtegra-  v. 
lem-.haec  igitur  eft  contradiftio  maniFefta.  II.  Nulla  n 
adio  confccrationem  prajcedcns :  pertinet  ad  mtegnta-  l 
tcm  SacvamentiEuchariftiae.  Sacramcntum  igitur  Eu- 
chariftiae  ,  integrum  efle  poteft  abfque  facrificio  mtegro. 
III.  Chriftus  hac  ratione  ita  potcft  quoad  cflentiam  of- 
ferri.ut  facrificium  non  fituitcgrum  &  plenum  :  quod 
cft  planc  blafphemum. 

Bellarm.  5  Oblatio  ciHifeqmtHr  («nftcrMuneyn  ,  ad  mtegrttam 
temfatrifictt fimilttcrprtinet.  nmadejftniiam.  Domtnui  eam  cbUtie^ 
nem  mn  adhibuit  :  $mmo  nec  Apofloli  in  princifio  ,fed  ptflea  eam  ordi- 

naverunt.  «...  r      c  • 

Prttefl.  Chriftusigitur&  Apoftoli  mtegrum  facrifici 

Miflae  non  obtulerunt. 

Bellarm.  6.  Fraaio  Sacramenti  adejfentiam  ncnfcrttnetfe, 
folttm  ad  integrttatem. 

Protefl.  Bellarm.  izvncnAtfacram.Emh.l.l.t.l^.ttzxt 
prsefentiamcx  eoconfirmat,  ciuod  frangerefignificetofferre 

immtlare  Deo.  ^  n  *  j 

Bellarm.  7.  Confumfiio  Sacramcnitut  apopHlofit,non  efl pan  ^ 

facrtfictt,Htamemfitafaccrdotefacrificante  ,  pan  efl  cffenttalti  yfei  , 
non  teta  efftntia.  eH  enim  realis  diftruaievtOimd  ,  QT  combufttoni  h»^  ^ 
ttcauUirefponierecenfetur.  . 

Protesl.  I.  Corpus  igitur  &  fanguis  Domini  rcaliter 
confumitur  &  deftruitur  in  Mifla.  Hoc  cnim  facrificium 
eflequod  in  Mifla  offertur.  docuit  antea  Bell.  propohtio- 
nefecunda.  l  I.  Dentes&  ventres mipuriinmorum  fa^ 
crificulorum.  deftrucndifacultatcm  habent  magisfacra- 1 
raent.  quam  alibipoflTit  reperiri.  III.  Confumitur  &  • 
dcftruitureadem  hoftia  tota^  populo  fine  facririciiratjo- 
nc.itautmultoticsdeftruatur  Chriftus  mMjfla  ,  fcmel 
utfacrificium  &  faepius  ut  Sacramentum.  IV.  Filmcius 
ir.5.f.i.».24.  cum  Suarezio  &  aliib  lefuitis  ,  negant/»»-j 
piitnem  ipfam  in  re  effe  de  effentiafacrificti  .  i\uia  etiamfi  ptft  confecr*- 1 
tionem  Chriflus  ntn  fumatur  .  adhuc  tamen  dtcitur  Chriftui  perfeilt  I 
facrificatt4S&  immelatus:  undefiptft  ctnfecratitntm  ctntingat  app<^ 
rerecarnem  aut fnngutuem,  neneit  fHmendum,nec  iterum  attui  ctnfi^ 

tifndum.  f     r  ■ 

Beilarm.  8.  Ctnfecraue  EmhariftiAAi  ejfemiAmfatrtficiip 

tinet. 

Trtttft, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E   R   V   A   T   V   S.  i,Q 
Proten.  I.Promi/it  Bellann.     f^tU^  hevitn  exph  am 
tum  ,  t»qH.i  pme  M,fr^  pr:pte  cmf,ftAt  ef,r,t,a  famfi:,,'  hsec  tA^ 

mh.l  aliud  concludlt,  q«am  cmre<rat,oLmadefcn,iamracr}u»i 
Pentnere.  An  efientu  rci  cnnfiftit  in  omni  eoquod  ad  cfl 
rentiani  pcrtinet  ?  1 1.  DixiiTc  nobis  dcbuit  ,^quo  modo 
ade  rentia  pertineat,  an  ut  materia,  vel  «tforma,  veUlio 
aliquo  modo.  Mareria  facrificii  non  eft  confccratio,  cuia 
noneft  idquod  oficrtur  .Sc  facriiicatur  ,  ncqueforma  po! 
BcVa^;'r;'V''  quia  formaeft  Sacramen^ii ,  l?cTnrn 
ocmrm.de  Sacram  Eutha.l.^.c.iz.  Tcrtio,  Ponrificiis  ipfis 

?rconHft.\'  'aV''  "'^/r '  ''''^     "^^"^^  facrifici"y/i 

ffn'cn  a^^^^^^^^^  "P- '^-  ^'^^  varictatcm 

len.entiauim  ^ntcr  ipfosefle  narrat :  St,m  qrn  pntam  ratio^ 

'''"fl'm,ntfacr,fic.:rat,onemtriim  facerdot.s  acltmtbus  ccnflnre  ,  rc«- 
ytifacrtfic,,.  quatucr  .         5«,«.;«^  «<:7««e.  rowrwrrrrf , 

(oy,n,tuunt  totam  rationem  facrtfici  ,«  ««-i/t<-7„«f 
^i.  confecrMtoMe  I  V.  Q.uomodo  aut  q«a  lationcconfecra- 
aopertineatad  eflentiamfacrihcii  hujus,  necdum  coL 

u"pfercfc^^^"^"^r°^^^"^-  -^?^*'"  -/^--' (  BcUarmi: 
rrr.rjr     V'''T^"'-""'"  ''"fift^^^f^^^rtfici.eff.nuam^qui^ 
leream  fit  vera&reahs  muia.io.  yl/tt  voiunt  .deo  n  ccnferrLne 

ZfeZfT^Z  f^re.m.ereimm.Uturcl,Z, 
.JZcc^pcrT^^^^^  #/J«^/-«S».«..  ^/.4«,; 

fvfkrrf^!''^'"^*  ^''"*'f'''''*'''''  ^^'''''rifii*  ^triafiuntin  quihui 
^.^^crfi  ,ver,.  &real,^  ratio  confifiit.  1.  Resprofhana  fitfaJra  z 

^'l;^'^f'*;f'^^'''»''l'-riccUoca,ur.  3.  Re[q.U  offerL' /advl 

'  „  £  ''^^*:'»'»'"  '««^4r*««*m  &deslrua,Mem  ,rdinatf^r. 
vr>nl'n'  V'?ift^  vclpotiusduo.  proutininftitutione 
•ccnas  Dominicae  reperiuntur,  pofitio  in  menfa  &:  confe- 
-rat.oelementorum  ,  ut  ufu  fando  confumantur .  Vlare 
eferuntur  ad  Eucharifti>  Saciamentum.  Nullum  igitur 
»^n!^V  --  •  •^licujusparticulam  reperire  poflunt 

»ontificii.in  qua  facrificii  quod  imaginantu^  natura,c«m 
.  r\^rT  n"^""  collocarent.  Hoc  certe  vidiflc  vidc™ 
Irf.  r  ^"^'.^"^'■ores^quihanc  ob  caufam.  quavis 
ircacuriorasquaeftiones  infamrefolcbant,  defac  rificH^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxirtesy     Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


no  BILLARMINVS 

tamen  MifTx.tanquam  fcopulum  vitabant,  confultiirima 
iudicantcs  tantum  non  de  co  lilere.  Magifter  corum  1.4. 
d.  12.  parcc     modcfte  definit :  iUtti  qitod  ojfcrtur  &  cenfecra'» 
tur  a  f/iterdote,  vcart  facnficmm  &  tblationem,  quia  memma,  reprx^ 
fentati»  ,  <T  recordatt»  eSt  veri  (atrificti  &  f^nila  immo/aticms  faiU  tn 
Mracrucis.  Alexandcr  Alcnlis,Thomas,BonHventura,Sco. 
tus  Bicl,  Durandus  iifdcm  phrafibus  ex  occafione  utun- 
tur\  finculla  niultinlicatione  quaftionum  :  quas  ccrtc 
illi  nunquam  omifiHent  in  rctam  gravi ,  fi  vel  illo  feculo 
fuilfet  myfterium  hoc  co  modo  revclatum  ,  quo  jam  a 
Pontificiis  docetur.  Quaetraaat  Bcllarm.  Iib.i.  Mtfaryj 
facYtfctumpropitiattrium,  & impetratortum  ,  ex cpere (peratt,  &  ojj,- 
rendnm  tffe  pro  vtvis  ac  mortuis  ^  nttuntur  omnia  fundamentti  JMH 
everfii.  Similis  fere  eft  ratio  quaeftionis  illius  ,  qux  dc 
Mt(faprtv.xta  foletagitari :  qucmadmodum  enini  Bellarm. 
cap.^.non  maleobfcrvat  :  ftaiverfarii  toncederent  Mijfam  non 
feium  effefacratnentum  Jed  etiamfatnfitium  ,  fortajfe  tn  hac  re  / 
(tnvinirent  ;  fic  ctiam  exadvcrfojudicadum  cft  :  fi  ad\  ci- 
farii  agnofccrcnt  Euchariftiam  non  efle  iacrificium  ,  fed 
Sacramcntum  rantum  noviTeftamenti ,  fortalfe  conce- 
kerent,  Ludibrium  cfre  communionis,  quando  vel  ne  r  i- 
neaftante,  vel  unopr?efcntc  .  &  nemine  praeter  faceu.o- 
tem  communicante,  indamat  tamen  i\lc  :  Orate  fratres : 
Dimtnus  vobiftum  :  quotqttit  ex  hat  attaris  partttipMtiene  fitmp^ 
mus  :  Satramenta  quafuwpftmus  ,  &t.  in  quibus  AzoriUb  1 
C.29  fatctur  ,  'verba  anttquaeffe  retenta  .  ob  honcrem &vene: 
nem  tnttquitatii  .  &  mcniem  tonverttad  priftum  iUum&vi: 
morem ,  \d  cft  moris  vcteris  abrogati  veftigia  quaedam 
noris  caufa  in  verborum  formulis  retincri. 

L  I  B  E  R    Q^V  I  N  T  V  S. 

DE  POENITENTIA. 


C  A  r  V  T  I. 


H 


I. 


BElUrm.  Quttftie  primaeft,  anpoenitentiafignis  externis  mttni. 
feiUta.  attedente  ad  eam  verb»  ahfolutionis ,  fit  Satramenium  n$. 
valegis  pnprie  dtnum.  Catholiti  aff.rmant :  Hareiitinegant.  . 

Trcteii.  I.  Difputant  Scholaftici  depanitcntia  fubtn. 
plicigencrcquatenuseft  virtus,  quatcnus  eft  gratia,  & 
quatenuseft  Sacramcntum.  AIcx.  AI.p.4.  q.i?- m.i.  U- 
gna  autem  extcrna  per  quae  manifeftatur,nihil  magis  pcr  ( 
tiiicat  ad  Sacramenti  natur^^m  ,  quam  gratiam ,  Sc  virtu-| 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


9uod  ullo  modo  ?";rr:m?^'s'a«t;^r."' 
Aigumenta  BeII.iimini 

•oenitentia,m.gi  qua    /e  iae  I  V  '""•^«^'^  ^« 

.orum  .-«que  lafe  debe  Vvrin^        :  Scnfus  horum  ver- 

ur  quod  vel  etl^m       i  P°^"'fc"ti2e  reltriniun, 

crchriftnm   vli         "g'fin-,quale nunquam legunus» 
Biua^"^^^^^^^^^  admlndralfe.  * 

'et  quddaw  anntmctatio  EtinLeUi  ad  ex.it^n  I     Vj  ^  te  *b[olvc» 

^',;i;,?i'irri'^i''k-KS''d'^'"°''°^^^^^^^^^^^^^ 

.nuu'u%'',uidVK™'^d'  '<  J^;"p'i'„'';e;f^^^  = 
=i.  I  y.\v,hll  «ngul„f  r ^^.'^'uTJ^'^,^  '"^S"  g"'-^'"  fi- 
abfoh-o.  SenteniM  igitur  noftra  li-^^  .n",  f    j    '  ^S» 
fubfidium  hunnSac%amentivo«tur  '■''''''""''^ 

iSpoicft"":',  'T„'t'rb''t'r''"''"''  """^ 

jL.  '.rolenc^^nadultis   emltt i  -  6lel  7Z:  P"""P>"lunt 
E  !'t"va  coniunEuntur  ■  Td  nr.r«!<    T      remiinolua  . 

►^jf  ftuium  ali,l:;?emp'o'^i?:rcu^''nt'" '^^.''''s^c^ 


T 

i 


R  X  a 


Bcllarm, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


,-1  B  E   L   L   A   R   M   I  H  \  S 

BclUrm.  ?.  Probahhm  eil ,  htfce  lerhii  aunorttatem  datm 
Uiffeyipofloliiremtttenit  peccata  folumfidehtus  :  qu*  exfofitto  fi  ai- 
m  tattir  .  evacuatum  eftplane  objeaum  ^f^^f^''''/^-  ^^^^^^ 

rrotcn.  Konprobabile  tantum  hoc,fcdaeque  certum 
ac  Euangelium  iprum,Argumentum  tanien  noftrnm  nul. 

fomodoexiftavcritatclabcfaaaripoteft.  Non  dec  . 

cnimpeccataremitti  Jimplici  &  nudapraedicAtionc  L  _ 

celiiapudinndeles,  fedpraedicationc  illa  quae  fidc  reci- 

pitur,  &  fidcifalutcm  optatam  ut  datam  conhrmat. 

Bellaim.  4.  DefinitioSacramentiaptifiime  quadrat  m  conlcjito- 
nempacnitentts  &'verbMm  abfolventis. 

rrotcn.  Deiinitio  ipfa  Tridcntma ,  quam  Bellaim.de 
Sacram.l.l.  c.ll.n^zximclzadzt  :  resrenfibusfubjeaa 
DciinftitHttone  .fanaitatts  &  juntiiA  tum  fijmficandi,  tum  f,, 
dAvim  habet,  non  poteft  ad  iftum  ritum  accomodan. 
I.  Rcs  fennbusfubjeda.  diftingui  debet  i  vcrbi.  ,  .n 
&  prxdicaiionem  verbi.  &  orationcsfidelium  facramen. 
talibus  fignis  velimus  annumcrare.  II.  Inftitutio  De. 
dc  confcflione  &  abfolutione  auriculari .  ""^^3"^»^^^°"^- 
uarct.  I  1 1.  Confcfllo  &  abfolutio  nulUm  habent  rcla. 
nonemfieni  ad  fanftitatem  &  juftitiam  cx  inttf^^t^o"}* 
DeifinguTari.  IV.  Efficacia  .nftrumcntalis  nulU  eft  r 
confeflfone,  refpeau  fanftitatis  &  juftitiae  :  Abfolutic 
autem  cfficit,  quod  cfficit  ut  vcibum,  non  ut  Sacramcn- 
tum. 

jirgumenta  noftra, 

-1.  Prtten.  Pontificii  de  Sacramento  poenitentije ,  fu- 
fpenfam  tantum.  incertum.opinionumque  varietatc  con 
fufam  acturbatam  habent  doftrinam. 

Bcllarm.  Theohgi  fumm» confcnfu  pcenitentiam  facramentum  ef}. 
iotent,  m  ee  folum  non  nihtl  lakorant.  ut  oflendant  in  hoc  Sacramtmt. 
qutd  fit  Sacramentum  tantum  ,  quti  res  tantum  ,  qutdresfimul  &f* 

tramentum.  ,      rf  -n 

Prtteft.  Tantundem  hoceft  .  ac  fi  Bell.  dixiflet :  Ponti 
ficiimagno  confenfu  afHrmant  paenitcntiam  cfle  Sacr^ 
mentum,  fcd  nefcluntqua  rationc  hoc  affirmcnt  :  qw< 
quidem  nihil  dici  poteft  verius  :  Nulla  eft  enim  particul 
materise  ,  formasaut  eftefti  hujus  Saciamenti ,  dcqu 
Scholafticiconfentiunt  intcr  fefe.  . 

4.  Proteil.  Inpoenitcnttae  Sacramento  nullum  clt  Vi 
fibilcfignum  Sacramentale. 

Bellarm.  I.  Sunt  multafigna  vifibilia. 

Preten.  Sunt  ctiam  multa  figna  in  ludo  fcenico: fed  W5 

«juarimus  fignum  facramentalc,  certuro,  proprium,  & 

Deoinftiturum.  ^  _ 

SclIarnQi 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Hl      T»  1,  B        -   R   r  A   T  V  $. 

BelUrm.  2   F/yJW.  )I^c««m ,  H^uc  k  Bco  inm-wum ,  cfl  tu.i 
ttnftfito  ,  tum  ahfolutia.  '    '  ^ 

cftinSacramento  I  I.  Inftitutioncm  hujufmodi  fi-ni 
aftirm,it  tantum BcUarm.  nonprobat.  II  l  Confe<iio-- 
■■■  nem  effe  partem  hujui  Sacramenti  diferrenc;at  Scotus 
Major.  G.im-/.n4.^.i4.  Dionyfius  Ciftercien^/ArSo- 

I       huu.l\?        '-^-  '^^''^  "'5"  abfolutionem  c/repartem 
p       hujus  Sacramenti.  Conjungantur  ift^  fentcntije  ,  ^  lic 
.riWiEi'      n"^"'  f'gnum  habemus  hujus  S.acramcnti ,  ideft  plane 
LSJ  T  nT^  Certinncftverbailla:£..,4^«r,^^^^^^^^^ 
JAfa.  f<»,  nih.l  ahud  Ijgnificarein  Sacramento  ,  quam-exfra  Sa- 

Sione  Det  f^cramem^aha  fig^rex 

5.  Proten.  Nullaexftat  fi.ngularis promimo  huju.  1- 
cramentipropna.  -  i 

Bellarm   Promifit  cfl  cUripma,  l:h.  io.  Suomm  remifcritii 
t>eecatayremiitHMtur,&c.  ^ 

Prctefl  I.  iua  promimo  non  magis  ad  pcenitentiam 
quam  adfideni  fpcdat.  II.  NulUaLeditur  figno  ex: 
i  tlus  ^       mftituto;  non  eft  igitur  promiino  facr '  -  1- 

1         ^'T^-  "011  habet  tale  externum  &  ma^ 

.  tcrule  clemcncum  ,  qualc  eft  in  Baptifmo .  &  Euchari- 

f     Bellarm.  Vera  ratio  fimtUt:*d,ms  inter  externa  fymbola  Bapttf- 
■  wi.  O-  Sacramemorum  catcrorum  k  fine  fttmenia  cH  .  ob  qucm  Sact  i^ 
mentainflttuta  cffe  conilat.  Id  autemfoium  Sacramentinaturapo^ 
Ulat.utextcrnafigna  ad  fl>,rituaJem  eff.atm  aftercfufcntanLn 
'Xbii>eantt4rm 

Proteft.  I.  Logicadocct,  fpeciebusomnibusconveniie 
rotam  communem  elTentiam  &  naturam  gencris,  &  pro- 
ndemilla  natura  tota  fimilesefreinter  flfe  ;  communis 
lutem  natura  Sacramenti  non  confiftitinfolo  finc  fed  & 
Wm!?^^-'"  ^^'^'''^^'  II-  Elementum  m  Sacramento 
liud  elle  a  verboJecundum  tritam  illam  fententiam  •  ac 
fdit  virtum  ad chmeHtum,  &fit  Sacramentum  ,  aliquoties  aiitea 
uitprobatum. 

.  7.  rroteSi  Po?nitentIa  veterisTeftamenti,  eadcm  plane 
uit  cum  illa  quae  m  novo  Teftamento  docetur  :  fed  illa 
lon  fuit  Sacramentum  ,  ergo  nec  hsec. 

Bellarm.  i.  Uen  fttttin  Teftamento  veterifotcflai  royittcndi 
cccata. 

Protefi.  Nathan  (  quatcnus  minifcer  aliquisDex  poteft) 
)avidipoenitentigraviinmumpeccaium  remilit.  2  Sam. 

R  r    3  BclUrm, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1^4  BE  LLAB.MINVS 

'Bellarm.  2.  Nathan  mn  dixit :  ego  te  abfolv  ,  fedft^ificavi 
tanium  Davidt.  peccatum  eju^  n  Deofmjfe  remijfum. 

Protc/i.  I.  Neque  Apoftoloriim  quemquam  dixifle  cui 
qu:{ix\  lcgimu^s^ego  te  alfdvo,veltthtpe(cfiraremttto.  II.  Sch 
lafticorum  pater,  l.^J.  1 8.  cxponit :  ego  te  abfolvo  .  per  ab, 
iHtum  oihndo  &  dcclaro,  &  eadem  iiiterpretationem  tueat 
Alt^.  Al.  Bonavent.  Gabricl  Major,  Mcdina  &c. 

Bellarm.  3.  Non  qmcunjtsenarrat  alt^Htd  faflHmeJfe  ^  i 
Pdifft  dtci  rem  iUamfeciJJe. 

rr$tejl.  Concedimus  quidemhoc:  fed  qui  ita  fignihcai 
alicni  rcm  facT:am  circaillum  ,  ut  per  illam  lignittcationi^ 
i\u<aus  reifattaeab  illo percipiacur  ,is  illam  rcminftru- 
men  talitcr  iici  poteft  fcciHe.  ^ 

I.  Protcjl.  Poenitentianovi  Teftamenti ,  antc  ,  &  polt 
icfurrcarioncm  Chrifti,  eft  eadem  omni  cx  parte  :  fcd 
ante  refurreftionem  Chrifti  non  fuit  Sacramentum  :  cr- 

go  nec  poftea. 

Bcllarm.  i.  rcenifcntixqt^am  Chriflus  &  Baptislaprxdicaruntf 

idco  Sacramentum  mnjuit.qtua  defuit  pars  Sairamenti  p»tiJ{tma,Ki' 

mtrum  verbum  abfoluttonis .  confefiont  peccatorum  adjunclum. 

Protcjl.  I.  Confeirioncm  peccatorum  in  auditoribu 
jpfi.Baptiftacnondcfuiffc  teftatur  ;i^4r.  ^.Abfolutio 
nem  non  defuifie  Chriftusipfc  teftatur.  Mat.  9.2.  inc.  7- 
48.  reniiffa  fttnt  ttli  peccata. 

Bcllaim.  2.  Audttores  quidcm  BapitflA  eonfitcbantur peccAtH,^ 
ftd  Bnpitsla  non  pxonunctavit  verhum  abfolutionts  :  Chriflus  autemji^ 
feccitaqutbtifdamremiftt,  fedeosp:ccataconfcffos  nequaquam  legi^  i 
mus. 

Protcfi.  Mira  cft  haec  pcrvcrfitas  Bellarm.  nampaulo 
antea  c.io.  in  vcrbis  iWhloh.zo.  Quorum  rcmiferitispeccatay^  • 
rcmillione  colligcbat  confefiiloncm  ,  qutapeccata  nm  deo.r 
temtttt  ,  nifi  iis  qutfe  peccata  habere  »  eaqtie  fibi  dt(pltccre  teslAntH  r 
hic  tamcn  a  Chriftoipfo  peccata  rcmicci  vult  finc  dcbil| 
confefiione. Confcffioneetiam  hoc  codrm  loco  cum  abfc^ 
lutioncvult  cfiepotifiimam  partem  Sacramcnti:  &  ti 
men  auditores Baptift3e confefibscffc  fua  peccata fatctu^ 
ut  rcmifllionem  vel  abfolutionem  conrc.qucrcntur  ,  fin< 
poenitcntijc  Sacramcnto  ,  nequc  ullum  vcibum  oftcndc-| 
re  potcft  dcfuifie,  pr^aeter  voccmilLim  gramnuticam  , 
fclvoy  quam  nullus  Apoftolorum  poft  Chiifti  tcfurrcdio*  ] 
ncm  circa poenitcntiam  legitur  ufurpafi^c 

Bellarm.  3.  Chntlus  cum  paralyticum  & peccalricem  abf$lvit$% 
uon  rttum  inflitutt »'  quo  reconciliarentur  deinceps  peccatcns  :  neqtm 
^poftoli^  mandavtt ,  fit lo moJc qt4o  ipfc  fcceut,  peccata  remttttrent»  1 
1'rotcji.  I.  An  poftca  litum  pa-nitentiie  inftitueril 
Chtiflus  loh.  2o.  illa  ipfa  eft  quseftio  de  qua  difputatui^ 

1 1.  Man 


V 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduceci  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


,  _  E   N   E   R   V  A    T   V   S.  ire 

If  I.  Mand.ifle  alns  Chriftum  vcl  tum  ,  vel  poflea  ,  ut  co 
Jlanemodo  remirterent  peccata  ,  ouo  il!e  rcmi[it .  ho'- 
!tiam  Regamu^.fed  iftis  non obftantibus  .  negari  non  uol 

rclt,qumpucnitentiatumtempoiis  non  minus  fucritei. 
lcm  quoe  poftea.quamfides.  Argumentumigitur  m.ine- 
irmum  ,  &  nullaex  partelabefadafum. 
9.  Pmejl.  ExApoftolorumd;)drina,S:cxci  ni- 

|iiladterripotcft  ,  ad  Sacramentam  PcjenitcntiVconfir^ 

Eandum. 
rfw^ij^'"^'  ^  ''^'''^' •^''''^•«#'^^^M^<-  '^-^'' 

J>r$tefi.  Qii^:c>::ai  dc  iciiiu  vciborum  Chrlfti ,  utrum 
Kacramenti  contineantinftitutionem  necne  :  an  crcdibi- 
lc  eft,  Apoftolos  Sacramentum  ipfis  commcndatum  nc- 
jue  adminiftraie  fohtos,  neque  aliis  adminiftrandum 
llodrina  fua  commend^ire  ? 
Bellarm.  2.  Outsamhigtt,  mitlta  AboHolti  irftvfCe,  irkcHit' 

I  Fretejf.  Meminiire  debuit Bellarm.  quod  antcadocuc- 
llt  deefteau  S«,/.2  f.28.  Partnemixm  cjfe  Sacramentum  ,  /r«»i 
huellit  csteris  emnikus  necefitate  ,fi/o  Baptifme  ixcepto  ,  cum  q^e  eff 
VthacexceUcHtUcemmunis.  Huic  autem  fententise  fi adjun- 
latunllud  quod  Idcm  Bellarm.  habet ,  de  verbo  Dei  Lx 

i  r.  yfpofio/oi  cenfuevi/fe  emnihus pr.td:c.xre quA  omuibmvgl necefl 

TM.  veltitilia  erant  ,  C  iMa  emniafcnpta  cjfcab  Apcftotis  ,  qu.^  tpft 
\tlamtmnibusvulgopraitcaverant ;  tum  hujus  fubtcriugli  nu- 

itas  omnibus  non  fponte  cacutientibus  ftatim  apparc- 


C  A  P  V  T  II. 

U^ffi«2.  expriereimvataefl;  an  Bupt,fmivisadcmni.,pcccat* 
^tottmvttsfeexteniat.BeUarm.ncgat.Hosaffirmamus. 

Argiimenta  Benarmini. 

iS! -J'"'  '•^'^"''''•"/J' pr^ifnpta  tanquamremtiium 
peccatoYumpfl  Ctr:r.r,u:r.,nem  pcrpetraterum  :  ergo  nec  Bapttf* 


ti. 


^^entf.\i\  n  ^^'p''"^"""^  fecundum  Bellarnu 
Vm  ^  /^'^  Baptifmumftatuitmulto  efficacio- 

i  mCircumcif.one,  quam  vi  fua  juftificafre  negat ,  de 
!^m;  o  'i'^-        Circumcifionem  negat ,  Baptif! 

i.  um  autcm  affirmat  imprimere  in  anima  Tnde'eb;Ic^n 
^aiaacrem.j*/«i.  19.2.  ciicumcif.o  fuit  fignum  fidc^ 
^pcrpetuoduraturi.  1 1 1.  Cum  Deuspromitta"  f?civ. 
^mciurun.cor  inacUtarum  ,  quando  reflpuerint  dc 

4  peccatii 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1^5  BELLARMINVS 

peccatis  poft  circiimcifionem  admiflls,  Deut.^o.v  6.  m^^ 
nitefte  ollendit,Circumcifionis  vim  ad  illa  ctiam  peccata 

fefc  extendiflc.  j 

2.  Bellarm.  I.  loh.l.^.  Si  cGHfiteamur  pcccata  ,  &c.  remittit 
vohii  fecc^ta 

Proteft.  I.  Nihilaliud  inde  fequitur,  quam  confeflione 
cfTe  necefTiriam  ad  peccatorum  remiiTiunem  :  quod  veru 
eft,tam  ante  ,  quam  in  &  poft  Baj>tifmum.  2.  i.  loh.  2.  i. 
Remitti  nobis  pcccata  illa,  docet  idem  lohannes,  per  ad- 
vocatum  illum  cjuem  in  Baptifmo  habemus  nobi:>  obii- 
gnatum,  &  promde  vi  Baptifmi. 

3,  Bellarm.  PatiUiHebr.  6.6.negiitUj^foifojlBaptifmt$mpf' 
fe  renovari  fcr  BAftifmum. 

Protefl.  Bis  incptus  eft  hicBellarm.  deomnibuspecca- 
tis  intelligit ,  quod  Apoftolus  afiirmat  dc  peccato  m  Spi- 
ritum  fandum.  II.  Concludit  indenonpoHe  homines 
lapfos  perBaptifmum  rcnovari. fed  per  pai»!tcntiam  pof- 
fe,  quia  Apoltolus  dicit  ,  non  polfe  cos  adpcenHeniram^  aut 
per  paenitcntiam  renovari. 

4  .  Bellarm,  Cum  m  Scnptnra  te^amui  exempli  ecrum  qus  post 
BAf  tifmum  lapfi  funt ,  mn  L;i^tmus  eos  Ycm:jfoi  futjfc  ad  merfiort  \m 
BAptifni. 

ProteU.  I.  Fairaseft  antea  Beliarm.  non  remitti  la.c 
ad  Sacramentum  pcenitentiae  c.  ii.  cum  conceflit ,  exd 
{Irina  &  exemphi  ApojioloYum  nihiladfern  poffe  aipccnttenttd  Sacra 
mtnttim  con^Ymandum.  II.  Remittuntur  talcs  ad  memori 
Baptifmi,  dum  remittuntur  ad  mcmoriam  benignitati 
&  gratias  Dei.  III.  Difertis  vcrbis  admcmoriamBa 
ptifmi  remittuntur.  Rom.6. 

5.  Beliarm.  NuUa  rr.to  pmtt$r  ^  ut  eadem  factlitate  ignofcat 
D^tis  tis  qui  ignoYantes»  &  qutjctentes  peccarunt. 

ProteiK  1.  De  gratia  Dei  non  eft  judicandum  ex  ratio-* 
nc,  fed  ex  voluntate  Dci  revelata.  II.  Non  committun- 
tur  omnia  peccata  ante  Baptifmum  ex  ignurantia.  III. 
Dcfacilitate  rcmiflionis  nonqua^ritur^fed  de  mcdio  ejus 
Sacramentaii 

6.  Bellarm.  Ritus  Baptifmi »  &  Panitentia  ,  diverfam  habent 
rKattriam  &  fovmam. 

Proteft.  Ritum  Poenitcntiae  Sacramentalem  necdum 
oftendit  Beliarm.  a  Deo  inftitutum. 

7.  Bellarm.  Miniftri  dtverfttas  dtverfa  Sacramcntaejfe  teflatur^ 
Protift.  Pcenitentiae  miniftcr,cx  munerc  fingulari,nul 

lus  cft  magis  quam  fidei. 

8.  Bcllarm.  ^itnfantes  Bapti;^ntur  ,  cum  pcftea  adolcverint 
fecorixri  non  pofftmt. 

PYoteft.  Aiultofacilius>quam  miniftrum  habuifTc  intcr 

nain 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


wmintentionemiprospiimo  baptizandi.Sc  poftea  abfoU 
■*^ndi,quam  tamenPontificii  icquirunt  ad  cfiicaciam  Sa-. 
amcntorum. 

9.  Bellarm.  Bafttfmus  ncn  deltt  feccnta  futura  ,  anteqt^an 

Protefi.  Non  adu  completo,  fcd  virtuAhter  tantum. 
Completc  autem  delet ,  cum  per  fidem  Sc  pacnitcntiam, 
tad  lignum  &  fcedus  Baptifmi  animo  &  cogitationc  rc- 
ditur 

BcUarm.  1.  Tum  incertaerit  jufiifcatio ,  cum  .^bho-ninumtem 
fiintontopendeat. 

rroteR.  Nullomodo:  nam  juftirtcatio  non  ita  alliga-. 
tur  extcrno  iigno  baptifmi ,  ut  ii  quis  fine  fua  culpa  illo 
ifraudaretur,non  poflit  particcps  ficri  virtutis  ejus. 

Bellarm.  2.  Eaiemrattone  toH-tur  Eucharilitd  frequcntatio, 
tum  ttafujfcere  fofit  memoria  jpirttttaln  ctht  aliquande  gujlatt ,  quem 
madmodum  memorta  fujjicit  lavacri  altquanio  fufccpti. 

Protcft.  l.  Non  fcquitur  magis  hoc  ,  quam  tolliitera- 
tionem  Euchanftiae,  cx  eoquod  tollatur  iteratio Baptif^ 
mRi.  II.  Memoria  fpiritualis  cibi  aliquando  in  Euchari- 
Wia  guftati  magnam  vim  habet ,  adconfolationem  etiam 
advcrfus  infirmitatcs  iUas,  quae  poftea  fequuntur :  quid- 
ni  igitut  Baptifmi  vis  continuata,  &  apprehcnfionc  fidei 
nova  renovata  ,  una  cum  aftuali  Euchariftiae  frcqucnta- 
•lone,  valerctadverfus  lapfus fidclium  ,  finc  tertioSa- 
.  i.micnto  ? 


Argumema  noflra»  qu^a  Bellarmimtra(tantur  p.xrtiminltbroie 
Baptifme,  tapttefrimo,  &  ^artimltbro  Primo  de  Pceniteniiauapi^ 
t:-  quarto. 

10.  Proteft.  Qui  crcdiderit  &  Baptizatus  fucrit ,  falvus 
:t:  haecpromiifio  femper  manet. 
Bcllarm.  I.  Promiftio  eft  conditionata. 
Protelf.  Promi/fiofalutlsquahominipeccatorifit  eft: 
onditionata ,  fed qua  credenti  fit  cft  abfoluta .  quia  con-. 
litioncm  rcquifitam  fupponit. 

Bcllarm.  z  .  Stpermanftrtt  m  fide.falvus  erit. 
Proteil.  Qui  hdem  habct ,  dum  cara  habet ,  permanetin 
de  :  fcd  qui  poft  Iapfum,pcr  fidem  &  rcfipifccntiam  rc^ 
urgit,  habet  fidem  veram. 
Bellam.  3.        fmet  exciditper  peetatum  mortaie ,  afeeiere 
_  tfmt ,  non  poteit  iterum  adiUud  redire  ,  ferfolam  cogitationemfm 
fmriam  Baftifmi.  *  ' 

Protefi.  l,  Faedus  Dci  falutare,  non  eft  multiplex ,  fcd 
mini5cidcm,quodinBaptirmoobfignatur.  Ii.  Qiiam-i 


Ufti, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


xrS  u   1         -   A  R   M   I  N  V  S 

vis  pcr  folam  cogitationcm  ad  illam  non  rcditur ,  reditur 
tamen  pcr  fidcm  &  rcfipifcentiam  cx  cogitatione  giatiK 
Baptifmi  oriundam  :  quia  peccatum  fadum  ,  per  fadcai 
&  refipifccntiam,  redditur  coram  Deo  quafi  infcduni. 

II,  Prcteif.  Scripturae  de  cftcftu  Baptifmi  aliquando 
loquuntur  per  fu tu rum  ,  ut  Mar.  utt.  ftlvus  erit :  aliquando 
perprrefens,  ut  Pet.  3.  falvos  nosfacit  ;  &  5- 
aanscam  lavacro  aquae,  crgo3aptifmus  vim  habet  pur- 
gandi  peccata  prsefentia,  &  futura. 

Bcllarm.  I.  Salus  in-rtt  non  eil  effeaum  ;  fei  finis  Bafttfmt  ; 
falui  tn  fpe  tncx  tmfcqmtur  Bafttfmum. 

Proteji.  I.  Salub  in  re  ita  eft  finls  gratiae  Baptifmi,  ut  fit 
ctiam  ultimum  cjus  cftcdum  :  finis  cnim  refpcdu  cffi- 
cientis  efteftcaum.  II.  Salus  in  fpe  non  tantum  rnox 
confequitur  Baptifmum  ,  fcd  fcmper  poftca  confequituf 
Jidem  tfc  refipifcentiam.idque  virtutc  gratiae  Baptifmi. 

Bcllarm.  2.  Petrusc.i.eomparattemfusChrtRi.  (umtemfore 

Uee.  -  _ 

Proteit.  Hocquid^^m  vcrum  cft :  fcd  fimultamcnoite-i 
dit  Baptifmi  virtutcm  fcmpcr  adeflc  ,  ubi  adeft  fitfuUtit 

tenfcierttiA  ben*. 

Bellarm.  3.  Paulus  Eph,^.  cumdidtmtinians  eamtnctihqtii" 

lur  tle  fingulis  hominihus  ^  feide  vartis. 

Proten.  Difcrtcloquituri/.a?*  dc  fingulis  qui  fiftcntur 
Chrifto  gloriofi,  quoseoufquc  aflirmat  furtficari  lavacr» 
tiqUA  fer  verbum. 

Bellarm.  4.  Siquis  refcrat  ad  fmguloshtmines»  tum  dieendum 
efl-f  Bapifmtm purgarepeccatafuturamtdiate;  quiabapti^^atustmpe" 
trat  vettinm peccatorum  ventahu»,  fi  petat^  &  percharaclerem  Baptif- 
mi,jm  habtt  »d  Sacramentum peemteniiA  ,  qtto  peecata  etiam  mortaliM 
furgaHtur. 

Prottji.  Pctitioncm  fidci  &  poenitentiammcdia  rcmif- 
lioniscfte  nonnegamus  :  fcd  quod  dc  Sacramentopoeni- 
tentiae  adjicitur  ,  quasftionem  ipfam  pctit ,  finc  ulla  pro- 
bationc. 

12.  ProteB.  Etttt.6»\is  Baptifmiin  futurum  apertifli- 
iredcclaratur. 

Bellarm.  Apofldus  ineotapite  nondocet  quemoio  remittatttut 
fectatafoil  Bapttfmum,  fed  quomodo  caveri  debeant. 

Proteft.  Non  tantum  riocct  quomodo  cavcri  debeant, 
fedctiamquomododcbcantcrucifigi,  mortificari ,  &  fc- 
pcleri  vi  Baptifmi :  fi  vcro  gratiaBaptifmi  valetadpec- 
catimortificationem  poft  Baptifmi  adum ,  nonpotcft 
ncgari,quin  valcat  etiam  ad  peccati  rcmilfTIoncm. 

13.  PrettH.  In  Baptifmo  comir-unicati;  ••  nobis  Chrifti 
puritas,  qujefcmpcrvigcc. 

Bellarm, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


Btu 


'  H   N   R   R   V   A  T    V  S.  ir, 

Bellarm.  Nosjuififitamurprtpriii  &f:n  inl:treHtejn/Iitia. 

-P"'^^-  Fierinulloniodopotell:,  utjuftitianoftrain- 
hajrenteabinjuftitiaercataliberemur, 

14.  Prrten.  Baptifmus  pcr  peccatum  non  dclctur  ;  ei., 
imo  tota  vita  vim  f iiam  poteric  exercere. 
^  Bellarm.  i.  Charaaer  tan.  ■■.■^t. 

rrotefl.  Qiiiamvis  hoc  Fal/..  ,  ,  rJo  loco  patcbir, fi  ta- 
men  talem  charadercm  relinquat  Baprifmus ,  qualcTi 
Pontihciinobisdcfcribunt,  fufticitcum  hde  Sc  pceniteu- 
tiaadvimBaptifmicontinuandam  dc  rcnovand^m.  c^.i, 
raaertseffeamefi.lfMbilitare  ai  gratiam  quaniHm  efi  defe.ait  Alcx. 
Al^.q.^.  Characler{  a,t      ■  hSacr.l.Z.c.K).  )  aftHyn 

luttaU  cHttum,  iorf.gutAt  .  ,  ,  .  .  .  v  -,r,um,&  res  Smh^ 
tttentt. 

Bcllarm.  5,  Vos  charaderem  nen  aimtttitis. 
ProteSi.  Non  talem  qualcm  Pontiricii  volunt ,  fed  reU- 
tionem  illam  charaderifticam  qua  fu/ncit  ad  vim  Baptif- 
f  nii  continuandam  ,  &  cum  lide  ac  rcfipifcentia  rcnovan- 
aam,non  negamus. 

BcIIarm.  3.  Charaflernen  esl  fi^numvifthHe. 
Pr«/^/?.  Satis  eft,  fi  ligni  vi/ibilis  vim  faciatcontinuari- 
Bellai  m.  4.  SimtUrattone  Eu^harifttamandueatio/femelpera- 
Ita^fempermanerett  & frotnie fruftr.^repsteretur. 

Proteil.  Euchariftia^  vis  non  tranlit .  fedmanet.-non 
fruftra  tamen  repetitur  :  quiaDcus  voluit  nutritioncm 
Sacramentalem  laepiusirerari ,  ficut  fpiritualiscommu^ 
nioperficiturgradatim  :  fed  unio  ,  vclinlitioin  Chriftu. 
;  ac  ingeneratio  vitas ,  qu£B  proprie  m  Baptifmo  I 
tatur,  icmel  tantum  voluic  reprafentari,  ficuc . 
tur,  virtute  ejus  tamcn  poftea  continuata  &  renovata 
i^.  Proteft.  Baptifmus  cft  ligillum  rideipcenitcntibus. 
iJellarm.  Pcenitenubus  ante.  aon  pofi  Bapiifmum. 
Proteft.  Communis  eft  dodrina omnium  Scholaftico- 
^^T^>tumqutfiilefinef(tnttenttaatceittaiBAp 
^tceicnteficltone  ^&pxnitenti.iacccientercctpert. 
^Baptifrm,  Baptifmotpfo  n»n  iterato.  Nonclt.iutcm  credibilc 
•tJapcmnum  elftcaciorem  cfrepoftcain  iisqui  "  '  ce- 
«lcbant,  quam  inaliis,  quifyncera  fide  &  ic'.  -.  x 

leundcMi  recepcrunt. 


R  r  6 


C  A  P  V  T 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BBLLARMINVS 

C  A  P  V  T  III. 

Quim»  fecMnda  til  defartibtti  feemtentU  :  de  quilxts  tamen  nuUiim 
temrovtrfiam  difittiaef6rmatam&  traSiatam  habemus  a  BcU.fietn 
tx  antmaiverfiombHS  qmbujdam  brevikHi  ad  tUa  ^ua  ab  iffo pnpo^  1' 
Hununfietmamfefium. 

BEUarm.  I.  QHaflio efi  » quot fint  partes  tecnitentia  ;  five  quit 
fint  a£lionts  tn  hominefmnt'    '      cejfnriitUt  abfolutioncm  />fm- 
*ere  t&cumDco  tngratiamrt      .  .  . 

Proteil.  Non  poenitentia  tantum  ,  fcd  fides  impnmis 
<ftne:eiraria  homini  peccatoii ,  ut  cum  Deo  m  gratiam 
iccirepoJlit.  Hsecigitur  quaeftioremetipfam  evertit. 

2.  Bellarm.  CathoUdfummoconfenfu  tres  afiignantfcmitentta 
farteSt  contfitionemt  tonfefiiouem,  &  fatifaclicnem. 

Protelf.  Alcx.Al.p.^  q.l6»m.i.a.l,  difertis verbis negat, 
haseirepartespsenitcntias  virtutis  ,  aut  aduselicitoa  ab 
ea.  BcUarm.ipfcc.19.  fatetur.  extra  Sacramentumali- 
quando  folam  contritionem  interiorcm  fufHcerc  ad  falu- 
tem.  Iftae  igitur  non  funt  aftioncs  abfolute  neceffariae, 
ut  peccator  cum  Deo  in  gratiam  redirc  polTit;  qux  tamen 
eft  defciiptio  partiu  poenitentiae  jam  modo  traditaa 
Bellarm.  Scotus  in  4.  d.i4.q.4.&  dift.l6.  q.I.  contendit 
folam  abfolutioncm  cffcintegrum  paenitentiae  facramen.-  : 
tum  ,quinfola  fignificat  gratiam.  Durandus  ,  ctiamin  ^.  | 
dift.i6.quaeft.l.  negatpUnecontritionem  &  fatish-wftio-  t 
nemcffehujus  Sacramcnti  partcs  :  &  fuam  fentcntiam  | 
iatcr aliaargumenta  indc confirmat,  quod  Sacramentu. 
nonfittotum  fuccciTivum,  fed  pcrmanens  quod  partcj  ' 
fuasomnes  fimul  habere  neceire  eft  :  fed  fatistadrio  cft 
poftcrior  tempore  quam  vei  contritio,  vcl  conteflio, 
veletiam  abfolutio. 

3 .  Bellai m.  Quidam  adverfariorum  dotent ,  dttas effe partes  p»* 
ttitentia,  tontritionem  &  fidem. 

Fiotefi.  Pcr  panitcntiam  intelligunt  illi  convcrfione 
totam  vcl  ut  Bellarm.  antcadixit,  omnesadusquine» 
cclTarii  funt  ut  peccator  cum  Deoin  gratiam  redire  pofllt: 
&  in  contritione  includunt  propoiitum  cmendationis 
vitae. 

4.  Bcllarm.  Altera  eflfententiaeerum  ,  qui  adiUas  duaspar^ 
tes  adjunitint  tertiam,  vid.  obedienttnm  novam, 

Froteft.  Eft  una  &  eadem  fcntentia  cum  priore :  pro 
pofitum  enim  emendationis ,  quod  contritionem  genui 
nam  ncceffario  comitatur,  pcrfrudum  ruumdcfignatj 
obcdicnuam  fcilicct  novam. 

B,  r  6         S\  fidUrm 


.1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E    R   V   A   T    V   S.  j6t 
Bcllarm.  TertiafenteniU  ,  qua  duai  fanitentia  partes  ctn-> 
fittutt ,  mortificationem  &  vtvtficatitnem. 

Proteft.  ittx  voccs ,  fi  ad  propofitum  voluntatis  rcfc- 
tantur  ,  idem  fonant  quod  contritio  ,  &  ftudium  cmcn-i 
dationis  vel  obedientia:  novjE;  fi  eftedum  ipium  notent 
tum  pa  nitentiam  defignant  cum  fuo  proprio  fiuctu,  qu*i 
in  fandiricatione  confiftit.In  iftis  igiturfcntentfaru  nul 
■left  alia  varicta>,quamquaeex  latiore  &  ftridiore  eiuf' 
_.'m  yoci5  acceptioneexuigit.  Prastcreacum  nulia  fir 
rum  fententiarum  ,  quae  vel  de  Sacramento  ,  vcl  nro„r,> 
de  exterioribus  aclibus  poenitcntias  diftribuendis  a^fr 
nihilquicquam  faciuntiftaad  controvcrfiam  de  Din,- 
tentix  Sacramento.  ae  poeni- 

6.  Bellarm.  Terrtr  anim  imuffits  a /ege  non  rtne  interpmes 
Mentis  nttmeratur, 

terrorcs  ad  poenitentiam  requiii  Tudcn- 
tini  ff.e.6.  agnofcunt ,  &  Bellarm.  non  negat ;  alio  aute 
femupro  parterefipifcentiae  falutaris  ^  noftris  nonha^ 
bcntur.  "'iu^- 

7.  Belhrm.  Ftdesnon  eflpmpotnitcntia» /ieetadeameffcien.^ 
n  neceffarto  r<  quira  ,ur. 

Prstesl.  Ncquedicimusnos,  fidem  cflTepartem  poeni- 
jtentia  ftridefumtae  ,  fed  converlionis  ill,us  ,  qu*  refi, 
pifcentia  fxpe  vocarur  ,  vel  utBelUrm.  loquitur  ,  adua 
illorum  ,  qui  necellario  requiruntur ,  ut  pcccatit  cum 
Dcoin  gratiamredirepoilit. 

8.  BelUrm.  Non  lun:  omnia  bcna  optra  ,  qua  toff  jufl.ficatio^ 
*tfmpunt,tnterpartes  p«»i.'entianumeranda. 

/j^teiJ,  Neque^nobis  ita  numerantur,  nifiquatenus 
Aidusminuspropriepartciquibufdam  vocantur 
9-  Bellarm.  Non  recle pimuntur  .  -nitentiu partes ,  morttficati, 
\^f>rvtficatto,adeumfenrHmquo  h  Caiu.no&Be^a  acctpiunttlr 
I    J-mfi?.  Reaiffime ,  quate.nis  converfio  voluntatisi 
laload  bonumper  iftos  tcrminosdefignatur. 
Bcllarm.  l.  Dicunt  pamtentiam  tff<.  fruaumfidei  iuflifican^ 
tti  :fed  Scrtptura  divtnapafitm  docent ,  pwn.ienttam  vtameke  iu^ 
(tijitationem. 

Protefl.  Fidei  ©flTeaum  adnatum  &  comitans  eftpcB, 
mtentia,  juftificatioeft  effeduiaconfequcns;  h^cduo 
tgituroptime  cunveniunt. 

^««''"»'''« 'mniimhominum  ,  fedpetcatorum 
t^»tum.'ftimorttficatto&vtvtficatt9  tfi  otnniHm  hominum  ,  ttiam 
luftorum.  *  *ii»rit 

^„1"«^*  mortificatio  non  eflet  peccato- 

irum,&  omnes homines  noneflentin  ifta  vita  pccca? ores. 
r^^f  \^^^^^^^*  '^^f^O*^tt^^itit«»tttntta,contmio,  (tnfefiio,& 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l5l  BELLARMINVS 

rrtten.  Quomodo,  auc  q  u  rationc  funt  iftae  partcs 
poenitentia? 

Bellarm.  I.  N»»  pcenitentU  nomtne  ftgntficttUirt  hAbttum  Jett 
lirtutemfaHitenttA  :  neque  ettam  ailualem  fcenitentiam  abfelutetfed 
aclitalem  pxnitenttamt  quatenus  ea  expartepaenitentts  ai  remtfittmem 
peecatcrumtn  Satramentoreeonciltationts  Heceffariaesl. 

Protefl.  I.  Fingitur  igitur ,  paenitentiam  ahas  habcrc 
rar:es,quatenui)  eft  neceffariaad  rcconciliationcm.quam 
habetquatenus  eft virtusaut  adlus  :  quafi  ncceflitasaU- 
cujus  reiadfuum  ufum  ,  mutaretcjus  partcs.  III.  Ifi 
paenitentiaquatenuseftneceflariaadfuumfinem  &  ufu, 
nihil  rcquiritur  praeter  virtutcm  vel  difpofitioncm  m- 
ternam,&  externos  ejusaftus.  haec  igitur  diftmaionul- 
lam  habct  partium  oppolitionem.  III.  Iftas  partes  om- 
nesprout  aPontificiis  intelliguntur ,  ncccffarias  ciread 
Baptifmum  Bellarm.  ipfe  nonaflirmabit.  Baptifmusau- 
rem  eft  Sacramentum  reconciliationis. 

Bellarm.  2.  Tres  ifla  fartes  ettam  extra  Sacramentum  » ft*0 
qnoiam  medofuttt ,  acfucrunt  neceffarid  in  omnttege. 

PreteiJ.  Dcbcnt  igitur  fuo  quodam  modo  ,  partescflc 
velvirtutis  poenitentiaeadualisabfolutc ;  quod  tamcn 
Bellam.  modo  negavit. 

Bellarm.  3.  Cmtrttie,  Confej!io,&  Satisfaiho  y  faltemtnge^ 
nere,  funt  aflus  quiiam  virtutis  pctmtenttA  ,  ac  ferhocfartes,  aevem 
luttmen-.brafcentteHtiAaclualts»  .  'h. 

Pmfif.  Decontritionc,  & confcmone  hoc  nos non  r 
ncgamus ,  fed  tantum  de  fatiafadlone  ,  de  cujus ligmcnti 
prasfumptionc  poftcadifputandum  erit. 

De  Contritione  nullacft  graviscontrovcrfiaquae  hoc 
inloco  potcft  tradari.  Dc  Confeflione  quaeftio  eftilU 
faiTiofa  :  an  omnia  pcccata  mortalmm  faceidotibuscon- 
fiterifit  jurcdivino  neceirarium  iiaquipoft  Baptiimum 
inpeccatalabuntur  ?  Pontificilaffirmant ,  nos  negamus. 

Argumcnta  Bellarmini. 

II.  BelUrm.  Quimortali  peccatofeobfirixerunt,  tenenturjure 
divinopanitentiamagere  ,  &reconciltattonemcum  Deoquarere  ;  fei 
ntedium  neceffartum  ad  recotuiliatttnempoft  Baptifmum  ,  cH  tOMf 
feccatorumemniumfacerdeti  faBa;  ergetenentur\ureiivtno^  quti  -  ^ 
BaflifmummortalipeccAto  fe  obnrtnxcrunt ,  facirdoti  peccataomnta 
eonfitert,  Affumptto  hac  ratiodnatione  concluditur.  Chnftus  insli^ 
tuit  facerdetes  judices  fupcr  terram>cum  eafotcftate  ,  ut  fine  ifferum 
foitentia  nemo poft  Baptif>.iumlapfusrecoHctliarifofiit:fednequeunt 
facerdotisnrtejudicare  tmfipcccatacognofcant  ;  ^rgejuredtvtnote^ 
ntntur  qut  fsfl  Baptifmum  laffi  funt,  pcccata [ua  faicrdettbus  aperire  .• 
ac  fer  hoc  eil  confejsiofecc-itorum  medium  neceffarium  ai  rtconcittatio-m 
nem  tis  fitt ^oil  ba^ttfmum  la^fifunt*  Frottft, 


Early  European  Bocjks,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVAT  v 
Protef}.  I.  Magnum  cx  eo  prasjudicium  patitur  Sacra- 
_  mentum  poemtentias  ,  quod  pars  ejUi  primaria ,  &quaj 
.  ncccnarradicitureflc  ad  falutcm  omniumfere  lidelium 
lon  poflit  Scriptura  uUo  teftimonio  probari ,  finctam 
?roIixacircuitioneconfcqucntiarum  &  ratiocinationum, 
juarum  vim ,  fi  iirma  cflet ,  uc  vulgus  fidelium  percipe- 
ret,  non  c-flet  tamen  cxfpedandum.  1 1.  Sine  ulla  ratio- 
"ie,  aiit  fundamento,  reltrlngitBellaim.tamconfeflionc 
i  ^eccatorum  ,  quam  minillerii  potcftatem  qu«  fpedat  rc- 
3  ;onciliationem  ,  ad  peccata  illa  qua:  vocantur  mortalia. 
laqueillafolaquaepoftBaptifmumadmittuntur.  Eadem 
:Het  confequentia,  fi  quis  Ita  ratiocinarecur. :  Dim  confJi^ 
luufacerdotesjudues,  ut  ex  tprorHmfcntenttz  mortalta  ptccata  Mtn^ 
yuerenttna  ventAhbHS  ,  &  venialiah  mortaltlus  nec  non  ut  exipCorum 
^Menttapocmtentes  admittantur  ad  Bapttfmi*m  ^  iS- ,   '  . 

\eantHr,  fed  neque  facerdotes  reUejudtcare pcffum  -f  , 

! .        venialia  ;  nec  de  quiiuspeccatishomtHiS  Bapitrandes 
'    -(^^J'dequUusnon  yfnftommaomninopeccataetiamanu  Ba^ 
^t  tnurnadmjfa  ccgnofcanty  trgc  ommi*m  confcpo  e/f  jurts  dtvmi, 
fc>uarc2ipfede;a.».^S4r.^r>.26.fateturJL;,i//;„U 

r^atem  extcndt.  a  CyprtanoXhryfoflomo.Iftdoro,  yiuiuflmo,  &  ham 
xterpretaitonem  tffe  tolerabtUm  .  prcpter  auclmtatem  d.tUrum  PatrH 
lejuedamnaria  ConciUo  tpfo  Tridcntino.  III.  Contranatu- 
brj.'nlV'"^^P'''f''''*-^"Siturfaccrdosjudexin^^^^^ 
olvendotantum  &  nonin condcmnando.  Sicutautcm 

bl'^  n'  '"'"^"^*^^""P^""^"^«  declarando  fen' 
temnm peicondemnantem.  ficetiam  pocnitentesabfoU 
it,  declarando  teftificando  &  applicando  fententiam  Dei 
ionfa.^tT"')^'  An,b,g„edKcuraBellarm.  nemtneJ^ 

ileJ  aI^h '^?  ^^"Sifter,  Altiliodorenfis, 

tUex.  A len.  Bonav.  Occam.  Gabr.  Abulcnfis.  &c.  diferre 
•  ^*^'"  Proprie  rcmitcere  pcccacaquoad  cJi! 
litp, autctiam quoad  poenam  ^ternam  ;  ficut  Suarex  ip, 
efatctur  de  pocnKentis  Sacram.  difp.  i6.  <.QucmadmL 

..en?r";^^^'"''"^"^r^^^""°^"'"  '  rfcerdolp^eft  reti^ie; 
klnf  r  T^  fingulariter  noncognofcit .  &  abfoIvcrc\ 
■oeni.  temporalibus  quarumaccuratamcognitioncm  no 
labet  quatenus  rcmiiTa;  fint  &  quatenus  remittendae,Cc 
es\    Jca^^^^^  Chriftipofle  abfolvercpoenit^ci. 

ov  it^Chiiftnm  ^  particularitcr  non  cognofcit^quia 
arkWhrri?  «""^^^^^'^^'^"'^«"^«^^'^«"in^buspe^^ 
T^n.  r.A^V  facitut  judex  prcpric 

iiCtus.fcdutjudicisminiftcr.  f  f 

'J^V^tf!l^''^\  ^;'*fT  P-^^cipua.  ex  ^u:yus  judiciaria po^ 
pf«  ^^Mr*w  &fuc(ejfnm  cmm  tn  cauf^  ^xntmtim  dJon^ 

Simri 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1^4  BBLLAB.MINVS 
iltariptttn.Mat.  16.19  <lr  1 8- 1 8.  M.  20.  v.  «3. 

rrtuil.  ludiciaiiae  poteftatis  in  ifti^  locis  mentionem 
fieiinon  ncgamus:  fedejus  audoritatem  ac  potcftatem 
cffe  pencs  Chiiftum  folumaffirmamus  ,  &  miniftcrmm 
tantum  pencbChrifti  miniftros.  Simili  fere  modo  hsc 
loca  funt  intelligenda  ,  quo  verba  illa  Dei  ad  Prophetam. 
Jer  I .  I o.  Prsfiuo  u  hodscrno  iiegetiubui  ipfis  &  regnti,  ad  exslirpan- 
dum,  &  ad  demolvndum  ,  6-  ad  perdenium .  <^  ad  defirttendum,  &  ad 
AdificaniMm  ,  ir  adpUntmdum. 

Bellarm.  I.  ProbAiur  hecprimo  exmetaphera  cliivium.  Matt. 
1 6 .  nam  claves  nen  feUnt  fiert,  vtl  dari  adfignificandum,  oiltum  cffe 
(lattfum  vel  apertum  .  fed  ad  epcriendum  &  claudendum  reipfa .  _ 

Preteft.  t  Non  decct  Bellarm.  ex  mctaphora  argume- 
tari  in  quaeftione  Sacramentaria.  narravit  cnim  nobis  an- 
tea  ,  de  Sacr.  Euchar.  1. 1.  c.  9.  Sacramenta^  Deo  mftituit 
propriisverbis  non  metaphoricis.  II.  Nos  concedimus 
totam  iftam  conclufior.em ,  claves  nempe  datas  elTc 
Apoftolis&  eorum  fuccflbribus  ,  ad  apericndum  ,  oc 
claudendum,  fed  minifterialitcr  tantum  ,  ideft  ,  per 
miniftcriumEuangelii,  quod  eft  minifterium  Spintus. 
quo  Spirituapcritur  aditusin  calum  poenitcntibus.  m 
tamen  de  audroritatc  judiciaria  quaeratur ,   illam  in 
Chrifto  folo  maneredicimus ,  &  k  mmiftris  declarari. 
Aliudeft  remcfficcreminifterialiter  ,  &  almd  autton- 
tatem  &  poieftatcm  rci  formaliter  poflidcre.  Idem  re- 
fpondemus  adaltera  illa  metaphora  ,  quae  mverbis/*- 
gandi  &felvendi  occurnt.  Miniftri  enim  verc  folvunt  dcc- 
catorcs,gratiamiIlampraBdicando&  fuo  modominiftra- 
doperquamfolvuntur  :  folutionem  autemfattamnon  i 
fua  poteftatc  aut  auftoritatc ,  fed  a  Chnfto  folo  piofe- 
itam  teftantur. 

Bellarm.  2.  Joh.to,  Expreffedaturpetenas  .nenfolumremtf 
tendi  peccata  ,  fed  etiam  retinendi  :  retinere  autem  quid  eil ,  nifi  noUe 
temttttret  proinie  ne^atur  remifito  illts  ,  quibus  neluerint  facerdotei 

rtmittere.  , 
Prtten.  I.  Sicut  retincntur  impoenitentium  pcccata  a 
minift ris,non  poteftate  j udiciaria, fed  minlfteriali  decla- 
ratione  voluntatis  Dci,fic  etiam  fimili  declaratione  ab  lis 
rcmittunturpeccata  pocnitentium.  II.  RetentioDecca-. 
torum  nonpendet  cx  voluntate  facerdotum  :  velenim 
rcmittunturpcccatacrcdenti,  &  rcfipifcenti  (  quicquid 
faccrdos  vclit  aut  nolit  )  vel  Euangelium  non  eft  verum. 
III.  Si  duofacerdotes  unam  &  candem  confeflionem 
audientes  inter  fc  diffentiant,  ita  ut  unus  i  emittat,  &  al- 
tcr  rctincai  peccata  confitentis,  quid  tandcm  fiet  ?  ex  hac 
fcntcntia,  vel  dcbcntilUpcccata  iimul  rctineti,&  rcmit- 

ti  j  vel 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


r 


L    N    i:    R.   V   A   T    V  S.  t^e 
V-  vel  neque  retinen.  neqiie  remitti :  fed  recundum  vel 
—^tem  ex  voluntatc  Dei,  non  facerdotum  .  vel  retine- 
vel  remittantur. 

Bellarm.  3.  Nondicit  DominHS qusrrm  remifmtis  pfceaU, 
nift  erant^fcd  remitiuntHr  eis. 

Protcst.  I.  BelUrm.  in  tota  hac  cau:a  non  vult  intelli-i 
jcre  iententiam  noftram.  Dicimuicnim  miniftruChri^ 
Iti  minifterialicer  rem;tterc,  &  non  tantum  quatenus  dc- 
|Clarat  peccata  eire  antea  rcmiira,  fed  etiam  quatenus  era- 
ttiam  DeiinEuangehocKhibet  ex  cujus  applicatione  rc- 
irniino  iequitur  pcccatorum.  Conccdimus  nosquodCa- 
^jetrtUus  oblervar  ex  hac  voce,  remittuntur  :  ne  inteUtgtremm 
r  amheutattve  dtyma,  peccata  k  dtfctpuUs  mn  dtxit ,  remittttepeccAla. 
■  /         -ftm  rcmtfritts  feecata  remtttuntur  eis :  ut  vis  Cr  effcacia  re- 
/  ,        expUcareturnon  tn  diftpitlis .  reitn  Deorcmtttente  ,  dicend» 
tnim  qmrum  rcmtf.rttts peccata  .  rtmtfiionem  quidem,  fedmtnt/itria^ 
tem/t''Hifiearefe  monftrat,ex  eo  q»odfttb)Hngit,rcmtttuntur  eis. 

BcUarm.  4.  /^f^n  Uvoce.  qitcrum.  iqtnenim 

VHlt  Domtnus  omnibu, .  ,       .........  remtttt :  fed  Ettangdtttm  om^ 

nib;tstni,fintte  prsdtcandum  eSl  :  &  cmnibus  omntno  d.ir,  potcsJ  ctn.. 
d:t,.n,ltstUa,bfol.mo:r  •     ^  ,  fi  credts.  Non  lo^ 

^  <.tur  tgttur  Dommrtsu  ,  .  ,  .  . 

Protesi  1.  llLi  praedicatio  Euangelii :  remittuntur  tibi 
cccata,  fi  credis,  non  remittit  peccata,  nili  lideilb  pofi- 
a  quam  rcquirit :  poiita  autcm  iUa  lide  ,  tum  virtutcm 
labet  rcmittcntcmin  lUo  lidcli,  quam  in  aliis  non  habcc. 
5>yllog!fmus  tahs  conficitur  ;  5/  cndi;.  remtttttntur  tihpecca^ 
ta  :  ha2c  propofitio  eft  generalis.  Airumtio  fit  ab  illo  cui 
uangelium  ita  praedicatur.  Egocredo.    Conclulio  inde 
^qu uur  li ng! j laris rcmimon is :  Erjo tibt remii.iirHr peccata.  1 1. 
X  hac  vocc  ^Hornm,  concludit  Cajet.  ita  :  mn  dictt .  re^ 
tmterttts,  red  quorhm  retmiterttts,  ut  int^lltgt-nus,  nm  concrdt  f^iuU 
'     '  V        ■  ,  alta  :  tmptum  enim  tfl 

.  Deojpcrar   ..m^&fiK...  ,  .  r.ptum  eil  mimfiros  ejus 

^midtam  dare  ventam.  Impjc  igitur  faciunt  facriliculi  Pon- 
:ihcu,  qui  remittunt  mortalia  peccata,o«  rerinenc  venia- 
ia,ac  relervata ,  remittunt  quoadculpam  ,  acpxnam 
crnam  ,  &  rccinent  quoad  poenani  teinporalem. 
Bellarm.  5.  CoUigttttrettamexcAremoniatWn^ationis:  Dedit 
omtnus  Spiritttmfancluminfttffiando.qutadedttdoKHm  peccatiren 
Aniittndt ,  uon  tcndonando  ,  fed  plane  extingnenda ,  ae  difivtndo.  ut 
n:  nfUtttsextinguictgnem&         t  nebuUs  ,  fit  etiamabfotutiofa'^ 
i.r.i.tn  peccata  dt//>crg,t.  &  ei       .  rt  facit. 

Protefl.  CoUeCtioiftacxilatu  magiseft  ridicula,quam 
itfcno  debeat  refutari :  evanefcat  ut  riatus. 
13.  Beilarm.  Smon  cffmt  faccrdota  judices ,  ntmo  periret  ex 

€0  folumt 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


166  B  E   L   L   A    R    M   I    N    V  S 

eo  folum^  quoi  faceriotem  reconcHiantem  habere  non  fo{!it. 

rrotefi.  Siquifquam  relipifcens  &  ciedens  penret  c 
co  folum  ,  quod  facerdotem  rcconciliantem  habercno 
poffit ,  tum  falfum  efiet  Euangelium  :  Qmcreditin  Ftlimy.^ 
habetvitam  dternam.  lohan.  3- 

14.  BcUarm.  Stfacerdos  non  aliter  prccata  remttteret  ^  ^Ha  ^^ 
annt4uciando  divmas  fromijiioncs ,  fruHra  &  nduHle  abfolveremu. 
fnrdi. 

Protefl.  Refpondemus  hic  fecundum  diftinftione  Alex* 
A  l.  p. J..  2 1 .  m.  I .  foteftas  clavium  exttnditur  ad  culpam  dvltndam, 
fcr  modum  deprecantis  &  tmpetrantis  abfoUticncm  ^  nonper  modHm 
tmpcHicntts ;  prccando  &  impetrando  potius  quam  impcr- 
tiendo  abfolvitur  ille,  qui  ita  furdus  eft,  aut  fenlibus  dc- 
ftitutus,  ut  Euangclium  ipfi  non  poflit  uUomodoinfi- 
nuari.  Abfolutio  homini^i  furdi  firmum  fuppeditat  no- 
bisargumcntum  advcrfus  dodvinam  Bellaim.  qua  do- 
cct  Sacramenta  cffe  phyfica inftrumenta  gratiae  in  anima 
cfiiciendse.  Abfolutio  cnim  furdo  collata,  nihilquicquam 
opcratu r  in cj us corporc,  ncdum  in  animam  corpore  mc- 
diante. 

15.  Bellarm.  CumMiniflerdicittremittunturtibtpeccataf  aut 
abfoiute  hoc pronunctat,  aut  ex  hypothcft  »  ft  credas,  &c.  fi  abfolute»  te^ 
tnere  idpronunciat ,  fi  cx  hypothtfi  taJts  abfolutio  ex  incerta  condittont 
fendcns  *  non  poteft  poenitentem  reddcrecertum  acceptd  remifitouts. 

Protefi.  Pronunciat  minifter  remifiionem  abfolute  ,  fi- 
dem  &  refipifccntiam  fupponens,  ficut  antca  fuit  in  fy  1- 
logifmo  dcclaratum,  conditio  autem  illa  fuppofita  poeni-. 
tcnti  poteft  ac  debet  cfiTe  ccrta. 

16.  Bcilarm.  Siabfoluttonon  efl  a^iojtiiicialis.fed fimplcx  an* 
nuntattodtvtnApromifiionts.tum  laicus^  famina,  futr  infidcltSj  dia^ 
bolus^ffitacus  non  mtnus  abfolvire  potcrit  quam  facerdos. 

Protefl.  Non  fequitur  :  quia  Paftor  fidelis  fingulaiitcr 
ad  iftam  Ifegationcm  defignatur  a  Chrifto  Bellaim.  inte* 
rim  blafphematpraedicatione  Euangelii  ,dumillam  vult 
opuscflc  pfitaci,  diaboli ,  velpueriinfidcIis,anpoteftpfi- 
tacus,  aut  diabolus  nuncius  elfe  Apoftolicus  ,  aut  legatus 
k  latere  Papae  ,  in  voluntatc  cjus  populis  annuncianda  ?  fi 
potcft  ,  alia  tamcn  cft  ratio  Euangclicas  legationis. 

17.  Bellarm.  JExfiguris  ludaicis  duplex  argtimentumfumi ps^ 
tcft  I.  Si  ccnfefito  quam  Deusin  Teftamcntovetiriextgebat  ,  fi^ura 
quadam  erat»  ut  rtvera  erat»cum  omnia  conttngerent  iUts  in  figuram^ 
l.Cor.lo.  certeneceffe  eftutin  Tenamentonovo  fit  etiam  confefii$ 
feccatorum  k  De§  praccpta  ^  &C'  2.  St  confefito  neceffarta  erat  coram 
Dei  Mtniftro  eo  tewpore^  multo  magis  tempore  novt  Tefiamenti 

Proteft.  I.  Fundamentum  hujus  argumenti  nullucft. 
Nequc  cnim  ullastigurse  fucrunt  figurarum  auc  Sacra- 

mcntorurai 


4 


Kl 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


iNHRrATVS.  lAy 

mentorum  ;  neque  dicit  Apoaolus  omma  contfgrtre  luC 
dasi.  infiguram  repraercntantcm  ,  fed  m  exempfum  ad- 
momtionis.  II.  Conclufiones  tamen  ifta,  l.bcuei  con- 

igiturnoneftqiiodlaboiemus.  *  ^n^^ns 

a.  ^J^^fk  ^«''Po^^let  Cajetanusinlocum  :  iefmbuntur ccn^ 
ptmtcs  faaa  fna  procuUtthio  tn  pnere  ant  psdlue.  ncn  emm  fnU  con^ 
M'»f'tcrarncn,nhs,f,dfrofefiiopan,tent,.tvii^  prstirh^, 

19.  •Bellarm.  2.Ccr.^.  Mtmslrtfunt  legat,  Cfjrtft,  fedaui  mit- 
tuntur  legat,  cnrnpoteHate recmcUandt  tmm.cos  Rcgi^,  non  plffunt  rc^ 

r:,rr.l   \  V    ^  quidquam  valcrct ,  confefllo 

f?i/no.  "n.'^^"  antecederc  debet  baptirmum.  i  I.  Legi! 
tus  potcft  cognofcere  ex  eo  qui  mittit  eum  ,  quid  eeerinc 

tc  ru\[r  afJH''°"'''^  ^  ^'^'  ^'erbo  Mmift^r.  /n, 
wfn  i  peccatores.  1 1 1.  Inauditum  ad, 

Jof.w'  '«^pumahcujusregisadrebelles  reconcilian- 

«"^   li  rr/^; "^"i'''^"'  confeiiionem  audiviiTc  de  fmgu. 
iii  cnmmibus  admiilis.  ® 

P?-;J^'« inv.cempeccataveftra 
««iS*/?  ^^?"'^"  Cajetanus  mlocum  ;  Non  efi hic  fer^ 
modeconfeJitoHe  facramental,:  ut  fMet  ,x  co quoi d.c,t ,  cnfiteLni 

bi^i  tantumUeddeconfefi.cne^iuammuofatemur  ncs  ieccatores  ,»t 
«Mtune  &  recenc,liattone. 

Apoftoliuloqmtur  de  confemonepcccatorum 

Uellarm.  Pram,/,»  J.r^«,ffr«;^/5  peccatis.i,s4j»i confitentwPec^ 
ItatafuaDeo,  n0nv.det.4r  uliaexslare.n  divin.s  l.ter.s  ^ 

r^^^^^^^^^^ienfu^-nihilvellevidcrc.quodcom- 
cntis  ipforumrepugnat.  Tot  funt  promifs  ones  huius 

^emem  ^^Jlirnr  '  'r^^"r"°"  debeat^opter  tam impct* 
ocntem  airertionem  feorfim  commemorari. 

JI.a"^^^].^^^'^' ^"•^"''^*''"  reperiunturinitium 
^^bmjje  ex  Cond.ial.cujusOcccnom.c, ,  ««//«wjwi  Pc«/,Mrf„r/»,  .« 
WP^nfefitoautem  non  reper.tur  tale.n.tium  habmffe  ,  fed  efi  anti^mor. 

s/Z'^'^'  ^  ^^^{^     P  ropofitio  ,  idque  duplici  de  cai;  fa 
mlT^  V  "'"'^'  Potuerunt  initium  habef  c  a  Comc 
riim  &  Pontiiicum  decretis,quoruminitium  neutiq  .^^ 
"  Secundo.  quiaillaqu^iniuocx  cS;, 

tudinc 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


,<58  B  E   L   t   A   «.   M    I  N   V  S 

tudine  voluntaria  pauUtim  irrcpferunt,  poftea  *x  clecrc- 

tistranlierunt  in  partcm  juris  humani.  1 1.  Talis  con- 
fcfsio  ,  qualem  Pontificii  urgent ,  non  eft  tantx  antiqui- 
tatis.  III.  Conclufiopoteftconcedi.  Confelsio  non  cft 
juris  humani  quiacjuaedam  copfefiio  cft  jurisdivmi ,  Sc 
confefsioauricularis  nullius eft  juns. 

2,  Bellarm.  T^nu  cjl  ^cnfef.cnn  i^f.cultAS  .  ut  nutto  mci» 
creithileat,  vcl  Eulefis  Pr^^ucs  au[t*rosfmSfc  lcgcm  hufuf,,oit  fcyre, 
aut  poJlos  prfu.cUr,fctH.Sfc.  ut  c)ufmUi  Ugcm  acofcrcm  .  mfUrut^ 
nummpmHm  ,  d.vmainHttutto  ,  &  dtvmftpromrf.oacrc^^^^^^^^^^^^ 

Protcfl.  Quali  Scribse  &  Phariiaci  olimnon  l^S;^v«rint 
oncra  gravu,  dimciliaqucportatu,& impofucvmt  in  hu- 

mcrosliomiAum,  anema.idatoulloDci.  ,f f  •'•%3-'^-4-  . 

24.  Bcllarm.  Infis,n..cficonfeji.cn,sut,Utas  lUufir^  m.fcr.cor''  h 

diAm  &  jumtiam  Dci  faftorcs  .nliru.t  ad  morbos  ov.umfuarum  rede  .  H 

(urxndos,  EccUfi^m  &  RcmfHbl.cam  emcndAti  &  mutt.phcem  ut.l.ta^  1 

'%fS:tuUa eft  utilitas  confcfsionis  auricularis,  q^^^  , 
tenusabaliisconfef.ionlbusdHIcrt.  fedillaeft  Pe.l^e^;'» 

falhicia  Pontiticiorumomnia  illa  qu*        ^""''^'ItV  ' 
piiqualifcunqueadjuncla  velctteaa,  adfuam  am'cuU- 

?em confcfsioncm  dctorquere.  Memorabihs  admodum 
drfentcntia Marci Ercmit^  .  in Biblioth. 
4..  m  tran.  dc  h.s  qui  futant  fc  oper,busjun.ficart ,  rcg^  ' ^"f 
nms  per  -^itiorum  abncgat,oncm.  &  rcnnnctationem  .fPem  un.ce  confs^ 
deTJndam  apprchcndcrit ,  tunc  in.m.cusfub  confcfUm.s  pr.tc.tu.  antt 
Tntiirrprc%vittaeif.ni.t  ,  utaffcaus  pat.a  ^^^fjXrrlnt 
iurum  incenfos  exufcitct .  &  homtnem  latentcr  .nj  ur.a  ^"^'IZ  > 
tnimficlaru  &affca.bus.mmtcuscx.ftat',  neCeffar.o  obtcnebrab,tur, 
ieZLs &tcnfufusproptcrpcrpetratav.t.a,Etfinebu^fu^^^^^^^ 
voluptatumamansfuer.t.  omn.no  unapcrjcvcrab.t  ^  &  affeaoamme  n 
cumcccurrent.bus  affeilton.bus  fam.tiar.tatem  ccmrahct.ut J»»;  f 
t.cipatio  talts  mcmoria  .  &  ncn  confcfsto  .nvcn.atur.  Itaqf*efi  voluer.s  v 
Dcoofferre  irreprchenf.bilcm  confcfs.onem  ,  fpec.atim  errorum  ne  recor^  - 
derts  {namvaldeinciuinarcsan.mum  )  verum  horum  iOcccbras  gcne^ 

'''^2<7^Bcilarm.  Idemccnfirmari  pttcH  ex  mrraculis  confeficniu 
TroteSt.  Dc  hujufmodi  miraculis  rcfponfum  illud  Ger- 
fonis  valet.  MundMS  fcnefcens  phaniafMm  pat.tur  m.racutorum» 
ftcut  homofenex  phantafiatur.nfomne. 

CaP.  IV.    De  SattsfaCiione    (jnid  ftt» 
T    H    E     S     I     S  I- 

t 

BEllarm.  Satisfaclo  nihil  efi  al.ud  ,  n.fi  ad.o  qu/t  i<  qu.  alternmA 
Ufit ,  tantumfacit  quantum  fatis  eil  ad  tnjurtam  comfnfandamy]} 
five  quantum  .s  qm  Ufus  cjljufie  extg.t,  Proteit.  \ 


E   N    t  V    A    i    V  S. 

Trote/J.  I.  Multoaccuratior  eftdifinitio  illa  Scotijn^. 
d.  15,  ijuam  Bellarm.  non  ex  ignorantia  ,  fed  ex  aftutia 
mu  tavK  :  Sattsf/iclio  eft  reddttio  Aquivalentis  >  volt4ntarie » alias  in-* 
^      dehtti,  I  I.  Variatioilla  defcriptionis  :  five  qtianiHm  ts 
2f^W 71^5  f/? /i*y?^        ,  fatistadionis  naturam  planc  confundit* 
niPater  enim  a  filio  prodigo  &  rebelli  juftc  exigit  vitx 
cmendationem  ,  qua^  tamen  fatisfadionis  nihil  in  fefc 
ihabet. 

2.  Bellarm.  Sati^faclio  aLquanlofit  ai  ahfoltitam  ;:j  perftcia^n 
^ualitatem^  altquandoautemfit  adaqualitatem  imperfeflam  ,  qux 
Mb  acceptatione  &  donatiofte  pattis  Ufa  pndet.  Hac  faltcm  pfleriot 
bcum  habettn  Sacramentopoeniteutia. 

Protefl.  I.  Diftmdioh5Bcmterministali<^cft  ,acfifa-« 
tisfadiodividereturin  fatis  &  femifatisfaaionem.  II. 
In  explicatione,  nullam  differentiam  ponit  inter  fatisfa- 
ftionem  Chrifti  redemptoris  ,  &  hommis  peccatoris  :  na 
Chrifti  ipfius  fatisfadioquatenuspro  nobis  valcbat,  ac-^ 
ccptationc  &  donatione  Dei  nitebatur.  III.  Dubios 
plane  ledores  dimittit  Bellarm.utrum  pcrfedam  vel  im-. 
pcrfedam  fatisfadionem  tribuat  Paenitcntiae  facramcnto^ 
iCMiw faltem  imperfedam  fufcipit  defendendam. 

3.  Bellarm.  Proamicitia  rcftauranda  non  potefthomo  Deo  fatis^ 
facere,  fedpro  jtifiitta  tantum  :  rcHituta  efl  enim  amicitia  pergratui^ 
tam  Dei  mtfertccrdtam  ,  &  pcr  redemptionem  qua  eH  in  ChriHg  lefu 
fed  manet  dciitum  luend^  pcopta  quo  juftitia  fatisfint. 
'     Protefl.  Diftindio  ifta  multis  nominibus  eft  incpta, 

Nam  I.  Cumomnisfatisfadio  fit4J/»7V^r/4m^om^e»/i»^/iwi, 
ficutBcIIarm.  modo  eam  dcfinivit ,  necefFe  eft  ut  omnis 
etiam  fatisfadio  fit  ad  jus  &  juftitiam  reftituendam.  1 1. 
Chriftus  nonalia  ratione  reftituit  nobis  amicitiam  Dei 
quampcrnam  nobisdebitam  ferendo.  III.  Slamlcitia. 
rcftituta ,  poena  pcccati  manet  luenda  ,  tum  amicus  Dei 
poteft  condemnari,  quod  difertis  vcrbis  Apoftolus  dcte^ 
ftatur,  adRcmanos  c.^.v.l. 

4.  Bellarm.Po?»/!  tUaqua  lucniareHatpoft culp.t  remtfsionem 
en  iUa  ipfa  pocnafenfus  ,  quam  in  Gehennapati  debuiffetpeccator,  re^ 

_  mota  foium  dtcrnitate  refpondet  enim  converftoni  tnordinata  qua  eft  in 
^  feccato  ad  creaturas ;  non  eft  posna  damni ,  qua  rcffftndet  avcrfunt  h 
Deo,  a  qtia  pocna  Uberantur  conttnuoqui  redeunt  adgratiam  Dei, 

Proteft.  I.  Remifsioigiturculpae  talis  eft,ut  fenfu  nuU 
10  difcernipofsit  ^condcmnationc.  I  I.  Poenam  Gehen- 
aequivalentem  nemo  mortalis  potcft  lucndo  fupcra-i 
}  Ift^m  poenam  qualis  &  quanta  fit,  cum  nec  fa- 
cnhcuh  Pontiticii,nec  Pontifex  ipfc  novcrit,non  poflunt 
cfle  judicesin  cadcm  juftc commutanda  ^  autpcr  ccrtas 
mcnfurasrclaxanda.  I  V.  Scntcntiamiftam  huncinmo^ 

dum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


170  B   1   L   t   A    K   M    .  ^ 

diim  explicatam  Suatez  ipfe  in  tertmm.  Qualt.  86.  dilp- 
lo.fea.  3-  dili^cnter  admodum  &  folide  refutat  .-^iw» 
aHia  mttxtme  deheiptintrt  iUud  quod  in  peccato grtnjiHi  eft  :  majorest 
lutem  malttta  averfioms  a  Deo,quamconverficmsaJ  creaturas  fecun^ 
do,  qutain  Purraterio  [fecundum  Pontificios)  efi  fuo  modo  poena  dam» 
ni  temporalts  ,  ronfiflens  tn  carentia  vifionis  divinapro  tUofiatu  terlte^ 
auiapuntturpeccatum  quatenuseH  injuna  Dei  y  atqne  adeorattone 
«verfionis.  quarto  quia  peena  quA  reftat  luenda  non  habet  defierattom 
ncm  »  &  obilmattotiem  tn  malo  lonjunclam  <t  proinde  non  AternttAS 
tantumintemporalttatem»  fedfimpliciter  unapanain  atinm  commH'* 

tdur.  . 

Ex  hac  explicatione  fententiae  Pontificorum  quinquc 
controverfias  deducit Bellarminus. 

Primaquaeftio  eft  ,  an  remifla  culpa  remaneataliquan- 
do  reatus  poenae  temporalis  ,  tum  malia  vita  ,  tum  ctiam 
inprsfenti.  Pontificii  affirmant.Nos  autem  quamvis  non 
dubitemus  quin  dignitas  vel  meritu  paenae  maneat ,  dum 
reliquia  peccati  manent ,  &  experientiaipfadoceat  rna- 
lis  variisquse  fuanatura  funtpoenx  ,  in  ifthac  vita  fide- 
les  mftificatos  urgeri  ncgamus  tamen.  vel  paenam  in  vita 
futura  ipfis  luendam  permanere ,  ve\  in  hujusyitae  malis 
vindiftae  divin»  propriam  rationem  inveniri.  vindicta 
autem  propria  eft  quando  malum  quod  alicui  infligitur, 
nonin  bonum,  fcdin  malum  ejus  infligitur.  Malum  aute 
hujufmodi  ab  omnibuspiis  removeri  difertis  verbis  do- 
cct  Paulus  Hwf.  8.  cumomniaipfis  in  bonum  cooperari 
teftatur.  Neque  aliud  quidquam  docemus  ,  hac  in  parte, 
quam  quod  Guiljelmus  Parifienfis,  antiquifsimus  &  gra- 
vifsimus  Scholafticorum  olim  fcripfit  ,  de  Sacram.  in  ge- 
nerali,  fol.4..  Panam  ut  panam.  &  vtndinam  .  impofstbile  eft  Det 
amuo  iam  faClo  recogttare.  Aliud  enim  eft  dicert ,  quia  paterflageUat 
fiUumaliudeft  dtccre .  percutttimmiium.Sdmustntm  amtcos  Detab 
nmanttfsimo,  mifertcotdifsimo  Patre  Deomala  tila  pxn^lia  recipere,  & 
hic  non  ut  pcenam  feu  viniiaam  tracitniia  .  fed  magis  ut  correftiones 
&  medicamenta  ftultitia.  & adjumeniavirtHtis,  ut  malleationes  .five 
fabricationes,  &  tunftones.  five  ablutiones.  &  candtdattones.  Hacau^ 
temnifi  dcittHS  t  &  infani  capitis .  nunquam  dicct  perfecuiitnes  ,  fe» 
vindiclas, 

Argumcnta  Bcllarmini. 

<.  Bcllarm.  ^.Sam.lz.  Davidpofi  impetvatMmwniamadMl^ 
terii.  atquelmnitid'i.  punitus  efl  mtrtefilii,  &  (.  ^4.  pofi  remtjfam 
tulpam  ,  punitur  pelie.  .  .     -  « 

Proteft.  -Non  in  vindidam,  fed  in  admonitione,  &  cor- 

rcftioncm.  ,        .         .  ^ 

BcUarm.  I.  Pann  Dfevidi  infuati  ref^rtm  ai  prdttrttHmfo* 


Pr/.yF.  Refcrtur  ctiam  omnis  correftio  filii  pcccantis. 
a  patre  adh.bit.  .  ad  p.ajteritam  culpam  tanquam  ad  cai- 
famefficientcm  fcd  limul etiam  ad  futurum  ,  tanquam 
ad  finem  &  frudum.  Hr^r.  it.io.  ad  commod»m  noflrj 

:  Protcfi.  Qiiiafuanaturafuitmalum  fugiendum,  quam^ 
Vis  Dcus  ex  gratia  converterit  .V  direxcut  eam  in  bonf, 

in  bonum  hdeluim  qui  moriuntur  &in  aliorumad, 
^omtionem&  corrcd.onem.  &aliquo  etiam  modo  ia 
crudmoncmipforum  moricntium,  fecundum  illud  Apo- 
Itoii  I.Or.li.32.  Df4mjHdicam»r  a  Dommo  .emdim^r  ,  nccum 
muncio  condemnemur, 

BcIIarm.  Qttid dicemus  d.  f.irvulti  .  qtit  p»si  baptirmum  rctentm 
mr,umHr,zelmori-:s  &  doior,bLtcrquemur  '  «'^^«« 
Jrotcff.  Nos  nihilaliud  dicendum  habemus  ,  quamift, 
P^LT"'5'°'  Pontihcios  plcnifsimc  rcfutari.  CumTn  m 
Wlr     oiorR^n'     baptilmo,  umvcrfum  fan.  de,,tumcZ 
ionau,  quodBc  larmmus  cap.  1.  certum  eire  docet  fieri 
inonpotcft,utfibimet,pfisconftent,fiaffirmentmo^^^^^^^^^ 
dolorcsaut  mortcm  infantium  recens  baptizatorum  eir4 
Ipropried.das  poenas.    Qua  Scholafticide  iftLca"S^i\itf 
tibus ,  qu^  in  reccns  baptizatis  locum  hahcnt  fo lci 
rponderc    valent  ctiam  dc  poenitcntium  afflid  onibu; 
^CongrHumfu,t  (  ait  Bonarent.  ina.  d.  4.  )  huiurmod.tJnl>i^. 
y.no^.reLn^cre.  adman,feftaXm  ^L^eTd^^n^Tulc^ 
^ajoftendendum  fruclumpaf,o>m  Chr.H, ;  adbonum  noflrlTmZZl 
^  fl>:.tcr  promovcndum,  damur  enimpropterhum.litatem,  trZr  Z 
y.s,ncufs.onem  ,  prcpter  ft.mulat.onem  adlonum  ,  tropfcZZ^Zm 

7.  Bellarm.  Qusft.o  fecunda  eH ,  anreatm  p^n*  tempcra/is. 
r«<c  remanet  p,ft  culpam  rcm.lfam,  bcnis  red.mi  ^neal  five  Zodidem 
'fi;anproreatupoenafj,tisfiir.pofs.t. 

Prcteft.  Qiun  pofsit  manus  Dcialiquando  per  naturam 
idoncamhumiHationem  &  cmcndationcm  vit*  p^^^^^^ 

.eeamus  DcT°r.^?2A-"'  dubitavit :  fcd  hoc  ficri 

cgamus  pcr  fatisfadioncm  ,  aut  pret  i  folutioncm  fed 
•er  fupplicationcm,  v&  deprccationem  ,  cui  Dcus Tx  m/ 
a^gratia  rebxationem  gravioris  alicujus  caf^gationis^n: 

S.  Bcllaim.  Cathciid tria dcc^nt  l,  P*nastemfcr4lti,lter:us 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccx;rtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


...  BBLLARMINVS 

e  emcfymsJcA.  Panai  ten,forales  huju,  vit*  interdum  non poffe 

rp<5  eleemofvnse  {  aaiones  imperfcd»  ,  debi«e  ,  non  x- 
";i;^tnTes  L,u^  vit.  malis  ;  nonpoJ-«nt  eife  P^^^^^^^^ 

Smnibus pTnis  temporalibus  fine  ullo  fcrupulo  aftrma- 
?eTit .  nili  expericntia  &  fenfu  commum  vidcrcnt  hoc 
Dolfc  rcfelli.  III.  Pofle  ullas  poenas  tolli  ^  nobis  ahis 
Sp^ribusrtanquam  pretio  fatisfaaionis  .  hoc  rcftatpro^ 

bandum. 

Argumenta  Bellarmini 
o  BMlarm   N>mviUob  grav:a  peccat»  meruerantruhverfion* 
9.  Beliatm.  zv/n«^ '*     s      ttretibus  Placatus  DtminHStttvt-^ 
urhts    &  tamtn jejttnns  .facas ,  O  prectpus 

tatem  illam  confervavit.  lon  ult.  ,,.»-m,  r  nrobarc 

rrotcfi.  Vthoccxemplumquasftiomaptenu  ,  proD^ 
^-Kn  /R^Uarminus.  I.  Ninivitisantca  fuiflepcccata  ic 
debuitBclIain  nus^  &  pocn»  dcbitum  folum  rcm.infif- 

miira,  quoad  culpam»  «.P°^"*  "''^  •  :^  ^  proprctio 
f#.    T  T  Ninivitas  obtulifleDco  ,)ejunia  ,  occ.  v 

le.  1 1.  .^'"^y*"^^.-  f.^ionis  I  l  I.  Deum  ideo  confcr- 
redemtioms&  ^^^"^f^V?"'^;  '  Ninivita  fati.fecifTent. 

^xoccafionchumiliationisalicujusincflicacis,  tam 

ti  fatisftaionibus  noftris,  hujulmodi  teft.monia  ninu  ac 
^'"p^I^rDicitur  hoe  Kegi  infideii     -n  jurtificato 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


F   N  B   R   V    A  T 


UJIpI 


7n 


vocaret  fingiilaieiT!  ilUm  rentcnti.nn,4ii.un  miprumpio 
nunciaverat,ficutfccitin  Ninivitis. 

12.  Bcll.iim.  i. Cor.it.  Siwfmttiffoi  dijudifaremns ,  ticn 
mtrque  judtcf>re>r.nr. 

Prcffi.  Hoceft,  fifaceremusofficiumnoftrum.cvi.. 
tarcmus  plngas :  quid  hoc  ad  fatisfaAionem  ? 

i^dfliotertiA  en,»lrum  fpera  fati^-fnnma  vel  (honte  ^  ,■,> 
fint  ^l'?s»d.%  ,  -jel  a  Sacerdettbtts  fro  i^fmm  arbnrte  injungeu.lt. 
Pfntijicttaff,rmant  tntsnegamus. 

Argumcnta  Bellarmini. 


1\.  Bellarm.  Iebfocnitemi.tm  egit  in  favtl!.\  ^  .  .>^.  Dtf^ 
\vidjejttH.%bat,  /jumijacekat ,  induit cilutum  .  flebat  ,  CTc. /j>ente  fna, 
inemine  cogente  .  ut  de  fe  ptk  Jias  fumeret  ,  eb  percata  in  Dettm  admif  k. 

rreteff.  I.  pQjnitentix  &  humiii,itionis  natuiaiia  & 
ufitatafiana,in  extraordinatia  &  folemni  huniiIi.itione, 
p  Deoipio  pocnirentibus imperantur  ,  quatcnus  adjunda 
|talia  fms  fubjeftisadliserent,  ^  ut  cffeda  a  fuis  caufis 
Tmanant,  II.  Non  ininus  ridiculum  eft  nugamcntum 
iftiufmodi  humiliarionis  indicia  m  ooera  latisfadoria 
Itranfubftantiare,  quam  fi  quis  diccret  proftrnrioncm  fer- 
coram  Domino  fuo, Mat.iz.  v.26.  fatisfadionem  fuiire 
>ro  debito/uo  ,  quod  fuit  mille  talentorum    III  Si 
vetcres  illiquafivincnt  &  elegiiient  fibi  opera  laboriofa 
quibus  Dco  f ansfacerent  pio  pcccatis. adjunxiifct ; e  pio- 
teuldubioaliquiseorumputatoribus  Iignorum  haunenti- 
Ibus  aquam,  oncra gi avia  portantibus,  aut  in  carcerc  mo- 
lenribus ,  idquc in annos  multos ,  nec  in  vulgaribusillis 
■humiliationisindiciisacquicvi/rent  omnes,quafi  confpi- 
•ationequadam  inita,  ut  Dcoobtruderent  fatisfaaionem 
icvem  &  obfoletam,  pro  novis  &  gravimmisp?ccatis. 
^    14.  Bellarni.  Ofer.t  lahoriofain  faltffanionem  foffe  ac  deb^re 
'imfac(tiottbHSin]tingi  ,  vtrbatlia  Donini  Mut.  {  quei^ 

•^UHque  Itga-beri-i,  quAcunque  alJi^averitts)  fatts  aptrtedocent. 

Prtten.  Iftisverbis  contrarium  aperte  docctur  ;  qu/a 
:adein  &  eorundem  hominuin  peccata  eodem  tempoic 
ur  folvercntur,  &  ligarentur:  folvcrcntur  in 

ibfolutione,&  hgarcntur  in  poena  ac  fatisfaAionis injun- 
tione :  led  in  verbis  Dominifcparantur  acdifjunguntur 
i(2iones  Iig.indi  &  folvendi  in  fuis  objedis ,  tam  quoad 
•crfonas,  quam  quoad  pcccata  ;  ficut  apparct  ex  iliis  vcr- 
•IS  /(»  ;««. 20.  Ouorttm  remtferittsfec:ata.  &  quoium  rettntiiritts. 

15.  Bellarm.  Nen  defttnt  tpttm^  r.tticnes .  ob  quas plane  ccrt" 
<JfHtm  ftmit ,  m  in  pnniimiA  fatratr.cnte  Dcm  vtlttt  per  miniftros 

S  >  futs 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Biblio»heek,  Den  Haag. 

224  E  3 


m 


I 


,74.  BELLARMINVS 

fuoZiiAmniulcUmpeccauubtsmpcm.  l.  Quifeccant  MUbapu  ^ 
rr.um  ,  mauri  mtfcrucrlux  dtgmCunt .  quam  qm  poft  bapt.pr.umpec- 
cant  2.  ««r'»»rt«r«m«7  .«///Dc«sf*mjr.:r/"";J''^f^^^ 

condonet,ctiKmjunn,^quoadrjusficupote(f  .  fattsficnveht.  3  .  ra- 
«,r^»/M  -7«i4  f/?  meH,camentum  ammA  VMlnerAt.i  ,  »</  pUne  ex,s,,t.  ut 
^uicuratur,  med,c,nales  uft.cncs  ^pharmacaamara  .  ai.aque  d genus 
Tr.ultafunincat  4.  Pana  eft  utihspcemtent,,  &  ahts. 

Prctesl.  Si  hx  funt  optimJB  rationes  qnx  pofTunt  pio 
f-m.faaionibui»injungendisadfcrii,tumceitepacnagra-> 

vi*iniuneidebetPontificiisdo«aonbuS,quiabomn!  - 
rionc  cleftituti,  &  dereWai  inrc  tam  gravi  tamdiu 
lunt,  &  populoChriftianotam  mileie  impofuerunt  dc 
tiuofcclere.nunquampommt  ne  hominibus  quidcm  (2- 
li.faccrc.  Nam  inrcr  omncs  iflas  optimas  lationes ,  ntilla 
una  eil ,  ex  qua  poteft  quaeftio  cum  ulla  fpecie  fyllog-Ui- 
cxconfcqucnti^  concludi.  Pcriculum  taciat  quicunque 
vult  fophifta,  &  cxperieturfefcopasdiirolutas,  nuUo 
niodo  conneftcndastraftarc.  Nituntur  omncs  ineptiOi- 
nioillo  poftulato:  Dcumnonpoflepcccatareddere  luis 

auftoribus  amara  ,  nec  juftc  illa  condonarc  ,  nec  efhcere 
iit  ab  aliis cavcantur ,  nifi  ipeccaroribus  pocnas  cxpo(cat 
juUitisefusefatisfacicntcs.eafquecxarbitrioaUcujusia*. 

«rificulicuret  praefcribi  &imponi. 

Quartaquzftio  cft  ,  an  oratio ,  jcjunium  &  clecmofyna, 
&  qujcad  hactriacapita  rcvocantur ,  prout  i  Ponti- 1 
ficiis in  pcrnitentia vcl  fufcipiuntur  ,  vel  mjunguntur  ' 
jintopciafatisfadoria.  Pontificiiafiirmant,  nosnegJ 

IllUS. 

Argumcnta  Bcllarmini. 

t6.  BcWirm.  Oratio»  jejunium  ,  &  eleemtfyna  pracipHe fta-4 
tuumur  opera  fatt-fanoria:  I .  Quta  animi  bon*  Deo  damus  per  «r*-J 
ttoHem  :  corporisbcna,perjejumttm  ,  & per  eleemofynam  ,  bttia  exterM 
ha.  2.  Qutajejumum  comprimit  concuptfceMiamcarnis,tleemefyn0\ 
coiicupifccittam  oculorum,  orattofuperbtam  vita,fecundMm  iiftrtbmif 
ntmvttiirum.  i.Ioh.Z.  . 

VroteH.  I.  Narravit  nobis  antea  Bellarm.  opcra  fatis-j 
faftoria  cfle  opera  lahortofa.  &  quafi  medtci/tatesuRtones,  inttfienes 
pharmaca  amara,  &e.  At  vero  dcoratione  pta,&  clccmofy 
ab  hilari  datore  proftcifccnte,  qualem  foUm  Deo  prob 
Apoftolusteftatur.  2.0^.9.7.  infanum  eflet talia affi 
mare.  2.  Fiftitiae  iftse  congrucntiae  a  SchoUfticis  fu 
lifnme  funtcxcogitatx  ,  ad  diftributionem  hancoper 
'atisfadorioru  fuo  modo  3c  more  conlirmaniiam.  N 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N  E   R  V 


A   T    V  <> 


17? 


Timo,  ne^ueeleeirn 

|o  X  el  dat ,  ycl  ofFert.  Secundo  li  daient  aliquid  Deo, 
mi\  tamen  indebitum  darent :     proinde  donatioilU 
11  pertmeret  ad  fati^fadioncni  pro  dcbito  '^eccati  1 1 1 
nprimere  conciipircentiam  ,  cft  ofHcium' peccara  cnl 
ai.quodnonpotcft  neg!;-  '     >eccato  :  non  eft  iRi, 

J^l'r!r^'T''  P^"^^°f^-  •  IV.  lejuniumper 
ab  oiatione  feparatum.nihU  valet  ad  mortificationem 

deles,&  befti«,pisnr;,tionaIes.  Elecmofvnapotelfc 
:oncupiicenti^  oculorum  fubfcrvirc.  Oratio  eft  con  - 
iHinemcduim  advcrfu!,  omne  genus  ma!i. 

17.  Bellarm  lejumum,  elcem,fj,u,  &  ,rmo.  fuHt  res  m,le<. 
^UArum  m  Jivm.slilens  exifant  exempla  .  pomtfstmcs  <7  tr^cept  t 
r^r^Tv  ^'"^        negavcrit  i  Si  autem  fint  limpliciter 
D.raEcepta  haecouera,  tum  nonfuntopcn  funefe  oea! 
:ionii,ad  fati>ladionemapta.  i':eieioi,a, 

A^irui^'  j*^^'-^''"-  H*c^P<^raqHateHHS  quondceriHm  moium  inp.nr-. 
m  f^ata  funt  Dco  fanda,  &  mtlia. 

■    ^;^''*'^'''«'^'*'f''-liorriduin  c)uendam  lonum  h..betapud 
,A=",^^"orum  aures  Scriptura:  phrafibus  funt  afrucfadi 

■■'t        ?/r""  ^^""^  "^«'l"'"  declararedebueiatX  1^^^^^^^ 

■■•^^  ^V^"^''''^'''"'"''""^^'^"^  PomtcfreDeofati.facicnd": 
viodusjcjuniiapudPontiHcios  plerofque.  eft  poftpran- 

.  ..rj  iium  ex  pifcibus .  fatis  lautum  ,  &  copiofum !  ca-  nm 
i  «anfigerc  bellariis  &  vino.  Oiatlonis  modus  eft.nnUtS 
t>licare  certas  quafdam  formulas.lingua  plerifquc  ignota 
•ro  numero  dc  ratione  globulorum  qui  ex  pr.x fcr  pto 

J"n-crfantur.ModuseIeemofyna.?ft.niLnaftcMia& 
d  fj"^^h°^"°"ni'lconferrc.  Id fatisfahtcn.s  operaqZ.t 
^domercanda.  fic  Thomas  ipfe  loquitur./}*;;/...  i  r 

feccan-rT-i'"''^^^'^"^'^^  diviniKtikciendi  Jil' 
»eccati>.ledeidcm  potiusilludendi. 

I    19  Bellarm.  D,HSapprcbM,  &ftbirUdtjubctvotafhontefa.. 

F,«  J'*;  .''Vf-^'''"'^''"' ^*^'''""'^'^"  ^^^^^^         W.30.  rrx» 
1^0  9»rat>,deb,Ta,  fivenontmperata  Deopiacem.  * 

►-"^  \l'^Lf'A '"  y°^''  iplis  voluntariis.  qua;  flngulariter  fpe- 
iabant  ad  cultum  Dei.quamvis  materialis  modus  remo- 
^''^i      ^iIk  "  ''^e^i-^^odus  tamen  formalis  &  proximus  fem- 
^.;,^ici  debuit  ex  lege  peti .  ut  Deo  placcret.'^  Ncmo  potuit 

tum.   Olferreigitur  Deo  modumoperisindebirum  & 
Jion  piacct»tum m  fatibfaaioncm  pro  pcccati.  ,  cft  prse! 

S  s  .  a  lumpcioncm 


I  ! 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B   1  L   L   A   R   M   t    N   V  S 

fumtioneiT»  tcmcrariam  jpu  otterre. 
10.  Bel!a:m.  Jeh^ntus  B^Vtji^vdhi  ,  ' 

rrou/l   Dc  ledo  ,  &  domo  romniafTc  vidctur  Bellar- 
iniRis  tamen  nihil  eft  .  quod  proprie  l^eretur  no^^^^^^ 
operis  boni ,  &  f.nrti,  nedum  v'cl  menti,  vcl  fatislaft >  - 
,m:neque  modifueruntintrmfeci  operis  alicujus  bo:.. 
.  cquedeniquc^lohanneofrcrebantutlococultus.  . 

21.  Bellarm.  yfr.na  Uuiatur ,  qutdmn  rnedcbat  a  tewpltt'  I 
.  ./««„•<  at  obfervattenibus  ftrvims,  die  atntne.  Lut.  1. 

ProteB    Pcrtinct  hoc  cxemphim  propric  ad  gr^  . 
cJiligentiae  in  Dco  colcndo  :  Quamvis  autem  Pl»-^P^J^;^  ' 
teritAnna.  In  illo  genere,  aut  modo  ,  quam  omnes  te-  ' 
r>cntur  ex  leee  prseltarc.non  tamen  plusquam  a  "^^^- 
r.ere.  in  taircoAditione  pofita  ,  pcr  omnium  circumftan^^ 
tiarum  carundcm  concurfum  ,  lcx  ipfa  requirit. 

Otiona&uhnnarjusn.oeft,  an  op.-riincnravtre  atproprie  Vomitf^  « 
'^/ait<luiant,  prc  reatu  fwnA  q»t  foft  tulpam  dtmtjfam  remanet  c*-i 
fianius.  Pcnttficii  affirmant » ncs  neganms. 

-.->    Bellarm.  N«  hothtcde  fatisfaaton^itia  vcrba  fatirrus, 
tjulex  tcndtgnt  qutdem  ftcnam  temporalem  exptct .  mn  tamcn  ex  rigo-  \ 

''Knteft.  Beneeft.  quod  tandem  Bellarm.  confiteatur  ^ 
tribucrefcoperibus  virtutcm  fatisfaciendi  fxjp«^/^^^^^^  . 
Inmcftarumqua^ftionisab  mitiomdicairct .  tum  nu^^^^^^^^^^ 
locusfuiiretfophifmatisillis,quibusantcaprobarevohut  jf 

iatisfaftionem  ex  qualibet  humiliationc ,  cui  Deus  cx 
abundanti  gratia  vel  relaxationem  .  vcl  P^^o^^Sf^^^'; " , 
alicuiuspcenseindulfit.  Scd  lUud  infuper  obfetvand.  a.  1 
Pontiiicios  afrerere,  cpera  qntbm  Decfatisfaciuntprcpeccv.^.  1 
■pnut  a  zratta  procedunt,  &gratia  informantur.  proport.onem  hnbtrc» 
(ondignitatem  aliquam  adfatisfatiendumfetlufa  extrtr.feta  promtf^ 
iitneDei.  Suarex-  in  ^  .tom.     di/put. -^7  •fe^-  ?  ,    ,  . 

2;  Bcllarm.  Opcra  noHra,  ut  k  Sptritu  Cbnftt  tn  mbn  haoi^ 
lanteprttedunt,  quandam  habenttnfinttatem,  at  fer  hccetiam  qttP.n' 
iiam^qualttatem  tuminjuria,  qua  Deum  pucandt,  affeceramu^ 

Prcteft.  I.  Opcra  omnia  Spiritus  Deinon  habent:.'!- 
f.nitatem:  tum  enim  omnia  quje  Dcusfecit  m  crcationc^ 
fic  poftcaefTent  infinita.  1 1.  Opcra  noftra.qua  funt  no-^ 
Jlra,  non  funt  opera  Spiritus  ,  ut  principiiquod  tUa  pro-i 
ducit  :  quia  Spiiitus  nobis  non  hypoftatice  uniturm. 
unum  fuppofitum  ,  vel  pcrfonam.  1  1 1.  Obfcrvanduitt' 
eft,  ex  Ipfuitarum  fcntentia/ir/is/«(f?/<«*w  Satrammtalem  ,  CT 
t%nm  rmmiu ,  &  gmm  fiiiiHnm  mftnt  f ^  titrt  cferatc ,  vif^ 


i 


-€hviHm  .  i  quarHm  p,te.Jate  pmei.t.  S»ar,,  ,  ^ 

|8^non  pendetiguur,  quoad  effic.icMni ;  ex  diTpoIitione' 

:t4.  L-       iii.  Deus  no»  cfTirtia  qnx  '  ^ 
bcmHStgituY  opera  prspYia,  &  tnicbit.% , 

rmeft.  I.  Siproinj.:..i.ui^i.ciinus.rumprocui:n- 
juria  enim  eft  culpa.  I  I.  Si  Deus  non  nnperat  onVnc 
num,tuiu  lex  e.,u.  non  eft  perfecia.  Marcus  Erem  a! 
Biblioth.  Patr.t»m.  4.  tynfl.  de  "    ,    rerte  r^fAul 

ocligmentum:0.7.«i..,/.,^^^ 

I.  fym  mu  iha,  fi  tUtas  precattMtnt.  eft  manlitum-  fi/ar^ 

r  f"''/'-  ^^'^''^'pus^iiit^ternitarcma-iferr;.  /ivc-a 
frntqu^BBdlarm.  narrat.  Docuit enim  ,am  ,am  ,  Vpe^a 

humana habere quandam  inrinitatei  e  i  on  &  fimi! 

lcm  ^ternitatem  haberent  ?  II.  .  .  temporaHn 
vit^tuturae  velextrahocfeculum.  qualem  Pontificiiin 

Purgatorio(,ngunt,Scriptu.anulIibidocct,ncdumaVcr" 
nae  poenae  in  eam  commutationcm. 

Argumenta  Bellarminf. 
26.  Bellarm  Ifa.  i.  D»«,/««j  f>wr;,m/  remijHonempUn^m 
Me  perfeaam  peccatorum.  qu.fi pr.mtnm  qu^ddam.us  L  m  Zl  s  otZ 
rtl>HS  mtferuirMAfe  exercuevittt.  '  noonisope^ 

tcxtui  a  Be  larm.  a  Prjcmium  tamen  prornittitur  a  Do, 

ZTZrfVr  "li^  ^"^■"^"  ^^?^  rati.?aclo;ia  ex  c^n^ii: 
If:     u^'       Hjec,g,turcftUrva  tantum  argumcnti 
nequcullacxpartc  fatisfacit pro  fatisfadionc  fx cond!: 

"^*  '"^'l^^^ofynis  reiime.  Hichx^ 

^''*"l^'^cemreclemuon,s  q^^^ 

'uIpT  I  V  V  iftam  vocem,nifi  in  verfione 

t^uigiri.  1 1.  Eandem  voccm  habemusetiam  Eph.  16 
.  4-     ubiagitur  der./i^m^iK«f  temporis  vei  opportuni^ 
wJl'       u"'  r^ti^fa<aio.nis.  1 1 1.  Nabuchodo- 

Jofor.cu.h^c  verbadiaafucrunt,  impius  homocra- 

iri^Dlccati^  P^"'^^        ratisfacere  pro 

••Jj^pcccatiiquoad  poenam ,  qunculp,  necdum  efl  rc. 

^  5  3 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog 

224  E  3 


BELLARMINVS 

lpnaturRcAdrccc.c)Uut,on,rn  .  d..njeet,am  p  cnam  e.cond.im 
reimAt  :  qnrmadrKodum  tnteUtgendm  eJfe  vtdeturtocHStUeLuc.il. 
Tiatc  eleemofynam.  &  ecce  omma  mundafunfjebts. 

planumNam.  I.  Inlidelcs  noniunt  cohortand  ad  ^^^^^^^ 
emofynas,  ut  inde  remiflioncm  P'^^"^*''""^ 
rentur  .  fedad  refipifcentiam  .  converhonem  ^J^J^^^^^' 
II  Eleemofvnae  magn^  &  trequentcs  fme  zratia 
difuonuntinfidelesadreconciliationem:  namlmctiu.  ^ 

T.Tutcn.htlprofunt.  l.Cor.  13.3.  I  I  L 
uut  redimcre  Nabuchodonofor  cleemofyn.s  cx  condi- 
gno.  quia  nulla  cft  ^qualitas  proportionis  inter  clecmo- 
iVnas  hoministyranni  &  opprclToris.  m  hommcs  eroga- 
tL  (  quibusinjurias  hominibus  faftas  nunquam  potu* 
compcnfare)  &  injurias  inrinitas  Deo  ^H^^f-  Ij' 
clcemofynae  tantam  vim  haberent  d^O^onendiad  recon^ 
dliationem  ,  &  fatisfacicndi  pro  pocnae  reatu  - certe 
beaticflent  divites  fupra  pauperes  in  ordme  ad  legnum 
Dci;quodtamcn  Scripturapainm  ncgat.  V.  Qiioa  atti^ 

netkdvcrbaDomini,  X«f.ii.4i-.^^«'^''"'»^y»^'»  »^"!f 
mundafunt  Cajctanus  mterpretatur  tanquam 
incrrpative  &  ircnice  hclum  :  datts .  vel  date  quA  a^unt .  per  fas  «7 
ncfaLlcemofynam  :  &  hoc  adjunilo  ad  exteriorem  «««'f ^ 
ntinda  (unt  vohts .  hoc  efi  ^pud  vos ,  non  tn  yerttate  .  ratio  e  us 
eft  obfervationcdigna.  qua  Bellarminianam  &  hujus  10- 

ci,  &  altcrius  ex  Daniele  intcrppetationem  arguit  ut  dia- 
boHcam.  Cozor{att)ad  inteUigendum  textum  httnctn  mA..wj  p.ir- 
tem  :  qttiaverba  tfia  etft  abfolute  bcne  foncnt .  contextus  ta»un  clan 
txfUcans  quod  pUnts  raptna  dtcunttir  ,  ef^cit  ut  non  bene  fonent  , «»- 1 
Oat  enim.  dtaboUcum  effeconftUum  .  pUnts  raptna.datecleemofynam» 
C-  ecce  omnia  mundafttnt vobis.  Mens  tamcn  Domini  videtut 
fuifle.  ut  dcponcrent  intemam  rapinam,  per  ycram  cori- 
verfioncm  ,  cujus  frudlus  cft  elecmofynacx  intcrna  hde 
&charitatcproftcifcens,  fic  non  tantum  cxtcrneled 
interneeflent  mundi.  Nam  cmphafiscftin  illa  parte  fen- 
tcntia  ri  mv?:t,datcelccmofynamfxiis^»^»«M/«»t:a* 
cut  Matt.  25.26.  in  eadem  fententiaTO  iuJij  &  TOiXTo,- ;  in- 
tcrfefc  opponuntur  codem  plancfcnfu. 

28.  BcUarm.  Luc.-i.Facttefrunusdtgno.panitenttdyFaccrt 
frua»m  dtgnum  pccntttntia  ,  eji  tperart  eo  mcdo  quo  decet  cttm  qut  pa:-  ■ 
'   nitenttaniprofitetur  :  qui  autem  pmnttenttam  profitctur  quod  aUqucin  > 
Ufertt.  non  folumcejfataUdeHdo  »  mh  folum  cavet  tn  futurum  ,  ni 
qttidtn  eum  (tmmittat ,  fti  eiiam  Amnmi  refmit ,  compenfattnjif  | 

rtami  Vc.  «     «  t  ^ 

Proteil.  I 


Early  Europ«5an  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


E   N   E   R  V    A   T   V  S.  j^y 

Trtlefl.  I.  Addcredebuit  BtWAr m.  qnoAifeftrit.llXczv.  - 
ein  eU  ipfa  quasftio,  an  Ad  imus  poterit  ve!  Dco,  vel  fuis 
fterisratiitacerepropeccato,  damnum  refarciendo,  &r 
uriam  compenfando;  &  fimiliterdc  aliispcccatoribas. 
nonegregia  h»c  eft  demonftratio,  illudiprumpctere, 
j!iodeft  inquaeftione?  II.  Bellarm.  c.  6.  cxcommuni 
Scholafticorum  fententiadocet ,  aliqHnndtt.tm  -  '  tcn 
'Jfcpcffe  doUrcm  centritionii ,  Httot'ifmn.%  rt  v.ittatur.  C  ,  vi  s' 
igitiiraii  noii  &  ifti  quibus  tota  poenajam  eirremiiia, 
^roferredebeant  fruclus  dignos  ptxnitentia ,  id  eft  ,  ut 
Bellarm.  explicat.  tferiirieomcdoqHo-^osdtcetqni  fauitemtam 
'rofitcntttrf  Ncgari  hoc  nonpoteft,  nifi  Scriptura  negetur, 
]'!a2  docetomnesfidelesambularedebere,i?;c.';T^fx\;r5a,; 

Epfi  4^  I.  uI!j,;  t  J  i^jxyysKla  ,  Phtl.l.  17.  ^IU;  r»'  xv^;«.  Qol.  l, 
:  o.  5c?;-^;r»  3jcD.  Th.Jf.  z.ii.i.l cst.frout  convenitvecttioni,  Ehm- 
\cho  :  Domino  ,  Det.  Concedi  autem  k  Bellarmino  non  po- 
:eft,  fineconfedione  vani/IimsefaHacise  miftacobieclio- 
le  xneptillime  ftrudas. 

29.  BcUarm.  rattlusl.  Cor.7.  interlcna  frudus  finctjttri'- 
IttiA.quA  fianttcttiiam  in  faltttem  ilabilem operatur,  ponit  vinU{lam. 

ProteSi.  I.  Vindiaam  iftam  Cajetanus  ,  cum  varlis Pa* 
nbus  ,  intcr^xctv^tnt  de communicationeinceftuoft.  Quidau- 
'^mcommunehabent ,  cxcommunicatio ,  &  fatisfadio. 
I.  Vindida  quam  peccator  pcenitens  in  femeripfum 
;  ixerceteft  mortiticatio  ,  &  crucifixio  carnis,  ne  porro 
5'-  )eccet,  non  condignum  pretiumfatisfadlionis. 
<     30.  Bellarm.  Levit.  c^      &  6.  Sacr,ficta  diverfi  pretii  pr$ 
tfttmattoneacmenfuradelimimperantur.  Fuerunt  atttem  facrifict» 
^  ompenfatit  &  fatisfaclit ;  pre  reatu  pana  temperalts  expinndo. 

Preteft.  Ex  toto  hoc  argiimento  conceflb  ,  nihil  poteft 
:oncludi,  quod  ad  rem  facit;  nifi  fimul  concedatur,mor- 
em  alicujusbeftiaf.fatisfaaionem  efleex  condigno.pro 
•oena  Gehennae.  2.  Bellarm.  ipfe  de  fjf^-^f.  Sacram.  lib.  z, 
tp.  17.  difertisverbisnegat  facrtficiavetera  valuife ad expia-* 
rittempeecati  quoad  pcenam  gehenn.^  ,  nifi  quatenin  ftgna  qu^dam 
rant  prttcfhintia  fidem  in  Chrtftum.  III.  Manifefte  falfum 
ft,  quodBelI.  hicprofundamentoponir  ;  fatrifida  dtverfi 
retti  pro  aftimatione  ac  menfitra  delicltrum  fuiffeinlege  imperata, 
"Jam.  Lev.  5.  16.  18.  lUi  qui pererrorem  peccavitprae- 
'^j  li"  '^  Pro  facrificio  ariesinttger  UQens  :  illi  etiam  quidc 
nduftria  mentitus  fuerat ,  anesintegeriaclens,  (.6.6.  Taxae 
■Qenitentiaiias  Romanae  ,  qua  fingula  peccata  certopre- 
10  aeftimantur ,  nullum  exemplum  aut  veftigium  exfta- 
c  debet  in  lege  :  cft  enim  propria  profcflio  hominispec- 

JI.  Bellarm.  Huc  adferripofunt ttla  omnia  Scriptun  loca,  qat 

i>  ^    4  dtccnt 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^ELLARMINVS 


doccn:  Tp;U  'o.nin  m  jttporuai  meritorin  rjfe  v:U  Aternx. 

Prcujt.  HiccomniAloca  nullafunt,  ficut  alibi  D  V. 
oft-ndetur.  SedBcUarm.  cum  nuUum  unum  locum  po- 
tueritextotaScnpturaproferre  ,  quo  vel  ipfemet  aufus 
eftdicerc  fatiifadionem  facr.imentalem  aliquam  pocni-.  i 
tentibus  fuifle  impofitanv.  poft  futilem  iftam  ve  itat  r 
cxphrafibusquibufdam  male  contortis  ,  qua  palam  . 
caufa:  fux  egeitacem  ,  jactare  voluitaliaa  copias  ignotas. 

ArgammtA  koJIta. 

^2.  Proteil.  Exech.  33.  Irr.ftctas  impiinon  nocehtt  ei.qt*odie 
ctnver^ui  fucrit  ab  tmftetate  ft*.i. 

Bellarm.  I.  Non  noctbit  ,iien  n»ne§cietttt  mori.ntttr. 

Proteft.  Bellarm.  antea  dixit.  f.  i.reman:repxaAm  fcnftttt 
quim  inG:hvnnAp.tiiiebMiJfet  n-m9:a  folumdtermtaie,  In  Gehen- 
r.a  vero  mancrc  pci  multaannorum  millia  ,  noxium  cer-^ 
tc  ab  omnibus  habetur  ,  &  mors  fecunda. 

BcUarm.  2.  Jufhtiti  jitno  ffi  averftonem  prodefi  fdpe  numer* 
miprimittmtemforaU  y  ergo  eoiem  mtdo  inipktai  impiopojl  ionvtt" 
fionem  notet  od  fcenam  temporahm.  t  n.  H 

Protfjl.  I.  luftitia  jufto  poft  avcrfioncn\  nonprodelf^ 
ad  pramium  ad  gloriam  illam  qua in  cctlo  fruuntur  bea-  j| 
ti.  remotafolumaeternitate  ,  ergo  nequeimpictasmipio 
poft  converfionem  nocet  adpaenam  fenfus,  quam  m  Ge- 
hcnnapatiuntur  damnati.  remota  folum  xtcrnitate.  I  I. 
luftitia  jufto  poft  avcriionem  nullo  modo  prodcftad 
ullum  praemium.  ex  merito  aut  dignitate  fua. 

33.  Proteff.  ScripturaeomnesquoeaPontificiisprofa- 
tisfadione  adducuntur ,  praeccpcum  divinum  fonant.: 
Atfatisfacliio  quam  Scholafticidocent  ,  ipforum  opinio^ 
jicconftat  cx  opcribus  indebitis  ,  non  prasceptis :  ergo 
fcaec  fatisfaftioexScripturis  non  probatur. 

Bcllaim.  I,  Ofira  fatisfadoria  fitnt  inicbtta  in  inno:enti4 
tAntnm. 

Proteil.  I.  Oratio  fuiffet  debita,  fi  omnes  in  innocentia 
.permaniiirent.  I  I.  Eleemofyna  eirct  dcbita  ,  quamvis 
innocentifnmusciretillc  quimifero  fuccurrere  faculta» 
tein  fic  occafionem  juftamhabet  III.  Nullumcft  opus 
bonumquod  nondcbetur  ^  Dco  ,  ab  lUo  cui  omniapec- 
caca  funt  plcne  remiira.  IV.  Si  opcri  ifta  debenturi 
pccc/tore  ,  extra  fatiafadionem  ,  tum  nor  poflunt  valerc 
-ejtiamad  fatiifacicndum. 

Bellarm.  2.  Licet  fententia  ftt  vaUe  probakilis ,  ThomA  , 
-  vanit.  Paludani  &  nlioritm  in  4.  dtjl.  1  ^ .  uon  recle  fm^fiert  pcr  cpt'* 
•YA  atiai  debtta  ,  tatnen  non  eii  tmprtbabilts  fententia  altorttm  de  futit^ 
ffaQione  pcreptra  aiias  dtbita.  Frotejl.l* 


i 


Early  European  Books,  Copyright®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  fc  R  V  A  T  V  5.  ift^ 
TYdtefl.  1,  Dodrina  igitur  Ponciticiorum  dc  hthui^ 
jonc y  nititur cantum  fcatentia  non  improbabili,advcr-- 
m  aliam  lententiam  valdeprobabilem.  Secundo  ;fcn-r 
cntia  illanon  improbabiIi:> ,  cft  dcbicum  unum  longc 
naximum,  debito  altero  vulgaripoirefacilccxpungi. 

34.  rYotcft.  Quirccufatfasiifaccrccxfententiabc;;:)- 
alticorum,  non  peccat :  fed  qui  noji  agit  poenicentiam, 
mt  non  facit frudus  dignospcenitentia.&c.peccat  .-crgo 
^gerc  poenicenciam,&  tacere  frudus  digno^  pccnicencia, 
Scc.  non  func  fatij>facerc. 

Bellarm.  i.  Si  ime/ligatuY  fdtisfanioa  faccYJote  injHncl^.mK 
edti  meltoYfaYS  TheoloicYt^m  »  po/f?  confitentrm  fme  pcccatoYecftfaYg 
isfachonem.  SaceYdos  cnim  ut  JHdcxltg.xt  ai pcenam  q:i.im  pccaitem 
-faYe  mn  potefi  ^  nift  jHdiciiivimtm  con:ittHto  »  ac  protndctpfi  DcQ 
U. 

rYotefl.  l.  Dcfatisfadionenoniniunda,conccdit  Bel(. 
rotumargumcntum.  II,  Pa?niccnccm  non  ceneri  ad  ac^ 
:cpcandampa?n!  -  ,  Gabnel,  Medi^ 

ia,SyIvefter,  A.   .   ^  ,.ienlib,Panormi- 

anus.  NoneftigicurcertuminccrPonciticios  ,  quidhac 
ie  rc  ficcredcndum.  III.  Eodem  rcdir,  quoadnoftrum 
ngumencum  ,  quod  a  cseteris  docetur  ,  6c  ab  ipfi!»  lefui-i 
^non  tcncYtfempeY  confefioYvm  aitmponendam  poenttentiam  ,per 
mpY^ceptt,  .W.-.  Drf^.  38.  3.  IV.  Nulluscoa- 
n  negacablolucioncm  poenitcnti.co  folum^quod  no-. 
K  poenitcntiam, vcl  fatiifadionem  injundam  acceptarc^ 
:eltc  Suazcrio,  tbidemfen.y^  Pontiticiiigitur  abfolvunc 
llos  qui  Dco  rcliltunt :  &  contriti  ac  confcm,qui  a  Pon- 
:i6ciis  facriticulis  abfolvuntur^poifunt  in  ^ternum  dam^ 
iari,propccrilIudpeccacumquodinabfoIvcnccm  admiti 
:unc,  h  veiejudicetBellarm.  dehocjudicio  facramenca^ 
i>  quifi  calemfacriticulum  non  habuiircntjudiccm,  faU 
/I  tuiffent. 

Bellarm.  2.  I^rdcepttimtl/Hd:  facitcfYunus  di^nospcenitentia^ 
iatuY  quidem  homtntbm  in  hac  vita  .  fed  intelitgttttY  cum  ccndtttone,  fi 
Jtdeltcet,  quts  vciit  peYfeclam  Ycmtfit$ni  peccati,  nonfolum  quoadcuU 
>am^fedettam  luoadomnem  poenam.  OmntnoenimpYobabtie  tii,  mn 
^bftYtngi  eos  novopeccato  ,  qut  mnpUne  fatisfaaunt  in  tcYrtspYo  pocnn 
empOYait  alteYiusfectili. 

Protest  I.  Frudusdignipoenitcntiafunt  tamabfolute 
icccfiarii ,  ut  quiillos  negljgit ,  non  pollit  cftugere  iram 
•uturam.  Mat.  i;.  7.  8.  10.  loh.  i^.z.  11.  Si picna  fatis- 
•adio  poflit  piasltaii pco  a  nobis,non  cft  cercc  probabilc 
JofTecam  vclinhoram  unam  differriabfq;  pcccaco.  III. 
^^iivim  fi  non  quam  prnuum  foh^at  Deo  ,  quicfl:foU 
ido  ,  ncceirario  incurrit  indcbicam  novum  ,  ratione 
iiustamanpi«omxifionis,  S  s  5  35. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


1^2  BELLARMINVS 

Pntefi.  Indulgentiae  PontiHciorum  opinione  rc^ 
rnittunt  fatisfaftioncs  :  fed  non  folvunt  nos  illis  pr^cc- 
ptis :  facitcfruausdignospoenitcntia  :  agitcpoenitcntia, 
I^:c.  haec  igitur  non  funt  fati^^fadionum  praecepta. 

Bellarm.  Iniulgentt/i  non  f$lvHnt  noi  divtnis prdceptis ,  fedfa^ 
tiunttMnen  »  utfro  iispanis  qHAmbisper  Indukentiam  ccncUnan^ 
wY^nontcneamuY  prAcepto  illo  ilefaciendts  dtgnn  paniicntidfrHclthus. 
Jmperat  ApoHolus  Rom.  I  3.  reddamus  omntbus debita  :  ft  cut  ta^ 
TKcnneditor  debttum  donaverit  ^  non  folvetur  tUe  quidem  Apotlolic9 
pr/iceptOy  fcd  non  habcbit  debita  qua  reddat. 

Protefl.  I.  Siindulgentiaenon  folvunt  nosdivinisprae- 
rcptis,  &  fatisfattionibus  tamen  folvunt ,  tum  fatisfa- 
choncs  non  funt  praeccpta  divina  ,  ncqucillis  veabis  irn- 
pcrantur  :  facitefraclus  digno^pocnitentta.  1 1.  Si  indulgentiai 
taciant  ut  non  tcneamur  praeccpto  illo  de  facicndis  dig- 
nis  pcjcnitcntia  frurtibus,tum  nihil  fpcdans  ad  indulgen- 
tias,  aut  pendcns  ex  iis,decet  hominem  qui  poenitentiam 
profitetur  :  hasc  enim  cft  explicatio  ,  quamipfe  Bellarn^ 
dcdit  fruftuum  poenitcntia  dignorum.  III.  SimilcBell. 
cft  planedillimile.  Apoftoli  cnim  praeccptum  dc  debito 
rcddcndo»  non  facit  debitum  :  creditor  etiam  habetpro- 
priampotcltatcm  debitidonandi  ,  v5c  Princcps  tributi  rc- 
niirtcndi :  fed  Dei  prseccptum  dc  frudibus  prxnitentia^, 
facit  iliosdcbcri  :  Papx  non  debentur  ,  fed  Deo  :  Pa- 
paigitur  non  habet  illam  poteftatem  rcmittendi  iftos 
frudus  ,  quam  creditor  habet  debiti ,  &  Princeps  trlbuti 
remJttcndi. 

In  cxtctis  Bellarm.  ad  argumcnta  noftra  refponfl 
quiaeadem  fsepius  regcruntur »  quae  fatis  antea  refutaia 
tucrunt;  in  lingulis  igitur  tradandis  non  immorabimur, 
fedin  illa  quae  novam  difputandi  matcriam  prsebent, 
iionnihil  breviter  animadvertcmus. 

36.  Protefi.  Gratuita  eft  peccatorum  remifHo  :  crgo 
non  rcquirit  a  nobis  fatisfadioncm. 

Bellarm.  Gratt^  qua  tn  facris  ttttrts  pr^idtcatuY  t  oppcnnhr  pro^ 
frie  tUis  tantum  cpertbus  t  quji  cx  proprtts  viribus  lihert  nosin  arbttrti 
fiunt  :  opera  enim  qtix  (Xgratia  tpfa  pYocedunt »  n§n  opponuntur  gra^ 
tU. 

proteft.  I.  Quacritur  dc  gratia  rcmifsionis  :  Bellarm. 
rcfpondct  dc  gratia  fanftilicationis.  I  1.  Quaeritur  de 
cppofionc  intcr  gratuitam  remifsionem,  &  fatisfaftione. 
Bcllarm.  deoppofitionc  refpondetintcr  gratiain  &  opera 
bona,  qua  funt  bona.  III.  Toleratio  poense  Ibnfus  in 
Cchenna  pcr  aliquot  annorum  millia  ,  fi  non  repugnet 
gratuitaepeccatorum  remifsioni,tum  nihil  repugnat,  illa 
tamcn  pu^nam  ad  facibfa(^ionem  proprie  peicinercBcll. 

antca 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 
Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 
224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S,  igj 
Untea  docebat.  I  V.  Solutio  peccatorum  diTcrtis  vcrbis 
lopponitur  eorum  ligacioni :  fed  gratuita  remif^ioeft  fo- 
[lutio,  &  /ati^fadionis  impofitio  (  fecundum  Bellarm.  ) 
Pcft  ligatio  ergo  gratuica  remifbio  opponitur  fati:>fa-i 
Ctioni. 

.  37.  Protesf.  Integer  &  illibatus  non  fcrvatur  Chrifti 
>honor  ,  li  homine^  fatij^faceic  debent  pro  fui^  peccatis. 

Bellarm,  l.  Satisfaclio  mftraefl  tinumex  inftrmnentis  itvi^ 
\nitus  tunitutts  /id  Chr:ftifat:  '         m  nobts  afpUcMdam  , &ftc 
ipxnam  temporalem  pcccatorum  c  .  ...,..AJim. 
\     Proteil.  !•  Si  fatisfadio  fit  ex infticutione,tum  cx  rea-i 
'tu  non  debetur:  Noftra  enim  debita  non  funt  Deiin- 
ftituta.  II.  InftrumentaDeiqua  talianon  fatibfaciunc 
Deo  :  quia  nihil  ex  condigno  poifunt  cx  Deo  mereri, 
?  I-  SatisfaAio  nova  non  magis  requiritur  ad  firisfa- 
Jctionem  Chnftiapplicandam  ,ciuam  nova  mors,  redcni- 
•  ptio,refurre(:l:io,ad  mortem  ,  redemptioncm  &  refurre-. 
ctionem  Chriftiapphcandam.  I  V.  Purgatoriipxn:^,  &c 
inalalimilia,  nuUam  vimhabentmortem  Chriftiappli-- 
candi:quia  necmorccm  Chrifti  habcnc  ulla  ratione  pro 
'  objefto  applicando,  nec  ullam  aptitudinem  habcntad 
■  illarn  mortcm  vclapprchcndendam,  vel  fignificarJam,^: 
cxhibendam ,  nec  dcniquc  (  vcl  cx  Pontihciorum  ipforil 
jfcntentia )  quidquam  Chrifti  vcl  noftrum  faciunt,  vcl 
Imagisnoftrum.  V.  MorsChrifti  fupponitur  fempcrap- 
Iplicata  ^antequam  Saciamentalisfatisfadiopointinjun^ 
Fgi ;  per  illam  enim  &  culpa  ,  &  pacna  asterna  dicitur  elTe 
rremota.-  &  iUa  apphcatio  diciturctiam  Sacramenro  pce- 
'  nitentiae  ficri ,  idquc  proiifdem  ipfis  peccatis  quse  fatis- 
i  fadionc  dicuntur  expianda  :  an  una  cft  applicatio  pro 
I  culpa,  &  ^Eternitatepaenae  ,  fineculpaautpoena  ,  &  alia 
lpropoenatcmporali,qua5inilIaipfapQcnaconfiftic  ?  v  i. 
rTotumhoc,  quodBcllarm.  hicpra:fc  ferc ,  dcapplica- 
monc  fatisfaftionis  Chnfti  per  fatii^fadUones  noftrab» 
kmcrumcflc  fubtcrfugium^  apparecex eo  quod  BcUarm. 
lipfenarrat,  dc  Indulg.  Ub.  l.cap  4.  Pontifices  R$manos  .Itm-^ 
\na[fehunc  articulttmqHorundam  Lovantenfium  :S$l::is  Chrifti  fatts^ 
^faihontbus  rcmitttpanam  temforale,  Sancl^rnm  autem  fafttonilus  cf^ 
fetri  Deot  ut  Dcus  illarum  tnttutu  afplicetnobis  meriui  Chnfti. 

Bellarm.  2.  Major  eft  ChriHigloria  ^  fidtcatur  ynonfc/umfra 
eccatis  noflrisfatisfectffe  ,  fedettam  id  mcmtrts  fais  donajfe  ^  utpef 
ujHS  gratiam  &  virtutem ,  aliqua  ex  fartt  etiam  tpfa  fattsfacerent  : 
^uemadmodum  potentiam  Dti  commendat^& celebrat,qut  dicit,  Denrn 
""nfolumperfei  fad  etiam  perfervos  fuos  miraculafaccre. 
_  Pfotefi.  I.  Nonpoceft  cffc  major  gloria  Dci  virturciu 
vdivxnam  crcaturis  tribucre  >  quampropriamfaccrcDci. 

S  s  6  Non 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


iSl  BHLLARMIHVS 

Non  ell  major  gloria  Dei.fi  dicatur  inultos  ab  iplo  faeto 
cfTe  creatorcs  ,  quam  dicercillum  folum  cfle  omniu 
ceatorem.  II.  Caufae  folitariaBmajor  eft  dignitas.quam 
caufaicumaliis.  Non  poteft  facere  ad  Chrifti  glonam.li 
ille  dicatur  non  unicus  clfc  Ecclcliae  redcmtor,  non  um- 
cus  &  pcrfcftus  pcccatorum  expiator  ,  &c.  III.  Qaan- 
do  Deus  dicitur  facerc  miracula  pcr  homincs,  Dcus  lolus 
proprie&  rcalitcr  miracula  facit ,  hominibus  ut  moraii- 
buscanfiseorum  conftitutis  :  Ncquc  miraculum  noyum 
ab  hominefierifolct ,  ad  miraculumDci  alicuiapplican- 
<lum.  hsec  igitur  fimilitudo  nullam  habct  proportioncm. 

58.  Pnteii.  Pacem  confcientiac  nonpoffunt  illi  habe- 
re,  qui  in  fatlsfadionibus  fuis  quaerunt  abolitionem  rea- 
tus  poenae. 

Bellarm.  l.ConfdcntUpaxnen  pmiet  exrentt*  pcen*temf$m 
falts. 

Proten,  Si  reatus  poena:  fenfus,  a  pocna  Gchennae,  non 
gravitatc,  fed  astcrnitatc  fola  diftcrcntis,  confcicntiae  cu- 
3ufpiam  non  turbat  pacem ,  illi certe confcientias  fcnfum 
omncm  terroris  (  quali  duro  callo  obdufto)  ablatum  ef- 
lcoportet. 

39.  Prittft.  PeccataquaBDeusdiciturfr#/»«repa/f  fff^»/». 
deieret  demergereinfrofHndttm  maris ,  non  imfHtAre  ,  teclum  habeu^ 
tamlonge  a  nobts  removere  ^namortens  eil  ab  occiiente  ,  illa  non  ad 
judicium  vocat  &  punit :  fcd  refipifccntium  &  crcd«n- 
tium  pcccata  projicit  in  tergum  ,  &c.  crgo. 

Bellarm.  Ws.  formtiU  loqttendi  hoctanttom  ftgntficant ,  Deum 
ita  illos  rejpicere  ,  quod  attinet  ad  reatum  cHlf&  «Sr  fccnA  aterna  ,  acfi 
ttHnqttam  feccaffent. 

Proteil.  Hoccft,  Cgnificantfantumpartialem,  non  to- 
talcm  rcmiflionem  ;  quodnemo  ex  phrafibus  illiscolli- 
get,nifiquipraBjudicio  fafcir.atus,animumfuumadvcr-. 
i"us  vcritatisluccm  plancobftinavit. 

40.  Froteil.  Jfft.  I.  S:fiferintfeccatave(lrautcocctnum,qu 
Mixatbefcent,  &c. 

Belbrm.  Domtntts  thi  pnmittit  qt^idem  fcrfeflam  feccatipuf- 
^ationem  ,utnuUareftet  litenia  fnena  •  nonvero  credentibuil»lum& 
t  eftptfcentibus ,  fediis  quifriui  lavamur  &  mundaniur ,  &  m  botrn 
0berilusexercentur. 

Proteil.  I.  Mirum  cft  Bcllarm.  potaifle  in  hac  unt 
phrafi  in  vcnire  perfcdam  peccatorum  purgationcm,  qui 
modoncgavitin  multis  phrafibus  cjufdem  valoris  con* 
tincri.  II.  Dum  iftam  purgationem,  cotitulo  diftin- 
^uit  ab  altera,  quod  fit  perfeda  ,  icmifllonem  illam  qu» 
Chrifti  fatibfadione  fola  nititur  diredc  accufat  impcrfe^ 
Aionis.  III,  P*Um  eft     contc^itu  Ifai* ,  nonfatisfa^ 


£  N  E  R  V  A  T  V  S.  iS^ 
ftfonem  ullampeccatoruniad  iftam  reminioncm  requiif, 
fcd  vcram  converlionem  ,  quae  vanorum  &  folidorum 
frucTiuum  oppontione illuftratur. 

4T.  Prous}.  ChriftuapcEna.speccatisnoftris  debitastU'. 
lit  :  caftigatiopacis  noftrae  fuit  fupercum. 

Bellnrm.  CkrttH  mm  fHitfrettHm  f.ittrf.%clio  fra  pereatif  >»»-. 
Hris :  tmmediatepro  tulpti  ir  rentu  mortis  Aterns. ;  medtMte  AMiem  pr$ 
ftenA  etixm  temporali  t  qttatewfts  gratiam  prAbet  »  per  qitai7i  iffinoi 
Domino  fntisfactnmus, 

Protcsi.  I.  SiChriftifatisfaaio  fit  immediata  ,  &  me- 
diara  ,  tum  multiplex  eft  ,  non  una.  1 1.  Si  Chriftus  fa- 
tisfacitmcdiante  noftra  fatisfaftionc  ,  tum  non  fcmel  fa- 
tisfccit,  fed  femjper  fatisfacit :  tum  non  per  femetipfum, 
fed  per  nos  fatisfacit,  tum  deniquc  non  tam  fatisfacit  pro 
nobis,  quam  in  nobis.  III.  Chriftus  non  magis  fatiifa- 
cit  quatenus  gratiam  hominibus  praebct  fatisfaciendi, 
quam  rchpifcir,  &  confitetur  peccata ,  quatenus  gratiam 
praebct  refipifcendi ,  &  confitendi. 

42.  Proteft.  Siareatu  libcramurper  Chriftum  ,  tum 
limul  ctiam  liberamur  a  pcena  :  fed  verum  prius  :e!go. 
A    Bellarm.  Si  per  reatum  tntelltgatnus  obligationem  adptnamt 
^.^verifima  eft  pnptfttiojed  a/fumtio  eft  falfa.  Si  vtro  per  reatitm  fmu^ 
K  ■    fiteturtutpa,  fivetffenftt ,  ob  -juam  iibttum poins/uend.<  contralnmiS, 
^falfaefi  propofttto. 

Proteft.  I.  DiftinaioillaPontificiorum,  interrcatum 
culpae  ,  &  reatum  poenas ,  eftnimisabfurda  :  perinde  eft 
emm  ac  fiquis  diftingueret .  intcrmeritum  opcriji  ,  & 
mcrcedis:  inter  paternitatem  patris  ,  &  filii ,  vel  inter 
fubjedioncm  fervi ,  &  domini  cjus.  II.  Alteradiftin- 
etio  inter  rcatum  paenae  jetcrns,  temporalis,  non  ina- 
giseftfana;  reatus  cnim  pcccati  refpicit  mortem  ,  non 
particulam  aliquam  mortis.  III.  Culpa  remota,  necef- 
fariotoliitur  rcatuspoenae  :  quia  fundamento  relationis 
ablato ,  relatio  neccfFario  celFat .-.  reatus  autcm  eft  lelatio 

adpQenam,&  culpaeftejusfundamentum,  ficutintcUi^ 
pj^Scntes  oir.ncs  facilc  conccdent. 


.)■■ 


S  s  7 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


1S6 


D  E 


BBLLAKMIH  VS 

LIBER  SEXTVS. 

INDVLGENTIIS. 

C  A  P  V  T  I. 
T     H     E     S     I    S  I. 


1} 
)•! 
ifi 


BEllarm.  iHdulgemias  voeamus  remi^icnei  ftcnatum  ,  qtn^ 
fspe  remanent  luendA  ,  pofl  remtfionemeuiparum,  &  retoneili 
titnem  in  Satramento  panitentia  aieptam  :  quas  remtftones  Sumrtit 
Pentifieis.ex  paternalewtatey  &  eoniefeenfione  in  fittos  (uos,  eompa- 
tientes  eerumtnfirmitati,  eertistemparibuSti^  nenfinejufta  altqua  & 
ratienabtlieaufaeoneedereColcut. 

Protefl.Ex  iftadefcriptione  Indulgentiariim  manjjc- 
fte  apparet»  hanc  efle  conipendiariam  lummam  ,  vel  fen- 
tinam  totlusfere  myfteriiiniquitatis.Sc  promdememo- 
randam  fuiffe  divinamillaprovidentiam  ,  qua  fadtum  elt 
utpurgatioftabuli  Papae  inceperltab  iftarum  indulgen- 
tiarumimpugnatione.  Nam  fupponic.  I.  Rcmiflionem 
culpa  ,  pacna  rcmanentc.  1 1.  RemilFxonem  ,  &  culpae, 
8c  poense,  ab  homine  pro  aibitrio  fuo  taclam.  l  l  l.  Sa- 
cramentum  novumabhomineintroduftum.  i  V.  Suin- 
mosPontifices,  cum  audboritatc  monarchica ,  etiam  m 
fpiritualium  rerum  difpcnfatione  V.  PoiTe  Pontiftces 
iftosdejureDeiremitteie  ,acdifpcnfarc.  VI.  Lenitatc 
&compainonemhoiumPontificum  majoremeffequam 
quse  in  Sacr.nmentis  exhibetur.  VII.  Haec  omnia  pen- 
dereex  rationalibi  caufa,ideft  eatenusficn,  quatenus 
PapseSc  afTeclis  cjus  profunt.  Cerie  fi  omnia  accurate 
expendantur,  nullum  caput  eft  in  tota  Theologiaquod 
nonlaediturper  doftrinamindulgentiarum. 

2.  Bcllarm.  Dcinismiulgentus^  QuAfitoprimaef  ^exftet  tn 
licelefiathefaurusaliquis  fattsftnionem  ClmHt ,  &  Santhrum  ,  qut 
appliearipofit  iis.  qut  rcifuntpeenj.  !uendd,  poft  culiam  m  Sairamin* 
to  pteaitentia  remtjfam,  nesajfirmamus.  •   ■  r  xx- 

Preten,  Nos  non  ncgamus  quin  Chnfti  lati^fadtio  lit 
EccIcfisethefaurus,quiapplicaripoteftacdebetHdclibuS 
&  refipifcentibus  ,  adverfus  omnemculpamacpa;n.-im. 
Sed  1.  Thefaurum  fatisfadionis  C h rifti rxf ?i?if«  ,  quam 
clofTa in  Bonifacii  lubilaeum  ,  &  alii  Papiftae  colligunt  ex 
illis  vcrbis,  in  verConc  vulgari,  Lue.  9.  3 1.  dieebant  extejfum 
t?oJov  quem  eompleturus  erat ;  hunc  thefaurum  Eccleliae  efTe  , 
negamus.  II.  Sandorum  fatisfadiones  ,  ncc  m  thefau-i 
10,  nec  extracredimus  cxftare,  1 1 1.  Applicatlonem  fa-. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I 


E    N    t   R   V   A   T    V  S.  j<iP 
isfaftionis  Chiidi  fimurvaleredicimns  adrcrfusculpri 
paenam. 

Bellarm,  In  bcnii  aflienitu^  hvninttm  ju^—^-um»  d/^^lcx 
\'alcr^  fiveprecium  aptgnartpctcU ^mertti  vtL  V  fAttsj.ictymu 
Protcft.  Ncutrum  horum  valorum  aHignavit  ufquam 
fiptura  facra. 

Bellarm.  Opuibont$mqua  parte  mcritcrium  csf  »  n9np:*:si 
liiapplicari^  potefl  tamen  qua  fatisfadorium  efi. 

Pretefl.  Si  inteUigitur  ifta  fcntcntia  au  oL)ca:ciina 
l^hrifti.  tum  blafphemiam  habet  inparteantccedcnte,  fi 
^leobedientia  hominum  in  confequentc. 

5.  Bellarm.  Extat  in  EcclcfiiX  thelauYHs  f%ttsfacltonum  ck 
fiftipafiiontbHS  infinitus  qui  nunquam  exh.xurirt  pofitt, 
PYctefl.  Non  male  hocdicitur,  fi  bcncaccipiatur. 
^  BeUarm.  Chrtfius  pro  cmnibtis  homtntbus  montiHs  cfi  :  cer-n 
\  efi  autcm  ,  non  cmntbt^  homintbus  qui  haflenus  vixerunt  >  pre-m 
hummortis  Chrtflireipfa  appUcatum  futjfe  ad  eorum  exptandapec-^ 
Vata.  Sf^^      "  '!tum  tllius  pretii ,  quod  fcmper  applicaripofiit^ 

\tiamfi ,        ,  ;^Lt  ficut  revera  eft  y  &  fempcr  redund,zbit. 

Protesl.  I.  SufHcientem  cfTe  Chrifti  mortem  adom^ 
|ics  fervandos  ,  fi  omnibusapplicarctur,  indubiimi  ^no- 
)is non  vocatur.  Scd  fupcrlluum  iiide  prctium  fuifTe  fo- 
tum,quod  non  eft  apphcatum  lis  quibus  k  Dco  &  Chri- 
tp  intendcbatur ,  hoc  rcjicimusut  otiofum  commen- 
fum.  Prctium  cnim  fatisfadionis  Chrifti  non  applicatur 
>cr  partcs  ,  fcd fingulis  &  omnibus  fidclibus  tota.  Satis- 
'adio  Chrifti  non  magis  dicenda  eft  fuperflua  ,  autthc- 
aurusab  Bcclefia  difpenfandus ,  quia  fua  natura  poteft 
idillosextendiad  quos  non  extcnditur  adu  ,  quam  mi-» 
.lecricordiaaut  potentia  Dci. 

7.  Bellann.  Ad  hunc  thefanrum  fuperfluentium  fatisfaftio^ 
$um,p€rttnent  ctiam  pafiiones  B.  Virginis»^  cmntum  aliorum  fan^cm 
'um  qui  plus  pafit  funt  quam  corum  peccata  requirercnt. 

Protesi.  I.  Intinitae  fatisfaiftioni  Chrifti ,  nec  potcft 
]uidquamaddi,  quiainfinitum  non  auguctur,nequeopus 
^!ft  ut  aliquid  i^ddatur,  quia  cx  fc,  per  fe  habct  infini- 
:um  valorem.  II.  Nemopractcr  Chriftum  plus  paflus 
^ftquam  peccatacjus  mercbantur.  III.  Alise  funtra- 
pioncs  patiendi ,  piaetcr  fatisfaftioncm  pro  peccatis  ,  vel 
|£Opriis ,  velalicnis.  IV.  Quicquid  vcl  fecerunt  vel  fu- 
lucrunt  fan<ai,idipfisabunde  remuncratur,  &  prom- 
inonpotcft  proaliisclfc  fatisfaftorium  ,  ficut  vcrc  dif-- 
Perit  Durandusin  4,  itfi^2Q,  qusft.i,  &  Apoftolusconhr- 
mat,flf;7i,8, 18, 

C  APf 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


183 


B   E   L  L 


li 

«II 


C  A  P.  I  !•    iliiAliiofeciindA  e(l  dc  afplicAtiont 
hujus  thefturu 


BEllarm,  I.  Satnfadicnei  Chrtff^ ,  &  Sanclis  fufervaune€ 
appluaripoffunt^  aliis  t[Hi  rei  funt  luend^  f  cen.t  temparalts. 
Pr$tefl.  1.  Chnfto,  lefpcdu  officii  rcdemptoris  ,  & 
Ecclcfise  rcdimcndae  ,  nullas  fucrunt  jfupcrvacaneaB  fatis-i 
fadioncs  :  aliii>  nullae  fati:>faftiones.  1 1.  Sati^fadioncs 
qu^dam  Chrilti  nonpoflunt  applicari  cuiquamalii^  noa 
applicatis :  ncquc  poft:  quafdam  applicatas  ,  rcftanc  aliac 
feorfim  applicandae  ;  lic  cnim  Chiiftus  dividcrctur,  Sc 
alii  dimidlatam  tantum,  alii  vcro  plcnam  rcdemptionem 
haberent  Hbi  applicatam. 

2.  BclUrm.  EccUfia  Paflortbusaudoritasdtvinitusconcejfaefip 
thefaurum  fattyfailionum  dtjjr^nfandt  ^  acperhoc  Indulgenttas  conce^m 
dendi. 

Pmeft.  I.  Audoritas  quidquam  pro  fuo  arbitrio  di-. 
fpenfandi,  non  eft  paftoribuj^  concelfa  ,  fed  miniftcriurn 
tantum  volunratem»&:  inftitutaDeidlfpcnfandi.  II.  Si 
minifterialisdifpenfatio  fatisfadionum  Chrifti  lit  induU 
gcntiabconccflio,  tum  Euangelupraedicatio ,  &  Sacra-* 
meniorum  adminiftratio  eft  indcilgentia  primaria :  hxc 
cnim  cft  pi  xcipuadifpenfatiopaftoribusconcelTa. 

3.  Bcllarm.  Prdlatt  Ecclefta  dtfpenfare  poffunt  Chrtftt pafsi^'^ 
nent^  tuni  pcr  Sacramenta^  tum  per  tndulgenttas  ^  pafionesvero  San^ 
(lorum  ptr  indut^enitas  tantum» 

Prottil  Pralati  ifti  praefumptioni  &  cupiditatibus  pra-» 
Vjsindulgciit,qui  mediadifpcnundae  paflionis  Chrifti  jp- 
fi  Chriftopiaefcribunt,  &  arrogant  libiquod  non  cft  hu- 
manum. 

C  A  Pt  III.   Sluaflio  3.  ffiy  qud  tn  re  IndulgentU^ 

ratto  ,      natura  pofita Jit. 

T     H     E     S     I     S  I. 

BEllarm.  Indulgentia  proprie  ell  abfolt^tiojt^dtciaria  m  annexam 
hahtnsfolu  lonem  ex  ihefauro. 

Protesl.  I.  Pontiliccs  igitur  indulgcntias  conccdcndo, 
judicium  cxercent in  foro  alicno  ,  5c  folvuntex  thcrau-- 
ro  nowfuo;  abfolvunt  etiam  ^  peccatis  quae  non  cogno- 
fcuBt ,  s::^  folvunt  pro  debitisignotis ;  cum  tamcn  Bcll. 
contcndcrit  antca  ,  de  Pmnit.  /.3  c.z.  non  poffe  Saccrdotes  reile 
juitcare»nifipcccata  ccinofcant.  II.  In  illis  induigentiis  qu^e 
pcodcfunttis  conccduncur^  abfolutioncm  judicianam 

nullarn 


J 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


iS9 


En  ervat  vs. 
«ullam  rcpciiri  Icruicaejam  omne^  conccdunt. 

2.  Bell.irm.  Qjixmvi^in  lniulientti%  abVmio  cnm  /olutime 
\  ^itnariec  '  .      rur  ;  ^?/"  ^  ^      .    -  nnxm 

itncciirep  foluttoK    ,    ....  , 

Tntcil.  1.  Dcfummo  Ponciticc  jam  primumaudimus : 
antea  IndulgenciiB  promifcue  tnb       -ir  Pailoribus, 
Pr^Utis,  &  Pontiiicibus.  I  I.  In^.    _        ratio  c^c  na- 
tura,  qu3e  in  prarcedenti  propolitioneVuit  dercripta,  ab- 
folucionem  oc  folutionem  conjungi  rcquirit  ,  fed  ratio 
^  v\:iiw\zhuUA  variatur  cum  vento  :  alia  cfl  oidinaiia:alia 
:rraordinaria.  III.  Pontifex  ut  vidctur  ,  majorcm 
^^^r  ex  thefauro  folvcndi  faculratcm,  quam  cx  judicia- 
aa  poteftaceiibfolvendi.  Si  tamcn  non  eirent  qui  foU 
verenc  ipfi,tam  folutio  quam  abfolucio  iplius  ftatim  cef- 
faret. 

C  A     I  V.    £lHsfl/9  ijuarta  cfl  ,  ^  ^uo  vinculo  iomma 
per  Indiil^entias  Pafales  folvautur^ 
vel  abfolvantur. 

BEllarm,  I.  Per  mdulgentias  mn  abfohimuY  a  rcatu  cnlps,  uU 
/iuSt  nec  lethAlts ,  nec  venUlss. 
Proteli.  I.  Indulgentiarumigitur  folutio  ,  &abfolu- 
tionominalis  tantum  cft  &  vana.  II.  Sed  quid  (ibi  vo- 
.luntBuUas  illa^ ,  quibus  abfolvuntur  hon\iac6  a  cuh.i  & 
fmwi  ? 

Bcllarm.  In:  '       ^'^meft  ^  idproptnea  dici .  qtuafcU.  IniuU 
lentiA  conjungttuY  , .  cum  conft  ftoncfacrAmcmalt  >  qua  pcem-^ 

tens  abfilvttur  a  culpa. 

PrctesJ.  I.  Bullasigitur  Papalcsfuntmcrasimpofturae, 
quiailludpromitcuiu  ,quodnonpr2eftant.  i  i.  Siordi- 
narius  concurfus  confeflionu  cfTct  caufa  ,  tum  hxc  elfet 
abfolutioordinariarum  tantum  bullarum  ;  fed  nonfolct 
poniniliin  cxtraordinariis  qux  m.^gno  prctio  vcndun^ 
tur. 

2.  BcUarm.  Per  indulgenttas  n$n  Isberamur a poenis  nntHraU^ 
hu%. 

Protefi.  I.  Q^i^id  BcIIarm.intelligatpcrpoenasnatura^ 
lcs  ,  debuit  explicare  :  lelinquit  enim  incertum.  an  po- 
d^gia  polfit  indulgentia  Papali  curari  :  quod  unum  C 
poifet  Papa  prasftarc,multum  fanc accedcret  inde  ad  cjus 
thclaurum.  i  l.  Mcra  eft  impoftura  ,  fingcre  Indulgen- 
tias  omnia  polfc  in  poenis  tollcndis,  &  tum  cxciperc  om- 
ncs  illaspcenas  ,  dequibus  habetur  aliquajcvidentia  utru 
toUantur  nccne.  1 1  i.  Lelius  Zccchiui>.  dc  Indulg.  c^p.  i. 
fcci.7.  aliirmat  ,  Papam  hanc  pHcstatm  adfiageUA  MiovDid.i  con^ 

c^dcrc 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


190  BELLARMINVS 

ifdeYi  ^  •  c  rco  :ib  eobcneiicl^  ,  &  poffe  Papam  dare  ei  hMHcvim  ,  ut 
piYillAm  u^y!pcftatesfcd(7itUY,dgYitudtrjes  ^nfcrarttuY  ,&c  qutapote^ 
fias  Vaps,  fxten  lituY^  quantHm^Ecclefu  utilitas  Yequtrit  ;  fed  EcclcfU 
utiltta^  qumdoquc  tdYcqtitYeYepoteft  :  eYgo.  An  non  tantiun  v.i^ 
lent  Indulgenriae  I  qLiantum  ceieus  agnus  ?  vel  requiricl 
utilitasEccleiiaeut  h^ecpoteftascomnuinlcaretur  potuiS 
agno  ccreo  ,  quam  Bullse  Papali  ? 

-^.  Bcllarm.  Nec  prenasquAtnfoYoexteYno  & contenriofo  » ftvi 
Ecchfidfltco,fivefecHl:iYi  tnfltzuntUY  ,  InduIgentiAtoUi^Ye  poffunt. 

PYOtcft.  Pcen^  in  foro  Ecclefiaftico  inflidse,  ab  ipfo  Pa^ 
pai^fecundumPontificios  )  infliguntur,  li  vcro  Papaper 
fuasindulgcntias  non  potcft  tollerepcenas quas  ipiemet 
infligit,  quib  tam  excors  eft,  ut  credat  talem  homuncio- 
nem  pofletollere  pocnas  quas  a  Deo  infliguntur  ,  etiam  in 
vicafutura? 

4.  Bellarm.  Indulgentid  hbcYant  hominesa  Yeatu  psnd  ,  tion 
fdum  coram  Ecclcfta ,  fed  etiam  coYam  Deo, 

PYotefl.  I.  in  prsecedenti  aflertionc  negavit  Bcllarm. 
Indulgentiastollcrepocnasin  foro  Ecclcfiaftico  infliftas: 
hic  tamen  affirmat  eas  toUerc  poenas  non  folum  .oYam  Eccle-^ 
fia,  id  eft  ,  non  folum  pccnas  quac  ^  foro  Ecclefiaftico  in- 
fliguntur,fcdctiamalias,  II.  Nccdum  tamen  explicavit 
Bellarm.  quas  poenas  tollant ,  fcd  tantum  quas  toUcre 
nonpoflfint. 

5.  Bellarm.  Cumin  foYmaindulgtntiaYumpaUm  expYtmttur^ 
ioncediYemifsionempxnitenttdinjunftd.tnt.lltgituYpocnttenttatnjun'^ 
(ia  in  SacYamcnto  confefstonts  :  cum  mn  fit  mentto  tnjunllaYum  »  tn^ 
teUiguntur  omnes  poenittntta  five  tnjundAfint  ^  five  tnjungi  potue^ 
Yint. 

PYoteH.  I.  Indulgcntia?  igitur  Papalcs  tollunt  parteni 
Sacramcnti ,  fruftus  dignos  poenitcntia  ,  compenfatione 
injuriarum  Dcoillatarum  ,  iSc  mcdicinam  animaspecca* 
trici  ncccfl^iriam  :  hasc  cnim  omnia  tribui  folent  & 
Bcllarm.  tribuuntur  fatisfadioni  Sacramcntali.  I  l.  Si 
indulgentias  tollunt  poenas  injunftas ,  &  quae  potucrint 
mjungi,  liccntiam  conccdunt  indulgendi  peccatis ,  ex 
fententia  Bcllarm.  quidc  Pcentt.L  4.  r.  5.  Vtilitatem  vcl 
ufum  fatisfaftionis  cflcdocct,  neexventdfactlitatehQmtnn 
ad  pcccandum  stiYHm  inciteniuY. 

C  A  P.  V  .     Blt4A(iio  cjuinta  efl  de  vartetate 
Indulgentiarum. 

BEIlarm.  I.  IniutgentiA  quinquemoiis  fotent concedi.  Intetm 
dum  ccnceduntuY  ahquotdtes  0  vel  anni  Iniulgenttarum.  Inter* 
dtm  quadragenA  dierum.  ImeYdum  tertia  ,  vel  quaYta^  &  altapec^ 

catoYurn  f^i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I 


E  N  E  R  \r  A  T  V  $.  I9t 
ffum  paY<.  Interium  InduhfHtiit  plcnarta.  Interdum  p!cn/9  pte^ 

•  C7  plcnifiima^  znforma  lubiUt,  ir  Tfirfushxc  omnia  vei  concedun^^ 
tin  vita»  vel  nrticHlo  mortii  &  denique  vel junt  indhlgentta  tempo^ 

t  •  vtl pcYpetu.^. 

^rotefl.  I.  Hjec  tanta  vaiietas  rcmi/Honum  peccato- 
,non  IV-        Htati  ,  quam  verirati  rcinillloni^  novi 


iTeftamenti 


at.  Sccundo.  Tota  ifta  wuieras  intro- 


idatuitad  Uicri turpiflimiimpoltuiam  ;  ncquepoteft 
jm  ulla  raciono  ' 

Bcllarm.  i  :tia  tot  dierum  vel  anuorum^  fecnnitim 
micremftntentiam,  ftgnificat  remifioncm  pcemtcnttsi,  qud  p.ragenda 
^iffct  tot  dtebus  ,  velannts,  f  curjum  Ecc/efu  rttum. 

Proteji.  I.  Sed  indulgontias  funt  quas  continent  con-- 
lonationem  pasnitcntias  multorum  millium  annorum  ; 
rtujufmodi  eriam  pcrniccntias  aliquos  reostieri  recundu 
:anones  Bellarm.  hociplbr.v.  fatetur  ,  an  hic  ritus  cft 
>Ecclefi^B,  fatiifadionem  alicui  pcrnitcnti  imponcrc  mul-- 
Itis  millibus  a^inorum  peragcfidam  ? 

Bellarm.  Fxtenfio  pcsnttentia  tntenjione  c^mpenflttur. 
Protefi.  I.  Sacriliculus  igirur  in  fari^fadlone  injun-. 
^endanullam  rationem  h?.bet  intenJionis  ,  fed  tantum 
Jxtenfionfs.  I  I.  Extcnfionem  tali^  poenitcntiae  ,  decem 
it  viginti  millium  annorum  ,  nunquam  cuiquam  venit 
imcntem,  vel  injungere,  vel  fufcipere.  nifi  infano. 

3.  Bcllarm.  IndHl^  ntia  quadragena ftgntficatremifiioncmpce^ 
'^itentid  »  qu.t  quadraginta  conttnuatts  in  jejuniis  altisque  /aboncfii 

^eni.ifutfff-t  :  qtis,  cum  acYtor  fuit  careua  dtctfoUhat  ^  quod  vtdtiicei 
:areHtittm  o  nntum  ftre  citorum  contineret. 

ProttFf.  I.  Q^iare  quadragenac  magis  quam  vigenae,  tri-^ 
'gence,  x  el  quinquagenr^  dacur  Indulgentia  ,  nulla  dicitur 
:aufa.  I  I.  Carenaifta  magiscaretScripturae  fundamen-t 
[to  ,  quam  ullo  genv?rc  cibi. 

4.  Bellarm.  Cf*m  Ind^ilgetttta  conionat  attquam  partem  ^ut 
tttam  vcl  quartam  peccatorum  .  nihtl  altud  figntficat ,  ntfi  remitti 

^^wnitcnti^m  ,  qu^pro  tanta  paYtepoena  peccatisdebitK  expianiane^ 
}rcffartafuijfet.  In  hilgoitta  veroplenaYiatottim  fcena  reatum  toUtt. 
PYotefl.  I.  Diltindiones  iftae  ,  ex  aOe,  femlfle  » tricntc^ 
:c  nihil  aliud  olcnt,  quam  nummulariorum  menfas* 
^       Bellarm.  Init^lgentta  plenior,  plenifiima  « revera  non  differt 
^  fienaria  fimplidter  &  abfolute  conceff.i. 

Protefl.  VLoc  igitur  eft  fchema  Romanum  ,  mcrccs  fuas 
lagniticis  vcrbxs  ofterrc  ,  cum  nihil  omiiino  rcvcra  fub^ 

6.  Bellarm.  Indtilgcntia  temporaYi^  funty  qtca  concednniuY  de^ 
Hnito  (}>acio  ttmporum  ,  quo  Initilgentia  percipi  pct:si.  Perpetux  vcro 
''mntHY,  qt$afunt  alltgatactrtts  Ucts ,  ut  Ecdefit',^  vcl  altAY$bus»  vel 

ettam 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


1^2  BELLARMIHVS 

ewtm  tcbui mobtl,hni,ut  Rofartis.      Grani.  btnedtclis,  ftm  ulla  tem* 
fort,  ■.leterminatitne. 

rmcfp.  I.  Tcmporarix  rcminiones ,  quae  pcic>,  i  i.oii 
poniint ,  nili  certib  horis  dicbu!» ,  hcbdomadjs ,  annis  non 
lunt  noviTcftamcnti,  inquoomnet?mpus  relipifcentiaB 
cft  tcmpuscx  aequoacceptum.  i.adCortnthtos  c.6  i/.z.  II.; 
Remi/nonesailigatae  certis  locis,  ^  rebus  mobilibus.di-, 
1  cdepugnant  cum  gratia  novi  TclUmenti,  qu«  nulli  lo-  ' 
co  aut  rei  externae  alligatur.  » 

C  A  r.  VI.    ^axffio  fexta  de  utilitate  In.iul^entiarum*  - 

BElUrm.  InJiHlgenttA  fuht  omnibui  utiles  ^  &abii$  ctiamqm 
p.rfecltyni  Unt  optrarn  rcile  qudn  &fufupi  fojjunt. 
rroteii.  I.  Prudciuiores  intci  Poiuiricios,  de  utilitate^ 
Indulgentiarumnonadmodumprseclarc  lentiunt.  AUqui\ 
(ait  Bonavcnt.  tn  4.  itst.  dtxerunt  hujufnodt  tndulgentta<>  aU^  I 

qHiivalire  \ftd  nunquam  tantum,  quantumpromittttur  :ftdaltqusd 
valcnt  modicum  ,  fecuniurn  quod  mcretur  fiies  &  dcvotto.  PrAdicat 
Umenhoc  Ecclefta  .  utfilios  fuos  bona  quadam  deceptiene  ai  bonum 
0illiciat:  ftcutmultir  filiopomnm  prorrttitt »  qnoi  puftea  nondonat. 
Horum  judicio  non  alia  ell  utilita!.  indulgentiae  Papalis^ 
quampisecujufdam  fraudis  ,  aut  mendacu  ofHcioli.  I  I. 
Qualisfu  utilitas  Indulgcntiarum  ,  ex  co  colligipoteft* 
tquodBellarm.  paulo  polt  h\hct  :  fiquts  (pe  futuujubtldiin 
feccatum  refcYvatum  fpQnte  tnctdat  ^  an  ab  e^peccatopojitt  abfolvti 
Havarrus  ,  Cordubenfis  ,  aitt  affrmant  poffe.  Hic  clt  fiudus  s 
hominesfuafpontc  irruunt  in  peccata  ,  fpclndulgcnti» 
cbtincndae. 

CAPt  VII.    §li4A(lio  feptimaefi^cjHtspopt 
Indii/^e/»tias  concedere. 

BEUarm.  Sum^us  Ponttfexpotefl  luiHlgentiasetiam  plenarias 
o-rnthus  fideltbm  elargtri  :  Eptfcopt  ac  Matropoluani  quales  1» 
fua  qutfqf4e  diwcefi  :  tegatt  Apoftolnt^  ex  commifstonevelgcneralt^  vct 
Jpectalt  ,  fcd  Cmctlium  generale  non  poteft  plenarias  Iniulgentias  da^ 
fi  :  neque  Parochivd  Abbates  ,  vel  altt  facerdotes  Eptfcoptstnfmorei 
foffuntuUas  dare. 

Prottfl.  I.  Mirumeft,  facerdotes  illos  quiinrcaturn 
rulpx  tantum  pofTunt  quantum  ipfe  Papa,  nihilomnino 
polfead  fatisfadlioncs  poenalestollendas  ^  femetipfis  in- 
junftas.  II.  Mirum  etiam  eft  ununiEpifcopum  Roaia- 
num,plus  poflc in  remiflionepeccatorum,quam caetero^ 
omnesEpifcopos  totiusorbisin  unum  locum  congrega- 
to:>^&  inter  fcfe  confencicntes. 


c  A  p.  i  ^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B  N  E   R  r  A   T  V   S.  T93 

C  A  P.  VIII.  ^^(Ito  oftjiva  cflderaufi  movente 
Por't:jiccm  ad  indtilgentiasdandas» 

BEllarm    i .  R^qHirituY     IniHlgentiam  validam ,  cfiufa  ju^ 
fta  ,  (um  /iliqua  f  rcp^^rti^ne  tta  ut  p/o  minore  Iniulgenttn  mtnor 
auf^  Ycqt4irntt4r ,  c  -  fcd  tamen  nm  eft  fubiiitortirn 

uiicare  titYHmcati^  .  Lx. 

PYctefl.  Si  Indulgcntiar  finc  jufta  caufa  datag  non  funt 
r*t«  ,  ncquc  licct  iis  k  quibus  cmunrur  Indulgcntia^,  de 
mftitia  caufajcarum  judicarc  ,  proFcdo  gravuis  dccipi 
^ofTunt  aPapa  omnes  illi  quilndulgentia'^  niercantur. 

Bcllarm.  Ihoftc  accipiunt  pYtindcntes  ChYtfttam  Pontificias 
\TuiHlgintias »  ttt  ftmul  eti.%fn  ^u.leant  tro  fui^  peccatis  Domtno  fattSm 
\facere. 

Protefl.  Hoc  ilhui  cft  quod  nupcr  dicebatur  ,  pruvicn-* 


1  tiorcs  pontificios  Indiilgenrias  niimcrare  inter  pias  Uau^ 
'^lcdes  Papae  Romani. 

^usjlio  7iona  c(l  de  difpofttione  cju^  rerjuintHT 
infufciptente  Indulgentias. 

PPs,  Bcllarm.  RrqHiritur  ffatus gratid  ^  &  titopus  eju<  r-  ' 
^um  tn  Ratugrati.t  ferfictattir. 

I  Proteft.  I.  Hacctiam  ratione  ,  fruftuslndulgentiarum 
Ircdditur  planeinccrtus  :  quia  Pontificii  ncgancquenquu 
lordinaric  ccrtum  cflepoflc  quod  fitin  ftatu  gratiag. 

^.ijiicdecima  ejl  de  Indnlgentiis  (jux  accipiuntur 
pro  defun^s. 

[3-  Bellarm.  Indulgentiis  juvanturanimaequaein  Puf^ 
toriopaenas  luunt :  non  per  judicialem  abfolutionem; 
Mpermodum  fufFragii  ratisfadorii ,  vel  folutionis,  An 
Vcro  exjuftttiUi  fivecerta/ege^  & exconiignopYoftnt Initilgentid  de^ 
•  funflis,  anfolum  exbcnignitate  Dei  ,  &  ex  congruo»  dHdfum  fenten-^ 
tid^  qH.f.rHmpriorpriorcmpartem  affrmanSieft  admodumpia^  pofte'* 
rior  verocoHtra  dicens^eft  valde  rattonabtlts.  luvant  autem  IniuU 
^gentid  defunflos  ^  fi  caufa fit  jufta  *  fi  viventes  qut  pro  defunflis  fufc:-^ 
'nnt  ^  adimpleantopusinjunflum.  Particulares  etiam  Iniulgenttx 
rcfunt  tis  tantumypro  qtiihus  ex  intentione  viventium  appltcantur. 
Proteft.  I.  Solent  Pontificii pro  abfolutione  fuavoccs 
jquafdam  cx  facris  literis  allcgarc  ;  fedpro  folutioneab 
fabfolutione  feparata,  nullam  fyllabam  cum  ullo  colore 
pofllmt  profcrrc.  1 1.  Scntentiarum  contradicentium 
«nHm  cfle  admodumpi^m^  ?c  alteranj  valdc  rationabi- 

lcm 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Tod.  BBLLARMINVS 

fem    tam  pietatiquam  rationi  repugnat.  1 1  I,  Mueio- 
umdeftmdorum^onro^ 
intentione.  IV.  T.im  defundi.  quam  vivis  Indulgen. 
n-r  fiunt  incerti&  fallacis  levaminisnomcn.  . 

4   Decem  ,ft,s  partibus  conftat  doftrina  Pont.ficio- 
rumdelndulgentiis,  quam  quomam  Bellaim.  nonpo-. 
tuitabfolute  quoad  pofieflionem  .  cumuUa  'pecic  ^on-. 
firmare  adveriusno^.  de  hmitibus  cjusmagno  conatu 
difputat./,t.i.  adverfusalio^Pontificios  »  "onnihil 

vxdeatur  d.xilfe.  Nob..  igitur  Bellarm  ipfum 
teftemproferrelicet  veritatibillius  conkmoms  ,  Duran- 
diin4.W.*o-?-  i-DelMgenws  faucA  impjfunt  per  cem^ 
tHd.nm:qHianec  Scr,ftura  exprefe  dc  ns  lcqmtHr  .  «^'^/"^f"» 
HvUritts  .  AmufltntiS ,  Hieronymus  mimme  UqHuntur  de  Indulgen^ 
Js.  Qiiae  autem  lefpondet  Bellarm.  ad  argumenta  noft  ro- 
runWii.2.quiafunt  fereomnia  repemiones  P""^^'^;,^^ 
anteafubverforum.  &  caufaipfa  talis  eft  ."toP^o^»'" 
refutationem  feorfim  non  requirat ,  non  PO*[""^"^f  "« 
magno  tsedio  ,  coquenon  mrnus  inutili ,  quamingrato 
perrradate. 

L  I  B  E  R    S  E  P  T  I  M  V  S. 

DE  SACRAMENTO 

EXTREM^  VNCTIONIS. 
C  A  r  V  T  I. 

Qu^toprimA  efl ,  4«  Vnaio  extrema  ftt ,  Sacramentum  ve* 


I 
il 


uA(iioprimaefi,anVn{itoextrema(tt,c>acramemur»ve*  ,  . 
\e  ac  proprte  di5kum.  Vonttficii  affirmant,  nos  negamus.  J 

Argumenta  Bellarmini  U 


T     H  E 


I  S 


BEllarm.  Dua  Scriptur^  proferuntur  ab  omnthui ,  unaex  MatA 
6.  X  3.  alteraexlac.  5.14.       ««^«0  9««  utehantur  ^PP^ 
li,  Mar.6.  nonfmt  Sacramentalti ,  quamw  fuitfigur.iquAdam 
adumtratithujuiSacramenti.       .       .    .  , 

Froteit.  Obfervandumhocimprimis,duo  tantum  tclti- 
monia  Scripturse  pro  Sacramento  hoc  i  Pontificiis  ad-M 
ferri&piimum  eorum a Cardmah  Bellarm.  rejici  tanH 
quam  alienum  ,  alterum  veio  a  Cajetano  alio  CardinaUI 
inlac^.  Neccx-verbisynecexeffeau.  verta  Uc loquuntur  de  facrO^ 
mmali  Hndnnc  txtrma  mSiimi ,  fed  maiii  de  unclme  q»»>n  ,n4 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxirtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


HNERVATVS. 


I9? 


fiiiuit  DmitiHi  Jifui  ,n  jluah^cuc  ,  a  ii<ctfultiexertcr,...vy  :■.  ,:gTon 
f  tis.TtxtuseHtmnon  iicit^  infirwetur  quts  ad  m<,rtem  ,  fid  abfo/ute 
*  tnfirmaturqtits  ,  &  effcclum  dictt  infirmi alleviationem  :  &dercmtf-. 
1  fioni  p.'cc.itorum  non  nifi  condttitnalitcr  UquitMr:  quum  extrcma  un- 
atonon  mfiprope  articulum  rr.ortis  detur ,  &  direcle  (  ut  ejusfcrma 
fon.it  )  tttiJtt  .7  ■         cKem  peccatcrum.  Prater  hoc  qued  lactbus  ai 
.  »  ttHumsgrum       ...  ...shteros  tum  orantes »  tumungentes  mandat 

^  vocart :  qutd  ab  extremd  unclionts  ntu  alicnum  eft. 

2.  Bellaim.  IniUis  verbis  lacobi  habemus  omniaqujtadSa" 
\  tramentt  c(!enti.im  requiruntur,  fymbotumexternum.  in  uncltoric  olei, 
tum  orattenef.dei.promiponemgralta  ,  tnaUcvalioneinfirm,,&  pec^ 
,  tMtcrftm  remtfitonc  >  cj-  tnftttuti^mm  divtnam  .  qux  coUtgitur  cx  con^ 
\flanti  Ap  Jtoltpromtfiione. 

Pfotcft.  I.  Or.uionem  fidcinonefle  fymbolum  facra^ 
mentale  anteafuit  aliquotics  dcmonftratum.  II. 
I  ttio  olci  i4r  5.  cadem  cft  cum  illa  Mar.6.  in  qua  Bellarm. 
ncgat  ellefymbolum  facramcntale.  III.  AHcvatiocor- 
porali.fuit,quaBnoneft  interna gratia  Sacramenti . fed 
cttcetum  olei  ordinarium  vel  extraordinarium.  I  V.  Re- 
mimopeccatorum  promittitur  orationi  lidclium  ,  non 
unctioni :  piomittitur  etiam  in  ordine  ad  fanitatem  tc- 
cuperandam,  V.  Inftitutio  Sacramentalis  non  potcft 
i   I  5°"^^^'  1""  qualibet  conftanti  promiflione  :  tum  eniin 
milfa  ^'^"^  ^*^"^^^""  orationis ,  quot  oratio  habet pro, 

3-  Bellarm.  Nonloquitur  lacohusde  naturalicur.ttione.  Prim» 
S^taokum  noneflmcdtcina/eadcurandosquofvis  morUs.  Secund» 
^ta  Prophet.<  ^r  Apofiol, ,  ut  phmmum  rebus  noxits  natura  fua.  aut 
ttrte  nonfamartbus  utebanturut  curarent. 

eProteil.  I  Olcumpoteft  Synccdochiceponipro  medi- 
CAtTiento  ralutari.  l  l.  Nufq\.am  Icgitur  Prop^hctas  vcl 
5Pn5°.^^?^°'  ^"^'^'  curatfonc  natul-ali  vcl  or- 

rfmaiia.  Iftas  r.itioncsigitur  nihilprohibent ,  quin  verba 
lacobi  ex  parte  mtelligipoflint  dc  naturali  cuiationc. 
14-  iSellarm.  Non  loquttur  d,  unaitne  qux  fanaret  corpusex 
djno  mtracuUrum  l .  Ouia  confilium  iatur  tantum  de  agrotts ,  non 

^  tU,q.*tdc,iumhabentcurationum.  3.  <^ia  prafcrtbtturcertamate^ 
Tf7^'       ^'^.  pomtfiioaUeviationts  efl  aifoluta ,  quaiis  uon 
•r  6   oJTr  ''""^''^  P^^catortJprcmtttt^ 

Prl  A     J-^.i'*'^'  iisquApertincnt  adnosomnes, 

^mf//.  I.  Confihum  datur  tantum  dc  «erotis,  quia 
r;  non  de  miraculofo  ufu  olciin  genere  ,  fcd  dc  seerotorum 
.    dirc^tionctraftatur.  II.  Pr^csbyte^i  vocanlf  fueiu?^ 
>  ascipuc  ad  orationem  &  confolationcm  ,  ita  tamcn 
ilus  mediorum  ad  fanitatcm facicotium,  fivc ordTnari" 


'0 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


'4 


jgt;  BtLLARMINVS 

rum  ,  fivc  extraordinaiiorum  ,  non  negligeretur.  1 1 T. 
Prsefcriptio  certae  materiae  niilla  eft ,  fecl  defignatio  cu- 
juflibet  medii  apti,  per  fingulareillud  quod  fuitexmi- 
raculoracurationeceleberrinuim.  IV.  rrominiode  al- 
le\  iatione  fanitatis  non  eft  tam  abfoluta  ,  quin  fuasad- 
mittat  cxceptiones.  V.  Remiffio  peccatoKim  non  pro- 
mittitur  undioni  ut  medio  per  quod  obtinetur.  VI.  Hbc 
etiam  pertinet  ad  nos  omnes  ,  ut  fandeutamur  illismc- 
diis  ad  f.initatem  recuperandam,  quorum  Deus  nobis  po- 
tcftatem  facit. 

Bellarm.  Cum  D$mtius  Sacramfttta  inftitumt ^  quihus 
vtluttdivims  fubftinijuvnremur  in  in^rejfu  Euleft*  ,  &  in  pr$rrejfu, 
eerte  nnllo  modo  tn'dcnl-tm  efl  defuiffe  ejufprovidentiam  »»  egr/jfu. 

rroteft.  Conccditur  totum  argumentum  :  fcd  tamcn 
noninde  fcquitur ,  fpccialc  facramcntuminftitutum  effc 
pro  moricntibus.  In  vetcri  Teftamcnto  nihil  talc  fuir : 
flc  ramen  non  dcfuit  tum  tcmporis  providentia  Domini 
Ecclcfia;fua:. 

ArgHmenta  noftra, 

6.  Treteft.  Kitus  cxtrcmJB  unftionis  non  explicatur 
Jne  5.  quia  non  rcfpicit  propric  morituros ,  fed  fanandos' 
segrotos  ;  olcum  bcnediftum.  nonpraefcribitur  ;  mcmbri;! 
ungenda  non  defignantur  ;  efledum  etiam  tribuitur  ora-;| 
tionihdci,  non  Sacramento  cfficacicx  opcre  (utPontifi-  ' 
ciiloquuntur  )  opcrato, 

Bellarm.  1 .  Inttugit  Ecclefia  cts  qui  de  vita  periclit/intur :  0"l 
fiic  veluit  lacclus. 

Trotefl.  Inungitur  i  Pontificiis in  ordinead  cgreirum,| 
exhacvita,  fcd^Iacoboin  ordincad  fanitatcm  rcfti-^i 
tucndam. 

Bellarm.  latohusnonnegat  olrum  effe  prius  benedieendum. 

rrctesl.  Subftantia  Sacramcnti  non  debet  non  negari 
tantum  in  Scriptura  ,  fed  etiam  affirmari  &  imperari : 
Bellarm.  autemr«f.7.  exprefTctcftatur  ,  r.onfccrationcm 
&  bcncdi<9:ionem  Epifcopalem  cffc  dc  cflentia  matcri» 
hujus  Sacramcnti. 

Bellarm.  3.  lacohusalloquitur  infirmos  tnonfaterdotes,^  iiet 

tttn  deftgnat  fartesungcndas ,  quia  hoc  fctre  ntnfertmet  ad  inftrtr.ttm» 
fedadfacerdotem. 

Proteft.  Subtcrfugium  hoc  eft  merc  fophifticum.  laco- 
busenim  Ecclcfiam  totam  alloquitur  :  &  fi  lacobus  non 
docuitquapartcsungendae  funt ,  nufq  iam  in  Scriptura  ,^ 
totadocctur,  quia  folus  lacobus  logui  dicitur  de  hoc  Sa-  •• 
cramento.  Ad  infiimos  eti;im  pciunct  fciican  ritc  un^  • 
gantur  ex  volunute  Dci* 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


jquani  refutationeni  requirunt  ^eteftatione 

BelUrm.  <.  Or--  j .  . 

P»'*-/?.  I.  Satisc      ,  f^^^t^ntm  nnclhHiu 

IIM.  II.  SioratioWeiimper  'ur  undio- 

Ituniremiflioncm  eYon/M-«/^„  i    ^'r pcccaco- 

llimeffeconftar.  er;o&prius 

lequa  agitur  eft  corporaiis  •  ereo  &  fanfr^f  i  '-^^^^ 

inft^- V  n fn  e x  r  r.'^  exemplum  ant,,uum,  <juod 

Bellarm."^::  "wZ"^""  r^T'"^' 

Pm.y?.  Anigiturundio  excicma  ,  qux  nonfolerir*. 
lar,  mag,s m ^requenti &  quot.di.no  urufu"t  quim"^^; 
I  deTJan^        ^'^^I"  ^i^b..  D.mi.cs  fo^irt^^im 

C  A  r.  1 1.    ^UAfiio  fecu^da  eflde  materia  &  forma 
'hujus  SacrametiH 

15  -5 

tittfaium"he^''."'  "^•/.'^^'"ScRPturis  fiat  mentio  vel 
'  no.^cl    'm  rnenl^fr"!'-*  ''''  Epifcoporum  Papnl.um, 
.inim  ..ncllfgit;  bene  vcl  male  quidquam  d.cen- 

f.ua:nhum"^^^^^^^^^^ 
a.  Bellarm.  ?or;7j:i/tt;7ni'^-^fnA,,  ■         ^>nr^n^^    n-  ■ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E3 


B  B   t   L   A        M  I   H   V  S 

C^u^flto Urm decftSiH hujus  S acrarnenth 
,   -RMlarm    D»i  f»nt  tffeam  h»jui  Sacramenu,  I.  Sann, 
Tr^I;  r  Al^^^^^  Letf ^.«c.r.  .  ut  qudan 

r  /ifflly?       S<T.r*m.»r.»  ^ivr  mcrt^^n.  fivevemaUa  fint 
tata  rencrufjf  -  ^-v.*f/»<  am^     p-  ccato  relinqm  hlet,^ 

Omdam  torftr.  V  martr.  &  anxtetas^qi**  exj  cc  i 

.um  gratia.  mtcrn.  non  fam^^-x-^- 
fiopcccatiquoadcuipa^^  pc^nam  {  BcUarm 

rudte";  vclt L^fa^^^^^^^^  lndu^gcnt.am  requtnt 

\Tl  ir,^mun..f,n,otenet  (  ait  BonaVenturam  4. ^#2?^ 
Saciomentum  tHui  effe  ccntrajeccatum  ^*^';^;-  \l 

worTilia  poftpoenitcntiamnon  rclmquuntur  ,  per  un 
S.oncm  abftcrecnda.  Impum  .ff  (Cajet.judicc,m 
fDrcrMr/  d!SMm.r„i        ^  fim,l,ter  ^mpum  eil  ,  mm.y?r, 

expencnti*  teftimonioprobatur  non  toUu«rpm,«. 
LIBER  SEPTIMVS. 

DE  SACRAMENTO 
O    R   D   I   N    I  S. 

C  A  r  V  T  I. 

O«x3io  tnma  esl.  an  Ordmatic  min.ftrcrum  ,  fit  SacramenlHm  u 
^  uT^cproirte  d^num.  Pc»t,fic,i  a^rmant.  U.s  negamus. 
Argumenta  BeUarmini.  . 

BEUarm.  I.'  jHcrd.naticnereperiturrymbolumextefnum  .ff 
midic  tratiJt  &  mamdatum  feu  ,nfi,tutic  divma. 
PrZn  ixh^X  horum  ita  reperitur  >"  ordma^ionc  fic 
xeqturKurad  Sacramenturn^Nam  .  Nul  u-eft  fyj 
bolum  externumquod  repraelentat  c>c  OD  s 
&  communioncm  noftram  cum  ^eo  P"  Chrilt^^^^^^ 
NuUum  omnino  eft  fymboUim  certum 
inftitutione  Dei.  Impofitio 

latioms  bcnediccntis  alicui  prafenti  cx  quaiibct  occ 


Do,n,n,bencd,cebatur   ^     """"«10  eleao,n  „o,nine 

-dac;fi„^^;;;!tr,^?o°p;?i"\r„°^^.'"^  • 

Suod  SchoUfti*i  noXmvXt 

planms  loqmtiu  DuianH  o»/  «  ""''^- '»  4- <<.  24.  vcl  ut 

in  vocationibus  extraoVdinfr-^^^  ^l'quando  deditDeus 
tioni  non  proniifit  errrrord  n\,^       ordinari^  voca, 

fcdexord^ne.uiaVrtrtd^tr;:?:^^  -""^^. 
1 1.  Si alligaretur         nrnnh!  "^"u^" ^?^"'  oiationis. 

t<intom,».fter.c.  ^"^"'^'^'^"nam  utrtte  fungatfir 

olimfuiire.  ii.  Non  tamJn?.^  ''"'^  '  quam  in  vetere 
tnOrdinationc  vuleirld.^  n  *  5'-atiam  juftirtcantem 
^  rur*  ,  &  donurdlf.nd  i  A  ^"i"'  '"tcll'gcntiam  Scri- 
>tat:  1  I T^unrD^l';^ 

incmrcddit  eJTanros  rl^  ;  ^  P"*-^  '  tumextraor- 
.Deu..red  homf^e^^^^:: -.^^^^^^^^  — -e  non 

"'"^»""»'*  f«4  iMHf  >^ttam poteliAS  tonferendi  Sa.r*, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Oen  Hoag. 

224  E  3 


proteil,  I.  Fundamentum  huius  argumcnti  eft  coiv.- 
7  m,n  :  Baptifmifcilicetfinem  podtum 

S  X  &  alM  Sacran.enta.  1 1, 

C^nfequc^^^^^^   nullaeft  :  quia  ordinandus  non  Baptizan- 
dus,  pr^fumitur  habcregratiamjuft.hcantem. 

^^jliofecunda  eft.qutnAm  ordines  ftnt  Sacrantenta, 

d.  Bellarm.  Epifcopatm,  Preshyteratm»  DiAccmtusJubdU^ 
tcnaws ,  &  mncres  emncsordmes  Cunt  Sacrammta. 

p  tln  l.  DcEpifcopatu,Scholafticiomnesantiquio- 
resqurn;r.pfcrun?in  j5ag,ftrum  .  «nacum  fuo  mag.ftro 
ncVant  ini.^  24.  1  I-  Probatum  fuit  antea  m  difputa- 
S  ;*e  Cltricis!  plerofque  horum  ordmum  nu^^^^^^^^ 

i  Dco  fuifTc  inftitutos  ^  Jnfc"^'^^^,?''^'"^^^^^^^ ^'J 
tiappeUare  folcnt «.« ^.m.  1 1 1.     omncs  ifti  o,^^^^^^^^^ 
funt  Sacramcnta  ,  tum  Sacramenta  non  f\int  ^^P^r^tan 
tum,  fed  quatuordecim  ,  immo  qumdecim  ,  Ep.icopatu 

Bellar^.  OmHesorJinesunumfacramentumcenlentur,  qui4 
lcnum  funt.  -vclgenere,  vetquta  ai  unumfinem  mnes  r^f'"*'*';''' 

Prlten:  I.  omncshominesfunt  unum  gcnere  .  nonta. 
men cenfentur  unus  homo,  autetiam  «"^^JJ^ """'^. ^ 
mcertuscftlpfe  Bellaim.  qua  ratione  Po^^;^.^^;. 

ncs  unum  dici  Sacramcntum  qu.a  unum^  J'" ' f !  ^fn r a  r^^ 
I  1  I.  Ad  unumfinemgeneralemomnia  Sacramenta  ie 

Jcru^tur  :  non  funtta.Sen  unum.  V  ^J^P/^^^;^^^^^ 
eft  iftorum  hominum  ,  qui  Baptifmum  lohanms  .  » 
Chrifti .  unum  negantefre  Sacramentum  » «^^^^"^.^"  ^«^- 
4inationcsiftas,  inquibusnequc  """"^^^^^^^y^i'^^^^^^ 
nequcunum  verbwn  .  nequc  unus  audor.  nequcunum 
officium  ,  in  unum  compingunt  Sacramcntum. 

^A(lio  tertiaefidemateria&fornjahujus  Sacramentu 

6   Bellarm.  Ctnventt  intcr  omnes  .  matertam  ,Jfe  «''7«»-Ji^£j*J 
fnfihite  ,  formamamemefftv.rba  .  quadicuntur  dumtUudfigr^ 

'''^'plZh,  Hoc  nimisdilute&confufeproponitur.  Do- 

cuit  antea  Bcllarm.  de  Sacram.  Ith.  1 .  /«M '""^"^''""f ' 

fcrmam.res^verha  ,  '"'T  r^k  .ftTsTr'a 

n.hUaddere.mintHre,autmutarcltceat.  Ai  f^tis  cft  ad  Sa  a 

•n^.entum  Ordinis  cfTe  ,aliquod  ^'g"""^ 
«ualiacunque  eidcm  immurmurata  ?  J»y"^.^ol"";'Vn 
-?mpofitionis  manu«m,quod  t-jl^n^.B^lH^-^SrilXutO 
proferre,  tanquam  fignum  oidinationu  a  ^^eoinftKuto 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


m    '  ^nervatv 

PWomnibu.  ordinatSrformnf-  ^'erbonnn  eiTcM 
r  habctdiv.nam  ;  vcS^^  ^^'^  vel rnftit.tlone 

lumnuda  rcatatioratisdemonft  >"em  ea. 

^:./?./.«,  manTr»per  7n7rZ  '^^^^^  ^*'»' 

l   Dtncouoprtmo  fnponttur  mnn-J  A.LIlt  i^ffinflis.  6. 

'^drciJ,  ^ad  r^fi/}eZuZ7X^^^^^^ 
ttadmrUber  Ef4aiL,rum /ZZri^  ^  '^^  ^7»^ 

J-;-'>^-r.ittiturannuIus,^^^^^^^^^^^ 

g^iiorum  ,  acctpe  Euangelium  ,  &  vade  /prTjl^\^VT  L  ' 

C  A  r.  1 1.  Di  Mntrmimh. 

■  ^  f     3  Ob  VAn 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELIARMINVS 

^';"^=to;\;."sTcLen,i  nov.  T=~.  =  .ed  proptcr 
Ecclcliam  Romanam  verba  fuatempaiavit. 

Argumenta  Bellarmiiii. 

Bcllarm.  M»irimomum  effe  fi.num  rei  f^^'* ^'/'1"':;; 
Ephef.  ^.SacrammumhocmagnHm  eft  :  ego  autemducn  Chu  ... 

^  Prf/1'^Siintclligerentur  illapriora  verbade  conju- 
elo  nonVequerctuf  mdeconjug.um  e(re  propnc  diaum 
SacVaiTcntum.judiccCaictano.  Non  habes  (  ^iit  iWt)  cxhoc 
/to  /rX"//X^  P.ulc.conjupume{feSacr.mevtHm.  Nonenm 
'Z^st^Lum.  fei  myfler,Lf^oc  ma.num  efi.  ^  y  i^  ^ToZ 
Zerborumhorum  magnum  e^  Cont.nent 

iu,,t   iusnatur*,oifutimdebttum,&c.  a.  Intelligenda  mnc 
i^jrba^ma  de  arcana  conjunaione  Cln.ft.  cun.  Ecc  efi^. 
fir.itPaulusipfcinterprcratur  ;  egoautem  dtcoin  Chr,n»  , 
^    /;V  Huiusautem  conjunftionisconjugmm  cft  fignu 

fim&J  n  quadam  Ted  non  in  ^Hum  |jne^ 

flnA  ficala  acinftitutum  ,  nec efhcax ejufdem  fig  Uum^ 
^'"BeUarm  l'  Pronomen  Hoc.  referr,  debet  neceffkrio  ai^i  , 
pjimepraccflit.  At  prox.mefracefutUud  :  adhsreb.tuxcr,fua.& 
^  Protefi.  Levior  efth^EC  objedio  quam  ut  re"o  debcJ^ 
refuta  i.  Prope  fatis  praeccnit  fermo  dc  Chrifti  cum  Ec- 
deliaconjunaione  ,  «t  hocpronoipinedemonftraretur, 
limilis  demonftratio  habctur  in  eodcm  capitc 

Bellarm.  2.  Apoftolus  hortatur  conju^^e.ai  mutuam  benevo^ 
Itnttam.  &  inter  aha  ariumenta,  hoc  m  potifitmum  adductt.  quoi  tf^ 
forumccnjuittmnon  ftreilevti  ,  feimyftertum  mavttm  tncluiat, 
^   pJfi.H^c  ipfa  cft  qu^ft.o    an  ApoftoH  argumer^- 
tui-i  fit  tale.  Nos  dicimus  Apoftolum  unionem  &  otiicia 
^SSugum  inter  fe  ,  ad  ma;Srem  eorum 
per  umoncm&aaus  congrucnres ,  qui  mter  Chriftum 
^Ecclefiamintercedunt,  &utanimo8  corum  inChri-. 
fti  &  Ecclefia  meditatione  dehxos  tencret.m  illa  le  ma- 
gnumarcanumlatcre  .moncre.  tt 
^  Bellarm.  3.  Paului  Gracenon        • '«  «^*"^' ^"''^f** 
fcd  .n  Chr.iUrn&  Ecclef.am  :  qmbui  vero.s  tn  Ucat  Chr.iiurn  <J  Lcj 
cleftam  tffc  termxnum  .U.,.i  myneri.  .feu  myil.c. <imi  eft  m  con» 

^'*^'pr,tcft.  Proeterquam  quod  flagitium  admirtat  Bellarm. 
invcrlione  vulgari  dcfercnda ,  Grxcaifta  p.nafismhil 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^    s   is,    K    V    A   T   V   S.  20*^ 
^leindicat,  particuU  cnimm  ,  qiiocunquc  rcnfu  accipia^ 
non  conjungitur  cum  nominc  myfterium  ^  fed  cun\ 
bo  ;//ro.  de  vario  autem  ufu  hujufmodi  particularum 
:phrafeatfn  Grammatici  paflim  docent. 
3.  Bellarm.  Matumonaim  hiibet  fYomtponem  gratU  jnjlifi^ 
fiis. 

Irotcfi.  Nonmagisquam  virginitascafta. 
Bellarm.  x.  £ph.  5.  Matnmonmm  esl  fiinnm  eonjtinflionis 
Chrtfii  &  Ecclefis  fpiYtiHilii  :  non  potfft  ahtem  Jptrttualem  conjuH^ 
Hionenfigntficare ,  ntfi  tnttYvtYttm  cr  uxoYem  fit  ttnto JptYitualtsam^ 
^  moYtim:  &  fine  gYatia  /ptYttualem  unionem  nonpcJpiHt  habeYe:€Yg9 
fine  iUlAo  Deusgratiam  iUislargitur. 

Protefi.  Qaampulchre  Sophiftam  agit  Bellai  !  ;  .sup^ 
ponit/^quod  cft  in  quaeftioncj  matrimonium  elfe  fignum 
facrum  aDeoinftitutum.  2.  Pro  conceffo  quali  fuo  ju- 
1  eaccipit,  nihil  poff^  fpirituale  quidquam  figniiicare,  nifi 
id/pfumfit  fpintualc&  inanimo  litum  ,  quodquilibec 
idiotapoteft  refutare.  3.  Vnionem  omnem  animorum 
vult  eireexgratiafpiritualcm.  4.  Concludit  illud,  quod 
quasftioncm  nonattingit.  Dcus  cnim  largitur  gratiam 
fuis  ad  virginitatis,  fcrvitutis  ,  &  fimilcs  conditioncs  or- 
nandas,  quae  non  funt  tamen  Sacramenta. 

Bcllarm.  2.  I.TIrm.  2.  SalvabituY peYfittoYumgcneYationcm, 
fipcYmanfeYitinfide,  &  dileclicne  ,  &  fanclificationc  cum  fifbYietate^ 
tanqt$amvidtUcettnipf$  matYtmonio  acceptts. 

PYotcft.  Tollatur  cauda  illa  quam  Bellarm.  gratis  vulc 
confutam  tcxtui ,  tanquam  panniculum  novum  ad  illum 
j  findendum,  &  hasc  objcftio  nihil  nocebit.  Scrvantur 
1  homincs  pcraffliaioncs^quae  tamcn  pro  Sacramentis  non 
"habentur. 

^    EcUarm.  3.      Cor.j.vocat  dontim  Deimatrimenium  Afofto^ 
-/^»5,  ut  ipfamvirgtHttatem. 

l  Proteft.  Bcncfecit  Eellarm.  quod  rcfutationem  hujus 
J  objcdionls  addiderit,  illa  claufula.  tit  tpfam  viY^initatem  : 
jpvirginitas  enim  ipfa  non  cft  Sacramentum.  Falfum  ta- 
:  mcn  eft,  vel  matrimonium  ,  vel  virginitatem  donum  ibi 
^  Vocari. 

BellarPn.  4.  IdemPaulus  J.ThcJfalonicenf  4.  hoYtatur  cen-^ 
\€sut  vasfuum  pofiideant  tn  fanHtficatione  :  nuam  mmtYumper 
tYtmontum  ante  acc^pcYunt. 
^    PYotef}.  Totumctiam  hujus  objcftionis  robur  cft  la 
cauda  illa  gratis  afTuta  :  ffuam  nimiYumpeY  MatYimantum  ante 
\ccepcYunt ,  xd  eft  ,  in  quasltionis  mendicatione. 

4.  Bellarm.  JExeoquod  matYimonium  efi  unum  &  infolubtle^ 
\0UiguntuYdtio.  I.  EjfefignumfacYt4m.  Co»feYYe^Yatiam. 
Protcfi.  Eo  modo^  quo  quidlibet  ex  quolibet  colligi 
^folct.  T  t   4  Bellarm.i^ 


■i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


204  BBLLAHMINVS 

Bellitrm.  I.  Cuy  matrimmium  fit  omnitto  inirjfQlubUe ^  prim^ 
r/4  ccrtipma,  &  petipma  caufi  esl,  quiafigmficat  dtvtna  i^tfttiuticti 
tnfoiubtlem  (O^ijHHflnnim  Chrifti  ^  Ecdcfi^. 

Protefi^  I.  Alia^caufa^rcdduntomnes,  quidcmatn-^ 
iiionio  fcribunt :  fcdomnium  caufarum  loco  debct  crc 
nobis  voluntas  Dei  revelata.  Refte  Cajetanus  in  A^f..^. 
j4dveYtequod  DominM  lefus  infparabtlitatemconjugii  pYobattttn^ 
Hitutiont  Dei  ab  initio  mundt  ,  \ecluf^  rattone  SacYam^nti  Eciefia^ 
Rici.  2.  Significatio  noncft  proprie  loquendo  caura;  nc-* 
dum  primariaj  proprictatis  alicujus  in  re  fignifican:c. 

BcUarm.  a.  Eadem  r^i  taufa  chy  AJatrimonium  ante  BAptif^ 
mum  contYaflum  pofitt  dijfolvi.  nonautemfi  poii  Babiifmumco:ura^ 

hatt^Y.  I .  Or.7-  -0  n_ 

Protesl.  Quale  cfTcftum  ,  talis  caufa  ,  id  eft»  ficta. 

Bellarm.  3.  AdinfJubtUvtnculHmtoliTaJidumjmmunagYa^ 
tia  Dci  neccjfaria  eft.  ... 

PYotoft.  GratiaDcieftetiam  neccffaria  ad  virginitatcm 
rcde  confcrvandam  ,  ad  fcrvitirtcm  duram  tolerandam. 
ad  affliftioncsfcrendas;  funtne  igitur  Sacramcnta  ? 

Bcllarm.  4.  Lex  novn  e/ftt  durtcrvettri  ,  nifi graiiamconjun^ 
ilam  matYtmoniumhabcYet.  Ht^bYassemmltccbat  multas  uxoYishahe^ 
te^  CS?  conjuges  dtmitteYe  inr.pune. 

Proten.  I.  Licuilfehoechebrasiscxlegenegamus.  II. 
Gratia  non  abfuit  ^  matrimonio  legitimo  fandorumia 
vcteri  Tcftamento.  Giatia  ctiam(^  efc  forfan  ex  ordina 
amplior  )  adeft  nunc  fidclibus  m  fuis  lcgitmiis  conj ugiis. 
Bellarmmusigitur  nihildicit. 

Bcllarm.  5  .  Ad  Conjugit  fines  ,  educattcnem  ,  &  piam  tnftitu^ 
iionem  libeY^um^  &  (corrattonis  vttationtm  ,  neceffkrta  iftgrMia  Dei. 

Prctesl.  Sic  ctiam  ad  affliaiones  tolerandas ,  dcc. 

Bellarm.  6.  Matrimomum  tnterresfMraifempeYhabttumenB 

inteYfacYoYumfolemmas  ptYfacerdotum  mtntfteriumceUhrartfoli^ 
ium. 

PYoteft.  Quia  matrimonium  fingularcm  curam,  inftru-» 
ftioncm,  &  bcncdidionem  requirit,  idcirco  m  facro  coe- 
tu  a  miniftri^  folct  cclebrari ;  li  tamen  abfint  haec  folem-. 
nia,matrimonii natura  non  mutatur  ,  nequc  eftmtrinfc- 
ccresfacra,  fcd  per  cxtrinfecam  Dei  ordinationcm  tan- 
tum.  Ncqucdeniquc  cftomnis  rcsfacra  Sacramcntura 
propric  didum. 

AYgumenta  noftra. 

7.  PYotcft.  Nufquamlcgitur  ,aliquidgratia5Dejaccc; 
pturum.quifquisuxorcm  duxcrit,quin  ncc  fignum  divi^ 
nitus  inftitutum  ctt  in  Matrimonio. 

Bcllarm.  Honefi  ariumentt^m  foiidHm  ab  auSloYit^c  negati^ 
facYA  SiYiptuYa.  I^r^tel 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


B  N   H  R   V   A    1    V  S.  20f 
Proten.  De  Sacramentis  &  gratiae  promi/IIoaibus,  om' 
t  geiicn  hommiim  nccefFariis  ,  vel  utilibus ,  hujufmodi 
■•^umentum  folidum  efle  fatetur  Bellarm.de  verbo  Dei. 
;4.  "p.i.  RcmiprametiamconceauntPontificiinon- 
Uilli.  Bonav.  in  4. 16.  quaeft.  I.  &  2.  Matrmonmm  nmfit 
n  elcmentotxtr»  fenftbilcy  ncn  h.tbct  elementum,  fimt  a/ia  Sacramen-. 
U,  Voluerunt  nliqHiitcere  ,  quodtUud  Sacramentwn  datzratiam, 
\AindtcHnt,  qutddiine  &  devotefitfctpiemtbui  datur  gratil  ratione 
\9eHcdtcltonts  fuperaHita,  &c. 

8.  Protesl.  Matrimonium  fuitab  initio  mundi ,  &  ad- 
luc  eft  apud  infidclcs:noneft  igitur  Sacramcntum  no- 
7X  legts  proprium. 

Bellarm.  1.  Noniefunt  Catholici ,  qui admittant.  2. 
ituHm  tttn  (ffe  SacramentHm  nov*  lezts  :  fid  hoctuto  d  ,t 
\foteft. 

w    t    PntcH.  Ifti  hominesaliquid  veritatis  vidcrunt ,  &  tu-i 
.r33SJ|tum  vero  inilla  parte  poftporuerunt :  Bcllarm.  auteni 
■  •  rutum  anteponitvero. 

Bcllarm.  2.  Matrtmoniumfuit ah  inititmundi ,  &nu>ucti.rn 
^en  apudtnfideles  tnteomraetusctvilis »  &  in  offlctum  natura;  fed  non 
hfuit  nec est  ■verum  Sacr.xmenttim  .  nifi  apud  Chriflianos. 
t    Protif}.  I.  Hoc  uno  rclponfo  labcfadat  Bcllarm.  om- 
i.l|nia  fere  argumentailla,  quibusantca  probare  voIuit,ma- 
•tTtrimonium  elFe  Sacramentum.  Concludunt  enim  non 
deMatrimonio  Chriftianorum  tantum,  fed&defidc^ 
1  'momniumIegitimoconjugio,anre  Chrifti adventu. 
11.  NuHum  hgaum  Sacramentale  inftitutumeft  a  Chri- 
ftodc  novoinnovo  Teftamento  neque  ullagratia  ma. 
.^rinionium  contrahenribus  promlfla  qua  'Zacharias  cum 
Elifabcth  ,  &  /niuIeiaIiiHdeIcsconjugcsanteaaonrece- 
hpcranr.  Cumigitur  anteanon  fuerit  Sacramcntum  ;  & 
frrtpturamfuam  novcB  alicujus  inftitutionis  tcftem  often- 
lerc  non poiIit,inter  Sacramcnta  proprie  dida  non  debct 
uimerari. 

9.  Proteil.  Matrimonium  non  cft  caeremoniaextcrior 
a  Dco  pofita,  ad contirmandam  promiflioncm. 

Bcliarm.  i.  Sacrnmentum  noncH  insTttutnm  adconfin.iAndMn 
yfromtfiionem. 

PTote/f.  Quomodoigtturpoteft  efle  foedus ,  aut  fandlia 
kroederis  ? 

•it^    Bell.lim.  2.  Jpfaextrema&vifibilisetnj»n{HoviYi,&f<gmitt<t 
|f«.f  per  fotimmaverba coram Ecclefia fiertfoltt ,  carcmonia extema eft, 
fuque  a  DeotnHtiuia,  &  eaconfirmari  peteft promipodivittaChnai, 
^le  Eeclifia  non  deferenda. 

Protesi.  1.  Ctremonia  {  definicnre  Bellarm.  de  effedu 
trail),  lib.  2,  cap,  25^,  J  eft  ailus  externus  religimis ,  qm  n.n 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxluced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


11« 


^206  BELLARMINVS 

ahundefiabet  laudem  ,  nifiqmafit ai  Dei  honirem.  Hocauterri 
^ffii  marcdecxterna  conjundionc  viri&  foeminae  ,  eflet 
nimisabfurdum.  Additamcntum  ilhid  ,  defolcmnibus 
vcrbis  coram  Ecclclia  fadis ,  cft  mcr^  otiofum.  Bcllaim. 
cnim  cap.  7.  &  8.  acritcr  contcndit  ,  lceitimum  Chriftia- 
norum  matrimonium  quamvis  in  Ecclc(ia  non  celcbre^ 
tiir,  circ  Sacramcntum.  III.  Quamvis  conjundioilla 
lit  a  Dco  inftituta.nontamcn  in  cseremoniam.  IV.  So*  1 
phifticc  admodum  dicitur  ex  hac  conjuniltcm  ccnfirmanfoffe 
fYomtfifnem  de  Ecclefia  non  iefcrenia.  Confirmatur  enim  om- 
nigcnercargumentorum  ,  &  proindc  (  pcr  argumcntum 
^  (imili ,  &  a  minorc  )  ftrmitatc  &  conftantia  promifTiO-  \ 
numhumanarum  ,  praefcrtim  illarum  quas  Dcus  fmgu-  ^ 
laritcr  lirmas  cire  voluit :  fcdquldhocad  figillumpro- 
milfionis  aDco  inftitutum  ? 

10.  rrQtefl.  Pontihcii  turpitcr  frcuia  pugnant  ,  dum 
Matrimonium  immunditiem  ,  pollutionem  &  carnalcs 
fordesappcllant ,  &tamcnidem  Sacramentum  clTc  vo- 
lunt. 

Bellarm.  i  .  DicuvmY  hdcde  SacrYdctf^m  tantum  conju^tts^V 
Mliis  tUiciiis. 

Protest.  I.  Inauditum  tamcn  cit  ,  ut  Saciamcntum  iit 
alicui  gencrihominumpoUutio  immunda.  I  I.  Quasri-. 
tur  ctiam  an  conjugia  Sacerdotum  (int  illicita ,  quia  im- 
munda  ;  vcl  immunda ,  quia  illicita ;  li  prius  affirmctur, 
tumhabcmus  quod  volumus:  fipoftcrius  tum  lex  illa 
cft  illegitima,  quia  lcgitima  ratione  caict. 

Bcliarm.  2.  Dtcerepojfumus  cum  Scrtpturis »  in  a^lu  Matri^ 
monit  turpttudtnem  &  tmmundtttem  nliquam  effe  rattone  coniuptfcen- 
ttdt  dr  rebelltont^  membrorum* 

Proieft.  I.  Eft  ctiam  aliqua  concupifccntia  ,  &  rebcllio 
mcmbrorum  inomni  adu  hominispeccato  infcdi,  quarc 
igitur  convitia  haec  tiunt  matrimonio  foli  ?  II.  Matri- 
monli  conjundio  cxtcrna  tcndit  ad  matrimoniiadurrvj 
Sacramcntum  autcm  nunquam  tendit  ad  aliquam  turpi 
tudincm*&  immunditicm  vitiofam. 

II.  Proteil.  Si  Matrimonium  cft  Sacramcntum  ,  tuni 
non  dcbct  Saccrdotibus  interdici. 

BcUarm.  Non  ^rctntur  Sacerdotes  a  MatrimontopYoptcr  SactA^ 
ntenium  ,  fed  propter  tmpedtmenta  &fecuUres  curas  ,  qux  neceffati^ 
J^latrtmontHm  confequuntur. 

Proteil.  I.  Nonquaerituran  proptcr  Sacramcntum  fint<p^  . 
arccndi  faccrdotcsiMatrimonio,  fcd -in  propter  uUaiiip  - 
caufam  facrati  homincs  a  Sacramcnto  dcbeantarccri.  I  Itfl  - 
Quod  tantaimpcdimcnta  *  &  fccularcs  curas  fccum  tra^pt'. 
hit ,  ut  cum  facro  miniftcrio  non  poifit  conuftcrc  ,  nottjr 
X0tcftgfl«Sacr*n)cntuii3i  facrumt  la.  ruttf.^^  • 


Early  European  Books,  CopyrightO  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ENERVAT  VS 


Pr,ttn  Quodextcrius  agiturin  Matrimonio  na^ 
t  ruralcm  caufam  habct :  fed  in  Sacramentis ,  id  quod  cx^ 
*:enusagitur,  naturalcmcaufam  nonhabet.  Hoccltprx- 
I  Tium  aigumentum  Durandi. 

f    Bellarm.  I.  InfolubiUm  unionem  ntn  fi^nifictiHt  nxturAtna 
mmjugum  verba  quA  duantur  in  celebrattontmMirimcnu. 
W  Pretefi.  Verba  quae  naturalitcr  fignilicant  unioncm  le- 
l;mmaminfoIubihsMatrimonii,fignilicantetiam  natu- 
;a  iter  infolubilem  unioncm.  An  deefl  verbum  quoin- 
olubiIitasfigniiicetur.'  vcl  tamprofanum  cft  utin  cclc- 

Dratione  Sacramciui  non  debeatprofeiri 

I     Bellarm.  2.  Vttio  qnam  ftpuficat  &  effictt  Sacramentum  Mt- 

'  nmonntsl  nonfdum  ctrporum  ,fede{tam  aaimtrum pervtrnm  &  dt- 
j  ^mam  tharitatem. 

j^Pr^eff.  Vcias&divinae  charitatis  uniodcbct  cflein- 
■cromnes  Chnftianos :  quamvis  igitur  fingulariter  cx- 
hrceri  dcbcatin  conjugcs ,  pcrconjugium  ipfum  tamca 
honmagiivcl  figmficatur  vel  eflicitur  ,  quamperillam 
clationcm  quae  inter  patrem  &  filium  ,  aut  Resem  & 
ubditosintcrcedit.  " 
•    13.  ProteB.  Sacramcnta  cetcra  confiftunt  in  aliquare 
|acra.  qnx  applicaturcxtiinfccusfufcipienti^  Miniftro  • 
led  m  Matnmonio  nihil  talc  eft.  Praeterea  Sacramentum 
Bpnpotcft  conferninabfentes  :  fedMatrimonium  intcr 
Iwfentcs  perprocuratoremcelebrari  potcft.  Hoccftfe-. 
I  undum  Duran.  argum. 

_    Bellarm.  i.  Nonen  ieratimeSacramentiingentre.ut  ctnft^ 
attn  ahqua  re  qua  extrtnfecttsapplicetHT. 
Prttefl.  VerbafuntipfiusBcIIarm.  de  Miflalib.i.  c.22. 
yimmHne  efi  omnHus  Sacramentis  ,  ut  ab  alttdentur  ,  aba/teacd^ 
*antttr. 

^  Bellarm.  3.  Solum  Matrimtniitm  noncmfi/let  in applicatitnt 
irta/tcttjus  extrtnfcA ,  qttta  cenflttuitur  in  quodam  contruclu  :  qua 
liem  esi  c.iufa  ,  cttr  non  egcat  alte  Mimfiro  prater  ipfos  centrahntes^ 
^ cnr  tHter  abfentes,  & perprecttratorimcc/tbrari pofitt  matrimtnium; 
\ua  in  a/iis  Sacramentts  /ocum  nen  habent. 
\  Protcfl.  Hoc  perinde  eft ,  ac  fi  BcIIarm.  dixiifet  :  quia 
latrimonium  confiftit in  eo  Quod  ncc  eft  fignum  facruin 
ratias,  necaptum  natum  cft  ut  talcm  naturam  induat. 
ficircomulta  iph  defunt,  quae  in  Sacramentis  verisin-' 
lcniuntur.  Sed  i.  Melchior  Canusloc  com.  lib.8.cap.<. 
jfcdifputat.  Matrimonium  fincEcclefias  miniftrocon- 
IraCtum ,  non  cfTe  Sacramcntum.  Ncc  auiiendi  (  ait )  (unt 
ytqui  pHtabunt yirum  ac  focmin<tm  ejfe fibi  vicifiimfacnmentimmi^ 
ros.  2.  M^trimonium  intcrabfentcscontradum,  Cajct. 
-cgatcfrefnciamcntum;  cumqueacritcrdcfcndit,Canu8 
'  T  t    6  loc« 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


«IMM 


5to8  BELLARMINVS 

loco  citato  :  quia  fic  unui  pro  altero  facramentura  rumc;- 

let ,  cum  pro  altero  contrahit  :  &  facramentum  abfcnti-» 

bus  gratiam  conferret.  3.  Si  nullius  rei  extrinfecae  ap- 

plicatio  fiat  in  matrimonio  ,  tum  nullius  gratiae  collatio 

ibireprsefcntatur ,  &  confequenter  non  cft  facramen- 

tum. 

14.  Proun.  Si  Matrimonium  Sacramcntum  eft,A:  gra- 
tiam  confert,  tum  majori*  eft  gratiae  ,  quam  contincntia. 
Haecefttcrtia  ratio  Durandi. 

Bellarm.  Status  ccntineutU  alticYtft  Batu  Matfimonii ,  &  m/i- 
joYisgvattA  ,  &  yneYiti  :  Sacramentum  tamen  femfer  augetgratiam  i9$ 
^HOcunque ftatu  fufapiatuY. 

PYotesl.  Vtargumcntum  rede  capiatur.  ita  debet  for- 
mari :  Quod  gratiam  confert  ut  Sacramentum  cx  opere 
cperato,  illud  prxftantius  eft  voto  continentiae,quod  ni^ 
hil  talepraeftat :  fed  Mattimonium  non  eft  praeftantius 
contincntiae  voto,  cx  fententiaPontificiorum  ,  crgo  non 
cft  Sacramcntum  confercns  gratiam  ex  opere  operato. 
Ad  hoc  argumentum  in  verbis  Bellarm.  nihil  rcfponde- 
tur,  nififorfan  conclufionegetur, 

15.  PYoteft.  Non  baptizatus  non  eft  capax  aliorurn  Sa* 
cramentorum  :  fed  non  baptizatus  cftcapax  Matrimo- 
nii :  ergo  Matrimoniumnon  cft  Sacramcntum  eft  5.  Du- 
randi. 

Bcllarm.  MatYimonium  infidelium  n$n  eftYatum^  necomnin$ 
tnfoluhile\  necfatYamentum. 

PYoteft.  I.  Diftributio  legitimi  matrimonii  in  ratum 
&  non  ratum  ,  folubilc&;  infolubile  ,  eftmerumcom- 
mentum.  Cum  Chriftus  dixit  quicunque  dimifeYit  uxoYemM 
<jc.  3^^M9.non  folos  fidelcs  intcUexit.  Lcx  naturas  non 
refpicit  folos  fidcles.  II.  Pontificii conccdunt ,  Matri-^ 
moniuminfidclium  haheYeYatitudxnem  »  ut  illo  statuinutYoque 
mAnente  non  foftit folvi.  Bonav  in  dift.^9.  qu.<ft.  2.  Fidein 
autcm  Chriftianam  tollere  ratitudincm  legitimialicujiis 
contradus  antecedcntis ,  fi  quis  dicerct ,  habendus  efiet 
faltcmpro  rcligionis  Chiiftiprasvaricatore. 

De  materia,  fonna  &c  Miniftro 
Sacpamenti  Matrimonii. 

16.  Bellarm.  Si  confideYetuY  MatYimonium  dumfitf  veYha 
confcnfum  expYimentia  funt  mateYta  &foYma  hujus  SacYamcnti:  qua^ 
ienus  deteYmtnant ,  fmna  ,  &  quatenus  deteYminantUY  ,  mattYia  : 
WYha  enim  unius  conjugis  deteYmtnant  '^cYba  altcYius  ,  &  ah  illts  fa^j 
fiteY deteYminantuY.  SiveYoconftdeYetUY  MatYimontum  jamfaClum^ 

€^r^Qt4fcufcYf$nA  mjt^gHm  funt  mMtm,  ^vcrbamf^nfumexpYi^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENIRVATVS.  209 
mentia,  fcrma.  Cmjugei  antcm  ipfi  funt  froprtthujus  facramenti 
tniniftrt. 

rritesl.  I.  Vtunafitmatcria  cxquaresfit,  &aliacx 
qua  rcs  fadaconftat.nullalogicaferct.  II.  Ncque  divi- 
di  potcft  unum  &  idcm  Sacramcntum  in  tranficns  & 
pcrmanens.  III.  Vcrba  dcterminara  non  magis  tran- 
lcuntis  naturae  funt ,  quam  verba  dcterminantia.  incpte 
igiturpermanens  matctia  fingitur,(jne  forma  permanen- 
tc.  IV.  Corpora  conjugum  neque  funt  Cgna ,  neque 
caufas  gratiaj,  V.  Siconjuges  ipfi  fint  minjftri  proprii 
hujus  Sacramenti,  tum  Miniftri  proprii  Sacramcnti 
diintur  fine  ulla  vocatione,  ordinatione,  vel inftitutionc; 
&  Sacramenta  m.ultacclcbrantur,  Miniftris  eorum  nihil 
tale  vel  intendentibus ,  vcl  cogitantibus.  VI.  Eadeai 
materia»  eadcm  forma  ,  iidemque  Miniftri  locum  habcnc 
intci-infidcles ,  quorum  matrimonium  Bellarm.  ne<^at 
cfle  Sacramentum.  Ex  iftis  vcro  implicatis  Bellarnuni 
Mcandris  veriflimum  apparet,  quod  Canus  obfervat :  In 
materia/icforma  hujus  Sacrumenti .  tbeolo7t  funt  adeo  inconnsintei 
&  varis  ,  adtotncirtt&ambsgui ,  utijicftusftitt^us  fit ,  qfu  tn  tanta 
iUortimvariitate&dtfcTepamia^  rem  a/iquam  certam  ^  cmflantem^ 
txplcratam  coneiHr  effcere.  Coytctlium  FUrentinum  dematertn  ,  form 
ma,  mtntflro  facramenti  matrtmonit  prAslti  it  nthtL  lam  tUafulfa  efc 
&commemttta  qut%  non  vidtt ,  qua  juntores  Theolcgi  confinxtre  ,  ut 
tiviUm  humanumque  contrxHum  Chrtfii  &  Eidefid  ficramenfum 
effetucrentur  ?  qu.<,  qutdtm  pl  raqaei^ifideUbti^valde  nugatortafunt. 
fideUhtiSpartmfoUda.  loc.lib.8. cap.5. 

De  Matrimonii  firmitate. 

77.  Bcllarm.  r.xului  i.Or.  7.  HoHtaniumpermittitcofrjugi 
ieferio  ahinfidcU  ,  aUud  Matrtmonium  inirc»  fedetiam  fetmittit  ftm^ 
pUciteY  ,  dtmttterc  mfideUm  etiamficohabitareveUt. 
^  Protefl.  Contra  fimpliciter  monct  Apoftolus  vcrf.  12. 
Itj.  deconjuge  volcnte  cohabitare  :  ne  eum  demittito.  BeU.  f^ 
Inm  confuUt^  non  pr.zcipit. 

Protelf.  I.  Refpondct  Apoftolusipfe  verf,  17.  iMmjJr» 
iUfiis  omnibusconflttuo  cltx^T^rc/iiui.  Chriftus  Matt.  &  19. 
non  confulit  tantum  ,  fcdprajcipit  :  homo  non  fiparet :  qui 
dimiferittixorcm»  &c. 

Bcllarm.  Chriflui  loquiturdcMatfimoniQinterfidcUs:Pau!ui 
dutem  dc  Matrimoniocotitradotnter  mfidc/es. 

Protcsl.  1.  Chriftus  Matth.  5.  intcrpretatur  legem 
moralem  ,  quaomncshominestamintidelesquam  hde- 
lcstenentur,  cap.  ctiam.  19.  loquitur  dc  co  quod  fuit  i 
frincipio»  lcgcm  igitur  naturae  cxplicat,  quscad  omnes 

X  t  7  mortaUs 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


4lO  BELLARMINVS 

mortalcs  fpcdat ,  non  folos  fidclcs.  2.  Eadcm  ratione 
folvipoflct  vinculum  Matrimoniiproptcrhaerclin  ,  qua5 

ipfacil  fpccics  infidclitatis. 

Bellarm.  Aliaefl  ratio:  quu  Matrimonitmpcfl  baptifrntim  con^ 
tra^lum  efl  Sacramentum. 

Pr$teft.  Siinhocfit  totum  difcrimen^  tumccrtcnon 
fundatur  nili  in  tidionc  mcndicata. 

18.  Bellarm.  Matrimmium  fiieliHmratum  ^  nonautemc$H^ 
fummatum  folvt  poteftquoad  vinculum  ,  peringreffum  tn  reltgionem. 

rrotcfi.  Bellarm.  hoc  aftirmat  :  fcd  ncquc  hic  ,  nequc 
dc  Monachis  lib.  2.  cap.  38.  ubi  iftam  quaeftioncm  tra-^j^j 
dat  ,  vcl  unum  Scripturas  teftimonium  obtcnditad  hoc|| 
tam  pcregrinum  dogma  confirmandum.  ' 

1 9 .  Bellarm.  Matrtmonium  ficLeltumconfummatum  folvi poteit  i 
quoAd  thorum  •  &cohabttatioHem  «  muUas  cb  caufas. 

Proteft.   I.  Haccfententiamalccolligitur  cx  l.  Cor.7. 
II.  ubiagit  Apoftolus  deinjuftadifcellionc. 

Bcllarm.  Si  Apoftoluubi  a^eret  defepAratzone  iUicitaob  levei 
taiifas*  non  daret  ccnjugibus  cptioncm  ,  ut  poft  feparattonem  aut  tnnu-^ 
pt^  manerent ,  aut  vtrtsfuis  rcconcHiXfenuir.  fed  fmpliciterpY^ctpe^ 
rct^  ut  viris  reconciliarentur. 

Proteft.  Ncquc  dat  feparatas  conjugi  optionem  inter 
iftaduo,fcd  fimplicitcrprascipit,  ut  maneatinnuptado- 
nec  rcconcilrarctur  :  illacnim  disjunftio  maneat  innupta$ 
autVtrorecoHcthator  ^  non  indiftcrcntem  rclinquit  clcdione, 
fcd  cxcitat  ad  rcconciliationcm  quasrcndam  per  illud  in . 
commodum  quod  cx  cjus  neglcdu  fequcretur. 

Proteft.  2.  Chriftus  Matth.  5.  &  19.  nullam  caufam 
dimifiionis  piastei  fornicationcmadmittit. 

Bcllarm.  i.  Sententia  Domini  limitanda  efi  ad  matrimonk 
iontraflainter  Fideles. 

Protefl.  Limitatio  iftafuitantca  fatis  cxplofa. 

Bclbrm.  2.  Intelligendaefl  fententia  Domtnt  de  dtmiftione  ra* 
tione  criminis^  non  rattone  majoris  perfeflionisadipifcendd. 

Pr^teft.  Scnfus  igiturcrit,  quod  proptcralia  crimina 
praetcr  fornicationcm,  uxor  non  fit  dimittcnda,fed  rame 
abfqucullius  criminis  vcl  rcatu  vdfufpicionc  poffit  di-. 
mitti. 

Bcllarm.  -^.D^minustxcepitfolamfornicationem.l.QHiafola 
fornicatioeft  propriaratiofolutionts  Matrtmonti.  2.  Quia  loqt^cbatuf  || 
dedtmifttom  ptrpetua.  cujusnuUaeft  caufantftforntcatio.  > 

Protcft.  Caufa  propria  non  debet  excipi  lola,  fi  aliac  cf-^jl 
fentcaufaccommuncscjufdcmcffcdi.  Diftributioauter 
illa  divortii  lcgitimi,  in  pcrpctuum,  &  tcmporarium,  ci 
adplacitum  fid:a,non  in  Scripturis  fundata. 

JPuteft.  3*  Dxmilfio  abfquc fornicationis  caufa,obji^ 

cit  pe^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliolheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  s.  arr 

Ititpericulis  fornicationis  finc  jufta  caufa. 

t   Bcllarm    OHanIo  jufla  rft  dmifih  ,  piruulnm  ftrniatitnis  tui 

yfbjtcttur  dtmiffui  ,  dimittenit  nonimpHtatHr. 

rroten.  Non  dimiirus  tancum,  fcd  &  .....  :,:ens  objici- 

:ur  huicpcnculo.  Ncque  tamen  jufia potcft  cire  caufa 
Sjucnquam  hoc  modo  cxponendi  periculo  tornicationis, 
nratertornicationem  ,  o'ii.i.-In  pcricula  poffunt  aliis  ra- 

lonibu»  caveri. 

Protesl.  4.  Divortium  quoad  thorum  &  cohabitatio- 
imem  non  permittit.ut  vinculum  Macrimonii  maneat  faU 
Jrum,  quo  obhgantur  conjuges  ad  officia  mutua. 

Bellarm.  Vmculum  ttnjugale  etl  ohlii.uio  i{M.tdam,  qu*  vir  ita 
^cttur  maritui  umus  famtnji^  ut  ncn  />j  v,-  •  , •  .  . '  ,  y,T,e»te  • 
'  vittfitm  famtna  itafit  uxcr  unius .  * 
Protep.  Qii^ltioadhuc  mancc ,  qualc  iic  vmculum  af- 
irmativummariticrgauxorem,&  uxon>ergamar!tum. 
^inculum^conjugale  non  clt  mere  ncgativum.  Qui  igicur 
toUunt  officia  omnia  m.itrimonii  propria,  tolluntctjain 
"'  quantum  in ipfis  ell  j  vinculum  obligans  adilla  officia 
«aeftanda. 

IjiaBftio  praBcipua  ad  firmitatem  Matrimonii  fpeaans 
cft,  an  Matrimonium  fidelium  confummatum,  Iblubi- 
le  lit  quoad  vinculum ,  propter  fornicationem  ?  Pon^ 

tihcii  nce^.nr ,  nosafiirmamus. 

Argumenta  Bellarmini. 

ao.  Bellarm.  Jli/ir.  5.  Verhailla:  qui  dhmJfamdMxerit ,  dd^ 
^ttraty  vel  umverfeacciptenJlafwit.vel  cum  excepttone^ntft  ob  fcrni^ 
hliionem.fi  umverfe  ,  tum  qus,  dtmi/faen  frofter  forntcattonem  .  mn 
\fi  dimtffa  quoad  vimulum  :  fi  cum  exceftione  forntcattonii ,  tum  me^ 
li#r  efl  condttioforntcaris  ,  qnam  innocentts  er  casla  mu/icrts  dtmiffa. 
■   Protesi.  I.  PropolitioiIIacornuta,tertncornu  defedu 
Iborat:  nequeintelliguntur  illa  verba  univerfc  deomni 
lcmilFa ,  neque  cum  exceptione  fornirationis  ,  fed  de  tc- 
Hcre  dimifla  abfque  caufa  fornicationis  ^  neque  excepta, 
icqucinclufa  fornicaria dimilfa.  /»AoMf;^/«   ait  Ca.ieta- 
lUS  )  nihil dtjponttur  dedtmtJfaobfornicationUcaufam  ,  nequede  du^ 
kentetffam.  11.  Si  exceptio  illa  admitteretur,  non  feque- 
rctur  indetamen,  conditionem  fornicarias  ,  meliorem 
bflc  quam  caftas,  nifiprius  concedatur  ,  laicos  omnes 
hpud  Pontificios  in  melioreloco  cHe  quam  clericos  ,  &• 
broftibulapublica  ,  quam  mnocentes  matronas  i  maiitis 
jTuis  dimiflas,  quia  ilUs,  non  his  matrimonium  inire  licet 
21.  BclUrm.  Mm.io.  &  ZHf.  i6,  ^i  dimittit  uxorem. 

AHt  dhcit 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^iz  bbllarminVs 

ducit  dimiffam  ,  /J»c  «//4  txctpitne  dicttur  meechari. 
Prcteft.  Loca  ilta  debent  exponi  cx  ^Jatt.  1 9.  ubi  habe- 
tur  cxceptio  fornicationis. 

Bellarm.  I .  Eumgelt/lA  nun^uMm  tta  qutdqtmm  omtttunt ,  ut 

ftntentiareddaturfatpt. 

Prttcii  1.  Scntentiaillanon  rcdditur  falfa,quaeintel-. 
ligi  dcbct  cum  cxceptione  alibi  expreffa»  tuncomnes 
comminationes,quaelineexceptIone,rcripircentiaedilcr- 
tisveibiscxpreflaein  aliquaparte  Scripturae pioponun- 
tur.cflcnt  fentcntiaefalfae.  II.  Refponfio  quaeillis  ver- 
bisquibus  proponitur,  vera  eft,  quamvis  non m  maxirae 
ccnerali  fenfu  quopcr  fe  poflint  capi ,  m  illo  tamen  fen- 
fu  quiqujeftioncpropolitalimitatur  ,  non  cft  fententia 
falVa.  fed  talis  fuit  Ifta  refponfio  apud  Marcum,  ubi  quse- 
ftio proponitur  de  repudiis permillis  leves  ob  caufas.  Eo- 
dem  etiam  modo  intelligenda  funt  verba  Lucae  :  quia 
nulla fuit  controvcrfia  mota ,  an  liccret dimittcrc  forni- 
cariam  uxorem. 

aa.  Bellarm.  Rem.  y.MuliernuAviventtvtnfuerttcumalf 

%iro ,  vocatitur  adultera. 

ProttH.  Refte  refpondet  CAjctnnus  :  Mverte  cauteleflor. 
qutd  hdcPauit  vcrba  inteUtguntur  rtgulariter :  feeus  vero  intafu, 
Pauluieuimiegisre^utautitur  t  tacensejus  exceptionescafuates. 

Bellarm.  i.  Verba  (unt  plana:  &  j4ptjltius  nttnqttam  addtdis 
altqttam  excefiitnem. 

Preteft.  I.  Vcrba  funtaliain  Scriptura.quas  funt  xqu( 
plana,  quibus  Apoftolus  non  addidit  exceptionesquaj 
admittunt.  hujus  generis  funtilla  :  i.  Or.9.7.  j^m"»»»^ 
ittat  propiis  fttpendtisunquam}  quis  plantat  vineam .  &  de  frttilM 
ejHsnonedtt qutspafcitgregem  ,  &  de  lafle  gregis  non  edtt  f&  1, 
2'tm.  2.  4.  tiemoqutmilttattmplicaturhuiusvttAnegittis^uteifla^ 
€tat  .kqutdeleclmeftmttes.  2.  Bis  tantum  ufurpat  ifta  ver- 
baPaulus.  Rom.  7.  &  i.  Cor.  7.  39.  inquo  utroquelo- 
conondocetur  propric  qualis  fit  lirmitas  Matiimonii, 
fcd  illaquam  regulariter  habct ,  difcrctive ,  &  in  prioro 
etiam  loco  comparative  introducitur  ad  alius  rei  illu- 
ftrationem.  Nullamigitur  juftam  occafionem  habuitil- 
lam  regulam  accurate  limitandi.  Neque  fuit  Apoftoli, 
anfam  quamlibetarripcrelimitesbene  notos,  dcquibus 
nuUacontroverfiamovebatur ,  foUicitedcfcribendi. 

Bcllarm.  a.  rautus  Rom.  J.pret^atveteremlegcmobtigafeufjj 
tidMbregaiionemaut  mertem  legts ,  quia  Hxtrolligaturvtriufqutai  »1 
tntriem  ejus.  ^  J 

Preteft.  Scopus  Apoftoli ,  non  fuitprobareobligationeij 
legis,  fed  illuftrarc  exemtioncm  Chriftianorum  alegCf*" 
quae  lam  quoad  ipfos  fuit  quali  mortua  nonobftanti^ 

obliga't 


Early  European  Bocjks,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haog 

224  E  3 


...      .  B   N   B   R   V   A   T   V    S.  -r, 

©bligatione  pr3ecedcntc,.fimili.s  matrimonii .  cujus  ordi- 
Junum  teiminum  oftendit  fulflc  mortem. 

fi^drvcm,raufa  d.r.el^,t,liatan,.n  non pot,ft  aitcu  nubje  erto 
.f,S..  \  ^""^^^'^^  lioc  ai  gumentum  ■Scinv.da d.monh r 

nr?.  nV,  "''^!"^'''"''--  I.  Apoftolu.loqui- 

Li  vefrTo  'Af        ^!'"^'^^^  «^«ntra  pr^cceptum  Dom„ 

luia.  II.  Apoftclusnonpermittitmulicridequaaoit. 
wnere  feparatam.  Disjundio  ilU -.maneat  innupuyjt^t 
^oruoreconalsator  non  magis  probat  permiilionem  indific- 

«.  Apoftolus  ccrte  non  iolebat  difpenf;u e  contra  pr«, 
um  Domini ,  hoc  propiium  cft  a  ntichrifti.  hoc  au- 
I  vcrf.  lo.  affirmat  Pauluseflc  mandatum  Domini : 
ravmnefetffareparato.  RcfpondetBellarm.  ^^.14.  Apo^ 
?W«m  erf.  10.  ageredeinjuftaMfcrPone  .  &  vcrf.  i  i.  Z /«^ 
Scdiftatorti     ■      us  noneftfercnda.  Ne fe f.parat  :R% 
faram  oppc  mtcr  fcfe  habcnt  manifeftam  :  & 

roindeeademjeparatio  nccclfario  dcbet  intelligi  utrin- 
\,n,V  cft  feparatio  jufta  &in,ufta. 

'  .     iiillabparticulas  iwjh  quoif,,  altenm 

?artem  contradidionis  candem  rem  aHirmantis  &  neean- 
notare  apparet  ex  carum  &  Cmilium  ufu  in  codem 
^iteoccurrcnte.  vcrf.  9.  15.  28.  36.  &  ^o. 

ms  Chr,fit  cum  Euhfia.   At  ,!la  unio  ind,ffolHl>U,i  eft  :  Ltur 
Vtnailum  conjugale  in  dtffelubtle  eil.  * 
Froteft.  I.  Non  tantum  fidclium  fed  &  infidclium 
latrimomum  lcgit.mumcft  fignum  vcl  fimilc  analoeii 
liquam  h.ibens  Chnfti  &  Eccldir^conjundion.s.  H^t 

li  Matri. 
f  .I  noniunhdelmm  ,  quam  Bellarm.  dcfcndit,  quam  fidelm 

^"'^''^'""^'^■'^^""^«^^'•Pore.vitiscumpalmiti, 
us,  icc.  fimilimodoadhibenturad  unioncm  illam  Chri. 
ticum  Eccleha  figniHcandam :  an  igitur  homicida  cau- 
am  capiti.agens.audiendus  efrct.fi  clicerct:capitiscon- 
Ln^  p/i"'r  ''"'P''''?*  conjunftioni  Chrifti 

um  Ecclefia,  Ephef.  4.  fcd  Chriftus  ab  Ecclefia  non  de" 

Lft.rFi^j''»:  "P"'  ^  corporc  mco  fecuri 

,ii  f  -^^^«.'?Pa""?  An  ferendus  cfret  hortulanus. 
uipalmitcs  vitis  non auderct  amputarc  .  quiaconjunl 
^ncmChrxftxcumEccIeliadecIarant?  III.  chriftCs 

ab  ilU 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


ai4 


BILLARMINVS 


fponfus ,  nunqui 


 Ecclcfia  cui  vci  econjungitu 

feparatur  quoad  thorum  &  cohabitationem  :  nac 
tamcn  Pontificii  feparant  conjuges  ob  varias  caufas.  1  V  f 
Pontificii  dum  negant  pcrfeverantiam  /andorum  eli. 
certam,  doccnt  conjunftionem  inter  Chriftum  &  Eccle  ; 
fiam  elle  folubilem.  V.  Ecclefiam  cxternam  (  quan 
Bcllarm.  intelligit;  cum  adultera  evadit ,  Chriftuslspf 
dcferit ,  &  femperexjuftitiadefererepoteft. 

Bellarm.  I.  Fiielibm  /}>tritt*Aitur  fornicamibus  non  fropterei 

litet  mHt*re  Deum. 

rrcteft.  Sophifma  magis  infanum  BcUarm.  nunquatt 
deliravit.  Nam  I.  Deus  unuseft,  cui  fas eft  hominibui 
ullotemporefpiritualiter  eonjungi.  II.  Deusnullain- 
juriafornicanteshominesaflecit,  utpropterea  ab  illuh- 

cite  defcreretur.  . 

3.  Bellarm.  «.  Deus  non  ita  Mbjiat  fornuantes  Jideles  ,u. 

ntlttrecenciiiari.  ,  ■-  -  t- 

rrcteft.  Imo  vcroaliquando  ita  eosabjicitutnolit  re- 
conciIiari.-& exjuftitiafcmper  pofnt  reconciliationcn 

ipfis  negare.  ,  | 

25.  Bellarm.  Silidtum  ejfet aliud  MatrtmoHium *  tnjanaaj-  | 

ficereturpreles.pervitricum  ,&ncvercam. 

rrotcft.  I.  HacrationeinjuftaefretIexDci,quaeadul. 
teros ,  ac  adulteras  morte  pledit  Lev.  ao.  Secundae  nu- 
ptix  eflent  planc  damnandae.  Separatio  4  thoro,  &  mcn- 
fa,  ficret  cciam  cum  injuria  prolis.  II.  Incommodurr 
vitrici,  aut  novercae  honeftae  ,  noneft  comparanduix 
cum  illacalamitatc  quae  i  patre  aut  matrc  in  fornicatiom 
vivcnte  folct  proli  creari. 

26.  Bcllarm.  St  ejfet  Jicttum  ejufmodi  conjugiumvivente  altt 
ro  conjuge  ,  afertretur  aditus  infinitis  repudtis,eliaminjufHs. 

Proteii.  Nihilo  magisquam  apcricur  aditus  homicidiiS/ 
quiapoft  mortem  altcrius  conjugis ,  conjugium  novua 
abipfis  Pontificiis  licitum  habctur. 

27.  BcIIarm.  SiJiceret  innocentipArti  nlutd  Matrnncmum  con- 
trahcre.liceVctettam  nocenlt  :  &  fic  commoditm  ex  peccato  refortaret. 
imo  fdpevtri  deditaopera  adulterium  commttterent ,  ut  pcfiint  ab  uxt* 
rtbusfuisiikctnri.  ,  . 

Protell.  I.  Alia  eft  ratio  partisnocentis  ,  quam  eftia« 
nocentis.  Deusillud  ftatuicin adulteros,  Levitic.20. 
quodfi  executioni  mandaretur,  folveret  ftatim  ifluni 
nodum,  &  compefceret  impetum  rucntiumin.idulccria, 
exfpe  novarum  nuptiarum.  I  I.  Si  q  iod  commodun 
cx  pcccatis  incuria  Magiftratuum  videantur  homines  al»- 
quando  repoitarc,  totum  ilWid  eft  malcdidunl  &  cxitia* 

cfruenti.  ^  „  ,, 

28.  BellMni 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuesl  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


•  •    T,         ■  V  A   T   V   S.  2Tf 

25.  iJellarm.  Ap»i  Ethmcoi ,  »bimorHm  dirdPlina  vheiat, 
\tUnfiebnntrepHiia.  *  * 

Pwfi?  Quta  fcilicet  vcl  nulla  ibi  committebantiir  adul. 
I  ria,  vel  commifTi  morte  pledebantur. 

ArgHmenta  noftra, 

.  29-  ^Tttefl.  Vnumilludeftinftaromnium  :Chriftus 
Ut.  5.       14.  dimilhonem  conjugis  quoad  vinculum 
lasobcaufasvetans  ,  dncrtis  vcrbiscxcipitcaufam  for- 
4^atJonis ,  crgo  voluitpoircdimitti  uxoiem  quoad  vin^ 
Hum  ,  in  cau/a  fornicationis. 

raellarm..  i.  Chnftufnon  loq»itur  de  iimtfiione  quoad  vintH^ 
M  ,  feU  joium  quctd  thmtm  ,  q:t.mh  ccncedit  demiftttnem  in  cmCa 
WHitationn.  ' 

l  Proteft.  RcrpondetCajetanusinMat.  19.  De totali dmif^ 
ne  eratfermo.  Vxorcm  d,m,ttcre  .  abrque  add.t„ne  a/iqua  ,  fiirn.fi^ 
\tnon  d,mttterefecundumqmd(pHta  quoad  thorum  J  fedfin,p.',ater 
~  abfolute,  quodeii  dtmittere  totaliter  :  tonSiat  ettam  de  d,m,ft,ene 
^  (olHta  motam  ejfe  qHsft,onem  a  Phartfats  ,  &  loqu,  Moyfen. 

Bellarm.  I,  Concedo  PharifMS  ded,mifi,»ne  quoad  vincuiHm 
rrogajfe  :fed  nego  Dominum  de  eadem  rc/},ond,Jfe. 
^*f'^--Eigo  non  fatisfecit  Qommus  propofitse  quae- 

iBellarm.  3.  Neganda  e!}  confequentia.  Namcumin  dimifiio- 
\ftrff£la,qua  esl  qitoad  vincHlum,  duo  conttneaniur.  dimifto  unim, 
Mfeteftas  ducendialtam  ,  Dommushjtc  d»ofeparav,t ,  ac  unum  quim 
hneoHcefiit ,  dtmtfsionem  videhcet  cum  reiirtaione  ad  caufam  fornim 
\tt»nis  ,  altnum  vero  omn,nofttftul,t. 

Prtten.  I.  Dominusapcrtecopulavit  illaquseBellarm. 
[Cltcum  CcpivzfCc  :  qui  dimiferit ,  &  aliam  duxerit.  I  I.  £x 
icctiam  copuUcioneapparct ,  Dominum  dcilla  dlmif- 
^  loqui ,  qua:  potcftatem  facit  aliam  ducendi ;  &  di- 
Monemconccdcndo.conceiliircfimulcam  poteftatcm. 
II.  Copulantur  ab  altera  parte.  (  dimittcre  &  ducerc) 
eo  qui  dicitur  Moechari :  ergo  etiam  copulantur  in  ilU 
^  rtc  quas  per  exccptioncm  fornicationis  rcmovct  ciime 
|cechationis. 

kllarm  4.  Si  fic  exponamus  verba  :  qtii  dimiferit  uxoretit 

Hifiobforr;:       ■■  yn.  &  aliam  duxertt  ,  ille  b,s  mtechatur» 

Uimittcndo,  &u  .      .  ;  tum  kcontrari»  finfu  tnferendum  efl  :  ^r- 

\qni fropter  forntcatjoncm  dimittit  uxorem  ,  & aliam  ditcit,non 

fehatttrbis.d,mittendo&  dHeend«,fed  tantHmfemcl  t  d»cen.ii  :  cr 
t  eftverifsimutn. 

iPwe/?.  Quomodocunquc  exponantur  verba,  modo 
techationis  affirmatio  ab  uno  partc  rclinquatur,  ncccf- 
jcft  ut  mcechationis  etiam  ncgatio ,  in  cxccptionc  con- 

tradiccnte 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuesI  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


ai6  BELLAHMINVS 

tradicentc  contincatur.  Quum  autem  conftct ,  i 
cmphafim  airertionis^  affirmatae  non  cire  in  multiplicitat  V 
peccatidimittcntis  ,  &  ducentis^fed  in  ipfo  peccato  ;  fe 
quitur  ctiam  cxceptionis  negatse  vim  ,  6c  cmphaiim  noi;i| 
clfe  in  multiplicitatepeccati,  fedin  peccati  negarionr 

Bellarm.  5.  lUavcYba:  ntft  ob  foYHicationem  ^  non  excepivif 
ftinegAtive  funt  acctptenda.  Negat  Dominus  Itcttatn  c/fe  taUm  di 
miftimm  ,  ftne  caufa  foYntcattonts ,  ftd  mn  iicit  (ffeticttam  »  ft  -7^/ 
iauCafcrmcaiionis.  affirmatur  aduliettum  ejus  qut  Hxotedimiff^  cxtr 
taufam  foYnicationis  aliam  duxerit :  fed  nihtl  dtciturde  eo  ,  qut  dsixe  % 
rit  altam*prtoYc  dtmtffaoh  foYnicationem. 

Frotesl.  I.  Vcrlio  vulgaca  (  quae  Pontificiis  cft  authcn  ^ 
tica  }  affirmat  his  vcrbi^  excepcioncm  contineri  Mat  ^»»?»  ' 
dum  cundem  fcnfum  (ic  x^ddil :  excepta  caufaftjYyii  -  >::i^t*t 
particulaetiam  qua  utitur  Mat.19.  (  ntfi  )  eft  coi  .    .  ^ 
cxceptiva.  I  I.  Eadcm  conjunftiocft  connexiva :  par  ^ 
tcmigicur  confequcntcm  propofitionii  conned:it cx  an 
tccedcntis  conditionc  :  &  promde  non  poteft  explicar  t 
^trfinecaufa  advcrbialitcr  *  &  negativc  ,  refpcdu  parti 
antccedcntis  tantum.  III.  Haec  negatio  cx  fentcnti 
Pontihciorum  eft  fupcrflua.  Non  cni;n  eum  folum  moe-  ll 
chari  doccnt,  qui  fine  caufa  fornicationis,  fcd  etiani  cun  flj 
quiex  haccau(a  dimittit  unam  ,  &  aliam  ducit. 

Bellarm.  t^.  ^am^vtsillKpaYttcuU  larx^syj©»  &  cjfj^yifApeae^  1 
€iptantur  exceptive  ,  foffimt  tamin  aittcr  accipi :  fic  <ju  /uj)  Apoc.  capit 
mno,  verfu  quarto,  &21.17'  acctpttur  advcYfative. 

Proteif.  I.  Nunquamaliteraccipiunturiftaeparticulas,  i 
quam  cxceptivc ,  quando  gcnerali  rcgulas  intcrferuntur  \ 
11.  Mmus  proprius,  &  minus  frcquenscft  ufus  huju! 
particulas  »  ntfi  ,  in  fcnfu  advcrfacivo.  1 1  I*  In  ufu  ilk  . 
adverfativo,  contrariafemper  afieruntur  dc  oppofitisrui 
Apoc.  9.  4.  AYboresnonUdentuY,  fedhomtntsUdentur.  &  Apoc 
ai.27.  Impurincn  intYakunttnnovam  lerHfalem  ^  fedquiftrtpt 
funtin  ItlrovitA  tniYahuntin  novam  lerufalem.  Eodcm  igitui 
modo,  Matth.  19.  fi  advcrfative  accipiatur ,  »1/1 ,  hx( 
debet  efie  oppofitio  :  qut  dimifeYtt  t^xirem  &  altam  dt^erit ,  fim  , 
caufi  fcYiucattontsmiZchatur  ,  fei  qut  dtmifcriipYopter  forntcationem^ 
&aliam  duxerit  non  mcechatur.   Hacc  autem  oppofitio  non 
minus  contirmat  fententiam  noftram  ,  &  contrariam  rc^ 
fcllir  ,quamcKceptio  maxiineplena. 

Bellarm.  7.  EtiamfiinteHimmtoM^i':  I9.  vox  ,  nifi ,  acci-» 
ftatur  exceptive  ,  tamen  potertteffe  exceptionegativa  .  quiafctltcet  di  '"i 
caufa  foYntcationis  nthtl  tn  prsfentia  determtnatur  •  nn  fufffctat  excu^  ' 
fare  adulteYium  tn  alia  ducendanecne  t 

Proteft.  Extremus  ifte  fophifticae  hujus  iJtigationiS 
halituscaetcros  vidctur  foetorc fuperarc;    Nam  I.  cx-  ) 

ccptio  < 


L. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


K  N  E   R   V   A   T   V   S.  jir 

t    7  tci  contradicit :  debetigitur  neceHhrio  dcterminareiL 
^    '  juidconiririumiiliquodingenerali  regula  vel  propofi- 
.  tionedetcnninatur.  I  I.  Pra.teritio<Jeterminationi;  hlL 
.  njsautillmsrei.non  facit  exccptionem  nifiabilla  dcter- 
:  minaponc:  fedmyJM.tth.i9.  9-  exceptioncm  facit  non 
'      !  r       .    '■■t"' determinationcm 
tant.redidimiinoncilhcira.  ficut  lcftoricuilibct  veiu-i 
T'         '    '         ?iiatur.  Canduiam    hoc  in  loco; coii- 
\«',   rr  r      r.  '  Cajctani  :  Siun^erti  ,bjetem  verbgleru 

inmefefupcrflfta  ,  ^  fropter  excefinnem  f^fmcat,o»h  aUqu,if,„n,f^ 
tare  dtvcrfum  ahaUh  caufn  ;  fatrorfu  effe.   ,  Et  ft  ,hsIcs.  ,iud  L 
vcrfnm  m  nl  aUui  ejfe ,  mfi  quoi  pnptcr  fom,catiomm  dim,ttcm  axo^ 
\  rem.  &aUam  ducem ,  nonmoccbatHr,  refpondco  ftc  fonare  textum  Ce^ 
I  rmfdum  p!,UHm/Jter,t  fnfum.   Intelligo  igitnr  ex  hac  lege  .  hcitum 
.  'JJe  Chr,sl,uno  ,  d,mttcre  t,xorem  ,b  ,pfi,*s  fornicationem  ,  &  pofTe  du^ 
■^rert  altam  :  faha  femfcr  £ccle/udcfiH,i,one. 

C  A  P.  III.  DelmpedimentK  Matnmonu. 

iaeftio  piima  eft  ,  an  ad  e/Tentiam  Matrimonii  requira, 
tur  ex  ordine  conrenfusparentum,qui  poteftatem  h.i- 
bent  m  contrahentes.  Pontificii  ncgant ,  nosalfirma, 

IJi  u 


ArtumtntA  Bellatmini. 
T    H    E     S     I  $ 


B 


Ell.irni.  EfaHdttxituxereunvitiiparentihHi  t  Gcn.  2^  Hte 
'  t*neH  Ifnac  ea  cmjugta  irritavit. 

Protcft.  Confequcntia  cft  ridicula  :  Ifaac  iftaconiuRia 

ie  faftononKritavit ,  crgodcjurenonlicuitipfieadcm 
[mtare. 

f  nr^ij^*'^^*^"^'  ■^*"^'^"'  ^"^^  '*^*f"»t''re»tihus  omnin» 

^  ,,^'"7^-J^c«)b  acceperatpoteftatem  ducendiquam  veU 
ete  filiabus  Labanis  Gen.  a8.  quoad  nupti.isigitur  non 
;'.tt.-4To^"!ft^'d^rcm!''"^^       Poteftatehoc  crgo  excmplum 

3.  Bellarm.  FiUus  Ucet  patri  ohedientiam  ^  &  revereniiam  4e* 
■  «*t .  tatnen  quando  ufumUbtr,  ariitri,  habct ,  Uher  eii  ,  &fu,i»ri$ 
r .»»  Wf««$  quMm  pater,  in  h,s  ijua  ad  ffatum  v,ta  pert,nent.  * 
y  Protesl.  Libertas  quoad  ftatum  vitae  non  tollitur  ,  fed 
lirigitur  audoritatc  paterna. 
4-  Bellarm.  ConjugtHm  f<rvcrHm  invitis  dotmnis  ,fir»mm  ,ic 

ratttm 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


al8  BELLAB.MINVS 

y4i»m  «•if* ,  Theohv  rede  <ie«»/.  Seii  major  fervotum  eftfubjeBtt , 
icminum  tqMAmfiltorHmadpareutes.  „  i 

Prtteft.  I.  SchoUfticihocdocentdefervis,  licutBo-| 
naventurain^.  d.  26.  difcrtis  verbis  htctur ,  fecnndumjm  u 
ntvum  ,  id  eft  ,  Pontificium  :  annon  haeccft  egregiapro.| 
batio?  II.  Quamvismajor  fitfubjeftiofervorum,qu£ 
filioiuni,  quoadmodum,  non  tamen  quoad  obligatio- 
nem.  III.  Confenfusparentum  requiiitur  non  tantuin 
refpedu  fubjedionis  ,  fed  &  rationeconjundionis ,  vc 
unionisliberorum  erga  fuos  parentes,  quae  major  multc 
eft,quam  fervorum  erga  fuos  dominos. 

ArgHmeHtanefir». 

Trtteji.  Exod.34.Deut.7.Ier.«9.&  I.  Cor.7.pr«- 
ceptum  dc  Matrimonio  liliorum  parcntibus  potiusda. 
tur,  quam  iiliis.  Ftltam  tuamntn  dabti,  necfiUam  accipieipU 
tHOt  &e. 

BcUarm.  M  h^cTeftimonia  nihtl opHS  eft  refpondere  ,  cum  nt 
tnintme  negemus .  ad  parentum  turam  <Cr  provtdcntiam  ,  filitrHm 
jugtamaxime  pcrttntre. 

Proteft.  Vel  maxime  tamen  opus  eft  ad  haec  teftimoni; 
refpondere.  Si  enim  verum  elfet ,  quod  Bellarm.  docct 
feUconfenfu  parentum  .  matrimemum  tnter  filits  celebrart  nonpojfe  \ 
fedfolHmcenftnfumfiltorumad  matrtmenium  firmum  ac  ratumeffi-  i 
(teniumfuffictre ,  tum  ccrte  maxime  confentaneum  fuillet 
ut  prseceptum  de  matrimonio  liliorum  ,  liliis  potius  qu. 
parentibusdaretur.  . 

6.  Proteft.  Exod.  22.  &Dcut.22.permittitur  arbitri( 

patris,  an  ftuprator  tilisefuae  accipiat  eam  in  uxoicn 

nccne.  «  /-jj 

Bellarm.  NonagitHt  ibidt  Matrimonie  jamcentralto ,  ieit, 

futurot  caufa  iluprt  prdcedeutis.  •    o.-  1 

Proiefl.  1.  Agitur  in  gencrcde  omni feduttione puel 
lae  ad  concubitum  :  fi  quis  pellexerit  virgtnem  &  cubavertt  cm 
M,-non  eftautem  credibile  ,  nullam  unquam  puellan 
Ifracliticamitapelledamfuifrc  ,  ut  contraausaliquisil 
futurii  verbistemporispraefentisinterccflcrit.  I  I.  Puel 
laftnpratanon  amittitjus  fuum  de  ftatu  vitae  libcrccli 
gendo  ,  &  tamcn  finc  confenfu  patris  matrimonium  eju 
cum  ftupratoic  non  eflct  ratum  ,  idque  folummodo  pro 
pterdcfcdum  confenfuspatris._  pefcausigitur  confen 
fus  patris  matrimonii  contradu  irriti.m  facit.  I  II. 
ternonminorcm  poteftarem  habet  infiliam  virgincir 
quaminftupratam  :  virgoigitut  non  poteft  nubcrc  un 
confenfu  patris. 

7.  rmtft,  Promillionem  fili«  Deo  faCtam  potcft  pa- 

tcrir 


i 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^         V    A    I    V  S. 
^o.  crgo  multo  inagis  promf/Iioncm 


rerirritare,  Num.  ..^. 
lomini  fadam  de  coniugio 

Bcllarm.  LextUa  defiHabus  determinat  >  ^«.t  adhu 
terunt  ad  ptiheYtatcm  ,  fed  Cnnt  tn  dcmo  parentum^  i)  in  ^tatepuellart. 
~l   Profr/?.  I.  Rc6i:c  icrpondet  Cajctanus,iniIlumlocum: 
Vim  dtnturhoe  adfegmficandum  dtatem  inhabtlcm  nuptits  ,  ante  an^ 
r^^rn  duodecimum  ,  fed  ad  dtff,  rentiarr  vidu^  ad  domum  patrt^  fut  re^ 
verfAyficnim  Jtxt/fct,  tr^ulter  tn  domopatrisfui,  &  non  addtdijfet  ata- 
ympuellarem  .fuijfet  comprehenfa  ettam  multer  vidua  ^  reverfa  ad 
jkntumpatris  ,  vel  ettammulter  cmju-ata  ^  manensin  domopatris: 
ledcopulandoutrumque  (vtdel.  indomopatns  »  &  tnatate  nubtli  ) 
yxclt4fit  hujufmodt  ambtguttates.  I  I.  Subjcdioncm  ,  non  seta- 
»  cm  rcfpici,  in  illa  lege  apparct  manifefteex  eo  ,quod  fi- 
iilisratio  ftatuatur  mulicris  conjugatae  ,  votafcilicet 
.rjUbpolFc  a  maiito  irritari,  \'cri' 

iDc  impedimcnto  cognationis  ,  quaeftio  una  cft  ;  an  pr«- 
ccpt.iilla  omnia  quas  de  gradibus  prohibicis  habcntur 
Lcv.  i8.  jurcdivinoobligent  Chiiftianos  ?  Pontificii 
negant ,  nosaiiirm. 

Argumenta  Bellarmmi. 

8.  Bellarm,  Lev.20.  Conjugia  in  qttibufdam  horum graduum 
fmorte  puniuntur  »  &  in  quibufdam  pana  ieviore.  Conjugia  r^itur  in 
ijuibufdamgradibusprohtbcnturjure  natur^  ^  &  in  altts]ure^jfofutvo 
\^roprtoIuddorum. 

Protefi.  I.  Diverfitasiftapccnarum  non  potcft  ex  tex- 
|:u  demonftrari.  II.  Siconcedatur  diverfitaspoenarum, 
in.on  indc  fequctur  diverfitas  juris  quod  conjugiis  illis 
Liolatur,  fed  graduum  tantum  violationis.  Noncnim 
brnnia  peccata  in  lcgemmoralem  ,  vcl  naturalcm  admil- 
ITaiifdcm  pQsniscoeicebantur. 

9.  Bellarm.  Habemusexemptanonpauca  Sancforum,  qui  ante-^ 
juam  lex  tlia  daretur  ,  in gradtlus  Ltvit.  l^.  prohibttts  »  connubia 
unxerant  :  hoc  autem  nunquam  fectjfent  »  fiilla pracepta  femper  obli^ 
\ajfent. 

Proteli.  Eodem  planc  modo  fequitur  polygamiam  plu- 
rimum  uxorum  fimul,  non  repugnarc  juri  naturas^quod 
lamcn  Bellarm.  cap.  lo.  fufcprobat. 

I  10.  Bcilarm.  Si  omniaiUa  pracepta  Leviticidegradtbus  »juri 
wMtura  confittuta  effent^  tum  tntra  eundem  gradum  omnia  matrimonia 
^rjfent  ilitcita.  Sed  Mofes  quadam  conjugiaprohtbuit »  &  qusdamfer^m 
^"ntfit  tn  eodcm  gradu, 

Prcteft.  Alfumptio  non  potcft  ulla  ratione  probari. 
II.  Bellarm.  St  tUud  quod  Lev.  iS.  habetur  ^  de  fratris  uxore 
unducenda,  fitjuris  naturaiis ,  iumjexaltera  Deut.  z^.  de  vidua 

fratrk 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


fttO  BBLLARMINVS 

fratYiy  pnmtgefiitt  finelibfviidefunfli,  a  proximo  fratre  dueenia^  ej 
iontra  jus  nmurd .  Sed  hoc  non  ift  admttttndum  :  er7o  nec  illud. 

Protefi.  LcxillaDeut.25  fuitcontrajus  natura  fecun* 
darium,  aquocxceptionem  illam  fieri  ajurisaudorc  vm 
hil  eft  quod  vetat, 

B  e  1 1  a  r  m .  I .  Excepxio  iUa  cff  judicialis , ergo  &  lex*  a  quafii  ex^ 
eeftto ,  eft  juiicialis. 

Proten.  Lcx  judicialis  a  Deo  pofita  ,  exceptionem  face» 
repotcft  a  Icge  Dci  morali,  eft  cnim  detcrminatio  quagdl 
lcgis  moralisab  audoritate fumma  profcda. 

"^Bcllaim.  2.  QuodeFl  intrtnfece  malum  ,  non  potejlpcr  uUam  I 
circumftantiam  ficrtbonum. 

Proteft.  AudoritasDci,noneft  circumftantia,  fcd  ani^ 
malcgis. 

12.  Protefi.  DeusLevit.  18.  &  23.  pronunciat  fe  Gciv 
tcspuniturum  propter  omniailla  conjugia  quaeibipio- 
hibcntur,  qualcsctiam  conjunftionesin  ipfis Gentibus 
vocat  abominationcs.  Ergo  praeccpta  illa  dc  gradibus 
cognationis  ,  non  funt  judicialia  {  quibusGcntCb  non  te- 
nebantur ,  pr^efertim  antcquam  lata  fucrunt  ;  fcd  mora- 
lia  &  naturalia, 

Bcllarm.  Omnia  iUaprdctpta  fuerunt  nuturalia  aliquo  modo^ 
nimirum  fi  fine  ctrcumftantits  honeflantthus  accipiantur.  Gente^  tgttui 
qf4A  fineulhdeleflu  mtfcebantur  confanguincis ,  piccabantin  fifi^ulis 
contra  jus  natur^. 

Protefl.  I.  Circumftantia2illae,quaB  hujufmodi  matri- 
moniaexordinccohoncftant,  nu/quam  in  legc  cxplican- 
tur.  II-  ApudPontificiosunicacircumftantiafufficieflHlllj 
ad  ifta matrimonia  honcftanda  ,  cft  commodum  Pontifi- 
cis  Rcmani,  difpcnfationcm  clicicns  ab  ipfo  qui  ut  Bona* 
vcntura  in  4.  diftinft. 42.  non crubcfcit  aftirmare,  ampli9^^ 
rem  habetpotvftatem  fuper  fj^trttualta  ,  qti^m  BegesterrA,  &  Imptra^  ^ 
tor  habet  ftiper  tempoYalia.  Huicautem  circurnftantiae  ut  la* 
tiilimuspateat  campus,  contrariaplancrationc  fines  ej 
extcnderc  vifum  eft  Papae  :  namplcrofquegradus  aDeO 
prohibitosillcdifpcnfabilescflepronunciavit ;  &  tamctl 
plurcs  multo  gradusprohibuitipfc,  ut  difpenfandi  matc- 
ria&  rcm  facicndioccafio  nunquam  dcclfe  poflit. 


I 


Tcmitertii  Tiniu 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek^  Den  Hoag 

224  E  3 


£LLARMINVS 

ENERVATVS, 
S   I  V  E 

Bifpmaticnes  AntuBellaYminUn^ , 

Illuflri  Frifiorum  Academia ,  cmx  eft 
f  raneker^,  publice  habitj: 

A 

VILIELMO  AMESIO, 
Theologix  Dodore.  ' 

T  O  M  V  S       CL  V  A  R  T  V  S. 

i^h  i^u6iore  rccogHitiis  CT  an^us. 


L  O  N  D  I  N  I  ^ 

kpna      HVMPFRIDVM  ROBINSON. 

cia  iDc  XXXII. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


il 


D. 
D. 

D. 
D. 


Nobiliflimis  &  Amplifllmis  viiis, 

lOHANNI  SAEKMA, 
SENATORI. 


H  O  B  B  I  O  AB 
P  IL  ^  T  O  R 


A  Y  L  V  A, 
I. 


SVFFRIDO  HANIA, 
SENATOR.1. 


lOHANNI  N 
SENAToRI. 


Y  S. 


Acadcmi^Fnliorum.  quae  eft  Franckei»  .  non  nomine 
tcnus,  fedreipfa,  Curatoribus, pommii 
&  Pationis  fuii  obfervandis, 

VOLii cuYA  ,     wdi tjl  ^icnitmU  nofin  ,  nm  fo  ufque  t  'v.tunt  .  ne 
quiddetrimenti  capiat;  [tiut  augmuY  tndics  iV' 
mit,  qucsnonaliena  fdu.ia  Je  i-vtlhi^fyfciiiuoju.ttu  w 
indifcwlinA  rtHittita.      confrnma  ;  ^CAim  ^^«^'•^/^'^''^y 
tomcr,:n(ncio  ;  min  flu.  iorum  r^tione  ,  EccUr.A  hahe^t  ,dcq>'ovlu;t'f^>»»t 
pi>0-t  fibif/ietfvcrMe  ,  ut  Utnvjue  omnicx  l>aYte  ftornatn  ,  fiortns  tclt^. 

InnobisimurflAiitiumeiltt.nonoMntb  ^s  ,,.o:Ui  a-initt ,  ut  tjijeMO-^tu, 
turam  iS-  •viitl*ntiimii\arn'venrMA  co»dij,ne  dnobu  ^nmayt  ,  ut  A  ijt- 
ntmoytatum^trtingnt  ,cumor,mire'iiioncobfcrv^ri,  t-yromovert 

Jb  IwcaiiMoUyovenit  ,  quoi  difvutittonestjtM  ,  alt*^  forfan  iuud 
ptifAcimUs .  fttiulitAtHtarntniHtus  ,  cfux-vobUeil  infretto  ^tefiaqutst» 
trof/iiubaLuitommoSy  conm  •vobis  voluicoMfartre. 

^murin  iufis  ,  deintimAOarte  Theo'ogiot  ( de  oatiira.  peccato  ,  gratu 
tiuam  Ealefiapcrturbatoresab  ortu  Pelagii ,  TMxima-vi ,  cum  mistma  ^nt-^ 
m*rum  hordnum  ftdumone  -vex.runt ,  <p-  cm«f'( runt.  roluijh m  t^iiur, 
ficri  yotuilJet  «ccurmui  <r  prolixiui  controvtrfiustltas  tratt  ,it ,  pr*ieitm 
pYOUtcr  r'         ■rfiitaterni/limquarnhabentcum  Iklpcuiturou. 

Seil\  ,,hic{  ficutcaHAumi^-vetcranumSoYhiiUmdecutt 

qumcrauuA  KUum  bibit&  {npt :  t''  mihi  kiem  imiiofuer^m  ,ti>fim  4^,  • 
'vt\iigiatmtum  vnmen  H.  idque  bre-viter,\n  '<rAtxam  &  ufum  emum^qut  pr»,  ... 
tixiortbu»  tjm  ImvugnaioribM  nenfuntlegtndis.  ^ereor  ignur,nc  qu*rund*n 
y:rumtxplicationimiit.ileatur  curta.  Sei  caufarajamdtxt ,  qux?/tiS^MM 
tr  'vobiU  ^mi>li!]imi  Do?mni )  imprmu  frobatum  iri  cuUto  C  fpero . 

Dtu4  vos  mngit  r/tagi4que  Spiritu  fuo  auEios,  <sr  bcntdittione  cumulatttWi' 
tumunivnfa.  !{tipub'ica  ,  6~  unitu  reponibu4  ,  tumbuic  ^cadsmianosir. 
cuu?n  Uutifltmec<>nf(r'vct  oro  ,er  v^veo,  Framktra.  3.  Caleni.  Ottobru 
ivr.no  Jnc^rMiionisDormnica  ,  milltfmo  Jexcentcfimo ,  rigcfmoftxt». 

AmpIitndiQUin  veftrarum  cum  oinni  obfervaQtl  «r- 
addidiffimui 


GVILIELMVS  AMESIVS. 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioHieek,  Den  Haag. 

224  E  3 


TOMVS  IV.LIBER  PRIMVS. 

EGRATIA  PRIMI 

H    O    M    I    N    I  c 


C  A  P.  I,    DeflatH  qusflio} 

T  FT 


E     S     I  s 


II  s. 


«3? 


uli.   deVm,3.^  !  .  'a        Thomj,  vcrocuni  ruisdifcr. 

rtfj^:,';;';x',^;,^;*-r;,r''S- 

II.  2.  q.  95.  ^on  defuntdcnicueiiuereos  QMidiffi-. 
onem  omnem  tollunr.  inter  .^.turam  v^xUnTl^r^ilZ 
.n  juftuu ong.nal.orn.uam.  w,^^^^^^^  .4«,>.v.T«: 

<^iiufl,m.  Bcharm.  cateras  omncs  quaft.ones  Dr'»- 

•'">'c^'eracontraaIio>Pontific,osJicutr./  S5u*^ 
;  ,  ^-''^ntrauum{}r,pJltS.Tkom.,,a.„,,,j;^^^^ 

u  ■^JT'"."''^"''^''""^^"^'^'  q'«iinte;aScriptui^^& 
l^'"«cs  manentes .  abilhurmodiqu^ft^n.bu! 

ic.'-   ur  rip'r:mrd^"f'  r""^"^*^  '"""P^^-  ''>fti'-e?un 

rfus/p,r,t,*m  ,  '^trecicprofr,efeccM,ime[f,  Jlefi»ium,&  pr.inXeiu^ 

ffta  uT7uT;^A'        '§'^"r«^ftgenumus  cuntrov 
B  Itatus ,  qua  fpeftat  ad  nos  ,  an  .lia  1  cditudo  ,  qua  !u 
»m  carnisadverfus  fp.ritum  excl  .dit ,  fit  homin  ?nte 
|onatura!,s  nccne.  Nosaffirmamus,  BelUi^i^.  ne^^^^^^^ 

V       *  Attenderc 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^,-  B  B  L   t   A   R  M   I  N   V  $ 

iuenderc  t.mcn  opcrae  pretium  eritad  cxplicat.onem 
iiiam  auam  adhibct  BelUrminus. 

'"T  Belurm.  mmo  natuTMlster  ccnflat  e.c.rne  «S^/;""" ;  - 
-«.r«mi'i  J/J^  ^etccntrarii^m^nfionikus.adbonumfc,luet^^^^^^ 

'""'Zten'  r  HomomVcger.  conftat  naturajitcr.  non  cx 
ilU  cain^qu^fpirituiadverfatur;  fedex  ilU  qua:  fp.:  > 
rui  "b  ick     &  rubordinatur.fanftaquadam  harmonia^ 
i  I  Propenlio  fpiritus  corpor.  conjund.  . «  ord  ne  na^ 
tiux  nontanrumcftadbonumfpiritualc.  fcd  etiam  a* 
To  porT  natur^  confentancum  :  &  corpons  propcn^ 
eft  ad  fpiritus  miniftcrium.etiam  m  fpirituah  bono  qu^- 
rcndo  Fpropcnfioncs  ig'tur  fpiritus  &  corpor.s    m  hc^. 
mincintcgro  non  funt  contrariae.  1 1 1. .  Pugna  carnij  , 
S  crfusfpiritum,  nullum  locum  habet  ,n  hominc  ex 
pcrn  inimiciti^  omnis  advcrfus  lcgem  Dei.  I J-  Non  efli 
difficilc  natursc  intcgr»  ,  agcre  congrucntei  natursc  (uas,. 

tB^n^T Deus  utremeA,um  a^.^aet  h,.cm.rlc  feu  lan^ 
cucri  natura  .  adi.dit  hcm,ni  jumtiam  cr.g.natem  .  fua  Jf'/';" 
^fr.ncpars,nfer.cr  .  fart.fufericri .  & tAtsfufcr.cr,  Decfaclefubje. 

""^ti^rriuftKia  addita  eft  homini ,  ut  perfeftio  na- 
tur«  perficiend^.  II-  Morbus .  &  Unguor  non  poffun 
natur^^integr*  attnbui.  rmecontradiaionc,  1 1 1-  Homc 
intcecr  non  magis  fraeno  ,  quam  calcaribus  ind;gebat. 

4  BclUim.  Saturatisd,cifcteft]u{litiacr,giHal,s.  J-.  ^ 
ten2s  habehatur  a  nat,vitate.  2.  Quatcnus  naturamperficrebatt 
*rnabat.  2 .  Quatenus  naturam juvabat  in  »per,bus  nMurahhuS .  Jt* 

ncn  tanquam  pars  natura,  i^'""?"!:,';';^^;,  ^n>n, 

Trctlfi.  Nequc  dicimus  nos  juftitiam  fuiffe  vcl  ellen. 

lialem  partcm  natur»  phy ficae.  aut  phy fico  modo  ex  cjU  - 

princip.isflucrc.  fcd  conditioncmefle  moralcm  .  natw  <. 

V«  illi  debitam  ,  quse  ad  juftc  operandum  fuit  creata 

i  BelUrm   Rta,tuiciUafuitdcnum,tafupern*iurale,MtHm  •» . 

walis  i,prat  ftaius  hcmims  fcft  taffum  Ada  .  k  ftatu  ejufdem  ,npet  ' 

t,s  natural,bus ,  quam  d,ffert  ffcliatus  a  nud,. 

Prctef}.  Homoigiturper  peccatum  (  fecundum  BeUa. 

(bohatus  eft  «xternik  veftibus  tantum  .  non  mtcrna  vit« 

ic,  virttttc. 


u.  ■ 


•,ri 


«       1  R  y  A  T  V  $. 

C  A  P  V  T  II. 

Argumcnta  Bcllarnnni. 

.virc„,u.tem:,l'^„';;,tnrb!,^°fe:''  ''^''« 

tur   t^fnfLTr^'^  inrclligan, 

wipuris,  tiim  probationcm  dpfiH^ramnc  t  t 
ladmodum&pcnculofr  l.,^,v  n  ii  ^  Tcmere 

:qu2eHchr  ^  «  j^u  /i"!"  Bellarm.  cumns  vcrbii. 

tam  i  I  H^"""],,""^  ?"'""on=m  fibicommu,  ic,- 

llibf/S  .iV  P^''^ f  aptifTima  metaphora  )  vocari 
|»otcIt  altenus  vcftis  ;  ficofla  dicuntur  carn^.  v*.n-ir;  i 

I  '  t^arcJna?^"'  '"^"^  ^  tabcrnacurum  ho.n  n^"  z  Co?. 
'T^.^abcrnaculum  autem  eft  m.i?fs  eyN  infccum.  quam 

5.  -Belllarm.  J?;,W^,y?  ccrfcr,„H,m.v,  fennt  &  aPPftitu  tr^^ 

^mefi.  Divcrraspropcnfxoneshaberc,  cft  hominina- 

^  ^    3  turalc. 


u^ralc^fednonrcpugnans.  Cum  enim  unio  n.uur«  ,cx 
fpidtu  rationali,  &  coipoie  naturah .  Uda  lit  modo  pcr- 
fc&o  ,  fubordmationem  infcrt  untus  propenlionis  ad  ai- 
tfram  .  quae  puenam  omnem  excludit. 

6.  Bellarm.  Si  corrupao       nunc  eliin  naturaht^mana  ,  non 
eH  confnuu  exfota  remotione  dom  fuf,maturaln  .  nvit*e  futJJ^t  tn 
tmnc  m purti  naturalibuiccndif  ,  c^uarocatttam  ej»i  ^^'l'*^'!'- .^^ 

Proteli.  Cauu  corruption/s  maxime  propria  eft  homo 
iiaturam  fuam  corrumpcns  .  tam  deficiendo  a  Deo,  quam 
defertionemDeipromerendo.  Concupifcentia  natur^Us 
cftanaturai  ordinata  eftanatura  fuum  ordmem  obler- 
vante;inordinata  vero  concupifcentia  ( id  cft  ,  corruptio 
humansenaturse;  eftanaturaab  ordme  fuo  dchciente. 

7.  Bellarm.  Ex  feccatn  qu^ab  hommthui  po/t  Lipfum  prtmt 
homimi  commtttuniur  ,  cfHam-onplunmti ,  &  gravtpmss »  mncor^ 
rumpttur  prtnctttum  aut  dtnum  aI>quod  naturale  5  neque  acqutritnr, 
AHt  auitturprtpinfioadommavitta.  nc^ue  minuttur  tncitnattoai, 
^mnesvtrtmtes,  fcdpeccatmn  Ad^fuitejusdcm  nnem  .  chjhs  funt 
(Otera  qua  ab  homintbus  eommtituntur. 

PrctcR.  I.  Falfafunt  antccedcntiaomma.  pcrpccc.ita 
enim  confcienri^  ^xpc  quali  cauterto  refecatur  ,  quod  elt  do- 
numnacuralc.  x.  Tim.  4.  2.  Homipcsautem /»of?/f«/im  dt^ 
iolueruntiedunt  femttipfoi  adcertatimp.*trandam  tmfuritatem  cm^ 
nem.Ev>h.  4.  19.  Peccatum  primi  hominis  fuitpeccatu 
non  tantum  pcrfonae  .  fcd  &  naturae  :  naturam  igitur 
multo  magis  &c  aliter  ladcbat ,  quam  perfonalia  pcccata, 
qualiacunque  eirepoflint.Ncquc  rcvcrapoteft  ultraquid- 
quam  humanse  naturje  tolli ,  ita  ut  focictates  ipi«  civilcs 

confiftanc.  , 

8.  Bellarni.  Sif.aturahumana,  qualtsn^uc  efl,  retncta  c»if*, 
ntala  efi,&  neceffaric laiitur  in  feccata,  &  ideo  ntnpotiut  a  Deo  crea-- 
rtjtne  juHitia  originali»  tertefequitur,  ncn  poffe  hominem  mcrtuum.  a 
Dtcrevocariaivitam  ,  tiift  frtdttum  crigtnalijufitlta.  At  mutta 
novtmtts  ex  fuus  lntris  a  mcrtuis  excitatcs  dtvtna  virtute  ,  C  ex  tts 
mennuUcs,  qucs  cmnsnccreiibtlee/l  afeccao  eriginisfutjfe  purgatcst 
qualis  fuit  LaT^rus .  tnfantes .  quos  Heltas  iTHdi:^AUS  a  mortms 
revocarunt  .i^juttamtn  fini  iubttaticnc  uUa  t  etiaminneva  ttlavttd 
iHjlitia  crtgtnali  carcbant. 

Prctefl.  1.  Haec  objedio  non  concUidit  quaeUionem, 
ncqueenim  probatjuftitiam  origina\em  fuiffc fuperna- 
turalem.  neque  potuiire  naturatn  hu:nan:im  crearirinc 
iUa  juftitia.-  fed  tantum  illam  non  cUe  caufam  cur  non 
potuerit  ficcrcari,  qu-a  tum  cfTct  mala,  &c.  At  veroex 
iftoconccHbnon  lcquicur  .  nullam  aliam  fui-Te  caulam, 
cur  lic  creari  non  debucrit.  1 1.  Non  cft  caaem  plane 
ratio  cieationis  homiuisnunquara  peccatuin  cxperti,  & 

rcuicu- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


[Enervatv^ 
Jf  eccato  o4l^:,^'';j?gl-,^ 

-^.18.  &  iJlos  ip  o.    quos  hocin  loco.n- J/. ea^d  dt  a 

r*^  7.  habet  )  eUam  fcn.uoriu.  &  hm.r.uu.  /fji  /^"* 

\c6nv,Hitn,fiammA.  qur.  «inlHmpt-my^r.atarJ  n    F f""'-^ 

^•mmexcitat,oncm,  d,J}HUtcor,JkcAtrfim  *  VZ  V^T 
P»s  in  optimoal.qHohci.  C  ,nter,m  icttnm 

I   Prjff/?.  Nonigitur  pugnat  adveifui  nos    oi,;^^,  u 

tl"m"'  n  • confonernZTrtdt 

K ^l'''^A  ^i?':}'^'-  parentcs  ante  lapfum  ,  non  fuerunt 
aiadjuftihcatioms&adoptioni.grati^m^quTZ^^ 
atexconditionenon  prxftita,  Fac hoc.  l  l^^ol  X 
/i  filiiDci  vocentut  natural  ter  non 
ix  DcKubftantia  nati,fcd  cx  Dci  voluntatccreiti  ad^mT 
■mem  ejus  in  naturali  fua  conftitutionr^^/v^o 
iffimcvocanturaBcIlarmino.  •''«vctoawm^ 


C  A  P 


I  I  I. 


ArgHmtntA  noflrn, 

lQier'e7uf;nnV"  rupcrnaturali.  funlet; 

llcm  acDer  ho?^^^^^  carnisfuturam  fuiflenatu: 

"^"  ^^^^'^"''''^'^'^i^^f^^rninicoHiitoiHpfir^ 

-e  dHbton.UHraUuHon  qu.dcm  ut  bonum  MUjujd  nntHr*, 

^'"'"^'^''"'^'"'''''""^^''^■Deo.oi.oefcno» 
'red.sn,vn,m^am,H^tHraqHec,ntr.,ri.m.  i.  ^..^r^terUtctL 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


i^g  B   E  L   L   A  B.  M  I  N  V  S 

tunemdunom  MtmA  m  hmine  esuuffcu  fi  P^^rtJ  natHrMui  lun» 
creatuifHff  t.  a.  ^ia  De»i  iU^mfHflulcrat .  &cxiffmi  homtnt 
(U>.p*t»(Hm  innabii  hHhet.  ^  -  «.^ 

Prtteit.  I.  ConcupirccntiavocaturaBcllatm.frtM  ?''' 
tenft^cArni^aibcium  ccrf.rale  & fcnfi^He ,  tn  qHoifcrtnrpcr  fenM 
Hjr-Wr^m.propenrioautcm  rciad  fuum  obicaum  na 
turale  .  cft  bonum  naturae  ,  non  dcfcdus ,  non  morbus, 
nec  ex  matcria  pcndens :  fed  cx  iUa  caufa  quae  fingulis  ta- 
cultatibus^fuasindiditpropenfiones.  II.  Pr^ter  intcn- 
tioncm  Dci,non  fadus  cft  homo  anitnal  vivcns,cum  om- 
nibusillis  propcnfionibus  qu«  animaiis  natui  ae  conve- 
niunt.  III.  Vltimumillud,quodDcuscatnfuftulcrat, 
non  facit  ad  rcm  :  quia  illa  ctiam  qu«  Dommus  abftulit, 
polTunt  ex  Dco  fuilfc  ,  fccundum  illud  lobi :  Dem,nusd9* 
tlttf  &  Dominusre(efit.  .  j  i  r  * 

2.  rr$ten.  Inparvulisjam  quamprn-num  adolcfcunt, 
maxima  vanae  cupiditatis  abundantia  apparct  ,  fuaque 
fponte,immaniimpetu,in  vitiapraecipites  feruntur.  Non 
fichomoinpurisnaturalibusnatus  fuiflct. 

Bellarm.  Probanda  erat  affumfuo  ,  afcrttpm*  emrr,  r.uio  dtcet 
talem  omninofmfr,  futMrum  homincm  in  furts  r^.turalthi^ ,  uttntt 
effttprdceps  tUainvitia  inclinaiio. 

Prttesl.  I.  Quodad  inclinationcm  igituii»  viti.um_- 
pura;  nullam  difFcrcntiam  ftatuit  Bellarm.  intcr  hominif 
naturalia  pura  &  impura.  I  I.  Cum  M.igifter  Scholaftl^ 
corum  ,  m2.d4i.  AUx.Alf.zci^^-m.i.Bonav.  «»2  d.ai. 
cumaliisPontificiisDoftoribus  multis ,  doceant,  homl* 
ncm  fuifle  crcatum  in  puris  naturaltbus  ,  fine  gtatia ;  « 
quiturcofdcm  docerc  ,  Naturam  jam  non  magt^  ab  ort 
corruptam  effc  ,  quam  fuit  in  creatione  BelUrm.  ctiatn 
conccdit  potuiflc  talem  creari  hommcm  quoad  incUiia-||  ^ 
tioncmin  vitia  ,  qualis  jam  nafcitur. 

5.  Prttesl.  Si  Dcus  impctum  rebcllcm,  &  iniquum, 
malum  ipfinaturae .  ai\tc  ullum  hominis  dementum  ,  m- 
didit.  vix  poteft  alitcr  fieri,  quin  Dcus  fit  audor  peccat^ 
Bellarm.  I.  Nonreite  ctnfunUtur  tlatus  tn  qm  Adamretf^ 
ctnditusfHit.cumefinqu9condtp»tmffet.  fl|^. 

Prem'?.  Non  confunduntur  a  nobis  ,  fed  cunjungun-  - 
tur.  I.  Quia  Scholaftici  quos  modo  citavimus  jtaAdam 
rcipfa  conditum  fuilfe  affirmant.  Bonavcntura  ccutn  ad^, 
dit,  hanc  fcntcntiam  efl"e  communio/em.  II.  Q^^i^ 
t-indum  alceram  fcnteutiam .  fequitut  Dcum  potiji^ 
cifc  audorcmpcccati  ,  quod  in  quaeftione  dc  jurc  ,  ide! 

plane  fonat  eum  fuilfc.  i.,^^ 
Bcllarm.  I.  RehellionemtUam  Deus  nonfeciJfet,feiiex  conditifMmm 


ne  mMtriA  confeqHfttA  futffit. 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


«   N  E   R  V   A   T   V  $. 
Pr0tejf.  I.  Pofitivae  propenfioncs  naturac  ad  objcAa 
Ihaturalu,  fiunt  ab  audorc naturas ,  non  funt conditiones 
hnarcriae.  II.  SicflcntconditioncimateriaB  ,  liercntta-. 
picn  ab  co  qui  maccriam  ipfam  fccit. 

BcUarm.  3.  RtitUitilU  mn  eji  feccnum  ,  n:que  nectfUricMi 
JkpeatHm  iniucit. 

r  Prttesi.  I.  Rcbcllio  obcdicntiac  dcbitsc  advcria .  no» 
botclt  noncfTcpcccatum. 

K>4.  rrmfl.  ^tcrna  bcatitudo  finis  cft  hominis  natura- 
I,  dcbuit  igitur  homo  media  naturalia  habcrcadfinem 
Blumconfeviucndum.  luftitia  igitur  qu»  fuit  ncccflari» 
^dbeaticudincm  confcqucndam ,  fuithomini  naturalis. 
Bcllaim.  BeatitudofintshommiinatttraUse/ty  qHtaiappetttHm^ 
mquoad  ctnffcutionem. 

Prete/f.  Novum  hoceft  ,  ut  homo  folus  natuialitcr  ap* 
>etat  aliquid  ad  finem  fuuin ,  quod  nullis  naturalibus 
iiediis  confcquipoflit. 

j^Bcllarm.  ^nimd  hominum  ftluta  terporibms  naturalem  hahent 
rdinem  ,  &  fropenftonem  ai  cerperaCua  ,  n:c  tamentttrum  cenjungi 
^  orptriluf  fine  fHpernaturaii  auxilit  poterunt. 

Prtteil.  Propenfio  haecammaE  feparatas  ad  conjunftio- 
gggAiem  cum  corporc.eft  cx  eo  ,  quod  ipfaconjundio  fit  na- 
^^Juralis,  &  feparatiocontra  naturam.  nuHamigitur pro- 
^H^ortionem  habct  ad  propcnfioncm  naturae  ,  ita  fe  habcn- 
^Hii ,  qucmadmodum  fuit  creata  ,  &  adfinem  fuum  ordi- 
^Mp^i^ta-  Natura  in  fuo  otdinaiio  curfu  non  dcficit  innc- 
^  '^:cflrariis. 


LIBER  SECVNDVS. 

DE  PECCATO. 

C  A  P .  I,  De  Veniati  peccatt. 


H 


I. 


Ell.irm.  Tetaqh.t/Htefi,  andenturpeccata  venialiaexnaturM 
''«^"«f /TfMfi,  td  eff,  qu*  nen  funt  repugnantia  (kintati  Dei, 
^pMA»»!/.        decemus  ttmmuni  eonfenfu ,  peccata  qujidam  ex  na- 
ft*a,  Hon  indiinum  reddere  htminem  amicitia  Dti,  &  mertis  atttm 
ireum,  fed  temp«raitstantftmfuptIicti,paierHaquecafligatitnis(tn'- 
'^fnuerehiminemreum. 

PrticH.  Confenfum  iftum  Pontificiorum  in  dodrint 
rcniali5,peccati ,  optimc  dcclarat  Mcdinain  1.2.^.88.4.1. 
^  rattene  diflitiguatur  peccatum  veniate  a  mtrtali,  ntn  una  eflftH' 
ktttts  DHlomm,fedvammtrti»fi»'tt*m  efituinesMoi  tamenad- 

T  y  I  miccisiui 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


a^O  BELLARMIN  VS 

nuttimus  iftum  contioverfias  ftatum  ,  &  unanimi  con- 
fenfu  ncgamus  illud  quod  BcHarm.  affirmat  communi 
conlcnfu  doceri. 

Argumenta  Bcllarmini 

a.  Bcllarm.  Matt.     22.  Qui  irafdtkr  f/Atri ($49  »  reustYtt 
judiitc,  qui  dtxertt  ya^a^  rcus  erit  c^nalto;  qui  dtxertt  fAtue,  teus  erit 
geheun^  t^nts . 

Proteh.  Quibus  machinis  cxtorqueri  potcft  peccatum 
vcnialc  cxiltis  vcrbis,  quibus  minima  peccata  gravibus 
poenis  digna  pronunciantui  ? 

BcUarm.  l.  Reusjudtcitdtctturt  quialiquidfecit  undetHjudi^ 
gtum  vocart pojsit  »  feUnon  conHatan  mereatur  pxnam  altquamaut 
ftuUam. 

Protefl.  Primum  hoc  poftulatum  cft  nimis  impudens 
&  infanum.  Naml.  In  fentcntia  prxcedcntc  :  qutsquis 
€ccidmt  reus  erit  judtcii  ^  ncmo  dicct  nudam  vocationem 
in  judicium  notari  ,  cum  inccrtitudinc  fcntcntias  fc- 
renda:,  ac  pccnae  intligcndae.  II.  Reum  alr>jucmpcc- 
cati  nominc  4  Chrifto  pronunciari ,  de  quo  non  conftat 
an  mcrcatur  panam  nccne  ,  contradidrio  eft  manifc- 
fla.  III.  In  ipfojudicio  Dci,  non  conftarc  an  quis 
mcreatuT  pocnam  nccne,  nonpotcft  abfquc  blafphcmia 
dici. 

Bcllarm.  2.  Reusconciittdtciturtcujusculpacertaeflyfedam^ 
liguum  quantaftt ,  &^uar?)  focnam  mereatur  >  tdeo  judtces  tnter  fe 
€onveniunt  in  Cmcilturn  »ui  dcfintantpocHA  menfuram. 

Prnefl.  Somnium  iftud  cft /imilc  planc  prioris.  Nam 
I.  Si  non  conftarct  utrum  illc,  qui  rcmcrc  irafcitur  me- 
rcrctur pcenam  nccnc,  non minus  ibi  opus  cflet  Concilio 
dcfinicntc,  quam dcco quidixit  raca.  II.  Inilloctiam 
judicio  cujus  reuscft  quiirafcitur,dcfinirietiam  nccclfa- 
nodcbct  mcnfura  poenae  ,  fi  fit  aliqua  inHigcnda.  III. 
Deusmcnfuraspocnarum  ab  aetcrno  dcfinivit ,  nccapud 
illumulla  poteft  cITc  hasfitatio.  quoufquc  pcccacum  ali- 
quodfitplcdcndum. 

,  BcUarm.  3,  Reusgehennd  ignis  velmortis  aterna,  dicitur  ,  cu^ 
jusculpa  .  <T  menfura  culpa  >  acperhoc  etiampxna  gravitascertaeSl. 

Pmff?  I.  Hac  rationc  omnia  &  linguU  pcccata  de- 
bcntencfuanaturamortalia:  quia  omniu.n  culpa  ,  mcn- 
lura  culp»  &  poenas de^ita^  gravitas  cft  coram  Deo  ccr^ 
ta.  1  f-  BeIlarm.aljbidocct,pcccatavcnialia,  fuanatura 
mcrcri  Purgatoiium,  cujus  ctiam  pccnas  nihil  diffcrre 
^/^''/''^^""^'Snis.nifidurationc.  I  II.  Pontihciiin^ 
lupcr  ^octnt.peccaiumveniale,  nifi  Dct  bereficioioHdoHctfir,  dm^ 
MUTHm  (tfiituis  &(«nM$bidferpetM  {umtndHm  .  txeo.quoi 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.■'lil. 

h 


■   N   ■   R  V   A  T   r  S.  1,1 

quamAiH  ntn  remittit  Deus  ,  tamdtu  fjomo  in  cutpa  tfi,  qud  cttlpa  dum 
ernmnct.  debita poenapunitur.   ^^crms  Itb.  4.  rap.  lo.  vel  igittjr 
eccatum  hocquod  dicitur  veiiiale  ,in  fcre  meictur  fup- 
licium  jEtcrnum  ,  vel  Dcus  ex  juilitia puniicpoteft  uU 
acondignum. 

Bcllarm.  Matt.25.  &  Luc.  6.  Tetcata  qHiiam  tomparantut 
thui  natftrafualevifitmts ,  aliavercgraviftmii :  txctUntestuUcem, 
■amelum  autcm  ieglutitntes :  vides  fiftucam  in  oculofratris  tui ,  /r4- 
'-em  auterr.  qut  tn  oculo  tuo  efi,  non  vides. 

Proteil.  Elephantus  non  capit  mufcas ;  non  decuitigi- 
rtantum  camelum quantus  Bcllarminus  fuit,  culices 
&  teftucas  iftas  captarc.  I.  Proverbialcs  diftiones  non 
funtdentibusextendendae  ultrafuum  fcopun».  I  I.Quod 
culexaut  feftuci  eft  in  comparationc  ,  potcft  abfoUite 
mons  elfe  :  ficut  terta  ipfa  tota ,  rcfpedu  totius  ca-li  am- 
bitus,a  quibufda  dicicur  habere  fe  inftar  pundi.  1 1 1.  la 
operibui.  bonistalis  eft  difiercntiagraduum  ,  intcrmaxi- 
nu  :k.  minima,  qualis  cft  in  pcccatis ,  &  tamen  a  Pontih-i 
cus  minima  dicuntur  mcren  vitam  aetcrnam  :  quse  trabs 
eft  in  corum  oculis  ,  ut  iidcm  non  videant  pcccata  mitu» 
ma  valcre  ad  poenam  aiternam  ? 

4.  Bcllarm.  Luc.  12.  ^9.  non  exihisindejonet etiam  mvifii^ 
mumminut  :  y  'uj.  Per  mvifitmum  minutum »  iitfi.pectau 
miHuta  &  L     .  . 

.  Prateit.  I.  Si  fic efret,confcquentia  tamen  nihilo  vali- 
dioreirct  prascedente.  Deo  enim  non  dcbemus  pcccita 
folvenda  ,  fed  pocnaspropeccatisluendas  :  per  minutum 
Jgtturintclligiturpa-naccxtrcmum.  1 1.  Minutum  iftud 
pcen«  inveniturinpaMia  setema  :  non  eft  igitur  alien» 
minutiratio.ab  illo  peccatoquod  meretu r  p;5  naai  jeter-. 
nam. 

5.  BclUim.  Cov.  Pecc.ttaviuiAlta  toinparantur  rebmle^ 
liifitmis ,  ligno.feeno,  fl  ipults. 

Protesl.  1.  Impu  {<c  flagitiofi  homincs  comp.uantur 
etiam  pafllm in fcripturi  comburcndo,/*»» exciden-. 
do,  &y7i>«/«vcntopcIk  ,  c  hamma  confumcndis:  aa 
igitur  omncs  impii  leves  erunt  &  veniales  pcccatorcs? 
II.  Lignum  non  cft  rcs  lcviilima.  III.  Nonagiturin 
hoclocodcpeccatii,  fcd  dedortrinis  ,  tefte  ipfo  JJcII  dc 
Purg.  lib.  i.cap  5. 

6.  BcIIarm.  lacob.  I.  14.  JUtin  qmdam  concuptfentiane" 
minatur  peccatum  ,  &  tamcndtfiingtntttr  a  peccato  con.»mmato,  (f 
mtrttm  gtntrante. 

Prottfi.  I.  Fuitctiam  inprimo  Adamipeccato  ,  motus 
quidaminternusfquodBcllarm.Iib  2.  cap.  ^.fupcrbiam 
fuifredocet;  antcfomcftioncm  vctitifruaus  quaecon* 

V  V    6  fumma<* 


Early  European  Books,  Copyrighl  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


BELLAHMINTS 

fummatiofiiitpcccati,&  mortcm  gcncrabat :  fupcrbiam 
tamcn  illam  vcniale  fuiffc  pcccatum  negat  idcm  Bellarrn. 
ibid.cap.8. 1 1.  Concupifccntiae  peccatum  non  diftinguit 
lacobus  apcccato  confummato  ^  mortcm  gcnerante, 
tanquam  fpeciem  a  fpccic  ,  fcd  tanquam  partcmatoto, 
cum  igitur  toti  pcccato  mortcm  dcbcri  docct ,  fingulai 
cjuspartcsmortalcs  cflc  oftcndit. 

7.  Bellarm.  De  feccMtis  ^uibufddm  longe  ??utif4i  ScrtfftHY.<  1$^ 
qHuntur,  quam  de  iidoqutfoleant ,  qud,  funtommum  confenfu  fecc^-^ 
iamittMUa.  Matt.  12.  de  omni  verho  octofo  reddenf  fdttonemin  dii  \ 
judtcit.  B^h.^.cum  Apoftolusfcx  peccatorum  genera  propofuerat.  • 
fornicattonem»  tmmundstitm^  avarttiam^  turpitudinem,ni$ltiloquium^ 
iir  fcartlttatem ,  de  irikus  tantum  prtortbm  [  nonde  rcltquis )  affirmat^ 
talta  agunt  %  nen  habere  /jxredttatem  in  regno  Chrtfli  iy  Dei. 
ProteH.  1.  Mitia  verba  non  arguunt  vcniale  pcccatum, 
ficut  apparct  Matt.  22.1^.  amtce  ,  qumoiobuc tntrotfti^  nonha-^ 
iens  indumentum  nuptialei  I  I.  Vciba  illamitia  quseMatt. 
12.  ufurpantur,  adhibcntur  alibi,  i.Pctr.4.5,  dc  bUrphe- 
miis :  an  igitur  blafphcnu^.  ctiam  funt  venialia  peccata 
intciPapiltas?  III.  Silcntium  Apoftoli  Eph  5.  cujus 
aliasfuiffc  caufasconftat ,  nihil teftatur pro  pcccatovc-- 
niali. 

8.  Bcllarm.  Sipeceata  vcnia/iaexnaturafuaejfent  mortaliMM 
47  fulum  fide/tbus  obfidcm  quam  hubent  non  imputarentur  ;  certein- 
fidcUhus  omntnoimpHtarentur  \  (7  ^nonalui  efjcnt :  iivcro  mantfeft 
falfum%  atqsieabjurdum.crgo, 

Protcfi.  Ncgaturalfumptioab  ipii^  Pontilicus.Sic  cniiii 
Azorius.  lib.  4.  cap.  10.  C^mmuntTheolcgorum  fententia  diccn^ 
ium arhttrcr,  ventaUsremtfttonemfeccatt^gratuttum  &  fupernaturali 
effebemfictum  Dei.  nemini  exiragrattam  Dei  conftttuto peccatum  ve^ 
niale  dimittitur. 

Bcllarm.  AJfumptioprobatur.   In  eoiem  genere gravius  Dcum 
fidtlis  ,  quaminfidtUs  tffmdtt. 

Proiefi*  Confcqucns  debct  cfTc  :  ci  go  manifcftc  falfum 
&abfurdum  cft  ,  infidclibus  imputari  pcccata  illaquas 
vcnialiavocantur.^Qualiscft  conncxio  hujus  confcqucn- 
tias  ?  Non  cft  lcVitas  ofi'cnfae,quod  faclt  ut  non  imputcn- 
turfidclibus,  aut  gravitas  offcnfag  quod  iniidclibusim- 
putcntur,  fcd  gratiaDomini  noftri  Icfu  Chrifti ,  cum  fi^i 
delibus,qu3C  corum  non horum  pcccat  •  !iarcddit,r 
ronex  naturafua  ,  fcdcx  mifcricordia  L  .  ;u^0!'2*^tis 
&non  imputantisad  mortcm  quam  mcrcntu 

9.  BcUarm.  Veniale  dicitur  quodvtnia  dtgnumrfty  fivet 
qH$  aliquid  cft  >  cur  mttius  punirt  debeat.   Quaro  tgttur  qut  i  fit  tUu 
fu»dfacit  ut  peccatum  aUquod  fii  vcnia  dignum  g  ^  ad  reatum  mort 
i  Deo  non  imfHttturt 

froie 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  ILC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


1    N    E   R    V  A    T   V  S. 

Prtttn.  I.  £lUliudinpcccatisquibubdammortalibuV. 
eur  muius  pununtur  quam  alia  mo.talia  qu^  funt :^tiol 
ciora.  U.  Nihil  eftmnobis  quod  per  fc facit  utpecca^ 
tum  aliquod  ad  reatum  mortis non  imputctur ,  fed  mifc- 
ncordiaDcihocfacit.  Inhocigitur  quaefito  nec fundL 
mentum,  nec  conclufio  eft  alicujus  argumcnti. 

lO.  BcUarm.  Pect»tumvemaU  txHAtur«fuAnonptn,tiHh$^ 

mme  avcrficHcm  ^  De>,  ,um  mn  r,  u.  ,  ut  ferl^unum 

fxn»  .uern,  mn  dcb.tur  pecc^, . .  ^^,rfio„,.  n  hn,  ^ter^ 

n9,qu$i  e/l  Deu<. 

yerivclPontihciorum  ipiorum ju 'icio.  Nam  1.  ^vern, 
\Cdcv.ai,oareguiaefideratunepeccati.  &exe$qu$d  ailushumL 
I  uusfit  t$Htralegem  ^fubfeqnttur  avtrft$  a  Dec .  ftint  vcrba  Medi- 
|n«in  1.2.5  72.«.!.  II.  Omnis  dcvlatio^iceulacarita- 
ttisaliquo  modo  rcpugnat  caritati.  III.  pJna  stcrna 
dcbeturpeccato  fccundum  omncm  rationcm  culpse  quae 
manctin  aetcrnum.  ^ 

ir.  Bellarm.  Ouavis  cff.Hf,$  ex  natur^  fuA  nm  dijfohit ami^ 
0Uam  inier  hemtnes  :  ergo  nec  tntt  r  D  fum  &  hoyn,n:,7u 

Proteil.  I.  Ncgatur  confc^ucnria  :  quia  homoho.-Di;-- 
nonitafubjicitur.neguctantum  dcbct  homini.  qiiantura 
ijeo.  II.  EadcmrationeconcludereponitBclIarminus 
pcum  tencri  pcccata  homiMibusrein.-ttcrc,  quia  homincs 
ininiicos  fuos  dilrgcrc  dcbent.&  injuria^iplu  quoad  viii- 
diaam  condonarc.  ^  -1 

Bcllarm.  QM$d  ex  natura  rei  ccnvcnit ,  ftmpfr  &  ubiqtte con~ 

Proten.  Mancnte  fcihcct  cadcm  natura:  fcd  alia  eft 
natura  tam  amicitise ,  quam  oticnlionu  Dci .  cSc  alia  ho, 
minum.  '  ^«11«- 

1  .  Pfc^fffmnon  dtcitur  univoce  de  mortAli  &  ve^ 

]mah,  rcdperanaiopa.»  quandam,  &  protndep.-ccatum  ventaU  non  e(l 
tHa  mmTJtTna       "'"^"^'  '^"^  '"^fcrfefle ,  ig.tur  non  debetur  ei 
.     Prottn.  I.  RefpondetMcdinain  i.2./7«^/?  88  a  r  cer^ 

m^ur&f,neadd.,$  '^fptUatur  pec^^tum  ,  peccatumven^le  ftmphcner 
ivf  •'"T;  ^'^"'"««"^"''«J.  II.  Refpondct  infupcr 
A/.ormsIcfuita,  l,br.^.eap.  S.ProfeaoHegi^rinonp$tri  LVn 
\rcr,puraven.aledicant  abf$luu&  f.mpl.cittr  affqucu/a  X^Z 
ucatum  :  v,reig.tur  &  pr$pr.e  fsccJfunt  vtJL  JL  .Tat.eZ 
peccat.  major  en  in  lethat.  culfa  :  &  aliquand$  anaiofa  efe  L 

imittertameHfib,  comnwntm ejusmodirattoHem part,c,pant  Eadem 
iftfcntcntuDurandi,  in\.4*.,.6.  /ll.  fmpcrildio 

^  ^    7  jradtts 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


5;^4  BBLLARMINVS 

giaciusin  peccato,  non  tollit  rationcm  pcccati ,  aut  mcri- 
tum  paenae  seternas. 

Bellarm.  I.  Pcccatumvcniale^mne  aut  nonefl  pcrfcfte  ve/un^ 
1 1      tAUum  ,  nut  Mcn  ift  pcrfecJe  (cntra  lcgem  ,  ergo  non  eit  fnrfccle  c 
fimpliciter  pcccatum. 

Pfotip.  Quodad  primum  attinet,  Azorius  refpondet 
lih.  I  cAp  lJ^.(uffi(ttaipecciiiHm,f%volHntarmmid  fitffiveindirefh, 
fivcpir  fe  ,  fiveperaltud:  de  fecundo  autem  plenius  teftatur 
idcmlibr.4.  cap.8.  Duendum  eil^ut  iocHcrwit  Durandus^  Caje^ 
tanus  ,  Vega  ,  &  Major  :  vcntale  peccaium  eft  qutdcm  comrx  legem 
Dei^  qniareveralex  Dei  ^  cum  fitjufta  &  rcdaratio»  prohtbet& 
gravia  ^  V  levta  peccata.  Cum  igitur  Beliarm.  ncgetperfc-* 
d:a,  id  eft,  utipfemctinterpretatur  ,  fimpliciter  volunta- 
ria  Sc  contra  legem  ciYc huj ulmodi  pcccata,a  fuis  propriis 
grcgalibus  dcfcritur,  ftc  refutatur. 

Bellarm,  z.  Peccatumexfubrtpttone  noneft pcrfefle  volunta^ 
rium. 

Protefl.  Nonqu»''^cmin  fummo  gradu,fed  vcro  &  pro- 
prio  confcnfu. 

\  Bellarm.  g.  Peccatumveniale  ex  parvitate  materiA  ^  efl  qut^ 

icm  perfcflevoluntarium  »fcdnoH  perfecle  contra  legnn.    Lex  entm 
non  prolnbctftirtum  untus  obolt  tn  fpeacyfcd  prohthet  furtum  tngem re. 
ProtesJ.  Quodprohibctur  ingcncre  ,prohibctur  etiam 

I,,       infpecie,  vcl  fecundum  omncs  fpccies.  alioqui  talenti 
'       fuitum  non  e/fct  prohibitum  ,  quia in  Dccalogo  nuUafit 
mcntio  talcntiin  fpccie. 

Eellarm.  4.  Pcccatumveniale  exgenerefao  *  effe  potcftpcrfe^ 
£le  voluntartum  »  Cir perfclle  contralegcm  ,  fi  lcx  altqua  fpeci.ifis  de  c$ 
fit  «  fei  ealex  non  erttperfefle  &  in  rtgorelex. 

Protefi,  Omnis  lcx  Dci,  cft  perfede  ,  &  in  rigorc  ,  \  o- 
luntas  Dcinobis  rcvelata  ,  ut  lit  regula  noftiaium  adio- 
num  ,&  obligansad  fuiobfcrvationcm.  Mutilatis  iftiuf- 
jnodi  fcgmcnti^  diftindionum  omncs  vcritatcs  poflint 
cludi. 

Bellarm.  Sipeccatum  venialeperfefle  &  froprieeffet  contrti 
legem  ,  tum  juffHS  ftattm  aique  unum  aliqt^oi  peccatum  vcntale  com^* 
mifit ,  cffet  vereacperfccle  legts  pr^vartcator  ,  &  reu>  omnium  ccele^ 
ftium  prAceptorum.  Hocautem  abfurium. 

Proteft.  Non  cft  abfurdum  ,  utjuftus  quandoinjuftc 
agit,ex  rigorc  legis ,  incipiat  cflc  verc  ac  li.nplicitcr  legis 
praevaricator  ,  &  totiusaudoritatis  cjus  violator. 

Bcllarm.  Scrtptura  vocathomincs  fimflictur  fanths,  &jHftcs^ 
€Hm  peccatis  venialtbus  nm  carent. 

Proteft.  Nonfucruntjuftiexlegc,  fcdcx  gratia  &  mi- 
fcricordiaDci. 

Seliarmt  6.  re€Cftt4  venalUnMtxdHdHnt  uxrttMtm» 

PY$teft. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E    N  R 

.  Trotfn.  Excludunt 
tia  lcgalis. 


R   V  A  T   V  S. 


ciritatcm  perfcdani  qu«  cft  jufti 


Boncconfiftit.        "•'"Seiii, qua  1,1  pcccitoriim  rcniiA 

u.aina,„.,dv„f/nturc?.m1.r,rS'/,!^/;,^^ 
Bellarni.  4.  p^,,«,Rom.6.*,„„„a, 

KfcacvoIu,,tario  .^7  ,0  24°i''ri'  Di,f  ^ 
eo,„„,b„.pccc,t,..dV,„.b°u?Jn.lJ,?u?t'S^^^^^^^^^^ 

f>n  d  |,3,t  Dcum  cx  toto  cordc .  &c.  cr£o  " 
*re  *egamuspfuat,i  vnirJta  Mcatoneptt  n 

yonix illud  Dco .  quatcnu ?  '""'P«Mt.vc  m- 

^&voi»nt«e.',v:'Cdrufe^,E!;'tiip°=i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


BBLLA«.MINV> 

rnat.  puenat  cx  partc  cum  charitatc.fcrvor  cnim  eft  gr*- 
Ls  in  charitatc  :  fervorcm  autcm  charitatispcr  yenialia 
peccata  minui ,  Pontificii  ipfi  concedunt.  Fihncius  /m^. 
jt2.».  378  Bonavcnturainz.  d.41.  ubi docetctiam  nu- 
jni>modi  vcccitz  ilongare  & retArdare i  Det. 

Bellarm  2.  Ita ddigere  Deum  .  utfemper  aiiu  Dem  cogttetur» 
e-  dihgatur,  &  ita  ut  mhil  ohrepcre  pofiit .  quodfit  pr*ter  Deivd pro- 
ximi  cbarttattm  ,  nobis  tn  hat  vita  non  proprie  tmpratur  .  fed  tamum 

indtcatur.  .  -m   j       ,  ■ 

Protcfi.  I.  QuodDcusindicatfaciendum,  illudpiopnc 
impcrat :  lecundum  illud  Mich.  6.  8.  indtcavtttibt.ohomo» 
iittid  fit  bonum  :  ecqmd  lehova  requtfivti  abs  tc  ,  nifi  ut  exerceasjus, 
&t  >  Haec  pcrfedio  dilcdionis  fi  ufquam  m  tota  Scriptu 
ra,in  iftoccrtcpraeceptoindicatur,f*f«»#f«rif,  cr^.quu 
efficacioribus  verbis  non  potcft  exphcau ,  fedquicquid 
hocpr^cepto  indicatur  facicndum,  lUud  ctiam  proprie 
imperatur.  III.  Pcrplexe  defcribitur  a  Bellarm  pcrte- 
<aioiftadiledionis  ,  perfeaioncm  enim  habitus ,  vcl  di' 
fpofitioniiinteinaenon  attingit  nequeaduuminteaho- 
nem  ;  nequc  mediatam  eorum  ad  Dcum  rclationem;  qui- 
buspeccatum  omnc  excluditur  ,  quamvis  ahudaUquid 
cogiteturprseterDcum.Sedquamcgreguintcrpretcspn- 

mariihujus  charitatis  prascepti  fint  Pontificii,  exittis 
duobus  hquere  poifit.  Banncsin  2. 2.  f.  44.  «•  5.  docet 
qnmlibet  alium  chatttatis ,  quAntumltbet  remtffum  ,  fufficere  ad  im- 
flendmm omnta prscepta.neqtte  ullam determtnatam  intenfionem  requi^ 
ri,  ut  aliquis  tn  hac  vita  adtmpleatpraceptum diletltonis  Dei.  Fihn- 
cius  Iif.  trail.  22.  n.  286.  287.  290.  de  temporcquo  obU- 
gat  praeceptum  charitatiscrga  Deum  ,  ita  tradit :  fententis 
tmnium  probabtltfitma  eil ,  tnter  frtmum  inittum  moraleperfefli  di" 
fiurfus,  & articulum  mtitis .  quamvis  intcrmedtum  tempusvttalon-  ■ 
gum  fit.ftAteftum  chantatismn  obligare per  fe  ntfifaltem  quintoqut^ 
queanno.  ratiocjuseft  quiacum  determinatum  tempus  nonfttt 
lelinquttur  arbitrio  fapientnm  :  fic  autem fafientts  Thtottgi  arbitrati 
funt,  Sito.  Ledefmat  Suare:^. 

Bellarm.  3.  Scripiura  teftatur  de  variis  ^  qui  ntnfueruntah 

mni  fectatt  immunes ,  quod  tott  corde  Deum  dtlexerint. 

Protefi.  Quoad  fynccritatcm  quahtatis,  non  quoad  pcr-^ 
feftionem  quantitatis. 

15.  Prittn.  Minima  opcra  bona{  ex  Pontificiorum 

fententia)  mercntur  vitam  aeternam  ;  igitur  &  minima 

pcccata  merentur  mortcm  aeternam. 

Bellarm.  Non  ftquitur  :  quia  dart  minimoiferi  maximum  pra.» 

mimm,  tngensliberalttas  &  miferictrdiaeffet.  dareautem  mintmoftf 

tatomaximamfanam,  injufittia  &truietitas  ejfet. 

Futtit»  U  BcUatm.  hic  eftugium  qu«rit  manifcfte. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


BHERVATVS.  157 

uacftio  cft  dc  mcrito  operis  boni&  mali,illc  rcfpondct 
antum  dcprasmio.  II.  MiTcricordiaeingcntihictribuit 
rsemium  ,  quod  merico  dari  omne^  Pontihcii  docent  cx 
ufticia  ,  ^  exconitgno.  11  I.  Iniuftitiam  ,  crudelita- 
Ctn  appcllat ,  quod  alii  lefuitae  jufte  fieii  pofle  agnof- 
"Unt.  Nonejfct  contr.i  juflttUm  (  ait  Filinciustr.  22  «."277J 
Dem  veliet  tdtam  ch.^rnatem  per  Viniait.i  percata  corm^pi. 

16.  ProteR.  Q^libet  culpa  potcft  a  Dco  puniri  poena 
mortisaeternse;  igitur  quaslibct  culpa  natura  fua  morta- 

I  lis,  ^  fola  Dci  mifcricordia  venialis. 

Bellarm.  Konpoteil  Druiju/fepf^nirepsccatnmquodlibeteti^m 
veniaie  ,  pocna  omfttum graviftma  ,  qu.^  eft  morsdterna. 

ProteFt.  Dc  gradu  poenae  in  morte  aetcrna  non  qu^eritur, 
fcd  fimpliciter  de  mortcaetcrna.  Ha:ic  autem  intligi  pof-^ 
fejuftc  pro  pcccato  quod  dicitur  venialc,  oftendimus 
dL  modo  ex  Filincio  Icfuita,qui  cum  Dcum  juftc  pofFc  vclle 
H  affirmat  charitatis  corruptione  cx  peccato  veniali  fequi , 

tmulaflirmat,juftc  cum  poffc  talc  peccatum  plcftcrc 
lortcaeterna.q^uaeneccflariofcquitur  cx  charitatis  cor- 
ruptione.  Azorius  Icfuita.  Itk.  3.^4^.9.  apertius  vSc  ple-* 
Inius,  qui  fcn^cntiam  Gcrfonis,  p.  ^.tr  de  vita /ptrtt,  lefl. 
l.CoroI.I.  doccntis$mnevetfialepeccatumdt^HumeJfe  pcena  atet^ 
li4,hocfenfu  approbat  :  quoi  nimirumveniale  peccatum  ntfi  quia 
%li  ab  homtne  jusl^.  Dciiratta  &  charitate  pr.tdit$  commtffum,  p.  rfe^ 
tmo  puniretur.  jufteigitur  a  Dco  puniripoffit  poena  aeterna. 
ratio  eft  ,  quia  nili  ex  gratia  condonarctur ,  pcccatum  ip^ 
fum  in  aetcrnum  permancrct. 

17 .  Protcfi.  Malum  culpaj,  ctiam  lcvifllmae,  majus  cft: 
quelibct  malo  poenae.  potius  cnim  fubeunda  cft  quagvis 

f>OBna,quamvis  graviflima,  quam  pcccatum  aliquodetiam 
cviflimum  pcrpetrandum.  igitur  juftcpotcft  quaslibct 
culpaa  Deopuniri  quavis  paMia  :  ctiam  mortis  aetcrnae. 

Bellarm.  Nondebetur  culpa^  exrationcjuHitia  ,  maximumaii* 
qtiod  malum  fimpitciter ,  fed  maium  pmna ,  quol  cum  malo  cuipa  pro^ 
firttcniw  h^bet. 

Proteft.  Argumcntoadhuc  manct  fuum  robur.  quaeri- 
tur  cnim  annon  pcena  flctcrna  fit  fupra  proportione  cuU 
pa5,qua:  majus  cft  malum  qualibctpoena  :  quaeritur  etia, 
an  inj  uftum  crudclc  fit ,  minus  malum  intiigcrc  pra 
tnajoreadmifro. 

18.  Proteil,  Pcccatum  quod  dicitur  vcnialc  potcft  nun- 
quam  remitti:  crgo  fcmpcr  puniripotcft. 

BcIIarm.  I.  Peracciden^fitrtpotefi»  ut tn  omuem  ^ttrmtMem 
minime  deieatur  ^(rftcper  acctdtna  fempt  r  puniri,  fcd  n$n  pcrfe. 

Protcn.  I.  Pcr  accidcns  id  ficri  poHc  i  Dco  Bellarmi- 
Uushic  affirraac ,  quodpauloanccajufteficiipoirencga- 

vit.  II. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek^  Den  Hoog. 

224  E3 


1^8  BELLARMINVS 
VJt.  I  I.  Pei  fe  nunquam  deletiir  ullum  pcccatum  ,  fal 
pergratiam  Dei.  quod  autem  De  js  facit  ex  gratia  ,  ilUul 
potcll:  non  facere. 

Bellarm.  2.  Cnrw  Deu<:promtfeYitremifitcnern  ^  fi  msYewtfiri^ 
ntus^  M^tt.  6.  profeclofi  nzn  abfotute  %  ceYte  tattone  fromtJStonis  ^ 
pacltp  ncn  potiYit  non  rerrtitere  » fi  &  nos  Yemiferimus 

Prottsl.  J,  Qj,iaeritur  abfolutc  dc  natura  &  merito  p?c* 
catiiii  rcfcrccundum juftitiam  ,  non  depromiifione  lc- 
cundum  gratiam.  II.  Hoc  fophifmareconcludercporcfl 
Bcllarmiiuib  pcccata  ctiam  niortalia  eirc  fua  nitura  vcnr  - 
lia,  quia Deu5  ctiam  corum  rcmiHioncm  promifit  rcli; 
fcentibus. 

Bellarm.  3.  Si  vellet  Densnon  eondcnjtre  peccatum  Teni.^ 
tmporalem  tantum^  nonautem  femptternam  ejus  pocnam  exigerepojjci. 

Proteft.  Pontiticiiigitur  viam  tandem  invenciunt ,  qua 
pcccati  rcatus  tolli  poffit ,  finc  ulla  Dci  gratia  condonan- 
tc  :  qua  infaniaan  aliaaliqua  majoic  fruantur  ,  mcrito  . 
potcft  dubitari. 

C  A  P.     I  I. 

DE    CAVSA  PECCATI. 

Status  qudfUonis. 
T    H    fi    S    I    s  I. 

BEllarm,  Sifub  his  verbis  controverfia  proponatur:  j^n  Deui 
fit  au£loY  malorum  ,  &c.  nulla  quafHo  erit  Stquiicm  hoc  adveY-^ 
faYitcum  Catholtcisnegant*  FYuflYa  igitur  latoraYemus ,  nifsanteA 
doceYemus»  eos  YeipfafentiYe^  quoivcYbc  pYofiteYt  non  audtnt. 

PYotefl.  I.  Calumniandi  potius  hic  quam  difputandi 
arteiTi  profitctur  BcUarm.dum  controverCam  in  illa  fcn- 
tcntia  ftudct  collocarc ,  quam  ab  utraquc  parte  ncgari  fa- 
tctur  :  controvcrfia  nuUa  cft  abfquc  contradidione,  in 
quaidem  affirmatur  &  ncgatur.  II.  Provcnit  ctiamab 
impotentiftudio  calumniandi ',  quod  controvcrfiam  non 
ftatuat  in  iis  quse  k  noftris  doccntur,fed  in  corum  confc- 
ftariis,  fivcfiftis,  fivc  veris.  Eftacfi  nos  quaeftionem 
conftituercmus  :  anldololatYidfitticita  iTlaudabilts »  &  affir- 
mationcm  Pontificiis  tribucrcmus,  quiahoc  ncccfiario 
fi^quitur,  ex  coquod  illi  doccnt,  de  rcligiofo  cultu  ima-i 
gtnibus  &  aliis  crcaturis  licitc  aclaudabiliter  dcferendo. 
II  I.  Si  Bellarm.animus  tantoimpetu  fcrcbatu r  in  cos 
qui  faciunt  Deum  authorcm  pcccari ,  non  opusfuitut 
Hiagno  laborc,  &  ciicuitu  fcquelarum  noftros  in  tales 

trans-. 


m 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   E  R   V   A   T   V   S.  250 

Jnsformaret  :  habuit  Doiv.inicanos  ,  quos  lefuit.T  hu- 
'.!>  criminis  accufant  :  habuit  nonnullos  Scholafticos, 
j  'I  verbii  difertis  hocdicunrur  profein  :  fic  enim  Medi- 
u  in  l.  2.  f .  79.  4.2.  Ocliam  ,  &  Gnbartei ajyrmmt .  qttod  Drus 
.rwwm^,  &  inprofrieute  lotuttouisefl  cAtfja  pectati.  IV.  Nega- 
r.'.i>hocfequiexiisqua?  anoftris  docentur. 

2.  Bellann.  Sfnter.tt*  Zw.n^Ut ,  Calvtm  .  c?         .  de  eaHfk 
':  <\  .itt ex  pArtc  Det,  qmnqt^e pnftftuonibiti  comf  r/ncn it  pitefl. 

i]fotcfi  I.  Debuic  igirui  de  iftib  propoiittonibui  difpu- 
T  1  ab  alverrario,no:i  de confedario,qi:od  nolluseorinn 
■    '  M        II.  Dcbuir  eriani  propoi'itionibui ,  oppofitis 
cioruai  fcntenriam  exphcare  ,  ur  collatio  iicret  u- 
,ac  fentcntiae  ,  ad  vericatem  certr.m  iliuftrandam. 
>ci  hicaqua  harcbac.  Ctrca  tftam  qHaRtonim  .  htruih  omnts 
uho  fccuKiHm  quoi  acUofit  a  D:e  i  (  «kfervat  Bmav.  inz.d  ^7.  J 
L><'.,.>j  j:  }(.auntpoftttott-s  a.lcomagti»rum  virorum  ,  &  adee  r.%tion.tm 
,y-iles,  Mt  nec  M  gisier  anfHifumt  dtfinire  ,  quA  tarum  tna<ir  conti'. 

leat  veritatem.  Poft  illa  veio  tempora  ,  prscfertim  ab  ortu 
.  tcluitarum  ,  tanupoten  -a  fui;  fadionum  contra  de  hu- 
ilufrnodi  quaeftionibus  fentientium,  ut  nec  Ma^ifter  ipfc 
9idei ,  Pontifcx  Itomanus  ;  ullis  vel  appeUationibus,  vel 
■upplicationtbus  adduci  poiuerit ,  utcerti  alfquid  de  iis 
icriniret.  Jeliarm.  i-itur  ,  liout  callidum  fophiftam  de- 
c-^^ai ,  dc  coir.muni  Poatiric/oruta  fcntcntn  nulla  vcrba 
iCic ,  fed  ohiter  fuaminnuit,  ama"'  •      -    phme  di- 
Jvcriain  ,  ,.cutpoftc^patcbic.  III.  1.  ..  opofitio- 
•,  eo  fcnfu,  qu>  a  noftrisaireruntur,  ^  ...inciiicusmuU 
i^advcrfus  iciuita.  lieicnduntur ;  ficut  in  Cngulis  Het 
Tianifeftum. 

.f    3.  Bellarm.  7.  Dacc::'.  Dcum  hok  folum  permittere  fedeiiam 
"  '  ' 'ie!lefitrtqintcut;.itejiuutabrjorr,tntl>us  peccata. 

Prtteii.  Hoccfi  ,  Deum  non  o^iofa ,  aut  mere  negati- 
•apermifllonc  circapeccati  exiftentiam  verfari ,  fed  per- 
uillione  voluntatn  ,  cventum  ipfum  prcjfini  :ntis.  Hoc 
•ft  quod  Br«dvvardinus,  Dodor  profundus,ante  aliquoc 
ecuiafcripficpro  caufa  Dei  ,  contraPelag.  Ub.i.tap.  33, 
"kfpeau  cujuscunque  tft  Dei  permtfito,  eft  &  ejtts  vJfi:o  alluaits. 

4.  Bellarm.  2.  Docent  Dcumnon  folttmvcUefcri  ,  fedetiam 
\h  aterno  decrcvtffe  tttfierent.quacunque  fiunt  ab  homintbus  peccatai 
dquenonpravtfadeterminaltoHe  voluntatis  humana,  Drum  entm  di" 
ttnt  non  dtfcernere  qutdquam.quia prAfctt  fuiurum,  fedprACctre  fuiu^ 


qnsa  ipfc  dccrevit  m  jierent. 
Proiest.  Hoc  eft  ,  Quicquici  Deus     tcniporc  vult,  nua- 
cnus  vuk,  abasterno  voluir      decvevit :  &  luijus  de- 
:reti  firmitas  non  pcndct  proprie  ex  hominis  continecati 
ic  mutabili  voluntnte.  ^unquam  ne  hoc  lcgit  Bcllarm. 

niii  ia 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


540  BELLARMINVS 

nili  in  Zuinglio,  &  Calvino  ?  Alvarcz  intcr  alios  difp.  7t. 
7.  dc  hacfenrentia  :  DeusdUrni  fuodecreto,atqueabf$lHta  &  cf^ 
ficact  v^luntate  fVAieUYmimvtt  omnes  affus  noflros  tn  p.nticulari.an^ 
te  eorum  pAviftoncm  ,  &  tndt  f'niinter  ab  omm  fcientta  media  /iberd' 
eocperationis  futttrd  ex  hypcthcft  y  ita  tcd^tnr  :  Hdr  e/l  fcntentim 
Thomd  »  &  omntum  Thomiftarum.  Scott,Vtgd^&  fanilorum  Patrum. 

5.  Bcllarm.  3.  Doccnt  etiam  Deumtmferdte  Satan.t »  &  tm* 
frohis  homtntbus»  utconcipiant  mahficia  ,  eosque  al  hor  incl:')  nre,  tm^ 
fcUere^  &  etiamco^ere. 

rrctefl.  Phrafcsiftae  imperandi,  impellendi,  6c  cogcndi  j 
ad  malchcia  ,  a  noftribnon  frequcntantur,  ncquc  utpro-i 
prise  approbantur.  Ncque  tamen  ncfcius  fuit  Bcllarmi-^' 
nus  iftiufmodi  phrafcs  commodc polfc  cxplicari  fjc  cnim 
ipfcmet ,  cap.  15.  Dcusdicttur per  queniamtropum,  irrjperareyat'*^ 
^ueexcitare  admalum.  Prdfidettpfisvoluntattbustnalts  »  eafquerem  4 
gtt^  gubtrnat,  torquet»  &  fUElit ,  &c.  Quod  ad  rcm  ipfam  atti-  « 
nct,  nihil  aliud  volunt  noftri ,  quam  quod  fcholaftici  do-  ' 
ccnt  Thomiftse  :  Dcus  motione  pravta  efficaciter  appltcatvclan^ 
tatem  creatam  ,  uiltbere  &  tnfallibiliter  operetur  ,  ftcutettam  applicat 
Mltascaufasfecunias » ut  naturaltter  operentur.  Alvare^^  dtfp.  2  5 

6.  Bcllarm.  4.  Docent  etiam  Dcum  operari  in  menttbus  hom 
ntsm  impiorum  ,  &  fer  eos  itanquamperfua  tnfirumcntafacereo 
nia  ,  qt4drefpc{luhominum  dicuntur  & funtverepeccata. 

Proteil.  Qu^odad  phrafcs  iftas  attinct ,  funt  cx  Scripta 
ra  pctitas  :  &  k  Bcllarmino^^/^.  r  3 .  approbatae  :  Deus  dtcitm 
uti  malistmptorum  voluntattbus »  tanquam  inftrumentis » invifibtlitef^^] 
in  eis  operatur.  Scnfus  noftrorum  non  eft  alius  quam  qui  k 
Thomiftisapprobatur.  Homims  voluntas  ell  quodammodo  Dei 
inHrumcntum^nonpurum  &  mcrumifeiliberum.Alvare%^dtfp  6^.^^ 

7.  Bcllarm.  5.  Docent  ea  qu^  refpeclu  hominum  funtvere 
feccata;  tametfifiant  Deovclenteidefimente  »  imperante^  opcrante^ 
tamen  refpcfho  Dei^  non  effe  peccata  fei  opera  bonafjuffa,  quia  homi^ 
nes  mala  intentione  ,  Deus  autem  bone  confilioiUa  omnia  facit. 

Proteft.  I.  Pars  antcccdens  difcrctae  hujus  propofitio- 
nis,jam  antca  fatis  cft  cxplicata :  &  cx  cadcm  confcquens 
cft  clara.  Scd  illaduo  tamcn  non  admittimus  :  Dcum 
fcilicctpcccatumfaccrcqua  talc  ;  &  Dci&  hominis  circa 
adum  pcccati  concurfum  intcntionc  tantum  &  confilio 
difterrc.  II.  Bradvvardinus  antcannos  trccentos//i'.  r. 
cap.  34.  ita  doccbat:  Quilibet aclus  refpe[}u  Deiauflorts  eftju^ 
ftus  :  qtiare  &  omne  neceffarto  confequens atlutn  qu-  mcu>ique  :  fi  enim 
anteccdens  efl  juslum ,  &  quoittbet  ejus  confequens  juHumertt  ^ficut 
<S  verum  :  6  aliquis  talts  a[luSi& aliquod  tpfum  neceffarto  confequens 
eH  peccatum.  Videtur  ergo^  quoi  non fit  altqua  inordtnatio  ,  ieformitas 
MUtpeccatum  ftmpltciter  tnt$tountverfo  ^  fed  fecunium  qutd  tantum* 
moio ,  refpccluviielicet  infcriorum  caufarum  ,  oritnattonem  fuptritris 
€Aufa voltnuutn  Itcet  non  valenttum ferturbare.  Atten-» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


V    A     1     V    S.  241 

ttendcnaumjamad  conclufiones  qiias  BcIUmiinusex 
propofitionibuj»  iUij,  deducit. 

8   BcHarm.  QHiimfeUtt ,  &  (ogit  aliitm  adopus  q»cd<Mnq»e 
tundum  .  ejuricmcftm  aHclcr  primArmi  efl  ,fed  Deus  ex  adverfa^ 
jrumfementta  fm  fadt  tn  pcccatn  .  ergc  Detts  fenicntta  adverfar,»^ 
r»m  auHcr  prtmauus  eil  ecrum  pucaxmtm  qtx  ab  hommitus  pcrpe^ 
\tfaniur.  ^  ^ 

Prcteil  I.  Deusnoncogitvoluntatcm,qn:Efico2erc- 
tur,  delineretellevoluntas.  II.  Qui  impeli;t  aut  movct 
alterum,  non  moraliter  Tuadendo  ,  fed  intime  dirieendo. 
pd  Iibere  faciendum  iUud  in  quo  peccat ,  &  illud  facit  j u^ 
rcdominiifupremi,  mfincm  bonum  ,  quemindecerto 
alTequctur,  ille  non  cft  audor  fcd  ordinator  peccati  Hoc 
autem  totum  cft  quod  Deus  facit.  1 1  l.  Vel  Bellarm. 
conhinditopus,  autadum  qua  talis  eft  ,  cumpeccato. 
vel  quatuor  termmorum  fophifma  proponit.  At  vero 
lcommuniieft  fententiaThomiftarum  &  Scholafticoru 
etiam  reliquorum.  adum  peccattm  quantum  allusefl^  k  Deo 
^Jfetanquam  a  caufa  .  fed  deficientiam  .  <T  tnordmattcnemadus  ejfe  a 
taufa  deficiente  mn  4  Deo.  Mvare:^.  dijj>.  24. 

9.  Bellarm.  Opus  qttodcunque  magis fertinet ad  imperantem, 
mam  ad  exequentem.  Sed  ex  adverfariorum  fententia  Deus  jubei 
\Satan*&  tmpiis.utmaieficia  cenctpiant  f  &c.  ergo. 

Frctefi.  I.  Si  Deus  imperaret  alicui  aftum,  quialiascx 
Jcge  communi  eft  peccatum,  illi  cui  extra  ordincm  impe- 
Jraretur  ,  non  e/ret  peccatum  ,  nedum  Deo.  contradiftio 
lolt  enim,ut  idem  adus  eadem  ratione  elfet  fecund-im 
&  contra  voluntatem  Dei  revelatam.  II.  Refponfum 
eft  fupra,exipfo  Bellarm.frtp.  13.  Deum  in  Scripturis,  Sc 
l;c  anoftris  imperarc  dicipcccata  pertropum,  refpeau 
c/hcacis  providentiae  circa  peccatum  verfantis  inftar  ira- 
pcni. 

I  o.  Bellarm.  Qui  utitur  inflrumente.  aua»r  esl  primarius  eju$ 
ts,  q»odipfeperinsirumentafattt.  Sed  (  ex  fententia  adverfa^ 
m  Jimpt  dum  feccant,  funt  inFlrumenta  Dei.  ertc  DemeH 
^crpeccatcrum.  * 

Prcteft.  I.  Quatuor  funttermini,opusenimquodDcui 
/er  impios  tacit,qua  tale,  non  cft  peccatum.  fed  judicium 
ultum.  1 1.  Qui  utitur  quafi  inftrumento  homine  libe- 
•edchcicnte  ,  adcfiiciendumquod  bonumeft,  non  efl: 
tuctor  defeaioms.  III.  Impii  dum  peccanc  non  funt 
•roprie  inftrumenta  Dei  motafcilicet  finc  internoprin- 
motus ,  fed  metaphoricc .  ita  fcilicct  mota  ut  libere 
lovcant  femetjpfa.  "ucrc 

II.  Bcllaim.  S^ipr$tttr4tt&^uiitm  efficactter,  Htaliquis  pet^ 

ftt,  i$ 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


24^  BHLLARMINVS 

cet.  is  tjtiS  peceativeriptmus  au^or  dictitbet.  Sed  {  exfententiAA  ' 

verfariotum)  Vens  efjicactter  procufavtt  prtmi  homimspeccatHm.  ct. 

Prctefl.  Eflicaxprocuratioeft  vcl  ordinationis  tancu; 
&  gubcrnationis  cxiftentiani  rei  infcrentis  ,  vel  ctiaui 
cffeftionis  leni  Aia  vi  produccntis :  piiore  fenfu  propoli- 
tioeft  falia,  ^  afrumpcio  pofteriore. 

Pisetci  iuiili>  j  c1kiui>  bUip..ci.uis  quae  apud  Bellarmir.u 
proHigata  iita  calumnia  nituntur,  inquiremus  bre 
viterin  rcfponiione^  Bellarm.  quibus  argumcnta  no- 
ftrorum  pro  efticaci  Dei  providentiain  ordinationc 
peccatifolvi  polfepucat. 

12.  rretesi.  Variafunt  teftimonia  Scvipturset  quibus 
fjgnificatur  ,  Deumvelle&  decrevilfe  illa  qaseab  homi- 
nibuscum  pcccato  tiunt.Gen.4^.     Ador.2  23.  &  4.2 

Bellarm.  i.  In  malts  opertbus  fape  accidtt  ^ut  aclto  ftt  mala  »  <x 
fafitohona.DcHS  tgitur  voluit  acfrAdefinivit  opcratflavtrtutHmyfum^ 
ms,  fctltcct patit  ntts,  qua  tn  pajhonc  conftftunt ,  cnm  volutt ,  ac prsde^ 
finivit ,  Ht  lofeph  vePtderetur  »  &  Chrtfius  oettdcrettir  :  opera  autetn 
mala  vendentium,    occidmtium^  non  volutt ^necpradcfintvit. 

Proti^.  I.  St^phjftice  admodum  &  abfurde  conftituic 
BcU.  opera  viitutumaut  patientias  ,  in  mera  pafllonc^ 
opus  vel  aftio  virtucis  non  eftpropric  pallio  :  fedaclip. 
II.  Si  tamcn  Deus  piaedefinivit  ab  asterno  operavii  tu- 
tum,  tum  inde  fequitur  decretum  Dci  antecedens  non 
toUtrc  libertacem  ,  &  laudem  ,  atque  adeo  nec  vitium 
alicujusadionis.  III.  Aftio  &  pallio  funtunus&ide 
motus.  pa(Iio  igitur  non  poteft  praefiniri  fine  aftionc. 
I  V.  rarfio  fine  adione  ne  confidciari  quidem  potcft,nifi 
gcneraliter  ;  confufe  ,  &  indctermlnate.  Hujufmodiau-» 
tcm  pragfinitiones  aDcipcrfedaprovidcntia  funtprorfus 
ahenae,  j4bfit  (ait  Bradwardinus^  lib.  1 .  r/i^.  34* )  quod  Deus  quie* 
quam  vclit  tn  umverfale ,  0  confufe  ,  &  iUud  noltt  tn  particulart  & 
dtiltnfle.  Pafiio  Chrtftt[addtt  yltvare:;^^  di/p.22.  I9.  )  inindtvtduo 
fmtk  Deo  p/idefinita,pro  definittone  perfeila  :  ergo omneseircHmftan^ 
ttA  ,  qua  cencurrunt  ad  tndivtduatfonem  tUius  i  prAdeterminatdfunt 
aterno  Dei  decreto:  fedadtalem  tndtviduationem  ett^y»  concurrit  tn^ 
icnfio  aflus »  &  extenfio  ad  tales  perfonas. 

Bcllarm.  2.  AdhocHtinfaUibtliteYfieYet^quodDeHSVolHerat^ 
ib'  prddcfinicrat.ut  vidclicetlofephvendiretur,  &  ChrtftHSOccidereturi 
fatis  erat  Deum  prAvidiffe  malas  voluntatesfratrum  Tofepht  &  luddo^ 
Yum^  ae  Pttati,  &  fimul  votutffepermitteres  ut  mala  tUd  voluntates  fuo 
tempore  patrarent  quodfceli  rate  conceperant. 

Protefl.  Hac  ratione,  I.  Infallibilitas  dlvini  Decrcti 
pcnderet  ex  fallibili  voluntatis  humanas  inclinatione» 

II.  Pr«- 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


E   N    E    R    V  54^1 

I.  Piaefcientiae  Dci  certicudo,  cxti.i  Deiim  fuain  prlmi 
caufam  &  rationem  habcret.  III.  Chrifii  morbdiftin- 
ftc  non  fuifTetprsedefinita  ,  nifi  ex  occafione  nialitiae  eo- 
rumaquibus  hiit  crucifixus  perfuadcat  haec  Bell.  fuis 
Dominjcanis    I  V.  Matthxus  de  Rifpoli^, /.'^.  i.  qudft.i. 
konct.j.in  fine,  fic ai gumentatur  ex  hoc  refponfo  :  Det^s 
fvidi  t  PeiYHmpeccatHYum  ififalitbiltter  ,  fi  tn  tAltbtiS  •ecaftontbmfne^ 
^     ^^libns  cccAltonitns  fmit  mm  Dchs  :  (Y^j  Deus  eH  caufa 
hati  PeiYt.  Neque  facile  folvetui  hoc  algumentumfi 
bnccdatur  Bellarm.  prmcipium  :  ^«i  «//^«0  mod$  prccuYat 
}€catt4m  ,  iaeefl  aufl^r  pcccatt  Deus  enim  dum  ponit  homi- 
^cn^inilli>»occ.ilionibus,ex  quibus  peccaturum  eum  no- 
n"t ,  &  nonin  illis  ex  quibuseum  peccato  refiftere  \ 
luilfe  videt,  totum  illud  facic,  quod  fBcIIarm.  fc  '  ;) 

^icerepoteft  adpeccatum  illiu^  homini.>  procu   '^. 

Si  Deus  ab  a^tcriio  malas  hominum  voluntatcs  diftin- 
'  ik  ccrto  vidit.  tum  vidit  eas  prout  aliquim  cntitatem 
abuerunt  ab  setcrno  ,  &  proinde  ut  a  \'ohi:ita:e  ipfa 
>cialiquo  modo  pendebant- 
15.  PYotif}.  Deu^  dicitur  crcafTe  111  puiin  aa  dicm  ma- 
Llum.  Pyov.16.  feciHfc  vafa  in  contumeliam  Rom.^.  &  ex- 
nitaflePharaoncm  ut  oftendcret  in  ipfo  virtutem  fuam, 
Sid. 

Bellar m .  Det$s  cteat  impios  mAtcYialiter  »  ii  eFi  >  eos  cYeat  quos 
tvidetfutiiYosimpios ,  ui  eoYum  imptetateutatur  ad jusltttam  &  poten-^ 
hiam  fuam  manifLslAni^m. 

J  Vrotesi.  Hoc  totum  eft  quod  in  hoc  argumento,  proba-i 
Titum  imus,Deumcreare  illos  quos  videt  fuapcrmilfionc 
impios  futuros,  ut  eorum  impictatc  ad  fuam  gloriam 
uratur.creatcum  voluntatcpermittendi ,  ad  ccrcum  ali-^ 
o^uem  finem  per  peccata  fic  permifia  confequendum.Dif- 
fcnhoeftmrationc  praevifionis  tantum  ,  dequajamdi* 
ctum  eft  quantumifte  locus  admittit. 

14  PYoien.  Dcus  in  Scripturis  dicitur  impeller«ho- 
imcs  adca  quae  ipfis  funt  pcccata;  &  iis  quafi  inftiu- 
icntis  uti  ad  ca  opera  quse  finc  peccato  pcrfici  nequeanr. 
It.  Sam.  24.1.  z.  Sam.  16.10- 1.  Reg.11.37.  &  i2.1c.24 
&  22.20.2.  Reg.  10.  50.Iob.i.  iz.Icf  10.  ^.15. 5c  12* 
27.1er.  51.  i.Ez.  12.  13. ^^44.  19.  &  105.  25.  &  119, 
36.  &  141.  4.Matt.  6. 1%. 

Bellarm.  i.  Deusnonfc/um  pcYwittit  tmpios  agcYe  mtilta  malaM 
l  necfolum  deftYitpios  >  tit  cogantuYpati  quA  ab  imptts  tnf^Yunti$Y  ;  fei 
\  OtampYAfidetipfisvoluntattbus  malts  ,  eafciue  Yegtt, &gubtYnat  \oy^ 
1  quet  '^fleHtt  .  tn  its  inviftbtltteY  opcYando  ,  ut  Itcct  vstto pYcpYiomala 
\ftnt.  tamenadtvtna  pYovtdtntta  ad  unum  potius  malum  otijunad 
uiud,  non  pofittve  ^fed  fcYmtfitvc  oYdtnLmuY.  ^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


lyyi 


I 


244  BltLAf.MlNVS 

rrotrft.  I.  Vltimaillalimitatiopfrwiy?ryr  ,  nonpotelt  ad 
totam  providintiam  fr.iftitndi ,  tegendt.gitbernandi .  ttrq$*end$,fltm 
rcterri,finemanifeftacontradiaione.  II.  Iftavcr- 
baamplnisaliquid  fonant ,  quam  nos  poftulamus  aui 
etiamprobamus.  III.  Si  Deusordmathominesad  unfl 
malum  potius  quam  ad  aliud  patiandum  ,  tum  ordinat  ad 
peccatum  :  cft  enim  aliquid  peccatiin  uno  malo  ,  ( inm* 
ccftu  fcilicet  Abfalonis ,  &  in  odio  &  occifione  ChnftiJ 
Quod  noneft  in  alio. 

Bellarm.  2.  Dem  inclinat  votantates  maUs  adunum  petim 
quam  aialiud,  etiimftftttve  .  fed  occaftonaltter,  &  mtraliter,  immii' 
tende  cogitationem  aliquam  honam.  ex  qua  malus  occafioncm  fumht  yu- 
iicandi ,  milius  cjfe  hutc  necere ,  t[uamilli  ,five  huic  fotius  iniquttati 

[trvire  quam  iUi.  1  -    •    -i  ^ 

PmfiJ.  Qu^i  occafionem  alicui  prsebet  peccandi ,  in  il'*;' 

lum  finem  ut  peccct ,  fciens  ctiam  eum  ex  illa  occafione, 

&  non  alias  ,  eo  modo  peccaturum  ,  ille  ccrtc  rcfte  &  < 

vcre  dicitur  peccatum  illud  procurare. 

15.  Frotefi,  Dcus  dicitur  corda  hominum  excoecarc,  ' 

&  indurarc. 

BcUarm.  I.  Deus  non  eft  caufa  excucatitnis  Cr  inuitrattontipem 
fitive.fed  negativt  ,  vidclicet pcrmittetidt ,  def  renit ,  nenmiferendu 

Prttcfi.  I.  Noneftcaufapofitive,  fed  negativc  ,hocni- 
hil  aliud  eft  ,  quam  non  ell  caufa  ,  fed  cft  caufa  ,  fine  V| 
caufandi,  omnisenim  viscaufae  ,  eft  pofitiva,  non  nega- 
tiva.  II.  Accuratius  multo  rem  explicatiowav  mi.dtfi, 
4r ,  ebduratio  in  quantumpana  efi ,  dicitanima  tneptitudinem,  &itM  < 
dicit  defeilionem  pxnaltm  &  pcena  tmnis  in  quantum  talis  efi,efijufiM  ■ 
&  erdinata :  iu  quantum  ergo  ordinata  efi  ,  habet  caufam  crdinantem, 
fciltcet  reiribuentem  dtvtnam  juflttiam,  fimilia  habct  Thomai  • 
12,5.79. /1.3. 

Bellarm.  a.  Coccitasmentis  ,utetiam  ctrdi^  ohduratit,  eft p!t<* 
tatum.caufa  ,  &pocnapeccati, 

rrotefl.  Si  fit  pocna  ,  tum  pendet  a Deo  judicc  non  n«- 
gativc  ,  fed  pofitivc  cam  cx  juftitia  volcntc  &  decer- 
nente. 

Bellarm.  3.  JUafola  permifiio  acieCerttt  exceecatf  &  ohdurattt 
initm,  cx  farte  Dci.  qua  fit .  ut  htmo jufio  Dei  judicie  .  peccata  fra^ 
terita  fitnttnus .  ita  diflituatur  auxilio  dtvine  ,  ut  nen  fofiit  meralitef 
tton  cadere. 

TrtteH.  Tam  igirur  cxcoecatio  &  obdurano,quam  pcc* 
catum  quodcx  eadem  fequitur,  fit  jufto  Dei  judicio  ;  ju*» 
dicium  autem  non  eft  mera  negatio. 

Bellarm.  4.  Hac  dcferti;  fecundum  mcrem  loqutnii  Scrtptura, 
feEle  fignifcatur  fer  vocabula  aDtonem  exptimeutia. 

Protcfi.  Cur  igitur  vexamur  nos  calumniis  ,  cum  tc^ 
iftum  Scriptuiae  morem  obfervAmus^  1 6.  fr»» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


y>     «         ^  ^  ^    V  A  T  r  s. 

eordinavit.  tum  ambiguo  hominem  crenv,  ■ 
nhoc  ;  ergo&  illud.  - 

hhmo  petcar.-t  ,  tanun  prxfavu  eumpu.  .  .  .  fumicrLr 
^nc.nj.t»^cn,<^c^  tre.,U.p.f„entu  ccn^i,thlZt  Z: 

tefi  Prjefcientia  rei  futurae  ,  fi  fit  certa , 
fe«J;nT,  caufam  penetrat,&  comprehendir, 

Jiamillaresefttutura:  fednullatalis  fuitabsterno 
stci  Dci  volumatem&decietum.  hac  i -  • 

pntiavoluntarem.1c  decretumDeirupponi^  "  ' 
BcUarm.  2.  Dem  ccinitioK  '  ■' 

hnem  cnfhrttm ,  ft  conJrrci.ur  .  r  '   •  '^'•S/*^-* 

1^^^  '  .  o  •  Kf  decir- 

l'^f^  5;^*^^  "'.^.•"■'i.'-,'-'^''-^^  iccundum 

.omam,&  omncs  Thomifla>,cun,   Scholafli, 

efteorumquae  polTunt  fieri .  qua  talia  :  noneorum 
l?imt .  quorum  fcientia  rer^  effe  viConis 

c  igitur  fecundum  illo.  cft  .     .     ,    -o  :  Dcus  coJ 

lionefimpliciwnteIIigcnti«cognofcitfutura.  z.  Hxc 
pofitio  :  h  homo  condatur  ,  cadet .  fi  connexio  vel 
ifcquentiapartiumfpedetur.eft  fimpliciter  falfa:  noa 
cft  igirur  illa  rationc  objedum  idoncum  crTe  fcicnti* 
nas.  Si  vcioutfimpk-x  r     ■   Itio  accipiatur .  tum 

iniuT'  '1'^''        ''^  Dcifcibilis,qSa,u 

m  illa  contincntur  ;  homo  condctur  :  homo  cadcf 

irum  vcritatem  atquc  adeo fcientiam  dccretoDeipo^ 

riorem  eJfe  res  ip(a  damat. 

Jcllai  m.  3.  PrsorAfum  in  Dco  .  quA  nece^Aria  funt,  quam 
fHntUbt  r^t.  neceJfarmmaHiemcn  D  ic\ere  omm.%oimH, 

J»»fc»  fojfum  :  nonfuu  autem  „n,fe4  Ukrum.ut 

^tdccerneret  homjmm  co»dne :  ergocognniotUa  co»d.lioiAi.spro^ 

l  "":T''"'"  ^'^r'/"'""'  ^'"''^"^irmen,  qu.jm  decretum 
mtum  fjonnm  <  condt  ndt. 

Wi?.  ineptus  ifteparalogifmus  fqis  omnibuspedi^ 
graviter  laboiat.  Nam  i .  lllaqu»  ex  naturali  k  ne- 


aria  Dei  perfcdione  fequuntur  intcrccdcntc  libera 
'^^    voliinrate.non  funtlibcravoIuntatepiiora.Neceira^ 

Ti  eit.ut  Dcusconfervet  quod  vult  durare,conferva- 
...^  tamen  non  eft  prior  libera  voluntate  rem  duratuiani 
-     Zf^^  „     ^^S^ip^      futur»,  ab  omnibus  Scholafti- 

ccte  vocatur  fcientia  libera,  &  opponitu r  neceirari» 
^..,,f  naturali.quaE  cft  pofnbillum  t^ntum.   3.  si  hoc  eiret 

J    oorXV  M,^''"'^  "«A^??«cabir,  tmprionfuitin 
potcftatc  hominein  ita  creare  ,  ut  non  peccarct 

'  ji'  X  X  .4.  -N^; 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkllike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


II 


B  fi  l  L  A   R  M   I    N    V  S 

A  Nequeillapropofitio  :  fi  homo  crectur,  cadet,  neqi 
ulU  ali.i  de futuio  contingenti ,  poteft  cognofcianted 
crctum  divin»  voUmtatii,,  quia  in  iUo  rationis  momei 
to  nequc  veiitatem,  neque  entitatem  habet  ullam  dete 
minatam:  quod  folidc  piobat  Alvarez,  (UJp.i^, 

Bellarm.  4.  S»  iaremm,Deum  ncnprAvtdtJJey  antequam  Uert 
Tierethommemcreare  ,  qmA  homc  fa[iHrui  effet  ft  crearetur  :  mnt.i 
tnen  fequeretur  in  ambiguumfincm  homtnem  fmjie  creatum:  m 
cnim  Dtus  adglortam  fuam,  an  autem  home  mtfericerdtam  »  ''«J») 
tiam  Deiexferturui  efTit  ,  ambiguum  atique  mcdofuijfet ,  f<d  abf^ 
deirimento  tleriA  Det,  •       «       i_  ■ 

Pro.v/?.'Summa  rcfponfionis  hujus  eft.ambiguum  poJ  ; " 
Beoefrelincmaliumqucmlibet  creaturae,  praeter  uli 
mum,&  illum  etiam  ipfum  ,quoad  modumejusdilti  1 
aum,ita  ut  nuUum  finem  proponeict  fibi  ^^us  in  crM  r. 
do  ,  praeter  gloriam  fuam  gencraliter  &  confufc  Ipea  •>€ ' 
tam.fi  hocnoncedat  indetrimentum  gloriae  Dei .  tui  1: 
Sophifta  quilibet,  dc  fuo  dogmatc  tAHifliino,  quoad  gl 
ii.im  Dei  potcft  efTe  fecurus. 

17.  ProteJ}.  Provenit^  Dci  dccreto,non  a  natura,qut 
omncs  hominesin  Adamopeccavcrint. 

Bellarm.  Fa£lum  eil  cmnim  naturaltter  ,  ut  prtmohominet  .^' 
iente,  genui  humanum  univerfum  cadtret,  Naturam  enim  mfe  pt 
mui  homc  vttiavit  .  cum  junttiam  tli^im  origmalem  amtjit  ,  qui 
Deustki profe,&  pretotogentrehumanodonaverat. 

Proten.  I.  Ludit  hic  Bellarm.  ambigua  figniticatio .  J 
vocis  iUius,natural,ter:  nam  ipfemet  obfeivat  (  lib.  '.r 
Giatiaprimi  hom.  cap.^.)  naturaie  (Jtquandodici,  tdcmneqt^->9^ 
fiabetura  nativitate  ;  qua  ftgmficattcne  (addit)  dtcimur  nat%\.i\  r:  i: 
flii  ira.  Hocautem  fenfuquod  naturaliter  fieridicitc  iJ" 
non  opponitur  ordini  a  Deo  praeter  naturae  curfum  dj<rtr-. 
creto     I  i.Naturam  Adamusin  fevitiavit;  quiaexEo^^ 
fingulari  voluntate  conftitutus  fuit  principium  &  i^vi  ^tuM 
put,contincns&  reprsefentans  totum  ^enushumanuig  wiu 

III.  luftitias  originalis  propagatio  fieri  non  potu|0»'; 
nifiex  voluntateDei :  ergonecprivationisejus,  pecch 
originalis.    I  V.  Ex  Dci  voluntate  provenit,  quod  t.j! 
fueiit  padum;  quod  fccundum  padl  violati  condititb 
nemhaecpoenafueritinflida  ;  &  quod  omncs&  Cngri 
mortalcs  Adami  pofteri  nafcantur. 

18.  PreteR.  Homo  non  poteft  labi.Deo  invito,vcl  ign  -?  ^ 
rante.velociofe  fpeaante:  ergo  lapfuseft  Dco  volcnti.tl 

Bellarm.  Lapfus  eR  homo  Deo  permittente. 

Proteft.  Ifta  pcrmiflio  vclfuit  fccundum ,  vel  cont^jrt 
volunratem  Dci,vel  Deo  ignorantc,  vcl  futurum  lapfikji 
ot^ofe  fpcitante.  Argumeutum  igitui  miMict  immotunr  x 

•         19,  Prirp'! 


1 


J 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliolheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I    I9f  Proten.  Dcusab^ternodecrcviriiiftitiam  &  mw 


>  cricordiam  fuam  manifefta 


re.  crgo  vohiit  aliquo  modo 


^  :t  peccatum  exiftcrct,  fine  quo  acl  iftos  lincs  non  pcrve- 

Bellarm.  I.  Ncnfuit  necejfarium  abfilute  ,  ut  Deus  wtfeYicor^ 
iam  &  juslitiam  fuam  wundo  fatefaceret, 

,    Protefl.  Sed  fuit  nccenariiimabiolutc,  utquoddeju- 
ttJtiaj  &  mifcricordias  nianifeftitione  decreverat  illud 
crto  perficerctu . 

Bellarm.  z.  Potuiptt  Deus  m$iirtcoYdiam  ir  jufltttam  fuam 
I  ^eniefe^ttiam  ft  peccatum  nunquam  exfttttffet. 
I   Proteii.  Non  talcm  juftitiam  &  miiericordiam,qualcm 
Inatcrno  Deidccretopropofitam  fuiflc  evcntus  oftcn-i 
flic. 

20.  Proten.  DcusconcurritadaftionemillamcfEcien^ 
am,  quae  homini  eft  peccatum. 
4    Bellarm.  Beus  noneffictt  aOtonem  tUamut  caufaparticu/aris, 
J  *dut  caufauntveYfalts  ,pAben%  vim  &  inf/uxum  quendam  tndtffe^ 
\  Wem  ,  &  communem  adillam  afltonem^  &  ad  contrartam  ,  qut  a 
murfu  fecundit  caufa  limitatur. 

i  Protejfl,  Novum  iftud  commentum  Icfuitarum,  folidS 
FifutaturiThomiftis,  uti  viderc  eft  apud  Alvaiez  ,  dtfp. 
'  i.  quia  facitprovidentiamDeiconfufam,impcifeclam, 
^  creatura  pcndentem  ,  utab  iDfa  perficiatur.  Scd  unam 
ationem  adfert  Alvarez  ,  ad  iftam  quxftionem  dc  caufa 
I  eccati  proprie  fpedantem ,  &  co  nomine  pr^ecaiteris 
P  ocinloco  commemorandam.  S/  concurfusDet  gcneYaliseft 
^  liiffeYens ,  ad  a[lum  viYtutis  &  aclum  vttit  vtrtutt  oppoftthm  ^fe^ 
fiitur^  Detim  cumvoluntate  cYeata  fe  deteYmtnantt  ad  feccandnm 
^  ncuYYcYe  adtpfumfeccatum  abfolutc  loquendo,  ^i  entmvolumaYie 
»  'abet  altcYt  ccncuYfum  indifftYentem  ,  &  expcfttt^m  ad  producendum 
1  fus  viYtuorum^autpeccatum,  pYout  ftbiplacuiYit,  revera  concurritad 
:>  fccatum.  ft  determtnctur  ex  voluntate  aitenus  ad  tdem  peccattm  ejfi^ 
endum^&c. 

C  A  P.  1 1 1.    De  Peccato  OngtnnU. 

iuamvis  apud  Bcllar.  occurrant  allamulta  qusedchac 
matcria  ita  tr.iduntur  ,  ut  d  noftri^  mcrito  caftigcn- 
tur  ;  unica  tamen  cft  controverfia  gravis  ,  dequale- 
gitimam  cumnoftris  inftituit  dilputationcm.  Qux- 
ftio  eft,  utrum  corruptio  naturse  ,  acpraefcrtim  con- 
cupifcentia,  pcr  fc,  &  cx  natura  fua  ,  qualis  invcnitu r 
etiam  in  baptizatis,  &  juftificatis  ,  lit  propricpccca- 
tum,Pontificiincgant,nosaffirmamus.Hic  autem  di^ 
ijgentcr  animadvcrti  dcbet  f  quod  noi>  folct  obfer^ 

Xx2  vari| 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


«4« 


BILIARMIN^* 


«IIMt 
MliM« 


variJPontificios,  quamvis  quaEftioncm  iftampropo- 
nere  foleant  de  juftificatis  tantum,  idem  tamen  apet- 
tefeniiicdciis  qui  poft  Baptilmum  ,  dominancc  ii* 
oeccato,runtinjufti>PerBaptirmumcnim  itaabfolvi 
doccnt  hominem  a  debito  juftitiaiorigmalis,  ut  con^ 
cupifccntiapoftca  regnans  non  habcat  rationem  orw, 
gM!alispeccat..Bonav.  in  a.dift.5».5.6.7.  QMum  au- 
Tem  concupircentia  codcm  plan^  modo  fit  m  omni.flj 
bus  injuftis ,  evidcntcr  fcquitur  ,  Pontificios  in  h«c 
caufa  pro  Pclagianlspugnarc ,  qui  origmale  peccaiutr. 
fiinplicitcr  ncgant. 

Arsftmtnta  Bellirmini. 

T  H  E  S  I  5  1. 

BEllar  lac  r  qttp.tmr  diliinguuHtur  ab  AptfioU.  Ctncupineit^i 
tia  ,  Sugvenio  ,  ddeciatto  ,  27  <»nfenfm  &  cmttipifctntta  non  af'  i 
tdlatur  peccatum,  feJi  p^rtus  '^s:  concupifcentia  partt  petcatHrn.  ■ 
rm^Vi.Ridiculacft  argumentatiotota:  quiavi.cjui 

nititur  iftisaxiomatis:  Quod  a  laclotn  ilU  loco  nonvcc<Ktmn 
teccatum.ttluimnefipeccatum:  Quod  parit  fcccatum.non.ppeccM. 
tum.    1 1.  Alicnaeft  conclufio  .  &  pl  mc  Pclagiana.  Cutt 
enimlacobus  generaliter  haec  affirmct  dc  omnibus  teiy 
tatis,  r«««i««.r^«c  tcntatur)  fi  docet  concupifccntiam  no\ 
circpeccatum,dc  non  baptizati^  &  infidelibus  non  nT,ni| 
hoc  docet  quam  defidclibus&  baptizatis.    lll.  Co 
cupircentiadiciturparerepeccatum,  eo  u.odoquo  mter 
na  animi  rcaitudo  (quae  cft  juftitia)  paritjuftitiam  ,  1(  ^ 
eft  completum  adum  ,  dc  quo  nomen  &  natuia  toti^  . 
motus,  &  principiicjusufitatc&propncinaximcpraip 

dicatur.  .  ^  . 

Bellar.  r.  Cur  ergt  Uttbm  pettaium  tpms  dipnxtt  a  fttt^ti 

(enfummate  f 

rroteji.  Non  diftlnguit  ut  variapeccata  .  fcd  ut  pccca 
tum fimplicitcr  admimim,  diftingui  dcbet  A pcccato  abl 
que  refipifcentia  dominantc. 

2  Bellarm.  Paulus  -Rom.? -^7 .l8.  fatis aperic docet,  ctHc» 
yifctntiAminhomine  juiltficato  noneffe  fropric  peccatum » quod  rm 

^'^^'pnteH.  l.  Sccundumhocargumcntum  primum  evet 
tlt.  inillocnimconcupifcentiapeccatum  clfc  negab 
^uiaunoin  loco  nonappellatur  peccatum  :  fcd  mil 
pttecadcm  concupifccntia  decies  peccaium  vocatu 
fcmel  iniusipfis  vcrbis  d  Bellarm.  allcgatis  :feccatH> 
iHjnthahitat  .  annon  fortius  eft  argumentum,  quodp 
aheo  quod  dicitur,  quam  quod  pcndet  cxeoqu' 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N   E  R  V  A   T   V  ^,^ 

ftio  nam  loco  Imju.conclufionis :  nm eft prcprrr /r.v-^ 
lAlbfhtUKur  aha :  non  ellfrofr.i  p„ratum ,  qJrcLf.J.  ' 
^^r.    Impotcntjaemm  reum  laciendi,  rcrpeftu  hominis 
liuftificati.quahfcunque  lit.non  pendet  cx  natura  coTn 

^IV  .  V  '  ■  •  ^^"^^m  ^ft  *  Apoftolum  hocdocere. 
Cc^pom?.''""       ''''        "    -^*-'"  >  ^^iodrc^m 

Pmeft.  i.Non  dicit,nonpo/rcfibiimputari,red  i 
•er  gratfam  Dei  non  imputari.    l  i.  Non  vult  abA:»lfir  i* 
«otum  illum  nonefTe  fuum :  fatcrur  cnim  "i^^f/i.  ,0' 

» /"^"  efle  fuum  opus  comparativd 


'iuaabillocffica^ 


|ecund  

iflcnticba 

Prc/,i7.  Bellarm.  hoc  addit.  Apoftolus  cnim  contra, 

^  Lio!  ^  ;    .  '     ''  •'.*»  t*menmrepumot4p,AiRo 

tjsnn»  ttantHm.^uAvireunferiereicempicaitHr 

Pro/f.^^f.  Caro  in  cap.7.  ad  Rom.  neccfr.Hio  dcb  a-c,D,' 
^\  .ropropnafedc  concupifcentitE  malae.  At  vero  SchoVf  * 

hcup(aatentur,concupifccntiam  cfreinommb^  an. 
pl'l>  n«  viribus,  ita  ut  volunra.  ipfa  fit  corrupta.Tpe"  c  ' 
.  2quens  aiias  vncs.Ahx.AU».  ».-> .  *  t  o<  1  ,  *  f 

J';-"W^;  id  cft  m  voluntate.  addir  etiam       ,  . 
'y-(,K'  vtnrMi»niilspj,rteform.%litcr  '  * 

tceret  P,mlm.  ntn  egs  tpertr  tUui  -viTe 

lomotno  rc^p^du^  V  n/r7  ^--^telltgerctur  totus 

? 3  sfpeau   non  vrr"'^?^      rpnitum  totus  etum.  fed  alio 
l<  ^  1%  u"*'"'"^^^''^"^  'i'>f'*""&egon.nf4,i,, 

\mnZ\  J'n7   ""t  ^""'"^      prmcipiumj,,^,  operatCfs 

r  ft  co^rup^io''^  ^^,^P"'^^'P'"'^f-''no^pcraS 
Mcl  Lm   7  oL  r  ^''"^ operatione  boa.f 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuceci  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibiiotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


^to  -B  E  L  L  A  R  M  I  N  V  S 

Jne  mtA  .fitntoio  homint  eJi  iUud  maium,  de  quc  lcqmtur  ? 

Prctefl.  Eo  fpedat ,      oftenderct  quo  refpedu  etiam. 
homo  cx  gratia  fandificalus,  fit  adhuc  ex  fcfecarnali^  Sc 

Beliarm.  6.  Apoftctm  difertis  verbn  di/ftngmit  carnem  k  mente. 

Protcll.  Corruptlo  qu«  vocatur  caro ,  diftinguitur  i 
mente  non  fimphcitcr,  fed  quatenus  mens  conlentit  vo-  i 
luntatiDei.  &  in  bono  propofito  impcditur  acorruptio-  i 
ne,  quae  (  mente  bonum  volente)  praecipue  apparet  m  1 
carnalium  rcrum  appctitu.  ,  ,  jfa, 

Bellarm.  j.Carc  tap.T-idem  e(l  »quciccrpusmcrtale 
corpmmcrtis  cap.7.verf.z^.  «„  ^„«, 

Prcteff.  Idemplanefonat  cum  corpore  mortis,  &  cum 
corporepeccati,ideft,veterc  homine  :  f.6.  f.^.  fcd  non 

cum  corpore  mortali. 

Bellarm.  8.  Exterior  homo  ejl  ccrpm  cerruptibtle:  CT  tnuntr  mt- 

»»«  r4//#»/»/is,  2. Cor.4.1  6.  ,    •     •     I  /.-.r  . 

rrci'11.  I.  Bell.  antcaconceflit,multisinIocispercar-  , 
nem  intelligi  totum  homincm ,  fed  ncgabat  hoc  tamen 
veru  cfTe  R7m.7.  jam  vero  ex  eo  fcnfu  qucm  iftae  voccs  in 
uno  habent  loco  ,  concludit  eundem  Rom.7.  neceirario 
admittendum  efre.  1 1.  a.Cor.  non  agitur  dc  homine  in, 
termo  moraliter  agente,ficut  ad  Rom.  fed  patiente. 

Beilarm.  9,  Cf*m  carodtcitnitn  malmfartemt  ntn  ujmpatm 

hxc  vex,nifi  de  imt:  —         «.  « 

Protefi,  Hoc  aportc  falfum  efle  .  teftatur  Apoftoluti 
v,l^.  cgccarnAUsfHm&  GzWi.W'  caro  concuptfctt  adverfus  jpnt^x 
tum.ut  nen  qt^cuttaue  vdueritis,  eademfactatt^. 

Bellarm.  10.  Siconcutifcentiafit  invcluntate,  eH  tntUa,  qu» 
praventt  fuc  metu  judtctum  rattms ,  quc  mcdo  ncn  eji  CApax  pcccatt 
trcprie  difli.  ,         ...  ^-^ 

rretefl.  Pcccatum  odgmale,  antecedit  judicium  ratio- 
nis,&  volup.tatis  adum  pravum.ut  caufaantccedit  luunc 
cttedum.  ConcluditigiturpulcherrimeBcll.pcccaturt 
origrnalc  non  cflc  pcccatum  proprie  didum,  vcl  in  juftl- 
ficatis.vel  etiam  in  noa  renatis. 

a.  Bellarm.  Rom.8.1.  mila  efi  condemnatic  iis  qut  funt u 
Chrifto  lefu  :  hcc  esi ,  in  jun-tficatis  nihtl  eji  condemnaticne  dtgnum, 
five  nuHa  efl  caufa  tcndemnattonis. 

Preteji.  Quamvis  nulla  fit  codcmnatio  iisqui  funt  it 
Chrifto  lefu  ,  tamen  eft  dignitas  &  caufa  condemnatio-: 
,nis:  aliasnulhiciret  inillis  materia  abfolutionis  vel  rc 
miflionis  continuandas  &  rcnovandae.  Nulla  cft  con- 
demnatio  talibus ,  propter  mifericordiam  Dei  reatun 
amoventis  :  fed  eft  in  ipfis  caufa  condcmnationis  ,  pro- 
pter  pcccati  t.iin  originalis  quam  adualis  dcmcritum 


itn 


E  N  E    R  V  A  T    V    S.  ft-, 

lujusconfemo  cft  neceflaria  ad  condemnationem  e  fu- 
^ndam.  Eodem  fere  modo  refpondet  Scholaiticc  r.un 
■Vglfter.  /.2.^2^.  PectAtum  ortgmnle  remittiturin  Battifmo, 
iafthitifT  ejtti  reattis.  &  domini»m  Aitfmur»  trnnfit  reatu,  nUntt 

ellarm.  l.  Reatus  proprie d:citurpeccatum,  aut  fcrma pecenti - 
i^itur  fuUato,  Hihilremanet,.^    ' !    etver.im  p^ccnttratitnem. 
Protetl.  Reatusille  qui  i        .one  tollirur ,  neque  cft 
:opMe  peccatum,ncque  peccati  forma  :  noncnimpro- 
hctur  alcgeDci.  nequc  eftcontra  legem  ,  fcd  \'ileeis 
iftit:  diciturtamen  peccatum,  proptcr  individuam  iU 
1  conncxioncm  quam  (cx  legccommuni;  habct  cum 
Bccatoj  &anonnulls  foimapcccati vocatur,  ficutad- 
'naa  propna  locaformarum  faepe  ponuntur. 

BcIIarm.  2.  Reatus  efHnfeparabilis  a peccat»  digno  aterna  dam 
nattone.  I^on  eji  enimfola  ordmatio  ad pamam,  fed  tft  dignitas,  ftve 
erttumpcsna. 

Protefi.  RcAe  obfervatur  hoc  a  Bcllarmino  ,  duaseHe 
uafipartcsreatus.djgnitatempaenae  :  &  ordinationcm 
Ipoenam.  Ex iftadiltinaionc  vcra  folutio fopliirmatis 
ujuspendct:  quiadignitas  paenae  nontolliturpeccato 
lanente ,  fcd  ordinatio  ad  poenam  tollitur  in  rcmimonc 
fccati  mancntis ,  reatus  igitur  quoad  dignitatem  paen« 
t  mfeparabilii ,  fed  quoad  ordinationcm  ad  poL-nam, 
.1«  eftexlego,  pcrgratiam  Euangelicam  feparari  po- 

Bellarm.  ^.Relatio  non  potefl  h  fundamento  prtximofeparari, 
i  reatus  eft  rclatto,  cujusproximum  funiamentum  efl  peccatum 

ProteH.  I.  Pontilicii  feparant  relationcm  i  fuo  funda- 
icnto,  cum  docentrcatum  poenx  manerc  ,  culpa  remif- 
I  I.  Reatus ,  qua  fonat  adual-m  ordinationem  ad 

(nam  ,fundamcntum  proximum  eft  juftitiaDeiper- 

ucns  peccatumvindida:  hor  autem  fundamentum. 
•ftgratiam  rcmi/Iionisin  Chrifto,  nonmanet. 

BcIIarm.  4.  Certum  eft.  Deum  uun^uam  remtttirereatum 
nte  peccato :  quia  Dei judicium  ei?  fecundum  verttatem. 

Protefl.  Contrarium  eftcertiflimum  ,  quod  non  manec 

objcdum  remifiionis,  dcconon  potcft  diciquod  rc-i 
iittatur:  manct  igitur  peccatum  dum  manct  remiflio- 
««usvcroquando  rcmittit ,  non  judicat  pcccatum  nori 

e,  fed  exgratjajudicat  non  cfle  vindiAa  proieque  i- 

m,ac  hoc>tidiciumcft  vcrum. 

Bellarm.  IllapArticula,ergo  {mli:l  eygo  cendemuationnes^, 
'.Jftgniitcateam  fententiam  deductex  fuperttrthus  vertis  :  auibui 
»  dtxerat  Paulus  concupifcentiam  non  imputari  4  fei  invtluntartos 
15  moln<  nm  efiepeccatatnetpofle  homim  tmputari, 

XV  4  Prtteft, 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


^ri  L  i.   i.    L    A   R  M   I         V  S 

Proteli.  Dedudio  iftius  conclufionis  ,  Rom.S.r.  nulU 
tfgo  nunc  en coniemnatio ,  fluit  proprie  cx  iis  quasdocuej 
Apoftolus  c.^.dc  juftificitionc  ad  vitam  per  Chriftur. , 
quK  tollit  condcmnationem  ad  mortcm  quam  doftrinani 
ab  objedionc  vindicaverat  c.6.&7.  Hoc  clai^  etiam  in 
dicatur  c.8.v,7,%    ^neft  qui  condemnet  >  Cljrislus  efi  qut  mir^ 
tut4^ejl,&c»  Dedudi  viis  r?.^io,  quam  Bell.  ftatuitcxc 
tuit  antea  rcfutat.i. 

Bcllarm.  In  Bjpu^mo  Uo>  r.imuY  a  peccato  on^inis. 
Prosejf.  In  celebra:ione  Bapriimi  obfignatur  liberati 
ab  omni  peccaro,  &  ab  omni  poena  peccati  :  fcd  eHedu 
aduale  ipfum  hujus  libcrationis  ,  non  pcrficitur  un 
momcnto. 

Bellarm.  ConcuftfcentiA  eHeffc£lm  &fjenaf:ccatiori^inalL 
iYjo  non  el  pcccatf0m  ipfi^m  ori^^in/ile. 

Proteft.  Coiicupirccntia  habitualis  non  eft  crTedum  aut 
poena  pcccati  originali^  in  codcm  hominc  inhabitaniis 
fed  iJctn  cum  iplb. 

Bcllarm.  EUnn  '-r  io  mortis  &  concupifiCf.i;  ^  '  n.rs  (ft 
ftna  p:ccnti  originalts. 

Proteft.  l.  Mors  cft  pxnapcccati,  llvc  Ct  originalc  n\  c 
^C^a2i\^jquo  dis  coneiais  mcrtc  morieri^..  I  I.Noncftcadcm  ra- 
tio  concupifccntias.  non  cnim  didum  aut  fcriptum  lcgi- 
inus:  qu)die  p;ccavcri^,(^HcHpifctnio  concuptfces. 

6.  Eellarm.  Sihyrm  iiyr,  tufcereturcx  Adamo  &  tamen  hak 
Tct  conctfpifcentiam  ^  qn%y*y  nnnc  hxhett  nonpojfettH  eo  cotocupifcen 
proprie  vocAripeccaium:  er^o  iomupifceniia  non  eil  ex  fe^  &  ex  nath 
ftoa  pr;>prie  pcccatum. 

PrctsFf.  I.  Ex  iadcm  fuppofitionc  probari  poflet,  con* 
cupifcentiam  noncllc  poenam  ,  quod  tamen  Bcllar.  jam 
modo  pofuit  pro  ccrro  &  explorato,  l  i.  Pcr  impoffib' 
lem  fuppofitioncm  dicimus  ,  fi  homo  non  nafceretur  c.v 
Adamo  ,  fed  camenlcgi  fubjcftus  haberct  concupifccn- 
tiam  legi  rcpug.ianccm  ;  proprie  vocanda  cHec  pccca-. 
tum.  • 

Bellarm.  JE/fet  rcs  ojnnino  naturalis. 

Protefi,  I,  Qiii  magi^squam  juftitia  originalis ,  quam 
Bell.negit  fuiHc  nacuralcm  Adamo  ,  quem  tamcn  cum 
illa  cieacum  fuifle  concedit,  de gr xtia pnmt  homtras.  l  I.Ejc 
fuppofitionc  falfa*  loqucndo  confcqucntcr>  non  efl!et  ab- 
furdum  peccatum  eflTe  naturalc. 

7.  B ellarm.  Pri.^nx  conci^pifcentia  motus,  quthus  mens  rcftHit^ 
nonfunt  pecc^tum  :  ergo  nfcpronitas  aitaUs  moius.  /tntecedens /r^- 
batnr:  qiiia  i^iurmoit  motus  non  fttnt  tn  noftrapoteftjJe. 

Protifl.  l.IIac  ftropha  infcrtur,p;o  Velagianis,  nullum 
clfc  pcccatum  originale  omnino  ;  quia  prmii  cjus  motu> 

noa 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


:  V     1     j\     j       t      S  •  ^  ?  J 

bon  fiint  in  noftrapoteftarc.  l  l.Primi  ifti  motus  cjuT- 
icm  racionis  funt  cum  originali  pcccato  ,  quod  Lombai-^ 
lus  /.2.  J.23.ncceflarium  eire  doctt iquidvnari ncn  fotcfi. 

8.  Bellarm.  Si  concupifcentia  eHverum  p.'ccarum;& fcrr»p:r  ?»;f- 
ttinho>mne  ^  qfizntHmvis  jufitficato  ^  feqmtHr  ut  Chnftusnos  non 
fc  ,  feitmputative  t^intum  npeccutis  redcmcnt,  acltbcravtrrttB 
^Froteft  1,  Verc,& imputativc,  non  opponuntur.  2  Si 
mcupifcentia  pravafemper  cflet in  juftiticatis manfu- 
b.tum  aliquid  hujufmodi  fequerctur  ,  fed  nos  dicimM^ 
:oncupifccntiam  fubla:o  reatu,  artu  dcbiliratam,couf^  .  v! 
bintum  juftificacis  permanerc ,  donec in  pcrfectam  pof- 
fefllonem  corumbonorum  dcducantur ,  quorum  lusa 
Jhrifto  eft  iplisacquifitum. 

Afgumenta  noflra. 

Ttoteft.  Rom.6.  &  7.  Concupifcenrn  qti^  in  ren.it!S 
fsepc  vocatu  r  pcccar  um . 

elbrm.  l.  A:?pJlUHr  p.ccattim  nnpY^fruypcr jij<hr.vn  Mao^ 
imid,  qum  caufa  rft  pcccati,  fi  et  obeitatur. 
Protcsl.  I .  Hoc  ipfum  concipi  non poteft ,quomodo  ali- 
*  quid  pcr  modum  Iiabitus  interni ,  caufa  eifet  pccari  vSc 
aion  peccatum.  intcrna  caufa  inclinan^  ad  bcneagendum, 
ft  bona,  1 1.  Ambigue  &  fophifticd  dtcitur  caufapecca-» 
ti,yi  ei  dbcdiatur.fi  cnim  obcdieniia  ftriftc  fumacur»  omncs 
inclinarioncs  naruralcb  &  animalcj  ctiam  in  prima  crea- 
ioncexiftaconditioncfuerunt  caufse  peccati, fccun-t 
dum  Bellarm.  rhetoricim  ,  vo  rariporuilFenr  pcccarum. 
1 1  i  Apoftolus  ipfe  Rom.6.     7  fati:>  aperrC  oitcndic 
tconcupifcentiam  cflcpcccatum  propric  diftum:  non  tan- 
tum  cni  v  •       lum  fx^ia^  illam  vocar ,  fcd  non  l.nufn, 
malum  olUc   1      .  tm,  pU;^nAns  Lu  ni.g-  DetyCfHcifi^  nhi  n,^y\oritf<-^ 
cm  lum,  &d'yftrucndHmy  &  mtferum  tUiHn  rcdiens  cut  in  t 

Bcllarm.   Hi:  reilc  dicumur  de  coiHupifccntui ,  q^tAynvty  non  fit 
\proprie  peccatum,qui^  tft  com^ptto  qHd.li  '  m  •       n.l  malum. 

Proieit  Corrupriomoral»  pug  im  lege,proqua 

0  cruciMgenda,  ^  morriticanda,  CiuiiLu:^  ipfe  mortuuseft 
cruce,li  non  fir  proprK  peccarum,tum  Scriprura  non  ck^ 

»iiplicavic  nobis ,  quaenam  lit  proprictas  pcccari  ullius  ha- 
libirualib. 

1  10.  Protcft.  Rom  7,7.  Apoftolus  aperrc  tcftarur  con-« 
I  cupifccnriam  circ  pcccatum  a  lcgenrohibitum. 

-•1      BcUaim.  Concnptfcenua  tbi  accipit 
I  cuptfcenii  qttipryhibtius  tft  l  ge. 

Vroteif.i.  Ad:u:>  quidcm  ibi vidcrur  inrelligi,  fednoii 
tan:  i*n  volu  irariu^,  fcnfu  illo  qucm  vulr  Bc  larm.  nam 
priuu  ctiam  adus  peccaci  inhab^raniio  ibi  apcitc  dc/i- 

Xx  5  gnan-i 


ipitur^roaclu  voluntario  con^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Biblio^eek^  Den  Hoog. 

224  E3 


B£LLARMINVS 

gnantur.  X  I.  Eodem  fcnfu  ifta  quo  concupifccntiaaftu*  \ 
alii>  appcllatur  peccatum  ,  illud  ctiam  pcccatum  inhabi 
tans  a  quo  provcnit,ita  vocatur,  verf.j.  &  8, 

Prauil.  Rom.7. 14.  Refpcdu  pcccati  inhabitantis,Apo«* ' 
ftolus  conqucritur  fcclfccarnalem,  fubjcdtum  pcccato, . 
&  nonpoflclcgem  fpiritualem  Dciaccurate  obfervarc.  • 

Bcllarm.   Pat^lus  non  vult  figfttficarek  legem  /ptrttuaiem  n^n  t 
fcrvart  ajuflifi^atts  quattnus  cpus  ef/-  advitandum  pacatum^ 
n$n  ftrvart  qtMntum  ad/juandam  perfeflicnem,  qua  efi  finis  pracepti^  ? 
4ic  profik  iea proprte  n$n  est  tn pracept^. 

ProtenA.  Hascglollatcxtuidirede  contradicit:  textus  \ 
cniin  dicir,  lcgem  a  Paulonon  obfcrvari ,  quia  fubjicitur  l 
pcccato  :  jBcllarm.  affirmat  lcgem  fervariquatenu^  opus  \ 
cftad  vitandumpcccatuiu.  l  i.Finis  &  perfcdiointcrna  j 
onmi:)  prarrepti,  in  ipfo prsecepto  proprie  continetur:  ^ 
iliaautcm  obici  vatiocjusecarnisiV  peccati  corruptionem 
onmcm  cxcludit,  cftintcrna  pcrfedio  legisfpirituali^  &c 
pcrfedac. 

\z.  Pretcft.  Rom.7.16.  Pau.v.N  iiolendo  concupifccn- 
tiam  confcntiebat  lcgi:  Icx  igitur  non  \  oluit,  id  efr,  pro-. 
hibuir  concupifcentiam  incHc  Paulo. 

Bcllai  m.l.  Si  prdceptum.non  concufifcesiextendai^^u. 
involuntartos ytlU  rtpti^nant  Icgi  tantum  ,  ut  tniuanit  finem  * 
media  tmperanti%&  tdeo  non  funt peccata 

Protcfi.  A^odohi^  difertc  expiicaiuc  fado ,  quod  eft 
medium  imperatum:  quododihocfact$. 

Bcllarm.  2.  St  prsceptum  illudrefirtngamus  admotus  tantt^m 
njoluntartcSMrefpondemus  ^confnfnm  Pault  cumlege^  nonconfiHcretm. 
^Otquod  rem  candem  veUnt^  autnoUnt  Paulus  V  lex  :  fed  qucU  Pau-^ 
lusveUt  autnoUtid  quod lex jubeteum  velleaut  nollc. 

ProteB.  Sophilticamhicdiftindioncm  habcmus,iine 
iiIladifFcrcntia  partium,  lcx  cnim  nihil  omnino  vult,  aut 
non  vult,nifi  quodjubcthomincs  vcUe aut  nollc 

Bellarm.  3.  Pojfet  factUus  dici*  legcmnolle  concupt^entiam  ,  u$ 
tbjeflum,  &  fimtUter  mentcm  PauU  nollceandem  ut  objedum^  quem-^ 
admodum  fi  quishomtnem  omnino  pr^ter  tntenticnem  occtderet^  ts  vtrl^ 
acerepoffet^quodnolui^feci:  &  tdeoconfentiolegtqujt  ait^ncn  $cctdeSpk 
quia  b$na  eft\  ncc  tamen  indecoUigi  deheret.prXceptumyK$n  occtdes^eX^.  / 
tendi  ad  homictdium  omntno  tnvoluntarium. 

Pretefl.  Facilius  quidem  quamvcrius  aut  folidius  hoc' 
dici  potcft.  Nam  I.  Species  quxdani  dift^ictionis  ineptif^  ^ 
fime  objiciturincautis  ,  intcr  velle  ,  aut  noUe  aliquid  ut ' 
objedum  ,  &  aliumncfcio  quem  modumaliquid  volcn- 
di,  quaft  quidquam  velletaliquis  non  ut  objcdum  ,  &  ' 
quodquis  vult,noncfretipfiobjed:umvolcndi.  2,  Sin:i-.  .. 
litudoqu^  ad  fucum  faciendum  aftutc  fati^  cxccgita-  '^' 

tur^  ^ 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  irr 
Itur  ,  non  qiudrat.  Paulus  enim  quia  noluitconcnpirccn- 
|mm,indc  probat  fc  conlentirc  legi  in  illo  bono  quod  po- 
|ftular,quiaconcupirccnrise  malum  &  legisbonum  oppo- 
muntu  r:  fcd  talis oppolitio,  m  excmplo  a  Bellarm.  allato 
inon  repcritur. 

14-  Pr$uli.  Rom.  7.23.  Concupifcentia  dicitur  lex 
Ibcllum  gcrens  advcrfus  legem  Dci  >  &  captivum  homi* 
Jncm  reddcn^  Icgi  peccati. 

Bel larm.  I .  Mtilta  legi repugpiAnt ,  qud  Hcn  fHnt  fecuta ,  nt 
h$mo  qt4i  pefcfttjex  injaslai&c. 

Proteft.  Nihilpoteft  legi  divinaercpugnare,  fincpecca- 
■to  :  homorepugnatquatenus  peccat ;  Icxinjufla,  quate- 
Inus  cft  adus  vitiofus  Icginatori^  peccantis;  fi  i<^itur  con^ 
kupilccntiarepugnatlegi  Dei  ,aliquis  eft  qui  inillapec- 
cat:  quisautcm  eiretille,  prxter  hominem  concupifcen- 
tcm  ?  2.Concupifcentiaintcrna,ut  aliquid  hominis  dici- 
tur  legi  Dei  repugnarc.  non  ut  homo,aut  lex  externa. 

BcIIarm.  1.  Concupifcent$arcpugn.%tlegimcntts»ut  lexcentra^ 
wid  imfeUens  ad  malum  ;  quomedo  citam  legi  rejfugnat diahlm  ,  «f 
juicqfiid  incitat  ad  legts  tr;znfgrcfi:onem. 

Pfoteft.  Nequediabolus  ,ncque  quidquam  aliud  per  fe 
Incitat  ad  Icgis tranfgreflioncm,  nili  in  fefc  vcl pcccct,vcl 
Tontineat  peccatum. 

ly  Prtf/f/?.  Rom.7.24.  Concupifcentia  diciturcorpus 
tcdaens  hominem  infa ' 


in  S:ri^tfiris,utplHY:^':u^-^,t^-^ 


Bellarm.  Infcvltatas»^ 
yMf^tius  trtiuitur  quam  culpd. 

I  Protcft.  QuininfoelicKasiitpoeiia,  neinopotcitdubua^ 
rc  :  fcdpcrcorpuimorri^intelligi  ibi cauUm infcelicita-. 
Iw.qux  cft  culpa  folajfatisapparctcx  f^r/Izj.  ubicadein 
jrc&vocatur  Ux  capttvujnred'  tiinmeynhris^ 

16.  Preteft.  Motus  co  K  firu  jil  cfti  :  ergo 
pant  pcccata.  '  ^ 

BeHarm.  JUicittduWfiiiir^  q'4ia  ncn  /uctc:^  p  . 
Protefi.  Nemoeft  quiconcupiiccntianwr.v  .....  .  u. /iia 

lcfc  habet,  qui  nonaliqucm  cidcm  praebet  coiifenfum; 
^er  concupifccntiam  cnim  ipfa  volunt.is  inricitur  w/rj 
^erverfttate» &fect4mipfuonfltgityhcnt  Ecli.ipfe  faretur,/.6* 
.Jo-  2.IIlicirum  eft  ,  non  tanrum  p.3e'bcreconfcnfum 
itlo,  fcd  &  inclinationem,  aut  pronitirem  haberead  ra^ 
jm  confenfum    quia  omnes  viresnoflros  ferri  debent  in 
^onum. 

17.  Pr^tcft.  Qrj^odper  fe  trahit  adrnalum,  eaJcu«  Ijgc 
|rohibetur  ,  quH  prohibetur  ipfummalum:  fcdconcu- 
|ifccntinper  fe  trahitadmalum.  lac^i.crgoBell.  Idquod 

rfe  tra'  it  ad  i^ialwnj,  non  cenfeturpr  '  ftrcbtii  ,^  ntft  qfiatenti^,  in 

-    6  ^rlttria 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


20  BRLLARMINV5 

arbitri^  neflro  eft  ,  tllui  affHmcre  >  vct  Yejtccre. 

Proteft.  Fait  hoc  aliquando  in  liorninis  arbitrjo  &  p< 
teftatc:  poteftaiis  aiitcm  privatio  culpanoftra  conti 
d:a,nontollit  rationemculpx. 

iS.Prottft.  Concupifcentiam  qux  rcmanet  inbaptiza- 
ti^,Deus  odit,&  nos  odilFc  debemus. 

Bellarm.  Odiohabetur  a  Dt#,  &  h  nobii  eft  bAbtnila,  qma  inci^ 
tat  adpcccAtnm.  ^ 

Prottfi.  Deusnon  habet  odioproprie  ,  nifi  quod  odio 
eft  dignum  :  nullaautcm  difpofitio  hominis  potcft  efFc 
odiodigna^prsetcr  pcccatum:  malum  poena5,qua  tale,non 
eftobjectum  odii  divini. 

19.  Prot^n.  Quoddiifidcti  norma  lcgis,cft  pcccatum: 
fcd  concupilcentia in  rcnatis  diflidct  a  norma  lcgis.  cr-^ 
go. 

Bellarpn.  l.  Negaturpropofitio.ntfilargomodot&materidliter 
scciptattiY  ;  Dicibolus  emm  tcntans»honjopeccans»volHntas,& acltoht^^ 
tnana  dtfitdcnt  k  norma  legi$»&  non  funt  peccatwn. 

Proicft.  Hasc  omnia  quatcnus  habent  in  fefe  dificnfio- 
nem  alegc,  habcnt  ctiam  peccatum  proprie  didumiri 
fefc.  Hisigitur  inftantiis  propofitio  noftra  confiimatur. 

EcUarm.  a..  Omnts  kyof^iccvelreccftus  a  legenoncft  peuatum. 

Proteft.  Bcll.  ipfeagnofcit  accuratc  definiripcr  ivo/^/ow. 
ficenim  loquitur,dc  AmifiT.  grat.  l.2.c.\%,  N^npoiuttre^ 
ilius  &  brcvius  dtfinirtpeccatum  ,  quam  ut  k  S.  Ichanneftiit  dcfini 
tnmAUts  verbiS  :  feccatum  eft  intquttas  »  vel  ( ut  clartus  habettir  Gr4. 
€c)x,uu(tIx  h^iv  uvo/ulIx.  i.loh.3.  at  vcro  definitio  accurat 
cftrcciproca:  ouini^igitur  «vc/ii/cc,  vcl rccclTus  alege,  ci 
peccatum. 

LIBER  TERTIVS. 

D  E    G  R  A  T  I  A. 

Mirabiliscft  proccdcndi  ratio  ,  quautitur  Bcll.  dcgratia 
&  libcro  arbitrio.  Quamvis  cnim  controvcrfiarum 
tradationem  pfofitcatur  advcrfus  haerctJco^  hujus 
temporls,  &  thcologis  noftris  magno  hiatu,  vcl  ridu, 
inpracfationcminctur  :  fcx  tamcn  iftis  libris  ,  vix  uU 
lam  controvcrfiam  gravcm  habemus  rite  formatam, 
acdigcftam,  quaeadvcrfusnoslcgitimc  ttadatui  :  fed 
aiagno  ftrcpitu  agitur  dc  fcholafticis  qua*ftionibus,  dc 
domcfticisPontihciorum  litigiis,  &  dc  crroribusPe- 
lagianis,ad  corum  participationcm  a  fuis  intcrpolato- 
rlbus  amolicndam .  fcntcntiis  noftris  oblique  tantum 
ft:  obiter  maxima  cx  parte  nouus«  rerplexas  huju& 


BNERVATVS.  sfr 

•?rc!iit!onis  vcra  caufa  fuit  ,  quod  intcr  Pontificios 
nultae  fint ,  &  jam  olim  fucrmt  dciftibrebus 
uiKciitiones,  quas  fine  ulU  dehnitionePapali  ;5gitan-. 
:ur,ut  Bcil.non  habucrit  certam  aliquam  CS:  rcccptam 
I  Scclcfiae  Romanas  fcntcatiam,  noltias  doclrinse  op-. 
Donendam.  En  fc^fnlHs  {cl^iriAZ  Mariana  dc  mortc  6c 
mmort.  lib.3.  c.S.)  adqtiemmfilt^  co9sffAilA  funt  naves.Hn 
I  EuripHS  raptdus  tn  divtrfas  V  cQmrArt.is  partcs  vtffo  mnrt  >  ve/ut 
ronte  rrsciptti  d^c/urf4<tcYr:;y  ^  ferverts  rtxts»& cQntcnttcmbu^. 
\ltifcif4am  /YiAjoYt  aniync »  ncijt$e  oltoparitHm  magti  tmplaci^biii 
tfceanniscertatum  t-:J.uf^t4eeOyUt ai  fevira  trtbunalta  ventum 
^du-nutrtqu^adverfAYttshitrefii  cnmen  nff.ngunt  ,  qttonthtlefl 
hius.  Ipi^f  Rdmanus  Pontifcxapp  U;itusjam  altquot  annoSt  e4 
Yoverfia  dislrt:}us ,  ncndum  tn  pace  Itiigantis  poftnt,  novo  de^ 
]Tcto fYornulgM:  Nequc  vcro  aliquot  annorum  tantum 
'  ift  ha^c  riuduatio  Pontificiorum.  Ante  annou  fcre  trc- 
:cntos,  Bradvvardinus  nollerin  conclufione  opciis 
I  juod  rcripfic,dc  Caufa  Dei,  adverfus  Pelngium,  vchc- 
[  ncnter  imploravit  Ecclefiam  Romanam,  utiftasquf- 
Itiones  determinare  dignaretur:  Stmon  d  rmis  f  exjm 
:ixfQ,^c.  Ab  ifthoc  tamcn  fomno  Mecdum  cxcitatu!»  elt 
^apa  :  ncviue  Bcllarmino  vifum  cft  confultum,  quic- 
:em  c.ius  interpcllarc ,  fcd  potius  caute  Iibrare  gt  a- 
ium,  6c  pendenteveftigioinccdcreintcrfuorum  dif- 
enfioncs,  utitaillorum  ncmini  moleftus  admodum 
!flet ,  &  nos  aliud  agendo  refutairc potius  vidcatur. 
N^obis  igitur  neceffanum  crit,  maximacx  parte,  prse- 
cr  infticuii  rationem  exccrpcrc  illa  ex  BcUarmino, 
|ua&  digna  funt  animadvcrfione  ,  camque  brevicer  in- 
licarc,  fine  difputatione  digeftaper  conftitutioncm 
'  ;aufae,3c  aigumentorum  hincinde  examcn. 

C  A  P  V  T  I. 
Dc  GratU  ftgmjicatmiei  &  dtjlribHtwie. 

T  H  E  S  I  S  I. 

lEllar.  I.  Hujus  vocabuU  (grattxy  tta  funt  in  facrislttcris  tf^ 
ittones.  Namaccfpttur  I.  Pro  quovt>henrfiiio  Dei.  Z.PYofoh 
fic:ofupeYnaturalt.  3 .  Maxtmc  proprtc  pro  folts  tUts  hencfictts  fun 
P'  ^^^aturaithus^quA  indtgnishyminthus  f,v  Chrislimrrtto  couf^Yumur. 
f    \  "^rotefi.  I.  Duae  prioresnotiones,  quamvi^i  a  voce  gra^ 
Unon  fintalienae  ,  in  facris  tamcn  Iitcrisnon  compa* 
l^r.  I  I.  Tertia  figniticatio,  quamvi:>  vera  fit  ,  6c  cx 
ipturisdeproinpta  j  non  tameneft,  ut  Bellarm.  vult, 

X  X    7  mtiKi^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


1^8  BHLLARMINVS 

maxtmc propria  f  fed  pcr  metonymiam  ,  caufse  pro  cffe^f^o 
fuo  poiirae,  ab  illa  notione  dcrivatur.quaDei  gratia quo- 
2d  rcm  ipfam  idem  lignificat  cum  bonitate ,  bcnignitatc»  i 
favorc,dfledione,&  mirericordiaDci.  Nonignorant  hoc  C 
PonuMtiidodiores:  nam  Thomas  ipfc  1.2.  ^•lio*  a.i.  i 
non  tradit  tantum  iftam  notioncm  gratiae  » fed  eleganter  |) 
fatisoftendit  hanceireprsecipuam  cjusacceptionem  ,  ex  ' 
^quaca^tcras  depcndent,  Oat/a  (inquit)  trtpltciter  accipiton^ 
fmvit  :  I .  Pro  dtJc6H$ne  aticujus.  2»  Prc  altquo  dovo  gratis  J.t- 
to,  3 .  Pro  recompcnfatione  benvficti  fratis  daii^qmrum  trium  fecnn^m 
dum  dcpcndet  cx  prtmo  :  Ex  amoreentm  quo  altquis  habet  altumgrom 
tum  procedtt»quod  altquid  ei  gratts  imfendat.  Exfec/^ndo  autemproce^ 
dk  terttum  :  qusaexteneficiis  gratis  exhtbttis  gratiarum  aclio  confur^m 
gtt.  Filmciusetiam  Icfuita,/r/i<f?.2l.  «/^.».442.  fatctur 
grattam  primofumi  prodsie^ione.  Scdhujus  notionis,  quaeia 
Scripturis  maxim^  celebratur  ,  &  pra^  omnibus facit  ad 
Dei  gloriam,&  fidelium  confolationem,  raro  &  obiter  hc 
mentio  apud  juftitias  operum  patronos  :  vident  enim 
fuab  omnes  notionesmeritorias  ,  hac  una  notioncgraciac 
funditus  e\'erti. 

2.  Bcllarm.  Prima  partitiogratia  ^fecundo  &  tertiomodoacm 
eeptasefHu gratiam  dternam»  qux  efi  Aternus  Dei  amor^  ^  temporn^ 
riam  tn  bt  ntficiisvocationis  (^juiltficationts  confiftentcm  ^  qusfunt^ 
ejfedus  grattAAtemd. 

Proteii.  I.  Hxc  partitio  priorcm  illam  notionumdr 
ftinftionem  refutat :  quia  asterna  graria  confcrt  omi 
benehcia,  noncft  beneficium  quod  nobis  confertur,  .  . 
proindcin  illis  notionibus  non  continctur.  i  i.  Non  eft 
partitio  realis,prout^  Pontificiisaccipitur,  fed  diftincflio 
tantum  nominis  in  fua  fignihcata  ,  proprium  ,  &c  tropi-. 
cum. 

3.  Bellarm.  Gratia  temporaria  eft  vel  graiis  data  (cuipro^ri$ 
nominerelinquitur  nomen  generis)  adaliorum  falutcm  pr.ictpuc  cfil^ 
lata^  vel  gratumfactens»  ad  propriam  uniuscujufqtic  falutem  pottftim 
mum  data. 

Protefl.  Tiiulix^iiWQ  grattjLgYMtonfacitniiiy  I.  Gratisre- 
ftringicur  ad  donaDeitcmporaria  ,  qui  primarioconve- 
nit  gratia^  Dcia2ternae,Eph.r,6.    2.  Malc  cxtenditur  ad 
omnia  donaquas  potiiTimum  fpedantad  noftram  falu-f{j' 
tcm,fine  ullodifcrimine  ;  cum  Chriftus  folus, in;uftifi- 
c.\tionenobisdonatus  gratos  nos  faciat  Dco  ,  ut  mcrir<  - 
rncaufa  ;  castera  autcm  dona,vel  ut  media  ad  Chrifti  re* 
ccp^ionein  difponcntia  ,  vcl  ut  grati^e  m  ipfo  gratiim  fa- 
cierii:(sfigna,  &  gratuirse  complacentiae  Deiobjc(H:a,  noii  \ 
ur  admijlionis in  gratiam,  aut  reconciliationis  caufas. 
4  Bellaim.  Gratia  gratu:nfaciens  ^  eftvcl  grattapcrmanens, 

feu 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


,  N    E   R   V   A   T   V  S. 

h4b,tui,nf»fi,  "jti gratia aux,l,i  f}>e(,a/,s.'feu  mctit /hetiflhs. 
Pntefi   Rcm  ipfam  diltindionis  liujus  nonnnproba* 
us,  fed  neutiampartemad  gratiam  propric  gr^tumfa- 
:ientcm  pertinere  dicimus  ;  &  auxilium  Dei .  cum  ha- 
»eatanimasnoltrasproobjeao,&  nonpro fubjedo  fof 
"aUterneminci    ■    -  •reconftar. 
5.Bellarm.  .  efi  exotans  ,  ad  q„am  p.  r:,.:,nt 

>,n^  tUuftrntroneiatque  ,njp,rat,ofus ,  &  adjuvam  ,  ad  q.;a>r.  A,, 
t  dtv,nae»ofc'ra  r  :.  flit. 

Protefr.  Hxc  d.  .  .  -  ..d  termino  ..a,nif^ 

:  ted  in  cxphcatione  gratiae  cxcitanti:.  graviter  crrat 
llaim.  licam  confiftcre  velit  folummodo  in  illuftra- 
lone,  &  infpira:ionc  mentis  ,  U  non  prxciput  iu  fupcr- 
paturali  quadam  vi  in  voluntate  r«cepta. 
I    6.  Beilan^  oeft ,Hx,U,,fivcgrma.tH  aHx.Uum 

\Pr»teil.  Dehacpartitioncpaulopoftagendum  crit  fa- 
tiseritintenm  dno  adnoraifc :  i.  Bellarm.  hic  hsefitare 
flcertumquonomine  dcfignaret  totum  quod  iflascon- 
inctpaites:  aux,l„  (,ttqM,tjfivegrat,apartiiio  efi:  quiafcili- 
tetnecdumconftat  Pontificiii  ,  utrum  gratia  illa  fuffi- 
lens.quamomnibusdarivolunt.fit  habitualiseratia.vel 
.ux.lmmtantum  &  motio  fpccialis.  2.  Intcu  umpi  h,c 
Bellarmmo  telanullam  (quam  hadenus  texitjparti- 
lonumgiatije,  dumgratiam  fufficientem,  &  e/iicaccm 
equcadcxcitante,ncque  adadjuvante  rcfert.  caufa  eft* 
juia  excitantcm  gratifi  coilocar  in  iUuminationc  intcllcl 
.ui,&adjuyantc  in  cooperationc  dirca,one  cSc  protc- 
jione  Dei;  inhoruautem  ncutro  potuitinvcnirc  f  ufii- 
tientiam  &  cfficaciain  gratias  ad  convcrfionem  ;  Sed  rc- 
^ra.gratia  /imul  exctando  &  adjuvando.cft  fufficicns 
-efticax,  qucmadmodumBcIlar.  jpfcpaulopoft  agnof- 
■.tap.  II.'         part,t,oeii gratid  tum  ex(,iant,i,tum  admvaH^ 
't,m  gratt.i',,  .  ,  .   niem,  &  efjicacem. 

6.  Bellarm.  Crat,a  eifitaxell  vel  ,peram.  qua  faatutveU^ 
is;vel(toperans»  quafAdtutqutdvohtcrtmustmpleamm. 
Prttesl.  Thomas  ipfc  I.  2.  ^  1,1,  a.z.  diC^iti:,  veiLis 
^cet  ^grattam  oper.intem  &  coop,rMtem  efe  eandem  graii.m  ,  fed 
.,Mgu,  (ecundnm  tUvtrfos  ,ffecU,i  :  Circa  parritiones  iltas 
'tat,je,variasquaeftio>'e5  movetBeHarm.de  quibiiiliti- 
;>tcumaIi,sPontificiis:  fcdnullam  controverfiam pro- 
fonit.inqua  nos  k  parteftamus  adverfa.prseterquam  dc 
;rat,afuftcient,,&efficaci.i:      -  {  ,  ••  -,  difpu?atio! 


C  A  P. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


t. 


mi 


26^  BELLAHMINVS 

C  A  r.  1 1.    D3  GrAtia  fifficicnte. 

1.  BcIUrm.  Partitionem  gratU^  infuffidentem ,  &efficacem^ 
Ltrctict  mslYt  tempori^  omntno  repndiare  cogt^mur,  cnm  apui  eos,  qui 
M  Dco  movcntf^rf  neccffarto  btne  agant ;  qut  vero  non  movcntur,  non 
fofitnt  bcncAgere,  ac  perboc  omnis  Dei  motio  fic  efficax  >  nulia  fuffi^ 
cicns. 

rroteft.  Falfahic  omnia,&  calumniofa.  Nam  i.  Parti- 
tionem  iftam  non  fwmwoncgamus,  fcd  fcnfu  illo  Pelagia- 
no.quo  a  lefuitis  noniiullii  cxplicari  folet.  Non  diltiii* 
hionem,  fed  fcparationcm  gratias  ad  converfionem  fim-i 
pliciter  fufficientis,&  efficacis  negamus.  I  I.  Apudnos, 
non  omne:>  illi ,  qui  k  Dco  movcntur  neccffario  bene  a-  s 
gunt  :  novimusenim  multos  tamcxterne  ,quam  internc  n 
movcriad  beneagcndum,  qui  tamen  motionibusillis  rc-  i 
fiftunt.  I  1 1.  Apud  nos  ctiam  qui  non  movcntur  adu  ad 
hocaut  illudbonum,  faspc  tamen  potentiam  aut  faculra- 
tcm  habenr  tacicndi  bonum,quod  non  faciunt. 

2.  BeUarm.  AuxtltumDetvcie  fufficiens  MdfuttnonnuUi^,  qus  , 
tamrr  ,\r^fa  convtrfi  n^n  funt. 

Protesl.  Kecclfaria  hoc  in  loco  fuit  cxplicatio  fuifi'.' 
cienti>»  gratise,  quam  Bellarm.  tanquam  luccm  fuis  crro** 
ribuiinimicam,  ftudio  videtur  fugilfe.  Auxilium  fufficteni 
dicitnr  {attBell.c  z/j^^uoDeus  ttahomtne  vocat^V  excttat^& Juvare 
dtrtgtndo^ protegcndos  cooptrando  parattiS  eii^ut  revera pofittille  ftc  ex^m 
citatus  ,&  vocatus^vcUe  crcdere^vtUe  convtrti^veUe  bonum  altquoi  fa^ 
cere^tametftretpfa  non  velit  credercaut  converti^am  binum  tllnd  /4- 
mr.  Sednihil  hic  nifi  tencbrac.  Nam  1.  Quqeftio  non  eft 
dcquocunquc  bono  volcndo;  ncc  de quocunquc  modo 
volcndi  credcre,  &  converti,  fcd  de  ipfo  credere,  &  con- 
vcrti.  2,  Mocverbum  poiclt  (ut  Medina  tn  1.2,  q  lo^.  a.iOi^ 
obftrvat)  efi  Aquivocum  :  aliquando  accipttur  pro  eo  quodficri  poteil 
fcr  altquam  pottnttam»  five  intrinfecam^  ftvt  txtrtnfecam  :  altquand$ 
vcro  pro  co,  quod  efi  m  fe  habere  vtrtutem  quandam pofttivam  ad  ali^  i 
qutdefjpciendum.  Deus  eH  paratus  dare  auxtltum  {  6c  ficju-  " 
varc  )/w  qutdam  (inter  quos  B  .Uarm. )  reilctntcUigunt 
(att  B.innes  tn  I.  ^.I^.  4.3.  r.9.)  arhitrantur  enim  qi4oi 
Deus  in  fua  Atcrna  frovtdentia  ,  &  pradedtnattone  ,  quantum  esi  ex 
pxrte  fua.fit  indtff.  rens ,  &  quafi  txfpeilans  infcrtorts  caufx  determi^  \ 
nationem  ad  cffectumgratix  producendum  :  fedhoc  maxime  repugnatM 
divtnA  perfetitont.  Senfus  Caiholicus  eft,  quod  inteliigttur  Deus  para^  \ 
ius  ,  ftcundum  voluntatem^non  quiuem  abfolutam^  quAfempertm^  1 
pliiftr ,  fcd  ftcundum  voluntatem  vtl  antecedentem  ,  vtl  voluntatem  s 
fnnt,  4.  Dare  in  communi  modo  loqt^ndt  (tot  idem  auSlor  obfervat)  ^ 
foicteffesquivocum^itaHtunomodo  acctpiatarfrotitfflcpmlativum  4 

mnt  A 


4 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haog 

224  E  3 


E   N   E    R  V    A   T   V   S.  ^Sl 
verbo  rectfefey  tta  m  recefttQ  ex  c$  cBUigatur.  Alten  m$i$  accifi^ 
11  tmfro  hec  qnoi  cft  off^tre  altqml  altcm.  tnvitanio  tffnm  m  rectftat. 
Sjmiliseltaequivocatioin  vocc  illa,  qua  Bellaim.  utitur 
adeft.  quiagratia  eodcm  modo  adeft,quo  dauir. 

Negamus  igitur  auxillum  Dei  fufficicns ,  quo  poffit 
homo  vel  fuaintrinfeca  potentia,  vel  in  !  •         mii  Dei 
gratiam  determinando  converti ,  ab  iiw.         ,  nun- 
I  j|'.?am  reipla  convertuntur.  '  '  ' 


3.  Bellarm.  Ifa       O^si  eft 


tcere  vineA 


^  fds&nonfectf  ex/fdUzt  m  facera  uyas,  C  fccit  labrufcas,  Do^ 
fninHUvdcratiUii  ftiffictzntcm  iuliuram,  ti  tft,(uff..ttmem  ^rattam^ 
fer  qfi.xm  vcrc  ^  proprte  convmi  pcfnt  :  ntqtte  Altas potut^tt  exJPe^ 
S^rc  fruatim  bcnHm.gratiam  tamen  effcacem  non  ba^tierunt  :  nam  f$ 
ialuiJfint^frHflnm  bontim  taiqrte  fcctJKnt. 

Protesi,  1.  Paiabola  nulla  extcndi  dcbct  ultra  fuum 
lcopum  :  fcopui^autem  hujus parabola:  cft  ,  judicia  Dei 
adverfus  ludasos  denuncianda  ,  julia  dcclarare.  Adho- 
rum  autem  judiciorum  juftitiam  oftcndendam  nihil  a- 
iiudadfcrtur ,  aut  requiritur ,  quam  pcccatorum  gravi- 
•"^s  ,  quas  bencficiorum   accuinulationc  cxaggeratur. 
I.  Non  loquitur  Prophcta  diftinft^  de  iis  ,  qui  ha- 
lerunt  fufiicientcm  gQtiam,  &  non  cfficacem;  fed  c  c 
rota  domo  Ifraclis,  &  viris  Iehud^,inter  quos  varli  ha- 
Aierunt  gratiam  efficaccm,  &  multifucrunt  obdurati  & 
*:cc£cati,ficut  apparet  ita  ut  in  prsefenriarum  faU 

m  non  habuerint  gratiam  fufficientem  ad  converfio^ 
jm.   III  Non  magisex  vcrbis  probari  poteft,gi  atiam 
ifficientcmdatam  faifTe  omnibus  Iuda?is,quam  effica- 
;m,namquihabuerunt  fuffiGientcm,ac  non  efficacem, 
jtuerunt  ( fecundum  Bcll.  theologiam)  refpondcre,dc* 
uiIfeDcumaddere  etiam  efficaccm,  ut  frudum  facc- 
rcnt  bonum.    I  1 1 1.  Exfpedationi:>  propria  fignifica-  ' 
tiononpoteft  Deoattribui  refpeclu  rei  non  futurae^  nifi 
prasfcientiam  ipfam  Dci  ncgaado.    V.  Quti  ultraf  non 
limplicitcr  intelligi  debct ,  led  inillogenerc  beneficio-. 
i  imdequoagitur  :  alioquin  aliquid  fuit  ultra,  fcih  velle 
cN:  perficerc    VI.  Adhsec  omnia  illud  etiam  accedir, 
quod  Propheta  in  illis  verbis  agat  de  illa  difpcnfatione 
l)ei,crga  Domum  Ifraclis,de  qua  quilibct  luda^u^  potuit 
judicarc  ,^ficut  apparetex  verf.-^.  fcd  dc  intcrna  giatia, 
n  eirct  fiifficienter  omnibus  communicata  ,  nemo 
.  u:>  potuit  judicarc.  Nihil  igitur  ccrtius^quam  iftum 
locum  ,  qui  multis  videtur  univerfali  giatise  favcre ,  in- 

vitum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  o\  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


262  BELLARMIN  VS 

vicum  plane  in  illiim  rcnrum  torqucri. 

4.  Bellar?ii.  Mat.23.37^  Quotiesvolui  ccngregaYe filiostuo^^ 
ibr  ftelmsU  ?  ^Homodo  votHit  Vomtnus  congregAYe  filtos  HieYufAlem^ 
&  itA  volnit  ut  qHeratHY  de  nohntibtis  ,fteos  quos  fctebat peY  fe  non 
poffe  vcOe^  non  jnvit  ut poffentvelle  t  non  tgttur  carHerunt  gvAtiafuf^ 
fidcnte. 

rroteft.  l.  Agitur  hocin  loco  de  omnibus  Iudaeis,qui 
oppofuerant  fercChrifto  ,  &  Prophetis  ejus  ,  inter  qiios 
non  deerant  qui  blafphemic  tenebantur  in  Spn  itum  ian* 
dum^dcqua  Chriftus ipfeaiiirmat  Mat.12.3i.  quod  non 
rcmittetur.Dc  hujufmodi  peccatoribus  nemo  dicet  quod 
gratia  fufficicntc  fuerintimbuti  ,nifiqui  fcum  Pelagio) 
gratiam  vocat  naturam.  BcUarm.  de  grat.  primi  hom. 
€ap,6.  ita  diftinguit  inter  giatiam  &  naturam  :  peccatisgra^ 
%'ifitmis  amittitur  douHm  grattA  fupsrnatHralis  :  fcd  non  ctrrHmpttuf 
donum  altquodnatHrale.  Si  vero  ullum  fit  pcccatum,  autpec- 
cati  ftatus  ,  qui  gratiam  excludit ,  ludsei  multi  fuerunt 
qui  non  habuerunt  gratiam  fufficicntcm.  II.  Qiiod  ad 
verba  Chrifti  attmet ,  red^  cxplicantur  a  Cajctano  ,  in 
locum.  Qncties  volui}  volnntate  fignt  praciptendo  »monendoiVif%^ 
tanioperprophetas^&demHmpermapfHm.  Hunc  eflegenuinu 
fcnfum,apparct  primo  ex  vcrbis  illis :  qui  occiinprophetas^ 
&iapidas  e§s  quiadte  mtfiifHnt.  fecundo,cx  advcrbioillo  nu 
meri/^^fioi/^s} quod  adjungitur  aftui  volendi :  quottesv 
luti  Interna  enim  &  abfoluta  Dei  voluntas  non  habcl 
viccs  agendi,&  ccfTandijfed  pracdicatio  verbi  habet.TcrJ 
tio.  lurcconqueritur  Dominus  de  nolentibus,  quamvil 
gratia  deftituantur  :  ouia  fua  culpd  deftituuntur^volen-^ 
les  pcrmanent  in  illo  ftatu,  &  nc  eatcnus  quidcm  ad  mc4 
liorcm  ftatum  afpirant,quatenuspoffunt.  j 

5.  BcIIarm.  Ador.^l.  Vos  femper  Sptritui  fannorenittfiisl 
injpirabantur  igitur  eis  bona  defideria%  ita  Htconverti  potuertnt :  nani 
alttcr  qt4omedo  reft^tebant  Spirttm  fanilo  i  &  cur  tam  acrttcr  arM 
guuntHr  ! 

Proteil.  I.  Hujufmodi  ratione probare pofllt  fophiftj 
aliquis  ,  Diabolum  ipfum  habcrc  gratiam  fufficicntcmd 
quiaille  ctiam  fuo  modo  rcliftit  femper  Spiritui  fanftoj 
Zach.13.1-  &  ccrtd  Stephanusibi  loquitur  dc  homini-3 
bus  plan(}  diabolicis,  qiii  duri erant  cervice^  &  inctrfumcifisordM 
&  aurilHS.  I  I.  Rciiltendi  modus  qui  ibi  intclligitur  ahl 
jploStcphano  fatis  explicatur.  verf.^z.^'^  perfequutt  ftmf 
iUos  qut  pranHnciarunt  CbriiiHm  :  interfearHnt  Chrthum:  Jegem  acM 
eeptam  non  obfsrvabant,  Rcliftcbant  Spititui  fanfto 
&c  Prophctis  loquenti. 

6.  Bellarm.  Rom.2.4.  ^n  divitias  benignitatis  eius 
itranti^&irscohibttacontemnis  signorans  benignttatam  Deiad 

Pl 


m:  legem  ac^ 
fto  in  leg  J 

\is  ejHS  &  to^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


...  «        B  R-   V  A   T  V  S. 

itndccUffet  0*iPnensaHX:l,nm  ad  (CHvetficnem  >  igHirat  fcrta/fe  tales 
yfnptffe  cQnveru  i  ' 

rm.y?.  I.  yoxiXhe^JpeJlanii,  qua  nicitur  obieftio  non 
mkm  tcxtu.     II.iEqua  facile  reddi  ratio  potett.cur 
^eus  exfpectaret  refipKcen.tiam  corum  quinon  po/Tunt 
|-e  ipucere   ac  eorum  quos  ceitimmd  novit  nunquam 
cllc  rehpt  cere:  :gnorat  fortaOc  (ut  ironiam  Bcllar.  ioii 
:  eger.-imu5;  utru  Imt  aliquando  volituri  necne^  1 1 1 
■  "^f         rei  &  finem  operis  tantum  notat":  id 

jlt,  quod  dilatio  vindidx  ex  natuia  fua  provocet  pecca^ 
jjpres  ad  pcenitentiam.  *^ 
»7  .Bellarm.  Apoc.3.20.  Ego  fit  ad  «mum,  & pulfo :  i,ad 
■frw«i  «r  DtmtnHspulfat  ,fi  ntn  hahtnt  fuffldens  auxUmm  aperien^ 
m  tur  D«minus  pulfat  f  an  igntrat  ees  apenre  mn  poffe  f 

r'^*'^'  i"ophirmate  mipugnaii  poteft  pr«, 
rntia  Dei:  h  Deus  noveric  hos  auc  ilfos  nunquam  ofti- 
Mperturos  ,  cur  puifat  ?    Pulfat  cor  eledorum  ,  ut 
Ifandofaciatiplos  &poire  aperire  ,  &  aperirc.  Pulfat 
r  reproborumextern^.ut  difpenfatione  illaquse  com* 
numseft.operetur  ineledis :  intern^  autem  aliquando. 
itmtelligant  benehcuim  oblatum,officium  debitum.Si! 
[•eccati  iui  gravitatem.  * 

8.  Bellarm.  Si  non  datur grat,a  a/iqua  vtre  fuffdens »  primits 
momnfuaculpacet,d,ffet.  ' 

Protefl.  Quxftio  eft  folummodo  de  gratiafufficienta 
d  converfionem  hominispcccatoris.hscigitur  objedio 
uhil  facit  ad  rem. 

9-  Bellarm.  Si  nendaturgrat,aaliquavert  fufficiens.viJebitur 
Jeus  am,ttsfuts  defertre,aniequam  dcferaturab  eis. 

rroteH.  Quamvisnulluipcccator  habeatgratiam  fuffi.- 
aentem,  &  non  efficacem  ad  converfionem.rqua  fola 
Ut  qu^ftiodequaagitur;  hoc  tamen  nullo  modo  vel 
Wenpotcft;  quiapeccatores  irregeniti  non  funcainici 

to.  Bellarm.  Si  nenietur  hujufmtdi gr.xtta.  tumntmt potMt 
I  treitcere,  fe  nenfectffe  tantum  bont ,  quamum  fttuit ;  neaue  u/lus 
•  mertte  rfprehendere ,  qutd  grattx  De,  nen  fit  ceeperatus ,  quantum 
>tuit,i^  d,tuit. 

Prttefi.  Non  fequitur ;  quiafideles  habent  gratiam  qua 
otentes  fiuntplus  boni  fpiritualisfacere  quamfaciunt: 
ciph  etuiriintidelespofruntplus  boni,  aucminusmali. 
o  modo,  taccrc  quam  fatiunt. 


C  AP  VT 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliorheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


264  BELLAHMINVS 

C  A  r  V  T   1 1 1> 

De  GratUEfficace. 

Quacftio  eft»qua  in  rc  fita  fit,vel  unde  fumatur  gratiag  c  | 
licacia  :  Hancquaeftioncm  ,  quamvis  lit  graviifima,if 
cardo  omnium  quas  de  gratia  &  libero  arbitrio  difpu  ' 
tantur,  Bellarm.  tanien  (  pro  Aia  calliditate)  nolu 
In  eam  fefc  demitterc  ,  ne  Pontificioi>  quofdam  nim 
offenderet.  Non  difputat  igicur  advcrfus  noft '  ' 
rede,  nequeadverfub  qucnquani  nominatim  ; 
Sc  moHibrachio  duas  opiniones  perftringit  ,  &  ful 


tertiam  innuit  potius  mulIitando,quam  dift' 
ponit,autfolidd  probat.  Quse  habet  ad  rem, 
vocabimu:^  ad  examen. 


rr 


H 


BEllarm.  I.  PrimacftHheorumeft.qui  grAtiameff^acemen 
ftituuntin  affenfu  &  cooperaiiont  hnmAna  ^ita  ut  ab  tvcntu  ii  . 
intur  gratia  efficax  ,  quia  videluet  foriitur  efftilum  ,  (T  ideo  fortit$'  A^ 
efftclum,  qrita  votuntas  humana  tUi  cccferatur.  Hu  opinio  aliena  e 
cmntno  a  fententia  Auguflini  ^  &  etiam  Scripturarumdivinarurr 
ivertitfuniamentumpradesltnationtsdtvtnag  &  abuttturvoce  grati 
iffuAas. 

Protclt.  Quamvis  non  fatis  cordat<J,  (ut  adverfus  hagre 
fin  Pelagianam  oportuii)  vere  tamen  haec  omnia  aBcl 
laim.  dicuntur.  Sed  decuit  cum  amicc  dc  familiarice 
hanc  hasrcfin  traftarc  ,  quia  multos  &  mngnos  fautorc 
habet  intcr  lefuitas.  Molma  dc  concordia.  ^u/J^rti^/.^.  Affe 
rimuianxtlia  pravenicntis  &  adjuvantis  grattA^qua  lege  ordjn.in 
vtattribus  conferuntur,  qucd  efficacsa  aut  imfficacta  ftnty  pendereali 
bero  confcnfu  V  cocpcrattone  arkttrti  noHrt  cH  tllts\  atque  adeotn  Itbt 
ra poteilatt  noflra  ejfe^  jel  tUa  efficacia  reddere,vel inefficacia.  citan 
tur  haec  verba  iic  rcfucantur  i  Mathaso  de  Refpolis.  Itb.l 
qudfl.i  coniluft.4.  Becanub  dcauxiliis  *  ;/rtrm.  c/i^.  V  han»  ' 
habet conclufioncm  :  Stergo  quaratur prtma  radtx.quare  hs 
gratt^  fit  efficax,  tUa  in^ffi.cax  ,  tccurrendum  eft  adliberam  cooperatio 
ntm  vclttntatis:  Eadcm  (quamvis  alii^  veibis  fucata)  ci  . 
fcntentiaSuarez,  Vafquez,6c  ipfius  etiam  Bellarmini,fi> 
cutpaulopoft  apparcbit. 

2*  Bellai  m.  Eft  alia  fententia  aliorum^qut  doctnt gratiam  effi- 
cacem  ^Jfeaflsmem  Deipbyficam  ,  qux  dctermmat  voluntatem  advo^ 
iendum  &  cligendumhcnum.  Hac  opinto  vtdetur  mthi  aut  e/fe  omfnr. 
tadctn  ctm  errore  Calvtnt  &  LutheraMrum.aut parum ab  tUo  dtftiin 

ProtiH 


i 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


knervatvs  < 
fften.  I    (^.inam  fint  ill,  al,i  qui  h.inc  fcntenti.m 

Trez  •  muln;  inter  quos  Al- 

"ficnemdctendnnt  omncs  Th,m,jU,  quam  ,  v        c  t  J 
,  ^  alits  Pmr,tui ,  zerhl  squir  ' 
;  «^sx  (cntentia  prout  ibidem  explicatur 
*UA  tx  fe  cfb.cax  ,  prout  vcmt  h  Deo  autccfdcr.,,^    '  ' 
tttntm  noftri  arbitrit^  &  auxihum  phyRcc  hr^ 
nific.nt  :  nenue         '     .y?  A  ^  ;Mi...r.,.;;;  Zlnl 

^'fe det.r>mnct :  hscc  inquam j  fententia  fic  evplicata  pft 
ane  noftra,&  aperte  fatis  traditur  in  facra  Scnptura 

on?;n^'^/  hoc  Alvarez,cum'  c^Wteris  DomHu, 
nmr?r  '^''■"'r aftualem  &  auxilium 
cax  negant  ellc  neceiranum.ut  homoabfolute  &  fim, 

m-5/^J./?.i8.2o<i.  23.29.  Il.sldeftruit  gratiam  iN 

,  .nH^^f  p"^''"'  converfionem  ipiritualem,  quam 

D^  ;^.-  rfari.&inmultis  abeflicad 

:  Srudium  nulliftabili  fundamento  Ai-. 

4-  Bellatm.  HatofinioteUit  tx  medi»liherHin*tb,tr,um 
Frtttfl.  I.  Hoc  etiamreae  negatur  aThomiftis  Fef 

tam  aHxtl,,  pr<tcperantis  gratix(?.<t  <5c  oftcndit  ^lvarez 
8. )  non  aeftruttHt ,  fed  p,t,us  rebcratur  &  pnficiiur  noftri  arbil 
Mertai  Pr^determinatvolHntatemad  alteram  pmem  ,  non  ex 
■efiitate  fed  },,xta  pro}  r,am  naturam  ,pfius  voinntatis.  Effict  ttt 
^mtas Uberc  fed  ,nfaU,b,i,ter  femeupf,m  dc,erm,nct  ad  altetar!,par. 

a.  Bellarm.  eftinter  illoslibeu  arbitrii pattonos  de 
.ibusverercribitAzorius  U(l,b.:^.cap.^2  ),Haft.2  pt^ 
»damjun,ores  Thcoiop  fmafi,s  ut  votuntatem  nuilram  Uberam  fa. 

**fiir"*''  '*'''''^*" ncftratperabonM 

5-  Bellarm.  Tertia  tpinitiqu*  tft  ^uguRini)  gtatiam  effca^ 
uoUocat,n,nterma  fuafione ,  qua  pcr  l.berHmarh,tr,umreJhuipo^ 

tamen  ,nfaU,biUm  effcclHm  habet .  qwa  Deus  eam  fuLnem 
*B^t  ,  quam  ctttgruere  nov,t  ingenit  eirum  ques  effcaciter  &  ,n. 
Hhttt  trahert  d<crtvit,& quAm  mtt  ntvtt  ab  tis  ntn  (ontemmn^ 

Protcft, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


a66  BlttARMINVS 

PYotefi.  Opinio  ifta  lefuitica  (qua5  falfo  tnbuitur  Au*  J  d 
guftino)  conliftitintribus;  nire  triplicem  fucum  faciunrj 
imperitls,ftatuit  enim adefiicaciam  gratiae concurrcrc 
I.  Suafionem  aut  motionc  moralcm.    II.  Suafionisa  ^ 
gratixcongruitatem.  1 1  I.Pra^fcientia  Deide  fuafionirtl 
&  gratiae  congruoeffeftu,  vel  eventu,  in  converfioneil-il 
liusqui  vocatur.  Haic  quidem  omnia  ab  Auguftmo  po« -} 
nuntur,&  a  nobis  libenter  conceduntur  ,  quia  ex  Scri- 
pturis,  &  naturarerum  ipfarum  facile  poflint  compro- 
bari.  At  vero  in  iftis  omnibus  latent  infidiae  diligentcr 
cavendse.    Nam  I.  Nos  dicimus  una  cum  fuafione  mo' 
rali,conjungietiam  realem  efficientiam Dei, qua novum 
ptincipium  fpiritualis  vitae  cordi  hominis  cfficaciter  vo- 
catiingeneratur,  &  homofimul  excitatur  ad  hujuj>  vitae 
aduseliciendos ,  fcd  Bellaim.  vult  cfficaciam  internam  i 
gratiae  confiftere  tantumin  fuafionc  morali.    1 1.  No^ 
credimusgratiamDeiexfe»  &intrinfeca  fua  natura  elf( 
congruam  ,  &  cfficaccm  ad  efficiendam  converfionem.^ 
fedBellarm.  congruitatem  iftampenderc  facitexrebu* 
cxtrinfecis,hominis  videlicet  complexioncdifpofitioncJ 
&  circumftantiib  loci,  temporis  ,  ac  modi  quo  fuafio  illa 
adhibctur.  III.  Nos  intelligimus,  Deum  converfionitj 
futura?  certam  fcientiam  habere,  quia  decrcvitcam  :  fed 
lefuitas  fcientiam  linxerunt,  quam  medtam  appcUant,  qui 
Deum  dicuntante  decretum  fuae  voluntatis,  ccrtocf 
gnovifie,  quid  Tetrus  ex  innata  fua  libertatc  fadurus 
fet,fi  tali  modo,loco,  &  tempore converfio  ipfi  fuadcr< 
tur.  Sententiam  iftamhocin  locoficut  merctur,traaaf 
di  omncm  occafionem  praeripuit  nobis  Bellarm.  tam  \ 
gide  &  negligenter,certo  &  callidoconfilio,hanc  caufai 
cgit.  Illa  tamen  quas  fibimet  cxaliis  Pontlficiis  objici 
cum  frudupoffunt  ab  elufionibus  ejus  vindicari. 

6.  Bellarm.  Ob)efl.  Grattaefficax  nonefl  in  tUuftratuHe% 
injpirattine^feuvoc/^tioneacfuaftone  anftituenda  :  quiaiftaadlegi 
^  litteram,non  adgrMiam  &  fptrtttim  perttnent.  Rejpondendt^mei 
frimo  :  Multum  interefl  tnter grattAm  internAfuaftonis,  &  conctont 
externam  :  admovetur  aurtbus  cordislumen  infundtt  :  afftatinitiA 
k^na  voluntatis.    2.  ^amvts  froponere  objt^lum»  per  fe  non  ad^ 
Yitum^  fed  adliteram  perttneat^  tamen  ad  grattam  pertinet^  ut  eai 
{lio,  vel  eonciooccurratt  qua  eft  acccmmoda  hcmtnts  ingentoprAferti 
ft  accedat  internus  Do^lor  ,  qui  aperiat  cor  tntcniere  his  qus,  audtua 
tur  aut  leguntur.    3 .  Gratia  interna  quo  cooperatur  ettam  fhyfue  i 
eliciendum  aUumvoluntatis  deltberata. 

Proteil.  I.  Quicquid  intcrCtextcrnam  &  intcrnam  fu; 
fjonem  ,  in  eo  conveniunt ,  quod  rcvclcnt  folum^c 
monftrcnt  quid  agcrc  debeamu^j  ncn  doncnt  ut  agamu! 

noi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


HNBRVATVS  2^7 

non  rubminiftrent  viitutcm  rpnitualem  ,  auttiibuant 
F.  Jh'^/""!^ ^««'^^^'""^  rupcnatutali.  opcrationis  o  am 
luadent;  idcirco  cum  Pelagiani  utramque  concedcbant 
Auguft.nus  tamen  rede  pronunciavit  illos  agnorcere  Ht! 
fuN    n  fP'"  ^  ^^*^""^'"»      negarc  gratiL,  qu^per 

Varcz  d./l.i.  num.fy.^c,.  II.  Quod  Bdlar.  afh .  nut  de 
nnmo  hm^  W«„i«,«  fcr  ruafunem  ,      fairum  cft  ,  quia 

ai.o  njultis  adeft,  qu,  nullum  fnitium  habent  volunta! 
veiebonae  ;  .V  cont.adidlionem  implicat,  ut  ruafio  af- 
cti.mmmillius  rei  quam  totam  ruadct.    III  m  hac 
fuajione  non  poteft  proprie  conliftcre  efficacia  .,  at^^' 

curru.  ledionis  vcl  concioms ,  quae  eft  accommoda  ho- 
iini.  ingemo  ,  pertmet  gcne.aliter  quidem  ad  grariam. 
^  non  eft  gratiaqu^.  pcr  rubminiftrationem  rp,urus.& 
rpir,tual,s  nob,s  datur .  &  pioindc  cum^j  i I  . m 
mparat.ir,  dicitur  ad  littcra.n  pcrtinere.  Ncque  n^ajor 
.  cfhcacia  in  occurru  leftion,.  accommoda;  ad  co  i\  c?! 

mor\i^^;.'i'r,''"^'^"r  """^^^  tentatiomlTccom: 
modajadiebcllioncm  ruadendam.  5.  Quodadd.tU.U 
Iarm.de  gratia  tocperame,  mhilcft  ad  rem  rrpfemct  eni.n 
■•.4.  pnmum  adum  delibcratae  voluntatis .  quali.  eft 
nverfio,  pcndcre  facit  ex  gratia  operanre  tamum,  non 
cooperante  :  nosautcm  agi.nusdeconverfione 
itZ:  T    r"^:  ^^j"^'  Si  gratU  effcax  eft  ,nterna  fua/lcqua 

f»fjten,,utabefficacid,n,niu^^^^  n,fLternafua(l 
1»^ua  vocaturahquis.  ut  ap.um  e.  non  eH  ut  vccantem  nonLnat, 
C  onfequem  eft  abfurdum,ergo  Cr  antecedcm.  ''^ 

Bellarm.  1.  Certum  eft -vocau  a  Deo  multos,ut  aftum  e,s  mn 
ZTr""''"'  &  „  tempore,  quo  Deus  vliet  Ulos  nZ 

iA^arZu7f'  "  ^^*'  fr^v,deniurfequmm.,  ft  v^ 

'■.^-/''•"^- Scntentiae  hujus  copulat^pars  prior eft  ccr^ 
A  tifrn.no  talla  ,  fi  intelligatur  de  n  ocationefimplicter  r": 

.1  ftir^  r  •'*'?r''^'^°'^""^  •  P^^^  ^^'^"^  pofter  orcft  Jque 
^  faira.  fi  mtelligatur  ficut  Bellarm.  intelligit)  deprSvi! 

•.J^^^Sil!  -^^^-trinIecaincongruL4  vLtlo, 

'  .  ^f.^^^^m.  2.  ^odautemDeusfacit,abfurdMmv,dm  nonde* 
*et.  ettamftcaufam  ,gn»emus.  Deus  tamen  reproios  non  vocat.quanda 
^'^sdetfiquutur.s.quian.ntenetur  itaeos  vocare,  &JuIiepZeft  d^l 
''^e-Voc^t  autem  quandovtdet  non  fequuturos ,  tumit  oftendaturvis 

■  (>ber,arb,tru,  tum  propter  eJelics,  ut  ,pfi  ,n  perd,t„ne  al  ,rum  ,nuut 

"HKftttnit*  tn  Dtnm  refnre  pojfunt,  J>rfteff. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiucecl  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


168  BELLARMINV  S 

Pr$teft.  I.  Si  nondebct  nobis  videri  abriudum,quoff* 
Deus  facit,etiamn  caufam  ignoremus(quod  unumpK 
hie  dicitur  a  Bellarmjtum  certenon  debuit  Bellarni; 
petulantias  AiJr  indulgendo  fic  Deo  oggannirc ,  ut  '  ^ 
r<tp.  II.  Si  hadqmrum  cor  Dominm  pttlfat  t  »»n  habentfu]i  . 
MxiUum  «ftrtendi,ct4r  obfecnDomtnm  pnlfatintn  igmrat  eos  aperirt  i 
nonftffe  f  an  ftultus  non  ejlrt,  qui  oHium  vttint  pulfaret ,  ft  ctrtofcf  \ 
ret »  neminem  imus  effe  ,qui  apmre  fofiit  ?  I  I.Quod  Deus  nor 
tcneatur  congruc  vocare,lioc  ex  aequo  verQ  cft  de  omni 
buspcccatoribus:  nonpoteft  igitureffe  caufacurP 
quofdam  nonvocaret  quandovidet  fequuturos ,  i. 
quam  omnes.    I  II.  Exillis  quae  Bellarm.  profei 
caufis,  curDcus  vocetquos  vidct  non  fequuturos.i 
iibimet  refpondere .  cur  Dcus  vocet  quos  novit  non  w.i 
beregiatiam  fufhcientem.    II II.  Quandoquidcm ccr^ 
tifnmumcft,nemincm  converti  ,nifiqui  congrucvooj 
tur,  culpainobedientiae,  vel  non  converKonis,  aeque p« 
tcft  referri  ab  impcenitentibus  in  Deum  ,  non  congru*^ 
vocantem.ac  non  fufficicnsauxiliumcommunicantem- 
imo  majorecumfpecie,  fi  fjepe  non  vocat  eosquosvid 
fequuturos  fuifle  fi  congruam  fuafionem  haberent.Co 
pefcantigitur  lefuitas  mfanos  fuos  clamores  ,  de  cu 
pcccaci  oc  mortib  in  Deum  relata,  per  cos  qui  negant  fu 
ficiencem  gratiam  omnibusdari ,  idque  exDeidecret 
Bellarm.  Objeet.    Iffa  exphcaiio  grati<i{quam  tradiJit  Bellar. 
pArum  aui  nthtt  diffcrt  ab  tpinione  iUa ,  qud  ejjicaciam  gratid  m  vt- 
lumate  Immanapitiit  :  quam  tanun  BtU.  anteafajfuseji.altenam  eff, 
a  Scnpturis ,  everttrt  fundamenxtm  pradellinAtionis  divina  &  abih 
fi*m  ejfc  HominisgrattA  efficacis  : 

Bcllarm   l.  Difcr.pant  tft*  ftntentia q»od  prima  opiniovut 

ejjicaciam  gratia  pendere  a  voluntaie  humana  ;  noftra  vtro  penden 
vuit  k  vtluntate  Dei. 

Proten.  Hsecdifcrepantia  confiftit  in  fuco  foloverbo* 
rum.  Nam  I.  Nihilponit  tertiafcntcntia.quodinprim; 
non  continetur  ,  praetcr  congruitatem  fuafionis  finguU; 
riter  congruentis  ingenio  eorum  ^  quibus  gratia  recip»' 
tur  :  haecautem  congruitas  in  circumftantiis  loci.tcmV 
poris,&  fimilibus,  una  cum  complexione  &  naturalj 
difpofitione  hominis  vocandicollocat.n.  Vel  igttur  c» 
iftis  circumftantiis  imm.ediate  &  proxi me  pendet  effi- 
cacia  gratiae,  fecundum  iftam  fententiam,  vel  ex  volun- 
tate  humana.  Ad  illas  autem  circumftantiai  effic 
iftam  referre,  indigniuseft,  quam  adarbitrium  voi  ... 
tis  humanae.  Sequiiur  enim(ut  rcfte  obfcrvat  Alvarg 
difp-Si-  /r.9.)  qued  ultima  ratio  dijfertntialis  ,  proptcr  quam  atixl 
Unm  gratia  tn  efftax ,  fit  redrtctnda  ad  aliquid  nainrale ,  fcU.Ji^ 


\Hi  cteiitcmmacup:t  mctunem  eo  moioMo  ,  &  temporeTaTD  L''. 

la  i tC^;  ^«"S'"'"  hoc  cft  plane  pr^ftfg.ofum.Siinter, 
la  &  extcrna  motio  fivc  cxcitatio  eratil:     ^o^Vn,  7 
M  ^us  «,am  &  tcmpus  iacm.cum  fim  if/bTs  circumfe 
•»edcongruuntumus,&nonalteiius  ingenio  Tutlmio  J 
oluntatis.tum  unicacaula  difibrenti^  eft  in  eo.^m 
.lenti  mgen,o&  voluntate.  Quod  enim  eademrpeci  ll 
mus  oculis  convemant,  &  noiT  alterius  ,  cnuSnon  Jft 
fpec,lUs,red  in  oculisquibus  adh,bcntui'  Q  od"ma 

um,&nonalJum,caula  non  eft  ,n  t»ntarinn^  r  f 

nJ?  ,  u  non  aliaeft  efficacia  erati^ 

|i  in  fidelibus  adbeneagendum,  quam  cfttentationS 
'ut  P'""'^"''"'  admaleagendum:  &Trorde 

'nt»^Sp  "L'7°"''  magispendet  ex  vol unta^te pec, 
S  ^.^f  ^  P"^'*''  ^«"tant.s  .  fic  efficacia  grat,«  ma^s 
ndet  cx  voKintate  bcneagentis,  quam  Dei  ai  bonX 


C  A  P  V  T 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


lBttA«.MlWV» 

C  A  P  V  T  IV. 

De  Communicatione  Grati». 

T  H  E  S  I  S  I. 

VuteuL  inChufii  eJmpU  eonfl.tutum  .  ut 
fergrat,am,qu.ifi'nfMterp»tu.tfer  naturam  inj^^^^^^ 

^uuir  internam  excitationem  flufent.s  voluntat.s,  ut  P^/jr"  f^''^^^ 

pcfret  h.mo  d.v.na  ai.mflere  maniata,  In  »/'^'"'-2' ^^^^'^ 

mL.nternameffefimfl.c.terneceffar.am.non,u^^^^^ 
dum.red  adperfi(.eniMmv.rtutHm.Pera.  Caflian"^e"am,4uc. 

pLnue  homin..  -'^l-ntatem^.mo^uofi^  nolent^^^ 

trahere  ad  bonam  volHntatem.CoUat.  1 3  .taf.  I ».  1 7.<ir  1 8.  mc  igi 

tur  eft  qnintusftatus  erroris  Pclagiani.  t,«;-;t«, 

\.  Bcllarm.  Cath,l.c.  feri  .mnes  ^'^^* '"^^tZnZ^^ 

ffo  lcc.&temfore,fufficieHS  a»x.tium       ^*''^'' ^ ''''"^/"'f/ 

tnientegrat.l.neLlnMnr-^^*"^^^^^^^^^ 

Ft.tin.  Ambiguitas  latct  in  ifthoc  termino  ,  i;ne|r4/i 

^imm..  Siccnim  Bell.ipre ffat.a  exc.tansh. 
po^Lraveniens.  rurfu^grat.a  oferans  eii  etiam  fraven.em.  icmqu^ 
\mn.rzratiaprior,fLveniins  dici  fotefl .  fi  comfaretur  adfofltH- 
r  inHliVautcm  verbis  intcUigit  Bellar.  gratiam  tar^. 
tumexcitantem.vel  fuafionemfufficientem.  Senfusigi 
tu  morum  CaTholicorum  eft.  Omn.bus  dare fufficentem  gra 
lamTtamen  fine  fuffiaente  gratia  nem.nem  H^i^^^^^^f/r^^ 
pter\,velaecifere.  Vbi  I  «bfervandum eft, quam difnc^^ 
5it  d  fcrimenaliquod  fpeciofu«i  'nv^nire .  mtcr  fentcn 
tiamPclagianam,&Catholico  Pontifiaam.  Bcllar.nu 
lur^  potuft  oftender* ,  niG  ridiculo  &  exf.nfo  fermonj 
eiuar^vis  .mnibus  deturfufficiemgratia,tamcn  /^»^'''7;^^;';'^  "^! 
pteHgratiamaccifere.  Difcernit  cnim  res  n>^>^"^f^«"" 
Vias,quafi  tantum  effent  diverfse  :  haberc  g'-'-^tum,&  a 
cipcregratiam  finegtatia.  a.  Obfervandumetiatri  Pcli 
gianosnunquaainegafftjratiam  umvciralem,  r«tn^^^ 


E  M  E  R 


y  A  T  V  9. 


Tft 


i^non  efficacem,  ftalem  enim  contrnrer.,-.», 
moipfis  movebat.  nequccaufa  uIlaTft^Mr T 
xime  naturalcs  &  caina!^^  fnin,  i     • '      homines  ma- 

nare  &r  n^ri^n,,;^»,  '"'"^"^^"^"mnomi- 

pifiatTr*  d^Ben^rJ;*v  •*  ^ ^  «  P^"'^"^  ^ntro- 

lePe  at'o  norJwr    >r'^^^     P°'^^'  Auguftinus 

/.  Nam  i.quamvis  non  indicct.in  iftis  verbis  uuoJ 
iixjhum  mtcH,g,t,rufficiens,an  efficax.fatis  tamen  con 
lat ex  „s  quae jam  difta  funt , affirmat ihoc  abb?o  1 
ux.hotantum  illoquod  fufficiens appellat  Hocautem 
'elagiani  non  ncgarunt  de  fuafione  ,  ut  vldcrc  eft  aoud 

^fcfcrt^'?'-  7^'' '^'^A'^  ^^'^S'-^"'  rentt^da;^^?;"^ 

ns.  utpropua-volunm,  ,,nfef.Uat  .Det  donrinam  ,   Z 

we.Aom.  fHbfequcmconfenfionefcflatmr.  Ncc  revera  vei  cre 

d'b'en.  vo?'T"'P"^^^^  quifquam,  auxilium  f  Jfi 
d  bcne  volendum  .  praerequirerc  ut  conditione  anrer^ 
cntcm,  voluntarem  bonam.    a .  De  auxil/o  et^ficrcf  a J 

.isconrfum^r"^"-,';"^^^^^^^^""^^^^^^^^ 
inde?e 7acLTn;^;Tf      ''''''''''  ^"^"  ^fHcaciam  grat4 
iteronoVJ  r        ^'^"^  coopcrationc  arbitrii  hifmani: 
itcr  quos  Icfuiraer  piimum  conft ituunt  aemen.  Bellarm 
f  oc  an,„  docuit  cx  illis  verbfrifa  c  eiAS^ 

.1      """"'^^^^^^^^^''^  mPcIagianis. 

\n^antem  utcttam  purgari  veltmus,  pcr  ranfii  fhnitu<  mf«/wL 
.f.rau.nem  fieri  anfite.ur.refinst  #  5;.r,,«,fX"r*"'* 
i»eii«,m.2.  ^«Mt//ww  grati^  Dcimn  AfHoltttr  mnlim 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek^  Den  Hoog. 

224  E3 


m 


BBLLARMINVS 

'preten.  Vcra  quidcm  agnofdtur  haec  propofitio  a 
omnibus  Chrittianis:  fedfi  de  fuffiacnte  gratia  intclU 
gatur,non  videtur  ab  cis poflc  dcfcndi.qui  omnibusea 
Saii  volunt.nifiillamgratiam  quae  um  eft  tantum  fuf. 
ficiens,  refpedu  altcrius  dicerc  yelint  plufquam  fufh. 
cicntem.  oSicquidfit.Pontificu  ^Pelagiamshacfenten. 
tia  non  difcriminantur.  lllienim  gratiam  fccundum  me-j 
ritadari  volucrunt. 

<.  Bellarm.  3.  NuUa  t/fet  iu  De» iniqmtas » fi  ncn Colum alt-i 
quibus,fed  ettam  tmmbus  hminibus  mxiltHmfufftiensAifaluten.s 

^pmen.  Quamvis  vcrifllma  Ct  haec  propofitio,  nihil  ta- 
mcn  pertinet  ad.  communicationem  gratiae  Cquomodc 
fcilicet.aut quibus fiat)  cxplicandam.  Accipimus vero  ui" 
tcftimonium  ,  autconfeinoncm  corum  clamohscalunvi 
niis  opponendam.qui  illam  dodrinam  crudelitatisaccu- 
fant.quje  gratiam  tradit  minori  pertihommum  commu. 

"ic3ri.  ^  ^  .  ,.  t  r 

6.  Bellarm.4.  Sivedetur  fuffittens  OHXthum  mnthus ,  yiv.r, 
tantum  altquthus.  nos  tamen  de  nuUius  falute  ,  dtnet  in  bac  vitafue- 
rit,  defieraredebemus,  ntqueab  hUo  fubtrahcre  correptiottem.cxh-ta- 
tt0Hem,&  alta  charitatisofficia.  . 

Pretefl.  Vcra  eft  ctiam  haec  propofitio  ,quann  is  len 
propofitamnonproprieattingat.  Eam  autem  nos  oppo- 
nimuseorum  infaniae  ,  quipraedeftinatiomsdottiinam ; 
iftiufmodicharitatisofficiis  inimicam  efle  niigantur. 

7.  Bcllarm.  5.  AHXtliumfufpciensadfalutem,fr»  leto&te 
fore.mediate,  velimmediatecmntb»s  datur.  lis  qui  ufu  rationis  utu 
turdatttrimmedtate  :  iisautem  qui  rattonis  uftm  mn  habent .  me 
diate ,  qucmam  parentes  eorttm  Bapifmum  iffis  ptcurare pffunt , 

rjtliint.  .  .  . 

Protefl.  I.  HiecpropoCtionon  diftinguitPontihcios  ;tO 
rdngianis  :  fcd  unacumillis  contradicit  Apoftolo  Rom:< 
10.  quomod»  credent  ei  quem  non  audterunt  ?  quemodo  autem  au^t 
Ment  finepraditante  ?  «.  Quod  affirmatu r  de  omnibus  iis  qu  | 
ufum  rationis  habcnt ,  illos  fcilicet  immediatc  habcr ! 
giatiam  fufficientcm  adfalutem,ab  expericntiaipfa  fatiS 
rcfutatur,  quaconftatmultoseireinmundo,qui  rationi 
ufumhabent,  quitamende  falute,gra:ia,fide.converfio 
ne,  nepcr  fomnium  quidem  cogitarunt.  3.  Mediatada 
natiogratiae  in  potcftate  parentum  coUocata ,  cft  com 
mcntum  omni  expartc  ineptum.  Nequc  enim  haben 
omnes  parentes in  vivis ;  ncquc  parentibus  omnibus  no 
tuseft  Baptifmus;  nequc  omncs  iiqui  norunt  Baptif 
mum  pofl^^unt  illnm  quibus  volunt  procutare,  neque  dc 
niquevelex  Baptifmo,  vel  cx  voluntatc  parentum  pen 
4ctgutia&falusUb5ioiuin*  i^ilUi 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


vtrti  pojftttt.  '  '^'*'J]tt  tun  virei  qtubtts  cou  . 

Prctc^.  Illa  exhortatio  non  pervcnit  nmn<.c  «  - 
urum  r.itionii,  habent :  neque  rea.,  m.  •  r  ^"'^^  'J"' 
^flc.  nifi  omnes  .-,d  ^uos  peTvenent   vire?^^^  '"^ 

P.  -.f.^''r; 
ant  &onerant..rfcnAipec«ti.  ' 

Bell.rm  8.  I.Tim.l.  W/  LmiMyK  fm 

fc».:  &  lim,f,  planemodfdThisX^^^^^^^ 

ic/pondet  Bellatm.nusPclagiaSis.  V.,  BclUrm,,,. 

^   -'rji^iai- JZ;lia  lterr.^r . 

i  •'ffi;tr'cr?*i''^''°"- 

«.  BeH, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^-A  B  B  L   L   A        M  I  N   V  $ 

8.  BtW.e.  AuxtUumD»  fufiaem  &  necejfarium  arefurgen^ 
dumipfcc4t,,etft  nuUt  defit  pr,loco.& ttmfore.ncn  tamen  adeft  cmm" 

^"'ZuTl.  Limitatioiftalubrica&  Sophiftica.^:«/.ro«ir 
tempcre.  cxplicatur  a  Bcllarm.  aequc  •'^'^b.gua  phrafi  m  ti- 
tulo  ca  hiinis  6.  prout  juMcat  De(timuneraf»aeffedtflr,buend4, 
Si  detur  ieltur  tantummodo  in  pnmo  momento  quo 
quis  adufum  rationisacccdit,  aut  in  ultmio  vitaemo- 
^ento.  Bcllar.  fibiprofpcxit  fatis.illud  cmm  cft  pro  lo- 
co  &  tempore.Alii  funt  Pontiticii.qui  quamvis  nihil  ha- 
bcant  dicendumii.  /•«(cujus  revcra  nulla  ratio  habetur 
in  communicatione  gratiae)  illud  tamen  quod  .^«"tJJ^ 
tcmpcre  explicant  dc  tcmpore  pr^cept.^cbUgattcmi,  quo  qms 
pcccarct.  fi  non  refurgcrct  apeccato.  Bccan.  deauxi.  ifti 
autem.hacinpartefuntfutiliores  ipfoBcllar.  nih  quod 
iUoetiamtale  quid  habeat  cap.8,  tunc  ma^tme  temfui  efl  cf^ 
fortunum,  cum  mn  poffunt  fine  ccnverfione  vttare  peccatum  -.fic  lO"- 
quuntur  ifti  nugacorcs.  quafi  ahquando  hcitum  effet  pec- 
«tis  indormire.  iicahquando  tantum  obhgarcntur  ho- 
mincs  adDcum  converti.    1 1.  H^cpropofitio  non  um  i 
rcipfa.quam  loco  &  tcmporc  «iiftinguit  Pont>fi^'°^^^^?,r 
laeianis.  1 1 1.  Si  non  fcmpcr  adcft  ifta  gratia  1  ufhciens. 
tum  ludcbat  anteaBcll.i.i.r.ll.  cum  cam  piobarc  vo- 
lilit  CX  iisvcihii:  vcifemperreiiitiflis  Spirttu,  ranat. 

9  Bcllarm.  7.  AuxdMmfuffictens  ac  neccffar,um  ad  vttanM 
fecctta,  omnthuihcminibui.&crrtni  tempote,  velimmedUte.vel mt^ 
iiate.  ddivinabeniviitatepra/Utcir. 

rrcteft  I.  Videtutquidem  haec  propofitioahquid  *- 
liud  fonarequam  Pclagiani  diccbant .  duTn  omnia  tribuit 
auxilio  divino  :  fed  verbis  mutatis  cadcm  fcntcntia  reti- 
netur.  Si  enim  Pelagias  cogitaflct  de  auxilio  aho  quod 
omni  homini.omni  tcmporc  adeft  .  prstcr  illud quod 
poiTibihtatcm  natur«,&  poteftatcm  libcriarbicrii  voca- 
bat.adeo  infanus  nunquamfuiffct.utfineuUa  ncccffitate 
de  viribusnaturae  :  abltraaecontenderet  adverfusauxi- 
liumquodanatura  nunquam  fcparatur.  Bcne  igicur  ob- 
(iivat  Bonavent.in  a.  d.z».  de  p.irt.  Ub.arb.j.i,  Hoc  futt 
quci  decfptt  Peiagtum  .  ciucditberum  arbitrtttm  nunquam  desittmtuf 
•mnivraiia  grattidata^U ipfepcfft  grattaattrihuittffiuAturA.  In^ 
foelicitasfuitPcUgii.quod  illofcculo  ne  no  Catholicus 
docuit  eratiam  ad  peccata  vitanda  ,  aequc  communem 
cflc  accft  ipfanatura.    II.  Siiflu»  fcntentia  yel  inter 
pontificios  fuiffctdiu  rccepta  ,  non  adeo  incpn  fuiffcnt 
Schohftici.utfolicitedifputaffent.quid  finc  gratiapo/lit 
homolapfuspraftarc  :  quiafccundum  hancopinioncm, 
nttUHS  iiomoulUbi  fincgratiatcpcntui.   I  H.  Nimis 
"  *  con- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I.  d.29.  aliam  rationcm  cfFc  vult  vitandi  peccata  illa  o 
runt  contra  prarccpta  naturalia,  &  aliam  vSVi  bJn  S 

cZm  Sfft-  ^"^^^P"  f"P<=rnaturaIia.P?Jr^>c  Schol^^ 
corum  diftinguunt  inter  peccata  vcnialia  &  mo  ta  fii 
intcr  vitationcm  pcccatorum  omnium  mortTliur^  i-.^ 
{ivc  ,  &  omnium  ,oUeaiv>.  NonnuIIi  et^m  riftr^»  Z 
iftam  potcntiam  vitandipcccatradpotSm  S 
qu,at.on  audcnt  aflcrcrc  ^0^^^^^^  BH l * 

^fSsobfcurit^^^^^^^ 

adco  cft  falfa .  ut  utrinquc  l^uidanir  iW  ^fo^s  P^n^^^ 
c.os.quorum  alii,  ut  Scotus,Occam.Gabr  cufoccn" ^  ^ 

?rcr  roVhoTa  Sdu^nt-  '^^^'^^ 

ttunZTTr'       f'^f'fi'"C^it  Mcdi^ain  7.i!aTo7 
fum.  Idem  doccnt  modeftiorcslcfuit*  Qm  Vrihu^r^ 

Srifm,  *  culfampeuAtifu^rejicereim 

reifcTrfinD.!^^?'!'  P°-^«^,^'^bolusculpampcccati  fui 
rejicerem  Deum,  an  igtiur  divinsegrati»  fufficiens  aux/! 
Iium  ipfietiam  pr^ftatur  II.  Bdl. ipfcpropofitT^^^^^^ 
tertia  conceffit ,  nuUamf.turnm  in  De,  m,^Sm?r?o^«^^^^ 
i>.>un^busauxsl.umfuffaemad  f^uiem  negjt :  qui  qu^fom  *' 
P^^^^trvTaS'^  ^'^^^^'"^  ncgetalxiIiuS.  ^^^tnT.i 

II.  BcIIarm.  Prohatur etiam  ratitne.  Nemt  peccntinetauU 
v,tare  n.n  pctcff.  N,fiig,tur  cmnesfemper  haterel  ZZm^,^, 
*»ffent  vitarepeccata.  peccanJo  non  peccartnt 

•jnh'^?r;.ff''^j*''^''  P^^*^'^'^^^'^^'*'"^^'^  auxilium  gratiaj 
Jnn;crralis,dumejuseffcaumcflcvult.  quod  homlncs 

^5"'  "5L"^*'^  optandum  fuiffct  humf! 

ne^a^.^^fHn^  g«t,^^rempcr  car^iiffc  1 1.  Pcccat  homo 

Prcten.  Intrmfecaillanaturae  libertas ,  quse  requiritur 
^  peccatum,  eft  m  omniadu  voIuntariolquipXen  a 
«nfiiio  :  quiaillcquicerto  confilio  aliquid  vult  nriud 

Y  7   4  ideaj 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


^75  S  1  X  L   A  R  M  I  K  V  S 

idem  vcllet,H»^mvis  potcftate  maxime  abfolutapofrtf 
contiarium  vcllc* 

C  A  P  V  T.  V. 

Argumcntaquaedam  nofti.i^contra  5  &  7  propofitionem 
Bellarm.  quibus  docuit,  neminem  cfTe  ,  qui  non  ha- 
beatauxiliumfufficicns.pro  loco  &  tempore,ad  con- 
verfionem  ^lpeccatis  commiilis,  lemper  autem  ad  pec- 
cata  vitanda. 

1.  Proten.  Scriptura  teftatur,quofdamhomincsaDeo 
indurari,?c  excoecari. 

Bellarm.  rtccredtmHSy  Detim  qHamvis  non  femper  ^  tAtmenpro 
lcco  &  tempoYe^tfits  etiam  poYrtgcre  auxilit^mi  quo  pojitnt  ccccttatem  (T 
duYttiem  a  fHocorAe  rcpelleYe  ;  U$m  fcihcet  crrn  tnn  pcjitnt  finecon^ 
^eYftone  vitaYc  pcccaium» 

Protefl.  I.  Bellarm.  ipfe  de  amifi'.  gratiae*  Ub.z.  cap 
fic  dcfcribit  excoecationcm  &  obdurationem,  ut  illa  tieri 
Ak^t^  ut  homo  juslo  Deijtidtctd  p3ccataprxterttaptinicntis  ,ita  d 
ftituatur  auxtlto  divino  ^  ut  non  pofit  moYaltter  non  cadere.  Anpic 
credi  potcft  ,  Dcum  fimul  fubduccrc,  &  porrigcrc  auxi- 
lium,  quo  quis  coecicatcm  &  duritiem  a  fuo  corde  repel-i 
lat?    II.  Si  induratio  confiftit  in  posnali  auxilii  dcfti- 
tutione  ,  quomodo  poteft  induracus  ,  dum  talis  manct, 
fufficiens  auxilium  haberc  ad  duritiem  rcpellcndam,  nifi 
qui  judicioDci  dcftituitur  auxilio ,  auxilium  habcatad 
dcftitutioncm  illam  judicialcm  repellcndam.    III.  Si 
tum  adcft  induratis  auxilium  fufriciens  ,  cum  finc  con-^ 
veifionc  non  po^Cnt  vitarc  pcccatum,  tum  femper  adeft. 
nam  qui  funt  mdurati ,  funt  in  peccato  indurati ,  &  ipfa 
induratio/^ut  Bellarminus  fatetur*  dc  Amifi.gr,  Ub.z.cap. 
J4..)  eftpcccatum  ,  &  caufapcccati.    I  V.  Mifericordia, 
&  induratio,inter  fc  opponuntur,ica  ut  cx  uno  affirma* 
to,alcerum  negctur.  Rom.9.18.  Confequentia  igitur  cft 
fitma  :  hic  homo-cft  induratus:  crgo  cilauxiliis  gratias 
&  mifericordise  deftitutus. 

2.  ProteH.  Ador.  I4.16.  &c  17. V.  D^«5  Itmtiit  cmnes 
gentes  ingreiivtasfuas. 

Bellarm..  1.  Hoc  eil^non  ta^n  LiriticY  y.^com  grAii.iDci.ut 
foRca:  feci  mn  prcpttrea  deftiit  unquam  ea  menfura  grattd,  ^ua  di-» 
ztna  pro^jidentia  fufficicns     neceffarta  vifa  efl. 

Protefi,  I.  Dilfimulat  Bellarm.  quceftionem,&  aliud 
rerpopJec.  Qusericui  de  gratia  fufticientcad  convcilio- 
iicm  apcccaci^  commiifib,&  adaliapcccaca  vitanda  :  ille 
nutcm  rclpondct  dc  gracia  fuflicienre  divlnse  provideii- 
I  I.^Cvacu  iUa     7?  nunc  fiuit  mter  multab  gcnccs, 

l.O.i 


i 

m 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BNIRVATVS.  177. 

noncft  faltem  plus  quam  fufficicnsadconveiiIonem,5c 
ad  oninjapeccatavitanda :  illa  igitur  giatiaqaam  Bellar. 
_inorcm  agnofcit,  non  fuit  fufticicns  ad  harc  etFeaa 
producenda. 

Bellarm.  2.  DtuimnreliqtiitfemetipfttmJiHetesIimmc. 
Proten.  H»c  eft,  ut  A&or.  14,1 7.  dedtt  fluviai.at  prtftitut€ 
temftrafruntbus  proftrendis  yimplens  ato  &  delecUtune  cordane^ 
fira.  numquid  hseccft  gratia  fufficiens  ad  refurgendum 
apeccatis,  &  adpeccatavitanda  ? 

Bellarm.  3.  ^poslclus  addit  Adi.l^.zy.fttuip  cos  Deum 
^uarercf  &  mvenire. 

Prctesl.  Bellarm.hoc  addit:  Apoftoli  vcrbafunt : 
fUArcrent  DcmtnHm  .  ft  forte palpando  eum  invenirent.  Nihil  hiG 
depofe  .-faltem  ad  refurgendum  apeccati>,&  omniapcc-. 
cata  vitanda. 

...  4.  ^pislclusKom.l.zo.etfdem  tentiles inexcura^ 

Hlesfuiffe  fonfirmat. 

Prcteft.  Quia  fcil.  Deum  non  glorificarunt  fecundum 
notitiam,  neque  etiam  fecundum  potentiam  fuam,  fed 
.•  cicntes  volentes  peccatis  indulgebant. 

3.  Proten.  R0m.i0.14.  Quomodo  credent ftne pr*dtcante* 
Bellarm.  ^tbs4S  Eu/ingcHum  non  pradicatur ,  pofunt  a  Dei 
'  'xcitart  adDeumcredendum;&  extali  fideexdtnri  pofuntadcra^ 
*  icttibus  iP' elemofynis  majusfidd  lumen,  a  Dco  impetrandum  :  cujui 
et  exemplmn  habemtts in  C«r»f//«.  Aftor.lo.  H.ibent  igiturauxi'. 
ium  quc  pofiint  non  immediate,  fei  inediate  cenvcrti. 

Proten.l.  Siibterfugium  hoceftmanifeftum:  quse- 
iturenim  de  eoquodtic:  an  fufiiciens  gratiaommbus 
letur:  Bellarm.  refpendec  deeoquod  po/Iit  fieri.pcr 
niitatamDcipotentiam.    II.  Vtfuo  commentoiUu, 
a:  verbis  allcgatis,  aljii  Pauli  veibis  eodem  loco  pofitis 
^-edc  contradicit:  Affirmat  enim  pofle  hominem  fine 
deChriftiana,  &  gratia, cfficaciter  Deum invocare,ad 
lis  fidei  lumen  impetrandum.  Apoftohis  autem  con- 
ftitifta:  qucmtLlo  invccabunt  ?  qttomodo  creuent  f  qucm»doa»-m 
itnt!  itautfidem  Chiiftianam  pendere  faciat  exaudi- 
i  11,  &  mvocationem  exfide;non  fidem  ;<c  auditumex 
'tivocatione,  qui  perverfus  eft  ordo  Bellarm.    III.  Si 
sec  fitlex&  communis  curfus  grati^  communicaiidse 
f  oiajoripnrti  generis  humani,  mirum  cft  nullum  exem- 
lilumpo/Tc  proferritalis  procelfusgratias ,  prseterquara 
unoCenturione. .  IV.  Corneliiexemplum  non  qua- 
at.NuIlacircumftantia  fuadet  magiseum  tum  tempo- 
fuiffc  infidelem,  &  nonconverrum,quandoorab^c,& 
eemofynas  crogabat ,  quam  altcrum  illum  Ccnturlo- 
sm ,  cujus  fidcm  Chriiius  ipfc  dicitur  admir^tus.  luc 

Yy   5  7  91 


•I 


Early  European  Books,  Copyrlght  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


278  BELLARMINVS 
7.9.  Hucaccedic»quod  Carthufianus  in  Ador.  10.  habet: 
Z>e  Ctrneli»  iiCHnt  Dcclerei  ,  quod  attte  affaritionem  ,  hAhmt  fidemt 
qui  eft  virtus  Thethgica,  fidtm  formatam  .  charitate  truatam  ^fidem 
dcChrint,falt*mimfltcttam,i!r  tndifiinnam.Thomns  ipfe^quem 
folumBellarm.  hic  laudat,  ut  fui  dc  Cornelio  judiciiau- 
dtorem  ,  difertii  verbisipficontradicit ,  &  nobisafTenti- 
tur.  2.2.     10.  4.4.3.  w.  ^S' 3.  1  6>i  m. 

4,  Pr»tei?.  Iohan.6.44  4^.  NemofoteftveHireaimetnifi 
Patcr  traxerit  eum  :  &  omnn  qui  audivit  &  diiuit  a  Patre  ,  /ti  m» 
venit.  Nemopoteft  venirc  nifi  qui  trahitur ,  non  autcm 
trahuntur  omnes  ,  quia  non  vcniunt  omncs :  ergo  non 
poffunt  omncs  vcnire. 

Bcllarm.  I.  Trahuntur  omnes  :  trahi enm  eft  ai^re.  Non  au- 
tem  ventt  omms  ^ui  auiit ,  fei  omnis  jui  auiit  &  itfcit  :  &  hdc  c9  «J 
rratia  efflcax.  ■ 
Pitteil.  Nihildici  potuit  vcrbis  Chriftiraagts  adver-( 
fum.   I.  Chriftus  rationem  rcddit  quare  non  omnes 
vcnirent  ad  eum  :  quia  fcil.  omnes  non  trahcbantur.i 
Bcll.rerpondct,«»i»«  traht.    II.  Chriftus  manifefte  di-i 
ftinguitinterauditorcs  fuos  ,  quod  quidam  eorumtra-i 
hebanturapatre,  quidamnon:  Bellarm.  refpondet,/r^''; 
tffeauitre.    II  l.  ChriftuS  tradionem  collocat  m  adio- 
ne  Dci  efficaciflima  fater  trahit.  Bellarm.  cam  ponit 
adtione  ir.cfficaci :  trahi  eftauiire:  nonvenit  imnis  tjuiauiH^ 
I  V.  Chriftus  cxplicaturus  qiiid  fit  trahi,  dicit  effeitceri^ 
mDeo  i  Sc  quld  <i»ffr<,afhrmat  effe  audire &dtfcere.  Bellaim.  1: 
contra  trahi  vultefrc  audirc;  <lj«ri aatem  Sciifcere,^\md 
nefcio  quid,quod  Chriftus  vel  noluit ,  vel  non  potuit  1  lig 
cxplicarc.    V.  Chriftus^raA/nllos  dicit^i*»*^  iatum  eftt  i 
Deo.verf.S^i.  quo  dono  diftinguit  alios  abaliis,  inter  fuoS'^ 
auditorcs,  &  difcipulos  a/rr/^^,  Bellarm. contra 
trahidicit,itauthoc  dono  ncmo  u:ms  poflitabalio  di- 
ftingui. 

Bcllarm.  a.  Potefl  dici,Deminumloquidetratiacfpcaci.  D#-  3i 
titur  autem  non  poffe*t/enire,quinon  trahtturpt  r  ef^c/icemgratiam,n»t»^ 
quoi  abfolute  non  foftit,  fei quia  infaUtbtUttr  non  veni  t. 

Proten.  Sccundse  igitur  cogitationcs  Bcllarm.  funtfH 
abfolutc  pofTccum  credercqui  non  t-ahitur  a  Patre, iion* 
doceturaDco,nonaudict^c  difcif,vcl  cui  noneft  datum" 
a  Patre. 

5.  Bellarm.  Oclava  pifojino  tft  :  Quamvts  f^ratta  fuff.citm 
»mnibusJetur,tamenpraieftiaattt>»is  divin*mUa  ratio ex parte  no^ 
ftri  Aftsgnanfoteft  ,ne£tniiti»  quiiem  fme  quano»  pfa.iirftinAretiir 
$squi  piadeSiinaUtr. 

Prttell.  Deprioreparte  hujus  ajciomatis ,  fatis  eft  anv 
tca  didum,  Pars  poftcrior  cft  vci:iinma,prout  fonat. 

Scd' 


«r 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I 


INlRrATVS. 

Scd  I.  Obfervandumcft,  hacfentc 


t79 


t  ii«ciciii.cntia  Bellarm.giavif-- 
non  tantum  Scholafticos  varios. 


li 


limj  erroris  damnari  _    

/ed&  ncotcricosPontificios  quamplurimos,intcr  quog 
aji5{,t.jlpAinc  magni  (quamvis  nonbonijnominislcfuitse.  Intcr 
|k:  ^  alios  ,  Bccanus,  quiaccrrimusnoftrorum  cftcalumnia-. 
p-  ^  ^o^dc  praedcft.parc.2.cap.3,hocponit  Fundamcntum, 
.  .|^tamquam  rcgulam  ccrtam ;  Si  ofiendimm  huncaut  illi4m  effe-* 
llum  pr^dc/IinaiLonn  dari  nohis  ex  meritis » jam  ofienfum  erit  MpA^ 
deUtnattonem  qncad  iUum  effeclum  faclam  ejfeex  prxvifis  meritis. 
Aflumit  autemibid.  degratiajuftificationis:?/^nj<ie5r/;o- 
lafiiciputant  mentum  de  congru§  recle  cohsrere  cum  gratuttajuslifi-m 
eatione.merttumfidet  & dtlecltonis.  non  pugnat  cumgratuttajuslifi^ 
eatione.  Scd  dc  gloria  magis  audadcr  pronunciat :  dnfiai 
fxScripturis  uitam  aternam  dari  exmeritis  gratia  condigHis  :erg% 
dubttart  non  potefl»  qutn  ab  dterno  pr^parata  fit  ex  prs,vifione  mertto^ 
fum.  j^are  ab  aterno  hi  eleclt  funt^  non  iUi,  caufa  eil.quia  hifecem 
funt  bona  opera,  tUi  non  fecerunt  ,  fctl.  in  prAfcientia  Des.  &  ita  fen^ 
tiuntgravesTheologi^  Camerartus^  MoUna^Ofortus.  Turrianus^Vaf^ 
iue7^^& alii.   I  I.  Obfervandum  ctiamcft,  hancfcntcn^ 
ciam  nulIomodopofTcconciliari  cum  iisquse  Bcllarm. 
antea  docuit  dcgratia  cfficaci ;  niliqucmadmodum  cffi- 
'^MpMciam  gratiae  in  co  pofuit,quod  fuadcatur  Ipfi  co  modo, 
V  ^  loco,  tcmpore,quo  Dcuspraevidit hunc  autillum  pcr 
liberum  arbitiium  illam  amplcxurum  :  fic  ctiam  elc- 
ftioncmadgratiam  collocct  mco,  quod  Deus  dccrcvit 
llam  cum  talibus  circumftantiis  offcrre.  Hac  autem  ra- 
:ione,  liberiUcinliuxuslibeii  arbitrii,  quo  confentitali- 
juis  auxiliisexcitantisgratiae,  non circteffeausclcdio- 
ais  :  &  Cc  ncmo  cligcretur  ad  confenricndum  Deo  vo- 
::anti,  aut  adgratiam  efficacem.  Hsecigicur  tam  fpcciofa 
)rofeffio  Bellarm.  De gratuita  Dei  praedcftinationcprxw 
nariamejuspartcm  tollit, 
8.  Bellarm.  SecundummodumnofiruminteUigendi,  ifleviietuf 
iffe  crdo  prxdefitnationis  in  mente  dtvina.  l.Prdvidit  Deus^fi 
nmtnem  conderet»  eum  lapfurum  cum  omni  pofieritate  :  &  fimulviltt 
ojfe  fevariismodts  Itberarevel  omnes^vel  aliquospro  arbitratufuo. 
l.  Voluit  hominem  condere  %  ac  ut  labereturpermittcre^  &  quofdam  ex 
^  ^   tumero  lapfirum  mifericordtterlibcrare»  altis  in  maffa  perditionis juHe 
Fj'^'j,  \tliflts.      Excogitavit  rcmedta,  falvandis  eleilts  idonea^in  qttibus 
f*.^***^  vrimum  locum  habuitincarnatio,  &  fafito  Salvatoris.  4.  Approbavit 
,  i'4  remediatdr  tunc  elegit  Chrifiumt  &  nos  in  i}fo  ante  mundi  confiitum 
li'^^  ij^nem.        Dijpofutt » ordtnavit ,  & quodammodo  tm^iravttutita 


^et. 


ij^     rroteff.  Quia  Cgna, vel  inftantia  aut  momenta  ifta  prio-« 
i-^fpoueriora ,  nonconvcniunt  divinis  adibusinfc,  fcd 
ti^^l  ijlfttum  pro  noftro  intcUigcndi  modo;  idcirco  varius  eo- 
i'^  y  y    €  rum 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l^o  BELLARMINVS 

tum  afTcrituiordo  ,  prouthomines  varicintelligunt ,  8t 
judicant  de  adibus  divinis.  Thomae  &  Thomiftaruni 
comnninifenrcntia,ordo  talis  eft  intclligendus  :  I.Co- 
^novit  Dem  ptr  fciertttam  ftmfdicis  intelJi^cnits,  omnes  creaturas  pofii'  ) 
hile^.    II.  Extmmbus  crearuris  poJSibtltbt^s  decrcvtt  cre.nequ^ai 
fffo  faclafunt  ,prout  intempore  fuerunt  creata.    III.  Decrevt\ 
fermittere  peccatum  ,  tn  illum  finem  ad  quem  in  temfore  ordtnatur, 
I  V .  Voluit  Verbi  incarnaitonem  tn  remedium  peccati,  &  prAdesttna* 
^it  Chriilum.    v.  Elegit  falutts  h&redes  in  Chriflo  :  &  reltquos  re- 
fYobavtt.    V  l.^Decrevtt  ele£lis  ccnferre  auxtlia  efficacta  ad  falth 
iem.&nonaltis.  Scotiftae  diftinaiusde  iftis  fignis  lociucn- 
tcsallam  ordtnem  ftatuunt  quoadintentionem,&  aliun 
quoadcxecutionem.  Qj4oad  tntemionem  (ajunt)  Deus  l.Fif 
luitfcy&fuamgloYicim.  J  i.Volutt  Chrtftum  cum  eleclis.  lU.Vo' 
/uttbona?ratta7  I  V.  Voluitbona  natura  &  mundum  hunc  fcnfibi- 
tem.         Pravtdens  lapfum  ^volutt  electis  remedtumperpaftonen 
ChrtOi.  Sed  quoadexequuttcnem,  l.Voltiit  bonanatura.  11.^« 
Juit  bona  gratta^&  tntertUa  ex  occafione  lapfus  redempiionem per  Chri 
Stum.    III.  Volutt  gratiam  eicnorum  &  ChrtHt.    I  V.  Volm 
fuam  gloriam,  Sunt  alii  recentiores,  pr^ecipue  Iefuitae,qu 
m  aliis  nonadmodum  difficiles  .  iniHis  omnibus  quc 
proprie  pertinent  ad  fingularium  hominum  prasdefti 
nationcm ,  cardinem  primarium  volunt  cflc  fcientiaii 
x]uandam  medtam  intcr  illas  qux  dicuntur  ylw;r//n5  intelligen 
itji.acvtfionis  ^  quaDeum  dicunt  ante  omncm  adum  fu2 
voluntatis,cognoviire,  inquam  partcm  aibitrium  huju 
nut  illiuspro  fua  innata  libcrtate  fc  eflTct  fiexurum  ,  c: 
hypothcfi,  fi  cum  talibusauxlliis,in  talibus  circumftan 
tiiscollocarctur,  &  fecundum hancpraefcientiam,Deur 
voluntpraedeftinationis  decretum  tam  conccpiffe  ab  ae 
tcrno,  quam  in  temporecxcquutionimandare.  Bellarn 
poftremis  hifce  confcnrit  reipfa:  fed  aliquo  pudorc  im 
peditusncverbisidcm  profitcatur,fic  ordinem  hunccx 
primit,ut  cum  in  confufioncm,  &:crrorum  fuorumpal 
iiationcm  conVcrtat.Nam  l.  maxima  confufio  cft  in  ill 
propofitione  :  pravidtt  Deus,  ft  homtnem  condcret^  eum  laffurm 
^nm  omni  po/lcritate.  Nulla  cft  connexio  intcr  conditioncr;: 
hominfs &  ejus lapfum.  Interccffi:  faltcm  tentatio,i 
cventus,finifquc  ejus  ordinatio.  fcd  dchis  tacerc  maltt 
Bellar.  cjuam  veritatcm  fatcri.    1  I.  In  fccundo  fignc 
ron  dicit  Bcll.  in  ^uem  finem  volstt  Dtu:  permtttere  ut  k 
rrm  laberetur  :  neque  an  illi quidam  quos  voluitliberari^  conful 
tantu  confiderentur,vel  ut  fingularesqusdam  perfonti 
3  I  I.  In  tertio  figno ,  dum  aftirmat  tam  alia  remcdii 
quam  Chrifiipafiionem  excogitatamfutffe  pro  eleclis»  rcfutat  ill 
t]uodantea  docuitt  r.5.  Ckrifium  folvtjfefrctium  poom 

&• 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.   ,     ..     j  E   R    V   A   T   V   S.  281 

'?.T^L\!r  ''^^^''ff^'*'»  »  5««  C^"^»  ««",5  partidfes  jieri  qHemt. 
IV.  AbAude  dicic  yuarto  in  loco  ,  homincs  fuifreele^ 
tosi.poftquam  in  tertio  %no  rcmcdia  falvandiieledis 
done^excogitatafuerunt.  Congruitascnim  mediorum 
relpedu  electorum,  non  potcft  confideran  antc  elertio- 
^*^'v  '^*      ulcimofigno,  ubidicit£)f»m  diflo^ui/fc  ^  trdt^ 
tajfe, &  quodammodo  ,mpernjfeuti,afinet,  fub  inceita  deligna- 
:ioneilliusii«.relinquitomnia  inccrta  Satis  ctiam  appa- 
retcxiisquKantea  tradata  fuerunt.  Bellarminum  fJb- 
-lucere  divinaeprsedeftinatloni,  ac  dccreto  ,  applicatio- 
icm  voluntatis  adacceptandam  gratiam  oblaram.  Prje, 
lcltinatio  igitur  fecundum  Bell.  non  eft  ccrta  infalli- 
3111S  fua  VII  rute .  fcd  ratione  confenfus  humani  prarfciri 
quidem,  fed  non  pradcftinati.    v  l.  Ad  libitum  pl.in^ 
sxcogn.mturhscinftantia.  Qiiintum  inftansfut  reliqua 
mittamu.)  poteft  fccundum  Bell.  fententiamin  quinquc 
aliap.iri  modo  diftmgui,  exempli  gratia.  Dicere  potuif- 
rct ;   1.  Deuspr^vidit  eledos.  hostk  illos  cum  tali  au- 
xilio,  tali  loco  &  temporc  fcmet  ad  Deum  converfuros 
II.  Decrevit  talc  auxilium ,  tali  loco  &  tempore  illis 
offcrre.    I  1  I.  Decrevit  cum  illis concurrere  ad,idum 
illum  perficiendum.    i  v.  Decrcvit  dectis  congruum 
auxihum  ad  perfeverantiam  darc.  V.  Pcrfcvcrantci  de* 
crevitgloiiiicarc. 

L  I  B  E  R     av  A  R  T  V  S. 

E    LIBERO  ARBITRIO. 

C  A  P.   I.    t>c  natnrahOsrt  Arbitriu 

If^-  T     H     E     S    I     $  I. 

r.     ^^''qfffmtonducHnt^unumpr*  al.oeligendi.  M*t  u,:Hm&  idcm  ae» 

,1*^1 '^f^""/' f        r.^'*e»di,in$ellfgcmi>:atur*  admagnMm 
^JJtt  glertnm  attrtbuta.  * 

.  .-P''*''^*-  Maec  definitio  quamvis  illum  fenrum  polllt 
'^^  n^^ere.ut  dc  ea.  non  fit  contendcndi  caufa,  nequc  tamcn 

,  tur.poteftdcfendi;  ficutexfcquentibusapparebit.  sim- 
plex  &  veia  dehnitio  hberi  arbitrii  eft .  q^od  fit  facultai 
""fi'"-  Hoc  Bellarm.,-ple  fatctur  c.ip.17.  sS 
^'Jv-  *Jffil"^''"**  ('berifiqHiihabeatopionem  itverfarum  rerum,&,tU 

**»fi*t  amplem  atqueperfeno  judicio  ratii»:s. 
^Zp^      a.  Bcllarm.       arbiinum  Ubertm  (tnjlituendftm  emmnc 
''f  Y  y    7  feqm^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibllotheek^  Den  Hoog. 

224  E3 


1 

i 


481  BELtAR-MINVS  it^  v  1^^ 

requiriturliberlas  a  nect^itate  ;  nequt  fuff.dt  hbertAS  a  c»»!iione,  Ifr*^ 

Pitttjl.  Confufc  magii  pioponuntur  hasc  d  BellariM,  ?»- 
fluam  «^«/«MmiiiJ  tituluspromittebat.  Nam  I.  Coadic  - 
cft  ncccflitas  :   non  debuit  igitut  ncccflitati  opponi. 
I  I.  Pcrcalumniam  tribuitur  noftris,  quod  libcrtatem 
ftatuant  a  coadionc  tantum  ,  fupponunt  cnim  fcnipei 
qui illaphrafi  utuntur,libcrtatem  voluntatis  a  ncceflita- 
tc  naturalis  dctcrminationis  ad  unum  :  quo  fcre  modc 
Bellarm.ipfe  eandem  phrafin  intcrpretatur.  quandocx 
Thoma  profertur,  cap.  6.  prout  frcqucntifllmc  ufur- 
patur,  non  aThomatantum  ,  fcd&  abomnibus  Scho- 
lafticis  primis.    III.  Bellar.  ipfe  cap.6.  conccdit  n*- 
eeptatem  conditienatam  n«n  repugnare  Ubertati,  &  cap.  1 1 .  dicu 
-uduntatem  necepariomoveri  a  judtaoulttmo  rationts  &  per  modun 
eaufA  naturalts.qudprafenteobjeao  non  potefi  non  agere.  IV.  Brad- 
vvardinus  /1^.3.  caf.io.  varie  diftmguit  ncceflitatem  ac 
libertatcm  ,  ei^  (inquit)  necefttas  naturalis  ^  necefttas  fatalts,  i 
necefitas  vtotenta  coaaionts »  &  necefitaslpontaneaftabtlttatts  per-  t 
manenliA,feueuamfirmitatis,quA  etiam  {Itcet  non  tam  proprie) 
neeefttas  tmmutabtlttatis  vocatur.  libertas  dicttur  contrarte  tifden 
modts.    Necefittas  naturalts ,  fatalis ,  &  vieienta  ,  tibertatt  re- 
tuvnatxfed  necefttos  (pontanea  nequaquam  libertati  repugnat.Idem 
Bradvvardinus  /1^.3.  cap.i.  docct ,  Dcum  poffe  necefntau 
quodammodo  omnem  voluntatem  creatam  ad  lif^erum  aOumfuum » 6 
adttberamctfationem&vocationem  ab  aiiu.  Nos  tamcn  concc- 
dimus  libcrumarbitrium,  ineoquod  agit, liberum  cflc 
ab  omni  neceflitate,ut  propri^  non  poflTit  neceflario  agere 
quoad  excrcitium  fui  adus,  quamvis  rcfpedu  divinat 
ordinationis  certo  &  infallibiliter  agat,  quae  certitudo 
ficut  a  multisaliisncccflitas  vocatur,  licctiam  aBellar. 

lib.3.cap.  11.13. 

3.  BeIlarm.  Libertaseiifermaliterinv»lMntatet&  radtcaiit^ 

inratione.  .  -      .-,  • 

Proteft.  Nulla  alia  ratione  dicitur hbcrtas  voluntatu 
radiccm  habcrcin  rationc,  nifiquodobjcdumpropona- 
tur  cum  indifierentiaintclleftualis  cognitionis,  adagcn- 
dum  vclnon  agendum.  Hincautcm  fequitur,  libertatem 
voluntatis  noncxcludcrc  illas  piaedeftmtioncs  ac  pra- 
dcterminationes  Dei ;  quas  intelleai»s  nonpoteft  pene- 
trarc,  vel  dcquarum  indifierentia non  potcft  judicarc 

4,  *BeIlarm.  Voluntatis  eleCli»  pendet  neceffario  abultimoj— 
iiao  prantcarationis.  «  j 

rroten.  I.  Sihocverum  cfttum  falfumcftquod  an- 
tca  diccbatur.  ad  libetum  arbitrtum  requiri  libertatem  abomm 
t-nnino  neccfitate.    1 1.  Haec  fcntcntia  jam  duduni  fuit 
'  intei  fontilicios  publice  dMXivax^  JicA?ouu5.Jcfuita, 


■r 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Ekbrvat  rs.  183 

•.4       *?.  Exflnnt  tres  artimli  Parifienref.  I.  Statttefaeniis 

ntvtrfaii  &  f*ritculari,  vtlnmas  ntn  foteft  oppofiium  thgere.  Er^» 
Vtiexiflentemajori  ,h  aHu,  &mio»retn  *{lu,tH  fyUtg,fm<,,v9^ 
s  Honpoteft  oppofitum  veUt.  Error  z.St  rean  ratto  en,re{la  qut- 
vilunus  eft.  Error  3 .  Extfiente  voluntate  in  ultinla  d,/Pof,ti». 
htmtnon  ptiefl  oppofitttm  velle.  Iftiarticuli  d^mnati  fucre  i 
ephano  Epifcopo  Parificnfi ,  cx  confenfu  Thcoloeo- 
millius  Academias.anno  1226.    I  V.  Scotuji&Sco- 
\x  firmis  rationibus  hanc  aflertionem  refutant ,  ficuc 
derecft  apud  loh.  dc  Rada ,  Arragonium ,  Epifc.  Pa, 
nfem  in  controveifiii  intcr  Thomam  ifc  Scotum. 
.2. f»»M 5.4^.3.  quarum  unaeft,  p>ilmltimumjucUm 
m,v»luntasltteramanet. 

5.  Bcllai  m.  Ltberum  arbitrtum  eH  potcntia  ntnpartim  tafHvA 
ftim  adtva.fei  fimplicter  &  abftlute  afiiva. 

Prttesi.  I.  Ex  hac  una  fcntentiafatiiapparet ,  liberum 
bitriumeflelcfuitarum  Deum,  vel  idolum.Hsecenim 
t  difrcrcntu  inter  voluntatcm  Dei ,  &  hominis  (ficut 
:.varcz  difp.<)l.  «.13.  obfervat)  vtluntas.dtvina  eli  purui 
'«J,  fiabens  hbertatem  per  rfenttam:  vthmtas  autem  treata  non  eB 
rusaclus  ,  fed  habetltbcrtatem parttapatam,  quA  tncludit  ahquii 
■entialttaiis  ;  &idet  utexeatin  a^lttm,  necejfe  eft  ut  pr.tmtvtatur. 
l.  Hincetiamapparct.  Bcll.  quicquid  aliasprofitcatur, 

mPcIagianis  tcncrc  ,  libcrum  hominis  arbirrium  rc- 
fanon  clfepcrpcccatum  laefum  ,  nccopus  habcreuti 
atia  Canetur. 


C  A  r  V  T  II. 

De  Concordia  providentia!  vel  cooperationis 
-••  «iivinas,  cum  iibcioarbitrio. 

iEU.irm.  1,  Vna  ratit  fatisaceimmedataaiinametHctrdiam 
fexphcattdAm,efi  Sctti,Cahr.  &c.  ctncurfum  Deinthil  imprimere, 
tcperari  in  vtluntatem  nofiram  .  fed  immediate  influeretn  effe^ 
m.Stmtle  eft ,  cum  dut  ferunt  ingentem  Upidem,quem  unus  ferrt 
i^ffpt,  Stmul  tperantur Deut  &vtluntas ,  in  ttdemprorfus  mt- 
yntttemporis.  Dens  tamen  tffratur ,  quia  voluntas  optratur  no» 
ttra.qma  ad  hicfe  Ubtre  qutdaiTimito  tbligavit,quandohberam  vt^ 
^tattm  cieavit. 

^foif^-  I-.  Hafcratiofalfodicituraccommodata:  Nam 
•  ubtrahitdommio  providentias,  &  eubetnationiDei 
icaci,  opcrationcs  omncs  voluntatis  humanae,  vel  vo- 
itatemquoadfuam  operationem.  II.  Subordinatio- 
primx  ,  &  fecundarum  caufarum  in  fuisoperatio- 
^  ^  c'  •  ^  ^     Hominem  non  fubditum  ,  fed  fo- 
Deifacit.   I  V.  Gubernationeni  aut  ditcdionem 

aut 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


bellarminvs  i 

aut  dircaioncm  adionum  humanamm  ^  &  cju«  cx  ij 
confequuntur,primo  &  primario  cx  hominis  arbitrj 
fufpendic.    V.  Dcum  fingic  ex  hominis  nutu  pendcd 
tem,  etiam  in  iis  quae  praecipuam  rationcm  habcnt in  td 
tius  mundi  procuratione.   VI.  Invertit ,  ac  fubverta 
pictatemillam,  quam  Deus  nosdocuit :  ft  Dominusyolu^ 
nt  sfaciamhocautiUt^d.  Iacob.4.  &  Dcum  docet,quid  illi 
quafiin  oidmem  redaftus  diccre  debeat  :  fthomovoluei^ 
fAcerehocautiUtU.    V  1 1.  Advcrfatur  (\it  Alvarcz 
oftenditj  nontantum  Ariftoli ,  Auguftino,  Thoma5,ik: 
Thomifti5,fedipfi  catechiimo  Tridentino-Romano  ;  ipi 
quoad  f rim.  art,  fjmh.  num.22.  hxc  vcrbahabentur  :  Dei'^ 
frovidentta  faa^  qus,  moventtit ,  ^  agunt  aliquid ,  inttma  virtutc  a 
motum  atque  acltonem  imfcUit. 

2.  Bellarm.  Altera  ratio conciltandtltbertatem  humanams  cu) 
eooferattcne  divtna  »  &  fortajfeetiam  frobabtiior  eftjuxta  fententta) . 
Thoma  ,  Deum  vtrtutes  oferatrtces  €aufarum  Itberarum  movereH 
affltcaread  ofus. 

Prcteft.  I.  Bcllarm.  hicfatis  oftendit,  quod  fcepticur 
Sophiltam  agat  in^raviinmaquasftionc  :  fortaffcfrobabilto)  '^ 
1 1.  Hxc  vcracft /ententia,quamBcllarm.anteacap.i4 
conacus  eft  refutare  ,  fed  fophiftica ,  obfcura,  &  abfurd 
interprctationc  aBcllarm.  hunc  in  modum  depravatui 

Bellarm.  I.  VtrtusaDeo  imfrejfafermodum  tranfeuntts^dmtJlf^  ir  } 
taufafecunda  oferatur,  non  dtsltnguttur  ab  tffa  virtute  nattitali^  ft^  ^  ' 
efi  iUaeadcm^  quatcnus  iUa  Dcusutitur  ad:ll,%m  aihoiur?)  ptrficteH  i 
iam. 

Protesi.  I.  Bellarm.  hic,  coiuraomnem  logicam,  con- 
fundit  acftum  caufae  efficientis,cum  fuo  eftedto.  1  l.Mc 
vcri  vult  caufam  fecundam  ad  opus,  vel  ad  operandunij 
dumoperatur,  nonantea,  quod  eft  pland.contra  fcnteaj 
tiam  quam  cxplicandam  fufcepit.    III.  Ambigu^  dii 
cit,  Deum  utt  virtute  naturalt  ad  ailtonem  ferficiendam.  vel  cnin| 
Cc  poteft  inteUigi,  ut  ^Deomovcatur  ;!d  totamaaio  L 
ncm  producendam ,  vel  tantum  ad  perfedioncm  illiu:v 
adionis^quam  finc  Deimotioneinchoavit.    I  V.  Quas-V  r  * 
liturde  prima  illa  motionecx  quaprovenitprimus  mo-5  5 
tus  voluntatii :  hsec  vcro  nullo  modo  poteft  effe  virtu!^  ' 
voluntatis,nifi  prlorfit  &  poftcriorremctipfa. 

Bellarm.  2.  Modus  ftu  condttio  invdtmtate  >  fecundumqugm§:r 
recifitur  in  ea  motus  Dei»  nihil  altud  efl,  nifi  m^ativa  quadam  detqm 
minattOjfrAcedenstumtnfluxum  Deiytum  aflum  rlicitum  voluntmK^ 
nimtrum  quod  volmtas  finat  fs  moveri  *  ab  objelto  fer  ratiunem  ftbi 
fr$fofito,velnon  finat. 

Proteft.  Pr2eftigiisvcrborum,huc  tandcm  rcm  deduxit 
Beil.  ut  opcRWo  divina  pcndcat  cx  pcrmiiEonc  humana. 

Scd 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I  e  .  .  *  N  B  R.  V  A  T  V  S.  afir 

J  nis.fit  detciminatio operationis  divin^  ad  hoc,  ai,r illud. 
'  't'*^'VT!l""'^^^^^->°«"'"voluntatemappi«^^ 
,    ocaut  ,  lud  operandum,quia  finitfe  ficmover?ab 

^^n^°A  "n"  >  "  """"  " "t-^S  finit  fe  move,i 
l«b  ob.iefto  nul  ,u.s  moventis  motus  inde  fequitur,  prS, 
eiquamobjeftirfinon  finit,nullus  motus  de  ern^i^a: 
t«sindcrequ,tur,fed  privatio  fola  motus.  SummTcft: 
ex  Bellarm.  fentent^a  ,  Deum  precario  tamum  age  ^ 
qu,cqu,d  ag.tcrca  adualem  ufuin  liberi  arb,tr  i  neoL  c 
iHum  habcre  fu^  provident,^  fubjeftum  ,  1  a 
ipfa  voluntas  pro  fua  l.beralitate  permittet.  Vnu.n  tS 
expUcandum  fu.tBeUar. quomodo  rcs  proccd i  n  aSo" 
mbusmahs,  quandoDeus,perm,tt,t,  Aomope.^u«^^^^ 
&  an  Deus  asque  moveat  volunratem  ad  adioncs  mala  * 

'  fibi  ,n  aftiombus  bonisac  m  nulis  .quoad  providentii 
^  fuas  coopciatio.iem.  ^     ^  roviacnna: 

Capvt  III. 

De  Viril/us  ttberi  ^rbitrii, 

Dn.m 'la '  "«""^'bus,  circa  res  naturales,  &  civilcs. 
•^nullaeftnobis  controverfia  cumPapiftis  ncaul  rl 
vcracirca  rcsmorales  cft  uUacontrovcifii Veft^a  Bei: 
[larm  formata  Conccdimus  enim. ^/r, 

fPtctalt,  &ttt4m  f,n,  tll,.bcnHmAl:qHcd  mrale  perficne,  fqus  eft 
.  ejus  quaeft,o  fecunda)  fi  pcrficerc  nccpiaf  ur  p  o  ISfo! 
^e  ipuusoperisinfefe  confiderati ,  fine  refpeftu  panr^^^ 

ien.qMe  homnem  tnftatu  natnr^  Upfs,  Ub.ri  a^bttri,  effe.m  hno  mc- 

^tiaMi  «/,|*K,ibonum,&  «%«,imal^ 
^Jr.  H  qu/ftioanrcccdcns  fuit  explicafa.  Nequc 

lcradftertquidquamiftaquaftioapriorc.  ^ 
De  rebus  <"upcmaturalibus,  qus  p.opri^  pe,  tinentad 

De  ftatii  ControveiC^. 

tet^1>Vr  ''l""V*^t'rt,nentaipttu,em,m.iu 
^('.«^tfi^c<iuxtit»ir,,u»^,,^riHn^,t^rMtam 


ti 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  o\  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


a85  BILLARMIKVS 

idtHS ,  &  4  Dfi  adjutu$ ,  t/4  a/4/«?4r  oferari ,  fri4m  $} 

Mri.  ^ .  .  . 

Pr#re/?.  Lubricis  iflis  phrafibus  quasftio  magis  invo 
vitur,quam  explicatur.  Nam  I.  Sub illa phraTi 
#ift/mi  ,mircentur  hicquaeftiones  &  crrorcs  illi  dcvc: 
naturalibcriarbitrii ,  qui  antcain  Bellarm.  fucrc  notai 
H.  Non  fatisdiftinfte  defignatur  objcdum  hujusqus 
ftionis:  iniisrehusqHxperismnt  ad  falutem.  Verbumcnim  ai 
dirc, aut lcgerc. pcrtinct  adfalutem;  &tamcnhocno 
pcrtinct  ad  quaeftioncm.  III.  Dc  gratia praevenicnn 
qu^,  &  qualis  fit ,  nondum  conftat.  IV.  Vltimumil 
lud,  pojfif  operart.&mn  o/er^ri  (ficut  Alvarcz  dtj^.ll^.n.i 
bcnd  obfcrvat)  duplicitcrintclligipotcft  :  primo,  uc  fcr 
fus  fit,quod  potcntia  ad  non  operandum  ftct  fimuli 
codcmfubjcftocumgratia,  &  auxiiio,  quodrcquiritt 
adopcrandum;  &  hic  fcnfus  cft  vcriflimus.  Sccund 
modo  potcft  intcUigi,  ita  ut  gratia,  &  auxilium  ad  talr 
opcrationem  particularcm  datum.  &  carcntia  talis  ad 
fcu  aftus  contrariuspoflintcflc,  autaliquando  fint  fimi! 
in  codem  fubjefto  ;  qui  fenfus  cft  Bellarmini  &  falfus. 

2.  Bcllarm.  Calvmus  &  Kemnttius  reile  docent .  voiuntati 
mojiram  nihtl  mntno  boni  jptrttualts  &falutaris^efpcere  pojfe^fi} 
suxtltogratia  Dei:  fed  nonreile  contrartam  fententiam  Catholi^ 
Mttrituunt. 

Protefl.  Nimis  familiaritcr  adjungit  fcfenoftris  Bcl 
larm.  ut  fcntcntiam  fuamabfcondat.  Nam  I.Noftrido 
ccnt  nihil  boni  fpiritualis  cfficcre  homincm  poflc  antc 
quamfit  regenitus  :  fcd  Bellarm.  auxilium  gratia^  fua 
dcntis  &afliftcntis  tantum  rcquirit.  1 1.  Noftri  illu- 
auxilium  requirunt  ad  bonum  fpirituale ,  quod  cft  pro 
piium  efiicacitcr  vocatorum  :  fed  BcUarm.  auxilium  gc 
ncralc  intclligit,quod  pro  loco  &  tcmporc  ncmini  decfi 
III.  Talibus  Catholicis ,  qualis  cft  Bcllarra.  rcdiflira 
tribuitur  contraria  fentcntia  :  quod  fcil.  bonum  ufuj 
libcri  arbitrii  nolint  ex  gratia  pendcrc^fed  cx  ipfa  volun 
tatc. 

5.  Bellarm.  Calvinus  &  Kemnitius  iocent^voluntatemnoFhsi 
inlonis  pictatisoperibus »  ficagi  a  Dee,  utnon  popt  nonagere^i 
quamvisipfa  quoque  concurrat  ailtve  ^iamen  concurrereut  merm 
tnjtrumentum  Dei  naturale  » ncn  ut  caufam  Itberam,  &  domtnamfo 
Aclus. 

Protefi.l.  Quomodo  voluntas  i  Dco  aflra  ,  rcfte  dica 
tur  pofle,&  non  poflc  non  agere.  paulo  ant^  fuit  cxplica 
tum.  I  I.  Falfum  cft^  noftros  docerc,  voluntatem  cfli 
merum inft rumcntum  adionum  quas  producit  ;  aut  ctian 
MAti^alt.  III,  Libcrtatcm  non  tolli  dicimus  pcr  gra 

tiaii 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


eNElLrATVS. 


«8f 


tm,  red  perfici.  I  V.  Non  negamus  volunt.itcm  ha- 
J  i^^}!^^^'^  fuiadus:  fcd  dommium  jllud  rubjeftum 

: jlfubordinatum  c/rc  dicimus  primo  &  abfoluto  domi, 

mKfDcii  quod  Bcllatminus  ncgat. 

Casftio  eft  ,  an  in  fupcrnatuialibus  fic  agimur  a  gratia 
ijei,  ucattu.ili,  cfiicacia  illius  gratiae  rclinquatur clc- 

:  iiom  voluntjtis  humanac.ut  abilla  determinetur? 
yosnegamus.  Belhrm.  in  tota  hac  diiputationc  affir- 
mationem  fatis  habuit  fubindicarc  :  In  ftatu  enim 

I  :ontroverfiae  conftituendo.nihil  omnino  ponit:  caute 

•  JrShj^er"''*"^  '  "^^  *  tutofatiipotuic 

ArgnmentA  Bdlarmim. 
BcIIarm.  Sihamtftes  prtfrte  mhtl  MgertM  fet lihemmarhim 
Iw,  tntfertbm  pietatis  ,fedtanium  dticerentm,  &  mevtrenwrut 
tatnftrumcntM  ,  noniehtremt  apfeUari  cotfcrattrei ,  &  ttaiiutwes 
t.  Sei  fic  apfellantur.  Erg». 

?r#tfff.  I.  Ludiatur  hicBcIIarm.  cum  larva  a  fcmctH 
conhtta.non  cum  nobi;» ,  mii  conclufionem  cjus 
>fcimus  eflc  veram.    1 1.  Obfcrvandum  eft,  phrafin 
\,aiere  fttliberum  arhttrium.fi  fignificet  libcrum  arbi- 
n  agcre  ut  principium  qmi,  anobis  admitti ;  fi  verd 
ificethbcrtatem  naturalcm  efTc  principium  fl«»aaio-. 
Ifpiritualis,  non  accipere  &  pofrc.  &  vellc  fuum  agra- 
*.  eo  fenfu  rejici  a  nobis  ut  Pelagianam.    III.  Cum 
«rrumcntum  merumfit ,  quod  ita  ab  alteio  movctur, 
fcfe  non  habeat  principium  talis  motus  ;  &  nos 
©itendamus  vitam  fpiritualcm  communicari  debcre 
Jninibus  ut  fpiritualiter  agant non  fatis  fanus  fuit 
«1.  cum  nobis  hanc  fententiam  affinxit,  quod  hcmincs 
■-Jperibus  pietatis  moveantur  ut  mera  inftrumenta.  Ex 
lcrfo  autcm,  cum  ille  movcri  homines  vclit  ad  opera- 
nes  fupernatuiales,  fineingcneratiooeprincipii  fuper- 
«uralis,  neceirariofcquitur  cxejus  fentcntia,  liberum 
«utrium  naturale  ,  vel  efle  merum  inftrumentum  ta- 
opcrationum  ,  vel  ^quod  propius  ad  cjus mcntein 
lit;cau(am  fimplicitcr principalem.    IV.  Phrafcs 
cooptrari ,  ttaij uttr es  ,iunt  prorfus  alienae  a  prsefenti 
bftione  :  nufquamcnim  fic  vocantur  homines  refpe-- 
J  opcrationis  aut  adionis  fupernaturalis  in  ipfis  eli- 
«ijds  per  gratiam  falutiferam  .  fed  rcfpedu  operis  mi- 
Jerii  pergratiam  quam  gratisdatam  Bellarm.  appel-. 
«m  aluipcrficiendj.ut  i.Cor.3.9.  &  hoc  tamen  grati*» 
ttoUdum  imputatur,  i.Cor.ij.io.  &  i. €0^.3.^.6. 

5.  Bellarm. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  o(  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


SS8  BELLARMINVS 

BcIIarm.  Stultum  effct  impetnre^  aut  ftiadere  cpnafid, , 
ei  qui  nen  habeyet  arbitrii  ItbertMtem.  Sei  Deus  tmperatf&  fundei  •  ^ 
tntntbus  tpera  pietatis»  &  ipfam  etiam  cenverftonem  ad  Deum,  de  i 
Tnaximcltti^ant  adverfartf.  Erge. 

Pmei?- 1.  Conceciimus  totum.  Hominem  fciK 
naturalcm  arbitrii  libertatem ;  fcd  negamus  homiai 
abfqiiegratia  regcnerationis  habere  vireb  idoncas  adf- 
litualia  opera  pietatis  praeftanda.    II.  Obrervandn 
cft  Bell.  bene  intcllexifre  controvcrfiam  hancpraecif : 
iTio\'cri  dc  convcrfione  ad  Deum,  de  qua  dicit  nos  maxc 
liii^au.  Sophifticd  igitur  agnofcit  fe  in  ifta  controyeta 
cgllfe,  dum  hujus  convcrlionis  inftatuquaftionisfi- 
mandonullam  fccit  mcntionem  > ncdum  de illa fenti-- 
tiam  fuam  explicavlt.     III.  Ad  rem  ipfam  dicins 
Deum  imperarchaec  opera  hominibus,  i-  Vt  oltent 
officium  qubd  ipfis  incumbit.    -2.  Vt  fcnfu  fui  defcf 
humilicntur,    3.  Vc  quiinter  ipfoselc^ti  funt,  pe; 
ciantper  gratiam  quod  impcratur  naturae,    4  Vtca^ 
ris  excufatio  tollatur.        Indicanc  ifta  mandata, 
mincs  nonmovcriut  rcsnatuiales,fcd  ut  caufasagcn  ; 
cx  confilio  :  nihil  amplius. 

6.  Bcllarm.  Quandf^  Scriptura  iicit:  Deus  tpcratur  veHi^ 
ferficcre  ;  &cum  nts  Deo  dtcimtis :  converte  noi ;  Adverfarit  cont* 
duHt  ejt^fmodi  tefitmonitsfigntficart^  Deum  verc  &proprie  agen' 
iperarinofiras  a£liones  bonas.  Ctirigitur^quanio  Scrtptura  dtctt:o*> 
ramini  veftram  falutem  ^facite  vobts  cor  novum\  convcrtimin^l 
fne,noH  patiuntur  %  uteoitm  modoifiaeademvocabuIainteUf^am, 

nosveretpyopficquedtcamuroperari  noHras  apiones  bonas  i 
rroteit.  I.  Patimuranimis  a^quifllmis^utnos  vercp:' 
priequc  dicamur  operari  noftras  aftiones  bonas :  fcd  t 
gratiam  Dei ,  non  viribus  arbitrii  noftri.    1 1.  Eod 
tamen  irodonon  poflunt  intcUigi  cadem  vocabula  , : 
Deo,  &de  hominibus  ufurpata.  Dcus  cnim  h^cfacit 
caufa  fimplicitcr  principalis:  homo  ut  caula  fubordina 
bc  fubditav^irtuti  ac  gratias  Dci.  Dcus  agit,quatenusfa 
homincm  cliccre  adioncm  fuam  :  fed  homo  eft  fuppo- 
tum  fuam  adioncm  elicicns.  Dcus  convertit ,  fcdil 
convcrtitur  :  homo  convertitur  convcrtcndo. 

7.  Bellarm.  Scripttiradocet  ncs  a  DeojuvaritnoperibuspkHi 
tiu  Kcnautem  frcpric  juvari  itcetiitiS  eit  *  quinthUagit  jfii{ 
taborai  in  agenio. 

Frotefl.  I.  Conclufioncm  conccdin  us.  I  I.Ho:  arg 
mentum  cthnicum  ,  co  tendit ,  utpro  lehsva  fubljicu 
nobls  lovem  in  Dcum.  Bcne  igitur  jam  olim  fuit  rcfut 
tam  h  Laftantio,dc  rc  falfa,  Ub.  i.  cap.  1 1 .  BujusnohAnis^ 
ffietas  noKdivina^  vtrtutem  efcprinnt  kf  ^i  ht^^m^nam^  loz^men 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^        E  N  E  R  V  A  T  V  S. 

que  a  jttvando  elfe  dtiles  Cuero  interpretatur  ^&  lnpittt 
fuvmi  pattr  dtcitm  :  qued  nomen  in  Deum  miHimc  ct>n<irtiit% 
jHVArehomtntiffl,opii  altquH  conferentis  in  tum.  qui  jti aiieL 
er  exigui  benefifti.  Nemo  fu  Drttm  precatur  ,  ut  fe  adjuvct.fei 
••rvet .  utvitam  faJutemiiuc  tribuat  :  qitod  multo  p/us  acmajus 
uamjjtvare.  Etquontamde  Patre  loquimur.  nuUus  pater  dictiur 
juvare,  cum  tos  gencrat  aut  editcat.  lUitd  enim  levtus  efi.quam 
•overbo  magnttudo  paternt  beneficii  exprtmatnr.  Quanto  idma* 
-onvemens  cfl  Deo,qui  vtrus  efi  pater,  ptr  qitemfumus  :  &  cu^ 
tfumus,a  qMofingimur.  antmamur,  iUuminamur,  qui  nolis  vi^ 
ferttt,fnlutemtrtbuit.vtaum  multtplicemfitbmintfirat.  2^'on 
tt  benfficia  divina  ,  qiti  fe  tantummtdo  a  Det  juvari  putat, 
tnonimperitus  mtdo,fed  &  impius  y  qui  nomine  lovisvirtutem 
:*  poteftatis  immiKuii.    I  li.  Qiiatuot  funt  terminiiii 
fyllogifmo.nifiBell.  poflltoftendereex  Scriptura, 
ffoprte  dDeojuvari,  fcnfu  illo  quo  vox ifta a  vuiga 
^uiurpari,  Adjuvari  in  Scripturis dicitur etiam  de^ 
»svirtute.lob.26. 

Bellarm.  l^Rom.  8.26.  Spiritus  ndjuvat  infirmitatem 
.  <ruv«vf»\»/*ga»vsrc«,  ^«4  voce  Pamlus  utttttr,  ptopric dtcitur 
quiqttaficregionemantbus  capiunt  enus»  ut  laioranttfuccur- 

efl.  I.  Qiio  modo  probabit  Bellar.  hanc  vocem,hoc 
opropriailkr  lignificatione  ufurpari?  II.  Slpro- 
ishincrigidc  fit  uigenda,  tum  fequcrcturJntirmi^ 
snoftras  unam  partem  oncris  fuftincrc,  &  Spiritum 
ram,  quod  cft  abfurdiflimum.    III.  Qua  ratione 
tusadjuyet,expl'catur  vcrbii  fcqucntibus, intercedit 
.  ubi  fi  proprietas  locumhabet,  totum  tribuitur 
i,  nobisomnino  nihil. 

larm.a.   i.Cor.  15.10.  gratia  Dei  didt/tr  cum  Tauh 
Je. 

tteft.  J.   Bellarm.ipfc  hic  fcm.  1  refutat.  Cic 

fubjungit;  ct>xi yj^^.^  rs^iii  >,  adverbum  hce 

fedipfagratta  Dei,  quA  mecum  {videiicet  efi.)    I  I.  Non 
propricdici  dcgratia  Dei,quod  Bcllarm.affirmat, 
nobifcum  laborare  JM^ii^fw,  nifi  fatigationem  &  laf^ 
ttinem,  vclimus  etiam  tribuere  gratiae  Dei;  cam  eniiiv 
"im  vocis.apparct  Ioh.46. 

Bcllarm.  Si  htm  h  Deovtcatus  ,pof?itveniret<(rnonve-» 
tumfinedubio  libtrt  arbitrii  cffe  convincitur  :  fed  verutttprtus; 
^.l.24.Mat.23^7.Ioh.6.67.Ado.7  51.AP.3.30.  £rgt. 
yr»/*y?.  1.  coclufio  datur  fenfu  jam  fscpius  dato.  II.  Si 
patio  qualifcuque  intclIigitur,aflumtio  ncgatur,quoad 
«npartem:  fetefi  vtnire  ,  potentu  fcil.  fua  interna.  Si 
""•iio  eflicAcitcr  traiien*  intelligitui ,  negatur  quoad 

altcrann 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiucecl  by  ccxirtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


«90  BILLARMINVS 

alteram  partem  :  ftefl  «•««yfmye.  fenfu  fcil.  compofit 
quafi  talisvocatio  poflit  adefle.ita utadusipfe vcnicr 
nonconfequatur.Si alio fenfu accipiatur  foffevinm.isrr. 
t;^mrf,propolitioncgatur,proutBell.intclligitarbitrn! 
bertatcm.ita  ut  indiffcrcntiam  includat  ad  utrumqu 
Dc  ScriptuisBlocisquaehiccitantur ,  fatisanteafuitr 

fponfun».   ,  .^^ 

9.  Bellarm.  Si  nm  ejfet hm» liberi  athitrn  m  epenbus  ftetsi 
fequerelHrnoM  fecture  eos  qm  nolunt  trtiere  in  Chrifium,  aut  nm 
tvnverti  a pettatis.  aut  ntlunt  prcfter  Deum  btnaofcrafattre. 

Prcteil.  1.  Conclufioutfupraconccditur.    1 1.  Co 
fequensnonpotcft  Bellarm.  videriabfurdum,  qui  lib. 
tap.6'  docet  auxilium  neteffarium  ad  tcnverfionem  mntbHtn 
mentiipettatoritus  non  adeffe,  &  tamcn  r4;».8.  contcndit.idc! 
auxiliumomnibusadefre,f«*m  non pojfunt fme  t«nverftont^> 
y«r^/»rff«r»w.  Haeccnimduononpoffuntalia  rationccc- 
ciliari.quam  negando  peccarc  fcmper  iUosqui  nolu 
convcrti  apcccatis.  Siautcm  aliquando  non  pcccct  c 
nonvult  convcrti,  tum  illud  non  vcUe  in  fefe  non  :t 
pcccatum.    1 1.  Non  velle  bona  opera  facerc  propif^- 
Dcuminfcfcnoncft  nifi  rariflim^peccatum,  fccundr 
Pontificios.FilinciuscnimIcfuita,tr/i^?.i2.«»m.i86.tc 
pus  dcfiniens  quo  obligat  praeccptum  charitatiserga E. 
um,concluditintcr  primum  ufum  rationis,&  articuli 
mortis  ,  faltem  obltgare  quinto  quoque  anno  :  quia  tempui  htt  • 
linqmtur  arbttrto  faptcntum  t  &  fapientes  Theologi .  Soto,  Ledeff 
Suarezttajuditarunt.  Ex  quibus  vcrbis,  etiam  fequitur, 
linquiarbitriofapientum,Soti.Lcdcfm?,Suarc2iiutrL. 

fcmel ,  aut  bis  tantum  obligarct,a  primo  ufu  rationis,  ; 
articulum  ipfum  mortis ,  quamvis  pcrvcniat  homoi 
annos  centumaut  ducentos.  III-  Nos  tamcnconl' 
quentiam  negamus.lilibcrumarbitrium  fcnfu  BcUarr' 
niano  intelligatur. 

10.  BcUarm.  Deinde  fequeretur ,  ntn  tffe  laudandoSy  ntt  u 
pamio  dtgnos  etStquivelunt trcdtre,  (^erare,diliiereyto»verUy&e.  ^  ' 

Protefl.  Dc  meritoriadignitatepraemii,quamPonti«c 
cii  fibiarrogant.confequcnspoteft  dari.  Sedde  laudis^lf'" 
praem.ii  ex  gratia  relationcdicimuscx  Logica  ,  caufae- 
liusmodum  quo  quisagit  cx  confilio  fufficercad  illi 
fuftincndam,quamvis  alms  facit  ut  ille  eo  modo  agat.  ' 

11.  Bcllar.  Tertie^nuttum  habtrcnt Ueum»  inejufmedt  rtk 
fratepta,confMa,tohtrtatienes.admenititnes.^€. 

Proteii.  I.  Hoc  quidem  fcqueretur,  fipeusmov* 
voluntatem  tantum  reali  cfficacia  :  fcd  quia  fuavitei^i 
mulconjungit  moralcm  fuafionem,  idcirco  nulla  vel:' 
parcns quideni fpccics eft  hujus confequcntiae,  1 1  B • 


I 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


_  t  H  B  11  V  A  T   V  S.  2^1 

^•^fed  e$nfirmaYe  correftipHes^  exhcrtationei^&c.  quia  Densitd 
enfnaxjst  homines »  utfer  hdc  media  perttngat  ad  f*nem.  Simili 
le  ipodo,  efficax  Dcigr;^tia  confirmac  cohortationes^ 
onitioncs,  &c.  quia  cfficacitcr  &  ccrto  per  hsec  mc^ 
oluntatem  fleftit. 

Bcllarm.  QuafU  toUeretur  i  m^dio  $m)us  dHlgentia^  atqu^ 
ia  infiie  &  fietate  augenda^& excolenda 
\teil.  I.  Hafc  cadem  eft  objeftio  cum  pnore;  &  ideni 
r^onfum  aJmittit.  II.  Rcponimus  hic  vere  Bcllar* 
q>d  ille  finc  ulla  ratlone  de  fuo  Papa  ponit  de  Rom.  Pcnt. 
'^.eaf.z.&  i  ubiaffirmat  Pontificem  m  generalibus  de^ 
is  ,  non  poffc  errare,  &  tamen  non  pofle  temere  dc- 
^c:  idcft,  nonmaturdprocederc,  &  confulere  viros 
,vel  (nt  Bannes  in  2.2./j,i.  4.10.  \oq\\\i\xr)  nmpotefl 
redebitam  diliientiam.  Sic  cnim  nos  affirmamus,fieri 
poflc,ut  ii  qui  efficaciter  moventur  a  gratia  ad  fidcm 
pietatem  augcndam  ,  taiem  diligcntiam  reUnquant^ 
'  ctiam  defenfio  Bell.  dc  infallibilitate  judiciiPapx, 
fufficit  ad  clamorcsiftos  rcprimendos  quibus  infaU 
itatcm  gratiaj  Dei  infamare  ftudet.  Non  dicet  enim 
^.lar.Papam  non  peccaturum,  fi  falfumdefiniret,in  rc- 
fidei,aut  morum  :  vel  Papas  illos  cflc  laude,aut  prsc- 
indignos  qui  volunt  verum  definir«;  vel  nullum 
rc  locumiri  Papa,decreta  hujufmcfdi  condituro, 
ccpta,  confilia,cxhortationcs,  admonitiones, repre- 
ifiones  ,  excmpla.aliaqueid  ecnus  ,  vel  tolliemcdio 
Onem  diligcntiam  atqueinduftriam  Papae  in  rebus  fi- 
'  acmorum  definicndis  ;  vel  deniquc  Papam  nonefle 
riarbitrii  in  iis  concipiendis,  quamvis  nonpoflfit  er- 
fcd  verum  femper  definiat  cum  infallibilitate.  Quis 
urfafcinavitiftum  hominem  cum  cagterisPontificiis, 
iftiufmodi  calumniis  mfallibilitatcm  g ratias  divinse 

cefll?nt  oncrarc  ? 
13.  B cl  1  a  r m .  Cum  avderfarii  velint  von  minu$  nos  ex  necep-m 
operari  >  in  iis  quA  ai  ccnverfimem  yfidem  &  pietatem  pcrtincnt» 
\\m  ex  necefiitate  determiuatt  fumus  ad  bonum  tngenerefcctandum^ 
ilum  fugiendum:  &  ncn  magis  ncs  libercs  faaunt ,  in  tis  qua  per^ 
t  ai  converficnem  ,  fidem^  &  pietatem^  quam  ad  don.%  pYophcti^^ 
um  ,  &  miraculcrum  ,  expcdtant»  fipofimt»  cur  peccata  &  bcna 
'itas  prdcepta  &€onfiii;i »  diiigentiam^iniuftriam,  (qua  iieoin 
nuUum  lccuen  habent»  qnia  non  funt  in  pcteslateliberi  arbitrii)  ito 
orfione,  fiie^ptetate^caterifque  /ocum  habere  coufenttant. 
frotefi.  I.  Expediat  qui  potcft  intcr  Pontificios  qua^ 
prasccdente  thefi  dida  funtdcPapa,&  tum  refpon-» 
uoftrumtvclipfojudiccfatiscritcxpeditu,  II.  In- 

teriLm 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


49t  B  1   t   t  A  R  M  I  N  V  S 

teiim  falfam  calumniam  efle  dicimus,quodBellar.ut 
rum  fupponit;  nos  velle  hommes  ex  taU  necelTitate 
rari  in  lis  quse  pertinent  ad  converfionem  ,  «c.  qu 
neceflitate  determinantur  ad  bonum  in  genere  yo 
dum-»  vel  nonmagis  liberos  facerc  hommes  m  us  ' 
pertinent  ad  convcrfionem,  &c.  quam  ad  dona  pr" 
tiae,&c.    III.  Confilium  ,induftriam,  diligcnti; 
converfione  locum  habere  confentimus  ,  quia  h^c  .t 
media  k  Deo  inftituta,  pcrquas,&  cum  quibusefticacc 
producit  illa  eftcfta :  quod  de  aliis  illis  quaeBellarnn 
com  parationem  induat  non  poteft  affirmari. 

^rgumenta  ejUAdam  noftra. 

Neque  enim  omnia  tradat  BcUarm.  &  ex  iis  quae  >.-> 
etit»  nonnullafuntaliena&quaBdamantedifcufla. 

14.  rmeft.  Ezech.36.  Aufcrfnnkvolii  toY  laptieumt<L  ■ 
wbtitor  tatneum,  &t.  Ex  iftis  vcrbis  fic  argumentar  1 
Cor  lapidcum  non  habct  in  potcftatc  fua.  ticri  carnc  .. 
Scd  voluntas  hominis  peccatoris  eft  cor  lapidcum.  i 
non  habet  inpoteftatc  fua  fieri  carnea,  id  eft,  fpiriti  > 
ter  bonaper  rcgencrationem. 

Bcllarm.  I.  Liberum  arbitrium  nou  eft  ttr  lapi<i<ftm  ,  »i'*e 
tarneum,  ftdvis  quddam  meiia  &  Haturalis.       .  „ 

rrattsl.  Si  phyficam  cflentiam  intelligJt  Bellarm. 
non  liberumaibitrium  aut  voluntas  tantum,fed&  ! 
homo  ,  &  Diabohis  ctiam  cft  res  media  &  naturalii 
vero  nc  gat  voluntatem  peccatoris  m  ftatu  &  conditne  • 
fuaquam  habct  rationc  pcccati  dominantis  efle  cor  I  - 
dcum,  manifeftc  &  dircdc  contradicit  Spiritui  (and 

BcUaim.  «.  Hac  vis  mtdia  &  naturalis  y  qu^ndo  ftr  ptto  < 
taltseli  .  ut  duatur  tor  Upideum  ,  «•»  habet  exfcpeteftatem  " 
(onvertatadDeum  ,  fed  eam  rectfit  per  gratiam  Detfrxvet' 
perquam  vires  reitpU  a  Deo,teopcrari  adfuamtpftus  tooverfto^ 
Prtteft.  Honefta  haec  cft  oratio,  prout  fonat,&  f 
tiam  noftram  compledcns  :  fcd  piodit  cx  labiisd 
Nam  I.  Pcr  gratiampraevenicntem  &  excitantcr 
aliud  intelligit  Bcllarm.  quam  fuafionem  moralcra 
ameamcntem  fuam  exp\icavit.  Suafio  autem  noi 
fcd  vel  praefupponit,vel  cxigit  vircs  ac  potcftatem  ag> 
diquod  fuadctur.Voluntasigitur,pergratiamillamF  ' 
vcnicntcm,  quam  Bellarm.  intclligit ,  nuUas  novas  .  i 
pit  vircs.    1 1.  Si  novas  vircs  fpintualcs  accipit  vol  J  * 
tas  igiatia  praevcniente ,  tum  neccflario  mutatut  x  / 
convcrtirur  quoad  internam  difpofitionem  anteccdc:/ 
ad  fuam  opcrationem:  gvatia  enim  praeveniens  pracv^ 
"Voluniati5opcriiuoncm,§c  ftoaimunicatio  nov»  virt 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxirtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek^  Den  Hoag 

224  E  3 


,•  Jlm  hni  r  ^^"'"i-if^f^o .  vel  convcrfio  diCpornionl 

controvcrfi^.  quatenus  fpedat  ad  converfionem 
ellarm.  .gttur  verbis  largitur  mud,  quod  omnibus 
l  busconatur  iinpugnarc.  oinnious  vi- 

  t^^rslu^r""'  '^^M-tiuotlocet,  cx  quibus  fcnfum  hu- 

iend.  anum.abfmtef^ec,efenfih,li.  Vbi  proclive  cft  afruniere. 
eciena  (enfibilem  nullas  novas  vircs  imernas  oa  io 
.mmunicarc  fed  potenti^  qux  oculo  pr  adfi^ 
>jcdi  rcpr^fentationem  adjiccrc.cx  qua  fcquitur  adu  ' 
or^^  igitur  caufa.  virtutcm  aut  potentiam  internam  4 
atiaproficifcivult  Bcll.  fcd  pombilitatem  tantuTef: 
Ctl.    I  I    Gratjam  excitantem  duo  qHtdam  compUm  .initium 

7mi^Jf:'""'  ^/'''^t''^''^'''""*         Liotu! ,merdum  nls 
""/"'T"'  "'<^«'am quilibctamimipofTc videf 
abolus  fui.  fuggeftionibus  nullam  novam  internlm  & 
-r^ampotentiamnobis  dat :  Ergo  nequcDcuspotcnl 
im  ullam  talem  nobis  confert  per  gratiam ilUm  pS^ 
nientcmquamBellarm.  docet.  "lamprx, 
»  iVn"*'"^*  Homo  non  cooperatur  ad  illud  quod  in 
"  mV,^^^^^^^^^^  -unduminhomin^eaDeS 

JPrttcfi-  I.  Dcjuftificatione  non  quzritur ,  fed  de  re- 
ncrationc,  ^ut  convcrfionc  per  vocationcm  cfficacem. 
.  BcIIarm.  impudenter  nimis  corrigit  Spiritum  fan: 
ut  vim  ai-gumcnticncrvet ,  dum%Mf«rcomm?t;t 
leffatur     1 1 1.  Satis  cft  nobis.  fi  ipfa  mundities  crc" 
r  ^i>;d<=..  ^tquc  adeo  cor  ipfum  ,  quatcnuseft  mun^ 
,tm,  Siemmhomo  nihil  confert  ad  creationem  mun 
^ cci in  cordc  fuo  •  tum  folus  Dcus  eft  caufa  coTvcrfiS: 
I J  aut  commutationis  habitualis  in  hominis  convcrfio! 

•'rJ'r"fJi?};.''  ^'*^fi^'*''^ '^^'^"  fiirituaJis  acper.tur  adfrufium 
'  Proteft.  Quifihoc  adquaBftioncm  quidquam  pcrtine, 

fcu^ur  m^pe^can""''''"      Scripturis  mortui  clTcdi, 
^'»ttn,  Haec  eft  perperua  implicatio  JBeIlarmini.-:n« 

^      '  dcrcttr. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


*oA         B   B  L  L  A  R  M  I  N  V 

defenlloni.:  h.momorWHi  h^hetin  fefe  vit^em  vnMon,. 

Bellarm  2.  Homo  mortHHS  quoadvitxmgrati*,  vivttvita  n. 
,uf^,& iUa  eooferAtm  ai  v.tam grat.a,fofiqHam  vtrlHtem  coopnai 

"  ""/mX^  Eadem  cft  contradidio  aliis  vctbis  veftita,  c  A 
opcrari  cnim  grati^  cft  adio  vir^  grat.ae  ,  non  natu; 
nUi  PelagianiTmmcrito  fucrunt  damnat.. 

L  I  B  E  R    a.V  I  N  T  V  S. 

DE   FIDE  IVSTIFICANTE 

Cap.  I.  Conjlimiocmf^. 
T  H  E  S  I  S  I. 

BEllarm.  PrimaqHanio'csf,  quanam  fit  iUafides»fiveqmd. 
ea fidfs.qua  ai  jushficattonem  requtrttur.         "         . . 
Proten.  Hoc  .pfum  vcl  '"ipe''^<^'V^l  ^^P^'^^" ,\ 
ftionemvocatur.  Nam  I- 

quiruntur,qu3enon  juftiticant.  II.  Nonta.iqu^ 
turquse,  autquid  fit  fides  quae juftihcat ,  q  ;  i  ■ '.cr 
ratioquapropri«j  diciturjuftilicare.  . 

1.  Bellar.!i.  Trthus  inr.kmal  h^rettt.sCathoUo  u,,j.ki.,. 
1.  Indjelhfidei  jun.ficantis ,  quod  haret.c.  ^f^H^^^^^ 
pomtfitoLmmifertcordt^lPectalts  :  Cathcl.ct  tamlaje 
quarnlate  fatet  verhum  De..    2.  Infacultate  .  ^ 
iu^fedes  eil  fidei.  S.qutdem  tUifidem coUocant.n •^'/«"^f ^'/«"^ 
itam  effe  defimunt  :  Catholic.  fidem  .n  .ntcUeclHjedan  hd^re  do  , 
? .  Intpfo  aclu  inteUeiiHs:  .pfi  enim  fer  notitiamfidem  depniunt,  ■ 

ptr  ajfcnfum.  „  ,  .         j  «n-r. 

Poten.  I.  Inprimadiflcnfione,obfeivandu>.i  eltl 
monosnon  leftringere  hdem  iUam  g«<  juftihcar, 
tantum  qua  juftificat,  ad  promiflioncm  miferic^ 
fecundo  nos  non  reftiingcre  ad  milcricordiani  J/ 
antecedentem  .fciiad  mifericordiam  ,  quae  pcrip 
dem  fpccialiscvadit :  tcrtio  non  dceffc  mter  Ponnn.  . 
viro^maenos.quinobifcumconfentiunt:  hcCaini.' 
Contarcnus,  in  trad.  de  luftif.  fro.n.fiioDe.,cH.firr,u 
dityac  fropterea  fiductam  conciptt  quijuiitficatur,  cii  (ut 
lUiThomas  tn  i.z.)  quoi  Deus  remtttai  peccata  » 
ttum per  mytiertum  Chr.Ri.    1  I.  In  diirenfionc  fecunda,  ■ 
jcrvandumetiamprimo,nos  itain  voluntate  hdcm  ■ 
juftificat  collocare,  utantecedentcm  iP.tcUectui»  at 
(um,adfidem  requiridoce?nnij..^c  vunacvirtutcni  i 


1»^ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


Iicc  ,  fidem  populaiitcr  ita  defciiberc  lolcinut  Qi,.fi 
arm  eflet  m  intelledu,  &  partim  in  voluntatc  fe^un 

re'.untur'"/r  'oco  CKato/ubYh^c 

re-a  leguntur  :  fiiatnapit  k  vttsintate .  qu*  obtdum  /i,»  - 

C<u,/''  ^<i^fi»at  mv»lHnt»um.  Idcm  etiam  dn 

h<  '».9.a.l.fidesffuHt  &  cstersvntHtesJ  cs1.npartean.ml 

V^.  Magn.  chr.ndocHer.tnt,  fidem  quciamrr.cd,  cfe  .n  tounla 
^>n,a.&^Hodammodo  in  f.tent.a  cfflcl.va  .fiies,itenv.rtHs& 
h>f.Hm  mer.t.,  re/p.c.t  Uberum  arb.mum.  utfHh  aHm  DurL^ 
tr7nJ"  t^'""^  1-'i'redenio  Tbi  /pe,' J 

k  indicatf/icut  .V  alii  multi)  credcre  m  Deum  e/re 

V    "25"''':  S'C  Cajetnn.  in  loh.6.  ere^reTDeum 
►  icnioconfiicre,  &  tendere  .n  Deum  .       '      :,»T.n  l 

^^«5  6rW«„Mr«.    II.  Intert.a^    .      .o/e  B^ife^ 

|.v  nd.culuv  Nobi.  enim  tnbuit  lenten tfam  pian^ 

b.  ad.donamjquafi  Hdem  faceremus  Hdu  l^m  tan 

£  •{us''°Qrfi5;.^''""'  -^'tiamtantumln: 
»ctus.  Qui  hdem  pernotinam  ex  rarte de(VriKii,-,h 
jmedcntemejus  caufam  .  &  cHedum^  conft'"^^^^^^^^ 

lan  ,nequcairenrum  cxcludunt. 

C  A  P  V  T  II. 
^rgumenta  Bellarmini. 
lUarm.  T.  Primum  tefiimcnium  fumi  foteff  exH^hi  JT  i 

M/e/?.  Hoc  tamen  negat  Erafmus  in  Annot  affir 
.  non  mag.s  eire  definuionem.  quam  quodlibc^  c.ko: 
[  . ;  velun  fi  quis  eruditionem  laudans  dicar  fapfcn: 
h  in  rebus  advcrfis  folatium  ,  &  ,n  profpenVS  n": 
Mm.  isegavit  ohm  AU.x.  Alen.  ^?.  -  68.  a  -  una 
^Hugone  .  Apoftohmi  ,bi  expl.Lre  •  1  1;;""^ 
{.^y^n.,  (quod  cftdefinitioms       ,        H  ^ 

k-ancd^.?^'''^"^*^^'-^'^^  ''•^^-  ^P^^nonmim  squam 
^^'"mus^^ift^r^^^rK"  ^«"^^"''^.^oncedit.  Nos?1ef.^ 
V,H^r,?A  continen  ipecialem  definitio- 

i.dei  juftihcanns .  qua  tal.s  eft.  quia  non  defignint 
Chriftum  re/pcdum.quo  folo  dicitur  juftK". 
™  Z  Z    a  Bellar.  i. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


'BclUtm.  1.  Definiwr  ea  fidcs  ^u»  jHilHivivft  cMp.lo.lE. 

^''pr,ten.  Dcfcribitur  cadetn  fides,fcd  non  fecundum  ef- 9 

^*tem^''"^"^--»re-/  repetit  l,.nceffe fine,uai.^< 

^•^^;^.;i'vna  &^1fcm  fidcscft  qua  placen.us  Deoad 
reconcaianoncm  .  &  jam  rcconc.han  ?i'"gnnur  &  fu- 
ftentamur  ad  placcndum  ipfi  m  obcdientia  nova.  Non  fc- 
quituSurargumentum  :  fidcs  dcfcnb.tur  quafacit  ut 
J)crpli^amus:%rgoetiam  qua,uftihcat.  Vidcamus  mir 
ouas  Bell.  hab  et  ex  his  vcrbis  colleaiones. 
^  i^Bcllarm.  I^ies  iicHur  fubfiantt.  .,«.4  ff^Pf;^^;. 
tiu^runtahcqmfutura:  at  refr^entare  mn  eft  vduntaUi .  uhefi 
fiduciayfedinteUeaus.  JUe  enm  rem  affreheniem  ferf}>ec*em  Jtb 

''"''^^^fi.^rXV^^^^^^^^^  cx  quatuor  ter- 

min    conflalJs  .  facere  p4ent.a.     rep.fentare  .  non  fun. 
tmum  &idem.  Si  haec  mtcrpretatioadm.ttcretur.  hdc: 
faWifica  nonmagis  facerctnob.s  P'^*.^^^'^"^^*?"^ ' 
tura  quac  apprclTcnd.t  .  quam  not.t.a  quael.bet  rciurr 
liaarumfacitillas  contcmplant.  pracfentes.  ».n*m.2.a. 
quail.^.  a.l.hab,tuia  aflusfidei  adfinem  .  qui      «/if  7^«?; 
Ltsf^mficatur.  Alex.Al.  Loco  C.tatO,^'  effe  uhflanude^» 
fcrmaleeft  in  affecVone  .  ratime  affemcnis  dtcxtur  Da- 
mafcen.etiam/.4.hinc  conclud.t  P«I  fi^^J"^  ^?^ ''V^^^ 
intelligi  fpcm  :  &  cert^  ncmo  non  v.det  fiduaam  mag. 
propn^  prafcntes  nobis  faccrc  rcs  fperandas ,  quam  ve 
not.tiam.vel  aflcnfum.  ,    t  i 

2.  Eellarm.  Idem  prohat  iUud  verbum  (  argumentum)  n»  f 
ixiyxt^demtnftratio.argumentumpertinet  adinteUeaum, 

rroteft.  1.  Argumentum  qu.dcm  pertinet  ad  .ntelle 
aum,  ut  ab  eo  inveniatur  &  judicctur  ,  fcd  non  ut  in  c 
primo  exiftat.  argumenta  funt  in  rebus  ipfis,  fic  hoc  at 
jumentum  potcft  primoeflein  voluntatc  ,  quarnvis  u 
Jpprehenfum  pertincatad  intellcaum.    I  I- ^»**" 
citur  areumentum  pcr  metonymiam  cfFeai.  Nam  ut  cl« 
«antcrobfetvat  Alex.Alen.  loco  citito  »in  iogicts  argumit 
tumfacit  fidem-.fed  intheoiog.cisfides  facit  argumentum.  Fldud 
autem  in  voluntateeft  mihi  propnu.n  argu.iientum  re 
lum  a  me  fperandarum  ;  facit  intcllcdum  fic  aflcnti 
fiuic  ventati  (illx  res  funt  meaE)quafi  omni  taiioa 
evidentia  dc  illa  jam  cflct  convidus. 

A.  Bellarm.  Ftde  dtcimur inteUtgtre creationem,  yt^J-h 
Troteft.  I.  Hac  fide  qu4  talis  eft  .  nemo  juftificatu' 
1 1.  Adhancfidcm,utfolidafit,  rcquiritur  (cx  fcntent; 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


c      ,  n-      *  N  B   R  r  A   T  V  S. 

rnm'ct  &  ind.nat  intclleaum  adaflentiendum  huic  te! 
Itimomo  propterveracitatcm  Dci  teftanti^.  III  Hsec 
ipfa  hdesnon  alia  rationc  facitad  falutcm  .  quamqu^ii, 
duciamparit.autcontirmat.  ^  luaii- 

  f .  Bel  larm.  f  1^»««      ^f;j«if  mttim  :fti fiiti  AHm  in  NtA 

lenHttmetHm.wr?»  Erg$, 

Proufl.l.  Falfa  eft  propofttio ,  fi  intelligatur  metus 

j uftffifabT  ^'^^'    ^  "^""^"  '  "^^ 

6.  Bellprm.  Nmconfid,mm  Dtum  ,Jft:fti  crtiimm  Dtnm 
tjjf»  verf.6.  trii  trtiere  n»n  eft  cmfidert. 

Preff/?  Concluliodcbet  (ex  lcgibus  fyllogifmij  parti- 
cularii  efle  ;  ergo  aliquod  crederc  non  cft  contidcre  ;  fic 
autem  noftrae  defentioni  non  contradicit. 

7.  Bellarm.  Infide  manetrestbfcura  utanteatrat^ftdertdi'- 
tnrprtpterauatrtutem  iicentis.  Non  igitur  fiits  propni  Uqntnit  e/i 

^itia.  fei  ajfenfm.  *       i  j 

^"'''^  I-.Conccdimusconclufionem,tidem  fcil.  qua- 
snuseft  mintelledu,  magisproprie  affenfum eflequam 
inotitiam.    I  I.  Quamvis  res  quaecrcditur  mancatob- 
fcura,  utaratione  aut  caufispendcns,  intclligitur  tamen 
ut  a  Deotcftatum  :  ncmocrcdit,  quod  nonaliquomodo 
nnrelligitcrcdibile. 

8.  BcIIarm.  Ex  etiem  eapite  apfartt  ,fiiem  juflificantem  fi4m 
ttrtproohjtqoommaquaDtm  rtvelavit  :  &  fiiem  hifltricamt  mirA- 
'  mltrnm,  & }i*fIificantem,Mnam  &  eaniem  efefiiem. 
^  Proteft.  I.  Fidem  illam  quae  juftiticat  praefupponere, 
i:  includere,  &inferreconccdimus  tidcm  hiftorije ,  atquo 
«letiamfin  quibufdam  olimjmiraculorum  :  fedhiftoria 
I  ac  miraculorum  fidcm  faepe  4  juftificatione  fepararipa- 
^lamcft.    I  I.  Quamvis  multa  fint  excrcitia  Sc  ohjedti 
tfidei,  non  tamen  juftificans  cft ,  nifi  prout  rcfuicit  mife- 
«icordiam  Dei  in  Chrifto.  Hinc  omnes  illi  quorum  fide? 
^iileo  cap.  laudatur,  collimabant  ad^r»m»/wmitf»<i  mifcti-. 
icordiaBinChriftoT/*f/:93. 
~y-ijl    Bcllar.  Noe  v.j.  iicitur  pet  hc  fiie  jumficatm  fuia  trtiiiit 
'         D«  itcenti .  fiuturumfuiffe  diluvium  gtntrale,  &  tx  la  fide  mttHtnf 
m  tm  trcam  fabricavtt. 
,    i     Protefl.  Hoc  non  dicitur  ;  fed  Noe  dicitur  fide  credi- 
j.^lificDco  ficdicenti,  &perarcam  non  tantum  confcr- 
j;ji«iratumcum  fmfle  amorte  temporali,  fed  etiam  in  ea* 
'■lemarca  tanquam  facramcnto,apprehcndiflc  juftitiam 
-ubi  obfignatam. 

'    9-  Bcllarm.  Fiiemnen  ejfe  fiducim  ,frobatHr  txillis  vtrhis 
1.0^.4.19.10.21. 

Z  z    3  Prtttsi, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuceci  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibiiotiieek^  Den  Haog. 

224  E3 


" "rrotefi.  Contf arium  probat ur  vcrf.  iS.fub  (pe credtd,t.&e. 

BclUtm.  I.  V:tititr  -verf.l^.  nm  c$nfidtralfe  eorpm  fuim. 
(tnftderatit  autem  ad  intelleaum  pertinet.  ,^„^ 

rroten.  Nihil  aliud  inde  fequitur  .  quam  Abrahamun: 
fuperaire  teritationes  illasqu»  pcr  mtelleaL.m  potuure: 
liduciam eius infirmare.  ^  ^ 

Bellarm.2.  DicttHr  verf.ll.vXftfo^^^^^rui ,fienipmeperfu4' 

fu^.timdpertinet  AdinteUeilum.  r    r    r    ■  , 

'  ProteL  I.  Eft  itiam  plena  perfuafio  fpei  jx.p?op.. 
;x^;'©.,Heb.6.ii.  1 1.  Perfuafione  intelledusdc  omni- 
potc^itia  Dei  fuftentatam  fuiffe  fiduc.am  Abrahami .  na 
flene  perfuafum  habemus.  Nihil  ultra  docetur  m  ilL 

^'Vo.^  Bellarm.  Spei  noneftidem  cumfide.  Sedfiducta  efl /^i 
Zrtofidudamne/ttdemcutn  fide.  n.  r    .  r^A 

Proten.  Fiducia  prout  refpicit  futiua  eft  ^Pe^^/^d  p  o 
utre^picitprxfcntia.idcm  eftquodhdes.  SicContaie 
nusCard.dejuft.f.  /««»^.5  efi  ''-/'^''^' ^♦''^^^''"f^^^^^^ 
ftontdtvm^.  H^cfida  kr''fi'*^''>  f''^^'*^* '^^^^T?^^ 

Pf^emia  &  prsterita,  »t  tam^n  proptnqux  efi  h^cfid»cia  ^et.  Quam 
Uremfxp.numerounaproaher^fumitur.  Damafcenm  ^'^'•4^/'"* 
ptuat  JdemtUam  Hebt. 11. l.  tntcrpretatur Ja  fl>cm.  ApofiU* 
Ilom.4I9  20.  tpponttdtff.d<ntiAfiXem,ideft.ctnHmtatH. 

11.  Bellarm.  a.Cor.  10.5.  InteULchtiperfidemcaptivusd» 

citm  in  obfequium  Chrifli.  ■.  •1-  •n 

Prtttfi.  \emm  quidcm  hoc  eft  ,  quamvis  nihil  in  ill 
loco  dicatut  vcl  dc  fidc.  velde  intellcau  nominatin 
,i„u«  cnim  non  vkj  dicitur  ibicaptivaii :  Sed  oblervan 
dameftcogitationes  &  latiocinat.ones  omnes  ree'"^!i 
obedientiam.  obcdientiam  vero  effe  voluntatis  prc 
aftum  :  cft  cnim  promptitudo  vttuntAtii  fubjedA  frActpum. 
Thom.i.i.q.t' «'"i' ^d  . 

12.  Bellarm.  Eph.^.ia.  Hahemtts  ttcccffum  tn  tonpientv 
vel  fiducia  per  fidem  :  fed  dicere ,  per  fiitciam  nes  habere  accefiumt 
fiducia.nbfurdHm  e^ft.  /- .  • 

ProteSl.  Nihil  abfurdi  eft  dicerc  .  haberc  nos  fiduci» 
fpei  exfiduciafidei;aut  habeienos  fiduciam  in  acc^ 
ad  Deumper  fiduciam  illamquam  habemus  m  ChrUt 

collocatam.  ,  .  , 

1 3.  Bellarm.  Aaus  fiiei  efl  creiere,  quti  tn  multts  iects  m 
purAnonpotefl  expltcartpcr  fidere.  _ 

Proteft.  Qtjari  nos  negarcmus ,  adum  intcIIeCtas 
in  Sciipturis  pcr  fidcm  &c  credcrc  notari. 

14.  Bellar.  Fiiei  juftificantis  •bjenufy*  n^n  effe  ffecialem  tet^ 
tictrdinm.fed  •mnia  qu&Deu.  rcvdavit,  pnb.-rtr  ^imo  tx  Enangelt^ 

Prtft» 


Early  European  Bocjks,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioJheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  ^  k  K  \r  A  T  V  S.  299 
PfHen.  Ex  Euangeliis  igitur  cvertct  Bellarm.  iprmn 
|£uangelium.  Si  enim  Euangelium  nonalium  locum  ha-i 
l^bet  in  hde  juftificante,  &c  lalvantc,  quam  lcx  moralis 
^cremoniali>,  judicialis,  qua!>Dcu5  revelavit,  tumcert^ 
■Hiorfum  Euangelium  diceretur,auc  quomodo  juftitiam 
>ei  revelaret  cx  tidc  ad  hdem,  nulla  ratio 

15.  Bellarm.  Mat.9.  Cdct  habutYmnt  fidr  .  ^ 
ap.l6.  PctYuscredidttChuflt  dtvinttMttm.  Eandem  cYedebat  Ct  fi- 
mo,  Luc.7.  Nathaniel.  loh.l.  ^p$RcIj,  Ioh.6.  M^trtha. 
)h.II.  Domintii  dentque  docet,  <T  Thoma<  pYofuetnY  fi,iem  refur^ 
\iltonii  ChYifH,&  eum  effe  Dommtim  ac  Deum. 
PYoicfi.  I.  ConcefTum  eft  antea,  multa  nece/TaMo  ci  e^ 
MidaefTcpraetcr  fpecialem  mifericordiam.  Ncqueeniin 
^oteft  qui^mifericordiam  rpecialem  apprehcndcre  ,  x\'A\ 
credat  Dcum  cilc  in  Chrifto  fibimet  mundum  rcconci- 
|i  liantem,  2.Cor.4  19.  II.  Fidc>  caecorum  Mac.9.  n 
magii  fuit  juftificans,  quam  leproforum  Luc.17.17 
^ibusdicitur,«i//«;>///^i«6wmf    III.  Petru:>  cum  ii  lii- 
^)us  fiduciam  habucrunt  antea  fpccialis  mifeiicordi:e 
pr  Me/Tiam  ,cuju5  fiducias  detcrminatio  explicatur  per 
^nfeilionem  d!vinitatis  Chrifti.    I  V\  Marcha  loh.  1 1. 
^6.27.  rogata  fuit  de  credente  in  ChYiIiHm  an  vivcrct  \\\ 
^  aBternum  ;  cum  igitur  refpondct  de  perfona  Chrifti,  nja-. 
^^nifcfte  oftcndit,  fidem  fuam  fuirtc  devita  jetcrna  pei 
fChriftum.    V.  Thomas  cxplicat  fuamfidcm  illi^  vcrbK. 
fiduci:?^  plenis  Doninns  metis.i!;  Demmeus.  Ex  iftiifimiiia 
. omnia  loca  facile  pofTunt  explicari. 

I      l6.BelIarm.  LefYoft^s  tUe  M^vc.i.^o.fidem  YeclamhJibHit, 
&  tameH  de  vltmtate ac f/^eciaii  mifeYtcoYiia  Domtn\  ^mbtgcbaf  :  Do^ 
i^mine^  fi  vi$,potcs. 

I     Protesl.  In  hac  oI>icaione  nihil  omnino  fanum.Nam  I. 
IFidem  juftificantem  habuilTc  iftum  Icprofum  ,  magi" 
^quamillos  Luc.  17- non  apparet.    II.  Dubitatio  dean- 
reccdcntc  non  fcmper  continctur  aut  innuitur  in propo^ 
^litionc  connexa;  III.  Dubitatio  dcvoluntate  Chrifti 
bcncficio  corporali  conferendo  ,  non  cxcludit  cerra^i 
^uciam  mifericordiae  ad  falutem.    1  V.  Fiducia  non 
tcludit  fempcr  omnem  dubitationcm. 
17.  BcIIarm.  PhaYifius  Luc  iS.  habmt  fiiemvel  /:.;^./,,;,, 
feaalis  benevolcntia  ,  &  tamen  ncn  eiJ JuflificatHS :  Publicanus  ca^ 
tmtfiducia  tUa.  &  tamen  jufltficatus  ell. 

ProieH.  Saltem  dormitavit  hic  Bellar.  Nam  I.  Fidcm 
•  fiduciam  confundit  in  hoc  cxemplo,  pro  quorum  dif- 
fcrentiapugnat.    II.  Qureftionem  dc  fpeciali  mifcricor- 
liaconvcrtitin  aliam  dcbenevolcntia.    III.  Fiduciam  & 
idemhypocriticamfacicmenfuram  fidei  verse,  I  V.  Pro 

Z  z    4.  cxemplo 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


•^OO  U  1   t   L  A  H  M  I  N    V  $ 

exemplofidei  juftificantis,  profert  fidem  hommis  noi 
juftificati.  V.  Abfurdiinm^  probat  Publicanum  no» 
habuiHe  fiduciam  juftificantem  ,  quu  iUa  fidutis  tamh 
quam  habuitPharifaeusnon  jaftificatus. 

18.  Bellarm.  Uirc.l6.i6.  ^pertipmi  vider»m  fidemnu' 
racHlorum  ,  ^«/t  rton  refpici  (Jtecinlem  mifertardiatn  ,  ttnam  &  eandtm 
effefumfidejufitficanle&falvante. 

Proten.  Nihil  tale.vel apert^.vel  obfcur^  videmus.Res 
ipfapUnacontrariumoftendit :  quiamulti  juftificantnr 
fine  fidcmiraculorum  ,&  multiolim  habuerunt  fidem 
miraculorum  finc  juftiricatione. 

19.  Bcllarm.  Simtha  toca  funt  in  Aais  &  Epnotii.  Attor.; 
2.58.  4..I*.  10.43.  13.39-  &  »7  Rom.4.&  10.  l.Cor. 
15.  I.loh.^.  ^Htbuitbje{l»m  foniturtnrefurreatene,  &  divtni' 
tate  lefit  Chrifti.  r  , 

Protefl.  Similfa  ifta  loca  fimilem  admittunt  fohitio- 
nem.  Duo  tamen  hicadjicipofl\int.  I.  Refurreaioncm 
&  divini:atem  Chrifti,  fpcci.iti quodam  modoad  juftih 
cationis  objedum  pertincre  ,  ex  confclfione  ipfiusBell. 
1 1.  Fidemderefui  rcaionefic  divinitatcChriltinonju- 
ftificare,  nifi  iia  haec  appiehcndat ,  quemadmodum  ab 
Apoftolis  fuerunt  prsdicata  :  illos  veroeadcm  cum  ap- 
plicatione  prsedicalle.  Rom.4  25.&  8.34.  a.Cor.5.19. 

zo.  Bcllarm.  In  Apon»ltct  fymbol»  fidti,  ie fpettaU  mtfertta* 
dia  nnUum  vcrhum  habetur.  .  _  , .  . 

Protefi.  De  mifcricoidiae  voce  nihil  quide  dicitur,fed  dc 
ipfa  multum.  Nam  I.  Totum  fymbolum  originem  fuam 
habuit  ex  verbis  illis  Chrifti:  Baptizate  eos  in  nomen Pa- 
tris,Faii,  &  Spiritiis  fandi,& eundcm  cum  illishabct 
fenfum:  fpecialem  autem  mifericordias  applicationemin 
illis  contineri,docet-4^fl.  Rom.6.«.  ErgoCredo  »»,  appli- 
cationcm  fpecialem  diftunditpec  omncs  fymboli  partcs. 
I  II.  RemiflTionem  peccatorum ,  &vitam  aeternaracx 
remiflione  credere,  eft  c rederemifericordiam  fpecialem, 

lI.Bellarm.  FHesinmhil  altHitttlimare  debet »  ntfi inver- 
hum  Dei,  atinverte  Dei.  nuffuam  refcritur  annuuciatafatus^  vtl 
remifie  petcatorum  ,  mthi  auttUtin  fartitulari ,  exceftis  quihitfi^ 
fnucis.  Ntnigiturpeffunt  retiquihtmines  credere,nifi  tmmne  temc 
ranquam  ex  verbt  Det,  ftbi  remifja  rffe  ftccaia. 

Prttffl.  Spccialis  promilfiocontihetur  in  generali. 

Bellarm.  I.  Nttfquam  dictt  Scriftura.  qui  tredtt  ftbtremifa  ejfe 
f'ccatat  habetvitam  ttternam  t  aut  juffificatur ;  fed  quttredittnfi" 
tiHmJiabetvttam  atfr*nim^vel  jufitfitatnr. 

Prtteti.  Quidicic ,  ille qui  credit  in  filium  habetvitam 
set«rnam,vcl)uft'rt  :  irMT  •,  «iioit  fatis  3perte,cuni  qui  cre- 

dic 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.....        E   N  E    R  V  A   T    V  S. 
iit  in  Fihum.dcbcrectiam  crcdere.fe  habeie  vicam  aetcr- 
lamautjultilican.  Inillumcnimtincmhoc  aftirmat  ut 
:redatur  abco  qui  crcdic  in  filium.  Amplius  nihil  ift: 
\uod  poftulamus. 

BcUarm.  «.  Ex prcpofithne  etndttitHMM :  qui  ereditin  FiliHm 
r-  ^abet  vtt4m  *ternam,  abfolmA condufie    ergo  haM»  vitnm  xternam. 
ttnpotcfi  colhgi ,  ntfiperaffHmtionem  ahfolmam ,  videl.  tHam,  atqM, 
go  credt  ,H  Ftlium.  Hsc  vero  afumtto  abfolHta  non  efi  ,n  verbo  Dei, 
vd in •fintone  mea,qus  faUax  ejfepotefi. 
1  -^r'"'^-.^!  ^^^l^  disjunguntur  jfta  duo.efTe  in  vcrbo,& 
i:fleinopmione  ,  quafi  nuUum  tcrtiumdarctur,  cftali- 
|uid  m  len  fu  &  experientia,  quod  ncque  eft  in  vcrbo,nc^ 
lue  inopmione  incerta.    1 1.  Pudere  debuit  BelUrm. 
lifcrtis  verbis  protitcn  non  poflc,  feaut  Pontilicium 
liquemdicerc,  quod  credat  in  Chriftum.  niliextptntene 
uafaHax  ejfe  poteil.    III.  Dicant  nobis  Pontiricii,  qui  in^ 
-entes  conclufiones  abfolut^  colliguntex  iftis  propofi- 
lonibus  :  Succejforlegttmus  Petri  nenpotefi  errare.Ctnciltumlen- 
mum  generaU  afucceferc  Petri  apfrtbatum,  nonfotetl  errare  ;  ubi- 
aminveniunt  hasaflumtiones :  £/»//f#^«5i/7f  ^w»  htdietcct*^ 
Ufedem  Rtmanam  ,  efi  legittmus  Petri  fuctefior,  Contilium  hetaut 
ludfuta  Trtdentinum,  fuit  legttimum.  Non  leguntur  fane  ia 
erboDei:anigitur  tantum  funtin  opinionefallaci'tutn 
ert^ tota  fides  Pontificia  eft  opinio  fallax.   I  v.De  cer* 
;tudinefideinoftr2e,  refpondemus  primocum  Cathari^ 
o, &aliisquiinipfo  Concilio  Tridcntino,  fiicutrefert 
ledmain  1.2.  j.i  12.  «rf.^.)  tonftttuebant  fartitulartm  frt^, 
tum  &  infalttbilem  Spirttum  fanaum  eperari  tn  ttrdibm  filtorum 
.*tti  frabens  illis  tenimtnium  ,  quod  filit  Deifint.  Simul  enini 
raebetillisteftimoniurn,quod  vere  credant.  Secund» 
■:fpondemuscum  Vega,&  S oto ,  ibtd.  fejfe  aliquem  ficcer^ 
}m  effe  de  fua^atia  ,  atque  certm  eft  Rmam  ejfe,  evidentia  fcil. 

expenentia.  Scotusin  3. <<//?.2  3. ampliusaliquidaffir^ 
.  lat.  Sicut  credo  Deum  tffe  trinum  &  nnHm ,  fic  trede  me  haberefi^ 
«mmfufam  incltnantem  tn  lUud.fieut  invtrum  qued  eftinfeve^ 
m.  Bannesin  2.2.^.6,  «.2.  concludit, vald^frtbabtlttcrdicit 
'  mmem  pojfe  effe  tertum,  fe  habere  fpem  fupematuralem  :  quiacertus 
"f  htmt,  fe  haberefidem  Dei  jufttfitateris,& expcrttnrfe Jherare  vem 

Bell.irm.  3.  Non  emnts  illi  revera  credunt ,  qui  Mrbitranturfi 

Proteff.  Neque  fciunt.aut  vident  aliquid  omnes  qui 
•itantfefcircautvidere:  qui  tamen  reverafcmnt  aut 
rrdent,certi  poflTunt  efle,Quod  fciant,&  videant.  An  qui» 
^'trettciarbttranturfe  re£lifttme  credere  (ut  Bell.  objicit)  idcir- 

"Bellarm.  cum  c«terisPontiticiis  aibitrantur  tantum 

Z  2   5  opi^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


f 


BELLARMINVS 

oplnione  fallnci,  fuam  fidcm  cirereftam  ? 

Bcllarm.  4.  Qhis  tfi  qut  certo  affirmare  queat ,  fe  totd  ctr^ 
que  ut  epcrtet  crciere  »  &fiiem  habere  vtvum  ,  &  cum  cantate  con^ 

Protefl.  Quoad  gradum  ncmo  credit  in  hac  yita,  titocor-m 
desfcut  opoYtet  :  fed  quoad  vcritatem  fidcles  qui  fcntiunt  fc 
aSpIritu  fando  oblignatos  ad  vitam  aetcrnam  ,  queunt  ^ 
hxc  certo  affirmarc,  &  Deum  co  nomine  gloriftcare. 

22.  Bcllarm.  Fiies  juflificans  prAcedere  icbet  jusltficationem. 
Ttdes  autem  ff^eciahs  mtferuordtA  ^fequitur  ju^ltficattoncm.  Jgttur 
fides /pectalis  mifertcordtA  non  eft  fides  juRtficans. 

Protefl.  I.   Fidcs  juftiticans  praeccdit  juftificationcm 
ordinc  naturae  »  non  tcmporc,  qua  juftificatio  cft  efie- 
d:umc)us,  nonomni  modo.    I  I.  Fides  fpccialis  mue^ 
ricordias  duplici  rationc  fic  vocatur.    i.  QijaChriftum 
apprchcndit,  vcl  innititur  ipfi  ad  fpccialcm  mifericor- i . 
diam  per  ipfum  apprchendendam.    2.  Qna  mirericor-) 
diam  fpecialem  ut  jam  donatamapprchendit,priore  fcn- 
fu  juftiticationcmantcccdit ,  &  maxim^  proprie  dicitur 
juftificarc  :  poftcriore  fenfu  fequitur  juftificationem. 
Scdquia  una  ^  cadem  eft  fidcs  quas  mifcricoidiam  Dei  ' 
in  Chrifto  fpecialitcr  applicat  apprchcndcndo  ,  &  a 
cationcm  illamjam  fadam  ccrtam  rcddic ;  &  pertLXcio 
vclconlblatio  cjus  in  hac  ccrtitudine  apparet  quam  ct- 
iam  hoftcsgratiae  praecipuc  impuguant.  idcirco  per  iftam 
ccrtitudinem,  (quas  tamen  quoad  lenfum  ,  ^fidepotcft 
ad  tempus  fcparari)  fides  juftificans  folet  a  multi^  dc- 
fcribi.  Hanceirefcntentiamnoftrorum  Thcologorum,& 
verametiameflc,  bcncjam  olim,  etiam  Lutheri tcmpo- 
rc,intcllexit  Card.  Contarenus  :  ficenim  ille  intrad.de 
juftif.  Acciptmus  juftificationem  per  fidem.  hanc  acceptionemTho^ 
mas  in  3 .  appellat  aptHcationem  ,  inqt^iens  pafiionem  ChrtRt  efte  ve^ 
lt$ttmcdictnam  communem  ,  qtiam  qtafque  fibt  appltcat  per  fiiem  .  ^ 
Sacramentafidei.  PYOteilantes  appellant  apprehcnfionem.non  ea  fignu 
ficattonequdpertinei  ad  cognttionem  intelle[lus  %  fei  qua  il/uddiei^ 
njuY  apprehen  iere^quo  perventmus,&  quoi poH  motum  noslrum  atiim 
ftmui. 

Bellarm.  I .  Fides  eR  falfa.qua  credo  mthi  remtjfa  efie  peccata^f 
dumita  creio  .noniumfunt  remtjfapcccata  ^fcifunt  fer  htonc  ipfum 
aclumpoftea  rcmittenia. 

Proteft.  Dum  ita  crcdimus  ,  funt  rcmifTa  pcccata,ro# 
niittuntur  autem  proprie  per  illum  adum  fiduci«qua 
Chrifto  innitimur ,  vel  in  mifericordiam  Dci  per  ipfum 
rcclinamus  :  qui  naturapraecedit  adum  illumquo  cr©« 
dimus  pcccata jam  efle  remiffa. 

Bcllarm.  2.  5i  obje£lumhujusfii€iefimapropofttio:mihifuHi 

pet 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


01^ 


.  .    .  vV   A   T    V  S.  333 

ftr  Chtiflum  peccata  rcmijfa,cert€  prior  debet  ejfe  remipo,jujim  fidcs, 
ium  $'nni$  aclm  pcndeat  ab  objeflo^nen  contra  ohjec^Hm  ab  aOu^ 

Prct/»/?- Propiium  objcdum  Jftdei  juiliticanti^  qua  t.i- 
lis,  eftilludquod  propric  juftiticat, in  quo  acquiefcitti- 
des  ad  juftiticationem  confequendam  ;  id  eft  Chriftus» 
vel  mifericordia  Dei  in  Chrifto,  non  propofitio,  vel  axi- 
oma:  Qu_ia  tamcn  per  eandem  fidem,proxime  attingimus 
certitudinem  illius  veritatis  :  mihi  funt 'pcr  Chriltum 
peccata  remifra,idcirco  lic  nonnuUi  loquuntur  quafi  hagc 
^propofitio  efTet  fidci  juftificantisproprium  objcdum,fi- 
^ut  Contarenus  optime  obfervavit. 

a^.Bellarin.  Fid.s  /peaalis  mtfeucordia  tollit  r^yir  Uo  oratio^ , 
nemjSacramcHta^  optra  boHa^&c. 

Proteft.    Iftas  funt  imaginationcs  fervilium  ingenio- 
mi.  Fihi  Dei  vox  cft  illa  Apoftoli,  Gnl.z.zo.  vtvopcr  fj^ 
tllHm  Ftlti  Dct  ^  qut  dtlexit  me  ,  &  tradtdit  femeiifftim  pro  mt\ 
?haritasilUChrtsli  cyn/lrtngit  nos.  ^.Cor.^.I^, 
Bcllarm.  r.  Si  certoatqr^e  ex  fide credere debco,  miht peccata  re- 
itfn.ffatffeper  ChrtslHm  ^  qmmodo  pojft^m petere  remifitonempeccato^ 

Proteft.  Eo  faltcmmodo,  quo  Chriftus  loii,  17.1.^. 
[petiit  ut  Deus  ipfum  glorificarct ,  de  quo  certiflimus 

lcbuit  efre  &  fuit.  Petimus  •continuacionem  ,  ccrtiora- 
[tionem  majorem ,  &  particularem  applicationcm  rcmif- 
liionis  conccfTa^. 

Bellarm.  2.  Qutd  opus  es7  Baptifmo^ft  per  fidem,  qua  Baptif-^ 
I  fnum  prdcedere  debet  certus  fumjnm  remtfia  ejfepcccata  ? 

Protefl.  Nemo  tidelis  (cx  lege  communij  adcoeft  cer- 
is  ,  ut  non  opus  fit  ipfi  conhrmationc  ,  &  ccrtitudine 
lajori .  quam  etiam  per  Dei  inftituta  pcrpetuo  qusercrc 
[debet. 

24.  Bellarm.  Tametfi  fiduci»\ohtm:nix  veni.t  t  qualise/fe  de^ 
Uinhowtne  pocnttentiam  agcnteyprxxiiUt  jHsiific^ittQnem  :  tamen 
$cia  quaquts  confidttftbi  rcmiffa  efiu  peccata  pcndet  a  bonacon^* 
itia^ac proin,leprACxtgttjufttficationem»nontllam  tffictt. 
Protefl.  I.  Bellarm.  conccdit  verbis^quantum  nos.po-^ 
fftulamus,  dum  ^f&nwzt^fiduiiam  obttnenda  venia  praceder^ 
'  iebtrc  juftificationem.  2-  Concedit  ctiam  fidnciameffe  qua  quis 
eonfidttftht  remijfa  eppsccata,  quae  non  poteft  eife  fpes  rei  fu- 
riM  aB,&  tamen  antea,  cap.^.  fiductam  ovwncvn  ium  fpe confundi 
aflirmabat.  1  II.  Fiducia  ifta,  quamvis  caufam  confer- 
vante  habeat  etiam  confcientiam  bonam,quas  oritur  ex 
\]ta  bona;  pro  caufatamcn  procrcantc  fidem  illam  fo-^ 
lamhabct,  qua  purgnntur  corda  i  confclcntia  mala  ,  id 
cft,a  peccatire;itu.Hebr.io.22. 

25.  Bcll.  Ftdes  juflificans  pacem  &  tranquiltitatem  animtparit, 

Z  z    6  Rom. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek^  Den  Hoog. 

224  E3 


504  BBLLAKMINVS 
Rom.^.T*  At  fidci  fpeciaUsqUAm  Calvinus  docet.pfrtuYhAti§nem 
C  defperMionem  menttbus  adfen  ?  qfiia  ad  tllam  requiritur  ^  ut  qui\ 
flane  cogmfcat  f  ft  ad  numertim  prddejiinatorum  certo pertinere ,  t9 
fidem  femel  habttam  amitti  non  pojfe. 

Protefl.  I.  Piopofitio  evcrtitplanc  omnia  quag  Bcllar. 
haftcnus  dixitt  &  fidcm  Pontificiam  totam,  qua;  (quan* 
tum  ipfis  conftat)communis  cftilliscurn  iisfuperquos 
ira  Dci  manct ,  atquc  adeo  non  potcft  in  illis  parcrc  ani- 
mi  paccm&  tranquillitatem,  II.  Aflumtio  cum  ejus 
probationc  cx  manifcftacontradidioncconflatur.  Quan- 
do  enim  afiirmat,  fidem  fpecialem  perturbattcncm  parere ,  intcl- 
ligi  dcbctcodem  modo  quo  altcrumillud  fidei  jufltficAm 
facempartt/id  eft.  ubi  adcft,  vcl  habetur:  Qu^i  veroaffir- 
mat  >  certam  cognitioncm  clcdionis ,  &  perfcvcrantiaei 
pcrtuibationem  &  defperationem  adfcrrc,  is  ada^natos 
videtur  mittcndus.  III.  Falfiffima  cft  calumniaccr- 
tamcognitionem  cledionis  &  pcrfcvcrantia^,  necefiario 
requiri,ex  Calvini  fentcntia,ad  fidcm  j uftiticantem. 

Capvt  III. 

JirguYneyita  noftra. 

PEoteft.  I.  Fidcs  facit  ut  fubfiftantquae  fpcrantur  Hcb. 
n.i.  crgo  eft  fiducia  :  ficut  etiam  apparctcx  cjuf^ 
demvocisufu-  Hebr.3.6.14. 

BcUarm.  i .  S.Tcrao-i^  non figntficat  exptflattonem  ,  fedftsb* 
ftantiam  vel  fuhftftentt.tm» 

Protefi.  Hoc  ipfum  eft  quod  volumus;  fidcm  faccrc 
talcm  fubfiftentiam  rerum  fperandarum  ,  ut  carum  cx- 
pcftationem  reddat  certam.  Non  dicct  Bcllar.  tidcm  efie 
fubfiftentiam  rcrum  fpcrandarum,  ubi  fpcsipfanullam 
fubfiftcntiam  habct  cx  tidc. 

Bellarm.  2.  llch^.i.i:^.  initium  fulftantid  Chrifii^non ftini» 
ficat  inttium  fiducid^  fed  nova  creaturd^quodtnittum  efl  fides. 

Protefl.  Accipimusquod  Bcllarm,  dat  :  &  indc  ficar- 
gumentamur:  Illudcxcujus  perfeverantia falus  noftra 
diciturpendcre.Hcb.veft  fiduciaquae  habet  conjundam 
fpcm  ^lori^.  verf.6.  Sid  illud  eft  fide^»  x/cr/^i^,  ex  coa- 
fefi[ioncBcllarm. ergo  fidescft  tiducia. 

Bellarm.  3.  Stfides  Hebr.il.i.  figmficet  fiduciam  .  eftta- 
menfiduciarerum  Jperandarum  ,  td  eft^  vtta  xternd  m  fed  fiducia  vttd 
itternx  noneB  fides  juliificans  etiam  fnundum  doflrtnamadvtrfa/' 
riorum. 

Puteft.  Sccundum  dodrinam  Scripturae ,  quag  noftra 
cftftidcs  cft  tiducia  qua  aitimur  mifcricordiaDci pro  fa- 

lutc 


i 


E   N   E  R  T  A    T   V   S.  50? 

Jte  ac  vitaaetcrnn.  Hazcautcm  liducia  juftificanstacit 
itamasternam  fubfiftere  nobis  ,  tanquam  noftram  ,  & 
romdefac/t  eam  firnutcr  fperari,  vel  expcdari.  Omni;» 
icoptime  conveniunt  fideseft  fiducia  rerum  fpcranda* 
um,  &  tamen  non  eft  propri»^  carum  cxpectatio. 
i.Proun.  Multa  funt  loca  Scriptura  ubi  fenfus  non 
oteft  conftarc.nifi  per  tidem  fiducia  inrelligitur,  Rom. 
..18.19.20.  Mar.11.24.  Iac.i.6.cum  fimihbus :  pije- 
ipuevero  ubi  agiturde  luftificatione. 

Bellar.  I .  Jn  his  omHibm  Itds  vccaMum  fidti  accifttur  pro  ve^ 
i  fide  CathoUcat  quacredimus  omneqtttd  DtusrtvcUt,  nonpro  fi'- 
uti/i. 

Froteft.  I.  Eft  Catholica  fiducia  ,  aequc  ac  fides  Catho^ 
!ca  ,  pertitulum  igitur  Catholicas  non  diftinguitur  fidcs 
tiducia.    1 1.  Si  merus  aflenfus  qui  rcvelationis  veri- 
i  atiprccbetur,  in  omnibus  locisintelligitur,  tum  credere 
'hriftum,  non  magis  juftificai ,  quam  (fecundum  Pon- 
ificios)  crcdere  Tobiam  habuifFe  canem  qui  ipfum  in 
:inerecoinitabarur,  Tobias  5.2^.  quod  tamen  quialfe- 
eret,blafphemusmerirohaberetur.  Cajetanusin  Rom. 
.V  pcnuh.  rcdcohCcivit, fidemftmilemfidei  Akrahdeffenon 
^ff>eclucujHfeunqmecrediti,fed  lefHChrifiirefuCcitatt  4  Deo.  To- 
;tl  in  R.om.4.  hasc  eft  obfervatio.  Vt  Mojfes  fignificaretyfi» 
emnon  quameunque,  fedvcnturtCbrifti  redemtortujumtiamfrs,^ 
*re^p»ptereaquandoejm  notitta  apcrta  facl^  e/?,  Gcn.  1 5.  me- 
unit  Abrahamum  fiie  e[fe  juslificatum  ,  ilUt  enim  verbts  Geu.  1 5. 
ibraham  promtfitonem  de  Chrtflo  credtdiffe  Doilores  tmnes  eoufeH^ 
:  fnier docfut.  Hanc autcm,non  aliam  fidem  imputari  nobis 
d  juftitiam  eo  lococlarc  fitisdocet  Apoftolus.  1 1 1.In 
dc  muaculorum  res  eft  pUnilIima,non  enim  omnes  qui 

redunt  Deum  efle  omnipotentem  ,  faciunt  ftatim  mira- 
ula. 

Bellarm.  2.  FiLs  qua  impctrantur  miratula  ,  magna  effeie-m 

'■  rt.ut  etiam  gignatfiduciam  quandam  impetrandi  quodpetitur. 

'  PrcteH.l.  Fidesigitur  magnacx  confefllone  Bellarm. 

ignit  fiduciam,  &  hxcfiducia  vocabulo  fideidcfigna- 

ur.  Dicat  igitur.annon  Abrahami  fides  fuit  magna  ?  an- 

onaequd  magna  tides  requiritur  ad  juftificationem  ac 

^jlutem  acad  morbiautdefeftusalicujuscurationem» 

BcIIarm.  j.  lUud  Rom.4.  (non  hKfitttvit  dijfidentiaj figni^ 

carepoffetfiiim  Abrah^  futfe  infignem,itaut  fiductamquoquepe^ 
"erit.  i    t  f. 

^.Pnten.  Omnesautem  ut  juftificcntur.debent  ince- 
,  ereper  veftigta  fidei  Abrahami ,  Rom.4. 12.  Ergo  de- 
cnt  haberefidcm  quaparit  fiduciam.  Si  vcro  fiducia 
on  eft  nec«fiaria  ad  juftificationcm ,  tum  ncc  alii,  ncc 

227  Abra- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


3o6 


BELLARMINVS 


Abiahamus  ipfc  tcncbatiir  fidem  iftam  inCgncm  habcri 
Ej ufdem  tidei  major  gradus  fiduciam  potelt  gignere,fc 
fiduciam  nongignet,  nifi  in  naturaiUiui)  gencri^fidciC 
fiduciam  habere  conjunftam,  Ethaecccrte  vcra  cft  i; 
tio,quarcfiduc'-a  vocatur  fidcs,  quia  oritur  cx  fide,5c  el 
cjus  perfcd:io. 

Eellarm.4.  lUui  Marc.l  r.24.m2<//f  qriodncciputis^pertt 
net  aifiitm  propriediilam^  fed  intiHiy  iur  cum  cQndiUoney  fi  bcnept 
tatis,& fi  expidit  vobts  dati. 

Trctelt.  Agiturillo  in  loco  *  piimo  &  direde  ,  de  fid 
miraculorum,  ficutapparct  vcrf.z^.  qHicunque  dixentmon 
huic^&c.  Hanc  autcm  fidcm  conce/Tit  antca  Bellarm.  ei^wi 
refiduciam  quandam  impetrandi  quod  pctitur.  Cum  vcro  crc 
dendi  vocc  fignificctur  difpofitio  illa  animae  quas  lequi 
riturad  impctrandum,  &  hducia  iniftum  fincm  fingu 
laritcr  rcquiratur,  fequitur  fiduciam  illo  verbo  fignihc; 
ri.  Pr^terea  generalialTenfu  quem  vcritatipromilfioni 
pra:bcmus  ,  non  magis  quidquam  impctramus  nobii 
4uamaliis  omnibus  ,  ad  quos  cadcm  promiflriofpedat 
icd  fiducia  fpecialiter  apprehendimus  &  nobis  applica 
nui!^  viminiuspromiirionis,inqua  fpeciali  apprchenfio 
neproprtcconfiftitvis  impctrandi-  Similiseft  ratiolac 
1.6.  ubiBellarm.fatctur,  cfe  abfuriHm  fi  quis  dtcatjoqn 
lacobum  de  fide»  qu<igtinit  fiductam,  ac  per  hoc  etiam  diffiicntiam  ex 
duiere.  Concclfis  iftis  Bcllarm.  fi  addatur  illa  regula/^qua 
fiequcntem  habct  ufum  in  explicationc  Scripturasj  vetk 
fenfuum,  atquenotttix^  quandoeffcacem  nottonem  habint  tfi^nificat 
affenus  ,cr  motus ,  qui  notittam  fequuntut ;  tum  intcgram  cau 
lam  traditam  nobis  habemub  a  Bellarmino. 

4.  Proterr.l.  FidcS  in  Scripturis  fa^pe  opponitur  tf 
mori,  ut  Mat,8,  quid  timidt  efits  modicd  fidci  i  &  fidelcSOl* 
cunturfuafide  fortcs  l.Pet.5.9. 

Bcllarm.i.  Hocfitquta  fiiuciaoritutexfide. 
Ptoteft.  Non  fimplicitcr  quia  oritur  tiducla  ex  fide,hO( 
cnim  omncs  virtutcs  habent  cum  fiducia  commune , fc<i 
quiaproxmie  oritur ,  utperfedio  fidei  illiusquae  eftii 
intellcdu,vcl  illud  adquod  fides  proximc  tcndit,&  fin( 
quo,fidcsneccfiicaciam,  ncc  virtutii^rationemhabcr. 

Bellarm.  2.  Eadem  rationefortitudoi.  ^buitfirfidci»  quonian 
fides  efi  r^dix  &  ort^o  fiiuciA. 

ProteH.  Fides  illa  quae  in intellc&u  fcdem  habet,  nor 
minus  eft  radix  &  origo  timoris  ,  quam  hduciae  ,  ficu: 
Thomasdocet,  2.2.7. i-  Singularis  aliqua  ratio  debe: 
igiturfubcfllj.curin  Scripturi^fidci  opponaturtimor,& 
fortitudo  tribuatur. 

Prcten.  Rom.4.I($^   Prcpterca  ex  fide ,  ut  fit  per itM- 

ttamf 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  T  V  S.  30T 
im,Ht  frma  fitpYomiJIto.  Fide  intellertus  non  firmatur  pro- 
«iffio,  led  tiducia  qua  recipiinus  rcm  promiflam,  tirmat 
<ecutionem  piomilTioniv. 
Bellaim.  i,  Ayflolm  }:m  loqnitt^r  Jr  T^rvi^-o^^-^  my^i^itnis 
ccatomm. 

^roteft.  Apoflolus  direi ti:>  \  ei bi^  loqiuLur  ue  hseredi^ 
:tidelium,  id  elt  ,  dc  benediclionc  aut  beatitare  Gal. 
.14.  quam  litamefle  docec  in  rcmiflione  peccatorum. 
^m.4.6.7.8. 

Be!!.^'-m.  2.  riYfhmncnmtcUigiturfHHcin.n.i  '  ■  :^ 

'iti.ji  .  i  ilIc:)  ar.g  natici  confiflere  poteft  cum  Jia  Dci, 
.lam  tirmae  pron:iirioni\  executioni  Apoftolub  oppo- 
it,  verf.15. 

PYotefi.  rides  non  jintiJicat,  ut  rcfpicit  in  verbo 
_  rerum  gcfcarum  hillorias ,  aut  comminationem  pce- 
arum,  autpraeccptaoperum  faciendorum  ,  fed  Iblum- 
lodo  utrefr'  griti;^.  NuUumautem 

ngularem  rc  ^  ^  luis  ad  promifliones  Tupra 

ctcra,nifiliduci^.  Fiduciaeft  igitur  qua^ juftificat. 

Bellarm.  I.  f  ^  Us  juftificnntts  offi^ 

•mefet^reddiYc/j.  ff^t^ne  feccatwum^ 

I  '  falute  dterna. 

Prutcfl.  Hocautem  eHcoiiiciuin  lidci,  protcfliis  eft  an- 
;a  Bellarm.       10.  ratione  quinr.-^.  rrl  <  lr<^:'\,:r.^  Put-n 
'  tYiihquillttatem  animi  paY:t. 
TcM^^^'"'  ^       ^^^'^'^ttyqtiod  affuwt.iit  :pdem  faluct  nonjufti^ 
W^^t  reffftctt  fjtftorih',  m:'j.is  .prxcepta  ,fed  .    r#/  rt-ff^tctt 

omtftionem. 

PYote^l.  Si  hsec  ua  iC  njbcnt,tum  Mdes  liiitoiKe  Tobiae 
:cjubcanii,  eodem  modo  juftihcat,  quo  fides  gratiaj  in 
hriftopromiflbc  :  fideslegisnonminus  juftificat,qurim 
dcsEuaogelii;  fidc  juftificantc  recipimus  ludampro- 
itorcm  ,  &  Simonem  magum  ,  ficur  recipimus  Chri-^ 
:xim.  Haec  funt  dogmatanon  tam  refutanda,  quam  de- 
!ftanda  Scriptura  difertc  teftatur  Chriftum  efle  propi- 
ationcm  noftram,non  pcr  quamlibct  fidem^fed/^^^r/fJe^m 
faHgutneejus.idcil,  utCajctanus  nout.  peY  fiienniHatn^ 
m»ywjarnf/tti.  Romanorum  i^z^* 

C  A  P.  IV. 

'uaeftio  fccunda  dc  fide  eft,an  folajuftificct.  Pontificii 
negant,Nosaflirmamus. 

ftaquaeftiopraepofterc  l  BcUarm.  traaatur^antcquam 

con^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek^  Den  Hoog. 

224  E3 


3o8  lELLARMINVS 

conftarc  fecit,quid  fit  jullificarc^aut  quain  rcjGfti. 
catio  proprid  confiftat.  Non  potuit  igiturnifi  co 
fulc  admodum  dc  cadem  difputarc  ;  quod  ctiam  fc. 
taflc  dc  induftria  fccit. 

^Argumenta  BeUarmmi. 

BEIlarm.  I.  TitUsmntnm  junificAt^  ^[um  jmfiificta^mt' 
tmm  &  radix  prima jufitficattonis. 
r.ctefl.  Sophiftica  pcrplexa  ludit  hic  Bellarm.du' 
probationcm  oftcntat.  Nam  I.  Ridiculus  cft  fernio, 
fenlt  carcns.  non  tam  jufitficat »  quam  juftificat  ut  initiu 
I  I.  Initium  duplicitcr  poteft  accipi :  velenim  notatin 
tium  motus  /iJrtfwcfiiciendam,  vel  initium  autgradu 
prirpum  inre  cfieda.  Etio^primo  fcnfu  potcftcfiTcin 
tiurn  ,  vcl  cum  aliiscjufdcm  gencris ,  vcl in  fuo  gcnc 
foIum.Bellarm.  non  indicat  quid  vcllct  probarc. 

Bellarni.  I.  Hth^l  i. 6.  tributturfiJLet  frtma  notiotnDem 
ferquam  ts  qt4t  longc  erat,  jam  tncipitfropinquare. 

Froteft.  Si  per  iw^i/// /^rt^f/Ai^ware,  intelligit  Bcllar.  aliti' 
aliquid  ab ipfo i/f«/rf  ad  Dcum  in  Chrifto  ,tum  contr. 
dicit  ipfi  Chrifto,quiIoh.6.35.  iftasphrafcs  cjufdcm  ci 
Cgnificationis  notat  ;  quivenitad  me  \  qui  credtttnme. 
idem  intelligit,nobis  non  contradicit. 

BcUar m.  2.  Rom.  I  o.  1 3 .  Tides  tanquam  inchoatic juftifici 
tiontutnvocationem»  &  cxtera  antecedit. 

Proteft.  I.  Dcordinc  fideiad  juftificationcm  ,  nihilii 
dcfinitur.  I  I.  luftificatio  ipfaantcccditinvocationci 
fpiritualcm,& efiicaccm-,&  csetcraomniaquae  funteyu 
dem  rationis.  In  hacigitur  objeclionc,nullafpecics  c 
alicujus  probationi$. 

Bcllarm.  3.  lohan  I.12.  Qttotquoi  receperHnt  eum  ,de& 
iispcteliatem  »  filics  Detfieri.  Ichannes  htc  apertc  docet,€cs  quip 
fidem  Chrtflum  reciftunt^  mndum  effe  filtos  Dei^fedpojfe  fieri ,  fi  fe\ 
gant  ulterms^  utettam  fierare  &  dtttgereinctfiant. 

Prcteft.  lohanncs  nihil  talc  vcl  apcrte,  vcl  obfcuri  do 
cct.  Nam  I.  Nondicit  tidclcs  habcrcnotentiam  d[uvoc^»i 
fcd  dignitatcm,vcl  jus  il>i(riotv  ,  ut  fint  liliiDci.  1 1,  Ni 
hildicitde  eoquod  nondumHntfiVii^  aut  ulterius  fergendm 
cfll5,uthocfiat.  III.  Difcrtis vcrbis  aftirmat  verf.ii 
cos  genitos  efie  ex  Dec.  1  V.  Totus  iftc  fyllogifmus  ci 
lohannis  :  j^/  habentFiliumhahtntvttam^  I.Ioh.5.12.  Qt: 
crcduntin  Chriftum^rcccpcrunt  (\t\ habcntJcum.Erg; 
vitam  habcnt.  V.  Sccundum  pdlarm.  dodrinam  d 
gratia,omnibus  &  fingulis  hominibus,pro  Ioco,&  tcm 
porC|daturfuificicnsiriudauxilium,4uolipcrgant  ultc 


E  N   B  R  V  A   T   V  $.  509 

ius,poflInt  ficri  filiiDci.  Hoc  igitur  nullum  cft  privilc^ 
ium  corum  quicrcdunt  in  Chriftum, 

Bellarm.  4.  Fidei  efi  funiamentHm  fpii  &  ihavitatis. 

ProteB.  Sicctiam  eft  juftifacatio.  Rom.f^-  i.Iohan^ 
.10  1 1. 

Bellarm.  Inc$rp6ruhbn$  mcrbis »  initinm  falutis  eH  creierf 
*  dgrotum.  &  medico  curare  vuUntt fidem  habere  :  n$n  tamen  fola  iUs 
des  eft  integra  fanitas. 

rr$ten.  Neque  fimilis  lidcs  potcft  juftificarc,  fcdilla 
ua  medicamcntum  illud  quod  folum  tollit  pcccatj  rca-i 
iim,accipitur,&  applicatur. 

2.  Bellarm.  Timorcomurritadjufiificationemteo  fcrem$doqu$ 
des  ipfa  ccncurrit. 
'    Proten.  Hoc  fieri  nuUo  modo  potcft.  Timoris  cnim 
ifoprium  obicAum  cft  malumi»  non  bonum,  ncdum  iU 
ud  bonum  quo  in  Chrifto  juftificamur. 

BeHarm.o:.  Ecclcf  1.27.  Qfii fme timore  efl^  nonpoterit  ju^ 
Uficart, 

Protefl.  h  Nihil  tale  habctur  in  tcxtu  Graeco  ,  fed  ut 
ilrias  Montanus  ycrtit :  non  pottrtt  iracundus  vtr (SvytxSt^g) 
ufttficr^ri.  I  I.  Si  ita  dixiifct  Ecclefiafticus  *  non  m.ngis 
nde  fequcrctur  timorem  juftificare,quam  fcquitur  agri-. 
ulturam  aut  fimilem  aliquam  honeftiorcm  vitae  occU'^ 
•ationem  juftificarc,quiaicie<ii  Ecclefiafticus  cap.z6.  ntm 
;at  cauponcm  juftum  clfe  vel  juftificari  d  pcccato. 

Bellarm.  2.  Timor  Domint  eft  inittumfapientia,  Pfalmo  cen^ 
cfimo  decimo,  &  Provcrbiorum  capiteprimo,  f^fr/i^iVii^ 
iam  tntelltgtturperfedajuftificatio,  &  perttmorem^timorfervilts. 
Prtteft.  Ncutrurn  horum  vcrum.  fitamcn  utrumque 
[incederctur  ,nihilaliud  fequcretur  ex  verbis,quam  ti-. 
liorc  cxcitari  homincs  ad  quaercndam  juftificationcm 
f  >cr  fidcm. 

Bellarm.  3.  Timorfactt  ut  ad  Deum  acceUmus. 
Protift.  Sicut  lex,^uaK  non  juftiftcac,  hocfacit,  fic 
jtiamtnnor  d  legcnobisincufiTus,  ut  occafio  fcilicct  an'» 
ccedens. 

Bellarm.4.  Timor  ifl  fons  vita.Ptov. 14^27. 

Protesi.  Nonquoad  acquifitioncm  juris,  ut  fidcs  jufti^ 
icans,fed  quoad  viam  confcquendi  poflTefifionem  ipfam. 
!^cquc  tamcneft  ille  fcrvilis  timor ,  fed  rcligio  ipfa  to« 
:a. 

Bellarm,  Ttmot  Domim  expeliit  peccatum  •  Ecclcfiaft* 
r.2i. 

Proteft.  DepelUt  futura  ,  non  tollit  rcatum  prsetcritO'* 

:um. 

Bell.  6.  Natura  timortSiif^  ut  fufiat  mala,  &  quarat  remedia. 

Protelt. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


giO  BELLARMINVS 

Prcten.  Haec  e(t  nacuia  timoiis  ingenui ,  non  ferv 
Ad  juftificaiionem  autem  requiritur  illud  quodtol,! 
non  fugit  tantum  malum;  quod  invcnit,non  quarf 
tantum  remedium  talc.  J 
3.  Bellarm.  Spcs  ohtineni^  vcnis^cil emm  iifpofttio  aiiU'^ 
iiam&remifton^mpeccatoYum.  Provcrbiorum  capitc 
mo  odavo  ,  Vcrru  \  igefimo  quinto.  Pfalmo  trli 
reprimo  ,  Vcrfu  quadrage/imo  ;  ?c  Pfalmo  nonai,  ... 
primo^Vcriu  decimo  quarto.Matthaei  capite  nono,Vc. 
/ccundo. 

ProteB.  T.  Bell.  ut  nobis  ncgotium  facc/Terct,  fibin^ 
contradicereparu  curavir.  Anteaenim  cap.4.  &  10. co? 
tendits fidHcidcffe /pein^  &  nonpoffe  jufitficare.qHta  prdexigetjuu 
fic^jionem,&  ab  tUa  peHdet,&  quta  cbjecfum  non  poteft  fiert  perttlt 
tpfum  aclum  cujm  eft  objeclii.  hic  tame  fpcm  obtinendag  vcn^  ^ 
vult  effc  caufamobtincdae  vcnias  vel  juftiticationi^ 
autem  generalem,  conditionale,  incei tam  non  pou  ii 
cxcufarc;  quia  nec  illa  rationc  effugiet  vim  argumeti,! 
taliseftfpcsquseinlocisqu?  citat  iaudatur.  I  l.Innu 
horum  locoru,  nifi  in  ultUDO,  agitur  de  remillione  pc 
catoi  um  ;  ubi  tamcn  nihil  dicitur  de  fpe  veniar  ,  fed 
contidentia  aut  hducia  miraculofae  fanationis.    I  1  I. 
nullo  fpes  nominatur ,  praetcrquam  in  fccundo  ,  ubit 
men  vox  Hebraica  (cafa)  idcm  fignificat,quod  in  reliqi 
(batac)fixm7i\r\  fcil.  &  fiducialem  cxfpcdationcm  falut 

4.  BcHarm.  Dileilioaliqua  prtor  efl  remifitone  ptccatc 
temporct  ut  diUclio  imperfecla  ,  "ifcl  natura,  fi  (itpcifciia,  V 
itfponit. 

Protesi.  I.  Potcft  aliquid  cffeprius  remiflione,  ut  d: 
pofitio  praerequilita,  ita  ut  non  fit  cjus  caufa.  II.  II 
lcdio  nullapraeccdit  remiflionem  ut  difpofitio  caufans 

Bcllarm.  I.  Luc.7.  remiffa  funt  ei  peccata  multaqHtadtle. 
multnm. 

Proten.l.  Probatio  ori,non  minus  pctitur  ab  efFc6 
confequcntc.quam  abantcccdcntc  caufa.  1 1.  Diledi 
ncm  hocinloco  notari  tanquam  cftcdum  rcmiflioni 
apparct  manifefte  cx  toto  dilcurfu  :  Cui creditor plus graii^ 
catui  eilAUeplui  diliget.  j^onaut^m  Simou  Pharif^us»  fid  mHinrft 
catrixplusdtlexit.  Ergo  non  Simoni,  fedynuisertplura  grattfintfi^ 
credstor  Deus.  Argumentum  cft  abcffedo.  III.  L 
vci bis  fidcs  fola  nominatur  ut  caufa,  verf  5  j.  Ftdes  tua 
firvavit. 

Bcllarm.  2.  Gal.5.6.  Fides  valetqua  pcr  dtlcclionemoper 
tur. 

Proteft.  Declaratur  hic  qualitas  &  caufalitas  fidci,  nc 

diledionis. 

BclUn 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


£  R 
1.14. 


V    A  T 


s.  ri  I 


E  N 

Bellarm.  5.  loh. 
lyini^m  diltgimusfr^tres. 

Protfsl.  Haec  non  tam  Sophiliic^i  eit,  qu.im  impud^n- 
:iaextrcma,licmutiUrctcxtum  facrum.  Veibalohan- 
|MSfunt:  Ntfs  fctmHS  nos  trAnflMos  effe  de  mcrte advifMm^iimM  dr-* 
gimusfratres.  Dilecliio,  utcttccftum  tranflationis,clt  ratio 
'cl  argumcntum  fcientiae  quam  deilla  tranflatione  ha- 
iicmu^.  BcIIar. autcm  illudquod  aiguitui  toUen^,  no- 
•um  fuum  axioma  vult  elTe  lohannis. 

5.  Bellaim.  PantttnttA  (  qn^  (fl  dclorac  deteffatio  fcccati) 
atur  a  Dco  ad  vitam^  Adtor.  II .  1 8.  pocnitentiam  in  falutcm  ope^ 
atur.z.  Cor. 7. 10.  &  antmam  dtcitut  vivtficare,  Ezcch.18.27. 
jusltficat. 

Protift,  I.  Paenitentia  quatcnus  cft,  legalis  humiliatio 
tecedit  quidcm  juftilicationem  ut  difpofitio  ex  ordinc 
requilita,  led  non  ut  caufa.  1 1.  Refipifcentia  Eu- 
gelica  vel  notat  converfioncm  totam  ,  cujus  primaria 
s  cft  fides  ,  ut  Ad.ii.  &  Ez.iS.  vel  eft  tidei  juftili- 
tis,  atquc  adeo  ipfius  juftilicationis  ctteftum  ;  qualis 
paenitcntiaiUaadfalutem,2.Cor.7. 10.  III.  Qu^o- 
qhc  modo  accipiatur,  dolor  ac  dcteftatiopcccati  non 
tcft  effc  caufajuftilicans,quia  non  habct  vim  applican- 
i  nobis  juftitiam  Chrifti.  Acquifitio  talis  boni,non  con-. 
^  it  inaverfationc  mali.  Rcfipifcentlae  &  fidci  difFcren- 
:ia  hsecindicatur  ,  Ad.20.21.  Rffifrfccntinin  Dcum  ,  dr  fides 
n  D^minum  noHrum  lefum  Chriftum. 

6*  EeUarm.  Sexta  dtftfcfitio  efl  frofofitum  acdefiderium  Sacra^ 
nenti  re  tpfa  percipiendt, 

Froteft.  Defiderium  gratiae  ac  falutis  quaerendas  pcr 
^cdia  aDcoin  illum  hnem  inftituta,  virtualiter  conti- 
urinfidevcra:  fcd  defiderium  illudprout  ferturin 
tcrnum  Sacramcntum  non  juftificat,  quia  juftificatio 
onalligatur  Sacramcntis. 

7.  Bellarm*  Septima  dtfpofitio  esl profofitum  novavita. 
Proteft.  Hoc  propofitum  cft  par;^  refipifcentise,  quae  co- 
"tatur  quidem  tidem  juftiftcantem*  fed  finc  vii  tute  ulla 

ificandi.  Propofitum  cft  cfficax  tantum  ad  illud  quod 
ponit. 

8.  Bellarm.  Si  fides  a  (f>e  & diUnione»  &c.  fefaretur^  nonfo^ 
t  jus!ificare,ncn  igitut  fidcs  fo!a  jufttficarc poteft. 
Proteil.  Negacur  confcqucntia:  quia  illa  fides  quaeju- 

ificat ,  fpem  ac  diledionem  fua  natura  conjunftam  ha- 
,  ita  ut  fi  ab  iplis  reipfa  feparetur,  fimul  ctiam  fcpara- 
ra  feipfa,vcldcfinit  eiretalis  fidcs. 
BcUarm.  I.  St  tota  vss  jufttficanJ.i  ejfet  infola  fide  ,  tumfides 
'  tamjufttficarct  iUis  abfcntiius  quam  Jr^fcnttius» 

Prueti. 


5fti 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


312  BEL  IARMINTS 

rnteflM  Negatur  conffqucntia  :  quia  illa  fidcs  qua  jt 
ftificat,  fpem  ac  diledionem  fua  natura  conjunftam  h 
bet,ita  ut  li  ab  iplis  rcipfa  leparetur,  limul  etiam  fcpar 
tur  a  fc  ipfa^vcl  dcfinit  cflc  talis  fides. 

Bellarm.  i.  Sitota  ^is  juHtficanJs  ejfet  in  fola  fide  ,  tHrnfi* 
ipfa  tam  jufitficaret  tlJts  abfentibus  ij^uam  pY^fenttbus. 

Protefi.  Non  fcquitur;  quia  fides  ipfanonpotcft  ci 
pracfcnSiUbi  caetcrae  virtutcs  omninoabfunt. 

Bellarm.  2.  Semen  fideidicitur  (4  CalvinoJ  manereintergr. 
vijltmos  laffus:  ergopotell  a  caritate  ftfarari. 

Protefl.  Vbi  fcmen  fidei  manet ,  ibi  ctiam  femenadc 
cariratis,  non  igitur  feparantur. 

Bellarm.  3,  Nos  non  didmm  tamenfidem  ejfefolarnffedfitl 
fila^id  pr^flituram. 

PrQteft.  Suppofitio  eft  abfurda  :  quid  igitur  ex  illa  f. 
queretur  viderit  ille  qui  talij  fupponir.  Peiindccltac 
quisfupponcrct  fpcm,aut  caritaicm,finc  fidc,&  tumi: 
quirerct  quid  praeftarcnt  fi  folac  cirenr. 

Bellarm.  4.  Fidesprtusfaltem  natHYa.ju/ltficabitf  &CHmji 
ftttta  conjunila  effe  intelHgetur  ,  q^uam  HUiltcHem  altaf^ue  virtu. 
Attulertt. 

Proteft.  Conccdimus. 

Bcllarm.  Sequetuf^Hthomdfttjuftus^&nonjHflus^&c. 

Priteft.  Scquctur  tantum»  hominem  cflcpriusnatu: 
Juftum  pcr  remiflioncm  pcccatorura  &  acccptationcr 
divinamin  Chrifto.quam  juftusfiatpcr  fandificationcr 
in  fcmctipfo  ;  quod  cft  vcriflimum. 

Bellarm.  Fiiis  veta  poteft  retpfa  a  dileSlione  %  altifquevit 
4Htibus  fvfarari. 

Proten.  Aliquafidcs  potcft ,  &  talis  eft  Pontificia ;  fft 
illafidcs  cui  nostrlbuimus  juftificandi  virtutem  ,  cur 
iinioncm  faciatnoftricum  Chrifto,  ^Chrifti  fpirituvi 
vificantc,  &  fandificantc,  non  potcft  feparari.  lic  Cont» 
Card.  in  confut»  arttc.  Luthert ,  art.  l .  Fides  hac  non  eFl  ea  tantm 
qua  ciedimus  Deumejfe  ,  &qua  creiimus  veraeffe  qua  dictt  Dem 
hdc  etenim  eft  etiam  in  Dsmontbm^&perdittJ!tmts  homintbus ;  feie^ 
ea  qua  in  Deum  tendimus^  ab  hac  autem  neceffe  eft  bona  operafHove 
nire.  Dum  igitur  BcUarm.  magno  conatu  probarcnitit|^ 
aliquam  vcram  fidcm  i  caritatcpoflc  fcparari ,  quamvi 
non  formatam,  acrem  vcrbcrat  inanis  difputationis  vcn- 
tofo  flabcilo. 

6.  Bcllarm.  Nufquam  infacris  /tttens  oftendi potelf  illa  fMr- 
ticula  [fola)  cumde  fide  jufltficanteagitHr. 

Protejf.  Dcvoculaillanon  quasritur,fed  d«  fcnfu.Cunr 
autcm  Scriptura  ,  Roai.j.  &  4.  Gal.i,  &  j.omniarc- 

movo 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


enervatvs. 


ovet  i  juftificaticwicpraKtcr  lidem,««»»  ex opttilmi,  fmt tpe^ 
hMS,fmelege  Jed  exfide  ,  ut  f$tptr  gratiam  manifefte  fatis  do- 
btpcrfidcmintelligere  refc  hdcm  ftUm.  Hucetiamac- 
hditquod  Contarenus  Card.  m  R«m.^.  habet :  Nttandum 
^•d  hanc  impMtaHonem  jufiiti*  Sirtptura  nulli  altcri  rti  trtbuit 
\tamfidet.  Hincenim  lequitur  Scripturani  juftificatio- 
1  11)  tribucre  hdei  foli. 
Bellarm.  i.  OmHiaopera,&omnei  Legtintn  exclmduntm.Nam 
'Ui fidtttflepm,loh.6.  &  fideseft  iexfidei^Rom.  5. 
Proteft.  1.  De  fide  rcfpondet  Toletus  in  Rom.3.  Ad^ 
fe,  fidem  non  habere  ex  fe  efftactam  utlamt  ut  ailus  quidam  ntftet 
f,remittendi,  &  reconctltandi  ;  fedvirtutem  totam  proctdere  ex  ob- 
jlo  ipfo.  ncmpe  Chrislo,  atjus  vtrtutem  &  merttum  dtfpefuit  Deus 
i'  fidem  intpfum  applicare  peccattri  ad  jufttficandum.    I  I.  Dc 
P^ehdei  rcrponder  Cajetanus,  ibid.  Si  quaris  qucpaao  lex 
y.et  dtfttnguitur  a  Paulotontra  legem  optrum,tttam  moraltum^quum 
'  amfides  in  gtnere  operum  comprehtndatur » crtdtre  enimeftopui 
nrum  :  foiutio  elt,  quod  creJere  in  eum  qui  jufttficat  tmptes  innttttur 
Jtiti<t  altenA,fcil.  Dci  per  Chriftum  :  reltqua  verooptra  iuniiuntur 
kjiittty  propriti^utfctl  quodlibet  tpus  ftcundttm  ft  bonwn  tft,& bonum 
Idit habtnttm.    III.  Obfervandum  cft  fidcm  vocari  /f- 
«non  propri^,  fcd  metaphoric^  :  ficutctiam  pcccatum 
f.x  vocatur,Rom.7.  Bcllarminusigitur  inepte  plane  in- 
if  fpecieslegis  ponit  legem  fidci ,  ficut  Thomasetiam 
liculuseft.cum  legem  peccativult  cfTe  fpcciem  leris. 

-  Bcllarm .  2.  Cratia exchdit  meritat  quafunt  nobis tx  nolis,  nttt 
■tem  dona  Dti. 

Prettft,  Donaquidcm  Dcicommunicantur,non  cxclu- 
intur,pergratiam,necxiftant.&  aDeoprobentur:  fed 
^luduntur  tamcn  ab  aftu  juftificandi.  Confequcntia 
I  non  eflet  alias  firma:  prepttrta  tx  fidt,t*t pergratiam, Rom . 
Id.immo fidemipfamcxcludit,  nc juftificetquatenus 
:  donum  Dei  &  attus  aut  habitus  noftcr ,  ut  rede  ob« 
'■rvat  Toletus  in  l.aiRom,  Si  fides^quaratitnt aibts  quidam 
>&  txftjufiittam  faetrtt,gratis  juftttia  ntn  daretur.  Ntn  ufus  eii 
tus  opertbus  adjufttficandttm,  ficut  ufus  eft  fide,  ne  homtnes  gliria^ 
«•r,  tnbuentes juftitiam  eptrum  virruti  aut  merito. 
10.  Nenplacuit  juftificationtmdart  cum  felaceniitiont  fidti. 
Protefl.  Velmaximeplacuit  hoc Dco,Rom. 3,15. Ci^^. 
hmpranitutt  Deus.uttfftt  placamtntum  ftr  fidtm.  Ioh.3.16. 
[''j'^fi^"*'^f'**t'nunigtmtum,ut  qutfquis  crtdit  intumnonptrtat, 
Ihabtatvttam attrnam.Apoiiolus  ctiam  Gal.3. 1 1.12.  clarc 
Jftaturfidcmin  £uangcIio  itafehabcrt,  ut  fathtcin  lc- 

I  Bellatm.  SctiftMra  nfenms  exigntttai  j^BifitMtimetB ,  tenili^ 
I  Pitnem 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag, 

224  E  3 


514  BHLLARMINVS 

thncm  pocfitt(mid,&  SacYamentoYum^quamipfiHi  fiiet ^  Ezccji.io.  J 

27.  Luc.M.4-Ioh.:^.5.  .     ^  ■ 

PYoten.  Falfitashujiisafrcitionis  fatis  cft  manifeltacx- 
iis  quae  jam  difta  funt.  5m/^ittr4  (ait  Contarenus  in 
'Rom, )  juHtficattcnem  nuUialtcYt  YeftYibt^itqi4am  fidei.  Apolto- 
his  ubi  dilfci  it  dc  juftificationc,  in  Epift.  adR^m.  &  GaU 
'  nullam  conditioncm  ut  quis  particcps  cjus  fiatexigit^ 
praetcr  fidcm.  In  locis  ^  Bellai  m.  citatis,nulla  tit  meiuio 
juftificationis,  poenitcntia  tamcn  in  duobus  pnoribus 
convcrlionem  dcnotat,  cujusprascipua  pars  eft  fidcs,  & 
rcgencratio  Ioh.3.  praecipuc  confiftjt  in  fidci ingenera- 
tionc,  cujus  figillum  eft  Sacramentum. 

II.  BcUarm.  Sdafides  nen  idhabett  ttt  apfYehendatjufttfica^ 
timem ,  C7  n ott $  applicetyac  n oft  Yam  ejfe  factat. 

PYcteft.  Si  ita  fc  rcshabciet,  crroris  argucnda  clfct 
Scripturaquas  Ioh.l.l2.  YectpeYe  Chfiftum,&  cYcdiYe  tnnomem^ 
fyws^unum  6c  idem  clfc  docet. 

Bellai  m.  I.  Ftiesmn  dtcttuYpYopYie appYehendeYt.Cognttioap-» 
pehcnfiva  pYsexigitUY  quidem  ad  fidcm^  fednon  cf}  pYopYte  fides. 

PYoteft.  Futilishaec  cft  velitatio.  Noncnim  ignoravit 
Ballarm.  nos  longt^  aliud  intellfgerc  per  apprehcnfio- 
nem,quam  fpcculationem  intelleCtus.Rcdc;  Contarcnus 
in  tr.i(:t.  de  juftificat.  Acciptmus  ji^fttficactonem peY fidem  Gz\. 
3. 14*  hanc  accepttoncm  Thomas  appiUat  appltcatioucm.  PYotefiantes 
afpLUant  appYehenfionem  ,  non  ea  ftgntficattone  qud  peYttnet  ad  cogni-» 
tioncm  inteUrfftts  ^  fed  qua  tUud  dtcimi4Y  apprehendtYe  %  quopeYveni^ 
mt4Ss&  quodpoft  rrotumnosiYum  atttngtmus. 

Bellarm.  2.  Confidevenon  eft  appYehendeYe  ifedfiYmiteY adha^' 
reYe  Yet  afpYehcnfa. 

PYotcsi.  Firmiter  adhaererc  alicui  rci  ,  ut  abilla  fuftcn- 
temur  in  conlccutione  finis,  optati,cft  contidcrc  ,  &  ap- 
prchendere  ,  eo  fenfu,quo  voccsiftse  a  nobis  in  ifthoc 
ncgotioadhibentur. 

Bellarm.  3.  Efto,appYehemdatuY  aliquo  mcJojfiftificattopcYfi^ 
dem»  ttYte  non  ita  appYehcniituY  ,  ut  ittpfajam  habtatuY  &  inhxYeat% 
fed  folum  utadfit  pcY  modum  objeflt  appYchcnfi  :  at  hoc  modoappYehen^* 
dit  etiam  amoY  &  gaudtum.  ChaYttas  pYxctpue  aliena  factt  noftra^ 
Amantium  enim  cmnta  funt  c^mmunia. 

ProtcfL  1.  Incptc  a  BcUarm.  confunduntur  illa  duo: 
ut  YcipfahabcatuYy& tnhdYeat.  Multa  habentur,  qua;  non  in- 
haerent.  I  I.  Apprehenfio  iuftIticationis,per  vcram  fi- 
duciam  ,  non  eft  fimpliciterper  modum  objefti,fed  per 
modum  objedi  nobi^  donati.*  Quod  cnim  Deus  donavc- 
•  ritfidelibus  Chriftum,fic  omniacum  eo,Scriptura  difcr- 
tis  veibis  teftatur,Rom.8.32.  Hictamcn  obfervandunv 
€ft,accurate  loqucndo,apprchcnfioncin  Chrifti  &  jufti- 

tiaoL 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


INERVATVS.  . 
fcjiis,cfrc  fidem  jufliticanreni  ,  qiiia  juftificatio  no- 
ca  cxuigit  ex  ;ipprehcnfione  Chrifti  ,  &  npprehcnfio 
iftificationis  ,  ut  pr  "  lisnoftr^^s  praifenris,  frudus 
ft  cSc  criertum  apprc  .  ...  Musprioiis.  I  II.  Gaudiuni 
pjuftitianoftra  per  Chriftum  non  facit,  fcd  prsefuppo- 
It  nos  niftos  ;  fiuit  ex  apprchenlione  juftiHcitionis: 
|tt|idamcntum  fuum  habet  in  fiduciali  nppiehenfionc 
Hprifti.  I  V.  Charitasamicitias  erga  Deum,non  poteft 
rnobis  haberi  .  antequam  intelligamus  Dcum  nobi^  re- 
lonciliatum  &  qualiamicum  fadumper  fidcm.  Adus 
jsharitatisextramictendo  inobiserga  Deum,  rK>n  intra-* 
fciittcndo  a  Deo  ad  nos  cxercetur.  Charitas  denique  nr- 
pra  erga  alios  ,  non  facit  illaqure  ad  eo>  pei^incMU  effc 
poftra,Ved  quae  noftra  runt,eorum  faciteHc 

Bellarm^4.  5  'Ucnc^  appltcanty  c*  najlYiis 

^int.fim  crgo  peth  .  .  -  <  .r.i  appltcantts  fidcs  foi.ijufitficat. 
Protcfi.  Sola  tamen  fides  ,  ex  ii^  quae  funt  in  nobis  vel 
nobis  ei  ga  Deum  ibla  ridc^accipiendo;  quia  Sacramen- 
funt  a  Deo  erga  nos,  &:  promilfionem  applicahr,ut  in-- 
trumenta  dandi,  non  accipiendi. 
"Jellarm.  Hoc  non  mHttum  refcrt :  nam  utrtimque  d  snjtra^ 
V.um  DeL 

Prcff/?.Plurimum  rcfcrt:  quia  ficut  Sacramcntaquam- 
Pls  aliquo  fenfu  poflintdici  inftrumenr.i  noltra,  quate-» 
pci  illa  tanquam  pcr  media  aifcquimur finem  no- 
im  ,  proprie  tamen  funt  inftrumenta  Dci :  ficctiam 
fcs ,  quamvis  poffit  vocari  inftrumentum  Dei ,  quia 
W^}u^it\c^t\\oSexfiie&pcrfiiem,B^o\\\  ^.vcrf.^o  pro^ 
itamcn  cft  inftrumcntum  noftrum.  Deus  nos  bapti-. 
&  pafcit,non  nofmctipfi:  noscrcdimus  in  Chriftum, 
Deus. 

[2.  Bcllai  ni .     Tiies  vera  &  jufltficani  non  eft  nuda  &  foU 
-      •  '  :auft  esl^  &  -  .  ^  * 

U  .       .  ^  ^    .   .  )  haeceft   lehenfio- 

bro  juftitiae  ,  6c  caufam  juftificandi:  quia  ipfaappre- 
ienfio,cft  fuo  modocaufa.    Rcrtc  Contarenus, in  trad. 
ide.luftwiC.  Fide  jufttficamuY  ,non  formaltttr  ^  fuuttaibedoefli^ 
parictem  ^Ubum  *  aut  fanttas  homtnem  fanum  :  fed  effictenter^ 
feut  lirr       '  :t  parietem  alhum  >  Cir  medr  \ttfanum  ;  Jhm 

[tion  lattonefidts  effictthomtncm.j.-i  .  .     s  juRificat. 

tcllarm.  I.  ApoRolf^^  negans  homtnem  jufitficari  per  opcra^ 
\ex  opertbus, perlegcm»aut  ex  lege»  non  ncgat  juHttiam  apprchendi 
,  atit  opertbus  ;  neque  tUa  futt  opinto  eorum  quos  refutat ;  fed 
Itmalant  mcrito  cpcrum  fuorum  ,  fibi  deberi  JuHifieattonis  do^ 
Cum  igtturtdem  Apojiolus  trtbuit  fidet  ^  qu  t  operi^ 

&  legt.^  dtccns  per  fidetn  ,  c;*  ex  fidt  homtncmj  / ,  fme 

ditbio 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Oen  Hoag. 

224  E  3 


5X6  BILLARMIHVS 

dHbio  tfthuit  fidei  ejjpdemiams  &  mtntmm  altqucd  fe/peilu  juHifia  > 
ti$nii*  1 

Pntefl.  I.  Si  fic  accipiatur  fidcs  ut  objcdum  Aiun  ^ 
Chriftum,  per  metonymiam  dcfignet, /^quae  mens  c  - 
Apoftoli  multis  inlocisj  tum  ifta  conclufiopotcft  cor  :  ^ 
cedi  tota.    I  I.  Si  fidcs  confiderctur  ut  aftus  noftcr  qu  • 
fcrimurin  Chriftum  ^mertti  vocc  cxpunda, potcft  ctiai 
concedi.   III.  Bellarm*  inconftans  cft  in  omnibus  fu. ,  t 
argumcntis,  Antca  ^4^.14.  6*  i^.  probavit  fidemfolar  It  I 
non  juftificare,  quiapotcft  cfle  inhominc  quinon  el  r  1 
juftus;jam  vcro  vult  fidem  juftificarceodcm  modoqu  1 
legis  totiusobfcrvatiojuftificaret  fi  adcfiTet.  IV-  CralK  l 
filfimum  fuum  crrorcm  aperitin  co,  quod  juftificaticit :  io( 
nem  fidei,tanquam  mcriti,mercedem  efle  vult,idquc  ccjiiifMiiij 
dem  plane  modo.  quo  illi  contra  quos  Apoftolus  difpiiBte 
tat ,  obfervationis  Icgis  volucrunt  cam  cflrc  mcrcedcnrjl  : 
V.  Fundamentum  hujusobjeftionis  cft  vaniflimum,  i 't  ■■•h 
iftiufmodi  fcilicet  oppofitionc  ( non  cx  hoc,  feJ  cx  illo  i  ^ 
idcm  gcnus  caufas  utrinque  notari »  Rom. 9.8.1 1. 16. 
11.6.  Non  cMTnis»  fei  promifiionis  Fiiit :  ncn  ex  eperibus^fed  ex  vi  •    *  *^ 
tinte  :  non  currentts.fed  mtferentts :  ex  gratiaele{li$nis^mn  ex  $pet  ■*  ■ 
hus :  eftnc  intcr  Pontificios  quifquam  tam  cxcors,  ut  au  1 
deataffirmarc,  iniftis  oppofitionibuSjidcm  planegcnu^  . 
caufas  utrinque  notari  ?  , 

13.  BcUarm.  Ftdes  eftinitium  juflitiaf  ae  fer  hoeeH  eamf  > 
formalts  tmhoatajuHtficattonts. 

Ptotefi.  Fidcs  cftinitium  juftitiae,  ficut  afpeftus  fcr 
pentis aenci  fuit  inltium  fanitatis,  ac  pcr  hoc  non  eft  cau 
faformalis  inchoata  juftificationis,  fed  caufainftrumcn 
talis. 

Bcllarm.  I.  Rom.4.  J.  reputatur  fides  ad  juslitiam  :  ipj  Hl 
igiturfides  eiljulittia. 

Proteft.  Rcfpondct  Toletus  lef.  m  illum  locum  :  m  ] 
fides  reputata  dicttur  in  juftttiam^  quafi  ipfa  jit  juflttta  effefla  ,  ft 
quodinducat  junitiamin  hominem  coram  Dee  ',  non  qua  parte  af} $^ 
hominis  eft  ;  tunc  enim  ex  openbus  effet  gratia.nam  iredere  opm  quod  ^ 
dam  eft  :  fed  ex  dtvina  voiuntate,qua  ita  volutt^ut  pet  fidem  jufita 
komini  daretur^  &  virtus  Chrifti  tn  quem  ereditur.  fer  ipfam  commu  ^ 
nicaretur  crediUti.Hof  eft  fidemreputarcinjuftttiam  coram  Deo. 

Bellarm.  2.  l.Cor.3.11.  Fides  eft fundamentum  :  funda  ^ 
mentum  amtem  eft  pars  &  inch$att$  adificii.  Ergo  fides  eftfars  &  in  r  h|| 
€hoatio  juftificationis.  '^l 

Frotefi.  J.  Ridcsnoncft  fundamcntum,nifi  ratjoncfu  -)^| 
cKjcai.  Icfu  Chrifti.  i  l.  Quatuor  funt  tcrminiinho  i  il^B 
fophifmate,  totum  cnim  aedificium  fpiritualc ,  non  cl  '^llH 
unuiD^ac  idciD  cum  juftificatione. 

Bcllarm  ^^iJM 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


ENERVATVS.  -^T- 

Bcllarm.  3.  FUei  fuuficat  i$Y,foYmlntr h,c 

JMt»  fuHt  lux  intrans  feHit  ttnrtras. 

Tr$ten.  Hoccft  quaeftioncm  nicndicarc,non  probarc. 
14  Bcllarm.  Per  fidem  imfetratur  remtfid  f^ccatorHm /ac 
hocjHfitficatur  homc  ex  fide  ,  non  ^Hta  fides  tantnm  afpYehendat 
mifltoncm.fed  qt^ia  remifitonem  impetret,& fno  auodam  moio  etiam 
reatur. 

Proteft.  I.  Haec  obicftio  priorcm  cvcrtit;  fienimfi- 
csimpetrat,  &  meretur  juftificationcm  ,  tum  non  eft 
ipfaformalis  juftitia.  I  I.  Fidem  aliquo  modomcicii 
remillioncm  ,  fine  ullo  colore  probationis ,  impudcntcr 
affirmatur.contra  Scripturam.  III.  Impctrare  rcmiiV. 
/ionem  ,  &  apprchcndere  Chriftum  ,  ad  lemi/Iionem  iri 
ipfo  promifTam  omnibus  qui  cum  apprchendunt ,  funt 
unum  &  idem:  pucrilitcr  igitur  aBellarm.  opponuntur, 
s&  probationcs  quas  adfcrt  ad  impetrationem  (dc  qu4 
^  non  dubiratur  j  probandum^funt  plane  otiofsc. 

^rgumenta  noflra. 

T^.  rrotfft,  Scriptura  paflim  docct ,  homincm  juftifi- 
can  fineopcrdHS»  non  ex  lege  faclorum  >  non  ex  ofi^rtlHSs  n$n  ex  lege^ 
ifedexfide.  crgo  ex  tidc  lola. 

Bcllarm.  i.  PrdnotaPfdum.  I.  Legem  fdHorHm  afud  Afo^ 
ftolHmKom.^  .efeeamyqudjHbet  quiJ  fit  factendum,  legemamtm 
fdetfjJcipfamfidem^qH.itmpetrat  gratiam  facttndt,  qHQiiicx  fiflo^ 
tum  jubet. 

Protefl,  Hascquidcmeft  una  difFcrentia,  intcr  lcgem.& 
cuangclium  :  fedneque  tota,  ncqueillaquam  Apoftolus 
•ntcndit.  Nam  I.  Nihil  dicit  Apoftolus  illoinlocode 
mpctratione  yirium.     II.   Fidci  vim  juftihcantem 
:ollocatin  relationequamhabet  ad  propitiationcm  fan- 
uinisChrifti,  T/fr/:22.2^.    III.  In  cxemplo  Abrahami^ 
ihil  omnino  dicitur  de  impetranda  poteftatc  faciendi 
egem  perfidcm,  fed  dcimputatione  hdeiad  juftitiam. 
'  V.  In  teftimonio  Davids  ,  juftificantis  fideiproprium 
ffcdum  ftatuitur  impctratio  rcmiflionis  pcccatorum, 
uod  longealiud  cft  quam  impetiare  gratiam  facicndi 
cgem.    V.  Si  nihil  aliud  intercft  inter  fidcm&Iegcm 
jpcrum  qu>mi  quod  fides  addat  vircs  faciendi,  tum  ccrtd 
'hrifti  mors  &  propitiatio  no  habuit  alium  ufum  quam 
tprocurarct  nobisvires,utnos  faccremus  opcralcgig^ 
'idit  b^ecCajctanus ,  &  ca  propter  aliam  cxquircns  in-. 
^rprctationcm,quod  rcs  eft  finccrc  dcclarat :  SiquartsqHo 
mnotfx  fidei  difttnguituY  m  Paulo  contra  legem  oferumettam  morA-* 
^^m,  folutio  eP,quod  credere  tneum  qui  juHificat  inifiumy  innitiiuT 
^ftitid  ali^na  fciliitt  Dci  per  Chrtftum  :  rcliqHa  vao  cp^ra  imjiTHn'^ 


^froftia. 


A  t  a 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


iMlti 


.jg  BELLARMINVS 

^  Bcllarm.  2.  PrAntunitim  2.  luflittam  lcgis  ejff  cpcYa  ju/l.i^ 
0Hd  UxfaciendApyjifcYibit.qtiam  juftitiam  nufquam  Ap^ftoluiYe* 
ucit  tanquam  inutilem:  juflttta  autem  cxlege  ,  five  m  lege  ;  funnlii 
tpeYa  quA  h$mines  factunt  fine  gratiafidei ,  quamjuftittam  tanq  -  -  : 
inutiUm  Paulus  Ycjictt^  &  opponit  jufittia  fideis  hoc  encpeYthus  honh^. 
qua  fiunt  ex  gYatta  &fide.  \  ^ 

16.  PYoteft.  I.  Diftindioifta,  intcr  juHitixm  legts,  &  in 
vfl  ex  lege  ,  ncquc  in  Scripturis  ,  ncquc  in  rationc  Kin^  ^ 
nicntum  ulliim  habct.    II.  Qu^amvis  Apoftoliis  ; 
rcjiciat  opcra  jufta,  quae  lcx  praefcribit,tanquam  lim 
citcr  inutilia,  rcjicit  tamcn  k  juftihcationc coram  L 
quod  poftcadabimusprobatum.     III.  Si  illa  Ibla  (  ^ 
racxcluduntur  abaftu  juftificandi  quae  fiunt  finc  gratia 
fidci,  tumccrtcnon'opusfuitutApoftolusmultum  in 
illa quaeftionc  laboraret:  non  cfTct  cnira  intcr  fidelcs  cen-- 
fcndus  ,  ncquc  poflct  quaercrc  aut  rcciperegratiam  ,  qui  \!\ 
putarct  fcantca  finc  gratia,  fine  Chrifto  juftificatura.  1*'^ 
I  V.  Nihil  abfurdius  fingi  poteft  ,  quam  quod  BcUarm.  • 
audet  CixdinCTC  \  juftitiamfidei  ejfe  cpeYabona  faEia  ex  gratia  cSf 
fiie^  j  uftitia  cnim  fidei  cft  fine  opcYihus  ,  imputata  .  in  Yemtftone  \ 
feccatoYum  confiftens.  Rom.  4.6.5.  quis  hxc  affirmabit  dc^ 
operibus  noftriS  quibufcunquc  ? 

BcUarm.  3.  PYAnctandum      Aposiolum,  eum  dicithominem 
juHific:iYi  fineopeYthus  inteUigeYc  omnia  opcYafalia  antefidcm.nm^ 
§mniaabfoiute. 

PYotefl.  Hoc  clare  icfutatur  in  pcrfona  Abrahami, 
Rom.4.  Galat.  cap.3.  &  ipfius  ctiam  Apoftoli ,  Phil. 

3-9- 

Bellarm.4.  E,xhis  YeJpondctuY  ad  Ilom.3.27.17.  ncnex^ 
iludtomnem  gloYiationem  ^fed  iUamf^tum  quA  oYitUY  ex  opcYilus  pet 
fclas  viYes  ItbeYi  aYbttYti  faflis.  Non  emm  d/cit,  ubi  eft  r!oYhti$,  fei 
fiht  efi  gloYiatio  tua* 

PYoten.  Didio  illa  tua  fuperfluit  m  v  erfionc  Latina  (ut 
Cajctanus  obfcrvat) quia  noncft  inGiaeco  tcxtu.  Qui 
tamen  juftitiam  promeretur  fuisoperibus  ,quarnvis  ex  . 
parte  tantum  proveniant  i  viribus  libcri  arbitrii ,  cx  illa 
jaltempartchabct  gloriatiorkcm  fuam  ,  qua  glorlaripoflitU 
Jn  f c  :  quiafibimct  potcft  cxillapartc  laudcm  arrogarr-: 
cffcdicujusillefuit  caufa. 

Bellarm.  5.  Rom.4..2.  YeJpondetUY,exctudiopeYa  qua  AhYa^ 
ham  facere  potuijfet  non  ex  fide. 
'  PYoieli.  Excludit  igitur  Apoftolus  illa  folaopcra,  qu« 
advcrfarii,  contra  quosdifputat  nonpotucrunt  inclu» 


<lcre 


Bcllatm,6.  Inepiftol^      Qf^Uduple?;  mi^Atm  quanto 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


...  '         -    ^    V    A    T   V  S. 

'ee,alti,4H  C!:ufi,an,  fcfitnt  ftilvi  f.eti  fme csremtniiMahlm.  yiU 
ij^llfuchifi"  ^r/fifwf»///  cminicuiufi,ficam^fineimiA.  ir 

Troteff.  Poftciior  ifta  quajftio  ,  vix  potuitlocum  ha- 
creapudGalatas  lidelcs.  Si  talequid  fenfifrcnt,  vana 
erteapud  illos  fuilTet  denunciatio  Apoftoli,  Gala  < 
tvacHAUefiii  mChrtnt.-quis  rinc  Chriftojuftiticationcm  ac 
^••tem  cxfpeftancnt. 

ellarm.  Argumenutitna  j^pM  :  S,  fcr/e^emjusi,t,a,erg» 
VhuHhi  gratn  mortuHi  efi  :  ergo  non  expromifi,oue,agratt4  excti,nt<, 
mfirmtfitm^funt.  ntque  auquti  effictnnt,  fi  quis  per  eai  extludtrc  ve- 
Ut  cpt  ra  quA  fittnt  exgratia  &  fide. 
Prctel}.  Imo  funt  firmillimas:  quia  cx  natu  ra  rei.Chri* 
:um  abncgant ,  qui  juftificationcm  qi;»runtin  fcmct, 
'lis.aut  m  opcribus.  fuis. 
Bellatm.  7.  Apoficlui  Phil.5.  jufiiitMm  ex  hievtcat  opcra. 
faila  txcognttitne iegis,  per  ftliui natun  vtres . 

Protefi.  Refpondct  Cajet.  in  locum;  E  regicne  juntttx prt^ 
^rtd,  &Iegii.  advtrfattve  Itcat  junitiam  qua  esiex  fide  Icfu  Chrifii, 
■JUAVe  efi  ex  Deo  tnfide.  Irtfittia  legts,  ac  prtpria,efl  thfervatio  man- 
mterum  iegis:  juHttta  autem  fidet.  remtfiio  efi  petcatcrum,&  h.tc  dt-- 
"vtutexfideChrifitlefucrcdttt  ;  &  dicitur  ex  Det  in  fide.ad diffenn^ 
^umjufittta  legatti.qua  efl  qtudem  ex  Deo^fed  tnoperr.  Hac  eH 
^tUmjufiitiaqtiA  impmata  efi  Ahraha  k  Deo  tn  fide  ipftus.  Vii  af-. 
>nret,qHodjufiiti.ih^ctionefl  jtifittia  mca.fedfidtt  :  n;c  cF:  cx  lce^ 
edexChrtfioIefttcredttt.  * 

c  P/*fffi'  Scrlptura  pa/lim  juftificationcm  tribuit 
tdciloli,  caeterisomnibusoperibus,  vcl  diipofitionibus 
)rastcrmillis,  Mat.9.5.  Luc.7.50.  &  8.48.  loh.i.i^.Sc 
5.36.  Rom.^.i. 

Eellarm.I.  Luc.S.  ^o.agitur  de  miract*lt  faciendt  yHtn  dt 
tsrificatione  impii. 

i  roteft.  1.  Bellarm.  antcaM^.4,  defendebat  fidcm  mi- 
aciilorum  &  juftiHcantem  eifc  unam  &  eandem  lidem. 
'  I.  Miracula  iftiufmodi  fuerunt  fingularia  Dei  beneti- 
^a,  quibus  juftificationis  benedidio  fuit  adumbrata, 
,  1UC.4. 18.    III.  Bencficia  ifta  fjepe  conjunda  fucrunt 
5 ::um j uftificatione  Mat.9. 3 . 6. 

Bellarm.i.  AltaetiamvirtuteifiUaliquandoHominmur^aut 
■Acramenta.  Hffeclttm  enim  ad  quodmnhacanfa  ctncutrunt  ,yn^t 
>  :  cohCa  ,  medvaltert  t*,bnititr.  Juflificatio  auttm  frequenti:ts  tU' 
uiturfidei.quta  fidei  efi  tmttumjufiificaticMif. 

Trttcfi.  1.  Refpondct  Gontnrenus  in  Rom.4.  l^ctattJum 
luod  hanc  ttrpntattonem  jufittiA  Scrtftura  nuUt  aiteri  ret  trtkuit 
•Hamfi.Ui.   II,  Fides  (fccunduin  Bcll.j  taiccfti:.:tiiim 

A  a  a    a  jnfti. 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BELLARMIN 

juttificationis  ,  utpoflit  clTe  in  homine  quu.uncc  inju- 
ftus.  In  eonullaratio  latctquare  fiequentms  fidei  tri- 
bucietur  juftificatio,  quam  charitati.  III.  Fidei  ita 
tribuitur  juftiticatio,  ut  casiera illaquas  Bellarm. con- 
caufasappellat^eflTeda  efle  declarentur  ,  Rom.^.  i.t.&c. 
1  V.  luftusdicitur  ctiam  poftquam  juftus eft,ex  fide  vi- 
vcre,  &Abrahamo  jam  jufto,  imputata  tamen  dicitur 
fidcsad  juftitiam. 

Bellarm.  3.  Per  fiiem  («ntinHHiur  viu ,  fed  nen  per  pdemp)'' 
tm.  Abrakam  juftus  tx  nrvo  qutdam  a£lu  fidetfaflus  e/f  juRier. 

Proteft.  Ex  conccfTione  igitur  Bellarm..  Scriptura trr- 
buitfidei&  initium  juftificationis&  ejufdemcontinua- 
tionem.  Cumautem  folafides  fitinitium,&  continuatio 
eodem  modo  tribuatur  fidei  inScriptura  quo  initmm, 
fequitur,  fidc  fola  juftificationem  inchoari  &  conti- 

nuari.  n  r  ,  , 

i9.Pr»t*n.  Gratis  vel  gratiajuftilicari.eft  lolahdeju- 
ftificari ;  quia  gratia  cxcludit  omnia  opera  ,  ne  caufa  le- 
cum  fintejufdem  cfFeai,  &  nominatim  juftificationis, 
Rom.j. &4..  &  1 1- Eph.a. &c. 

Bellarm.  I.  Parti^uUilla  gratis  unomtdopetefl  aenptut  cp' 
fonatur  debitoex  juRitia  t  ftve  meritis  de  eondigno,  &  hocmodo  jufli" 
fieatio  gratuita  n»n  excludtt  opera,  qua  dicantur  comurrere  adjusltfi» 
caiionem  ut  dif^ofttienes,  vei  ut  merita  de  (OHgYuo.  &juxta  hunc  mo<* 
ium.ncn  eft  idem  juftifi(arigratis,&  jumfieari  exfolafide* 

ProteR.I,  Apoftolus  dicit  exprefTe  fi  ex  gratiatum  nco 
ex  «peribus  fi  ex  operibus .  tum  n»n  ex  gratia.  hoc  non  concedct 
BcUarm.nifi  cum  Iimitationc,quae  in  Scripturisnullum 
habct  fundamcntum,  fed  in  Pontificiorum  audaci  fidio- 
ne.    II.  Toletus  lef.  in  Rom.j.a^.  fatetur: /1 
ratiene  aclus  qutdam  eft  .  &  ex  fe  juflitiam  faeeret,gratisjuflitianeri 
daretur.  Bcllarm.  vult  non  folam  fidem,  fed  &  alias  mul- 
tas  difpofitiones,quafunt  aftusjuftitia  faccrc.  1 1 1.'Bel- 
larm.  paulo  poft  ,  explicans  qwod  hicobfcure  proponit 
dicit,  potius  fundari  mtrttum  de  eettgru»  in  aliquadtgnitateoperts, 
^fuaminpremifitenei  meritum  autemde  eendign»  fttndari  in  promtf' 
fi»ne,(umc»ndttiene  »peris.  Haecautem  fiita  fe  habent ,  tum 
ccrte  mcritum  de  congruo  quod  in  opere  mcro  funda- 
tur,  magis  repugnat  gratiae,quam  mcritum  de  condignq, 
quodin  piomiinoneexpartc  fundatur.  Si  igiturgratii 
cxcludit  mcritu  dc  condigno,ut  Bell.fatetur,tum  multo 
magis  meritude  congruo.  I  V.ApoftolusRom  4.  i6.)« 
fide.ut  per  iratiS)  manitcftc  declarat  nihil  quod  noftrum  elt 
pofle  locu  haberc  in  aft u  j uftificadi ex  gratia.pr?ter  fide. 

Bellarm.  2.  Alter»  m»d»  peteft  a((ipiparti(ula gratts,  uttpp»' 
intHr»ptrifaSi»  fintnSngratin ;    h»(  mdojHfitfiftiUt  gratuitamn 


E  N  E   R   V   A  T  V  S. 

^'  ^°r''  ab  omniratione,  xxtgrMk 

Kom.i.grMUa,pfms,S.S,^,  c«;7« ,  2+.  opponcrctur 
tantum  meritisqu^  fineulla  gratia  riunt.  Toletus  lef 

imum  effe  Det  tpfamfidem,  &pcenitenuam  :  nam  qnamvn  dona  Dei 
fHnt.tamenfmul  »pcraarburuftmt,  Confirmo  ailm<  h,c  Uem.eertun 

'fimt  &c         ''^'^  ^''''^*'^*  "*'* 

2.  Apoftolus  clararatisoftendit,  pergratiam  feintel^ 
Iigere  gratuitam  Dei  voluntatem.non  gratuitum  donura 

''''^'■i'-"^>P^rredempu,nem,n 
lefu  ChnRo.quem  pr^ftttmt  Deus  ptacammtum  p,  r  fidem  inf^nm.He 

fc.  M-^-^V^-  ««mliquido  apparetexob! 

I^edione  illa  cap.6.  permaneb.mus  in  peccat,  ,  ut  gratia  auai»r 
PP4/.  Ridiculam  fana  objedionem  oppofuiiret  fibiApo- 
J^J'^^^*^^^Pergratiammtclligerctdonum  juftitije  nobi* 

19.  Pnteff.  Scriptura  ubiquc  docet,  omncs  quicr», 
duntjuftihcari&falvari  Quodquidcm  non  cffetinfalli. 
biliter  vcrum,nili  fola  fidcs  juftiricarcc. 

Bellarm.  1.  Omnis  fote/i  rem  expm  nez^tivi :  0mn,s  aH,  ct:^ 
^tJ»fttficatur,tdeft.nemofinefidtjuftificatHr. 

f  r<,teft.  Haecqiiidcm  ncgatio  continctur  in  illa  affir- 
matione ,  ex  eoquod  juftihcationcm  ridei ,  &  ridclium 
propriamefre  decUret,fcd  nihil  amplius  harfcntcnt  a 
indicari  infanus  cfretqu,  affirmaret.  Omnes  quicred^ntel- 
fii*.ttrfidem,  fine  oper.busjuft,ficantur,  negativ^  tantumhic 
interpretari,nihil  aliude/rctquam  illSdercDco  ^** 
Bcllarrn.  Z.  Omnisp»tesl  teferrt  adomnia  homtnumzenera 
/roteft  Poteft  quidem&debetita  rcferri :  fld  fimul 
etiam  ad  omnemfpeciem  fpecialiffimam  hominum  cre- 
dentium  :  Ccut  in  lege  j  ^tfquis  ea  fccertt  -vtvet  perea  X 
adomnia  hominum  geneia.dc  etiam  ad  omnem  rineula, 
rem  hominem  ea  facientem  nece^rario  debet  rcferri 

Bellarm.  3   Refertur  interdum  adfingu/os  credentes,  ut  ft^nifieet 
«  fiiem  exparte  fuafempcrjun.ficare.  &  falvare  .moi,aidJntur  Z 
1«M  ftmHl  reqmruniur. 

■     rJnT!^'         Sophiftica  poflet  quis  miraculum  a5ncf 

'  .  aHa  OM^^;  '  V'*      '^''\ ^"Pentcm  intuetur.  &  addic 

ti  cr?u?and"um  V^^^ 

E«ndcm.iutem  rjtioncmridei  eircad 

•  nanfu'i?Som'? '  ^i^^/^}'^^'?^^^^  ^ncifcipencis  ad  fa^ 
nanaunijDorawus  ipfedocet.loh.j. 

^  *   3  20. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek^  Den  Hoog. 

224  E3 


;22  B   E   L    L    A   R.M   I   N     •  > 

20.  Tmefi,  QJo  folo  recipitureuangelium.illudfo 

lum  juftificat:  ied  fola  fide  recipitui  Euangeliuni.Ergo 
Bellarm.  i.  Verbum  Dei.mnuntitm  debet  fids  af^rthtnit  ,ft 

etiam  caritate  impleri.  .     „         .     n.-,-  u 

rr»j«7.  Vcrbum  promiflionis  eft  quod  juitifacat  :  ho 

autemimpletur  proprie  ^  promittentc.  „  .  , 

BclUrm.  Z,  Verhnm  qHodfidt  affrehenditur  ntu  eH  tffA  fnlMj. 
Proteft.  I.  Sicut  Chriftuscft  noftra  juftina  &  falus.C 

illud  quod  in  verbo  Euaneelii  fide  apprehcnditur  eft  ipf 

falus.    II.  Satiseft  nobis .  fi  juftificatio  fequitunm 

mcdiatc  cxEuangelii  receptione. 

LIBER  SEXTVS. 

DE  IVSTIFICATIONE. 

C  A  P.  I.   Df  formaliejuscauft. 
T  n  1    5  I  « 

BEllarm.  Tttiui  ttntrovtrftn  (faius  revecari  potefl  ad  hancfm 
fiutm  ^uamtnem  ;  fiine  formtilii  cAuf*  abfoluU  ju[}tficaci'.'nti 
jyftrtid  in  ntbi^  inAr«r«»i.«»  ntn. 

FtHeii.  Pot*ft  quidcm  ftatus  quaftionis  huc  revocari 
fed«alcg«,  ucvoce  illa  «i/o/^f*  non  cxcludatur  juftiti 
Yclfandxtas  inhaerens  ,  acinfufa.  quac  m  hac  vita  el 
inchoata  &  impcrfccba  ;  &  ut  abfoluta  illa  juftihca 
tio  r«f«ratur  ad  ludicium  Dei  ,  ut  Apoftolus  loqui 
tur  Ro™.  3.20.  in  tenjpeilu  tjus.  Contarcnus  Card.  it 
trad.  dejuftificat.  accuratius  multo  quaeftioncm  iltan 
proponit,&  fimuletiam  folvit.  Qutniam  {inquit)  addufttcer 
jufttiiAmfcrvenimusperfidem»  juHitiam  inh*rtntem  nobts,  &chi 
rttatem,*cgratiimtqnaefficimurtenf»rtes  itvtn*  natura &  J**iit 
tiam  Cbriftt .  ntbis  donaiam  is  imputatam  .  qutntam  inftrttfimf< 
Chriftt.&induimus  Chrtftum.reHat  tnquirereyUtrnnam  debeamnsni 
»t,  &  Dciftimartt  nts  juiHficari  ctram  Deo^td  eft,  fauae,  crjuftts  hs 
beu  {  Egt  prtrfus  exiilimt,  ptc  &  Chrtfttanf  dict  quti  iebeamus  ntf. 
»1(1  tnquam,tanquam  re  ftabiU.quacerte  ntsfuSlentat.  juftttta  Chr 
fit  ntbis  donata.  ntn  autemfanaitate  &  gratta  nebis  tnhxrente.  Hi 
eientm  ntllrajuftitia  eft  inchtata  &  imperfe{ia,  qua  tuert  nts  non  p: 
tefl,quin  in  multis  offendamus^  quin  ajitduc  peccemus .  I dcirci  in  ctn 
fiectu  Dei  non  pejfumus  tb  hant  junniam  noHram  habcri  juftt  <?  b* 
ni,  quemadmtdum  deceret  fiUts  Dei  tffe  btnos  &  fanlles.  Sedjusltt: 
Chrtni  nthisdonataen  vera&perfeaa  juftilia  .qudtmnino  flac 
ttulis  Dei,in  qua  nihit  eft  quti  Deum  tffendat,  qutd  Det  nonfumm 
ptxeplateat.  U«<  trgt  /ela,  ttrta»  &  ftAhtU  ntbts  nitendum  eftt  &  > 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E   R   V    A  T    V  S.  323 

nm  pjUm  cTfitre^  na  jufttficart  ccrAm  Dco,  ti  di  ,  /w^os  hahcrt  cr 
uijuftos.  Hoc  renfu,  nos  ncgamus  formalem  caufam  ab^ 
olut^  noftrse  juftilicationio  cfle  juftitiaaa  in  nobuin- 

a^re  ::c:n. 

KArgumehtii  EeU^Tmiui. 

1.  Bellarm.  Rom.15. 17.  18.19.  decUrat  ApoHolm, 
'ificariejfe  j ufifiXfi  conjlitnt.  2.  S/r»os  conflttui  jufhs  per  obedien- 
.xm  Chrrfii,  qtismcdo  conftituti  fimus  tnjusli  per  inobedtemt/im  AU- 
u:  ccnjljtt  auttin  p,  r  tnobtittntiam  AdAminos  injuHos  e[fe  ccnffttutos 
jjuftitia  tn  t:$kis  vercac  retpfa  tnktrmte»  non  tnjuslttia  ALimi  no- 
ts  iyYifutatn.  Ergo  fi^rmaliscaHfaabfolutajuiitficationts  efljuftiuaiH 
ohs  inh^rtns. 

Piotefi.  i.  illa  phrafi  juRfm  conflitui,  nihil  concludi 
oteJipro  jultitia inhcerente,  contra  impuratam.  Deus 
nim  dumimputat  alicui  jufticiam^eo  jpfo  farto  confti- 
uit  eum  cx  imputatione  juftum  in  fuo  confpedu. 

I.  Excomparatione  inter  Adamum  Chriftum,Pon- 
iticiorum  fententia  manifefte  iatis  refatatur,  &  confir^ 
aatu  r  noftra.  Primo  enim,  verf  1 5 .  ^atta  &  donatio  ftr  ^ra^ 
4m,opponuntur  mortf  per  p-  n  ingrella:  f  licut  Csl^  . 
etanus  obfervatj  ad  comprthih  ...  ,i  oynnia  tam  exirinfcca^ 
u^m  tntYinfcca  bcn  ficia  dtvina  collata  humanogtneri per  Chriflwn. 
•ccundo  Bell.um.  Ipfe  de  Amif  grat.  l.^.  c.io.  fatetur, 
ucatum  Adami  ita  poflevis  omnibf4S  imputari »  ac  fi  omnes  idem  pec-^ 
itumpatravijftnt:  8clib.^.  caf.  17.  Affualepcccatum  Adamt  no^ 
iscommunicariperimputationem  \  q  ^  ^  wttontm  in-» 

*ei$tntia  Adami  fit  ett,%m  ftmtlis  p, :  .  ^      ^  .isunicuique 

xhxrcnu  &  cap.iB.  illam  imputationcm  probac  ex  iltH 
jfisverbis  Apoftoli  Rom.^.  per  unius  inobedtentiam  pccca^ 
res  coYiftitHti  funt  multi.  Vnius  deltclo  tn  omnes  homines  ai  con^^ 
tmnationem.In  quo  omnespeccaverunt.  Sequitur  igitur  cx  pro^ 
ortionccomparationis ,  juftitiam  Chriftiprimo  nobis. 
r)putari,  &ilIanos  juftos  liericoram  Deo.  quamvislif 
tiam  fanditasquasdam  juftitiac,  unicuiquefideli  inhsc- 
ens.  Bellarm.  igitur  miferrimamcaufae  fua;  proditege-^ 
fcatem,  dum  primarium  ei  prasfidium  quasrit  ex  illo  loco 
ui  (ipfomet  fatentc)  contrarium  plane  teftatur. 

3.  Bcllarm.  Rom.  3.24.  luflificamurper  gratiam,  ideffyfet 
%fiitixm  ab  tUo  ionatamfb  tnfufam  :  hac  efi  caufaformalis  juftif.ca^ 
onis  nofifjt. 

Protefl.  in  hoc  ctiam,  ficut  in  priorc  teftimonio,  certo 
uodani  ftudio,pra:fidium  caufae  quasrit,ex  iis  ipfis  ver- 
is  Scripturas,  quas  ipfi  maxime  advcrfantu  r,  ut  animo--. 
or  habcatur  difputator  Vocabulum  cnim  Gratid,  &  in 
loloco,&  ubicjuc  apudPaulunr,ut)i  agitur  dcluftifica- 

A  a  A    4  tionc^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


314.  BELLARMIKVS 

tionc,nihilaliud  fignificat  quam  gratuitum  Dcierga  n 
favorcm  inChrifto  rcvelatum.     I.  Rom.4.  ^mim  o 
ponitur  i/fiirtfobligationisquaecftin  co  qui  nicrcedcm  c 
operanti.Noneftigitur  in  homine,fedin  Deo.    I  I.  li 
fHiavt  dicitur  juftiua  exgtAtia»  co  ipfo  quodpeccata  rcmil!! 
tantur  :  remiflio  autcm  non  cft  juftitia  infufa,  &  inha 
rcns,  ibid.    III.  Gratia  donat,  Rom.^.  15.    1  V,  Grai 
fuperabundantior  &audior  apparct  cx  abundantiapc< 
cati  rcmifli  ,iiiJ.  verf.20.  &6.1.5.  Eledio  gratuitapn 
venit  i  Gr4ri4  Rom.  1 1.5.6.    V.  Gratia  cft  tinls  praed 
llinationis,  &  caufa  rcdemtionis  noftrae  ,  Eph.  1.6. 
V  I.  Cr4fi4 eftcau fa  bcnignitatisDci  crga  nos,  Eph,2. 
Qiiorum  nihil  unum  poteft  affirmari  de  qualitate  in  m 
bis  inhaerente.  Adde  iftis  primo,  quod  nccdum  plane  cc; 
tumfitinter  Pontiticios ,  an  detur  talis  gratiainfufa  i 
inhaerens  in  nobis.  Non  eftccrtum  Cecundum  doTlrtnam  fidei.qu 
gratta  fa  habitm  infufus  tnantma  mA4r<»w5 ,  eft  conclulio  M 
dinac  in  i.i.  f«i  10.4.2.  fecundo,quod  poflit  Deus  ho 
ncm  juftificare  fineiftiufmodi  juftitia  inhaercnte.  LU^ 
iniubie afferatThetlogus  ^  Dcum  reBt^imc poffe  tffceYe  homines gt 
toi  ftbi^  &  amabilei  abfque  aJiqua  qtialttate  inharente.  Certc  exfe\ 
t  ntiaommumTheoloioYum  ^  Deus  reclifltmc  poteiljufisficarehom, 
ntm  abfquehAbtttbm  infufiu  Medina,  i^/i.  in  a 

BcUarm.  I.  Faver  Dei  fatis  expHcaturfcrtliamvocem  fgrMtii 
Rom.3 . 14.  itla  tgithr  aiditio  (per  gYatiam)  aliqmd  altud  fi^mfiu 
hft. 

rretejt,  Grztis  fignilicat  gratuitum  bencficium  ,  xrj/ 
ifpsHS  Cgniiicar  cujus  fit  hoc  bcncficium  fiit  Cajctant 
obfcrvat/  &  modumquo  c^nfcrtur.  Eadcm  cft  diftir 
Aio  €^p'^*l     ^^atia  Dei^  &  donattofergratiam. 

Bcllarm.  2.  Pr^pofitio  per  non  refte  accommodatur  favori. 

pYotefi.J,  Accommodatur  mifcricoidiaB  Luc.1.78.  ^ 
^jifccramifiricordijt  Dei.  II.  Praspofitio  nulla  comparcti 
tcxtuGracco,  Rom.3.24.  rij  xwTi  %if  Ti. 

Bellarm.  3.  Favor  DetnQU  eft  inanis :  eYgo  facit  nosqualcsel 
ho:  vult. 

FYotefi.  Facit  &  imputando  &  fanftificando. 

BtUarni.4.  Gratia  dtcitur  darisOccipi.fieri. 

PYotiil.  Mifcricordia  ctiam  dicitur  dari,  accipi ,  fici 
4.Tim,i.l6.  Luc.l.72.  &  10.37.  Ccut  &  charitas  Dei 
i  loh  ^.i.  Non  tamcn  fcmpcr per  gratiam  .datamintcl 
ligit  .Scripturagratiam  juftificantem. 

Beliarm.  GYatiacompaYatur  luci :  lux autcm  n$n  facit  cerph 
iMitdfomiHifiinhsreat» 

Puteft.  Lux  faciel  Domini  eft  gratia  Deo  inhaercns,fc» 
nos  juftificans :  lux gratiae  quae  facicnos  lucldos  intcr 
HCftk  formalitcr,cftaiiudquid.  Bcll.ir.  6 


ENERVAT    VS*  525 

Bcllar.  6,  Cfmitas  Dci  cUffHfa  c/itn  cordiLm  mjtiii ,  Kom. 

Pntefl.  I.  PMtetfZit  Cajctanus;  qncd  exfticat  frtmumfuk^ 
Mmentum  fpes ,  diU^ltcnem  De$  etg.i  n»s  Urgc  effufAm  tn  n^hi  f4nr 
fitttum  fanilum.  II.  Hagc  dilcftionis  Dei  cxpciicntia 
lon  cft  giatiajuftificans,(cdccrtitiido  cjus. 

4.  Bellarm.  lXor.6.il.  lufiificatic  collQcntur  in  ablutioHe. 
faniiificattcne^  &fieritndicaturper  invcattonem  nQmtnaChrtfi:^ 
operatioHem  Sfirtius  fanHt.  Hsc  auscm  non  poffunt  affirmart  de  r^-^ 

tjionepeccatorum  ,  &  imputatiouejufiitia  >  fmemtcfna  fanclffica^ 
'one. 

Proteft.  I.  Bellarin.  primo  affiimit illud  quod  non  con* 
cditur ;  luftlficationem  hocinloco  clTe  totum  cuju5 
artes  funtablutio  &  fanftificatio.  Nos  contra,ablutio- 
lem  totam  vim  Baptifmi  notarcdicimus  ,  cujuspartci 
unt fanftificatio,  &  juftificatio.  1 1.  Invocationomi^ 
lis  Chrifti>&  operatio  Spiritu^  fandi,facit  etiam  adju- 
tilicationem.Spiritus  cnim  fanftusingenerat  fidem,per 
uamapprchendimus  Chriftum,&  inipfo  juftificatio- 
em  impetramus.  Nontamcn  neceflccft  ,  utquidejuam 
liud  pci:  nomen  lefu intelligamus  ,  quam  lefumipfum, 
icut  Ad.4  la.apparet. 

5.  Eellarm.  Tn.^.^.  defcrthitur  juftificatinjuod  fi^regemrA- 
•,Cr  renovatio»quA  formaltterfit pcrdonum  aliquodtnharcns. 

Proteft.  Negamus  ibidefcribi  juftiticationem,fed  linc, 
ccffcaofuo  argui,vel  dcclarari.  Cumcnim  Apoftolus 
ult  juftilicationem  defcribere, ut  Rom.3.  &  4.  nonre- 
enerationi  &  renovationi,  fed  rcmiflioni,  imputationi, 
c  fidei  inChriftum  illam  afcribit.  Hoc  autcm  in  loco 
iftihcatio  obitcr  introducicur,ut  intelligant  Chriftiani, 
cam  ipfis  non  eflc  ex  j uftificationc  fperandam,  cum  bo- 
kum  operum  negleclu  *  &  tamcnjuftificaiionem,  noa 
pciabonaeirepropriam  caufam  vitse. 
6.  BcUarm.  Hebr.II.  Aliqui  homines  dicuntur  uerc  &  al^ 
lutc  juslt ;  &  eorum  juftitia  probatur  ab  effeilu  tffius  jusiitia  :  b$-m 
li  optnbuSi  quorum  caufa  eft  juftitta  inhArtns  non  tmputata» 

Proseft.l.  Nulla  cft  contiovcrfia,quin aliqui fint  vcre 
z  abfolutc  jufti:  fed  negamus  qucnquam  cx  Icgc  com- 
ani&abfolutc  juftum  cfTe  juftitia  inhaercntc  , ita ut 
on  opu6  habeat  petcrcrcmilfionepcccatorum.  I  I.Non 
3lum  juftitiainhaercns,  fed  &  imputata(fuomodo^eft 
aufa  bonorum  operum.  Eft  cnim  juftitia imputata  cau- 

>i  juftitiae  inhagrcntis,  &  omnium  cjus  cficdorurn. 
7.  Bellarm.  AfoRolus  Rom.8.  &  i.Cor.15.  dtcit  jnflos 
^€  conformes  imagini  Chrtfti ;  Chriftus^  autem  Hon  efl juHus  per  im--^ 
^^Uincm,fedferjuftttim  fibiinhdrentem.lgitw  V  noS,fi  fimileSs 
A  a  a  5  fifr^ 
'  — 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


51«  BELLARMINVS 

/  fratres  &  imaginti  ejm  ejfe  dekemus^juftttiam  veramt  &  inhdreH : 
temjjabereneccjfe  eji. 

Prcteil.  Conclufioconccditur.  Imaginem  enim  Chrif! 
gcrimusin  praefenti,  in  juftitia  *  &  geremus  pofthac 
gJoria.  Scd  imagoilla  juftitise  eft  ex  gratia  &  juftiti. 
Chrifti  nobis  donata  ,  neque  exemplar  fuum  exaequat 
gratlofamigitur  juftitiae  imputationem  requirit,  ut  fun 
Samentum  tam  donationis  ,  quam  acceptationis  coran 
Deo. 

8.  Bellarm.  Perjuftifieationem^  quamorimur  peccato,  &  rcfur 
gimus  jusiitid ,  repYAfentamus  ChrisH  mortem »  ist  refurreflionem 
Kom.6.Chrinus  autemvtrc  mortuus  efly&  verc  refurrexiturgo  l 
nos. 

Proteit.  Deconclufione  non dubitatur.  Sedmoripcc 
cato,  &  refurgcrc  juftitise,  ncgamusefie  juftiricationi 
partcs,  aut  adtus.  Omnia  illa  quae  Rom.6.  difpurantur 
fcrtinent  ad  fandilicationem  viraa  ,  cx  juftificationc  ri 
ileiflucntem,ficut  fcricscontextus  manifefte  oftendit. 

y.  Bellarm.  Adoptoquam  habtmus  in  Sptrttu,fcrju[tificati$ 
nem^vera  eft^nonputMttva. 

Iroteft.  Quij>  enim  ncgaverit  ? 

lo.  Bellarm.  Rom.4.  ult.  Refurrexit  propter  juUificMtio^ 
nem.  Afoftolus  nomenjuflificationistrtbutt  potius  renovattmitnterna 
quamremtftioni  pec<atorum. 

Protefl.  Nihil  tale  apparet. 

Bellar.  Dubitarinon  poteft,quin  Apoftolusvelit  mortem  Chrift 
futffe  exemplar  mortis  peccatorum  :  is  refurrecJtonem  jufttficationis. 

Protefl.  Rcdercfpondct  Toletus  inlocum:  Hscexpoft- 
fioadfenfumprdfentem  Pault  nonfacit,  njtm  traditus  dtcttur  propte\ 
ielt[la,non  tanquam  exemplar  ,  fed  tanquam  vera  fattsfaiito.  Igitu 
neefurrextffepropterjufiificationem  dtcixur  .  tanquam  exemplar  \  fo 
ut  redempttofatla  fer  mortem  nobis  applicaretur ,  &frMcium  ejm 
partictparemust  hic  eft  legttimusfenfus. 

II.  Bellarm.  Rom.5.21.  Sicut  regnavit  peccatumin  mor- 
iem^  ita  &gratia  regnet  per  juslitiam  in  vitam  dternam.  Perjuftv 
ttamintelltgitur  hicinterna  renovatio  ^  ex  quaprocedunt  opera  vita- 
luflificatio  tgitur  in  iUa  renovati$ne  confiftit. 

Proteft.  I.  Per  juftitiam  non  intclligitur  ( praecipu/ 
falrcm;interna  rcnovatio  ,  fcd  donatioiUaper  grariam. 
verf.i^^.c\u7^  opponitur  reatui  pcccati,  a/fr/:iy.i8.  id  cft, 
donatio  rcconciliationis  cum  Deo,  per,  &  propter  Chti- 
ftum.  1 1.  Quamvisconccderctur  illud.gratiam  rcgna* 
rcDcr  juftitiam  mhaerentem,non  inde  tamen  fequerctur 
juuiricationcm  in  illa  confiftcrc  ;  quia  juftificatio  ante- 
ccdit rcgnum juftitiae  ,  ficutin  Adamo  rcatusantccclTK 
coAtinnatum  rcgiiumpcacati, 

it.  BcJlar, 


E  N   i  R  V   A    T    V  S. 

Ii.Bellarm.  Rom.6.13.  Membraveflra AfmMji^Jlkid.In- 
Uiigttur  tbt  a/tquidtp^hdrens  undecpera  pYoceimt. 

Protejl.  Qiufi  quifquam  noUrum  negaret  omncm  jufl> 
tiam  inhseicntem. 

13.  Bellarm.  Rom.S.To.  Sptritus  eft  vitMprefterjuJlittM»:. 
luftttta  qtis,  facit  vtvere^eft  altquid  inhdrem. 

rr$te(t.  Contraplanef  ut  Cajetanus  notat)  vita  fpiritu^ 
corum  in quibushabitat  Chriftus » cft propter jullitiaoi 
Chrifti  ,  qua  fatisfacit  Dco,  folvcndo  precium  rcdcmp- 
tionib human3,proptcr  illam cnim  juftitiam cxtrinfccc^ 
&  pcr  participationem  cjus  intrinfccc  eft  vicacorum  ui 
quibus  habicat  Chriftus. 

14.  Bellarm.  Gal.j.ai.  Si  data  eJfetlexquA  poljltvivific/t'^ 
tetvere  ex  lege  eJfetjHfittia.  eft  aliquid  qnod  vitamantma  prabet^ 
eamque  tn  motu  &  aclime  co7iftittitt. 

Proteft.l.  ViviHcarchoc  in  loco  non  fignificat,  in  mo- 
tu  &  adioneconftitucrcifcd  vitas  bcatae  communicatio- 
nem,  ficntverf.iz.  qtufqnis  ea  fecerit ,  vivetper  ea.  1  I.  la 
motu  &  adione  conftituit  juftitia  legalis,  ut  rcaleprin- 
cipiumintcrnum  :  fed  juftitiaEuangclii  qua  juftificatur 
coram  Deo,  ut  caufaprocurans. 

i^.Bellarm.  Eph.4.23.  Ap^ftolt^svocatunovatiomm  j($ftim 
tiam  &  fanclttatem. 

Proteii,  Sic  ctiam  &  nos. 

16.  Bellar.  lufttficatio  fine  duhtomotus  quidMm  eft  de  feccato  ad 
JuftttiA,  &  nomen  acctpit  a  termtno  ad  que  ducit»ut  omnes  aht  fim:!es 
motu>^tUuminati$,calefafti§^&  cdtert.  i^on  giturpotesl  tntcUtgi  vcra 
jufttficatiOsntfi  aliqua  prdter  remtfttonem  pcccati^juFlttia  acqutratur. 

Protesl.  Indubiaifta  juftificationis  dcfcriptioaudorcm 
^iabuit  Thomam  Aquinatem  1.2.  f  113.  qui  fui  pras- 
'ptoris  AIcx.  Alen.  infanam  imaginationem  {jufttficati§ 
Utbtri  arbitrtire£lttud$,p  \.  q,l7 *  «'•^  )  ifto  commento  fii- 
peravit.  Eft  cnim  horribilis  dcpravatio  Euangclii,  &  ca-i 
put  errorum  Scholafticorum ,  non  tantum  inScriptu-» 
ram.  fed  inrationcm  &  fenfum  communcm  impingcns, 
Nam  I.  luftificatio  non  alio  ratione  cft  motus,  qua  qua 
zStio  quaslibet  fic  poflitLogice  vocari.  II.  Talis  cft 
motus,  qualiseft  condemnatio  cui  opponitur,  &  remif-- 
fio,abfoIutio,reconciIiatio.acccptatio,nonqualisiZ?Kw««/?-. 
tio»  Hc  caiefaHio^qiix  funt  cxcmpla  Bellar.  III,  Non  eft 
phyfica  tranfmutatio  qualitatuminhasrcntjCi,  fcd  mora- 
lis  vel  relativa  trafmutatio  ftatus,qualis  eft  mutatio  ho- 
jninis,qui  per  condonationem  creditoris,  cx  dcbitorc  fic 
non  debitor.  I  V.  Pugnat  cum  fenfu  communi,ut  unus 
&idcmmotus  fit  rcmifiio  peccatoru  &  infufio  juftiti^ : 
quia  remiflio  eft  adio  moralis,  &  infufioqualitatis  cft 

A  a  a  6  sidio 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


gi9  liELLAilMlNVS 
Adtiopbyfica^fubjcdlum  fuum  rcaliter  mutans. 

17.  Bell^rm.  IhflificatU  trtbmt  gtertam:  fcdfolareniip^pee'^ 
cMtQYt^m  lihtrat  tantHm  k  pxna :  er^o  f^la  remtpto  n$n  eR  jHUtficA'^ 

rr$te/f.  Ncquc  nos  dcfendimus  folam  remiffIoncm,fine 
acccptationc  ad  vitam  efle  fntcgram  juftiticationcm  ;  fcd 
lolam  rcmiffioncm,  &  acccptationem,  fincinfulione,  ut 
caufa,autpars,quamvisnonutcft'edlum  natura  confc-* 
quens,  &  tcmporcconjunclum. 

18*  Bellarm.  lushficatU  eximmtds  fAcitamiccSy&c» 
Proteft.  I.  Rcfpondct Medina,  utfupra  in  12.  f.iro. 
4.4.  lUuitniubte  ajferat  Thc$l$gm  ,  Det^m  rcHtfitme  p$ffe  efficeye 
hommcs  gratos  fihi  &  amabiles ,  ahfqut  aliqua  qualitate  tnhdrcnt 
Ctrtc  ex  fcntcntta  omntum  The$log$rum  ,  Deui  rccitfitme  potefi  juft^ 
ficarehominem  abfjuc  habttibus  tnfufts.  I  I.  luftihcatio  pro-« 
pticfacitnos  amicosDeipafnve  ,  &  fanftiiicatio  adive. 
In  juftificationcDcus  nos  k  fe  diligiin  Chrifto  teftatur; 
in  fanftiticationc  facit  ut  nos  cum  diligamus  reciproca 
iiilcdione. 

19.  Bcllarm.  NuUus  omnino  locus  Scripturd  mvenitur^  ubilc'* 
gitur  t  ChrtRt  jushttam  nobis  tmfutart  adjuflttiam  :  vclnosjuHos 
effcf  fer  Chriflt  juHttiam  nobisimputatam. 

Protcit.  I.  Qu^amvistotidcm  vcrbis  hocnon  legeretur, 
noninde  tamcn  fcqucretur  fentcntiam  ipfam  in  Scriptu- 
risnon  contincri.  SicBcllarm.  paulopoft  :  Si  folumvcUatt^ 
nohts  imputart  CkrilH  merita^  0c.  refla  fffet  corum  fententtA^  qnam'- 
n/is  modusloqucndt  in  Scrtpturis,&  Patrtbui,  aut  nunquam»  aut  M» 
ttfiime  invcniatur.  I  I.  Male  conjunguntur,  hac  inpai  *''*., 
Scripturae,  &  Patres.  Palam  eft  cnmi  Patrcs  cx  Philo.i^- 
phia  introduxifTc  in  Ecclcfiam  vario4  modos  loqucndi, 
praecipuc  demeritis  humanis ,  &  dejuftitia  Eu  ^  » 
<jui  in  Scripturiv  non  compaicnt;  &  inde  occai 
datam  &  acccptam  Scholafticis  fuiflc  ,  pcrniciofos  crro- 
rcs  fabricandi.  III.  Legimuspaflim  apud  Paulumj  iu- 
ftosnoslicri,  &juftiticari  pcrChriftum,  per  Chiifti 
mortcm,fanguinem,  rcdemptioncm,ocedicntiam,&  ju- 
ftitiam  ;&  illam  juftitiam  imDutannobi^  ^Dco,  abf^inc 
opcribus.  Hoctotum  illud  cuquodhac  de  le  prohre- 
Hiur. 

20-  Bcllarm.  NHSanecefiitas  ejHfmodi  imputationis  aiferrtfo^ 
tefl.  Nam  fi  ncceffarta  ejfctimfutatto  tflat  idto  fotifitmum  Hecefi^aria 
effitf  quodhomo  foft  remifitoHcm  pcccatt ,  aif{uc  fit  vctc  peccatcr.  Hoc 
mtem  cflfalfum.  Ergo. 

Protcft.  Ncceflaria  cft.  I.  Vt  pcccata  rcmittantur. 
II.  Vt  illa  rcmiflSo  conwnuctur  nobis ,  &  nos  ex  iH^ 
non  fQlmp  g«hciui»pqcni^»  9\H^m\ii^Ccd  ccum  ad  vitam 

»tcr- 


Early  Europ«5an  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E   N   E    R   V   A  T    V  S. 


319 


.«tcnumperveniamus.    III.  Vt  impcifcdi  noflrico^ 
inDco  glorificando  ,  coram  iplb  giati  &  acccpti 


pollint 

I.  Bellarm,  luTiitu  hjhdrfns  tfiies,  fpes^  chnritas^  etiam 


tn 


Jjicv:tapi)t(/leffep:yf  -cla.  linputntto  ij^tiHT  Ju.ltlid  Hon  efi  neccjfa^ 

Protrfl,  1.  Conrcqiienrianulla  cfl:  :  luslitiainhdrempotffl 
'Jf^prfula:  crgo  )uUitta  tn?putata  ?suUa  tjfe  nccejfarr/i.  lullitia 
enimimputataprimo  eft  necellaria»  ubi  inharens  jufti- 
ria  eft  imperfecta,  quamvis  poflit  cirepcrFefta.  Eft  etiam 
ncceflaria,  ut  giatiaDei  communicetur  nobisad  perfc- 
^'-^nemillaniconfequendam.    I  I.  Quod  Bcllarm.  hic 
ult,  fidcm,  rpem,charitaccm,  vcl  jultitiam  inhaeren- 
,  cxlegecommuni-poirc,  &  folereetiam  in  hac  vita 
fimpliciter  &  abroluteperfeftam  ,  adeoabhorrct  i 
ciipturacdoilrina.ic  experientiacommuni,  ut  follicitc 
(hocprasfcrtim  in  locoj  non  dcbeat  refutavi.  Oppone- 
nvjstantumgravem  confelfionem  Contareni  Cardinalis, 
incrad.de  juftif.  Ffo  prcfm  extslim^  ^  pic  &  CJmntane  dta^ 
jHoidcharmiS  nttt  ^  rtit  inqttam  tt\nqfiam  re  Jlabtfi ,  qud  certo  nes 
fuficntatf  juslitia  Chnsii  nottsdon^ua»  non  autem  fandttate  &  gratiM 
^"  noliStnhtYente^Hsc  etentmnoflrajHfitttaefi  tnchoAta,  (7  imptrftHaB 
tticrt  nos  non  pAvsi.qutn  tu  mult:y  offendamus^qutn  aftduc p  cce^' 
s  s  ac  propterea  indigeamus  orattone  *  qua  quotidtcpctamus  dimitti 
\S  iebtta  noftra  Idarco  in  confpcclu  Det  non poffumus  $b  han<  jufit^ 
nncsiram  haberejufit  V  hont  \  quemadmodum  dectret  rttios  Dei 
^ebonos  &  fanihs,  ILxpcrimentavtdemus  virosfaniloSt  qui  quanf 
lis  tnfantlitate  pYofiaunt .  tantomtnusfibtplaccnt ;  ac  prcpccrea 
to  magts  tntcUigunt »  fe  in.ltjf^re  Chrtfio,  ^  jufiitia  Chrtfit  ftbi  dtm 
tajdcoquefe  relinquunt  ytT  folt  Chri.loincumkunt^&c. 
Z2.  Bellarm.  Ftert  nonpotefl^  utChrifltjufittianobisimfHte^ 
fenfuyUtper  eam  fcrmalitcYjufti  n$mtHemur,& fimus ;  quam^ 
ii  vcrumfit»  imputarinobisChYtftimcrtta.quianobts  donatafunt,& 
limus  ea  Deopatri  offerret  pro  peccatts  nofiris ,  qtiontamChri/iut 
ccpit  fuperfc  onusfatisfaciindtpro  noits^  nofque  Dto  patrt  recenct- 
\Mdt. 

Protcfi.  I.  Bcllarm.  hic  implicat  femetipfam  contrn- 
ididione  ,  ut  nobis  poffit  contradiccre.  Si  cnmi  Chrifti 
Bicritafunt  nobisa  Dcodonata,  ut  poflimus  ca  pro  no- 
bis  Dco  oftcrrc, tanquam  fatisfaftiopcm  pro  peccatis  no- 
|ftris,&  rcconciliationrsjuftam  caufam  ;  tum  ccrtc  nobis 
'  [iputantur  ad  juftitiam;  quia  fatisfaclionis  pcrfedac 
oprium  cffcdum  cft,  utis  pro  quo  valct,  in  reputatio-. 
mejuftus  fiat,  &  habeatur.  II.  Non  alia  rationcfori- 
ftialitcr  nos  juftos  nominari  ?c  cfle  dicimus  imputata 
Ckrifti^uftitia,  ^uam  qua  iscujus  dcbitura  ab  altcro 

A  a  a   7  folri^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Moog. 

224  E  3 


530  BELLARMINVS 

folvitur,nominatur  &  cft  ab  illo  debito  libcr,  vcl  immu. 
nis ;  &  qua  is  cui  procuratus  cft  altcrius  favor,  aut  gra- 
tia,nominatur,&cftilli  altcri  gratus.  H3bc  autemher 
pofTcprobatur  fatisabexpcrietiacommuni.  1 1 1  Qucm. 
admodumpcccatum  Adami.  poftcris  imputatum ,  facit 
cos  formalitcrpeccatorcs  nominari,&  eHc  coramDeo, 
quodBclUrm.  de  Amilf  gratias  ,//^.4.  eap.io.  fatctur,  lic 
etiamjuftitiaChriftipoteft  fidelibus  imputari,ita  utpcr 
eam  formalitcr  j ufti  (in  reputatione  divina;  nominentui 
&  fint. 

Bellarm.  Hoc  nos  cum  yelfa  raticne pugnare  confendimus.  Nam 
tametfi  aliquande  deMominatto  fiat  a  forma  extrtnfeca  ^  quo  modorei 
dicitur  cognita  ,  per  cognitionem  qua  efi  in  mente  ;  &  pnrtes  dtcitu} 
vtfus  t  pcr  vifionem  qua  efl  tnoculo:  tamencumin  altquoduAfunt 
formacontrariAt  una inh.tr ens.altera  extrtnfeca^ finedubtodenctmna* 
ti$  abfoluta  fumttur  inharenie  forma  .potius  qufsfn  ab  extrtnf^ca, 
jEthtops  candtda  vcfie  indutusjjon  rcHe  dtcttur  albus^  feiniger. 

Protest.  Futili^  planc  cft  haec  argutia  ,  idque  multi^; 
modis.Nam  l.  Qaa,ftioeft,an  formalitcr  jufti  nomine- 
mur,&  fimusper  juftitiarii  imputatam.  Bellarminus  op- 
ponit  dcnominationem/>o//«5eirc  fumendam  ab  inhasren- 
te  forma:  quafi  jam  qusereretur  ,  unde^oiiws  fumenda 
cflet  denominatio.  1 1.  Novit  nos  juftihcationem  in- 
tclligercreJacivam.Illenugatur  dc abftluta.  I  I  I.Excm- 
plaquaeprofertBcllarm.  denominationum  ab  extrinfeca 
forma  {rescognita.partesvtfus^  athiops  albus  veftibusj  nuW^m  ha- 
bcnt  proportionem  ad  hanc  fidelis  eft  jufttficatt^s  corarnDe$ 
jufttttaimputata.ln  ifta  figiiificatur  moralis  habitudinis  ra- 
tio  &  ftatus  ,  qui  pcndet  ex  caufa  cxtrinfeca  :  fed  nihil 
tale  in.illis  apparet*  Excmpla  apta  funt  in  Scripturis: 
infidelis  eft  condemnatus  :  pcccafreft  nden^tus^&c.  I  V.  Con- 
trariaeformaeinepte  vocantur  ,juftitia  imputata  ,  &  in- 
juftitia  inhaerens.  Qujenim  liberatur  ^  debito  percon- 
donationcmcreditoris ,  &  tamcn  in  vinculis  aliquandiu 
detinetur,  liberdicitur  &  vindus  >  fcd  »on  contrariis 
formis,quiaoppofitio  noncft  fecundijinidcm.  V.  Benc 
novit  Bellarm.  nos  una  cum  juftitia  imputata  ,  in  cadem 
pcrfona  ,  quamvis  non  in  cadcm  caufae  ratione  ,  conjun- 
gerc  juftitiam  inhaercncem.  Sic  cnim  ipfemct ,  cap.6* 
Calvirtus  agnofcit  inchoatam  itiam  renovationem  &  fanclificationem. 
Curigitur  hicfingit  juftificari  ftatim  intcrnum  (txncy- 
ftra  fcntentia)  abiolute  contrarium  externo  qui  cftper 
imputationcm  ? 

zy  Bellarm.  Sivtrenobts  tmputaretur  Chrtfitjuftttia^utper 
tam jufti  habtrtmur,  ac  cenferemur  ,  pertnde  as  fi  proprta  noiira  ejfet 
%htrtmfecAf$rmaltfiHe  juftitia\pofc(l$  non  mmusjuftt  habtrtcen^ 

fertciu: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


I   N   E    R   V  A    T   y  S. 
ique  deheremus,  qnam  ipfe  Chrtftus :  frainie  deherem(4S  duh  Atque 
bcrt  Redemtms  ir  Salvatorcs  mundt.  &t.  qnoi  e^i  abftirdifiimwn. 
oteft.  l.  Bellarm.hic;  ut  argutias  TuaB  aliquid  indue- 
oloris.  fingit  fibi  quseftionem  :  anChrislt  ju  r^ 
jufti  cenfeamur ,  ac  fi  proprtc  noflra  ejfet  intnnfeca  ,  f  jue 
ftitta.  Haec  noneftnoftra  Tententia ;  fed  Chrifti jufti* 
in\  eatenus  nobjs  imputari,  utejus  virtute  nosperindc 
.fticenfeamurcoraDeo,  ac  fi  normetipfiin  nobishabe- 
mus,  quo  jufticoram  ipfo  ccnleamur.    i  i.  luftitia 
hrifti  imputatur  fingulis  fidelibus  fecund.im  eorum 
'  irticularem  neceflitatem  ,  non  fecundum  univerfalem 
icm  habet  valorem  :  licut  gemma  maximi  pretii ,  quae 
.  itur  pro  variiscaptivis  rednnendis,  applicatur  fingulis 
.  3n  fccundum  univerfam  aeftimationeui,  fed  fecunium 
ijufquc  captivi  ncce/Iitatem.  Abfurdeigirur  lit  mentio 
nndi  inapplicationefinguli.    III.  luftiria  Chi  ifti  non 
nputatur  nobisutcaufis  ,fed  ut  fubjcdis tantum.  In- 
>tifiime  igiturinfert  indc  Bellarm.  nos  pofic  dici  Re- 
Jmtores  aut  Salvatorcs,  quiafumus  red  -  "  falvaci. 
V,  Vt  improba  Sophiltica  Bcll.um.  m.         .i  riat ,  in 
acargutia  torq  cnda  adverfus  imputationem  juftitiag 
hrifti  quam  crcdimus  d  Dco  iicri  ,  notandum  eft,  cun- 
em  Bellarm.  pro  impuratione  fati^fartionis  Chrifti, 
luam  Papa  fingitui  in  impiis  fuislndulgentiis,cum  San* 
|:orum  paifionibus  unire,potuificdjftinguere,inter  rcnit 
hmodum  applicationis  ejus*  IUud(mqiut,  de  InduL  l  i. 

4.  j  viLietnr  certum^papi^ncs  Chrtfti.jjHa  funt  tnfinitt  prctii,  appli^ 
^%i  fcr  Indulgentias  fini:o  modo.  Mngnaccrtc  pcrverfitaseft 
lommis,  qui  fingere  poteft  applicationem  linitam  infini- 
Tpuftitise,  per  qucmlibct  Papam  fieri  poirc&tamcn 
Sbmodo  a  Dco  hoc  ftat,  non  vult  Viderc. 
24.  Bellarm.  Chrtlfus  td  mb^s  refttttut  quod  perdidcramns  in 
jMmo.  At  tn  Adam  non  perdtdtmus  juftittam  tmputatam»  fedin^ 
trentem  igttur  jn  C/mfto  non  cxtnnfccam  tAUtum  tmputatamque 
hifimus. 

\  Protcft.  I.  Conclufioncm  damus.    1  I.  Chriftus  non 
hntum  illa  reftituit  quse  perdidimus,  fed  &  ampljora 
uasdam  nobis  procuravir  ,  ficut  Paulus procuravit  ut 
)nefimus  recipcretur  a  Philemone,  >io»  w.ftrvm,  (qualis 
I  ntca  fuerat)  fed amphui  quam  fervus,  fratcr»  Phil.  1 6. 3 . 1 ufti- 
^ia  imputatacftquoadeirsntiam  idem  illeftatus  corara 
)co  quem  perdidimus  in  Adamo  ,  modus  cft  diverfus: 
led  ficetiam  Sophlfta  pofi^et  argjtaii,  refipifccntiam  aut 
|onvcrfioncm  non  daiinobii>  aChrifto,  quia  illam  non 
[^crdidimus  in  Adamo. 

BclUiiw.  St  perjufti4iam  Chrifli^  n^Hs  imfutatam ,  vei^ 

foJfumMS 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


5;5t  BELLARMINVS 
pjfi^mui  didjujli^  &filti  Dei ;  irg$  fotertteti^m  Chnfius  per  juft 
tiam  nofiram  fibi  imputatam,  dici  verc  peccator  ,  &,  quod  horret 
fr*us  cogitaretfilius  dtaboli. 

Froteft.  NcgamusparecfTe  utrinque  rationem:  i*  Qui 
non  cftfinis  injuftitiae  noftraj ,  ut  inChriftum  transr 
fcratur  ,  fcd  illud  accidit  cx  fingulari  difpenlationc  Dcii 
I  1.  Injuftitia  noftranon  imputatur  Chrifto,  utftatu 
cjus  mutctur  abfolut^ifcd  &  noftrainjuftitia  imputatu 
Chrifto,  &  cjus  juftitianobis,  ut  noftcr  ftatus  mutctu 
III.  ImputarurinjuftitianoftraChrifto,utfpofori  fatif 
fadionclua  candem  tollcnti,vinccnti,  &  abforbcnti  :fe^ 
nobisimputatur  juftitiaChrifti ,  ut  fupernos  maneatii 
fuo  vigorc  &  efiicacia.  I  V.  Cliriftusadmifit  imputatio 
nem  injuftitia&noftrae,illaconditionc,utcjus  juftitia  no 
conftitucrcmur  jufti :  cx  nullo  autcm  vcl  mcrito  vc 
conditionc  fimili  fuit  noftra  injuftitia  Chrifto  imputata 
V.  Gratia  Chrifti  in  imputationc  fuas  juftitiae  multc 
abundantior  &  cflicacior  cft  ,  quam  rcatus  noftcr  Chri 
ftoimputatus. 

26.  Bellarm.  Sponfa  Chnfli  habet  pulchrittdinem  fibi  inha* 
rcntem^non  a  fponfo  imputatam. 

Proteft.  Habet  utramque. 

27-  Bellarm.  Perju[ltficatrtnem  muniatuf  eor  yUtpr^pareim 
Md  vtfionem  Dei. 

Protift.  Mundatur  ^  leatu  pcr  juftificationem  ,  i  ma- 
cula  &  pravitate  inhaercnte  per  fandificationem.  Idcm 
rcfpondctur  dcco,quod  Chriftu^  dicaturpopulum  fuum 
fanclificarc  :  quod eft  ukimum  ai  gumentum  BcHarmini. 

KArgumenta  fjoflra. 

l.  Troten^  luftificare  ut  fempcr  fcre  in  Scriptura,  Cc 
prajcipuc  cum  Deusdicitur  impium  juftificare,  accipitur 
fignificationeforenfi  ,projuftum  haberc»  ccnferc,  pro» 
nunciare,aut  declarare,  non  pro  rcali  juftitias  communi- 
catione,manifeftum  hoc  eft  Rom.5.  &  8. 

Bellarm.  I.  Nomen  jufttfieattonis  acctpttur  ijutdem  fspe  tn 
Scripturisprodec/arattoncjudttiA  yfcd  nonfen.^^rr,  ut  Dan.is.f. 
lcf.^B  ii.  Apoc.22.1i. 

Proteft.l.  Satis  cft  nobis ,  fi  apud  Apoic  ;ium,  ubi  dif- 
putat  dcjuftificatione  pcccatoris  coram  Dco  ,  forcnfcm 
illamhabcat  fignificationcm.  II.  Non  apparet  ,quod 
aliamhabcatfignificationem  in  locisallegatis.  Nam  Dan. 
12.  verbi  praeconcsdicipofliint  juftificare,quatcnusco^ 
rum  miniftciiohomincscoadducuntur,ut  juftihabcan- 
tn;  c^ramDco,pcrmctonymiaiD  cft'c^i|if.53,Chriftus 

dicitiK 


E   N   E         ,  .    ,    s.  5 

4kjturfcientia  ,  id  eft  ,  fidequam  ipfc  dat ,  apprchcnfus 
cfficcie  ut  hoinines  juftipronuncicntur,  Apoc.22.cxci-. 
tantur  fidelesutpergantrcmeti'pfos  juftos  dcclararc,auc 
fic  agereut  aDcojuftidcclarentur. 

Bcllarm.2.  Rom.^.  sicctfnnY jufttfiatU  fu  i$qHodefljHm 
fiHmfactre^  ftve  conflttuete. 

Proteft.  Hadenu!>intcr  nosconvcnic.  Scd  cum  verfiS. 
diredd  opponatur  condemnationi ,  apparct  fatis,eadcm 
ratione  conftitui  homincs  juftos  in  juftilicationc,qua  in^. 
jufti  conftituuntur  in  condemnationc. 

Bellarm.  3.  Rom  8.  Mctpi  vertumjufttfieareproecqu$defl 
juftumfacere^  rten  autemfolum  juftum  pronunctare,  perjptcuum  eft  ex 
fimtltbusvocibus  tbi  pofitis^  magntficare^vtvtficare^  mmtficare^  con^ 
giorificare.qtia  cmnia  faccre  talem  aut  tatem  fijrtificant. 

Frotesf.  1.  QuaBdam  iftarum  vocum  prout  Graec^  Ic- 
«untur  ,  nullam  omnino  fimilitudinem  habentcum  ju- 
ftificarc.-quasna  cnim  proportio  inter  ^cuoT7o<e<r&  ^/xatvovr? 
Nequc  valet  argumentum  a  fimilitudinc  foni  in  voci- 
bus  .quarumdiilimilis  cft  ufus.  II.  Tam  clarum  eft 
verf.^^.  juftificationcm  foienfcm  haberc  fignificatio- 
ncm  ,  ut  hocinloco  manusdare  cogantur  ipfileiuitse. 
Toletus  fic  :  iHflificaniiverlum  in  hoc  lcco^  tn  ea  figmficattone  ac-» 
tipitur^quA  eft  $ppoftta  antithao  ^  nempe  ccniemnattcnt  \  uttdemfit 
inhoclocojuslificnre,  acjustum  pronunciare  .ft,ut  judexfuafenten^ 
*'t  innoccntem  abfolvitt  &  pronunctat :  qua  in  fiftitficattcne  accipitttr 
Uminmultii  Scrtpiuralocis.  Cornelius  aLapide,qui  alias 
mnem  lapidem  movct  ad  illudendum  Scriptur^  in  ifta 
odrina^hicctiam  acccdit  ad  Tolctum  :  Deus  juHtficat.td 
eft.a  peccatis ,  &  ab  intcnta  peccatt  &  damonis  aOtone  abfolvit  .ju^ 
fiofquepfonunctat. 

Bellarm.  4.  Non  potefl  impius  vete  juftus  pronundmi »  ntfiqui 
ffonunaat  juftum^  fipnul  factat  juftum. 

rr$teft.  Deus  fimul  facitjultum  imputationc,  &  ctiam 
incipit  f.icere  fan<aificationc. 

2.  Protefl.  l.  Rom.4.-5.  F^dcs  imputatur  ad  juftjtianu 
Bellarm.  i.  Ftdes  tpfa  tmputatur :  fiies  auti^.  ^tn  p"t  juftutx 
Chrifti^  fe:i  noftra. 

Pruesl.  FtdesimpHtattir  ad  jufttttam  verf<^.  lucin  cftcum 
eoquod  dicituri;^r/:6^  Deus  imputatjuftttiam  akfqueopenkuu 
&  remitutpeccata.verfj'  Fides  au  tcm  ipfa  ,  abfolute  confi^ 
dcrata,  ncquccft  juftitiafincopere  ,  ncquc  remiflio  pcc- 
catorum:  neccfib  eft  igitur  ut  fides  imputata  relativcir>« 
volvatfuum  objedum,  id  cft ,  Chriftum  fidc  apprchca^ 
fum. 

Bcllarm.  Imputare  mtn  fignificat  nuiam  exiftimatio*i(;n  ,  fei 
^ifnmattonem  cut  ^perHas  in  re  tffa  reJl^ondeat. 

rroieft. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


534  BFLLARMINVS 

Prctfft.  QM^,ifi  veritas  hujiTi  fententi^B  divinse:  [liW,  : 
tibi  Cfiriftum  fideapprehcnfum  pro  juftitia  in  confpc  .: 
incOyl  non  poflit  in  reipfaconftare,  nifi  inhasrcns  nofti 
juttitia  imputctur.  Res ipfa  in  illafentcntianoncftqua 
lir.^.s  noftiainhsercns^fcdadusDei  judicialis. 

Pretelf.  luftitiaquam  hahent  fidelcs,  cx  imputatio 
ne  per  gratiam  tafta,  eft  remi/Iio,  &  tediopeccatorum 
Rom.4.6.7-  EJgo  non  cft  qualitas inhnsrens. 

JBellarm.  I.  Noh  eft pfrftcladefiniti$jufnficathr:i$. 

Protiil.  Satls  cft  nobis ,  quod  Apoftolus  indiflcrcntc 
accipiat  remiflionempeccatorum,  &  juftificationem, 

Bellarm.  2.  PaultiS  aUegat  hoc  teftimcntwn  PfiUmt »  nmu 
dffintatmtegrcjuftificationemt  fed folum  utprobet  jufttficationcm  im- 
pt  ejfedormm  Dci^necpoffc  prcpyiis  viribus  obtineri.  " 

Proteft.  Ne  hoc  quidem  probatur  illo  teftimonio  ,  nil 
juftificationis  naturam  nobi:^  dcfcribat. 

Bcllarm.  5.  In  hisvcrbis  defimttointegra  ^f  d  implictt,  .  '.'ir 
netur.  Nam  remifiio  peccatorum  non  pot^^ft  fiirt  »nifi  juftitiatnfun^ 
datur. 

Proteli.J.  Si  hacceft  dcfinuio  jultificationis , tumcx. 
plicatquidfit  juftificatioifed  deinfufa  &  inhaerentcqua- 
litatenihil  omnino  dicit.  I  I.Rcmiflione  peccatiab  infu- 
/lonc  juftitiae  pofle  fua  nanira  fcparari ,  docet  fatis  cxpc' 
ricntiacommunishominu,qui rcmictunt dcbita,&  inj^i- 
riasillis,  quibusncqucdivitias,  ncqucjuftitia  infundunt. 
III.  Bcll.  ipfe  contra  fatcturr,i6.Rf4/i^i;^(r«<c/>#j?ir  g^ft/i/f» 
toUifineinfuficnejuftitiA:  nthtl  enim  impedire  videtur »  quomtnui 
fofit  Deus  velle  non  oriinare  ad  p&nam  ,  &  condonare  offenfamt  C7 
nonhabite  pro  inimico  iUton  cuidonum  habitualts  juftiiianon  c^n^ 
eejferit. 

BcUarm.  4.  Deonon  poteft  aliqutd  tegi  nifi  pcnitus  dtlcatur^ 
€umpeccata  dtcuntur  Deotc{la,exnecefiitate  delentur  &  evanefcunt. 

ProteH.  Eodem  plane  modo  quo  oblivifcitur  peccata 
^uae  funt  praetcrita,  tcfta  funt  ipfi  pcccata  praefcntia. 
Kon  propric  hssc  dicuntur  fed  metaphoricc  ;  quia  Dcus 
ficvindidam  fuamcohibct,  &  parcit fidelibus  ,  ac  tcfi- 
pifccntibus  ,  ac  fi  pcccata  ipforum  praetcrita  oblitus  ef-- 
fct,ncc  vidcrct  in  ipfis  pcccatum  ullum  pracfcns. 

4.  Protetl.  Rom.  ^.19.   Conftituim  ir  jufti  pcr  obc 
ilicntiam  Chrifti ,  Ccut  omncs  filii  Ad«  conftituti  Amt 
injufti  pcr  inobcdicntiam  Adami.  Sed  hoc  fit  imputa- 
tionc.  Ergo  &  ilhid  Bcllarm.  Inobeiientia  Adaminos  confti^ 
Mit  peccatores  non  formaitter^  fed  effcienter. 

Profeft.  Contra  planctcftaturBcll.ipfcdc4»f/jf.  |M^/4» 
esf.io.peccatum  Adami  itapofteris  omntbus  imputMri  \  ac  fiomnes 
idmpcccAtnm  fmaviJfeHt.  Kcqucpotcft  intclligi,  quomodo 

inobc- 


1   N  E   R   V  A   T  T  S. 

.>bcdicntia  AdamiconllitucretpofterospecCAtores  cfH- 
cntcr  ,  nifi  illa  inobcdientia  priiis  impiitctui-  ipfis; 
catum  enim  quod  neque  nobis  inhseret ,  nequc  im- 
atur,  non  poteft  in  nobis  quicquam  criiccre.  Sic 

0  Bcllarminus  de  amif.  gtMt.  Itb.^.  caplS^  Nonvereper 
t  liiQbeJiienttam  confiitueTtmur  feccafrei  »  ntft  tn$bedicnttail^ 
)J}ratHQbeMeHtiaeffety  &c.  Quomodo  autem  lit  noftra, 

i!m  Bellar.  dcdarat  ejufdem  Itb.cap. 17.  reccatum  Adami 
commhHicatur  eomodo  qr4$  communieari  poteff  »  td  quod  tranfiits 
iruynpn  imputati^nctn.  Omnitas  enim  vyyf^taiHt  ([Hi  cx  Aiam% 
i1cunt:n, 

5  Pmf/7.l.Cor.  1.50.  Chriftus  fadus  eit  nobis  juftitia. 
Bell;^rm.  r.  Chrifttisdtcitur  mflra  juftitia.  quia  eft  caufa  effi^ 
115  mftrs,  juftttiii,  ficut  dicttur  cttam  fapientia  <£r  redemptto  noftra^ 
Proteft.  Hanc  quidem  interprctatlonem  pofjjint  ferrt 
rba  iftapcr  fc  conliderata.  Sed  quia  juftitiainhsercns 
nificatur  vocc  altcrA  (fanflificatto)  &c  juftitia  noftra  ab 
"cm  Apoftolo  tribui  folet  Chrifto  per  modum  impu^ 
ionis,  idcirco  modus  juftificationis  noftrae  hifcc  ver- 
deciarari  videtur. 

Bellarm.  2.  Dicitur  Chriftus  juftitia  ncftra  quoniam  fatis^ 
\it  Patri  pro  nebts»  &  eani  f^,isfafltoHem  ita  nobis  donat  &comm»^ 
'Sl^cumnosjuftificat^ut  noflYafatisfaC^io&juftiticidici  poftit.Hcg 
dj)  ncfieljli  mlfurduhi ,  fiqt^i^  djceret  nokii  impntari  Chrtftt  juftin 
m  6  merita  » eum  k  • '  .  i  is^^nur  O  0pplicent:;r  ,  ac  fi  hos  ipfi  Dc$ 
sfeciffemns. 

ProteTt.  Hic  tradit  nobis  Bellar.totam  caufamdcqu/l 
"  utatur;  amplius  nihil  poftulamus. 
Bellarm.  3.  Effe  tamenin  ncbis  juftitiam inhdrentem,  verxm^ 
\abf$lutam^cmjufto  Dei jHdicio  debetHrzlorta^non  eft  ncgandum. 
Proteft.  Imo  vero  abfolutc  perfefta  juftitia  inhaerens 

1  gloria  cx  juftitiadcbetur,  non  poteft  confiftcrecum 
fmput.itionc,quam  Bellarm.  modo  concefbit.  luftitia 

im  &  mcritaChriftijCum  nobis  donantur  &  applican* 
,  in  illum  finem  applicantur  ,  ut  vita  &  gloriaproprer 
anobis  adiudicentur ;  neque  poflumus  abfquc  injuria 
contumeliaChrifti,  ac  noftro  damno,  alioaliquo  me- 
no  niti,qu<j  gloria  nobis  ex  jufto  judicio  deberetur.Pan- 
icuhisiltehfcimanse  praefumptionis  findit  veftemillam 
.jatiae  divinsc  cui  alTuitur  tam  inconcinne. 
l  6.  Protefl.  2,Cor.5.i9.  Dcuscrat  in  Chrifto  mundum 
vTconcilians  fibi,  non  reputans  illis  dclifta  ipforum. 
Bellarm.  i.  JSon  imputati$  remiftionempeccatt,  &  in^ittatn^ 
i$nem  fecum  trahtt. 
\pr$tefl.  E{l  ipfa  remifsio  ;  &  infufionem  luiuci^,  tan-. 
^iam  cftcdum  remifbIoais,&  iccoHciliacionib  trahit  fe- 

cuw^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


336  li    E    L    L   A   R   M   I   K   V  S 

cuiT),  fed  reconciliatioper  non  imputationem,vel  re., 
/ioncm.noneft  infufiojuftitias  ;  eft  juftilicatio:  ergo 
ftificatio  non  eft  infufio. 

Bellarm.  a.  ColofT.a.i^.  tdemqmd  hie  rectuttUatuntm 
titt  vivificdtitntm  vtl  renevatitntm  Mpfeliat ,  &  dtnatitnem  dtlk 
rttm. 

Prtttn.  Vivificatio  illoin  loco  fi  regenerationemfig 
ficarct,  non  tamen  infuConem^ualitatis,  fcd  applicati 
nem  rcconciliationispcr  infcrtionem  in  Chriftum  noi 
rct.  Scd  ioquitur  Paulus  magis  proprie  dc  convificati. 
ne  cum  Chrifto  &  in  Chrifto  faftaper  imputationem.l 
^^\\.^.^.6.itnavivtficavittHm  Chnftot  una^uefHftitavityitnA 
ttUtfavtt  ineoelisin  Chtfto  Itfn  ubi  Cajetanus  rcae  obferv 
queiChrtftt  refufcttato,  &  eltvato ,  omntamembraejusfHnt  eet. 
fufcitatat  &  cenfedtntia  in  ceeUstHen  in  feipfis  y  fed  m  Chrifte.  l 
Contarenus  :  ftrfetuustft  Cctpus  Pauli .  ut  doctat  nes  ejft  mftti 
Chrtfto:  unde  emnia  qua  Chnftt  funt  nebis  attributt. 

Bellar.  3.  Rom.5.  QHtddititur  rectnctUatie  vtrfn.abn 
iantiagratia  denattenist^  juftitia  vecatur  vtrf  17. 

Prtttlt.  Gratiafuperabundans  ,qua  donatur  nobis  ji 
Ititia,  non  cftqualitasnobis  inhaerens,  fcd  mifericordi 
Dciquanos  inimicosreconciliavicfibiper  mortemChri 

iti.vtrfio. 

Bcllarm.  4.  Clari^ime  exflitat  ApeftelHStfffnHmrtcentUid^^ 
tf«nii.Col.2l.22.  ut txbtbeammrfanflt,  immAfUlati»  <T irrtftmm 
btnfibilts  teram  Dte.  Tl^^ 

Preten.  Eadcm  funt  cffcdla  juftificationis,  nonipfaju 
ftificatio. 

j.Prettn.  i.Cor.f.2l.  Chriftus  faftus  eft  pcccatun 
pronobis,  utnosficrcmus  juftitiaDciinipfo. 

Bellarm.  I.  Nebii  tmputatur  juftitia  Chnfti  ^  ^uead  fatisfa- 
tHentm,  ^ttamprenebisprAfttttt  ,fed  mnfrtpterea  nts  juftifoffMmu 
kaberi,  fi  vere  in  nebis  feccaterum  macu.'a  (f  ftries  i uh^treant. 

Prettn.  I.  Si  JuftitiaChriftinobisimputatur.tumcer.  .™ 
tcnos  jufti  reputamur  inillo.  luftitiam  nemo  imputai'1  J 
illiquem  juftum  non  habct.  1 1.  Si  fatisfaaio  ChriftiirJ 
nobisimputatur.  tum  debitanoftraproquibusillefacis.  -  3 
fecit,  nonimputantur,fcd  rcmittuntur,  &nosabeorum  u 
ncxu  libcraraur coram  creditore. 

Bellarm.  2.  DicimurjmftttiainChrifteJuftitia  iBaqua  tff  in 
tfft,  ntn  in  ntbis ,  quiafmmus  mtmhra  ejms  :  fued  tnim  ctnvtnitca^m  .  „ 
fttt,  cenvtnit  ettam  membris,  ntn  ut  funt  mimbra  ^ftinila  ktaftte.  v  p 
fed mtfactmnt  unum.tr  funt  unum  cum  tffo  captte.  ^ 

Prtteft.  Hxc  ipfa  cft  fcntcntia&  fidcs  noftra,  quam  1] 
Bcllarm.  impugnat',  &  tamcn  veram  &  rationi  confen^t  u.J 
UBoatB  eflc  fatctur.  Thomas  3.  f.48.«.i.  plcnius  ex-  k  J 

plicat  il 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproducecJ  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


'  V    A    i    V   S.  l|57 

iCAt  rationcm  hujiis  communionis  quam  habemuscum 
rifto  ut  capite:  Opera'  Chrs/Ii  tta  fe  hahent  ad  fuM  membra^ut 
abent  cpcra  altertHs  homims  tngrattaconflttuti  ad  fetpCum. 
Bellarm.  3.   luftitia  notii  inh^rcmdtcitur  juflttia  Dei ,  quia 
^  tur  noiis  a  Dco  vel  ettam  quia  eft  effeilus  &  imago  juftttia 

protefl.  Obftat  illaclaufula  inipfo ,  una  cum  proportio- 
fecit  eumpeccattim.  Perpende 'prudcns  iellor  {^it  Cajctanus) 
frimum  Jf^fltitam  Dei  tn  Chriflo  :  penes  hoc  quod  ab  tpfo  Chrtft§ 
it  fatisficrtfitt  pro  nohts  :p^fito  fiquidem  innocentis  pro  peccato^ 
^  s ,  juftitia  eft  fatisfafloria  ,  /ffecies  eft  juftiti.t  commutattvd  pr$ 
'mria  folventii  pocnam  :  hac  eft  juftttta  novi  teftamenti.  Et  Con-i 
renus  :  luftttta  Dei  in  'pfo ;  quoniam  ejus  juflitta  faila  ef}  no^ 
a^nobis  donata,&  mbis  tmputata. 

Bellarm.  4.  Stcut  Chrtftus  non  imputattve fedvere  fattus  efl 
{lima  pro  peccato  ,  ita  nos  in  jufttficattone  non  imputative,  fed  vere 
ttcipamuseffeclam  &  fimtlttudtnem  dtvina  juftitta»  cumjuftttiam 
arentem  acctpimus. 

Protcft.  Chriftus  quiJem  verc  faftus  eft  viftima  pro 
ccato  ,  fed  ut  ficelTet  ,imputabantur  ipfi  noftrapec- 
ta.  Hoflta  tnim  imputantur  peccata  eorum  pro  qutbus  offertur  :  ut 
ontarenus  obfervat  &  Scriptura  teltatur  Levir.i6. 
1.22.  Similimodo,  nosvcrc  cflicimuv  juftiin  Chrifto: 
d  ut  hoc  fiar,imputari  nobis  debct  juftitia  Chrifti. 
S.Protefl.  Eph.  Gr.:tia  fiia  nos  grntis  fibi  acceptos 
cit  in  illo  diledo. 

Bellarm.  i.  VerbumgrAcum  i^^xf^ircTip  figitificattnternc  gra^m  ' 
os^pulchros  (rformofos  redd^re. 

Protefl.  Rcpugnat  huic  interpretationi.  I.  Qaodgra-^ 
a  de  qua  ibi  agitur  fit^loriofa  dtvesgratia  Dei.  I  I,  Quod 
'sillius gratiae  fitfinis  pr^edeftinationis divinse.  1 1  U 
^od  modus  qeiogratia  ifta  ad  nospcrvcnire  dicitur, 
on  cft  fanftificatio  fpiritus,  fed  redemtio  &  remifiio. 
Bellarm.  2.  lUudm  dileclo.in  Chrtfto^  nihil altudfiinificatinifi 
)S omnia  noftrabona  debere  Chrifto. 

Troteft.  Hoc  quidem  in  genere  verum  eft  :  fed  quia 
rifto  tanquam  caufas  debemus  bona  ,  &  Chriftus  alio 
alio  modoeft  eorum  caufa  ,  idcirco  fecundum  natu- 
mbonidequoagitur,  fpccialcm  etiam  fignificationem 
abet  illaphrafis  tntpfo.  Hicautem  agitur  de  bono  recon- 
''iationis,  aut  rcdemptionis,  &  verfj.fanguis  Chriftt  dici- 
turpretium  redemptionis  :  i»/'i/iigituridcm  valct,  quod 
fanqutne^ut  facisfadtione  &  juftitiaejus. 
^.  Proteft.  Aftor.13. 38.39.  Annunciatur  rcmiffiopec-* 
torum  per  Chriftum,  &  pcr  eum  omnis  qui  crcdit  ju- 
'ticatur  ab  omnibu  s  a  quibus  oon  potucrunt  per  lcgem  . 
ofisjuftificari.  BcUarm, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


338  B  E  t  L  A  K  M  i  N    V  5 

BcUarm.  I.  Per  Chriftum  jufttficamur  ^  ut  fireMufAm  efi* 
tientem  ;  per  quAlilatem  infufamt  ul  percauptm  ftrmMlem. 

Prtteft.  Remifbio  pcccatorum ,  &  juftilicatio  k  pccca- 
tiseodcm  fcnfu  ponuntur  in  textu  ,  nihil  autem  magu 
abfonum.quam  qualitatem  infufam  cfTe  formalem  cau- 
fam  remifsionis  ,  quae  noneft  res  infufa  nobis  tanquam 
fubiedis  quibus  inhaeret ,  fed  aftus  voluntatis  Dei  qui 
circanos  verfatur  tanquam  objefta. 

Bellarm.2.  Chriftm  velcjm  juftitiaefl  caufa  effciemnoflrA 
juftiti/t ;  mn  peteft  igttur  ficri  ut  fit  caufa  formalis  ejufdem. 

Froteft.  Chriftus  ut  applicans  fcmetipfum  nobis  eft  ef- 
ficienscaufanoftrae  juftitias ,  &  tamen  utapplicatus  eft,ta,wH 
formalis.Prctiumredemptionii  prout  datur  pro  captivis 
cftefficiens  caufa  rcdemptionis;  fed  prout  eft  illis  ap- 
plicata.formalis  ejuscaufa. 

Bellarm.  3 .  Annunciatm  remifuo  feccatorum  iis  orHnihus,  jm 
eredunt  tn  Chrtftum  ut  oportrt ,  td  ef}  ,  factendo  quic^utdtUe  fitri  j| 

jufsit,  •,,!/• 

Froteft.  Sed  I.  Kon  aanunci.uui  lemifsio  per  lUud/rf- - 
itre,  fed  per  Chriftum.  &  fidcm  in  ipfum,    1  I.  Maximcii^ 
alienum  eft  a  dodrina  fana,  ut  obfervatio  omnium  man-;^. 
datorumpraercquiraturad  remifsioncmpeccatorum,  &  .• 
communicationcm  gratiae.    i  1 1.  Fides  vera  ,  quamvis 
infirmainftargrani  finapis  juftificat,  nonigitur  necelTa- 
rioexigitur,  utquifquecredat  (omni  cxparte;  utopor- 
tet. 

Bcllarm.  4.  Remifsi»  peccatorum  ntneftfola  condonattopisiu,  . 
fed  eft  ablutie  &  emuniatto  culpa. 

Prefeft.  Senfus  communis  docet  remifsionem  propric 
cflc  in  remittcnte,&  emundationem  in  cmundato,  ita  ut 
unumnon  pofsitefrcparsaltcrius. 

10.  Prtteft.  Luc.18.14.  Publicanus  accipicns  veni.-tiT 
peccatorum,quam  petebat,dicit  ur  juftificatus. 

Bellarm,  Petiitintegram  re$onciliationem,<T  talem  thtinuit. 
Prtteft,  Hoc  cft  intcgram  remilsioncm  &  acccptatio- 
ncm. 

Bellarm.  Tuitexaltatus.  .  ] 

Proteft.  In  )uftificationc,tanquamii  caufaomnisgl«^^,j 

lia. 

11.  Proteft.  luftitiaqua  juftificatur  homo coram  Dee  • 
debet  effc  pcrfeda.  Scd  juftitianobisinhaeiens  non  cft 
talis.  Ergo. 

Bellarm.  I.  Ftrmaliter  jufti  fumu^tnin  operentftr» ,  feitptn  . 
T)ei ,  qui  fimul  maculas  peccattrum  tergit .  <S-  habttum  fiin,fpti»p:  j-, 
ehiritatts  infundit.  Dei  autem  ipcra  funt  perfecla. 

Prtitfl,  Opus  quidem  qu«d  Deus  opcratur ,  rcfpectu 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


BNIRVAT    VS.  :^39 
•fanntn  cft  p?rfedum  ,ici  ett^exfeniniquttaiiujHnHm 
m,  peiit.52.4.  fed  non  oinncopus  Dci  in  rerc,vel,  ut 
fct.inillum  locum  loquitur,quoad  o^wi  ^piYAtii^  cft  fta- 
n  pcrfcftum,  ncdum  quoad  participationcm  fubjt d/, 
lod  rccipit  qualitatcm  alrquam  in  fc  cx  opciationc  di- 
la.Opus  creationis  non  fuit  prima  dicperfcftum.Dcus 
^am  in  fpiritualibus  primo         cpus  botiHm^  &  poftca 
'f/Frir.  rhil.r.6.  Bellarm.  ipfede  Gmt.^^  lib.  ^ri^.lib.i. 
p.l  3.  dicit,  DcHyn  pir  gratiam  efflcacem  ^ffAYe  intttum  bcns,  vo^ 
1^4/15,  quod  efi  qHa/i  femen  ,  nnJe  poslea  oYttuY  frHrius  voluntaiii 
Hd.  ^  de  Ifisltf.  i.l.  C.20.  Ftdes  prjniHm  inchoatjusltfica^ 
I,  deinde  affumpta  Jpe,  &chaYitate  peYficit.  Infiitta  Deiexfiie 
^feclainchdatUY,  &  in  fidem  peYfeflam^  hoce/f^  vivam  ttrmina^ 
^Cluum  igitur  tam  puerili  fubterfugio,&  contradidio- 
Isturpi,  graviflimumargumentum  eludere  hic  Bellarm. 
|;ccire  habuit,  gravccerte  praejudicium  fuas  caufaeattu- 
»pud  eos  omnes  qui  judicio  valent. 
tellarm.  2.  iHftitinetiamaclualts^qHamvis  aliquo  modofit  tm^ 
iffeclapYopteY  admtxttoncm  v:ntalifim  delicfcYHm  »  &  egeat  quoti^ 
tna  remifitone  pcccati ,  tamennon  pYoptcYea  dcfinit  eJfeverajHfti^ 
ir  fuo  quodam  modo  perfecla. 

rcteft.  Evalio  nonminus  miferaquam  quae pra^ccfllt. 
Im  I.  Nonquaeritur  de  veritatc,  fed  dcgradu  ,  digni^ 
ite  ,  &  perfeftione  juftitiae  inhaerentis ,  an  talis  fir,  ut 
faflit judicium  &examenDei  fuftinerc.    II.  luftitia 
la^admlxta  habet  delida,  nonpotcft  cfTepura,  nedum 
ufcfta.    I  I  I.  luftitia  quas  eget  quotidiana  reminio-. 
Ic,  cgctquotidiana  juftificationc  :  nullo  igiturunodic 
fotcit  juftificarc.    I  V.  luftitiaquae  fuftinerc poflit  ju- 
icium  Dei ,  debct  efic  perfc(2:a  non  fuo  quodam  mod$ ,  fcii 
lodo  Dci,  &  legisdivinae. 

n  12.  ProteJi.  l^njuria  fit  meritis  &juftitiac  Chrifti,  fi 
[crinhaerentcm  juftitiam  juftificari  dicamur. 

Bcllarm.  l.  Nthil  detrahimns  ChYtslt  meYttis  »cHm  abiUornm 
HrtHte^&  efficaciayconfit^amtir  jnHitiam  no^ramp^ndere. 
^  Frotesl.  Annon  igitur detraherct  Chrifti  fatisfaftioni, 
^ui  diceret  fuam  propriam  pafsionem  fatisfaccrc  divi- 
B  juftitiag  pro  pcccatorum  fuorum  cnlpa  &  poenaseter-* 
!,fi  confttcrctur  cam  k  fatisfadione  Chrifti  penderc? 
BellarjTj.  2.  AiverfaYii  mulcHm  detYahunt  de  ChYtfft  gloYta, 
vn  afiiYmant,  eum  nen  potuijfea  PatYe  impetraYe  ^  utpeccatanofiYa 
trc  delnetyn4Sque  ai  veramjHflttiam  reformarct. 
Proff)?.  Iftiadvcrfarii  funtficli.  Noftra  igiturnon  in- 
:rcft ,  ii  alia  via  ,  non  minusq  lam  ipfc  Bcilarm.  detra- 
jlantglofii^Chrifti. 

iS.PrHcft.  OccafioAiperb^egbviationis^ficut  &  de- 

fper 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


n 


t^40  BBLLARMINVS 

fperationis)  prsebetur  hominibus  periftam  doAiinam 
'  juftificationeex  juftitia  inhacrente. 

BclUrm.  I.  UmUa  taliseft  tcca/it :  qnia  Cathtltci  dic\ 
itnt  Dei  htmines  habere  juftitiMm. 

Prtteft.  Annon  igitur  fuperbus  efTet,  qui  dicerct  fe 
no  Dei  habere  juftitiam  inhaercntcm  sequalem  juftii 
Chrifti? 

Bellarm.  t.  iBifuftrhiHntifHi  jalfant.fe  iffam  Chr$niji 
tiam  Afprthendtffe. 

Prtten.  Qui  jadanthocreverafupcrbiunt;  fedqui 
cipiunt  Chriftum  ,  &  hoc  profitentur  in  gloriam  Dei 
fuperbiant  ,certe  4  Chrifto  docentur  fuperbirc.  Sed 
vera  nihil  magis  confentaneum  eft  humilitati  Chrift 
nas.quamniti  )uftitiaChrifti,&  mifericordiaDei.  Kc 
Contarenus  in  traft.  de  luftificatione.  Expernriento 
demus  viros  fanftos,  qui  quanto  magis  in  lanftitate . 
ficiunr,t.into minus /ibiplacent ;  acpropterea  tanto 
gisintelliguntfc  indigere  Chrifto  ,  &  juftitia  Chrifti fi 
donata;  ideoque  fe  relinquunt,  6c  foli  Chriftoincur  l.f^drs» 
bunt.  Hoc  nonob  eam  accidit  caufam.quod  fadi  fandi.  m  u-, 
les  minus  videant  quamprius,  nequequoniam  fafti  fui 
animo  dcmifsiorc  &viliore;  imoquanto  magis  in  fa  i\ 
ditateproficiunt ,  tanto  majori  funt  animo  ,  tantofu  'MjM 
perfpicaciorcs.Quamobrem  fadi  perfpicaciores  magis  ii 
tuentur  fanditatis  &  juftitiae  ipfis  mhaerentis  tenuit  ■mo: ; 
tem,  cum  quaperfpiciunt  multas  maculas  ,  quae  coru  «wiynr-, 
oculos  fadospcrfpicaciores  magis  offcndut,  ac  propter  l-C?:'.,- 
rcipfa  cognofcunt.non  libi  nitendum  elfc  fanditate.ch  'i':;.  . 
ritate  &  gratia  fibi  inhasrente;  fed  confugiendum  fi  b:> 
efTead  Chriftum,&  ad  gratiam  Chriftiipfisdonatam,qi 
liitantur  &  incumbant.  "  ; 

Tcftimonium  iftud  Contareni,  unacum  cactcrisant    ' , 
citatis  (quod  femclhicdecundisopcraepretium  eft  m( 
nere)  noneamtantum  audoritatem  habct  apudPontif  *  ? 
cios,quamaccipitabaudorc,  virododo,gravi, &Car.  ;  ;  ■ 
Rom.  fcd  &illam  omncm  quam  mutuari  pofsit  abaj     -  ^ 
probatione  Dt^ltrnm  regentinm  ThetltgicA  fAcnltatis  Pariffenfi  Inv.. 
qui  teftimonio  &  fyngrapha  fua  bis  public<J  funt  attcft      ; ' ' 
tithdctmnia  afefrthariy&  a  Chr$niana  vcritate  nthil  dtfcrefay  «c, 
ficutappaTctinprincipiooperum  Contaieni,Pariliii>  ed  ^ 
torum,  anno  1571.  hifcc  verbis.  Nti  fmbfcrifti  DtHtret  reget  p«»  • 
ttsThetltqtcAfaculuitti  Parificnfistngenuc  ,  fanacqHeteftamMrfi  «^. 
leda  aecuratc,  &  dtltgentcr  a  nitts  ejfe  ea  quafequuntur  reverendtf  *f  • 
mi  &  iUuflrtfttmi  Cardinalis  Gafparis  Ctntartni  xcmmentaria  ,  Wti 
tfufcula  ,  ntmirum  commetitaria  tn  Divi  Pauli  efintlas  ad  Rtmant 
Ctrinthits ,  Calatas  ,  £fhcfits ,  PhUifftnfti »  CiUofftnfes ,  TheffatY^d^ 

mitnft 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


'tiHfes,T,tn,tf,eum,  T.tum,  Hebr^.unet  non IftndMm  DiJi^ 
.  Item  ef  ,fl,Um  iejHn.ficatnne  uonfHtatmLartuuUfumf.u 

^^^^''^^^^'^'^''ff^"'^^»^'-  EpinoUmdeUbnoarb,ir.o  au,bus 
ZiT   r''T'7  'Tl'^'*'^^^  Cathclu»  Eul,fu,au,facrol 

},amlfn  r  f"'"*  'ff'*"^'''^  "*cuju^rntesumon!umfLr/, 
^jm  .o^  a^hudu.,rnu^apponendam.  Kalend.  Deeembr^sjntf^-. 
M.s  n:l.tuta,m,Uefimo.  imngcntefimo.feftHagefimofecundo  *  ^ 


Capvt  II. 


DeCertitttdme  juJHtU, 


T  H  E  S  I  S  I. 

p.f^}.^''^-^''''f*'<^y^firmitAi  quadam,  &  immutak.Utaiini^ 
V  Ti  f^*"'""  ^/''^'•«'«o^y'^',  quseft  ,mmutab,u,a'u,- 
ferafubjea,.qu^enfirm,tasaffenfmnoni,  airem.  Fr.orcertUui. 
.f^urvel  a  necefi.tate  .pfius  re,,vef  a  determ,n,u.onefana.finJ/t 
.^cejfar.a.  Cert.tudopclierior  or.tur  tart,mamed,oLnoi,sreZlL 
.W»lf*»detur, Jarttm  ab  ,ngen,.  bo>utate,&  voluntat.,  affeilu. 

i  ^r'*""''^.^'*^^'^^^»  Ceititudincmpio- 
je  &cfrontulitcr  cfre  modum  vcl  afiedioncm  cogni, 
,,r,-oms,quxcftccrtitudoillaquamBclUrm.  vocat//*^r«?ts 
Jnproprie  autem      particifat.ve  tribui  omni  ,U,  Jodl  vi 
jgnof(n,vamtveturinfall,b,liter:ntThomii  habct  i  a  a  i» 

•t;tiPX^""'^rT"-^"^^''^''  "ontantum  cfTc  inafTenfu" 
,nciicdtijs,  fcd  etiam  per  participationem  in  aftedibus 
,  joluntatis,  gaudio.  fpc,&c.    1 1 1.  Abfolute  nccciraria 
Jnmutabilcmquandam  firmitatcm  haberc  in  fefe.  oua 
fP"«  notioncm  ccrtitudinis.    I  v.  Non  omncm  ?er^ 
Jtudinemfubjcdi  onri  cx  fuaflone ,  aut  ingcnii  bonita- 
s.ac  voluntatis  affc<au.  Non  convcniunt  iftl certitudini 
..ivinae.  neque  illiquae  in  hominibus  bcatis ex  vilionc 
■ut  in  viatoribus  aliquando  ex  infpiratfone  repcritur.* 
-po  nevulgari  quidem  ccrtitudini  intclle<aus  commul 
;;.iumprincipiorum.  wiiuim- 

2.  BcUarm.  ^^dam  efi  eertitud,  evidens.  earumfalicet  rerum 
t  al.q.,0  modo  viatmur  .•  Cujui  fr.mum  gradum  obt.ntm  trima  rt- 
-m  ?rm«;,4 ;  fecundum.  concJufiones  ex  „s  deducla  ;  tert.um,ea  qua 
"fitusmpmsperc.p.untur.qux  d.ctur  certitud,  exprient.a.  Aha 
J  eert.tudoolfcura,  earum  fiti.cet  rerum.  qna  foU  fid,  ,  vdopinitue 

WJten  fubejrefalfum;  (ccundum  cert.tudo  fide.humana  .fivemora^ 
•  U  !7rrr        ""i'^»'";'^'  ^  qua  fecurum  hom- 

ym  reHdtt,Vtirtmimmmlt,d,t.  nontamenfermtiinmomncme.- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag, 

224  E  3 


*12  BBLLARMINVS 

Prtten.  In  pnorcccrtitudinis  gcncre »  male  rcUrmi 
gitur  expcricntia  ad  rcnfus  corporis.  Nam  anima  etl 
lam  habet  fuam  expcrientiam  ,  &  quafi  fenfum,  fcicN 
tiamhabetquifcntit  fefcire.  Guftant  fidelcs  qxiam  bc 
nusfit  Dominus.  Infecundo  l.  Ccrtitudo  fidei in  Scrij 
pturib  vocaturlux  ,  quamvis  igitur  non  habeatcvidcni 
tiamrci.aut  rationis,  quia  tamenevidcntiam  habet  revel 
lationis,  non  debetfimplicitcr  vocari  obfcura.  i  i  .  Sil 
cut  inccrtitudine  evidentiae  ,  duos  gradus  fecitBcllail 
unum  principiorum,  &  alterum  conclufionum  ex  iis  dej 
dudarum,  fic  etiam  dcbuit  in  certitudine  fidei.intcr  imJ 
mediate  revelata,  &  conchifiones  ex  iis  dedudas.diltinl 
ftionem  fimilcm  obfervare.  Conjeauralis  nulla  datuj 
certitudo,  propric  loquendo,  fed  per  comparationcnj 
tantum,  coniedturae  admodum  probabiles  yocantur  ccrj 
tjc.  III.  Quod  formidincm  non  cxpellit ,  non  potrt' 
hominem  rcdderc  cum  fundamcnto ,  aut  ratione  juf* 

rccurum.  i- 

3.Bellarm.  SiAtus  qujtHitnti ,  fi  ahfque  fAU.tetA  ,  V  ambigt 
tAte  con/liiuatur  hit  erit :  Vtrum  debeat.  aut  popt  aliquii,ftnejpeeiai 
rfVetaticHecertus  effe ,  eertitudine  fidei  dtvmA ,  cHi  nulit  modc  foitiF 
fHbttreftlfum,ftbiremiffae{fepeccAt*. 

Pr>tel}.  Sinc  omnifallacia&ambiguitate  nonponitul 
in  hoc  ftatu  certttudoUei  divin*  \  quia  non  diftinguit  BeM 
larm.  intcrgradus  certitudinis  hujus ,  rcfpedu  prinaj 
piorumquse  immediat^  revelantur  ,  &  conclufionesej 
rilisevidenterdcduaas,  nequc  inter  ccrtitudinem  h(M 
in  fcfe,  &  illam  quae  eft  ex  fide.  vel  mapprchenfione.  vej 
jnfpc  Scd  ifti*  fubintelleais,  admittimushunc  ftaturt 
quaftionis,  &  affirmativam  partcm  tucbimur  contrj 
Pontificiorum  ncgativam. 

^rgnmey.ta  Bellarmini, 

4.  Bcllarm.  Prov.20.8.  ^is  foten  dUertymhndmmtffd 
mtum.purusfum  apetcatt» 

Proteft.  Hoc  provcrbium  rea^  cxplicatut  i.Ioh.i.SI 
Siitxer:musno<peccatumn»nhabere,  ncftpfos  ^allimuf.&  veritasij 
nttisntn  eil.  Ab  ipfo  Salomonc  fic  explicacur ,  z.Rcg  8.4<« 
Jiemo  ep  qui  mn  pecttt. 

5.  Bcllarm.  Ecclcf.l.I.  Suntjuni  atquejap..ntci,  Vcptif 
etrum  m  manu  Dei ,  &  tamen  nefcit  htmo  utium  e.ii»  vel  amsredtf 
inus  fit,  ftd         in  futurum  ftrvantur  incerta.  * 

ProteHi.  I.  Vltima  illacUufula  tmniam  futmum  fervanik 
inttrta,  in  textu  Hcbraico  noncomparet.  I  I.  Quicqui 
fais  vcibii  conitnctui  dcfcicnt«amoris,&odii,rcfertij 

illu 


l.i.'   ■  '■ 

r.}  '■^  -  : 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxjrtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


INERVATVS. 

ludad  rescxtcrnas.  Manifcflum  cft  cnim  nec  Pontitici 
lincgabunt,  multOb  poflc  iciie  fe  dignos  cHe  odio.  /k 
II.  paulo  poft:  feuatmsfaciU  fcire  fcjfknt ,  fe  cdto  efe  dign$s^ 
H  amore. 

Bcllaim.  T.  Salomon  non /oquttHrnifi  dejuflis. 
ProtcH.  I.  Bellaim.  igitur  lententia  ,  non  loquitur  nifi 
chominibub  tam  fibimetipfis,  quam  toci  mundoigno- 

5.  Cui  igitur  bono  de  talibus  concionatur  ?  i  I.  Lo- 
I  ctiam  Salomonem  dc  hominibus  injuftis  apparct  cx 
rbis  proximc  requcntjbus  :  untverfa  ^quc  tvcniunt  jnji^ 
tmfrcbo^&C'  quibus  ratio  prioris  aflertionii  contine- 

cllarm.  2.  Katio  SaUmonts  ta/is  eft  :  Si  jufii  certo  fofiut  co-^ 
'^fcete^utrnm  dt/tgantur  a  Deo  necne,  maxtme  td  cognofcerent  ex  te^ 
^ctts  Det.  At  beneficia  Detcommunia  ftwt  ju/Its     tnipiis^& unt^ 
"a  ^quc  eventunt  jujlo  &  tmpto  JErgo juftt  mn  pofunt  ccrto  cogtiof-^ 
e»utrum  dt/iiantur  a  Deo  necne. 

Frotefl.  1.  Bis  hic  ineptus  cft  Bellarm.  &  quod  frivo- 
i  fingat  rationem,  cujus  fundamentum  eft  manifcft^ 
km  maxime  cognofct  dt/e[lionem  Dii  ex  bincficiis  extcrnts »  8c 
M  tam  fatuam  rationcm  fapientiflimo  affingat  Salo- 
ii.    I  I.  Si  univerfa  illa  ex  quibu^  maximc  cognofci- 
fciled:ioDei2eque  cvcniunt  jufto  &  impio,  tum  cert^ 
probabilem  quidem  ullam,  nedum  certam  ullp.m  con- 
.turam,  quac  fccurum  hominem  rcddit,  &  anxictacem 
llir,habcrcpoteft  juftus  dcdiledioneDci,  quod  tamen 
onciticii  non  audent  negare. 
^  Bellarm.  5.  Quomcdo  tgitur  verum  efl  qncd  fequitur  pcxi>rJs 
wtis:  omnia  infuturum  fervantur  tnccrta  f 
\jProtefl.  Non  eft  hoc  vcrum  ,  nequc  fequitui  apud  Sa- 
^monem*  nifi  in  vcrfionc  corrupra.  Si  vcrum  hoc  cflbr, 
Ifumeflet  quodBcllarm.  poftca  affirmat  fucatcrcsfad/e 
we  fcfunt »  fe  odtQ  effe  dtgnosnon  amore.  Sipeccatorcs  hoc  fa- 
le  fcire  pofiunt ,  tum  I.  Omnianonfunt  inccrca  apud 
ios.     I  I.  Si  peccacorcs  facile  fcire  pofiTunt  fe  cffqodio 
;nos,  tum  quinonpolfunt  facHc  fcire  fcodio  cflcDeo, 
,      jufti  certo  poflunt  vcl  indc  concluderc  fenoneflc* 
iccatores>atqucadco  fibi  peccara  cfle  rcmiffa. 

6.  BcIIarm.  lob  9. 12. 15. 21.  &  cap.31.14.  lol  dubtta^ 
petn  ofiendit  de  jufittta  fua^ 

.j  Protesl.  Quin  fuerit  fibipcrfcdio  ]ufticia:inccrnae,  lob 
"'^,  >n  potuic  dubirarc ,  qui  cap.7.  verf  20.21.  contitetur 
•apeccata  &  pctit  rcmiflfloncm.  Si  dcoperibus  quibuf- 
[1  fuis  dubicabat ,  an  fruftus  fucrint  rclipifcentiadi- 
iX^nihil  hoc  mirum,nequc  quidquam  facit  adquseftio- 
;m.  Si  ctiamdc  favore  Dei  inhora  gravijffimse  tenta- 

B  b  b    z  tionis 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


9A±  IILLARMINVS 

tlonis  hafitaflctanimusejus.nonindcfequitur.eum  n< 
potuiffe  ,  nccdcbuiflc  certum  cffc  dc  rcmiflionc  fuoru 

pcccatorum.  .  .    „•  •      »  J 

7.  Bcllarm.  Pfa.i9.II.  Dehaa  quti  $nteaigtt ,  MbtceMii 

Preten.  Argumcntum  ex  iftis  vcrbis  tale  dcbet  efl« 
OmomHiaieltaafitanon  tnteUigit.tUencnften.Hee  debeteertmseil 
peccata  fua  effe  remtffa,  Si  autcm  ifta  confequentia  valet,  i 
quitur,  ne  tumquidem  Davidem  ccrtum  fuifle  dcrl 
niiflione  fuorum  peccatorum,  quando  Nathan  ipfi  dixil 
lehova  tranftulit  peccatum  tuum.  a.Sam.ia.14.  Non  eft  cnij 
credibilc.  cum  illo  momcnto  omnia  &  fingula  fua  dcli<^ 
intellexifre. 

8.  Bcllarm.  i.Cor.4.4.   Aftjfelm  dictt  fe  nthl  ftbt  t» 
feiumejfe,&  tamen  iHhecHtnefejuntficatum. 

Prtteil.  I.  Hsecnon  funt  verba  hominjsdubitantis,I  i  . 
fimpliciter  ncgantis:p<i  «•»  iu  hoc  jufitficatus  fttm.  Majcftt.'. 
igitur  cum  fpecie  piobaret  hinc  Bellarm.  Paulutii  n«i:. 
fuiircjuftificatum.quamdecodubitaffe.aut  fuiireince.r 
tum.    I  I.  Bellarm.  in  ftatu  quxftionis  conftitucnd.. 
incertorum  juftorum  numero  exemit  cos  qui  f}>ecial%. 
hahent  tevelatienem  de  rcmimonc  fuorum  pcccatoru!|&:  - 
ccrt6  fitalesulliunquamfuerint ,  nondcbct  hocncg;»!;. 
dcPaulo,  Apoftolo  primario,  qui  raptus  fuit  in  tcrtiu  Jfi 
coelum  ,  &  fttpeteminentiam  habuit  revelationum.  Bellan 
cap.8.  rcvclatum  hocaffirmat  ncfcio  quibus  Sandul 
Antonio,  Gallae,  Francifco.  /Equum  igitur  fuitut  fa 
AumPaulum  eodem afficcrcthonorc,a.Cor.i2.3.Mc 
Apoftolieftmanifefta,  ilUim  fcil  optime  fibi  confcii 
fuifTc  defidelitatefuainEuangeho  difpcnfando  ,  tam 
fion  idfibiarrogarcutfemctipfum  pronunciet  imn 
nem  ab  omni  dcfeftu  ,  in  Domini  judicio  k  quo  laudt. 
fynceritatis&fidelitatisexfpeaabat.  _ 

9.  Bcllarm.  Stne  fideviva  ,  &  feenittntiaftrta  nem»jufttpi' 
iUr.Atnemo  tertutegtpoteft,  praferlim  certitudmefidei.  fefidem  ■ 
•  vam  &  pcenitentiam  fertam  babtre ;  in  nuUa  enim  Scrtftura  tesltr 
Tiinm  ejufmtdi  mvenitur ,  defide  &  panittntiancflra  inparticui. 
Hatplani  TheoUgicademenftratiee^i. 

Preteft.  Theologica  ifta  demonftratio  fi  firma  efl> 
•mncmufumtoll«ret  ThcologiaB.Innuliaenim  Scrip  • 
ra  legiturtcftimonium  dcMahomctc,  aui  dcAlcora» 
cjus  in particulari, quod debeant  damnari .annonigir 
poflimus  elfccerti  certitudine  fidei  abominationesil 
cnTc  deteftandas  ?  In  nuUa  Scriptura  invenitur  huncs 
illumEthnicum  autMahometanum  fine  converfione 
idc  nonpoff*  Jralvaii;     idciicocerufidts  nonpot. 
•  hab» 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


EKERVATTS.  34yt 
kabcii  ralialicuiinparticulari  neccflariam  cflcfidcmud 
jlvetur  ?  In  nulla  Scriptura  invcnitur  imo  ncquc  i 
loncilio  ullo  ,  autctiamPapaB  fentcntia,  illum  codiccm 
1  paiticulari  quoufus  cft  Bcllarm.  cum  Scripturam  ci^ 
|abat,contincrc  verbum  Dci;  an  igitur  inccrtus  fuit  BcU 
^irm.  dc  iis  quaeallcgayit*  utrum  lint  vcrbumDcinccncj' 
kllarm.  non  dcbuit  ignorare  ,  particularia  iftiufmodi 
^nfu  ,  obfcrvationc  &  cxpcricntia  nobis  evidcnter  con- 
tarc  ,  &  in  fidcctiam  acccderc  obfignationcm  SpiritUi. 

conclulioncm  autcmquse  rc(ie  deducitur  cx  prac- 
iliiris  quarum  unacftdcfidc,  &  altcra  cvidcntiam  habct 
^crtam,ccrtitudjnc  lidci  cfle  ccrtam. 

10-  Bcllarm.  ScrtftmA  Dan.4.24^  I0CI2.12.  lon  ^.9, 
^&.8.22.  iniicat  incertHm  effe^  an  qnt  agit  fanitentiam  confcquA^ 
ttrrenjtj^tonem.  ^tts  fcit.  Forfkn  ^  fifQrte, 

Protiff.  Non  indicatur  inccrtitudo  rcmiflionis  coram 
>co  ,  &  inconfcicntiis  vcr6  poenitentium  ,  fcd  gravitas 
kcccatorum  rcmittcndorum  ,  una  cum  poffibilitatc  rc- 
iiiflloniSiquamvis  cflct  difficilis.  Apud  Prophetas  ctiam 
iccrtJtudo  quaedam  indicari  poteft  avcrfionis  public« 
licujus  calamitatis.  Si  indicarent  iftae  phrafcs  inccrti- 
ludincnri  remifllonis  a  vcrc  poenitcntibus  confcqucndse, 
lubias  faccrcnt  omncspromiflionci  Dci, 

Bcllarm.  Refpiciunt tncertitHiinem  noflrd  dificfttionis. 
Protefi.  In  talibusqua  is  Simon  magnus  fuit ,  potcfl 
loc  conccdi.  Scd  illiquifidcm  vivam  &vcrampoeni- 
intiam  habcnt,  aliam  habcnt  difpofitioncm.  Palam  cft, 
ngularcm  aliquam  rationcm  haefifle  in  pcrfona  illius 
i^gi»  quafaftumcftutillo  modo  proponcrctur  ipfipro- 
liflio  gratiae,  quo  ncminialtcri  proponitur  in  toto  novo 
Tcftamcnto,  &c  abfurdc  admodum  Bcllarm.  ab  co  quod 
lU  fingularitcrdidum  eft  ,  adomncs  fidclcsargumcn- 
iri.  Dionyfius  tamcn  Carthufianus dupliccm  aliamin- 
srprctationcm  tradit  :  PetrusM  fiforte^  aitnnuetiium  qu$i 
WMVifiimumfuitfeciAtum.  vel  ( utaiifui  dtcuntj  ^uia  in  Sfirttu  vt^ 
wi  Stmonem  fmnitentiam  non  afJurum. 

II.BclIarm.  Scnftura  fdfe atlmonett  ootnon  fimus  nimiumfe^m 
uri.juafi  certiftmus  dejuftitia  jamadefta.  Pr.28.i4.  2Xor* 
|o,i8.  Phil.2.i2.  Pct.i.  17.  i.Pct.i.io  . 
;  Prof.Monct  quideScripturanc  fimusnimium  fccuri  fcd 
limiam  fccuritate  nonponit  inco  quodcertoapprchcn- 
hmus  gratiaiiiDci&  remiflione  peccatorum  inChrifto. 

BcUarm.  I.  St  quiscertttudtne  fidei  fciret  [ejufiumeffe^  f^ff^^ 
tiqne fe commendare^contra  Afoifolum^  2.Cor.lo.l8. 
Proteft.  Quiifcit  fcjuftumcfle  in  Chrifto  ,  nonin  fefc, 
meragratia,  nihilpoteft  co  nominccommendarcpras* 

B  b  b    3  tci: 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


i 

-45  BELLARMINVS 

ter  gratiam  Dci  in  Clirilto.  Commcndatio  enim  dcbetu 
cauias,  nonobjcfto. 

Bcllarm.  2  Si  per  iona  opera  certitudo  vocationis  qadYenda  eft 
icric  etiamjufltficatsonis.Stdverumprmi  2-Pet.I.lo.  Ergo. 

Froteff.  Concedimus  torum. 

Bellarm.      Si  certitudo  jusJificafionis  ex  bonis  cpcribus  f 
mn  igitur  certus  ejlhomo  dc  juHificatione  ,  mox  atque juJiij^Ai^  - 

Protefl.  Nequc  nos  dicimus  omnes  mox  clTe  cr 
nequeillos  qui  ccrti  funt,  ita  cncccrtos,  utnonpouia 
cffc  ccrtiorcs  ;   ncque  dcnique  fimpliciter  &  omnifii 
f  endcrc  dicimus  fidelium  ccrtitudinem  cx  opcribus  bo- 
nis. 

Bcllarm.  4.  Ncn  igitur  ex  fo!a  fide  fendet  certitudo  juHtficA  ' 
tionis. 

rrotejt.  Non  ex  fola  fidc  tanquam  figao,  &  argumcntx  • 
conttrmantcfcd  ex  fola  fide  *  tanquam  ex  cau/a  appre- 
hcndentc. 

Bcllarm.  Non  igitur  certa  eH  jufltficatso  noftra  ,  certitudin 
fixes^quainfaUsbtlssefl  ^fedccrtitudtne  opcrum  ^  qua  conjeciuralis 
atque  tmperfecla  certstudo  efl. 

Proteft.  Prsemifsisillis  cverfis,concIufio  ifta  jacet.  VI 
des  ipfa  operibus  corroboratur,  manet  tamen  fides,  non' 
concftura:  ficctiam  certitudo  fideinon  definitcfre  fi-  ' 
dci,  &  infallibilis,  quiaaliis  mediisconfirmatur.  Scicntia  ' 
ccrtiitudopcrficitur  aliquo  modo  cxpcrientia:  nontamcfl  ^ 
idcirco  definit  efic  fcicntiae  certitudo. 

12.  Bcllarm.  No»  potefl  aliqutd  certum  effe  certitudine  fideit 
nifi  autimmediate  contincatur  inverbo  Dct  »  aut  cxverbo  Dei  pei 
evtdentem  confequentsam  deducatur.  At  in  verbo  Dct.non  conttnetut  h 
immgdiate  pMrtictilaris  tfla  propcfitio  :  Talti  vel  talts  homovere  jufti'^ 
ficatus  eft.  Neque  potefi  exverboDei  ferevidentem  confcqucntiam 
tdcoUigi.  Ergo. 

Prcten.  Poteft  cx  vcrbo  Dci  pcr  evidentcm  confc* 
quentiam  colligi. 

Bellarm.  i.^  Ratiocinxtio  qua  quis  certitudinem  fideide  ftoa 
jufittta  ex  verbo  Dei  concluderet^  hxc  efie  debcrrt  :  Verbum  Det  tcfto*' 
turomnes  vere  converfoi  ad  Dcum,  &  poenttentttmferioagenteSfpec 
catorum  indulgmtiam  &  gratiam  obttntre.  Mthi  autem  evidens  ifl 
meavera  converfio  &  poemtentia.  Miht  igttur  certumeft  certitudino 
fidei.me  indulgenttnm  trgrxtiam  accepiffe.  Sed  hujus  aYgumnttaf-- 
fumptio,  non  folumfaJfa  *  fed  etiam  tmpoflibtlts  eft.ntft  adfit  reveUtto. 

Proteft.  Non  fatis  bona  fide  proponitur  ifta  latiocina- 
tio  ,  quia  nuUam  facic  mcntionem  ,  quod  Verbum  Dci 
teft«tur,om»fr7i  qt^i credtt  ^iAti^Lm  vel  remifsionem  peccato- 
rum  accipcrc ;  cum  Sctiptura  paffim  hoc  fidci  afciibit,  & 

nos 


t    N  V    A    i    V    S.  547 

los  etiam  novitfidci  tribucrc  piimas.  Sed  tamcn  quatc 
lus  fidcs  comprchcndatur  in  convcrfionc  ,  admittimui 
lanc  ipfam  ratiocinandi  formulam  ;  &  airumptioncm 
|on  folum  poffibilcm  cfle ,  &  veram  afiirmamus,  finc 
"jcciali  rcvclationCjfed  etiam  in  officio  onmium  fidelium 
repofitum,ut  eam  ccrtam  &  firmam  fibi  rcddant. 
Bcllarm.  2.  Pruvi^mcft  corhomints^  &  tmfcruubtle »  c[uii  cem 
fict  tUni?  Hicrcmiae  17 ^^. 

^rotesi.  Alih  quidem  hominibus  non  patet  aditus  .li 
^aliorum  cognofcendum ;  fed  fptrttus  /jgmtnis  qut  cft  in 
'ine  rtevtt  eaqu.tft4>tt  homints^  l.Cor.2.lI.  Ncmo  Pontili'» 
nifiinfanus,  negabir,  quin  aliquid  novcrit  fui  cor- 
,&  plura  poffit  fi  jullam  attcntionem  adhiberct.  Dixic 
:a  Bellarm.  peccatorcm  facile  fcirc  fe  efife  pcccato- 
Infcrutabilitas  igiturcordis  nihilimpedir,  quomi- 
;fidelis  fidcm  fuam  cognofcat. 

kllarm.  3.  Videmus  retfftmuUcsfaliisqui  fefutartt  hahere 
Id  non  hahent. 

Prcteft.  I.  Si  ha^c  ratio  quidquam  valcret  ,  tollerec 
inem  ccrtitudincm  fcicntiac^  ac  fcnfus,  &  fcdam  Fyr^ 
loniam  Sccpcicam  nihil  fcientmm  revocaret  ab  orco. 
'idemuscnim  rc  ipfa  multos  falli,  qui  fe  putant  fcire 
)d  non  fciunt,  &  vidcre  quod  non  vident. 
tellarm.  4.  Quis  eft  quieertm  fit » fe  mn  Ub^rAre ignorxntiit 
Jiquacrajfsi 

Proteff.  Refpondet  Banncs  in  2.2.  q.6.  4.2.  in  fine: 
hrror  culfAbtlts  non  deftruit  fidem  » fi  non  hAbeat  fcrtiHaciam  >  qu/im 
delts  efl  certus  fe  nen  habere. 
Bcllarm.  5.  NuUji  funt  clariora  figna  vetA  converftonis  & gra* 
jam  adefta  ,  quam  ofera  charitatts ,  &  frAftrtim  fi  quts  anim*im 
Deofonat:  at  hoc  iffumfoteft  effe  fignum  fMllax. 
Proteft.  I.  Mcdinain  1.2.  q.i.iz.a.^.  &  Bannesin  2. 
i.q.6.  4.2.  difertis  verbis  negant ,  quod  Bcllarm.  hic 
fto  confc{roponit»fotiftimum  argumentum  fidd  cffe  opfetere  mot-^ 
em  fro  ea  ;  fed  potius  ,  credcre  omniaqu.i  Ecclefta  Rorr.anafrofo^ 
^ft^  ita  quoi  faratits  fit ,  fotius  negare  intellcilu  ommm  fenfus  exfe-* 
ientiam  ,  &  omnem  altam  fcicntiamfotius  quam  Eccleftx  dogmata^ 
\t  fi  pro  EccIefiaRomana.  Verbum  Dei  (^ut  Chriftianos 
[ccuitj  pofuificnt  ,  corum  fcntcntia  verior  cfl"et  quam 
lod  Bellarm.  afl^umit.    II.  Dantur  alia  figna  gratias 
lagis  conjunfta.  Pvofedto  (ait  Alex.  Alen.  f.^.q.^i.m.^. 
'i'J  quisper  experimcntum,  fivc  fcicntia  expeiimcntaU 
[oteft  cognofccrc  fegratiam  habere.  Experimcntaautcm 
JC  funt  ;  lumen,  pax  ,  lastitia.    Quando  enim  ifta  tiia 
it  in  anima  fanda  ,  vere  certum  cxperimentum  cft, 
lod  animahabeatsratiam.  Itcm,guftusbenc  difpofitus' 

B  b  b    4  non 


Early  European  Books,  Copyright  ©  20 1  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E3 


BElLARMlNVS 

non  poteft  ncfcire  diilccdincm  fibi  conjunftam  :  erg 
anima  benc  difpolita  non  potcft  non  fcntirc  divinai 
dulccdincm  fibi  conjunftam.  fcd  fcnfus  divinas  dulce 
diniicftper  gratiam  :  crgo  anima  bcnc  difpofita  non  p 
tcft  ignorarcquin  habcat  giatiam,  Iftisnos  addimus  tan 
cjuam  praecipuam  ccrtitudinis  caufam*  tcftimonium  Sp 
ritus  Sandi,  Rom.  8.16.     III.  Haec  argumenra  n 
funt  fallacia  ,  ubi  vercadfunt.  Sic  Alex.  Al.  ibidcm  : 
/f$c  dsffert  oftsma  fnHfla  db  4Htma  hdretica  :  quU  anima  fanila  h^iie 
ifla  vere  9  qH4ni$  hMbet gYAtidm  ^fedanima  h^retica  non.  Tantfm 
dtfftrt  jucuuiitai  antma  fideln  a  jucunditate  antma  snfidelis,  ^^^**! 
tum  dtflat  jucumdttas  fhantafia  j  vel  fomniantss  ^  a  jucunditate  vttj' 
lantti. 

I  j.Bcllarm.  Uemo  tenetur  certo  credere  ccrtituiine  fidei  ftbg 
fimtffaejfe  feccata.  Nam  ejufmodi  articulus  tnnuUo  SjmbeU  fidii  L  -»-^ 
fontinetur. 

Proteft.  I.    Vnufquifquc  fidtli:>  tenctur  illud  crcdcre]Jf.H 
ccrtitudinctidci,quodDeustidclibuspromifit.  Scd  Dcu 
fidelibus  promifit  quod  rcmittcntur  ipfis  pcccata.  AGt. 
10.43.  Ergo  unufquifquc  fidclis  tcnctur  crcdcrc  certi- 
tudmefidcifibircmiiracft  pcccaca.    I  l,  Multa  tcncmur 
credcrc,  qnx  in  nullo  Sy  m.bolo  cicprimuntur  prsctcr*^ 
nuam  in  Scriptura.    3.  Continctur  in  Symbolo  Apo^ 
Uolico  :  credo  remiftmem  feecat^um.  ♦ 

Bellarm.  i.  Si^nifii.zt^  in  Ecd-fia,  dAri  JSa^ttfn^mn  in  remiftit^ 
mem  feccatorum. 

Proteft.  Hoc  quiiv :i\  K^;;;incat  »       per  coniC4:iemi|r.iK 
omncs  vcrefidelcs  giatiabaptizatos  habcre  pcccatorttmlbt^* 
fuorum  rcmifiioncm ;  &  prscterca  illum  qui  vcrc  pro*'JI.|lv. 
fitctur  illam  fidcm  ,  eflc  fidelcm  ;  ex  quibus  ncccflario  '  • 
fcquitur,  illum  qui  vcrc  protitctur  illam  fidem,crcdcrc 
tcncii.fibi  rcmiflaefrc  pcccata. 

Bcllarm.  2.  Siejufmodtarticulumfidei  haberemus  » fequeretufM 
0mnem  homimm  qui  peccat  mortaJiter^  ccnttnuofiert  hjtrcttcum.  Non 
ptf^ft  enim  qui  v^luntarte  fcccat^  creicrefe  jufium  ejfe  ,  ntfifalfum 
deitta  ofera  eredere  veltt. 

Proteft.  I.  Mcdina  ini.2.  q  iiz.a.f;.  non  vcrcturali- 
quo  modoconccdercf,  quod  Bcllarmino  videtur  tam  ab- 
furdum.  Ftdelts  tenetur  eredere^  quod  habet  fiiiem  dtvinam  ;  qut  fi 
de  hac  re  iubttat,  harettcuseft.  Hac  ( inquit  illc ]  eft  noftrafeuten^ 
tia.  Nos  tamcn  ncgamus  confcqucntiam  :  idquc  varia  iz^ 
tionc.Nam  l.Non  omnis  qui  non  crcdit  quod  cft  crcden- 
dum,  cft  hagrcticus.  l  l.  Non  quodlibct  pcccatumfua 
iiatura  mortalc,  facit  ut  peccator  non  poflit  crcdcre  pec* 
cata  cflTcfibi  rcmiifa.  Vidit  hoc  Bcllaiminus  ,  &  idcirco 

muta- 


I 


i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


reqi 


E  N   E  H  V   A  T   V  S. 

nutavit  tcrminum  ,  &  ncgat  talcm  crcdcrcpoflc  /fjw- 
rfnm^jf^,  juftitiafcil.  inhaercntc.  1 1 1.  Sipcccacum  actu 
[nortifcrumintclligatur,  tumdicimus  talem  pcccatorcm 
,i)on  tcncri  cotcmporc  crcdcrc  pcccata  libi  cflc  rcmilfa. 
''pcquc  co  quod  non  crcdat  crrarc  m  fidc,  fcd  fi  id  crcdcrct 
'  :rraturum. 

14.  Bcllarni.         exfedit  f  mt  homihes  habetent  ifdinAneeer'^ 
:$diHem  de  propna  gratia.  Nam  fopt  fuferbtam  lentrare. 
Proteft.  Quod  dicitur  dc  virtutc ,  id  meliusdicitur  dc 

ccrtitudinc,  fi  lit  gcnuina,talis  cft  cjus  natura,  ut  nc- 
noilla  male  utatur,quamvis  falfacjusfpecicnimismuU 
i  abutan^tur. 

15.  Bellarm.  Sanll^  Antonio^  SanllaCAU.u  Cb*  S.Francifc$ 
\it  hoc  revelatum,  tffis  remtjfa  fmffe peccata.  ^orfum  autem  hoc,  fi 
'  fltbus  omntbus  e(fet  notit$a  tfla  communis  f 

Proteft.  Fabulae  iftae  cadcm  faciHitatcrcjiciuntur,  qua 
iarrantur.Nihiltamcnimpcdit  quinquod  omncsfidcle^ 
icbcnt,acpofluntfcirc,  idpaucisquibufdam  cxtraordi- 
icm  revelctur  ;  ficut  Paulo  rcvelatum  fuit ,  quodpcr- 
ucrctur  Chriftum,quamvisomnes  qui  Ecclcfiam  per- 
iucbantur,dcbucrint,  &  potucrmtillud  fcirc. 

16.  Bellarm.  QuidamferfilHfttmi  frofter  hoe  incertum  non 
*i(ocrttertrepidarunt.  ... 
Proteft.  Quafinos  in  dubium  vocarcmus ,  quin  optimi 

ihriftianipatianturaliquando  tcntationcs  gravcs,  &  dc- 
rtioncs  trcmcndas ! 

17.  BcUarm.    Cum  omnes  fere  hujus  temforis  hdretict  ham 
\tuiinem  jaclcnt ;  tamen  ifforum  fententia  falluntur  flurimt^ 

ira  autemomnes. 

Proteft.  Prseclara hac rationc probarc poflxt  Atheus ali- 
is,  nullamomninoccrtitudincmcflrcreligionis  vcrx. 

^rgumenta  nojlra. 

18.  Proff/f.  Ioh.i4.17.  Voscognofcitiscum^quiaapud 
os  manct,  &  in  vobis  crit.  &  ao.  In  :lla  die  cognofcc- 
is,quia  ego  fuminPatre,&  vos  inme,&cgo  invobis. 

Bellarm.  I.  Ex  friore  loco  folum  coUtgttur  ^  eos  *  qutferfidem 
SfiritumfanCtum  nofcunt,  non  fine  ejusgratta  &  auxilionofcere. 

ProteH.  Immovcro  coiligitur  apcrte,  difcipulos  Chri- 
lli  nofccre  Spiritum  fandum  cjus  gratia,  auxilio,  &  in- 
habitationc.  Alias  cnim  nihil  aflirmaretur  dc  fidelibus 
magis  quamdcmundo;  nequc  ulla  ratio  iniftis  verbis 
contincrctur  promilfionis  fadtae  difcipulis  Chrifti ,  quae 
tamcn  itaclarafunt  ut  non  nifi  impudentiafummapof- 
fmtncgaii.  mim(^i^  Cvct.)  abexferiintiain  fetffis  figmfi^ 

fi  b  b    {  eatur: 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


m 


BELLARMINVS 

cAiuY  :  datefiim  Dem  etiam  hoc  ,  ut  fiiamus  qu^  a  Dce  nohti 
fuHt  A .Ccf.^ .  InfinuatuY ,  pYoprium  hoc  effe  elcclornm^ut  co^r.c^-mt 
fttpfts  SpiYttumfanRum. 

Bcllarm.  2.  In  aIteY$tci}im$ni$  loquttuY  Domtnus  tie  c$^mtt$, 
bcata^qu4i  posl  hanc  vttam  CYit. 

rroten.  Benc  re/pondet  Tolctus  :  magna  quidem  hdc  efi^ 
ccnfQUfionis  caufa  :  tamen  nunc  pr/ifenti  difcipulornm  moe/ftttd  a  v  \ 
difceffu  adJjthebat  medicamenta  pYoxima  ;  nec  ai  tllum  ultimum  I 
vifionemYcjtciebat,  qnam  ettam  multo  ante  exhtbituYt4S  CYat.  Ouam''  r  m 
njii^nim  moJtcum  (it  tempus  totum  ^teYnitati  c$llatum  ,  tamentUI^^M 
rumd$leYi  Ctrijltita,  comparatum  m  maxtma  CYat  dtlatto,  n$n  ri  '-c^  H 
dtccnda.  .  jj 

Bellarm.  3.  Si  qnis  contendat  ii$  hac  etiamvita  compleYi,qu$i  }i$^ 
Dominus  ait ;  tn  pYomptu  cYtt  Y^/ponfio,  co^nofceYe  nos  ejfetn  Filios  &  • 
Filtum  tnnobis  »  non  tfe  cognofceYe  noseffe  juflos  .fed  ChYtfluynefft 
caput  totius  Ecclefia  :  fic  cnim  ChYtlius  eit  lu  nobis^  id  eft^  tn  Eccle^ 
fi^. 

PYoteff.  Tales  rerponfiones  funt  fempcr  in  promptu 
Sophiftis.  Scd  quae  confolatio  cfTet  cuiquam,  cognofccrCi 
Chriftumcfle  in  Ecclefia,  nihil  fimul  cognofcat ,  fc  ciTc 
mcmbrum  vivum  ejufdem  Ecclcfiae  ,  ita  ut  Chriftus  ct« 
lamCt  infc?  lohannes  ep.i.e.^.  1^*24.  fic  Interpretatur 
ikla  verba  :  ptY  hoc  novimus  et^mhabitare  in  nobis.nempe  ex  Sptritm 
juem  nobis  deitt.  An  Spirjtus  qui  habitat  in  Ecclefia,&  non 
m  nobis,  dat  nobis  notitiam  iftam  ?  Nimis  contemplit 
leaoresBclUr.  cumputabat  ipfos  poflc  tam  cralfo  fchc-- 
matefalli. 

19.  Proten.  Rom.8.i^.i6.  Accepifti^  Spiritum  ado- 
ptionis ,  pcr  qucmclamamus  AbbaFater,  tcftacur  cuni 
Ipiritu  noltro,quod  fimusfiliiDei. 

Bellarm.  i .  SpiYitus  fan^us  teliatur  hoc peY  expeYimentum  cu^ 
jufdam  fuavttatis^  &  pacis  inttrna,  qus  nongtgntt  ccYtttudinem^  nifi 
ionjefluYalem. 

Pr$teft.  I.  Conjcduram  non  faciunt  fidelcs  ,  cum  cla^ 
mant  abba  pater.  Geminatur  nomcn  patrts  (Mt  C^jet.)  ad  figni^ 
^candumfiYmitatem^ac  ceYtitudtnem  fiducta.  I  I.  Tcftimonium 
Dei  merctur  tidem  ccrtiflimam  ,  camquc  parit  ubi  rcci- 
pitur.nonopinioncm  conjcfturalem.  ExhoctefHmonto  fad- 
dJt  C^)tt.)  clarc  videmus  eredendum  nobis  e(fe  ^  qu$d  fumus  filii 
Dii. 

BcHarm.  2 .  Teflimonium  Sfiritus  nthil  efi  aliud^  nifi  ipfa  $Yati$^ 
qua  dtcimus  Abba  PateY.  Sed  quod  SpiYttus  fanilus  fit  jut  nos  wii- 
vet  »  (um  hoc  dtcimus  non  conftat  nobis  ex  fide  divtna  ,  fed  folum  ex 
'  i$ujeclurts,  qua  faUaces  ejfe  fojftmt. 

ProteR.  I.  Teftimonium  Spiritus  manifeftc  diftingui- 
tur  aborationc  ilU  Prius  cnimccrt^oics  fietidcbcnius 

nos 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


E  K  B  R  V  A  T  V  S.  3^1 
lios  cflTc  iiiiosDci,antcquani  Dcum  cum  hwiuci.i  ^  jlilmus 
avocarc  ut  paticm.  I  I.  Conftatnobis  tidc  diviaa.Spi* 
Itum  fandum  movcrc  cosqui  orancut  oportet.  Rom. 
;26.  III.  Praefcntia  &  tcftimonium  Spiritus  cft  Ix- 
lUum  obfignans  •  &  arrha  contitmans,  Eph.i.i^.i^, 
n.i.22.  Non  pcndct  igicurcx  fallacibus  conjcdu- 

^^o.  PYoteft.  Rom.8.3^.  Ccrtus  fum  nullam  rcm  poflc 
"isfepararca  dilcdionc  Dei  in  Icfu  Chriilo. 

Bellarm.  Non  snteUtgitcertitudin€mfidcidtv:nA,feiqc4AnUm 
rrfuajUnem  &  e^fifidentiam  ad  quam  ^igttendamfatis  eft  certstuds 
fnjeiluralis.  Jiperjptcuum  eft  exverbo  Grdco  isiTrua-fjL-a. 
Prot(ft.  Contrarium  cft  pcrfpicuum.    I.  Exintcrro- 
itionc  anteccdentc  ,quae  vim  habet  firminimae  &  cfli- 
Diflimasafrcvcrationis :  Quis  nosftfarabit  ?   I  I.  Exenu- 
teratione  omnium  fere  malorum  ,  quag  fecit  ad  irnmo-» 
iliratem  tiducise  demonftrandam ,  amplitudine  &  cffi^ 
»r:i3|facia  fermonis.    III.  Ex  gloriationeilla  ,  t/rr/,37.i«  ^is 
nyribtis  Itts^  vixu«/lcsv  amphns  qftam  viflores  fumus.     I  W  Ex 
.  i  verbi  Graeci,  ubiapplicatur  ad  fpiritualem  fiduciam 
)tandam  ,  quam  fideles  habent  de  iis  qu^e  percinentad 
ini  propriam  falutem  ,  Rom.4.14.  i.Tim  1.14. &c. 
Mlarminus  ipfe  lib.^.cr.  ut  magnis  nominibus  dc- 
fenderct,  fiduciam  aliquam  coUocaripoflc  in  bonis  mcri-» 
^s  ,  qu/i  vere  taltaejfe  compertum  fit ,  exemplaprofert  Nehe- 
Davidis,  Ezcchiae,  Hefter,  &  ipfius  Apoltoli  Pauli 
i  vcroPaulus  cum  reliquiscompertum  habucruntopc- 
i  fuifle  vcrebopa,  atque  etiam  meritoria  ,  tum  certe 
^mpcrtum  habucrunt  fc  (mfCt  gratia  Dei  juftificatos, 
jod  hoc  in  loco  non  puduit  Bellar.  tam  de  Paulo,  quam 
tlohanne,  &  caeterisnegare.  Sed  vel  fentcntiam  una. 
ijn  fcena  mutavit,vel  certitudinem  gratise  eatenus tan- 
^im  concedendam  efl^c  putavit,  quatenus  facerc  poflit  ad 
.dnciam  in  meritis  collocandam  ,  non  ad  infallibilcm 
tromillionum  Dei  applicationem. 

121.  Protefl.  i.Cor.2.i2.  Accepimus  Spiritumqui  cx 
co  cft,ut  fciamus  quae  donata  funt  nobis. 
.  Bellarm.  Non  loquitur  Afoftolus  de  notitin  beneficiornm  Dei 
iiA  tnparticu/ari  adhunc  aut  iUumpcrtinent ,  fedde  notttiabenefi-^ 
irum  quct  DetiS prsparavtt  eleclts  fuis»  Quam  notittAm  habemusfef 
mitum  Dei^qut  in  Scripturisea  revelavit. 
froteR.J.  Non  loquitur  Apoftolus  dc  Spiritu  in  Scri^t 
|t&ris  ,  fcd  de  Spiritu  in  nobis.de  unclione  quam  accepimus. 
bIoh.2.27.de  Spiritu  per  quem  diftunditur  charitasDei 
i  cordibus  noftris  Rom.5.5.    I  I.  Bcneficiaquae  Dcus 
[aeparavic  clcdis ,  pertincnt  inparticuUri  ad  huncauc 

B  b  b    6  illum 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Moag. 

224  E  3 


3^2  BILLARMINVS 

illumclcftum.Oppofitioncm  igitur  tingit  Bellarm.  intci 
ca  quac  non  funt  divcrfa.  Thomas  fatctur ,  pofle  intclli-- 
j! ,  Spiritum  Dci  donatum  fandis  ,  ut  dona  fpiritualia 
cognofcant ,  quae  non  habcntcs  cundcm  Spiritum  igno- 
rant  :  fecundum  illud  Apoc.2.  vinccnti  dabo  manna  abf-^ 
conditum  « quod  nemo  fcit^nifi  qui  accipit.  Cajctanus 
clanus  :  Apoii^li  <ertamhabebantn$titi4myqMifitleSj/pesscaYttas^ 
&  aita  donagtMtis  dasa  erant  eis  a  Deo. 

z2.Pr4t€fl.  l.Coriin.ii.28.  Probct  fe  unusquifquc, 
fcc. 

BcUarm.  Hac  prohatii  non  txigit  certitmdinemfideipfedqt^alim 
fcffumm  ex  ipfa  mfira  confaentsa  examinatione  confequi. 

Protefi.  Hacc  probatio  rcquiiit,  ut  quifque  difcuticndo 
fuamconfcicntiam  fccundum  rcgulam  fidci  femctipfura 
Dco  probatum  invcniat,cx  lcntentia  Dci,ut  dignc  comc- 
dat  corpusDomini.  Talis  autcm  certitudo  cfl  ex  fide^ad  ^ 
lidem.  I 

i-^.ProteH.  i.Cor.i.ii.  Gloriatio  noftra  h«c  eft,tcfti^  j 
monium  confcicntiac  noftrac^  quod  cum  fimplicitatc,  & 
fynccritatc  Dei,&c. 

Bcllarm.  i.  Tefitmonimm  confttentia  nm  adfert  infallibiUm 
gertitudincm. 

Proteft.  Nonquidem  omnc  tcftimonium;  fcd  talc  tcfti-< 
monium  talisconfcientiae,  quaepotuit  Apoftoloadfcrrc 
jloriationem. 

Bellarm.  z.  GhriamHr  etiam  de  ets  rebus  qtsas  nos  haberec^n^ 
fidsmmsf  vel  habituros  effe fperamus^quamvis  non  ftne  timore. 

Protefi.  Sipertimorem  intclligatur  dubitatio  ,  falfum 
hoccft.  Gioriatio  cnim  fpiritualis  eft  frudus  fidci  divi- 
na5,  Rom.5.2. 

i^.Proteft.  2.Cor.l3.5, Vofmetipfos tcntatc.an  fitisin 
lide. 

BcUarm.  Loquitur  Apoftolms  de  prafentiaChriftt  apudCoxin. 
Honfecundum  gratiam  grafum  factentem  ,  fed  fecundum  fotenttam» 
fr$videntiam»&  miraculaqua  apud  iUotfaciebat. 

Proteil.  Bcilarminuspraeterit,  quafi  non  videns,  prima 
iila  verba,  quibusargumentum  noftrum  nititur,  &  ejus 
interpretatio  refutatur  :  F«i  ipfos  tentate  anfttisin  fide^vos^ 
ipfos  exflorate ,  annon  agnofcitts  vofmettpfos !  M§net  ut  examtnentfi 
defuafide^ntThom^ii  ipfc  obfcrvat. 

Beilarm.  x.  Apofi^lm  n%lmt  affirmare  tmnes  iUos  n  temfore 
juHos  fuijfe. 

Proteft.  Voluit  omncs  cxaminarcfcmctipfos»  an  cflcnt 
iufti* 

BciUrmi  2,  In  pufdtntibm  Uimm  A^^fltlm  dc  fottntiM 
Cbrifti. 

Pr^Ufi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprodoced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliolheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E    N    E   R    V    A   T    V  5.  3^5 

TYotffi.  PraefentiaChrifti  pergratiam  &  ftdem  ,  cum 
la  potcntiaoptime  confcntit.  i.Cor.10.5.  Phrafis  illa 
imfi^^non  poteftaliud  fignificarc ,  quam  cflcinftatu 
.ratia^,  ntc\\xctentaYi  &  exflor/iYe  /Vi^-yis  dicuntu  r ,  qui  conli- 
.erant  cxterna  fada  tantum.  Thomas  jgitur  in  hunc  lo- 
um,cogitur  concedere  ,  miper  certitHdmem  (ogncf^ere  Chrim 
um  ejfetnnsbis:  fedineptifsime  additjecundmm  inteUeclum. 
onfccundumeffeaHm:  quafi  Apoftolus  excitaret Chiiftja- 
ad  cxamen  intelleaus  tantum  ;  aut  Chriftus  habita- 
in  intelleau  fidclium,  &  nonincorde.  Et  Thomse 
gifter  Alex.Al.p.-i.q.^i.  paulo ante finem,  hoctefti- 
onio  convidus^fatctur  ^gratiAmpoJfecoinofci^Cedxidicnli 
idmodum  diftinguit  inter  rem  cr  rattonem  gratid  cognita. 
2^.  Proteji.  Eph.3.12.  Per  quem  habemus  fidfciciam, 
cl  audaciam  ,  Trx^^y^Tlwi  &acccirum  inconfidentia  per 
idemejus. 

Bellarm.  Certttudo  gtgnttaudadam  :  fed  eacertitHdononen  d$ 
Hftitia  noftra  » fcd  de  verttate  myftcriorumfidei. 

Protefi.  Apoftolus  diferte  dicit ,  hanc  certitudincm 
{TtperfidemChrifti.  Hanc  autcmfidem  imputariad jufti- 
iam  idem  Apoftolus  ubiquc  docet. 

26.  Prcten.  lohannes  ep.i.cap.-^.  &  Fideles  di- 

:untur  cognofccrc,fcire,  &  teftimonium  haberc  in  fc,dc 
ratia  Dei. 

Bcllarm.  I.  lUa  voces  ^  fcimus  ^  &  cognofcimus  t  non  neceff^irio 
includuntceytitudinemfjdei  divina  *  dtcimur  entm  cognofcere  ea  ,  qua 
tx  fignts  &conjeflHris  coUtgimtiS. 

Proteft.  I.  Certitudinem  fidei  includunt  cap.3.  v.^. 
'citistUumpatefa[lHme/fe»utpeccatanoftra  toUeret.verf.i6.  Not/i- 
muscharitatem  Dei,  &  cdp.^,.  v,i6.  fic  explicat  ipfe  lohan- 
nes  :  cognovimus  &crediiimHs.  1 1.  Idem  lohanncs  cap.^. 
\  »1 3.  hacc  duoita  conjungit  zutfciatisvosvitamdternamha^ 
'ere^  &  ut  credatis  innomenfiltt  Dei »  ut  aperte  teftetur  fcien** 
tiamquam  fidelcs  habentdcfua  falutc  ,  includerc  ccrti* 
tudinem  fidei. 

Bcllarm#  I.  Sententia lUa funt generales^nonparticulares: figni'^ 
^cant  emm  eos  tranflatos  effe  de  morte  ad  vitam  ,  qui  ditigHnt  from 
res,&c. 

Proteft*  Hocquidcm  fignificant ,  tanquam  propofitio- 
nem,fubqua  ctiam  dlferte  aflumunt:  nosdiligimusfra- 
trcs^&c.unde  conclufioncm  infcrunt:  crgo  nos  tranfla* 
ti  fumus  a  mortead  vitam.  lohanncs  loquitur  dcfemct-i 
ipfo  cum  fui  fimilibus,quihabent  tcftimonium  in  femct-. 
ipfis. 

Bellarm.  3.  lohannci  h$nit  fpe  ccnfidebnt  ^fe  nnumcHiUis  tfft 
iui  dii^iHntfriitYa. 

B  b  b    7  PYrtiff. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hcag. 

224  E  3 


3^4  BBLLARMINVS 

Pntefl.  Hoc  unum  fatis  oftendit  quain  pcrdita  fit  hxc 
Poncirtclorum  caufa,  quam  ut  tucantur  ,  fandiilimos 
Apoftolos  ,  poft  abundantiam  Spiritus  &  omnis  gratias 
in  ipfos  cftufam  ,  negant  potuiflc  cum  ccrtitudinc  rc-  i 
fpondcre  quasftioniiUi ,  quam  Chriftus  propofuit  Pctro  i 
adhuc  cironi ;  S/mon  Ioha  dilf^is  me  ?  cui  tamen  Pctrus  ]rr[ 
tum  ("proculdubio  Vcrej  rcfpondcbat  :  certo  Domtne  ,  it4 
uoni,quod  amemte.VuduitCsijct^nurri  tamabjcdc  dc  Ap 
ftolis  ,  aut  aliis  primis  Chriftianispronunciare.  Acccpc- 
rat  faitillc in  Rom.5.)  Paulus ,  ficut  &  alii  Apoftoli,& 
juftificatiperfevcrantcs  inprincipio  Ecclefiae  ,  Spiritum 
fanftum  cum  tancadonorum  fupernacuralium  afflucn-  ' 
tia,  ut  expctcrentur  in  feipfis  diledlioncm  Deieftufamin 
propriiscordibus. 

BcUarm.  4.  loh.^^.lo.  non  Uquttur  de  ieHimonio  noslrdju-^ 
ftiftcationisMfed  de  teflimonto  divinitaits  Chrifii. 

Proteft.  Rcfpondct ipfcmec  lohannes  verf. II.  JLfl autem 
hQctelitmonium^quod  vttam  dternam  dedtt  nohis  Dius,  &c. 

27.  Proteft.  2.ret.i.  Sacagite,  ut  ccrtam  vcftram  vo-  ' 
cacionem  &  eledionem  faciatis. 

BcUarm.  i.  Lutberani  certttudinem  fuam  priorem  opcribusejfi  ^>si 
xolunt^non  pofleriorcm. 

Protefl,  Ec  priorem  &  pofteriorem  camvolumus  cum' 
Scriptura. 

Bellarm.2,  Certttudoqua  ex  opertbus  nafcitur  ^  non  potefl  ^Jfi 
ccrtitudo  fidei. 

Protefl.  De  illa,  quoB  tantum  cx  opcribus  nafcitur  vc* 
rum  hoc  cft  :  fed  non  de  illa ,  quae  &  ex  operibus  naf 
tur,vel  confirmatur. 

Bcll^rm.^,  Apoftolus  nontdm  hquitur  dt  eertitudtueexpnrte 
fub]e[li,quam  ex  parte  objecli. 

Proteft.  Satis  eft  nobis,fi  dc  utraque  loquatur.  Loq  ^ 
autcm  Apoftolum  de  certitudinc  fubjcfti  apparetexfe* 
qucnti  tcftimonid  :  hdc  fi  feceritis ,  nunquam  impinietis,  &c. 
Neque  rcvera  poffumus  ccrtam  redderc  vocacioncm  no- 
ftram  in  fcfc ,  nifi  nobis  cam  ccrtam  rcddamus  :  quia  in 
vocatione  fignificatur  nobis  bona  Deivoluntas  dcnoftra 
falutc. 

28.  Proteft.  Sanftifllmi  viri  qui  in  Scriptuia  laudan- 
tur,Abrahara,  David,  Paulus,  fic  aliifimilcs  dc  giatiaD 
certifucrunt  perfidem. 

Bcllarm.  i,  Forta/fepeculiari  revelaticne  certifierimert^erunt 
de  gratia»quam  apud  Domtnum  tnvenerunt. 

Protefl.l.  Pcr  iftiufmodi /crMjf/Jr  omnia  argumcnta  in 
qualibct  caufiapoflint  eludi.  II.  Si  ex  peculiari  revr- 
lationc  ccrti  fuifiTcnt  dc  gratia  ^  tum  (cx  Pontificiorum 

fcn- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^    N    E    R   V    A    T     V  S. 
ententia)illa  ccititudo  nonluiilet  ccrtitudo  fidci  Sic 
:n.m  Bannes  in  a.2.  q.i.  ai.  dub.?.  Rcv.Uta  p.r,uuiar.i»i 
»»«•/*««,  quamvii  f,Htf»pernaturalia  .  mn  fcrttnent  ad  iilftnfum  fidti 
Uth,l.ca.  aHtv.rtHtt,  ThetUg.c^  ;  fed.Ua  tantHmqu*notafHm  Ec~ 
^Ufts.  &ab  ,Ua  preponuntu,.  At  vcro  de  Mrah^mc.  &  Dav.dc pMam 
Jt.  quod  degrat.a  Dei  certi  fuerunt  ftr  fidem.    I  I  I.  Bellarm. 
ine  ullaccititudinc.  vel  fidci,  vcl  rationis,  hanc  vevela- 
^ione  obtendit,  imo  fibimetipli  contradicens.  Nam  antca 
negavic  vel  Paulum,  vel  loh.innem  ,  Apoftolos 
andtimmos  certitudinem  ali,im  dc  gratla  Dei  habuiire 
|uam  conjeduialem.  De  Davide  autcm  &  Prophetis* 
Vledina  in  1.2.  q.112.  a.^.  icde  obfervat  quod  eflenJ 
jonrecuti  iemiflionempeccatorum,raspc  farpius  conti- 
lunt,  &  Iperant.  utlegirurpamm  m  Scripturis  divinis. 
cd  hoc  nonfemperclt  rercrendum  ad  divinam  revcla- 
lonem. 

B  e  1 1  a  r  m .  2 .  S criptura  dum  San^la  ttmmeHd.tt,  &  etrum  iufii- 
.am  &  v.rtHtes  laudat,  nts  ttrios  reddtt ,  ^Hibus  idui.l.Js.mum  erat, 
ttius  qitam  ilies. 
Proteft.  I.  Non  dicimus  Scripturam  omncm  qu«  San- 
os  commcndat  iUos  jam  antca  dcFundos  de  gratia  Dei 
teddcre  certo^  Sophiftice  igitur  negat  Bellarm.  quod  af- 
irmat.ne  nihilomnmorcfpondifle  videatur.  1 1.  Cum 
»criptura  ccrtos  nos  reddat  de  certitudinc  quamSandi 
labuerunt ,  hoc  facit,  ut  nospct  ejufdcm  fidci  vcftijria 
ncedamus,  Rom.4.12.  * 

-  io.  Froie}}.  Ccrtitudo-gratiae&falutisnititurvctitate 
•romifllcnum  Dei. 

^  Bellarm,  I.  Pr»mi(i.tnesfunt  geHcr.Ues. 

Prtten.  Ex  propofirionegenciali^afl^umtionereaepo- 
pa.deducitur  conclufio  fpccialis  &  propria. 

Bellarm.  2.  PojTunt qu.dem  .ft*  prom.ft.tnts  applicari  fimuUs 
tparttcuUr.,  fed  tuncfuntceudititnata.non  abftlutA. 
I  Proteft.  Fides  cft  conditio,  pofita  igitur  fidc  ,  promif^ 
:ioparticuIanter  applxcata  ceflat  effc  conditionata.  &  fit 
bfoluta. 

-  20.  PrtteSl.  Sciiptura  tribuit  fidei  >T...^,;se,iv  plcmf- 
imam  certitudincm,  Rom.^.Hcb.io.  &  ii.Iac  i  fi-ut 
c  fpci.  Hcb.6. 

Bcllarm.  i.  Remiftio  pectaterum  five  jusl.ficat.o  u»mH»]H,:,ue 
^enfert.net  aifidempropric  dtclam,  '  ^ 

Prtteft.  Horum  vcrborum  fonus  ipfeadco  adverfatur 
kpoltohcaephrafi.ut  mirum  fiteorum  afperitatem  hor- 
jtidam  non  ahqua  latione  fuifle  k  Bellarmmo  mitieatam 
^a  vero  hacde  reantca  difputatum  fuif,  idcirco  in 
ixientuUtii  cftnotarc,  Pontificios  adfidcm  propric 

didaii) 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


,r6  BILLAKMINVS 

diaam  referre  conclufiones  hafce:  hunc  aut  illum  va- 
niflimumPapam  non  polFe  errarc  ;  Concilmm  Tridcn- 
tinum  non  pofle  errare  proptcrca  quod  generales  ilt» 
propofitiones  apud  illos  funt  de  ftde :  legitimus  Petri 
rucccflbrnon  poteft  errare.  Concilmm  lcgitimum  i  Pa- 
pa  approbatum  non  poteft  errare  ;  cum  tamcn  neque 
propofitiones  iftae  fint  in  Scriptura,  ncquc  aflumptiones 
(hunc  eflelegitimum  fucccflbrem  Petri,  hocConciliura 
eflc  lcgitimccongregatumjpoflinteflc  evidentes.  Quam 
iniquifunt  igitur  in  gratiam  Dci,  qui  curn  propoCtio  ifta 
lit  inScriptura:  Quicunque  crcdit  juftificatur  ;  &  af- 
fumtio(cgo  credo;  nonminus  fitevidens  multis,quam 
quod  fint  6c  vivant  conclufionem  tamen  ( ege  fum  jufti- 
ticans^ncgant  adfidcmpcrtinere? 

Bellarm.2.  Spei  ntnftlum  nen  exigit ,  ftd  nec  ferre  ftttn  ,« 
fAtte  tnttUeclHS  tertittUtnem  abfolutam.  Nam  quod  tcrto  fctmns »« 
habituret^ncnfrefrie (peramust  fedfmfUtiter  tx/peflamus. 

Prtteft.  Vanitas  hujus  rationis  apud  Ethnicos  valeret 
aliquid ,  quibus  fpes  eft  incertiboni  nomen;  fed  apud 
Chriftianosin  Scriptura  verfatos  nullum  locum  habct. 
InScripturis  enim  veteris  Tcftam.  fpcs  &  exfpeaatio 
nevocibusquidcmdiftinguuntur  ;  &  in  novotcftamcn- 
to  reipfaconfunduntur.  Rom.8.a3.24.  Adoftimem  exjpe" 
aantes.uam  f^e  fer^vatt  fumus.  SiquU  ntn  ternimus  fptramustfet 
t«ltrantiamex(penamus,Vhi\.l, 20.  Secundum  intentam  exfpeHa- 
ttonem&  fiem  meam.  Dcfinitio  fpci  apud  Zw>»*«rf  3.26.  & 
Thomam  ipfum  a.a.  5.18.  4.4.  efthujufmodi :  Sftstft 
etrta  exjpeaatit  futura  beatitudtms.  De  Chrifto  non  ncgant 
Pontificii ,  quin  habucrit  abfolutam  certitudinem  intel- 
ledus  de gloria corporis  futura  dum  fuit in  terris ;  &  ta- 
men  idcm  Thomas  3.  q.7 .  «.4.  non  dubitat  affirmare, 
Chrtftum  habuijft  Jpemrefi>e£luimmortaUtatis  &  glertatorforis.quAm 

ntndum  erat  adeftus. 

31.  Prtteft.  Valde  abfurdacft  illa  doarina,  quxperpc- 
tuamdubitationem,  hxfitationcm,&  fluftuationcm  do- 
cet. 

Bcllarm.  I.  NuUus  eft  Catholttus  ftrifttr  ,  ,t*i  deceat  oftrtert 
hemines  ferfetut  dubitare ,  trhsfitare  de  fuacum  Dee  reccnah.t.- 

Prtttn.  I.  Satis  abfurditatis  eft  m  eo,  quod  doccanc 
Pontificii,  pcrpetuodubitandum  eircdeper{evcrantia,Sc 
elcdionc.  I  l.  Bcllarm.ipfc  cap.4.  docct ,  «m»i4  11»/»- 
turum  fervari  tneerta ,  de  tdie,  &  amere  Dei.  de  inccniszutevn 
dubitaredcbcmus.  I  I  i.  IdemBellarm.  cap.^.  lobum 
pioponitpro  exemplo,  rcgula,  &  ftatcra  fidclium  in  co- 
tnitionc  fu»  i  uftiflcaiioms ;  Sc  de  lobo  tamcn  aflitmat. 


■  r\ 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


B   N   E    R   V    A  T    V    $.  3^7 

5um  dubitAtionem  ojtcndijfe.  &  cap.  6.  inccrtitudincm  rcmn- 
lionis  pcccatorum  indicari  docctillis  phrafibus:  f§rfanfi 
we.qisisfcit,  qux  diibiiuiontm  incertiflimam  prae  fc  fe- 
:unt-^c  cap.S.  Nullaefle  figna  gratias  contcndit^  nifi 
:ommunia,&/iii/4tfi4:qualia  ccrtd  dubitationcm  non  toU 
unt. 

Bellarm.  2.  Sententiahdc  mnfUii  qHidfmQmnemformidinent^ 
.unen  totttt  omnem  anxietatem  &  hAfitnttonem  »  <5t  ipfam  etiam  dub%* 
» :4//o»f  w,  fi  di4htu%  dicatHY,qui  mon  audet  altert  f/trti  affentiri. 
l    Protefl.  Dubius  cft  de  gratia,qui  non  potcft  cx  con- 
|rcicntiagratiae  Dco  gratiasagcrc  ,  fcd  hoc  ncmo  Pontih- 
lciuspotcft,  cx  fcntcntia  Bellarmini.  Devocibus  litigarc 
Iranum  cflTet.  Scd  ccrte  qui  damnatus  eft  morris,  nequc 
lullam  viam  habet  cvadendi,nifi  cx  condonationc,illcnon 
f  poteft  non  efl^e  anxius,  donec  ipfi  conftiterit  de  illa  con- 
donatione.  Anxia  res  cft  de  ftatu  noftro  actcrno  nihil 
Ifcirc. 


C  A  P  V  T  III. 

De  Certttudiiie  E/edica.'. 


\Hxc  quseftio  cft  adco  conjunfta  cum  antcccdcntc  dc 
gratia,  &  cum  alteradc  pcrfcvcrantia,ut  feorlim  non 
pofllt  commod^  tradan.  Videndum  tamen  brcviter 
quid  Bcllarm.  adfert.  Quseftio  cft  ,  an  tidclis,  abfquc 
pcculiari  rcvclationc.ftatucrcpoflit,ac  dcbcat,  fc  cfl^c 
cx  numcro  clcdlorum  ?  Pontincii  ncgant,  nos  afiir* 
mamus. 


^ArgumentA  BelUrmvii. 
T  H  E  S  I  S  I. 


BElIann.  JTx  h$c  iffo*  quod  ignoramus  ,  quid  moveat  Deum  ,  ut 
hunc  potiusquamtUum  eltgat^  &  in  ejusvoluntatemrem  totam 
teferre  cogtniury  Rom.II.  tntelJ:iimuSt  non pojfe  altavta  cognofci^ 
quem  eligere%  t'  qucm  non  eltgere  voluerit^  utft  ferrevelattonem  jpe^ 
itaJem. 

Proteft.  Summahujus  rationis  cft:  fi  noncognofcimus 
caufam,  tum  neque  cfteftum;  vel  fi  non  cognofcimus 
rcm  percaufam  *  tum  non  poflumus  illamper  cfFedum 
notam  habcrc.  Cognofcimus  Bcllarm.  hoc  ineptum  fo- 
phifma  tanquam  primarium  argumentum  propofuifle, 
fcd  quid  ipfum  impuleiitu:  fic^ccrit,hocmiramur  po- 
tius  quam  fcimus* 

z  Bellarm. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


Ill 


V 


353  B  E    L    L    A    R    M    I   N  V  S 

2 .  BcUarm.  Smptura  hortAtur  omnei  fidcles  ad  timoretn. 
Prcteii.  Ad  majeftatis  div^inae  rcvercntiam,  ad  follici 

tam  peccaticaiitclam,&  ad  iras  divinae  advcrfus  pcccar. 
trcmorem ,  fcd  non  ad  timorcm  rejcdionis  cxhortatu 
Scriptura  veros  fidcles  ;  quamvis  nonnullos  profe/T' 
Hdclc^, q/4tvidentur  fiare,  j.Cor.io. 12.  hortctur  nc:.. 
iidentfuas  profeflioni  extcrnae. 

3.  Bellarm.  Scnptura  difertis  verbn  docet^  f^lutem  pen.lere  i 
ccndtticne  operum.  Nemo  autem  (ertofiMutrc  fotefl  ,  fe  faOurun 
Q?nn:a  tUa  hona  opera  quA  ChriUus  fiert  jubet. 

rrotefi.  Ratiocjnationis  hujus  forma  cft  plane  mon- 
ftrofa.  Quoad  matcriam,  l.  Praedeftinationem  ad  falu- 
tcm  non  pcnderc  cx  conditionc  opcrum  Bcllarm.  ipfc 
probat  dc  ^r^r.  /.2.  c.^.lo.&c.  11.  Salus  non  pcndct 
cx  opctibus  tanquam  cx  conditionc  fidclibus  incer 
III.  Sinc  omnibus  illis  opcribus  qua^  Chiiftus  lub 
poteft  fidclis  mifcricordia  Dci  falvari. 

4.  Bellarm.  Nthtl  afjirmart  dcbtt  de  hts  qua pmdcnt  e^fUaD 
voluntate^ntfi  ex  manifefla  revelattone  tpftus. 

Protefi.  Rcvclavit  in  Scripturis  omncs  qui  crcdunt  ha- 
bituros  vitam  aetcrnam. 

BclUrm.  Nnfquam  revelavit ,  omnes  eos  qut  dicunt  fe  crcdere, 
credere  ficut  oportet. 

Protefl.  Ncquc  dicimusnos  omncs  talcs,  vcl  c/re,vcl 
immediate  poffe  aut  dcbcrc  cffc  ccrtos  declcdionc  ac 
falutc  fua. 

5.  Bcllarm.  Vtilifiimum  eU  ad  humilttatem  confervandam  ui 
nonfctatur  tn  hac  vtta.qtiis  ad  numerum  eleflorum  certo  peritneat. 

Proteft.  Hoc  eft  rcligionem  Dci  exigerc  ad  poljticas 
hominum  rationcs. 

6.  Bcllarm.  Si  fcirentur  qui  fintprAdeHtnait^  reliquiomnti  de^ 
/perantes  de  falute»nthil  omnino  honi  pcragere  curarent. 

Proteft.  Si  haec  objcaiuncula  quicquam  facit  ad  pro- 
potitum,  hunc  fertfum  habct :  li  fidcles  bcnc  agendopof- 
fcntcerti  cvadcre  dc  fua  falutc,  tum  alii  hommes  bcnc 
agerc  nihil  curarent,  quod  cft  ridiculum. 

7.  Pr«rfj^.  Vnicum  noftrum  fundamentum  hujuscau- 
fae  propnumeft  illud  Apoftoli,  Rom. ;.  quos  vocavtt^eos 
juslt fi  cavtt ,  &  gUrtficavtt. 

Bcllarm.  Nem9  fcire poteil  quinam  vocati  &juRificatifint  fc^ 
cundum  propofaum. 

Protefi.  Ncmo  ccrte  unus  potcft  omncs  tales  fcirc,  fcd 
cfficacitcr  vocatos  pofTc  fcitc  fc  vocatos  cife  fecundum 
propofitum  Dci  ncc  ncgare  aufus  cft  Bcllarminus,  & 
Apoftolus  tam  clarc  docct,ac  fi  folis  radio  fcripfiflet,dum 
ad  confolacioncm  fidcUum  hoc  proponit  ^  &  applicat 

poftca 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  BiblioHieek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N    E   B.   V   A  T  V   S.  ^^9 

iftcaaJ  rcmetipfum,  cum  aliis  fidelibus,  excerta&  in- 
ncibiliperfualione  ,  i/.ji.;!.  34  57.  O*  ?9-  ctiam 
r^^paret  cx  v.i8.  omnes  Mligentes  bewn  cile  ctiam  Dtcatti 
uHdum  prcptfitum,  &  2.Tim.i.9.  omncsvocato»  exgratta, 
^reftfit»  ctiamvocari. 

C  A  P  V  T  IV. 

D*  Certttuitne  Perfeverantu  San^o^um» 

•jscftiocft,  anvcre  fidelcs  pofllnt  cfle  certi  dcfuaperfe- 
"^crantiajPontiticii  ncgant,  Nos  aftirmamus. 

^rgumenta  BelUrmm, 
T  H  E  S  I  S  I. 

SEllarm.  Ezech.iS.  CHtn  Averterit  fejutim  MjHnitiafita, 
ijc.  QuUclartui  i 
■\  Proffy?.  Clarius  multo  &  cfficacius  cflct  ad  propofitum, 
aibi  agcreturdc  juftitia  Dei,  per  fiiiem  m  Chriftiim,  & 
ibilla  ridcleialiqu.indo  avertcrc  fefc  abfolutc  afHrmate- 
iur.  Sedquumde  juftitia  fadorum  lcgali  modoagatur, 
.ic  abfolute  nihil  affirmetur  dc  averfionc  ab  illa.nihil  cx 
Ui$  verbisclare  concludi  potcft  adverfui  ccrtitadinein 
•crfcvcrantias. 
t.Bellarm.  LUC  8.13.  Qui  fHfcifirani  vcrlum  tum  g*Hdt», 

»Be4  rcteiMnt. 

Proteft.  In  eo  diftinguuntur  ivcre  hdelibus ,  qui  111 
»rie fitntno  &  bone  rccipinnt  verbum,  vcrf.  if.  priores  illi 
evivcrafiiciebanturverbo  ,fed  radices  non  lubrbant  fidei 
h^^fc  7erae.  vcrf.  13. 

<*■  mi     J.Bellarm.  Ioh.^.2.  Orrneyn  p^lnutem  tn  me  ntn  ,erentem 
^WuaHmtoUit.  Palmei  ejfe  mnfot./i  ^ui  ifliqHando  non^j^xerit  m  vite 
>9»»enmpAlmUesaliunie  inftrunturyfeiex  v,te  vivtnnfcuntur. 

Froten.  Quseftio  inftituitur  dc  fideli  qui  veram  &vj- 
tram  fidemhabct,  atque  adco  de  palmitc  qut  fcrt  fru- 
ftum.  Alienumcft  igltur  &  Sophifticum.  objicere  nobis 
palmitcmquinon  fett  frudum.  II.  Nimis  impudens 
eft  aircrtio  illa  Bcllarm.  pxlmttes  aliunde  ntn  infruntur  ;  cum 
Apoftolus  Rom. 1 1 . 1 7.24-  dlfertii  verbis affirmct,rarnos 
k  l  cx  naturali  cxfeftos  olcaftro  praetcr  naturam  in(eri  in 
|l  ♦  vcram  oleam.  I  I  r.  Qu.od  ad  rcm  ipfam attmct,  Bel- 
§  lirm.ipfefatisfacitfuaeobjcaioni;  ficcmm  lUc,  DcEc- 
m  f  clefia  mtUt.  Ilb.  3.  cap  9.  Dico  malos  ntn  effe  mcmha  viva  crpo^ 
Wbk  rn  Chrtfli .  malQS  nw  ejfe  membra,  mft  fentndHm  iuid  &  a^Hivoce^ 

itcet 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibllo^eek^  Den  Hoog. 

224  E3 


560  BELLARMINVS 
d$cet  T$iYYirYemAt4,ex  Alex.  Alen.  HHiene^  &  Thoma  :  idem  duetit 
rciYtiS  aSoto  ♦  Metchior  Canui  &  a!ti  »  dicunt  fithtlcminui  eps  effe  tn 
fYpoYi,  ftcmthumoYis.filt^  &aiiqf4a  qud  mnfunt  membYa,fideles  dt^ 
cuntUY  talei  a  fidei profef^ione. 

^.Bcllatm.  Mat,24  I-»I3*  RefYtgefcet  ehaYttai  mhltcYum^ 
jtct  autem  perfeveYaveYit  ttfque  ai  fimm^  falvus  eYtt. 

PYiteft.  Ifti  multi  piofcflioncm  charitatis  Chriflianac 
habcntjfed  non  charitatcm  &  fidcm  cleftorum  Dci  cuius 
mcntiolitTit.i.l.  ficut  2pp:iiet  cx  ycxCz^.  ut  feducant  {fi 
fiiripeffet)  etiam  elelios, 

5.  BcUarm.  i.Cor.9.17.  Ne  forteipfereprotus  iffjciar. 
PYoteft.  Apoftolusomnimodocavcbat,nc  praedicationc 

fua  rcdargucrctur  fuavita.  crgo,  Bcllarmijius  non  dicit 
quid,aut  quomodo. 

6.  Bcllar.  Gal.<.4  A  gYMia  excidiftis.evacuati  eftis  a  ChYisio. 
rYoteft.  Hoc  cft,illisqui  juftitiam  quserunt  in  les;e, 

profcflio  Chrifti  non  potcft  prodcfllc  ,  Chriftus  illis  nihil 
proderit,  veYf.z. 

7.  Bcllarm.  I.Tim.I.19.  Quidam  ctYca  fidem  naufYagaYfoni 
&  ^.1.  difcedunt  a  fide.  &  6.1 0.  aberrant  a  fide. 

pYoteft.  Haecomnia  dicunturdc  ii!>  qui  non  habucrunt 
confcientiam  bonam  y  &  proindc  ncc  fidem  vcram  &  vivam. 
Fidcs  autcm  aqua  difccflcrunt  ,  fuit  dodrina  tidci  cui 
cap.4.  I.  opponiliiT  donYtnadarroniofum. 

8.  Bcll  artii.  Hcbr.6.4*  Q^i  iUumtnati  guflaverant  donum 
calefie  »  &paYtictfes  faftieYant  SfiYitusfanfli^  ven  jufltficatt  fue^ 
rantj  &  tamcnpYolapfi  funt. 

PYcteft.i.  Apoftolus  ipfcfatisclare  oftcndlt,  quodilla 
non  fitdefcriptio  vcr^  juftificatorum,  dum  noniIla,fcd 
alisc  dcclarat  cHTc  faluti  adhaYentia  ,  iycfifAsvx  T^arn^lxg ,  vcrf  9. 
intcr  qusc  vcram)fi^w  nominat  vcrf.12.  I  l.  Non  affir- 
mat  Apoftolus  cosdc  quibus  loquitur  cfl^c  prolapfos,  fcd 
contra  pcrfuafus  fuit,  verf  9. 10. 

9.  Bctlarm.  z.Pct.2.2i.22.  Canis  revertitnr  advomitfom, 
&  ftis  lota  adfuum  volutabYum. 

PYitefi.  ycrifidclcsnonfuntcancs,  3c  fues.Haecigitur 
funtintcUigcnda  dc  hominibusnon  regcncratis ,  fcd  dc 
levitcr  lotis,&  purgatispcrprofeflioncm  puram. 

10.  BcUarm.  Angelt  multtin  frincipio  ajufHtia  fYelabebAn^ 
tur^  Sic  etiam  fYiminotiYtfaYentes. 

PYotcft.  Hxc  cxcmpla  nihil  faciunt  ad  rcm  :  quia  ncque 
Angcli,ncque  parcntcs  noftri  primi  fueruntfub  gratia 
novi  Tcft.  in  Chrifto  pcrtidcm  juftificati.  Ncquc  rcvcra 
fuerunt  juftificati :  quianon  praeftitcrant  conditionem 
quamlex  rcquircbat  ad  hoc  ut  juftificarentur  cora  Deo. 

11.  ficlUrmt  Sanl  jufins  cYat,  I.Sam.9.2.  &  tamennon 

folum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog 

224  E  3 


II    ftiHm  pectAvit»  ftd  ttum  reprtbus  &  i*mn(Hm  tredttHr. 

rrettfi.  Non  conftat  Sau  lem  unquam  juftum  faifTc  co- 
pirMrnDco.Ridiculuscft  Bcllarm.  dum  juftitiam  ejus  pro- 
batcxcoquod  eUgans  dicatur  &  «b  humero  furfitm  verfUs  *U 
tiorftofop„it,  r.Sam.9.2.  luftitia  non  confiftit  inftatura 
proccra  &  formofa. 

12-  Bcllarm.  David  emnium  tonfenfu  fuit  juflust  &  tamin 
iuisneggre  pttefi  tum  agratia  iffjuniti*  exciiiffet:  Magniluiinem 
enimfeceatiteftatur  Tnagnituiefoenitentidtjm.  Pfal.6.7. 

Prtten.  Quin  iTiaximum.fucritpeccatumDavidis.ni- 
nil  dubitamus.  Scdtamcnnon  fuit  majusgratiaDei  fu- 
perabundantc.  Cum  autcm  peccati  ejus  mciitum  non 
fuit  impcdimentogratise  Dci.quominusdaretur  ipfi  rcfi- 
pifcetia,  nuUa  ratio cogit  affirmarc cum  k gratia Deipcni- 
tus  cxcidifrc.autctiSprincipioilloprivatu  fui/fe.cx  quo. 
cftcax  humiliatio  &  imploratio  remiflionis  profluxit. 

13.  Bellarm.  SalomiHexeiHtagratia. 
Proteft.  Quemadmodum  illequigrave  dcliquium  ani.. 

mi  patitur.excidtt  d  vita. 

14.  Bcllarm.  PetrusLethaliterpeetavit  ntgtnit  Chrtftitm. 
Pretefl.  Hoc  quidcmnosnon  negamus.  Sed  Bcllarm. 

nonaufuseft  diccre^^quod  tamen  dcbuit  ut  nos  fcrirct) 
Petrum  pland  cxcidilTc  agratia.  Nam  dc  Rom.  Pontif 
c.S.docuit.  Petrumperiiitfe  ttnfelSicnem  fidei ,ninipfam  fiiem-, 
ftegafeChrislumtre.niHterde.  &  cjufdcm  lib.  c.3.  dicit,Pr/r*»i 
AlifHid  amplim  habuife  quam  denum  perfeveranti*  ;  &  (ex  Au^li, 
Chryftfl.&TheefhilanoJninamifi/fe  fiiem  quacreditur  Aijuflitiam» 

15.  Bcllarm.  StmoHMagm,& luias  priiitorfuirumjufli, 
Prtttfi.  ludaseo  modo juftus fuit , quo /«r  Ioh.12.6. 

immundus  Ioh.i3.10.  &  itahelus  loh. 6.70.  potcd  ctre  ju- 
ftus.Simon  Magus  manfit  in  felle  amarimmo,  &  vinculo 
iniquitatis  ,  tum  cum  dicitur  credidiffe  ,  Aa.8.33.  ^e 
iftmfmodi  hdclibusac  juftis  ,  &  omnibus  non  radicatis 
mfide.certocertius  eft.eos  facile  denudaripofTe  fide  Sc 
}uftjtia  lUa  qua  dealbantur.  Scd  notabilis  hic  apparct 
liexuofa  fophiftica  Bellarm.  qui  cum  antea  nulla  figna 
juftiti«adepta5  voluit  agnofccrenequidcm  inApoftolo 
Paulo,Iohanne,  &c.  nifi  communiaSe  fallacia :  jam  ta- 
mcn  ut  ferviat  fccnae.tenuiflimamquamlibet  profcffio- 
nem  arripitludae  proditoris  &  Simonismaei  ad  jufti- 
tiam  eorum  certiflim^  comprobandam. 

16.  Bellarm.  Potent  isquthahet  habitum  fidei  facert  affum 
tnfideUtatts,  Atfttunium  Scnpturas.quifadtaaum  infiaelitatis.per^ 
dttettamhabitum,  nam  tffititur fmplicittr  infidelis^  &  inimicm  Dti» 
trrem  mtrttsaterna.  Et  *x  itnrina  aiverfariirum,  pir  emnt  pectM" 
tHm  tx(Htitmfid€sjuffifimSt<;  effunittHr    (irdt  Spintm  fAnam. 

Prtttft, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuceci  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  l~iaog. 

224  E3 


BELLAItMlNvS 
Pfoteft.  I.  Vltimum  hoc  quod  narratur  dc  doftrina 
noftra,  cft  purum  putum  mcndacium  ,  quod  nunquam 
cffutiviflct  Bcllarminus,  nifi  omni  prsefidio  vciitatis  in 
hac  argutia  deftitutus.  I  !•  Sinc  fumma  vcl  ignoran- 
tia,vcl  impudcntia,  non  potuit  Bellarm.  affirmai  c,  ^«m- 
Itbet  allMm  tnfid^lnatis  excHten  hahttum  fidei,  efficcre  h^mtnemfim^ 
pltctter  infidclem  ,  &  intmtcum  Dei ,  fecundum  ScYiptt^ras.  Rifus 
SaraeGen.18.  fuit  adtus  infidclitatis;  peccatum  Mofis, 
Aharonis  ad  aquam  contcntionis  ,  fuit  adus  infidcli- 
tatis  Num.20.i2.  Zacharias  Luc.i.20.  &ThomasApo- 
ftolus,  loh. 20.25.  utnihil  dicamus  dc  Petro  tripliciquc 
cjus  abncgationc  Chrifti,  fcccrunt  adus  infidclitatis; 
non  tamcn  fccundum  Scripturas  pcrdidcrunt  fidem,  aut 
fadi  funt  fimplicitcr  infidelcs  ,  &  inimiciDci.  Degra- 
viorcadu  infidclitatis  cx  tcntationc valida  patrato,  rc- 
diusmulto,  &  magis  cum  Scripturis  pronunciat  Cy- 
prianus,  f/ij?.  52.  Nec  putemm  mortu^s  e/fe  ,  fed  magii  femtam-* 
mes jacere  eos.quos perfecuttone  funcftafauciatos  videmus. 

17.  Bellarm.  Infantes  omncs  fir  Bapttfmumvcre  juftifican^ 
tur  »  &  tamen  pofiea  mi^lti  eorum  cum  adolevermt  gravifttme  pcc^ 
cant. 

Protefi.  Dc  fingulis  infantibus  baptiza^tis  ccnfcndum 
cft  cx  judicio  charitatis  ,  quod  vere  juftificcntur ,  fed  dc 
omnibus  colleft ivc,non  potcft  hoc  ccrto  affirmari.  Quic- 
quid  fitinoftra  defenfio  cft  dc  fidelibus  adultis. 

18.  Bcllarm.  Hsrcttct  omnes  habuerunt  antea  fidem  quam 
amifcrunt. 

Protefl.  Pucriliscftlufusiftcdumprofidc  juftificantc, 
obtruditur  iinpcritisprofcfsio  dodrinae  fidci^aut  alfcnfus 
qui  cidem  prsebctur. 

19.  Bcilarm.  St  jufti  ncnpojfunt  feccarc ,  quorfum  admoni-^ 
ttones^&cf 

ProteH.  Qiiaerat  Bellarminus  cx  illo  qui  hoc  affirmar, 
&  Ipfum  rogct,  quorfum  admonitiottes^  &c. 

20»  BcHarm.  Si  pr^fens  gratta  &jufitficatio  veraeffenon  po- 
teih  ntfi  quts  certus  fit  de  perfeverAntiastta  ut  vcl  ccrtc  fctat  fe  nun^ 
quam  lapCurum^  vetad  pccnitentiam  rediturum  :  quomodo,&c. 

Proteft.  Hoc  altcrum  eft  figmcntum  Bellarmini,  non 
noiha  lcntcntia.  No^  non  dicimus,  praefentem  gratum 
vcram  cfTc  non  poffc  ,  finc  ccrta  cognitionc,  vcl  pcrfcvc- 
rantiae  ,  vel  ctiam  ipfius  praefcntias  giatiae.  Non  giavat^ 
admittimus  illud  de  fide  juftificantc,&  g^-atia  vcra,quod 
Banncs  in  2.2.  q.6.  a.2.  habet  dc  fide  fupci  :iaturali ;  q»oi 
altquti  Catholicus.ntn  amtttcndofidem,  potefi  ingmrar^:  fe  hahere  tn^ 
fufam  fidem^  tmo  dubttarc^  imo  judtcare  falfo  defeipfo  ,  quodfit  hdrtti^ 
cus.  Sunt  firupklofi  Cathgltcti  <?  ignQrAntcs,  quittajHdicam  defe  ali^ 
qu^nio  &falltintuf,  Argu^ 


Early  European  Books,  Copyright  <D  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


K    \     A    T    V  S. 

Pgumcnta  noftra,  ex  partclongc  maxima.fcicns  piastc- 
rJt,&  ccUt  Bcllarm.  pauculaetiam  illa  quse  tradat, 
tam  }cjuneproponit ,  &  tam  mifcre  folvitjUt  vix  uU 
lam  hic  reliqucrit  materiam  difputandi. 

21.  Protcll.  Ioh.414.  Qu^i  bibentcx  aqua  ,  quam  cgo 
aboci,  nonI:tictma:ternum  ,  fcd  tictincofonb  aqusc 
ientisin  vitam  aeternam. 
B  c  U  a r  m .  Fom  tUt  fucari ,  &  ohflrm  p$tffl. 
,  Protcft.  Hoc  prout  abfolute  dicitur  ,  blafphemium  fo- 
lat  mChrillumipfumquicft  fons  vitae,  vcl  in  Spirztum 
andum  10^.7.39-  Scd  prasterca,  difbimilicudmcm  lU 
am,  quam  Chiiftus  facit  inter  fontcm  g»-atia5,  &  fontcm 
xqu^  corporcas  tollit.  Deum  enim  aqua  porporca  non  ex- 
iccatur.  fed  manet,  &  hauritur ,  fitis  amovetur.  Ncque 
•cveraheri  ullo  modo  potcft  ,  ut  fons  falicns  in  vitam 
cternam,  ullo  tcmporis  momento cxficcetur. 

21.  Prottst.  Rom.8.35.38.  &c.  Quis  nos  fcparabit? 
•crtus  fum. 

Bellarm.  I.  Senfus  totita  iUimftntenUde^l^nuUHmeffeterrom 
^qHipoflit  efjicere  in  homme.  in  quo  ardent  charttas^ut  De$$mfuUm 
ndat,  potfft  tamen  amitti  charttas. 

Proteft.l.  Sophiftfce  reftringuntur  fcparationis  caufse 
terrores.  Cum  enim  verf.^S.  dicitur  :  mihi  perft^afum  eft ^ 


id 


   jrrr,,  ^y** 

jf^K^  mcrtem,  ncqt^czttam,  Vc.  mors  quidcm  ad  terrorespo-. 
Icft  refeiri  ,  fcd  i/iM  ncquaquam.    I  I.  Si  nulli  terrores 
" >ofrunt  efficerc,ut  ille  in  quo  ardct  charitas  Deum  oftcn- 
iat ,  tum  ne  illud  quidem  ciiicerc  pofTunt  ut  charitas 
^mittatur  ,  illa  cnim  amifsionc  gravifsime  oftendirur 
)cus.    III.  Si terroreshoc  nufquam  poffunt efficcrc, 
i  um  ncquc  blanditiae  aut  aliae  tcntationes,  terrorcs  cnim 
n  quibufdam  naturis  asquc  funt  efficacci ,  ac  illcccbrse 
uint  in  aliis. 

23.  Proteft.  i.Ioh.3.9.  Qyj  natuscft  cxDcopcccatum 
lonfacit,  quoniam  fcmcn  illiusin  co  manct;&  nonpo^ 
icft  pcccare,quoniam  cx  Dco  natus  cft. 
t    BcUarm.  Sententta  Apdftolikdc  e^l  :  qtn  natus  eft  exDconon 
X^eccat^necpeccare poteft  letha/tter.dum perfeverat  fiiius  Dct. 

Proteft.  Secundum  hanc  intcrprctationem,rcgencratio 
lonmagis  pugnaret  cum  peccato,quam  fomnus  natura- 
ps.  Pcntificiicnim  ncgant,  quenquam  dormientcm  le- 
jhaliter  peccarc,quia  peccatum  ftatuunt  vcnialccirc,  in- 
ler  aliascaufas  ex  imperfeftione  aftus,  cum  fcrimurin 
^licituni ,  fed  non  cum  plcno  ufu  racionis.  Filincius 

traft. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


364 


BBLLARMINVS 


n.242.  Amplius  multo  efl  ,  quod  indicatu  w 

I.  Ioh,  cap.2.  vcrr.19.  Stfuiffent  exnolis^mMftJfintutiqutn^} 
htfcHfn.  &  ler.  32.40.  Iniam  rtvetentiam  mei  animo  tpforum  ^  m  ^ 
nenteceiantame.  Sed  hujufmodi  tcftimonia  BcUar.  tutif- j 
fimum  vidcbatur  filcntio  prastcrirc. 

C  A  P  V  T  V. 

De  Dtfcrimtni  Legts  &  Etidngeltt. 

Fundamcntaquaedam  jadurus  Bcllarm.  doftrinaB  Pon- 
tificiae  de  juftltiaoperum  quam  aftualcm  appcllat,non  » 

'  minuscalumniorcquaminfidiorediircritprimo  de  le- 
gc,Euangelio  ,  libertatc  Chriftiana,  &  opcrum  neccf- 
iitate,de  quibus  timen,  quia  nullius  controverfias  fta-i  iJc 
tum  rede  formavit,  non  poffumus  nos  alitcr  difputa-i  t\ 
rcquamanimadvcrjQones  noftras  apponendo  iis  qu»iJ. 
abipfoprofcruntur,  &  funtalicujus  momcnti. 

T  H  E  S  I  S  I- 

BEllarm.  Euangelium  iuobut  moiis  acafif$te(l  :Vno  moi$,pr$  x 
ioclrina^  quam  Chriftus  <T  j4poftoIt  fraitcarunt,  &inlibrti  Eu-^  ffc 
angettftarum^alttfqueApoftoUrumfcriptisionttnetur.  Ali^moJiopr^  \ 
gratta  novt  Teflamentt,  quA  &  Ux  fcrtpta  in  corie  &  fpiritus  vtvifi^> 
eans,&lcxfiietdicifolet.  ^amvis  (ut  verum  fatear ) nomen  Euan^ 
gelti  non  vtieatur  tn  Scriptutis  uf^uam  accift,  ntfe  prtore  moio^  id  eft» 
froioHrtna.  . 

Proteft.l.  Illud  imprimis  obfcrvandum,dc  Euangclio,'/ 
quoad  nominis  qualcmcunque  ufum  aut  accommoda- 
rionem,  hic  non  agi,  fed  prout  inordincad  juftificatio- 
ncm,&falutcm,defcribituri  Paulo  Rom.i.  17. 18.  f^a» 
tentta  Det  ad  falutem  cmivis  creienti ,  juftttiam  Dei  revelans  ex 
fide  tn  fiJem.  cujus  limitationis  cum  Bcllarmino  nullam 
habuit  lationcm*  non  mirum  eft  fi  omnia  confundit* 

II.  Inprimo  illomodo,  quo  folo  Euangelium  in  Sci  i- 
pturis  accipi  dicit  BcIIarminus,  non  uno  modopeccat. 
Nam  primo  Scriptura  ubiquenobis  declarat  doarinam 
Euangehi  velper  fubjedum  cjus,  ut  cum  dicitur  JEi#4w^f- 
/tum  Ftlti  Dei^Chrifti.regnt,  falutis,  cr  gratta  ;  vel  per  cfteda  &  - 
fruausejus,quorum  xt(i^c{iu,iMcit\uX  Euangettumfalutis.  . 
vttdy  reconcittationis,  facis,  &glortd.  Bcllarm^nus  autcm  in  fua 
dcfcriptionc  audorum  tantum,& librorum  mcminitin 
quJbus  Euangclium  continetur.  Secundo,inale  rcftrin-  : 
gitur  doftrina  Euangelii  ad  praedicationcm  Chrifti  & 
Apoftoloium,  aclibro*  ngyi  Tcftamcnti,  Eadcm  enim 


1 


1;.  -f 


i 


1 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


J 


E  N  E  R  y  A   i  . 
iijoftiina  quoad  elicntiani  fuitabinitio  praedicata  ,  &  in 
bris  etiam  \  eteris  Tcftamenti  contincrur :  licutApo- 
oliubique  doccnt,  ac  demonftrant.  Pp.ulus  ctiam  Gal. 
8.  difcrtis  verbis  teftatur  Scripturam  vcteris  Tcfta- 
icntijinprimoipfo  Iibro  Gcncreos,  ^  &  vcrf* 

7.  Euangcliuiu  illud  appellat  quac 
Liitannisquadragintis  &  trigintalcgc antiquior.  1 1  l.Ia 
jcundo  fenfujillud  inprimis  notandum ,  Scholafticos 
mnes  (M^giftros  nofir$s  mMgnos  )  uno  fpiritu  ,  a  Bellarm. 
rrorisargui,&  refutari.  Omncscnim  &  linguIiEuange- 
lum  appellant/^^rw  mvam  ,  legem^uangelieMm »  quam  etiam 
rindpaltter  dicunt  tndttam  in  eorde  ^  feeundarf  vero  fertftamin 
lir*.  r/rom.  1.2,  qnsift.ioS.  a.i.  Notandum  fccundo,tam 
tcholafticos,  quam  Bcllarm.  gratiam  novi  Teftamcn- 
uadmodum  abfurde  rcftringcre  ad  dona  Del  nobis  in- 
ksercntia^cum  proprie  &  pafsim  fignificct  gratuitaro  Dci 
nifcricordiam.  i  V.  Non  debent  fepnrari,  fedconjun- 
i  ifta  duo  ,  ad  veram  notioncm  Euangclii  cxplicandam^ 
ra  ut  fit  do[lrinagrattA,  cledionis  ncmpe,vocationis,  jufti- 
icationis .  adoptionis  ,  fandificationis,  &  glorificationis 
^ftrscin  Chrifto  lefu,  prsecipuc  cjua  luoadvcntu  perfc- 
m  illa  omnia  quaead  hujus  gratias  communicationcm 
fequiruntur. 

^•BcIIarm.  Noseontendimm  in  Euangelto  eontinerileges  pre^m 
fie  didas^eommtnatt^nes»  & promtjstones  eum  eondtttone  obedtenti.^. 

Proteft.  I.  In  librisnovi  tcftamentih'r  —  conri-. 
leri,  nuUacaufacft  cur  magnopcrecontc  ,  quiane'- 
nincmhabctiscontrafcnticntcm.  Scd  Thoma>  ipfci.z. 
f.lo6.  4. 1.  &  2.  {fi  fcnfus  cjus  dc  jr^ri^ modo  jarn  difto 
:orrigatur)  bene  ohfci  v^t ^finam^uamjueremiUHdeJJe  vtitrt^ 
^$d  fii  eapotifttmum  eft  ;  p$t:fiimum  antem  V  prineipaie  in  novote^ 
f0mcH($eJfe  grattamf  eateratH  eo  c^nttneti  fccundarto,  vel  ftcut  di^ 
f§fitiva  ad  grattam  »  vel  ficut  ordtnattva  ad  ufum  hujm  gratia^ 
\l.  Lcxproprie  dida  praccipue  confiftitin  opcrc  pras-i 
cribendo>&  obedicntia  exigenda  Qijamvisautem  in  no- 
proTcftamentoquaedam  praefcribantur,  tamcn  nori  tam 
kt  opcraquam  ut  mcdiagratiae  a  Chriftoinftitutapras- 
'cribuntur.  Opcra  alia  (quae  non  funt  inftitura)  in  novo 
Tcftamcnto  cxplicantur,dctcrminantur ac  urgentur,fcd 
aonibiprimo  prasfcribuntur.  III.  Comminationcs  &: 
terrorcs  qwi  in  novo  Tcftamento  occurrunt ,  non  magis 
funtpartes  Euangclii,quam  pars  cft  mcdicinae,  quod  mc-" 
dicus  indicet  mortcm  fecuturSm  ex  medelae  neglcdu. 
I  V.  Promifsioncs  cum  conditionc  obcdientiae  utcaufac 
jurisquod  habcmusad  rem  promifiam,  funtpropriae  le- 
gis ;  fcd  promifsioncs  cum  condicionc  obedicntiae,  ut 

C  c  c  *  ad;un<9:is 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


366  BELLARMINVS 

adjunai,aiitefteai  rci  promilTae^vcl  donationis  ejus,  lo- 
cum  fuum  habcntin  benigniflimae  gratias  regno  ubimc* 
ritis  noflrJs  nuUus  habetur  locus. 

3.  Bcllarm.  lUud  pm9  nnUYejl  inter  Legem  ,  O  EuMgelium^ 
quodinter  doilrinam  tnchoatam^  perfeilam:  conttnetur  enim  Euan* 
geltum  in  lege^ut  arbor  tn  femtne. 

pYoteft.  I.  Haec  non  eft  difFcrcntia  inter  legem  fado- 
f  um,  &  legcm  tidci,  vel  lcgcm  &  promi/fionem  aut  Eu* 
angelium,  fedintcr  libros  vctcris  Tcftam.  qui  tarn  fidem 
pronvilionis,  quam  fada  continent,&  libros  novi  Tefta- 
mcnti,quicade  proponunt  modo  pra^ftantiorc.  I  i.  Do- 
ilrina  illaquaB  in  libris  vetcris  Tcftamenti ,  ad  dodri- 
nam  novi  deiifdem  rebus  traditam  comparata  .  noncft 
imperfeda,nifi  (ut  Aiex.  Alen.p.^.  //.0.  obfervat)  fecundum 
formam  edttionis.  Novum  teilamentum  non  addit  veteri^  quantum  ad 
ftnfum  ;  pef  innovationem  fed  tantum  per  etuctdationem  vel  mani'- 
fefiationem.  Addttioiila  eft  ftcut  explicttt  adimpltcttum  ,  revelatiad 
velatum  »  &  determinati  ad  indeterminatum.  1  I.  Taiis  diffc^ 
rentia  (quamvis  non  codemgradu)  obfcrvari  poteft  in* 
tcr  libros  Mofis»  &  concioncs  Prophctarum  ;interEu- 
angeliftas,  &epiftolas  Pauli.  Hocigitur  quod  Bellarm. 
vult  praecipuum  cflc  difcrimen  interlcgem&  Euange- 
lium.nequcrem  attingit,neque  noftiam  caufam uilo  mo- 
do  laedit. 

4,  Beiiarm.  Alterum  difcrimen  eft,  quodlex pcr  Mofem  data  fit^ 
qui  legiflator  tantum  fuit  \  Euangeltumper  Chrtfttmt^  qut  nonfuit 
folum  legiflator»  fed  etiam  Redemptor.  Proinde  lcx  veniifola  in  docirina 
fola  ;  Euangelium  non  folum  tn  doflrtna  »fedct4m  gratia  juftttiam 
diligendiy&  odio  habendi  intquitatem. 

Proteft.  Hoc  unum  difcrimen  eflenon  ncgamus  :  fcd 
ncque^praecipuum  cft  ,  ficut  apparet  Rom.io.5.6.  Gal. 
3.1 1. 12.  nequc  rede a  Beilarm.  expiicatur,neque  deni^- 

?|ue  adverfus  noftram  caufam  facitquidquam.Hocidem 
atis  cft  monuifl^c  dc  reliquis  difiercntiis  quas  cx  his  dua^ 
busBeiiarm.  deiivat. 

5.  Beilarm.  Adverfarii  in  eo  ponunt  Chriftianamlihrtatem,  ut 
tiutti  iegifubjedi  ftnt  in  confcientia  &  coram  Deo,&i. 

Protefl.  Tam  atroxcftifta  iicentiacalumniandi,ut au-- 
^^orejusintcftimonionuilam  rationcm  habuifle  videa- 
tur  Icgis,&  confcicntiae  fuaecoram  Dco.Nos  cnim  agno- 
fcimuSi  omncs  Chriftianos  fubjcftos  cflc  rcgulae  ac  di- 
rcdioni » impcrio  &  obligationi  UgisiTiOralis  >  &  omnis 
mandatidivini  officium*  aiiquod  nobis  irnponentis ;  fcd 
vcrc  fidcicsliberos  nihiiominus  cfTc  crcdimus  ^juftifi- 
cationc  pcrlegcm  quaerenda,  a  condcmnatioiic  ejus  cx- 

fpcdtanda  abexatonis  cjus  ligorc  actcirorc;  &  haec 

liberus 


..  .,,    ^„       i    i<   V   A   T    V  S. 

ibertas  illa  cft  quam  Pontilicii.  exjuftitia;  fusc  prse- 

Sm"^*^'"'''^^"'''^'^""*  contcmptu.  iccu/anc 


C  A  P  V  T  VI. 

De  Neceffitate  Operum  ad  Salutem. 

nEllarm.  I.  Mverfarii  meoconventmt ,  ut  cfer»bo»anen  fmt 
LJneteffaua  ad  fal»tem,n,fi  necefiitatepr<tfenti.t,  tta  utnonhabeant 
iUAmretattonemaifalutem.  quaft  fmtmertta,  caufA,c»ndit,oHes,&t. 
Wos  contra  itctmus  opera  bona  /tommiju/lo  effe  netejfaria  adfalutem, 
tMmrattone  effictenttii,qutntameffictunt  faiutem. 
i   Pwfff  Nos  non  ncgamus  bona  opera  ullam  relatio- 
:iem  ad  falutem  habcre ,  habent  enim  rclationcm  ad- 
'untticonfequentis,&  elFe<ai  adfalutcm  fut  loquunturJ 
ideptam ,  &  adj undi antecedentis  ,  ac  difponentis  ad  fa- 
••utcm  adipifcendam,atqueetiam  argumenticonfirman- 
f  is  fiduciam  ac  fpem  falutis ;  fed  negamus  ulla  opcra 
loftra  caufam  cflc  pofle  mcritoriam  juftificationis  ac 
.  alutis. 

KArgumenta  Bellarmini, 

Bcllarm.  Si  promipc  vita  aterna  efl  cortiitionata,  tertc  ne^ 
artum  efttmpleretondttitnem,  fi  qtots  falvus  fieri  veltt.  Sed  verum 
»J.  Ergo. 

Froten.  I.  Conclufio  k  nobis  conceditur  fano  fenfu: 
Ted  hoc  nihil  pertmet  ad  neceirariam  cfficientiam  ope- 
um.refpedufalutis.  Aliasenim  funt  ccnditioncs,  pra- 
'  er  caufas  cfficientcs ,  &  alia  eft  ncceffit.is,  praeter  caufa 
-fficientis.  1 1.  Promiffio  vitaeatern:;  in fcfe non  fuf- 
•enditur  ex  operibus,  tanquam  ex  conditione  vitam  effi- 
aientc,  (cd  viduros  notante. 

3.BeIlarm.  Si  juftus  non  efl  liber  abobligatione  divina  iegis, 
trtcntfteamimpleatntnfalvabttur.  Sedverum  fnus.  Ergo. 
\  ProteR.  I.  Confequcntia  nulla  eft.Eadem  enim  rationc 
'oncludere  licet  neminem  falvari  polTe,  qui  vel  mini- 
*num  peccatum  fut  Pontiticii  vocant)  venialcadmittit: 
%lis  namquelegem  non  implet.  II.  luftus  ,  quamvis 
konfitliberab  omniobligatione  divinae  legis,  eft  tamen 
Iber  ab  obligatione  ad  illam  obedientia.n  cui  imputarc- 
^juftitia,  &  vitadcberetur. 

\..  Bellarm.  Heb.  lo.  3 6.  Patientia  dicttur  nece/faria,  ut  re- 
temus  promtfsttnem,  id  efi,  in  relatiene  ad  faJutem.  r^tenna  ver» 
f  •tus  qutidamt  0"  adfn  virmis  a  fide  difttnifum, 

C  C  C    %  Troun. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  o(  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


B  1  L  L  A  A        t  N  V  S 

Iroie/l,  l.  Concedimus  iclationem  opcrum  ad  falu- 
tem  ,  fcd  non  efficicntem  mcritoriam.  I  I.  Paticntia  in 
jUo  loco  nihil  aliudcft  quam  fortitudo  &  conftantia  ti- 
dei  &  liduciae,ficut  cx  contcxtu  liquido  apparct. 

5.  Bcllarm.  I.Tim.2.14.1^.  Perfeverantia  in  dttelH$ne  & 
fanfltficattgn^  fonitm  nedjfartaad  fnlmem  ^fme  qua  mhlttr  falvan 
non  potcll. 

Protefi.  Qnid  hoc  ad  cfficicntiam,  quod  in  via  falutfs  in- 
gredi  tcncamur 

6.  Bellarm.  Phil,2.12.  Salutcm  vcstrAm  opcramint.  Hic  fit 
mentio  ejficientiA. 

Proteft.  Nulla  fit  mcntio  efficicntiae  opcrum,  fcd  ope- 
rantium.  Ha^cautcm  cfficicntia  corum  dirigitur&:  re- 
fertur  ad  falutcm,  ut  mcdium  adminiftrans,  non  utcaufa 
meritoria. 

7.  Bellarm.  t.Cor.7.1o.  TrtfiitiA  operatur  pocnitentiam  tn 
falutem  flabtlem.  Panitentta  igitur  effictt  falutem  ftabttem. 

Profeft.  Confequcntia  nulla  cft  ,  nifi  omnia  illa  quac 
funt  m/*rt/«ffrw,eandemcfficiant  ut  caufac  meritoriae. 

8.  Bellar.  2.^0^.4.17.  Patientia  tribHlationis  operatur  pon^ 
dui^tternAglQtia. 

Proteft.  Opcratur  ut  medium  adminiftrans ,  co  tcn- 
dcns,  fed  non  ut  caufa  mctitoria. 

3.  BcUarm.  Rom.8.13.  Si  fa^la  carnis  mortificetis  ^  vi^ 
vttis. 

Preteff.  Mortihcatio  igitur  cft  conditio  ad  vitam  ,quis 
negat? 

i^.BcUarm.  Rom.3  17.  Exiftimo  enim  ^  quod  non  fint con^ 
dtgndpafiioneshujus  temporis  ndfuturam  gtoriam.  Ifta  coUattoma^ 
niftfte  declarat  ejfe  a/tquam  vim  tn  opere  patteatt  z  ,  adacquireniam 
iUam  gtoriam, 

Proteft.  I.  Ncgatio  ifta  paritati^  manifcftd  dcclarat 
ruUam  taliopcri  vim  caufae  mcritorias  incfre.  1 1.  CoN 
latioilla  nullam  aliam  vim  dcclarat ,  quam  quae  cftin 
omni  via, ad  fuum  fincm. 

I!.  Bcllarm.  Rom  10.10.  Orefit  confefiioadfatutem.  rr- 
iemus  hodoconon  fufllcerefidem  adfalutem  >  qua  veta  &  tntegra  in 
iorde  effe  nonpoteft^ntfi  aicefferit  etiam  externa  confefiio^ 

Proteft.l.  Hoc  ipfum  cft,quod  nos advcrfus Pontifi- 
cios,  tucmur:  fidcm  vcram  ,  &  intcgram  nonpofle  ab 
operibus  fcpararl ;  cujus  contrarium  Bcli-?rm.  magno  co- 
natu  probatum  ivit  de  jufttf.ttb.i .  cap.i^.  I  I.  Cum  ju- 
ftitia  quae  jus  adfcrt  falutis  inhoc  ipfo  locofidcitribua- 
tur,  &  confclfioBcllarmini  ipfofatcntc  neccfiariofidcm 
confcquatur ,  acilia rationcdicatur  ficri  infalutcm,  fe- 
quitur  ncceflario  falutem  in  folidum  cx  fidc  penocrc. 

12.  BcU 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


E   N   E   R   V   A    .     ,  o. 
11.  BelUrm.  ^f^rivi  emm  ,  &  /Udiflis  mthi 

maniuc4re,  Vc.  H*e  reidtta  ratto  tutulenter  o^ettdit ,  tpern  btnn  effe 
«litfuo  meio  caufam  4tter>id  fniutiu 

Prateft.  I.  Non  fatis  efl  ad  meritoriam  efficientiam  ,  li 
opera  Imt  aliquorr.oU  caufa  falutis.  1 1.  Redditio  r.itio- 
nisnonlcmper  caufam  oftendit.  Redditur  ali^ua  ratio, 
ied  non  oftcnditur  caufa  mifcricordiae,  i.Tim  1.13.  mci 
mtfentts  efi  :  nxm  tgnorans  faciebam.  III.  Caufa  falutislu- 
culentcr  indicatur  vcrbis  antccedentibus.  benedtcli,  hAredt^ 
Uriojure  po^iieteyobis  faratum  regnum.  Convenicntia  tantu  m 
&  congruitas  in  fcquenti  rationc  notatur,inter  opera  8c 
pracmia  ridclium.  Congruit  cnim  mifericordix  &  be- 
mgnitate  Chrifti.  ut  bcne  illis  facerct,  quiipfius  nominc 
alns  bcne  feccrunt. 

3  3.  Bellarm.  St  fides  foUfaharet ,  fequeretm  fidem  falvare 
foife,  ettam  ft  cateret  omni  hono  ofere  ,  &  conjunaa  ejfet  omnibm  vi^ 
tiis  &  feeeatis.  Hoc  autem  confequens  eft  manifefte  fjfum.  Zrgo. 

J^roteft.  Non  confetiuens  tantum ,  fed  &  confequentia 
clt  manitcfte  falfa:  quia  fupponcrc  fidem  vivam  conjun- 
aamomnibus  vitiis  &:  peccatis,  cft  fingere  fidcm  fimul 
vivam  &  mortuam.  &  fupponerc  hominem,  cum  omni- 
bus  vitiis  &  pcccatis  falvatum.cft  fingere  hominem  cum 
perditione  falvari.  Didymus  Alcx.  Hieronymiptseceptor 
jam  oiim  refpondit.  Notandum  fcil.  quia  eum  fides  moriuaftt 
frater  cfcrajam  neque  fides  eii ,  nam  neque  homt  mortnushomo  est. 
trt  lac.  cap.2. 

C  A  P  V  T  VII. 

DE  OBSERVATIONE  LEGIS. 


T  H  E  S  I  S  I. 

BEIlarm.  Haretid  doeent  Jegem  divinam  effe  flane  imfofttbiUm 
honuni, eti.xm  jufto.  Catheiici  docent,  legem  Dei  juihs  hominibui 
Ablcltiict/fefefttbiltm.ferauxiiiumgratiA  Det »  &  Jj>iritum  fidei.tr 
tarttatis.tntffa  jnftificattouenobis  infufum. 

Prfl/fi?.  Nos  non  doccmus,  legemcfle  planeimpoflibi- 
lcmhomini,  Adamo  puta,  ante  lapfum,&  poftea  Chri- 
lto,nec  non  ns  qui  m  Chriftopcrfedc  fandtificantur-  fed 
dealnsqui  mchoatam  tantum  fandificationem  habent 
cxordinariaeratiaein  ifta  vita  difpenfatione,  ut  leeem' 
divinam  exade  &  pcrfede  obfervent .  nos  dicimus  hoc 
hcnnon  poflc;  Pontificiiautem  &  ^^n/.»rm«ficri 
pofle  :  hac  enim  funt  rcrba  Bellarm.  cap.  1 1 . 


C  c 


3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Moog. 

224  E  3 


370 


BELLARMINVS 


Wv 


%Argumenta  Bellar/nmi. 

1.  Bcllnrm.  Mat.rr.a9.  I-Ioh.3.4f.  lugum  meum  fuave 
eftt  &  mui  meum  leve.  Mandata  ejm  gravia  nmfunt.  HdcveYha 
indicant  legem  Dei  ejfe  jugum  quoi  facUe  portatur  ,  &mandataejus 
I  farvo  negotto  cuflodsri* 

Proten.  De  legc  Dci  fimplicitcr,  ejufque  totius  obfcr- 
vatione  perfcfta,nihil  omnino  illis  vcrbis  dicitur,aut  ju-t 
dicaturjcd  dcEuangelio,  ideft,fide  &  obedientia  nova. 
Onus  hoc  eft  non  onerans,  fed  allevians,  ficut  ala  in  ave. 
Kequetamen  tzm  fact/e  & parvo  negotio  quam  BeUarminus 
imagmatur,  fufcipitur,&  fuftinetur,  fed  fufccptum  & 
portatum  (quicquid  fit  dccarne  contra  pugnantej  fpiri^ 
tuiadfert  fuavemdeledationem,quatenus  perfidem  vU 
cit  mundum,  &  carnem. 

3.  Bellarm.  Mandatafervantur  ab  cts  qui  dtUqunt  ^  loh.rA. 
23.  Rom.r^.S.  Gal.^.r^. 

Proteft.  Servantur  virtualitcr  perfefte  ,  fcdaftualiter 
lantum  imperfeftc  :  alias  omnes  (Sc  finguli  viri  fideles 
pcrfede  Icgem  adimplerent  :  omncs  cnim  diligunt:  fic 
ulkisverus  fidelis  vcr^  poflet  orarc;  dimtttenobis  debtta 
h('flra. 

Bellarm.  No$  fatemtir  dileBionem  in  hac  vita  imferfeflam  efe; 
xmen  non  pojfe  ejfe  ettam  tam  ferfeclam  ut  fracepto  adtmpiendo  fuffi-' 
mttomnino  negamus. 

Prote/l.  Secundum  Pontificios  minimumquodquefuf-i 
ficit  prasceptis  Dciadimplendls :  fic  Bannesin  2.2.  j. 44. 
a.^.  qutltbct  a£lus  charttatts  quanttmltbet  remtffus  y  fuffcit  adtm^ 
ptendum  omniapracepta.Sed  obfervationem  imDerfedam,ad-i 
implctionem  efle  legis  perfeaae  ,  quis  nili  infanus  affir-^ 
maret? 

4.  Bcllarm.  Scriptura  docent altquos  fhrvajfe  mandata,  de  di-» 
chone  ex  toto  corde  &  de  ncn  coneuptfcendo  ;  ut  D^vtdem  ,  Joftam, 

^fam^Aposlolos^  Zacharinm^  Elt^betham,  &c. 

Protefl.  Obfcrvarunt  mandata  propofito  &  conatu,non 
cmnimodo  effedu  ;  quoad  efi^entiam^non  quoad  complc- 
mcntu;quoad  gualitate  fynceritatis,non  quoad  quantita- 
temvel  intentionis,vel  extenfionis.  Pfalmi  fatis  hoc  te- 
ftatur  ubiq;  dc  Davide,&  de  cseteris  omnibus  in  ipfo.Sic 
oUm  hacdercPelagianisfuit  refponfum.  Aug  ft.  contra 
Pelag.  &  Celeft.  l.l.  C.48.  Dtclum  esi^quantum  mthividetur^ 
fecundum  qkandam  tnter  homines  converfationem  Iwohubtlem ,  atqtie 
laudahtlem.  quamnuUus  homtnumjufle  pojstt  tnaccufationis,^  crt^ 
niinationtsquerelamvocare.  Ouam  proptereainconfpeclu  Dtihjilutjfe 
rtferumur  ,  quia  jn  ca  homtnes  nuU^  diJSimulattone  faUebant  ,fed  ut 

Mpjpare^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


»pp.%tthanth6mtntbui,itaewntnotio{ttlii  Dei,  Auftor  etiam  tra- 
anusdejejun.^^  tent.  Chrifti  qui eft  inter  opera  Cypr 
Fuerantantc  C/m/lmm  vtri  tnftgnei ,  Profhets  ,  Saceriotei ,  fedin 
pectaiticontepti,&  nati,necoriginali ,  nec  ferfonaltcaritere  deltc}». 
&  tnvtnta  efl  in  omntbm  tel ignoraniia.  vel  infmffictcmia,  tn  quibia 
trronet  peetaverttnt.&egtterunt  miferuordia  Dei,  per  quam  eJollt.  & 
rtRttuti ,  gratiai  egerunt  Deo.  &  ad  pUnitudtnem  jufiitia .  mulium 
fibt  deefe  eonfefii  funt,& /perantei  in  Deo.  nuUam  ftbt  foltittatem  at^ 
tribuere  prafumpferunt. 

5.  Bellarm.  Poteii  homofacerepluiquamDem  praeipiat :  <>i« 
tur  multo  magii  potefi  impltrc  prActptum. 

rmf/?.  Tantundemeft,  ac  fi  dixi/Tet  Bellarm.  poffunt 
Pontificiim  unaprasfumtioneplaneinfanire:  ergomulco 
magis  pommtin  altera  delirare.  Neque  tamen  fequitur, 
h  potcft  quis  quoad  materiam  fadi  plus  faccrc  quam 
prascipitur  ;  ergo  poteft  quoad  modum  agendi,&  omni- 
um  circumftantiarum  ratione,  prasceptum  implere. 

6.  Bellarm.  St  prxcepta  effent  imfo^ibilin  ^  nemtnem  e*A>4- 
rent.  * 

Proteft.  I.  Hasc  argutia  non  magis  ptobat  legem  cfTe 
poffibilemfidelibusquam  infidelibus ,  juftisquam  inju- 
ftis.  II.  Obligatio  non  tollitur  pcr  impoflibilitatcm 
ex  noftra  culpa  cmanentem. 

7.  BcIIarm.  5»  lex  Dommi  effet  impopbtlii.fequeretur,Deum 
Mbiffti  etiam  amicii  trtbutum  exigere,  qttod  nemc  foivtre  pofftt ;  auoi 
eilcrudelii&flulittyranni.  *  tJ 

Proteil.  Sequitur  ingentem  eflegratiam  &  mifericor-. 
diam  Dei,  qua  fitquod  fidelesnon  minus  acceptos  habct, 
quam  fi  perfedelegem  obfcrvaflent,  quam  tamen  no.T 
pommt  obfervare.  Haec  eft  colleftio  Apoftolica.  quae 
olafphemiae  Bellarm.  c  regioneadverfitur. 

8-  Bellarm.  Si  lex  impUrt  non  puteft.tum  juRificatiolegii  nunm 
quam  tmpletur  in  nobn,  contra  Rom  .8.4.  Nec fit  unquam  volunt.ts 
Dci  in  terra,  ftcut  tn  teelo,  contra  orat.  Dom.  Net  unquam  verc  obo 
dimui  Chrtfiot  f»»rr4 Heb. 5.9. 

Proteft.  Haecomnia  laborant  illomorbo  qui  vocari  fo- 
let,ntnfequitur.  luftificatio,  veljuslegis  in  nobis codeni 
inodo  impletur,  quo  peccatum  damnatum  aboletur  :  Ca- 
jet.autem  inKom.8.  beneobrctvnt,  peccatum  damnari^qua- 
ttnuijudicialiter  addicitur  damno  ,  vel  txtinaioni :  fed  extincfio  non 
]terficitur  tn  hatvita.  Voluntas  Dei  d  tidelibus  fit  in  terci> 
rficut  ab  Angelisincaslis,  non  quoad  gradum  vel  quanti- 
Itatem  nifi  voto  &  conatu  (nec  Bellarminus  unquam  in 
lconfcientia  fua  fe  acfuos  pares  Angelis  judicaviti  fed 
Iquoad  qualitatem  fynceritatis.  Obedicntia  omnib  verx 
^noncftperfedla. 

C  c  c   4  9.  Bciu.. 


Early  European  Bocsks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^r^Z  BELLARMINVS 

9.  Bellarm.  Omnes  vere  juslificAti  SptYttum  fAndHmbAbent^ 
At  Sftrituifanclm  frHclm  fu^s  frofert.  Qus  veu  hos  fm^lus  hMbet^ 
nen  Mccufntur  a  lege ,  quifpe  qut  eam  non  prdvartcatur  .  fed  imflett 
Gal.^.23.  Ergo  »  ic  fYirriQ  A  {  Ht-.  trniim  ,  qut  cfl  junificatus  legcm 
0mnino  imflet. 

Protefi.  Primum  dc  uuinuiui  hujus  fophifmatis  fpc- 
cicm  omnem  quam  habct  mucuatur  a  dcpravatione  lU 
lorum  vcrborum  Apoftoli  Gal.5.23.  (adver/m  hHjufmodi 
non  f/?/fAr)  quafi  lcx  nihil  haberct  in  quo  accufet  jultilica- 
tos^cumtamen  clarum  fit  Apofrolum  nihil  aliud  velle, 
quarntalcs  exemtos  cfTc  ,  &:  iibcratos  a  condemnationc 
Jfgis,non  quia  lcgem  omnino  implent,  fedquia  in  Chri-- 
llo  redemti  adopcionem  acccperunt.  Gal  4  5. 

10.  BcIIarm.  I.loh.3.9.  ^i  ex  Deo  nattfunt^  nonpec^ 
iant^nec  pojfunt  feceare.       •  * 

Proteff.  Ad  iftam  Pelagianam  objcdionem  refpondct 
iprcmct  Bcllar.de  ami/T.  gratiae,  lib.i .  cap.6.i.  ex  Augu^ 
Jiino.  julios  ut  filios  Dei  nonfeccare,fedut  filtos  hujusfecuJi,  rattone 
$nfirmitatisno7tdum  omninofuhUta.aliquandoiabi.  2.  ((S"  reftius) 
exBernardi:  filio^  Dei  mn  feuare ,  itaut  infeccato  fcYmaneant. 

KArgumenta  noflra. 

11.  ProteJl.  Aft.i^.io.  Lcx  Mo/is  dfcitur  jugumim- 
portabilc. 

Bellarm.  I .  Non  loquttur  tbi  PetYUs  mfi  de  legecaremontaU. 

Proteit.  Sic  ita;  valet  tamen  ratio,  k  ininoie  ad  majus* 
Lex  cnim  moralis  eft  gravior  caeremoniali. 

Bcllarm.  2.  Lex  caremcnialis  non  debet  cornpaYart  cummoYali 
fYdcife  ^fed  lex  caremonialts  adjunHa  moralt ,  conferri  debet  cum  tpfa 
moraH,  remota  cdYemoniali.  Non  enim  lex  cdYemonialis  dicttur  jugum 
imfoYtahile,  quiafola  iffa  fit  imfortabtlts »  fed  quoniam  adjunflaiege 
niorali^  OHgexvebememer  onrts.&fit  jugum  fere  tmportaktle  homini 
Jam  oneratolege  moralt. 

Protefi.l.  Primum  deliquium  hujus  refponfi  eft,quod 
pcrimatilludcui  fuftulciendo  adhibccur.  Dixerac  Bellar. 
Non  loqui  Pecrum  nifi  de  legc  cosremoniali.  Hoc  uc  dc- 
fendat.dicic  Pecrum  loqui  dc  lcge  caercmoniali,  non  pra:- 
cife ,  fed  conjundim  ,  vcl  copulace ,  una  cum  moralf. 
1 1.  Secundum  cft  ,  quod  non  audeac  negarc  ,  moralcm 
lcgem  graviorcm  eflc  caBrcmoniali,  &  proindc,  concedat 
partem  graviffimam  oncris  iezalis  imponi  etiam  Chri- 
Itianis.  III.  Qiiod  evcrcacplane  primariam  Bellarm. 
dctQnlionem  :  legem  Dei  moralem  faeile  &  parvo  negotto  cufiodtrt 
caf.ii.  Si  cnim  lexcaeremonialis  non  fic gravior  mora- 
moralis  fit  facilis  ;  tum  cagremonialis  adjunfta  mo- 
ralmon  potcft  cOcjugum  guviflimum  &  importabilc. 

Con- 


Contradidioctiamapertacft  intcr  illa  duo  :  Uxmoralhf^^ 
iile  pcrtatmr,  hcpno  omratur  onere  iegii  moralts. 

12.  Protefi.  Gal.  ^.io.   Apoftolus  texlt  luijufmodi ai- 
gumcntum  :  Scriptum  cft  :  lualcdidus  omnis  qui  non 
pcrmanfcrit  in  omnibus  quae  fcripta  funt  in  libro  lcgis. 
Ergoqui  cxoperibus  legis  juftihcationem  qu3erunt,runt 
nialedidi.  Hujus  autem  confcqucntiae  nulU  aliapoteft 
cflcratio,  quam  quodncmo  pollit  pcrmancicin  omnx- 
bus  quse  fcnpta  funtin  libro  legis. 
I    Bell.  I .  Ar^umtntum  Aposiolimm  efl  hoc.  MaleitElm  eff  omnis 
.  ^Hi  non  fvrvat  totam  legem.  At  nemo  fottfl  futs  vtrtbt4S  ,  fine  fidt:  cr 
.jr4//4  totam  Ugemfervare.Igttur  maledtclt  fnnt  omnes  qHi  fuU  virtbus 
yinefiUe  t""  gratta  totam  legem  fervare.tr  eo  molo  jt^fitficari  qu/trttnt. 
^     Protcft.  l.  Haec  cft  novagfofTa  quae  temporc  Thomas 
LAquinatisfuitignota.  Sic  cnim  in  hunc  locum  cx  gloffa 
rillc.  NuUhs  poteH  legem  fervare  hoc  modo  quo  lex  pracipit  Dcut.28. 
mmplcre  totam  legem  efi  tmpofitbtle.  Ad.  I  5 .  Moyfei  multa  prAceptt^ 
Pl^4  nuUustmplerepotutt  ad  domandamluds,ort4mjfuferbtam^  dtcem- 
Uum  :  non  deefi  qui  impleat .  fei  deeft^qut  jubeat.     I  I.  Inju  rius 
cft  Bellarminus  non  tantum  in  Apoftolum  fed  etiam  iii 
.Spiritum  ipfum  fandum,dum  argumentationcm  tribuit 
^"pfi  Galatas  corrigcnti,  quae  nihil  ad  ipfos  pcrtincbar* 
^>[on  enim  cft  crcdibile  ,  talcs  Chriftianos  quales  Galat^ 
ab  Apoftolo  pra:dicantur,  quaefiville  juftihcationcm  Sc 
ifalutcm  linc  fide  &  gratia.    I  1 1.  Secundum  intcrpre- 
tationem  Bellarm.  cap.6.  Apoftolus  hocin  locoagit  dc 
lcgeca2remoniaIi,quae  eft  fublatn  pIanc,non  cumhdcac 
gratia  obfcrvanda. 

Bcllarm.  2.  Paulus  tnepislolaadR%m.  &  ad  Galatas  duoser^ 
\fores  ludaf^^mtium  refellit.  Primus  erat^  fervandam  effe  tegemcnre^ 
}  montarum.  Alter  erat  idcofervanlam  eJfe^quoniam^bfervatioiUane^ 
^  ^eeffirtoejfet  prsparatio  adfidem  & gratiam  Chrtftt  ^  &  tico  poff  ntac 
\deberem  omnes  fervare  legcm^  &  jusitficari^  ut  dtgnieffent  Euangelto^ 
&  promifiis  ChrtHi.   Contra  poftertoremerroYem  ^  Apoftoiui  dtett»ex 
$pertbm  legisy  finefide»  nuUampoJfe  efejufHtiam,  &c.  loquens  de  omni 
lege^non  tantum  cAremonialitfedetiam  moraii, 

Proteft.  I.  Pcrquam  futiliter  duoscrrorcs  fingit  BcIIar. 
iibifententiaeft  una:  Icgcmfcil.  cffe  fcrvandam  ad  jufti-. 
ficationem.  I  I.  Magis  tamcn  coadum  &  monftrofum 
cft,  quod  fingat,  obfcrvationcm  &  juftificationcmUgis 
habitam  fui/Ie  pro  neccflaria  prasparationc  ad  Euange- 
lium,fidem,&  gratiam.Ncmo  unquam  fuit  adco  infanus, 
ut  juftificationcm  ,  legis  praeparationem  faccretad  Eu« 
»ngeliijuftificationem,  id  cft,omnimodaminnoccntiam* 
ad  remiiTioncm  pcccatorum.  l  II.  In  Galatis  hoc  mi- 
nime  omnium  locum  potuit  habcre  ;  quippe  qui  non 

C  c  c   5  prae* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Oen  Hoag. 

224  E  3 


374  BELLARMINVS 

piaepar.itioncin  quaerebant  ad  Euangelium,cujiis  dru  anV! 
tea  fuerant  Darticipes  fadi,  fed  cjuj>  potius  complemcn 
tum,utPapiUiE. 

13.  Prote}}.  Rom.7.T8.  Velle  adjncer  mih i  ,  perficcr 
autem  non  invenio. 

Bellarm.  LoqHitur  ApoHclH^  de  aclu  ancupifcendi  »fine  con 
ftr)fu,qu$d  non  eftpeccAtum. 

rroteft.  Manifeftum  eftcx  vcrf.22.  &  23.  loqui  Apo 
ftolum  de  lege  X)ei,quam  voluit  perficerc,fcd  non  potuit 
quia  captivusaliquo  modo  fuit  contrariae  legi  pccati. 

l^.rroteli.  Iac.3.2.  loh.i.i.  Nemo  eft  line  peccato 

Bellarm.  PeccatAvenialia^  ftne  qutbusncn  vivtmus  ^nonjun 
peccata  ftmplictter^  fedimperfeEle,  <lp  fecundum  qutd»  mque  ccntrate 
gem.fedpr^terlegem.  Hdc  eft  folida  rcfponfto.  Qtjt  concedunt  peccatur 
ventale  effe  proprte  contrategem»  ut  Vega  /.II.  in  Concit.  c.20.  HOi 
tamfactlefe  expedtunt* 

Proteil.  Non  Vega  folus,  fed  Durandus,  Cajct.  Major 
una  cumAzorio  jpfo,lib.4.c.8-fuerunt  in  hac  fentcntia 
&  omnesinteiligentcs,  nifi  animos  obftinavcrint  advcr 
fus  veritatem ,  facilc  concedcnt,  facere  illudquodle) 
dicitjWo»/{ifif5^cflbdircde  contra  legcm. 

C  A  P  V  T  VIII. 

De  opernm  b$norum  imperfeClione. 

Quaeftionem  iftam  ficproponit  Bellarm.  quafi  opcra  bc 
na  ^'fccundum  noftram  lententiam^  cx  natura  fuacf- 
fcmpeccata  mortalta  ,  quod  cft  falfiflimum  ;  fed  ipfemc 
in  conclufione  primi  argumenti,  fatis  offendit  nor 
igaotum  fibi  fuiflTc  quid  hac  in  rc  doce.nuus  :  oper; 
fcil.  bona juftorum  ,  dum  adTiucfunt  in  ftatuiniper- 
fed:ionis,efl'c  impcrfed:a,&  infefc  peccato  maculata.  H0( 
illud  cft  quod  in  ifta  caufa  nos  affirmamus ,  &  BcIIai 
ncgat, 

xArgumcnta  Eellarmini. 

BEIIarm.  Iob.l.22.  &  2.3,20.  Pattentia  lob  mn  futt  uU. 
peccato  macutata. 

Proteii.  l.  Teftimoniumquodibiperhibctur  Iobo,in- 
oicat,cum  necdamcxinfirmitatepcccafl^e  eo  modo  quc 
paulo  poft  ,  cum4^m>fis  os  fuum  maledixtt  dtei  fu:  fcd  non 
lignificat  paticntiam  ejus  nuUa  omnino  imperfedione  r 
laboraflc. 

Bellarm,  SilQt(9((aft,  DcHS  ^iff  iH^u^mod^a  Smn-^j^^r 
vmsfu^Jfet^  jpr.fcft.  I 


E  N  B  R  V  A  1  V  S.  ;7> 
Proteft.  Affumitautcm  iofsiScriptiuz:  fosleaapetiens  lob 
i  is  /wwm,  maledtxtt  dietfuo»  id  elt,  peccavit.  An  igitur  admit- 
1  renda  blafphemia  illa  Bellarmini  ?  nequaquam. Non  enim 
iquseftio  fuit  inter  Deum  &  Satanam  ,  an  lob  efTet  abfo- 
|mt^  perfedus  ,  &  abomnidelido  immun(is,  fed  annoii 
repiuseiret,  ita  ut  nullam  ob  caufam  malcdidurus 
Deo. 

1  Bellarm.  David  Pfal.7.9-  &  6.1.  &  iS.ir.  &  26.  r. 
&  119.12^.  HonfolumcfeYA  fuM  jufttttd  nomme oYnaniatenfem 
tsfed  ettam  anfidebat  ea  tn  judtcto  Det  pejji  conftflete. 
)rtoteft.  Contarcnus  Cardmalis  jurc  merito dicit  hanc 
)jeftionem  cfTe  hominis  litnpUcis^ad poHcatefptcientis.  Sic 
(cnim  jn  trad.deluftiii.  dc  verbis  illi^  quae  adducuntuf 
(«xPf.18.  (&cadcmopcra  dc  limilibuscundis)  fcfpon- 
idct;  Ecce  quam  claYC  {tnqHtunt hi  qui  ad  paucatefjficiunt)quoi 
\David  innitttut  fuajuRttiat&  innocenit.ifuA.  Cette  fi  David  eatn^ 
[iellextjftt .quA  hi  tnteUtguntt  ttaquod  pYcpteteaputajfet  fejufttficatum 
fam  Deo  ,  non  tantum  hac  qua  dictt  ejfent  dtclaartoganter  &  fum 
)tbe,  acpYopteYea  magis  rcpYehendendat  qt^amoYatto  PhaYifsitn  Eu^ 
leltoquilongcminoYade  fe  dicit^fedeffentmeYamendacta&c.  Idm 
\co  omnta  qua  dtcuntUY  in  eo  Pfalmo^  ad  hofteLejus  funt  dtttgendd, 
^feftsadejus  bene  m£titat& ad  omnia  ejusopcta  cYgatpfos^non  autcm 
^adfuam  juRitiam  tnhatentem  tpft  coYam  Dco  ,  &  tn  conjpeflu  ochIo^ 
fum  ejus.  HacfententiaplanaeflAn  qua  nuHus  haYCYe  potefl. 

3.  Bellarm.  Mat.6.22.  Luc.11.14.  Oculus  ftmplex  ^  efl 
intenttOYeiia^coYpus  lucidum  »  efl  opus  bonum.  Tale autemopuspYo^ 
nunctat  DominuseJfelmtdHmtctum  ^  nec  uUam  habeYepaYtemtene^ 
bYaYum. 

PYotefi.l.  Ergo  quid  ?  Tale  aliquod  opus  poteft  efTe 
totum  lucidum  ,  quamvis  nulluni  opus  viatori^  exiftat 
cxpersomnium  tenebrarum.  II.  Oculus  limplex  noa 
cft  intentio  rcda  ,  fed  mcntis  lumcn  purum.  Neque  cft 
corpus  lucidumopus  bonum  ,  fed  ("ut  Cajet.  obfervat) 
iongeYtes  opeYationum  luce  dignaYum.  III.  Dicitur  hoc  corpus 
nullam  habere  partem  tencbrarum  ,  quia  in  omniopere 
lucem  praecuntcm  fequitur  :  potcft  tamen  aliquid  tene-» 
brarum,immifccrcfcfe  huicluci.  Luna cft  tota lucidaia 
plcnilunio,  in  quatamen  non  nihilopaci  obfervatur. 

4.  Bellarm.  l.Cor.j.l^.  QuAdamfuntopeta,  ut  aurum^aY^ 
gentum,  laptdes  pYettofi.quA  nthil  omHnohabent  vtttt, 

' ,  pYoteil.  I.  Haecobjedio  eft  plane  aliena ,  tcfte  ipfomet 
Bellarm.dcPwr^^r.lib.l.c  5.  NomtneauYt.aYgentt,  & laptdum 
pYetiofoYum  tnteUtgituY  doclYina  utilis^  &  falutaYtsalioYumpYddtcata^ 
rum,qutecs  docent^qui jamfidem  YecepcYunt.  l  1.  Aurum  ipfum 
non  femper  cft  planc  obryzum. 

5.  Bell.  lacob.3.2.  In  mnltii  ojfeniimmomnes  inon  dixitstn 
mmbmoffindtmHiomm^  Ccc  6  P^^<>^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Moog. 

224  E  3 


37^  BELLARMINVS 

Frtten.  In  nuiltisnotabilitcr,  non  inoninibus. 

6.  Bcllarm.  Scrtpma  htrtamr  hminem  adnon  pectmdHm^ 
pttefl  tgttur  ntn  peccare. 

Frtteft.  Eadem  Scripturaquae  hortatur  &  pr^cmit  ne 
peccemus  ,  affirmat  neminem  eflequi  nonpeccat.  Ec- 
cler.7.21.  Hortatur  tamen  ut  contranitendo ,  quam  mi- 
nnne  pcccemus,  BcUarminus  ipfe  c.14.  &  20.  fatctur 
linepeccatis  venialibusneminem  vivere  poire.  Scriptura 
tamen  hortatur  nc  ulla  omnino  peccatn  pecccmus. 

7 .  Bellarm.  Opera  bma  jHftorHm  plactnt  Det.ertcfHntpurA  ak 
•mni  vitio.  "  ^  ' 

Prote/i,  placent.non  fuadignitate,  fed  in  Chrifto. 
Bcllarm.  Peuata  nonpLicent  De$  m  Chrtfio. 
Prctejh.  Sane  quidem  certe.fed  peccati  macula  m  Chri- 
Ito  deleta.bonum  fubflratum  placet. 

8.  Bellarm.  Opera  jHslorHm  b»na  opera  abfo/uie  ncminantur. 
Prcteft.  Quia  fcil.  bona  funt  quoad  enentiam  ,  quamvis 

in  gradu>  &adjunais  quibufdam  deficiant,  &  co  refpc- 
ctu  imt  malo  contaminata. 

9-  Bellarm.  Conatpifcemta  ntnpoteft  contaminare  eperajHf^t^ 
rt*m  bcna»  qmanon  eftpeccatHyn. 

Pwf/if.  Apollolus  Rom.7.  contrarium  dacrtis  verbi* 
tcltatur. 

10.  Bellarm.  DefeflHS  caritatis ,  qncd  fcil.  ncn  factamus  opern 
ncftra  tanto  fervoredtlecltoms^  qnanto  faciemits  inpatria,  ntn  eft  cuU 
fa:  &prtinde  non  poteft  cpHsbonHmcontaminare. 

Proteit.  Sed  dcfedus  illius  fervoris  queni  in  hac  vita 
dcbemus  ^  pofTumus  habere,cft  culpa. 

11.  Bellarm,  Vemale  peccatum  ntn  contaminat  tpus  btnHm. 
tmm  quia  non  femper  admifcetur,  tum  etiam  quta  nen  eB  prepnc  ccn- 
tra  legem.  '  ^ 

Prcten.  Peccatum  non  contaminans  eft  vitium  non 
vitians,  &  traafgreirio  legis,  non  contra  lcgcm  eft  trans- 
greflio  non  tranfgrediens. 

12.  Bellarm.  Opusfideiquc  jHftificamur.neneft peccatHm. 
Pretefl.  Opus  fidei  cft  imperfceiionis  pcccato  macula- 

tum  ;  ficut  manus  aut  osaegriquo  recipitur  medicamcn- 
tum  fananspoteft  efleaegrum. 

13.  Bellarm.  Apcftclus  nihilftbi ctnfcius  fuit.  Imoexpeaabat 
freeperibusccrcnam  jufttiia.  « 

Prc/fi?.  Neutrum  in  Scriptura  confirmatur,  vel  fcil. 
Paulum  nullmsculpabilisdcfedusfuiireconfcium,  vcl 
cx  operum  fuorum  perfeaionc  coronam  exfpedafre. 

14.  Bellarm,  Deustperaturinnobis.cHmbtnaepera  faeimus. 
PrtteH^  Scd  ita  ut  qos  ctiam  caufae  17mus  libere  ope^ 

rantcs. 

fiellarnu 


Early  European  Books,  Copyright®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


n 


1 


ENERVATV5. 
J^.  Bellarm.  Oftra  Unanonfunt  peccAU  mortMlta. 
Protejt.  Poiruiu  tamcn  pcccati  aliquid  habcrc  adjun-. 
:lum,  quod  cft  lua  naciiia  moitalc. 

l6.Bcllarm.  Ofer.tiona  ex  gentre  » five  ex  ohjeflt ,  fei  mnlA 
tx  (trcHmJtanttai  n$nfum  bonAfimpitdter.fed  mAU.  ^oniam  bi^ 
num  n$n  extfltt  nifi  ex  tntegm  caufa.malum  V€r$  ex  qt^litet  -yttt^. 

Pr$teil.  I.  Opciatidclium  bon.!,  non tantum  func  bona 
cx  objcdo,  fcd  ctiam  quoad  omncs  caufas,  cfficicntcm, 
matcriam,formam,  &  finem.  i  i.  Rcs  vari«  funtqu-^ 
non  dicuntur  abfolute  mala^^cx  quolibct  vitio  :  Alias  ni- 
hil  bonum  diccrctur  cum  cxccptionc. 

KArgumenta  noff^a. 


au.^c:  iCiiiuuoncpec- 


17-  Pr$tefl.  Tota  vita  fidclium  i. 
Itoruni.Pf.^i  .Rom.4. 
I     BcUarm.  L^quitur  DaviJl  deiniti$ju^ftficaticnispfivideprima 
jjmfiificatione.frrquam  remittunthrfeccata.&tnfunitturcarttas. 

Protefi.  Loquitur  dc  tota  remiilione  qux  rcquirirur  ad 
bcatitatcm  ;  cujus  magnam  partcm  in  co  fitam  cfTc  uta 
quotidunis  &  occultis  pcccatis  abfolvamur  idcmDavid 
tcfta!::?)  ,PfRl.i9.i  3.14. 

^8.  Pntefi.  Pfal.  143.2.  Nc  intrcs  in  judicium  cum 
fcrvo  tuo,  quia  non  juftificabitur  in  confpcdutuo  ullus 
vivcns. 

Bcllar m.  Triplex  hujus  loci  exfUcatio a  Patribus  indtcalur.  Pri^ 
\  maeft.  ncmo  jufltflcabttur  exitsqtiAhabet  ex  fefe.  Secunda  efi  :  nemo 
tn  hac  vita  f%teft  effe  finefeccatis  Uvibus  »  Cr  quotvhants ,  iX  efl,  ve- 
^ialtbfis.  Ttrttaefi.mn  foffehomimm  juRtficari  ^  fi  comfantur  ad 
'^ium. 

Protift.  Hoc  non  cft  rcfponderc  ,  fcd  aliorum  difta 
pcrvcrfc  narrarc.  Haec  omniavere  dicuntur ,  nifi  quod 
pcccataquotidiana  in  fccunda  fcntcntia  nimiscxtcnucn- 
'  tur ,  fcd  non  funtplcnx  intcrprctationcs.  Amplius  ali- 
quid  indicant  inipfo  tcxtu  :  Neintresin  judicimn  cum  fcrvo 
^  tuo.  Norma  judicii  divini,  id       Icx  Dci  indicaturillius 
■  circperfcdionis,  ut  qui  intcr  vivcntesfccundum illam 
diftrirte  judicantur  non  pofllnt  juftificarl.  Indicatur 
haeccadcm  cxplicatio  i  Patribus  quos  BcIIarm.  laudan 
Aug.  in  locum.  Quantumltbet  reflus  mihi  vtdeor  ^  froducistu.de 
thefauro  tuo  regulam;  coaftas  me  ad  eam  ,  &  fravus  tnvenior.  idcm 
defeccat.  mer.  (r  remA.Z.  c.IO.  QuAntum  ad  tntegerrimamregu^ 
tamyeritatisejus  ferttmtnon  jufiificabitur.Simi  juftumdtxirocon^ 
,  trajudtctum  ejus ,  ubi  perfefta  illa  juflttid  repolame  convincitin^ 
I  juflum,pYofcclo  imfie  Uquetures  meum. 

19.  rrofijl.  £aclcf.7.2l,  Non  cft  quifquam  juftusin 

C  c  c  r  tcrra^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


^73  .B    B    L  LARMINVS 

tcria,  qui  faciat  bonum  &  non  peccet. 

Bellarm.  Non  figusficat  Sapiens  •  hmmem  jHslnm  ffcc^re  dnm 
hmum  facit»  fed  aisquando  peccare. 

JPr^teft.  Nonpeccatquidem  juflus  dum  bonum  facjt^ 
co  ipfoquod  faciat  bonum:  fed  illudipfum  quod  facit  ut 
aliquando  notabiliter  peccet,  facit  ctiam  ut  non  poflit  bo*^ 
num  facere  tam  perfede  quam  vult  ac  debet,Gal. 5. 17. 

20.  Proteft.  C^jotidie  petitioilla  locum  habct  in  omni- 
bus  piis:  dimitte  nobis  debita  noftia. 

Bellarm.  Hocdtcimm  fro  venialibus  feccatis  ^qnd  boniscptn-» 
bf4s  admifcintur. 

Proten.  Hoc  idem  eft  quod  nos  diciiiius*  fi  removcatur 
voxillaplena mortalispraefumtionis,  vemaiibus. 

C  A  P  V  T  I 


De  Operum  lufiijicauone 
T  H  E  S  I  s  I. 

BElIarm.  Operibus  juftis  hmoverl  jufltficatur  fjuflificatidne 
fecunda^  quafacitex  juiiisjuHtores. 

Proteft.  Qtiofenfuhoc  affirmet  Bellarm.  rclinquit  no- 
bis  diyinandum,vel  in  aliis  locis  quaerendum.Et  lane  in-. 
tcrfuit  cjus,  ut  lcdorcs  ad  fenfum  hujus  defenfionis  non 
nimi!> clfcnt  attenti.Explicationem autem  habemus  lib.2» 
C»l^.&  16  Exopertbusjuflificart  homtnem^non  formaltteryfedme^m 
ritorie  :  quia jusius  ptr  opera  jufia  ijuftttid  habttualii  augmentum 
promereiur.  Involvuntur  igitur  m  ifta  caufa  duo:  I.  lu- 
ftitiahabitualinosproprid juftilicaricoram  Deo.  I  I.O- 
pera  noftrapolFe  augmcntum  hujus  juftitiac  promcreii, 
fcd  neutrum  horum  unquam  probabit. 

2.  Bellarm.  Probaturex  I^cob.2. z i. Z2. dcc  Abfahamfa-' 
ier  nofter  nonne  ex  opertbus  jufitficatus  eftf  &c. 

Proteft.  Nihil  apparet  hic  de  aliqua  differcntia  ,  intcr 
primam ,  &  fecundam  juftiticationem  ,  nihil  demerito 
juftitiae  habitualis,  ncqucalius  elt  fcopijs  Apoftoli,  quam 
oftcnderc^^ut  Cajctanus  ohfctv qu$d  non  fide  ftenlt^fei 
facunda  jufttficemur. 

Bellarm.  I.  Scopuslacobifuttdemonftrare,  fidemveram^atque 
Caiholicam  ad  falutem  fine  opertbus  non  fufficere»(^  fidelern  qui  bene 
cpetatur  tn  juflttia  cfefcerc^  qui  male  operaturpjuilitiam  amittere^  & 
fidem  tu  eo  mortuam  ettofamque  manere. 

Proteft.  Facilecft  quidlibet  imaginari ;  fcd  in  tcxtu  ni- 
hildiciturdeaugmcnto  juftitias  ,  nihil  de  malcopcran- 
clo,nihildcamillionc  juftiii»,nihil  de  infufficicntiafidei 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiofheek,  Den  Maag. 

224  E  3 


Vcrae  Scopuspropoi 

gtiis  habere  fe.optra  vcro  non  habeat»  num  potefi  fide^  tUa  enm  (ervaYtf 
repetitur  utconclufio  v.i?.  ita  quoque  fidesjiopera  nonha- 
bcatmortHa  efl  /^er /<r.  proponitur  dcnuo  ut  quaeftio  ,  VMO. 
W$  vero  nojfet  bomo  vane,  fidem  quA  eft  abfque  opertbus  mortuam  efftf 
&  repetitur  tanquam  conclufio  verr.24.  videtn  igttur  ex 
opcntus  juftificari  homintm  non  ex  fidetantum  :  id  eft,  cx  tide 
opeiibu^  faecunda  ,  &  non  cx  tide  quas  cft  abfque  operi- 
bus. 

Bellarni.  2.  lacohus  loquHur  devtrafide :  q^n.x  Vcrt  f^o^vi^jcyn 
jnHificariex  fide^  &  fidtm  cooperari  operibus. 

Protcft.  LoquKur  quidem  de  vera  fidc ,  dumeampcr 
frudtus  fuos  defcribit  :  fcd  fidcm  illam  quam  infufficien- 
tcmcnedocet ,  veram  &  juftificantcm  eHencgat,dum 
cam  V.  14.  inutilem.non  falvtficnm^  V.  17.  &C'  mortuam»  &  v.  19. 
dxmoniis  nobilcum  communcm  cire  contendit. 

Bellarm.  3.  Fidem  Abrah.^  ex  opcribus  dicit  confummatam  ffi^ 
ijff.  V.22.  Hoc  nonpoteft  aliud  fijnificare  »  ntfi  jufittiam  tnchoatam 
fer  fidt:m$accepi(fe  incrementum,& ptrfcUionem  per  opi  ra. 

Proteft.  I.  fienepotcft  intclligi,  ficut  Ariftotcles cft  in- 
icUigendus  ,  Ethic. 10.^  cum  dicit  voluptatempcrficcre  adto-^ 
em:  eadcm  cft  vox  grxca  TfiXiiOoo:  pcrHcitautcm  aftionem 
voluptasi  (^Ariftotele  ipfo  interprctc  )  cij  iT7<y<6  /w$v6i/  n 
iK@iUtfinisqutfptampofleaa(cedens,  &  pcrfeftioncm  aftionis 
cmonftrans.  II.  N<jn  potcft  uUo  modointelligi  dc 
juftificationc  fecunda  ;  quiav.23.  cadcm  planc  fententia 
explicatur,  quam  Paulus  de  juftiftcationc  /'fccundum 
Bcllarm.  j  Prima  mterprctatur  Rom.4. 

2.Bellarm.4.  Apostolus  Paulus^ageus  deprtma  juflificatione^ 
exemplum  petit  tn  Abrahamo  ^afecunda  jufltfitattone  ficut  lacobus^ 
agens  defecunda jufttficatione^  adfert  exemplum  Raa! ,  qttoieft  prim^ 
jufttficattonis ;  CT  uterque  re£le. 

Protesl.  Hujufmodi  fophifmata  tam  luiiculc  contcx^ 
ta,in  ludibrium  Scripturae  facrse,  repetitione,&  dctcfta- 
tione  fatis  rcfutantur.  Cajctanus  multo  gravius  fic  re- 
€tiuSCOnciliat  ifta.  Advertehn  (prudensleilor)  quodlacobm  nm 
fenttt  >  fidem  abfque  opcrtbus  mortuam  effe^  &c.  quontam  conftat  nos 
jufltficart  per  fidem,etiam  fine  opertbus/fedfcnsit/fidem  fine  operibus» 
ideft^nnucntemoper^rifVet  nou  paratam  operart  effe  mortuam  »  effe 
vanam^&  nonjusJificare.  Quodcrgolacobus  aftcrtverbum  Gcn.I^, 
ifedtdit  Abraham  Dco^adhoc  affert.  quod  credidit  paratus  operari.  Et 
froptereadiiitf  quodinopere  oblationtsfilii  tmpletaeft  Scrtptura  t  lo^ 
quens  de  fiie  Abraha  parata  operari:  tmpleta  inquam  eft,quoad  execu^ 
tionem  maximi  operts^adquodparata  erat  fides  Abraha. 

3.  BcUarm.  Rom.6  19.    Exhihcte  membra  veftra  jufttttt 
fo"i'irc     fand^fiidtnncmy  Hic  fsr  fancfificnttoncm  perjpicuum  efi 

inteUigi 


ENERVATVs. 

ir  utquaeftio  v.i 


r9 


r 


W. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog 

224  E  3 


^So  BELLARMINVS 

inteBigi  juftific^tt§nem  ,  quiit  oppcHituf  inifuitati. 

JPr$te{}.  Iiiftihcatio  non  oppopitur  in  Scripturis  ini- 
quitati,  fcd  rcatui&  condcinnationi.  Sandificatio  oppo** 
nitur  maculag  iniquitatis  immundiciae  reali.  Bellarminus 
igitur  fuam  propriam  objcdionem  cv^crtit. 

4.  Belarm.  Z^Coi.y .1 .  ferficientes  fancHficAtionim  iniim$T€ 
Dimmi. 

Ptiteft.  Pcrficcre  fandificarioncm,  cft  magis  magifque 
ftudcre  ut  mundifimus  ab  omniinquinamento,quid  hoc 
ad  rhombum  ? 

5.  Bcllarm.  2.Cor.9  10.  Augetit  incyementa  frHgHmjufiim 
tu  veftrs.  Pef  eleemofynas  igitur  j uHttin  augetur. 

Proteii.  Scquuur  ,  cos  qui  pie  faciunt  Elccmofynas 
pofTe  a  Deo  exfpedare,  ut  ditcntur  ad  omncm  bcnignita- 
tem  ,&  potcntes  fiantadplurcs  juftitias  frudus  piofe-i 
rendos.Ergone  juftificant clcemofy^nae  ? 

6.  Bellarm.  loh. 14.23.  ^t  dtligit  me  $  fermonem  meum 
fervaitt.  &fAtetmeusdtitgeteum»  Hdcnrua  diltdto^  qutd  tH^ntfi 
dt/ecltonts.acprr  hoc jufltttd  au^mentum  f 

Protefl.  Eft  complaccntia^Sc  deledatio in  bcncdiccndo^ 
ac  bcnefaciendo  piis. 

7.  Bellarm.  Apoc.22.li.  Qui  junm  eft  ^jufttficetnr  ad^ 
huc. 

Pnteli.  Ut  adhucjuftificetur,  id  cft,  incumbat  iis  ftu- 
diis  &  opcribus*  qulbus  fcjuftumcfrc  dcmonftrct.  Hoc 
autcm  facit,  quiitaftudet  Dco^^laccrc,  ut  Dcumdefc 
omnia  bona,fcautem  aDcomala  fola  mcruifTe  agnof- 
cat. 

LIBER  SEPTIMVS- 

D  E     M  E  R  I  T  I  S. 

C  A  P  V  T  I. 

Quaeftio  prima  cft  ,  an  opcra  juftorum  rede  voccntur 
Hierita?  Ponriticiiaffirmant,  Nos  negamus. 

^riumentA  Eeliarmmt. 
T  H  E  S  I  S  I. 

BElIarm.  Nondefunt  teftimonia  facra  Scriptufa  ,  ubi  ejufmodt 
nomen  velaferte  conttneatur^velmndefactUnegotio  deducatur. 
Proteft.  I.  Si  fcmcl  aut  itcrum  tale  quid  occuiict  in 
facraScriptura,hoc  tamen  nuUomodo  cxc  farctPonti- 

ficiorum 


E  N  E  ..   <    .1  i  V 
Jium  ariogantiam  ,  qui  ad  tertium  quodque  vcrbum 
u  folent  mciita  praedicarc.  Ex  Scripturis  dcducitur. 
|uod  miniftn  vcrbi  aliquo  modo  fervcnt  homines,  arro, 
gantia  notam  fubiter  tamen  ,  qui  ut  ftilo  fuo  ordinario 
utcretur  titulo/>rv«^»m.    II.  Deefle  dicimushujulmodi 
tcltimonia,  in  quibus  hoc  nomen  apertc  continctur  ne- 
Itque  poteft  nomen  aliquod  ex  tcftlinonio  deduci,  mfi  dc 
!fcn{ucjusconftet.  Sophiftice  igitur  BcUarm.  dcduftio- 
Unem  promittit  nominls  meriti  cujus  vim  ^  figniticatio-i 
lnem  nullo  modo  cxplicavit. 

2.  Bellarm.  Hebr.  13.16.  TMus  he/Iti$pr»merttMr  Deu$. 
Prtun.  Vox  graEcacftivaf/f.MTca  itted atnr  ^qxxx  wonxni^ 
•nus  pcriculofcquam  ineptc,&  barbarc  vcrtitur^r<.«if»-f;«r. 

Bcuarm.  I.  Pnprnftme  dictmmUtine  ,  »n«m  apHi  nJteritm 
merer:,&  eum  fib,0bfirtn^ert.  qui  faat  nltqmd  qnodtt  piMceMt,  eum^ 
f  «r  itUdtt. 

Pretefi.  Hoc  eft  manifefte  falfum.  Nam  folutio  dcbiti, 
Ijetiam  dimidiata  (finomen  fit  dubium;  placet  crediton, 
nihii  tamenapud  eum  mcretur.  Gratiarum  adio.quate- 
nus  agnofcit  beneficium,  pUcct  bcnefadori,  fed  nihil 
apudcum  merctur. 
I     Bcllarm.  2.  Verium  tUnd  cenjunElum  tum  vtttihuU.  heftiArum 
\ftgntfit4t  etUm  Dtum  benti  oferibui  ctnctliari  &  tnduci  ad  btnefa- 
itttndum  iis,  quibene  eferantur.  HotAutem  (ft,  qued  dntmus ,  epa^ 
■H»/»  effe  meritertM. 

Pretesl.  I.  Opcra  bona  vocantur  heftiA  metaphorice  tan- 
Itura  :  propria  igitur  hujus  vocis  fignificatio  nonpoteft 
|rjgideurgeri.  Vocantur  ctiam /rw(f?«i.  An  indc  redcquis 
Jconcludfcrct,Deum  cx  operibus  noftris  ditefcere.aut  uti- 
llitatcmmdcpercipeic  .ficut  agriculacx  frudibus  terrac 
Iquam  colit?  1 1.  Hoftia:  cucharifticae,qua  tales,  non  ma- 
Igis  habcnt  vim  conciliandi ,  &  ad  bcncfaciendum  indu- 
kccndi,  quam  gratiarum  aftioncs,  I  1 1.  Hoc  non  eft  to- 
f  tum  quodPontificii  voIunt,dum  mcritafuajadantjficut 
ipoftcapatebit. 

j.Bellarm.  NemtndiinitMtis  frequenter  iHvenitur  qu»  Graci 
merttum  defigntire  folent. 

Fnttfl.  Dignitas  faepe  notat  convcnicntiam  qualitatis, 
Pnonmeritiasqualcmquantitatem.  Sic  Eph.4.1.  ;,^,'«5  t« 
\  KXtjrs©.  ut  tonvtntt  vocnttoni.  Phil.  1 .27.K^/«>f  «u*y?**/«,  uttevemt 
•  JEuangelie.  CoI.l.lo.i?ia>jTifx  v^l)t,ut tenvtnit Demin».  I.TIief. 
3.I2.&  3.  Ioh.6.  o'.^i»>5  ri  $iH,  uttoHVenit  Dee. 

4.  BcIIarm.  Plurtm»  funt  tenimenia  Striptura  ,  qud  dtfertis 
vtrbts  eentinent  nemen  merctdts.  At  mercei  <7  mtritum  relattva  funt 
Pr»teft.  Apoftofus  ipfe  diftingucndo  docet,  merccdem 
idelium  non  elTe  ex  merjto  fed  ex  gratia,  Roman.4  4. 

C  AP  VT 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Oen  Hoag. 

224  E  3 


382 


BE  LLARMINVS 


C  A  P  V  T  II. 

Quaeftio  fccundaeft,  an  opera  bona  juftoium  fint  ve* 
re.acproprie.  mcrita  Vitaj  astcrnaB  ?  Pontilicii  aflir^ 
mant,  Nos  ncgamus. 

^rgumenta  BeUarminu 

BEIIarm.  r.  Vitaaterna  mmiH^turmerees.  Btna  igitur  tpt 
qmbui  redditur,  ftne  dubitatione  funt  meuta. 
Prtteil.  An  igitur  fine  dubitatione  meruit  aliquid  4 
Dco  Nabuchodonoror,quiaEzech.29.^gyptuspromit- 
titur  ipfitanquam  »»*rf«,  ob  laborem  quem  fubierat  ad- 
VerAisTyrunwMerccs  propriedi<>a  cft  defideratum,& 
expedtatum  commodum  opus  aliquod  confcquens ,  & 
ejusdignitati  debitum  tanquam  caufae  principali.  Qiiia 
igftur  vitaaetcrna  quac  promitutur  piis,  eft  commodurn 
velbonum  longe  maximum,  quod  ab  ipfis  maximedcfi- 
deratur,  &  exlpedatur,atque  etiam  promittitur  utcon-i 
fequcns  vitae  piae  ;  idcirco  rcde  &  apte  vocatur  merccs, ' 
quamvis  caufaejusnon  fit  operumdignitas.fedpurapu- 
ta  gratia  Dci  in  Chrifto  Icfu.  Eft  igitur  merccs  cx  gratia, 
nonexmerito,  ficut  Scriptura  Roni.4.4.  &  alibipaflim 
tam  clare  teftatur,  ut  mirum  fit  Chriftianum  qucnquam 
pofTc  dc  hac  re  dubitare.  Ferus  in  Mat.20.  i .  bcne  monet: 
Sialtquando  menedem  audii  poUiteri » faas  nonob  aliui  cjfedehttam, 
quam  ex  promiflione  divinagratis  promiftt,  gratis  relUt.  Si  ititur  Dei 
gratiam  &  favorem  eonfervare  tupts  ^  nuUam  merttorum  tuorumfat 
mentionetn.  Veritas  hujus  refponfi  vel  ex  co  fatis  apparet, 
quod  vita  aBternain  Scripturis  hxreditas  vocatur  ,  quae 
pcrtinetad  filios  propriequia  funt  filii,  nonquialabo- 
rant. 

Bellarm.  z.  Vduit  Deus  filios  fuos ,  qui  ufum  mtionishabtHtt 
proprti^  lahoribus,  meritts  tUam  atquirere^  ut  dupltti  tttulo  iUis  vita 
aterna  deberetur  .  tituh  vtdtl.  hjiredttatts  .&  jure  mereedis.  Magii 
enim  hooonf.tum  eflMbere  aliquid  ex  merito  quam  exfola  aonatione- 
idee  Deus  Htfilioi  fuos  magn  honoraret-,  id  etiam  prafltttt ,  m  vitam 
aternam  ptr  merita  fthiparartnt, 

ProttH.  I.  Apoftolus  innuit  caufam  unam  cur  ludazi 
non  recipiebant  Euangelium  ,  fuirTc  fuperbi^m  ,  qua  fa- 
etum  cft  utnoluctint  fubjefliejfe  jufiitia  Det,  Rom.  10.3. 
fcdquxrciejaftnum  quafiex  operibus.^.^z.  quoru  fimilcs 
eOe  fuperboi  Chrinianos.qui  operantur  tanquamtonfidtnteiin  feipfiSt 
rationeaffenusad  feipfosy  rcde  obfcrvat  Ca.iet.  ibid.Pontiti- 
cu  autera  oftcndunt  fc  gcnuinos  cflc  filioi  ralium  patrum, 

quorum 


.111 

u; 


3  A 


-r, 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reprcxiuced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  E  R  V  A  i  /  s.  5S; 
»riim  ctiam  complent  menfuram.  Magis  honorificum 
cifait  Bellarminus)  haberc  vitam  aeternamcx  mcrito, 
qjm  cx  foladonatione.  Abfu  mjuflt  vitam  dtema  exfbeclent^ 
^pafipere/eemoCynam  :multo  namque  glortofms  efi,tpfo<  quaft  vi^ 
As  &  triumphatores  eam  pofitdete  >  tanquam  falmam  futs  fud§nbus 
WMm  ,  funt  verba  Tapptri  ^in  art.  Lovan,  tom.z.  4,9.  Haec  cft 
il  paupcrtas  fpiritus,  &  abncgatio  fuimctipforum  qua 
nrnachi  papalcs  ad  pcrfcdioncm  grafTantur.  Sordcnt 
ips  dona  Dei.  I  I.  Pudct  ipfos  vitam  fuam  largicioni 
dinae  debcre.  Sed  benc  Bcrn.  in  Ded.  Eccl.fer.^.  St  no$ 
iantmofitategratis  fatvartmlumus^  merito  non  falvamur.  Di'^ 
locum  non  hahet^ubi  fuerit  prdfumptto  dignitatts.  III.  Ma- 
'ior  adhuc  lict  iftadoftrina  gloriationis  ,  fi  attenda- 
d  rationem  hujus  axiomatis.  JMagis  honortficum  eft  ham 
quid  ex  merito,  quamex  donaticnefoia.  Ratio  eft  (att  Dtirani. 
d.\%  )  quianobtltus  eR  altqutdhabere  a  fe^  &  per  fe^quam  ab 
Atvel  per  altum  ,  qui  autem  habet  aliquid  pcr  proprtum  merttum^ 
qUammcdo  habet  tUud  per  feipfum  ,  in  quantum  per  a^ltonem  fuam 
fit  tUui  ftbi  debttum.  Si  effet  magis  honorificum  homin2,vi- 
tn  habere  ex  mcrito,  cfTet  tamcn  honorificentius  Deo^ 
f  jtem  dare  miferis  ,  quse  fuperat  fpem  omnem  ,  quam 
fius  quifpiam  cx  fuis  mcritis  concipcrc  poteft.  IV. Ho- 
n:  ifte  hominis,  difcrtis  vcrbis  cxcluditur  ab  Apoftolo, 
aRom.3.57.  Vbi  gloriaticf  exdufa  eft.  ubi  notatu  dignum 
e:,  quam  pulchrc  confcntiant  Pauli  *  &  Bellarmini  fcn^ 
fi.  Paulus  docet,  homincm  ex  opcribus  non  juftificari, 
qa  tum  haberetquod  gloriarctur.  Bellarminus  docct 
hminem  fuis  meritis  vitam  aeternam  acquirere  debcrc, 
qa  hoc  eft  magis  honortficum,  id  cft,  quia  debet  aliquid  ha* 
fcicquo  glorictur.  V.  BcUarm.  ipfc  lib  4.  cap.7.  con-i 
"tit  non  folum  infantcs ,  fcd  ctiam  homtnes  adultos ,  recem 
\i\atos  falvari  ,  fi  ccntinuo  ex  hac  vita  decedant ,  Cnc  mcritis. 
aerimus  igitur  ^Bcllarmino  an  non  aeque  honorifi- 
fit  illis  donationc  fola  falvari ,  ac  fi  cx  legc  vitam 
«ernam  acquifivilfent?  fi  fic,  tumBellarm.  hicfophifti* 
c  nugatur  ;  fi^non,  tum  major  eft  honor  leeis ,  quam 
iangclii,  quod  cftabfurdum. 

i.  Bellarm.  PrdmiumcAUfle  dicituYd^n  homtnibHi  ftcunium 
fi^furam  &  proportioytem  operum^  Htnc  evtienter  collignur^inprA^ 
n  ilio  confcrendos  habcri  rattonem  dignitatts,  &  efficacia  tpforum  ope^ 

Proteft.  Ifta  confcquentia  neque  eft  cvidcntcr ,  neque 
fcurc  firma.  Imo  rcfutatur  abipfa  meritorum  dod:ri- 
cui  videtur  militare.  Si  cnimomnis  congruentiapro-. 
rtioni:>  dignitatcm  inferrct ,  tum  nuUa  efiet  difterentia 
cr  mciitum  de  conirug^^  de  cpndtgno^ 

S.BcIlarm* 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


3^4  Bellarminvs 

5.  Bellarm.  IiAti$  ipfn  cur  detttr  vitA  dUrndt  $n  tftriius  ft' 
tnr.  Mat.25.34.  £ft*rtvi  tnim  &  dedt/t$i  miht.  Ittm  V.2I.2 
Qui*  tn  pAUtA  futfttfiitln.  Apoc.7. 1 4.  Venerunt  tx  triiuUtit» 
<fc.  idttfuntanttt/trtnttm  Dtt.  rariituU  iSx,  tntm.^utti,  tile«,fi, 
tmnes  cMuf^lts. 

Prtttfl.  Mat.25.2r.a3.  nullaparticul.i  reperuur, niii 
verCone  non  probanda,  Apoc. 7  I4.  particulaiiiM  rcfer 
ad  veibaimmcdiat<;  antccedentia:  Uvtrunt  /ftUs  [utts.st  ^ 
AlbMrunt  ittfAHgutne  vl^n/.  Mat.25. 34.  tnim  rationalem  vir 
habetconlequcntisc,  /cd  non  cauf^ilcm  confcquentii  rc 
fpedu. 

Bcllarm.  Enim  $n  ftnnnua  f/<4  ftrtur  iinmfiss^  tfurivnui 
&  nen  dtdtfits:  eft  caufaits. 

Prtttft.  Pro  varictatc  materia  Aibjcftae,varius  cft  ufu 
particuUrum.ficut  &  aliarum  vocum.  Hancaurem  dif 
fcrcntiam  cfTc  inter  fententiam  vitac,  8c  mortis,  didici 
mus  ab  Apollolo,Rom.6.  ftiptndittfrccMti  mtrs  :  dtnum  autt. 
DtivitMdtern*.  N»n  dicit  fait  Cajctanus)  ftiftndia  juffitiavti 
attrna:fed  dtnum  Dtt:  ut  inttUiiamus ,  ntn  tx  mftris  meritis.fedt: 
iratuitt  Dei  dtnt,  ajfequt  nts  fro  fint  vitamatirnam.  Frtfttr  qued  C 
fubdtt:  itt  Chrifto  Jefu.  Ecct  mtritum,  ettt  juiJitia,  cujus  ftifendiun 
tH  vim  attrna.Nohts  auttm  tfldtnum  ratiene  Itfu  Chrtilt. 

4.  BcUarm.  Pramtum  hinis  eftrthus  t>t  juRttta  dicitur  iffirtd- 
itndum.  2.Thcf.i.4.6.  a.Tim.^.S.  Hcb.6.l8.  Iac.i.l2. 
Apoc.2.10.  Prov.19.17.  i.Cor.9.24.  2.Tim.i.i2. 

Prtttft.  NuIlafitmcntioj«iZi/»4,nili2.Thef.i.6.  2.Tim, 
48.  Hebr.6.i8.  luftitia  vcro  aliquando  fignificat  <»>iir- 
tentiam  divina  benitatis.  Durandusin  4.W.47.}.  3.  aliquando 
fidehtattm,&  vtrAc$tatem  ,  ut  Fjlincius  Jr/:  habct ,  fr^fl. 21. 
«.483.  qnzDeus  ntnnebis  ftmfliciter  fit  debtttr  ,  fed  ftbi $ffi  :  Ut 
Thomas  loquitur  i.z.q.  1 14.  4.1. 

Bcllarm.  Injuriam  facertt ,  qui  btAvium  vmcmi  ntn  dartt. 

Preitft.  Talc  quid  de  Dco  dicere.  rcfpcdu  hominis,  eft 
(ut  Durandus  m  2.  ^.17.  q.z.  profitctur  )  temeranum  & 
hUJpkemum  :  quia  fi  decedtnti  $n  gralia  Deus  ntn  daret gloriam,  nthil 
injuflifaceret,  fi  habentt gltriam  auferret  iUam,ntn  effet  injuflus.In* 
ter  Deum  &  heminem  ,  ntn  fetefl  tjfe  juftum  fimfliciter  ,  fuut  ttee 
aquate.  Sentcntia  iftaBclUrmini  fuit  olim  ab  Acadcmia 
Parifienfi  damnata  ,  flc  a  Guidone  quodam  ordinis  here- 
mitarumS.  Auguftini,  qui  iilampublic^  docucrat,  an. 
1354.  verbis  iftis  formalibus  rcvocata  :  Dixi  antra  bacca- 
Urtum  fradicaltrum  ,  ctnferendt  cum  iffe  ,  qutd  himt  meretur  vitam 
Attrnam  de  ctndiint,  td  eft,  qutd  fi non  daretur  ei,  fieret  fibi  tnjurta, 
&  fcriffi  qutd  Deus  facertt tffi  injurtam,&  han,  prebavt.  Islamrt' 
vtft^tAnqunmfalfamt  harctifAm,  &  hUJ^hemim, 

f .  Bellarin. 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


E    N    r    A    V     A    T    V    S.  3S5 
5.  BclUrni.  VitM  MUrnM  pY$mntituY  hnts  oferibu<.  Mat.19. 
29.  r.Tim.4.8.  Iac.I.12.  At  pY$njsp$fAcla(umtonditt0tie 
is  facit  ut  qui$pm  implevertt,  merutjfe  rem  fr$wijfam,  eamque  ut 
'€idemjurefu$extiere  p$ffe  dicatur. 

.Pr$tejf.  I.  Quaeftio  noftia  dc  mcritis  feeundum  e(fe  ,  hsec 
ttcm  condulio  infcrtur  dc  mcritis/>^i^ifi«m  J/r/.  II.  Pro- 
iflio  cflcntiam  Euangclii  complcdens,  non  cft,  fac  h$c 
vivei,  fcd  crede  &  fervabens.     I  I  I.   Accidcntales  illae 
nvflloncs,  quibiis  vita  promittitur  opcribus»  non  jus, 
pofle/Iionem  vitac  promittunt:  non  funt  igitur  antc- 
cntes,  caufalcs  ,  &  mcritoriae  conditioncs  opcra  ,  fcd 
^  fequcntcs,  rcfprdu  juris  ad  vitam,  &  praeparatoriae, 
iioad  ejus  polTcfrionem.    /  V.  Durand.  in2.  ^.27.^^. 2. 
haec  bene  rcfpond.  i.  Pr$mi/!io  divina  in  Scnpturisfan^ 
n$n  f$nat  in  altquam  obhiMttontm  ,  fed  inftnuat  meram  di(j?$ft^ 
•nem  Itheralitatii  divina.     3.  Qu$d  redditt^r  ex  pY$wtJ!tone  pYdce^ 
fme,  non  reidttur  ex  merito  operis  de  condi^no»  fed  folum,  velprtnci^ 
tltter  ex promtffo,  Etccrtcvox  eft  fenfus  communis,  quam 
abet  alicubi  Auguftinus:  Altterdtctmm  hominijebes  mtht.quta 
edittht:  &  altter,dcbes  mihi,  qutapromtfint  mthi.  Buando  dtcti^dthei 
nhi^quiadedittkt.procefttt  k  te  bePiefictum.fed  mutuatum,  mn  dona^ 
'4m.  Ouandodicis.debes  mthi,  qutapY$miftRt  mihi,  tunihtl  dedtfti.& 
^men  cxt^is.  Bonitaseuim  ejus  qm  promiftt  dabit ,  netn  malitiam 
A  des  convcYtatuY.qut  autem  faUtttmalus  eft. 

i  6.  Bcllarm.  Variis  in  locts  fit  mentio  dignitatis.  Sed  dignum  effe 
ramio,  &  mereYi  pYamium  idem  funt.  Ucafunt  hac.  2.Thef.  I.<, 
;^UC.2o.2^.  Apoc.^,4. 
I  Pr«ffyf.  Hocfophifma  nequc  c«lum,nequc  ternm  at- 
ingit.  Nihil  habct  de#^fn4/*5,aut  corum  dignitate,fcd  dc 
lignirate  pcrfonarum  tantum,qux  praecipue  &  primario 
Bn  lideconfiftit.Loquitur  dcprsemio,cu)us  nulla  lit  mcn- 
'  io  in  locis  allcgatis,  neque  uUa  ratio  in  djgnitatc  vel 
^  iptitudineperfonae.  Dignationcm  gratuitit  1  Dciconvcr- 

I^it  indcbitum  dignitatis  noftiae. 
7.  Bcllarm.  Deus  efijudex  juRuSy&  rjsn  aucfttY  peYfonaYum. 
At  acceptio  perfonarum  esl  vtttum  ccntrarium  juHttta  diftrthutiva^ 
rum  videlicet  judex  dat pramium  ftnemerttis,  aut  majus  pramium  mi^ 
t6ribus  meritts^ve/ cefttYa.  Deus  igttur  inYetYthuttone  pYdmi$Yum  me-^ 
*itahomtnum  conftderat ,  &  jro  merttorum  dtveyfitate  ,  vttxdternA 
manfiones  afiignat. 

i  Froteff.  I.  Non  concluditur  quacftjo ,  opcra  icii.mc- 
Ircri  vitam,fed  proeorum  divcrfitttc,  manfjoncsa/Iignari 
in  vita.  I  I.  Rcccptiinmum  cft  apud  omncs  Schola- 
fticos.  &  alios  qui  fcnbunt  advcrfus  Pclagianos  ,  accepta^ 
tionem  perfonarum  non  hahere  locum  ingratuifis ,  fecundum  illud 
Domini  Matth.aOt  Mnmn  licet  miht  iH$dv$l9  fcueuinmets^ 

III.  Fro 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


386  BBLtARMINVS 
III.  ProconccfTo  accipit  Bcllarminus  juftitiam  dilti 
butivam  fcrvariin  redditionc  prsemiipro  mcritis ,  cu 
t^iv.cn  Dutand.  in  2.  ^.27.       acerrime  contendat,  qu\^ 
teddcre  meYcedem  &  folarium  pro  fervitio  impenfi ,  fertineat  ad  juft  ^ 
tiam  commHtattvam»nm  addtilribmivam. 


%Argu7nenta  rtoflra. 


8-  Protefl.  Bcatitudo  caelcftis  danda  fanais  tribuituii^ 
cxprefrew//"fmprJMDfi.Pral.i53.4.  Mat.^^.7.  lac-^.ij.  : 

Bellarm.  I.  Beatttudo  tribmtur  mifericordid  ^  quia  mertta  ipj,£ 
querum  efi  merces^exmifericordia  data  fnnt.  Wj 

Preteil.  Merita  non  proprie  dantur  fccundum  Pontifi»*< 
cios^fcd  gratia  velfacultas  mcrcndi,qua  homo  proarbw''' 
trio  fuopotcft  mcrcri  velnon  mcrcri.  II.  Siquisdonif 
accipiatpccunia^qua  cmit  (ibicquum,  cquum  illum  non 
habetdonatum  fedemtum.  Quae  mcndici cmunt  iibic: 
pccuniamendicata,non  funtelccmofynae^ficut  nccillui 
quodquisdat  pauperi ,  aut  folvit  crcditori,ex  ftipcndi< 
fui  laboris,cft  idcirco  ftipcndium. 

BcUarm.  2.  Mifertcordta  iUa  qua  ejf  necejfaria  y  bonis  meritt  - 
d  ebelur,&  dict  potefi  mtfericordta  jufta. 

Proteft.  Vbiigitur  fuit  acumen  Apoftoli,cum  fic  dtfpu  : 
tabat:  Si  exdebito,tf4mnon  eft  ex  ^ratia.St  ex  operibus,  jam  nones 
gratia?  Rom.4.  &  ii.  Miferjcordia  quidcm  omnis  Dc 
cft  jufta,quoad  rcditudinis  pcrtcdionem.  fed  utex  )u- 
ftitia  debeatur  meritishumanis,hoc  non  Scripturae  tan- 
rum,  fcd&  rationi  communi  rcpugnat.  Intcr  hominc 
lierinonpoteftiUtquis  mcrcatur  donum gratuitum. 

Bellarm.  3.  Comttatur  mtfericordia  coronamgioria  ^  fedncnef; 
ipfacorona  glcria.  Corona  refpicit  bona  merita  ^mtfericcrdia  tejpicti 
feecata  ventaltaiqud  remifiione  deienda  funt, 

Protefi.  I.  Mifcricordia  quidem  Dei  non  cft  propric 
vita  noftraacterna  ,  fcd  vita  actcrna  cft  mifericordiae  di- 
vinse  proprium  cfFcdum,  Rom.6  23.  Donum  Dei  efi  vita 
Aterna.  Zx  divitits  mtfericcrdta^&  fupereminentibus  optbus  gYHi^ 
fervamur.E}^\\.%.  Hujus  falutis  polTcflioncm  codem  ti: 
accipimus,  quo  jus  &  fpcs  cjus  nobis  communicatur. 
I  I.  Bcllarminus  cxtcnuat  mifcricordiam  Deidum  rc- 
ftringit  cam  SidvenialiafeccAta  detenda :  Apoftolus  cxad- 
verfototam  libcratJonem  abira  vcntura,&  gloriae  com- 
municationcm  tribult  mifcricordiae.  Fideles  funt  vafa  mi^ 
fericordia^  ex  omni  partcpraeparationis  ad  gloriam.  Rom. 
9.23 .  Imo  in  ipfa  gloria,funt  vafa mifcrjcordifle,ficutim- 
pii  in  cxitio,funt  ira. 

9.  Proteft.  in^^.i.  Emite  abfquc  argcnto  i  &  abfquc 
ulla  conunutationc,  vinum  ^  lac^  Bcll* 


)  1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog 

224  E  3 


ESERVATVS.  387 
Bellarm.  VtHHm&lac  »d grattam  prAfctitis  temperis  perttnenu 
fatemur  ahtem  grMtam  Det  non  acqttirt  per  merita. 

Prctefi.  I.  Ne  illud  quiderft  fatcmini  :*  Nam  primam 
gratiam  juftificationis  cadcre  dicitis  fub  meritum  dc 
congruo,  Sc  augmentum  ejui  fub  meritum  dc  condieno. 
ijFilincius  traa.2i.  «.487.490.    I  I.  Per  vinum  &  lac.in- 
■eiligunturomniafpiritualiabona,  quxanimam  faaam.& 

mtngHedinefuadeleaoHttionavtta,  &  bentgnitatttm  Davidis  certtSi^ 
%mamm,verf.z-^. 

[  10.  Proifi?.  Dan. 9. 18.  Non  injuftificationibusnoftris 
rolternimusprcccs  noftras  ,  f«d  ip  mifcrationibus  tuis 
'^agms. 

Bellarm.  Pettt  liberatitnem  a  captivitate. 
Proteft.  An  igiturmereri  poinnt  opera  illa  vitam  screr- 
nam,  quae  temporalia  bona  non  merentur  ? 

ii.Proteft.  Lttc.17.10.  Cum  feccritisomniaqu^piae- 
;epta  funt  vobis>dicitcfervi  inutilcs  fumus. 
Bellarm.  I.  Exnohts  tnuttles. 

Protefl.   Lo^uitur  DomJnus  de  difcipulis  ctiam  cum 
fuppodtioncgratiacfaciendiomniaquas  ediaa  funteis. 

Bellarm.  2.  Juhemur  agnofcere  ,  nihil  nos  Deo  utttttatts  ad* 
ferre. 

iLprotefi.  Loquitur  etiam  expreflc  de  utait.ite  noftra  ex 
■perito:  num  gratiam  habet  ferv»  illtquia  fecit  qus  ipfi  ediil/t 
~fuerant  f 

BcIIarm.  3.  Servi  tnutiles  fumus  ^  quia  nihtl  juflA  mercedis 
\  fetere pofemus,nift  Deuslibera/tpaflonobtfcitmconvemrevoluijfet. 

Proteli.  I.  Loquitur  Dominus  dc  iis  iplis  difcipulis, 
quibusomnia  promiferatex  pado  libcrali,& tamcn  fine 
I  exceptioncautdiftindioncncgatipfisuUam  gratiam  dc- 
k^eri.   II.  Poft  padumlibcrale,  manet  ratio  inutilita^ 
Itis:  nam  quod  debuimus  fAcerey  fectmus, 

BcUarm.  4.  Nondicit  Dominus  ,fervi  inutiles  eilis  ;fei  ait: 
dicite  quia  fervi  inutilesfumus, 

'Prtteil.  I.  An  juffit  ut  dicercmus  quod  falfum  effe  no- 
vimus,&  cujuscontrariumcrcdcre  debcmus?Dicit  Do- 
minus  in  propofitione  comparationis :  num  gratiam  habet 
I  fervoiai.quiafectttquaipfiedidafuerantf  nonput».  Senfusigitur 
f  conditioniscft:  namutHesefiisfnonputt.  Puduit  Cajetanum 
[  hujufmodi  fubterfueia  quaererc:  ingcnuam  igiturcon- 
fefllonem  ediditinifta  verba  :  Notaparabtlampromemoria.  & 
(tnclufiouempredtcumentt.  Si  fervande  tmnia  praceptafumus  inutim 
les,  nechabemusundefuperbiamust  qutd  fcntiendum  de  nobisipfis  eR, 
qui  non  omniafervamus ,  qut  multorum  rei  fumus  ?  fed  quid  de  notts 
dico.cum nuUus  dicerepofiit,  quod debtbm  fed^  nifi (xmptus  fit  a  di^ 
t(n4f,  dimitu  mbii  itbtta  m^l^a  l 

Il.FWeJi, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Hoog. 

224  E  3 


588  BILLARMINYS 

12.  Pr§ieB.  Rom.6.  uli.   Stipendiiim  pcccati  mors  ^ 
grotia  autcm  Dci  vitaaetcrna. 

Bellarm.  GrMtiM dicitur  vitk dteYPtM^mH  ej^mMnm  tft  meras  mf^M" 
riti,  fed  qutM  tpfa  merttM  habemus  ex  grMtia. 

Pnteft.  Si  vcre  &  proprie  dicipoflrct :  ftipendium  hcnorumKi^ 
ifcYum  eftvitM  MternM,  antithcfis  prioris  fcntcntiac  :  ftipendiun^'' 
peccattmerst  hoc poftulaflct.  Omnia  operabona  cx  grati^:?! 
fiucrc  Apoftolusclarc  fatis  docucrat.  Rcscft  manifefta;!  -  ' 
l^otMndum  hiefait  C^ntaYen.)  ijued  innuit  ylp$ftolus ;  ex  juftttiA 
feccaf  debert  mcrtem^  vitam  MUtem  dtcrnam  ejfe  ex  dono  DetgrMtuite, 
NondicitfMddit  CMjetMnus)  quod  fttpendta  jufttttM  vtta  dterna.  m 
intelltgMmus^nonex  noftris  merttis^  fedexgrMtuito  De$  dono  ^  aftejut 
nos  profine  vitam  Mternam ,  propter  cjuod  &  fubdit :  in  Chriflo  lefu^ 
ecce  merttum^ecce juflitia»  cujus  fttpendium  eft  vita  Aterna:  nobis  au^ 
tem  eft  donum,  ratione  ipftus  Chrifti  lefu. 

I?.  Protefl.  Eph.2.8.  Gratia  falvaticftis.  Tit.^.7.  Sc- 
cundum  luam  magnam  mifericordiam  falvos  nos  fc- 
cit. 

Bcllarm.  Apoftolus  ioqmtur  defatute  tnchoata^mn  defaiuteper'^' 
fecta. 

ProteFt.  An  igiturquuiti  gratia  inccpcrit  falutcm  no-  - 
ftram  aetcrnam  ,  )uftitiacam  pcrfccit  ?  tum  opu^  gratisc  C 
cft  inchoatum  tantum  &  imperfcaum  ;  tum  pcrfcda 
falus  non  cxgratia&  mifcricordia*tum  dcniqucin  agonc  i 
moitis  fpcrandumcft  potius  injuftitiam  quam  ingra- 
tiam  &  mifcricordiam  Dci.  Scd  in  Scripturis  jubenuir  »  i 
cxfpeflare  mifertcBrdtam  invttam  sternMm.  l\\d.2      &  mtfertcorm  u 
dtam  inventuri  dicimur  tndteiUo.  2.Tim.i.i8. 

14.  Proteft.  Lcx  fidci  cxcluditomncm  gloriationcm^ 
quae  cxoperibusnafcitur.  Rom.3,17.  crgomciita  ctiara 
cxcludit. 

BcUarm.  Excludtt  glfriaticnem  ecrum  qui  tn  fe glortantur^  non^ 
iorum  qui  jufiitiam  &  merita  >  Dco  juvante  ,  hahere  fe  pofe  eon*  4  ci 
fidunt. 

Proteft.  Siillcnon  gloii.uiu  in  fc,  qui  dicit  fcfuisme- 
ritis  fcciffc  ut  Dcus  dcbcat  libi  vitam  aetcmam,  id  cft,  ut 
Dcum  habcat  dcbcndi  rcum,pauci  admodum  funt  qui 
glorianturin  fi? ,  vixcnim  ficripotcft,  ut  Chriftiar  s 
quifquam  vcliftam  confidentiflm  in  animum  &  con;  .;- 
cntiam  fuam  inducat. 

i^.  Proteft.  Injuriafit  meritis  Chrifti,fi  mcritisnoftiis 
tribuatur  falus  ,  tanquam  dcbita  mcrccs :  quia  hoc  cft 
proprius  finis,&frudus  mcritorum Cl^rifti.  f 

Bcllarmt  i .  Merita  noftra  m  meritis  Chriftt  nafcuntur»  ^  quie- 
quii  tpfajuftcrum  mtritn  iandii  h^bm%  id  totum  rtdoondMt  in  iMudem 
wmtorum  Chrtfti. 

TYOteft.  /• 


Early  European  Books,  Copyright  <©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  M  E  R  V.A  T  . 
Priten.J.  Novah2cccftTheologia,Prophetis,&  Apo- 
:  ftolis  ignota;  ChrtfluimetHitut  ntimtnremur  ncbtfmtiiffisvitAm 
^^ternam.  I  I.  Opera  noftra  bona,  qijse  nafcuntur  cx  mc- 
rJti's  Chrifti.  polfuntita  laudari,  ut  iliud  minimc  redun- 
detinlaudem  meritorum  Chrifti.  Quid  fi  diceretur  ju- 
ftus  unus,  omnibus,  quibusipnplacet,  mcreri  juftifica- 
tionem  &  vitam  setcrnam  ? 

Bcllarm.  2.  Merita  hominum  non  requtruNiur  fro^ter  infuffi- 
tltntiAm  mtrtttrum  Chrtflt  ,fed  prtpttr  mnxtmAm  ttrumefficaciam. 

Prctefi.  Contrarium  probatur.  SiChriftus  fufficicnter 
nobii  meiuit  falutem  pcrfedam  ,  tum  nonopuscftut 
nos  eamnobifmetiplis  mercemur.  Scd  hocvclmaxime 
opus  eircPontiricii  volunt ;  Ergo  ex  eorum  fententia» 
Chriftus  non  fufficicnter  meruit  nobis  falutem  peife- 
«am.  Confequentia^ratio  cft,quia  quod  fufficienter  fa- 
«um  eft.non  opus  eft  ut  denuo  liat. 

Bellarm.  5.  Non  dividimus  gloriam  intrr  Deum  &  htminem.' 
juiamertta  ncflrafttnt  dtna  Dei^&ratit  curcpas  a!i.-^i{o  lnr,frrryt 
fit  dtgnum  vita  <iterna,tcta  pendet  a gratin. 

Prtteti.l.  Si  haec  ettct  vcft ra  fenteiuia, non  unpcdjiec 
tamen  quin  gloria  mcrcndi  a  vobis  divideretur  intcr 
Chrifturn  &  hominem,  quia  tribueretur  non  foli  gratix 
quas  eft  in  Chrifto,red  &  illi  gvatiae,  quac  nobis  inha;ret- 
II-  Falfum  eft  totam  rationem  dignitatis  a  Pontiriciis 
t  r  1  b  u  i  g  ra  1 1  as.  Ejficaciam  menti  dicunt  cx  tnbus  prmcipAlittr  ve^ 
nire.ex  dtjficuitattoperis,ex  fromptitudinevtluntatts.  <ir  txmajnttH" 
dtttechariiatts.  Btnaventura ,  &  Biel  tnz.  d.  29.    III.  Qupd 
mdigniffimam  partitionem  glorise  faciant  Pontificii,  in- 
terChriftum&  Chriftianos.liquido  apparetex  Bellarm. 
Sic  enim  illedelndulg.  lib.i.  cap.4.  AnApfltcetur  panunn 
fatisfaaiinis  ex  pafstmtbus  Chrtflt .  pars  alta  tx  paflitntbus  Sana»-* 
fum  ;  nttt  vtdetur  nimis  turtofe  invemgandum,  &  de  Poenit.  Iib- 
•4>  C.I^.  Chrinus  f*lvitprettum,&faiifectt,immedtateprecu>pa,& 
rtatumcrtis itteittA',  mtdiaic  autempro  ptcnaetiam  tcmporali ,  qua-* 
tenm graitam  prabet.per  quam  tp^i  nts  Domintfatiffactmus.  Secun- 
dumiftamdiftinaioncm.certiffimtintelligiturdoarina 
Pontificiorum  de  meritis;  quod  fcil.  vitam  seternam,& 
caetera,  quae  nos  mcreri  fingunt ,  Chriftus  non  merueric 
nobis  i  nili  mediate  ,  quatenus  gratiam  aliquam  prxbct: 
per  quam  jpfimct  nobis  Illa  mercmur  immcdiate  Chri- 

immellat^^f^i^no'^^'''''"^-  ^•'q"am  meruic 

iTccatorJm'  ILT^^'^^^  augment«m,&  veniah-um 
fcccatorum  deletioncm,  &  etiam  VKam  jpfam  «tern-im 
mmcdwtc  prometeu  debemus.  ^  «tcmam 


C  A  P, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  ccxirtesy  of  Koninklijke  Bibiiotheek,  Den  Moog. 

224  E  3 


;«;0  P        '    "    *    ^    M   I  N  V  S 

C  A  r  V  T  XII. 
^atenus  Ftducta  in  meritis  coUocari pppt. 
T  H  E  S  I  S  I. 

BEllarm.  SdetiJum  efi  fd/idam  nihU  efe aliud,  nift  (hem confirM 
matam  atqt^e  perfeclam. 

Pretefi.  Dc  fidiiciailla  quae  refpicit  futurum,  hocfci- 
inus.fed  nondeomni  Hducia. 

a.  Bcllaim.  Sdendum  efl  ctiam  ,  Mlittd  efe  ,  fidttciam  nafci  m  | 
merttn.altmd^fidHciameffe  penendttm  tnmeritiu  Ptteft  emmfitri,t*\ 
^Miiexiguam  .acfinenuUMmfiductam  in  meriiis  prsprm  cenfittnat, 
«•qutdnen  certtfciat.  an  haheat  vera  mtrita,  &  tamenverismofnis. 
^Hemerttis  abtmdtt ,  &  ex  iUts  fidmcia  in  ipfe  erga  Dtummaxima 
•rtatnr. 

Prtteit.  I.  Diftinftio  ifta  obfcuritate  fua  fitinfidiofa. 
IVon  cxpIic.uenimBcllaim.quofenfu  fiducia  dicatur 
wmmii^/^a.Simcritapropriedidlaintelligantur.tum  fub- 
jeftum  hu.iusafrcrtionis  fuit  antca  fublatum  &  cxplo- 
fum.Siopcrabonaintelljganturrquo  fenfu  in  iftocapitc  . 
jurenoftro  hanc  vocem  accipicmusj  tum  dicimustan- 
ram  cire  difiercntiam  intcr  nafci  ex  opciibus  fiduciam,& 
fiduciam  in  operibus  collocandam ,  quanta  eft  interar- 
gumentum  fuadens  liduciam  »  &  caufam  rei  fperata. 
i  I.  Ratio  Bcllarm.        fdlicet  maximam  fiduciam  ex  mentit 
•rirt,  m  et  qui  ncn  certofctt  an  habeat  vera  merita  ,  omni  rationi 
adverfatui.  Ex  meritis  cnim  non  oritur  fiducia  Phvfice. 
Illudautem  ex  quo  moralitcroriatur  ,  debet  ncccHario 
cognofci ,  &  ad  maximam  fiduciam  gignendam  .  dcbet 
ccrtiflime  ccgnofci. 

s.  Etliarm.  Piduda  Sanflerum,  quam  in  DctcenflitHHnt,  non 
exfide  fola,  fed  etiam  ex  btnis  meri  is  nafcttur. 

Protesl.  Nafcitur  cx  fide  fola,tanquam  cx  caula  appie- 
fcendentc  caulain  tamfpci,  quam  rci  fperatse  :  fednafci- 
tur  etiam  cx  obedicntia  nova  ,  &  confcicntia  bona ,  tan- 
<iuam  cxargumentis  confirmantibus  ,  &  erigcntibus  lU 
Jam  apprehenlionem  una  cum  frudu  cjus.  Bellarm.  am- 
bjgua  vocis  generalitatc  lcdoribus  illudit. 

4.  Bellarm.  Inbenismmtis,  quAvere  tnliarffe ctmpevtumfit» 
fidmctaaftquactUecari  pttefi,  m»de  fuperbia  cavearur. 

PreteH.  I.  Supponit  hic  Bellarm.  poffc  allquemcerto 
'j^."'«»^'r/e»'a8cbonamerita  habere,idque  oidinariis  me- 
«iis,  nifi  Kidat,cum  tamen  hoc  antea  impugnavprit,  cum 
•*c  ccrutudine  gratix  a^ctaiur,ec  in  ifthoc'ipfo  cap.  affir- 

inct> 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


^  t  K  V  A  T  V  S.  ^or 
met,  neminem  abfque  reveUtitne  etrtt  fdrt pejfe,  fe  Ubere  verame-^ 
rna.  1 1.  Cum  altquam  tiducum  co\locnvi  f»(fe diclt  .n9n 
debere,  in  meritis,  rr.tio  cx  conditionc  ,  nonablolu^-c 
verccunde  magis  loquiturquam  plcriquc  Pontificii  fo- 
lcnt,  quorum  hx  funt  voccs  :  Ptofri»  eerutHh fj>ei  eftexmcm 
rtUi.CerttiHit  quA  mn  eft  prsfumptio.ex  meriti^  efl,  &  mcritts  fe et-v^ 
Wrtmwr.  A!ex  Al.^.  t,.6^.  m  SeeuKitm  fiiem  tenendnm  eft, 
qtitifpei  non  ftlumrejptcit  divinam  graiiam  ,  &  mifertctrdtam ,  f,d 
(ttttm  Kttttur  effcclthus  ipfius  in  nobis  ab  tUa  produllts,  per  ques  mcre- 
tnmglertam.Bannestn  2.2.  j  18.4.4.  Mtrtta  funt  fHnUmtniHm 
fpet.  FiltnctHs  /M^f.2  2.».244.  Vcrccunde  magis  BcUarmi- 
nus.ScdtamcncIudit.Nam  i.  Cum  quxftionem  propo- 
fucritdefpeconfummata,&  pcrfca:a,& talem  fiduciam 
unicim  fimphcem  habcamus  in  mifericordia  Dcicollo- 
cata,nulla<i/»^»4fiduciarelinquiturin  meritis  noftriscoU 
locanda.  a.  Illam  fiduciam  in  meiitisnoftriscollocare 
&  fupcrbiam  cavcre,eft  arrogarefibimctquodproprium 
eltChiilti,  &arrogantiam  interim  diligentcr  caverc. 

5-  Bellarm.  Prepter  incertitudinem  frtpri.t  junitid,  &piriev^ 
iHmmants  gleri^,tutifihnHm  eftfidHciam  tttam  tnfelaDeimifat^ 
{trdta,&  benignitaterepenere.  ' 
^  Proten.  Accidit  hicBcllarm.quod  maxime  celcbratur 
in  Balaamo,  qui  ad  cxecrandum  condudus  poft  maenum 
variumqueapparatum,  &  multas  captatasincantationcs 
quibus  conatuscft  malcdiccre  Ifraclitis .  divinitus  tanl 
dem  eo  adigebatur  utbenedixcritipfis.  Confimiliplan^ 
modo  Brllarm.poftquam  intcc-ris  alitniot  librisomr.ei 
nervos  intcndcrit ,  m  meritis  humanis  contra  eratiam 
pciommgenercfophifmatum  propugnandis,  fubito  hic 
in  hnemutatus  mcritorum  ufum  omnem  tollit.&  ad 
gratiam  folam  confugit.  Nam  i.  Inccrtam  &  peiiculo, 
lam  cire  doarinam  de  Juftificatione  &mcritis.  quam 
hadenustradidit.  vcre agnofcit.    1 1.  Mifcricordii  tri- 
buit  ,  non  (utantea  cap  5.)  juftitise  vitx  fperatse  com- 
niunicationem     III.  Huic  mifericordix  ita  fiduciam 
aftigit,  ut  nihii  praetcrca  dcbeat  intucri,  totam  in  fe/a, 
IV.  Quamvis  verbaficfoncnt.  ut  hocfaccre  nonplanc 

riecenarium,fcd  tutiflimum  tantum  afiirmare  vidcantur 
re  ipfa  tamcn  oCicium  &  nece/ntatcm  rei  docent  •  quii 
tutiinmum  eft  nobis  fiduciam  noftram  collocare  in 

«uFam''^''^^.^'"^''^^  ruopropofuit,  ut  falutis 
cauiam,.&  fiduciae  fundamentum :  fi  ieitur  aliud  aniJ 
piam  cffcthu;us  gcncris,  pr^tcr  miYcrSdiaX  m 
Chrifto ,  non  efret  certe  tutiffimum ,  totam  fiduciam  n 
JiacfolacoIIocare.  Salutem  faltcm  ex  m.fericordia  Sla 
twt,  potuis  quam  cx  mcritis,  hmfr^fiu  forfan,  ut  Bcllarm! 

D  d  d    2  antc.i 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


EELLARMINVS 

antea  loqucbatur,  fcd  inccrtc,  &  pcriculofc,  ut  nunc  fa-* 
tctur,  omncs  qui  fapiunt  qusercnt* 

C  A  P  V  T     XI  II. 

fSpecuUtiones  quAdam  EclUrminu 

D  E   N  O  N   E  N  T  F. 

Haftenus  contcndit  Bellarminus  opcra  bona  cfTe  mcrita: 
fcdnecdum  cxplicavit  quid  fibi  velit  iftavocewemi, 
ne  (cilicet  ccrtum  &  fixum  fcopum  habcret,  d  quo 
in  probationibus  non  licerct  vagari  autaberrare.  lam 
randem  poft  difputationem  illam  pcraftam,  promittit 
fc  diduium  quid  fit  illud  de quo  difputa\'it:  fecun- 
dumpervcrfam  &  incptam  ilUm  methodum  quapri- 
ino  quseri  folet  Mnfit^  8c  poftc^quid  fn.  Nequc  tamerr 
hoc  potuitdicere,  linc  novo  confiidu  cum  fuis  grega- 
libus  ,  intcr  quosdc  hac  idco  certamen  ccrtatur  non 
levc,non  unum.  Nos  hic  fpcftatorcs  agemus ,  illatan-. 
rum  annotantes ,  quae  meritorum  dodrinam  adhuc 
znagi:^  illuftrarc  polfe  videntur. 

T  H  i  S  I  S  I. 

BEIIarm.  Vt  aliquoi  cpusdtci  fofit  ver}  MC prcprie  meYitorium 
fe/ititatti  ^tern£,feptem  ccndtttoncsreqHtruniUY  :  l.Vt  ftt  cpus 
ionum.  2.  Vt  fiatrn  obfequium  Det.  Vt  qt^i  miretHY  fit  vta-* 
^^r.  4.  Vt  fit  optisliberum.  Vt  quimereturfit  amicus  ^gra^ 
tusDve.  6.  Vt  tntercedat  prorrifiio.  7*  Vt  cpus  ex  caritatts  vtr^ 
iuteprocedat.  Tres  priores  conceduntur  ab  omntbus  :  alia  quatuor  tn^ 
nontrovcrfiafunt. 

Prcteft.  Apud  nos  nulla  cft  controverfia  ,  quin  ifta 
©mnia  »  rcquirantur  ad  mcritum  :  fcd  alia  ctiam  rcquln 
dicimus,acl  dignitatem,&  juftitiae  obligationem  indu- 
cendam  neceffaria  ,qu2e  in  opeiibus  fandiffimoium  ho-. 
jminum  fruftra  quasrcicntur. 

2  Bellarm.  Catholtci  omnes  a^nofcunt  opira  lonajuftorum  ejfe 
meritoYiavitA  Aternd:  fedtamen  aliquicenfent^  non  efft  utendum  hii 
vocthusM  conitgno,  &  de  congruo :  Ita  doccnt  ThomasWaldenfis,& 
faulus  Burgenfis. 

Froteft.  Pnma  pars  hujus  fcntentias  cveri*tur  fatis  a 
poftcriori.Nam  iftialiquinon  de  voce,fcd  dc  rcipfacon- 
tendunt,  Sic  cnim  concludit  Waldcnfis  tom.6.  dc  Sa-^ 
cram.  tit.  I.  cap.7.  Reputo  iiitur fantorem  Theologum  ,  fideiiorem 
€Mib§lismn  ^  &  Scripturis  r/^fris  mafjn  cm^rdem ,  qut  tale  merttum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  ILC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag 

224  E  3 


1 


I 


ENERVATVS.  — 
fimpliritif  nbfiegat  y  &  cum  moisficatiBne  Apoffol:  *  &  ScriptUTA)  .  ;:^^ 
fncedit,  quiA  finjpliciter  qnii  nm  meretur  regnum  coe/orum.  fei  tx  (^ra^ 
tiaDety  aut  volnntate  iargttorts.  Mf  rnornm  nc^ftYorum  tn  arttcHl§ 
fnorus^mintme  Deuiattendtty  fivernttonem  congrt^t.vfl conitgm  ^fed 
gratiamfuMm.Mkt  mtfertrpfdiam  fnam.  Quomodo  ergonon  aitnju^ 
riam  Salvatorts  &  gratutti  cotonatoris  accedtt»  qt^od  gratia  ejus  tactta^ 
tantum  diflutamus  demtrttt^f 

J.BcUarm.  AUi  voiunt  opcratona  juftorum  ejfe  merttoriade 
€ondtgn$iiargowodo,ttadocent  Durandus  in  l.d.zy.  q.z.  GregoritiS 

r.  d.t7.  q.l.  a.i. 

Protesl.  In  cobcne&  rcfte  volunt,  qiiod  meritatalu, 
quaha  intcr  Pontiticios  vulgo  jaarancur  ,  negantcs ,  cx: 
Scripturis  doccnt  op  Yittis  n:.lr:^  fi:n  McYDV  Yc^  Inv.  fr^^^r.  r, 
fei  ex  foia  D  ct  itheralit  .7 . 

4.  Bellarm.  C  -j^-^na  fthtcnua  Tijcclogorum  a^-» 

mittit  fimpltcitcrm    0, 

Pm^^.Communisquidem  haeceft  fcntcntiainter  Pon- 
tificios ,  fcd  nzqntvera  ,  ncque  Theotogorum  dicenda  ,  qui^ 
totam  Theologiamevcrtic. 

Bellarm,  Quod  qutdam  dtslinguunt  inter  Mgnum  &cmm 
dignum,  nimis  ieve  esl. 

Vroteft.  Levis  igicur  Sanftus ,  &  SeraphicusDodo:-, 
Bonaventura,  qui  mcritum  ubique  triplocfacit :  ccn^rui^ 
dtgni.V-coHdtg^ji.in  l.d.^j.9.&     d.^.n.zr.  &d.l9.H.i4^ 

6.  Beliarm.  Pat4cts  refutabo  .luatuQr  Vt4y.,^Ji  1^:^  ,  -fuii^ 
fotifttmum  ejus  fententia  ntttvidetur. 

ProteH.  Non  adeo  prolixuseft  DuiaruUu  Ciica  iiir-. 
.quaeftionem  ,  quin  paucis  potucrit  BclUrm.  ad  onv  - 
quafhabetordine  rerpondcrc,  nifialiquid  in  ipfisfuii 
quod  BcUarminus  tutilTim.um  videbarurpr-^eteritiv 
larefutarc.  videamus  tamcn  qaoniodo  hxcQir 
da  refutac, 

7.  Durand.  i.  Temeiarium  Oi^ipnemum  eic ,  cii^ 
cere>Dcum  foreinjuftum,quod  meritis  hon-^-nu':^  -  t*.;  ^ 
rum  non  redditmercedempromiiram. 

Billaim,  Nonefttem<:rarium>:     '  ^umsO' faH< 

flum^dicere^  Dcum  fore  iHju:rHr,z,  j:  .        ,  ...    .  ,  ,  ^i. 

Proteft.  Durandus  loquicur  de  injuUitia  pardculari. 
quae  rclpicic  dcbitum  in  alcerius  dignitate  fundatum. 
BcIIaiminus  rcipondet de  juftitia  generaliqua;  refpicit 
rectitudjneminpromlttcntis  bonita:e&  veracitatefun- 
datam.Non  magfsexjuftitia  tenccur  Dcus,reddcrc mcr- 
ccdem  bcnc^  operantibus  ,  quam  rpoftquam  id  promirc- 
ratjmittere  fiiium  amm  aJmortciii  pro  nobis  fubeun- 
dam.  Hoccamen  mcritis  humanisnon  debeburur  Non 
malc  Mcdnu,  in  1.2.  ^.i  14.  a.:^.  Deu.  linc  diibiopraiftn^ 

'    3  ^  b.i 


E 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


9^4.  BFLLARMINVS 

bit  quod  promilir,  proptci  veiitatem,  non  propterobi;. 
gattone  :  quod  fi  non  praeftet,mendax  eiit,  non  injurius* 

S.Durand.  2.  Non  exftat  in  facris  litteris  promi/Iio, 
€iu^  Deum  obligat  ad  reddendam  mercedem.  fcd  tantum 
'ina?  doceat ,  Deum  ordinafle,  ac  difporuiiTc  vitam  setcr- 
am  dare  eisqui  mandata  fervaverinr. 

B^M.-^i  m.  1.  On:ms  vtra  promtf^tofert  fi cum  ohiigationfm. 

Protr/I.  Non  mftitiae,  ex  dignitate  ejui  cui  fjda  cft 
promiilio  ,  fcd  fidclitatis ,  cx  perfedione  qiix  dccct  pro-. 
'..ircentem. 

Bcllarm.  -2.  Simtlitudo  brAintcui  compjirat  ApoFtolus  vitam 
Aiernam,  l .  Co  r .9.  ftmiittudo  denarii  dturnt,  Mat.  20.  ftmtlitudo  dc^ 
pofjtt,  i.Tim.  I .  Apertiflime  fi^^ntjicant  phmtfitonem  exdciiio  &$hlin 
gatione  redderiiikn. 

JProtefi.  Similitudincs  non  omnia  probant ,  quse  prse 
ferunt,  fcd  illud  tantum  adcujus  cxplicacionem  adi 
bentur.  I  ebitumautem  Dei,  &  obligatioejusex  jufticia, 
Don  vcnit  in  mcntem  Apoftolo,  cum  fimilitudincs  iftas 
ufurpavit»    II.  Bravium  nulhim  debitum  aut  obhV.i- 
^ionem  juftitiscimportat,fed  laborisapprobationcm  li 
gularem  &  adum  ex  condido.  Dc  denario  rcfpondci 
Profpcr  de  vocgent.  Ub  l.cap.^.  Non  lahrt  pr^tium  folvensfei 
divittas  bomtatiS'fH  t  in  eos  quos  firte  openbus  eltgit  tffundcns^ut  etiam 
ii  quitnmu/tolabhre  fudarunt  ,  n:c  ampltus  quam  novijjtmi  accepe^ 
runt.tnteUigantdonum  fc gratid^  non  opcrum  acccptffe  mcrcedem.  De^ 
pofttum  2.Tim.r.ii.  nonmagis  mcritum  fonat,quam  cum 
quis  fidci  ac  tutela?  altcrius  falutem  fuam  commcndat,ab 
CJU5  bonitatc,&  potentia  pcndcns  totus. 

9.Durand.  3.  2.Tim.4.8.  Rcacponitur  juftusjudex 
non  juftojudicio  ,  quiaDcus  qui  reddit  prasmia  juftij, 
&  pocnasinjuftis^-juftus&  mifcricors  eft,  &  ut  juftus, 
juftojudiciopoenasrcddit  inj uftis,  ut  mifericors,libera- 
liter  praemiatribuit  juftis. 

Bell^»rm.  Qf^odillavtrba  fmt acdpiendaformaliter^planum  eff. 

Frct^n.  Sic  auidcm  vidccur.  Sed  verc  tamcn  Durandi 
negatlltam  jultitiarn  ibi  intclligi  foimalitcr  quac  oppo- 
nitur  mifcricordise.  Dcus  cnim  cft  juftus  judcxin  coro- 
nandisfidclibus  rcftitudinc  fcntcntias  mifcricordis,  no 
judicii  diftndi,  aut  juftitiae  quae  in  dignitatc  mcriti  fun«» 
datur. 

jo.  Durand.  4.  Nemo  potcft  ex  juftitia  mcrccdcm 
ab  alio  petere,nifi  rcddat  ci  omnia,  quag  illius  funt,&  alr- 
quid  amplius.  Nos  autcm  non  pofiumus  Dco  unquam 
rcddcrcomnia,  quas  illius  funt,  ncd,um  aliquid  aipplius, 
pum  omnia  fint  ipfius. 

BeM.-^rm.  I.  Abfolute  non  poteHhomo  a  Deo  aliquid  exigere^ 

cum 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliorheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


tum  mniA  fint  ifftus ;  tAmcn  poftta  cjus  velHHtMte»  &  p,tcl9i  quo  non 
vhit  a  Hobis  exigcre  opera  notlra  grdtis »  fei  mereedem  rcddcre  juxta 
prcportionem  cp^rum^  virc  fofftimus  ab  eo  mercedtm  rxigcre.  Qt4om9.{4 
ftrvm  nonpotefl  abfolutc  a  domiuo  fuotliud  prxmium  poftuUre^  cufft 
0mnia  qu.t  fervm  acquirit^  domir,o  fuo  acqutrat ;  tamen  fi  domino  plx-^ 
eeat  donare  tUt  opir^  fua  &  pro  tifdem  tanquaiU  fibi  non  debtt.^  '^:  ■  :cm 
dem  promittere,  jure  mcrcedem  pro  fuii  opertbus  poRuUbit» 

Protefi.  BelUrm.  hic  variisi  modis  eludit  &  fubicitn- 
git,  Nam  i.  Argumcntum  inftituiturdc  eo,qui  exigic 
niercedem  cx  jufticia  rcfpicicnte  condignum:  illc  rcrpoii- 
detdecoqui  exigit  ex  promiflb.  Duiandus  autem  redJ 
inftat  :  Quod  redditu  r  non  ex  dcbico  praeccdentis  operi^* 
fcd  cxpromifTionepraeccdcntc,  non  quidcm  redditurex: 
merito  operis  dc  condigno,  fed  folum,  vel  principalitet 
cx  promiffo,  &  iranon  cft  ibi  illud  debitum  de  quolo- 
quimur.  Cur  ad  iftam  inftantiam  nihil  rcfpondetur  l 
II.  Comparario  fcrvi ,  cui  dominus  donavit  opcra  fud, 
promittcnsiis  mcrccdem  tanquam  non  dcbitis,non  qua- 
drat  homini  rcfpcduDci,  Deus  enim  nufquam  unquani 
promiCt,  ncquc  rcvcrapoteft  promittcrc  hominimercc- 
dem  pro  opcribus  tanquam  non  dcbitis  :  fcd  opcra  debita 
ctiam  qua  talia  cx  benignitate  fuacoronat.  I  II.  Maxi- 
cft  difparitas  intei  fcrvum  refpcciu  hominis  queni 
^ominum  habet ,  &  hominis  refpcau  Dei.  Servus  eniin 
non  accipit  a  domino  fuovires,  voluntatcm  ,  &aduin 
ipfum  operandi:  fed  (ut  Durand.  bene  obfervat)  illud 
quod  fumus,  &  quod  habemus,  fivcfint  boni  acius.five 
boni  habitus,  feu  ufus,totumcft  in  nobis  cx  libcialitate 
divina  grati^  dante,&  confervantc.  Et  quia  cx  dono  gra- 
tuito  r.ullus  obiigatur  ad  dandumamplius,  feJ  potius  re-* 
cipiens  ma^i^  obligatur  danti;  ideo  ex  bonis  habitibus*  Sc 
cx  bonis  adcibus.  five  ufibus,  nobis  a  Dco  datis.Dcus  nori 
obligatur  nobis  cx aliquo  debito  juftjtiae,  adaliquid  am- 
plius  dandum,ita  quod  fi  non  dederit  fit  injulfcus,fcd  po  • 
tius  nos  fumus  Deo  obligari.  Quintum  hoc  Durandidi- 
flum  debuiffet  B^llarm.  reiutare  &  fecinct  proculdubio 
fi  potuiilct. 

Bellarm.  2.  Ohjcflio  tUx  Duran.li  locum  Lwbe/et^  fi  DlU^cx 
ju^fttta  cBmmutativa  mcrcedem  redderet  opcrdui  honis\  fcdcum  Dcui 
exjuFiitia  dislributiva  framta  benc  operanttbus  dare  decrevent ,  wo/^ 
ift  opus  ut  et  prcprsc  altqtitd  demus. 

ProtcH.  Quare  igitur  noa  refpondct  Bellarm.  ad  argu- 
mcntaquibus  Durandus  probat ,  mercedem  rcddi  mcri- 
tis,ex  juftitia  commutativa,non  diftributiva  ?  Qi^iiafcil. 
in  hac  recriburione  coniideracur  habitudo  rei  ad  reni, 
iicut  in  cmptionc  &  vcnditionc,  noa  habito  principali 

D  d  d    4  rcfped:r 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


5^5  BELLARMINVS 

re.pjdu  perfonas  ad  perfonam  ,  fed  tantum  ex  confe- 
quc.iti  ,  mquantum  conditio  perfonae  facit  ad  quantita- 
tem  rei.  Qiiia  etiam  in  hac  retributione  .  non  attenditur 
proportio  perfonarumaccipicntium  ut  in  juftitia diftri^ 
butivn,  fed  proportio  merentis  &  prjemiantis,  feu  dantis 
&  accipientis.  An  fatis  fuitBcllarm.  contrarium  affir! 
marer  Rcfpondulet /altem  ad  Thomam  fuum,  qui  "  - 
q.6l.a.4.  ai&  2.docet  exprefTe,  f>mam  dsvm.juJuIiat'^ 
ttni,  fecHnium  rnuoKem  tomn.utaUv*  jusiitU  .  prcut  retcmpenfat 
fram:a  mer,m  &  fuPfliaa  feuatn ;  &  rembuttcnem  pro  fervJ:c  L' 
fenfo,noneffedtfir,kut,va  juff.iU^edcmmutauva.  Bannesetiam 
inz.z.q.^r.a.^.adz.  Opus  meritcr:um  d,e,tur  ,  de  ju/i,t,a(om^ 
rr.utat,va  ex,gerepram,um,  An  omnibus  iftis  pr^pondcrat  au, 
thoritas  unius  vcrbi  Bellarminiani  ?      ^  au^ 
1 1 .  BcUarm.        dcfunt  qu,  ccnfeant,  epera  hna  iunorum  effe 
mer,ior,a  v:u  ^tni,a.excond:^no,  raUme  oper,$,  cttamf,  nuka  exffJet 
d:v:na  convtnUcta  Cajetanui  ,  &  Don.,n:cus  a  Soto.  ^/,i'ccntra 
e.x,ft,mant .  non  effe  tUa  mer,tcr,a  ex  cond,gno  rattene  optr,s  ,  fed  tan^ 
l,*m  rat:c„e pafJt.V;  acc^ptat:on,i  d:v,ns:  :ia  Scotus,cum  aliis  e  vete^ 
y,l>us  Scholas7,c,s,  &  ,x  rectnumbus  Andreas  Vega.  Hol:s  media  fen- 
tenttaprcbahhcrvidetur,  qu^  dccet ,  cpera  t*na  juficrum  mer,tcr:.t 
ejje  v,t.t  xiernA.tx  cond:gno  raticn^ pacl:,&  cper:s  fimul. 

Prcietl.  I.  Media  n«c  fentcntu  eft  medium  particip.ins 
utriufque  cxtremi  abfuiditates.   Cum  priorc  fententia 
opusdebitum,  &  m  comparatione  nihili,  in  fcfe  dienum 
facitvitaaeterna.  Cum  pofteriore,  acceptationem  gran^, 
nrr.  .    r'"'"  ^*^"  d'gnitatis,&  dcbiti  cx  juftitia.  Altcrl 
utrum  horum  ftatuere  cft  homini.  fatui  ac  temerarii. 
fed  utrumque  conjungere  ,  eft  hominis  plan^  infani 
J  a^  '^"l^""  ^*^'^""  interScholafticos  Jlia  fcntentia 
Jiiediapcrabnegationem.omnium  verimma,quam  refcrt 

hrnnV  r  ""'f  l^-  Qi^'^'"i^'««voIuerunt.  quodnul- 
llJ^c^  caElcftem  gloriam  mcreri  cx  condigno.  ttad 
iftam  fuam  pohtionem  aftrucndam  ,  multis  Tulciuntut 
au  hor.tatibus  facra.  Scriptutae ,  &  etiam  expofito  um 
qui  hoc  fentire  videntur.  ^  «•wiiiu,, 

**if'  ^^''^'-'"•/''«j^'^/'?"'^""'''^»  perfona,aUuddemerif 
tpms.  Et  rurfmahud  dev,ta^urna  ut  eft  h^red,tai,  aUudut  efl 
tnerces.  F,l,us  De,  p^  arat,^rr.  mcretur  ex  ccnd,gno  Ured„atemv,ta 
<^'crna,mer,toptrfcn*.  f,nt  ahofaao.  Bonacperanon  requirumur  ai 
ZT-  l^T""  '''1*''r.»dam,  ut  hareditatem,  fed  ne  fil,u<  cxcdat  ah 

per  bcnacp  ra.  j,ne  ai,o  paclo,  non  mcrtturv,tam  attrnam  acauirtr,, 
fid  mtretur  eam  non  amtUere.  '  * 

^'''"fi-  1.  Commentum  hoc,  de  meiito  pcrfonae  ut 
yuis  ex  co  mcreatur  vitam  setcrnam  cx  condigno,  &  ha- 

bCrtt 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


beatcam  fibi  dcbitam  cx  juftitia  ,  quia  eft  filius  pcr  gra- 
tiam,cftuna  ex  prnscipuis  profunditatibus  Satan25,qua- 
rum  fit  mcntio  Apoc.  2,24.  1 1.  Non  fatis  dcclarat  Bel- 
larm.quomodo  hlius  peropcra,  l:nc  novo  pado,  mcrca- 
tur  non  amittcrc  haereditatcm,  an  hoc  fir  ctiamdccon- 
^igao, vel  alio  aliquo  inaudito  modo.  III.  Dicat  cti;ini 
tcllarm.  aii  filix  talia  opcra  facientcs, abfque  novo  pafto^ 
non  fint  digni  vitaasternar  fi  non,  cum  lophiftice  anted 
cap.  3.  probarc  conatus  eft  opera  cfix  mcritoria  vitse 
fletcrnae,  ex  illis  locis ,  in  quibus  fit  mcntlo  dignitatis. 
i.Thcf.I.  Ht  digni  hAbeamini  ^  Luc.20.  (jui  iigni  habebuntur, 
Apoc.3.  ^/^«//«w/.  fi  fic  tum  opera  funt  roriacx  con-^ 
digno,  fincpafto  dc  illis  acccptandii. 

I  3.  Bellarm.  Opera  bcna  jushrfim»  meYttona  ejfe  vita  dtern^^ 
fxcondtgno  »  non  folum  rattonepafti  &  acceptattonts ,  fedettamratione 
hrts,  tta  ut  in  opere  bonoex  gratia  procedente^  ftt  quadam proportio^  & 
dtqu^lstas  ad  prumii^m  vtta  dternx,  probatur  his  argumintis. 

Protcft.  Sophifticaquasdam  latct  fub  illis  vocibus:  qt4x^ 
dampropc7tto&  aqtialttas ,  requiruntur  cnim  ad  mcritum  de 
condigno,  aequalitas  (ut  ita  dicamj  pretiofitatis.  Scdar-< 
gumcnta  vidcamus. 

14.  Bcllarm.  Vttaaterna  efl gratia  pro gratia^  lo\\.  i.atintet 
gratiam,& grattam»  ftne  dubto  magna  ftmttttudo  &  proportioeft. 

Protcft.  Talc  argumentum  excondigno  meretur  n  ri- 
fioncm  multomajorcm,  quam  illanoltra  fercnt.  Probat 
vitam  setcrnam  cfic  mcrcedcm  pro  merito  cx  condigno^ 
quia  eft  gratia  pro  gratia.  Probatopera  habcresequalita-^ 
tcm,quia  habcnt  fimilitudincm  cum  vitaxtcrna.  Qiiall 
facrificium  ludaicum  asqualediccrct  n-iortc  Chrifti , 
candcm  ctiam  cx  condigno  promeruifle,  quia  fimilitudi-^ 
ncm  cjus  nonnullam  habcbat. 

15.  Bcllarm.  Vttaaterna  efl  flumen Utificans  civttatem  Deim 
Pfal.46.  gratia  vero  bene  operandtc^l  fons  aqua  falienttstnvitam 
aternam.  Ioh.4.  eft  igitur  proportto. 

Protefl.  Hac  certe  rationc,  fi  quid  valeret ,  fequerctur 
operanoftra  majoris  cflr  prctii,  quam  vitasetcrna,ficut' 
fons  flumcn  fuperat  dignitatc.  Sedhaeccft  miferia:nec 
Ioh.4.  pcr  fontcm  intcllijuntui  opera ,  ncc  pcr  flumcn 
vita  a2tcrna.PfaI.46. 

t6.  BcIIarm.  Denarius  dturnus  juilum  tii  pretium  laboris^ 
iiurni:  fcdvtta  aterna  eft  denariusdturnus.  Mat.20. 

Proteft.  Ncmo  fanus  dubitarcpoteft^quin  vitaaeterna 
fit  tam  fuflicicns prctium  laborantiuni  in  vinca  Domini» 
iit  ampliusaliquid  nonfitquaerendum  ,  nequc  juftomi-* 
nusvidcri  debcatprimis ,  quia  noviflimis  ctiam  dctur, 
Amplius  aliquid  non  potcft  probari  cx  ifta  compara- 

D  d  d    5  tione^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hcag. 

224  E  3 


398  BELLARMINVS 
tioncnifi  fimiiladmittatur  ,  ex  verf.i.i6.  hominem  «o» 
tUclum^  cui  oculm  eji  ncquam^  pofTc  vitam  aeternam  nufcrre*  & 
Mbsre. 

l7.BeIlarm.  Grauaefl femengUYU^l.loh.l.  atfcmene/ld^ 
qualerei  cujus  ejlfemen qu^advirtutem. 

Prcteii.  Durand.  Mctaphorice  dicitur,  non  enim  eft 
fcmen  ,  nifi  refpcdu  eorumquae  educunturde  naturali 
potentiacreaturae  ,  quodnon  convenit  glorias,  ficut  nec 
giatias. 

Bcllarm.  Vt  femenprepriidtcfum  ,  phyfuavtrtute  tetam  arbi* 
rcm  f  velanimantem  centmet  ^ftc  etiam  carnas  meraii  merttzYt.ip$e 
llllljll      viYtutiy  glertam  ipfam  centtnet. 

rrettft.  Nos  probationem  ,  non  illuflrationem  rci  noa 
probatae  exfpcdamus.  De  meritoria  virtute,  nihil  omni-i 
no  innuitu r  in  metaphora  feminis,  Gratia  Dei  eft  femea 
adionum  bonarum:  fcd  non  ex  condigno,  meritoria  vir-. 
rute. 

iS.  BclIarm.  Vitadtema  eflaclio  fupernaturalis.  Dtleflto gfB 
ncltQftipernatHralis.  Ergo  prcporttenem  habentinter  fe  0  &  unum  ad 
alterum,quafi  reila  vta  ad  fuum  term*uum  ducit. 

Pretefi.  Conclufio  apud  nos  non  eget  probatione  :  non 
probaturta^nen  :  ncquc  maxime  probata  quidquam  facit 
ad  rem,  nifi  nulla  nliafit  proportio,  praeter  asqualitatcm 
dignitatis. 

19.  Bellarm.  Deus  eJl.quteJeclcsper  mersta»  ad  vttam  aternam 
Ut  bravium»  perducendes  effe  decrcvtt.  Igttur  fine  dubte  ejufmodi  me^ 
ritatlits  denat ,  qutbus  vert»  &proprte  ,  atqueadeo  ex  condigmo perve^ 
mantad  ceronam. 

Fretefl.  Antecedens  pctit  quaeftioncm.  Confcquentia 
ctiam  nullacft:  poteft  enim  Dcus  deccrnerc  pcrduccn- 
dos,&  perduccrc  homincs  ad  vitam  pcr  mcrita  talia  qua- 
lia  prinii  Scholaftici  vocabant  interprctativa  :  Mcritum 
interprctativum appcUatur,  quando  non  eft altqua digni- 
tasir.  rccipiente:  &  tamcn  eiexhibct  Dcusdonum  fuum 
cx  fui  liberalitate ,  ac  (i  ille  pcr  opcra  fua  mcruifTet ,  & 
tamen  in  veritate  non  meruit :  undc  meritum  illud  non 
pomt  condignitatcm  in  recipiente,  fed  liberalitatemfo- 
lumm  dante.  Altx.Al.  ^  3.  y.6i.  m.^.  «.2. 

ao.  Bellarm.  MtritaHofirapettdent  ameutii  Chriftit  tumqutA 
iUembis  r.mutt  virttttem  mmnii  ,  tnm  qiiia  ma  meremur  mt  memhrx 
■vivaChrifti  perinfluKHm  ejus.  Igttur  detrAhttur  ie gUria  Chrtni  ^ 
fimeritanoHrafint  itaimp(rfe{la,  ut  ntn  fiutmeritaextondttn^jni' 
fi  ratitne  atceptatitnis  Dei. 

Proten.z.  Deteftanda  eft  hasc  impudentia,  qua  gloria 
Chrifti  praetcxtus  titvaniflimse  glorias  mercenariorum 
hpminura  &  mcritorum  ipforuiu,    1 1.  Chriftus  me- 

ruic 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


E  N  A  T  ;99 

ruit  fuisdifcipulis  douuai  hnguaium  :  an  Uico  nu  luc- 
runt  vitamex  condjgno  qui  donum  illud  exeiceban':  ? 
Keque  Chrilhis  ut  c.iput  influit  nobis ,  &  adioi.tbus 
nollris,  fuam  dignitate,  fed  vitam  fua  dignicate  parat  am. 

21.  Objicit  libi  nomine  Scotillarum  Bcllarm.  i .  Ope- 
ranoftr.iin  Scripturis ,  &  a  Patribus  ind:gna  dici  vita 
seterna.  Refpondet :  InteUiiuntur  tU,tomntnht*  XemcuUife-^ 
mnium  fnbjlamtAm  opaMm.non  nt  a  S^tnlu  faticle  y  & gr.ai.i  Dci 

profidfcuntur.  , 
Protcii.l.  Refpondet  Durandus  mz.d.zr.  S»'''- 
itdtur  de  molione  Sptritus  fanclt.non  VA!(t^qui:i  valor.iCltn  nu  ^  ; 
esi  A  motore  ,  nift  raiione  alutijui  formaiittr  exiflentii  in  a{Ih  vdi» 
fotenttAeiiciiivttadui  :  aginstnim  Hcnprfidt  fAffi*m,f  ■  fe- 

ipfitm  tfedfecundumaiiquiil  immijfnm.  Sftritufettamfa  ...  ^ovet 
nd  Ailus  qui  non  funt  merttorii  (nt  profhetare)  ut  apfaret  de  Balaam. 
Num.23.2.  Spiritus  fandus  non  facit  perfonam  unain 
cu  homine.ut  hominis  adio  ex  ejas  dignitate  asltimetur. 
Gratia  vero  inhaercns  nobis  ,  provenit  i  mifericordiii 
Dei,&  in  cam  tendit.ncque  habet  in  fefc aEqualuatem  ul- 
lam  condignam  ad  vitam  xtci  r.v.v ,  r.ifi  V!'^-  qua;rendi,  fic 
dienitas  mercndi.  .  ,  , 

22.  Scot.  Dcus  ab  Anguft.&  aiiii  uicitur  reddcre  de- 
bita.nulli  debens. 

Bellarm.  Dcus  nuUi  dchet  abfoluie ,  fed  folum  ex  fromipttnexT 
ioHofuo.  Non  tatncn  exfola  fromiJIitiH  ^ftd  ttiam  ex  operenofiro  Detts 

tjficiiur  dcbttor.  .  ^  .  . 

-  Protefi.  Contradidio  hasc  i  fcmetipfa  fatis  retutatur. 
Promiirio,  &  donum,  non  infert.m  promittenie,  &  do- 
nante  .  juftttije  &  debiti  obligationem.  Sed  confutatur 
tamen  4  Medina  ,  in  Thom.  i  .2.  f .  1 1 4.  I  •  Quia  debttor»  nt 
dtbitory  efl  inftrior credittie, &  Aliquomodt  illtfubjtctiur.  I  I.  Outit 
dcbcns  Alteri,fintn  riddit  id  quod  debet  tnjurtHS  efi,  peccaty  &  tn  cri- 
mine  tenetur.  III.  Q!*i*  1**'  '^^**  »  »"»  »^ 
IV.  0«/«  nih-.l  exnoHrts  mcritis  Deo  atcrefcit.  V.  Quia  Deus 
tli  D*mtnusbeatitudtnts,&beatcrum  20. 

23.  Scot.  inter  Deum,  i^c  homincm,  non  potclt  cfl» 
juttiti.i,nirifecundum  quid. 

Bellarm.  Ittnittafetundum  quid  dititurejfe  mter  Deum  &  hi- 
minem,  quia prsfufpomt  gratiam,  &  tamen  fimpliitter  efi  jufittiayfei 
niinusptrfeila.quameafit,quinuUamgrattampr.trequtrit. 

Prtteii.  Anigitur  graiiaDei  facit .  utDcus  exjuftitia 
homini  debcret  ?  Juilitiafecundumquidinter  Deum  & homtnem 
(aitDurand.)  efi domintitivum,  quiatotum  bonum  quod  eJi homnis 
efi  Dct.&  a  Drt.eir  multo  amflius quam  afliones  fervi  fmtfm  domini 
inhumanis,frofter  qutdmerttum  homtntsafui  DtHmntn  feien  effe 

'  D  d  d    6  «4.  Scot. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reprcxiuceci  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag, 

224  E  3 


.  B    t-    L    L   A   R   M   I  N 
24.  Scbt.  Maxur.a  cft  injjequalitas  inter  opera  noftra, 

(quamviScxgrn:iaproficircannir;&  bcatjtudincmater- 

nam. 

Bellarm.  A'c«  rcqumtur  ahfclt*ta  dquA/itas  inttt  mtritum  & 
fnmium  ,  fitutidum  ju/!>tiam  difirihuttvam  ,  utdut  p,(S,t  prxmtHy 
del/eri  mtrttis  de  conitgno  ,  etiAm  ex  farte  eperis  .fejfujjiat  ut  fit  fro- 
fortioquAdam.  Stc  qut  dttlfin*  &  bonis  mtribus  frAdttus  tsi  ,  cr  fr* 
£ccltfta  ali.juandtulaboravit,  dignus  Eftfrtfatujudtcart  foltt. 

Pretcf}.  I.  Epifcopatusnoneft  iChiilto  inltitutu.  .  1 
inercedem,fedin  opus  bonum.  i.Tim.3.1.  Neque  dici« 
tur  quifquam  mcritis  cx  condigno,  Tcd  qualitatibus  ido- 
nei5 tali  munere  digniis.  luftitia  diftributiva  ex  hac quae- 
Itione  fuit  antea  rcmota.  Quaelibet  proportio  non  fuHicic 
jn  merito  cx  condignocui  cxjuftitise  aequalita^c  urse- 
inium  quafipretium  reddcretur. 

25.  Bellarm.  Vitaatema  tttam  quoad primum  (irnAumy  reddt- 
iur  mtriits fiiiorum  Dti. 

Prottft.  Ipraigiturgratia  priiii.i  iiiciiij^  cu^ctui.  c../'/.i 
*r.tmtftgrMtiaconfurnmata»&  graiia  tft  glorta  inchoata  ^  tcdc  Bcl- 
Iarm.cap.i2.  Piimusigitur  gradus  vitae  asternas  eft  era- 
iia. 

a6.  Bellam.  JUtiffe  gradus ghria  »  qui  debttur  juteharedita' 
rte,retrtbutturetiamjuremereedis.  Non  tntmeft  abfurdum,  tanitm 
yem  duplictjure  diberi,  titulo  videlictt  hareditatis ,  &  tttul»  merttorit. 

PnteR.  De  illaquaeftionc  ingenere,  an  una  eademque 
res  pollit  duplici  titulo  deberi ,  non  multum  contende- 
inus,  quamvis  proprie  loquendo  ,minus  videatur  confcn- 
taneum  rationi ,  ut  unius  &  ejufdcm  relationis  (illius 
iiempe  quam  habemus  ad  vitam  aetcrnam  tanquam  pof- 
lemoneni  noftram)  duplex  fit  fundamenrum.Hoc  tamen 
nonpotcft  nonabfurdum  eifc.ut  qui  habct  titulum  ha:- 
xcditatis,eonon  contentus,  quasrat  alium  tirulnm  ex  mi« 
lcris  luis  mcritis. 

27.  Bellarm.  CrAtmm  jushticatitnn  non  fo(fe  •kttmn,  neque 
condigne ,  neqt*e  ex  congruo  merttis  ofmtm  »  folts  vtriLus  libtri  ar^ 

i'trtieffta»rMm,docutmus  adverfus  Ptlagtants  ^ltb.K.de  etat  &Ub. 
Atbtt.  * 

Prottll.  Inter  iftosPelagianosfunt  multi  Magiftri  no- 

llri  Pontificii.  Sic  enim  Mcdinain  1.2.    109  .LJurandus, 

Scotus,  &  propcmodumomnes  Nominales,  quos  fequi- 

lur  Adrianus,tenent,quod  homo  pci  fuas  vnes,  fine  fpc- 

ciali  auxilio  grati^,  poteft  fe  ad  gratiam  praepararc,  fic  ut 

confequaturgiatiaminfallibiliter,  &  cx  mcrito  dc  con- 
gruo. 

28.  Bellarm.  EAndtm  gtatism  ntn  feffe  tbtintttex  tottdigno» 
Itiletum  tx  cengtuo  ,  miri.is  eftmm  ex  fide  ,  &  Mxili»  Det l]>ttiali 
tr<K(dcm$Hm,  dotHimtts  m  ttb,  i ,  de  jupifitatttne, . 

Frtteif, 


4^ 


r 

Early  European  Books,  Copyrlght©  201  1  ProQuest  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


.  E    R    V    A    T  40T 

iM«H    rrotefl.  Vcrbis  tantum  difteitilta  fentcntia  ab  illa  prio- 
-^  rcqium  Bellarm.  ipic  farctur  damnan  iam.  Nam  fpcc 
hoc  auxilium  fcx  fcntcntia  BclUrm.)  nulli  libcro  ^.^. 
t!io  dceft,  ita  ut  mcrcricx  folis  viiibus  libcriarbitrii,?c 
^.cicriex  auxilio  fpcciali  omnium  hominum  commuiii, 
unum  &  idcm.  Rcdc  igitur  Mcdina,  loco  citato; 
anto  tcmporc  EcclcfiaChrifti  pcrpcfla  cft  bcllum  Pc- 
ianorum,nemini  Pclagianorum,vcl  Catholicorum  vc- 
in  mcntcm  hxc  diftinrtio  mcriti,  cum  tamcncire: 
Ide  ncccfraria  :  nam  vcIPclagiani  fc  protcxilfcnt  hoc 
mcritOjVcl  Catholici  tcmpcraffcnt  rigorcm  ccnfcndi.Pe- 
ius,  vir  alias  acutus,  opcimc  cognovilfet,  inter  Dcum, 
homincm  moitalcm  noncflc  rigorcm  juftiti»,  fcd 
uum  congrucnriam. 

29.  Bcllarm.  NondHhium  efi.f^ffeunum  ^ilteYiirAtiAm  ex  c%yi^ 
gruo  from(reri,qiiamvis  mnex  condigno, 

Protesl.  1.  Bonavcntura  hoc  mcritum  yult  cfle  di^nt, 
noncongrm  tantum.  in  i.  d  j^i.n.S.    I  I.  Si  hoc  mcritum 
litA  cl  digni,  vcl  congrui,  tum  ccrto  &  infallibilitcr  pof- 
lit  unui>  procurare  ut  altcr  quem  amat  convcrtatur  : 
Dcubcnim  mcriri:»  hominum  nunquam  denegat ,  quod 
f  ipfis  cx  congrucntia  vel  sequitatc  debctur.  An  autcm  hoc 
pta  fc  habcatjjudicct  Papa  Romanus,qui  thcfaurum  fati:^- 
rfadionum,^c  mcritorum,  proaibitrio  fuo  difpcnfat. 

30.  Bcllarm.  Pc/Ji  hcmtnemjufrHm  mereri  e;c condigno  au^men^ 
m  jufhttd^  docet  C$nctlit4m  Trtdenttnum. 

Protesl.  Ncmo  tamcn  mcreri  potcft  augmentum  ftatu- 
fu2e,qua2  rcs  cft  minoris  multo  prctii. 

31.  BcUarm.  Keparatio  foft  laffum ,  <Sr  ferfeverantta  ufque  in 
finemf  cadunt  fub  merttnm  de  congruo. 

Protf/l.  Quidni  igitur  Sc  praefcrvatio  a  lapfu  caicrct 
fub  aliquod  meritum  ,  ut  nihil  opuscflxt  ifto  congruo? 
Mirumramcn  cft  ,  mcritorios  Dodorcs ,  quicommuni 
confcnfu  ftatuunt ,  Patrcs  mcruilFcdc  congruo Chrifti 
incarnationcm  ,  nihil  amplius  tribucre  mcritis  Sandto- 
rum,refpcdupropri3efuaspcrfcvcranti«,quam  candem 

congrucntiam. 

IncxtrcmisdifputationibusBcIlar.  fdeorationc,jcju- 

nio,&  clccmofyna;  nulla  cft  controvcrha  (peciali. ,  quas 
cx  Scripturis&  rationedifccptatur.Efretigitui  abmlti- 
tutonoftroalienuminillis  difcuticndi5  immorari.  Pcr- 
commodcctiam  tmimus  inmcritorum  cxpIohonc,uc 
omnium  claufulalit; 


S  O  L  I    D  E  O 


G  L  O  R  I  A. 
Ddd  7 


1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E3 


I    N    D    E  X 

LOCORVM  SCRIPTVR^, 

qux  in  ho^  operc  ti  Bcllarmini  objedio- 
nibus  vindicantur,  &c  fiifuis 
cxplicantur. 

rrior  numerus  deftgnat  capita,fecwidui  verfm, 
terttuipaginiif. 


G  E  N  E  S  I 

Tomo  I. 
X  X  XV  1 1  35 

Tomo  II. 

X  L  V  1  I  I  i6 

Tomo  III. 
I  X  17 
X  I  V  i8 
X  V  I  I  7 
X  X  V 1  I  a 
X  X  V  I  I  I  z 

Tomo  IV. 

III  19 
X  L  V  I 


S. 


77 


117 

165 


7 

132 
47 
217 

ibid. 


aa5 
242 


E  X  O  D  V  S. 

Tomo  I. 
I  I  22 
X  V  II  I  16 

Tomo  1 1. 
13 

Tomo  III, 
xxii  17 
I V  25 

LE  V  I  T  I  C  V  S. 
I V.  V.  V I     ~  179 


X  X 

XX  X  I  I 


'3 

46 


185 
196 

218 

50 


V 

i3 

ibid. 

V  I 

6 

ibid. 

X  % 

10 

2/4 

X  \'  I  1 1 

16 

219 

ibid- 

X  I 

X  vl 


N  V  M  E  R  I. 

T#mo  I. 

17 


195 
7S 


33 

Tomo  III. 
XXX  5  219 

DEVTER.ONOMIVM. 

Tomo  I. 


I  V 

2 

^> 

X  1 1 

33. 

185 

XV  I  I 

8 

36 

12 

182 

XXX 

1  c 

3* 

Tomo  1 1. 

I  V 

2 

131 

V  I 

13 

165 

X 

20 

ibid. 

X  V 

4 

X  V  I 

16 

214 

Tomo  III. 

X  X  I  I 

3 

218 

XXV 


5  219 

I,  s  c  H 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog 

224  E  3 


3 


f 


I     N  D 

I  SCHEMVELIS. 

Tomo  I. 

X  X  V  I  I  9 
xxvlll  13 
14. 

Tomo  IV. 


X. 


87 
8t 

ibid. 


1  X 
X  vl 
X  X  I  V 


10 
I 


ilid'. 


a  SCHBMVELIS. 
Tomo  I. 

a  87 
I  R  E  G  V  M. 
Tonio  I  V. 

ibid> 
ibid. 


X  I 
xii 
xxii 


37 

20 


Tomo  1 1. 


X  C  I  X 

i6z 

Torro  I  V. 

V  I 

7 

36t 

X  vll  I 

21 

37^ 

X  I  X 

7 

273 

II 

XXV 

10 

X  X  X  V  1 1 

40 

310 

L  I 

12 

»93 

xcl 

1  + 

310 

C  X  I  X 

121 

37^ 

CXL  III 

2 

377 

PROVERBIA, 
Tomo  IV. 


2  R  E  G  V  M. 
Tomo  1 1. 
XV III  4 

Tomo  I V- 
X  30 

I  O  B. 

Tomo  I  I. 

V  I 

ToHio  I  V. 
I  21 

20 

PSALMO  RVM. 
Tomo  I. 

X  I  X 

c  vli 
cxix 


I 

X  I  V 
X  X 

X  X  V  I  I  I 


20 
27 
8 

25 


273 

309 

342 
310 


XXl  II 
X  X  X  I 


195 


243 


169 

243 
374 

Ibid. 
343 


ECCLESIASTES. 
Tomo  IV. 


I 

I  I 
V  II 


21 
27 
I 
21 

E  S  A  I  A 

Tomo  I. 


309 

ibid. 
34* 
377 


13 

16 

81 

6 

3» 

I  X 

6 

xi 

X  I  V 

if 

78 

X  xi  X 

ij 

i8r 

X  X  X  I  II 

22 

ibid. 

L  II I 

14 

71 

LIV 

39 

LXlII 

5 

7* 

X  L 


Tomo  1 1. 
18 


185 

X  L  III 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


X  I  I  I  I 

L  \  I 


I 

1 


V 

X 

X  I  I  I 
L  I  I  I 
L  V 


12 

Tomo  III. 

Tomo  1  V. 
4 

17 

1 1 
I 


N  D 
M4' 

120 


177 

1S4 


261 

ibid. 
386 


24 

II 
26 


IV 
I  X 
XII 


II 


1 1 1 


1 1 


I  E  R  E  M  I  A  S. 

Tomo  I  V. 
LI  I 

£  Z  ■  C  H  I  £  L. 

Tomo  1 1. 

X  r  I  I  I  22 

Tomo  III. 
X  xxi  1 1 

Tomo  I  V. 
XII  11 

XV  I  II 

X  X  x  1 1 1 
X  X  x  \'  I" 


243 


If4 


U3 
314 


Ix 


I  V 


I  O  N  A  S. 
Tomo  I  V. 

9  341 

H  A  B  A  C  V  C. 
Tomo  1 1. 

18  182 

ZACHARiAS. 
Tomo  I. 

ir  81 

MALACHIAS. 

Tomo  I. 

M  A  T  T  H  /B  V  S. 
Tomo  I. 


D  ▲  M  I  E  L. 
Tomo  III. 

27  177 
Tomo  I  V. 

^4 
18 

I  O  E  L. 

Tomo  IV. 

1-  3?4 


V  I 

13 

X  I 

23 

77 

X  I  I 

40 

82 

X  V 

9 

187 

X  V  I 

18 

112 

19 

37 

X  X 

206 

X  X  1 1 

104 

X  Xl  V 

14 

144 

X  X  V  1 

46 

74 

XX  V  i 1  I 

20 

18$ 

I  r 

V 


54? 

387IVI 
332 


XI  I 
xll  I 

XV  II 
XV  III 


Tomo  1 1. 

IQ 

3 
22 

6 

32 
23 
26 

17 

19 

12 


134 

ibid. 
207 
148 

121 

110 

33 

139 
i9 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkiijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


\  X  I  1 

X  X  i  V 

XXV 


Ix  X  I  V 


IX  XV 


M 


XI  I  I 


19 
^+ 
27 

27 
3+ 

Tomo  III. 

1 1 
7 
8 

I  o 
12 

17 
18 

-4 

26 
29 

27 
6 

Tomo  I  V, 

7 
22 
22 

23 
29 
16 

17 
29 
37 
12 

34 

A  R  C  V 
Tonio  I. 
V' 

Tomo  1 1. 
21 


S. 


N  D 

134 
121 

10; 

126 

205 

91 

M4 


177 

.2H 
92 

105 

94 
87 
178 

127 
97 
51 

386 
230 

375 

3to 
299 
370 
300 

3.85 
ibid. 

262 

360 

384 


E  X. 

Tomo  1  I  I. 

X  I  V 

o7 

A  V  A 

16 

I 

Tomo  I  V* 

I 

40 

2  W 

xl 

3<^^ 

L  V  C  A  s. 

Tomo  I- 

T  T 

1  i 

(57 

206 

Y  V  I 

tSr 

X  X  I  T 

3i 

Tomo  I  I. 

I 

34 

17 

X  I  I 

5« 

X  V  I 

9 

X  V  1 1 

10 

X  X  I  I 

I  42 

151 

68 


1 1 
I  i  r 
xi 


V  1 1 

V  1 II 

XI 

xll 

X  I  II 
XVII 
X  V  I  I  I 


43 

Tomo  III. 

37 
3 

Tomo  1  V. 

47 
13 
43 
14 
59 
4 

10  , 
14 


I  X 

V  I 

VI  I 


lOHANNEs: 

Tomo  T. 

69 

IT 
49 


^^5 

176 
178 
ibid. 


310 

359 
319 

37^' 
23C 

313 
3S7 

33S 


1  us 

4' 
i  t 

X 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


I     N     D  E 


40 

17 

96 

i8 

1 1 

k  X 

I  V 

Z  l 

I  10 

120 

V  II  I 

— 

ibid. 

X 

X  XI 

17 

1 22 

Xl  V 

Tomo  1 1. 

X  V 

I  V 

?  T 

207 

X 

47 

X  V  I 

20 

X  X 

21 

71 

Tumo  III. 

X  X 

III 

5 

16 

VI 

51 

71 

X  X 

55 

126 

X  1  V 

61 

X  X  '/ 

16 

X  V 

loi 

x^x 

105 

I  I 

23 

Tomo  I  V. 

1 

j 

y 

X  I  X 

1 1 1 

< 

X  X  I  I 

14 

311 

1  V 

303 

V  I 

44 

37S 

1 1 

X  I 

?i 

IV 

16 

299 

V  I  I 

27 

X  I 

XI  V 

17 

349 

X  1  1  I 

370 

A 

C  T  0  R  V 

M. 

X  I  V 
X  V 

Tomo  I. 

X  V  II 

1  i 

14 

74 

A  D 

V  I 

27 

83 

2 

206 

\'  1 1 

87 

X 

X  r  1 1 

II 

4^ 

Tomo  1 1. 

24 
3* 

38 

26 

23 

4 

6 
22 
23 
28 
ir 

21 

28 

30 

3f 
1 1 

Tomo  I  I  I. 

4 

8 

83 
4i 
iS 
4 

16 

Tomo  I  V. 
23 

2  o 

18 

3S 

39 
16 
10 

31 


. 

ibJd. 

8^ 
166 

7S 

12 
ib]d. 
ibij. 
ibid. 
ibid. 

20 

92 


17 
125 
17 

ibid. 

17 


241 

ibid. 
262 

311 
337 

276 
275 


R  O  M  A  NO  S. 
Tomo  I. 


7 


104 

8; 
XII 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


VIII 

Ix 


xll  I 
\  1 1 

I  X 

\-  ri 

\  I 

IX 
X 


XI 


X  II 


I 

1  r 

1 1 1 


I  X 

X  r 

I  V 
V 


^6 
40 
4 

Tomo  III. 

-> 

7 

39 

II 

3 

4 
17 
21 

23 
2^4 
34 
13 

Tomo  IV. 

3=5 

12' 

4 
II 

24 

zS 


1421 

1231 
182 

104 


178 

47 
212 
ibid. 

Iy2 


18 
129 
127 
74 
39 
18 

127 


I 

I  V 

V 

vl  I 


IX 

xl  I  I 
A  D 


I 

I  I 


I  r  I 


335 
351 

3  ■) 

544 

3^5 
384 

360  i 
352 

AD  CORINTHIOS, 
Tomo  I. 

4  33 
97 

Tomo  II. 


A  D 


vin 
I 

Y  II 
IK 


I 

6 
10 

Tomo  III. 

1 1 
7 


155 
179 


I 

1 1 

I  V 


I 

IV 

V 

V 


174 


I 

1 1 
1 1 1 


X. 

Tomo  IV. 

12 
17 

19 
21 
I 
10 

10 

G  A  L  A  T 

Tomo  I. 

8 
7 
9 

Tomo  I  V. 

la 
21 

4 

6 

14 

E  P  H  E  5  : 
Tomo  I. 

22 

4 

9 
I  r 

Tomo  III. 
13 

16 

25 

31 

Tomo  I  V. 

6 
8 
12 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


l  \ 

327 

AD 

PHILIPPENSES. 

X 

Tomo  I  I. 

I 

I 

93 

1 1 

II 

10 

V  I 

I  V 

8 

151 

9 

ibid. 

Tomo  III. 

I 

1 1 

I 

17 

Tomo  IV. 

179 

1 1 

III 

11 

IZ 

36S 

I  V 

AD 

COLOSSENSES. 

V 

Tomo  I. 

1 

i8 

T07 

iv 

II 

134 

X  I  X 

X  I  V 


Torao  I  !• 
II  18  170 

Tomo  III. 

I  10  179 

II  II  38  II 

38;I1I 

IV  5  177 

1  AD  THESSALON. 

Tomo  I. 

21  42 

Tomo  III. 

22  179 

2  AD  THESSALON, 
Tomo  I. 

4 
6 

Tomo  IV. 
4 


5 

6 


Tomo  I. 
20 

Tomo  1 1, 

3 

5 
8 

X3 
9 
12 

19 

Tomo  IV. 
19 


384 


93 
51 


94 
171 

208 
103 

42 
102 
106 
139 

9i 

^60 
368- 


2  AD  TIMOTHEVM. 
Torao  I. 


IV 

1 1 
I 

I  V 


4 

15 
16 

r? 

13 

Tomo  1 1. 
4 

Tomo  IV. 
12 
8 


207 
57 
ibid. 
ibid. 

138 

roo 


;84 
ibid. 


AD  TlTVM. 
Tomo  II. 

7  92 

Tomo  1 1  r. 

Tomo 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haog. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliolheek,  Den  Haag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


Early  European  Bocjks,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

224  E  3