Skip to main content

Full text of "Analectorum theologicorvm disputationes CCCXXXI. By Jacobus Revius [volume 2]"

See other formats 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Itnages  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  12 


ANALECTORUM   T H E O LO G I C O R U M 
DISPUTATIO  CXL 

D  E 

SECTIS  IVDiEORVM,   AC  PRI- 

MO  DE  PHARIS.^IS, 
Divino  annuente  Niimine, 

SuB  PR.JE.SIDIO 

Reverendiy  ClariJJimi^  DoStiffimique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Dcxaoris; 
&  Coilegii  TheoL  Per-IUuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniffimi, 

Vuhlice  defendet 

Henricvs  Alvtarivs,  Roterodamenfis. 

diem  5*,   lunijy  horis  locoqne  folitis. 


Apud  HifiREDES  JOH  ANNIS  NICOLAI  \  DORP. 


D.D.  ORDINIBUS  HOLLANDLE  &  WEST- 
FRISIiE,  Vcris  Patri;E  Patribiis ,  Orthodoxi^  Rcli- 
gionis  &  avitx  libcrtatis  Propiignatoribus  &  Antifti- 
tibus  ftrenuiflimis. 


D.  MICHAcLI  vandcn  BROECK,  IUuftr.  D.  D. 
Prxfcdis  rcrum  Mariti  maritimarum  HoUandice  & 
Weft-Fri/ias  a  Sccrctis,  eorumquc  Fifci-Advocato 
dignififmio,  prnjftantifrimo ,  de  mc,  ftudiifque  meis 
plurimum  mcrito  indicfquc  mcrcnti ,  atque  idco  in 
cetcrnum  mihi  obfcrvando, 

D.  JACOBO  REVIO,  S.  S.  ThcoL  Dod.,  &  ColL 
Thcoi.  IlJuflr.  D.  D.  Ordd.  Holland.  &  Wcft-Fri/ise 
Rcgcnti  prudcntifnmo,  Prxfidi  mcocolcndo, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.  M.  LooU 
ces,  Ethiccs,  ac  Politiccs,  in  ccleberrima  Lugdun^o- 
Batavorum  Acadcmia  Profeffori  ordinario,  cjufdcm- 
que  Collcg.  Pro  -Regenti  ftrenuiflimo, 

D.  PHILIPPO  PALVDANO  ,  J.  V.  D.  cxpertiffi- 
mo,  Amico  &  Fautori  fummo. 


UT  ET 

^oSiiJfimUac  StrenuiJfxmU  Graviffimifque  Virtu 


II 


ANALECTORUM  T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXL 

D  E 

Sedis  ludaeorum,  acprimo  de  Pha- 

T  rt  E  s  I  s  I. 

I^f^'  Empore  Chrifti  Servatoris ,  populum  Judaicum 
%n  fete  fuifTe  fciiTum,  evincunt  Pharifxorum, 
ISiM^Sadducxorum,  Elfenorum,  Herodianorum,  Sa- 
maritanorum  non  nomina  tantummodo ,  verum  &  con- 
traria  dogmata,  partim  aUbi,  partim  apud  au(florcs  No- 
vi  teftamenti  commemorata.  De  quibus  nonnulla  edif- 
ferere  ftatuimus. 

IL 

Ac  primo  fcicndum,  ludaeos  poft  exceffum  prophc- 
tarum,  hac  conditione  Mofaicam  reHgionem  cohiilfe, 
ut&defuoaddercntquippiam,  unde  fupererogationes 
Introduax  funt,  &  legis  autoium,  five  i^rrifxtr^ov,  ut  ipfi 
quidem  cenfebant. 

III. 

Intcr  hos  primas  tcnuerunt  Hafidcei  de  quibus  i. 
Maccab.  2.  42.  7ufic  congregati  funt  ad  eos  congregatione 
JuaBafid^i  (lun.  fcribit  ^T^A/W^/ de  quo  mox)  valenies 
robore  ex  fifrdelitis  ,  quicunque  vo/untarie  adktrebant  legi, 
V.  &c.  7.  13.  &  t"  Maccab.  14.  6.  ^i  ex  lehudxis  di- 
cunturHaCidxi  {l\X\\,AfchidMy  ut  fup.)  quorum  duxefilehu- 
da  Macbjcus  iyc, 

IV. 

Vbi  primo  inquirendum,  qua  ratione  motus,  lunms 

Ttttt  2  Afchi' 


Early  European  Books,  Copyrigh»  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


pofuerit;  cftaiitem  hxc  (ut  patet  cx  ejns  ito- 
ta;  quod  vocem  dcduxcnt  a  Chaldxo  -^^^  dmdit  pu 
m  cnimita  appcllariprofugos,  qui  rcligionis  crgo  huc 
illLic  fucrant  diffuft^  ne  tyrannidc  rcgis  ad  fcclus  ullum 
cogcrcntur.  Verum  hoc  eft  merum  commentum,  quod 
a  vcra  fcriptionc  &  ctymologia  prorfus  abludit.  ut  mox 
oltendcmus. 

V. 

Lyra  vero  hic  prc^ter  folitum  prorfus  delirat,  nam 
•---^#^^./ruthabct  Vulgatajexponit,  Affiduo  vacantcs 
cultui  divino.  quafi  nomen  latinum  efrct ,  aflidendo. 

qiiod  homini  hcbraicas  literaturx  pcritiflimo  miium  eft 
accidcre  potuiflc. 

VI. 

Verum  ergo  eorum  nomen  cft  HaMd .i.  cvDn 
fichpijjanm,  ita  enim  vocantur  a  Iudxis,Gorionide  ac 
quod  Syri  &  Chaldxi  dicunt  'NVDn.  undeflexii 
grirco,  a^J^£,.u  quocvidcntcr  fpeaatillud  i.  Macc  'y 
17.  Comprehendit  rAIcimusJ  ex  eis  fHa/Iditis  v* 
1 3  >)/exaginta  viros,  &  occidit  eos  in  uno  die,fecundum  ver 
humquodfcriptum  ejl;  Carnes  fannomm  tuorum  rTcn  Pfal 
79-  2 .  dfanguinem  ipforum  efuderunt  in  circuitujerufalem  ' 
&  non  erat  qui  fepeliret .  ubr  manifcfta  cft  ad  Ha/idcEo-  " 
rum  nomen  allufio. 

vii, 

Cum  autem  duo /Int  vocabula  apud  Hebr^ros  quibus 
fanaus  dcnotatur,  videlicctc;np  cui  refpondet  apud  hel- 
leniftas         &  n^n  cui vulgatus  intcrpres,  utrum- 
quevertitpery^r^^.  Adrem  ipfamquodattinet- 

Vlli. 

Hebri^um  Trn  gcneratim  eum  notat  qui  pietatem  ac 
religioncmcolit.  Druf.  dc tnb.  fed.  p.  183:  fpccia^m' 

qui 


qni  id  hcit  cxcellentiori  quodam  modo,  ut  ai  bitranfur. 
Nam  David  Kimchi  rcn  ita  diftinguit  a  pnx,  ut  hic  fit 
qiujujSa.-Dei  exequitur,  ille  qui  plus  facit  quam  facere  jul^us 
in  Pral.i03.17.  Itain  Avoth.  p.4.  (^111  vuh  ejfe fan- 
ftus  .  i.  n^Dri  d  betftahilire  verha  T^atrum,  ^uanquam  hoc  fit 
exmaceria  {Cwt  dejinitione.  v.  Druf  p.  ig^.JjuBi,  Nam 
fan^us /ibicavet  magis  fubtilius  ehfervat pr^cepta,  ^  fa- 
€it  tlus  quam  <*quum  eH, 

IX. 

Hi  Hafidici  nihil  aliud  fuerunt ,  quam  corpus  feu 
TsLyixct  quoddam  &  fratcrnitas  inter  Judccos ,  qui  prxter 
pri^cepta  legis,  fupererogationes  acvoluntarias  fundlio- 
nes,  praefertim  fiquid  ex  litera  legis  per  confequentias 
&  interpretationcs  erui  pofTet,  nuUo  cogentc,  obibant, 
&  quum  omnia  feciffent,  nihil  fc  fecilTc  profitebantur. 
quo  ailudit  di(5tum  Chrifti.  Luc.17.10.  v.  Druf  p.37. 
38.39^.  295.  Scal.  Elcnch.  Trrhxref.  p.163.  feqq.  ipi. 

X . 

Qiiod  ftudium ,  quamdiu  ufu  tantum  &  libere  obfer- 
vabatur,  nulla  feda  fuit  in  populo  ,  fed  poftquam  fiipcr- 
ero^ationis  pr^cepta  condi,  &  in  canones  ac  fcripta  coe- 
perunt  redigi ,  exinde  dubia  &  altercationcs  ortx^  fue- 
runt.  V.  Druf.  1. 4.  c.  10.  Scal.  p,i68. 

X  I. 

Hinc  nota  duo  apud  jndxos  doaorum  gcnera,  i .  eo- 
rum  qui  foii  legi  ftudebant  2.  corum  qui  prxterea  ftude- 
bant  auiftario  legis.  Exprioregenere  orti  ex  his 

Sadduccei.  Ex  pofteriore  Pharifaei. 

XII. 

Vt  Pharifxi  fuerint  quafi  propago  fraternitatis  Hafi- 
dcEorum,  unde&  eorum  appellationem  retinuerunt.  v. 
lofeph.  Gorion.  c.2s^.  Druf.  p.31.  Hi  fupererogationis 

Ttttt  3  ftudium, 


ftudlum ;  quod  antc  voluntarium  crat,  ncc  cirarium  fe- 
cerunt.  " 


X I  n. 

Hinc  Eflfeni  prodierc,  quorum  vivcndi  ratio,  Phari 
fxorum  inlHtuto  longe  accuratior  &  fcvcrior  fuic,  Unde 
&  apud  iios  hxCit  Haf]d.Torum  nomen  .  v.  Druf  p  m 
ex  codem  Gorionidc.  Ita  ut  id  ( quod  primaria  /ua  G.- 
nihcatione  omnes  pios  complcaebatur;  tcr  rcftriaufn 
tucrit.  I.  adFratcrnitatisilluismcmbra.  2.  ad  Phari 
ixos  3  ad  EiTcnos.  Scd  ha.^c  nunc  paulo  fu/Ius  fiint 
cvolvenda.  Et  primo  quidcm  agemus  dc  Phanfeis. 

X  I  V 

Pharifcei  fua.i.  Hcbraica hngua vocantur  crtyinDdt^a 
cumu;.  nonapsaimr  ut  qmdam  purant,  oui  Phari- 
ixos  cxponunt  a-uns.  quod  cffiadorcs  &  latroncs  no 

titurMatth.2i.i..imoapud  Gorionidem  on^m  &  c=v.£, 
opponuntiir,  tantum  abcft  ut  Pharifci  tam  fca:vum  no- 
mcn  libi  imponcrc  vohiilfcnt. 

XV. 

A  qui  dcducunt  (qux  vcra  cft  dcrivatio)  iuYta 
varias  cjusvcrbi  fignificationcs  ahter  atquealita  fc  cx 
phcant.  I.  enim  habct  fignificationcm  cxplicandi  vel 
explanandi,  undc  quidam  cos  ita  dic^tos  volunt  quod 
corum  vita  omnium  oculis  cffct  confpicua  &  q.  expli- 
cata,  utquilaudcs  captarcnthominum,  &  nihil  non  fa- 
cercntutvidcrenturabcis.  itaForcr.  in  Icf  i.  &  For- 
fter.  didionar.  Hcbr.  H.tc  quoquc  cxplicatio  dihitior 
cft,  cum  non  in  laudem,  fcd  in  vituperium  fonct. 

.....  XV!. 

Ahi  igitur  ex  cadcm  /IgniHcationc  cos  a^m-o  appeHa. 


tos 


tos  putant,  qiiod  reliquis  peritius  iegcm  exponerem,  ve- 
rum  i,  expojitor  interpres\\{itMd{c\mrtnzxi.  2.  noii 
omnes  Pharifxi  crant  interpretes  legis ,  fcci  fcribx  pro- 
prie,  qui  crant  [^^'iQ-  ^  ^jstefc-ai^i'.  A<5t.  2  3 .  unde  nec  hic 
fenfus  fuisfacit. 

XV  11. 

2.  Verbum  wis  habet  f)gnificationemy?/>rfr^W/.  qux 
hic  genuina  eft.  nam  Pharifsei  ita  dicti  funt^  quod  effent 
divifiCwc  feparati  a populo  ,  ut  ait  Hieron-  in  Matth.  22. 
idque  i.  (ut  ipfi  quidem  arbitrabantur )  fmditate  & 
munditia  vitx.  2.dignitate.  3.  veftitu.  docentur  hxc 
in  Aruck  Iharifcus  dicitur-,  qui  fe  feparat  ah  omni  im^ 
munditiay  &  a  ciho  polluto,  populo  terr^i  qui  de  ciho  non 
fuhtiliterdifcernit,  lofeph.  Albo  lib.  artt.  fidei;  Homines 
(inquit  j  divifiah  aliis  dignitate  ac  fan5titate  vocantur  "Tha- 

rifti,  Suidas:  4)ceG«ra^o/ ,  01  i^fxwi\jii^oi  aV"6<(r//£io/ ,  a>%t  to 
fxieiCetv  >(c^  dLi^oeAtc-tv  iiwri;  t  tfAAfflC  a.':ratvrm ^  ri  ro  zct&u^cera^ 
rov  T«  /S/ss  ^  a.y.e<^t^uroVj  HcfJi      ra  rv  vofA.>t  a/ru.Xfj.a.r<t.  R.  Da- 

vid  Kimchi  in  Scph.  i.  .  ad  verba  illa:  qui  induuntve- 
Jlem  peregrinam ,  Sunt  (inquitj  qui  exponant  de  hominihus 
qui  oftenduntfe  ipfosfan^os  pios  an»Dm  a'U/"n3  ^  indmnt 
veHesperegrinas^  quj>  non  funt jftmiles  veflihus  reliqui populi, 
^uo  agno/canturveliihus  fuis  quod  fint  fan^i  ac  pii :  interim 
vU  ipforum  maU  funt, 

XV  Iir. 

Quceritur  ,  an  Pharifei  fuccefferint  in  locum  Nazi- 
rceorum  >  Ita  quidam  arbitrantur,  ex  eo  quod  utriufque 
vocis  eadem  fignificatio  fit.  unde  verba  lacobi  Genef. 

4P.2  5.  vn.yn^mpnp'?  ChaldseUS^^ti»:^^^*;^^:  mm  N-^ns 

fed  in  re  ipfatamen  crrant,  cum  Nazirceorum  ritus  omni- 

no 


no  divctCi  efTent  a  ritibus  Pharineoriim ,  qui  neque  co- 
mam  alebant,  neque  a  ficera  &  vino  ablHnebant ,  nifi 
exvoto,  &ad  tempus.  Hoc  votumPaulus,  qui  feda 
Piiarifeus  erat,  folvifle  icgitur  Aa.21.24.  id  autcm  & 
aliis  commuue  erat. 

XIX. 

Ad  dogmata  eorum  quod  attinet.  i.  Deo  &fato 
quxcunqucgerunturtribuebant.  jofcph.  Ant.  I.2.C.12. 

quod  Deo,  rede ,  quod  fato,  non  refte:  intelligebant 
enimfatum  Aftrologicum.  quodvocabsinth^oin^uxum, 
aftri  videlicet  benigni  vel  maligni,  a  quo  omnia  pendere 
arbitrabantur,  ac  dicebant,  nullam  herbam  effe  in  terra 
qux  non  habeat  proprium  hw  in  coelo.  unde  Epiphanius, 

f,.ci.Tir,v.  inteiligitautem  aftrologiam  judiciariam.  dcqua 
quid  fcnticndum  fit,  diximus  Anale^.  52.  53.  Notao- 
biter,non  fatis  accurate  judicaflcvidcri  iofephum,quum 
hancfcdam  Stoicse  vicinam  cffefcriberet,  ii  enimaliud  ' 
omninofati  genus  ftatuebant.  proutob/ervatum  nobis 
Difp.  Theol.  7.  thef.  1 1. 1 3 .  &c.  Rehqua  in  fcqq.  adji- 
ciemus. 


COROLLARIA. 

I.  An  duellum  fit  licimm?  homii  diH.de  civili  Ne^, 
2»        ivrox&tQAA  Jtt  licttai  N  eg. 


F  I   N   I  S, 


AKALECTORUM   TH E O LO G 1 C OR U M 
DISPUTATIO  CXIL 

F  H  A  KIS  M  I  S, 

A  L  T  E  R  A : 

Divino  annuente  Numrnc, 
SvbP.rjcsidio 
He^rertdi,  CtaViJJtmi^  DoSfiJpmique  Viri^ 
D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  TheoL  Doaoris. 
&  Collegii  ThcoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordmum 
Holland.  &  Weft-Frifix  Regentis  digniflimi,  - 

VuUice  tueri  xonahor 

1  o  n  A  N  N  B  s 

diem  9.  luniji  hora.  S.  tnatutina. 


LVGDVNI  BATAVORVM, 

Apud  HifiREDES  JOH  ANNIS  NICOLAl  k  DORP. 

AWWO     QlO  19  C  XIIX» 


^er-  Hluflrilus  ac  Tr^potentiius^ 

D.  D.  ORDINIBUS  HOLLANDIiE  &  WBST- 
FRlSIiE,  Patiix  Patribiis,  Orthodoxae  Rclioionis 
&  avitoe  Libcrtatis  \'indicibiis  ftrenuifllmis,  ° 

A  c 

^^mplifftmistConfultiJpmifqueVirisy 
D.  D.  PR^TORI,  CONSULIBUS,  SCABINK 
SECRETARIO,  Cxtcrifquc  Inclvtx  Rcipublici 
GecrtrudcnbcrgiciE  Senatoribus  graviffimis, 

^ominis  ac  Mxcmatihus  meis  mmificentijjimis, 
UT  ET 

ReverendisyCUrijJimis,  "Do£fifmifque  Viris^ 

D.  CUILIELMO  PISTORIO,  Ecclu/Jjt  Ja?  Gccr- 
trudenbcrga?  eft  Miniftro  fidcliirimo, 

D.  ADRIANO  BUBBENIO,  Scholx ,  qux  eft Brc 
dae,  Moderatori  indefe/Ib, 

Faucoribuj  ac  amicis,  mihi  duiti  vivam  honorandij  &  colcndij. 
D  E  N  1.  Q^U  E 

lioaijfmis  acfietate  Omatiffimis  luvenihusy 

D.  PETRO  KINTHIO,  pS.S.  Thcobgiarftu.' 

D.  lOHANNI  CROLLIO  >  Am.cisin- 

D.  RICHARDO  WOODWARD,S  " 

Hoc  Exercitittm  Theologicum, 

debiu  grati(itd$mf  tefferam, 

Sacrum  faclo, 

loHANNE»  DabeUVS, 


AJ^AtBCTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXH. 


D  E 

PHARIS^IS, 

A  L  T  E  R  A. 

T  H  E  S  I  $  I. 


E  libcro  arbitrio  quod  vocant  nv^-in  & 
m^nan  ita  rcntiunt  Pharifaei,  ut  per  illud 
impulfum  fati  vinci  polTe  putcnt.  Zonaras 
de  Pharifceis  p.  i8p.  Hinc  interconfilium 
Dei  &  voluntatem  hominis  mijlionem  ejuf- 


-modi  imaginantur,  qua  hem  vel  male  agere  ut  flurimum 
in  homim  (it potejiate ,  Jofeph.  Antiq.  1.  i8.  c.  2.  &  de 
Bello  Jud.  1.  2.  c.  12.  ac  licet  credant  planetam  juvare  ^ 
nihilominus  ajunt  relinqui  Hberum  arbitrium  in  manu  homi- 
nis,  y.  Abraham.  Zacuth.  Cui  opinioni  a{fentiuntur  c- 
tiam  Judaei  alii ,  cum  fcribunt :  Licet  homini  facere  quod 
vult,  item :  ToteBas  eB  in  manu  hominis :  fi vult  peccat^f^ 
fi  nonvult  ,  cohihetur ,  ficut  fcriptum  efl:  Ecce  pofui  coram 
te  vitam  mortem^  honum  ir  malum.  Schol.  Hebr.  in 
Pirke  Avoth.  Hoe  tamen  arbitrium  cum  reftum  eft^  a  Dee 
juvari  in  via  bona  (cribit  R.  David  Kimchi  in  Pfal.  i  ip. 
170.  quopertinet  illud  Hcbrxorum  adagium  :  ^uive- 
nit  ut  fe  mundet,  adjuvant  eum.  Hxc  dodtrina  femipela- 
gianifi-num  non  obfcurc  redolet,  &  c\wx  dcfatofupra 
funt  allata  non  parum  encrvat. 

II. 

Angelos  effe  credunt.  A(ft.  23.  S.  tammalos,  quos 

Vvvvv  2  vocantj 


-B^nty  vocant,  cx  1)0111. 5 2. 17.  .qtiaml>onos,qnos  v^nSo 
n-idn  angclos  miniikrii.  ex  Dan.  7.  10.  confcr  Heb. 
r.  14.  quia  vidclicct  Dco  &  piis  miniftrcnt .  &  hade- 
niis  rciftc.  illiKlminiis,quotl  cxcis  Saadia  quidam,  hu- 
nianam  naturadn  angelica  digniorem  clfe  arbitratur.  coo- 
tra  Pral.8.6.  zJMinuifti  eum paiilo  minus  ab  angelis.  v.  <2c 
cxcmpla  prophctarum  qiii  coram  angclis  procidcrunt. 
Ut  Danicl.  10.9.  &c.  &diaum  Chrifti:  Marth.  22.30. 
iu  angeli  '~Dei  in  avldfunt .  non  ci^o  iiint  majorcs  angc- 
lis  in  terra. 

III. 

Animam  immortalcm  cfle  conHtentur.  Jofcph.  Arr- 
tiq.  I;  1 8.  c.  2.  Zacurh  in  Juchalin  p.  1 39.  quo  pertinerc 
vidctur  quod  dicit  Lucas  A».'l. 23. 8.  cos  crcdcre  &  «V^- 
Ao^  Trnh^ct,  ubi  TTv.ufj.t  contradiftiiidum  angclo ,  fub- 
ftantiam  animo:  fpiritualcm  &  immortalcm  haud  dubie 
notat.  crcdunt  etiam  judicia  animarum  ficri  fub  terris, 
&  prxmia  cuiquc  contingerc  ex  virtutis  aut  malitiar  me- 
rito;  ^  has  perpetuis  damnari  carcerihusi  illis  facilem  ejja 
ad  vitam  reditum^.  j>oi^uv»v  th  dvac^iSv  flofcph.  quo  fup. 
intelligit  autem  fx-Tffx^iix^inv.  ut  viderc  eft  de  bcllo  jud, 
1.  2.C.7.  Animam  omnemquidem  incorruptam  efSe  y  tranfird  * 
dutem  in  alia  corpora  folas  honorum:  improhorum  vero  inter- 
minabili  fupplicio  cruciari.  Quod  Pharifrorum  deliriura 
tangi vidctui-,  Matth.i.4.2.  &  16.13.14.  ^lo.^.i^ 

IV. 

Juftitiam  hominis  coram  Deo  bonis  opcribus  cjus 
a(rcribunt,ac  licctnoninvitif:iteantur,  inmultis  hpmi- 
nes  labi,  putant  tamen ,  eum  qui  plcraquc  mandata  ob- 

ferva- 


ferv:avcrit,  licet  in  njonnuUis  fuerit  tranrgrcifus ,  nihilo- 
minus  juftum  effe  apud  Dcum.  Hoc  eorum  fcrmcntum 
paffim  tangit  Chriftus  v.  Luc.18.9.  lo.&c.  &  Paulus 
Rom.  10.  3.  quodrejeaum  v.Pfal.  130.3.  &  i43-  2. 
Rom.3.20.  &4.2.  3acob.2.io.  &c. 

V. 

Credunt  rcfurrcaionem  mortuoium.  Aa.  23.8.  Sc 
quidem  luftorum  ac  injuftorum.  utcoUigerc  eft  cx  npo- 
looia  Pauli  c.  24.  15.  qui  ^Liam  hac  de  rc  fcntentiam, 
Pharifceorum  quoque  cffc  non  obfcure  fignificat  c  2  3 . 
mciius  illi  hac  in  partc,  quam  ex  ludxis  alii,  quivel 
juftos  tantum  refurreduros  ajunt,  improborum  vero 
animamcumcorporeinterirc,quxopinioeft  R.  David 
Kimchiin  Pfii.i.5.vel  omnes  quidem juftos  refurreclu- 
ros,  impiosvero  non  omnes,  fcd  quofdam  tantum, 
quo'd  habct  libeUus  qui  infcribitur:  Ftcies  lnd^omm . 
comment.  inlib.  Avoth.  p.53. 


V  I. 

Traditioncs  multas  habent  extra  iegem  fcriptam.  lo- 

fcphuS  Ant.  1. 13.  C.  18.  «'^/"'A*^  'TroXKaT^v:^  -rr^^^^rmcLv  TtS  cT^f.^ 

H^,  vo^c.  Gorion.  c.  29.  EcceThan/^ti  dicebant,  ferve- 
mus  legem  quam  tradiderunt  Tatres  noBri,  in  manus  nojlras 
expofiam  per  os  fapientum  y  qui  expofuerunt  eam  per  tradt^ 
tionem,  traditioncs  eas  vocant  n^n  by^  nn.n  .1.  legem  o- 
raicm,  quam  xquant  legi  fcpptx,  utramque  a  Mofe  m 
Sinai  traditam  fabuiantes.  vocant  ctiam  ^.^«/c....  r 
^.e.^.Te>.,  &  D'Drn  nbap  &  nv:tt;D,  groece  /evT^^«<rf^^ . 

Vv  vv  v  3  ""de 


Early  European  Books,  Copyrighf  ®  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Hoag. 

229  L  2 


«nde  .deiiterotjr,  X  r^wo.-^bvn  qvd  &  o^w^n.  dc  Mhm 
qmd  judicandum  fi^  y.  Deut, 4.  2.  leDp.j^.  j^^th. 


rn. 


Sabbati  obfervationem  ultra  debitum  extendunt,  tta 

ut  Chrifto  ipfi  &  apoftolis  ejus ,  ob  eum  diem  fut  ip/i 

putabant)  violatum,  dicam  impegerint .  Matth.  12.2. 

Luc,6.j,  Joh.  9. 16.  Circapra:ceptum  tamen,  quo  in- 

jungitur,  ut  diebus  fabbatorum  unufquifque  fedcat  in 

domo  fua,  &  non  cgrcdiatur  de  loco  ubi  habitat,  Exo. 

16.^0.  liabcnt  traditioncm  R.  Ak.ibx,  Simeonis,  & 

Hillel ,  perquam  conceditur  cis  ambulare  in  fabbato 

bis  millc  pedes  (ut  notavit  Hieron.  cp.  ad  Algafiam, 

vcl  utahiulnas,  aut  cubitos^  autpaffus)  vocatur  omn 

n3'^n  teminusfakl^ati.  &  <r^/3^^ri^  6^^?  IterfahUti.  k£t^ 

I.  12.  V.  dc,tota  rcSeld.dc  lurc  Nat.  &c.  fecundum 

Hcbra^osl.^.  c.p.  & Chri|tijpiiusfentcntiam  locis  ci- 
it^tis. 


V  111. 


Jejunantfrequcntur,  Matth.9,14.  Luca?^.^-.  bis  in 
iabbato  .i.  in  hcbdomade.  Luc.  18.12.  vidclicetfccun.- 
do&  quintodie.  Epiphan.  Thcophyl.  idque  ob  de- 
Itruaum  templum,  legcm  cxuftam  ,  &  probrum  divini 
nommis.  Volum.  jejunii.  an  talis  obfervatio  cis  adju- 
ititiam  proftt  v.  judicium  Chrifti  Luc.18.14. 

Precantur  &  dcprecationes  Eiciunt,  Luc.  5.  53. 
,i.  continMo,  jEpiph.  in  Jpeciem  utentes  longis  pre- 

cibns. 


cihuf .  MattH.  2  3 . 14.  flantes  in  conventihus  &  anguUs  pia- 
teamniyUt appareant hominibus,  €,6-$.  terindie,  videJicct 
hora  teitia,  fextaj  &  nona.  quo  trahunt  Pfal.  55.18.  /uh- 
tnifa  voce,  exemplo  Hannae  matris  Samuclis.  i.Sam. 
I.  13.  unds  in  Berachoth,  ^ui  extollit  vocem  fuam  in 
precatione  ejl  pfeudopropheta  ,  ^  qui  audire  facit  vocem 
fuam  in  precatione,  eft  homo  parv£  fidei  ,  Verfus  Hierofo- 
lymam  ubi  templum  fuit.  cx  i.  Reg.  8,  30.  2.  Chron. 
6.21.  Dan.  d-  II.  quod  tamen  excifo  tcmplo  /ine  fpc 
inftaurationis  ib.  c.p.26.27.  fupervacuum  eft .  confet 
I0.4. 2 1.23.24» 

X. 

Nonedunt  nifi  manus  laverint,idque  certo  ritu  quem 
vocant  e3'T  nS'C3  elevationem  manuum  3  de  qua  vidc 
Scal.  contra  Serer.  c.  7.  qui  eam  defignari  putat  voce 
Marc.7.3.  undedicitur  in  Talmud  Sota,  fol.  4, 
^icunque  comedit  panem  nb^uj  nS^  f.i.  abfq;  ejuf- 
cemodi  lotione  J  perinde  ejl  acfi  rem  haheret  cum  muHere 
meretrice,  quod  nefcio  quomodo  ibi  deducitur  ex  Prov. 
6,  26,  unde  mirum  non  eft  fi  difcipulos  Chrifti  quod 
hoc  negligerent,  violatde  traditienis  Jeniorum  reos  ege- 
runt  Matth.15.2.  quibus  graviter  adverfus  fuperftitio- 
fos  illos  ibidem  Chriftuspatrocinatuseft.  v.  3.  feqq. 


XI. 


A  foro  venicntes  lavabant  non  manus  tantum  ,  fed 
etiam  totum  reliquum  corpus  (wt  probabiliter  e  verbo 
^«Trl/^Kcn,  Marc.  7.4.  colligit  Bcza j  antequam  cibum 
fumercnt.  idque  quia  in  foro  peccatores  &  immundi  ac 

frpe 


f^epcetiam  getitilcs^^errarentnr,  quoram  conta(5lii  pol- 
lui  faciic  potcrant.  Dc  lotione  calicttm,  fexearioruwy  ara- 
mentaymi  item  &  kftoriim ,  v.  Marcum  loco  citato ,  & 
<]iio  ritu  h$c  omnia  fiant  lcge.  Buxtorf.  Synag.  jud, 
cap.  12^ 

XII. 

Cum  pubiicanis  &  notis  pcccatoribus  cibura  non  ca- 
jpiunt  Matth.  9.11.  ^are  cum  puhiicanis  feccatorihus 
edit  zSMagiHeY  veHeri  ncc  fe  ab  iis  tangi  finunt.  Luc, 
7.^9.  Eicft  e{?et  prophetay  nojjet  qua  ^  qtialis  fiteamulier^ 
qiu  tangit  eim;  nam peccatrix  eft.  Imo  &  rcliqui  vulgi  ta- 
du  fe  contaminari  putabant .  ut  cft  in  Juchafin :  Thari- 
jpei  non  permittebant  fe  tangi  a  populis  terr^.  tales  antc  cos 
erant  de  quibus  lefdj.^.  quidiccbant:  ne attingitome, 
quia  fan&ior  te  fum,  v.  &  Thrcn»  4,  15, 

XI  ir. 

Decimas  &jhmx  emnium  qu^ pojjidehant,  Luc.  18.  12. 
etiam  ment<€y  rut^,  dr  omnis  oleris.  Matth.  23.  23.  idque 
ut  ditefirerent .  unde  didiim  Akibx  :  n^ecimx  fepimen- 
ium  divitiarum .  item  illud  alterum  :  Decima ,  ut  dives 
fias^  interim  omittebant  quae  graviora funt  lcgis.  Matth. 
iquo  fup. 


F   I    N    I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOG ICORUM 
DISPUTATIO  CXIIL 

D  E 

PHARIS^IS, 

U  L  T  I  M  A: 

Divino  annucnte  Numine,' 

SvB  Pr.A$ID:IO 

Reverendiy  Clarijpmi^  'T)o£tiJpmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theoi.  Doaoris, 
&  Coilegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland*  &  Weft-Friiiae  Regcntis  dignilfimi, 

VentiUndam  propon» 

Arnoldvs  Brants,   Gravefand. Batavus. 

diem  12.  lunijf  hora  S.  tnatutina. 


Z  r  0  D  V  K  Z  BATAVOKVMt; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAU  DORn? 

AmMO    Cl9  I9  e  XLIX, 


*1>, 


'rxpotentihus  ac  (Magnificisy 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLAN^- 

D  I  i£  &  W  E  S  T-F  R  I S  I  .^,  Patri;^  Patribus, 
Orthodo>fX':Religionis  &  avitre  Libcrtatis  Vindici' 
biis  ftrenuifTimis,  ' 

Viris  ConfuUiffimis^  &  Speffatijfimis 

D.D.  SENATORIBVS  INCLYTiE  DELPHEN- 
SIUM  REIPVBLIC^,  prudcntifllm.-e  ejufdcm  ad- 
miniftrationis  nomine  ceiebcrrimisj 

^mpliffimis     omni  eruditivnis  genere  coh" 
fpicuis  Viris^ 

D.  D.  CVRATORIBUS  SCHOL.iL  COLLEGII- 
Oy E  LITER ARII  D  E  L  P  H I C  L  5.  U.  PERI- 
TISSIMIS, 

Mcecenatibus  meis  omni  honore  profequendis. 

Reverendis  ac  EruditiJJimis  Viris, 

D.  lACOBO  CRUCIO,  Theologo  expertifHmo, 
Literatori  eximio,  Scholse  ac  CoUegii  Delphici  Mo- 
dcratori: 

D.  ISAACO  CAUIO,  S.  S.  Theologi;^  Candidato,. 
ejufdem  Scholas  Prceceptori  gnaviffimo  &  gnariffimo,. 

-De  me  ac  ftudiis  meis  imprirais  olim  mciuis  cotjuc  lurpiciendij. 

(^Me  &  hafce  Iheologi^'  primitias 

qHAm  hum/lltme  ojfero 

A  R  N  O  L  D  V  S    B  R  A  N  T  S,  i?^. 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXIIl. 


D  E 

PHARISiEIS, 

«U  L  T  I  M  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

^^"^Vrabant  Juda?i  per  coplum,  j^ttterram ,  per  lero- 
H  ^Sj/o/jmam ^  ^cn  raput,  Matth.  5.  34.  &  Philo  id 
^JI^probat,  lib.  delegibus  in  fpecie  :  inquit, 

^vg  OjTiovy  dxhaiytiv,  hA/ov,  at^f^*c,  iipavov,  r  <rvy.7ri.vTst  y.Ufzop ^ 

A^toxoya>Tai.Ta  yet^  TaZ"^  &c.  fed  Chtiftus  improbat ,  loco 
citato.  AdjicicbantPharifcei  juramentum  per  templum, 
&  pcr^/^^r<f.  fed  ejufmodi  juramcnta  negabant  obliga- 
re,  nifi  quis  per  aurum  templi  aut  per  donum  quod  in  altart 
erat,  juralfctj  id  quodperperam  &  contra  omnem  ra- 
tionem  abeis  fieridocet  Chriftus  Matth.23. 16.17. 18. 
fcqq. 

n. 

Dicebant :  Siquii  dixeritpairi  veJmatri,  Corhan  ./.  de- 
num,  quocunque  &  me  juvari  pojfis !  (fc.  infons  eft)  nec  per- 
mittebant  amplius  eum  quiccjuam  pr-^ftare  patri  fuo  aut  matri 
fux,  Marci7.11.12.  Matth.15.  5.  qucmlocum  ficiUu- 
ftrat  Mafius  in  Jofuce  6.  19.  Extat  (inquitj  apud  do^oret 
(•tra(5tatude  jurejurando  &  devotisj  h^c  jurandi,  aut  vo^ 
vendi  potius  folennis  formula  :  'jo  njnm  nn  ta-ip.  e, 
anathema  6"  res  devota  eUo ,  quicquidilludfit^quo  ego  tihi 
p-ofim^  aut  quam  m  utidtatem  ex  mecapias.  ^uo  voto  cum 
quis  apud  aliquemufus  e^y  qitantavis  ei  nccejjitudine  obliga^ 

XXXXX2  tum^ 


tunt,  atque  adeo-  ergd  fui  tpftus  paremem,  nefas  efe  Jlatuunr 
Ral/hini  ^  illum  ulh  kneficii  aut  ojficii  genere  hunc  juvare: 
nequodn^eo  devovit  videlicet,  id humanis commodisferviat, 
alitcrScal.  Elcnch.  Trihcerci;  p.  70.  &c.  nempc,  quiini 
quis  ofFcrrct  Corban ,  folitum  fuifTc  dicerc  :  Boc  Qor- 
hany  (juodego  n}eo-offsrOy  proftt  mihi     mei$.  quibus  vcrbis 
ccnfebatur  id  ctiam  pro  parentibus  cblatum,  eoque  fa- 
do  filius  oncrc  cos  fuftcntandi  libcratus  erat.  v.  locum. 
Hoc  dogmatc  pra?ccptum  Dci  de  honorandis  parenti-- 
bus  irritum  fieri  tcftatur  Chriftij^  locis  citatis. 

III.  '  ' 

Dilatahant  phylaHeria  fua  .  Matth.  23^.  5.  (fvXtfxTMW 
dicuntur  q.  confervatoria  quod  per  ea  confcrvarctur  me- 
moria  lcgis .  in  verfione  Matthaei  Hebraica  dicitur 
on'm?3t3in  ex  Exod.  13.  \6,  quod  erit pro ftgno  ad  manum 
tuamy  pro  frontalihus  noutuSi  interoculos  iuos.  ita  &•• 
Deut.d.8.  originatio  vocis  incerta  eft.  fed  AbenEzra 
Totaphet  ait  efte  piit  103.  tanquam  memoriale .  quce  vox 
reperitur  Exod.  13.  p.  ea  autem  non  abludit  a  voce 
£f)t;Ace>£T»ecW  \\xAxi  hodieml  r^o"  vocant  .1.  precatoria^ 
quod  per  illa  precationis  frequentilTime  faciendae  mol 
ncantur .  funt  autcm  membrana?  certo  ritu  compIicat::e 
quibus  nonnulla  ex  lcge  infcripta ,  quoe  capiti,  &  bra- 
chio  fmiftro  fupra  cubitum ,  e  regione  cordis  alligant. 
de  quofufe  Buxtorf.  Synag.  Jud.  c.  4.  tant.-e  autem  vir- 
tutis  apud  Judxos  habentur,ut  dicant  Deum  ipfum  phy- 
laderia  gcftare,  in  quibus  fcriptum  ;  ^u^  efi  gens  ut  po- 
fulus  Ifrael  in  terrai  ex  i.Sam.y.z^.  citatur  id  ex  Bera- 
choth  c.  I. 

IV. 

Atque  hic  dux  quaeftioncs  oriuntiir :  i.  An  Icx  phy- 
kderia  prxceperit  >  2.  an  Chriftus  ea  damnarit  ?  pri- 

mum 


raum  affirmant  Judaei.  nobis  id  non  iU  ctm^  vW^tnr, 
Nam  i?9rc  VuS  ,  quod  fonat,  in  fhyfa^eria  tam  poteil  cxt 
poni,  erunf  pfyla^eriorum  hca  ,  quam,  ^runt  phj/laSieria. 
ut  fenfus  iit:  vcrfabuntur  tibi  femper  ob  oculos,  perinde 
acfi  phyla»5leria  aut  frontalia  elTcnt.  Secundum  alfirmari 
nonpoteft,  Siquidem  Chriftus  non  dicit,  ge^iantphjla- 
aeria,  kddilatant.  q.  d.  quam  latiffnTia  &  amplifTima 
£iciunt.  ut  videlicet  aliis  religiofiores  effe  vidcrentur. 

V, 

tJHapi/tcahant  .i.  magnas  &  amplas  faciebant , /w^ 

hrias  vejiium /karum.  f^-yctMwV(n  ra  H^cicmicra.  ?  lfJiari^v  iu\uv. 

Matth.quo  fup.  ubi  eftin  ver/ione  Hebraea  an^nvioDniKj. 
Num.  1 5. 3 8.3P.  vocantur  in  grseco,  ut  hic,  K^icmaci.-  Sc 
apud  Chald.  voce  a  graeco  dctorta  risDin?.  jimiuspe^ 
niculamentum  vertit.  verba  fiint :  Alloquere  filios  Ifraelis, 
&  edicas  eis ,  ut  faciant  fihi  peniculamentum  in  oris  v^Jli- 
mentorum  fuorum  per  generationes  fuas,  &  adhibeant  peni- 
culamento  ippus  orx  filum  hyacinthinum .  Erit  autem  vohis 
peniculamentum,  ut  videntes  illud  recordemini  omnium  man- 
datorum  lehov^  -  ibi  in  hebraeo  eft  n^icif  Deut.  22.  12. 
Inflitas  facito  tihi ,  in  quatuor  oris  tegumenti  quo  tegls  te, 
ibi  eft  a'"?'u  a  Chald.  bii  intorqucrc.  Duo  autem  hsec 
HebriEi  diftinguunt .  Namdicunt  vocari  n>r^  propric 
id  quod  pendens  relinquitur  poft  texturam  in  vefte . 
o^^jMj  filaa(futaveftimento,qu2enonfunttexta.  Judiei 
hodie  fila  numerooaoex  lana  confeaa  quatuor  angu- 
lis  ccrta  quadam  lege  in  panno  quadrangulari  devin- 
ciunt,  eaque  n^icit  vocant.  ipfum  pannumappcllantve- 
ftem  ms3D  ys-yti.  Hcec  filamenta  Pharif^i  magna  &  longa 
geftabant.  cui  rei  intelligend;^  infervire  poteft  quod 
Buxt.  Synag.  lud.  c.  6.  refert,  fe  tctricum  quendam 

Xxxxx3  mo- 


itiorofe  fanditatis  Rabbinum  vidiffe^  archifynagogum^ 
cum  talibus  n^s^v  incedentem  tam  longis,  ut  calccos 
propcmodum  pcdum  cjus  attingcrent .  pertinuit  ergo 
&  hic  PharifKorum  mos  ad  prolixae  cujufdam  fan^litatis 
iridiciuir». 

V  r. 

Circumihant  mare  d'  terram,  ut facerem  unum  pYofelytum: 
&  cum  fuijjet  faBus ,  faciehant  enim  filium  gehenn£  dupto 
wagis  quam  ip/tefent.  Matth.23.15.  Profclytus  liebrai- 
ce-dicebatLir  1:.  advena,  Chald.  t>t-ivj.  profelytum  fieri 
"''jnn-  ut  jud.Tum  ficri  nn^nn.  Efth.  8.  17.  Diiorum  au- 
tem  gencrum  erant  profelyti,  quorum  illi  vocabantur 
niyin profdyti  domicilii ,  quividcHcct  ,  licetinter 
Judj^os  h:ib:t::ibant,  tamcn  in  eorum  ccclcflam  non 
cooptabantur,  ac  prs-ccpta  tantum  Noachidarum  obfcr- 
vare  tcncbantur;  hi  autem  piK  profelyti  juftitix, 
qui,  ex  gcntibus  cum  effcnt,  rcligionem  Judaicam  am- 
plcd:ebanrijr.  J Uis  tria  adhibcbannir  initiarncnta,  Cir- 
cumci/io,abUitio  fivebaptifmus,  &  oblatio  fcu  {acrifi- 
cium,  quod  crat  holocaurrum,  five  expecorc_,  /iveturtu- 
res  aut  columbi.  itadum  flctit  tcmplum.  Nam  cocx- 
cifo,  terrium  hoc,  ufqucad  cjufdem  inftaurationcm  dif- 
fcrri  volunt .  Mulieres  autein  profelytx  baptifino  dun- 
taxat  &  oblationc  inltiabantnr.  Baptlfini,  rum  marium- 
tum  fcminarum  'hxc  erat  ratio ,  ut  in  aqua  federent  ad 
ccrvicem  ufquc,  intcrimquepra'cepta  aliquot  legis,  tiim 
difficilia,  tum  facilia  difcerent.  Numcrus  porto  Ifracli- 
tarum  ternarius,  quibaptifinopra;encnt,  uti  &  tem'po- 
ra,  vclut  &  alia  idonda  pigjftitucbantur-  v.  dc  totare^ 
Munrtcrumin  Matth.23/15.  Scld.  de  legc  Nat.  HcbrV 
1.2.  cap.  2.  &c.  De  Dieu  Appcnd.  ad  Euang.  Matrlm 
p.  538, 

VII. 


VI!. 

Licct  aurcm  conqucrantur  Juda?orum  fapicntcs  cfc 
multitudine  profclytorum ,  qui  citra  dcbitum  cxamcn 
recipiebantur,  Nam  (inquiiint  apud  Munft.  loco  cit.  J 
4um  non  fint  exerciiati  in  ceremoniis  nofiris ,  fediicunt  Ifrae- 
iitas  operihus  fuis^  id  quoci  advertere  poteris  in  vituloy  ^fe- 
fulcris  concupifcentie  S'c,  Pharifcei  tamch  magnum  fc  o- 
peraeprctium  fccifTc  putabant ,  fi  vcl  unum  profclytum 
faccrent,  circumeuntcs  hunc  in  fincm  raare&  aridam. 
neque  pcricukim  erat  ne  ipforum  moribus  corrumpc- 
rentur,  cum  ipfi  potius  illos  corrumpcrent  pcr  crrorcs 
fuos  &  hypocrifin,  ncc  ad  coelum  fcd  adgchcnnam  eis 
duces  erient. 

viir. 

In  cathedra  dMufis  fed^hant .  Matth.  25.2.  3.  Omnia 
6rgo  (lidditibidem  Chv\{kus)  qux  dixerintvohis  ut  obfer- 
vetisy  ohfervateir  facite:  fedfecundu7n  opera  eorum  nefaci- 
te.  dicuntenim  &  non  faciunt.  fenliis  eft,  audiendam  effc 
veritatcm  etiam  cx  orc  mcrcenariorum  &  hypocritarum 
dodtorum .  Scd  quid  fi  ctiam  ifti  verbum  dbpravabant? 
an  eis  erat  crcdcndum  i?  minime .  Hxc  enim  non  cft 
Mofis,  fcd  Sathanie  cathedra.  Vult  crgo  Chriftus,  crcdi 
Dei  doarince,  Mofi  &  prophctis  &c.  infpiratce ,  fcd  ita 
ut  afcrmento  cavcatur,  ficut  dixitc,i6.6.  exquo  loco 
reftringenda  eft  nota  univerfalitatis  omnia^  qux  ufurpa- 
tur  c.23.3. 

IX.  .  . 

Vitia  eorum  pkuima  fuerunt,  ut  hypocrifis,  avaritia, 
ambitio,  fuperbia&c.  Vnde  vocantur  duces  coeci,  pro- 
genies  viperarum,  fcpukra  dcalbata,  filii  Gchcnnx  &c. 
&:quod  caput  eft,  erant  infenfiffimi  hoftcs  Dominiac 
fcrvatoris  Icfu  Chrifti,  qui  totics  horrcndum  ilkid  va:  in 

eos 


cos  intonuit.  v.  Matth.23.  pertotum,  &  alibipa/rim. 

X. 

Vndejufto  Dei  judicio  excoecati  videntur  duo  papi- 
ftiE,Gcnebrardus,Chronograph.l.2.  p.250.  &Serarius 
Triharren  c  10.  qui  profitentur  Pharif^os  catholkos  fivc 
orthodoxosfmfie,  aut,  ut  pofterior  dicit ,  non  male  cumiis 
comparari pofe ,  Nosfatemur  eosfuifle 
les  &  Romanenfes  funt,  qui  non  modo  hifce  verbis,  fcd 
&  do(ftrina  ac  faclis  fuis  genuinam  eorum  prolem  fe'effe 
demonftranr.  Hoc  ergo  quod  Pharifaeis  inclamat  Chri- 
ftus  Matth.  23.31.33.  fibi  quoque  didum  putent ;  Je- 
^amini  adverfus  vofmet  ipfos,  vos  ejfe  filios  eorum  qui  prt^ 
phetas  (imoipfum  Chndum)  occiderunt ,  Vos  quoquecom- 
plete  menpiram  patrum  veporum.  Serpentes,  progeniesvipe- 
rarum,  quomodo  effugere  pojfttis  condemnationem  cehenndt 
V.  reliqua. 


COROLLARIA. 

Uges  divitt<e  de  gradihus  propinquitatis  ohligant  mm 
gentes , 

z. 

Conjugia  inter  confohrinos  legitimafunt, 

JdJ>on/alia  inter  mtnorennes  requiritur  confenfus  pamtum 
aut  tutorHm* 

F  I  N  I  S, 


A  L  ECT  O^RstJM   T  H  E  O  L  O  G  I C  O  R  U  M- 
,D  I S  P  U  T  A  T I O  C  X I  V. 

D  E 

5  A  D  D  V  c  s, 

,Divino  annuente  Numine,' 

SUB  PR-ASIDIO 

Reverendiy  ClariJJifnt^  Do5fiJJimique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.S.TheoL  Doaoris^ 

6  CoUegii  TheoL  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentisdigniflimi, 

Ventilandam  proponit 
Hbnricvs  Swalmivsj    s'Gravcfand, Bato 

^d.diem  15,  lunijy  hora  mamina. 


z  r  G  D  V  N  I   B  4»r  A  y  O  R  V  M, 
Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAU  DORP. 
AHKO    Glo  lo  c  xnx. 


Per-UluBribus^  Magntficps  ac  PrtepoteMus^ 

D.D.  ORDINIBVS 

HOLLANDIiE 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I  iE, 

Veris  Patriae  Patribus ,  Orthodoxae  Reli- 
gionis,  &  avitse  Libertatis  Vindicibus 
ftrenuiffimis, 

Confultijftmo  ac  SfeSlatiJfmo^ 

Floreniiflimae 

HARLEMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUL 

T>minis  ac  (M^enatihusfm  omni  honore  profequendit, 

Se  &  hanc  Difputationcm^ 
quam  humillime  offert, 

Henricvs  Swalmivs. 

Re^, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXI V. 

D  E 

S  A  D  DUC^IS: 

T  H  E  S  I  S  I, 

AddvLcxi  dicuntur  ab  audore  kdx  hx  Sa- 
doc  nominejquod  nomen  Helleniftas  Ezcch. 
43.19.  &  44.  15.  &  48.  II.  fcribunt  (^ctMy.. 
Vixit  Sadoc  ifte  fub  Antigono  Sochseo,  qui 
Simeoni  lufto  fucceflit.  condifcipulum  fub 
illo  Magiftro  habuit  quendam  Baithos  nomine ;  &  ex 
his  (ait  Zachut  in  luchafin )  exierunt  du3e  familia:  malx, 
Sadducaeorum  &  Baithufianorum. 

Vocantur  Sadducaei  a^ro  .i.  ^^r^//V/ vocecommuni, 
quod  inter  hiercticorum  primos  elfent  cn-i?  (\' fcrip- 
turarii^  (^x^P  enim  dicitur  fcriptura ,  idem  quod  »v-ipD) 
quod  legi  fcriptae  mordicus  inhaerentesj  eam  qux  «3  ^^- 
>0  dicitur  penitus  rejicerent.  c3'DTTip's>f  Epicisr^^i, 
proptcr  dogmata  illorum  opinionibus  confentanea. 
Notandum  ,  licet  antiquitus  Carxi  &  Sadducasi  iidem 
elfcnt  3  hodiernos  tamen  Caraeos  non  efle  Sadduc^Kos, 
confitentur  enim  prxmium,  &  poenam ,  &  refurredio- 
nem,  contra  quam  faciebaiit  Sadduc^si,  ut  mox  videbi- 
mus. 

Ilt. 

An  vero  folam  lcgem  Mofis  receperint,  rejedis  prou 
phetai'um  fcriptis ,  ambiguum  eft .  Affirmant  Hierony- 
mus,  &  Tertuil,  de  priefcript.  hceret.  i.i.  &:juvathanc 

.Yyyyy-2  -  opi- 


opiniQneoi  nonnihii  Garionidcs ,  cuni  ait  c  29  ,.  ,E€ce 
Sadducu  dicnnty  ne  mdamts^  .&  ne  audiamus  ullam  tradi- 
tionem,  aut  ultam  expojitionemy  nifi  legem  zS^Lofeosfolam  . 
Et  hinc  noftri  fa.^uni  putant ,  ut  Chnftus ,  cuni  corum 
crrorem  dc  refijrrcaionc  rcfellerec,  ex  libb.  Mo/is-  pe- 
ticritteitimommn.  Matth.  22.  31.  v.  ib..Hicron.  Sed 
Hebra^ivctcrcs  niemincrunt  tantum  traditionum,*  quas 
ncgent.  &  unus  corum  qui  commcntati  funt  fuper  A- 
voth  ait  eos  inniti  fcriptunr,  (qux  etiam  prophctas 
compleditur)  ncc  negligendum,  quoddicantur  tefti- 
monium  citare  contra  reliirreaionem  cx  Jobo  7.  9.  in 
Ilmedenu  fol.2.  v.  pmnino  ScaL  Elcnch.  Trih.trcf. 
p.  II 1.  fcqc], 

IV. 

Deum  cxtraomnemmali  patrationem,  injpemonemqu» 
.onftituunt.  3ofeph.  Belli  jud.  1.  2.  c.  i:;,  prius  illudfi 
de  malo  culpx  intellexerunt,  rede,  fin  de  malo  pccnge, 
pcrperam.  alterum  vero  peflime .  Et-huc  facit,  quod 
fatum  omnmo  negabant,  dicentes,  nihilfataHter  evenire 
t)ominihus,  &  omnia  in  noHra  ipCoram  pote^ate  efse,  ut  tam 
felicitatis  nohis  ipfis  auffores  fmus  ,  qu^m  infortunii  &:c. 
Antiq.].  13.  c.p.  perfitumeosprovidehtiamintellex- 
ifle  innuit  Zachutin  luchaftn  ;  Saduc^i  (inquiens)  con- 
trariafentiunt  T>harifxis  ;  Negant  enim  Creatorem  curare 
res  humanas,  &  providentiam  Jive  Difpofitionem  prxponde^ 
rare  Hinc  proclive  eft  colligerc,  curEpicurici  appella-. 

Dicebant  non ejfe angehm  neque  Spiritum.  Ad:.  23.  g/ 
Vbi  per  Spiritum  quidam  intelligunt  Spiritum  "San- 
ctuin.  cui  fententix  favete  videtur  fcquens  verfus  :  Si 
Spmtus  locutus  ejl  ei,  aut  angelus.  adqiiem  locum  Theo- 

phyladus; 


pi;)^S-(fK-T    a.fcLe-octrMCKoyoi:    iti  &  Epiph.  hceVefi  14.  '^rviUf.iit 

iym  \G.<nv.  ita  &  .^Lthiopica  vcrfio  apud  Lud.  de 
Dicu.  Hoc  fequitur  Serarius,  Scaligcr  vcro  dcteftatur, 
tum  quia  non  adcft  articulus  (^o  '^viu/AaJ  quod  plerum- 
•que  fiicum  de  Spiritu  Sando  cft  fermOj  &  hic  fine  bar- 
barifi-no  omitti  non  potcrat,  cum  Spiritus  Sandus  indc- 
finitc  non  polTit  accipi ,  ut  Angclus  ,  tum  quia  Spiritus 
Sandus  cum  angclis  quodam  modo  confunderctur^  ob 
rationcm  quam  mox  al¥crcmus. 

vr. 

Alii  intcUiguftt  animam  humanam  j  vcl  qiiod  eam  nc- 
garcnt  cffc  liibftantiam,  camquc  fcntirent  effe  tantum 
K^ctjTi'  quandam,  feu  tcmpcraturam  humorum,  ut  Gale- 
nus  fquod  conjicit  BczaJ  vcl  quod  cjus  immortalita- 
tcm  non  crederenry&  hoccertum  eft.  lofephus  dc  bcl- 
lo  lud.  1.2.  €.12,-  -{^yy^fi  Ti  ¥  dicLiMvlw  dvajqQai,  Antiq- 1.  18. 

C,  2,  ^acfJ^HHa^oK;  5  Ta?  -l^^x^^  (Ttwct(puvt^et  to<?  <Taf/,a(n.  &  Abr. 

Zachut :  ^juni  animam  mori  cum  corpore ,  fed  an  hoc 
vokierit  Lucas,  cum  ait,  cos  nc^arcjpiyiiumy  non  ita  cla- 
rum  vidctur  nonnullis.  Nos,  licct  eam  fcntentiam  fc- 
quuti  fimus  Anaied:.  cxi  i.  thcf  3.  nunc  tamcn  aham  ci 
adjungemus,  quam  re  pcnitius  cxpcnfa  illi  pra^fcrcn- 
dam  arbitramur.  eftquehaeo: 

VII. 

IlIuftrifT.  Scaligcr  Elcncho  Trihierefii.  p.  118.  iip;' 
quemadmodum  ^JJj^r^A©.  in  tcxtu  indefinite  d/Sfum  pro  omnibus 
mgelis  3  ita  '^viufxa  quoque  indefinite  accipiendum  cenfet . 
Ayh>^<^/iViC^it^il>i  Jpecies  ejly  Trvivfj.a  genus :  quatenus  fub 
eoy  tanquam  genere  continentur  Angeli  y  ct^xo^TDi^],  kj  aieAo^ 
cTiAyaVw^j  iLOj/ji.oK^ai.ro^i?:,  (TctJif^ovia.  \\i  fcnfu9  ftt ,  tantum  abeft 

Yyyyy  3  nt  an- 


,Mt  /ingelttm  cvedant  y  Ht  ne  Spiritum  qttidem  nilHm  credant  l 
Explicationem  hanc  probat  ex  voce  aju^oTe^m.  dicitur 
,enim  it\textu:  ^clJ^^Thkc^o,  p9prd^  xiy^m  /u»  Jv«t/ «^5-«««' , 

jtWoTe  ayfiXov,  fx»Ti  TTvtv/xei.  ^ctetva^o,  5  ojuoXoyvai  Tct  a./u^foTi^t.  ubi 
afj.poTi^m  (.1  ex  Wiis  amhlfM)  priuscft»  dvd^etm,  poftcaus  aj^- 

yix^  >i}  TTVivfxci.  Angelus  igitur  8c  Spiritus  una  quodam- 
modo  cademque  res . 

VIII. 

Qui^fententiaquominus  fcrupuli  habeat,  excutienda 
funt  quae  in  contrarium  affert  Beza.  i.inquit,  dixiffet 
Lucas  « ■Trvivfy.Uy  noH  autem  /-^^Tt  -TTVidfxci.  At  rcfponfio  cla- 
ra  eft  e  didis.  nam  ^«re  Tn/eO^wet,  idcm  eft,quod  /"«ts  TrvivfjL^ 
oTiSv.  2.  ait ;  Sciendum  ejly  {quod  annotavit  doSfif,  Bu- 
d£us)  hoc  vocahulum  df^ipoTi^ov  etiam  de  pturihus  quam  de 
duobus  diciy  fed  tum  demum  quum  duo  genera  conJlHuunt.  Sic 
Cicero  i.  in  Catilinamy  non  de  duobus  civihus,/ed  de  duohus 
civium  generihus  diprens,  Vtrofque,  inquit,  Quirites  in 
eodcm  genere  pra?datorum  direptorumque  pono.  Sic 
igitur  Lucas  hoc  etiam  loco  errores  ijlos  Sadducaorum  in  duo 
memhra  dividit.  Nam  quia  fimilis  eji,  aut  certe  ToL^6fJL0iQ. 
angelorumac  animarum  natura,  unus  error  JuiJJe  videtur 
Angelorum&  animarum  V7r6<fa<nv  negare.  harcille. 

IX. 

Vbi  primo  confiderandum ,  per  u-Tug-otaiv  cum  intclli- 
gere  fubftantiam  vel  exiftentiam,  atque  ka  fumere  quod 
probandum  erat.  nufquam  cnim  dicitur  Sadducceos  ne- 
gafle  animarum  vel  fubftantiam  vel  exiftentiam ,  (ut  an- 
gelorumj  fed  tantum  ^'«/««'«c  pcrmanfionem,  feuperpe- 
tuitatem .  Non  crgo  unus,  aut  etiam  unius  gcneris  fuit 
error,  negarc  exiftentiam  angelorum,  &  negare  im- 

mor- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  12 


mortalitatcm  animarum.  qiias  enim  intcritura  imt  pvx-^ 
fupponitiir  exifterc. 

Atque  ita  ctiam  rcfumtur  fentcmia  ilia  qi\x  pcr  Spi- 
ritum  intclligit  Spiritum  Sandnm,  nam  eum  cum  angc- 
lis,  gencre  unum  effe  didu  eft  intolcrabilc.  nonpotcft 
ergo  hic  intcUigi. 

XI. 

Supereft  quod  affcrri  diximus  ex  v.  9«  t^Ac* 
Xitffiv  dvnS »  ajiiA©-.  fed  occurrit  ei  difficultati  Beza :  Hk 
(inquiensj  vtdetur  nomen  angell,  ut  magis  ufitatum ,  addi^ 
tum  efie  ad  expUcandum  Spiritus  nomen,  confcr  qux  ex 
Scalig.  fupra  citavimus.  &quxdiximus  Analcd.  43. 
thef.  9,  pergamus  in  erroribus  Sadducxorum: 

XII. 

Negabant  rcfurredionem  futuram .  Ad.  2  5.8.  Saddu- 
c<ei  dicunt  non  e^e  refumHionem .  confer  Matth..2  2.  .22, 
Marci  12.18.  Luc.2O.27.  idcoquc  cenfcbant, poft hanc 
vitam  nihil  hominibus  rcpofitum  effe  praemii  aut  poe- 
n^.  Abr.  Zachuth,  &  Orig.  fragm.  in  Matth.  crrorem 
hunc  hauferunt  ex  male  intellcAo  dido  prasceptoris  (lu 
Antigoni,  quod  habetur  in  Aboth  c.  i.  Ne  eflot^  ficut 
fervii  qui  miniftrant  principi  ea  conditione  ut  pr^mium  ab 
eo  accipiant  i  fed  eftote  ficut  qui  miniftrant  principifuo  hac 
conditione^  ne  accipiant pramium^  irfit  ^ei  timorfupervosi 
Adquasverba  commenrator  quidam.,  quiminifirat,  in- 
quit,  principi  ea  conditione  ut  accipiat  pramium  ,  fibi  mini- 
flrat,  non  principi,  n)einde,  miniBerium  iBud  conditionem 
hahet :  fi  dederit  prmium,  ^uod  fi non  dederit,  non  mini- 

^  firabit 


Jlmhit  ei,  idcm  .commcntatQr  diftinguit  inter  ois  &  n^t/ 
illiid  praemium  corporis  eflc  dicens ,  dum  in  hoc  rcculo 
verfatur,  lioc  autem,  merccdem  anim^  quoque  &  fecuii 
futuri.  de  illo,  nonde  hoclocutum  Antigonum  ratus, 
ut  ut  eft,  fenfum  commodum  habet  didum  Antiaoni' 
ncc  ad  execrabile  hoc  Sadducoeorum  dogma  trahen- 
dum,fuit. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 


^eccat  fiddis  cmrahens  matrimonim  cum  injideli. 


Jd  tamen  pqfiquam  contraStum  eH  y  ratum  ac  legitimum  tfl, 
n)ivortii  du<t  caufefunt.fcortatio  6^  malititfa  defertio. 

Solutio  conjugii  per  divortium  legitimum^  nvn  eH  tantum 
qmad  torum,  fedd"  quoad  vinculnm. 


F  I  N  I  X 


ANALECTORUM   TH EO LO G I C O R UM 
DISPUTATIO  CXV. 

D  E 

!E  S  S  E  N  I  S, 

Divino  annuente  Numine,' 

SuB  Prasidio 
'Rtvenndiy  Clanjfmi^  DcStiJJimique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.S.TheoL  Doflorisj 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifi»  Regentisdigniflimi, 

Ventilandam  proponi 

H  B  R    M   A  N  N  V  S      ab     O  T  T  E  K  j 

^d  diem  ig,  lunij,  hora  matfttina. 


l  V  G  D  V  N  I  SATAVORVM, 

Apad  H/£REDES  JOHANNIS  NICOLAU  DORP, 


I 


AMPLISSIMIS,  gRAVISSIMIS^ 
Florentiilimae 
REIPUBLIC  JS. 

LVGDVNOBATAViE 

CONSVLIBVS 

D.    SIMONI  a  BAERSDORP,  I.V.D. 
D.    NICOLAO  vandcr  MEE  R, 
D.    FOYO  van  ZIIP, 
D.    ALBERTO  ab  HOOGEVEEN,  L  V.  D. 
Dominis  ac  cMoecenatihuj  meU  femper  colendis. 

UT  ET 

Reverendisy  Tietate  ac  eruditione  Con/picuU  Viyif, 

D.  lOH ANNI  ab  OTTEN ,  Myfteriorum  Dei  in 
Ecclefia  quae  Beetfe  &  Oudendici  coUigitur  difpenfa- 
tori  fidelilTimo  ^  filiali  revercntia  in  aeternum  profe- 
quendo, 

D.  HERMANNO  VRSINO,  L.A-M.  TheoLfum- 
mo,  &  inclytce  Harlemianic  Scholoe  Moderatori  ftre- 
nuiffimo ,  fpedatiffimo ,  Cognato  meo  amiciffimo^ 
de  me  ftudiilque  mcis  plurimum  merito, 

Ha/ce  IheologiiC  primitias 

fiibmiffe  offero, 
Hermannvs  ab  Otten,  'B.ejp, 


ANALECTORUM  T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXV. 

D  E 

E  S  S  E  N  I  S  . 

T  H  E  S  I  8  I. 

E  EfTenorum  etymo  variae  conje^fluras  funt, 
quibus  non  inhaerebimus.  Vrx  caetcris  pro- 
babilitatcm  habent  dux  derivationes  lofephi 
Scaligeri.  Is  enim,  quod  Philo  ^wct/H?  puta- 
rit  dici  qiiafi  oin^t/yc  detorta  voce  a  grxco 
o(n(^,rpnmo  ftatuit  elTe  vocem  Syram  «'on  pius^fari' 
etusy  a  Non  piumyfanBum  ejfe .  fed  tum  propter  alias  ra- 
tionesj  tum  quod  obftaret  geminum  w  quod  a  fimpli 
0  effe  nequitj  maluit  ewrct/y^  cfTe  'Ntyn  v  enim  interdum 
duplicatur  fme  dagefch  ut  in  A^e*^**?»  a  isyn. 

II. 

Appcllatio  autcm  illa ,  fortc^  inquit ,  eft  ab  audlorc 
inftituti,  cujus  hoc  nomen  proprium  fuerit,  ideo  fruftra 
quxrerctur  origo .  Rurfus  'Ntyn  fignificat ,  qui  feorfim 
a  ftrcpitu  dcgit  •  Hoc  valde  convenit  illi  generi  ho- 
minum ,  qui  aut  vicatim  ab  aliis  feorfim  y.oivo9>ioi  vive- 
bant,  aut  in  dcfertis  5 /^sja'^^'''^'^-  '^'tyn  enim  fignificat 
tranquillitatem.  item  filentium :  quod  &  ipfum  valde 
accommodum  illis  eft,  quibus  filentium,  ut  Pythago- 
rceisjmaxime  obfervatum  fuit .  proetcr  hoec  '>f^n  etiam 
{\o\\\.^c:xx.  <^i9>^<i'^,Jloream  .  cui  aVocr^wc '«'v-ejtci  indormie- 
bant.  V.  Scal.  Elench.  Trihxref.  p. 201. 206. 211. 

III. 

Atque  hinc  folvi  poteft  dubium,  cur  EfTcnorum  in 

Z'zz2Z2  Novo 


Kovo  Tell:.  nulla  fit  mentio,  ut  Pharifxorum  &  Sad- 
av4CiVorum  ?  Habitabant  cnim  pagatim.,  live  vicatim  . 

&c.  unde  nihil  iis  cum  Chrifto  ^v^i^a;  fuifle  non  eft 
mirum. 

IV. 

EfTenos,  alii  putant  fuiffe  rcquaces  Judae  Galilcci,  alii 
Nazira^os,  alii  Rechabitas,  aiii  Zelotas  ficarios,  quo- 
rum  opiniones  refelht  Druf.  de  Trib.  fed.  p.ipo.203. 
20(5.213.  &Scal.quo  fup.  p.  17^.  nos  quafe  homi- 
num  genus  fuerint,  e  dogmatibus  eoium  ac  vivcndi  ra- 
tione  facile  ceftimabimus. 

V. 

Primo  ergo,  Deo  univerfitatis  rcgimen  citra  excep- 
tionem  afferunt,  in  fati  poteftate  omnia  elfe  affirmant, 
nec  quicquam  hominibus  pnrter  fatale  dccretum  con- 
Tingcre.  v.  Jofcph.Antiq.  1. 13.  c.9.  Iib.i8.  c  2. 
prout  fati  nomen  intellexerunt,  in  boaam  vel  malam 
partem  polfuntaccipi. 

VI. 

Angelos  quofdam  colebant,  quos  vocabant  ^«5 
rtVr«A«?  -jS  r^po<rtvx^c,  unde  eos  qui  ipforum  k^x  nomeu 
dabant,  inter  alia  adjurabant 

hoc  eft  (ut  clarius  loquitur  Zacutiis)  honorare  angelorutn 
nomina,  nota  ordini,  Et  huc  refpicere  Apoftolum  Col.  2, 
17. 1 8.  cenfct  Scal.  p.  2 1 3 .  quem  vide,  nam  qua:cunque 
ibi  Paulus  vetat,  Elfenorum  fuiffe  ait.  pugnat  hic  co- 
rum  cultus  cum  primo  legispraeccpto.  Confer  Matth, 

4^10.  ApOC.ip.IO.  &22.  S.p. 

VII. 

Adorabundi  circa  auroram  adfolcm  orientem  fecon- 
vcrtebant,  eumque  precabantur  ut  oriretur.  Jofephus  : 

ne<V  yi^  «m^«v  '-T^Km  i4%v  (^Uyhv'^  T^e/3n'Aw,  77otTe<»;  r/m? 


ei^^dofov  'ivx^Ci  aaxTi^  UiTtvcvli?  dvATeHxaj ,     Pliilo  :  r.Xln  5  dvl- 

ubi  duplex  eo- 

rum  pcccatum  eft .  i.  quod  adverfus  legem  divinam 
verfus  orientem  adorarent.  v.  Ezecli.8.  i6.  Portaenim 
tabernaeuli  rpcvftabant  fblem,  Sanda  fanaorum  illi  op- 
pofita  converHi  erant  ad  occidenrem.  unde  nccclTario 
ad  occidentem  adorabant.  2 .  quod  ad  ipfum  foiem  vo- 
ta emitterent,  contra  Deut.  4. 19.  lob.  3  i.  26,  27.  28. 
2.Reg.2i.3.  &  23.4.5. II.  v.  Scal.  p.  iji.feqq. 

vui. 

Cuftodiunt  fe  ipfos  a  juramcnto.  Zacurus.  id  pro 
eo  habendum  acfi  dixilTet,  cavent  diligenter,  neun- 
qiiam  jurent.  Quin  ipfum  juramcntum  perjurio  dete- 
rius  cxiftimant,  jam  enim  mendacii  convidtum  arbitran- 
tur,  cui  fine  Deo  (.'u  fine  juramentoj  non  creditur.  lo- 
feph.de  bello  1.  2.c.  12.  quanquam  adjuratione  circa 
eos  quos  in  fedram  fuam  admittebanr  eos  ufos  clTe  fu- 
pra  vidimus  .  Uxc  qUoqUe'  fupcrftitio  legi  repugnat, 
v.Exod.  22.11.  Dcut.6.13.  &c. 

IX. 

Sabbatum  obfervant^eo  rigore,  ut  f /erba  funt  lofephi) 

bcTg  a-Kiv@-  T/  /JLiTcLKtVYiCcti  d-(tpfco<rtv ,  «cT?  dTroTTcid-eiv       neque  vas 

aliquod  transferre  audeant  y  neque  alvum  exonerare,  ulti- 
raum  hoc  fibi  illicitum  putabant,  quia  f-ircukmi  five 
<yKctxi<ht  gcftabantjqua  fcrobiculam  dcprimcrcnt,in  quam 
egcrcrcnt,  ex  lcge  Dcut.23.13.  quarenon  potcrantal- 
vum  levarcnifi  opus  facercnt.  v.  Druf.  p.  241.  Seal. 
p.  230.  &confcrMatth.i2.i.feqq.  &c. 

X. 

Pentecoften,  qux  femel  tantum  a  reliquis  ludceis  ob- 
fervabatur^  lepties  in  anno  inftaurabant .  hoc  vocat 

Z  z  z  z  z  3  Philo 


Philo  tfiJ^ofxuJ^m  e/Sc/o/^ttcTotf  agere  T  Scal.  p.  243 .  confer 
lcgem  Exod.23.i($.  Levit.  2^,9.  Num.28.26.  Deut. 

XI. 

Adtemplum  donaria  mittentes,  facrificiaibi  tamen 
non  faciunt,  quod  fanaioribus  (  ut  putant)  utantur  cx- 
remoniis.  lofeph.  Ant.  l.18.  c.2.  In  quo  duo  lixretica 
crant,  prius,  quodalios  ritusab  iis  quos  fanxit  Deus 
per  Mofem,  haberent ;  alterum,  quod  alibi ,  quam  ubi 
Deus  prascepit  vidimas  fuas  immolarent.  Itaque  non 
mirum^fitanquam  «^«?«f  &  piaculares  aditu  templi  pro- 
hibebantur.  v.  Druf  p.  248.  Scai.  p.227. 

XII. 

ludxos  quos  in  fuum  coetum  accipiebant ,  tanquam 
gcntilcs  &  proflmos,  baptizabant.  quod  non  fiebat  nifi 
in  ethnicis  cum  profelyti  efTentfacicndi.  utfupra,cum 
de  pharifxis  agCremus,  nobis  obfcrvatum.  v.  Scal.pa<y. 
228.  In  hoc  non  multum  abJudunt  i  noftri  temports 
anabaptiftis. 

X 11  r. 

Animasimmortales  crcdebant,  &  bonas  corporibns 
folutas  abire  ultra  Oceanum  in  paradifum  terrcftrem, 
<[ucm  fub  linea  ^Equinodiali  eftc  imaginabantur,  malas 
autcm  abire  ad  intcritum ,  in  terram  tcnebrarum  &  um- 
hrx  mortis.  Zacuthus.  v.  &  lofcph.  dc  bcllo  1.2.  c.  12. 
&  confer  Luc.  1 6. 2  2 . 2  3 .  &c- 

X  I  V 

Quod  ad  matrimonium  attinctdivi/i  funt  in  duas  fc- 
<aas;  alij  enim  uxorcs  ducunt,  fcd  pcrtricnnium  prius 
cxplorata  earum  valctudine,  &  fi  apparuerint  idonci-e 
partui,  ita  cas  inmatrimonia  afcifcunt.  Alij  contra  ab 
ommconjugioabftincnt.non  alia  de  caufa,  quam  quod 

nul- 


nullam  inveniri  fcminam  putent,  qu«  viro  fidem  fervct. 
V.  Zacmhum.  lofeph.  de  bell.  1.2.  c.12.  confer  Gcn. 
2.18.  Matth.  i^.  1 1.  i.Cor.7.2.  &C'. 

XV. 

Boua  omnia  communia  habent.  lcgcmque  fibi  dixe- 
runt,  iit  qui  difciplinam  fuam  fedari  vellent,  bona  con- 
tubernio  publicarent.  Inde  ( i\t  &  labore  manuum  fua- 
rum)  aluntur,  &  fulScientcr  prxbetur  eis  cibus  &  ve- 
ftes.  Inde  quoque  dant  iis  quibus  volunt,  fed  non  citra 
veniam  majorum.  fexceptis  cgcnis,  nam  in  iis  juvandis 
fui  juris  funt)  lofeph.  dc  bcll.  1.  2.  c.  12.  Antiq.  I.  18. 
c.  2.  ZbnafaSjZachutus&c.  confer  Ad.  5 .  4.  ubitaic 
qiiid  non  coadcj  fed  iibere,  &  ad  tempusinuna  qua- 
dam  ecciefia  fine  rcliquarum  prxjudicio,  a  Chriftianis 
obfcrvatum  fuilfe  ie^itur.  In  hocquoque  non  abfimi- 
les  habent  Anabaptiftas  Moravos. 

XVI. 

Semper  eadcm  vefte  utuntur ,  quam  non  deponunt 
donec  vel  ufu  vel  temporc  pcnitus  dctrita  fucrit.  idcm 
de  calceis  proditum.  Nec  emunt,  nec  vendunt,  fcdpcr- 
mutationc  utuntur  .  Loquendi  ordine  alij  aHis  ita  ce- 
dunt,  ut  filcntium  eorum  extra  tedum  conftitutis  arca- 
num  aliquod  venerabii<;  videatur  habere. 

XVII. 

lus  diduri,  inter  fe  congregantur  centumviri,  qui  eos 
quos  deprchenderint  reos  &  improbos  expcllunt  e  coe- 
tu  fuo.  Qui  autcm  Cq^x  violatores  funtj  eos  cibant  hcr- 
bis  malis,  donec  attcnuctur  corpus  eorum,  &  morian- 
tur  fame.  Quandoque  accidit,  cum  vident  vicinos  mor- 

ti. 


I 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  oF  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


ti,  ut  eos  hi  giatiani  recipiant,  cxpiatum  fatis  hoc  mo- 
dopeccatiim  cxiftimantes.  Caeterum  quicunque  hunc 
morcm  ingreditiir,  non  licct  ci  comedere  exmanu  alio- 
,  rum.  hsec  Zacuthus,  qiix  in  aHum  longe  fenfum  narran- 
tur  a  lofeplio,  nempe  diris  reos  ab  ipfis  devoveri,  atque 
ita  dcvotos  nec  cibum  ab  aliis  accipere  polfe ,  ■  fcd  gra- 
mina  in  bcftiarum  morem  dccerpentcs  tabefcere  &  in- 
tcrmori  &c.  quafi  id  vi  execrationum  ficret ,  non  fup- 
pHcio  aflu  irrogato.  Si  prius  vcrum  eft,  officium  magi- 
ftratustcmercinvaferunt,  pofterius  fabulx  inftarhabet, 
ad  dcterrendos  fimpliciores,  &  fuiditatis  ac  miraculo- 
rum  opinioncm  fibi  conciliandam  confidx. 

Xviii. 

Ex  hifce  patere  arbitramur,  Effenos  non  fuiftc  ortho- 
doxos,  quod  aflerit  Genebrardus  Chronographioe  I.  2. 
multo  minus  fuilfe  monachos  Chriftianos,quod  ridicu- 
le  confinxit  Eufcbius  in  Clironicis,  fedfeftam  ludai- 
cam  omnium  fiiperftitiofiffmum .  quod  ipfe  Eufebius 
dicitlib.  8.  Praeparat.  euang.  ubi  Eftcnorum  meminit, 
nontanquam  Chriftianorum ,  fed  tanquam  ludxorum' 
&  quidcm  antiquiffimorum.  unde  mirum  eft  ex  unius 
hominis  inconftantiffimi  errore,  antiquitatcm  mona- 
chifini  inter  Chriftianos  a  pontificiis  quibufiiam  arcc/fi. 
•fed  hoc  delirium  confutatum  vidc  a  Scalic^.  Ekncho 
irrihserefii  p.  2  3i.feqq.  ^ 


F  I   N  I 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  CXVI. 

D  E 

HERODI  ANIS, 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  Prasidio 
Reverendi)  ClariJJimi^  DoBiJJtmique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  5. S. TheoL  Dodloris; 
&  Collegii  TheoL  Per-Iiluftrium  D .  D .  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-Frifi^  Regentis  digniflimi, 

Ventilandam  ftopnit 
FELIX   a   SAMBIX,  Delphenfis. 
<uiol  diem  3.  Julijs  l?ora  $*  .matHtina, 


zvGDVNi  batavorvm; 
Apud  H^REDE5  JOHANNiS  NICOLAI  \  DORP. 

AMIiO     ClO  lO  C  XLXX, 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


ClmJJlmUi  ConfultiJJtmifque  Vlruy 

DD.  CUR ATORIBVS, 

SCHOL.E  COLLEGIIQVE  LI- 

TERARII  DELPHICI,  J.  V.  PERI- 
TISSIMIS, 

Macenatilpus  ftt^^  omni  officiorum  genere 
femfitermm  colendis, 

U  T    E  T 

TraHamiJJimOi  ac  Ornatiffimo  Viro^ 

D.   JOANNI  ELZEVIRIO,  Cognatofuo, 
multis  fibi  nominibus  obftricflOj 

D  E  N  I  Q^U  E 

P.  D  A  N I E  L  r  E  L  Z  E  V I R 1 0 ,  Amico  fuo 
intimo  ac  fuavilTimo, 

SE, 

Et  Sxercmum  hocce  Theologictims, 
S\  F. 

Fe^lix   i  Sambix, 


ANALECTORUM  T H EO LO G I C O RUM 
DIS  PUTATIO  CX  VL 

HE  R  O  D  I  A  N  I  S. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Erodiani  in  f.  literis  ter  commcmorantur.  Pri- 

mo,  Matth,  22.  1 5 . 1 6. 1 7.  Tunc  frofedti  Tharifii 

^confilium  ceperunt  ut  ilUquearent  eum  in  Jermone, 

Itaque  mittunt  ad  eum  difcipulos  fuos  cum  Herodianiiy  dicen^ 

tes  :  Trdceporyfcimus  &c.  Dic  ergo  noblf^  quid  tibi  videtur} 

licet  cenfum  dare  C^fari  an  non  ? 

II. 

Secundo,  Marc.  3.6.  Tunc  egrejft  Tharifei ,  ftatim  cum 

Uerodianis  confilium  inierunt  adverfus  eum,ut  eum  perderent, 

Tcrtio,  Marci  1 2 . 1 3 .  £/  miferunt  ad eum  quofdam  e  Thari- 

f4is  ^  Berodianisy  ut  eum  irretirent  captum  in  fermone ,  ubi 

refcruntur  eadcm  nux  narrat  Matth^eus  loco  citato. 

1 1  f. 

Quibus  quarto  adjungipotc/^  Jocus  Marc.8.15.  Tunc 
dixit  eU,  videte,  cavete  a fermento  Thar/feorumy  ^ fermento 
BerodU,  ubi  annotat  Erafmus,  quofclam  codd.  pro  «^««/'a, 
habere  vQ,oi>^^vmy,  certe  illos  ibi  intelligi  valdc  cft  proba- 
bilc.  ScaUg.  inEufcb.  ^.i^yo.fermentum,  inquit^  BerodU 
nihil  pr-^ter  h^refin  Berodianorum  fignificat .  Varise  autcm 
de  hifce  funt  opinioncs: 

IV. 

Prima,quamquoad  fummam  rci  vcram  arbitrvimur, 
rcfcrtur  a  Drufio  Pnrtcrit.  L  i.  In  lcxico,  inquit,  juris 
Ebraici ,  vocantur  nvDimin  Hcrcdiani,de  nominc 
Hcrodis,  &  nvD-rn  Dorfiani,  a  loco  undc  abdudi  fuc- 
runt.  Eiant  autcm  nationc  grceci .  Audor  Lcxici  qui 

Aaaaaa  2  Baal 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag 

229  L  2 


?>L-uil  Ariich  Ebrccis  ^Merodes  rex  aciduxit  g^mcos  e  defkrtOy 
^  educaviteos  inierrahabitahiliifecemntque  nia^n.  vidc- 
tnr  hoc  vellc  ;  fecerunt  certum  ritum,  Quis  ille  ritiis?  Hc- 
rodis  qui  eos  alucrat  Natalem  celebrabant  &c.  hoc  prx- 
mum;  dcindcj  credcbant  cum  Mefiiam  efle 

V. 

Rcm  hanc  illuftrat  Scahg.  Animadv-  F-ufcb.  p.  150. 
ad  dKftum  jacobi :  Non  defidet  Princeps  &c.  ^^-^  -r«'T» 
pTh  «:£(5A«6:W,  inquit  Epiphanius  (  haeref.  20.)  quidam 
pcrfuafum  habebant  Hcrodcm  Meiliam  cfTc.  imo  iUis  ita 
pcrfuafum  efll'  voiuit  Hcrodcs  ipfc.  Vnde  Herodiani 
didi  lunt,  c[\\x  non  fokim  fuit  li:fercfis  quxdam  homi- 
num,  fcd  &  corpus,  infl:ar  earum  focietatum,  quix-  vut- 
00  Confxatrixvocantur, 

VI. 

Qiiodhanc  opinionem  velut,  axex«e/ctf  diclilacobi 
Gen.  49.  10.  eos  detorfifle  dicit,  eum  fcnfum  habct, 
quod  primum  Herodem  ex  alienigenis  apud  ludceos 
dicerent  regnafle.  id  autem  prcedidum  fuiltc  delirabant 
iis  verbis  :  N(?«  defijlet fceptrum^  luda  &c.  do^ec  venerit 
Silo .  quafi  lacobus  ipfum  alienigenam  fub  quo  juda 
fceptrum  amitteret,  Mefliam  fore  fignificaflct.  cum  fo- 
!um  tcmpus  ejus  adventus  ilUs  vcrbis  indicaretur.  v^t^ 
zam  ad  Matth.  2  2 .  i  d, 

V  I  [. 

Multa  (^addit  Scai.  j  hiHcrodiani  ut  in  gratiam  vivi, 
fic  in  honorcm  mortui  facicbant,  &  quotannis  ejus  Na- 
talcm  facrificiis  &  divinis  honoribus  profequcbantur. 
Durabat adhuc  fub  Ncronc  hoc  gcnus.P^rfius  Satyra  5; 

— — -  at  cum 
Herodis  venere  dies^  un^faque  feneflra 
Difpofitx  pinguem  neh/am  vomuere  lucern<t 


Tortaines  vhlasy  ruhrumqug  amplexa  catinum 
Cauda  notat  thynni,  tumet  albafidelia  vino: 
Lahramoves  tacitus,  recutitaque  fabbata  palles, 

V I  n.' 

Ad  quce  vcrba  Commentator  vctus  :  Herodes,  inqiiit, 
apud  Iud^€os  regnavi^  tempore  Augujli  in  partihus  Spi^^,  He- 
rodiani  ergo  diem  Natalem  Herodii  ajprvahant ,  ut  etiam 
Sahhata,  quo  die  lucernas  accenfas  6"  -violis  coronatas  in  fe- 
rreflriiponunt.  v.  luculentam  Pcrfiani  loci  cxplicationem 
apud  Cafcuib.  inillum  poctam  p.  460.  &  feqq. 

IX. 

Exiis  qUibusdikrfaeftdeHerodianisopinio,  Hic- 
ronymusinMatth.22.  caftigat  cos  qui  opinarcntur  eos 
fuiffe  genus  iiominum,  quibus  pcrfuafum  cffet  Herodem 
Magnum  Mefliam  fuilfe:  idque  iatinorUm  quorundam 
commentum  effc  dicit.  In  quo  fugit  cum  ratio  .  Non 
enim 

latini  id  prodidcrunt,  fed  cx  vetcribus  Grxcis  E- 
piphanius,  Grcecus  &  ipfe  fcriptor.  Dcindc  fibi  pug- 
nantia  dicit:  qui  non  meminerit  fc  olim  alia in  fcntentia 
fuiife.  In dialogo  in  Lucifcrianos  itafcribit:  ^tod He- 
rodiani  Herodem^recepere  pro  Chrifo  .  Erant  igitur  Hcro- 
dianihomines,qui  nonfolum  Herodem  pro  Mcffia  ha- 
bebant,  ut  Ifmaelitce  Muhammedcm  pro  fummo  pro- 
phcta;  fcd  ctiam  qui  focictatcm  coircnt ,  &  fumnis  ad 
facrifidainhonorem  Herodis  obeunda,  «Sc  ejus  nataiem 
colendum  faciebant.  hxcScab 

X. 

Advcrfus  quce  diffcrit  vir  Clar.  Samuel  Petitus  Var. 
ka.  1. 2.  p.84.  ubicitatis  Syro  Intcrpretc  N.  T.  qui  He- 
rodianos  intcrprctatur  Diinin  domum,  Cwc  fami- 
liam  Herodis,  3c  Hcbrxo  intcrpretc  Matthxi,  qui  vcrtit 
P^^,^^^  fervos Herodis^  optime  (ait)  meojudicio:  Nam 
Herodiani  ilii  fuerunt  fervi  five  liherti  Herodis  &  Jrcheldi, 


al^  Herode  ita  appellati,  ut  folenne  eB,  qui  trihutii  exigendis 
pr^erant:  cum  enim  olimy  Herode  atque  Archelao  rerum  in  Iw 
d<ea  potientihus ,  trihutis  pj^/uifent,  pojlquam  tota  Archelai 
familiafi/co  ejiadjudicata,  trihutis  quoqueprxfuiffe  videntur 
exigendis :  itaqae  uhi  de  trihutis  exigendU  agitur,  6^  jure  Ro- 
manorum,  in  confilium  advocantur  a  T'harf^if,Jt  qua  ratione 
po^ent  Chriflum  in  crimen  adducere :  eademque  caufa  ejl,  ut 
puto,  quare  capita  conferunt  Tharifei  &  Herodiani  Marc.  3,. 
6.  h^cillc. 

XI. 

Quce  quidcm  mihi  vidcntur  ne  fpeciem  quidem  pro- 
babiliratis  haberc.  quam  cnim  bcUc  hxc  cohxrcnt.-fervi 
HcrodiSjCO  &  Archeiao  rcrum  poticntibus,'tributisprcB- 
crant,  crgo  &poftquam  Archclai  famiha  fifco  fuitad- 
judicatae  itcm  :  Tota  Archelai  familia  fifco  adjudica- 
tnr,  &  cadcm  fimiHa  tributis  colligcndis  prxficitur? 
itcm;  Familia  Hcrodis  ob.confifcatum  Archclaum  Ro- 
manis  hauddubio  infcnfiifima,  a  Pharifris  in  con/ilium 
advocatur  ubi  de  jure  Romanorum  defcndcndo  a?iturc> 
itcm:  Pharifau  capita  conferunt  &  Chriftum  aggrediun- 
tur  unacumcxadoribus  tributorum,  quitamcn^Chrifto 
vitio  vertebant  quod  ciim  pubiicams  fam.iliariter,con- 
vcrfarctur? 

XII. 

Shniiis  nota?  cfl:  explicatio  quam  accommodat  dido 
Chrifti  Marc.8.  ubi  jubet  cavcre  a  fcrmento  Pharifxo- 
rum,  &  a  fcrmcnto  Hcrodis.  hoc  ita  dcchirat:  Tharifei 
quxrehant  a  Chriflo  fignum.  Marc.8.11.  Herodes  quoque 
quxrehat  eum  videre.  Luc.9.9.  qid^  rnulta  de  eo  audierat. 
Luc.  23.8.  (addenda  fucrant  fcqucntia  :  Et  fperahat fe 
fignum  aliquod  vifurum  aheofieri)  hcec  f  inquit  Pctitus) 
in  Pharifeis  &  in  Hcrode  notat  Dominus,  itaquefuos 
cavcre  jubetab  Iiujufmodi  affc(flu,  qui  prxpoftcrus  eft. 

XII.  Kxc 


X  I  IT. 

Ha?c  qnoqiic  perquam  frivola  funt .  Nufquam  cnini 
I.  in  coponitur  fermcntum  PharifIrorum,quod  fignum 
qua:rerentj  fed  ineorum  dodrina  Matth.  16.12.  &  hy- 
pocrifi.  Luc.  1 2. 1.  2.  Nec  nifi  ridiculc  fermentum  He- 
rodis  in  eo  ftatui  potcft ,  quod  hcefitabat  quifnam  cfilt 
Chriftus,  &  ftudcbat  ipfum  vidcre.  Luc.9.7.8.9.  Ncc 
3.  quod  ibi  narratur  ad  Herodianos  transfcrri  potcft^dc 
quibus  hic  cft  qua!ftio,  fcd  ad  pcrfonam  Hcrodis  pcrti- 
nent.  ut  clarum  cft  ctextu.  Nec  3.  nifi  incptilfunc  huc 
tfahi  poteft  quod  citatur  e  Luc.23.8.  id  enim  longo  dc- 
mum  poft  tempore  fadum  cft .  ut  eo  digiturn  intendcrc 
Chriftum  in  monendis  difcipuUs ,  didu  abfurdum  fit. 
Nec  4,  Chriftus  affcc^um  Herodis  jubct  k'^'  -S^-^yf^Js 
quiinfenfus  nonincurrit,  fed  falfim  dodrinam  quam 
auribus,  &  larvam  fanditatis  quam  ocuHs  ufurparc  po- 
tcrant.  harumvero  neutra  in  perfona  Hcrodis  comparet, 
fed  rcligionis  negledus  potius,  &  morum  profanitas. 

XIV. 

Ad  locum  Perfii  idcm  Pctitus  ait,Satyricum  pcr  dics 
Herodis  intellexi{fe  fefta  ludaeorum  in  gencre  .  Hcro- 
demautcm  illum  fuiftc  Herodem  Agrippam  .  Qui^ut 
meraconjedamentafunt,  &violentx  vcrborum  tortu- 
iXy  iis  qu2e  ab  antiquo  illius  poetx  interprctc  ut  &  ab 
Epiphanio  Tcrtulliano,  aliifque  conftanter  afferta  funt, 
anteponi  non  merentur. 

XV. 

Cafaubonus,  licet  fcntentiam  noftram  de  Hcrodianis 
veram  effe  non  eat  inficias,  non  putat  tamen  cos  oracu- 
lum  lacobi  ad  Hcrodc  dctorfiflc,  quia  cum  e  tnbu  luda 
&domo  Davidis  vcnturum  ipfis  conftabat.  quod  argu- 
mentum  nullius  eft  piretij,  cum  adulandi  ftudium  agni- 

tam 


tam  veritatcm  non  raio  fuffocet.  Excmplum  vide  in  lo- 
fepho,  qui  vaticiniiim  lefaice  2.  3.4.  repctitum  Michaj 
4.2.  Nam  Sione  prodihit  lex,  verhum  'Xomini  e  leruja- 
lemi^ui  Judicem  agat  intergentes  d^c.  ad  Ve/pafianum  & 
Titum  dctorquere  audet,  dc  beliolud.  1.  7.  c.  12.  qui- 
bus  {imiUa  liabet  Sucton.  in  Vcfpaf.  &  Tacitus  Iiift.  I.  5, 
Nec  verum  eft,  quod  ccnfet  Cafaub.  Excrcit.  i.  in 
Baron.  c.) .  lofcphum  •&  de  Mefliaex  ludaeis  orituro,  & 
fimul  de  Vefpafiano  locum  accepiffc,  dicit  cnim  difcr- 
te,  cosquiilludw?  «^^^^ov  e^«Aa/3ov  judiciofalfosfuifle.  vo- 
ccm  ^'m*  cx  qua  id  colligit  Cafaub.  ipfe  poftea  mutan- 
tandam  ccnfctin  «V.  itaquenihilconcludit.  Perperam 
ctiam  arbitratur  lofephum  refpextffe  ad  Micha?.  5.  i. 
cum  ibi  dc  Bethlehcmo  fcrmo  fit,  &  de  rcgimine  populi 
Ifiacl,  at  iis  quos  citavimus  locis  dc  lerolblymis,  &  re- 
gimine  intergentcs,  quod  magis  facicbat  ad  inftitutum 
lofephi  quam  illud,  ut  confidcranti  patct .  Porro  ,  utut 
gIo(fema  hoc  in  Suetonio  &  Tacito  fcrri  fortaffe  poffit, 
in  lofepho  excufuionem  non  habet,  male  enim ,  &.mi- 
nimc  religiofe  Deo  y^oyov  dfAtpi^oXov  (litipfc  loquiturj  at- 
tribuit.  quod  infuper  tale  cft,  iit  ad  Vcfpafianum  nori 
rcfcrri  clarum  fit.  Vt  enim  ro  Exihit  lex ,  aliquid  dubi- 
tationis  haberc  polfitj  quomodo  tc  ^rodit  Verbum  Dpmint 
&c.  ad  Vefpafianum  refcrctur?  An  illcper  verbum  Do- 
mini  gentcs  fubcgit?  nihil  Eilfius.  Re(fle  David  Kimchi; 
Nam  e  Sione  exihit  lex  ^  pr^ceptum  omnihus  populis ,  Doffor 
mtem  erit  rex  MeJJtas, 


COROLLARIA. 

j.     ?^  ujs.Ktfim  Chrffliy  Lli&^  Mofs^^otuerst fieu  natHrslitCY'^  Neg, 

1.         ufura  sn  HKsverfum  fit  damn/ttat  Neg. 

;  .        fcttui  hodternorHm  trafezjtarHm/itltcttHm?  Kcg. 

F  I  N   I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOG I C O RUM 
DISPUTATIO  CXVII. 


D  E 

Scda  Samaricanorum, 

Divino  annuente  Numine,' 

SUB  PiLiESIDIO 

Keverendh  CUriJJimt^  n)oSfiffimiqHe  VJriy 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris; 
Sc  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D .  D .  OrdinuiU 
Holland.  &  Weft-Frifi^e  Regentis  digniflimi, 

Ventilandam  proponit 
>L  V  C  A  S   a  N  O  O  R  D  T,  Amftel.  Bat. 

<LAd  diem     InUji  hora  8«  ^natHfina, 


Z  V  G  D  V  N  I    S  A  T  AV  O  R  V  U; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOJLAI  V  ?ORP. 

AmVO    Cl9  I9  C  XI  IX, 


UMlijJlmi  Cravijffimi  Speftatijjim^^ 
AugiiftifTimoe  ac  Florentiilimne 

AMS  rELOD  A  M  ENSI VM 

R  E  I  P  U  B  L  I  C  ^ 

MAGISTR  ATUL 

Dominis  ac  Mascenatibus  fuis^  Prudentia  pariter  ac 

Potcntii  eminentifsimis,  fummo  honore,  debitaque  cum  reve- 
rentia  in  perpetuum  colcndis. 

ReverendU^  ac  omni  doShinarnm  genere  Confpicuis  Virlsy 

D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Theol.  Doftoii,  Coll.  Thcoi: 
D.  D.  Ordin.  Holland.  &  Weft-Frif.  Regenti  digniffimo>  Prx- 
fidi  fuocUriffinio»  dodiffimoi 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A- M,  &  in  inclyra  Lug- 
duno-Batava  Academia,  Ordinario  Philofophias  Profeffoii  facile 
principi,  ejufdcmque  Coileg.  Pro-Regenti  fapieniiflimo,  meri- 
tiffimo, 

D.  THEODORO  SCHULIO.  Linguxfanaarperitiffimo^Scho- 
lae  Lugdunenfis  Pro-Re6tori  prudenrifljmo, 

Studiortim  fuorum  Faut$)ibus  ^ promotonhm  fummls, 
ohfcr^antia  colendis. 

D  E  N  L  Q^U  E 
OmatiJJimo,  acomnivirtutumgenereprohatij/imo  TuVenig 

SIBRANDO  VALKENIER,  Philofoplii^,  Gr^carum,  Ro- 
manarumque  Lirerarum  Studiofo  vigilantillimo,  Amiciriae,maxi- 
maeque  dcfiderabilisfamiharitaiis  vinculo  fibi  conjundifl!imo,  fo- 
cio  amantiflimo,  dilediflimo, 

Se  cutn  hocce  Exercitto  Theolo^ico, 

iH  grati  ansmt  Jymholumj 
fubmiflfe  offert, 

JL  V  C  A  s  a  N  O  O  R  D  Re/p. 


AKALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXVII. 
D  E 

Scda  Samaritanorum . 

T  H  E  S  I  S  L 

E£ix  Samaiitanorum  origo  prima  fuit  a  dc- 
!  portatione  decem  tribuum  ,  prout  refertur 
2.Reg.  17.  24.  &  feqq.  Et  adduxit  rex  AfyrU 
'^l  BabeUy  &  Q^tf/a,  &  Hava,  &  C^amatha,  & 
'Sepharvaijm  colonos  quos  coUocavH  in  civitati^ 
hus  Samari<e  loco  ifraelitarum  &c,  Fuit  autem  cum  principia 
hahitantes  ihi  non  revererentur  lehovam^ut  immitteret lehova 
in  itlos  lemes^qui  interficieham  eos,  Itaque  alloquutifunt  re- 
gem  AJfyri^^  dicendo,  gentes  ijl^  quas  deportans  col/ocaBi  in 
civitatihus  Samari^,  ignorant  ritum  Dei  regionis  ijlius,  ideo 
immifit  in  eosleones&c.  rPrxcepit  vero  rexAfyri^,  dicen^ 
do,  ducite  illuc  unum  ex  ijlis  facerdotihus  quos  deportajlis 
inde,  &  aheuntes  reftdento  ihi:  ut  doceat  eos  ritum  ^ei  illius 
regionis.  Veniens  itaque  unus  ex  illis  facerdotihus  quos  de- 
portaverant  e  Samaria,  confedit  Beth-Ele:  &  docehat  ecsquo- 
modo  reverituri  efent  lehovam  .  Attamen  faciehant  qu^que 
gens  deosfuos,  quos  collocahant  in  ade  exceforum,  qu^fece- 
rant  Samaritani  quxquegens  in  civitatihus  fuis ,  uhi  hahi- 
tahant,  (Etpoftquam  varios  variorum  deos  cnumera- 
vit)  Sfc  reverehantur  (inquit)  lehovam,  &facieham  Jihie 
numerofuo  facerdotes  excelforum ,  qui  facra  Jaciehant  els  in 
<€de  exceforum,  lehovam  reverehantur^  &  deosfuos  colehant, 
€x  ritu  gemium  quas  deportaveraut  inde  &c.  v,  reliqua  uf- 

que  ad  finem  capitis.  „  ^  . 

Bbbbb  2  II.Fuit 


p 


II. 

Fuit  ergo  prima  corum  religio  mifcella  qujedam  ex 
cultuDci&  idolorum,  qua  ratione  dicitur  v.  34.  Non 
reverentur  lohovam,  neque  faciunt  fecundum  Jlatuta  ipfo^ 
rnm  &c. 

III. 

ProgrefTus  eorum  &  additamentum  fuit  poft  rcdu- 
6ioncm  populi  e  captivitate,  idque  hac  ratione;  Nehe- 
mias  cum  uxores  ludseorum  pcrcgrinas  lata  legc  ab  eis 
fepararet,  c  pofteris  Joiadx  filii  Eliafib  facerdotis  fum- 
mi,  generum  Sanballethi  Horonitic  a  fe  fugavit.  ut  ip- 
fe  refert.  libri  fui  c.  13.  28. 

IV. 

lofephus  Antiq.  1.  n.  7.  ita  illam  hiftoriam  attin- 
git,ut  drcatlerofolymorum  feniorcs  ftatuifte  atque  prcE- 
cepiffe  Manalfi  fratri  fummi  pontificis  laddi,  ut  a  fe  a- 
mandarct  conjugem  alienigcnam  .i.  Samaritanam,  fi- 
liam  Sanballathi  Cuthxi,  feu  Samaritani,  Satrapce  infti- 
tuti  SamaritanjE  genti  a  Dario  :  vel  ab  altari  arceretur  ; 
quod  &  fa^aum  eft  ab  ejus  fratre  laddo,  quemait  fuc- 
cenfuiffepopulo  eo  nomine,  quamvis  etiam  Seniorum 
dccretum  ipfe  fit  executus. 

V, 

Manaffes  ille  facris  ac  altari  cxclufus,  cum  Sanballa- 
thus  focer  ejusab  Alexandro  Magno  obtinuiffet  jus  tem- 
ph  &  lacerdotij  apud  montem  Garizim  eri^endi  Ma- 
naflcs  inquam ,  iUe  templi  hujus  fupremus  pontifex  fa- 
Ctus  eft,  quo  Apoftatas  quospoterat,  undique,  ex  ipfis 

etiam 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


.etiam  lerofolymitanis  adfcpcllexk.  lofeph.  ib.  Pcr 
i-hos  idololatrici  cultus  intcr  Samaritanos  cccpcrunt  exo- 
lefccre,  fchifmatc  nihiiominus  inter  cos  &  lcgitimi  cul- 
tus  divini  aflcrtores  conftituto. 

VI. 

Quo  confidcrato,  ut  &  quod  quibus  poterant  calum- 
niis,  infidiis,  &  peflimis  artibus  ludxos  ex  captivitatc 
Babylonica  reduccs  impedircnt  quominus  urbcm  tcm- 
plumqucinftaurarent,  vifum  eft  ludaeis  illis  rcducibus, 
folenni  cxcommunicatione  Samaritanorum  confortio 
fuis  interdicere.  Ejus  excommunicationis  ritus&frag- 
menta  quxdam  extant  in  comment.  R.  Simconis  inNc- 
hemiam,  paulo  poft  expHcatum  verfum  68.  c  7. 

VII. 

Et  hucfpcftat  Sirach  c.  50.  26,  27.  ^Duabus gentihts- 
offenditur  anima  meay  etiam  tertia  noneHgens:  ^ui  refi- 
dentin  monte  Samari-e,  &  viri  habitantes  ThiliH^am,  & 
populusfiultus  Sichemi  hahitans,  ubi  pcr  ultimos  hofcc 
intellioit  apoftatas  ludoeorum  ad  Manaffem  &  Samari- 
tanos.^eos  enim  Sicimishabitaffc  lofephusaudoreft. 
unde  cos  Sirach  pecuiiaris  gentis  nominc  indignos  clfe 
pronunciat. . 

VIII. 

Non  contendiffc  eos  cum  ludxis  dc  eo  quod  in  reli- 
gione  potilfmium  eft,  fed  tantum  dc  loco  cultus  divini, 
patct  ex  lite  quam  fuper  ea  re  habuerunt  coram  Ptolc- 
msEO  Philometore.  dc  qua  lofcphus  1.  13.  c.6.  In 
^lexandria  ludxos,  ^  Samaritas  qui  templum  tempore  c^- 
lexandri  in  monte  Gari^in  conHruHum^  venerabantury  conti- 

Bbbbb3  git 


gHinfe  mutuo  exurgere,  &  fuper  templli  coram  ipfo  Ttolo' 
m^o  certare :  ludais  quidem  dicentihus ,  fecundum  %^oJis 
ieges  <edtficatum  futjfe  templum,  quod  erat  lerofolymUy  Sama^ 
ritas  autem ,  quod  in  gari^in  .  Hujus  caufte  cognitionc 
de  partium  confenfu regi  Ptolemaeo  delata,  viccrunt  in 
judicio  ludiEi,  &  caufa  cccidcrunt  Samaritx. 

I  X. 

Tcmpore  tamen  Chrifti  cadem  controverfia  durabat, 
&  idem  fchifma.  loh.  4.  7.  Venit  mulier  Samaritana,  ut 
hauriret  aquam  :  dicit  ei  Ufus,  Da  mihi poium,  v.  9.  Dicit 
ei  mulier  illa  Samaritana,  ^uomodo  tu  ,  ludms  cum  fis, 
potum  a  me  pofcis  qu<£  fum  mulier  Samaritana  ?  Non  enim 
commercium  hahent  ludxi  cum  Samnritanis ,  Controver- 
fiam  tangit  eadem  mulier  v«  ip.  20.  Domine,  video  te 
prophetam  efe,  Tatres  nojlri  in  hocmonte  adoraverunt  ^ 
vos  dicitis  lerofolymU  ejfe  locum  iilum  ubi  oporteat  adorare., 

X. 

Quod  diximus  apparct  etiam  Luc.  p.  5 2.  5 ingreffi 
funtin  vicum  Samaritanorum,  ut  pararent  ei  hofpitium,  Sed 
Hli  non  receperunt  eum ,  qitod  facies  ejus  efet  proficifcentis 
lerofoljmam,  ufiiidem  dilTidium  &  cadem  caufa  nota- 
tur. 

XI. 

Chriftus  ipfe  ante  refurrcdioncm  eps  pro  alicnis  at) 
ecclefia  Ifraclitica  habuit,  nequc  difcipulos  fuos  eos 
adire  pcrmifit.  Matth.  10.  5.  6.  In  viam  gentium  ne  ahie- 
ritis^  ^inurhem  Samaritanorum  ne  ingredimini :  Sed  profi- 
cifcimini  potius  ad  oves  perditas  domus  IfraeiU» 

XII. 


XII.  ^ 

Quanquam^ut  adnonnuUos  gcntilcs,  Matth.  15.21. 
&c.  ita  &  ad  Samaritas ,  ftriauras  quafdam  fux  graticc 
jam  tum pervcnire  voluit.  v.  Ioh.4.  ^^^.^o.^i. 42» 

'  xiir. 

Poft  rcfurrcaionem  autem  fuam  Chriftus  illis  quo- 
que  euangcHum  prxdicari  jufTit.  A^fl.  i.  8.  Eritis  mihi 
tefies  ^  lerofolymU^  &  in  tota  lud^a,  &  Samaria ,  &  ufjue 
acl  uhimasterras .  cujus  rei  complemcntum  v.  A^^.S.  i. 
5.  fcqq.  C.^.31.  &  15.3. 

XIV. 

Noftro  tempore  fe^a  Samaritanorum  nondum  eft 
collapfa.  vocantur  a-m>  Eftquc  gens  ea  (ut  docct 
Scal.  dcEmcnd.temp.l.7.p.62o.;  fupra ludaicam  to- 
tius  vetuftatis,  etiam  qux  ad  ipfos  pertinct,  ignarilfima. 
In  monte  Garizim  conftitutas  fedcs  &  ficrarium  rcli- 
gionishabent.  undc  ipfi  fcvocari  wo\\.mt  pertinentes  ad 
montem  henedianm,  ncque  a  tcmpore  Exodi  fc  unquam 
indc  expulfos  fuifle  aut  aliunde  quam  cx  ^Egypto 
\  cum  Mofe  huc  immigraffe  credunt.  Reges  veteres  Sa- 
marix,  defcaionem  decem  tribuum  impuifore  Icroboa- 
4  mo,  ne  fando  quidem  acccperunt .  Nomina  Samfonis, 
SamucUs  ,  Davidis  &  aUorum  obitcr  pcrftri(5la  habcnt 
in  Chronico,  qui  liber  lofue  ab  iUis  dicitur  ( quia  vide- 
Ucet  a  geftis  lofuse  incipit. j  nc  omnia  cxfcribamus,  hxc 
dc  iis  nota  :  Habere  eos  pcntateuchum  dcfcriptum  iif- 
dem  ferc  quibus  Hebrxi  verbis  ,  Ucet  divcrfis  charaac- 
ribus,  quos  vcre  Mofaiccs  cftc  ( ut  cos  quos  ludi^i  ha- 

bcnt 


1 


bent  Babylonios)  funtquicredant.  Quod  montem  Gc- 
rizim  elegerint,  inde  ortum,  feu  potius  colorem  habet, 
quod  fcriptum  fit,  Dcuti  11.29.  Edes  henedimonem  hanc 
in  monte  gerizim .  Habent  facerdotes  ex  pofteritate,  ut 
putant  Aaronis,  qui  cum  nullis  aliis  connubia  jungunt, 
mCi  cum  familiae  fux  viris  aut  fcminis ,  ut  genus  imper- 
raiftum  confcrvent,  faciunt  facrificia  &  incendunt  lio- 
locauftain  fynagoga  quam  habent  in  monte  Gerizim, 
fuper  aram  ibidem  ex  lapidibus,  ut  ajunt,  conftruaam 
quos  Ifiachtae  ex  lordane  fuftulerunt.Iof.4.  i.  feqq.  Ad- 
venascoUoquiofuoarcent,  quod  omnes  proefeprofa- 
nos  exiftiment.  huic  fiquis  iis  fefe  applicet,  clamant, 
Ne  attingas,  vidcatur  locus  Scaligcri,  &,  ejus  qucm  cil 
tat,  Benjaminis  Tudelenfis,  Itinerarii  (prout  editum  cft 
a  Clarifl:  rEmpereur)  p.  38.  &  feqq.  Atque  hxcferc 
funt  qu:e  dc  hac  feda  nobis  ex  rei  vcritatc  innotucrunt. 
Qiiceenim  de  iis  alia  fcripfit  Epiphanius  hxref^.  non 
ita  certafunt,quxvcro  ludaei  praetcr  eaqux  attulimus 
mere  fycophantica  &  faifa.  ' 


COROLLARIA. 

1.  ^nuUum  mendactftm  fitlicitum?  Neg. 
.1.        ommsfimulatiofitfllictta?  Neg. 

3,  lejHitarum  x^urvocat,o»ef  ^  memales  refervatfones fi>zt  pol^and*. 

4.  ^nSacraScrtpturaautcTftatemfuamhabeatay  icciefia?  Ntg 

J.  ^nPatrf  Fflfo  Sfnftuf  S^^^^^  profmtates.  opera,  hcnor 

cultus  ver,  Det,  ^  fer  confe^uens  ftnt  verus  Deus\  ^g.  ' 
6.  An  omnes  homtnes  tnChrt^o  falvabuntur  ?  Neg. 

^"plp/^''"  Mcaufajnffficattonfs,  an  vero  fola fides  ,»  Chriftum  ?  Refi. 

8.  ^"i»fa»tts^l,ber,chrtjltaKorumfideltumfirftbai^fZ^and,?  ^ff. 

/''^'''f'''-^''''"'  "'^"'^''''"^'^'''^'reaturasdanliceai} 
Neg.  j€cundummemb.fr,u:.  ^ 

F  I   N  I  S, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 

DispuTATio  cxyin. 

D  E 

ABROGATIONE  LEGIS> 

Divino  annuente  Numine, 

SvB  Prasidio 
Reverendiy  Clarijfimt^  DoSiiJfmique  Viri^ 
D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
&  Collegii  TheoL  Per-IUuftrium  D.D.  Ordinum 
Holiand.  &  Weft-Frifi^  Regentis  digniflimi, 

Ventilandam  propono 

HVBERTVS  LoORlVS« 

diem     Iulij»  hora  8.  mamtina. 


LVGDVNJ  batavorvm; 
Apud  HiEREDES  JOH  ANNIS  NICOLAI  \  DORP.. 

AnMO    GlO  lO  C  XLIX» 


Ter-lllu/hihuiy  ac  Tr4ptentihmy 

D.  D.  ORDINIBVS  HOLLANDL^  &  WEST- 
FRISLE,  Vcris  Patrice  Patribus,  Orthodoxx  Reli- 
gionis  Antiftitibus  ftrenuiffimis, 

Daminif  &  Fautorihus  rneii  Jummif, 

N  E  C    N  O  N 

'Reverendisy  ClariJJimis,  Do&iJJimifque  Viris, 

D.  lOHANNI  5PILJARDO,  Vetbi  divini  in  Ecclcfid  Goiin- 
chemenfi  Pra:coni  difeitiflimo ,  ftadioium  meorum  Fautoii  ac 
Promorori  fumrao,  eoquc  nominc  aEtetnum  mihi  venerando, 

D.  lACOBO  REVIO,  S.S.  Thcol.  Doaori.  Collegii  Theol. 
D.D.Ordi  nuru  HollandiaE  6c  Wcft-Frifio;  Rcgenii  do(fliflimo» 
Prxfidi  mco  honorando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.  M.  &  in  inclyta  Lug- 
duno-Batava  Academi.i  Philofophia:  ProfelFori  Ordinario,  ejuf- 
dcmque  Colleg.  Pro-Regenii  digniflimo,  dc  me  ftudiifque  raeis 
optimc  merito  indiefque  mcrenti, 

D.  NICOLAO  ENTENIO,  VineaeDeiqusWoudtichemiicol- 
ligitur  Culrori  vigilantiflim.o,  ftudiismeis  addi<ftifl!imo, 

D.  lOHANNI  CUPERO,  Gregis  Chrifti  qui  eftin  Sleeuwijck 
Paftori  fidclifllmo,  ftudiotum  mcorum  Fautori  infioni. 

U  T     E  T 

Tie  doSiiiy  ac  doSie  piis  luvenihus, 
JOSI^  SPlLj ARDO,    -^Huic  in  Haften,  illi  in  Rijfwijck 

/  Paftoribusvigilantiflimis,  Ami- 
D.  ELIZ^O  SPILJARDO,     cis  meis  intima  dileais. 


UafceTheologiame^primitias,  in  dehita 

gratitudim  ac  obftrvmtU  TtK^ie^vv, 

hamiUimc  oftero  &  infcribo 

H  UBE  RTUS   L  O  O  RI  US. 

Rejp. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C ORUM 
DISPUTATIO  CXVIII. 

D  E 

Abrogacione  legis . 

T  H  E  S  I  S  I, 

Vi^ritur,  an  didlo  Chrifti,  Matth.  j.  17. 

Ne  extjiimate  me  venife  ut  difSolvam  legem 
aut  prophetas ,  non  veni  ut  difolvam,  fed  ut 
impleamy  repugnet  di^ftum  ejus  altcrum, 
Matth.  II.  13.  omnee  prophet^,  &  ipfa  /ex 
uf^ue  ad  loannem  prophetarunt,  Rcfp.  Neg,  nam 

n. 

Aliud  longc  eft  dicere,  legem  &:  prophetas  propheteffa 
ufqucad  loannem,  aliud  fublatos  \Q\fohitos  efte  tem- 
pore  loannis,  in  illis  cnim  eft  comparatio  duntaxat  V. 
Teftamenti,  in  quo  Ciiriftus  tanquam  vcnturus  prxdi- 
aus,  &  obfcurc  adumbratus  fuit,  cum  Novo  ,  in  quo  is 
prcefens  a  loanne  fuit  defignatus .  Confer  Luc.  16,  16. 
ubi  TT^oiip^rivs-civ  (quod  hic  habctur ,  &  ibi  fubaudien- 
dum  eftj  opponitur  ro  iv^yfixrCiTa^. ^  nihil  ergo  hoc  ad  lc- 
gis  aboiitionem. 
^  III. 

An  eidcm  did:o  Chrifti  repugnet  quod  ait  loannes 
C.  1 .  1 7.  Lex per  Mofen  data  efl,  gratia  &  veritas  per  le- 
fum  Chriflum  pr^efiitaefl?  videtur  enim  ncgare,  legem 
pcr  Chriftum  datam  eflc,  quum  id  Mofi  tantum  aflcri- 
bit.  nec  lcvis  nota  inuritur  legi,  cum  ei  gratia  &  veritas 
adimitur.  llcfp.  Neg.  nam 

Cccccc  2  IV. 


T  V. 

r.  In  dandi  lcge,  Mofcs  Chrifto  opponendus  non 
eft,  fed  fubordinandus  ,  ut  caulli  inftrumcntalis  princi- 
pali.  h  chiJ?okxdi\tac{\:j  pe/^ofen,  .i.  illius  minifte- 
rio.  2.  Gratia  merito  adimitur  legi  qua  legi  .i.  oppofi- 
te  ad  euangelium.  illa  enim  prxcipit  tantum,  non  pro- 
mittit;  jubct,  nonjuvat :  exigit,non  dat,  euangelium  ve- 
ro  facit  hxc  omnia.  Miniftcrium  infuper  Vct.  Tcftam. 
quod  &  ipfum  lcgis  nominc  venit,  conjundum  erat  cum 
mcnfura  cxigua  Spiritus,  in  minifteriocuangelii  .i.  No- 
viTcft.  Deus  datgratiamprogratia.  joh.i.  i6.  5.  Ve- 
r:/V^/intcrdum  opponitur  falfitati-t  interdum  typo  &  um- 
bris :  priori  figniHcato  vcritas  tam  eft  in  legc  quam  in 
euangeUo,  pofteriori  in  euangcliotantum.  4.  licet  gra- 
tia  &  veritas  a  Mofe  fint  prxdicata,  non  tamen  funt pr^fii' 
ta,  .i,  exhibitaj-^fc^Tc.  id  enim  foli  Chrifto  proprium  cft. 

V. 

3 .  An  eidem  dido  adverfetur ,  quod  Chriftus  ait 
Matth.p.  13.  &  I  2.7.  Mifericordiam  voloy  &  non  facrifi- 
cium?  qui  enim  facrificium  non  vult  bonam  partcm  le- 
gisfolvit.  Refp.  Ncg.  nam 

VI. 

I.  Eadem  verba  reperiuntur  in  Vet.  Teft.  Hof.  6.  6, 
quo  tamen  temporc  lex  foUita  non  fuit.  2.  non  abfoUi- 
te,  fed  comparate  funt  accipienda.  ut  patet  in  feqq.  & 
cognitionem  Dei  MAGIS  quam  holocaujla,  confer  ler.  7. 
22.  ubi  eadem  phra/is,  idem  fenfus .  3.  Habita  ratione 
non  temporis  Hofcas ,  fed  Chrifti ,  verba  iila  innuunt 
abrogationem  ceremoniarum,  cum  Matth.5.  17.  agatur 
de  lege  moraU.  ideoquc  nihil  ad  rem  facit  iftc  locus. 

V 1 1. 


vn. 

4.  An  eidcm  contraveniat  Chriftiis,  non  condcm- 
nando  adulteram.Ioh.8. 11.  ?  contra  Lev.20.10.  Deut. 
22.22.  Rcfp.Neg.  nami.nondicitiilamnoncfTecon- 
demnandam,  fed  negat/^  hoc  facerc,  qui  politicos  ju- 
dex  non  erat.  confer  Luc.12.  13.14.  2.  condcmnatio 
eft  vel  moralis,  vel  forenfis,illa  eft  fadi  improbatio^hnjc 
refpea:um  habet  ad  poenam  extcrnam  .  pofteriori  tan- 
tum  modo  ncgat  Chriftus  fe  mulicrem  illam  condcm- 
nare,  nonpriorT.  confer  Matth.5.  28.  &  hoc  ipfo  loco 
verf.  II.  vade,  &  ne  amplm  pecces.  3.  abfolutio  vcl  eft 
in  fore  civili,  vel  in  foro  confcicntioe :  hoc,  non  illo  re- 
fpcan  mulierem  abfolvit  Dominus.  4.  Delcge  morali 
agit  Chriftus  Matth.  5.  17.  hoc  vero  cxemplum  lcgem 
forcnfcm  fpecftat,  ideo  &  ipfum  cft  a^go9<hovtj<r'.v. 

VIII. 

5.  Anqui  fohit  fahhatum,  quod  Chriftus  fccit,  non 
fohat  /egem,  quod  a  fe  removet  Chriftus.  Matth.  5. 17.  > 
Refp.  Neg.  nam 

IX. 

I.  Chriftum  folvilfc  Sabbatum,  non  cx  loannis,  fcd 
cx  ludxorum  perfona  dicitur ,  qui  id  Chrifto  impinge- 
bant,  ideoquc  eum  trucidarc  volebant.  2.  non  folvcba- 
tur  fabbatum,  etiam  in  Vet.  Teft.  nifi  pcr  opcra  fervilia 
&  non  necelTaria ,  minime  autem  per  opera  pietaris  & 
charitatis,  nedum  per  divina,  quale  Chriftus  ediderat . 
3.  Sabbatum  ludaicum  ad  cercmonias  pertincbat,  non 
ad  lcgem  moralcm,  de  qua  Chriftus  agcbat  Matth.  5.17. 
itaquc  perpcram  co  dctorquctur. 

Cccccc3  X. 


X. 

nonlcx  folvntiir  A(5i:.  15,  10,  Nunc  ergo  quid 
tentatis  Deum,  impojtto  jugo  cervici  difcipulorum  ,  quod  ne~ 
que patres  nojlri,  neque  nos  portare potuimusi  &  an  hxc  non 
vergant  in  legis  contumeliam  >  Refp.  Neg.  nam  agi- 
tur  liic  de  jugo  ccremoniarum,  de  quibus  vcrf  y .  mota 
cratquceftio.  v.g.  de  circumcifionc  &  fimilibus.  ill;:e 
autcm  jam  a  Domino  erant  abrogatx,  <S<:ideo  abroga- 
t^e  quia  implet.^  .  Sin  verba  illa  ad  totam  legcm  rcfc- 
rantur  (prout  circumcifio,  ut  a  Cliriftianis  illis  ludai- 
zantibus  urgebatur ,  totius  lcgis  obfervationcm  poft  fe 
traliebat  Gal.  5.  3.  &hic  ca  fidei  v.  p.  ^gratia  v.  11, 
opponitur)  id  tvintum  docctur ,  falutcm  non  elfe  quie- 
rcndam  in  lege,  non  quidem  Icgis  vitio ,  fcd  hominum 
qui  cam  prseftare  non  potcrant. 

XI. 

Nec  vcrbailla  contumeliofi  fimt  in  legem  i.  non 
quatenus  ea  vocatur  jugum,  quia  idem  rcperitur  Thrcn. 
3.  27.  ncc  2.  quatenus  importahile,  eo  enim  docctur 
fumma  legis  pcrfedio ,  fumma  imperfcdio  hominum  . 
ncc  3.  quatcnus  wY^  &y^/Ay  rcmoventur  ab  ca,  defe<ftus 
enim  hujuscaufanoneftlex,  fedhominis]imbeciIlitas, 
qui  cam  non  obfcrvat* 

XII. 

7-  Annon  Eph.  2.15.  ubi  dicitur  Lex  mandatorum  a 
C^ri^o  aholita.  Col.  2. 20.  ubi  dicuntur  Mortui  cum  Chri- 
Jlo  liherati  ejje  ah  elementis  mundii   Rcfp.  Ncg.  quia  u- 
trobiquc  de  ccremoniis  agitur, 

xiir. 

8.  An  Rom.3«2i,  Nuncvero  ahfque  lege  ju^litia  Dei 

mani- 


manifefla  faHa  ell  >  Rcfp.  Ncg.  nam  i.  aliud  cft,  jufli 
tiam  Dci  patcfadam  cflc  abfque  lcge,  aliudlcgcm  pci 
eam  folvi.  2.  non  agit  dc  juftitia  Dei  in  gencrc,  fcd  de 
ca  quse  cft  per  fidem  lefu  Qhrifti.  v.  feq.  ea  vcio  non  in 
Ic^c  prout  ca  cft  mcrum  pa<51:um  opcrum,  fed  in  cuange- 
lio  docctu''.  3.  quamvis  eadem  compohetuY  teftlmonio  le- 
gis  ir  prophetarimy  prout  lex  fumitur  pro  do(ftrina  V.T. 
qux  in  fe  euangelium  quoque  comprehendit. 

XIV. 

9.  An  Rom.4. 15.  I^am  lex iram efficit?  Ncg.  quiapec- 
catur  paralogifino  accidcntis .  lex  enim  pcr  fe  vitam  o- 
peratur,  pcr  accidcns  vcro  iram  &  mortcm,  non  quada- 
ta,  fcd  qua  non  fervatay  non  fuo  vitio,  fed  noflro, 

XV. 

AnRom.  5.  20.  Lex  introiit  ut  ampdficaretur  offenfa^ 
Ncg.  nam  i.  vocula  ««'^.  ut,  non  finem  &  fcopum  ibi 
woi2X^{^dieventum,  ut  rc(fte  Chryfoft.  Hom.  10.  2.  c- 
ventus  ille  cx  Icgc  non  cft  perfe  fcd  peraccidens,  augc- 
tur  enim  per  illam  peccatum  i .  ratione  clarioris  patefa- 
dionis.  2.  ratione  irritationis  hominis  irregcniti  Cni- 
tentis  in  vetitum)  ad  magis  peccandum.  3.  ratione  rca- 
tus,  qui  major  fitlcge  cognita  apud  illos  qui  pcccant . 
fic  lex  peccativise^l,  i.Cor.  15.56.  fed  pcr  accidcns  tan- 
tum. 

XVI. 

An  Rom.6. 14.  i^on  enim  eftii  fuh  lege,  fed  fuhgratia  ? 
Rom.  7.4.  Vos  quoque  mortificati  eHis  legi!  Neg.  nequc 
cnim  hxc  cl-nrxac  iatclligcnda,  quafi  ab  ohfrvatione  Icgis 
effemus  liberati,  fed^aTaT/  prout  non  fumus  fubfedcrc 

ope- 


opemm,  utjuftitiam  in  legc  qu^eramus,  itemprout  li- 
bcrifumus  a  rigorc,  coadtione,  &  malcdi(5lionelcgis. 

XVII. 

An  2,Cor.3.6.7.  Litera  occidit,  Spiritus  mtemvivifi- 
cat.  ^odfi  mortjs  mini^erium  ,  in  literis  pofitum  infor^ 
matum  in  lapidihs  8cc,  ubi  lcx  vocatur  litcra  occidcns, 
&  miniftcrium  mortis  >  Rcfp.  Ncg.  Nam  i.  lcx  ibi  fu- 
mitur  contradiftinde  ab  cuangclio,  pro  mcro  pad:oo- 
pcrum.  2 .  refpcdu  corum  qui  pcr  cam  ut  talis  eft  fcrva- 
ri  cupiunt,  abfque  Chrifto  &  Spiritu  gratice.  itacnim 
eftlitcratantumjnon  Spiritus,&  occidit^ac  miniftcrium 
mortis  eft,  non  vitx.  idcm  fcnfus  cft  locorum  Gal.  3^ 
10.  &  5. 4. 

XVIII. 

An  I.  Tim.  i-  p.  Legem  juSio  pofitam  non  efie>  Neg,- 
iis  cnim  /ignificatur, //^(J/  juftitia  tum  imputativa,  tum 
inchoativaynon  pcr  minas  &  maledi&iones  legis,  led  fpon- 
te  &  virtutis  amore  ad  ejus  obfcquium  fcrri.  minime  au- 
tcm  ejus  obfervationem  ad  tales  non  pcrtinere. 


COROLLARIVM. 

An  concupifcentia  fit  peccatum  pro- 
priedidum.^  A(F. 

F  I  N  I  s. 


ANALECrORUM  THEOLOGICORUM 
DXSPUTATIO  C  XIX. 

D  E 

ABROGATIONE  LEGIS. 

A  L  T  E  R  A: 

Divino  annucntc  Niimine,^ 

SubPrasidio 
Heverendii  Clarijjimi^  DoSHjJimique  Virly 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaorij,' 
&  Collegii  ThcoL  Pcr-IHuftrium  D. D.  Ordinmn 
Holiand.  &  Weft-Frifi;^  Regentis  digniifimi, 

Ventilandam  pepno 

P  E  T  R  u  s    M  u  s>    Amftcl,  Batav» 
diem  ^.Inliji  hrx  8.  mmtina. 


L  V  G  D  V  N  1  BATAVORVM; 

Apud  HAREDES  JOHANNIS  NICOLAIi  DORP» 


NobiliJJimis  >  Amplijfimi^ ,  SpeBatiJfimis  Vim) 

D.  ANTHONIO  OETGENS  a  WA- 
VERENj  Domino  in  Waveren^  Botjhol 3  Ruge- 
wii/is^  &c. 

D.  ANDRE.^  BIKKER,  J.  V.  D.  Equiti,  Domino 
in  Amjlerveerii  Slooterh  SlooterdljcJ^,  &c.  ad  Succorum 
ac  Danorum  Rcgna  Lcgato  graviflimo ,  prudentif- 
/imo, 

D.  PETRO  HASSELAER, 

D.  GERBRANDO  a  PANCKRAS, 

FlorcntiJJim^  t^mjielodamenjium  Keipublicx 
QonfuUhHf  Ac  Scnatoriyuiy 

JSTEC  KON 

D;  CORNELIO  dc  GRAEF,  luris  utriufque  peri- 
tiffimo,  Domino  in  Tolshroecliy 

p.  CORNELIO  BIKKER,  Domino  in  iir/V/^//, 

idEradi  Amftelodamenfis  curam  fideliflime  fuftinentibus. 

*7>omims  ac  cMacenatibus  fuit  omni  dehita  ohfervanti4 
genere  in  perpetuum  profequendii, 

Se  &  Difputationem  h^nc  Thcologicam, 
ingtati  animi  leftimonium, 

fitbnixe  offertj 

Petrus  Mus, 
Refp, 


ANALECTORUM  THEOLOG I C O RUM 
DISPUTATIO  C  XIX. 
D  E 

Abrogatione  legis ,  altera . 

T  H  E  S  I  S  I. 

^?;Sf3^  Amofateniani  &  anabaptiftoe  legem  Mofis  d 
fV^^-^Chrifto,  iit  contrariam  doArinx  ipfius,  corre- 
\,,^^ud:iin  aflcrunt.  primo  rationc  gcnerali  ex  Matth. 
5.  2  1.2  2.  Ly4ttdiflisdiaHmfuife  veteribus  &c.  Ego  autem 
dico  voUs  &c.  ubi  antithcfis  evidens  vidctur  poni  intcr 
'Molc!!  <?c  Chriftuai. 

II. 

Nos  lcgcm  Mo{]s  corrcaim  a  Chrifto  ncgamus,  fcd 
vindicatam  tantum  a  corruptcUs  &  gloflis  pcrvcrfis  lu- 

daicis  aflcrimus.  rationcs  \\x  funt; 

1 1 1. 

1 .  Chriftus  hic  dc  immutabilitatc  legis  diftcrit,ac  nc- 
gat  lc  vcniftc'  ut  cam  fDivat.  M  \tt h.  5.17.  teftatur  ufque 
dum  prxtcricrit  coehun  &  terra,  ncc  jota  nec  apiccm  e- 
jus  prxteriturum.  v.  iS.  Illmn  minimum  vocandum  m 
rcc^no  coelorum  qui  vel  unum  cx  prxccptis  minimis  fol- 
vcrit.  v. ip.  Hcec  vcro  cum  opinione  advcrfariorum  mi- 
nime  polfunt  confiftcrc. 

2.  Chriftus  nonopponitjuftitiamquaminfuis  exigit 
juftitix  a  Mofc  propoHtx  ,  fcd  juftitice  duntaxat  Scriba- 
rum  &  Pharifjcorum.  v.20.  3.  Qux  hic  a  Chrifto^  ur- 
oenturinlcc^cipfiMoliscontinentar.  ut  liqucbit  e  fc- 
^ucntibus.  4.  Vcrbaquxdam  a  Chrifto  citantur,  quibus 
fiia  opponit,  qux  non  funt  Moils,  fed  gloftlitorum .  ut, 
damnaseritjiidicii.  v.  21.  odio  hahehis  inimictimtHm,  v. 

Dddddd  2  43' 


L 


^■^ .  quod  ultmnim  non  fuit  impcratuni  a  Mofe^  fed  pro- 
hibitum  potius.  Exod.23.4. 

V. 

Quod  ad  vcrba  illa:  Audijlis  di6ium  fuifse  veteribus  &c. 
'Ego  auicm  dicovohii  ^c.  indaganduni  i.  quomodo  illa 
fintconftruenda.  2.quinamfint  veteres  iWu  quibusin- 
tc]lc(5tis  omnibus  difficultas  ciit  fublata. 

VI. 

Primum  quod  attinct,  funt  qni  vcrba  illa  :  fppeG»  ro7c 
apxctjot^,  vTquipoUcre  dicant  illis  :  fpp9«  -i-m  ri^x<*^m  di- 
Sfum  e^l  al?  antiquis.  aliiillis;  «pf  sSn-izr^o^THV^^iW»-.  diHurn 
eslad  antiquos.  prior  fcntcntia  cft  Bczx  &  Pifcatoris, 
altcra  aliorum  plcrorumquc,  quam  vcrifiliorcm  arbitra- 
mur.  non  folum  quia  prior  conftrudiodurior ,  cllip/i 
prxpofitionis  fmc  cvidenti  ncceflltatc  introdudia,  verum 

VII  . 

Quia  pofterior  niritur  conftanti  &  pcrpetuo  ufu  loco- 
rum  parallclorum,  ut  Rom.  p.  1 2.  .^fie»  atyr»,  dietum  ef 
ei,  V.  26,  Et  erit  tn  loco  »  jppO;)  iuro7^  uhi  di6tum  fuerat  eis, 

Gal.  3.16.  '^  '■Z  A/?paa>  jppeii(J-cei'  ci/  i^srayft^ictf,  y^hahamo  vero 

dia^efunt  promijfiones.  Apoc.  6.11.  avro^c,  diSium  eSi 
^/^.  c.9.4.       fppee»  «t;T«V,'.  EtdiBum  e(l  tifis  i^c, 

V  1 1 1. 

Veteres  crgo  illi,  de  quibus  loquitur  Chriftus,  iidem 
funtquialibivocanturo/ -srar^ptf  Matth.23.30.  &c.  hoc 
cft,  Iud:Ei  qui  pridem  antc  Chrifti  tcmpora  vixcrant 
quibus  verba  ifta  jam  olim  prxccpta  fuilfe  docebant  Iu- 
dxorum  Magiftri,  partim  ca  adducentes  cx  lcge,  ut  Non 
occides^Q.  ^uifquisdimiferit  ^c.  Non peierahts  ^c.  O- 
culum  pro  oculo  ^c,  ^illges  proximum  tuum.  partim  ex 
glofllitorum  laciniis,  ut,  odio  habebis  inimicum.  &c.  c 
quorum  corrupta  interpretatione  ipfa  ctiam  verba  Icgis 

in  fen- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Moag. 

229  L2 


in  fcnfum  craflum  &  carnalem  detorqiiebant ,  Et  hxc 
ad  rntionem  adverfariorum  gcneralem .  fpcciales  varice 
funt: 

IX. 

Prima  ;  Divortia  pcrlegemlicitafucrc,  Dcut.24.  i. 
2.3.4.  ea vcroin N.T.  fuerunt  fublata.  Matth.5.3  1.32. 
&  ip.  7.8.  Itx  ergo  aliqua  in  re  fuit  corrcda  &  foluta. 
Ar.eumentu  hoc  au^ftorcm  habet  Fauftum  Manichxum, 
V.  Aug,  lib.  contraeundem  ip.  c.  26.  cui  relpondctur: 

X. 

1.  Pcccari  iuiTaiiuiT{  eic  axxo  ytv(^.  quoTritur  enim  dc 
le^e  morali^argumcntum  affcrturexlegcforenii.  2.Ncg. 
divortia  ludxis  licita  fuiffe  ex  prxccpto,  iicct  concefla 
fuerint  fingulari  difpenfitionc.  Nequc  cnim  dicitur  in 
lege,  uxorcs  licite  dimitti,  fed  fi  quis  hoc  ficcret  (cafus 
narratur, fadum  non  probatur.  confer  Matth.  18.  15.  16. 
17.)  dandum  illi  cife  libellum  rcpudii.  unde  Chriftus 
Matth.  19. 8.  Mojesy  inquit,  pro  duriti^i  cordis  vejlripermi- 
t  (irirh^i^tv)  vobf^s  dimittere  uxores  vejlras  .  fimulque  rc- 
vocat  Pharifxos  ad  orie^incm  &  inftitutioncm  matrimo- 
nii,  a  principio  finquicns )  non  fuit  ftc-  qux  origo  utiquc 
traditur  ab  ipfo  etiam  Mofe.  Nulla  igitur  hic  rcvocatio 
lcois,  fcd  abolitio  abufus  ad  tcmpus  tolcrati  in  populo 
dnri  cordi'^  nc  carnificinrc  pcrpctUv-e  obnoxix  effcnt  mu- 
lieres. 

X  I. 

NccpermiiTio  illa  (utdiximusj  approhatio  fuitfac^i, 
fed  ejus  tantum  toleratio.  nec  \  culpa  liberabat  (v.  Dcut. 
24.4.  ubi  mulicr  ita  dimifla  per  fccundum  matrimonium 
dicitwv  pollui)  fed  a  poena  duntaxat  civili .  limitabatur 
autcm  modus  dimiffionis ,  ne  ea  ficret  clam  &  fine  li- 
bello repudii,  i.ut  confuleretur  innocux  mulieris  ex- 

D  d  d  d  d  d  3  iftima- 


iftimationi  aciibertati,  2.  tie  fi nudis  verbis  mulier  e 
domo  mariti  educerctur,  qnxvis  mulierindc  fc  prori- 
pere  poflit,  &  dicere  fercpudiatam  effc,  nevc,  cum  fcor- 
taretur ,  ipfa  &  adulter  dicercnt,  quod  effet  repudiata. 
Dandum  itaque  fuiffe  iibclium  rcpudii,  in  quo  hujus  rci 
teftimonium  cxtarct.  ut  re(fle  Majcmonides,  More  Ne- 
vociiim  part.  3 .  <:.  49. 

XII. 

Sccunda:  Polygamia  in  vct.  Tcft.  licita  fuit,  in  no- 
vo  illicita  cft .  corrcda  crgo  liac  in  partc  &  foluta  lcx 
fuit.  Anteccdcns  quo<id  priorcm  partcm  probatur  ex 
Dc11t.21.15.  ^ifuerint  alicui  du^e  uxores ,  una  diie^a 
altera  exofa,  pepererintque  ei  filios  dileBa  ^  exofa ,  fierit 
autem  filius  primogenitus  ejus  qu£  exo/a  eji  ^c,  ( um  qui  pri- 
mogenitus  eji  filium  exof^  agno/cito.  Kelp.  ctiam  luc  dittin- 
gucndiim  eft  id  qiiod  licct  in  foro  civili,  ab  eo  quod  li- 
cctin  foro  confcicntiae.  prius  dc  polygamia  V.  T.  con- 
cedimus,  poftcrius  neg.  ad  locum  Deut.  notandacft 
propofitio  liypothctica  ^  in  qua  tantura  cft  cafus  narra- 
tio,  non  fiidiapprobatio.  (confcr  ejufdem  cap.  v.  iS.J 
quanquam  hic  toieratio  qucedam  hauddubic  fucrit. 

X  1  n. 

Imo,  ajunt,  proecipitur  polygamia  inlcgc,  nontan- 
tum  ad  eam  connivetur.  ut  in  cafu  quihabctur  Deut. 
25.5.  ubi  Lcviti  jubcntmxluccrefratrias  in  uxores,  cui 
legi  non  potuit  fatisfieri  a  fratribus  conjugatis  finc  po- 
lygvimia.  Refp.  Ncc  ad  fratrcs  conjugatos  ca  lcx  pcrtine- 
bat,  icd  ad  fmul  hahitantes^  ut  eft  in  tcxtu,  id  cft,  ad  eos 
qui  nondum  diftindlas  &  fcparatas  familias  habebant. 
ludxos  ipfos  lcgcm  ita  inteiiigcre  docct  inter  alios  Bux- 
torf.  Synagog,  lud.  c.  30.  cujus  etiam  rci  excmplum 
habemus  in  Booz  qui  coelebs  erat,  nuilum  autcm  in  ho- 

mine 


rtine  uxoraro.  quanquam  fitS^adillos  Icgem  extcnda- 
mus,  non  fequitur  cx  polygamia  in  unico  &  certo  cafn, 
ad  polygamiam  ordinariam  &  promifcuam.  fcitum  eft: 
le^em  fpccialem  derogarc  gencrali^  &  extraordinaria  in 
ex^emplum  non  efTc  trahenda. 

XIV. 

Objiciunt  locum  2.Sam.i2.8.  ubi  Dcus  ipfc  poly- 
gamice  au»5lor  &  approbator  vidctur  conftitui .  dicit 
eniri^  per  Nathanem  fc  tradidifle  Davidi  non  domum  tan- 
tum^  fcd  &  Domini  fili  infinum  .i.  ad  ulum  con- 

jugii.  Refp.  Neg.  explicatio  illa.  nam  in  finum  tam  ad 
domos,  quam  ad  uxores  refertur.  ideoque  fimpliciter 
fignificat  in  poteftatem .  nec  ufquam  legitur  Davidem 
Saulis  conjuges  pro  uxoribus  habuiflc,  in  quo  &  ince- 
ftus  fuilfct  commiffus,  cum  Saulis  genereflet^  &  Saul 
ei  eflet tanquam /'aif^r.  i.Sam.  24.  12.  &  25. 17.  confer 
lcgem  Lev.i8.8.  PotuH  ergo  Davidejus  uxores  ducerc 
fine  impedimento  humano^woxs.  licuit  id  z\fine  offenfa  divina, 

XV. 

\7rgent&5  quod  Paulus  i.  Tim.  3.2.  ab  epifcopatu 

tantum,  non  vero  ab  ecclefia  arceat  polygamos .  undc 

non  videtur  coeteris  vetita  efle  poiygamia.  Refp.  i. 

Nec^,  illud  tantum.  nulla  enim  exclufiva  apud  Paulum. 

2.  ff  ccetcris  licita  fuit  polygamia,  quia  nominatim  cpif- 

copis  interdicitur,  fequctur  &  rcliquis  licitum  fuiflfe  ut 

effcnt  vinofi^  turpis  lucri  cupidi,  percufifores ,  hxc  enim  & 

ipfafpcciatimepifcopis  ibidcm  intcrdicuntur.  Ideo  au- 

temcpifcoporumhicprac  rcliquis  mentio,  quia  eorum 

vitiagraviorahabentur,  &  non  ipfis  tantum  fed  &  aliis 

cxemplo  nocent.  Y.  Gal.2.14. 

XVI. 

Interim  obfcrvatu  dignumjin  ecclefia  primitiva  aliam 

•  ratio- 


rationem  fuifle  poiygamise  antecedentis  converfionem ,  a- 
liam  fuhfequentis .  Illam  ab  apoftolis  tolcratam  proba- 
biiceftjhanc  minimc.  cadcm  fcre  ratione  qiia  conju- 
gium  fidelis  cum  infidcli  contradlum  ante  convcrfio- 
ncm  non  cratabrumpcndum,  i.Cor- 7.1  2.  nondumve- 
ro  contra<flum  non  erat  contrahcndum.  2.Cor.<5. 14.F0S 
ergo  qui  polygamijam  crant  ab  ecclcfia  in  tcneris  illis 
initiis  Chriftianifmi  non  arcet  Paukis,  licet  nolucrit  ex 
cis  dcfiimi  cpiicopos  ob  caufam  jam  di(5lam. 

XVII. 

Gravius  cft,  quod  negant  ullam  lcgem  extare  adver- 
fiis  polygamiam.  Re{p.  contrarium  liquet  ex  dcfcrip- 
tione  crcationis  conjugum,  Gcn.  1.27.  &  cx  verbis  A- 
dami  Gcn.2.24.  Jdcirco  reliciums  eilVIR  patremfuum  S* 
matrem  fiamy  &  adh^^crehat  VXORI  fu^,  eruntque  (fcil.  vir 
Sc  uxor  non  autcm  uxores,J  in  carnem  unam.  Hilce  verbis 
vimlcgis  &  faniflionis  inclfcdocct  Chriftus  Matth.  19, 
4.  5.6.  &  Paulus  I.  Cor.  6«  i5.  dc  duorum  autem  tan- 
tum  conjugio  ca  Chriftus  accipit,  cum  ait:  erunt  '01  cTvo, 
DVO  ILLI  in  carnem  unam  ^  prout  &  Samarirani  iegunC 
in  Genefi  inN  -i.ya'?  c3,tji:;d  n'ni  Et  erit  ex  duohus  illis  in 
.carnefn  unam^  ,u  caro  una.  &  Gr j:ci  interprctcs  eifdem 
quibus  Chriftus  utuntur  verbis ; 
fMnv.  lonathani  quoquc  paraphrafis  interjicit  to  pnmn 
duo  illi.  &  R,  -Selomo  ad  cundcm  locum  utitur  vocc 
on':'i'.  &  intcrprcs  Mattha:i  hcbraicus  to  qok/  duo  fibi 
rctincndum  putavit.  confcrMalach.  2. 15.  Sunt  qui  le- 
gcm  Levit.i8.i8.  huc  fpcaarc  contcndant  ,  quodnon 
ita  ccrtum  putamus . 

C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

T.  TheologtaQmniHm  fcte-^ttarttm  m.ixime  neceff.irt.t  cjL 
1.        (LST  omnttim  nobtltfstm*t, 

3.  A^gn  folnm  noc/tca^fed     dhtmetfcafve  a>p^^^tatrca  ej4.     F  I  N  I  S. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Imoges  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Moag. 

229  L2 


AKALECTORUM  THEOLOGICORUM 
PISPUTATIO  C  XX. 

D  E 

ABROGATIONE  LEGIS» 

T  E  R  T  I  A: 

Divino  annuente  Numine,' 

SVB  PRiLSIDIO 

Reverendi,  ClariJJtmi^  DoSfiJJimique  Viriy 

D.  J  A  C  O  B I  R  E  V 1 1 ,  S.  S.  Theol.  Doaoris; 
&  Collegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regcntis  digniflimi, 

Ventilandam  prop4)no 
Iacobus    Ampzimgius*  Harlefflcnns. 

dim  17.  Iu^9  horitloco^iuefoUtk. 


ZV  QJ>  V  S  t    B  AT  AV  O  tLV  Ml 

Apod  HifiR £D£S  jOHANNlS  NICOLAU  DORP. 


^Amplijfmo  ^  OrAVtjftmOi  Spe^attJJtrfiOj 
Inclytce  ac  celeberrimce 

H  A  R  L  E  M  E  N  S  I  V  M 

R  E  I  P  U  B  L  I  G  ^ 

M  AGISTR  ATUL 

Dominis  ac  Moecenatibus  meis  vcncrandis. 

VT  ET 

D.  PETRO  LEVPENIO,  EccIeGie  Amftelodamen- 
/is  Paftori  vigiiantiffimo,  Cognato  mcoin  seternum 
venerando, 

D.  NICOLAO  MARTINI,  in  Ecctefia  Lugduno- 
damenfi, 

D.  lACOBO  HOVIO,  in  Wormariana  Ecclefia, 

Pr^conibus  fidelifTimis,  digniflimis,  ftudiorum 
meorum  Promotoribus  fummis. 

Hoc>  Exmitium  rheokgicHmy 
S.  Facio 

J  A.C,  A  .M  p  Z  I  N  G  I  V  s. 

Re/p. 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  C  XX. 
D  E 

Abrogatione  legis,  tercia . 

T  H  E  S  I  S  I. 

Ertia  ratio  fpccialis,  qua  Samofateniani  & 
anabaptiftvT  probare  conantur  legem  Mofis 
a  Clirifto  folutam  corredamve  efte ,  talis 
cft ;  Legem  de  juramento  Chriftus  cor- 
rexit.  crgo.  antecedcns  probant  i.  quia 
Mofcs  permifit  jurare,  imo  prcccepit :  Chriftus  vetuit. 
Matth.  5.33.34.  2'  Mofes  prohibuit  pcrjuria tantum, 
Chriftus  juramenta  ctiam  levia  &  temeraria.  3.  apud 
Mofen&alios  V.T.  fcriptores  licuit  jurare  per  crea- 
turas.  V.  Gen.24.2.  &  31.53.  &  42.16.  Deut.4.26.  & 
30.19.  i.Sam.20.3.  Cant.2.7.  idvero  nc fiat  Ciiriftus 
vctuit.  Matth.5.34.35.36. 

li. 

Refp.  ad  primum  i.  peccarielencho  divifionis.  verba 
cnim,  Nejurate  omnino  non  funt  fcparanda  ab  immedia- 
te  fequcntibus  :  neqite  per  coelum  &c.  neque  per  terram  Scc 
2.  quod  additur  v.  37.  Sit fermo  vtjler  etiam,  etiam^  non 
non^  fumendum  dc  confuetudine  &  praxi  ordinaria,  in 
quafulficcre  debet  affirmatio  &  ncgatio  fimplcx,  non 
de  cafu  urgentis  neceffitatis,  in  quo  Chriftus  ipfe,  ange- 
lis,  apoftohjurarunt,  utalibi  demonftratum.  verbaan- 
nexa:^/W  fupra  hoc  redundat  ex  malo  efty  cum  cadcm  di- 
ftindione  accipienda.  nam  ingravi  caufi  juramcntum 
non  redundat,  vcrba  lacobi  c.  5.12.  quia  e  verbis  Do- 
mini  funtderivata^  eodcm  ctiam  modofunt  explicanda. 

Eeeeee2  III, 


iri. 

Ad  i.Ncg.  Mofcn  tantum  perjuria  prohibuifTe,  non 
autcnvjnramenta  levia  &  tcmeraria.  Vetat  enim  nomcn 
Dei  fiimi  ti^wb.  in  •vanum,  nec  vcrum  eft,  quod  affirmant 
Samofateniani,  arj  fcmpcr  w^«^/4ir//z«7  fiCTnificare ,  licet 
id  interdum  fieri  non  ncgemus,  ut  Exod^  23.  i.  Deut.. 
5-  26.  cuniquando  nomen  eft  fcepius  notet  remvanam 
acfutilcm,  V.  Iob.7.3.  &  15.3 1.  Icf  i.  13.  &  30. 28. 
ler.  18.  ij.  quando  autcm  adverbiafcit  idem  fit  quod 
temeny  frufl,ai  nuUo  utilifine,  v.  Pfal. 89.48.  &  127. 1.2. 
Ier.2.30.  &  4.  30.  &  6-  29,  &45.  1 1.  &c.  Hclleniftae 
diftinguunt  qu<;d  invenitur  Levit.  19.  12.  a  ^fny'? 
quod  £xod.2o.7.  dum  illud  vertunt  ^^"  hoc  e9ri  yua- 
-^tf/w-  nos  utrumque  tertio  prceccpto  prohiberi  arbitra- 
mur,  cum  n^u/"?  utrumque /ignificct .  quod  ad  rem  ip- 
fam  attinet.  v.  Lev,^.^.  i.Sam.25.22.34.  Mattii.  14.7. 
Marci  6,  23. 

IV. 

Ad  3.  InV.  Tcft.  licitom  fuiflc  jurareper  creaturas  • 
neg.  v.  Deut.6.13.  &  10.  20.  lef.  dj,  16,  Icrem.5.7. 
Nec  loca  in  contrarium  allata  ad  rcm  faciunt.  Non 
Gen.  24.2.3.  necenim  velfervus  jubetur  jurare  per  fe- 
murAbraha?,  velAbraham  adjurat  fervum  per  femur 
fiium,  fed  per  lehovam  Deum  coeli  &  terr^,  fuppofitio  au- 
tem  manus  fub  fcmore  adjurantis  fquicquid  tandcm  illa 
lignificarit)  ceremonia  tunc  fuitin  jurando  ufitata,  qua- 
lis  nunc  cft  clevatio  digitorum  ,  per  quos  jurari  nemo 
fanus  dixerit.  lofeph.L  i.  Antiq.  c.  16. 

q<t(  iTraycfyivni;^  eVixaAbrct/  t  ©tcV  /^a^Typst  t  {(ro^lmt-. 

V. 

Non  Gen.  3 1.  53.  ubi  Jacob  dicitur  juraffi per  pavo* 

rem 


rem  Ifaaci  patris  fiu.  fAvor  enim  ibi  pro  objeS^o  pavom^ 
•i.  Deoquem  Ifaac  pavebat  accipitur.  fic  fponfus  & 
fponfa  vocantur  amor,  Cant.  2.7.  &  3.5.  fides  ponitur 
pro  re  crcdita  vel  credenda.  Gal.  i.  ^l^Jpes  pro  re  Ipe- 
raca  vei  fperanda.  Tit*  2. 1 3 . 

VI.  . 

Non  Gen.42.T^.  nam  I.  ibi  exempiumeft,  rcgula 
non  eft.  2.  ncg.  fuiftc  juramcntum.  aiTeverationem  fu- 
ifte  concedimus  ,  hoc  fenfu  :  quam  vere  vivit  Tharaoy 
autvotum,  hoc  fenfu  :  Vtinam  ita  vivat  femper  &  valeat 
Tharao  !  juramcntum  fuilTe  neg .  quod  tamen  facile 
concedcnt ,  qui  per  vitam  Tharaonisau^iovtmvitx  ejus 
Deum  intelligendum  cenfentj  ut  antc  per  pavorem  Ifaaci 
&c.  fed  hoc  longius  petitum.  Dicimus  hic  tantum  com- 
parationem  effe  rei,  quam  certo  credi  volebat  lofeph, 
cum  rc  alia  qux  certa  crat  apud  omnes ,  fine  ulia  invo- 
catione  Pharaonis  tanquam  teftis  &  judicis  juramenti. 

VII. 

Non  Deut.4.  26.  ncc  30.  ip.  quia  ibi  non  eft  locu- 
tio  propria,  fed  fymbolica  &  figurata,  ncc  juramcnti  ul- 
la  fpecics,  fed  exaggeratio  tantum  veritatis  &  certitudi- 
iiis  diclorum  per  Ti^o^u-rro-TTonctV:,  qua  creaturx  inanimatas 
compellantur,  acfi  audircnt  ea  ad  qux  populus  pei-vicax 
velut  obfurduerat.  q.  d.  fi  quis  fenfus  ineffct  rebus  illis, 
melius  aures  accommodarent  crcatori  fuo  loquenti  &g. 
Eo  ctiam  fenfu  coelo  ac  terrx  rcbus  non  caducis  fcd  fta- 
bilibus  ac  mfuper  continuo  in  oculos  incurrentibus  te- 
ftimonium  denunciat,ut  quoticfcunque  ca  afpiciunt,  eos 
verborum  fuorum  memores  c{fc  velit.  itcm  ut  fciant  ea 
judicio  divino  in  ipfos  confpiratura  fi  in  inobedientia 

Eeceee  3  per- 


perfevercnt,  confer  Dcuter.  32.  i,  Pfil.50,4.  lef.i,?; 
Micha:  1.2. 

VFII. 

Non  I.  Sam.  20.  3.  quia  i.  faBum  ibi  narratur,  jm 
non  abftruitur.  2.  nec  juramentum  in  pofteriore  mem- 
bro,  fed  rci  quam  certam  haberi  vuh ,  comparatione  e- 
jus  quae  manifefto  certa  erat  confirmatio.  hoc  fcnfu : 
quam  vere  vivit  animatua,  quafi pafus  ejl  ^q,  aliam  por- 
ro  rationem  clfe  verborum  vivit  Dominus  ,  aham  fe- 
quentium  vivit  anima  tua^  pundorum  difcrimcn  non  ob- 
fcure  innuit,  quod  ubique  obfervatur  cum  Dci  &  crea- 
nwx  ahcujus  in  taUbus  conjunda  mentio  eft.  porro  ver- 
bum  yatyj  quod  eft  initio  vcrfiis  ad  primum  tantum 
membrum  proprie  cenfemus  pertincre. 

Non  Cant.  2.7.  &  3. 5.  nani  non  ibi  juramcntum 
proprie  didum  eft,  fcd  allegorica  obtcftatio  per  res  cha- 
riffimas,  qualcs  funt  paftoribus  caprese  &  hinnuH.  /ic 
iifitatefine  juramento  obteftamur  hominem  pcr  eaqu^e 
iUifuntcharavelpreiiofa,  pcr  Hberos,  fanKim,  -nihitem, 
ut  hoc  vcl  illo  fado  abftincat&c.  latius  crgo  hic  ac- 
cipiendavox  'nj?3wn.  prout  vau.-;  paffmi  in Targum  ver- 
titur  per  a*p  confirmare,  d  Paulo  etiam  pcr  '^/u^Ao^ai/  fro- 
fiteri.  Rom.  14. 11.  nifi  fcquens  fenfus  magis  placcat  fut 
eftcerteconcinnusj  eft  autem  tahs  :  t^djurat  ,1.  ohtQ- 
ftatur,  fj->onfus  fponft  fuae  amicas,  ne  ejus  fomnum  tur- 
bcnt,  fer  capreas  6'  hinnulos,  .i.  ut  tam  folHcitce  finr  hac 
de  re,  quam  fohcitce  funt  cervx  &  capreae,  ne  hinnuli 
quos  habe-nt  in  fuis  hiftris,  excitcntur,  &  eorum  quies 
interrumpatur  :  itaqueneid  fiat,  perpetuo  funt  in  excu- 
biis.  v.  Xenophontcm  hb.  y.wjttyiUyJ  ubi  agit  dc  vcnatu 

cerv""- 


cemrum  &  hinniilorum,  &  Sam.  Petitum  Vnriar,  Ic(5l. 
lib.  I.  p.  70. 

Quarta  Samoratcnianorinii  &  anabaptiftaiuni  ratio 
fpccialis  eft  hujufcemodi :  Lcx  vindidam  &  talionem 
conccdit,  Chriftus  toUit.  v.  Matth.  5.  38.  feqq.  crgo 
Chrilhis  lcgcm  corrcxit  &c.  Rcfp.  i.  laborat  argu- 
mentum  ignoratione  elenchi.  quaeritur  enim  de  corre- 
^tione  lcgis  moraHs,  &  concluditur  dc  lcge  forcnfi ,  ad 
quam  fpcdabat  talio.  2.  Ncg.  anteccd.  quoad  pofte- 
rius  membrimi .  neqife  enim  Chriftus  lcgcm  talionis 
magiftratui,  fed  privatis  ademit,  quibus  ca  non  a  Mofc, 
fed  abejus  malis  interprctibus  permittebatur.  x.  Levit; 

xir 

CJninta :  Mofcs  judicia  &  tribunalia  inftituit,  Chri- 
/lus  cvcrtit.  Matth.5.40.  &  6'  14.  15.  &  7.  I.  Rcfp, 
Neg.  Antec.  quoad  mcmbrum  pofterius.  tantum  cnim 
Chriftus  his  &  fimiUbus  locis  animos  fuorum  ad  pa- 
ticntiam  componit,  magiftratui  autcm  jus  fuum  non 
adimit.  v.  Matth.  26.  52.  Rom.  13.  i.  i.Pct.2. 13. 17. 

XII. 

Scxta:  UfuraeiMofe  funt  conccffa:,  Dcut.  23.  20. 
aChrifto  vetitrc  Luc.  6.  35.  Matth.5.42.  Rcfp.  Ncg. 
pofterius  membrum  .  loca  autcm  allcgata  tantum  de 
uiura  qux  pauperi  imponitur,  &  cum  morfu  cxigitur 
intclligcnda.  quomodo  &  in  V.  T.  fuit  illicita. 

X  II  f .  - 

Septima :  in  N.  T.  pcrfcdior  exigitur  charitas  quam 

in  vc- 


hvtmu  IIUC  enim  i»  tantum  CKtcnditur  ad  pfoximum, 
hicadquemvis,  etiam  inimicum»  illic  jubemur  pro- 
ximum  diligere  ut  nos  jpfos,  hic  magis  quam  nos  ipfos. 
Joh.15.13.  i.  Joh.  3. 16,  hinc  3.  novum  hoc  manda- 
;tum  vocatur.  Ioh.  13.34.  i.Ioh.  2.8.  Refp.  Ncg,  & 
ad  probationes,  prima  laborat  falfa  interpretatione  vo- 
xis  proximiy  nam  ea  &  in  V.  T.  Exod.  11.2.  lud.  14. 12. 
21.  &  in  NovOj  Luc.  10.  27. 28,33.36.37,  pro  quovis 
•homine  ufurpatur.fecundafaifumfumit^nam  ut  in  novo, 
-ita&  in  V.  T.  jubemur  quoad  adum  five  exercitium,  in 
gravi  videlicet  neceffitate,proximu  magis  diligere  quam 
nosipfos.  confer  cum  locis  citatis,  praeceptum  Mofis 
Exod.  23.5.  quoad  affedum  vcro,  manet  proportionis 
aequiUbrium,  nam  &  ipfi  nobifcum  ita  agi  vellemus,  fi 
elfemus  in  eadcm  neceffitate  conftituti.  Adtertiam,  ob- 
fervandum,  mandatum  hoc  &  novum  &  vetus  dici  i.Io» 
2.7. 8-  novum,  quia  innovatum ,  poftquara  a  falfis  do- 
^toribus  pene  fuilfet  fupprelfum,  vetus,  quia  fuerat  3 
principio. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 


I. 


Sacra  Scriptma  efl  mica  regula  fidd  d-  vita^ 


t. 


0  quidem  tctaiis,  non  partialis^ 

<^Hfforitatem  Met  hfolo  *T>eo, 

F  I  N  I  S. 


\ 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  C  XXL 

D  E 

SATISFACTIONE  CHRISTI, 

P  R  I  M  A: 

Divino  annucnte  Numine, 

SvB  Prasidio 

Reverendh  Clarlffimi^  n^oBiJJtmique  Viri^ 

D.  JACOBI  RE  VII,   S.  S.  TheoL  Doaoris; 
&  CoUegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifise  Regentisdignilfimi, 

Ventilandam  propono 
GuiLiELMUS    AcKERS-DiicK,  Lieia-Batav. 

^d  diem     Septemk  horis  locoque  filitif. 


L  r  G  D  V  N  I  batavorvm; 
Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAU  DORP. 

AmMO     Cld  lO  G  XLIX, 


Not?ilJJjffiU,  S^eefatijfmis^  Confuitijfimi/que 
V  I  R  I  S, 

D.  JACOBO  SCHAGEN  HOOGHLANDT, 
Reipublicje  Alcmarinnx  Conruli  digniflimo,  &  Co]! 
lcgii  Indici  ad  Occidentcm  Diredori  fummo, 

D.  CORNELIO  d  TEYLINGEN,  J.  V. 
peritilTimo,  ac  ReipubL  Alcmarianx  Confuli  fpeda* 
tiflimo, 

Extremae  .Voluntatis  Nobilifljmi,  ique  militaris  exper- 
tiflimi  Centu.ionis^D.  FLORENTll  JUTPHAAS, 
fixeciuoiibua  venccandis, 

nyofninii  mtvs  mttnijicentijtmii, 

U  T     t  T 

Celeherrimisy  Clarijftmis,  n^oEliJftmifqiu  VirUy 

D.  JACOBO  TRIGLANDIO,  S.  S.  Theol.  DoA. 
ejufdemque  Facultatis  in  alma  Acad.  Bat.  ProfefTori 
primario,  &  Ecclefix  Dei  Paftori  indefeffo, 

D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Theol.  Dod.,  TheoL 
Collegii  D.D.  Ordinum  Holiand.  &  Weft-Frif  Mo- 
deratori  vigilantiffimo,  Prasfidi  meo  fufpicicndo, 

Debii£  gratitiidinis  teftanda:  ergo, 

una  cum  Exercitio  hoc  Ifoeologico, 
Sacrum  facio, 

GviHELMVS  AcKERS-DIICK, 

'B.efi. 


ANALECTORUM  THEOLO G I C O RUM 
DISPUTATIO  C  XXI. 

D  E 

Satisfadione  Chrifti, 

P  R  I  M  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

^Atisfadionis  Chrifti  natura  c  caufis  ejus^effi- 
ciente,  materia,  forma  fine  plene  intclligitur. 

IL 

Efficiens  cjus  velprimaeft,  velproxima,  utrique  re- 
fpondent  fuoe  impulfivx. 

III. 

Efficiens  prima  cft  Dcus.  lef.  53.6.  10.  loh.  3.  i5. 
Rom.8.3.&32.  2.00^.5.18.19.21. 

IV. 

Imputfiva  refpedu  Dci  duplcx  eft,  interior,  extcrior. 
Interior  mdcm  gemina,  ^Mifericordia,  juHitia,  Abilla 
eft,  quod  Deus  nos  liberatos  voluit  ab  cxitio.  I0.3. 16, 
Rom.j.  8.  1.10.4.10.  quodquc,  poftquam  feUere  legali 
omnes  obnoxii  cramus  condcmnationi  Rom.  3.  ip. 

fedus  gratix  nobifcum  pcpigit.  Heb»  10.  14.  15.  15.17. 

fponforem  Heb.7.22.  ipfe  dederity  I0.3.  16.  ejufqucva- 
dimomum  &  dcbiii  exolutioncm  pro  nobis  acceptaverit, 
i.Tim.  2.3.4«5».5.  ac  nobis  per fidem .  Rom.4. 

5.24.25:.  2,COi*.5.2I. 

Ffffff2  V.  Ab 


Ab  hac  eft,  quod  Deiis  fatisfaaioncm  poftulavitpjx) 
pcccatis  noftris,  &  lcgis  implctionem  ,  iit  mifcricordia 
cxcrccri  pofTct,  cft  cnim  utriufque  hic  tcmperamentum. 
V.  Rom.1,17.  &  3.25.26,3  i.  &  10.6.  Phil.3.p. 

Jiifthiam  hanc  intelligimus  vindicatYicem\!i\2.m^  feu 
nitivam,  quam  fcriptura  Dco  attribuit.  2.  Chron.  12. 
5.  6.  Nehem.  9.33.  Pfil.9- &  11.5.7.  &12P.4. 
Thren.  i.i8.  Dan.9.14.  Luc.21.22.  A(ft.  17.31.  &  28. 
4.  Rom.i.32.&2.  5.  &3.  5.6.8.  &  12.19.  &  13.4. 
i.Thcir.4.6.  ^.Thcfl^.i.S.p.  Hcbr.io.  30.  i.Pet.2.14. 
ludae^.  Apoc.  16.5.6.7.  &  19.2. II. 

VII. 

Caufa  impulfiva  exterior  eft  duplex .  I .  ntiferia  noftra, 
qua?  Dei  mifericordiam  movit,  v.  Rom.11.32.  Ezcch. 
16.3. 4'5» 

VIII. 

2.  Teccata  noftra ,  poenam  commerentia,  qua?  move- 
runt  juflitiam  ejus  punitivam,  licet  non  contra  nos  ipfos 
faltem  contra  fponforem  noftrum  nobis  conjundifti- 
mum.quod  variis  argumentorum  claflibus  confirmatur: 

IX. 

Primum  eft,  quod  Chriftus  dicitur  tradif us 
^TflafMtTo.  hfxm.  Rom.4.  25.  Prsepofitio  fy?  cum  accufa- 
tivo,  tum  alias  non  raro  eft  caufae  impulfiva?  nota ,  tum 
vel  maxime  quotics   ^ropter  peccata  jungitur perpejponi- 


hs,  tiincenim  aliunn  fenfiim  non  recipit-  v.  Levit. 
18.28.  Dcut.18.12.  2.Reg.  23.26.  Ier.13.22.  &  alibi. 

X. 

Alteriim  argumcntum ;  Idem  valet  altcraphrafis  pro 
peccam  quoties  &  ipfa  perpejjionihus  adhceret.  v.  lef.  3  o. 
I2.i3.1cr.3.3.&  5o.7,Hof.8.i.  loel  3-19.  Amos  5.1 1. 
Rom.12.17.  i.ThelT.  5. 15.  At  Chriftus  mortuus  eft 

i-TTi^  tl[j.a,^~tm  i)fJ.Zv.  1,  Cor.  I5.        paftllS  eft  a./xct^Tim\ 

i.Pet.3.18.  V. &Gal.  1.4.  Heb.io.  12.  crgo  peccata 
.  noftra  paflionis  &  mortis  ejus  fuerunt  caufa  impuifiva. 

X  I. 

Tertium  argumentum:  Particula  io  perpcfllonibus 
addita  apud  Hebroeos  caufam  anteccdcntcm  impulfivam 
denotare  foiet.  v.  Pfalm.:^8.p.  unde  cum  Chriftus  dici- 
tur  dolorc  affc(5lus  a  defe^ionibus  noftris,  attritus  ab  iui^ 
^uitatil?i4s  noHns.  Icf.s^.  5.  idcm  cft  acfi  diccrctur, 
defeHiones  noftras,  oh  iniquitates  noftras.&  indicaturcau- 
fa  impulfiva. 

XII. 

Quartum  argumentum  :  Chriftus  t«  d^a^rU  awiBuvi. 
Rom.  6.  10.  quod  nullum  alium  fanum  fcnfum  habere 
potcft,  quam,  mortuus  eft  oh  peccatum,  intelligitur  ergo 
caufa  impulfiva. 

xn  I. 

Peccata  noftra  5  qucc  impulerunt  Dcum  ad  juftitiam 
punitivam ,  diximus  foenam  mereri,  id  verum  effc  inde 
patct,  quod  hifce  fublatis,  iila  per  regnlas  juftitiae  locum 
non  habet.  v.  Gen.  18.25.  caufa  ergo  h^ec  impulfiva  non 

alia 


allahic  quam  mciitoria  intelligcnda  eft. 


XIV. 

Unde  falfo  Socinus  1.  3.  c.  10.  negat  pmer  Dei  & 
Chrifti  voluntatem ,  antccedentem  ahquam  legitimam 
caufam  mortis  Chrifti  poffe  reperiri .  dircdc  adverfus 
Paulum  Gal.  2,/^!-  Si  perhgem  eH  ju/litia,  Q^rijlus  cr«- 
^■^(tv  ejlmortuus.  «^«^^*»' defccndit  a  voce  «^«^^a,  talem  da- 
tionem  /ignificante ,  qua?  caufam  juftam  antecedentem 
nonhabet.  Sic  nfurpatur hebraica  vox  oon  Pfal.^^.  ip. 
qua?  grxce  exprimitur  c^w^'* f.  lo.  1 5. 25.  de  defc^au  cau- 
larum  odii- 

XV. 

Adtum  eft  de  caufa  cfficicnte  prima,  &  impulfivis  ei 
rcfpondentibus.  Troximd  cft  Chriftus  quatenus  Media- 
tor,  &  quidcm  volens.  v.  Pfil.  40. 7.  8.  p.  collat.  cum 
Heb.  10.5:. ^.7.8.9. 10.  lef  53.7.  10.  12.  Luc.22.42. 
I0.10.15.18.  Gal.2.20.  Eph.5.2,25vPhil.2.7.8, 

XVI. 

In 

qua  caufaconfideranda  venit  fumma  cjus  aptitudo 
ad  perficiendam  fatisfaaione  fualiberationem  noftram: 
cum  &  Deitateeffctdigniffima,  &  humanitatc  atque  of- 
ficio  nobisconjundiffima,  <Sc  pcrfc(ftc  innoccns  ac  fan- 
<5ta.  ratione  duorum  priorum  membrorum  vocatm  nomen 
ejus  ImmanueU  quod  ejl ,  ft  interpreteris ,  nohifcum  Deus , 
Matth.i.  23.  Etenim 

X  vn. 


Servator  &  Mediatornofter  Dcus  effc  debuir.ut  nos 

fatif. 


/atisfliclionc  fiia  ab  a?terno  maledido  libcrarc  poffet. 
/iqiiidcm  Saccrdos,  facrificium,  &  intcrceflTio  dignitatis 
ac  meriti  immenfi  intervcnire  debiiit,ad  abolendum  rea- 
tum  contrad:um  peccato  infiniti  demeriti.  Ad.zo.  28. 
H.b.p.  14.  i.Ioh.1.7.  aliifque de caufis^  quas  v.  Difp. 
noftr.  37.  thcf.  8. 

XVIII. 

Idem  homo  efle  debuit,  ut  nobis  per  omnia  fimilis5& 
ardiiTima  quadam  unione  conjunclus effetjUtpote  fra- 
/^r  Hebr.2.  11.— -i 8.  ca^ut,  Eph.5.23.25.  &  mediator 
nofter  homo  lefus  Chriftus.  i.  Tim.  2.5.  confer  ca qua: 
rccenfuimus  di<fla  Difp.  thef.  10. 

XIX. 

Quod  ad  ultimum  membrum,  homo  fmdiflfimus  efTc 
debuit,  ut  fe  ipfum  fer  Sfiritum  ^terntim  offerret  INCV L- 
PABILEM  Deo,  Heb.9.14.  nt  fanguis  ^y/// Prhtios  vs 
cffet,  utpote  agni  inculpati  dr  incontaminati,  i.Pet.  i.  ip. 
quo&iftapcrtincnt:  IVSTIF ICABIT fervm  mem  JVSTVS 
mu/tos.  lcL^^yli,  Fecit  enimyUt  qui  NON  NOVIT  PEC- 
CATVM,  pro  no(;is  peccatum  eJSet ,  ut  nos  efficeremur  IVSTI- 
i  TIA  ^ei  in  eo.  2.Cor.5.  21.  Chri^us  femel  pro  peccatis 
pal?us  eft  p  IVSTVS  pro  injujlis,  ut  nos  ad  Deum  adduceret, 
I  r^Ptt.  3. 18.'  ^  qurbus  apparet,  in  fatisfadionis  Chrifti 
seftimationem  etiam  vcnire  perfc^f^ilTimam  ejus  inno- 
centiam  &fanditatem. 

XX. 

Requifita  haec  in  Chrifto  reperiri  demonftravimus 
Difp.  citatathef.13.  14.  15. 16,  &  Difp.46.  thcf  2.  3. 

uiidc 


unde  aptitudo  cjiis  ad  perficiendam  fatisfa(5tione  fua  li- 
berationem  noftram  abundc  ftabiiita  eft. 


XXI. 

Caufa  impul/tva  interior  quse  Chriflum  ad  hoc  opus  per- 
movit,  fuit  ineffabilis  ejus  amor  crga  fuos  ,quos  dedit 
ei  Pater.  Ioh.15. 13.  Gai.2.20.  Ephef^.^.^j.  Apoc. 
I.  5. 

XXII. 

Caufe  impuljiv^  exteriores  relpcdu  Chrifti  non  funt  a- 
\\x  ab  iis  quas  Deum  movilfe  diximus,  ut  e  thefibus 
7.  8.  &c.  faciie  attentus  ledor  colliget.  Et  haec  de  cau- 
la  fitisfadlionis  efliciente. 


COROLLARIA. 
I. 

J^Jfe  DeuM,  tum  natura  per  infttamy  tum  ratio  per  acquijttam 
notitiamy  omnes  homines  docet ,  fuffcienter  ad  hoc  ut  fint 
inexcufabiles, 

t. 

Scripturaveroyd-  ejje  eumy&  ^uic^^uid  de  eo  Jide  tenendm 
eft^  docet  fujjicienter  ad  falutem, 

h 

Atrihuta  Dei,  non  re  ipfayfednoflro  tantum  condipiendi  mo' 
do  imperfeiio  &  inad^equato,  ab  ejus  efentia)  &  ^fe  ^vi* 
cem  differunt, 

F  I   N   1  S, 


ANALECrORUM   T  H  EO  LO.G  I  C  O  RUM 
DISPUTATIO   C  XXII. 

D  E 

SATISFACTIONE  CHRISTI. 

S  E  C  U  N,D  A: 

Divino  annuente  Niiminc, 

SvB  Prasidio 
Reverendiy  Clarijfml^  n)oetiJfmique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  Theol.  Do(5loris, 
&  Collegii  Theol.  Per-IUuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand,  &  Weft-Frifi;^  Regentis  digniflxmi, 

Ventilandam  propono 
Hermannvs    ab  Otten, 

diem      OifoK  horis  locoque  folitif. 


I  V  G  D  V  N  I    S  A  T  A  V  O  R  V  m; 

Apad  HifiREDES  jOHANNlS  NlCOLAI^  DORP. 

AnIIO     CiO  I9  C  XLIX, 


Nol;i!iJfimh  i  C^leherrimis  ^  Con/uhiJJlmis 
D  O  M  I  N  I  S, 

aO.  PR^TORI,  CONSVLIBVS, 

SCABINIS,  SYNDICO,  SECRETA- 
R  1 1  S,  cxtcTifqueaiigiiftiilimce  Lcydcnfium  Rcip. 
Senatoribus, 

tMacenatihui  meit  mmificenti£jfnu, 

U  T      1:  T 

Reverendisy  Amplijjimisy  Domjfimifque  Virisi 

D.  lACO  BO  REVIO,  S.  S.  TheoL  Dd^aorL 
Collcgii  D.  D.  Ordinum  HoUand.  &  #eft^rifiie 
Rcgcnti  vigilantifllmo.  Procfidi  mco  honorando, 

D.  THEODORO  CHRISTIANI  BESTEN,  Vi- 
ne«  Dei  qux  in  Grofthuyfen  &  Avenhorn  collioitur 
Cultori  fideliflimo,  do^ftiflimo,  ^ 


tMi  una  cum  hoc  extrcitio  Theologicc^ 
iu  debit<t  ob/erVantia  (rn/ueiov  nec  non 
gratitudinis  aj>f>afiava., 

ofFero 

Hermannus  ab  Otten. 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  C  XXII.  , 

D  E 

Satisfadione  Chrifti, 

S  E  C  U  N  D  A. 
T  H  E  S  I  S  I. 

fAteriam  latisfadionis  Chrifti  conftituunt,  paP 
Ifio  ejus  &  obedicntia ;  quibus  accedit  intcrccf- 
|iio  pro  nobis  in  coelo. 

11. 

Paflio,  tum  in  cruciatibus  moitcm  prxgreffis ,  tum  in 

ipfa  morte  confideratur.  illi  ab  ipfa  quidem  nativitate 

per  totam  cjus  vitam  diffufi,  fub  vitir  tamcn  finem  gra- 

vilTimi fuerunt.  vocantur  emphatice,  tumex,  lef.  53. 

Uvor,  i.Pet.2.24.  fr/^Jf.  Eph.2.i6.  C0I.1.20.&C. 

lll. 

Ncc  corporis  tantum  fuere,  verum  etiam  animce;  nam 
lahoravit anima  ejus  lef  5.  3.  11.  coepit  contrijlari,  & gra- 
vijfime  angi,  Matth.26.  37.  expave/cere,  Marci  14.  33, 
turbata  fuit  animaejus.  loh.  12.  27.  &  undiquaque  trijlis. 
fuit  ufque  ad  mortem  .  Matth.26.  38.  Cumque  conjlitutus 
ejfet  in  angore^erat  fudorejus  quafi  grumi  fanguinii  defcen- 
dentes  in  terram.  Luc.  2 2.44.  Exclamavit  in  cruce :  ^eus 
mi,  ^eusmi,  cur  deferuijli  me?  Matth.  27.45. 

IV. 

Altera  palfionum  Chrifti  pars  eft  mors  ipfius  .  qUv^ 
celebratur  Ioh.10.15. 18.  Rom.4.25.  &5.6.  7.  8.10. 
C0I.1.22.  Hcbr.9.15. 

V. 

Confideratur  ea  i.  ut  violenta  &  cruenta,  quod  cx- 

^ZZZZZ'-  priraitur 


priinitur  vocc /aiiPiirK(i-Mmh.26,2S,  Luc.  22.20.  Hcb. 
9.  12. 22.  «Si  12.24..  i.Pct.1.2.  i.Ioli.  1.7.  Apoc.  1.5. 

V  I. 

2.  Vt  ignominiofa  &  malcdida^  quod  dcnotatur 
tum  ip(o  vocabulo.  Gal.;;.!^.  &  5.  i  i.  Phil.  2.8. 
C0I.1.20.  Hcbr.  12.2.  tum  contemtus .  I-er.53,3.  ^^^' 
22.  7. 

VII. 

Obfervaautem,  profiteri  Apoftolum,  fc  nihil  pr-edi- 
cvz/ft?,  imO  nihil  fcire  flatuifSe  in  ccclcfia,  nifi  Jefum  Chri- 
finmy  eumque  crucifixum.  i.Cor.  1.23.  &  2.  2.  cuanfre- 
iium  ab  eo  vocari  fermonem  crucu\  i.Cor.  i.  i^.  Chri- 
ftum  S.  coenam,  non  propric  ad  vitaeautrcfurrcdiioniSj 
fed  ad  morti^  fufique  fanguinis  memoriam  inilituiire.  i. 
Cbr.  II.  26,  quae  fole  clarius  eviilcunt  proprium  ali- 
qucm  ac  peculiarcm  efFedum  huic  morti  &  fanguiniefle 
tribuendum; 

vu  l. 

Ohedientia  Chrifti  confiftit  in  perfe(5la  innocentia  & 
iaiKflitate ejus,  lef.^^.p.  Dan.9.24.  Aa.3.14.  &  7.52. 
2.Cor.5.2i.  Heb.7.26.27.  i.Pct.i.ip.  &  3.18.  eaque 
tum  habitiiali,  five  originali ,  naturx,  Luc.1.35.  tum  a- 
ei\\::Xi^viu.  Icf  53.9.  Obedicntia  ipfius  cclcbratur  Rom. 
5.  19.  eademque  nos  dicimur  conftitui  ,  ibidcm. 
iinde  Chriftus  dicitur  lehova  juftitia  noftra ,  ler.  23.  5, 
rex  juftiticc.  Heb. 7 .2.3.15.  faaus  nohis  jufiitia.  i .  Cor.  i . 
30.  in  quo  invenimur  hahentes  juftitiam  qu£  eft  perfidem 
Chrim,  Phil.^.p. 

IX. 

Vli^c^  duobus  prior  adus  facerdotalis  Chrifti  abfol- 
vitur^  ut  qui  fe  ipfum  perfpiritum  <eternum  ohtulit  inculpa- 
hi/emDeo,  UQh,9*  i^.  quibus  accedit  i.  adusiacerdo- 

talis 


talis  altcr,  victclicct  intercejfto  ipfiiis  pro  nobis  iircoelo^ » 
qiia  fe  ipfutn  cxhibct,  &:  voluntatcm  fuam  ,  ut  filus  no-^ 
bis  appiiccrur?  rcprxfentat  ^  tanquam  qui  pcccatum  paf-' 
fione  fua  trxpiaverit,  &  vitam  xtcrnam  obcdientia  lua- 
nobis  meritus  fit.  Rom.8.34.  Hcb.7.25.  &  p.  12,24. 
Kxc  interccfiio  prxfigurata  fuit  in  fummo  faccrdote,qui 
quotannis  fanguinem  ficrificii  a  fe  pcradi  infcrcbat  in 
Sanrda  San<5torum,  &  ibidcm  fc  cum  fanguinc  ifto  Dco 
prcefentabat.  Hcb.9.7. 

X. 

Quo  etiam  2.  pertinet ,  quod  Chriftus  per  Spirttum  ' 
/uHm  in  cordihtis  eleSforum  gemitibus  inenarrabi/ihus  inter^ 
pellet.  Rom.8.26.  &prcccs  nol>ras,ac  gratiarum  aaio- 
nes  Deo  offcrat  acceptafque  reddat.  Apoc.8.3.4-  ubi 
perangelum  Chriftus  intelligitur .  quia  dicitur  habere. 
thuribulum  aureum  in  manu  {iia,  indcns  fuffitus  &c.  fi- 
militer  typo.  Exod.30.7.  2.Chron.26.i6.  collat.cum 
Pfil.  141.  2.  At  prxter  Chriftum  nullum  habcmus  fa- 
cerdotem.  ad  eum  ergo,  &  quidem  ad facerdotale  ejus 
officium  hoc  foecflat. 

XL 

F^m47«  conftituunt  i.  Tatisfadiio  pro  culpa  noftra, 
refpondens  paflionibus  Chrifti.  2.  meritum  vitx  xter- 
r\x  pro  nobis,  rcfpondens  pcrfcaiftimx  ipfius  juftitix  . 
3.  propior  efficacia  ad  applicationem  utriufquc,  refpon- 
dens  interceflioni. 

xfi. 

Satisfaccre  ingenere  eft,  tantum  faccre  quantum  vcl 
pjlulanti,  vel  expoHulanti  fatis  cft.  dicitur  grxce 
-r^cimc^.  Marc.  15 . 1 5 .  Ad  legem  Dei  cum  refcrturj  i ,  in 

a  o  a  aa  X  Cd 


ea  confideratur  execrath ,  cui  ea  tr«infgreirorcs  rubjicir, 
adeoque  nos  omnes fubjedi eramus.  Rom.3. ip.  a qua 
Chriftus  nos  liberavit,  fa*ftus  pro  nobis  execrvitio.  Gal. 
3.13.  2.  mandatum  ipfum,fub  cujus  prceftandi  conditio- 
.  ne  vita  seterna  promittitur :  hanc  conditionem  Chriftus 
pro  nobis  implevit,  &  nos  per  ejus  obedientiam  jufti 
conftituimur.  Rom.  5.  19.  Cum  fatisfamonem  Chrifti 
pro  culpa  noftradicimus,  prius  membrum  intelhgimlis. 
quod  nobis  vi  argumentorum  firmandum  eft. 

XIII. 

Trimum  argumcntum  pctimus  ex  i.  Pct.  2.  24.  jQui 
peccata  nojlra  ipfemet  furfum  tulit  in  corpore  fuo  fuper  liJnum 
illudy  ut  peccatis  mortui  jujlitijt  viveremm :  cujus  vibicibus 

fanatiejlis.  Ferre peccatum,  Hcbrxis  idcm  cft  quod  poe- 
naspcndere.  Exod.28.ult.  Lev.5.1.17.  &  20.  17.  20. 
&  24- ij.  Ita  facerdotes  ,  autvidimne  expiatorix  di- 
cwnmx  portare  iniquitates  offerentium.  Lev.  10.17.  ^"ia 

;  fanguis  iftarum  eft  pro  anima humana.  Lev.  17.  u.  eo- 
dem  fcnfu  dicitur /«/7^rt;m><?  alicui  peccatum  .i.  peccati 
pcena.  2.Reg.7.7.  ^^^^^ ''^/'^^-^r^^f^.  Ezech.  18.  20.  Tor- 
tare  judicium.  Gal.5.10.  &  onus  fuum  (in  judicio  l  GaL 
6. 5 .  Hujus  gencris  autcm  phrafes  fa:penumcro  de  Chri- 
fto  ufurpantur. 

XIV. 

Secundum,  cftTef.53.  luaificabit  fervus  m.em  juftus 
muhos,  iniquitates  ipforum  bajulabit.  Hebrxum  ini- 
quitatem  denotat,  atque  etiam  iniquitatis  poenam.  ut  2. 

autemefty«/?/>^r^,  bajulare.  Quod  quo- 
ticsjungiturvocabulo/^^rr^//,  nihilaiiudeft  quam  poe^ 


nas 


nas  ferre .  Difcitc  ergo  hic  Chrinus  dicitLir  latiirus  poe- 
nas  eorum  qui  juftiticantur.  fimilis  loqucndi  modus  cft 
v,4.  &  12. 

XV. 

'  Tcrtium  cft  eodcm  cap.  v.^.7.  Vominus  occurrere  fecit 
in'  eum  iniquitatcm  omnium  no^rum.  Exigitur,  ipfe  ajjli- 
gitur.  ubi  notandum  to  cjj  in  Niphal  duobus  modis 
pofTe  yerti'.  i .  pcr  ar^atuy  fivc  premitur  ( .'xigcndo  vide- 
licct)  6^'  fic  ad  Chriflurn  refcrri,  2  :  per  exigitur,  &  fic  rc- 
fcrri  ad  iniquitatem.  X,  poeriam  iriiquitati  noftrx  debi- 
tam.  utrovis  modo  fumaSjCodem  res  redit.  Nam  Ciiri- 
ftum  ardatum  fuiflc  cxigendo ,  &  pocnam  ab  ipfo  cxa- 
dam  fuiffe ,  nihil  dilferunt  quoad  fententiam  .  Poena 
exada  eft  a  Chrifto,  Chriftus  eft  prcfTus  cxigendo ;  de- 
lida  autem  noftra  quae  Dorainus  in  eum  incurrere  fe- 
cit,  in  caufd  fuerunt. 

XVI. 

Quartum  eft  ib.  v.  5.  Qafligatio  pacificationum  noflra^ 
Yum  fuper  eum,  ^  in  livore  ejus  medicatum  eft  nohis .  -idio 
caftigatio  fignificat  afflidionem  cum  refpecjlu  ad  cul- 
pam;  talis  eft  vcl  -TTa.^Aj-eiyfxa.TiKv^  vel  j^y-^eTiKj),  poftefior 
in  Chrifto  locum  non  habet,  relinquitur  ergo  prior , 
qucE  eft  affli(flio  proprie  poenalis,  Dicitur  autem  caHiga- 
tio  pacijicationum  noflrarum  fuife  fuper  QhriHum,  quia  nos 
ipfi  caftigari  merucramus ,  at  Chriftus  onus  illud  in  fe 
recepit,  &  nos  liberavit  pac^  per  fan^uinem  crucisjli.tfa' 

CoLi.2o, 


XVII. 


XVI  r. 


Quintum  eft  ib.  v.  lo.  Tofuit  PECCATVM  ammm 
Juam  ,  &  2.  Cor.  5.21.  £«»2  qui  peccatum  non  noveraty 
Deuspro  nohis  PECCATVM  fecit,  ut  nos  ejficeremur  jujli^ 
jia  T)^/  in  eo.  Sicut  autem  peccatum  pro  pcena  ufurpant 
Hebrxi,  ita  &  cum  qui  poenam  luit,  peccaium  iidem  vp- 
cant  per  mctalepfin;  ut  &  latini  piacu/um  tum  pro  cri- 
minc  fumiint,  tum  pro  eo.qui  cximinis  poenaspendit. 
Sic  hoftia  piacularis  pro  peccato  peccatum  dicitur  Lev.4. 
29.  &  5.  5..(]U2edenominatio  quum  Chrifto  tribuatur 
locis  citatis  5  eum  peccatorum  noftrorum  poenas  luiflc 
.tft  manifeftum. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

^eus  eB  ahfolutl  fimplex, 
Ahfolute  ^erfeifHs, 
Atffolute  injimtus, 
^hfolute  fmmtttahtUt. 

F  I  N  I  s; 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  C  XXin. 

%l  D  E  - 


SATfSFACTIONE  CHRISTI. 


2  r  ^  Ai 

Divino  annuente  Niiminc, 
SvbPb.asiixio 

rReverendi,  Clariffimi^  Do&iJJimique  Virij 
.  JACOBI  REVII,   S.S. Theol.  Doaoiis; 
&  Coilegii  Tiieol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regcntis  digniflimi, 

Ventilandam  proponit 
RicHARDvs  WooDWARD,  Dclpho-Bat. 

i^d  diem      O^ok  horis  locoque  folitii. 


L  r  G  i>  V  N  I  satavorvm; 
I      Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAU  DORP, 

I  AMMOCl9l9CZLlx, 


ReverendiSy  SpeBAtiJfmU  Viruy 

D.D.  CVRATORIBVS 

Scholae  CoIIegiique  Literarii  Delphici, 
Veris  Mufarum  patronis ,  L  ¥•  geridf- 
fimisv 

Dominii  ac  Mdeenattbus  fm, 

ClariJJimoy  DoBiJJimo  Viro» 

D.  lACOBO  CRUCIO,  Literatori  eximlo ,  Theo- 
logo  gravilTimo ,  Scholae  Collegiique  Delphici  Re- 
ftori  prudentilfimo ,  plurimum  de  fe  &  ftudiis  fuis 
merito, 

Se  &  hafce  Ihefes^  in  gratitudinis  Sjimbolftm 

confecrat 

RlCHARDVS  WoODWARDr 

Kefp._^ 


AHALECTORUM  TH EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXXIir. 

P  E 

Satisfaiftione  Chrifti, 

T  E  R  T  I  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Extum  argumcntum  ,  fatisf-Kflioncm  Chrifti 
pro  culpa  noftra  dcmonftrans,  rcpcritur  Gal. 
3.  13.  14.  Chrifius  nos  redemit  ah  execratione 
legis  3  dum  pro  nohis  faSius  ejl  execratio,  Scrip* 
t{ime[ienim:  Execrahilis  eft quifquis pendet  in 
ligno  .  Vt  ad  gentes  henediHio  illa  Ahrahami  perveniret  in 
Chrijlo  lefu ,  promifim  illum  Spiritum  acciperemits  per 
fdem, 

V\. 

Vbi  cuni  Chriftusdicitur  faiftu^  nic  -^^  ^  excuuiiOi 
Apoftolo  interprctc ,  cx  ipfo  Mofc,  intelligitur  eTr/Kcr-sf- 
^-xT©..  Execrahilis  .i.  is  qui  eft  '^^ri  y.ctru^tv.  y.  10.  Fjxe- 
cratio  aquanosrcdcmit  cft  exccrationis  pr^na  .i.  mors 
xtcrna-j  fatcntc  Socino  1.  2.  c.  i.  confcr  Matth.25.41. 
2.Pct.2.  ^4.  Hanc  cxccrationcm  iri  Clirifto  fuiftc  ipfmi 
cracem  fatctur  ibidcm  Socinus  .  crux  crgo  Chrifti  pa*- 
nx  rationcm  habuit. 

III. 

Mortem  .fpeciatim,  quatcnus  d  Deoanfligitur,  fcmpcr 
aliquam  poena:  rationcm  habere ,  probatur  })rimo  cx 
Gcn.2,17.  Si  comederis  moriendo  morieris  ,  Ipfum  er^^o 
mori  non  erat  evcnturum  homini  ni/i  pcccaftet. 

Hhhhhh2  IV. 


2.  FxRom.5.2;.  Stibendiafeccatitiiors,  ubiper Jli' 
pendia^  pxnam  intcUigi  cft  cyideus. 

V. 

3.  Ex  Rom.  5.  12.  i'ey  unum  hominem  peccatum  in 
mundum  introiit^acperpeccatum  mors:  ^  ita  in  omnes  homi- 
nes  mors pervaftt,  \.QoX'\S,i\.i^.  Per hominem.  mors; 
per  hominem  quoque  refurye^lio  mortuorum  .  Sicut  enim  in 
Adamo  omnes  moriuntur  y  ita  6-  in.Chrifio  omnes  vivifica- 
huntur.  Utrobiquc  agitur  dc  morte  qux  eft  communis 
Adami  pofteris,  ex  qua  iidem  per  Chriftum  etiam  re- 
furgcnt.  Agiturquc  de  Adamo  ut /'«f^f^^tfr^.  quodcnim 
i.Cor.15.  dicit  per hominemy\\oc  Rom.j.  dicit  per  pec 
catum. 

V  I. 

4.  Ex  Rom.8. 10. 1 1 .  Porro  fi Qhrifius  in  vohis  eft,  cor^ 
pus  quidemmortuum  ejl  propterpccatum:  /Jiritus  autem  vita 
eji  propterjuBitiam.  Sedfi Spiritus ejusqui  fufcitavit  lefum 
ex  mortuis^  hahitat  invohis,  is  qui  excitavit  Qhrijlum  ex 
mortuis,  vivificahit  etiam  mortalia  corpora  veHra  per  inha- 
bitantem  ipfius  Spiritum  in  vohis .  Hic  dicuntur  corpora 
noftra  &  mortuadc  (quod  illud  explicatj  mortaliamo-' 
pter  peccatum. 

VII. 

5.  Ex  Pfalmo  90.7.8.  ^uando  confumimur  ^A.  moxi- 
murj  ira  tua,  &  tuo  <ijlu  conturhamur.  Troponis  iniquitates 
noflras  tihi,  occulta  nojlra  lumini  faciei  tu^.  Aeitur  quidem 
iftic  de  (ingulari  Dci  judicio  in  Ifraelitas :  led  omnium 

hominum 


hominum  hic  eadem  roitem  effe apparct  ex  v.  5. 4.  5. 

10.12. 

VI 11. 

In  morte  Chrifti  fLiiflTe  fiirrogationem,  &  confequen- 
terveram  fitisfa^flionem,  evincitur  i.  ex  prcepofitione 
dvrt.qux  reperitur  Matth.  20.  28.  &  Marc.  10. 45.  qux 
nufquam  fignificat ////7/V^/(?w  nudam  ^  fcdvel  contrarie- 
tatem  (qux  hic  ahena  ci}J  vdcommutdtionem^  rcquirit: 
atque  itadcy^^^j-  ufurpatur  Matth.  5.  3S.  Luc  11.  ii^ 
Rom.12.17.  i.Cor.  11.15.  Heba2.i6.  i.Pet.^.p, 
Terfonis  vcro  applicata  fignificat  altcrum  fuccefliffe  in 
locum  (ive  vicem 'AxQiwx^  \ .  Matth.2.22. 

IX. 

Vnde  etiam  2.  manifeftus  eft ,  fenfus  prcepofitionis 
^nTi^  qua:  in  hac  re  ufurpatur  lo.  11.  ^o.-Rom.  5.  7.  8, 
^.Cor.j.ij.  2.Tim.2.6,  Tit.  2.14.  Heb.2.9.  i.Pct. 
2.21.  &  3.18.  &  4.1.  Licctcnim  ea  non  femper ,  fa?pc 
tamen  idcm  valet  quod  «W,  fic  Rom.9.  3.  Apoftolus 
optat  avctBt^a.  cffc  '^"^f^  ^  acTtx^pm,  ,i.  vice  ludccorum,  qui 
nifi  converterentur  wabt/^a,  futuri  erant.  2.  Cor.  5.  20. 
ApoftoH  dicuntur  7r^f3-i2fi/W  uTre^  xe<r«.  .i.  legationcfun- 
gi  ipfius  Chrifti  vice,  cum  ergO  indifcriminatim  in  hoc 
argumcnto  ufurpcntur  voculas  o-vt)  6c  utts^,  eandem  utrif- 
que  fignificationem  efle  oportet.  quae  &  evidenter  elu- 

CetinlOCO  2.  Cor.5.  15.    o^i  «'       ^^^q  TravTwv  a.Tii^a.viv,  aga. 

6t  TTaVre?  aTrt^avov, pcrinde  cftacfi  omnes  fuilfentmor' 
tui.  ita  &  judicandum  de  rcliquis,  obrationem  jam  di- 
(Sam. 


Hhhhhh  3 


X.  Rf^ 


X. 


Redemthnh  vocem,  aliafqiie  fimiles  in  facris  literis 
aptari  ad  liberationem  noftri  a  pcena  commerita,  appa- 
retRom.3.24.  Gal.  3.13.  Eph.  1.7.  Col.  I.  14.  Simi- 
liter  ab  iniquitate  &  vana  converfatione  dicimur  redem- 
ti.  Tft.2.14.  i.Pet.  1.18.  peccatum  enim  pro peccati pce~ 
n-A  tritum  efl:  poni.  Nec  potefl:  quis  libcrari  ex  miferri- 
ma  ifl:a  fervitute,  nifi  fublato  rcatu  quo  ifti  fervituti  erat 
obnoxius .  eatenus  enim  ipfa  peccata  poenir  rationem 
habcnt.  Idque  in  loco  ad  Titum  addita  vox  vjundandi 
fwcexpiandi^  y.ctd-u^l(m,  &  apud  Pctrum  agni,  .i.  vidimx 
mentio  Chrifto  adaptata,  evincunt. 

XI. 

Duplcxporro  circahoc  locutio  occurrit,  altera  quse 
de/Jc^omm  redemtionem  nominat,  altera  quas  naftram, 
Prioreft  Heb.^.  15.  ubi  Clirifti  mors  dicitur  perada 

'7t'j.^afia<Tac,  non  tantum  fignificari  caufam  quamcunque 
moventemad  liberandurn  ,  fcd  talem  qu.T  compenfatio^ 
mm  ^wx/atisfa^ionem  includat,  ex  vocum  natura  mani- 
feftum  cft5&  fateturipfe  Socinus.  I.2.  c.3. 

XII. 

Altcra  locutio,  qux  perfbnam  rcdemtam  indicar,  no- 
ftro  ncgocio  accommodata  invcnitur  Rom.3.24.  tph. 

I.  7-  Col.  1.14.  Tit.2.14.  Hcb.9.12.  d7roXvT^(ic-.v  defi- 

nit  Socinus  :  liberationem  captiv^  e  manu  dettnentii,  pretio 
detinenti  dato ,  quce  definitio  rei  de  qua  agimus  aprari 
poteft,  ex  lef.  5  2. 2.  Eph.4.8.  ubi vinculomm  &  capti- 

vitatis 


vitatis  difcrta  mcntio.  ac  porro,  ex  vero  pmJo  colU^i^ 
turvcrafatisfadio,  fcd  addimus: 

XI 11. 

Aveiv/o/vere  y  utiit  primo  vinculoriim  rclaxationcni 
notarcvidcripolTit,  ut  fit  contrarium  t»  </v'«,/  //gare ,  cx- 
tendi  tamcn  ad  liberationcrn  a  quocunque  incommo- 

do.  flC  dicimUS^yw"     ko.kot»]©'.  Xven'  T  ciTrc^lctv,  &'c.  Qiiod 

autem  impenditur  ad  impetrandam  illam  remilTioncm 
xvT^cv  vocatur  q.  d.  prctium  pro  rcdemtione.  ut  <^'K^=iy^- 
r^ov  prctium  pro  dodrina .  Indc  >vTqoa>,  dTroxvT^oa.  Ergo 
aVoAuT^wcTT?  redemtio  proprie  cft  liheratio  alicujus  ab  incom- 
modo  intercedente  pretio  pro  impetranda  isla  liberatione.  im- 
proprie  vero  liberationem  etiam  notare  folct  cui  prc- 
tium  non  intercedit. 

XIV. 

Nos  propriam  fignificationem  hic  rctinendtim  cen- 
femus.  I.  quia  nulla  ratio  cft  cur  ad  impropriam  de- 
flcdamus.  2.  quia  redemtio,  five  cmtio  hxc  pretio  fadla 
effe afTeritnr,  vocibus Matth. 20.28.  Marc  10.45, 

AwT^wcrgw?.  liUC.  1 ,  68^^  &  3  8.  Hcb.^.IZ.  AuT^aiSt^.  Tit.  1. 14. 
I.Pct.1.18.   ctfTAyV^w.  I.Tim.l.(>.    dTrcXvT^OKTiccg.  Rom.3.24. 

i.Cor.f.^o. &c.  T//Ujf?.  I .Cor.  6.10.  &  7.^3. 

XV. 

Et  eodem  fenfu  Chriftus  dicitur  (iMediator,  .i.  non 
tantum  qua  interpres  Dci,  fed  vel  maxime,  qua  redemtor, 
Sic  i.Tim.2.  5.6.  diciturunus  mediator  Dei  &  homi- 
num,  homo  lefus  Chnftus,  qui  fe  dcdcrit  ^vtIxvtq^ov  pro 

omnibus 


omnibiis.  &  Heb.p.i^.  novi  fcderis  mediator»  utmor- 
te  intercedcnte  ad  redmtionm  tranfgreflionum,  vocati 
yitam  ceternam  adipifcerentur ,  &  Heb.  12.  24.  Novi 
padH  mediaiori  Icfii,  tribuitur  Janguis  afperfionis,  melio- 
ra  loqucns  quam  loquatur  Abcl .  &  Hebr.  8.  6.  tanto 
prceftantior  fund^io  facerdotalis  Chrifto  tribuitur,  quanto 
prxrtantioris  padti  eft  mediator ,  Et  hoc  quidem  modo 
Chriftus  td  unus  mediator,  ut  fciamus  Mofis,  quem  So- 
cinus  objicit  ex  Gal.3.  ip.  hic  aHam  rationem  efte. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 
I. 

^Datur  in  Deo  fcientia  Jimplicii  intelligemi<t ,  &  fcientta. 
vifonif, 

Tertium  genusy  quodfcienfiam  mediam  vocant ,  non  agnofci^ 
mus. 

Qmnifcientia  Dei  nulli  creatur^  ecmmunicahiiii  eH, 

4* 

Ne  humana  quidem  ChriHi  naturx. 


F  I  N  I  S. 


AN  ALECTORUM    T H E 0 LO G I C O RUM 
DISPUTATIO   C  XXIV. 

D  E 

SATfSFACTIONE  CHRISTf, 

Q^U  A  R  T  A: 

Divino  annucnte  Numinc, 

SuB  PR.ASIDIO 

Reverendi,  ClariJJmi^  Do^iJJiniique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris; 
&  Colledi  Theol.  Pcr-IIluftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Wcft-Frifix  Rcgcntisdigniffimi, 

Ventilandam  proponit 
loANNEJ    Crollivs,  Gorinchcmcnfis.' 

^d  diem       O^ob,  horis  locoque  foiitU^ 


L  r  C  D  V  N  1    B  A  T  A  V  O  R  y  M, 

Apud  HifiREDES  j  OH  ANNIS  NICOLAU  DORP, 


!A(jhiii/IimiSi  Qjfmplijsir/iis, 

D.D.  EQVITIBVS  HOLLAND. 
&  WLST-FRISI^,  Veris  Patri^ 
Patribus,  &  antiquae  libertatis  defenfo- 
ribus  ftrenuiffimis, 

Macenatibus  fuiis  mumjicenttflimis . 

D  E  I  N  D  E; 

'DoSfiJpfHii  ^  Clarijfmifque  Virif^ 

D.  lACOBO  REVI  O,  S.S.  Thcol.  Doaori, 
&  Collcg.  Theol.  Per-Illuftr.  D.  D.  Ordinum  Hol- 
land.  &  Weft-Frifiae  Regentidigiiiflimo,  Proefidi  fuo 
venerando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.M.  &  in 
Inclyta  Batavorum  Acadcmia  Philofophia?  Profeffo- 
ri  ordinario,  cju(demque  Colleg.  TheoJog.  Pro-Re- 
genti  vigilantiffimo. 

D  E  N  I  Q^U  E 

Ornatiffimts  Juyenihus^ 

D.  NICOLAO  BELLARDO, 
D.  REINERO  BRANDOLPHO, 
D.  GOVERARDO  CROES, 
D.  HVBERTO  LOORIO, 

Sacro>ian£l<e  Theol.  AudioOs ,  amicis  fuis  famiUarifsimis- 

Hanc  l^i^utationem  Theologtcam 
offert 

loANNES  CrOLLIVS, 


ANALECTORUM  THEOLOG I C O RUM 
DISPUTATIO  C  XXIV. 

D  E 

Sacisfadione  Chrifti, 

C^U  A  R  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

T  oftendatur,  Deum  nobis  pcr  mortem  Clirifti 
placatum  efle,  vocum  quarundam  vis  confide- 
randa.  Conftat  crgo,  ham  alicujus  vertere ,  Gra:- 

latinis  placarey  pacare,  conciliare  aut  reconciliare^  &  propi- 
tiare.  Itemquc^tum  adum  ipfum,  tum  id  quo  adus  pcrr 
agitur,  grajcis  <A*(r(WOK,  q.  d.  placamen  appellari- 

M, 

Jram  porro,  quam  Deo  otv3-^w7TS7ro£D^«c  atrribuimus,  ni- 
hil  aliud  in  eo  cfle  quam  voluntatem  puniendi.  quam  A- 
poftolus  Rom.  1 .  1 8.  ait  revelari  coelitus  in  omnem  impie- 
tatem  atque  injujlitiam  hominum  .  id  quod  indc  ad  c.  3. 
V.  24.  omnibus  extra  ftatum  gratia^  conftitutis  applicat, 
nemine  excepto,  ut  «5c  Eph.2.3.  omnesnatura  />.^filios 
appellat  .i.  iraj  divinoe  obnoxios.  Irahxc fuper  quofdam 
manet.loh.  ^ .  ^d.ftiper  quofdam  non  manet,fcd  ab  iis  per 
mortem  Chrifti,  ut  caufam  meritoriam  &  impetrantcm 
avertitur ideoque  /^/^f^^^w^r»  ca  redilfime  vocatur. 

Iil. 

Idquod  pcrlpicue docetur  i.Ioh.  2.2.  Siquis pecca- 
rit,  Advocatum  habemus  apud  Patrem ,  le/um  Chriftum  ju- 
Jlum^  i-ipfe  eB  Ixct^Tjxk  pro  peccatis  noHris  &c.  c.  4.  10. 
/«  eo  fita  ejl  dileStio,  non  quod  nos  Deum  dilexerimus ,  fed 

I  i  i  i  i  i  2  quod 


quoclipfe  dile^eiit  nos,  &  Vilium  fUnm  miferit  i>.ct.7 fj.lv  pro 
peccatis  noBrii.  ^0111.3.25.  Ju^iificamur gratis  per redem- 
tionem  in  QhriUo  Jefu  ,  quem  Deus  propcfuit  iy^a.<^y.e/.o:'  per  fi^ 
dem  infanguineipfius.  qiias  omnia,  &  fimilia,  nihil  alind 
alTcrunt,  quam  id  ipfum  quod  negat  Socinus ,  placatum 
a  ChriJIo  Deum. 

I  V. 

WacK^v  cnim ,  vel  /A«7xf.&'^  apud  Gicxcos  fcriptores 
omncs  cft  p/acare,  folctque  conftrui  cum  accufativo^de- 
Ijgnantc  perfonam  cujusira  avcrtitur.  atque  ita  ufurpa- 
tur.Luc.i8.i3.&c.  Qnod  autcm  Heh.  ^.iV.  Chriftus 
mifericors  pontifex  fadus  dicatur  t^?  d/j.ctp- 

rici?  T«  XdS^  iaeo  eft  cnallagc  cx  Hebraifmo  petita,  cum 
iiirtatc  dici  dcbuerit  •  UKtS^  d-tcu      r  aiuctf.Tim' . 

iignificat  ergo  ibi  quidcm  expiationem,  fed  quxfit  p!a- 
cando  .  alioqui  hic  vocis  ufus  nihil  haberct  communc 
cum  naturali  ac  propria  /ignificatione  ejus .  quse  &  paf- 
fim  retincturapud  lxx  intcrprctes  v.  Lev.1.4.  &  14.2$?. 
Num.5.8.  &  28.  22.  Pfal.  78.  38.  &7P-P.  &  130.4. 
Dan.p.p;'"^  , 

Quod  ad 'iaTaAAttAjf/t' (S.:  iL7:or.ctTaxhcL(re-eiv  conciliare ,  five 
reconciliare^  ci^  voccs,  cum  relationcm,  & quidem  a;- 
._quiparantiae,  ut  vocari  folct,  dcnotcnt,  ob  rcciproca- 
tioncm  relatorum,  promifcue  utrivis  parti,  tum  quse  of- 
fenfa  eft,  tum  qux  offendit,  modo  dativum ,  modo  ac- 
cufativum  aifignant,  Matth.  5 . 24.  Chriftus  jubet  illum, 
cujus  frater  aliquid  habct  contra  ipfum,  reconciliartJiJ- 
\a.y:,vdi  fratri  fuo .  quod  non  impedit  quo  minus  illa 
<,W>.«V.  fit  utriufquc,  atque  ita  dicimus  idem  valere,  nas 
DeOi  &  Deim  nobif  reconciliari, 

VL 


Qiio  pertinet  di(5^nin  Pniili  Rom.  5.  iibiquoci  v.  6. 
&  8.  dixcrat,  pro  impiis^  peccatdriius  mortuim  efs^e  Chri- 
Jium ,  id  V.  10.  ita  cnuriciat :  cum  hoHes  ejjemus)  recohci^ 
liatos  nos  H^eo,  permortem  Filii  ipfius.  undc  concludit  v. 
p.  10.  multo  magis  nunc juHificati  per  ipfium  ah  ira fiervabi- 
mur  invita  ipfius.  q-d.  Si  tam  tam  bonus  crga  nos  ad- 
huc  inimicos  Deus  fuit,  quis  futurus  erga  amicos  ?  A- 
poftolo  cadem,  aut  quam  maxime  affinia  funt  juftificariy 
&  reconciliari.  cum  igitur  juftificari  fit  remiffioncm  pec- 
catorum  confequi,  fitis  evidens  cft,  reconciliari  nihil  a- 
liud  effe  quam  in  gratiam  rcftitui. 

V  I  i. 

Vt  &  didiim  2.Cor.5.  ubiduplicis  reconciliationis 
mcntio  eft ,  prioris,  quia  Deus  mundum  ftbi  reconciliavit 
per  Chrijlumi  Sc  quidcm  non  imputando  eis  offenfas  eorumi, 
v.  iS.ip.  Pofterioris,adquam  Apoftoli,utminiftri  qHi- 
bus  mandatus  eft  fiermo  reconciliationis ,  homines  ipfbs 
adhortantur  Dei  et  Chrifti  nomine:  v.  1 8. ip.  20.  notat- 
qiteoblatxbenevolentia*  acceptionem,  quam  cum  alte- 
ra  illa  pra:cedat,  in  ipfi  hominis  converfione,  quod  pla- 
cet  Socino^  non  poteft  confiftere. 

VIII. 

EtEph.2.i6.  ututrofijue  (lud.^EOS  &  gentes  )  in  uno 
corpore  reconciliaret  DEO  percrucem.  Hicdativus  -j^ 
non  potcft  regi  nifi  averbo  a-BroxdTaAXct?»).  reconciliamur 
crgo  Deopcr  Chriftum. 

IX. 

Et  Col.  i.'2a.  pace  per fianguinem  crucis  ejus  fiaSfa 
per  eum,  reconciliaret  omnia  SIBI,  per  eum,  inquam,  tumcju,^ 
in  terra^  tmn  qn^e  in  cc^lo Jknt,  ubi     «vtcj/  omnino  eft  in 

fifiy 


fefcihoc  t{\.^JtH'  proiita  Syro vertitur  nv.  Nequcno- 
vum  cft  5  prxpofitionen  In  cum  accufativo  poni  voce 
dativii  cum  apud  Hcbrceos  frequens  fit  permutatio  prse- 
fixorum  =  &  H  Qiiin  etiam,  fatente  Socino,  ufitata  eft 
apud  grxcos  phrafis  i<-^ru.xdT\ifyu\  nvct  'nr^k  tTtpcv.  at  in 
N.  T.  ficpeponitur  pro  ^^po?.  v.  Matth.  15.24.  &  confer 
A6:.  16.40.  Eph.^.ip.  quod  &  in prophanis audtoribus 
nonraro  occurrit. 

X. 

Co  1 . 1 . 2 1 . 2  2 .  Itaque  vos ,  cuw  efetU  quondam  abaliina- 
tiy  &  hofieSi  mente  ofeYihus  malif  intenta ,  nunc  fane  recon- 
ciliavity  In  corpore  carnis  fu^,  per  mortem,  ut  fifiat  vos  fan- 
&0S  ^c.  ubi  cx  oppofitione  reconciliationU  &  alienationu 
ac  ^^///V^/w,  patctpcriilam  nihilaliud  intelHgi,  quam 
rcftitutionem  in  talcm  ftatum,quoad  Dcum  reduci- 
mur,  ac  amici  cjusconftituimur.  cujus  reftitutionis  fi- 
nis  cft,  ut  fjlamurfaniliy  non  autem  fandificatio  eft  ipfa 
ri:conciliatio,  utperperam  Socinus  fentit. 

XI. 

Diligentcr  quoque  notandum,r^r/»flr/V  C^riBihic  fieri 
mcntioncm,  quod  pro  nobis/ra^um  effe  in  remifftonem pec- 
catorum  dicitur  Matth.26.28.  i.Cor-  11.  24.  ^mortis  y 
cui  idcm  cffcdum  tribui  fupra  vidimus.  Itaquc  hscc  re- 
concihatio  talem  pacis  cum  Deo  inftaurationem  notat, 
qux  pera<5ta  cft  impetratione  YemiJJlonii  peccatorum  per 
mortem  Chrifti,  &  fradione  corporis  ipfius  pro  nobis  ,i. 
pcr  vcram  fitisf;id:ionem  pro  pcccatis  noftris. 

XII. 

Atquc  ha:c  nos  manu  ducunt  ad  aham  rationem,  eft- 
que  hxc  :  Mors  Chrifti  eft  facrificium  expiatorium,five 
vidimapro  peccato,  ut  f.  iitcrae  frcqucnter  inculcant, 
clare  iraprimis  &  copiose  in  cp;ft,  ad  Hebr.  prxfertim 

c.p. 


c.  p.  Expiationis  porro  effcc^us  primo  6<:  propricver- 
fatuf  circa  peccata  tanquam  projterita,  &  primaria  a«ftio 
cft  circaDeum,  utipfe  ad  remittendum  moveatur. 

XII  i. 

Liquet  hoc  e  natura  facerdotij:  faccrdos  enim  pro  ho- 
minihus  conHituitur  in  iis  qu^  apuU  Deum  agenda  funt. 
Heb.  5.1.  non  autcm  pro  Veo  in  iis  qu£  apud  hominesy 
quod  eft  proprium  prophetse ,  Cum  autem  nicrificium, 
pr^Kfertim  expiatorium ,  fit  adus  ficerdotis ,  qua  tahs, 
conftitutiwf  afferatviBimaspopeccatis.  Heb.5.1.  &  8.3. 
fcquitur  facrificium  proprie  fpcdare  peccata  ut  prxneri- 
ta,  &  eflc  corum  qux  fiunt  pro  hominc  apud  Deum. 

XIV. 

Con£rmatur  Heb.  12.24.  whifanguis  af^erftonis  lefu, 
novifaBi  mediatoris,potiora  dicitur  loquiquam  Ahel,  San-  • 
guis  Abel  clamabat  ad  Deum  pro  vindida :  fanguis 
Chrifti  clamat  ad  Dcum  pro  rcmilfione. 

XV. 

Qux  hac  m  partc  vis  fucrit  tUm  faCrificiorum  Icgis 
Veteris,  tum  facnficii  Chrifti,  ex  utriufquc  collationc 
cluccfcet:  Lcx  vctus  dupliciter  fpcdatur,  aut  carnaliter,  * 
aut  fpiritualiter  .  Carnalitcr,  quatcnus  inftrumcntum 
fiiit  poIiticE  ludaic:^,  &  cultus  liib  ca  praefcripti .  Spi- 
ritiialiter,  quatcnus  um.hram  hahet  futurorum.  Hcb.  10.  i. 
Quod  priorcm  confidcrationem  attinct,  facrificia  Icgis 
expiatoria  fanaificahant  ad  camis puritatem .  Hcb.  9.  13. 
ita  ut  in  quibufdam  dcliais,  facrificium  oblatum  cxpia- 
rct  peccatum,  &  pcr  modum  fatisfadionis  rcatum  aufer- 
ret:  jamquc  immunis  a  poena  eflet,  quantum  ad  ftatum 
carnalcm  &  politicum,  qui  illud  fecundum  lcgem  ob- 

XVLSic 


XVI. 

Sic  tciiicic  jurans  non  habebariir  infons  per  icgem, 
Exoid.^o.y.  fcd  per  vic^imam  cxpiari  poterat.  Lev.5.4. 
5.  13.  Qiii  fidcm  dcpofiti  aiitfocietatis  fefelliflet,  aut 
dolo  qucmj)iatn  decepilTet,  aut  furatus  cuippiam  cfTet, 
rcus  crat,  Exo.20.15.  Lcv.  5.21.22.23.  fed  idcm,  pra?- 
tcr  damni  reftitutionem,  ad  quam  tencbatur  krfo,  vi- 
tftima  data  expiabatur,  &  rcmittebatur  ei  quod  fecerat. 
Lcv.  5.  16.  Etpaffim  conjunguntur  cxpiatio  atque  re- 
raiffio.  utNum.  15.28.  Lev.4.20.  &  5.i3.i6.i8unde 
liquet  peccatorem  a  poena  alias  conftituta  liberatum 
fuiffe  pcr  vicarium  fibi  (acrificium  cxpiatorium.  quas  huc 
plura  fpc(ftant  in  (equentibuscnodabimus. 


COROLLARIA. 

T.  Deus  fe  ipfum  vuk  necejptrio, 

2.  Bonacreahilia  libere» 

3.  zyHala  non  aliter  quam  uf  hahent  aliquam  rationent 

boni, 

4.  Voluntas  '~Dei  ejl  alfeiuta  ah  omni  caufa  impellente  fX" 

terna,  &  conditione  pr<erequifita  ad  volendi  a^um. 


F   I  N  I  S. 


AN ALECTQRUM   T H EO LOG I C ORUM 
DISPUTATIO  CXXV. 

D  E 

SATISFACTIONE  CHRISTI. 

QJJ  I  N  T  A: 
Q^  F  A  M 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  PRJtSIDIO 

Reverendi,  Clarijfmi^  Do^ijfmique  Viri^ 
D.  JACOBI  REVII,   S.S.Theol.  Doaori' 
&  CoUegii  Theol,  Per-Illuftrium  D .  D .  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifi<E  Regentis  dignifTimi, 

'Tublice  defendet 
Hbnricvs  Swalmivsj  Gravefandcnfis. 

t^d  diem      OBoh,  hortf  locoque  folitii. 


L  V  G  6  V  N  1  BATAVORVJd, 

Apud.HifiREDES  jOHANNlS  NICOLAI  \  DORP, 

AnNO  Cl9l9CXLlX, 


i^Amf)}tJ]xmOi  GraviJJtmo  y  Specjutijjimo  i 
Inclyu^ 

HARLEMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

M  AGISTR  A  rUL 

Dominis  ac  cM-^cenatihs  fim  venerandis, 

U  T     E  T 

Do^HJJjmisy  Clariffimifque  Viris^ 

D.  HENRICO*SWALMTO,  HarlcmianjE  Ecdefia^ 
anteccfTori  gravifTimo,  perpctuo,  cjiifHcmque  St:hol:E 
Coratori  vigilantiflimOj  Avunculo  fuo, 

D.  BERNARDO  WIINGAERDEN,  S.S- Thcol. 

Doa. 

D.  NICOLAO  BALBIAEN ,  M.  D. 

Ecclejt£  Leydenfis  Taforihs  Jidelijfxmu,  difertijjimu, 
Jludiorum  fuorum  Promotoribus,  Praceptorihs, 

Hanc  de  Satisfadionc  Chrifti  Dijjutationemi 
eo  c^uo  par  eji  animo, 

D.  D.  D. 

H»  SWALMIVS. 


ANALECTORUM  THEOLOG I G O RU^ 
DISPUTATIO  CXXV. 


D  E 

Satisfa<9:ione  Chrifti, 

qjj  I  N  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Ortcm  pccudisin  cxpiationcmorti  hominis 
fubrogatam  fuiffc,  manifcftum  cft  cx  Lcv. 
i6.  II.  y^nima  cujufque  carnis  in  fanguine  eff. 
egovero  dejlinavt  vohis  eum  in  altari  ad  expii** 
tionem  faciendam  po  animabus  vejlris :  nam 
fanguis  eSi,quipro  animaexpiationemfscit.  fic  c.  lo.  17. 
facerdos  quatenus  vidiraas  offcrt,  dicitur  reorum^  ini-^ 
quitates portare.  Dcur.21.8.  conftituitur ,  ut  homicida 
non  rcperto ,  populus  expietur  pccudc  cxfa .  expiandi 
autem  vox  itaexplicatur:  Expiapopulum  tuum  Ifrae/em, 
quem  redemijli,  lehova,  &  ne  impone  reatum  fanguinis  in- 
noxii  in  medio  populi  tui  IfraeUs:  fic  expiahitur  illis  reatus 
illius  fanguinis  .  Lcv.  1.9.13.  17.  facrificiadicuntur  ^?^- 
latio  ignitaodorisquietis  lehovx.  q.  d.  odoriilli  acquicf- 
cere  &  per  cum  placari.  v.4.  rcus  jubctur  manufua  niti 
fupercaput  holocaufii  utejfet  acceptumpro  eo^  ad  expiandum 
ipfum.  qua  ccremonia  tranftatio  reatus  in  pccudcm  no- 
tabatur.  vid.  Lcv.  16.2 1.22.  ubi  fummus  pontifex 
fiteri  jubetur  omniapopuli  peccata^  iniquitates,  prxvarica- 
tionesy  eaque  imponere  capiti  hirci  qui  ea  poriet  fuper  fe  in 
regionem  in  hahitahilem  irc  eodcm  fenfu. 

Carnalis,  quam  tctigimus,  facrificiorum  cxpiario,- 

Kkkkkk  2  fpiritua- 


fpiLitiiaicm%  quxMnfoIo  Chrifto  utinre  typoprieffgu. 
rata  repcritur,  defignabat. '  Hcb.9 1 5 .  Arquc  hic  inftitui 
potcft  collatio:  i.  Utrifquc  cominunc  cft ,  quodyf^*? 
fanguinis  effii/tone  nonfiatremijjlo'  Heb.9.22.  fcqq.  Hanc 
impctrationem  rcmiiiionis  pcr  fuiguincm  Apoftolus 

appellat  a^^^xcr^-if.  y.  1 3,   r.aS-ae^riWci.  V.  14.  2  2. 23 . 

III. 

2.  Intcr  utraquc  hoc  occurrit  diicrimcn,  i.  quod  in 
vet  .  Jcgc  vidimx  crant  pccudes  v.  12.  in  hoc  noftro, 
Ghriftus  ipfc,idcm  faccrdos  &  vidiima.  vcrf.  14.  &  24, 
2.  Lcgalis  illa  expiatio  hujus  coelcftis  fivc  fpiritualis 
erat  vvTc/«>-w^t  v-23.  &  aVTiTUTov.  v.24..  Quiafcilicctilla 
pra?ftabat  carni  mundicicm.  v.  13.  ( .i.  rcatus  ablatib- 
nem)  non  autem  fpiritui  feu  conicientiar.  v.  p.  &  capV^ 
10.  4.  Hxc  autem  ipff  confcientio.'.  cap.:0.  14.  Nam 
quod  carnaliter  erat  mors  temporalis,  id  fpiritualiter 
eft  mors  ceterna.  c  10.  28.29.  Acproinde  iilic  libera- 
tio  emttemporalis ,  hic  vero  ^terna  redemtio.  c,p.  12, 

IV. 

Ibi  &  argnmentiim  inftituitur  a  minori  admajus  : 
V.  1 3 . 14.  Nam  Jifanguii  taurorum  ^c.  fanHificat  ad  carnis 
furitatem  :  .^uanto  magis  fanguis  C^rifii  &c.  emundahit 
confcientiam  vefiram  ^c.  quibus  infiftentcs  veftigiisjhoc 
modo  ratiocinamur :  Vidima  carnalis  reatum  carna- 
lem  fuftulit  Deum  movendo  ad  remijTioncm;  crgo  mui- 
to  magis  vidima  per  fpiritum  oblata  reatum  ^iritua- 
lcm  toiiitj  Deum  vOd  remifrionem  movendo. 

V. 

Huc  ctiam  pertinent  ioca  quibus  Chriftus  agnus  ap- 
pcllatun  vt  loh.  i.  2p<.  36.  i,Pet,i,ip.2o.  Apoc*5-.5. 

12.13. 


li.  i^.  Sc  13.  8.  &  14.  I.  &  17-  ^^^i  ^^«^  F^^^^s 
quam  aries  aut  caper  nominatur  fiicet  hi  ordinarie  pra 
immolarcntur)  i.  ut  innocentia  viaima:  cxpri- 
meretur.  ideo  Petrus  addit,  «/uwiu»  4,  «OTr/xa.  potuitque 
fnnulrefpici.  adIef.5.5-7-  in cujus interpretatione grx- 
ca  erat  vox  Ad.S.^z, 

V  I. 

Nec  ufquequiiquc  vcrum  eft ,  quod  ncgat  SocimiJ^ 
nt^num  fuilfe  immoiatum  pro  pcccato  :  fuit  enim  cjug 
ufus  i,  inQx^hndis  contaminatiortil^us',  Lev.  12.6.  &  1^*^ 
I2v  qux/^^fi-^^^/  nomengerunt.  Num.6,ii.  unde  &  ag- 
nus  illc  in  reatum  five  delietum  oflferri  dicitur  Lev.  14. 1 2. 
&Num.6.ii. 

VII. 

2.  Juge  facrificium  agnis  pro^Tioiocauilb  pcrageba- 
tur.  Num.2?.3 .  Hoiocaufta  autem  expiatoria  fuilfc  pa- 
tet  Lev.i.4.i3>i7.  &  16.  24. 

VIM. 

3.  Pafcliaiis  vi(ftima (quam  parvam  pecudem  exovi- 
bus^vel  capris  fuiffc  conftat  Exod.i2.5.j  inprima  in- 
ftitutionehabebataiiquidcxpiatorii.  quum  Deus,  re- 
fpicicnsad  cjus  fanguincm,  avcrterit  ab  Hebroeis  cxi^ 
tium  quod  cis  commune  fuiffet  cum  ^^gyptiis,  quo- 
rum  imitationefe  contaminaverant.  Exod,  12.13.  ^eb. 
II.  28. 

IX. 

4.  Pro  peccato  privati  agha  oblata fuit .  Lev.  4»  5 2. 
&  pro  temerario  juramento.  Lev.  5.4.6.  unde  agni  Iiic 
commemorandi  prociivis  cft  occafio  .  Eaquc  appeiia- 
tione  dcfignari  Onifti  ficrificium  docctPctrus,  redcm- 
^  KkkKkk3  tos 


tos  nos  c{{k  dket\5  fanguifte  agni  i.Epift.i.ig.ip.  Sc 

loannes  ^  ma^atum  eum  tradens,  &  quidem  propeccato, 
{ive  inredemtioijem.  ApoC'$, 6, 9, 12,  &  13.8, 

X. 

Vnde  5.  eluccfcit.  Ioh.i.2p.  ubi  Chriftusdicitur-^^- 
Kus  quiaufert  peccata  mundi ,  agi  primo  &pr2Ecipue  de 
pcccatis  tanquam  prxteritis ,  ut  remittantur,  non  tan- 
quam  de  futuris,  ut  pcr  converfionem  pr^evcniantur:  de- 
que  auferendo  rcatu  per  impetrationcm  rcmifTionis  a- 
pfld  Deum,  non  autcm  per  fidci  ingcncrationem  &  con- 
verfioncm  ab  impia  vita,  nifi  confcqucntcr.  Agni  enim, 
aliaquc  facrificia  propitiatoria  pcccata  auferehant  ca  fe- 
rendo^  fanguincm  fundcndo,  &  moricndo,  ut  rcmitte- 
rentur  dciinqucntibus  :  quod  fpirituaUter  in  Chrifto 
confummatum  eft. 

XI. 

Atque  hinc  etiam  folvitur  quojftio,  ubi  &  quando  fa- 
crificium  fuum  cxpiatorium  Chriftus  confummarit.  re- 
fpondcmus  enim,  in  cruce  id  fadum  ac  morte  Chrifti. 
loh.  ip.  30.  prout  fcriptura  paflim  "Wawt§<mo7i',  T  xafiot- 
eA<fij.ov,  T  a.yt!i(T^ov^  T  d^(Tn<nv  t*  AfxcLqTtcts  morti  attribuit  ea- 
que  ipsa  pera(5la  indicat. 

XII. 

Sicquc  concidit  figmcntum  Socini,  ncfjantis  expia- 
tionem  incruce  fuifte  confummatam,fcd  cam  in  ccelo 
dcmum  pcrfcdam  aflirmantis .  qucmadmodum  in  anni- 
vcrfario  lcgis  facrifieio  faccrdos  diccbatur  cxpiare,  non 
cum  pccudcm  maaarct,fcdcum  fanguincm  in  adytail- 
latum  fparocret.  iis  autem  finquit)  quae  in  fanauario, 

faci^- 


faciebat  pontifcx  propric  rcfpondcnt  ea  qux  Chriftiis 
facitincoelis.  Hcb.p.2  ^.  fcqq.  hirc  iilc: 

XIII. 

In  quibus  falfum  cO:  quocl  afTumit.  Nam  cxpiatio  e- 
tiam  tribuirur  iis  qux  ingreffum  in  fanduarium  pfv^cef- 
ferunt,  &  cum  maiftatione  conjungitur.  Levit.  i6.  6. 
Et  offeret  Aaron  juvencum  tllum  peccati,  qui  fuerit  profe-,  er 
expiationem  faciet  pro  fe&pro  famili^fu^,  3c  v.  ii.  Cum 
autem  offrens  Aaron  juvencum  illum  peccati,  qui  fuerit  pro- 
fey  expiationem  faciet  profe  &  familia  fu^:  jugulabit  juven- 
ciirh  illumpeccati,  qui  erit pro  fe,  In  fanduario  autcm  noil 
memoratur  cxpiatio  nifi  rationc  fanguinis  eo  dclati  fpar- 
fique.  V. 18.27.  Dcindeetiam  extra fanBuarium  dcbuit 
holocaufti^  cxpiationcm  facerc  pro  fc  &  pro  populo.v.^^» 
Denique  paffim  quoquc  expiatio  tribuitur  illis  viiftimis 
quorum  fmgiiis  noninfcrcbatur  in  fanduarium,  fcdfpar- 
gebatur  fupcr  altare  ad  portam  tcntorii  convcntus. 

XIV 

Vndc  conficitur,  etiam  Chriftum,  unica  oblatione  in 
cruce  pera(5ta  cxpiationem  peccatorum  noftrorum  pro- 
prie  confummafrc  :  in  coeloautem  nonalia  ratione  of- 
ferre,  quani  pr^fentando  virtutcm  oblationis  in  cruce 
h^x,  atque  ifta  rationc  pro  nobis  interpellare.  Rom. 
8.  54.  qux  quidcm  intcrpcllatio  fundatur  in  propitia- 
tione  jamdida,  nequcexpiatoriaeft,  nifij  quatenus  vim 
mortis  pcrpetuo  repra?fcntat. 

XV. 

Quanqiiam  crgo  Chriftus  ejufmodi  eft  pontifex,  qui 
noninterramancre,  utfaccrdotcs  Lcvitici,  Hcb.  8.  4. 
fcd  coelum  penctransipfo  cclfiordebuitcvadcrc,  Hcb. 
4.  ^4.  idquc  ratione  inteicelfionis,  quce  altera  cjus  fa- 

ccrdotii 


ccrdotii  fandio  erat,  vcms  tamcn  faccrdos,  &  vera 
vi(5lima  fuit  jamtiim,  cum  intcrris  morti  fe  traderet. 
Ideo  dicitur  ingrefiu^  mundum  ut  voluntatem  Dei  faceret. 
Heb.  10.7.  &  p.  id  eft  ut  corpus  a  Deo  Jihi  aptatmriy  v^  5. 
T>eo  offevrct.  v.io.  fro  peccatis,  v-S,  &  12. 

XVI. 

Quod  &  fecit,  cum  nos  fanHificavit  oblatione  fua 
Sfmel.  Heb.io.io.  conferc.7.27.  &9.28.  In  coelo 
autem  nony?w^/>  fed  S-EuvEVi  interpellat.^om,^--},/^, 
'  Heb.  7. 2 5 .  1  .lo. 2 . 1 .  Ita  ut  hic  non  interpellatio ,  fed 
madtatio  fit  intelligenda. 


COKOLLARIA. 

1,  aAn  inDeofomalitcr  ac proprie pt  juflitia  commu' 
tativa  ?  Neg. 

2.  zAn  difirtlputiva  ?  Neg, 

r3,  An  jupitia  altiorts  gradtis ,  ^«<c  utramqtie  ttlam  j  fe^ 
clufis  imfcrfeciiontbus^  eminentcr  comfrehendtt}  ^ffl 

4*  <tAn  ea  fimpliciter  fofftt  difiribui  in  remunerantem^ 
punientem  ?  zAff^ 

jt^  An  refugnet  ejus  juBitia^  affiigcre  creaturam  inno- 
'  centemt  tAff 

F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  C  XXVL 

D  E 

S ATISF ACTION E  CHRISTI , 

S  E  X  T  A: 

Divino  annucnte  Niimine, 

SvB  PRASIDIO 

Reverendh  ClariJJimi^  Do^iJJimique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S.S.Theol.  Do(5loris; 
&  Collegii  TheoL  Per-Iiiuftrium  D.D.  Ordinuni 
Holland.  &  Weft-Frifi;E  Regentis  dignilTimi, 

"Tublice  defendet 
Hbnricvs  Alvtarivs,  Roterodamcnfis. 

^d  diem      05iob^  horis  locoque  folitis. 


L  r  G  D  r  N  I  BATAVORVJd; 

Apud  HifiaEDES  JOHANNIS  NIGOLAU  DORP. 
Amno   gIo  lo  c  ZI.IX. 


AmpliJJirm,  qravijjlmis,  Confuhijfimifque  Viris, 

D.D.  PR.ETORL  CONSVLIBVS, 

SCABINIS,  SYNDICO,  SECRETARIO, 
Cxtcrifquc  inclytx  ac  FlorcntifTim.-e  Rcipub.  Rote- 
rodamcnfis  Senatoribus, 

\Domimsac  M^cenatihus  fuisfumma  reveren- 
tih  colendU' 

N  E  C    N  O  N 
Graviffxmis,  Speaatijfimis,  ^oaijfmifjue  Viris, 

D.  MICHAcLI  PALUDANO,  j.V.D.  muftriflf. 
Confilii  Rerum  Maritimarum  quod  eft  Roterodami, 
Senatori  &  Fifci  Advocato,  de  fe  ftudiifque  fuis  plu- 
rimum  merito,  indiefque  mercnti, 

D.  LEONARDO  PALUDANO,  Quxftori  foler- 
ti/rimo,  in  perpctuum  mihi  colendo, 

U  T     E  T 

TrudentiJJimo  atque  integerrimo  luveni-Viro, 

D.  PHILIPPO  PALUDANO,  J.  U.  D-  Schielan- 
diae  Scabmo  cequifTimo,  fumma  obfervantia  profe- 
qucndo, 

Se6'  hafcelhefes^  ohfervantU& 
ifffeHus  caufa, 

L.M.  Q;^  D.D.D. 

Henricvs  Alvtarivs.^ 


ANALECTORUM  THEOLOG  IG  O  RUNl 
DISPUTATIO  C  XXVI. 

D  E 

Sacisfadione  Chrifti, 

S  E  X  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Hriftum  cfTc  propricdidum  niccrdotemj  Sc  hoc 
cjus  munus  a  Regio  &  prophetico  cfrentiahter 
diftindum,  Sociniani,  qui  h^ec  omnia  confun- 
dunt,  dctredantagnorccre.  nos  id  fequcntibus  rationi- 
bus  eviiftumdabimus: 

II. 

I.  Definitio  veri  &  proprie  diAi  pontificis  occurrit 

Heb.5.1.  Adeam  conftituendam  requiritur  ^/^i?/^? ,  us 

pr^fit  hominibus  in  iii  ^u.t  apuU  "^Deum  agenda  funt.  Ha?c- 

que  Cluifto  mox  applicatur ,  ut  qui  /it  ex  hominibus  a 

Deo  eledus  ad  eam  dignitatcm.  v.  5 .  ut  prxeflet  popu- 

lo  iniis  quasapud  Deum  agcnda  erant,  &  fc  ipium  in 

vidimam  &  facrificium  pro  iis  offerret.  v.  7.  8. 9, 

III. 

2.  Dicitur  Chriftus  ficerdos  fecundum  ordinem 
Meichizedec,  oppofite  ad  ordincm  Aaronis.  &  quidem 
jurejurando  ordinatus  .  Pialm.iio.^.  Heb.  7.  21.  Sa- 
cerdos  autem  fecundum  ordinem  vcrificerdotis  eft  ve- 
rus  facerdos.  Levitici  ad  fuum  ordinem  rcferuntur,  fidc- 
les  autem  fqui  metaphoricc  faccrdotcs  vocantur)  ad 
nuilum.  metaphorica  fimilitudo  ctiam  intcrcedit  inter 
facerdotium  Chrifti  &  Aaronicum.  Hcb.p.  6-  a  quo  ta- 
men  illud  quoad  ordincm  diftinguitur .  nonergo  talis 
hic  intelligenda. 

Llliil2  IV. 


IV. 

3.  Mctapboricus /Iiccrdos  in  rationc  f:iccrdotii  noii 
potcfl:  cfrc  pcrfc(5lior  vcro  facerdotc,  cum  minus  habeat 
dc  ficcrdotio  quam  vcrus  .  potcfl:  quidcm  aliundc  cfle 
pcrfcdior,  fcd  non  in  effcntialibiis  facerdotii  .  Atqui 
Chriflus  in  ratione  faccrdotij  eft  longe  prirftantior  f:i- 
ccrdotibus  lcgalibus,  ut  docetur.  Hcbr.  acap.  7,  ad  10. 
vcrum  ergo  hauddubic  ficerdotem  clTe  oportet. 

V. 

4.  Lex  cercmoniaUs  umbram  continuit,  in  Chrifto 
habemus  corpus ,  Col.  2.17.  illic  tjpi  fucrunt,  hic  gra- 
tia  &  veritai .  quomodo  ha:c  %5<7i?  falva  elTc  potcft^  fi 
faccrdotium  Chrifti  non  fit  verum? 

V  l. 

5.  Oninir  pontifex  ad  ogere-nda  dona  viffimas  conJU- 
iuitur-y  unde  nece^e  fuit,  hunc  quoque  habere  quod  offerret, 
argumentum  eft  Pauli  Heb.  8.  5.  quod  nuUam  vinr 
habcrct,  nifi  Chriftus  vcre  ficerdos  cffet .  ad  faccrdo- 
tem  cnim  metaphoricum  non  requiritur  vidima  ofFcren- 
■da,  cujus  fmguis  cflfundatur  ad  cxpianda  peccata  (de  tali 
autem  loquitur  ApoftoUis  j  fufficit  ab  co  prxftariqure- 
vis  officia  Deo  grata .  non  eft  crgo  Chriftus  mcta- 
phoricus,  fcd  propric  didus  pontifex. 

V  1 1. 

Vinis  hberationis  per  fatisfadioncm  Chrifti ,  eft  vcl 
C  u  I  (ut  loquimur)  vel  C  u  i  u  s .  finis  C  u  i  eft  popu- 
lus  ejus.  Marth.1.21.  Qvet  ejus  .  lo.  10.  11.  15.  16.  27. 
28.29.  elem  ejus.  Rom- 8.33.  34-  Nonautcm  Wquos 
Chriftus  nunquam  novit  .i.  rcprobi.  Matth.  7.  23.  noa 
tnundus  oppofitus  iis  quos  Patcr  Chrifto  dedit.  lo. 
17- 

VIII. 


Vlll 

Sub  populo  illos  &ovibus  illis  &c.  non  tantum  fi- 
delcs  Novi,  (cd  &  Vctcris  Tcftamcnti  comprchcndun- 
tur  .  Morf  cnim  Chrifti  ad  r^demtionem  earim  tranfgrejfw^ 
mm  intercejftt ,  qtue  fuerant  fub  priore  pa^o  ,  iit  difcrtc 
Paiilus  Hcbr.p.15. 

IX. 

Ibidcm  V.  2  5 .  Neque  ut  fepe  oprat  fe  ipfum^  ficut  pon- 
iifex  ingreditur  in  fanftuariurr>  quotannis  cum  fanguine  ali- 
eno  :  Alioquin  oportuijpt  eum  fxpe  pafum  fuife  a  ja&o 
rnundi  fundamento ,  quae  ultima  cvincunt,  vim  mortis 
Chrifti  fcfc  cxtcndcrc  ad  omnia  pcccata ,  qux  ab  ipfi 
raundi  origine  hominibus  unquam  rcmilfa  fucrunt. 

X. 

Ib.  V.  22.  25,  Sine  rdngninis  efftfione  non  fit  remijfo: 
&  proptcrca r^r/^-///^  (.i.  homincs  cxlcftc  fm(5tuarium 
\\\gx(z^\\n) potiorihus  viffimis  (quam  fucrunt LcviticxJ 
expiari  dehuerunt.  At  fidclcs  V.  T.  remiffionem  pcccato- 
rum  confecuti,  &  ccelum  ingreffi  funt :  Ergo  intcrccffit 
fanguinis  cffufio ,  non  vidimarum  lcgalium,  fcd  potioifis 
•r,  ipfius  Chriftir 

XI. 

Hcb.  15,8.  JeCus ChriHus  heri  ir  hodie  idetn  cft  ,  &  in 
fecula .  Vbi  pcr  heri  non  dcbct  intclhge  fpatium  tempo- 
ris  exiguum,  priufquam  Apoftoius  hanc  epiftolam  fcri- 
bcret:  quam  enim  id  proportioncm  haberetad  hodie  8c 
in^termm?  Ncque  dcbct  accipi  de  praedcftinatione 
Chrifti:  ncque  enim  eo  modo  dc  illaufquam  loquitm- 
fcriptura.  Sedindicatur,  in  Chrifto  folo  omnia  lalutis 

L 11 111  3  fubMa. 


fubfidia,  illis  qui  fuerunt,  qui  funt,  quive  unquam  futu- 
ri  funt,  elfe  rcpofita. 


XII. 


Quo  fpcdat  quod  v  feq.  Bonum,  inquit,  ejly  grati^ 
Jlahiliricory  noncihihy  unde  nullamperceperunt  utilitatem, 
qui  in  iis  amhularum  .  Hahemus  altare  ex  quo  edendinon 
hahentjusqui  tahernaculo  cultum  pr^Jlant .  quibus  verbis 
Hebr.Tos  a  ceremoniis  ad  Chriftum  revocat,  quia  ab 
Jlhs  utilitas  nuUa  ad  falutem,  fed  a  Chrifto  folo  eiufque 
gratiaadfidcles  V.  T.  redierit.  ^ 

XI  n. 

Rom.3.2).  ^uem  pr^mtuitn)eus,  ut  cffct  p/acamen^ 
tum  per  Jidem  in  Jangnine  ipjtus.ad  demonftrationem  mfti- 
ti^,  propter  diftmulationem  peccatorum,  qu^  auteceferunty 
n)eo  illa  tolerante,  Temporibus  ante  Chriftum  tribuitur 
^^/..^f  peccatorum  .i.  pr^teritio,  tranfmilfio,  &  aVovi, 
.1.  toleratio,  quia  antequam  Chriftus  pateretur,  non 
latis  apparebat  Dei  rl  ^^o^or.^iv.  Huic  opponitur  plena 
dcmonftratio  juftitias  divinx  in  tempus  palfionis  Chrifti 
dilata,  ob  quam  pcccata  ilia  fidelium  V.  T.  tolerat^ 
fuerant.  ad  iilos  ergo  etiam  pertinet  Chrifti  fatisfa^io. 

XIV. 

lo.  8. 5 6,Ahraham  cupivit  videre  diem  meum,  ^  vidit 
&  g^^if^^  f^  Oportet  ergo  fru(ftum  aliquem  rcdunl 
aalle  ad  Abrahamum,  &  caftcros  eiufdem  fidei  parti- 
cipes.  ^ 

XV. 

Pfalm.  n  0. 1 .  David  Chriftum  vocat  n)ominum fuum, 

&  qui- 


Bc  qiiidem  in  tertia  perfona  de  ipfo  loquens ,  agnovit 
ergo  Chriftofiibditum  ut  Deo.  Matth.zi.^^.^^j..  itcm 
iit  rcp  fimul  &  facerdoti,  Pfal.  eod.  v.2.4. 

XVI. 

I.  Cor.  10.4.  Tetra  eratQhrtJfus  (Ifraelitis  in  dcfcr- 
toj  .i.  fymbolum  gratix  Dei  in  Chrifto.  ca  erga  &  ad 
illos  pertincbat. 

XVII.  ' 

Ib.  v.p.  Ex  Ifraelitis  quidam  tentarunt  Chriflum.c[\xod. 
eis  interdidum  fucrat  Exod.  23.20.21.  conferEf.d^.p. 
quibus  locis  Jngelus  in  quo  ejl  nomen  Dei ,  item  Angelus 
facierum  Dei  appellatur  .  quod  pertinet  ad  munus  ejus 
mediatorium,  id  ergo  &  ad  illos  refpcclum  habebat. 

XVIII. 

Ad.  15.  II.  r  gratiam  Dornini  noHri  lefu  Chrifli  cre- 
dimus  nos  ffidelcs  Novi  l^c^mQnX\)Jervatum  iri,  quem- 
admoJum  &  iHos  {^PatresJVet.  Teft.  dequibus  immedia- 
teTaat^locutus  fuctat.  v.  10.J  ergo  ad  ilios  Chriftigra- 
tia  jam  olim  pcrtigerat. 

XIX. 

Apoc.  13.  S.  Chriftus  diicltm  Agnus  ma5fatus  k  ja&o 
mundi  fundamento .  quatenus  vidclicet  e)us  oblatio  in 
plenitudine  temporis  futura^  jam  tum  refpcdu  fidclium 
virtutem  fuam  exeruit. 

XX. 

Huc  faciunt  illa  fcripturoe  loca ,  c^v  fne  ullo  temporis 
difcrimine  dicunt  Chriftum  pro  omnihm  (.i-  quibulvis 

cujufvis 


cujufvis  loci,  tcmporis ,  ftatus&c.  j  mortcm  guftafTc. 
i.Tim.2.6.  Hcb. 2.p.  pcr  cum  juftificari.  Rom. 

3.23.  pcr  cum  unum in  omnes  vcnifTcjuftitia .  Rom.  j. 
12. 15.17.18.  ip.negaturinullo  aiio  .i.perullum alium 
falus  effc,  Avt.4.12.  10.14.5.  (crgo,  nifi  patrcs  iftia 
falutecxcludantur,  pcr  Chriftumcam  habuerunt)  con- 
fcr  Eph',  i.io.  Col.r.2o.  Apoc.j.S.p. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

r. 

T,otemia  Dei  eft  injtnita, 

Primo ,  natura  fua  ,     quajt  intenftvey  quia  eSi  ipfa  Dei 
efentia» 

Deinde  extenfiveiYe^eStu  ohje^orum,  qu<t  in  inJinitum  mHt- 
tiflicari  pojjitnt, 

Nec  pajpva  eif,  nec  ohjeSiiva,fed  tantum  aSfiva, 

Extenditar  ad  omnia  pojfthilia,  taiia  autem  non Jftnt  qift<  /»- 
volvnnt  contradiSiionem, 

F  I  N  I  S. 


ANALBCTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  C  XXVII. 

D  E 


SATISFACTIONE  CHRISTI> 


Reve/endi,  Clarijfmi^  ^oStiffiniiqite  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S. S. Thcol.  Doaoris, 
&  CoUegii  Theol.  Per-Illuftrium  D .  D .  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Friliae  Regcntis  dignilTimi, 

Tuhlice  defendet 

LuCAS    a    NooRDT,  Amftelo-Bat. 

<uiddiem  3.  Novemy,  horis  locoquefolitis^ 


Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  ^  DORP' 


S  E  P  T  I  M  A: 


Divino  annuentc  Numine, 

SuB  PRASIDIO 


L  V  G  D  V  N  I  BATAVORVM, 


AmMO  Cl9l9CZLlX, 


Ncl>iIiffimO)  AHguftiJfmo  i  SptBatijpme^ 
Floreniiflimne  ac  totius  Hollandiae  celcberrimae 

AMSTELO  D  AMENSIVM 

REIPUBLlC-£ 

MAGISTR  ATUL 

Dominis  ac  Macenatihs  fuisy  'Trudenti^  pariter  ac  Pff' 
tentia  eminentijjimiii/ummo  honore,debita<iue  cum 
reverentrd  in  perpetuum  colendii» 

U  T     B  T 

Reverenduj  'OoBiJJtmis,  Pietate,  ac  omni  vlrtutum 
genere  ConjpicuiSi  ProhatiJJtmifc^ue  Viriiy 

D.D.  PASTORIBVS 

frequcntiilimje  Amftelodamenfium  Reformatorum 
Ecclefix  difertilTimis ,  indefelfis,  Theologis  cxi- 
miis,  . 

Se  cum  hocce  'Exercitio  Theologico,  ingratitw 
dinis,  debitieque  ohfervantia  fjimbolum^ 

Submine  ofFerCj 

LVCAS    a  NOORDT» 


ANALECTOaUM  THEOLOG ICO RUM 
DISPUTATIO  C  XXVII. 

D  E 

Satisfadione  Chrifti, 

S  E  P  T  I  M  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

E  fine  liberationis  noftrceper  {atisfadtionem 
Chrifti  agcre  exorfi,  eam  diftributionem  fii- 
periori  Dilputatione  adhibuimus ,  qua  finis 
dicitur  cfle  vcl  cujus  vcl  cui.  Finis  cujusi  ap- 
pellatur ,  cujus  adipifcendi  gratia  movctur 
quis  vel  operatur ,  ut  eft  fanitas  in  curatione .  finis  cuiy 
nominari  folet  ille  cui  alter  finis  procuratur,  ut  cft  homo 
in  intcntione  fimitatis.  De  poftcriori  hoc  egimus,  prior 
jam  inconfidcrationcm  veniat. 

H. 

Eft  autcm  in  re  de  qua  agitur  duplcx ,  unus  fummus, 
alter 'pt-Opinquus  •  Summta  eft  dcmonftratio  gloriofs? 
mifericordia?  &  juftitia?  divinac.  de  mi/ericordid.  V'  Eph. 
1 .  6. 7*  8.  j^d  laudem  gloriqfe  gratix  fu<ty  quh  nos  gratis fihi 
acceptos  fecivin  illo  dileSio  :  inquo  hahemus  redemtionem per 
fanguinem  ipfiusi  remijfionem  inquamoffen/arum,  prout  eH  di- 
ves  ipfius  gratia ,  quci  exundavit  in  nos  omni  fapientid 
pYudentid,  fimilia habcntur  i.Ioh.3. 16.  & 4.^.  10. 

III. 

Dcjuftitia  Rom.3.25.  quem  pr^Hituit  ^eus  y  ut  effiet 
plACamentum  per  Jidem  in  fanguine  ipfius ,  ad  demon/lratio^ 
nem  juHiti>t /«^  propter  di/fimulationem  peccatorum  qu^  an^ 
tece/ferunt^  Deo  illa  tolerante  :  ad  demonfirationem  ju/liti^ 

M  m  m  m  m  ra  z  fu<e 


/iu pmfenti  temporey  ut  jit  %pfe  juftus^  ^  jujlipcans  eum  qui 
ejlex  jicie  lefu, 

IV. 

Demonftratur  hcEC  juftitiae  tum  in  pcen^  exaSfione,  tum 
in  obedientia,  illa  vel  imperfonaliter  fumi  poteft,  vel 
perfonalitcr.  Imperfonaliter^cwm  quaeritur,  cur  Deus  pu- 
niverit  pcccata  noftra  >  &  refpondetur ,  fincm  cfTe,  Ju- 
ffiti^ punitiv^  dcmonftrationcm .  Perfonaliter,  cum  qucE- 
ritur,  cur  Chriftus  punitus  fit  ?  &  refpondetur,  finem 
eftc,  ut  nos  impunitatcm  confequeremur.  prius  ad  finem 
fummumj  poftcrius  ad  propinquum  pertinct. 

Nec  difpar  eft  ratio  in  eo  quod  Chriftus  Icgi  fuerit 
fubjecflus,  &  ohedientiam  abfolutiffimam  pra?ftare  debue- 
rit.  nempe  dcmonftratio  ju^litia  remunerativ4 ^  &jus 
vitac  ceternoe  nobis  impetrandum. 

V  [. 

Finis  propinquus  (ut&  illum  feorfim  indicemus)  eft 
noftrafalus.  Ad  hanc  pcrtinent  duo  beneficiorum  par- 
ra:  i'  Jmpunitas  no{):ra.^6c  Jus  vit^ dtern^,  i,  peccati  motf' 
tijtcatio ,  refufcitatio  ad  vitam  novam,  Ita  ut  Servator 
noftcr  nos  libcret  a  malo  triHi  &  turpi,  dc  contra  nobis 
conferet  bonum  jucundum  Sic/joneBum, 

VII. 

Impunitas  noftra  oftenditur  Rom.^.p.  luHifkattigi- 
tur  nunc  ejus  fanguine ,  fervahimur  multo  magts  per  eum  ab 
ira  illh.  Ira  illa  vel  voluntatcm  puniendi  notat,  ut  Ioh.3 . 
35.  Rom.i.18.  VQl  poenam  ipfam,  Mich.  7.^.  Rom.4. 


1$,  &  3  •  5  •  &  I  !5  •  4»  5*  Jwpunitasi  vero  pm^  fwt  funi^ 
opponkur,  itaut  hac  fublatdjilla  ncceflario  infe- 
ratur. 

V  U I. 

Hinc  Chriftus  dicitur  deftruxi/re  eum  qui  mortis  ha- 
bcbat  poteftatcm  .  atque  ita  liberaffe  nos  a  mortis  me- 

Hcb.2. 14.15.  eruerenosab  /r^ventura.  i.ThelT.  i. 
10.  dicuntur  nobis  peccata  per  mortcmejus  remijjaejje, 
Matth.  26.  28.  Eph.  I.  7.  C0I.1.14.  Rom.3.23.  feqq. 
dicimury«/?//«r4// effe  ejus  fanguine,  Rom.5.9.  Scai^luti, 
i.Ioh.  1.7.  i.Pet.1.2.  Apoc.1.5.  ubi  Socinus  fatctur, 
To  xata-aeiCf/c,  quodfanguini  tribuitur,  redius  liberatio- 
nem  a  poena,  quam  animi  emundationem  intelligi.  quo 
&  fenfu  CaHigatio  pacif  noJlr<€  ei  imponitur,  &  tumice  ejwi 
fit  curatio  nohU,  I  ef.  5  3 .  5  • 

rx. 

.  lus  vit<€  <eternx  indicatur  Rom.  5. 19.  vhiper  ohedien^ 
iiam  Q^rijli  ju^i  dicimur  conjiitui,  atque  ita  regnaturi  iyi 
vitaper  unum  lefum  Qhrijhm,  v.  17»  &  gratia  regnare  per 
jujlitiam  ad  vitam  <eternam  per  lefum  Chrijlutn  Vominum  no- 
J}rum,\.2i,  V.  &Rom.  8.  2.  4.  c- 10.  4.  i.Cor.1.30. 
Gal.3.27. &4.4.5.  Phil.3.9.  C0I.2.10. 

X. 

Cum  autem ,  hifce  rejeiflis ,  alios  omnino  fines  hic 
fbmnient  Sociniani,  operx  prerium  erit  eos  obiter  even- 
tilari.  primum  finem  ita  explicant :  :deo(h,iJlum  efe 
mortuumi  ut  novum  foedus  promijfaque  divinain  eo  compre- 

M  m m m  m  m  3  henfay. 


henfa  confimaret  ac  fanctnt ,  atque  adeo  5  c^ti^  fanSHonU  vk 
eBy  jus  quoddam  ad  eo  okinenda  nobU  daret,  id  eft,  ut  ipfi 
pafTim  explicantj  teHaretur, 

XI. 

Vbi  animadvertcndum  eft ;  i.  Si  finis  mortis  Chrifti 
eftteftimoiiium  depromiflionibus  ip  novofederea  Deo 
fadiSj  earumque  confirmatio  quoad  nos,  videlicet  remif. 
fionis  peccatorum,  &  vitae  aeternce,  jam  mors  Chrifti 
magis  erit  effedus  remiflionis  peccatorum  &  vitx  aeter- 
o^e,  quam  ejus  caufa .  nam  res  eft  caufa  tcftimonii,  non 
contra.  At  fcriptura  dicit,  nos  remijjionem  confequi  per 
ftnguinem  illius.'E^\i.i»'j»  Col.  i.  fanguinem  Qhrijli 
emundare  peccata  nojlray  i.  loh.  i.  7.  "i^osjujlificayi  ejus 
fanguine.  Rom.5.9.  &  ¥  <t/^«T«xj(;y»-i«v  effe  aliquid  ante- 
cedcns,  Jine  quo  non  fiat  remijjio.  Hcb.^?.  22. 

XII. 

2.  Confiderandum  5  fanguinem  etiam  martyrum  fu^ 
fum  efle  in  confirmationem  euangelii .  unde  martyrii  ,i, 
tefimonii  nomcn .  neque  tamcnunquam  remiflio  pec- 
catorum  ei  tribuitur.  Num  Taulus  crucifixus  efl  pro  vobisl 
qumt  emphatice ipfc  Pauius.  q.  d.  minime.  i.Corint. 
1. 13. 

XIII. 

3.  Teftatio  de  dodrina  non  minus ,  imo  ctiam  ma- 
gis  per  miracula  Chrifti  fada  eft  quam  pcr  mortem. 
V.  Matth.p.  d.  7,8.  At  miraculis  nufquam  tribuitur  hic 
cffcdus  5  quod  per  ea  habcamus  remiflTioncm  peccato- 
rum. 

XIV. 


XIV. 


4»  Eadem  confirmatio  multo  ctiam  meliiis  ex  refur- 
reftione  Chrifti,  &  gloriofa  in  coeium  afcenfione  colli- 
gi  poffet ,  At  paflim ,  cum  de  remiflione  peccatorum 
agitur^mortis,  crucis,  aut  fanguinis  mentio  adjicitur.  A- 
poftoli  profitentur,  fe  nihil  nolTe  aut  docere,  nifi  Chri- 
Hum,  Scquidcm  Cructjtxum,  i.Cor.1.23.  &2.2.Euan- 
eelium  vocatur  (crmo  crucif,  i.Cor.1.18.  Baptizamur 
m  »2()r^m  Chrifti .  Rom.  6.  3.  Cosnaad  m0rtu  fufique 
fanguinis  memoriam  refcrtur.  i.  Cor.  11.  26.  proprius 
ergo  aliquis  &  pecuiiaris  effcdtus  huic  morti  &  fmguini 
per  hsec  omnia  attribuitur,  non  communis  ille  teSlandi, 

XV. 

5.  Mors  Chrifti  per  fe  fpedata  ('prout  ei  diftinde  re- 
mifllonem  &  falutem  noftram  pafllm  tribui  vidcmus) 
noneftidonea  obfignandas  ifti  promiflioni.  quid  enim 
magis  a  veroalicnum  eft,  quam  mortemhommis  inno- 
ccntis  crucntam  &  ignominiofam  per  fe  cuiquam  per- 
fuadcre  pofte ,  fande  viventibus  peccata  fua  remilfum 
iri,  &  «terna  gaudia  illis  a  Deo  parata  efte? 

XVI. 

6i  Imo  tantum  abeft,  ut  mors  innoccntis  Chrifti  per 
fe  apta  fit  fidem  iftam  ingenerare ,  ut  contra ,  homincs 
Biaxime  a  fide  abfterreat:  ideoque  Apoftoli  ignominiae 
crucis  &  miferiae  mortis  refurrcctionem  gloriofam  fem- 
per  opponunt. 

XVII. 

7.  Ioh.3,id.  Chriftus  dicitur  tox  fm  mortcm  vi- 

dclicct. 


dclicet)  ut  credentes  non  perednt ,  fed  haheant  vUm  4ter^ 
nam  Alius  ergo  &  proprius  eft  mortis  Chrifti  fuis,  quam 
iit  credamus. 

IX. 

S.  Socinus  de  Servat.  1.  i.  c.3.  docetChriftumno- 
bis  Deumad  fcderis  promifTa  praeftanda  quodammodo 
devinxifte .  Sed  nunquam  explicabunt,  quomodo  hoc 
fanguine  fuo  fufo  feceritj  fi  Deus  ob  fufioncm  fanguinis 
nihil  promifit. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

In  una  divina  ejjentia  tres  funt  ferfon<t ,  Tater^  ViliuSi  dr 
Spiritus  fan^us, 

t. 

hSec  ejfentia  ef/entiam  gignit,  necejfentia  perfonam,  nec  re^ 
latio  relationem,  fed  ferfona  perfonam' 

h 

Generari  Filium  h  Patre  per  a^um  intelleSfus ,  prohri  non 
potefl. 

4. 

Vt  nec,  Spiritum  SanHum  precedere  per  a&um  voluntatis, 

Afulto  mrnus,  dileBionem  qua  ^eum  &  proximum  nor  dili' 
gimus,  efe  ipfam  Spiritus  S,  perfonam,  qui  error  Lom» 
bardi  fuit, 

F   I  N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOG IC ORUM 
DISPUTATIO  C  XXVIIL 

D  E 

SATISFACTIONE  CHRISTI. 

O  C  T  A  V  A: 

Divino  annuente  NuminCj 

SvB  PB-ASIDIO 

Keverendii  Clarijpmi^  DoSfiJpmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  Theol.  Dodom, 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  dignifllmi, 

Tublice  defendet 
RicHARDvs  a  Landt s-werven,  EnchuE-Bat^ 

^ddiem  6,  Novem,k,  horis  locoque/blitis^ 


LVGDVNI  BjITAVORVM, 
Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAl  Ji  DORP. 
Amno  cIoIoczlix, 


D.  D.  ORDINIBVS  HOLLANDIiE  &  WEST- 
FRISIiiL,  Orthodoxie  Religionis  &  avitae  libertatis 
Propugnatoribns  ftrenuiflimisj 

Dominis  ac  M<€cgnat^hf  wis  colendtu 

U  T    E  T 
DodifitmUy  Ctl«ba\i))fit  viris, 

D.  I  A  C  O  B  O  R  E  V  I  O,  S.  S.  Thcol.  Doaori ,  &  Collcg,  Thcolog.  Pcr- 
IlJuftr.  D.D.Ordinuni  Holhndix  &  Weft-Frilir  Rcgenti  dignifsimo,  PrJtfidi 
nieo  honorando, 

D.  ADRIANO  HEER.EBOQBj),  L.  A.  M.  iiJ  tnclyta  Bafarorum  Acadcmia 
PKilofophia:  Profeflbri  Ordinario,  cjufdemque  CpUcg.  ThcQlog.  Pro-Regcmi 
vigilautifiimo, 

NEC  NON 

Ktvtrtndify  yitt,  Uc  Sfed/tttt  i  nn, 

D.  D.  P  A  S  T  O  R I  B  U  S ,  Thcologis  e^lauis,  &  Civitatis  Enchufanx  Or- 
chodoxae  Rcligionis  dcfenforibus  fpectatifsimij,  fidelifsimis , 

D.  I  O  A  N  N  I  N  I  E U  W  E  N  H  U  Y  S  E  N ,  Ecclcfia:,  qux  Icfu  Chrifto 
(in  Aelfmeer)  coUigitur ,  Paftori  vigilantifsimo ,  ftudioram  meorum  Fautori 
fummo,  ideoquc  mihi  femper  venertndo, 

D.  CORNELIO  ab  EGMONT,  J  Ifti  Rcdlori  Scholjc  Enchufanx, 

.V,.,,   V_  Huic  Con-Rcdori, 

D.  lOANNI  TRANQUILLIO,  >  mi  Hvpodidafculo,  Viris  fpcdatifsimis, 
D.  GUILIELMO  BUYSERIO,  ^    ftudii^^w  meis  additlifsimis, 

D.  EVERHARDO  HIDDLNGH ,  Chfrurgo  folcrtifsimo. 

D  E  N  I  Ql_U  E 
Doilo,  ^  CouJj>icne  luveni, 

D.  NICOLAO   TEENGS,  lurifprudentix ftudiofo,  amico lingulari. 

Bafce  primitias  Theologicai,  eo  qua 
par  eft  animo, 

D.  D.  D. 

RlCHARDUS  ^  LANBTS-WfiRViN,  ^'fi. 


Early  European  Books,  Copyrighl  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Imcges  reproduced  by  courfesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hai 

229  L2 


ANAXECTORUNi  t  HEOLOG  ICO  RUM 
DISPUTATIO  C  XXVIII. 

D  E 

Satisfadionc  Chrifti, 

O  C  T  A  V  A. 
T  H  E  S  l  $  I. 

Ecundum  finem  mortis  Chrifti  Saci- 
niani  cffedicunt,  ut  omnes  homincs 
ad  conditiones  novo  fcderi  infercas 
amplcdendas  &  cxequcndas  adduce- 
rcntur.  Conditiones  autem  iftitCQmprchendun- 
tur  fidd  ndmincs  quje  tum  fpem  diyinorum 
promiflbrum^  tum  obedientiam  mandatorum 
compledlitur  de  fpe  in  primo  fine  dii^um,  ad 
obedientiam  nos  excitari  ptr  mortem  Chrifti  a- 
junt.  r.'  quia  ea  teligionem  Ghriftianam  &  falu- 
tis viam  confirmat,  2.  quiaamor  Deiinea  clu- 
ccns,  nos  ad  eum  viciftim  amandum  impeUit. 
J.  quia  virtutes  Chrifti  in  ^afulgentcs,  nos  ad  eas 
iitiitandas  movent .  4.  quia  odium  Dei  adver- 
fuspeccatanobisdemonftrat,  atque  ita  ab  illis 
nosjabftcrrct. 

Refpondemus  i.  Fidem  obcdicnti^  manda- 

Nnnnnn  2  torum 


'crr 


torumdivinomm  contradiftingiii  ut  caufam'  tf- 
fe(5lo,  non  hancilla  comprehendi-  i.Cor.i^.ij. 
A(Sl.i5.9.  Gnl.5.6.  Tit.i.i^-.  Rom.14.25. 

'  III. 

1.  Spem  divinorum  promiflorum  mors 
Chrifti,  ftante  adverfariorum  opinione,nulIam 
facit-  ut  liquebit  confideranti  Di{p.  prxced.  thef 
13. 14. 

y  Neque  ea  Chriftianam  rchgionem  Sc  falutis 
viam  magis  confirmat  quam  fanguis  martyrum, 
miraculai  refurre(5tio  &  afcenfio  Chrifti;.  v*  ib. 
th.  10. 11. 12. 


v: 

4.  Neque  in  morte  Chrifti  magna  apparct 
Dei  charitas,  fi  nihil  per  cam  nobis  revera  acqui'- 
ficumeft. 

V I. 

5.  Neque  ea  cxcmplum  virtutum  praebuit 
magis,  quam  univcrfac  Chrifti  vitxfandimonia. 

vn. 

6.  Neque  cxcmplum  illud  ad  pcccatOTum 
rcmiflioncm  &  jus  vitx  aetcrnae  vcl  minimum 
pcrtinct,  quac  tamen  morti  Chrifti  paflim  in  f. 
literis  tribuuntur. 

VIII. 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hoag, 

229  L  2 


vin. 

7.  NecodiLim  Deiadverfus  pcccata  apparet 
inmoitea  citraullum  peccati  demeritum  Chrifta 
irapofita.  Imo  potiusinde  vidcrctur,  nullampcc- 
catorum  in  ejulmodi  malis  haberi  rationem. 

IX. 

Tertiusfitiismorcis  Chrifti  Socinianis  cft,  uc 
Chriftus  hoc  pado  mifericors  pontifcx  cffe<5tus, 
fuptemamc|uein  omnia  poteftatem  adeptus,  pec- 
cata  noftra expiaret,  tentatis  opem  promte  ferret, 
&  piomiffafcdferis,  conditiones  cjus  fervantibus 
re  ipfa  exhiberet.  Fuit  nempc  mors  Chrifti 
conditio  quxdam  ipfi  ^  Deo  impofita:,  quain- 
tervcniente^ut  illigloria  ita  nobis  remiftiopec- 
catorum  &  falus  actcrna  parta  cft  &:c. 

X. 

Refp.  I.  Haec  ipfc  Socinusl.  2.  c.4.  penitus  c- 
vertit,  dicit  enim  ^  Chri^um  aucioritate  fibi  a  Tatri^ 
traditahominihtts  repfifcmibus  ^  [ibifidemhabenti^ 
bus^  peccataipfii  condona^e^  imo  quacuKque  ratione  illi 
flacmt^  cuicunque  rvoiuit^  ^veniam  deliSiorum,  dum 
in  terris  fuit ,  plenijfimam  in  hac  njita  dedifje ,  Stulte 
ergo  nunca  morte  demum  potcftatcm  ilfam  ad- 
eptus  efle  firigitur.  qubd  enim  meum  eft^  id  am- 

plius  mcum  ficri  non  potefl. 

Nnnnnnj  XI. 


XI. 

Hunc  fcopulum  ut  evadat  Crcllius,  ait  Soci- 
num  pcr  poteftatem  remittendi  pcccata  in  hac 
vKa.,intellexi(re  poteftatem  pcenas  auferendi  tcm- 
porarias,  non  autem  tollendi  xtcmas,  fcd  de  fu- 
tura  carum  ablatione  teftandi .  peccatorum  no- 
ftrorum  remiftionem  tum  dcmum  abfolvi  cum 
mors  extinda  fuerit,  cujus  rei  poteftatem  tum  dc- 
mum  Cliriftus  acceperit,  cum  ad  dextcram  Dct 
collocatus  eft  &c. 

XII. 

At  hxc  falfiftimafunt.  i.  quia  Chriftus  jus  ha- 
buit  remittendi  peccatai»  r^rr^. Matth.  ^,6.  Marc, 
2.  10.  Luc.  5. 24. 

XIII. 

2.  Remittcre  peccata  eft  diflblverc  reatum  pcc- 
catorum,  qui  cum  homincm  obliget  ad  poenas 
temporales  &  .'cternas,  abfolutio  ctiamabutrif 
que  intcUigcnda  cft.  cjuam  abfurdeenim  peccata 
rcmifta  cfTe  dicuntur,  ubi  maximus  rcatus  rcma» 
nct  l 

XIV. 

3.  Hdeles  fub  V.  T.  juftitiara  &  vitamxternam 
per  Chriftum  adepti  fucrunt.  (ut  oftenfum  fupra) 
unde  fequitur,  cum  (ratione  facrificiifuo  tempo- 
re  ofFerendi)  fempcr  potcftatem  habuiflc  re  ipfa, 
dc  cum  effcdu  rcmittcndi  peccata,  non  autem 

dc  rc- 


dc  rcmifllone  ut  futura,  duntaxat  teftandu 

xy. 

4.  Chriftus  locis  allcgatis  prius  pcccatafemit- 
tit  paralyiicOjCjuam  paralyfin,  poenam  tempora- 
lemrtollic;  (Scapcrte  utrumquejus  diftinguens, 
altcrum  peralccrum  probat,  invifibilc  per  vifi- 
bilc.  v.Matth.9.2.5.6.  Jcc 

XVI. 

Adjiciamus  aliquid  quod  ad  omnes  hofcc  fi- 
ncscx  acquo  pertinct :  Dicit  Paulus  Galar.  1.21. 
Non  irritam  Jacio  gratiam  *T>eh  CN^m  fi  per  legem  eSi 
juflitia^  igitur  ChriHus  jlne  caufa  mortms  cft ,  A  t  hoc 
falfum  cft  in  fcntcntia adverfariorum.  Si  cnim  cx 
lcge  eflct  juftitia,  acqualis  caufa  forct  cur  Chriftus 
morerctur,  atquc  nunc  eft,  fi  vcri  funt  fines  ab \U 
lis  pofici.  Nam  Chriftus  tunc  legalis  fedcris  mc- 
diator&fponfor,  ideo  mori  potuiiTct,  i.  ut  fc- 
dus  lcgalc,  promiflaque  divina  in  ea  comprehen- 
Ci,  quorum  potiflimum  eflet  vita  acterna,  confir- 
marct  ac  fancirct .  2.  ut  omncs  homincs  nd  con- 
ditioncs  iftifedcri  infertasamplciftcndas  &  exe- 
qucndas  adduccrct .  3.  ut  hoc  pa(5lo  mifericors 
pontifex  effedus,  fupremamque  in  omnia  potc- 
ftatemadcptus,infirmitatcs  naturac  noftrcr  expia- 
rct,  ac  promifla  fcderis,  conditionesejusfervan- 
tibus,  rc  ipsa  pr«ftarct. 

XVII. 


XVII. 


Objici  poteft^eos  inter  fines  mortis  Chrifti 
numerarc  teftimoniiim  remiffionis  pcGcatorum 
^.:c.  quic  tiinc  non  habuiftct  locum .  fed  obfer- 
vandiim:  ficuc  illi  Chriftumpro  fe  ipfo  j.  pro 
fuis  infirmicatibus  5c  mortalitatc  obtuliffe  fta- 
tuunt,  ita  etiam  tunc  pro  infirmitatibus  corporis 
noftri  animalis  &  mortalitate  naturali  ofFerre  po- 
tuifle,  &c  cur  non  etiamdebujfle  ?  H<ec  omnia 
abfurditatem  hujgs  fcntentiae  luce  lucidius  de- 
monftrant. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

T  . 

''Deus  ai?  ^terno  /il>ere  apud  fe  conHituit ,  ut  fierent  quotcun- 
que  faSia  funty  qu<iecunque fiunt,  ^  adhuc fient, 

Ea  fingula  ordinavit  in  honum  finem  y  ut  &  media  fer  qu^t 
ad  eumfinem  pervenitur ,  una  cum  emnibus  circumftan' 
tiis, 

Trovidentia  Dei  juxta  internum  ir  immaHentem  affum^  ^ 
pr<ecognitionem  futurorumy&  ^rojpiciendi  voluntatem  com" 
ple^itur, 

4. 

luxta  externum ,  ejl  iffe  frofficiendi  a^usytranfiens  in  crea^ 
turas, 

F   I   N   I  S. 


ANALECTORUM   THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  CXXIX. 

D  E 

Refurredione  Clirifti,  adverfus 
Socinianos,  prima. 

Divino  annuente  Numine, 

SVB  PiLASIDIO 

Reverendiy  ClariJJimi^  DoSiijJimique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S. Thcol.  Doaons, 
&  Collegii  TheoL  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Vv^eft-Frifix  Regentis  digniflimi, 

Tuyiid  defendet 
L;UDOVICUS   SUGGERAET,  Haga-Batav. 

^ddiem  lo.  Hovcmh^  horklocoquefolitis^ 


t  r  a  D  V  K  I  BATAVORVMt; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  k  DORP. 

AhNO  cl9l9CXI.IX, 


^rOTENT  ISSIMIS, 


HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I  yE 

D.D.  ORDINIBVS' 

U  T     E  T  • 

Splendidijpm<£, 

H  A  G  I  E  N  S  I  S 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUL 

Dominis  ac  Maecenatibus  fuis 

in  JBternum  colendis, 

*T)iJ>utationem  hanc  anti-Socinianam 
fludii  fuiTheologlci  primitiasy 

quam  humillime  orfert, 

LUDOVICUS  SUGGERAET 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  C  XXIX, 


D  E 


Refufredionc  Chrifti,  adverfus 
Socinianos,  prima. 

T  H  E  S  1  S  I. 


i  Efurreftionem  Chrifti  primum  ejus  cxal- 
tationis  &  glorificationis  gradum  fuifle,  ac 
f\ proinde  refurrexiffc  eum  in  corpore  glo- 
rio/b,  ceterno ,  incorruptibili,  impatibiii , 
'immortali,  omnibufque  infirmitatibus  fo- 
luto^  contra  Socinianos  probamus  e  fcquentibns; 

II. 

I.  Quia  ci  tribuitur  <r««*  A,tv<fo^ov  gloriofnm, 

Phil.  3,  2  1.  cui  corpus  noftrum  conforme  rcdditurus  di- 
citur.  ib. 

II  r. 

Idque  non  vi  affumtionis  in  coekim  dcmum  ,  fed  vi 
reftirredionis.  tcfte  Luca  c  20.  34.  35.  35.  F/7/7  hujus 
tevi  diJicmt  i*xores  &  miptum  dantur ;  ^ui  vero  digni  haliti 
fuerint  qui  avum  illud  confequantur ,  ^  RESVRRECTIO^ 
NEM  ex  mortuis^neque  ducunt  uxores ,  neque  nuptum  dan~ 
tur:  NEC  enimcMORl  AMPLIVS  POSSVNT:  pares  e- 
nim  angelii  funt  3  filii  ^Dei  funt,  cum  fint  filii  RESVR- 
RECTIONIS, 

IV. 

Quod  Ci  verum  eft  dc  fidclibus  .i.  membris  Chrifti, 

O  o  o  o  o  o  2  quan- 


quanto  magis  de  Chrifto  ipforum  capite,  a  cujus  refur- 
redione  beata  eorum  refurreftio  derivatur,  &cum  ea 
conformatur  ?  v.  i.Cor.  15. 12. 13. 15.  id. &c. 

V. 

Id  quod  &  difertis  vcrbis  ei  attribuit  Paulus  Rom.^. 
p.  10.  Vt  qui  fciamus  Chriflum  SVSCJTaTVM  ex  mortuis 
NON  AMPLIVS  MORl:  mortem,  inquami  ei  non  amplim 
dominari  .  Nam  quod  mortuus  ejl,  peccato  mortuus  efl  SE- 
c^MRL quod  autem  vivit,  vivit  HDeo, 

V  l. 

Et  quomodo  poft  refurrcdioncm  corpus  Chrifti  fu- 
iffet  mortale,  quum  in  ipfa  fepultura,  (qune  prceparatio 
quasdam  fuit  ad  ejus  cxaltationem  )  fuerit  incorrupti- 
bile  ?  Pfal.id.io.  Ad.  2.24.27.3 1. 

Vll. 

Idcm  patct  e  propriis  corpori  glorificato  qua?  Chri- 
fto  tribuuntur  .  quale  eft,  fe  ipfum  dc  loco  in  locum 
velociflime  transferre,  momento  citius  apparere  homi- 
nibus  5  &  momento  citius  fe  oculis  eorum  fubducerc 
&c..Matth.2  8.p»io.i6.i7. 18.  Marc.id.p.ii.i^.  Luc. 
34.15.  31.34.36.37.  Ioh.2o..i4.ip.26.  &  21.  X.  4* 

VI  H. 

Tale  eft  &,  ab  omni  necefTitatc  edendiac  bibendi  im- 
munem  cffe.  quo  fpedat  illud  Matth.2d.2p.  Dico  au' 
temvohi^:  Non  libam  ab  hoctempore  ex  hoc  fru&uvitisy  uf 
que  ad  diem  illum  quum  iffum  hiham  vobifum  novHm»  inre* 
gno  Tatrii  mei» 

IXc 


IX. 

Quod  enim  femel  legitur  edijfh  partm'ftfcii afati ^  & 
de  favo  apiario  .  Luc.  24. 41. 42. 43.  id  non  neceffita- 
tem,  fed  difcipulorum  incredulitatem  pro  caufa  habuit, 
ut  patctcx  ipfb  textu.  neque  toto  reliquo  temporc  de- 
nuo  fa<5i:um  elTe  probari  poteft. 

X. 

Non  ex  Luc.  24.  30.  ibi  enim  difcuhuijje  quidem,^ 
fumto  pani  henedixife ,     fraBum  dedijfe  eis  legitur ,  fed 
ipfe  dc  eo  edilTe  non  legitur,  fed  ablatus  fuiffe  ex  eorum 
confpe»5lu. 

XI. 

Non  ex  loh.  21. 13.  ibi  enim  dicitur  accepife  pan&m 
&  dedife  eii ,  ir  pifcem  fimiliter,  at  ipfe  edilfe  non  dici- 
tur. 

XII. 

Non  ex  A<ft.  10.41.  ubi  dicuntur  Apoftoli  edijfe  as 
hihljfe  una  cum  Chriiio^  pojlquam  refurrexit  h  mortuis .  irlde 
enim  nihil  aliud  folide  poteft  elici ,  quam  ipfo  prnjfente 
eos  edifle  ac  bibiffe  ,  non  autem  Chriftum  idcm  fe- 
ciffe . 

XIII. 

Quod  tamen  plus  vice  fimplici  fadum  cffet  (id 
quod  non  liquet^^  nuUa  cx  eo  fequeretur  edendi  &  bi- 
bendi  neceffitas,  fed  ad  eandem  caufam,  quam  rctulimus 
thef,  p.  referri  aequum  foret. 

O  000003  XIV»; 


XIV. 


Atque  hic  confideranda  dctoifio  ejus  textus  quem 
allcgavimus  thef.  8.  ubi  negat  Chriftus  fc  bibiturum  e 
frudu  vitis,  ufque  ad  diem  quo  novum  bibiturus  effet 
in  regno  Patris  fui .  ibi  enim  (fi  Sociniano  credimus  ) 
prcedixit  Chriftus,  fe  cum  ApoftoUs  poft  refurredionem 
comefturum,  ac  proinde,  non  fokun  a^tum,  fed  necefli- 
tatcm  edendi  ponere  vidctur. 

XV. 

Quibusverbis  i.  fumit,  fednonprobat,tempusqua- 
draginta  dierum  poft  refurrc(flioncm  Chrifti  vocari 
Regnum  Tatris  ipfius.  2.  eo  dato,  non  concclfo,  abfur- 
dilfimc  ponitinregno  illo  edendiac  bibcndi  adum  & 
neceffitatem,  cum  in  eo  yaykT^oi  fint  futuri,  nec  animali- 
bus funtflionibus  obnoxii.  nifiillud  Luc. 22.30.  eda- 
th  hihatUin  men/a  meay  in  regnomeoy  de  corporali  pa- 
ftu  intclligat,  quo  nihil  infulfius. 

XVI. 

Per  regnum  ergo  Patris  fui,  Chriftus  intelligit  vitam 
lEternam,  quod  palfim  J^a-^'  ahxjnyoi^ia.v  convivio  compara- 
tur.  Matth.8.11.  Apocip.p.  &c. 

XVII. 

Quod  porro  glorificationem  corporis  Chrifti  ad  af- 
cenfionem  demum  referant,  in  qua  corporea  cjus  natu- 
ra,  caro,  fanguis  (quce  coelum  ingrcdi  nonpolfintj  &c. 
fintabfbrpta,  &  in  fpiritum  mutata,incoinextricabili- 
bus  fe  erroribus  involvunt.  etcnim 

XVIII. 


XVIII. 


Ponunt  corporis  glorificationem  abfque  fabjcdo 
glorificationis  .i.  abfque  corporc.  quod  contradi(5tib-'' 
neminvolvit. 

2.  Ponunt  glorificatum  hominem  componi,  non  am- 
plius  ex  corporc  &  anima,  fcd  e  duobus  fpiritibus  , 
anima,  &  eo  fpiritu  qui  corpori  fucceffit. 

XX. 

3.  Si  eis  ita  abfonum  videtur  5  corpus  carne  &  olli- 
bus  conftans  in  coelum  poft  refurrcdionem  afcendere, 
fiveapiid  Deum  effe,  cum  jam  ab  eo  omnis  fublata  fit 
carnis  infirmitas ,  quomodo  commentum  Socini  defen- 
dcnt,  de  Chrifti  ante  mortcm  fuam  vifibili  &  corporali 
in  ccelum  afcenfu,  &  commoratione  apud  Dcum  > 

XXI. 

4.  Silndie  judiciiomnis  oculus  eum  videbit,  etiam 
ii  qui  transfixerunt  eum,  Zach.  12.10.  Apoc.1.7.  quo- 
modo  quaefo  eum  intueri,  &  iiliim  ipfum  e(fe  cognofce- 
re  poterunt,  fi  nec  carnem  nec  ofla  habebit  ?  Non  enim 
fatis  eft,  eos  gloriam  videre,  fed  ipfum  Chriftum  homi- 
nem,  corpore  &anima  proeditum,  &  (quod  ex  citato 
loco  fit  probabile  )  vulnerafua  oftentantem,  videre  o- 
portet,  ut  convincantur  &  plangant  ii  prcefertim  qui  ip- 
fum  transfixerant. 


XXIJ. 


5.  Quomodo  unu{quifque  reportaturus  efl  coram 
tribunali  Chrifti  in  corpore  fuo  quae  feceritjCongruenter 
adidquodfeceritjfivebonum  fivemalum,  ^.Cor.j.  10. 
/1  nuUum  futurum  eft  corpus  ? 


COROLLARIA. 

Decretum  Dei  ejl  vel  efficlendh  v^lpemittendi, 

1. 

lilHdad  omne  bonum  extenditur^  naturale ,  morale ,  fpirim 
tualeo 

Jiec  ad  malumculpd,  Jive  in  gentre  mortf, 

Neutyum  eH  exemtum  decreto  gubernandi  ad  honumjinem, 

Teccatum  non  ejt  proprie  4  decretd  Hcet  JttfecHndum  detrC' 
tum. 


F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOG ICO RUM 
DISPUTATIO  C  XXX. 

D  E 


Rcfurredione  Chrifti,  adverfus 


Socinianos,  fecunda: 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  PRASlDrO 

RevereHdh  CUnJftmi^  DoBifimique  Viri^ 


D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaons, 
&  Collegii  Theol.  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordmum 
HoUand.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniirimi. 


D  A  V  I  D   T  I  M  M  E  R  M  A  N,  Benfcopienfis. 
<^ddiem  13 .  Novemk  horis  lo<;oque/olitis» 


ZVGDVNl  BATAVORVIi; 


Apad  H-^REDES  jOHANNIS  NICOLAU  DORP. 


Tul^lice  defendet 


AmMO     cIo  13  C  ZLIX, 


Ttr-llltiftnhus^  MdgmficCs  ac  'Prtefotentlhm^ 
D.  D-  O  R  D  I  N  I  B  V  S  H  O  L  L  A 

D I  &  W  E  S  T-F  R I  S  I  S.,  Veris  Vm\x  Pa- 
tribus,  Orthodoxjc  Rcligionis  &  avitx  libertati?  an- 
tiftitibus  &  propugnatoribus  acerritnis, 

N  E  C  K  O  N 
^m^liffimo^  SpeBatiJfmoy  Qonfultijfmo 
I  N  C  L  Y  -Y 

VETR AQ VINENS  IV  M 

R  E  ^  P  U  B  L  ^  C  & 

MAGISTRATUL 

Dominis  ac  zM^^ecenatibus fnii  in  oetnnum  colendis.* 

U  T     E  T 

Do^fiJpmU  &  Strenuijftmii  Viris, ' 

B.  JACOBO  REVIO,  S.S.  Theol.Dodori.&  CoI- 
leg.  Theol.  lUuft.  D.  DVOrdin.  Holland.  &Weft- 
Frifiae  Regentiprudentiflimo,  Prxfidi  fuo  colendo, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.  M.  Logi- 
ces  &  Ethices  in  celcberrima  Batavorum  Academia 
Philofbphia?  Profeftbri  Ordinario,  ejufdemque  Col- 
ieg.  Pro-Regenti  fubtilifTimo^ 

Has  Jludii  Theologici  primitias  > 

fubmilse  offert 

David  Timmerman,  KeJl>* 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXXX. 
D  E 

Refurre&one  Chrifti,  adverfus 

Socinianos,  fecunda. 

T  H  E  S  1  S  I, 

Hrifti  corpus  non  ftatim  a  refurrcaione/ed  poft 
afcenfionem  demum  immortalc  &  gloriofum  fa- 
dum  fuiffc  contendunt  Socinus  dc  ftatu  primi 
hominis  C.8.  Oftorod.Inft.  c.40.  &  41.  Smalcius  Difp. 
3.  contra  Franzium,  &  de  divin.  Chrifti  c.  14.  Proba- 
tionem,intcraHas,indefumunt,  quod  Chriftus  poftrc- 
furreaioncm  cibum  fumfit ,  id  quod  corpori  gloriofo 

non  convcniat.  H. 

Refpondcntnoftri,  manducationcm  aham  cffe  ex  na- 
turx  necclfitate&  indigcntia,aham  cx  hbcraocconomia 
ad  demonftratxlam  vcritatcm  rcfurrcaionis:  illam  Soci- 
nianos  de-Chrifto  rcfiifcitato  dcmonftrarc  non  poffc, 
hanc  a  corporc  ^lorificato  ahcnam  noncffc. 

III. 

Ad  quam  diftinaioncm  rcfpcximus  Difp.  fupcrioris 
thcf  8.p,io.i  1. 12. 13.  &  argumcntum  quod  exco  com- 
pegimus  firmum  cft,  five  hanc,  fivc.illain  manducatio- 
nis  rationem  feh^ant  Sociniani. 

IV. 

Qiiia  tamenccrti-fumus  cosprimam  ftatucrc  (ncque 

alitcr  argumcntum  eorum  uUam  vcri  umbram  haberetj 

age  oftcndamus  id  ex  hominc  Sociniarum  partium,phi- 

rcs,  fi  ncccffc  fucrit,  adduduri. 

V. 

Is  eft  Chnftophorus  Lubienicius  Poloiius,  qui  epi- 

p  p  p  p  p  p  1  ftola 


flola  ad  Pctrum  Pafchalem  pag.3^.  dicit  i.  edifTe  Chri- 
ftiim  poft  refurredionem  ,  non  ut  TANTVM  natur^  NE- 
(^ESSITJTI/atisfacerefjkd  ut  difcipulos  fuos  con/irma- 
ret  &c.  qui  dicit  Chriftum  cdifte  non  ut  tantum  naturse 
neceftitati  fatisfacerct,  etiam  ca  de  caufa ,  licet  non  fola 
cum  hoc  feciftc  innuit.  atqueitaineo  Necessitaiem 
edendi  ponit. 

VT. 

Atque  hoc  ei  merito  imputatP.  Pafchalis,  refponf.ad 
Epift.  p.92.  Vnumfinem  (inquiensj  eumque  fecundarium 
quendam  efus  iHius  ( cui  potum  de  tuo  addis)  tantum  legimus, 
nempe,  ut  fe  eundem  effe  qui  niOrtuus  fuerat,  Chriflus  fuk  di^ 
fcipulii  de  refurre^ione  ipfim  adduhitantthus  fidem  faceret . 
Tu  vero  pr^ter  hunc finem  (^Nota )  alium  primarium  commi^ 
nifceriiy  nempe^  ut  Chrijlus  naturx  NECESSITATI  fatisfa- 
ceret, 

VII. 

2.  Fatetur  ibidem ,  potuijfe  quidem  Qhriflum  peculiari 
virtute  fne  ciho  potu  in  vita  fua  per  40  dies  confervari, 
quemadmodum  in  folitudine  dum  jejunaret  per  totidem  dies 
fuit  confervatus :  fed  addit  p.  feq.  Boc  tamen  non  tollit^ 
illum  revera  edijfe  hihij/e,&  illo  efu  acpotu  revera  ac  na* 
turaliter  IN  ViTA  SVA  REFECTV M  fuife :  &  quodfemel 
fecitj  iterum  facere  & potuijpy  &  interdum  naturaliter  OPVS 
HABVISSE,  fane  opm  haheret^  necefe  hahere  unum  idem- 
que  funt. 

vni. 

3.  Pag.^p.  ad  locum  Matth.  26.29.  Non  hihamahhoc 
tempore  ex  hoc fruBu  vitis,  quo  P.  Pafchalis  Chriftum  fig- 
nificare  voluifle  dixcrat,  fublatum  iri  omnem  bibendi 
Necessitatem,  re fpondet  p.  fcq.  eam  fententiam  Chri- 
Jlum  FALSI  injtmulare,  8c  ibidcm  :  Qhrifius^  inquit,  his 

verhis 


0 


>v6rlhnhtantum  ACrVM,fed&  NtCESSlTATEM  £- 
*T)ENDI  ponere  videtur. 


T  V 


Qiiibus  verbis  occurrens  Pet.  Pafchalis  pag.p^.  Sk- 
««^Tlnquit,  &  ACTVM  &  NECESSITATEM  EDENDl 
in  Qhrifto  pofl  refurreBionem  demonjlras  ?  Si  nec  aHus  ,  nec 
necejftas  edendi  defuit ,  cur  paulh  ante  aii  potuijfe  ipfum  pe- 
cutiari  virtute  divina  fineciho  &  potuper  illos  dies  .\o  con- 
fervari?  Hujufmodi  enim  confervatio  &  ACTVM  &  NE^ 
CESSITATEM  edenditollit. 

X. 

Idcm.  p.  97.  Tejlatur  Qhrijlus  filios  refurreHionii  mori 
amplius  non  pofe,  proinde  nec  edere  nec  bihere ;  Q^r  tu  contra, 
Qhriflum  primogenitnm  ex  mortuts  EDERE  AC  BIBERE, 
non  modo  potuijfe,  fed  DEBVISSE  etiam  contendif?  , 

XI. 

Alterum  quod  hic  nonnihil  ftabiliemus ,  eft  id  quod 
ad  Aa.10.41.  diximusthcf.i2. &primo  quidcm,neid 
omni  ratione  carcrc  quis  arbitretur.  2.  nc  adverfus om- 
nium  orthodoxorum  fcntentiam  a  nobis  excogitatum 
videatur.  3.  ne  contrarium  ita  facile  Socinianis  nos  pu- 
temus  largiri  polTe.  Affcrcmus  autcm  primo  qux  a  So- 
ciniano  ad  cum  locum  addu^a  funt  2.  quccab  ortho- 
doxo  reponantur. 

XII. 

Ita  ergo  loquitur  idem  Socinianus  p.37.  Sedpneterea^ 
aumTetrus  ^H,  10.  expreffe  te^iatur,  fe  &  Apofto/os  una 
edi/e  cum  Chrtfo,  quo  ipfo  indicat  eos  id  SyEPIVS ,  nonfe^ 
mel  feciffe^  cogor  mirari  tantam  pr^judicat^  opinionu  vim  , 
qu^  te  h  veritate  tranfverfum  rapuit ,  ut  exprejfijfmis  Tetri 
verhis  dire^e  contrarium  affirmare  audeas,  Sed  efto,  Tetrum 
dicere  fe  &  Apoftolosfemel  tantum  edijfe  cum  Chrifo,  hic  ta- 

P  p  p  p  p  p  3  w^/; 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQues»  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  12 


mnjarn  erit  fecundus  aStus  Chrijli  edendi.  Tritnus  enim  e^ 
rat  ille  Jlatum  po/iquam  Je  videndum  &  contreHandum  pofl 
refurreifiouem  difcipult6  exhihuifet .  Scrihit  enim  Lucas  il^ 
lum  accepijfe  porre^am  fihi  parte  pifcis  ^  favum  mellisy  & 
coram  difctpuli^  ^  non  cum  difcipulisy  aut  difcipulos  cum  illo^ 
lit  Petrus  in  aSii^  ajferit^  eum  edifSe.  Et  quadrat  hic  locus  le- 
annu  a  te  adduEfusy  uhi  tejlatur^  QhriRum  dijcipulos  invitaf 
fe  ad  prandiumy     cihos  eii  dijlrihuifse .  quorfum  enim  loan* 
nes  in  tertia  quam  defcrihit  Chrijli  coram  difcipults  appari^ 
tioney  hujus  rei  atque  circumjlantix  m.eminit ,  niji ut  poJieA 
fdes  diSfo  "Tetriconjlaret  ^  qui  te^atur  fe  ^  Ly4poJiolos  una 
cum  Chrijlo  edifei  Et  VEPJSIMILE  eB^  ChriHum  tunc  po- 
tius  una  curn  ApofloUs  edij?e ,  cu?n  cr  apparuit  illisy  ^  oc^ 
cafione  ohlata^  vifo  fcilicet pifce  fuper  carhones  ^  pane^  ipfe 
eos  ad  prandium  invitaret  y  ipfe^  cum  con/edi/S^ent^  cihum  /7- 
/um  inter  eo  r  di/lrihueret.  Relinquitur  ergOy  Chriiium  pojl  re- 
firrecltGmrn  non  femely  fed  fxpius  edijfe,  hcec  Socinivinus, 

XIII. 

Ad  quce  rcfpondet  orthodQxiis.  pag.p^.  VerhaTetri 
AlI.  10.41.  non  ynagii  S.^PIFS  quam  SEMEL  fe  ^  reiiquos 
difcipulos  cum  Chrifto pq/i  refurre^ionem  edijfe  pr^  fe  ferunt. 
nec  affrmanl  CHRISTVAI  CVM  IPSO  &  C/ETERIS  edif 
fe  ac  hihijfe :  nihil  enim  impedit^quo  minus  Qhrijlnm  dica- 
nius  ip/is  edentihus  ac  hihentihus  apparuij^e  .  ut  colligere  ejl 
ex  hh.  21.  uhi  legitur  Qhrijlus  Juos  difcipulos  invitafe  ad 
prandium^  non  tamen  ipfe  quicquam  ediffe^  Jed  folum  pifcem 

panem  inter  ipfos  di^rihuijfe.  Hujus  autem  rei  circum-- 
fantix  loannes  meminit^  ut  pojlea  fides  difio  Petri  conftaret. 
^uod  Ji  /mc  relpexit  Petrus^  quum  fe  ait  ^  alios  difcipulos 
una  cum  Chrljlo  edij^e  ac  hihij^e  y  pojlquam  refurrexit  Cim^ 
Jlus  amortuis  y  ut  tu  fateris  ac  tejlarisy  cur^qu^fo^  CHRI^ 

STVdH 


Sfl^M  SIMVL  CVM  IPSIS  edentem  hihentem  indttcis , 
cum  de  eo  nulla  fiat  mentio}  Car  hinc  SECVNDVM  acium 
Clmjii  edendi  colligisi  Scrfbis,  VERISIMILE  ejje  Chri- 
Jium  tnnc  potius  una  cum  Ly^poflo/ls  edijje,  cum  vifo  pifcejii' 
pr  carhonesy  cr'pane,  ipfead  prandium  eos  invitaret ,  &  ci- 
hum  illum  intereos  dijlrihueret,  Sed  VERISIMILE  NIHIL 
yRO BAT :  temere  id  afirmatur  quod  conjeHuris prJtfumitur , 
Si  turic  revera  comedijfet  Chrifius,  Tetrus  huc  refpiciens  aliter 
procul  duhio  hcutus  fui/fet,  &  rem  aperte  declarajpt,  non,  in- 
auam,  dixifet :  NOBIS^VI  COMEDIMVSAC  BIBIMVS 
CVM  EO,fed,  NOBIS,  ^VIBVSCVcJ^L  VNA  COMEDIT 
AC  BIBIT,  pojieaquam  iTmortuis  rejurrexiyi  hccc  ortho- 
doxus.  rede  omnino,&  cgregic. 

XIV. 

Quibusaddimus^prccpofitionem  cum  eft  incom- 
pofitione  (i\t  hic  in  4,  <rta;*^/:/4o)  nonfcmpcr 

iignificarc  utriufquc  paitis  a(5lioncm.  unum  exemplimi 
afcrcmus,licctpolTcmuspUira,  ex  Marc.  3.  5.  ubi  in- 

troducitUr  ChriftuS  <rvXXv7ry.y9p^  «tt*  th  7T6)^«3-«  ^  nu^cTicx? 

aurm  (t-<t<Paj\m)  condo/ens[oh  duritiem  cordis  eorum ,  cum  ta- 
men  Chriftus  ^o\i\i ddleret ^  noti  ctiam  homines^  illi  ih- 
durati. 

XV. 

Adhcec,diona  quoqnecujivs  ratro  babeatur  cftaitcra 
orthodoxi  illuis  quem  citavimus  obfcivatio.  is  crgo  ait 
pag.95.  ^uidf  quodverha  h^c  Petri,  poftcaquam  rcfur- 
rexit  a  mortuis,  non  sumverhis  pr&xime  antecedentihus,  fed 
cum  pauio  remotiorihus ,  nempe  ^^fccitque  ut  is  confpi- 
cuus  BciXty  jungi  dehent:  aut  certeverha:  quicomcdimus 
ac  bibimusuna  cum  eo,  per  parentheftn  di^avideri  de- 

hent^ 


hftt ,  ita  ergo  connederentur  vcrba  Petri :  t^tov  i  ^fk 

Hyei^t  TH  T|j/T>i  ii/Liiqa,,  ;tj  iJ^uztv  dvTcv  i/Mpitvii  ym^  (v  ttolvt)  TtSxAtSy 
eiAXet  /uoi^rvfft  to7 TT^oKixetqoTovn/uivoti  vtto  t«  ©e«,  i)/uiiv,  oirivt?  ffttwe- 
<pxyc'fj9/j       ciwiTrioiJ^u  duTtS)  /utTo,  to  dva^iiveti  dvTov  ox.  vtxquv. 

Hanc  conftrudionem ,  licet  cum  doclililmo  illo  fcrip- 
torc  nolimus'  affirmare  neceflfariam  ,  tamen  &  probam 
efle,  &  refelli  non  polTe ,  &  ea  recepta  totam  Sociniani 
argumenti  ex  hoc  loco  vim  in  ventum  abirc  merito  exi- 
ftimamus. 


CGROLLARIA. 
I. 

Decretum  Dei  eit  ahfolutum ,  non  iconditionatum^ 

1. 

Licet  ejus  executio  fuh  conditione  fr^dici ,  at<iHe  etiam  cau^^ 
fam  hahere  pojjit, 

Eflimmutahilei&  necejfario  impletur, 

Kihil  tam  liherum  aut  contingens  efl ,  quod  ei  non  fuhjaceatl 
irejus  reJ>e&M  fit  necejfarium, 

F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGICQRUM 
DISPUTATIO  CXXXI. 

D  E 

IRefurre&ione  Chrifti^  adverfus 
Socinianos,  tertia: 

.Divino  annuentc  Numine, 

SuB  PRASIDIO 

'Reverendi,  ClariJJmi^  ''Do^iJJtmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
&  Collcgii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-Frifioe  Regentis  dignifTimi, 

Tuhlicl  defeniiet 
S  I  8  R  A  N  D  V  s    L  o  E  N  I  V  s  j  Haga-Bat^ 

K^ddiem  io,  Hovembi  horis  loco<iue folitis^ 


ZV  G  l>  V  N  1    S  A  T  A  r  O  R  V  jd; 
Apad  HiEREDESJOHANNIS  NICOLAU  DORP, 

AmMO    Cl9  lO  G  XX.1X, 


SpeBatiJJtms  ac  EruMiiJffms  Viris^ 

D,  HENRICO  LOENIO,  Advoca- 
to  apud  Edamenfes  confultiflimoj  Fit- 
tri  meO;»  optime  de  me  merito, 

D.  WIBRANDO  LAVRENTIO,  LV.D. 
Rerum  militarium  apud  Amfteloda- 
menfes  Praefedo  digniffimo,  vigilantif- 
fimo,  Affini  venerando. 

U  T    E  T 

Reverendoy  Clarijftmo^  DoSiiJftmoque  Viroy 

D.  HERMANNO  VRSINO  ,  L.  A.  M.- 

Theologiae  praeftanti,  &  Literatori  exi- 
mio,  Scholse  Harlemenfis  Moderatori 
prudentiffimo, 

Ba/ce  Theologi^  primitiasf 

Grato  animoconfccro, 

SIBRANDWS  LOENIUS. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXXXL 


D  E 

Rerurre(3:ione  Chrifti,  adverfus 
Socinianos,  tertia. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Dverfus  ea  qux  hadcnus  demonftrata 
fucre,  non  pauca  objiciunt  Sociniani ,  ex 
parte  jam  refutata,  quorum  rationes  rcli- 
quas  haec  difputatio  profligabit. 

II. 

Prima  hscc  eft:  Qui  in  eodem  inquo  mortuus  cft 
torpore,  nec  quicquam  cxtra  vel  intramutato,  refur- 
rexit  5  non  rcfurrexit  in  glorificato  :  At  Chrifius  &c. 
crgo.  Rcfp.  Majorem  conced.  intclledam  de  muta- 
tione  non  modo  fubftantioe,  fed  &  qualitatum.  ficcadit 
minor.  rcfurrexit  cnim  cum  omnibus  requifitis  corpo- 
ris  glorificati. 

III. 

Minorem  probant  ex  Luc.  24.  gp.  Videte  manus  meas 
6-  fedesmeos,  quia  idem  ille  egofum  d>cc.  crgo  identita- 
tem  corporis  fui  confirmat .  Rcfp.  De  identitatc  fub- 
ftantise  conced .  De  identitate  qualitatum  glorificatio- 
nem  excludentium,negamus.  Ncqucenim  vidcri,  tan- 
gi  &c.  cum  eapugnant,  prccfcrtim  fi  idpaucis  tantum , 
ob  certam  caufam,  concedatur. 


Qqqqqq2 


IV. 


2.  Chrifti  corpus  po.ft  rcfimc^ioncm' teryemm  hut.^ 
qiiia  carnc  &  oiTibus  conftabat,  animale,  quia  cibo  refi- 
cicbatur, quia  vulncrum  vcftigia  geftabat:  At 
hvTcfunt  fif  i-oiet^  corporis  nondum  glorificati.  i.  Cbr. 
15.4^,.  Refp.  T<?/rm/w. fui/Tvt,  fi  in  terram  rediifTet. 
nimaie,  fi  nutritum  \\\\f{ct>'  inlirmum,  fi  vulnera  illafoeda 
aut  doloriiica  fuificnt.  qux  omnia  fiilHi  funt. 

V. 

3 .  Glorificatiim  corpus  dicitur  (pirituale ,  coelejte ,  po- 
tens.  i.Coiint.  15,40.43.  44.48.  talc  non  fuit  corpus 
Chrifli  a  fefuiTc<5tionC,  ergo  non  fuit  glorificatum  . 
Refj^.  Pauhis  non  hoc  tantum  dicit,  fcd  feri  corpus  in 
corruptione,  fufcitari  in  incorruptione,  &c.  at  advcrfarius, 
ut  feritur,  itafufcitari  affirmat,  &,  quodfocdiffimum  eft, 
dc  Chrifti  corporc  id  aifcrcre  nonveretur.  Neg.  ergQ 
minor^ 

V[. 

4.  Chriftu$  per  W^?>7/r^//i?/;m  dicitur  eflcT^??/^ /«y^/- 
ritum  vivificantem.  ib.  v.  45.  at  is  poft  refurredionem 
negat  fc  clTc  (piriium .  Luc.  24.  39.  crgonondum  fuit 
glorificatus.  Rcfp.  1.  FalEeft  major.  nequecnim  rc- 
pcritur  apud  Paulum  pev  glorificationem.  2.  minocla- 
borat  homonymia  ,  nequc  cnim  in  ea  fpiriius  idem  fig- 
nificatquodin  majori .  ibi  cnim  notat  cirentiam  divi- 
nam,  qux  vitam  in  fc  ipfi  habet ,  &  aUis  vit$  caufa  eft'. 
(I1XC  Chrifto  competiit  ante  mortem  &rcfurrcdionem. 
V.  Ioh.5.2i.  &c. )  at  in  minorc  angclum  creatum.  funt 
crgo  quatuor  termini. 


VIL 


V  1 1. 

5 .  Si  Cliriftus  in  transfiguratione  illa  in  montc  fati- 
CtOj  qu.'^  typus  quidam  &  pra?ludium  futurx  glorifica- 
tionis  crat,  non  tantumipfc  Sl  vultus  ejus,  ut  fol  re- 
fplenduit,  fed  etiam  vcftes  infolita  luce  refulferunt, 
Matth.  17.  2.  multo  magis  in  ipia  glorificatione  talis 
apparcre  debuit Atqui  poft  rcfurrcdionem  taiis  non 
apparuit:  crgo  nondum  fuit  glorificatus ,  Refp.  neg. 
major.  cteriim 

V  j  I  I. 

Dcbuiffet  quidem  Chriftus  poft  rcfurrcvflioncm'  talis 
appvircre,  fi  tantum  fulgorcm  difcipuli,  a  quibus  agnofci 
voluit/crre  potuiifent.  At  non  potucrut'  illa  infirmitatc, 
nec  Chriftum  ita  agnovi^fent.  v.  Ad-p.y.  &  22.  11.: 
quaproptcr  eis  fefc  accommodans ,  fplcndorem  fuum  & 
gloriam  paulifper  occultare  voluit,  fivc  oculos  difcipn^ 
lorum  tencrc,  ne  in  illos  incurrerct.  confer  Luc.  24. 16, 

1... 

Vt  crgo  fuit  virtutis  divin^E^tcmporaria  transiiguratio 
corporis  mortalis  in  montc,  fic  Cjufdcm  virtutis  fliittcm- 
poraria  occultatio  fplendoris  in  corporc  glorificato,  alias 
fokitiones  omittrmus,  cum  hcec  fufficiat. 

X.' 

6.  Fideles  oloriRcm/ii/geh/it  utfil^  Matth.  1 3. 43 ^ 
multo  ergo  magis  Chriftus  ita  fplcnduiftct  poft  rcfur- 
rcdioncm,  fi  glorificatus  fuiffet:  alioqui  conditio  Chri- 
ftiglorificati  dcterior  fuilfct  conditionc  fidclium  glori- 
ficatorum.  RelJ>.  Ncg.  confeq.  Nam  haberc  gloriam, 

Qfiqqqqq  3  &  cam 


■&  cam  vel  oftendcrej  vcloccukare  proUbitu,  adbo- 
,  num  ele^orum,  nullam  dicit  imperfe^lionem. 

XI. 

•PorrOj  ''-«Ta  To  ^Ujov  hoc  retorqueri  poteft  in  adver^- 
'rios.  Exeorum  cnim  hypothefi  fequitur,  Chriftum  de- 
teriori  conditione  fuifle  quam  fidcles .  fiquidem  hi  re- 
•fiirgent  gloriofi,Chriftus  autem,  ut  ipfi  putant,  refurrexit 
inglorius .  hi  amplius  mori  aut  interire  non  poterunt, 
at  Chriftum  &  mori  potuifte,  &  fecundum  corpus  inte- 
riifTe  ipfi  fingunt&c.  ficin  fcrobemquam  nobis  fode- 
runt  prolabuntur. 

XTI. 

7.  OportuJt  Cfjri/lHm  itapaii,  cr  ingloriam  fuam  intra" 
re.  Luc.  24.26.  crgocumhoc  diceret  nondum  intrave- 
rat.  Refp.  Imo,  ergo  jam  tum  intfaverat,  fiquidem  de- 
fierat  pati.  Hoc  ctiam  eft  contraadverfarium. 

XIII. 

8.  ^i  fumus  in  hoc  tabernaculo  non  cupimus  eo  exuiyfed 
fuperinUuiy  ut  ahforheatur  mors  a  viia,  i.Corint.  5 . 4.  ergo 

Chriftus  poft  refurredionem  retinuit  corpus  mortale, 
quod  afcendens  in  coelum  dcpofuit  aut  amifit,  &inlo- 
cum  cjus  Ipiritum  vitx  aftiimfit,  feu  in  fpiritum  conver- 
fus  eft.  Refp.  imo  contrarium  fequitur,  cum  neget  Pau- 
lus  nos  hoc  tabernaculo,  exui ,  quod  ficret  fi  illud  in 
nihilum  redigeretury  fcd,  eomanente,nos  fuperindui  .i.  e- 
jus  niiditatem  (qux  eft  imbccillitas  &  mortalitas )  vefte 
perennitatis  contcgi.  id  vero  in  ipfb  refurredione  acci- 
dit,  non  ufque  ad  momentum  afcenfionis  dilfertur. 


XIV. 


X I  v; 


p.  IPilius  meus  estuytgo  hodiegenui  te,  PHiI.  2.7.  Hoc 
refcitiirprimo  ad  rcfiirrcdioncm ,  dcindc  ad  glorifica- 
tioncinin  dextera  Patris,  crgo  in  rcfurredionenondiim 
erat  glorificatiis.  Refp.  Omnia  falfi  &  {copx  diffolu- 
toe.  nam.  i.  nec  in  reii;irre<5tione  Chriftus  eftfadus  Fi- 
Iius  Dei,  fed  manifeftatus.  Rom.  1.4.  2.  nec  diesrc- 
furrcdionis  cum  die  afcenfionis  &  feffionis  ad  dexteram 
Patris  dics  unus  cft  (prout  Socinus  per  to  hodie  unum 
aliqucm  dicni  dcfignari,  ftatuit)  fcd  duo  :  quorum  hic 
ab  illo  quadragefimus  fuit .  3  .  Si  per  filiationcm  (dc 
qua  David)  intclligitur  glorificatio ,  &  pcr  hodie  dies 
refurrcvftionis,  fequitur  Chriftum  in  rcfurredionc  glori- 
ficatuni  fuiffe.  &  hoc  ergp  lelum  in  cum  qui  eniifit  re- 
ftiltat. 

XV. 

10.  Caro  &  fanguii  non  hdreditahunt  regnum  Dei.  1 .  Co- 
rinth.15.  50»  Ergo  Chriftus  cum  glorificaretur  carnem 
&:  fiinguinem  non  habuit,  nec  cum  ea  haberet  adhuc  e- 
rat  glorificatuso  Rcfp .  Caro  &  fanguis  apud  Paulum 
inteltigenda,  nori  refpc(flu  fubftantiae ,  fed  corruptibili- 
tatis*^  addit  enim  :  nec  corruptio  incorruptionem,-  fi  ergo 
corruptibilem  carnem  Chriftus  refurgens  habuiffetj  pro- 
ccderet  adverfarii  argumentum  .  fed  hoc  fumere,  eft 
principium  petere, 

XVI. 

11.  Efc4  ventri ,  &  venter  efcii ,  T)eus  autem  ^  hunc  ^ 
illas  abolehit,  fcilicet in glorificationc%  i.Cor.6. 13.  At 

in  Chri- 


in  Chrifto  poft  refurredionem  ventcr  non  fuit  abolitusj 
cr^o  giorificatus  non  fuit.  Refp.  Si  vcnter  prorfus  abo- 
kntlus  eft,  utique  &  rcliquas  partcs,  totum  videlicct  hu- 
^manam  corpus  abolcri  ncccflc  cft.  (atquc  ha:c  eft  Soci- 
nianorum  opinioj  Non  igitur  eft  carnis  refurred:io.fru- 
ftra  cnim  refurgcrct  quod  non  intrabit  in  gloriam  .  at 
contrarium  V.  lob.  19.25.25.27.  Ezcch.37.  Dan.  12. 
2.  Ioh.5.28.  i.Their.4.i4.  quapropter 

^XVII. 

Ad  majorem  dicimus :  AboUyitur  ventey  qupad  ufus 
ad  vitam  animalcm  pertinentes,  fcd  non  abolebitur  ipfa 
fubftantia,  quae  refurget  fpiritualis,  potcns,  in  gloria; 
qualis  Chrifti  eft,  cujus  corpori  noftrum  corpus  ipfe 
tonforme  reddet,  non  quiddam  aliud  a  noftro  corpore 
diverfum,  Phil.^.zi. 


F  I  N   I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  C  XXXII. 

D  E 

Unica  Chnfl:i  afcenfione .  ad vcr- 

fus  Socinianos, 

Divino  annuente  Niimine,' 

S  U  B    P     iT.  S  I  D  I  O 

Reverendiy  Clarijjimi^  'ToSiiJjimiqite  Viri^ 

D.  JACQBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaom^^ 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft^Frifice  Regentis  digniffimi, 

Tul^lice  defendet 
Franciscvs  Winter^s^ 

t^ddiem  24,  hSovemb,  horis  lococ^uefolitis^ 


L  V  G  r>  V  1<l  i    s      T  A  V  o  R  r  M, 
Apud  Hi£KEi  ES  J  JHAHInIS  IwCOLAU  DORP. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


liii 

m 


D.D.  ORDINIBVS  HOLLAN- 

DliE  &  WEST-FRISI;E,  VcrisPatricePatnbiiSj 
Orthodoxx  Religionis  ac  avit.-e  libertatis  Propug- 
natoribus  ftrcnuiflimis, 

u  T    E  T 
^r^-Kohili  ac  Trx-(jeneroJo  Heroi) 

D»D.  lACOBO  van  WASSENAER, 

Hollandix  Occiduosquc  Frifioe  Equiti  proeftantifli- 
mo,  Toparcha:  in  Warmondtj  Ejfelickerwoude  excel- 
lentiflimo, 

Tatrono  ac  cMdcenatt  fuo  omni  ohfervantiat 
Jibi  colencio, 

^  N  E  C    N  O  N 

Reverendis,  DoBiJJimii)  ac  Celeherrimis  Virisy  ' 

B.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Theol.  Doft.  &Col- 
lcgii  Theologici  Illuftr.  D.  D.  Ordinum  Hollandise 
&^Wcft-Fririx  Regenti  vigilantiflimo ,  Projfidi  fuo 
honorando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD;  L.A.M.  inal- 

ma  Batavorum  Acadcmia  Philofophix  Profeflbri 
Ordinario,  ejufdcmque  CoUcgiiPro-Regenti  faga- 
ciflimo,  quam  plurimum  dcfc  merito. 

Hofce  primos  Jludii  Theologicifruiim 
eo  quo  par  eB  animo, 

oflfcrt 

FRANCISCUS  WINTERUS.' 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


AMAtECTORUM  T H EO LO G IC ORU^f 
DISPUTATIO  C  XXXII. 

P  E 

Unica  Chriftiafcenfione,  adver- 

fus  Socinianos. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Hriftum  a  mortc  &  rcfurredionc  ad  coelos 
afccndifrc,  inter  Chriftianos  extracontrovcr- 
fiam  cft.  fcd  huic  afcenfioni  aliam  prv^ftruunt 
Sociniani^dicunt  cnim,  eum  al;  initio  fui  mi' 
nijlerii  afcendife  in  coehm,  &  inihi  h  Tatre  edo' 
ftum,  fic  rurfum  e  coelo  defcendijfe .  v.  Smalcium  contra 
Mart.  Smiglccium  dc  vcrb.  Incarn.  c.  ^  &  dc  divinit, 
Chrifti  c.  4. 

II. 

Hoc  confinxcruntj  ut  cvadercntvim  argumcnti,  qu6 
utimuraddcmonftrandamdivuiam  Chrifti  naturam^cx 
iis  locis,  qui  dicunt  eam  e  coelo  defcendijfe,  Joh.3.13.  & 
6,  38.  afcendiftc  eo  uhi  prius  erat,  v.  62.  defufernii  effe. 
c.8.23.  Exivife  aPatre,  c.i5.  28.  qux  non  poftuntin- 
tciligi  dc  humana  cjus  natura ,  ut  qux  nata  cft  in  terra, 
fed  neceftiuio  de  alia,  videlicet  divina.  hoc,  inquam,  ut 
evadant,  corporalcm  hunc  afcenfum  &  defcenfum  fabu- 
lati  funtj  de  quo  nunc  agcmus. 

III. 

Ac  primum  noftrum  advcrfus  eos  argumentum  cft  ; 
In  rehus  divinii  au6foritate  tantmn  divina  ftandum  effe,  ut 
rcde  Smalcius  &  rcliqui  Photiniani  nobifcum  urgent . 

Rrrrrr  2  Jan 


Jam  e  n^cns  litens  lias  doccant,  iibi  pracdiclum,  ubi  nar- 
ratum,  ubi  fcriptum  fit,  Chriftum  difccndi  caufiiin  coe- 
lum  a  Patre  evocatum  fuific  >  ncc  vola  ncc  vcftigium 
tantx  rei  apparct ,  unde  intcr  ccrcbri  humani  deliria 
merito  a  nobis  rcjicitur. 

IV. 

2.  Rcmota  caufa rcmovetur  cffccflas.  Caufa ob  quam 
Chriftus  putatur  poft  baptifmum  in  coclum  afcendilfc, 
cft  cognitio  paternoe  voluntatis,  fnam,  ut  Smalcius  lo- 
quitur,  Chrijlus  in  coelo  a  Deo  euangelium  didicit)  Atha,'C 
caufa  nulla  eft,  nam  hoc  antea  noverat Duodecennis 
quippe  in  templo  vocationis  &  fapientice  fux  fpecimen 
edidit.  Luc. 2.4(5,47.  ibidem  v.52.  d^\c\xm pofecijje fii-- 
pientiii)  &  Jlaturai  ac  gratia  apud  rDeum  ^  homines,  Ac' 
ccpto  baptifmo  p/entts  Spiritu  San^lor-everfus  fuita  lorda^ 
ney  &  aBus  ah  eodem  Spiritu  in  defertum.  Luc  4.  i.  Ergd 
alius  datur  modus  quo  Chriftus  omnium  eorum ,  qucB 
nos  docuit  cognitionem  haufit ,  nec  propterea  in  coe-- 
lum  afccndcre  neceffc  habuit, 

V. 

3.  Pn^poftcrum  cft,  Chriftum  a  baptifino  demum  a 
Patre  in  coelum  vocatum  &  ibi  inftitutum  fuiffe .  quia 
jam  modo  baptizatus,  &  vocc  Patris  ,  &  apparitionc 
Spiritus  Sandi,  tanquam  publicus  Orbis  doiftor  folen- 
niterdeclaratus  erat.  fatente  Smalcio  de  Divinit.  Chri- 
fti.  C.4-  v.  Matth.3.16.17.  Luc.3.21.22.  jamverodo- 
«Jlus  inauguratur,  non  docendus .  minifterio  initiandus 
docetur,  non  initiatus,  unde  initiatio  illa  in  coelopror* 
fus  cft  fupcrvacanea. 

VI. 

4.  Repugnat  etiam  raodus  loquendi  in  citatis  fcripv 
turse  locis  ufurpatus,  quando  enim  aliquo  fecelfimus» 

&  inde 


&  ifidcrcbus  conrcw^is  loaim  piiorem  icpcthmis;  dici- 
miir  rcdire,  regredii  reverti  &c.  iTa.y^x"^^  Luc.  lo.  35, 

tfTToc-^itpeiV.  LUC.  8.  3  7.  av(i:ici(J.7f\etv.  Atft.  1  8.  2  I.  Ita- 

quc  Chriftus  c  tcrra  prius  in  ccelum  afccndiffct ,  ^  c 
coelo  in  tcrram  itcrum  defccnciifTet,  utiquevcl  femel  fe 
rediife^  fe  r/^^<<  exiijjei  le  regrejfum  ejje  e  cce/o,  vcla  Patre, 
dixiflct.  At  hic  nufquam  W  'Trd.xiv  vel  fimili  utitur .  lcd 
ubique  :  Exivi,  inquit,  a  Patre,  veni  e  coelo,  defcendi  e  coe- 
h,  nufquam,  redii  &c.  quomodo  dc  revcrfione  ex  hoc 
mundo  ad  Patrem  loquitur  loh.  i6.  28.  lE^ivi  a  Tatrey 
^  veni  in  mitndum ,  ITEKVM  relinquo  mundim  ^  &  v4do 
ad  Patrem, 

VII. 

5".  Luc.  24.  26,  Nonne  oportuit  h^c  Chrijium  pati ,  ^ 
introire  in  gloriamjuam}  Poft  mortem  ergo,  quamprx- 
cedere  opartehat,  in  ^lQriam  fuam  Chriftus  introiit,  non 
ante  eam. 

V  t  II. 

Putldum  eft,  quod  Smalcius  ncgeteum  prima  afcen- 
fione  in  «ioriam  introiilTe.  fed  tantum  in  locum  i^Iorice: 
Si  enim  reifle  dicitur  a  Tatre  honorem  &  gloriam  accepij^e, 
quando  fplendente  facic  cum  Mofc  &  Elia  in  monte  fan- 
do  egit,  &  quandoVox  e  coelo  fonuit^H/V  eH  Filius  meus 
dileHus  &c,  2 .Pet.  1. 16. 1 7.  quanto  major  gloria  fuerit^ 
dum  e  terra  in  coelum  fubvcdus,  &  in  coelo  edodtus  fta- 
tuitur^ 

IX. 

Vere  ergo  in  gloriam  inti^oiiftc  diccndus  eftct,  non 
tantam  inlocum  gloriwT,  quia,  ut  ilU  vclute  tripode 
pronunciant,  i.  A  Patre  in  coelum  fingularimodo  ele- 
vatus  fuit  .  2.  Incoelum  introiit  ut  Filius  Dei.  3.  ibi 
per  aliquot  dies  fubftitit,  4.  cumPati'e  coelcfti  familia- 

Rrrrrr  3  riter 


rlter  converfatus  fuk.  y'.  Patremvidit  fadeadfadeni, 
<Sc  Patrem  audivit,  dodorem  optimum  maximum.  7.  Ab 
eodem  do(flrinam  cuangclii  haufit.  8.  &  ad  munus  pro- 
phcticum  initiatus  fuit .  haud  dubie  in  confpedu  an- 
gelorum  &bcatorum  hominum.  fi  nuUam  hic  gloriain 
agnofcanthujus  dramatis  ausflorcs,  quid  per  gloriam  in- 
tcUigant.  nunquam  rite  expUcabunt. 

X« 

6.  Heb.p.i2.  Chrijlus  SEMEL  ingrej/m  eB  in  facra^ 
riim,  .i.  in  ccelum .  femel,  non  bis .  quemadmodum 
pontifcx  Lcviticus  femel,  nonbis  in  anno  facrarium  ty- 
picum  ingrcdicbatur.  v.  7. 

Potuit,  inquit  Smalcius,  Chriftus  qui  femel  ingre/Tus 
cft  ut  facerdos,  antca  ingrcdi  alia  Ue  caufa,  &  alio  refpeilu 
f  vid.  non  ut  facerdos,  fed  ut  prophcta ,  nec  ut  propheta 
aiflU;,  fcd  potentia )  vcrum 

XII. 

Ncc  a  poffe  ad  effe  re(5tc  concluditur,  nec  uUum  pro- 
phctam  nominare  poffunt,  qui,  ut  typus  ChrilH,  vcl  in 
idcrariumtcmpliingrefTuSjVcl  etiamin  coelum  a  Deo 
fublatus,  &  ibidem  cdodus  fit.  Dcnique,  fi  hoc  vcrum 
cffct,  pcfllme  Apoftolus  diccret  Chrijlum  SEMEL  in- 
grefium  ejfe.  qui  rcvcra  bis  fuiffet  ingrcffus .  nam  idem 
Chriftus  qui  ficerdos  erat ,  etiam  crat  prophcta.  Sicut 
autem  rcfpcdus  gcmini  officii  pcrfonam  nihil  mutat,  ita 
numcrum  cjus  actionum  nec  auget  nec  minuit. 

XII I. 

7.  Tcmpus  quo  hunc  afcenfum  contigiiTe  conje^ftant, 
ncmpe,  cum  Dominus  jam  bapti^^atus,  ^  Spiritu  San&o  do- 
natus quidem  ejfet y  munu^  vero  fuum  ohirenondum  coepifet^ 
iumfcilicet  quadraginta  dics,      totidem  nocles ^  jejunus  in 

deferto 


deferto  confutnjtt ,  prorfus  nullam  habct  vcri/imilitiidi- 
jiem.  Etcnim 

XIV. 

Chriftus  si^QeV,  a,  JlatimvL  baptifmo  ;i  Spirituin  dc- 
fcftum  a(5lus  fuit.  Marc.  i .  1 2 .  ut  nulla  fit  fufpicandi  an- 
fli,  cum  ivUmcjiatim  in  coehim  vocatum  fuiflc^  contrain- 
fultus  Satanccmuniendum. 

XV. 

Nec  in  dcfcrtum  abducflus  fuit,  ut  inde  clamrapcre- 
tur  in  coelum,  fcd,  ut  tentaretur  a  diaholo*  Matth.4.  i . 

XVI. 

In  illo  ipfo  defertoy  quadraginta  dics  manfit.  Marc. 
1.13.  non  alihi,  ac  proinde,  ncc  in  coelo. 

XVII. 

Fuit  ibidcm  cum  ferit.  Marc.  quo  fupra.  cequc  facilc 
potuit  dicere  (  &  rei  pondus  id  magis  cxigcbat :  )  'Erat 
aliquandiu  cum  Tatre  in  coelo,  fi  id  accidiffct. 

XVIII. 

Finita  omni  tentatione,  diaholus  ahfcefpt  ab  eo  ad  tempus» 
Reverfis  eft  autem  lefus  cum  virtute  Spiritus  in  GaliUam. 
Luc.  4.  13. 14.  Vidcmus  in  tota  hachiftoria,  .i.  ejus 
principio,  mcdio,finc,  nullam  rimam  patcrc  cui  intruda- 
tur  imaginofus  iftc  afcenfus . 

XIX. 

Quod  animadvertens  Smalcius,  nihil  rcfcrre  ait,  quo 
is  tcmporccontigcrit,  modoconftctdefado.  &excm- 
iplumjtmillimum,  ut  ipfe  quidcm  putat,  in  fubfidium  vo- 
cat,  raptum  vidclicet  .Pauli  intcrtiumcoelum.  2.  Cor. 
12.2.  expendamus  fimilitudinem  quam  jactat; 

XX. 

I.  Raptus  Pauli  difertc  narratur,  unde  Tio-;  cft.extra 
controverfiam, 

XXI. 


XXI. 

2.  Raptiis  Pauli  vocatur  vifo  &  revelati^  *  v»  i.  non 
inanis  &  dubiafpeculatio. 

XXII. 

3.  Ejufdem  exprimitur  caufa  efficiens  ^  vid.  Domi^ 
nus,  ibc 

XXIIL 

4.  Tempusy  ante  annos  quatuordecim  y  quandofcil.  hcec 
ad  Corinthios  fcribebat.  v.  2. 

XXIV. 

5.  Locusy  in  tertium  coelum.  v.  2.  in  faradifum  v.4. 

6.  Quid  ibi  egeiit  }Mdivit  verha  ineffahilia  qu^  ho-» 

mini  non  liceat  loqui, 

*  XXV  1. 

7.  ViditChriftum,  i.  Cor.p.i.  quodipfe  Smalcius  ;id 
hanc  hiftoriam  rcfert. 

xxvii. 

8.  Qua:  omnia  vere  fic  evenife  (licet  modum  ignoret 

V. 2. 3 .)  non  modo  affirmat,  (cd  & gloriatury.^.Z •  5 • 

xxviii. 

At  horum  ne  tantilli.im  quidcm  dc  afcenfu  Chrifti.ad 
coelum  antc  rcfurredioncm,  c  fcriptura  vel  allatum  ha- 
(flcnus  fuit,  vcl  unquam  poterit  alferri.  unde  valde  obe- 
fe  naris  eum  cffc  oportct^qui  haec  diflimillima  pro  fimil- 
limis  fibipateretur  obtrudi. 


COROLLARIA. 

I.  Tn  fYAdellinatioyie  homines  D^o  ob^iciHntur  fjtrcs  ^  a^nales,  ifJ  ut  eorttm  di-» 

j(ret/o  Kon  /tpriidejitnattSy  fed  a  prodejhnante  /it. 
1.  Caufa  fr^de(lt?iattcnts  tm^tiifxa  extra  dtvtnum  hcnefldcitum  nulla  eji. 

3.  Ele^Grum  (3  reprobcrum  cerrtts  eji  nttmerus^  qut  ncc  angeri  nec  mtnut  fote(i. 

4.  Dccmtftm  frddejltnattonis  f/?  inmutabtle. 


F  I   K   1  S» 


ANAI.ECTORUM   THEOLOG  ICO  RUM 
DISPUTATIO  C  XXXIII. 

D  E 

E  d  C  L  E  S  I  » 

Divino  annucnte  Niimine, 

SuB  Prjlsidio 
Keverendi,  Clarijfimi^  n)o5iiJ]lmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Do(floris; 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland,  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniirimi, 

Tuhlicl  defendet 
]  A  C  O  B  U  S    C.  Y  S  1  U  S  ,  Dord.Bat: 

^ddfem    rDecemb,  horis  locoque /blitis^ 


Z  V  G  D  V  N  I  BATAVOKVM' 

Apud  Hi£REDES  JOHANNIS  NICOLAI^DORP. 

A  N  K  O     C  I  D  I  0  C  X  H  Xt 


i^AmfltffwnSi  (jraviffimis,  SpeSiatijJmifcfue 
V  I  R  I  $  , 


D.  p.  PR^TORI,  CONSVLI, 

SGABINIS,  SYNDICO,  SECRETA- 
R  I  Oj  ccetcrifquc  inclyt.ie  ac  FlorcntifTiinc^  D  O  R- 
DRACENORVM  Rcipublicx  SENATO- 
RIBUS, 

Dominis  ac  Mxcenatihus  meii  fummo  honore 
perpetuo  colendis. 


.U  T     E  T 

Reverendo ,  Qlarijfmo  ,  'Do^ijfmoqiie 
V  I  R  O, 

D.  lOANNI  GYSIO,  Gregis 

lefuChrifti,  quicllin  Streefkerck,  Pa- 
ftori  fidcJiftlmOiindefcflb,  Parcnti  meo  filiali 
nmore  fcmper  profec|ucndo> 

Banc  De  Ecclesia  iMfpHtationem^ 
ojficiofei  cnmque  reverentia., 

inferibo 

JACOBUS  GYSIUS. 

EeJ}. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXXXm. 

E  C  C  L  E  S  I  A: 


Th 


E  S  I  S 


I. 


;Vi^ntiir :  An  ccdcCix  Chriftiano?  omncs  ab 
\xvo  apoftolorum  huc-urqiic /int  apoftatica?, 
|co  quod  in  illis  vcrbum  Dei  infalHbilc ,  cx- 
^ponatur  a  miniftris  faUibilibus  y  &  quidem 
nominen)ei>  Affirmataudor  libelli ^  cui  ti- 
tulus;  Ad  legem  (jr  teHimonium,  nos  negamus.  ^ 

II. 

Et  primo  hic  in  confidcrationcm  venit  crimcn  apo- 
ftafix.  2.rationcscuridccclefiisimpingatur.  depriori 
fic  difputamus : 

•III. 

I.  Si  vera  eflTct  fententia  adverfirii ,  fequcretur,  poft 
^xceffum  Apoftolorum  ufque  ad  h.-ec  tempora  nullam 
veram  ecclefiam  fuiffc  .  quod  rcpugnat  du^o  Chrifti : 
Eccey  ego  fiim  vohifcum  omnihus  diehtih  ufque  ad  confu.mma- 
tionemfxculi,  Manh.i%.xo, 

IV. 

In  admiffx  expungendi  cffent  e  fvmbolo  Apo- 

Htolico  duo articuli.  i.  de  Ecclefta fan^a catholica    2  de 

>  Communione  fanaorum .  primum  pcr  fe  clarum  cft  .  'fc- 

>  cundiim  quoque  cx  eo  fequitur .  ubi  enim  nulla  cft  cc- 
clcfia  vcra,  qucenam  ibi  clfe  poteft  vera  fidclium  com- 

f  mumo  >  ~ 


Si  apoftafia  ccclcfiis  omnibus  po!^  apoftolonim 
tcmporaacihxiir,  «Sc  qiiicicm  caqua:  2.Thcffiil.2.3.  dc- 
lcribiturj  quxquc  mydcrium  iniquitatis  y.ccr  i^oyj.v  dl^ 
dcbeat  fut  ht  ab  advcrdirio)  omnia  c\ux  ibi  dicuntur  ab 
co  cxplicanda«Sd  ccclcliis  applicanda  crunt.  quis  ergo 
ci  eft  ,  horKO  ille  peccati,  fii/us perditionis  ,  fefe  opponens  ^ 
ejferens  fupra  quicquid  dicitur  nOeus  aut  numen^  quid  - 
y.ciTixovi  Scc.  Notum  cfl-,  ut  hic  locus  a  Thcologis  acci- 
piaturdc  Aritichriito,  c\wzm  Rcformati  pnpam  cflc  noii 
ciubitant .  Si  advcrfarius  hic  omnia  alia  fcntiat,  cxpo- 
natj  &  ccclcfiis  ubi  vcrbum  Dcipurc  doectur  ea  appro- 
prict.  hoc  nunquam  potcrit. 

vi. 

Prima  rario  advcrfirii,  ab  co^efumtaquod  verbuni 
Dci  in  illis  ccclefiis  docctur  ab  hominibus  fallibilihusy. 
nulliuscftprctij.  Etcnim : 

VII. 

VtinVct.  Tcft.  infallibiliquidcm  au»5loritatclcgcs 
tradidit,  Dco  cdiccntc,  Mofes,  conftitutas  autem  intcr- 
prctabantur  fDeo  itidem  ordinantc)  quilibet  facerdo- 
tcs,  qui  utique  fallcrc  potcrant  &  falli; 

VIII. 

Sic  quoque  fub  cuangelio ,  qui  illud  prlmo  doce- 
rcnt,  confcribcrcntque,  fpiritu  infallibili  agi  nccefTum 
fuit,  fcd  ut  conrinuaretur  dodrina  illa  a  concionatori- 
bus  itidcm  infallibilibus,  nec  Deus  voluit,.nec  ncceflT- 
tasexegit, 

ix; 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


I  .<-v  • 

Qnod  &ipram  obtinct  in  politicis.  quicnimprimo 
lcgcs  conciunt,  corum  habctur  audoritas  ccrta  lcgum 
fcrcndolum,  c]ux  tamcn  poftca  committuntur  cxpli- 
candx  non  authcnticis  cypofitoribus,  fcd  qui  ad  mcn- 
tcm  &  fcntcntidm  lei^um-latoris  art-rineruntur  rc<5lecx- 
poncndam^  quamvis  &  crrarc  polTmt,  dc  fubinde  errent; 

X. 

Vcrum  clTcquod  dixlmnSj  patct  Fph.4.  i  i.  ubi  C/jr/^ 
Jlus  diQitux  dedijje  hos  quldem  apojblos,  illos  vero  prophetasj 
illos  vero  euangeli/}as ,  illos  vero  pajlores  dofi-ores.  po- 
ftrcmi  hi  non  crant  infallibilcs,  fitcntc  advcrfario.  Ero- 
tcm.  1 1. 1 2'.  crgo  vel  dcfcrcnda  ci  cft  criminatio de apo- 
f-afia; vcl  ChrifHis  ipfe  au(ftbr  &  fundator  apoftafio:  blaf.' 
phcmc  ftatuendus. 

XI. 

Eeelcfid,  fivc  ab  infallibilibus,  five  a  fillibilibus  mi- 
niftris  adminiftrctur,  pimm  euangeliun:  6iOC(^X.^  quod  cft 
Virtus  n)ei  adfalutem  omni  credenti.  Rom.  i ,  1 5.  &  verhurk 
illud  quod  cft  utile  ad  do5trinam,  ad  redargutionem^  adcor- 
re&ionem ,  ad  di/ciplinam  in  jujlitia :  ut  perfeHus  jtt  homo 
Dei  &c.  i.Tim.^^.iS.ij.  confcr  1.001.14.25«  i.Theft'. 
1.5.  &  2.13.  ubicunque  autem  id  fit,  ibi  apoftafia  cfCc 
non  potcft, 

XII. 

Phil.  I.  18.  Apoftolus  ait:  j^tocunque  modo  ,  five  in 
fpeciemy  fivejincerly  Chri^us  annunciatur  ^  de  hoc  gaudeo, 
atque  etiam  gaudeho.  ita  nos  a  fortiori :  quocunque  niodoy 
Jiveper  hominem  fallihihm  y  five  infallihilem  pura  veritas 

S  {{(^2  annun- 


uuiuuiciatui  .>  gaudere  dcbeiiius,  nec  eccle/la*  ubi  id  fit 
divortium  mittendum. 

XIII. 

Si  idco  vcrbi  divini  prceconium  condemnandum  efi-, 
quia  fit  pcr  miniftros  fiillibiles;  crgo  &  f.  lcriptura  qua 
vulgo  in  verfionibus  utimur,  cadem  culpa  involvctur, 
quia&illapcrfallibilcsintcrpretcs  innoftram  aliamvc 
linguam  tranfFufi^non  eftindubie  infallibilis  &  authen- 
tica,  fcd  crroremcontincre  potcft,  fctpiufquc  &plurcs 
habct.  V.  advcrfar.  Erotcm.  107.  conftat  tamen  eam 
omnibus  ubique  linguis  efrcpropagandvam, 

XIV. 

Secunda  ratio,  inde  petita,  quoda  fallibilibusmini- 
ftris  vcrbum  Dei  annuncktm  Naffjm  De/,  etiam  nihil 
habetfolidi.  namprimo: 

XV. 

Omrte  /^inquit  Paulus)  quodcunque  feceritisi  /ive  verhoy 
five  operet  in  nomine  ^omini  lefu  id  facite,  gratias  agen- 
tes  Deo     Tatri  per  ipfum.  C0I.3. 17.  fi  omnia,  ergo  & 
prxconium  verbi  divini. 

XXVI. 

2.  VU  duo  vel  tres  fliit  Chriftus)  funt  congregati ,  in 
meum  nomen ,  ibi  fum  in  medio  illorum»  Matth.  18.  20, 
coetus  ergo  omnes  ccclefiafti  &  (^wjuiaz  in  nomine 
Chrifti  habentur. 

XVII. 

'  3v/^6  docete  omnes  genles  (ait  idem  furamus  dodorj 

haptizan- 


hapti^antes  eosin  nomine  l>atris,  &  Filii,&  Spiritus  SanSfi, 
Docentes  eos  fervare  omnia  qtu  mtindavivohis.  neqiiis  aiitc 
putetid  tantiim  ad  Apoftolos  pcrtincrc,  addit :  Et  ecce, 
ego  vol?ifcumfum  omnihus  die^nsy  nr<{ite  ad  confummationem 
feculi.  Matth.28.  ip.2o.  crgo&  miniftri  poft  apoftolo- 
nim  rcmpora  viffliiri,  in  Dci  nominc  agcre  dcbebant. 

X  V 1 1  r. 

^  4.  Ego  veni  in  nomine  Patris  mei  (ait  idcm  Dominiis^'' 
Cr  non  recepijlis  me: /i alius  venerit  in  nomine  proprioy  illum 
recipietis .  I0.5.43.  Ubi  advcrfis  frontibus  opponit  ~^ 
venire  in  .lomine  ''J)ei,  &  Venire  in  nomine  proprio  .  pi  iiis 
miniftns  veris,  poftcriiis  tantiim  falfis  convcnire  fic^ni- 
iicans.  .  ^ 

XIX. 

Non  funt  oppofita,  fcd  fubordinata,  nominc  Dci 
quid  ficri,  &  nomine  ccclcfia?.  imo  quod  nominc  ccclc- 
i\x  vcrc  acrite  fit,  non  nifi  Dciquoque  nomine  fieri 
exiftimandum  eft.  fic  conciones  fiunt&  Dci  n  & 
yocationc  a  Deo  per  ccclcfiam  acccpta. 

XX. 

6.  2 .  Cor.  5.20.  Nomine  ChrisV  (inquit  Paulus^  lega- 
tione  fungimur,  6"  velut  Deovos  rogante  per  nos ,  ora  nus 
Cljrifti  nomine,  ut  reconciliemini  Deo.  Id  prxcipuc  quidem 
pertinet  ad  apoftolos,qui  infallibilitcrex  pcculiari  ordi- 
ne  ac  gratia  legationcfungebantur,  fcd&rationecom- 
muni  ad  omncsecclefix  miniftros,qviatcnus///^  & 
dato  Dei  conciones  habent,  ejus  ope  &  bcncdidionc 
fibipromiffis  in  eis  nituntur^  &  in  honorem  accultum 
eius  illas  diri^unt. 

XXI. 


XXI. 

Hoc  ita  vcriini  cft,  ut  ip(i  advcrfario  confcflioiicm 
cxtorferit.  itaenim  loquitur  Erotemate  12.  Terfonx  qujc 
unicum  illud  euangeltj  verbum  TRO  ^EO  LEgATlONE 
WNQENIDO  pYxdicare  ^EBEBANT  ET  POTERANT, 
ea  re  ah  invicem  Mfcrepahanty  quoU  qu^Jam  illarum  PRO 
DEO  LE(fATIONE  FVNgENDOy  in  verbi  illius  merapu- 
ritate  femper  /larent,  &  ab  ea  deHedtere  five  confcie  five  in- 
fcie  nec  velknt  ne€ pojfent;  quaks  erant  ApoHolij  eorumque.  fi- 
miles:  quxdam  autem  illarum  perfonarum  TRQ  DEO  LEgA- 
TIONE  FVNgENDOj  aut  in  verbi  illius  mera  puritate fiare^ 
cf,  velconfciejvelinfcil  DEFLECTERE  POSSENT-  qua- 
leserant  prxfatiilii  TARTICVLARIVM  ECCLESIARVM 
MINJSTRI .  Habemus  fatcntcm  rcunij  itaquc  nihil  ad- 
dimus. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

I. 

Opera  Dei  ad  extrafunt  indivija. 

t. 

Ad  creationem  requirituy  virtus  infinita^ 
Qreatio  non  potejl  ej^e  ah  ^terno. 

F  I   N  I  S. 


ANALECTORUM  T H EO LOG I C O RUM 
DISPUTATIO  C  XXXiy. 

ECCLESIA, 

A  L  T  E  R  A: 

Divino  annuente  Numinc, 

Sv  B  Prasidio 
Reverendiy  Clarijjiml^  Do^ijfmique  Virl^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaoris, 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentisdigniffimi, 

TuUice  defendet 
GUILIELMUS  dc  QUESNO Y>  Harlemenri5. 

KAd  diem  4.  Vecemh,  hcrii  locoque  filitis. 


t  r  a  D  V  N  I  BATAVORVIi, 

Apud  HiEREDES  jOHANNlS  NICOLAUDORP. 

AmmO     Cl3  lO  G  ZLIX, 


AmpltJJlmo^  graviJJiMo ,  Spe&atiJJimo; 
Inclytce  ac  celcberrimje 

H  A  R  L  E  M  E  N  S  I  V  M 

'REIPUBtlC-« 

MAGISTR  ATUL 

*T>omims  ac  M^ccnatibus  meis  honorandu* 

U  T    E  T 

Kevemdtip  Oarijfimisx  Domjftmifque 
VT  R  I  S, 
D.  lOHAKNI  DERMOVTIO, 

D.  BERNARDO  V^YNGAERDEN, 
S.  S.  Theol.  Dod. 

D.  NICOLAO  BALBIANO,  Med.Do^a. 

.  EcclefisE  Leydenfis  Paftoribus  vigilantilfiniis,  indefeffis, 
ftudiorum  meorum  Fautoribus  ac  Promoto- 
ribus  fiimmis. 

Hoc  ExercitiumTheologicum, 

fubmifTe  offeroj 

GUiLIELMUS  DE  QUESNOY. 

Ke/p. 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXXXI7. 

E  C  C  L  E  S  I  A, 

A  L  T  E  R  A. 


Th 


E  S  I  S 


I. 


Vieritur :  An,  rclidis  ecclefiis  noftrisj  Ecck^ 
/ta  connwentU  Citengenda>  .i.talisqu^e  non 
fub  Dei  l^eneplacitoy  (cdofen/tone^tolerantiA 
colligatur?  Affirmataudorqui  fup.  nos  nc- 


gamus. 


1 1. 


1.  Quia  in  cultu  divino  omnia  agenda  funt  juxta  tj/- 
fum  olienfum  A.fovmam  a  Dco  pra?fcriptam.  Hebr.S.j'. 
at  talis  ecclefix  forma  nufquam  in  f  literis  reperitur, 

III. 

2.  Quiavel  Dei  \c\eccie/t^nomine  (juxta  diftindio- 
ncm  advernirii)  hxc  ecclefia  colligenda  foret.  Non  Dei 
obrationemjam  didam,  &  ipfius  adverfarii  confellio- 
nem  :  non  ecc/e/ta,  cum  nullam  ecclefiam  in  generali  hac 
totius  Chriftianifini  apoftafia  agnofcat. 

IV. 

3.  Qiiia  ilLi  ipfii  ecclefia  conniventix  corrupta  erit ,  fa- 
tente  adverfario,  qui  tokrandos  in  ea  enores  dicit :  imo 
in  eo  ipfo  in  quo  apoftafiam  nobis  affingit  dcfe<5luofaj 
quod  videlicct  defit  ci  verbum  orale  concionatorium 
infallihik,  unde  hac  permutatione  nihil  lacri  feccrit. 

V. 

4.  Qui  ab  illaccciefia  aberunt  ea  finc  quibus  ecclcfia 
partim  nuHo  modo,  partim  non  rede  confiftere  poteft : 

Tttttt2  ut 


wtpreces,  (niithnesycatechifmi,  confcjjiones,  ofcia  pafomw, 
peshytemum,  diaconoruniy  anagno^x,  confoiatores^  conven^ 
tus,  acfa  confi/lorialiay  clajficalia,  fjnodalia,  formulx  admi- 
nijlrandorum  facramentorumt  &c.  Schol.t  itcm  ,  2lC  fludiay 
hxc  enim  omnia  ab  ccclcfiis  jubct  cxtcrminari  Erot. 
148.  Chaos  profc»fto  &  Babelid  futurum  cft  merum , 
nonecclefia.  contra  i.Cor.  14.  40. 

VI. 

5.  Quia  in  illa  ccclefia  fuperfedehitur  t\^m  a  puhlka 
profejftone  fidei  a  Chriiiianis  depofcenda ;  tum  a  ratione  con- 
vertendi  evrantes  ^  ignorantes  pr.efcrihenda .  hxc  enim 
cum  nobis  ut  omittamus  injungat  (^.rot.  codem)  fibi 
idcm  quoque  fcqucndum  novit .  id  vcro  cft  ccclcfiam 
non  conftitucre,  fcd  evertcrc,  dum  praecipuus  cjus  fco- 
pus  c  mcdio  tollitur. 

V  1 1. 

6'  Qiiia  nuUus  Chriftianorum  eoctus  erit,  ad  quem 
infideles  poterunt  invitari  vel  adduci,  non  ad  noftros, 
illi  enim  funt  apoftatici,  non  ad  coctum  conniventice , 
quia  ille  nondum  erat ,  cum  adverfarius  ludxos  v.  2. 
convertendos  fibi  proponeret,  nec  poftquam  erciflus  eft, 
ad  tam  dcfe<5luofum  gregem  quifquam  facile  adducetur. 
occurrct  quippe  illud  :  quod  fugiam  video,  quod  fequar 
non  haheo,  ita  omnis  religionis  everriculum  fiet  ifta 
feda. 

VIII. 

7.  Si  in  fud  ecclefia  fufficcre  exiftimet,  folum  f.  fcri- 
pturoe  contextum  legi,  eumque  fic  prout  jacct,  abfque 
ullis  explicationibus  pro  catechifmo  &  confelTione  ha- 
beri ,  quo  omnes  in  Chriftianifmo  k^x  redeant  ad  u- 
num  q.  ovile,  fequetur  i.  Scepticifmmy  nihil  certi  habens 
cx  tot  incertis  fcripturx  expUcationibus ,  fed  deomni- 

bus 


hm  fkcilc  dubitans,  quam  alicui  aflcnticns.  2.  Sa- 
maritaniftniiSi  omnium  errorum ,  hccrcfium  ac  contradi- 
^lionum  foeda  commixtio,  dum  unum  cunclcmquctcx- 
ttimhic  Sociniano,  illcpontificio  ,  alius  anabaptirtico, 
alius  fortc,  orthodoxo  fcnfu  accipict.  Lihertinifm^y 
quo  fufque  dequchabcant  illius  coetus  homincs  quid 
fcntiant,  modo  corticem  vCrborum  fcriptura:  fuperficie- 
tenus  retincant. 

IX. 

Quc^ritur  3.  An  poft  ecclefiam  connivcntix,  rcdibit 
ecclefia  Apoftolica,  five ,  tempus  illud  c[uo  fpiritus  in- 
fallibilis,  conciones  indubic  verxdivinxc|ue  crunt,  ac 
demum  nominc  Dei  liccbit  ccclefiam  colligcrc  &  infti- 
tucre,  facraque  adiuiniftrare  ?  Affirmat  advcrfarius.nos 
negamus. 

X. 

1.  Quia  idaffirmat  finc  ulla  probationc.  quam  non 
minus  ab  illo,  quam  ab  aliis  crronibus  expofcimus.  Af- 
firmanti  cnim  incumbit  probatio. 

XI. 

2.  Quia  non  modotalis  ftatus  nufquam  promiftiis, 
fed  potius  milcria  &  improbitas  temporum  circa  mundi 
finem  prasdida.  Matth.24.12.  Luc.  18.  8.  &c. 

XII. 

3.  Quiaqualis  ea  ecclefia  futura  fit,  non  fatisclarc 
ab  adverfario  explicatur .  undc  quaerere  licet :  i .  an  iii 
ea  omnes  dodores  futuri  fint  infillibilcs ,  an  aliqui  tan- 
txxm?  2.  andodurifint  hoc  idcm  Dciverbum,  quod 
nosinfcriptishabemus,  an  aliud,  non  minus  infallibile 
ei  addituri ?  3.  An  illud  quoquc  confcribendum  fit,  ita 
ut  f.  fcriptura  augeatur  ?  4.  An  populus  quoquc  futurus 
fit  infaiiibilis  &  indefe(aibilis,ita  utverbum  illud  una- 

Ttttttj  nimiter 


nimitcr  accipiat?  5 .  An  ftatus  i!le  ufqiie  ad  finem  mun- 
diduraturus  C\t?  6.  Annon  felicior  illeftatus  futurus  fit 
primoevoapoftolico?  7.  Anctiam  hserefes  &  fciiifmata 
erunt&c.  -Hxcpoftquam  nobis  enodvirit,  de  letota  (ut 
ipfc  loqui  aiToletj  accurate  cogitabimas. 

XI  II 

4.  Quia  hxc  opinio  convenitcumdeliriis.multorum 
hxrcticorum  ac  fanaticorum  tam  antiqui  quam  novi 
xvi,  &  in  illistanquam  heterodoxa  pridem  cxplofaeft. 
ut  enim  ludxos  omittamus,  qui  Eliam  expcAant,  om- 
nia  ipfis  obfcura  patefadlurum ,  futurum  eccicfiae  in  ter- 
ris  ftatum  feliciflimum  &  perfeClilfimum  fomniarunt 
Montanus  hiErcticuSjDonatiftiEjChiliaftxJoanncs  Par^ 
menfis  euan^clii  xtcrni  audor ,  loannes  Srrinchius  Be- 
goardorum  primipihis,  David  Georgius,  Henricus  Ni- 
colai,  Anabaptiftac  Monaftcrienfcs,  Paracelfus,  Weige- 
liiis,  fratres  Rofex-crucis,  inter  Socinianos  Franc.  Piic- 
cius,  &  Matthceus  Radecius.  &c. 

XIV. 

Tales  funt  &  inter  hodicrnos  AngHx  turbones  qui 
dicuntur  If^^/i^/r/  five  ^f(lioni(i-e,  ^u^rentesy  expe^ames 
(Seechers,  and  Waiters )  ii  ecdeftam  negant  alicubi  exi/iere, 
fed  in  futurum  expetiant  miraculoptm  coetus  Qhrifiiani  per 
t^yipoHolos  vel  apojlolicos  viros  refitulior.em  :  miniHerium y 
facramentaidifciplinam  ecclefiajlicam  rejiciunt,  atque  id  ideo, 
quia  jam  nuHusfit  apofiolus.  Tlane  illicitum  ejje  a)untf^«.- 
cionayi  tanquam  in  Ecclefa,fed  eatenus  licerey  Ji  concioneris 
ut  expe^ans  difcipulus  J.  Chrijlianis  non  licere  concicnaripo- 
ftive,  ponendv  ^  ajfrendo  cerii  quid^fedtantum  conferendo, 
arguendcy  difputando,  planc  ut  in  coctu  connivcntia?.  v. 
Honor.  Rcgg.  de  ftatu  eccl..  Brit.  hodierno.  Horum 
numerum  auxit  hic  noftcr,  ideoque  eadcm  merito  fide- 
lia  deaibatur.  X  V. 


3CV. 

Qua  vero  cx  parte  hxc  fentcntia  jubet  in  eccle/ia  fo- 
lum  f.  fcripturx  contextum  abfque  expo/itionibus  lc"i, 
haberique  eum  pro  omni  vcl  catechefi  vel  confe/Honc^ 
confpirat  cum  dodirina  Arminianorum  in  fchifmatiy 
initio. 

XVI. 

Inter  quos  Adotphus  Venator  Anno  1617  .  librum 
cdidk  hoctitulo  :  Theologia  vera  ir  meray  laetentium  ^ 
infantium  in  Qhri^o ,  Liher  fHndamentalis  y  purus,  diluci^ 
>  dusy  ac  univetfalis,  per  meras  fcripturas  Vet.  ^  Novi  TeH, 
Jine  prxjudicio  cujufque  inter  Chriflianos  fedix  ,  ^  in  ufum 
cunSfarum  ecclefiarum*  quo  Chrifiianifmus  per  14  fecula  ca- 
ruit  drc» 

XVII. 

At  nec  impoftor  ille  potuit  ptcxftare  quod  promiflt. 
nam  qucefl:.  4.  interrogat :  Jn  ceternum  gaudium  futurum 
fit  piiiy  infernalii  dolormalu!  quod  non  potuit  decide- 
refme  prxjudicio  Socinianorum,  qui  dolorem  inferni 
negant,  &  acternam  annihilationcm  ei  fubftituunt. 

XVIII. 

Paulo  pofl:  qujerit :  Suntne  ergo  infantes  innoxii,  eoque 
in  fiatu  conftitutiy  in  quo  ^damus  ante  lapfumfuit  /  quod 
affirmat^cx  Deut.i.^p.  &Ionx4. 11.  pt^^judicium 
.  omnium  qui  peccatum  originale  credunt. 


Pag.4, 


XIX. 


-         13.  docet  pedilavium  (tanquam  tertium  facra- 
ntentum )  perpetui  ufm  inter  Chriftianos  ejje  dehere.  ex  joh. 
113.5.  14.15.  quod nec totidem  verbis  ibi  lcgitur,  nec 
ifinepr.-ejudicio  pontificiorum^  Reformatorum  &c*  dici 
|poteft. 


XX. 


^''^^♦^•S I»  dey^/Z^W  donii  Spiritus  San^iy  &  novem  hea- 

titudinibusy 


Mtadiniyus ,  divifionem  papifticam  inculcat.  cuirefor- 
matos  refragari  nofle  debebat. 

XXI. 

Libros  V.  Teft.  tantum  recenfet  pro  veris  &  cano- 
nicis  illosqui  a  nobis  pro  talibus  habentur.  quod  fine 
prcejudtcio  papiftarum  ficri  iiequit. 

X  X  1 1» 

Pa^'.  21.  ait  hominemex  honis  operihis  ju^ificari.  eavi- 
delicet  juftificationequa  coramn^ed eonftjlimus,  quocque 
fita  eft  in  remijftone  peccatorum.  p.  prxced.  adverfus  do- 
drinam  ecclcfise  rcformatae  &c. 

XXIII. 

Quare  Remonftrantes,  quamvis  cjufmodi  confilium 
ribi  nondifplicereinitioprx  fe  ferrent,  atque  etiam  de- 
prxdicarent,  poftea  tamen  vanitate  ejus  animadverfa,  ad 
ConfcfTiones  nomine  fuorum  coetuum  edendas,  &  Apo- 
logias  ac  catcchifmos  fe  compofuerunt,  eafque  prout  de 
articuUs  intcr  ChrlftianOs  controverfis  agunt,  aliis  qudm 
meriifcriptur^  verhiicoiti^oni  pofleconcedunt.  Apol.  p. 
5.  Et  Au(ftor  quoque  quem  hic  refutamus,  in  dogmate 
illo  fibi  parum  conftat,  ut  cx  prxcedentibus  appai^t. 

COROLLARIA. 

1.  Singulif  hominihs  fingulos  angelos  cuHodes  ejfe  attrlhtt-^ 
tos  e  fcriptura  demonjlrari  nequit . 

2 .  Multo  minusi  eti  vicarium  orbii  regimen  commifuM  effe, 

3 .  Vt  nec,  coelum  ah  illis  rotari. 

4.  Suhjlantia  funt,  non  motus,  aut  affeBus, 

5.  Incorporei  funt  ^  immateriales . 

6.  Simpiices  fuhjlantialiter ,  nontamen  accidentaliter ,  cum 
comppnantur  ex  fuhp^o  accidentihus, 

F   1   N    1  S, 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  C  XXX7. 


EC  CLE  S  I  A. 

T  E  R  T  I  A: 
Q^r  A  M 

Divino  annuente  Niimine, 

S  V  B    P  R.  JE  S  I  D  I  O 

Reverendh  C/ariffmi^  Do^iJ/tmique  Viriy 

T>.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris, 
&  Collegii  Theol.  Per-Iliuftrium  D .  D .  Ordinuni 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniifimi, 

THhlid  defendet 
PETRUS    MUS,  Amftelodamenfis, 

<^4diem  8.  Decemh  horis  locoque  folitis. 


L  V  G  D  V  N  1  BATAVORVM, 

Apud  H/EREDES  JOH  ANNIS  NICOLAI  iDORP. 

Anno  CldlOCXLlX, 


V^ilijfm^y  tAtnfliJfmby  Trudentiffimijl 
POTENTISSIM.^ 

AMSTELODAMENSIVM 

RElPUBLiC^ 

SENATORIBUS, 

Dommis  ac  M<ecenatihus  Jumma  reve- 
rentia  colcndis* 

NEC  KON 

Honeflljfmisi  OmatiJJimU  luvenihf,  pletate 
atque  omni  emditione  C^nffimiSf 

D.  FRANCISCO  RE AEL,")»^ 

que  jhi^ofijfmU» 


D.  PETRO  SCHAEP,  ^^'''Vl^^fTr. 


i 


\  jummotamtcumis 
>  J 


D.  FRANCISCO  Six;  ycoMis. 

Hoc  Bxercitium  Theologicum, 

fubmifTe  o£fero, 

PETRUS  MUS. 
ReJ}, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXXXV. 


D  E 


E  C  C  L  E  S  I  A, 

T  E  R  T  I  A- 

T  H  E  S  I  S  I. 

'Vaeritur  i.  An  hodie  fit  aliqua  ecclefia  tri- 
lUmphans?  Negat  Smalcius  contra  Frantz, 
Difp.  8.  Error  efl  (Inquiens)  dum  thefi  2  j .  ec- 
jclefiam  invifibilem  partitur  Frant:^ius  in  trium- 
phantem  &  militantem  .  Nos  affirmamus  ex 
3,Tim, 4.7.8. &c.  Exarainemusrationes in contrarium. 

II. 

T.  iV«//<^  (inquit)  revera  nunc  efl  triumphans  yjed  olim 

futura  efi  ,  cum  Qhrifius  lefus  venerit,  redditum  unicuique 

fecundum  opera  ipflus,  undc  Difp.dc  perf.  Chriftiad  thef. 

75.  ncgat  heatos  pervenire  ad  coelum^quafi fcilicet  finguli 

pofi  mortem  flatim  perveniant  ad  heatitatem,  Nos  contradi- 

cimus,  diftingucndo  intcr  judicium  univerfale  ac  puhli- 

cum^  & particulare  flve privatum.  illud  fijpremo  illo  mun- 

di  die  celebrabitur ,  hoc  vero  in  morte  quilibet  fiibit . 

ahoqui  cum  Chrifto  cfle  firuftra  optaret  Paulus  poft  fiii 

diftblutionem.  Phii.1.23.  v- &  Apoc.  14.13. 

III. 

Et  perperam  quoquc  Chriftus  diceret  Luc.  20.  38. 
Ayrahamum,  Ifaacum,  S-  lacobum  Deo  vivere,  quod  &  ad 
omnes  fideles  dpc^i^xt ^quorum  (ut  iliorum )  Deus  eft  Deus, 
non  mortuorum  utique  ,  fed  viventium ,  ut  ibidem  dicit 
Chriftus, 

Vvvvvva  IV. 


IV. 

Ad  hiinc  lociim  cxcipit  Smalcius,  pofTc  aliquem  Deo 
T>/V^r^,  qiii  nunc  NvLLvs  hst,  modo  conftet,  eum  olim 
iterum  viclurum  inxternum.  ncque  propofitum  fuifTe 
Doininolefu,  utdemonftrarct,  Abrahamum,  Ifaacum, 
&  lacobum  nunc  effe  re  ipsa,  fed  cos  ex  mortUis  rcfurre- 
duros.  Dc  hoc  cnim,  non  de  illo,  quceftionem  fuilfe  in- 
ftitutam .  Et  ,  fi  Abrahamus,  Ifaacus,  &  lacobus  ex 
mortuis  (int  refufcitandi ,  quomodo  (inquit)  nunc  vi- 
vunt  rc  ipfa  Dco  ?  cum  refufcitatio  aliud  nihil  fit,  quam 
hominis,  qui  exifterc  defierat,,  reiterata  exiftentia.  haec 
ilic,  imperite.  Etenim 

Diftingucndum  cft  intcr  vitam  animce ,  &  vitam  to- 
tius.  Non  dicit  Chriftus  Abrahamum,  Ifaacum,  &  la- 
cobum  vivcre  vitam  totius,  nam  eo  rcfpeclu  non  exifte- 
bant,  fed  rcfufcitandi  erant:  hoc  autem  vult,  Patriarchvis 
iftos  viverc  vitam  animx,  &  cx  hoc  probat,iilos  aliquan- 
do  denuo  refufcitandos  clTc,  &  corpora  animabus  fiiis 
reunienda.  Quoad  corpora  crgo  vivunt  in  fpe ,  quoad 
animas  vcro  reipfibcatitudine  coelcfti  pcrfruuntur,.  re- 
dicrunt enim illoe ad  Dcum  qui  dedit  eas.  Eccl.  12.7. 

V  I. 

Eodcmfpedant  quce  Luc.  15.22.23.  lcguntur  de  di- 
vitc  epulone  &  Lazaro.  nec  obcft  quod  replicat  Smal- 
cius,  paraholam  ejfe^  ideoque  ex  ea  nihil  certi  de  artimlo  fidei 
Jlatui  pojjl  3  niji  id  aliunde  manijejll  pateat,  iiam 

VII. 

I.  Aliunde  veritatcm  hanc  clare  probari  pofle  jam 
vidimils.  2.  ctiamfi  fit  parabola,  noftrae  tamen  fenten- 
tias  confirmandx  optimc  infervit .  Vtpote  cinus  fcopus 
eft,  non  adumbrare  futurum  hominum  piorum  &  im- 

piorura 


pioriim  pofl:  diem  jiidicii  {latum,  fcd  illum  quem  ftatim 
a  morte  ipibrum  animce  fortiuntur.  Divcs  cnim  damna- 
tus  rogat  Abrahamum,  ut  mittat  Lazarum  adfratres 
fuos.  ciii  Abraham  rcfpondet,Habcnt  Mofcn  &  prophc- 
tas^audiantillos.  Atpoftdicm  judicii  non  crunthomi- 
ncs  in  hoc  mundo,  qui  a  futuris  infcrni  fuppliciis  prce- 
monerij  ac  Mofen  &  prophetas  audire  poffnit. 

VIII. 

Cumaue  dicat  v.  2  5 .  Nunc  autem  hicfolamen  recipiti  tn 
vero  cruciam,  evidcns  cft,  animas  piorum  confolatione 
frui  in  coelo  ,  &  confcquentcr  dari  ccclefiam  trium- 
phantcm,  quod  hic  probandum  crat. 

IX. 

Excellens  quoqueejus  rci  tcftimonium  cft  Luc  23. 

43.  ubi  Chriftus  latroni  in  cruce  dicit :  Ly^men  dico  tihiy 

hodie  mecum  eris  in  paradijo, 

X.  ' 

Hicquidam  c  Socinianis  rccalcritant,  Latroni  qui- 
dem  promiffum  dicentcs  paradifum  coeicftcm,  fcd  dan- 
dum  dcmum  poft  rcfurredionem ,  dixifte  autem  Chri- 
ftum  hodie  eris ,  proptcr  certitudincm  rci  futurx.  Ilhid 
loimr  Hodie  s  conjun"endam  cum  voce  dico  ^  non  cum 
verbo  erisy  ut  fcnfus  fit :  Amen ,  hodie  dico  tihi ,  eris  au- 
quando  mecum  in  paradifo, 

XT. 

I.  Vcrum,  fi  hcec  conjundim  voiuntdefenderemani- 
fefta  i-n  eis  contradiclio  eft,  nam  hodie  primo  cum  evii , 
mox  cum  dico  conftruunt.  qux  fimul  non  poftunt  con- 
fifterc.  2.  Si  divifim,  Negamus  loqui  Cliriftum  de  rc 
poft  cxtremum  judicium  futura,  fcd  ipfo  iilo  die ,  quo 
fpiritum  fuum  .i.animam  f&fimulctiam  noftras,quum  a 
corporibus  difccdunt)  commendabat  in  manus  patris. 

V  V  V  w  V  3  v.  46. 


V.  ^6»  5»  conftfu<5^io  hdh  cum  dico  prorfus  infipida 
cft.  nemo  cnim  quicquam  dUit  nifi  hodic  licct  hcri  a- 
liquid  forte  dixit  &  cras  aliquid  diBurtts  efl>  hinc  latro 
non  poterat  dubitarc  an  Chriftus  illo  ipfo  dic  fccum  lo- 
queretur.  nuUa  deniquc  in  vocc  fic  detorta  eft  emphafis. 

XII. 

Per  adverbium  igitur  hodie  Chriftus  refpondere  vo- 
luit  ad  adverbium  quando,  quod  petitionc  latronis  con- 
tinetur  :  Memento  mei  j^JNDO  veneris  in  regnum  tuum, 
\\l  fit  fcnfus  :  Hodie  erit  illud  quando  .  Neque  tantum  in 
eo  cxauditus  cs ,  quod  petiifti  memoriam  tui  a  me  non 
dcponi,  fed  ad  regni  Dei  perfruitionem  hoc  ipfo  die  me- 
cum  re  ipfa  admittcris  qux  fime  funt  iH-(p*riKUTaTa. 

XIII. 

Quscritur  2.  An  neccffario  fcmpcr  detur  aliqua  cc- 
clcfiamilitans  ?  Negat  Oftorodusde  Eccl.  Difp.8.fc(fl. 
p.  &  alibi,ac  cx  co  Smalcius.Nos  affirmamus  ex  Matth. 
i5.  i8.  &  28.20.  loh.  14.  i5.  &  16.  13.  i.Tim.3.15. 
&c.  quum  autem  nonnulla  cx  hifce  locis  eluderc  conc- 
tur  Oftorodus,  quomodo  fe  in  eo  gerat  videamus. 

XIV. 

Ad  Matth.  18.  ubi  dicitur,quod  port^  in/erorum  ad- 
verfus  ecclefiam  Qhrisii  non  fint  prxvalitur^,  i .  quod  dia- 
bokis  cum  omni  fua  potentia&  aftu  illam  non  fit  fcdu- 
(5turus,  ncgat  hanc  cxpHcationcm  habcrcfundamentiim 
in  f  fcriptura .  fiquidcm  infernus  nufquam  diaboUun 
fignificct,  &  quidem  cxea  ratione,  quia  diabohis  cum 
inferno  nondum  quicquam  rci  habcat,  ied  dcmum  fuo 
tempore  cum  morte  &  infcrno  fit  praecipitandus  in  ftag- 
numignis,  Apoc.  20.  10.  14.  Exiftimat  ergo,  perinfer- 
num  ftatum  &  conditionem  mortuorum  intelHgcndum 
c/fcjUt  fitfenfus,  Qiii  funt  Chrifti,  illi  inftatu  mortuo- 

rum 


rum  in  aeternum  nequeunt  dctineri. 

XV. 

Relpondemus,  portas  inferomm  notarc  vel  robur  ac 
f^tBccTeictc  diaboli,  quia  in  portis  olim  confultarunt  judi- 
ces  Deut.22.15.  Amos  5.12.  Zach.  8.  16.  Ruth  4.  i. 
ut  &  in  portis  propugnacula  collocari  folebant.  Gcncf. 
22. 17.  &  24.  60.  vcl  refpiciunt  ipfum  locum  diabolis 
plenum.  dc  quo  Matth.11.23.  Luc.io.ij.  Apoc.i.  18. 
ubi  clavium  inferni  mcntio  eftjquae  ad  portas  habent  re- 
lationem.  &  6.  8.  &  20.  14.  utrovis  modo  fumas,  di- 
6io  Chrifti  optime  accommodari  poteft.  Ratio  advcr- 
farii,  vidclicet  diabolos  nondum  quicquam  rci  habcre 
cum  inferno ,  falfa  ell:,  nam  inferno  traditi  ad  crucian- 
dum  in  judicium  refervantur.  2  .Pet.  2.4.  judx  v.  6.  Nc- 
que  obftat  locus  Apoc.2o.  ibienim  dcfcribiturplcna- 
rium  ac  ultimum  fpirituum  infcrnalium  fquosnominc 
inferni  ibi  defignari  ftatuimusj  judicium ,  &  totalis  a 
confortio  piorum  fequeftratio,  cujus  adhuc  funt  cxper- 
tes.  Matth.8.2p.  Luc.8.31.  i.Pet.5.8.  Eph.2.2. 

XVI. 

Adlocum  Joh.  14.16.  &  15.13.  ubi  Chriftusapofto- 
lis  Spiritum  fknftum  promifit,  qui  ipfos  in  omnem  ve- 
ritatem  duceret ,  dicit  Oftorodus ,  eam  promiffionem 
Apoftolis,  non  autem  ecclefix  fadam  cffe,  fiquidem  fo- 
11  apoftoli  tales  erant,  qui  in  fuo  officio  errare  non  pot 
fent  &c. 

XVII. 

RefpondemuSjprimarioquidem  promifllonem  illam 
apoftolis  convenirCj  fecundario  tamen  etiam  rcliquo- 
rum credentium coetui.  i.Cor.  12.13.  illos  immediate 
SpiritusS.  deduxitin  omnem  veritatem,  2.Pet.  i.  21. 
hos  per  minifterium  verbi  &  facramentorum;>  ac  Spiritus 

quoque 


qnoqlic  illuminationem,  licet  inferloris  gradus  quam  il- 

lam  quam  apoftolis  contulit  ^  tantam  tamen.quce  fufficit 

adfalutem.  v.  loh.  17.20. 

XVIII. 

Ad  locum  I.  Tim.  3. 15.  ubi  ecclcfia  Dei  viventis 
dicitur  columna  &  ftabilimentum  veritatis,  reponunt, 
non  talem  columnam  effc  quce  cam  rcponit  extra  err^in- 
di  periculum,  fcd  qux  veritatem,  quantum  in  fe  eftfiif- 
fulcit  dc  confirmat  &c. 

XIX. 

Refp.  Sufficit  nobis  ita  columnam  &c.  veritatis  effe^ 
utperveriratcm  iilam  inftrumentaliter  ptocuret  Deus, 
ncpenitus  aberret  &deficiat  ecclefia  univerfalis.  quip- 
})C  qucie  fuper  fundamentnm  prophetarum  &  apoftolo- 
rum  fuperftruda  cft.  Eph.2.20.  Apoc.  21.  14.  Alioqui 
cnimprorfus  dcfineretelfc  columna  vcritatis,  quodab- 
furduin. 

XX. 

Qua?ritur  3.  An  fincera  verbi  prasdicatio ,  &  legiti- 
mus  ufus  facrvimentorum  fintverjeecclefiaeNotcE?  Ne- 
gat  Smalcius  Difp.  dc  Eccl.  kS:.6,  idque  hac  ratione , 
quia  hccc  funt  forma  ccclefixj  ergo  non  funt  notx.  nos 
affirmamus.  cx  Deut.  4,6.7.8.  Pfal.  147.1^-20.  Matth, 
28.19.  Ioh.8.32.47.  &  10.4. 16, 

XXI. 

Ratio  adverfarii  in  contrarium  futilis  eft;  Nam  formn 
ccclefix  hxc  non  poffunt  dici  nifi  extcrna,  c\ux  finc  du- 
bio  notificat  fuum  fubjcdum  .  unde  mcravitilitigatio 
cft  hxc  Socinianorum  contradi(5iio. 


F  I   N   1  S, 


-    N  A 1  jB  C  T  O  R  U  tvl   T  H  E  O  L  O  G  I C  O  R  U  M 
DISPUTATIO  C  XXXVI.' 

PVRGATORIO. 

-Divino  annuentc  Kumine, 
SuB  Prasidio 
V.evtrendiy  Clarijjml^  n)o6fiJJimtque  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S. S. Theol.  Dodoris, 
&  Collcgii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifiae  Rcgentis  dignifTimij 

■^HUice  defendet 
GOVERARDUS    CROUSIUS,  Gouda-Bat; 

^ddiem  n.  Decemh,  horis  locoque  /olitif. 


LVGDvNi  batavorvm; 
Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 
Anmo   cId  Id  c  xtix. 


TortKrissiMis»  MAg^ iv icis, 


D.D-  ORDINIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I  >£ 

Dominis  meis  clementilsimis . 

U  T    E  T 

Reverendii ,  ac  ErudHiJfmUVirUy 

D.  HENRICO  VEGE,  qux  lefii  Chrifto,  in 

Eenthujfen  colligitur,  Paftori  digniflimo, 

r>.  SIMONI  vJhrHELL,  Myfteriorum  Dei,  in  Ec- 
clefid  Overfchiedana  difpenfatori  fpe(flatiirimaj 

D  E  N  1  Q^U  E 
(DoSirina    ptetnte  eminentijjimis  Viris  Iu)>enibtis, 

D.  MATTHI.^  NEEF, 

D.  ABRAHAMO  de  LEONARDIS, 

S.  S.  Miniftcrii  Candidatis,  amicis  intimis. 

Dilputationem  hanc  ^nti-PapiBicarfj^ 
quicquid  eji  meiy 

Sacrum  facjo, 

GOVERARDUS  CROUS, 

Kefp. 


ANALECTORUM   THEO LOG IC ORUM 
DISPUTATIO  CXXXVL 


D  E 

PVRGATORIO. 

T  H  E  S  I  S      L  ' 

Rojtcr  ccclefiam  militantcm  in  tcira ,  &  trium- 
phantcm  in  coelo,  tcrtiam  ftatuunt  pontificii,  pa- 
tientcm  in  purgatorio.  crcdunt  cnim 

II. 

Dari  locum  qucndam,  in  quo  ,  tanquam  in  carcere , 
poft  hanc  vitam  purgantur  animx,  qux  in  hac  non  picne 
purgata^  fuerunt,  ut  fic  purgatis  m  coclum  pateat  acccf- 
fus.  Nos  id  ncg.  hilcc  moti  rationibus. 

III. 

i.Poft  rcmiflioncm  pcccatorum  nullx  funt  nobis  poe- 
n2e  perfolvendx .  cum  carum  omnium  Deus  non  recor- 
deturzm^\iViS,  Ezcch.  i8.  22.  fcd  deleatt-x.  Ef.  43.  12, 
recordatio  autem  pcccatorum  fpcdlatur  in  Deo  ex  cfFc- 
(5to,  qui  fi  poenas  pro  peccatis  remiflis  infligeret  &  in  hoc 
feculo,  &  in  futuro,  nuilo  modo  poftet  dici  ea  oblivioni 
tradidiftc  aut  delevifte.  nedum  tam  hnge  ct  nobu  amovere 
quam  longe  ahejl  oriens  ah  occidente.  Pf  1 03 . 1 2,  hoc  eft,ita, 
ut  eorum  poence  ad  nos  pertingere  non  poflint .  quod  fi 
omnium  peccatorum  noftrorum  oblivifcitur ,  utique  & 
venialium  (ut  ea  pontificii  appellant )  non  datur  crgo 
purgatorium  pro  ullo  peccato. 

Xxxxxx2  IV. 


2.  Diio  tantum  funt  ordincs  hominum,  oves  &  ha^dit 
henedim  &  malediBi.  Matth.  2 5 . 3  2 . 34.4 1 .  quorum  illis 
^iczvcx  venite,  his  autenij/V^.  ibidem.  illi  ralvierum,  h.V 
contiemnahntur.M^rc.i6'  i6.  IWinon  judicantur y  hijam 
judicati  funt.  loh.  3.18.  duo  igitur  tantum  funt  loca  poft 
hanc  vitam^&confeqiienterpurgatorium  nuUum. 

V. 

Latroni  converfo  dicitur :  Hodie  mecum  eri6  inpa- 
radifo.  Luc. 23.43.  ergo  non  iu  purgatorio.  Nullaejlcon- 
demnatio  ilsquifuntin  Cl^nfo  lefu.  Rom.  8.  i.  ergo  nec 
purgatoriahs.  quod  &  cxpHcatur  y.  33.34.  ^iiinten^ 
tabit  crimina  adverfus  eleSfos  '~Dei  <"  Deus  eH  qui  jujlificat, 
quis  ejl.  qui  condemneti  Qhrijlus  is  ejl  qui  mortuus  eft, 

VI. 

4.  Sidomusijla  diffolvitur  y  hahemm  domum  aternm  in 
coelU.  2.  Cor-  5.1.  poft  mortcm  igitur pii homines  fta- 
tim  transferuntur  in  coelum.  Mortui  in  Dominofunt  hea^ 
ti  y  S'  a  modo  requiefcunt  a  lahoribus  fuis,  Apoc.  14.  13. 
lu/li  cum  moriuntur  ingrediuntur  pacem ,  &  requiefcunt  in 
cuhilihus  fuif.  lef.  57.6.  noncrgo  intrant  igncmpurga- 
torium. 

VII. 

Qoram  trihunali  C^rifli  unufquifque  reportahit  congruen- 

ter  ad  id.quod  in  corpore  fecerit,  2.  Cor.5 . 10.  ergo  non 

eft  locus  purgationi  poft  hanc  vitam,  qu;E  fit  in  anima- 

bus  a  corporc  fcparatis. 

^  VIII. 


VI  u. 


CosreSfio  fack  noftr^  fuper  eum ,  fChriftiim  videlicct) 
Jcf.  53.5.  Sanguu  lefu  Qhrijli  Vilii  Dei  purgat  nos  ab  omni 
^  peccato  I.  lo.  1.7.  qui  unica  obUtione  in  perpetuum  con^ 
\  fummavit  eos  qui  fan^ijicantur ,  Hcb.  10.  14.  fit  crga 
Chriilo  injuria  fi  inparteai  hujus  bcncficii  veniat  pur- 
gatorium. 

i  . 

Nec  contrarium  fuadent  .loca  fcripturx  qux  ad  pur- 
garorium  accendendum  quafi  obtorto  collo  rapiuntur. 
Non  2.  Sam.  i.  11.  12.  &  3.  35.  ubi  David  &  alii  di- 
-  cuntur  jejunalTe  in  morte  SauIiSj  lonatha?,  Abneris.  ne- 
quc  enim  id  fadum  ad  juvandas  eorum  animas  in  pur- 
.  gatorio,  fed  adtelhndum  publicum  luclum. 

X. 

Non  Gcn.  47.  30.  &  50.  25.  ubi patriarchce  defide- 
rarunt  in  tcrrapromifllonis  fepcliri,  ncquc  enim  id  fa- 
>  dum  eft,  ut  prccum  &  facrificiorum  qux  ibi  ofTfcrcban- 
tur  effcnt  participes,  fcd  ut^tcftarentur  fidem  fuam  de 
liberatione  populi  Ifraclitici  ex  ^^gypto ,  &  adeptionc 
terra?  Canaan,  quoe  typus  erat  vitce  xicxnx .  v.  Hebr. 
II.  22. 

XI. 

Nec  Pfalm.  66,  12.  Tranfivimus  per  aquam  &  ignem. 
\  per  qua^  intelligunt  baptifmum  &  purgatorium :  quum 
(  nec  baptizatus  fucrit  au(5lor  illius  Pfilmi,  ncc  cum  ifta 
i  fcriberet  in  purgatorio  fuiffct,  fed  ailegoria  cft  dcaf- 

Xxxxxx3  fiiclio- 


ilidionibus  hujus  vlt»,  quae  periculis  aquae  &  ignis  c:om- 
parantut. 

XII. 

Non  leC^.  3 .  PurgahH  Dominus  fovdes  filiorum  filia^ 
rum  Sion,  item  Ief.9. 18.  Succenfa  ejl  quajt  ignis  impie- 
tas  d^c  neutro  enim  loco  de  purgatorio,  fcd  utroque  de 
liujus  vit3e  caftigationibus  ac  poenis  agitur. 

XIII. 

Non  Mich.7.8.  Ne  Uteris inimicamea^c.  iram  Do- 
Mini portaho.  vid.  velhic,  vcl  in  purgatorio.  hicQnim  fe 
eam  portatiiram  effe  fignificat  ecclefia,  /w/;  in  purgato- 
rio,  quod  nulium  eft. 

XIV. 

Non  Zach.p.  11.  Tu  autem  in  fanguine  tejlamenti  tui 
eduxiHi  vinSfos  d^c.  agit  enim  locus  ilie  non  de  purgato- 
rio/cd  de  inferno.  ut  ipfc  Bellarm.  cum  expofuit  Con- 
trov.  2.  1.  4.  c.  13. 

XV. 

Non  Malach.  3.  3.  Jpfefedehit  quafi  ignu  conflatorh  &c. 
Neque  enim  ibi  agitur  de  igne  purgatorio,  fed  dc  pur- 
gatione  dodrinx  ab  erroribus,  item  animarum  a  pecca- 
risperfanguinem  &SpiritumClirifti.  confer  Matth.3. 
10.  II.  12,  &5.  6.  7.  capp. 


XVI. 


Non  Matth.  5.  25.  Luc.  12.  58.  5^.  confentiens 
adverfario  tuo  &c.  iVi?»  exihli  donec  reddas  noviffmim  qua- 
drantem^  nequeenim  de  purgatorio  ibi  eft  fermo,  fcd 
de  reconciliatione  fraterna .  Carccr  autem  vel  proprie 
accipipoteft,  velpro  inferno. 


XVII. 


Non  Matth.  1 2.  3 1.  Nan  remittetumeque  in  hoc,  neque 
in  futuro  feculo i  .i.  futputant)  neque  in  purgatorio*; 
nam  verba  ha?c  nihil  aiiud  notant ,  quam,  non  remitte- 
tur  in  «ternum.  utexplicantur Marc.3.2^.  Luc.12.11, 


XVIII. 

Non  i.Cor.  3.  15.  Salvahitur  tanquam  perrgnem,  vi- 
j  delicet  purgatorium .  nam  non  magis  de  igni  proprie 
>  dido  ibi  fermo  eft,  quam  de  hgno,  foeno,  &  ftipuia  pro- 
[  prie  di(flis.  &  huc  pertinet  vocula  tanquam  .  Ignis  ergo 
^  probationis  eft  ignis  Spiritus  fandi :  aurum  &c.  &  ex 
:  altera  ^mcjlipula,  funt  doclrinx  vel  pur^e  vel  impur.^, 

^  qu.-etamcnfundamentoinxdificantur,  nec  id  plane  e- 
.  vertunt. 

XIX. 

Non  i.Cor.i5.2p.  Baptizantur  pro  moYtuts,  vidclicct 
in  purgatorio  patientibus  .  Nam  non  probat  Paulus  il- 

knlummorem  (ponamus  accipi  pro  baptilino  proprie  di- 
1^0)  fed  inanem  elfe  dicit  nifi  corpora  rcfurgant.  quid 


Early  European  Books,  Copyright©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


hoc  ad  purgatorium,  quad  animarum  cft,  non  corpo- 
rum  $ 

X  X,, 

Non  Apoc.21.27.  Kihil  introibit  inquinatum  .  ergo 
purgatorio  opus  eft.  Neg.  conf.  Nam  cum  fine  vit« 
ceffant  in  fidclibus  reliquice  peccatorum,  Rom.6.  7.  -qui 
fnoYtuus  eji  liherejl  a  peccaio.  i.  Pet.  4.  i.  qui  pajjlts  ejl  in 
carne  T^e^av^  afxct^^U;.  Heb,^.  jo.  qui  ingrejjus  eil  in  re-' 
quiem  ipjtusy  requievit  ab  operibus  fuis, 

XXI. 

Quae  alia  afferuntur  facilc  his  inteiledis  folventur 
Notandum  porro  ipfum  Bcllarminum ,  de  Purgat.  1.  i. 
c.  5,  fateri,  nufquam  in  ffcriptura  fieri  mentionem  ignis, 
ttbi  aperte  de  purgatorio  agitur,  Nos  nec  aperte  nec  per 
confequentiam  ejus  mentionem  in  fcriptura  ullam  fieri 
alTerimus. 

F  I   N  1  S, 


ANALEGTORUM  7HEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CXXXVII. 

LIMBO  PATRVM. 

Divino  annuente  Numine,' 

SuB  PRJE.SIDIO 

Keverendij  ClariJJimf^  lyoBiJfmique  Virty 

p.  JACOBI  REVII,  S.S.TheoLDoaom; 
&  Coliegii TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifias  Regentisdigniifimi, 

Tuhlict  deferukt 
ARNOLDUS    BRANTS,  Gravefandenfis; 

uiddiem  ij^.  Vecemb,  horis  loco^ne  folitit* 


G  n  r  K  t  batavorvm; 
Apwi  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP.' 

AmmO    Cl9  l9  C  ZLIX, 


Jl  J 


Confultijftmis  ac.  cmni  emditionis  genere 
Celeberrimis , 

D.D.  curatoribvs 

Quatuorviris  Scholse  Collegiique  Lice- 
ratii  Delphici,  L  V.  peridfliniis, 

n)ominis  ac  CMatenatihus  flmimumcolendii. 


UT.  ET 

ZrttditiJlimo  ac  Solidijfmo  Theologoy 

p.  JACOBO  CRVCiO,  Ejufdem  Scholx  ac  CoIIc- 
giiModeratoriindefcfro,  de  me  &  ftudiis  imprimis 
olim  merito. 

Theologicum  hocce  Exercitium^ 

L.M.  Q;D.D.D. 

ARNOLDUS  BRANTS, 


AMAtECTORUM  THEOLOGrCORUM 
DISPUTATIO  CXXXVir. 

LIMBO  PATRUM. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Rxter  purgatorium,pontificii  in  infcrno  flatuunt 
limbum  patrum,  in  quo  animas  piorum  antc  aC- 
ccnfioncm  Chrifti  fuiffc  arbitrantur.  nos  illura 
•limbum  ncgamus,  ob  rationcs  fcqucntes  : 

II. 

1.  Quia  ficut  non  poft  afcenfioncm  Chrifti  >  ita  nec 
ante  phu-afuerunt  unquam  loca  pro  animabusdcfuncto- 
rum,  quam  duo,  fcihcet  coelum  &  gehcnna.  Prius  pro- 
bavimus  Difp.  prseccd.  poftcriiis  patet  cx  parabola  epu- 
lonis  &  Lazari.  Luc.  i6.  in  c\\.ia  ccelelfe  regnum,  nonfuo  no- 
mine,  fedfinitm  Abrakt  appellari ,  &  Lazarnm,  pojl  arriin- 
nas  in  hac  vitapcrpcflas,  in  <ieterna  finus  Alrahx  quiete  fe- 
curum  efte  fcribunt  Chryf,  Hom.  ^y.inMatth.  riilgent. 
cpift.  7.  qua:  eft  ad  Venantiam.  &  Maldonatus,  Valde, 
in<\\x[t ^fu/J)icor,fummum  hic  coclum  defignari.  Atqui  para- 
bola  h:e<:  antc  afccnfionem  Chrifti  prohua  fiiit,  crgo 

III. 

2.  Qinadocctfcriptura  animas  jiiftorum  poft  exccf- 
fum  e  corpore  r^^//>^  adn^eum.  Eccl.  i2.p.  quodexpH- 
catur  ib.  3.21.  pcr  voccm  furfim.  non  ergo  deorfum 
ad  hmbum ,  fcd  furfum  ad  coeUuii  vadunt.  Sane  cuni 
'T)cm  nojler  in  coelii  fit  Pfalm.  115.  3.  idcm  eft  redire  ad 
Deum^  redirefive  ire  in  cir/um.  utcollicrit  Au?.  1.  i. 
Rctra<f^:.  cap.  i .  Atqui  libcr  hic  fuit  fcriptus  antc  afcen- 
fioncm  Chrifti.  crgo 

Yyyyyy2  IV. 


Qnia  fideics  j\c  ben^  operantes  ftatim  pbftqilam 
cxhoc  mundo  egrcflfi  fucrint,  in  iieterna  tabernacula,  .i, 
in  ipfum  ccelum  rccipiuntur.  ita  enim  Chriftus  Luc.  i6. 
g.  Facite  vobU  amicos  de  mammona  imquitaiUi  ut  cum  defe- 
ceritiSi  recipiant  vos  in  xterna  taheynacula.  Atqui  adhorta- 
tio  &  promilTio  hjec  fadacft  antc  afcenfionem  Chrifti . 
Er"o. 

^  V. 

4.  Qiiia  patrcs  V.  T.  expe^ahant  falutem  Dei.  ^fun- 
damenta  hahentem  civitatem  ^  cujm  artifex  ^  condit^  efi 
Deus.  &  eo  quod  fe  dicehant  hofiites  ep  fuperterram,fg'  • 
nificahant  fe  patriam  fuam  inquirere .  quod fi  illius  memores 
fiijfentex  qua  exierant^  hahuijfent  tempw  ad  revertendum ; 
nunc  autem  meliorem  expe&ahant,  id  efi  coeleflem.  Gen.49. 
18.  Hcb.ii. 10.14,15.  atilli vixeruntantcafcerifionem 
Chrifti.  er^o, 

VI. 

5.  QuiaEnoch  Gcnef^.^^.  Heb.ii.^:.' & Elias  2. 
Reg.2. 1. II.  reipfacoeium  ingreffi fuerunt,  antc afccn- 
fionem  Chiifti. 

VII. 

6.  Qmamulti  ah  oriente&  occidente  dicmtmventur/, 
&  recuhituri  cum  Ahraham^  Ifaac  lacoh  in  regno  coelorum, 
Matth.  8 . 1 1 .  recumhere  cum  eo,  eft  idem  quod  efle  in  fi- 
nuejtts.  de  quo  ante.  v.  Joh.  13.  23.  fignificatur  ergo 
illos  jam  ibi  efte ,  &  poftmodum  alios  eo  acceffuros  . 
atqui  hxc  dicuntur  ante  afcenfionem  Chrifti.  ergo. 

VIII. 

7.  Quia  latro  cum  Chrifto  crucifixus ,  co  ipfo  quo 
crucifigebatur  die  in  paradifum  .i.  coehim  fuit  alfumtus. 
Luc.23.43.  2.Cor.i2.3.4.  Apoc.2.  7.  atqui  hoc  erat 

ante 


antcafccnfionemChrifti.  ergo. 

IX. 

8.  Quia  Cjflficacia  l^mguinis  Chrifti  ad  apcriendiun 
coilumper  peccatum  hominis  claufunij  non  pendct  a 
tcmporc  effufioms  cjus  adualis ,  fcd  ab  clcdionc  Dei 
C[ux  ante  ja^amundi  fundamenta,  Eph,  1.4.  & 

pr<iordinaftone  Filii,  ut  ciret  propitiatio  per  fidem  infangui- 
neejus.  Roman.^.z^.  unde  is  non modo  dicitur  agnus 
pYxcognitus  ante  jatia  mundi fundamenta.  i.Pct.  1.20.  fcd 
ctiam  agnmoccifiM  a  ja^o  mundi  fundamento.  Apoc.  13.8. 

.  9.  Quia  una  cademque  fuitfides  piorum  ante  &  poft 
advcntum  ChrifH.  crgo  unusquoquc  &  idem  fidei  cf- 
fcdus  &  rcmuneratio.  v.  A(5l.  15.  11.  Rom.4.  23.  24, 
i.Cor.  10*1.3.4.  2.^0^.4.13.14. 

XI. 

Atque  hxc  argumcnta  quidem  proccdunt  dire&e  con- 
tra  limbum,  apponcmus  quasdam  ad  hominem  fut  lo- 
quuntur)  id  cft,  quos  proccdunt  c.x  hypothcfi  aliqua  ad- 
verfariorum.  fitquc 

XII. 

Primum,  c  tcftimonio  au<floris  Apocryphi  quidcm  3^ 
fcd  quem  adverlarii  pro  canonico  habcnt.  ita  cnim  di- 
citur  Ecclefiaftici  11.  27.  Vacile  ejl  coram^eo  IN  ^IE 
OBITVS  retrihuere  unicuique  fecundum  vias  fnas,  e  quo 
loco  probat  Bcll.  lib.  dc  bcatit.  fan<ft.  c.  3.  fc(5t.  i.  ani- 
mas  fandorum  non  ufqucad  ultimum  judiciidiem  fer- 
vari  in  quibiirdam  abditis  receptaculis ,  fcd  jam  nunc  frui 
Dei  vifione.  verba  fiquidem  illa :  facile  ejl  Deo  retrihue- 
rey  idcm  fignificate  dicit,  ac  re  ipfa  retrihuet,  idque  ,  in 
die  ohitm.  concludiinus,  crgo  nec  fidcles  V.  T.  fucrunt 
detrufi  inlimbum  ,  fcd  a  Dcoremuncrati/>^//V<?^/V«/. 
fub  V.  T.  cnim  fcripfit  ifte  audor. 

Yyyyyy3  XIIL 


xrii; 

2.  Quia  juftiilliquoscolloc^nt  papidxin  limbour- 
que  ad  afccnfionem  Chrifti ,  jam  tranficmnt  quoque  ex 
eorum  do(5lrina  purgatorium ,  ibique  ab  omnis  peccati 
maculafuntexpurgati.  quodverumnoneft,  fi  in  limbo 
deteati  fuerunt  piopter  pcccatum  originale. 

XIV. 

3.  Cumque  peccatum  originale  non  folum  poenam 
damni  mcreatur,  verum  etiam  fenfus,  Cut  fuo  locopro- 
babitur)  abfurdum  eft  proptcr  illud  in  loco  pocnce  damni 
tantum  detineri  patres  V.  T.  qualem  limbum  effepapi- 
ftsE  fupponunt, 

'XV. 

4.  Sircatus  peccati  originalisfidelium  in  V.  T.  non 
potuit  toili  nifi  fanguine  Clirifti  a^u  cffufo,  quomodo 
anrc  iilud  tempus  potucrunt  tolii  pcccata  corum  a<5lua- 
lia?  nec  venialiatantum,  verum  etiam  mortalia  ?  om- 
nium  cnim  eadem  ratio  eft ,  &  fi  hypothefin  fuam  tueri 
vclint  advcrfirii,  omnium  rcatus  manfit.  quodfi  verum 
cft,  non  crant  conftituendi  in  limbo,  fed  vel  in  purgato- 
rio,  vel  in  ipfo  infcrno. 

XVI. 

5-  Si  Chriftus  in  dcfccnfii  fuo  ad  infcros  liberavit  pa- 
tres  cxlimbo, vel  illx  ftatim  ad  cckIos  evoiarunt,  vcl 
non.  fi  prius,afcenderunt  antequam  Chriftus  afccnderct, 
quodcftcontrahypothefin  qua  ftatuitur  coelum  ufque 
ad  afccnfionem  Chrifti  claufum  fiiiftc .  fi  pofterius,  ubi 
vagati  fucrunt  per  quadraginta  dies,  inter  rtfurrci^tio- 
nem  Chrifti  &  cjus  afccnfionem  intcrjcdos  ?  Bcll.  di- 
cit  Chriftum  dcfccndiftc  non  ut  eos  liberaret,  fed  niin- 
ciarcttantum  cospropediem  liberandos  .  dt  quomodo 
lioc  cohasret  cum  communi  fententia  pontr.  Chriftum 
nempe  dclccndiiTc,  ut  patres  inde  cduccrct,  &  ad  bcati- 

ficam 


<!cam  Dci  vi^iOficm  intratliKcrct  ?  ubi  dl  6catffi'ca 
vi/io  nifi  in  coelis  ? 

X  V  n. 

Cpntra  juftitiam  cft,  tlifl^ciTC  pofl:  tot  jccula  Jaho- 
rcm  mcrccnario,  (ait  Alph.  d  Caftro  J  proptcr  qiiod  in 
Jcgefcriptum  eftj  /lon  moral^itur  a[>ud  te  opiis  mercenarii, 
Omncs  autem  (inquitj  jufti  quafi  merccnarii  funt,  in 
vinca  Domini  laborantcs  i  mcrccnarii  inquamj  qui  cum 
Domino  vinex,  lioc  cft ,  cum  Dco  Patrc ,  cx  denario 
diurno,  clara  fcilicct  Dci  vifione  ,  convenerant ,  &  ex 
hujus  mcrccdcs  expcdatione,  omnes  fuos  Iabores,quan- 
timilibct  duros,  Jibenter  tolcrant .  Cum  crgo  in  mor- 
te  omnes  Ja-bores  ficfiniantur,  ut-jam  non  fit  amplius 
ad  meritorum  cumuJum  Jaborandum  ^  oportct  ut  iJ- 
Jis  animabus  quaj  jampurgatx  funt,  ftatimmercesfuo- 
rum  laborum,  aeterna  fcilicet  beatitudo,  tribuarur :  alio- 
qui  injuftitia  illis  fieret,  fi  illis  fideJiter  Jaborantibus 
irjerces  ftatim  non  daretur,  nuIJain  illis  exiftentecaufa, 
quas  obftet ,  quo  ftatim  reddatur.  Wxc  ille ,  unde  pro- 
bat  animas  Jan(5torum  ante  judicii  diem  frui  vifione  Dei. 
quas  totidem  verbis  concludunt  adverfus  limbum  pa- 
trum:  qu3^  cnim  in  fidelibus  V.  T.  obftat  caufa  quomi- 
nus,  ftatim  mercedem  accipiant3.fi  jam  plenc  funt  muni- 
dati  in  purgatorio  ? 

XVIII. 

7.  Peccatori  (aitidcm  Alphonfus)  agenti  quod  po- 
tuit,  Deus  ftatim  dopabit  glpriajn ...  At  ffubfumimusj 
jufti  V.  T.  ufque  ad  mortem  cgerunt quod  potucrunt, 
ergo  Deus  ftatim  eis  donavit  gloriam  .  &  conclufum 
eft  denuo  adverfus  Jimbum. 

XIX. 

8.  Accedit  ad  haec  {Inquit  idem)  quod  juxta  Sapicn- 

tis 


tis  didum  (Prov.l^rh.jT?^/  qU£  difemr affiigit  ani- 
mam  :  qiio  fict,  ut  animx,  quantumlibct  fan^^lx,  in  ex- 
peclationc  futurx  beatitudinis  fufpenfae,  fmt  in  continua 
afflidionc  :  At  non  eft  cequum  ,  ut  poenam  tolcret  is 
quipcccatum,  fiquod  cotnmifit,  jam  dignc  purgavit. 
Verum  (fubfumimus )  animae  fidclium  Vet.  T.  peccata 
jam  dignc  in  purgatorio  purgarunt,  non  debent  ergo  in 
limbo  tam  diuturnaglorix  protra(5lione  affligi. 

XX. 

9.  Peccatoris  anima  (aitidemj  ftatim  poft  mortcm 
tolerat  fupplicium;  ergo  anima  jufti,  ftatimetiam  poft 
mortem  habebit  proemium :  praefertim,  cum  Deus  ci- 
tius  ad  mifericordiam  fledatur ,  quam  ad  vindi(5tam,  & 
propcnfius  &  libcntius  juftos  afficiat  prxmio,  quam  pec- 
catores  poena.  fi  peccatoribus  dignam  ftatim  infligit 
Deus  poenam ,  non  eft  vcrifimile,  ut  juftis  non  ftatim 
debitum  reddat  proemium.  Atqui  (TubfumimusJ  etiam 
ante  adventum,  nedum  afcenfionem  Chrifti,  peccatoris 
anima  ftatim  poft  mortem  toleravit  fupplicium  ,  crgo 
etiam  tunc  temporis  anima  jufti  ftatim  poft  moitciti 
praemium  habuit.  &c. 


F  I  N  I  S, 


ANAtECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPVTATIO  CXXXyill. 

D  E  ' 

LIMBO  FUERORVM. 

Divino  annuente  Numine,' 

SuB  PrJESIDIO 

Reverendii  Clarijfmi^  Do^ijjimique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Dodloris; 
^  Collegii  Theol.  Per-Illuftrimn  D.D.  Ordinuin 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentisdigniffimi, 

Tuhlicl  defenUtt 

C  H  R I « t  i  A  N  V  s  D  E  N  G  B  E  R  T I V  5,  Harkmenfc, 
<^ddi$m  t8.  Decemht  hrii  locoqHefoUtis^ 


Apud  g-jfiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORPj 

AmMO    Cl3  lO  Q  ZIIX, 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQues»  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


i^mfUjfmOi  gravtjjimoi  SpeSfatiJfmo^ 
Inclytje  ac  Cckbemmas 

HARLEMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUL 

^ominis  ac  tM^cenatibHS  [uis  honorandh* 

UT  ET 

JieveWndfSs  Spe^atijpmts,  VoBiJfmifque  Vtrifi 

p:  BERN ARDO  WYNG AERDEN,  S.  S.  Theoy 
Dodori, 

D,  NICOLAO  BALBIANO;  Med.Do% 

Ecclefiae  Leydenfis  i^aftoribus  vigilantiffimisi  ftudio- 
rum  fuoruto  Promotoribus  fumniis , 

Hoc  ExercmumTheologicum, 

fubmiffe  offert, 

CHRKTIANUS  DENGBERT^ 


ANALECTORUM  THEOLOGIC ORUM 

DispuTATio  cxxxvm. 

LIMBO  PVERORVM. 

T  H  E  S  I  S  I. 

^^Raetcrlimbiim  Patriim,  finxerunt  ctiam  pon- 
'  tificii  limbum  puerorum ,  in  quo  collocant 
infantes,  qur.  abfque  baptiftno  moriuntur, 
Ipoena  quidem  (fccundum  communiorem 
fententiam)  damni,  fed  non  fenfus,in  perpc- 
tuum  afliciendos. 

II- 

Eandcm  conditionem  effe  ftatuunt  infantium  Vct.^ 
Teft.  qui  moricbantur  ante  acceptum  facramentum  cir- 
cumcifionis.  v.  Lomb.  4.  Sent.  dift.  i.  &  A  Caftro  L 
I,  adv.  Hseref.  tit^  Baptifinus,  h^refi  9- 

III. 

Solos  illos  excipiunt  qui  occifi  fuerint  pro  Chriflo, 
vel  Chrifti  caufa.  quales  illi  de  quibus  Matth.  2.  i5. 
horum  ctuentam  mortem  baptifini  defedtum  fupplere 
putant,  ideoque  baptifmum  fanguinis  vocant.  unde  eos 
non  tantum  beatos  effe,  fcd  &  martyres  ajunt,  ac  pro  ta- 
libus  colunt. 

IV, 

Quanquam  (fatentcBeli.  1.  de  bapt.  c.  incemm 
ftt  an  fumnt  illi  omnes  circumcifi,  imo  proMlijfmfim ,  & 

ZZZZZZ2  fere 


ferMiytnmi  non  futjp  6»iHes  ehcunictfos'.  Kam  occtdk  (^n- 
qiiit )  Herodes  omnes  pueros  qui  erant  in  Belhlehem  ^ finibM 
ejusy  nsc  jnjjit  filios  tantitm  ludxorum^fed  omnes  omnino  oc- 
cidi :  fortaffe  auiem  non  j>auci  erant  gentiles  inter  eos,  Vr^' 
terea jufiit  occidi  a  himatu  &  infra  omnes  infantes  ,  fraindg 
eos  eliami  'qui  nondutn  pervencrant  ad  oBavum  diemj  quo  folo 
poterant  circumcidi, 

V. 

Nois  limbum  hunc  puerorum  commentitium  cfle  non 
dnbitamus.  i.  communiilla  rationc,  quiapofthanc  vi- 
tain  non  funt  nifi  duo  animarum  loca,  coslum  &  gchen- 
iia.  uti  probatum  in  prsecedcntibus. 

vr. 

Quod  argumcntum  pcculiarc  robur  habet  inhocne- 
gotio,  cx  hypothefi  adverfariorum ,  licet  cnim  ilH  pro- 
pofitionem  illam  univerfalem  cflTc  negent^  tamen  de  lo- 
cis  <€/^r;?Ar  cam  vemm  eflfe  concedunt.  v.  Bell.  1.  i.  de 
Purgat.  c.  13.  fedl.  12.  jam  fubfumimus:  atquilimbus 
ille  puerorum  eft  locus  fut  ipfi  arbitranturj  (eternta,  cr- 
gOj  viillius  propofitionisj  non  datur. 

Vll. 

'2.  Quicunquc  excluduntur  e  regno  coelorum,  in  ig- 
iiem  infcrni  mittuntur.  infantes  f  juxta  illos J  cxcUi- 
duntur  e  regno  coelorum.  ergo.  &  per  confequens  non 
feponuntur  in  locum  ubi  mera  poenadamni  eft.  Major 
probaturex  Apocal.  20. 15.  ^ino.i  inventus  ejlin  Uhro 
vit^fcriptus,  mi£ipieftin fiagmm  ignit, 

Yiii. 


viii; 


3.  Quia  p7ccanim  briginale  mcfcttirpana^ 
*&  temporalcm  Sc  xternam,  infantes  illi  hoc  peccatum 
i  habcnt,  crgo.  Major,  quoad  priorem  partem  depoena 
l  fenfiis  temporali  certa  eft  ex  calamitatibus  infantiumj  & 
'  ipfa  morte.  v*.R.om.  5.  14. 

IX. 

Qiiod  ad  partem  alteram  de  pana  rcndis  icterna, 
)  V.  Eph.  2. iibi  dicimur  omnes  natura  (Sc  per  confc- 
qucns  ab  ipfi  nativitate  )  cffcfi/i  h^e .  quem  locum  & 
^e  peccato  originali,  &  de  poena  Qehennx.  cxplicat  Thom. 
kd  iiJiHn  tcxtum  Jcift.  i.  quam  fenfibiJeni  ut  quam  maxi- 
mcefre extracontroverfiamefl:.  confcrloh.3.36.  Rom. 
II.  18.  &  2.5.8.  4.15.  &  5.^.  &P.22.  Eph. 

^5.  6.  Col.  3.  &c; 

X. 

Idem  hac  etlam  ratlonc  cvincitur-quia  fatisfccit  Chri- 
flus  etiam  pro  peccato  originali,  luendo  pro  eopoenam 
fenfus^quod  fupervacaneum  fuirffct/t  fi  pcccatum  orioi- 
nis  poenam  fenfus  non  mcrcbatur.  '  ^ 

XI. 

'4.  "Quia  infantes  fidelium  jus  habentad  rcgnum  coe- 
'iorum,  &  faJvari  poffunt^ac  falvanfur  etiam,  ante  fufcep^ 
tum  b.aptifmum  aquap.  ideo  Jimbus  ilk  quoad  illos  nul- 
lum  ufum  habet.  probatur  antecedens : 

XII. 

Ex  Matth»  ip.  14.  Sinite  parvulosvettheidme:  talium 

Zrzzzz  2  enim 


eHim  efi  vegnm  cnelmm  !J  dc  parviilis  «tate  fefmo  eH  J 
quos  Matth.  &  Marc.  vocant^Lucas  bapti- 
zatos  fuifTe  non  audent  dicere  adverfarii.  imo  contra-' 
rium  fatentur,  cum  ex  illo  loco  colligunt  parvulos  ad 
baptifmum  offerendos.  v.  lanfen.  Concord.  Euang.  c; 
loo.  cxBern.  Ep.  240.  nec  baptifmum  Chrifti nonduni 
inftitutum  fuiffe,  erat  enim  is  teftc  Bell.  inflitmm  quanda 
DomintH  ipfe  injordane  a  loanne  haptizatm  eji,  v.  &  Lom-| 
bard.  L  4.  dift.  3.  &c.  ergo  non  limbus  ejufinodi  in- 
fantibus/cd  coelum  deftinatum  eft. 

XIIL 

Idem  probatur  ex  Gen.  17. 7.  Eyo  Dem  tum,&femi'^ 
m  ttti  fojl  te.  e  quibus  verbis  Petrus  Adt.  2.  39.  Voht 
inquit^  promrffto  faStaeJi^  &  liheritveflrk,  jam  vero^quo- 
rum  Deus  Deus  eft,  ii  vivunt  Deo,  videlicet  vita  felici 
&  letcrna.  v.  Matth.  22.  32.  Luc.20.38.  undepromiC. 
fionem  cujus  Petrus  meminit  eodem  fpedare  perfpi^ 
cuum  eft. 

XIV. 

Nec  minus  ex  i.Cor.7.14.  VirinfdeliifanBijicatm^ 
inmulierey  &mulierinfidelisfan5fificataeSlinviro,  Alio-* 
t^ui  certe  liberi  veflri  impuri  efenty  nunc  autemfuntfanSfi, 
quippe^y? radix fanifa^  etiamrami fanHi.  Rom. 
fanditatem  hic  intellige  federalem ,  cujus  ratione  non 
magis  corum  falus  in  dubium  vocanda  eft  quam  paren- 
tum  qui  federi  Dei  funt  inferti.  quorfum  ergo  iftelim- 
bus? 


XV. 


XV. 


Qmd  datiir  ctiam  regeneratlo  &  fan(fbificatio  in 
honnullis  infantibus  ante  baptifiiiuni ,  &  (quocl  huic 
sequivaletj  antecircumcifionum.  pater  inlercmia.  Icr- 
1.  &  loanne Baptifta.  Luc.  1. 15.  eos  ergo  defe(ftus 
circumcifionis  aut  baptifrai  non  relegaffct  ad  limbunl 
puerorum, 

XVI. 

6,  Idem  ftabilitur  exemplis  etiam  adultorum ,  qui 
prius  converfij  regenerati  &  fan^ftificati  fuerunt,  &  po- 
ftea  baptizati,  ut  Cornelius  centurio  &  qui  cum  eo  e- 
rant.  Ad.  10.44.47.48.  &  Apoftolus  Paulus  Adl.  p. 
qui  converfus  in  via,  poft  triduum  ab  Anania  Damafci 
baptizatus  fuit.  illos  defe<5tus  baptifiTii  coeio  non  exclu- 
^riet,  ergo  nec  infantes. 

XVII. 

7.  Quin  pars  magna  papiftarum  non  folum  lercmi- 
iam^Ioannembaptiftam,  &  Mariara  fine  peccato  origi^ 
nalis  natos  alferunt,  fed  &  lacobum  patriarcham ,  Mo- 
fem,  Samfonem,  lofephum  Mariae  maritum ,  lacobum 
minorum  apoftolura,  S.  Nicoiaum,  &  S.  Dominieum. 
V.  Barrad.  Conc.Euang.  tom,  1.1.7.  ^^*  ^"^- 
verfalis  illaregula  quam  vidimus  Thef.  1.2,3.4.  vehe- 

)  menter  debilitatur. 

i  xvin. 

'    S.  Nonorniies  infantcsV.  T.  qui  ante  circuracifio- 
1  ncm  obierunt  in  lirabura  conjedti  fuerunt  >  ergo  nec 
infaatcs  N.  T.  ante  baptifmum  .  patet  confequentia  : 

(juia 


quia  deterior  horum  quam  Ulorum  conditio  effe  noii 
debet.  A^itcced.  probatur  cxcmplo  inflintuli  Davidi^, 
quem  ante  odavum  diem  fine  circumci/ione  mortuunx 
fuiffe  fatctur  Alph.  a  Caftrol.3.  adv.  hxref.  tit.  BaptiA; 
mus,  hxrefi  9.  beatum  tamcn  in  coplis  apud  Peum 
pronunciat  eum  David,  dicendo,  2.  $am.  12.  23.  Eaa 
vadam  ad  illmn^  illo  veri  non  revenetur  adme .  non  abiit 
crgo  ad  limbum  puerorum ,  nifi  eodem  &  Davidem 
abiifle  quis  fomnict. 

XIX. 

9.  'TeccAiumoriglnale  (fecundum  Bell.  1. 4.  deamtfr. 
grat.  c.  10.  fc(5l.5.)  minus^  grave  eji  in  ratione  voluntarii, 
quam  quodlibet  veniale,  pro  quo  in  indice  :  Eft  peccatum 
minimum,  quia  minus  voluntarium'  At  vero  xterna  priva- 
tio  dvifione  Dci  beatifica,  qualis  eft  in  limbo  puero* 
rum,  efl,  fecundum  papiftas ,  poena  omnium  maximajl 
ipfaquepcenafenfus  major:  v.  Stell.inLuc.  i^.Thom*' 
in  Heb.4.  le(fl.  I.  &c.  ergoinfantes  pro  folo  peccato 
originaligraviusluerent ,  quam  fi  poenam  fenfus  inipfa 
infcrno  luiffent, qua  originaic,  &  a(ftualia,  ipfaque,.& 
maxime,  peccata  mortalia  illic  puniuntur  fimul ,  quod 
eft  non  modo  contra  rationem,  fed  etiara  comra  jufti- 
tiam  Dei. 


F  I  N  I  5. 


ANALECTOaUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  CXXXIX. 

D  E 

yOCATIONE  MINISTRORVM 

'  Y  E  R  B  I    D  I  V  I  N  I, 

Divino  annucntc  Numine," 
SuB  Prasidio 
Keverendi)  Clarijfmi^  DoSfiJJimique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris; 
&  Collegii  Thcol.  Per-Iliuftriuai  D .  D .  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiaj  Regentis  digniflimi, 

Tuhlic}.  defendam 
,  J  A  c  o  B  V  s  A  M  p  z  I N  G  I V  s ,  Harlcmcnfisi' 

^ddiernai.  Tiecemh,  horh  8.  matuiin^» 


LVGDvtti  batavorvm; 
Il^  Ap'»^  h^^^edes  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 

AmKO     Cl3  lO  C  ZI.IX, 


Early  European  Books,  Copyrigh»  ®  201  1  ProQues»  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


'Am^lijfmli)  SpeffatijJMy  O^filtiftMiii 
Florcntiffimae 

H  A  R  L  E  M  E  N  S  I  V  M 

R  E  I  P  U  B  L  I  C  ^ 

SENATORIBUS, 

rDominif  ac  (Macenatihtis  me^  Gh/ervantiacolettdi}, 

V  T    l  7 

Reverendif,  Clariffimisy  n)oSfiffimifciue  Vi>iii 
B.  THEODORO  WYCKENBVRGIO, 
D.  ADRIANO  TEGVLARIO, 
B.  SALOMONI  ECHTENIO, 

Ecclefine  Harlemianse  Paftoribus  vigilantlfTimis,  tuto- 
ribus  meis,  Parentis  loco  venerandis, 

B.  THEODORO  ab  ALTENA,  in  Ecclefia  Oeft- 
geeftana  verbi  divini  Miniftro ,  viro  in  ftiidiis  meis 
procurandis  folcrtiflimo, 

Hoc  Exercitim  TheologicHmy 
offero, 

JACOBUS  AMPZING, 


AMALECTORUM  THEO  LO  G  IC  ORU^f 
'  DISPUTATIO  C  XXXIX. 

D  E 

VOCATIONE  MINISTRORVM 

VERBI  DIVINI. 


T  H  E  S  I  S  I. 

N  fcriptis  Novi  Tcftarnenti  docetur,  non 
tantimiquales  ecclcfix  minifterio  adhibe- 
ri  debeant»  v.  i.Tim.3.2.  &c.  Tit.  i.  6. 
Scc.  vemmctiam,  z  quibuseos  oporteat 
eligs  ac  vocari .  de  quo  aduris,  origo  & 
progfcfTus  Miniftcrii  Novi  Tcftramcnti  in 
;xonliderationem  veiiit. 

II. 

Ad  originemquodattinct,  Icfus  Chriftus ,  caput  & 
rcxp/pirkualis  ccckfia?  fuas,  immediate  elegit  diScipuios 
itineri^  {m  pcr  lud^Bam  &  Galilacam  focios.  i.quideni 
\it([ix  doMnx  clTent  auditorcs..  2.  ut  do^ftrinx  ab 
eo  acceptx  eftentprxconcs.  Matth.io.  i.  &c.  Marc.3. 
13.  &c.  Luc.     13.  ^Sc  10. 1. 

IIT. 

Quace fllos, Jtempore  mmiftcrii  fui  in  tcrris  ^  miit 
'  |j<Jr  jitdasam  6c  Galiljeam,  tyrocinium,  &  (pecimen  fun- 
«^ioni^ruarcdituros.  utpatetlocis  aliegatis, 

Aaaaaaa2  'IV* 


Poft  autcm,'  afccnrurus  ad  coelos,  poteflatcm  &  man- 
datuni  ipfis  dcdlt ,  pcragrandi  totum  tcrrarum  orbcm, 
omnibufquc  populis  ac  nationibus  annunciandi  cuan- 
gelium  .  idque  cx  fuprcma  fua  &  architcdonica  po- 
teftatc.  dc  qua  dixit  Matth.  28.  18.  ip.  cMi/^i  eli  data 
omnis  potejlas  in  coelo  &  in  terra :  Euntes  erga  docete  omnet 
gentes,  &  quce  fequuntur .  habcmus  originem  minifte- 
rii  Novi  Tcrtamcnti . 

V. 

Quod  quia  durare  debcbat  iaccclcfia  ufquead  fecii- 
li  confummationem  fprout  ib.  v.  20.  promifit  fcadil- 
lud  ufquc  tempus  apud  ecclefiam  fuam  permanfurum) 
neccfTaria  fuit  or^inaria  miniltrorum  ad  hoc  munus 
vocatio. 

VI. 

I 

I.  Cujus  initium  fadum  fuit  ab  clciflione  ApoftohV 
eodem  funduri  munere  cum  reliquis  ab  ipfo  Chriftq 
immediatc  vocatis.  ' 

V I  [. 

Cum  enim  Petrus  ftatim  ab  afccnfione  Chrifti ,  ec- 
clefic-e  Jcrofblymis  congrcgatar  indicaffet  necefliwtem 
'^iquem  fubftituendi  in  locum  judce  proditoris,  atquc 
*itadiiodenarium  apoftolorum  numeruni  fupplendi:, 

yiii.' 


VI II. 


Ecclcfia  ifta  confcftim ,  Pctro  monitore,  fuas  agno- 
vit  partcs  ,  JlatHitque  tinos  e  quibtts  alter  ^poflolus  dejig- 
nandus  ejjet* 

IX. 

Quia  tamen  cxtraordinaria  crat  fun^ftio,  cxtraordina- 
jium  quid  deberc  intervcnirc  agnovit :  quare  crantes 
*~Dominum,  cordium  omnium  co^nitorem,  ut  oftenderet^utrum 
ex  duohus  i^lii  elegijfet  ut  acciperet  fortem  miniflerij  ^  Apo- 
Jlolatus)  a  quo  ludas  al^erraverat,  pojiterunt  Jortes,  &  cecidip 
fors  fuper  zSMatthiam ,  qiti  communibus  calculis  alleSim  ejl 
xfmundecim  apofolis,  v.  Adt.  i .  1 5 .  ufquc  ad  fincm . 

X. 

Vbi  videmus ,  in  prima  illa  poft  Chrifti  afcenfionem 
'  clc6tionc,  &  quidem  ad  munus  extraordinarium ,  volu- 
'  iile  Chriftum,  incoelisad  dextcrampei  Patris  fcdcn- 
\  tem  5  uti  opera  &  minifterio  ecclefice  fux. 

XI. 

Hanc  ele(ftionem  primam  ecclefiafticam  Apoftoli,' 
fequuta  eft  ele<Slio  diaconorum.  Ad.  6.  2.  3.  4.  5.  6. 
hoc  modo  inftituta,  quod  apoftoli ,  multitudi^ 

ne  difcipulorum  .i.  fidelium  advocata,  monucrunt  cam, 

Aaaaaaa  3  vit 


«t  ex  p  dt/plcemtvlrds  feptem,teft}mnh  ornatoi  8cc  '»  qust 
curji  pauperum  ipfi  pr^ficerent,  Tlacuit  autem  fermo  hic  toti 
frdfenti  multitudini,  Bt  elegerunt  Stephanum  (Sc  rdiquos) 
^uos ftatuerunt  in  conffeBu  Ly^po^dlomm^qui  precati  impc^ 
flterunt  eU  manuT,  Etiam  hoc  cxempluin  evincit  eledio- 
nem  &  vocationem  ad  oflficia  ccclefiaftica  compctere 
ecclefix. 

XII. 

A(5lor.  13. 1.  2.  5.  dicitur  Spiritus SanBus  in  ecclefia 
Antiochcna  mandafTc,  itr  ex  prophetU  do&orjhm  qui 
iunc  h  ea  ^rant,  feligerentur  Pautus-^ir  Barnal?aiy  ad  opm 
peragendurri  ad  qnod  ipfe  eos  vocawrat :  j^uum  ergo  jejunaf 
'  fent^  precati  impstfuijfent  eU  manus ^^imiferum  eos  .  Sic 
iftorum  fecrctionem  &  ad  munus  euangclicum  ablega- 
tionem,  ab  ecciefia  &  pcr  ecclefiam  fieri  voluit  Spiritus 
Sandus, 

XIII. 

Ad.  14.  23.  i-fdcm  Paulus  &:  Bartta&ai  lii  ecclefiis 
■^tias  coUigebant  fer  fuffragia  crearutitvel  conftituemht 
(xef^rrmn-avri?  inquit  euangclifta)  preshyteros,  precafique 
cum  jejuniii ,  commendarunt  eos  Domino ,  Elegerunt  ergo 
fidcles  fuffragiis  fuis,  vcl  manuum  extenfione  defigna- 
Tunt  quos  fibi  presbytcros  feligcrent :  Paulus  vero  & 
Barnabas  adioni  illi  proefiierunt,  &  felctflos  in  deman- 
data  ipfis  fundione  confirmarunt. 

XIV. 

idcm  Paulus  Timotheo  mandatj  ut  ^feaudita  com- 

mittat 


^htat  hmmhus  fidU ,  qui  idonei  fint  ad  aftos  ^uapte  doutt^ 


.  2.Tim.2.2, 


XV. 


Et  Titum  in  Creta  reliquit,  ut  omnia  corrigeret,  &  oppidw 
^ium  presbjiteros  conjiitueret. ,  Jtcut  iffi injunxerat,  Tit.  i . 


XVI. 

,  A  Icfu  Chrifto  igitur  piomanavit  inftitutio  miniftro- 
rum  in  ccclcfia,  ab  co  potcftas  eos  cligcndi  in  lianc,  ut 
in  rcgnum  ac  familiam  ipfius  derivata  eft.  quod  docct 
difcrtc  Apoftolus  Eph.  4.  8.  1 1.  12.  (^uum  afcendijfet  in 
Juhlime,  captivam  duxit  captivitatem,  dr  dedit  dona  homini^ 
hus,  Dedit  autem  ipje  alios  quidem  ApoHolos ,  alios  Euan- 
gelijias^aliosvero  Trophetasj  alios  auteml^ajtores  &  n)o- 
ifores, 

XVII. 

Hinc  dicuntur  minijlri  Chrijli.  i .  Cor.4.  i .  qui  legatio- 
nefunguntur  nomine  Chrijli.  2.Cor.5.  20.  quivigilant  pro 
animahusy  ut  qui  rationem  Domino funt  reddituri,  Heb.  1 3 , 
17.  aSpiritu  SanSfoconJiituti  epifcopi  ,  adpafcendam  eccle- 
ftam  T)ei,quam  acquifivit  fuo fanguine,  A<fl. 20, zS.cui pro- 
inde  attendere  jubcntur  ibidem. 

XVIII. 

Id  quod  fieri  non  potcft,  nifi  cumprimis  attcndant 
^ocationiminijlrorumi  ne  pro  fidis  paftoribus  lupirapaces 

irrc- 


irrepsnt.  ib-  v.29;  ncc  ^bfoluta  id  faciant  potcflatc,  fed 
utminlpi  Eccle/t^'  2.Cor.  4. 5.  ctti  domimi  nonpermit'^ 
tunlHr,  i.Pet.J.3. 

XIX. 

Summa  fentcntiaJ  noftrce  hucredit:  Supremiim  jus 
vocationis  effe  penes  Chriftum  folum.  lus  delegatum  pe- 
nes  ecclefiam  illam  totam  cui  minifter  vocandus  dcbet 
infervire .  Exercitium  juris  illius  in  ecclefia  conftituta 
penes  presbytcrium.  a  quo  tamen  ecclefix  quoque  col- 
ledivae  ratio  habctur,  dum  ei  eledum  publicc  proponit, 
ac  unicuique  eundem  vel  tacite  approbandi ,  vel  ejus 
vocationi,  fi  juft:asrationes  habct,  intercedcndi  pote- 
ftatemfacit.  . 


ANALECTORUM  THEOLOG ICO RUM 
DISPUTATIO  CXL. 

D  E 


Divino  annuente  Numine,' 

SuB  Prjesidio 
Heveirendiy  Clarijfmi,  n)oaiffimique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris; 
&  CoUegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifice  Regentis  dignifruni, 

Tuhlid  defendam 
REINERUS  BRANDOLPHUS,  Rijfvicenfis .; 
i^ddiemii^  Decemh,  horh  8.  matutinM 


^Apud  HifiREDES  jOHANNIS  NICOLAUDORP. 


Difciplina  Ecclefiaftica, 


LY  G  T>  V  H  l  BATAVOKVMl 


lUuBriJfmh  i  Trudentifmh  i  SfeStatiJJlmtf^ue 


D.D-  EQUITIBVS 


HOLLANDIA 


E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I 
Patrise  Patvibus ,  nec  non  avitae  libertatis 

defcnforibus  accrrimis,  Dominis  meis  muni- 


D.D.  ARNOLDO  VIICH,  Domino 

in  Soelen  6c  S-^^anenburgh ,  ac  Bataviae  infcrioris 
SatrapiE  perquam  digno,  urbifque  Tik  Dire- 
aori  Sapienti,  Domino  ac  Promotori  mco 
fummo, 

Bas  de  Difciplina  Ecckfiaftica  T^c/^/, 


D  O  M  I  N  I  S, 


ficentiffimis ,  ideoc[ue  fumma  obfervantia 
profcquendis* 


UT  ET 


'Hohili  ac  Generofo  Ueroi, 


REINERUS  BRANDOLPHIIS; 

Kefp, 


ANALECTORUM   T H E O LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXL. 

D  E 

Difciplina  Eccleliaftica . 

T  H  E  S  I  S  I. 

E  Difciplina  ccclefiaftica  aduri,  primo  an  illa 
fit  exercenda,  deindc  cauHis  ejus,  tum  externas, 
tum  internasj  ut  vocantj  indagabimus, 

II. 

Excrcendam  cam  'affirmamus,  liifce  freti  rationibus 
I.  Quia  Deus  ipfe  exclufit  hominem  a  fignis  gratix, 
nempe  arbore  vitae  &  paradifo,  poftquam  fcjedus  aperte 
violarat.  Gen.  3.22,23.24.  ut  &  poftea  Cainum,  queni 
jufllt  exulare  a.  facie  fua  ^  .i.  loco  ubi  Deus  gratia:  fua: 
figna  reprxfentabat.  Gen.4. 14.  Efivum  item  &  Ifiiiac- 
lem  a  familia  lacobi ,  &  poftcros  corum  abhxrcditate 
terriE  Canaan ,  qucc  fignum  erat  quictis  a^ternDe .  Hebr. 
4..1.  &c. 

III. 

2.  Quia  Deus  pra^ccpit  cam  obfcrvari  in  Veteri  Te- 
ftamcnto.  i.  exclufione  coruto  qui  ceremonialiter  im- 
mundi  erant.  v.  Lev.  5.  2.  &  12.2.  &  13.2.  ubidele- 
profis  Num.p.  6.  7.  8.  p.  10.  de  iis  qui  immundi  crant 
tempore  celebrandi  pafchatis.  Exod.  12.48.  de  incir- 
cumcifis. 

IV. 

Tales  a  communione  templi  &  facrorinn  arcebantur. 
V.  Ezcch.  44.7.9.  Lev.13.46.  dc  ieprofis  non  admit- 
tend>s.  cujus  rei  illuftre  exempluna  eft  in rege  ITzia, qui 

B  b  b  b  b  b  b  2  lcpra 


lcpra  pcrcutius,  c  domo  Dci  exvitflus  fuit.  2,Chron.2^, 

20.  2  1, 

V. 

Dcindc  a  fortiori,  corum  quoquequi  immundi  crant 
moraliter,  i .  quia  hujus  immunditici  altcra iUa  vcluti ty- 
pus  crat.  &  ab  ilia  ad  hanc  argumentum  petitur,tanquam 
a  minori  ad  majus.  Hagg.2. 1 1.  2.  quiacoarguit  Dcus 
iypprohs,  quod  cum  furem  viderent  ei  acquie/cerent,  ^  cum 
adulteriifortionemfuamhaberent.V{-A.  50.  18.  quomodo 
crgo  cum  talibus  communioncm  ccclefiafticam  appro- 
barct  ? 

VI. 

3 .  Quia  rcprchenduntur  paffim  Ifraclit.^  qui  cum  ma- 
nus  plcnas  haberentiniquitatc,  m  domum  Deiingredic- 
bantur.  lef.  1.12.  Icr.y.^.io.  Ezech.  23.  38.  ho^  ergo 
talibus  non  licebat. 

V  I  I. 

4.  CHiia  Lev.  5.  14.  &:c.  is  qui  falfitate^  doloi  menda» 
cioyrapina,  perjurio  &c.  peccavcrat,  jubetur  rcm  inter- 
vcrfam  rcftituerc,  &  ei  ^«/V^^^wfuperaddcrCjdcinderea- 
tumfuum  afferrc  Domino,  atque  ita  a  laccrdote  ^,Y/?/<i- 
ri.  ubi  non  agi  dc  fitisfadione  politica ,  inde  liquet, 
quia  in  foro  politico  fur  eogebatur  quinquies  tantum  rC' 
pcnderc  quantum  abftulerat,  &  fi  non  effct  unde  itfti- 
tucret,  vcndiin  fervitutem.  Exod.22.1.  &c.  aut dupium, 
fi  adhuc  res  cfl^et  intcgra-  v.4.  agitur  ergo  de  fitisfa^flio- 
nc  Scpropitiatipne  ecclefiaftica,qua  fine  exclufus  erat  reus 
a ficrorum  participatione.  Vbicimquc  enim  propitiatio 
fingularis ,  ibi  impuritas  ,  ubi  impuritas,  ibi  exclufio . 

VIII. 

5-  Quia  incrcpat  Deus  (acerdotes>  quod  indomuni 

fuani 


fuam  intrcduxifTcnt  py^eputiatos  <oyde,  Sz  pn^eputiatos  car- 
ne ,  ut  e/Tent  in  flmdtuario  ipfius,  &  prophanarent  do- 
mum  ruam.Ezech.44.6.7.  idqucne  fierct  difcrte  vctat. 
V.  p.  Ulhis  alienigena,  pr.-eputiatus  carne,  &  pncputiatm 
nonvenitoinfIuid:uarium  meum.  quin  cordU  pr^- 
putimn  immunditiem  animx  -i.  moralcm  notct,  nulhini 
eli:  dubium. 

IX. 

6.  Atquc  ita  Iuda:os  tcmpore  Chrifti  &  apoftolonim 
remhancintclIcxiiTcex  eo  patct,  quodquitalcs  fipro- 
rumjudicioj  erant,  cos  fynagoga  prohibercnt.  Ioh.9. 
22.     12.42.  &  16.2. 

X . 

Argumcnta  c  novoTcft.  petita  hxcfcrcfunt:  i.  Ex 
Matth.  1 5. 19.  Tihi  daho  claves  regni  coelorum.  d'  quicquid 
HgaveYii  in  terra  erit  ligatum  in  coelii,  ir  quicquidfoherls  in 
terra,  erit folutum  in  coelii, 

xr. 

2.  Exlo.  20.  23.  Siquorum  remiferitis  peccata,  remit^ 
tnnturels.  fi  quorum  rejinueritis  retentafunt. 

XII. 

Hifce  duobus  locis  poteftas  ligandi  &  folvendi,  reti- 
nendi  ^  remittendi  datur  Apoftolis.  Ncve  quis  putct  cam 
ad  Iblam  vcrbi  pra:dicationem  pcrtinere,  clavium  nume- 
xo  pluralivocabulo  cam  Chriftus  cxpreffit. 

XIII. 

Quo  ipfo  potcftatcm  hanc  alteram  priori  adjc<5lam 
intelligi,  apparet  ^.exMatth.iS.i^.id.iy.iS.  Sifrater 
tuus  in  te  peccaverit ,  argue  eum  &c.  quod  ji  neglexerit  eos 
audirey  de  Ecclefix.  quod fi ecclefiam  audire  neglexeritft  tibi 
velut  ethnicm  6'puhlicanus.  t.Amen,  amen  dico  vohis,quod- 
cunque  folveritid  irc, 

Bbbbbbb3  XIV. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  12 


J 


IIL 


XIV. 

Hcecultima  manifcfto  conveniunt  cum  duobus  locis 
fupra  citatis.  cumque  pio  ethnico  &c.  habcri  non  fit 
aliudquama  facris  populi  Deiextorrem  ficri,  patct  eo 
fianificari  difciplinam  ccclefiafticam. 

X  V  . 

Deindc  patet,  non  foli  Petro  (licet  cum  fokim  allc- 
quatur  Chriftus  Matth.  i6.J  nec  folisapoftohs  fquos 
compcUatIoh.2o.)  [cd  Eccle^^e  qux  perpetua  effe  dcbet 
(Matth.  28.20.;  hanc  potcftatcm  coilatam  eflc.  aitc- 
nim-  dic  eccleji^'  &/^rr/</r4;«audirc  ncgiexerit. 

XVI. 

Atque  hic  operx  pretium  erit,deliria  Erafti  cuxa  hunc 
locum  excutcre .  Ait  crgo  i.  agi  in  eo  de  privatis  tan- 
tuminjuriis,dequcprivatarcconcihatione.  Refp.  fal- 
fum  hoc.  nifi  addideris, de  iis  fut  &  dc  quibufvis  pec- 
catisjagiinordineadT)^«w.  diciturcmmmV  ligatum 
in  coelo.  ?tcm  remittitm  ei.  item  lucrifeci^i  fratrem  liium, 
qui  videiicet  abfque  eo  periijpt. 

^  XVII. 

Ait  2.  pcrecclefiam  intelligi  Syncdiium  five  nin:D 
ludaicum.  Refp.  Egregicvero!  quafi  Chriftus  jubeatfi- 
dcles  obprivatasoSenfasHierofolymamafccndere,  ac 
fiiprcmum  fenatum  ludceorum  ibi  compcllarc,quem  cir- 
ca  privatas  injurias  occupatum  fuilTc,  quis  unquam  nifi 
rcrum  ludaicarum  ignarus  fomniavit  ? 

XVIII. 

Cxtcrum  qualis  ecclefiahic  intclligcnda  fit,  patet  eji 
locoparallelo  Matth.  i5.i8.  ubicum  Chriftusdixiflet: 
Super  hanc  petram  ^clificaho  eccleftam  meam  &c,  immcdia- 
tc  addit :  V.19.  Et  tibi  daho  claves  regni  coelorum :  fti<:- 
quid  ligaverls  &c,  quin  hic  ccclcfia  eodcm  modo  quo 
^  -llic 


llli<*  f.l  theologice)  fumatiir  nulLi  iirgcns  ratio  cxcogi- 
tari  potcft. 

XIX. 

Ait  3.  verba  illa  :  Sit  tibi  velut  ethnicm  3cc.  idem  fo- 
rare,  ac ;  Ad  Magiftratum  ethnicum  eum  dcfcr .  Rcfp, 
pulcrum  commcntum !  Chriftus  eri^o  vult  fratrem  .1. 
Chriftianum,  primo  deferri  ad  ludceos  ,  deindc  ad  gcn- 
tilcs.  q.  d.  primoad  Caiaphx ,  mox  ad  Pilatitribunal 
cum  trahe.  quod  li  verum  cft,  valdc  deliravit  Apofto- 
lus,  cum  i.Cor.6. 1.  objurgat  Chriftianos,  quodcoram 
judicibus  infidclibus  adveiTus  fratres  litcmhabcrcnt. 

XX. 

Ait  4.  verba  hxc  :  ^iicquid  ligaveritti  in  terra  erit  //'- 
gatum  in  cocld  i  &  ipfli  intelligi  de  fcntentia  civilis  Magi- 
ftratus.  Relp.  Scnfus  ergo  erit :  quicquid  ludxi  &  cth- 
nici  pronunciarint  in  conrroverfiis  Chriftianorum ,  id 
Deus  in  coelo  ratum habebit.  contrarium  v.PfIil.2. 1.4. 
Ad:.  4.  24.  &c. 

XXI. 

Cicterum  non  pofTc  locum  ita  accipi,  cx  co  patct, 
quod  Chriftus  non  agit  dc  eo  quod  vel  ludxi  vel  Ethni- 
ci  ligaverint,  fcdquodP^^mj.  Matth.  \6.  19.  quod  apo- 
Holi,  loh. 20.23.  quod  ^rr/^^.  Matth.18.  17.  unde  ifte 
medicm  qui  hxc  attulit ,  ccrebro  fuo  medicinam  £icerc, 
ante  quam  ad  corrigendam  theologiam  accedcrct ,  mc- 
rito  debuiffet. 

XXII. 

Quem  etiam  non  juvat,  quod  5.  dicitur  fit  tibi  velut 
cthnicus  &c.  tihi^  inquit,  non  crgo  toti  ccclefioe.  Rcfp. 
quafi  non  ufitatiflima  fit  numeri  enallage,  quam  hic  rc- 
cipiencfam  docent  fequcntia  ,  Amcn,  amcndico  vobisy 
quicquid //^^z^^r/VAf  &c.  qux  de  pluribus  manifcfto  di- 

cuntur. 


cuntur.  pcrgamus  in  argumcntis  pio  uxiciplina  e  Nov? 
Tcft.  pctitis.  fitquc 

XXIII. 

4.  Ex  i.Cor.  5.5.  Ejttfmodi  homo  tradatur  Satan^^  ad 
exttium  carnts,  ut  Sfiritus  fatvus  fiat  die  ^Domini  lefu.  a- 
oit  ibi  Paulus  de  inccftuofo  c  mcdio  ecclefia:  Corin- 
thiorum  removcndo,  v.  2.  cum  Satance  tradimandat. 
V.5.  .1.  extra  ccclcfiam  ejici,  ubi  Satan  regnum  habet 
&c.  idem dicitur  de  Hymenxo  &  Alexandro.  i.Tim. 
I.  20. 

XXIV. 

Excipit  Eraftus,pcrtraditionem  Satanx  intelligi,  oc-^ 
cidcndum  dare  Satanx  .  item,  vitam  miraculofe  adime- 
re.  ut  Ananic-e  &  Sapphirce  fadum  a  Petro.  Ador.5.5. 
Refp.  falfum  hoc.  nam  i.Nonoccifusfuithicinceftuo- 
fus,  ut patet  2. Cor.2.7.  2. nec per  mortem qua pecca- 
tor  anre  convcrfionem  afficitur,y^/x^«J fit  (piritus,  fcd  in- 
terit.  3.  Hymena?us  &  Alexander  traditi  fuerunt  Sata-^ 
n^yUt  caHigati  difcerent  non  hla(phemare'  i.Tim.1.20.  an 
Paulus  eos  poft  mortcm  hoc  difcere  voluit  ?  quid  incp- 
tius  ? 

XXV. 

Idem  4.  probatgcncraleprcEceptumj  quod  hacocca- 
fione  fubjicitur  v.  11.  cum  ejufmodi  non  commifceaminiy 
ne  edatis  quidem  &c,  An  vctat  Paulus  ne  cum  mortuis 
cdcrent?  An  vult  omnes  avaros,  ebriofos,  injuftos,fcor- 
tatorcs,  convitiatores  ab  ccclefia  occidi?  &  quidcm  mi- 
raculofe?  imo  contra,  jubctur  ea  orare  pro  omnibus,  qui 
non  peccarunt  peccato  in  Spiritum  Sandum.  i-  loh.  5. 
16.  atque  hcec  jam  fufficiant.  alia  enim  qux  huc  fpeitant 
locainfequentibus  affercntur. 


F   I   N  I 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  CXLL 

D  E 

Difciplina  Ecclefiaftica, 

S  E  C  U  N  D  A: 

Divino  annuentc  Niiminc,' 

SuB  Prasidio 
Reverendh  CUriJfxmi^  DoSfiJpmiqtte  Viri, 

itl  D.  JACOBI  REVII,  S. S. ThcoL  Doaoris; 
|.1  '  &CollegiiTheoLPer-IlluftriumD.D.Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

^BjP  TMd  defendam 

FRANCISCUS  WINTERUS,  Delpho-Bat. 

K^ddiemi^,  Decemh,  Idco  folitOyhork 


I  r  <?  D  r  iri  »  at  av  o  nv  u; 
Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 

AmMO     Cl3  l9  C  XLIX, 


i 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  12 


NO^ILISSIMO  4e  qKt^t^OSISSIMO 
H  E  R  O  I, 

D,  D.  P  E  T  R  O   de  B  O  u  L  E  Nf, 

Equiti  Baronctto  graviflfimo ,  J.  U.  Licentiato  peri- 
tiffimo,  Toparchs  in  Pieterf-houck  &c.  praeftantifli- 
mo,  de  me  lludiifque  meis  optime  merito. 

U  T    E  T 

EximU  Erudithnis  &  do^irinx  Viris, 

D.  ISAACO  WINTERO, 
D.  SAMUELI  SCHOVTETO, 
B.  AMBROSIO  TEVNEMANS, 


IftlPatruoinPietcrf-houck,  Illi  Cognato  in  Maurick,  huic  amico 


N  E  C  K  O  N 
Beimi^  facundid  6"  eruditionii  Virtf, 

D.  REGNERO  BERCKELIO, 
D.  GUILIELMO  SOETZIO, 
D.  GODEFRIDO  LAMOTIO^^ 
D.  lOANNI  van  SON, 
D.  BERNHARDO  HOVIO, 

lUis  Ecclefia:  Roterodamenfis  Paftoribus  indcfefHs , 
Huic  S.  S.  Minifterii  Candidato,  &  Schola: 
Roterodamenfis  Pro-Redori  dodiifimo, 

zMe  &  hoc  Theologicum  Zxercitium^ 


integerrimo  in  Warmondt,  Gregis  ChriAi  Paftonbus 
indcfcfsis,  Thcologis  cximiis. 


offero  confecroque 

FRANCISCUS  WINTERUS. 


AMAtECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  C  XLI. 
D  E 

Difciplina  Ecclcfiaftica,  alccra. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Caufis  difciplince  ecclcfiaftica» ,  primo  fe  ofFert 

^j^aV/^/,quceriturqiie  pencs  quos  fit  poteftas  cla- 

vium,&  inter  eos  difciplina;  eccle/iaftica:,  dici- 

mus  autem  cam  primario  ac  principaliter  eflc  penes  ip- 

fum  Chriftum  tanquam  caput  &  domnium  cccleftxjic- 

cundario,  &  minifterialitcr  pcnes  ccclcfiam. 

II. 

Prius  docctur  Apoc.  3.7.8.  H^c  dicit  San^us  &  verax 
ille,  qui  HABEX  clavem  DavidU:  qui  aperit,ir  nerno  claU" 
dit:  claudit ,  nemo  aperit .  Ecce  propqfui  in  con/pe&u  tuo 
oflium  apertum,  nec  quijquam  fotejl  illud  claudere, 

III. 

Hic  clavis  H^avid  idem  eft  quod  clavisdomus  David. 
utfcriptiim  eft  Ief.22.22.  qui  locus  non  eftdubium  quiii 
allegorice  hic  cxplicetur ,  Eft  autcm  domus  David,  cc- 
clefia,  cujus  omnis  potcftas  cft  penes  unum  Chriftum 
rcgemfcmpiternum.  Luc.  1.3 2.33.  utquosvelitvel  ad- 
mittat  vel  excludat. 

IV. 

Dicit  autem  fe  clavem  .i.  poteftatcm  ilhm  Mere  ^ 
etiam  poftquam  apoftolis  cjus  minifterium  commifif- 
fct ,  nequis  putet  Chriftum  eam  olim  quidem  hahuijpy 
nunc  vero  in  alium  tranftuliflc. 

V. 

Pofterius  confirmatur  Matth.  18.  17.  Dicecclejt^,  & 
/t  ecclefiam  audire  noluerit.  qui  locus  fuit  cxcufllis  nonni- 

Ccccccc2  hil 


hil  Difp.  pr«ccd.  fed  hic  aliocfuboriuntiirquaeftiones» 
vidclicct  , 

V  i. 

I.  An  tota  aliqua  ecclefia  colleSiive  fumta  clavem  hanc 
I.  poteftatcm  habeat  i?  llefp.  licct  fateamur  ejus  hic 
quoquc  rationem  habcndam,  quod  fit  quando  peccator 
ci  publice  proponitur,  ut  fiquid  contracenfuram  adver- 
fus  cum  coeptam  quis  liabct,  llbere  intercedatjnihiiomi- 
nus 

VII. 

Formalc  ejus  exercitium  non  eft  penes  ecclefiam  coL 
lemvam,  (edrepr^fentatlvamy  .i.  penes  ecciefix redores, 
qui  totum  ejus  corpus  rcpraefentant .  pars  negativa  patct 
I.  exeo  quod  Paulus  i.Cor.  12.  negattotum  corpus  ec- 
clefi.x  effe  oculum.  v.  17.  &  nonnuUos  tantum  In  ea  ait 
conftitutos      guhernationes,  v.  28. 

VIII. 

DeindCjquia  in  ecclefia  coUediva  funt  perfonjc  ad 
hoc  munus  inept;^.  ut  mulieres.  dequibus  dicitHr  i. 
Cor.  14. 34*  f^f^ii^res  vejlr<ie  in  conventionihus fileant :  nec 
enim  permijfum  ejl  eU  ut  loquantur,  fed oportet  utjuhditajtnt, 

IX. 

3.  Quia  in  ecclefia  Omnia  decenter  &  ordine  fieridc- 
bent.  ib.  v.40.  nec  eft  a.tuLraLera.TU^  Dem  aU(5tor,  fedpacis. 
V.3 3.  fi  autem  omnes  &  finguli  adhoc  negotium admit- 
terentur,  mera  ficrent  mapalia,  meraconfufio. 

X. 

4.  Dcnique  quia  f.  fcriptura  nullum  nobis  talc  prae- 
ceptum  dat^nullum  etiam  exempkuTi  hominum  in  eccle- 
fia  privatorum,  qui  hoc  jusexcrcuerint,  fed&leges& 
exempla  in  contrarium  quamplurimaj  ut  jam  patebit. 

XI. 

Pars  Qxoo  affirmativa  demonftratur  i.  ex  Vet.Teft. 

ubi 


iibi  poteftas  hxc  penes  Sacerdotes  fuit,  ut  di/centema' 
interfanEium     pofanum,  purum  o'  impurum,  Lcv.  lo.  p. 
10.  Sic Ezcch.44.2^.24.  Docehunt .(^(Xdcs  fliccrdotcs^ 
populum  meumy  ut  pojjint  difcernere  inter  purum  impurum, 
fan6tumir  profanum,  &  cum  caufa  aliqua  ad  eos  defcretur  y' 
fahunt    jndicahunt,  ^  fecundum  prxceptamca  loquentur, 

XII. 

Hagg.  2.  IT.  Rogate  facerdotes  legem:  dcindc  proponit 
quxftionem  dc  piiritate  &  impuritate  lcgali^  c  qua  cort- 
cludit  ctiam  de  morali,  ut  fupra  vifum,- 

X  1 1 1. 

Neque  penes  facerdotes  folos,  (ed  iis  adjundi  fuerunt 
dclcdi  c  Lcvitis.  2.Ch'.on.  19.  8.  ^tque  etiam  lerofoly- 
mxcon/tituit  lofaphat  e  Levitis  &  facerdotihus ,  ^  ex  pri^ 
morii^us  paternarum  familiarum  Ifraelisi  ad  judicia  lehovx^ 
S'  ad  lites,  videlicct  Sacerdotes  &  Levitas  ad  caufas  fa- 
cras,  primores  familiarum  liiaclis  ad  forenfes.  confer 

V.  11. 

XIV. 

Hoc  autcm  judicium  fuiffe  cum  poteftate  excluden- 
di  impuros,  patuit  Difp.  praeccd.  addemus  nunc  didiun 
^.Qhron.i^^.iS.ip^Joiada  di^irihit  munera  indomo  Do- 
mini  inter  Sacerdotes  ^  Levitas  &c.  collocavit  janitores 
in  portis  domus  Dei^  ut  non  ingrederetur  immundus  utla  re^ 

XV. 

2.  Eadem  demonftratur  ex  Novo  Tcftam.  ubi  claves 
regni  coelorum  .i.  poteftas  ligandi,  folvcndi,  rcmittcn- 
^  di  peccata  &  ea  retincndi  datur  Petro  Matth.id.  19-  nec 
i  ei  foli,  fed  reliquis  apoftolis.  Ioh.20.23.  &  confcquen- 
\  terrciiquis  paHorihm,  Eph.4.  11.  12.  &c.  quorum  of- 
:  ficium  durare  dcbet  ufquc  ad  finem  mundi,  Matth. 
:  28.  20. 

Ccccccc3  XVI' 


xvi: 

Hinc  laudantur  angeli  .i.  fajlores  ecclefiarumi  qui  hic 
diligentiam  debitam  adliibcbant,  ut  videre  eft  Apoc  2 . 
2.  ubi  angclus  ecclefias  Ephefinas  laudatur,  quod  malos 
ferre  non  fofet ;  contra ,  Angeius  ecclefiae  Tliyatirenfis 
fugillatur ,  quod  fateretur  Icfabclcm  doccrc  &  fcducere 
populum  Ghrifli.  V.  20.  | 

XVII.  ' 

Paftoribus  hac  inpartc  adjunguntury}«/V<?/,7r^etf-^jTt- 
i.Tim.  5.  17.  qui  vocantur^r^o^rwrj?. ib.  •Tr^fira/^^o'. 
Rom.  12.  8.  >£ui3s^^i^fl-«c.  I.  Cor.  12.  28.  atque  illi  erant 
hi  -^rowo)  multi  illi  qui  in  ecclefia  Corinthiacainceftuofijm 
increparant.  2.Cor.  2.6,  Sc  quibus  Paulus  attribuit  po- 
teftatem  tollendi ^um  e  medio  fui.  i.Cor.5.2.  quodcum 
neglexiiTent,  addit  v.  5. 4.  5.  Enimvero ,  ego  ut  ahfens 
corfore^frxfens  autem  fpiritu,  jam  ut  pr^Jens  judicavi ,  ut  is 
qui  hoc  ita  perpetravit^  VOBIS  meojpiritu  CONqKEqA- 
TlSy  cum  potejlate  Domini  nojlri  lefu  Chrijli^  Ejufmodi,  in- 
quam  homo,  tradatur  Satan^  ^c.  Vnde  convelHtur  opi/ 
nio  pontificiorum,  qui  hoc  jus  ad  folos  epifcopos  ,  & 
quadantenus  ad  folum  papam  contraxcrunt. 

XVIII. 

Quxftio  altera  cft,  annon  penes  Magiftratum  Chri- 
ftianum,  vel  in  totum,  vel  cx  parte  fit  lioc  munus?  Neg. 
I.  neque  enim  ei  ufpiam  claves  regnicoclorum  traditx 
fimt,  fcd  ecclcfix.  2.  nec  unquam  in  V.  aut  N-  Teft.  \ 
magiftratu  ufurpatac,  fed  ab  ccciefia.  3 .  nec  aliquot  poft 
Chriftum  feculis  fuit  Chriftianus  Magiftratus,  unde  fe- 
queretur  tunc  non  debuifte  ecclefiafticam  difciplinam 
adminiftrarij^.ncc  parratio  cft  poenarum  quas  Magiftra- 
tus  infligit,  &  quas  ecclcfia,  fed  plane  dilpar.  Etcnim 


XIX. 


IjSJ 


XIX. 

1.  Magiftratiis  iititurgladio  materiali.  Rom.  15.4. 
ccciefiafpirituali.  2.  Cor.10.3. 

XX. 

2.  Magiftratus  maleficos  e  ditione  fua  tcrrcna  expel- 
^it,  Ecclefia  e  regno  Chrifti  myftico. 

XXI. 

3.  Magiftratuspunitfontes,  licet  deli<5lum  confcffos 
&poenitentes.  Ecclefia  non  nifi  impoenitentes  &  obfti- 
natos, 

XXII. 

4.  Magiftratus  tantum  in  gravioribus  flagitiis  gladium 
ftringit,  ecclefia  etiam  in  iisquoe  Magiftratus  dimittit 
impunita,  utfuntira,  odium^ebrietas  &c.  maxime/iac- 
cedat  affueMio,  fcandalum,  impoenitentia  &c. 

XXIII. 

5.  Ecclefiafticadifciplinahominem  a  civilinonlibe- 
rat,  ut  nec  mul(fla  civilis  a  cenfura  ecclefix. 

XXIV. 

6.  Indulgentia  Magiftratus  non  praefcribit  ecclefioe  ri- 
gori,  ut  nec  negligcntia  ecclefiae  Magiftratus  diligentix. 
fed  utraquepars  alteri  fuum  jus  relinquit  illibatum. 

XXV. 

Vndepatetjduas  hafce  jurifdidiones  amice  quidem 
confpirare>nec  alteram  alteri  tibi  rite  adminiftrantur  ob- 
eIfe,fedtamenconfundi  non  debere. 

XXVII. 

Atque  hinc  etiam  facile  refpondetur  adqua?ftionem 
tertiam  :  An  non  faltem  a  cenfura  ecclefiaftica  ad  Ma- 
giftratum  appellari  poifit  ?  Refp.  Neg.  Quia  provoca- 
tio,  five  appeliatio,  poftuiat  ut  fit  eadem  poteftas  m  eo 
ad  quem  provocatur ,  &  a  quo  provocatur .  at  poteftas 
clavfum  non  eft  pcnes  Magiftratum.  xxvil- 


Keque  contra  quicquam  faclt quod  leremias  pro- 
•plieta,  cum  a  facerdotibus  injuiia  afficeretur,  aprincipi- 
;bus  fervatus  fuerit.Ier.  26.16.  nequeenim  ibiullaappa- 
■ret  provocatio  a  cenfura  ecclefiaftica,  fed  libcratio  ab 
intcntato  homicidio..  quamvis  cnim  caufa  polfit  videri 
ccclefiaftica,  poena  tamen  politica  erat,  nec  adecclefia- 
jlicos  pertinebat. 

^  XXVIII. 

Vt  neqtie quod Paulus  appellavit  Cirfarem,  Ad.i^." 
ji.  ncqueenim  eaappellatiofuitab  excommunicatio- 
ne,  fed  a  fententia  mortis ,  quam  fe  videbat  incurfurum 
fi  i  Fefto  ludxis  traderctur.  nec  appellatad  Magiftratum 
Cliriftianum,  fcd  adEthnicum.  quod  eft  contrahypo- 
thefin  adverfariorum. 

XXIX. 

Nec  rc6tc  ii  qui  hunc  appcUandi  abufum  fugillant 
conferuntur  cum  ludaeis ,  qui  Pilato  dicebant :  Niji  hic 
fnaleficus  effet,  non  tradidijjemus  eum  tihi,  I0.l8.30.  Ne- 
que  enim  de  cenfura  ecclefiaftica,  fed  de  ignominiofo 
crucis  fupplicio  ibi  agcbatur .  nec  facit  cxempkim  ad 
probandam  potcftatem  magiftratus  Chriftiani ,  quia  Pi- 
iatus  talis  non  crat. 

XXX. 

Denique  nullum  exemplum  ejufmodiprovocationis 
extatin  fcriptura ,  aut  in  hiftoria  ecclcfiafticaprimitivas 
ecclefioe ,  Scd  fiquis  provocate  velit,  a  congregationc 
minore  ad  majorem  ejufdem  naturoe  &  poteftatis  eft  ap- 
pellandum .  verba  funt  Waljei  Loc.  Comm.  p.  1013, 
conformia  Ordin.  ecclcfiarum  noftrarum  art.  31. 


F   I   N   1  S, 


aNALECTORUM  theologicorum 
disputatio  cxlii. 

D  E 

Difciplina  Ecclefiaftica,  } 

T  E  R  T  I  A; 

Divitio  annuente  NiimincJ 

SuBPlLJtSIDIO 

Jkverendi,  Clariffim^^  ^oStiJpmique  Viriy 

.D:  JACOBI  REVn,'  S, S. Theol.  DoftorlsJ 
&  Colkgii  Theol.  Pet-IUuftrmm  D  .D .  Ordinmn 
Hofland.  &  Wdl-Fdfi;cKcgentisdigniflrimi> 

Tftl^lic}  defendam 
HERMANNUS  .GE»ORCIUS,  Campcnfi*;  ;  j 

^ddim  xal  laHftar, ' hcofotitOihork 


zv  oDrui  BATAvoRrii; 
Apud  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAUpORPJ 
Akmo  clo  l9  c  L; 


f 


Illujirthus  >  Genero/tJJimii  ac  <MdgmJicfd 
D  O  M  I  N  I  S, 

D  D-  DEPUTATIS 

O  R  D  I  N  V  M 

TRANS-rSVLANIiEJ 

yeris  PatriaePatribus,  Otthodo3raeReligio- 
nis  ac  avitae  Libettatis  Propugnatotibus 
ftrcnuiffirais. 


n^cepdimeohjlci^ff&fii^ 
©ffert  ac  infcribxtjJ 

„  "~  HERMANNgS  CEORgmSj 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  C  XLII; 

D  E 

Difciplina  Ecclcfiafticai  ter tia  ■ 

T  H  E  S  I  s  i; 

,  D  ca  qu3e  fub  finem  fiiperioris  Difputationis 
l  pofita  fucrunt ,  odjiciemus  nunc  judiciuia 
i  eximii  cujufdam  viri,vcl  ea  de  caufa,  quod 
^'&.fuccin^ej&:diftinde  rein  totamqb  ocu* 
los  ponat.  Ita  autem  habet: 

II. 

Vt  practereamus  filcntio  quae  in  ccclefia  patriarcliali 
ante  &  poft  diluvium  accidcruntj  quando  implicatior 
crat  ecclefiafticae  gubcrnationis  ratio  :  etfi  exempladif- 
ciplinx  ecclefiafticie  ne  tura  quidcm  defticrint,  Gen,  4» 
14.  &  alibi ; 

III. 

Mofes  divinis  aufpiciis  ordinans  politiam  Ifraeliti-^ 
cam,  duplexinftituitjudicium,  ecclefiafticum ,  &poli- 
ticum,  perfonis,  caufis  5  &  adioitibus  diftindtum,  fum- 
mum  utrumque  in  fuo  gcncre.  Deut.17.  v.S.p.  &  feqq, 
Lev.  18.  V.  9. 10.  II.  Num.  11.  v.  16.  &  dcinceps. 
praecifi  utrobique  appellationis  libidine  ac  licentia ,  & 
pcena  eriam  capitali  in  contumacespropofita.Deut.17. 
V.  12. 13. 

T^-^AAA^t^2  IV. 


IV. 

Id  fub  ludicibiis  continuatum  fuififc,  ac  in  Siloh  fta- 
bili  fede  defixum,  dida  &  excmpla  faciie  perfuadent . 
lof.lS.  V.i.  C.23.V.12.15.  ludic.  21.  v.iz.&fcqq. 
i.Sam*  1.3,4. cappj  ler.  7.  v.- 12-. 

Conftitiitb  regho  ac  fub  Davidcfirmatd  ^  ^adeni^u- 
triufque  judicii  fuit  conditio,  tribtinalibus  Hierofoly- 
mamjCeuregnimetropolimjtranflatis.  2.Sam.  6.  Cap. 
9.  v,  2.  f.4.  2.Chron.5.  V.6:  Pfal.  12 2.7.4.5.^. 

VI.  ' 

Et,  cum  temporunl  injuriis  paulatim  corrumpfefeh- 
turjUtfieri  folet,  ambo  a  lofaphato  reftaurata,  &  ad 
formam  primcevam  revocata funt.  2.Chron.ip.  verf.^i 
ufque  ad  finem  capitis. 

VII.  . 

A  captivitate  quoque  Babylonica  perduravit  eadem^ 
forma  judiciorum  5  Zorobabele,  Efdra,  Nehemiaque 
auftoribus:  prputex  duorum  pofteriorum  monumcn- 
tis  conftat. 


VIII. 


?  auAoritate,  quod  pofl:  Jadditemporafac^um  cx  lofephd 
obfervare  efty  judicia  confunderentur,  &  Hierarchia  ec- 
dc/iafticacmergcrct,  facra&  profana  codcm  imperio 
adminiftrans"  Ita  in  Vcteri  Teft.  obtinuit. 

Iii  novo,  fubiens  magnus  ille  prdpheta  Chriflus  le- 
Tus,  hxc  juftodifcriminefcparavit.a  feinvicem,  man- 
'  dahs  Ccefaridare  qucc  funt  C^^faris,  &  Deo  qux  Dei 
funt.  Matth.  22,  v.  21. 

Et  ilia  quidem  pcsetermifit ,  tanquam  abofficiofuo 
aliena,  ifta  figillatim  explicavit  &  definivit :'  etiamquai 
adgubcrnationem&cenfuram  ecciefiafticam  attinent. 
Marth.i6.v.i8.ip.  Cap.aS.V.iS.cap.iS.  v.20.  loh, 
20.  V.  23.,- 

Vbi  jus  finc  proVocatione  attribult  ccclefiae  fu:K,  teC 
flatus ,  judicium  ejus  in  coelis  ratum  fore  &  irrevoca- 
bile. 

xri. 

Apoftoliidem  &  fcriptis  docuerunt,  &  presbytcris 
.  presbyteriifque  exercendum  prjfcceperunt,  nullo  ufpiam 
fiveiridulto,  iiYe  exemplo  appellationis,  - 

Dddddddj  XIIL 


xiii; 

Nain  quod  ex  AW»iiW'iu  adducituri  ficterogcneuS 
cfle»  omnes  narrationis  circumftantix  arguunt  clarilTi-i 

'  "  ^  '  ^         ^     "  ' 

ItaSanCit  in  legcm  ac  morem  prlmltlv^  ecclefijej 
ilon  modo  quse,  ad  Conftantinum  ufque  Magnum ,  ab 
Imperatoribus  gentiUbus  |)erpetuis  perfecutionibus 
preffafuit:  "  — 

XV. 

Verum  illlus  quoque;  quis  indej  ad  Phocamufque; 

Ctelmhus  Chriftianis  ecciefi»  nutritiis  effloruit.  Cujus 

certamfidemfaciuntfcriptores  ccclefiaftici,  xqvlq  Pa- 
tres  quam  hiftorici. " ^  ^ 

xvi; 

At  ex  e6;  aufpiCe  Bonifacio  tertio,  qul  prlmus  Oecu- 
menicuitulum  ambitione  confecit,  fuccedentes  ponti- 
ficcsmitio  tyrannideminvaferuntin  ccciefia,  ac  difci^ 
.plinam  ejus  in  carnificinam  vertcrunti 

XV 11. 

_  Exinde;  maxime  a  Grcgorio  V 1 1.  etiam  fecularia 
rapuerunt,  utriufque  poteftatis  fymbolis  fe  eflferentes. 

XVIII. 

Earerumfacicserat,quando  reformationem  domus 

"     "  '  Dei 


.Dei  magno  zelo  aggrelTi  riiht  majores  noftri.  quippe,' 
niandato  &  exemplo  divino  in  utroque  Teftamento,  fa- 
cra  a  prophanis,  ecclefiaftlca  a  politicis  religiofe  fccre- 
^crunt. 

XIX. 

Poftliminib  reddiderunt  Ga»fari  quoe  Csefaris  crant, 
i&  Deo  vindicarunt  quae  Dcifuntpropria,  fidem  fince- 
~ram ,  cultum  illibatum,  difciplinam  utrique  congruen- 
)tem,ncmpe  fpiritualem,  a  corporaiitemporalique  pror- 
liisdivcrfam* 

XX. 

Quaehodieqfie  mecclefiis  Belgicis  ipfius  bencficiis 
larta  tedla  mancnt,  Vndc  quantus  bonorum  fpiritualium 
cumulus  in  eafdcm  ccclefias  rcdundarit,  vcrbis  cxprimi 
vixpotcft^ 

XXI. 

Impnmis  duocohrcCuta  funtjqui  inftatti  populari,' 
iac  tanto  variarum  gemium  coafluxu,  niiracula  jure  cen- 
'fcnturt 

XXII. 

tlfnum  cK;  quod  toi  inohftra  hir efium  fruftra  haae- 
iSusteniarunt  &  oppugnaruntintegritatcm  ac  foliditat 
itcmfidciinCtyifto;" 

xxiii; 


Altcnim  cfl,  quod  ctiam  unltatcm  &  cdniun^^Ionem 
fchifmatepcrnimpere  &  dilaccrare  ncquiverunt. 

XX  jy. 

Concludit^miniftros  ^cdcCix  mcrlto  hoc  jus  cicclefl-e 
retinere/exercere^tueri.  'Merito  appellationum  divcr- 
ticula ,  contumaciae  cfFugia,  pratciderc:  &  tribunalia 
heterogenea,  alicniplanc  forij  dcclinare.  *Nec  id  nsgrc 
Jaturos  effe,  qui  feGhrilU  difcipulos  &'Ecclefix  iplius 
lilios  profitentur. 


C  Q  R  O  L  L  A  R  I  A." 
I..  (^Htma  humanammedtAtlfi  IDeomatifr^^ 
2.  'Efl  incoYporta,  ■ 
'3.  Ei  immortalisi 

4.  Intelligendi  ^volendi  potentiiiinHruBa. 
y.  Jn  intelleSiu  eft 

4*  In  volantate  lihertas  ah  illa  necejfttatit  /peciequd  vel  d< 
git  pure  per  modm  tuttur^,  veletiam  cogit  ac  vim  Af" 
fertr    * 


1?  i   N  ^  ?! 

.'1 


i 


,  .^KALEOTORUM  THEOLOGICOKUM  ^ 
DISPUTATIO  CXLIIL 

D  E 

Difciplina  Ecclcfiaftica, 

Q  U  A  R  T  A; 

Divino  annuente  Numine^ 

SVB  PH.AS1D10 

Keverendh  Clarijjimi^  DoBiJfmique  Virly 

p.  jACaBI  REVri;  S. S. TheoL  Doaoris: 
&  Collegii  TIieoL  Pcr-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft^Frifi»  RegentistHg^ 

Tn^lic^  dqftndam 
WINANDUS  NEOSTADIUS,  Dord.Bat.  i 

L^ddiem  i^^  lattftar,  lecofilitOiM 


Apud  Hi£RED£S  JOHANNIS  NICQLAUDORP. 

AmMO    Gl9  l9  C  L. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


yiro  CUriJftmo  Sfe^atijftmo] 

DD  JACGBO  STOOP. 

Vrbis  Dordracenae  Ex-Scabino  &  Sena- 
tori  prudentiffimo,  Avunculo  meo  ac 
Tutori  honorando  ,  Patris  loco  co- 
lendo> 

H4J  StM\  mclTheologicifrimitUsi 

j 

Sacras  Facio> 

JTINANDUS  NEOSTADIUS, 


ANAtECTORUM  THEOLOGICORUI^ 
DISPUTATIO  CXLIII, 

t)  E 

Difciplina  Eccleliaftica,  quarta. 

THESIS  I. 

1  Aterla  circa  quam  vcrfatur  difcipHna  ccclefiafti- 
?ca,  fivc  objcdum  cjus,  duplex  eil: :  pcrfonalc* 
|&  rcale. 

Ti. 

\  pc  perronaliy  maninjflum  cfl  prxccptum  Chrifti,' 
Matth.rS.  15.  Sipeccaverit  in  te  FRATER  tum  .  &  Apo- 
ftoli  i.Gor.  J. 1 1..  Sii^uis  cum  FRJTER  nominetur,  fifcor^ 
tator  &c. 

II^-  .  .  . 

\7nde  patet,  eam  i.  ad  cos  tantum  pcrtincrequi  cc- 

clcfia!  mcmbra  funt,  non  autcm  quifunt  extraeam,  alio- 

qui  dehremtn  exire  e  mindo,  ibid.  v*  \o,  ^uid  enim  mea. 

(inquit  Apoftokis)  interejl  etjam  de  extraneis  judlcare^ 

Honne  de  iu .  «[ui  intus  funt  vos  judicatii  i  De  extraneis  vero 

l^em  judicai,  v.  i a.  1 3 . 

2.  Ncmincm  ab  ea  cxemtum  cfTc  qui  fratcr  nomina- 
tur.  in  ccclefia  enim  omnes  FRATRES  fumus.  Matth.  2  3 . 
8.  omnium/*:/^'^"  cft A,  ^que pretiofa^  2.Pct.  i.i, 
In  Chrijlo  non  ejl aut fe)s)us  aut  liher.  Col. 3 .11.  ac  proin- 
dQ  nec  rex  nec  privatus.  ut  annotat  Chryfoft.  inRom.  i. 
6.  undc  adverfus  rcgcm  quoquc  cxcrceri  poffecxcmpio 
eft  Vzzia.  2.Cliron.26.2o. 

V. 

In  quo  tamcn  cafu,  ut  &  in  magna  peccantium  mul- 

Eceecee2  tltudi- 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


tlmdine,  iltigulariisptfs  tti  prudcntia  ,  ne  inftcmpdfllvo 
rigore  ecclefia  detrimcntum  capiat,  nevei)onum  femen 
wni  cum  Zizaniis  pcrdatur.  Matth.  13.  29.  'Nampotejlas 
data  ejl ,  ad  xdificationem,  non  ad  dehrfUfionem,  2.Gor. 

VI. 

Ohje^tm  difcipliniC  rtale^  eft  vd  vita  prava,  ut  ex 
Mtitth..!  8. 1 5 .  I ..CQr.  5 .  i;  1 .  2 . ThelT.  3 .  i  j .  videre  eft, 
Vt\  doffrina'perverfa ,  quemadmodum  ex  Rom.  16.  z."^, 
i.Tim;i.2o.  Tit.3.10.  2.Ioh.  v.io.  manifeftum  eft,  • 

V 11. 

Et  ratio  ejus  rei  aperta  eft,  quia  non  tantum  vita ,  fed 
etiam  dodrina  prava  hominem  a  Chrifto  fepar^t, Gal.  i» 
8.  &  utraque  inltarfermentitotam  maftlim  inficere  po- 
teft,  tcfte  Chrifto,  Matth.  i5. 6.12.  &  Paulo,  r.  Cor." 
5.  6, 

VTII. 

Foma  difciplinx  ccclefiafticcc  e  p^rtibus  ejus  ac  gra- 
dibus  colliglpoteft.  partes  ejus  diioe  funt>  ligatio  &  fb- 
lutio. 

I X . 

Ad  ligationem  pertinent ,  partim  antccedehteir,  par- 
tim  formalitcr ,  Admonitio,  abftentio,  excommunica- 
tio. 

X. 

<yidmonitio  eft  vel  privata,  five  domeftica,  velpubli- 
ca,  five  presbytefiaiis.  ^ 

XI. 

DomeHica  iocum  habet  in  defi<flls'  occultibribus? 
Matth.  18.15,.  Sipeccaverit  IN  TEfratertuui  .i.  te  con- 
fcio,  non  autem  publico  cum  offehdiculo .  ita  Beza. 

XII. 

Habet  duos  gradus ;  primum  exprimit  Chriftus  hifce 

vcrbis : 


VCibis :  Ito,  &  argue  cmn  Intey  u     i^fm  filUm fite  au- 
dierifi  liicrattis  es  fratrem  tnum. 

Xlll. 

Altcr  continetur  hifce  verbis:  Sin  verp  te  non  audierit 

afume  iecum  adhuc  umim  aut  duos:ut  ex  ore  duorurn  aut  trium 

tifiium  confirmetur  res  tota.  Matth.  1 8.  i6. 

XIV. 

Tre>h}teriaJem  a(Jmonitionem  prcTGCtUt  indicium 
presby.terio  facicndum .  quod  exprimit  Chriftus'  hikt 
verbis  •  ^ffuod  fi ne<^Uxerit  eosaudire,  dic  Ecclefix.  v.  iy. 

^  XV. 

Quo  indicio,  f&  reliqaa  admonitione  privata)  nihil 
eft  opus,  fi  pcccatura  fua  natura  fit  manifeftum ,  am  a- 
Jias  in  publicum  cmanavcrit.  Ita  accipimus  di^um  Pau- 
Ji  I.  Tim.  5.  2  0.  Eos'qui  peccant^inconfpeHu  omnium  ar^ 
guefuti^^relifti  metuant.  pcccantcs  intclligc ,  cum  pu- 
blico  offendiculo,  ut  alia  inquifitione  non  iit  opus. 

XVI. 

Admonitioncs  presbyteriales  funt  de  quibus  Chriftus. 
Mati^h:  18/17.  ^uodfiecclefiam  audire  neglexerit,  .i.  eccle- 
ficEadmonitioncs.  &  Paulus  Tit.3.10.  H^reticam  homi^ 
nem  pfi  unam  &  alieram' admonttione  devita.  uhi  dc  cccle- 
fiaftica  hac  &  publica  admonitione  cum^  loqui  exindc 
patct,  quia  ad  eam  cohtumaciter  rejedam  immediate  fc- 
quitur  7ra§«/TiKnc  .i.  excommiinicatio. 

XVII. 

Cum  undm  &  alteram  cxigit ,  non  interdicit  nc  fiant 
pkircs,  fed  cavet  nc  fiant  pauciores.  neceffc  cft  cnim  ut 
convincatur  talis  ,  &  rcddatur  «^«'''^•^'''«^^/(^v  -i-  f^^pff 
judicjd  condernneturAh.V' II.  quodper  unicam  admoni- 

tionem  nOn  ita  commode  poteft  licri. 

XVIII. 

c/^^/?^/;f/VacoenaDominifitdiiohuismodis.  i.  cum 

Eececce^  q^^is 


quis  fcatei;  nominatus'grave  aliqiibd  fcandalum  adml/It,^ 
a  quomonitus  refipifccntiam  quidem  verbis  profitetur, 
fed  refipifcentix  fru(5lus  idoneos  nondum  oftcndit,  ut 
fcandalum  ab  ecclefia  toUi  pollit. 

XIX. 

2.  Quando  ne  vcrbis  quidcm  refipifcentiam  poIH- 
cetur,  fed  tamen  refipifcentix  fpem  omnem  pcr  contu- 
maciam  fuam  nondum  prcecidir,  iit  interim  ecclefia  per 
hunc  difciplinx  gradum,  hominem  illum  pcr  admonitio- 
ncs  &tolerantiam  Chriftianam  ad  vcram  refipifcenriam 
invitet  atque  adducat,  . 

!xx. 

Fundamentum  ejus  petipoteft  f.  ex  abftcntione  eo- 
rum  qui  in  ecclcfia  Vet.  Teft.  propter  immundicicm  ad 
tcmpus  ab  ufu  facrificiorum  &  efu  agni  pafchalis,  ut  in- 
terim  fe  purgarent,coge,bantur  abftinerc  v.  Num.p.  lo. 
&IP.13.  2.Chron.3o.i7. &c. 

XXI. 

2.  Ex  prxcepto  Apoftoli.  i.Cor.ii.2§.  Exphret  aw 
tem  quif^iie  fe  i^fum^  xr  i^ta  de  pane  illo  edaty  de  poculo  il- 
lo  hibat.  Qiia:  probatio,  etfi  ab  unoquoque  privatira  ficri 
debeat,  in  publicis  tamen  dclidis  ctiam  publice  ab  ec- 
clefia:  prxfeais  ea  fiat  necefle  eftj  quibus  mandatur,  ut 
toti  gregi  attendant.  A(fl.  20.  28.  mundum  ab  immundo 
difcernant.  eos  qui  intusfunt dijudicent.  i.Cor.j.  12.  & 
jcvindala,  quantum  ficripoteft,ab  ecelefia  toliant. 

XXII. 

B^communicatio  vocatur,  quando  is  qui  fratcr  nomina- 
tur,  propter  dodrinx  aut  vitx  gravem  impuritatcm,  poft 
monitiones  privatas  &publicas  ecclcfiar  contcnitasi  in 
pcccato  fuo  contumaxjin  Dci  nomine  perpublicum  ec- 
clefix  fcntentiam  non  folum  a  f.  coena,  fcd  &  ab  ecdc- 

fia: 


fix  communione  cxcliirus  cfTc  pronuncivitur,  nec  pareem 
habere  in  rcgno  Dei,  donecpcr  rcfipifccntiani  vciam 
fcriam  Deo  atquc  ccclcfix  rcconcilictur. 

XXIII. 

Gravcm  vitaautdo(5trincc  impuritatcm,quam  hic  cx- 
commimicationis  caufam  ponimuS)  dcfignat  Apoftolqs 
i.Cor.  5.1.11.  ubi  commcmorantur  y?i7;/^//i?  5  incejlus, 
idalolatria^i  'alienj  avidttay  raptus  ,  ehrietas^  maledicentia. 
Gal.5.12.  perturbatio  ecdejtx ,  Rom.  \6,i']'  fcandala  ad- 
vevfus  veramdodtrinam,  i.Tim.1.20.  hla^hemia,  lih,-^, 
10»  h^refis, 

XXIV. 

Contiimaciam  continent  Chrifti  verba  Matth.  18. 16, 
'f^.  fiteffiteftes,  fi  ecclefiam  non  audierit .  &  Pauli  Tity 
3.10.  fojl  unam  6'  alteram  admonitionem ^  contcmtam  vi- 
dclicet. 

XXV. 

Publicam  ecclefio?  fententiam  complctftuntur  ifta : 
l.  Cor.5'4.  Vohtsdrweo  /piritu  in  nomine  Domini  nofiri  le- 
fu  Chrijli  congregatisicum  poteflate  Domini  nofiri  lefu  Chrifii, 

XXVI. 

Exclufio  a  ccena  indicatur  i.Cor.10.21.  Nonpoteftis 
poculum  Domini  hihere,  poculum  dxmoniorum:  non  poteflis 
menfe  Domini  participes  ejje^&  menpe  d^moniorum, 

XXVII. 

Exclufio  ab  ccclefia  Matth.  18.  17.  Sit  tihivehit  eth- 
nictu  puhlicanus ,  i.Cor.  5.  2.  tollatur  e  medio  veftri, 
V.  7,  Expuvgate  vetus  fermentum .  v.  1 3 .  tollite  improhum 
illumexvohit  ipfis,  Go\,'),i2,ah/cindantur. 

XXVIII.  -  . 

Exclufio  a  regno  Dei.  i-Cor.  5.5.  Ejufmodi  homo^tra- 
datur  Satanoe,  1  .Timoth.  1.20.  quos  tradidi  Satanje^  .i.  eos 
non  amplius  ad  regnum  Chrifti ,  fcd  Satancc  pcrtincre 

'  ^  '  pro- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQues»  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


proflunciavi .  idquc  apud  Deum  mmm  cit.  juxta  illud 
Matth.  i6.ip.  &  18.18.  quicquid  ligaveritis  in  tetra  erit 
ligatum  in  coclo,  loh.  20.22.  qwrMm ^eccata retinHtritisy  re* 
tinehiintureii»  " 

.  xxtoc. 

Qixodaddidimus,  cionecperrefipi/ce;itiam  8cc»  'ad<ilte- 
ram  difciplinx  partcm  nos  ducit ,  quse  dicitur  fohti^, 
Matth.  16.  &  18.  inquc  eo  confiftit,  quod  peccatorive- 
rx  refipifceptix  figna  exhibenti,  delifta  fua  remittantHr: 
Ioh.2o.  11,  (enclonentur,  2,  €0^,2.7... ip.  (pnfoletur  euiu 
ecclefia.  ib.  &:  ratam  erga  eum  faciat  charitat^m  ,  v.8. 
Et  hoc  quoque  a  Deo  ipfo  approbatur.  Matth.  16,  &  18; 
(piicquid  folveritif  In  terraerit  fo/utum  ia  ceelis^  Ig.  20,.2a,' 
quorum  remiferitispeccataxremittenturxis, 

XXX. 

Vndc  etiam  Finis  difciplinic  ecclcfiafticac  elucc/cit, 
qui  non  eft,  ut  pcccator  xtemum  damnetur,  aut  redun* 
dante  tri^itiaahforbeatur.  2S^ov>2..'f,  kdut  eruhfcat,  2,' 
Ti\t{^,7,,i^.  difcatnonpeccare.  i.Xiin,x.2o,  intereat.  car» 
&g>iritu!fahmjiat,i,Qox,y^, 


C  p  R  p  L  L  A  R.I  A; 

1 .  In  iutelle&u  primi  kominis  fuit  perfeUa  fapiential 

2.  In  volumate  perfiBa  rediitudo, 

3 .  Homo  inpurii  naturalibm  non  datur,  nec  daripote^l 

4.  Jujiitia  primi  hmittis  ei  fuit  naturalii^  non  eaufative* 

fedfuyjeaive. 


F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOtOG IC 0 RUM 

DISPUTATIO  CXLIV. 
D  E 

Difciplina  Ecclefiaftica, 

Q  U  I  N  T  A; 
Bivino  aiinuente  Numine^ 

SuB  Prasidio 
Reverendi,  CUriJJxmi^  n)oSfiJJimi(iue  Viri^ 

p.  J  A  C  O  B 1  R  E  V  1 1 ,   S.  S.  Theol.  Doaons; 

&  Coliegii  Tlieoi.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
t     Holiand.  &  Weft-FrifiseRegentisdigniflimi, 

THHitl  iiefendet 
HENRICUS  SCHALCKENIQS,  Harlemenfisj^ 


Apad  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORPi 


Amplijjimoy  Gfavijpmoi  SpeSfatiJJtmo  \ 
Inclyta*  ac  Celeberrim^e 

HARLEMENSIVM 

REIPUBLlCiE 

MAGISTRATUi: 

Dominis  ac  Maecenatibus  fuis  nun* 
quam  non  honorandisv 


tlane  ftudiomm  AcaiemicorHm 
mejjem, 

.   ea  qua  par  eft  anims 
reverentia. 


afferiy  dedicat»  &  tnfcMt, 

HENIUCUS  SCHALCKENms; 


10.  I 


ANALECTORUM  THEOLOG TC ORUM 
DISPUTATIO  C  XUV. 

D  E 

Difciplina  Eccleliaftica ,  quinta. 

T  H  E  S  I  S  l. 

Ecundum  ea  qux  jam  dii^a  funt  enodandai 
veniunt  quoeftioncs  nonnuUae  circa  excom- 
municationem.  ac  primo :  An  liceat  quem- 
piam  excommunicarc  citra  praevias  admoni* 
tioncs?  Affiimant  Anabaptiftse  Prot.  Emd. 
Adu.pS.  Num.  I.  Leovard.  a6t.  119.  Confeft'.  p.  i^jJ 
&c.  nos  Neg.  ex  iis  quse  dida  funt  Difp.  fuperiori  thef. 
p.  feqq.  confer  Luc.  13.7.8.  2.  Cor.12.  20.21.  &  13. 
1.2.  i.Tii6ff,5.i2, 

II. 

2.  Anliceat  excommunicarc  peccatorem  refipifcen- 
tcm?  Affirmant  Anabaptiftx  Prot.  Emd.  Ad.98.  Num. 
2.  NicoIaus  Nicolaip.  348.  &c.  Nos  neg.  ex  iis  qu3C 
aikgata  funt  Difp.  fupcriorith^f.  ^i.ieqq.  2,Cor.  i2» 

III. 

3.  An  excommunicatus  arceatur  ab  auditu  verbi  di- 
•vini  Neg.  Nec  id  infcrri  poteft  ex  eo  quod  in  V.  T. 
*a  tabernacuii  ac  templi  ufu  cultuque  tales  fuerunt  rejc- 
di.  Nam  i.  templa  noftra  in  N.  Teft.  nihil  in  fe  facra- 
mentaic  continent,  quaietabernaculum  actempkim  V. 
T.  continuerunt.  2.  nec  pecuiiares  ab  aliis  locis  gratias 
promilfiones  Iwtbent,  ut  putant  pontificii,  contra  afler- 

-  —        Fffffffi  tionem 


tlonem  Chrifti,  5oh.4.'2 1 .23.  '3 .  qula  cxhortationef  ad 
fldem  ac  reflpirccntiam  ,  &  orationes  pro  convcrfione 
pcccatoriim  haud  dubie  ad  eos  fpedant.  4.  quia  tempo- 
re  Apoftolorum  coetum  ccckfia:  etiam  infideles  ingre- 
diebantur.  i.Cor.T4.2  3. 

IV. 

'4.  An  abfolute  omnls  civiiis  converfatio  cum  excom- 
municato  prohibitafit?  Affirmant  Ahabaptiftx.  Prot. 
Emd.  Adt.ioi.  Num.  i.  ConfeflT.  p.152.  &c.  Nosneg. 
&  quac  eo  fpedare  videntur,  ut  ne  edite  cum  ipfsy  ne  reci' 
pite ,  ne  ave  diiiie  dcc  de  familiaritatc  non  neceflaria 
intelligcnda  cenfemus .  Nam  Chriftus  ipfe  cum  publi- 
canis  (quibusexcommunicatos  aflimilat  Matth.18.17.) 
cdilTe  legitur.Matth.p.io.  &  Paulus  ^.Theft^.j.i^.cum 
dixilfet :  Ne  commercium  hahete  cum  eo»  ut  emhefcat,  addit 
V.  15.  Neque  ut  inimicum  ducite^  fed  aUmonete  ut/ratrem:» 
Salutationes  pro  fuperfluis  colloquiis  nonnunquam  lii- 
mi,  patct  2.Reg.4.2p.  Luc.10.4. 

V. 

7.  An  excommunicatio  tollat  mutua  offieia  conju- 
gum,  pare  tum  &  liberorum  &c  ?  Affirmant  Anabapti- 
ftce.  Prot.  Emd.  Num.  i.  &  loi.num.i.  & 

104.  num.i.  Confeflf.  p.  15:2.  &c.  Nos  neg-  Quiare- 
pugnat  fcriptur^e,  de  liberis  &  parentibus,  Exod.  20. 1 2. 
Eph.6. 1.  dcfcrvis  &  Dominis-  Eph.6.5.  feqq.  de  con- 
jugibus.  Matth.  19.6.  i.Cor.7.  3. 4. 5.  Etiam  ubialter 
infidelis  eft.  ib«  v.  12. 13. 16. 

6,  An  excommunicandus,  quiuxox^fla^tJH^it  cxtriec- 

defiamj 


clcfiam,  aut  mulier  qiK^  viro  ab  ccclefia  alieno  inipiit-? 
Affirmant  Anabaptiftse .  Prot.  Emd.  A<ft.  p8.  num.  2. 
cjucEft.4.  &c.  nequc  rcconciliari  pofle  putantj,  nifi  con- 
jux  infidelis  ad  corum  ccclefiam  fc  aggrcget,  aut  moria- 
tur.  NcqUe  ad  id  obtincndum  fufficere,  ut  quis  dicat  fe 
fadi  pocnitere  &c.  Quod  ctiam  valere  volunt  refpcdu 
tjus  qui  ducit  conjugem  c  divcrfa  fe<5ta  Anabaptiftica . 
Nos  refp.  Optandum  quidem  effe,  ut  omnes  nubant  in 
Domino,  i.Cor.y.^p.  &peccare  eos  qui  impari  jugo  co- 
puhntur  cum  infitielihus.  2.Cor.6,  14.  rationc  videlicct 
fcandali  &  periculi  dcfc(5tion!s  in  quod  talcs  fe  conjici- 
unt :  interim  cum  conjugium  illud  in  fe  fit  ratum,  i.Cor. 
7.12.13.  &c.  &  Jan^um  i.  quoad  inftitutioncm  Dci. 
2.qiroadufum,rcfpedupartisfidelis.  i.Cor.7.14.  non 
cen/emus  hoc  elTc  inter  caufas  excommunicationis,  ma- 
xime,  -fi  cum  qui  hoc  fecit  fcandali  a  fe  dati  poenitcat, 
&  in  fide  ipfe  conftans  mancau  ncmo  enim  poenitens 
cft  excommunicandus. 

^  VII. 

^^7.  An  per  cxcommunicationem  reges  ac  principes 
exuantur  fuis  rcgnis,  autditionibus:  item  popuii  folvan- 
lur  juramento  fidchtatis  quod  ipfis  projftitcrunt  >  Af- 
-firmant  interpontificiosmaximclefuitx.  Nosneg.  i. 
quia  repugnat  dotonoe de  magiftratu.  Rom,  1 3.  i.  i.Ti- 
moth.2»i.2.  i.Pet.2.13.  &  de  juramento.  Pfil.  15. 4. 
&c.  2.  quia  excommunicatio  ad  talianon  extenditur. 
nt  agnofcit  Soto  :  Excommunicatio  (inquitj  non  ejl  priva- 
tio  alicujus  honi  proprii ,  (juod  tranfgrejjbr  legu  prim  pofede- 
rat:  fed  efl  privatio  bonorum  communium  c^u<e  ah  ecclejta  erat 
percepturusi  ut  communionii  /pirituaJii^  6"  receptionis  Jacra- 
mentorm, 

Fffffff3  ym. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQues»  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninkliike  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  12 


VI 11. 

An  hajreticum  excomnmnlcaFe  liceS  ?  Negant 
Remonftrantesa  nifi  per  voluntariam  culpam  in  eam  ia- 
ciderit  aut  in  ea  pcrleveret .  Apol.  p.  253.  b.  Hsereiia 
porro  ajunt  plane  involuntariam  ejQrc.p. ayy.b.  efTe  pro- 
prie  di(5tam  innocentiam.  ib.  imo  nullam  majorem  in- 
nocentiam  effe  quam  imprudcnter  errantium-  p.  28oy 
omnem  ignorantiamjfive  ea  inculpabilis,  five  culpabi-» 
lis  fit,  excufare  a  peccato  hjerefeos  •  ibid.  Hacreticos 
ncc  blafphemos  effe ,  nec  efTc  poffe.  p.  26^.  265  .  Non 
obligari  cos  ad  verum  verbi  divini  lenfiim  fequenduni 
contra  confcicntiam  fuaKijlicet  erroneam.  p.aSp.b.  &c* 
No$  il^a  omnia  abominanda  effe  ccnfemus ,  &  adverfus 
li:ereticos  obftinatos  ccnfuram  excommunicationis 
ftringendam ,  Dilp.  fup.  thef.^.7.  demonftravimus. 

IX. 

9.  An  juftc  cxcommunicati,  cjcOi  fint  ftb  ccclefia  11- 
nivcrfili,  an  vero  tantum  ex  particulari  >  pofterius  affir- 
mat  Polanus  Synt.  l.y.  c.j.  Nos  prius,  obhas  rationes': 
I.  quia  jufte  excommunicantur  foli  illi  qui  fe  infideles 
&  impios  deciarant :  at  ilii  non  funt  mcmbra  ecckfi.^ 
catholiccB.  z.  fi  verum  cft  quod  ait  au<aor,poifent;ii  qui 
ab  una  ccclcfiajufte  excommunicati  iiint,  fine  fcr^pulQ 
ab  aha  admitti,  quod  falfum.  3 .  excommunicati dicua- 
tur  a  regno  Chrifti  exciufi,  Sarfianas  traditi  &c.  at  Feg<- 
num  Chrifti  non  eft  particularis  aUqua  ecclefia ,  fed  uni- 
Verfalis.  necinSathanas  regnum  concedere  dicij)o(funt 
qui  mancnt  in  ecclcfia  cathoUca. 

X. 

Objicit  I.  Excommunicatio  eft  cenfiira  ,ccclefia»  parr 
ticuIaris,ergo  noncxcluditabuniverfah.  ^e/p.  i.  An- 
teccdcns  non  eft  univerfaUter  verum,  fiint  erjim  etiam 

excom- 


fecommnnlcittfdncs  concillonim  gcneralium.  a.  Neg. 
confeq.  nam  licet  ab  ecclefia  particulari  cxerceatur  ifla 
cenfura,  non  tamen  ea  comprchendit  tantum  cxclufio- 
tcm  ab  ea,  fed  regno  Chrifti,ut  didum.  fit  etiam  ap- 
probante  univerfa  ecclefia,  qiiia  fit  fccundum  do(5lrinam 
univerfje  ecclefia? .  Imo  fit  approbante  Chrifto,  alioqui 
yim  nullam  haberet^  fcd  merum  ludibrium  cffct, 

xr. 

Objicit  2.  Excommunicatio  jufta  eft  medicina  ex- 
<rommuniCatorum ,  non  autcm  praecifio  a  corpore  fcr- 
'  Vandorum,  quodnon  eifet  finare,  fcd  perdere.  Refp.  i. 
i  Excommunicatio  non  perdit,  fed  aliquatenus  perditos 
l^ronunciat,  nec  abfolute,  fed  quamdiu  in  fccleribus  ex- 
commnnicatus perfeverat .  2,  medicina  eft  ,  fi  excom- 
ftiunicatus  e  numero  eledorum  fit :  fed  fi  reprobus,  me- 
dicina  quidem  cft  ccclcficc,  cjualis  ca  qux  fit  perfepara- 
tionem  membri  corrupti,at  ipfius  excommunicati  medi- 
cina  non  eft,  fed  praeparatio  damnationis.  Licet  hoc  ce- 
Ckfia,qucequis  elcdius,  quisrcprobus  fit,  ignorat,  non 
intcndat^  fcd  deomnibus  meliora  fperet,  &  omnium.fa- 
iutem  quserat. 

XII. 

•  Vnde  judicium  hoc  cccIefiK,  quod  fecundtim  charita- 
tcm  efle  dcbet,  non  cft,quod  Deus  hominem  illum  pla- 
ne  abjccerit,fed  quod  caro  eatcnus  dominetur  fpiritui, 
ut  non  nifi  extremo  hoc  remedio  in  inte^rum  reftitui 
poffit.  Patet  ex  eo,  quod  dicitur :  Vt  Sfiritus  /klim  fit, 
judicat  ergo  ecclefia  aliquod  fuperelfe  femen  jpiritus^  li-. 
:cet  opprcflum  lateat,  quod  hoc  acerrimo  contra  carncm 
remcdio  ab  ultimo  interitu  vindtcan<dum  fit, 

XIII 

jObjicit      Excommunicatus  cceleficc  univcrfalis 

mem- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  12 


membrum  adluiiondiim  fuit,  ergo  J  ab  ea  abfcindl  noti 
potuit.  Refp.  quicquid  fit  de  anteced.negamus  confeq, 
imo  contrarium  fequitur.  fi  enim  a(5tu  nondum  fiiit  cjus 
membrum,  potcft  ab  ea  ahfcindi  ,i,  pronunciari  mlhva 
cum  ca  communionem  habcrCj  imo,  cx  audoris  hypo- 
thcfi,  tmnquam  hahuijje, 

XIV. 

Redius  ergo  idem  au<flor,  ejufdem  lib.  C.  i8.  Exckdit 
(inquit)  cxcommunicatio  i  communione  totoque  c^nfortiiy 
fidelium^  interquos  eii  ChriBi  communio,  proinde  d  regno  Dei» 
&  Sathanx  tradit  excommunicatum,  donee  rejtpuerit, 

XV. 

Quibus  confcntit  Clar.  Triglandius  de  Poteft.  Civili 
&  Ecclefiaft.  p.  394.  395.  ^ui  ex  una  ejeSfifunt  repuhL- 
in  aliam  recipi  pojfunt;  qui  vero  ah  una  particulari  ecclefin 
Junt  excommunicatiy  hnuliaalia  r/>ripi  /lut  admitti  pojfunt, 
nifivera  converfione  ecclefix  quamUJere  fatisjaciant ,  Qau/a, 
dijcriminis  efi,  quod  qui  in  unam  peccat  rempuhl,  non  flatinh 
peccat  in  omnes ;  quia  diverfis  utuntur  regna  ^  refjuhl,  prc, 
fiatu  conditiom  qu.tlihet  fua ,  legihm  ^  privilegiis :  Jedr 
qutin  unam  peccatecclefiam  particularen>>  peuat  tn  ornnes  fi* 
mul,  eo  quod  omnes  memhrafunt  ttnius  corporis  myjlici,  quod 
efi  ecelefta  catholica  per  totum  orhem  dijferfa ,  cujus  nnicum 
caput  efi  Chriiius^  adeoque  unius  fidei,  pietatis,  cultufque  di 
vini  vinculo  inter  fe  iinita  ;  prout  Apofiolus  docet  Ephcf,  4,  ' 
V.4. 5  .<5.  Vnum  efle  corpus,  &  unum  ipiritum  &c. 

COROLLARIVM. 

^rovidentia  divina  ad  omnes  res  creatat  extenditur:  maxi-i 
mas,  miHimof,  necejfarias,  contingentes^  honah 

F  I   N  1  S. 


ANAtfeCTORUM  THEOLOGICdRUM 
DISPVTATIO  CXLy. 

D  E 

ANA  THEMATE. 

Divino  annuciite  Niimine,' 

oi/i   Pll  A  S  I  D  I  ^ 

"Reverendli  GlaHjJmi^  DoBiJJimique  Viriy 

p.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoU  Doaoris; 
&  CoUegii  ThcoL  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Holland,  &  Weft-Brifiae  Regentis  digniflimij 

THblice  defittdet 
Hermannvs    ab  Otten. 

^ddiim  22»  lanuar,  hcofolitOihori 


Z  V  G  D  V  N  1  BATAVORVMi 

Apttd  HifiREDES  5OHANNIS  NICOLAUDORP. 


^Mvijlftmif  'AmpUjfmol  GonfkltiJlim} 

Florentiffimse  ac  celcberrima* 

LVGDVNO'BATAVjE 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUI, 

Dominis  ac  Maecenatibus  fuis. 

tJ  T    £  T 

^imzk  pietate  ac  pradentia  conjficuo  Virdi 

p,  JACOBO  VALCKX,  in  Florentiirimo  AmftcIJ 
cmporio  Mercatori  folertififimo,  Avunculo  fuo  nun- 
quam  non  honorando, 

NEC  KON 

Celeherrimisi  Spe£iAtiJf%mUy  'DoBiffmifim  Virity 

B.  5ACOBO  TRIGLANDIO,  S.  S.  TheoL  Do^. 
ejufdemque  Facultatis  in  alma  Lugd-Bat.  Acad.Pro- 
feffori  primario,  &  Eeciefiae  Dei  Paft.  vigilantiflimo, 

D.  JACOBO  REVIO,  S.  S.  TheoL  Do^.  &  Colle- 
gii  TheoL  D.  D.  Ordinum  Hoiland.  &  Wcft-Frificc 
Regenti  vigiiantilfimOj  Priefidi  fufpiciendo, 

Hanc  de  Anatuemate  DilJutationem, 
in  grati  animi  arrbamy 

P.  D.  D. 

Hcrmannus  ab  O^ten. 


ANAtECTOaUM  THEOLOG IC ORUKF 
DISPUTATIO  C  XLV. 


ANATHEMATE, 

T  H  E  S  I  S  I. 

Mandus  Polanus  Syntagm.  TheoL  L7.  c.iS.' 
Excommutiicatiai  inquit,  eSl  vetfimplex,  vel  A-- 
.nathema,  Anathema  efl gravior  excommunicatio, 
Ejlqueetiam  duplex:  nempevel  fimplex  anath^* 
ma>  (jal  1.8.  Rom,  9,  3.  vel  anathema  aSMara-* 
natha^  qU£  efi fpecies  extremi  anathematis ,  i.  Cor,  16,  22, 
quo  extremjt  ChriBi  ludicis  condemnationi)  ahfque  fpe  venioe^ 
peccator  addicitur, 

TT. 

In  qua  diftributionc  non  pauca  funtqux  fcnipuluni 
tnovent,-  i .  cnim  quxri  pctf  ft,  quid  fibi  veiit  gravior  ex' 
communicatioi  hoceft,  quainrc^mwV^/ cjus  major con-* 
fiftat?  ea  cnim  concipinequit  nifi  in  extremo  anathe- 
raate.  de  quomox.  2.qnid  fit  fimp/ex anathema>  nomi- 
natur  enim  tantum,  non  defcribitur.  cumquc  excommu- 
nicatio  cum  (pe  veni^y  &  excommunicatio  fine  Jpe  veni^ 
contradidorie  opponantur,  nec  medium  admittant^om- 
nino  ad  alterutram  refcrendum  ^.^anathema  hocfimplex^ 
atque  ita  in  diftributione  redundat.  3.  quo  fenfu  Ana- 
thema  Maranatha  vocetur  fpecies  extremi  anathematii  ? 
num  extremum  hoc  anathema  etiam  varias  fub  fe  fpccies 
habet  >  &  quce  funt  ilive  ? 

II  L 

Dimiffis  reiiquis,  quce  vel  explicari  non  poffunt,  vel 
controverfiam  non  habent ,  ultimum  divifionis  mem- 

^    "  "  Qoaaooax  bmm 

^  OODO  00  J 


m^,  ad  partfis  vocsbimus  T  Anathma  videllcet  propric 
di«5tum,  quo  peccator  (^uxta  au<floremJ  condemnationi  , 
fine  fpe  venU  addicitur.  quxrimus  autcm  an  illud  pcrti- 
neat  ad  difciplinam  ccclcfiafticam  ?  quodncgamus, 

IV. 

*  Ratio  negationls  cft,  quia  id  pugriaret  cum  fcopo  ac 
fine  difciplinas  ecclefiafticx,  qui  non  eft  peccatoris  dam' 
natiOi{tdifudefa6tio.  2,Theft'.  3.  14.  converjio  &  falm,  i. 
Cor.5.5.  2iCor.2.7.8.io.  fifinis  ille  non obtineaturj 
id  fit  per  accidcns,  &  cum  ecclefixdolore.  Hinc  audlor 
ipfe  quem  citavimus ,  in  definitione  cxcommunicatio- 
nis,  ait,  ca  declarari,  regno  Bei  exclufum^  ac  Satan^  traditum 
ejfe  excommunicatum  ,  DONEC  RESIPFERIT.  prorfus  ut 
Catech.  qua^ft.  84-85.  cumquo  confiftere  non  poteft 
ilhid  :  fne  Jpe  veni^, 

V. 

Addimus ,  ncc  inftitiitum  a  Chrifto  hunc  difciphna 
(utputantj  gradum,  nec  exemplum  ejus  inf.  hteris  ex- 
tarc.  quod  ut  iiqueat,  examinanda  funt  ea  teftimonia, 
qux  in  contrarium  afferuntur- 

V  i. 

Rom.p.?,.  Optarim  ^enim  ego  ipfe  anathema  ejfe  a  Qhri- 
JIo,  fre  fratrihm  meii,  cognatis  meis  fecundum  carnem  .  tx^o 
anathema  cft  fpecies  excommunicationis.  Refp.  Nc<^. 
Confeq.  Ncque.ciiim  ^Arf<7»7w/f»/V^2fffeipfum  Pauius,  ne- 
que  ab  ecclefia  utid  fiat  pctit,  injuftum  cnimpctcret, 
cum  ncc  flagitiofus,  r?cc  contumax  eftet,  fcd  fidcUs:  fed 
infortunium,  quod  ex  ultione  divina  popularibus  fuis 
impcndebat,  tamgravefibi  videri  fignificat,  ut  minus' 
malum  (pcenxj  futurum  fit,  fi  ipfe  unus  eorum  vicc  id 
fubiret,  quam  omncs.  tantumquc  fuum  crga  illos  amo- 
rcm,  utid,  fi  Deus  voluerit,  perferrc  paratus  fit.  Omni- 

no  de' 


1  ho  de  fententla  dhklt  loquitur^nofi  di  Sclefiafllca.lclco 
I  non  pemnet  hic  locusad  difciplinam. 

V  1 1. 

i.Cor.  5,5.  Ej ufmodt  \\omo  tradatuY  Satan.^ ,  Re/p. 
i  Kon  arternum  damnandus,  vel  ah/que  ffe  venU,  /ed  ad 
'i  exitium  carnis  ut  Spiritus  falvm  ft  in  die  IDomini  lefu  .  & 
!hunc  finem  obtentum  fuiffe  patet  2.Cor.2.  7, 8.10.  ni- 
hil  erco  hoc  ad  anathema. 

VIII. 

.  I .  Cor.  16.22.  Siquh  non  amat  Dominum  le/um,  eHo 
V  nathemay  Maranatha,  Rcfp.  Non  eft  hxc  cxcommuni- 
:catio,  fed  gcneraUs  do(flrina .  ut  patct  in  vocula  fiV/? 
:<Siquii.  quxtamen  &  ipfii  flibintelligit  conditioncm  im- 
(pQenit-entix  finalis.Sanc  tempus  fuit  eum  ipfc  Paulus  noii 
amaret  Dominum  lefiim,  nec  tamendamnatus  fuit.  ne 
hic  ergo  quitlcm  locum  habet  to  sine fpe  venl^, 

IX. 

Gal.  I.  8.  p.  Sed etiam^  fi nas,  aut  Angelus  e  coelo  euan- 
gelizet  vobis  pr<tter  id  quod  vohis  euangelizavimus ,  anathe- 
■ma  eflo,  Vt  ante  diximm,  etiam  nunc  iterum  dico,  Siquis  vo^ 
'his  euangeliy^averit  pr^ter  idquod  accepijlvs^  anathema  eflo  . 
iRefp.  Paulus  non  cxercet  difciplinam  ecclefiafticam  ad- 
.verfus  angelosjucc  ulU  angclo  anathema  dicit,  nuHus 
enim  flagitium  quod  Paulus  ibi  recenfct  commifir,  nc- 
que  commiflurus  cft .  cxcommunicatio  autem  non  ex- 
crcetur  nifi  contra  certam  pcifonam ,  &  pcccato  jam 
commilTo ,  fed  generalcm  do(5lrinam  tradit,  quid  tales 
mereantur,  fi:,  per  impoifibilc,  vel  angcli  effent,  nempc 
fententiam  damnationis. 

X. 

Gal.5. 12.  Vtinam  etiam  ahfcindantury  qui  vos  inquie- 
tant,  Refp.  zu^bfcindi,  vel  fignificat  exterminari  a  ^Beoy 

G  o  o  ct  o  o  o  5  v'f»l 


vcl  cxcommunicar!  ab  etcUJiii :  fiillud,  honpeftmet  W 
difciplinam  ccclcfiafticam.  fi  hoc,non  infert  quod  vult 
advcrfarius,  quia  non  additur7?«t?y^^  venU,  ncque  oWtt- 
Tj<&(,  in  hoc  fignificato  plus  aliquid  dicit  quam  il^i^m^  ^ 

fxi<T'6  Qt  cM.y.XMw)  i.Cor.j.2. 

XI. 

I .  Tim .  1 . 2  o .  £-v  qtiibin  eji  Hymen^us  &  AUxander,  quos 
tradidi  Satan^,  Rcfp.  Non,  utdamnentur,  mc  Jtne  fie 
veai^,fi:dy  ut  cadigati  difcant  non  hlafphemare.  ut  cxpri- 
mitur  intcxtu,  per  confequensj  ut  convertanturj  &vi- 
vant. 

XII. 

luda?  verf  1 5 .  Ecce  Dominm  venit  cum  fan&is  mllUhm  - 

fuiSi  Vt  ferat  judicium  &€.  Rcfp.  manifeftc  loquitur  de 

judicio  divino,  non  autem  ecclefiaftico.  itaque  nihil  ad  j 

rhombum  •  j 

XIII.  1 

I.  Ioh.5 .  16'  'Eji  peccatum  ad  nnortem ,  non  pro  ilio  dic»  | 
ut  roget.  fi  pro  pcccante  ad  mortem  orandum  non  eft,  ] 
crgo  tahs  abfohitc  ac  fine  fpe  venix  damnandus  .  Refp.  j 
I.  aDeo?  conccdo;  abccclefia?  hocex  illo  non  fe-| 
quitur.  Annon  diabolus  fine  fjie  venix  damnatus  eft  >  j 
ccrtc.  non  tamen  aufm  eft  dM,ichae/  archangelus  illi  imA 
pingere  mtam  malediSfi,  fed  dixit  increpet  te  Dominm.  lud. 
V.  p.  Ita  &  quipeccatad  mortem  .i.  in  Spiritum  San- 
dum,  licet  a  Deo  damnandus  fit ,  ncc  fpem  venioe  ha- 
beat>  non  tamen  inde  fequitur  cum  ab  ecciefia  anathe-^ 
mate  fericndum,  fed  Dei  potius  judicio  relinquendum. 
2*  necidem  fcquiturex  co  quod  pro  tali  orandum  non 
fit,  aliud  enim  eft  a  precibus  pro  aUquo  abftinere,  aliud 
judicium  coademnationis  ineum  ftringere.  3.  Maximc 

~       '  hic 


i 


hlC  coflfidef  anHum,  quod,  an  \\o6  peccatum  commi/TuiS 
fit  ccclefiae  conftare  non  poflit,  nifi  extra  ordinem  re« 
velctur  a  Deo,  quod  hodicrnotemporcfieri  defiit.  un- 
de  re<5te  dicitur  Synopf.  Theol.  Dilp.  48.  thef.  38.  Ec 
ilffia  pqflerloris  temporis ,  qu^  hoc  feccatum  vix  certo  difcer* 
me  poteH^  JEO  GRADV  VTI  NON  SOLET, 

XIV. 

'Atapudludasos  ('inquiuntj  ufusfuithujusanathema- 
iis,  quod  Schammatah  vocabant.  Relp.  i .  quoeritur  quani 
redc.  2.  Ncg.  apud  eos  uUam  cxcommunicationem 
fm^Q.  /ine  fpe  veni<t,  inomnibus  enim  fuis  execrecatio- 
jiibus  fubiritelligcbant,  donec  refipuerit ,  tuno  enim  ex- 
communicatus  abfolvcbatur,  ii  tantum  pro  damnatis 
habebantur ,  qui  in  excommunicatione  moriebantur . 
ideo  illorum  fcpulcrum  lapidabant.  v.  Scld.de  jurenat» 
.&^em.  juxtaHcbr.  1.  4.  c  8.  ~  ~ 

XV. 

Hariolarttur  porro  qui  nnoiy  derivant  a  nnm  ca; 
\  mors,  cft  cnim  a  rmjfeparare,  ut  &  qui  Maranatha  pu- 
!  tant  effe  nmocnna  devotus  ad  mortem,  /ignificat  cnini  lin- 
;  gua  Syriaca*  totidem  fyllabis  ac  Xittns^DGminus  venit, 
quo  alludi  videtur  ad  prsedidionem  Enochi^  dc  qiia 
^IudiE  V.  14. 15. 

XVI. 


Sentimus  ergo  hac  in  parte  cum  Chryfoftomo ,  qui 
\.  i  lra(5latum  evulgavit,     t«    ^elv  dvct^^/uctTl^Qv  ^&~cTa? » nd-- 
^^vmra?.  reperitur  in  cditionc  Savilianvi  tomo  <5.  pag. 

COROL- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQues»  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  12 


C  O  R  0  1  L  A  R  I  A: 


I. 


c 


Oncmfus  Dei  ciim  aBionihus  matuyarum  ]  nec  ejl /u(>2 
fequens,  nec  (imuHanem,fed  per^etuo  antecedens 
ordine  caufandi. 


2. 


Licet  tempore  cum  (iSiione  cau/k  fecund^  fimul  emceatm, 


tMala  culp^  Bem  necfuadet,  nec  juhet^  nccprol/atf  fsdpul 
mittit  6-  dirigitadihonum  finem. 


4« 


Idque  non  invitus,fed  volens',  nec  ociofusjfedvarie  aStuoftul 
necita  ut  caufafecunda  maneat  indigerens  adaStum 
vitiofuntyfed  certo  in  eum  incidat. 


'^uofenfu  hcpermijfto  t^c^x  vocarifolet  j,  eventusind»- 
hitatir  nen  autem  (juafi  fit  peccati  cau/k  vm  nQmii^ 
if^^  efiiciens. 


F  I   N  I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  CXLVL 

D  E 

Eo  excommunicationis  genere; 

quod  Interdidum  vocant> 

Divino  annucntc  Niimine,' 
SuB  Prasidio 
Riverendi,  Clarijpmi^  ^o^ijfmique  Viri^ 
D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris; 
&  Collegii  ThcoL  Pcr-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-FrifijB  Regcntis  digniflimi, 

THhlid  defendet 

loil    ANNES  GeMAER^ 

^ddiem  26,  lanuar,  hcofolito,hor:i 


LV  o  i>  V  K  1  satavorvm; 
Apu4  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 
Anho   gIo  I9  G  L, 


Crayijfmo ,  uAmflijfmo ,  Confultt^wio 
Fiorcntiflimas  ac  celebemmDe 

LVGD  VN  0>B  ATAViE 

RElPUBLlCiC 

MAGISTRATUL 

Dominis  ac  Maecenatibus  fuis 
honorandis . 

Um  Di/putaHonemTheologicam] 
i»  grati  animi  Jtgnum, 

fubmifse  offert. 


ANALECTORUM  T H EO LO G IC ORUM 
DISPUTATIO  CXLVL 

D  E 

Eo  excommunicationis  genere, 

quod  Interdidtu  m  vocant, 

T  H  E  S  I  S  L 

Nter  diflcntanca  Difcipiinie  ecclefiafticai 
mcrito  rcfcrirniis  illiid  ccnfuros  genus,  quod 
ipontificii  InterdiSfum  vocant,  cum  videlicet 
communitatcs  integras,  regna,  refpubiiCcT, 
cum  omnibus  fuis  fubditis  communione  fa- 
?crorum  arcentur. 

IL 

Hoc  cenfur3c  genus  primitivjK  ecciefice  ignotum  fuif,' 
?Cum  nemo  e  Patribus  uliam  cjus  mentionem  ufquam 
-faciat. 

III. 

Et  in  ipfo  papatu  novum  eft ,  cum  ncquc  in  CoIIe- 
dione  Canonum  Burchardi,  neque  Ivonis,  neque  Gra- 
^tiahi,  qui  fcripfit  circa  annum  1 1 5  o.  commemorctur. 

IV. 

Scd  primus  ejus  mentionem  facit  Alexander  3.  iii 
Decretalibus,  epiftola  quadam  fua  ad  prxlatos  Anglice^ 
.Anno  II 70. 

V. 

Initio  cum  ci  locus  dari  coeptus  eft,  omnia  oflicia  di- 

Hhhhhhh  2  vina 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


vlnaprolubitft  faciiint,  cxcepto  baptirmo 'piiercmm,  & 
pcenitcntia  moribundorum.  Alexand.  3.  cap.  Non  esi 
tiobu'  de  (^onf,  Anno  quo  fup. 

VI. 

Circa  annum  1 200,  fuit  conccfifa  pra:dicatio  ,  &  Sa- 
cramcntum  Confirmationis  ( Lit  vocantj  ab  Innocentio 
3.cap.  Re/fonfo.  dcfent.  excommunic, 

V  1 1. 

Circa  annum  1 2:^0.  Grcgorius  9.  conceflit,  ut  fingu- 
lis  fcptimanis  femclmifla  celebraretur,  fme  pulfu  tamen 
campanx,  fubmifsc  &  claufis  januis,  ad  confecrandum 
ficramcntum  moribundorum  poenitcntium,  cap.  T^r- 
mittimui)  defent.  excomrn. 

V  l  n. 

Circaanuum  1245.  Innocentius  4.  permifit,  iit  fa- 
cramentum  poenitentice  poffct  adminiftrari  cruce  figUvV 
tis,  &peregrinis:  &  utbini  veltrini  clerici  polfent  cele- 
brareoliiciafacravoce  fubmiiCi.  cap.  ^od,  intcxt.  de 
^oen.  &  remijf, 

IX. 

Circa  annum  1 300.  conftituitBonifacius  8.  ut  admi- 
niftrarctur  poenitcntia  non  folum  infirmis ,  fcd  &  bene 
valentibus :  idque  fingulis  dicbus,  &  officia  facra  pera-. 
gerentur,  voce  tamen  fubmilfa,  claufis  janurs  ,  &  fine 
campanarum  pulfu  :  &  in  feftis  Nativitatis,  Pafchatis^ 
Penrecoftes,  &  Alfumtionis  D.  Virginis,  publicc,aper- 
tis  januis ,  &  cum  campancs  pulfu  cekbrarentur.  cap. 
%Alm(t  mar^r,  defent,  momm,  in  6* 


X.  ....       ...  . 

Qiialcs  fuciint  Interdiai  frua:us  in  ipfo  papatu,opcra? 
prctium  cft  ipforum  vcrbis  cnarrarc.  ita  crgo  paitim  ca- 
pit.  citato,  Alma  mater.  paitim  Extravag.  frovide.  Jcgi- 
tur:  Ouia  vero  ex  di0inBione  hujufmodi  ftatutorum  exavef- 
cit  devotio  populiy  pullulant  Larefesi  injinita  pericula  ani- 
marum  infurgunt,  ac  ecclefis  ftne  culpa  earum  dehita  ohfequia 
fukraherentur  &c.  itcm  :  ToUuntur  mortuis  feuminuuntur 
fuffragiaypr^fertim  p^r  ohlationem  frequentem  hojlix /aluta- 
ris:  adolefcentes  &  parvuli  participantes  rarius  facramenta 
minus  inftammantur  ^  /olidantur  in  fide ,  fidelium  tepefcit 
devotiOyhjerefes  pullulant^  &  muhiplicantur pericula  anima- 
rum.  EtgloHa  incap.  Almamater,  zw,  pofl  fuhlatum  in- 
terdietnm  in  ali<iuo  loco ,  homines  30  aut  40  annorum ,  qui 
nunquam  viderant  celebrari  mijfam,  irrifijfe  facerdotes  qui  ce- 
lehrahant, 

XI. 

Inter  Dodorcs  pontificios  Dominicus  a  Soto  ait  in 
Dift.  22.  q.  3.  a.  Jnterdi&um ,  quamvis  ex  una  parte  ad 
terrorem  excommunicatorum  conducat,  ex  altera  tamen  inpe- 
riculum  divini  cultus  vergit :  potiffmum  fifuerit  prolixum, 
nam  tum  non  folum  populus  defuetudine  frequentandi  divina 
cfficia,  afiffum  eorum  &  ferfum  amittit,  verum  etiam  & 
clerus  ipCe  remijfiorfit  &  ignaviorad  eadem  divina  celehran^ 
da,  qua  utique  ratione  6'  divina  religio  detrimentum  pati- 
tur,  6-  populmfolet  in  morihus phefcere. 

XTl. 

Adquas  confufioncs  cvitandas  principes  pontificiife 
ejufccmodi  Interdiais  communitcr  oppofucre.  cxcm- 
pla  affercmus,  non  qu?etcmpore  belli ,  fcd  in  alta  pace 
contigerunt:  Anno  1468.  Paulus  2.  Intcrdi^o  fubjc^ 
^  ^  Hhhhhhhs  cit 


cit  uibem  Nlvemenrem,'  at  parlamemiim  Parifienfe  per 
Areftum  fadum  2.  Decemb.  ejufdem  anni,  ordinavit 
ut  divina  fervitia  continuarentur, 

XIII. 

Anno  14S8.  Innocentius  5.  interdixit  Blturigibus,' 
*at  Parlamentnm  pronunciavit  Interdidam  abufivum,  & 
mandavit  continuationcm  cultus  divini.  ut  refert  Re- 
natus  Chioppinus  1.  2.  tit,^.  q.a.  idem  fecit Pliilippus 
Pulcherrex  Gallice,  cum  regnum  fuum  Interdi<5lo  fub- 
jcdum  effet  a  Bonifacio  8.  &  Ludoicus  12.  cum  idem 
feciffet  Papa  Iiilius  2.  Quod  fadum  Ludoici  laudat& 
xommendat  Richeomo  provincialis  lefuitarum  in  A- 
pologia  Regis  Gallix,  3c  cuivis  rcgi  imitandum  propo- 
nit. 

XIV. 

Anno  1606.  Vcneti  a  Papa  Paulo  5.  Intcrdi(5lo  fub- 
jcdi  fuere,  cujus  buUam  princeps  Leonardus  DonatUs 
contrario  refcripto  iniquam,  injuftam ,  nullam  pronun- 
ciat,  brutum  fulmen  vocat,  quod  acrem  tantum  fcriar, 
ecclefiafticos  facra  ut  antea  pcragerc  jubct  &c-  ejus  fa- 
«fium  dcfendunt  loh.  Marfilius  Thcol.  Dod.  Petrus 
Antonius  Francifcanorum  vicarius  generalis .  Fratgr 
Paulus  Q.rdinis  Scrvorum  .  Fr.  Bernardus  Gordanus 
Ord.  Min.  Obfery.  JFr.  Michael  Agnolo  ex  eodem  or- 
dinc.  Fr.  M.  Ant.  Capellus  Minor  Conventualis.  Fr. 
Camillus  Auguftinus.  Fr.  Fulgentius  Ord.  Servorum. 
■Interalios  Francifcani  omnes ,  facra  ut  ante  peragunt , 
lefuitas  diverfa  molientes  ejiciuntur.  hcec  in  papatu. 

XV. 

Nos  quod  attine.t,  cjufceraodi  Interdi(5ta ,  fuapte  na- 
•  ■  •  •  tura 


iiira  riullvi  &  invalida  e/Tc  cenfcmiis.  &  qiudem 

XVI. 

1.  Propter  dcfedum  poteftatisj  quam  inalias  ecclc- 
fias,  Papa  non  habct. 

XVIII. 

Vnde  nihil  quoquc  talc  imitari  debet  ecclefia  refor- 
matajCui  ccrtum  eft,unam  ccclcfiam  in  aliam  dominium 
non  haberc. 

X  V  1 1 1. 

2.  Quianihiitalc  in  f.  litcris  nec  quoadverba,  nec 
quoadfcnfum  injungitur. 

XIX. 

5.  Quia  repugnat  divinae  juftitice  C  ad  quam  ccciefia 
infuis  judiciisrefpiceretenetur.  Gen.  18.  23.  25. J  con- 
4emnare  juHttm  cum  injHflo, 

XX. 

4.  Et  manfuetudlni  Chrifti,  qui  calamnm  quajpitum  non 
confregiti  ^  linum  fumigans  non  exPinxit.  Matth.  12.  20. 
quamvirtutcm  nos  a  fefe  difcere  jubet.  Matth,  11.  2p. 
confer  Gal.6.i. 

;  ~  XXI. 

5.  Quiaidem  jubet,ut  zizania  finantiir  crefcerc  ufquc 
ad  dicm  mcffis,  quotics  pcriculum  cft  ne  una  cum  illis 
triticum  evellatur.  Mattli.  1 3 . 28. 2^. 


XXII. 

6.  Quia  e  promifcua  illa  &  indiftinaa  cxcommuni- 
catione  &  cultus  divini  prohibitione ,  nafcitur  profani- 


'tas,reUgionIs  cohtemtits ,  &  libcrtlnifinus  j  autfaltem 
ad  omnifarias  fe<5tas  defcCtio.  Atque  itapoteftas  d  Dco 
cccleficc  data  cxcrcetur  non  ad  adificationemi  fed  ad  dc 
Jlruffionenj,  contraquam  ficri  dcbet.  i.  Cor.  lo.  8.  & 
13.  io. 

xxiir: 

7.  Quia  excommunicatio  adverfus  folos  contumaces 
ftringi  debet.  non  cft  autem  prcefumendum,  in  numcro- 
fo  corporc  peccante  omnes  tales  effe,  fed  paucosple- 
rumque,  quircliquos  velvi,  vel  aftu  &  falfis  perfuafio- 
nibus  poftfc  abducant. 

XXIV. 

8.  Quia  adverfus  ingentcm  multitudinem  non  pofl 
funt  oblervari  prxrequifita  excommunicationis,  utfin- 
gulorum  examina,  &  admonitionum  gradus.  quce  ubi 
defuntj  ad  fentcntiam  cxcommunicationis  non  eft  pro- 
filicndum. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 
I. 

Ter  providentiam  divinam  non  tollitur  e  rehs  ccntingentia 
libertas^ 

II. 

Nec  perem  'peus  fit  auSforpeccati, 

F  I  N  I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIO  CXLVII. 

D  E 

EPISCOPIS, 

pivino  annucntc  Niimine,' 

Reverendh  ClaYijJimi^  n)oifiJpmique  Viri, 

p.  JACOBI  REVII,   S.S.  TheoL  Do^aom; 
&  Collegii  TlieoL  Pcr-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Wcft-Frifia:  Regcntis  digniflimi, 

THhlicl  defendet 
PETRVS    MUS,  Amftclodamen/Is; 
<LAddiem  z^.Ianuar,  loco  folitOihork 


Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 
Anno    0l9  19  c  L» 


KohiliJftmOi  *Tmde»ttJJtmoy  GraHfiJfimoqus 
Inclytx  ac  Celeberrimce 

AMSTELODAMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUL 


Dominis  &Maecenatibus  meis  &be- 

nevolis  &  munificis ,  perpetua  obfer- 
vantia  coiendis. 


l 


Bcc  Efcercimm  Theolopcuml 

pffert  &  infcriblt 

j        PETRUS  MUS; 


ANALECTORUM   T H E O LO G T C O RUM 
DISPUTATIO  CXLVIL 


E  P  I  S  C  O  P  I  S  . 

T  H  E  S  I  S  L 

irxritiir,  an  Epifcopi ,  iii  ecclefia  apoftolica 
fuerint  alii  &  diftindi  a  prcsbyteris  >  (^lo- 
quimur  autcm  de  presbyteris  lahrantihus  tn 
fermone^  doBrM.  i.Tim.  5,  17.J  Nos  nc- 
gamus.  Jiifce  indudi  fcripturas  locis : 

IL 

Kdi,  II.  2p.  50.  Singuli  vero  difcipulorum,  prout  cuique 
/uppetebaty  decreverunt  JubminiHrationis  caufa,  mittere  ali- 
quid  fratribus  habitantibm  in  ludea .  ^uod  fecerunty 
mittentes  ad  feniores,  per  manum  Barnab^  &  Saul.  Nulli 
ergoibi  epilcopi,  imo  nuilus  cpifcopus  pra^ter  presby- 
teroSjalioquinadillum  vel  imprimis  coiied.^  a  Barna- 
ba  &  Paulo  defercnda:  fuilTent. 

IIL 

Ad.  14.23.  ^nmque  ipfs  per  fuffrdgia  creafjent  per  fn- 
gulas  eccleftas  prcsbyteros,  precatique  efent  irc.  ecce  nume- 
rus  presbyteronim  per  (ingulas  ecclcfias ,  epifcopi  au- 
tcm  eis  impofiti  nulla  mentio. 

IV. 

Acl.  15.2.  Conjlitutum  fuit  ut  afcenderent  Taulus  dr  Bar- 
nabas(^c,  ad  Apojlolos  ^  presbyteros  Bieroflymam ,  fuper 
htic 'mxjlione .      v,  6.  Con^^reT  .-tf  ■^'{"■n  Otnt  ,^tnf^^i' c^- 

n  1' 


nioyesi  ut  difj^utarent  de  r^mone  hoc.  NulliiS  crgo  interjc- 
dus  ordo  vcl  gradus  Apoftolos  intcr  &  prcsbytcros  five 
fcniorcs,  alioquin  in  tam  gravinegotio  ejusrationcm 
non  haberi  piaculum  fuifTct. 

V. 

Ibid.  V.  2  2.  23.  Tunc  vifum  ejl  Ly4po^olis  & preshyterU 
cum  tota  ecclefia ,  dele^os  ex  fefe  viros  mittere  Antiochiam 
i^c.  ifiifpr  eorum  manum  fcriptis  :  ApoHoli  ,  ^  preshyteri, 
&  fratres,  iis  quifunt  Antiochi<£  &c.  falutem.  An  in  cpifto- 
la  fynodali  omittcretur  cpifcopi  nomcnjfiquis  praeter 
prcsby tcros  fuiffct  ?  quid  magis  a  ratione  alienum  ? 

VI. 

Ad.  20.17.  ^ifi^i^  autem  Mileto  nunciis,  accer/ivtt pref 
hyteros  ecclefije.  cos  intcr  alia  ita  admonuit  v.  28.  Atten- 
dite  igitur  animum  ad  vos  ipfos  &  totum  gregem,  in  quo  vos 
Spiritus  San6ius  conftituit  epifcopos ,  ad  pafcendam  ecclefiam 
C'c.  Quis  non  vidct  hic  cofdcm  &  preshyterosvocari  v, 
17.  &  epifcoposv.2^  ?  &  p/ures  quidcm  cpifcopos  in  u- 
nius  civitatis  ecclcfia^  quod  ab  cpifcopali  hierarchia 
prorfus  alienum  eft. 

VII. 

Eph.  4.  1 1 .  Is  igitur  dedit  alios  quidem  Apo/lolos,  alios 
vero  Trophetas,  alios  autem  Euangelifias,  alios  autem  Pafio^ 
res  &^DoBores,  Hic  poft  cuangcliiprgeconcs  extraordi- 
narios,  nulli  ponuntur  ordinarij  prceter  Paftores  &  Do- 
dorcs,  cpifcoporum  ab  cis  diftinftorum  nc  umbraqui- 
dem. 

VIII. 

Phil.  1. 1,  Omnihus fan^is  in  ChrifioJefuj  quifunt  Thi^ 

lippifj 


lippis,  una  cim  Epifcopis  Didconiu  qiiis  non  vidct,  nul- 
lo  inter  hos  ordine  interpofito,  Epifcopos  intelligi  qui 
&  presbytcri  diccbantur  >  &  plures  in  una  cademquc 
iirbe  flufre? 


I .  Tim .  ^ .  2 .  Oportet  igitur  Zpifcopum  irreprehenfum  ejpy 
unius  uxoris  virum  &c.  &  V.  8.  Diaconos  itidem  veneran- 
dos,  uon  hilingues  irc.  Poftquam  prcecepta  dedit  cpifco- 
pos,  ftatim  tranfit  ad  Diaconos ,  non  crgo  alios  agno- 
vit  cpifcopos  nifi  qui  conmfo  cum  prcsbyteris  difcrimi- 
ne,  iidcm  habercntur  ♦ 

X. 

I.  Tim.  4.  14.  Nenegiigito  donum  quod  in  te  efyquod 
datum  ejl  tihi  per  prophetiam  ,  cum  impofitione  manum 
presbyterii.  Timotheum  pro  epifcopo  habent  pontificii, 
quierimus,  {i  minor  cft  prcsbyter  quam  cpifcopus,  quo- 
modo  ille  huic  manus  imponct  ?  hoc  certe  non  permit- 
titur  prcsbyteris  in  papatu .  Ergo  hi  presbyteri  iidcm 
cum  cpifcopis,  qui  manus  imponebant,  &  ordinabant 
cpifcopos. 

XI. 

1  .Tim. 5 . 17.  ^ii^  ^^^^  prafunt preshyteriy  duplici  hono- 
re  digni  haheantur ;  maxime  qui  lahorant  in  fermone  &  do- 
Hrina  .  Hic  prcsbyteri  laborantes  in  fcrmonc  duplici 
honorc  digni  cenfentur ,  atque  ita  in  fummo  dignitatis 
graducollocantur,pr3Ccellens  autcm  illc  cpifcopus,  qui 
in  altiore  pofitus  fuggeftu,  presbytcros  ad  ima  fubfellia. 
detrudatj  nufquam  comparet. 

liiiiii  3  X  IL 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


XIL 


Tit.  I.  5.  Hnjus  rei  gratia  dereliqui  te  in  Cretai  utqiu 
defunt  corrigas ,  ^  conflituas  oppidatim  preshyteros ,  ficut 
ego  tibi  ordinavi.  v.  6.  Siquis  ejl  inculpatus  ^c.  v.j.  opor^ 
tet  enim  epifcopum  inculpatum  ej?e  &c,  v.  g.  Tenacem  fide- 
lis  illius  fermonis  &c.  Hic  qiii  v.  5.  vocantur  preshyteri, 
V.7.  diciintur  epifcopi,  & quidem  proprie  didi,  ut  appa- 
rct  V.  p.  ergo  iidcm  funt, 

XIII. 

i.Pct.5.1.2.  Treshjteros  qui  inter  vosfunt,  precor  e^o 
unapreshyter  ^c.  Tafcite^^Dei  gregem  qui  penes  vos  ef,  il- 
lius  infpe^ioni  vacantes  {i-Tfnsv.o-Tr^vTi^)  non  coa£il  &c,  Hic 
qui  V.  I.  dicuntur  presbyteri .  v.  2,  jubentur  f^^/o-HCTrt;. 
.i.  epifcopos  agerc,  itaque  nondifferunt  presbyteri  ab 
cpifcopis. 

XIV. 

Epift.  3.  loannisv.  9.  Scripfi Ecclefije,fed qui  primatum 
inter  eos  amhitn)iotrephes,  non  recipit  nos .  Sugillatur  hic 
Diotrephes  0  cptxo-n qtcTivm  d-^r.  nullus  ergo  tum  temporis 
crat  intcrpresbytcros  primatus  poteftatis  ac  jurifdi(5tio- 
nis,  fed  omnes  interle  pares  fuere. 

XV. 

Adverfiis  horc  objicitur  locus.  i.Tim.^-.ip.  Adverrut 
t)resbyterum  aftionem  ne  recipito  ,  nlfi /uh  duobus  aut  trihia 
teHibiu.  En,  mquiuntj  Timorbeo  tanquam  ^'/'/yt-^)/?^?,  at- 


tribuitur  jurifHi(5^io  in  freshyuros,  divcrfa  crgd  ea  flint 
munia,  &  gradu  diftantia.  Huc  quoque  trahuntur  loca 
quibus  hic  &  Titus  dicuntur  presbyteros  conftituifTc 
&c.  vcrum 

X  \M . 

Negamus  Timothcum  vcl  Titum  ibi  confiderari  ut 
cpifcopos  qualcs  cpifcopi  hodierni  funt,  fcdpotiusut 
fui  gradus  apoftolos .  Qui  cnim  Apoftoli  vocabantur, 
duorum  gcnere  fuere,  primi  &  fccundi.  Primi  a  Chrifto 
miflioncrn  fuam  acccpcrunt,  fccundi  ab  Apoftolis  .  Vt 
enim  Chriftus  Apoftolos  fuos  mifit  ad  prxdicandum 
cuangclium,  ita  Iii  porro  alios  ad  conftitucndos  cpifco- 
pos  fivc  presbyteros  in  ecclcfiis  ab  fc  fundatis. 

xvir. 

Tales  fuerc  Paulo  Timotheus  &  Eraftus  fquos  cfui  ? 

ixa.v.ovliytm  avnS  VOCat  LucaS  A(5t.ip.23.)  TitUS,  Tit.  I.  5« 

Clcmcns  fquem  inter  (nw^^y^c  fuos  numerat  Phil.4.3.) 
Epaphroditus  ( quem  Philippenfium  apoftolum  nomi- 
nat.  c.  2.  25.;)  aliiquc. 

XVIII. 

Hi  nulli  civitati  fucrunt  affixi,  fed  pro  arbitrio  Apo- 
flolorum  quibus  ad  hoc  munus  fubferviebant,  in  varias 
civitates  mittebantur,  ita  hic  ipfe  Timotheus  Ephefum 
miflus  eft>  ut  au<ftoritate  apoftolica  ecclefiam  confti- 
tueret,  ordinatis  ibidem  epifcopis  five  presbyteris,  quo 

ctivim 


ctiam  titulo  ei  convciiiebat  jus  ipfos  illos  cpifcopos  fi 
pcccarent  corrigendi  &c. 

XIX. 

Ab  hoc  ergo  apoftolatu  extraordinario,  indefinito,  Sc 
temporario  deduci  epifcopos  ordinarios  ,  certx  aliiga- 
tos  dicecefi,  &  perpetuos,  nulla  ratio  permittit. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

.  .  ( 

PEccatum  primomm  hominum  citra  providentU  divin<t  1 
interventum  ac  regimen  non  contigit» 


II. 

In  ea  conpderamm  fufpenfioncm  grati^  ad  peccatum  adu 
vitandum  necejfptri^e  ;  operationem  a^us  phyfici 
peccatofuhHrati, 

III. 

^ihui  pofitUy  certo  quidem  illi  peccamnt,  f<tfnen  peccati 
illorum  auiforDem  confiitnitur^ 


ANALECTORUM  THEOLOG IC O RUM 
DISPUTATIOCXLVIII. 

D  E 

PRESBYTERIS, 

Divino  annuente  Numine, 

St/B  PRASIDIO 

Reverendi,  ClariJJimi^  n^oWJJitnique  Viri^ 

\.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaoris; 
&  Collegii  TlieoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
K  Holland.  &  Weft-FrifiieRegentisdigniflimi, 

^Mc^  defen4et 

XvcAs   a  NooRDT,  Amftelq-BatV 
diem  5.  Fehttar,  hco  folito^  horX 


zr  Q  i>  V  N  t  batavorvm; 
Apad  HifiaEDES  JOHANNIS  NICOLAUDqK.P. 

AmNO    Cl9  l9  G  L, 


I 

1 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


l^ohilijfmo  y  tAtiguBijJima  ^  SfeSidtiJftmoy 

Florentiffimjc  ac  totius  HoUandix  celeberrimx 

AMSTELODAMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUL 

Dominis  ac  Maecenatibus  fuis,  Prudentia 

pariterac  Potentia  eminentiflimis,  fummo  hono- 
re>  debitaquc  cum  revcrentia  in  perpe- 
tuum  coiendis, 

Se  cum  hocce  Exercitio  Theotogico^ 
in  gratitudinisy  del^it^que  ohfet" 
vantit€  /jimbolum, 

Submifle  oflert,  confecrarque, 

L  V  C  A  S    a  N  o  O  R  D  ^, 


AMALECTORUM  THEOLOGICORUKi 
DISPUTATIO  CXL  VIII. 

PRESB  Y  TERIS. 

T  H  E  S  I  S  1. 

Resbyterorum  nominc  cos  imprimis  dc- 
fignari  qiii  miniftcrio  euangelii  in  ecclefia 
fiingcbantur,  c  prxccdd.  facilc  cft  colli- 
gcrc.  Nunc  etiam  alios  fuiftc  prcsbyteros 
five  fcniorcs,  qui  regimini  tantum  ccclefiai 
vacabantj  demonftrabimus. 

II. 

Et  primo  quidem  cx  Rom.  1 2.^.7 .9.  Hahentes  autem 
diverfa  dona  pro  gratia  qu-e  nohU  data  ejl  y  five  prophetiam 
prophetemus  pro  proportione fidei  :  Sive  minijlerium,  vcr- 
iemur  in  minikrando ,  tum  ii  qui  docet  in  doccndo ,  Tum  a 
qui  exhortatur  in  exhortatione,  qui  diftrihuit ,  cum  fimplici- 
tate;  qui  TR^EST,  0  rr^oi<^a[^Q',  cum  diligentia;  qui  mi' 
/eretur,  cum  hilaritate, 

III. 

'  Hictria  ecclefiac  minlftrorum  genera  liabcntur  i.  eo- 
rum  qui  verbum  Dci  annunciabant,  prophetantium^do- 
centium,  cxhortantium  nominibus  defignati.  2.  qiii 
pricerant  .i.  ecciefiam  gubcrnabant.  3.  qui  diftribuc- 
bant  &  mifercbantur.  quales  fuerunt  diaconi.  unde  ita 
ar^umcntamur ; 


Qucecunque  fun^ftio  a  Dodorum  paftorumque  mu- 

Kkkkkkka  neribus 


ncribiis  ita  difcemltur",  ut  mirercntium  ac  dircrihuen- 
tium  diaconiae,  ea  fuit  diverfa  fun(ftio,  quce  aliis  ctiam 
fpccialitcr  delcgari  debuit ,  quam  docentibus  &  exhor- 
tantibus :  Atqui  ^  7T^oi<rctyAmv  fundionem  ita  diftinguit 
Apoftolus  a  Doiflorum  paftorumque  muneribus,quem- 
admodum  difcernit  ab  iifdem  diftribuentium  ac  mife- 
rentium  diaconias :  Ergo  ncceffc  cft,  omnino  diverfam 
failfe  fundionem,  qux  certis  liominibuspeculiariter  in 
ccclefia  demandari  debuerit. 

V. 

2 .  E~x  I .  Cor.  1 2 . 2  8 .  ^eus  alios  pofuit  in  eccle/td,  pri^ 
Tnum  Apo^lelos,  deinde  profhetasy  tertio  doftores^  pojlea  pote- 
Jlates,  deindedona  fanationutn,  Opitulationes,  GVBERNA^ 
TIONES  nv^iqfrKji^,  genera  linguarum.  ex  hoc  tcxtu  ita  dif- 
ferimus.: 

VI. 

Qua  ratione  Apofloli,  prophet£,  doSfores,  potejlates,  oph. 
tulationes,  genera  linguarum  diftinguebantur  olim ,  ca- 
dem  GvBtRNATioNES  ab  illis  diftingucndx  funt :  At- 
qui  didx  fundiones  inter  fe  diftindx  fuerunt  non  fo- 
lum  natura  adionumque  fpecie,  vcrum  etiam  fubjedis' 
perfonis,  ergo  idcm  dicendum  eft  de  iis  qui  hoc  loco 
guhernationes  diamtm  ,i.  qui  (diftinde  a  dodoribus) 
ccclcfiam  gubernant. 

VIL 

3 .  Ex  I .  Tim .  5 . 1 7 .  j^ui  ben}  pr^ftnt  preshyteri,-  duplici 
honore  digni  habentor ,  maxime  qui  laherant  in  fermone  ac 
do^rina,  Hinc  evidcntiffimaj  ccrtitudinis  argumentum 
nobis  nafcitur^  tale :  Quicujiquc  prefbyter  adeo  probe 

ac 


ac  fidcliter  prcceft ,  ut  duplici  honorc  dignus  cenferi  de- 
beat,  quantumvis  in  fcrmonc  ac  do(ftrina  non  laboret, 
ei  certe  fermonis  acdotonac  adminiftratio  injuhdami- 
nimefuit:  Atqui  Apoftolus- cxprefse  agit  de  presbyte- 
ris,  qui  tametft  non  laborent  in  fermone  ac  dodrina,  ab 
ipfo  tamen,  cum  bcne  prosefTe ,  tum  duplici  honore  dig- 
nicfte  fcruntur:  Confcqucns  igitur  eft,  feniorcs  extitif- 
fe,  qui  adminiftrandi  fcrmonis  ac  do<5trinae  curam  non 
fufccperant. 

VI  ir. 

Majoris  confequentia  manifcfta  eft;  Ncmo  enim  be- 
ne  prcecffc,  dupliciquc  honorc  dignus  ccnfcri  potcft,  cu- 
jus  dcfcdus  in  altera  adeoque  potiori  muneris  fuiparte 
deprchcnditur.  Nam,  fi  omnibus  presbyteris  fcrmonis 
dodrincequc  tra(flationi  incumbcndum  cffct,nequaquam 
li,  qui  in  iftius  cura  ncgligcntius  operam  conferrcnt,  aut 
bcne  praecftcj  aut  digni  honore  fuo  duplici  judicandi  fo- 
rcnt. 

IX. 

Hinc  ad  minorem  cxcipiunt :  negant  cnim  vcrum  cf- 
fe,preft)ytcros  qui  bcne  prarerant,  ac  diiplici  honore  di- 
gni  habcbantur,  nonpra:fuiftc  vcrbi  ac  dodrinx  mini. 
fterio,  quanquam  'mQO  graviorem  illum  lahorem,  qui  y-o- 
^©-grxcis  dicitur,  non  fubicrint .  putani  crgo  Pauhmi 
non  munus  a  muncrc,  fcd  intcnfiorem  conatum  labo- 
remque  doccndis  hominibus  impenfius  prxftitum,  a  re- 
miffiori  opera  diftingucre  voiuifle .  commentum  hoc 
hifce  rationibus  refellimus : 

X. 


I,  NuUo  fcripturaeteftimonio  oftendipoteft,  Spiri- 

KkkkKkks  tum 


tum  SatKftum  de  fermonls  minifterio  agentem  \  eo  finc 
unquam  ufurpalTe  vcrbum  y-°^'^y^  ut  operam  in  doarinas 
adminiftratione  pofitam,  in  ieviorem  &  onerofiorem 
diftribueret  quin  huc  potius  fpedafTe  palam  eft ,  ut  dc 
paftoralis  officii  gravitatc  nos  admonitos ,  ad  diligen- 
tiam  &  folicitudinem  continuam  expergefaceret,  verbi 
gratia : 

XI. 

Quando  Chriftus  Ioh.4. 38.  intcr  Vct.  &  N.  Tcft. 

dodlores  comparatione  inftituta,  illos  lahoravijpi  xexo- 
rrtAyJvcti,  hos  tn  Hlomm  lahres,  r  r.oTrov  ivr  introiviffe  refe- 
rebat,  inter  propheticum  &  apoftolicum  minifterium, 
difcrimcn  quidem  aliquod  ponebat,  fed  non  inclufum  in 
fignificatione  vcrbi  K07r/a»'.  quin  convenicntia  in  eo  fta- 
tuitur,  quod  eundem  j^t^Vsv  utrique  attributum  videamus; 
diffcrcntia  autem  in  eo  quod  illorum  ''oV©.  fementi,  ho- 
rum  vero  mefli  comparatur.  ut  eft  in  textu, 

XII. 

Pauhis  reliquorum  laboribus  fuos  antcponens ,  noa 
'TTovov  aflignavit  illis,  fibi  «oVor  refervavit,  fed  hunc  omni- 
•fcus  communcmfaciens,  ait  i.  Cor.  i5»  lo»^  '^neAcson^ov 

tivr  TretvTm  iiOTticKya..  ubi  'tfjKpufft^  non  in  verbo  y.oTriav,  fcd  in  CTs- 

e^t^oTtqov  manifefto  obfervatur. 

XIII. 

Idcm  Apoftolus  alibi  contcntus  Tryphxnam  &  Try- 
phofam,  ut  nomccc-cti;  cv  y.ue^ep  falutaflc .  Rom.  16,  12.  de 
Pcrfide,  quod  infigniorem  operam  ecclefiae  navaflet, 
fiibjicit,  "TfOAXct  ly.ovict^iv  cv  y.ijti<f>'  ibid.  Eodem  elogio 
paulo  antedignatus  Mariam  quandam,  charitatis  obfe- 


quiis  inter  alias  eonfpicuam.  v.  6, 

XIV. 

Addimus,  conjungi  ab  codcm  Apoftolo  -rl  Kc-^,Siv  cum 

cvjji^yeiv.  i.Cor.i6.i6.  <ntxji^yivn  Kj  y.07rtm'Ti.  Sc  cum  "TTi^oi^u^^. 
I.Thclfal.  y.Il.   t»V  Ko^zs-Keyret?  cv  v,u7v ,  K)  'nrpoig-a./xtvni  vfxuv . 

undeperrpicuum  fit,  quicunque  operantur  inminifterio 
ecclefiaftico  5  &  gregi  Domini  prcefunt,  M^mmvrctc  dici 
pofrc. 

Nec  negligendum,  eundem  &  ,  cum  de  rebus  huma- 
nis  fcrmo  cft,  hoc  verboufum  deprehendi.  Eph.4.  28. 

Koisrni-TU)  iqyxCofJL^Q"  To  etyctdrov  Taj?  lifictj?  ?t^e^(nV .  2. Tim.  1.  6. 
•r  v.onrtccvTOL  yiOD^yov  cf^et  '^r^MTov  t  y.a.^^ttcav  fxtTctXt/x&a.veiv.  ubi  fim- 

plicitcr  eo  vcrbo  artem,  aut  opus,  aut  fundionem  ali- 
quam  defignat,  qua  cum  labore  ac  follicitudine  vidum 
mortales  quaeritare  folcnt .  Adeo  igitur  alienum  eft  a 
fmgularitcr  praedicari  de  iis  verbi  admi- 
niftris,  quiimpenfiori  ftudio  &  graviori  opera  intenti 
funt  euangclii  propagationi,  ut  omnibus  promifcue  la- 
boribus  operibufque  aptari  manifeftum  fit. 

XVI. 

Quidquod  Paulus  laborum,qui  in  ecclefiac  miniftc- 
rio  fubeundi  funt,  gradus  feu  fpecies  aliquot  enumerans, 
T^iuox^cp  inferiorcm  ftatucrit  ?  2.  Cor.  11.  27, 
cf  zoVo)  ;t,/uo'p^6«.  Alibi  etiam  de  manuario  fuo  Libore  lo- 
cutus,  pCr  iv^xcnv  a  priori  illa  fpecie,  ad  altcram  confcen- 
dit.  2.  ThelT.  3.8.  ut  huic  extremum  laboris  conatum 
alfi<ynet,  inferiorem  ilU.  Eandem  vocum  collationem 
fervat,  ubi  fimul  &  muneris  fui  apoftolici  &  arris  ma- 

nuarix 


nuanoc  mcntioncm  facit.  i.ThciT,       ^ik/^wwit»  ^«ii, 

XVII. 

Itaque  ri  ci  fcribenti  ad  Timotheum  propofitum  fu- 
iflet,graviores  dodrince  operas  a  levioribus  difcernere, 
non  co  verbo  quod  de  omnibus  dodrinae  adminiftris 
paflim  pr^edicat  ufus  fuiflet,  fed  quod  ipfe  difficillimis 
conatibus ,  maximifque  defatigationibus  fionificandis 
adhibere  folet.  plura  polTemus,  fed  \\xc  fufficiunt. 


corollaria: 

I .  reccatum  ahfolute primum  nonfuit  in  a6fu  ali<j»o  extemo* 

'2.  Neque  intemo  appetitus  fenjitivi . 

3.  Neque  in  intelle&u, 

.  Sed  in  fola  voluntate*^ 


ANALECTORUM  THEOLOG  1  C  ORURI 
DISPUTATIO  C  XLIX. 

D  E 


CAPITE  ECCLESM, 


Divino  aiinuentc  Niimine,' 

SUB  PRJE.SIDIO 

'Reverendi,  ClanjTtmi^  DoBiJfmique  Viriy 

D.  J  A  C  O  B  I  R  E  V 1 1 ,   S.  S.  TheoL  DodGm; 
&  Collegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifix  Regentisdigniflimi, 


Henricvs  Svvalmivs,  Gravefandenfis» 
o^</  iiiem  q,  Fehuar.  hco/ilito^hor^ 


Apud  HAREDES  JOHANHIS  NICOLAUDORP. 


Tublice  defendet 


L  r  G  Jy  V  2J  I  BATAVORVM^ 


Anmo    Cl3  lo  c  L, 


Amfli[ftmo  i  Cravilfim,  ac  Celebcrrimo 
Inclytoe  ac  Florentiflim;» 

HARLEMENSIVM 

R  EI  P  U  B  L  1  C  ^ 

MAGISTRATUL 

Dominis  ac  M^cenatibus  fuis  honorandis . 


Se  cum  hocce  Exercitio  Theologico^ 

in  gratitudinU^  dehitaque  Qhfer* 
vantioe  Jymbolumy 

D.  D.  D. 

HENRICUS  SWALMIUS; 
Ke/p. 


AMALECTORUM   T H EO Lb G I C ORUM 
DISPUTATIOCXLIX. 


D  H 


CAPITE  ECCLESItE. 

T  H  E  S  I  5  I. 

j^f^^Vprcma  Chrifti  in  ecclefiam  poteftas  variis  in 
f  ^'ciiptui"^  fimilituclinibus  adumbratur.  quarum 

^^^prima  pctitur  cx  re  naturali ,  eftque  denomina- 
tio  capitii,  refpe(5tu  corporis. 

II. 

Vt  enim  caput  in  homine  fuprema  ejus  corporis  pars 
eftjinquo  prmcipiumfenfus,  &motus  eft,  unde  fingu- 
lis  ea  membris  communicantur,  a  quo  itcm  malorum  a- 
verfio,  bonorum  profpc^io,  &  totius  corporis  rcgimen 
fefc  difFundit ,  ita  Chriftus  ecclefiam  univerfam  Spiritu 
fuo  vivificat,  omnia bona  fpirituaha  ci  impertit,  eam  re- 
c^it  ac  defcndit,  ad  falutem  ejus  Dcifque  gloriam. 


III. 


Caput hoc  folus  cftChriftus.  utapparetRom.12.4.' 
.  multiunum  corpisinChriflo,  videbcet  Capitc.  JEph.  i  . 


5 

22 


Conflituit  Deus  eum  caput  fuper  omnia  eccleju  &c.  cc 
1*15  16  ^uieSicaput^exquototumcorpwcengruentercoag' 
mentatum&compaaumperomntisfuppeMtatas  commijflirasy 
exviintus^aente.pro  menfura  cujufque  membri,  tncremen- 
tumcapit  corpori  conveniens ,  ad  fui  ipfim  exftruaisnemper 
charitatem,  ^^^^^^^^  ^ 


IV. 


Tta  Eph.  5 . 2  3 .  Chrijlus  efl  caput  ecclefi^y  6'ue^i  quifalu* 
iem  dat  corpori,  Col.  i .  1 8.  EJlque  caput  corporis,  id  eft^  ec- 
c/efi^,  V. &cap.2.lo.  & 

V. 

Atquehcec  capitis  denominatio  ad  cjetcras  quoqiie 
fimilitudines  extenditur.  unde  caput  anguli  dicitur.  Pfal. 
1 18.22.  Matth.21.42.  &  caput  ff>onfe  poteft  dici,  cum 
f?t  eo  modo  caput  ecdefioBj  quo  vir  eft  caput  uxoris.  E- 
phef.  5.  23. 

VI. 

Secunda  fimilitudo  ducitur  a  rc  oeconomica,  juxta 
varias  ejus  rclationes  ;  prima  cft  denominatio  ff>onfi  re- 
Ipedu  fponfac.  Matth.9.  15.  Numpofiuntfilii  thalami  lu^ 
gere  quamdiu  cum  eU  efi  (ponfus  i  Aderunt  autem  dies  cum 
tolletur  ab  eii  /ponfui  &c,  lohan.  3.  29.  ^ui  hahet (ponfam 
Ifonfus  efi:  amicm  autem  fponfi ^c.  ita  Apoc.  21.2.  &  9. 
vel  mariti,  2.Cor.  11.  2.  ^ptavi  enimvos,  c^uos  univi- 
Yo  ut  virginem  puram  0am,  nempe  ChriJIo, 

VII. 

In  qua  habctur  ratio,  ut  coalitionis  utriufque  inunam 
carncm,  feu  corpus,  focietatis  totalis,  ac  participationis 
omnium  bonorum ,  thbivritti;  ac  juris  maritalis  in  uxo- 
rem,&  hujus  vicilfim  erga  illum  fubjedionis.  Eph.  5. 24. 
Alfedus  item  fcuamoris  &  curx  viri  ergaconjugem , 
vcrf.  2  5 ,  ita  Chrifti  crga  ecclefiam  fuam. 


VIII. 


vin. 


Secunda  relatio  oeconomica  eft  patmfamilias  rcfpc- 
au  domefticoium  :  d  quo  tota  familia  dcpendct  ac  re- 
"itur.  Matth.  lo. 25 .  Si  ipfum patrem  familias  Beelzehulem 
vocarunt :  quanto  magis domeficos  ejus>  Luc.  13.  25,  Ex 
quo  furrexerit  paterfamiliasi  ^  occluferit  oftiumy  &  coeperitis 
forisfiare,  &  pulfare  ojlium,  dicentes,  Domine  Domine  &c. 
v.porroverf.26.27.  &confcrEph.2.i9. 

IX. 

Tertia  rclatio  oeconomica  cfl:  domini  &  magifri  re- 
fpeftu famulorum  &  difcipulorum.  loh.  13. 1 3. 14.  Vos 
me  vocantes,  dicitis,  cMagifer  ac  Domine,  &  hene  dicitis : 
fum  enim.,  Itaque  fi  ego  lavipedes  vejlros,  H^ominus  acpr^- 
ceptor  &c,  i.Cor.8.6.  Nobif  eii  unus  Dominus,  le/usQjri- 
J}us. 

X. 

Quarta  rclatio  occonomica  cft  TaHoris  refpCkflu  o- 
vium.  ut  cnim  cft  unum  ovilc,  ita  unuspaftor.  Ezcch. 
34. 1 3.  &  3 7. 24. Vnde abfohite  Chriftus  dicitur  0  -^otfxnv, 
eximius  ille pafor,  c\x]\\s  proprix  funtoves.  loh.  10. 11. 
1 2 .  ot^:x''arojV«i',  princeps  TaJIorum.  i.Pet.5.4.  magnus  ille 
oviumPafor.nch.i^,  20.  cujus  unius  vocem  oves  au- 
diunt.  Ioh.io.4.5.  haaenus  rclationcs  oeconomicx. 

XI. 

Tertia  fnniUtudo  defumta  cft  ;i  rcbus  poUticis,  vidc- 
licet  a  ftatuinrcp.  fupremo,  Monarch,  regis,  principis, 

Lllllll  5  ^omi' 


Dowinatorif,  guhematdrh,  judtcfi ,  qiii  tltuU  ChriAo  trl- 
buuntur  rcfpeau ecclefice  Pfal.2.6.  &72.  8.  lef.  2.4. 
Ier.23.5.6.  &  33.15.  Dan.p. 25.  Zach.p.p.  Matth. 
21.5.  Luc.1.32.  Apoc.1.5.  &  15.14.  &  19. 16, 

XII. 

Quarta  pctitur  a  rcbus  artificialibus,  ut  fundamento  , 
petra,  lapide  angulari,  puta  asdificii,  domus,  templi,  ci- 
vitatis  fpiritualiSjid  cftjccclcfix  Dei:  quac  nomina  Chri- 
ftOjUt  p;opriatribuuntur.  P£U. 118.22.  Ier.28.16.  Dan. 

2.3'5.45'  Matth.i6. 18.  &  21.42.  A(ft.4.  i i.Rom.9.33. 

i/Cor.5.11.  Eph.2.20.  i.Pct.2.4, 

XIII. 

Porro  fundamenti  appcllatio.  ci  adaptatur,  quod  vi  fua 
immotum  ftct,  ipfiquc  innitatur  &  cx  co  cxfurgat  reli- 
quamoles  icdificii  fpiritualis.  petrxwQio^  iitquafolidi- 
tas  &  firmitas  fundamcnti  indicatur.  angularis  deniquc 
lapidisyWt  inquo  duo  parietcs,  puta  lud.Ti  &  gentes,con- 
cun-ant  &  conne»flanrur. 

XIV. 

Eft  igitur  Chriftus  unicum  &  foJitarium  immediatum 
&  cetcrnum  caput,  fponfus  ^  maritus,  paterfamilias ,  He^ 
rus  ac  dominus,  pa^ior ,  rex,  &  fundamentnm  ecclefufu4  , 
Neque  fumma  poteflas  hifce  nominibus  dcfignata  ulli 
communicaripoteft,quanquam  exiis  communioranon- 
nulla  inftrumcntis  ejus  ac  miniftiis  «V«Ac>«f  interdiim 
adaptentur. 

XV. 

j 


•  XV. 

Errant  cwo ,  qui  nomina  hxc  fiimmam  &  cclfam  il- 
la'mpotcftat?mprxfcrcntia,  Chriaoquc  propria,  intcr 
Apollolos  Pctro  communia  faciunt.  Cum  Pctrus  mi- 
mftcrChri(li,reliquis  Apoftolis  infundione  (ua  ccqua- 
lis  fucrit.  quod  patct  c  fcqucntibus  : 

XVI. 

1.  Quia  a  Chnfto  juxta  ac  rcliqui  Apoftoli,  fub  co- 
dcm  Apoftolata^v  nominc&muncrccvocatus&  confti- 
tuuiscft.  Matth.  ^.i8.2i.  10^.1.39.40.41. 

xvir. 

2.  QuiamittiturparitcrMatth.  10.  2.5.4.5.  pariquc 
potcftate.  loh.  20.  21.  pariter  ci  promittitur  Spiritus 
Sanaus,  Ioh.16.13.  cumquc  una cum rchquis  accipit. 
A«ft.2.4. 

XVIII. 

3..  Quia  nec  ipfe  ncc  alius  ullus  Apoftokis  fc  reUquis 
fuperiori  aliquo  nominc  oftentat.  i.Pet.i.i.  &  5.1. 

XIX. 

4.  QuiaApoftohcus  gradus  intcr  Chrifti  miniftros 
fummuhftpariter.  i.Cor.12.28.  Eph.4.11.  paripotc- 
ftate  munus  exercent.  A<^t.  15.28. 

XX. 

Quia  Chriftus  eos  pariter  Oi^^pov«?facit.  Matth: 


it;.  ih.  Hcckfia  jeque  fundatadicitur  fupcrfundamcii-- 
tum  prophetarum  &  apoftoloruro  Eph.  2.  20.  Funda- 
mcntis  novx  lerufalemex  xquo  infcripta  funtnomina 
duoclecim  Apoftolorum.  Apoc.  21.14. 

XXI. 

6.  Quia  lacobus,  Ccphas,  &  loanncs  sequaliter  01  tfc 
,->  r:r,  &  pari  gradiKij/^w^-^  dicuntur.  Gal. 2.6.9. 

XXII. 

7.  Quia  Paulus  negat,  fc  ab  hominibus  aut  pcr  ho- 
minem  Apoftolatum  adcptum,  aut  ab  homine  cuange- 
lium  acccpifre ,  aut  dudu  uUius  Apoftoli  prardicafle ; 
cum  aliis  contuliffe  quidcm  fe  dicens,  at  nihil  ab  aliis 
iibi  collatum  cffe,  imo,mutuo  focietatis  dexteras  dediC- 
fe^  &  partito  egilTcutPctrus  inter  circumcifos,  ipfe  vc- 
rb  inter  gcntcs  verfarctur.  Gal.1.42.  &  2.  6.7.8.9.  Ni- 
hilo  fe  fummis  Apoftolis  inferiorcm  fuifle.  2.Cor.  1 1.5. 
Amphus quam illos laboraflc.  i.Cor.15.10.  idcm  Pe- 
trum  non  rc<fto  pedc  incedentem  rcprchenditj  &  in  os 
ci  rcftitit.  Gal.  2. 1 1 .  &c. 

XXIII. 

Denique ,  Petrus  ab  Ecciefia  reliquifque  Apoftolis 
Antiochiam  mittitur.  AA.g.  14.  officii  rationem  reddit. 
A(5l.  II.  2.  &€♦  tantum  abeft  ut  rcliquis  capitis  inftar 
fucrit  impofitus,  reliquique  fub  ejus  dudu  ac  diredione 
fuerint. 


F  I   N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOG I G ORUM 
DISPUTATIO  CL, 


D  E 

CAPITE  ECCLESM. 

S  E  C  U  N  D  A : 
HF  jI  M 

Divino  annuentc  Numine,' 

SuB  Prasidio 
Reverendt)  Clarijfxmi^  Domjpmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S. Theol.  Do<aoris; 
&  Collegii  Theol.  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
.Holland.  &  Wcft-FrifisB  Regentis  digniflimi, 

Tublice  tueri  conabor 
RICHARDUS  WOODWARD,  Delpho-Bat: 

oY</  diem  12.  Fehruar,  Uco  fQlito^hor^ 


Z  r  G  D  r  N  I  BATAVORVId; 

Apud  HiEREDES  JOHANNIS  NICOI.AUDOR.P: 
Ammo    Cl3  l3  c 


D  D.  CVRATORIBUS 

SCHOL^  COLLEGIIQVE  LI- 
TERARII  DELPHICI,  L  V.  PE- 
RITISSIMIS, 

^Ucemtihus  meis  hemvol^^ 

D  E  N  I  Q^U  E 

Rar4  pletatuy  &  emdttionU  n&mine  CeleherrimQ  Viro^ 

D.  lACOBO  CRVCIO,  Literatori  fummo,  Theo- 
logo  graviflimo,  ejufdcm  Scholas  Coilegiique  litera- 
rii  Delphici  Reftori  prudentilfimo ,  de  me  plurimum 
merito> 

hafce  Thefes  i  in  dehiu gmltU' 

dittU  TtKfxtie^cvi 

fubmifsc  ofFero, 

RICHARDUS  WOODWARD, 


►  -ANALECTORUM  THEOLOG IC ORUM 
DISPUTATIO  C  L. 

D  E 

Capite  Ecclefi^e,  fecunda^ 

T  H  E  S  I  S  I. 

OntiHcii,  qui  Petrum  caput  omnium  Apoftolo- 
rum,imototius  ccclefixfuifle  volunt,  licet  ra- 
tionibus  fupra  in  contrarium  allatis  fatis  fuper- 
que  revincantur,  non  paucatamen  pro  fuaopinione  in 
medium  adducunt,  quae  nunc  cxaminabimus. 

II. 

Primum  eorum  argumentum  cfl-,  quia  Petrus  diferte 
vocatur  primus.  Matth.  lo.  2.  "Trimus  Simon ,  qui  vocatnr 
Petrus,  &frater  ejus  Andreas  ^c.  Rcfp.  Hic  per  paria  mit- 
tuntur  apoftolij  ergo  ab  aliquo  incipiendum:  primus  vc- 
ro  dicitur  ordinc,  proptcr  xtatem  ut  vidctur3&  quiapri- 
nio  ad  apoftolatum  vocatus  cft  a  Chrifto  cum  fratre  cjus 
Andrca.  Matth.4. 18.  cft  ergo  hic  fallacia  non  caufe. 

III. 

Secundum  :  Quia  primo  femper  loco  nominatur.' 
Rcfp.  I.  eadem  caufa  cftc  poftct,  fi  hoc  verum  eftet ,  ita- 
que  nullaeft  confequentia.  2.fed  falfum  fumitur.  nant 
lacobus  ante  Petrmn  ponitur.  Gal  2.9.  Paulus  ctiam  & 
Apollos.  i.Cor.i.i2.  &  intcr  cpiftolas  Catholicas, ca 
qucB  cft  lacobi  pra?cedit,  fequuntur  cx  quae  funt  Pctri. 

IV. 

Tertium  :  Q^iiaPetrus  primus  plcrumqueverbafacit. 
Refp.  hoc  (prcEter  caufam  jamdiaamj  i.  Zelo  cjus  & 
fervori  aftcribendum.  2.  abfurdum  non  eft ,  iv-aiUc  cau- 
fa  Petro  primas  aliquando  partes  ab  apoftolis  a/fignatas, 

M  m  m  m  m  m  m  2  qui 


qiil  primatiis  non  fuit  gradus  inter  fupcriorcs  8c  inferio- 
res,  fed  ordinis  intcr  pares. 

V. 

Quartum :  Qi^ia  Chriftus  mutato  nominc  eum  appel-- 
lavitPetrum.  Refp.  i.  Neg.  einomenmutatum  fuiffc, 
licetaltcrum  fucritadjeitum.  Nam  poftca  adhuc  Simoii 
vocatusfuit.  Matth.17.  25.  2.Pet.  I.  I.  2.caufahujus 
adje»flionis  cft,  quia  fuerunt  duo  Simoncs  inter  Apofto- 
ios,  quoriim  uni  adjcdtum  fuit  nomen  Cananitx,  alteri 
nomen  Pctri,  difcriminis  ergo  ♦  3 .  Nominum  hoec  nova 
impofitio  communis  fuit  Petro  cum  aliis  etiam  apofto- 
lis .  ita  enim  loannem  &  lacobum  Chriftus  vocavit 
Boanerges.  Marc.3.17. 

VT. 

Quintum,  quia  Chriftus  folvitpro  Petro  &  fe  didrag- 
ma  Capernaumi.  Matth.  17.27.  Rcfp.  ratiocft,quiafo- 
Jus  Pctrus  ibi  cum  Chrifto  habitavit :  ibi  autcm  folvi- 
tur  vedigai  ubi  quis  commoiatur. 

VII. 

Sextum :  Quia  fohis  Pctrus  confcffus  eft,  Ckifium  ejje 
TiUum  Dei  vivi,  Matth.  16. \6,  Refp.  Non  fuo,  tantum, 
fcd  &  reliquorum  nomine.  patct  i.  ex  antecedenti  c\ux- 
ftionc :  quia  Chriftus  cxquircbat  communem  ipforum 
defe  fententiam.  v.  i^,  Vos  autem,  quem  me  dicitis  ejjef 
ad  quam  Petrus  dc  omnium  fenfu  refpondit :  Tu  es  Chri- 
Jlus  &c,  2.  cx  confequenti  }^xo\i\h{nox\Q  omnibus  fada. 
V.  20.  Tunc  interdixitdifti^uliifuisyUt  nemini  dicerent ,  fe 
ejfe  lefum  illum  chri^lum,  unde  communis  confenfus  e- 
vincitur. 

VIII. 

Et  fane,  lefum  ejfe  Chrijlum,  &  Vilium  '~Dei  vivi,  om- 
ncs  Apoftoli  &  difcipuli  ejus  antea  perfuafum  habe- 

bant. 


bant.  Talem  cum  Toannes  Baptifta  agnovit.  loh.  i.  ap. 
Talem  euni  effe  teftatus  eft  fuis  difcipulis.  verf.  34. 35. 
talemeum  confcftus  eft  Andreas  fraterPetri,  qui  iilud 
Simoni  nunciavit.  V.4T .  ut  Philippus  Nathanach  v.45 . 
&  Nathanaei  ipfi  Chrifto  ait  v-  5  o.  Tit  es  Filius  ille  Dei, 
tu  es  rex  Ifraelis, 

IX. 

Idem  loannis  difcipulis  ad  fceo  nomine  miflis  con- 
firmavit  Chriftus.  Matth.ii.^  Idcm  profcfTi  funtdifci- 
puli  Chrifti.  Matth.14.  33.  Imo  &  Samantana.  Ioh.4. 
29.  &  Samaritani  ib.v.42.  Coeciilii,  Matth.p.27.  Sy- 
rophoenifla.  Matth.  1 5 .  2 2.  &c. 

Denique  idcm  quod  hic  dicit  Petrus,  antea  ccete- 
rorum  nominc  fimiiitcr  profclfus  fucrat.  Ioh.6. 68-  69. 

l^os  cvedimus  ^fcimus  te  ejf  Chriftum  Filium  Dei  viventts. 

XI. 

Scptimum:  Quiafoli  Petro  dicitur  v.17.  Beatus  es 
Simon  Bar-Iona  :  quia  caro  &  ranguis  h^c  non  retexittibiy 
fedT^atermemquieJiincoelis.  Rcfp-  Etiam  lioc  commu^ 
nitcr  &  xquedc  rcliquiseft  intelligcndum.  v.  Matth. 
11.2T.27.  Luc.T0.21.22.23. 

XII. 

Oaavum  ;  Qina  foli  Petro  dicitur  v.  18.  Tu  es  T^e- 
trus.  Refp.  licethoc  nomcn  ei  fingulariter  antea  mdi^ 
tum  fuerat.  Ioh.1.42.  Marc  3- 16,  &  jam  ob  editam  fi- 
deifummam  confirmatum,  non  tamen  rcs  ipfaei  pexu- 
liaris  fuit,  exclufis  reliquis,  qui  fimilitcr,  rationc  doftri- 
na^,  ejufqueprofcffionis  &  adminiftrationis,  ptctiolo- 
rum  Scvivorum  lapidum  nominibusuifigniuntur.  lel.3  4. 

II.  i,Pct.2.5.  Apoc.21.14.19. 

XIII. 

Nonum:  Quia  foii  Petro  didum  cft  ibid.  B/uper 

Mmmmmmms  ^^'^^ 


hanc  fetram  ^dijicaho  eccUJiam  weam,  Refp.  Petro  quidcni 
hoc  diciturjfed  non  de  Petro.  Neque  enim  dicit,  /u^er 
teTetrum,  kdLfuperhancpetramy  .i.  fuper  hanc  fidei  tux 
confeffionemj  vel,  .quod  eodem  redit,  fuper  me  quem 
confeffus  es .  eft  enim  hic  emphatica  in  textu  grxco 
Matthxi  mutatio  mafculini  in  femininum ,  &  in  ipfis 
Chridi  verbis  mutatio  fecundje  pcrfonae  in  tertiam;  Ad- 
ditio  denique  pronominis  demonftrativi,  ut  &  in  Syro, 
articulusj  qui  tantum  appellativis  additurjvoci  Cephce 
prsepofitus;  idem  indicant. 

XIV. 

Neque  ccclefias  cedificatio  fuperperfonam  ullius  nu- 
di  hominis,  fed  folius  Chrifti,  qui  eftunica  illa  petra, 
i.Cor.  3.  II.  &  c.  10.4.  docflrinamque  decoeditam, 
fiidla  eft.  (^ofcnfu  &  idreliquis  Apoftolis,  ut  archi- 
tcdis cedificii  Dci,  i.Cor- 3.10.  &  ipforum  infuperdo- 
<5lrinae  communiter  tribuitur.  Eph.  2.  20.  Apoc.21.12. 
&  fidcs  fan(ftorum  fundamentiim  dicitur,  cui  ipCifuper' 
firu^ihnt,  ludoe  vcrf.2o. 

XV. 

Dccimum  :  Quia  foli  Petro  facta  eft  promiflio ,  de 
pctrc\:  illius  fundamentalis,  &  ecclefiGe  inxdificandre  fir- 
initate:  Et  poyU  inferorum  non  pr^valehunt  adverfus  eam. 
Rcfp.  Dc  Petri  pcrfona  ca  intelligi  nequit,  ut  cujus  fi- 
des  &  mores  aliquando  vacillarunt.  Matth.  \6.  22.  23. 
&  26.33.34.  Luc.22.  31.34.  Galat.2.ii.  &c.  fedde 
vcra  fundamcntali  Petra  Chrifto ,  deque  fidei  profcffio- 
ne  a  Pctro  cditaj  nequedeecclcfia  qualibct  (^prout  hoc 
ad  Romanam  trahunt  Pontificii )  fed  de  catholica,  c^xx. 
cft  columna  ^ firmamentum  veritatis,  i.Tim.3.  ^5* 

X  VI . 

Vndecimum ;  Quia  foli  Petro  diclum  eft :  B  tii^i  da- 

ho  cla- 


h&  claves  regni  ceeldmm,  Refp.  Kon  dicitur  Tzl?i foli,  Kfl 
enim  potcftas  clayium  communitcr  £«:f/<^A  Matth.  i8. 
17.  rpecialiter  vcro  Petro  quidcm  hic  promittitur ,  at 
omnibus  Aportolis  poftea  datur.  Matth.  28.  18.  &c. 
Iohi2o.2i.22.  atque ita promiflfionem  Pctro  fai^lam  ad 
omncs  cxtcndendam  fuille,  ipfum  ejus  complcmentum 
dcmonftravit. 

XVII. 

Duodccimimi :  Quia  folum  Petrnm  Chriftus  ter  in- 
terrogavit  anfe  amareti  &  c[\\{dz\nplufquam  re/iqui  Piv^o-- 
ftoli,  Ioh.21.15.  Refji.  I.  Non  fadum  hoc in  laudem 
Petri,  quafi  is  ChriHum  plus  amafTct  quam  rcliqui,  fed 
ad  notam  confidcnti;v'  cjus ,  qua  id  fibi  arrogavcrat. 
Matth.  2^.35.  prout2.  ipfc  Pctrus  non  re/pondit  Chri- 
flo,  7u  noHi  quod  amem  te plufquam  hi,  fed  tantum,  tu  no- 
Jliquod  amem  te.  id  quod  vcrum  erat.  3.  Nec  Chriftus 
in  fccunda  &  tertia  interrogatione  adjicit  illud  ;  fluf. 
qmm  bii  fcd  fimpliciter  quserit  an  fc  amet.  4.  Amor 
Chrifti  non  a  Petro  tantum ,  fcd  ab  omnibus  Chrifti 
miniftriSjimo  ab  omnibus  fidclibus  exigitur.  ^.Cor.j. 
14.  i.Cor.i<5.22. 

X  V  III. 

Decimumtertium  :  Quia  foli  Petro  tcrdemahdatuni 
ibidem  t^^oves  Chrifli  pajcere .  Refp.  i.  Pafccndi  mu- 
nus  communeerat  omnibus.  Matth.28. 19.  A(?l.2o,28. 
i.Pet.5.2.  non  Petro  fingulare.  2. Ncque  paicerejm- 
perium  notat ,  fcd  miniftcrium  .  nominatim  cum  quis 
alienas  oves  jubetur  pafccrc.  ut  hic  dicitur :  ovesmeas. 
3.  Neque  dicitur  omnes  oves  weas,  proutneque  omnes 
pavit,  fed  partito  cum  reliquis  egit.  Gal.  2.7.  4.  man- 
datum  ter  repctitum,  non  fpcctat  ad  Pctrum  extollcn- 

dum^ 


dum,  fed  humiiiandum.  eoenim  patlo  oflicio  fuo  gra- 
tioie  rcftituitur,e  quo  trina  abnegatione  exciderat.quod 
&  dolor  arguit  qucm  Pctrus  ex  tertia  Chrifti  interro- 
oatione  conccpifte  narratur  V.  17.  cujusnuUa  caufae- 
nt,  fi  eam  ad  laudcm  fuam  ac  magnitudinem  fpedare 
fuilfet  arbitratus. 


COROLLARIA. 


X, 


PEccatum  originale  con0it  i.  in  tranfgrejfwne  ^dami 
pojieris  iwputata .  2 .  /»  natma  corrupione  in  eofdem 
profagata» 


Toflerior  hacy  1.  privationem  juHiti^  eriginalis y  2,inju2  ^ 
flitix  originalis  hahitum  comprehendit , 


SuhjeBum  ejus ,  utquod,funt  omnes  qui  ah  Adamodefcen\  i 
dunt^  excepto  Q^ri/^o» 


Suhje^um  Vt  ^uo^funt  omnes  hominispmes  &  facHltatfsl^ 


F   I   N   I  S. 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Ha< 

229  L2 


ANALECTORUM   THEOLOG I CORUM 
DISPUTATIp  C  LL 

D  E 

CAPITE  ECCLESM. 

T  E  R  T  I  A: 

Q^F  ^  M 
Divino  annuente  Numine, 

SvB  PRitSIDIO 

Reverendiy  Clarijjimi^  DoS^iJpmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris; 
&  Collegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiiand.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniffimi, 

Tublice  tueri  conahitur 
FELIX   a   SAMBIX,  Delphenfis; 

diem      Fehruar,  loco  foHto^  hor^ 


z  V  G  D  V  N  1  satavorvm; 
Apttd  HAREDES  JOHANNIS  NICOI.AUDORP. 
Anmo    Cl9  l9  c  L, 


g  RAVISSIMO,  SPECTATISSIMO, 

Inclytce  ac  FlorentiiTtma; 

DELPHENSIUM  REIPVBLIC^ 

S  E  N  A  T  U  L 

Dominis  fuis  colendis, 

N  E  c  N  o  N 
CUriJJtmu  ^  Corjjuitijjlmifque  Virisj 

D  D.  CVRATORIBUS 

SCHOLi£  COLLEGIIQVE  LI- 
TERARII  DELPHICI, 

Macccnatibus  fuis  munificcntilTimis. 

U  T     E  T 

l^verend/s^  T)o£itJfmifque  Virts, 

D.  BERNARDO  WYNGAERDEN,  S.S.  Theol.  Doftori, 
D.  NICOLAO  BALBIANO,  Medic.  Dodori, 
D.  THEODORO  ab  ALTENA, 

Illis  Lugduno-Bat. ,  Huic  Ecclefise,  quse  colligitur 
in  Oeftgeeft,  Miniftris  fideliflimis, 

Studhrumjuorum  Tromotorihus  fummis» 
S  E 

t!^  €xircitium  hocce  Theotogkum, 
s. 

FELIX  a  SAMBIX,  Refp, 


ANALECTORUM   THEOLOG IC ORUM 
DISPUTATIO  CLI. 

D  E 

Capice  Ecclefise,  tercia, 

T  H  E  S  I  S  I. 

Etrum  caput  Ecclefioe  non  fuifTe,  utraque  difpu- 
tationc  fuperiori  probatum  dedimus,  quo  ftabi- 
lito,  labalcit  dogma  quod  inde  cxtruunt  pontifi- 
cii^nempe  pontificem  Romanum  in  cam  dignitatem  Pe- 
tro  fuccelfilfe.  tali  enimnecelfario  utuntur  argumento: 

II. 

Quicunque  cuiquam  fuccedit,  is  eodem  jure  utitur, 
quo  utebatur  is  cui  fuccclfum  eft:  At  epifcopus  Roma- 
nus  fucceffit  Petro  :  Ergo  eodem  jure  utitur  cum  Petro. 
Eft  ergo  caput  ccclefice  vi  confequentis. 

III. 

Caudam  hujus  fyllogifitii  jam  amputavimus  inpra:- 
cedd.  undc  reliqua ,  tanquam  nihil  ad  propofitum  fli- 
cientia  potcramus  prsetcrirc  .  Sed  proeftabit  &  illa  exa- 
minari,  ut  argumenti  infulfitas  luculentius  appareat. 
primo  er?o 

IV. 

Major  falfi  eft,&  ratio  manifefta;  Eft  enim  jus  quod- 
dam  perfonalCjquod  &  privilegium  appclIatur.Hoc  non 
tranfit  ad  pofteros,  quantumvis  haeredcs .  Tale  efl^e  af- 
fcrimus,  quicquid  in  Petro  fuit  prxrogativarum  fupra 
ca^teros  Apoftolos.  Sunt  enim  virtutes  dona  perfonalia, 
qucB  non  transferunturinfuccelfores.  ita  nec  cetate  ma- 
jorcmj  vel vocatione  priorem  efte  &c.  ut  clarum  eft. 


Nnnnnnnz 


V.  Qiiic- 


Quicquid  autcra  prserogativarum  Petrus  habuit  prx 
omnibus  prophetis,  ciiangcliftisj  paftoribus  &c.  id  ha- 
buit  exapoftolatus  jurc  quia  omncs  Apoftolos  Chri- 
ftus  conftituit  univerfi  orbis  do(flores,  atqueetiam  ip- 
forum  epifcoporum  .  unde  eos  primo  gradu  Paulus  re- 
cenfuit  i .  Cor.  12.28.  DeMt  Deus primo  apojlolos.  Porro 
Apoftolicum  munus  fuit  extraordinarium  :  ac  proinde 
nec  tranfiit  ad  poftcros,  ipfis  fitentibus  adverfariis.  Ita- 
quc  qux  ejus  muneris  proerogativoe  fuerunt,  non  debcnt 
ad  nofteros  extcndi. 

VI. 

Minor  quoque  diftinguenda.  SuccefTor  enim  dicitur 
dupliciter,  vei  rationc  temporis ,  veirationc  muneris. 
Priori  modo  is  fucceffor  dicitur,quitemporecftpofte- 
rior.  Quo  fcnfu  quilibct  ccclefiae  miniftri,  quocunque 
loco,  Pctro  ac  rciiquis  Apoftolis  fuccedunt,  neque  hic 
quicquam  pcculiare  habet  Romanus. 

Poftcriori  modo  fucceffor  is  efl::,  qui  aiicui  fucceditin 
codcm  adminiftrando  muncre,  ut  rcgibus  reges,  confu- 
libus  confuies ,  Impcratoribus  Imperatores ,  cpifcopis 
cpifcopi,  in  fingulis  yegnis,  rebufpublicis,  imperiis,  cc- 
cicfiis  fucccdunt,  non  autemrcgibus  confuiesv.  g.  ncc 
epifcopis  diaconi  &c. 

VIII. 

Qiiibus  obfervatis ,  dicimus ,  de  fuccc(foribus  priori 
fignificatu  falfam  denuo  deprehendi  majorcm .  Neque 
cnimverumeft,  omnes  qui  pofteriores  funt  tempore, 
codem  jurc  uti  cum  antecc(foribus .  At  aitero  fenfu 
negatur  minor  :  Sunt  enim  Epifcopi  Romani  fucceffo- 
res  Petri  temporc,  non  vero  dignitate  aut  munere.  pro- 

bacur 


Early  European  Books,  Copyrighl  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


batur  I*  quia  Petro  fucccflbr  nuUus  fuit  in  fecundo  fen- 
fu.  2.  Quia  Petrus  non  fuit  epifcopus  Romanus.  de 
priori  adlum  thef.4. 5 . 

IX. 

Pofterius  elicitur  i.  ex  Apoftolatus  gradu,  unde  non 
fiiit  conveniens  eum  defcendere  ad  unius  urbis  epifco- 
patum  multoinferiorem.  2.  E  pidis  conventis,  fHpu- 
lata  manu  firmatis  inter  Petrum  &  Paulum,  uthic  qui- 
dem  inter  gentes,  ille  vero  inter  ludieos  prxdicaret  eu- 
angelium.  Gal.  2.7.8.9. 

X. 

Namquod  hxc  pada  fic  explicat  Bell.  1.2.  depont. 
c.  7.  ejuJfinodi  ea  fui(fe,  ut  Paukis  prcediqaret  quidem 
omnibus,  fedgentibus  principaliter,  &  Pctrus  vice  ver- 
fa,  nihil  ad  rem  facit .  Nam  fi  Petrus  fc  fecit  epifco- 
pum  Romanum,  tum  haec  ipfa  pada  violata  funt.  Quia 
cpifcopi  Romani  partes  ea  funt,  ut  gentibus  principali- 
ter  prxdicct.  Conftabat  cnim  ccclefia  Romana  prceci- 
pue  exgentibus :  ludieis  autnuUis,  aut  admodum  pau- 
cis. 

XT. 

Conftat  ergo,  nec  Pctro  fuccedi  debuiffe,  nec  Pe- 
trum  fuiife  Epifcopum  Romanum.  Vnde  legitima,  ea- 
queneceflariaconchifio,  Romanum  epifcopum  non  ef- 
fe  Petri  fuccelforem  ratione  muneris,  fed  tantum  ratio- 
ne  temporis.  qua  ratione  omncs  epifcopi  omnium  funt 
Apoftoiorum  fucccftbres. 

XII. 

Quibus  evolutis ,  fuapte  fpontc  concidunt  qux  de 
Petri  feffione  in  cathedra  Romana  per  annos  25  fabu- 
lantur.  manifcfte  rcpugnantc  calculo.  A  morre  enim 
Chrifti,  qux  fuit  anno  imperii  Tiberiani  18.  ufque  ad 

Nnnnnnn3  mor- 


mortcm  Neronis,  funt  anni  tantummodo  37.  utcoUi- 
oi  poteft  e  Suetonio  ac  Tacito.  at  Petrus  minimum  17, 
annis  verfatus  fuit  in  ludaea.  nam 

XIII. 

Poft  3.  annos  a  converfione  fua  Paulus  euminvifit 
Jerofolyma!.  Gal.  1.18.  14  annis  poft  iterum  ibidem 
cum  eo  contulit.  Gal.2.1.  (funt  anni  17.^  Adjiciantur 
his  25  anni  cathedrae  Romanss,  fient  42.  Vnde  juxta 
hanc  fupputationem  Petrus  Neroni  fupervixerit,  &  mar- 
tyrio  affedlus  fuerit  fub  Vefpafiano ,  qui  tamen,  teftibus 
hiftoricis,  Chriftianos  non  fuit  perfecutus- 

XIV. 

His  fi  adjfciantur  primo,  anni  interje«fli  inter  mortem 
Chrifti  &  converfionem  Pauli  (nam  ab  haa  dcmum 
fupputationcm  incepimus)  2.  inter  poftremam  vifita- 
tioncm  Hicrofolymitanam,  &  eam  qux  fuit  Antiochiae. 
Gal.  2.  1 1.  3.  qiiibus  fuit  Babylonc  i.Pct.5. 13.  mul- 
to  pkires  cmcrgent. 

XV. 

Et  confiderandum  rciinquimus ,  an  Petro ,  qui  jam 
provc(ftx  imtis  ad  apoftolatum  vocatus  eft  (dicitenim 
Chriftus  loh.  21,  18.  Cum  juvenis  ejfes  &c.  ergo  tum 
non  erat  juvenis)  tantum  fupcrfucrit  xtatis,  uthxc  om- 
nia  pcragcrCj  &  tamen  feptennio  Antiochice,  &  annos 
25  RomcE  haercre  potuerit.  prarlcrtim  cum  prcetcrea  per- 
agrarit  Pontum,  Galatiam,  Cappadociam ,  Bithyniamj 
Afiam  &c.  teftibus  Orig.  in  Gencf  Eufcb.l.  3.  c.i. 

XVI. 

Er^ohocde  fedc  Epifcopali  planc  falfum.  An  vero 
unquam  Romx  fuerit  incertum.  Irenceus  1. 3.  c.  i.  &  3. 
aftcrit  cum  ibi  fuiflc  &  docuilfc.  Orig.  tom,  3 .  in  Ge- 

ncf. 


nef.  ait  eum  circa  finem  vit:^  eo  vcnifle  Sc  ci  ucifixiim 
efle .  Chryfoftomus  contrarium  docct  Homil.  76.  in 
Matth.  ncmpc,  a  ludoeis  occifum.  ut  &  Hicron.  fcntit 
inMatth.2  3.&  Lyraibidcm.  Nos  hxc  c  facris  Htcris 
cxpendcnda  damus : 

XVII. 

Ad.  28.  cum  Paulus  Romam  vcniret,  ac  biennium 
totum  ibi  maneret  in  proprio  condufto-  vcrf.  16, 6c  ;o. 
nuUa  Petri  uUiufve  apoftoU  mentio.  Vt  nec  in  epifto- 
la  ad  Romanos,  ubi  pkirimos  fiUitat.  c.  nec  in  eis 
quas  Roma  fcripfit.  putaad  Ephefios,PhiUppenfcs,Co- 
lofTcnfcs,  2.  ad  Timotbcum,  &  ea  quof  cft  ad  Philcmo- 
nem.  in  quibus  tamen  multa  fidciium  nomina  config- 
nantur.  fcd  dc  Pctro  altum  filentium, 

XVIII. 

Phil.  2.21.  dicit,  omMes  qu<tfua  funt  curare,  neminem 
^u^  Qhrifli.  2 .  Tim  .4.  T  6.  /«  frima  fud,  defenfione  neminem 
fibi  adfuijp,fed  omnes  fe  deferuiffe ,  utinam  (inquit)  ne 
illis  imputetur,  Ergo  Petrus  ibi  non  erat,  vel  apoftata  fa- 
dus  eft.  quod  abfit  dc  co  fentiamus. 

XIX. 

Vnicum,  idque  dcfperatilTimum  atgumentum,  ne  nu- 
gamentum  dicam ,  ex  ipfis  Pctri  vcrbis  adducit  Baro- 
niusadannum  Chrifti  45-  N.  16.  Primamenim  fuam 
epiftolam  eum  Roma  fcripfilfc  vult,  ex  eo  quod  in  cjus 
fine  dicatur :  Salutat  vos  ecclefia  qu^  ejl  in  Bahylone  colle- 
&a.  per  Babylonem  Romam  defignari  ex  Hieronymo 
contendens.  vcrum 

XX.  Ba- 


Early  European  Boolcs,  C< 

Dpyright 

©2011  ProQuestLLC. 

Images  reproduced  by  cc 

lurtesy  ol 

f  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 

XX. 

Babylon  illa  e  qua  Petrus  fcribebat,  non  erat  Roma 
fquanquam  id  nomen  ei  alibi  a  f.  fcriptura  tribuatur , 
qua  in  re  hic  fatentcm  rcum  habemus  Baronium)  fed 
mctropolis  Jictcmo^ai  dffU;,  ad  quam  «^««^^o^a»' epiftolam 
hanc  fcripfit  Petrus.  vide  c.  i.  i. 

XXI. 

Sciendum  enim ,  ludaeis  unam  metropolim  fuilTe 
(i^y,(ry.eU?  five  cuUus  divini,  lerofblymam,  tres  autem  "-o- 
XiTeidCy  Icrofolymamj  Babyionem>  Alexandriam.  Duas 
fuiffe  :fictcmoquc,  Afianam,  ad quam  fcribit  Pctrus ;  Euro-  j 
pxam,  cujus  mcntio  loh.  7.  35.  Afianae  <^«azro^<*?  caput  j 
eratBabylon,  ad  illius  difpcrfionis  ludoeos  fcribitPc- 
trus  ex  ipfa  metropoli  Babylone.  ut  crudite  obfervavit  i 
Scahg.  Not.inN.  T.  p.  7.  ^  j 


COROLLARIA. 


Datur  peccatum  veniale  ex  eventH ,  id  ejiy  cujtts  veniam  con' 
Jequimur. 

Itemex  caufay  eaque  unica,  videlicet  fatisfaftione  Chrifii  * 
ita  mniumelefforHm  peccatafunt  venialia, 

I 

^^Jfff»  ^tit^m  ex  natura  fua,  ita  enim  omnia  funt  mortalia^ 

F  I   N   1  S. 


ANALECTORUM   THEOLOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CLII. 


D  E 


ANTICHRISTO, 


P  R  I  M  A: 

Divino  annucnte  Niunine, 

SuB  Prasidio 
Reverendii  Clarijfmi^  DaStiJJtmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
&  Coilegii  Tlieol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinuin 
Holland.  &  Weft-Frilise  Regentis  digniflimi, 


J  O  A  N  N  L  S    C  R  O  L  L  I  ir  S,  Gorinchemcnils. 


Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 
Amno    Cl3  l9  Q  L, 


Tuiflice  tueri  conabitur 


tVGHVNl  SATAVORVM, 


Ter-lUuflrlhm,  Mdgnijicis  ac  Pr^potentihs, 

D.  D.  ORDINIBVS  H  O  L  L  A  N- 

DI.-E  &  VVEST-FRISIiE,  Veiis  Patria?  Patribus, 
Orthodoxx  Rcligionis  Antiftitibus  ftrenuifllmis, 

U  T     E  T 

Nohilijjlmis  ac  generojijjxmis^ 

D.  D.  EQVITIBVS  HOLLAN- 

DIjE  &  WEST-FRISLE,  avitx  libcrtatis 
propugnatoribus  ftrcnuifTimis, 

Dominis  ac  Msecenatibus  fuis  munificcn- 
tifllmis. 

D  E  N  I  CLU  E 
KobiliJJimis,  (Jenerofijfimis  DominUy 

D.D.  JVSTO  VIIGH,  Domino  in 

Ducatus  Gelria?,  Comitatus  Zutphaniae  Confiliario 
amplilTimo ,  &  Acadcmije  Gclriae  Curatori  pruden- 
tiflimo, 

D.D.  ARNOLDO  VIIGH,  Domino in J^^^- 
len  &  Swanenburgh  ,  ac  inferioris  Bataviac  prosfedq 
ftrenuiflimo. 

Hanc  Dijjutationem  Theologicamy 

offert  &  infcribitj 

J.OANNES  CrOLLIVS. 


ANALECTORUM   T  H  EO  LO  G  I C  O  RU\f 
DISPUTATIO  CLIL 

ANTICHRISTO, 

P    R    I    M  A. 
T  H  E  S  I  S  I. 

Ntichrifti  nomen  in  fcriptura  vel  generalem 
quandam,  vel  propriam  fignificationem  ha- 
bet.  juxta  primam  ,  tribuitur  cuilibet  Chri- 
ftum  oppugnanti.  fic  i.Ioh.  2.  i8.  Etiam  nunc 
Antichrifti  multi  coeperunt  ej^e.  2 .  loh.  v.7.  Aiul- 
ti  impojlores  ingrejji  funt  in  mundum,  qui  non  confitentur,  le- 
fum  ChYiJlumveniJJe  in  carnem .  Hic  ejl  Impojlor  ille ,  & 
^ntichrijtus. 

II. 

Juxta  fccundam ,  peculiariter  ufurpatur  pro  infigni 
quodam  &  prx  reliquis  notabili  Antichrifto.  1.I0.2. 1 8. 
Audijlu  quod  ille  Antichriflm  veniet.  ubi  de  re  intcr  fide- 
les  nota  &  pervulgata  fe  agcre  oftendit,  refpiciens  pro- 
culdubio  ad  prxdiftioncm  Pauli  ^.ThefT.  2.  3.  &:c.  ubi 
prxnunciatur  venturus  ^  avrmeif^tj^  qui  eodem  fenfu  a 
loanne  dicitur  0  «VW^te^?-©.. 

III. 

Qiiem  &  idcm  Apoftolus  in  Apocalypfi  modo  fub 
fpeciemerctricis.  c  17.3.  modo  bcfticec.i^.  11.  fibi  in 
vifione  exhibitje  defcripfit.  Et  probabilc  quoque  eft  ab 
ipfo  Daniele  multo  ante  pn^diiflum  fuifle,fcdfubtypo. 
nam  propric  &  primo  prophetaftc  dc  Antiocho  Epipha- 
ne  non  eft  dubium,  cujus  in  ccclefiam  judaicam  tyran- 
nidi  5  Antichrifti  in  ecclefiam  Chriftianam  perfccutio- 

O0000002  nem 


nem   '  - -'v^     cffc  negari  non  potcft.  v.  Dan.  11.2 1 .&c. 

IV. 

E  quibiis  fcripturxlocis  crucndx  notie  funt,  equibus 
Antichriftum  agnofcamus  ♦  ita  tamen ,  ut  fciamus  eis 
fi^illatim  fumtis  nihil  concludi,  fed  tantum  ex  omnibus 
conjunctim. 

V. 

\7bi  etiam  adhibenda  diftindio.  Sunt  enim  notx 
quxdam  quoe  prxcedunt,  alia  qua:  fequuntur.  Quce  prse- 
cedunt,  cas  intcUigimus  ,  quce  prim.r  erunt  in  hoc  ini- 
quiratis  mvfterio.  ut  tempus  adventus,  locus  ubi  fede- 
bit,  tum  quascunquc  ad  peifonam  Cjus  vel  effe(fra  perti- 
nent.  Qux'  fcquuntur  vcro,  cx  funt,  qux  ad  finem  ejus, 
poteftatifque  interitum  fpeclant. 

V  [ . 

Et  priorcs  quidcm  neceftc  eft  inveniri  in  eo  quemdc- 
lignabimus  pro  ijintichrifto.  pofteriores  autem  ncqua- 
quam.  nam  fecus  necefte  foret,  nunquam  cognofci  An- 
tichriftum,  nifi  poft  interitum .  quod  eftet  abfurdifli- 
mum. 

V  1 1. 

Vnicum  ergo  noftrum  in  hac  controvcrfiaargumen- 
tum  cft,  licet  poftmodum  in  complurcs  derivetur  par- 
tes.  nempehoc:  ^uicunque  homo  omnes  notas  ^y^nttchri-' 
Jli  hahet  h  fcriptura  delineatas,  is  esi  AntichriHus ,  Talis  efh 
papa  Romanm,  Is  ergo  Antichrisius  ejl,  In  majore  confen- 
llis  eft.  in  minorc  controverfia.  ea  itaque  probanda. 
quod  fiet,  fi  tempus,  fi  locus ,  fi  pcrfona,  fi  cffe<aa  ejus 
ad  amuftim  inveniantur  confentirc. 

V  i  u. 

I .  Ad  tcmpus  quod  attinet ,  quieritur  an  jam  venerit 
Antichriftus?  quod  affirmamus,  ex  2.Thcfr.2.6. 

vero 


vero  quid  ohflet  noBiSi  ut  ii  fuo  tempore  retegatuy.  lufn  enim 
pevagitur  myjlerium  iniquitatu :  tantujn  qui  nunc  ohjlat,  ob- 
ftahit  iifque  dum  e  medio  fuhlatm  fuerit :  ^  tunc  retegetur 
impim  ille.  Qiiibus  vcrbis  fignificatiir,  tunc  forc  tcmpus 
r^velandi  Antichrifti,  cum  Romanum  imperium  dififi- 
patum  fuerit.  ita  Cyrillus  Catechef.  15.  Chryfoft.  Oe- 
cumcnl  Theophyl.  in  locum  citatum-  TertuU.  lib.  dc 
refurr.  Hieronymus,  Ambrof,  Primaf  Anfehn.  Glofla 
interlin.  Lyra,  Aquinas  Neque  diffentiunt  Adverfarij. 
V.  lofephum  a  Cofta  de  Noviff.  temp.  c.  2, 

IX. 

Et  confirmatur  ex  Apoc.  13.  ubi  defcribitur  diHipa- 
tio  Romani  imperii  in  decem  reges,  fignificatos  pcr  de- 
cemcornua,  &po{l  eam  ,  exortus  Antichrifti  cap.  17. 
undeTertall.  quo  fup.  .^«/ifj  inquit,  nifKomanm  flatm^ 
cujus  ahfcejjio  in  decem  reges  dif^erfa,  Antichrijlum  fuperin- 
ducet  > 

X. 

lam  fubfumimus :  Atqui  difturbatum ,  imo  nullum 
nunc  eft  Romanum  Imperium  .  Nam  ex  tanto  provin- 
ciarum  numcro,  neunaquidem  fupereft  quce  Roma^fub- 
jiciatur:  omnes  fefe  in  libertatem  aiferuerunt,  conftitu- 
tis  fibi  forma  propria  rebufpublicis  :  unde  tam  multx 
monarchiae,  paucx  Ariftocraticcj  &  Democratia: .  Imo 
ne  ipfa  quidem  Roma  monarchia  eft,  vel  pars  ullius 
monarchiic.  Denique  nomen  ipfum  Imperii  Romani 
tranfiit  ad  cxteros,Germanos  imperatores,  quorum  nc- 
mo  cftqui  fibi  tpicquam  Romx  vindicareaudeat. 

XI. 

Cujus  rci  initium  videns  Hicron.  ad  Agcruchum , 
^ui  tenehat ,  inquit,  demedid  fit:  &  non  intelligimm  Anti- 
chrijlum  appropinquare i  Secutus  eum  Salvianiis,  de  Gu- 

O0000003  bern. 


'bcrn.  Dei  l.  4»  Romanam  Remp,  vel  jam  momam  dixit  , 
vel  certe  extremum  /pirttum  agentem  .  Epifcopi  Galli  fy- 
nod.  Rhcm.  fub  Hugonc  &  Roberto  Francorum  regi- 
bus  c.  28.  imperii  occafum  nominant.  Andr.  Cret.  in  A- 
poc.  comment.c.  53.  inquit,  Romapridem  Imperii 
(JMajeJlatem  amifit, 

XII. 

E  pontificiis  idem  fatentur  Paulus  lovius  initio  fua- 
rum  hiftoriarum.  Salmeron  in  2.  ThelT.  Difp  2.  Hie- 
ronymus  juftinianus  ib.  Baronius  anno^yd.  §.i.  Occi- 
dentale  f.i.  Romanum)  Imperium  penitus  collapfum^  in- 
auit,  ejl^  6"  devolutum  ad  barharos.  Barradius  in  Concor- 
diam  tomo  i.  I.4.  c.  4.  judceis  ncgantibus  Chriftum 
veniffe,  quia  Imperium  Romanum  adhuc  ftet ,  refpon- 
dct,  non  extare  Romanam  monarchiam. 

XIII 

Unde  concludimus ,  Antichriftum  jam  venifTe,  im- 
plero  nimirum  tempore,  per  quod  dctineri  debebat  ne 
manifcftarctur. 

XIV. 

2.  Pergimus  ad  locum  five  fcdem  Antichrifti ,  quam 
dupliccm  proponit  fcriptura,  alteram  loannes  in  Apo- 
calypfijaltcram  Paulus.  Apoc.17.3.  &c.  Cummeperjpi' 
ritum  in  defertum  tranjluliffet,  vidi  mulierem  inftdentem  he- 
Jlix  coccimtj  plen^  nominibus  hla/phemiarum ,  hahenti  capita 
feptem,     cornua  decem.  Et  v.  9.  Septem  capitafeptemmon- 
'  tes  funt,fuper  quos  mulier  fedet.  Etv.  1%:  Etmulierquam 
vidifli  ejl  urhs  illa  magna  ,  qu^  hahet  regnum  fuper  reges 
terrx. 

XV. 

Ha?c  verba  fignificant,  Anrichriftum  fqucm  mulier 
illamerctrix  adumbrat)  fclfurumin  urbcRoma,  argu- 

"  mcnto 


mento  duplici;  priiis  dcdLicitui*  a  montibus  fcptcin,  a 
quibus  Romvi  fcpticollis  vocatur ;  poftcrius  ab  co  quccl 
mulicr  illa  non  folum  fcdcrc  dicitur  fupcr  montibus  fep- 
tcm ,  fed  ctiam  ipfii  cffc  urbs  illa  magna,  c\ux  haberct 
rcgnum  fupcr  rcgcs  tcrrx .  Hxc  autcm  tum  tcmporis 
Roma  erat,  necpr^Ktcr  Romam  ulla  alia. 

XVI. 

Vndc  de  ca  Vvaticinium  loannis  intcrprctantur  Tcrtul- 
lianus  adv.  luda^os,  &  1-  3.  contra  Marcioncm.  Hicro- 
nymus  Ep.  17.  &ad  Algafiam  qux'ft.  11.  Euchcrius  in 
formulis  fpiritalibus.  cap  10.  Primafius ,  aliiquc,  ut  & 
Grceci  communitcr,  loh.  Gagnxo  non  diffitcntc.  & 
Bellarmino  quoque  hanc  intcrprctationem  aliis  prxfe- 
rente,  licet  Romam  Ethnicam  denotari  alTcrat,  non 
Chriftianam. 

XVII. 

Id  quod  manifcfto  eft  contra  textum  .  dicitur  enim 

loanni:  Decem  cornua  quxvidifliy  decem  reges  funt,  qui  re- 

gnum  uondum  acceperunt,  fed  pote^atem  tanquam  reges  una 

hora  accipiunt  una  cum  hejlia'  at  hoc  dc  Roma  ethnica  in- 

tclligi  nequit :  quia  tantum  abeft  ut  cum  imperio  Ro- 

mano  alii  rcges  regnum  acccperint.  ut  contra  potius  a- 

liis  rcgibus  Impcrium  Romanum  regna  eripuerit.  Itaquc 

intelligitur  de  difiipatione  impcrii  Romani ,  cujus  tem- 

pore  Antichriftus  fuam  auc^oritatem  cxerrurus  erat.  At 

hxc  diffipatio  accidit  multis  annis,  imo  fcculis,  poft- 

quam  Roma  defiit  eftc  cthnica. 

X  V  u  I. 

Deinde,  dcfcribit  loanncs  c.  18.  hujus  Babylonisex- 
cidium,  iis  verbis  qux  dc  Roma  ethnica  accipi  non  pof- 
funt.  V.  2,  Cecidit,  cecidit  Bahylon  illa?nagna,  ^  fa&a  e^ 
domicilium  d^moniomm,&  cuflodia  omnis  fl>iritus  immundi, 

At  I. 


At  i.Roma  dum  efTct  cthnica,  noneftexcifa;  fed  Ci 
excifa  eft,  tum  eft  excifa  cum  efTet  Chriftiana  .  2.  cum 
ceftavit  eflc  cthnica  tum  non  eft  fada  domicilium  dx- 
moniorum,  fed  Chriftianorum  potius,  &  ecclefix  Dci. 

XIX. 

HcEC  ergo  quoque  a  fcde  Antichrifti  fecundum  loan- 
ncm  defumra  nota,  Papx  ex  amulfim  congruit.  Is  enim 
Romce  fedem  fixit,  epifcopum,  pontificem,  papam  Ro- 
manum  fe  appellari  gaudet,  ab  ea  fede  jus  fuuin  ducit  & 
folum  Romanum,  non  uUum  alium  Occumcnicum  pon- 
tificcm  diccndum  ccnfet. 


COROLLARIA. 

Teccatum  in  Spiritum  SanBum  non  committitur  ah  ele&is, 

2. 

ls!ec  ah  omnihus  reproha, 

3. 

Sedfolis  illisqui  Cf^rijlum  &  veritatem  ejus  cognoverunh 

Sive  eam  profejji  fuerint,  five  non» 

Nemini  unquam  remittitur. 

F  I   N   I  S, 


ANALECTORUM   T H E O LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLIIL 


D  E  - 

ANTICHR  ISTO, 

S  E  C  U  N  D  A: 
Divino  annuente  Niimine, 

SuB  PB.ASIDIO 

Reverendii  Clarijjtmi^  DoSfiJpmiqtie  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S.S.TheoL  Doaoris; 
&  Collegii  ThcoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regcntis  digniflimi, 

Tuhlice  tueri  conabitur 
H  E  N  R I C  U  S  A  L  U  T  A  R I U  S ,  Roterodamciifis. 

o^i  diem      Martij ,  hco  folitOt  horci 


LVGBvini  batavokvm; 
Apud  H^REDES  5OHANNIS  NICOLAUDORP. 
Amno  cIoIocL, 


jimplijfiniih  graviffimis,  Confultiffimifque  Viris, 

D.D.  PR.^TORI,  CONSULIBVS,  SCABINIS, 
SYNDICO,  SECRETARIO,  cseterifqiie  inclytx 
ac  Florentimmae  Reipubl.  ROTERODAMENSIS 
SENATORIBVS, 

Vominii  ac  M^cenatibus  fuis  ehfevvandis» 
u  T     E  T 

Reverendisy  Clarijfmis»  Vomjfmifque  Virii, 

D  TACOBO  REVIO,  S.  S.  Theol.  Dodori, 
&Collc<'.  Thcol.  Per-illuftr.  D.  D.  OrdinumHol- 
landix  &  Weft-Frif.  Regenti  digniflimo,  Praefidifuo 
honorando, 

D.  THEODORO  ab  ALTENA,  Vineae  Dei,  quoe 
eft  in  Oeftgceft,  cultori  fidelifTimo,  Thcologo  gravif- 
fimo,  defe  ftudiifque  phirimum  merito. 

Se  &  hafce  Thefes  ohfervanti<* 
AffeHus  caufa, 

L.  M.  Q.  D.  D.  D. 

HENRICUS  ALUTARIUS, 
Keff, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLIir. 


ANTICHRISTO> 

S  E  C  U  N  D  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

gn^^feOftquam  defcdc  AntichriiH  cx  loannc  egimus, 
E^^proximum  cft  ut  &  de  eadcm  agamus  ex  Paulo. 
cil^m  Is  2.  ThciT.  2.  4.  ait :  Adeo  ut  in  templo  Dei^tan- 
quam^ensyfedeat.  ubi  pcr  tcmplum  Dci  ccclcfiam  in- 
telligimus.  ex  i.  Cor.  3.  16-  An  nefcitisvos  ejfe  templum 
''Deii  Namtemplum  DeifanHum  ej},  quod  ejlu  vos. 

IL 

Atque  ita  Patres  illum  tcxtum  commentati  funt . 
Chryfoftomus  :  Sedehit  in  templo  Dei ,  non  cjuod ejl  lero- 
fblymisyfed  in  ecclejiis.  quem  in  co  fcquuntur  Occumc- 
nius&  Thcophyla<5lus.  Thcodorctus ,  Dei^  inquit,  tem- 
plum  appellavit  ecclejiasi  in  quibus  PRIMAAi  SEDEM  ar- 
ripiet.  Amhrofius:  Vt  in  domoDominii  IN  SEDE  fedeat 
Qhrijli.  V.  &  Hicron.  ad  Algafiam.  tom.  3.^.173.  Au- 
guft.  de  Civit.  Dei.  1-  20.  c  ip.  &c. 

III. 

Intcr  pontificios  Cajctanus :  Nec  aliquoddetermina- 
tum  templum  fignijicatur,  fed  in  quocunque  templo  ""Deo  dica- 
to  fedehittanquam  fihi  dicato.  clarius  ctiam  HugoHctc- 
rianuSj  Dc  rcgrcftii  animarum  ab  infciis  c.  2 3 .  Sedehit  in 
templo  "T^eiy  in  ecclejia. 

IV. 

In  hoctemplo  dcbuit  Skdlre  Antichriftus, idcft,ut 
loquitur  ThomaSj  pRiNcipARi  &  Dominari.  fivc,ut 

Ppppppp2  Thco- 


Theodoretus  lovivicbatnr ,  P r  i  m  a  m  S  e  d ;:  m  A r  r  i p £  i«.  u . 

V. 

Qiiam  notam  pontifici  Romano  convenirc  non  eft 
dubium.  Ncque  cnim,  quod  olim  tyrannis  aliis  folenne 
crat,  ita  ccclefiam  perfequitur,  ut  ipfe  fc  ab  ea  profitea- 
tur  alienem,  fcd  ^  Chriflianus  habcri  vult ,  &  ecclefias 
Chriftiana:  primam,quam  vocant,fcdcm  tcnct,&  fe  ejuf- 
ciem  caput,  l]:>onfum,  univerfalcm  cpifcopum  &c.  efTe 
jadat. 

vr. 

Habcmus  tempus  &  locum  Antichrifti,  tum  propric 
diftum,  qui  cft  urbs  Roma,  tum  figurate  fub  nomi- 
nc  loci  .1.  tcmpli  defcriptum,  id  eft  ecclefiam,  in  quafe- 
dem  is  fiiam  crat  fixurus .  progrediamur  ad  notas  reli- 
quas . 

VII. 

Tcrtiam  ergo  notam  dcfumimus  ab  c]ws  do6trinai  quae 
futura  erat  contraria  dodrinoe  Chrifti.  hujus  fiquidem 
rcfpcdu  vocatur  dvTtKeiyS/j:^,  is  qui  opponitfe.  &  magis 
(pccifice  0  ivrixe^<T@"  qui  Chrijlo  adver/atur.  ratione  do- 
ftrine  videlicet,  fi  enim  in  eacum  Chrifto  coufentiret, 
adverfarius  clTc  non  pofTct. 

V  III. 

Qiiod  &  inde  colligere  promtum  eft,  quia  Antichri- 
ftos  loannes  notavit  adodlrina.  i.Ioh.2.22.  j^uiseflille 
mendax ,  nifi  qui  negat  lefum  ejje  Chrijlum  ?  hic  eft  (Ly^nti- 
chrijlusy  negans  Tatrem  ^  Filium,  &  c  4.  3.  ^icunque 
Spiritus  non  confitetur  lefum  Chrijlum  in  carnem  veni£e,  ex 
*~Deo  non  efi.  Et  hic  eji  ille  fpiritus  ^^ntichriHiy  de  quo  aH- 
diflis,  eum  venturum  fuife,  &  jam  in  mundo  efe. 

IX. 

Idem  Apoc,  13.11,  Vidialiam  hejliam  afcendentem  e 

terr^) 


terrhi  hahentem  cornua  duo  Jlmilia  agniifed  LO^VEBATVR 
utdraco.  quod  dc  prava  do(flrina  rcde  explicat  Haimo- 

X. 

Paulus  ctiam  :  Ni/t  venerit  APOSTASIA  prius,  quod 
non  dc  defcdionc  ab  imperio  Romano  (ut  quidam )  fed  i 
^^/^  interpretamur,  fccuti  charaderem  Apoftoli.  Hcbr. 
3.12.  aTros-ricct/  'i^-ih  d-iQ  ^«t'T©-.  D/ficiendo  a  H^eo  vivo, 
&  difertius  i .  Tim.  4.  i .  Spiritus  di/erte  dicit,  quod in  no- 
vijjlmis  temporihus  difcedent  quidam  (.^'^otfhaw'^^^  afide.  ita 

acceperunt  Chryfoftomus  ,  Oecumenius  ,  Theophyla- 
(fluSjThcodoretus.  Augnftinus  ipfe^dc  Civit.  Deil.20. 
c.  ip.  ^uem  refugum  vocat,  utique  d  Domino  Deo. 

XI. 

Nequc  arbitrandum,ipfum  tantum  a  fide  defedurum, 
fcd  etiam  multos  fecum  abdudurum.  quo  fpcdat  loan- 
nes  Apoc  13. 14.  Et  feducit  incolas  terr^.  &  c.  17.2.  Cum 
qua  fcortati  funt  reges  terr.^ .  Et  cujm  fcortationis  vino  ine- 
briatifunt  incoU  terr^,  Et  v.4.  5.  Hahens  poculum  aureum 
in  manu  fua  y  plenum  ahominationihus,  ^  immunditia  fcor- 
tationisfu^.  Ej  in  fronte  fua  fcriptum:  zS\tyferium,  Bahy- 
lon  magna,  mater  fcortationum  ^  ahominationum  terr<€, 

XII. 

H^BC  igitur  fingula  oportet  inveniri  in  eo  quem  Anti- 
chrifti  nominc  dignum  aflcrimus,  Et  de  regibus  quidcm 
ac  incolis  terrx,  nemo  dubitare  poteft .  Nam  hoc  pri- 
dem  orbi  pcrfuafum  ,  fubjici  debere  Romano  Pontifici 
omnem  animam  de  fakitis  ncceftitate.  Atque  adeo  hoc 
uno  ecclefiaefuoe  to  Kabo>ay.ov  pontificii  mctiuntur,  nempe 
multit- dine  populorum  qui  ci  adhxrcnt.  v.  BcUar.  dc 
Eccl.  militante  1. 4.  c.  7.  &  alios  multos. 

XIII. 

Erit  igitur  non  tantum  papa  apoftata ,  fed  ctiam  pa- 

Ppppppp3  pifmus 


pifmus  apoftafia,  Ct  quantum  eft  r cgum  populorumquc 
ci  faventum  abdu<5tum  eft  a  fide  Chrifti. 

XIV. 

Quod  ultimum  fi  hic  demonftrare  annitercmur,  om- 
nes  falfas  papatus  dodrinas  cnumerare  necefte  haberc- 
mus.  quod  ea  quam  nobis  prxfiximus  brevitas  non  pa- 
titur.  unum  cumprimis  notandum; 

XV. 

Pontificios  non  tantum  de  dogmatibus  pervcrfa  tra- 
dere,  verum  ipfum  quoque  dogmatum  canoncm  qua 
pofTuntrationclabefaaarejdum  ejus  audoritatcm  fuae 
ccclefice  fubjiciunt,  cumque  imperfedum  ,  ambiguum 
&c.  eifc  caufantur .  unde  defpcratiffima  cft  eorum  cor- 
rcdlio,  ut  qui  ipfa  Chriftianitatis  principia  vihpcndant. 

XVI. 

Itaquc,  quod  ad  docltinam  quidcm  attinct,  nihil  fa- 
nccftcaufce  quominus  cpifcopus  Romanus  agnofcatur 
cftc  Antichriftus. 

XVII. 

Quartanotanobis  ciit,  ratio  propagandi  hanc  falfam 
doArinam.  ca  gcmina  cft,  una  apud  Paulum,  altcra  a- 
pud  loannem.  Et  Paukisquidcm,  v.  7.  lam  pera^itury 
inquit,  myfierium  iniquitatis.  &  v.  9.  &c.  Cujus  adventm 
ejlex  ejpcacia  Satan<£y  cum  omni  potentia,  &Jignii,  ac  prodi- 
giu  mendacihtis:  &  cum  omnifraude  injujliti^^y  in  iis  qui  per- 
eunt :  pr«  eo  quod  amorem  veritatis  non  receperunt,  ut  falvi 
fierent.  Tropterea  ergo  miltet  i//is  Dem  efficaciam  deceptionif, 
ut  credantmendacio.  hic  trianotanda. 

xviii. 

1.  zSHyflerium  quid  fit,  notum  cft,  videl.  res  arcana, 
quaeque  ab  omnibus  non  pcrcipitur .  kd  quid  cft  w^^- 
yetr^^  «J\i  ro  y.v<^i)e/.ov;  id  optimc  intcrprctantur  Thcodo- 

retus. 


retus,  Ego,  inquicns,  exiflimo  ^pojlolum  Jtgnificaye  h^ere- 
fes  qu-e  exort^e funt,  Ter  illa^  enim  multii  a  veritate  ahdufiis, 
fY<efarat  diaholm  exitium  deceptionii.  &  Hicronymus  /fi 
is  eft  audor  illoruni  commentariorumj  Myjlerium  ope- 
ratur,  inquit,  in  his  qui  faljis  do5frinii  ejui  pr^vium  faciunt 
iter :  quos  heatm  loannes  in  mundum  dicit  exife  .  &  Scdu- 
lius  :  Antichrijlm  per  fua  memhra  agit.  ut  loannes  dicit : 
Multi  Antichri^lifaBifunt.  In  his  ergo  myflerium  iniquita- 
tis  operatur,  quifalfis  do^rinii  ejus  pervium  faciunt  iter,  quos 
heatui  loannes  in  mundum  dicit  exife. 

XIX. 

Porro  hinc  duo  eliciuntur.  i .  Antichriftum  non  fubi- 
to  emcrfurum ,  fed  paulatim  promovendum ,  nec  nifi 
longo  temporis  tra^lu  perficicndum,fic  tamc  ut  ejus  ne- 
gotium  opsrcturnondum  cxiftentis.  atque  hoc  in  pon- 
tificem  Rom.  competere,  patet  ex  tenuibus  initiis  & 
lenta  progrclfu  audoritatis .  prrmo  enim ,  in  fcriptura 
quum  non  pauci  nominctur  ccclcfiarum  paftores,ne  mi- 
nima  quidcm  mcntio  cpifcopi  Romani  occurrit.  2,  cc- 
clefia  illa  innotefccntc  innotuit  ctiam  ejus  epifcopus, 
quomodo  &aliarum  quamplurimarum,  &  nonnihii  ho- 
noris  ei  dclatum,  five  ob  dignitatcm  urbis,  five  ob  vi- 
rorum  fanctitatem ,  mediocriter  tamen,& ut  aliis  pluri- 
mis.  3.  inter  patriarchas  coepit  numcrari,  quorum  nc 
nomen  quidcm  fuerat  auditum  ab  initio.  4.  Epifcopus 
oecumenicus  &  caput  ecclcfix  dici  voluit.  5 .  rcgalem 
quoque  arripuit  poteftatcm,  &  fupra  omnes  rcgcs  fc  ex- 
tulit,  eofque  ad  ofcula  pcdum  fuorum  abjccit  &c. 

XX. 

Alterum  quod  hinc  clicucrunt  vcteres,  cft,quod  An- 
tichrifto  infervicrint  hxrcfcs,  jam  tum  ab  iaitio  irruen- 


tcs  in  ecclefiam.  Et  id  quoque  verum  efl:  iii  papa  Ro- 
mano .  qui  c  plurimis  hoErcfibus  ingcns  carum  chaos 
conflavit.  v.  g.  Imaginum  cultum  Simoni  Mago  de- 
bct.  Conjut^iiprohibitioncm  ManiehjBis.  iifdemcibo- 
rum  dclcdum .  merita  operum  iis  pfeudochriftianis  in 
auos  Paulus  ftylum  ftrinxit  Epp.  ad  Rom.  &  Gal.  ut  & 
cuhum  angelorum.  C0I.2.18.  Linguce  incognitoc  ufiim 
infiicris,  ifs  quos  idem  Paulus  reprehcndit  apud  Co- 
rinthios.  i.Cor.  14.(5.  virginis bcatse  adorationem  Col- 
lyridianis.  mutilationem  coenne  illis  quos  Leo  Magnus 
refert  fe  hac  nota  haereticos  Romac  deprehendifTe.Tranf- 
fubftantiationis  rudimenta,  Marco  ilH,  qui  jaaabat  fe  in 
confecranda  euchariftia  Chrifti  fanguinem  elicere  in 
poculum  fuum.  Ircn.  L  I.C.9.  Gynxco-Baptifmum 
Marcioni.  Liberum  arbitrium  Pelagianis,qui  &  tertium 
locum  inter  fupplicium  ac  paradifum  ftatuebant,  eoquc 
fuos  infantes  relegabant,tcfte  Aug.  quod  ipfum  &  papa 
credi  vult.  hcec  tantum  fpeciminis  caufa. . 


COROLLARIA. 

V^eccatum  aliquod  fotejlejje  poena  alterius  peccati  pr^ceden- 
tii. 

Trohahileeji,  (}uodvit  peccatum,fui  quoque  ip/iuspoenam  ejje, 
Tma  aterna  non  ejl  injinHa  intenjtve, 

Lkerinfinitatemfuigeneriihaheat,  1,  ratione  ohje^i.  iJu^; 
rationis» 

F   I   N   I  S» 


ANALECTORUM  THEOLOG I C O RUM 
DISPUTATIO  CI,IV. 

D  E 

ANTICHRISTO, 

T  E  R  T  I  A: 
Divino  annuente  Niiminc, 

SuB  PR.ASIDIO 

Reverendiy  Clarijjimi^  DoBiJJimique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S.S.TheoL  Dodoris, 
&  Collegii  TlieoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinjum 
HoUand.  &  Weft-FrifijK  Regentis  digniflimi, 

Tulf/ice  tueri  conahitur 
YSBRANDUS    PETRiEUS,  Goud.  Bat. 

diem  i6.  Martij,  lcco  folito,  horh  9, 


Lv  <3  D  r  H  I  batavorvm; 
Apud  H^REDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP, 
Ammo  cldlacL, 


FerAlUiinhm:,  Mdgmjtcis  ac  Prapotemibus^ 

D  D-  ORDINIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I 

Dominis  fuis  clementiffitnis. 

U  T    E  T 

Grayijfimis ,  Spefiatijfmu  7). 
Inclytae  ac  Florentiflimic 

G  o  V  D  A  N  A 

REIPUBLIC-E 

CONSULIBUS, 

Dominis  fibi  colcndis» 

ISIEC  NO  N 

Keverendo  ac  Eruditijfimo  VirOi 

D.  lACOBO  REVIO,  S.S.  Theol.  Doaori, 
&Colleg  Theolog.  D- D.  Ordinum  HoUandize  & 
Weft-Frifice  Rcgenti  vigilantilfimo ,  Proefidi  fuipi- 
ciendo, 

Uoc  €xercitium  Theologicm^ 

dicat  &  conjecraty 

YSBRANDUS  PETR^US. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLI7. 


D  E 

ANTICHRISTO, 

T  E  R  T  I  A. 

T  H  E  S  1  S  I. 

Equitur  apud  Paulum  7r<?£rct«VaT« '^etcA«/cf?.  omnU 
fraw  injuJ^itU ,  five  omne  genus  impoflurae  & 
doli  mali  i  quo  utuntur  ii  quibus  pcrinde  eft  fas 
&  ncfas.  idcoque  g^nus  injufiitiat  cft. 

IL 

Hanc  pontifici  Romano  convenire ,  patct  c  fraudibus 
quas  in  vcrfione,  an  perverfionc  ?  f  fcriptunr,  in  falfm- 
dis  Patribus,  &  pcr  excogitata  ( ut  ipfi  fatcntur)  commen- 
/^intcrprctandis,  in  impofturis  circa  fandosqui  nun- 
quam  fucrunt,  circa  commcntitias  reliquias ,  circa  fidi- 
tias  revelationes,  &  fimiles ,  fias  ,  ut  credi  vult,  frau- 
tam  impudenter ,  tamquc  multiplicitcr  admittit,  ut 
in  iis  detegcndis  laborare,  &  infinitx  &  fupervacancas 
operae  foret. 

II L 

Subneif^it  Apoftolus  ;  Cujus  adventiu  eB  ex  efpcacia  Sa- 
tan^  ,  cum  omni  potentia ,  &  fgnii  ac  prodigiis  menUacii, 
loanncs  item  Apoc.  13.  13.  14-  EUit  figna  magna,  adeo 
ut  etiam  ignem  faciat  e  coelo  defcendere  in  terra  in  con(pe6fii 
hominum,  Et /educit  incolas  terr^e ,  fropter  figna  qu:e  datum 
ejl  ei  ut  faciat  in  conjfe^u  befli^e, 

Q.qqqqqq2  IV. 


IV. 

Antiehriftus  crgo  auctoritatcm  luis  impofturis  conci- 
liabit  additis  prodigiis  &  miraculis.  c[ux  facict  '''^r  ivi^. 

y^avTQcarava.  id  cfij   Ut  OCCUmCniuS  ,  ^ftf.  fJ.i7>i  ivr^  ^per 

ipfum)  '7T^vT'X  TT^u^e^  l  jU^ox©-.  Ncc  tantum  faciet  Anti- 
cliriftus  omnia  diaholo  in^igante,  ut  loquitur  Anfelmus, 
fed  &  operaniey  qux  vis  eft  verbi  ovc^-y^Sf^. 

V. 

Porro  hxc  miracuhi  erunt  figna  &  prodigia  mendacii. 
triphccm  ob  caufam  ita  dida.  i.  quia  filfa  fint  ipfa, 
non  autcm  vcra  miracula,  sti  (verba  Tiicodoreti  funtj 

xcLTd  (pctvrctrUv  fuiXXei  7r:tu<;      ra?  o^SaA^t«?  ttTTctTav.    2.  quia 

fcrvient  mcndacio.  '^^-f  ■^iiiJ^t^  dynfftv.  idem  v.  Aug. 
de  Civit.  Dci  I.19.  c.20.  veldenique  3.  quiaab  homi- 
nibus  male  feriatis  confit5ta. 

VI. 

Atquc  hoc  pontifici  Romano  imprimis  convenire  vel 
cx  eo  notum  cft,  quod  ejus  a(fcclx  miracula  pro  nota  • 
ccclefia;  fux  habcnt  •  &  in  iis  fingendis  ufque  adeo  fibi 
indulgcnt ,  ut  ipfis  pontificiis  faepe  querelas  ac  liberas 
voces  exprimant.  v-  Canum  loc  lib.  1 1.  c.  5.  ubiinter 
alia  ait,  Negare  non  pofumm ,  viros  aliquando  gravijjimos 
in  divorum  frafertim  prodigiis  defcrihendii,  fparfos  rumores 
f^r  excepife,  &  fcriptis  etiam  ad pofteros  retulife .  ^ua  in  re^ . 
ut  mihi  quidem  videtur  ,  aut  nimium  illifihi ,  aut  fidelium 
certe  vulgo  indulferum :  quod  vulgm  fentiehant ,  non  tantum 
ea  facile  miracula  credere,  fed  impense  etiam  flagitare .  Ita' 
que  /igna  nonnulla     prodigia  fan6ii  quoque  memori^  prodi- 
derunt)  non  quod  ipfi  ea  lihenter  credidifient,  fed  ne  de^fie 


Jidelium  mtU  viderentnr ,  Et  paulo  poft,  Nec  ego  hic  Uhri 
iUius  auSforem  excufo,  qui  fpeculum  exemplorum  rnfcrihitur: 
nec^hijlori^  etiam  ejus,  qu4  Legenda  aurea  nominatur,  In  il- 
lo  enim  miraculorum  moniira,  /^piui  quam  vera  miracula  le- 
go/s :  hanc  homo  fcripfit  ferrei  oris,  flumbei  cordU,  animi  certe 
farum  feveri  &  prudeotis» 

vir. 

Nos,  ne  in  Oceanum  harum  Tieceptionum  ulterius 
nos  immittamus,  ita  cenfcmus,  miracula  omnia  papifta^ 
rum,  cflc  Jtgna  mendacii,  vcl  quod  penitus  conficla,  vel 
quod  mcra  ludibria ,  non  autcm  a(5lus  fupernaturalcs , 
vcl  quod  falfx'  doclrinx  fulciendx  patrata ,  atque  ita 
ncc  divina,  fcd  diabolica  clfe  judicanda .  Quo  habito, 
qu;:e  a  Paulo  &  loanne  de  Antichrifti  miraculis  dicun- 
mr,  papae  Romano  quadrarc  ccrtum  rcdditur. 

VIII. 

Modum  propa^andi  falfam  Antichrifti  doiflrinam  cx 
Paulo  cxccuti  fumus,  in  myftcrio,  impofturis,  miracu- 
lis.  Hifce  loannes  adjungit  crudcUtatem.  Apoc.17.5. 
Vidimulierem  illam  ebriam  fanguinefandiorumy  &  fanguine 
martjrum  lefu,  quibus  vcrbis  conftat  apud  omnes,  fig- 
nificari  immancm  Antichrifti  rabiem  adverfus  eccle- 
liam,  in  qua  fola  fandi  funt,  quoe  ctiam  fola  novit  Mar- 
tyrcs  lefu,  nec  martyres  alios  quam  fan(5tos. 

IX. 

Capite  12.  dcfcribitur  mulier  parturiens,  &  pariens 
mafculum  :  Draco  autcm  cxpedans  utpartiimdevoret; 

Q^qqqqqq3  tum 


tum  mulier  fugiens  in  folitudinem  :  quo  timen  eam 
draco  perfequutus  cft :  poftque  eam  ej.ecit  ex  ore  fuo 
magnam  vim  aquarum  qux  eam  abforberent.  quod  cum 
non  fuccefTifTet ,  convcrfus,  geffit  belium  cum  reliquis 
ex  fcminc  mulieris,  cuftodientibus  mandata  Dei,  &  ha- 
bentibus  teftimonium  Icfu  Chrifti. 

X. 

Pertincre  hoec  ad  Antichriftum  duo  evincunt.  i.quia 
is  draco  deferibitur  habens  feptem  capita  &  decem  cor- 
nua,  fimiliter  ut  beftia  fuper  quam  mulicr  fedet,  c.  1 7.7. 
2.  quia  mulieri  in  deferto  profugce  affignatur  tempus ,  & 
temporai^  dimidium  temporis.  c.  12.  14.  quod  idem  eft 
tcmpus durationis  Antichrifti.  Dan.7.25.  &  12.7. 

Qui  cnim  muliercm  hic  virginem  Mariam  intcUi- 
gunt,  non  invcniunt  quomodo  quce  hic  dicuntur  ci  ap- 
phcent.  ut  taccam  partum  virginis  &c.  pridem  clapfum 
-  fLii(fc,  ac  inconcinnum  futurum,Ioanncm  qui  futura  va- 
ticinatur,  dc  prsetcritis  agerc .  quae  latio  Methodii  eft 
apnd  Andr.  Coefarienfem. 

XII. 

Itaque  Haimo  cogitur  dicere ,  Virglncm  hk  gcrcre 
figuram  ccclcfice  •  Neque  enim^  inquit,  omnia  qu^  hic  nar- 
ranturi  juxta  literam  hat^vi/gini  fpecialitercottgruere  pof- 
fu»t :  fed  eleBorum  ecclefe. 


XIII. 


xiii. 


Mulier  er go  hciec  5  agnofccntibus  Mcthocfio,  Andrca, 
Primafio,  eft  ecclcfia,  quae  quafi  parturit  Chriftum,cum 
liberam  &  finccram  ejus  confclfionem  edcre  molitur. 
cum  perfequi  dicuntur  qui  confcffores  ejus  perfequun- 
tur,  &  dodrinam  ejus  opprimcre  conantur.  v.A^.p, 

XIV. 

Id  fadurus  erat  Antichriftus,  dupHci  eventu,  i.itaut 
fideles  vinceretj  &  ccclcfiani  in  folitudinem  compclle- 
ret,  quod  hic  innuitur ,  &  Apoc»  1 1. 7.  Befiia  afcendens 
ex  ahjjjb  geret  adverfus  fan6ios  bellumy  ^  vincet  eos,  ^  oc- 
cidet  eos.  &  c.  13.  15.  Datum  e^l  eiy  utfacjat,  utquicun- 
que  non  adorarint  imaginem  hejli^ ,  occidantur ,  nimirum 
donec  invadat  confirmetque  dominationem  in  omnes, 

XV. 

Dcinde  vcro,  cum  id  tcmpus  advcnerit  quo  neceftl* 
eft  eum  confici ,  retinebit  quidcm  fuam  fiievitiarn ,  & 
quantum  poterit  exerct,  vcrum  non  amplius  liccbit  vin- 
cere  ecclefiam  ac  rurfus  in  folitudinem  abigere .  landi 
enim  triumphum  reportabunt  de  beftia  &  imagine  ejus, 
c.  15. 2.  &  reges  ip/i odio  profecuturi  funt  mereiricemiCarnes 
ejmcomejluri,  ipfamque  igne  exujluri'  e,  17,  16  , 

XVL 

Atque  hcEc  Pontifici  Romano  evidentilTunc  conve- 
nire  docent  horrend.^e  ejus  perfecutiones  in  Albigenfes, 


Valdenfes^WiclefitaSjHufTitas  Scc.  q\ix  ecclefiam  Chri- 
fti  in  latebras  fefe  abderc  coegcrunt.  Non  sequc  fclix 
(licetnonminusatroxj  fuit  ea  quam  adverfus  Euange- 
licos  &  Reformatos  patrumnoftrorummemoriaconci- 
tavitj  quamquc  ubicunque  poteft  adhuc  continuat.  ea 
'  cnim  non  obftante,  coepit  rDominusJceleratum  illum  ab- 
fumere  Spirimorisfui  ^  quem  ta.ndQm  iliuBri  Juo  advenm 
aholebit,  2.Theff2.8. 


COROLLARIA. 


In  mtelleSlu  hotnims  corrttjti  reliqua  efi  tjiMdam  noti* 
tia  Dci. 

z. 

Eaque  tum  injttai  tum  acqm/tta^ 

Item  notitia  qwedam  praSlica  reSii  ac  tnrfis. 

4* 

Et  confcientia  re0e  ^vdfecus  geftorttm» 

Uarmtmennulla  falutarls  eji. 

Sed  ad  hoc  fvalet  ut pt  kexcufdiUf. 

F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM   THEOLOG I C O RUM 
DISPUTATIO  CLY. 

D  E 

ANTICHRISTO, 

qjj  A  R  T  A: 

Divino  annuente  Numine, 
SuB  Prasidio 
Reverendt,  ClariJJimi^  DoSfiJJjmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  Theoi.  Doaoris, 
&  Collegii  Tlieol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifi«  Regentis  digniflimi, 

Tnlflice  tueri  conahitur 
REINERUS  BRANDOLPHUS,  Rijfvicenfis. 

diem      Martij,  leco  folitOi  ^orh  9, 


LVGDviri  batavorvm; 
Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAnDORP. 

AnMO     Cl9  l9  G  L» 


KohHifftmh)  lUufirifJlmis,  Toientijfmifque 
H  E  R  O  I  B  V  S, 

D.D.  EQVITIBVS  HOLLANDIiE 
&FRISI/E  OCCIDViE,  VerisPa- 
triae  Patribus,  6c  avitae  libertatis  &  Reli- 
gionis  antiftitibus  ftrenuiflTimiS;, 

n^ornms  ft)  ^<zcsnMihus  colendis, 

Noiuinatini  vcio 

Nohilijpmis ,  OeneropJJlmis  Dominis, 

D.D.  JACOBO  de  WASSENAER,  Domi- 
no  in  Opdam  &  Zuytwijck  6cc.  excellentilTimo,  Civi- 
tatis  Heufdanx  gubernatori  graviflimo ,  &  Equeftris 
Ordinis  niembro  prseclariflimo, 

D.D.  GVILIELMO  de  SCHAGEN,  Do- 

mino  in  Schageny  Beringhorn,  Uaring-huyfen^  Qolhorn, 
Equiti  prceftantiffimo,  prudentiflimo, 

Dominii  meis  ujque  ad  exiremum  viu  ha» 
lilum  ohfervandis. 


Meflem  hanc  Academicam," 
Sacram  facioy 
REIN£RUS  BRANPOLPHUS, 


ANALECTORUM   T  H  E  0  LO  G  I  C.O  RUM 
DISPUTATIO  CLV. 


D  E 

ANTICHRISTO» 

Q  U  A  R  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I, 

;D  qiiintam  notam  Antichrifti  pedem  promovca- 
mus,  quce  cft,  vita  cjuSjinque  eajfcelcra  &  luxus. 
Qiiod  ad  fcclcra,  Paulus  cum  appellat  Hominem 
illumpeccati^w.  3.  &  t  ^vofj.ov, exlegem.y.S'  videlicet, 
quia  fe  divinx  lcgi  non  fit  fubjedurus  .  loannes  eum 
vocat  meretricem.c.  17.  i.&c.  ob  impuriffimam  vitam. 
ctfi  ob  falfam  rcligionem  etiam .  quoe  duo  fe  mutuo  fo- 
lent  confequi.  foletenim  Deus  idololatras  &  vcritatis 
hoftcs  traderc  in  reprobum  fcnfum,  ut  faciant  qu;:e  mini- 
me convcniunt-  Rom.i.23.24,  &c.. 

II. 

Hanc  notam  fi  papcc  Romano  applicare  velimus,  tota 
pontificum  hiftoria  nobis  exfcribcnda  crit.  prxftabit  cr- 
go  canonem  qui  cis  Uberum  commcatum  quicquid  li- 
bitum  fiicrit  pcrpctrandi  largitur,  ob  oculos  ponerc.  is 
reperitur  in  Decrcto  Gratiani  Dift.  40.  in  hxc  vcrba  : 
Si  Tapa  fu^  &  fratern^falutis  ne^ligens  Ueprehenditur :  inu- 
tilis  &  remijfus  in  fuis  oPeribus ,  O'  infuper  a  hono  taciturnmi 
quod  magis  officit  fibi  omnihm^  nihi/ominm  innumerahiles 
populos  catetvatim  fecum  ducit  primo  mancipio  gehenn<€,  cum 
ipfo  plagis  multis  in  Mernum  vapulaturus  :  hujta  culpas  iflic 
redarguere  pr^fumit  mortalium  nullus :  quia  cuncios  ipfe  ju- 
dicaturm,  a  nemine  efl  judicandus, 

Rrrrrrr  2  III. 


iir. 

Liixus  Antichrifti  defcribitur  a  Joanne  Apoc.  17.  4. 

Erat  aittem  multer  illa  amiHa purpura  cocco  inaurata 
auro,  &  lapidihus  pretiofis,  &  margaritis .  Et  c.  18.  14. 
qUcTCunque  luxus  inftrumenta  funt,  appellantur  fruStus 
defiderii  animx  Babylonis. 

IV. 

Ha?c  quoque  fi  papx  quis  voluerit  accommodare,  ei 
&patrimonium  Petri  fquodvocantj  &  luxus  quo  ex- 
cedit  omnes  Sardanapalos  &  Heliogabalos,  &  pompa 
quam  ex  commentitia  Conftantini  donatione  exfculp- 
iit,  &  infinita  pecuniarum  aucupia ,  per  quse  hcec  fovet 
&  auget,  cxcuticnda  venicnt.  nemo  fane  rerum  ponti- 
ficiarum  paulo  peritior  dubitare  poteft,quin  inpapahoc 
Apoftoli  vaticinium  fuum  complementum  habeat. 

V. 

Sexta&  poftrema  notaeft,  Au(5loritas  quamfibi  u- 
furpaturus  pri^dicebatur  Antichriftus  .  Paulus  ergo  2. 
Theff.  2. 4.  elatum  eum  dicit,  five  ejferentem  fe^  adverfus, 
feu  fupra  quicquid  dicitur  Deus,  prx  fe  feremem,  five  ojien- 
tantem  Ce  efTe  Deum. 

VI. 

Vnde  tria  hic  examinanda  veniunt.  i.  An fefe  Ro- 
manus  Epifcopus  geratpro  Deo  >  2.  Quamnam  audo- 
ritatem  ufurpet  in  ecclefia  ?  3 .  quam  etiam  in  rcpubli- 
ca  >  Nam  qui  fefe  hifcc  fuperiorcm  conftituit,  divinam 
hauddubie  poteftatem  invadit. 

VII. 

Quod  ad  primum  attinet,  nihii  eft  ccrtius,  quam  titu- 
lum  Dei  a  pontificiis  fup  papx  afcribi .  Froilfardus 
tom.4.  c.io.  Cardinales  Avenionenfis  ad  regem  Gal- 
li^e  fcripfiffe  narrat :  SicHtunicus  efl  in  ajelis  Dm  ^fic  nuU 

lo  jure 


le  jure  potejl  aut  debet  non  ejjl  unicm  in  tenis  DEVS .  Lx- 
lius  Zecehius  dc  rep.  Eccl.  c.  dc  ftatu  papce,  art.  28.  £// 
^  dicitur  Chrijli  vicarim,  &  quaji  EV  S  in  terris ,  & 
quod  ipje  facit,  non  humanus  princeps,Jed  DEVS  facerevi^ 
detur.  Stapletonus  dcdicationc  operis  de  Principiis  , 
Gregorium  1 3  .falutat,  plane fupremum  iu  terris  NVM EN, 

V  l  II. 

Sed  de  re  ipfa  prsecipue  dicamus,  .i.  de  ufurpatione 
divinsepoteftatis.  Decretal.  tit.  de  tranflat.  Epifc.  cap. 
j^uanto  perfonam  i  cum  Innocentius  3.  dixiftet,  Romanus 
pontifex  non  puri  hominiii  fed  veri  rOEI  vicem  gerit  in  ter- 
ray  Gloftator  addidit,  hinc  fcqui,  Hahere  eumcoelefe  ar- 
Ifitrium;  naturam  rerum  immutare ,  fuhftantialia  unius  rei 
applicando  alii:  de  nullo  pojje  aliquid  facere  ,fententiam  qu^ 
nuUa  eji  facere  aliquam^  in  his  qu^e  vult  ejfe  ei  pro  ratione  vo^ 
luntatem,  nec  effe  qui  ei  dicat,  Curita  facis  ?  pojfe  ipfumfu- 
pra  jus  difpenfare :  de  jufitia  pojfe  facere  injuftitiam:pleni- 
tudinem  obtinere  poteftatis  &c.  qux  fmgula  confirmat  ex 
Decretis  &  Dccrctalibus.^' 

IX. 

De  potcftate  di/fenfandi  ita  Pct.  de  Monte  in  Mo- 
narchia  ;  T^apa  tollH  jus  divinum,  difpenfando  conira  euan- 
gelium,  Papa  dijpenfat  contra  univerfalem  ftatum  eccleft^, 
roijpenfat  contra  vetus  Teft.  Dijfenfat  conira  multa  capitu- 
la  quatuor  Conciliorum. 

Adorationem  quoque  eum  admittere  teftatur  Blondus 
Inftaur.  Rom.  1.  3.  DiBaiorem  nunc  perpetuum ,  nonQ'^- 
farisyfed  p^fcatoris  Tetri  fucceprem,  &  imperatoris  pr^di- 
Hi  vicarium,  Tontijicem fummum, principes  orbis  ADORANT 
&  colunt,  lovius  hift.  1.2.  dicit  regem  Franci.^  Caro- 
lum,  priufquam  regni  Gallioe  fines  exiret,  decreviffc, 

Rrrrrrrj  pon- 


pontificem  fupplkiteY  ABOKARE.  idem  deeodem  :  AD^ 
CfRAVlT  Tonti/icem  froje&us-.  Idem  de  Caroio  quinto 
Caefarc  :  Ille  pie  inflexo  genu,  pronm  exofculato  pede  Pontt- 
ficem  Ly^DORAriT .  Et  veneratio  illa  quce  pontifici  re- 
cens  cledo  exliibetur  vocatur  Adoratio  lib.  Caerem. 
Eccl.  Rom. 

XI. 

Qualis  fit  hxc  adoratio  obfervatu  dignum  ex  An- 
toninb  part.  3.  liift.  tit.  23.  c.17.  ubi  Legati  Florentini 
eam  hyperduliam  vocant .  fed  latriam  elTe  innuit  Anton. 
Puccius  in  Later-  Conc.  fub  Leone  10.  feiT.  9.  in  ca 
dicit  implctum  prophcticum  illud :  <Lyldorabunt  eum  om- 
nes  reges  terr^ ,  omnes  gentes  /ervient  ei,  Baronius  to.12. 
exNcubrig.  Saraccnorum  qucndam  principem  ait  A- 
lcxandrum  3.  tanquam  fan^um  &  pium  Qhrijlianorum 
n^EVM  adorajje.  Vidcntes  autem  ( addit)  \\xc  univerfi 
diccbant  ad  invicem  illud  prophcticum  :  Et  adorahunt 
eum  omnes  reges  terr£  ^c,  qua:  vcrba  de  Chrifto  fuerunt 
did:a.  Pfal.72.11. 

XII. 

Vidcaraus  jam,  quam  fibi  poteftatem  vindicct  in  cc- 
clcfia,  in  qua  Qwm fjfurum  .i.  fupremum  dominium  ufur- 
paturum  prxdixit  Patrius.  Dicimus  autcm ,  papam  in 
ca  fibi  fumere  audoritatem  Chrifo  propriam.  quod  ita 
probamus : 

XIII. 

I.  Quia  Chrijli  nomen  fibi  tribuit .  unde  Bernardus 
de  Confidcratione  1.  2.  c.  9.  Eugcnium  appellat,»»*??/^?- 
ne  chri/ium,  Greg,  7.  bulla  2.  Excommunicationis  con- 
tra  Henricum  Impcratorcm  ,  ^fliterunt,  inquit,  reges 
ternty  &  principes  feculares  ^  ecclejiajiici ,  aulici  ^vulga- 
res  convenerunt  in  unum  adverfus  "Dominumi  &  vos  fPctre 

&  Paule 


&  Paule,qiiibiis  fe  fiicccdcre  autumatj  Chrijhs  ejus,  abu- 
tens  Pfaimo  2.2.  ubi  dc  Filio  Dei  agitur. 

XIV. 

2.  Quia  fe  vocat  fnndamentim  ecclefix,  undeBcIl.pra:- 
fat.  in  3.  gen.  controv.  1.  i.  ci  tribuit  vaticinium  Icfaix 
28.16.  Ecce  ego  Jundamentum  pqfui  in  Sione  lapidcm :  la- 
pidem  pyohationi6,  angularem,  pretiofum,  fundationem  fun- 
datijfmam  ('quod  falfo  vcrtit ,  infundamento  fundatum) 
qui  credit  non  pr^efejlinahit^ 

XV. 

5.  Quiafe  vocat/^<?y//Arw  ^rf/^y^.^.  unde  Innocentius  3. 
ferm.  3.  in  Confecr.  pont.  j^ui  habet  fponfam,  inquit, 

fponfus  ejl,  Annon  ego  fponfus  Jum,  ^  quilibet  vefirum  ami- 
cus  fponfi!  utique  fponfus^  quia  haheo  nohilem,  divitem , 

fuhlimem,  decoram,  cajlam,  gratiofam,  facrojan&am  Roma- 
nam  ecclefiam :  qu^^  difponente  n^eo,  cun6forum  fidelium  ma- 
ter  efl^  magi^ra. .  ita  &  Leo  10.  inbuUa  Concordatt. 
cumFrancifco  i.  Ant.  Pticcius  orat.  ad  eundcm  Leo- 
nem  habita  fcff.  p.  concil.  Latcr.  Auguftinus  Triuni- 
phus  de  poteft.cccl.  q.  ip.a.  i.  Athancappeilationcm 
uni  Chrifto  convcnirc^docctinteraiios  Paulus  2.Cor. 
II. 3. 

xvr. 

4.  Quia  fc  vocat  Agnum  n)ei  qui  tollit  peccata  mundi, 
unde  Pauius  lovius  in  Philippo  3»  narrat  a  Panormita- 
nis  miftbs  ad  Martinum  4.  oratores,  viros  fan^os,  qui  ad 
pedes  illius  ftrati  ,  velut  pro  ara  hofiiaque  Chrifium  agnum 
Dei  falutantes,  illa  etiam  ex  altaris  myfleriis  verha  fupplices 
effdrentur,  qui  iollii  peccata  mundi,  miferere  noHri,  Iterum, 
^ui  tollU  peccata  mundi^  miferere  nofiri,  tertium :  ^i  tol- 
lU peccata  mundi^  dona  nohispacem,  hoc  autem  unius  Chri- 
fti  effe  V.  Ioh.i.2p. 

XVI  L 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  oF  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag 

229  L  2 


XVII. 

5.  Rt  Leonemde  tribii  Inda^ritdicemDavid yfalvatorem, 
undc  Simon  Beguiniis  fcfl\6.  Later.  Conc.  fub  Leone 9, 
Ecce,  inquit ,  venit  Leo  de  tribu  luda,  radix  ''David.  Ecce 
fufcitavit  tibi  Dew  Salvatorem. 

XVIII. 

6.  Quia  dicit  fbi  datam  ejfe  omnem  potejlatem  in  coelo 
^  in  \erra.  item ,  dominium  a  mari  ad  mare,  &  d  ftumiue 
ufque  adfines  orbis  terrarum.  dcquc  fua  fede  dicit,  H^cefl 
fola  qu<iclaudit  &  nemo  aperit ;  aperit     nemo  claudit.  \ 

Conc.  Later.  fub  luliolcff.  9.  &  10.  lib.i.  Cerem.  tit. 
7.  in  benedidione  enfis.  Conc.  Lat.  fub  Leone  9.  Ott. 
Frifing.  1.  i.  de  vita  Frid.  cap.  50.  Orationem  Epif. 
copi  Fancnfis  ad  Philippum  Hifpaniarum  principem, 
cum  ci  gladium  a  pontificc  confecratum  offcrret .  Cal- 
vet.  Itincrario  principis  p.  78.  b.  At  hxc  omnia  foli 
Chrifto  pccuiiaria  efle,  v.  Matth.  28. 18.  Pfal.  72.8, 
Apoc.  3.7.  De  tituio  Capitts  eccleji^  nuper  adtum  fuit. 


COROLLARIA. 
I. 

In  voluntate  hominii  lapfi  remanfit  naturalii  lihertas, 

II. 

Veruntamen  non  extendit  fe  ea  ad  vere  &  fpiritualtter  hnumi 
fed  ad  malum  tantum, 

F  I   N   I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CLVL 

D  E 


ANTICHRISTO, 


QJJ  I  N  T  A: 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  PR.ASIDIO 

Reverendh  ClariJJimi^  DaHiJlimique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  TheoL  Doaoris 
&  Collegii  ThcoL  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-Frifijg  Regentis  digniffimi, 

THblicltueri  conaUtur 
<iOVERARDUS    CROUSIUS,  Goud.  Bat. 

diem       JprMis,  hcof&lito^  horhg. 


Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 
Akmo    Cl9  lo  G  L, 


t4mfliJfimtSi  Crariffm^,  Conjultljjimtj, 
Florentiffim»  ac  Inclyt» 

GOVDANORVM 

RElPUBLICi£ 

CONSULIBVS, 

7).  I).  mihiferfetim  colendts. 

U  T    E  T 

Reverendo,  Acl^oBiJfmo  VIRO) 

D:  AIAKIJE  PEUDEVIN,  Ecclefia;  quK 
Chrifto  lefu  in  Voorfchooten ,  Minifterio  verbi  col- 
ligitur,  Paftori  fideiiflimo,  vigilantiffimo. 

^  Hattc  am-^afiflicam  Di^utatmem^ 
Antichrijli  demonflrationem, 

in  <:ip^a.y7^ct  honoris  debiti,  &  obfemntiae, 

Sacram  facio, 

GOVERARDUS   C  R  O  U  S. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLVL 


D  E 

ANTICHRISTO. 

Q  U  I  N  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

T  pnpa  audoritatem  Chrifti  ad  fe  rapuit,  ita  in 
omnia  Chrifti  membra  merum  impcrium  cxer- 
cct.  undc  Bonifacius  p.  in  Extravag.  Vnamfan- 
<f?^w,  demajorit.  &  obedientia,  Su(;eJp,'mc^\\x.^Romano 
pontifici,  omni  humanx  creatur^,  declaramui ^  dicimmomnino 
ejje  de  necejjitate  falutis .  lo.  dc  Turrccrcm.  fumma  dc 
Eccl.  hb.  2.  c  65.  &  80.  Romanus  pntifex jurifdiSiionii 
auHoritate  ac  potejlate  fuperior  ac  major  exiflit  fota  univer- 
Jali  ecclejia, 

II. 

GlofTator  Gratiani  cauf.  q.  3.  Canonc  Nemo.  Con- 
cilium  (inquit)  non  fotefl  papam  judicare:  unde,Ji  toim 
mundus fententiaret  in  aliquo  negotio  contra  papam,  videtm 
quodfententix  papx  flandum  ejfet,  Imo  Carranza  Prolcg. 
in  fummam  Concil.  controv.  3.  &  Icfuitxin  noviflimo 
coiloquio  Ratifb.  docent  cum  habcri  vclle  pro  reguU 
fidei, 

III. 

Hinc  etiam  omnes  epifcopos  minijhos  iuos  vocat. 
V.  Confil.  dclca.  Cardd.  &  qui  ahbi  funt  archiepijcopi, 
Romce  fcum  ipfi  placctj  funt  presbyteri.  qui  alibi  epifco- 
pi,  Romce  diaconi.  v,  f?.  Carohis  a  Lotharingia  S. R.  B. 

Smmz  pref- 


presfyter  Cardinalis,  qui  tamcn  in  Gallia  erat  Archiepif' 
copus  Rhemenfis.  Ludoicus  Madrucius  S.  R.  E.  diacoms 
cardinalis,  elcdus  Epifcopm  Tridentinus .  Taceo  quod 
ex  eis  faciat  fuos  datarios,  cancelJarios,  quaJlores,pr^toreSi 
^  famili^  fu^  difpenfatores .  ut  qu2e  fumma  dignitaseft 
in  ccclcfia,  ca  ad  papce  officia  domcftica  abjiciatur. 

IV. 

Adum  de  ccclefia.  vidcamus  de  republica.  Conftar 
cnim  &  hanc  fibi  Antichriftum  fubjedurum.  Nam  A- 
poc.  13.  ubi  duae  beftias  dcfcribuntur ,  quarum  illa  eft 
Romanum  imperium,  hcec  Anticliriftus :  de  pofteriore 
dicitur  v.  12.  Ea  vero potefiatem  prioris  beHi^e  omnem  ex^ 
ercet  in  conJfeStu  ejus ,  Et  Daniel  c.  7.  24.  cum  rcgibuS' 
annumerat,  quum  dicit,  poj?  10  reges  alium  furreBurum.. 
adjicit  V.  25.  quod  putalit  fe  pojfe  immutare  tempora  ^ 
leges,  quce  fine  politica  au(ftoritatc  fieri  non  ppffunt,  - 

V. 

Vnde  Chryfoft.in  ^.Theft'.^.  ^um ,  inquit,  Roma^ 
»um  imperium  e  medio  fuhlatum  fuerit ,  tum  ille  veniet : 
merito,  quamdiu  enim  fuerit  metus  ab  hoc  imperio,  nemo  fa^ 
cile  fuhjicietur.  Eo  vero  fuhlaio,  tum  illevacuum  imperium 
invadet :  ^  divinum  humanumque  imperium  ad  fe  rapiet , 
Sicutenim  pr^cedemia  imperia  everfa  funt,  dHedorum  i  Ba-^ 
hyloniis,  Bahyloniorum  a  Terfts,  HPerfarum  ^  Macedonihus, 
zMacedonum  a  Romanis:  fic  &  Romanum  ah  Antichrijlo, 
hic  auiem  a  Chrijl», 

VI. 

Hxc  ita  pap«  conveniunt,  ut  alii  nemini.  ncque  e- 

nini 


nim  in  orbc  terrariim  alius  iinus  cft,  qui  utramque  Ijanc 
poteftatem  fibi  arroget.  de  ecclefiaftica  vidimus,  de  po- 
litica  probandum  reftat. 

VII. 

Hucpertinet,  quod  pontificis  mancipia  ad  cum  per- 
tinere  utrumque  gladium  difputant,  &  hunc  quidcm  vel 
diredc,  ut  Canoniftce,  vcl  indirede,  ut  Theologi  defi- 
niunt.  utrovis  modo  fi.imatur,  fijfficit  papx  quod  ha- 
beat,  &  pro  libitu  nrnrur. 

VIII. 

Hinc  in  Concilio  Latcrancnfi  fefiT.y.  Leo  lo.  dicitur 
Reic  regumt  &  orbis  terrarum  monarcha.  &  fefl'.  p.  in  rega- 
le  Romanorum pontificum  genus,  confemientihus  omnium^jflif- 
fragiis  afcitus.  In  dccrctalib.  cap.  Solit^  henignitatis,  dc 
Majorit.  &  obed.  detortis  ad  hoc  fcripturx  locis,  fc 
conjlitutum  2XX.  fuper  gentes  ^  regna.  fe  majori,  imperatorem 
minori  luminari  confert.  ubi  Glofllitor,  Cum  terra  fit  /ep' 
ties  major  lunay  fol  autem  odties  majoref  terra:  refat  ergo, 
ut  pontificalis  dignitas  quadragies-  fepties  fit  major  regali 
dignitatc.  mirabilis  &  aftronomia  &  theologia  ! 

IX.' 

Proinde  Adrianus  papa  fcriptis  ad  Fridcricum  literis 
conquerebatur  his  verbis :  In  literif  ad  nos  mijfis  nomen 
tuum  noflro  prxponis :  in  quo  infolenti.^,  ne  dicam  ariogttnti^ 
notam  incurris.  Innoccntius  quartus,  nequis  dc  nomine 
tantum  difputari  putct,  Nonne,  inquit,  Rex  cy^nglorum  no- 
Jler  efi:VaJfullmi  & ,  ut  pltn  dicam,  mancipiumf  Apud  Ot- 
tonem  de  f.  Blafio,  C,  8.  Imperator  fe  imperium  de  manii 

S  {{m^i  pon- 


f»fitificis  accefifse  admonetur,  &c. 

X. 

Imperator  &  reges  acccdentes  ad  papam,  eum  ut  pri- 
mum  vidcrunt ,  detedo  capite ,  gcnu  terram  tangentes 
venerantur,  iterum  cum  appropinquant  ad  gradus  fedis 
ejus ;  demum  cum  ad  pedes  pervenerint  eos  ofculantur. 
V.  Pontificale  Rom.  &  lib.  cerem.  imo  Vignerius  Epi- 
tom.  liift.  eccl.  ad  annum  1191.  annotat  ex  quodam 
manufcripto,  Papam  fcdentem  in  pontificali  cathedra 
tencrc  coronam  Impcrialem  intcr  pcdes  fuos,  camque 
ab  Impcratorc  inclinato  capite  de  pedibus  ejus  fufcipi: 
tum  papam  pcde  eam  coronam  percutere ,  projicerequc 
intcrram,  inftgnum>  quod  haheat  potefiatem^eumy /imeri- 
ta fua  exigant,  deponencii, 

XI. 

Adhxc  tcnctur  Imperator  aut  rex  papoe  ad  coenam 
cunti  aquam  fundere,  lavandis  manibus .  accumbenti, 
primum  ferculum  inferre  menft%  flcxis  genibusbibituro 
fcyphum  poirigcre,  cquum  confcendcnti  ftapcdem  tc- 
nere,  ac  dcindc  accepto  cqui  freno  per  aliquot  paftiis  e- 
quum  pontificis  deducerc  .  v.  Ccrem.  lib.  1.  tir.  3. 
Theod.  aNihem  J.  i.  c.  7.  Paul.Iov.  hift.  1.  27.  Ba- 
ron.  anno  1155.  qux  totidem  proculcati  imperii  docu- 
mcnta  funt. 

XII. 

Huc  pertinct  Ottonis  juramentum  fidelitatis ,  infer- 
tumdecreto  Gratiani,  dift.  3.  cap,  Tii^i^omino.  Vbi 

notat 


notat  Gloffatorj  &  lo.  de  Turrc  cremata,  (^uod,  qiu  feu- 
dum  reciptt  ah  Eccle/ta ,  jaramentum  fidelitatis  ,  non  /olum 
eccUfUi  fed  etiam pr^laiis  prjejlare  dehet.  diferte  Impcrium 
fcudi  nomine  appcUantes,  &quidem  acccpti  ab  eccle- 
fia.  Unde  illa  pcrfuafio,  neminem  effe  Romanum  Im- 
peratoremj  nifi  quem  papa  coronavcrit. 

XIII. 

Item  regnorum  donationes,  ablationcs,  tranflationcs. 
fic  Zacharias  papa  Gallice  regnum  a  Childcrico  in  Pi- 
pinum  ejus  Majorem-domus  tranftulit .  Lco  3.  impc- 
rium  Conftantinopolitano  abjudicatum,  Carolo  Mag- 
nodonavit.  Adrianus  3.  fancivit,  ut  moriente  Impcra- 
tore  Craffo  fine  libcris,  regnum  Italicis  principibus  una 
cum  titulo  Imperii  traderetur.  Grcgorius  5.  cum  hx- 
rede  careret  Otho3.  fynodo  habita ,  decrcvit,  ut  foli 
Germani  Imperatorem  eligercnt .  unde  ortum  habcnt 
fcptemviri  eledorcs.  Alcxandcr  3.  Venctis  jus  maris 
quotannis  injcdto  annulo  fibi  dc  fponfuiditribuit.  Bo- 
nifacius  8.  Carolo  Valefio  Philippi  Pulcri  filio ,  titu- 
lotenus  dedit  Orientis  imperium.  Pius  2.  Muhammedi 
Turcarum  impcratori  impcrium  Gra:ciac  obtulit,  mo- 
doChriftianus  fieret,  &  laboranti  ecclefix  .i.  pontifi- 
cix  fadioni  fuccurreret  V  Akxanderd.  Pcrdinando  A- 
ragoni,  &  Ifabelloe  CaftcUance,  Indiam  Occidentalcm, 
a  Columbocircaid  tempus  detcflam,  tanquam  orbis 
Dominus,  divifit.  &c. 

XIV. 

Quia  vero  de  temporum  mutatione  ex  Daniele  mcn- 
tionem  fecimus ,  etiam  iilam  fibi  arrogavit  papa.  nam 
  Gre- 


Grcgorius  13.  Kalendarium  vetus  abolevit,  reforma- 
tum^quod  Gregorianum  a  fuo  nomine  appellavit,  edi- 
dit,  horrans  ac  mandatum  dans  Caefari  ac  regibus ,  ut 
id  curarcnt  obfervari  •  Cum  contra  dicerent  Principes, 
&  novam  jurifdidionem  papoe  quoeri  oftenderent,  C;e- 
far  vetus  Kalendarium  in  Germania  retinuit,  Gallus  no- 
vum  recepit,  ut  &  Belgium ,  urgente  Andino  Braban- 
tix  Duce.  Soli  Gelri  &  Vltrajedini  obftitere .  In  Li- 
vonia  etiam  hxc  mutatio  turbas  dedit . 


COROLLARIA. 

''Daturin  Deo  lex  oclerna  &  immutahilis» 

2. ' 

Danturin  homine  a^ionesy  a  quihus  ratio  pravi  porfus  fit 
infeparahilis, 

Et  contra,  tales  h  quihus  jujlitia      honitas  divelli  hattd 
pjfit. 

4. 

funt  de  lege  <£ternay  non  funt  fr<£cife  hona  quia  jffhgn" 
turjfedjuhentur  quia  hona, 

Necmalaqttia  vetantur)fed  vetitaquia  mala, 

F    I    N    I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGI G ORUM 
DISPUTATIO  CLVII. 

D  E 

ANTICHRISTO, 

S  E  X  T  A: 

Q  r  ^  M 
Divino  annucntc  Niimine,^ 
SuB  Prasidip 
Reverendi,  Clarijfmt^  n)oaiJfmiqHe  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris, 
&  Collegii  TheoL  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

T-Hhlice  ineri  conahr 
GUILIELMUS  DB  QIIESNOY,  Harlemenfis. 

diem  c)  Aprilit^  lacofoUto^  horii^ 


zr  a  D  V  N  I  BATAroRva; 
Apad  HiCREDES  JOHANNIS  NICOJLAnpORP.' 

AmMO    Cl9  l9  G  L, 


qYaviJJtniOi  Spe?faiiJftmOi  6*  At»plijfim$ 

InclytcE  ac  celcbcrrimsc 

HARLEMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUI, 

Dominis  &  Maecenatibus  meis  colendis. 

U  T    E  T 

Reverendoi  to^ijfmotitte  VIRO, 

D.  MATTHIiE  HAZARD,  My- 
fteriorum  dlim  Dei  in  Bevervico  &  Vi- 
co-ad-Mare  Difpenfatori  fideliflimo, 
jam  emerito,avo  dilefto,  obinnumera 
in  me  coUata  beneficia  ad  fummum 
venerando. 

I1o(  Bxercithm  Theoh^icuin, 

ofFero  &  Infcribd 
^UILIELMUS  de  QUESNOY; 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLVH. 

ANTICHRISTO. 

S  E  X  T  A. 

T  H  E  S  I  S     1.  " 

AAcnus  papam  cffe  Antichri/liim  multifariam 

I  ™  ^demonftravimus.  Nunc  quid  objiciant  pontifi- 

l^^^tcii  cxcutiamus.  Primum  eorum  argumentum  in 

oppolitum  petitur  ex  unitate  individttali  Antichrifti, 

quamfiobtineant,  patebit  papam  Antichriftum  non  ef- 

'(e,  quum  plures  papas  fuilfe  ac  fibi  invicem  fucceffiffe 

extra  dubium  fit.  Hanc  vero  probant 

II. 

T.  Exloh.  5.43.  Bgoveni  i»  nomineTatris  mei y 
non  recepJlU  me:  fi  alius  venerit  in  nominefuo,  illum  recipie- 
tis,  ubi  ajunt  agi  de  Antichriftoj  &quidem  unico. 

V  III. 
Relp.  I.  Vt  de  Antichrifto  hic  locus  accipiatur^nulla 
ratio  nos  urgct.  quia  non  fibi  Chriftus  quenquam  op- 
ponit  unum  &  individuum ,  fed  indcfinite  quemlibct 
pfeudochriftum.  fatentibus  lanfenio ,  Maldonato,  Sal- 
merone,  Pererio. 

IV. 

At,  inquiunt,  opponuntur ,  tgo^  &  alius .  Ego  notat 
perfonam  detcrminatam  &  abfolute  unam,crgo  &  alim^ 
■Refp.  Neg.  conf.  Nam  loh.  21.  18.  ^um  ejfes  junior^ 
inquit  Chriftns,  cingehas  te:  quum  autem /enuem,ALlVS  te 
cinget.  ubi  Tetrus  &  alim  opponnntur,  quod  poftremum 
tamcn  non  determinate  fed  indefinite  fumcndum  con- 

Ttttttts  ftat^ 


{{o.t.  itaPaulus  iXor.  5.10.  Vtperim  architeffui/unda- 
?nentumpofui,  ALIVS  autem  fuperadificat ,  2.Cor.  11.  4. 
Si  IS  j^VI  VENIT  alium  lefum  pr^dicet^quem  non  pr^edica^ 
vimus.  quibus  iocis,  nec  alius  nccii  qai  venit,  fioniEcat 
perfonam  unam  definitam,  k&  quamlikti  atque  etiam 
fnuhas, 

V. 

Excipiunt :  Chriftus  ludoeis  dicit :  illum  recipietii  l 
certum  autcm  eft  i.  ludxos  unum  tantum  MelTiam  ex- 
pcdarc.  2 .  eos  pro  MelTia  fuo  rccepruros  Antichriftum. 
is  erf^o  umts  erit.  Rcfp.  ludxos  x^ntichriftum  pro  Meflia 
rccepturos,  ncc  dicit  Chriftus,  nec  probabiie  eft.  Nam 
fecundum  pontificios  Antichriftus  &  idola  colet,  &  ri- 
tus  ludnicos  abolebit,  quorum  ncutrum  cx  ludaeorum 
genio  eft  .  ut  taeeam ,  cos  convertendos  tandcm  ad 
Chriftum.  Rom.  11.  25.  quomodo  crgo  recipient  An- 
tichriftum?  pfcuddchriftos  autem  aliquos  jam  oiim  eos 
recepiffc  patet  in  utroque  Bar  Choziba  &c.  &ficim- 
pletum  eft  vaticinium  Chrifti. 

V  r. 

2.  Idemprobantex  ^.Thefl^.^.j.S.  0  Iv^a^r^^^-y  0  ^k,  h 
avou©..  ubi  articulus  particularem  perfona  notat.  Refp. 
nec  hoc  necefTariam  veritatem  habet.  cum  articulus  fae- 
penumero  perfonam  do&t^ov  defignet.  Matth.  5.  13. 

rsrcvrifk  avSpw-or^u.  C.  I  lo.  kcivoT  t  aVCpww.^^  Marc.  X,  27.  «X  ° 
ai/Spw-^r©.  JJ^Toira.lifictTOv.  LuC.4.4.  (iriraj  0  «1  Spc-or©-.  Rom.  4.^ 
6.  T  /xuzete<(r/uov  r  aVapwVwr.  fic  Levit.  4,  0  df>xifpm,  0  Itfmy  6 

ap^t"",  notant  fummum  facerdotem  &c.  quicunque  tan- 
dem  ille  fit  futurus. 

vn. 

Siquatamcn  hic  in  articuloeft  ewp^afs  (ciwod  non 

abnui- 


abtiiiimus)  h^c  erit,  qaod  eum  Antichriftum  adignct, 
cui  inter  multos  y-'^-^^  '4°x>'^'  nominis  conveniat.  Et  fi- 
qua  eo  defignetur  «/^/m/,  eataliscrit,  qualis  intelligitur 
cum  unum  fmperatorcm  Germania?,  unum  regcm  Gal- 
iix,  unum  denique  Papam  cffc  dicimus,  unum  videlicet 
codem  temporc,  licet  plures  fucceffive. 

VI IL 

3.  Idcm  conckidunt  ex  Dan.7.  &11.  &  i2.capp. 
ubifcrmoeftdeAntichrifto,ifquevocatur,  non  unum 
aliquod  regnum,  fed  unus  quidam  rex.  Ncc  refert.quod 
eaprophetiadicatur  c(fc  de  Antichrifto  fub  figura  An- 
tiochi ,  nam  &  Antiochus  perfona  fuit  unica.  ergO  & 
Antichriftus.  hiecilli. 

l  X. 

Refp.  I.  nomlnari  unum  regcm  ,  quomodo  &  reii- 
quas  Monarchias,  in  quibus  tamen  certum  cft,  rcgnaffe 
fucccffivc  pkircs.  hinc  qui  Chaldaice  funt  yDbn  ny^^^f 
orxce  vertuntur  T^w-«p-'vi8*<"^"*^  latine,  qtiatuor  regna, 
Quam  facilc  porro  ex  unitate  Antiochi  probant  unum 
eifc  Antichriftunvjtam  facilc  cx  agnorum  pa- 

fchaiium  probarcnt  muUos  effe  Chriftos.  fcitum  eft,  fi- 
mile  non  e(fc  idem. 

X. 

4.  Idcxtunduntj  exeo,  quod  Apoc.i^iS.  exprimi- 
tur  numcrus  quo  conftabit  nomen  befti:^.  At  nomina 
propria  non  nifi  ccrtis  &  individuis  pcrfonis  induntur. 
Rcfp.  I.  Ncc  cpith;ton  fYo^Yii  vocabulo  nominii  in  tex- 
tu  additur,fcd  gratis  aftiimitur.  2.  Ncc  vcrum  eft  no- 
mina  folis  individuis  imponi ,  cum  etiam  imponantur 
intecrisgcntibus&c.  atque  ita  loannem  intellexk  Irc- 

nceus  qui  ab  eo  vocabukim^*-^*^'©-  putavit  innui  ^  no- 

mcn. 


men,  videlicet  populi  illius  pencs  qucm  crat  fumma 
rerum. 

5.  Antichriftus,  ajunt ,  vocatur  FiliUs  perditionU^  2. 
ThefT.  2.3.  quomodo  &  a  Chrifto  vocatiis  fucrat  ludas. 
loh.  17.  12.  ut  ergo  hic  fuit  unicus ,  ita&ille.  Refp. 
Imo  quia  &  hic  &  ilie  dicitur  ^  ^k-^  dm-uxeictf^  fequitur 
phues  uno  cffe  filios  perditior^is .  &  hoc  nomen  com- 
petcrc  muitis  individuis,  licet  non  omnibus.  piuia  ad- 
ducunt,  qu3e  ex  aliatis  facile  folvuntur. 

XII. 

Sccundum  pontificiorum  argumcntum  pctitur  e  tem- 
■^■fore  Antichrifti ,  quod  nondum  venifle  varie  probant. 
I.  ex  eo  quod  euangelium  nondum  fit  prxdicatum  in 
toto  mundojquodtamenanteperfecutionem  Antichri- 
fti  futurum  prcedixit  Chriftus  Matth.  24. 14.  Rdp.  Eu- 
angehi  praedicatio  per  totum  orbem  impleta  cft  non 
modo  antc  advcntum  Antichrifti ,  fcd  &  ante  exci- 
dium  lerofolymitanum ,  miifis  quaquaverfum  apofto- 
lis  5  &  viris  apoftolicis.  &  hunc  citati  ioci  fenfum  ef- 
fe  agnofcunt  Hilarius ,  Eufebius,  Chryfoftomus,  Theo- 
phyladus,  aUique,  quibus  addimus  e  pontificiis  lanfe- 
nium  Concordice  c  122.  &  Maldonatum,  qui  hic  vel 
fynecdochicam ,  vel  etiam  hyperbolicam  locutionem 
nonmaleobfervant.  V.  C0I.2.  itaque  argumentum  ni- 
hil  probat. 

XI 11. 

Tertium  defumitur  cx  co  quod  tempore  Antichrifti 
futura  fit  tribulatio  qualis  nec  ante  fuit  ^  nec  pojiea  erit, 
Matth.  24.  21.  atilla  non  eft  impleta  fub  papa.  Relp. 
ad  Majorem ;  nondcr  Antichrifti  tempore  hoc  futurum 

prae- 


pr^edicitur>  fed  excidium  lerofolymitanum  hifce  verbis 
verifTime  defcribitur.  fatente  Ciiryfoftomo  ,  Zacharia, 
Vi<5i:orc,  aliis.  Et  ratio  advcrfus  papiftas  manifcfta  eft 
intextu.  quia  Antichrifti  perfccutio  futura  cft  poftre- 
ma  i  ut  ipfi  quidcm  fentiunt ;  at  iila  de  qua  loquitur 
Chriftus  non  eft  futura  poftrema.  quia  talis  erit ,  (jua/ts 
ttitlla  fmura  ftt  poflea.  poftea  ergo  futurae  funt  etiam  per- 
fecutiones,  iicctnon  itagraves.  Dc  HierofolymcE  ex- 
cidio,  lofcphusde  bellOj  lud.  1.  6,  c.  ii,  /""Te  ^oa*»',  in- 

quit,  aXAMK  To/awlct  tfi^wov^ivctj  ^  /u^Ti  yividv  ctiu>»(^  y.ycivivtij  ko.-' 
«/«5  yovtfJt.(aTifiav. 

XIV. 

Quartum  arccfliint  cx  Apoc.  20.7.  ubilegiturtunc 
folvendam  Satanam  e  carcere  fuo  .  &  v.  8.  gentes  ( eodeni 
ducej  circuiimas  caflya  fanSic^rum  ir  dileStam  civitateim, 
quae  ingentem  perfecutionem  notant  fub  Antichrifto  fu- 
turam.  at  illa  fub  papa  nondum  accidit. 

XV. 

Refpondcmus  i.  adMajorcm  ;  An  ligatio  &  folutio 
Satanre,  item  perfecutio  Gog  ^  M:igog  7quam  hic  praj- 
dicit  loannesj  ad  Antichrittum  fpedct,  diflficile  cft  fci- 
re,  faltem  pontificii  nihil  tale  probant .  2 .  Minor  falfif- 
fima  eft.  quod  fatebuntur  qui  perfccutioncs  papce  ad- 
verfus  Valdenfes ,  Wiclcfum,  l.uffum,  &  denique  ad- 
Verfiis  eos  qui  Patrum  noftrorum  memoria  euangcli- 
cam  dodrinam  in  luccm  rctraxcre,  cognitas  habcnt, 
legantur  Martyrologia,  &  corruet  argumentum. 

XVI. 

(Juintum  habcnt  ex  Dan.  i2;»  i  i«  ^  tempore  qmmah' 

latum 


latum  fueyit  juge  facrijicium ,  ergo  tempore  Antichrifti 
ceflabuntpublicoe  ccremoni3C,  prcefertim  A''^/'^'«»«  f^if 
fale.  at  contrarium  fit  fubpapa.  Refp.  i.  Locus  Da- 
niclis  ad  literam  fi  fumatur,  non  Antichriftum,  ff d  An- 
tiochum  Epiphancm  refpicit,  qui  ludxos  adegit  omit- 
terc  juc^e  facrificium.  2.  facrificium  milTaefabula  eft, 
nullo  fcnpturx  loco  nixa.  idco  non  tollct  id  Antichri- 
ftus  ,  fed  potius  ftabiliet.  3.  ToUi  a  papa  verum  Dei 
cuhum  &  Chrifti  meritum  (quodper  juge  facrificium 
adumbrabaturj  ita  certum  eft,  ut  fi  quis  ei  deprehenda- 
tur  adhxrere,  vivicomburio  fibiid  luendumeffe  fciat. 


COROLLARIA. 


Ux  moralii  ahrogsia  efl  qitoad  jufijtcationem ,  rejpeffn  omm 


^oadmalediSHonem  &  coaSiionem,refpeBft  credentinm, 

Uon  autem  quatenus  iifdem  vel  peccati  agnitionem  affirt, 
vel  vit<  normam  prafcriht. 


i. 


ANALECTORUM  THEOLOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CLVIIL 

ANTicHRISTO; 

S  E  P  T  I  M  A: 
Divino  annucntc  Nun:iineJ 

SvB  Prasidio 
RevercnJi,  Clarijjlmi^  DoSfiJJlmiqHe  Virly 

D.  J A  C O B I  R E  V II ,  S. S.  Theoi.  Doaofis; 
&  Collcgii  Theol.  Pcr-IUuftriuin  D.D.  Ordinuin 
Hoiland.  &  Wcft-Triliae  Regentisdignilluni, 

Tttlflice  tueri  conahor 
PETRVS    MVS,  Amftclo-Bat; 

t^d  diem      A^rilUy  locofolitO:^  hor^^» 


L  V  a  D  V  R  I  batavorvm; 
Apud  HAREDES  jOHANNIS  NICOLAUDORP. 

AmMO  Cl9l9CL, 


Hohtlijfmo^  t4ugi4ftlJftmo  i  SfeffatiJJiMo  9 

Florentiflimse  ac  celeberrimae  ^  ^ 

AMSTELODAMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTR ATUI,  i 

Dominis  ac  Maecenatibus  meis,  Prudentia  ^  ^ 

pariter  ac  Potentia  eminentilfimis,  fummo  hono- 
,   re,  debitaque  cum  reverentia  in  per- 
petuum  colendiSj 

Ho€  Exmittm  Theologicum^ 
D.  D.  D. 
P  E  T  R  V  S    M  V  S. 


AMALECTORUM  THBOLOGICOROM 
DISPUTATIO  CLVIIL 


ANTICHRISTO, 

S  E  P  T  I  M  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Extum  pontificiorum  argumentum  eft  ab  ad- 
vcntu  Henoc  &  Elix.  quos  putant  venturos 
ut  Antichrifto  le  opponant,  cle<^los  in  fide 
confervent,  &  tandem  Judaeosconvertant. 
At  illi  nondum  veneruntj  ergo  Antichriftus 
nondum  cftrevelatus.  Nos  adventum  ilium  meram  fa- 
bulam  efle  arbitramur. 

II. 

Conantur  tamen  eum  probare  e  facris  literis.  i,  ex 
Malachix^.  23.  Ecce  ego  mittamvobis  Eliam  prophetam^ 
ante^uam  veniat  ciie*  Domini  magnus  ^  revenindui.  &  con^ 
vertet  corda patrum  ad  filios ,  &  corda  filioritm  ad  paires  eo- 
rum, 

III. 

Refp.  Malachiam  nihil  ptxdicere  de  Antichrifto,nec 
de  Elia  Thift)ita,  fcd  de  Chrifto,  &  loanne  Baptifta  e- 
juspraecurforc.  probatur  ex  Luc.  i.  17.  IpCe  fr^tcedet  in 
confpeSiu  ejus,  cum  fptrtta  &  virlute  Eli^,  ut  convertat  corda 
patrum  infilios,  d'  rehelles  ad  prudentiam  juftorum .  &  cla- 
rius  exMatth.  17.  10.  11.  12.  15.  inierrogarunt  eum  dif- 
cipuli  fui  i.  dicemes  \  ^id  igiiur fcrib^aicunt  tOportere  ut 

Vvvvvvv  2  £//^/ 


T.lids  frtntum  venUt  ?  lefui  autem  refpondens  dhlt  eii,  Elias 
quide.^fi  veniet  primum ,  rejlitue:  omnia .  Sed  dico  vohisy 
Eliamjam  venijpi  queyn  non  agnoverunt^  fed fecerunt  eiqune- 
cunquevoluerunt.  Tunc  intellexemnt  difcipuli  eum  de  loan' 
ne  Bapiijla  hxc  ipps  dixijfe.  Et  c.  1 1. 14.  Et  Ji  vulUs  hoc 
recipere)  ipfe  eji  Elias  iile  qui  venturus  erat, 

IV. 

Idcm  eruunt  ex  Apoc.  ii-.  Et  daho  duohtti  teflihus 
meiSi  &  propheiahunt  diehm  mille  ducentii  fexaginta,  amidi 
faccU.  poftea  ii  dicuntur  ab  Antichrifto  interficicndi, 
eorumqiic  corpora  pcr  trcs  dies  manfura  infepulta  in 
pJatea  lerufalcm:  iidcm  poft  triduum  refurre^fluri,  &  in 
calum  afcenfuri. 

V. 

Rcfp.  I.  Nenomenquidem  vel  Hcnochi,  vel  Elia? 
hic  exprimitar ,  2.  NuUa  circumftantia  indicatur  quae 
iis  convcniat.  3.  Hebr.  1 1.  5.  dicitur  Henoc  fide  tranf 
hnis  elle,  ne  videret  monem.  Atqui  a  loanne  dicuntur  hi 
duo  ccftes  occidendi;  ergo  neuter  eorum  erit  Henoc. 
Quod  fi  in  uiio  frtUit  interpretatio,  quid  in  altero  poteft 
elfe  certi  ?  Addunt  qiisedam  ex  Sirach  c.  44. 16.  &  48. 
10.  qu.^&  pcrperam  verfa  funt,  &  quum  fintapocry- 
pha,  vim  prcbaiidi  non  habcnt. 

VI. 

Septhnum  pontificiorum  argumentum  petiturcxdu- 
ratione  Antichrifti ,  quem  dicunt  regnaturum  tantum 
annos  tres.cum  dimidio .  quod  verum  non  eft  in  papa, 
Majorem  probant  i,  ex  Dan,  7.  25«  &  12,7,  ubilcga- 

tur. 


tur^  duratumm  Antichrifti  rcgnum  pertenjpuss^  umporay 
&  (iimidium  temporu,  .i,  annum,  duos  annos,  &  anni  di- 
midium.  five,  menfes  quadraginta  duos,  (ivejdies  mil- 
le,  duccntos,  fexaginta. 

VII. 

Refp.  Apud  Danielem  dc  Antichrifto  proprie  nihil, 
fed  tantum  fub  Antiochi  figura  praedicitur .  In  Antio- 
cho  ad  hteram  hic  numcrusNimpIctus  fuit.  Anno  enim 
Gra^ci  imperii  143.  (nx.  fft  i-Machab.  1,21,)  fpoliavit 
templum.  poftannos  duos  eo  mi$t  prrefedum  serarii 
fui,  ac  tum  dcfertum  fuit  fanduarium,  nempc  anno  145. 
poftea  die  15.  menfis  p.  qui  eft  Cafleu,  idolo  impofi- 
totemplumprofanavit.  Dcnique  anno  148.  (ut  eft  c 
4*52.J  25  .  ejufdem  menfis  templum  repurgatum  fuit. 
Id  fpatium  facilc  colligitur  cequare  tempus>  &  tcmpora, 
&  dimidium  tcmporis  .i.  trcs  annos  cumdimidio,  v« 
Scal.  dc  Emcnd.  tcmp.  1.  6. 

VIII. 

At,  inquiunt,  idcm  clare  pcrfecutioni  Antichrifti  ap- 
plicatur  Apoc  12.  14.  Refp.  nonpoffeid  ad  litcram 
intelHgi,  papiftas  ipfos  tcftcs  faciemus .  Volunt  enim 
Antichriftum  a  ludceis  rcgcm  eligcndum  ;  inde  jE<gyp- 
tum  invalurum ,  6<:  iE,thiopiam  ,  &  Lybiam,  tum  con- 
vcrfum  in  Occidentcm  occupaturum  provincias  olim 
Romano  impcrio  fubjeCtas.  haecomnia  3  '  annis.  qui- 
bus  iifdem  annis  praecife  celfabit  juge  facrificium.  cefta- 
t  ergo  facict  ubiq;  facrificium  antcquam  paffim  rcgnos. 
aum  manifeftum  fit,  eum  qui  rem  tantam  per  totum 

Vvvvvvvj  terra- 


terrafutn  otbem,  ut  ipfi  putant,  faAurus  eft,  prius  ubi- 
queimpcrium  obtincrc  debcre .  haec  crgoopinio  pcr 
apertam  contradi^tionem  fe  ipfam  evcrtit. 

IX* 

Hinc  eftj  quod  viri  cruditi  hic  cenfuerint  intelligen- 
dos  annos  non  dierum  >  fed  annorum.  i.  annos  1 260. 
qui  numerus  dierum  exprimitur.  c.  12.6.  Nam  dies 
pro  annis  prophetice  ufurpari  frequens  eft.  v.  Ezech, 
4.6.  Daniel^.  24.  feqq.  Apoc.2.io. 

X. 

Addimus,  vaticinia  antc  fui  complcmentum  obfcura 
cflc,  quum  ergo  tempus  hoc  Antichrifti  nondum  exple- 
tum  fit,  fcicntiam  hujus  fupputationis  a  nobis  exadfe 
habcri  non  poife,  fed  fuo  tcmpori  refervari .  confer 
A<fl.  1.7. 

XI. 

Odavum  argumentum  pctunt  cx  nomine  &  chara- 
<5lcre  Antichriftijquorum  cum  nulla  adhuc  certafitcog- 
nitio,  hquet  Antichriftum  nondum  veniifc .  textus  ad 
quem  refpiciunt  eft  Apoc.  13.  16.  &c.  Et/acit,  ut  om- 
nes,  parvi  &  magni,  divites  ^  pauperes,  liberi  ^fervi  ac- 
cipiant  chara^erem  in  maniifua  dexira,  aut  in  frontihsfuis, 
&  ne  quis  pojfit  emere  aut  vendere ,  niji qui  hahat  chara&e- 
remy  aut  nomen  hejli^ ,  aut  numerum  nominii  ejm .  Hic  Ja^ 
pientia  ejl,  ^ui  intelligentia  pr^edim  ejl,  computet  numerum 
ht^ix :  numerm  enim  hominii  ejl ,  ^  numerm  ejm,  fexcenta, 
Jexaginta  fex, 

XII. 


XIL 


Refp.  I.  negando  confeq.  nihil  enim  abfurdi  cft, 
ctiam  in  vaticiniis  jam  complctis  quxdam  remanere 
obfcura.  excmplum  fit  in  Hebdomadibus  Danielis,  & 
in  ftatua  Nebucadnezari  vifa .  Et  hic  tale  quid  futurum 
innuunt  verba  loannis  :  Hicfapientia  ejl  &c.  notans  fin- 
gularem intelligentiam  requiri  ad hajc  capienda.  2.Non 
defunt  ramen  explicationes  probabiles ,  prout  eft  illa 
Irenaei,  qui  vocem  ^«^«f©.  hoc  numero  comprehendi 
obfervavit.  Hugo  Brougtonus  lib.  Concent.  f.  fcript. 
putat  fignificari  numerum  hominum  quorum  nomina  in 
catalogum  aliqucm  f.  fcriptura:  referuntur.  porro  nu- 
mtms  666»  reperitur  Ezrae  2. 13.  fubjundusnomini 
donicam.  quodfignificat  Dominum  cvc^wmfivc/e  ejfe- 
rentem »  r  C^^sripaiplyy/jov.  adjicere  poffumus,  ctiam  notare 
Dominum  infurgentem  in  aliqucm  .i.  adverfantem  cui 
piam,  T  oivmeifjSfjov.  nam  cop  funt  hoftes  fivc  adver/a- 
rii,  Exod.  15.  7.  utroquc  autcm  modo  idAntichrifto 
convenit,  &  in  papa  implctum  eft,  ut  patuit  in  prxccdd. 

XIII. 

*  *1C)e  chara(5lere  re/pondcmus,  i.  eum  in  papali  ecclc- 
fia  efle  multipliccmj  prout  in  ca  funt  varii  hominum  or- 
dinesj  variis  charadcribus  infigniti .  2.  communem  fi 
velimuSj  per  eam  qui  eft  in  frontc,  Romanxfidei  pro- 
fe/fionem,  qui  in  manu  dextera ,  eidem  pcr  extcrna  o- 
pera  prseftitam  obedientiam  intelligere  nihil  vetat .  ad 
quam  fignificationcm  praeeunt  nobis  Haimo ,  Andreas 
Cselarienfis,  Aretas,  Anfbertus.  Hxc  porro  nota  omni- 


bus  communis  cft,  minU&pArvU  $  dhhijfm  &paupiyi^ 
■  hm,  lihem  &  fervi^*  nec  fine  hac  ullum  cuiquam  cumfy- 
nagoga  Romana  commcrcium  eft. 


COROLLARIA. 
I. 

Lex  ceremomalis  non  eH  ahrogata  quoad  pgmfcatio* 
ntd  dofirwam^ 

Sed  qmad  ohfcryationis  continuationem* 

Trimo  de  /W>  itaut  exnecefariis  tndijferentes ,  ex 
rvivts  mortu^  fmt  reddttA  ceremonix, 

4, 

Deinde  injtiper  de  faSio ,  quum  ex  indijferentihus  ilUci^ 
ta^  ex  mortuis  mortijer^  ttaferunt, 

5» 

Sacra  jcriptura  e^  divinitus  injpirata^  perfeSia,  (erl^i" 
cua,  necejfaria,     ab  omnibus  dehet  legi, 

F   I   N   I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGI GORUM 
DrlSPUTATIO  CLIX. 

D  E 


ANTICHRISTO> 


O  C  T  A  V  A: 
Q^V  ^  M 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  Prasidio 
Reverendi,  elarijfmi^  Domjfmique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  DoaoriSs 
&  Collegii  Tlieol.  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-Frifi»  Regentisdigniffimi, 

Tttblid  tttericonahr 
A  R'>I  OLDUS  BRANDTS,  Gravefand-Batayns. 

L/4d  diem  le.AprilU»  locofolitoy  horhp* 


Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUpORP, 


LV  QD  V  N  1  SATAVORVlii 


Anno  gIo  l9  Q  L, 


D.D  CURATORIBVS 

Scholae  Collegiique  Literarij 

Delphici ,  I.  V.  peritiffimis, 

Wominis  ac  CMacenatibus  bencvolis, 

U  T    E  T 

ClariJJimo  ac  Sruditijftmo  Viroy 

D,  lACOBO  CRVCIO,  Theologo 
graviffimo,  Literatoti  expertiffimo>  e- 
jufdemque  Scholse  ac  Collegii  Modera- 
tori  digniffimo. 

Thejis  hafce  Theologicas» 
gitm  humlUime 

£  F  f  E  R  O 

ARNOLDUS  BRANTS; 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLIX. 

ANTICHRISTO> 

O  C  T  A  V  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Onumargumentiim  pontificii  dcfumunt  agentc 


&gencratione  Antichiifti.  dequamulta  multi 
Jfabulantur,  nos  tantum  eaqua:  pro  certioribus 
habcnt  examinabimus.  funt  autem  ifta : 

II. 

I.  Antichriftum  pr^ecipue  propter  lud^os  venturum. 
&ab  eis  tanquam  MelTiam  recipiendum  z.Ex^ente  lu- 
d^orum  futurum.  3.  extribu  Dan.^.cucumcidendum, 
&  Sabbatum  obfervaturum,  faltcm  ad  tempus.  nihil  au- 
tem  tale  convcnit  papae,  ergo  non  eft  Antichnftus. 

III. 


Primum  probant  ex  i.ThclT.i.  10.  Eo  qmdcharltatem 
veritatU  non  receperunt,  utfalvi  fiant,  ideo  mittet  ///«  ^em 
operationem  enorU,  ut  credant  mendacio.  ecce  mquiunt,»^» 
receperunty  in  prxtcrito.  agit  ergo  de  eis  qm  proedicanti 
Chrifto  &  apoftolis  ejus  credere  noluernnt .  11  autcm 
funt  Iud.ri.  Refp.  non  efle  vim  illam  aorifti  iH-^ro.  qiu 
verti  poteft,  nen  receperint,  videlicet,  cum  oblatum  eis 
fucrit;  ut  Ephcf.6. 8.  0  e.Vx,.  iWr©- 
/./«Tc^.  Vnufquifque  quodfecerit  honum,  hoc  rectptet.  &  loco 
citato :  ut  damnemur  ^^vr.,  ^^r^v^'*'"^^^-  omnes  qut  non 
aediderint.  reliqua  qux  affcrunt  nugatona  funt  &  -^«^- 

IV. 

^ccundum  &  tertium  probant  i.  ex  Gen.s^.  17- 

Xxxxxxx  2  ^^'^ 


*T)an  coluher  in  via»  cerajles  infemitai  mordens  un^ulas  e- 
qui ,  ut  cadat  afcenfor  ejus  retro .  Salutare  tuum  expeStaho 
Domine.  2.  exNum.  2.  25.  y^^/  Aquilonis partem  caftra" 
metatifunt  filii  Dan.  collat.  cum  lef.  14.  13.  Sedeho  in 
monte  teBamenii,  in  laierihm  {.^quilonts,  &  Dan.  11,  7, 
iibi  rexAquilonii  vocatur  Antichriftus.  &  lerem.  8. 16, 
Dan  auditm  efl  fremitus  equorum  ^c.  3.  ex  Apoc.  7. 
5.  ubi  cum  numerantur  ludasorum ,  Elije  pricdica- 
tione  convertendorum,  e  fingulis  tribubus  12000.  tri- 
bus  Dan  omittitur. 

V. 

Refp.  ad  locum  Gencfeos,  cum  a  Beilarmino  &  Pe- 
rerio  de  Samfone  accipi ,  fecutis  in  eo  paraphraften 
Chaldaeum,  ab  Aria  Montano  de  invafionc  ejus  tribus 
quse  alios  locos  occupavit,  prseter  eos  qui  /ibierant  in 
terriE  diftributione  affignati .  quid  hoc  ad  Antichri- 
ftum  ? 

VI. 

Ad  locum  Numerorum,  non  foJum  Dan  caftrameta- 
tum  effe  ad  Aquilonem,  fed  cum  eo  Afer  &  Naphthali. 
an  &  ex  illis  Antichriftus  venturus  eft  >  Apud  lefaiani 
&  leremiam  de  Nebucadnezare  agitur,  apud  Danielem 
de  rege  Syriae,  qu:E  ludieis  ad  Aquiloncm  erat. 

VII. 

In  apocalypfi  curtribusDan  omittatur  Bellarminus 
conftare  negat.  &  qu^nam  quasfo  confequenti^  ratio  : 
Non  numeratur  tribus  Dan,  ergo  ex  ea  nafcctur  Anti- 
chriftus  >  ^ 

VIII. 

Quarti  probatio  nititur  falfo  prjefuppofito ;  nempe 
Antichriftum  fore  ludajorum  Mefliam.quod  jam  explo- 
iimus.  nec  operjKpretium  eft  amplius  ineo  immorari. 

IX.  De- 


IX. 

Decimum  argumentum  mutuantur  ex  fede  Antichri- 
fti,  quam  Icrufaiem ,  &  in  ea  templum  Solomonis  fu- 
turam  ajunt .  Ibi  autem  nemo  e  pontificibus  Romanis 
fedit.  crgo.  Majorem  probant  i.  ex  2.Tliefl'.  2.  4.  Ita 
Ht  in  templo  ^ei  fedeat  f  qui  iocus  ante  excufliis  efl:J  2. 
ex  Apoc.  11«  8.  -E'  corpora  eorum  jacebant  in  plateis  civi- 
tatis  magna,  qu£  vocatur  jj>iritualiter  Sodoma  Mgyptusy 
uhi  &  roominm  eorum  crucifixm  eH ,  nufquam  autem 
Chriftus  crucifixuseft,  nifi  lerofolym^.  3.  ExDan. 
11.45.  Et  figet  tabernaculum  fuum  inter  maria ,  fuper  mon^ 
tem  incJytum  &  fanffum  ,  &  veniet  ufque  adfummitatem  e- 
jusy  &  nemo  auxiHaUturei .  Mons  ille  fanftus  cft  mons 
Olivcti,  exquo  Cliriftus  in  coelos  afcendit :  &  inquo 
Antichriftus  pcribit  ac  ad  infeios  defcendet,  &  nemo 
auxiliabitur  ei.  &c. 

X. 

At  hxc  flibulofi  funt.  Nam  i.  fcriptura  dicitfcdem 
Anticlirifti  fore  urbcm  feptcm  montibus  impofitam, 
quaeque  rcgndDac  fuper  gentes ,  quorum  neutrum  lero- 
folymae  convenit.  2.  Templum  Icrofoiymitanumita  eft 
cxcifum,  Matth.  34.  2.  ut  nunquamfit  rcoedificandum. 
Dan.9.26.27. 

XI. 

Quod  ad  Apocalypfin  attinct,  nihil  cogit  urbem  il- 
lun-imagnam  lerofolymam  inteliigere,exeoquodChn- 
ftus  ibi  crucifixus  fit.  crucifigitur  enim  idem  JpiriiuaU, 
ter  ubicunque  pr^edicatur.  Gal.  3.1.  &  alio  fenfii,  ubi- 
cunque  gratia  ejus  contumelige  cxponitur .  Heb.  6»6, 
aut  fideles  ejus  perfecutionem  patiuntur-  Ad.p.  4.  5. 
Etipfi  pontificii  dicunt  eum  Petro  fugienti  apparuil^, 
feque  Romam  ire  iierum  ibi  cmcifigendum ,  figmficafle. 

XXXXXXX3  itii 


ita  ut  pcr  urbcm  ilhm  magnam  Roma  redius  intelliga- 
tur  quam  lerofolyma. 

]K  I  !• 

ApudDanielem  agiturde  Antiocho,  &  fenfus  loci 
eftj  eum  expeditionem  fufcepturum  adverfus  Jerufa- 
lem,  verum  in  itinere  moriturum  .  nam  illa:  venietnf- 
que  ad fummitatem  ejus,  mclius  vertuntur,-  veniet  adfimm 
fuum.  ututfumantur,  fedemejus  Jerofoiymae  &  in  tem- 
plo  futuram  negant .  ut  futilitas  hujus  argumenti  fit  e- 
videns. 

XIII. 

Vndecimum  argumentum  conficiuntex  dod:rina  An- 
tichriftij  is  enimj  inquiunt,  Jefum  effe  Chriftum  nega- 
bit,  feque  &  Chriftum  &  Deum  effe  profitcbitur,  qu£B 
nec  ipfa  in  papa  locum  habcnt.  primum  probant  ex  i. 
Joh.2.2  2.  ^uis  ejl  mendaxi  nifi  tjui  negat  lefum  ejje  Chri^ 
Jlum  i  Et  hic  ejl  Antlchrijlm.  o  a.rnxeA<f(^ 

XIV. 

Refpond.  negari  Jefum  elfe  Chriftum  dupliciter. 
I.  difertis  verbis.  z.  per  confequenti^ .  quomodo 
Paulus  dixit  quofdam  verbis  confiteri  Deum,  oferibus  au- 
tem  negare.  Tit.  1. 16.  priori  modo  fatemur  papam  non 
negaie  Jefum  elfe  Chriftum  .  neque  Joannes  id  Anti- 
chriftum  fadurum  proedixit.  poftcriori  affirmamus  eum 
id  negare.  qui  enim  negat  Chriftum  filvare  populum  a 
peccatis  ejus,  eum  negat  efle  lefum.  qui  ei  mediationis 
honorem  minuit,  negat  efle  Chrijlum.  haec  perpctrat  pa- 
pa  i.dummaximam  partem  redemtionis  tribuitmeri- 
tis,  fuffragiis,  purgatorio.  2.  dumraediationisofficium 
commune  facitfandis&angelis.  ergo  &c. 

XV. 

Antichriftum  fe  ipfum  Chriftum  elfe  ditSlurum  pro- 

bant 


bant  ex  Joh.5 .43 .  Si  alius  venerit  in  nomine fuo  Scc.  Rcfp. 
I.  locumillum  de  Antichrifto  in  fpccic  nonagifupiM 
docuimus.  2.  in  nomine /uo  venire ,  non  cft  appellare  fe 
Chriftunti  ita  enim  cum  dicit  Chriftus ,  Fgo  veni  in  nomi- 
ne  Tatrismei^  fignificaret,  ego  appellavi  me  Tairem.  quod 
ftultiflimnm  didu  eftct.  Significatautem,  Chriftum  fi- 
bi  nonfumfiftc  hoc  munus  a  fe  ipfo.  Ebr.  5.4.  fcd  ad 
id  miftTum  a  Patre.  ac  proinde,  veniet  in  nominefuoy  fig- 
nificat  eum  qui  non  miftlis  a  Deo,  propria  au(5loritatc 
rc  ipfaventurus  fit,  quod  deomnibus  pfcudochriftis  ve- 
rum  eft.  Porro,  an  Papa  fe  ipfum  Chriftum  vocet ,  in 
prcEccdd.  cxculTum  fuit. 

XVT. 

Antichriftum  fc  Dcum  cffe  diiJlurum,  &  quidem  fo-  • 
lum,  probant  ex  2.  Thcfl^^.^.  Ita  utin  templon)ei  fe- 
deati  ojiendens  fe  tanquam  fit  Deus,  item  ibidem  :  Bxtoili- 
tur  fuper  omne  quod  dicitur  Deus ,  aut  quod  colitur.  itcm 
Dan.  II.  37.  Nec  quenquam  Tieorum  curahit,  fed  contra 
univerfa  confurget. 

XVII. 

Refp.  ad  prinium  locum ,  non  clTe  in  eo  AsVoira,  fed 
dTroJ^HKvtwTa,  id  cft  5  rcbus  ipfis  proe  fe  fcrcntem .  prout 
Chriftus  Ad:-  2.22.  dicitur  ^nocricf ^yixkv©.^  non  verbis/ed 
J'tw<t(xi(n  reqaaj:,  k,  a-n/ueioi^.  qui  crgo  fibi  rapit  ca  quje  Dei 
propria  funtjimpletdi^ftum  Pauli,  licet  a  dire^fla  appel- 
latione  Dei  abftineat.  a  qua  tamen  non  temperalfe  pa- 
pam  fupra  vidimus. 

XVIII. 

Ad  fccundum,  dicimus  i.  ^tt»  non  neceftario  verti 
y^/^r  cum  polfit transfcrri  Adversvs  omrre  ^c'.  italfo- 

Crates  :   sTri  t«?  a.vra.ywt^aii  (tCKuv.    2.  COnCcflo  ,  VCItCn- 

^mfupray  ncgamus  Myoy^vov  diov  notare  verum  Deum, 

fed 


l  I 


fcd  putativum.  v-  i.Cor.8. 5.  5.0  vTrs^tf/^o'/^©. non tam 
vcrba  quam  effcda  dcfignat.  4.  nec  a  verbis  quidem 
huc  fpedantibus  caviffe  papam  fuo  loco  fuit  oftenfum. 

XIX. 

Ad  tertium,  Neg.  i.propriedc  Antichrifto  Danie- 
lcm  agere,  fed  de  Antiocho.  2.  Neg.  iUum  fefolum 
pro  Deo  adorari  voluiife.  nam  ipfe  coluit  &  coli  jullit 
idola.  3.  diferte  dicitur  adoraturus  DeumMaozim.  v. 
38.  4.  aliudeft  nuUum  Deum  praeter  fe  agnofcere,  a- 
liud  nuUum  Deum  curare,  hoc  primum  non  dicitur  dc 
Antiocho ,  fed  poftremum ,  quod  commune  eft  omni- 
bus  profanis  hominibus.ficpapa  &falfosgentium  Deos 
contemnit,  ut  conftat,  &  verum  D«um  flocci  facit,  cu- 
jus  verbum  irritum  reddit,  eique  humana  fua  inventa  an- 
teponit. 


COROLLARIA. 

1.  Lex  foren(is  abrogata  ejl  fmpliciter  quoad  diJlinStionem 

ludaorum  h  gentihm. 

2.  J^oad  tjipicam  regni  Chrijii  adumbrationem, 

3.  Secundum  (fuid  y  quoad  politicam  guhmationem,  eorum 

videlicet  qua  fuerunt  juris  particularif  gemii  ludaic^, 

4.  Non  amem  qune Junt  juris  communis, 

F  I  N  I  S, 


ANALECTORUM   THEOLOG  I  C  O  RU?.: 
DISPUTATIO  CLX. 

D  E 


ANTICHRISTO> 


N  O  N  A: 
Divino  annuente  Numine, 

SvB  Prasidio 
Reverendi,  Clarijfmi^  Do^iJJlmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaoris, 
&  CoUegii  TlieoL  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifia  Regentis  digniflimi. 


HERMANNUS  GBORGIUS,  Campenfis. 
dim  i^.jiprllUi  loco  folitOi  horh9  '* 


ZV  GT>  V  JH  l  BATAVORVld; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 


Tuhlic}  tuericonabof 


Anmo   oIo  l9  c  L,' 


Nohdiljif/ns,  lllu^trijjlmis,  ac  Pr<epotef3tihux, 


D-D-  ORDINIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  l  Sl  Sy 

Veris  Parrise  Patribus,  &  Orthodoxse  Reli- 
gionis  Antiftiribus  ftrenuifilmis, 

rDomlnu  &  M<tcenatil^ui  honaYandU» 

U  T    E  T 
Reverendo,  ^oSf^jJimoque  Viroi 

D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  TheoL  Dodlori, 
&CoIleg.  Theolog.  D.  D.  Ordinum  Hollandire  & 
Weft-Frifise  Regenti  vigilantilfimo ,  Proefidi  hono- 
rando, 

Jio€  a.<TKJAfj.a.  Theologicum  honoris  ergo 
offert  ac  infcribiti 
HER.MANNUS  GEORGmS,  Campenf. 


ANALECTORUM  T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLX. 


D  E 


ANTICHRISTO, 


T  H  F.  S  I  S  I. 


Cf^^3^^^^^^'"""^  argumentum  conftruunt  ex 
"  "fe  mhaculis  Antichrifti  ,  qui  i.  cdu(5turus  flt 
/Si  I  ignem  de  coelo.  2.  cffc<5turus  ut  imago  be- 
'  '    ftix  loquatur.  3.  fidurus  fe  mori  &  refur- 


gere.  Apoc.  13.3.12. 13.15.  vcnim 


11. 

Qiiodad  primum  miraGulumattinetj  nihil  vctatallc- 
goricc  accipi .  Anfbcrtus  &  Primafius  dedonis  Spiri- 
tus  Sanai  accipiunt,  qiias  fingct  fe  fuis  impcrtiri .  alii 
defulmine  excommunicationis,  quam  dcjcilis  fupernc 
facibus  ardcntibus  adumbrat. 

III. 

Quod  ad  fecundum,  iidcm  id  tropicc  accipiunt,  non 
dc  imagine  manu  fada,  fcd  animis  liiorum  imprcftli,  alii 
de  imaginum  cultu  ab  Antichrifto  ftabilito  .  Alii  veri- 
/imilius  intclligunt  imaginem  prioris  bcftia?^  ,1  impcrii 
Romani ,  rc  ipfa  eyQifi  &  aboliti. 


Yyyyyyy z 


IV. 


Teitium,  dc  moitc  Sc  refiMTcdione  Antichiifti,  mC- 
piam  rcpcritur.  dicitur  quidem  v.  3.  unum  e  capitibus 
bcftix  fuilTc  vifum  ijua/t  lethaliter  cxfum  &  plaga  cjus  Ic- 
thalis  curata.  qux  nihil  commune  habcntcum  fimula- 
ta  morte  &  rcfurrcdionc .  ut  taccam  non  hoc  dici  dc 
fccunda  beftia  .i.  Antichrifto,  fcd  dc  prima.i.  imperio 
Romano  .  quicquid  tandem  perunum  illud  caputde- 
notetur.  nam  manifcfto  hoec  ab  illa  diftinguitur  v.  11. 

V. 

Decimum  tertium  argumcntum  fpc<flat  humilem  or- 
tum  Antichrifti,  ex  Dan.  11.  21.  Stahitin  loco  ejus  de- 
(peSius  a-c,  id  autcm  non  convcnit  pap:^.  Rcfp.  i.  dc 
Antiocho  agi,  cujus  omnia  ad  literam  in  Antichrifto 
non  erant  implenda.  2.  humilem  pontificis  &  pontifi- 
cii  regni  ortum,  ipfi  fatcntur,  ^^txfedem  fuam  Jlercorariam 
fut  vocantj  cui  ftatim  eledus  imponitur,  &  canitur  e 
pfalmo  1 1 3 . 7.  "Tie  Jlercore  erigit pauperem, 

VI. 

Dccimum  quartum  argumentum  huc  rapit  praelium 
Gog  &  Magog,  dequo  Apoc.  20.  7.  at  illud  nondum 
advenit ;  ergo  nec  Antichriftus  advenit.  ille  enim  efl: 
Gog  &c.  Refp .  fcopae  diflblutce ,  proctcrquam  enim 
quod  Gog  cfte  Antichriftum  fumit  adverfarius,non  pro- 
bat,  fi  id  maximc  dctur,  nihil  ei  proderit.  Nam  perfe- 
cutionem  hanc  ultimam  fore  dicit.illam  nondum  perpe- 

tratam 


tratam  fatcmiir ,  fcd  an  ideo  Antichriftus  qiu  ejus  au- 
(flor  futurus  eft,  nondum  eft  in  rerum  natura  ?  quis  un- 
quam  ita  conclufit  ? 

VII. 

Decimum  quintum  affertur  ex  Danielc,  c.  7.  25 .  Pu- 
tabit  quod  pjjit  muiare  tempora  &  leges,  hoc  papa  non  fa- 
cit.  ergo.  Refp.  i.  De  Antiocho  eft  fermo,  quifefti- 
vitatcs  ludxorum  ac  legcs  eorum  mutare  laboravit. 
2.  Et  papam  idcm  faccre  vidimus  Anal.  155.  hic  addi- 
mus,  cum  dies  communes  in  religiofos  mutarc,  pertot 
inftitura  fcfta ;  lcgum  quoquc  omnigenarum  mutatio- 
nem  fibi  fumere  per  audoritatem  de  jure  contra  jus  d^f- 
penfandi.&c.  crgo  ex  hocctiam  capite  eft  Antichri- 
ftus. 

VIII. 

Subjicicmus  nunc  quaeftioncs  duas,  ad  priefcns  nc- 
gotium  fpcdantcs.  prima  hxc  eft :  An  in  nomine  Jn~ 
tichrijlii  praepofitio  «ttT/  poffit  fumi,  non  tantum  fignifi- 
catione  contrarii ,  fed  ctiam  fignificatione  vicarii  >  ut 
Antichriftus  fit  &  adverfarius,  &  vicarius  Chrifti?  Nc- 
gat  Bell.  nos  affirmamus. 

IX. 

Et  quidem  ex  vocibus  cequrpollcntibus,  quarum  pri- 
ma  cft  «tVT/s-^aT«>©-.  qua  voce  denotatur  &  contrariapar- 
iis  imperator,  apud  Thucyd.  ac  Phitarch.  &  is  qui  cft, 

Yy yyyyy  3  ^oco 


loco  imperatorls,  Vicem  ger^ns  Mperatem,  item,  propy^tor^ 
legatus  prMorlSi  legatus  confulls  apud  Dcmofthenem  .  ut 
docet  Budasiis  comment,  ling.  grjECoe  ^  &  ex  eo  Henr. 
Steph.  in  Thefauro, 

X. 

Hoc  fenfu  2.  vox  dvricrim©^  quoque  apud  Lucianuni 
accipitur^pro  eo  qui  in  abfentis  convivx  locum,  vei  ab 
illo  mittitur,  vel  ab  invitatore  tanquam  vicarius  fubro- 
gatur.  &  3.  apud  aliosaudores  «-vri^v^^^^^  quimortem 
pro  altero  obiturus  cft. 

XI. 

Nec  abfimilis  eft  in  f.  litcris  fignificatio  4.  avriTtiTry. 

I.  Pet.  3.  21.  Heb.9.  24.  &  frequens  acceptio  vocu- 
Ix  c^vri  in  materia  fubftitutionis .  Matth.  5.  3.  Luc.  11. 

II.  i.Cor.ii.15.  Matth.2.2. &c.  dequainDilpp.de 
fatisfadione  Chritti  latius  egimus. 

XIL 

QucB  cum  ita^^fint,  nihil  eft  incomm.odi  inilla  expli- 
catione  .  quanquam  concedamus,  primario  Antichri- 
ihim  ea  notione  dici ,  qua  fignificatur  0  clvTixeif^o;B',  « 
qui  Chrifto  opponitur, 

XIIL 

Altera  quxftio  eft,  an  2.  ThelT.  2. 4.  r-^eiS, 

ver- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesl  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


vertendum  fit  in  templum  H^ei  y  hoc  fcnfib  qiiod  Anti- 
chriftus  fc  ita  gefturus  lit>  acfiipfc  eflcttcmplum  Dci  ? 
itac  veteribus  nonnulli.  v,  Auguft.  decivit.  Dei  1.2o, 
cap.  19. 

XIV, 

Nos  id  nullaratione  fubnixum  putamus^  cum  fie- 
quentiflfimum  fit  inf.  litcris  c-t^;  pro     ufurpari.  Marci 

1.  9.   iliaLTrriid-n  «V  t  io^cPuvLuu.  V.  39.  iiv  Kn^vcsm  eig  o^.hjj  yxAi- 
XojcLv.  C.2. 1 .  oTi  eig  otKov  t^/.  C.  I  j .  1 6.  0  eig  r  dyqlv  dv.  Luc,  1 1  • 
y*^^  T  koItIw  eiclv.  C.  16.  8-  f/V     ywictv  ctvrcdv.   loli.i.  18.  0  «V 
•c/?  T  KoX^TovrQ  TTciT^og  &C.  C.20.  19.  tg^rdgTO  /1/.U0V.  Ait.S.^O. 
et;^&6jt       ocKeoTov.    2.  Cor.  i  l  .5.      ct7rAoTw?(^  T  ,ve<^oV.  Jiph. 

5.32.  TG  fJivg-rieA^A' THTo  fxiyotif^lv.  iyco  J  Xtytd  et(;  x^^^^' ^  ^ 
cKKXft(rioiv.       in  Vet.  Tcft.  Pfal.  16.10.  -sk  iyKciT0L>\ei'>l'<l<;  r  -^v^ilu 

fjid  etc  ^<hv.  polTcmus  &  ex  aliis  aii(floribus  cxempla  pro- 
fcrre.  fcd  hxc  fufficiunt. 


COROLLARIA. 

Lex  ^  euangelium  Dco  obtemperantibus  fvltam  teter^ 
nam  pollicefjtm 

z. 

Sed  illa^  fith  conditione  ]ujliti<c  frofrt^  per/eft<e, 

ipudautem  fith  conditione  juBitite  alien^j  nemfeChri- 
fide  apfrehenfie. 


Early  Eurcspean  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


ANALECTORUM  THEOLOGI GORUM 
DISPUTATIO  CLXL 


ANTICHRISTO; 

D  E  C  I  M  A: 

Divino  annuente  Numine, 
SuBP».ie.siDio 
Reverencii,  CUnJfimi^  n)oaiJfmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  TheoL  Doaoris,' 
&  Coilegii  TiieoL  Pcr-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

Tublicc  defendet 
L  U  C  A  S    a    N  O  O  R  D  T ,  Aniftclodamenfis. 

^d  diem  26.Aprilii,  hcofolito,  hor^9. 


L  V  G  D  V  N  I  SATAVORVu; 

Apad  HifiREDES  jOHANNIS  NICOLAUDORP. 

AmHO    Cl3  l9  C  L, 


^cr  lllaJlrihuJi  Magnificu,  Trafotentihm, 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDI^ 

&  WEST-FRISI^, 

Dominis  fuis  clementiffimis. 

NohdtJJlmOj  GraVtJfimOy  S^eSiatiJltmo^ 
FlorcntifTimx  ac  totins  Hollandix  celeberrimae 

AMSTE  LOD  AM  ENSI  VM 

REIPUBLIC-£ 

MAGISTR  ATUI. 

Dominis  ac  Msecenatibus  fiiis,  Prudentiapariter  ac  Po- 

tentia  eminentillimis ,  fummo  honore ,  debitaque  cum 
reverentia  in  perpetuum  colendis. 

U  T    E  T 

Tietatey  Prohitate,  &  arte  eminentijjimis  Itivenihnst 

D.  ANTONIO  a  NOORDT, 
D.  lOANNI  a  NOORDT, 

Germanis  dilediffimis,  ob  innumera  collata  beneficia, 
fibinunquam  non  honorandis, 

Se  cum  hocce  Exercitio  Theologlcoy 
in  grati  animi  Symholumy 

L.  M.  Q^D.D.C. 

LVCAS  aNooRDT, 

i 


ANALECTORUM   T H EO L O G I C O RU M 
DISPUTATIO  CLXL 

ANTICHRISTO> 

D  £  C  I  M  A. 

T  H  F.  S  I  S  I. 

A(5lenus  adveifus  pontificios  de  Antichrifto 
!  nobis  adum  eft  Nunc  novum  ingruit  certa- 
Imen  adverfus  femi-papiftam  quendam,  qui 
jad  pr:ecipua  fcripturx  loca  c[ux  dc  hoc  argu- 
mento  a^unt,  ea  commentus  eft  ^lofTemata, 
qux  nemini  unquam  vel  veteri  vcl  rccentiori  in  men- 
tcm  venerunt.  llla  per  quxftiones  breviter  cventiLabi- 
mus.  ac  primo  quce  excogitavit  fuper  vaticinio  Pauli . 

de  quo 

^  II. 

Qiiseritur  i .      homo  peccati  &  Filim  perditionisy  quem 

venturum  Pauius  prxdicit  i.ThcfT.^.^.^.  lit  Caius  Ca- 

lic^ula  ?  ita  ccnftt  adverfarius  Commcnt.  ad  loca  qux- 

dam  N.  T.  &c.  p.8.  fcqq.  nosncgamus. 

1 1 1. 

I.  QjLiia  fic  Paulus  vaticinatus  fuilTct,  non  dc  rc  futu- 
ra,  fed  prceterita.  cum  Ca)us  diem  cLiuferit  muitis  annis 
antcquam  Paulus  hxc  fcribcrct.  Etcnim 

IV. 

Calioula  regnavit  tricnnio  lomenfibus.  primo 
annoiniperii  Agrippam  vinculis  libcravit,  cique  rcg- 
num  ludxx  dono  dedit.  Agrippa  rcgnavit  annos  vii. 
ergo  quatuor  poft  mortcm  Caji,  nec  tamen  adhuc  vc-. 
nerat  Pauhis  ThclHdonicam.  Nammors  Agrippx  rcfcr- 
tur  Ad.  12.  advcntus  Pauli  Tlieftalonicam  c.  17.  Epi- 

ZZZZZZZ2  ftolas 


{\ohs  autcrn  port;'  iHnm  acccfTum  fcriptas  cflc  patct  hoc 
ipfo  loco,  2.  Tiieir.  2.  5.  Annon  metninijlif  jmej  curn  ad- 
huc  efjem  apuci  voj,  kec  dixijp  vohii?  &  c.  3.  7.  non  inor- 
dinaie  nos  gejjimus  iniervos,  v.  10.  Cum  eJSemus  apudvos, 
hoc  demandabamus  vobii.  fic  i . TliefT.  1.5.  noflii  quales  fue- 
rimtii  inter  vos.  &c.  Eos  ergo  vidcrat  &  aliotjuutus  fuc- 
rat  cum  hxc  fcribcret. 

V. 

Adventus  Pauli  Tlieffalonicam  rcfcrtur  a  Baronio  In 
hnnum  a  Chrifto  nato  l  i  i.  imperii  vcro  Claudii  (cpi 
Caio  fiicccfTir)  x.  idcm  ait  Paulum  fcripfilfe  hancepi- 
ftolam  anno  fcq.  dcccm  ut  minimum  annis  poft:  mor- 
tem  Caji.  a  cujus  primo  anno,  quo  advcrfarius  vult  hanc 
cpiftolam  fcriptam,  ufque  ad  cum  annum  quiponitur  a 
Baronio,  fiuxcrunt  anni  xm. 

VT. 

Adde  5  quod  hcec  epiftola  fcripta  fuerit  nominibus 
Pauli,  Sylvani,  &  Tim othei  Sylvanum  cenfent  effe  Si- 
lam,  qui  nominatur  A<ft.  ij.  40.  fed  fi  de  co  dubitatur, 
dc  Timotheo  nullum  cft  dubium  eum  a  Pauloinven- 
tum  cftc  Lyfliix  A(5l.i5.  i.  ac  confcquenter  poft  mor- 
tem  Agrippx,  quam  &  prxccflit  Caji  mors .  c  quibus 
(liie  in  r.e  claradiutius  immoremurj  adverfarij.  a'"rc§«Wa. 
abunde  convincitur. 

vn. 

Nec  minus  cvidenti  falfitate  Iaborat,quod  pag.^.cen- 
fet  cpiftolam  fecundam  fcriptam  ante  cam  qux  prima 
appellatur.  Id  enim  rcfellitur  abipfo  Apoft.  2,  TheflT.a. 
1 5 .  Tenete  traditiones  quas  edi^i  ejliiy  pve  per  fermonemi 
Jive  fer  EpiHolam  nojlram .  lam  ergo  ad  eos  fcripferatj 
cura  mcntioncm  faciat  prioris  epiftolfl^. 

"  VIIL 


QucEritur  2.  Jn  dhi  C/mJlh  de  quo,  v.  2.  fitdicscx- 
cldii  Hierofolymitani  >  affirmat  advcrfarius  p.  7.  nos 

nej;*  Etcnim 
^  IX. 

1.  Si  hocita  habcrct,  non  errafTcnt  qui  prKdiccbant 
inftare  diem  Chrifti :  advcnitenim  iUud  excidium  anno 
XVII  vel  XYiii  poftquam  hxc  cpiftolafcripta  eft. 

X. 

2.  Quod  Apoftohis  diceret,  diem  cxcidii  illius  non 
venturum,  antcquam  Caius  proderet  fuam  impietatem 
fut  cenfct  adverfarius J  prorfus  foret  ridiculum,  cum 
Caius  jam  antcannosticdecim  cftet  mortuus,  ut  pro- 
bavimus, 

XT. 

3.  Fingamus  fuifte  fuperftitem,  quam  infulfa  fujflet 
hjBC  Apoftoli  prKmonitio ;  cavete  ne  crcdatis  inftare 
cxcifionem  Icrofolyma?,  ncquc  cnim  ca  excindctur  ari- 
tcquam  CaHgula  fe  appellct  Dcum>  proefertim  cum  id  a 
Caligula  faiftum  fit,  vix  elapfo  primo  cjus  imperii  anno/ 

XII. 

Quscritur  3.  An  templumn^eiy  in  quo  feJJUrm  erat  homo 
feccati.  v.4.  fic  temphim  Jcrofolymitanumjin  quo  Ca- 
ligula  fuas  imagines  eftct  pofiturus  ?  Affirmat  adverfa- 
rius  p.  12.  &c.  nos  ncgamus.  Etenim 

XIII. 

1.  Ncc  templum  illud  tum  tcmporis  vcrum  crat  teni- 
plum  Dei,  fcd  tantum  nomine  tenus,  quum  verus  & 
Deo  gratus  cnltus  in  co  dcfiiftet. 

XIV. 

2.  Nec  federe  in  co,  eft  imagines  fuas  in  eo  poncrc, 
fcd  fcdem  imperii,  quam  nunquam  in  eo  conftituit  Cali- 
gula.  Z  z  z  z  z  2  2  3  .  XV. 


XV. 

3-  Nec  veriim  dl  cuni  fiias  ftatuas  intiililTe  templo 
Icrofoiymitano.  Id  quidem  in  animo  liabuit,  &  ut  fie- 
■  rct  mandavit  Petronio ,  qui  Vitellio  Syrias  pr:£/idi  fuc- 
celTit,  fedcaruit  fuccefTu  hic  cjus  conatus  :  prius  enim  a 
Charon  confofTus  eft.  v.  lofeph.  Ant.  1- 1^.  c.  lo.  n. 

XVI. 

Neque  hic  voluntas  pro  fado  accipienda  eft ,  quod 
quidem  locum  habet  in  judicio  divino,  at  nihil  facitad 
complcmentum  prophetiarum ,  nihilad  hiftoriam.  An 
Pompcjus  Ccefarem ,  an  rex  Hifpaniarum  Belgas  debel- 
lavit,  quia  voluit  ?  apage  incptias. 

XVII. 

Quasritur  4.  An  pcr  apoftafiam  five  defe<5lionem  in- 
telligatur  impictas  Caligulx  ^  Affirmat  adverfarius  p. 
7.  nos  ncgamus.  Etenim 

XVIII. 

1.  Defcclio  abfolutc  pofita  notat  vel  magnam  popu- 
Jorum  rebellioncm  adverfus  imperium,  vcl  feceflionem 
fchifmaticorum  ab  ccclefia.  quis  unquam  audivit  mali- 
tiam  uniuS  hominis  ca  fignificjiri ,  nifi  id  cxprefleadda- 
tur 

XIX. 

2.  Omnis  defcAio  eft  a  re  aliqua  bona  &  laudabili, 
ut  dcfc(5tio  impia  a  pietate.ea  in  Caligulanon  aliter  po- 
teft  confiderari,  quam  ut  apictate  vel  fua,  vcl  deccffo- 
rum  fuorum  dcfcivifle  dicatur,  Augufti,  v.  g-  &  Tiberij. 
at  ii  eadcm  cum  Caligula  impictatc  fuerunt  polIuti,dum 
fe  paffi  funt  &  Deos  vocari,  &  matoi  fibi  vidtimas ,  & 
erigi  altaria.  v.  Vergil.  Eclog.  i.  Horat.  epift.  1.  2.  &c, 
eam  impictatcm  utut  auxi^Te  Caius  poflit  dici,  non  ta- 
men  a  contraria  eorum  pietate  Cquce  nuUaerat^  <iefci- 
viffe. 

XX.  Sin 


XX. 

Sin  ideo  eum  cicfcivifre  quis  arbirretur,  quod  fc  ipfo 
detcrior  evafcrit .  Nos  hoc  de  Augufto  majori  proba- 
bilitate  dici  poffe  (in  re  de  qua  agimusj  cenfemusquam 
dc  Caiigula.  ille  enim ,  poftquam  &  favere  ludi^is,  &- 
multaeis  indulgere  vifus  cft,paffus  quoq;  generum  fuum 
Marcum  Agrippam  hecatombam  immolare  Icrofoly- 
mXy  &  epulum  popuiopra:berc  Clofcph.  Antiq.  1.  16. 
c.  2.J  paulo  poft  mutavitmentem  ,  religionemque  ju- 
daicam  averfatus  eft.  Caium  enim  Q<efarem  nepotem  col- 
laudavit ,  quod  ludeam  fr^tervehens  apud  lerofolymam  non 
/upplicajjet,  Suct.  in  Aug.  tale  niliil  de  Caligula  ufpiam 
legitur. 

XXI. 

Quosritur  5.  An  myjlerium  iniquitatif,  de  quo  v.7. 
fignificet  occulta  Caji  corifilia  &  voluntatem  nondum 
patefadam?  Affirmat  advcrfariusp.15.  nosneg.Etenim 

XXII. 

Myfteria  vocanturarcana  rcHgiofa,  quoenefas  eftef- 
ferrein  vulgus  qualenihii  in  Caligulce  ftolida  vecordia» 
quod  fi  quxcunque  clam  fiunt  vocanda  fint  myftcria, 
cur  no<5lurna  furta  &c.  myfteria  vocanda  non  fint^  ratio 
rcddi  non  poteft. 

XXIII. 

Quieritur  6.  An  "^o  zctTixov,  de  quo  v.  6.  fit  Lucius 
Vitcllius  Syrias  praefeSjCujus  dignitas  &  virtus  rcmorata 
fiitrit  Caliguloe  impietatem?Affirmat  adverfarius  ib.  nos 
ncg.  Etenim 

XXIV. 

1.  lam  evicimus,  Cajum  vita  exutum  fuiifc,  ante- 
quam  Pauius  haec  fcriberet.  An  Caligula  mortuus  mctu- 
ilfet  Vitellium? 


2.  Ncc  Vitellius  vir  tantus  fuit,  ut  Caligulam  terre- 
ret.  Indicio  eft,  quod  jubenie  Caligula  fine cun(5tatione 
ceflit  I0CO5  &  Syria  exceflit, 

XXVI. 

\3.  Et  quis  unquam  majores  nugas  effutivit,  quam 
Viteliium  obftitifle,  ne  Caligula  fe  Deum  appellaretf 
undeinhomine  Romano  hxc  religio?  inpolitico  hxc 
cura  rei  nihil  ad  ipfum  attin£ntis? 

XXVII. 

4.  Cumque  Paulus  agat  de  re  ad  Chriftianos  Ipe- 
dante,  quidillaad  Vitellium?  qui  Chriftianam  cccle- 
fiam,  recens  tunc  nafcentem,  vel  ignorafle,  vel  flocci 
fecifle  exiftimandus  cft ,  magis,  quam  ut  muitum  dc 
ea  Ijedenda  vel  juvanda  fuerit  follicitus. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

1  •  Terfona  Chrijli  ejl  una  &  fingulayls. 

1 .  Conjlat  duabus  naturiu  di^ina  (s"  humanx. 

5 .  Idciue  necejfario.fuppofito  decreto  (Dei  de  nohis  redimenils. 

4.  2<{aturas  has  ejfe  ^ertvs  partesy  perjvnam  componentes^  abufi^c  dmtur. 
j .  Meliui  Vocanticr  duo  principia  ntmero  diverfa. 

6 .  Ele&io  non  cfl cx fide  aut  operihui  pt.^VtJts . 

7.  7>{on  tantum paj/iva,  fed  6"  acli^^a  Chfijti  juUitia  nobis  ad  falutem  im" 

putatuY. 

8 .  SanUificatio  in  hac  Uta perfe^U  non  datur,  juJlificAtio  Vero per/efla  da-- 

tur,  qu^  non  ejl  ex  operibtvs. 
^ .  lujlificationis  cb- fanHificationis  adjunHum  reHc  ccnfctur  immutabilitas 
feu  perfeVerantia. 


F   I    N   I  S. 


ANALECTORUM  TH E O LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXII. 

D  E 

ANTICHRISTO, 

U  N  D  E  C  I  M  A: 
Divino  annucnte  Numine, 

SvB  Prasidio 
Reverendl,  CUriJJimi^  Do&iJJimique  Vtri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaoris, 
&  CoUegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifi^  Regemisdigniflimi, 

Tublice  defendet 
PETRUS    BACKER,  Amftelodamcnfis. 

^d  diem^,  Maji^  locofolito^  hortk 


L  V  a  D  V  N  I  BATAVORVu; 

Apud  Hi£REDES  JOHANNIS  NICOLAI  kDORP. 

AnNO  Cl3l9CL« 


Kcverendo  ,  Clmjftmo ,  n^of^ljpmoqus 

V  l  K  0> 
D.  I A  C  O  B  O  R  E  V  I  O. 

S.  S.  Theol.  Doaori,  Sc  Colleg.  Theol. 
Per  Illuftr.  D.  D.  OrdinumHolland.  &c 
Weft-FriC  Regenri  digniflimo ,  Praecep- 
tori  acPrsefidi  meo  honorando,  de  me 
ftudiifque  meis  optime  merito  indief- 
que  merenti, 

U  T    E  T 

Cefjeroflfim,  Spel>idti(fmo,  Do^ifmoque 

Juveni-Viroy 

D.  WALICHIO  PROOST ,  I.  V.Candi- 
dato,  amico  &  Fautori  meo  colendo> 

Hoc  Exercitim  Tkologicttm, 

offero  &  infcribo, 
PETRVS  BACKER. 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C ORUM 
DISPUTATIO  CLXII. 

ANTICHRISTO. 

U  N  D  E  C  I  M  A. 

T  H  E  S  I  S  1. 

\Vxntm6-  Ano  rtvo,uQ->  deqiiov.8.  fitSinion 
,  Magus  r»  Affiimatadverfarius  p.  17.  nos  neg, 
^uis  euim  i .  non  vidct,  ex  filo  orationis,eun- 
^dcm  hic  dcfignari  voce  ot'i'o>a  qui  ante  homo 
peccatij  &filius  pcrditionis  appellatus  fuit  ^ 
IL 

2.  Idcm  patet  ex  conjugato  a^a,u<W  quod  immcdiate 
prxccdit,  id  autem  non  patitur  vocem  «'io^k  quafi  ob- 
torto  coUo  aliovorfum  dctorqucri. 

III. 

3.  Idcm  coiligitur  ex  vcrbo  .5,:^-- -f  ^i'-  v.  3.  &^7ro- 
y.axvcphrimi.v.6.  cujus  impcdimcnto  fublato  v.  7.  aW.«- 
Ay<|)8««rrrtf/,  inquit,  ^  m'ou@^  y,  g.  hosc  dc  eodcm  fubjedo 
agi  quam  cvidentilfime  arguunt, 

IV. 

4.  Ex  advcrbio  rin.  id  eft  (fi  fibi  conftarc  velit  ad- 
verfarius)  tunc  cum  Caim  meditatum  animo  fceim  aperne- 
rit.  At  ipfe  hac  in  re  a  fe  ipfo  diffidct.  Dicit  cnim  p.  6, 
Simonem  Magum  cocpiflc  cognofci  anno  fecundo 
Chudii,  id  cft,  quatupr  annispoftquam  Caji  impietas 
npparuit. 

V. 

Id  fubolfacicns  adverfarius,  T0Teinterpretaturpcr/2c/? 

Aaaaaaaa2  anu- 


MnteqttAm  id^evenerit.  ib.  fcd  poftca,  videl.  poft  quadri- 
ennium.  hoc  vero  pa<flo  ioquens  quifquam  dc  agonc 
Chrifti  in  horto,  diccre  poflct,  tunc  cnim  refurrexijje  . 
fi  enlm  tunc  poteft  fignificare,  /^i?  quadriennium tcm  non 
pofttridHum^  quod  multo  minus  eft? 

VI. 

5.  Exeo  quodnulla  hicfit  coh.xrenti3cfpecies:  Poji- 
quam  Cajus  prodiderit  fuam  impietaiem^  tunc  emerget  Simon 
Magus*  haec  cohercnt  ut  arena  finc  calce, 

VII. 

iFalfum  nihilo  minus  cft  quodadverfarius,  ut  fcence 
fuajferviat,  comminifcitur,  nempc  Simonem  Magum 
ccepiftTe  cognofci,  &  falfa  fua  dogmata  fpargere  anno  2. 
Claudii:  Ante  idimpictatcm  fuam  occultaffe,  &  bap- 
tifmo  fufcepto  fe  Chriftianis  aggregaftc.  Etcnim 

VIII. 

1.  lam  antc  fufccptum  baptifmum  impura  ftia  dog- 
matafparferat,  &  Magicas  artes  palam  exercuerat.  ita 
enim  Lucas  Ad.8.9.  Vir quidam  nomine  Simon^^i^^^^^^^x^n 
antea  erat,  in  urbe  illay  exercens  artem  magicam,  dicenjque 
fe  ej/equempiammagnum,  Scpmlo  ]po{i:  rPopulus  dicehat-y 
hic  quidem  eH  virtus  Dei  magna, 

IX. 

Quaeritur  7.  An  verba  illa:  quem  ahfumet  'Dominus 
fhirituoris  fiiiy  ^  iliujlri  adventu  fuo  aholebit,  v.  8.  fi- 
gnificent,  Petrum  Romam  venturum,  &  ibi  Simonem 
Magum  ex  acre  in  tcrram  deturbaturum  >  Affirmat  ad- 
verfariusp.17.18.  nosnegamus. 

X. 

Vt  autcm  rem  hanc  pcnitius  evolvamus,  glofta  ad- . 
verfarn  primo  proponetur  ;   ^em  Simonem  finquit^ 

Domi' 


^Do^yJtnus  conficietSpiritu  orii  fuiy  per  Apoftolos  vidclicet 
eorumque  praedicationcm ,  prxcipuevero  per  Petrum, 
quicum  eo  Romae  confliget,  &  quadrigas  ejus  igneas 
difflabit,  quibus  fe,  fub  oculispopuli  Romani,  per  ae- 
rem  fublimi  volatu  attoUct.  Quo  cafu  hic  Simoncor- 
ruct  prxccps  frada  cervice,  &  elifo  cerebro.  hxc  fum- 
ma  cft. 

XI. 

Fabula  haec  a  quibufdam  ex  veteribus ,  luftino  Mar- 
tyrc,  Irenxo,  Theodoreto,  Arnobio&c.  vel  tangitur 
obfcurc,  vcl  plcnius  narratur .  fabulam  tamen  cffe  hxc 
fuadebunt ; 

XII. 

1.  Cum  hoc  ccitamen  dicatur  peradum  fub  oculis 
totius  populi  Romani,  an  rem  tantam ,  &  quas  ignorari 
non  potuiifct,  &  omnibus  ethnicorum  prodigiis  magis 
admirabilem  ,  tacui(fent  tam  multi  celebres  au^flores, 
qui  illo  x\  o  ciaruerunt ,  aut  fuerunt  illi  ;evo  proximi? 
quales  fucrunt  Seneca,  Tacitus,  Suetonius,  uterque  PJi- 
nius;>  Phitarchus,  &  plurimi  illius  fecuH  pocta  ? 

XIII. 

An  non  id  Nodlibus  fuis  Atticis  inferuiffet  A.GcUius, 
potius  quam  narrationem  de  Androclo  Dacico  manci- 
pio,  excerptam  ex  Appiano  Polyhiftore  avtoV^,  idque 
eodem  fere  tempore  quo  Petrus  cum  Simone  Roma? 

certaffe  perhibetur  ? 

^  XIV. 

2.  Auguftinus  epift.  86.  ad  Cafulanum ,  dicit  hxc  a 
plerifque  Romanis  haberi  fabulofa.  F.Jl  quidem  ('inquitj 
/}<ec  opinio  plurimorum,  quamvis  eam  perhibeant  falfam  ple- 
rique  Komanij  quod  Tetrm  cum  Simone  certaturm  &c, 

Aaaaaaaa  3  XV, 


XV. 

Ambrofiiis,  aut  qiufquis  eft  au<flor  Commcnt.in  Epi- 
ftolasjquaefub  Ambrofii  nomineleguntur,  in  Rom,  7. 
hac  de  re  dubitanter  admodum  loquitur  :  Neque  /t  vir- 
tm  ab  aliquo  faSta fuerit^ficut  DICITVR  faHa  k  Simone  Ma-' 
go^  qui  DICITVR  itt  dera  furfiim,  ut  populo  Qhrifliano  fcan- 
dalo  ejfeti  volaffeyfidem  nofram  dehei  imminucre. 

XVI. 

4.  Narrat  Tertiill.  c  13.  Apologct.  Romvanos  Simo- 

nem  Magum  ftatua,  &  infcriptione  SanHi  n)ei  honoraf- 

fc.  quod  &  habct  Eufcb.  Hift.  1. 2 .  quce  nulio  modo  co- 

hxrent  cum  opinione  rccepta_,  Pctrum  Romx  in  crucem 

a»flum,  ac  martyrium  fubiilfe.  Etcnim 

X  V 1 1. 

An  Romani  adoraftcnt  Simoncm,  quem  turpi  cafli  vi- 
dilTent  prxcipitatum ,  &  impofturam  cjus  dctcdam? 
Annon  potius  Pctro  crexiffcnt  ftatuas ,  &  thuraadolc- 
viflent,  admirati  ejus  virtutcm  ac  potcntiam  ?  quxnam 
hic  umbra  verifimilitudinis  ? 

X  V 1 1 1. 

Verum  fonshujus  erroris  detegatur:  Inter  Deos  Ro- 
manorum  fait  quidam  Dcus  Semo ,  qui  SiSancus,  &  Fi- 
dim  appcllabatur.  Ovid.  v  i  Faftorum. 
^uxrebam  Nonas  Sanco,  Fidione  referrem, 

An  \ihi  Semo  paten  tunc  mihi  Sanctts  ait : 
Cuicunque  ex  ijlis  dederii,  ego  muym  haheho : 

Nomina  terna  ftro :  fc  voluere  Cures : 
Hunc  izitur  veteres  donarunt  ade  Sahini : 
Inque  ^irinali  confliiuere  jugo. 
Hunc  Varro  4.  de  lingua  latina  dicit  cundem  efle  qui 
&  Dicfpitcr  dicitur. 

XIX. 

Hujus  Dci  ftatuam  in  bafi  habuifte  hanc  infcriptio- 

ncm 


nem,  coiiflMitancum  c(l :  Semoni  Sanco  Deo,  &  ca  v^rba 
Chriftianos  tiuofdam  parum  peritos  Romanie  nntiqui- 
tatis  lcoilTe  ;  SimoniSan^o  Deo.  idquc  ad  Simoncm  Ma- 
^um  traxiUo. 

XX. 

Idquc  confirmat  obfervatio  Baronii,  qui  ad  annum 
Chrifti44  $.55.  narrat,  tcmpore  Grcgorii  13.  in  infuia 
Tibcrina  effofTum  e(Te  hipidcm  tali  infcriptione:  Sc  m  o- 
Ni  Sanco  Deo  Fidhi  Sacrvm.  nota  ,  hanc  candcm 
cfTc  infiilam  in  qua  luftinus  ftatuam  Simoni  Mago  crc- 
dam  fuiffcaitjvidelicet  in  amni  Tibcris,intcrduos  pon- 
tcs.  lapidcm  porro  hunc  adhuc  Romx  aflcrvari  ait  Ba- 
ronius  in  horto  rcligioforum  mendicantium. 

XXI. 

Ludovicus  delaCcrda  lefuita  notis  fuisad  Tertuli. 
Apologct.  in  dubio  rcHnquit,  an  decepti  fuerint  ilii  Pa- 
trcs ,  qui  hanc  infcriptionem  ad  Simonem  Magum  re- 
tulcrunt,  &  locos  ctiam  profcrt  ex  variis  audoribus, 
quibus  probatur,  Sancum  fuiffc  Sabinorum  rcgionis 
genium. 

XXII. 

Semonis  autcm  nomen  Grcg.  Gyraldus  Syntagm. 
lib.  I.  vult  commune  fuilfe  femideis  om.nibus,  quafi 
inter  Dcos  coeleftes  &  homines  mediis.  v.  de  earc  Sca- 
lig.  Aufon.  Lca.  lib.2.c.  28.  Salmaf  in  Notis  ad 
Spartianum, 

XXIII. 

Mirum  porro  cft,  adverfarium,  cui  plaeuit  Mago  huic 
jpartem  fobulx  quam  in  fcenam  produxit  agcndam  darc, 
non  totum  id  quod  hic  vaticinatur  apottolus,  cidem 
tribuiffc,  exclufo  Caliguld:quod  pari,  finon  majorifaci- 
litatc  poterat.  Etenim 

-  -  ^    - ^  XXIV, 


XXIV. 

I.  Miraculis  ac  prodigiis  Simon  infignis  fuit,  quibus 
Cajus  caruit.  2.  cum  fucrit  y-^^  iPoyjv  futvnlt  adverfa- 
rius^  0  kvofxi^,  fuitquoque  homo  iUepeccatiyJilim  perdi- 
tionii^  0  clvTtitei[x{^(^y  qui  hoc  myfterium  iniquitatis  fove- 
bat,  ut  Romae  pro  Deo  coieretur  (v.  Clcm.  Recognit.J 
quique  fupra  omne  numen  fe  cxtulir,  afTcrcndo,  ic  Sa- 
maritanis  tanquam  Patrem-apparuilfe,  ludicis  tanquam 
Fiiium,  caetcris  gentibus  tanquam  Spiritum  San(5lum. 
Hcienam  five  Selenam  uxorem  fuam  primam  elfe  Intel- 
ligentiam,  perquam  angelos  condiderit&c.  uteftapud 
Irenxum  1. 1.C.20.  fin  agnovit  unius  nebulonis  prxfti- 
gias  eife  infra  myfterium  iniquitatis  &  tyrannide  in  ec- 
clefia  cxercendam  ab  illo  qui  fcfturus  crat  in  templo 
Dci  &c.  inconcinnum  certe  fuit,  pofteriorem  hanc 
pericopam  eodem  fpedantem,  ad  Simoncm  pertrahere 
conari. 

C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

1.  Chri^lm  ejl  verm  homo, 

2.  Conjians  corpQre  anima, 

3 .  Bahet  proprietates  veri  corporis, 

4.  Vnde  id  non potejl  efe  omniprefens, 

5 .  In  anima  ejus fuerunt  injirmitates  five  defe^us  negativi 
non  privativi, 

6.  Sola  Jide  jufiijicamur. 

7.  Anima  humana  non  ejlextraduce, 

F   I    N   I  S. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXIIL 

D  E 

ANTICHRISTO, 

P  U  O  D  E  C  I  M  A: 
Divino  annuente  Numine,' 

SuB  Pr.Jc-SIDIO 

Reverendi,  Clarijftmi^  nyoitijjimique  Virl, 

T>.  J  A  C  O  B I  R  E  y  1 1 ,  S.  S.  Theol.  Doaons; 
,&  Collegii  Theol,  Pa'-Iliuftrium  D.D.  Ordinum, 
HoJiand.  &  Weft-Frifiae  Rcgentisdigniflimi, 

TMyiid  defenda 
HERMANNUS    ab  OTTEN, 

V^</  diem  7.  Maji,  loco  folito,  horh 


LV  a  D  V  K  I  BATAVOSLVu; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  iDORP. 
Ammo  cIo  Io  g  L; 


AmpltJpMu ,  SfeSiaujftmis ,  (on/ultifflmis 

D  O  M  I  N  I  S, 

D.  NICOLAO  vander  MEER, 
D.  lOHANNI  vandcr  MARSCHE, 
D.  lACOBO  vanden  BERG, 
O.  CORNELIO  van  BVYTEVEST, 

Floretttiffima  Keipuhlica  Lugduno-^Batara 
CO?iSVLIBVSy 

D.  GERHARDO  van  HOOGEVEEN, 
L  V.  Dodori,  corumquc  Secretario, 

Maeccnatibus  fuis  tnaxime  vcncrandis, 

Hafce  Thefis  Theologicas^  In 
debitit  ffratitudinii  plgriMs, 

0.  0.  S>, 

Hermannvs  ab  OTtfiN? 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXin. 


ANTICHRISTO. 

DUODECIMA. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Aticinium  Paulinum  excuflimus,  nunc  ad  ea 
qu3B  pricdixit  loanncs  progrediemur .  in  qui- 
bus  quaeritur,  i.  an  i.Ioh.2.18.  ^%«tT»  «Vul- 
timum  tempus,  fignificet  cxcidium  lerofoly- 
mx  &  templi^quod  brevi  aflfuturum  fit?  afl&r- 
mat  adverfarius.  nos  ncgamus, 

IL 

Quia  loannes  hanc  epiftolam  fcripfit  lerofolyma  jam 
everfa:  i.cnim  Baronius  in  Chrifti  annum  pp.  qui  eft 
Nervae  primus,  hujus  epiftoloe  fcriptionem  conjicit. 
longepoft  urbis  &  templi  cladem. 

IIL 

.2.  Epiftola  hxc  olim  vocata  fuit  Epiftola  ad  Parthos. 
V.  Aug.  Quaift-  euang.  L  2.  p.353.  adquos  fuo  quon- 
dam  minifterio  converfos,  ex  Afia  jam  ietate  provedior 
fcripfit.  unde  &  Seniorif  nomen  in  duabus  pofterioribus 
epiftolis  alTumfit. 

rv. 

3.  Apoftolorum  eum  ultimum  vixi{fe,  ac  teftem  fu- 
ifte  (rvyx^o^°-'  hujus  excidii,  nec  nifi  ultima  feneda  fcrip- 
fiffc  alferunt  omnes,  uno  forte  Saimerone  excepto,  qui 

Bbbbbb  b  b  2  ea. 


eade  cau{areprchcnditur  a  Lorino  Proleg.  ini.Ioh.  5, 
tranfierat  ergo  jam  illud  cxcidium. 

Epiphanius  hxreR  24.  arbitratur  contra  Bafilidianos 
potiflfimum,  Simonianorum  fobolem  hanc  cpiftoram 
fcriptam  fuilfe.  at  illi  poft  excidium  vixerunt. 

YI. 

Ambrofius  in  Pfal.56.  dicitloannem  jam  fenem  coe- 
piffe  fcribere  euangelium  &  epiftolas,  quod  eodem  fa- 
cit. 

Gloflfa  ordinaria  afferit,  tura  cuangelium,  tum  cpifto- 
las  cum  fcripfiffe  poftquam  rcvcrfus  effct  dc  cxilio,cum 
veroipfum  exulare  cocgerit  Domitianus,  Titopofte- 
rior,  neceffe  eft  omnem  hanc  fcriptionem  cxcidio  lero- 
folymitano  fquod  fub  Tito  contigit)  pofteriorcm  effe. 

VIM. 

4,  Noviflfima  hora,  qux  loannis  tempore  jam  erat, 
compleditur  totum  tcmporis  decurfum  ab  Apoftolo- 
rum  cEvOjufque  ad  confummationcm  feculi.  v.  Aug.l.3, 
de  doc%.  Chrift,.c.3<5.  &  confer  i.Tim.4.1.  i.Tim.j. 
I.  Apoc.i.  1.3.  recfle  Corn.  a  Lapidein2,Tim.3.  Ni* 
hilufitatus  prophetis  cfle  ait  quam  Meffia?  tempus  vo- 
carc  noviffimum ,  ^uia  ejl  ultima  mundt  ottas^  ultimaque 
lex,  religio ,  ecclejia  Chrijli,  cui  nulla  alia  fuccedet,  ad 
quod  probandum  citat  etiam  locum  quem  prae  manibus 
habcmus-.  non  ergo  tcrminatur  in  excidio  lerofolymi- 
tano. 

I  X.  QujK- 


rx. 

Qnceritur  2.  Anverba:  k,  Uv&riy  ^  (iciHaudi- 
JiUy  ad  Paiilinas  cpiftolas  rcfpiciat  ?  negat  advcrnirius , 
nos  negationis  illius  nullam  rationcm  videmus.  ncc  a- 
liundc  certius  quam  e  fecunda  ad  Theflal.  huncrumo- 
rcm  de  Antichrifto  vcnturo  pervadere  potuilfc  ccclcfias 
cenfemus.  audiamus  quid  affcratur  in  contrarium: 

X. 

mn  faudiveranthocj  ex  epijloliiyvac^w,^  T^aulinisjqu^ 
cum  loannes  hxc fcriberet,  aut  fcripu  non  erant,  aut  non  vuU 
gat^  perecclefias.  hxc  ille.  incpte  omninaac  pueriliter. 
Etenini 

XI. 

1.  Nonmodopoftomnes  apoftolos  &  vixit  &  fcrip* 
fit  loannes,  fed  &  Canonem  NoviTeft.  cenfeturcon- 
didifTc,  colleaiis  aliorum  euangeliis  &  cpiftolis,  quibus 
&  fua  poftrcmo  addiderit.  itaque  ante  ejus  fcripta  jam 
evulgatx  crant  epiftoIcE  Pauli, 

XII. 

2.  AfTcrifadverniriusfecundam  adTheflalonic.  epi-- 
ftolam  Caji  anno  fccundo  fcriptam  efle.  ea  epiftola  mo*- 
nuit  (juxta  cundem )  non  itaprop}  efle  tempuS  excidii  le- 
rofolymitani  ac  nonnulli  imaginabantur.  Hic  loannem 
inducit  dicentem  ultimam  illam  horam  jam  efe  .i.  cfle 
valde  propinquam,  idque  ante  cpiftolam  illam  PauIiYel 
Icriptani  vel  vulgatam.  quis  tam  ^^cJ^ciTa  conciliabit  ^ 

xiin 

3.  Inftante  excidio  templi  &  urbis,  non  folum  fcrip- 
toe  erant  &  vulgatjc  Pauli  cpiftolce,  fcd  ipfe  jam  fublatus 

Bbbbbbbb  3  c  mc- 


medio  martyrii  coronam  retulerat .  id  enim  fa(5liim 
fub  NeronCj  cum  cxcidium  de  quo  diximus  contigerit 
fub  Tito. 

XIV. 

4.  Idem  adverfarius,  tradatu  in  loca  qujedam  Pauli, 
Jacobi,  &  Joannis  de  fide  &  operihm^  ad  lac.  2.5,  ^od, 
inquitj  vetemm  multi^  atc^ue  inter  eos  <^ug,  lib,  de  fide  ^ 
operibw  cenfent,6'  hanc  epifiolanii  &  lOANNIS  PRIMAM, 
Creamqu^  Teiri  fecunda  dicitur,  fcriptas  adverfm  eos  qui 
TAVLINAS  EPISTOLAS  pravl  interpretantes ,  fidem  dice- 
bantfine  bonis  moribiuadfalutemfujjicerey  T^ROBABILE  fit, 
tum  ex  ultimii  epiHoU  illius  qu<*  Petro  afcribitur  verbis,  tum 
quod  hic  lacobm  ejufdem  Abrahami  exemplo  utitur  &c.  Qui 
probabile  cenfct  loannis  primam  fcriptam  effe  advcrfus 
abutentcs  epiftolis  Paulinis,  quomodo  eidem  probabiic 
elfe  poteft,  epiftolas  Pauiinis  cum  loannes  iianc  fcribe- 
ret,  vel  fcriptas  vel  vulgatas  nondum  fuiffc  ? 

XV. 

Quacritur  tertio,  An  per  ^  dvTix^i^ov  0?  t^x^rtii  intelli- 
gatur,  Barcochebas,  qui  tempore  Hadriani  Imperat.  re- 
bellavit?  Affirmat  adverfarius.  nosncsaraus.  Etenim  : 

XVI. 

Nullaexnotis  quibus  fcriptura  Antichriftum  infig- 
nit, ei convenit.  Neccnim  i.defccitaChrifto,  quem 
nunquam  fuerat  profeffus ;  nec  2.  myfterio,  fed  vi  ar- 
mata  rem  fuam  peregit.  nec  3.  fcdit  in  templo  Dei. 
nec  4.  Deum  fe  profeffus  eft.  nec  5.  miraculis  claruit. 
falfa  ergo  quoad  hoc  eft  opinio  adverfarii,  &  nihil  cer- 


tius ,  quam  eundem  hic  intelligi  per  avrix^^Krov^  cum  ^iS^ 
(]uem  Paulus  vocat  ^  clvTtKeif^ov» 

XVI L 

Quicntur  quarto  ]  An  verba  illa : 
>,o)  y^yivctm,  dcnotent  pcculiariter  pfeudo-chriftos,  Iu- 
dam  Galil^Eum  Thcudara,  iEgyptium  illum,de  quiSus 
A.ft.5.  36. 37.  &21.38.  Simonem  Magum ,  &  Dofi- 
theum?  Affirmat  adverfarius.  Nosncgamus.  Etcnim  - 

XVIII. 

1.  Non/cripta  funt  hcec  a  loanne  ante  excidium  lu- 
dirorum, ideo  hifcc  qui  ante  id  infurrexerunt compctcre 
nonpoffunt.  2.  ipfe  Commentator  dixit  Antichriftos 
loannis  elfe  pfeudochriftos  quos  Chriftus  prcedixerat 
venturos  poftexcidium  Icrofolymorum.  hic  contra.  ita 
paffimfccum  pugnat.  3,  Antichrifti  in  plurali  non  fo- 
ium  ii  dicuntur  qui  fibi  Chrifti  nomen  imponunt,  fcd 
communiter  ii  qui  nominc  Chriftiani,  do^flrina  ac  fadis, 
Chrifto  adver/i  funt.  qui  cnim  non  cft  pro  Chrifto,  cft 
contra  ChriilMm,  Matth.  12.30,  tales  erant  ha?retici  qui 
loannis  tempore  graflari  jam  inceperant,ut  ipfe  teftatur, 
&  de  quibus  ait ;  ex  noi>is  ( Chriftianis  J  egrejp  funt. 

!•  lo.  2.ip. 

XIX. 

Necrepugnat  quod  addit.  v.^  2I2.  qttis  ejlmendax,  niji 
fui  negat  lefum  e^e  ChriJlHmi  id  enim  nonmodo  dircde 
fit,  fed  &  indirefte,  prout  dicuntur  ii  qui  fuorum  curam 
nonhabcnt rtegaj/ejiiiem.  i.  Tim.j.S.  &  qui  impic  vi- 

ventes 


•ventesDeum  fe  npfTc  profitentur,  eum  faHU  negare  ', 
Tit.  1. 1(5.  quo  argumento  probat  loannes,  fui  jevi  hjere- 
iiarchas  Antichriftos  clTe,  quamvis  cx  iliis  nonnulii 
Chriflianum  nomendiredte  non  ejurafTcnt. 


C  O  R  O  L  L  A  K  I  A. 


fncarnathnis  C^rijli  principium  operans  communiterefl  tpt4 
Trinitas, 


2. 


Trincipiumeperans  fimul  &  terminus ^  folus  FiUur, 
Vrincipium  a6tivum  proprium  &  immediatum  Spiritm  fini^ 
Vrinciptum  pajpvum  femen    fanguif  virginis  f^arU» 

S^uia  Chrijlus  ah  Adamo  tantum  hahet  principiummaterlaUf 
non  autem  aBivum,  ( quod  fupplevit  Spiriius  Sa0us)  ideo 
it  macula  peccati  originalis  immunis  eif» 


ANALECTORUM  THEO LOGI CORUM 
DISPUTATIO  CLXiy. 

D  E 


ANTICHRISTO 


Reverendi,  Clarijftmi^  DoStijJimiciue  Viriy 

iD.  J  A  C  O  B I  R  E  V 1 1 ,  S.  S.  Theol.  Doaon?; 
&  CoUegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifiae  Rcgentis  digniflimi, 

THhlicl  defendet 
WINANDUS  NEOSTADIUS,    Dord.  Bat. 

i.Ad  diemio,  Maji,  loco  fblitOi  horh 


Apud  H  & R  E  D  E S  J  O  H  A  N  N 1 S  NICOLAI  i  DORP. 


D  E  C  I  M  A-T  E  R  T  I  A; 


■  Divino  annuente  Numine, 
SuB  Prasidio 


ZTGDKNI        A  T  AV  O  ^  V 


Ammo   cIo  la  c  L. 


SpeftatrJJimtfque  VIRIS, 

D.D.  PRATORI,  CONSVLU  SCABI- 
NIS,  SYNDICO,  SECRETARIO.  Csete- 
lifque  Antiquiflimie  ac  cclcberrim«  Reipubl. 
Dordracenc^  Redtoribus  vigilantiffimis,  euj^- 
yhAii,  &  ftvidipru>i\  Gneorucn  Promotoribus 
honorandis:, 

Nominatirn 
Clarijjimis,  ConfultiJllimi/qtte  Vtm, 

D.  CORKELIO  van  E  SCH,  Vr^s  Dordracen:c 
Quseftori  &  Scabino,  Ecclefiasque  Seniori  vcne- 
rando, 

D.  IOHANNI  vander  BURGH,  }.  V.  D.  cjufdem- 

que  Urbis  Thefaurario  dignilfimo, 
D.  50HANNI  de  VRIES,  I.U.  D.  &Qu«ftori 

bene  merito, 

N  E  c  N  o  N 
Tr^JlantiJJimo  Jttveni-VirOf 

D.  CORNELIO  van  ESCH,  C.F.  Liberalium  Ar- 
tium,  ac  Jurif-prudentiae  Studiofo ,  Amico  mco  fa- 
miliariffimo,  dilc^ftiffimoj 

H4n(  DB  Antichristo  Di/ptttationem, 
dedico  con/ecroque 

WINANDUS  NEOSTADIUS. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C ORUM 
DISPUTATIO  CLXIV. 


ANTICHRISTO, 

DECIMA-TERTIA. 

T  H  E  S  I  S  I, 

VxritlirquintO  :  An  I.Ioh.4.  3,  •rravTrvty- 
fxct  0  /uit  ojuo>  oyc-i  in<T^v   x^a<^ov  ov  tra^xi  iXnXvd^oTct , 

poftrcma  verba  nempe,  venij^e  in  carncy  idem 
notentj  quod  venife  cum  carne,  id  cft,  in  ftatu 
humili  5  non  cum  pompa  &  armisi  uti  Mef- 
fiam  fuum  ludxi  imaginantur  Affirmat  adverlarius. 
nosnegamus.  Etcnim 

II. 

I.  Socinianorum  cft  illudgloftema,  qui  ncganthac 
phrafi,  quodlefus  venerit  in  carne ,  fignificari  FiHum  Dei 
efTc  incarnatum,  &  in  unitatem  perfonx  naturam  no- 
ftram  affumfiffe.  v.  Volkel.  de  vera  relig.  lib.  5.  c.  11. 
nec  non  Oftorrod.  &  alios  illius  fedce. 

IIL 

Sedcum  dicatur  loh.  i.  14.  Verbum  caro  fadum. 
i.Tim.3. 16.  Dcus  manifeftatus  in  carne.  Hebr.  2. 14, 
Chriftus  particepsfa<5tus  camis  &  fanguinis.  i.Pet.  3.18. 
motti(iZ3X\xs  carne,  Hebr.io.20.  nobispervelum^id  eft 
propriam  ipfius  carnem  dK^tnm  iter  ad  fanduarium,qux 
omma  ad  naturani  hufttatiam  fpeftant,  cur  r.  loh.  4.  ea 
didio  aliter  accipiatur  nulla  ratio  eft. 


IV. 


QuanqiKim  autem  lociis  unus  Sc  altcr  camti  voce  infir- 
mitates  &  humilitatem  carnis  denotet,  quas  una  cum 
natura  humanaChriftitm  alTumfiffe  non  negamus,  tamen 
ipfam  humanam  naturam,  &  quidem  pr:ecipue,ea  com- 
prehendi  nemo  ncgabitjquiloca  fupraallata  confidera- 
rit5Ut&  Gcn.6. 12.13.  Icf.40.5.  locl  2.28.  Rom.j,- 
20.  &c. 

V. 

:  2v  Gum  adverfarius  hanc  fiiam  gloffam  applicat  lu- 
dteis,  mirum  eftquam  turpitcr  impingat.  illienini  non 
negabant /<?y«w  venip  in^ame ,  ck  fcnfu  advcrfarii  ,  id 
cft,  abfque  pompa/plendore  cxtcrno  &  armis;  quinidcd 
quod  fic  veneratin  carnc  nolebant  ipfum  pro  Meffiaag^ 
nofcerc.  undc  didum  loannis  ne  ionga  quidem  pertica 
ipfos  tangit. 

V  L 

Quieritur  fexto  :  Aii  verba  loannis  verf.  3.  ^  ''^■^^ 
fpecflent  ad  Barcozibam  Mefliam  Iuda?Of- 
rum?  Affirmat  adverfarius.  Nos  negamus.  Eteninr, 
praster  rationes  fuperiori  Difp-  allatas: 

VII. 

Addit  loannes  :  oi'  ^^«KoWt  iVi  i'^^]*/.  4,  .«^  cvi^xaV^ 
iT'y  »c^«.  quem  audiJlUvenire  (.i-  certo  venturumj  &  nunc 
jam  in  mundo  ejl,  videlicet ,  non  fecundum  peyfinamyfed 
Jecundum  fmiliiudinemfpiriiM,  (ut  reae  Gajetanus)  om- 
nes  cnimimetici.veteres  ftraverunt  yiam  Antichrifto 


ilH  magno.  cujus  doarind  vcr^  cft  ccnto  vctcnim  h«- 

refium. 

VIII. 

At  hcEreticos  illos  prodtomos  fuiff^  Barcozibce  ad 
fuafcditiora  confilia,  aut  eum  eorum  dogmata  inrcm 
faam  traxilTe,  vel  promovcndce  fuae  audoritati  accom- 
modafTe,  cum  ratione  non  potcft  affirmari.  Progrcffus 
enimfuos  omnes  fecit  non  inter  Chriftianos,  fcd  lu- 
dtos,  Chriftiani  nominis  hoftcs  apcrtos. 

IX. 

Vndc  nec  aan  fuit  in  rerum  natura  tempore  loannis, 
cmcrfit  enim  dcmum  fub  Hadriano,  diu  poft  obitum 
loannis,  anno  videlicct  Chrifti  130.  >^QC  potentJa.m 
iliis  videticct  hiereticis  qui  loannis  tempore  vivcbant. 

X.- 

Vcro  autem  Antichrifto  hanc  quoque  notam  conve- 
nire,  quod  (iicet  indire^c;;  neget  Chriftum  in  carne 
venifrc,  noninficiabitur,  quiquantum  is  veritatem  car- 
nis  ejus,  dogmate  fuo  de  Trariifubftantiatione,  illocali- 
tate  circumfcriptiva,'&  TToXuroTritf.  corporis  Chrifti,  la- 
befadet,  ferio  conficleraverit** 

Vt  jam  taceam  etiaiii  juxta  gloftam  adverfarii  verba 
hujus  vaticinii  in  papam  compctere ;  quum  enim  cum 
pompa  &  armis  &c*  eum  vcnire  toti  mundo  manife- 
ftumfit,  humilem  Chrip  Ccuj-us  fe  vicarium  profiteturj 
Jimm  ipfo  fa<ao  negare  non  immerito  dici  poteft. 

C ccc cccc  3  XI L 


XII. 


Quceritur  feptimo  :  An  Apocal.13.  vcrf.  i.  IBeftia  de 
tnari  afcendens  fignificet  idololatriam ,  verfu  autem  ji. 
hefliadeterra  afcendens  ^  magiam?  Affirmat  adverfarius, 
nos  neg.  Etenira 

XIII. 

Apud  Danielem,cujus  ftylum  loannes  in  hifce  vati- 
ciniis  imitatur,  beftise  regna  &  imperia  denotant,  non 
vitia in abftra(^o.  v. Dan.7.3. 17.  Ncc dubium quin in 
priore  bcftia  loannes  aiiudat  ad  Daniclis  qUartam.  v. 
ib.  verf.  7.  &  23. 

XIV. 

Quoeritur  odavo,  An  beftia  fecunda  nominatim  de- 
Cgnet  ApoUonium  Thyanseum  magum  ?  Affirmat  ad- 
verfarius.  nos  negamus.  Etenim 

XV. 

1.  Sic  totum  hujus  capitis  vaticinium  clauditur  in 
Domitiano  &  Apolionio ,  ut  ante  pra2di<5tio  Pauli  in 
Caligula  &  Simone  Mago.  atque  ita  Apoftoli  hi  rerum 
jam  fa(5larum  vates  cfficiuntur.  quod  ridiculum  eft. 

XVI. 

2.  Nufquam  minus  artcsMagicae  valucrunt  quamin 
orbe  Romano.  confuiantur  leges  adverfus  Magos  latoe 
Dig.  adleg.  Corn,  de  Sicl  /.3.  nominatim  aNeronissevo 
ita  earum  artium  vanitas  innotuit,  ut  illas  omnes  exccra- 
rentur.  v.  Plin.  I.30.  d  r.- &  2.  Domitianus  denique, 
cujus  imperio  Magi^e  ftudium  agglutinat  nofter,  urbe  & 
tota  Italia  philofophos  expulit,  fub  quorum  nomine 

Chal- 


Chaldxi  &  Magi  comprehendebantur.  Suct.in  Domit. 
c.  lo.  Apollonium  ipfum  duritcr  &  fxve  habuit,  v.  Phi- 
loftrat  1.8.  quinififuis  fe  prceftigiis  Imperatoris  ociilis 
fubduxifTct,  poenam  commeritam  non cvafifTet.  Con- 
temni  ergo  &  imminui  tum  tcmporis  cocpit  Magia,  un- 
de  non  nifi  inepte  admoduni  cmerfilTe  tum  demum  po- 
teft  dici. 

XVII. 

Qiiceritur  nono,  An  numcrus  666-  de  quo  v.  1 8.  de- 
fignctyipium  Traianum,  in  cujus  prarnominc  ^A:ri@. 
numerus  rcperiatur  >  Affirmat  adverfarius,  nos  ncga- 
mus-  Etcnim 

XVIII. 

1.  Numerus  hic ,  non  pertinet  ad  primam,  fed  ad  lc- 
cundam  beftiam,  .i.  non  ad  Romam  ethnicam^fcd  Chri- 
ftianam,  ut  tota  contextus  feries  evincit. 

XIX. 

2.  Ncc  idololatria  vires  rcfumfit  (quod  per  fanatio- 
nem  vinus  c  beftix  capitibus  intelligit  adver/arius j  fub 
Traiano,  fcd  potius  labefadata  eft,  ob  crefcentem  Chri- 
ftianorum  multitudincm. 

XX. 

3.  Necpotuitid  fjcri  fub  Tralano,  ftante  Commcn- 
tatoris  noftricommento,  quodixit  id  fa<flum  reftauraro 
capitolio  quod  exuftum  erat.  ea  enim  rcftauratio  perti- 
net  ad  Vcfpafiani  tempora,  non  Traiani. 

XXI. 

4.  Nec  ratio  eft  cur  numcrus  beftije  quseratur  in  no- 

mine 


rainc  Traiani ,  cum  multi  Imperatorcs  crudeliores  & 
ccclefice  nocentiores  fuerint  quam  Traianus.  qui  &  c- 
ditftum  de  inquirendis  &  fupplicio  afficiendis  Chriftia- 
nis  paulo  poftquam  editum  erat  revocavit.  v.  Epift.  Pli- 
nii  lunioris  Ub>  lo.  ep.  p-S* 

X  X II. 

5.  Deniquefalfum  cftin  nominc  repcriri  nu- 
merum  666.  cumvcrc  in  eo  reperiatur  numerus  860. 
nam  ?  finale  apud  grcecos  2oovalet,  quod  advcrfarius 
iitiperite  pro  epifemo  accepit,  &  6  tantum  notarear- 
bitratuseft.  de  re  ipfa  egimus  Anal.158.  th.  11. 


C  O  .R  O  L  L  A  R  I  A. 

.1,  Jn  unione  duarum  Chrijli  naturarumfalvct  manent  naiw 
rarum  ejfenii^,  voluntates^  profrietates  ejjentiales  »  & 
perationes  naturales, 

2,  Humana  naturdy  mc  ex  natur^  ordiney  peque  ullo  fuo  me* 
rito  confecuta  ejly  ut  cm  divina  hj/pojiatice  uniretur,fed 
gratuilo  dono, 

3,  Communicatio  idiomafum  eH  naiura  ad  ferfonamyita  ut 
poprietates  utriufque  »atur<e  ^  ipfi  prfon<€  Omjii  iommu^ 
nicentur, 

4,  N^n  autem  natura  ad  naturam^  ita  ut  una  natura  fuat 
froprietates  in  alteramtransjerat, 

I   N  I 


ANALECTORUM  THEOLOGI GORUM 
DISPVTATIO  Ctxy. 

D  E 


ANTICHRISTO, 


Reverendi,  ClariJJimi,  DoitiJJimiqHe  VH^ 

D.  JACOBI  REVII,  S.S.TheoI.  Doaoris; 
&  Collegii  theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifije  Rcgentisdigniffimi, 

Tuhlice  defendet 

3OHANNES    BLIRUM,  Harlemcniis. 

i^d  diem      Maji,  loco  foUtOy  hor^ 


t  r  G  D  V  N  I  BATAVORVjd, 
Apud  H>£REDES  5OHANNIS  NICOLAUDORP* 

AmmO  Cl9l9CL» 


Decitna-quarta  &  ultima; 

Divino  annuente  Numine,' 

SuB  Prasidio 


l^er-lllHjlnhiUi  (MagnificU,  ac  Vr^potentiym, 

D.  D.  ORDINIBVS  HOLLANDI^ 

&  WEST-FRISI^,  Veris  PatricB  Patribus, 
Orthodoxae  Religionis  Antiftitibus  ftrenuiflimis, 

:U  T     E  T 

hiobilijlimis  ac  GeneroJiJJimiiy 

D.  D.  EQUITIBUS  HOLLANDIiE  &  WEST- 
FRISIi^  5  avitas  libertatis  Propugnatoribus  ftre- 
nuifllmis2 

Vominis  ac  M^ecenatibm  fttii  munificentijftmii, 
Nominatiin  v€ro> 

D.D.  GVILIELMO  de  SCHAGEN,  To- 
parchx  in  Schagen,  Virxhorn,  Beringhorn,  Baringhuyfen, 
Colhorn,  Sliedrecht,  Lochorjl,  Ordinis  Equeftris  mem- 
bro  pr^clarilTimo, 

D  E  N  1  Q^U  E 

DoHiJftmo  &  Eruditijfmc  Viro, 

D.  lACOBO  REVI  O,  S.  S.  TheoL  Dodori ,  & 
Colleg.  TheoL  Per-iliuftr.  D.  t).  Ordd.  Holiand. 
&  Weft-Frif.  Regenti  prudentilfimo,  Praefidi  fuove- 
nerando, 

Hanc  Dijiutationem  Theologicam, 

offert 

3OHANNES  BURUM, 


ANAtECTORUM  THEOLOGICORVM 
DISPUTATIO  CIXV, 


D  E 

ANTICHRISTO> 

Decima-quarta  &  ultiina. 

T  H  F-  S  1  S  I. 

Uemadmodum  appcllatio  tb  ayrtxei?-»  in  E- 
piftolis  Joannis  manifefto  defignat  •^f  a-vrttei- 
\iA>jov  apud  Paulum,  ita  Apocal.  17.5.  no- 
f  mcnin  fronte  meretricis  purpuratae  fcriptum, 
videlicct  fj-ug-neiov  manifeftam  «Vatcpo^etf  habet 
ad  myjlermm  iniquitam  dc  quo  Paulus  vaticinatur.  ita  ut 
idcm  abutroque  Apoftolo  negotium  agi  ,  confideranti 
non  fit  obfcurum. 

ir. 

Idquodcx  omnibus  circumftantiis  pronum  erat  cr 
vincere.  fcd  impraefcntiarum  crrores  tantum  adverlarii, 
velut  Augioe  ftabulum,  expurgamus.  iniisergo  prjeftat 
pro^redi. 

Quseritur  itaque  decimo  :  An  Apoc  17.  10.  efep- 
temqui  mcmorantur  regibus  ,  ^«///^«^priores  qui  ceci- 
derant  i  fint  Claudius ,  Nero ,  Galba  ,  Otho ,  VitcHius, 
fextus  quiy^w^r^f ,  Vefpafianus,  feptimus  qui  nondum 
venerat,  & pojlquam  venijpt ,  non  diu  manfurus  erat ,  Titus, 
quem  fcquuturus  efTet  Domitianus  >  Affirmat  adverfa- 
rius.  nos  negamus.  Etenim 

IV. 

I.  Prj^fupponithoccommentum,  fcriptahsec  eflb  a 
Dddddddddd  3  fo- 


Joannc  fiib  Vcrjxafiano .  cum  fcripta  ea  efle  fub  fincm 
Domitiani  tcftcntur  Irenxus  lib.  5.  Hicron.de  viris 
illuftr.  Similiter  Arctas,  Vi<5i:orinus,  Eufcbius.  qui  Do- 
mitiano  omnes  afcribunt  relcpationem  loannis. 

V. 

Vnde  2.  ineptcnoftcr  ca  refcrt  ad  Claudium.  quia 
videlicet  is  Jud.-eos urbc  cxegit  A<51.  18.  2.quo  nominc 
&  Chriftiani  fut  putat)continebantur,verofimile  autcm 
efTe  idem  fa^flitaffe  pracfidesprovinciarum  ,&  ficjoannem 
cxpulfum  Ephcfo.iediijecfcatent  emcndicatis  hypothe- 
/ibns.  nam 

VI. 

1.  Judceorumnomineetiam  Chriftianoscomprchen- 
fos  in  edido  Claudii  durum  eft  credere,  cum  Tcrtull. 
referat ,  Tiberium  Chriftianorum  accufatoribus  capitis 
pericuium  intentafie. 

VII. 

2.  Judxos  quidcm  urbc  pulfos  legimus  a  Claudio^ 
toto  imperio  non  legimus,  &  quomodo  id  fieri  potui{^ 
fet  3  cum  ipfi  ad  imperium  pertinerent  ? 

VIII. 

3.  Aquila&Prifcillafecurepoft  illud  edidum  Co- 
rinthi  &  Ephefi  commoratifunt  Aa.i8.2.ip.nonergo 

a  pr.Tfideinde  erant  piilfi. 

IX. 

4.  ludieifuasfynogogasin  Afia& Grneciapoft  edi- 
<5tum  ilhid  obtinucrunt5&  nominatim  Ephefi.  v.  Ad.  18.' 
4. 8. 1 P.  &  ip.  8. 10. 17.  quomodo ,  fi  inde  a  praefidibus 
crant  ejedti  ? 

X. 

5 .  Severius  cgiffet  pra:fe(flus  Ephefi  in  Joannem ,  rc- 
legando  eum  in  infuiam  Pathmon ,  quam  ipfe  Claudius 

Romcc, 


Romae,  qui  ludaeos  urbc  quidcm  excglt,  non  tamcn  in 
folas  terras  dcnortavit. 

XI. 

Ipfc  commcntator  antca  volebat,  caput  13.  Apoc 
icriptum  fuilfe  poftrcftitutum  capitolium ,  &  Appollo- 
nium  rcte<5tum,  nunc  fingit  revclationcs  cap.  17.  or- 
dine  inverfo  contincre  ca  quoj  prseccffcrantaut  prscceflii- 
ra  dicantur,  haec  autcm  minimecohserent. 

XIL 

Acceditaltcrum/ze'5  *  xiW  «iT»At«.  Nam  fihic  Ccefarcs 
intclligcrcntur,  cur  primum  feptcm  illorum  capitum 
quibu&mulicr  infidct,  Claudius  cftcdicctut,  cum  cum 
prxccffcrint  luliiis,  Auguftus,Tiberius,  Caligula,  adeo 
iit  duodccim  defarum  vitas  in  Domitiano  finierit 
Suctonius 

XIII. 

Quceritur  undccimo  :  An  hej}ia  qu£  erat  &  non  ejl. 
V.  II.  fitDomitianus,  yefia  didus propter ferum  inge- 
niuma  proutNero  appcllatur  2.  Tim.  4.  17,  is  au- 
tcmerat ,  quia  abfente  Patrc  Vefpafiano  dominatum 
exercucrat  Komae.  no»  ejf,  quia  ab  eodem  Patrc  in  priva- 
tum  modum  rcdadus  modcftiam  fimulabat  &c.  ita  ad- 
verfarius,  abfurdilfnnc.  Nam 

XIV. 

T.  Vifaharc  &fcriptafunt  poft  V^-fpafianum  &  Ti- 
tum,ipfo  Domitianoimperiumobtincntc.  ut  ante  di- 
<ftum.  non  pci tinent  ergo  ad tcmpus  quod fingit  auaor, 

XV. 

2,  Curpotius  Domitianus  heBia  ^  quam  NcrOj  vel 
Claiidiusjvcl  Vitellius,  nonminorahominum  portcnta. 

XVI. 

5.  Quidicaturaliquis/^<//;?5^^  ;?^^«<?//?  abfolute,  co 
quod  imperii  audoritate  anteaprccario  cxcrcita ,  Sc  po- 

Dddddddddd3  Itca 


{lca  cum  pleno  jurc  rcfumcndAj  ad  tcmpus  abftinucr  it  ? 

XVII. 

4.  Qiix  confcquentia :  Nero  divfliis  cfl;  Lco ,  propter 
crudelitatem  (ponaiiiusitaeirc ,  alii  enim  aliterdi(Jtum 
Pauli  accipiunt )  ergo  beftia  de  qua  Joanncs  >  eft  Domi- 
tianus  ?  quid  Paulinametaphora  ad  Propheticam  vifio- 
nem.? 

XVIII. 

5.  RciStius  crgo  noftri  J^eftiam  hanc  Romanum  impe- 
rium  fub  Antichrifto.  cfT.;  obfervant,quod  (ut  dicitur  hic 
&  V.8.  )  fuit  flhb  imperatoribus  J  &  non  ejl  fidem  quod 
olim.5  imperium  mercpoliticum  )  fedtamenejl  ('quoad 
imitationem  &  fimiiitudincm  )  confer  c  13.  11.  feqq. 

XIX. 

Qii:Kriturduodecimo  ;  Andecem  cornua  beftiiedc 
quibusv.i2. 13.  funt  Gothi&ilUs  federatipopuli ,  qui 
tunc  quidem  in  partibus  impcrii  Romani  regnum  non- 
dum  acccperant,  fedpoftea  intrafines  imperii ,  conce- 
dcntibus  Romanis ,  erant  regnaturi ,  fed  brcvi  tcmpore, 
quod  non  fuerit  diuturna  concordia  illa ,  qua  Romanis 
fuerant  federati  ?  Affirmat  adverfarius,  nos  ncgamus. 
Etenim 

XX. 

1 .  Si  beftia  ha:c,  cum  qua  decem  illi  rcges  crant  fuam 
dominationem  accepturi ,  Domitianus  eft ,  non  poftlmt 
Gothi  eorumquc  federati ,  ifti  reges  efle,  cumjPrimum 
Gothorum  fedus  cum  Romanis  fadum  fuerit  demum 
Maximiani  temporc ,  ut  ipfe  annotat  cx  lornande. 

XXI. 

2.  Non  poftunt  hi  populi  vel  reges  unquam  fuifte 
cornua  fivearmapotentiae  Romanoe,  cum  in  focieta- 
tem  imperii  recepti  non  fucrint ,  nifi  poft  varias  imperio 
illatas  dades,  adeo  ut  intra  imperii  fines  regnantcs ,  hon 

reg- 


regnarintcum  Ca?raribus ,  fed  potlus  inillos ,  &  eorum 
tandem  autoritatem  everterint. 

XXII. 

Unde  non  pofTimt  dici  potentiam  fuam  dediffe  impc- 
rio unanimi  confenfu,  pro  illo pugnaturi, cum  eam  nun- 
quam  expedierint  5  nifi  adverfus  imperium  ,  &in  illius 
ruinam. 

XXIII. 

NeccfTario  crgo  hic  intelligendi  tales  qui  lapfo  jam 
imperio  regiam  au(5loritatem  erant  adepturi  cum  Anti- 
chrifto )  non,  ad  breve  tempus,  ut  ifte  vult  fcd  una  hora  cum 
heftia ,  id  efl  ,  eodem  fere  cum  Antichrifto  tempore. 
tunc  enim  e  variis  antea  imperii  provinciis  varia  regna 
emerfcrunt  j  qux  fedi  Romanae  omne  detulerunt  obfe- 
quium  &c. 

XXIV. 

Quaeritur  decimo-tertio  :  An  odium  mcretricis ,  & 
illius  ruinatum  contigerit,  cum  federati  illi  populi  ac 
reges  cxperunt  fieri  hoftcs  imperii  ?  Affirmat  adverfa- 
rius  5  nos  ncgamus  :  Quia 

XXV. 

Regcs  illinonfuerunt  fadi ,  nec  rcgna  conftituernnt, 
nifi  impcrio  jam  cverfo.  quae  fuit  illa  Tcrtuiliano 
dida  Romani  irnperii  ahfcejjxo  in  decem  reges ,  Aniichrijlum 
fu^erinduSiura, 

XXVI. 

Quare  illud  dccem  regum  una  cum  bcftia  exorto- 
rum  in  illam  ( quae  cft  cadem  cum  purpurata  mcre- 
trice)  odium,  longe poftcrius  dcbet  elfc hac  abfce/rio- 
ne,  &  pertinerc  ad  Antichrifti  ruinam  gradatim  pera- 
gendam  pcr  eofdem  rcges,  qui  ipfi  ante  a  faviflc  facrant 
vifi  5  donec  opibus  plane  nudctur ,  &  provinciis  ac  rc- 
gnis  fibi  obnoxiis  exuatur  &c. 

XXVII; 


XXVII. 

Quxritui:  dccimo-quarto:  An  vaticinium  dc  urbe  exu- 
renda ,  pertineat ,  ad  Totilce  inccndiuni  ?  affirmat  ad- 
verfarius,  nosnegamus.  quandoquidem 

XXVIII. 

1.  Ncc  totale,  necfinale  hoc  fuit,  quaie  Babyloni 
miuvitur  Dcus,  capite  prxfertim  i8.  quodadverfarius, 
quia  hoc  videbat ,  non  fuit  aufus  attingere, 

XXIX. 

2.  Chrittiani  perimperium  dilperfi ,  autinipfii  urbe 
commorantesnon  potuerunt,  ncc  debucrunt  illi  ruinac 
infultare  ,  cum  ejus  magna  pars  fuerint :  prout  prxci- 
pitur  fandis  Ixtm  in  cxidio  Babylonis  c.  i8. 6,  20. 

XXX. 

j .  Non  evocavit  Deus  fuos  Roma  aut  cx  orbc  Rom^no ,  ne  il- 
lius  Gothicx  cladisclfcnt  participcs  (quoenim  qu^efo  confugif- 
fcnt  ?  )  ficut  ex  hac  Babylone  populum  luum  evocat  c.  1 8.  4.' 

XXXI. 

4.  Abfurdum  cit,  cum  jam  Roma  eflet  ChriiHana  Totilac  tem- 
pore,  populum  inrontem  pxoptcr  paucos  in  co,ut  fufpicatiir  adver- 
farius,refiduos  idclolatras  ,  tam  horribiliter  puniri.  videant  Armi- 
niani  (quorum  unus  fuithic  adverfarius  )  quomodo  hac  in  re  jufti- 
tiam  Dci  defendant ,  quam  Ixdi  arbitrantur,  fi  Adami  peccatum 
ejus  pofteris  imputaridicauir. 

XXXII. 

Redius  ergo  excidium  lioc  urbis  Romx  ad  ruinam  ultimam 
Antichriftireferunt  ipfi  pontiticii,  &  inter  illos  lefuita  Ribera, 
licet  cum  papam  Romanum  cflcnonlateantur,  decjuonos  non 
dubitamus. 

COROLLARIA. 

I.  Chrf(lus  nonfotuit  fcccAre ,  nec  in  aCIu  f^imo  nec  fecundo, 
1.  Nec  fotuit  non^obcdire.  td  cmm  ( licet  diffenttant  RemonjlYantes)  idem  eji  quod 
peccare» 

j .         ntc  fotu/t  dctmnAri ,  nuod  DurAndas  blafpheme  affrma  / ,  ^ Remon^ 
flrantiHm  dodlrina  necepario  fecjuttHr. 

F  I    N  I  S. 


ANALECTORUM   T  H  E  O  LO  G  I  C  O  RU?.'3 
DISPUTATIO  CLXVI. 

D  E 

Sacramentis  in  gencre, 

P  R  I  M  A : 

Divino  annuente  Numine, 
SuB  Prasidio 
Reverendly  ClariJJimi^  n)o^iJJimique  Virl, 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
&  Collegii  TlicoL  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Holiand.  &  Wcft-Frifise  Regcntis  digniflimi, 

TuUice  defendet 
THEODORUS  BRANDOLPHUS,  Rijfvico-Batavus. 

i^d  diem      Aiaji,  hco  folito,  hork 


LV  G  J>  V  N  1  SATAFORv_M^ 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  ^DORP. 
A  K  N  o  ■  c  1  D  I  n  c  L 


Ter-lUnJlfiht!,  dM.agnificiSi  ac  Prxpoteniiluf, 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDIiE  & 
WEST-FR  ISI^,  Veris Patrix  Patribus,  avi- 
tx  Libcrtatis  Propugnatoribus  acerrimis,  Orthodoxx 
Rcligionis  antiftitibusftrenuiflimis,  piiffimis, 

N  E  c  K  o  N 
'NohiHjJtnio,  generojijfimo,  ac  SpeSfatiJJimOf 

ORDIKI  EQUESTRI  HOLLANDL^E  &  WEST- 
FRISIi^j  Politipe  &  Eccleriae  cpluminibus, 

Doffjjpfs,  Hatronis  ac  M^cena^ihuSi. 
p.erfctm.coknm,, 

u  r   E  T 

KeverendU,  n)oSfiJf\mii^  &  pietate  longe 
eminentijfmii  Dominis, 

D.  lACOBO  REVIO,  S»  S>  Theolog.  Docfiorime- 
ritifTimo,  &  Colleg.  TheoL  Per-Illuftr.  D.D.  Ordd. 
Holland.  &  Weft-Frif.  Regcnti  prudentilTimo,  Prae- 
fidi  fuo  venerando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.M.  Philo- 
fophiae  in  Alma  Batavorum  Profeftbri  celeberrimo, 
ejufdcmque  Colleg.  Pro-Regenti  digniflimo, 

Studiorum  fuorum  promotoribus, 

Hanc  Vijputationem  ^i,  qua  parejl,  animi 
humilitate  facras  facit^ 

THEODORUS  BRANDOLPHUS, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLXyL 

D  E 

Sacramentis  in  gcnerc, 

P  R  I  M  A. 

T  H  E  S  I  S  I, 

E  Sacramentis  in  genere  adturi,  hac  difputatione  nomi- 
na  quibus  ea  defijinari  creduntur  tum  in  veteri ,  tum  in 
novo  teftamento  confiderabimus,  ac  primum  Hebr«a. 

IL 

QujEriturergoan  Exod,i2.i4.  &  18.20.  per  npn  &  0'pn 

denotentur  facramenta?  Affirmat  Bellarni.  quancjuam  ea  nomi- 
na  omnibus  ccremoniis  communia  elfe  fateatur,  imo  non  tam  ce- 
rcmonias  ipfas  quam  legem  ccremonialem  iis  fignificari  tandem 
.agnofcat, 

in. 

Nos  indcfinite  pro  Itgey  mand^d,  decreto  quocunque  accipi  fci- 
mus.  ex  Pf.1.7.  ni.T  pn  mEso^f.  Pf  ;o.  16.  'pn  -iejVd  \h  no. 
Pfalm.  148.  6.  ''tav  hS^  ^na  pn  &c  .  un.le nulius  unquam in- 
tcTpretum  o»pn  vfertit  facrahienta. 

IV. 

Qusritur  1.  An  wi"?o  five  n^fi"?»  five  t3'itiVj3.  Exod^ic^. 
12.  Lev.8.22,  ludaeis  facramentum  notent  ?  Affirmat  Beli.  nos 
negamus.  Etenim 

V. 


Siffgularia  «iVd  &  fiJ*i*>o  nufquirtl  dliu^diluatttplenitudinem 

Eeeeeeee  2  fonant. 


Vonint.  unde  gra^ce  redduntur  ^Xn^cd/uLct  vel  r^rXyi^cccni; .  folum 
plurale  o^n'»'?d  grxci  exprelferunt  per  TeA^waij/,  &  vulgata  per 
confecrationem  :  idque  duobus  tantum  locis  .  utut  eft ,  nufquam 
pro  ludiiEorumfacramento,  puta  circumcifione  a«t  pafchate  ufur- 
patur. 

VI. 

Neque  pro  confccrationc  rei^  fcdpeyfonej  quum  facramenta 
fint  res  confccratae  ad  facrum  ufum .  unde  Pauli  phrafis  i.Co- 
rinth.  lo.  ij.  Calix  benedicftonisy  non  quo  knedicimury  (tdctd  bi^ 
nedicimiis. 

vn. 

Qu^eritur  3.  An  ludaeisfit  facramentum.  AffirmatBel- 
larm.  exlel. 14.16.  Dan.  1.18.  nos  negamus.  Etenim 

VUl. 

Vox  ea  apud  lefaiam  vcl  Hebraica  efl:  vel  Chaldaica :  fi  priusj 
non  fignificat /^rre^/^w  fed  maciem.  v.  Num.  15.  10.  Jef.  17.  4. 
Ezech.54.20.  Sephan.i.ii.  &  hoc  vero  fimilius,  fequiturenim 
in  textu  F^e  mihi !  ut  utrumque  fit  lamentantis. 

IX. 

Si  pofterius  (ut  certum  eft  accipi  a  Daniele)  fignificat  quidem 
fecretum  .i.  rem  fecretam,  fednon  ftgnum  rei  fecreta?.  per  eam  e- 
nim  vocem  Chald:^i  explicant  Hebraicum  DtnD  Ezech.  18.  3. 
u^^^n  jofu^  z.i.  noinia  Jud.9. 31.  oSa  Ruth.3.7.  ")nD3  Pfal, 
91.  I.  aiiDD  Gen,49.6.  de  quibusElias  Levitha^T^D  dVd, 
O  nnihtii  fignificatio  fecreti. 

X. 

Neque  demonftrari  poteft  apud  Danielem  Nn  denotare  fia- 
V<.i^,c|uod  autumat  Bell  fed  fomnium,  ejufcjue  fignificationem, 

quoium 


(juorum  utrumque  latebat.  neque  fi  {i|nlficaret  ftatuam, ideo  {ig- 
nificaret  facran^entutny  cum  ftatua*  non  nnt  facramenta.  imo  neque 
itleo  fignum  notaret,  cum  non  ob  fignificationem,fed  quia  ab  om- 
nibusignorabaturitaapptllari  meruiffet.  Denique  repugnat  no- 
menhocnaturaefacramentorumquatenus  figna  funt.  Sunt  enim 
ea  in  aperto,  &  fenfibus  expofita.  rei  autem  fignificat^  conveni- 
repoffe  non  negamus,  non  tamen  peculiariter  &  adsecjuate,  fed 
prout  omnibus  rebus  occultis  convenit. 

XI. 

Quxritur  4.  An  in  Novo  Teft.  vox  myfleYii  fignlficetfacra- 
mentum?  Affirmat  Bellarm.  nos  negamus.  &  qux  fuper  ea  re 
difputat  pauli  altius  indagamus. 

XIL 

Ait  ergoj  vocem  eam  triplex  fignificatum  habere.  i.  notarc 
ceremoniam  initiandi.  2.  arcanum  quodcunque,  ^.fignum  quod- 
cunque  rei  arcana*  latentis. 

XI IL 

Nos  duas  priorcs  fignificationes  admittimus.  nam  1.  fxvetSsf^y 
unde  tJLu^i^eAov:,  eft  facris  inftitui,  initiari,  edoceri.  &  z-  quia  fa- 
cra  olimefFcrrinefas  erat,  inde  TctVurjJe^ot  fiierunt,  non  tantum 
facra  ipfa  qux  tradebantur,  fed  etiam  quse  filentio  honorabantur : 
indeque  latius,  qua^cunque  recondita  erant. 

XIV. 

Quanquam  fecunda  haec  ratio  pra?ter  fcripturam  cft.  ea  enim 
myfteria  fua  non  vetat  efferri ,  fed  jubct :  idco  autem  ita  vocat, 
quia  multis  ea  feculis  fiiiffent  occultata,  etfi  deinccps  evulganda. 
Y.  Rom.  16.  16.  Ephef  6.  19. 


Eeeeee  ee  3 


XV,  Ter- 


Tmiam  figAificationem  (licet  Chriftiams  fcriptoribus  ufita- 
tam)  taraen  velapud  iprobatos  audores  alios,  rel  in  f.  fcriptura 
extarepforfus  ac^sLsxm.  deiili^  co&ftaitt^iiac  videamus^ 

XVI. 

I.  Aftertpro  ea  Bell.  Dan.i.  i8.  de  quo  loco  jam  adum  eft. 
&  porro  notandum  >  i.  Arguraentum  hoc  non  elTe  afcriptura, 
fed  ab  audoritate  grasci  aut  latini  interprctis,  quibus  ita  vifum  vo- 
cem  Chaldajcam  interpretari.  i.  Nec  Hieronymum,  nec  Lyra- 
num  eo  loco  myjlmwn  fignum  interpretari ,  fed  duntaxat  y?^r^- 
tnm. 

XVIL 

z.  Huc  trahit  Apoc.  17.     In  frontc  e}us  fcriptum  Myfttriwrt. 

&  V.  7.  Ego  Jicam  ttbi  Myjkrium  (Sacramentum  latinus  interpres 
fubftituit)  mulieris.  Hinc,  inquit,  Bell.  habemus  ,  mulierem  il- 
lam  forma  meretricia,  fuiffe  quoddam  myfterium,  i .  fignum  rem 
latentis,  nimirum  Romani  imperii  Antichriftive .  Non  enim  res 
ipfalatens,  fed  c\\xx  videbatur  mulier,  myfterium  appellabatur . 
h^c  ille. 

XVIII. 

Inepte  profeclo:  Neque  enim  mulier  dicitur  myfterium ,  fed 
oftenditur  myjlerium  mulieris .  quomodo  reperitur  Marc.  4.  i  i. 
myjlerium  regni.  Eph.  1,9.  rnyjlerium  Voluntati^  ejus,  c.  6.  19.  myjle- 
rium  euangelii.  Col.  i.  1.  myjieritim  t)ei.  c.  4.  myjlerium  fhri/ii. 
i.Tim.y^.  myjierium  fdei  &  pietatu^  &cc.  anhinc  inferetur  reg- 
num  ccelorUm,  voluntatem  Dei^  eirangelium,  Deum,  Chriftum, 
fidem,  pietatem,  totidem  figna  dici  ?  quod  profedo  dicendum 
e^Tet,  fi  ex  myfierio  mulierisy  fequatur  mulierem  cffe  fignum. 


XIX. 


XIX. 


MyfleriHm  crgo  five  /acramntwrj  mulmls  notat  id  quod  de  mii- 
licrefciendum  erat,  iit  myfterium  regni  coelorum,  idquodde  co 
CDgnofcenduni,  noc  nifi  rcvelando  cuiquam  poterat  innotefcerc. 
Emmanucl  Sa,  Suramenturn,  '\n<^\nUgrcHi  rnyjlentmi.quafi  dicaty  juid 
/tgm/jcet.  nempe,  ut  ne  fit  ipfa  miilier  myfterium,  fed  id  quod  per 
eam  fignificabatur. 

j.  Huc  obtorto  collo  rapit  i.  ThefT.  7.  myjterium  peragitur 
inijuitatis  X.  figna  pcrfccutionis  Antichrifti,  qualia  vultfuifie  per- 
fequutiones  ccclefia*  piimitiva?.  Refp.  Myftcrium  illic  nomina- 
turnoaajraW9r^/g?l^.  fcd-a»  ratioiie  fitreik  opponitur  enim  ci  to^ 
fltVo^cctAt/trle/SC,,  V.  8.  ita  Rom.i6  26.  «Vo^ttf Au^^j/ dixit  /uverfiei^ 
Xpovoi^  dimioK;  <n(nyf\fxiv^.  quid  autem  per  myfterium  iniquitatis 
intciligatur  alibi  docuimus. 

XXI. 

4.  Tandem  progreditur  cum  loco  Ephef.  /.  31  ubi  matrimo- 
nium  vocetur  myjltrium  fivf  facfam$tUum .  dipede  contra  apofto- 
lum,  qui  addit,  fc  non  de  conjugio,  ftd  de  Chrijlo  ecckfia  loqui. 
Nos  plenius  ca  dc  rc  agemus  in  fequentibus  .  Atque  h^c  de  ap- 
pellationibus  (acramcnti  ex  utroque  federe  falfb  allegatis,  pro 
quibus vera  reperiuntur  hxc  r\\H  lignum,  Gen.  17.  ii,  tnijueiorf^ 
c(p^otyk.  Rom .  4, 1 1 .  dvrirv^ov.  i .  P  et .  3 « 1 1  •  i^oJ^eiy/uict.  Heb.  8 . 
&  9.  23. 

XXIL 

\o\Sacramenti  latina  apud  bonos  auftores  alio  plancfpedlat. 
licet  de  ea,  atque  etiam  de  gr«ca  myfterii,  poftquam  longo  inter 
Chriftianos  um  receptae  funt,  contendendum  non  arbitremur,  mo- 
do  res  ipfa  rite  percipiatur,  nec  infidiose  per  eas  falfa^  doflrina? 
inveiiantur,  quod  manifefte  fit  in  loco  Eph.    3  u 

COROL^ 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

I. 

Chripm  fecmAm  hminam  naturm  duntax4t  fotmt 
pati. 

ynde  rtSie  dicitt*r totum  ChriBum  fajjum  e^Cinon  an^ 
temtotumChrtfii^ 

Tam  Jecundum  animam  fajfus     quam/ecundum  cor^ 
fus^ 

S\Vc  in  inferiore  tantum  farte  anim^,  fid  ^in  fitfc* 
rior^» 

F  I   N  I  S. 


ANALECTORUM   THEOLOG I C ORUM 
DISPUTATIO  CLXVIL 

D  E 

Sacramentis  fn  gencrc, 

S  E  C  U  N  D  A: 
Divino  annuente  Numinej 

SuB  PR-ASIDIO 

Reverendi,  CUnJfimi^  DoSitJlimique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Do^aonV 
&  Collegii  TheoL  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-Frifije  Regentis  dignilfimi, 

Tuhlice  defendet 

lACOBUS    SNOEKIUS,  Stolvico-Batav. 

f^y4d  diem       Majiy  kco  folitOy  horH 


LVGDVNl    B  A  T  AV  O  R  V  id; 

Apud  HifiREDES  jOHANNIS  NICOLAUDOR.P. 
Ammo   clo  Io  c  L, 


*Ter'lIluJ}rihui^  MagnipciSi  ac  Trd^oteniikis, 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDI^ 

&  W  E  S  T-F  R I  S  I  ^ ,  Vcris  Patrix  Patribus , 
Orthodoxje  Religionis ,  &  avitoe  libcrtatis  Propug- 
natoribus,  &  Anriftitibus  ftrcnuiflimis. 

U  T    E  T 

qRAVISSIMOi  T>RVDENTISSIAIO, 
FlorentlfHmiK 

SCHIEDAiMENSlVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTR  ATVL 

tSM-^cenatihus  meii  mtknificentijfmii, 

N  E  C  "N  O  N 
Keverendoj  DoifiJJimo,  Qlarijftmoc^ue  Viro^ 

D.  I A  C  O  B  O  R  E  V I O,  S.  S.  Theol.  Dodori,  ac  CoUcg. 
Theol.  Per-Ilkiftr.  D.  D.  Ordinuni  Hollandix  Sc  Weft-Frifix 
Regenti  digniffimo,  Pr.^fidi  meo  venerandoj 

D  E  N  I  Q^U  E 
Reverendii^  ErHditiJftmis  viris, 

D.  PETRO  VLIEGERO, 

D.  NATHANI  VOGELSANG,  Med.  Dod. 

D.  FREDERICO  ABBAMA, 

D.  ABRAHAMO  MIRKINIO, 

Ifti  in  IlTelfteyn,  illi.-Viana:,  huic  in  Polsbrouck,  Paftoribus 
fidelilsimis,  amicis  intcgerrimis, 

'T>iJ>mati$nem  hanc  theologicami 

ofFero  &  infcribo 

lACOBUS  SNOEKIUS, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLXyiL 

D  E 

Sacramentis  in  gcnerc, 

S  E  C  a  N  D  A. 

T  H  F.  S  I  S  I, 

Vxritiir,  an  intcntio  miniftri  fit  de  efTentia 
facramenti?  Aflfirmantpontificii,  ex  Eug.  4. 
dccrct.  ad  Armcnos,  in  quibus  hxc  occur- 
runt:  Omniafacramenta  tribus perficimtHr:  vi^ 
cielicet  rebus  tanquam  materia,  verbis  tanquam 
forma,  petfona  minijlri  conferentis  facramentum  cum  in^ 
tentione  faciendi  quod  facit  eccle^a.  quorum  fi  aliquid  defit, 
non  perjicitur  facramentum, 

IL 

Eugenium  hac  inpartc  fcquitur  Conc.  Trid-  can.  11. 
dc  facram.  feflionc  7.  Siqnis  dixertty  in  miniftris  dum 
facramentum  conficiunt,  non  vequiri  intentionem  faltem  fa- 
cienui  quod  facit  ecclefia^  ana  hema  fit.  In  quibus  hcEC 
indaganda  vcniunt :  i.  Qualis  hic  innuatur  necejfi.at, 
apparct  cnim  Eugcnium  plus  dicerc  quam  Patrcs  Tri- 
dcntinos.  iUc  itarequiri  intcntioncm  faccrdotis  autu- 
mat,  utabfquc  ca  non  poffit  confici  /acramcntum:  Hi 
vero  tantum  modo  requiri  fcifcunt.  quafi  non  multa  re- 
quirantur  in  nuniftro,  qux  tamen  ad  cflcntiam  perfcdio- 
nemvc  /^rr^wi?;/// non  pcitineant.qualis  cftvitx  probi- 
tas  &c,  iaio  &  veftcs  (acras,  &  voculam  enim  in  verbis 

Ffffffff  2  cuchari- 


cuchariftia!  dcfiderant,  qux  tamcn  flilvo  facramcnto  (ut 
ip{i  fiuenturj  pofuint  ab  cfrc. 

II  r. 

Interim  pcntificii  communitcr  fiipplent  cx  Eugcnio 
quod  Tridcnti  defuit.  ncc  alitcr hoc Anathcma  cxplicant 
quam  dcintcntione  abfolutcncccfHiria,  non  in  minijlro 
tantum,  fcd  in  facramentoy  conficicndo  pcrnciendoquc. 
itautabfqucilla  facramcnrum  apud  pcntiJficios  nullum 
fit^  fed  merx  cjus  loco  prarftigix. 


IV. 

2.  Qualis  rcquiratur  intentio?  id  efl;  cujus  ohjeHi  & 
Cujus  gradus  i  Objedum  dcfinitur,  facere  idquod  facit 
ecclejta,  qua^ro^quae  ecclefiar'  an  CaihoHcal  ita  vidctur 
lentire  Thomas  part..3.q.64.  a.  lo.  ubi  ecclefiac  inten- 
tionem  re^iam  diciteifc,  &  miniftrum  conformantem 
fe  huic  intentioni  perficcrc  facramentum.  Quod  fi  vc- 
rum  eft,  non  conficiunt  ullum  facramcntum  haeretici, 
ac  proinde  quicunque  ab  cis  baptifmum  acccperunt  re- 
baptizandi  erunt: 

V. 

An  ecclefaqualifcunque?  ita  cenfctBcU.  dum  ait:  ^uid 
Jtquis  intendat  facere,  quod  facit  aliqua  ecclefaparticularis, 
&  falfa;  &  intendat  non  facerequod  facit  ecclefia  Romanai 
Kejpondeo  id  eiiam  fujficere.  Quod  fi  ita  habet,  fequitur 
nullos  hxreticos  cfTe  rcbaptizandos,  contra  quam  de 
Paulianiftis  fancitum  Conc  Nic.  canon.  penult.  itahic 
utrinque  praecipitium. 

VI.  Quid 


VL 


3.  (;)iiidintdligaturperid  ^W/^c/VeccIcficic  1  ac- 
rnntcnim  i.  qui  diccrcnt  fufficcrc  intentionem  faciendi 
aftiones  facramend  ex  ernoi  licctexfiant  dccipicndi  vel 
illudcndi  caufa.  idquc  probant  exemplo  Athanafii^aquo 
cum  piier-ad  hucclTctj  pcr  lufum  quofdam  baptizatos 
Alcxandcr  epifcopus  ccnfuit  legitimc  baptizatos. 

VII. 

Alii  adam  materialcni  &  cxtcrnum  fufficcre  nc^ant, 
fed  rcquiii  addunt  intcntioncm  faciendi  facramentim, 
ita  Suarez  &BelIarm.qui  tamcn  non  audcnt  adiicere 
To  /tfrwMV/V^K  at  Vazqucs  non  materialiter  (inquit)  tan- 
tum,  fcd  aliquo  modo  formaUier.  hoc  ita  explicatj  ut  quis 
utatur  iis  rebus,  iifque  verbis,  codcm  modo  quo  cccle- 
fia  univcrfalisj  fciens  ipfe  quid  hxc  fit.  fi  codcm  modo 
quo  vidit  aliquam  ecclcfiam  uti^  autaliquem  parochum. 
Si  tanquam  ccrcmoniis  religiofis,  quibus  aliquem  aut 
aliquos  novit  uti  folitos  &c. 

VHI. 

Alii  etiam  ad  finem  fcu  eflfe^flum  facramenti  aliqua 
ratione  rcfcrri  volunt.  ut  Scotusj  &  Grcg-  de  Valentia. 
qui  hancconditionem  prorfus  neceffariam  clTe  ait.Nota, 
vxt  non  formaliier ^  fcd  aliquomodo  formalitermodo  aje- 
bant»  ita  nunc  non  ad  finem  referri,  fed  aliqua  ratione  re- 
ferri  balbutiunt,  fed  quid  eft  iWud  aliqua  ratione  i 

IX. 


licat  Vazques  :  Vt  necejsaria  (tt  h^^ec  inientio,  non 
Ffffffff  3  exprejfit 


expfeffa  circa  efeStum  facramenti,  fed  implicHa  faltem.  id 
eft,  ut  contincatur  in  alia aliqua  intentione,  ut  vclit  ali- 
quis  facerc  ut  vidit  parochum  aliquem  facicntem,  ita 
cnim  habcri  implicitam  intentionem  ejufdem  rei  quam 
parochus  habebatfortaffe  e>:plicitam, 

X. 

Sed  fi  ne  parochus  quidem  ille  habuerit  cxph*citam 
intentionem,  fed  impHcatam  in  intentione  alterius  pa- 
rochi^»  &hicfimiHter  in  intentioncalterius?  in  infini- 
tiuiilane  abibitilla  impHcatio.  Ideo  aUi  aliter  diftin- 
guunt ; 

XI. 

Effedum  enim  finemvc  ficramcnti  cx  Scoto  ajunt 
elTcvfl  propinquum,  vel  rcmotum.  ilhim,  charaderis 
imprefiionem,  five  finbaptifmo  v.g.J  Chriftianum  fa- 
cere:  hunc,  juftificationem.  remotum  fatenturnon  eftc 
neccftarium,  proximum  requiri  putant,  fcd  ita  timide, 
utdum  hoc  explicant,  inrem  plane  divcrfam  dilabantur, 
nam,  per  facramen:a!em  effe^um  y  ait  Suarez,  non  necef- 
farium  efl  intelUgere  gratiam  vel  chara&erem^  fed  ipfum  ejfe 
facramentiy  quod  ejl  effeBm  Af  IN ISTRI.  Itaque  intendere 
facramenialem  ejfeBumy  nihil  a'iud  ef,  quam  intendere  con- 
Jli.mionem  Sacramentij  a^fione  i[Jius  minijlri petficiendam. 
Ridicule.  quorfum  enim  diftindio  finis  remoti  a  pio- 
pinquo,  fi  omnia  recidunt  in  ipfum  efte  ficram :nti  a  mi- 
niftro  intentumc*an  non  eouterque  (ims^  fdtem  impH- 
citCjContinctur?  &quomodo  finis  facramcnti  eft  ipfum 
facramentum?  vidithoc  Suarcz,  ideo  terminos  vetera- 
torie  mutavit,  &  pro  fine  facramen.i^  de  quo  agebatur, 
fjppofuit  finem facramentalem,c^\Qm  confudit  cum  ipfo 

facramen- 


fammento.  hxc  de  objedo, 

XII. 

(jradus  intcntionis  varii  funt,diftingucbantnr  enim  olim 
in  hahitualem  &  aHualem,  &  ftatuebatur  fuflficere  habi- 
tualis.  Tiiom.  p.  3.q.6i.  a.  8.  Licetiliequi  aliud  cogitat 
non  haheat  aHualem  imentionem  ,  hahet  tamen  inieniio- 
nem  hahitualem^  qu^ /ujfcit  aci perfecJionem  facramenti. 

XIII. 

AtScotus  addit  teitiam,  vid. virtualem.  atque'itafe 
explicat  in  4.  Scnt.  Dift.<5,q.  6.  llle  diciturafiualiter  in- 
tendere,  qui  hahet  a6ium  eliciium  re(pe6tu  ejus  quod  intendit: 
ille  autem  dicitur  hahitualiier  intendere^  qui  hahet  hahitum 
inclinantem  ipfum  ad  talem  a^ium.  Sed  aliquis  ejl  minas  per- 
fefte  intendens  quam  primo  modo,  ^  per/e&ius  quam  fecundo 
modo»  Erge  efl  medium  inter  i(la  duo  memhra .  ^fkmtum 
prohatur:  quod  fi  aliquis  Intendit  in  principio  miffk  celehra- 
remijfam,  fi  pofiea  e^l  diJiraSfus^  non  hahet  a^ualem  inten- 
tionem  quando  eji  diJlraSfus  :^>ateti  quum  non  intelligat  tunc 
illud  in  aBu:  nec  hahet  tantum  intentionem  hahitualem^quod 
talem  hahet  dormiens,  Hahetergo  femedio  modo.  Hoc  ap- 
probavitBell.  r^^«/m«r  ("InquiensJ  necejfurio  a5lua- 
lis  intentio,  nee  fufficit  hahitualis,  fed  virtualis  requiri  ur^ 

fufficit:  quamvii  (it  danda  operaut  aBualis  haheaiur. 

XIV. 

At  ftultiffima  eft  haec  diftindio.  cum  inter  habitum 
&  adtum  non  fit  medium,  neq;  inter  virtualem  &  habi- 
tualem  ullum  difcrimen  affignari  poffit.  nam  quod  de 
dormiente  dicuntj  in  eo  virtualem  intentionem  cffe  pof- 

fe  patet 


Tcpatetexexcmploquoipfiutuntur,de  eo  qui  proficir- 
citurad  S.  lacoDum,  &  fatigatus  labore,  fomnum  ca- 
piat  ad  reperandas  vires  itineri  pcrficiendo.  quis  hic  inter 
habitualem  &  virtualem  intentionem  difcrimen  potcft 
vidcre?  ita  ncc  in  excmpio  mifiificatoris,  quod  in  hoc 
commento  adhibent. 

XV. 

Nos  fpretis  illis  nugatoribus,  itafcntimus  cum  Cal- 
fvino  in  Conc.  Trid.  M.  7.  can.  11.  Ego  facroran6i:<£ 
Chrijli  injlitutioni  tantum  deferoy  ut  (i Epicurus  quifpiam  in- 
tmtotam aSiionem fuhfannansymihi  coenam  exChrifli  man~- 
datOy  ^  fecundum  regulam  ah  eodaiam,  rituque  legitimo  ad- 
mini^lrety  non  dubiiem  panem  ^  calicem  illius  manti  poYre- 
ifay  vera  mihi  effe  corporis  ^  fanguinis  Chrifii  pignora* 


C  O  R  O  L  L  A  R  J  A. 

Tnjjio  Chrifti  mcefjaria  Juit^  exhyfothep  dccreti  diyi^ 
niy  veritatis  dtvin^f  mmefts  mediatorit^  ^  mpr<e 
Jaltttts. 

2. 

Contingens  autemy  reJpeCIu  Dei  libere  decernentis^ 
ChnJli  Itbere  obfequentis^  caufarum  fecimdatum 
itbere  eam  exe^uenttum, 

F   I    N   I  S. 


ANALECTORUM   TH EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXVIU. 

D  E 

Sacramcnds  in  genere, 

T  E  R  T  I  A: 

Divino  annuente  Niimine, 

SuB  Prasidio 
Reverendi,  Clarijfmi^  DoSHjJimique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Dotois; 
&  Collegii  Tlieol.  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinuni 
Holland.  &  Weft-Frifias  Regentisdigniflimi, 

Tuhlice  defendet 

JOANNES  DABELIUS,  Geertrudenb.Bat. 

tyid  diem  24  Majii  loco  folito^  hor^L 


L  V  G  D  r  N  Z  BATAVOS.VMi 

Apud  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 
Ammo   cI»  l9  g  L, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQues»  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


NohitiJJimis,  Votenti£imis,  Amplijfmis 
D  O  M  I  N  I  S, 

D.  DUYS  r  van  VOORHOUT,  Per-Illuftr.  ac  Potent.  D.D. 
Oidinum  Hollandi*  &  Weft-Frif.  membro  digniffinio ,  Rci- 
publ.  Delphenfium  C  o  n  s  u  l  i  prudentifTimo, 

D.  lACOBO  vander  GRAEF,  ejufdem  Rcipubl.  Ex-Con- 
suL  I,  atque ibidcm fi.ipremo  aggerum pnrfcdo  .tquifTimo, 

Cognatis  nicis  in  xternum  mihi  colendis: 

U  T    E  T 
NoyUiJjfimo,  (JeneropJJimOi  SpeBatiJJimo 
D  0  M  I  N  Oy 
D.  DOMINICO  CASSIOPIIN,  Geertrudabergoe,& circumw 
jacentium  munimentorum  Gubernatoriftrenuiflimo,  pro-Chi- 
liarchas  &:  Centurioni  fortiffimo,  plurinium  mihi  vcnsrrando: 

IJJEG   NO  N 
Keverendu,  DoffiJJtmifque  Viris, 

D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Theol.  Dodori,  &Coll.Theol. 

Per-Illuftr.  D.  D.  Ordd,  HqU.  &  Weft-Frifia;  Regenti  dignif- 

fimo,  Praefidi  meo  honorando, 
D.  GULIELMO  PISTORIO,  Geertrudabergx,\VerbI  Divini 

D.  NAGELIO,  in  Wafpik,  /?'"^ 

D.  TILMANNO  WALRAVIO,  in  Oofterhout,(_miI,  Theolo- 

D.  S AMUELI  PISTORIO,  in  Sundert,  Tgis  gravifsi- 

D.  JOHANNI  KISCHIO,  inRofmaalcn,         \ mis.plurimum 

jde  mc  mcritis. 

D  E  N  I  Q^U  E 
Morum  integritate  ac  Emditione  conjpicuo  Iu\>eni'  Viro, 
D.  lACOBO  van  BERGEN,  in  Athenseo  Auriaco  quod  Bre- 
dae  eft,  lurifprudentix  ftudiofo,  amico  fummo, 

Hanc  Difputationem  Theologicam,  honoris 
&  olferVanti^e  er^o, 

L.  M.  Q.    D.  D.  D. 

JOHANNES  DABELIUS,  S^. 


ANALECTOaUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLXVIII. 


D  E 

Sacramentis  in  gcnerc, 

T  E  R  T  I  A. 

T  H  E  S  I  S  I, 

jTjP^^E  difcriminc  facramcntorum  Vcteris  &  Novi 
P  p^|Teft.  agcntes  Tridentinijhunc  Canonemcude- 
Cl^^runt,  qui  eft  fecundus  Seff.  feptima?;  Siquti  dixe- 
rity  ea  i[>fa  novx  legis  facramentay  h  facramentis  antiqux  legis 
non  differrey  nifi quia  ceremoni<t  funt  ali^ ,  alii  rilus  ex" 
terni,  anathema  fit,  Brcvius ,  &  obfcuriuS;,  inquit  Bellar- 
minus.  nos  etiam,  prorfus  inepte,  fi  noftram  fententiam 
fe  iis  vcrbis  confodere  putent.  Etenim 

II. 

Docemus,  convcnirc  facramenta  vctera  cum  novis,' 

omnibus  iis  capitibus  quce  funt  dc  facramenti  natura.-fcd 

multis  tamcn  differrc.  Et  quidem  primo  rationcfigni. 

nam  i.  divcrfi  funt  ritus  externi.  2.  olim  plura  fucrunt, 

nunc  funt  pauciora.  ? .  eaque  fliciliora,  cum  olim  durio- 

rafucrint.  4.  nobilioranova^rationeaudoris :  utpotea 

Chrifto  iproimmediateinttituta,  cum  vetera  itafuerint 

a  Deo,  ut  tamcn  per  Mofen.  quoe  prcerogativa  eft  totius 

NoviTcft.  V.  Hebr.i.1.2,  &  2.2.&C.  5.  vetcrafue.; 

runtad  tcmpus  data,  .i.  ufquc  ad  priorem  adventum 

MclTias :  at  nova  duratura  ufque  ad  adventum  cjus  (e- 

cundum,  quicritin  fincmundi, 

1 1 1. 

Addit  fextum  Bell,  fuiffe  vetera  novorum  figiirasr 
quo  fenfu  Petrus  dixcrit,  arcam  fuifte  baptifiiii  afWry^oj'. 

C^OQOoQoo-y  T.  Pct. 


1.  Pet.  3.  21.  Nos  non  agnorcimiis  figuras  figurarum, 
fed  utraque  figuras  ejufdcm  rei  eflfc  cenfemus.licctenim 
eeVT.Ttysrcg^  intcrdum  fit  idcm  cum  ut  Hebr.  p.  24. 
videlicet  quando  comparatur  cum  archctypo ,  non  ta- 
men  cum  duo  typi  inter  fe  comparantur  unum  eft  ty- 
pus  altcrius ,  fed  utrumque  typus  cjufHem  archetypi. 
qucmadinodum  dj-ii^otxrt  dicuntur  literce  quarum  pote- 
ftas  fivc  fignificatio  eadem  eft,  licet  figura  diverfi.  e.g. 
(jxoexj)  ('(ecundum  AthcnjEum )  y-ctT  avTt^oiyJ<tv  eft  •ar/ax«.  a 
trivco.  ita  facramentorum  V.  Tcft.  eadcm'fuit  fignificatio 
qucE  novorum.  qua  de  re  nunc  agemus  paulo  plenius» 

IV. 

Si  ergo  facramenta  confiderentur  ratione  rei  fignifi- 
catcE,  diftinguenda  res  ipfi  a  modo  rei.  Rem  pronuncia- 
mus  utrobique  eandem  effe,  nempe  Chriftum  ipfum, 
bencficiaqucab  co  in  homincs  falvandos  derivata.  Mo^ 
dum  autem  rci  differre.  i.  enim,  vetera  Chriftum  exhi- 
hendum  adumbrarunt,  nova  eum  jam  exhihitum  teftantur, 

2.  pro  ampliori  revelationis  modo  eft  etiam  gratiae  com- 

municatio  uberior  in  Novo  quam  in  Vet.  Teft. 

V. 

5.  Papiftis  ha^cdifcrimina  non  fufficiunt.  Eugenius 
4.  in  Synodo  FJorent.  &  Decreto  de  unione  Armeno- 
rum:  Nov<tlegt6  Jacramenta  multum  di^erunt  h  facramentis 
antiqu<£  kgi!,  llla  enim  non  caufabant  gratiam,  fed  eam  fo^ 
lum  per pajjionem  Chrijli  dandam  ef?e  jigurahant;  hxc  vero  nQ- 
Jlra  continent  gratiam,  &  ipfam  digne  fufcipientihus  con- 
ferunt, 

VI. 

Catechifmus  ad  Parochos  itahabet:  Tlane  con^at,  ex- 
cellen  Jorem  ^  prteHamioxem  vim  facrameniii  nov^  legis  in- 
e^e,  quam  olim  veterii  legis  facramenta  hahuerunt ;  qux  cum 

infir* 


infima  ejfent ,  epnaqiie  elementa,  inqmnatos  fanFtificahant 
ademundationem  carntSinon  anim<e.S^uareyUtJigna  tantum  ea^ 
rum  rerumqu<tmyjleriii  ndjlris  efficienda  ejjenti  inHituta/unt, 

VII. 

Grcg.  dc  Valentia  ait,  Sacramenta  nov£  legis  differre 
fnaxime  h  facramentis  veteris  /egiSj  Jecundum  efficaciam 
virtutem:  non  ob  eam  rem  folum^  quod  uherior  in  his  quam 
in  illis  gratia  conferaiury  fed  quodgratia  iffa  omnino  per  h<ic 
noflra  facramemay  tanquam per  caufas,irihuatur;  cum  olim  in 
lege  veteri  non  proprie per  facramenta^fedin  ufu  duntaxatfa- 
crameniorum^  virtute Jidei  in  Qhrijlum  futurum  cujus  illafa- 
cramenta  proieflationes  eram^gratia  triheretur, 

V  m. 

Suarcz:  Dico  primo,  inquit,  in  illis  Jacramentis  Veteris 
legis  nuUam  fuijfe  gratiam  datamexopere  operato.  Dico  fe- 
cundi)^  homines  jujios  utentes  i//is  facrificiis  vei  facramentis]^ 
de  condigncy  illii  a^hm  meruijfe  coram  Deo  gratia  augmen- 
tum. 

IX. 

Archangclus  Rubeus:  lujiificahantfmqmt^quoadopus 
operansy  per  modum  meriti,  non  quoad opus  operatum  per  mo- 
dum  facramenti:  cum  ejfenttantum  fignai  &  non  caufa  gra- 
ti^.  Hcecilli. 

X. 

Nos  neutrum  concedimus  :  aut  Sacramenta  vetera 
contuliffegratiam  exoperc  operantis  .i.  ex  meritocon- 
digno  ufurpantis;aut  nova  ea  conferre  ex  opcre  operato. 
de  quo  Difp.  feq.  utraque  autem  dicimus  gratiam  fig- 
nificafle  &  obfignaffe.  argumenta  noftra  petuntur 

XI. 

I.  Ex  I.  Cor.  lo.  1.2.3.4.  Nolim  vos  ignorare,frA' 
iresy  Tatres  nofiros  omnes  fith  illa  nuhe  fuifje,  cr  omnes  per 


rnare  tran/ijje:  omnes  in  Mofe  ha^tizatos  ep  nuhe  &  mari, 
Et  omnes  eandem  efcam  jpiritualem  edijp.  Et  omnes  eiindem 
ptum  fpiritualem  hihijfe,  Bihehant  enim  ex  fequente  /J>iri~ 
tualipetra:  Petravero  eratChriJlus, 

XII. 

Vbi  Paulus  duobus  novi  Teftamenti  lacramentis 
baptifmo  &  ccena?,  comparat  typos  vetcrcs  bis  binos' 
Illi  nubcm  &  mare,  ifti  manna  &  aquam  cx  petra.  utra- 
rumque  vero  objedum  notat,  participationcm  rci  {\onU 
ficatje  utrinquc  cjufdem.  Non  poteft  ergo  negarilsa. 
cramcntavctcribus  fuifte,  quodadrcm  fignificatam  pa- 
ria  novis. 

XIII, 

2.  ExGen.17.7.  Et Jlatuam paBum meum  inter me  & 
iey  ac  femen  tuumpojlte  in  generationes  eorum-,  federe  per- 
petuo)  ut  Jtm  tihi  in  '^eum^  cr  Jcmini  tuo pojlte.  v-io.i  i. 
12. 13. 14.  Hoc  autem  ejl  paHum  meum^quod  ohfervahitis 
Inter  me  &  vosjd-femen  tuumpojl  ieyUt  circumcidatur  vohis 
omnis  mafculm:  &  circumcidetis  carnem  pr^putii  veflri,  erit- 
que  in  fignum  federii  inter  me  v/)s.  Et  filim  o6io  dierum 
circumcideiur  vohii^omniimafulm  per  generationes  vefras. 
Et  eritpa^um  meum  incarne  vejirain  fedus  perpetuum.  In- 
circumcifus  autem  mafculm ,  qui  non  circumcifus  fueritcar- 
nempr^putii  fuiy  exfcindetur  anima  illadepopulis  fuis:  f. 
dus  meum  irritum  fecit, 

XIV. 

Vnde  nrgumentamnr:  Fedus  Dei  cum  Abrahamo  & 
dclebat  peccatum,  &  conferebat  gratiam.  At  circumci- 
fio  cnt  fedm  Dei  cum  Abrahamo  (facramentalitcr  vidc- 
licetj  nam  v.  i  i-dicitm fgnum  federii)  ergo  delcbat  pcc- 
catum  &  confercbat  gratiam  (co  quo  diximus  modo ) 
&  confequentcr,  quoad rem  fignificatam  cum  baptifmo 
pari  paftli  ambulabat,  x  V. 


XV. 

Minor  eftintextu  :  majorprobatur  indc,  quiaid  fe- 
dus  defcribitur,  ut  Deus  foict  Deus  Jha^ami  Sckminis 
ejus.  qnibus  verbis  vitx  asternze  promiflionem  continc- 
ri  docet  Chriftus  Matth.22.32.  Luc.20.38. 

XVI. 

Hinc  fcholaftici  omnes  circumci/ioni  eandem  cum 
baptifmo  vim  tribuunt.  Suarcz  Difp.5.  q.  65.  fcd:.  i. 
a.  3.  SecundafementiaeJliCircumcifioneminJliiutamfuiffe^ 
^  datam  populo  Ifraeliticoy  in  remidium  originalis  peccati, 
&  poftca:  Sententiam  hanc  fecutifunt  emnes  Scholajlici,  fi- 
neulla  opinionumdiverfitate,  Sotoin^.  Dift.2.  q.  1,3.4. 
Conveniunt  omnes  iniU'm  effe5fumjquod  in  circumcifione  au- 
ferreiur  peccatum  originale  ,  indc  Altcnftaig  circumcifio- 
nem  definivit ,  Signaculum  efficax  curationii  ab  originali, 
permanens  in  carney  injiitutum  a  Deo ,  determinans  JJrael  a 
gentibu4. 

X  V 1 1. 

Scd  an  ctiam  coUationis  gratict?  vidctur  hoc  ncgare 
Magiftcr.  in  4.  Dift.  i-  q.  6.  Tamen  in  hoc  (ait  Duran- 
dus)  communiternon  tenetur.Sc  Sotodicit  eam  opinionem 
ut  erroneam  repudiari ,  adducitquc  Thomam,  qui  veram 
conjlituat  dijferentiam  inter  circumci/tonem  ^  haptijmumy 
nonin  re  ipfagrati.eifed  in  modo  illam  conferendi.  quod 
nobis  hic  fufficit. 

XVIII. 

3.  Ex  R0.4.  II.  Ahraham fignum accepit  circumcifionisi 
Jignaculum  jufiiti^  Jidei.  nota,  ftgnum.  &  figillum  five  fi- 
gnaculum,  &  quidcm  juftitix  fidei,  quid  majus  habent 
lacramcnta  Tcftamcnti  novi^ 

XIX. 

CerteSalmcroin  hancEpift.  Difput.33,  ^iod  volu- 


.  ptusj  inc\mty  fignificari  tanqnam  cerium  ^  firmumt  fokmm 
figno  aut  nota  aliqua  ob/tgnare.  Nec  oh  aliud  circumcifus  ejl 
Abraham,  quam  ut  circumcifionem  deferrety  in  (tgnum  ac  ac- 
demonjlrationem  jufiiti^,  quo  figno  id  quod  «culis  externis 
J^e^andum  objiciebatur,  intus  per  Spiriium   SanSfurn  fierel: 
flabiliretur,  ne  figna  fintvana  ^  mendacia,  Greg.  de 
Val.  in  4.  Thomiie  Difp.  3.  q.  3-  pimAo  i.  IntelligipO' 
tejl,  Sacramenta  illavetera  contulifie /tve  exhibuijp gratiam» 
quatenus  fuerunt  velut  pignora^  aut  etiam  figiHa  qu^damy 
quibus  eflobfignata  &  firmata  apudomnes  divina  promiffio^ 
cujus  vi  atque  efficacia  conferebatur  etiam  tunc  gratiaproptert 
paffionem  Chrifli  futmam. 

XX. 

Denique,  hsec  in  V.  &  N.  T.  eodem  modo  fe  habere 
profitetur  Catech,  Trident.  S^uemadmodum,  inquien?, 
in  V.  T.  n^eus  fecerat,  ut  magni  aiicujus  promijfi  confiantiam 
fignis  teiiificaretur:  itaetiamin  nova  lege  Q^rifius  Jalvaior 
no^er,  cum  nobis  peccatorum  veniam,  coeleBem  gratiam, 
Spiritus  SanHi  communicatienem  pollicitus  efl,  qu^damfignay 
oculis  dr  fenfibus  Mjeffa  infiituit,quibus  eum  quafi  pigno- 
ribus,  obligatum  haberemus,  atque  itafidelem  in  promiffisfu- 
turum  dubitare  nunquampoffemus* 


COROLLARIA. 

I.  Tcrmortew  ChrtftffolutafHftumocorforti  ^  antmAmtwxsMs. 

i.  Non  tamen  umo  ^erbt  cum  corpore      amma  perfoiialis. 

5 .  Chrfjifis  per  mortem  defist  ep  homo /impUctter  &  frofr$e. 

4.  Licetrecle  dtcatHrfntfie  homo  mortuus,  fer  termtmm  altenantcm. 


F  I    N   I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CLXIX. 

D  E 

Sacramentis  in  genere, 

QUARTA: 

Divino  annuente  Niimine, 
SvB  Prasidio 
Reverendii  ClariJJimi^  DoSfiJ/iniique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris, 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentisdigniffimi, 

Tuyiid  defendet 

LUDOVICUS  SUGGERAET,  Haga-Batav. 

^d  diem     Maji^  loco  folito^  horh 


LV  GH  V  mi  SATAVOS.VM; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAUDORP. 
Amno   cIo  la  g  L; 


Amflijftmo ,  Cwpif/tmo ,  SfeSiatiJpmo, 
Inclytx  ac  celeberrimce 

HAGIENSIS 

REIPUBLIC^ 

MAGISTR  ATVI, 

Dominis  ac  MaecenaFibus  meis 
honorandis, 

U  T     E  T 

^oBifflmo ,  Clarifpmoque  Viro^ 

D.  CASPARO  STRESONI,  Ecclefiae 
Hagienfis  Paftori  indefeflToi  Theologo 
eximio  ,  ftudiorum  meorum  Fautori 
maximo, 

Exercltium  hocce  Theotogicum, 

LUDOVICUS  SUGGERAET, 


ANALEtTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLXIX. 

D  E 

Sacramentis  in  gcnere, 

Q  U  A  R  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

efficacia  facramcntorum  Novi  Tcft.  trcs  ha- 
[bct  Canonas  Conc.  Trid.  ScfT.  7.  can.  6.7.8.  in 

'lixcverba: 

Siquk  dixerit,  Sacrament^t  nov<e  legii  non  contincrc  gra- 
tiam  (juamjignijicant :  aut  gratiam  ipfam  non  ponentihus  ohi~ 
cem  non  conferre,  qua(i  figna  tantum  externa  fint  acceptx  per 
fidem  grati^e  vel  jufiitix,  not^  quxdam  profefiionssy  quibus 
ab  hominibm  difcernuntur  fidelesah  infidelibm,  anathema (It^ 

Siquis  dixerit  non  dari  gratiam  per  hujufmodi  facramenca 
femper&  omnibus,  quantum  efi  ex  parieDei,  eiiamfi  rite 
ea  fufcipiantifed  aliquando^  &  aliquibm^anathema  fit, 

Si^uis  .di^:erit  ^  per  ipfa  nov^  legis  facramenta  exopcrc 
opcrato  non  confcrri  gratiam,  fd  folam  fidem  divinx  pro- 
mifiioniiad  gratiam  ajfequendam fufficere,  anathemafit. 

II. 

Summa  eorum  quac  hic  affirmantur  efl:  :  Sacramenta 
nova:  legis  continere  gratiam,  dare  graiiam,  dare  femper^ 
dare  omnibus  non  ponentibus  obicem^dare  ex  opere  operato. 
Qiuie  nobis  examinanda  funt.  ac  primo  du^e  phrafes  c- 
volvendx. 

III. 

■Prior  efl-,  ficramenta  continere  gratiam.  Hoc  ncmo 
veterum  dixit.  Nec  Thomas  id  altius  potuit  repeterc, 
quam  exHugoncde  S.  Vitftore.part.^.  q.  62.  a.  3.  Di- 
Ixinguitautemtum  Thomas,  tum  quidam  alii,  ut  conti- 

Hhhhhhhh  2  neatitr 


neatur  qiiid  in  alio  vel  ut  In  caufa  univocai  vel  utin  caufa 
inflrumentaliy  vel,  uiin  flgno,  e  quibus  modis  piimum 
hic  rejiciunt,  eo  quod  non  fit  in  facramento  gratia  fe- 
cundum  ullam  formam  propriam  &  permanentem,  pro- 
portionatam  ad  talem  effedum.  duos  poftremos  admit- 
tunt.  Nos  de  ultimo  alfentimur,  de  fecundo  mox  age- 
raus.  primum  una  cum  ipfis  repudiamus. 

IV. 

Altera  phrafis  eft  facramenta  conferre  gratlam  ex  opere 
operato.  Qiiod  nec  ipfum  ullus  antiquorum  dixit,  fed  foli 
fcholaftiei.  unde  Soto  ;  Jjuut facramenta  nov^e  legis  ex 
opere  operato  gratiam  conferre:  quodquidem  verhum  nonmodo 
in  S.  Scriptura  non  extat,  verum  neque  apud  antiquos  Tatres 
reperitur.  ^uare^  et/i  T).  Thomas  illius  meminerit,  quoni^ 
am  tunc  forte  illud  idioma  ferpere  incipiehat^  non  tamen  quafi 
exfua  opinione:  fed  ait,  ipfum  Sacramentum  a  quihufdam 
dici  opus  operatum.  hic  vero  in  Summa  illud  non  ufurpat:  efi 
enim  verhum  harharum, 

V. 

De  fignificatione  quoque  illius  velut  in  tenebris  di- 
gladiantur.  Nam  Vazques:  Scholafticinoflri,  inquit,  utun- 
tur  hdc  modo  loquendi,  quem  apud  neminem  ex  antiquis  inveni 
explicatum.  &poftea:  ^uare  autem  hic  modus  jufliflcandi 
Sacramentorum  dicatur  ex  opere  operato,  nullus  explicat  pr^ter 
recentiores  aliquos.  &mox:  Hic  efl  legitimus  fenfus  horum 
verhorum,  quem  haBenus  fortaffe  non  invenies  exaSie  expli^ 
veniamusadrem. 

VI. 

Diftinguunt  opus  opcratum  &  opus  operantis.  Opm 
operatum  definit  Altenftaig:  Opus  velfignum  exterius  ex^ 
hihitum,  quodfit  ad  fignificandum  aliquid,  ^  valet  ex  infli^ 
tmione  irpaSlo,  Hofmeifterus:  Nihilalindeflopusopera' 

tum. 


tUM,  nijt  veritasverhorum  Chrifli,  ^  hujus  ittfallihtlis  pro- 
mijjio,  adeoque  ejufdem  nunquam  violonda  ordinatio,  Bel- 
larm.  Ejl  fola  illa  aSiio  externa,  qita  facramentum  dicitur, 

VII. 

Ofm  operantis  paulo  vctuftiores,  de  bono  motu  mini- 
ftri  explicant ,  recentiores  addunt  ctiam  eum  qui  eft 
perfonce  rccipicntis.  unde:  Non  conferri  gratiam  ex 
opere  opcrantis^explicat  Valentia  Non  exijlere  exulh  opere 
vel  hono  motu  hominis  operantis ,  dum  vel  adminiJlT/at  vel 
fufcipit  facramentum.  Vazques,  Exopere  operantis,  hoc  efl^ 
ex  opere  ip/iu»  qui  jujlijicatur.  &  mox:  Non  juflificant  ra~ 
tione  meriti  operis  mini^iri  qui  facramentum  confert.  Bell. 
Non  ex  merito  agentis  vel  fujcipientis.  Altenftaig  :  Confe- 
runt gratiam  ex  opere  operaio,  quia  ad  confequendam  gratiam 
perea  non  requiritur  fecundum  Scotum  motm  honm  interior 
de  congruo fujjiciens  ad  grati<i  infu(ionem :  fed  fu^cit ,  quod 
fufcipiens  ea  non  ponat  ohicem  infidelitatis ,  contrari^e  vo/un- 
tati},  aut  confenfus  in  mortale  peccatum  commifum  vel  com- 
mittendum. 

VIII. 

Vt  ergo  fenfum  hujus  aflertionis  eruamus ,  apud  ve- 
tercs  ea  niliil  aliud  defignabat,  quam  fententiam  catho- 
licorum  advcrfus  Donatiftas  &  Novatianos .  ita  enim 
Innocentius  :  Non  ergo  facerdotU  iniquitas  effeffum  impe- 
dit  facramenti,  ficut  nec  infirmitas  medicivirtutem  medici- 
tu  corrumpit,  ^uamvis  igitur  opm  operans  aliquando  fit  im- 
mundum,femper  tamen  epm  operatum  ejl  mundum .  hic  fen- 
fiis  orthodoxus  eft. 

IX. 

Apud  recentiores ,  quatcnus  ab  efficientia  facramcn- 
torum  excludunt  quoquc  meritum  fufcipientis ,  &  di- 
cunt  ea  vakre  tanquam  figna  ex  inftitutionCp  &  pa<5tOj 
~  ^  '         Hhhhhhhh  3  item 


itemex  ordinationc  &promiffionc  ChriAi,  nihii  quo- 
que  incommodi  habet ,  imo  noftram  fententiam  conti- 
nent,  itaut  fi  nihil  aliud  voluifTent  Tridentini,  anathe- 
matifmum  hanc  quidcm  ob  caufam  compendi  potuif- 
fent  fliccic.  vcrum  latet  hic  anguis .  Etenim 

X. 

Cum  ip/I  externa?  adioni  (i\t  audivimus)  abfquebo- 
no  motu  interiori  gratiam  attribuuntj  ad  dogma  Lom- 
bardi  digitum  intendunt,  qui  primus  dixit ,  Sacramen- 
tum  ita  ejje  jlgnum  gratU^  ut  iffim  imaginem  gerat^  ^  catt- 
Ja  exiflat»  id  vero  varie  explicant. 

XI. 

Caufas  quippe  alias  i.  veras  &  proprias  efle  monent, 
alias  paraccidcnsj  five  fine  quibus  non,  2.  principales 
vcl  inltrumentarias.  3.  phyficas  vcl  morales.  Sacramen- 
taporro  communitcr  dicunt  cfic  caufas  vcras,  inftru- 
mentarias. 

XII. 

Sed  phyficcE  an  morales  fint^non  confentiunt.  Suarez 
Difp.  9.  fe<ft.  I  difputat,  potuiffe  a  Dco  inftitui  phy- 
.ficas,  &  2  3  de  fado  inftitutas.  id  vero  tribus  modis  in- 
telligi  polTe  notat.  i.  quod  cfficiant  difpofitionem  ali- 
quam  ad  gratiam ,  non  vero  immediate  artingant  gra- 
tiam  ipfim,  c|uam  folus  Dcus  efliciat.  2.  quod  efticiant 
non  gratiam  ipfim,  fed  unionem  gratix  cum  anima .  3 . 
quod  ipfa  _a£ii^  pbfi^^  p^^  ^l^^am  grjtia  fit  &  educitur  de 
potentia  ohedientiali  anim<e,  vere  ac  realiter^  ^  p^ficl  pen- 
det  ab  ipfisfacramentif.  hunc  fenfum  reliquis  prxfert. 

X  I  i  I. 

Contraalii,  negando  facramcnta  e{fecaufis  phyficas 
gratijEjdoccnt  effe  caufas  inftrumctarias  morales.  porro 
.cxplicantcs,  quid  hoc  gcnus  fit  inftrumenti,  impetrato- 

rium 


rium  appellunt,  quomodo  miracula  fada  fint  ab  apoflo- 
lis,  pcr  prcccs  fivc  contadum,  qua;  non  phyficc  pro- 
duxerint  fanitatcm,  fcd  moralitcr  a  Dco  impctrarint. 
ita  Vazqucs.qui  aitcram  illam  fcntcntiam  dcinftrumcn- 
to  phyfico  paucis  ante  annis  invakiiffe  ait  apud  fcholas 
Hifpanicas,  iamquc  obfolevilfc. 

XIV. 

Rcm  candcm,licet  fub  aUis  loqucndi  modis,  difccpta- 
runt  fehoiaftici,  vidclicet  an  facramenta  gratiam  cffice- 
rent  pcr  v^irtutc  inhancntcm,  analfiftcntcm  ?  prius  affir- 
mavit  Thomas  patt.  3.  q.  62.  a.  4.  poftcrius  Bonaven- 
tura,Scotus,  Durandus,alii.  SotoEpilogo  opcris  in  4. 
Sent.  Omnes^  'm(\mx.^  feretheologi^  pmer  fanHim  Tho- 
mam^  opinaii  funty  Sacramcnta,  non  e^e  caiifami  fedfolum 
certa  Jtgna. 

XV. 

Verum  in  utraque  denuo  fentcntia  vchemcntcr  varia- 
tum  cft.  alii  cnim  i.  dicunt  gratiam  facramentis  conti- 
neri,  tanquam  medicinam  pyxidc.  2 .  confcrre  ca  gra- 
tiam  non rationc fui,  fcd  orationum  additarum.  3.  cffc 
conditiones  five  caufas  five  quibus  non,  confercnda!  d 
Deogratiae.  4.  habcrc  ea  pcculiarcm  alfiftcntiam  Dci, 
atqueita  opcrationcm,  vcluti  quum  Dcitasconjunda 
humanitati  opcrabatur  miracula.  5.  non  gratiam,  fcd 
proximam  difpofitioncm  caufari  ab  afliftcntia  divi- 
na,  propter  verbum  &  promilftonem.  6,  produccrc 
phyfice  qualitatcm  quandam  prxviam,  fivc  is  ornatus 
quidamfit,five  charadtcr.  7.  Sacramcntum  non  attin- 
gereproxime  produdioncm  gratix,  fcd  tantum  efficcre 
ut  homo  recipiens  fit  gratus  Deo:  ex  quo  fcqui,  Dcum 
concreare  ipfam  gratiam  -i.  ficramcnta  efficerc,utgra- 
tiaillaquamtunccrcatDeus,  uniatur  rccipicnti  ficra- 

mcntuni 


mentum .  8.  ipfam  gratlam  phyficc  produci  a  facra- 
mentis-Hcec  odo  opinionum  capita  enumerat  Vazquez, 
quibus  omnibus  improbatis  tandcm  nona  fententia  eft, 
Sacramenta  cfTc  inftrumenta  moralia  producendie 
gratic^. 

xvr. 

Nos  miftis  hifcc  andabatarum  pugnis,  Sacramenta 
caufcis  cftc  agnofcimus,  vcras,  inftrumentariasjmorales, 
vcrum  non  efficiendce  gratioe,  fed  ejus  fignificandce  & 
obfignandx,  nonin  illis  qui  omni  bono  motu  carcnt, 
fcd  fidelibus  tantum.  Lieet  enim  facramentum  non  fa- 
ciatfides  noftra,  nequeiddiftrunt  noftra  infideiitas^  ta- 
men  fides  efl:  conditio  quae  ad  obfignationem  rcquiritur 
cx  partc  recipientis.  qua  ccftante,  ccftat  obfignvitio  ob 
fubje(fli  incapacitatem. 


COROLLARIA. 

1.  Sudor  fangtiinU  in  Qmjlo  non  fuit  miraculofus, 

2.  Vt  nec  egreffUsfanguinii  &  aqu^  e  transfixo  latere  Chri/Ii, 

3.  Sanguinem  e  corde  exivijfe  cenfemmy  licet  non  exclufis 

vafis  vicinis, 

4.  Jquam  e  pericardio  fluxi^e  fatuimus^  licet  ftmulcum  ea 

egrejfum  fuijfe  humorem  coUe^um  in  cavitate  thoracts 
nihil  haheat  ahfurdi. 


F  I    N   I  S. 


ANALECTORUM   THEOLOGI GORUM 
DISPUTATIO  CLXX. 

D  E 

Sacramentis  in  genere, 

QIIINTA: 
Divino  annuente  Numine,' 

SuB  Prasidio 
Reverendi,  Clartjpmi,  Do^iijjimique  Viri, 

D.  5ACOBI  REVII,  S.S.TheoL  Doaorls, 
&  CoUegii  Tlieoi.  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

Tuhlic}  defendet 
RICHARDUS  a  LANDTS-WERVEN,  Enchufa-Bat. 

diem     Unijy  hcofolito^  hork 


ZVGDVNI  BATAVORVMi; 

Apud  HifiREDES  jOHANNlS  NICOLAUDORi». 


AinpUjJimU^  gravijJimUf  Spe^atifftmifque  VirU^ 

D.D.  PR^TORI,  CONSVLIBVS, 

SCABINIS,  SYNDICO,  SECRETARIO,  cx- 
terifqiie  ccicberrimx  ac  florentillimaj  Enchulanije  Rci- 
publicse  SENATORIBVS, 

n)omittii  ac  zSMAcenatihmmeii  honorandii, 

U  1'    E  T 

Reverendo^  Qarijftmoy  ac  Eruditijfmo  Viro, 

B.  GUILIELMO  EVYSERIO,  linguce  Romanse  pe- 
ritiflimo,  &  Scholce  Enchufanae  publico  Prxccptori 
vigilantillimo,  digniffimo,  ftudiorum  meorum  Fau- 
tori  fummo,  multum  de  me  merito,  idcoque  parcntis 
loco  mihi  fcmpervenerando. 

N  E  c  N  o  N 

Pi£tate  at  prahitate  confpicuo  VifH 

D.  MEYNHARDO  MOSSEL,  apud  Enchufanos 
Mcrcatori  fpedatiflimo,  cminentiflimo, 

D  E   .  1       J  E 

DOCTISSIMO  jVVENIy 

B.  PETRO  a  SANE,  Jurifprudentix  ftudiofo,, 
amico  integerrimo, 

Se  cum  hocce  Exercitio  TheologicOy 
ingrati  animi  fymholumy 

L.  M.  q.  D.D.D. 

RICtiAR.Dqs  a  LANDTS-WERVEN. 


ANALECTORUM   TH EO LO G IC ORUM 
DISPUTATIO  CLXX. 

Sacramentis  in  gcnere, 

Q  U  I  N  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I, 


^^Oft  cfHcaciam  facramcnrorum  in  gcncrc, 
l^^conficlerandus  ij-)cciatim  venit  chara^er  quc 
i^n^q^ex  cis  qucedam  anima:  imprimere  papifto: 
vjjL^lromniant.itaenim  Conc.Trid.  fcfl'7.  can.9. 
y^^Si  quis  dixerit,  in  trihus  facramentii ,  Baptifmo 
fcilicety  confirmationei       ordine  non  imprimi  chara&erem 
inanima,  hoc  ejl  y  fignum  quoddam  fpirituale,  er /W^^/t^/-//^, 
unde  ea  iterari  non  pojjinti  anathema  fit, 

IL 

Audadcr  (Iinc  &  impudcnter .  nam  veteribus  hoc 
totum  commentum  ignotumfuit.  ut  Scholafticorum 
nonnuUi  non  obfcurc  fatentur.  Durandus :  Omnesmo- 
derniy  inquit ,  profitentur  imprimi  charaSierem  in  aliquihis 
facramentis :  &  nosy  loquentes  ut plures,  Uicamm  cum  eiiycha- 
rafferem  nonnihil  ejfe.  Scotus,  tefte  Soto,  tenuifiimam  o^ 
pinionem  ofiendit  fe  habere  de  charaHere.  Contendit  enim 
probare,  hujufcemodi  ajfertionem  neque  e  S.  literis^  neque  cx 
fan6torum  Tairum  teftimoniis  coiligi  pojfje,  neque  vero  per  ra- 
tionem  naturalem.   EtCubjungity  quodcum  neque  Magifter 
fententiarum^  n^quegratianm  de  Confecr.  Dift.  4.  ubifenten- 
tias  Patrum  de  Baptifmo  compilavit,  de  charac^ere  mentionem 
fearityindicium  eft,  non  ejfe  ejfecium  ita  mitlium  neceffurium, 

liiiiiii  3  nihilo^ 


NihiJomhuspropier folam  ecclef^au&OYiiaiem  tuium  non  ex' 
ijlimat  ipfum  negure . 

III. 

Ita  Gabricl:  Conclufioprima:  charaBerem  effe  ponendum 
eo  modo  quo  dsfinitw  efl,  nec  ratio  neceffaria  dernonflraiy  nec 
evidens  auHoriia4prohat.  Rubio:  Conclufio  prima  ef,  quod 
non  oportet  ponere  chara^terem  modo pr.tdiSlo  fumtum  imprirni 
alicui  fufcipienti  aliquod  facramentum.  Et  mox:  Tenia 
conclufio  eflj  quod  charaBerponiturin  ejfe  de  fa^o  ah  Ecclefia. 
Hcec  conclufio  eft  vulgata;  licet  non  videatur  multum  certa: 
cum  nec  ad  hoc  ejfe  cxpreffa  deierminatio  Ecclefia  videatur,. 

IV. 

Cajctanus  non  abfimilitcr:  Sacramenta  imprimere  chara- 
fterem,  ex  S.  fcriptura  non  habetur:  fed  ex  ecclefix  auftori- 
tate,  &  non  muUum  antiqua-  Quce  cum  ita  fmt,  quantae 
immanitatis  eft,  hanc  opinionem  anathemate  fancircr 
jeque  cum  certiflimis  antiquiffimifque  articulis  fidei  >. 

V. 

Sed  efto,  crcdant  charaderem  pontificii:  quid  per 
cum  intelligant  potius  inquiramus.  in  quo  mirum  in 
modum  difTenticntes  eos  habcbimus.  Etenim 

VI. 

I.  Dubitatum  olim ,  an  eftet  charaacr  idem  cum 
gratia?  affirmavit  Scotus  :  fed  nunc  confenfum,  efle 
aliud.  Gratix  enim  non  nifibene,  at  charaaere  etiam 
male  uti  quemquam  poflfe.  Gratiam  deleri,  at  chara- 
fierem  minime:  idcoquein  damnatis  efle  charaderem ; 

gratiam 


gratlam  non  item,  qiurc  nontantimi  rationc  diftingui, 
fcdrefeparaii.  ita  Biel. 

Vll. 

2.  Ouod  nam genus  entis  fit>  abfolutum  an  rcIatLim? 
Re/atumScotus  &  Durandus credidit.  Kuhcus mporiare 
quidemrelationem^kdi  in  hoc  dilTcnfum  effc,  quod  qui- 
damponunt  ipsrelationihmnonfHheJp  aliquod  accidens  ah- 
/olutumifed  immediate  in  anima  fundari  ijlas  relationes:  alii 

dicunt,  quodfundantuY  hujufmodi  relationesfuper  qualitate, 
Contra  lkllarminus  propof.  2.  CharaHer^  inquit,  non 
ejl  relatiOifed  ahfoluta  qualita^,  ex  qua  tamen  confurgit  rela- 
ti9  fimiliiudinPi  aU  Chrijlum,  cui  configuramur  per  chara^ 
Berem. 

VIIl. 

3.  Qnodfitcjusfubjcaum?  k\\\.  ^xi^^cc^vi  fuhflantiam 
ccnfcnt,  quibus  favct  Suarez,  ac  Bcllarminus  quoquc. 
CharaSfer,  \nc[mcnsyfacramentalis,  infola  animaejl  tan- 
quam  in  fuhjeSio, 

IX. 

Alii  facuhates.  Thom.  art.  4.  CharaBerefl  quoddam 
Jignacuhm  quo  anima  infgniiur,  ad  fufcipiendum,  vel  aliis 
tradendum  ea  qud  funt  divini  cuhm  .  nyivintn  autem  cuhus 
in  quihufdam  aBihtu  confijlit.  Ad  aSius  autem  proprie  ordi^ 
nantur potenti^  anima,  ftcut  efeniia  ordinatur  ad  efe,  Et 
ideo  charafternoneHy  ficutinfuhjeao^  ineffemia  animxyfed 
in.  ejus  potentia, 

liiiiiii  3  X.  Sed 


X. 


Sed  in  qna  tandem  potentia  ?  Thomas  intelleHum 
ponit.  art.  .eod.  refp.  ad  3.  Chara^er^  inquiens,  ordi- 
natur  ad  ea  qux  funt  divini  cultus :  qui  quidem  efl  quadam 
fidei  protejlatio  perexteriora  /tgna,  Et  ideo  oportetquod  cha- 
raffer  ft  in  cognitiva  potentia  anim^,  in  qua  ejl fides.  At 
Scotus  voluntatem  q.  3.  decharad.  quoe  cll  ir.  in  fex- 
tum  :  Congruum  e/l ,  ponere  charaHerem  formaliter  in  vo- 
luntate, 

XI. 

4.  Quodnam  fit  qualitatis  genus  ?  Sunt  qui  putent 
efTe  quahtatcm  prima  {peciei.  Suarez ;  n^itendum  exi- 
Jlimo,  charaSferem  efSe  qualitatem primx  (peciei^  fcilicet  dif- 
pofitionem  five  hahitum  convenientem  ipfi  anim^,  ac  Jorma- 
liter  perficientem  illam .  hanc  fententiam  ctiam  Halenfi 
tribuit  Greg.  de  Valcntia. 

XII. 

In  qua  licet  indiftindc  nominetur  di/pofttio  feu  habi- 
ttis,  quafi  perinde  clTet,  obfervat  Turrccremata,  quof- 
dam  elegifTe  medium  inter  utrumque  :  ut,  inquantum 
cftdifficile  mobilis,  conveniatcum  habitu,  cumdifpo- 
fitionc  autcmj  inquantumnoncft  ultima  perfecfiio, 

X  III. 

Alii  ^dfecundam  qualitatis  fpeciem  referre  malunt, 
Ut  Thomas,  qui  potentiam  nomipat.  ita  &  Turrccrcma- 

ta, 


ta,  Soto,  Rubeus,  Cajetanus  .  adverfus  quos  Suarez 
prolixe  difputat,  &  difcurrendo  per  fingulos  charadtc- 
vcsy  difficukatcm  hujus  fcntcntix  oftcndit. 

XIV. 

Alilo^d  tertiam ,  quia  animx  inferat  quandam  pajio- 
nemy  dum  cam  ornat  &  dccorat.  Refutantur  a  Thomaj. 
Turrccrcmara,  Rubeo. 

XV. 

hWi^dquartam.  ut  Marfilius,  tcftibus  Valcntia  & 
Suarezio.  nimirum  vim  faciens  in  vocabulo  chara^eris^ 
quo  fignificatur  figuray  quam  Ariftot.  quarto  loco  nu- 
merat  in  qualitatibus .  refutatur  ab  iifdcm  qui  fup.  & 
aiiis. 

XVI. 

Alii  ad  nuUam.  nifi  faliit  Suarcz,  qui  Thomje  id  at- 
tribuit.  Prima,  inquiens,  fententia  eft^  proprie  ^  dire6il 
in  nuUa  efe^  fed  folum  reduSfive.  Ita  fentit  Thomas  hic  art, 
2.  pobabile  judicatMchardus  in  4.  T)//?.  5.  ^.2.  i, 
ipfe  Suarcz  cam  refellit,  docetque  negari  non  pofe  y  quin 
chara^erfit  fimpliciter  ^  univoce  qualitas, 

XVII.. 

Ita,  vclut  talpa?5  totum  Qualitatis  Arlftotelicce  pra^- 
dicamentum  furfum  deorfom  rufpati,  nihii  invcnirc  po- 

tuerunt 


tiierunt  in  quo  tuto  acquiefccrent .  Nos,  qui  videmus 
charatfterem  neque  in  fcripturis  tradi,  neque  rationeulla 
idonca  fuiciri,  ionge  eam  a  vera  Thcologia  exuiarc 
jubemus. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 
I. 

In  pajfme  Cbrijli  non  fuit  dej^eratio. 

2. 

Chrifim  non  fnit  mortms  pro  omnlbus  ^  pngdis, 
Sed  fro  dc^is  tantm» 

4« 

Vejcenfus  Chrijli  ad  inferos  non  eji  frofrie  acciftendus» 

5* 

7(ec  mortuo  Chrifio  fed^lyo  attribuendffs,  ^ 

F  I  N  I  s; 


ANALECTORUM   T H E O LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXL 

D  E 

Sacramentis  in  genere, 

S  E  X  T  A  8c  U  L  T I M  A: 
Divino  annuentc  Numine, 

SuB  Prasidio 
Reverendiy  Clarijfimi^  DoHiJJimique  Firi, 

D.  5ACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  DoaoFiS, 
&  Collcgii  TheoL  Pcr-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Wcft-Frifix  Regentis  digniflimi, 

Tuyiice  defendet 

PETRVS    MUS,  Amftelodamenfis. 

<^d  diem  i  i.Iuni],  locofolito,  horci  9* 


L  V  G  D  V  N  1  batavorvm; 
Apad  HvEREDES  JOHANNIS  NICOLAl  aDORP. 

AnNO  Cl3l9CL, 


D  D-  ORDINIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  ISl  My 

Veris  Patriae  Patribus,  Orthodoxae  Reli- 
gionis  ac  avitae  libertatis  Propugnatori- 
bus  acerrimis, 

U  T     E  T 

NobUiJJimo  ^  t^uguflijjimo ,  SpeBatiJfmo^ 
Florentiffimae  ac  celeberrimas 

AMSTELODAMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTR  ATVL 

Dominis  ac  Moeccnatibus  meis  munificentiflimis. 

Hoc  Exercitmm  Theologicum 
D.  D.  D. 

P  E  T  R  y  S   M  V  S. 


ANALECTORUM   T H E O L O G T C O RU M 
DISPUTATIO  CLXXL 

T>  E 

Sacramentis  in  generc, 

SEXTA  &  ULTIMA. 

T  H  E  S  I  S  I. 

^jmDverfus  afTertionem  nortram  in  fine  fuperioris 
^A^difputationis ,  operoe  pretium  eft  ea  ad  examen 
^^Svocare  qux  pontificii  pro  fuo  chara<5^ere  e  facris 
litcris  adducunt. 

II. 

Qiiod  antequam  faciant,  primo  protcftantur,y?r^^«y^ 

/oc^s  perfe  non  cogere,  nififuppo/ita  traditione  eccleji^y  &  ve- 

ritate  charaaeris.  ita  Suarez.  q.  d.  tum  iis  fcripturis  pro- 

bandum  charaAerem,  cum  nobis  perfuafum  prius  fuerit 

iis  locis  charaaerem  probari.  egregic !  Ipfos  tamen  lo- 

cos  confideremus,  ac  primum  ex  V.  Teft. 

III. 

I.  Icf.  66.  18.  19.  loquens  Dominus  dc  vocationc 
gentium,  Omnes,  \nc[\y\x^gent^s  ^  lingux  venieni,  vUe^ 
hunt  gioriam  meam,  &  ponam  in  eis  fignum  .  hoc  fignum 
nihil  aliud  effc  quam  chara(5tcrem  hunc  facramenralem 
diverfum  a  eratia  affirmat  Cotonus.  verum 

iV. 

Bellarminushaud  paulo  cautior;  j^uamvis,  inqiut^pey 
hoc fignum  pojfit  intelligi fignum  crucis^  aut  aliquidaliuci:  ta- 
men  nihilrepugnat,fi  dicamw  intelligi  charaSierem ,  Con- 
vertethocquivolct  adverfus  Bellarminum,  his  verbis  ; 
Quamvis  tu  dicas  intelligi  facramentalem  charadterem ; 
tamennihii  repugnatquo  minus  per  fignum  hoc  polfit 
intelligi fignum  crucis, aut  Aliclvid  Alivd.  fed  rem 
ipfam  videamus.         Kkkkkkkk2  V. 


Emanucl  Sa  nottivit,  figmim  ibi  eflc  vexiltum.  qiiod  fi 
vcmm  cft,  rcpugnat  intcUigi  charadcrcm,  is  cnimyf«^«- 

imponitur,  at  vcxillum  unum  f proponitur.  un- 
de  inconfiderate  didum,  nihil re^ugnare  fi dixeYu  melUai 
charaHerem. 

VI. 

2.  Ezcch.p.4.  memoratur  fignumThau  in  fromilfus  ge- 
mentium  &  doleniium.  id  fignum  eft  charadcr.  Refp.Ne- 
gant  hoc  &  Bcll.  Cotonus.  illc,  quia  dc  figno  crucis 
fitinfcripto  frontibus;  hic  quia  fit  peculiarc  ludoeis.  At- 
que  hacrationc  Bcll-  iplc  convcllit  quod  dixcrat  ad  !  ?- 
cnm  fupcriorcmjncmpc  nihil  rcpugnarc  fi  &  fignum  cru- 
cis  &  characler  intclligatur;  hic  uno  pofito,  altcrum  tol- 
li  profitetur. 

V  I  I. 

Nos  ncquc  crucem  hic  intclligi  certi  fumuSjCum  Thau 
Hebmeorum  faut  etiam  Samaritanorum )  crucem  non 
repraefentct,  nec  literam  eavox  ibidefignet,  kd^fignum 
indefinite,ut  patet  ex  voce  prcecedente  nnnn.  Ncc  cha- 
radcrem  facramentalem,  quem  fcriptura  ignorat,  kdG.- 
demin  corde,  confeftionem  in  orc  &opere.  v.Rom.io. 
10.  quo  &  refpicit  lo.  Apoc.  7.  5.  6.  feqq.. 

vm. 

5.  Circumcifio  (ait  BcU.)  fuit  fignum  baptifmi.  at 
haec  non  tantum  prcecidebat  carnem,  in  fignum  juftifica- 
tionis,  fed  etiam.relinquebat  in  carne  velut  cauterium, 
quo  difcernebantur  Judcei  a  non  ludxis .  Quod  caute- 
.  rium  fiquid  fignificat,  ccrte  fignificat  charaderemjquem 
in  anima  gerunt  Chriftia.ii. 

IX. 

Rcfp.  quot  commata,tot  flagitia:  i«  cucumcifionem 

effe 


dfe  figniim  baptifmi.  eriint  ergo  figna  fignQrum .  2. 
cicatricem  e  vulncre  relidum  vocari  cautcrium  .  de 
<quo  vidcrint  mcdici.  3.  illud  cautcrium//^///^/ /fgnificat, 
hocvcl  illud  fignificare.  aHumendam  enim  erat,  atqui 
aliquid/tgnificat^  idquc  dcmonftrandum.  4.  pofito  quod 
aliquid  rrgnificet,  c^y/^  fignificare  charatocm.  quis  un- 
quam  impudentius  principium  pctiit  >  unde  enim  hxc 
certitudo?  mittoreUqua.  ut  &  quod  de  fanguine  agni 
qui  poftes  Ifiachtarum  fignabat  hariolantur,  per  quem 
tamen  crucis  fignum  adumbratum  plerique  mahint.  me- 
ri  enim  hi  funt  «««(t," conjc<ftura:,  quce  nihil  probant. 

X. 

Ex  Novo  Teftamcnto  i.  citant  locum  2.Cor.T.  21. 

22,  ^ui  autem  confirmat  nos  vohifcum  in  Chrijlum  y  ^  qui 
unxit  nos  H^eus:  qui  ftgnavit  nos:  dedit  pignus  Spiriius 
in  cordibus  nopis.  hic  textus  multi  eis  ufus  eft.  Etenim, 

XI. 

Cum  Dcum  nos  confirwine  confirmationls  facva- 

mentum  defignari  nonnuHi  ex  ilhs  fcntiunt.  e  quibus 
cft  Suarez.  quod  tamcn  improbat  Vazqucs. 

XII. 

Quum  nos  ungijfignari,  pignus  accipere  audiunt.  Tres 
efFe(5tus  poni  dicunt  regcncrationis  &  juftificationis, 
qu^efiatin  Baptifmo  i.  Vnmonem,  qua  fiatper  gratiam 
gratum  facientem.  i./tgnum,  five  ohfignationem  qua con- 
fccremurDeo,  &  deputemur  ad  cjuscukum,-  &  hanc 
efle  charanerem  facramcntalcm.  3.  fignm  Spiritus  .i.  tc- 
ftimonium  bonce  confcientix ,  quod  fequitur  juftifica- 
tionem,  &  fit  velut  arrhabo  futurae  glorix. 

X  U  l 

Nos  rehquis  omiffis,qua?rimus  undepiobent  fignUm 
illudeffe  charaderem  ?  refpondetThomas  art.  i.  Apo- 

Kkkkkkkks  fiolm 


Jlolus  dicit ,  ^ui  unxit  nos  Deus  eflt  &  qui  Jignavit  nos\  ^ 
<jui  dedit  pignur  Spiritus  in  cordibus  noflris.  Sednihil  atiud 
importat  chara6ier,  quam  quandam  fignationem.  Ergo  vide- 
turquodn^eus  per  Sacramentum  nohis  fuum  charaiierem  im- 
primat, 

XIV. 

Ubi  mireris  tantum  DoAorem  argumentari  affirmate 

cnim  argumenti  ejus  vis  eft  ; 
Quicharaderem  facramcntalem  imprimit,  fignat :  At 
Deus  non  fignavit :  Ergo  nobis  charaaerem?icramen- 
talem  impreflit.  major  probatur;  quia  nihil  ahud  impor- 
tat  charader  quam  quandam  fignationcm. 

XV. 

Puduit,  ut  opinor,  iophifmatis  Suarezium.  idco,  /f^- 
parentioreft,  inquit,  a/iorum  expofrio,  quidicunt  illam  con- 
fignalionemfieriper gratiam  fanaificantemy  6-  Judicant,  per 
illa  iria,  S^ui  unxit^  fignavit,  &  dedit  pignmfi>iritus^ean- 
demgratiam  fignificari:  illa  enim  ungimur^  ^  in  filios  ^ei 
fignamur,  &  pignm  efi,  arrhaque  ^ori^  futurx.  confer 
Chryfoft.  Thcodoret.  Oecum.  Ambrof.  Cajct.  Guil- 
laudum,  luftinianum  lefuitam,  quorum  ahi  fidcm  alii 
yocationem  efficacem,  aut  ctiam  prxdeftinationem  &c. 
intclhgunt.  quamquem  Anfelmus,  Lombardus,  Lvra- 
nus,  Thomas  ( aHbi)  defigno  crucis  quiddam  adjiciiinr. 
neminipauld  vetuftiori  inmentcm  venit  dc  charadere 
hic  agi. 

XVI. 

Secundus  locus  eft  Eph.  1. 13.14.  In  i^uo  6-  credentes 
fignati  eflis  Jpiritu  promiftonis  Sanifo ,  qui  efl  pignushxre- 
ditatis.  ccce,  inquit  Bcil.  poflquam  credidrflis.  crao  io- 
quitur  de  baptifmatc,  quod  datur  poft  fidem,  llefp. 
iterum  nffirmans  in  fecunda  figura:  Obfignatio  h.^c  da- 

tur 


tur  poft  fidcm.  Baptlfmus  datur  poft  fidcm:  Ergo  bap- 
tifinus  eft  hxc  obfignatio.  idcm  autcm  probam  polTct 
de  coena,  nam  &  ipfadaturpoft  fidcm.  ut  mittam  non 
concludi  quod  intcnditur,  ncmpe  chara^erem  eftc  hanc 
obfignationem  &c. 

XVII. 

Porrolocus  ita  manifcftus  cft,  utSalmcroni  Icfuitx 
hanc  confeflioncm  cxprcflcrit:  Demefl  ohfignans;  homoy 
maxime  quoad partem  /piritus  attinet,  ohfignatus:  Et  fj?iri- 
tus  SanSfus  efl  ipfumfigillum  ^  /ignaculum,  quo  diflingui- 
muY  h  agentihus  infidelihus,  ^ filiis  Satan^.  Spiritum  il- 
Iwm^  gratiam juflificantem  cxponit  luftinianus,  ^^'«(?/f<:/«w 
juflificationis  (quodidcmeft)  Thomas.  quanquam  ille 
quiddam  additdcSpiritu  promijjb  Apoftolis,  &  afpccla- 
bili  /pccie  in  eos  cmifo .  quce  omnia  multum  abludunt 
a  charadcre  facramentali. 

XVIII. 

Tertius  locus  cftEph.  4.  30.  Nolite  contriBare  Spiri- 
tum  Sanfium  Deij  inquo  fignati  efiis  in  diem  redemtionU. 
Diesredemtionis,  inquit  Bcll.  cft  dies  baptifirji.  atqui 
(addit  ValentianusJ  loquitur  Paulus.etiam  cum  impro- 
bis,  agit  ergo  dc  fignaculo  quodam  ctiam  illis  commu- 
ni,  &  per  confcquens  diffcrente  a  gratia,  quod  eft  cha- 
rader. 

XIX. 

Quibus  opponimus  Vazquczium,  qui  rccitato  hoc 
tcxtu,  perdiemy  inquit,  redemtionis  inteUigunt  aliqui  diem 
regenerationis  haptijmi:  &  ita  pr^di^um  locum  de  charaHere 
ipfius  interpretaniur.  Verum,  quia  catholica  veritas,  qu/im 
pYOpofuimus,  his  teflimoniis  pr^cipul  non  nititur,  fedtradi- 
tioni:  &  hxc  loca  Patres  ^  interpretes  Jcriptur^varie  inteUi- 
gunt,  eorumexamina^ione  fuperfedere  deaevi.  Nos  obfcr- 

vcmus 


vcmus,  noncfleintextu dteredemtionis  (licct  iraha- 
bcat  Vuleata)  fed  in  diem^  quo  notatur  to  a>«- 

T^«Aiex>rof  hujus  fignaculi,  quod  ufquc  ad  diem  Chrifti 
dcdis  harrebit,  non  autc.quod  datum  fit/«  ^//Vbaptifmi. 

XX. 

Mcntiturporro  Vazqucs,  cum  ait  Paulum  etiam  im- 
probis  loqui,  quomodo  enim  ad  tales  pertinent  ifta: 
Vocatio  qua  vocati  epis.  v.  i .  Vocati  eJlU  in  unam (j>em  voca- 
tionis.  V.4.  Vos  non  ita  didici^ii  ChriSium.  v.  20.  Sicut  & 
^eus  in  Chrifto  condonavit  vohti.  v.32.  &c.  undetota  vis 
aroumcnti  hujus  in  fumum  abit. 

XXI. 

Quartum  locum  notavit  Valcntianus  ex  i.  Tim.4. 
14.  Noli  negli^ere  gratiam  "Dei  qu^  in  te  ejl ,  qux  dat a  ejl 
tili  per  prophetiam^  per  impojitionem  manuum  presbyterii. 
id  cft,  inquit,  charadcrcm- 

XXII. 

Scd  non  patitur  hoc  Suarcz .  ait  enim  :  De  charaSfere 
Ordinis  nullum  invenio  Jcriptnr^  locum^  in  quojatis  infinue- 
tur.  Nam  illudi.rim.^.  Noli  negligere:  & po^leriorii  1.6. 
utrefufcitesgratiam:  H^c,  inquam ,  loca  fufficienter  intelU- 
gunturde  graiia  gratum  faciente, 

XXI  M. 

Quanquam  hic  indiligenter  fanc  fiiit  Siiarez,  x\din\ gratia  gnm 
data  (iit  loquuntur)  hic  potius  denotatur.  nimirum  vel  dodrina, 
vcl  epifcopatus.ut  intcipretantur  Chryfoft.  Theodorct.  Oecuni. 
AnfehnusjLombardus,  Thomas,  Cajetanus,  Gagn.vus,  Sahnero, 
alii.  utrumvis  autem  fumas.  nihilfacit  adcharadterem. 

COROLLARIA. 

I.  cyi(iusexdtatttsfmtfecu»dHmutr.tmque»atHram,feddtverftmode. 

1.  ExAtatto  Chrip  non  ante,  ^ed  pfl  faftonem,  mortem,  JepMlturamfacta  fstU. 

3 .  Chri^us  fe  ipfum  fufitavst  a  mortuis  divtna  jua  potentia. 

4.  Refurrexit  tn  ipfa  carne  in  qua  mortuus  erat. 

5.  SoU  fsde  ju^ijficamur.  F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM  T H EO LOGI C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXIL 

D  E 

Falfis  Sacramentis,  prima,  quse 

cft  de  Confirmadonc. 
Divino  annuente  Numine, 

SvB  PB.ASID10 

Reverendii  ClariJJimi^  DoQiJJimic^e  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  Theol.  Doaoris, 
&  Collegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

Tublid  defendet 

HENRICUS    SWALMIUS,  Gravefandenfis. 

t^d  diem      Imij%  loco  folitOi  hor^L  8. 


LY  GJ>  V  N  1  BATAVORVld; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP, 
Amho  cIo  l9  g  L; 


'Ter-llluftrihM^  zSMagnificu,  ac  Tr<<potent2hui, 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDIiE 
&  WESr-FRISI^,  Veris Patriae Pa- 
tribus,  Orthodoxae  Religionis,  &  avit^ 
Libertatis  Vndicibus  ftrenuiffimis, 

Conjulttjftmo  ac  Spei^atiffim 
Florentiflimae 

HARLEMENSI VM 

REIPUBL1C<£ 

M  AGISTR  ATVL 

Domiftis  ac  M^cenatihuifuii  omni  honore  profequentiiiy 

U  T    E  T 

VoSiijfimis ,  Clariffmifque  Vim^ 
D.    HENRICO  SWALMIO, 
D.   ELEAZARO  SWALMIO, 

Huic  Harlemiana:  Ecclelias  ADCecelTori  gravifsimo,  perpctuo,  Scholarcha: 
vigilantifsimo,  Illi  Eccletiae  Amftclodamenlis  Paftori  indefcflb, 
fimul  ctiam  Scholas  Curacori  prudentifsimo, 

ji^unculii  ftus  )>enerandi5. 

Se  0  hanc  Dijputationem^ 
D.D.D. 

HENRICUS  SWALMIUS,  l{ejp 


ANALECTORUM   T H E 0 LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXII. 

Falfis  Sacramentis,  prima ,  qu^ 

cft  de  Confirmatione. 

T  H  E  S  I  S  L 

rEptenarium  facramcntorum  numerum  primus 
komnium  tradidit  Lombardus,  1. 4.  dift.2.  quem 
^^^^^_^fcquuti  dcinde  funt  omnes  fchoiaftici .  &  ab  his 
limifit  Eusenius  4.  Commonitorio  ad  Armenos  c.  5 . 

II. 

Tridentinum  deniquc  concilium  anatliemate  fancivit 
SelT.  7.  can.i.  pcr  haec  verba  :  Siquudixerit^  Sacramenta 
nov^  legii  non  fuijje  omnia  a  lefu  Chrifo  ^omino  nopo  con- 
Jlituta,  aut  vel  plura  ,  vefpauciora  quam  feptera  ,  videlicet 
Baptifmum,  Confirmationem ,  Eucharijliam  ,  Poeniteniiam , 
Ex;remam  unmonem ,  Ordinem^ir  zMatrimouium  ;  aut 
etiam  a/iqiivd  horum  non  ep  verl  ^propriefacramentumy 
anathemafit. 

III. 

Nos  contra,cum  duo  tantum  facramcnta  tradat  fcrip- 
tura,  videlicct  Baptifinum  &  f  coenam  rcliqua  omnia  e 
manipulo  facramcntorum  expungimus. 

IV. 

PrimOj  quia  dc  numcro  hoc  ficramentorum ,  nulium 
fcripturce  locum,nuilam  folidam  cx  ea  confcquentiam 
afferunt,  aut  afferre  pofTunt .  quas  autcm  excooitarunt 

LIIIIIII2  fpc- 


fpeculationcs,  pctitas  a  laiidibus  hujus  numeri  in  gene- 
re,  afimilitudine  vitx  corporalis  &  (piritualis  &c.  eas 
Bcllarminus  negat  ej?e  fundamenta  demonjlrationefve :  fed 
tantum  congmentUsyfuppofiia  fide.  Solere  enim  fcholajlicosy 
ea  qux  exfide  hahemuii  ofiendere  non  repugnare  rationi  ,  fed 
ejfepotfm  conformia.  Cum  ergo,  nobis  non  /itex^fide 
fcptenarius  facramcntorum  numerus,  fruftra  illuftratur 
antequam  probatus  fit. 

V. 

Adhaec  docct  Suarcz,  in  his  congruemiis  proportioni- 
bm  non  ejfepetendam  exaaam  fimilitudinem ,  neque  alfolu- 
tam  demonjlrationem^  qux  ofiendat,  id  quod  faaum  eH:  ita  ejfe 
conveniens  ut  non  pofiii  alio  conveniemi  modo  fieri ,  conftat 
enim  hoc  non  ejfe  necejfarium.  Summa  eft ,  nihiJ  obftare, 
quominus  aliis  quibufdam  congruentiis  &  proportioni* 
biis  oftcndatur  unicum  effe  facramentum,  velduo,  vel 
alia  quotcunque. 

Vt. 

Secundo,  quia  dcnullo  horum  quinquefacramento- 
rum,  ut  vocant,  demonftrare  pofTunt,  e/Te  vere  facra- 
mentum.  imo  contrarium  clare potcft  evinci.  quodap- 
parebit  eunti  per  fingula. 

VII. 

Acprimo  ad  partes  vocemus  Confirmationemy  quam  ' 
in  facramcntis  fecundo  loco  poft  baptifmum  folcnt  nu- 
mcrarc,  cam  ita  defcribit  Gabr.  Biel :  Confirmatio  efi 
unfiio  hominis  viatoris  haptizati^  a'iqua/iter  confentientisy 
vel  ante  fufceptignem  rationis  ufum  non  hahentis,  fa&a  in 
infronte  figuracmcis  cum  chrifmate  fmmficato,  k  minijlra 

idoneo^ 


idoneo^  fmul  cum  debita  intetitione,  certa  vefha  profeTente  ex 
iniiitutione^fed  caufans  unBionem  animam  pergratiam  roho* 
ramem,  ad  confitendam fiducialiter  Chriftifidem» 

VIII. 

Aiateriam  ejus  diftinguunt  in  remotam  &  propinquam^, 
Jliam  elTe  olcum  balfamo-  admiftum  cum  confecratio- 
nc  epifcopi.  Hanc  autem  unftionem  ex  eo  oleo  in  ftontc 
adhibitam  in  formam  crucis.  poftremum  hoc  nos  voca- 
ttmus  formam  externam,  cl\  enim  ritus  quo  facramentum 
hoc  (putativum^adminiftratui. 

IX. 

Ad  quam  etiam  pertinent  verba  quibus  in  hac  a(5lionc 
ijtuntur5&  in  quibus  facramenti/^rwrfw  confiftere  ipfi 
profitentur:  C<^nfigno  tefigno  crucir^dr  confirmo  te  chrifmate  • 
Jalutis,  in  nomine  Tatris,  cr  Filii,  &  Spiritus  San£ii, 

"EffeBum  ponunt  gcminum.  i>  grati^  facramentalit,  2, 
chara6feris,  prior  eft  gratia  gratum faciens  quae  hic  major 
detur  quam  in  baptifmo  in  ordine  ad  roborandam  ani- 
mamcontra  diaboli  mfultus,  licet  minor  in  ordine  ad 
remiifionempeccati,  cum  non  remittat  totam  poenam. 
Pofterior,  eft  charader  ille  quo  afcribimur  in  Chrifti 
militiam,  ficut  per  baptifmum  in  familiam. 

XI. 

Minifirum  ordinarium  elfe  ajunt  folum  Epifcopum, 
extra  ordinem,  cx  difpenfatione>  aut  vero  commiflione 
fummi  pontificis,  quemcunque  fimpliccm  (acerdotem. 

LllllUl  3  videa- 


videamus  quomodo  ifta  omnia  probent. 

XII. 

Quidam  ergo  ncganthoc  facramentum  a  Ciirifto  in- 
ilitutum  cfTe  Biel  in^.  Dift.  7.  Vna,  inquit,  opinio  ejl 
quam  tenet  Alexander,  quodfacramentum  illud  non  ejl  injlitu-. 
tum,  neque  a  Chrifio,  neque  ab  Apo/lolis:  tum  quod  non  legitur 
in  /cripturis,  quando^  vel  uhi:  tum  quod  neque  Chrijlus^  ne- 
que.ApoJloli  ufi  funt  hac  materia^  neque  hac  forma,  fed  Jbla 
manuum  impojttione.  Sed  dicitur^  quod  Confrmatio  injlitma 
ejl  ah  Ecclefia,  in  concilio  Meldenji,  Hanc  opinionem  JequJ^ 
tur  Bonaventura. 

XIII. 

Secunda  opinio  (ait  idem)  tenetquod  facramentum  iUud 
Jit  injlitutum  ab  Apojlolis,  dr  ab  eis  coUatum  dr  minijlratum, 
qui  fuerunt  quaf  hafes  eccleji^e. 

XIV. 

Amba4  has  (cjufdem  verba  funt)  opiniones  reprobavit 
S.  Thomai,  Nam  cum  fundamentum  cujujlihet  legis  in  facra- 
fnentii  confijlat^facramema  non  pojfunt  inftitui  nifi perlegifia- 
torem.  Sed  quoniam  neque  ecclefta  esi  legifattix^  neque  Apo^ 
flolilegifiaiores,  licet  dicantur  ecclefix  bafes;  ideo  facramenta 
injlituere  non  potuerunt:  fed  iUius  efi  infiituere^cujui  efi  Sacra- 
mentii  efficaciam  dare:  quodfoliui  Dei  efi.  Vnde  efi  tertia  opi- 
nio,  quod  ficut  ccttera  omniafacramenta  nov^e  legu,  iia  Confir- 
matio  a  Chrifio  infiituta  efi. 

XV. 

Vixc  fentcntia  rctinetur  ab  omniSus  nunc  papiftis. 
undc  Suarcz  :  Hicendim  efi,  inquit,  hoc  facramenium 
fuijfe  a  Chrifio  Domino  immediate  infiitutum,  *  Et  ratio  ^ene- 

ralis^ 


ralis  ejl,  quta  inJlHutio  facramenti  pertinet  ad  potejlatem  ex- 
cellenii^y  quam  folm  Chriftus  hahuit,  Uem  quiafoluf  iffe 
potuit  effeSfum  grati^  infallibiliter  promittere  per  Jigmmvi- 
fihile. 

XVI. 

Difrcntiunt  tamcn  in  modo,  aliis  inftitutum  a  Chri- 
fto  dicentibus,  aSiu  ipfo,  aliis  mandato.  utrumque  con- 
jungit  lanccrus  in  ProlDat.  Sacram.  c.  4.  Au^for,  in- 
quiens,  hujus  facramenii  Chrijlus  ef,  tum  conferendo^  tum 
promitiendo.  i.  conferendo:  ipfe  eum  pyimus  ufus  efl  impo- 
Jiiione  manuum  in  infamibus  CMatth.  19. 13.  &c.J  ita  & 
Conc  Scnonenfc  dccr.  10.  Sacramentum  confirmationis 
Chrijlus  injlituitj  cum  parvu/is  manus  imponeret. 

XVII. 

Contra  Suarez  Difp.  5  2.  kdt.  6.  Verijfmum  e^,  in- 
quit,  Chrijlum,  'Dominum  nunquam  fuismanibus dedijfefa- 
cramentum  hoc:  imo  neque  ante  afcenftonem  ejus  fuijfe  ab  ali- 
quo  mini/lratum.  &  de  loco  Matthcei,  ^uamvit^  inquit, 
gratUdemmy  ibifuiffe  aliquo  modo  adumbratum  hocfacramen- 
tum\  quodtamenibifuerit  inflitutum,nullo  fundamento  aj^ 
firmari  poteft:  ibi  enlm  nulia  promiffiOi  nullum,pr^ceptum, 
nulla  materi^  6'forma  defignatio  legitury  Jinequibm  facra- 
menti  infiitutio  effe  non  poteft.  Item,  verifmile  non  eB,  Chri- 
Jlum  pueros  idos  confirmajfey  quia  decuit,  hoc  facramemum 
ante  Chrifli  glorificationem  non  minifirari.  &  alioqui,  illi 
pueri  nondum  bapti-^r^ati ,  neque  ad hunc  finem  Chrifio  oftere- 
hanturtfed  ut  ab  eo  benedicerentur, 

XVIII. 

Alii  inftitutum  fuiflfe  hariolantur  in  noae  coenx  Do- 

minicoe. 


minkw^cx  FabianiEpift.  2.  &  quibufdam  aliis.  &:  Sua- 
rcz  non  improbat ,  quia  nullum  queat  excogitari  tempui 
commodiui.  At  nos  non  quid  excogitari;  led  quid  prohri 
polTit  indagamus. 

XIX. 

Alii  pofl:  refurredlionem,  cum  in  Apoftolos  infuffla- 
vit  Dominus,  dicens,  jiccipite  Spiritum  Sanffum,  I0.20. 
2  2.  fed  rejiciunt  hoc  &  Suarez  &  Soto  merito,  cum  nec 
figttum  conveniat,  puta  infufflatio  nec  res,  Jtgnata^  puta 
poteftasremittendipeccataquorum  neutrumin  confir- 
matione  locum  habet. 


COROLLARIA. 

1.  Chrijltts  afcendit  ad  ccelum  fecundum  humaniiatem,  non 
divinitatem, 

2.  Coelum  illudlocusefl, 

3.  Et  Afcenjiolocalis, 

4.  Ejlquey  utfuhjedtive  in  hnmana^  ita  effefiivl  a  divina. 
natura, 

5 .  Vijihilis  fuit,  non  invifthilit, 

6.  Non/uitdi^arifio, 

7.  Nfc  corporU  Chrijli  glorijicatioi 

8.  NonmanJttChriHt*scorporefuointerra, 

?  I   N  I 


ANALECTORUM   TH  EO  LOG I  C  ORU?yl 
DISPUTATIO  CLXXIII. 

D  E 

Falfis  Sacramentis,  fecunda,  quae 

cft  de  Confirmationej  altcra: 
Divino  annuente  Numine, 

SuB  PR.ASIDIO 

Reverendi,  ClariJJimi^  n^omjpmique  Viri, 

P.  JACOBI  REVII,   S. S. TheoL  Doaoris, 
&  Coliegii  Theol.  Per-IUuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifi^Regentisdigniflimi, 

TuUid  defendet 
HENRICUS    ALUTARIUS,  Roteiodamenfis. 

<^d  diem      lunij,  locofolito,  horh  8, 


LVQHVNl  SATAVORVIt; 

Apud  HAREDES  JOHANNiS  NICOLAl  a DORP. 
Ammo  claldcL, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklljke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDIiE 
&  WES  r.FRISI/£,  Veris Patrix Pa- 
tribus,  Orthodoxae  Religionis,  Sc  avitae 
Libertatis  Vndicibus  ftrenuiffimis, 

Domints  ac  M^^cenatihm  meU  munijicentijjimis, 

U  T     E  T 

<^mplijjimify  Spe^atiJJtmiSi  T)o5iiJJimifiue  Vimy 

D.  MICHAeLI  PALVDANO,  J.  U.  D. 
illuftrifT.  confilii  rerum  maritimarum  quod  eft  Rot- 
terod.  Senatori,  &  Fifci  advocato  digniffimOj  dcmc 
plurimum  merito,  indiefque  merenti. 

D.  REGNERO  BERCKELIO,  Rotterod. 
Paftori  vigilantilfimo  j  Theologo  gravillimOj  mihi 
addidiffimOj 

D.  PHILIPPO  PALVDANO,  J.  V.  D. 
ScielandicB  Scabino  xquilfimo,  Fautori  fummo, 

Me     hafce  Thefes  obfervantiis 
^  ajfeUus  caufeiy 

L.  M.  Q.  D.D.D. 

HENRICUS  ALUTARIUS. 


ANALECTORUM  T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXIIL 

B 

Falfis  Sacramentis ,  fccunda ,  qu^ 

eft  de  Confirmatione,  altera. 

T  H  E  S  I  $  I, 

Oft  velitationeshafce  circa  facramentiiin 
,  confirmationis,  fibi  propius  ad  rem  acce- 
dendum  vident  pontificii :  Nam  res  h^c 
(\nQ^\t.Svaxzz)  ejldefide:  qu^  imprimis  ex 
^  J  S./criptura  coUigenda  efi.  Inde  ergo  coUi- 

oere  conantur  i.  promiflionem  gratice.  2.fignumfen- 
fibile.  3.  mandatum  divinum.  quae  tria  ad  elTentiara 
facramenti  propric  didi  rcquiri  Bell.  agnofcit. 

II. 

PromifTioncm  petunt  ex  iis  locis  quibus  Chriftus 
apoftolis  promifit  Spiritum  Sandum,  Luc.24.28.  lo. 
14.16.  &  15.26.  &  16.13.  A(ft.i. 5. 

IIL 

Sicrnum  ex  iis  locis,  quibus  manus  impofit<c  dicuntur 
iisquierantbaptizati,  ut  acciperent  Spiritum  Sandum, 
Aa.8.17.  &  19.6. 

IV. 

Mandatum  cum  non  inveniat  BeU.  fubftituit  ciman- 
Mmmmmmmm  2  dati 


dati  excqiuitioncm,  ncque  cnim  id  ordinaric  fccilTcnt 
apoftoii,  nifi  Dominus  hoc  mandaiTct.  probat  execu- 
tioncm  fivc  praxin  hanc  e  locis  modo  citatis,  quibus 
adjicit  Heb.  6.2. 

V. 

Nos  hxc  nihil  ad  confirmationcm  fpcdare  inde  evin- 
cimus,  quod  ea  fit  pcr  «m>  quam  nullam  ilki  ioca 
commcmoranr,  nonfitper  impojiiionem  mamum^  quara 
tamcn  folam  ca  nominant» 

Vl. 

Namquod  extenfionem  manuum  epifcopi  orantis, 
item  fignationcm  atque  undioncm  in  fronte,  quia  ma- 
nu  fit,  manuum  impofitioncm  cfTe  ait,  prorfus  eft  nuga- 
torium.  quum  &  in  baptifmo  &  in  cuchariftia  extendan- 
tur  manus,  nec  tamen  imponi  dicantur  &c. 

VIL 

Neque probatur  idex  Marci7.52.35.  ubi  Chriftus 
rogatus  ut  imponeret  manus  lunatico,  digito  Hnguam  & 
aurestetigiffedicitur.relpondemus  enim,  Chriftum  ex- 
audifle  preces  orantium  utfinaret:  fcd  rationem  fanandi 
fuo  arbitrio^non  alieno^ufurpafte.  non  fuit  ergo  atta(f^us 
Hle  per  digitum,  manuum  impofitio*. 

VIII. 

Supereft,  ut  illudquod  ad  extremum  hujuspompaE  fit, 
impofitionem  manuum  elfe  dicamus.  omnibus  enim 
"       " pera- 


ncraais  epifcopus  leniierpercuJJamaxiUa.dicthpaxtecHr^, 
fedVi  maxillam  percuterc  idem  fitquodmanus  imponc- 
re  dicendum  eft  Tzidkiam  Michoe,  fcrvum  pontificis 
Chrifto,&  ahum  Paulo,cum  hocfacerent,  manum  mi- 
pofuilfe.  quo  quid  magis  ridicuhmi?  v.  iReg.22.24. 
lo.  18.22.  Aa.23.2, 


IX. 


Vicendum  Qivo  cum  Suarczio  fc^.  4-  frccundum  if- 
lam  opinioncm  quam  rchquis  prxfcrtj  /fa  r^orem 
fimplicem  mamis  impoftionem,  revera  nonfuijp  facyamentum 
Conjirmationisquodnunc  (inquit;  hahemiu:  quia  in  ntufen- 
fibili  valde  differebat. 


Vndequodde  promij/ione  dicunt,  facramentum  facerc 
non  poteft,  cum  non  fuerit  conjunaa  figno,  nec  quod 
femel  atque  iterum  ad  impofitioncm  manuum  lit  colla- 
tus  Spiritus,  nam  &  ad  hnguas  igneas  &c.  effulus  hut, 
qucetamen  ideo  facramentiloco  nonhabcntur. 

XI. 

Vt  taceam  nunquam  hoc  fadum  fme  miracuio.  & 
promilfiones  plerafque  fuilfe  apoftolis  fpeciatimdatas: 
&  fiqux  adomnes  fpeftant,  non  ftatim  onrmibus  pro. 
miffis  addita  facramenta,  quod  infinitum  effet.  Vt  nec 
exunoalteroveapoftolorum  a^u,  praxeos  perpetuita- 
tem,  aut  mandatum  Domini  concludi  pofle,  cum  ex 
prxfenti  infpiratione  multa  egerint.  exemplum  m  luda- 
xus  &  femicinaiis  Aftor.1p.12.  in  complcxu  mortm 

M  m  m  m  m  m  m  m  3  i^ici.- 


fufcitandi  c.  20.  ro.  At  non  omnis  infpiratio  eft  lex  per- 
petua  ccclefise^  nam  eft  etiani  ad  peculiares  a(ftus. 

XII. 

Neque  id  infert  locus  Heh,6,  2.  Nampr^Eter  hanc 
manuum  impofitionem  qua  fuam  confirmationem  de- 
notari  cenfent,  fatetur  Thomas  ctiam  aiias  fuiffc,  ut  eam 
per  quam  ficbant  miracula,  item  quceadhibebaturin  fa- 
cramcnto  ordinis.  Salmero  putat  intelligi  initialem  im- 
pofitionem  manuum  fuper  catechumcnos  prasparandos 
.  ad  accipiendum  baptifmum,  &  energumenos  ad  expel- 
lendos  d^monas.  Nos  non  alienum  a  vero  arbitramur 
minifterium  totum  fignificari  per  manuum  impofitio- 
nem,  qui  ritus  in  eo  erat  ufitatus. 

XIII. 

Quum  ergo  hoc  facramentum  revera  nuUum  fit,  nul- 
lum  quoquc  cjus  effedum ,  nullam  facramentalem  gra- 
tiam,  nullum  ab  eo  imprelTum  chara(^terem,  ut  loquun- 
tur,  oportet  elfe. 

XIV. 

Vt  nec  ullam  ejus  recipicndi  neceflltatem.  quamta- 
men  videntur  afferuiffe  qui  Melchiadis  fubornarunt  e- 
piftolam,  aflerentem,  cominuo  morientihm  fufficere  haptif- 
mum  y  fed  viHurii  necefaria  ejje  Confirmationis  auxilia  ;  nec 
debere  ea  duo  facramenta  divelli,  imo  ne  pojje  quidem  unum 
(ine  altero  rite  perfici. 


XV. 


XV. 

Et  Gratianus  de  Confccratione  Dift.  5-  Canonc,  rt 
jejuni,  ex  Concilio  Aurelianenfi,  Nnnquam  ( inquir^ 
erit  ChriJlianttSyniJi  in  Conjimatione  epifcopali  fuerit  chrif 
mattti. 

XVI. 

Scd  pofteriores  tam  duram  fententiam  molliverunt, 
alii  enim  fSuarczio  rcferentej  praeceptum  jure  divino 
tunc  folum  cfrcafTcrunt,  cum  confitendaeft  fidcs  coram 
tyranno,  fi  tamcn  commodc  fieri  queat. 

XVII. 

Alii,  efic  prxccptum  duntaxat  ecclefiafticum ,  non 
autem  divinum  ;  alii  denique,  nullum  elTe,  fcduniuf- 
cujufque  permiffum  arbitrio. 

XVIII. 

Vnde  Suarez  voluntariam  omiflionem  ncgat  ullum 
effe  peccatum  cx  vi  objedi  &  intrinfccse  obligationis, 
quandoquidcm  is  adus  fit  in  confilio,  non  a  prcxcepto. 
Sed  per  accidens  tamen  polfe  fieri  peccatum,  vcl  venia- 
le ,  vel  mortale :  ncmpe  fi  contemtus  accedat ,  vcl  te- 
meritas,  vel  fcandalum,  vel  quid  aliud. 

XIX. 

Quam  fententiam  Gregorius  de  Valentia  his  tem- 
poribus  ait  efle  communem,  nempe  ex  nullo  prxcepto 
aut  divino  aut  ecclefiaftico  teneri  homines  fufcipcre 
hoc  facranientum,  ita  ut  omittere,  cum  recipi  poteft,  fit 
~    -    -  pccca- 


peccatum  mortale.  quae  omnia  hujus  commenti  (non 
autem  facramentij  vanitatcm  arguunt. 


COROLLARIA. 


I. 


C^rifli  ad  dexteram  Tatris  confiflit  in  gloria  ejus  cJ- 


honore  fufra  omnes  creaturas. 


Item  in  psteflate  illa  ^  imperlo,  quo  tanquam  rex  ecclefi^ 
eam  efficaciter  colligity  tuetur,  &  tandem  plenl  liberat, 

Kon  autem  confiflit  in  gloria  iUa&  regno  naturaliy  quod  ei 
cum  Patre  &  Sphitu  Sanffo  commune  efl. 


Uec  fuit  ante,  fed  pofl  pajjionem  >  vefurreBionem ,  a/cenfio^ 
nem, 

Convenit  ChriHo  fecundum  utramque  naturam,  fed  diverfi^ 
mode, 

Caufa  ejus  meritoria  nulla  efi. 


fi 


ANALECTORUM   TH  EOLO  G  I  G  O  RU?*« 
DISPUTATIO  CLXXI7. 

D  E 

Falfis  Sacramends,  tertia,  quse 

eft  de  Pccnitcntia: 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  PB.JS.SIDIO 

Reverendi,  Clanjfmi^  DoBiJfmlque  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S. S. TheoL  Doaoris, 
&  Collegii  Theol.  Pcr-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holiand.  &  Weft-FririxRegentisdigniflimi, 

Tuyiicl  defendet 
JOHANNES  GEMAER, 

<^d  diem      lunijy  loco  folito,  hora  8. 


L  r  G  D  V  N  1  satavorvm; 
Apud  Hi£REDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 
Amno  cIoIocL, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  IIC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklljke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


Ter-llluflrihus^  tJHagnificisy  ac  Tr^potentihuSf 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDIiE 
&  WEST-FRISI^,  Veris Patri^ Pa- 
tribus,  Orthodoxse  Religionjs,  &  avitae 
Libertatis  Propugnatoribus,  &  Antifti- 
tibusftrenuiffimis, 

N  E  C  N  O  N 

^Amfliffimo  y  SfeUatiffimo  ^  Confaltijjtmo^ 
Fiorentiflimce  ac  Celeberrimce 

LEIDENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTR  ATVL 

Dominis  ac  Maecenatibus  fiiis  honorandis» 

U  T     E  T 

Reverendoy  '~DoBrinhy  Vietate  Confpicuo  Viro, 

D.  JACOBO  REVIO ,  S.  S.  Theologiije  Doaori, 
&  Colleg.  Theol.  Illuftr.  D.  D.  Ordinum  Holland. 
&  Weft-Frif.  Regenti  prudentifTimo ,  Praefidi  vene- 
rando, 

Hatjc  DiJ^utationem  Theologtcam^ 

fiibmifse  offert, 

JOHANNES  GEMAER, 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C ORUM 
DISPUTATIO  CLXXIV. 

Falfis  Sacramentis,  tcrcia,  qu^ 

eft  de  Pcenitentia. 

T  H  E  S  I  S  I. 

ff^^Equatiir  facramentum  pocnitentix,  quod  ita  de- 
^^^Sfiniunt :  Poenitentia  eji  facramentum  ahfoluiionisy 
^^^quo/acerdos  fbifubditosj  legitime  confitentes peccata 
fua,  cum  debita  dete/iationey  6"  propofito  fatisfaciendi ,  ab 
eisyfalutarifatisfaHione  impofita,  ahfolvit. 

II. 

Dc  hac  Conc.  Trid.  SefT.  14.  can.  i.  Siquii  dixerit  in 
Caiholicaecclefta  poeniteniiam  non  ejfe  vere  &  proprie  facra- 
mentum,  pro  fidelibm,  quoties  poH  baptifmum  inpeccata  la- 
huntur^  ipfis  rOeo  reconciliandii ,  d  Chrijlo  Vomino  no^lro  in- 
Jlittuum,  anathemafit. 

III. 

Arcrumcntum  primum  quo  opinionem  fuam  probant, 
fuppeditat  Catcch.  Trident.  ex  Thoma:  (^iod  Toeni- 
tentiaCacramentumfit,  Vafiores  itafacile  oflendent:  Vtenim 
haptifmui  facramentum  eft,  cfuia  peccata  omnia^  ac  prxfenim 
quod origine  contraSfumfuit,  delet:  eadem  rationepoenitentia, 
qu^  peccata  omnia,p9fi haptifmum  voluntate,  vel  a^ione  fuf- 
cepta  toUit,  vere&  proprie  facramentum  dicendum  eft, 

IV. 

Illius  argumcnti  hanc  formam  oportct  effe:  Quic- 
quidomniapcccatatolUt,  eft  facramcntum:  At  poeni- 
tcntia  tollit  omnia  pcccata  (faltcm  poft  baptifmum) 
Ergo  cftfacramentum.  major  illuftratur  excmplo  bap- 
tifmi.  Nnnnnnnn2         V.  Quam 


V. 

Qiiam  nos  ita  diflinguimus:Tolliintur  pcccata  velcffi- 
cicntcr,  vcl  fornialiter,  vcl  fignificativc:  Efficientcrtol- 
lit  pcccata  Dci  gratia,  formalitcr  rcfipifccntia,  fignifi- 
cativc  facramenta.  lam  vcro,  i.  quod  cfFcdive  tollit 
pcccara  non  eft  facramentum ,  nam  gratia  Dci  nullo 
modo  potcfl'  dici  facramentum,  cum  fiicramcnta  fint 
fignagratiir.  2.  Quod  peccatum  tollit  formaliter  non 
cil  facramentum.  alioqui  finguLr  virtutcs  elfent  facra- 
menta,  tollunt  cnim  formalitcr  vitia  fibi  oppofita.  3. 
quod  fignificative  tollit  pcccata,  fiicramentum  cffj  non 
diffitemur.  At  hoc  faccre  poenitcntiam  negamus,  hoc 
argumento,  quia  ca  tollit  formalitcr,  eft  enim  virtus.. 
cr"o  non  fii^nificative. 

VI. 

Alterum  papiftarum  argumcntum  pctitur  a  ficramen- 
ti  dcfinitione,  hunc  ad  modum:  Omne  fignum  fcnfibile 
ad  fan(ftificandum  hominem  inftitutum,  habens  padum 
grati^  Dei,  &  faciens  intcrius  quod  exterius  repiccfen- 
tat,eft  ficramentum:  At  poenitentia  eft  cjufiiiodi  fignum; 
Er^o  eft  facramentum. 

VII. 

Major,  licet  explicationis  indigeat,  in  fano  tamen 
fenfu  admitti  poteft.  fed  Minornullo  modo.  Ncgamus 
ergo  ulium  facramentale  fignum  in  poenitentia .  quod 
utmelius  intclligatur,confideranda  primoipforumpon- 
tificiorum  fuper  hoc  fisno  explicatio. 

"VIII. 

Signi  ergo  confiderant  materiam  &forraam:  mate- 
riam  diftribuunt  in  remotam  &  propinquam  :  remotam 
dicunt  efTe  pcccata;  propinquam  ndus  poenitentis,  qui 
tres  funt;  contritio,  confeflTio,  fatiffa(5tio.  formam  con- 

ftituunt 


ftituunt  in  verbis  facerdotis:  Ego  te  abfolvo  d  peccntis^^ 
tuis.  Uxc  fententia  communior. 

IX. 

In  qua  primo  negamus  pcccata  effc  pofle  matcriam 
facramcnti  (^icct  id  ftatuant  Thomas,  Hofius,  Soto^ 
nili  putido  fophifmate  materiam  circa  quam  .i.  objc- 
(flumhucquistrahat,  cum  quseratur  de  materia  ex  qua^ 
c[i\x  fola  pars  eft  formce  oppofita.  Convi«flus  fuit  dc  rei 
infulfitatcBellarm.  Itaquec  15.  Neque peccatum,  inquit, 
neque  peccator,  talis  materia  dicipoteH,  ex  qua  tanquam  ex 
altera  parte  Sacramentum  perficiaturfedpotius  circa  quodfa- 
cramentum  opereiur:  quemadmodum  corporalis  morbus ,  aut 
agrotus,  non  ejl  idex  quo  medicamentum  conjlet,  fed  in  quod 
vim fuam  medicamenium  exerat> 

X. 

Quod  Thomas  id  probarc  conatur  ex  2.  Cor.12.21. 
Kon  egerunt  poenitentiam  fuper  immunditia  &  impudicitia 
quam  geprunt,  rifu  dignum  cft.  quafi  inde  fcquatur  im- 
munditiam  &c.  cffc  partcm  poenitentise,  ac  non  potius 
vel  occafioncm,  vcl  matcriam  circa  quam  .i.  objedum. 
ut  taceam  nihii  ibi  de  facramcnto  agi,fed  de  converfionc 
ad  Deum.  confer  Matth.11.21.  Luc.13.3. 

XI. 

Secundonegamus  aduspoenitentis  materiam  facra- 
mentie{fepoffe,nifihoc  unum  a  defcriptione  reliquo- 
rum  omnium  facramentorum  exclufum  velint.  Ait  enim 
Catech.  Trident.  ineo  maxime  hoc  facramentum  ah  aliis 
differre;  quod  aliorum  facramentorum  materia  e^i  res  aliqua 
naturalis,  vel  arte  effe^a:  facramenti  vero  poenitenti<^  quafi 
materia  funt  aHuspoeniientis. 

XII. 

Vndeitadifputamus:  Quscdefinitione  differunt^,  ea 

Nnnnnnnn  3  confti- 


conftituuntur  fub  diverfis  rerum  generibus.  Cum  igitur 
dcfinitio  facramenticomprehendat  figna  corporalia  & 
vifibilia,  necelTecft,  ubiilla  non  reperiuntur  ne  facra- 
menta  quidem  effe.  unde  ex  eorum  numero  poeniten- 
tiam  expungcndam  efTeliquct, 

Xill. 

Rurfus  materia  facramcnti  pro^ftatur  &  porrigitur  a 
miniftro.  at  adus  posnitentis  ab  co  non  praeftantur,  &c. 
non  funt  ergo  materia  facramenti . 

XIV. 

Item,  materia  facramenti  rem  fpiritualemfignificnt: 
at  vcro  adtus  poenitentis  non  fignificant  rem  fpiritnakiM, 
quahiceftremiffio  peccatorum;  nonfunt  ergo  materia 
facramcnti. 

XV. 

Snblata  materia,  deformactiam  facile  tranfigcmus, 
negamus  enim  eam  in  folis  vcrbis  abfolutionis  pofle 
confiftere.  Etcnim  (utrede  Raymundus  de  Sebon 
agens  de  fiicramentis,  ait)  Vtfignificatio  fit  plena^  comple- 
ta^  evidentifilma,  clarijfima^  ^  determinatai  certa  verba  de- 
hent  addi  cumrebus  viftbilihus'^  utperres  vifibiles,  ^  verba 
qu<t  audiuntur^fiat  una  completa  repr<efentatio  unius  &  ejuf- 
dem  rei  invi/ibilis.  &  Altenftaig:  Sacramenta  confifiunt  duo- 
hs,  fcilicet  verbii  ^  rehus ,  qu^  f^ugu^iinus  nominat 
elementum  ^  verbum, 

XVI. 

^  Supereft  ut  probemus  nullam  quoque  hic  cfiTe  inftitu- 
tionemfacramentalem.  quod  fietrefellendo  fingula  lo- 
cain  quibus  eam  rimantur. 

XVII. 

Primo  citant  Matth.  3.  i.  Marc.  i.  15.  poenitentiam 

agiie. 


agite.  Refp.  i.  Si  omnia  mandata  funt  lacramcnf^, 
nullusfacramentorumfiniserit.  2.  fihoc  mandatum  in 
fpccic,  jamfacramentumhocfueritante  Chriftum.  Nam 
Lev.  5.5.  fm  vulgataj  Agat  poenitemiam  pro  peccato , 
Ezech.  18.21.  Si  autem  impius  egerit  pcenitenliam,  At 
hocncgatConc.  Trid.  feff.  14.  can.  i.  Nec  ante  adven- 
tum  ChriJIi  poenitentia  erat  facramentum^  necpojl  adventum 
illius  cuiquam  ante  haptifmum. 

XVIIL 

Quxultimavcrbatertium  nobis  argumentum  fuppc- 
ditant.  Nam  eandem  poenitentiam  Chriftus  mandat, 
quam  antca  pra:dicarat  loannes.  Matth.  3.  i.  v.  Chryf. 
Maldon.  lanfen.atilla  non  erat  facramcntum,  quia  antc 
baptifmum.  crgo  nequc  hxc. 

XIX. 

Denique  nuda  hic  poenitentia  nominatur,  ideoque 
interna,  qucevirtus  eft.  necuUum  additur  fignum,  quod 
abinftitutionc  facramentali  abcfTcnon  poteft,  cum  fa- 
cramcntum  fit  fignum.  ideoque  fc<^«<'  <^7««  habet  ifta  cita- 
tio. 

XX. 

SecundoadducuntlocaMatth.  16.  19.  Daktihicla- 
vesScc,  &  quodcunque  ligaveris  &c.  c.  18.  iS.qu^cunque  li- 
gaveritif  SccAo.  10.22.  quorum  remi/eritis  8cc.  Refp.nc 
hic  quidem  ullum  inftitui  ritum,  fedtantum  mandatuni 
clfe&promilfioncm;  mandatum  fut  adrem  priEfcntem 
fecitj  confiftitinauaoritatc  rcmittendi  hominibuspoe- 
nitentibus  peccata,  fiveper  publicam  priEdicationem, 
fiveper  fpecialemconfolationem,  fiveper  partem  cam 
difciplina^ecclefiafticcequxpeccatores  ecclefix  recon- 
ciliat.  qux  omnia  nudis  verbis  poffunt  ficri,  &  fiquis  in- 
terdumritus  fueritadhibitus,  is  iibere,  ac  non  ex  mfti- 

'  -  tutione 


tationc  fiiit  adhibitus.  Promiflio  eftj  rata  hxc  £\xtma  in 
coelo.  unde  ctiam  facramentum  nemo  extundct. 

XXI. 

Colophonis  viccaddunt  locum  i.Tim.5.21.  Mamt 
ctio  nemini  impofueris,  neque  communicaveris  peccatis  alie- 
nis.  crgo,  inquiunt,  fymbolum  aliquod  fuit  rcmittendi 
peccata.  Rcfp.  Omnes  haftcnus  interpretes  illum  locum 
accepcruntdc  Ordinatione  miniftrorum.  Chryfoftom. 
Theophyl.  Oecumenius .  Bafiiius,  Theodoretus,  Am- 
brofius,  Primafius,  Haymo,  Hieron.  Lco  &  Gregorius 
Papce,  Anfehnus,  Lombardus,  Thomas,  Carthufianns, 
Cajctanus,  Guillaudus,  luftinianus  lefuita.  unde  non 
nifi  vi  violenta  ad  poenitentiam  torquetur  a  Sahnerone, 
qui&  fibi  ipfi  hac  inparte  contradicit,  comment.  ad 
cum  locum,  ubi  ait, impofttionis  manuum  ( prout  fpe- 
<5lat  ad  abfolutionis  facramcntum  )  nullam  in  f,  litem 
mentionem  efe ,  ^  de  collatione  facrorum  ordinum  hunc  locum 
intelligendum,  Cujus  fenium  appofite  indicat  Leo  Ep.87. 
^uid  efl  cito  manm  imponere?  nifi ante <eiatem  matmitatUy 
ante  mmtum  laboris ,  ante  experientiam  difciplin<!e ,  facer- 
dotakm  honorem  trihuere  non  probatis  f  fane  qui  hoc  faciunt, 
communicant  pcccatis  alicnis,  .i,  eorumquosita  teme- 
rcficris  initiant. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

1.  Chriflns  ejl  Mcdiator  Jecundum  utramque  naturam 

2.  Objeclum  ejus  muneris  funt  Deua  Q  homsnes  y  fet  pcuarum  disjundi^  ^ 

fer  Chriflum  denuo  uniendi. 

3.  chrijlusejlparsofenfaut  De/fsabfilufe  i  atperfona  fartesreconcilians  ut  w^- 

dtatcn'  oeconomtce. 
4>  yt  medsator fattffacit ,  ut  Deus  offenfu^  fattsfailionem  acctpit. 

F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGI  C  OR.UM 
DISPUTATIO  CLXX7. 

D  E 

Falfis  Sacramentis,  quarta,  quas 

cft  de  Extrema  undione : 
Divino  annuente  Numine, 

SUB  PRiESIDIO 

Reverendi,  ClariJJiml^  DoBiJJimique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Dodoris, 
&  CoUegii  Theol.  Per.IUuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniifimi, 

Tulflice  defendet 
HUBERTUS   LOORIUS,  Woudrichemenfis. 

<^d  diem  29.  lunij,  loco  filito,horh  8. 


LV  G  H  V  m  1  BATAVORVAI, 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 
Anho  oIoIscL, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklljke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


*Ter-llluflrlhm^tSMagn}ficiii  acTrapotentlhui, 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDIiE 
&  WES  r.FRISI^,  Veris  Patri^  Pa- 
tribus,  Orthodoxae  Relif^ionis,  &  avit^ 
Libercaris  Propugnatoribus ,  &  Antifli- 
tibusftrenuiirimis, 

Dominii  ac  Mdcenatihm  meis  munificentijfi^ils^ 

Clarijfmis ,  Dofiijfimifqae  Virii, 

D.  JOHANNI  SPIL5ARDO,  Ecclefice  Chnfti,qu2C 
Gorinchemii  colligitur  Paftori  do<5lilTiinOjftudioriim 
meorum  Fautori  ac  Patrono  pptimo ,  coque  nomine 
parentisloco  artcinum  mihi  colcndo, 

D.  JACOBO  REVIO,  S.  S.  Thcol.  Dod. ,  &  CoII. 
Theol.  Per^UIuftr.  D.  D.  Ordd.  Holland.  &  Weft- 
Frif.  Regenti  dignillimo,  Prxfidi  meo  venerando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.A.M.  &incc- 
leberrima  Batavorum  Academia  PhilofophiiB  ProfcT- 
fbri  Ordinario,  ejufdemque  Colleg.  Pro-Regenti  vi- 
gilantiflimo,  dc  mc  ftudiifque  meis  optime  merito, 

D.  5OHANNI  SPILJARDO,  Verbi  Divini  in  Ec- 
clefia  Campcnfi  Prceconi  vigilantiffimo,  folcrtiffimo» 

Difputadonem  hanc  theologicam  " 
fumm^icum  animifuhmijioney 
otfeio  &  infcribo 

HUBERTUS  LOORmS,  ^jp. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RU M 
DISPUTATIO  CLXXy. 


D  E 

Falfis  Sacranientis,  quarra,  qu^ 

efl:  de  Extremaun(5tione. 

T  H  E  S  I  S  I. 

IXtrema  undio,  ex  definitionc  Soti,  Eflfacra- 
Imentum  un&ionis  infirmorum^  ad  falutem  animi  (jr 

 Jcorporif,  ex  pleniori  dcfcriptione  Eckii,  eft  T»- 

^fio  homink  infirmi,  pcenitentiam  agentts  de  peccaiufuii,  faSta 
in  certii  menihris.  corporis,  a  Sacerdote^  cum  oleo  ah  epifcopo 
confecratOi  ohfervaiiiin  hocverhiipr^fcripiii,  d'  cum  intentio- 
ne  dehitay  ex  inJHintione  divina,  efpcaciterfignificans  remif 
fionem  venialium,  6-  relevaiionem  mentis  &c. 

IL 

Matcriam  cjiisrcmotam  ponuntolcum  ex  oliva,  fed 
confecratum  ab  cpifcopo .  propinquam  (quam  nos  ad 
formam  cxtcrnamrcfcrimus)  un(flioncm  variarum  cor- 
poris  partiumjCKfunt  oculi,  aiircs,  nares,  os,  manus: 
utpote  fedcs  qiiinquc  fenfuum  :  dcindc  rcncs,  propter 
concupifccntiam,  &pedcs  ob  vim  progrcOivam  execu- 
tioncmquc. 

IlL 

Vcrba  prccfcripta  variant .  Romana  five  Grcgoriana 
hxc  funt:  Ter  ifiam  fan^am  un^ionem  &  fuam  piijfmam 
mifericordiam  indulgeat  tihi  Deus  quicquid  deliquifii,  per 
vifum,  auditum^c.  Ambrofiana  five  Mcdiolancnfia: 
Vngo  oculos  tuos  oleofanSfo,  in  nomine  Patris,  &  Filii,& 
SptitUiSancii,  ut  quicquid  vifu  ilio  pacafti  dimittaturper 

Oooo-eooo  2  hujm 


hnjtis  olel  un^loner»  >  i<}que  per  'T^omhum  noftrum  lefum 
Chri^lim.  Gcrmanica  &  Gallica  cx  utrifque  compo- 
nuntur. 

IV. 

EfFeda  funt  reniiflio  pcccatorum  ,  &  fanitas  corporis 
( quamvis  in  primo  Tappcrus  diifentiat  &  plenam  fanita- 
tem  anima»fub{Htuatj  corporis  fanitatiaddunt:  fiita  ex- 
pediaty  primum  enim  eflfedum  ccrto  confequi  autumant 
ubi  obex  non  ponitur. 

V. 

Pcccataita  diftinguunt,  utnon  fit  contra  originnlc, 
ncquc  abfolutecontra  mortalc,  fed  tantum  contra  \ 
nialia.  itaEckius.  Scd  quia  venialia  fine  ficramento 
deleri  poflunt,  Bell.  mavult  dicere,  comra  reliquias  pec^ 
cati^(\i\\h\\s  annumerat  torporem,mocrorem  &c.  expec- 
cato  relidum  non  tamcn  peccandi  iiabitum. 

VI. 

Minifter  eft  facerdos,  fiveis  fitprcfbyter  five  cpifeo- 
pus,  nullus  autem  laicus,  imo  nec  diaconus.  Perfona 
fufcipiens,fidelisquiufum  rationis  habet,  non  excom- 
municatus,  &  jam  confefTus  atque  abfolutus,veruntamen 
infirmus.  i.  corpore  aegrotans,  &  quidem  graviter,  ut 
de  vita  periclitetur. 

VII. 

Atque  hxc  eft  illa  cxtremauncflio,  quam  ifto  fulmine 
fancivit  Conc.  Trid.  Seff.  14.  de  facr.  extr.  un(5l.Can.  i. 

Siquiiciixerit  extremam  un^ianem  non  ejjeverl  ^ proprie  fa^ 
cramentum,  a  Chrifto  n^omino  noftro  inflitmumi  a  heato 
^ipofiolo  lacobo  promulgatum,  fed  ritum  tantum  acceptum  a 
Vatribus,  autfigmentum  humanum,  anaihema  fit.  Can.2. 
Siquii  dixeritfacram  infirmorum  unBionem  non  conferre  gra- 
tiam,nec  remittere  peccata^  nec  alieviare  infirmos,fed  jam 

cejfaf 


eejfajfe,  quajt  olm  tanium  fnerlt  ^ratU  cuyathmWt  afia- 
themafit. 

VIII. 

Probationcs  autem  e  fcriptura  duas  petunt.  prior  cfl 
exMarci^.  12.  13.  Egrejft  igiiur  iUi  pr^dhahnty  ut  re- 
fpifcerent  homines:  &  d^rnonia  multa  ejiciehant:  ungebant- 
que  oleo  multos  ^grotos,  &  fanaham  eos, 

IX. 

Scdhicingens  intereos  oritur  difTidium,  funt  cnim 
qui  aftirmcnt^hanc  fuiHe  un»ftionem  facramentalem,  ut 
Thomas  Valdenfis,  &  Alphonfus  de  Caftroi  funt  qui 
negcntjlicctfiguram  quandam  &  adumbrationem  cjus 
fuiffe  concedant,ut  Tapperus,  lanfenius,  Soto.  quorum 
partes  tuetur  Bellarminus,  hifce  argumentis: 

1.  Omnia  facramcnta  pcr  fe  ad  animam  pertincnt; 
per  accidcns  &  fccundario  ad  corpus:  At  undio  de  qua 
apud  Marcum,  ad  corpus  refercbatur ,  aut  folum,  aut 
prcecipue.  Ergo  hxc  undio  non  erat  facramentum. 

XI. 

2.  Omniafacramcntamagis  neccflaria  adminiftran- 
tur  a  Sacerdotibus :  At  hxc  undio  non  admmiftrabatur 
afacerdotibus:namapoftolinondumerant  talcs:  trgo 
hcEC  un(5tio  non  crat  facramentum. 

XII. 

3.  Sacramentum  undionis  non  confertur  omnibus 
«arotispromifcuc,  fcd  tantum  iis  qui  funt  inpericulo 
vi^x:  AtunaioillaMarciconferebaturomnibus  a:gro- 
tis  promifcue,  Ergo  non  crat  facramcntum. 

Oooooooo  3  Aiii* 


.  XIII. 

4.  Sacramentum  extremae  undbionis  non  confertur 
nifi  baptizatis ;  Atilla  undtio  Marci  confcrebatur  non 
baptizatis:  neque  cnim  Apoftoli  quicquam  ejufmodi 
fcifcitabantur:  Ergo  un^aio  illa  non  erat  facramentura 
cxtremx  undionis. 

XIV. 

Opponit  fe  hic  Bellarmino  Maldonatus,&aroumen- 
ta  ejus  exagitat.  Nos  illa  in  medio  relinquimus^,  &  ab 
affirmantibus  facramentum  fuiffe ,  probationes,  ut  x- 
quum  cft^expofcimus.  interim  fatemur  fignum  quidcm 
fuifTc,  fcd  bcncficii  corporci,  idque  temporale .  Domm 
enim  (ait  rede  Calvinus)/i«^//^«/;f  fu//e  temporale  fateri 
omnes  coguntury  res  ipfa  demonflrat,  Vnde  fequitur,  non 
vms  efe  imiiatoresyfedfimias  efe  apoflo^.orum,  qui undlionem 
interfacramenta  hodie  reponuntynifi effaum  fimul refituanty 
quem  ante  annos  miUe  dr  quadringenios  n)em  munde  ahflulit, 

XV. 

Altera  probatio  cft  cxlac  5.  14.  15.  Inftrmatur  quis 
intervosft  accerfat  preshyteros  eccleftXy  &  orent  pro  eo,  ungen- 
tes  eum  oleo  in  nomine  ^omini  ^  &  oratio  fidei  fervabit  la- 
horantem,  erigetque  eum  n>ominm  :  quod  fi peccaia  commife- 
rit,remittenturei.  hunc  locum  artftctcncnt  accurateque 
pro  fefe  urgcnt,  ii  quoque  qui  priorem  ilkim  minus 
firmum  putant. 

xvt. 

Quibus  nos  opponimus  affertionem  Cajetani :  Kec 
ex  verHs,  nec  ex  effeau  verba  luc  loquuntur  de  Cacramentali 

unftione 


unmone  extrems  un&ionU:  fed  mdgude  un&hne  quam  in- 
fti.uit  Dominm  lefus  in  Euangelio  ,  a  difcipuli^  exercend<em 
in  xgro'M.  Textm  enim  non  dicit  i  infirmatiir  qiiis  ad  mor- 
tem'',  fedahfohitey  infirmatur  quiSj  &  ejfeaum  dicitfm^iv- 
mi  alievintionem  :  &  de  remifTione  peccatorum  nonnifi 
condiiionaliter  loquitur:  quum  extrema  unHio  non  nift  prope 
articuJummortisdetur;  direBe^  ut  ejus  verha  fonanty  ten. 
dit  ad  remijfionem  peccatorum.  Tr^terhoc,  quod  lacobus  ad 
unum  ce^rotam  muUos  presbyteros,  tum  orantcs,  tum  un- 
acntcs^andat  vocari:  quodah  extremx  unaionis  ritu  alie- 
num  eH- 

XV  11. 

Qux  ut  funt  vcriflima,  ita  nos  ccrti  fumus  candem  ra- 
tionem  undionis  cffe  apud  lacobum  quK  apud  Marcum 
Cquod  &  cenfuere  Thcophylaaus,  Zach.  Chryfopolit.^ 
Vidor  Antioch.  &c.)  fignum  videlicetfuiflfe  beneficii 
corporahs,  tamdiu  utcndum  ,  quamdiu  Deo  placeret 
charifmafmationum  in  ccclcfia  fua  confcrvare  •  Nam 
quod  additur  de  remiflioncpeccatorum,  id  i.  alliga- 
tur  certo  cafui,  fi  peccata  commiferit^  propter  <\ViX  vidcli- 
ctt  in  morbum  illum  devenit .  2.  non  pcrtinct  ad  un- 
aionem  olci  (cui  nufquam  rcmiffionem  pcccatorum 
attributam  lcgimusj  k^^d  orationem  fidei  ^  id  eft  qua^ 
cum  fide  tam  presbyterorum  quam  ipfius  infirmi  con- 
junaaeft.  v.Matth.9.2.  i.Ioh.5.  i^-  &  confcr  Chry- 
foft.  de  facerd.  1.  3.  Hcfych.  in  Lcvit.  1. 1.  c.  2. 


COROL- 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A; 


I. 


<BMi  angeli  non  mtinenmr  ohjeSto  tnunerit  mediatorii. 


Licet  Chrijlo  ut  capiti  fuhjtnt, 

Chrijius  folus  efl  mediator  Dei  &  hominum, 

Etquidem  in  omnifuo  Jlatu, 

t^nte  incarnationem  in  forma  Dei^  merito  futuroj  effxca^ 
cia  pr^fenti, 

Tojl  incarnationemi  in  forma  Dei  d^fervi ,  merito  dr  effi- 
cacia  prafentihus, 

Tofi  glorificationem  merito  prateritO)  efficacia  perpetua. 

7. 

Chriflw  fecundam  naturam  divinam  a  Tatre  ah  aterno  ejl 
genitui, 

9' 

Peccatum  originale  omnihus  inh<€ret. 

10, 

VeHpdeles  non  pjfunt fnaliter  dejicere, 

F   1    N  I 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CLXXVjL 

D  £ 

.Falfis  Sacramentis,  quinta,  qua; 

cft  de  ORDINE: 

Divino  annuentc  Numine^ 

SUB  PRieSIDIO 

Reverendi,  Clarljfml^  DoSHJpmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaori$; 
&  Collegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifioe  Regentisdigniflirai, 

THhlid  defendet 

FRANCISCUS  WINTERUS, 

^d  diem  2.  iHliJ,  locofolitoyhor2iZ» 


ZVGDVNI  BjtTAVORVM; 

Apud  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 

AnMO    Cl9  l9  C  L, 


^^(ohilijsimo  ac  (j eneiofi[limo 
H  E  R  O  I , 

D.  D.  J  A  C  O  B  O 

V  A  N 

VV  ASSEN  AE  R. 

Hollandias  Weft-Frifi^eque  Equici 
prseftancifsimo  ,  Toparcha^  in 
Warmond,  Effelickerwoude  di- 
gnifsimo, 

Patrono  acMaecenati  fuo  onuii 
obfervantia  colendo, 

Uoc  Exm\t\m  rMogtcumy 
offert  ' 

Fll.ANC,  WlNTERVS, 


ANALECTORUM   T  H  EO  LO  G  I  C  O  RUNf 
DISPUTATIO  CLXXVI. 


D  E 


Falfis  Sacramentis,  quinca,  qu^ 

eft  ,  ae  ORDINE. 

1  n  R  s  I  s  1- 
1^^^    pontificiis  dcfinitur,  gradm  aliquii  eminens 
"  f  i       ^  in  ecclefia  Dei ,  dipnens  ad  aliquem  aaumjacra^ 
k^^  mentalem  riie  &  iegitime  adminijlrandum ,  Sal- 

mcio. 

Ritus  eum  confcrcndi  dicitur  Ordinatio:  &  definitur; 
fianaculum  eccUfi^  quoddam,  per  quod  fi^iritualU  poiejlas  tra-- 
ditur  ordinato,  ad  qu.m  exercendam  non  licet  cutquamfe  tn^ 
o-erere  verum  vocaiionem  expe^are  necejfe  e^.  ita  Hofius. 
at  Eckius :  Signum  f^crum,  cmn  quo  pteUas  Jfiniualii  con^ 
fertur&  afficium  ordinato. 

II  [.  .  . 

Ordines  vulgo  numcrantur  fcptcm,  quorum  alii  mi- 
nores  alii  majorcs :  minorcs  quatuor:  omani ,  qui 
temnri  ianuis  praeficiumur,  cuftodiuntquc  omnia  cjus 
evtcriora  &  intcriora.  L.^.r./,  quorum  cft  Scripturam 
facram  publice  lc-crc  .  Exorcia^^,  pcllcndis  dxmonus 
ab  cneraumenorum  corporibus  pcr  manus  impofitio- 
mm.^colj.hi,  gcftandisccrcis,  porrisendifqucvmo  & 
acuaad  Euchariftiam  dcftinati.  Majorcstrcs  :  H;'^^. 

nui  diaconis  pra^parant  vafa  corpons  &  fangumis 
ChriftKoblationcfquepopuli  accipjunt :  n)iacont,  qui 
fhccrdoti  ficrificanti  adfunt  fcrviuntquc.  Sacerdotes  de- 
;niquc,  qai  ipfi  facrificant. 

rpppppi>.p2 


IV. 

Smt  qui  addant  Ept/copof  ^  alii  etiam  pfalwisfaf  ^  tiVd 
tonfiiram  quoque  fimplicem  ,  qua  afpiranti  ad  ordincs 
tonduur  caput  in  modum  circuli,  cuicoronac  nomen 
jmponunt.  fic  fiunt  vel  odo,  vel  novemj  vel  deccm 
ordines. 

V. 

Ex  hifcc,  minorcs  omncs  ordines  a  numcro  lacra- 
mcntorum  nonnulli  Cxxcludunt,  &  a  Chrifto  cos  ncgant 
inftitutos.  Durandus,  Alph.  a  Caftro,  Vazques,  Caje- 
tanus.  quin  c  majoribus  /uhdiaconatum  Hugo  de  S. 
Vict.  ncgat  elTe  facramcntum,  ut  &  Colonienfes ,  qui 
fatentur  presbyterium  diaconaium  fola  habere  certum  fcri' 
ptuKt  te^imonium.  ita  &  Soto  &  Mcdina,  fed  Salmero 
omnium  eandem  rationem  efTe  fcifcit. 

Vi. 

Porro  fingulis  ordinibus  propriam  materiam  &  for- 
mam  aflignant.  dMateriam  effe  dicunt,  id  quod  tradituv 
in  coUatione  ordtnit:  five  traditionem  rei  exterioris,  (piri- 
tualem  potejlatemt  qu£  per  verba  ordinantis  confertur  figniji' 
€ans,  Ita  0/?/4m/ dantur  claves.  LeBorihiu  codexdivi- 
narumlciftionum.  £x<?mV?»libcr  exorcifmorum.  o^<r<7- 
iyM  canddabrum  cum  cereo,  &  urceolus  vacuus.  Suh- 
diaconis  jp^itcna  &  caUx  vacuus,  &  urceolus  cum  aqua 
manili  .i.  ad  lavandas  manus.  D i aco nu  manus  imponi- 
tur,  ftolaquam  orarium  vocant  injicitur,  textuseuan- 
gelii  traditur.  Tr^/^^/^r^  inunguntur  manus ,  traditui 
ftoJa^  calix  cum  vino,  &  patcna  cum  hoftiis. 

VII. 

Formam  effe  ajunt  ca  vcrba  quae  in  trad'tione  harum 
rerum  pcr  modum  impcrii  dicuntur.  Vt  Oftiariis  :  Sie 
agite  tani^uamDeo  ratimm  reduituri  de  rehwquA  clavihM 

ip 


iJlU  Yecluduntur.  Ita  (nt  omnh  commemorcm)  diacono 
dicitur;  ^ccipe  potejlatem  legendi  euangelium.  &SacCr- 
doti.  t^ccipe  potejlaiem  offerendi  ir  conjiciendi  pro  vivis 
monuis. 

VI IT. 

De  hoc  {Iicramento  alTertio  eft  Concilii  Trident. 
SefT.  2  5.cap.3.  n>uhitarenemo  dehety  ordinem  ejfe  verl  & 
proprie  unum  ex  feptem  S,  e^clefu  facrameniii .  fulmen  au- 
tcm  vibratur  incontradicentes,  Canon.  3.  Sicjuis  dixerit^ 
ordinem  ftve  facram  ordinationem  non  ejfe  vere  &  proprie 
/acramentum  a  Chrijlo  ^omino  inftiiutum :  vet ,  efejigmen^ 
tum  quodJam  humanum  ,  excogitatum  i  virts  rerum  ecclefta- 
Jlicarum  imperitis :  aut  ejfe  tantum  riium  quendam  eligendi 
minijim  verbi  'Dei  &  facramentorum^  anaihemaft. 

IX. 

Nos  bruto  illo  crepitu  nihil  territi,  facramentum  hoc 
ordinis,  portcntum  magis  quam  facramentum  effe  affe- 
rimus.  i.quia  unum  eirc  ftatuiturjCumtamen  infeptem 
fpecies  multiplicetur,  quae  fingul^e  deinde  muhiplican- 
tur  mukipUcatione  numerica ,  nimirum  prclbyteratus 
in  mukos  prefbyteros,  diaconatus  in  muhos  diaconos. 
&c.  quum  verum  facramentum  quod  vis  fitunum  fpecie, 
ncc  muhiplicctur  nifi  in  numerum ,  pro  temporibus, 
pcrfonis  &  locis.  utpatetin  baptifmo  &  coena.  imo  & 
inreliquis  facramentis  quac  pontificii  iiUs  agglutinamnt. 

X. 

2.  Quia  definkio  facramenti  e'i  non  convenk.  Hoc 
negant,nam  &fymbokim,&  promiffionem  gratia?,  & 
inftiiutioncm  divmam  ei  alfignant,  qux  vcrumac  pro- 

Pppppppp  3  P"^ 


.^priediiflum  facr  amentum  conftimunt.  hoc  crgo  agamus; 

XI. 

Symbolum  proferunt  imponrlonem  maniium  cujus 
,  menrio  frequens  in  fcripturis  ASi.  6.6.  in  ordinatione 
^diaconorum.  Ad.  13.  3.  inordmandis  cpifcopis  Pau'o 

&Barnaba.  Aft.  14.  «2.  inordinandis  prcfb)  teris.  v.& 

4.  Tim.  4.  14.  2,  Tim.  1.  6, 

XI L 

PromilTionem  gratiae  petunt  ex  i.  Tim-  4. 14.  NoU 
negfigere gratiamqua  inie  ejl,  2.  Tim.  l.  6,  Admoneo  te, 
ut.  refufciies  gratiam^ 

XIII. 

Inftitutione  divinam  ex  Adl.  13.3.  Segregate  mihiPau^ 
lumS'  Barnaham,  c.  20.28.  In  quo  vos  Spiri'us  SanSfus 
fofuit  epifcopos.  Eph.  4.  11.  Ipfe  dedit  quofdam  quidem 
Apoftolosy  alios  propheiasy  alios paflores  ^  doSiores.  lo.  20. 
-21.  22.  Sicut  mift  mePaiery  ita  ^  egj3  mitio  vos.  Et  cum 
sh-ec dixijjet  y  infuffiavit^  &  dixii:  Accipi.ie  Spiriium  San- 
Nosad  fingularc{pondemus: 

X  I  V. 

1,  Symbokim  agnofcimus,  fcd  ufurpatum  inrerdiim, 
non  ctiam  inftiturum.  talis  crat  infufilatio,  a  Chrifto  u- 
furpata,fed  a  nemine  deiiiccps.  inftitjta  intcrduin,  fcd 
aHo  fine.  talis  impoCtio  manuum  fupcr  inhrmos ,  nou 
ufurpata  folum  a  Chrifto  ,  fcd  &  apoftoHs  injundta  . 
Marcid.  18.  quum  nunquam  cas  impofucrit  uili  ordi- 
-nandOi  nufquam  imponi  juftcrit. 

XV. 

2,  A(5t.  13. 13.  imponuntur  manus  Paulo  &Barna- 

bx. 


bse,  non  tanquam  futuris  epifcopis,  quod  gratis  &:  falfo 
fumitur,fedtanquam  apoftolis  iamexiftentibus,aau  au- 
tem  mittendis  ad  gcntes.  at  apoftolatum  {•Kramentum 
eiTe  nemo  dixit,  pauci  ctiam  epifcopatum. 

XVI. 

3..  A(a.i4.22.  non  impolitionis  manuiim  (qux  yj'- 
^"MtU  cft)  fed  ptw^oTov/a;  .i.  fuffragiorum  multitudinis' 
mentio  eft,  ea  enim  non  manus  imponendo^  fed  extenden- 
do  vel  elevando  ferri  folebant.  ut  fatctur  Salmero.  itaque 
locus  ilic  niliilad  rem  facit. 

XVII. 

4.  Hc^cimpofitio  manuumnon  pertinet  ad  omnes 
Ofdines.  Non  enim  ad  minores.Imo  ne  in  fubdiacona- 
tu  quidemulla  ejus  mentio  in  Ceremoniali  Romano.  in 
Ordine  autem  difcrte:  Suhdiaconi  manus  impojttionem  non 
accipiunt,  Aut  ergo  hi  vcri  ordines  non  funt,  aut  manus 
impofitio  non  eftde  neceffitate  ordinis,  quod  tamen 
afferit.  Beli.  c.  9* 

XVIII. 

Atque  hinc  eft,  quod  fingulis  ordinibus 
fymbola  adhiberi  vidimus,  quorum  inftitutionem  fiquis 
in  fcriptura  potuerit  oftendere  ,  is  mihi  crit  magniiS 
Apollo.  quis  enim  unquam  audivit  Chriftum  aut  apo- 
Hoios  prefbytero  unxiife  manus,  porrexiffe  calicem 
cum  vino  non  confecrato  &c.  diacono  ftolam  &c.  fub- 
diacono  patenam  &c.  nemo  certe. 

XIX. 

Ad  promiflionem  gratice  quod  attinet,  merum  cavil- 
lum  eft.  gratia  enim  qux  ordinatis  promittitur,eft  '^^^'^- 
xahia,  iTTi^Ko^ir^if,  auiStoritas  docendi,  Chrvf  Theodorct. 

'    '    V  '  Theo- 


Theophyl.  Anfelmus,  CajetanuJ,  alii.  Atqni  ha?c  non 
efteratiacuifii?nificandae  fautfecundum  illos,  efficicn- 
dx )  deftinata  funt  facramenta ,  fed  gratia  juftificans. 
Bell.  1. 1.  dc facr.  c.io.  Catechifmus  ad  Parochos  paf- 
fim. 

XX. 

Quod  denique  de  inftitutionc  affcruut ,  non  minus 
putidum  eft  fophifina.  quofcunque  enim  emimerant  lo- 
cos  fqui  quidem  aliquid  ad  rem  faciuntj  ii  docent  or- 
dincs  aliquos  inftitutos  clTe  a  Chrifto  in  ecclefiai  quod 
nemo  negat.-fed  illos  eflc  inftitutos  quos  ea  appellatione 
dignantur  papifta»,  &  qui  inftituti  funt,  inftitutoseo 
fineutefient  facramenta}  id  vero  ^emonftrandum  crat, 
,  nos  enim  negamus. 

COROLLARIA. 

1.  Sacerdotale  munm  Chriili  conjlat  tribm  a^ihus:  ohfervatlo-' 
ne  legisy  ohlatione  vi^itn^^  &  interceffione  pro  peccatorihm^ 

2.  Du<t  priores  in  terra  c&nfummat^  funt-,  tertia  in  coelo  fit, 

3 .  Regnum  Chrifli  ejlvel  naturaley  vel  donativum, 
4«  Naturale  el  natura  hahet- 

5 ,  Donativum  accepit  a  Tatre  ut  ^'(^v^f^TrQ^.pervoluntariam 
difpenfationem» 

6,  Humanam  Carnem  ^fanguinemaffumpfit  exMaria  Vir^ 
gine, 

7.  Ejus  human-t  naturx  per  unionem  perfonalem  non  funt  com- 
municat^  H^ei  proprietaies  e(?en  iAles, 

8.  Ejus  fatisfaStio  non  efi  univerfalif, 

p.  Tr^defiinatio  non  comple^iiur  aliquod  Dei  decretum  de 

omnihns  hominihm  favandis, 
10.  Decretum  Ele^ionii  efialfi)lutum,  exfoU  Dei  iuM^  0 

caufa  pendens, 

F   I   N   I  S, 


ANAL^ECTORUM  THEOLOGI  C  ORUM 
PISPUTATIO  CLXXVIL 

D  E 

Falfis  Sacramentis,  fexta,  quae 

cftde  MATRIMONIO: 

Divino  annuente  Numine; 

SUB  Pr^sidio 
Reverendh  Clarijftmi^  n)oSHJfimique  Viri, 
D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris, 
&  Collegii  TiieoL  Per-Iiiuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifix  Regentis  digniffimi, 

Tublice  defendet 
Arnoldvs   Brants,  Gravefand.  Bat. 

<^d  dierh  6,  lulij,  loco  folito,  horh  8. 


LV  G  1>  V  N  1  BATAVORVM; 

Apud  HAREDES  JOHANNIS  NICOLAl  a  DORP. 

AnHO  cl3l9GL« 


D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDI^ 
&  W  E  S  r.F  R  I S I  JEy  Veris  Patrige  Pa- 
tribus ,  Orthodoxge  Religionis  ac  avit^ 
Libertatis  Propugnatoribus  acerrimis, 

Viris  Amfiijfmisy  Confultijjimisy 

D,  D.  SENATORIBVS  INCLY. 
TiE  DELPHENSIVM  REIPV- 
B  L I C  i€ ,  prudentiflimse  ejufdem  ad- 
miniflrationis  nomine  celeberrimis, 

DoBiJftmii  ac  Speffatijfmis  ^atuor-Virisy 

CVRATORIBVS 

Scholae  CollegiiqueLitterarij  Delphici, 
L  V,  peritiflimis, 

M.^CENATIBUS  VENERANDIS, 
Gratitudinis  ergo, 

Se  cum  hac  Difpmatione, 
offert 

ARNOLDUS  BRANTS, 

ReJ^, 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXVII. 


D  E 

Falfis  Sacramenus,  fexca,  qu^ 

eft.  de  MATRIMON  lO. 

T  H  r  s  I  s  I. 

E  Matrimonio  ita  decernit  Concil.  Tricknt. 
SefT.  24.  canonc  i.  Siquis  dixerity  zMatrimo- 
.^..^     nium  nott  ef?e  verl  ^  proprie  unum  exfeptem  le- 
^  gis  euangelic^  facramentis,  a  Q^rifio  Domino  in- 

y////////w,  fed  ab  hominihus  in  ecclefia  inventumi 
neque  gratiam  conferre,  anathemafn.  Ita  &  olim  pronun- 
ciaverat  Eugenius  in  Conc.  Flor.  dccreto  unionis;  Sep- 
timum  eB  fdcramenium  matrimoniumi  quode^  /ignum  con- 
junaionis  Onjfi  &  ecclef.t. 

1 1. 

Qux  cum  generatim  &  indiftinde  dicantur,  vatie  ta- 
men  a  dovftoribus  admittuniur.  funt  enimqui  nonom- 
ne  conjugium  facramentum  cfle  volunt,  fed  ab  eo  ex- 
cludant  clandeftina,  utCanus&  Gropperus.  In  ipfo 
conjugio  alii  contradtum  &  vinculum  diftinguunt  a  ce- 
remonia,  non  illis  fed  huic  facramenti  nomen  deferen- 
tcs,  utSalmero.  alii  in  appellatione  facramenti  malunt 
latebras  qucerere,  dum  non  ftride  fed  late  fumtum  ficra- 
mentnm  conjugium  cife  dicunt,  ut  Canonifta^.  Alii  11- 
nivoce  ficramentum  clfe  negant,  alii  ajunt,  quanquam 
imperftaius  efll'  fiiteantur  quam  reliqua :  ita  Paluda- 
nus :  'Si  ifti  intelligunt ,  f  inquit)  quod  zMatrimonium  non 


ejl  ita  ferfei^iim  facramenttm  (icut  aHa^  vetum  dicum  ■  ScU 
cequetiropyie  esi ficramentum  novx  legis ficut  aliquod  aliorum: 
ficut  afinus  efi  ita  proprie  animal  ficut  homoy  licet  non  (it  ^que 
perfecfum  animal  /icut  homo  .  confcntiLint  Bonavcntura 
Bid,  Altcnftaig.  ' 

II  r. 

Nequc  quodin  canone  dicitur  cffc  facramentum  /e^if 
evangelic^y  ita  crude  ab  omnibus  recipitur.  Nani  Lom- 
bardus  ccnfet :  <LMa,rimonii  facramemum  etiam  ante  t>ec- 
catum  fuif/e  infiiiutum.  Rcx  Anglix  advcrfus  Luthcrlnr» 
non  dcfuifre  ait  qui  fentirent,  etiam  ^^«//«w  facran^cn- 
tum  fuifle  conjugium .  idem  Dc  Patnbus  qui//^^/^^^ 
6-  anie  legem,  planc,  inquit,  ccnrv.-o,Matrimonium  fuiffe 
illis  facramentum.  Colonienfes  :  Rcfpondcmus ,  in- 
quiunt  ,  Matrimonium  apud  ludxos  lacramcntum  fuiffc 
&c.  Contra  quos  Bcllarminus  :  l^on  videoy  inquit,  quo- 
modo  id  tuio  defendi  pojfit.  &  opponit  audoritatcm  Con- 
ciliorum  qu^e  citavimus,  &  Scholafticorum. 

IV. 

Nos  omnia  ifta  rcjicimus,  &  conjugium  facramcn- 
tum  clfe  ncgamus.  i.  quia  caret  figno  ficramentali. 
2.  quiagratia.  3.  quia  inftitutione  .  fingula  pcrcurra- 
mus. 

V. 

Ut  fignum  hic  facramentale  invcniant,  c  materia  & 
forma  ficramentum  hic  defcribunt .  atque  hic  in  varias 
abeunt  partes,  i.  Canus  materiam  ccnferi  poffe  ait ,  aeius 
contrahentium^  fcil.  confenfum  mutuum  explicatum  pcr 
yerbade  prxfenti,  Formam  autem  verh  facerdoli^,  quibus 
illos  ut  moris  eft  conjungcre  folet. 

VL 


VI. 


Id  Colonienfes  fufius  explicant;  Elemcntura  cmin 
ajuntcifc,  illam  exteriorcm  viri  acmulieris  conjunaio- 
iicm,  five  illum  extcriorem  geftum  &  adlum  quo  conju- 
oes  in  nomine  Domini  copulantur,  ac  inter  copulan- 
dumprofitcntur,  fe  pofthac  duos  in  una  carne  futuros, 
fibiquemutuo  conjugalcm  fidcm  pcrpctuo  fcrvaturos  ; 
cuicumfcxuum  commirtio  acccffcrit,  tuni  demum  per- 
fedum  hujus  facramcnti  elcmcntum  perfici .  Vcrbum 
autcm,  quo  accedcnte  ad  clcmcntum  fiat  facramcntum, 
id  effc,  quo  ambb  mas  &  fcmina,  non  quovis  modo,fed 
in  Dei  nomine  conjungantur  ac  copulentur.  Eik  au- 
tem  tale  vcibum  Chrifti  vcrbis  nixum  .  ^uos^eus  con- 
junxii,  homo  nonfeparet. 

VII. 

2.  PaUidanus  &  Adrianus  malunt  ipfos  contrahentes 
effe  materiam:  formam  vcro;  eorundem  verba  cxpHcantia 
multuum  confcnfum.  yfc'«r,  cnim  (inquit  Adrianus)  in 
quoliht  coniraau  rerum,  resqu^  tranfferuntur per  conventio- 
nem  &  paffum.funt  materia,  &  ipf  confenfm  exprejfus  tranf- 
ferenUi  eft forma:  fic  in  Matrimonio^  quodeft  comra&us  per^ 
fonarum,  materiafunt  ipfa  perfon^  contrahentes,  qu^  fetranf- 
ferunt  in  aUerius  poiefatem :  feu^  ut  alii  volunt,  ipfepotefa- 
tes  corporumy  quas  infe  invicem  transferunt.   Etforma  esl 
ijle  mu  uus  confenfmy  vel  vo/untas  transferendi  potefatem 
corporis  in  alium ,  per  verha,  vel  alia  ftgna  xquipoUentia 
expiefm. 

V 1 1 1. 

3.  Thomas,  FrancViaoria,  Sotus,  contrahentinm  ver- 

Q^qqqqqqq2  ha 


I^a  efle  ipfa  inter  fe  materiam  fomam  hariolantur.  ita 
iit  qui  ultimo  fuum  confenfum  explicet,  ejus  verba  fint 
forma,  quatenus  pcr  ea  perficitur  matrimonium,  ejus  au- 
tem  verba  qui  prior  loquatur,  fint  materia.  Soto  tamen 
ordinem  nihil  moratur.  Refpondetur,  inquit,  contrahen^ 
tium  verha,  aut  nutus^  quieomm  loco  fuhjliiuuntur^  ejfe  maie- 
riam  &  formam.  Neque  refert,  pracedmiiane  fint,  anfubfe' 
quentia^  ut  illa  fint  materia^  h-ec  vero  forma:  Sed  five  vir 
prius  confenfum  exprimat,  /tve  uxor,  amborum  verbafunt  fihi 
invicem  materia  O"  forma:  nam  utriufque  verba  per  alterius 
informantur^vimque  obtinent  fignifcandi  cpUigandique  conju- 
galem  nodum, 

IX. 

4.  Canoniftx,  &  eos  fcquutus  Gregorius  dc  Valcn- 
tia,  Materiam,  cffcconjiciunt^confen/um  mutuum^formam 
vero,  verba  eum  confenfum  exprimcntia. 

X. 

Bellarminus  diftingucndum  exiftimat  Matrimonium 
dum  fit;  a  matrimonio  pcrmanentc  poftquam  faiflum 
cft.  Si  prius  atteadatur,  totam  cjus  cftcntiam  co:  fiftere 
in  fignis  exprincntibus  confenfum  mutuum,  nec  corpora 
concurrcrc,  nifi  ut  matcriam  circa  quam.  Et  quia  unius 
verba  dctermincnt  altcrius  vcrba,  paritcrque  dctcrmi- 
nentur,  idcoin  iifdcm  diftingui  matcriam  &  formam, 
utfintformaquatcnus  dctcrminant,  matcria  autcm  qua- 
tenusdLtcrminantur.  Scd  fi  artendatur  altcrum,  ncgari 
non  poftc,  ipfos  conjugcs  fimul  cohabitantcs,  fivc  cx- 
tcrnam  conjugum  focictatcm  &  conjun(Stioncm,cfle  ma- 
tcriale  fymbolum  cxtcrnum,  formam  vcro  cffe  vcrba 
fignave,  rautmim  confcnfum  cxpiiuicntia. 


XT. 

Examincmus  hsec.  i.  Confcnfum  miituum  eflfc  ma- 
teriam,  verba  faccrdotis  formam,  infulfiim  eft.  ut  cnim 
de  materia  incipiamus,  confcnfus  non  eft  aliquid  exter- 
num  aut  vifibilc,  fed  intrinfccum,  &  intclle<flu  tantum 
perceptibile.  Atqui  Bellarminus  ipfe  docuit  nos,  ne 
Deum  quidem  potuilTc  inftituere  facramcntalia  %na 
intellcdualia.  * 

XII. 

Excipiunt ,  fe  confenfum  intcUigere  verbis  vel  nuti- 
bus  exprefliim.  quoipfo  nihil  aliud  efficitur,  quam  vcr- 
ba  vel  nutus  cfte  figna  confenfiis  (quod  verum  eftj  con- 
fcnfura  autcm  elfe  fignum  ficramentale  gratiae ,  quod 
falfum,  ob  rationem  jam  didam. 

XIII. 

Par  abfurditas  in  forma .  Nam  verba  facerdotis  ncc 
fignificant,  ncc  obfignant  gratiam  juftificantem,  fed 
conjundioncm  contrahentium. 

XIV. 

2.  Nec  perfonjK  contrahentes  pofTunt  dici  materia  fa- 
cramenti,  ita  enim  idem  eftctfacramentum  &  recipiens 
facramentum.  Necconfenfus  eftforma  facramenti,  fed 
matrimonii  prout  cft  contradus. 

XV. 

3 .  Nec  contrahentium  vcrba  fibi  mutuo  funt  matcria 
&  forma;  quum  enim  omne  facramentum  conftet  ex  re- 
bus&verbis,  hoc  unum  conftaret  €x  verbis  &  verbis, 
quod  ridiculum.  v  v  T 


XVI. 


4.  Nec  confenfus  cfl:  materia,  verba  autem  forma. 
nam  i.  confenfuscontradiftin(5lus  averbis  non  eft  ali- 
quid  vifibile,  utdi(ftum.  2.  Et  conienkis  &  verba  per- 
tinentadnaturam  matrimonii  ut  cft  contradlus,  itaque 
nihil  habent  quo  ratio  facramenti  concipiatur  aut  expri- 
mat^r. 

XVII.  « 

5.  Nec  diftindlio  Bcllarmini  in  conjugium  dum  Rt^Sc 
poftquam  fadum  eft,  quicquam  hic  valct  Nam,  ut  ait 
Rubio,  NifUuni/acramenium  euangelicum  confiflit  in  fa&o 
ejp^  jedprecifeinfieriy  excepto  Eucharifii<£  facramemo.  ^de 
hac  exceptione  alibi )  &  Adrianus,  Sacramentum  matrimo^ 
nii  efi  ipfe  contra^us  matrimoniii  nt  rationem  hahet  figni 
gratijt  invifihility  feu  facrx  rei,  Et  folum  exifiit  feu  manet 
pro  tempore  contra&us  matrimonialit,  &  non  u/tra:  ficutfa- 
cramentumbaptifmifolummanet  feu  efi^pro  tempore  ahlutio- 
nis  faH^  fuh  debita  forma  verhorum;  Scilicet:  Ego  te  haptizo 
in  nominePatris,  ir  Filii^  &  Spiritus  SanHi, 


COROLLARIA. 

1.  Chrifiusfoluseficaputecclefi^. 

2 .  Nec  hahet  generalem  ex  hominihus  vicarium. 

3.  Regnum  Chrifii  mediatoriumy  mcdo  adminifirationis  tem- 
porarium  eft, 

F  I   N   I  S, 


NALECTORUM   T H E O LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXVIII. 


Falfis  Sacramentis,  fepcitna,  qu^ 

cftde  MATRIMONIO,  alcera: 

Divino  annucnte  Niimine, 

SuB  Pr^sidio 
Revere/idh  Clarijfmi,  n)oaiJfmique  Viri, 
D    TACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
*&  Colleaii  Theoi.  Per-IUuftrium  D.D.  Ordmum 
HollaSd.  &  Weft-FrifiiK  Regentis  digniirimi, 

Tublice  defendet 
j  A  c  o  B  V  s    G  Y  s  I  V  s,  Dordracenus; 
<^d  diem  9.  lulij,  locofolito,  hor^  8, 


D  E 


zvGiyvNi  batavorvm;  

HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAI  a  DORP. 


AWNO    clD  lo  c  L» 


V    I    R   I  S, 


D.D.  PR^.TORI,  CONSVLI,  SCA 
BINMS,  SYNDICO,  SECRETA 
R I O,  c^etenfque  inciytse ac  florentifli 
ma-  DORDR  ACENORVM  Rei 
publica^  SENATORIB  VS, 

Dominii  ac  ^tSMcecenatihm  fuii  fiimv(io  honore 
prpetuo  colendiiy 

U  T      1  T 

Reverendis^  Clariffmiiy  n)o^iJfmifque 
V    I   R   I  S, 

D.  GOSVINO  BUYTENDIICK, 
D.  PETRO  WASSENBURG, 
D.  HENRICO  DIBBETZIO, 
D.  ISAACO  LYDIO, 
D.  5ACOBO  LYDIO, 
D.  CASPARO  STAPHORSTIO, 
D.  JACOBO  BORSTIO, 
D.  ANDRE.€,  COLVIO, 

Illis  Ecclelix  Belgica:,  qua:  cft  D  O  R  D  R  E  C  H  T  I,  huic  Gallicana:, 
Paftoribusfidclifsiniis.indefefsis,  ftudiis  fuis  addidifsimis. 

Hanc  Difputationem  Theologicam 
officiose  cumque  reverentiay 
iafcribit 

lACOBUS  GYSIUS.  %^ 


ANALECTORUM   T H EO LO G IC ORUM 
DISPUTATIO  CLXXVIII. 

D  E 

Falfis  Sacranientis,  fepcimai  qu^e 

eft.  de  MATRIMONIO,  akera. 

T  H   F  S   I   S  I. 

^a^-^Dverfus  ea  quac  dida  funt  pontificii  objiciunt 
^  '  ^  j  divaum  Pauli  Eph.  5.  31.  32.  Tropterea  dereUn- 
'^j^^  quet  homo  patrem  fuum  acmatrem,  &  agglminahttur 
nxori  /ux:  ^  qui  duo  erant  fient  una  caro.  Sacrameniitm  hoc 
magnumefl,  Habcmus,  inquit  Bellarminus ,  ipfum  no- 
raen  ficramenti.  &  Grcg.  de  Valcnt.  Nominatim,  in- 
quit,  lcriptura  ficramentum  appellat.  • 

II. 

Scd  contra  Cajetanus  cum  ipfum  iocum  enarrans: 
Non  hahes  fait )  ex  hoc  loco,  prudens  leffory  a  Paulo  conjugium 
ejfefacramentum.  Nonenim  dicity  Sacramentum^  fed  myHe- 
rium  hoc  magnmn  efl.  Et  vere  mjfterium  verborum  horum 
ma^^num  eft^ 

III. 

Quibus  addimiis,  poftrema illa  verba,  myfteriuni  hoc 
ma^num  eft,  non  referri  ad  humanum  matrimonium, 
fed^ad  conjunaioncm  Chrifti  &  ecclefice.  ut  difertead- 
ditPauUis:  Ego  autem  dico  inChriHo  d' ecclefa.  iit  re^le 
Erafmus  :  Tanicnla  advefativa  E.go  AVTEM,  fatu  in- 
dicati  hoc  magnum  wyfterium  ad  Chriflum  &  ecclefam  perti- 
nere,  non  ad  maritnm  ^  uxorem. 

IV. 

Si  er<yo  vel  maxime  voccm  Sacramenti  hic  locum  ha- 

Rrrrrrrr2  bere 


bcrc  permittamits,  non  conccdemiis  id  uiurpari  in  ca 

ngnificatione  qua  id  ciicitui  /^i-^/wf/^w/^w,  fcd  illa  qua 
dicitiir  /^av^w  fecretum.  ut  notat  (poft  Magiftriim  fcn- 
tcntiarumj  Thomas  in  i.  Tim.^.id.  ubidicitur  Mag- 
numejfe  pietatis  facramentmn  {.^^•^••ef-ov)  qucdDeus  mani/e- 
^iatus  efi  in  carne.  ita  &  Eph.  i.p.  lo.  recolleStioomnium 
in  Chrifio facramentum  ejl.ci,.^- 4. 5 .5-  (Jentes efe coktredes 
concorpores,  confortefque promijfonis,  facramcntum  dicitur. 
confei  Rom.  11.  15.  &  16.26.  i.  Cor.  4.  i.  &  15.  51. 
Col.  I.  26.  i-j.  &  2.2.  Apoc.i.2o.  &  10.  7. 

V. 

Sed  annon  humano  matrimonio  fignificatur  facra- 
mentumlioc  magnum?  &  annon  cofine  ab  apoftolo  ad 
adducitur?  Mvixime.  fcd  i.  iude  fequitur  ipfum  con- 
jUgium  no«  effe  ficramentum  hoc  magnum.  oTn^  'i<fa 
^ei^xj.  2.  fignificaturj  fed  quomodo?  ^zx  [imilitudinemi 
feu,  ut  Chryfoft.  vocat,  allegoriam^  ut  Oecumenius, 
anagogen.  v.  &  Theophylacflum  &  Anfehnum.  exomni- 
bus  autem  fimihtudinibus  ficrdmenta  velle  comminifci 
infipientia  eft,  cum  eo  pado  ficramentorum  numcrus 
in  infinitum  excrefceret. 

VI. 

Vt  taceam  Apoc.  17.  5.  mcrctriccm  Babylonicam 
in  fron:e  fua  nomen  infcriptum  habere,  ixu<^i\e(ov.  &v.7.ait 
angelus  :  Ego  dicam  tihi  mjjierium  ( vulgata  habet  facra- 
mentum )  mulierii,  ix  hejlix  qux  por;at  eam,  qu<t  habet  capita 
feptem,  (jr  cornua  decem,  unde  fi  novumjacramentum  fux 
ecclelice  peterc  cupiant  Romanenfis ,  nos  iis  eam  co- 
piam  non  invidebimus,-  ut  qui  non  dubitemus  quin  hoc 
uv^tie^ov  ad  ilios  pertincar, 

VII, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


VII. 

Minmrim  hujus  facramcnti  alii  dicunt  cire  facerdo^ 
tcm.  ut  Canus  &  Giopperus,  qui  fokim  matrimonium 
folenne  in  facramentis  numerant,ut  antc  vifum.ahi  con- 
ti-a  ipfos  conjuges  contrahentcs  .  qui  hoc  fpeciale  Ita- 
tuimtinifto  &  in  Euchariftix  facramento  ,  quod  in  iis 
unus  pofTit  eftc  &  fufcipiens  &  miniftrans  ut  Rubio, 
Franc.de  Sylvcftris,  &  Bcllarminus.  quod  cum  dicant 
tantum,  fed  in  rc  de  qua  agimr  non  probent,  prxteribi- 
nuis.  AtquchL^cdcfigno.  veniamus  adfacramentalcm 

^  VIII. 

Eamtriplicemhic  ponunt :  Vnionem  cum  Chrifto, 
remedium  contra  concupifcentiam  ,  amorem  conjuga- 
lcm.  ut  deultimo  incipiamus  :  ^mori  conjugah  luum 
hic  concedimus  locum,  fcd  negamus  pertinere  cam  ad 
rationcm  facramemi,  cum  pertineat  ad  ipfam  conjugu 
naturam  .1.  matcria:  conftitutionem.  ut  ablutio  corporis 
in  baptifmo,  nutritio  in  pane  &  vino  euchariftix. 

IX. 

Nec  remedium  contra  concupifcentiam  Cfornicationis 
videlicct)  cffcAus  facramemahs  cft,  gratia  cnim  quam 
facramenta  obfignant  (ut  nos)  cfficiunt  (ut  pontih^iO 
c^eneralis  eft  advcrfus  omnia  peccata,  non  pecuharis 
fingulis:  ahoquin  oportuiflct  quot  peccata  funt,  tot 
conftitui  facramenta. 


X. 


Suoereft  Fraiia  unionu  cum  C^riBo.  Hanc  vero  matri- 
oupereu^  Rrrrrrrr  3  ^-^omo 


monio  fignificari  docuit  Paulus .  at  fignifTcatione  ?e- 
nerali,  qualem  notavamus  thefi  5.  qu:jB  hic  nihilad  i-em 
facit. 

XI. 

De  in^litutione  quoquc  hujus  facramenti  difquira- 
mus.  ItaenimdifTerimus  :  Si  vereinrtitutum  eft  a  Chri- 
fto  (five  immediate,  five  pcr  Apoftolos)  Ergo  omni- 
no  certam  oportet  fi.iifie  materiam  formamque.  cft  enim 
res  fadi,  ficlum  autem  oportuittum  conftare  cum  fi- 
dum  eft,  iis  apud  quos,  .i.  quibus  pr^efemibus  &  viden- 
tibus  eft  fadum.  Nihil  autem  efte  certi  apparet,  tum  ex 
variis  fententiis,  qux  omnes  elTe  fimul  ven^  nequeunt: 
tumvero  e  fingulis :  quandoquidcm  nullafita  fuisau- 
doribus  indubitato  afterta,  fed  dimtaxat  tanquam  veri- 
fifnilis. 

XII. 

Inftitutionem  tamen  futar  verbis  Bcllarmini)  nonnul- 
li  lahoriose  prohaye  nituntur  ex  ohfcurls  quihufdam  /criptur^ 
locis^  nt  exillo  <^latthxi  ig.  6,  ^uos  Dem  conjunxji  homo 
nonfeparet .  SeU  non  esi  opm  fadjicit  Bell.)  hacin  re  la- 
horare.  Nos  omnino  opus  eflc  vidimus ,  thcf  prarccd. 
itaquc  audiamus  ejus  rationem  : 

XIII. 

Nam  finquitj  fiprohemus  facramentum  effe  (ignum  rei 
facr^iCuifit  ann^xacerta  promijfio  gratixtfequeiuy-  inde  ne~ 
c ejfrio  a  n:)eo  in^litutum,  Kefp.  i .  How  omue  cui  anncxa 
cft  promiftio  alicujus  graticc  eft  facramentum.  Nam 
Luc.  1 1 . 41.  eleemofynx  ca  addita  cft:  ib.  v.  9.  preci- 
bus.  qua:  non  funt  ficramenta.  2.  ne  quidem  fi  id  cui 
tahs  promiffio  annexa  cft,  fit  fignum  rei  facrx.  Nam 

(ne 


fncamatrimonioncccfrcfitdirccdcrcj  fuit  id  fignuni 
reifacrce,  &:  (ui  gcncrisgratios  promifTioncm  habuit  ad- 
ditam,  antcquam  effctdicramcntum  novx  legis.  utergo 
talcfiat,  neccire  eft  M^cxn^&iinjlitutionii  facYimemaUt . 

XIV. 

Lorichius  igitui*  eam  dedvicitc  Gen.  2.  2S.  Mattli. 
ip.  5.  i.Cor.  7.2.  Hcb.  if;.4,  i- Tim.  3.  &  5.  14. 
captiosc.  naminftirutioncm  matrimonii,  quj^illis  locis 
rc  ncritur,  non  negamus,  fedcrteid  inflitutum  tanquam 
facramentum  inficias  imus.  quod  probandum  crat. 

XV. 

Sotuseam  arccfTitcx  I0.2.12. fcd titubanter:  C^^r//^^ 
(inquicns)  hac forie  de  caufa^fi conje^ari  licet,  nuptia^/Jia 
prxfentia  honcjlarevoluit^  &  primo  quodin  mundo  edtdit  mi- 
raculo  inftgnire,  ut  illisfaifo  ipfo  inftnuarety  illud quod  antea 
folum  erat  o^ciumin  remedium,  perfuam  legem  celehrandum 
fore  ut  facramentum.  Rcfp.  nec  tuum  forte  quicquam 
conckidit,  ncc  conje^atio  a  tc  x(:c\\\vc')X\.\xk(\demon^ratio. 
&  Bellarminnm  tibi  objicimus,qui;  Mecalia,  mquk.de 
caufanuptiis  interejfe  Deifilius,  eafque  infignimiraculoor- 
narevoluit^  nifiut  indicaret^  {quod  ineum  lucum  AugufHmu 
notavit)fefecifienuptias.  Vndc conficimus,  (\non  aliade 
caufa,  crgo  non  uc  inftitucrct  facramcntum. 

XVI. 

Aliam  dcindc  quercum  cxcutit  Soto.  purat  cnim 
Matth.  19.  4.  cum  rcfpondet  Chriftus:  Non  legifiiiquia 
qui  hominem  fecii  h  principio,  mafculum  &feminamfecit  eos? 


&c.  adjecifTc,  ^uodDetti  conjunxit,  homo  non  feparet^  ii  f- 
queveibis  conjugium  fecifc  facramentum.  Refp.  non 
cffe  hoc  Chrifti  additamentum,  fed  confequentiam  e 
Mofis  verbisabipfodeduclam.  nec  quicquam  hic  no- 
yumabeo  inftitui,  fed  quod  fuerat  reftitui.  Chryfoft. 
Non  folum  ah  opificio,  verum  etiam  ah  i^fo  pr^cepto  fenten- 
tiam  fuamcorroborat.  &mox:  Et  creationis  6-  fan^ionis 
modo  unam  uni  perpetuo  conjungi^  &  nuncfuam  re/cindi  opor» 
tere  docuit.  fimilia  habet  lanfenius. 


COROLLARIA. 
I. 

ChriHtss  fcrfeUe  frofecutis  nofirisfttisfetit, 

1. 

Vocatio  ejflcax  fertinet  adfolos  ele^os^ 
'Nonoferaturtantummodofer  modumfuafionis  moralis» 

4« 

SedeH  omnipotens  Sfiritus  San0i  operatio. 

F  1  N  I  S, 


ANALECTORUM  THfiOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CLXXIX. 

2)  n 

B  A  P  T  I  S  M  O, 

P  R  I  M  A: 
Q^V  ^  M 

Divino  annuente  Numine, 

SUB  PR^SIDIO 

Reverendii  Clarijfxmi^  DoSiiJJimique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaom, 
&  Coliegii  Tiieol.  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

TuU/c^  defendere  conabitur 

LUCAS    a    NOORDT,  Amftelodamenfis. 

t^d  diem  1 1 .  lulij,  loco  folitOi  hork 


L  V  G  D  V  N  I  SATAVORVMl 

Apud  H^REDES  jOHANNIS  NICOLAl  a  DORP. 
Anno   clo  lo  c  L, 


Omni  doBrinamm         excultisy  ac 

pietate prohitateque  conj^icui^  luVenilfus, 

S-  S.  THEOLOGTiE 

IN  COLLEGIO  ORDINUM  STUDIOSIS, 

D.D.  COMILITONIBVS 

ET  CONVICTORIBVS  SVA- 
VISSIMIS,  SIBI  NVNQVAM 
NON  PERAMANDIS,  DILI- 
GENDIS, 

Se fuavnque  'T)l/putationem  in  conjunfHJpm^e 
amiciftx    /amiliaritatif  figillHmy 

offert  &  infcribit, 

LUCAS    a  NOORDT. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXIX. 


D  E 

B  A  P  T  I  S  M  O. 

P  R  I  M  A. 

T  II  I.  s  I  s  I. 

E  baptifmo  nonnuUa  in  quibus  nobis  tum  pon- 
tificiis  convcnit,  rcccnfcbimus ,  ac  dcinde  in 
quibus  ab  cifdcm  diftentimus. 

II. 

Catcchifmus  Komanus,  &  exco  BellarminuSjBaptif- 
mum  dcfiniunt ,  Sacramenium  regenerationis  per  aquam  in 
verk  viu.  Hanc  dcfinitionem  non  improbamus. 

III. 

Ma-eriam  baptifmi ,  remoiam ,  fivc  elementum ,  ftatuunt 
aquam^propinquam  fivcurum  clcmcnti  (quem  nos  ad  for- 
mam  extcrnam  rcferre  folemusj  ablutioncm.  Et  hicin 
rc  ipfaniiUa  nobis  cum  eis  controvcrfia  cft. 

IV. 

Circa  ufum  hunc  non  folam  immcrfionem,  fcd  aHos 
quoquc  abhicndi  modos  admittunt.  Ita  cnim  Catcchif- 
mus  Tridentinus  :  ^ui  hoc facramenio  initiari  dehenty  vel 
in  aauam  merguniUY^  vel  aqua  in  eos  efundiiur  ^  ve\  aqu^ 
afperfione  tinguniur .  Ex  Im  autem  riiihm  quicunque  ferve- 
tur,  Eap.ifmmnverl  ferfici  crcdendum  eft .  Aqua  enim  hap- 
tifmo  adhikiur  ad  fignificandam  anim.e  ablutionem,  quam  ef- 
ficit :  quare  haptifmus  ah  apoflolo  lavacrum  appellatus  eft . 
^h-utio  autem  non  magii  fit  cum  aliquii  aqua  mergitur, 
nuod  diu  a  primii  temporih'M  in  ecclefia  ohfervatum  animad- 

^  sTfriiff^ 


vertimuti  qu.mvel  aqii^t  cffiifione  ^  qmd  nim  in  fHquemi 
ufu  foftium  viciemusi  veJ  ajper/ioney  queinadmodum  a  'Vetro 
fa£tum  ejfe  coUigitur^  cumuno  die  triamillia  hominum  ad 
fidei  veriiatem  traduxit  dr  hapizavit .  Etiam  hifce  afTcn- 
timiir.  nifi  quod  baptifmus  dicitur  anima?  ablutioncm 
efficere.  quodalio  fpedat. 

V. 

Rurfus  j  ablutio  vel  femel  fit,  vei  tertio  .  qua  de  rc 
non  fatis  conftanter  judicant .  Nam  Canon  pfeudo-A- 
poftolicus  quinquagefimus  ;  Siquis,  inquit,  Epifcopui  vel 
preshyter  nontres  mer(iones  {rs^a.  fia.7r\i<rixit7ct)  unius  initiatio- 
nii  fecerity  fed  unam  in  mortem  Domini  co/latam,  deponatur, 
v.xbeLf^eic^oi).  ubi  Zonarns.  Nam/eme/fmquit^  eum^ui  hap^ 
tfzaiur  in  facrum  lavacrum  mergeret  in  monem  l^omini 
ttnam  ce/ehrare  immerfonemy  impium  ^/7.  -In^iii  eV'. 

VI. 

Longe  prudentior  Greg.i.  1.  i.  Epift.^i.  De  trina^ 
inquit,  merftone  haptifmatii ,  nihil  refponderi  verim  potef, 
quam  ipfi fen/tflis:  quia  in  una  fide  nihil  officit  S,  ecclefi.t 
confuetudo  diverfa,  Et  rationes  utriufque  confuctudinis 
affert .  fequitur  eum  Catechifmus  Tridcntinus ,  Vtrum 
»«/V^,  inquiensj  an  trina  ahlutio  fiat,  nihil  referre  exiBi- 
mandum  efl.  &  nos  nihil  referre  exiftimamus. 

VII. 

Formam  non  admittunt  aliam  quam  quaj  dc/ignatur 
ifta  Chriftiinftitutionc,  jubentis  haptizare innomineTa- 
tris^  &  Filii,  &  SpiritusSanffi.  ncque  nos  utimur  forma 
divcrfa. 

VIII. 

Difcrimentamenhac  in  parte  aliquod  eftinterLati- 
nos  &  Grarcos.  Hi  enim  dicunt :  Bapti:^etur  fervus  Dei 
in  nomine  &c.  illi  veio  :  tgo  te  hapti^^o  in  nomine  &c.  quo- 

rum 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


riim  ncutrum  ciim  fit  a  Clinfto  pra^cise  injundum  , 
iitrumque  codem  r^dcat ,  utrifquc  fuam  confuetudinem 
ccnfcmus  permittcndam. 

IX. 

Et  Bcllarmini  hac  in  parte  rigorem  improbamus ,  cjui 
dicit  non  tantum  veram  ejje  formulam  latinamj/ed  e.iam 
necefariamy  ctlm  ilia  necefsitas  nullo  conftct  argumento. 
Hadcnus  confenfusaliquis  nofter  cum  advcrftriis,  infe- 
quentibus  merus  diflenfus. 

X. 

Dicunt  enim  papiftx  primo  ;  Baptifmi  effknum  ep  re- 
miponem  omniicu^pa  originalii  &  affualii,omnif  quoquepoen^^ 
quxproipfa  culpa debetur,  Eugen.4.  in  Concil,  Florenti- 
no.  ita  &  Catccb.  Trid.  ^eccatum,  five  a  primis parenti- 
hus  origine  contra^umi  five  h  nohis  commiffum,quamvis  etiam 
adeo  nefarium  fit  ^  ut  ne  cogiiari  quidem  poffe  videatur,  ad- 
mirahili  hujm  facramenti  virtute  remitti  &  condonari.  idcm 
adjicitdc  poenis.  cxcipicns  intcrim  poenas  civilcs,aqui- 
bus  baptifinus  non  abfolvat,  &  temporales  afflidiones  a 
quibus  quidemlibcrct,  fcdpofthujus  vitce  curriculuin. 
ha?c  illi. 

XI. 

Nos  hcec  baptifmo  quidcm  fignificari  &  obfignari 
concedimus ,  fed  effici  prorfus  negamus,  c\\\i^fanguis  lefu 
Chifli  nos  mundat  ah  omnipeccato.  i.  Joa.  i.  7.  QaHigatio 
pacit  nojlr^  imponitur  ei  ,  &  tumice  ejus  fit  curatio  nohii. 

xn. 

Alterum  ejus  cffe^flum  eifc  dicunt,  quod  reipfa  toUat 
omnia  peccata,  ita  ut  non  folum  non  imputentur ,  fed  nec  fit 
quodimputaripofiit  adculpam.  itaBellarm.  ex  Conc.Trid. 
SelC  5.  de  peccat.  orig.  anathem.5. 

^    ^  smm^  Vbi 


XIII. 

Ubi  clupliccm  errorcm  deprchcndimus :  i.  quod/aa- 
Sfificationem  baptifmi  cfFc<5tum  faciunt,  cum  cam  folus 
verc  cfficiat  Spiritus  Sanftus ,  licct  baptifmo  fignifice- 
tur,  &  obfignctur.  Matth.  3.11.  2.  quod  eam  pcrfc^am 
in  baptizato  ponant,  quum  hic  dctur  per  gradus ,  nec 
nifi  poll  hanc  vitam  intcgra  &  immaculataprorfus  fit  fu- 
tura.  Rom.7.18.  &c.  i.Cor.i^.p.io. 

XIV. 

Vt inhifcc  cfficaciam  baptifini  nimis  attollunt,  ita  in 
fcquenti  crrore  eam  nimis  dcprimunt.  putant  cnim  tcr- 
tio,  cam  tantummodo  pcrtincrc  ad  pcccata  pra:terita, 
pro  futuris  autcm  rcquiri  aliud  ficramcntum ,  nempc 
poenitentiam. 

XV. 

Hinc  Tridentini  Patrcs ;  Sicjuis  y  inquiunt ,  dixent^ 
peccata  omnia  qu^e  poj}  haptifmum  fiHnt,  fola  recordatione  ^ 
fidefufcepii  baptifmi  veldimitii^  vel  venialia  fieri,  anaihe- 

majit,  EtBcIlarm.  Non  pote/ifieri  ut  fola  memoria  (^fide 
fufcepii  bapiifmi  peccaia  remittamuv  qu.e  poii  bapiifmum  fi^ 

unt^  fed  neceffarium  eli  poenitenti.e  facramentum. 

XVI. 

Opponimushis  vcrba  Calv^ini  Inft.  1.  4.  c.15.  fv.^. 

3.  4.  Neque  vero  exiftimanUum  cfi,  Baptifma  in  pr^teyi- 
ium  duntaxat  temptu  conferri^  nt  novis  lapfhusy  in  quos  a  bap- 
tifmaie  recidimus^qu.erenda  (tnt  alia  expiaiionii  remedia,  in 
aliis  nefcio  quibus  factamentii,  perinde  acfi  illius  vis  ohfoleta 
ejfet.  Sic  autem  cogitandum  efi  ^  quocunque  bj.pii-^emur  tem- 
pore  ,  nos  femel  in  omnem  vitdm  abhti  purgari.  Iiaque 
Q-.ioties  lapfi  fuerimus  repetenda  erit  'ba:).ifra  memoria  ^  & 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


hac  amdndm  animmi  ut  de  peccaimm  remijfme  /emper 
certus  fecurufque  /it. 

xvn. 

Idcm  in  Antidoto  :  ^uifola  baptifmi  recordailone  d^' 
leri  peccata  traditnt ,  non  nudam  ipfam  aut  frivolam  intelli^ 
gunt^fed  cum  fide  ac  foenilentia  conjunffam;  qualif  efl  pri- 
maquoque  baptifmi  cognitio.  Ejufmodi  ^inquam,recordatia 
non  venialia  modo  peccata  facit ,  /ed  protfus  obliterat,  Nam 
quoties  de  peccatorum  remijftone  qu^ritur,  ad  baptifmam  con« 
fugiendum  ejl,  ut  inde  peiamus  ejus  confirmationem. 

xviir. 

Hic  tria  fiimmopcrc  notanda :  i .  requircre  Calviniim 
memoriam  baptifmicum  fide  conjundam  ,necpeream 
intelligere fidem  ( hi(\.orkam)fufcepiibaptifmi,  ut  nugan- 
tur  Tridentini  &  Bellarm.  fed  fidemin  Cbrijlum.  2.  non 
cxcludQTC  cum  pcenitentiam  y  fed  manifefto  poncre.  fcd 
fiditium  ^cenitcntix  facramemum  qiiod  vocant,  rejiccre. 
3.  remifsionem  pcccatorum  proprie  di<ftam  a  baptifmo 
autejusmemorianonarcelTere,  fed  tantum  ejus  confir- 
mationem, 

X IX. 

Statuimus  ergo  contra  pontificios ,  baptifmum  cfTe  Ci- 
gillum  remifsionis  peccatorum  non  modo  pr;Kcedcn- 
tium  baptifmum,  fed  &  fubfequentium  idque  his  ratio- 
nibus  ftatuminamus. 

XX. 

i;  Quia  nufquam  reftringic  fcriptura  baptifinum  ad 
-  -  ^  pec- 


peccata  prxcedentia  5  fed  generaliter  loquitur  de  rcmif- 
/lonepcccatorum  Marc.1.4.  A(5t.2.3,8.  8c  22,16' 

XXI. 

2 .  Qiiia  baptifmus  cequc  late  extenditur  ac  gratia  di- 
vina  quam  obfignat.  At  haec  non  ad  praeterita  tantum  fed 
&  fiitura  pcccataremittenda  fefe diffundit.  Pfal.Sp.^  i. 
feqq.  crgo  &  baptifmus  ad  talem  remifsionem  obfi- 

gnnndnm, 

XXII. 

3.  Quiabaptifmus  v-eque  latepatct  ac  mors  Chrifti, 
quam  fignificat  &  applicat.  at  hxc  dclet  etiam  quai  poft 
baptifmumcommittunturpcccata.  C0I.2.13.14.  ergo. 

XXII  r. 

4.  Quiabaptifmus  xque  latc  patet  ac  juftitia  fivc  pu- 
ritas  Chrifti  nobisimputata.  Gal.  3. 16.  atcafemper  vi- 
gct  nec  ulHs  maculis  polluitur.  ergo. 

XXIV. 

5.  Quiabaptifmusceque  late  patet  ac  fandificatio, 
quam  fignificat.  hxc  autem  protenditur  in  futurum. 
Rom.(5. 1.4.&C.  ubi  Pauhis  manifefto  docet,  nerainem 
mortuum  peccato/«  hapti/mo  ^wiwcic  peccato  pojlhaptif. 
mum,  crgo. 

XXV. 

6.  Quia  baptifinus  xque  latc patet  ac  ipfa fiilus,quam 
obfignat.  Tit.3.5.  Marc.i^.i6.  i.Pct.3.  21.  Eph.5.27. 
athxcinfuturum  expe^itatur.  necdaturnifiremifsisom- 
nibus  pcccatis ,  five  ea  pra^cedant  baptifmum  ,  five  fc- 
quantur.  ergo, 

F   I    N   I  S. 


ANA  L  ECTORUM  TH  EO L O C I  C  0  RtUTvJ 
DISPUTATIO  CLXXX. 

■D  E 

B  A  P  T  I  S  M  O. 

S  E  C  U  ,N  D  A : 
Divino  annucntc  Niiminc, 

SUB     V  K  jiE  S  1  V  l  o 

Keverencih  ClariJJimt,  n)oai£imique  Viri, 
D    JACOBL  REVII,  S.  S.  ThcoL  Doaoris; 
*&  Coilec^ii  Tlieoi.  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordmum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

Tublice  defendere  conabot 
ABRAHAMUS    BUBBENIUS,  Lugd.Bat. 

^d  diem     Septemb,  hcofolito,  hM  94 


ZVaDrHtl  BATAVORVii; 

Apqd  HAREDES  JOHANNlS  NlCOLAlipORP 
Ammo   cIo  1»  c  Lj 


llluBnhmi  MngnificUi  ac  Prapotenubus, 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDIiE 
&  WEST-FRISIiE,  Veris Patrte Pa- 
tribus ,  Orthodoxae  Religionis  ac  avitae 
Libertatis  Propugnatoribus  acerrimis, 

Vomirjtj  dc  Macer^attbus  mets  wuntficemijfimts. 

NEC  NON 
Do&iJJimis,  ac  varix  emditionii  Virif, 

D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Thcol.  Doaoii, 
&  CoUeg.  Theol.  Per-lUuftr.  D-  D.  OrdinumHol- 
landise  &  Weft-FrifiiE  Regenti  digniffimo ,  Proefidi 
meo  venerando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.  M.  &  in 
Inclyta  Batavorum  Academia  PhilofophiiE  ProfelTori 
Ordinario,  ejufdemque  CoUeg.  Theol.  Pro-Regenti 
vigilantiflimo, 

Studiorum  meorum  Fautoribus  ac  Promotoiibusfummis, 

Ha/ce  Thefes  Theologicas^ 

fulMiiiffe  offero, 

ABRAHAMUS  BUBBENIUS. 


ANALECTORUM   T H EO LO G T C O RU M 
DISPUTATIO  C  LXXX. 

2)  H 

B  A  P  T  I  S  M  O, 

S  E  C  U  N  D  A. 

1    H  F.  S  I  S  I. 

S^Rogrcdiamur  ad  Baptifini  necefTitatem.  de  ea 
Iharc^fancitConc.  Trid.  fclT.  7.  can.  5.  de  bapt. 
\  Siquii  dixeriti  haptijmum  liherum  ejjey  hoc  e^l,  non 
necejjarium  adfalutem,  t^nalhemafit, 

II. 

Catcchifmus  Tridentinus  afTcrit ,  omnihm  hominihm 
Baptifmi  legem  a  n)omino pr^fcriptum  e/e,  ita  m^nijiper  Bap* 
tifmi^jaiiam  ^eo  tenafcantur,  in  fempiternam miferiam, 
interitum,  a  parentihWffve  illifideles  five  infidelesfint,  pro^ 
creentur, 

1 1  r. 

Suarcz:  SimpHciter  dicendim  ejl^  Baptifmum  ejfe  me- 
dium  necejjurium  adremijfionem  peccatorum  &  ad  graiiam  & 
gloiiamconfequendam.  ConcluCto  ejl  defide.  hxc  iUi,  abfque 
ulladiftinaione.  Soto  difcrimcn  agnofcit  interneceiri- 
tatcm  pr^ceptiy  fcd  hic  utramque  concurrerc  fta- 
tuit. 

IV. 

Quibus  cautior  Grcg.  de  Valcntia  hcec  habct:  i. 
Baplijmiis  iii  ^ui  haptizari prjfiint^  non  ita  ad  Jalufem  necej- 

T  1 1 1 1 1 1 1  2  friti! 


/aYm  efl^  ut  nuUo  alio  modo,  neque  inu:llo  caCit  Jme  ilio,  re  ip- 
fa  fufceptoyfalutem  confequi  valeant.  i .  Adulfii  cum  haptiza- 
ripofunt  itaexdivino  pr^cepto  haptifmm  re  ip/a  necejfaritu 
ejl  adfaluiemiHtft  hoc  facere  omittant,  peccent  omninopecu- 
liari  peccato  mortali.  3 .  Tarvu/is  ita  baptifmu^  re  ipfa  necef^ 
farius  ejl  adfalutem^  ut  fecundum  legemordinariam  nequeant 
Jine  haptifmo  acfUJtfalmemconfe^^ui^excepio  unico  cafuyfivi- 
delicet  interficerentuY  pro  Chrijio.   videmus  necefTitatem 
nurquamabfolutam^fcdcumhacvelilh  fcmper  exccp- 

tione. 

V. 

Adquas  ('cxccptioncs  dicoj  etiam  reliqui,  fui  obiiri, 
tandem  devolvuntur.  celcberrim.a  cft,  qua  dividunt 
baptifmum  in  hapii/mumjuminii,  famiMs,  Sc  fanguinti. 
BaptifiTius  fiumims,  eft  baptifmu.s  aquce.  Baptifmus  Ba- 
minis,fivepoenitcntia%  eft  contritio  cordis,  fivcpra-pa- 
ratio  fufficiens  adgratix  infufionem.  bapt.  Sanguinis, 
eftmartyrium,  pro  Clirifto  aut  juftitiafufceptum. 

VI. 

Du'<>pofterioresbaptifmi,  ex  illorum  fcntentia  pof- 
funt  fupptcre defcdum  primi.  Dc  baptifmo  flaminis  ita 
Bell.  T^rfe^a  converfio  ac poenitentia  reHe  baptijmus  fami' 
nis  dicitm^  &  baptijmum  aqu£yfaltem  in  necejjtiate,  fuppltt, 
Altenftaig  tamen  addit  exceptionem;  baptizatos  h©c 
baptifmate^  Hcet  recipiant.cflFccflum  baptifmi  aquae  quan- 
tum  ad  remifTioncm  culpoe  &  infufionem  gratiae,  nonta- 
men  regulariter  quantum  ad  remiifionem  poenae. 


VII. 


V  l  l. 

Videtur  etiam  Siwrez  reftiingere  adfolos  adultos, 
diferte  affcrens,  nullHmhfantem  decedentem  fine  haptifmo 
faivari  ex  fpecialiprivilegio  aut  di/penfatione,  infupcr:  Ipu 
fantesf.tiinmaternif  uteris  moriunturnon  popfalvari.  Et 
id  effe  certiffimum,  &  ita  fentire  univerfam  ecclefiam 
ac  Theologos.  contra  Altenftaig.  Baptifmm.mquitjami^ 
nisfit)  quo  iefcunijuequispermifericordiam  n)ei  fanaificatur 
a  peccaiiifivsyftvefiatin  utero.ficutde  leremiad-  loannehap- 
ti^a  leghur,five  extrauterum^fivevinutepoenitenti^. 

VIIL 

DebaptifmofanguinisBellarm.  Martj/rium  reffe  di^ 
citur  d' e/lquodclamhaptifma.  idexpUcat,  quia  configu- 
ret  homincm  Chrifti  paffioni  &  morti:  quia  remittat 
pcccatum  originale,  &  reliqua  omnia  fi  quas  fint  ad- 
mi(fa:quiaremittat  omnem  poenam  pcccato  debitam, 
tam  :Ktcrnam  quam  temporalem.  Notat  tamen  horum 
trium  capitum  duo  cxtremaeffc  fecundo  ccrtiora,  pro- 
pter  nonnuUorum  fcrupulos.  Prxcifius  Altenftaig: 
tollit^  inquit,  omnem  culpam,  tollit  etiam  omnem  poenam, 
adimit  recidivam,  confert fine  mora  prxmium,  &  trihuit  ma- 
jorem  gratiam,& perconfequens  gloriam  ampliorem. 

IX. 

Hxc  pontificii.  Nos  cum  de  neceffitatc  baptifmi  pro- 
priediaiquserituritadifterimus:  Necelfitas  cftvclprx- 
ceptivelmedii:neceffitaspraecepti,  cft  eorum  quorum 
ufus  necelfarius,  propter  folum  mandatum  dc  ordmatio- 

Tttttttt  3  nem 


ncm  Dci.  KeccfTitas  medii,  comm  fine  qulbus  falus  ob- 
tincrinon  potcft,  ut  fides,  fandificatio.  Hxc  ad  falu- 
tcm  abfoluta  necefraria  funt,  eorumque  fola  privatio 
damnat:  illafccundum  quid,  rationemandatidivini,eo- 
rumquc  non  privatio  fed  contemtus  damnat.  Talcs  funt 
ccrcmonix,  &  inter  eas  baptifmus. 

X. 

Probaturex  Matth.  19.  13.  Tunc  ohUiifim ei  pueri, 
ut  manm  eis  imponeret  ^  precaretur:  difcipuli  autem  ohiurga- 
runt  eos.  lefm  autem  ait:  Siniiepuerulost  (jr  ne prohibete  eos 
ad me  venire:  talium  eji  enim  regnum  coelorum,  Et  cum  impo- 
Juiffei  eis  manw^  profectus  efl  illinc.  pucruli  illi  nondum 
erant  baptizati,  &  tamen  corum  aircritnr  effc  rcgnum 
coelorum.  non  crgo  damnatio  infcrnalis. 

XI. 

Rom.p.  II.  Nondum  natis  pueris,  qui  nihii  fecijjent 
boni  vel  mali,  ut  tpropofitum  Dei  quod  eB  /ecundum  elefiio- 
nemy  idefl^  non  exoperihus  fed  ex  vocantey  firmum  maneret, 
di^um  eji  ei,  zMajor  ferviet  minori:  fcut  fcrip  um  ejl;  lacoh 
dilexiy  Ffau  vero  odio  habui.  Vidcs  I  icob  fuiflc  diledum 
antc  baptifmum,  imo  antc  circumcifioncm ,  quia  antc- 
quam  natus  cfTct,  dilc(fti  autcm  a  Dco  non  damnantur. 

XII. 

Ncquc  hic  fingendum  unius  lacobi  privil(^gium,  cum 
cjuscxemplum  Paulus  proponat  tanquam  argumcntum, 
probandiEuniverfalis  dodtrin:^,  &pcrtincntis  ad  omnes 
eledos. 

'  XIII. 


XIII. 


lerem.  1.5.  Pnujljuam  te /ormarem  in  utero,  novi  te;  6" 
antequam  exires  de  vulva,  fanftificavi  te.  Luc.i.  15.  Et 
Spiritu  San&o  complebitur  (loannes  baptiftaj  etiam  ahute- 
7  0  mairis  fuje.  Habemus  fanaificatos  inutcro,  atque  ita 
antc  accepta  gratioc  fymbola.  fanfti  porro  regnum  Dci 
polfidcbuntj  non  damnabuntur. 

XIV. 

Infulfc  autcm&hxcduo  excmpla  tanqnam  folitaria 
&  privilcgiata  adduciputant  papiftx.  funtcnim  &alia, 
NamJ^^^«  fuit  Naiirxus  1.  fandtificatus  Deiah  utero. 
Jud.  13.  5.  Davici  juBen/atum  fe  ait  in  n)eoal?  utero,  & 
e  vifcerihsmatrisfu^Deum  edu^oremag^nokit.  Pfal.  71. 
6.  Paulus  Gal.  1.15.  inquit ,  y^/^^r^t'//  me  a^ 

utero  matrif  me^,  &  vocavit  fer  gratiamfuam. 


XV. 

Aa.  10.12.  Cornciius  (rf///«>'/^'  ante  baptifmum  crat 
pius  &  timens  Deum,  cum  tota  domo  fua.,  &  pr^fans  elee- 
mofyna^multas  fofulo,  &  a(fidue  precabatur  Dcum .  In 
eofdemantc  Baptifmum  illaffta  ejl  Spiritus  SanBus.  v. 
44.  unde  Pctrus  argumcntum  duxit  non  diffcrcndi  fa- 
cramenti :  Num  quis  aquam prohihere  potejl,  quominus  hap- 
tizentur  ijli^  qui  Spiritum  SanBum  acceperum  ficut  &  nos  ? 
V.  47  quid  quod  ad  cofdem  pcrtinuit ,  &  eorum  gratia 
diftum  fuit:  j^u^  Deus  purgavit,  tu  ne  polluito,  .i.  pol- 
lutumne  dicito?  V.  15«  &c. 


XVL 


Plura  poterant  afferri ,  fed  quia  fere  coincidimt  cum 
iis  quibus  poEdobaptifmum  probvimus  adverfus  Anabap- 
tiftas ,  ea  hic  non  accumulabimus .  neque  in  refellen- 
dis  pontificiorum  argumentis,&  difl:in*5tionum  chimseris 

operam  ponemus,  fed  totum  hoc  conflidui  refervabi- 

mus. 


COROLLARIVM. 

Fideles  in  Veh  TeH.  una  nohifcum  mifen- 
cordia  7)ei  propter  ChriHum  Jeryati  fue^ 
runt. 

F  1   N   I  S, 


ANALECTORUM   THEOLOGlC ORUM 
DISPUTATIO  CLXXXL 

D  E 


B  A  P  T  I  S  M O. 


T  E  R  T  I  A: 

Divino  annuente  Niimiiie, 
SUB  Pr^sidio 
Keverendi,  Clarijfmi^  n)o£fij[fmique  Viriy 
D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaoris, 
&  Collegii  TheoL  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflfimi, 


RlCHARDUS  \rOODWARD,  Delpho-Bat. 
diem     Septemh,  locofolito,  hor^g» 


Apod  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 


Tul/lice  defendere  conabot 


ir  QD  V  N  I  batavorvm; 


Ammo  cIol9cL, 


Tmdevtijjims^  SpeSiattJJimu, 

D.  D.  CVR  ATORIBVS 

SchoIseCollegiique  DELPHICI  Li- 
terarii,  L  V.  peridfTimis, 

Pluriruiim  fibi  obfervandis, 

"Trofund<t  eniditionu^  rar^que  pietatis  nomine 
Cekherrimo  VIKO^ 

D.  lACOBO  CR  V'Clf  OvT-heologo&  Hteratori 
/haud  vulgari,  Scholoe  Collegiique  Delphici  Modera- 
tori  indefefTo ,  dc  fe  &  ftudiis  fuis  multum  merito, 
ideoque  maxime  /ibi  venerando, 

Se  ir  hafce  Thefes 

Sacras  facit 

RICHARDUS  WOODWARD, 


'ep. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C OR UM 
DISPUTATIO  CLXXXI. 

©  E 

B  A  P  T  I  S  MO. 

T  E  R  T  I  A. 


K  F  S  I  S 


I. 


,E  quxftionc,  qiiifnam  fit  lcgitimiis  baptif- 
mi  miniftcr,  Patrcs  Tridcntini  magis  muti 
funt  quam  pifccs.  fcd  Catechifmus  ad  Pa- 
rochos,  tjuiluiy  inquit,  minijlm  hocfa- 
V  ^^r-f  ■  cramentum  conficiatur ,  uon  utiliter  modoy  fed 
TtTam  necejrario  tradendum  videtur :  tum  ut  /7,  quibmpr^ci- 
pue  hocmunus  commiJTum  efi ,  iUud  fane  &  re/igiofe  curare 
Jludeant,  tumutnequiSytanquamfinesfuosegyejrm>  tn  alte^ 
nam  pojjeffwnem  intempejlive  ingrediatur,  velCuperbe  mumj 
pat:  cuminomnihm  ordinem  Jervandum  ejfe  Apo^folm  ad- 

,  moneat, 

II. 

Diftinc^uunt  autcm  vulgo  inter  adminiftrationem 
baptifmi  J^blennem,  &  cam  quam  necejfariam  vocant-  Illa 
fil  ordinarie,  &adhibitisomnibusccremonns;  h:^cex- 
tra  ordinem  &  in  pr;rfcnti  mortis  periculo.  Solennem 
nemini  concedunt  prxtcr  Epifcopum  &  ficerdotem . 
Catcchifmus:  jduibmdatumejlutjure  fuoynon  extraordi- 
nariaaUquapotefiate  hoc  munm  exerceanh  quamvis  Epifcopi, 
ne  ^aviorem  illam  docendi  populi  curam  defeme  cogerentur, 
baptifwi  minijlerium  facerdotihm  relinqueu  fohtt  Junt, 
^  Vvvvvvvv  2  i>oto: 


Soto  :  iiciit  ad  fucerdotes  ■peninet  cvnfecyaye  Euchaiiiiiawt 
adquod principaliter  faceidotium  refertur^  ita  S*  proprium 
ofjicium  facerdotii  pertinet  hapti^afe.  quoe  petita  funt  ex 
Thoma^  part.  3.  q.  6-],  a  2. 

1 1  r. 

Ad  neceffariam  fivc  cxtraordinariam  baptifmi  admini- 
ftrationcm  quofvis  homines  admittunt.  Bcllarminus  id 
ita  digcrit :  i .  Laicis  baptizatii  licere  in  cafu  necejfttatii  hap- 
tizare.  2.  eiiam  non  hapiizatis,  fi  fciant  ritum.  3.  Nec 
modo  virisy  fed etiam  feminis.  Su:\yqz:  j^uem/ibet  hominem 
qui  loquipoffiti^  lavare,poJfe  effe  fufficientem  miniflrum  hap' 
lifmii  five  (it  vir  five  femina,  fidelis  vel  infidelis,  haptizatus 
vel  non  hapii^atus,  dummodo  fciat  lavare^  ^  verha  proferre 
cnm  dehita  intentione.  H^c  (addit)  affertio  efl  omnino  certa, 

IV. 

Etfi  autem  hac  in  rc  alios  aliis  prceferant,  ita  ut  ne- 
gent  licere  laico  baptizare  praefente  clerico,  femina? 
prcefente  viro,  infidcU  prasfcnte  Chriftiano,  non  tamcn 
putant  irritum  cirebaptifmum  fiquidhorum  ncgligatur. 
Suarez:  Certum  efi  in  prxfenii  materia  hanc potefiaiem  talem 
efey  ut  fiquis  illa  utatur  extra  neceffitatis  articulum  ('nota^ 
etiamfimalefaciat  nihHominus  faHum  teneut.  hcccilli, 

V. 

Nos  baptifini  adminiftros  effe  cenfemus  folos  euan- 
gelii  praeconcs .  Illius  enim  annunciationem  Chriftus 
cum  baptifmi  adminiftratione  conjun(ftam  efle  voluit. 

Matth. 


Matth.  28.  ip.  Et  qui  t:inquam  legati  pro  Chrifto  roli 
gratiam  hominibus  ofterunt,  2.  Cor.  5.  20.  iis  quoquc 
folis  eam  obfignandi  poteftascollata  fuit. 

VI. 

Scd  operce  prctium  crit  loca  fcriptun^  excuterc  quce 
pro  fc  offerunt  pontificii.  i.  Citant  cxemplum  Zippo- 
rse  quce  circumcidit  fihum.  Exod.4.  25.  crgo  ctiam  h- 
cet  muHcribus  baptizarc  in  cafu  ncceffitatis.  Refp.Neg. 
confeq.  i.  quia  ab  cxcmplo  uno,  ncc  laudato ,  non  eft 
pctcndu  regula .  2.  aha  cft  ratio  circumcifionis ,  alia 
baptifmi.  quiadc  pcrfona  qux  dcbcbat  circumcidcre 
nulium  cxtat  mandatum,  at  extat  de  ea  quae  dcbet  bap- 
tizare.  3.  nullus  hic  crat  cafus  neceiTitatis.  adcratcnim 
vir,  &  quidem  prophcta. 

VII. 

2.  Manoah  laicus  obtuHt  facrificium  Jud.  13.  19» 
,  cr^^Q  &c.  Rcfp.  Fecit  id  Manoah  juflu  divino  extraor- 

dinario.  v.  16-  idque  tempore  collapfi  vericultus.  cui 
fimilc  exemplum  cft  in  Gideone  c.  6-  26.  tale  proecep- 
tum  de  baptifmo  non  habemus. 

Vlll- 

3.  Septuaginta  difcipuH  baptizarunt.  Luc.  10.  i.  at 
illi  erant  laici.  crgo.  Refp.  i.  Major  non  eft  in  textu. 
2.  minorquoquefalfa,  erant  enim  mifli  ad  docendum. 
imde  coUabitur  conciufio. 

-  Vvvvvvvv3 


IX. 


4.  A6tor.  2.41,  uno  <iic  Iiaptizata  fuemnt  triahomi- 
num  millia .  id  non  potuit  fieri  nifi  per  laicos.  undc  e- 
nihi  tam  multi  verbi  miniftri  ?  Refpondet  Salmcro,  m- 
fojjihile  non  fuij^e,  quia  erant  miHiRri  centum  'uiginti  {h€t, 

1.  /l>einciej  inquit,  prohahile  efl  etiam  nsn  fuife  hap- 
ti^i^atos  per  fuhmer/tonem,  fed  pir  ajperftonem  ^  fve  iniinSlio- 
nem ,      verhorum  prolationem :  ita  enim  muUa  millia  pof- 
fitnt  expediri  intra  horam,  fimilia  habct  Lorinus. 

X. 

Kos  addimns  ,1.  potuiflb  ficriut  adclTent  70  diki- 
puli  una  curn  apoftolisj  vci  omncs-,,  vcl  ex  iismulti. 

2.  ne  impofiibile  quidcm  cftc  uta  12  viris  3000  bap- 
tizentur  fpatio  uniusdiei,  ita  cnim  fingulis  obvencrunt 
tantum  250.  3.  fi  ahi  prcetcrca  fcccrint,  ab  apoftoUs 
extra  ordincm  juffos  fccilTe,  atque  in  co  a(5lu  miniftros 
fuifte.  4.  non  cfte  argumcntandum  ab  ecclefia  confti- 
tucnda  ad  conititutam.  Qu^od  e  c.  i.  15.  affcrt  Salmc- 
ro,  quia  ibi  non  miniftrorum  fcd  difcipulorum  numcru^ 
narratur,  nonita  folidum  arbitramur. 

XI. 

5.  Atf>.  8.  13.  Philippus  baptizavit  Simoncm.  & 
V.  38.  cunuchum.  .at  is  diaconus  tantum  crat.  Rcfp: 
iimo &  cuangclifta.  v.  5.  12.  &  c.  2.i,.8.  qui  gradus  eft 
,  lupra  diaconatum.  confer  2.  Tira.  4.  5,  undea  DiOiCo- 
natu  promotum  ad  gradum  fuperiorem  liaud  abfurdc 

colli- 


colligitiir.  quanquam  &  exrryordinem  a  Chriftoadid 
fuiffe  miflimi  probabilc  faciunt  miracula  quibus  do- 
^lrinam  ejus  fancivit.-.Vi  6.  y-.l^.  ^p» 

XII. 

6.  AnaniasbaptizavitPaulum.  Aa.p.  17.  ^x\s  dif- 
cipultis  vocatWy  laicus  ergo  fuit .  Refp.  i.  Neg.  Conf. 
contrarium  cnim  patuit  in  70  difcipulis.  2.  quod  fecit 
Ananias,  juffu  ipfius  Chrilti  fecit.  v.  10.  &c.  itaque 
non  proccdit  ejus  excmplum  de  iii  qui  talc  nihil  ha- 
bent* 

XIII. 

7.  Ador.  10.48.  Petrus  juifitCorneliumafratribus 
baptizari .  at  illi  erant  laici .  Refp.  i .  non  ita  effe  in 
rextu  fed  frqo^fhu^^irt  «.'wTHf  /Satw^it&w^i ,  Et  juffit  eoi  hapti- 
zari,  undc  non  fcquitur  aliis  baptizandi  partes  c(fe  man- 
datas,  fed  tantum,  CorneHum  cum  fuis  juffos  effe  ut 
baptizari  vellent .  id  quod  ab  ipfo  Petro  potuit  fieri  . 
2.  omnes  qui  aderant  laicos  fuilfe  fumitur ,  nonproba- 
tur.  favct  noftrcc  mterpretationi  Lorinus ,  6c  gloifa  in- 
terlinearis. 

XIV. 

8.  Rom.  16. 1.  Phoebe  fuit  mini^traQCckCrx.  ergo 
mulieribus  minifterium  baptizandi  poteft  competere . 
Refp.  Neg.  conf.  vocatur  enim  cfUy.ov&:  eo  fignificatu , 
quodmulrisliofpitia  pr^ebuit,  atqucitacis  miniftravit, 
verf  fcq.  confer  i.Tim.  j.p.  10. 12. 


9-  Rom.  i6'6,  Maria  multum  iahravit,  l>torr**<ni',  «« 
«/ti^?.  iibi  eadem  vox  eft  quoB  i.Tim.  j.  17.  ufurpatur  dc 
miniftris  euangelii.  Refp.  at  ifthic  additur  :  ^«V»  4)  '^- 
j^^kolkU,  quocf  hic  non  comparet .  unde  confequentia 
corruit. 


COROLLARIA. 
I. 

SoU  fide  jufiificnmur^ 

II. 

lufiificatio  confiat  imputatione  /atisfafiiorjts  fa(ftV£, 
five  perpatjam»     afHVfe  pye  per  obedientiam, 

III. 

llUa  reatu  ft)  condcmnatione  Ithtramur  y  bacpofitive 
jufii     pr^mio  digni  cenfemur^ 


F  1  N  I  S, 


ANALECTQRUM  THEOLOGI GORUM 
DISPVTATIO  CLXXXII. 

D  E 

B  A  P  T  I  S  M  O, 

Q  U  A  R  T  A: 

Divino  annuentc  Numine, 

Reverendh  Clarijfmiy  n)oaiJfimique  Viri, 
D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  Theol.  Doaoris, 
*&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifi^  Regentis  digniffimi, 

Tnlflice  defendere  conahor 
JOHANNES    BURUM,  Harlemenfis. 

<^d  dim     Septemlr,  loca/olito,  Urtt  $, 


LVGDVNI  BATAVORVM; 
Apud  H-iEREDES  JOHANNIS  NICOLAI.aDORP. 
Amko   cId  l9  c  L, 


3\(obililImis  ac  ^enerofifiimis , 

D.D.  EQUITIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I 

Avitse  libertatis  Propugnatoribus  ftrenuiC- 

fimis, 

D^ominls  ac  tM<£cenatihm  fm  munificentijftmis, 

U  T    E  T 

DoHvina  ac  emditione  conjpicuo  Virpy 

D.  HEKRICO  BVRVM,  Paftori in Colhorn 
yigilantiflimo>  Fratri  fuo  unice  diledo, 

D  E  N  I  Q^U  E 

iM.agnifico,  ac pr^flami  VIROy 

p.  CORNELIO  GELDER,  Confuli  & 
Quaeftori  Krario  civitatis  Harlemenfis  prudentilfimo 
ac  vigilantiflimo, 

Hdnc  Dt^uUtlonm  Theologicam^ 

OFFERT 

lOHANNES  BURaM. 


ANALECTORUM   THEOLOG IC ORUM 
DISPUTATIO  C  LXXXIL 

B  APTISMO, 

Q  U  A  R  T  A. 

T  H  E  S  I   S  l. 

Adenus  quse  enbntialia  funt  baptifmo  exculfi- 
mus,  nunc  in  ritus  quofdam  inquiremus,  qui 
pcrpcram  ei  fucrunt  agglutinati. 


I.  DeleAus  tcmporum.  nam  Baptifinus  olimadfe- 
fta  pafch:E  &  pentccoftcs  fuit  contradus .  patet  ex  Tcr- 
tuIL  Aug.  Hicron.  Cyrillo .  Syricio,  Lcone,  Gelafio 
papis. 

IIL 

Idque  tam  ftride  quibufdam  locis  obfervatum,  ut  in 
Thclfalia  tcftetur  Socratcs  1.  5.  c.  22.  grxci  codicis, 
f;^  eam  caufam  omnes,  paucts  admodum  exceptts  ahfque  hap^ 
tifmate  morerentur. 

IV. 

Hinc  prudcntiores,  cafum  neceffitatis  cxceperunr5& 
xorotantium  imprimis  rationem  habuerunt,  ut  etiam^n 
^  XXXXXXXX2  ledo 


kdio  baptizarcntur.  unde  clinicorum  nomcntipud  Cy- 
prianum  Ep.  7<5. 

V. 

Duravit  horum  dierum  rolennitasufque  ad  Carolum 
Magnum.  indecceptacftaboleri,  jamque  omnino  an- 
tiquata  eftj  propter  occa(iones  mortis,  maxime  propterturham 
infantium  ex  Chri^iianis  parentihm  fuccrefcentium ,  quorum 
tenera  vita  perfape  levi  occajtone  fucciditur .  ait  Rupertus 
dc  div-  <M.  1.4.  c.  18.  manferunt  tamen  aliqua  vefti- 
gia.  nam  Romce  noTmullosJic^ctadmodum  paucoSjhif- 
ce  diebus  baptizari  ctianmum  reiigiofum  eft. 

Vi. 

2.  Aquae  confecratio.  iViJw,  ut  ait  Vafquc?,  4«//^«^ 
tcclefi^xonfuetudine  ohientum  ejf,  ut  atjua  pro  haptifmoi  feu 
fons  aqua  plemti  henedicatur ,  non  folum  facrii  orationihm 

invocationihm ,  fed  etiam  unguenti  &  chri/mata  trina 
perfu[ione.  ^ux  henediHio  ( inquit )fieri  confuevit  inSah- 
hatii  Tafch^  &  pentecoBes,  unde  tunc  hapti:^ahantur  adulti: 
refervahatur  autem  qu^edam  tjus  aqu£  particula  haptizandie 
reli^uo  anno  infanlihus  ^  infirmis. 

VII. 

3.  Signum  crucisin  fronte  &in  pedore,  fola  ma- 
nu  facerdotis ,  non  oleo  aut  chrifmate  .  quod  obfer- 
vat  Vafquez,  Colonienfes  adduntidcm  fignum  fuper 
oculos,  lupcr  aurcs,  fuper  nares,  fuper  fcapulas ,  fupcr 

OS' 


bs.  |c  adfitigukoiifticaLs  qiiafiiam  iigni£eatioties  affe- 
runt. 

4  Exomfinus,  fcu  adjuratio  dxmonisj  cui  annc- 
aitureius  exufaatio.  Fit  cxoxdCmus,  utpriim  inwjun' 
dus  a  haptizanclo  expeUatur,  &/pirituifanffo  cedat,  ita  Co- 
lonienfes  &  Rabamus  Maurus. 


5 

cum 


IX. 

Sal  confecratus  in  osinditus.  qui  fit  vcluti  typi- 
1  condimcntum,  contra  iniquitatis  fcetorem,  &  quo 


pr.rparetur  ad  fapientix  faporem  &c.  Rabanus ,  yvo, 
Cojonicnfes . 

X. 

6  Admota  filiva  naribus  atquc  auribus,  cum  addito 
y;txho  Epphata  .i.  aperire,  Saliva^uippe  fut  aityvoj..^- 
pi  edefZdit  in  os,  fupernarn  fignificans  J^aptenuam.  cujtu 
Zau  i  ^-res  cordis  aperiuntur  ad  intelligendum  verbum 
D  i  &nares  ad  repel/endum  f^torem  noxtarum  dekaatto^ 
ner!i.  Ngn  abfimiliahabentColonienfcs. 

XI. 

7  Alteraunaiopoftbaptifmuminverticc  cx  chrif- 
nat'e  qu^  fignificet  Spiritum  S.  ^ui  fuper  Chrtflum  Jla^ 
Tm  a  yTptifmoWcendit /pecie  columh.  ut  Rabanus  vel 

^  Xxxxxxxx  3  f^V'' 


injitionem  h  Cf^rijlm,  Ut  Colonietircs,  a  Chrifinate  enim 
nominari  Chrijiianos  &c. 

XII. 

8.  Ofculum  pacis  in  fignum  fratcrnitatis ,  fed  hic 
ritus  obfblevit. 

XI II. 

9.  Cereus  accenfiis  traditus  in  manus  baptizati,  quo 
fignificatur  tranflatus  effe  a  poteftate  tenebrarum ,  ad 
lumen&fortem  fandlorum.  Bellarminus  &  Vazquez. 
y  vo  paulo  aliter. 

XIV. 

10.  Veftis  candida  data  afcendentibus  e  fonte  nudis, 
geftanda  ad  ufque  Dominicam  in  albis,  quae  proxima 
cftpoftdiem  Pafchae.  hac  yvo  regenerationcm  &glo- 
riam,  Vazquez  puritatem  animce,Colonienfis  manumif 
fionem  &  libertatem  dcfignari  imaginantur. 

XV. 

11.  Objedocapitis  baptizati  facro  velamine,  utin- 
telligat  f inquit  yvo  )  fe  diademate  regni,  dr  facerdotali 
velamine  potiri. 

XVI. 

12.  Delibatio  laftis  &  mellis.  pro  qmbus  Hieron. 

in 


in  Ef.  5  habct  lac  &  vinum  nc  hxc  quideni  riuiic  in  ufu 
eft. 

XVII. 

15.  Pedilavium .  quod  baptizatis  adhiberi  folitum 
Mediolani^&fortein  Hifpania  conjicit  Vazquez.  ne- 
quejam  ufurpatur. 

XVIII. 

Hi  ritus  funt ,  per  quos  opcrofior  fa(fla  eft  baptifmi 
cclebratio,  quam  ulla  fuerit  unquam  aut  Mofaica  con- 
ftitutio,  aut  ctiam  ethnica  fuperftitio.  convelluntur  au- 
tem  vel  hoc  unico  argumento  : 

XIX. 

Sacramenta  nihil  funt  nifi  ab  inftitutione .  hanc  au- 
tem  divinam  effc  necelfe  eft.  Quare  ad  facramcntum 
non  pertinent  qu^E  humanitus  inventa  fuere.  taies  au- 
temfunthiritus.  de  quibus  Thomas  Valdenf.  de  Sa- 
cramentalib.  tit.  5.  c.  47.  Ritus  facros,  &  facramentales 
olfervantias  reverentery  ut  traduHtury  tenere  jubemur,  quos 
omnesutApoHoHcoscolitChripanafidelita^y  quia  ab  Afojlo- 
lls,  velfuccedemihs  in  eorum/edem  Epifcopis  indijtin^e 
eos  accepimus, 

XX. 


Hoc  telo  configitur  quicquid  hic  fpeculationum 


cft.  tititlc  ut  fittgttlii  ittttaoramut>  nullum  opcrar  jprc* 
tium  putamus. 


COROLLARIA. 

9(opcomurrithom  aSii^veffid  mere  fajjlyefi  habet 
m  fan^itficatioms  primordio. 

II. 

Infrogrejjit  <vero  etiam  efficitntis  fecundarii  rationem 
hahet, 

III. 

SanSiifcatio  juxta  ultimum  fitiperfi^ionis,  non  fimul^ 
fid  gradatim  introducitur, 

IV. 

^erfi^lo  graduttm  in  hac  ^vita  non  refmtur. 


F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXXIIL 

D  E 

Py^DOBAPTlSMO, 

Divino  annuente  Niiminej 
SubPr^sidio 
Reverendt,  Clarijfmi^  n)o£tiJpmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
&  Collegii  TlieoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-FririaeRegentisdigniflimi, 

Tuyiicl  defendere  conahor 

VRANCISCUS  WINTERUS, 

^d  diem  iZSeptemh,  loco  folito,  horii  8. 


LVaDVUl  SATAVORVIi, 

Apud  Hi£REDES  jOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 
Anho  clalcicL, 


Illuffribuj,  3iaamfictjy  ac  Prapotentihtfs, 


D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDI.E 
&  WESr.FRISI^,  Veris Parri3e Pa- 
cribus ,  Orthodoxae  Religionis  ac  avitae 
Libertatis  Propugnatoribus  acerrimis, 

U  T     E  T 

9{ohiliffimo  ac  Generojtffimo  UE^Ol, 

D.D,  lACOBO  van  WASSENAER, 
Hollandiae  Weft-Frifiaeque  Equiti  prae- 
ftantiffimo,  Toparchae  in  Warmondt, 
Effelickerwoude  digniffimo, 

Patrono  ac  Msecenati  fuo  omni 
obfervaotia  colendo, 

D  E  N  I  Q^U  E 

Reverendo,  DaBiJJimoque  Viroy 

D.  JACOBO  du  BOYS,  Eccleficc  Leydenfis 
Paftori  vigilantilfimOj 

llanc  Dijjfutationem  Thtologicam, 

oftert  &  infcribit, 

FRANC,  WINTERUS. 


ANALECTOHUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  C  LXXXIL 


2)  E 

P^DOBAPTISMO, 

1"  H  F.  S  I  S  I. 

E  paedobaptifmo  quaeri  folet,  an  is  in  f.  fcrip- 
turahabeatfundamcntumr*  inquo  miram  pon- 
tificii  produnt  inconftantiam.  Etenim 
n. 

Vbi  eum  advcrfus  Anabaptiftas  aftruere  laborant, 
provocant  ad  facras  litcras.  Ita  Eccius  Enchirid.  c.  30. 
quatuorpro  eo  argumcntaefcripturis  promit.  Bellar- 
minus  li  >.  dc  baptifmoc.  8.9.  air,  hanc  vematem  in 
fmptura  tribm  argumentu  prohari,  ac  fubjungit:  Licet  enim 
non  inveniamifi  exprefse  mandatum  ttt  hapti^emtfs  infantes: 
tamen  td  coUigiim  fatis  aperte  exfcripturis.  &  mox:  In/an- 
tespof^e  hapii^^^ari^  deduciiur  evidenter  ex  fcripturis.  c.  9. 

rcfp.  adar^.  1.  &  8. 

^  III. 

Equibus  eundcm  dcmonftrant  Suarez  tom.  4.  in 
Thom.  fol.  255.  Grcg.  de  Valcntiahb.  de  bapt.  c  i. 
part.  Imo  &  pontificum  Rom.  ca  lcntcntia  cft,  ut  de 
Innoc.3.  liquet  Decrctal.l.^  Tit.42.  q.  2.  c^.  Majo- 
res .  ac  de  Pio  5.  c  Catcchifmo  qui  juxta  decretum 
Conc.  Trid.  adparochos,  pontificis  iiliusjulfu  cditus 
fuit.  cap  dc  bapt.  facr.  p.  167. 

IV. 

At  iidcm^cum  imperfcAioncm  fcripturarum  advcrfus 

Yyyyyyyy  2  ^c- 


Reformatos  tucntur,  pxdobaptifmum  pofle  e  fcriptura 
probari  negant.  Bcll.  de  Vcrbo  Deilib.  4.  c.  4.  Bap- 
iipma  infamum^  sontra  AnahapliHaSi  ex  fcripturis  Lutherani 
prohare  ttonpojfunt;  Catholici  non  foJent. 

y. 

Gretzeriis  Defenf.  Bell.  agens  de  pardobnpti/Ino,  & 
modo  non  rebaptizandi  baptizatos  ab  hxreticis ;  Seclu- 
fay  inquit,  traciitione  non  fcripta,  neutrum  unquam  ex  f. 
fckipiurafetfariievincent.  Tit.  i.deVerbi  Dei  dcfenf. 
C.9.  1.  4. 

VI. 

JEt  Cofterus  Enchirid.  loc.  def.  fcript.  p.  47.  cum 
dixiflct,  omnia  fidei  m^JIeria,  c<tteraque  crediiu  ^  fitu  ne~ 
cefaria,  iu  corde  eccle/ta  ejfe  clarijftme  exarata-y  in  membranis 
tam  Novi  quam  Vet.Tef.  multa  defiderari:  pro  cxemplo, 
ait,  a  B.  Auguflino  ad  Apojlolicam  traditionem  referri  bap^ 
tifmum  parvulorum. 

vn. 

Nos,  utfcripturarum  perfciflionem  in  dubium  vocarc 
nefas  ducimus,  ita  p^edobaptifmum  folide  cx  iis  evinci 
pofle,  hifce  argumentis  dcmonftramus : 

VIII. 

I.  Quicunque  pertinentad  fedus  Dei  funtbaptizan- 
di :  Infantcs  fidelium  pertinent  ad  fedus  Dei :  ert^o 
funt  baptizandi.  ^ 

IX. 

Major  inde eft  cvidens,  quia  baptifinus eft  facramen- 
tumfederis:  cum  eo  confirmcntur  quaecunque  novo  fe- 

dere 


dere  Deus  ipfe  comprehendit.  Icr.  3 1*  3 3 .  Indam  legem 
fneam  menii  eoYum,  S"  cordi  eorum  infcriham  eam\  ^  ero  ek 
Dem^  &  ipfi  erunt  mihi  fopului,  v.  34.  condonaho  iniqui- 
tatem  ifforum^  ir  peccati  eorum  non  recordahor  ampliuS' 

X. 

Dcum  effe  Deum  noftrum  obfignat  baptifmus,  cum 
baptizamur  inejus  nomine,  Matth.  28.  19,  cum  pcccata 
noftra  r/mittcre  Act.  2.  38.  hapti:^etur  unufquijque  ve' 
Hrumin  remejfionem  peccatorum.  A(ft.  22.  16.  haptiza^ory 
^  ahluitora  peccatrs  tuis.  ut  Spiritu  fuonos  rcnovare. 
Tit.  3.5.  fervavit  nos  per  lavacrum  regenerationis^  renova- 
tiortis  SpiriiUsSanHi. 

XI. 

Nos  efle  populum  T^ci,  idquc  vera  convcr/ione  o- 
ftcndere,  idcm  baptifmus  docct-  Rom.6.3.4.  igno^ 
ratify  nos  quo'quot  haptizatijumus  in  Chriftum  le/urN,  inmor- 
tem  ejus  ejfe  hapiizaios  i?  Confepulti  igiturfumm  ei  per  hap- 
tifmim  in  mottem :  ut  Jicut Jujcilatus  ejl  ChriJIus  ex  mortuis  in 
aloriam  Tairis,  ita  &  nos  nova  vita  amhulemus, 

XII. 

Minor  probaturex  Gcn.  17.  7.  Stahilio  autem  fedtts 
meuminterme&  te,  ^  femen  tuum  pofl  le  per  cetaies  fuasy 
ut  Jedus  Jit  perpetuum :  me  ejfe  tihi  Deum  &  femini  tuo 
poflte,  V.  &  Deut.2p.10.11. 12.  2.Chron.2o.  13.  Ad. 
2.38.3P.  l.Cor.7. 13.  Hcb.ii,i6. 

XIII. 

2.  Quicunque  pertincnt  ad  ccclefiam  Dci  funt  bap- 
tizandi.  Infantes  pcrtincnt  ad  ecclcfiam  Dci.  Ergo  funt 
baptizandi. 

Yyyyyyyy3  XIV. 


XIV. 

Major  cx  eo  innotefcit,  quod  baptifmus  Cit  facramcn- 
tum  infitionis  in  ccclcfiam.  i.  Cor.  12.  13.  Eienim  pr 
unum  Spmtum  nos  omnes  in  unum  corpui  haptizati  /kmut. 
Eph.  5.  25.  26.  Sicut  ir  Chrifius  dilexit  eccle/iam^d'  femet 
ip/um  expofuitpro  ea:  ut  eam  fanHificarety  ab  eo  purificatam 
lavacro  aqu^e  per  verhum. 

XV. 

Minor  invcnitur  loel  2.  id,  OUigite  populum.fanai- 
ficate  eccl^tam^  congregate  fenes  y  coUigite  parvulos  ^rfugen- 
tes  uhera.  hi  crgo  ccclefix  membra  erant. 

XVI. 

3.  Quibus  promifTa  cftremiffio  peccatorum,  ii  funt 
baptizandi :  Infantibus  promiffa  cft  rcmiflio  peccato- 
rum,  crgofunt  baptizandi. 

XVII. 

Major  inde  eft  cvidens ,  quod  baptifmus  fit  facra-> 
mentum  rcmiffionis  peccatorum,  ut  vidimus  cx  ^(^.  2. 
38.  &  22.  i5.  V.  &  Marci  1.4. 

XVIII. 

Minor  habetur  Ad.  2.  38.  39.  Baptizetur  unufquifque 
veftrum  &c.  in  remifionem  peccatorum  6-c.  Vobu  enimfaaa 
ejl  promi/fto  &  Hheru  veiiru.  Idem  etiam  fequitur  ex  pro- 
miffione  Matth.19.14.  Marci  lo.i^.qu^e 

finc  rcmiffione  pcccatorum  non  datur.  Pfahn.  32.  i.  2. 
Rom. 4.  6. 

XIX. 

4.  Quibus  promiffus  eft  Spi.  itus  San.^us  ii  funt  bap- 
tizandi.  Infantibus  is  promifths  cft.  Eri>o  funt  bapti- 
zandi.  ^  ^ 

XX. 

Majoris  ratio  eft,  quia  Baptifmus  eft  facramentum 

;  doni 


ddtll  ^piritus  San^i  A(5l.  10.47.  Numquu  aquamproU- 
here  pote^,  quominus  baptizemurijli  qui  SpiyitumfanSium  ac- 
ceperunt/tcut&  nosi  w^c.  11. 15. 16. 17.  i.Cor.  12.13. 
bapti:^ati  fumus  in  unum  Spiritum>  Tit.  3.5.  Lavacrum  re- 
generationis,  renovationis  Spiriius  fanSfi. 

XXI. 

Minor  repcritiir  Ief.43.18.  fin  Heb.  44. 3. J  Effuti^ 
dam  Spiritum  meum  fuper  fementuum,&  henediHionem  me- 
am  fuper  prognatos  tuos.  loel  2.  iZ.fuper  omnem  carnem, 
Exemplafiintin  Davidc  Pfal.  22. 11.12.  Icremia,  c.  i. 
5.  loannebaptifta,  Luc.1.15. 

X  X 11. 

5 .  Omnes  fidcles  funt  baptizandi:  Infantes  funt  fide- 
les:  Ergo  baptizandi. 

XXIII. 

Majorextracontfoverfiam  cft.  Minorctiam  vcra  cfl 
in  infantibus.  quum  enim  habeant  Spiritumfidei  (utvo- 
catur  Spiritus  Sandus  2.  Cor.4.13.)  quod  iis 

omnibus  inefl  qui  ex  Deo  nati  funt.  1. 10.3. 10.  radicem 
illamquae  tribuitur  ;^rr^<  ^^«^  Matth.13.21.23.  i.fidem 
habitualem,  pro  infidelibus  haberi  non  dcbent,  fcd  fidc- 
libus  annumerandi  funt,  licet  fideiaStus  riondum  produ- 
cant. 

XXIV. 

6.  Si  infantes  inVct.Tcft.  fuerunt  circumcifi,  ergo 
&  in  Novo  debentbaptizari.  at  verum  prius  ergo  &  po- 
fterius.  Minor  certa  eft .  Major  inde  probatur,  quia 
baptifmus  circumcifioni  fuccelfit.  Col.  2 . 11 . 1 2 .  inquo 

&  cir- 


^  circumci/ieBU  circumcifone  non  manit  faBeiy  in  expoliatlo- 
necorporis  carnisy  per  circumcifionem  Chtijli,  Et  confepuUi 
per  haptifmum  &c.  confer  Phil.  3.3. 

XXV. 

7.  Si  in  V.  T.  infantcs  fucrunt  baptizati,  non  impe- 
dit  letas  quominus  id  fiat  in  novo:  at  fucrunt.  patct 
I.  Cor.  10.2.  ubi  dicuntur  Omnes  hapti^^aii  in  nube  ^ 
mari,  inter  illos  omnes  autem  erant  &  infantes. 

COROLLARIA. 

I.  San&ifcatio  non  ad  inielleffum  modo  fed  6"  voluntatem 
immediatay  efficaciy  ac  reali  a&ione  Spiritus  fanaipertin- 
git. 

I.  Hahituscharitatis  ^que  immediate  infunditur  ac  habitus 
fidei, 

3.  Fafumejlynos  nonaliunde  impeUiad  volendum  bonum, 
quam  a  Jpecie  honi  inteUeHui  impreffa. 

4.  Verefideks  non  pofunt  totalitera  fidedeficere, 

5 .  Homo  pojl  lapfum  non  eH  vere  liheri  arhitrii  in  iis  rehus 
qua  pertinent  ad fa^utem, 

6.  Humana  Chrijli  natura  non  e3  uhique, 

7.  Sacramenta  non  reapfe  inje  Con.  inent  gratiam\  nec  eam 
conferum  ex  opere  operato, 

8.  Communiofuh  utraque jpecie  mandato  Deipracipiim^ 


F   1    N  I 


ANALECTORUM  'THEOLOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CLXXXIV. 

D  E 


AN  ABAPTISMO, 


Divino  annuente  Numinc, 

SuB  Pr-<esidio 

Reverendiy  Clariffimt,  n)oaiJfmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris, 
'&  Coliegii  Tlieoi.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentisdigniflimi, 


IHOMAS    BUBBENIUS,  Lugd.  Bat. 
diem     Septemlf*  locofolito,  hori 


Tuhlice  defendere  conabor 


LrGDVNI    B  AT  AV  O  KVM; 


Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAl.aDORP, 


Am«o   Cl3  I»  c  L, 


^mflijfmoy  Craytfftmo  i  Sfefidttffimoy 
Inclytx  ac  Florentifnmas 

LEYDENSIVM 

REIPUBLIC^ 

M  AGISTR  ATUI, 

'Domlnis  ac  KMccAnatthHs  fuis  mmificis: 

NEC  NON 
Reverendii ,  Clari£imis,  Do^ijpmifque 
V    I    R    I  S, 

D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Theol.  Do(flori, 
&  CoUeg.  Thcol.  Per-IUuftr.  D.  D.  OrdinumHol- 
landiae  &  Weft-Frifias  Regenti  digniflimo,  Prasfidi 
fuo  venerando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.  M.  &  in 
InclytaBatavorum  Academia  Philofophiae  ProfelTori 
Ordinario,  ejufdcmque  CoUeg.  Theol.  Pro-Regcnti 
vigilantiflfnno, 

HafceJlHdii  Jui  Theologici  primitias 
Sacras  facit 
THOMAS  BUBBEKIUS, 


ANALECTORUM   T HEO LOG IC ORUM 
DISPUTATIO  CLXXXIV. 

2)  E 

AN  ABAPTISMO, 

T  H  E.  S  I  S  I. 

f  Aptifmum  non  cffe  iterandum  femper  ecclefia 
"  judicavit.  interea  cur  iterari  non debeat  haud  fa- 
>  tis  convenit  inter  dodores. 

IL 

Concilium  Trident.  SefT.  7.  de  Cicram.m  genere,  & 
Bellarm.  1.2.  deSacram.c.  22.  pro  caufaadducuntcha- 
racterem  quem  baptifmus  animx  imprimat,  qui  cumin- 
delcbilisfit,etiamntiniterabilis.  Nos  charaaerem  il- 
lum  figmentum  elfe  alibi  oftendimus  .  itaque  ratio  illa 
non  procedit. 

Alii  probabilius :  Q^uia  baptizemur  in  Chrifti  mor- 
tem  :  Chriftus  autem  femel  tantum  fit  mortuus.  itaBa- 
fil.  de  Spir.  S.  c  15.  Au^or  de  vera& flilfi  poenit.  fub 
AucTuftini  nomine.  c.  ^  Ifidorus  1.  2.  de  off,  eccl.  c. 

24.  °  Damafc  1.  4.  Orthod.  fid.  c.  1 1.  qui  inde  conclu- 
dit,  repetitionem  baptifmi  ritc  collati,  efiTc  .cv.r^u^«a7. 

.  IV. 

Sednecillaratiofaris  vn.^...  —  qni^i  quodfemel 

faaum  eft  poteft  f^epius  reprcfentari.  ut  patet  m  coena, 
qua:  eft  recordatio  mortis  Dominicas.  i.Cor.  11.24. 

25,  26. 


Zzzzzzzz  2 


V. 


Aliieotrahuntverba  ChriftiIo.i3.io.  J^i  htm  ejly 
non  indiget  nijt  ut  pedes  lavet;  fedeBmundm  totus .  unde 
ita  colligunt;  cum  per  baptifinum  loti  fimus  a  peccatis, 
non  opus  cfte,  ut  iterum  per  baptifinum  a  pcccatis  ab- 
luamur.  fed  fatis  effe ,  fi  pedes  laventur ;  hoc  eft,  fi  a 
concupifcentia,  &  vitiofis  affeaibus  mundemur.  Ita 
Optatus  Milevit.  1. 4.  &  5.  Aug.  I.  2.  de  bapt.  contra 
Donatiftas.  c.  14.  &  alibi.  Fulgent.  de  fide  ad  Petrum 
c.  35.  aliique  non  pauci. 

VI. 

Scd  hxc  explicatio  non  cft  ad  mcntem  Chrifti,  qui 
non  loquitur  de  externo  baptifmo,  fcd  de  interna  rc- 
novatione.  patet  e  fcqucntibus  :  Ei  vos  mundi  eflis,  /ed 
non  omnes.fciehat  enim  quis  ejjet  quiproderet  ipfum.  ubi  fen- 
fus  effe  non  poteft,  omnes  apoftolos  effe  baptizatos 
prxter  ludam,  fcd  omncs  prjKtereum  efte  regenitos. 

VII. 

Alii  argumentum  fumunt  ex  Hcbr.  6.4.  ImpoffibiU 
efii  eos  qui  remelCunt  illuminatiy  &  prolap/t  funt ,  rurfum 
renovari  adpoenitentiam.  Vbi,  quod  Grxce  cft  ^»T;^„Tec, 
Syrus  vertit,  baptizati.  &  juftinus  Martyr  Apol.  2.  fut 
&  alii  pofteum)  baptifmum  vocat  ^^^t/ct/^cV.  Itaque  o- 
mncs  penc  veteres  hinc  probant  baptifmum  non  pofle 
itcrari.  Ambrofius,  Epiphanius,  Hicronymus,  Au^^u- 
ftinus,  Chryfoftomus  &c. 


vrii. 


vin. 


Vcrum  ^MfKTfjLov  idem  efTe  quod  Ufmsfxiv  cx  nullo 
fcripturae  loco  probari  potcft.  unde  a  confueta  fua  fig- 
nificatione,  quse  cft  intcrna  mentis  illuminatio ,  ad  tam 
alienam  torqueri  non  dcbet. 

IX. 

Aiii,  vcl  ctiam  iidcm,  huc  faccre  putant  didum  Pau- 
li  Eph.4.5.  VnmDominmi  una  jides^  umm  baptifma.  y. 
Cyrill.  Hierofol.  prxfat.  Catech.  Lconcm  papam  in 
Dccrct.  Grat.  de  Confccr.  dift.  4.  can.  Now  licet.  Tho- 
mamin  4.  Sent.  dift.  3. 

X. 

Imo  communcm  fuiife  hanc  opinioncm  indicat  Hu- 
go  I.  2.  de  facr.part.  6.  c.  15.  ^pqftolmdicit.Vna  fiUesy 
tnum  baptifma  .  Hac  enim  auMtate  univerfi  utuntur . 
^uod  ergo  unum  ejl  geminari  non  poteH-  ^uapropter  valde 
rationabili  definitione  ^fanai^  Patribm  injlitutum  e^l,  ut  qui 
femel  facramentum  bapti/mi  percepijfe  cognofcitur,  nulla  ra- 
tione  illud  iterato  accipiat  •  five  in  ecclefia,  ftve  extra  eccle- 
fiam;  hoceiiy  five  a  catholico,  ftve  ab  h^retico  fuerit  baptt- 
zatm, 

XI. 

Nos  arcTumcntum  cx  hoc  loco  infirmum  duci,  inde 
cenfcmusTquod  ctiam  i.Cor.10.17.  Vnm panis  dicizmi 
nec  tamcnindcconcludimus  f.  ccenam  rcpcti  non  de- 

Zzzzzzzz  3  bctc. 


bere.  imde  rcdtc  Calvinus :  Terperam  ex  hoc  loco  fEph. 
4. )  qitidam  colligunt  non  iterandum  efe  baptifma  inter  Chri- 
jlianos,  Neqne  enim  hoc  vult  Apojlolus :  Jed  idem  ejje  omni^ 
bmcommune:  ideo  fer  ipjum  iniaari  nos  in  unam  animam 
mium  corpus,  v.  reliqiia. 

XII. 

Veracrgoratio,  cur  non  fititerandus  baptifmus,  eft 
voluntasdivina.  ut  rede  docuit  Scotus  D.  (5,  q.  7.  & 
GabrielBicl.  cflTe  verohanc  Dei  voluntatem,  hifcera- 
tionibus  frcti  affirmamus: 

XIII. 

1.  Qiiia  nulluni  extat  pra»ceptum,  quobaptifmum 
iterare  jubemur.  nec in  loco  proprio  ubi baptifmus  infti- 
ruitura  Chrifto,  nec  ufpiam  alibi.  Quodde  cocna  dici 
non potcft,  cum  de  ea  legamus.  i.  Cor.  11.25.  Hocfa- 
ciiO  ^VOTIESCVN^FE  biheritis  in  mei  recordationem, 
J^VOTIESCVN^E  eum  ederitis  panem  hunc,  poculum 
hoc  hiberitiii  mortem  "Domini  annunciatis,  ufquequo  venerit, 

XIV. 

2.  Quia nufc]uam  in  f.  literis  repctiti  baptifmi  occur- 
rit  cxcmplum,  cumtam  multa  hominum  baptizatorum 
inveniantur.  V.  A(ft.2.38.  &  8.12. 13,38. &p.  17.  &  10. 
48.  &  15.15.  &  18.8.  &  i.Cor.i. 14.15. i5. 


XV. 


XV. 

3 .  Quia  ii  qui  vel  in  errorcs  vel  in  peccata  poft  bap- 
tifmum  erantlapfi,  non  iterum  jubcntur  baptizari,  fed 
revocantur  ad  promilTionem  &  co  nfolationcm  baptifmi 
prius fufcepti.  i.  Cor.6.ii.  &  12.13.  Gal.3.27. 

XVI. 

4.  Quia  circumcifio  non  repetebatur,  fcd  Pafcha. 
circumcifioni  autcm  fucccflit  baptifmus  ,  ut  pafchalis 
agniefui  facracocna.  Ncc  obftat,  quod  circumcifionis 
eafitnatura,  utrepctinon  polfit,  baptifmus  polfit.  Suf- 
ficcrc  enim  debct,  quod  Dcifuerit  vokintas,  ut  Iiidai- 
cum  initationis  facramentum  nunquam  repeteretur: 
quippe  qui  iilud  volueritejufmodi  elTe,  ut  ncque  natura 
hocfineret  iterari. 

XVII. 

E  diais  liquet,  Dei  voluntatcm  elfc  ut  ne  iteretur 
baptifmus.  Eaporro  non  cft  irrationabilis.  quod  fatcri 
etiam  co^ercmur,  fi  rationem  nefciremus.  Nunc  ca  ob- 
fcura  non^eft,  quod  patebit  confideranti  proprium  bnp- 
tifmifinem:  quicft,  ut  fignificct  &  obfignct  Spintua- 
lem  nativitatcm  noftram,  &  receptioncm  in  fcdus  Dci. 

XVIII. 

Hoc  in  altero  facramento,  quod  cft  f  coena,  locum 
non  habet:  quia  hxc  eft  fignum  ac  figillu ,  non  rcgencra- 

tionis, 


tionis,  fed  nutritionis  ac  alimonia!  fpiritualis;  non  fcde- 
ris  initi,  fe  continuati. 

XIX. 

Vt  crgo  carnalis  gcncratio  fcmelfit,  fed  cibum  fxpc 
necefTchabemusfumcre  ad  corpus  nutriendum:  itafe- 
mel  per  baptifmum  renafcimur;  fed  faepe  per  coenam  nu- 
trimur&c.  Utiturhoc  argumento  Aug.  trad,ii.&i2. 
in  loh.  ut  &  Thomas  ac  fcholaftici. 

XX. 

Vtrum  vero  haec  ratio  fit  ncceffaria  cx  natura  rei,  ita 
ut  propter  eam  non  potuerit  Deus  aliter  vclle  aut  infti- 
tucrc;  quod  Scotus  putabat.  D.  3.  q,  unica art.  9,  An 
vcroabfolutealiter  potucrit,  fedratio  Q^xcongruenter  ap- 
plicetur  ad  inftitutum  de  non  iterando  baptifmo;  quod 
Gabriel&alii  maluerunt,aliaqua2ftio  eft:  nos  pofterio- 
rem  fententiam  probabiliorera  putamus. 


F    I    N    I  Sr 


ANALECTORUM  »TH EOLOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CLXXXV. 

D  E 

AN  ABAPTISMO. 

A  L  T  E  R  A: 
Divino  annucnte  Niiminc, 

SUB  PR^SIDIO 

ReverenM,  Clarijtmi,  n)oaiJJimique  Viri, 
D.  5ACOBI  REVII,  S,  S.  Theol.  Dodoris, 
*&  CoUegii  TheoL  Pcr-IUuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  VVcft-Frifiae  Regentisdigniirm% 

TuhUc}  defendere  conabor 
THEODORUS  BRANDOLPHUS,  Rijfvico-Batavus. 
(^d  diem      OHohrii^  locofolito,  horX 


Zr  G  D  V  N  1  SATAVORVM, 

ApudH.£REDES  jOH  ANNIS  NICOLAl  aDORP. 
Ammo   cId  lo  c  L. 


1  _J 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  coortesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Hoag. 

229  L  2 


Nol>ili£miSi  llluJlriJfimU  ac  getierofijfmis 
D  O  M  I  N  I  S, 

D.  D.^EQVITIB  VS  HOLLANDi)E 

&  W  E  S  T-F  R  I S  I  ,  Veris  Patrise  parentibus, 
&  avita?  Libertatis  Propugnatoribus  acerrimisj 

Dominis  &  M<ecenaiihus  fummisy  fummoque 
amore  profequendii, 

u  T    E  T 

Reverendoi  Do&iJJimo  ac  Qeleherrimo  Viro, 

D.  VINCENTIO  BARGEJO,  apud  Batavo-Dura- 
nos  Eloquiorum  Dei  Prceconi  fidcJiflimo,  difertilli- 
mo,  Domino  ac  Patrono  munificentillimo  ,  idcirco 
ad  cxtremum  vitx  halitum  fibi  colendo  &  obfervan- 
do  Patrifque  loco  femper  habendo^ 

D  E  N  I  Q^U  E 

Tietate  &  eruditione  infigni  luveni, 

D.  REGNERO  BRANDOLPHO,  S-Sandse  Theo- 
logiae  Candidato  digniflimo,  Germano  intimo,  fibi- 
que  femper  quammaximc  honorando  &  fufpiciendo 

Se  (s*  hafce  Thejes 

Sacras  facit 

THEODORUS  BRANDOLPHUS, 


i 


ANALECTORUM  T H EO LO G IC O RUM 
DISPUTATIO  CLXXXV. 

2)  E 

ANABAPTISMO, 

A  L  T  E  R  A. 


T  H  E  S  1  S  I. 

E^avimus  Difput.  fupcrioii  thefi  14.  uUuminf  h- 
)  teris  exemplum  anabaptifmi  extare.  Id  Anabaptifi-a^ 
inon  admittunt,  fed  opponunt  exemplum  duodecim 
Mifcipulorum ,  qui  baptizati  fucrantin  loannisbap- 
^ifma,  a  Paulo  autem  baptizati  fuerunt  in  nomcn 
Dominilcfu.  Act.  19.  i.z  5.4-J- 

IL 

Hic  varic  a  variis  relpondctur.  Nos  omnibus  folutionibus  re- 
liauis  prxFerimus  eam  ,  qu«  notat  hic  Tru^ip^fxtivHuv  }oc\.  Nam 
particula  f^c^^^  eft  v.  4.  &  particulacTi  qure  ei  relpondet  v.;. 
non  patiuntur  ut  textus  difcerpatur ,  quah  verfus^.  P^ulo,  &  j. 
I  uc£  fit  tribucndus.  fcd  cvincunt  totam  orationcm  cik  Pauh,  re- 
ferentis  quid  loannes  fcccrit  ac  dixerit ,  quidque  qui  illum  audie- 
bant  ab  eo  accepcrint.  Vcrfu  autem  6.  demum  fcquitur  quid 
Paulus  ecrerit,  &  quo  eventu  .  Manus  videhcct  eis  mipoluit,  & 
venit  in  eos  Spiritus  Sandus.  v.  Bezam  ad  hunc  locum. 

IIL 

Simile  faftum  extat  (ut  obfervat  Gelhus  Snecanus  Loc.  comm. 
rlpRaot  P  20?.)  Aa.  8.  in  Samaritanis  a  Phihppo  baptizatis. 

/u  16  17  &  evidentimme  Ac^.  18.  i^-M-  Apollo, 
auiliccttantumfciretbaptifma  loannis,  non  iccirco  tamen  eft 
"  Aaaaaaaaai  rebap- 


rcbaptlzatus,  fedab  A(juila&  Prifcilla  aflamtus,  accuratius  eft 
duntaxat  inftitutus  in  via  I>ei,  v.  26, 

IV^ 

Cumque  Paulus  hos  difcipulos  &  cre^itdijp  afferat,  v.  2.  &  ni-. 
hil  in  eorum  baptifaio  accufet,  qua  ratione  eos  potuifTet  rebap- 
tizare? 

V. 

Adh:rc,  non  inquirit,  nuni  haptizati  effent  (quod  in  confefTo 
erat)  fed  an  Spiritum  Sanduni  accepiflent.  quo  ipfo  &  fccpu^ 
Pauli>  &  qu^  fecundum  euni  adla  funt  in  aperta  luce  ponuntur. 

VI. 

Denique  verba  v.  5.  ^aptt^ti  fmt  h  nomm  fDomlni  Tefu,  non 
fignificant  modum  adminiftrati  baptifmi ,  a  baptifmo  loannis  fci- 
licet  diverfuni ,  fed  rem  baptifmo  lignificatam.  quod  videlicet 
baptizati  fint  in  Chriftum  lefum  & in  mortem  ejus.  v.  Rom.6. 5 . 
&  confer  Act.  2.  38.  Nunc  quajdamqua:  contra  moventur  exa- 
minemus. 

VII. 

Primum  quod  militat  adverfus  hanc  explicationem ,  eft  ejus 
novitas .  Sententia  illa  (ait  CI.  Voflius  de  Bapt.  Difp.  8.  th.  5  5.) 
admodumeftnoyfeBa,  quippenata  me  nato.  (Primum  enim  auSlorem  habet 
noliliffimum&rariedollrince  Virum1'h.  Mumixium  S.  Aldegondice  2)o- 
minumy  ab  eo  fe  acceftfje  agnofcit       &  clarijf.  Theod,  ^c^.  hajc  ille. 

VIII. 

Adcju^  refpondemus  i.  non  fccjui  falfitatcm  alicujus  explica- 
tionis  (de  dogmate  jam  non  loquimur)ex  novitate.  imo  funt  non- 
nulla  qux  obfignantur.  ad  tcmpus  i .  occultantur  >  &  multo  poft- 

quam 


quatnfcriptafimti  feduHs  ledoribus  eruuntar.  v.  Danieliscap. 

IX. 

1  Nec  fequitur,  fi  Beza  hanc  explicationem  ab  Aldegundio  ac- 
cevtnu  ideo  illum  primum  ejus  auaorem  efle  cjuod  ncc  ipfe 
Be?a  dicit,  nec  verum  eft,  cum  ante  eum  ua  locum  accepent 
LucLofrius,  tefte  Spanhemio  Dub.  euang.  part.  5.  Dub.  z/. 
Num.  6 .  ^ 

Matth  Flaccius  lUyricus  eandem  his  verbis  recenfct  Not.  in 
NovumTeft.  Verumnon  deejladmodum  prohabilis  conjeHur,  ex  con- 

Io,nnisfuorumaudimurr,,nonLuc.  exponenUs  ^^''/'^'^^^^'"^^f;^  if^ 
rum  dtidecim  quod^ue  hxc  l>erh  coh,rcantpr.cedenU  Verfut.ut  dtca  Taw 
iZZLmlLioLum^^^ 

in  eum  credercnt:  cjuare  eos  qui  audiVerunt  lomnem.  ab  eoque  ^erfuaft  funt 

eonflrumoper  (^thefin  ^1^^/^^^^^^^^^  ^^^^^^^o 
Z/Znniconcionemaudierunt,Jide^ue  ac.perunt,n  bapu^at.  funt  ab 
iUo    Quare  non  cffct  Vertmdum:  Hifce  auditis,  Va/.m.f,  fd, 

Audio^es  autem,  feuy  «lui  autem  audicrunt. 

xu 

Etexnoftris  Bened.Aretius  adhunc  itatextumfcnbit:^..y/;./c// 
h.rum  Verborum  alitu  eflcjenfuy  quem  afferam,  jaho  aliorum  Wk/..  |  «m 
habeam  .juem  hic  firmiter fequar:  fumo  autem  eum  -  ^/'-^-  ^  '  - 
rum  ^uodtnim  Gr.ece  dicitur,  d...uvT.,  Mu-^.^^^^-y^  boc  ad  au 
mor^Ploonnis  rcfero,  ut  fint  adhuc  Vcrba  Tauli  mftmentts  tllosVnos. 
Po  Jquomodoiannc^  bapti^it.  fHiicet  cum 
L  doHrir^am  iHius  de pxnitentia.O' quod  remttterctad  0^^^^^^'  ^fl^''^^''' 

Don^m  lcfu.  d.  \uhs  *!le  admittehat.quin  prtu.  tnfluutos  de  norntr^e 
Jefu.ipfumfcquLi.ad)uem  irejuhebat:  hocaudiente.  ^^  admUtcntes,  ba  - 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


Jenfluormidmhigmme  careh  toSit  tHamlrriplicdtant  dijputationem  de 
iterato  h^tifmo.&c.  Et  hi,  nifallor,  fcripferunt  ante Marnixium. 

XII. 

^  Ad  rem  crgo  ipiam  accedens  Bellarminus,  ait  ex  hac  interpreta- 
tione fiqni.VmsifioibisejJeaTaulobapti^atos.  falfifTime ,  nam  ne  fe- 
mel  qiiidem  eos  a  Paulo  baptizatos  elie  ftatuit  hxc  explicatio,  fed 
femel  a  loanne,  a  Paulo  autem  eis  manus  tantum  fuilfe  impofitas. 
dormitavit  ergohic  Bellarminus. 

XIII. 

Qao  ominb,  confideremus  rationes  Pifcatoris.  Prima  cft,  qtda 
fcdiccndum  fnijjct,  oKfi  aKisG-avT^i  Ueivv,  Vel  potiuf,  oi  cPi  (tKtiKooTti 
Uetvi.  audimus  verba:  expeclanuis  rationem,  additergo : 

XIV. 

I^mfimaxime  diceretur  ot  3  a.KV(s-Avrt?,  tamen  Jly!u4  Luf<e  in  hoc  libro 
pojlularet.exponi  ot  pro  eivro)  <Pi.  quod  quid  ad  rcm  faciat  non  vi- 
deo,  cum  hic  non  fcribatur  oi  eT?,  undc  de  ejus  explicatione  qujc- 
rere  otiofum  eft.  adjicit : 

XV, 

lExempU  loquutionis l>riomy  fme  fcilicet  arhculo-,  v.  fup.  2.  57.  & 

21.  item  II.  la.  &  17-  32-  item  infra  hoc  cap.  verf.  28.  & 

22.  2.  Rcfp.  I.  in  loco  c.  j.  3  3,  memoria  Pifcatori  fraudi  fuit.  ibi 
enimcum  articulo  fcribitur :  ot  S  dK^^ctPTi^.  2.  Nullam  hic  con- 
fequentiam  videmus.  cjui  enim  fequitur  :  multis  apud  Lucam  lo- 
cis  occurrere  tfV^Vcti/re^  5  articulo ,  ergo  hic  dicendum  fuilfe 
0/  5  oty.iicrctvTig  cuin  articulo  ?  pcrgit : 

XVI. 

JExemplapoJlerioYis  loquutioni^  cum articulofcil.  Vide  fup.  j.  3  3.&  4. 

23.  infra  21.20.  Refp.  Rede  hic citat  c.  j.  5  3,  pro  loquutione 
cum art.  ut  fupra  notabamus.  quod  aftert  ex  4. 23 ,  eft  verf.  24.  in 
noftris  excmplaribus.  ad  ren):  quir  hic  iterum  confequentia:  qui- 

bufdam  ' 


bufdam  locts  additur  ergo  id  &  hic  faciendum  erat ,  &  quidem 
adjedo  cic«'('»,  quod  in  locis  citatis  nufquam  £t  ? 

XVII. 

Alterum  ejus  argumentum  petitur  ex  verbis  proxime  pra^cc- 
dentibus :  Et  cum  impofuijfet  eis  Taulu^  mmn6.  T^empe,  inquit,  ets quo- 
rum  proxime  fa&amentioy  quifcilicetfuerantbapH^tiin  nomen  lefu.  At 
TatJus  non  impofuit  mmM  auditoribm  loannihfed  ijlu  duodecim  dtfctpuli^. 
Irgo  iidem  fmt  de  quibui  dicituTy  Quum  audivijfent  b^c.  fcil.  qu^  dtxtrat 
eis  fauUii. 

XVIII. 

Refp.  ratcmur  Paulum  imfofuiffc  manuseis  qui  fuerantbap- 
tizati  in  nomen  lefu,  &  cpidem  hifcc  duodecim.  fed  qu^ntur  a 
quo  fuerant  baptizati  in  nomen  lefu?  nos  dicimus,  a  loanne,  tu  di- 
cis  a  Paulo,  id  hoc  loco  non  dicitur.  ergo  argumentum  nuUum. 

XIX. 

Etprorfus  fcbriculofum  cft:  faulusimpojuit  manus  hifct  duodedm 
difcipulus,  non  mttmauditorihm  7«»4»««.opponuntur  enim  qux  optimc 
confentiunt.nam  hi  duodccim  crant  cx  auditonbus  loanms. 

XX. 

Concludit:  ^rgo  iidem funt  de  (juibui  dicitur,  Qutm  audivifent  h  cc, 
fcil  ^u.^dixerateisTaulu4.  Refp.  fatcmur  cofdem  fuiUb,  licet  non 
folosj  fed  omnes  quibaptizantur  a  loanne.  nam  lacmia  ilta  ,  b  ec 
noneft  intextu.  unde  mnd  fciiicet  quod  additur  cft  cxphcatio 
ejus  quod  nufquam  comparct,  vel  potius  illatio  fme  prctmiffis. 

XXI. 

Tertium  ita  procedit :  2^e  Vero  neceffe  ejl  utconjunclio  <ti  e  regio- 
nerefhondeat  conjunUioni  fj9/)  inprimipio  VerJiMpracedentu:  ^mm  nilnl 
Met  qtiinjitfermo  ivctvra.ir^cf^rt^,  (^conjur^Uio      (it  tranJittVa,  ficut 


tn  Ucis  mispiUiU  ante  mnoUtis.  Rcfp.  Agnofcimus  in  fcriptum  rc- 

pcriri  ctrctvrot^iroJ^ra  fcd  inde  non  fequitur  id  hoc  loco  effe.  funt 
enim  &  orationes  plense  protafi  &  apodofi  conftantcs.  Nec  ulla 
ratio  eft,  ubi  utraque  particula  y9ju  &  occurrit,  cur  pofterior 
non  fit  fumen  da  pro  prioris  apodofi.  Neque  in  ullo  eorum  loco- 
rum  quos  paulo  ante  citavit  utraque  particula  exprella  eft,  quare 
nihil  ad  rcmfaciuiit. 

XXIL 

Unde  &  apparet  ijianitas  eorum  qUcT  in  hunc  quoque  fenfuni 
affcrit  Voffius  thef  3  i .  Fxparticul^  [jSju  &  S\  ft\>e  quid^^m,  vero, 
ac  (xmilihm/xnteYdiim  alteYAYeticetur:  utcum  apud  Terentium  efl  tameni 
nec  antecedit  licet ,  aut  quidem  :  ficut  obJerVat  ^onatm  in  jfndriam 
V,  II  i.  ubi  AvctKoX-^^bou  appeliat.  At  o  bonc,  adducendus  erat  locus 
ubiutraque  particula  exprimitur,  &  nihilominus  fit  dvxKoX^Mv. 
quod  cum  non  fiat,  hx  rationes  nos  in  fententia  confirmant  magis^ 
quam  ab  ea  dimovent. 


C  O  R  O  L*  L  A  R  I  A. 

1.  Vijto  Deiin  vita  aterna  non  fit  aJpeHumpreo.  fedefl 

a^m  mentit, 

2.  Nec  Jit  per  ff>eciem  intelii^iifilem,  qu^  fuhfiantiam  Dei 
prout  in/e  ejl  exprimat. 

3 .  Nec  per  Dei  e/entiam,  ^u^J^eciet  intelligihilis  kcum  ha^ 

4.  Sed eB  cognitie  Dei  con/ummatai  omnes  modos  cognitionis 
qu<^inh<4cvita  eji  excedens,  nontamen  ab  iis  toto  genere 
diverfa. 

F  1   N   I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOGI  C  ORtlivi 
DISPUTATIOCLXXXyL 

D  E 

Baptifmo  rerum  inanimatarum  &c. 

Divino  annuentc  Niimine, 

SuBPRiCSIDlO 

Reverendt,  ClariJJimi^  DoSfiJpmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  TheoL  Do(aom; 
&  Coilegii  Tlieol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

Tuhlice  defendere  conabor 
HERMANNUS  ab  OTTEN,  Leydenfis, 
diem      Oftohis,  loco/ilito,  hor% 


z  V  G  D  r  N  I  ^atavorvm; 
Apud  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAl  aDORP.; 

AnmO    0l9  l9  C  L; 


lllujlrihm^  zSMagnificUi  &  Trctpotentihuiy 

D.D.  OR  DINIB  VS  HO  LLANDI.^ 

&  WFST-FRISItE,  Vcris  Patrix  Patribus, 
Orthodoxa?  RcligioniSj  &  avitje  Libertatis  Propuf»- 
natoribuSj  &  Antiftitibus  ftrcnuifllmiSj 

U  T    E  T 

tAmfllfftmo  y  GraViJfimo ,  Spefiatifflmo^ 
Inclytae  ac  FIorentifTima* 

LEYDENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTR  ATUI, 

Vomlnis  ac  ^ecdenatibusftiis  mmificenti[jimis : 

NEC   KO  N 
Reverendis^  ClariJJimUy  Doffijpmifque  Viruy 

D.  lOHANM  ab  OTTEN,  Myfteriorum  Dei  in  Ecclella 
qux  Beetfce  &  Oudendici  colligitur ,  Difpenfatori  fideliflinio, 
Parenti  fuo,  debita  obfcrvantia  in  setcrnum  colendo, 

D.  HERMANNO  URSINO,  L.  A  M.  Theologo  eximio,  & 
inclyt^  Harlemiana?  SchoLe  Moderatori  ftrenuiflimo,  de  fe 
ftudiifcjue  fuis  optime  merito,  Cognato  femper  honorandoy 

Se     hafce  Thefes  fummh  cum 
animi  fuhmijfione^ 

ottert 

HERMANNUS  ab  OTTEN,  %e}p. 


ANALECTORUM   T H E O LO G T C O RU M 
DISPUTATIO  CLXXXVI. 

2)  B 

Baptifmo  rerum  inanimatarum  &c. 

T  H  F  S  I  S  I. 

rVbjc(flum  baptifmi  cfle  folos  homines  apparec 
^,Matth.2  8.ip.  A(fl.8.i2.  &  16.15.  i,Cor.i.i5, 
j&  innumcris  aUis  fcripturx  locis. 

II. 

Quibus  infupcr  habitis  pontificii  etiam  ca  qu.T  intel- 
ledu  carent  baptizare  folcnt .  \\t  propugnacula ;  itaenim 
noftrorempore  arcem  Vdcnhemi  baptizarunt,  &  Phi- 
lippoburgum  vocarunt.  Baudart.  1.  i^.adannum  1623. 

II L 

Vexilla.  Ita  in  novifTima  obfidionc  Syh'a:ducis  ccn- 
turio  Dammelbergius  vexillumfuum  baptizari  curavit, 
ut  narratur  in  hiftoria  in  ipfa  urbe  confcripta. 

IV. 

Bejlias.  Ita  enim  Fridericus  filius  ducis  Albnni  (ut 

in  fityris  narrat  Doufa)  cquam  quandam  fuam  baptizari 

fecit,  &  a  nomine  divx  Virginis  Mariam  nominavit^ 

quatuorautem  foleis  equce  ferreis,  nomina  quatuor  eu- 

angeUftarum  curavit  infculpi. 
°  V. 

Hxcutexecrandafunt,  ita  nihil  apudeos  eftfrequen- 
tius  quam  c^w/>^»^x  baptizare .  idquodortum  habct  a 
loanne  23.  quem  alii  24  numerant .  v.  Cent.  Magd. 
Cent.  10.  c.  6.  lUam  fuperftitionem  hac  difputatione 
paucis  refcUcmus . 

^  Bbbbbbbbb2  VI. 


l 


Early  European  Bcxjks,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


VI. 

Et  primo  qiiidcm,  qiiod  eft  proJtcr,  imo  contradivi- 
nam  facri  baptifmi  inftitutionem,  id  in  Ecclefia  bene 
conftitutalocLim  habcre  non  debet,  tale  vero  eft  infti- 
tutumdccampaiiarum  baptifino.  quodvclex  folainfti- 
tutionis  baptifmi  fv)rmula  patcre  poteft.  Mat  h.  28.  v, 
I  g .  Trofehi  etgo  docei  e  omnes  gen.es,  haftizantes  eos  in  no~ 
mine  pairis,  &  FiHiy  &  Spiritus  San6ii^  ubi  nullam  vel 
explicitam  vd  implicitam  campanarum  baptifmi  men- 
tiodcm  fieri,  vel  ipfc  coecus  videat.  Quapropter  cum 
hoc  dogma  tum  prdeccpto  tum  cxcmplo  probato  careat, 
mcritoin  hoc,  ut  &  inahis  litibus  inftituendis  nimiam 

Romanoe  Erclcfiae  licentiam  improbamus. 

V  1 1. 

Sccundum  argumcntum  dcfumi  poteft,  ex  natura  om- 
nium  facramcntorum.  Sacramcnta  cnim  funt  figilJa 
facravi  Dco  inftituta,  utfpiritualcm  gratiamaDeo  no- 
bis  colJatam,  nobis  fignificent  &  obfigncnt,  unde  mani- 
feftum  cflc  potcft,  iis  non  efte  conferenda  figiJJa in  qui- 
bus  cftincompoffibilitas  ad  rccipiendam  rem  fignatam; 
jam  vcro  meliorade  Papiftis  fpcramus,  quam  ut  ferio 
ftatuantgratiam  Spiritus  Sandi  aliquando  fubjcdtari  in 
campanis,  rcbusnontantumbrutis,  fed  &  inanimatis  & 
infcnfibilibus. 

VII  r. 

Imo  ut  ardius  conftringamns  pontificios,  paulo  pro- 
piusinfpiciamuseorum  fcntcntias,  &  ex  eorum  princi- 
piis  eos  urgeamus.  volunt  enim  ilJi  ipfi  &  omni  ftudio 
in  hoc  incumbunt,  ut  evincant  facramentanon  cfte  tan- 
tum  figilla  gratice  fignificativa  &  obfignativa,  fed  & 
collativa;  non  tantum  agere  moralitcr  fed  &  phyfice, 
undcjam  confcquiturexpapiftarum  fcntentia  campanas 


baptizatas  etiam  Juftificatas  &  fan^aificatas  eflTe^ac  proin- 
de  aliquando  ad  coeleftem  gloriam  tranfponendas  elTe, 
perquL^omniafacro-fanaafidei  noftroe  myfteria  pedi- 
busconcuicari  quis  nonvidet  ? 

IX. 

Eore<»ium  quoque,  ut  in  aliis  fic  &  in  hifce,  confen- 
fum  prxbent  papiftae,  cum  antiquis  Ethnicorum  fabulis, 
qui  non  aiio  confiiio  admirandos  aliquando  effeaus 
adfcriptum  ivere  metalHs.  Hinc  Ovidius.  aeris  tinnitu 
inferoru  umbras  infacrislemuralibusabanu  expelii  di- 
cit.  Faft.  lib.  5 .  fic  Aiexander  Aphrodifa?us  ijifuis  pro- 
blematibus  inquit ,  aeris  fono  malignos  fpiritus  depelli. 
ficaliicredidere  fonum  campanarum  avertere  dxmo- 
numludibria,quaeoniniacumpontificiorum  placitis  ad 

amuffim  coveniunt. 

X. 

Fatcmur  quidcm  haec  jam  difpUcuifte  fanioribus  inter 
pontificios  vi  veritatis  coaais,qui  ca  dc  caufa  velare  po- 
tius  &  tegcrc,  quam  fanare  lioc  uuhius  putrc  ftuducrunt: 
Negando  elTc  baptifmum,  &  non  nifi  inter  vulgus  fic 
norninari  affirmando,  fed  ritumpotiusab  Fcclcfiain- 
ftitutum  &ufurpatumad  inaugurationem  quafi  campa- 
narum,  poft  hac  (acroufui  inlcrvientium. 

XI. 

Sedquamfitcoaaumhoceffugium  rem  paulo  peni- 
tius  infpicienti  patcrc  potcft.  qui  cnun  campanarum 
baptiimo  &  fignum  a  Deo  ipftitutum,  &  rem  fignatam 
attribuunr,  quare  quiefo  difficiles  jam  funt  in  nommc 
baptifmi?  Sic  vero  habctformulaconfccrationis:  Con- 
fccretur  &  fandificetur  Domine  fignum  iftud,  in  nomi- 
ne  Patris  Fiiii,  &  Spiritus  fandi:  in  honorem  fan^i  hu- 

-  -      '  Bbbbbbbbb  3  jus 


jus  &  illius  &c.  ut  videre  eft  in  Pontificali  edito  Vene- 

tiis  anno  1520. 

...     ;  XIL 

"^tqnod  omnem  ferc  fidem  fuperat,  vel  ipfam  rem 
figriatam,  gratiam  fcilicct  Spiritus  fan^ai  campanisafcri- 
bunt.  Nam  in  eodem  Pontificaii  petitur  a  Deo  ut  Mgne- 
turtimindhulum  Spiritufuo  fanao  fanSfificarey  cale/ii  bene^ 
dimone,  &  Spiritus  fanSti  r»re  per/unciere,  fic  &  in  alio 
edito  ab  Alberto  Caftellano,  Anno  1520.  quando 
EpifcopusautfufFiaganeusexorcizatur,  ait,  ad  expellen- 
dum  ex  campana  inimicumy  ex  aqua,  &  omnium  pravorum 
Jpiriiuum  nequitiamejiciat.  Quid  quxfo  ultcrius  ad  de- 
nominationem  baptifmi  requiri  poteft? 

X  1  u 

Vnde  patetquam  contortum  fiteffugium,  afcribendo 
fcilicetfundamcntum  denominarionis  nnpcritDe  plcbi, 
imo  nealiquainpartedcficcre  videamur,  dcmonliratu 
dilficilc  non  cil-,  non  tantum  apud  imperitum  vul^^us 
fcd&inipfoPontificaIi,cEquivalcnsnomen  invenirb  ut 
vidcrc  eft  pag.  166,  Pontificalis  editi  Venctiis  Anno 
1571-  apud  Junras:  Hac  commixtio  falii  ^  aqu^  efficiat 

falutare  Sacramentum,  in  ndmine  Patris,  Filii  ^  ipiriiui 

fanSii. 

XIV. 

Etutadhucaliquidaddamus  ex  fuperabundanti,  a£;e 
paulo  accuratius  examincmus  &  confcramus  ritus  m 
baptifino  tum  infantum,  tum  campanarum  a  papiftis 
ufurpatos.  &primo  quidem,  infansnon  ante  cenfetur 
membrum  EccIefi.T  quam  baptizarus  efl:,  ita  nec  cam- 
pana  fufpendi  debet  in  templo  antequam  benediaa  fit  ' 

XV. 

Infans  baptizatur  a  facerdote  aliquo,  &  in  cafu  necef- 

fitaris 


litatis  ciLaico,  imo  a  wmina,  inhoc  vero  campanarum 
baptifmus  cenfetur  fuperior,  quippc  qui  non  admini- 
ftratur  nifi  a  Pontifice,  Epifcopo,  vci  fuffraganco. 

XVI 

Infantcs  in  baptifmo  nomen  fuum  accipiunt,  quo  ca- 
talooo  fcdcratorum  infcribuntur ,  fic  &  campanis  fuum 
nomcn  imponitur. 

XVII. 

Infantes  fuos  habcnt  patrinos  &  fufceptorcs,baptifmi 
fui  teftes,  idem  etiam  in  Campanarum  baptifmo  locum 
fortitur,  in  quo  etiam  vulgo  non  infimar  fortis  fed  fum- 
mx  autoritatis  homines  adhibentur. 

XVIII. 

Infans  aqua  lavatur,  vel  afpergitur ,  cruce  Hgnatur, 
chrifmate  inungitur,  Deo  precibus  commendatur,  ouae 
omnia  ex  hypotheli  pontificiaad  amufTmcampanaruni 
baptifmo  conveniunt.  campanac  enim  aqua  lavantur,iif- 
que  poUice  dextroe  manus  crux  infcribitur,  cxtra  olco, 
intus  chrifmatc  inunguntur,  prccibus  itidem  Dco  com- 
mendantur,  Pfilmi&Evangelialcguntur,  imoplura  & 
maiora,  cxcepta  falutc  aeterna,  pro  iis  expctuntur. 

XIX 

Hifce  omnibus  nituntur  admiranda  illa  cffe(fla,  ut  fe- 
datiunes  tcmpcftatum  &c .  qua!  afcribuntur  campanis 
baptizatis,  vcrbi  caufa,  quando  comparantur  cum  tubis 
vcteiistcOamenti,  imo  prjcferuniur,  quia  funt  magis 
fonorce.  fic  magnificc  extoUunt  fimihtudincm  Apoftoli^ 
qui  prxdicatorem  fine  charitatc  comparat  ^tri  fonanti  d- 
cjmhaotinnien  i.fic  alhidentes  ad  didum  Davidis  PfaL 
i8.  v.  14.  dicunt  campanas  cflc  tuhas  ^temi  Fegis,  ^ui- 
ht^auUitis  demones  terriii  fugiant ,  ^  a  tem^eHa:is  ionci~ 
tadons  conauiefcant ,  Durantius  de  litibus  Ecclefix  Hb. 

i.cap. 


i.cap.  12.  num.ij.  quic  omniapecitata  veinocunore- 

futata  f\int,/peffatum  admijji  rifum  tentatis  amici. 

XX. 

Sed  &  aliquid  vidcri  volunt  adferre  pro  impietatis  hu- 
jusdefenfionc.  fic  ad  hoc  utuntur  loco  num.  lo.  v.  2. 
ubi  Deus'pr.Tfcribit  Mofi,  ut  tubas  conficiat,quibus  po- 
pulum  convocct,  fed  nec  verbum  ibi  effc,  quod  hifceri- 
tibusin  campanis  confecrandis  faveat,  cuivis  legenti 
patet.  Vfum  verolegitimum  campanarum,  neque  nos 
improbamus,  paxis  cnim  ipfa  Ecclefiarum  noftrarum  te- 
ftatur  nos  iis  uti  utpcr  eas  popuUun  convocemus,  & 
quemadmodum  olim  curfores  liuicrei  inferviebant,  ita 
nunc  non  incommode  campanx. 

XXI. 

Nimis  efl:  ridiculum  quod  ad  hujus  fcntentia?  patro- 
cinium  adferunt  cx  Gen.  28.  v.  18.  Nam  nec  baptif- 
musin  veteriteftamento  locum  habuit,  neque  ritus  ifti 
quibus  ah*quando  ufi  fuere  Patres  veteris  Teftamenti 
nobis  finc  expreffo  mandato  in  exemplum  funt  fumendi, 
nifi  fvnagogam  rurfum  in  Ecclefiam  introducere  vcli- 
mus.  praetcrquam  quod  ne  centefima  quidem  pars  rituum 
in  baptifmo  campanarum  ufurpatorum  hinc  probari 
poffit . 


COROLLARIA. 

1.  Omnes  momi^  tam  mali  quam  honi  refurgent, 

2.  Idque  in  eodem  corpore  quod  hic  habuerunt, 

3 .  Tempus  refurre^ionis  nohis  ignotum  efi^ 

F  I   N   I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIOCLXXXVIL 

D  E 

Coena  Domini,  prima,  quas  ef 

de  ejiis  nominibus^ 
Divino  annuente  Numine, 

SllB  Pr^sidio 

Reverendi,  ClartJJimi^  n)o£ttffimique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris, 
&  CoUegii  Theol.  Pcr-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifise  Regentis  dignifTimi, 

THhlicl  defendere  conabor 
PETRUS     MUS,  Amftelodamenfis. 

^d  diem  ip  OMris,  loco  folitoy  horh 


LV  Gl>  V  N  I  BATAVORVM; 

Apad  HifiREDES  JOH  ANNIS  NICOLAl  aDORP. 
Anho  cId  Io  c  L, 


}^o[^i!iJfmu,  Amplij]imi5y  Spenatijfmii  Virif, 

D.  CORNELIO   BICKER,  Domino  in 
Srpieteriy 

D.  NICOLAO  CORVER, 

D.  ANTONIO  OETGENS  a  WAVEREN, 
Equitij  DominoinWaveren^  Botshol^  RH^eji>i//iiy  Scc, 

D.  FRANCISCO  BENNINGKOK,  Do- 
mino  in  Turmerlant  &  Vlpendam,. 

Florentifltiiice  Amftelodanienfium  Rei|  ublicaf 
C  O  N  S  U  L  I  B  U  S,. 

D;  PETRO  HASSELAER, 

D.  CORNELIO  de  GRAEF,  Juris  utriufquc 
pcritiflimo ,  Domino  in  Polshroec^y 

Viris  Confularibus,  ac  Publico  Amftelodamcn- 
fium  i£rario  prjEfedisj. 

N  E  C   N  O  N 

D.  ANDREiE  BICKER,  J.V.D.  Equiti,  Domino 
in  Amjlerveeny  Slovteny  Slooterdijckj  &c.  ad  Archita- 
laflarumjrcrumque  maritimarum  qua?  eft  Amfteloda- 
mi,  PrcEfcifluram  delcgato,  antehac  ad  Sueciae  acDa- 
nisB  Regcm  confaedcrati  Bclgii  au<5loritate  Legato  de- 
fideratiflimo, 

Dominis  ac  Macenatihus  mis  in  perpetuum  colendii^ 
Banc  Di^utatmem  humllltme 

offero 

P  E  T  R  U  S   M  U  S. 


OLOGICORUM 


ANALECTORUM  THE 

DISPUTATIO  CLXXXVIL 

Ccena  Doaiini,  prima,  quas  efl: 

de  ejus  nQminibus. 


T  H  F.  S  I  S  I. 


D  alterum  novi  Teftamcnti  facramcntum  pro- 
TefTuri,  primo  cjus  nomina,  mox  rem  ipfam  in- 


da^abimus. 


II. 


Nomina  apud  varios  occurrunt  varia.  fed  nobis  con- 
ftitutum  ea  tantum  fcligere  qux  mter  nos  &  pontificios 
controvcrtuntur.  funt  autem  duo:  EuchanJlta,^f:coena, 
quibus  tcrtium  acccdit,  MiJTay  de  quo  aUus  critdiccn- 
di  locus. 

III. 

vocabulum  frequcns  cft  apudvcteres, 
luftinum  ,  Cyrillum ,  Nyircnum,  Bafiiium,  Irenxum . 
ratio  appellationis  cft,  quiaLucas  c.  22.  17.  ip.  &Pau- 
lus  i.Cor.  II.  24.  rccitantes  liujus  ficramenti  mftitu- 
tionem  dicunt  Chriftum  hj-xj.tA'^'^'^  gratias  egip,  pro 
quo  Matth.26.26.  &  Marc.14.  22.  dicunt  i.xoy..oi.  un- 

de  PauluS  I.Cor.  10. 15.      ^"^«e.^-  t  a.Ao>*ct?  0  .vXoy^f^, 

IV. 

Quo  rcfpiciens  Ircnoeus  l  4.  c.4.  &  30.  ^uieJlCiXi- 
quir  ]  a       panU,  percipiens  invocationem  Dei,  j4m 

Ccccccccc  2 


non 
com- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


communis  panis  efl  ^  fed  Euchdri^lia.  &  luftin.  Apol.  2. 

ivyt^iif-A^^^cM  T^o(?ji>'.  &  Fulg.  de  fidc  ad  Pct.  cap.  19.  /« 
ijlo  facrificio  gratiarum  a6iio  ^  commemoratio  eft  carnk 
Chrijii^  quam  pronobis  obiulit  &c. 

V. 

Falfuni  eft  ergo  ctymon  a  Thoma  Aquin.  addu(flum 
Quxft.  73.3.4.  n^icitur  EuchariBiaj  ideft  hona  gratiar 
cjuiagratia  Dei  viia  leterna,  velquiarealifer continet  Chri^ 
Jlum^qtiiej} ^lenus gratia.  qui  griras  literas  vcla  limine 
falutarunt,  norunt  Euchariftiam  non  bonam  gratiamy  fed 
gratiarum  aSfionem  denotare.  cumque  hic  idcm  notct 
quod  ivhoyU  (ut  didum)  non  a  gratia  contenta,  fed  a 
benediBione  nomen  dedu(5lum  efte  clarum  fit. 

VI. 

Nomen  C^i?»^;  Dm/»/V^pctitum  eft  ex  i.  Cor.11.20; 
Wt?»  eB;  hoc  Dominicam  coenam  edere,  «V'  vMeAttySov  ^httvov 
(^cty^v.  hinc  illa  app.Uatione  communiturutiturecclefia 
Reformata. 

VII. 

Necmovemurmalediais  papiftarum,Sandefii,  Cro- 
cinctil,  qnihic impofuramijiu/titiam,  venenum^  ridiculam 
injcitiam,  harefin  &c.  nobis  impingunr^  &  vocemhanc 
e  fcripturis  prodire  negant,  Etenim 

VIII. 

I.  Alii  ex  eadem  feda  in  vocabulo  nihil  flagitii  in- 

veniunt, 


veniunt,  licct  ab  eo,  neqiiid  nobis  gratificentur,abftineri 
malint.  Colonicnfcs  :  ^uod  hodie  hoc  facrameutum 
EXEAiFLO  DIVl  TAVLU  coenam  Dominicam  malunt  ap- 
peliarey  id  non  admodum  improhandumy  modo  novandiftudium 
aheffet .  Suarcz  q.  73.  a.  4.  Sluod  pertinet  ad  ufum  hujm 
voctiyquamvisinillaperfe  NVLLVM  SIT  PERICVLVM, 
tamenhoc  tempore,  ^uo  heritici  illa  ahutuntur  ad  infinuandos 
fuos  erroresj  ideovel  ah/linendum  eflomninoy  vel parcl  irpru' 
cknter  illa  utendum,  Similia  habet  Valentia  ex  Soto. 


IX. 

Alii  vocem  nec  improbant,  &  ex  ufu  vcteri  rcpetunt. 
Catech.  Tiid.  Vetufiiffimi,  inquit,  Taires,  Apoftoli  an- 
&oritatem  fequutiiC<^nx  etiam  nominefacram  Eucharifliam 
interdum  vocarunt,  quodin  illo  noviflmx  Q^^n^  falutari  my- 
fterio  a  Chrip  Domino  fit  inftituta .  Dominicus  Grami- 
neajThcHiuro  i.  dc facramcnto Euchariftix  :  Jppella^ 
turjinc\u\t,  facramentum  Euiharifiix  Coena  Domini, 
menfa ,  &  convivium ,  in  quo  fefe  nohii  exhihens  Daminm 
dominantium  &  Rex  regum,  omniafua  hona  communia  ipfis 
communicantihus  ofert .  Coena  infuper  Domini  appellatur , 
non  proptereaquod  vel  illa  tantum  hora,  vel  quodnonnift  ah 
opipare  faturii,  &  vino  ehriis  celehrari  deheat:  fed  quia  h^c,^ 
qux  nunc  celehratur  in  ecclefia,  eadem  eftqux  cekhrata  fuit  d 
Chriflocumdifiipulis;  licet  non  eodem  tempore  &  hora  cele^ 
hretur,  Non  enim  hic  alia  efca,  &  alim  potus  proponitur,  fed 
cmnes,  quotquot  ah  ipfius  Coenx  irftitmione  ufque  nunc,  &  ad 
diem  quoque  judicii  hoc  fiacramentum^  fumfierunt  ^  nonnifi 
illam  'Dominicam  cccnam  celehrant ,  &  omnes  eandem  efi- 
cam   &  eundempotumfiumunt.  fimiliahabent  Lombar- 
'  Ccccccccc  3  dus, 


dus,  Thomas,  Carthufianus,  Lindanus,  SalmerOjBaro- 
nius,  ad  Ann-  34.  N.  4J.  &c. 

X. 

Quae  fufficiunt  ad  omnes  ineptias  qua?  in  contrarium 
affeiunturj  cxplodendas.  quarum  ctiam  partem  refel- 
lit  Vazques  in  Tertiam  Thom:^  Difp.  73.  a.  4.  Ratio, 
inquiens,  quaprohat  Claudius,  hoc  nomine  non  ej^e  utendum, 
quia  nimirum  voce  illacomprehenduntur  typic^  ^  k;ulgares, 
Jpiriiuales,  ^  ccelejles  epuU^  quihus  Chriflus  apojlolos  ^  pO' 
pulum  pavit ,  aut  fe  refedturum  heatos  in  coelo  pollicetur^ 
mihi  non  prohatur,  Nam  quamvis  h^c  omnia  ea  voce  pojjint 
Jignijicari,  nihilominus  per  anionomafiam  h^ec  ad  Jignijican- 
dum  hocfacramentum  defervire  nohis  pojfet ,  alia  quae  con- 
gerunt,  funt  cjufdem  aut  ctiam  dctcrioris  ^foyu^aT©..  n- 
riumtamcn  &  alterum  adpartes  vocabimus. 

Xi. 

I.  Kon  putant  hic  percoenam  facramentum  de/ig- 
nari,  quia  ebrietas,  faturitafque  quce  in  Corinthiis  taxat 
Paulus  non  convcniunt  facramento  euchariftia:.  quid 
inde?  nihil  aliud,  quam  Corinthios  dum  coenam  Do- 
minifccelebrare  putant,  fecilTe  id  quod  ei  minimc  con- 
veniebat.  id  autem  confiftebat  in  co,  quod  facro  &  fpi- 
rituali  cpulo  admifcerent  profana  fympofia.  ut  re(5le 
Calvinus,  &  Salmeron.  ideo  ait  Paulus,  hoc  non  efe 
0uam  Domini  cel^hrari,  vidclicct  ita  ut  oportet. 


XII. 


XII. 

2,  Quia  facramentum  hoc  fuit  inftitutum  cxna  jam 
JaHa,  Luc.22.2a.  Joh. 13.23. &c.  i.Cor.ii.25.  crgo 
nonfuit  ipfacoena.  Refp.  cadem  noais  hora  Chriftus 
coenavit  cocnam  pafchalcm ,  &  inftiiuit  facramentum 
Eucliariftice.  cumergo  diciturcoena  jam  fida,  non  de 
coena  abfolutc,  fcd  dc  coenu  fafchali  intciligendum-. 
Quamvis,  fi  hixius  hanc  voccm  fumat  quifpiam ,  dice- 
muscum  Janfcnio  Concord.  c.  130.  Cenum  ejl,  non  jtc 
intellivendum  hic  coenam  dict  faStam ,  quafi  abfoluta  jam 
fuetitd'  confummata^  cum  aperte  loannes  tejleiur,  Dmi- 
nuM po^i  ablutos pedes  iterum  accuhi/e,  &  dedi/e  intinaum 
panem,  ac  deje  ipfv  poHea  dicat,  quod  recuhuerit  in  coenafu^ 
pra  peBus  leju.  Et  mox:  Magii  ergo  veriftmile  ef,  illudy 
ccena  fa5ta ,  fignificare  coenam  jam  coeptam ,  quemadmodum 
dies  dicitur  faffm ,  cum  exortm  eJIfol,&  dies  incoeptm :  ut 
Jtgnificeiur  ^ominum  Jurrexijfe  cumjam  coenari  caffum  ej. 
Jet  ',  atqueinter  coenandttm^  quod  apertius  ftgnificatur  apud 
Gr^cos  ,  cum  pro  illo ,  Surgit  d  coena,  hahent ,  ^^^/'^eTct,  cx  rS 
J^ei-rruH^  A.Jurgit  ex  coena .  Si  ergo  inter  coenandum  Dominus 
JUrrexit  ad  ahlue>idum  pedesfuorum ,  quid  relinquitur  dicen- 
dum  prohahilii^y^i'Uam,  lotionem  hanc Jacfam poft  efsm  ag- 
ni,  &  ante  eucharifli<t  inJlitutionem>  Ex  his  enim  duahus 
maximl  partihus  coena  h^c.  conjlahat .  Confentiunt  Barra- 
dius  Concord.  tomo  4.  libri  3.  c,2.  Lucas  Brugcnf  in 
Matth.  v.&Aug.Ep.  118.  Buxtorf.  fynagjud.  c.13. 

&c. 

XII L 


addimus,  fi  maxime  concederetur  facramen- 

sum^ 


tum  Euchariftiajj  partem  cjus  quam  diximus  coense  non 
fuiffe ,  nihil  tamen  obftare  quominus  &  ipfum  coencc 
nomine  appellari  potuerit,  quia  vefpertino  tcmpore  in- 
ftitutum  cft.  unde  Chryfoft.  dicit  Paulum  hac  appella- 
tione  Corinthios  tranfmittere  ad  illam  ve/peram  in  qiia 
Chriftus  rcverenda  inftituit  facramenta  ;  Vi"'-'^'"^'  (-^^- 
cicns)  ;t,  Setirvov  to  oLti^ov  iy.dxtcn.  Tr^pterea  &  prandium 
vocavit  c<enam. 


COROLLARIA. 
I. 

Tres  fmt  DeitatU  ferfon^, 

11. 

Filius     SpiritHS  San&us  eandem  cum  Tatre  Deitatem 
tinent» 

III. 

<^uthoritas  Sacr^  Scripturanon  pendet     Au^oritate  Eccle-' 

IV. 

Fideles  non  pofunt  totaliter  deficere. 


F  I  H  I  S, 


ANALECTORUM   THEOLOGI C ORUM 
biSPUTATIO  CLXXXVIIL 

D  E 

CoenaDomini,  fecunda,  quaecft 
dc  HOSTIA  &  pane; 

Divino  annuente  Niimine, 

SUB  PR^SIDIO 

ReverenM,  Clarijfim^  n)oStijJimique  Virl^ 
D.  JACOBI  REVIT,   S.  S.  TheoL  Dodons, 
*&  Coliegii  Tlicol.  Per-Iliuftrium  D.  D.  Ordinum 
Hoiland.  &  W eft-Frifiae  Regcntis  digniflimi. 


DOVICUS  SUGGERAET,  Haga-Comit.Bat. 
(_yiddiem  29  Oftohrti,  hco  horif^uefolitU, 


LVGDVNI  BATAVORVM; 


Apud  H;£REDES  jOHANNlS  NICOLAl  aDORP. 


Akno  cIdIogL» 


KohiliJJimii,  ^mplijpmisi  ac  Totentiffimisy 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDI^ 
&  WEST-FRISI^,  Veris  Patfise 
Patribus,  Orthodoxae  Religionis ,  &  a- 
vitae  Libertatis  Propugnatoribus,  &  de- 
fenforibus  ftrenuiffimis, 

rDomlnii  ac  <M<!ecenatihm  meis  ^ternm  honorandisy 

N  E  C    N  O  N 
TiOi  (peBatOy  6"  'Reverendo  Viro, 

D,  SIBRANDO  ab  ARDENNE,  Rerum; 
quce  apud  Praspott.  D.  D .  Ordines  HoUandiiE  & 
Weft-Frifice  in  camera  Finantiaj  aguntur,  commifla- 
rio  &  a  literis  fideiiffimo,  mihi  ftudiifque  meis  addi- 
itillimo, 

UT    E  T 

Troho  &  erudito  luveni, 

D.  NICOLAO  SPLINTER,  Bonarum  ar- 
tium  amatori  &  cultori,  amico  meo  fingulari&  fa- 
miliari, 

Hanc ^/.jHostia  &  Pane  Difputatio' 
nem  Theologicam 

oflfero  &  infcribo 

LUDOVICUS  SUGGERAET. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CLXXXVIIL 
D  E 

Ccena  Domini,  fccunda  ,  quas  efl: 

ae  HOSTIA  Sc  PANE. 


T  H  F.  S  I  S  I. 


H^v?/'^  eft  s-t^A* '^^«o''-  utcftin  Vct.  GlofT.  H.  Stepha- 
ni.  & ab fugato  dicitur.  Ovid.  i.Faft. 

Hoflihm  h  domitii  hoflia  nomen  hahet. 
Etapud  A.  GcUiuml.  i6.  c.  6.  Nigidiminlihro  quemde 
extU  compofuit,  hidentes  appellari  ait,  non  oves  folasy  fed 
omneshimoAhoftia^.  hoc  ergo  nomcn  facrificij  oblativcl 
offercndi  fi<?nificationem  pro?  fe  fcrt. 

III. 

Aquo  nonmultumabhidit  nomen^?^/^/^  (quo  ctiam 
orbiculihiinfigniuntur.J  quanquam  aUaeJusratio  fuit 
apudantiquos.  populusenim  fpontancahberalitate  of- 
fercbat  firinam,  vcl  ctiam  ipfos  panes,  quorum  pars  in 
fmdum  pancm  confecrabatur.  v.  Greg.  diai.  4.  c.  55. 
Thom.  part.  3.  q.  74.  a.  4.  Gennad.  deconcil.  Fiorcnt» 
c.  2.  lcd.  8.  At  nunc  ad  nummularias  minutias  (ut  Bcr- 
noidus  prcsbyter  ad  CalTand.  Liturg.  c.  27.  appcllat) 
&  oblationem  qu3e  Deo  fit  afacerdotc  voxtranftataeft. 

IV. 

Vanii  hebr.-cis  cft  ^rh.  a  verbo  onS  incidit  puta  vel 
cuItro,veldcntibus.  unde  omnis  cibus  qucm  fcindnnt 

Ddddddddd  2  dentes 


acntes  panis  appellatione  venit.  iit  &  i^cxh'  panis 
ponitnr  pro  toto  epulo,  quia  intcr  edulia  primas  obtinet 
partcs. 

Grcccis  ^V^-eft*       ■^'^«^.i.  ■7r^o<y<pk'^'  quafi ^  ^^"exa- 

fjS^v©..  Etymol.  Magn.  &  Eu- 
ftath.  vel  ^Ts^  ro  li^av  4,  y.v(pi'Ceiv  T-flv  (TjvctfMv.  idcm  Etymol. 
ncc  incpte  ab  dcducitur,  quod  fit  cibus  corpon  con^ 
grtius,  fic ut  ab  eodcm  dei ivatum  eft  cihi, 

VI. 

Latinis  panisoipafcenda.  ut  Varro  &  Non..Marcciius. 
vcl  m7ieiva.vavietc  c\^\\Qd/edet  famem.ux.  Plutarchus  S-Sym- 
pof.  probl.  6.  vcl  a  ^^"^  quodcum  m»/ apponatur. 
utIfidorusl.2o.ahasctvmologias  v.Athcn.l.3.  Clcm. 
Alcx.  protrcpt.  lul.  Polluc.  1.6.  lof.  Scal-  in  Varr.  I.4. 

v  I  i. 

Horum  nihil  hoftiolis  applicari  potcft.  neque  cnim 
fcinduntur  dcntibus,  multo  minus  cultris.  neque  pri- 
masobtincnt  inter  cduha.  neque  quotidiccorporibus 
noftris  ingcruntur,  ncque  vires  attollunt,  nequehumano 
corporicongruunt,nequcpafcunt  hominem,  neque  fa- 
mem  fcdant,  neqne  cum  omni  cibo  apponuntur  &c.  & 
ha?c  dc  nominibus. 

VI II. 

Ad  rem  ipfam  ut  progrediamur,  tale  erit  primum  ad- 
verfus  hoftias  argumcntum  :  Cui  non  conveniunt  dcfi- 
nitioncs  &:elogia  panis,  id  panis  non  cft.  hoftiac  cxnon 
convcniunt.  ergo.  Minorem  probabimus  c  duobus  au- 
toribus,  altero  Lutherano,  altcro  papifta.  utriufque  au- 
tem  intcreft  hoftiam  cifcpancm. 

IX. 

Prior  crgo  cft  Joh.  Forftcrus  Do(5i.  theol.  in  difp.  de 
frad.  panis,  Witemb.  Anno  idop.  thef.  26.  Panii,  in- 


quit,  efl  communiffimum  illud  alimenti  genm,  quod ex  farina 
tumac^uafuhaaapin/tconruevit,  AlTumimus  :  Athoftia 
i.-non  eft:  communc  alimentum,  tantum  abcft  ut  fit 
communiflimum.  2.  nec  alimentum  quidem  eft,  huma- 
num  videlicet,  quis  enimhomo  unquam  hoftia  enutri- 
tus  eft?  vermes&  muresrclinquimus."  3.  nequefubigi- 
tur,nequepin{itur,  ut  panis  fubigi  &  pinfi  confuevit; 
ergo  non  eft  panis. 

X. 

AltercftFranc.  Vallefiusfacr^Kphilofoph.  c.  27.  ubi, 
Imer  omnia^mc[W\t^quihtu  vefcuntur  hominesjpanti  &  vinum 
tenent primoi,  quia  alii  omnes  cibi  daiifunt  hominihus  ad  de- 
licia4i  &  ad  ahundantiam,  hi  vero  ad  necefftatem  &  fuffici- 
entiamy  &  his  maxime  utuntur  homines.  Nu/fis  cum  majore 
malo  carerepote^y  &  nuUiimagii  contenta  efl  naiura,  quia 
/untomnium  optime  parahiles,  mortalihm  omnihits  maxime 
communes,  optime  omnium  nuirientes.  nontamenpanli  &  vi" 
num  eodem  modo,  neque  eifdem  decaufts:  fedpanii,  quiafuh- 
Hamiam  hJet  hene  crafam,  honifucci^  &  cum  fuhfiantia  no- 
Mra  hene  agglutinatur.hahetque  lanto  plus  alimemi,  quan.o 
medicamentiminm;  cum.fit  moderatum  quiddam,  neque  ca^ 
lidum,neque  frigidum,  neque  humidum,  neque  ficcum,  neque 
faculta:eullamedicamentofa,ut  expurgandi,  aui  fiiiendi^  aut 
laxandi,  aut  aliud  ejufmodi faciendi,  fedftquidtantiUum^  in- 
clinatin  calidum,  quo  natura  gaudes  &  fruitur.  Uaque  eSl 
panis  pro  omnihtts  cihis,  quia  mediocyitatem  tenet  omnium, 
6-  tenuinum,  &  cra/orum,  drfacultatum  medicamentofarum 
maxime  expers,  ut  fit  mere  alimentum.  Fa^oh  caufa^  fym- 
holumefi  omnis  efc^,  actotim  nutritionn,petentefque  huic  cor- 
pori  neceffaria  alimenta  folum panemjubemur  qu.trere,  quem 
quotidianum  vocamus,  quiaccrpora  indigent  quoiidiana  refe- 

^ione,  hJecillc.  ,  .  ,  ,  ,  r 

Ddddddddd3  .  XI. 


xr. 

lam  a0umimus  :  Atqui  hoftia  r.  non  tenet  primas 
partes  inter  cibos  omncs  hominibus  datos.  2.ad  nccefli- 
tatem  horainum  nihil  facit.  3.  neque  ea  ilii  maxime 
utuntur.  4.  carere  ea  polTunt  fine  omni  malo.  5 .  non  eft 
optime  pvirabilis.  necmortalibus  omnibus  maximc 
communis.  7.  necoptimeomnium  nutrit.  S.nechabet 
fubftantiam  bcne  cralTam  &  boni  fucci.  9,  nec  eft  pro 
omnibus  cibis.  10.  nec  eft  alimentum  quotidianum  &c. 
concludimus:  ergo  non  cft  pvinis. 

XII. 

Sccundumargumentum:  C^uodnon  habct  partes  ef- 
fcntiales  panis  id  panis  non  eft.  Hoftianon  habet-  ergo. 
minor  probatur,  c]uia  nec  materiam  panis  habet,  nec 
formam.  hoc  ita  cxplicamus: 

X  I  n. 

Materia  panis  proxima  cft  farina  &  aqua  vel  fimilis  li- 

quor,  non  abfohite,  fed  fub  ccrta  quaUtate  &  quantitate. 

hicenim  ufum  habentilixregula?:  i.  Omnismateriafe- 

cundancccffario  cft  determinatain  certa  quantitate  ad 

certam  formam.  2.  Materia  fecundanoneft  capax  for- 

•ma^  nifi  ad  eamrecipiendam  difpofita. 

XIV. 

Quantitas  farince  hic  ca  requiritur  qua:  fufficiat  ad 
conficicndam  maflam  five  paftam,  ut  vocant.  humoris 
vero  tantulum ,  ut  illud  non  impediat.  Quahtas  fivc 
difpofitio  &  prasparatio  eft  maftl^  fubadio  &  pcrco(ftio  in 
furno  autfimili  vafe.  neutra  convenit  matcrix  hoftiaium 
utjampatebit. 

XV. 

Etenim  &  minimum  farinse,  &  nimium  liquoris  eam 
conftituit,  ita  ut  non  confiftat  in  maflam,  fed  fluat  inftar 
pulticulx  pcrtenuis,  quas  ncc  fubigitur,  fed  cochleari 

rota- 


rotatur,  nec  furno  iintfimilivare  coquitur,  fed  inter  du- 
plicatam  tabulam  ferrcam  lardo  aut  alia  pinguedine 
inundam  tantifper  comprimitur,  donectenuiifimas  illas 
bradeolas  edat. 

XVI. 

Vormam  panis  hic  tantum  exteriorcm  confideramus, 
neque  enim  proprie  corpus  naturale ,  fed  artificialc  eft. 
Ad  eam  peitinet  figura  nonnihilglobofa,  faltem  ea  craf- 
fities  5  per  quam  aptus  eft  panis  vel  in  bolos  frangi  qua^ 
KAetfl-AcaTa  vocat  fcriptura,  Marc.6.43.  Luc.p.  17.  vel  fe- 
cari.  neutrum  convenit  hoftice.  crgo  non  eft  panis. 

XVII. 

Tertium  argumentum  :  Quod  non  habet  partcs  inte- 
grantes  panis,  id  panis  non  eft,  hoftia  non  habet.  ergo. 
minor probatur  earum  partium  enumeratione^quxtres 
funt.  I.  Bafis,  fivc  pars  inferior.  TgA-mici  ^pdmix©-,  orbis, 
folum  paniceum.  2.  mcduUajfive  pars  interior  i  -^^  f^^^<^- 
ra.Tov.  3.  Crufta/iveparsfupcrior,^"^''"'*  Nullaexhifce 
tribus  partibus  in  hoftia  dcprehenditur.  non  cft  igitur 
panis. 

XVITI. 

Quartum  argumentum:  Quod  nonhabctpropriapa- 

nisjid  panis  noneft.  hoftianonhabet.  ergo.  minorpatct 

cx  enunciationc  proprietatum  panis,  quc^  funt,  odor  ju- 

cundus  ac  falubris,  perquam  folum  Democritusaddics 

aliquot  vitam  protraxiftc  narratur  109  cetatis  fux  anno. 

Laert.  fapor  gratus.  vis  alcndi  &c.  his  opponamus  pro- 

prictates  hoftiae,  &  rcs  erit  evidens: 
^  XIX. 

Hoftice  I.  «ec  odorem fcre habcnt.  2.  necfiporem. 
3.  nec  tam  alimento folido ,  cum  fint  ita  fubtilcs  ac  tc- 
nuesjUt  in  pharmacopoHis  quibufdam  ncbuLe  appellen- 
tur^quam  aliis  ufibus  multum  ab  eo  difcrepantibus  apta?. 

-   "  '  '  nam 


nam  i.  iis  Uterae  obfignantiir,  pcrinde  ac  cera  hifpanica. 
2.  foliachartarum  compinguntiir,  perindc  aCiglutine. 
5.  funt  involucrapilularum  live  catapotiorum,-  quaealias 
cum  naufea  glutirentur.  plura  quce  poteramus  non  addi- 
mus. 

xvr. 

Quintum  argumentum :  Id  quodcdi  non  poteft  panis 
nonefl-.  Hoftia  non  poteft.  ergo.  minoremitaprobo: 
Pancs  eduntur ,  h.  c.  dentibus  atteruntur ,  quafique 
commohmtur.  dcinde  lingua  in  cavo  oris  vcrfati,  fic 
tandem  dcglutiuntur,  atque  in  vcntricuhim  dimittunturi 
At  hoftix  ore  exceptoe  illico aut  in  hngua  coUiquefcunt, 
aut  palato  obhcerefcunt,  &  tandem  in  mucorem  rcdadtae, 
ita  ut  vix  fcntias,  evanefcunt.  non  funt  igitur  panis. 

XXI. 

ScKtum  argumentum:  hcct  panis  in^ommuni  ulli  & 
efu  medicamcnti  vicc  non  prxftct,  utcx  Vallcfio  habui- 
mus.  cL'm  tamcnccrto  modo  pr.rparatum  medici  xovo- 
tis  prcefcribcre  folcnt,  adverfusdolorescohcos,liporhy- 
mias  &c.  v.  Galen.l.  8.  fimpl.  medicam.  Matthiol.in 
Diofc.  C.78.  Phn.  1.  22.  c.  25.  Atqui  ad  ufus  illos  me- 
dicihoftias  nonadhibent:  nOn  cenfentergb  pariem'ehe. 

XXII. 

Ex  iis  qux  allata  funt,  concludi  poteft,  pontificios  du- 
phci  modo  fignum  efacramcntococna!tdlicr.c.  r.  jiixta 
fuam  dodrinam,  dum  negant  poft  verba  confccrationis 
panem  remanere.  2.  ex  rei  veritate,  dum  id  loco  panis 
adhibent  quod  panis  ncc  eft  ncc  unquam  fuit. 

COROLLARIA. 

1.  PerTheologiam  Naturalemnemoftlutemconfequitottfi. 

2.  Hommi  Upfo  ut  reHituerttur  in  grattam  medtfttore  ernt  obUi 

3 .  g«/  mediator  vere  propeccMis  nonru fatisfecit. 
-j-  Sed  ntnpro  cmmhiti  &  finguliiftdfoltt  eiefiis. 

F   i    N  I 


ANALECTORUM  THEOLOG I C ORUM 
DISPUTATIO  CLXXXIX. 

D  E 

Coena  Domini,  tertia.  qu^cft, 

de  AZYMO  5c  FERMENTATO, 

Divino  annuente  Numine, 

SubPr-«sidio 
Reverendi,  Clarijfimi^  lioBiJftmique  Viri^ 
D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theoi.  Dodoris 
&  Collegii  Tiieol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holiand.  &  Weft-Frifi;»  Regentis  digniflimi, 

Tuhlice  defendere  conahitHr 
LUCAS    a    NOORDT,  Amftelodamenfis. 
Addiem  i  Novemhrif,  loco  horifcimfolitii. 


Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAl  aDORP 


AnwO    Cl3  13  C  L» 


V   I   R   I  S, 

D.  NICOLAO  CORVER, 

D.  AHTONIO  OETGENS  a  WAVEREN,  Equi- 
ti,  Domino  inWaveren,  BotsholyRugevpiUis,  &c. 

D.  FRANCISCO  BANNINGKOK,  I.V.  D-  Do- 
mino  in  T^umerlant  &  Vlpendam, 

D.    CORNELIO   BI  C  KER,  Dominoin 

Swieieny 

FlorentifnmnE:  ac  totius  HoUandije  celcberrimse  Amfteloda- 
iiKJviifiui^i^Rjcipublic.v  C  O  V  S  U  T,  T  T^.  U  S* 

D.  PETRO HASSELAER, 

D.  CORNELIO  de  GRAEF^  luris  utriufquc 
peritilTimo,  Domino  in  Tolshrouck^y 

Viris  Confularibus,  ac  Publici  Amftelodamenfium 
itrarii  curam  fideliflime  fuftincntibus. 

Dowinis  ac  dM<tcenatihmfuiSyTrudenti£i  pariter  acPo- 
temi^  eminentijjimityfumryio  honore  dehitaque  cum 
reverentik  in  perpeiuum  colendis, 

6e  cum  hocce  Exercitio  Theologtco, 
in  dehita  ohfervanti^  &  grati 
animi  fignum^ 

offert  &  infcribit 

LUCAS  a  NOORDT, 


ANALECTORUM   T H EO LO G IC O RUM 
DISPUTATIO  CLXXXIX. 


2)  B 

Coena  Domini,  tertia.  qu^eft, 

de  AZYMO  5c  FERMENTATO. 

T  H  r  s  I  s  I. 

Vccritur  an  panis  Eiichariftix  dcbeat  effe  azy- 
^  mus,  an  fcrmentatus  ?  Grxci  poftcrius  hoc 
affirmant.  Hicrcm.  Conftantinop.  rcfp.  I. 

ad  ConfcfT.  Aug.  C.  lO.  oiCvM-a  ivr^^JnXacrh  T« 

«,3TK,  >(cij\    ct^vfxa.  Vt  panii  fit  fementatus ,  non 
ahfque fermento.  &  Rcfp.  2 .  c.  4.  7r^:^i?';^sv5!u  o  «V.  cv  «{vVok, 

azjimis ,  /^i  fermentato  :  quia  hic  re  vera  panii  efl. 

11. 

Latlnorum  fcntentia  moderatior  eft,  definictitium,ad 
naturam  facramcnti  nihil  intcrcftc,  azymo  utaris  an  fer- 
mentato.  Itaquegrxcos  hDerciicis  annumerari  ait  Al- 
phonf  deCaftro,non  quod  in  fcrmentato  conficiant, 
fcd  quia  putcnt  in  azymo  non  poflc  confici.  &  Valentia, 
<§y\zcii  inquitj  in  eo  quod  utuntur  fermentaio  nonfunt  Cchif 
maticiy  fed propterea  quod  putant  non  nifi in  fermemato  pofe 

debere  facramentum  conjici. 

III. 

Addunt  tamen;  neceffitate  prceccpti  Ecclefiaftici,  oh^ 
It^amis  fiih  peccato  (Vcrba  funt  Valentii\?)  debere  efte  azy- 
mum  in  ecclefia  latina,  &  fermentatum  in  gnrca. 

Eeeceeceei  IV, 


IV. 

Nos  eatenus  cis  afTcntimur,  i.  quod  utrovis  pane  fe- 
cramcntum  confici  poffc  cenfeamus.  2.  quod  unicuiquc 
ecclcficc  fuum  hac  in  re  morcm  liberum  relinqucndum 
putcmus.  Ncgamustamen  3.  ufum  illum  in  alterutram 
partcm  obligare  fub  peccato  .  id  enim  eft  folius  legis 
divinae. 

V. 

Sed  alia  hic  emcrgit  controverfia  nos  inter  &pon- 
tificios,  Vtrum  vidclicct  fit  convenientius,  panem  azy- 
mum  ufurpare,  an  potius  fcrmentatum  r"  illum  pra^ferunt 
papifta?,  nos  vcro  hunc.  fequentibus  rationibus  fubnixi: 

VI. 

1.  Cum  in  fcriptura  panis  eft  mentio,  abfolute,nuIIa 
additacircumftantia,  panis  intelligitur  ufitatus  &  com- 
munis.  fin  panis  commemoretur  extraordinarius  quif- 
piam  &  a  communi  ufu  remotior ,  epitheton  ci  addit. 
cujus  cum  fuit  injungendus  ufus,  peculiari  prxcepto  o- 
pusfuit,  ubi  non  panis  nominaretur  abfolute,  fcd  pc- 
culiariter  ille  qui  carerct  fcrmento.  v.  Exod.  12.  8.  &c. 

VII. 

Cum  ergo  in  Euchariftiae  facramento  nomcn  panis 
abfolute  pafTim  ufurpetur,  nufquam  autem  panis  azymi, 
facile  colligimus  i.  illum  proeferriqui  maxime  fitinufu, 
qualis  haud  dubie  eft  fermentatus. 

VIII. 

2.  Huc  facitfacramcntidequo  agimus  natura,  prout 
co  fignificatur  communio  noftra  cum  Chrifto,perfimi- 

litudinem 


litudinem  alimenti  corporei.  Qux  fignificatio  tum  ma- 
xime  efficax  eft,  cum  tvpus  fiimitur  cuimaxime  con- 
gruit  alimenti  ratio.  Hic  autem  maximc  congruit  fci^ 
mcntato.  ergo. 

IX. 

3.  Panis  azymi  ufus  ex  pr^cepto  pertinebat  ad  cerc- 
monias  Judaicas:  qux  omnes  abolita:  funt  in  Novo  Te- 
ftam.  Itaque  cum  hujus  facramenti  celebratio  fit  pars 
Teftamenti  Novi>  convenicns  fuit  in  eo  hanc  circum- 
ftantiam  aboleri. 

X. 

4.  In  univerfa  vcteri  ccclcfia  nulla  prorfus  apparent 
veftigia  ufurpati  communiter  azyrai  in  hujus  facramen- 
ti  cefebratione.  Vnde  ne  advcrfarii  quidem ,  quicquid 
impenderint  laboris,  ultra  Anfehnum,  aut  certe  Grego- 
rium  potuerunt  afccndere. 

XI. 

Quod  enim  ex  Epiphanio  adducunt,  qui  de  Ebionitis 
ait :  MyHeria  faciunt  ad  imitationemfan^orum  in  ecclefa 
ah  anno  in  annum  per  azymos :  &  alterum  myjlerii  partem 
per  aquamfolumy  ^ir^o^TJMwffov  eft.  neque  enim  aUud  vult, 
quam  eos  imitationC  fandorum,  quotannis  myfteria  cc- 
lebraftc,  etfi  id  haberent  proprium,  quod  id  facerent  in 
azymoyut  &  quodalteram  partcm  {acvameminfo/a  pua, 
quod  fane  a  fandis  non  habcbant.  itaipfos  adverfarios 
jugulat  locus  Epiphanii. 

XII. 

Sed  palmarium  argumentum  quod  Groecos  movit 
ad  ufum  fermentati,  papiftas  vero  ad  azymi,  expendcre 

E  e  e  e  e  e  e  e  e  3  opcrx 


operx  pretium  eft.  Vtrumquc  fumiter  ab  cxemplo 
Chrifti,  ;quem  illi  fermentato ,  hi  azymo  ufum  fuilfe 
contcndunt. 

XIII. 

Et  grxci  quidcm  fcntcntiam  fuam  inde  probant, 
quia  Chriftusdiemagno  pafchali  cdendo  conftitutum' 
uno  die  anticipaverit,  undc  inferunt  ufum  fuiffe  fermen- 
tato,  quia  ufus  azymi  inchoabatur  tantum  die  fcquenti. 

XIV. 

Idveropapift.-E  negant,&  fuo  Icgitimoque  tcmpore 
cclcbratum  fuiftc  id  pafch.xfeftum  diligentcr  difputant, 
cum  cxterminaretur  ab  univerfi  5nd.Ta  fermcntam! 
Qiiare  ifto  Chriflum  non  eftl'  ufum,  itaquc  confuitius 
cffe  utiazymo. 

XV. 

Nos  pro  gr:rcis  refpondcmus,  ccrtum  cfte  ex  evanoe- 
hftarum  narratione,  poftridie  judxos  celebrafte  quam 
Chriftum.  Matth.  27.  2<$.  Marc.  ij.^i.  Luc.  25.54. 
Ioh.14.14.  3  i^2.  fedinde  non  fcqui  ut  fupponurit  pal 
pifta^ ,  Chriftum  dicm  divinitus  conftitutum  tranft^ref- 
fumcfte,utfuofortaflls  ioco  difputabitur.  necex  akcra 
paitc  fcquitur  (quod  GrcEci  putant)  eum  ufum  fci- 
mcntato,idenim  erat  illicitum  quandocunquc  tandcm 
cclcbrarcturpafcha.  v.  Exo.12.8.  &c. 

xvr. 

Pofito  ci-go  Cquod  ncgandum  non  cft)  Chriftum  azv- 
mo  funk  ufum,  non  fcquicur  hoc  qus  cxemplum  ad  nos 
pcrtmcre.  rd  enim  ex  accidenti  foaum,  propter  pafcha- 
tistempus,  non  ob  naturam  novi  ficramenti .  reae  Sua- 


rcz: 


res  ;  ConBat ,  jure  divlno  neumm  honm  ep  p^ceptmn , 
quiafolum  Chrifti faStum  nonfaiis  ejl  ad  inducendum  pr^cep. 
tum.  Nam  licet  confecraverit  in  vino  allpo ,  verhigratiai  aut 
hora  noffis,  non  ideo  pr^cepit  nos  ita  confecrare. 

XVII. 

Alia  tamen  nonnuUa  profc  adducunt  papiftj?,  v.  g. 
Panis  azymus  fi^nificat  puiitatcm  &  finceritatem  cor- 
poris  Chrifti :  vel  eam  quam  haberc  debcnt  qui  ad  facra- 
mentumacccdunt.  i.  Cor.  5.7.  crgo  eo  utendum. 

,1. 

Refp.  I.  Neg.  conf.  fcquerctur  enim,  quicquid  in  pa- 
fchatehabuitahquidmiftcrii  incanam  Domini  tranf- 
ferendum,  quod  falfum,  quia  deeft  inftitutio.  2.  Cur  in 
folo  panc  puritatem  aflfecilant,  in  caiice  negligunti  cur, 
inquam  vinum  ut  eft,  purum  non  relinquunr,  fed  aquam 
ei  admifcent?*  quod  fignificationcm  impuritatis  habere 
patet  Icf  1.22.  merum  tuum  inffurcatum  ejlaqua, 

XIX. 

Add it  Thomas :  Fermentum  hahere  aliquid  corruptionis: 
^  ex pane  corrupto  non pojfe  fieri  hoc  facramentum .  Tojfet  ita- 
que  tanta  effe  corruptio  fermenti,  quodex  eonon  pojfet  confici 
Jacramentum. 

XX. 

Rcfp.  Atqui  fimilis  eft  ratio  in  altcra  fpecie.  Ipfi 
enim  docent,  tantum  po0e  infundi  aquoe,  ut  non  poHit 
ficri  facramentum.  Ettamcn  non excluferuntaquam,fcd 
cautionem  adhibuerunt,  ut  minimum  aquac  admifcere- 

tur 


tur.  Curnon  &hic,ut  minimumfermcnti?  ha;cadcon- 
fcqucntiam. 

XXL 

Ad  Anteccdens  quod  attinet,  quam  corruptionem  hic 
intclligvint  in  fermento  non  exprimunt.  an  i.  talem 
qu^e  ipfum  panem  corrumpat,  ita  ut  dcfinat  effe  panis? 
at  cam  in  fcrmcnto  cffe  negamus.  an  2.  qux  aliquo 
modo  alteret  materiam  unde  fit  panis?  at  hanc  ncga- 
mus  officercfacramcnto,  alioqui  nunquam  fi^ret  facra- 
nientum,  cum  t  iticum  ipfum  molendo  immutari,  atque 
co  fcnfu  corrumpi  ncccflc  fit.  an  3.  per  quampanisjam 
fadus  minus  durct?  Atqui  hoc  pofito  (quod  tamen  fal- 
fLintarbitramur)  nulla  tamcn  hicdifficultas  ,  cum  eucha- 
riftia  non  confifiiat  nifi  in  ufu  pr^rfcnti ,  quo  tcmpore 
nullum  a  corruptione  periculum.  deinde  hoc  argumen- 
to  etiam  vinum  rejicicndum  cffet,id  enim  multo  facilius 
corrumpitur.  Reliquis  otioforum  horainum  fubtilitati- 
bus  non  immorabimur. 

COROLLARIA. 

1 .  Verhum  Scriptura  ahfque  gratia  Spmtus  non  eH  fuffciens 

medium  aci falutem. 

2.  Praffica  Pontificiorum  idololatria  invertit  unitatem  Dei, 

3.  Cognitio     confejfto  Trinitatlsad  falutetn  ahfolme  efl  ne- 

cefaria. 

4.  Cognitio  S.  Trinitatis  lumine  natur<t  non  pote/l  acquiri. 

5 .  Lex  moralii  fecundum  quid,  ceremonialii  in  totum  efl  abro^ 

<rata. 

O 

6.  Vanh  in  coena  Dominica  non  mutaturin  corpus: 

7.  In  Jan^ijicationis  initio  homo  fe  hahet  mere  pajjive^ 


F   1    N  I 


ANALECTORUM   T H E O LO G I C O RU M 
DISPUTATIO  CXC. 

D  E 

CoenaDomini,  quarta .  qu^eft, 

de  V  I  N  O      A  QV  A, 

Divino  annuentc  Niimine, 

SuB  Pr^sidio 
Reverendiy  Qlarijfmi^  ^oSiiffimique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
&  CoUegii  ThcoL  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Hoiland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

Tublice  defendere  conabor 
DAVTD     l  lMMERMAN,  Benfcopienfis. 

Addiem  5  Kovembrisy  loco  horifc^uefolitii. 


LVGDVNI  BATAVOKVM, 

Apud  HifiREDES  5OH  ANNIS  NICOLAl  aDORP. 

AWNO    ClD  lo  c  L, 


PerAllnprihM^  Magnipcis  ac  ?r<^potentihm, 
D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDI^ 

&  WEST-FRISIiE,  Veris  Patrix  Patribus , 
Orthodoxae  Religionis  &  avitoe  libertatis  antiftitibiis 
&  propugnatoribus  accrrimiSj 

N  E  c   N  o  N 
Jmplijfimo,  SpeStatiJJimoy  Conjultijfma 
I  N  C  L  Y  T  ^ 

VETER  AQVINENSI  VM 

RElPUBLICw€ 

MAGISTR  ATUI, 

Dominii  ac  zyM^cenatilm  meii. 

U  T    E  T 

DoSfiJftmii  &  Strenuijfimis  Viris, 
D.  JACOBO  REV  I  O,  S.  S.  1  heol.  Doftori,  &  Colleg. 

Theol.  Illuft.  D.  D.  Ordin.  Holland.  &  Weft-Friilx  Regenti 

prudentifTimo,  PrxHdi  meo  colendo, 
D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.  M.  Logices  &  E- 

thices  in  celeberrima  Batavorum  Academi.v  Philofophix  Pro- 

felfori  Ordinario,  ejufdemq;  CoIIeg.  Pro-Regenti  fubtiUilimo, 

D  E  N  I  Q^U  E 

Tietate  &  eruditione  conJpicuU  Virisy 
D.  GIBBONI  ab  EERST,  pfti  Vettra^uini, 

D.  EDZARDO  AURICANO,'  XiniAmeidje, 
D.  JOANNI  TIMMERMANNO,jHuic  inHaeftrecht, 
Paftoribus  fidelillimis,  Theologis  eximiis,  ftudiorura 
nieorum  Fautoribus  maximis, 

Dt(Jutationem  hancTheologicam 
ofl^ero  &  infcribo 

DAVID  TIMMERMAN,  <!^J^. 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RU M 
DISPUTATIO  C  XC. 

Coena  Domini,  quarta.  qu^  cft, 

de  VINO  Sc  AQ.V  A. 

T  H  F  S  I   S  I. 

'  Vseritur,  an  in  Euchariftia  aqua  vino  fit  mif- 
^ccnda?  Affirmant  pontificii  ,  fed  cxigua 
|quantitatc,propter  difficultatcs  alioqui  tranf- 
^fubftantiationiobjeaas,  quam  ncgant  po/fe 
£cri  cx  aqua,  nifi  mcdiante  vino ,  cui  nulla 
vis  eft  propter  nimiam  aquam, 

II. 

Vnde  Bonavcntura  :  ^uando  prxdominanir  vinumyfol- 
viturjpedes  aqu^:  &  cumfolutaejh  &  converfa  invinum, 
Jtcconverti  pote^  .  Non  enim  converti  poiejl  nijt  panis  vel 
vinum, 

III. 

Quamobrem  foUicite  huic  rci  cautum  cft  a  Canoni- 
bus.  ita  enim  habctur  Extrav.  de  ccle^rat.  MilTarum  : 
Terniciofta  in  tuU  partihui  invaluit  ahufm ,  videlicet  quod  in 
majori  quanticate  de  aqua  in  facrijicio  ponituryquam  de  vino: 
cum  fecundum  rationahilem  confuetudinem  ecclefix  generalis 
pltts  fit  in  ipfo  de  vino  quam  de  aqua  ponendum, 

Volunt  autem  eam  adhiberi  non  ex  mtegritate  lacra- 
mcnti,  fcdexcongruitate,  atque  adeo  non  omittihne 
pcccato  mortali .  Bellarm.  Ecclefia  catholica  femper  cre^ 


didit,  ita  necefarium  ep  aquh  vlttum  mi/ceyi  in  ealice ,  ut 
non  pojftt  fine  gravi  peccato  omitti.  Qu_in  ctiam  addit,  u- 
triim  iine  aqua  facramcntum  confiftere  poflit,  non  cfTc 
adco  ccrtum  :  cujus  tamen  inccrtitudinis  nullam  ratio- 
nem  affcrt, 

V. 

Cui  e  diamctro  repugnat  Bonaventura  in  4.  Sent« 
Dift.  II.  q.  3.  Dicendum^  quod  de  integritate  Cacramenti 
hujmfuntqumuor:  fcilicetmateria,  forma ,  ^  ordo ,  ^ 
inientio  confecrantis.  *De  congruitate  autem  ^  hene  epyfunt 
qu-efunt  his  annexa .  aqua  ergo  cum  non  fit  aliquid  horum  ^ 
non  efl  de  necejjitate :  fed  annexum  efi  materi^j/cilicet  vino : 
quia  adjungitur  vino,  ^  in  ipfum  convertitur. 

VI. 

Ut  &  Thomas  part.  3.  q.  77.  art.  7.  Confequens  efl^ 
quod  appofttio  aqu^  non  fit  de  imegritaie  facramenti.  & 
Biel  in  Canonem  Ie'(fl.  35.  Aqu<e  admiBionon  efide  inte- 
gritate  facramemi,  licet  fit  de  necefiitate  minifiri  confecran- 
tis.  &  Soto  :  ^ppofitio  aquot  non  efi  de  necefixtate  facra- 
menti, 

VII. 

Cui  aftertioni  confirmandas  non  pauca  Biel  adhibet 
argumenta.  i.  quiaalioqui  qui  oblivione  aut  ignoran- 
tia  omififtet,  non  excufaretur.  2.  Quia  Gra^ci dicuntur 
aquam  non  apponerc,  &  tamen  conficere.  3 .  Quia  quic- 
quid  eft  de  neceflitate  facramenti  remaneat  vel  fecun- 
dum  fubftantiafn,  vcl  fecundum  accidens  :  quorum  neu- 
trum  fit  in  aqua :  cujus  &  fubftantia  tranfit  in  vinum,  & 
neque  odor  neque  fapor  remanet.  4.  Quia  nullo  in  eu- 

angclio 


angclio  legatur  aqua  appofita.  5.  Quia  quicq\iid  cft  de 
fubftantiafacramcnti,  efficiat  quod  figurat :  ataquani- 
Iiil :  quoniam  ncque  corpus  Chrifti  verum  neque  my- 
fticum.  hxc  illc. 

VIII. 

Quibus  non  obftantibus,  omnes  tamen  qualemcun- 
que  aqux  necefritatem  urgent ,  camque  iis  argumentis 
fulciunt ,  quce  jam  in  mcdium  affcrcmus  ,  &  ad  lydium 
veritatis  lapidem  examinabimus. 

IX. 

1.  Quia  mos  hic  pcrantiquus  eft.  Refp.  Etiam  la^is 
&  mellis  guftus  inbaptifmo  antiquiffimus  cft,  &  tamen 
abrogatus?  ex  ufu  ergo  non  fequitur  ullum  neceffitatis 
genusi  quo  creatur  peccatum. 

X. 

2.  Quia  Chriftus  vinum  aqua  miftum  confecravit, 
ergo&nobisidcmfacicndum.  Refp.  i.  Neg.Confcq. 
Nam  in  cocna  lavit  pcdcs  Chriftus ,  confccravit  vcfpe- 
re,  confecravit  accumbcns  .  ncmo  tamen  idcm  facit . 
limitetur  crgo  confcq .  Ea  facicnda  funt  in  facramenti 
hnjus  celcbrationc,  quacChriftus  fccit,  non  per  acci- 
dens,  fcd  propter  ipfms  facramenti  plenitudincm .  jam 
probctur  hoc  dc  aqua  ,  pofito  quod  Chriftus  ca  ufus 
fit. 

XI. 

Quod  non  dc  nihilo  addimus,  nam  Antccedens  fil- 
tcm  inccrtum  eft  .  itaque  Soto  fic  propofuit :  ^uiaftc 
Chrijlus  prohahiliter  creditur  con/ecrafe  .  &  Concil.  Trid. 
Canon  8    ^"^^  ChriHumDominum  ita  fecife  cvedatur, 

Fffffffffs  Et 


Et  fane  nulliim  aqu^  veftigium  in  ullo  inftitutionis  lo- 
co.  At  ex  antecedente  tantum  verifimili  non  poteft  ul- 
Inm  argumentum  certum  educi. 

XII. 

Obturbat  hic  Bellarm.  nullam  etiam  vini  mentio- 
ncm  effc.  peflime.  Nam  legimus :  Non  hiham  de  hocge- 
nimine  vitis,  donec  illud  biham  no-Ount  in  regno  Dei,  Matth. 
2(5. 2p.  gcnimen  vitis  quid  aliud  quam  vintim  eft? 

XIII. 

Ratio  tamcn  qualifcunque  affertur,  fobrietas,  &  mos 
patrius.  quibus  fiquod  ineft  pondus,  id  fpcdat  adpro- 
mifcua  conviviaj  in  quibus  periclitari  fobrictas  poterat, 
&  mos  patrius  violari.  in  facramento  nihiltale.  nam  i. 
fobrictati  fatis  cavet  exigua  viniquantitas.  2.mosnul- 
lus  aut  ludaeis  aut  gcntibus  fuit  facramentum  hoc  cele- 
brandi.  quod  tura  primum  inftitucbatur. 

XIV. 

3.  Quia  de  latere  Dominiexivit  fmguis  &  aqua-  lo. 
19. 34.  crgo  in  calicc  debet  efte  vinum  &  aqua.  Refp. 
Confequentia  febriculofa.  nam,  ut  Bonaventura  (poft 
multos  Patres )  ait :  l^icendum,  quodper  aquam  illam  non 
/tgnatur  aquaijia,  nece  converfo:  fed  aqua  illa  aquam  haf- 
tifmalem/ignat.  Sunt&alixhic  «i^^^j  quas  brevita- 
tis  caufa  omittimus. 

XV. 

4 .  Myfterio  Euchariftix  /iguificatur  unio  Chrifti 
cum  ecclcfia.  Id  autem  aptillime  fit  quando  admifcetur 
aquavino.  Vinum  enimChriftum,  aquce  populos  fig- 

nificant. 


niflcant.  Refp.  i.  Quafi  omnia  in  Euchariftia  clTentad- 
hibenda  per  qux  fignificatur  ifta  unio  !  hac  rationc  c- 
tiam  baptifmus  cccnx  admifcendus  ciTct ,  pcr  eum  enim 
induimus  Chriftum  (Gal.  3.  2j.J  atque  ita  ei  unimur. 
2.  Ncg.  antcccd.  Namncc  vinum  Chriftum  fignificat, 
fcd  ejus  fanguincm.  ncc  aqua  femper  populos  fignificat, 
alioqui  &  in  baptifmo  eos  fignificarent.  imonecaqua 
(quam  pcrexiguam  vino  aflfundi  jubent)  fed  aqu^  mnlu, 
Apoc.  17. 1.  ncc  populum  fidelem,  quod  hic  qua?ritur,  fcd 
gentium  turbam.  3.  Nonopus  eftunioncm  cum  Cliri- 
fto  fignificari  hac  miftionc ,  cum  fignificctur  pcr  com- 
munionem,  .1.  vinum  bibendo,  idque  ex  inttitutionc 
Chrifti. 

XVI. 

5.  Quia  calix  Euchariftix  in  V.  Teft.  non  folum  fi- 
guratus  fuit  per  vinum ,  fcd  etiam  per  aquam  qux  fluxit 
c  petra.  crgo  aqua  cft  adhibenda .  Rcfp.  Ncg.  confeq. 
Ita  enim  concludam :  Panis  Euchariftix  non  folum  fig- 
nificatus  fuit  pcr  manna,  &  pancs  propofitionis ,  fcd  c- 
tivim  per  carnem  agni  pafchalis ,  crgo  caro  cft  adhi- 
benda.  ut  taceam  figuras  V.  Tcft.  non  fignificare  fi- 
guras  N.  T.  fcd  utrafquc,  licct  in  fe  divcrfas ,  eandem 
rem  fignatam,  nempe  Chriftum  &  ejus  beneficia  repras- 
fentare. 

XVII. 

6,  Quia  Euchariftia  eft  cibus  &  potus  fpiritualis : 
ergo  dari  debuit  fub  fpccie  cibi  &  potus  corporalis.  At 
hic  potus  maxime  convcnicns  natur.x  humanx  vinum  a- 
qua  miftum.ergo.  Refp.Imo &  vinum  purum  interdum, 
interdum  aqua  pura  homini  magis  convenit .  quod  au- 
tcm  vinum  adhibemuSj  Chriftum  autflorcm  habct. 

XVII L 


XV  111. 


7»  Quia  hxc  mifcella  fignificat  diiarum  in  Chrifto 
naturarum  unionem.  Reip.  Imofignificatpapiftas  clTe 
Eutychianos.  Aqua  enim  vino  fic  unitur,  ut  m//ceatur, 
imo,  fi  illis  credimus,  etiam  mutetur  in  vanum.  fignifi- 
cabit  ergo  eodem  modo  naturas  in  Chriftouniri.  quod 
faHiim^  uniuntur  enim  'i.<ri>yx'^'^'^'^  8c  aT^i^n^u;. 


COROLLARIA. 
I. 

providentia  Divina.  'fe  extendat  ad  quafvii  creaturas 
&  quofvU  creaturarum  a^tts  ?  Jff. 

o^»  onhodoxa  de  \ele6fione  &  re^rohatione  doffrina  Jlatuat 
Deum  au6iorempeccatii  Neg, 

x^n  Sacramenta  operentur  ex  opere  operato  i  Neg, 

4. 

An  refurreHio  eorundem  numero  corporum  in  S,  litteriifunda' 
mentum  haheat?  Aff, 

An  Vilius  ^  Spiritm  San^m  eandem  cum  Vatre  Deitatem  o^- 
tineanti  Aff. 

F   1   N   I  S. 


ANALECTORUM   TH EO LOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CXCL 

D  E 

Coena  Domini,  quinta  .  quaeeft, 

de  VTRAQVE  SPECIE. 

Divino  annuente  Numine, 
SuB  Pa^siDio 
Reverendh  cUriJJimi,  n)oaiJfimique  Virl, 
D.  JACOBI  REVII,   S. S. TheoL  Doaoris, 
*&  Colle<>ii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordmum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 


RICHARDUS  a  LANDTS-WERVEN,  Enchufa-Bat. 
Addim  9  Novmhit,  hco  horl/quefolitu. 


Tuyiicl  defendere  conabor 


zraj>vNi  satavorvm; 


Apod  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAl  aDORP, 


Amiio  ©13  i9  c  l; 


VerAUupnhHS^  Mdgnificu  acVrapotentihus, 
D.D.  ORDINIBVSHOLLANDI^ 

&WEST-FRISIiE,  Veris  Patrix  Patribus , 
Orthodoxx  Rcligionis  &  avitx  libertatis  antiftitibiis 
&  propugnatoribus  accrrimis, 

Dominii  ac  Macenatibus  meii  munificemiJJimU, 

u  T    E  T 

Do&ijftmii,  Eminentijfmis,  ac  longe  celeherrimU  VirU^ 

D.  jACOBO  TRIGLANDIO^S.S.Theol.Dodo- 
ri,  cjufdcm  Facultatis  in  inclyta  Batavorum  Acade- 
mia  ProfeflTori  primario ,  &  p.  t.  Re<aori  Magnifico 
fpe«5tatiflimo,  digniffimo, 

D.  JACOBO  du  BOIS,  Ecclefia!  Leyden/is  Paftori 

vigilantiffimo, 
D.  THEODORO  ab  ALTENA,  Vcrbi  Divini  in 

EccJefia,  qu3e  jc^"  Chrifto  in  Oeftgecft  coHigitiir, 

Prieconi  eximio, 
D.  GUILIELMO  BUYSERIO,  publicoScholse 

Enchufanae  Hypodidafcalo  prudentiffimo ,  do^aifli- 

mo, 

Studiorum  meorum  Fautoribus  fummis,  multum  de 
me  meritis ,  indicfcjue  merentibus ,  Parentis 
loco  in  xternum  mihi  profequendis, 
D  E  NM  Q^U  E 

KeverendOi  a<;  pietate  conjpicuo  Viro, 

D.  ADRIANO  ab  HUYSE ,  in  Arithmeticis  exper- 
tiflimo,  amico  fingulari, 

Hoc  exercttium  Theologictm 
s.  F. 

RICHARDUS  a  LaNDTS-WERVEN, 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXCI. 

2)  n 

Coena  Domini,  quinta.  quae  efl:, 

de  VTRAQVE  SPECIE. 


T  H 


F  S  I  S 


I. 


OnftatEuchariftiir  racramcntum  duplici  ma- 
tcria,  panc  &  poculo.  pancm  omnibus  fidc- 
libuseftc  diftribucndum  in  confeflb  cft.  fed 
poculum  nemini  diftribui  patiuntur  papiftx 
acccdcnti  ad  faccrdotc  communionis  caufce. 


II 

Duos  cnim  ordincs  pcrfonarum  diftinguunt :  unum 
folitarium  ipfius  facerdotis  confccrantis,  fivc  conficien- 
tis  :  &  hunc  dicunt  ncccft-irio  debcreutramque  fpcciem 
fumerc.  Alterum  quorumcunquc  Chriftianorum ,  qui 
a  conficicnte  communionem  poftulent.  Hos  efle  cic- 
ricos  vel  laicos.  omnibustamcn  ex  iiequo  calicem  ne- 
pandum . 

^  III. 

Quod  amcquamdcmonftremus,  amovenda  eft  im- 
poftura  qua  ftatum  quxftionis  nonnuHi  involvunt.  Nam 
Bellarm.  eum  his  verbis  delineat :  Vtmm  NECESSARIO 
partkipanda  fit  Eucharijlia  fub  utraque  fjyecie ,  an  fatii  fit 
/uh  altera  .  Eckius  :  ^n  NECESSMIFM  fit  utramque 
hujm  facramenti  fpeciem  fumere,  Tappcrus  :  Non  eft  Idicis 

Ct  a  o  o  o  o  o  o  b  2  NPXES- 


NECESSARIA  ad  CalHtem  cdmmunio  fuh  Mtraque  jfecie , 
Holius  :  Vel  unum  aliquem  pofer,  ex  quo  tempore  ChriHm 
hxc  verha  protulit ,  qui  fic  ea  fit  interpretatm ,  ut  efe  D  E 
NECESSITATE  SALFT IS  diceret,  omnes  etiam  laicos  utri- 
ufque  Jpeciei  participes  fieri , 


IV. 

Volucrunt  per  hxc  fiirpicionem  injicere,  tale  quid 
nos  dc  poculo  facro  comminifci,  quale  ipfi  de  baptifmi 
ncceiHrate  ad  falutem ;  cuni  nullam  hic  aonofcamus 
nece/lltatem  aliam  quam  pr^cepti  vel  infiitmionisy  qx\x 
contradiftingui  folct  a  neccfTitate  medii  fine  quo  vidcli- 
cct  nullo  modo  pofTit  finis  obtineri .  Illam  nccellita- 
icm  finftitutionisdico)  papiftae  agnofcunt  in  pane  folo, 
nos  in  pane  &  vino  xqualiter .  Ncc  pontificii  contenti 
fucrunt  hanc  neceftitatem  negare,  atquc  ita  rcm  pro  li- 
bera  &  indiffcrenti  habere,  fed  communioncm  poculi 
laicis  Proiiibvervnt.  ut  jam  videbimus. 


V. 

Concilium  ergo  Conftantienfc  Seff.  13.  ^eclarat, 
decernity  &  definit ;  quod  licet  ChriHm  pojl  ccenam  infitue^ 
rity  &fuii  di/cipulis  adminifraverit  fuh  utraque (pecie  pank 
&  vini  hoc  venerahile  facramentum,  tamen  HOC  NON  OB- 
STANTEyfacrorum  Canonum  au^foritas  laudahilis ,  6- ap^ 
prohata  confuetudo  Ecclefia  fervavit ,  &fervaty  quod  hujuf- 
modi  facramentum  NON  DEBET  confici  pojl  coenam,  neque 
a  Jidehhm  recipi  non  jeyunu,  nifi  in  cafu  infirmitaiU ,  aut  al* 
terim  necejfiiatit,  h  jure  vei  ecclefia  concefio  vel  admip .  Ei 

ficut 


ficut  conCuetudo  ad  evitandum  aiiqua  pericula  &fcanda' 
ia  eH  rationayUiter  intrcduffa,  quod  licet  in  primitiva  ec- 
clefta  hujufmodi  facramentumrecipereturfuh  utraque  Jpecie^ 
pojlea  a  conficieniihm ,  SVB  VTRAf^VE,  &  i  Idici!  7AN- 
TVMMODO  SVB  SPECIE  TAN IS  fufipiatur,  cumfir' 
mi[fme  credendum  fit,  &  nuUatenm  duhitandum ,  integrum 
Chriflicorpm  &  fanguinm  tamfub  Jpecie  pants ,  quamfuh 
fpecie  vini  vevacitercontineri  .  Vnde  cum  hujufmodi  confue- 
tudo  ah  Ecclefta  &  fanHU  Tatrihm  rationabiliter  introdu- 
ffa,  &  diutijfme  ohfervata  fit,  halfenda  eft  pro  LEqE^ 
quam  NON  LICET  reprohare ,  aut  /ine  Ecclefi^  au&oritate 
pro  lihito  imitare. 

VI. 

Et  poftea  :  Item  decernit  ac  declarat  fuper  ifta  materia, 
evetendijfimii  in  CM^fto  patrihm  &  ^ominis  Tatriarchis, 
Primatihm,  a^rchiepi/copis^  Epifcopii,  &  eorum  infpiritua^ 
lihm  Vicariii  uhilihet  conBitutis,  procejfm  ejfe  dirigendos,  in 
quihm  eis  committatur  &  mandetur,  auHoritate  hujm  facri 
Concilii,ruhpoena  EXCOMMVN ICATIONIS,  ut  effe^fua- 
liter  T  VN  I ANT  eos  contra  hoc  decretum  excedentes,  qui 
communicando  populum  fuh  utraque  fpecie  panis  &vini^  ex- 
hortaii  fuerint^  &  fic  faciendum  efie  docuerirtt. 


vir. 


Concil.  Bafii.  feff.  50.  ^ecernit  &  declarat,  quodfi^ 
deles  Idicifive  clerici  communicantes ,  &  non  conficientes , 
non  adBringuntur  EX  TRyECEPTO  ^OMINI  ad  fufci^ 
piendumfub  utraquefpecie ,  panis  fcilicet  &  vini,  facrum 
t  ^  ^  Eucha- 


G2 


^  <y  a  o  o  o  o 
DOO  D 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


Eucharijii.^  Jacrameutm ,  Et  paiiio  poft:  Laudahifis  quo^ 
que  confuetudo  communicandi  Idicum  populum  /uh  una  fpe^ 
ciey  ab  Ecclefia^  fanciis  rationabiliter  introdufia ,  ha- 
Uenus  diutijjime  ohfervataj  &  ^  dofiorihm  divin^  !egis,  fa- 
crarum  fcripturarum  atque  Qanonum  muliam  peritiam  ha- 
hentihus,jam  long<£vo  leinpore  commendata^pro  LEg  E  ha- 
benda  e/ij  fiee  aticui  liciium  ejl  reprohare^  aut  fine  au^oritate 
Ecclefi.^  ipfam  immutare. 

VIII. 

Concil.  Trid.  SefT.  21.  Cvip.  i.  Declarat  ^  ac  docet , 
nullo  divino  TR.^.CEPTO  Idicos ,      clericos  non  conjicien. 
tesy  obligari  ad  Eucharijlix  facramentum  fub  utraque  fpecie 
/umendumy  neque  uUo  paSio  falva Jjde  duhitari  pojfe,  quin  il- 
lis  altmus /peciei  communio  AD  SALVTEAl /ujjlciat, 

IX. 

Vnde  Canon  priraiis:.  Siquis  dixerit^  ex  Dei  PR^CEP- 
TOy  velnecej/itate  SALVTIS,  omnes  6" fingulos  Chriflijideles 
utramque  Jpeciem /an^ijftmi  Eucharifiije  facramenti  fumere 
debere,  anathsmafit. 

X. 

Vbi  videmusqiuim  veteratiore  neccflitas  pr^cepti^  & 
neceflitas  y4r/«?«  intcrfe  permifceantur ,  ciun  de  priori 
duntaxatfitquasftio.  quomodo  ctiam  caveant  ab ////^r- 
di(^i  fpecie,  fed  tantum  dicant  neminem  obligari.  Ve- 
rum  fatisfecit  hac  in  parte  Catechifmus  ad  parochos, 

.    .  uli 


ubi  ficlegitur:  ^uod  vero  ad  commucandi  ritum  pertinet, 
doceam  parochiy  fanB^  ecciejta  lege' INTEfLDICTVM  ejje 
neqmy  fne  ipfius  Fxclepx  auBoritatef  prMer  facerdoles  corpus 
Domini  in  facrificio  conficientes,  fuh  utraque  fpecie  facram 
Eucharijiiam  fumat, 

XI. 

Atqiieita  Dominicus  Soto,  cujus  haErcvcrba:  Pofte^ 
rior  conclufio :  Ecdefia  confuliijfme  ac  fanftiffme  INTER- 
DIXIT  populo  hiijufmodi  fanguinii  communionem.  idem: 
(^uofit  utperEcclefi^  PRIVILEgiVM  pojftt  nunc  etiam  IN- 
DVLgEHl  quihufdam  iUuJirihus,  ut  C.xjari^  &  regihm  &  car- 
dinalihm  non  facerdotihm^  ut  pojfint  cum  omni  decentia  ^ 
cauielafangftinemfumere.  ubi  privilegium,  ubi  indul- 
gentia,  ibi  prcefuponitur  interdi»5tio, 

xn. 

Vazqucz  Difp.  216.  c.  4.  Reliquum  efi,  ut  ojlendamm^ 
IVRE  OPTIMO  ^cclefijim-iaiinam  ufu  calicU  LAIQOS  IH 
VNIVERSVM  PRIVASSEy  &  communionemfuh  una  ta^htum 
^ecie  iUii  reliquijfe, 

XIII. 

Clariflfimc  omniutn  Salnfcro,  Tradatu  34.  Laici 
NON  POSSVNT  communicare  fuh  utraque  fpecie,  nifi  porri- 
gentihtts  facerdoiihus ,  rurjus  y  facerdotes  tradere-  NON 
POSSVNT  nificoncedentihus  Epifcopii,  quihus  dehent  parere. 
rurfus:  Epijcopiy  etft  maxime  vellenty  NON  POSSVNT 
concederexquod am concilium generahi  aut  C^tholicct  Eccle- 


Ji^moderdtorKmanus  pomifex  GKAVJSSIMA  LEOE 
TERDIXERVNT,  Atque  hxc  ad  ftatum  quaeftionis  in 
aperta  luce  ponendum  fufiicicnt. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 
I. 

^Cffs  non  dtnat  creaturas  neceffkrio, 

Chripus  non  eSJ  ttbique fecundamnaturam  humanam* 

Tres  Junt  ^erfena  in  una  fmflicijfima  effentia, 

4« 

^\(£»  daturtranjfuhftantiatiol 
CMftus  efi  vcrui  ac  €temus  ^^w. 


F  I  N  I  St 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O RU M 
DISPUTATIO  C  XCIL 

D  E 


Coena  Domini,  fexta  .  quaecft, 

ae  VTRAQVE  SPECIE, 


A  L  T  E  A,' 

Divinp  annuente  Numine, 
SuB  Pr^sidio 
Reverendiy  Clarijfmi,  ^oBiJpmique  Viri, 
p    lACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
*&  Coilegii  Tlieol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifi^ERegcntisdigniflimi, 


SIBRANDUS    LOE  NIUS,  Haga-Bat. 
Addiem  12  Novemhii,hra  2 4 


TuUid  defendere  conahr 


LVGDVNt  BATAVORVM; 


Apud  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP, 


Ammo   cId  19  c  L, 


IPerAllupribMy  Magnificis  ac  Prapotentthus^ 

D  T>.  ORDINIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I  yE, 

Veris  Patrise  Patribus>  Orthodoxae  Reli- 
gionis,  &  avitae  Libertatis  Propugnato- 
ribus,  <3cdefenforibusftrenui(fimis, 

T>omittis  ac  M<tcenatihus  meii  munificentijfimii, 
Hafie  Thefis  Thsologicas 

ea  qua  decet  aninii  humilitate 
ac  obfervantia 

offero  ac  infcribo 

SIBRANDUS  LOENIUS. 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
diSputatio  CXCII. 

D  E 

Coena  Domini,  fexta.  quas  cfl:, 

de  VTRAQVE  SPECIE. 

A  L  T  E  R  A. 

1"  H  F  S  I   S  I. 

fiW^Vnc  fcntcntiam  noftram ,  fuper  hxc  ncfaria  fa- 
f  r^?^  jcramcnti  mutilatione  fubjungemus,  eft  autem; 
vOsx^Nullo  modo  licitum  cffc,  utpopulo  fideli  calix 
Buchariftije  cripiatur.  Rationcs  \\x  funt; 

II. 

T.  NuUa  facramenti  inftiturio  divina  eft  violanda; 
Ac  communio  plcbis  fub  utraquefpccic  eft  inftitutio 
facramenti  divina:  Ergo  violandanon  eft. 

III. 

Majorem  confirmamus;  cx  co,  quod  facramcnta  non 
fint  figna  naturalia,  fed  inftituta,  &  quidcm  a  Deo,  non 
a  crcaturis.  undc  Eckio  di»5lum:  Vnicailla  divina  volun^ 
tMfufjxciensnoUi  eft  caufa  facramentorum.  Quod  fi  igitur 
totafacramenti  cftentiaeft  ab  inftitutione  divina,  utique 
hac  violata  non  potcft  ipfum  facramcntum  confiftcre, 

Non  eft  cr£jo  violanda. 

^  IV. 
Significavit  id  Paulus  i.  Cor.  ii.  20.  Cum  conveni- 
tii  eodem  loci,  non  eH  hoc  Dominicam  coenam  edere.  quare? 
quia  partem  inftitutionis  .i.  communionem  violabant.  quo 
f:i(5lo,  non  tantum  dicit  eos  non  hene  celehrare,  fcd  ne  cele^ 
hrare  quidem,  ac  ftatim,  ut  reftituerct  lcgitimam  celc- 

H  h  h  h  h  h  h  h  h  2  bratio- 


brationem,  adinrcitiitioncm  eos  revocat. 

V. 

Minorcm  probant  difcrta  S.  Scripturx'  vcrba.  Matth. 
26.  27.  Et  accepto  poculo,  ac  gratiis  a^iis  dedit  eii^  dicens, 
Bihiie  ex  eo  omnes.  Luc.  22.  17.  Et  accepto  poculo,  quum 
gratia^  ^gifet,  dixit,  Accipite  hoc,  &  partimini  vohii  ipjis. 
poftquam  autcm  vcrba  Chriflri  dc  pane  continualTct  v. 
ip.  additv.  20.  Itidem  etkgm  {oItu-j-mz  <i--vi)dcdit  cis  pocu- 
lum  po^quam  coenajjent^  dicens  &c.  quce  rcpctuntur  a 
Paulo  I .Cor.  1 1. 2 5.  &  cxplicantur  a  Suarezio  LuHtano: 
Eodem  plane  modo  quo  dixit,  corpus  fuum  pr^  manihus  ha~ 
hensi  manduca.e  ex hocomne^,  hoc  ejienim  corpus mcum:  i... 
calice  accepto,  dixit  eis ,  hihiie  ex  hoc  omnes ,  Janguu  e»im 
meus efi  NoviTeJlamenti.  fi  codem  plane  modo  utrum- 
quedidumj  ergo  &cadcm  cnphafi. 

VI. 

Rei  evidcntia  adcgit  ex  adver{Iiriis  Tilctanum,  ut  di- 
cerct:  ^uantum  adChrijli  injlituiionem  attinei,  communio 
utriufque (Jeciei  ejl  tam  latcis  quam  facerdotihus  communis, 
Necaiiter  Gorranusadillaverba  decalicc:  Et  dedit  il- 
lisy  dicens  &c.  Hic^  inquit,  Juhditur  inflitutioi  communi" 
catio^uhi  tanget  quatuor:  Trimo,Jacramenti  veritatem,  cum 
dicit,  Hic  eji  Janguis  meus.  Secundo  dignitatem^  ihi:  Novi 
Tejiamenii.  Tenio  utilitatem,  ihi :  ^ui  pro  multij  effunde- 
tur.  ^uarto,  communicandi  generalitatem ,  ihi:  Bihite  ex 
hoc  omnes, 

VII. 

Vidcamusnonnullas eorumexceptioncs.  Bihite 
utcrque  Suarez  contcndit  non  cfreprccccptum,  fcdinvi- 
tationcmtantum  vcIconccfTionem.  Rcfp.  i.  Quid  crgo 

Edite?  eft  ne  prarccptum?  affirmare  coguntur,  nenihil 
in  hoc  facramento  pia.'ccptum  dicant.  fi  fic ,  cur  non 

ctiam 


Qmmrol,jyte?  pr^efertim  cum  addatur  ^-'-.ra-ri  2. 
Annoncdere&bibere  prxccptum  cft  eiqui  facramen- 
tumconficit?  fatentur.  plus  ergo  habcnt  quam  invita- 
tioncm  vcl  conccflionem  iUi  imperativi  .  Denique 
audiamus  papiftas  alios  ,  &  flitcntes  rcos  habimus  . 
Etenim 

VIII. 

Audradius  Orthod.  Eplic.  7.  Tria,  inqmt,  tunc 
Chnftum  IMPERJSSE  evangelijl.etraduni;  ut/cilka  cor^ 
pusfinum  acciperent&manducarenti  ui  omnes  ex  calicefan- 
cuinefuo  referto  hiherent;  atque  ut  iJ  in  fui  commemoratio- 
)iem  facerent ,  Hardingus  feft.  10.  Sic  catholica  ecclefia 
Jiatuit,  hihite  ex  hoc  omnesy  Chrijli  PRAtCEPTVM  ejfe,  & 
necejfario  ohfervariofortere. 

I X. 

2.  Vcrba  Bihite  ex  hoc  omnes  ajunt  pertinere  fokim 
ad  aaum  iUum  prcefcntem,  non  autcm  obligare  in  futu- 
rum.  ita  Pi^iius.  R cfp.  i .  rcclamat  Paulus  i . Cor.  11.25. 
Hoc  Jacite\vOTIESCVN^VE  BIBERITIS  in  mei  recor- 
dationem.  &  v.  2  6.  J^VOTIES  enim  ederiiii  panem  hunc,  & 
poculumhoc  BIBERITIS,  mortem  Domtni  annunciate,  VS- 
^VE  ^VO  VENERIT.  2.  quis  crcdat  Chriftum  cum 
jubet  edcre  &  bibere,  dicercvelle:  Edite  vos  &  omncs 
fidelcs,  ufque  ad  fincm  fccuU,  fcd  bibitc  vos  tantum  qui 
hicnuncadcftis^'  qux  umbra  hujus  difcriminis  intcx- 
tu?  ^.fi  bibere  in  unico  iUo  adu  injunaum  cft, cur  Hiccr- 
dotesquotidie  bibunt  in  mifta?  ita  ipfifui  funt  judiccs. 

X. 

2  ycrh:ii\h  Bihiieexhocomnes,  Chrifti quidera  pr:^- 
ceptum  continere,  &  neceflario  obfcrvanda,  fcd  tanrum 
afacerdotibus,  quia  dida  fint  foUs  apoftoUs.  ita  Har- 

Hhhhhhhhh  3  dingus 


dingus  Sc  Bellarminus.  Rcfp.  r.  Nihil  hoc  ad  dogma 
pontificium.  Nam  nefacerdotibus  quidem  papiftce  con- 
cedunt pocuhminifi  conficieniihus,  atin  itiftituto  facra- 
mentiapoftoli  nulli  conficiehant,  2.  apoftoli  hic  cc>w(\- 
derantui  non  ut  facerdotes  (ponamus  fuifle)  fed  utdifci- 
puli  &fidcles5  quifeipfosprohare  potcrant  &  mortem 
Dominiannunciare&c.  v-  i.  Cor.  26.  28. 

xr. 

4,  Adjcclivum  Omnes  eo  fineadjecf^um  effe  -r}  hibiie 
potius  quam  ^4  edite,  quia  panis  quidem  erar  fradus 
fingulifque  inde  partcs  fingulx  diftriburx;  c.ilixautcm 
unus  porrc(5tus,  ut  moncndi  fuerint  ne  primus  cxhauri- 
rct, fcd  fcquenti  relinqueret  &c.  itaBell.Refp.  Idem 
&  nos  volumus,  videlicet  fTcerdotcm  non  folum  hauri- 
re,  quodomnibus  hauricndumdcditChriftus,  quod  ta- 
menfacit.  itaque  nihil  pr.xtcr  impudentiam  habet  ifta 
cxccptio. 

XII. 

Sccundanoftra  ratio  hxcefl;  Vt  apud  Lucam  poft 
diftributum  panem  dicitur:  Bocfacite  in  mei  recordaiio- 
nem.  ita  apud  Paulum  poft  datum  calicem  :  Hoc facite 
^oriESCVN^VE  BIBERITIS  ad  mci  recordationem, 
luflit  Chriftus  Apoftolos  Hoc  fucere,  videlicet  quod  ip- 
fum  facicntcm  vidcrant  in  inftituenda  Euchariftia ,  & 
pcculiaritcr  in  panc  &  calicc.  Quarc  utramquc  /pecicin 
julfit  communicari,  quotics  Euchariftia  cclebraretur. 

XIII. 

Quodcnim  ~o  f/^Jtrncgat  Cajetanus  ad  utrumqueopus 
rcferri,  confecrandi  videlicet  &  tradcndi,  fcd  ad  prim 
tantum,qucEro  1.  cur  non  ad  poslerim  tantum  ,  utpote 
propinquius?  2.opponimus  ei  gregales  cjus.  ita  enim 
lanfenius  Concord.cap.  10 1.  'Refertur  pronomen  Hoc  , 

noH 


non  tantnm  ad  fumtionem^  fedud  omnia  qu^  rnox  Qhrijim  y?- 
cijje  dicitur:  aMandat  enim  facere  quod  ipje  fecity  nempe 
accipere  panem,  gratio/s  agercy  henedicere^  ac  verhis  Juiscon- 
fecrare^  dicendo  in  ipfus per/onayHoc  eftcorpm  meumyfrange'' 
re^  ac  fumere^  aliifque  fumendum  tradere.   Guillaudus  in 
1.  ad  Cor.  l>ion  aicity  hoc  dicite^  fed  facite  hoc  quod  feci  . 
^uidfecit?  Accepit  panem^  graiia^  egityfregit^  &  confecra- 
vity  confecratum  fumendum  deUit.  H^c  ergo  faciendi  poie- 
flaiem  hahet  facerdos.  Carthufianus:  Hoc  facite^  id efyfa-' 
cramentum  iflud  fuo  tempore  ce/ehratCy      conficiie^  date^  ^ 
fumite. 

XIV. 

Imo  (twinta  vis  cft  vcritatis)  Cajetano  Cajctanuni  op- 
ponimus-  Isenim  in  Lucam:  Non  dicit^  Hoc  dicitey  fed 
faciiey  quia  mandat  fieri  quod ipfe  fecity  fcilicety  acciperepa- 
nem  y  gratias  agere^  frangerCy  confecrare^fumeYey  cr  dare  . 
quid  clarius  ad  evinccndum,  vclle  Chriftum  ut  dctur  pa- 
nis&vinum  ctiam  non  conficicntibus  <? 

XV. 

Qiiod  idem  addit  ^6  Hoc  facite  abfolute  tantum  de 
panedici^  depoculo  autem  cum  reftridionCj  quotiefcun^ 
que  hihetis.  i.  Cor.  ii.  25.  itcm  quod  non  lit  diclum 
Hiec  facitey  fed  Hoc  facite  i.  ridiculum  eft^  cogiturenim 
To  quotiefcunque  explicare  pcr  nunquam.  vetuitenim  ec- 
clefia  Rom.  neunquam  calix  diftribuatur  laicis.  2.  tol- 
lit  necefiitatem  annunciandi  morfcm  Domini^  cum  di- 
catur  :  quotiefcunque  enim  de  pane  hoc  ederitu  de  poculo 
hoc  hiheritis  p  annnnciate  mortem  Domini.   3.  totum  ali- 

qiiod 


quod  asgregatum  tam  per  hc  quam  per  h^c  de%nari 
folct.  4.^Hoc  Cajctani  in  /entum  nominatim  refutatur 
a  Soto  in^.  DilV  12.  q.  i-  a.  12.  &Vazquezio  in  3. 
Tho.  Difp.-  : 


COROLLARIA. 


Dccreta  Deifint  atcrm  ac  ImmutahilU, 


Decrett  eleclionis  mila  caufa  Imfulfiva  datur  mfi  folum 
Dci  benefladtHm  ,  non  njero  hona  ofera  nec  fides 
fr^eVifa, 

EleSiionis  certitudo  homininon  ajriorifed  fofierioripe* 
tenda  eH^ 

4» 

Vocatio  efficax  nuUis  hominibm  nififolis  eleSiis  ohtingtt, 
QhnUus  non  eH  medtator  angelorum. 

Vcus  non  fotutt  remittere  feccata  ahfque  uUa  fatisfa* 
fiione^ 

F  I   N  I  S. 


ANALECTORUM   THEO LOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CXCIIL 

D  E 

Ccena  Domini,  feptima .  qu^  eft, 

de  CONSECRATIONE, 

Divino  annuente  Numine, 
SubPr.-«sidio 
Reverendi,  Clarijpmi,  n)offiJ/imique  Viri, 
D.  JACOBI  REVM,   S. S. Theol.  Doaoris, 
&  CoUegii  Tiieol.  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordmum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniffimi, 

Tuhlici  defendere  conahot 
MARCUS    ab    ES,  Gorcomio-Bat. 

Additm  16  Novemhru,  hora  8. 


LVQiyVNl  BATAVORVU; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 
Anmo   cIo  l9  Q  U 


'Per  AlluflnhM^  Magnificis  ac  Prapotentihus, 

D  D.  ORDINIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I  >E, 

Veris  Patriae  Patribus ,  Orthodoxae  Reli- 
gionis,  &  avitae  Libertatis  Propugnato- 
ribus,  &  defenforibus  ftrenuiDTimis, 

Dmhis  ac  M^cenatihut  meis  munificentiJfmU, 

Uafce  fiudii  Tbeologici  priwitias 
in  nunquam  intemoritura  gra- 
titudinii  rmiutietov 


S.  F. 


MARCUS  ab  ES. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  12 


ANALECTORUM  THEOLOGTCORUM 
DISPUTATIOCXCIII. 

Coena  Domini,  feptima.  quae  cft, 

de  CONSECRATIONE. 

T  H  F.  S  I  S  I. 

.  Onfecrarc  cft  facrum  facere.  unde  in  facra- 
Imento  Eucbariftix  Confecratio  cft  folenne 
jvcrbum,  fignificans  id,  quo  fit,  ut  rcs  vifibi- 
Mcs,  quae  pcr  fc  profanoe  funt,  &  alicnasa  my- 
ftciiis  rcligiofis,  fint  facramenta  corporis  & 
fanguinis  Chrifti,  five,  fint  corpus  &  fanguis  Chrifti. 

De  hac  multa  cft  inter  papiftas  contentio.  Fucre  qui 
nullis  verbis  Chriftum  diccrcnt  confecralTc,  fcd  abfolu- 
tapotcftatc,  &:  voluntate,  vcl  tadu,  vel  ahquo  figno 
externo.  ita  Innoccnt.  3.  &  4-  Mayro,  Biel,  Duran- 
dus,  Catharinus  &c. 

X  T  X  • 

Alii  ahqulbus  vcrbis  Chriftum  ufum  volunt,fcd  qu^e 
nobis  fint  incognita.  ita  Albcrt.  Commcnt.  fupcr  eu- 

anoelium . 
^  IV. 

Alii  plcriquc  vcrba  confccrationis  cxprelTa  dixerunt 
in  inftitutione,  apud  cuangchftas&  Pauhim.  ifta  vidc- 
licct:  BoceflcorpmmeHm,  Hoc  e^ifanguii  mefis,  Sedhoc 
itcrum  varic. 

Ahi  enim  bisprolata  imaginantur,  femel  fecrcto, 

Iiiiiiiii2  nempe 


nempe  antcquam  pancm  acciperet,  daretquc  difcipulis : 
&  itcrum  elatavocc,  prout  ab  euangeliftis  recitantur. 
Ita  Stcphanus  Epifcopus  Hedunenfis .  Alii  femel  tan- 
tum  di(5la,  prout  fcmel  ab  euangeliftis  recitata. 

VI. 

Et  horum  nonnulli  negant  ab  cuangeliftis  fervatum 
ordinem  rerum  :  Chriftum  enim  ea  vcrba  protuliffc  ab 
initio,  cum  notaturbenedixifle.  Alii  vcro  fic  protulilfe 
divinaruntj  ut  ab  initio  confecrationis  pertingerent  ad 
finem  diftributionis.  hanc  fcntentiam  nonnemo  tribuit 
Thomce  Aquinati. 

V  I  I. 

Alii  eundem  ajunt  fuifte  ordinem  rcrum  &  narratio- 
nis  apud  euangeliftas ,  fed  confccraflc  Chriftum ,  non 
dum  benedixit,  fcd  cum  dcdit .  ita  Scotus  &  Cajctanus. 

VIII. 

Alii  denique  aflerunt  fine  ullo  ordine  omnia  fimul  a 
Chrifto  fa(fta  fuifte,  fcd  non  potuifle  euangeliftas  omnia 
fimul  narrare.  habemus  feptem  opiniones. 

IX. 

Eft  &  alia  quxftio ,  An  folis  quatuor  verbis ,  Hoc  eft 
corpui  meumy  fieri  confecratio  pofliti?  ait  Thomas,  &  poft 
eum  Bellarm.  Suarez,  Vazques ,  Valentia.  negat  Sco- 
tus,  diiczxiSy  opus  efle  aliis  verbis,  perquae  Chrifti  verba 
ad  materiam  applicari  declaretur.  vcrba  illa ,  fequaces 
ejus  dicunt  efle  verba  benedidionis  ecclefiije,  quibus 
petitjUt  oblata  munera  panis  &  vini  fiantcorpus  &  fan- 
guis  Chrifti.  ita  ut  nihil  omnino  fieri  cenfeant ,  fiquis 
fola  verborum  prolatione,  fine  ecclefiaftica  prece  con- 
fecrare  attcntarct.  in  hanc  opinionem  inclinat  Salmero, 

X. 

Rurfum  difcepatur:  An  verba  Chrifti  materialiter, 

an 


an  ficrnificativc  in  confecrationis  forma  fumautur?  Bona 
pars^tenet  quod  materialiter .  &  eorum  quidam ,  quod 
materialiter  tantum  ut  Innocent.  ^  &  4.  Duranduscum 
multis  .  alii  quod  Jlmul  matcrialitcr  &  fignificative .  ut 
Thomas  cum  fui^.  alii  quod^^rr/w  materialiter ,  panim 
ficrnificative .  Alii  quod  fignificativc  tantum,  ut  Marfi- 
Ims  in  quartum .  quem  qui  fequuntur  fubdivifi  funt  m 
totopiniones,  ut  vixeas  numerare  fit.  Certe  Guido 
Brianzonius  in  4.  Sent.  recenfctnovem ,  &  fuam  adjicit 
quam  dccimam  facit.  v.  dc  totahac  re  N.  DeCapite 
fontium  epifc.  Cxfarienf.  Concilium  Tridcnt.  rem  uni- 
verfam  filcntio  tranfmifit,  ut  folet  pleraque  inter  fuos 
controvcrfa. 

Nos  Confecrationem  dicimus  cffe  in  tota  Chrilti  in- 
ftitutione :  ut  quicquid  iUe  fccerit  ad  eam  pertinens, 
nofquc  julTcrit  faccre,  co  ipfo  confecrari  credamus  facra^ 
mcntum. 

XII. 

Exprimit  hoc  his  verbis  Bcza  in  Matthxum :  Vemm 
eft.  nos  coHfecrationt6voce  totam  illamfacram  aaionem  intel^ 
ligere,  qua  res  alioquin  communes  in  facramenta  mutamm,  a- 
centes  qu^  pr^cipit  Dominm,  cujmfacr^eaaionUpars  eji 
duntaxat  iflud  quod  hic  henedimonis  &  gratiarum  a^ionts, 
ici  eflyfolennium  precum  nomine  imelligitur, 

XiU. 

Sententise  hujus  vcritatcm  cvincunt  ipfa  inftitutionis 
verba  :  ^uum  accepijfet  pancm  {^^M  &  knedixi/et  (^t.xo- 
y^ccc,)  fngit  eum,  deditque  difipu%  &  ait,  Accipite,  come^ 
dite-  Hocejlcorpui  meum.  B  quum  accepifjet  poculum  if^' 
9>m)  6- gratias  egijfet,  {ijx^eATl^^rn;)  dedit  eit.dicens :  Bthite 
ex  eo  omnes,  Hoc  enim  efl  fanguis  mem. 

liiiiiiiiS  aIy. 


XIV. 

Hic  vidcmus  ordinem  hujiis  aiflionis.  Prius  acccpit 
panem  quam  bcncdixit :  prius  benedixit  quam  tradiciit. 
prius  accepit  poculum  quam  gratias  egit ,  prius  gratias 
egit  quam  tradidit.  agnofcunt hunc  ordinem  VaLa,  E- 
rafmus,  Maldonatus,  Sahnero,  Cajetanus. 

XV. 

Vnde  perpcram  vulgata  verfio  :  Jccepit  lefm  panem 
&  henedixit  ixc  Et  accipiem  calicem  gyatias  egii  (^c,  quo- 
pa^flo  confunduntur  omnes  inHiitutionis  partcs,  acfi  eo- 
dem  momcnto  omnes  peradce  fucrinr,  contra  grxci  tex- 
tus  gcnium  ac  proprretatem. 

XVI. 

lam  qu.-eritur  an  in  illis  quce  prxcedunt  verba :  Hoc 
esi  corpui  meum  &c.  praE-cipue  in  ienedi^ione,  five  gratia- 
rum  a6iione  nulla  fit  confecratio  ?  id  cft  ,  an  benedi(5tio 
illa  pancm  relinquat  communcm  &  profanum  ?  Hoc 
certe  fequitur  ex  opinioncillorum  qui  confccrationem 
folis  illis  quatuor  vocibus  alligant.  vcrum 

XVII. 

Audinnt  illi  Odoncm  Cameraccnfcm  in  Epitome 
canonis  :  Benedixitifuum  corptu  fecit^  qui  prius  erat  panii, 
henedimonc fae^m  efl caro,  Audiant  Saimcroncm  tom.  p. 
tra(ft.  13.  In  primis  dicitur^  quod'"Dominu6  accepit  panemy 
deinde  bencdixHyfive  gratias  egit  ./.  henediSium  Jectt  (no- 
ta)  &  pojieafregit  ^  ^  dedit  difcipulii  fimy  Uicens,  Hoc  e(l 
corpui  meum:  &  idem  dicitur  de  calice  five  de  vino  ,  Cum 
igitur  benedi^io  "Domini  non  fit  fuperflua ,  aut  vana  (nota 
itcrum)  nec  dederit purum  panem  i  nec  hortatm  fuerit  ad  il- 
lum  accipiendum^  fequitur^quod  cumdeaity  jam  faFia  erat 
tranfmutatio :  ^  verha  illa :  Hoc  efl  corpus  meum^  quid  con~ 
tineretur  indicabant  in  pane,  non  quid fieret .   Hxc  ilie  cx 

fcn- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


fentcntia  Grsecorunijquorum  opinionem  ut  probabilcm 
recxtat  : 

XVIII. 

Sed  dcinceps  cx  fua  ;  Refpondenty  inquit,  quidaw,  Eu- 
angeliftas  non  femper  eundem  ordinem  ohfervajje  in  hijloria 
enarrandu ;  fed  quofdam  anticipatione  ,  quofdam  recapi.  ula- 
tione  ufbs.  Sed  frofeHo ,  hic  omnes  penittu  euangelijU  eun- 
dem  fervarunt  ordinem.  J^ui  ergo  exponunt  :  (.^ccepit  pa- 
nemi  dr  henedicens^  dixit ,  HoceBcorpus  meum  deinde  fre- 
gijfe^d^dedijfe  difcipu<is,  profe^o  non  exponunt,  fed  mutant 
verba  textm.  pcr  duplex  profeBo  improbans  eos  qui  quo 
ordine  narraruntEuangciiftx^eodem  proceflifTc  ncgabant 
adioncm  Chrifti. 

XIX. 

Alterum  argumentum  :  fi  in  quatnor  illis  verbis  folis 
effct  panis  confecratio,  nihil  confccraret  miniftcr.  funt 
enim  verba  illa  Cbrifti,  iicct  a  miniftro  recCnfeantiir. 
Qucmadmodum  vcrba Matth.  ii.  25.  Confiteor  tihiTa- 
terdrc,  non  funt  verba Matthoei  fed  Chrifti,Hcct  iile  ca 
narret  a  Chriftoprolata.  &  I0.17. 14.  Pater  quos  dediti 
mihi  &c.  Chrifti  funt ,  non  loannis.  &c. 

XX. 

Atqui  minifter  confccrat.  i .  Cor.  10.1$.  C^lix hene- 
diSfionU  ycuihenedicimm.  Qiiomodo  .poftca  :  v.  16.  pa- 
nU  quem  frangimm.  Vbi  manifcftum ,  fic  nos  dici  bcnc- 
dicere,  quomodo  frangere,  nimirum  adione  propria. 
Kon  enim  ideo  frangimus  ,  quia  Chriftum  dicimus  fre- 
oiffe ,  fed  quiaipfi  per  nos ipfos.  unde  Lombardus :  Ca^ 
%)c  henedi&ionii^cui  benedicimus  .i,  pottts  calicU  quinonfo- 


lum  h  Chrijlo  in  cma,  eB  kene4i^Sy  fed  cui  etiam  nos  facer^ 
dotes  quotidie  henedicimus,  Thomas  :  C'*^  yenedicimus^  id 
eH^  quem  nos  facerdotes  confecramus  .  Habcturergo  inten- 
tum,  vidclicet,  non  folis  illis  quatuot  verbis  ardari  con* 
fecrationem. 


COROLLARIA. 


ChtiHui  fecmdum  mramque  naturam  ejl  mediator, 

Ohjeffum  ejus  munetis  funt  Deus  ir  homines^  perpeccatitm 
disjun&i»  &  fer  Chrijlum  denuo  uniendi, 

rDecretum  Dei  efi  ip/e  Deui» 

7er  providentiam  divinam  wn  toUltMr  a  rehnt  mtlngentia 
&  lihertas. 


P  I  N  I  S, 


ANALECTORUM   T H EO LO G I G O RU M 
DISPUTATIO  CXCIV. 

D  E 

Ccena  Domini ,  odava.  qu^eft, 

de  Vcro  fenfu  verborum  Chnfti. 
Divino  annucntc  Numine, 

S  U  D      P  U         S   I  D    1  O 

Reverendiy  Clarijftmi,  ^oaijfimique  Viri^ 
n    T  A  CO  B  I  R  F.  V  1 1 ,   S.  S.  Thcol.  Dodoris, 
*&  Colk-iiThcoL  Per-llluftrium  D.D.  Ordinum 
HoUaSd.  &  Wcft-FrifixRescntisdigniirimi, 

Tublice  defenderc  conahor 
]  A  C  O  B  U  S     C.  Y  S  I  U  S ,     Doi-dr.  Batav. 

AdUiem  19  Novemhis,  hora  8. 


A 


v/ 


Z,VGDVNI    B  A  T  AV  O  R  V  M, 

ApudH^REDES  iOHANNlSNlCOLAlaDORP. 
ANwoclDlocL. 


Per  l/luf^ribf^^  Magmfids  ac  ?r<^potentihtis, 

D.D-  ORDINIBVS 

HOLLANDli£ 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I  /£, 

Veris  Patria?  Patribiis,  Orthodoxa^  Keli- 
gionis,  &  avitae  Libertatis  Propugnato- 
ribus,  &  defenforibus  ftrenuinTimis, 

Dominu  ac  MacenatihMs  fuU  fnunificeniijjimis, 

K  E  C   N  O  N 
^Admodum  Reverendo  ac  1>oBiJftmo  V  IROi 

D.  lACOBO  R  E  VI  O,  S.S.  Theol.  Doaori 
&  Colleg.  Theol.  Per-IUuftr.  D-  D.  OrdinumHol- 
landiae&  Wcft-Frifiae  Regenti  digniflimo,  Prsefidi 
fuo  venerandoj 


Hanc  Di/putationem  Theologicam 
officiosl  cumque  reverentia 

infcribit 

,    JACOBUS  GYSIUS. 


ANALECTORUM   T H E O LO G I C O RU M 
DISPUTATIO  CXCIV. 

2)  E 

Coena  Domini ,  odava.  quaseft, 

de  Vero  fenfu  vcrborum  Chrifti. 

T  H  E  S  I  s  !• 

C  Xplicntis  iis  qucc  in  f-icramcnto  Eucharifti;e 


„im  externa  funt,  fequitur  ut  ad  rem  qux  iis  de- 
fignaturanimumconvertamus,  ideft,  adcor- 
Q  IlS^P^s  &  fanguinem  ChrilH,  in  quibus  totius 
M  I  iM    ««^focramenti  frudus  eft. 


II. 


A^itur  ;Hitcm  dc  intcrpretatione  verborum  Chrifti, 
Hoc  ^  corpits  meumy  &c.  qui^  non  ad  literam  ,  ied  figu- 
rate  &  rayftice  mtelligenda  efle  cenf-mus  .  quod  utin- 
telli^atur,  verum  eorum  fcnfum  eruamus. 


III. 


Vbi  primo  fubjeaum  hujus  enunciationis ,  moxprK- 
dicatum  indagabimus  .  Suhjeaum  cft  pronomea  H  o  c. 

IV. 

Id  autem  dicimus  hic  obtinere,  ut  fcmper,  r.atnram 
Kkkkk.kkkK2  "^^^^' 


rdntivam.  Pronomina  cnim  pro  fe  ipfisnon  funt,  fed 

pro  nomine  aliquo,  five  exprefTo,  five  intellc^o. 

V. 

Porro,  hoc  loco  rcfcrt'nomen  aliquod  expreJUm  in 
tcxtu,  &  quidcm  pr^cedeme .  nam  intcrdum  fatis  cft  no- 
mcn  poftca  cxprimi. 

VI. 

i 

ExprcfTiim  autem  prim  (funt  enim  duoj  t^kpanis.  di- 
citur  enim  C  hi  iftiis  panem  acccpifte.  Dc  hoc  igitur  pa- 
ne  poftca  intcUigeridum  t-^to.  ut  Hoc  y  nihil  aliud  fit 
quam,  hic  panis> 

V  1 1. 

Exprcffum  alterum  cft  poculum .  nbi  metonymiam 
continentis  pro  contento  omnes  agnofcunt.  contmeba- 
tur  autem  ^ocxAo  genimen  vitis .  Matth.  26.  29.  .i.  vi- 
num,  ut  Taio  ibi  nihil  aliud  fitj  quam  hoc  vinum, 

VIII. 

Tr^dicatum  hujus  enunciati  eft  ejp  corpw  Chrijli,  ubi 
duce  funt  partes,  nomcn,  &  verbum. 

IX. 

Nomen  eft  Corpm  Chrifli.  quo  verum  &  naturale  ejus 
corpus  dcnotari  profitcmur.  ttcnim  : 

X.  Cor- 


Corpus  Chrifti  non  nifi  dupliciter  nominatur.  i  .pro-- 
prium  illud  a  nobis  dcfignatum.  2.  my/licum,  quod  cft 
ecdcfia.  Non  poteft  intelligi  poftcrius  hoc,  ergo  pr 


lUS. 


XI. 

Probatur  aftlimtio  :  i-  Qnia  ecclcfia,  cum  nomina- 
turcorpus  Chrifti,  nunquam  contradiftingn.turab  e)us 
fanc^uine.  2.  Ouiahxc  ccclefianunquam  aut  rW/;^aut 
fraha  nro  nobis ,  five  pro  multis  dicitvr.  qux  tamen 

huic  corpori  Chriftit-ibuuntiir.  Luc.22. i^.  i.Cor.i  i. 

24.  quemadmodum  &  fangumi. 

XII. 

Vcrbum  intelligimus  vocuhm  ea  vero  vel  fola 
ponitur  pro  attributo,  ut  ^Dem  efl.  &  tum  notat  exiftcn- 
tiam  rei ;  vel  una  cum  nomine,  ut  n)etu  eB  xternm,  Eu. 
an<^eliumeflpoteniiaDei,  ^etraerat  chri/is^.  &  f  c^bo 
prxdicatum  abfolvunt.  non  p.  ior/cd  poftenor  ufus  hic 
locum  habet.  uteft  pcrfpicuum. 


XIII. 


In  illo  autem,  vcl  propria  eft  pr:^dicatio  ,  ut  ^em 
erat  Verhum ,  Tu  es  Simon  n'im  lon^.  vel  t- opica  &  le- 
cundum  aliquam  analogiam  ,  ut  Circumcifio  eji  Joeim. 
Septem  vacc^  funt  feptem  anni. 


Kkkkkkkkk 


3 


xrv. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Konlnkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


XIV. 


NoHis  hic  non  prior,  fcd  pofterior  prsedicandi  mo- 
dus  placet,  ut  Efe  corfm  (it,  /ignificare  corpuiy  vel  Ji^num 
ejp  corporiii  qucE  eodcm  recidunt .  idque  ob  hafce  ra- 
tiones : 

XV. 

I.  Nulla  enunciatio  propria  difparatum  de  difpara- 
to  affirm.itivc  enunciat.  At  hcec  Enunciatio,  Eoc  eSl 
corpm  meum,  enunciat  affirmative  difparatum  de  difpara- 
to  (vid.  corpus  Chrifti  dc  panc)  crgo  non  eft  propria , 
fed  figurata  five  tropica.  non  enim  datur  tertium. 


XVI. 

2.  QiKTcunque  Enunciatio  pr^^dicat  de  /igno  rem 
fignificatam,  eft  figurata.  At  hcec  pr.^dicat,f;gnificatum 
dc  figno.  ergo.  Major  patct  ex  natura  relatorum,  quse 
id  quod  funt  aliorum  efte  dicuntur,  non  ergo  unum  re- 
latorum  eft  altcrum  .  Minor  ex  co  quia  Euchariftiam 
conftct  clTe  fignum ,  quia  facramentum  :  &  rem  /igna- 
tam  efle  corpus  fanguincm.  At  hxc  de  fe  mutuo  pra:- 
dicantur. 

XVII. 

Patet  &  cx  definitione  figni,  quic  eftapud  Aug.  dc 
pnncip.  Diaka.  c      Signum  eft  quod  fe  /»w  fen- 

fui, 


fuij  &  pr4ter  fe  ^i/zji^/W  animo  oftendit.  Ftde  doxflrin.  ^ 
Chrift.  iib;  2,  c.  Signivm^eft  res /^^--^tW-^^aVw  qiiani 
ingcrit  fenfibuSj  aliud  aliquid  ex  fe  faciens  in  cogita- 
tionem  venirc.  unde  conc  udimus  :  Si  aliud,  ergo  non 
idem,  unde  proprie  non  potcft  dici,  id  quod  fignificat 
efte  id  ipfura  quod  fignificatur. 

XVIII. 

5.  NuUa  pcrmutatio  nominumcft  proprix  fignifi- 
cationis,  five  abfquc  tropo  :  At  in  facramento  Euchari- 
ftice  permutatio  cft  nominum.  Ergo  nonpropria  figni- 
ficatio .  Major  patct.  quia  permutatio  cft  rci  alicmoc 
tranflatio.  Non  potcft  autem  nomen  alicnum  non  ufur- 
pari  tropicc:  ut  fpicis  &  vaccis  prorfus  alicnum  erat  no- 
mcn  annorum.  Itaque  Ciccro  1.  de  Clar.  Oratar.  -r^i- 
7^«?  definit,  Verborum  immutationes, 

X IX. 

Minor  eft  Auguftini  Fp.  23.  Si  ptcramenta  quandam 
(tmilitudinem  earum  rerum  quarum  facramenta  funt,  non  ha~ 
herent,  omnino  facramenta  non  ejpnt .  Ex  hac  autem  (imlU- 
tudine  plerumque  ip/arum  rerut6  nmiinv  accipiunt .  Sic  er- 
gOyfecundum  quenuam  modum^  pcramentum  corporit  Chrifli, 
corpm  C^tifli  efl;  Sacramentum  /anguints  thrilliy  fanguii 
Chrifli  ejl.  Ita  &  in  f  ntcntiis  Prolpcri  apud  Grati.mum 
canon.  4S.  Qoele/lii  panif  qui  caro  eft  ^  fuo  modo  voca  ur 
corpm  C^r//?/,  ubi  Gioffa,  Id  eH^  coele^e  ficr^.mentim, 

q'lod 


quod  vere  npt^rentat  Chrijli  carnem,  diciturcorpm  Chifti, 
fed  IMPKOPRIE,  v.  &  Theodoret.  dial.  i.  c  8.  &c. 


COROLLARIA. 
tAn  ex  fide  fr^eyifa  eligamur  >  N, 


2. 


9/4 n  feccAtum  Origimle  fit  in  omnihM^  4^ 


tAn  fcJt^tur.^  f:  pcrjeciu  ? 


tAn  refrobi  fint  peccatm  In  inferno  ?  4^ 


F  I  N  I  S. 


ANALECTORUM  T H EO LOGI C O RU M 
DISPUTATIO  CXCy. 


D  E 

Tranffubftantiatione, 

P  R  I  M  A  : 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  Pr^sii>io 
Reverendiy  Clarijfmi^  n)oaifftmique  Viriy 
D.  5ACOBI  REVII,   S. S. TheoL  Doaons, 
-  &  Coiiegii  Tlieol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifi^Regentisdignilfimi, 

Tuhlice  defendere  conahor 
ARNOLDUS  VOLTELEN,  VoUenhov.Tunr.IfaL 

Addiem  10  Decemhii ,  hora 


[LVGD  V  N  1  BATAVOB.VU; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP, 

AWMO    Cl3  I»  c  L, 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


D.D.  ORDINIB  VS  HOLLAN  DI^ 

&  WEST-FRISIiE,  Vcris  Patrix  Patribus , 
Orthodoxas  Religionis ,  &  avitce  libertatis-propngna- 
roribns.  &  dcfcnforibus  ftrcnuifTimis, 

Vominisac  cyH^cenatibus  meis  munijicemijjlmis. 

U  T     E  T 

•  LoHiJfmo  5  Vigilantifjimo ,  ac  Tieiaie 
Confpicuo  V IRO,  ■ 

O.  SALOMONI  VOLTELEN,  Vcrbi  Di- 
vini  in  Ecclcfia  Vollcnhoviana  Miniftro  digniflimOj 
Parenti  meoj  filiali  fempcr  amorc  mihi  proiequendoj 

D  E  N  I  Q^U  E 

Heverendif,  Clarijjlmis,.ac  Trud&ntlJJtmitViri^j  - 

D.  lACOBO  REVI  O,  S.S,.TheoL  Doaorl, 
&  Colleg.  TheoL  Per-IUuftr.  D-  D.  OrdinumHol- 
iandix  &  Weft-Frifise  Regenti  dignillimo,  Prcefidi 
meo  venerando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.A.M.  5<:PIii- 
lofophiae  in  Cclcberrimd  Batavorum  Acad.ProfefTori 
foHdiffimo,  fubtiliflimo,  ejufdemque  Colleg.  TheoL 
Pcr-Illuftr.  D.  D.Ordinum,  Pro-Regentifideliffimo, 

Studiorum  mcorum  Fautoribus,.  ac  Promotoribusfumuus> 
cocjuc  nomine,  mihi  fumme  honorandis, 

Mafce  jludii  Thedlogici  primitiafi 
fubmifTe  ofi-cro 
ARNOLDITS  VOLTELEN.  ^ejp. 


ANALECTORUM  THEOLOGIC ORUM 

disputatiojC  xc^y. 

2)  B 

Tranffubftantiatione, 

P  R  I  M  A. 

T  H  F-  S  I  S  I. 

Oftqiiam  tropicam  fignificationem  ver-- 
Iboriim  Clirifti  in  f.  coena  quantiim  fiUis  eft 
'aftriiximuSjnunc  rcfutandx  funteorum  o- 
pinioneSj  qui  to  '^mov  fe  rctinere  prohten- 
'tur.  funtautcmdu:»  i.TranlTubftantiato- 
rum.  2.  Confubftantiarorum.de primisnuncagemus. 

)  i. 

De  tranffubftantiationc  jam  olim  in  Concilio  La- 
teran-  fub  Innocentio  3.  Anno  1215,  c.  i.  ficdefinic- 
runt:  Chrijli  corpus  ^ fanguis  in  facramenio  altarii/ul/Jpc- 
ciehm  panis  ^  vini  veraciter  coniinettir ,  tranJfuhHantiati/i 
pane  incorpmi  ^vinoin  fanguineni  potejlate  divina ,  ut  ad 
perficiendum  m\Jlerium  unitatis  accipiamiis  ipfi  de  jlio,  quod 
arcepit  ipfe  de.n  ojlro, 

411. 

Tum  recentius  in  Concil.  Tridcnt.  fefl^.  13.  cap.  i. 

Docet  fanfia  JjnodiiSy  &  aperte  ac  fimpliciierprojiieturi  in 
4lmo  fan^^c  Euchayi/Ie^  JacrameniOy  pojl  panis  &  viniconje- 
crationem ,  Domimim  nojlrum  lejum  Chrijiumverum  Deitm 
atque  hominem^vere,  rea/iterj  acfuhjlantialilerfuh^ecie  il~ 
larim  rerum  fen/ihiliim  contineri. 

LIIIIIIII2  IVi 


Ht  .  .  .  .  4.  T^eifuafum  femper  tn^Ecclefial^ei  fuit  ^  id^ 
que  HHHc  denuo  fan^a  hxcjyrwdm  declarat ,  per  confecratio- 
nern  panii  &  vini  converfianern  fieri  toiim /uhjlanti^  panU  in 
fuhflantiarn  corporis  ChriHi  Vomini  nojlri:  d'toiim  fuhfian- 
ti£  vini  in  fuhfantiam  fanguinis  ejm  :  qu^e  converfto  conve- 
nienter  &  proprie  a  fanBa  Catholica  ecclefia  TranffuhHan- 
tiatio  ejl  appellata. 

V. 

Vndc  vibrati  anathcmatifmi  Canonc  i.  Siqui^  n.cga- 
verit  in  fanfiijfimo  Eucharijii^  facramento  continert  vere^ 
realiter^  fuhjlaniialiter  corpm  &  fanguinem,  una  cum  ant^ 
rna  ^  divinitate-^Domini  no^lri  lefu  Chrijli,  ac proinde  to. 
turn  Chri^ium :  fed dixerit itantummodo  ejfe  in  eo,  ut  in  fig. 
noy  ve!  Jigura,  aiit  rirtute,  anaihema  (it. 

VI. 

£t  Canonc  2^  Siquis  dixerit)  infacrofanHo  Euchari/lix 
facramento  remanere  Jiihfiantiam  panis  vini^  una  cum  cor- 
pore  ^  fanguine  Domini  no^iri  lefu  Chrifii  y  nega^veritque 
mirahilem  illam  ir  fingularem  converfionem  totim  fuhfianti^ 
%>ini  in  fanguinem ,  manentihus  duntaxat  JJfeciehm  panis 
vini,  quam  quidem  converfionem  cath»lica  ecclefta  aptijfime 
Tranfiuhfiantiationem  appellat,  anathema  fit^ 

V  II. 

Hic  videmus  poni  prafentiam  corporis  Chrifti  inEii-* 
chariffia.  ci  pra^fentia:  duo  adjunguntur,  realitas,  & 
traajfuhfianiiatio.  Realitas  efi^  ubicunque  Chriftus  fe  pr^E- 
fcntcm  cxhibct  in  cornoris  fui  fubftantia,  nt  olim  in  u- 

lero 


tero  viminis,  in  navi,  in  cruce,in  fcpulcro  ikc.  rr^nj/uC-^ 
fiamiatfo  tantum  in  Euchariftia  ftatuitur.  undc  appel- 
latur^/r^^i/«&/^^^«/^^«'  cujus  nullivm  ahud  exem- 
plum  dari  poirit.  Realiiatem  agnofcunt  Luthei;ani,  led 
tranl^uhflaniiamnem  cxplodunt.  Vtramq;  mordicus  reti- 
ncntpontificii.  Nos  utramque,  itaut  jam  cxphcata  eft, 
ne^^amus.  ut  &  oralem  manducationem  qujB  utrique  an- 
nexa  eft.  Nunc  de  Tranftiibftantiatione  agimus. 


VIII. 


Eam  cum  pontificii  arcclTant  ex  di^o  Chrifti  //j'^ 
eH  corpm  menm.  fingula  cjus  verba  expcndamus .  &  de 
OrM^quidem  nulia  admodum  cft  controvcrfia  utrin- 
quc  enim  in  confcftb  eft,  intclligi  verum  &  naturalc  cor- 
piis  ut  apparet  ex  eis  attributis,  (inod  fro  vohu  datur.Luc. 
22/19.  quodprovohu  frangitur.  i.Cor.ii.24.  qux  non 
ad  myfticum,  fcd  ad  naturale  corpus  Chrifti  pcrtinent. 


IX. 


SedinHoc  &inEs-r,  mira eftpontificiorum digla- 
diatio,  pronomen  H  o  c ,  quidam  drxerunt  nihil  de- 
monftrare  in  aftu  excrcito ,  fed  cflc  pronomen  conccp- 
tum.  quafi  omnia  verba  accipcrentur  matcnalitcr.  re- 
fert  bom.  Soto  Dift.  ii.q.i.a.5»  &  videtur  placuifTc 
commentum  Salmcroni  Tom,?.  traa.-  13. 


X. 


Plurcs  fatentur  quidcm  tc  H  o  c  demonftrativum  cf- 
fe,  fedeorumaliidemonftrationem  rcferunt  ad  intelle- 
ftum,  alii  ad  fenfum .  S oto  ib. 


E  pofterioribus  hifce  funt  qui  demonftfari  putcnt  pa-^ 
nem,  funt  quicorpus  ChriftL 

.  XII. 

■Qui  panem,  alii  ejus  fubftantiam,  alii  accidentia.  Qui 
fubftantiain, in  tres  fadiones ab  eunt.  i.ut  fit  panis  qua- 
tenus  permanet  in  fua  fubftantia.  2.  ut  defignet  fubftan- 
tiam  panis,  non  ut  eft  infe,  fed  ut  eft  converfa  in  corpus 
Chrifti.  3 .  ut  notet  panis  fubftantiam,  non  ut  panis  eft, 
fed  ut  hcec  fubftantia,  vel  hoc  ens. 

XIII. 

Quiaccidcntia,  ita  perplexantur,  ut  dc  his  quidem 
C£rta  &  detcrminata  fiat  demonftratio,  quoad  fubftan- 
tiam  vero  contcntam,  indeterminata.  ita  Tappcrus.  cui 
fe  opponit  de  Bollo:  Nos^  inquiens,  c^iis  incalefcimmfidei 
&  veritatis  ardore,  per  illud  pycncm^n  HOC  neuticjuam  ipfa 
accideHtia  demonjlramus, 

'X  rv. 

Qui  de  corpore  Chrifi^i  accipiunt,  alii  pronomen 
Hoc  fubftantivum  elTe  dicunt,  ut  fenfus  fit:  Hoc  qned 
Tohu  trado  eJl.corpmmeHm.  unde  non  pofsit  panem 
ficare.  itaPct.  Micha tl  lefuita dc  Euchar.  Dial.i.c.2. 

xy. 

Alii  totis  viribus  contcndunt  adjeaivum  efic,  ncque 
ulh  rationefubftantivum  cfirepofi^c,  aut  pro  alia  re  quam 

pro 


pro  corpore  Chrifti  accipi.itJrMaldonatus  &pluresalii. 

XVI. 

Rurfus  funt  qui  dicunt  per  H  o  c  dcfignari  corpus  ut  eft 
in  fe  ipfo,  id  eft  inpropria  fpccic,  ut  Occam.  imo  prout 
eftincoelo,utMajor. 

XVII. 

Alii  prout  cft  fub  accidentibus  panis  in  termino  pro- 
lationis  vcrborum :  ut  f .'nfus  ftt:  Hoc  qttod  Jignificatur  his 
aciidemihm  eflcorpm  meum, 

XVI  rt 

Vehemcns  hic  etiam  oboritur  fcrupulus  de  momento 
lignificationis.  NamHoc  pofitum  cftinitio  orationis, 
imo  &  confecrationis,  tunc  autem  nondum  eft  corpus 
Chrifti.  itacrgo  interpretatur  Angelus  in  fumma  de  Eu- 
chiM-^ZiUi»-  lliud in  quod  hc  tranfiubftantiabitur  ejl  corpm 
mum,  vel.  lUttd  ift  (juod  iflecihtaejl  tranfmuiandus  ejl  cor^ 
ftu  mmm, 

XIX. 

Btr  mirabili  fubtilitate  Pet.  de  Boilo :  Tronomen  H  o  c 
demonjlrat  corpm  in  individuo  quod  nondum  efiy  fed  in  ge- 
nere  fubflamU,  G  orran :  H  o  c,  id  eft^  exiflens  fu  h  hac  Ipe- 
cis  verhis  comfleiii.  Biel:  Hoc  \,  Corpus  Chrifli  quod  efi 
fuB (peciehus  in fine  orationis,  Cartuf  H  o  c,  quQd/uhjpecie 
panis poll confecrationem  continetur,  hadenus  ii  qui  prono- 
men  H  o  c  ad  fenfum  refcrunc 

XX. 


XX. 

Qui  ad  intellcvffcum  conceptum  hic  ponunt  abftradum, 
commimcra  pani  &  corpori,  ut  fignificctin  gcnerc  con^ 
tentum  fnh  iUis  (peciebusy  quod  quidem  in  principio-  erat 
panisyfedinfinecorpus,  idautem,  individui  vagi  appel- 
latione  infignit  Durandusin^.  Dift.  8.q.  2.  Vazquez 
Difp.  201.  c.  2.  Gregor.  de  Valcntia  Comment.  tom. 
4.  Difp.  6,  q.  6,  pun(5to.  2.  &aiii. 

XXI. 

Denique  funt  qui  fimul  ad  fenfum  &  intelledum  re- 
ferunt,  ut  fenfus  fit,  Aliquidfub  hacfpecie  pr^tfensy  vel  de 
propinquo  futurum  ejlcorpus  meum.  v,  Scot.  Dift.  8.  q.  5» 


COROLLARIA. 

1 ,  Totum  genus  humanum^  eftinfeHum  Teccato  originalK 

2,  KvToipoviA  non  efl  licita, 

3,  ChriHus  eftverm  Veus^  iy  verus  homo, 

4,  Non  tamen  proprietates  unius  natuYoe  communlcantHr  a}% 
teri, 

5 ,  Beati  non funt  vifuri  Deum  ocuJis  corporeit, 

6,  Omnes  homines  nonfalvabuntur  perC^rl0»M, 

P  I   N   I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CXCVL 

D  E 

Tranfllibftantiatione, 

S  E  C  U  N  D  A  ; 
Divino  annuente  Numine, 

SubPr^esidio 
Reverendiy  ClariJJimi^  DoSiiJJimique  Vlrly 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris, 
&  CoUegii  TheoL  Per^Iiiuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniffimi, 

Tublice  defendere  conahor 
WINANDUS    NEOSTADIUS,""  Dord.  Bat. 

Ad  diem  14  Decemhii,  hora  p. 


Apud  H    R  E  D  E  S  5  O  H  A  N  N I S  NIGOLAI  a  DORP. 
Anmo  cIoIacL, 


Virls  SpeBatiJIJtmU  ae  Ccnfultiffimiiy 

D.  JACOBO  STOOP,  Vrbis  Doidiechtanx  Scnarori 
prudcntifTlmo,  Aviinculo  &  Tutorimco  honorando, 

D.  NICOLAO  STOOP,  I.  U.  D'.  &  ia  Baronniia 
Brcdanii  Qu.^ftoii  vigilantifsimOj  Cognato  dilca.if- 
finio, 

Qucs  juxta' 
Reverendii,  ClariJfwiUi  ^oHiJfxmifque  Viris^ 

D.  GOSUVVINO  a  BUYTENDHCxS:,  Vcrbi  Dci 

in  Hcckfia  Dord.  Prceconi  difcrtirfimo, 
D.  ANDRE.^  COLVIO,  Ecclcfice  Gallo-Bclgicx 

Paftori  fidcliffimo, 
D.  THOM.^  BAUDIxrO,  Vinea-  Dei  in  de  Lindt 

&  I^lieronymi  Ambacht  Cultori  digniffimo, 
D.  HENRICO  COLVIO,  Gregis  lefu  Chrifti  ia 

Swijndrccht  Paftori  intcgerrimo, 

D.  lACOBO  HAYERSHOUCK,  Chiriirgoexper- 
tiflimOj 

D.  JOHANNI  RAMPIO,  \St  Rt 

D.  JOHANNI  DUSSHLDORPIO,M.D.Ato..,coDrc- 
D.  jOHANNI  VOSSIO,  (_aor,3cP«- 

D.  JOHANNI  SCHIRTENIO,  S.  S.  Tb.fStr, 

Candidato,  yigiiantasi- 

B.PETRO  GODEVICIO,  "^TSf 

meis  mcritis» 

Studioriim  meorum  Promotoribus  fin^ilaribus,  plurimum  . 
dcmcmcritis.indicfque  mercntibus,  cocjuenomine  fummopere 
bonorandis,  fufpicicndis,  &  in  aeternum  coJendis, 

Hanc  DiJ^utationem  Theologtcanr 
del/ita  olfervantiii  offero 

WINANDUS  NEOSTADIUS. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 


ANALECTORUM   T H EO LO G T C O RUM 
DISPUTATIO  CXCVL, 


2)  n 

Tranffubftantiatione, 

s  E  c  u  N  D  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

If^^j^  Erluftratis  nonnihil  Marandris  TranfTubftantia- 
i|^^  tionis,  nunc  contra  eam  hocc  afferemus  argu- 
Sj^P^mcnta: 

II. 

1.  Omnc  dogma,  quod  in  fcripturis  facris ,  neque 
quoad  nomen,  neque  quoad  rem  ipfam,  neque  explici- 
te,  neque  implicite  continctur,  eft  reiiciendum.  Tale 
cft  dogma  TrarUTubftantiationis.  crgo. 

1 1 1. 

Maioralibiprobataeft,  minor  etiam  in  confeflb  fe- 
cundum  priorcm  partemjqux  cft  Atnoniine'.  quoad  alte- 
ram  quxcftdc  re  ipfit  negari  quoque  non  poteft,  cum 
Scotus,  Pct.  de  Alliaco,Andradius,  Fifcherus  fateantur 
TranfTubftantiationem  non  polTeprobari  ex  fcripturis, 

IV. 

2.  Omnedogma  quod  fcripturis  c  diamerro  rcpu- 
gnat/ eft  rcjicicndum:Talc  cft  dogma  Tranirubftantia- 
rionis,  er^o. 

V. 

Major  manifcfta  cft.  nvinor  probatur  ex  omnibus  illis 
fcnpturx  locis  qUvT  quod  fumitur,  confccratur,  -frangi- 
turjCditur,  bibitur,  pancm,  &  genimen  vitis  .i,  vinum 
Mmmmmmmmm  2  a!>- 


flppcltant.  Mntth.s^ii^. 5p.  Marci  14.22.  Lnc.^^.-ftj. 
i.Cor.io.  16.17. &  11.23.27.  iindchxcclcmcnta  (iit 
vocant)  non  c0v  tranlTubftantiata  manifcftoevincitur 

VI. 

3.  Omncdogma  quod  pugnat  cum  analogia  fidci  c(i 
rcjiciendum:  tale  cftdo^ma  TranfTubftantiationc  er«>o 

''VIT.  ^ 
Major  docctnr.  Rom.12.6.  Minorevidcns  cftexco, 
quodnon  paucis  fidci  articulisadvcrfetur:  qni  doccnr, 
corpus  Ghrifti  cftc  unum,  vifiblc,  palpabilc,  quod  in 
ccelum  ut  afccndcrit  &  ibi  rcmanfurum  /it  ufqnead  dicm 
judicii  &c.  TranfTubftantiatio  autem  omnia  contraria 
ponit.  ergo  habcrur  intcntum. 

VIII. 

4.  Omne  dogma  quod  cvertit  naturam  rci  dc  qua  . 
agitur,eft  rciicitndum.  Talc  cft  dogma  Tranftubftan- 
tiationis.'  eroo, 

IX. 

Major  cft  cxtra  controvernam.  Minor  etiam  certa. 
1.  Quiatollit  panis&vini  ftibftantiam,  rcmanentibus 
corum  accidentibus.  2.  Qiviacvertit  naturam  acciden- 
t[um,ponendo  illa  abfque  ftibjciJto,  cum  tamen  acciden- 
tis  eflc  fit  incftc. 

X. 

Tertio,  quia  tollit  naturam  benediaionis  divinje, 
quatamenmcdiantc  corpus  &  fanguine  confici  dicunt^ 
per  illam  cnim  res  univcrllie  confcrvantur,  at  per  hanc 
panis  dc  vinum  ftatuuntur  annihilari. 

XI. 

Quarto,  quia  tollit  naturam  corporis  6c  fan^uinis 
Chrifti.  Illa  enim  ante  plus  mille  fexcentos  annos  faifla 
funt  cx  virgine,  non  poftunt  crgo  tanto  poft  tcmpore& 

cfle 


Cffea^ii,  &  fimul  fieri,  qnod'pf^^"PP^"'*^  ^'^^- 
taccam,  invifible  6c  impalpabil.c  rcpugnai  e  natura.' cor- 
poris  iuimani.  itcm,eflc  in  coclo  &  m  tcrra,  in  hoc  &  illo 
altarijnectamen  in  locis  intcrmcdiis,  tollcrc  ejus  uni- 
mQm.umm  enim  indroifioninfe.  at  talc  corpus  ftatui- 
tur.  in  lc  divifum  cfTc. 

XII. 

5.  Quicquid  rccens  excogitatum  cft  in  rcligionis 
ncgotio  non  cft  admittendum:  tale  eft  Tranfliibftantia- 
tionis  dogma.  crgo.  Major  ccrtaeft.  Minoi  quoquc, 
quia  fub  Innocentio  3.  in  Concil.  Latcr.  anno  12 15. 
demum  hoc  monftrum  lucein  vidit. 

X  1 1 1 

6.  Omncdogma  quod  pcrpcfuis  contradi(5lionibus 
ac  pugnis  finc  cxitu  defenfores  fuos  involvit,repudiandu 
eft.  Tale  eft  dogma  Tranflubftantionis.  ergo.  Major 
illo  axiomatc  nititur,  quod  veritas  cft  fimplex,  mcnda- 
cium  multiplcx. 

XIV. 

Minor  ipfi  nititur  expcricntia.  nc  cnim  rcpetamus 
pugnantcs  pontificiorum  fententiasfupcr  vcrba  inftitu- 
tionis,  dcquibus  cgimus  Difp.  fup.  Quxrunt  utrum  in 
Euchariftia  fubftantia  corporis  fit  fme  magnitudine. 
Durandus  affirmat ,  Occam  ncgat. 

XV. 

Quantum  ad  modum  exiftcntix  corporis  Domini  in 
Euchariftia  ,  Durandus  fenfit  formam  panis  convcrti, 
materiam  non  converti,  alii  raatcrivim,  non  formam, 
alii  materiam  &  formam  fimul  .i.  totam  fubftantiam. 
ut  Concilium  Trid. 

XVI. 

Rupertus  docuit  panem  Euchariftia:  hypoftaticc  af- 
Mrammmmmmm  3  fumi 


rumi  a  Verbo.  quetn  refutavit,  &  htEreFeas  ilamnavjtc 
Algerus. 

XVII. 

Durandifententiapugnat  cum  Concil.  Trid.  &  haere- 
tica  a  Bellarmino  pronunciatur,  licet  ipfe  Durandus  non 
vidcatur  hiereticus. 

XV  I  H. 

Demodo  exiftendi  accidentium,  inquonam  eafun- 
dentur,  grave  eft  difsidium.  Conveniunt,  non  fundari 
in  fubftantia  panis  &  vini,  ut  infubjeao,  nec  in  forma 
fubftantialicorum:  nec  infubftantiacorporis  Sc  fan^^ui- 
nis  Chrifti;  ncc  inaerecircumftante:  fed  innihilo.° 

XIX. 

Sed  pugna  ineo  eft,  anomnia  accidentia /pecierum 
nnt  fine  omni  fubjeclo?  Alii  volunr,  folam  quantita- 
tcm  effefineomni  fubjeao;  quaHtatcs  vero  materiales, 
Jicet  poftintelfe  finefubjeao  primo  &  fubftantiali,  non 
tamen  cfTe  ncc  effe  pofTe  finc  fubjedlo  proxirao  &'acci- 
dentali  Qiialitates  igitur  fundari  inquantitatedimenfi- 
va,  quantitatefn  in  nuUo.  Sic  Thom.  p.  3 .  q.  jy.  dub.  2. 

XX. 

Alii,  non  folam  quantitatem ,  fed  &  qualitates  effe 
/ine  fubjc(fto  omni,  tam  accidentali  &  proximo,,  quam 
fubftantiali  &  piimo.  iic  Scotus  in  4.  dift.  12.  q.  2. 
Mar/ilius,  Occam,  BieL 

XXI. 

Bellarminusmagiftraliterpronunciat,  accidcntia  fu- 
ftentari  a  Dco  niodo  fupernaturali ,  &  cfte  in  fc  ipfis, 
negative,  non  pofitive  :  fed  non  fubfiftere  perfe.:  fimuU 
que  clTein  alio,  nempe  Deo,  ut  in  confervante,  nonin 
fubjcdo  1. 3.C.  8.  &  24. 

XXII. 


Qaccrunt,  an  panis  fubftantia  rcdigatur  in  nihiliim, 
an  refolvatur  in  materiam  primam>  vd  quorfum  evo- 
Ict^*  Bcll.  flirctur  panis  fubftantiam  intcrire,  fcd  ta- 
iiien  negat,  cum  Thoma,  annihilari,  licct  nihil  cjus  r€- 
maneat  pon:  confccrationem.  Contrarius  Thomx  Sco- 
tus  eft,  quemviciifim  oppugnat  Cajctanus. 

XXIII. 

Et  de  vini  convcrfione  lisefl:  <?;ravior .  Cum  enim 
conftituant,  vino  admifcendam  eflc  aquam,  qua^runt 
dc  aquce  converfione .  Eam  alii  dicunt  rcdigi  in  nihi- 
lum ,  alii  mutari  in  fanguincm  ,  alii  in  vitalcm  humo- 
rem  Chrifti.  alii  in  vinum,  &  hoc  in  fanguincm.ut  Tho- 
mas,  Durandus  ait :  Quis  audeat  definire  c* 

XXIV. 

Quajrimt  quid  cfficiat  convcrfio  circapancm  ^  qucm 
licetccrtum  iit  cfTc  dcfincre,  ramcn  difficultas  fit  de 
modo  dcfincndi.  Aliqui  putant  dcfincrc  per  folam  fub- 
tradioncm  influxus  divini,  alii  pcr  a^ionem  aliquam 
pofitivam. 

XXV. 

Adionem  illam  quidam  dicunt  candcm  e{fe  cum  ca 
qua  corpus  Chrifti  introducitur ,  aiii  cum  ea  qua  acci- 
dentia  panis  feparanrur  a  fubjeiao,  &  per  fcconftituun- 
tur. 

XX  vi. 

Quxrunt  quid  converfio  cfficiat  circa  corpus  Chri- 
fti?  Vbi  dicunt,  certum  efle  Corpus  Chrifti  per  hanc 
convcrfionem  mutari  accidentaliter,  quia  acquirit  no- 
vam  prsefcntiam  (acramentalcm. 

xxvir. 


XXVII. 

Scd  an  ctiam  fubftantialitcr  ?  variant  faltem  in  modo. 
Alii  cnim  putant  Chriftum  fubftantialiter  uniri  fpecie- 
bus  alii  fubftantialiter  confcrvari  in  Euchariftia  pcr  no- 
vam  aiflionem  fubftantialem ,  diftin<flam  ab  ea  tpa  in 
coelo  confervatur.  Utrumque  hoc  negat  Becanus. 

XX  V  n  I. 

Quxrunt  qua  virtute  fiat  Tranffubftantiatio  ?  Tho- 
mas  exiftimat  virtutem  aliquam  creandi  inelTe  verbis 
cocna?,  ad  convcrfionem  faciendam.  Sed  Bicl  id  negat, 

ait,  vcrba  nihilefficcre  per  virtutem  infiftentem  ,  fed 
pcr  virtutcm  divinam  aififtcntcm. 

XXIX. 

Qu.Trunt ,  An  facerdos  muret  panem  &  vinum  per 
vcrba  confecrationis,  fi  co  ad  veneficia  uti  intendit  ^ 
quomodo  acqidcntia  panis  &  vini  veneno  inficiantur  ? 
quomodo  vermes  nafcantur  cx  fpeciebus  ?  Si  mus  eas 
comedar,  quid  fiat  de  corpore  Chrifti?  &c.  Uxc  adar- 
gumenti  noftri  minorem  plus  fatis  funr. 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

1.  Jnne  cum  tct  attrihutafim  in  Deo  Deui  fit  fimplicijpmusl 

2 .  An  folui  Dem  fit  aterntts  ?  Aff, 

3.  An  Demfit  mutabilii  vel  ratione  efenti^  vel  r^tione  volun- 
tatiii  Neg, 

4.  An  Filim  &  Sp,S.  fint  verm  &aternm  Dem  ?  Aff. 

5.  An  C^yilim  pro  omnihus  ir  finguliifit.monuHsl  Neg^ 

6.  An  Infantes  fidelium  fint  haptizandii  Aff, 

F    1    N    I  S, 


ANALECTORUM   T H E O LO G 1 G O RU M 
DISPUTATIOCXCVIL 


D  E 

Confubftantiatione , 

P    R    I    M  A: 
Divino  annuentc  Numine, 

S  U  B      P  R  ^  S   I  D   I  O 

Keverendi,  ClariJJtmi^  Dodlijfimi^iue  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Dodoris, 
&  CoUegii  Theol.  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum ' ' 
Holland.  &  Weft-Frifise  Regentis  digniflimij 

Tuhlice  defendere  conahor 
RICHARDUS    WOODVVARD,  Delphenfis. 

Ad diem     Vecemhris ,  hora  p. 


[LV  G  J>  V  JH  1  SATAVORVM, 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 
Amho  elalocL, 


tAmPllSSlff^JS,  CONSVLTISSIMIS, 

REIPUBLIC^ 

DEL  PHENSIS 

SENATORIBUS, 

Viris  verc  Politicis 

Summe  fihi  colendis^ 

Tmdentt[fimps  i  SfeSiatiJfmts  ^ 

D.  D.  CVR  ATORIB  VS 

SchoIaeCoIIegiique  DELPHICI  Li- 
terarii,  L  V.  peritiffimis, 

Plurimum  fibi  obfervandisj 

Revmndis,  Domjfmifqu^  Virir, 
D.  NICOLAO  BALBIANO,  M.  D. 
D.  THEODORO  ab  ALTENA, 

Illi  Ecclefi»  Lcidenfis,  huic  Oeftgecflan.T,Paftoribus  fide- 
li/Iimis,  multum  indies  de  fe  merentibus,  atcjue  eo 
nominemaxime  fibi  venerandis, 

Se  d'  hafceThefes 

Sacras  facit 
-KICHARDUS  VVOODVVARD, 

Kefp, 


ANALECTORUM   T H E 0 LO G I C O RUM 
DISPUTATIO  CXCVIL 


D  E 


Confubftantiatione 


p  R  I  M  A. 


T  H  E  S  I  S  I, 

TranlTubftantiatoribus  loquuti,  fiunc  Con- 
Ijfubftantiatorcs.  i.Lutheranos  ad  partes  voca- 
C^?^bimus,  &  quomodo  ii  verba  Chrifti  interpre- 
tentur  indagabimus. 


11. 


Et  primo  quidcm  quantum  ad  fubje(flum  verborum 
Chrifti  Luthcrus  Tom.  2.  Wittemb.  lat.  p.  68.  1.  de 
Capt.  Bab.ann.  15  2o.contendir,Chriftum  pronominc 
Hoc  monftrare  PANEM,&non,Conpvs  fuum.  Creiio^in- 
C[WiQns,  firmitery  nonmodo  corpm  Qjrifti  ejje  inpunei/ed  pa- 
nem  ej?e  corpm  Chri^i.  Sic  enim  me  fervahnt  veyUjuhi  dicit 
Accepit panem,  graiias  agensjregit  &^dixit:  Accipitei  man- 
ducate:  HOC  (.l/jic  panii,  quem  acceperat  &  f  egerat)  ejl 
corpm  meum.  Et  Paulus:  Nonne  panu  quemfrangimmy  parti^ 
cipaiiocorporisChrifiieJll  &c.  Et  Poftea:  Pronomen  HOC 
re/ertur  ad panem.  Et  mos  ipfe  loquendiy  &  fenfm  communU 
probat^  fuhjeaum  fcilicet  efe  monHraiivum  TANIS,  &  non 
^  N nn  n nnnnn  2  COR- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


CoRPORISi  dum  dicH:  Hac  corpus  meum,  Ifte  pauis 
ejlcorpusmeum,  fimiria  habct  contra  Regem  Angl.  anno 
1522.  Eodem  Tom.  p.335.  contra  coeleftes  prophctas 
part.  2.  Tom.  3.  len.  Germ.  p.  78.  Confeffionc  ma- 
jorep.  5  2p.  530.  &c. 

III. 

Quodad  prcedicatum,  negat  rl  Ep  corpmChriJli  ex- 
ponipofTe  per  fgnificarey  wdfignumy  fjimhlum^  figuram 
corporis  Chrifti  effe,  fed  fubftantiahter  intelligendum, 
hpc  fenfu :  Hic panis  ejlfubjlantialiter  corpns  meum. 

IV. 

Quoniam  vero  oratio  hasc  vel  importat  tranftubftan- 
tiationem,  quam  in  primis  fcriptis  probat,  in  mediis  li- 
beram  facit ,  in  poftremis  damnat  Lutherus :  vel  ccr- 
te  eft  falfa,  utvokint  Scholaftici,  quandoquidem  fub- 
ftantia  panis  efte  fubftantia  corporis  Chrifti  vere  &  ad 
literam  dici  non  poteft :  Iccirco  in  ea  explicandame- 
dium  invenit  Luthcrus : 

V. 

Et  quidem  nufquam  (quod  fciamus)  dicit  eam  cfte 
Propriam.  utncc,  clTeeam  Inusit  atam.  fed 
invenimus  haec  duo: 


VI.  Pri- 


VI. 


Primo  negat  efTe  F  i  g  u  r  a  i  a  m  ,  &  qui  hoc  di- 
cunt  hoftili  p?ane  calamo  infeaatur.  Deindc  negat  effc 
I  D  E  N  t  I  c  A  Nt,  cujus  termini  fupponant  pro  codem  : 
quia  panis  &  corpus  Chrifti,  licct  fiant  una  fut  loqui- 
turj  mafla ,  mancant  tamen  diverfae  naturx.  Namfcrip. 
tura,  inquit,  nec  ratio  patitur  ejufmodi  pr^dicatiortem  iden- 
ticam  de  diverfts  naturisy  hoc  ejl,  Das  zweyerley  under- 
fchiedhche  naturen  follen  ein  ding  feyn .  Et  poftca  : 
Necohftat  nohU  in  coenapr^dicatloidentica,  NuUa  emmtbt 
en:  fed  Wiclevm&  /ophiP  eamfomniant.  ConfelT.  Ma- 
jor.  p.  528.  531. 

VII. 


Quiderao  ipfe?  Ait  phrafm  effe  Synecdociiicam, 
feuhabercfynccdocheninfubjcfto,  Hoc,  quaduocrcs 
conjunaae  nominantur  nomine  unius,-  quafi  eflent  una, 
eo  quod  una  eft  in  altera.  Supponit  cnim  corpus  efte  m 
pane,  undcinfert,  Oin^iyxm  ^iCQVi^o^Uoc ejl corpt^  meurn^ 
monftrare  quidem  panemper  Hoc,  fcd  intcUcaum  di- 
riaere  ad  corpus  in  pane,  five  folum,fivc  prnecipue:  nam 
fat  lubricafuntejusverba:  habetque  pro  xquipollcnti- 
bustresiftas:  Hoc ejl corpm meum:  e>c,  Hicpanis  eH  corpm 
meum^  & ,  In  hoc  pane  eft  corpus  meum, 

Vlll. 


Perinde  acfi  quis,  monftrato  vafe  vinario,  vel  vitro 
Nnnnnnnnns  ^^^^^' 


acetario,  vel  pyxide  unguentaria,  dicat ;  Boc  eSi  vinum 
Rhenanum ,  hoc  ejl  acetum  ,  hoc  ejl  unguentum ;  is  quidem 
monftrat  vas,  vitrum,  pyxidem,  fcd  intendit  vinum,  a- 
cetum,  unguentum  ;  eo  quod  vinum  Rhcnanum  eft  in 
vafe,  acetum  in  vitro,  unguentum  in  pyxide.  Sicigitur 
&  Chriftus  dixit ;  Hoc,  id  eft ,  hic  panu  ejl  corpus  meum  : 
Bocy  id  eft,  hoc  poculum  eji  fanguis  meus :  quia  corpus 
meum  eft  in  hoc  pane,  fanguis  meus  eft  in  hoc  poculo; 
feu,  quia  hic  panis  in  fc  habet  corpus  meum;  poculuni 
in  fe  habet  feu  continet  fanguinem  meum.  imo  quia  pa- 
nis  &  corpus  una  dicitur  eflcntia.  Confeir.  majore  p. 
540. 

IX. 

lccirco  pancmvocat^f ei/ch-hrotjeiij:i,rot,  qj.  i^Ti- 
K^ixg  a^-To(T(^fAa..  vinuni  Blutf-wein.  q.  d.  c^fxomv.  veluti 
vas  plcnum  vino  dicitur  wein-falfz,  wein-holtz  .  cru- 
menaauro  plcna  golt-leder^golt-heutel ,  &c.  Ib.  p.  525?. 
530.  531- 

X. 

Et  confequenter,  quicquid Jit  pani,  inquit,  id  vere  & 
repecorpori  Chrijli  attrihuitur,  propter  facramentalem  unio- 
nem:  proindc  corpus  Chrifti  in  menfa  frangitur,  parti- 
tur,  dcntibus  mordetur,  atteritur,  dc^lutitur  inftat  alte- 
riuspanis;  attamen  in  fpecie  panis,  feu  in  panc  &c.  Et 
quifquis  mvinducatpanem,  is  manducat  corpus  Chrifti; 
quifquishuncpanemdcntibusvellingua  attcrit;  is  den- 

tibus 


tibusvelllnguaattcritcorpus  Chrifti.ib.  550. 548. 

XI. 

Infupcr  laudibus  in  coelum  effert  Nicolaum  Papam, 
quod  Bercngarium  adegerit  in  paiinodia  confiteri ,  fe 
Deniibvs  Atterere  et  Comminvere  vcrum  Chrifti 
corpus.-taxat  vcro  Swermeros,  quosvocat,  &  Glof- 
fam  Dccretij  Papampropterearcprehendentcs. 


XII 


Et  hanc  quidem  fentcntiam  Luthcrus  in  Poiemicis 
praecipue  tuctur:  Nam  in  aliis  fcriptis  fuit varius.  Modo 
enim  cum^<uftatc  &  Orthodoxis  pancm  exponitde  fi- 
gno.ut  Hoc  ejl  corpus  meumy  Hic  fignum  dr  pignus  promif- 
fionis  apponitur.  Itcm :  Deus  in  omnibus  pyomijftonihus  fuis 
addidit  verbo fignum  ad  majorem  certitudinem  &  confirma- 
tionem fidei,  fic  Noch<t  dedit  iridem,  Ahrahamo  circumcifio- 
nem:  ficChri/ius  in  NovoTefiameniofecit.  Nos  enim  miferi 
homineSfCum  externisfenfihus  utatur  vita  nofirai  indigemus 
fahem  aliquo  figno  exiernoy  quod  verhis  annexwmfit:  fic  ta- 
men  m  iUud  fignum  fit  facramentumy  hoc  efiy  ut  fit  exter- 
num,  &  tamen  res  ffirituales  haheat  ^  fignificet.  v.  Tom.  2 . 
Icn.  lat.  Tom.  i.  Icn.  Germ.  Serm.  dc  Novo  Teft.  &c. 

XIII. 

Et  fic  paffim  ante  cxortum  cum  CaroJoftadio  dilli- 
dium  fcripfit.  Modo  autem  cum  papiftis  Tranffubftaiv 
tiationem  urgct.  modo  praefentiam  corporis,  &  fynec- 
dochcn  dcfcndit  per  Vbiquitatem.  de  quibus  alias. 

CO- 


COROLLARIA, 
I. 

•  Chri^uf  eft  fveru4  hom,  hahensyerum  corpus  humd^ 
numy  O*  verm  anmamrationalem. 

II. 

Chrt^us  humanam  naturam  ajfumfit  ex  fuhfiantd 
ytrgmis  Maria, 

III. 

Humana  Chrifii  natura  nonjunt  communkat^  propriC' 
tates  divin^e. 


F  I  N  I 


ANALECTORUM   TH EO LpGI C ORU M 
DISPUTATIO  CXCVIII. 

D  E 

Confubftaotiatione , 

S    E    C    U    N    P  A: 
Divino  annuente  Numine, 

S  U  B      P  R.        S  1  D  I  O 

Reverendii  Clarijfimi^  ^omjjimique  Viri, 
D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theoi.  Dodoris, 
&  Coilegii  Tlieol.  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiac  Regentis  dignilfimi, 

Tublid  defendere  conahor 
FRANCISCUS  WINTERUS. 

Addiem  17  Decemhriiy  hora  2  pomeridiana. 


L  r  G  D  r  N  I  BATAVORVAt, 

Apud  HifiREDES  jOHANNlS  NICOLAI  a  DORP. 
Ammo  claldcL, 


NobiliJJtm  ac  Generofijjlmo  H  EROl , 

D^D.  lACOBO  van  WASSENAER, 
Hollandiae  Weft-Frifiaeque  Equiti  prae- 
ftantiffimo,  Toparchae  in  Warmondt, 
Effelickerwoude  digniffimo, 

Patrono  ac  Maecenati  fuo  omni 
obfervantia  colendo, 

U  T    E  T 

Eximid  erttditionis  Pietatis  ac  facundia  VIRIS^ 
D.  REGNERO  BERCKELIO, 
P.  GODEFRIDO  LAMOTIO, 

Ecclefia?  Rotcrodamcnfis  Paftoribus  vigi- 
lantiflimis,  do(5tiflimiSj 

Har^t  DiJ^utationem  Theologtcam 

oftert  &  infcribit 

FRANC.  WINTERUS. 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPyXATIO  CXCVIH. 

D  E 

Confubftantiatione , 

S  E  C  U  N  D  A. 

T  H  E  S  1  S  I. 

Entcntiam  ip/iiis  Lutheri  dc  verbis  Chrifti  ha- 
pS^^I  buimuSj  nunc  invcftigemus  fcntcntiam  Luthc- 
WsiL/c  ranorum,  qua;  variacft. 

II. 

Olim  enim,  prxceptorcm  fuum  fcquuti,  8c  ipfi  urgc- 
bant,  Hocdemonftrarcpanem, &pro  cequipollcrttibus 
habebanthas  duas:  Hoc  eji  corpm  meum^  &  Hic  panis 
€orpusmeum. 

III. 

Ita  Sclnecccruslib.  de  coenaAnno  i^tjg.  p.20.  22. 

^uid autemintelligitper  t«toj  certe  noncorpus  fuum^fed an- 
tecedens^  quod  ejl  a^T(^.  fciunt  enim  etiam  pueri  t«t3  hoc 
in  loco  nyjtifKi^  ut  vocanty  &  materialiter  fumi^  (tcut  cum 
qu^ro:  S^uid  eii  hod  &  rejfondetur,  effe  lychnum,  oliam, 
menfam,  cani/jarumy  avem,  &c.  Et  inde  vera  &  re^a  for- 
mula:  Hoceji  olla,  Hoc  eji  menfa  &c.  viJelicet  cum  ipfa 
materia  inielligitur.  ut  cum  Adam  de  Eva  ait:  Hoc^  videli- 
cet  multer,  t«t<3  tktjV'  yiwi\,  ejl  ex  ojjibus  meis.  Ibidcm: 
Manifeflum  eH:  autem  omnihs^  non  nwdo  qui  reHe  fentiunty 
verumeiiam  aliis  qui  loqui  tantum  poffunt,  has  fropo^iiones 
^quivaknies  d"  eafdem  ejfe:  1 ,  Hoc  ejl  corpus  meum:  Hic 

Ooooooooo  2  panis 


panh  eB  c&rput  rnettm:  2.  Hic  ejl  fanguis  mem:  Vinum  ejl 
fanquii  Chrijii. 

IV. 

Hcniufiiislfag.  Gcrman.  de  prcefentia,  Anno  1568. 
fol.  C.  b.  dcfcndcnshancpropo/itioncm:  Panis  lene- 
di&mejlverum  efentiale  corpus  Chrijli:  Vinum  henediffmn 
eii  verm  efemialis  fanguis  Chrijli:  /ic  intcr  alia  fcribit: 
^uod  ChriHm  per  particuLm  HOC  panem  hnediffum  mon- 
Jlraveriiy  nemo  negare  potejl :  quemadmodum  quod  paull' 
pojiea  dicity  Hoc  poculumy  illud  evincit. 

V. 

Chemnitius  Fxam.  Conc.-Trid.  part.  2.^.78.  n)e 
//^,  inquit,  quod  lefmaccepity  qnod  henedixity  quod  fre<^ity 
quod  difcipulis  dedity  de  illoy  inquam,  dixit:  Accipiie^ co^ 
meditey  hoc  ejlcorpusmeum.  Et  ne  dul^iumft,  an  panicula 
demonjlrativa  denotet  illud  quod  lefus  acceperaty  VANEM 
fcilicet  dr  POCVLVM:  Luca^  &  Paulm  in  dejcriptione  alte^ 
rius  partisy  manifejla  aajeBione  hoc  expreferunt:  Accepit 
poculumy  benedixity  dedit  illis:  ^  addit:  t^to  rl  Trori^e^or, 
Hocpoculum.  EtPaulusy  i.  Cor.  lo.  ficut  cle  altera  parte 
Toculum  cui  henedicimus  ejl  communicatiofanguinis  Chrijti: 
itaetiamdepriore  parie  inquit:  Tanis  quem^frangimus  ejl 
communicatio  corporis  chrisV.  '~I>irerte  igitur  declarat  &  ex^ 
primit^  quid particula  Uoe  inutraqne  parte  denctet,  panern 
fcilicet  o"  poculum. 

VI. 

Ita  illi  cxponebant  particulam  Hoc  de  folo  pane  cum 
Luthero.  Et  tamen  cum  eodem  ctiam  fynccdochen  fta- 
tuebant  in  praedicationc;  Hanc  propofitioncm:  Hocejl 
corpusmeum:  vel,  Tanis  ejl  cerpus  Qjrim,  intcrpretantes 

per 


per  iftam:  In  hoc  eH  corpmnteum,  vel:  In  pane  eft  coYpm 
ChriftL 

VII. 

Ne  vero  fynecdochcn  ftatuendo,  vidcrcntur  conce- 
dcretropum,  aut  locutioncm  figuratvimj  hxctria  con)^ 
*  mentifunt; 

VIII. 

1.  Synccdochen  hanc  cfTe  figuram  grammaticam, 
nonrhetoricam.ficut  &Lutherus  in  ConfelTione  majori. 

IX. 

2.  Synecdochen  non  mutare  proprietatem  prxdica- 
ti,  quod  foleant  facere  aHi  tropi.  ita  Selnccc.  dc  Coena 
Dominicap.  8.  In  aliu  figuratis popofitionihus  p^dicaia 
ahjiciunt  propriam  fuam  fignificationem ,  &  induunt  novam 
&  metaphoricam,  ut  Herodes  e^fvu/pes.  Tjrannus  eft  lupus  ; 
Ego  fum  vitU^  vos  palmites  :  Tater  meus  eB  agricola  c^r. 
Inhac  vero  propofitione ,  Boc  eH  corpus  meum ,  prxdicatum 
non  amittit  fuam  nativam  &  propriam  fignificationem ,  /ed 
omnino  efi  in  pr^dicamento  fuyHantix,quia  exprefie  dicitur : 
corpusmeum  quodpro  vobis  traditur, 

X. 

Poftmodum  autem,  quo  fcopulos  figur.ie  iongiiis  de- 
clinearent,non  putarunt  conccdcndum,  Hoc  monftrare 
vifibilcm  panem,&  non  corpus  Chrifti  (ut  contra  pa- 
piftas&  Caroloftadium  tantopere  contenderat  Luthc- 

rus; ) 

XI. 

Seddixerunt,Hocmonftrare  duas  resfimul  pr.^fen- 
tesi  vifibikm  panem,  &  invifible  corpus  Chiiftiin  pa- 

Ooooooooo  5  ne. 


i^e.  8c  quidem  corpus  in  pane  principaliter^  panem  vero 
•    miniis  principaliter,  unde  vanae  oriuntur  vcrborum 
Chrifti  intcrpretationcs. 

XII. 

Prima:  Hoc  ejl  corpus  meum,  ift  cft,  /V  quod  mediante 
pane  ore  manducandum  vobis  prjtheoy  eft  corpus  meum.  Hic 
eft  fanguis  metti'^  idcft:  idquodmediante  vino  vohis  hihen- 
dum  doy  eftfanguis  meus,  Hoc  poculum  eft  novum  Tefta- 
mentum  inmeo  fanguine^  id  c{k,  h^c potio  poculo  contenta  eft 
novum  Teftamentum:  quia  mediante  hoc  exhihetur  novi  Te- 
pamenti  fuhftantia,  qu-eeft  pretiofm  fanguis  FiiiiDei,  Sic 
Hunnius  de  Sacram.  p.  i66.  378.  381.  382.  &c. 

XIII, 

^i^""*^^*  ^^^^^'^'^^P^^^^^^  cft,  iftnu.iuodvohis 
doy  &  quod  re  terrena  ftmul  ae  carleHi  conHat  eii  corpm  meum. 
Vcl  ctiarn:  Hoceftcorpm  meum^idQfi  :  Ecce  corpm  meum. 
ut  Hoc  /it  idem  quod  Hcbrxis  n::'.  Item :  Hicefifan. 
guii  metts,  id  cft,  Hoc  ipfumquod  do^  efi  fmguis  meus  Novi^ 
Teftamenti.  Hoc  poculuni  eft  novumTeft.  inmeo  fanguine 
id  Q^yhxc  potiovel  hauftio  una  cum  adjunais  rehutanio- 
nihm  o-  verBo:/eu  hxc  tota  aaio  efi  novum  fediu^  Janouine 
meo  fancitum,  Sic  Illyricus  Glofl:-!  in  Matth.  25.  &  in 
i.Cor. 1 1. 

XIV. 

Tcrtia  :  Hoc  efi  corpm  meum^  id  eft :  Hoc  quodcumpane 
adefi  in  Bucharijtia^  quod  exhihetur  vefcentihus,  quod  acci- 
pitis  ^  manducatis^  eft  corpus  menm.  Sic  Chemnit  1  de 
ccenac.p, 

XV  .  i 
Qiiarta:  Vocm  rQro  rejerendam  ad  pr.ccedentia :  Jcci- 

pite. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


pite^  comedite,  hoc  fcnfu :  tloc^qmd  ex  auiioUiate  cr  ma»- 
dato  Chrifli  accipimus^  non  tantnm  fignificat^fed  \evera  eU 
corpm  Chri^i,  Phil.  Marbach.  rcfut.  p.  i8.  plurcsapud 
cos  occurrunt  explicationes ,  fcdh:chic  fufficiunt.  In 
co  quoquc  Luthcro  advcrfantur,  quod  ncgcnt  iequiva- 
Jere  locutioncs  has  duas :  Uoc  efi  corpm  meum^  &,  Hic 
panit  eH  corpm  meum.  Illam  cnim  dicunt  clfc  propriam, 
hanc  fiouratam  :  illam  cfTe  Chrifti,  hanc  non  cffcjillam 
apertam,  hanc  dcclarationis  indigerc.  ProtocolLMul- 
brum.  p.  i6o. 

XVI. 

Contra ,  alii  poftcriorem  hanc  contcndunt  ncc  effe 
figuratam,  nec  propriam,  ncc  idcnticam,  fcd  Inusita- 
lAM  &  Hyperpiiysicam  .  fimilcm  huic  :  Verbum  caro 
faHum  efl.  Bomo  efi  Dem>  Columba  eH  Spiritus  Sanffus  , 
Ita  Tubingenfes  contra  Orthod.  Confenf.  p.  454.  Hun- 
nius  de  Sacram.  p.  381.  382.  Schiecc.  in  poUeriorib, 
paffim;  Chemnit.  de  Coena  p.  18. 

XVII. 

Prlorcm  vero  illam  quam  Mulbrunncnfcs  diccbant 
VsiTATissiMAM  ,  Tubingcnfes  dicunt  elfe  Inusita- 
1-AM.  Alii  rurfus  eam  faciunt  duplicem,  aliitripHcem, 
pro  diverft  acceptionc  pronominis  H  o  c.  Id  cnim  re- 
ferri  aflerunt,  modo  ad  totum  complexum  panis  &  cor- 
poris,  modo  ad  panem  tantum,  modo  ad  corpus  tan- 
um.  Refpedu  igiturtotius  complcxi  ajuntlocutionem 
efle communilfimam  &  Vsitatissimam,  refpedupa- 
nis  effe  facramentalem  vcl  Inusitai  am  ,  refpc^flu  cor- 
poriseffe  Identicam.  Ita  Illyr.Demonft.^S.  &  Hunn. 

de  Sacram.  p.  385.  &c. 

^  XVIII. 


XVIII. 

Tandcin  alii  fateriincipiunt,  ab  ifta,  Hoc  Est  Cor- 
rvs  Mevm  non  in  univcrfim  omncm  figuratam  locutio- 
nem  excludi,  fed  eam  tantum^  qux  a  propria  finguiarum 
vocum  fignificatione  nos  cogat  defledere,  unde  &  in- 
terpretatione  eam  cgere  concedunt.  Ita  Marbacii.con- 
tra|Pezel.  p- 36.  Atque  h^ecde  Luthcranorum  -irJpT^X 


.  COROLLARIA. 

1.  tAuSiorttas /cnpttira  quoad  nos  rtott.  defendtt  a  te^ 
(iimonio  Ecclep<e, 

2.  Nec  fanUi  nec  Angelijunt  invocandi. 

j .  Bomini  Chrifiiano  licet  magtflratum  gerere, 

4,  Sacram  Jcripturam  Chriflianis  omnihus  legere  lidst, 

F   1   N  I 


ANALECTORUM   T H EO LOG I C O RUM 
DISPUTATIO  CXCIX. 


D  E 

Confubftantiationc , 

T  E  R  T  I  A: 
Divino  annucnte  Numine, 

SUB  Pr^sidio 

Reverencii,  Clarijftmi^  Do£fifflm/que  Viri, 
D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris, 
&  CoUegii  Theol.  Per-IUuftrium  D.D.  Ordmum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

THhlid  defendere  conahr 
ARNOLDUS    BRANDTS,  Gravefand. Bat. 

Ad  diem     Vecemhff,  hora  9, 


LT  Qt>v  jxi  batavorvm; 
Apttd  HifiREDES  5OHANNIS  NICOLAl  a  DORP. 
Amho    Cl9  l9  c  L, 


l 


Amplijftmu^  SpeBatipmi/que  Viruy 

D.D.  CVRATORIBVS 

ScholxCollegiique  DELPHICI  Li- 
terarii,  L  V.  peritiffimis, 

^Ucenatibfii  ^enerandu^ 

N  E  C    N  O  N 

REVERENDO  VIROy 

D..  P  E  T  R  O  B  R  A  N  D  T  S ,  Balivio  &  Vtxtoxi 
hytxx  &  Pinaker  prudentilTimo  ,  Parenti  meo  omni 
amoris  vinculo  devin(5lo. 

ClariJjlmU  ac  omni  eruditionU  genere 
ConJJ>icuif  Viris, 

D.  5ACOBO  REVIO,  S.S.  Theol.  Doaori,  &  Col- 
legii  Theol.  Per-Illuftr.  D.  D.  Ordinum  Hollandiae 
&  Weft-Frifix  Regenti  digniiTimo  ,  Praefidi  vene- 
rando, 

l).  NICOLAO  BALBIANO,  M.  D.  Ecclefi^Lug- 
duno-Batavce  Paftori  fideliiTimo, 

Multum  indies  de  ftudiis  merentibus. 

^e      hafie  Thefes 
Qitatitndinii  Ergo 

offero 

ARNOLDUS  BRANl 


■  Cffl 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  12 


r 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CXCIX. 

D  E 

Confubftantiatione , 

T    E   R    T    I  A. 
T  H  E  s  I  s  I. 

|N  fentcntia  Lutheri  &  Luthcranorum  quxdam 
ifuntvera,  fed  plura  «Vvr^Tct,  quam  plurima  au- 
itemfalfa. 

II. 

I  Verum  eft  Lutheri  alTertum  :  H  o  c  non  flgnificare 
corpus  Chrifti,  fed  vifibilem  panem :  Falfum  ergo,  quod 
hodie contendunt  Lutherani,  pronomen  Hoc  monltrare 
&  pancm  &  corpus  fimuL 

III. 

-2  Vcrumeft  Luthen  dic^um :  has  duas  propofitio- 
nesidemvalcre:  Hocefi  corpusmeumy  ^Hicfants  eHcor^ 
pus  meum.  Talfum  crgo  quod  Mulbrunenfcs  dicunt,  lo- 
cutiones  hafcc  effe  multum  divcrfas. 

IV. 

Vcrum  Luthcri  dogma:  in his  verbip  nori  citc  prjK- 
dicaiioncm  idcntieam;  falfum  ergo  quod  aflerunt  Uly- 
ricus&  Hunnius,  eam  fecundum  nobihorem  fub)eai 
partem  identicam  cffe.  ^ 

:   .   Verum  eft  id  quod  Mulbrumenfcs  fatentur,  iftam. 

Qqqqqqqqq  ^  ^^^'^ 


< 

'4 


TaniseH  corpus  Chyijli,  non  ciTepropriam,  fcdfigiiratam. 
Falfum  cigo,  illam:  Boc  efl  comn  meum,.  non  efTe  Houra- 
tum,  fcd  propiiam,  quum,  vifccundx  veritatis,  h^Eduse 
,rquipoIleant. 

V  I. 

5.  Vcrum  eO,  quod  Lutherani  largiuntur  :  panem 
eflTe  corpus  Chrifti  facramemaliter,  falfum  crgo,  quod 
iidem  negent,  efTe  corpus  Chrifti  fignificative,  nam 
h.^c  duo  idem  funtjCum  facramcntum  fit  facrum  fignum, 

VII. 

6.  Verum  eft,  quod  Lutherani  aliqul  fatentur,  verba 
Chrifti  opus  habere  interpretatione ,  falfum  ergo ,  ea 
nulLim  interprctationem  admitterc,  fed 
telligcnda. 

VIIL 

7.  Verum  eft  3  quod  iidem  concedunt,  ex  verbis 
Ghrifti  non  in  univcrfum  omnem  figuratam  loquendi 
formam  excludi  poffe  falfum  ergo  quod  Tubint^enfes 
clamantj  contra  Confenf.  Orthod.  p.  497.  ea  abfque 
omni  tropo  &  figura,  proprie  dc  ad  literam  accipienda 
ciTe.  ^ 

IX. 

Afyftatain  fcntentiis  Lutheri  &  Lutheranorum  plura 
efTcdiximus,  fpcciminis  gratia  feptem  glofTas  afferemus 
inunicaparticula  Hoc. 

X. 

I.  Hoc,  id  c{{/jicpanJs.  Lutherus,  Chemnitius,  Sel- 
ncccerus,  Hefhufius.  2.  Hoc  ,i.  m  hoc  paue  iontenta» 

Luthe- 


\ 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


Lutheriis.  3 .  H o c  .i.  h^c  mafa  duahs  rehus  conjUiis,  11- 
lyr.  Humius.  4.  Hoc  .1.  hoc  edulium  quod  mediante pane 
vohis  do.  iidem  5.  Hoc  .i.  hxc  tota  a^io,  lllyricus.  6- 
Hoc  .i.  hic^  idcm.  7.  Hoc  -i.  cjuod  ex  mandato 
Chrijli  accifimus.fuhflantia  vaga.  Maibacli.  ficut  Tho- 
mas.  mittimus  reiiqua. 

XI. 

Falfa  infcntentia  Lutheridiximus  eflequamplurima. 
^eDcT©^  eft,  quod  fubjcdum  Hoc,five  Hic  panis 
fupponit  idem  efife  quod  In  Hoc  .i.  in  hoc  pane. yxoxi-. 
meaccedcns  ad  Thomam,quiaitj  Hoc.  idcm  cffc  quod 
SvB  Hoc  A,  fuhhisjpeciehus» 

XII. 

Secundum  eft;  quod  Synecdoche  (aut  etiam  meto- 
nymia)  qucein  verbis  Domini  fingitur,  non  reddat  ea 
figurata.  falfum.nam  proprie  totum  noneft  pars,  nec 
continens  contcntum.  ergo  tropicetantum. 

XIII. 

3.  Quod  fynecdoche  Lutheri  non  fit  figura  Rheto- 
rica,  fedgrammatica.  fiilfum:  Nam  fynecdoche  grara- 
matica  eft  figura  conftrudionis,  ut  in  illis:  T>oleo  caput^ 
nuda  genu,  alhus  dentes  irc  At  fynecdochc  Lutheri  eft 
ficTuraintclledus&fcntentice,  quamad  Rhetoricam  re- 
femnt  Ariftot :  Cicero ,  Fabius,  &  cpicunque  de  hac 
arte  fcripferunt. 

XIV. 

4.  Quod  corpus  Chrifti  vcre  in  menfa  frangitur, 

Qqqqqqqqq  3  V^^' 


partitur,  dcntibus  mordetUr  &  deglutitur.  falfnm,  6c 
ipfa  Decrcti  gloffa  hoc  Crajpim  harefin  vocat, 

XV. 

5.  Nereliquaqu3E  innumera  funt  acumufemus,  fal- 
fumeft,  quod  Luthcrani  in  tot  fuis  gloffis  retincantTo 
[niov.  quod  hifce  argumentis  probamus  : 

XVI. 

1.  Literalis  fcnfus  fpf-oiitilJi  accipiunt  oppofitc  ad 
tropicumj  eft  proprius.  Luthcrani  non  rctinent  fen- 
fum  proprium.  ergo  neque  fenfum  literaiem ,  fiverd 

p«TC!'. 

XVH. 

2.  Literalis  fenfuscftunus,non  multiplcx.  Illorum 
gloffa  fivc  expHcatio  phrafeos  cft  multiplex.  ergo  non 
eft  literaJis. 

XVI IL 

3.  LiteraJis  fcnfus  eft  cJarus  &  apertus,  ubicunque 
vcrbaip(acJara&  apcrta  funt.  At  iJJorum  gJolHv  non 
funt  cJarx,  Jicct  vcrba  Chrifti  cJara  &  apcrta  cffc  cJa- 
ment;  ergo  non  contincnt  literaJcm  fcnfum. 

XIX. 

4.  S^uihacverha^Vanis  e^corpus  Omfii^  ita  declarat 
atque  imerpretatur,  ut  nonpanis  ipfeyfed  in  aut  cum  pane  fit 
corpus  Chri/ii,  is,  et/t  id  verbo  negare  conetur,  tamen  re  ipfa 
fatetur,  fe  nequaquamfcriptumy  fed  fententiam  atque  expli- 
cationemhorum  verborum  fequi,  vcrba  funt  MuJbrunnen- 
fium  Protoc.  ann.  1564.  ad.^.  lat.  p.  155.  fubfumo: 

Atqui 


Atqui  vos  ipfi  verba  eo  modo  explicuiftis.  Ergo  rc  ipfa 
fatemini,  vos  non  y^^&i--',  vei,  quod  idem  elt  ro  ^,tcv, 
horum  verborura  fequi. 

XX. 

5.  Quifingulaalicujus  cnunciationis  verbaa  nativo 
fenfudetorquent,  nonretirent  ro  pHTs.,  Hoc  faciunt  hic 
Lutherani,  ergo.  Probatur  minor,  nam  perHoc  intel- 
ligunt  In  Hoc  vel  Svb  Hoc  per  Est  intelligunt  vel 
continet^vdcontinetury  YQ\exbiktur.  per  CoRPUsmtel- 
liguntaIiquidncc^«4«//<»/,  necf//?^//^,  ncc  locale,  quos 
orania  pugnantcum  natura  corporis. 

XXI. 

Qui  invertunt  ordincm  naturalem  enunciati,  ita 
Ut  e  fubjeao  prjedicatum,  e  praedicatio  fubjeaum  fa- 
ciant,  non  retinent  to  p«toV.  Liitherani  hoc  faciunt.  crgo . 
prob.'  minor:  quiaverba  In  hocycumhocjuh  hoc  ejl  cor- 
fus meum,  ita difponenda  funt  in axiomate:  Corpus  meum 
ejiinhoc.cumhocyjuh  hoc.  planc  adverfus  dirpofitionem 
ipfius  Chrifti. 

XXII. 

7.  Quorum  gloffx  fcatent  tropis,  ii  non  rctinent  ro  fr,- 
TcV.  Atqui  Luthcranorum  glolTx  fcatent  tropis .  ergo. 
Patet  minor,  quia  modo  ftatuunt  fynccdochen  totms 
pro  parte,  cum  dicunt :  Hoc .  id  ejl  totum  complexum  pani^ 
&  corporis  efl  corpus  meum^  modo  partis  pro  toto,  ut  cuni 
dicunt:  Hocpoculum  J.totushicritusy  totaaSfio.  Modo 
metonyraiam  continentis  pro  contento,  ut,  Hoc ./.  in 
hocejl  corpus  meHm,  modo  hypallagen;  ut:  Hqc  poculum 


efl  novum  Tejlamenttm  in  meo  fangutne  ./.  exhihet  meunt 
/anguinem  tanquamfuhflantiam  noviTefiamenti,  Nec  idLCilo. 
eft  omnes  torturas  paucis  explicari,frufl:ra  ergo  glorian- 
tur  fe  a  litcra  ne  latuin  quidcm  unguem  recedere. 

CO  ROLLARIA. 

1.  Bonaopera  funt  necejfaria  neceffitate  pacepti  6*  medii, 

2.  Nonfunt  necejfaria  necejfttate  meriti  autcaufe  ejjicientit, 

3.  Sacramenta  tantumfum  necejfaria  necejjitate  pr4cepti,no» 

medii, 

4.  Manus  non  annlhilahitur^  fed  mutahitur, 

5.  Non  ut  ^  C^rifio  Chrijlianos  Jic  a  lefu  lefuita^  vocari  nos 

decet. 


F  I   N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOf;iCORUM 
DISPUTATIO  <  i  mM  ni  cjc 


D  E 

Manducationc  corporis  Chrifti 
carnali ,  prima, 

Divino  annuente  Numine, 

SuB  Pr^sidio 
Reverendiy  Clarijfmi^  Domjjimique  Viri, 
D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Dodoris, 
&  Coliegii  Theol.  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentisdigniflimi, 

Tuyiicl  defindere  conahr 
GUILIELMUS    FABIUS,  Delplio-Bat. 

Ad  diem  2i  Decmhfs,  hora  p. 


L  V  G  D  r  N  I  SATAVORVM, 

Apad  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 

AMMO.    6l9  l3  G  L, 


^rudenttjftmis  i  Sfe^atifjlmis  ^ 


D.  D.  CVRATORIBVS 

Schola?Collegiique  DELPHICI  Li- 
terarii,  I.  V*  peritiffimis, 

n)omm  ac  Mneccnatibus  meis  homrandis, 

U  T    E  T 

Kcverendis^  DoEitJJtTntfc^ueVirisj 

D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.ThcoI.  Dodorij&Col- 
lcg.  Theol.  Pcr-IIluftr.  D.  D.  Ordinum  Holland.  & 
Wcft-Frif.  Rcgenti  vigilantiffimo,  Proefidimeovene- 
rando, 

D.  HERMANNO  TEGULARIO,  Ecclefiit 
Dclphcnfis  Paftori  vigilantiffimo ,  ftudiorum  meo- 
rum  Fautori  fijmmo, 

D.  lACOBO  CRUCIO,  Scholse  Collegiiquc 
Littcrarii  Dclphici  Moderatori  prudcntiirimo^Theo- 
logo  folidiflimo,  dc  ftudiis  meis  optime  mcrito, 

D.  ISAACO  CAVIO,  S.  S.  Thcolog.  Candidato, 
olim  Praeceptori  meo  honorando, 

Hanc  DiJ^utationem  Theologtcam 

ofFcro  &  inf(;ribo 
OUILIELMUS  FABIUS. 


ANALECTORUM   THEOLOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CXCIX. 

D  E 

Manducatione  corporis  Chrifti 
carnali,  prima. 

T  H  E  S  I  S  I, 

f^^f^-^.RanflTubftantiatoribus  &  Confubftantiatoribus 
^  fei^ommunis  cft  opinio  de  manducatione  corporis 
®^Chrifti  carnali,  advcrfus  quam  ita  difputamus; 

II. 

I.  Nihil  inutile  eft  inftitutum  a  Chrifto:  Manduca- 
tiocorporis^Chrifti  carnalis  cft  inutilis:  ergo  non  eft 
inftituta  a  Chrifto.  Minor  (qi\x  fola  poteft  controvcrti) 
probatur  cx  lo.  6.6^.  Caro  non proM  quicquam, 

IIL 

Vbit-^r^)nihilaliud  fignificat  quam  carnem  Chrifti, 
teftibus  Thoma,  Lyrano,  Stapletono,  Tholofano,  Vil- 
Jagaudo.  eftcnim  refponfio  ad  difficultatcm  motam  a 
Capernaitis:  v.  52.  ^nomodo poiejl  hic  nohis  carnem/uam 
dareut  edamusi  v.  60.  T>urM  ejl  hic  /ermojquis  potcft  eum 
audire.f  dc  comcdenda  lcilicct  carnc  vivi  hominis,  &bi- 
bendo  fanguinc  cjus,  inquit  lanfcnius.  ita  &  Carthufia- 
nus,  Viliagaudus,  Rupcrtus.  ex  Euthy'ni^>,  Theaphy- 
la(flo,  Auguftino.  de  cadcm  crgo  carne  loquutus  eft 
Chriftus,  autnihil  ad  rem  rcrpondilTct. 


Ppppppppp  2 


IV. 


IV. 


Illam  fuam  carnem  ait  nihil prodejpi  nonabfolutej  fed 
ad  comedendum,  de  eo  enim  quajrebatur. 

V. 

Etaddit  v.  63.  Spiritmejl id quodvivificat.  Verha  qu^ 
ego  loquor  vohis^  fpiritm  Junti&  vitafunt.  ubi  per  Verha  in* 
telliguntur  Vcrba  fuperius  prolata  de  carnis  fux  mandu- 
catione.  ita  Toletus  &  Pererius.illa  ^wjfiritumir  vitam 

eJJ^  «i,  «c«t/        •nvivfA.tx.TtKa. ,  Htf^iv  iyjavTec,  (reiqKiKov.    iteni , 

tTt^ov  ix^v  vSv 'i^n\)^nyf^fvov.  Chryfoft.  Ethxcdcprimo  ar- 
gumento. 

VI. 

2.  Nihil  mali  inftitutum  eft  a  Chrifto:  Carnis  Chrifti 
carnalis  manducatio  mala  eft,  ergo  a  Chrifto  non  eft 
inftituta.  Major  eft  extra  controverfiam.  Minor  pro- 
batur; 

vn. 

Quia  a.  6^oo7ro4?a>/a  fempcr  flagitiofa  fuit  habita .  Au- 
guft.  !de  dodr.  Chrift.cap.  16.  Si  pr^ceptiva  locutio  eH  ^ 
aut  flagitium  aut  facinm  vetans ,  aut  utilitatem  aut  he- 
neficentiam  juhensy  non  eH  figurata.  Si  autem  ftagitium  aut 
facinmvidetur juhere,  aut  utilitatem  aut  heneficentiam  veta- 
re^figurata  eft.  Nifimanducaveritisy  inquit,  carnem filii  ho- 
minis^  irfanguinem  hiheritis,  non  hahehiJs  vitam  in  vohis: 
facinus  veljiagitiumvidetur  juhere,figurata  efi  ergo,  pr<€ci- 
piens  paffioni  Domini  efe  communicandum^  ^  fuaviter  atque 
utiliter  recondendum  in  memoria^  quod pronohis  car»  ejus  crU' 
cifixa  6-  vu/nerata  fit,  Similia  habet  Lyranus  in  lo.  2?, 
aliique. 

VIII. 


VIII. 


3.  Nihilinfc  impoflibile  &  contwdiaorium  infti- 
tutum  fuit  a  Chrifto;  At  carnalis  manducatio  corporis 
cjus  cft  in  fe  impoffibilis  &  contradiaoria,  crgo  a  Chri- 
fto  inftituta  non  eft.  Major  eft  evidens,  Minor  pro- 
batur: 

IX. 

Si  eftetpofribilis,  vel  a  fingulis  fingulx  partcs  debe- 
rentfumi,  velafinguhs  totum  idcmque  corpus.  Non 
prius,  quiaomnibus  unum  corpusnon  fufficerct.  Non 
fecundum,  quia  corpus  Chrifti  fimul  unum  cftet  ( ut 
reveraeft)  fimulafeipfo  diftrahcrctur,  dum  inhoc,  & 
illo,  &  illo  ventre  ciretj  &  non  inlocis  intermediis,  & 
iic  unum  .i.  indivifum  effe  defiiieret,  Hxc  probatio 
proprie  papiftas  tangit. 

X. 

Alterum  impoffibihtatis  argumentum  eft  in  verbis 
Chriftilo.  5.  6i.  Hocvos  o£enUit?  ^uidfi  igittir  confpi- 
ceretfs  Filium  hominis  afcendentem  uhi  erat  friusi  q.  d. 
Nonpoteftcaroillataincoelos  dari  in  cibum  corpora- 
lem  in  terris.  At  caro  mea  infercnda  eft  in  coelos.  ergo. 
Ratiomajoris  eft,  quia  cibum  corporalem  oportet  pro- 
pinquilfimum  effe  utenti:  atqui  carnis  in  coelo  locatx 
ab  iis  qui  in  terris  funt  immanis  eft  diftantia.  Nonpo- 
teft  ergo  ab  iis  qui  in  tcrra  funt  corporalitcr  fumi.  Hcec 
probatio  &  papiftas&  ubiquitarios  fimulrefellit. 

XI. 

4,  Carnis  manducatio  inftituta  a  Chrifto  cft  ejufdem 

Ppppppppp3  unio 


unio  cum  comcdentibus .  At  carnalis  manducatio 
canus  Chiifti  non  eft  unio  Chrifti  cum  comedentibus. 
Ergo  non  eft  inftituta  a  Chrifto. 

XII. 

Major  probatur  ex  i.  Cor.  lo.  i6.  "Toculum  henedi^ 
£itonis  cui  henedicitnm^  nonne  communio  fanguinii  ChriHi 
eHl  panls  quem  frangimm^nonne  communio  corporis  Chrifli 
efli  Minor  patetin  infidelibus,imo  &  animalibus  brutis, 
quibUs  ftatuitur  corporalis  hsec  manducatio  communis 
efle,  nec  tamen  Chrifto  uniuntur. 

XIII. 

Deindc  ex  co  ,  quod  Unio  Chrifti  cum  fidelibus 
nunquam  deficit:  At  hxc  manducatiocarnalis  deficit, 
Ergo  ea  non  eft  vera  unio  Chrifti  cum  fidclibus. 

XIV. 

Major  probatur  cx  Ioh.6.56.  ^ui  edit  caynemmeam^ 
^  hihit  fanguinem  meum,  in  me  MANET,  S'  ego  in  eo, 
Minor  ex  eo,  quod  ftatuitur  non  manere  Chriftus  ulte- 
rius  in  hominc  oraliter  manducatus ,  quam  ut  fpecies 
fint  corruptje  .  ceflat  ergo  tunc  prcetcnfa  unio  Chrifti 
&  manducantis. 

XV  . 

5.  Manducatio  carnis  Chrifti,  a  Chriftoinftituta,  eft 
neccflaria  ad  falutem  :  At  manducatio  carnalis  non  eft 
ad  (alutem  neceflaria.  Ergo  a  Chrifto  inftituta  non  eft, 

XVI. 

Mnjor  eftdifcrtain  verbis  Chrifti  vcrf.  53.  ^^men^ 

amen 


men  dko  vohisy  nift  ederitis  carnem  filii  hominis^  &  hiheYi^ 
tis  ejus  fanguinem  non  hahetis  vitam  in  vohis, 

XVII. 

Nec  minusccrta  minor,  ex  ipforum  papif^arum  con- 
felfione:  qui  i.  cx  omnibus  facramentis  folum  baptif- 
mum  docent  cfTe  neceffarium  ad  falutem.  2.  laicos  ad 
falutem  pervenire  polfc  non  dubitant ,  licet  fanguinem 
Chrifti  corporalitcr  non  bibant,  unde  idem  de  eiii  quo- 
que  corporis  fateri  coguntur,  cum  utrumque  a  Chrifto 
in  textu  citato  conjungatur. 

XVIII. 

<!;.Manducatio  a  Chrifto  fancita  nccefTariuni  effeaum 
habet,  vitam  aetcrnam.  Atmanducatio  carnalis  non  ha- 
bet  neceffarium  liunc  effe^flum :  ergo  non  eft  a  Chrifto 
fancita. 

XIX. 

Major  patet.  v.  3  2.  3  3 . 34.  Pater  mem  dat  vohis  panem 
illum  vere  C(p/eftem»  Tanis  enim  ille  Dei  ii  efi  qui  de  coelo 
defcendit^  &  dat  vitam  mundo.  3  5 .  Bgo  fum  panu  itle  vit.ey 
qui  venit  ad  me  neqNaquam  efmiet^  &  qui  credit  in  me  non 
fttiet  unquam.  48.  Ego  fum  panis  ille  vit^,  Patres  vejiri  co- 
mederunt  manna  in  deferto^  &  mortui  funt.  Hic  eH  panis  ille 
qui  l  coelo  defcendit^  ut  qui  eovefcitur  ncn  moriatur.Egofum 
panU  vivificm^  qui  e  coelo  defcendi :  ftquii  ederit  ex  hoc  pane 
vivet  in  ^ternum.  S^.J^fi  ^dit  carnem  meam^d'  hihit  rneum 
fanguinem^  hahet  vitam' aternam ,  56.  ^ui  edit  carnem 
tneamy  d-hihit  meum  fanguinemy  iri  me  manet^dr  egoineo, 
Sicut  mifitmePatery  dregovivo  perTairemy  ita  etiam  qui 

eUerit 


ederit  m,  vhet  ipfi  poque  per  me,  Minbr  conccdituc 
ab  adverfariis. 


I. 

SoUfides  jufiificat. 

II. 

lufft^catio  non  conpfiit  in  foU  peccatorum  remijfione, 

III. 

Wmus  gradus  inohedieuti£  ^  feccati  ptimotum  faren- 
tum/mtin^oluntate. 

F  I  N  I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  C  CI. 


D  E 

OraK  manducationc  corporis 
Chrifti,  fecunda: 

Divino  annuente  Numinc, 

SuB  Pr>esidio 
Keverendiy  Clarijftmi^  rDoaiJfmique  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Doaoris, 
&  Coliegii  Theol.  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-FrifixRegentisdigniflimi, 

THblid  defendere  conahr 
HUBERTUS  LOORIUS, 

jid  diem      Decembrts,  hora  p. 


tV  Q  Jy  V  N  1    B  A  T  A  V  O  R  V  M, 

Apud  HAREDES  JOHANNIS  NlCOLAl  a  DOR.P. 

A  NWO     Cl3  13  C  L. 


(^t/j^liffvmis,  Trudentijfimisi  Spe^atiJJimifque  Viris, 

D.  D  C  ONSVLIB  VS,  SCABINIS, 

SYNDICO,  SECRETARIO,  cxtcrifque 
antiquiflima?  ac  celebcrrimae  Rcipublicjp  M  E  D  E  N- 
B  L  I  C  E  N  S I S  Rcaoribus  vigilantiirimis, 

Dominis  ac  zSM<tcenatihm  meu  omni  honore 
ir  obfervantia  colendis. 

Nominatim  vcro 

D.  NICOLAO  STELLINGWERF,  Civitatis  Mc- 
dcnbliccnfis  Syndico  longe  celeberrimo ,  quondam 
ad  illuftrifTimos  Ordincs  Dclcgato  prudentiflimo 

D.  lOHANNI  HOUWERT,  Vrbis MedenbJicen/?s 
Qu:Eftori&  Scabino,  Ecclefixqi  Seniori  vcnerando, 

N  E  C    N  O  N 

rDoaiJfmis,  ac  Tr^fiantiJJimis  Viris^ 

D.  CORNELIO  KEETMANNO,  S.  S.  TheoIogiiE 
Candidato  folertifsimo, 

D.  IVSTO  SASLE,  Mercatori  apud  Leydenfes 
gravifsimo, 

D.  PETRO  MUS,  S.S.TheologiiEftudiofoeximio^ 

Amicis  meis  intime  diledis. 

Zxercittum  hoc  Theologicum  in  grati 
animi  Jtgnum  humillime 
offero 

HUBERTUS  LOORIUS. 


ANALECTORUM   T H E O LO G I C O RU M 
DISPUTATIO  CCI. 

D  E 

Orali  manducatione  corporis 
Chrifti,  fecunda. 

T  H  E  S  I  S  I. 

ADjiciamus  nonniilla  adhuc  argumenta  adverfus 
manducationeni  corporis  Chrifti  carnalem.  fitque 

II. 

7.  Qiiicquid  editur  corporaliter  eft  cibus  dentis  ven- 
trifque;  At  corpus  Chrifti  non  eft  dentis  aut  ventris  ci- 
bus ;  Ergo  non  comcditur  corporaliter. 

III. 

Major  patct  ipfo  experimcnto  naturacque  obfervatio- 
ne.  ChriftusautcmetiamdixitMatth.  15. 17.  quicquid 
intrat  in  os  abire  in  ventrew,  Sc  Pauhis  i.Cor.  6.  13. 
£/ca  ventri,  &  venter  efcis. 

IV. 

Minoremhabemusapud  Cyprianum  de  coena  Do- 
mini;  Hac  quoties  agimus ,  non  dentes  ad  manducandum 
acuimusy  fed  fide Jtncera  panem  /unSfum  frangimus  (jr  par^ 
timur,  Et  Aug.  Traft.  25.  in  loannem  ;  Hoc  efl  ergo 
manducare  cihum  qui  non  perit,  fed  qui  permanet  in  vitam 
aternam.  Vt  quid paras  dentes  6^  ventrem^  Crede,  &  man- 
ducafii»  cujus  Tcftimonii  pofterior  pars  defcripta  cft  a 

Krrrrrrrrz  Gra- 


GiMtiano,  de  Coiifecr.  difl.  t,  can.  47.  confer  eundem 
Aug.  dc  verbis  Domini  ftrrm.  33.  &  in  loannem 
trad:.  26. 

V. 

8.  Si  corpiis  Chrifti  carnaliter  mandLicaretur,  non 
rolum  in  vcntrcm  iret,  fcd  &  in  fcceflum  cmittcrctur. 
At  hoc  abfurdum.  Ergo  &  illud. 

V  I. 

Probatur  confequentia  ex  Matth.  15.  ly.  Nondum 
inteUigitis^  quicquid  ingreditur  in  os  in  ventrem  cedere,  & 
in  lairinam  ejicii  ad  qux  verba  Theophyladus:  Hocquod 
vmnes  intelligunt,  videntcjue,  non  intelligitisl  Cibos  non  ma- 
nereintus,  fed per  infetiora  tranfirei  nuUomodo  hominem  in- 
c^uinantes  fecundum  animam;  non  enim  intro  manent, 

VI  t. 

Minoris  partes  duae  funt,  una  de  ventre,  altera  de  la- 
trinis.  De  priorc  a  nobis  diffentiunt  pontificii;  qui  non 
concedunt  tantum ,  verum  etiam  ex  profelTo  doccnt, 
corpus  Chrifti  abire  in  ventrem  .i.  in  ftomachum,  qui 
receptaculum  cft  omnium  rerumqux  fumunturpermo- 
dum  cibi  &  potus. 

VIII. 

Sed  hoc  &  refutatum  eft  antea,  &  nihil  refert  hic  dif- 
ceptari:  cum  partes  enunciati  hujus  non  /int  diftind^e, 
fed  copulatXjhocfenfu:  Omne  quod intrat  in  os.abit  in  ven- 
trem^^^  omne  quod  intrat  in  os  ahit  in  latrinas, 

IX. 


IX. 


Portcrior  pars  pcr  fe  manifcfla  cft:  quia  indignnm  cft 
fan^ftiflTimo  atque  etiam  gloriofo  corpore  Chrifti,  in  cas 
partesconjici,  quas  ne  civilitcr  qiiidem  nominare  finc 
exculationc  folemus. 

X. 

VhdCjlicet  affirmcnt  papiftx  dcferri  corpus  Chrifti 
quocunquc  fpccics  integr:e  dcferuntur,  in  canis  fuilque 
ventrem,  atque  adeo  in  loca  immunda:  Algcrus  tamen 
1.  2.  de  Sacram.  c.  i.  exagitat  Stcrcoraniftas  ncfcio 
quos  hxreticos.  quidicerenttantum  facramentura,  ficut 
corporaii  commeftioni,  fic&  feccffui  cfte  obnoxium, 
argumcnto  petitoe  citatis  Chrifti  verbis.  Itaquc  mino- 
rcm  noftram,  tanquam  utrinque  conccffam  fupponere 
nobis  licet. 

XI. 

9.  Si  corpus  Chrifti  carnaliter  manducaretur,  crgo 
Chriftus  ipfcfuum  corpus  carnaliter  manducaftct.  At 
hocabfurdum,  Ergo&illud. 

XII. 

Probatur  major :  Quia  pofita  Tranffubftantiationc, 
quicunquc  comcdit  fignum  corporis ,  comcdit  etiam 
corpus :  At  Chriftus  comedit  fignum  corporis  fui,  Frgo 
etiam  corpus. 

XI 11. 

DeMinore  Gardincrus,  part.i.  adobjc(fl.  75.  Chn- 
ftum,  Inquit.communicajp  cnm  dijcipulis,etiamfi  verhaf. 
fcviptur^  ttominatim  non  dicant^  tamenquoniam  id  ejfe  verum 
exfenfu  coUegerunt  Catholiciy  equidem  liknteramphaor, 

Rrrrrrrrr  3  XIV. 


XIV. 

E  Catholicis  illis  eft  Thomas  q.  8i.  a.  i.  ^uidam 

dixerunt,  quod  Chrijlus  in  coena  corpus  ir  fanguinem  fuum 

difcipulis  tradidit^non  tamenipre  fumfn,  Sedhoc  non  vide. 

tur  convenienterdici:  quia  Chriflus  ea  qux  ab  aliis  ohfervanda 

injiituitt  ipfeprimitus  obfervavit.   Vnde  &  ipje prius  hapti^ 

zari  voluity  ifuam  aliis  baptifmum  imponere.  fecundum  iilud 

A£t.  I.  I.  Coepit  lefus  facere  ir  docere.  Vnde  &  primo  ipfe 

corpmfuum  &  fanguinemjumftty  & pofleadifcipulis  fumen. 
dum  tradidit. 

XV. 

Et  Bonavent.  in  4.  Dift.  g.  4. 4.  a.  i.  ^uidam  dicere 
voluerunt^quodchrijlusnudomodofumfti:  quiaftcnon  com^ 
petebat.  Verumamen  nunc  communiter  dicunt,  quod  mandu- 
cavit  Jacramemaliter. 

XVI. 

Clarius  Vafquez  in  ilium  Thomae  locum:  Conclufio 
^Ji  afftmansi  inqua  omnes  Catholici  quos  ego  legerim  p/ane 
conveniunt.  Et  quamvis  S.  Doaor  dicat  lliquos  oppofttum 
fnfipytamenqui  illi  fuerunt  nonnominat.  V.  in  eundem 
locum  Grcg.  de  Valentia,  &  Suarez.  item  Dommicum 
a  Soto  in  4.  Dift.  i2.q.2.  a.  i.  &  lo.  de  Turrecremata 
incaput:  Non  <Moyfesy^z  Confecr.  Dift.  2. 

XVII. 

Atque  ita  Chryfoft.  in  Matth.  homil.82.  dicit  ipfum 
Chriftum  primo  edilTe  ac  bibifte,  ne  difcipuli  auditis 
ejus  verbis  perturbarentur ,  ac  dicerent;  quid  igitur? 
fanguinem  bibimus,  &cax'nem  comedimus?  &  H?eron. 

Ep. 


Ep.  150.  qux  cftadHcdib.  q.  2.  Nec  Mtyfes  dedit  no- 
hii panem  verum,  fed  Dominus  lefm^  ipfe  conviva  ^  convi- 
vium^  iffe  comedens  ^  qui  comedituY' 

XVIII. 

Nec  fcriptura  ab  eo  eft  aliena,  dicente  Chriflo  Luc.  22. 
15.  '~De/ideyio  dejideravi  hocpa/cha  vohifcum  comedere. 
pafcha,  cur  non  &  coenam?  funt  enim  unius  fignificati 
o.vihvna..  Clarius  de  vino  Matth.  26.  19.  Non  hiham  ah 
hoctempore  ex  hoc  fru6fu  vitis. 

XIX. 

Tranfeamus  ad  minorcm,  &  probemus  abfurdum  cfTe, 
a  Chrifto  fuiffe  fuum  ipfius  corpus  Comcfumj  idque 
his  argumentis : 

XX. 

2 .  Si  Chriftus  accepit  fuum  corpus  corporalitcr,  cr- 
go  habuit  corpus  fuum  in  corpore  fuo.  At  hoc  eft  ab- 
furdum,  Ergo  &  illud.  probatur  minor:  quia  fi  habuit 
corpus  fuum  in  corpore  fuo,  ergo  bis  habuit  corpus 
fuum.  At  hoc  impolfibile.  Probatur:  quiafi  bishabuit, 
ergopernumeri  multiplicationem.  Athoc  abfurdilfi- 
mum;  Nam  quod  unum  eft  numero,  nonpoteft  in  nu- 
merum  multiplicari. 

XXI. 

2.  Si  Chriftus  comedit  corpus  fuum  corporaliter, 
ergotrajecitipfum  in  ftomachum;  &  pcr  confL-quens 
habuiffet totum  fuum  corpus  inunacorporis  fui  parti- 
cula,  unde  inferetur  partem  majorem  eife  fuo  toto,vel 
continens  minus  contento. 

CO- 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

I. 

Sacra  Scriptura  ejl perfeffad'  omnihusnmerU  ak/aluta, 

II. 

Itaque  traditiones  human^  non  funt  necejfari^e* 

III. 

Sacra  Scriptura  eB  per/picua*- 

IV. 

Itaque  non  tantum  h  doRisy  feda^ils  omnihus  legl  &  intil^ 
l/gipoteB, 

V. 

Vnde    in  linguas  vernaculas  transferridehet, 

VI. 

Sacra  Scriptur<t  Author  *T)eus  eH, 

VIL 

Ita^iue  non  pendet  ejus  authoritas  ah  ecclefih, 

VIII. 

Vnde  jus  fummum  interpretandi  Scripturas  &  decidendi  con- 
troverfias  theologicas  non  ejlpenes  papam  Ksmanum, 


F  I   N  I 


analectorum  theologicorum 

DISPUTATIO  CCIL 
D  E 

Ubiquicate  corporis  Chrifti, 

P  R  I  M  A: 

Divitto  annuente  Numine, 

SUB  PaiESlDIO 

tevtrendh  Clarljftmi^  n)oaiJfmique  Viriy 
D    JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  Dodons, 
&  CoUegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordmum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentisdigniflimi, 

THhlicl  defendere  cQnahor 
IJACOBUS    PEUDEVIN,  HeeckcUnga-Bat, 

Ad  diem     Januarijp  hrg  9, 


Apiid  HAR-EDES  JOH  ANNIS  NICOLAl  aDORP. 
Ammo  cIo  I9  c  LI« 


Per  lUuflnhiis^  Magmfic^  ac  Prapotembus, 

D.D*  ORDINIBVS  HOLLANDI^ 

&  WEST-FRISIiE,  Veris  Patrix  Patribiis , 
Orthodoxae  RcligioFiis ,  &  avitie  libertatis  propugna- 
toribus,  &  defenforibus  ftrenuifTimis, 
Dominis  ac  zSMdcenatihus  meii  in  ceternum  colendU, 

u  T    E  T 

Magnijicentijpma^  NohiliJJimo  Heroi^ 

D.D,  ARNOLDO  dc  WASSENAER,  Domino  in  Duyven- 
voordcn,  Vocrfchooten  Excellentifltmo ,  Eq^ucftris  Ordinis 
niembro  prcEclariffimo,  plurimum  de  me  merito,  &  etiainnum 
merenti, 

N  E  C    N  O  N 
Reverendis^  Clarijfimis^  toSiijJimifque  Viris^^  . 

D.  AZARlv€  PEUDEVlN,  Myfteriorum Dei  in  Ec- 
ckfia  Voorfchotana  Difpenfatori  fidiflimo,  Parenti  meo,  ad 
cxtrenxnm  vita?  haUtum  colendo,  - 
D.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Theologis  Docaori,  &  CoHeg. 
Theol.  Per-Illuftr.  D;  D.  Ordinum  Hollandice  &  Weft-FrifijE 
Regenti  digniffimo,  Pra?fidi  honorando, 
D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.  A.  M.  &  in  inclyta 
Batavorum  Academia  Philofophise  Profeffori  Ordinario,  ejuf- 
dem(]ue  Colleg.  Theol.  Pro-Rcgenti  vigilantiflimo, 

D  E  N  I  Q^U  E 
DoSfiJJtmts  PiiJJimii  luvenihus, 
D.  PETRO  KINTHIO,  S.  S.  Minifterii  Candidato,  . 
D.  GOVERARDO  CROUSIQv  S.  S.  Theologi^  ftudiofo, 

Amicis  integerrimis, 

Uas  Theologici  Jludii  prlmitias 
eo  quod  decet  animo  facras  f 

lACOBUS  PEUDEVIN. 


ANALECTORUM  THEOLOGI C ORUM 
DISPUTATIO  CC^I. 


D  E 


Vbiquicate  corporis  Chrifti, 

P  R  I  M  A. 


T  H  E  S  I  s  I. 

I E  orali  Corporis  Ghrifti  in  coena  manduca* 
^tioneloquuti,  videmus  nobis  certamenre- 
Jftaredc  ubiquitate  corporis  Chrifti.  hanc 
('enim  veluti  filiam  illa  matcr  Luthcranis 
)peperit,  qui  defperantes  dogmatis  fui  ex 
vcrbis  ccenx  defenfionem,,  ex  ubiquitate 
-multi  prajfentiam,  Sc  hanc  rurfus  ex  iUa  dcmonftrare  co- 
nati  funt.  Nos  hoc  dogma  fequentibus  argumentis 
evertimus; 

II. 


I.  Humanitas  Chrifti  vel  fcmper  fuit  ubique,  puta 
ia  utero  beatoj  virginis  &  deinceps,  vel  aliquando  coepit 
clfe  ubiquc.  V.  g.  a  refurre<5tione  &afcenfione  in  coe- 
lum.  At  htutriim  defendi  poteft. 

IIL 

Si  cnim  in  utcto  matris  Scc.  fuit  ubiquc,  labefaAati^f 
ejus  incarnatio,  nativitas,  vita  y  mors ,  fppuUura ,  rc- 
fnttedio, 

smmcz  IV. 


IV. 

Incarnatio ,  quia  ftatiiitur  non  modo  in  utero  vir- 
ginisfuixTc,  fed&in  uteris  omnium  feminarum  .  qui 
cnim  ubiquc  cl\  in  illis  omnibus  eum  fuiffe  necelfe  eft. 

V. 

Nativitas,  quia  is  nafcidicitur  quiexutcro  prodit  in 
luccm.  Atquiubiquc  eftjam  crat  cxtra  utcrum  ante- 
quam  natus  effet  &  nafci  .i.  ex  utero  prodire  non  potuit 
quiinea  fratione  ubiquitatisj  necelfario  permancbat. 

VI. 

Vita,  quiamore  cietcrorum  hominum  ex  uno  loco 
inalium  difcelTit^e  tcrraad  mare,  a  marcad  raontes,  a 
Galiljeain  ludseam.  &  Chriftus  ipfc  dicit  lo.  ii.  14. 
La:^arits  mortuus  eft,  &  gaudeo  propter  vos,  quia  non  eram 
iht,  qui  autem  ubiquc  eft  a  nullo  loco  abeft,  nec  ha- 
bet  quo  moveatur. 

VII. 

Mors,  quiaca  cft  feparatio  animae  a  corporc.  At  li 
utrumquc  fitubiquc,  nonpoteft  ficri  cjufmodi  fcparatio, 
fcd  neceffario  ubicunque  loci  fint  conjundlamanent. 

VIII. 

Scpuhura,  quia  ea  fa^fla  narratur  ablatione  corporis 
Chrifti  a  crucc,  &  illaiione  in  fcpulcrum ;  quce  cum 

  "  mani- 


jnanifeftamlocimutationemindicentjab  co  quod  eft 
pbiquc  fubirinonpoftunt. 


IX. 


Rcfurrcaio,  quia  eafuitfaaa  conjunais  poftliminio 
anima  &  corporejquje  conjunitio  inftaurari  non  potuit, 
fi  ea  nuncjuam  fuerunt  divuKa. 


X. 


Huic  ratiocinationi  qui  rcfpondere  conati  font,  dixe- 
fiint,Chriftum  majeftatem  omniprxfcntix  {i\x  quam 
habcbatinaauprimo,  in  hac  mortal.  vita  non  decla- 
ralTe,  ac  ide6  veram  ejus  incarnationem,  nativiiaiem, 
&c.  fuiife.  Inepte.  nam 


XI. 


1.  Hoec  refponfio  corum  do^trincB  rcpugnat,  quum 
«biquitatem  probent  cx  his  fcripturae  fententiis  :  Nemo 
afcendit  in  ccelnmy  ni/t  qul  defcendit  de  ccelo.filiui  hominis 
qui  ejl  in  ceelo.  I0.3.13.  Et:  Vhi  funt  duo  vel  tres  congre^ 
gati  in  nomine  meo,  ibi  fum  in  medio  eorum.  Matth.  18.20. 
quas  Chriftus  ante  refurreaioncm  &  afcenfioncm  fuam 
protulit:  quaie  &  ante  refiirre<flioncm  &c.  ubiquitatem 
vere  &  in  attu  fccundo  ufurpavit  declaravitque. 


XII. 


2.  Docent  adiones  quoque  dlvinitatis  proprlas  cife 
communicatas  humanitati .  lacob.  Andr.  Thef  127. 

Sm^iUl  intcr 


intcr  quas  merito  hxc  numeratur,  qiiod  operetur  itiom- 
nibus  creaturis,  confervando  cas  &  gubernarido ;  at 
hxc  adio  efTe  non  poteft,  nifi  exerceatur  &  ufurpetur. 
Nonpoteftigiturhumanitasadionumin  omnibus  dtea- 
turis  efTe  particeps,  nifi  eas  exerceat  &  ufurpet. 

•XIII. 

5 .  Refponfio  hxc  apertum  continet  Manich^ifmum, 
fcquitur  enim  ex  ea  incarnationem  &  nativitatem  Chri- 
fti,  crucifixionem  mortem&c.  imaginarietantum,  non 
reipfagefta  fuilTc,  quuni  vere  cum  oiiinipr?Bfentem  in 
hisomnibusfuilTeftatuat,  licet  id  cxtrinfecus  non  de- 
clararet  &c» 

XIV. 

4.  Manifeftam  impIicatcontradi(5lionem,  concedunt 
cniiji  aiidoreslibn  Concordi:^,  Chriftum  in  hac  vita 
ahq  '  jndo  ufurpaftc  majeftatcm  fuam,  ad  quam  quum 
«biqiutatem  pcrrinerearbitrentur,'ipfe  adu  eum  ubique 
nonniinquam  fuifFe  fateantur  necefle  eft. 

XV. 

Supereftergo  ut  ad  alteram  disjunili  noftri  partem 
confugiant,  nempc  Chrifti  humanitatem  nonanteomni- 
praefentem  efle  coepiffe,  five  in  adu  primo  five  fecundo, 
quam  per  rcfurredlionem  6c  afcenfionem  majeftatem 
fuam  publice  declaravit. 

XVI. 

Verum  hoc  refponfum  cotum  dogma  de  prajfentia 

rcali 


teali  corporis  &  ^nguinis  Domini  in  coeTia^  qii.-e  foh 
ubiquitati  ex  cogitandae  caufam  dcdit,  funditiis  evcrtit . 
Nam  ante  refurrejftionem  &  afcenfionem ,  imo  antc 
palTionem  crucis^  cum  nondum  majeftatem  fuam  decla- 
raffct,  in  extremx  ccena,  ita  ftauiqnt  cum  tradidiife  fe 
ipfum  manducandum  difcipuliSj  quomod^o  nunc  tradi- 
tur  fidelibus;  ut  ergo  nunc  defendunt  carnem  Chrifti 
ubiquceflc)  quiafimul  eft  in  coelo  &inore  fiddium, 
fic  Sc  in  ultima  coena  necelTario  fuerit  ubi^jiie,  quia 
fimulaflidebat  menfx,  &  cratin  ore  Apoftolorum. 

XVII. 

Deinde  fi  quaeratnr  an  in  refurrciftione,  an  in  afcen- 
^one  coeporit  ufiirpar^fuam  Q^mnipraefci^ti^m^  in  diffi- 
cultatcs  incidunt  nonexigua^s,  Nam  fi  in  refurre»flione, 
cur  ergo  inculcant  fcntcntiam  Apoftoli  Eph.  4.  10. 
Chri^um  afcenUiJp  fuper  omnes  coelos  ut  imphret  omnid, 
.i.  utelfctubiquc'?  quomodo  Marc.  16.  6-  angelusmu- 
lieribus  eum  in  fepulcro,qu^rentibus  rcfpondit;  Rejur- 
rexiitton  eiihicf  Quomodo  Pctrus  Ad.  2.  27.  3 1.  nc- 
gat  animamejus  (,'u  eum,  &  quidcm  fccundum  partcm 
quae  fepulta  fueratj  reliftam  in  fepulcroj  Si  vero  in  af- 
cenfione  primum  fe  ubique  efTc  oftendit,  qui  id  fieri  po- 
teft,  cum  conrrarium  potius  oftenderit"?  Nam  non  fcrip- 
turatantum  tradit,  apoftolos  vidilfc  Chriftum  fublatum 
elTe  ufque  ad  ««^^x  k^.  1.9.  fcd  &aagcliteftantur  eum 
abiifle  incoe/umv,  11.  Ergo  ipfa  qj(cenfione  declaravit, 
fe  non  effein  terra,  fed  in  coeia,  &  proinde  non  ubiquc. 
Reftat,  ut  poft  afi:enfione«vptimum  declararit  fe  effe 
ubiquc,  fed  ubi  &  quandpld  de.claravit  > 

CO- 


GOROLLARIA. 

I. 

DcM  concurritadeJliaSimfi  gensricum  j^ecifcum 
ft)  indiyUualc^ 

II. 

Deff4  [oIm  efi  aternus. 

iir. 

Scientia  media  efi  humani  cttehripgmeutum. 

IV. 

Veujnon  efiquantusne^ueuUomdocomfoftw, 
VeusefimM^ 

F  I  N  I  S. 


r 


ANALECTORUM   T H EO LO G I C O R UM 
DISPUTATIO  CCIIL 

D  E 

Ubtquicate  corporis  Chrifti, 

S  E  C  V  N  D  A: 

Divino  annucnte  Numine, 

Keverendiy  ClariJJimf^  HoBiJfimiqiu  Viri, 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  TheoL  Doaoris, 
&  Collegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifix  Regentis  digniflimi, 

Tuhtic}  defendere  cenahor 
PETRVS    MVS,  Amftelodamcnfis. 
Ad  dlim      jauitar^p  hora  p. 


LV  a  D  r  ir  1  satavorvj^{, 
Apad  HifiRED£S  JOHANNIS  NICOLAf  DORP. 
Ammo    Cl9  l9  c  L I 


liobiltjftmoy  ^ugufiijfmoy  Sfe^atijjtmy 
Florentiffimcc  ac  celeberrimx 

AMSTELODAMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTR  ATUI, 

Dominis  ac  Maecenatibus  meis 
munificentiflinbis» 

Hoc  ExercUium  Tbeologicum 

D.D.D. 

P  ETR  US  MUS. 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CCIIL 

D  E 

ybiquicate  corporis  Chrifti, 

S  E  C  U  N  D  A. 

T  H  1  S  I  s  I. 

Biquitatls  falfitatetn  noviflime  demonftravimus 
ex  articulo  de  Afcenfione  Chrifti  in  coelum  ♦ 
eam  dcmonftrationem  nuncplenius  evolvemus. 
&  poftea  feflioncm  ejus  ad  dcxteram  Patris,  quam  & 
iplam  huc  trahunt,paucis  confiderabimus.  Ita  ergo  pro- 
cedimus  de  primo  : 

II. 

Si  caro  Chrifti  vcl  ab  initio  conceptionis,  vel  ccrtc  a 
rcfurredione  non  uno  aliquo  continebatur  loco ,  fcd 
ubique  difFufi  crat,  non  magis  dici  poteft  afcendiftc 
quam  dcfcendiffc,  quia  a  loco  ad  locum  non  poterat 
moveri. 

III. 

Hoc  tclum  ut  evadant  Vbiquitarii,  hiftoriam  afccn- 
fionis  Chrifti  inallegotiam  detorfcrunr.  fomniant  cnim 
Chriftumnon  corporali  localivc  migratione  in  coelum 
afcendifte  ,  fed  fpirituali :  quatenus  fc  ab  exrcrna  ho- 
minum  confuctudinc,  vifibilique  convcrfitione  fub- 
traxit :  &  in  omnibus  rcbus  exiftere  coepit. 

IV. 

Quanquam  non  fatis  interfe  confentiunt.  nam  alii 

Ttttttttt  2  con- 


coiKCcfiiiit  difpcnniforium  ruifle  rpcdaculirur  afcenfio- 
nis,  (altcm  iifquc  ad  ntibcs,  alii  negant.  alii  iinam  tan- 
tum  cfTe  volunt  Cliiirti  afccufionem,  alii  plures  :  unam 
in  utcro  virginis  dum  conciperetur,  alteram  in  cruce 
dum  fpiritum  cmittcret ,  rcrtiam  in  monte  Oliveti .  v. 
contrarias  hafce  opiniones  apud  Brcnt.  lac.  Andr.contr. 
thef.  Ingolftad.  Andr.  Mufc.  art.  de  coena.  Ccd.  3.  & 
contraphyf.  locat.  Prxtor.  Difp.  de  2.  nat.  prop.230. 
233.  Marbach.  decoena. 

V. 

lac.  Andrex  alias  metaphoricam  Hnxit  afcenfioncm  : 
in  extrcma  autem  Difput.  Wittcmb.  tergiverfatur ;  id 
tamcn  profitctur,  Chrifto  ne  ad  latum  cjuidem  unguem, 
autpilum,  aterra  reccdendum  fuiftc. 

VT. 

Coelum  quoque  quo  Chriftus  afcendit ,  negant  eflc 
Jocum  corporeum ,  fupcrum,  fedem  bcatorum  .  Quid 
autem  illud  coelum  fit,  inter  eos  acris  eft  diftenfio.Nam 
alii  volunt  effe  ipfam  Dei  omnipot^ntiam ,  vel  glorio- 
filTimum  Chriftiregnum.  alii  ipfum  Deum  ,  v.  Prseto- 
rium  prop.  233.  Andi'.  Mufc.  contra  phyf.  locat. 

vn. 

Alii  id  in  quo  non  folum  animi  beatorum,  fed  orbes 
coeieftes,  elementa,  nos  ipfi,  atque  adeoinfernus  cum 
dxmonibus,  &  omnibus  damnatis,  hoc  eft,  tota  hsec 
univcrfitas  contineatur. 

V  1.1 1. 

Atqui  haec  cum  facris  litcris  maniftftopugnant.  Pri- 

mo 


mo  cnitn  Chiiftus  migiarioncni  fuari»  ex  h=oc  nuindo" 
corporalcmforc  nan  femcl  pr3:clixit.  Ioli.^.^^3,  ^dhnc 
fnodicum  tempa  vol^ifcum  fum,  ^yacU  ad  eum  qiii  mifit  me. 
loh.  1 3.1,  Venit  hora  e}0T,  ut  tranfeat  ex  hoc  munclo  ad  Tar. 
tre?n.  c.  16.  2$.  Exivi  a  Patre  d'  veni  in  munduWi  iterum 
relinquo  mundum^  ir  vaJo  ad Tatrem.  lo,  14. 3.  Vado  parare 
vohis  LOCVM.  iterum  venio,  accipiamvos  ad me  ip/umy 
ut  VBI  690  fum  &  vos Jitii.  Qua  omnia  EUfo  dicuiitur,  Ci 
locum  ad  latum  unguem  lion  mutat. 

IX. 

Deindc  Euangcliftj?  nullam  aliam  quam  localcm  hr- 
floriccdcfcripfcruntafccnfioncm.  Clare  enim  narrant' 
eum  rcccflififc  a  fuis,  ire,  fcrrijmoveri  in  coelum,  alTum- 
tum,  clevatum,  a  nube  fufceptum  ,  oculis  difcipulorum 
furfum  fpcclantibus  crcplum,  penetrafTe  coelum,  vifum- 
que  poftea  a  Stephano  in  coelo  quo  afccndcrat.  v.Mdrc. 
16.19.  Luc.24.51.  Adt.i.p.  Hcb.4.14.  &5?.24.  Ad:. 
7.  55. 

X. 

Et  ne  fingatur  ad  nubcs  ufque  cdrporaliter  afcendiifT??,- 
poftea  cvanuifte,  mittuntur  tcftcs  angeli,  qui  affirmenc 
eum  afllimtum  cfle  in  coelum,&  (\c  venturum  extremo 
judicii  dic  quemadmodum  vidcrant  cuntcm  in  coelum. 
Nequc  refpondcre  poflunt ,  mctaphoricum  hunc  quo- 
que  defcenfum  fore ;  nam  fi  metaphoricus  eft,  quomo- 
do  Chriftus  dixit ,  Filium  hominii  vemurum  in  nuMus, 
Matth.  24.  30  ?  quomodo  congregandat  coram  eo  omnes 
gentes.  Matth.  25.  32.  quomodo  Apoftolus  fcribit.nos 
obviam  Chrifto rapiendos  in  aera;  i.Thefl^.^.ij, 

Ttttttttt  3  XI^ 


XI. 


Maneat  ergo,  coelum  in  quo  Chrifti  corpus  eft, 
non  efle  totam  univerfitatem ,  fed  partem  cjus  fubli- 
miorem  nobilioremque:  quam  Salomo  vocat  coelum 
coeiorum.  i.  Reg.  8.  27.  Paulus  tertium  coelum. 
2.  Cor.  12.  2.  Nam  tria  pra^cipue  genera  coelorum 
fcriptura  prodidit;  primum  aereum,  in  quo  volucres 
cceli.  Pfalm.  8.  Matth.  6,  26,  alterum  fydereum 
complcaens  orbium  coelcftium  mobilium  machinam 
quam  videmus,  dc  quo  intelligitur  illud  Pfal.  8.  4. 
^uum  relpicio  coebs,  opm  Uigifomm  tuommy  tunam  fteL 
Im  quM  fiatuifti,  Tertium  vcro,  de  quo  loquimur/edes 
bcatorum,  ab  hominum  confpe^u  remotum. 

XII. 

Ex  qua  obfervationc  facilc  intelligitur,  cur  difTimiii 
loqucndi  forma  facri  fcriptores  dixerint  ,  Chriftum 
nunc  afcendiftfe  /uper  omnes  coelos  Eph.  4.  ip.  penetrafti 
(oelos,  Hcb.  4.  14.  fuperiorem  ccelii  fartum  Heb.  7.  25. 
nunc  imroijje  incoelum.  Hcb.p.24.  ^  ^  ^oe^<^  Jufceptum 
Aa.  3.  21.  Subvcaus  cnim  eft  fuper  omnes  coelos 
afpeaabilcs,  in  coelum  iilud  fupremum  de  quo  dixi- 
mus. 

XIII. 

Lutheranij  nequid  in  fvmboio  incontaminatum  rc- 
linquant,  etiam  fcffionem*  Chrifti  ad  dextcram  Patris 
contendunteflc  ipfifiimum  articulum  dcomnipr.Tfcntia 
humanitatis.  Sic  cnim  argumentantur;  Dcxtcra  Patris 
cftubique;  Chriftus  fccundum  hum.anitatem  fcdct  ad 
Hcxteram  Patris:  Humanitas  igitur  ChriAiubique  cft. 

XIV. 


XIV. 

In  quo  fubtili  /j^Ilogifmo  (^uafuor  fcrminos  elTe  vtl 
tyrones  videre  poffunt.  Ita  cnim  colligendum  erat: 
Dextera  Dci  eft  ubiquc:  Chriftiis  fecundiim  humani- 
tatem  eH  dextera  Veiy  ergo  cft  ubiquc.  /ic  negaretur 
roinor,  nunc  in  minori  quartum  terminum  intrudunt, 
nempc,  /eiiere  addexterani  Vef,  undc  e  vitiofa  argumen- 
tandi  forma  nihil  concluditur. 

XV. 

Porro  non  confiftit  hapc  feflflo  ad  dexteram  Patris  in 
ubiquitatc,  quam  fcrlprura  ignorat;  fcd  in  gloria  & 
honorc  illo  ftipremo,  quo  nomcn  fupra  omnc  nomcn 
con/ecutus  &  fupra  angelos  ac  quafvis  alias  creaturas 
eve^us,  illarrmque  hoprcs  ac  raput  fa^useft.  Eph.  i. 
2o.2i.22.  Phil.  i.p.io.i  I,  Heb.1.3.  &  2.7.S.  &  8.1. 

XVI 

Deipde  in  poteftate  illa  &  imperio,  qfla  tanquam 
rcx  ecclefap,  cam  verbo  &  fpiritu  fuo  efficaciter  e  mun- 
do  colligit,  &  potenter  advcrfus  omnes  ejus  hoftes 
confervat,  done^dc  eis  devi(5^is  plere  triumphabit.  v. 
Pfal.  110.  I.  collat.  cum  i.Cor.  15.  25.  Matrh.  26» 
j^6,  &  2S.  18.  Marc.  14.  62,  utalibi  docuimus* 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 
I. 

2,  Non 


Wo/i  ddfttur  merita  oferum, 

III. 

^tc^UfliigtorUtfic  nUminfernaliif^nddantHf  gTAdm, 

1 V. 

QhrlHw  feecare  non  pctnit» 

V 

jtngeli  ioni  i  fiatu  feUci,  iaffi  a^  infiUci  nmtsri  non  fof 
fint^ 


F  1   N  1  S, 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CCIV. 

D  E 

Communicatione  idiomatum , 

P  R  I  M  A: 
Divino  annuentc  Numine,^ 

SUB  Pr^sidio 
Keverendii  ClariJJtmf^  n)o5fi£imique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaons; 
&  CoUcgii  Theol.  Per-Iiluftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifix  Regcntis  digniffimi, 

Tnhlicl  defendere  conahr 
HERMANNUS    ab    OTTEN,  Lugd.Batav; 
Ad  diem     ^Anuarij,  hora  p. 


L  V  G  D  r  N  I  tATAVOHVu; 
Apudl  HifiREDES  jOHANNIS  NICOLAI  a  DORP. 
Ammo    Cl9  l9  c  LI, 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


Gf4Vi^Wtfi  %4mpliJftmVi  Ccn/iltifflm, 


FlorentifrimD?ac  celebemmns 


L  VGD  VNO-BATAVvE 


REIPUBLIG^ 


MAGISTRATUL 


D.  5OHANNI  COCCEJO,  S.  S.  Thcol.DoAori, 
ejufdcmquc  Faculfatis  in  llluftri  Acad.  Lugd.Bat. 
ProfeiTori  celcberrimo, 

D.  ANDREiE  LANTSMAN,  L.A.M.  &Ecclefi^ 
Lugduno-Batavx  Paftori  fidclillimo, 

Studiorum  fuorum  promotoribus  revcrcndis» 

Se  &-  hafce  Thefes 


Dominis  ac  Maecena tibus  fuis. 


U  T3  EV-r 


in  grati  animi  arrhamj 


3>.  ©.  2>. 


i^£RJ^ANNWS  ab  OTTEN. 


ily 

!  i 


1- 


) 
I 


I 


A,N:M  E-C  T OIIU M  T H E O L O G IiC  O RU M 
DISPUTATIO  CCIV. 

D  E 

Communicacione  idiomatum, 

P  R  I  M  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

jT  vara  Vibiam  trahit,  quod  vulgo  dicitur,  ita 
|crror  errorem,  &  Iiic  rurfus  alium .  Patet  in  V- 
■biquitariis,  qui  a  carnisChrifti  prxfcntiaincoe- 
na,  progrcflTi  funtadejus  omniprxrentiam,  &  hinc  ad 
conimunicationcm  realcm  reliquoruni  attributorum 
cJivinorum'  Dehocerrore  nunc  agcre  incipiemus. 

II. 

Vhi  antc  omnia  vcra  do(5lrina  fuper  hoc  negotio 
pcrcurretur.  dc  qua  ita  fcntimus: 

III. 

i.  Cum  Synodo  gcncrali  Chalcedonenfi,  contra  Euty- 
chianos,  duas  cflc  naturas  in  Chrifto,  divinam  &  huma- 
nam,  minime  interfe  confufis,  aut  mixtas,  fcd  pcrfe- 
<5tas,  intcgras,  &diftina:as,  pcrinde  acfi  inunam  Vcrbi 
pcrfonam  non  convcnilfcnt. 

IV. 

i.  Cum  6.  fynodo  gcnerali  ConAantinopoIitanaV 
Csntra  Monothclitas,  w  Chriflo  geminas  effe  prapric- 
tates  vel  perfc^ftiones  naturales,  divinas  fcikcct  &  hu- 

V  V  V  V  V  V  V  V  V  2  man.is, 


ii 


Early  European  Books,  Copyright  ®  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Hat 

229  L  2 


manas,  incfcatas  &creatas:  qu«  a  fua  qusequc  natura 
neque  divelli  poflunt,  neque  finon  divellantur,  una 
cum  natura  fua  per  immigrationem,  tranffufionem  vel 
quocunque  alio  modo,  realiter,  alteri  naturae  commu- 
nicari. 

V. 

3.Cum  fynodo  generali  Ephcfina  adverfiis  Neftoria- 
nos,  utiiurque  natuiae  unam  efle  hypoftafin,  quam 
divinitas  Vcrbi  ab  omni  ceternitate  naturaliter  habuit, 
humanitas  autem ,  fiia  naturali  miraculofe  deftituta 
hypoftafijfupcrnaturaliter,  quando  Verbum  carofawlum 
eft,  accepit. 

VI. 

Ab  hac  una  fubfiftentia  duabus  communi  naturis,' 
appcllata  eft  unio  dida  five  pcrfonalis .  Hu- 

manitas  cnim  divinitati ,  &  divinitas  humanitati  unitce 
nonfunt  in  natura  altcrutra,  fedin  hypoftafi  fivc  fuhfi- 
ftentia  divini  Vcrbi. 

VII. 

Ex  qua  unione  porro  fequitur  communio  idiomatum, 
qua  videhcet  proprietates  utriufque  naturae  communi 
perfoncE  communes  fiunt,  cique  abhac  vel  illa  natura 
denominatae  in  concreto,  non  autem  in  abftra(fto  tri- 
buuntur. 

VIII. 

Adverfiis  hanc  ecclefia»  univerfalis  do(5^rinam ,  affir4 
mant  Lutherani,  Humanas  naturse  Chrifti,  per  unionem 
perfonalem  communicatas  effe  elTentiales  Dei  proprie- 
tates,  Omnipraefentiam,  Omnifcientiam ,  Omnipoten- 
tiam,  &  vim  vivificandi.  Eckard-  Fafcic.  Controv-  c.^. 
de  Communic.ldiom.q.     ^multis  feqq. 


Hanc  novam  ipecicm  commuoicatlonls  ididmSiim 
quam  ipfi  natur^  ad  «^/«r^fw,  itemquc  Maje/latis  appel- 
lare  confueverunt,  ut  corpmcntitiam,  &  f.  fcripturx 
contrariam  rcjicimus. 

De  qua  tamen  hodicrnis  Lutheranls  cum  antccelTo- 
ribus  fuis  non  per  omnia  convenit.  Nam  Brentius  & 
lac.  AndrcT,  in  hac  proprietatum  clTentialium  com- 
municatione  formam  unionis  pcrfonalis  ponunt :  ipfi 
contra,  formam  clfenegant,  efte^^tum  vcro,  fiveconfc- 
quens  clfe  affirmant. 

XL 

Kos  adverfus  hanc  opinionem  primo  in  genere,  mox 
in  fpecic  agemus^  atquc  ita  primo  argumentamur : 

XII. 

Quodeftfolius  Dei,  oppofitc  adomnes  creaturas,"' 
id  nulli  creatuips  eft  co^nmunicabile  :  Proprietates 
cfrentiales  divinx  fnnt  folius  Dei,  oppofite  ad  omncs 
creaturas :  Ergo  nuUi  creaturx  funt  communicabiles. 

XIII. 

Major  fua  luce  claret.  Minoris  veritas  confirmatur," 
lis,  inter  alia,  teftimoniis,  quibus  Deo  p  oprietates 
fu:e  tribuuntur  cxciufive.  Kom.  i6.  27.  SOLI  fapienti 
JDeo  gloria.  i.Tim.  i.  17.  Regi  aternof  incorruptii^i/i, 
invifihili;  SOLIfapienti  Deo  honor.  c.  6.  15.  16.  llle 
heattts  6"  SOLVS  princeps,  Rex  ille  regum ,  &  Dominus 
Vominorum,  ^ui  SOLVS  hahetimmortabiLitatem&cAwAx 

yvvvvvvvv  3  verf. 


verf.  25^  SOLI fapiemi  Deofimatoyi  noliro glorU,  MatthJ 
19,  17.  NEMO  hms  eftnifi  VHVS  nemp^IJt^ 
gloriammeam  AUTEKINOIJ  DABO^ 

Et  quemadmodum,  quum  dkitur  Deus  efle  SOLVS 
Deus,  Deut.  32.  3^.  lo.  17.  3.  a  Dcoexclunduntur  o- 
mi^s  creatur3Pi  ita  'cuiit'  beiyS/^  fuce  tribuuntur  pro- 
prietatesj  eafdem  quoque  ab  -iis  cj^cludi  indubitatum 
clTe  debet. 

2.  Effentia  divina  rei  creatx  com«)uniau:i..i.  com- 
munis  ficri  nequit.  ratio ;  q^ia  res  creata  non  poteft 
ficri  increata ,  nec  natura  humana  natura  divina,  At 
pr^prietut^r  Dof  cflTe^ffiales/unc  efrcntiia^ivitfa'^  deptfte 
dqua  ratiotte  iwntuni.&  mcrftti)  c©pftripiondi  .m©do  jdi^ 
ftinguuntur;  Ergo  non  poflte^rei  creatx  communicari, 

J.  A8Pbbwb|^^'|fif  alfquaJo.fuit  ijuffi  proprietat^s- 
diVin.-e,  humanc?  Chrmi  hdtUroe^cbm^^^  tunt:* 
Non  'omnes,  ham  fic  ielTct  fpiritualis,  'fimplcx,  ccterna,' 
immortalis.  Non  aliqux]  quia  proprictates  tum  ab 

.4*  ^Propria  non  communicantur  fubje^Slro  rcaltter  di- 
v^ifo :  .Propriemtos  -Dei  cflentialcs  futit^»s ; propria ; 
Ergofubieaod'eaIitcrxfiv(nfo,4^iddi<rethum«nx^n^ru^^ 
nan  camfmunicattturi 

XVIII. 


Major  probatur:  i,  Quod  toilit  n^r^m  j^r^Mi  non 
convenit  proprio:  Commiinimioy  Cwh  cpmniunita^  tollit 
naturam  popyiL  nuo-.  qula^lj^id  ^acit 
commitne.  errO.  .  .hv  j-:.<.J  0;  O 

Deinde:  quorum  noii.cfl  cxjnmuinis  eflcntia,  iljo- 
rum  etiam  piopria  communia  non  funt;  ratio,  quia  pro- 
pria  ab  c0entia,  ut  caufa  proxima,  neceflario  proccdunr, 
aiK  iiWfln,  e^!  kkaHficaWF^  j.'ijcc  le^i^i  )jfi(guai3;i,  cgitcdi- 
untur:  At  fDbj^v^^arum  ji<wii|qf  #ferfeuHiv  po;^ 
communis  efTtinria;  ergo. 

XX. 


nlDciakjUfi :  quo.  fubjieiSh  tcaliceit  <^/!^/^|«/i^/^/wrj  id 
i^iOmmunB  nofil  eft;  ■  Atqui.prt>priis  difiinguuntur :  Ea 
j-go  illis  communia  non  fuot : 

XXI. 

5.  Qua»  natura  diyina  non  eftj  divinas  quoquc  pro- 
J)rietates  noft  hobet :  Humani  Cfefifti  natura  divina 
non  eft;  Ergo  proprietatcs  divinas  non  habet. 

xxrx 

6.  Quarum  rerum  humatia  Chrifti  natura  capax  non 
bft,  eae  ipfi  communkaroe  non  funt:  At  ea  proprictatum 
IDei  eflenualium  capax  non  eft.  Ergo, 

XX I II. 

Minor  probatur :  Cseata  finitaque  clTcntia  non  cft 

capax  effcnti»  increat»  &  infinit^ :  Humana  Chrifti 

....      «  .  _      .  natura 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


natura  eft  creata  finitaquc  eflTemia ,  proprietates  autcm 
Dci  elfentiales  efTentia  increata  &  infinita;  Ergo  illa  ha- 
rum  capax  non  eft. 

XXIV. 

7.  Quoe  unio  fa<5la  eft  falvis  &  diftindis  mancntibus 
naturis  earumque  proprietatibus ,  in  ea  fa<5la  non  eft 
communio  proprietatum  naturae  ad  naturam.  Taliseft 
unio  perfonalis  in  Chrifto  ;  crgo. 

XXV. 

Major  eft  cvidens  :  Nam  quod  communicatur  noii 
falvum  eft  uni .  Minor  probatur,  partim  ab  immutabili- 
tate  naturoe  divin^e :  parrim  a  conditione  perfonae  poft 
unioncmj  hoc  modo  :  Quaeperfona  diftinguitur  feu  li- 
mitatur  fecundum  naturas  in  ea  unitas  ac  proprietates 
^'iamm,  inillaunio  (alvis  &diftin(ais  manentibus  natu- 
ris  earumquc  proprietatibus  fa(5ta  cft :  Perfona  Chrifti 
ita  diftinguitur  feu  iimitatur,  ut  patet  ex  omnibus  locis 
rcftridivis  :  Ergo. 


C  O   R  O  L  L  A  R  I  A. 

I. 

Non  decet  Deumhominem  iHnccentempunire, 

II. 

'Nec  decet  Dem  peccatorem  impunitm  dimiticre^ 

III. 

Non  datur  excommHnicath  Jne  Jpc  veni<e. 

F  I   N  1 


ANALECTOaUM   T H EO LO G IC ORUM 
DISPUTATIO  CCV. 

D  E 

Communicatione  idiomatum , 

S  E  C  U  N  D  A: 

Divino  annuente  Numinej 

Reverendh  Clarifmi^  ^oitijjimique  Viri^ 

p.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaorls; 
&  CoUegii  TlieoL  Pcr-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifise  Regentis  digniflimi, 

TMce  defendere  conahor  ' 
HENRICUS    TEGULARIUS,  Harlemcnfis. 

AU  diem      Tekuariji  hofa  9. 


zy  G  i>  V  K  z  batavorvm; 
Apud  H^REDES  JOH  ANNIS  NICOLAl  aDORP. 
Ammo  claldcLI, 


^mpUjjimi^y  ConfiiUiffmiiy  ac  NohiliJf%mUi 

D.D.  PRy^TORI,  CONSVLJBVS, 

SCABINIS,  SYNDICO,  SECRETARIO,  cx- 
tcrirque  potcntiflimce  HarlemenfiLmi  Reipublicx  SE- 
NATORIBVS, 

Dominis  ac  Mxanatilm  meU  venevandU^fludiorum 
meorum  Vautorihwi  Promotorihus  fummU, 

U  T     E  T 

ReverendU,  SfeStatiffimUi  DoSfiJfmifque  VirU, 

D.  ADRIANO  TEGULARIO,  Parenti  meo  filiali 

amore  femper  mihi  prorcquendo, 
Dv  HERMANNO  TECULARIO,  Patrtio  meo  ca- 

rifTuno,  Fautorique  cx  pra^cipuis  uni, 
D.  SIBRANDO  CURTIO,  Avunculo  meo  perpe- 

tuum  colendo, 

illi  EcclcficT  Harlcmenfis,  Ifti  Delphenfis,  Paftoribus 
v.'gilantiffinus, .  Hiiic  apud  Hornanos  audidnam 
^rojfedo  digniflimo, 

N  E*C    N  O  N 
ClariJfimUi  Doffijftmifque  VirU, 
P.  JACOBO  REVIO,  S.S.  Tlieol.  Do^.,  &  Coll. 
Theol.  Per-IIIufl.  D.D,OrdinumHolland.&  Weft- 
FrificE  R  egenti  digniffimo,  Pra?fidi  meo  vencrando, 
D.  ADRIANO  HEEREROORD,  L.  A.M.  &  in 
inclyta  Batavorum  AcadcmiaPhilofophiaE:  ProfefTori 
Ordipario,  ejuldcmquc  Collcg.  Thcol.  Pro-Regenti 
vigilantiiTimo, 

cJHe  (jr  hafce  Iheofogi^  primitias 
A.  m!  o.  r.  e. 

ofRro  &  infciibo 

HENRiCLIS  TEGlJLARmS. 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CC  Y. 

D  E 

Communicacionc  idiomatum, 

S  E  C  U  N  D  A. 
T  n  E  s  1  s  I. 

Ommunicationem  idiomatiim  Liithe- 
ranamin  geneie  oppugnavimiis,  nunc 
eam  infpecie  examinari  iicile  erir.  Ec 
omnipr.xfentiam  quidcm  ,  quia  de  ca 
adum  eft,  omittemus,  in  omnifcicnciam  autem^ 
omnipotentiam,  &  vim  vivificam,  quas  nomi- 
natim  urgent,  inquiremus.  adverfus  primam  fic 
procedimus: 

II. 

1.  In  quem  caditignorantia,  fecundum  huma- 
nam  naturam,  is  fecundumeam  omnifcius  non 
eft  :  Atqui  in  Chriftum  cecidit  ignorantia  fe- 
cundum  humanam  naturam.  Ergo.  Minor  pio- 
batur  ex  Marc.  II.  13.  &  i^.  3 2 . 

III. 

2.  Qui  crefcir,  corroboratiir  fpiritu,  impletur 
fipientia,  eaque  unacum  xtate  ac  Ihcura  proficir, 

Xxxxxxxxx  2  is 


is  dum  Iiocfit  omnifcius  non  cfl.Atqui  de  Chri- 
tlo  fccundum  humanam  naturam  hasc  omniare- 
pcriuntnr.  Ergo.  Minor  probatur  ex  Luc.  20. 
40  5  z. 

IV. 

Qui  docctur  &difcit  de  rebus  non  fatis  co- 
gnicis,  6d  cognitasadmiratur:,  isnon  novit  om- 
nia :  Chriftus  fecundum  naturam  humanam  do- 
duseftaPatrc.  lo.  8.  28.  didicit.  Hcb.  5.8.  in- 
quifivit  Marc.  6.  ;8.  6c  9.  21.  lo.  11. 34.  dc  ad- 
miiatus  fuit.  Matth.  8. 10.  Ergo, 

V. 

4.  Quod  deftruit  intelledus  humani naturam, 
id  Chriftofecundum  illam  noneft  tnbuendum: 
Omnifcientia  Dei  humanas  natur^e  Chrifti  indita 
atqueinfufa  deftruitintelledlus  humani  naturam. 
Ergo.  Minor  probatur.  i.  quia  intclledus  hu- 
manusfua  naturafinitus,  ideocjue  infiniti  capax 
non  eft.  quod  tamen  ftatuitur  ab  adverfariis,  at- 
que  itae jus  naturatoUitur.  2.  Quia  quod  tollic 
ab  intelle(5lu  humano  raciocinationem  fivc  di(- 
curfum  a  noto  ad  ignotum,  id  tollit  cjus  naturam, 
idfacit  ha^c  Omnifcientia,  per  eam  enim  ftatuun- 
tur  omniaasque  hota  eflfe.  e  rgo. 

VL 


VI. 

Adverfus  Omnipotentiam  humana*  Clirifti 
naturae  hxc  argumenta  militant:  i.  Qui  aliura 
agnofcit  fe  potentiorem:,is  omnipotcns  non  eft: 
Chriftus  fecundum  humanam  naturam  alium 
agnofcit  fe  potentiorem.  Ergo.  Minor  proba- 
tur;  Quiamiracula  editurus  invocavit  Patrem^ 
lo.  II.  41.  &  ahbi.  2.  Quia  petiit  fuftentari  in  paf- 
fionc,  Patrique  mukis  modis  fe  commendavic, 
Pfalm.  16.&  22.  lo.u.&i/.  Matth.  26.  Luc.z^. 
Heb.  5.  7« 

VII. 

2.  Qui  omnipotens  eft^  eft  impaflibilis  3c  im- 
mortalis :  Humana  Chrifti  natura  poft  unioncm 
non  fuit  impaffibilis  dc  immortalis :  Brgo  nec 
Omnipotens.  Major  probatur>  quia  potentia 
paftiva  imperf.dio  eft,  ab  omnipotente  autcm 
abeft  omnis  impcrfcdio.  Minor  clara  eft  ex  hi- 
ftoriaEuangelica, 

VIII. 

5.  Sihumanae  Chrifti  naturas  communicata 
eft  omnipotentia,eaerit  vclipfa  Dei  omnipo- 
tentia,  vel  diverfa.  Si  primum,  fequitur  naturam 
humanam  cflc  Dcum.  Quifquis  enim  cadem 
Xxxxxxxxxj  poten- 


potentia operatur  quaP^tei*,  Deuseft.  ex  dodii- 
na  Chrifti  lo.  5.  17.18.19.  n.  25.  i^i  [ccundiim^ 
dux  crunc  diverfe  omnipotentia:,  diio  omni. 
potcntes,  &  confeciuentcr  duo  Dii.  qux  omnia 
abfurd-i  funt. 

rx. 

Contra  ^im  vivificarjdt,  five  rvitamDei,  qua 
ftatuitur  humanaChrifti  natura  pr^^ditaefle,  eo- 
qucetiamnos  efficaci  divina  virtute  viyificarc^ 
ha^c  afferimus: 

X. 

I.  Quifquis  vitam,  fivc  illam  vivificandi  vim 
infeipro  habet:,  Deus  eft:  Humana  Chrifti  na- 
tura  non  cft  Deus :  Ergo.  Probatur  major: 
1,  teftimonio  Chrifti  lo.  5.^6.  StcutTaterhabu 
yitamin  /e  tpfi,  fc  dedtt  Ftlio  habere -pttam  in  Jc 
ip/o,  item  v,  21.  Sicut  Taterviyifcat,  tta  FtltM  quos 
rult  rivificat,  Vbi  habere  ruitam  in  /e  ipfo  &  yiy}. 
ficare^  eft  efle  Dcum  per  fe  viventem  &  vivifi- 
cantcm. 

XI. 

Deinde  ratione:  Vita  Dei  eft  ipfa  viva  &  a- 
duofaeju^eflentia:  Ergocujilla  comraunicatur, 

ctiam 


ctiam  commuttiGatur  eflentia  Dci,  five  ipfa 
Deicas.  Antecedensefl:  in  confeflo. 

XII. 

2.  Nullum  Dei  effedum  efl:  ejus  proprietas: 
Vita  fupernaturalis  per  cjiuim  vivifica  ftatuitur 
efle  humana  Clirifl:i  natura,  cft  efFcdum  Dci; 
Ergo.  Majorclara  eft. 

XIII. 

Minor  confirmatur,  i.  Quaenatura  vivifica* 
tur  a  Dcitate,  ejusvita  Deitatis  vivificantis  eife- 
<5lum  eft:  Humana  Chrifti  natura  vivificatura 
Deitate,  ratio:  quia  illa  eft  fonsn^itie,  Pfal.  36.10. 
a  quo  quicquid  cft  vir«  &  vircutis  vivificii^,natura- 
lis  aut  fupernaturalis,  in  crcaturas  manat.  Ergo. 

XIV. 

y  Si  natura  humana  vitam  illam  &  vivificandi 
vim  in  fe  habet:,  aut  moicuaeft  revera,  aut  non. 
finont  hiftoria  paflionis&  mortis  Chrifti  Tquod 
fenferunt  Marcionita^)  rcm  imaginariam  narrat. 
Sinmortm^  autextinda  fuic  una  cum  nacura  hu- 

mana 


f  r 


mana  vita  illa,aucantemonistcmpus  ab  eafuit 
feparata.  Non  pnmum,  quia  ficut  Deus  fcmpec 
vivit,  ac  nunquam  moritur  vtlextinguitur,  ita 
nccvitaillaqua  vivitcxtinguitur.  Non  fecmdum^ 
quia  foluta  non  fuit  unio  pcrfonalis  duarum  na- 
turatum,  pcr  quam  eam  vitamnatur.t  human.-c 
communicatamfuiffeajunt.  Condudimus  ergo 
naturara  humanam  vitam  illam  &  viyificandi 
yim  nunquam  in  fc  habuiffc. 


1 


P  I  N  I  S. 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesl  LLC. 
Imoges  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Dei 
229  L  2 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CC  VL 

D  E 

Communicatfone  idioinatiim, 

T  E  11  T  I  A: 
r  ^  M 
Divino  annuente  Niimine,' 

SUB  PRi€SIDIO 

Keverendi,  CUriJJimi^  DoBiJpmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,   S.  S.  Theol.  Doaoris, 
&  CoUegii  TlieoL  Per-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimij 

Tublicl  defendere  conahor 
PHILIPPUS    BALDy^US,  Delphenris; 

Ad  diem      Vehruarij»  hora 


zrGjyrNi  batavorvm; 
Apttd  HAREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 


OrthodoX4i  Ventatis  Tropttgnatoribus,  firemijft- 
mii  in  Jladio  Theologico  athletii, 

D.ABRAHAMO  HEYDANO, 
S.  S.  Theologiae  Doftori  &  Profeflbri 
in  Academia  Lugduno-Batava  folertif-. 
fimo,  &  Paftori  ibidem  difertiflimo, 

D.  lOHANNI  COCCEjO,  S.  Sc 
Theologiae  DoSori  &  ProfefTori  in  eo- 
dem  Athenaeo, 

N  £  C    N  O  N 

Keyerendoj  DoSiiJftmoVtro^  eximioque 
Chrifli  feryo, 

D.  lOHANNI  HEYD  ANCEccle- 
fiae  Amftelodamenfis  paftori  fecundif- 
fimo. 

Uoc  Exercitim  Theologicum 

Sacrum  faclt 

PHILIPPUS  BALDiCUS. 


ANALECTORUM  T H EO LO G IC ORUM 
D I  S.P  U  T  A  T I  O  C  C  VI. 

D  E 

Communicationc  idiomacum , 

T  E  R  T  I  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Vnc  loca  quaedain  fciiptmx  cxpcndamus 
quibus  tum  illam  quam  fibi  finxcrunt  idio- 
matum  communicationem  in  gencre,  tum  in 
/pecie  omniprxfentiam  naturas  Chrifti  hu- 
manx  ftabihri  Luthcrani  arbitrantur. 

II. 

Primus  locus  fit  Matth.  ii.  27.  Omniamihi  tradita 
funt  a  Tatre  meo,  cui  refpondet  alter  Matth.  28.18.  Da- 
ta  eBmihi  omnis  potejlas  in  ccelo  ^  in  terra .  Glofla  Sel~ 
neccerieft:  Data  eft  humanitati  mcas  omnipotentia  & 
omniprwxfentia. 

III. 

Scd  de  glo/lis  non  qua:ritur.  De  pr.^dicationibus 
fcripturce  agitur,  qux  humanitati  Chrifti  idiomata  Dei- 
tatis  in  abftra<5lo  tribuant,  quod  hic  ficri  negamus.  Di- 
gnitasenim  rcgia  Chrifti,  &  dominatus  ejus  ut  medi- 
atoris  in  omnes  crcaturas  >  neque  cum  eftcntiali  Dci 
omnipotentia  confundi  debetj  neque  humanitati  ab- 
ftrade,  fed  perfonse  in  concreto  tribuitur.  Data  autcm 
caeft  Chrifto  Mediatori,  ficut  ipfum  officium  Media- 

Yyyyyyyyy  2  torium, 


toiium,  hoc  cft  ^tdonx  -yiinbiiio^TrM,  non  natiiris  fcorfim. 

IV. 

Sccundus:  lo.  5:.  27.  Paier  dedh  Viilo  potejlatem  ju^ 
dicandh  q^i^  Filius  hominu  ejl.  Rcf]:).  Rurfus  hic  de  con- 
ercto  dignitas  regiaprxdicatur.  patct  c  fcopo  oratio- 
nis.  Ncgat  enini  Chriftus  fc  violafle  Sabbatum  i.  qiiia 
Dcus  fit,  Patri  cocfTcntialis,  quod  probat  ex  operibus 
Dcopiopriis,  quae  una  cum  Patre  faciat :  Dcindeqiiia 
inifTus  /itredemtor  &judcxmundi.  Sic  geminaratio- 
ne,  natur^Bnimirum  &  officii,  tum  vivificandi  tum  ju- 
dicandi  pot.ertatcm  fibi  compcterc  oftendit.  Dedit  enim, 
inquit,  Vateromne  judicium  Filiojir  vitam  habere  in  Jeipfo, 
pcr^eternam  nempegenerationem.  Deditvero  etiam  ei 
au&oritatem  judicandi ,  quia  Filius  hominis  eil.  i.  quia 
Mcdiator  ordinatus  &  homo  fadus  eft^  ut  vivificet  & 
judicet  mundum. 

V. 

Tertius:  Pfahn.S.  7.  collatus  cum  Eph.  i.  22.  Omnia 
fuhjecitfub  pedikts  ejus,  ncmpe  Chrifti  mcdiatoris  & 
regis  QQc\(tC\x,  Hic  etiam  audoritas  regia  perfonce  in 
concreto  tribuitur  ipfo  Apoftolo  interprete  i.  Cor. 
15.  25;  Regnareenim  (^ChriftumJ  oportety  dum  omnes  ini^ 
mici  fuhjiciantur  pedihm  ejus.  Nihii  ergo  Iiic  dc  natura 
in  abftrado. 

VI. 

Quartus:  Col.  2,  7,,  In  Chrijlo  omnes  thefauri  fapientiie 
&  cognitionis  funt  ahfconditi,  Hinc  omnifcientiam  na- 
twxx  humanx  colligunt.  inepte.  Dc  dignitate  enim  ac 

perfe- 


pcrfciflionc  dodrina;  Chrifti  loquitur,  rcvocatqiic  Edc^ 
Jcs  a  corruptelis  ac  traciitionibushumanisad  Chriftum, 
a  quo  foio  docet  vcram  &  falutarcm  Dci  agnitioncni 
rcvelari.  De  infinita  vero  humanaj  mcntis  lcicntia  ne 
•yqi'  quidcm. 

yii. 

Qnintus  ;  ib.  v.  9.  In  O^rijlo  hahitat  omnis  plenitudo 
Deitatis  lorporaliter.  .{.  rcfpcdu  humanamatura;.  Rcfp. 
Non  dc  natura  humana ,  fcd  de  divina  hic  prxdicatur 
inhabitatio  corporalis»  cftquc  nihil  aliud  quam  wmo  per- 
fonalis^  qua  Dcitas  non  tantum  pcr  afTiftcntiam,  aut 
donorum  ^ratiam,  ut  in  ahis  fmdis  ,  fcd  pcr  hypofta- 
ticam  confociationcm  inhomine  Chrifto  fubfiftit.  Sic 
Grammatici  Hebra^i  petjonoi  vocant  a^su,  cum  eiu  pro- 
pric fignificct  £-^7;^/«.  Apoc.  18.  i;.  c-w^taTa  funt homines 
venahtii  (utic]i\e  perfon.e)  ut  apud  Ariftot.  &  Dcmofth. 
y2/"z// fivedomcfticum  fuTiulitium.  Qiiidam  acofxaTiKug 
opponunt  ccrcmoniarum  umbris.  confcrvcrf  17. 

VIIT. 

Sextus:  Fph.4. 10.  Orijhis  afcendit  fupra  omnes  coelos^ 
utimpleret  omnia.  Rcfp.  fi  abftradc  dc  humanitaie  in- 
tclligi  dQbttXixcimpletio,  conccdant  candcm  de  coelo 
defccndiftc.  Idcm  cnim  qui  aCcendit  prius  defcendit,  v« 
eodem.  Dc  pcrfona  igitur  in  concreto  loquitur  Apo- 
ftolus  in  primo  mcmbro,  afcenfionem  aC  defcenfionem  tri- 
buens  uni  &  eidcm  Chrifto,  fccundum  divcrfasnaturas. 
Vt  cnim  corpore  dc  terra  in  coelum  rcvcra  afccndit;  fic 
ferviiis  formse  fufccptio,  &  cum  hominibus  in  tcrris 
converfatio,  quidam  fuit  quafi  Deitatis  dc  coelodefccn- 

Yyyyyyyyy  3  fus. 


fus.  IfnpteihHm  vero  omniumjhon  efTe  cofporis  ubiqui- 
tatem,  fed  redundantem  illam  coelcllium  donorum  in 
univerfa  &  fingula  ecclefice  membra  effufionem,  ficpius 
a  Clirifto  promilfam,  &  afcenfioni  ejus  ac  glorificationi 
refervatam,  fcquentiaejus  lociverba^dc  datis  ecclefix 
Apoftolis^prophetis,  euangeliftiSjpaftoribus  &  dodori- 
bus:  item,poftrcmus  primi  capitis  verficulus  manifefte 
fatis  evincunt. 

IX. 

Scptimus:  Eph,  i.  20.  Tater  collocavit  Chriflum  ad 
dexteram  fuam  in  coelii,  Et  paftim  Chriftus  ad  dexteram 
Patris  efle  dicitur.  Refp.  Paralogifmum  quem  Luthc- 
ranihic  admittunt,  ut  &  verum  fenfum  illius  articuli, 
nuper  oftcndimus  :  Nunc  addimus,  i.  hoc  loco  non 
ftabiliri  fed  refelliomniprarfentiam.  dicitur  enim  Chri- 
/lus  collocatus  ad  dexteram  Patris,  non  ubique,  fed 
In  Coclis.  2.Subjcdum  hujus  attributi  infcripturis 
perpetub  concretum  cft .  nihil  crgo  facit  ad  naturam 
feorfim.  3.  attributum  aliimi  fcpjiim  habet  quam  ifti 
putant^  ut  fuo  loco  vifum.  4.  QulJdc  dcxterx  Dei  u- 
biquitatephilofophati  fintmulti,  utcarnis  ubiquitatem 
aftruerent,  notum  eft.  Pudct  ejus  nunc  Apologctas  & 
quofdam  alios,  qui  multipr-ffentiam  hodie  malunt.  quafi 
vero  dextera  Dei  nunc  rcftridior  effc  coepcrit :  aut 
Chriftus  in  coenatantum  ad  dexteram  Dei  fcdeat.  Sic 
crgo  argumentum  eorum  a  dcxtcra  Dci  fumtum  refor- 
niare  coguntur :  Dextcra  Dci  eft  ubique  :  Humanitas 
Chrifti  fedet  ad  dcxteram  Dei :  Ergo  Chriftus  poteft 
corpore  fuo  c0c  ubicunque  vult .  fic  pro  quatuor  ter- 
minis  quos  in  primo  eorum  fyllogifmo  notabamus  jam 
quinquehabemus :  i.DextraDci.  2.  Vbique  e(fe.  5. 

Hu- 


jiumaaitcfs  Chrifti.  ^.feclereaddextcram  Dci.  j.  Eflc' 
}ibjk«ntiue  ^vult. 

X. 

>.  Odavus;  loh.  3.  "^^'^^  ^'*^^'^  SpMtum  nonad 
menfuram:  Rcfp.  i.  Non  efi:  in  tcxtu  Filio,  unde  an  ad 
Ehriftiim  folum  illa  vcrba  pertineant  incertum  cft;  Nam 
loannes  baptifta,  ut  fuis  dtfcipulis  perfuadcret,  Chrifto 
quam  fibi  majorem  contigilfc  gratiam  ,  rationem  iliam 
gcrrcnrf^  aflfert  v  lion  eiitm  adrmefiT^ 
tum  .  q.  d.  Deum  bencficiuin  ^ratiae  fux  non  circum- 
fcripfilfec^rtis  limitibus,  fcd  aliis  mihorem,  aliis  niajo- 
rem  gratiam  confcrre.  Nonergo  exiftimandum,  cum> 
propterea  quod  ipfi  floannij  eximiam  Spiritus  gratiam 
impertiverit,  non  potuiffe  huic,"nempe  Chriftd  /  longe 
amplius  impertiri .  quod  &  fcccrit  •  Huic  cxplicationi 
favere  vidctur,  quod  fi  ad  Chriftum  folum  hcec  vcrba 
pertinerent  j  jion  verbo  pra:fentis  tempbris  D  ai  V  fed 
prcetcriti  potius  D  t  d  1  t  ufus  fuiflct.  2.  Sumamus  de 
Chrifto,  &  quidem  fecundiim  humanam  naturam,  nc?- 
gamus  per  Spiritum  qiii  ei  datUs  bft  non  ad  menfurafh, 
fignificari  vcl  ubiquitatem,  yel  attributa  divina,qux 
/implicitcr  infinita  funt,fcdeam  donorum  abundantiam, 
quas  non  parce&  ad  reftriidtam  jnenfuram ,  ot  reliquis 
fandis  eidimenfa  fuit,  fcd  i.  omnibus  gratiie  effedis, 
eum  cumulavit.  fMenfurai  inquit  Aug.  trad.  14.  in  lo. 
divifio  qu<tdam  donorum  eH^  alii  enim  per  Spiritum  daturfer^ 
mo  fapienti<(y  aliifermo  fcientije  8ce,  atin  Chrifti  animam 
non  divifio  donorum,  fcd  omnia  fimul  dona,  quje  ho- 
minibus  conimunicari  folent,  tanquam  in  foncem  con- 

ftuxe- 


•fluxcruntjUnde  in  Eccleriam  perpetuo  redundarent.  De 
phnititdhe  emm  ejusomnes  accipimut .  2.  Licet  ea  atftu 
finitafint  (utpote  qualitatescreatGe)  virtute  tamen  cfTe 
infinita/cd  negative  vel  fyncategorematicCj  quia  ctiam- 
fi  a(5tufemper  redundent  in  homincs  numero  finitos, 
•pofTunt  tamen  in  omnem  xternitatcmredundare  in  plu- 
res.  idque  cx  gratia  unionis  perfonalis,  hoc  cftjquia  hu- 
manitas  fecundum  hypoftafin  divinitati,  infinito  fonti 
omnis  gratix  infeparabiUtcr  conjuncta  cft. 


C  O   R  O  L  L  A  R  I  A. 

I. 

UeHio  non  fit  ex  ficle  ^r^vifa^ 

IL 

radohaptifmm  necejfarius  ejl  necejftate  pr^cepti, 

III. 

Spcramema  non  funt  caufa  Vhyfic^  grati<€, 

IV. 

3 .  Verfin*  in  T>&o  diJlinSfx  funt,  1 


F  I   N  I  S. 


ANALECTORUM  THEO LOGI C ORU M 
DISPUTATIO  CCVIL 

D  E 

Communicanonc  idiomatum, 

Q  U  A  R  T  A: 
Divino  aiinucnte  NuminCj 

SuB  Pr^sidio 
'Reverendii  Clartjpmi^  Do^fijpmique  Viri^ 

D.  JACOBI  REVII,  S.  S. ThcoL  Doaoiis; 
&  Collegii  TheoL  Pcr-Iliuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Wcft-Frifise  Rcgentis  dignifTmii, 

THhlice  defendere  conahot 
GERHARDUS  WINTERUS,  Heeren-Carfpelo-Bat; 
Ad  Aiem      Fehmarij,  hora  9, 


LVGDVKI    H  A  T  A  V  O  R  V  At  ; 

ApwiHJB^EDES  jOHANNIS  NICOLAla  DORJ». 
Ammo    ClO  l9  G  LI, 


VerAllupnbffj^  Mdgnlficis  acPrapotentihM, 

D  T>.  ORDINIBVS 

HOLLANDIA 

E  T 

W  E  S  T-F  R  I  S  I  vE, 

Veris  Patriae  PatribuS;,  Orthodoxse  Reli- 
gionis,  &  avitae  Libertatis  Propugnato- 
ribus,  &defenforibus  ftrenuiffimis, 

Daminu  ac  dH^tcenatibus  meis  munijicemijjimis* 

U  T    E  T 

KeverendUy  Qlarijfimii^  Do^iJJtmiJciue  ViriSy 

b.  lACOBO  REVIO,  S.  S.  Thcol.  DodonV 
&  Colleg.  Theol.  Pcr-Illaftrium  D.  D.  Ordinum 
HoIlandisB  &  Weft-Frifix  Regcnti  vigilantiflimo  ^ 
Praefidi  meo  venerando, 

D.  ADRIANO  HEEREBOORD,  L.A.M.  in  in- 
clyta  Batavorum  Academia  Philofophi.^  Profeftbri 
Ordinario,  ejufdcmque  CoUcg.  Theol.  Pro-Rcgcnti 
digniflimo, 

Hoc  Exercltim  Theologicum 

oftero  &  infcribo 

GERHARDUS  WINTERUS. 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 

DispuTATio  ccvn. 

D  E 

Communicationc  idiomatum, 

Q  U  A  R  T  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Vccedat  locus  nonus  quo  Ubiquitarii  fuam 
idiomatum  communionem  firmare  fatagunt. 
Eftquc  Dan.  7.  14.  Et  huicdatus  eH  domina- 
tus,g!oria  ac  regmm^ut  omnes  populi^nationes  & 
lingu.e  eiferviant :  cujus  dominatus  dominatus 
ed  perpetuus  qui  non  pr^terit,  ^  regnurn  cjus  regnum  c^uod 
non  corrumpitur, 

11. 

Cui  /imilis  cfl  decimus^:  Phil.  2.  9.  lo.  11.  j^ua^ 
propter  etiam  Deus  ip/iim  in  fummam  extulit  fuhlimitatemy 
ac  donavit  ei  nomen  quod  ejl  fupra  omne  nomen:  Vt  ad  nomen 
lefu  omne  genufefeSfat,  coelejliumy  ac  terreflrium  &  fubter* 
raneorum ,  omnifque  lingua  projiteatur  Jefum  Chriftum  ejfe 
Vominum,  ad  gloriam  Dei  Tatris, 

III. 

'  Etundecimus:  Heb.i.  6,  Rurflwi  autem  cum  inducit 
pimogenitum  in  orhem  terrarum^  dicii:  Et  adorent  eum  om^ 
nes  angeli  Dei» 

I  V. 

Ad  Iicec  loca  rc/pondcmus  1.  Non  a?i  in  illis  dc 

ZZZZZZZZZ  2      ^  n-n 


proprietatibus  divinis,  (edde  adorationis  cultu,*  2.'  iic- 
que  illum  humartx.naturx  ChrilH  in  abftrado,  fed  ,per- 
fonce  in  concreto  tribui.  utiquc  non  fccundum  huma- 
nam  naturam,  fed  fecundum  divinam.  3 .  Qua;  de  regno 
Chrirtimcdiatoriocontinent,  nec  cum  rcgno  ejus  na- 
turali,  neccum  abfolutis  Dei  idiomatis  confundendaj 
ideoque  nihil  ad  rem  facere. 

V. 

Duodeeimiis:  lo.  6.  51.  Ego  fim  panis  vit^s  qui  de 
(celo  de/cendi.  Siquis  ederit  ex  hoc  pane  vivet  i«  <tternum: 
^  fanis  quem  ego  daho  ejl  Caro  meaj  quam  daho  pro  munde 
vi:a.  Ergo,  inquiunt,  caro  Chrifti  eft  vivifica,  &  per 
confequens  communicata  eft  ei  vita  Dci  efrentialis. 
Refp.  N.  Conf.  neque  cnim  caro  Chrifti  cft  vivifica 
ivi^-ymiKac,  fcd  moralitcrj  quatcnus  pro  nobis  data  eft 
inmortem,  &a  nobis  manducatur.  i.  fide  percipitur. 
Vt  paffim  in  illo  capite.  quid  hoc  ad  communicationem 
idiomatum  divinorum^ 

YI. 

Decimus  teitius  :  i.  lo.  i.  7.  Sanguis  lefu  ChriHi 
Filii  Deipurgat  nos  ah  omni  peccato,  &  fimilia  ci  tribuun- 
tnr.  Heb.p.  14.  Aa:.  20.  28.  Refp.  i.Sanguis  Chrifti 
mundat  nos,  non  virtute  Dei  vivifica,  ipfi  communi- 
cata,  fed  partim  meriio,  quia  effufus  cftin  remiffionem 
peccatorum.  Matth.  26,  28.  partim  fui  applicatione  per 
fidcm,  qua  corda  purgantur.  A(5l.  15.  p.  2.  Apotelef- 
ma  perfon;^  fecundum  utramque  naturam  tribuitur  fan- 
guini  per  fynecdochen .  quam  loca  ipfa  manifefto 

decla- 

  w-V 


dcclarant.  nam  i.  lo.  n  7,  dicimr  fangnis  FlLII  DEi 
Heb.  9.  14.  Sanguis  ejus  qni  per  SPIRITVM  j£TEK^ 
J^VM  feipfumohtulit  inculpatum  Veo.  A<51.  20.28.  dici- 
turDEVS  perfanguinem  fuum  acquijivijp  ecclefiamfiam. 

VII. 

A  fcriptura  depulfi,  ad  fimilitiidincs,  vekiti  facrritn 
anchoram  confugiunt  Luthcrani.  Eorum  pra-cipux  fu- 
muntur  i-  a  ferro  candcnti,  in  quo  ignis  natura  realiter 
communicata  fit  fcrro.  2.  Ab  anima  rationali,  qua: 
proprietates  fuas  &  cnergias  communicet  corpori , 

VIII. 

Vbiprimo  notandum  quodSimmice  Socrates  dick^ 
apud  Platoncm  in  Phc-edonc  :  F.go  vero  arbitroyy  eos  fer^ 
mones,  qui  res  conantur  docere  perqu^ciam  tantumverijfimi^ 
lia^  ad  oHentationem  ejje  comparatos,  ^  nifi quis  diligenter 
caverit ,  maxime  ejje Jallaces^  in  geometria,&  in  omnihus 
atiis  difiplinis,  Cum  enim  Simmic^  opinio,  animam 
eireharmoniam,  probabili  tantum  cxemplo,  feu  /imili- 
tudinc  confcnfus  fonorum  in  lyra  nitcrctur,  opportune 
monet  Socratcs,  /imilibus  non  effc  temerc  tribuendam 
fidcm.  utqucenon  ad  probandum,  fed  ad  dcclarandum 
tantum  funt  idonca. 

IX. 

Deiride,  qu.-c  jam  allatne  funt  /imilitudines  ad  neu- 
trum  valere  in  propofita  materia  de  communione  idio- 
matura  ubiquitaria,  ita  oftendimus,  ac  primo  quidem 

Z22ZZZZZZ3  eam 


cam  quDe  fumitur  a  ferro  ignito? 

X. 

Ei  enim  negamus  ignem  communicarenaturam  fuam.' 
fi  cnira  id  ficrct,  communicaret  & propnctates  fuas  quse 
ab  igne  divelli  non  poflimt,  ut  levitatem,  raritatem, 
fubtilitatcm.quis  autem  dicatferrum  candens  effe  leve' 
3c  pofTc  ferri  furfum  inftar  ignis  > 

XI. 

Quidautcm  praeftetignis  inferro,  de  eo  duplex  cfl: 
opinio:  i.  eum  nonproprium  fuceque  naturce  inha:ren- 
tem  ferro  calorem  communicare,  fed  alium  vi  fuacalo- 
rem  in  eo  produccre,  quofcrrum,  non  ignis>  intrinfecc 
&  formaliter  fit  calidum.  quod  cum  iftorum  dogmate 
nullatenus  convenit,  quivolunt  ipfam  divinitatis  natu- 
ram,  cjufque  proprietates,  in  humanitatcm  Chrifti  rea- 
litcr  immeafTe,  ut  humanitas  v.  g.  fit  omnipotens  ea- 
dem  omnipotentia  qua  Dei  Filius,  imo  tota  Trinitas 
omnipotcns  eft. 

XII. 

Altera  fcntentia  cft,  ipfim  quidcm  fubftantiam  ignis 
cfte  in  ferro,  non  tamenitautdimenfioncs  ejuspcnc^rct 
fcd  poros  tantum  fubeat,  quemadmodum  fvcrba  funt  Sca- 
ligcri  defubtil.  Exerc.  12.  §.  3.)  in  ff?ongiavelin  panno 
aqua.  MetaUanamque  rara  funt:  quam  oh  caufam  fulfata 
fonum  edunt^aeris enim  plena  funt.  Id quodetiam  cum  fran- 
guntur^  apparet  ex  fitupartium.  Pojlulata  enim  vidcmtis  ea. 
Oh  eandem  rati&nem  cito  concipiunt  calorem  &c. 


xrii. 

Neque  h??d  fententia  juvat  adverfarlos.  Nullain  cnim 
ponit  unioncm  ignis  ciim  ferro  nifi  accidcntariam  . 
Nam  Ci  unio  fubftantialis  vcl  hypoftatica  elTet,  ferru  m 
non  folum  ignitum  dici  pofTct,  fed  ignis,  &  viciffim 
ionis  diccretur  ferrum ;  ficut  Chriftus  homo  non  fo- 
Jum  divinus  dicitur,fed  Deus,  &  viceverfa.  Quod  ab- 
fiirdum.  &  haec  dc  priori  fimiiitudine. 

XIV. 

Pofterior,  fumta  ab  anima  hominis,  ad  ftabiliendam 
explicandamve  illam  novam  cdmmunionem,  priorc  mi- 
nus  idonea  cft.  Demcntiffunus  cnim  fit,  qui  exiftimct 
mcntis  proprias  intclligcndi,  cogitandi,  confulcndi,vo- 
lendi  facultates  rcalitercorpori  communicari.  quodta- 
mcn  multis  argumcntis  probare  nititur  lac.  Andrcie 
Thcf.  Witcb.  io8.  &  fcqq.  priKcipua  funt: 

XV. 

Quia  i.Reg.3.12.  Dcus  dicit  Salomoni:  Dedi  tihi 
€0Y  fapiens  ir  intelli^ms  ,  cor,  inquit,  cft  pars  corporis, 
&  vocabulum  abftradum  cft.  ergo  corpus  vcl  cjus  pars 
eft  fubjcdum  intelligentice.  Nequc  Spiritus  fan<itus  im- 
proprie  loquitur  &c.  ad  quce  refpondcmus : 

XVI. 

i.  Phrafidivinis  fcripturis  ufitati/Tima  cor  fignificare 
nimam  velmcntem.  Icrem.4.  14.  Lava  a  rnalitia  cor 
um,  Rom.  10.  10,  Corde  cYcditur  ad  juHitiam,  Eph.3. 

.  hahitare  Chrijlum  per  fidem  in  cordilm  vefirU .  &  ipfa 

fcrip- 


rcrlptura  aliquando  cor  a  carne  diftinguit.'  Pfal.  84.  3. 
Cor  meum  ir  caro  mea  exclamant  venicndi  ad  l^eum  fortem 
•viventem  deuderio  .1.  anima  &  corpus  meum. 

XVII. 

2.  Spiritura  raR(flum  qui  ncgat  impropric  ioqui,  to- 
tam  neceffe  efl:  abjiciat  {cripturam,  a  Spiritu  San(fto  in- 
fpiratam,  qua:  metaphoris,  allegoriis,aliifque  impropriis 
Jocutionibus  abundat.  ut  cum  D  co  attribuit  os,  manus, 
pcdcs  &c.  quod  fi  proprieintelligatur,nece(reeit  Deum 
corporeum  imaginari,  atque  ita  in  Anthropomorphi- 
tarum  caftra  concedere. 


COROLLARIA. 

1.  Ex  ele^is  tantufri)  Chrijlo  incorporatls ,  canjlat  ecclefia, 

2,  ^ia  luftitia  inh^rens  femper  imperfeBiJjima  ejl  nojlro 
vitio :  ideo  fola  juflitia  ChriBi  nos  vere  coram  Deo  jujli 
fumus. 

t 

»3.  Verae/i  pr<tfentia  carnis  Qhrijli  in  coena :  fed/piritualtt, 

4.  Omnihus  quidem  gratia  redemtionis  ^  falus  fuh  conditio^ 
ne  offerturi  reipja  tamen  non  nifi  eleSlis^  qui  unum  cum 
Chrifto  fiunti  communicatur, 

5 .  Anim^  neque  cum  corporihus  intereunt,  neque  folut^  cor^ 
prihm  dormiunt,  aut  extra  coelum  tartarim  quiefcunt^ 
nequc  etiam  in  i^ne  pur^atorio  tor^uentur, 

F  I   N  I  S, 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CCVIII. 

D  E 


Proprietatibus  corporis  Chrifti  , 


P  R  I  M  A: 

Divino  annucnte  Niimine,' 

SubPr^sidio 
Reverendiy  Clarijfimi^  Domffimique  V/ri, 

p:  J  A  C  O  B I  R  E  V 1 1 ,  S.  S.  Theol.  Do(flons; 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinuin 
Holland.  &  Wcft-Fri/lse  Regcntis  digniflimi, 

Tulflice  defendere  conahot 
^    THOMAS    BUBBENIUS,  Liigd.  Bat; 
M  diem  8.  Fehuarij  ^  hora  8, 


Apod  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP; 
Anmo    Cl9  l9  c  LI, 


LVGjyVNl  BATAVORVMl 


ZAmpUJJtmo]  (jfAviJJ^mo\  SpeffattJJtmo'^ 
Inclytjc  ac  Florentiflim:e 

LEYDENSIVM 

RElPUBLICifi 

MAGISTRATUI, 

Domm  ac  M^ccenatihus  meis  mumfcis, 

U  T     E  T 

Reverendls^  Domjjmifciue  VIR  IS, 

d;  iagobo  sgepero;  ')Q3^  j-  chnao 

Ecclefice  BeJgicar,  /G  o  u  d  ^ colligi- 

^tm-,  Paftoribus  fi- 

D.  CAROLO  EVERWIIN,(f^'^^^^^^^^^^^ 

Ecclefice  Gallo-Belgicx,  \.iurin?um  cirme 

meritis : 

N  E  C   N  O  N 
V/i<€  integntate^  ac  morum  Jinceritate  conjjicuit 
Vim-Iuvenihw^ 

D.  ABRAHAMO  BUBBENIO,')  s.  s.  Tlieologia;  ftudiofi» 
Fratri  ^ermano,  Cy?  Lmcris  vcrnuifsiniis. 

D,  PHILIPPO  BALD.^O,     S  SSir"" 

Hocce  Exercitium  Theologicum 
in  grati  animi  ny.fJLvteAov, 

THOMAS  BUBBENmS. 

Re/^^t 


ANALECTORUM  THEOLOGTCORUM 
DISPUTATIO  CCVIII. 

D  E 

Propnetatibus  corporis  Chrifti, 

P  R  I  M  A. 

T  n  E  s  I  s  I. 

T  ciTorcs  Vbiquitariomm  nobirciim  explo- 
W/W  dunt  pontiEcii,  ita  ipfi  nonmulto  lcvioribus 
^  ^/^%     natura  corporis  Chrifti  funt  impliciti.  uc 
^^Vj^^^fP^f-^^fio"^  una  &  altera  oftcndcmus.  Ac 
primo  veram  dc  iis  doiftrinam  indicabimus, 
mox  rcfutabimus  advcrfam. 

II. 

Credimus  ergo  cum  ecclefia  Catholica,  lilium  Dci 
fa<flum  verum  hominem,  conltantem  corpore&anima 
humanis,  non  folum  quoad  fubftantiam,  fcd  etiam  fcd 
quoad  proprietatcs,  finc  pcccato  tamen. 

II L 

De  fubftantia  utrinque  conceditur.  fcdde  quibufdam 
prqprietatibus  controvertitur.  Eas  nos  diftinguimus 
in  eftcntialcs  &  accidentales.  Eftentialcs  abfque  quibus 
corpus  humanum  non  (\i  corpti^,  ut  compofitio,  &  di- 
mcnfionesquantitativx.  Autnonfit  humamtmi  utmcm- 
brorum  conftitutio  &  fymmctria.  Has  ncgamus  a  cor- 
pore  Chrifti  feparari  pofte. 


Aaaaaaaa  aa  2 


IV. 


IV. 


AccidcntalcSj  qiix  pofiunt  adclTc  &  abefrc  /ine  fub- 
jccli  interitu.i.  per quaium  abfentiam  corpus  non  de- 
linit  effc  corpm ,  aut  etiani  hiimanum.  ut  gravitas  \\xc 
tantaquanta  in  hominibus  eflfe  folet,  tarditas,  morta- 
litvas.  &  in  his  diltingucndus  gcminus  ftatus,  Inanitio- 
nis  fivc  luimuliationis,  a  conccptu  ufquc  ad  mortem, 
&gIorix  (ive  exaltationis,  aTefurredionc  &  deinccps 
in  xtcrnuni. 

V. 

In  ftatii  inanitionis,  has  accidentarias  proprietates  a 
Chrifto  omnes  ailumtas  dicimus,  fine  pcccato  tamen, 
ut  diximus.  At  in  ftatu  glorix  depofitas,  permutatar- 
quc  contrariis  gIori:E  conditionibus. 

VI. 

Aliter  fentiunt  pontificii:  ut  explicat  Cotonus  Inftit. 
1.  I,  c.  5.  ChriHum  quatenus  viatorem^  hahuijje  corpus fimile 
noHro  in  omnibus^  excepto  feccato:  At  quatenus  comprehenfe^ 
rem^  hahuijjl  qualitates  corporis  glorificati ,  non  exercitia 
quidem,  verum  potefiate, 

VII. 

Et  in  lemmate  ejufdem  capitis  :  Proprtetates  corporis 
gloriofi  femper  comites  fuijfe  corpori  Chrijli  originaliiery 
aliquando  etiam  aHualiter^  tum  quum  ejfet  mortale  &  p^Jf- 
hile  in  terris, 

VIII. 

In  quibus  i.  dffvg-arcv  eft,  Chriftum  fimul  fuiftc  vla- 
torem  &  comprehcnforem ,  qui  ftatus  opponuntur  in- 

ter 


rer  fe  quomodo  vla  patrLi,  2.'  prit?rertlm  ha^c  con- 
firtcre  non  poiTimt  JecuKcium  idemy  iit  hic,  ratione  cor^ 
poris  .  Prudcntius  Altcnftaig  :  Omftm  ,  inquit  ///// 
viator  ^  lomprehenror  ante  pajjionemt  fcd  cjuomodo  <? 
attcndc :  iV^;^  fecundum  mentem  plane  viiehat  Deum: 
Qofpusvero  erat  mortale  &  pajjibile, 

IX. 

2.  Corpus  Chrifti  noftro  pcr  omnia  fimilc  fuiiTc,  ^ 
tamcn  iiabuilTe  qualitatcs  corporis  glorificati  potejlate 
originaliter,  &  ipfum  jft  contradi^lorium ,  fcqucrctur 
enim,  ctiam  noftra  corpora  cam  potcftatcm  habcrc.  ut 
tactam,  quantatcsomncsconfiftcrcin  adu,  nonautem 
in  potcntia  effendi. 

X. 

Proprictatcs  corporis  qua:  hic  in  controvcrfiam  ve- 
niunt,  funtfcx:  ImpaJJibilitaSi  fuhtilitasi  levitafy  J^lendor:, 
invijihilitas)  /ocalitof, 

XI. 

De  ImpaJJibilitate  ita  argumcntatur  Cotonus:  ^uic 
quid  daturmortale  immortaliteri  paffibile  /mpajjthi/iter,  fuh 
quantitatey  qualitatet  d'  figurapanis  (^vini,  id  l>abetin  Je 
crigina/iter  impajfhidtatem,  JtC/jrifti  corpus  itadatume/I, 
Ergo.  Egrcgia  probandi  ratio !  impaffibihtatem  de- 
ducere  ex  tranlTubftantiatione,  controverfum  ex  seque 
controverfb.  Nos  negamus  minorem. 

XII. 

Suhtilitatem  ait  Chrijlum  ut  minimum  fexies  exer^ 
(^iff^*  I.  cum  natus  ejl  de  virgine.  2.  Cum  tranjivit  per 

Aaaaaaaaaa  3  medios 


fnedios  inmicos,  Luc,  4,  30.  5.  cum  egreffm  efl  de  fepulcrol 
4.e^5.  cumo/imclaujtsvifitavit  apojlolos  bu,  lo,  20 ^ig, 
,i6,  fexlo  cum  afcendit  fupra  coelos, 

XIII. 

Refp.  ad  i.  Afriimi  incertum  pro  certo.  ut  docent 
Thomas  2.  2^  q-  152-  &  Duraiuiiis  in  ij:.  Sent.  dift. 
44.  q.6.  2.falfiim  pro  vero.  nam  Chriftus  cx  virginc  na- 
tus  eft  aperto  utero.  Luc  2«  23.  ubi  Chrifto  applicatur 
lcx  Exod.  13.  21.  Num.  8.6.  Omne  mafculmn  a^eriens 
uUrumfan6ium  Domino  vocabitur. 

XIV. 

Ad  2.  confcqucntiam  ftultilTimam  efte .  Q^riftm 
tranfivit  per  medios  inimicos  ,  ergo  hahuit  corpm  fithtile. 
Nam  Ad.p.  32.  lcgitur  Pctrus  «^'^^^o^i^*^©- Trariwi'.  & 
nemo  tamcn  ci  affingit  corporis  fubtilitatem.  nifi  putct 
■Cotonus  Chriftum  penetrafte  per  medios  ventrcs  illo- 
rum  fuorum  inimicorum,  quod  ftultitiam  augeret. 

XV. 

Ad  3.  4.  5.  6.  dicimus  omnia  illa  peitinere  ad  fta- 
tiim  gloriHcationis,  ideoque  nihil  ad  rhombum  facerc. 
De  ienfu  ipfbrum  tcxtuum  fuis  locis  adum  fuit. 

XV  r. 

Levitatem  inde  colligit  Cotonus,  quia  Chriftus  fupcf 
aquasambuhivit;  Matth.  14.  25.  &  quia  cvanuit  cx  o- 
cuhsdifcipulorum.  Luc. 24.31.  Refp.  adprmumi:  Noii 
magis  indc  argui  Icviratem  corporis  Chrifti ,  quam  Pc- 


tri.  qui  &  ipfc  fiiper  aquks  ambulavif .  Matth.  14.  2^7 
porro  dc  utroqiic  poteft  dici,  faaum  divinitus,  iit  con- 
traordinem  naturce  cohibcreturcffedus  ponderis,  fic  ut 
qiiantumvis  graviaj^non  tamen  mergerentur  eorum  cor- 
pora. 

XVII. 

Ad  fccundum,  dicimus  peitinerc  ad  ftatum  gJorifiea- 
tionis,  ideoque  hic  aiienum  cfCc.  de  fcnfu  loci  mox. 

XVIII. 

Splendorem  probat  ex  eo  quod  contigit  in  montcT 
Matrh.17.3.  quum  interMofen  &  Eliam  Chrilti  vul- 
tus  cft  fadus  fplendidus  ut  fol,  &  veftes  candcntcs  in- 
ftar  nivis. 

XIX. 

Rcfp.  Non  fequitur,  fi  hoc  mlraculo  fadum ,  crgo 
corpus  Chrifti  cum  fplcndorcm  habuit  originaliter  .i. 
ita  ut  origo  iilius  fplcndoris  elfct  in  ipfo  corppre .  Noa 
magis  utique,  quam  in  vcftibus,  qux  &  ipfx  dcalbata: 
fuerunt  inftar  nivis  vel  lucis. 

InviJihilitatem\\2.\.\niQX  Luc.4.30.  Ipfe  aulem  tranjiens 
permedium illorum ihat,  loh.  8.59-  hfui  autem  ahCcondi^ 
fe  ^  exivit  de  templo,  cum  tranfivifet  per  medios  ipfos , 
Rcfp  .  Hic  nihil  de  invifibilitatc .  Verha  enim  finquit 
.  Maidonafis)  tantum  ftgnificani  eum  fecurum  fineulla  fuga, 
fine  ulla  fesiinatione^  per  medios  hofles^  gravi  fentoque  gra- 
du  proceffijfe.  Addo  ;  occultarc  fe,  non  effc  invifibiicni 
fierij^alioqd  quicimque  k  occultaret  elfct  invifibilis. 

multa 


miilta  alia  poteramus,  fcd  res  clara  eft. 

XXI. 

Adjicit  ex  Luc.  24. 3 1 .  Et  ipfe  evanuit  ex  oculls  eorurfk 
Scd  ille  locus  pertinet  ad  ftatum  gloriiicatiouis^ut  dixi- 
mus^ideo  nihil  ad  rcm  facit.  Prxtereaj  a^cti/r©. 
aV  aurdv :  nihil  aliud  fignificat,  quam  ,  tranjlulit  Je  alio 
extra  confpe6tum  iUorum.  ut  explicat  Fr.  Lucas  Bragen«", 

flS.  ita  ThuCyd.  L  8.   6:'§a/"ec«?  a.7ro7rXiW'      y.iXnTt  u^x>i(-^, 

Xenophon.  «f  «rav  oe>ctv«?,  .i,  poftquam  navi  eo 
devenifTcnt,  ut  e  confpedu  exercitus  efTent  (Xenias  & 
Pafion)  &  taha  multa  apud  Platonem,  Ifocratem,  Euri- 
pidem,  Lucianum ,  &  aiios  bonos  au(^torcs  quampluri- 
nios  legentibus  occurrunt. 

C  O   R  O  L   L  A  R  I  A. 

I. 

C/eatio  ejl  folim  Vei  propria, 

11. 

Tota  S,    TrinitM  ejl  caufa  juHificationii* 

III. 

Vrovidentia  Dei  fe  extendit  ad  omnia, 

i\y. 

Ele^i  nonpoffHnt  defcerc  totaliter, 

F  1   N   I  S. 


l  ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPVTATIO  CCIX 

Propnetacibus  corporis  Chrifti  , 

A  L  T  E  R  A: 
Divino  annucnte  Niiminc,' 

^>»B  Pr^sidio 
nevenndty  CUriJftml^  n)oaifmique  Viri^ 

p.  JACOBI  REVII,  S.  S.  TheoL  Doaom; 
&  CoUegii  TheoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
HoUand.  &  Weft-Frifiae  Regentis  digniflimi, 

Tuhlice  ciefendere  conaht 
:   LUDOVICUS    SUGGERAEt,  Hagienfis; 
Addiem  iS.FehttariJ ,  horis  locoque  fim^ 


LF  G  D  r  21  J    B  A  T  A  r  O  R  r  Mi; 

Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP.^ 

AmmO    Cl9  l9  C  LL 


tHobiliJfmis»  lAmfliffimis»  Prudentijjimtsqtie 
D  0  M  I  N  1  S, 

D.  PHILIPPO  DOVBLET,  I.V.D. 
D-IOHANNI  BOTT,  L  V.  D. 

D.CORNELIO  SPLINTER, 
quondam  Duci  militari, 

GoNsvLiBvs  ac  Rectohibvs  iticlytse 
Reipublicse  HAGIENSIS, 

p.  CORNELIO  van  SOVTELANDE, 
I.  V.  D.  fpeaatiflimae  ejufdem  Reipu- 
blicae  Syndico, 

Dominis  meis  in  aeterniim  colendis. 

ctm  boc  exercitio  TheologtcQ 
[Totum  devoveo 

LUDOVICaS  SUGGERAET. 


^   ANALECTORUM  T H EO LO G I C O RUM 
DIS.PUTATIO  CCIX. 

D  E 

Proprictatibiis  corpoHs  Ci^rifti, 

A  L    J  E  R  A. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Hrgamus  ad  Localitatem  corporis  Chri/li, 
de  qua  (fccus  quam  in  rcliquis  attributis 
fcccrunt^  ita  difputant,  ut  rem  totam  non 
dcillo  tantum,  fcddc  omni  corpore  ve- 
ram  clTc  ftatuant,  quohabito,  facilis  ipifis 
erit  de  corporc  Chrifti  tranfa(5tio, 

II. 

Et  triplex  quidcm  hic  corum  thefis  efl:.  i.  PofTc  \t- 
rum  corpus  cflc  fmc  loco .  2.  Pofle  plura  vTra  corpora 
CiTe  in  uno  codcmque  loco.  3 .  PofTc  unum  vcrum  cor- 
pus  eflc  in  pluribus  diftantibufquc  locis. 

III. 

Tojp  autem,  non  ita  accipiunt^acfi  aliqua  cflct  in  cor- 
porc  naturalis  difpofitio,  per  quam  hcec  poflintficri: 
fcd  Iblam  omnipotcntiam  Dci  hic  confidcrant,quxpoA 
fitcfficcre  quxcunquc  non  implicant  contradi(5tioncm. 
pofle  ergo  hxc  corpori  acciderCj  abfquc  ejus  dcftrutflio- 
Dco  miraculolc  operantc. 

I  V. 

Vbi  primo  confiderandum  :  fi  totuni  hoc  darefur, 
Bbbbbbbbbbi       '  non 


non  valere  confequentiam  ad  Tfanfrubftantiationcm . 
Nam,  ut  redle  Suarcz  in  3.  Thomoe,  Difp.p.  fcd.i,  Non 

qulcquid  eH  pojftbile  affimandum  ejl  fa8lum  ejje ,  Ji  omnino 
jit /upernaturdfe  ac  miraculofumi  revelatum  nonfit  ita  fa^ 
ffum  ejfe^  nec  ex  revelatis  fatis  colligi pojjtt^ 

V. 

Deinde,  negamus  qucc  ifti  corpori  attribuunt ,  non 
involvcrc  contradidionem  .  pugnant  enim  cum  natura 
corporis^  atque  ita  ponunt  idem  elTe  corpus,&  non  cor- 
pus,  qua  rationefub  Omnipotcntiam  Dci  fut  de  tali- 
bus  fatentur  adverfarii )  non  cadunt ,  prout  dc  fingulis 
jam  demonftrabimus: 

VI. 

Advcrfus  primam  thcfin ,  qucc  ftatucbat,  corpus  finc 
loco,  habemus  fatentcm  reum  Lombardum  1.  1.  Dift, 
37.  fed.p.  Duohusy  inquit,  modiidicitur  infcripturaali- 
quid  locale  five  circumfcriptihile,  &  e  converfo :  fcilicet :  vel 
quia  dimenfionem  capiens  longitudinii,  altitudinisy  latitudinii 
dijlantiam  facit  in  locoy  ut  corpus :  vel  quia  loco  dejinitur^  ac 
determinatur:  quoniam  cum  fit  alicuhi^  non  uhique  inveni" 
tur:  quod  non  Jolum  corpori,fed  etiam  omni  creato  Spiritui 
congruit:  Omneergo  ccrpm  OMNI  (JKODO  locale  eH:  fji^ 
ritus  vero  creatus  quodammodo  efi  localiiy  quodammodo  non 
eH  localis,  Localis  dicitury  quia  definitione  loci  terminatur  : 
quoniam  cum  alicuhi  proefens  fit  totus,  ^lihi  non  invenitur, 
Non  autem  ita  localis  ejl,  ut  dimenfionem  capiens  difiantiam 
in  loco  faciat» 

VII. 

Ncc  abfimilitcr  Pererius  de  princip.  rerum  natur.  U 

II.  in 


4 


III  In  procemio :  Ref,  inqiiit,  naturafef,  pmfertim  caduc^ 
ac  mortalesijlatim  atque  hahint  quantitatem  NECESSAKIO 
locum  aliquem  occupant ,  quoe  confGnant  didlo  Aiiguftini 
Ep.  57.  ad  Dardanum  ;  Spatia  locorum  tolle  corporibm^  & 
ftujquam  erunt,  d-  quia  nufquam  erunt,  nec  erunt^ 

VIII. 

2.  Adverfus  fecundam,  qux  ponebat  plura  corpora 
in  eodem  loco ,  dcmonftrationcm  nobis  fuppcditant 
Icfuita!  Conimbriccnfes  in  5.  Phyf  q.  3.  de  loco  art.  i. 
ubi  ajunr:  Rationem  qua fit  ut  corpora  fefe  mutuo  expeUant , 
pro  certo  petendam  ah  eo^  quod  occupandi  lecum^  ceHumque  in 
eo  fitum  hahendi  caufa  eH .  i^h  eodem  enim  (inquiunt) 
fonte  provenit ,  ^  quod  res  loco  ac  fitu  circum/crihatur  , 
quod  ALIAM  ad  fui  confortium  NON  ADMITTAT.  idau^ 
tem  nec  materia  eH,  nec  forma.quia  h^c  per  accidens  fe  hahent 
ad  locum :  fed  quantitas  trifariam  dimenfa^  cujus  heneficio  res 
Tnaterici  prxdita  extenfionem  alterim  corporU  expultricem  for^ 
tiuntur, 

IX. 

Dc  corporc  porro  Chrifti,  ait  Gramineain  thefauro  : 
Efe  id  in  coelo  exilfens  per  modum  quantitatii  dimenfivct , 
cumquc  CoeflPctaeus  Dcfenf  Euchar.  c.  i5.  contendat, 
pojfidere  id  in  facramento  eandem  quantitatem  quam  in  coeloy 
certum  eft  quocunque  modo  confideretur ,  ea  qu^e  fii- 
pra  di(5ta  funt  ad  illiid  quoque  pertinere. 

XI. 

Adverfus  tertiam,  quac  unum  corpus  ponebat  in  plu- 
ribus  locis,  ita  procedimus :  i.Nullumunum  finitum 
poteft  eiTe  in  multis  locis  totum  :  Quodlibct  corpus  eft 

Bbbbbbbbbbj  ununi 


% 

w  T 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  20 1  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


unum  fiaitum .  ergo :  Minor  eft  extra  dubiiim. 


XI. 

Mnjor  probatur  i.  quia  locus  cft  unicuiquc  rcifuDC 
fabllvintias  finis.  vci,  quia  locus  continct  locatum.  Quic- 
quid  autcm  continct,  id  quod  continet  ita  liabctintra 
fCjUt  cxt^a  nihil  rclinquat.  At  fi  imum  corpus  fit  in  duo- 
bus  iocis,  ncutcr  locus  id  intrafccOntincbit,  quia  id,  & 
quidcm  totum  extra  fe  rclinqucret ,  Item,  locus  unus 
non  finirctfubftantiam,  quia  cadcm  fubftantia  ctiam  ex- 
tra  cum  cfict. 

XII. 

Argumcntum  hoc  fuit  loannis  de  Turrecrcmata,' 
Qnxih  cuang.  in  odavis  pafcha?,  q.  2.  ^md  unmriy 
inquir,  corpusj7t  in  duohii\  hcisj  implicat  comradiSiionerr.. 
quia  de  ratione  loci  eH  quod  fit  locati  terminus:  terminm  au- 
tem)  exira  qtiem  nihil  ejl  rei:  unde  nihil  locati  poteH  ejje  in 
loco  exterioti:  quod  Ji ponatur  in  duobtfs  locis,  fequitur  quod jtt 
extra  fuum  locitm:  Jic  fequitury  quod  fit  locatum  ^  non 
locatum, 

XIII. 

2.  Si  corpus  unum  cft  in  pluribus  locis,  tum  vcl  cir- 
cumfcriptivc,  vel  dcfinitivc,  vcl  rcplctivc.  atnullo  ex 
hifcc  modis  potcft  cffc  in  pluribus  locisj  crgo  nullo 
modo  abrolutc.  Major  eft  omnium  philofophantium : 
minorprobatur  pcr  partes : 

xiy. 

^Non  primo  modo;  nam  in  co  partes  loci  commen- 
furantur  partibus  locati,  ita  utpars  loci  refpondeat  parti 
locati,  &  totum  toto  loco  circumfcribitur.  hicmodus 

folis 


folis  corporibiis  convenit.'  vocatur  &  occupativus,  a 
{patii  occupatione, 

XV. 

Non  fecundo,  nam  in  co  pars  loci  non  refpondet 
parti  locati, fed  eft  tota  in  toto,  &  tota  in  qualibct  parte, 
ita  tamen  ut  non  fit  cxtra  illum  locum  in  aliis  locis.  hic 
modus  convenit  fubftantiis  immatcriaiibus,  ut  angclis. 

XVI. 

Nontertio:  quiais  modus  cft  folius  Dci,  qui  omni.i 
cum  replcat,  tamen  ncquc  fpatium  occupat,  cum  fitSpi- 
ritus,  nequc  terminis  uliis  definitur,  cum  fit  infinitus. 
Ergo  nullo  modo.^ 

X'VII. 

3.  Si  corpusunum  eftinpluribus  locis,  idem  divi- 
dctur  a  fe  ipfo.  cffet  cnim  corpus  Chrifti  v.  g.  incoelo 
&intcrra,  itemin  multis  altaribus,ac  non  iocis  inter- 
mcdiis.  6c  fic  cffet  unum  ex  hypothe-fi  adverfariorum, 
&  non  unum,  quia  ci  non  conveniret  definitio  un/t^, 
quse  eftj  eftc  indivifitmin  /e,  &  divifum  aquoiibetalio, 

XVI  IT. 

4.  Si  unum  corpus  fit  in  pluiibus  locis,  Idcm  pof- 
fet  effc  fc  ipfo  fupcrius  &  infcrius.  idcm  poftct  hic 
frigcre,  illic  calerc,  hic  ambularc,  illic  quicfcerc:  hic 
ftare,  illic  federe :  liic  cardi  illic.  minime.  Et  quia 
conccdunt  ad  unum  iocum  reduci  paffc,  idcm  corpus 
fibi  e  divcrfis  Idcis  occurrct;  quod  fi  (quafi  altcr  lamisj 
verfus  utramque  partem  frontcm  habcre  debeat^  frons 
^  "  " per 


pcr  occiput  meabit  &c.  qua?  omnia  Sc  multo  ftultiora 
ponunt.  Conimbb.  in^.  Phyf.  c.  5.  q.  5.  Sic  Ales  & 
Bonaventura  dicunt  potuinc  ficri  ut  Chrifii  corpus 
cflct  mortuum  in fepulcro,  &  vivum  in  pyxide,  fi  nempe 
corpus  Chrifti  in  coena  confecratum  in  pyxide  con- 
fcrvatum  fuifTet.    At  hxc  omnia  funt  monftrofa  & 

dffv^ctTa,  ergO  &  COrpOris  TroXvroTnet. 

XIX. 

Si  corpus  unum  poteft  efte  in  multis  locis^  malc 
argumentabatur  angelus,  Matth.  28. 6.  7.  cum  mulieri- 
bus  Chriftum  in  fepulcro  qu.Trentibus  refpondebat, 
refurrexity  nonejihic,  itzmpr^ecedet  vos  inGaliUam,  pote- 
rat  enim  &  refurgere,  &  in  Galilseam  abire5&  in  /epulcro 
manere,fecundum  hofce  infanientis  fapicnticE  confultos, 
Et  hcEC  ha(flenus,  nam  omnia  excutere,  clTet  Augias  fta- 
bulumpurgare. 


COROLLARIA. 

I. 

T*atres  V,  T,  ^erpdem  in  Chrijlum  funt  falvati* 

IL 

Sacra  Scriptura fhi  ipfi  non  contradicit. 

III. 

Turgatorium  Vapijlicum  ejl  mmm  jigmmHm)  > 

F  I  N  I  S« 


ANALEGTORUM  THEOLOGI CORlTM 
DISPUTATIO  CCX. 


M  I  s's  A, 

P  R  IJVl  A: 
Q^F  j{  M 

Divino  annuente  Niiminc,' 

S  U  B     P  R  ^  S  I  D  I  O 

Reverendi,  Clarijftmi^  ^oWjJimique  f^iriy 
D.  JACOBI  REVII,  S.  S.  Theol.  Dodom; 
&  CoUegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifite  Regentis  dignilTimi, 

Tublice  defendere  conabor 
LUCAS    a    NOORDT,  Amftelodamenfis. 
Ad  diem      Fehuarijr  horis  locoque  folitis. 


z  r  G  D  V  N  I  batavorvm; 
Apud  H>£REDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP. 
Amho    Cl9  lo  G  L  I, 


ViobiUjfmoy  GraVtJpmo^  SpeCiatiJfimo » 

Florentiflima:  ac  totius  Hollandia:  celeberrimjc 

AMSTELODAMENSIVM 

REIPUBLIC^ 

MAGISTRATUL 

Dominis  ac  Maecenatibusfuis,  Prudcntia 

pariter  ac  Potentia  eminentifllmis,  fummo  ho- 
nore ,  dcbitdquc  cum  reverentia  in  per- 
petuum  colendis, 

Se  cum  hocce  Uxercitio  theologico^ 
in  debiu  ohfervanti^i  cJ*  grati-. 
tudinis  fignttmy 

oflFert&infcribit 

LUCAS    a  NO6RDT. 


ANALECTOROM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CC  X. 

D  E 

M   I   S   S   A,  prima. 

T  H  E  S  I  S  I. 

Ntcr  appellationis  ccenx  DominicrE  pofiiimus 
nomen  MiflTa?,  dc  quo  nos  fuo  tempore  a<fiuros 
cfle  rccepimus.  Nunc  crgo  ejus  tradationis  ini- 
tium  fiet.  ubi  primo  vocis  etymon  inquiremus,  mox 
agemus  de  rc  ipfa. 

II. 

Intcr  pontificios  plurimi  (fatentc  Bellarmino  I.  r; 
deMifTi  c.  i.)  conantur  oftcndcre,  nomen  Miflae  efTe 
hebraicum,  6c  oblationem  voluntariam  /ignificarc.  Ha- 
bctur  enim  Dcut.  i6.  lo.  -|t  nai^  nra.  Ciuod  Hierony- 
mus  iritcrprctatur :  Oblatisnem  ffontamam  manus  tu^, 
ubi  no»  mij[/aih  vidctur  efTc  conftrudum  ab  abfoluto  rroa 
wijjlih,  &  obUtionem  (pontaneam  notarc. 

iir. 

Ha;c  derivatio  non  placct  Bcllarmino,  quia  non  vi- 
deatur  npoftolis  in  ufu  ftiifrc  hoc  vocabuium  hcbraicum. 
Nam  finquitj  fivox  iBa  Hebraica  in  ufu  Apo^olis  fuijpt, 
certe  retinuiffent  eam  etiam  gwcci  &  Syri,  atque  ali^  natio- 
nes,  ut  retinuernnt  alias  fimiles  voceSi  ut  Amen,  Alleluia  ^c» 
Vocahula  enim  Hehdica  per  Qracos  ad  rws  devenerunt  ^c, 
nos  rationcs  alias  ad)ungemu$  quibus  hxc  ctymologia 
plenius  convincaturfolfi. 

IV. 

Duplex  apud  au(flores  vocis  nno  rcperitur  explica- 

Cccccccccc  2  tio. 


1 


wm 


i  ^ 


tio.'  1.  ut  fitfemminum  cxc»  wi/tributum  t.Rcg.5'.  13; 
quod  in  plurali  habet  a'c»  w/^w  tributa.  Exod.  i.  n, 

nndc  volunt  eflc  feminimum  noo  m(Jah8c  indecon- 
ftrudum  nco  mijjoith  eo  Deuteronomii  locoquem  pro 
fe  citant  pontificii. 

Qnod  quamvis  non  inconcinne  fjoffit  applicarimifTcE 
pontifici:;e,  quum  fit  gravilfimum  tributum,vivis  &  mor- 
tuis  impofitum,  tamcn  inde  tranflatam  fuifle  vocem  non 
cenfemus,  ncque  illud  fignificare,  quod  ifti  e  Hicro- 
nymo  evincere  nioliuntur. 

VI. 

Prima  ratio  eft  :  quia  vox  hdd  in  abfoluto  nufquam 
reperitur.  undc  vocem  ddd  non  inter  conftrudas  fcd 
abfolutas  referrc  polTumus..  2.  Quia  ne  Hicronymiana 
quidem  verfioj  iis  qui  ita  fdntiunt  vere  favet. 

VII. 

Vertit  ille  quidem  :  Ohlationem  fpontaHeam  manus  tu^e 
quam  offeres,  verum  non  ita  accipiendus  eft,  acfi  pro  his 
duabus  nan3  noo  has  duas  :  Ohlationemfpontaneam  reddi- 
derit.  Prioreni  enim  nDo  non  eft  interpretatus :  alteram 
roij  vincam  in  has  duas  convertit,  oblationem ^ontaneam^ 

Vill. 

Id  quod  non  tantum-fecit  hic  hoc  loco.  Nam  Num^ 
2p.  3S?.  N^x.X\l^\\XX2\(i  nysr\^. ^ontanea^  ohlationis,  Amos, 
4.  5.  voluntartAi  ohlationes„  Lev.  22.  18.  Sponte  offerens, 
&cap.  23.  38.  j^uaj/f>ontetrihuitu,utfin§uhrcrt:ni  Ezrse 
1. 4.  j^uod  voluHtarie  offerunt,  &  Exod.  3  ip*  per  plu- 
vaic,  voluntaria^ 

IX. 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


rx. 

Kcc  iinus  cft  hic  locus  ubi  vocem  aliquam  pr.-ctcr- 
mifit  non  redditam  Hieronymus .  Sunf  cnim  ab  eo  o- 
mi.fl'^  nonnuli.-e  Gen.^j.y/Levit. 5,7.11,  Dcut.4. 12. 
Iud.4.4.  i.Sam. 17.13.  2.Rcg.  18.  17.  &c.  Si  crgo 
vox  eaab  Hicronymo  verfa  non  fit,  quibus  fidiculis  cx 
ejusverfione  extorquebitur  ca  c^^^/^w  dcnotari  ? 

X. 

Altcra  dcrivatio  eft  ex  Chaldaico,  aut  certe  cx  eorum 
ftatnitur  cflTe  numero  quce  Chaldxi  cum  hebrxis  com- 
munia  habent.  qualc  cft  Jilius .  In  Chaldaica  por- 
ro  paraphrafi  frequcns  cft  no^a  pro  '  1  quod  fujjpciemiam 
notat.  Deut.15.8.  Lcvit.j.^.  &  12.8. 

XI. 

Quod  enim  2.  Sam.ult.  v.      Chaldcxi  rcddiderunt 
nD'o  pro  eo  quod  in  Hebrxo  eft  3-1  (multum  efle)  co- 
dem  recidit.  Senfus  cnim  ed:  fufficit,  abundeeH.  pro- 
utipfi  Chald*!  in  fimili  fententia  Gencf.  33.P.  pro 
vertcrunt  'jd.  eadem  fignificacione. 

XII. 

Neque  litcra  "  in  finc  ncceflario  infert  ftatum  con- 
ftru(flum  ,  cum  ha?c  vox  apud  Chaldieos  aliquando  c- 
tiam  fit  in ftatu  abfoluto.  2.  Sam.  ult.  16,  iv^  nD)o  fujficit 
nuttc,  &2.Sam.7.  ^^*  ^'»3  ^f^J<ri'S  non  ego  {{wmjfecun^ 
dum  fufficientiam  .i.  nonfum  fufficiens  dr  idonem.  prq  quo 
in  hebrjEO  eft  oj^fo  quii  ego  fumi 

XIII. 

Quibus  obfervatis  ita  locum  Dcut.  id.  lo.  vcrtcn- 

dum 


I  *^ 

i  / 


dum  puwmus  :  l\mi /upciemtam  tuam'  h\i  pntanea 
olflatio  manm  tu4,  quam  dahis^  prout  henedixerit  tibi  Domi^ 
tiui  Detfs  tutts .  luxta  fufficientiam  tuam,  id  cft,  pro  ra- 
tionetuarumopum^aut  facultatum.  id,quod  manifc- 
ftum  cftex  verf.  17.  Quod  fiplaceat  accipi  pro  con- 
{lruao,&  vmi.juxtafufficientiamfpontane^  ohlationU^c, 
parum  refert.  utrobique  enim  apparet  fpontaneam  ohlai 
tionem  non  fignificari  per  ddd  fed  per  nau.  qu^e  ultima 
vox  nihil  facit  ad  etymon  d^ijp,  fed  prior  verfio  mul- 
to  eft  concinniorac  fimplicior,  &  hxc  dcprima  inter- 
pretatione  nominis  Milfa:. 

XIV. 

Cuifecundam  merito  prxfert  Bcllarminus,  vidclicet 
Miflam  vocem  effe  Iatinam,&  a  latinisprimum  in  facra 
lynaxi  ufurpatam.  Sed  quiitafentiunt,  non  eodcm  mo- 
do  omncs  exponunt. 

XV. 

Alii  enim  miffam  dici  volunr,  quodoblatie  &  preces 
ad  Dcum  mittantur.  ita  Hugo  dc  S.  Vid.I.  2.  dcSa- 
cram.partS.  c.  ult. 

XVI. 

AIii,  quod  angclus  a  Deo  mittatur,  qui  facrificio 
alljftat,  &  illud  ad  Deum  dcferat.  m  Magirtcr.  in  4 
Dift.  13.  &Thoma5part.3.q.  S5.  art.4. 

XVII. 

Alii  di(5tam  voluntamittcndis &confciendisin  mc- 
dium  muncribus,  quafi  fymbolis  quibufdam,  undc  fic- 
ret  coona,  &  cpulum  darctur  pauperibus.  ut  idem  fit 
miiia  quod  ^yiT...  v.  Calv.  Inft.  I.  4.  c.  18.  $.  18. 
Maityrcm  in  i.  Cor.  5.  Mclanchth.  Apolog.  Conf. 
Aug.  in  difp.  dc  vocabulis  Um. 

XVIIL 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  oF  Koninkliike  Bibiiotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


xviir. 


ProbabilifTima  cft  eoriim  fcntentia  (etiam  ipfi  Bel- 
larraino)  qui  mifTam  dici  volunt  a  dimifTioncpopuli,  ut 
idem  fit  mi^ai  quod  mijjio,  ficut  idcm  funt  apiid  veteres 
coUeHa  &  coUe^h  peccati  reinifd  3t  remijjio,  remijpim. 
enim  paflim  ufurpavit  Cyp.  1.  3.  Ep.  8.  lib.  de  bono 
patientix,  ad  lubaianum,  &  alibi-  Hcec  fententia  eft 
Ifidori  1.  6,  Originum.  Rabani  1.  !•  c.  32.  de  inftit. 
Cleric.  Alcuinil.  de  off.  eccl.  c.  celebr.  miffce  &c. 

XIX. 

Secundum  hafc,  quinquc  mi{f;e  acceptiones  reccnfet 
Bellarminus:  i.  pro  dimiffionc  catechumcnorum. 
Conc  Carth.  4.  can.  84.  a.pro  divino  officio  ledio- 
num,  precum  &c.  antequam  dimitterentur  catcchumcni 
Conc.  Valent.  i.  B.pro  illa  partc  liturgice  quae  eft  ab 
offertorio  ufque  adfinem.  qu:edicitur  raiffi  fidelium. 
Alcuin.  quo  fup.  Ambrof.  1. 5.  ep.  33.  4.  pro  tota  cele- 
brationc  divini  officii  in  quo  Euchariftia  confccratur, 
iit  comprehcndit  fimul  mifTam  catechiimenorum  & 
fidclium.  apudLeonem,  Gregorium,Feliccm  4.  Con- 
cil.  Agath.  &  Aurcl.  j.  pro  coiledis  feu  precibus  qux 
dicuntur  in  Liturgia.  Conc.  Milevit.  can.  12. 

XX. 

Exhifcc  omnibus  quartam  fignificationem  rcfpici  ait, 

cum  quseritur :  Vtrum  mijpt  Jit  facrijicium.  cft^e  enim  fen- 

(iim  quiBftionis  :  Vtrum  adio  illa  facra,  in  qua  confi- 

citur  Euchflriftia,  multis  prsecedcntibus  &  fcqucntibus 

precibus  &  cxrenvoniis,  fit  facrificium.  Necquceri,an 
u.  ^  ^^,  -  -  fing;uli 


finguli  illi  ritiis  fint  deelTentia  facrificii,  fed  folum;  an 
interillos  ritusfit  aliquis,  qu?  proprie  facrificium  dici 
debeat,ad  quem  omnes  referantur. 


COROLLARIA. 

I. 

'Ele&ionU  caufa  mpulfiva  non  eflpdes  aut  hna  opera  puvi/a, 
fed  beneplacitum  Dei^ 

II. 

Ele^ionii  ohjeHumnonfunt  omnes  homines^fed  alit^ui  tan- 
tum  iique  pauciores, 

IIL 

lE.leBionis  adjunHa  re{fe  flatuuntur  aternitas  &  immuta- 
ifilitas, 

ly. 

Momo  irregenitus  uon  eH  indifferens  ad  hnum&maium, 

y. 

Nuilum  datur  peccatum  naturhfuh  veniale. 


F  I   N  I 


i 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPUTATIO  CCXL 

M  I  S  S  A, 

S  E  C  U  N  D  A:  'i^ 
Bivino  annuente  Niimine, 

SUB  Pr^sidio 

Veverendly  ClariJJimi^  'DocfiJjTmique  Viri^ 

P.  J  A  C  O  B I  R  E  V II ,  S.  S.  Theol.  DoaoriSjJ 
&  Collegii  Thcol.  Pcr-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Hollaiia.  Cc  Wcjd-Frifiie  Rcgentis  dignilfnni, 

Tublice  defendere  conahr 

THEODORITS  BRANDOLPHUS,  Rijfvico-Batavus. 

Addiem        Mmij  ihoris  hcoqHe  folitii.^ 


Afo^  HMKEDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDORP; 
Anmo    Cld  l9  c  LI, 


V'' 


I 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


•  PerAIIu[IrihfiJ^  Magmficps  acPr^potentihiay 

D.D.  ORDINIBVS  HOLLANDl^ 

&WEST.FRISIiE,  Veris  Patri.^  Patribiis  , 
Orthodox^  Rcligionis  antiftitibus  ftrenuiflimis, 

U  T    E  T 

*        KohiUJfmis,  ^mplijftmis,  ac  Spe&atijjimit 

H  EK  0  I  B  V  Sy 

p.  D.  EQyiTIBUS  HOLLANDIJ5:  &  WFST- 
FRISL^3  avitaelibertatisac  Rchgionis  Orthodoxce 
propugnatoribus, 

pominis  ac  M  <^enatihus  in  ^ternum  mihi  honorandii^ 

N  E  c  N  o  N 
Clarijlpmis,  VoSfiJJimis,  ac  Reverendii  Viris, 

HENRICO  ab  OY  EN,  J.U.D.  UrbisTieliE  Confuli 
dignilBmo,  ejufque  aggerum  Prxfeclo  ftrenuifJimo, 

D.  VINCENTIO  BARGEJO,  Myfteriorum Dei  in  Ecdcfi» 
Batavo-Durana  diipenfatori  fideliffimo, 

3)ominis  ac  Tattonis  meorum  Jludiorum  maximis,  adeo^ue  ad  extre^ 

mum  Vitte  halitum  colendis,  fuJpUiendisy  ^  ^ 

D  E  N  I  CL  U  E 
tgve^ii»     eximiie  doSirina  ac  pietatcs  luVenilm, 

D.  GUILHELMO  de  VINDER,  ^S.S.  Thcologi^eftudlo- 

D.  HUBERTO  LOORIO,         (  iis  ,  amicitia;  cludne 

D.  DAVIDI  TlMMERMANNO,Cmihiconjun6tis, 

D.  PHILIPPO  BALD^O, 

HASCE  THESES 
S.  F. 

THEODORUS  BRANDOLPHIIS: 


ANALECTORUM  TH EO LOG IC ORUM 
DISPUTATIO  CCXL 

V  £ 

M   I   S    S   A,  fecunda- 

T  H  E  S  I  S  I. 

Rimaiia  circci  Miffam  pontifTciam  contro» 
vcrfia  cft  :  Utriim  corpus  &  fangiiis  Do- 
mini  fub  fpccic  vifibili  panis  &  vini  vcrc 
&  propric  in  mifta  offeratur;  &  utrum  ta- 
Ic  facrificium  pro  vivis  &  defun(5tis  fit 
propitiatorium  ? 

II. 

Affirmant  pontificii.  Conc.  Trid.  Seif.  12.  cap. 

(Chriftus)  corpus  fanguinem  fmtm  fuh  fpeciehm  panis  & 
'vini  Deo  Tatri  ohtulit :  ac  fuh  eamndem  rerum  /jimholit , 
jipojlolisy  quos  tunc  noviTeJlamenti  facerdotes  conftituehat  ^ 
ut /umerent  tradidit  ]  eifdemy  eorumque  in  facerdotio  fuc- 
<:ej[prihm,  ut  offerrent  fmcepit, 

iij; 

Ibidem  :  Novum  tnffituit  Pa/cha,Je  ipfum ,  ahecclejta 
l>er  facerdotes  juh  fignii  vifthilihm  IM MO LANDV M , 

IV. 

Cap.  2*  1)0 cet  fan^a  /}nodmy  facrificium  i/lud  vere 
TROPITIATORIVM  ej/e.  &  mox  :  ^uare  non  folum  pra 
fdelium  vivorum  peccatii,  poenlf,  fatifa^ionihm,  &  aliii 
ce£itatihW)/ed  &  pro  VEFFNCTIS  in  Chri/tO)  nondum  ad 

Dddddddddda  pleriHm 


phnumpurffatiii  rite,  juxtA  ^poHokrum  traditionenti  offer^ 
tur,  Hcec  illi. 

V. 

Qux  nos  omnia  falfa  &  fiaa  efTe  afrcrimus,  hifce  frcti 
rationibus :  i.  Omne  facrificium  verum,  extcrniim,  pro- 
priefumtum,  oportct  prserens  effe  antcquam  oflferri  pof. 
fit:  AtChrifti  coipus  in  milTa  pr^fcns  non  cfl  :  Erf^o 
non  potcft  cfTctalefacrificium. 

VI. 

Major  cx  eo  ipatet ,  quia  adducitur  &  pra?fens  confti- 
tuitur  ficrificium  antcquam  ofteratur,  utex  modo  ob- 
lationis  facrificiorum  Cain&  Abcl  Genef.  ^.verf^.  4. 
•Nan  itQmti^zTyattulH,  cx  addudione vacc^  rufce.Num. 
ip.  2.  cxoblationc  Gideonis  ]w<3l.  6.  ip.  clarcliquct. 
probatur  etiam  ratione,  quia  offerri  non  potcfl:  quod 
nonadeft.  Minorcm  demonftravimus,  cum  adverfus 
cirnalem  praefentiam  corporis  Chrifti  in  euchariftia  a- 
geremus»  Ergohabcturintentum.       '       ~  ' 

vii; 

2.  Quod  nifttur  falfa  hypothefi,  id  8c  i^fum  falfuni 
eft.  Svacrificium  miffoj  falfa  hypothcfi  nititur.  ergo.  Ma- 
jor  evidcns  cft.  Minor  probatur,  quia  nititur  dogmatc 
tranfliibftantiationis,  quod  in  priEcedentibus  falfi  convi- 
cimus. 

VIII. 

^  Cujus  nuilus  apex  in  f.  litcris  reperitur ,  id  in  ec*- 
cletia  Oci  rccipicndum  non  eft .  Tale  cft  facrificium 


jniirn?.  Ergo.  Major  certa  eflexeo,  quod  Dcus  fniM 
colitur  dodrinis  qux  funt  mandata  hominum .  Matth, 

IX. 

Minor  indc  probatur,  i.  quia  ipfi  advcrfarii  fatcntur 
mifTa:  cseremonias  vcl  a  pontiiicibus  Romanis,  vcl  ab 
aliis  cfTc  cxcogitatas ,  Ab  illis  fiquidcm  6c  ficcrdota- 
lium  vertium,  &  altarium  lapidcorum,  &himinum,  ^ 
inccnfi,  &  orationum  idololatricarum  formuLie  profe^ 
funt,  reliquiquc  in  facrificiiS  adhibcri  foliti  ritus. 

X. 

Dcinde,  qnia  ipfa  hujus  (acrificii  fubflantla  aliundl: 
quam  c  fcripturis  manavit.  Ncque  enim  inftituit  Chri- 
fius  corpus  &  (anguincm  fuum  vcre  &  proprie  oflFeren- 
cUim  effe  a  faccrdotibus  pro  peccatis  vivorum  &defun- 
^loTum,  nec  vokiit  facramentum  Dco  oflfcrri,  &  populo 
oftendi,  fed  fumi.  Ncque  mandavit  facerdotibus ,  ut 
Deum  rogarent,  ut  pwpith  ac  fereno  vultu  corpus  Filii  re^ 
jpiceret^  S'  acceptum  haberet,  vel  ut  angeli  illud perferrent  in 
fublime  ahare  ^ei ,  ut  habctiir  in  miftle  canonc.  Nihil 
dcniquehorum  cx  traditionc  Apoftolica,  quam  ex  A- 
poftolorum  libris  optimc  intclligimus,  didicimus, 

X I. 

4.  Nova  ficrificia  (inc  mandato  Dci  ab  hominibus 
honfuntinftitucnda.  Tale  eft  facrificium  miftir.  Frgo, 
Minor  evidcns  eftcx  Lev.  10.  i.  2.  de  pocnaNadab  & 
Abihu  qui  obtulcrant  igncm  alienum.  Num.  i(5.  i.  &c. 
fociorum  Core,  Dathan  &  Abiram  quioflferebant  m- 

Ddddddddddj  cenfum 


ccnfum  contra  mandatum  Domini .  Hier.  7. 3 1,  l/I-nc'- 
Htarum  qui  ccdificarant  excclfa  Tophct  &c.  ^uo J (inqtt'^ 
Dcus)  nunftam  pr^ce^eram,  nequein  cormeum  afcenderat. 

X 1 1. 

t 

Minorindepatet,  quia  fcriptura  ubicunque  loquitur 
de  facrificiis  Chriftianorum,  intcHigit  hofliam  viventem 
fana^m,  &  Deo  placentem  de  qua  Apoftolus  Rom.  12  i 
HoHiam  /audit.Hcb.  13.  15.  benejicentixd- communionU 
ib  V.16.  EtPhiI.4.18.  »^^r//r/y.2.Tim.4.i8.inrummi 
hojltas  (pmtuales.  1.  Pet.  2.  5.  qu.-e  runtomniafacrificia 
^«J.^r/i?/V^,fivegratiarumac^ionis.  at  facrificium  illudi 
extcrnum    propitiatorium  pcninis  ignox^it, 

XIII. 

5.  Quod  pugnat  cum  inftltutione  ccence  Dominicie 
non  eft  admittendum  ;  Sacrificium  miftfa;  puanat  &c 
crgo  non  eft  admittendum .  Major  eft  extra  controver- 
fiam. 

XIV. 

Probaturminor,  quia  i.  Chriftus  panem  quem  ac- 
cepit  dcdit  difcipulis,  non  obtulit  Deo  Patri.  2.  Cali- 
cemcifdem  dcdit,  non  autcm  ut  libamentum  effudit. 
3.  Difcipuhs  dixit :  accipite,  edite,  l^ibite,  non  Deo  Pal 
tri ,  accipe  hoc  /acrificium  .  4.  Panem  &  caliccm  acccpe- 
runt  difcipuli,  non  autem  Deus  Pater.  5.  neaavit  Chri- 
Itus  fe  poftca  bibiturum  dc  genimine  hoc  vitis  j  donec 
biberet  illud  novum  in  regno  Patris  fui :  at  /i  biberel 


Chrifti  calicem  cfi:  offerre  ejus  /angiiinem,  requitur 
Chriftum  negalTc  fe  poftea  (anguinem  fuum  oblaturum. 
6.  Dicit  Chriftus  calicem  cfTe  novum  tcftamentum  in 
fuo  fanguine  .   at  magnum  cft  inter  tcftamcntum  &  /a- 
crificium  difcrimen.  Nam  tcftamentum  cftdeclaratio 
ultimae  voluntatis  tcftatoris,  &  continct  Icgata,  &  hxrc- 
dis  inftitutionem,  &hujufiTiodi.  at  ficrificium  cft  dc- 
claratio  culrus  noftri  crga  Dcum.  Teftamcntum  mor- 
te  tcftatoris  ratum  cft:  At  papiftx  fuum  facrilicium  finc 
mortc  offercntium  ratum  putant  eflc.  Ncquc  enim  mo- 
riuntur  autma(5tantur  qui  hoc  facrificium  offerunt,  fed 
potius  omnes  ma<5lant  &  morti  tradunt  qui  de  eo  male 
cxiftimant.  Teftamentum  urmm  eft ,  &  non  multa : 
at  papiftx  fuum  hoc  facrificium  identidcm  repetunt, 
quod,  Ci  idcm  fit  cum  teftamento,  nova  quotidie  con- 
dunt  teftamenta,  fumma  falfitatc  tabulas  tcftamcnti 
phrifti  corrumpentcs. 

XV. 

6,  Quod  repugnat  vaticiniis  prophetarum  repudian- 
dum  eft.  Sacrificinm  milfx  iis  rcpugnat :  Ergo,  Major 
cil  evidens. 

XVI. 

Pro  minore  hxc  affcruntur  loca:  Pfahn.  1 10.4.  Juya^ 
vit  Dominmy  &  non  poenitehit  eum  tu  es  facerdos  in  ^tter^ 
tium  fecundum  oyUinem  'iMekhizedec,  Hoc  vaticiniiiiTi  ad 
Chriftum  pcrtincre  doccr  Apoftolus  H(.b.^.9.  Qoi^f"''^'' 
fnatm  (inquicns  j  faffmejl  omnihiu  ohtemperantihmfhicau^ 
fa  falutfi  4tern<€ ,  appeUatm  4  Deo  pvnii/ex  juxla  ordinem 

~  cMel^ 


'Meldt:^edec\  At  ex  ratlonc  facrlficu  mifTrc omnes  fa- 
crifici  '&  miflfifici  fiunt  facerdotes  fccundum  ordinem 
Mclchizedec^  ut  papiftce  putant .  Hoc  autcm  cum  hac 
prophetia  ftare  non  poteft .  Quomodo  cnim  fit  ille y^-'. 
cerdos  in  cttermniy  fi  alii  ipfi  facerdotes  fubrogantur  ?  & 
num  hi  fiunt  caufd  ^ern^  falutu^  num  confummantur  ^ 
cfferuntur  H^ec  /  funtne  /ine  palye,  fine  matre ,  fine  genealo» 
giaf  nxAXwmnc  hahent  aut  initium  dierumi  aut  finem  vit^tt 
illine  ajfimilantuf  Filio  Dei?  illine  manent  in  perpetuunt 
fi.ngulii  At  ha:c  omnia  &  plura  de  Melchizedeco  affir- 
mat  Apoftolus  Hebr.  7.  3.  &c.  vanaergo  &  blafphema 
cft  kcc  demifnficatoribus  ja<5tantia. 


COROLLARIA. 

1.  Divina  Trovidentia  etiam  exiendit  fe  ad  maluml 

2 .  Neque  malum  fit  ^ei  nud^  ^eymiffione,  fed  efficaci  direZ 

iiione, 

'3 .  Dem^ad  operafua  exequenda  etiam  utitur  organis  malit; 

4.  Etiamfivero  organamala  peccant,  quando  Deuiiis  utitur^ 

non  tamen  Dem  author  peccati  diccndm  efl^ 

5,  NonfacitVeui  hoflihifuis  injuriam ,  quod  eos  mfiituit 

ad  hoc,  ut  in  eii  pjljnd^t  potmim  fum,  " 


?  I  N  I 


ANALECTORUM  THEOLOG I C ORUM 
DISPUTATIO  CCXII. 

Ml  S  S  A, 

T  E  R  T  I  A: 
Divino  annuente  Numine,^ 

SUB  PRifiSIDlO 

neverendiy  Clarifmi^  Doaijjimique  Virl^ 

P.  JACOBI  REVII,   S. S. Theol.  Doaoris; 
&  Collegii  Theol.  Per-IIIuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft.FrifiaeRegentisdignilfimi, 

Tublicl  defendere  condof 

GUl-LIELMUS  de  qUESNOY,  Harlcmcnfis; 

Ad diem       MartiJ ,  hris  hco^ne  folitis,^ 


zr  G  D  V  m  I  BjtTAvokvMi; 
Apod  HMB.BDES  jOHANNIS  NICOLAI  aDORPJ 
Ammo    6l0  l9  c  LI» 


tAmfliJfmo,  SfeSiatijJtmi,  ConfHlttJJimo$ 


Celebcrrimae 


HARLEMENSIVM 

REIPUBLICiE 

MAGISTRATUI 

Dominis  aic  'Moecenatibus  nieis 
^  munificehtiffifnis. 


w 


Bocce  Exercitium  Theologicum 
U  Jibitie  ohfervantU  fignutns 

ofFero  confccroque 

GUILIELMUS  de  QUESNOYJ 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


ANALECTORUM  THEOLOG TC ORUM 
DIS.PUTATiO  CCXU. 

D  E 

M   I   S    S   A5  tcrtia. 

T  H  E  S  I  S  1, 

Ltcrutn  V.  T.  Vaticinium  quo  facrificium 
Mi(^x  evertitur,  occurrit  apud  Danielcm  c. 
9.  27.  ubi :  Conjimahit,  inquit,  paHum  mul- 
tU  hebdomade  una.  in  dimidio  hehdomadtsde^ 
ficiet  hojlia  &  facrijicium,  Quod  quomodo 
verum  clTe  potcft,  fi  faccrdotes  fynagogx  Romanoe  juge 
cffcrunt  facrificium  ?  &  contincntcr  externum  facrifi- 
<pium  abeis  immoletur  ? 

1 1. 

,  Stabilitur  quod  diximus  attributis  hoftiac  pro  pecca- 
tis  noftris  offcrcndo:,  qua:  i.  £mtVnica.  Heb,  10.  12, 
V^NICA  prq  peccatis  ohlata  hofliai  inperpetuum Cedet  ad  dex- 
teram  Dei,  id  quod  cum  hoftiarum  ^  facrificiorum  in 
papatu  multipUcatione  confiftcre  non  poteft. 

iir. 

2.  Semel ob/a'a.llcb.j'2j,  Non  hahet  neceffitatem  quq^ 
iidiei  quer»admodum  Jacerdotesy  prius  pro/uis  deliSiis  hojiias 
offerrej  deinde  pro  populo:  hoc  enim  fecit  StMEL  feipfum  o/L 
/erendo,  c.  9.  25.  Neque  ut  ftpe  ojferat  fe  ipfum,  quemud- 
modum  pontifex  intrat  in  (anHa  crc.  Nu_nc  autem  SEAiEL 
in  conjummatione  feculoium  j  a^d  deUitutionem  peccati  per 
Jjoffiam  fuam  appariiit,  v.  28.  Chrifius  SEMEL  oblatus  eft 
ad multorum  exhaurienda  peccat^,  c- 10.  10.  qua  voluntate 
fan^ijicati  fmus  per  t>hhtio,nem,  cqrporis  Chriffi  SEMEL, 

Eeceeeceee  2  con- 


confer  Rol^.  to,  &  i.Petr.^.iS.  quodcum  idenrfdem 
repetita  Chrifti-oblatione  per  facrificulos  nullo  modo 
convenit. 

I  V. 

3. ,  T^erfe^a,  & perfe&l  apeceatis  expurganr,  Heb;  j.p.' 
CONSVMMjTTVS  faBm  efl  attffor  falutis  dtem*  omnihus 
qui  ipfi  aufcultant.  c.  10.  14.  unica  ohlatione  CONSVM^ 
MAVn  inperpetuum  qui  fan^ificantur.  Et  Chriftus  in 
crucc  fpiritum  emittens  dixit  CONSVMMATUM 
EST.  I0.1p.30.  quod  perfcdum  eft,  cjuomodo  novi 
lacrificiifupplemento  credetur  indigere  > 

V. 

Quod  &  diferte  docetur  Heb.  1.3.  Turgatione  pecca^ 
torum  perfe  ipfum  fa^a,  fedet  ad  dexteram  majeflatis  in  ex^ 
celfis,  c.  p.  12.  Perproprium  fanguinem  introivit  femel  in 
fan^afanHorumy  aterna  redemtione  inventai  unde  c.  i  o;  18; 
alia  hoftia  difertc  excluditur;  Vhi  eH  peccatorum  remijfio^ 
rion  ejl  amplius  ohlatio  pro  peccato,  At  qui  ad  dexteram 
majeftatis  fedet,  purgatione  pcccatorum  jam  fada;' 
quorfum  indc  iterum  detrahetur  ?  &  purgatione  fufn-^ 
cientijam fa^la,  qui d  opus  aliam  fuperaddere 

VI. 

4.  Ea  ratio  eft  oblationis  Chrifti,  ut  idem  fit  {acer- 
dos  &  vi(5tima.  Heb.  p.  14.  per  Spiritum  aternum  SE 
JPSVM  ohtu/it  immaculatum  Deo,  At  in  miffa/acrificuii 
Chriftum  ofFcrre  dicunturj  non  autem  vel  ipfi  fe  ipfos, 
vel  Chriftus  feipfum.  Nor^eft  ergohaecoblatioeadenv 
cum  oblationc  Chrifti,  ut  ipft^credi-^olunt,. 

VII. 

5.  Chijius  in  <€ternum  eil  facerdos  fecundum  ordinem 
Melchifedech,  Pfal.  iio.  4.  Atfocerdotem  alii  factr- 
dQtescferenon  folent.  Nec  pofTunt  alii  facerdotcs- 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


cum  immolarc  qui  perpetuo  manetfacerdos,' 

VIII. 

6.  Nullum  facrificium  externum  ofFcrtur,  inquovi- 
^ima  non  immutctur.  v.  Exo.  26,  Lev.  i.  2.  3,  capp. 
At-in  facrificio  miifce  coipus  &  fanguis  Chrifti  non  im- 
mutantur^  cum  corpus  gloriofum  mutationi  non  fit  ob- 
noxium.  Ergo< 

IX. 

7.  Nullum  facrificium  externum  eft  finc  fanguinis 
effufionc.  abfquccaenim  non  fit  remiflio.  Heb.  9.  22. 
At  pontificii  iacrificium  miffje  incruentum  vocant.  noii 
eft ergo- exteniiHn  f;crificium. 

X. 

8.  Nullum  cxternum  facrifieium  cft  fine  paflione  & 

morte.  docethoc  &  Chrifto  applicat  Apoftolus  Heb. 

9,  25,  Neqnt  ul  /^pe  offerat  femet  iffum ,  qitemadmodum 

pontifex  intrat  in  fan6la  ferfingHlosannos  infanguine  alieno^ 

Alioqui  [viOt2i)  opottebat  eum  frequenterpati :  AtChriftus 

inmifia  non  vcre  patitur  nec  occidmirj  nequc  enim  mo- 

rlturamplius.  Rom.  d.  ErgQ. 

XI. 

Si  Chriftus  quotidic  immolatur  in  mifta,  etiam- 
quotidie  fatisfacic  pro  peccatis:  neque  enim  alia  cau* 
fa  facrificii  cjus  in  fcriptura  comparet.  Rom.  4.  2j. 
Traditus  ejl  pyo\  deli^is  nojlris,  Gal.  i.  4.  dedit  /emet  ip- 
fum  pro  peccatis  noftris,  At  non  fatiffacit  nunc  pro  pecca- 
tis..noftris;  id  enimrcpugnaret  pcrfedioni  facrificii  ejus 
(cmcl  oblati,  ut  fupra,  crgo. 

XII. 

10.  Si  Chriftus  veric  &  proprie  in  mifla  offertur, 
cjufdem  erit  valoris  facrificium  mifllc  &  facrificum  cru- 
cis*  ratio:  quia  afferitur  unum  idemque  clTc  utrumqucf 
"         "  Eeeececeee  3    "  facri^, 


^acrificliim.  Atfalfum  efl:  confcqucns.  nam  /acrificium 
crucis  non  potuit  omittj,  at  i-cdcmtio  noftra  fine  tot 
tnifTaruin  millibus  ficri  potuiflet.  Frgo, 

XIII 

Succedantteftimonia  cx  ipfo  MifHe  canone,  inquo 
facrificium  corporis  Chrifti  ncgamus  inveniri.  iitcrro- 
•cm  hunc  reccntiorem  efle  quam  fitifte  canon  per/pi- 
:uum  fiat.  id  ita  probamus : 

XIV. 

1.  Poft  dimiflioncm  catechumenorum  oblatio  Et  pa- 
nis&vini.  2. confecrantur oblata.  3. franguntur.  4, 
iiftribuuntur  intcr  communicantes.  5.  gratix  aoun- 
rur.  ° 

XV. 

Ncque  alicubiin  ullo  canonis  angulo  Jatet  veftigium 
fiGrlHcii  alicujus  propitiatorii  &  propricdidi,  ut  eccle- 
fix  Rom,  vctufti  hbri  ricualcs  docent. 

XVI. 

-  In  Mifl[ali  vero  Rom.  quod  nunc  exdecreto  Concil. 
Trid.  obtinct ,  mentio  quidem  Rt  hoHi<t  puu,  fanfis,  & 
immaculaU ,  &  panU  fan6li  viu  atern^ ,  &  calicis  falutis 
perpetu^.  non  tamen  diciturcorpus  &  fanguinem  Chrifti 
oflFerri,  licet  hoc  Bellarm.  impudenter  aSrmet, 

XVII. 

2.  Verba  canonis  oftendunt,  miflTam  fiirriHcium  di- 
cij  quia  in  ea  Chriftiani  folebant  offerre  panem  &  vi- 
num :  &  non  quia  facerdos  offcrebat  corpus  &  fangui- 
nem  Chrifti.  id  quod  intcr  aliahcec  evincunt: 

XVIII. 

I.  Ante  confccrationem  rogat  facerdos,  ut  Deus 
accepta  haheat  benedicat  donat  muneray  (jr  fanSia  facrifi^ 
cia  iiiihata,  ,i,  panem  &  viinim  qu.-einfacra  menfapro- 

poiita 


fyoCitd  erant.'  fitqire  cnim  facniicium  corpons  Chri(Vi 
<!icitur /acnfida  in  plurali.  nec  re<5l^  peteretur  ut  Deus 
hoc  benedtceret. 

XIX. 

2.  Dlck  yc^uluM  ga  ojferre.  A t  non  laici  fed  facerdo- 
itcs  tantum  corpus  &  fanguinem  Chrifti  Deo  offerunt. 

XX. 

3.  Sacrificium  hoc  dicit  elTe  facrificium  laudU  .i.  /pf- 
rituale,  &gratiarum  actionis.  quod  multum  diffcrt  a 
propitiatorio. 

X  X  I. 

4.  Oblationem  hanc  henediStanti  afcriptam,  rationa- 
hilemy  acceptahilem  fieri  poHulat,  quod  cum  fiimma  dc 
nicntia  fieret,  fi  intelligcretur  corpus  Chrifti ,  ita  cnin 
homo  pcccator  apud  l3cum  pro  Filio  ipfius  intcrcede 
.^ctj  cujus  cft  pro  nobis  interccdere. 

XXII. 

5.  Rogat,  ut  panem  fandtificatum  &  calicem  propitio  ac 
fereno  vuttu  refpicere  dignetur ,  &  accepta  hahere ,  ficut  ac 
cepta  hahuit  munera  ^bel,  &  facrificium  ^L^hrah^  3  ^  quou 
ckutit  dHelchifedech,  Nihil  autem  fceleratius  eft,  quap^ 
putare,  non  plus  placcre  facrificium  Chrifti,  quod  on 
nium  erat  facrificiorum  complementum,  quam  facrifici 
fub  lege  naturx  &c. 

XXIII. 

6'  Rogatj  ut  perferatur  facrificium  per  manus  angeli  i 
fuhlime  nyei  altare,  in  conf^e6iu  divin^  majeHatis.  Qno< 
nullo  modo  corpori  Chrifti  convenitj  quod  jam  in  cc 
los  affumtum  cft» 

XXIV. 

7.  Dicit  fe  offerre  Deo  de  ejm  donii  &  datls  hofliam  p: 
ram,  fan£tam  &^  immaculatam,  quod  de  pane  &  vino, ». 

primitii 


^^rimitiis  creaturnfum  reAiffimc  intelKgltiiri  nbn  amcm 
de  corpore  Chrifti ,  quod  quomodo  de  Dei  donis  Sc 
datis  offeratur,  ncmo  cxplicabit, 

XXV. 

Dicit,  ^er  Chrijlum  h^c  cmnia  femper  hona  crenrif 
fanaificariy  &  vivificari.  At  Chriftus  liium  corpus  & 
fanguinem  fubinde  non  creat,  nec  nova  fancflificaiionc 
&  vivificatione  ea  opus  habent,  quia  vitampotius  & 
fanditatem  omnibus  tribuunt  qui  cum  eo  myftice  uni- 
untur.  Conftat  ergo  planiffime,  facrificii  mikx  do^ti" 
nam  pugnare  cum  verbis  Canonis, 


C  O  R  O  L  L  A  R  I  A. 

I.  Scientia  Tontijiciomm  media  ejl  extra  fcripiurm  con^ 
faa, 

'^.  Vt6-  VapaleTurgatormm. 

3,  Vr-edejlinatio  non  fecundum  operii  alicufus  honty  etutemK 
nentiorii  virtutis  pr^i/ionemi  efi  faSiaiJed  folum  Dei 
heneplacitum  caujam  hahet, 

.  4.  Bona  opera  nonfunt  caufayjed  fru^m  jujlifinationk: 


ANALECTORUM  THEOLOGI CORUM 
DISPVTATIO  CCXIII. 

M  I  SS  A, 

Q  U  A  R  T  A: 
Divino  annuente  Numine^ 

SllB  Pr^sidio 
Reverendiy  ClariJJimi^  DoBiJfmique  Viri, 

p.  JACOBI  REVII,  S. S.  TheoL  Do^aoris; 
,  &  Collegii  TlieoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinuni 
Holland.  &  Weft-FrificB  Re^entisdii^nilfimi, 

Tuhlid  defendere  conahot 

lACOBUi    l'EUDEVIN,    Voorfcota.Bat;  J 

ydd  diem        Martij  i  hms  hco^iue  foHtii^ 


Z  r  G  D  V  N  I    S  A  T  A  r  O  R  V  Idl 

Apud  HiEREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDOR.P; 

AmMO  6l3l9CLL 


lllujinhus,  ^rdspteHtthus^  ac  Gemrofti 
D  0  M  1  D^l 

D.  D.  ARNOLDO  de  WASSENAER, 

Domino  in  EUiyvenvoorden  &  Voorfchooten  ex- 
cellentifTimo ,  Eqiieftris  Ordinis  membro  prxclarif- 
fimo, 

D.D.  CASINO  de  BEMMEL,  Du- 

catiii  Geldrix  &  Comitatui  Zutphaniae  a  Rationibus, 
&  ordinatio  ad  Status  Generales  Foederatarum  Pro- 
vinciarum  deputato, 

D.D.  ADRIANO  vander  MYLE^ 

DominoinMyle,  Dubbeldam,  Bleskenfgrave,  An- 
tonis-polder,  Alblas,&c.  Urbis  WilIcmftat.T  &ad- 
jacentium  Fortalitionmi  giTbcrnatori  graviflimo. 

Iiixta  quos 

SpefiauffimUi  Grayijfimi^  Vtrisy 

B.  AZARI^  PEUDEVIN,  Myfterimtm  Dei  in 
Ecclefia  Voorfcotand  difpenfatori  fidilTimo  ^  Parenti 
venerando, 

D.  lOHANNI  SIXTI ,  Reipublic^E  Hagienfis  Ex- 
Confuli,  Viro  in  Politiaverfatifllmo,  ftudiismeis  ad- 
didilfimo, 

D.  .^GIDIO  W^ALZENIO,PaftoriinEccIefiaPer- 
nifrcnfi  vigilantiflimo,  Cognato  meo  amantiffimo, 

Uoc  Sxercitiam  Anti^papifticum^ 
Sacrum  facio 

JACOBUS  PEUDEVIN. 


,   ANALECTORUM  TH EOLOG TC ORUM 
DIS^UTATIO  CCXUL 

D  E 

M   I   S    S   A  ,  quarta. 

T  H  £  S  I  S  I. 

j^^Is  qua*  diifla  fiint  ruperaddimus,  pontificios  in 
Sm^^^  ^^"^     Hiiflx  facrificio  non  parum  diverte- 
^JS^re  a  decrctis  fuorummct  pontificura,  e  quibus 
nonnullos  adverfus  eam  citabimus : 

II. 

i.  Clcmcns  Romanus  conft.  L  6,  c.  23.  ait:  Tra 

facripcio  cmento,  rationale  &  incruentum  acmj/fticum  facri- 
ficium  iniiituit,  c^uoU  in  mortem  Vomini  fer  STMBOLAcor^ 
pris  i'  fanguinis  fui  celebraiur.  At  rationale  &  myfti- 
cum  /acrificiuni  noncft  cxtcrnum,  nec  proprie  didum 
facrificium,multumquc  intcreft  inter^i-w^^jA^corporis  & 
fanguinis  Chrifti,  &  ipfum  corpus  &  fangpinem  ejus. 

II L 

Idem  Conftit.  1.  8.  c.  17.  diferte  dicit,  panem&vi^ 
mmDeo  oferri,  multum  autcm  a  femutuo  diftantfacri- 
ficmm  panis  &  vini,  &  facrificium  corporis  &  fan^^uinis 
Chrifti.  ^ 

IV. 

2.  Innocentius  tertius  C.  pcrniciofus  de  celebrat.' 
mift'.  Terniciofm^  inquit,  inolevit  abuftuy  videlicet  quod  in 
"^ajoriquantitate  di  aquaponitur  IN  SJCRIFICIO  quamde 
vino,  Cemim  eft  ergo,  Iicet  ipfe  tranftubftantiationem 

Eeccceeeee2       "~  nri- 


primus  pubnce  firmarlt,  cum  tamen  facrificlum  pofuilTe 
in  panc  &  vino,  &  non  in  corpore  &  fanguinc  Domini. 

V. 

Idem  lib.  5.  dc  myfteriis  milfjejC.  3.  4.  dkkpaum, 
'vhium,  ij'  aquam  in  facrijiccHs  jpidtualiter  offerri,  Nequc 
dubium  eft,  quin  omncs  veteres  papiftoe  ita  hxc  intel- 
Jexerint,  cum  oftertorium  in  mifla  prxccdat  confccra- 
tionem. 

VI. 

3.  Martinus  papa  C.  non  oportct,  de  confccrat.  dift. 
2.  Non  oporteti  inquit,  aliquid  aliud  in  facramento  offerri:, 
prxter  vinum^  aquamy  ^  panem)  qua  in  tjpo  Chrijti  he^ 
nedicuntur, 

vii; 

4.  Juliiis  I.  Papa  ib.C.  cum  omnc.  Qjfet  lacy  inquic,'- 
in  facvificando  offerri,  quia  manifeHum  ejly  ir  evidens  exem^ 
plum  veritatU  euangelic^illuxit,  quod prxterpanem  dr  vinum 
aliud  pffem  >non  licet, 

VIII. 

5 .  Clemens  alius  C.  tribus  gradibus.  ibidem,  Tanta:, 
inquit,  holocau/ia  offerantur,  quanta  populo  fujfceredehant. 
quod  fi  remanferinty  in  craflinum  non  referventur,  Hcec  ni/i 
dc  pane  &  vino  inteJJigas,  deformem  habent  fentcii- 
liam* 

IX.'  . 

I 

6.  In  decretis  pontificum,  quas  in  unum  corpiTs  rede- 
git  Gratianus,  C.  utrum.  de  confecr.  dift.  2.  diciturt 
^uia  Chriflum  /04  vorari  dentibus  non  efl ,  inquit  Augufti- 
nus,  voluit  n)ominmhunc  panem  d'  vinum^  in  mfjlerio  ver^ 

carnm 


carnem  f uatn  ^  fanguhiem jimni,  confecratione  Spiritm  San- 
{tiypotentialiter  creari  y  (jyquotidie  pro  mundi  vitamp^ics- 
immolari,  Non  creaturi^ox<ix\t\d\\.x.cv  (.i.  potentcrj  cor- 
pus  &  fanguis  Chrifti ,  fcd  panis  &  vinuin.  nec  quod 
mj/ftice  immohiwt  ^  cft  facriliciuin  cxtcrnuin  &  pfopric 
di»5tum. 

X. 

7.  Ibidcm  C-  in  Chrifto  :  Nonne  perfingulos  dies  offc- 
rimmi  ( inquit  Ambrofius J  fed  ad  RECORDATIONEM 
mortisejm.       ^O^zv.  Semel  ohlatm  e^  Chrijlus»  Hocautem 
facrificium  EXEMPLVM  efl  illiw, 

XI. 

8.  Ibidcm  C.  Semel.  Semel  immolatm  eft  ChriHm  (ut 
eft  apud  Profperum  )  &  tamen  quotidie  immolatur  IH 
SACRAMENTO,  iU  ejl,  ut  inquit  GlofTa  ;  ejm  immolatig 
repr^tfentatury  o'fit  memoria  pajfionis, 

p.  Ibidcm  C.  quid  /it  .*  Grcgorius  dicit,  C-^r^//?^ //; 
Tnyfterio  dHORI.  quia  ('utexplicat  ibidem)  Eucharifiia 
pafiionem  unigeniti  filii  imitatur .  Nec  mors  nec  pa/Tio 
Chrifto  in  cuchariftia  proprie  infertur.  atquc  ita  ncc  cb'- 
latio,- 

X  I  I I. 

16'.  Ibidcm  C.  itcratur :  <Viiia  quotidie  lahimur  (in- 
quit  Pafchafus)  quotidie  Qhrifim  mjfiice  pro  nohii  immola" 
tury  &  TASSIO  ChriHi  in  mffievio  traditur.  Sic  crgo  dici- 
tur  immolari  ut  pati :  At  non  patitur  nifi  in  myftcfio; 
Non  crgo-  vere  &  proprie  immolatur. 

Eeccecccee  3  XIV. 


XIV. 


Nec  minus  ab  antiquioribus  Rom.  cccl.  dodoribus 
Sc  fcriptoribus  rcholafticis  divortium  faciunt  rccentio- 
rcs.  exemplo  fint: 

XV. 

1.  Ifidorus,  five  quicunquc  ille  fuit  quideOfficiis 
ecclcfiafticis  fcripfit .  dicit  is  lib.  i .  c.  i8.  Vinftm  aqita 
mijlum  in  calice  oferri.  nec  ufquam  tradit,  corpus  &  fan- 
guincm  Clirifti  vere  &  proprie  facrificari. 

.XVI. 

2.  Alcuinusde  Offic.div.  c.  de  celebr.  mifTcE :  Suf^ 
cfpit,iV}(\mt^/acerdof  a  populo  ohlatay  ut  ip/e,  (juiejl  inter 
1)eum  &  ipfum  populum  mediator,  preces  eorum  &  vota  Do^ 
fnino  'o^rat ,  in  fua  ohlatione  ac^ua  mifcetar  vino .  Neque 
^rxterea  ullius  racrificii  in  quo  corpus  &  fanguis  Chrifti 
ofFeranturmeminit, 

XVII. 

.  •  3.  Amalarius de c<d. offic.  1. 'j.c.  ip.  oyiationefnf 
xeptaf\n<\\.\it^  facerdos  redit  adaltare,ut  in  eo  diff>onat,  fivc 
ipfe  five  diaconui,  ohlationes  coramDominoy  qua4  illi immo- 
laiurm  efi  infec^uentihmmijfe.  Et  infra*  Omnii  po^ulmin^ 
trans  ecclefiam  debet  facrificium  n)eo  offerre .  At  Chrifti 
corpus  &  fanguinem  non  immolat  populus;  neque  dif- 
ponifurcorpus  Chriftiin  altarij  fedfacrificiumpopuli. 

XVIII. 

4.  Rabanus  de  inftit.  cleric.  I.  i.c.31.  Neutrum  ho- 
rum,  inquit,  finealteroin  facrificio  dehet  ofierri,  necvinum 
fine  aqua,  nec  aqua  fine  vino.  Idem  C.  3  2 .  ^iQix^facrificium 

precc 


pM  my^tcA  confecrari  in  memoriam  DominiM  paJponii\ 
Vnde  intelligerelicetj  ipfutn  pery^fr^/fa//^  iniellexiire 
oblationem  panis  &  vini^in  memoriam  paiTionisChrifii, 

XIX. 

5r.  Walafridiis  Strabo  I.  de  Ecd.  Offic.  c.  i^.  Corporis 
&  fanguinis  fui facramenta,  inquit,  in panis  ^  vini  fuhHan^ 
tia  eifdem  difcipulii  tradidit,  dr  ea  in  commemorationem  fan^ 
ffijfm^efu^  paffionu  celebrare  perdocuit,  Et  infra  :  Eafdem 
Jpecies  facrificii  fidelthusfuts  tradidit  .  Pancm  crgo  &  vi- 
num,  non  corpus  &  fanguinem  Chrifti  credidit  offerri, 

XX. 

6.  Micrologus  deEccl.  Obferv.  c.  2^  Cum  facerdos, 
inquit,  accipit  ohlationem,  dicit,  acceptahile  (it  omnipotenti 
Deofacrificium  noStrum.  Atquc  hxc  ille  ante  confccratio- 
ncm .  non  crgo  crcdidit  corpus  &  finguincm  Chrifti 
facrificari. 

XXT. 

7.  Rupcrtus  de  Div.  Offic.c.  3.  Cumconcentu  memo- 
rah,  inquit^fufe^ta  /acra  panis  d^  vini  ohlatio  ficadaltare 
fan^fum  pervenit.  Idcm  poftea  dicit  c  9.  in  facrificio  ejfe 
terrenam  fuhjlantiam ,  d-  terrx  fruHus.  Vnde  manifeftuni 
eft,  ipfiim  prxterquam  panis  &vininullum  agnevilTe 
facrificium. 

xxir. 

S.  Petrns  Lombardus  Senr.  4.  Dift.  iz.  Tojih^c,  in- 
quit,  quxritur,  fi  quod  gerit  Jacerdos  proprie  dicatur  facrifi^ 
cium  five  immolatio  ?  &  fi  Chrijius  quotidie  immoletur,  vel 
femel  tantum  immolatusfit?  ^d  hoc  hreviter  dici  poteft,  ii- 
iud quod  ojfertur  ^  confecratur  a  facerdote,  vocari  facrificium 
&  oh/aiionem^  quia  memoriaeji  ^  repr^flniatio  verijacrijicii 


6"  pin^.€  iwmoUtionh  fa^^tnara  crttcis,  Et  femel  Chri-' 
Jlus  mortMMs  in  cntce  eBy  ibique  immolatus  eji  In  fe  h/o, 
^tioiidie  aiftem  immolatur  in  facramento^quia  in  facramemo 
recordatio fit  illius  quoU  fa&um  ejl  femel. 

xxiii. 

9.  Alcxandcr  Hales  Part.  4.  q.  10.  membr.  5.  ia 
tradl.  dc  off.  miflx.  p.  i.  $.  10.  Notandum,  inquir,  quod 
tria  funt  offerenda:  primo  ipf  perfon^e  funt  Deo  offerendxy 
fecundo,  ea  qux  funt  necejfaria  ipft  facramento  vel  /acrificioy 
Jcilicet  panisy  vinitmj^  itqua;  tertio  folent  offerri  manuales 
cbiationet,  per  has  intelligit  cleemofynas.  Nurquam, 
autem  dicit,  in  mi0a  effc  corporis  &  iianguinis  Chrifti 
propric  didum  facrificium,  licct  oraiva  obl^tionura 
^encra  diligentcr  pcrrequatur. 

Thomas  Aquinas  part.  3.  q.  83.'  art.  i.  CeJehratio  hu^ 
jtfs  facramentiy  inquit,  imago  qu<edam  ejl  repr^fentativa 
paffipnis  Chrifi^  qua  efl^veraejm  immolatioyir  ideo  ceiehrati» 
hujus  facramenti  dicitur  Chrijii  immofatio.  addit  &  aliam 
hujus  appcllationis  caufam,  nztn^cpropter effe^ampaffto^ 
nis  Chrifli:  quia  fcilicetperhocfacramentum  participeseffi" 
cimuY  fru^m  Dominict  paffionis.  Similia  ha  bct  Gabr.  Bicl 
led.Sj.  in  Can.lit.F.  Caffander  Liturg.  c.  27.  aliique. 

C  O   R  O  L   L  A  R  I  A. 

Sacra  Scriptttta  Divin^^e  eff  Autoritatis, 
2.  Effperjpicua. 
3^,  Omnihm  legenda, 

4o  Peccaium  Adami  merito  nehis  impuialMrc 

F   1    N  I 


r 


ANALECTORUM  THEOLOGI C ORUM 

disputat;o  ccxiv. 

M  I  s's  A, 

Q  U  I  N  T  A: 

Divino  annuente  Ntiminc^ 

SuB  Pr^sidio 

Reverendi,  Clarijpmi^  ''Demffimique  Viri, 

D.  J  A  C  O  B I  R  E  V II ,  S.  S.  Theol.  Doaoris; 
&  Collegii  Theol.  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-FrifioE  Rcgentisdigniflimi, 

Tulflid  defendere  conahot 

H  E  N  R I C  U  S    A  L  U  T  A  R I U  S,  Roterodamenfls. 

Addiem       A^rilU^  horis  lotoc^ne  folitis^ 


ZVOJiV^l  SATAVORVU; 

Apad  HifiREDES  jOH  ANNIS  NICOLAl  aDORP. 
Anmo   Cl9  I9  «  LI^ 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


^AtnfUjfmf^  y  Grmjftmuy  Confultijftrnifque 
V   I   R  I  S, 

D.D.  PRiETORI,  CONSVLIBVS, 

SCABINIS,  SYNDICO,  SECRETARIO, 
csetcrifque  inclytae  ac  FlorentifTimx  Reipyblicx  RO- 
TERODAMENSIS  SENATORIBVS, 

^omms  ac  M^cemtibus  mcis  obfeityandts, 

JVTTA  E'T 

MICHAELI  PALUDANO,  I.  V.D.  IlluftrilT. 
Confilii  Rerum  maritimarum,  quod  eft  Rottcrod, 
Senatori  &  Fifci- Advocato  dignilfimo,  de  mc  pluri- 
mum  merito  indiefquemerenti, 

D:  REGNERO  BERCKELIO,  Vine^  Dei  qute  eft 
Rottetodami  Cultori  indefeifo,  ac  primario,  Theo- 
loso  ^raviflimo,  mihi  obfervando, 

D.  PHILIPPO  PALVDANO,  I.  V.D.  Schielan- 
dias  ScabinoiBquilfimo,  Fautori  fummo, 

St  &  hdfce  Thefes  oh/ervantU 
&  L/1ffeHm  caufa^ 

L.M.Q.  X>.  D^D. 

HENRICUS  ALUTARIUS. 


ANALECTORUM   THEO LOG IC ORUM 
DISPUTATIO  CCXIV. 


D  E 

M   I   S    S   A,  quinta. 

T  H  E  S  I  S  I. 

PP^^I^Icet  non  entis  nullae  fint  vel  qiialitates  vel  ope- 
S^^^rationcs  veraejtamcn  cnti  fido  fidae  qualitates, 
commentitiae  operationes  aflignari  pofllmt, 
tales  funt  qualitatcs  Sc  opcrationes  facrificii  milTaf  , 
quasjam  confidcrabimus. 

II. 

Et  quod  ad  ^«4///^/^/ quidcm ,  comprebenduntur  ere 
tribus  cpithetis  :  videlicet  quod  hoc  facrificium  fit  in- 
cruentum,  propitiatoriumj  &  impctratorium. 

IH. 

Eflc  tHcruentuwy  ita  cxplicant :  QmBus  in  prima  infli- 
tutione  veneral>ilis  hujus  facramenti^  anteqiiam  corpm  ^ fan- 
guinem  fuum  tiifcipulis  ^iaret,  ad  glo^iam  Tatrii  fuiy  fecun- 
dum  ordinem  Melchifedechy  IN  SPECIE  T>ANIS  ETVI- 
NI,  vere  fe  ipfum  ohtulit,  CT  id  ipfum  quod  feceraty  fuos  di- 
fcipulosf  d'  per  eos,  omnes  facerdotes  facere  jujfit ,  non  quod 
ipfi  pYoprie  ChriHum  facrificare  debeant ,  fed  quod  tanquam 
legati^  mini^iri  Chrifli,  fuum  externum  miniHerium  adhi- 
leanti  &  Chrifim  ipfe  principaliter  &  imprimisfe  offerre  ve- 
lit,  Ipfe  enim  efi  fitmmus  pontifexi  qui  per  cateros  Jacerdotes, 
fibi  minifirantes,  omnia  invifihiliter  operalur,  ac  proinde  fe 
ipfum  INQKVENTO  MODO  ofert .  Ita  Piftorius  lefuita. 

Ffffffffff  2  IV. 


IV. 

Verum  commentitiacft  hsccdiftindio  facfiiicii  Chri- 
ftiin  cruentum  &  incruentum  i.  Quia  ignota  eftfcrip- 
tun^.  2.  Quiacontraria  eft  doarince  Apoftolic:E  Heb 
lo.  capp.  3.  quia  deviat  a  verbis  inftitutionis 
coenx.  4.quiarepugnatnaturaj  fubjeai.  nam  in  Chri- 
fti  faerificio  exprelfa  fit  mentio  effufionis  fan<ymnis 
iit  &  mortis.  Heb.  quib.  fup.  Sanguinem  autcm  cfl 
fundi  incruente ,  contradi(5lorium  eft . 


V. 


5 .  Quia  fion  ejl  remifio  ftne  fanguinis  efufione,  Heb.  9 ' 
i2.  fingunt  autem  illi  facrificium  iftud  incmentum  effc 
propitiatorium  pro  peccatis,  utaudicmus:  quare  ineo 
oportet  efte  fanguinis  effufioncm,  &  fic  crit  cruentum, 

VI. 

6.  Aut  facrificium  incruentum  idem  eft  cum  cruento ' 
quo  dato  fequeretur  panem  &  vinum  oblata  efte  in 
cruce,  aut  non  cft  idem,  &  fic  mentiretur  ConciJium 
Trid.  quod  definivit  idem  effe  rcvcra  cum  facrificio 
crucis. 

VII. 

7.  Si  hoc  facrificium  incruentumeft  propitiatorium 
pro  peccatis  mundi,  nihil  opus  fuit  facrificio  cruenro 
m  criice.  Vbi  enim  peccatorum  remijfw  eft,  jam  non  ejl  am^ 
fkusohlatiopropeccato.  Heb.  10.  18.  Sin  facrificium  in 
criice  eft  propitiatorium  pro  peccatis  mundi,  nonopus 
citlacrihx;ioincruentopropitiatorio.  " 

VIII. 

Seciindum  epithcton  facrificiimifKatici  eft,  quod  fit 

vcre 


vere prophiatortum,  adeo  quidcm  ut  pro  expiandis  pecca- 
tis,  tum  vivorum,  tum  mortuorem  Deo  rite  offeratur. 
ita  Beilarm.  contra  qucm  ita  difputamus : 

Si  unicum  illud  Chrifti  facrificium,  in  cruce  immo-' 
latum,  &  dcindecoclo  illatum  habct  vim  quandam  di- 
vinam  omnia  omnium  crcdentium  peccata  penitus  cx- 
piandi;  eadem  hoec  clficacia  &  virtus,  ad  nullum  aliud 
facrificium,  pr2ef.rtim  ab  hominibus  fuperftitiofis  exco- 
gitatum  fincblafphemia  &facriIegio  transferri  potcft: 
Verum  eft  anteccdcnSj  ergo  &  confequens. 

X. 

Antecedens  probant  omnia  illa  loca,  quae  t«  t^fxumZ 
xv^la.  Heb.p.  22.  fanguini  i.  lo.  1.7.  &mortiChrifti 
Rom.  5.  10.  rcmiflioncm  omnium  noftrorum  pcccato- 
rum  &  dcletioncm  chirographi  quod  adverfus  nos  erac 
C0I.2. 14.  tribuunt* 

XI. 

Confcqucntia  patct  cxnatura  perfciflionis.-quod  enini 
femel  perfcdum  eft,  non  fit  adhuc;  &  qnod  fit  adhuc 
nondum  eft  perfe(ftum.   Atqui  facrificium  Chrifti  in 
cruce  fuit  perfc»5lum,  ubi  Chriftusipfc  exclamavit  con^ 
fHmmaumeJl,  lo.  15?.  30.&C.  Ergo. 

XII. 

Tertium  epithetum  facrificii  mifta?  cft,  quod  fit  mpeZ 
tratorium  omnis  gcneris  beneficiorum,  ac  pro  iis  ctiam 
rite  offeratur.  idque  ex  eoprobant  i.  quod  in  ea  fiimt 
fupplicationes  &preces  pro  pace  &  aliis  rebus  terrcnis 

Ffffffffffj  3.si 


2vSi  tcCtc  pro  peccatis  offcratur  mifla,  ergo  etiam  pro 
jiliis  ncce/Titatibus  ex  pcccato  ortis  poteft  ofFerri .  fed 
priuSj  ergo  &  pofterius. 

X  I I  I. 

Athajc  futiliafunt.  Kam  precationes  fidelium,  five 
cx  dum  cclcbratur  coena  Domini,  five  extra  eam  ofFe- 
rantur,  impetrant  Dei  benefiGia,  non  ut  facrificia  ex- 
f)iatoria,,  fed  ut  euchariftica  &  fpiritualia.  2.  argumcnti 
quo  utitur  ncgamus  minorem.  Nam  fola  oblatio  Chri- 
fii  in  cruce  pro  peccatis  valuit,  mifTce  vcro  minimc. 

XIV. 

Pergamus  ad  Operationes  five  effeaa  hujus  facrificii, 
^jux  varia  ponit  Beil.  coincidentia  ferc  cum  antc  didis. 
^iniciim  tantum  adjiciendum,  nempcmilfam  refteoffeni 
&  ceJebrari  pro  viventibusjmortuis  in  purgatorio  degen- 
f ibus,  &  fan^tis  in  coelo  regnantibus. 

Id  ita  explicant:  quod  pro  viventibus  &  pro  degcnti- 
bus  inpurgatorio  percam  fiat  vera  propitiatio,  beatis 
autcm  in  coelo  rcgnantibus  majgr  gloria  accedat,  ex 
cultu  invocationis. 

XVL 

At  in  his  ftultitia  cum  impietate  certat.  Nam  Euclia- 
riflia  quidem  inihtuta  eft  viventibus,  iifque  folisprod- 
eft,  non  ad  expiationcm,  fcd  ad  confirmationem  in  fide 
^  pietatc.  Mifta  vcro  nec  viventibus  prodefl,  ad  faiu- 
tcm  videlicct^quos  per  horrcndam  idololatriam  ad  tarra- 

ra  dc- 


ra  deducit,  nequemortuis  in  pui-gJitorio,  qui  nulIiTuhr^ 
neque  beatis  in  coelo,  qui  nolunt  fibi  accedcre  gloriani 
c  cultu  invocationis,  qucm  foli  Deo  deberi  fciunt. 

XVI 1. 

Addamus  nonnihil  dc  genere  lingu»  in  hoc  facro  ofi 
ficio  adhibendae.  Eam  latinam  effe  debere  ait  Bell.  in 
univerfa  Occidentali  ecclefia,  ea  inter  alias  ratione,quia 
intoto  Oriente  non  inveniuntur  antiqux  Liturgice,  nifi 
GroECx  aut  Chaldaicx  :  in  toto  autem  Occidentc  anti- 
qu3e  liturgix  nuUai  fint  nifi  latinar. 

XVIIL 

Nos  illam  fententiam  apcrtc  damnamus,  quia  difert(^ 
Apoftoli  mandato  i.  Cor.  14.6.  &c.  rcpugnat :  quo  ju- 
bemur  omnia  facra  officia  fermonc  vernaculo,  feu  vulgo 
omnibus  noto,  in  ccclcfia  peragcre,  &  fic  proximum  se- 
dificare.  In  ratione  allata  (quae  apud  Bell.  pra[?cipua  eft> 
eft  clenchus  parium .  Nam  in  Orientc  fuerunt  ufitat:c 
hcC  duac  lingux,  Grocca  &  Chaldaica.  At  in  Occidcntc 
latina  cft  vulgo  incognita&  inufitata.  undeper  mcram 
KdtKd^nKiav  inccclefias  aRom.  pontifice  fuit  introduda. 
iit  hac  etiam  ratione  fcntenti:^  Irenoei  fidcs  aftruarur, 
qui  ait  vocem  AaTm©.  contincrc  numcrum  beftiic. 
Aboc.  13. 18* 

XIX; 

Dfe  modo  ciIam  vocisBcll.  fcifcit,  non  neccfle  efl^ 
utomnia  in  hoc  officio  alta  vocc  pronuncientur,  fed 
qti;edam  fiib  filentiodiGcnda  elTc.  Ratio  prxcipuaecft* 
^uia  ChriHus  in  facrificio  crucis  [qued  exemplar  fuit  omnium 
Jmificiorum)  in  filentio  oblationem  ^eregit^  nec  locutns  efi 

niji 


..  nifi  feptent  hrevifftmas  fententias,  qua  e^dem  in  canone  mijfk 
alta  voce  pronuncientur» 

XX. 

Nos  contra  pronuncramus,  totum  Eucharifticc  my- 
flcrium  aka  voce  coram  populo  cxplicandura  cfTe.  Id 
enim  cx  ipfli  f.  coenx  inftitutionc,  &  vero  proprioquc 
fine  iplius  pcrfpicuum  eft.  Nam  Chriftus  inftituit  eu- 
chaiiftiam  clara  vocequxab  accumbcntibus  intellige- 
batur,  cujus  ctiamfcopus  cft  folennis  annunciatio  feu 
commcmoratio  publica  moitis  Chrifti.  i.  Cor,i i.2d. 
Hunc  autcm  finem  affequi  non  poftumus,  ubi  clancula- 
ria  fcu  muta  eft  miniftrorum  adlio.  Ratio  Bell.  futilis 
eft.  Nam  non  adiones  &  fermones  Clarifti  in  cruce,  fed 
prima  Euchariftia  quam  Chriftus  inftituit,  eft  cxemplar 
celcbrationis  cccna^,  atque  adco  antiquiffimus  &  opti- 
mus  ejus  Canon. 


COROLLARIA. 

I. 

Corruptio  naturd  ac  prafertim  concupifcentia  in  hapti:^atis  & 
jufiificatis  e{i  peccatum  proprie  di^um» 

II. 

An  Chriflus  nova  pr^cepta  Dei  moralia  nohiipromulgaveiritiNi 

III. 

Anjufiitia  originalis  primo  homini  fuerit  naturalis  l  Jff, 

IV. 

An  ut  fidis  efi  egeBnm  eUHionis  ffc  etUm  peccatum  fii  ef- 
feSlHm  reprohaiioniil  N, 

F  1   N   I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGrCORaM 
DISPUTATIO  CCXy. 


D  E 


M  I  S  S  A, 


S  E  X  T  A: 


Divino  annucntc  Namine,; 


Reverendi,  Clanjfimi^  Domjfmique  Viri^ 

K  JACOBI  REVII,  S. S. TiieoL  DoaoHC 
&  Coliegii  Tlieol.  Per-Iiluftriufn  D.D.  Ordinunx 
Holland,  &  Weft-Frifix  Regentis  digniflimi^ . 

THblicl  defendere  conabot 

G  Ul  HE  LMas^FABIUS,  Delphena' 

Ad diem       jiprilky  horis  hcoque  folitk,- 


Apiid  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDO^P^ 


LV  Q  1>  V  N  1  SATAVORVAi'; 


An»o  cIoIocLI, 


'S^hllipmo  >  Qrayifiimo , 

Cclcberrimae  ac  Florentiflimae 

DELPHENSIVM 

R  E  I  P  U  B  L  I  C 

MAGISTRATUL 

U  T    E  T 

Clartjpmis»  Erttditi^mijquc  Viru, 

D.  D.  CURATORI- 

B  V  S  Schol^e  Collegiiquc  Lic- 
tcrarii  Dclphici  >  L  U,  pcricifsi* 
mis, 

n^omin^  meis  <^enerandu. 

D.  JACOBO  REVIO,  S.  S.  Theol.  Do-' 
dori,  &  Colleg.  Theol.  Per-IUuftr.  D.  D.  Ordi- 
num  Hollandix  &  Weft-Frifix  Regcnti  vigilantiflfi- 
mo,  Prcefidi  meo  venerando, 

H4nc  n)i^utatmm  Thcologtcam 

s.  F. 

GUILIELMUS  FABIUS. 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CCXy. 

D  E 

M   I   S   S   A,  fexta. 

T  H  E  S  I  S  I,' 

T  Miffa  in  fefe  a  coena  Dominica  deviat,  ita 
pcculiarem  ejiis  corruptelam  continent  mlffx 
privat^e,  id  cft,  quce  fiunt  finc  diftributione.  dc 
quibus  jam  agemus. 

IL 

In  Euchariftia?  cclcbratione  duo  apud  pontificlos  di- 
fiihguuntur  pcrfonarum  genera.  Hinc  Sacerdos  conficiens^ 
inde  ii  qui  in  Canone  Romanodicuntur  Circum  adjlantes 
f^r  non  conficientesy  five  ii  fint  clcrici,  fivc  laici,  five  ex 
utrifquc  compofiti.  Quseritur  crgo  quae  fit  ratio  com- 
munionis,  pofita  hac  pcrfonarum  diftin»ftione  >\ 

IIL 

Et  facerdotem  quidcm  dcbere  ipfum  facramcncum 
fufcipere  docet  Canon  cx  Tolet.  Concil.  duodccimo, 
apud  Gratianum  de  Confecr.  Dift.  2.  Relatum  eftnohis, 
quofdam  de  facerdotihus  non  tot  vicilfus  communionis  fan^^ 
gratiam  fitmevey  quot  facrificia  in  uno  die  videntur  offerre: 
fedfi uno  dieplurima  Deo  offerunt  facrificiay  omnibm  fe  ohla- 
tionibusa  communione  fujpendum:  ^  infolatantum  extrema 
/acrificiioblatione  communionis  fan^^  gratiamfumunt:  quafi  ■ 
nan  fit  illii  totiesvero  &  fingulari  facrificio  participandum, 
^uoties  corporii  ii'  fanguinii  Domini  noflri  lefu  Chrifii  immo- 


IdthfaBacon/Iiterit,  Nam  ecce,  'ApoJIolm  dicit,  Nonne  qui 
edunt  hojlias  participes  funt  aharii?  Certum  eJI,  quodhi  qui 
facfificantes  non  edunt,  rei  funt  Dominici  facramenti.  & 
po^lea  :  Ergo  modis  omnihus  tenendum  e/l,  ut  quotiefcunque 
facrificans  (orpus  ir  /anguinem  Domini  noftri  lefu  Chrifii  in 
altario  immolat^  toties  perceptionis  corporis  &  fanguinis  Do- 
mini  noftri  lefu  Chri^fi  participem  Je  pr^heat.  hxc  canon 
ille  ,  quem  Turrecrcmata  limitat  cxceptionibus  non- 
nnllis,  nempe,  nift  impediatur  vel  per  violentiam,  velmor* 
tem,  vel  infirmitatem,  vel  aliquid  hujufmodi, 

IV. 

De  circum  adftantibus,  unum  non  ambigitur,  pojfe 
p.r:Eter  conficientem  alios  etiam  communic^re.  N^m 
neque  papiftx  ncgant  praecipuum  frudum  Euchnriftir 
elTe  in  communione :  pec  volunt  cum  frudum  unius 
hominis  elTe :  Ncque  nos  docemus  ,  nunquam  licere 
fidelibus  non  communicare:  qui  fcimus  nemini  licere 
nifi  prcEparato.  i.  Cor.  ii.  28.  imo  etiam  juberi  a 
Chrirto,  intcrdum  differri  projfeus  facrificiuaij  ut  fiat 
reconciliatio  cum  fratrc  Mattji.  5.23. 

V. 

Sed  quxftioeft:  fit  nelegitima  Eucharifti^g  cclcbra- 
tlo  cum  prxter  facerdotem  conficientcm  nemo  com- 
municat    Ajunt  papiftx.  Conc.  Trid.  Self.  22.  Can.  8. 

Siquis  dixerity  Mijfaf  in  quihus  /olus  facerdos  facramenta^ 
liter  commitnicatyillicitas  ejfe^ideoque  ahrogandas,  anathe^ 
fiia  fit, 

v:. 

Et  prolixius  cap,  ^,  Optaret  quldm facrofan&a  fjinodus» 

min 


ut  in  (ingulis  mtjjts fideles  aflanUs,  non  folum  Ipirituali  af- 
fe5iu,fed facramentali  etiam  eucharijli^  percei>tione  commu- 
nicarentiquo  ad  ees  fanffiffmi  hujus  fa-crijicti  fru^ius  uherior 
proveniret:  nec  tamen  fi  idnon  Jem^erfiat,  propterea  mijfof 
illas,  in  quihus-  folus  Sacerdos  Cacramentaliter  communicat,  ut 
privaias  &  rHicitas  damnat,  fed  f  rohat^  at^ue  adeo  com" 
w^)z^/rf^  hdcc  illi.  : 

V  11. 

Nos  autem,  utmKTas  illas  vcrc  privatas  efJe  non  du- 
bitamus,  ita  nullo  modo  vcl  probandas,  vcl  commcn- 
dandas,  fed  mifHis  facicndas  &  longc  ab  legandas  cenfe- 
mus  :  fumtoinvido  argumcntoab  inftitutione  Chrifti, 
qui  nos  Hoc  facere^  quod  ipic  fccit  voluit.  Luc.22. 19, 

V  11 1. 

Is  autem'in  ultima  coena  non  omnia  comcdit  folus,' 
{cdyceenantihm  difcipu/is,  ut  inquit  Matth.c.  26. 2$.accepit 
panem,  &  i^enedixit,  ac  fregit,  deditque  difcipulis,  dicens, 
accipite,  comedite,  Ncque  bibit  foluSjy^^/  rfa7/?/Vrtj-  cali- 
cem,  gratias  egit,  &  dedit  illiiy  dicens :  hihiteex  Ijoc  omnes, 
V.  27. 

IX. 

Qui  ergo  benedicunt,  ac  frangunt  pancm ,  &  cum 
nondant  aliis  fidchbus;  &  accipumt  calicem,  ac  non 
diftribuunt  eum  cxtcris:  non  tantuin  contra  quam  Chri- 
ftus  fccit  faciunt,  fcd  ctiam  hxc  ChrifH  vcrba  in  Canonc 
rccitantes,  verbum  Dci,  &  inftitutioncm  Chrifti  ludi- 
brio  habent.  quid  enimmagis  ridiculimi,  quam  rccitarc 
excmplum  &  mandatum  cjus  de  diftnbutionc  panis  & 
calicis,  &  tamen  ncutrum  prxftare 


Early  Eurcjpean  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  oF  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


Deinde:  Non  licet  Teftamentum  a  Chriflo  faaum' 
mutarc.  falfi  enim  tenentur  qui  vel  hominis  Teftamen- 
tum  mutant.  dicente  Apoftolo  Gal.  3.  15.  Homimcon' 
Jimatum  teflamentum  nemo  fpernlty  neque  fuperordinAt,  At 
quod  Chriftus  in  inftitutione  hujus  facramenti  dedir, 
promifit,  mandavit,  ad  ipfius  pertinet  tcftamcntum' 
ut  teftatur  Luc^e.  c.  22.  20.  Hiccalix  eftnovum  teflameL 
tum  infanguine  meo.  Cur  ergo  non  diftribuunt  facramen- 
tum,  quod  ipfc  in  inftitutione  fuiteftamenti  utdiftri- 
bucrent  mandavit? 


XI. 


Neque  cnim  minus  cum  reliquis  fidellibus  teftamcn- 
tum  hoc  condidit  quam  cum  facerdotibus.  nequehi 
magis  quam  iili  inftituti  funt  hseredcs.  cur  ergo  non  tam 
ilh  quam  hi  accipiunt  pancm  &  calicem  teftamento 
lcgatum?  Cur  facerdotes  ea  qux  Chriftus  fidelibus  k- 
gavit  pro  arbitrio  tollunt  ac  fupprimunt  ? 


X II. 


Chriftnnftitutioni  adjungatur  ufus  ccclcfije  apofto- 
hcx,  quiE  hoc  facramcntum  non  aliter  celebravit  quam 

ut  c-ommunicarentprsefentes.  docentid  lociquos  indi- 
cabunus:  ^  ~ 


X  n  I. 


Aa.  2.41.42.  ^ddUafunteccleft^dieillocapitaquafi 
termtlle:  Erantque  perdurantes  in  do^ina  L^poHolorum , 
-r  commumcatione,  &  fraaiom  panU^  precihus. 

'  XIV„ 


XIV. 

Ibidcm  vcff.  4^.  Bt  qudtidle  perdurantet  mcordher  h 
templOi  ac  frangentes  domatim  panem ,  capiehant  cihum  cum 
exultatlone  cJ' Jtmplicitate  cordis, 

XV. 

Cap.20.7.  Trimo  die  hehdomadiii  coa^ii  difcipulii  ad 
fran^endttm  panem^  Taulm  diferehat, 

XVI. 

I.  Cor.  II.  20.  Cf*^  convenitis,  hoc  noneflDomlnicam 
coenamedere:  liam  unuJc^uiCo^ue  propriam  ccenam  prceoccupat 
in  vefcendo :  &  hic  quidem  ejitriti  ille  vero  ehrius  efl» 

XVII. 

Ib.  V.  2  5 .  &  fcqq.  I-go  enim  accipi  a  rDomino ,  quod  & 
tradidi  vohis  drc,  accipite,  edite  &c,  hocfacite  auotiefcun^ 
que  biheritis  ^uetiefcunque  enim  ederitis  crc.  ^uif 
qufi  ederit  panem  hunc  &c,  Exfloret  quifquefe  ipfum ,  & 
edat  &c.  V.  33.  Itaque  fratres  mei^  quum  convenitis  ad 
edendumt  ^lftti  alium  expeSiet, 

XVIII. 

Et  c.  10.  16,  ij,  Toculum  henediBionis  cui  henedicimmy 
nonne  communio  eft  Janguinis  Chrijii  ?  Panis  quem  fangi^ 
mus  nonne  communio  corporis  Chrijli  ejii  ^oniam  unus  ejl 
panisy  nnum  corpm  illi  multifumus,  nam  omnes  ex  uno  illopa' 
ne  participamus, 

XIX. 

In  hifce  i.  Euchariftianufquam  reperitur  nifi  in  plu- 
  ■        '  ribus 


ribiis:  &:his  quidcm  coadis  in  eutii  finemr  a.  nufquam 
/inc  fradionc  &  efu  panis.  3.  qui  non  ex  pedarent  alios 
rcprchcnfi,  &  quidcm  propofito  damnationis  metu. 
4.  dc  uno  pane  omnes  comedentcs.  5.  unus  ille  panis 
dicitur  communlo  corporis,  &  poculum  communio 
fanguinis  Chrifti.  Qux  omnia  miflis  privatis  adverfari 
fole  ciarius  eft. 


COROLLARIA. 

I. 

S^nmficaUo  non  conJtHit  in  fola  aSiuum  emendatione ,  feili 
ettam  in  nativ^  cormptionifreprejfwne  6-  expugnatione, 

II. 

Torma  fideijuHificantti  eff  meriti  &  fdtUfamoniiQhTifli  anZ 
pehenfio  fiducialii  in  veramjuftitiam  coram  Deo, 

III. 

Sacramenta funt  necefaria  necejfitdtepr^cepti,  non  medii^ . 

IV. 

'Ecclefta  Chrijli  inM  terris  totaliter  nunquam  defecit^  nec  defi- 
cerepoteH, 

V. 

Sati6fa&io  plenaria  C^rip  pro  nol>is  ^  falutem  no^am  rejpe* 
Slu  nofiri  non  facit  mintts  gratuitam^ 

F  I   N  I  S. 


ANALECTORUM  THEOLOGI C ORUM 

Di^puTATro  cexvL 

M  I  S  S  A, 

S  E  P  T  I  M  A-, 

Divino  annucnte  Numine^- 
SUB  Pa-«sipio 
'Reverendiy  ClarJJjimi^  ^dff}£tmique  Viri^ 

p:  J    e  O  B I  R  E  V 1 1,  S.S.  Theol.  Doaoris; 
&  Collcgii  Theol.  Pcr-Illuftrium  D .  D .  Ordinura 
Holland.  &  Weft-FrifijB  Regentis  digniflimi, 

TuhNcl  defkndAe  ionahr  ' 
1  O  H  A  N  N  L  i>    P  U  T  E  A  N  U  S ,  Harlemenns.? 

- 

Addiem       Apriiii,  horis  hcoque  folitit^^ 


Zr  G  D  V      1    BATAVORVJd;  ' 

;Apo4  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAl  aDORP.^ 
AMMb    6l3  1»  c  LIj  ' 


Per^lHtt/Iribujy  Magnlfias  acFr<spotentihMy 
D.D.  ORDINIB VS  HOLLANDI^ 

&WEST-FRISIiE,  Veris  Patrix  Patribus, 
OrthodoxseReligionis  &  avitce  libertatis  antiftitibus 
ftrenuilfimis, 

u  T    E  T 

AmjlijfimOi  Confulttjfimoy  FrudentifpmOi 
FlorentifTimx  ' 

ALCMARIENSI  VM 

REIPUBLIC-fi 

MAGISTRATUL 

M^cenatibfis  fuis. 


D  E  N  I  Q.U  E 

D.  lOHANNI  CNIVIO,  EccleG^ 

lefu  Chrifti  quse  colligitur  Alcmarise  Paftori  vigi- 
lantiflimo,  &  ejufdcm  Scholoe  Curatori  digniflimo^ 
fludiorum  fuorum  Fautori  fummo ,  eoque  nomine 
fumme  obfervando, 

B^ifce  Thefes  gratituMnfs  ergo 
offcrt 

JOHANNES.  PUTEANUS; 


ANALECTORUM  THEOLOGICORUM 
DISPUTATIO  CCXVI. 

D  E 

M   I   S    S  reptima. 

T  H  E  S  I  $  I. 

Orrcnda  miffx  in  idololatria,  in  co  prcecipiic 
dcprehenditur,  quod  hoftiam  a  fe  confecratara 
pontificii  adorari  velint.  ita  enim  Conc.  Trid. 
.  ielK  13.  cap.  5. 

1 1. 

NuUus  duhitandi  tocus  reliquituri  quin  omnes  Chrijli  fide- 
lespro  more  in  Eccle/ia  Catholita  femper  receptOy  latri^e  cul- 
tum,  qui  vero  Deodebetur^  huic  fanBiJfmo  facramento  inve^ 
neratione  exhiheant, 

III. 

Ib.  Canon.  6.  Siquis  dixerit,  in  Eucharijli^e  facramenta 
Chrijlum  unigenitum  Vei  Filium^  non  effe  cultu  latri^»  etiam 
externOi  adorandum:  atque adeo  nec  feHivapeculiari  celehri- 
tatevenerandum,  neque  in  procejfionihus^  fecundum  laudahi' 
lem  univerfatem  Ecctefi^e  fanB^  ritum  ^  (onjuetudinem, 
folenniter  circumge^landumt  vel  non puhlice,  ut  adoretur,  po- 
puto  proponendum,  &  ejus  adoratores  ejfe  idototatras  i  ana- 
thema  Jit, 

IV.  '  . 

Apud  Petrum  Michaelcm,  Status  prim^quxjlionis  no- 
Hr^ejl  (inquit  Clemens)  anEuchariftiaveneranda/tt,  eo^ 
■  dem  adorationis  cuttu  &  hcnore  qui  foli  Veo  deheturi  Rcf- 

Hhhhhhhhhh2  pondet 


pondctPetrus :  Nos  fane  U  affimmm. 


V. 

Tapperus  :  (^ertajidetenendum  eHyfacram  Euchofi/Iiam 
fan^fe  anobis  adorariy/lvejn  Milfayftve  exlra^^mijfaxn^  ubi^ 
cunque  repofita  fuerit, 

.VI. 

_ .  Colierus :  Ex  his  ejpdtnr^fanmffimum  hocfacvamentum^ 
irjuxta  nomenfuum  venerabile,  quanta  ptejl  reverentia 
homey  celebritate,  tum  interno  cordis,  ajjeau  ,  tum  externis 
ceremoniis  a  Chrifii  fidelibus  veneranduwy  c^iendum,  dr  ado^ 
randumejje,  fummo  etiam  cultuquem  gr^ci  Kan^tUv  vocanty 
foli  Deo  conveniente,  * 

VIL 

Nos  advcrit3S.iinpretatem  hanc  fic  infLirgiittus :  i.  \j- 
fus  facramcntorum  pcndet  ab  inftitutione :  At  ifteado* 
landi  facramcnti  ufus  non  pcndct  ab  inftitutione  :  Erao 
is  nullus  cft  iifus  facramenti .  Major  certa  eft.  Minor 
patct  infpcaa  tantum  fcriptura;  in  qua  nuUum  huius 
adorationis  veftigium  comparct. 

VIII. 

2.  Si  adorandum  cflct  racramentum,  apoftoli  id  ado- 
raftent.  At  non  adorarunt .  Ergo  noneftadorandum. 
Major  patct,  quia  &  praefcntem  habebant  Chriftum  a 
quo  monerentur,  &  fatis  pietatis,  ut  ci  obedircnt.  Mi- 
nor  ita  ptobatur :  Si  adoraftcnt,  ergo  vel  ante  confccra- 
tionem,  vcl  poft  efum  .  Non  prius^  quia  nondum  erat 
facramentum,  non  poftcrius,  quia  ne  fuperftitiofiffimi 
_quidcm  papifta;  adorant  Chriftum  jam  devoratum.  Tcr- 

ti  um 


tium  tempiis  non  datur,  qiuini  vcrba  Chrifli  Accipheyedi^ 
te  immcdiatc  fcquuta  fit  comeftio.  fatentibus  Id 
adverfariis, 

IX. 

3.  Quifquisadorandus  eft  adorationc  latrioc  is  Deus 
cft:  At  lacramentum  nonefl:  Deus":  Ergo  nec  adoran- 
dum  adorationc  latrix.  Major  cft  adverniriorum.  Mi- 
nor  etiam  certa,  quia  facramcntum  quocunque  modo 
fumatur,  crcatura  cft,  &  non  Dcus. 

X. 

Adorationi  Euchariftiie  fubfervit  ejus  refcrvatio.  de 
qua  Conc.  Trid.  fcft'.  i^.canon.  7.  Siquis  dixevit,  non 
kicere  facram  Eucharijliam  in  facrario  refervari,  fed  Jlatim 
fojl  confecrationem  ad/iantikn  necefario  dijirihuendam,  aut 
non  licere^  ut  ilU  adinjirmos  honorifice  deferaturianathema/tt, 

X I. 

Etantecap.6.  Confieiudo  ajfervandi  in  facnario  fan^ 
Ham  Eucharijliam  adeo  antiqua  e/i,  ut  eamjeculum  etiam 
Niceni  concilii  agnoverit,  l'ono  defeni  ipfamfacram  Eucha^ 
ri/liam  ad  infirmosy  &  hunc  ujum  diligenter  in  eccle/iis  con- 
fervari,  pr^terquam  quod  cum  fumma  aquitale     ratione  con- 
junfium  eBytummu/tis  in  Conciliis  praceptum  invenitur,  & 
'  vetHjli/Jimo  Catholic^  ecclefi.t  more  eH  ohfervatum,  ^uare 
fanfia  hxc  Synodus  retinendum  omnino  falutarem  hunc  & 
necefarium  morem  Jiatuit, 

XII. 

Huic  ufui  habent  loca,  ftve  yafa,  peculiaritcr  aptata. 

ciboria 


ciboria  vulgo  vo^ant/  Veruntamen  Hardingus  aiiter 
alibi  atque  alibi  fieri  fignificat:  In  aliis  Chriflianis  regio- 
nilfUSi  inquiens,  alia  quadam  ratione  Jervatur,  loco  aliquo 
/era  &  clave  munito:  quihufdam  in  locis  in  altero  jine  aut  la^ 
tere  altaris:  in  quihufdam  vero  in  faceUo  in  hunc  ipfum  ufum 
extru^o'  in  quibufdam  autem  infacrarioy  aut  in  intrinCeco 
aliquo  d'  fecreto  templi  locoy  quemadmodum  Conftantinopoli 
quondam  QhryfoHomi  memoria.  Alicubi  etiam  in  palatio 
Epifcopipropetemplumfervatumy  atque  in  feftis  diehus  ho^ 
,norifice  in  eccleftam  importatum,  in  altaripoftum  fuijfe  le^ 
gimiuy  qui  mos  pofiea  propter  ahufus ,  conciliorum  decreto 
fuhlatus, 

XIII. 

ObfeiTandum  autem,  refervationem  hanc  Euchari- 
ilias  ad  folum  panem  pertinerc.  Nam  vinum,  etfi  cjus 
pars  fit,  hoc  privilegio  non  gaudet:  five  quia  facile  cf- 
fundatur,  five  quia  acefcat,  five  alioquodam  finiftro 
fuo  fluo.  ^ 

XIV. 


Kos  advcrfus  huncabufum  ita  di/rerimus:  i.  Nullum^ 
eft  Euchariftix  facramentum  pr.Tter  inftitutionem  fuam: 
At  panis  refervatio  eft  pra?ter  inftitutioncm  fuam:  Erc^o 
facramcntum  noneft.  prob.minor,  quia  nufquam  prae- 
ceptaeft.  ■  ^ 

X  V. 

2.  Nulla  promifTio  divina  cui additum  eft prjeceptum^ 
impletur  nifi  impleatur  prvxccptum ;  At  confecratio 

Eucha- 


LLC. 


Euchariftice  promlftio  e(l  cul  addltum  praeccptum,  fra- 
cflionis,  acceprionis,  manducationis:  Ergo  eapromiflio 
non  impletur,  nifi  impleto  hocprxcepto. 

XVI. 

5.  Omnia  facramenta  in  folo  ufii  durarunt,  circum- 
dfio,  pafcha,  baptifmus «  Cur  non  fimilitcr  coena  Do- 
mini  inefu&  potu^  iis  celfantibus  ceffat  ratio  facra- 
nienti. 

'4.  Vbinullac(lanaiogiaeucharifl:ica,ibinuIlum  efi: 
cucharifti^e  facramcntum  :  At  ubi  nulla  manducatio, 
ibi  nulla  analogia  euchariftica ,  Ergo  ibidcm  nullum  eft 
Euchariftioe  facramentum» 

XVIII. 

Major  per  fe  cft  evidcns.  Minor  inde  prdbatur,  quia: 
analogia  fignorumeucharifticorumadcorpus&  fiingui- 
nern  Domini  confiftit  inrationealimenti  &  nutritionisj 
quse  ratio  nuUa  cft  abfquc  cfu  &  potu. 

XiX.  *  * 

Atque  hoc  conftat  cxpcrpctua  illa  allcgoria  mandu- 
cationis Chrifti  lo,6.^s.  &c.  ubi  cum  prasmififTct  Chri- 
ftus  :  Ego  fum  panu  iUe  viu,  fubjecit,  Hic  eftfam  ille  qui 
de  ccelo  defcendit^  ut  quiexeo  vefcitur ,  non  moriatur.  Ego 
fum  pani6  vivificm  qui  l  coelo  defcendit:  fiquii  edetit  ex  hoc 
pam  vivH  inatmm:  &  fanis  qum  egodaho  caro  mea 


elf,  quam  ego  daho  pro  mundi  vha,  Ft  pofl ;  ^men,  amen 
dico'vohuy  nifi  edentis  carnem  Filii  hominis,  &  biheritis  ejui 
fanguinem ,  non  hahehitii  vitam  in  vohit ,  ^i  edit  camem 
meam,  hihit  meum  fanguinem,  hahet  vitam  <tternam , 
ego  excitaho  iUum  in  ultimo  die,  Qaro  enim  mea  vere  eH  ci^ 
hm,  &  ranguismetiivere  ejl  fotm.  Inde  ergo  manifefta  efl: 
analogia  panis  cum  corporc,  vini  cum  fanguine;  quia 
utrumquc  cibus,  utrumque  potus.  quorum  neutrumr  in 
panc  &  vino  affervatis  rcperitur. 


C  O  R  O  L  1.  A  R  I  A. 

I. 

Chrijlm  pro  nojlris  pccatis  fatiffecit^ 

II. 

Tatres  ut  hahuerunt  promiJ/ionesvitaMern^, 

lll: 

Veri  fideies-noHpoJ/itnttotaliter  deficcre} 

IV. 

Mvfis  le^esforenfes  Qhrijlianfs  nm  ohiiganfl 


ANALECTORUM  THEOLOG I  C  ORIJM 
DISPUTATIO  CCXVIL 


M  I  s's  A, 

O  C  T  A  V  A: 
Divino  annuente  Niimine,' 

SUTB  Pr^SIDIO 

R^verendii  ClariJJimi^  lycBiJJimique  Viriy 

D.  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaoris; 
&  Collcgii  TlieoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-FrifisB  Regentis  dignilTimi, 

Tuyiicl  defendere  conahor 
HTRMANNUS  GEORGIUS,  Campenfu. 

Addiem      Aprilii  ^  horis  loco^Hefolitis^ 


\ 


l 


zv  G  "D  V  ni  batavorvm; 
Apud  HifiREDES  JOHANNIS  NICOLAI  aDOKP. 
Anmo  cIoIogLL 


D  ORDINIBVS 

H  O  L  L  A  N  D  I  i£ 

E  T 

W  E  S  T-F  R  ISIJB, 

Veris  Patrise  Patribus,  Orthodoxse  Reli- 
gionis»  &c  avitae  Libertatis  antiftitibus 
iirenuiffimis, 

TiominU  ac  Ad.eceiiatihm  mels  muniJieentiffmiS' 

U  T    E  T 

Clarijfimii,  Do^iJJmiis^  ac  pietate  conlJicuii  VirU, 

D.  J  A  JC:  O  B  O  R  E  V  I  .O  ,  S.  S.  Theol.  Do- 
aori,  &  CoIIeg.  Theol.  Pcr-IUiiftr.  D.  D.  Ordi- 
num  Hollandicc  &  Weft-Frifix  Rcgenti  dignifTimo, 
Prx/idi  mco  honorando,  &  ftudioriim  meorLim  Fau- 
tori  ac  Promotori  in  xternum  obfervando, 

D.  NICOLAO  BALBIANO,  Med.  Do(f^: 
&  Ecclefias  Lugd.  Bat^paftori  difertiffimo,  prxccp- 
torimeo  fummoperc  colendo. 

Hoc  aVy.n^ct  Theologicum  eo  qua 
decet  animo  infcriho 

H  H  B.  M  A  N  N  U  S    G  E  O  R  G  I  U  S» 


ANALECfORUM   TH EO LO GTC ORUM 
DISPUTATIO  CCXYIL 

D  E 

M   I   S    S   A,  odava. 

T  II  E  S  I  s  I. 

Unc  argumentaquxdam  e  f.  literis  pctita  pro  ifa- 
crificio  miflx  dillblvcmus.  &  primo  quidem  qua: 
pctunturatypis  quibuldam  Vct.  Teftamenti. 
II. 

Qnorum  primum  cftj  oblatio  Melchizedeci,  de  qua 
agidicuntGcn.  14.18.  (cdquia  dc  hac  aaum  a  nobis 
fuit  Analea.67.  lc(5torcm  co  rcmittimus,  ncque  quas 
ibi  di^a  funt  hic  rcpctemus. 

1 1 1. 

Sccundus  typus  cft  Agnus  pafchalis,  qucm  ajunt  %u- 
ram  fuiffc  Euchariftix.atilHus  cclebratio  fuitimmolatio, 
fivcficrificium.  Exod.12.27.  &oblatioNum.  9.7.13. 
Er^^o  ctiam  celebratio  Euchariftix, 

IV. 

Rcfp.  I.  Ncgando  majorcm,  ut  qux  nititur  filfa  hy- 
pothcfi,  quafifacramcnta  V.  T.  fucrlnt  figuix  facramcn- 
torum  novi  teftam.  Dicimus  cafuiife  dvrhvTTct  .i.  typos 
fibi  mutuo  rcfpondcntcs,  unius  archctypi  ncmpe  Chri- 
fti.  i.Pct.3.21.  Et  ficflgnus  pafchalisfuit  figuraChri- 
fti,  videlicet  agni  Dei  qui  toUehat  peccat  mitndi.  lo.  i.  29. 
pafchatis pro  nohii  immolati.  i .  Cor-  5 .7.  ncmpc  in  crucc, 
wh'\  os  ei  fra^nm  nonfuitlo.  19. Z6.  non  in  aichariftia  : 
alioqui  nondicerct  immolatum  ejfe^  fcd  nnotidie  immo- 
lari.  *  , 


J^d  nnnorem:  Neg.  imnioiutionem  agiufuifTc  facrih- 
cium  propric  divflum.  Nam  IfracIitiE  in  .^gypto  atmum 
pafchalem  immolarunr,  ubitamcn  ncgantur  facrificaife. 
hyod. i'^. 26. immofatio  ergolatiori  fignificato accipitur, 
prd  maHatione  ur  Ezech-  39.17.  ohlatio^  autem  non  refpi- 
cit  proprieagnum  pafcha]em,fedalia  facrificia  qu:r  tum 
offercbantur.  Lev.  2^8.  Num. 28.  ip.  ufque  ad  2 5. 

VI. 

Tertius  typtis  efl  fanguis  Veteris  TefVamentiExcK!. 
24.8.  qui  figura  fuit  EucharifHx,  qux  dicitur  fmguis 

Novi  Tcrt.  Matth.2^.28.  at  illicintcrvenitfacrificium, 
crgo  &  hic.  ' 

VII. 

Rcfp.  Ncg.  majorcm  nam  fmguis  illefuit  %ura  /Tm- 
guinis  lefu  Chrifti  in  crucc  cfFufi.  Heb.p.  13.  14.  2d. 
Porro  novum  teftamentum  conftituunt  promiffioncs  & 
flipiilationes  cuangclica:,  qux  inceperunt  in  ipfo  paradi- 
fo,antequam  ullum  ficrificium  oblatum  elfet.Gen.^.  15. 
iTiors  Chrifti  in  plenitudine  temporis  id  fancivit^Eucha- 
riftia  fignificat  &  obfignat. 

viii: 

Quartum  typumconftituuntvaria  V.T.  facrificia,  de 
quibusLev.1.2.  &feqq.  at  hxc  refpedu  comeftionis&: 
fimilium  non  nifi  in  coena  impleta  fucrunt.  crgo  cjus 
crantfigurce. 

IX. 

Refp.  N.  minor.  quas  enim  fuerunt  propitiatoria,  in 
oblatione  Chrifti  in  cruce  complcmentum  habuerunt. 
qua?  Euchariftica  fivc  gratiarum  aaionis,  innobis  quo- 
tidiefpiritualiterimplentur.  porro  comedcre  &  bibere 
non  eft  facrificare,  fed  fedus  ad  communicantes  vera  fi- 
deprccditos  applicare. 


X. 

Quintiis  typus  eft  incriienium  racrihcium  ,  de  quo 
Lev.  5.11.  ubi  offcrri  jubetur  decima  Eph^  fimilt  in pcc- 
cam.  unde  apparet  fuilTe  propitiatorium.  crgo  idem  dc- 
betcfieinNovoTcft. 

XI. 

Rcfp.  I.  Neg.  ftonf  cum  pra?ter  cruentum  Chntti  fa- 
crificium  nullum  in  Novo  Tcft.  externum  &  propitiato- 
lium  inveniatur.  2.  Ncg.  minor.  utqux  CNpreffe repu- 
onarteftimouiaHcb.9.22.  Ad  locum  Lcviticiquodat- 
tinet.  V.  i2.jubcturfacerdos  fimilam  iUam  adolere  m 
altari-  ^vt<  ^^nicrificiumj  igne  ahfumendumVa. 

mino.  Non  erj^o  hxc  fimilx  oblatio  fuit  facrificium  m- 
crucnrum,  fcd  accelTorium  qiioddam  facrificii  cruenti 
propriediai.undehxcoblationon  fuit  xo^(>^^.  Ap-^^^^^j-- 
cicLc,  fcd  eam  pra:fupponcbat. 

XII. 

A  typis  tranfeunr  ad  vaticinia.  quorum  primum  cft 
i.Sam.2.35.  ubi  prxdicitur  ipfi  Eli,  alium  lacerdotcm 
poftipfum  exoriturum,  qui  femper  coram  Chrifto  Dei 
verfaturus  fit,  nempe  Samuelem,  aut  Sadocum:  fed  ta- 
men  utrumquc  confideratum,  velut  typum  facerdotum 
Chriftianorum,quifub  N.  T.  vices  Chrifti  infacrificio 

miftx  implerc  folcnt. 

'  XI II. 

Rcfp.  I.  Laborat  argumentum  falfa  hypothefi,  quafi 
in  N.  T.  cftct  faccrdotium  &  facerdotes  proprie  didi, 
pr:eter  Chriftum  &  ejus  faccrdotium,  quod  eft  a^c^^ci^^io, 
intranfitivum,  Hcb.7.24.  2.ProphctiuiIla  mipletafuit, 
in  ekaione  Abjatharis  &  fubftitutione  Sadoci.  i.  Rcg. 
2.27.  nonautem  adhuc  implctur  quotidie.  ^.licct  de 
novo  facerdotc  ibi  fit  mentio,  non  tamen  de  novo  facn- 
-  -  -  i  iiiiiiiii  3  ncio. 


'Ecio.  4.  Coram  Clmfto  (un<flo)  meo  non  fignificat  eam  vi- 
ces  Chrifti  geftumm,  fcd  tempore  Salomonis,  qui  5c 
ipfcfuturus  crat  typus  Chrifti,  officiofuo  fundurum 

XIV, 

Secundumvaticinium  eft  Prov.p.  1.2.  Ubidicitur  Sa- 
pientia,  ideft  Chriftus,  facrificium  fuumimmolaffe,  & 
vinummifcuilTe:  id  quod  in  f.  coenaimpletur.  efterc^o 
&inilla  ficrificium.  ° 

XV. 

Kefp.  I.  Neg.  in  textu  quicquam  effe  de  facrificio, 
ieddicitur  S:x^iQnmmaaajJenia^ationemfuam  .i.  anima- 
liafua.  2.  Epul^quasparaffe  &vinum  quod  mifcuiffc 
dicitur,  fignificant  alimentum  fpititualc  &  gaudia  \itx 
asternx.  quod  fi  ad  Euchariftiam  per  anago^en  etiam  ap- 
plicentur,  nihil  tamenindead  facrificium"expiatoriura 
cxtundi  poteft. 

xvr. 

Tertium  vaticiniumeftlef  ip.2i.  ubi  iEgyptii/hoc 
eft,  omnes  cthnici  jam  converfi,  dicuntur  Dciim  culturi 
hoftiis.i.  lacrificiis  miffaticis,  idquein  altari  vifibili  lo- 
co  conftituto  &c. 

XVII. 

Rcfp.  Sacrificia  illa  funt  fpiritualia,  fidei,  fpei,  chari-- 
tatis.  Altarc  vifibili  loco  conftitutum,  puhUca  falutaris 
dodrin:xj  profelfio.  quamquam  &  Chriftus  pcr  unicum 
illud  altare  noftrum,  in  quo  fpiritualia  noftra  facrificia 
offcrrimus,  rc(fle  intcUigitur,  nec  ad  m  millia  altarium 
:in  quibus  miffa  peragltur  potcft  applicari. 

XVIII. 

Quartum  vaticinium  cft  lef  &66.21.  ubi  a^itur 
^ie  N.  T.  &  Saccrdotum,  Levitarumj  holocauftoruai  fic 
mcntio.  crgo  agitibi  demiffa. 

XIX. 


XIX. 

Rcfp.  eadem  falhcia  figurx'  diaionis.  Narft  U\6t, 
alloquitnr  Cbriftus  omnes^fidclcs,  qui  futuri  crant  Ci- 
cerdotesfpiritualcs.  confcr  i.Pct.2.9.  Apoc.8.9.&  10. 
lef  dicunturc  fidclibus  aflumcndi/:?^<?r^c;/6V  Levitid 
fnam  copula  non  efl:  in  textuj  non  quod  flare  dcbeat  fa- 
ccrdotium  Leviticum  (eft  cum  immutaium.  Hcb.  7. 1 1. 
12.)  fcd  quod  miniftcrium  cuangclicum  ci  eratfucccflLi- 
rum  cujus  oblationcs  non  maaando,  fed  doccndo  pcr- 
aaercntur.  Sic  Paulus  dicit  fe  gcntcs /acriflc-ajp  Dqo 
Rom.  15.V6.  cum  casadcuangclii  cosnirioncm  adducc- 
rct.  nihil  ctgo  hic  pro  mifla. 

XX. 

Quintum  vaticinium  cft  Dan.  8.11.  &  12. 11.  Vbi 
dicitur  Antichriftus  abohturus  jugc  facrificium;  quod^ 
non  poteft  inteliigi  dcfpirituahbusfacrificus,  qux  mul- 
ta  funt  &  varia,  fcd  dc  mifla,  qux  quotidre  ni  ecclcfia 
celcbratur. 

XXI. 

Rcfp.  intelligitur  illis  locis,  non  Antichriftus,  fcd 
Antiochus  Epiphancs,  ncc  mifla,  fcd  jugc  ficrificium 
JudiEorum.  Siexcipiant  Antiochum  cfle  typum  Anti- 
chrifti,  facilchocdamus:  Qncmadmodum  enim  ille  c 
medio  fiiftulit  jugc  facrificium  Iuda?orum,  ita  hic  Hicri- 
ficium  Chrifti  quod  illo  fignificatur.  quodquc  non  cft 
m/tiplex  6-  -vaYum  fcd  unicum,  fubftituta  lUi  rnifla  qu^t^ 
non  cft  unica,  fl-d  mnltipkx  &  varia,  una  pro  dcfunais, 
alia  pro  viventibus,  alia  pro  utrilquc,  alia  dc  fandis  &c. 

XXII. 

Scxtum  vaticinium  cft  Malach.j.ii.ubi  Deus  prxdi- 
cit,  crcntesolim  fibi  oblationcm  mundam  facnficaturas 
in  omni  loco.quod  nonnifi  dc  mundifiima  Chrifti  hoftia 
^  accipi 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  12 


r.cci|upbtcn:,  prx(hm..i  ^um  (juxtanos)  fpintualia  no- 
Ctra  flicrificia  iempcr  immiinda  fint. 

XXIII. 

Refp.  I.  loquitur  Malachias  de  paffivagcntkm  ohh 
tionc.  dequavidimus  Rom.  15.16.  aaio^^pcr  quam  ea 
fit,  cftpnrdicatioChrifti  crucifixi,  confirmata  adminil 
ftrationc  baptifliii  &  f.  coenx,  qux  vcra  fide  appijicata  & 
in  mundo  corde  confervata,  eft  oblatio  munda.  v.  Luc. 
8.15.  I0.13.10.  Aa.  15.9,  cohan-ethuic  oblatiooen^ 
tium  a^liva,qua  offerunt  Deo  preces^gratiarum  aaiones 
fidem,  vitam  fanctam.  v.  Ap.5.8.  &  8.3.  Phil.4.  iS.  &c! 
qux'  hcet  mksmmiinda  .1.  peccatis  inquinata  flnt  lef. 
64. 10.  tamcn  ob  mundiirnnam  Chrifti  oblationem  illis 
imputatam  dicuntur  oblatio  munda.  v.  i.Cor.  6.  ir. 
C0I.2.10.  1.I0.1.7.  Sihajcomnia,  quia fub involucro 
oultuum  legalum  a  prophetis  prxdicuntur,  proprie  acci- 
picndaputentpapiftxjoportcbitcos  &feftum  taberna- 
culorum  cclcbrarc,  ex  vaticinio  Zachariie c  14.V.  16. 20. 
&  multa  fimilia  abfurda  inde  emert^ent. 


COROLLARIA. 

1.  Infantes  hahent  fidem  hahitualem, 

2 .  Per  calumniam  Refomatis  trihuiturquod  doceant  Chrijium 
defperafe  in  cruce. 

3.  Chrijlm  fojl  refurremonem  non  comedit  ex  neceJTitate 
natur^, 

4.  Chriftm  ejl  M ediator  fecundum  ntramque  naturam, 

5 .  Male  ftatuiiuranonmillis  unicam fanguinti  ChriftigutUm 
fnjficetead  nojlram  redemptionem,  ^ 


ANALECtORUM  THEOLO<3I CORUM 
DISPUTATtO  CCXVIIL 


N  O  N 

Divino  annuente  NitmineJ 

SUB  Pa-<ESIDIO 

:  JACOBI  REVII,  S. S. TheoL  Doaori 
&  Collegii  TlieoL  Per-Illuftrium  D.D.  Ordinum 
^  Holland.  &  Weft-tiifix  Regcntis  digniflimij  • 


PETRVS    MVS,  Amftelodamenfisj; 
MdUm  26»  yi^ilii  >  horis  locoqmfoHtis*^ 


Ttthlic}  defendlre  conahr  ^ 


HifiREpES  30HANN1S  NICOLAl  imm^ 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courfesy  of  Koninklijke  Bibliofheek,  Den  Haag. 

229  L  2 


ANALECTORUM  THEOLOG IC ORUM 
DISPUTATIOCCXVIII, 

D  E 

M  I  S   S   A,  nona- 

T  H  E  S  I  S  I. 

Cft  typos,  &  vaticinia  de  MilTa,  ctiam  cx  novo 
Teft.  quxdam  tcftimonia  corradunt  pontificiij 
qnaenunc  pcrcurrcmus. 

PrimumcftIo.4.ip.  ufqucad  ij.  xxhi  veri  adoratores 
X  Q\^{<^{!Cv7im,6\Cmt\\x  iri g>iritu  &  veritate  Patrem  ado- 
raturi.  .i.  miflas  diduri,  agitur  cnim  de  cultii  Dci  pu- 
blicocum  interna  mentis  devotione,qm  opponitur  lacri- 
ficiis  ludceorum,  quiE  tantum  fiebant  fecundum  extcr- 
namcocremoniam,&Samaritanorumqm  caidolis  ofte- 

icbant.  itaBccanus. 

Refp  Ncc.  Confcq.  aliud  cft  cnim  fpiritualem  Deo, 
&  ci«iiem  publice  cuUu  exhibere,  aliud  externum  &  cx- 
niatorium  ficrificium  offcrre.  de  Samaritanis  tempare 
Chrifti  faifum  cft  idololatras  fuifife,  qui  erant  tantum 
fchifmatici^utalibi  oftenfum.Itaquenihilha?cad  miflam. 

2   Mattii.26.2^.  Ubi  Chriftus iri  prfefenti  tempore  ait, 

.uismeJ<iu.provohisEPFVNDnVR.  ergo  Chriftus  tum 
feipfumoffercbat,  cumquc  juftcnt  nos  H.r/4..r.  quod 
ipfcfeok.Yolttitanobis  in  miffa  faerificari. 

Refp.  in  vcrbis  Chrifti  eft  cnallage  tcmporis.  qualic 
.  -  ^  Kkkkkkkkkk  ^  lo. 


lo^i  oTiVr  \Ego  pono  animm  meam  pro  ovlbusr  c7  lil^il 
Nunc  cUrificatus  efi  filius  hominis,  lo.  17.  n .  Nonfum  am* 
flus  in  mundo,  iititiir  autem  hic  proefenti  pio  futuro,  tum 
ob  reicertitudinemjtum  ob  fidci  naturani,  qu.^  res  certo 
futuras,  perinde  ut  pnxfcntes  cfficaciter  apprehendit 
tum  quia  jam  venerat hora  lo.  17.  i.  &faaumcrat  paA 
iionis  initium  per  ludce  proditionem  &c. 

VI. 

Quid,  quodvetusinterpreslatinuslegit:  Bocejlcorpm 
Weum  quod  pro  voks  TRADETV^,  l.Cor.  11,24.  Et; 
Hic  calix  Novum  tefiamentum  efi  in  meo  fanguine,  qui  pro 
mhis  FVNDETVR,  quam  lcdionem  in  futuro  tem.pore, 
<?tiam  fequitur  Canon  miifje  in  pofteriori  parte.  id  quQd 
xum  hoc  pontificiorum  argumento  malc  convenit. 

VII. 

3 .  Luc.  2 2. 19.  Hoc  facite,  atqui  facere apud  Hebriieos 
/cepiflimc  fignificaty^rcrz/c^r^.  crgo  .&hic,  confirmatur 
ex  Virgilio ; 

Cum  faciam  vituU  pro  frugihfHf  ipfe  venito, 

.  V 1 1 1. 

Refp.^  i.eftargumentum  aparticulari.licct  cnim/i- 
•piflime  ita  fumeretur,  tamen  non  femper.  2.  Ncoamus 
ii'piffime  ita  fumi,  imo  nunquam  itafumi  dicimus,  fed 
fcmper  cum  dcfacrificio  agitur,  fumi  pro parareypr^para- 
re  &c.  prout  lunius  fcmpcr  vertit  perhas  aut  a:quipol- 
lentes  voces.  3.  Phrafis  Virgilii  alia  eft  quam  dcqua 
hicloquimur.  -Nequc  cnim  ^\c\i\  Cum  faciam  vitulam, 
fcd  vitulcii  at  hic  '^«'^o  '^ouiti,  non  t«t«. 

IX. 

Ihidcm:  in  m£i  recordat4onm,  re-cordatio  autem 
intclligitur,  qucefiatfadi  fimilitudine.  ergo  debctfieri 
per  externum  facrificium.  ~  " 

X. 


Refp.  I .  'Keg.  Conf.  fcd  per  panis  fraaionem,  &  vi-_ 
nifeparatamapancexhibitionem.  2.  Simili  modo  de^' 
bcmiis  nobisin  mcmoriam  revocare  mortcm  Dommi 
in  f.  coena,  quo  in  baptifmo.  Rom.6.4.  Col.2.12.  lioc 
ibi  fit  fimUitudinc  facramcntali,  non  oblationc  reali. 
ita  &  hic. 

X I. 

5.  T.  Cor.io.i5.&fcqq.ngnofcitPaulus  triplicecn 
mehfam,  fcu  triplcx  altarc:  Vnum,  in  quo  gcntilcsTa- 
crificant  idolis  fcu  dxmoniis,  alterum,  in  quo  ludxi 
offerebant  Dco  v\aiims  cx  animalibus,  tcrtium  inquo 
Chriftiani  ofFcruntcorpus  &fanguinem  Clinfti,  lub  fpe- 
ciepanis&vini.  crgodatur  (acnficuim  millx. 

XII. 

Refp.  Apoftolus  dcmonftrat ,  i.  Cormthios  bona 
confcientianon  poifc  dTc  participcs  conviviorum  ido- 
lohitricorum:  qui  participes  clfelolcant  coenx  Dommi, 
qu3etcftaturcommunionemcum  Chrifto:  cumconvivia 
idoiolatrica  teftcntur  communioncm  cum  diaboio. 
2.Qucmadmodum  ludxiqui  cdunt  vidimas,  participcs 
aint  altaris  .i.  religionis  ludaica:,  fic  Chriftianos  qui 
cdunt  idolisimmolata,  participcs  cftbaltaris  jdolorum 
.i.  idololatri^p.  I-alfum  ergo  pcnitus  cft  quod  hic  aflcri- 
tur  nempc,  non  minus  apud  Chriftianos  quam  apud 
luda^os  &  oentilcs  cftc  aharc,  facrificium,  &  participan- 
tes  dc  facrilicio.mhil  cnim  horum  in  loco  Pauhno  com- 
paret. 

^  Xlll. 

6,  Heb.7.12.  Iranpto  facerdotio  necep  efl  ut  &  legh 
flat  mnflatio,  ubi  fub  nomine  facerdotii  etiam  facnfi- 
cium  comprclienditw,  &  perlegcm  intelhguur  lcxdivt- 

-  Kkkkkkkkkk  3  m 


nicultus.  Eftque  fenfusapoftoli:  facrificium  &  leffem 
divinicultusitaconnexa  effe,  utaltemm  finealtero  effe 
non  poffit,  &  uno  tranHato  alterum  transferatur  unde 
ficut  triplcx  eftlexdivinicultus,  naturalis,  ab  Adamo 
ufque  ad  Mofcm,  2.  Mofaica,  aMofe  ufque  ad  Chri- 
ftum.  3.  euangclica,  a  Chrifto  ufque  ad  fincm  mundi- 
ita  &  mplcx  dcbet  clH-  facrificium.  quorum  poftremum 


XIV. 


V  ,^£fP;^.^^^^  "^^^""1  negat  facerdotium  &  facrif?cium 
XN.  1 .  led mco  folus  facerdos  fimul  &  vidlimaeft  Chri 
Itus.  itaquc  quod  additur  de  milfa,  id  cum  noa/it  in  ulh 
pr^mifri,mi(fumfacereopo:tet. 

XV. 

7-  Heb.  5.1.  ait  Apoftolus,  Omnem pontifcem  ex  homi- 
ntbus  ajjkmtum  pto  hominiyus  conjlitui  in  irs  qux  funt  ad 
D^^^y  utifferatdonad-facrificia  pofeccatis.  Erco  etilm 
tcmporibusN.T.funt  facerdotes  conftituti,  qui  o^- 
rant  dona  &  ficrificia  pro  peccatis.  Confequentia  pa- 
tct:  quia  tempus  pr;sfens  ufurpatur  ab  Apoftolo.  ConRi^ 
/;z///zrinquit.  ^ 

XVI. 

V  t''^?*^;  ^r^'^^"'  comparat  inter  fe  Pontificem 
v.  i.  <:$eU^rdtum.  aitenim       <^ix^^g^:v,  omnii fummm fa^ 

^^^-^^z.  itaquchocnonpotcftreferfiad  ficerdotes  mul^ 
tos  mi/Jifices.  2.  Intempore  prxfenti  cft  enallaoe  pro 
pri^tcrito,  utfrequcns  cftve.lin  hac  epiftola:  Heb.7  c 
qiiidem  ^ti  SVm  ex  filiis  Levi  facerdotio  funJmes 
Pr.eceptum  HABENT  decimarum  accipiendarum  a  popllo  ri 
mndurn  hgem,  v.  8.  Lex  h^ines  CONSTITiriT  {Ui,^L) 
2"''P^^»  ^^^yemes  infirmitatem,  c.9.6,  Inprius  qnidem  ta^ 
^i^naculum  qnovisumporc  INgKEDlVNTVR  fZerdotesquz 


fttutoheant.  v.i^^  Omia  fecHndm  legem  fanguine  PV^ 
RIFICJNTVR,  v.&c.io.i.argumentum  crgohocnauci 
noneft. 

f  XVII. 

S  Hcb.S.3.  Ownis  ponti/ex  ad  oferendum  munera  & 
hojlias  conptuitur,  unde  necejje  EST  hunc  fCliriftum; 
quoque  HABERE  aliquidquod  OFFERAT.  Ergo  Chriftus 
fe  quotidie  in  coelo  offcrt  pro  nobis.  nam  hxc  omnia 
funt  praefentis  temporis. 

^  XVIII. 

Rcfp  imohorumnihil.  namncqueTi  EsTcftintextu 
botcftautem  oequc  fupplcri  per    quam  per 

nequc  Habkre  magis  cft  pr.Tfcntis  quam  prxfcnti  im- 
perfedi,  tam  apud  gra:cos  quam  ^-^P^d^i^^^*^^^^  "^^"^ 
%..iy:.,  nuod  tam  potcft  vcrti  orFEKRbT  quam 
OFFERAT  &  hoc  loco  omnh  prstenti  figmhcatio- 
nem  habcreagnofcit  Thomas  commcnt  in  hoc  caput. 
tali  fenfu:  Necefefuit  huncquoqueaiiqmdhaberequodo^er- 
ret.  viddicct  naturam  humanam,  quam  fcmcl  pronobis 
obtuht  inicrra,  non  autcm  fcmpcr  oftert  in  coelo. 

XIX. 

o  Heb  9.23.  Necejfe  efl exemflaria  qnidem  cceleJliHm 
hiimundarh  ipfaamem  cMi^  meliorihus  HOSTIJS  quam 
iJlU.  Hoc  non  pot-  ft  intcnigi  quam  dc  pluribus  miflis. 
quia  loquitur  de  homii  in  plprah. 

XX. 

Refpondeat  pro  nobis  Thomas :  mcit  hopiis,  inplu^ 
rali-  contra:  quia  tamumeH  ma  hoJliJi  Chrmi.  tnfra:Vna 
enim  ohlatione  coufimmavit  inperpetuumJar,aificatos.c. 10, 
Re/b.  Licetunafi  infe,  tamen  pMt^  hoJlii^V .1  .  jigura^ 
tur  E  quibus  videmus,  cur  numcrum  multituduirs  111 


uno  comparatlonis  membroufufpatitm,  in  altePo 


reii- 


nucrit, 


Heb. 


XX  i. 


.10.  Hal>smm 

edendi  qui  ubemaculo  deferviunt .  nempc  altare  miflari- 
cum. 

XXII. 

Rcfp.  Bellarmimis  dicit,  lib.  i.  dcMiflTa  cap.  14,  fe 
nollc  hunc  locum  urgcre,  ^«/4  hulti  Catholici  per  altare 
intelligunt  Chriflum  aut  crncem.  Nos  Chriftum  intelliPi- 
mus,  qui  folus  &  facerdos  ell,  &  vi^ima,  &  altare  vifti- 
mam  fandlificans ,  confer  Matth.  23.  ip.  &  fuperquo 
(.i.  cujus  mcrito  confifi)  preces  noftras  &  gratiarum 
aaiones  Deo  debemus  offerre.  v.  Apoc.  5. 57.  &  S  3 


COROLLARIA. 

'i:  fL^n  Trinitatis  my/Ierium  reff^  rationi  &  unitati  rDelre^ 
lu&eturi  Neg, 

2.  ^n  mulier  adimaginem  rDei  fit  condital  Ap- 
3,0^//  lexrOei moraUs /tt  immutahilis  ^  aterna  /  Aff; 
4.        vera &fahijica  fides  poffit  amittif  Ueg^ 
^y/OmnoneJlcaufapsc^at-i;,  , 


ANALECTORUM  theologicorum 
disputatio  ccxix. 

Ml  SS  A, 

DECIMA  &  ULTIMA. 
Divino  annuente  Numine^ 

S  U  »      P  R  ifi  S  I  D  1  O 

Reverendii  Clarijfmi^  DdBiffimique  Viriy 
p.  JACOBI  REVII,  S. S. Theol.  DoaonsJ 
"  &  Coilegii  Tlieol.  Pcr-TIluftrinm  D.D.  Ordinum 
Holland.  &  Weft-Frifiae  Regentis  dignilTimi, 

Tnyiic}  defendere  conahr 
FRANCISCUS  WINTERUS,  Delphenfi:.. 

Addiemz^*  jifrilUi  horis  tocoiiuefiUtii.^ 


Apud  HAREDES  JOHANNIS  NlCOLAl  aDORP; 
Ammo  «19  I9  c  LL 


NohIl!/imo  ac  (jenerofo  Heroh 

D.  D.  lACOBO  van  WASSENAER, 
Toparchae  in  Warmondr^  Cflelicker- 
woude  &c  dig'  illimo,  Hollandiaj  ac 
Welt  Frifiaf  E  quici  praeihnriirimoa 

^Uccnati  fuo  hoy  ffraado»  ^ 

U  T    E  T 

T^obilijjlmis  ac  Generof(jlmu 

n.  W  ILH  ELMO  de  SGHAGEN;, 

Toi^OiXxMxin  Schagen,  Dhcxharny  BeyinghorHi  flaring. 
huyferiy  Colhorriy  Sliedrechty  Loikhor^i  ^c,  Ordinis  E- 
qucftris  membro  prceftantiflimo, 

I>.  D.  P  E  T  R  O  B  O.U  L  E  N ,  4,  i.  Topar- 
ch.-e  in  Tieterf-hoHc^^^c,  Eqiiitl  BarVriett6  exCelkn- 
tifliniO' 

D  E  N  I       U  R 
ExitjfiJe  erttciitiom  dr  facundijt  Viro. 

D;  JACOBO  du  BOYS\  Vine^  Lug<i.  Batav, 
Cultori  indefefTo,  Prxceptori  fuo  obfcrvando, 

Moc  'Bxercitium  Iheologicim 
Otitrt  acConftcxa 

FR.ANCISCaS  WINTERUS; 


ANALECTORUM  T H EO LO G 1 C 0 RUM 
DISPUTATIOCCXVIII. 

D  E 

M   I    S    S  A. 

Decima  &  ultima. 

T  H  F.  S   I   S  I. 

(►Upcreftpro  mifTa  locus  unus ,  qucm  certis  de 
kcaufis  paulo  latiustraaandiim  ccnfuimus,  cique 
gdeftinavimus  hanc  difputationtm. 

1 1. 

Quseritur  ergo,  an  Aa.n-2.  ^«t«^t«W  av7  r^zveW, 
fianificct;  fpp  tnif^am  Mcentihm  D^jw/a^c?/' Ita  vcrtit  fe- 
fulta  Franc.  Vcronius  in  nova  Editionc  Bibl.  Gailico- 
rum,  olim  adornata  a  Lovanicnfibus ,  nunc  ab  ipfo  m- 
tcrpolataac  cxcula  Lutctiar  PariC  Anno  1646.  ubi  ita 
verba  ca  interprctatur :  Eux  difam  la  Meje  an  Seigneur. 

IIL 

Nos  verfioncm  illam  falfam ,  futilem,  ac  temerariam 
cfrc  affcrimus  ob  rationes  fcquentes : 

IV. 

-I  QmoL  in  genere  eft  ntiniftrare,  fervire.  ita 

ut  natura  minifterii  quam  dcnotat  non  difcernarur  nili 
pcr  circumftantias  loci  ubi  ufurpatur. 

Vndeverfio  Latina  fimpUcitcr  habct ,  Miniftrantil;m 
lUu^omino.  &  vafio  Lovanicnfis  Galiica :  Eax/er^ 
vans  en  lenr  mniftere  au  Seigneur, 

Vi. 

Vidcntur  autem  verba  fcqucntia  dcmonftrarc  qntd 

Lillllllll  a 


perhoc  miniftenum  Lucas  de/ignet.  Narrat  enim^  vi- 
ris  illis  de  quibus  agit  v.  i.  miniftrantihui  Domino  ^ 
jejunantibm .  dixiffe  Spiritum  San^tum :  Separatc  mihi 
Barnabam  5c  Saulem  ad  opus  ad  quod  eos  vocavi. 

VII. 

Continuo  autem  additur :  ^uum  ergo  jejunaffent ,  ^ 
precati  ejpnty  ^  impofuijpnt  eii  manw^,  dimiferunt  eos,  ubi 
hxc  verba  Luca?:  cum  jejunajjent  dr  precats  innuunt 
complementum  &  exitum  iUius  occupationis  quani 
tribuerat  eis,  cum  diceiet,  minijlrantihui  eiiDomino  & 
jejunantihtts, 

VI IL 

Saltem  manifeftum  eft  quoad  alterumhorum  exerci- 
tiorum  pietatis,  videlicet  jejunium,  verba :  cum  jejunaj\ 
/enty  dc(jgnare.complementum  eorum  qua:  pra?ce(Icrantv 
ip/is  jejunantibus, 

IX. 

Vnde  fatis  cum  ratione  coUigitur  &  de  altero  pieta- 
tis  exercitio,  videlicet  precationey  verba  f  quum  precatt 
ejjent,  contincre  compjcmcntum  cjiis  quod  dixcrat:  mi^ 
niHrantibus  ipfis,  ut  minifterium  illud  fuerit  ipfa  preca- 
tio, 

X. 

Atque  huc.fpedat  verfio  Syra  &'  Arabica,  quo?  vefba 
hcec  Ae^T-^s^-yvvTccv  duTuv  transfcrunt:  precantihm  tpfis, 

XI. 

Quod  tamcnnen  putamus  accipicndum  cum  exclu- 
f!oriereliquar.um  partium  mini/ierii  corum.  Qyum  cniiiii. 
appellcntur  prophet^e^  daHores*         confentancum  eft. 
cis  attribui  functtonem  aliquanvad  qu^im  vi  illorum  mi- 
obligi^antur^id  eft^miniftrafTceos  I>omino 


mphetanwltdocentes.Tiori  {mc  predhf,  Sc  jejitnh  cxi 
traordinario,  ut  attraherent  benediaionem  divinam  fu- 
per  hxc  fui  minifterii  exercitia. 

XII. 

Atque  hoc  in  mentefuit  Cardinali  Cajetano,  cum 
diceret  inlocum  hunc:  Nan  explicatur  jpecies  minijlerii: 
fed  ex  eo  quod  dixerat,  propheu  &  doaores ,  infinHatur  quod 
mniJlrabantVominoy  docendo  &  prophetando, 

XI II. 

Qitibus  confideratis  faciic  eft  colligere,  Lucam  hic 
nobisreprxfentareApoftolosoccupatos  generatim  mi- 
nifterio  pubUco,quod  Deo  debebant  ratione  muneris 
fui,  id  autcm  confiftebat  pr.^dicationc  vcrbi,  admmiltra- 
tione  facramentorum,  &  publicis  precibus. 

XIV. 

Qiiodfi  cxverbo  x«t«^>«v  mifTam  pntent  neceflariq 
cbndudi,  abfiirdorum  IHas  infurgct.  etenim 

XV. 

I.  Sbquetur  facerdotes  Vet.  Teft.  ncm  minus  quam 
NGvi>  Mi(fam  cclcbraff-'.  nam  de  Zacharia  dicuur  Luc. 
•   1.  23.  Et/a^umeft,  ut  impleti  funt  dies  ^  - 
quodnon  .Ifct  demccps  vcrtendum,7»/'«(/?^^^^  '/'M  fed 

Ita  Hebr.  9.  2^1.  dicitur  V^q^^s  fanpine  al}erfijr& 
WvTct  Tc^  <!^^^4KeiT^^yU,'  quod  non  effet  vcitcndum, 
omnia  vafa  minijieni,  fcd  omnia  vaja  five  inftriimenta 

XVII. 

IMdem-"<ao/iO.  II-  di^itur  omnis  facerdos  ^dff^S 
—  -      ^     -    Llllllllll  3 


quotidh  A«T«^?^>r.  id  cfl;  (fi  credimus^  ^^mm  dicenr' 
non  autein,  rniniiirans,  * 

XVIII. 

2.  Scquctur,  lefum  Chriftiim  mifTam  cclcbrare  in 
coehs.  ciiciriir  cnim  is  Hcb.8.1,2.  con/Idcre  ad  dexte- 
ram  throni  majcftatis  ilhus  in  ccehs,  t  a«t«.^o'. 
qiiod  npn  vcrtcndum,  /^//c?//^m  miniHer,  fcd  mi/ram  di* 
cens  in  fmauario :  ^  ** 

XIXo 

,3.  Sequetur,angeIosmi{ramdcbrare>dicunturenim 
iDidcm  c.  I.  14.  Aar.^,.,..^  noncrit  ver- 

tcndum  /pintus  miniflrantes,  fcd  mijjificantes. 


XX. 


«•iF^.  cum  Vul^ata  habeat  ^  /7  /    '  "f'''  ''S'^  «•= 


XXIL 


carnalcs.  exRom  7  '^  nl  '^'^^"'«^"  wt"  res  merd 
«//?..,;v?         ''^^^«^''•/^^«cumin  vulgatafit 


xxiir; 


XXIII. 


Sin  putent,  ncn  omnibus  tcxtibus  hanc  vertendi  11- 
centiam  convenire,  fcd  iis  tantum,  e  quibus  commo- 
duni  aliquod  ecclefice  Romanae  provcnit ;  qucero 

XXIV. 

I.  Curlocum  Matth.  i6.  18.  ruesT^otrm  ,  &  fiper 
hancpetram  ^ificabo  eccleCiam  meam,  non  vertant,  Tu  es 
fapa,'&  fuper  hunc  papam  adificaho  eccleftam  meaml  id 
cnim  poteftati  pontificiae  cum  primis  inferviret. 

XXV. 

■2.  Curlocum  x,Cox,'^.  \^.  frvaUtuTtanquamper 
ignem,  non  vcvxmt  .fervahiturper  ignem  pHrgatoiif  is 
enim  cxpcditus  modus  elfet  igncm  illum  c  lcriptura 
probandi,  ^^^^^ 

3.  Curlocum  Apoc.3.4.  amhlahnt  me^um  in  alUsi 
quiddignifunt,  nonvcrtunt,  quia  mertnturr  c[\.\\d  enim 
luculentius  effet  ad  mcrita  opcrum  ftatuminanda  ? 

XX  VII. 

4,  Curlocum  Deut.30.14.  Tropinquumefltihiverhum 
hoc  valde:  'inore  tuo,  &  inanimo  tuo;  ad  fiscicndum  illuJ, 
non  vcitunt,  eR  in  lihero  luo  arhitrior  id  cnini  indc  de- 
monftrare  fuagunt,  &  talis  vcrfio  clfer  breve  compcn- 
dium,  quo  fcopum  hunc  fme  labore"  alfequerentur, 

xxviii. 

Hifce  adjicimus,  Vcronium  in  hac  (m/verftone ^ad 
^^v€rponsr\s^  exiftimationi  non  ktis"  confului(fe , 


Early  European  Books,  Copyright  ©  201  1  ProQuest  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninklijke  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L2 


quiavcrba  Lucx  interpretatus  cK,  Eux  dJifaut  ta  tZtej^ 
OM  Seigneur,  id  eft,  ipps  dicentihm  mi/?am  Domino ,  &  non 
potius  eux  opansy  .'ueU offerentibm.  unde  concludi pof- 
fet  miffam  tantum  verborum  quendam  ttrepitum  cffe 
nonautem  realem  oblationem,  qupd  adverfus  ejusma- 
jeftatem  elfet  crimen  inexpiabile. 


G  O  R  O  X  L  A  R  I  A. 

Vmo  npn  jun^catur  juflitih  inh^rmte.  i 
Conver^o  in  hac  vita  non  ejl ^erfenal 

TTT. 

tideles  Vet,  TeB,  non  mintfs  ^uatn  fideU$  N.  T,  peyfideml 

.QhriftHmfmtfalvatK 

i^apfm  tJidamf  ir  neceprius  fmit  voluntAYlm^ 
V^cMio  efficait  m  eS  rejtaihlii» 


S  i  N  I 


Early  European  Books,  Copyrighf  ©  201  1  ProQuesf  LLC. 

Images  reproduced  by  courtesy  of  Koninkliike  Bibliotheek,  Den  Haag. 

229  L  2