Skip to main content

Full text of "Notitia orbis antiqui, sive, Geographia plenior, : ab ortu rerumpublicarum ad Constantinorum tempora orbis terrarum faciem declarans."

See other formats 


■9 


Ek 


•"** 


^SBmi 


^wn 


(9f 


VI 


'<    • 


■*- 


\ 


\ 


Wm , 


\ 


\ 


ENTtBToTHE  ikm^ 


lA  3&§W 


r>~ 


StypC.  Jy<9s>/ina     -s/Jr/Ar.j.  f-jp 


•^Aj-s-r/ />K&-~      ^Z/  t 


%LJ$fy. 


T 


iAk  L 


^ 


'Kri 


Digitized  by  the  Internet  Archive 
in  2012  with  funding  from 
.  Boston  Public  Library 


http://archive.org/details/notitiaorbisanti01cell 


(y!ryjyjru»™K 


;iw,,w.w,i.w,i,w.w,v,,,,,i.,.'.i,,,w.!.w.i.w. 


"iiiv1 " 

,  ',',',  V,  1 1  V,'»  i  V»V»   vi.tii»  »','i  i  Vii  i  iiVirmViVii  ri  i  n,  , 1V1V1  V, ', 


,,^Vili,i,iViV,VlVi!i?i,i\VAVi,'ViViVi'iViVilil'V.V''i'iUW',V,!|V,!|'i!i 
^ltlilvBlOTViliil!' 


','  ii,  v,',w: 

«11!  I 


il^V^V^S^^^S^S^V^SC^VlSSW^''''^'!^'!! 

''TOiWV  wTOwiwww'^ 
1 1"  "     v "V '    w  i  i 

II   l!       1    '       II III       I!    I'!l!li 

iViViiViiiiiiiiiViiiiiiiiii,-''* 

ViVt'1'1  1 1 ViWmVt  r  I  l"l'l 

'•  •,|VlVlVV!,,!!,!l, 
!,.    iVlV " i'P 

WiiiviiiiiiVvii 


l|l  ,'iiV.T»  ,'>,»,' 

|),P 

[II  iiiira 

"i"'"i 

1 

f'l  1 1 1  na 


iVMVMVW,™^ 

'     ViMi' ' ' ii v V ' " ViViViV iVAViW, V  iV,'i"iV,  ViV,",', ",V Vi'  iii 

feI|BliPll 

wm       mmm  1 

,»oii.i.ij.iTi,i|i.i.Y,i1'|Yi'ilf,ViVniiVin'i  iViVnlil 
in  i,i,,iiV,!itiViViiViiV,ii,,,iiV 
1 1 1 1 1 1 1  ViiiViiiiiVi  ViViVi  ViiVi  1 1  Vn 
'iiiiiiVriiiiiViiriiiiiiiTiVciiVii' 

™ V    iV        i  V  ' 

1    V  '  WiW        v 
,.1,1  jiii  iii  "  1 1  iiii  O 
ViViV  iViViViV/iViViViVm'! 
"niiHiiiinniiiiiiVii' 

wsmsm 

i 


''iiriiiiiriiiiiii 

I 

iii  iii 

i 

l! 
f 

''!'!. 
! 


ii 


v 


■l' 
1  i|ii'i " ' , 

II? 

lilfc 

,i!i!iiii,ii|,ii||lv,i| 

.,'    , ,   ,',','  VtVii»'»  iVi. I, . 
!|!|l|l|l|!|!|!|l|'l'lVl'l   II I  i   iV 
illllllllllllll!'1  ffilll 

/ilii|iiiiiiiiiiiiii''ii  iiiiiiL 
1  !       1  !  MfefiL 

! !  I  !  1 W  I    »    ,  I  ! m 


Vi'i  t  m'i  '  I  iii  1 1  Vn  iVt  Vi  i  'rJiMi  i  i'i  1 1 1  iii  i  iVn  ii  i'iii'i  iiiirMiiiv  mnm 

m  I II I !!!',!  'All'    ',"! !'  ','' W^ 


;,;;;;;,; 

Hllii 

,'""  iffl 
Jrwfflfl 

»'"''/ 
iiiiiiiii  ii 

Wiiii 

i' '  i"  i ' 
'!'!'  I 

,,iV'll"l'ii' 

i '""  i'i"     ! 
ii iiii  iii i,i 

,  """"'1' " 

M||l  1  'llll  111  l  i 
i  I   1 1 111  l"i   1 

(j  iiiii'1'  ,i,!i  ii  i.i 

II 

i'f    I    1  I 

'Tlll'l  11'n'ri'Wi'i'Wi  ,  ,',aV 

liiii"  V    V  \ '     '     II  1 1 
fj     II  i    I  II  iii  I 

i  'I  •  ,'.  "■'. '  i '   v  i    I  II    i 

1'in'iVirtVi'i'i'i'iVii  i  i'i  iVi  1 1  r  i  r  'i Vi  I  'l  ITvrinVri  i  i'.i  A 

wiimMimMKSMm 


ffittWiMWlWiVrtWliV fiWl BttUffl    '  i'i'"|V|        '|l,'l'i,, 

i^ijtS^^^i\fi^^N,.^^^S^^^W/i^^^^,i'i,i  r'i  iiVii1!  i  ti'n  •  i  i'ifi1t'i,ili,i,i'iij,i'i')'irir,l.ft'1,.,il 


i    I  iiii  i  i| 

iiVnViiViiiiinViVfiiVii 
W'|  i'i"i|i  Vi W\\{ 

III 

ii,!,i,t!'!i.i i  iiiii  II  i ii  I 


R 


n 


1 1 II  II I 
ij  i ii  ii  iii  1 1 


•  II  II  i  ii 


'!-V  •/* ! -;! :! ;:  i-rt  ':'l,,< !' !' A ! ! !  ,r;!?;! :  V  w  'r'if '  -/'  ^rYiYi f  /'/ fKF,f;  ^vlwtevsw'  <  K'1' '  •;"''?•/'"!';" 


fMimm 

m 


iffll 


i! 


wmmMHmHBHHm 


m  II     i 

llMlfflTOll 


.'.',',w 


jfeffl; ■'■■',' '.■;  , ",v,v  .•.':'..''.  .v ',','",'.',' 
wa, 


,  ,'rim'nl' 

Xawml 


iViViiViViV  ,'iViVi'i"  ii 

mViirf  ViiViii VmVriVt 

liii 

i!',''!'!"1 
!  i1     "  '    , 

i,i"  W  ''"'"" 
,'i       i1'1    ii     Vi' 
i," II W,"  i  i,ii    i 

ii 


',  ,,,",,,■..  ■■■■■■  ■■,■■        1'AViWi'imWiWi'm'inH 


NOTITIA 

ORBIS   ANTIQUI 

S  I  V  E 

GEOGRAPHIA  PLENIOIU 

•  ■  . 

Abortu  Rerumpublicarum  ad  Conftantinorum 

tempora  Orbis  terrarum  faciem  declarans. 

CHRISTOPHORUS  CELLARIUS 

Ex  vetuftis  probatisque  monimentis  collegit, 

Et 

NOVIS  TABULIS  GEOGRAPHICIS, 

fingulari  cura  &  ftudio  delineatis ,  illuftravit» 

Adjeclus  cft  Index  copiofiflimus  locorum  &  aliarum 
rerum  Geographicarum. 


CANTABRIGIiE, 

Impenfis  j  0  A  N  N I S    O  W  E  N I |  Ty  pographu 


M  D*  CCIIL 


,"■* 


SERENISSIMO  POTENTISSIMOQUE 

T^I^CITI  sJC  DOtSMl^O, 

DOMINO 

FRIDERICO, 

REGI  BORUSSORUM, 

MARCHIONI  BRANDENBURGICO, 

ET  S.  ROM.  IMP.  ARCHICAMERARIO 

AC    ELECTORI, 

DUCI  MAGDEBURGI,  CLIVIAE,  JULIACI, 

MONTIUM,  STETINI,  POMERANIAE, 

CASSUBIORUM    ET    VINIDORUM, 

ET   INSILESIA    CROSNAE, 

BURGGRAVIO    NORI  MB  ERGE  N  SI,. 

PRINCIPI  HALBERSTADII, 

MINDAE  ET  CAMINI,  COMITI  HOHENZOLLERAE, 

MARCAE  ET  RAVENSBERGAE, 

DYNASTAE    IN    RAVENSTEIN, 

LAUENBURG    ET   BUTAU, 

ET  CETERA, 

REGI   ET  DOMINO   MEO 

LONGE     CLEMENTISSIMO. 


R 


E 


X 


SERENISSIME     AC 
POTENTISSIME, 

DOMINE    MULTO  CLEMEN- 

TISSIME, 


Uae  in  Regno  t  u  o  gratulationes ,  faufti- 
que  fonitus  felicitati  tuae  plaudentium 
ccepere ,  ac  inde  per  cunctas  provincias 
longe  lateque  celerrimo  curfa  profereban- 
tur  ;  nondum  refonare  in  iis  defierunt , 
fed  eo  altius  extolluntur ,  crebriusque  repetuntur ,  quo 
propiusjam,  redux  ad  interiora  illarum ,  &ipiamUr- 
bem  Regiam  accedis.    Quisque  enim  primus  rever- 

tenti 


D    E     D    -I     C     A     T     I     O. 

tenti  majestati  tuae  adefle ,  & laetus gratulari, 
& officium votorum pro falute  tua,  pro Regni inco- 
lumitateparatfacere,  &  demiffa  reverentiafuumprae- 
ftare  obfequium.  Meretur  id  virtus  tua,  REX 
P  O  T  E  N  T I S  S I M  E ,  merentur  ingentia  merita , 
quibus non  tuos modo , fed exteros quoque & omnes 
T I B I  devinctos  tenes ,  ut  hi faveant  fortunae  tuae; 
ilii  promte pareant & obfequantur  majestati.  Vi- 
dent  omnes  divina  bona  propitio  caelo  in  T  E  collata  ? 
cumulata :  vident ,  mirantur  fapientiam ,  qua  omnibus 
antecedis : '  obftupefcunt  incredibilem  &  pace  &  bello 
tuam  felicitatem  :  unde  laudum ,  gratulationum 
concentusinfinituseft.  Ignofce,  REX  INDUL- 
G  E N T I S S I M  E ,  quod ceteras virtutes  tuas  non 
tam  praetereo,  quam  aliis  praedicandastemporibusre- 
fervo.  Sunt  enim  in  T  E  aeque  fumma  atque  maxima , 
quorum  me  gloria  defixum  &  mirabundum  tenet :  & 
muneris  etiam  ratio ,  quod  mihi  demandafti  clemen- 
tiifime  ?  haec  potius ,  quam  cetera ,  in  praefenti  jubet 
perfequi.  Non unum argumentum  tuae  gloriae eft , 
qui  omnibus  abundas :  ld  mihi  devote  jam  liceat  attin- 
gere ,  quod  rei  litterariae  eft  proprium.  Magnorum 
Principum  haec  indoles  eft ,  etiam  iliorum ,  qui  litteris 
non  multam  operam  dederunt ,  ut  iilarum  lumine  res 
fuas,  quasgerunt,  illuftrari  cupiant ,  Scadferampro- 
ferri pofteritatem.     Quanto majus eft quod  TIBI  & 

gloriae 


glorix  tuae,  REX    SAPIENTISSIME,  a 

bonis  litteris  exfpectes ,  qui  non  folum  ipfe  illas  a  prima 
aetate coluifti ,  & fupra tot Mufarum  templa ,  aMA- 
JORIBUS  exftructa,  quae  benigniflime  confervas , 
etiam  no vum  t  u  i  s  aufpiciis  t  u  o  qjj  e  fumtu  maxi- 
mo  condidifti  academiam  fri derician am , 
ab  augusto  nomine  tuo  adpellatam,  In 
foac  ornanda ,  &  mirifice  confervanda  ,  fixa  ftat  cura 
T  u  A ,  quia  flore  illius  &  incremento ,  quod  T  U  caelo 
imputas ,  nos  etiam  T I B I ,  magnopere  laetaris.  Qua 
enim  fa  pientia  fingulari  es ,  praefagis  inde  fore ,  ut  seter- 
num  tuum  nomen  fit,  &gloria  tua  immortalis. 
Mxc  enim  Academia  de  t  u  i  s  in  fe  incomparabili- 
bus&intotam  patriam  meritis  numquam  conticefcet , 
fedvoce,  fcriptis,  qu^ntum  in  feeft,  contendit,  ut 
pofteri  quoque  idem ,  quod  nos  omnes ,  de  magnitu- 
dinevirtutum  txjArijm  fentiant,  Scloquantur,  & 
admirentur.  Facit  illa  hoc  aflidue  ,  quia  femper  eft 
devota  majestati  tuae:  &  quoties  folemnes 
diesexigunt,  clariore voce perfonat ,,  inlaudesTUAS 
unice  ,,  ut  mereris ,  R  £  X  ,  intenta.  Fecit  eadem 
proximis  diebus ,  &  adhuc  facit ,  f  A  s  t  i  g  i  o  tuo  & 
regali  diademati demisfiflime gratulabunda. 
Ad  quas  publicas  voces  privatae  devotionis  officium  ad- 
do ,  Geographicum  opus  in  f  r  i  d  e  r  i  c  i  a.n  a  tua 
natum  eiaboratumque,  augusto  nomini  tuo 

et 


D    E    D    I    C    A    T    I 

et  MAjESTATi,  POTENTISSIME  REX, 

demiffisfimo  cultu  confecrans.  Aequum  enim  eft ,  cu~ 
jus  Conditor  &  Servator  Academiae  es ,  ut  ex  ea  quoque 
fru&us  ad  majestatem  tuam  perferantur ,  cu- 
jus  illi  nutu&  clementia  ad  eam  maturitatem  pervene- 
runt.  Accipe  ergo ,  INDULGENTISSIME  REX , 
quem  offero  librum  tuae  gloriae  dedicatum  ?  cujus. 
praedicandae  ftudium  mihi  primum  facio ,  faciamque 
dumvivam. 

MAJESTATI    TUAE 


devotifTimus  fubjectifllmusque 

CHRISTOPHORUS    CELLARIUS, 

B  BENE- 


BENEVOLO      LECTORI 

CHRISTOPHORUS  CELLARIUS. 

Eographia  hiftoriarum  atque  omnis  elegantioris 
do&rinae  lumen  eft.     Ut  vero  rerum  mutationes 
funt ,  ita  nec  eadem  eft  facies  terrarum  orbis ,  quae 
alia  antiquis  fuit  temporibus ,  alia  noftra  eft  <mte> 
Sc  rurfus  medio  ,  quod  vocant ,  xvo  erat  atia.  Ex 
£  quo  confequitur ,  ut  illa  Geographia ,  quae  Or- 
bem  noftri  temporis  illuftrat ,  non  arque  antiquioribus  illuminan- 
dis  fufficiat.     Omnia  mutantur  decurfionc  temporum  ,  &  urbium 
plurimarum  ,  qua?  quondam  ftorentiffimas  fuerunt ,  nullum  vefti- 
gium  fupereft :  ruinis  alia:  de  magnitudine  veteri  teftantur  :  novas 
heic  aliae  Sc  illic  furrexerunt ,  aut  creverunt  ex  ruderibus  priorum. 
Regnorum  quoque  &  provinciarum  mutati  fines  funt ,  neque  no- 
mina  ncc  diftributiones  coniervatar.      Alia  ergo  notitia  rerum  & 
locorum  opus  eft ,  quae  prifcis  temporibus  sequata ,  eo  res  ordine, 
quo  fucrunt ,  &  rerum  nomina  divifionesqne  exhibeat ,  8t  tabu- 
larum  imagine ,  tamquam  lumine  clariftimo  ,  qua?  obfcurafunt, 
illuftret ,  qua?  deleta  aut  immutata ,  priftino  habitu  atque  forma 
repraefentet.      In  quo  ftadio  &:.  olim  ingenia ,  nec  minus  memoria 
noftra atque patrum ,  certaverunt.     In illis  straeo  antiftat, 
tamquam  princeps  ceterorum  ?  qui  plura  ,  quse  fcripfit ,  peregri- 
nabundus  ocuiis  fubjecerat  •  parcus  &  modeftus  in  ceteris.     Quo 
inftituto  factum  eft ,  ut  multa  quoque  prsetereat :  quaedam  leviter 
tantummodo  attingat.    Succinttior  eft  pomponius    melaj 
laxior    c.    p l i n i u s    secundus:  fed  dirTufus   claudius 
ptolemaeus,  ideoque  fufpectus  fepe.     Mirari  enim  fubit , 
unde  Aegyptius  homo  disjuncliftimarum  rerum  tam  certam ,  ut 
prodit,  notitiam  acceperit.     Acque  enim  in  remotiffimis ,  quo 
vixdum  homines  adierant,  copiofuseft,   necdubius,  utinpro- 
pinquis  3c  notiflimis.     Plurimi  faciendum  i  t  iner arium  effet, 
quod  antonini  prae  fe  nomen  fert ,  aquibusdam  aethico 

tribu- 


PRAEFATIO  AD  LECTOREM. 
tributum  $  fi  emendatius  ad  noftra  tempora  perveniffet :  ied  multa 
locorum  nomina  incerta  &  pravata  funt ,  &  numeri ,  diftantiarum 
indices ,  corrupti  adeo  ,  ut  earumdem  quoque  urbium  intervalk , 
diverfis  itineribus  repetita ,  faepe  aliter  atque  aliter  referantur.  De 
Characeno  Dionyfio ,  &  Periplorum  aucl;oribus ,  aliisque  eadem 
brevitate  geographis , .  jam  nihil  attinet  commemorare :  nec  de 
Auguftana  Tabula  ,  de  qua  infra  plura  dicemus.  His  fi  pau- 
s  a  n  1  a  e  Periegefin  Graecix  ,  &c  Bizantium  stephanum, 
fcriptorem  populorum  &  urbium  ,  adnumeramus ,  eosque  cum 
hiftoricis  atque  poetis  aliisque  vetuftis  componimus  j  habemus  fe-. 
re  omnia  ,  unde  notitia  antiqui  Orbis  eft  colligenda.  Hos  enim 
duces  clariffimi  viri  fequuti ,  Orbis  veteris  partes  illuftraverunt, 
philippus  cluverius  Germaniam ,  Italiam,  Siciliam^ 
in  Italia  poftmodum  ab  luca  holst  e  n i o  adjutus &  emenda- 
tus :  hadrianus  valesius  Galliam  :  jacobus  pai- 
m  e  rius  Gvxcix  magnam  partem ,  &alii  partes  alias.  Qui  uni- 
verfum  Orbem  induftria  pari  expofuerit ,  haud  facile  quemquam 
invenimus.  Ortelii  enim  conatus  magis ,  quam  fucceffus  **§$&- 
rtz®>  laudandus  eft.  Ego  vero ,  quarnquam  impar  fuperioribus 
ingenio  ,  amore  tamen  litterarum  impulius  tentavi,  fuftinui ,  per- 
feci  quantum  vides  opus ,  quam  feliciter  ,  penes  te ,  lector, 
aequum  fit  judicium.  Non  id  quidem  eft  sequale  fibi ,  fi  expar- 
tibus  metiaris  5  nec  vero  aliter  poteft  fieri ,  quia  totum  nititur  an- 
tiquitatis  teftimoniis ,  quce  de  Italia  Grxciaque  diligentius  funt 
edita ,  quam  de  ulla  vel  provincia,  vel  regione  barbarorum.  Quo 
fadum  eft  ,  ut  utriusque  defcriptio ,  fi  cum  reliquis  conferatur ,. 
psene  nimis  quantum  excreverit :  in  ceteris  autem  regionibus ,  de 
quibus  pauciora  funt  prodita ,  parcior  etiam  locorum  &  rerum  fit 
noftra  enarratio.  Quid  quoeris  ?  Antiqua  Geographia  res  prifcc 
auctoritatis  eft  ,  non  praefentis  cognitionis.  Tantum  autem  de 
au6loritate  habemus ,  quantum  a  Graecis  LatinLque  accepimus , 
qui  res  fuas  copiofius  tradiderunt ,  modice  aliorum ,  ad  quos  ar- 
mis  non  penetraverant.  B  z  Pri« 


PRAEFATIO 

Primusliber  praecognoscenda  hujusdifciplinazhabet, 
nec  vero  illa  ultra  limitem  antiquitatis.  Summa  capita  illorum 
funt :  Prifcorum  apparatus  geographicus  :  Notitia  rotunditatis 
terrae :  Orbis  habitabilis ,  feu  oWA  ,  quantus  antiquis  fuerit , 
&c  quod  illius  medium  five  umbilicus :  Terricolarum  habitus  cura 
inter  fefe  mutuus ,  tum  ab  umbrae  diverfitate  denominatus :  Zo- 
narum  item  ufus  atque  climatum :  Ventorum  vetus  difpenfatio  , 
etiam  Plagarum  &  Mundi  laterum.  Omnia  haec  Antiqua?  Geo- 
graphia?  funt  ita  accommodata ,  ut  fines  ejus  non  excedant ,  neque 
aliis  teftimoniis ,  nifi  antiquis ,  confirmentur. 

Secundo  Hbro  europa  ita  explicatur  ,  ut  veteres  geogra- 
phos  cum  hiftoricis  conferamus,  &  hos  mutuoexillis,  illos  ex 
hifce  interpretemur  &  illuftremus:  quibus  Sc  alii  fcriptores  varii, 
antiqui  tamen  8c  pari  au&oritate ,  poetae  in  primis ,  Graeci  &  La- 
tini ,  accedunt.     Is  enim  ufus  eft  Antiquae  Geographiae,  ut  in 
prifcis  litterarum  monimentis  expedite ,  fine  offenfione ,  quam  -lo- 
corum  ignoratio  facit,  quisquis  legendo  ,    interpretando  poffit 
progredi.     Id  enim  munus  eft  antiquarii  geographi ,  fcire  quas 
facies  Orbis  quondam  fuerit ,  in  quae  regria  &  imperia  ,  in  quas 
provincias  ,  rcspublicas ,   &  regiones  divifus  ,  quibus  ornatus  op- 
pidis  &  caftellis  ,  quae  montium  ,  quar  camporum ,  quae  filvarum 
atque  fluminurrr-,  ac  marium  quoque  8c  infularum  nomina  fuerint  $ 
qui  fontes,  qui  lacus  &paludes,  &:  quaraliaad  geographorum 
difciplinam  pertinent.     Hxc  in  tantum  perfequuti  fumus  ,  quan- 
tum  vetuftis  litceris  eft  proditum  :  uttamenetiam  pofteriorum  , 
&  recentium  auctorum ,  judicio  8c  do&rinae  fama  illuftrium ,  cu- 
jusque  in  terra  qua  verfatus  eft  maxime ,  rationem  idemtidem  ha- 
beamus.  Cujus  ordinis  nobis  in  Hifpania  funt  Refendius  ,  Vafieus, 
Mariana;  &  inciteriore,  fub  Pyrenaeo,  vir  fummus  Petrus  de 
Marca :  in  Gallia  fupra  laudatus  Valefius :  in  Britannia  Camdenus 
&  Buchananus:  in  Germania  Cluverius,  cujus  ingenium  etiam  per 
Italiam  prove&um  eft ,  Holilenio  comitante ,  ficutantea  comites 

&fb- 


ADLECTOREM. 
&  fbcii  hi  duo  itinere  fuerant  Italico.  Graecia  quoque  fiios  illu^ 
ftratores  habet ,  quorum  principes  funt  Joannes  Meurfius  &  Ja- 
cobns  Palmerius :  quamquam  ille  in  ritibus  major ,  quam  in  geo-  ^ 
graphia  eft ;  hic  non  omnem  Gra?ciam  perluftravit.  Hos  duces f> 
quoties  fequendi  funt ,  honoris  caufTa  adpellamus ;  nec  illos  colere 
obliti ,  qui  minores  partes  attigerunt ,  aut  de  uno  alteroque  loco 
commentatifunt.. 

Supereft ,  ut de  tabu l i s  noftris  geografhicis,  a?re 
expreffis ,  adjiciamus.  Pauca?  funt  fiiperftites  tabelta ,  illuftrando 
veteri  Orbi  antiquis  temporibus  adparata: ;  nec  tamen  antiquiflimis. 
agathodaemon   Alexandrinus-  geographicas  Ptolerrm  ra- 
tiones  in  tabulas  digeflit,  fed,  preffe  fequutus  auctorem  fuum  3 
tantum  habet  fidei ,  quantum  ipfe ,  de  quo  fupra  dixi ,  Ptolemseus, 
Exftat  &c  vetus  Tabula ,  quam  ex  Conradi  Peutingeri  bibliotheca , 
in  Augufta  Vindelicorum,  Marcus  Velferus  produxit ,  &3eriin- 
cidi  ac  exprimi  curavit,  in  oc~to  fegmenta  oblonga  distributam,' 
Unda  peutingeriana  vulgo  adpellatur ;   item  augustana, 
Sc  2l  quibusdam  theodosian a  ,  quafi  ex  aevo  Theodofii ,  ut  eru-> 
ditis  videtur ,  reliqua.     Sed  multis  hax  nxvis  quoque  vel  defcri- - 
bentis  vitio ,  vel  auctoris  ipfius ,  eft  referta ;  certior  autem  diftan- 
tiarum  numeris,  quam  Aethici  feu  Antonini  Itinerarium.    Quod 
vero  per  lineas  in  ortum  procurrentes  cuneta  tradit ,  &;  adhoc  ma- 
ria  compreffa  habet ,  flumina  diftorta  ;  dubios  fa?pe  &  incertos 
relinquit ,  qui  verum  locorum  fitum  atque  natura?  faciem  inqui- 
runt.     Patrum  memoria  geographus  clarus ,  abraham  orte- 
lius,  amiqui  Orbis  tabulas  delineavit ,  quem  plerique  fequuti 
ftint,  quibus  curae  adhuc  vetus  fuit  geographia,  ut  in  iis  adquiefce- 
rent  qua?  ipfe  pofuiffet.     Sed  quidquid  eft  hujus  operis ,  nbn  abfb« 
lutum  id  habendum  eft ,  fed  quod  ipfe  Ortelius  conatus  tantum 
geographicos  vocavit  :  cui  fi  quis  curam  intenderit  majoremj 
iilico  perfpiciet ,  quasaddifane,  vel  immutari ,  vel  abjici  etiam 
poftulent.  Eademratioeft  philippi    brietii  ininorum  per 

B  3  Euro~ 


PRAEFATIO 

Etf  ropam  tabularum  ,  qtias  Geographia:  Parallelse  fuse  non  minus 
pro  veteri ,-  quam  noftrae  aetatis  Orbe  infertas  efle  voluit.  Nitide 
quidem  expreflae  funt ;  etiamcumcura  quadam  videntur  delineatx: 
quod  vero  tota  Parallela  illa  Geographia  per  fe  concifa  ,  abftinet 
teftimoniis  Sc  rationibus ;  fit  ut  pofitio  locorum  ,*  in  tabulis  figna- 
ta  ,  xgre  ab  aliorum  dhTenfione  vindicetur.  Anguftiores  etiam 
funt  illae  tabulae,  quam  utomnia ,  quae  neceflaria  funt ,  capiant , 
aut  illa  etiam  ,  quae  tenent  ,  clare  ac  diftincte  oculis  objici- 
ant  :  ut  ita  ,  qui  veteres  fcriptores  vult  plenius  interpretari , 
fibi  non  poflit  ex  iliis  profpicere  ,  quoniam  innumera  in  iis 
fruftra  quaeret ,  &:  quae  invenit  ,  multa  dubio  funt  ita  loco 
conftituta,  ut  ,    quod  probationes  nullas  in   corrtmentariis  ad- 

Eofitas  habent  ,   tam  incertus  aliquis  recedat  inde  ,    quam  du- 
ius   tabellas  confuiuerar.     Alii  fingulares  partes  in  tabulis  de- 
monftrandas  fufceperant  ,    ut  Graeciam  Laurembergius  ,    Pala?- 
ftinam  Adrichomius  :    fcd  vix  quisquam  feiicius  &  cura  etiam 
majori ,  quam  Cluverius  in  Germania ,  <k  Italia  ,  &  infula  Sicu- 
lorum :  quem  in  his  plerumque  imitati  fumus  \  in  nonnuilistamen, 
ubi  meliora  jam  inventa  habemus ,  ab  iiio  feceflionem  fecimus.  In 
ceteris  provinciis  plura  emendanda,  piuraadjicienda  erant ,  ut  cum 
geographis  antiquis  tabulae ,  maxime  cum  hiftoricis  3c  horum 
sequalibus  convenirent.     Quo  factum  fuit ,  ut  plane  nunc  novas 
taoulas  edamus ,  cum  nullis  fiiperiorum  ubique  congruentes  ;  plu- 
res  plerisque  locis  ab  iiiis  difcrepantes.  Diverfitatisrationem  com- 
mentariis ,  qui  cum  tabuiis  una  prodeunt ,  explicamus.  Nec  vero 
ad  fingula  commentariorum  capita  finguiasetiam  tabuias  adjungi- 
mus,  fed  in  quibusdam  piures,  re  ita  exigente,  utinltalia& 
Graecia  neceffe  erat  fieri :  interdum  una  tabula  diverfis  capitibus 
fatis  eft ,  quemadmodum  iis ,  quae  de  infuiis  Graecorum  8c  circa 
Italiam  funt ,  ex  univerfajibus  Gr^ciar  vel  Italiae  tabellis  profpici- 
endum  eft ,  quarum  altera  totum  Aegseum  mare  cum  infulis  exhi- 
betur ;  altera  infula  Sardinia  &  Corfica ,  interje&is  multis  tabuiis, 

ita 


AD    LECTOREM. 

*  -  - 

ita  fpatio  prima?  in  Tyrrheno  mari  poftulante ,  illuftrantur.  Vi- 
ginti  &  unam  nunc  tabulas  habes ,  lector3  cum  primo 
Tomo  ,  quo ,  praeter  generalem  partem ,  Europa  omnis  contine- 
tur :  propediem  reliquas  cum  Tomo  altero,  comple&ente  Afiam 
&  Africam  ,  videbis.  indicem  quoque  adjecimus  fblito  co- 
piofiorem :  etiam  magis  perfpicuum  ,  quam  ullum  facile  iri  geo- 
graphia  reperias.  Quaerenti  per  indices  permoleftum  plerumque 
eft ,  quod  unius  -^oAuo-^  vocabuli  caulfa ,  hoc  eft  plura  fignifican- 
tis,  multa?  paginae  revolvendae,  perlegendse  funt :  quo  labore  hic 
Index  liberabit ,  plerisque  nominibus  (notiflimis  tantum  prseter- 
miilis)  adfcriptum  habens  diftin&o  chara&ere ,  cujus  regionis  il- 
Jud,  aut  provinciae ,  aut  gentis  fit ,  ne  quid  fruftra  &alienislocis 
quaeras ,  fed  quod  tuis  curis ,  tuo  inftituto  idoneum  ,  primo  in- 
tuitu  deprehendas  :  idque  non  tantum  iis  ,  quse  uno  vocabulo  di- 
verfa  aut  plura  fignificant ,  fed  aliis  etiam ,  qua:  rariora  funt  Sc  mi- 
nus  nota ,  ita  adpofuimus,  ut  non  tantum  indicem  rerum  6c  ver- 
borum  habeas ,  ied  brevem  etiam  dubiorum  inter  quserendum  ex« 
plicationem.     Vale  &  boniconfule. 


O  RD  O 


ORDO    TABULARUM 

HUJUS     VOLUMINIS. 

L  I  B.    I 

I.  Tabula  Climatura  ,  ex  Strabone  potiflimum  excerpta,  cap.  VI. 

pag.  13. 
II.  Tabula  Vcntooim  6c  plagarum  fecundum  Veteres  ,  cap.  VIII. 

pag.21. 

LIB.     II. 

III.  Hifpania  Antiqua ,  cap.  L  pag.4,1. 

I V.  Gallia  Narbonenfis ,  Lugdunenfis ,  Aquitania ,  cap.  I 1.  pag.  103. 
V.  Gallia  Belgica  ,  cap.  III.  pag.  162. 

V I.  Britannicse  Infuke ,  cap.  I V.  pag.  2  f4«. 

Y 1 1.  Germania  Antiqua ,  Romanorum  Transrhenana  cap.  V.    pag.  285. 

*  Germaniam Romanorum  Cisrhenanam ,  id  eft,  Superiorcm &  Inferiorem , 

quasre  in  Tabula  V.  Galli»  Belgicaj. 

tVl  1 1.  Sarmatia  Europaea ,  cap.  V  I.  pag,  3 1  3. 

IX.  Vindelicia,  Rhcetia,  Noricum,  cap.  VII.  pag  326. 

X.  Pannonia ,  Mcefia ,  Dacia ,  Illyricum ,  cap.  VIII.  pag.  34,6. 

XI.  Italia  Antiqua ,  cap.  IX.  P^g-397- 

XII.  Gallia  Cisalpina ,  eodemcap.  pag.  406. 

XIII.  Italia Propria five Media ,  eodemcap.  pag. 44.9. 

XIV.   Latium  Utrumque ,  Vetus  &  Adje£tum ,  cap.  eodem ,  pag.  49  7. 

XV.  Italia  Ultima,  feu  Infima,  qux  &  Magna  Graxia,  cap.  eodem, 

Pag-f2  7- 
X  V I.  Regiones  Italiie ,  ab  Augufto  didributoe  ,  eodem  cap.  pag.  5*9  3 . 

XVIL  Sicilia  Antiqua  cum  minonbus  circumie£tis  infulis  ,  cap.  XII. 

pug.dip. 

*  Corficam,  Sardiniam,  &minoresItaliseinfuIas,  cap.X.  &XI.explicara$, 

qujere  in  Tabula  XI.  Italiae  Antiquae  pag.  397. 

XVIII.  GraciaAntiquauniverfa,  cap. XIII.  Pag*^5/. 

*  Hax  tabula  infervit  etiam  capiti  XIV.  de  infulis  Grscice ,  in  quibus  &  Creta , 

&  Cyciades  cumparteSporadumfunt,  pag.  795".  feqq. 

XIX.  Macedonta,  ThefTalia,  Epirus,  cap.  XIIL  pag. 66  r. 

XX.  Helias  five  Gnscia  Propria  &  Peloponnefus  *  eodem  cap.  XIII. 

pag.  704. 
XXL  Thracia  Antiqua ,  cap.  XV^  pag  83S, 

GEOGRA- 


GEOGRAPHIA 

A    N    T    I    Q.    U    A. 

Rbis  terrarum  antiquam  faciem  ,  in  quantum  cognita 
illis  gentibus  fuit ,  quae  monimentis  litterarum  &  res 
fuas&aliorumprodiderunt,  defcripturusfum.  Arduum 
opus ,  &  magnitudine  fiia  ita  vaftum ,  ut  vix  animus 
complectatur ,  quia  non  Italia  modo  antiqua ,  aut  fbla 
Grascia  ,  ab  aliis  explanatse  regiones  ,  quamvis  in  iis 
quoque  multa  confragofa  reftant  &  afoera ;  fed ,  quantus 
orbis  antiquis  patuit,  peragrandus  nobis  eft,  nec  regiona- 
timmodo,  fed  oppidatim  etiam  infpiciendus.  Atquam 
multa  illorum  vetuftas  occultavit ,  oblivio  fuppreflit , 
incuria  hominum  praetermiflt  ?  prasfertim  in  barbaris 
regionibus,  quoduces,  quosfequimiir,  GrseciRoma- 
nique  ,  non  penetrarunt ;  fed,  fi  quid  produnt , -incertae  famas  potius ,  quam  curas  ac 
ftudio  fuo  debuemnt  ?  Eruemus  tamen,  quoad  poffumus,  ubique  certiora,  &  docu- 
mentis  quasque  fuis,  quantacumque  reperire  fas  erit,  illuftrabimus ,  geographiam  ex 
hiftoriis ,  hiftorias  ex  geographia;  monimentis  interpretaturi.  Modum  operis  definimus 
nobis ,  quem  non  facile  egrediemur ,  ut  perfpicua  brevitas  nobis  lex  prima  flt ,  qua  nihil 
inexpofitum  relinquamus  -,  nec  vero  fuperfluis  aut  inutilibus  abundemus.  De  praftantia 
hujus  ftudiinihilprasmonemus,  quam  nemo  negat ,  nifi  averfus  ab  omnibus  liberalibus 
difciplinis.  Nullum  enim  ftudiorum  genus  eft,  quodnonlucemfibialiquamageogra- 
phiapetat.  Sanclra  &  cado  delatadocl:rihanonfan6t£etantumterr£edefcriptionem,  aut 
circumjacentiura  regionum  defiderat ,  fed  omne  theatrum  Apoffolorum  7  ouod  cum  orbe 

A  fiabi- 


2  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

habitabili  aequatur  ,  &  ubi  difTeminata  ecclefia  fuit,  hoc  eft  ad  ufque  mundi  fines? 
fibi  explanari  explicarique  poftulat.  Civilis  prudentia  &  peritia  legum  accuratior  ,  ex 
Graecis  Romanisque  inititutis  nata ,  quantum  ex  provinciarum  divifione  ac  proefecluris 
praetorii  accipiat  claritatis,  non-ignorant  qui  ad  utriusque  fundamenta  interiora  penitus 
m  omnes  partes  introfpexerunt.  Medicinae  origines  6c  medicamentorum  patrias  terras 
quis  inveftigabit  lumine  deftitutus ,  quod  fola  prasfert  geographia  ?  Hiftoria  autem  8c 
poetice,  6c  cetera  humanitatisftudia,  geographiae  ita  conjuncta  6c  intime  funt  innexa , 
ut  fine  illa  ne  efTe  quidem  poffint ,  quum  communi  vinculo  8c  quadam  quafi  cognationl 
inter  fe  contineantur.  Haec  autem  univerfa  fiint  ejusmodi ,  ut  ex  antiqui  orbis  defcripti- 
one ,  faltim  ex  facie  illius ,  quas  medio  aevo  erat ,  illuftramentum  fimm  accipiant  5  noti- 
tia  regionum  &  rerum  publicarum ,  quae  nunc  funt ,  parum  perfpicuitatis ,  vel  nihil 
omnino  illis  adfundat.   Quapropter  ut  (ingula  illuftriora  fiant ,  fecundum  temporageo- 

fraphiam  exponemus  ita ,  ut  orbis  difpenfationem  veterem  ,  quas  ab  initio  rerum  ad . 
Lomani  imperii  magnitudinem  ,  quas  ampliffima  fub  Trajano  fuit  5  &inde  ufque  ad 
Diocletiani  tempora,  qui  multa  in  provinciis  mutavit ,  feparatim  illuftremus :  tumde- 
mum  fpeciem ,  quam  Conftantinorum  nova  aetas  induxit ,  Sc  aliam ,  quae  fub  Gothis  & 
SLongobardis  ac  ultra  fuit ,  feorfiim  exponamus.  Antequam  vero  ad  fingula  adgrediamur  ? 
de  notitia  veterum  geographica  in  univerfum ,  five  generali  eorundem  contemplatione 
orbis  terrarum,  ut  praemittamus  aliquid,  cum  conveniens  inftituto  noftro  erit ,  tum 
iingularum  partium  pertraclationiad  explanandum  illuftrandumque  utile. 


L   I 


2   E 

Sive 


%    /. 


NOTITIA    ORBIS    ANTIQU 

IN    UNIVERSUM   COMPREHENSL 

C   A   P   U   T    L 

D  E 

VETERUM    APPARATU 

GEOGRAPHICO, 

Uantum  veteribus  cognitum  de  orbe  terrarum  in  univerfum  five  gene- 
ratim  fuerit,  prius  eft  difpiciendum ,  quam  ad  partium  cognitionem 
nos  comparandam  conferamus.  Non.  enirh  rudis  in  geographia  fuit  an- 
tiquitas ,  fed  quum  primum  ftudia  litterarum  coli  &  exerceri  inter  ho- 
minescceperunt,  locuminiis  Sc  geogr  aphia  habuit.  Home- 
rus  ut  primus  eorum  fuit ,  qui  Graecis  litteris  mclaruerunt ;  ita  etiam , 
ut  Strabo  lib.  1  pag.  f  cenfet ,  ?ns  ywyfpQlcu;  rt£t ,  primm  in  geographice 
verfatm  efi.  Quanta.  enim  cura  in  catalogo  urbium  Sc  navium ,  quje  pars  fecundi 
"  Iliadis^ompemGraeciajadelineaYit?  quanto  itudio  Afcs  gartem  juxta  Helle- 

fporj; 


fludio 
iibri 


L  I  B  E  R   I.    C  A  P.   I.  '.  s 

«foontum ,  -  five  Troadis  oram  ?  Sequuti  funt  prasftantiifimi  quique  ingenio ,  nec  tantum 
Graeciam  fuam ,  autadjacentesregiones,  iedorbemterrarumcomplexianimo,  eruditas 
defcriptiones ,  prout  cuique  nofcendi  racultas  fuit ,  pofteritati  reliquerunt ,  laudatas  a 
Strabone,  Plinio  ,  Byzantio  illo  Stephano ,  dcaliis:  plerafque  vero  ,  quae  temporum 
eft  injuria.,  deperditasita,  utvixnominaau&orum,  autoperum,  ad  noftram  memori- 
am  perlata  fuerunt,  quse  omnia  reierre  ,  diffufi  laboris  foret,  &  pro  noftro  inftituto 
pasne  nimii.  Prifcorum  induftria  fatis  ex  tabuiis,  aut  geographicis  fphseris ,  quas  confece- 
runt ,  elucet  ,  in  quibus  colligendis  operae  pretium  &c  majus  nobis  &  jucundius  erit , 
quam  fi  omnium ,  qui  quocumque  modo  in  terra  defcribenda  occupati  fuerunt ,  non  fine 
tasdio  ignota  nomina  adferamus. 

Anaximander  Milefius ,  Thaletis  ,  qui  ex  vn.  fapientibus  fuit,  auditor,  jrpwT©* 
iToAjwtjiri  rr,v  oiwytiv*}*  bt  vivetKi  y^d^eu  »  pnmus  orbemterrarum  intabulaconatut  efl  defcribere  9 
quod  Agathemerus  Hypotypof.  Geograph.  lib.  i.  cap.  i.  refert:  five  ut  Laertius  inVita  tra» 
dit,y>jf  Xj  9-aAaWijf  TTsg^usTpo»  7r?wT®+  iy^^iihocci^^primMterrarumorbemyterramO" 
mare,  intabuladepinxit.  Additidem,  ^  trQxTgpv  %cbTi<r%tvx<n  ,  ctiamglobum  (terreftrem) 
apparavit ,  quem  ,  utStrabolib.  n.  pag.<52.refert,  Eratofthenes  correxit ,  corre&o- 
rem  autem  improbavit  Hipparchus.  Aegyptii  ut  inventores  fuifle  geometrias  dicuntur  % 
ita hujus etiam difciplince ,  quam  geographiam  appelkmus,  aut primi cultores, 
aut  primis  proximi  feruntur  exftitifle ,  quippe  antiquis  illis  temporibus  in  terrarum  orbe 
defignando  non  tantum  litteris ,  fed  etiam  figuris  8c  tabulis  pofterorum  memorias  coniu^ 
luerunt.    ApolloniusArgonaut.  lib.iv.  verfTi7p. 

cO<  J»jto*  ypaVruf  Ttekti^m  s0ev  it^vovren 

Kwp(3<«<,  oj?  ivi  Truteq  q&o)  tj^  nU^otr  s«<nv 

'Tyfa  n  Tpoi^isp??  ts. 
Qttx  Ioannes  Hartungus  vertit :  Ille  quidem  infcriptai  patrumfuprafervant  tabuldt ,  in  quibw 
emnes  via  Cr  terminifunt  maris  Cr  terra,  Quas  autem  hic  tabulas  vertit ,  fcholiaftaf;  veteii 
fimt  snkcu ,  columna ,  qui  vero  &  ipfe  interpretatur  «|ov«< ,  tabults ,  puta  columnis  adfixas. 
Ariftagoras ,  Milefioram  tyrannus ,  quum  Spartam  veniflet  concitandi  belli  caufla ,  dici- 
tur  ibidem  oftendifle  ^dhKiov  jrivma  ,  h»  r<2  yv,q  dneio-w  7Ciz},o<$<&  ivitir^ro^  aneamta- 
bulam,  in  quatotiusterrdambitusincifuserat)  Herodoto  aUct.ore  lib.  v.  cap.  x  lix.  Et. 
Athenis  Socrates  Alcibiadi ,  quod  Aelianus  narrat  Var.  Hift.  iib.  m.cap.  xxvm.  xtvetxiM 
tx°v  yw  nzeJoAov ,  tabellam monftravit ,  qu& terra  defcriptionem  continebat ,  cujusgeneris 
plures  Theophraftus  habuit ,  quas  in  porticu  appendi  teftamento  iuflit.  Has  enim  Dio- 
genes  in  Vita ejus ,  irlv&Kov;  ,  a>  ots  tjj?  yr,s  tts eJoSol  \m  ,  tabulds ,  in  quibus  orbisfitus dejcripti 
funt^  appellat. 

Nec  Romanis  hujus  generis  apparatus  6c  inftrumenta  defuerunt.  Italiam  in  aede  Tel- 
luris  pictam  fiiifle ,  deRerafticaVarrolib.  i.  cap.  n,  §Ccapitafimninum,  orbeterrarum 
chorographiis pi&a ,  Vitruvius  lib.  vin.  cap.  1 1 3  6c  Metii  Pompofiani  depithum orbem 
terrz in  membranas ,  Suetonius  Domit.  cap.  x.  memoravit.  Sub  quod  tempus  quoque  Ma- 
rinus  Tyrius  ynooye^c^Mov  Ttlvanoi ,  tabeilamgeographicam  confecit,  uti  eft  apud  Ptolemaeum 
lib.i.  cap.  vi.  Nec  tantum  tabulas  regionum  aut  orbis  illa  tempora  habuerunt,quarum  mo- 
dum  confignandarum  Ptolemasus  ejusdem  libri  cap. xxiv.  tradit:  verumetiam^/^w 
five  fpharat ,  terram  orbem  minuta  forma  adfimulantes ,  de  quibus  idem  cap.  xxn.  agit , 
cui  praefcriptus titulus  eft  ,  t^»  QtKxpivw  bi  tQxigoi  KoiTstyfeiQeiv ,  Terrarum  orbem  mglob® 
defcnbere. 
Ab  Roma  illud  ftudium  in  provmcias  fuit  prolatum ,  quemadmodum  Auguftodunenfis 

Aa,  fchoke 


%  GEOGRAPHIAE    ANTIQJtJAE 

fcholae  porticus ,  in  Gallis  Acduis ,  ejusmodi  tabulis  ornatas  fuifle  9  Eumenius  rhetor 
©ratione  pro  reftaurandis  fcholis  ad  praefidem  Galliae,  Conllantii  &  Diocletiani  aevo 
habita,  cap.  xx.  declarat.  Videat,  inquit,  inillit  porticibmjuventm,  €r  quotidie  fpcBet 
omnesterras,  Crcunflamaria,  Cr quidquidinviBisfimi principesurbium,  gentium,  nationuw 
autpietaterejiituunt ,  autvirtutedevincunt,  autterrore.  Siquidemi/licy  utipfevidifti,  credoy 
inftruenda  pueritia  caujfa  quo  manifeflim  oculis  difcerentur ,  qu*  difficilim percipiuntur  auditu , 
omnium  cum  nominibm  fuis  locorum  fitm ,  fpatia ,  intervalla  defcriptafunt ,  quidquid  ubique 
fiuminum  oritur  C  conditur ,  quacunquefe  littorum finm fieclunt ,  quo  vel  ambitu  cingit  orbem , 
•vel  impetu  irrumpit  Oceanus.  Hujus  generis  funt  illa  fegmenta  Theodofianae  Tabulse,  quae 
ex  Peutingerorum  bibliotheca  Marcus  Velferus  edidit :  aut  quae  fecundum  Ptolemasum 
ab  Agathodasmone  grammatico ,  ad  quem  Ifidori  Pelufiotae  aliquot  epiftolas  exftant , 
funt  exaratae. 

Satis  itaque  de  prifcorum  in  geographias  rebus  induflria  conftat ,  etfl  de  commentariis 
geographicis  illorum ,  videlicet  Anaximandri  &  Hecataei  Milefiorum ,  Hellanici  Lesbii, 
Democriti ,  Eudoxi ,  Ephori ,  Diccearchi ,  Oneficriti ,  Theophrafti ,  Eratofthenis, 
Timofthenis,  Pofidonii,  Hipparchi ,  8c  plurium  aliorum ,  quorummonimentavetu- 
ftas  abolevit ,  nihil  adferamus.  Quorum  autem  vel  opera  integra ,  vel  fragmenta  etiam 
fuperfunt,  hos  nominatim  laudare  una  ferie  recenfitos,  eft  fupervacaneum  ,  quia  in 
omnium  notitia  fimt ,  quae  augendae  8t  confervandae  pofteritatis  doct-rinas  reliquerunt : 
&  a  nobis  quoque  non  fparfim ,  fed  frequentiflime  au&oritatis  cauffa  laudabuntur. 

C  A  P  U  T      I  L 

ROTUNDITATE    TERRAE. 

NOn  omnium  eadem  fuit  de  figura  Terrae  fententia.  Cleomedes  kokKm%s  B-tueJcct; 
lib.  1.  tradit,  ea^.  toI?  7roiKot.K>Ti»cig  t«v  ^tnmoV ,  in  vetuftis  phyficis  fuijfe ,  quiter- 
ram  jtA«t</)  k,  iTTiziSu  tw  agvjj.oiTi  Ki^fijo^ ,  planamfiguram  habere  pronuntiaverunt , 
quae  nimis  plebeja  eft  opinio  ,  ab  univerfis  eruaitis ,  ut  digna  eft ,  confutata.  Alios , 
addit ,  credidifle,  fiuB-eixv  it^  y.olAr,v  to  %>ipo&  £voy, profunda  c^  cavxfigurdtenaxnejfe  ,hzc 
inductos  ratione ,  otj  Jtiueivt  tov  v§w%  k-n  o/vtks,  quodaquafuperipfamaneat.  Sedhancnon 
minus ,  quam  fiiperiorem  figuram  pofteriores  reprobaverunt ,  qui ,  quo  paclo  aqua  con- 
fiftat ,  ne  dilabatur  aut  effluat ,  liquidis  argumentis  &  rationibus  demonftrant.  Abfurdior 
illorum  fuit  opinio ,  qui  wfioeti^ ,  cubicam  quadrangulamque  terram  efie  finxerunt ,  ipfb 
fenfu  &  communi  ratione  repugnante.  Eruditomm  autem  in  figura  terrae  confenfionem 
fic  idem  Cleomedes  dicto  loco  enuntiavit  :    oj  $\  ^iitfoi  >&)  &ra  r  lA.abqu-a.Tm  7rdvTtg, 

ijjtf  di  7rhet%s  r  &td  g  Z&»c;=^t<k£  JiSoiintothtii:  ,  eQeu&WQV  tu/cn  ts  %yftot  <$  yvfi  &it$t$outti- 
ffavto,  Noftrates  vero ,  O"  omnesmathematici ,  &  Socraticicomplures  ,  globofamterrafigu- 
ram  effe  confirmaverunt.  Agathemerus  quoque  lib.  1.  cap.  1  collegit ,  qui  rotunditatem 
terraenegatumirent.  Democritumaitcenfuifle,  %x*  <ar£9/*)j>c»j?  klv  q  yn,  terram  oblongam 
ejfe  ita ,  ut  longitudo  ad  latitudinem  habeat  rationem  fesquialteram :  cui  fententias  etiam 
Dicaearchus  pcripateticus  acceflerit.  Eudoxum  autem  dixifle ,  longitudinem  ad  latitu- 
dinem  efle  in  ratione  dupla :  fed  Eratofthenem  in  majore  quam  dupla.  Cratem  femicir- 
culo  adfimilafTe  ,  Hipparchum  menfae  ,  Pofidonium  Stoicum  fundaE  ,  cujus  media 
iatitudo  ab  autftro  in  fepteutrionem  pateat ,    anguftior  pars  circa  orientem  &  occi- 

dentem 


LIBER    I;CAP.    I  I  $ 

dentem  procedat.  Cum  Pofidonio  facit  Diony fius  periegeta  principio  carminis  de  Terra 
lcribens : 

'Ov  $>  7toi<?a  94cf.'®t§  G&JS%Qt*@r' ,  clf^»  %lotp$]g 
■v    ,         'E\J(>\)Ti(>v}  ftsfiuvTu  crCJtf  qthioto  KiA&vas 
'S.^tv^ovtj  uomvTx. 

Hoc  eft  :  Non  tamen  tota  prorfus  rotundum  circuitumhabens ,  fedutrimquelatiorvergensad 
folisvias,  fund&fimilis.  Diflentiunt  graviter  docti  homines  in  explicatione.  ,  Plerique, 
etiam  Agathemerus ,  &  in  Dionyfium  Euftathius  ,  tractum  a  feptentrione  in  auftrum 
latiorem  conftituunt :  at  qui  ab  ortu  in  occafum  eft ,  anguftiorem.  Sed  alia  mens  perie- 
getaefuit,  Sc  forfan  etiam  Pofidonii ,  quos  confentire  ipfe judicavit  Euftathms.  Nam 
jceAsuOoj  Yjtxioto ,  folis  via,  ab  ortu  in  occafiim  feruntur ,  quo  tra6ra  Ivjjvt^ ,  latior  ter- 
ra  ,  hoc  eft  capacior  ampliorque,  faltim  ex  notitia  veterum  5  quam  a  feptemtrione  in 
auftrum.  Nec  ivgvTi$&  heic  ita  ftri&im  intelligatur  necefle  eft ,  uti  artifices  folent ,  qui 
latitudinem  orbis  ab  auftro  in  feptemtrionem  referunt :  fed  amplitudinem  fignificat ,  quae 
etiam  ab  ortu  poteft  in  occafum  efle ,  6c  antiquis  verefuit,  quem  vulgo  tractiwn  longi- 
tudinis  appelkmus.  Ita  fane  Cicero ,  fiib  perfona  Africani ,  eandem  rem  interpretatus 
eft  de  Somnio  Scip.  cap.  vi.  Omnis  ,  inquit,  terra,  quacolitur  avobis ,  angufta  vertici- 
bus ,  lateribus  latior  es~i.  Vertices  enim  polos  vocat ,  ut  paullo  ante  dixerat ,  cdi  vertici- 
busfubnixos  [circulos]  obriguiffepruina :  &  Arateo  verfu ,  quem  ipfe  Latine  reddidit  lib.  1  r„ 
deNaturadeorumcap.  xn. 

duplici  de  cardine  vertex 
Dicitur  effe  polus. 
Latera  vero  ab  ortu  6c  occafii  flmt ,.  ficut  plures  gentes  feptemtrioni  obverfae  ,  ut  omnes 
fimt  Europaeae  ,  in  plagis  mundi  a  dextris  ortum  folis  conftituunt.  Figuras  vero  in  eo 
fita  erat  ratio ,  quia  id  folum  pro  terra  habuerunt  ,  quod  habitatum  hominibus  videbant 
efle,  oiKVfAtvviv  videlicet  yw  ,  quaeab  occafuin  Ortum  antiquis  utique  notior  erat ,  quam 
ab  auftro in feptemtrionem.  Inde oblonga  figura ,  quam fingebant ,  exortafuit ,  quae, 
nec  alia  facile ,  pro  illorum  notitia  temporum  ,  quam  de  habitabili  terra  habebant ,  fi 
recle  inquirimus ,  potuit  efle.  Ipfe  Strabo  lib .1.1.  pag.  79 .-  de  cognito  illo  tra<5t.u  cenfet, 
ttAjov  v]  3i7rhoi<riov  gf<  tS  7t\c6ths  to  (a~k(jS}j ,  duplo  majorem  longitudincm  ejfe  ob  ortu  in  occafum, 
quam  latitudinem  ab  auftro  in  feptemtrionem.  Quod  etiam  Geminus  fenfit ,  Straboni 
Vel  aequahs  au6tor ,  vel  paullo  major ,  Ifagog.  Aftronom.  cap.  x  1 1 1. 

Non  addam  de  vulgi  opinione  ,  a  Cleomede  fupra  etiam  relata  ,  qua  terras  orbis 
planus ,  ut  difcus ,  cogitatus  fliit ,  qui  undique  in  oris  fiiis  inclinatum  magisque  propin- 
quum  cselum ,  deflexa  concavitate  ejus ,  haberet.  Non  equidem  exiftimo ,  eruditomm 
quemquam  ita  ex  animo  credidifle.  Ut  vero  fiepe  cum  vulgo  loquuntur ,  poetse  praefer- 
-tim ,  &  folem  ex  mari  emergere ,  dum  oritur ,  finxerunt  5  in  idemqtie ,  dum  occidit , 
fubire :  ita  perinde  plebejum  fenfum  de  figura  terrae  non  nunquam  imitatos  cfle ,  ipfa  ver- 
ba  illorum , *fi  penitus  inipiciamus ,  perfuadebunt.     Horatius  iib .  1  Carm.  od.  xxix. 

Pone  fub  curru  nimium  propinqui 

Solis.  in  terra  domibus  mvata. 

'  o 

Et Lucanus  lib.  ix  Pharfal.  v.  3 y  1 . 

Terrarumprimam  Libyen.  namproxima  c&lo  eff  9 
Ut  probat  ipfe  calor.' 

EtSiiiusItalicuslib.  111,  verfli  6^4, 

A  %  \A£ 


6  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

Jld  ftnem  cAi  tnedio  tenduntur  ah  orbe 

Squalentes  campi , 
Africse  videlicet.  Nec  poetis  tantum  itavulgumimitarilicuit,  fed  neque  hiftorici  8c 
alii  fcriptores  a  tali  loquendi  ratione  fe  omni  abilinuerunt.  Plinius  lib.  1 1.  cap.  lxxviii. 
Aethiopes  ait  vicini  fderis  vapore  torreri.  Sextus  Rufus  cap.  x.  ad  orientem  quoque  accom- 
modat ,  pofitas  fub  vicino  Jole  provinciM  dicens ,  quas  orientales  intelligit ,  ficut  poetico 
more  Annaeus  Florus  lib.n.  cap.xvn.  fect..  iz.  idem vel fimile aliquid de occidentali 
plaga,  non  fine  horrore  occiduum  folem  in  mare  recipiente ,  confinxit.  Quaeplagae, 
ortus  &  occafusj  fententiam  noftram  de  fcriptorum  quorundam  more ,  vulgi  opinionem 
imitante ,  confirmant ,  ne  quis  verba  poetarum ,  quod  plures  faciunt ,  de  folis  unice  via, 
quae  inter  Tropicos  circulos  eft ,  interpretetur ,  quafi  calidiores  regiones  vocentur ,  quse 
propius  ad  Torridam  zonam  accedunt.  Nam  ad  longitudinis  traclum  etiam  tales  locuti- 
ones  adhibentur ,  non  ad  illum  folum ,  qui  in  auftrum  vergit.  Nec  in  ipfa  auftri  plaga 
bene  fibi  conveniunt  quae  pro  alia  ,  quam  plebeja  opinione  adferuntur.  Namnonyo/j 
tantum ,  aut  ejus  via ,  five  traclui  qui  zodiaco  fubjectus  eft ,  vicinaA  illas  terras  dicunt,  fed 
cdo  etiam  proxima*  ,  uti  ab  Lucano  fcriptum  habemus :  neque  incognitae  antiquis  illas 
partes  erant ,  aut  vifse  inhabitabiles  ,  quae  circa  cancri  tropicum  in  teiTa  fiint.  Sed 
quoniam  de  his  dictum  eft  alibi ,  nolo  jam  iis  immorari ,  quum  non  opiniones  vulgi  de  orbe 
terrarum ,  fed  doctorum  fapientiumque  hominum  fententias  excutiamus. 

Horum  qui  praeftantifiimi  fuerunt ,  non  dubitavere  de  Terrae  rotunditate ,  indu&i  cer- 
tis  &  immotis  rationibus ,  quas,  pro  diverfis  locis ,  ab  flderibus  eisdem  heic  magis  eleva- 
tis ,  iilic  plus  depreflis  j  ibi  confpicuis  femper ,  alibi  perpetuo  occultatis  3  &  a  varia  eclip- 
fium  apparentia ,  diemm  inaequalitate  &  noctium ,  &  ab  aliis  phaenomenis ,  quae  idem 
probant ,  petierunt.  Plato  Phsedone  p.  43 .  de  Terra  dixit ,  i»  pitrc*  vggtvu!  irt^^^h 
§<rx ,  rotundam  ejfe  cr  c&lo  undique  conclufam.  Ariftoteles  lib.  11.  de  Caelo  cap.  ult.  rationi- 
bus  propofitis  decernit  :  o^y-a  $1  i%nv  tr^>ou^eiS\f  t  civ*yxci"ov,  necejfee(iy  tenambaberc 
globofamfiguram.  EtStrabolib.i.pag.  33.  a-^ou^Hi  yy\  *i  a>7rcnrc6,  totaterrarotundaefi. 
Eadem  Latinorum  fuit  fententia.  De  Cicerone  poftea  dicemus  ,  quum  de  mari  agemus 
fupra  terram  fe  undique  continente ;  &  de  antipodibus.  Seneca  Quaeft.  natural.  lib.  m. 
cap.  x  X  V 1 1 1.  In  rotundum  orbts  [terras]  aquatus  eft.  In  yarte  auter»  ejus  O"  mariafunt ,  qu<z 
in  uniut  aqualitatempiUcoeunt.  EtPliniuslib.11.  cap.LXX,  Reliquorum,  quamiramur, 
caujfa  in  ipfius  terra  figura  eft ,  quamglobofimilem  ,  C^  cum  ea  aquat ,  iisdem  inteiligitur  argu- 
mentis.  Sunt  autem  eadem  argumenta ,  quae  fupra  dedimus ,  a  fiderum  diverfis  apparen- 
tiis ,  &  eciipfibus  non  ubique  vifis ,  Sc  fimilia  5  quibus  evictis ,  ita  tandem  concludit : 
Quodfiplana  effet  terra ,  fmul  omnia  apparerent  cunElis ,  no&esque  nonfierent  inaquales .  Ideo 
nec  nox  diesque  qu&vit  eadem  toto  orbefmul  <?/?,  oppofitu  globi  noFcem^  aut  ambitu  diem  adferente. 

Duo  fimt  quae  vulgo  rotunditati  objiciuntur  ,  continentia  maris ,  ne  effundatur :  & 
montium  altitudo ,  depreffis  vallibus  interdiftincla.  Adid,  quoddemarieft,  Cicero 
refpondeat  quse  veterum  fapientum  &  fiia  de  eo  fententia  fuerit.  Si  mundm,  inquit  lib.  11. 
Nat.  deor.  cap.  xlv  ,  globofm  eft ,  (efle  autem  probavif.  antea)  contingere  idem  terr*  necejfe  <?/?, 
ut ,  omnibm  ejuspartibm  in  medium  vergentibus  ,  nihil  interrumpat ,  quo  labefaBaripoffit  tanta 
contentio  gravitatis  O"  ponderum,  Eademque  ratione  mare ,  quumjupra  terramft ,  medium 
tamen  terra  locumexpetens ,  conglobatur  undique  <zquabiliter ,  neque  redundat  unquam ,  nequs 
ejfunditur.  Alteri,  quod de montium valliumqueinsequalitateobjiciturvulgo,  pereru- 
dite  occurrit  Seneca  lib.  1  v.  Qugeft.  natural.  cap.  xi.  Excelfa ,  inquit,  funt  ifia  [cacu- 
mina  montium]  quamdiu  nobis  comparanmr :  at  vero  ukt  nniverfum  refpepcerk ,  mapifefta  eft  0- 

mnium 


L  I  B  E  R    I.    C  A  P.    1 1 1.  f 

mniumhumilitas.  Inter  fevincunturcrvincunt.  Ceterumintanfumnihilattollitur  ,  utcolla* 
tione  totim  nullafit  vel  maximu  portio ,  quod  nifi  ejfet ,  non  diceremm  totum  orbem  terrarumpi-' 
lam  ejfe.  Pila  proprietas  efi ,  cum  dqualitate  quadam  rotunditas :  ctqualitatem  autem  hane  acci" 
pe ,  quamvidesinluforiapila.  NonmultumillicommiJfurA<Crrimaearumnocent,  quominw 
par  hbi  ab  omniparte  dicatur.  Quomodo  in  hacpila nihil  illa  intervalla  ojjiciunt  adjpeciem  ro" 
tundi :  fic  nec  in  univerfio.  quidem  orbe  terrarum  editi  montes ,  quorum  altitudo  totim  mundi  colla* 
tione  conjumitur.  Id  quod  etiam  Grceci  multo  ante  intellexerunt.  Eratofthenes  apud 
Strabonem  lib.  i.  pag.  33.  dixit  terram  rotundam  efle,  ov%  ug  cac  to^voo  «Je,  <*V  i%ek, 
rtvus  mufAoiXitu  >  non  ex  torno  quidem ,  fed  habere  quatdam  inaqualitates. 

Sic  rec~te  fenferant  antiqui  de  terrae  rotunda  figura ,  nec  vero  errarunt  illi ,  qui  habita- 
tam  terram  oblongam  effe  tradiderunt ,  fi  illam  habitabilem  dixerunt  feu  iiKovptvtjv ,  quas 
non  habitata  modo  illis  temporibus ,  fed  cognita  etiam  Sc  perluftrata  prifcis  illis  homini- 
bus  fuit ,  qui  de  ea  re  memorias  prodiderunt.  Quid  multa  ?  dum  orbem  dixemnt  6c  orbem 
terrarum,  rotunditatem  totius  terrae  confefli  funt^  quam  etiam  globi  figura  in  nummis 
fignificaverunt ,  cujus  generis  ille  eft,  quifphasramtenet,  obverfis  cinguUs  ch-cumli- 
gatam ,  cum  gemino  olivas  ramo  >  &  infcriptus eft:  pax  orbis  terraru m 
s.  p.  CL  R.  Minus  autem  excufari  poffunt ,  quiquseilli  de  aaflo^lvjj  feu  habitata  terra 
errore  grandi  intellexere ,  quo  fieri  non  potuit ,  quin  aliter ,  quam  res  erat ,  de  terrae  figu- 
ra  cum  ipfifentirent ,  tum  alios  etiam  turbata  fenfa  fua  $c  confufas  opiniones  edocerent, 

C  A  P  U  T    I  I  I. 

ORBE    HABITABILL 

VEteres  quum  orbem  effe  Terram ,  &  globofam  ejus  figuram ,  tradiderant ,  omiierrx 
terraram  mariumque  molem  intelligebant ,  cujus  vero  vix  quartam  partem  credi- 
derant  habitari,  quam  orMpmv  dicebant,ideftpaitemorbishabitabilem.  Agathe- 
merus  lib.  1.  Geograph.  cap.  vi.  clare  diftin&eque,  Ajov  iiSivw  «,  w?  >j  oi^fxivvj  noio-cG 
<&£$$  to  f/.iytbcQr'  t?  oAys  yft  oLvaXoyifyfiivYi  ,  tov  t£t#£tov  idwxw  iu&cv.ntv  ,  Scire  debes  9_ 
omnem  habitabilem  terram  ad  magnitudinem  totim  orbis  comparatam  reperiri  quadrantem  illim* 
Quod  fi  curatius  cxamines,  quanta  illa  habitata  pars  exftiterit  ,  diflenfiones  veteram 
auctorum  non  lcves  invenientur.  Plerique  in  eo  confentiunt ,  ut  ctwxpivw ,  feu habitabi- 
lem  terras  partem  temperatae  zonae,  feptentriones  fpe£t.anti,  includant:  torridam  & 
frigidas  inhabitabiles  efle  judicent.  Strabo  lib.  1.  p.  44.  ^  Iox^ct»  ^  kuV  JfAcis  guvw 
jw-sf®-  n  oiKxuivvj  irt,  Temperata  zjon&  rin  qua,  nosfumm, pars  efln  oi-Mfxivv}  fivehabitataterra, 
In  auftrum  quidem  ufque  ad  tropicum  citeriorem  non  ignorabant  habitari  :  in  feptemtri-  - 
one  autem  quoufque  habitatio  pateret ,  incerti  omnes  erant ,  quod  nec  Romani  neque 
Grasci  in  illam  plagam  longius  penetraverunt  rid  quod  poftea,  de  climatibus  ac"mri,often- 
demus.  Unde  eft ,  quod  /*£§©■*,  partem  tantum  temperatioris  zonse  habitatam  efle  geo- 
graphus  fcribebat  :  torridam  autem  atque  frigidas  ab  ufu  hominum  pecudumque  rcduxit. 
GonfentitPomponiui>Melacap.i.  Zonis,  inquit ,.  quinque  [terra]  diftinguitw :  mediam 
afttes  infeftat;  frigus  ultimas :  reliqua  habitabilesparia  agunt  anm  tempora ,  verum  nonpariter. 
Nec  in  diverfum  Salluftius  ivit ,  Iugurthino  B.  cap.  x  1  x.  fcribens :  Super  Numidiam  G<e~ 
tulos  accepimus  partim  in  tuguriis  ,    alios  incultim  vagos  agiiare  h  pofi  eos  Aeihiopas  efife ;  dem 

Ifwwuf*  folh  ardmbw*    qui  fi§  Aetbiopas  citjra  Z$m&  xwpdm  cyedidit  elle,    At  Bto— 

lemasnss. 


N 


S  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

lemaeUs  lib.  iv.  cap.  vi  6t  ix.  Aethiopes  per  torridas  maxime  plagas  diftribuit ,  nee 
tantum  ad  sequinoc"tialem  ufque  perduxit ,  fed  nonnullos  etiam  ultra  pofuit ,  quamquam, 
cujus  fide  6c  auctoritate ,  aut  quam  certa  fama,  ignoramus.  Hannonis  certe  periplus 
montem  altiffimum ,  3-ewv  s^ua  Deorum  curYum  appellatum ,  praeterve&us  triduo  ,  in 
NotiCornu,  finu  auftrali ,  adGuineam,  quam  nunc  dicunt ,  Africse,  cis  aequatorem 
conftitit.  Nam  ipfe  Ptolemaeus  iilum  montem ,  &  adjacentem  finum ,  aliquot  gradi- 
bus  citra  aequinocl:ialem  collocavit.  Haec  de  notitia  veterum  in  tra<5tu  meridiali.  De  fa- 
bulofis  enim  Nili  fontibus ,  infra  in  Africa  dicrturi  fiimus. 

Obfcurior ,  quam  aufter ,  fuit  feptemtrio  antiquioribus ,  qui  quam  incerti  de  iis  fuerint 
quae  fupra  Cafpium  mare  iiint ,  exinde  manifeftum  eft ,  quod  plures  geographorum ,  ipfe 
Strabo,  periegeta  Dionyfius  ,  Pomponius  Mela,  &  Plinius,  ac  Solinns ,  aPatrocle 
forfan  in  errorem  inducti,  Macedonicae  claffis  praefecto,  (de  quo  Plinius  lib.vi.  cap.  xvn. 
confiilatur)  mare  Cafpium  ex  Scythico  Oceano  prorumpere ,  &:  finum  illius  facere  credi- 
derunt ,  quum  veriora utique  difcere  ex  Herodoto  potuiflent ,  qui  lib.  i.  cap.  c  c  1 1  f.  tra- 
didit:  yKA<rn{vi§oikot,<T<toii<;itn  gaivTJJ?,  o^o-UjU^nV^a-^TJj  It£^<j  9-«A«V<r>).  Hoc eft , Cafpium 
mare  eftperfe,  non  admifium  alii  mari.  Neque  certiores  rationes  erant  fiipra  Euxinum  Pon- 
tum ,  aut  flipra  Germaniam  in  Scandinavia  peninfula ,  6c  dubia  pleraque-ac  fabulofa,  quae 
de  Scy  this  interioribus  a  multis  tradita  fuerunt ,  nifi  pofteriores  ,  Agathemerum  &  Pto- 
lemaeum ,  certiora  forfan  ab  accolis  accepifle  credamus ,  quod  in  una  alteraque  parte  con- 
tigifle  non  eft  incredibile :  fed  univerfam  Scy thiam  innotuifle  nondum  perfuademur,  quia 
nec  hodie  omnis ,  orientalis  maxime ,  five  Tartaria  Magna ,  in  Europa  degentibus  fatis 
explorata  eft  Sc  cognita.  Quousque  Alexander  in  orientem  penetravit ,  notior  fa£ta  pars 
Indicarum  regionum :  ultra  terminos  expeditionis  ejus  ,  quae  fcripta  fiint  a  variis ,  vulgi 
rumore,  lubricafama,  aut  fi&ione  potius nituntur pleraque.  Unde  eft,  quod  , qui  tra- 
diderunt  illa,  Megafthenes ,  Ariftobulus,  Eratofthenes,  Hipparchus,  Oneficritus, 
Nearchus  aliique ,  raro  confentiant ,  feque  mutuo  impugnent ,  quod  ex  Strabonis  lib.  n. 
&  xv.  obfervamus.  Limes  occidentalis  in  Mauretania ,  Hifpania ,  Gallia  ,  Britannicis 
infulis  fatis  certus  perfpe&usque  fuit ,  Oceanus  Atlanticus ,  Aquitanicus ,  &  Britannicus : 
quae  ultra  has  regiones  in  feptemtrionem  vel  meridiem  excurrunt ,  aeque  incerta  &  incog- 
nita  antiquis  fuere ,  utilla,  dequibuspraediximus. 

Qualiscumque  autem  hujus  cognitae  oW^sv^  figura  fuit,  utique  longior  quam  lata  5 
-  orbem  tamen  terrarum  non  definunt  Latini  appellare ,  quod  minime  miramur ,  quia  iidem 
etiam  orbem.  magnas  partes  habitabilis  terrae  per  fynecdoches  tralationem  faepe  numero  ap- 
pellant.  Nec  Romani  tantum  imperium  fiium  orbe?nterrarum  {k.ftdixtxunt^  fedipfe 
quoque  divinus  fcriptor  Lucascap.  11.  ^««v  citcwjv^ ,  omnem habitabilem  mundum , 
Augufti  Casfaris  potentiae. fubjecium  tradit efle ,  quum  aVoypa^v ,  feu cenfum  ejus ,  in 
provinciis  a£him ,  defcripfit:  quod  eadem  dicendi  converfione ,  five  $  o-uvsK^o^vinter- 
pretandum  eft.  Illud  vero  Romanum  imperium  dixerunt  orbem  Remanum  lib.  v  1 1 1.  cap. 
1 1 1  &  x.  Trebeliius  in  Galiienis  cap.  v.  Ammianus  lib.  x  x  v  1.  cap.  x  v  1.  (Valef  c.  1 1.) 
Imperatores  lege  ult.  Cod.Theod.deFideCatholica ,  &  Auguftinus  Civ.  Dei  lib.  v. 
cap.  xxv,  ac  lib.  xxn.  cap.  viii.  Non  deerat  ratio  tam  gloriofe  de  Romanorunl  imperio 
loquentibus  ,  quia  majorem  illud  &  nobiliorem  partem  habitabilis  mundi ,  quantus  tum 
cognitus  erat ,  compieclebatur.  Sed  alias  quoque  terrse  habitabilis  five  totius  partes ,  & 
quasdam  quidem  non  maximas ,  Latini  faepe  Orbes  appellayerunt.  Sic  non  tantum  eft 
Europ&ut  orbu ,  Ammiano  lib.  xvn.  cap.  xvi  j  &  Africanm  orbis  Salviano  lib.  vn.  pag.  275^5 
&  Hyperboreus  orbis  M^rtialiiib.  ix.epigr.c,  1 1  -}  fycrbis geminm ,  Europa&Africa, 

apud 


.   LIBER     I     CAP.    IV.  S> 

apud  Claudianum  Belli  Gild.  principio :  6c  orbis  Perficus ,  in  Prudentii  Epiphanise  hym* 
no  5  verum  etiam  minores  portiones  orbis  nominantur ,  ut  orbis  Iberm ,  Lucano  lib.  v. 
verfi  343.  ideftHifpania,  quae&tf#*ra#*0  0r&#eft  Siliolib.  xvi.  verf.  2.89.  ac  Hefperim 
orbis ,  ibidem  v7.  6fp  :  quo  dignum  eft  referri,  quumPrudentiihymno  iv.  Perifteprh 
five  de  xvi  1 1  Caefarauguftanis martyribus  v.  6" 1 .  Carthago ,  metropolis  Africae  propriac 
five  proconfiilaris  provinciae, 

parens  orbis  populofa  Poeni 
dicitur.     Ad  hunc  modum  fcite  Auguftinus  Chrifti  ecclefiam ,  toto  mundo  difperfam , 
orbem  Chrifiianum  dixit  epift.  xlv  1 1 1  ad  Vincentium."    Haec  de  orbe  habitabili ,  6c  vocis 
Orbu  flgnificatu  geographico. 

C  A  P  U  T      IV. 

MEDIO    SIVE    UMBILICO 

TERRAE     HABITABILIS. 

SI  rotunda  Terra  Sc  globofa  eft ,  ficuti  omnino  eft  j  nec  principium  illa  ,.neque  extre* 
mum,  atque ita nec medium habebit ,  fed  omni  ex  parte ,  qu£eejusfunt,inferede- 
ant  necefte  eft ,  fi  lineas  Sc  tra&us  inter  fe  comparaveris.  Nihilominus  frequens  vox 
antiquis  de  umbilico  terrae  eft ,  five  medio  loco ,  quem  vero  non  omnes  eumdem  defignant 
aut  intelligunt.  Graeci  de  Delphis  fuis  in  Phocide  fitis  jactaverunt ,  quod  effet  umbilicus  .. 
terrae  non  Helladicae  modo ,  fed  etiam  univerfae ,  tamquam  medium  punctum  in  orbe  ter- 
rarum.  Pindarus  Pythiorum  v  1  carmine  ineunte 
0|W^)«Aov  eg/j3po'jW»  ^OovoV 

if  VCiOV  Tr^0<r0f)(0fJLiVOt  , 

hoceft:  umbilicumhorrifionceterraadtemplum^ccedentes^  videlicet  xov  iivbtw  vuov ,  Pythi- 
um  five  Delphicum  templum ,  ubi  horrorem  oraculi  voces  cum  terrce  tremore  incutiebant, 
Euripides  clarius  lone  v.  2  3  3 . 

ovtwg  f/,i<rov  IfAtycaKov  yoig 
$oi/3ou  Koiri%ei  SofAtQf , 
id  eft ,  vere  medium  umbilicum  terra  Phcebi  continet  domus.  Et  ejusdem  tragcediae  V.  46 1 , 
Qot$yi@*   gv'«  yat 

fAS<rOfA,<Qoih@J    lf/08, 

PhabeU  ubi  terra ,  medio  umbilico  <edes.  Et  Sophocles  Oedipo  Tyranno ,  v.  488.  t« 
fAi<Toix<paXoi  ySLg  (Auvreix,  medium  terr<z  tenentia  oracula  dixit.  *  Omnium  autem  clariffime 
id  Strabo  illuftrayit  lib.  ix,'  addito  etiam  ex  fabulis ,  quod  argumenti  fpeciem  imperiti- 
oribus  praebuerit.  De  Delphico  templo  ait p.  2,8p.  t>k  '£?&«<'©-'  iv  fAitru  tzw  kt  TtjgfVfA7rei<rtigt 
tjj?  il  ivToglc&fAS,  itj  TiJfgiCToV.  ivofAic&t}  31  iu  rijff  ot^fAivtjg  ,  ^  iKoihi<rciv  Tijg  yr,g  wtyoiKQV.  Efi 
fere  in  medio  totius  Gr<zci<zfitum ,  qu<z  &  extra  Iflhmum  O"  intra  efi :  quin  etiam  in  medio  totius 
habitabilis  orbps  putarunt  ejfe  pofitum ,  ideoque  umbilicum  terr<z  appellaverunt.  Agathemerus 
nonminusperfpicuelib.  i.cap.  1.  'o*  tusv  TtcnKono)  t^v  otKxuivKvsy&Qov sfoyyvhyv ,  fAz<rr,v 
StYiyzxSZt,  xriv  'Ef^oi^u ,  ji,  roivrtjg  AgA^aV  tov  ofAf^oihov  ydg  i%fiv  t?  yyg.  Veteres  orbem  habita~ 
bdem  effigiarunt  rotundum ,  mediam  vero  fitam  ejfe  Gmciam ,  £r  ejus  Delphos ;  obtinere  enim 
umbilicum  terrarum.  Delphi  quoque  candidum  lapidem  oftenderunt,  quem  dicebanjt. 
Q^oihgv  9  umbilicum  efte ,  quod  Paufanius  notavit  Phoc.  pag.  331, 

J3  GvxccS} 


io  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Graecos ,  ut  in  ceteris  ftudiis ,  Romani  quoque  opinione  hac  imitati  funt.  Livius  lib . 
xxxvi  1 1 .  cap.  xlvi  1 1 .  oratione  Manlii :  Delphos  quondam  commune  humani  generu  oracu- 
lum,  umbilicumorb^terrarum,  Gallifpoliaverunt.     Ovidius  Metamorph.  lib.Xv.  v.620. 

Auxiliumcdeficpetunt  >  mediamquetenentes 

Orbit  humum  Delphos  adeunt ,  oracula  Phcebi. 
Opinionis  fuae  rationem  non  tam  ex  geometria,  quam  exfabulisarcefTunt.  Necetiam 
certum  aliquid  geometramm  difciplina  in  hoc  genere  adferre  potefi  Si  enim  terrarum 
erbem ,  ut  Livius  appellavit ,  proprie  interpreteris ,  globofamque  illam  molem  terrarum 
mariumque  intelligas  >  ineptias  aget  quisquis  medium  punctum  velit  aut  umbilicum  in 
fuperficie  terrae  inveftigare.  Quod  enim  rotundum  effc ,  aequalem  ubique  fuperficiem 
habet ,  in  qua  nihil  primum ,  nihil  extremum ,  nihilque  fupernum  infernumve  appellari 
potefl.  Ex  quo  confequitur ,  ut  neque  medium  in  orbe  fit ,  aut  aliquid  fimile  umbilico. 
Sin  partem  totius  globi ,  habitabilem  terram ,  quam  haud  dubie  veteres  in  animo  ha~ 
buerunt,  intelligimus  y  neque  fic  res  expedita ,  aut  facilis  dijudicatu  eft.  Nametfiab 
occam  fblis  certum  terminum  habemus ,  ubi  finietur  in  oriente ,  ubi  in  auftro  &  fepten- 
trione  ita,  utpergradus,  millenosquepaflus,  aut  per  ftadia  Graecorum  more  defigne- 
mus,  in quo punclo undique deductae pares lineae concurrant ?  Fabulisergo ,  utfolebant 
in  incertis ,  quidquid  hujus  traditionis  eft ,  tuebantur  magis ,  quam  geometrica  ratione. 
E&um  antiquitus  erat ,  Jovem  ,  ut  medietatem  terrse  experiretur ,  duas  aquilas ,  alteram 
ab  ortu  ,  ab  occafii  alteram  uno  tempore  emififTe  ,  quas  ,  continuo  volatu  agitatae, 
Delphis,  ut  medioloco,  conveniflent.  ItaStrabod.l.  quiin  Apollinis  templo  umbili- 
cum fafciis velatum ,  &  <Jvo  «xoWts  juvScv,  dtttu imagines  hujm  fabuU oftendi tradit :  & 
Pindari  fcholiaftes  ad  verba  Pyth.  od.  iv.ftroph.  1.  x^*'im  ^ioV  *utm  ira£tJ(>&  ligeia, 
qua  aureis  jfovis  aquilis  adfidet  facerdos ,  eandem  fabulam  de  contrario  aquilarum  volatu 
^epetivit.  Ex  Pindari  verbis  autem  habemus ,  quae  Strabonis  «jccW ,  imagines ,  fuerint, 
aquilae  videlicet  aureae ,  in  ejus  rei  memoriam  in  templo  Delphico  adfervatae.  Fabulam 
quoque  Plutarchus  attigit  principio  libri,  Cur  oracula  edi  defierint.  E  Latinis  Claudianus 
prologo  Panegyrici  de  confulatu  Mallii  Theodori ,  luculenta  imitatione : 

jT-uppiter ,  utperhibent ,  fpatium  quum  difcere  vellet , 

Natura ,  regni  nefcim  ipfe  fui  \ 
a4rmigeros  uirimque  duos  aqualibm  alis 

J\4ifit  ab  eois  occiduisque  plagis. 
Pamajfus  geminos  fertztr  junxijfe  volatus , 
Contulit  alterntrt  Vjthim  axis  aves. 
Mxc  de  umbilico  terrae  apud  Delphos :  cui  Graecorum  opinioni  confimilis  eft  illa  Chrifti- 
anorum  veterum  qui  de  Hierofclymis ,  vel  loco  circa  illam  urbem ,  credideruntidem. 
Horum  perfonam  patriarcha  Hierofolymitanus  tueatur ,  quiapudEutychiumTom.  11. 
Annal.  Alexandrinoram  ,  p.  286,  de  loco  quo  Jacobus  fcalam  caeli  per  quietem  vidit 
( quem  intra  Aeliae  pomceria  ponit )  Omari  ,    Saracenorum  Caliphse  dixit  ^  <y*j 
U«/-VJ  L^j  cr  hic  locusinmedioterra.    Succinit  VidorinusPicl;avienfisprincipio'car- 
minis  de  Cruce , .  quodquidam  Cypriano  tribuunt  ,„ 

Efilocus ,  ex.  ~6mni  medium  quem  credimm  orbe , 

Golgatha  jfudaipatrio  cogmmine  dicunt. 
Et  alius  Chriftianus  poeta  qui  TertuUianus  putatur  efTe  ,   lib,  n  ;  adverfus  Marcio» 
uemv.-iptf. 

1  Gol" 


LIBER    l      CAP.    IV.  f-j 

Golgatha  locus  tjl  ,  capitis  calvaria  quondam 
J2ngua  paterna  prior  Jic  illum  nomine  dixit. 
Hic  medium  terra  ejl :  hic  eji  viBoria  Signum. 
Accedit  au&oritas  Judceorum ,  qui  idem  fentiunt  de  Hierofblymis.  David  Kimchi  in 
Pfalmum  lxxxvi  i.  comm.  3.   NTI  TODWl  pVmi    -Qpm  nyatfi^  p?tl2  3OT  ^ 
•311CPVI  VlSDfcO  NVH    D^iyW     TWr^  habitabilis  dividitur  infeptempartes  (climata)  Cin 
parte  media  eji  Ierufalem  :  Cr  hccc  eji  medio  terra  habitau.    Non  eft  pcenitenda  haec  (enten- 
tia  ,  fi  cum  geographorum  ratioriibus  ,  quae  per  gradusfiunt,  componatur,  quorum 
fexao-inta  circiter  ad  occidentis  limitem ,  Hifpaniam  uiteriorem ,  ab  Hierofolymis  nu- 
merantur ,  &  totidem  fere  ad  Gangem  fluvium ,   Indiae  citerioris ,  &  olim  ab  Alexandri 
expeditione  notae,  terminationem :  Phocisautem,  inquaDelphifunt,  viginti  gradi- 
bus  a  Palaeftina ,  in  occafum  verfus ,  effc  remota ,  ut  vel  hac  de  caufla  Graecorum  opinio- 
ni  Chriftiana  &  Judaica  fit  praeferenda.   Pondus  adjiciunt  oraculi  fortes,  ad  quasnon 
Chriftiani  modo ,  fed  Judaei  etiam  olim  provocaverunt ,  verum  non  pariter.  Judaeus 
Kimchi  Ezechielem  Sc  teftem  &  interpretem  advocat ,  qui  cap.  xxxv  1 1 1 . 1  2.  dixerit , 
Vl^n  TQ£D  hV  ^IXT^  habitantes  in  umbilico  terra  :    ex  Chriftianis  Hieronymus  in  E- 
zechiel:   cap.  v.  comm.  f.  commentatus  eft  :    Pjalmifta  (Pfalm.  lxxiv.  12.)  pajfionem 
(Dominicam)  exprimens,  Operatusefi,  inquit,  falutem  inmedioterra.    Bene  res  habet ,  fi 
certa  fatis  interpretatio  fit  utriusque.  At  nondum  evictum ,  deJuda?aEzechielemvati- 
cinari:  autpfalmo  illo  de  Chrifti  fupplicioDavidem.  Aliud  praefidium  fententiae  con- 
firmandae  quaerendum  eft :  id  quod  putamus  Ezechielis  cap.  v.  commate  f.  inveniri, 
ubi  Dei  verbis  vir  divinus  ait :  IJia  ejl  Ierufalem :  in  medio  gentium  pofui  eam ,  Cr  in  cir- 
cuitu  ejus  terrat.    Quid  eft  I  n  Medio  Gentium?   R.  Salomo  Ifacides  exponit , 
D^iyn  JftDNS  in  medio  mundi :  R.  David  Kimchi  DltJPH  ySDHD  in  medio  habitabilis 
terr<e.    Cur  ita?  iion  tam  idcirco,  quod  iWDl  3123  Tll^  aer  bonm  ibi  cr  temperatus  eft , 
quod  nemo  negat :  quam  propter  aliam  eamque  myfticam  rationem ,  quam  ita  in  com~ 
mentariis  in  h.  1.  beatus  Hieronymus  interpretatus  eft :  Hierufalem  inmedio  mundi  fitam 
hic  idempropheta  teftatur ,  umbilicum  terra  eam  ejfe  demonjirans .  Apartibm  enim  orientis  cingi- 
tur  plaga,  qua  appellatur  Afia:  apartibus  occidenta,  ejm  qu<z  vocatur  Europa :  a  meridie  Cr  auftro, 
Libya  V  Africa :  a  feptemtrione ,  Sejthia ,  Armenia  atque  Perfide ,  atque  cunftit  Ponti  na- 
tiombm.    In  medio  igitur  gcntium  pofita  eft,    ut  quia  eratnotus  in  JudcwDeus ,  Crinlfrael 
magnum  nomen  ejus;  omnesinctrcuitunationesiliiusfequerenturexempla:   qua  gentium  circd 
fepofttarum  impietatem  fequuta ,  vicit  eiiam  ipfia  infcelerefuo.   Praeclare  etiam  in  hanc  rerri 
Marcus  Antonius  Sabellicus  Ennead.  v  1 1 .  lib.  1 .  de  Chrifto  in Judea  nato  fcripfit.    Nata- 
lis  ,    inquit  ,  terra  multo  aptior  Jmt  ad  myfterium  in  omnes  gentes  propagandum ,  quam  fi 
remotiore  aliqua  mmdi  plaga  lux  illa  effet  orta.    Eft  Judaa  terrarum  ftre  media.    Quse  fi  pie 
apud  animum  seftimantur  ,    non ,    ut  anilis  fabula  ,    ridenda  eft  ilia  antiquse  eccleiiae 
opinio  in  medio  mundo  urbem  Hierofolymitanam  fitam  fuifle ,  &  in  eadem  medietate 
natum ,  fupplicio  adfeclum ,  a  morte excitatum humani generis  reparatorem: 
fcilicet  ut  omnibus  pateret  tanta  falus  ,    &  ex  aequo  adnuntiari  omnibus  applicarique 
divina  beneficia  poflent.    Sed  hcec  laxe  velimus  inteliigenda  :  faceffat  procul  iiiperftitio  , 
quae  ,  ut  punclum  in  circulo,  fic  centrum  OKspivyt  quafi  digito  demonftret ,  quianec 
extremitates  ejus  ad  geometricam  rotunditatem  exigi  6c  adprobari  accuratius  a  quoquam 
poflunt. 


B  z  C  A~ 


t%  GEOGRAPHIAE     ANTIQJJAE 

C  A  P  U  T     V. 

ZONIS    IN    TERRARUM    ORBE. 

Onvi&i  ratione  cum  Grceci  tum  Latini  fapientes ,  ut  rotundam  Terram  &:  globo- 
#  fam  efle judicarent ;  eosdem  circulos  in  ea ,  qui  in  caelo  funt ,  easdemque  partium 
divifiones  ,  cseleftibus  fubjeclaru  n ,  inftituemnt.  Sphaeram  primum  in  hemi- 
fphasria,  quas  aequator  circulus  vel  horizonetiam  faceret,  diviferunt,  quorummulta 
apud  Strabonem  lib.  n.  &  Agathememm  lib.  i.cap.  vi.&Melamcap.  i . explicatior 
eft  mentio  facr.a.  Polos  £c  circulos  aeque  ,  ut  nobis  hodie  folemne  eft  ,  nominant, 
quibus-fegmenta  definiunt ,.  quas  Zoyim  appellamus ,  nec  aliter  veteres  ipfi  nominaverunt. 
videlicet  duas  frigidas  circa  polos  five  vertices :  indeque  ad  tropicos  duas  temperatas , 
tvK^THs  Graece  :  &  inter  hasunam  torridam,  ^totKatxvfAiv^v ,  exuffam,  quam  plerique 
perinde  ac  frigidas  ,  «oatjTev  ,  inhabitabilem  crediderunt.  Pomponii  verba  cap.  111. 
attulimus :  jam  fatis  fit  Plinium  adjungere ,  lib.  1 1 .  cap.  lxvi  i  i  .  perfpicue  de  argumen- 
to  hoc  difierentem.  Quumftnt,  inquit,  cdi  quinque  partes ,  cjUAivocantZonat ,  infefto 
rigore  £r  dttcrno  gelu  premitur  omne ,  cjutdquid  eft  fubjeEtum  duabus  extremis  utrimque  circa 
vertices ,  hunc  qutfeptemtrtovocatur  ,  eumque  qutadverfusillii  auftnnus  a^ellatnr.  Perpe- 
tua  caligo  utrobique ,  O"  alieno  molltorumftd.erum  adfpeBu  maltgna ,  acprutna  tantum  albicans 
lux.  Jldedtaverotcrrarum  ,  quafolisorbtta  eft ,  exuJiaftammtsO"  cremata^  cominusvapore 
torretur.  Circa  du&  tantum ,  inter  exuftam  O"  rigentes ,  temperantur :  e&que  tpfe  interfenon 
pervia ,  propter  incendiumftderum.     Jta  terr<z  trespartes  abftultt  cdum :  Oceani  rapina  in  incer- 

-  to  est.  Confentiunt  cum  Plinio  &  Mela  in  numero  Zonarum  &  in  earundem  explicatione 
Virgiliuslib.  i.  Georg.v. 233.  OvidiusM.etamorph.lib.  1.  verf  4f.  Tibulluslib.  iv. 
panegyr.  Meflalbe  a  verfu  ifi.  Macrobiuslib.  11.  Somn.  Scip.  cap.  v.  &inGrascis 
Strabo  lib.  1 1 .  Cleomedes  lib.  1 .  Proclus  in  Sphasra ,  &  Stoici  apud  Laertium  in  Vita 
Zenonis  Cittiei.  Quamvis  autem  quce  natura  exuftas ,  quce  rigentium  zonarum  effet,  quod 
remotiflimas  erant ,  perveftigare  &  certo  cognofcere  non  potuerint :  quidam  tamen  vel 
ratione  vel  conjecluris  adfequuti  funt  quod  res  eft.  De  rigentibus  Varro  lib.  1 .  R.R.cap.  11. 
Sunt  regiones  inter  arculum feptemtrionalem ,  O"  inter  cardinem  cAi ,  ubifol  etiamfex  menftbus 
tontinuis  non  videtur.  Et  interjeftis  paucis  :  illtc  tnfemeftri  die ,  aut  noBe ,  &reliqua :  quae 
utique  fe  recle  habent .,  &  experientiae  noftrorum  temporum  concordant.  Torridam  w- 
habttabilem  plerique  dixemnt  ,  quod  fecus  efle ,  compertum  navigationibus  multarum 
gentium  habemus.  Sed  tamen  Eratofthenes ,  cuiPoiybiusojwo^of£  ,  confentiebat ,  apud 
Strabonem  lib.  1 1 .  pag.  66  :  dixit  oVe5r/7TT£?(r#v  tu  lcrtiuiQ/vuJ  elvoy  IW^tov ,  plagam,  aqui- 
noffiali  circulo  fubjettam  ,  benetemperatamejfe.  Cujus  alter  rationem  dat ,  Stari  taJ^AoTdtV^ 
is-j.  JtsTTig  «j  jt«T0(a/3p«Tcii ,  qtmrn  ftt  altijjima ,  ideo  etiampluviisirrtgatur.  Quod  ita  efle 
nemo  jam  dubitat ,.  fi  altitudinem  montanam ,  quce  flimma  ibi  &  frequens  eft ,  intelli- 
gamus.  Unde  pluvise  funt ,  &  in  vallibus  fubjecris  temperies  hominibus  asque  ac  animan- 
tibus  accommodata.  Sed  pauci  fuemnt  qui  ita  judicarent :  pluribus  inhabitabilis  eft  zona 
illavifa,  &  Pofidonius  quoque  aititudinem  illam ,  quam  Polybius  adferuerat,  muitis 
verbis  reprehendit.     _ 

Hic  Pofidonius  eft ,  qui ,  eodem  Strabone  auclore ,  ambuftse  zonae ,  quamvis  inha- 

'  bitabiiis  videatur ,  tamen  nKw.  n  tq  t,pim  ivKk&xws  m^o-t^ov  bw,  amplius  tj/uamdtmidi^ 

um 


TaT. 


^l  s  ■  O  IL  ^  I  S      C  IL  I  lAl 


J*OaI  .    I 


v-  *3- 


L  I  B  E  R    1      C  A  P,  V.  13 

ttm  fptilttm  habiubile  ejfe  prodidit,  quod  Aethiopum  habitatione ,  quifupraAegyptum 
(unt ,  probatum  ivit.  Ideoque  feptem  ipfe  zonas  diftinxit ,  ficuti  fex  Polybius.  Ille  enim 
ivo  clfkixA  sivas  rxs  vVo  roTs  TgoTTMft ,  duas  ali&s  anguftas  z,onatfub  tropicis  conftituit ,  habi- 
tabiles  quidem ,  fed  difficulter ,  Sc  parum  fruclxiofas 3  inter  quas  demum  fit  inhabitabilis 
torrida  five  exufta.  Atque  ita  funt  feptem  illse  zonae ,  quas  diximus  Pofidonium  confti- 
tuiffe,  cui  male  Achilles  Tatius  cap.  xxxi.  extremo  fex  tantummodo  attribuit.  Sed 
major  fides  Strabonis  dePofidonio  ,  quam  fummus  vir  Ifaacus  Cafaubonus  illuftravit, 
Polybius  autem  ,  qui  fex  zonas  pofuifTe  fertur  ,  nihil  novi  attulit ,  quod  a  fententia 
recepta  magnopere  difcreparet.  Mediam  enim  five  torridam  ,  ficut  vere  fecta  per 
aequatorem  eft ,  in  duas  ipfe  diffecuit ,  feptemtrionalem ,  quae  inter  seftivum  tropicum 
fit  &:  aequinoclialem :  &  alteram  meridialem,  quae  abasquatoreadhibernumtropicum 
pertineat,  ut  alterutrum  hemifphaerium ,  aequatoris  circulo  terminatum ,  tresintegras 
zonas  accipiat ,  frigidam,  temperatam,  &aeftunimioaJuftam.  De  cujus  fententia  ita 
Strabo  judicavit  ,  r  Zhl&K&vpww  $&<*  24&i$ovvroi  <sr£$g  %  QoivKtiv  SJrivoictv  <$xtvso%  ksjcjvjj- 
jwgvov ,  quod  exujiam  z.onam  diviferit  bifariam ,  ad  id  argumento  non  inepto  adduBum  ejfe  viderii 
Nihilominus  Eratofthenes ,  Strabo ,  aliique ,  vulgarem  fententiam  de  quinque  zonis  , 
cujus  primum  auclorem  Pofidonius  Parmenidem  dixit,  non  cenfent  deferendam  efle,  quod 
&:  naturse rerum  &  geographiae  fufficiat.  Adi  Strabonem  lib.  1 1 .  pag.  6f.  66.  Achillem 
Tatium  cap.  xxxi. 

C  A  P  U  T     V  I. 

D  E 

CLIMATUM    DISTRIBUTIONE. 

CLima  ,  Khlpot ,  inclinatio  eft ,  vel  id  quod  inclinatur :  quemadmodum  Philo  lib.  1 . 
de  Vita  Mofis  twv  o'g«v  rd  Khifjtoixai ,  acclivia  montium  dixit ,  quum  terrae  Canaan  fer- 
tilitatem,  ab  exploratoribus  inventam  defcribit.  Ad  cseli  partes  transfertur ,  eisque 
fubje&as  regiones  terras  ,  quia  in  rotundo  corpore ,  ut  non  folum  cadum  concavum  eft , 
fed  ipfa  quoque  terra ,  ad polos pedetentim partes inclinantur.     Herodianus  lib.  li.cap. 

XI.  flC  ufllS  VOCablllo,  dixit  ,  £H  ri  tjv  ytjg  fii$&  ,  rJKhluct  ovo^ivov  >  07rsf*jt*ji  ?a[AX7ot  r 
*%'XW  ^ireneiv ,  neque ulla  orbis  terrarumpars  ,  aut  cdi  traBusfmi ,  quo  Romani  imverium  non 
frotulerunt.  Latini  fcriptores  inclmationem^declinationem^  &  devergentiam  veitunt.  Vi- 
truvius  lib.  i.-cap.  1.  Architelhum difciplinammcdicorumnov;ffe oportettrovter inclinationes 
cdi,  quzGrxcinAipciToidicunt  ;  & aereslocorum  ,  qtufuntfalubresautvefiilentes.  EtGel- 
lius,  exFaVorini  perfona,  adverfusphilofophositadifputatlib.xiv.  cap.  1.  Siprindfes 
Chaldd ,  qui  mpatentibus  campis  colebant ,  fiellarum  motus,  C?  vias ,  Cr  difcefficnes ,  C"  catus 
intuentes ,  quid  ex  iis  effceretur ,  obfervaverunt ;  frocedatk&c  fane  difcipiina  ,  fed.fub  eamodo 
inclmatione  cdi ,  fub  qua  tunc  Chald&i  fuerunt.  non  emm  pottft  ratio  Chdd<zorum  obfervati- 
onis  manere ,  fi  quis  ea  uti  velitfub  diverfis  cdi  regiombus.  Nam  quanta  partium  circulorum- 
que  cdi  ex  devergentia  <£r  converfiombus  mundi  vanetMfit ,  quis  non  vsdet  \  Columfjlla  quoque 
lib.  iii.  cap-.  1 .  de  Vite  ait :  Ommp&ne  regione ,  O"  omni  declinatione  mundi  {nifi  tamengla- 
ciali  vel prd.fervida)  cur<&  mortalium  refpondet.  Et  ipfum  quoque  Graecum  nomen  Latinitate 
donatum eft.  Apuiejus Trifmeg. ad Afclep.  Im^offMle^unamquamqueforniam alunfimilli- 

13   ^  rr.Arn- 


i4  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

tnam  nafci  horarum  C^  climatum  diflantibuspunBis.  Ut  rei  agrarise  notionem ,  qua  clima 
quoauo  verfus  pedum  efl  lx  ,  Columella  au&ore  lib.  v.  cap.  i .  taceamus.  Ad  Graecos  re- 
vertimur ,  quibus  jca t'a#  laxe  eft  quilibet  tra&us  in  terra.  Zofimus  lib.  1 1 .  cap.  x  i  v.  rtTs 
Vjsv&uv  K\(fAx<rt,  Illyricis  regiombus  :  quod  repetitur  lib.  i  v.  cap.  xxxiv  ineunte.  In 
quemmodumdivinusapoftolusCorinthiis  epift.  1 1.  cap.xi.  comm.  10.  fcripfit,  iv  Tor<? 
Kk[fA<%<ri  tqis  A%cilci$:  &  ad  Galatascap.  i.  comm.2.1.  «V  t«  KKi^xTct  rtjs  Zv£«V.  Etiam 
cardo  KKi^st,  feuplaga cardinalis efl.'  DionyfiusHalicarnafTeuslib.  i.pag. 8.  diro  (jizffvp- 
(Z&vS  KKiytarQr' ,  ameridiali  plaga,  ofHis  fluminis  Liris  prope  Minturnas  ,  refpeciu  ofti- 
orum  Tiberis :  id  quod  Dionyfii  Uticenfis  verbis  confirmat  Salmafius  Exercitat.  Plin. 

pag.  88Z.    CtTXO   TUV  TiOSCC^UV  KKljACiTUV   TiOSCt^i?  CtV^TiVTiKo)  7TViOVfflV   CtVtfAOl, 

Hae  vulgares  notiones  funt  vocabuli  cUmatis :  geographorum  cura  id  ftrictius  compre- 
hendit ,  ut  duobus  parallelis  includat  a  celebri  loco  denominatis ,  quorum  fuperior  notabili 
differentia  cum  aliarum  rerum ,  tum  longifllmi  diei  vel  noctis  inferiorem  fuperet  :  feu 
fpatium ,  his  interceptum ,  ab  aliis  climatibus  notabiliter  eisdem  rebus  differat ,  maxime 
dierum  noctiumve  incremento.  Nam  hujus  plerumque  in  difcrimine  notando  mentionem 
fierividemus.  GeminusRhodiuslfagogesinPhaenom.cap.  iv.p.  20.  ^irduiyi^y^i^m^ 
vjjj\  tjs  zdvTa  QcavofAivoi  Tci  xvrct  Jtctpivetv  t  ut  magnitudines dierum ,  C"  clima ,  O"  omnes appa- 
rentU  etdem pcrmaneant.  Strabo  lib.  n.pag.  <5o.  de djfcrimine climatum ,  utviracu- 
tiflimus  Cl.  Salmafius  emendavit  (nam  pravatus  defperatusque  locus  erat)  ita  tradit  :  *E$i 

T°  /3r£?S  olu&qfftv  £%  ctnKxv  »    dfhit  T»  \$J  bv  TxKarsrt  pe/^ovi  ,    to  <J*  IAo/toh.      Mft^ovi  yfyj,    « 

CLVTU    Tto    QtpS-Othpiic    TtlSiVOvflp    fj    KCt^TTOTi   jj   K^ffiffiV    OtifSVV    <3Tf5?   tUv    V  Khl^OlTUV  KQ/fflV.        Efl 

a,utemt  quodadfenfumattinet,  non  fimplex  discrimen ,  Jedaliudmajus ,  aliudminus  :  illudy 
quum  ipfi  oculo  credimus  de  fruBibus  aut  temperamentis  aerispro  ciimatum  difcretione :  hoc , 
quum gnomonica  aut  dioptrica  adhibentur  inflrumenta<  Non  ergo  paria  ubique  dimata ,  nec 
eisdem  parallelis  de  fententia  omnium  determinabantur.  Vulgo  vi  1  feruntur  climata 
geographiae  veteris  fuifle,  quem  numerametiamjudasusnobiscommendavit,  utfupra 
cap.  iv  ex  ipfius  verbis<:ognovimus :  &hocordineconftitutafimt,  ut  primi  circulus  li- 
mitaneus  tranfierit  per  Meroen  Aethiopum :  fecundi  per  Syenem  flib  Cancri  tropico  : 
tertii  per-  Alexandream  Aegvpti:  quarti  perRhodum:  quinti  per  Rorham:  fexti  per 
Boryflhenem  oftiis  propinquum :  6c  quod  feptimum  eft ,  per  Riphaeos  montes.  Vide  fis 
Paulli  Merulse  Cosmograph.  part.  1.  lib.ni.  cap.xxm.  A  quo  modo  non  nihil  difcefiit 
Julius  Firmicus  Aftrolog.  lib.  11.  cap.  xm,  ut  primum  clima  conflituerit  Aethiopiae : 
fecundum  Babylonis  ,  puta  Aegyptiae  :  tertium  Alexandreae  :  quartum  Athenaram : 
quintum  urbis ,  id  efl  Romae :  fextum  Hellefponti :  feptimum  feptemtrionis.  Singulare 
illud  eft ,  quod  Babylonem  illam  Aegyptiam  fecundo  climati  terminum  appofuit ,  ex  quo 
enormis  inasqualitas  oritur ,  quum  ab  Aethiopia  ad  illam  fpatium  intercedat  ampliffimum : 
exiguum  aut  mediocre  inter  illam  &  Aegypti  Alexandream  :  nec  quisquam  faciie  reperi- 
tur,  qui  in  climatum  dimenfione  per  Babylonem  Aegyptiam  parallelum  terminatorem 

.  circumduxerit ,  fed  plerique  per  Syenen  quas  fiib  tropico  efl ,  ut  Alexandrino  parallelo  in 
auftruni  fuccedat  proxime ,  ilium  circumferri  voluerunt.  In  ceteris  ubique  confentientes 
habetalios:  quamvis,  ut  Strabo  lib.  1 1.  obfervat,  Athense  &  Roma  horariis  terminis 
non  exactiffime  refpondeant ,  qui  propterea  alios ,  uti  ex  fchematis  tabella  clarum  eft , 
praefixit.  Per  Hellefpontum  etiam  Ptolemasus  parallelum  duxit  lib.  1.  cap.  xxjn.  qui 
fere  cum  illo  Strabonis  per  Troadem  Alexandream ,  concurrere  videtur.  Quahi:  vero 
Strabo ,  ex  incrementis  dierum ,  diftributionem  paralleloram  fiiciat  five  climatum  j  fche- 
ma,  quod  apponimus ,  perfpicue  manifeflabit.     Divifit  ille  vergente  1 1  libro  in  femi- 

horas : 


LIBER    I.    CAP..VL  if 

horas :  rupra  Hellefpontum  etiam  in  quadrantes  horas ,  ut  tamen  &  femihorae  difFerentiam, 
perPontumduclam,  non  prsetermiferit.  Ptolemasus  autem  dicto  loco ,  oceumfequu- 
tus  Agathemerus  lib.  i.  cap.  viii.  inter  aequatorem  &  polarem  circulum  five  Thulen ,  xxi 
parallelos  ita  dispofuerunt ,  ut  inter  fingulos  differentia  fit  quadrantis  horae :  fed  paucos 
ducunt  per  loca nominatim exprefla ,  utPtolemaeusper Meroen,  Syenen,  Alexandre- 
am  ,  Rhodum  ,  Hellefpontum  ,  Byzantium  ,  per  medium  Pontum  &  Boryflhenem  : 
Agathemerus  climata  fimul  adnumerat ,  exempli  gratia  ,  ad  quartum  parallelum  notavit, 
t£to  isi  to  hol  MsgoV  zt^wtov  Khipoc  ,  hoc  illudcji  per  Meroenprimumclima:  &ficinfexto 
parallelo,  ^utepov  -AKly.ot,  fecundum  clima :  ino&avo  ,  tertium  Alexandreae :  indecimo- 
parallelo  quartum  clima  per  Rhodum  :  in  duodecimo,  cjuintum  per  Hellefpontum  :  in 
decimoquarto ,  qui  Sta  ^icov  5to'vtov  ,  per  medium  Pontumeftj  clim^fextum :  in  decimo~ 
quinto feptimum ,  per  Boryfthenem ,  qui  gradibus  xlviii,  minutis  xxx.  ab  aequatore 
diftet ,  differentiam  longiffimi  diei  habens  ad  horas  quatuor.  Ulteriores  parallelos  fine 
mentione  climatum  per  gradus  6c  horas  diftinguit  hoc  modo : 

minut.  30. 

minut.  30... 


XVI 

parallelum 

gr- 

XVII 

parallelum 

&• 

XVI  II 

parallelum 

gr' 

X  IX 

parallelum 

gr' 

XX. 

parallelum 

gr 

XXI 

parallelum 

gr 

p- 

hor.  4, 

5*4- 

hor.  f. 

f6. 

hor.  j'. 

W 

hor.  6. 

6l : 

hor.  7. 

63. 

hor.  8. 

Dehoc  ultimo  parallelo  ait:  024S  QoChyg  y&Qo$u@j ,  « ^og&orefoy  siXy  lyvueJ&ii  irxg.' 
«V0£«7T0V ,  Hic  ef  per  Thulen  fcriptus : .  ultra  quem  nihil  magis feptemtrionale  hominibus  com~- 
pertum  ejl. 

Haec  de  Climatibus  Parallelis  veteram.     Recentioram  climata  utrimque  ab  aequatore  : 
ad  alterutrum  polarem  per  intervallum  femihorae  diei  folftitialis  difponuntur  :  &  quia 
difrerentia  dierum  ad  xn  usque  horas  adfiirgitj  in alteratro  hemifphasrio  xxiv  fiunt -. 
climata  femihoraria  fcilicet  viginti  quatuor  ab  aequatore  ad  polarem  arcticum :  6c  totidem 
ab  eodemaequatore adverfiis  antarcticum  circulum  polarem.  Sed  aeque  horum  &  veterum3  ? 
nifi  in  incremento  dieram ,  rarus  noftris  temporibus  ufiis  eft :  major ,  &  fere  unicus  in  hoc 
genere ,  latitudinis  loci ,  five ,  quae  gradibus  eidem  refpondet ,  licet  diverfa  per  fe  fit  3 
elevationis  poli  ?  per  quam  omnia  metimur  hodie  &  dirfinimus  ,  etiam  ipfam  dieram 
longitudinem  ex  illa  intelligimus  facillime.     Haec  hodierno  ufo  pro  climate  divifio 
valet ,  cujus  fundamentum  ,    difpenfatio  circuli  in  ccclx  gradus ,  nec  ipfis  veteribus 
ignotum  fuit ,  utpote  Ptolemaeo  &  Agathemero  ufiirpata ,  &  ab  ipfb  quoque  Strabone 
fub  finem  lib.  1 1 .  memorata.     Laxe  autem  latitudinem  loci  per  clima  celebris  &  not*e 
urbis  ,  vel  regionis  ,  nonnunquam  ,  poft  fiibtilioris  etiam  diitincldonis  inventionem  j  - 
defcribi folet ,  ut  eft  illud  Achillis  Tatii  Ifagog.  p.  148.    avrr,^t<rigTi\g<r(poii^ig^ToyKKifAx 
rS  'Efkr,<rxovTov  7  y^  tv{s  WL&KzSwiou;  is"),  f^j  ■xw  'E$\oi£&  s  hoc  efl9   Is  fbjjara  fitus  eji9   qui  - 
Hellejponti  5  MacedonU  >  &  Grtcw  ciimati  refpondet. 


C  A. 


16  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJU  A  E 

C  A  P  U  T      VII. 

D    E 

TERRICOLARUM    HABITU 

TUM    INTER    SE,    TUM    RESPECTU 
SOLIS    ET   UMBRARUM. 

Uamvis  habitatio  mundi  omnis  olim  cognofci  non  potuerit ,  &:  cognitus  orbis  ab 
univerfo  terrie  globo  diftingueretur :  fapientiores  tamen  qui  fuerunt ,  ex  figura 
___  orbis  &  totius  mundi  intellexeru  nt ,  fl  orbis  terrarum  rotundus  eflet  feu  globoflis, 
de  quo  iidem  nihil  dubitabant ;  &  ubique  habitaretur ,  quod  quidem  incertum  erat  5 
qualis  tum  fi  ita  eflet ,  pofitio  hominum  adverfus  folem  foret ,  6c  in  quam  plagam  umbra 
cafura  eflet :  &  quem  habitum  ac  fitum ,  qui  ita  diverfas  partes  terrarum  orbis  colerent , 
inter  fe  ipfi  habituri eflent.  Umbrse autem ratione ,  quam pofitioad folem pro diverfo 
fitu  Sc  variatis  modis  facit ,  homines  quidem  amphifcii ,  alii  heterofcii ,  rurfus  alii  afcii , 
&  quidam  tandcm  perifiu  appellantur:  refpectu  autem  incolarum  orbis  Sc  inclinationis 
ejus ,  ipfi  inter  fe  fjnaeci ,  antceci ,  verioeci ,  antichthones  &  antipodes  varie  diflinguuntur. 
Antiquomm  defcriptiones  videamus  ,  ut  appareat  quid  de  quovis  genere  habitationis 
judicaverint.  'OoojW  enim ,  id  eft  hdbitationes  vocitamnt,  quia  r  onvnuv ,  fwehabi- 
tatorum ,  mutuam  ad  fe  relationem  atque  habitum  flgnificant. 

Primum  autem  de  Umbrarum  differentia ,  £cindevariedenominatisterricorisagemu$. 
Sunt  ejus  intuitu  vel  amphifcti ,  vel  heterofcii. ,  vtlperifcii.  Antiqua  ha:c  divifio ,  quam 
Strabo  lib.  1 1.  pag.  6f.  ex  Pofidonio  aliisque  itaproponit,  utintegris  zonis difcernat 
qui  umbram  ab  aliis  diverfam  habeant.  Duas  zonas  ait  <s&A<mks ,  prifcia*  effe ,  quce  nempe 
a  polo  alterutro  ad  proximum  utrimque  polarem.circulum  pertingunt  iduasgTs^o or.Ug , 
heterofcias ,  ab  arclico  ad  tropicum  folftitialem  alteram ;  alteramque  ab  antarctico  circulo 
ad  brumalem  usque  converfionem ,  extenfas:  6cunam  #p<pl<nuov  amphifciam,  tyjv  y.ira^v 
t«v  Tgoirix.M9  inter 'tropcos  exiflentem ,  five  torridam.  Quo  in  fblo  traclu  etiam  «V>c<o; , 
afcii ,  umbra  aliquando  meridiana  carentes ,  inveniuntur :  de  quibus  mox  plura  dicemus 
ex  Tatio.  Extremo  illo  1 1  libro  perifcios  Pofidonii  putat  Strabo  v$iv  ovrotg  tt^cj  t»?v 
yza>ye#Q;[ot,v ,  ad  geographiam  minus  pertinere ,  quod  ilke  partes  propter  frigoris  acerbita- 
tem  fint  inhabitabiles.  Id  vero  recf e  judicavit  Strabo ,  ibidem  locorum  gnomonis  um- 
bram  in  orbem  ambire ,  tametfi  nefciat ,  aut  neget  etiam ,  regionem  illam  ab  hominibus 
habitari.  Am^hifcios  Strabo  illos  interpretatur ,  quorum  gnomoni  fub  meridiem  ere£io 
fol  adfulgens  umbram  nunc  in  hanc ,  alio  tempore  in  diverfam  partem  projiciat',  videli- 
cet  fole  in  oppofitam  priori  regionem  delato ;  quod  iis  tantummodo  contingat ,  qui  inter 
tropicos  habitant.  Heterofcios  autemefle,  quorum  umbra  in  alterutram  partem  femper 
feratur ,  ut  feptemtrionem  verfiis  in  noftra  zona :  aut  in  meridiem  femper ,  ut  iis  accidit  _ 
qui  in  aitera  temperata  zona  degunt. 

Achilies  Tatius ,  Alexandrinus  mathematicus ,  in  Ifagoge  ad  Arati  Phamomena  cap. 
xxxi.  his  a  Strabone  expiicatis  generibus  addit  afcios ,  antifcios ,  brachyfcios ,  macrofcios. 
^Aov.icii  umhrse  expertes,  in  torrida  zona  eo  tempore  fiint,  quo  in  vertice illorum  fol 
meridianus  efl  :'■  declinante  fole  a  veitice,  fiunt  amphifcii.    Rem  exemplo  illuftrat. 

Qui 


L  I  B  E  R    I.     CAP.    VII.  x7 

Qui  fub  cequatore  cokmt ,  quum  fol  in  Arietis  vel  librae  exiftit  principio  ,  efle  ait  vere 
afcios ,  radio  ornne  fpatium ,  quod  eirea  corpus  eft  vel  gnomonem  ,  adimplente  :  ubi 
vero  in  alia  figna  fol  procefierit  \  puta  in  Cancrum ,  umbram  eorum ,  qui  aequatorem 
circumcolunt ,  finiftrorfum  cadere  five  in  auftrum :  fi  Capricornum  veriiis  progrediatur , 
eorumdem  umbram  dextrorfum  projici  five  in  feptemtrionem .  Tamen  &  in  aliis  parti- 
bus ,  nec  vero  extra  tropicos ,  certo  tempore  funt  afcii ,  ut  in  Syene  ,  quae  fub  tropico 
fita  eft ,  quando  fbl  in  cancri  principio  verfatur.  Eadem  ratione  ^g^voTtjsf  &jw*,<{oeWaM' , 
eos  qui  brevem  aut  longam  umbram  habent ,  inteiligimus.  Brachyfcii  enim ,  five  brevis 
umbrae  funt ,  a  quorum  vertice  fol  propius  diftat :  macrofcii ,  feu  longioris  umbrae  a  qui- 
bus  fbl  receffit  longius.  Sic  fiib  idemtempus,  &  in  eadem  teinperata  zona ,  brevior 
umbra  exiftit  in  Africa  proconfulari ,  aut  Numidia,  quam  in  Italia  5  &  heic  quoque" 
brevior ,  quam  in  Dacia  vei  Scythia  folet  efle :  £c  qui  sequinocliali  fubjacent ,  quum  fbl 
in  Crancro  exiflit  j  longiorem  umbram  habent ,  quamquumeftinTaurifigno.  Atque 
ita  de  aiiis  quoque  locis  ac  partibus  judicium  efto.  Antifcii  autem ,  mtIskioi  ,  borealibus 
fimt  auftrales,  quia  contrarias  umbras  habent  ,  ilii  dextrum  ad  latus ,  hiad  finiftrum, 
quoniam  medius  fbl  ambobus  interjectus  eft :  &  auftralibus  antifcii  fiint  feptemtrionales 
ob  easdem  ,  quas  diximus ,  ex  fblis  pofitu  feu  interventu  rationes.  Bor«os  autem  & 
auftrales  eos  hoc  loco  notamus  ,  qui  haemifphaeriis  diftincti  funt ,  sequinoctiali  circulo 
intercurrente :  non  illos ,  qui  in  eodem  hemifphaerio  vel  propiores  aequatori ,  vel  lon- 
gius  ab  illo  redu&i  fimt. 

Haec  de  diftinc~tione  terraram  atque  hominum  ,  quam  ex  umbrae  diverfa  ratione 
antiqui  deduxerunt ,  vel  ideo  non  inutilia  ad  explicandum  nobis  vifa ,  ut  non  inventum 
novum  efle  ,  ita  orbem  per  umbras  diftribui  ,  intelligatur :  fed  quidquid  geographi 
aetatis  noftrae  de  hoc  difcrimine  per  umbram  faclo  adferant ,  ex  antiqua  geographia 
repetitum  efie  cognofcamus.  Nunc  de  habitationibus  dicemus  ,  feu  vario  fitu  atque 
habitu ,  quem  inter  fe  terricolae  ,  aut  una  gens  ad  aliam  relata ,  obtinet. 

Geminus ,    Rhodius  mathematicus  ,    cap.  Xin.  Ifagoges  ,   divifionem  orbis  aliam 

refpe£tu  habitationis  proponit ,  quaincolae,  ad  alios  ratione  habita,  dicantur  tvvaiwt 

t&Aoixoi-)  avTomoii  dvrfoo&ti ,  fynceci ,  vel  perioeci ,  vel  antoeci ,  vel  antipodes.     namufixs 

vocabula  Graeca  etiam  in  Latinum  fermonem  adfiimfit.     Synoscos  defcribit  t&s  <s£a  t 

dvrov  T07rov   <£  «ut»j?  ^wv>;f  naT  qikxvt  ov;  ,    qui  circa  eundem  locum  ejusdem  z«on&  habitant , 

proximi  fcilicet  &  vicini :  Perio:cos  autem^  «?  h>  tjj  dvrij  £avy  kujcAw  <tfzAoi'.&vTo!£,   quiin 

eadem^  aona  in  circuitu  circumhabitant.  Nihil  mentionis  facit  de  oppofitione  perdiame- 

trum ,  feu  diremtione  per  femicirculum ,  quam  recentiores  addunt :  nec  plus  Achilles 

Tatius  cap.  xxx.  pro  pericecis  requirit.     neeJbuiot,  inquit,  oVai  t\w  dv.T^v  oUy^iv  oIkzo-iv  » 

Periceci  funt  quotquot  candem  habitationem  incolunt :  quos  ipfe  interpretatur  ,  qui  in  eadem 

zona  fint ,  feu  inter  communes  parallelos  in  circuitu ,  ideoque  ncctes  &  dies ,  8c  annuas 

tempeftates  easdem  habeant.     Ne  quis  vero  exftimet ,  novum  plane  efle  de  femicirculari 

oppofitione  additamentum ;  Cleomedis  au&critate  oftendam ,  iilud  nec  antiquis  igno- 

tum  penitus  fuifle.     Quum  enim  lib.  1.  oftendit  quse  nobis  cum  periaecis  fint  communia , 

videlicet  eandem  zonam  habitare  ,  eandemque  habere  hiemem  ac  aeftatem ,  6c  incre- 

menta  & diminutiones dierum atque  noclium ;  addit pag.  3 z6.  AiottytyovTcu  *§  rdg  vfefyotiz 

y^gjf  Tolg  vvKtots.      7r«p*  rtu7v  y»o  y^iooo;  h#i& ,  T*ot(>  cmhvois  vvktoi  etvcq  JiT.    ^  t^TtaKiv  oitQiav 

KotToiJviTou  7roiP  qfjiTv  o  Y)M(§r ,   oi^qv  Axu@av6i  t$  xa^  cueivois  dvla/w      l)ijferunt  diebm  & 

noElibm      Nobisenimquumdiestrit ,  illvsnoElemefeoportet:  €T viciffm  quumnobis fol  occide- 

rit ,  fumk  initimn  apud  iiios  ortm.     Quod  fi  ita  eft  ,  iongius  intervailum  inter  mutuos 

G  perice- 


ift  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

perioecos  oportet  effe  ,  quod  fi  non  ipfum  femicirculi  fit  ,  five  per  clxxx  gradus  in 
eodem  parallelo  nobis  oppofitum ,  propius  abfit  ab  illo ,  necefTeeft.  nam  quas  de  noc~tis 
&  diei,  de  ortus  &  occafus  oppofitione  inPericecisdixit,  ipfe  Cleomedes  irhetxvngn  , 
laxe  intelligendum  efle  cenfuit. 

Antosci ,  ex  Tatii  defcriptione ,  fiint  zonas  auftralis  incolas  borealibus ,  Sc  feptemtrio- 
nales  auftralibus  ,  quia  auftrali  oppofita  fit  borealis  ohtitru  feu  habitatio  >  &  boreali 
auftralis.  Itaque  antseci  eandem  invicem  noclem  habent  ■&  diem  ,  fed  diverfa  folftitia. 
Nam  fol  in  Cancro  pofitus  ut  seftatem  nobis ,  qui  ad  feptemtrionem  accedimus  j  fic  illis , 
qui  ad  auftram  vergunt,  adfert  hiemem.  Viciftim  ad  Capricornum  delatus ,  hiemem 
nobis  >  antcecis  seftatem  facit.  Rurfus  Arietem  fol  attingens  nobis  vernum  dat  sequino- 
cfaum  j  antcecis  noftris  autumnale  :  &  verfa  vice  in  Libra  nobis  autumnum  inchoat  -, 
non  item  antcecis ,  quibus  initium  veris  tum  exflirgit.  Et  poft  aequinodia  quum  fol  per 
iigna  videtur  nobis  adfcendere ;  apparet  defcendens  antcecis ,  quibus  tum  demum  ad- 
fcendendo  fit  altior  ,  quum  fignis  a  Cancro  ad  Capricornum  procedit ,  quae  nobis  in 
noftra  fphasra  eft  defcenfio  j  augetque  dies  illorum  in  tantum ,  quantum  noftris  diebus 
detrahitur.  Hasc  plenius  ex  Tatio  exfcribere  vifum  fuit ,  quia  Geminus  in  hac  parte 
cum  concifior  perleeft,  tumetiam,  fecus  ac  alibi ,  nonnihilobfcurus.  Exhisautem 
perfpicue  elucet ,  quos  antiqui  antoecos  appellaverint. 

Antichthenes  fuperfunt  &  antipodes ,  quos  multi  pro  iisdem  habent  :  quidam  etiam 

antichthonas  £t  antcecos  ita  defcribunt ,  ut  nihil  omnino  differre  videantur.  Sed  alia  de 

iis  antiquorum  fuit  fententia.     Tatius  dicto  loco  tres  hos  ordines  diftinctos  tradit ,  in 

dvTlx^oirt  explicandis  non  ita  perfpicuus,  utceteros,  antcecos  6c  antipodas ,  illuftravit. 

Caput  xxix  extremum  latet  in  mendo :  capite  xxx.  ait  antichthonas  effe  tsV$24#iu£tP0» 

b>  %  ouoioug  tyvout  qikxvtcv;,   eregioneinfimilibus  zonis  habitantes.     PomponiusMelacap.  i. 

fit  interpretis  loco.     Reliqua  ,    inquit,  zon*  (de  temperatis  loquitur)  paria  agunt  anm 

tempora  ,   verum  non  pariter.     Antichthones  alteram  :    nos  alteram  incolimut,     Quae  qui 

antcecis  forte  commifcent ,  negat  Ifaacus  Voflius  in  hunc  locum ,  cum  Pomponio  fentire. 

Cui  clariflimo  viro  antichthones  veterum  omnes  illi  cenfentur,  qui  oppofitam  terram 

auftralem  inhabitare  credebantur ,  etiamfi  in  fuperiore  noftro  degerent  hemifphserio , 

illo  fcilicet  quod  non  per  horizontem ,  fed  per  cequatorem  feu  ardentis  zonse  interventu 

diremtum  a  noftro  eft.     Ita  putat  femper  ab  antcecis  &  antipodibus  diftingui.     Nec 

2^'jugTgov  Achillis  adeam  vim  &  rigorem  exigas  velim    ut  foiet  in  antipodum  defcripti- 

one ,  quos  ipfe  fegregatos  vult  ab  antoecis. 

Gravior  de  Antipodibm  controverfia  vetuftis  fuit  temporibus ,  quos  quidam  plane  ne- 
garunt  ,  ineptse  hos  abfiirditatis  accufantes  ,  qui  illos  velint  defendere :  alii  ita  de  iis 
ientiebant ,  ut  effe  poflc  ,  geometricis  rationibus  perfuaderent ,  quamlibet  nunquam 
vel  fando  experti  fuiflent.  Primum  obftacula ,  quac  quidam  veterum  in  argumento  hoc 
pofuerant ,  removebimus :  deinde  cordatiorum  de  eodem  fententiam  adjiciemus. 

Plutarchus  de  Facie  in  orbe  Lunae  p.  780.  illos  acriterexagitat ,  qui  Terram  centrum 
mundi ,  &  rotundam ,  &  in  ea  antipodas  credant ,  «Vsrep  &ej.7ru$  4  ycttearcv;  t&m\vx*$ 
mo)  t«  KciTio  t?  yy  iss&iifcojAiviss  ,  infiar  teredimtm  ,  aut  jiellionum ,  imk  corporum  partibm 
fwfitm  obverfis ,  terrxadhxrefcant.  Sedquidagit?  negatibidem  rlu)  &hi  to  picav  Qq&v  , 
lationem  gravium  ad  commune  centrum ,  innumeris  experimentis  adhuc  comprobatam ,  & 
olim  a  philofophis  &  geographis  validiflime  defenfam.  Strabo  lib.  11.  pag.  75*.  ait :  r&  [$> 

«ENgjt    r    CpVCTlYMV  JtlKVVtdfaci  TCIUVTC*    Ifi.     C^CXA^Q^Sy,C   jlt/{<)    0   X0CU@*  J^tf    0    il^VCjC.      Y\    fQTT^    £'   cJ^TJ 

/Us<rov  r   p#g;wv»      <srC4  t*to  ts  cvM^tiCd,  >j   y^  c§quqchqcdc.  Q(ucfcgvTg(gH  ^vOj  rf  vgftvw  pevw  , 

Qua 


LIBER    I.    CAP.    VII.  19 

Qu&  a  phyfiicis  demondrata  in  geographiam  tranfifiumuntur ,  h<zc  fiunt :  mundum  effie  globi  ferma  a 

itidemque  cdum:  gravia  ad  mediumferri:  circa  hoc  terram  conftitutamejfieglobiinmorem, 

idemque  ,  quod  cdum ,  habere  centrum.     E  prifcis  Chriftianis  in  antipodas  invecti  funt 

Lactantius  Sc  Auguftinus ,  uterque  fme  ratione.     nam  quas  adfert  Lactantius  argumenta , 

cS§iKQ<TQ§m  dicuntur  omnia ,  nec  poflimt  aliter,  quiacadia^queacterrasrotunditatem, 

tot  experimentis  comprobatam  ,  omni  modo  negatum  it.     Quid  illi ,  inquit  lib.  111. 

cap.  xxiv. ,  qui  ejfie  contrarios  vefligiis  noflrisantipod^putant?  numaliquidloquuntur\  aut 

eji quisquam  tam ineptm ,   qui credat ejfe homines ,  quorum vefligiafintfiuperiora ,   q v.am capita  ? 

autibiy  qua  apudnosjacent)  inverfiapenderei  frugesO" '  arbores  deorfiumvcrfim  creficere!  plu-> 

vitu  ,  O*  nives  ,    O"  grandines  furfium  verfus  cadere  in  terram  ?  Et  miratur  aliquis  hortospen- 

files  inter  feptem  mira  narrari ;   quumphilofophi  O"  agros ,  O"  maria ,  O"  urbes  O*  montespen- 

fiiles  faciant .?  Quas  fequuntur  contra  terrce  caeliqueiotundamfiguramftruuntur,  quam 

firmiter,  experientia  tot  obfervationibus  ftabilita ,  documento  eft.     Concludit  enim : 

Sic  pendulos  iftos  antipodai  cdli  rotunditM  adinvenit.     Et  quum  fibi  ipfi  objecerat ,  pondera 

in  mediumferri ,  ad  quod  omniafmt  connexa ;  nihil  habet  quod  refpondeat ,  quamjzf ri  nullo 

modo  pofe,  ut  cdum  terraft  infierim  ,  quafi  fixae  fint  illae*  in  rotundo  relationes,  quas 

fupra ,  infra  dicimus  ,  nec  potius  varie  inter  fe  hominurn  refpeclu  commutentur.     Quin 

potius,  utbeneCleomedes  judicavitlib.i.  cap.  deOrbibus  ,  $  yw  <tQ>ou£/,ku>  tw  ^pun 

M%%v\piVY[g ,  jcostw  To  fM<rourciTov  l?i  >  quia  terra  figura  rotunda  e(i ,  medium  eim  eft infimum , 

&  quae  ad  medium  feruntur  ,  deorfum  tendunt ,  undecumque  etiam  ex  globi  circumfe- 

rentia  deducuntur.     Modeftiora  paullo  fimt  quae  Auguftinus  Civ.  Dei  lib.  xvi.  cap.  ix. 

adverfiis  antipodas ,  noftrohemifphamofeuregioniobverfbs,  fcripfit.     Quodantipodas, 

inquit,  e(fe  fabulantur ,  id  efl  homines  a  contraria  parte  terra ,  ubi  fol  oritur  quando  occidit 

nobis ,  adverfa  pedibm  noftris  calcare  vefligia  ,  nulla  ratione  credendum  efl.     Neque  hoc  ulla 

hifiorica  cognitione  didicijfe  fe  adfirmant ,  fied  quafi  ratiocinando  conjeftant ,  eo ,  quod  intra 

convexa  aeli  terra  fufpenfa  fit ,  eundemque  locum  mundm  habeat ,  O"  inhmum  O"  medium :  O" 

ex  hoc  opinantur  alteram  terrd  partem ,  quct  infra  efl ,  habitatione  hominum  carere  nonpoffe.   Nec 

attendunt ,   etiamfi figura  conolobata  O"  rotunda  mundus  ejfe  credatur ,  fiive  aliqua  ratione  mop- 

flretur ;  non  tamen  ejfe  confiequcns ,  ut  etiam  ex  illa  parte  ab  aquarum  congerie  nuda  Jit  terra. 

Deinde ,  etiamfi  nuda  fiit ,  neque  hoc  ftatim  neceffc  efl  ut  homines  habeat ;  quando  nullo  modoficrip- 

tura  ifla  mentitur ,  qu<z  narratis  przteritis  fiacitfidem  ,  e o  quod  cjus  praditta  complcntur.  Nimis- 

que  abfiurdum  efl ,  ut  dicatur  aliquos  homines  ex  hac  in  illam  partem ,  Oceani  immcnfixtate  trajeBa^ 

navigare  ac  pervcnvre  pottajfc  :  ut  etiam  illic  ex  uno  illoprimo  homine  qjcnm  inftitucretur  huma- 

mim.     Hicj  vero  teme  rotundam  figuram  non  penitus  negat ,  fed  fi  ita  fit ,  tantummodo 

non  fequi  putat ,  ut ,  in  oppofita  parte ,  liberata  terra  ab  aquis  flt :  &  fi  ea  fit  libera ,  etiam 

ab  hominibus  incolatur :  quod  utique  pro  temporum  notitia ,  experimentis  deftituta ,  to- 

lerari  poteft  ut  credibile ,  quum  prifci  fapientes  demonftrare  antipodas  non  potuerint ,  be- 

ne  autem  ratiocinando  adfequi ,  ut  poffe  efle ,  nihilque  abfiirdi  infer re  &  crederent  ipfi , 

&  aliis  perfiiaderent .     Id  autem  tamquam  infolens ,  aut  nimium  quodammodo ,  in  fanclo 

viro  notandum  efie  cenfemus ,  quod  vehementifTime  negat ,  impugnat ,  abfurdum  appel- 

lat ,  nullaque  ratione  credendum ,  quod  ipfe  tamen ,  concefta  terras  rotunditate ,  ulla 

ratione  incongruens  efle  nequaquam  probavit ,  nec  aufus  fuit  probare. 

Quos  vero  fcimus  ab  opinione ,  ejfefiorfian  antipodcvs ,  nec  olim  abhorruifle ,  quantumvis 
demonftrare  non  potuerint ,  nuncperindefuntnobiscommemorandi.  Cicero  ,  Scipi- 
onis  fomnio  cap.  vi.  Africani  majoris  perfonam  indutus ,  Vides ,  inquit ,  habitan  in  terra 
raris  Cr  anguftis  m  locis ;  Cr  in  ipfis  quafi  maculis ,  ubi  habitatur ,  vaftas  fohtudines  interjeBas: 

C  Z  hosque 


so  GEOGRAPHIAE    ANTI  Q^U  A  E 

hosque  qui  incolunt  terram ,  non  modo  interruptos  ita  ejfe ,  ut  nihil  inter  ipfos  ab  aliis  ad  alios  ma- 
nare  pojfit :  fed  partim  obliquos ,  partim  averfos ,  partim  etiam ,  adverfos  (lare  vobis*  Qui  vero 
hi  firnt  averfi ,  adverfi ,  nifi  ibi  antceci ,  heic  antipodes  ?  Aequalis  Ciceroni  Geminus 
cap.  xin.  non  fblum  «vt/tto^j  nominatim  recenfet ,  fed  ratione  etiam  tuetur ,  J*«Toe7r) 
piffQv  etvai  i*jv  Qo^v  twv  ffut^dtonv ,  quod corpora ad  centrum  tendant ,  ideoque  nullum  efle  pe- 
riculurn,  nec  metuendum ,  neruantilli,  autdecidant.  Plinius  quoque  minus  de  iis  du- 
bitavit,quum  lib.  iv.  cap.  xn.  Hyperboreos  ab  aliis  medios  locari  dicit  inter  utrumque fs/em, 
antipodum  occafum ,  exorientemquenoftrum.  AtveroMacrobiuslib.il  Somn.  Scip.  cap. 
V  fortiflime  antipodas  defendit.  Cur ,  inquit,  non  &  illic  aliquos  vivere  credamus ,  ubi 
eademfemper  in  vromtu  funt .?  nam  cjui  ibi  dicuntur  morari ,  eandem  crcdendi  funtfpirare  auram, 
quia  eadem  eft  in  ejusdem  z.onalis  ambitus  continuatione  temperies :  idem  fol  illis  O*  obire  dicetur 
nojlroortu,  £r  orietur  quumnobis  occidet:  calcabunt  &que  ,  utnosr  humum  ,  O^jupraverti- 
cem  femper  cdum  videbant.  Idem  etiam  plebejas  opinioni  Sc  vano  metui  refpondet :  Nec 
metus  ent ,  ne  de  terra  in  c&lum  decidant,  quumnihilunquampoffitruerefurfum  -  -  - 
uidfirmaverim  quoque  ,  <£r  apud  illos  minus  rerumperitos  h<zc  aQimare  de  nobis  ,  nec  credere 
pojfe ,  nos ,  in  quofumus ,  loco  degere :  fed  opinari ,  Jt  quis fub  pedibus  eorkm  tentaret  flare ,  ca- 
furum.  Satis  ex  hoc  conftare  poteft ,  quse  Romanorum  Graecorumque  de  antipodibus 
fuerit  opinio ,  ut  nihil  attineat ,  Achillis  Tatii ,  aut  Marciani  Capellas  teftimonia ,  quse 
jam  datis  confonant ,  adferre.  Haecautem&mperioriaGeographiaeantiquonampne- 
notanda  erant ,  ut,  quanta  illor um  srse/  o*>«i'<re&>v ,  dehabitatiombus  terracognitioexhite- 
rit,  perfpicue  intelligatur  ,  eoqueantiquanotitiaorbisafcientiarecentiorumaccuratius 
difcriminetur. 

Ad  fitum  temcolarum  etiam  pertinet ,  quam  quasque  gens  aut  prima ,  aut  poftrema , 
aut  media  lucem  accipiat ,  aut  opprimatur  noct.e.  Nam  qui  ad  orientem  nobis  habitant , 
eis  prior,  quam  nobis,  fol  oritur:  &  nobis  itidem  prior,  quam  illis,  qui  longius  re- 
motia  nobis  in  plagam  occidentalem  fimt.  Quod  quia  ex  terrse  rotunditate  pendet ,  ut 
per  quindecim  quosque  gradus  longitudinis ,  in  asquatore  numeratos ,  horae  fpatio  accef- 
fiis  vel  deceflio  folis  &  diei  mutetur ;  prifci  fapientes ,  qui  terra;  rotunditatem  defen- 
demnt ,  hoc  quoque  non  potuerunt  ignorare.  Manilius  id  egregie  de  fble  meridiano 
per  orbem  variante  lib.  i.  verf.  639.  feqq.  ita  demonftravit : 

Quando  aliis  aliud  medium  efl  ,  volat  hora  per  orbem  }, 

Cumque  loco  terra  cAumque  ac  tempora  mutat, 

j^tque  ubi  fe  primu  attcllit  Phoebus  ab  undis , 

lllis  fexta.  manet ,  quos  tunc  premit  aureus  orbis. 

Ritrfus  ad  Hefperios  fexta  cji  ,  ubi  cedit  in  umbraA. 

ISfos  primam  ac  fummarn  fextamnumeramus  utramque. 
Sic  enim  variat  diei  hora  ,  ut  noftra  fexta ,  five  meridiana ,  fit  fumma  feu  ultima  in  ori- 
entem  remotis :  eadem  prima  habitantibus  in  occidentaii  terra.     Atque  ficperhoras  & 
gentes  varie  oftendi  &  declarari  potefl.mutatio. 


e'Ah 


fab .    2   . 

'      Schkma  octo    -vEitsrToirvnyi 

fecuruizuTL    CrcCcas      Sr      Jiamaiurj. 

IJord. 

/§&                  \ 

/   sN^-           * 

/          «SsV^ 

/         ^x% 

/                            ***   x^». 

3            \ 

'     ^x 

w      \ 

j/      \ 

WeiV    W**""»*?                    \ 

/                  Sui/irlajucs  \ 

oit- 

ZepAyrus                      / 

N.                   -A-pclioTcs    1 

^V^^               S 

A^               / 

\             / 

*•                      ^^ 

SutL 

■ 

• 

Iclmog-rapliia,  Turris  Attica?    o ctan g ulae;  pro 

•ventoruin '  niunero   et  plagis. 

A.jj  ai-ctzjzs 

>/                                     X* 

w/                                 V-. 
.$/                                        XV 

V/                                    \ 

/                   J^a.tuuv    rtomuia,                       \ 

. 

fupra,  Jun±-  auz/crLp-ficL . 

*  ■ 

s 

-    % 

JTotus 

/7<3y'.      %  t   . 


SCHEMA        DYODECIM  "VX^NT  T  O  IL^M 

S  ep-tejitrio 


OccicLejis 


IMericLie  5 


Oneiis 


Fragiiieiituiii  columnae  duode  cim  aiiguloruui/de  cjuo 
"VII  exftant  latera,reliaua  muro  coiiclufa  latent. 


jVI^ 

A.jTRI 

CVS 


AIBO 

istotoc 

AVSTRO 
AiTRICVS 


NOTOC 
AVS 
TEIL 


:  ;■  i;j;i ;  JV;«* 


TtfOTOC 

EYIO 

AVSTKR 


poc 

lEV 
ILVS 


:iir,:iv.;-:ny,;HH!!, 
SlKivt"!''"""' 

THC 

^OIA 


SVB  SOLA 

'INVS 


V 


L  I  B  E  R    I     C  A  P.    VIII  3i 

C  A  P  U  T    VIII. 

B  E 

PLAuIS    E  T    V  E  N  T  I  S. 

TAndem  etiam  in  veteris  geographiae  theoria ,  quousque  de  plagis  mundi .  Sc  de 
ventorum  difcrimine ,  priorum  notitia  progrefla,  fit,  oftendendum  eft.  Non  autem 
multis  verbis  referemus ,  quod  Strabolib.i.pag.  lo.memoravit,  fuifTe  quondam 
qui  ivo  t«?  Hv&OTolTQvg  eivcm  aviuxs  ,  duos  tantum  prmcipales  ventos  ejfe  crediderint ,  Bore- 
am  8c  Notum ,  a  quibus  reliqui  parva  inclinatione  diffideant.  Nam  &  paucos  fuifle, 
&  eos  non  clariflimos  ,  qui  ita  tradiderunt ,  ex  eo  fatis  manifeftum  eft ,  quod  plerique 
philofbphorum ,  &  doctiflimus  quisque  in  geographis ,  ab  illorum  opinione  diflentiant. 
Quin  potius  antiquiflimi  fcriptores  ventos  quatuor  praecipuos ,  fecundum  quatuor  mundi 
regiones  ,  pofuerunt.  Et  jpfa  natura  tot  plagas  eonftituit,  ut  duas  asquator  faciat, 
orientem  6coccafum,  adduclum  aequatoris:  Sc  totidem  axis  mundi  nempe  feptemtrio- 
nem  Scmeridiem.  Quae  caufla  eft,  ut  communi  plerorumque  confenfu  quatuorventi 
principales ,  finguli  in  fingulis  cardinibus  mundi  (inde  etiam  cardinales  dicti)  collocen- 
tur  ,  licet  de  nominibus  illoram  non  omnes  idem  fentiant ,  decujusdiverfitatiscaufla 
poftmodo  diflerturi  fiimus.  Plinius  id  nobis  confirmat  lib.  n.  cap.  xlvii.  Veteres ,  in- 
quit,  quatuor  omnino  [ventos]  fervavere  per  totidem  mundi  partes ,  ideo  nec  Homerus piures 
nominat ,  hebeti,  ut  mox  judicatum  eft  ratione ,  hoc  eft,  rudi  Minerva  &  parum  ingenir. 
ofe.  plures  enim  interponendos  efle,,  a  pofteris  judicatum  fuit.  Quo  numero  poetos 
fsepe  adquieverunt.     Homerus,  ad  quem  Plinius  provocabat ,  OdyfT  K.  v.  19 fr 

2w  £*  iVfsg  Tg  j     VOT©-"  T    i7ti0"c  ,     ^iCpv^QS   T£    <JW#Jjf  , 

K#f  @>o(>it]S  u&£jiyzviTvi<;. 
hoc  eft  :  Simul  Eurmque  Notusque  incidit ,  Zephyrmque  vehemens ,  £r  Borcdiferenm.    Hune 
ducem  Latini,  ut  fblent,  6c  numero&nuncupationefequuntur.     Ovidius  Metamor^ 
phof.Iib.i.  averf  6*1. 

Eurus  ad  auroram  Nabathaaque  regna  receffit  , 

Perfidaque  ,   C^  radiis  juga  fubdita  matmints\ 

Vefper  ,  &  occiduo  qu&  littora  fole  teptfcunt , 

Proxima  funt  Zcphyro  :   Scythiam  feptemquc  trianem- 

Horrifer  invafit  Bore,u  :  contraria  tellm 

Nubibm  affiduis  piuvioque  madefcit  ab  jluftro. 
Quodidemlib.  1  Trift.  eleg.n.  vers.27.  feqq.fecit,  ut  Eurmabortu -pcmtUY:  Zephyrw 
vcfpcre :  Boreas  bacchetur  ab  Arclo:   Cr  Notus  adverfmhunc geratpralia.   Brevius  eandem 
rem ,  nec  minus  ornate  Manilius  enuntiavit lib.  iv.  verf  y 8p. 

jjfper  ab  axe  ruit  Boreat:  fugit  Eurus  ab  onu  : 

Jlufter  amat  medium  folem  ;   Zephyrusque  profetfum. . 
Recle  fe  haec  habent,  fi  principes  ventos  inteiligamus ,  (^pscardinales  Scryiiisdixitm 
Aen.  1.  verf.  1 3 1 3  •yMKa>T<xTXs  Achilles  Tatius  cap.  xxxii  3  id  eftgenerales :  non  autem  iis 
fufHciunt,  qui  in  mundi  flatus  curatius,  &  in  illoram  ortus  ac  regiones  inqiiiflverant. 
Horum  enim  plerique  octa>  ventos  diflinguunt ,  medio  uno  inter  binos  cardinalesinter-- 
jecio.    Sic  Ariftoteles ,-  Pofidonius  ?  Timbfthencs  apud  Strabonem ,  cum  quibus  & 

C  1  ipfe. 

i 


52  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

ipfe  facit :  fie  Athenienfes  turri  oclogona  ventorum  fitum  atque  numemm  commenda- 
verunt,  ut  refert  &  approbat  Vitruvius :  6c  Plinius  defertis  ceterorum  fententiis ,  qui 
vel  plures  vel  pauciores  pofuerunt ,  ad  hanc  o£toni  numeri ,  tanquam  commodifiimam , 
accedit.  Sic  etiam  ex  Favorini  ore  Gellius  lib.  ii.cap.xxn,  &:  Apulejus  de  Mundo. 
Digniflima  funt  Plinii  verba,  quae  praecipue  ab  omnibus  rec^nofcantur.  Poftquam 
dixerat  lib.  n  cap.  xlvii.  ut  fiipra  recenfebamus ,  veteres  qu—dor  omnino  ventos  per 
totidem  mundi  partes  digeffifle ;  pergit ,  Sequuta  <etas  ot~lo  addidit  nimufubtili  ©~  concifa 
ratt  one*  Proximis  intcr  utramque  mediaplacuit ,  ad  brevem  ex  numerofis  additis  quatuor.  Sunt 
ergo  bini  in  quatuor  cdipartibm :  ab  oricnte  <equinot~liali  Subfolanus ;  ab  oriente  brumali  Vultur- 
nus :  illum  Apelioten  \  hunc  Eurum  Graci  appcllant.  A  meridie  Aujier ,  C"  ab  occafu  brumali 
Africm :  Noton ,  &  Liba  nominant.  Ab  occafu  aquinocliali  Favoniw  \  ab  occafufoljiitiali 
Corm :  Zephyrum  Cr  Argeften  vocant.  A  feptemtriombm ,  Septemtrio ;  mterque  eum  cr  exor- 
tum  folflitialem  Aquilo  :  Aparttias  ,  O*  Boreas ,  difli,  Schema  ventorum  &  clarius  & 
diftinclius  docebit  omnia. 

De  nominibus  dubitatio  eft ,  quas  heic  aliter  difponuntur,  quam  in  concifa  quatuor 
cardinalium  ratione.  Ibi  enim  ,  ex  Homeri ,  Ovidii ,  Manilii  appellatione ,  qui  eoi 
eft  cardinis,  Eurus;  &:  qui  a  feptemtrione ,  Boreas  nominabatur  :  hiveroinalteradif- 
penfatione  a  cardinibus  uterque  declinant.  Sed  ita  fe  res  habet ,  ut  poetae  aliique  plures 
loquantur  vulgari  modo,  quem  Scaliger  ad  Manilium,  ejusque  verfiis  antea  recitatos  , 
vocat  iStaTic-/u.iv  ,  quo  Aquilo  &  Boreas  ventum  feptemtrionalem  fonant  $  Eurus 
orientalem  ,  ab  requinoctiali  ortu  provenientem :  ceteri  autem ,  qui  octo  numerant , 
novis  vocabulis,  tk  a  vulgi  ufu  alienis,  ventum,  ex  oriente  aequinoctiali  venientem, 
Solanum  dicunt  ut  Vitruvius  :  vel  Subfolanum ,  ut  Plinius ,  Gellius ,  Apulejus  j  vel 
Grasco  more  Apelioten ,  ut  iterum  Plinius :  Eurum  vero  medium  inter  ortum  &  meri- 
diem  ponunt,  quem  Romani  Vulturnum  appellaverunt.  Nec  minus  citra  ufumeft, 
quum  ventum ,  ab  axe  mundi  ruentem ,  vocant  Septemtrionem ,  aut  Grsece  Aparctiam, 
quum  Grsecis  Latinisque  ufitatiflimum  fit  illum  Boream  &  Aquilonem  nominare.  quam 
vulgi  confuetudinem  in  Schemate  Climatum  ex  Strabone  propofito  ,  fequuti  fumus. 
Sententia;  vero  de  o£to  ventis  conformanda-  Athenienfis  turris  defcriptionem ,  ad  il- 
lam  accommodatac  ,  ex  Vitruviilib.  1.  cap.  vi.  adjungendam  ducimus.  Qui^  inquit, 
diligentius perquifiverunt ,  tradiderunt  effe  oflo  [vcntos , ~]  maxirne  quidem  Andronicus  Cyrrho- 
jies  ( Cypreftes ,  Varr.  R.R.i  cap.v)  qui  etiam  exemplum  collocavit  Athenis  turrim  mar- 
rnoream  ofiogonon ,  C"  infngulps  latenbus  ofhgoni  fngulorum  ventorum  iwagmcs  exfculptat  con- 
trafuos  cujusquefatus  defignavit ,  fupraque  cam  turrim  mctam  marmoream  perfecit ,  C?"  infuper 
Tritonem  ctreum  collccavit  dextra  manu  virgamporrigentem :  O"  ita  ef  machinatm ,  uti  vento 
circumageretur ,  cr  fempcr  contra  fatumconftftcrct ,  fupraque  imagincmflantis  venti ,  indicem 
virgam  tenerct.  Atque  ita  collocati  funt ,  inter  Solanum  Sc  Auftrum  ab  oriente  hiberno 
Eurus  j  inter  Auftrum  &  Favonium  ab  occidente  hiberno ,  Africus :  inter  Favonium  & 
Septemtrionem  Caurus ,  quempluresCorumvocant  :  inter  Septemtrionem  &  Subfola- 
num  Aquilo ,  Grascis  Boreas.  Cetera  nomina  tam  Gra^ca  quam  Latina ,  &  ipfam  pofiti- 
onem  cognofces  ex  figura ,  ventorum  ordinem  referente. 

Sed  inter  hos  auctoresnovadiflenfioapparet.  Gellius  enim  dicto  loco  ventum ,  qui 
ab  oriente  verno  five  sequinoctiali venit ,  Eurumvocat,  quafi«7ra-T^  tu  fzovToi,  qui£c 
ditv^MTYfi  five  ot<$r,Xio)T>i<;  Graecorum  idem  plane  fit inter  ventos.  At  ceteris  Eurus ,  Graece 
dictus,  eft  Vulturnus  Romanorum.  Sedvelipfe,  vel  Favorinus ,  cujus  verba  refert , 
abreptus  vulgari  loquendi  coniuetudine  eo  fenfu  iuifle  videtur ,  quafl  Eurus  fit  cardinalis , 

quia 


L  I  B  E  R    I.      C  A  P.    VIII.  2% 

quia  notius  ejus  nomen  eftquam  Apeliotte,  aut  Latinum  Subfolani :  quod  ipfe  teftatur 
a  Romanis  nauticis  tantummodo  nominari.  Nec  fibi  in  ceteris  conftat  Gellius ,  dum  mo- 
do  de  Cauro  dixit ,  adverfus  Aquilonem  flare :  poft  paullo  eundem  obarmat  Euro.  Scili- 
cet  generalem  &  qualemcumque  oppofitionem  confundit  cum  ea ,  quae  §  s^usrfov  fit  at- 
que  per  centram :  •  qua  ratione  Cauras  non  ad  Aquilonem ,  fed  ad  Euram  proprii  nominis , 
feu  Vulturnum,  dirigatur  neceffe  efFrliidorus  quoque  Hifpalenfis  lib.  xiii.  Orig.  cap.  xi. 
in  Vulturno  errat  ,  quem  non  folum  ab  Euro  diitinguit  ,  verum  etiam  a  dextra  Subfolani 
ponit.  Plinius  autem,&  Seneca,6c  Gellius,  ac  Vegetius,  Vulturnum  ab  oriente  hiberno  lo- 
cant,quod  ipfa  origo  nominis,hoc  eft  fitus  oppidi  Vurturni,ad  Romam  aut  alias  partes  fi  re- 
feratur ,  poftuiat.  Id  quod  Columella  confirmavit ,  accuratus  fcriptor,  lib.  v.  de  Re  raft. 
cap.  v.  Quddam,  inquit  ,  partes  ejus  regionis  infeftantur Euro ,  qucmincolaVulturnum  ap- 
pellant.  Quod  vero  cum  Favorino  Gellius  Apulejusque  tres  ab  ortu  ,  totidemque  ab  oc- 
cidente ;  at  fingulares  ab  feptemtrione  &  meridie  conftituunt ,  id  ex  opinione  &  arbitrio 
hominum  accipiendum  eft ,  fine  qua  fi  eflet ,  seque  pofient  tres  feptemtrionales,  Aparctias, 
Cauras,  StAquiloj  aut  tres  meridiales ,  Notus,  Africus,  Eurus  conftitui ,  quiainter- 
medii  tam  prope  abfimt  a  cardine  feptemtrionis  aut  meridiei ,  quam  ab  ortu  vel  occafii 
aequinocliali. 

Sequitur  fententia  tertia ,  duodecim  ventos  conftituens ,  oppido  quidem.antiqua ,  ut- 
pote  a  Plinio ,  nec  ut  nova ,  fed  tamquam  priorum  memorata  -,  ut  fiibtilior  autem ,  rejecla: 
aSenecavero,  &  pofterioribus ,  Agathemero,  Vegetio ,  Ifidoro ,  approbata.  Plinius 
poflquam  mediam  fententiam  de  ventis  octo  laudaverat ,  de  tertia  addit :  Numerofior  ratio 
quatuor  his  interjecerat ,  Thrafcian  ,  mcdia  regione  inter feptemtrionem  O"  occafum  folftitialem  : 
itemque  C&ciam ,  media  inter  Aquilonem  O"  exortum  aqumoBialem ,  ab  ortu  folftitiali  :  Phce- 
nicem  media  regione  inter  ortum  brumalem  O"  meridiem :  item  inter  Liba  O*  Noton  compoftum 
exutroquemediumintermeridtemCrhibernumoccidentem,  Libonoton.  Nec  vero  finis  eft. 
Alii  Mefen  nomine  addidere  inter  Boream  &  Cseciam :  &  inter  Eurum  &  Notum ,  Euro- 
noton.  Ita  Plinius  dicto  loco  refert.  fed  fallitur,  fi  Ariftotelem  audimus ,  cui  lib.  11. 
Meteor.  cap.vi.  MeW  eft  uic^r  KatKix  ng\  'attx^ktIv,  medius  inter  Caciam  cr  Aparfiiam  five 
Septemtrionem.  Efie  autem  fingularem  ventum  Mefen ,  &  Caccia:  propinquum ,  etiam 
Tzetzes  Chiiiad.  vm.  verfu  786.  feq.  de  Scythis  oftendit : 

'O*  7ti^v  $\  viiAo^ot  SaXoiasqs  'YgKoiviov; , 

Miroi  t  MgVjjv  aviuov ,   «stO?  T^  Komjc/s*  jUg£@J. 

Qui  autem  habhant  trans  mare  Hyrcanum , 

Poji  fkfcfen  ventum ,  ad  Cccia  partem. 
Clarior ,  quam  Plinius  in  diftributione  eft  Seneca  lib.  v  Quaeft.  natur.  cap.  xvi.  Quidam , 
inquit ,  iltos  [ventosl  duodecimfaciunt.     Quatuor  enim  caltpartes  in  ternas  dividunt ,  O"  fn~ 
gulis  binosfubfeBos  dant.     Hac  arte  Varro ,  vir  diligens  ,  illos  ordinat.     Hoc  autem  ordine 
enarravit:  Quifurgit  ab  oriente  aquinottiali ,  Subjolanus  apud  nos  dicitur :  Grmci  ULum  «c|)>j- 
Aj«t>;v  vocant.      Ab  eriente  hiberno  Eurus  exit ,  quem  noftrt  vocavere  Vulturnum,     Sed  O1  Eu~ 
rusjamcivitatedonatusejl,   O"  noftro fermoninon ,  tamquamaiienus ,  intervenit.     Ab  oriente 
folftitiali  excitatum  Graci kcuk'mv  appellant ;  apud nosfine  nomine  eU.     Aequinotiialis  occidens 
Favonium  mittit ,   quem  Zephyrum  ejfe  dicent  tibi ,  e tiam  qui  Grace  nefctunt  loqui.      Afolftitiali 
occidente  Corus  venit  t   qui  apud  quosdam  Argcfes  dicitur.     M.ihi  non  videtur ,  quta  Cori  vio- 
lenta  vis  eft ,  er  in  unam  partem  rapax :  Argeftes  vero  mollis  efi ,  O"  tam  eunubus  communis  y 
quam  redeuntibm.  Ab  occidente  hiberno  Africus  furibundm  O"  ruens,  apud  Gracos  Ait^  dJcitur.. 
A  feptemtrionali  iavert  ftm'mm  eft  Aquilo^  medius Seftemtrioi  immThrafciM,     Huicdeejl 

apud 


24  GEOGRAPHIAE    ANTI  QU  A  E 

apud  nos  vocabulum.  A  meridiano  axe  Euronotnt  efi ;  deindeNotus,  Latine  Aufter ;  deinde 
Libonotus  ,  quiapudnosfinemmineefi.  Haec  Seneca  de  ventis  duodecim :  necplures,  in 
horizonte  diftributos ,  antiqui  agnoverunt.  Eundem  numemm  Agathemerus,  Vegetius 
&  Ifidorus ,  ut  dichim  eft ,  tuentur.  Et  ficut  turri  Attica  oclonos  ventos  comproba- 
mus^  ita  duodenos  columnae  JafeKxy m*  fragmentum ,  quod  Cajetae  vifitur ,  cumven- 
torumnominibus,  fingulo  latere  fuum  ventum  referente ,  confirmat.  cujus  rei  Gruterus 
teftis  eft  Infcription.  pag.  137. 

Sunt  etiam  venti  quidam  certarum  regionum  aut  gentium ,  de  quibus  idem  Seneca 
cap.  xvn.  ita  fcripfit :  Qvadamftint  quorumdamlocorumpropru  t  qui  nontransmittum ,  fedin 
proximumferunt.  Non  eji  illis  alatere  univerfi  mundi  impetus.  Atabulus  Apuliam  infeflat , 
Calabriam  Japyx,  Athenas  Sciron,  Pamphyliam  Caugis  t  Galliam  Circtus,  cui ,  adificia 
quaffanti,  tamenincoUgratias  agunt,  tamquamjalubritatcmcdi  fui  debeantei.  Divus  certe 
Augufius  templum  illi ,  quum  in  Gallia  moraretur ,  Crfovit  Crfecit.  Infimtum  efi  fi  fingulos 
velimperfequi.  Nulla  emm  propemod.um  regio  efi  t  qua  non  habeat  aliquemfiatum  ex  fe  nafcen- 
tem ,  er ctrcafe cadentem.  Primus ,  quem in his Seneca  nominat ,  Atabulus  eft , 
quem  Gellius  diclo  loco  Horatianum  Atabulum  dixit ,  quia  Horatius  lib.  1  Serm.  Satyr.  V. 
verf  -j-j.  memoravit , 

Incipit  ex  illo  montes  Apulia  notos 
Oflentare  mihit   quos  torret  Atabulus  -  - 
Vetus  interpres  ibi  :  atabulus  ventus  infefius  Apulia ,  «Vo  t£tv)v  «tjjv /3<*&«v ,  hocefi  ab 
eo ,  quodpeftem  immittat.     Alter  Senecas  nominatus  eft  j  A  p  Y  x ,  quem  Calabriam  dixit 
infeftare ,  inde  etiam  Iapygiam  vel  totam  vel  ex  parte  appellatam.     Gellius ,  ex  ipfius  Apu- 
lia  ora  proficijcentem  dixit ;  Apulejus  autem  de  Mundo :  Apulijapygeum  [nomen]  exjapyge 
finu  ,  id  efi  ex  ipfo  Gargano  venientem  >  de  loco  commutant.     Hunc  Caurum  effe  manifefium  efi. 
Ex  Apulia  ergo  in  Calabriam  fertur.     Unde  eft ,  quod  Apulia  quoque  non  numquam  Ja- 
pygia  vocetur ,  praefertim  poetis  &  illorum  interpretibus >  quod ad  Silii  etiam  Italici  lib.  1 . 
verf  yi.  meminimus  nos  adnotare.     Geographis  vero  diftinct.ajapygiaab  Apuliaeft. 
Strabo  quippe  lib.  vi.  pag.  1  p  1 .  Japygiam  dicit  eandem,quam  Grceci  Meftapiam  aixerint, 
eique  fines  dat  peninfiilae  asquatos  a  Tarento  ad  Brundiiium  :  incolas  autemSalentinos& 
Calabros:  >§  «V  Ku\afBgx<; ,  poflCaiabros,  five  Jjre§  ts/tjj?  ,  fuprahost&^  quam  Apuliam 
indigenae  vocent ,  in  Peucetios  Dauniosque  divifam.     Sed  de  hoc  infra  in  Italiae 
defcriptione. 

sciron  fuccedit  ,  Athenienfibus  moleftus  ventus.  Et  hic  occidentalis  eft,  ex 
traclu  Megarenfi  in  Atticamprofechis.  nomen  enim  Scironides  petras ,  undeoritur,  de- 
derunt.  Strabo  ubi  eas  defcripfit  fub  initium  libri  ix.  quod  fuper  illas  via  ex  Ifthmo  Me- 
garam  .& in  Atticam  ferat  j  iiibjungit :  dnl  w  «jcgwv  tsjt«v  y.araiylc^ovTa  o-x.aicv  tov  'fyyisw9 
SKeigWK  <znfjjffY,yQ(>iVKa<riv  'A$-r,va7oit  Ab  hts petrts  oblique  fiantem  procelitsquectentcm  Caurum 
Athemenfes  Saronem  avpeliaverunt.  Plinius  haud  longe  a  Strabone  difcedens ,  addit  aliud 
nomen  hujusdem  vel  propinquioris  venti,  OlympU  videlicet,  Sunt ,  inquitdiclo  cap. 
XLVii.  quidampectdiares  quibusque gentibus  venti ,  nonultra  certum  prccedentes  traBumt  ut 
Athemenfibus  Sciron  tpaullum  ab  Argefie  defiexustreliqu<z  Gr<sci<c  tgnotus*  Almbt  elattor Olym- 
pias  vocatur,  Confuetudo  omnibus  his  nomimbus  Argefien  rntelligit.  Videtur  Ariftotelem  fe- 
quutus,  quilib.  11  Meteor.  cap.  vi  tradit,  ov  y.ah.ictv  oi  $j  'Aoyi^v,  0»  $\  'Ohvyfciav,  ol 
St  %Kel{>wvaiy  S?n>  SvtTy.*g  Si&vyg  xvei  >  quem  alii  Argefien ,  alii  Olympiam  ,  aln  Scironem 
vocant ,  ab  occafufolfiitiali  fiat. 

Annaii.ordinePamphyliaiucccdit,  quam  Cataegis  (x«e'T*<y)?  Graece  eft)  conturbet. 

Pro- 


IIBER    I      CAP.  VIII  25 

Pfocellam  id  nomen  Gnecis  fonat,  aut  ventorum  concuffionem,  ficutZofimuslib.y. 
Cap.xxiv  r  tS  ytvopivx  7rviv!>ict,T&  MTouytJoc  dixit.  Ab oiiosa  enim,feuKaT*j&r«eft,quae 
ruere ,  cum  imptuferri  fignificant.  Hefychius :  Ko&Touyk ,  3h(po^  dviy.x  cr$ocT§2.  Apu- 
lejus  de  Mundo  iprocellofus  fiatus  Caugis  dicitur.  Quas  fatis  clara  notio  ex  verbo  KoiTottylgeiv 
eft ,  quod  ex  Strabone  modo  ,  quum  Scironem  ventum  interpretabamur ,  cognovimus. 
Synecdocheergoeft ,  quum  fmgulari  vento  Pamphylias  vox  generalior  ,  procellam  per 
fe  fignificans  ,  accommodatur. 

Supereft Gallorum  Circius,  Narbonenfi provinciae ita damnofus , ut tamen bene- 
ficium  quoque  adferre  vifus  fuerit.  Senecae  verbis  id  antea  explicatum  fatis  fuit.  Pliniufr 
de  eo  :  In  Narbonenfi  provincia  clariffimw  ventorum  ejt  Circius  j  nec  ullo  violentia  wferior,  Ofii- 
amplerumquc  reBa  Liguflico  manperferens,  Idem  non  modo  in  reliquis  partibus  cdi  ignotus  ej?t 
fed  ne  Viennam  qmdem ,  ejusdem  provincu  urbem ,  attingens ,  paucis  ante  limitibus ,  jugi  mo- 
dictoccurfu,  tantus  illeventorumcoercetur.  Apulejus  originem  denominationis  oftendit. 
Ga/li,  inquit,  Ciraumappellant  a  turbaejuscrvertice.  nempeajc^Jt^-appellatur,  quod 
gyret  &  circumagat  quafi  quidquid  corripuerit .  Nec  aliter  Gellius  ,  vel  Favorinus ,  quam 
a  turbine  ejus  ac  vertigme  nomen  duxit. 

Hi  a  Seneca  enumerati  fingulares  venti ;  fatente  tamen ,  infinitum  quafi  fore ,  fi  quis 
omnes  vellet  nominatim  recenfere.  Addi  enim  poteft  hellespontias  ,  quem  Csecian 
ita  vocari  Plinius  di&o  ioco  tradidit ,  qui  fi  Achillem  Tatium  audiamus ,  propria  ratio- 
ne  certo  loco  contentus  efl ,  quippe  Cascian  a  Caico  ,  Afise  amne ,  appellatum  exiftimat. 
Sed  plerique  Caecian  pro  vento  habent  generaliore ,  qui  longius  per  orbem ,  quam  in  an- 
gufto  Aeoliae  circa  Caicum  campo  fpiret .  Plura  ventorum  nomina ,  cer tis  regionibus  aut 
oppidis  attributa,  per  omnes  plagas  reliquo  apofpafmatico  ex  libro  Ariftotelis  nzeJi  c^e/wv, 
funt  enarrata,  quas  quod  ignota  funt  hiftorise  &  geographias  ,  cenfemus  prsetereunda : 
ficut  phyficae  etiamruaventorumgenera^r<*/kra,  typhones,  ccnephias,  &  quos  alios  ha- 
bent ,  ex  origine  6c  cauffis  naturalibus  interpretandos ,  nullam  plagam  geographiae  defig- 
nantes,  relinquimus. 

Denique  funt  anniverfarii  venti,  &  certis  temporibus  circumfcripti ,  qui  itidem  per 
fe ad geographiam non pertinent.  Tales fimt Ornithea , Prodromi , Etejia.  Ornithias, 
etiam  ChelidoniM  ab  hirundinis  apparitione  di<5his ,  ipfe  Favonius  eft ,  certo  adfcriptus 
tempori,  quod  Plinius  definitvm.calendasMartii,  fcilicet  Neronis  ssvo ,  Scinltalia, 
etenim  hirundo , 

-  «^gyjvjj  Zecpvgtf  Tt%mxyyt\<&'  qqvis  , 

verna  avis  ©°  Zephyri  primanuntia  ,  ut  Oppianuslib.  111.  verf  246.  vocavit.  Ptolemaeus 
quoque  ,  de  Apparentiis  menfe  Februario  fub  finem  ,  ex  Hipparcho  Sc  Euctemone : 
'Ofv&w  oc^ovtoh  nvzTv  ^x?0'*  %*hi$ovi  co^i  <§*lvio%t  Ornithiaincipiunt  frigidiufculi flare, 
Hirundini  advenire  tempus  efl. 

Major  de  Prodromis  6c  Etefiis  contentio emditis antiquioribus eft.  Prodromi, 
venti  funt  aquilones,  o&o  diebusexortumCanicul£eantecedentes,  utPliniusinterpre- 
tatus  eft :  immo  ipfbs  etesias  anteveniunt ,  quorum prodromi ,  hoc  eft  prsecurfo- 
res,  appellantur.  Geminus  cap.  xvi.fuxlfagoges:  Die  xxvn  (ab  aeftiva  converfione 
five  {olHitio)  Eudoxe  canis  mane  oritur,  tyq  TMiitopkvctA  fyi^ctA  vi  tTYielou  Ttvv&av ,  «f  SW-xivTt 
«A  Ttq&Tou  GjTgy^gojuoi  x«A?vt«i,  &  per dies  fequentes  lv.  Etejia  Jpirant ,  dies  autem  quinque 
prima  vocantur prtttcurfores.  Dies  quinque ,  id  eft  venti  illorum  diemm ,  qui  praecurfores 
Etefiamm  fiint.  Sic  Edo Hildericus edidit :  atPetayius£ij7ro^va«  j^*«£*«Y,  &vertit, 
pcr  dies  feqmntes  quinque  ,  quod  pravatum  fit ,  necefle  omnino  eft.     Si  enim  Prodromi 

D  Etefi- 


26  GEOGR.APHIAE     ANTIQ^UAE 

Etefiarum  quinque  diebus  fpirant ,  ipfos  Etefias  diutius  oportet  flare.  Et  ne  nimius  ille 
Gemini  vel  Eudoxi  numerus  videatur ,  Ammianus  Marcellinus  haefitantem  poteft  dubi- 
tatione  liberare ,  quam  proxime  ad  illum  numerum  accedens.  Libro  enim  xxn.  cap. 
xxxv.  [Valef.  xv.]  Opinto  efl  ,  inquit,  celebrior  tlla,  quod  fpirantibrM  prodromis ,  peraue 
dies  quadraginta  O"  quinque  Eteflarum  continuisflatibus  rcpellentibus  ejus  [N ili~j  mtatum  <ve- 
locitatecohibita,  fuperfufls  flucltbus  intumefcit.  Sed  quod  de  Nilo  ille  ait,  id  noftrum 
non  faciemusj  temporis  tantum  &:  regionis  ex  illo  rationem  habentes.  Senecalib.v 
Quazft.  natur.  cap.  x.de  Etefiis  confonat.  Afolfittio^  inquit,  tllis  inttium  efl ,  ultraque 
crtum  CanicuUnonvalent.  Sic  de  tempore  au&ores  fere  confentiunt :  deloco&regione 
iunt  impeditiores  rationes. 

Quod  leniter  refrigerant  Etefla,  a  feptemtrionibusvenirevulgocreduntur:  idquod 
non  tantum  opinio  de  Nilo ,  ante  paullo  ex  Ammiano  memorata ,  videtur  conflrmare  j 
verum  ipfe  etiam  Strabo  lib.  xvn.  pag.  f 45*.  Alexandream  Aegypti  dixit  optime  seftatem 
tolerare  ,  quia  oi  fotjeicn  7tn%<m  v&  r  /3o§«0v>  ^  J  to«/tk  inhoiy&s  ,  Etefla  a  borealtbus 
fartibus  Cr  tantopelago  adfpirent.     Et  Lucretius  aliquoties. 

-  -  —  etefia  flabra  Aquilonum , 
lib.  v.  verf  741 .  &  lib.  vi.  verf.  730.  dixit. 

Apulejus  autem  de  Mundo ,  in  excurfii  a  verfione  Grceci  libri  <o€i  koV^» ,  dicit :  Sunt 
"Etefltz  Cr  Prodromi  fpirantes  ex  omniparte ,  eo  tempore  aflatis ,  quo  Canis  oritur.  Si  ex  omni 
parte,  etiam  ab  oriente,  a  meridie,  ab  occafii  proveniunt.  Deoccidentisplagane- 
quaquam  res  incerta  videtur,  utpote  multorum  comprobata  au&oritate.  Cicero  ad 
Atticum  lib.  vi.  epift.  vn.  de  reditu fiio  ex  provincia :  Rbodum  volovuerorum  caufa :  inde 
quam primum Athenas ,  etfl Etefl& valde reflant.  R.EFLANT,idefc adverfi fimt in occa- 
ium  verfiisnaviganti.  Addit  Manutius,  Paulli  filius ,  Quaefitis  per  epiflol.  lib.n.cap. 
vi.  ejusdem  tentatum  iter  in  Grseciam  ex  Italia^ib.  xn.  epift.  xxv.  ad  Cornificium.  Ego  in- 
quit ,  iratus  temporibus ,  in  Gr&ciam ,  defperata  Ubertate ,  rapiebar  :  quum  me  Etefla,  ,  quaji  boni 
$ives,  reltnquentem  rempublicam  profequinoluerunt  ,  Auflerque  adverfusmaximoflatume ad 
trtbules  tuos  Rhegium  retulit.  Scilicet  Syracufas  venerat,  ut  inde  trajiceret  in  Grasciam 
transmiffione  faciliore  ,  ut  putabatur  ,  quam  Brundifinas  ,  quod  ipfe  dicit  Philipp.  1. 
cap.  iii .  At  Aufter  vehementior ,  quam  venti  occidentales ,  quibus  utendum  erat  in  Rhe- 
ginum  agrum  ad  Leucopetram  promontorium  rejecit.  Cornelius  Tacitus  lib.  11.  Hiftor. 
cap.  xcviii.  MarcEteJi&flabant.  Harumfiatuinorientemnavigantibusfecundum',  indey 
ndverfum  erat.  Quod  etiam  Livius  confirmat  lib.  xxxvii.cap.xxm.  Tardius,  inquit  , 
wavigaverunt  regii ,  adverfo  tempore  Etejiarum ,  quodvelut  flatum  Favonm  ventis  erat. 

An vero etiam ab ortu ,  a meridie ,  fi ex omni parte ?  Ita Plinius  lib.  1 1.  cap. xlvii. 
£teji<e  noBu  dejinunt  fere ,  &  a  tertia  diei  hora  oriuntur.  In  Hifpania  &  AJia  ab  orienteflatus 
efl  eorum :  in  Ponto  ab  aquilone :  reliquh  inpartibus  a  meridie.  Et  Pofidonius  apud  Strabo- 
nem  lib.  111.  pag.  99.  fingulare  hoc  fibi ,  ab  Hifpania  naviganti ,  obtigifle  ait ,  ot<  ol  h$ot 
x«t  sxhvo  to*  7t'ikcty(§r ,  iws  tS  2#o<JW  xc'/\7rtf »  mwiv  'nr,<rlou ,  in  illo  mari  ufque adjinum  Sar- 
doum  Euros  etejias JpirAre ,  ideoquefetribusmenfibusinltaliamsegreGymnefias  ,  &Sar- 
diniam,  &  alia,  e  regione  harum  loca  Africas  praeterve&um.  AldusManutiusantea 
laudato  loco,  Plinium  aberafle  ceiTfet,;quiaEtefiasameridienumquamfpirent,  neque 
ab  fole  oriente  ,  quodfibi  e  Ciceronis  locis ,  antea  explicatis ,  videturfatisapprobafle: 
contra  Cafaubonus  ad  Strabonem  Notis,.narrationemPofidoniitueriPliniifententiam 
pofle  exiftimat.  Sed  in  vocabulo  videtur  lufiis  efle.  Si  laxe  fumis ,  ut  It»jV< @r  anniverja- 
weltj  pluresventi,.  certo aiini tempore fpirantes ?  poflkit  iwi&t  f^appellari,ex 

fua* 


LIBER    L    CAP.    VIIL  17 

quacunque  plaga  vel  caeli  parte  proficifcuntur.  Quum  vero  {ingulares  fint ,  &  propter 
conftantiam,  quam  anniverfarii  fervant ,  notabiliores  illi ,  qui  ex  cadi  parte ,  quseinter 
occafiim  6c  feptemtrionem  eft,  a  fblftitii  tempore  ad ortum canis fpirant ;  hosproprie 
praecipueque  Etefias  appellari ,  non  folum  confuetudo  juflit ,  verum  etiam  auctoritas  con- 
firmavit.  Quos  quum  plures  ex  feptemtrione  adducant ,  Cicero  ab  occidente ,  quae  duas 
nobilioresdehacrefententisefiint;  fcite  Arifloteles  loco  fepe  indicato ,  lib.  11.  Meteor. 
cap.  vi.extremo,  ambas  itainterfe  conciliavit,  ut  utrique  ratio  fua  &  veritas  conflaret. 
Sicauteminfit:  Of  iTt}<rien  <s&ko»T*i  to~s  f$  «&X  Jvo-juaV  oUSq-iv ,  oa  r  «7r«$)CTi«v  eig  S&t- 
%isA  >  tfyisovi  ^  cfecpv^a?.  2f£o7$>o<  jujj^  &ro  r"  cc^kt>s  ,  TeAevTwvTe?  fl  eis  t&  7rop'p«.  Hoc 
eft:  Etefiaiis,  qui  ad  occidentemhabitant  >  e  feptemtrionibm inThrafcm ,  ArgeftasCr  Ze* 
phyros commutantur ,  initiofaBoab  ArBo,  fineiniis,quilonginqualocaincolunt.  Et  brevius 
idemvelquisquisaui5torlibrideMundoeft,cap.  iv  .0»  eTfjcn'**  hiyo$>oi ,  y.i%n  ixovxes  r  ts 
&td  r"  «i£>cTa  <f)g^ojt*jy«v ,  ^  ^^u^ay ,  £?»*  £f  <f/j<e  dicuntur ,  mixturam  habent  eorum  qui  ab  Artto 
feruntur,  Cr  Zcphyrorum.  Eadem  claritate  &  ratione  Diodorus  Siculus  lib.  1.  cap.xxxix. 
T8j  tTti<rixi  ifotv  i?}r  xJiv  t<  uafaov  &n>  r"  cfyxT»  irviovxou;  ,  ifcea  r"  &oiae4£$Sf.  'Ou  /3ope'<sw  }S, 
«V  dna^xiou  fxovoi  »  «fiKd  ^  0»  jxveWe?  &ro  9-ee/v>j?  ivosus  ^ysVa*  x.owuvS<ri  t??  r  Itjjit/W 
*ssf2<rt}yoeJiov; ,  Evidens  efi non  magis afeptemtrione ,  quam  ab  occafu  Etefias  fpirare.  nec  enim 
foli  Borea  aut  Aparttia  ,  fed  ettam  Argeftx,  ab  occafu  afiivofiantes ,  nominis Etefiarum  funt 
participes. 

Hsec  deveriscertisqueEtefiisintelligantur,  eorumque  fitu  &  <f>o£«:  quiabortuaut 
auftro  dicuntur  accedere  ,  perabufionem&improprieEtefiseappellantur,  quaPofido- 
nium  Pliniumque  ratione  interpretandum  efle  exiftimamus.  Gellius  incertior  in  fententia 
fua  ita  claufit  hanc  difputationem :  Quod  Jupra  dixi ,  Etefias  ex  alia  atque  alia  ccelipartefiare; 
haud  fcio  an ,  fequutws  opinionem  multorum  ,  temere  dixerim.  'Etjj  o-j^  ,  ut  diximus ,  anni- 
verfariws  eft ,  non  quod  uno  alteroque  aut  tertio  etiam  anno  ad  eumdem  modum  contigit. 
Plurium  annorum  experimento  confirmatum  fit  oportet ,  quod  vere  anniverfarium  appel- 
lari  debet,  cujus  an  crebro  repetitam  experientiam  velPofidoniushabuerit,  veletiam 
Plinius,  in  ortivis  Etefiis  defignandis>  quis  fpondere  aufit,  aut  rationibus  indubitatis 
demonftrare  ?  Quod  autem  fupra  dictum  eftexPlinio,  noctuferedefinereEtefias,  & 
a  tertia diei  hora  oriri  3  ejus  cauflam  conatur  Seneca  inveftigare  di£t.o  lib.  v.  Quseft.  natur. 
cap.xi,  additque  ideo fomniculojos  a  nautis  Cr  delicatosvocari ,  quod,  ut  Gallio  frater  ejus 
dixerit,  manenefciantfnrgere.  Sed  rem  narrare ,  geographieft,  philofophi ,  indagarc 
cauflam ,  quam  an  invenerit  Seneca ,  alii  judicent  &  excutiant. 

Antequam  de  Ventis  diflertationem  finiamus ,  Vitruvii  de  iis  opinionem  ,  £c  varias  ac 
novasappellationes  non  inconveniens  erit  addidifte.  Is  lib.  1.  cap.  vi.  de  univerfis  ita  fentit: 
Dextra  cr  fmiftracirca  AuftmmEuronotus  £r  Altanut fiare  folet :  circa  Africum  ,  Libonotus 
Cr  Subvefperus :  circa  Favonium  Argeftes ,  <&*  certistemporibm  Etefia  :  adlateraCauri,  Cir* 
cius  Cr  Corus :  circa  Septemtrionem ,  Thrafcias  Cr  Gallicus :  dextra  acfiniftra  circa  Aquilo- 
nem ,  Supernas  Cr  Boredi :  circa  Solanum ,  Carbas  ,  O"  certo  tempore  Ornithiiz,  Euri  ver» 
medias partes  tenenti  inextremis,  C&cicu>  CrVulturnus.  SuntautemCr aliapluranomina^ 
fiatusque  ventorum ,  a  locis ,  aut  montium  procellis  traBa.  Pr&terea  aura  matutina ,  quas  fol 
quumemergitdefubterraneaparte,  verfandoy  pulfat  aerishumorem  ,  O"  impetufiandendo  tru~ 
dens  exprimat  aurarum  antelucano  fpiritu  fiatus  ,  qui  quum  exorto  Jole  permanjerint ,  Euri  venti 
tenentpartes.     Sed  ex  antea  dicSlis  de  his  judicare  cuique  eft  facillimum. 

D  2  C  A- 


*8  GEOGRAPHXAE    ANTXQJUAE 

C  A  P  U  T      IX. 

D    E 

LATERIBUS    MUNDL 

REliquum  eft ,  ut  etiam  de  lateribus  mundi  agamus ,  quo ,  quod  dextrum  in  eo ,  quod 
finiftrum  dicatur ,  quod  fummum  item  imumve  fit ,  quod  antrorfum  tendat ,  aut 
lateat  ab  tergo  ,  ex  antiquorum  opinione  fententiaque  appareat.     Has  %i<ret9  &  re- 
Ipe&us  mundi  non  uno  modo  fapientes  ordinaverunt.     Empedocles  ,  ut  apud  Plutar- 
chumefl  de  Placitis  Philofophorum  lib.n.  cap.x.  cenfuit,  $i%iol$Jt<»  $  t  9-ee^vov  tj>o- 
srmav ,  ci%i?i&  $  t  yupww ,  dextera  [mundi]  ad  circulum  aftiva  converjionis  ,  Jinijira  ad 
bibernum  ordinavit.     Quem  Achilles  Tatius  Ifagog.  in  Phaenom.  cap.  xxix.  fequutus  vi- 
detur.    Quod  enim  umbrae  noftrae  ad  dextram  cadant ,  confequi  dicit ,  ut  fol  nobis  finifler 
iit:  habitantibus  in  auftrali  zona  ,  dexter.     Et  cap.  xxxi.  xiyn  M  lv  <hf«*  to  @o£ttov, 
dextrum  dico  quod  eftfeptemtrionale.     Nec  fine  ratione  videntur  ]  udicafle .    Ut  enim  in  flu- 
minibus  folemne  eft ,  dextrum  finiflrumque  dici ,  quod  curfus  fecundi  refpe&u ,  feu  cur- 
rentis  aquae ,  tale  exiflit ,  ut  infra  probaturi  fumus ;  fic  ad  motuirt  ftellarum  diurnum ,  qui 
ab.  ortu  in  occafiim  fertur ,  fi  corpus  noftrum  componamus ,  dextrum  ad  feptemtriones 
iit  necefle  eft :  finiftrum  ad  auftrinas  partes.     Quod  contrain  ortum  folis  contuenti  ad 
laevam  eft  feptemtrio  >  ad  dextram  meridiana  plaga  j  in  caufla  fuifle  videtur ,  utRomanis 
borealia ,  eaque  finiftra ,  feliciora  putarentur  ;  auftrina  vero  dextera ,  fed  in  auguriis  mi- 
jtius  aufpicata :  de  quo  Plutarchus  Quaeft.  Rom.  Lxxvm.confiilatur.     Nihilominus  Sc 
plures  6c  nobiliores  philofophi  non  ad  latitudinem  ab  auftro  in  aquilonem  5    fed 
^b  ortu  in  occafum  ,  per  longitudinem  orbis ,  hanc  laterum  relationem  pofuerunt.     Ut 
rem  compendii  faciamus ,  ex  Plutarcho  referemus ,  quae  principum  philofophorum  de 
hoc  argumento  fueritfententia.     Libro  antea  di£t,o  ,  eodemque  capite  Vythagoras ,  ait , 
&  Plato  ,  &  JlriBoteles  SifyoL  %,  koo-(a.x  r»  txvxroXiKoi  \*.it>y<i  #<p '  uv  »J  ^fX^  ^  JuvjjVgw?.  d&t~ 
f&&  $\  tcs  c^utoc*  1  dextratmundiyartes  ,   qu<z  ad  ortum funt ,  undemotmeftinitium\  Jinijlrts 
ad  accafum  ftatuerunt.     Pulchra ratio  Sc  numeris fiiisperfecta  :  cui addimus  non  minus  il- 
luftrem  aliam  ,  &:  fua  utilitate  comprobatam.     Sedes  ingeniorum  in  orbe  habitabili  cis 
sequatorem  adhuc  in  temperata  zona ,  feptemtricnes  fpe6lante ,  fuit.     Qui  vero  ibi  de- 
gunt,  polum  arcticum ,  ut  cardinem  mundi ,  &Cynofaram,  principium  caeleftis  con- 
templationis ,  fufpiciunt.     Quod  quum  fit ,  oriens  ipfis  a  dextris  eft  :  ad  finiftram ,  fblis 
occafus.     Quam  rationem  etiam  geographi  veteres  fequuti  omnes  funt  ,  qui  orbem  terra- 
t-um  vel  univerlum  vel  ex  parte  delineaverunt ,  ut ,  ficut  poius  feptemtrionalis  nobis  fem- 
per  elevatus  eft ,  in  fuperioreetiam  tabularum  parte  feptemtrionem  coilocarent :  in  ima 
auftrum:  ad  dextram  ortum  fblis :  afiniftraoccafiim.     SicPfolernaeusfecitrib.i.  cap. 
xxij..  &  xxiv :  fic  fegmenta  Tabulae  Theodofianae ,  ut  putatur  ,  quam  &  Peutingerianam 
appellamus ,  a  Marco  Veifero  edita ,  videmus  conftimta :  quem  morem ,  aut  fitum  po- 
tiu§  , .  prsitantiffimus  quisque  geographorum  adhuc  fervavit  ,  8c  hodieque  doctiflirni  viri 
obfervant ,  quia  nihif  verius ,  nihilque  utilius  excogitari  poteft ,  quam  machinas  &  inftru- 
menta ,  quae  orbem  terrarum  referant ,  vel  quamcumque  ejus  partem  ,  ad  eum  fitum  ac 
pofitionem  ordinare  ,  quem  ipfanobisnaturaincaeloterraquepraefcripfit.     Reprehen- 
der4i  ergo  funt  artifices ,  qui  a  veteri  coriftietudiQedefcifcentesprofualubidine,  aut 

chartae. 


6 


L.I  B  E  R    I.    C  AF.    X.  39 

chartas  vel  laminae ,  quam  putant ,  commoditate ,  plagas  mundi  pervertunt ,  &  difcen- 
tes  confundunt  ac  impediunt ,  quumomnis  chartageographicaexreinatura,  Scveteri 
difciplina ,  conftitui  cc  collocari  ita  debeat ,  ut  a  dextra_ortus  fit ,  a  finiftra  occafus  ->  quia 
fecus  fi  habet,  confufionem  locorum  parit  omnium,  &ingeniommacprofe6tuumvix 
fuperabile  impedimentum.  Ita  vero  qui  faciunt ,  digni  fimt  utique ,  ad  antipodes  ut  trans- 
mittantur,  ubi  quam  perverfitatem  amaverunt ,  &contrariasnoftrisrationes,  fineullius 
damno  poffint  perfequi,  aut  non  diflimiles  in  orbisillius  natura  confe&ari.  Ut  autem 
magis horum ineptias patefiant ,  exemplooftendamus ,  quam repugnans rebus & divinas 
pofitioni  fit ,  Palseftinas  feu  Terrae  fan£te  tabulam  ftatuere  ita ,  ut  mare  Palaeftinum ,  ex- 
trema  pars  mediterranei ,  infummitateafeptemtrionefufpendatur:  feptemtrionalis  au- 
tem  pars  cedat  ad  dextram  3  quum  tamen  ipfe  Deus  divinis  litteris  terminos  Terrae  fante 
itafixosconftituerit,  ut  limes  occidentalis  fit  ^niil  0?  maremagnum,  hoc  eft  mediter- 
raneum,  Numer.xxxiv.6".  Iofiias  1,4.  xv,  12,.  xxm,4.  quopofito,  nonpoteftoriens 
non  a  dextra  efle  5  in  fiimma  &  elevata  parte  feptemtrio  >  aufter  contra  in  infima  &  cadente. 
Hinc  non  difficile  ad  judicandum  eft ,  quam  perverfae  fint  tabulae  cum  Adrichomii  de- 
fcriptione  conjun&ae  ,  aut  pleras que  fanctis  Bibliis  hodie  adnexas  3  etiam  aliae  multae 
multarum  regionum,  quas  nifi  ad  mundi  plagas  reftituantur  ,  nequaquamidcommodi 
adjumentique,- quod  fperatur,  perluftrantibus pofliint praeftare.  Quod  etiam  de  pluri- 
bus  vulgatis  aHarum  regionum  tabulis ,  nitide  quamvis  6c  eo  loco  impreflis ,  ubi  fedes 
ingeniorum  &  artificum  putatur  efle ,  quod  mireris ,  eft  adnotandum. 

De  fluminibus  etiam  &  eorum  ripis  eft ,  quod  in  laterum  difcrimine  obfervetur.  Dixi- 
mus  fiipra  paucis  verbis ,  ex  fecunda  fluxione  aquarum  difcrimen  illud  efie  unice  repeten- 
dum:  nunc  pluribus  paullo  &  verbis  &  exemplis  illuftrare  non  nullum  fortaflis  eft  pretium. 
Etenim  ita  res  eft  natura  duce ,  ut  ex  fecundo  curfii  feu  fluxione  difcrimen  laterum  in  ri- 
pis,  &  amnibus,  &  fretis  etiam,  capiamus,  ut  fi  prono  flumine  deveharis ,  quaetibi 
dextrorfum  occurrit,  fit  etiam  dextera  ipfius  amnis  ripa :  quas  ad  finiftram  tibi  erit ,  fit 
etiam  ejusdem  ripa  finiftra.  Planum  &  explicatum .exemplum  Eutropius  praebet  lib.  ix. 
cap.  ix.  five  in  Aureliano  principe.  Provinciam  <,  inquit ,.  Daciam  ,  quam  Tfiajanm  ultnt 
Danubium  fecerat ,  intermlfit^  vaftato  omni  Illjrico  X?  Jidcefta ,  defperanseampojferetineriz 
abduftosque  Romanos  ex  urbibus  O"  agris  Daci<e ,  in  media  lidoefta  colLocavit :  C^  eji  in  dextent 
Danubio  in marefluenti ,  auum anuafuerit  in  Uva.  Strabo  quoque  lib.  11.  pag.  88 .  de  Danubio 
five  Iftro  fcripfit ,  ab  occafii  in  ortum  ita  deferri ,  ut  a  finiftra  Germaniam  Geticamque  re- 
linquat :  a  dextra  Thraciam  Illyricumque.  practereat.  Quod  etiam  de  interni  maris  oftio, 
five Herculeo freto ,  idem Strabo diclo libro p.  875CC Plinius lib.  111. cap.  1.  conftituerunts 
quorum  verbamferius.capite  xi,  dejvlagnis  Terrae  Continentibus  adferemus. 

a  a  p  u  t.    %X 
!N  G  E  N  I O  R  U  M    CO  R  P  O  R  U  M- 

QJJE    PRO    SITU    LOCI   D.IVE.R,-  . 

SITATE. 

NOn  recens  obfervatio  eft ,  fub  alio  caelo  &:  orbis  inclinatione ,  ut  ceterarumrerum 
naturam-i,  ita  hominum  quoque  ingenia  &  corporis  habitum  non  leviter  immutari : 
fed  nec  prifcis  illud  fapientibus  ignotum  fuit.  In  eo  declarando  Vitruvius  in  piimis 

D  3  Ibllers 


p  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

follers  fuit  lib.  vi.  cap.  i .  Sol ,  inquit ,  quibm  locis  mediocriter profundit vapores ,  in  hh  con- 
fervat  corpora  temperata:  quaque  proxime  currendo  deflagrat ,  eripit  exfugendo  temperaturam 
humoris.  Contra  vero  refrigeratis  regionibm ,  quod  abfunt  a  meridie  longe ,  non  exhauritur  a 
caloribm  humor,  fed  ex  cdo  rofcidm  aer,  in  corporafundens  humorem ,  efflcit  ampliores  cor- 
poraturat,  vocisque  fonitm  grar;iores.  Ex  eo  quoque  fub  feptemtrionibm  nutriunturgentes  im- 
manibus  corporibm,  candidis  coloribm ,  direBo  capillo  &  rufo  ,  oculis  c<zjiis ,  fangume  multo , 
quoniam  ab  humoris  plenitate ,  c&lique  refrigerationibm  funt  conformati.  Qui  autemfunt  proxi- 
mi  ad  axem  meridianum  (hyperpolice  zonam  torridam  notat)  fubjeBique  folis  curfut ,  bre- 
vioribm  corporibm,  colore  fufco ,  crifpo  capillo  ,  oculis  nigris ,  cruribm  invalidis,  fanguine 
exiguo  ,  /0//J  impetu  perficiuntur.  Hasc  de  corporis  habitu  &  difpofitione.  De  animo 
idem  addit ,  in  mendianis  regionibus  propter  fanguinis  extguitatem  timidiores  nafci ;  tole- 
rantiores  vero  ardoris  febrium,  quod  membra  illorum  cumfervorcjint  nutrita.  Etinter- 
je<5tis  nonnullis :  Propter  tenuitatem  cdi ,  meridiana  nattones ,  ex  acuto  fervore ,  menteex- 
peditim  celerimque  moventur  ad  conjiliorum  cogitationes :  feptemtrionales  autem  gentes ,  in- 
fufis  crajfitudine  cdi ,  propter  obfiantiam  aeris  ,  humore  refrigerata  ,  fiupentes  habent  mentes. 
Et  exemplo  propofito  f erpentis ,  perbrumaletempusimmota^ftuporej  mobilisautem 
maxime  per  calorem,  fubdit:  itanon  e!i  mirandum ,  Ji  acutiores  efficit  calidm  aer  hominum 
mentes:  refrigeratus  contra,  tardiores.  Quumjint  autemmeridian&nationesanimisacutifft- 
mis ,  infinitaque  follertia  conjiliorum ,  Jimul  ad  fortitudinem  ingrediuntur ,  ibi  fuccumbunt , 
quod  habent  exfuBas  abfoleanimorumvirtutes.  Quivero  refrigeratis  nafcuntur  regionibus ,  ad 
armorum  vehementiam  paratiores  funt ,  magnisque  viribus  ruuntjine  timore ,  fed  tarditate  ani- 
mijine  conjiderantia  irruentes ,  Jine  follertia ,  fuis  conjiliis  refringuntur. 

Ita  eft  videlicet ,  ut  calidiores  regiones  brevitatem  corporis ,  animique  agilitatem  pro- 
ferant :  tardiores  mentes  feptemtrio  gignat ,  fed  majus  robur  Sc  tolerantiam  addat  corpo- 
ribus.     Id  quod  autem  in  pluribus  ita  inefle  videmus  ,  non  aeque  in  omnibus  aut  fingulis 
nationis  alicujus  effe  credendum  eft.    Unde  ad  vitia  virtutemve  proniores  quardam  gentes 
fimt ,  ut  tamen  plus  fepe  coniuetudini  aut  imitamento ,  aut  inftitutioni  debeatur ,  quam 
cado ,  aut  loci ,  ubi  funt ,  ingenio.     quo  fit ,  in  uno  climate  ut  diverfi  mores  reperian- 
tur,  nec  aeris  qualitates  fub  eodem  cado  ubique  fint  perfimiles:  fedamontiumjugis, 
paludofis  locis  ,   vicinitate  marium  ,   aliisque  internis  &  propriis  cauflis  faepe  miram 
varietatem  accipiant.     Quse  ergo  ex  fitu  &  inclinatione  locipro  moribus  &  ingenio  ar- 
gumenta  petuntur ,  generalia  cuncla  funt ,  quac  vel  naturse  ipfius ,  vel  artis  aut  educatio- 
nis  ope  non  raro  infringuntur ,  ut  tamen ,  quod  plerumque  in  illis  locis  eft ,  re£t.e  probent 
atque  obtineant.     Sic  Pcenorum  ex  caslo  agilitas  propter  calorem ,  quum  ad  virtutem 
adhiberi  debuiflet,  plerisquein  calliditatem  vertit ,  inaflutiam  Stfraudes  ,  quod  pro- 
verbium ,  Punica  fides  ,    confirmavit.     Thracum  famofa  feritas  ,    quid  non  Harmi  & 
Rhodopes  afperitati  imputavit  ?  quas  certe  nec  poftea  ita  mitigata  fuit ,  ut  barbaries  om- 
nis  pelleretur ,  quse  vel  hodie  fuperefle  cernitur.     Syros  falubritas  cadi ,  &  foli  adfluen- 
tia  in  voluptates  &  animi  levitatem  pellexit ,  quod  Grascisetiampofterioribusevenit, 
quos  non  gradu,  fed  prascipiti  curfu  avirtuteadvitiadefciviflenotumeft.     Etficnulla 
natio  exiftit ,  cui  non  ex  cado  fuo  charafter  aliquis  haereat ,  qui ,  quamvis  non  omnium  , 
multorum  tamen  animum ,  indolem  ,  mores  effingat  atque  formet  -,   faltem  propen- 
fionem  &:  proclivitatem  indicet.     Quse  per  gentes  fingulas  excutere  non  noftramm  par- 
tium ,  fed  munus  eft  hiftoncorum . 

Supereft  quod  Vitruvius  Italiae  fuse  &  Romanaf;  ui'bis  encomium  adjunxit ,  quamdi- 
vina mens ,  ut ait ,  egreg  a & temperata regione ita collocavit , ut orbis terrarum imperio 

poti- 


L  T  B  E  R    I.      C  A  P.    XI.  31 

potiretUf.     Quum^  inquit,  omnes  nationes  immoderatu  mixtionibm fint  difparau ;  placuit % 

ttt  inter  fpatia  totim  orbis  terrarum  regionumque  medio  mundipopulus  Romanus poffideretfines» 

namque  temperatiffima  ad  utramqucfiarfem  cr  corporum  membris ,  animorumque  vigoribus pr* 

fortitudme  funt  in  Italia  gentes.     Non  invidenda  eft  laus  Italise ,  quam  ex  egregio  aeris 

temperamento  habet :  nec  vero  eft  ei  foli  fic  pertribuenda ,  ut  adjacentes  regiones  a  fo~ 

cietate  excludantur  penitus.     Grsecia  &  Italia  ,  cadi  fiii  genio  adjutse ,  ad  fummam  glo- 

riam  virtutis,  do&rinae,  humanitatis  perdu&se ,  aliis  gentibus  viam  ad  laudis  theatrum 

perveniendi  oftentaverunt ,  quae ,  quod  natura  non  habuerunt ,  arte  &  induftria  confe- 

quutac  funt ,  ut  plures  nunc ,  Europae  nationes  cum  Italia ,  illa  virtutis  &  litterarum  cul- 

trice,  certent,  Graeciam  fere  omnes  hodie  fuperent.     Nullaitaqueterrataminfrucluo- 

fa  eft ,  ut ,  fi  ftudio  impenfo  percolatur ,  nullas  artes  &  virtutes  ferat ,  quas  in  iis  regioni- 

bus  miramur  &  laudamus ,  quae  naturse  benignitate  fub  temperatiflimo  caelo  &  mollifli- 

ma  inclinatione  collocatas  fimt.     Quod  enim  cultiores  gentes  habent ,  non  id  omne  na- 

tura  habent,  fed  fi  non  primas  partes ,  tamenproximasarsfibi&exercitatiovindicant. 

Quod  Strabonis  fententia  quum  illuftravero,  finem  huic  argumentofaciam.     Islib.ir 

pag.  70.ait  fcite  6c  verej  0«  Qvcet  'A&jjvaroi  ffi  Q&oXoyoi ;  AatefoupQviot  £'  s,  ^  cl  hi 

iyyjtiotiy   QtjficcToi.      dfi\a  fxvilsoy  tSei.     ar«?  £$\  B<fc/3vA«v*oJ  <puV«  dXAoVoCpo*  ^  hiyvTTTtoty 

ttft>ot  ^  dffKKcei  ^  60-«.     Quod  Athenienfes  ftudioffunt  litterarum ,  Lacedamonii  non  item , 

ttc  ne  Thebani  quidem  iis  vieiniores  \  non  naturafit ,  fed  magis  more.     Sic  neque  Babjlonios  na~ 

Suraphilofopbasfecit ,  aut  Aegjptios  \  fed  exercitatio  O"  confhetudo. 

C  A  P  U  T      X  L 

D  E 

MAGNIS    CONTINENTIBUS 

TERRARUM  ORBIS. 

PArtes  majores  illas,  in  quas  orbem  terrae  dividimus ,  Graeci  wW^a?,  aontinenm 
appellant,  &  tres  plerique  conftituunt ,  Europam,  Africam,  Afiam.  Fuerunt 
tamen  ex  antiquis  (o.  noiKouo])  qui  duas  partes  numerarent,  Afiam  6c  Europam, 

TtJV    TS   A^UJJV    H£\    T   'Eu^ W5T>?V    >      bOffftif  [XlOiV   iffUV    ,      CVtOip<pOTi(g!S  cWASV    IvJ    )f£tf   jUo'v«  Ttp   T5 

'Eu<> W7D)?  ovou-etTt ,  &  Africam  &  Europam ,  velut  qu&  una  effet ,  utramque  Jimul  uno  &  folo 
Europa  vocabulo  appeliabant ,  uti  de  illis  Agathemems  refert  lib.  n.  cap.  n.  Hocqui 
fentirent ,  feu  duas  tantum  partis  orbis ,  Europam  &  Afiam,  dicerentj  paucifuere  ,  Salhiftio 
judicejugurth.  B.  cap.  xvii.  pleriqaeenimpartemtertiam,  quae  Africa  eft  5  diftin&a 
ab  Europa ,  appofuerunt .  Ex  utraque  gente  teftes  non  nullos  advocare  liceat.  Diony- 
fius  periegeta  verf.  7. 

—       -       -        jUjflSV  S\  \  KOti-HiO   iVffM 
'  AvSt-UTTOl  TOJ0SV\TXl   ilt    r,7Tei(>QL<ri   SciffOtVTO^  >* 

Unaautem  quamvis  Jit  terra ,  hominestres  in  continentes partitifunt.  Et  Agathemerus  dielro 
loco  :  Atau^etTou  q  oA»j  oUxpivq  «'?  jjVe''^?  tph$  ,  Divimtur  univerfm  orbis  intres  continentes  , 
quas  etiam  nominat ,  Afiam,  Africam  &  Eur  opam .  A tque  ita  etiam  Straho,  lib .  I .  extre- 
mo,illas  partes  non  femel  >Jt<%?,  continentes^  cum  Eratofthene  appelkvit.  Continentes  y 
quda  non  funt  infcjxe ,  &  quamquam  maribus  majorem  partem  cincl:^  funt  linguke  ,  ta- 


■3£  GEOGRAPHIAE    ANTIQJTAE 

men  continuo  ahquo  traclu ,  faltem  ifthmo ,  inter  fe  cohaerent.  Omnes  tamen  hsetres 
continentes  partes  limul  ab  Oceano  ambiuntur ,  ad  quem  collatae  ,  fpeciem  magnce  prae- 
bentinfiilae.     Iterum  Dionylius  principio  nibwywtw , 

Mvt)fQfACU  'ilKiocvoTo  fictB-vffois.  bt  fi  CKeiVld 
Xlotcot  "Xpoov ,  etrz  vw®*  d.Ttety,r@J ,  i?i$olvaxou» 
Afemorabo  Oceanumprofunde  fiuentem ,  illo  enim  tota  tellus ,  tamquam  infula  immenfa^eji  cincla, 
Geminus  autem  cap.  x  1 1 1.  non  continentes ,  fedjws^  re/avocat,  id  efttrespartes.  Atque 
ita  etiam  Latini.  PomponiusMelalib.  i.  capi.  Hoc  mari  [intemo]  &  duobus inclytis  am- 
mbus ,  Tanai  &  Nilo ,  tntrespartes  univerfumdividiiur.  Nec  non  Plinius  prooemiolib. 
III.  Terrarum  orbis  univerfus in tres dividitur  partes ,  Europam,  AJiam,  Afrtcam.  Inquo 
numero  confiftunt  omnes ,  necpluresPtolemasus,  Solinus,  Capella,  6c  quotquot  hoc 
argumentum  tra&arunt ,  agnofcunt :  ut  quae  de  quarta  parte  ,  quam  recentes  Ameri- 
camdicunt,  non  nulliconjiciunt,  quafi  non  penitus  ignota  antiquisfuerit,  meraecon- 
jecturas  fint ,  aut  fomnia  vigilantium.  Neque  enim  vel  Atlantica  id  infula  Platonis ,  quae 
fimilior  fabulas  eft ,  quam  chorographice  3  vel  Pomponii  Melse  antichthones  evincunt ,  quos 
eo  Turnebus  lib.  xx.  Adverfar.  cap  xi.  trahit :  neque  Carthaginienfium  navigationes 
in  eam  pertigerunt ,  quum  ex  Hannonis  periplo  conftet ,  quam  non  longe  a  litoribus , 
in  Oceano  prsefertim ,  mortales  veteres  abfcedere  aufi ,  fere  femper  oram  legerint. 

Quumitaquecertum  exploratumque  fit ,  &  tot  luculentis  teftimoniis  comprobatum, 
non  plures ,  quam  tres ,  orbis  partes  antiquis  innotuifle  5  :  de  limitibus ,  quibus  iidem  fin- 
gulas  crediderint  difcretas  efle,  nunc  breviteradjiciendumeft.  Certus  limes  occiduus 
tam  Africae  quam  Europae  eft  Oceanus  Atlanticus  8c  Gaditanus ,  &  qui  fupra  illas  partes 
Aquitanicus  ac  Hibernicus  appellatur :  nec  dubitatum  de  termino  Afiae  orientali ,  quam- 
vis  vix  plene  cognitum  ab  ullo  fuerit ,  quousque  Afia  ad  orientem  fblem  recedat.  In  hoc 
autem  confenfus  fuit  omnium ,  quidquid  terrarum  ad  ortum  fblis  eft ,  quod  cum  cognitis 
partibus  cohaereat ,  id  proprium  efle  Afiae ,  non  alterius  cujusdam  partis.  In  medio  au- 
tem  limite  partium ,  id  eft  Afise  &  Europse  j  itidemque  Afias  atque  Africae  communi 
termino  magna  utique  eft  veterum  diflbnantia.  Alii  enim  has  partes  fluminibus  Sc  fretis 
fejungunt ,  ut  Europam  &c  Afiam  Tanai  ac  Hellefponto  -,  Afiam  ab  Africa  Nilo  flumi- 
ne ,  alii  ifthmis  8c  continentibus  terris ,  ut  ifthmo  Aegyptiaco  Africam  &  Afiam :  Eu- 
ropam  vero  ab  Afia  alio  ifthmo  majore  ,  quiinterCafpiummare&PontumEuxinum 
intercedat.     Utramque  fententiam  excutere  non  alienum  erit  ab  inftituto  operis. 

Sit  igitur  prima  difcretio  Europas  ab  Afia  ,  quas  pluribus  fatis  firma  eft  per  Tanaim  & 
Hellefpontum ,  Sc  quae  in  illa  linea  continuantur  ,  ut  hodieque  illas  partes  diftinguerc 
lolemus.    Dionyfius  periegeta  v.  14. 

*Ev£«7T>jv  <T  'Act/jjs-  Toivais  2^  ^iorov  cgjfa 
Xl^ot  /3o^l»jv.  votiov  Si  y.i<ns&ov  'E^vjVttovt^. 
Hoc  eft :  Europam  ab  AJia  diflerminat  amnis  Tanais  feptemtrionem  verfus :  auflrali  autem 
parte  Hellefpontus  limesefl.  Straboni  etiamlib.n.pag.  87.  Europa  ab  columnis  Hercu- 
lis  patetjWg^g/  £  Tavoiii& ,  usque  adTanaimfiuvium.  EtMela  lib.  1  cap.  1.  Quodter- 
rarum  jacet  afreto  ad  eaflumina ,  ab  altero  latere  Africam  vocamus ,  ab  altero  Europen :  ad 
Nilum  Africam:  adTanain  Europen.  Ultra  cjuidqmd eft ,  AJiaeft.  Et  Arrianus Periplo 
pag.  11.  A  Panticapcto  ad  Tanaim fluvium,  oi  Kiyitou  ogjfeiv  &rs  t?  '  kaiou;  %  'EvgwVjjv ,  qtti 
ab  AJia  Europam  dtflinguerefertur. 

Hunc  Europae  terminum  difturbant ,  qui  Phafidem  pro  Tanai  malunt ,  aut  de  ifth- 
mo  inter  CaspiummaredcPontumnefcioquidjaditant.  Herodotuslib.iv.cap.XLv.de 

mediis 


t 


L  I  B  E  R   I    C  A  F.    XI  33 

mediis  teisminis  terrarum  orbis :  xe/fp*™  <*»rf  N«XoV  ts  0  a:>wVti(^  ttot^o?  hi$y, ,  ^ 
$«Vw  o*  KoA^©-*  ,  Ejus  Jines  ponuntur  Nilus,  fluvius  Aegyptiacus  j  d"  Vhajis  in  Colchide. 
Quod  Plato  etiam  in  Phsedone  p.43.  fignificafle  videtur  ,  r]^ds  qmHv  y-ix&s  vzosKh&m 
sqhav  "&7T0  Qota-iJ®*  ov  CjAm^w  rm  {AoeJco ,  nos  habitare  dicens,  a  Phajide  usque  ad  Herculis 
columnas  in  exiguapiarte.  Phafis  cum  Tanai  nequaquam  comparandus  eft ,  &  hic  utique  , 
quam  ille  5  eft  aptior  ad  terminandas  majores  illas  terrarum  orbis  partes  continentes.  Et 
videntur  quidam  Phafin  illum  pro  termino  appoluifle ,  quod  is  notior  ex  Argonautarum 
decantata  fabula  vel  hiftoria  erat ,  quam  Tanais  Scytharum ,  cujus  curfiim  nec  ipfe  Stra- 
bo  fatis  exploratum  habuit,  credens,  afeptemtrionereclaviamMsotimpaludemde- 
ferri :  quas  etiam  Pomponii  Melae  cap.  1 .  fuit  opinio ,  quum  decurfio  ejus  longe  alia  poft- 
modum  a  peregrinantibus  reperta  fuerit.  ForfitanhrecdePhafifententiaalteri,  quasde 
ifthmo  eft  inter  Cafpium  &  Ponticum  mare ,  originem  aut  occafionem  dedit :  quam  ita 
Dionyfius  a  verfu  ip.  delineavit : 

*A&o/  £'  tJ7Teifoitri  £jg:  ^ovot  voirQlfycriv. 

'1&-[A0S  CbVOt  TtTCtTCcj  TIS  \S®Z£T0&Ti§'  'A<rldQJ  »!t\S  , 

KacjnV  Te  Ui<rv\yv  ^  'Ev%g1voio  B-ahoiosvis. 

Ketvov  £'  'Jivguxt;$  'htrivis  31'  o^ov  ijWatfosvTO. 

Hoc  eft:  Alii  autem  continentibus  terram  feparant.     Ifthmus  furfum  porreBus  eft  quidam 

Jupremus  AJia ,  Cajpium  inter  &  Buxinum  mare.    Illum  autem  Europa  &  AJi<z  terminum  dixe- 

runt.     Meminit  hujus  fententiae  etiam  Eratofthenes  apud  Strabonem  fub  finem  libri  1. 

Aitvarias  de  continentium  diftin<5tione  opiniones  efle,  vj^  «V  [*&  noTctpo7<;  2^ig«v,  ™ 

Ss  NflAw  nm  tu  Tavctifi.      t»V  Je  Tots  lc&poTs  ,    tco   ts  [aztx$;v  rtjs  K/XtrnlotA  xJj\  rijs  riovnjtijs 
SciKkosw  ,  ^  t»  ju st«|;u  Ttjs  'Egv&ggg  ttjfjj  $  oA^yy-*T@*  ,  alios  eas  [  continentes  partes  J 
fluviis  divijijfe ,  Nilo  ac  Tattai :  alios  ijihmis  ,  qui  funt  inter  Cafpium  &  Ponticum  mare ,  C7", 
tnter  Erythr&um  Gr  ecregma.     Verum  hasc  rudi  Minerva  &  multa  vocis  abufione  ita  tradi , 
etiamEuftathius,  interpres  Periegetae ,  obfervavit ,  quia  ifthmus  ^srtffu  fvo  SraXocoswy 
sivos  toV©j  ,  anguftus  locus  tnter  duo  maria  fit :  at  quod  Cafpio  &  Euxino  mari  inter jeclaim 
eft  fpatium ,  tantse  eft  amplitudinis ,  ut  tria  regna  aut  tres  integras  nationes  complectatur, 
ab  ortu  Albanos  6c  ex  parte  Medos :  ab  occidente  Colchos  atque  Lazos  :  medio  fitu  Ibe- 
ros cum Caucafiis portis.  Plinius lib.  11. cap.Lxvm. Cafpium mare a Pontico ccclxxv 
millibus  diftare  tradit ,  qui  modus  fane  major ,  quam  pro  anguftia  ifthmi  eft ,  quam  hic 
natura  fua,  quse  angufta  fit,  referre  debet.     Noneft  ergoquod  miremur,  curplures 
geographorum  veterum  ,  aut  quorumnobisreliquafuntmonimenta,  forteomneshanc 
de  Europse  Afiseque  limite  opinionem  deferuerint ,  &  in  Tanai  amne  perinde ,  ut  noftrac 
aetatis  homines ,  tamquam  in  termino  utriusque  continentis  confentiant.     Quod  enim  li- 
mitem  fuftineat  partium  ,  in  angufto  necefle  eft  conftituatur ,  ut ,  quafi  linea  ducla  , 
monftretur  ubi  exiftat  terminatio  ,  quasintantavaftitate,  quae  inter  duo  illa  maria  eft , 
numquam  prodita  aut  declarata  ab  ullo  fuit.     Ut  autem  vetemm  multi  errores  circa  Pon- 
tum  oc  Cafpium  mare  fuerunt ;  ita  quoque  hujus  fententiae  auclores  primi  videntur  igno- 
rafie ,  quanta  inter  utrumque  mare ,  Ponticum  Cafpiumque ,  fit  capacitas :  credidifleque, 
exiguum  illud  6c  anguftum  efle  fpatium  :  quod  vero  fecus  per  omnia ,  ut  notum  eft ,  fe- 
fe  habet.  Et  tantum  de  Europas  6c  Afias  difcrimine ,  quod  a  Tanai  per  Bofphorum  utrum- 
que ,  &  Hellefpontum ,  6c  quas  connexa  his  funt  maria  ,  in  mediterraneum  mare  usque , 
propter  Cnidiae  peninfulas  extremitatem ,  deducitur. 

Non  minor  eft  de  Afise  6c  Africse  termino  conftituendo  controverfia ,  quem  quidam  in 
Catabathmo  ponunt  3  alii  in  Nilo  flumine :  rurfus  aiii  in  ifthmo  ,  qui  inter  Arabicum  fi- 

E  num 


34,  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

num  &  mare  efl  mediterraneum.  Salluftius  Iugurthino  Bello  cap.  xvn.  hos  limites  pofiiit : 
Africa  fines  habet  ab  occidente  fretum  noflri  maris  &  Oceani :  -  ab  ortufolis ,  declivem  latitudi- 
nem.     Pomponius  Mela  lib .  i .  cap.  viii.  qui  idem  fenfiffe  videtur  ,  interpres  eft  Salluftii , 
ut  liquido  appareat ,  quas  fit  latitudo  illa  declivis ,  pro  qua  alii  malunt ,.  una  tranfpofita 
littera,  altitudo  legi.     Isvero  ,  Catabathmus,  inquit,  vallis  devexa  in  Aegyptum ,  finit 
Africam.     Catabathmum  ergo ,  locum  Straboni ,  Plinio  ,  Ptolemaco  laudatum ,  inter- 
jectum  Paraetonio  &  Cyrenaicae ,  terminumutriusquecontinentisfacit.     Undeeftquod 
Plinius  lib.  v.  cap.  v.finem  Cyrenaicum  Catabathmum appellet.  At  fi  hic  eft  terminus  inter 
utramque  orbis  partem ,  tota  Aegyptus ,  &  Marmarica  etiam  ,  ad  Afiam  referendse  ef- 
fent ,  quod  contra  naturam  rerum  eft ,  quae  limitem  notabiliorem ,  quam  illa  non  longifi- 
fima ,  contra  in  latitudinem  protenfa  eft  declivitas ,  majorum  orbis  partium  difcrimini 
videtur  utique  poftulare.     Quod  quia  ita  fefe  habet  ,  pauci  admodum  tuerunt  ,  qui  hanc 
fententiam  fequerentur ;  &:  vix  alii  praeter  illos ,  quos  modo  nominavimus :  nec  Mela  in 
eo  conftans  eft ,  fed  alio  loco ,  oftenfb  antea  &  paullo  poft  repetendo ,  a  Nilo  difterminari 
tradit,  in  quo  plures  confentientes  ex  fua  &  priori  astate  habuit.     Dionyfius  Periegefi 
verf  18. 

SJ)jU«  <J  V7n^irccrui  v-qtiwtoitqv  I?  sopot,  N«A*>, 
quod  Prifciano  interprete  eft , 

Sed  magis  auliralis  funt  terminus  ojiia  Nili , 

fcificet ,  magis  auftralis ,  quam  fuperius  nominati  Tanais  &:  Hellefpontus.     Strabo  fuf- 

fragatur  lib.  n.  pag.  87.   *E>cAe'*<rj  r  $  sy\K(*a  irofS-pov-  Iv  <?ef  j« /JJc  ifj  >j  Aj/3uij  piyjj.  £n«Ak 

fy&ius ,  Enavigantibus  freto  juxta  columnas  [Herculis]  a  dextra  eft  Africa  usque  ad  Nilifluen- 

tftm.     Sic  vocem  p  vVjv  ,  abAldo,  Xylandro,  Cafaubono  ita  expreflam ,  heic  loci  vulgo 

vertunt,  quafi  liberationem  fluminis,  ut  de  e*/3oA*a  feuoftiisinterpretaripofiis.     Sed 

non  tam  fuam ,  quam  vulgi  rationem  fequutus ,  difterminatorem  Nilum  heic  appellavit,. 

quod  ex  lib.  1.  eft  manifeftius ,  ut poftea  oftendemus.     Plinius  autem  lib.  111.  cap.  1.     I  n- 

T  R  A  N  t  1   [per  fretum  Herculeum  in  internum  mare]  dextra  Africa  eft  ,  Uva  Europa :. 

tnter  has  Afia.     Termini  amnes^  Tanais  &  Nilus.     Et  ipfePomponius  lib.  1.  cap.  1.     Hoc 

mari  [mediterraneo]  &  duobus  inclytis  amnibus ,  Tanai  &  Nilo  in  trespartes  univerfum  divi- 

ditur.    Huic  fententias  apud  Strabonem  lib.  1.  pag.  2.2..  objicitur ,  incongruentem  limitem 

in  Nilo  poni ,  quia  fic  Aegyptus  &  Aethiopia  diftraherentur ,  &  utriusque  pars  altera  in 

Afiam  incideret ,  altera  ad  Airicam  referretur :  quod  utique  inconveniens  eft ,  &  dignum 

ut  reprehendatur. 

Quam  praeftantius  vero  &  ipfi  aptius  naturae  rerum  eft ,  ut  terminus  in  ifthmo  Aegypti- 
aco  &  Erythrad  maris  oblongo  finu ,  quem  Arabicum  dicunt ,  ideft,  inter  ArabiamSc. 
Aegyptum  infuiiim ,  collocetur  ?  Hunc  hodie  praeftantiffimus  quisque  geographorum 
ponit :  hunc  neque  veteres  geographi  ignoraverunt ,  quamlibet  de  Nilo  multi ,  quidam 
etiam  de  Catabathmo  cogitavere.  Straboegregielib.i.pag.24.  0»  ^«g/eVepoj  r  2>/#jpa/y- 
twt  ' ' Kffiav  Syn>  rr,s  Aj/3vV  ,  opov  iu^ueVepov  yySvrou  TJJToy  r  jjV«p&iv  dy.<po'iv  r  xoAttov  ,  j?  t 
NerAov.  t  psv  $>  Siy^hv  7r#p'  oAi^ov  7rtfVTeAa»?  &n>  9-osAaVrjj?  Stp.  BraAalToiv.  r  Je  NeiAov 
5Xo^«7rA«(rjcv  &to  £  wjceayis  hi^v  ,  «ys  f^jj  ^pwgJV  7r«V#v  rlu)  ' k<s\ctv  &ro  t»j?  Aifivtjs.  Id 
eft .:  Frobatiores  illorum ,  qm  AJiam  ab  Africa  difterminant ,  limitem natura,  ipji  convenienti- 
oremponmt mriusque  bujus  cominentis fnumfotim ,  quam  Nilum  :^uit>pe  quod  ille  [finus] pro- 
pcmodum  ab  uno  mari  ad  aiterum  omnino penetrat ,  qmm  Nihvs  ab  Oceano  multis partibus iongim 
abfit  ^  ideoGtte  AJiam  univtrfam  ab  Africa  non  dirimat. .  Hoc  idem  eft  quod  iupra ,  ex  ejus- 
4em  libri  extremo  jaropemodum ,  diximus ,  cum  finu  Arabico  ifthmum  terminum  confti- 

tui.,., 


L  I/RE  R   I.     CA  P.    XII.  3f 

tul,  r  pet&fy  -njs  'EpwS^?  ^  $c4twyptir& »  f  w"  ^  ^ffr  Erythr&um  mare  &  mptwarnfivc 
ecregma,  Ille  enim  locus ,  ab  eruptione  maris  di&us,  poftea  obturatus ,  propelacum 
Sirbonidem  in  confinio  Aegypti  6c  Pal^ftinae  eft ,  ut  idem  Strabo  lib.  xvi.  pag.  ?z$. 
tradidit.  Huic  fententiae  cum  alii  olim ,  quorum  nomina  exprefla  non  funt ,  uti  ex  Dio- 
nyfio ,  &:  Eratofthene  apud  Srabonem  lib.  i.  extremo  apparet  -,  tum  ex  iis  qui  fuperfimt , 
Agathemerus  acceffit.     Clare  enim  lib.  n.  cap.n.  fcripfit:  %»&$"**  v  '^^  Tfc&i$vw 

iS-jAW  fsyoT.  TStov  «?£  j/  '&7ro  tSJ?  j{£  to  n»?A»Viov  S-o&Aoia?w  53n  f  pv%w  dvixfoi  $  'Agyfiix  xoAjt» 
V&wk-  Afia  ab  Africa  dividitur  angufio  ifihmo ,  quem  duBa  a  mariprope  Pelujium  ad  inti- 
mamfinus  Arabici  partem defignat  linea.  Non fecus  etiam  Ptolemaeus  lib.  iv.  cap.  v.  judi* 
cavit ,  quam  ut  Aegyptum  usque  ad  Arabicum  finum  extendat ,  eamque  totam  det  conti- 
nenti  Africse ,  nihil  ejus  ad  Afiam  rejiciat. 

C  A  P  U  T       XII. 

D  E 

MENSURIS   GEQGRAPHICIS, 

ESt  etiam  ,  quod  pro  veteri  geographia  illuftranda  explicatius  tradatur  de  prifcis 
menfuris  geographicis ,  ut  diftantia^  locorum ,  a  veteribus  notatae  ac  definitae ,  fine 
errore  intelligantur.  Viarum  enim  intervalla  pro  fitugentium  nominibus  aliisat- 
que  aliis  nominantur,  in  quibus  Perfaz ,  Aegyptii,  Grasci,  Romani,  Galli,  quodad 
antiquam  geographiam  attinet ,  fuas  quaeque  gens  menfiiras ,  modos  ,  &  appellationes 
habuerunt.  Hieronymus  commentario  in  Joelis  cap.  1 1 1.  Nec  mirum ,  ait ,  Ji  unaqm- 
quegens  certa  viarumfpatiafuis  appellet  neminibus ;  quum  &  Latini  millepajfus  vocent ,  &  Gal- 
UleucM^  &  Perfe  parafangtu,  &  raftas  univerfa  Germania.  De  Perfarum  parafangis  inci- 
piendum  eft. 

Athenaeuslib.m.  cap.xxxiv.  n«§<njc«  c'vojt*osTos  ,  Perjica  nomina  vocat  t»V  (s$&<rotyyausl 
j^  t»?  «V«<j»?>  ngA  tlu)  ^oTvov  9  t>  t  ^/ofvov ,  parafangtti ,  &  aflaros ,  &fchoenon,  Primum 
nomen  indubitato  eft  Perficum :  medium  fcriptura  fufpeclum ,  cujus,  loco  aliis  dyyd^q 
aut  oLsotvSovs  placet :  ultimum,  quod^orjc^-eft,  Herodotxislib.ii.cap.vi.jweVpovA^uVno;* 
dicit,  Aegyptiam  menfuram ,  &  forfan  etiam  Aegyptiie  originis ,  quia  is  ante  ufiim  Grae- 
cas  in  Aegypto  linguas  fcripfit :  nifi  forfan  asque  Perficum  eft  ut  parafanga ,  quod  voluit 
Athenseus ,  &  firmare  videtur  Callimachi  fragmentum  ,  quod  Plutarchus  de  Exfilio 
pag.^34.fervavit,^ 

Mjj  ]U«t§«v  cyoivai  nzgo-lh  tjjv  <ro<p*>jv , 
Non  debere  nos  fapientiam  fchoeno  Perjica  metiri. 
Parafangse  menfuram  nobis  Strabolib.xi.p.  jjy.valdedubiamreddit.  Aitenim,  oi 
$>  i^KovToc  retJicov  <f)<*o-)v,  ol  $1  Tg^ojjccvTtf  ,  *j  TelT<jj£2«>covT#  ,  alii  fexaginta  fiadiorum  ejfe 
dicunt ,  alii  triginta  aut  quadraginta.  Efto ,  variare  parafangas  pro  diverfis  locis ,  quod 
Plinius  quoque  iib.  vi.  cap.  xxvi.  fignificat :  id  tamen  pro  metro  videtur  habendum  effe , 
quod  plerisque  locis valet ,  6c  in  quo  plures  fcriptores  confentiunt.  Quum  ergo  Herodo- 
tusdictoloco,  ScHefychius,  acSuidas,  &  Hero  in  Ifagoge ,  inT£/osV.QVTcs,  tricenisfa,- 
diis  confentiant ,  hunc  numerum  pro  veriore ,  faltem  communiore  putamus  poffe  accipi. 

E  i  Ra- 


3<J  GEOGRAPHIAE    ANTIQLUAE 

Rarus  tamen  in  litteramm  ftudiis  ufus  parafangarum  eft ,  ^ec  forfan  nifi  in  hiftoriis  Perfa- 
rum,  ut  Xenophontis ,  &fiquialiiejusgenerisfuperfunt.     AdiSuidam. 

Aegyptiorum  Schoenus  Herodoto  auctore ,  loco  antea  indicato ,  i%wovxa  soi8t*9  fexa- 
gintafladia,  atque  fic duas ejusdem parafangas ,  continet.  Sed  heic  etiam quaedamin- 
sequalitas  invenitur ,  quippe  Strabo  di&o  loco ,  quum  in  Nilo  navigationes  per  fchcenos , 
numerari  dixerat ,  addit ,  ocfcxxS  ft$)  p&tyi  »r*pe^«»  nhxv ,  ol^a^i  Jz  @g$%aT€§ov ,  alibi 
longioris ,  alibi  breviorts  navigationis  fpatio  convenire.  Plinius  lib.  xn.  cap.  xiv.  Scoenus 
patet ,  Eratofihems  ratione ,  Jiadia  x  l.  hoc  ejipaffuum  quincjue  millibus :  alii  x  x  x  1 1.  Jiadia 
Jingulis  fchoenis  dedere.  Longe  ha:c  diflant  a  modo  Herodoti.  Sed  Strabo  rationem 
etiam  tant£e  difcrepantiae  locoalio,  lib.xvn.  pag.  f f$.  declarat.  Aliam enim & ali- 
am  diverfis  locis  fchcenomm  in  ipfa  Aegypto  magnitudinem  efle ,  atque  ita  <©%s  to~? 
'Atyvmlots  usoitov  to  ty,<;  %olvx  jwst^ov,  apud  ipfbs  Aegjptios inc$nflantemfcoenorummenfuram. 
nam  prseterquam  quod  iibi ,  in  Nilo  naviganti ,  quadraginta  fladiomm  fccenos ,  aut 
plurium ,  $  tctws  ,  quibusdam  in  locis ,  indicaverint ;  Artemidori  fide  refert ,  ab  Alexan- 
drea  ad  verticem  £  Delta  ,  fchcenum  effe  triginta  ftadiorum  :  a  Pelufio  ad  eundem 
verticem ,  ftadiorum  viginti  quinque :  a  Memphi  ad  Thebaidem  fingulas  fchcenos  habe- 
re  ftadia  centum  &  viginti :  a  Thebaide  usque  Syenem ,  fexaginta  ftadiis  fchcenum  unam- 
quamlibet  definiri..  At  alibi  locorum  etiam  quadraginta  ftadiomm  fccenos  efle ,  idem 
Strabo  diclo  loco  lib.  xvii.  dixit :  &  lib.  xi.  fere  extremo  Armeniam  aTheophane  ita  de- 
fcriptam  refert ,  ut  longitudo  fit  fchcenorum  centum  j  latitudo  dupla :  in  quo  fpatio  ne 
erretur,  dicit,  t&iveu  t  %q7vqv  *3r#£pwT06  fotJluiv  ,  pofuijfe  fchoenos  Theophanem  qua- 
draginta  fiadiorum. 

Diximus  fupra  aliis  Perficum ,  &  aliis  Aegyptium  nomenfchoenum  videri ,  aut  Aegyp- 
toproprium:  quod  vero  MXv&junctim  t  unde  funes  fiunt ,  &^dm'o»funemfivefunicu- 
lum  fonat  j  in  Grascia  vocabulum  videri  natum  poterat,  nifi  Herodoti  aetas  obftaret. 
Vertunt  nihilominus ,  tamquam  Gnecum  eflet ,  funiculum.  Hieronymus  dicl:o  loco  in 
Joelem :  Tn  Ntloflumine ,  five  in  rivis  ejus ,  folent  navesfunibus  trahere ,  certa  habentesfpatia , 
qu&  appeilant  funiculos  ,  ut  iabori  defefforum  recentia  trahentium  collafuccedant.  Sed  quanta- 
cumque  fchcenus  menfura  fuit ,  aut  quoquo  orta  genere  five  gente  5  ufus  ejus  perrarus  eft , 
£t  vel  rarior  quam  parafangarum. 

Gr£eci  utebantur  Stadiis,  etiam  quotquot  vel  a  Grsecis erant,  velfbcietate aut 
commercio  coniun&i  cum  illis.  Confentiunt  in  eo  plerique  auctores ,  centum  viginti 
quinque  paffibus  ftadium  expleri :  pedibus  autem  non  plane  conveniunt ,  dum  alii  fexcen- 
tos  ponunt,  alii  viginti  quinque  iiiperaddunt.  Plinius  lib.  11.  cap.xxm.  Stadium  cen- 
tum  viginti  cminque  nojiros  effcii  paffus ,  hoc  efl  pedesfexcentos  viginti  cjuincjue.  Cenfbrinus  de 
D^ieNat.  cap.xin.  ftadia  non  unius  generis  memoravit.  Stadium,  inquit,  inhac  mundi 
menfura  td.potiffimum intelligendum efi ,  quod Italicumvocant ,  pedum idcxxv.  namfunt 
pr<zterea  C^  alia ,  longitudine  dijcrepantia ,  ut  Olympicum ,  quod  eji  pedum  I O  c  ;  item  Py- 
thicum ,  pedum  cj  D .  Italicum  vocat ,  quod  eo  Py thagoras  ufus  fuerit  in  corporum  mun- 
danorum  diftantiis  emetiendis,  quod  Cenforinus  putat  majus  effe  quam  Grascorum  Olym- 
picum,  quod  Gellius  etiam  lib.  i .  cap.  1 .  pedum  fexcentorum  fuiffe  tradit :  fedobferva- 
tum  una  ab  eodem  eft ,  pedem  Olympicum  fuperaffe  vulgarem ,  utpote  aequalem  plancas 
Herculis.  Quo  fasStum  efie  fimt  qui  credant,  ut  fexcenti  pedes  Olympici  exaequarint 
viginti  quinque  fupra  fexcentos ,  quod  ftadium  fuit  Ttalicum ,  a  Plinio  fupra  definitum; 

Ufus  ftadiomm  eft  omnino  ampliffimus,  non  Grsecis  modo  ,  fedipfisetiamRoma- 
m$  y  nec  taitum  his  ?  quando  de.Grascorum  rebus  agunt  3  fed  interdum  etiam  quum  de 

fuis,. 


L  I  B  E  R    I.     C  A  P.    XII.  37 

fuis.  Cicero  Qusefl:.  Acad.  lib.  i  v.  cap.  x  x  x  i.  Sifam  ex  hoc  locoproficifcatur Puteolosfiadia 
triginta  probo  navigio ,  bono  gubernatore ,  hactranquilhtate.  Quid?  cum  Graecis  etiam  in 
Orientem  translatumvocabulumfuit,  nec  aliis  tantum  nationibus ,  fed  ipfis  etiam  fan- 
c~tis  Dei  viris ,  divino  fpiritu  ac~tis,  non  alienum  ab  ufu  fuit ,  idquodomnibuseftnotifli- 
mum. 

Nunc  Stadia  Graecorum  cum  Romanomm  menfuris  funt  comparanda ,  in  quo  auc~to- 
res ,  quamvis  parum  diflideant ,  non  tamen  omnino  conveniunt.  Diclum ,  Romanos 
millenis  pajfibus  metiri  locorum  diftantias  folitos  ,  quod  fpatium  raro  veteres ,  ut  Cicero 
ad  Attic.  lib.  viii.  epift.  ix,  &  Vellejus  lib.  n.  cap.  xxvn ,  Valer.  Maximus  lib.  i.  cap.  viii. 
fect.  4.  uno  verbo  milliarium  dixerunt  3  fed  mille  pajfm ,  aut  fi  plura ,  tot  milliapajfuum : 
cujus  rei  funt  obvia  exempla.  Quot  autem  ftadia  hoc  fpatium  continuerit ,  quia  non  ea- 
demomniumfententia,opercepretiumerit,  excuffis fingulis ,  examinare.  Hefychius in 
lAlhiQv  (fic  exprimunt  Grasci  Latinum  milliarium)  idefleaitjUST^ov  o'3x  suSlm  lart»,  men- 
furamviafeptemfiadiorum.  Plutarchus paullo  largior ,  in  Gracchis  p.  8 3 8.  to  y.ihtQv  ,  in- 
quit,  oktw  saStoav  ohtyov  "i^nSeiy  Jidilltarium  abefi  paullulum  ab  0B0  fiadiis.  Atpluresalii 
plene  0B0  ftadia milliario  teneri  dicunt.  Polybius  lib.  1 1 1.  cap.  x  x  x  1  x.  (Zeftwoiuseti  %$ 
CKTet^atout  $  saJliss  ojctw  %l#  Pw(*«/a;v  cRn^ueAwV,  intervalla  Romam  per  oBonafiadia  deli- 
genter  dimenfi  funt ,  &Jignis  diftinxerunt.  EtStrabolib.  vii.p.  223.  «?  ol  tt o-W,  to  [Aihtov 
exTUsoiiiov ,  ut plurimi  cenfent ,  milliariumoBoefi  fiadiorum.  Ifidorus  Hifpalenfis  lib.  X  V. 
Originum  cap.  X  v  I.  Stadium  oBavapars  milliariiefi ,  confians-pajfibus  c  x  x  v.  Quod  ve- 
ro  priores  diflentiebant ,  minorem  ftadioram  numerum  ponentes ,.  exinde  videtur  faclum 
efle,  quod  Graxi  homines  adGrsecorum  pedem  refpexerunt ,.  qui  major  paulloerar, 
quam  Romanus  aut  Italicus. 

Idem fpatium fiepe Lapidem fcriptores Romani appellaverunt ,  ut idem apud ipfbs 
&  lapis  fit  &  milliarium ,  five  millepaffus.  Floms  lib.  1 1 .  cap.  vi.de  Scipione :  jam  non 
a  tertio  lapide  [ut  Hannibal  ad  Romam]  fid  ipfits  Carthaginisportas  obfidione  quatiebat.  Id 
quod  Livius  lib.  xx  v  1.  cap.  x.  tria  milliapajfuum  ab  urbe  dixit :  &  Vellejus  Paterculus 
lib.  1  1 .  cap.  x  x  v  1 1  [Hannibalis]  mtra tertium  milliarium  cafira confpicata.  Quod  etiain 
leges  Romanas  confirmant*,  fcilicet  idem  voces ,  lapis  er  milliarium ,  valuifle.  Ulpia- 
nus  lege  1 1 .  %Jmtio  Dig.  de  Oflic.  praef.  urb.  Si  quid  intra  centefimum  milliarium  admijfum 
fit ,  adprdfieBumurbipertinet:  Ji  ultra  ipfum  lapidem ,  egreJfumefiprafeBiurbinotionem.  Id 
inde  manavit ,  quia  per  fingulos  mille  pafllis  Romani  vias  ftratas  erecto  lapide  diftingue- 
bant,  ex  cujus  numero  conftaret  iter  facientibus ,  quot  quisque  millibus  pafliium ,  quo- 
quoverfus  iret,  ab  urbe  Romana  abeflet.  Auctorem  rei  utiliflimse  Plutarchus  in  Grac- 
chis indicavit ,  ubi  quum  de  fratre  Cajo  dixerat ,  it-niSutt  •nzt).  ty,v  JJWoifov ,  muniendis 
vus  fiudmjfe,  paucis  interjectis ,  quae  ejusdem  argumenti funt ,  adjecitp.  838,  <sre$V«?e 
tjstcij  2^g,(A.zi gr,<rojA  nxtoi  (avKiov  qSqv  7i»<roiv  (to  $\  (Athiov  oktd  scJtcov  ohiyov  S?m$£i)  vJtovotA  Aj- 
SVw,  trij(A«7oi  y /AiT{>ov ,  Kari^riCiv.  yldhtcviam  omnem  Per  milliaria  dime?ifus<capit auicm 
paullo  minus  0B0  ftadia  milliarium )  columnas  lapideas fpatii  fignandi gratia-locavit.  1  dem  cu- 
ratius ,  ut  omnia  folebat ,  Auguftus  Csefar  perfecit ,  columnam  auratam  in  foro  conftitu- 
ens ,  in  quam  omnes  via£  Italise ,  per  lapides  diftincliae ,  definebant.  Plutarchus  in  Galba 
fub  nnem,  de  Othone  :  i^dh^v  els  olyo^v ,  %  ^pvcovg  «V*f<4«  -x/mv  ,  ers  ov  aj  nrfAYiuzvcq 
*$ 'froihtoi?  o£o}  7rot<roii  Tihzvrutriv,  proarejfus  in  forum ,  ubiauredcolumnaefi pofita,  inquam 
viamilitares Italiit, emnes definunt.  DioCafliusiib.Liv.pag.y26.  ^uc5v^iA*ov',  &Ta« 
citus  hb.  1.  Hift.  cap,  xxvn.  milliarium  aureum  appellat ,  ungulari  notione ,  qua  non  inter- 
valium ,  fed  cclumnam  fignificat.    Ejus  mentionem  etiam  Plinius  fecit  lib.  1  ■  1 .  cap.  v. 

E  3  ftcTt. 


38  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

le<5t.  p.  Ejusdem ,  inquit ,  [urbis]  fpatium  menfura  currente  a  milliario  ,  in  capite  Romani 
fori  fiatuto ,  ad  fmgulas  portM,  cju<z  funt  hodie  numero  triginta  feptcm ,  ejficitpajfuumperdi- 
recium  xxx  M.  idcclxv. 

Nonpoflumquinadjungam,  in  provinciis  idem  fa£titatum  fuuTe ,  ut  non  tantum  vias 
munirent  prsecipuas ,  fed  lapidibus  etiam ,  five  milliariis ,  eo  modo ,  quo  in  Italia  fie- 
bat,  intervalla  difcriminarent.  Sic  in  Sicilia  fuit  Vi a  Valeria ,  a  Mefiana  Lilybasum  fe- 
rens,  Straboni  memorata  lib.  vi.  'mTh.ia.cizvetusfirata,  ab  Eutropio  defcnpta  lib.  ix. 
cap.  ix.  in  vita  Aureliani  imperatoris  :  maxime  vero  Egnatia  five  Ignatia ,  Macedoniee  via, 
notabilis  fuit,  quia  viarum  per  lapides  difcretionem  clariflime  illuftravit.  Strabo  deea 
llb.  VII.  p.  22,3.  'Ektyjs  'hirdfiwvlotj;  eis  MaziSovlxv  v  'Eyv&Tioi  i?iv  oJos  <3r£j)V  (ca  $i$Yipt,oLTto,piv>i 
>(j  y.ihiQv ,  ^  KXTi$*}Kai[Aivti  ^x,V-  Ku^jA»  ,  ^  "E/3<oov  ■noTu.y.x.  Ab  Apollonia  (ad  Hadri- 
aticum  mare )  in  Macedoniam  Egnatia  via  efi  orientem  verfiu ,  per  pajfus  difiinBafecundum 
milltaria,  adfmgula  ereBo  lapidefive  lapidea  columna^ufque  ad  (Thracias  urbem)  Cypfelum  O™ 
Hebrum fiuvium.  Nec  minus  illuftris  locus  Polybii ,  antea  quoque  commendatus,  pro  Hif- 
pania  Galliaque  provinciis  eft ,  ex  lib .  1 1 1 .  cap .  xxx  1  x ,  qui ,  poftquam  vias  a  Columnis 
&Carthagine  Nova  usque  ad  Rhodanum  per  fladia  Grsecorum  more  enumerarat ,  hasc 
digna  notatu  verba  adjunxit :  t«vt«  vvv  fisfiypoiTiw  ^j  ao-yiueiuTon  >§  suSlxs  o'ktu  <Wpw- 
\xaim  t7ri[xt\us ,  H<zc  nunc  omnia  ab  Romanis  per  oBonafiadiafunt  defcripta ,  #"  lapidibus  milli- 
arja  difiinBa  Uterque,  Polybius  &  Strabo,  utuntur  verbo  /3*)jl*«t/^«»  ,  quod  eft  per 
paflus  emetiri  &:  definire ;  $y,uot>  enim  gradus  five  pafliis  eft :  quod  autem  hic  kutk^aSv 
dixit,  columnis  difiinguere  fivelapiJibusj  ille  cvuxeiZv  vocavit ,  defignare,  feu  pofitis  fig- 
nis,  qui  lapides  erant ,  difcernere.  Grseci  enim  rerum Romanarum  fcriptores  millia- 
r/^ftepeo-^aofvertunt,  de  quo  egregie  Pseanius ,  Gr^ecus  Eutropii  metaphraftes ,  lib.  1. 
cap.  iii.  in  Tullo  Hoftilio  ita commentatus  eft :  'AA@avc)  t*  Vwuw  iuoKeiihKot  }h?uti$ 
cr^eiOiS".  y.i<\t»  Kotkictv  uvtoo  VuuotTot.  Toi  ftKiot,  fi>  fivuoiTsi  htus  ovouafysei ,  T0<r*T0*?  ftt)[Aot<rt 
cvuuiT^u^ot.  Albani  ab  Roma  abfunt  duodccim  fignis  five  lapidibus.  Milliaria  h<ec  Ro- 
tnani  vocant:  mille  enim  pajfus  fic  nominant ,  totidem  pajftbus  [milliarium]  metientes.  ubi 
omnem  hujus  argumenti  rationem  habes,  &  quid /3>jlw<* ,  quid^uiMcv,  quid  <raueiov  fit, 
intelligis ,  nec  minus  verbum  tvipetSv ,  quod  modo  vidimus  in  Polybio  atque  Strabone , 
inde  derivatum.  Et  Herodianus  perinde  ufus  eft  nomine  o-viuelu  lib.  1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  «  T<? 
ivToff  ikuto?5  rypeix  &jts  *$  ?uur,g  QoLveiii ,  fi  quis  intra  centefimum  ab  urbe lapidem  csnfpicere- 
tur.     Adde  lib.  v  1 1 1 .  cap.  1  v.  principio. 

Crebrie  hinc  Romanorum  ioquutiones  illuftrantur ,  quibus  per  lapides  miliiaria ,  feu 
miilenos  paflus ,  figniiicant  j  quarum  paucas  ad  exemplum  nobis  fatis  fint.  Livius  lib. 
V.  cap.  xxxv  1 1 .  de  Ailienfi  prcelio :  <egre  ad  undecimum  laptdem  [Gallis]  occurfum  efl.  Et 
Suetonius  Tiberio  cap.  lxx  t.  1 .  Bis  omntno  totofeceffus  tempore  Romam  redire  conatus ,  femel 
triremi  usque  adproximos  Naumachi<t  hortcs  fubveBus  efi :  iterum  Appia  usque  ad  feptimum  la- 
pidem.  IdemClaudiocap.XXiil.  utultralapidemtertiumvetaretegrediaburbe.  EtMar- 
cianus  juris  confultus  lege  xxi.  Dig.  de  Excufation.  ne  ultra  centefimum  lapidemtutelam 
gerat.  Id  Tacito  cum  primis  frequens  eft  adeo ,  ut  nonnumquam ,  lapidis  fuppreflb  no- 
mine,  folum  numerale  ponat ,  nimirumlib.  11.  Hift.cap.xxiv.  ad  duodecimum  a  Cre- 
mona :  & lib.  1 1 1 .  cap.  xv.  ad  oBavum  a  Bedriacoprogreffus  :  quod  etiam  aliquando  fit  in 
paffm  vocabulo ,  ut  fubticeatur  in  fpatio  vias  defignando,  cujus  exemplum  mox  ex  Laclan- 
tii  de  Mort.  Perf  cap.  xlv.  producluri  fumus. 

GalliLEUCAS  vel  leugas,  (barbaris  fseculis  leuvas)  in  viarum  menfuris  proprias  ha- 
beba-nt,  prxfeitim  pofteriores.  nama4itiquifcriptoresnonmemorant.  Hieronymi  tefti- 

monium 


L  I  B  E  R    I.  .   CAP.     XII.  39 

monium  initio  hujus  capitis  de  Menfuris  Geographicis ,  adlatum  fuit.  Ammianus  Mar- 
cellinus  lib.  xv.  cap.  xxvi  n.de  Araris  &  Rhodani  confluente ,  ubi  Lugdunum  eft :  Lxin- 
de  non  millenis  paffibus ,  fed  leucis  ittnera  metiuntur.  Paullus  Warnefredus ,  vulgo  Diaco- 
nus  cognominatus ,  ad  Eutropium  adjeclx)  libro  xv.  Convenitur  ex  utraqueparte  in  Campos 
Catalaunios ,  qui  centum  in  longitudine  Uucis ,  er  ex  latitudine  feptuaginta ,  ut  Gallis  mos  efi% 
metiriferuntur,  Quanta  fuerit  vulgaris  Leuca ,  Jornandes  de  Rebus  Geticis  cap.  xxxvi. 
exponit.  Leuga ,  inquit ,  Gallica  mille  &  quingentorum  paffuum  quantitate  metitur.  Ex- 
cidifTe  ergo  millenarium  numerum  ex  Ifidori  Originibus ,  fub  finem  libri  xv.  fcribentis  r 
Leuca  fimtur  paffibus  quingentis ;  non  eft  quod  dubitemus. 

In Itinerariis  etiam crebra eftMANsioNuM  mentio ,  qux diverforia funt cum alio- 
rum ,  tum  ipfius  principis ,  ad  pernociandum  idonea ,  viis  appofita  publicis  five  regiis. 
Inde  ad  menfuras  adhibebantur ,  ut  intervalla  manfionum,  certis  fpatiis  diftinclarum  3 
fignificarent.  La&antius  de  Mortib.  Perfequutorum  cap.  xlv.  Iam  Lianius  fefiinato  iti- 
nere cumpaucis Hadrianopolimvenerat ,  quum ille accepta in  deditione Perintho ,  aliquanto mo- 
ratus ,-  proceffit  ad  manfionem  millia  dccem  &  o&o,  nec  enimpoterat  ulterim  Licinio  jamfecun~ 
dam  manfionem  tenente ,  difiantem  millibus  totidem.  Habes  fic  diftantias  manfionum  in  pu- 
blica  aut  militari  via  determinatas ,  decemo&ovidelicetmillibuspafllium.  Necnova. 
hsec  manfionis  notio  ,  fed  Plinio  etiam  probata  6c  Suetonio.  Ille  lib.  x  1 1 .  cap.  x  I  v.  Ca- 
put  regni  Sabota  in  monte  exdelfo ,  aquo  otlro  manfiombm  difiat  regio  eorum  thurifera ,  Saba  ap- 
pellata.  Et  poft  paullo ,  eodem  cap.  xiv.  manjiones  camelorum  mzmoxvX^  quarumLXV. 
interGazam&Thomnamponit,  idque  fpatium  xliv-  xxxvi  millia  pafliium  comple- 
re  adnotat.  quod  fi  eft ,  <8c  numerus  incorruptus ,  quem  Jo.  Harduinus  ex  MSS .  edidit  6c 
explicavit ;  xv  1 1  milliaria  Teutonica  unam  camelorum  manfionem  efficient. 

Similis  formula  eft ,  quum  militum  iter  per  cafira ,  tamquam  militares  manfiones , 
diftinguitur.  Livius  lib.  xl  i  v.  extremo  :  profeftm  a  Pella  conful ,  quartis  caftris  Amphi» 
polim  pervenit ,  id  eft  quarto  die.  Et Curtius  lib.  I  v.  cap.  l x.  Alexander  undecimis  cafiris 
pervenit  ad  Euphratem.  6c  alibi  faepe.  Grceci  r «9-jt*sJ?  vocant ,  &;  Herodianus  lib.  1 1 .  ex- 
tremo  t>j?  oSoiTtoeJou;  suS-pxs,  itjneris  fiativafeu  noclurnas manfiones. 

Generalior  modus,  aut  formula  prope  vulgaris  eft,  quas  per  itinera  diurna  feu  o^V 
npi&s ,  diftantias  locorum  defcribit.  Sazpe  ita  Procopius  metitur ,  6c  lib.  i .  Goth.  bell. 
cap.  xi v. in  Appia ,  menfiirae normam  exemplo  definit :  hi , inquit ,  n  'kTmia  o$fo  ntx^uv 
vrivrf  avJgj  iv^wu.  en  VafAys  yap  avrq  |?  YLazvqv  ii^Ket.  VicZ  AppitX,  longitudo  efi  quinque 
dierum  expedito  homini.  '  Roma enim pertingitCapuam.  Idem  lib.  1 1.  Goth.cap.x.  dicit 
Ariminum  Ravenna abefie  pa?  nui&s  o$cS9  unius  diei  itinere ,  quas  urbes  Itinerarium  An- • 
tonini  xxx  1 1 1  millibus  paftuum ,  fi  recle  fe  numeri  habent , ,  d ijungit :  Romam  autem  a 
Capua  M.P.  cxlii. 

Sed  ad  Manfiones  regrediamur ,  cum  quibus  fsepe  in.Legibus  &  Itinerariis  Mutaiiones 
conjunguntur ,  fed  diverfse  abiliisfunt,  quia  manfiones  pemocbitioni  hominum  iter  fa- 
cientium ,  &  fi  in  Romano  imperio  erant ,  ipfius  quoque  principis  auguili ,  per  fe  dicatss 
deftinataeque  erant:  mutationes  autem  vehiculorum  erant  &  jumentorum :  fivelocain 
viis  regiis ,  ubi  curfus  publici  animalia  mutabantur.  Nam  illius  curfiis  publici  caufla  certis 
intervallis  jumenta  6c  vehicula  difpofita  ita  erant ,  ut  integra  cum  defeflis  ad  feftinanduni 
fter  permutarentur.  Lege  ix.  Cod.  Theod.  de  Annbna&trib.  Pabida  ad  mmationes 
manJionesquejtnguLuammalibus')  curfui  publico  deputatis,  folebant  convehi.  EtalteroCo-- 
dice  lege  xvn.  de  Curfii  publico  :  Nemo  mulionem,  mutationibus  deputatum,  velper 
fMmtathmm )  vel  per  rcce;tionem  fubtrahtnsiude&L     Et  lege  xvi  i  i.infequente  :  ut  nes- 

vmulA. 


4o  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJCJ  A  E. 

pabula  mutationibus  dejint.  Vetus  Itinerarium  ex  sevo  Conftantinorum ,  quod  iter  Hiero- 
folymitanum  a  Burdegala  defcribit ,  locaomniadiftinguitin«w><#w,  manfiones,  &  rmt- 
tationes.     Exempli  gratia  in  Pannonia  hoc  ordine  procedit  a  Cibali  ad  Sirmium : 

Civitts  Cibalis  —         — - 

Mutatio  Celena  m.  x  i  . 

Manfio  Ulmo  m.  XI. 

Mutatio  Spaneta  ■    m.  x. 

Mutatio  Vedulia  m.  v  i  i  r. 

CivitM  Sirmium  m.  v  i  i  •  i  . 

Ex  quibus  8t  hoc  apparet ,  insequaliter  mutationes  diftributas  fuifle ,  ut  nec  per  illas  via- 
rum  intervalla ,  flcut  per  manfiones ,  numerari  facile  potuerint.  Quapropter  eas  praeter- 
mittendas  ducimus,  tamquam  ad  inftitutum  noftmm ,  quodviarummenfurasinquirit, 
aut  nihil  forte  aut  parum  adferentes.. 

Tandem  etiam  de  Germanorum  veterum  meniiira  viarum,  quam  raflam  clixere ,  videtur 
aliquid  dicendum  efle.  Principio  hujus  de  Menfiira  capitis ,  fan<5tus  Hieronymus  menti- 
onem  illius  injecerat ,  tamquam  a  cun&a  ufurpatae  Germania.  Quantum  fpatium  compre- 
henderit ,  vetus  Agrimenfor ,  &  venerabilis  Beda  nobis  exponunt.  Illius  verba  funt : 
Milliarius  O*  dimidius  apud  Gallos  leuvam  facit ,  babentempajfus  mille  quingentos:  dmleuva 
five  milliarii  tres  apud  Germanos  unam  raflam  ejficiunt.  Confirmat  Beda  de  Numer .  divifio- 
ne.  Du<e,  inquit,  leuva  ,  feu  milliaria  tria  rajlam  faciunt.  Plura  de  ea  ,  &  exempla 
fcriptorum  asvi  barbari ,  tradit  Carolus  Cangius  Gloflario  mediae  Sc  infimse  Latinitatis. 

Et  harc  de  Menfuris  geographicis ,  &  cun&is ,  quas  prsenotionis  partes  in  Geographia 
antiqua,  partem  etiam  in  illa,  quse  Medii  aevi  eft ,  exigere  videbantur  :  nunc  fingulas 
partes  Orbis  antiqui  perluftratum  imus ,  veteri  more  initium  ab  Europa  fadturi ,  ut  ab 
occafu,  ut  omnes  prifci  geographi,  progrediamur  in  ortum  ,  cujus  rei  caufia  fuit, 
quod  occidentales  provinciae  notiores ,  quam  extremus  oriens ,  antiquis  Grascis  Romanis- 
que  exfliterun.t. 


L  I  B  E  R 


fl? 


n 


t* 


?i 


fa 


19 


-A//- .    jf   . 


-drta/ri  -uni    Cc  Iti 
citm/is'c  -Vcrtttm 
pt-omt>ittvi-tttm.~ 


o 


Sac.'  5 


S   i  jst    ir   & 


JEjretuiir».      JJ errde ti-m  . 
^lm^tfjg^^^S^^^&^4ej^ia.  Coatmiia.  J&r-cafts 


f.»tentx'.io 


JHLO^+l 


briga  , 


'3_£ 


C  JL  JX    XU   -A    JE 


JP    JL     JR 


^-        I      Jlcnasca 

j  °        $%Jcev."i>a  £.  'Z  ■ '"  ^^i 

^02,"':am":'l\JSy        Ihirijfa      i    <_£p 


^v 


>'>&-  ■ 


<*sS___;  _? 
Ir^ayia^^-;   °-< 

^yirciu:Jia^^cSla^rit 

jOit_ClI>ia 
2>  eroneJ^* 


"cinpe, 


loa 


Suejfa 
ii.eilita.ni 


«*_ 


l-Jaccaf' 


X 


■"   .« .e>; 


JYarte  ^larthis 

jra 


^xijrT'^    t? 


xjstis 


>, 


**. 


'3>** 


■V» 


/9,    tuim. 


p  Cafc\ 


Jur, 


* 


F5**r 


'jtreris 

ris  faiuan-  et_prant-  . 


"fc_ 


JfrJ 


-^- 


OrateuriJ.^ 


:^j 


•  Jartina^ 

^C^fofrauaufia 


^5-V/         rifa&Iia-Zibjrea:  ' —^. 


4* 


*ufa 


^fc 


/___&£ 


tf 


jtCaniritfoa         6*   "  »<3_*=y*b 


■•~y°»— X. 


M 


.i*01 


f.Jefcna.lS(untr 


m*_?4 


mpariat 


^a 


«0 


£*f  __. 


TS. 


c/Jw 

fcffciriia- 
ia, 

i 

wt&S&iL  '***£:&  jS_j_r-feSr  te       W& 

^r?     ■-23J_&-aTf-  a^-™"1  __fA<    _.._4l 


V 


CartAapc  Vctus  _*J,  e<^j 


m 


.._*_ 


IB^. 


*__. 


6 


«" 


'Tarri 


aco 


"«*, 


_*. 


> 


?/-__-   ?2 . 


*<*« 


d-e 


ta/n_   «     X/^^ot., 


*V 


_S_a._°*"r 


fe^C 


&<* 


i«f. 


^8 


;<__ 


_fc___W-9 


£•_>____:  'ilfy 


'cdeta. 


^Juere, 


i  iii1" 


IPoIlenha. 


enlia-- 


\ 
& 


^ 


Pit5 


o*-Bfffcrraz 
%if->      arciilis 


4fm 


.^Oruift 


>,f.~li 


urinx. 
^aiiLCct 


Cartia 


$ttm 


M 


■J&3£sm5r~ 


A^ 


if__4i. 


^ 


jrdbJcrOr 


a*A 


Taridcmt. 
^^gbmoTtt — 


l^ 


,?lL 


^; 


^#«i^^ 


^'  ^ 


rsS 


S&>>- 


LTSTTlQJVjJj 


^Hi 


S"  ■: 


ex"X 


.xdies 


t  I  B  E  R    II    C  A  P.    i: 


%t 


ai#6Wfa  n*j  *m'*>**> 


*    *0**m 


L    I    2    B    \      II 

D  E 

E    U    R    O    P    A 

Rima  regio  ex  magnis  orbis  terrarum  continentibus  EURopAeft; 
quia  maxime  ad  occidentem  folem  recedit ,  unde  principium  geogra- 
phias  fumendum  effe,  tam  ratione,  quam  confuetudine  antiquitatis 
lib.  i.cap.  xi.probavimus:  cui  dignitas  6c  praeftantia  ingeniorum^ 
imperii  6c  rerumpublicarum ,  quibus  Europa  ante  alias  fe  partes  efFert^ 
non  parvum  momentum  accedit.  Ibidem  etiam  terminos  Europce 
praeftituimus ,  fixos  ab  occidente  ac  meridie  :  quodammodo  dubios 
ex  parte  orientis ,  quos  vero  ad  certiores  rationes  reduximus :  a  feptemtrione  incertos  an- 
tiquis  feculis  ,  quod  vel  nemo ,  vel  pauci  admodum  ex  illis  gentibus ,  a  quibus  littera- 
rum  monimcnta  habemus ,  eo  usque  in  ulteriorem  feptemtrionem  penetraverunt.  Et 
quum  partium  majorum  initium  ab  fblis  occafu  faciamus ,  eandemviaminipfispartibus 
fequendam  conftituimus ,  ut  in  Europa  etiam  ab  occafu  in  ortum  enarrando  provincias  & 
urbes5  ceterasque  res  notabiles  progrediamur.  Sit  igitur 

C    A   P   U  7     L 

D  E 

H    I   S    P    A    N    I    A. 

Hlfpania  Grsecis  fcriptoribus  eft  IjBjj^'*  ,  Iberia ,  ab  lbero  fluvio  denominata  ,  8£ 
Hifpani^l^^ef?  qmfi  Ibcres  y  quod  in  compofito  nomine  Celtiberorum ,  qui  nobi- 
liflimus  populus  fuit  Hifpaniae ,  fuperfiiifTe  obfervamus.  Poeticas  appellationes 
prseterimus ,  tamquam  lufus  ingeniorum ,  prseter  Befperia  ultima ,  quae  geographica; 
veritati  refpondet ,  quia  ultimam  noti  orbis  ad  occafum  folis  regionem  fignificat.  Horati- 
uslib.  i.Oda xxxvi. 

Qui  nunc  Hefperia  fofpes  ab  ultima 
Caris  multafodalibus 

dividit  ofcula. 
Terminos  habet  fatis  certos  &  undique  mare ,  Oceanum ,  fretum ,  Sc  quod  vocamus  Me- 
diterraneum  five  Internum ,  praster  partem  ,  qua  Gallise  adhasret  %  fed  illam  quoque 
perquam  notabili  limite,  Pyrenseis  montibus,  ab  ea,  cum  qua  cohaeret ,  feparatum. 
Antequam  Romani  in  ea  bellum  geflerunt ,  quorum  prima  cum  Punicis  conjuncta,  aut  iis- 
dem  implicata  fuerunt  3  exigua  iiiarum  regionum  notitia  antiquis  Grascis  Romanisque 
fuit,  nifiquod  Gades,  Tarteflus,  &his  propinqua  locamercandiforfancauffacogno- 

F  verant , 


4*  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

verant,  de  Ulifipone  finxerant  auda&er :  inferiorem  partem,  quas  in  auftrumvergit, 
Sc  mare  mediterraneum  fpeclat ,  a  Pcenis  poffideri ,  quod  etiam  nomina  oppidorum  pro- 
barunt,  non  quidem  ignotum,  necveropenituspcifpecbumexplicatumquehabuemnt. 
Romani  autcm  rerum  in  hoc  traftu  potiti ,  quidquid  occupaverant ,  vel  Carthaginienfi- 
bus  ademtum ,  vel  victis  Hifpanis  in  ditionem  reda£tum ,  in  duas  provincias  diviferunt , 
ulteriorem  citerioremque ,  a  duobus  regendas  praetoribus.  Livius  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xxv 1 1 1 . 
idprodiditverbisquamclariftimis.     Sex,  inquit ,  pr&tores  illo  anno  primum  creati  (erat 
Jiutem  quintus  a  fine  fecundibclli  Punici )  crefcentibus  jamprovinciis  £r  latjuspatefcente  im- 
■perio.     &  paucis  interjeclis :  Deprovinciis  confulum  fr&tommque  attum.  prius  de  prttoribus 
transaBa  res ,  qu&  tranfi^i  forte  potcrat.  urbana  Sergio  ,  peregrina  jurtsdiclio  Minucio  obtigit. 
Sardiniam  Atilius ,  Sicdiam  Manlius ,  Hifpaniam  Sempromus  citeriorem ,  Helvius  ulterio- 
vem  eftfortitus.     Quas  exfcriberc  fic  vifum  fuit  plenius ,  quia  ftatum  rcipublicse ,  qui  illo 
tempore  fuit ,  6c  fincs  impcrii ,  quod  viclo  Hannibale  Romanorum  erat ,  defcribunt. 
Per  Macedonicum  autcm  bellum  mutata  res  fuit  ,  &  duse  provincise  in  unam  contra&as : 
finito  bello  rurfiis  divifae.     Idem  Livius  lib.  xlv.  cap.  xvi.     Q^  Aelio ,  M.  Julio  coss.  de 
provinciis  referentibm  ,  cenfuere  j?atres ,  duas  provincias  Hifpaniam  rurfus  fieri ,  qua  una  per 
bellum  Macedonicumfuerat.     In  quo  ftatu  ad  Auguflum  Caefarem  ufque  Hifpania  perman- 
fit,  induasdivifaprovincias,  quarum  qua;  propior  Romanis  erat ,  citerior  ,a\terA  ulterior 
vocitata.     Cicero  pro  Fontejo  cap.  iii.  id  facit  teftatius.     Quum  Gallia  ,  inquit,  Fonte- 
juspr&effet ,  fcitis  judiccs ,  maximos  populi  Romani  exercitus  in  DU abus  Hifpanns  clariffimos- 
queimferatores fuijfe.     Et  pro  Lege  Manilia  cap.  xn.  Duabuf  Hi/paniis  £r  Gallia  Cisalpinei 
prafidiis  ac  navibm  conjirmata. 

Auguftus  Ca?far  tandem  ,  ut  novam  difpofitionem  omnium  provinciarum  induxit ,  ul- 
teriorem  Hifpaniam  in  duas  feparavit  ,  Baeticam ,  quam  populo  reliquit ,  a  proconfiile 
adminiftrandam  >  &  Lufitaniam ,  quam  ad  fuas  feu  Casfaris  provincias  adfumfit :  citeriori 
etiam  Tarraconenfis  nomen  impofiiit.  Tradit  id  Strabo  geographus  extremo  opere  ,  fed 
in  Hifpania^  parte  mutilus  atque  corruptus :  plene  autem  Dio  Cafiius  lib.  l  i  i  i  .  pag.  fo  3 . 
qui,  quum  provincias  populi  enarraffet,  &  in  iis  Bacticamj  addidit,  £  'j  Kou<rotg&  jjVe 
7.o*7r>3*  iftrizjaf ,  Yitc  t&X  TxpfaKwvct,  ^  v  Avfftroivla ,  Cajaris  autemprovinciajunt ,  reliquum 
HifpaniA ,  t<nm  Tarraconenfis ,  quam  Lufitania ,  &  reliqua.  Sic  tripartita  Hifpania ,  feu 
tres  in  ea  provinciar  conftitutce.  Pomponius  Melalib.  1 1 .  cap.  vi.de  Hifpania :  Tnbm 
eft  difinBa  nominibm ,  parsque  ejus  Tarraconenjis ,  pars  B&tica  ,  p  arsLufitania  vocatur.  Et 
Solinuscap.xxii  i.deeadem:  dividuaefiprovmciistribm. 

Nec  vero  vetera  nomina  plane  abolita  f aerunt ,  fed  poft  Auguftum  etiam  tam  citeriorU , 
quam  ultenons  Hifpanise  non  infrequens  fac~fca  mentio.  Tacitus  fub  Tiberio  lib.  1  v.  annal. 
cap.  xiii.  Vibim  Serenusprocenjul  ulterioris  Hifpania  de  vi  publica  damnatm.  Non  totius 
ulterioris  proconfiil ,  fed  tantummodo  nobilioris  partis ,  id  eft  Baeticae ,  quae  populi  erat, 
tk:  proconiiilem  habebat ,  Lufitania  in  Csefaris  provinciis  reli£r,a.  Et  Plinius  aliquando 
Bseticam  ulteriorem  Hifpamam  dicit  &  quafi  cum  illa  exaequat.  Libro  enim  1 1 1 .  cap. 
I.ait:  IneoprimaHifpantaterrarumefi ,  ultenor appellata ,  eadem  Bxtica:  mox  autem  fe- 
paravit.  Paucis  enim  interjeclis  ait :  Ulterior  in  duatper  longitudinemprovinci<tt  diftingmtur. 
Etpoffpaullo:  Tarraconenjis  aBaticaCr  Lujitaniadifiingmtur.  Stephanus,  urbium  de- 
fcriptor  Byzantius ,  Lufitaniam  y£$og  t?s  BsemKjj?,  partem  BAtica  appellat,  quas  fi  falva 
fcripturaeft,  quoddubitatHolftenius,  t%  I@jje/*?  legendum  effe  perfuafus  3  tantum  ab 
eo ,  quod  res  eft ,  erravit ,  quam  falfo  teftem  Heracleotam  Marcianum  advocavit ,  qui 
jplus nihil dixit ,  quamAvmtfv/av-^ra&egy/^eflSg  isrs  1?  ^efl-qp^g/*?  rt?  B^ti^j,   Lufitamam  a 

meridie 


Bfpania.  LIBER    1 1.  •  C  A.P.     t  4* 

meridie  terminari  Bsjica ,  non  autem  Lufitaniam  efTe  partem  Baeticae.  Diftin£tam  eniin 
&  fingularem  provinciam  fuine  cum  hiftoriae  teftantur  ,  tum  veteres  infcriptiones.  Ta- 
citus  annal.  x  1 1 1 ,  cap.  xlvi.  Othopoftremo ,  ne  in  urbe  <x,mulam  ageret ,  j>revincia  Lufrt&nw 
jprtficimr.    Cruterus  infcr.  X  1 1 1 .  pag.  3 1 . 

CEST.       ACIDIUS 
PERENNI s 
LEG.    AUG 
PROPR.      PROV 
LUSITANIAE. 

Tantum  ergo  abeft ,  ut  pars  provincise  fit  Basticae ,  aut  fub  illa  comprehendatur.  Cheri&i 
rit  nomen  poil  Auguftum  Plinio  non femel reftat ,  ut lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1  ineunte  ,  ac  ali- 
bi ,  &  multis  infcriptionibus.  Vide  Reinefium  Claff  1 1 .  Infcr.  xxv  i .  Gruter.  pag.  177. 
&  feq.  etiam  1  op  l .  num .  f.  Hac  pofita  fub  Augufto  divifione  ,  fingulas  provincias  nof- 
trumeftperluftrare,  &abultima,  utlegemnobisdiximus,  initium  enarrationis  facerc, 
Sit  itaque 

PROVINCIA     LUSITANIA. 

Non  fixi  femper  &  immutabiles  fines  Lufitaniac  fuerunt ,  fed  ut  vetuftum  limitem  Strabo 
lib.  iii.  pag.  ioy.definit,  t£  Tciyx  rol  tt^o?  a^Krov  n  A.va-irxvloty  a  Tago  in  Jeptemtrionem 
Lujitania  patebat.  Scilicet  veteres  auftralem  terminum  in  ripa  Tagi  fluminis  ponebant  3 
in  feptemtrione  ad  Oceanum  Cantabricum  protendentes ,  faltem  ad  promontorium  quod 
Celticum,  vel  Nerium  vel  Artabrum  appellarunt.  Illaveroregio  ,  quasinter  Anam6c 
Tagum  eft  media,  Celtieorum  nomine  nofcebatur ,  quod  etiam  clariffimus  vir ,  Ifaacus 
Voffius,  in  Melam  obfervationibus  adnotavit.  Poftquam  vero  Romani  tota  Hifpanin 
potiti  funt ,  Augufto  novam  provinciarum  formam  inducente ,  fic  conftituta  fuit  Lufita- 
nia ,  ut  Anas  amnis  eam  in  meridie ,  Durius  in  feptemtrione  terminaret ,  &  omnis  tracTus, 
qui  a  Durio  ad  Oceanum  Cantabricum  procurrit ,  Tarraconenfi  adjiceretur.  Plinius  lib. 
1  v.  cap.  xx  1 .  A  Duno  Lujitania  incipt ,  quem  limitem  etiam  Ptolemacus  fibi  conftituit. 
Nec  interiores  termini  circa  Vettones  &  Carpetanos  populos  funt  omnibusiidem ,  quod 
inde  crediderim  emanare ,  quia  provinciam  Lufitaniam ,  quce  amplius  patet ,  multi  cum 
propriis  Lufitanis  ,  uno  populo ,  confuderunt.  Prseter  hos  enim  provincia  alios  popu- 
los  comple&ebatur.  Plinius ibidem  :  Gentes,  Celtici,  Turduli,  cr circaTagumVettones. 
Sub  Turdulis  lurdetanos  Ptolemsei  comprehendit ,  quia  una  an  diverfac  gentes  fint ,  du- 
bitatur.  Polybius diflinxit apud  Strabonem :  hujus  autem  cetate  «7«?  §*'mram  ^o^o-^eV» 
nullum  dijcnmen  apparuit ,  lib.  in.pag.  96.  SedTurdetanietiaminBasticaStraboni. 
nam  late  gens  una  diftundebatur.  Major  contentio  de  Vettombm  eft.  Plinius  dicto  loco, 
circa  Tagum  Vettones  Lufitaniae  ponit  :  at  cap.  xx.  Durio  fluvio  ab  Afturia  difterminari 
tradit.  Vir  iiluftriflimus  Petrus  de  Marca ,  Marcce  Hifpanicac  lib.  1 1 .  cap.  1 1 .  ita  con- 
ciliat,  ut  VettonespaitimLufitaniseadfcribat,  qui  circa  Tagum  erant ,  partim  Tarra- 
conenfi  Hifpanias ,  qui  Durium  accolebant .  Non  dubitamus ,  quin  ex  Plinii  mente  vir 
fummus  diltin&ionem  pofiierit ;  faltem  ex  parte  illorum  Vettonum ,  qui  circa  amnem 
Durium  erant.  quas  enim  urbes  Ptolemasus  Vettonibus  Lufitaniae  dat ,  propiores  ripas 
Durii  quam  Tagi  funt ,'  Salamantica  ,  Auguftobrica,  Ocellum  ,  Lancea  Oppidana, 
Sed  mutarunt  principes  in  provinciarum  finibus  ,  demendo  ,  addendo ,  ut  lubuit  vcl 
commodum  vifum  fuit  temporibus.    Sic  fieripotuit,  ut  alii  fines  Lufitani»  Plinii  acvo 

F  i  efTent, 


34  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

eflent ,  alii  astate  Ptolemasi.    Quid  vero  de  tertia  ripa ,  quam  praetermifit  Plinius ,  Anse 
fluminis  dicemus  ?  &  hic  invenimus  Vettones.    Prudentius  Paffione  Eulalias  v.  i  80". 

JVunc  locm  Emerita  eji  tumulo , 

Clara  coloma  Vettonia : 

Quam  memorabilps  amnis  Ana 

Prtterit. 
Ita  eftvero:  magnanatiofuitVettonias,  ut  a  Durio  ad  Anam  extenderetur ,  praefertim 
sevo  pofleriore  >  neque  credibile  Prudentium ,  Hifpanum  genere ,  in  locis  patrias  ter- 
ras  a  vero  aberrafle.  Certe  tanta  fuit  Vettonia ,  ut  provinciam  per  fe  ipfa  faceret ,  quem- 
admodum  aliquando  ut  fingularem  provinciam ,  cum  Lufitania  tamen  conjun&am ,  vi- 
demus.     Vetus  infcriptio  apud  Gmter.  pag.  383.^7. 

PROC.       PROVINCIAE     LUSITAN 
ET       VETTONIAE. 

Hinc  Vettones  per  t  t  cum  antiquis  fcribimus ,  non  Ve&ones^  nec  Refendius ,  ipfedu- 
bius ,  diverfos  fuifle  Veclones  &  Vettones ,  perfiiaferit. 

Fluvii  majores  Lufitanias  provincias  funt  Durius  &  Anas ,  terminatores ,  ille  a  feptem- 
trione,  hicabauftro:  mediam  fecat  Tagus ,  aurifer  creditus ,  quod  etiam  de  Durio  ce- 
lebratur.  Uterque  enim  arenulas  aureas  volvere ,  ut  Pactolus  Lydias  ,  exiftimabatur. 
De  tago  confentiunt  plures.  Pomponius  Mela  lib.  111.  cap.  1.  Ofimm  Tagt  amnis  ,  aurum 
gemm<uqpte  gignentis.  Plinius  lib.  iv.  cap.  xxn.  Tagus aurijerps arenis celebratur.  Idem  lib. 
xxxiii.  cap.  iv.  Aurum  invenitur  apud  nos  tribm  modu  ifluminum  ramemis  \  ut  in  Tago  Hifpa- 
ni£j  Pado  Itali^  Hebro  Tnracict ,  Patlolo  Afi<c ,  Gange  Padix.  Reliquos  modos  ibidem  videas. 
Ovidius  Metamorph.  lib.  11.  verf.  25*  1 .  de  asftu  ex  Phaethontis  incendio : 

Quodquefuo  Tagm  amnevehit ,  fluit  igmbus  aurum. 
DuiiuminfocietatemadlegitSiliusItalicuslib.  1  v.  234. 
Heic  certant ,   Pattole ,  tibi  Durimque  Tagusque. 
Non  pofliimus ,  quin  egreffi  propofitum  noftrum ,  quid  de  tanta  fama  credendum  fit  ho- 
dieque,  ex  do&iflimi  Lufitanomm ,  Laurentii  Andreas  Refendii ,  Antiquitatum  lib.  11. 
quo  de  fluminibus  Lufitanise  agit ,  repetamus.  At  celebris ,  inquit ,  illa  aurifama. ,  per 
omnes  poetas  vulgatijfma ,  obfcurior  modo  acprope  exfiincta  e(i ,  cautione  legum ,  ne  commot<z 
arena  deprejfiores frumentarios agros  nocumento  adficiant.  Pn  teftimonium  tamen cantatagloritf. , 
regum  Lujitanorum  fceptrum  ex  Tagano  auro^  quo  puriusrepertrinullumpotefi ,  factum  & fci- 
mus  C?"  nonfemel  vidtmus. 

De  Ana  Pliniuslib.  1 1 1.  cap.  1.  Ortushic  Laminitano  agro  citerioris  HifpanU ,  &  modo 
fe  in fiagnafundens ,  modo  in  angufii<u  reforbens ,  aut  in  totum  cumculis  condens ,  &  fapius  nafci 
gandens ,  in  Atlanticum  Oceanum  ejfunditur.  Quas  jufto  largius  dicta  originem  opinioni  de 
iis,  quas  circa  Metellinum  evenire  traduntur  vulgo ,  videri  poflunt  dedifle.  Minores 
amnes  -funt  inter  Tagum  &  Durium  tractu  medio  Monda ,  Conimbricam  adluens.  Scri- 
bitur  Munda  a  Plinio :  Monda  Pomponii  Melse  eft  &  Ptolemsei.  Inter  hunc  &  Du.rium 
Vacus,  utPtolemaeusfcribit}  Vacua*  ut  Strabo  :  Vlinio  Vaeca,  incertis  tamen  manu- 
fcriptis  codicibus.  Cave  vero  hinc  Vacctos  derives ,  populum  ab  amne  intra  Lufitaniam 
nato,  longe  remoto  in  citeriore  provincia.  Inter  Tagum  Sc  Anam  Callifodisfl.\ienxa 
Ptolemaei  folius  funt. 

Promontoria  tria  fimt  Lufitanias ,  quas  fama  pras  ceteris  celebrantur.  Sacmm  in  au- 
ftrino  angulo  Gaditani  finus  ik  Oceani  occidentalis ,  hodie  S.  Vincentii :  quod  Straboni 
fu,b  initium  lib.  1 1 1 .  eit  ivuwww  »  rfs  EyawVjj?  /acvov ,  «Me«  k$\  Tfc  tiwpiw  d-n»cvfi 

ffypeiQV  y 


Hifpanta.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    I.        *  ^ 

ctjfAfiovi  non  Europa  modo  ,  fed  totius  orbu  habitabilis  extremum  ad  occafumfolis  monimentum. 
Alterum  Barbarium  ,  ut  Strabo  pag.  104.  &  Ptolemasus  vocant ,  feptemtrionem  verfus 
fitum ,  intra  Tagum  tamen ,  &  prope  illius  oflium :  hodie  Cabo  de  Efpichel.  Medium 
quoddam  Plinius  ponit  lib.  1  v.  cap.  xxn.  quod  Cuneum  vocat ,  quo  nomine  Mela  agrum  5 
qui  inter  Anam  8c  Sacrum  promontorium  eft. ,  appellat ,  a  quo  forfan  nomen  promonto- 
rio  inhaefit.  Hodie  S.  Mariae  nomen  dicitur  prasferre.  Tertium  eft  Magnum  6c  Olifi- 
ponenfe  (hodie  Capo  di Rocca  Sintra)  ut  Plinius  lib.  iv.  cap.  xxi  1 .  ait ,  terraf,  maria,  cdum 
difierminans :  ubi  Harduinum  interpretem  velim  adeas. 

Nunc  urbes  Lufitaniae  &  oppida  perluflrabimus.  A  Durio  (quem  Dorium  Ptolemasus 
vocat)  in  littore  meridiem  verfus  defcendenti  nihil  memorabile  occurrit ,  nifi  oftia  fluvi- 
orum  Paci  primum ,  dein  Mond<z :  ultra  quem ,  Tagum  verfus  in  ora  Oceani ,  Lun*  mon- 
tis  promontorium ,  SsAjjW  0^0?  axpov ,  aPtolemasomemoratum.  Inter  Mondam  &  Ta- 
gum  Plinio  funt  ColUppo  8c  Eburobritium  ,  quam  longe  a  mari ,  dubitatum.  Prioris  ple-  • 
rique  ruderain  Leirienfi  agro  quaerunt ,  cujus  infcriptione  quadam  collipponensium  , 
eft  apudtxruter.  pag.  32,3.     Municipium  fuifle ,  ex  cippo  Romano  liquet, 

EX      LUSITANIA      MUNICIP. 
COL  LIPRONENSI. 

Sic  Gruterus  pa^.  1  if  y.  edidit,  forfan  etiam  incifum  fuit,  {edCoIUpponenfi  legenduni 
efle,  prior  lapis  &  Plinius  non  finunt  dubitare.     Ad  aeftuarium  Tagi  Oltfipo  eft ,  vetus 
oppidum  adeo ,  ut  Ulyffi  conditum  Solinus  cap.  xxi  1 1 .  crediderit ,  qui  quos  au&ores  ha- 
buit ,  parili  fono  vocis  fortean  inducti  funt.     Straboni  non  incredibile  videtur  Uly  flem  in 
Hifpania  fuifle,  quod  ex  oppido,  nefcio  quo,  oiv<r<re!cu;  nomen  praeferente  pag.  108. 
cum  Pofidonio  &:  Afclepiade  Myrleano ,  qui  grammaticam  in  Turdetanis  profeflus  fuerat, 
pittat  confirmari.     Sed  nugasfunt,  qux  de  Ulyffe  conditore  adferuntur :  Sc  qui  doc~tio- 
res  erant.,  inutilem  quasftionem  judicarunt ,  quamita  Senecaepift.  lxxxvi  i  i.propo- 
nit ,  utrum  Ulyjfes  intra  Italiam  &  Siciliam  jaBatmfit ,  an  extra  notum  nobu  orbem ;  five, 
UtGelliuseamGraecisverbislib.xiv.cap.  vi  1.  informavit  ,  utrum  h  ty  z<r<a  9-#a«Vsj  er- 
raverit  fecundum  Arifiarchum ,  an  iv  t?  !'£«  fecundum  Cratetem.     Mela,  ut  errori  forfan 
faveat ,  nonminusquamerransSolinusinvulgatislibris,  Uljffipp 0  fcribit.     Prave.  nam 
Olifipo  verum  nomen  eft ,  quod  Plinius  habet  &  Antonini  Itinerarium ,  quod  etiam ,  qu*e 
pravari  nefciunt ,  antiquse  infcriptiones  apud  Gruterum ,  in  ipfa  urbe  Olifiponenfi  reper- 
tae ,  confirmant.     nam  pag.  2.5 z.  num.  y.  efl  plenis  litteris  expreflum 

FELICITAS       JULIA      OLISIPO. 

&     pag.     z6i.     num.     6.     prsecifius     fel.     jul.     olis. 

ac     pag.     273.     num.     z.     fel.     JUl.     olisipo. 

Id  enim  cognomen  urbis  fuifle ,  a  Caefare  Augufto  liberaliter  conceflum  ,  Plinius  etiam 

lib.  iv.  cap.  xx 1 1 .  adfeverat.     Munictpium  >  inquit ,  civium  Rom.  Olififo ,   Felicita*  jfuiia 

cognominatum.  Ptolemasus  corrupte  Ohios  i7T7rwV ,  feu,  utcod.Palat.liabet,OAfa<r«?r«i>  , 

quod  Claudius  Salmafius ,  vireminentisjudicii,  in  OA«r/jr?r«v  reititiiendum  efle ,  Exer- 

cit.  Plin.  pag.  1 96.  non  dubitat.  Hasc  in  niaritima  ora  inter  Durium  &  Tagum  amnes. 

Reducliora  a  mari  funt  Antonini  Langobriga ,  &  ejusdem  ac  Plinii  Talabrica  ,  non  in~ 
celebris  civitas.     Appianus  Alexandrinus  Bell.  Hif.  de  Bruti  Gallaeci  expeditione.  p.  yo  1 , 

cRn  3  Toihol@g/yoi  5ToAtv  eaS-wv,  jj  7rolis.dy.1c  {$>  dvrui  <rvvi7i^etro  ,  Tro/^oiJti?  n  ^rsyatrct  jjvo^Ae/ , 
ad Talabrigam venit ,  qua ,  fizpejuncvofcedere ,  fiepim rebellaverat.  Vox  briga autem 5 
vel  brica,  veteri  Hifpanorumlingua^r^/»fignificat,  ut Refendius  Antiquit. Lufit. 
lib.  iv.  in  Cetobriga  demonftravit.     Fuit  etiam  eodem  traclu  Jra dstttaJftQitemxi ,  qua?» 

F  3  - '  ut 


46  GEOGRAPHIAE    ANTICLUAE 

utacutoviro  ThomiE  Reinefio  placebat,  id  quod in fchedis ejus inveni ,  AraTraduft* 
refcribenda  videtur :  Aeminium  Plinii  &  Ptolemaei  adiacet  fupra  Mondam  ,  &  ad  eun- 
dem  fluvium  Commbrica  Plinii ,  e  cujus  ruderibus  Coimbra ,  qua:  nunc  eft ,  in  propinquo 
loco  nata.  Inde  Tagum  verfus  Arabriga  Ptolemiei :  Sellium  Antonini :  Concordia  ltidem 
Ptolemad :  unde  ad  Olifiponem  non  expeditce  rationes  funt ,  ut  explicemus  qua  fede ,  quo 
ordine  tres  civitates,  Scalabis,  Aritium  Pratorium,  Cr  Hierabriga,  fint  imponendae. 
Vicina  oppidafuifle,  antiquum  Itinerarium,  quod  Antonini  vulgo  vocatur,  gemino 
itinere  ,  quod  Olifipone  Emeritam  ferebat ,  oflendit ,  quse  ambo  ita  fuerunt  difpo- 
fita : 

Iter  ab  OUJipone  Emeritam. 


Aritium  Prxtorium 
Abeltertm 

M.  P. 
M.  P. 

XXXVI  I  I. 
XXVI  I  I . 

Adatufaroncm 
Adfeptem  Ar<u 
Buduam 

M.  P. 
M.  P. 

M.  P. 

XX  I  I  I  I. 

v  i  r  i . 

XII. 

Vlagiariam 
Emeritam 

M.  P. 
M.  P. 

x  i  r. 
xxx. 

Item  alio 

itinerc  ab  Olifipone  Emeritam. 

Hierabrigam 
Scalabin 

M.  P. 
M.  P. 

XXX. 
XXX  1  I. 

Tubucci 

M.  P. 

XXXI  I. 

Fraxinum 

M.P. 

XXX  I  I. 

JHundobrigam  ( Meidobr 
Adfeptem  Aras 
Plagiariam 

igam) 

M.  P. 
M.  P. 
M.P. 

XXX. 
X  I  I  II. 
XX. 

Emeritam 

M.p. 

XXX. 

Infignis  autem  urbs  Scabilis  Plinio ,  8c  quinta  Lufitanise  colonia  eft ,  Prajidium  Iulium 
cognominata ,  quse  unum  ex  tribus  provincias  conventum  habebat.  Haec  fi  Scalabifcus 
Ptolemaei  eft ,  nimis  in  feptemtrionem  ultra  Mondam  fluvium  reduci  debet :  qucd  fi  fi- 
cies  Hifpanis  fcriptoribus  eft  habenda ,  ipfa  magno  illorum  confenfu  Sancta  lrene  eft , 
vnlgo  Santarem  in  Tabulis  dicta ,  in  ripa  dextra  Tagi  fluminis ,  quinque  leucis  ab  Olifi- 
pone  pofita.  Quse  fluctuatio  nos  primum  retinuit ,  ne  temere  adfcriberemus :  in  qua 
nunc  omnino  Hif panorum  confenfioni  cedimus :  etiam  Hierabngam  cis  flumen ,  propi- 
us  Olifiponenfem  urbem ,  collocamus. 

Adverfo  flumine  fi  pi-oficifceris ,  opus  admirandum ,  Trajano  principi  dedicatum , 
occurrit,  Pons  lapideus  inTago  flumine,  quifblusne  fine  urbe  fuerit,  militari  vise  ad- 
ftructus  j  an  urbem ,  Norbenfem  coloniam ,  quam  Plinius  laudat ,  conjun&am  habue- 
rit  ,  diflentiunt  peritiflimi  etiam  au&ores.  Ptolematus  Norbam  Ctfaream,  quae  ipfa 
Plinii  colonia  Norbenfis  eft ,  a  fluvio  in  auftrum  reduxit .  Ipfi  Hifpani ,  qui  negant  pon- 
tem  urbis  fuiffe ,  novitatem  Alcantarae ,  quas  in  loco  illo  eft ,  urbis  a  Saracenis  conditae , 
objiciunt ,  nec  non  neglectum  infcriptione  nomen  Norbas ,  quod  ponti  cum  aliis  multis 
nominibus  civitatum ,  non  adfcriptum  vifitur,  quumprimo  locofuifTetadfcribendum. 
Contra  fimt  asque  dodti  homines ,  itidemque  Hifpani  genere  nec  patrise  antiquitatum  im- 
periti ,  qui  in  dubium  vocant ,  fitne  Alcantara  plane  novum  opus ,  an  ex  everf*e  urbis  ru- 
deribus  inftauratum :  quibus  Norbanum  in  ponte  nomen  non  omiffum  ,  fed,  qusetem- 
porum  injuria  eft ,  deperditum  videtur ,  quia  tres  tabulas  marjn,ore*e  erept*  funt ,  relictis 

folis 


Hifpdnia.  LIBER    IL      CA  P.  I  ^ 

foUs  illarum  veftigiis  :  quarta  unice  fuperftes,  ad  quam  diflentientes  provocant,  in- 
fcriptionem  habet  reliquam.     Exftat  illa  a  multis  delineata ,  Nonio,  Vafaso,  aliisque 
Hifpanis$  etiam  Grutero pag.  i6z.    Civitates,  quas  pontem  conlata  ftipe  perfecerunt , 
in  illa  tabula  nommantur ,  Icaditani,  Lancienfes  Oppidam ,  Talori,  Interammenfes ,  Colar- 
ni,    Lancienfes  Tranfcudani ,  Aravi ,  Mcidubrigenfes ,  Arabrigenfs ,  Bantenfcs ,  Pa,furest 
Perdimcile  eft  his  fingulis  locum  certum  debitumque  ordinare ,  nec  ex  iis  Ptolemams 
fignavit  praeter  Arabrigam ,  Lanciam  Oppidanam ,  6c  Colarnum.     Plinius  quoque  Co- 
larnos  habet ,  6c  Medubricenfes ,  &  geminos  Lancienfes ,  quomm  alteros  &  Ocelenfes 
appellari  tradidit.     Quodfieft,  utramque  Lanciam  in  Ptolemseo  habemus ,  quiaOppi- 
danam  nominatim  pofuit ,  alteram  per  aliud  nomen  Ocellum  definivit.     Meidubriga  lo- 
cum  Refendius  oftendit ,    in  Antonini  Itinerario ,  ejusque  tertio  itinere  ab  Olifipone 
Emeritam ,  Meidubrigam  legens ,  non  Mundobrigam ,  quas  quum  trans  flumen  fit ,  ubi 
ventum  eo  fuerit,  luculentius  de  iila  differemus.     Idveroexpontehoc  cognofcimus, 
Lufitaniam  longe  inter  amnes  illos ,  Durium  Tagumque ,   in  onentem  patuifle ,  quia  ad- 
fcriptum  marmori   eft  municipia    provinciae    lusitaniae    stipe 
conlataopus   pontis    perfecisse.     Omnes  ergo  antea  di<5ta2  civitates 
Lufitanias  fuerunt ,  in  iisque  Lancia  Ofpdana ,  Ocellum ,  Ic<zdita ,  qure  partim  a;quali  fitu 
funt  cum  Salmantica ,  partim  ulteriori.     Digna Lancia ,  digna  Icasdita  &  forfan  alise ,  ut 
aliquid  de  iis  adjiciamus ,  antequam  flumen  Tagum  in  auftmm  verfus  transgrediamur. 
Lancia  valtdijjima  civitai  laudata  Floro  eft  lib.  i  v.  cap.  x 1 1 .  ff  ft.  f6.  fed  illa  videtur  in  Aftu- 
ria  fuifle ,  non  in  Vettonibus  Lufitanias ,  quia  bellum  cum  Afturibus ,  reliquias  Canta- 
brici ,  defcribit.     Dio  Caflius  eodem  bello  lib.  liii.  pag.  f  1 4.  de  Carifio ,  Augufti  legato, 
t  ts  Actynietv  to  piyisov  t  AfJgwv  ■noKiey.ot,  vnXa^\v  «As,   Lanciam,  qum,  eji  urbs  maxima 
AfturU,  defertam  occupavit. Ptolemaeus  quoque  lib.  1 1 .  cap.  vi . in  Afturia ponit  AotyKUrov^ 
Lanciatum ,  quas  alia  efle  non  poteft  a  Dionis  &  Flori  Lancia.   Quce  quod  in  Tarraconen- 
fi  Hifpania  fita  fuit,  ad  Lufitaniam  ,  quam  perluftramus,  nihil  utique  poteft  adferre. 
Diverfse  ab  hac  funt  Lancia ,  quse  in  pontis  infcriptione  notantur ,  nec  minus  celebres  for- 
te,  quam  illa  Afturum  jam  commendata.     Trafcudana,  quidem  Lancia? ,  utGmterus 
fcribit  5  vel  Transcudana ,  ut  Vafams ,  praster  pontis  fignificationem ,  non  facile  moni- 
mentum  invenimus.     Oppidana  vero,  quse  Ptolemceo  Aay\[oL  Oniiotvoi  eft,  illuftre  ex 
Augufti  fasculo  exftat  apud  eundem  Grutemm  pag.  1 99.  n.  5. 

TERM.     AUG.     INTER 
LANC.     OPP.     ET     1GAEDIT. 

Igadita  illa  eft ,  quse  in  ponte  Icadita  fcribitur ,  etiam  alio  apud  Gmtemm  marmore  Icedita 
pag.  31.  n.  8. 

P.    POPILIUS     AVITUS     P.     F.     INDUL 
GENTIA     PONTIEI.     ICEDITA 
NOR.     LOCUM     SEPUL. 
ACCEPI     ANTE-AED.     DEAE 
MAGNAE     CYBELES. 

Nuncreliquas  Lufitanias  urbes ,  quae  ab  ortu  folis  Durio  &;  Tago  fluviis  continentur ,  pro- 
fequemur.  2?/e^fubDurioeft,  confinis  Salmanticse  per  fe  notse  ,  &:  ejusdem  tracius 
Mirobrig<e.     Gruterus  pag.  ipp.  n.  z.  ex  antiquo  lapide  asvi  Auguftei : 

TERMINUS     AUGUSTAL.     INTER 
BLETISAM     ET     MIROBR.     ET     SALM. 

Bletifaautem  hodie  eft  Ledefma,  Mariana  judice  lib.  vn.  cap.iv :  Salmantica  ,  Sala- 
manca  nunc  vocatur ,  litterarum  ftudiis ,  quae  finu  fovet ,  celebrata :  nec  audiendi  funt , 

qui 


48  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJU  A  E 

qui  HermanticamUivii  lib.  xxi.  cap.  v.   aut  potius  Helmamicam ,  utPolybius  ,  quem 
Livius  exfcripfit,  lib.  ni.  cap.  xiv.  legit,  huc  pertrahunt ,  in  quibus  6c  Ludovicus 
Nonius  cap.  xxxvm.  Dcfcript.  Hifp.  eft,  £c  Latinus  interpres Polybii  poflerior  (nam 
Nicol.  Perottus  Ermandicam  fcripfit)  Salmanticam  clare  vertens.  Poiybii  enim  oppidum  , 
ut  ipfe  teftatur,  in  Vaccceis  eft  ,  quod  nomen  etiam  corrupit  Livius  j  ubi  8c  Arbucala 
Ptolemaeo  fupereft ,  quam  Polybius  conjunxit :  Salmantica  autem  eft  in  Vettonibus ,  ubi 
etiam  Ptolemaeus  collocavit.     Mirobriga  non  eft  illa,  quam  Ptolemaais  e  regione  pro- 
montorii  Barbarii ,  in  Celticis  fuis ,  ponit ,  fed  alia  in  confinio  Bletifae  &  Salmanticae  , 
quam  ipfi  Hiipani  vel  Rodericopolim  putant  effe ,  aut ,  fi  haec  nimis  declinat ,  locum  in- 
ter  eam  Sc  Salmanticam.     ALa  Baeticae  elt  in  Cordubenfi  conventu ,  Plinio  non  ignobile 
cppidumlib.m.  cap.i.  dicia      Eit  etiam  mirobricensium  muni  c.  apud  Gruterum 
pag.  i$-j.  id  eft  municipium  Mirobrica ,  quo  juri  -  prasdicla  Ptolemaei  non  vidctur  digna : 
fed  utra  dignior  ambarum ,  quae  in  Baetica  8c  Lufitania  orientali  iiint ,  in  tanta  ambigui- 
tate  quis  diicernet  ?  Rcgrcifis  ab  hac  tripoii  media  in».er  Durium  8cTagum  eftPtolemaei 
Capara^  Antonino  Cappara ,  fed  etiam  in  lapide  apud  Grutemm  pag.  1^4.  c  a  p  a  r  a, 
P  fimplici,  unde  Plinii  Caperenfes :  &^^«^o^r;^PtolemaeicircaMondaeamnis  fontes. 
Eft  &  alia  Antonino  Auguflobrica ,  medio  inter  Emcritam  8c  Toletum  itinere ,  cis  Tagum 
vero,  an  trans  illum ,  eitincertum,  ipiisHifpanisdiffentientibus.      Trans  flumen  cre- 
diderim ,  propter  pontis  commoditatem  in  loco ,  qui  Puente  de  Arcopifco  vocatur.  Hasc 
Auguftobrica ,  quam  itineris  rationes  tuentur ,  Ptolemaei  alteram  propinquitate  fufpec~tam 
fiicit ,  cui  etiam  numerus  obeit.  nam  &  tertiam  idem  Ptolemaeus  in  Pelendonibus  locavit. 
Plinii  Augufiobrigenfcs  lib.  iv.  cap.xxn.  ad  Antonianam  Harduinus  reducit  j  noseodem 
infcriptionem  antiquam  ab  augustobriga  m.  p.  x.  apudGruter.pag.  iff.num.  p. 
Ad  Tagum  Rufticiana  Antonini  erat ,  xx  1 1 .  m.  p.  a  Capara  fejuncta :  Ptolemaeo  eadem 
quatuor  fyllabis  eft  PasWv*. 

Tagum  inter  6c  Anam  ab  ortu  folis  funt  pauca  hujus  provinciae  memorabilia ,  usque  ad 
pontem  Trajani ,  ubi  clariora  incipiunt ,  Norba  C&farca ,  feu  Norbmfis  colonia ,  five  Al- 
cantaraeit,  five,  ut  Ptolemaeus  ftatuit ,  remotior  ab  amne ,  dc  qua  fupra  in  Ponte  dixi- 
mus :  8c  ad  Anam  Augufia  Emerita ,  caput  provinciae ,  emeritis  miiitibus  ab  Octaviano 
Auguito  iri  eam  deductis.  DioCaffiuslib.  liii.  pag.^14.  Uowcu.pwi  $  £  jroAijU*  tut», 
0  Aiyx?®*  t«j  (x\v  dQviKiKisi^s  r  j^tiwtoiv  «4^*2  >  K!H  to'a<v  dvroTs  cv  A.v<riravl&T ' Avyxcciv 
HpzejToiv '  Ktxhvf^ivijv  kxIcou  Uwkz.  Finito  hoc  bello ,  Augufius  cmeritos  milites  dimifit ,  ur- 
bemque  cos  in  Lufitania,  Augufiam  Emeritamy  condere  juffit.  Haec  nobiliflima  colonia , 
quam  nummi  &  lapides  coilaudant.  Augufti  nummus ,  imp.  caesar  augustus.  ex 
partealtera,  p.  carisius  leg.  pro  pr.  emerita.  Carifius,  legatus  Augufti  pro 
prcetore  in  Lufitania ,  cujus  praenomen  Vublm  eft ,  uti  ex  hoc  &  alio  nummo  videmus 5 
non  t/t©-  ,  ut  Dio  Caffius  verbis  modo  iu  Lancia  productis  appellabat  :  niii  cum  Fulv. 
Urfino  de  Famil.  Rom.  pag.  64.  fratres  Carifios  flib  Auguito  res  in  Lufitania  geffifie  cre- 
das.  Alius  nummus  Tiberii ,  divus  augustus  pater,  capite  Augufti  radiato :  & 
inpoftica,  col.  augusta  emerita.  Et  lapis  apud  Gruter.  pag.  13.  num.  16.  col. 
emer  1  tens  i  s.  Emerita  autem  olim  Turdulorum  erat ,  quibus  Strabo  adfcribit :  poit 
Vettonum  facta,  ut  fiipraa  Pmdentio  accepimus.  Ludovicus  Noniuscap.xxxi.cauf- 
fam  fert ,  quia  Vettones  Turduiis  potentiores  facti ,  iilos  tandem  oppreflennt. 

ReceduntacoloniainoccaiumquaeinOlifiponenfiitinere,  Emeritam  directo  ,  me- 
jhorantur ,  Plagiaria ,  Budua ,  Adfcptem  Aras :  &  tandem  oppida  in  Ponte  Tagi  adfcrip- 
ta ,  Meidubfiga  6c  CoUrnum ,  hoc  ex  Ptolemaei  pofitione  5  iilud  Laureutii  Andrese  Re- 

fendii , 


BJpama.  tlBER    It     C  A  P.    I.  4? 

(endii ,  do&ifnmi  viri ,  cum  ratione ,  ti:m  au&oritate ,  qui  in  Antonini  tertio  itinere  ab 
Olifipone  Emeritam ,  ubi  Aldus ,  And.  Schottus ,  P.  Bevtius  Mundobrtgam  legunt ;  sy.Ce 
Antiquit.  Lufitan.  lib.  l .  p.  9 14.  antiquo  forfan  codice adjutus ,  legit  Meidobrtgam :  nec 
fine  ratione.  Hirtius  enim,  vel  Oppius ,  AlexandrinobelloaliquidvfHimHiipanica- 
rum  interponens ,  de  Caffio  Longino  cap .  xlv  1 1 1 .  ait :  Nec  multopojf ,  quum  in  Lujitemi$ 
Medobregam  oppidum >  montemque  Herminium  cxpignaffet  t  quo  Medobregcnjes  ionfuget  mt , 
&  cetera.  Jam  vero  montis  nomen  fupereft  Arminno ,  eofereloco,  ubi  Mundobrigam 
Antoninus  collocavit,  adejusqueradxesruinseurbisconfpicuse,  etiam  plumbi  fodinse  y 
unde  Piinio  Medobrigenfes  Vlumbarii  cogncmmati  ;  quis  ergo  dubitabit ,  hoc  tractu  Me- 
dobrigam  vel  Meidobrigam  (uifie ,  6c  in  Itinerario  legendam  effe  ? 

Supra  Colarnum,  de  quo  diximus,  Caurium  eft  Ptolemasi ,  qui  Plinii  Caurenfes  fiint 
lib.  1  v.  cap.  xx  1 1 .  de  Lufitania ,  qtios  cum  Colarnts ,  tamquam  finitimis ,  componit.  A 
Colarno  in  occafum  hibernum  brevi  intervallo  abeft  Meribriga  Ptolemaei ,  Mee/fie/ya* 
five  Merobrica  Plinii ,  difcreta  ab  eorundem  Mirobriga  ,  in  occafum  hinc  remota :  utra- 
que  in  Celticorum  populo  ex  Ptolemsei  defcriptione.  Lapides  etiam  Merobrigenfes  a  Mi- 
robricenfibus  diftinguunt.  Gruterus  pag.  441.  num.p.  ord.  merobrig.  Et  Plinius 
di<5lo  cap.  xxii.  Ofpida  memorabilia  aTagoinora,  Olifipo,  Salacta,  Merobrica.  Sed 
hsec  Ptolemseo  non  in  ora  maritima  eft  5  bene  autem  ibi  ejusdem  Mirobriga  eft ,  ut  rurfiis 
dubitare  de  diflin&ione  poffis.  Non  infolitum  quidem  Plinio  turbare  interdum  6c  con- 
fundere  fimilia :  fed  forte  aliam  Merobrigam ,  quam  infra  Barbarium  promontorium  po- 
fiiimus ,  ubi  etiam  Celticorum  limes  erat ,  refpexit ,  ut  ita  fiifpicio  erroris  in  Ptolemseum 
potius ,  quam  in  hunc  recidat.  Mirobriga  autem  Celticorum ,  ut  dixi ,  a  Ptolemaso  po- 
fita  modico  a  mari  intervallo ,  e  regione  promontorii  Barbarii :  fupra  eam  Cepiana  Ptole- 
msei;  inPalatinoCod.K#<Wv<*:  infra ad oilium ,  Catobrtxe]usdem^Koajo^>eA^t  inlti- 
nerario  corrupte  Catobriga  3  Refendius  lib.  1  v.  fcribit  Cetobnga ,  quafi  a  cetis  &  captura 
pifcium  dicta.  Everfum  oppidum  effe  ait ,  reftare  fanum  pervetus ,  Marias  femper  vir- 
gini  nunc  dicatum.  Durare  etiam  in  illo  litore  cetaria  ,  fignino  opere  antiquitus  fabri- 
cata,  qu£e  nomen  urbis  dirutae  illuitrent.  Non  procul  hinc  novum  oppidum  Setubal , 
quodvuigo,  etiamNoniuscap.xxxvm.  Cetobrigam  effe  exiftimant.  Intus  Arcobrtga 
Ptolemad ,  cujus  nominis  nobilior  Celtiberorum  in  Tarraconenfi  efl. 

Inter  Cetobrigam  &  Salaciam  C&ciliana  fiint  Antonini.  Plinio  Cajlra  Cacilia ,  fbrte 
Cascilii  Metelli ,  quse  &  originem  &  nomen  oppido  dederunt.  Nobilior  Salacia ,  hodie 
Alcacer  do  Sal ,  ut  plures  cenfent.  Plinius  faepe  dicto  loco  :  Salacia,  cognominata  urbs 
imperatoria.  Municipium  fuifle  prodit  infcriptio  vetus  apud  Gruter.  p.  1 3 .  num.  1 6.  fla- 
minica  col.  emeritensis  et  MUNicipi  salacien.  Poft  flexum  Anas  Ebora  efc ,  in- 
ter  Salaciam  &  amnem ,  non  quidem  colonia ,  magnis  autem  dignitatibus  au£ta.  Plinius 
fkpe  di6to  loco :  Oppida  Jurts  Latii :  Ebora ,  quod  item  Liberalitat  Julia.  Confirmat  la- 
pidis  infcriptio  apud  Gruter.  pag.  489.  num.  p.  lib.  jul.  ebora  ,  quod  quomodo  legen- 
dum  fit ,  jam  Plinius  indicavit ,  &:  luculentius  demonftrant  nummi  Augufli  sevo  cufi , 
cum his litteris :  liberalitatis  juliae  eborae  :  &alius,  liberalitatis  jul. 
EBORAE  PERM.  CAES.  AUG.  p.  m.  id  eft,  permiffu  Cafaris  Augufti  Pontificismaximi.  Et 
itidemalius,  mun.  liber.  Julia,  hoceft,  MuntciptumLtberalitasJulia.  Videcla- 
riflimi  viri  Joannis  Harduini  de  Numm.  populor.  &  urbium. 

In  auftrum  inde  Pax  Julia  recedit,  Plinio  di£ta  Pacenfiscolonia;  Strabonilib.  1 1 r. 
pag.  104.  Hi  favyxsst,  prave,  quod  vero  non  dubitatur  quin  legendum  G,t  Pax  Augufta , 
ibrte  quia  Julii  coloniam  Auguftus  novis  ornamentis  auxit ,  quod  nomen  vero  non  diu  hae- 

G  fit, 


5o  GEOGRAPHIAE    ANTlQ^UAF, 

fit,  fed  vetus  conditoris  revocatum  ,  IkPaxJulia  ,  etiampoft  AuguftumaPtolemsco 
lib.  n.cap.  v.  8c  Antonino  initinerarioappellata.     Contra iunt ,  qui fcparent Pacem 
Auguftam  a  Pace  Julia ,  camque  in  Baetica  ad  Anam  ponunt ,  credentes  Maurorum  vitio 
linguae  illius  nomcn  in  Badajox  degeneraffe  vel  Badaxos ;  cujus  fentcntiae  praecfpuus  pa- 
tronus  Genefius  Sepulveda  fuit ,  qui  id Joannem  Vafjeum  admonuit ,  ut  hic  in  Catalogo 
Epifcopatuum  Hifpanise  refcrt.     Nam  argumentum  ejus  principale  fuit ,  quod  Pacenfts 
Epifcopus  hodiequc  vocetur,  qui  Badajofi  eft ,  non  BejaeinLufitania,  quaePaxJulia 
quondam  dicla  eft ,  ut  cum  aliundc ,  tum  ex  multis  infcriptionibus  ibidem  repertis  mani- 
feftatur.     Hanc  vero  lentcntiam  do<5tiflima  ad  Vafeum  epiftola  Refendius  confixit ,  his 
fere  ufus  telis ,  quibus  noftra  8c  aliomm  conjungimus  :  quod  primum  Pacenfis  colonia  in 
Lufitania  fuerit ,  auctoribus  Plinio  lib.  iv.  cap.  xxn.  8c  Paullo  Lcge  vni.  Dig.  de  Cenfi- 
bus ,  8c  infcriptione  vetere  apud  Gmterum  pag.  ipp.  num.  4.  prope  Eboram  Oreolre  in- 
venta  :  terminus  inter  pacens.    et  eborens.     Quod  fi  confines  fuerunt  refpubli- 
cae  Eboreniis  8c  Pacenfis  ,  8c  Eborenfis  in  Lufitania  fuit ,  quod  ncmo  negat  5  necefle  eft 
Pacenfem  quoque  in  eadem  fuifle  provincia.     Pacenfe  autem  nomen  civitatis  a  Pax  dedu- 
c~mm  efle  quis  ignorat  ?  quam  heic  vel  Juliam  oportet  effe ,  vel  Auguftam ,  vel  utriusque 
denominationis.     Jam  vcro  P.ix  Julia  eft  in  Lufitania ,  ut  teftes  funt  Ptolemaeus  8c  Anto- 
ninus  8c  multac  apud  Refcndium  infcriptiones  in  Beja  Portugalliar,  v.  gr.  col.  pax  juli a  : 
item  curiae  pont.   flam.  pacis  juLiAE,quaEapudRefendium8cGmterumlegun- 
tur.     Badajox  autem ,  quas  Pax  Augufta  fingitur ,  in  Bsetica  extra  limitem  Lufitanice. 
Agnofcit  Sepulveda ,  8c  contributam  vult  Auguftam  fuam  Lufitaniae  ,  quamlibet  extra 
illius  limitem  pofita  fit ,  ut  Metallinenfis  apud  Plinium  colonia.     Sed  nec  ita  fe  facile  ex- 
tricat ,  quum  inccrtiflima  contributio  fit ,  neque  fi  fit  certior ,  in  hac  urbe  ullum  ejus  efl 
veftigium.     Deinde  cognomina  Julia ,  Augufta  infignem  coloniam  arguunt ,  quasfidi- 
verfamm  civitatiun  funt ,  8c  Pax  AuguftaLufitanias  tuit  contributa ,  fequitur  ut  fex  Ro- 
manae  colonise  in  Lufitania  exftiterint.    At  vero  Plinii  rationibus  tantum  colonUfunt  quin- 
que :  8c  fi  fexta ,  tam  illuftre  Augufti  nomen  pras  fe  ferens ,  adjecta  fuerit ,  qui  fieri  po- 
teft ,  ut  nemo  poft  Strabonem  eam  memoraverit ,  quum  Plinius ,  Ptolemaeus ,  Antoni- 
nus  in  longe  minoribus  enarrandis  fere  nimis  diligentes  fint ,  8c  molefte  faspe  feduli  ?  Pax 
ergo  Augufta  Strabonis  non  alia  eft,  quam  Pax  Julia  Ptolemad  8t  Antonini ,  aut  Piinii 
colonia  Pacenfis :  quod  Strabone  auclore ,  Pax  Augufta  in  Celticis  fuit ,  qui  populus 
Lufitaniae  inter  Tagum  8c  Anam  eft ,  8c  ad  Turdetanos  vergit :  Ptolemad  Pax  Julia  in 
Turdetanis  quidem  memoratur,  fed  extrema ,  feu  in  confinio  Turdetanorum  Celticorum- 
que.     Nec  nomen  Pacenfis  Epifcopatus ,  qui  nunc  eft  Badajofi ,  officit,  quia  fata  funt 
civitatum  nota ,  8c  Pace  Julia  vel  everfa ,  vel  imminuta ,  epifcopo  in  vicinam  urbem  tum 
florentiorem  colkta  fuit,  ut  multis  aliis  evenit ,  fervato  nomine  quod  olim  habuerat  in 
Lufitania.     In  ora  maris  vel  aliam  vel  veram  Merobrigam  ponimus ,  fi  forte  firperior  lo- 
cus  ex  Ptolemaso  fignatus  iili  minus  conveniat ,  quia  Plinius  in  ora  dixit  pofitam. 

Quod  reliquum  eft  fpatii  inter  Oceanum  8c  Anam ,  Cunem  a  figura  dicebatur.  Strabo 
lib.  iii.  ineunte ,  ubi  de  termino  8c  promontorio  facro  dixerat ,  addit  ^  H  ^  ^t$<ri^7,  t£to 
%w£^w  t>J  AoLiivy  (pavy  KciASci  xxvtov ,  <r$r,vx  <n)y.oiiv>iv  (Si$Ao{A,zvQi.  Et  quidem  adjacentem  ei 
regionem  Cuneum  hatina  voce  appellant.  Pomponius  Mela  lib.  m.  cap.  1.  Lufitama ,  quapro* 
minet ,  bis  in  Jemet  receptomari  intriapromontoria  difpergitur.  An&  woximum ,  quialata 
fedeprocurrenspaullatimfeacfualaterafajligat,  Cunew ager dicitur ".  fequens  Sacrumvocanti 
jldagnum  quod  ulterms  eft*  Jn  Cuneofunt  Aiirtylis ,  Balfa  ,  Ojjbnoba ;  in  Sacro  ,  Lacobriga> 
cr  Partus  Hanmbdk*     Ex  quibus  in.telligim.us ,  qu^e  oppida  in  Cuneo  fuerint ,  de  quibus 

Gn- 


Hiftania.  L  I  B  E  R    II    C  A  P.  I.  ft 

fingulis  poftea.  liaacus  VofHus  ad  Melam  huc  Livium  quoque  trahit ,  quafi  locum  poffc 
Gades  vocarit  Cuneos ,  numero  multitudinis ,  id  quod  ex  Puteano  ie  codice  accepifle  relert, 
ubi  vulgati  Cimbim  legunt  lib.  xxvin.  cap.  xxxvn.  Sed  valde  dubitandum  eft  ,  quia  is 
Liviilocus,  haud 'procul  aGadibus  abefi ,  Melae  autem  &  Strabonis  Cuneus  longe  hincul- 
tra  Anam  eft  remotus.  Idem  Voffius  improbavit ,  a  Mela  &  Strabone  ad  figuram  id  no~ 
minis  referri ,  quod  corruptum  putat  ex  Kuvjj?  efle,  unde  KuWe?,  Cynetct  populi  fuerint. 
Herodotus  lib.  iv.  cap.  xlix.  "is^©-*  ^»^«^©-  da  KsAtwv  ,  ol  i<%&iot  <®os  faU  JWjusop 
$  Kovjjt^  ow.v4<tit  Danubim  oritur  ex  Celtu ,  quiultimiadfolisoccafumpofiCynctashabitant, 
Sed  quam  late  hi  Celtce  patent ,  &  tamen  poft  Cynetas  ad  occafum  dicuntur  efle  ?  nihil 
inde  ad  Cuneum.  Propius  videri  Kw»jraov  Byzantii  fcriptoris  populorum  urbiumque, 
qui  IfivieJiK  T07rov  7rAjj(r/ov  Q.Moivx,  Hifpanicz  locum ,  prope  Oceanum  interpretatur ,  ufus  He~ 
rodoti  de  Rebus  Herculis  auctoritate. 

Oppida  Cunei  fecundum  Melam  haec  funt :  A  feptemtrione  prima  eft  Mirtylk  ,  ut 
ipfiim  fcripfifle  meliorum  editionum  conftantia  probat ,  Andr.  Schotti ,  If.  Voflii ,  &  Jac. 
Gronovii :  five  ut  Plinius  &  Antoninus ,  M^nilk.  Hodie  Mertola  ad  Anam :  Vulgo 
Julia  Myrtilis ,  incertum  quo  auctore.  nec  Refendius  de  cognomine  habet ,  qui  plura 
lib.  iv.  Antiquit.  de  Myrtili.  Credo  ex  Ptolemaei  Latina  verfione  efle ,  ubi  poft  Pacem 
Juliam  in  Grceco  itemm  'I*a/*s  eft ,  fine  Myrtilis  tamen  nomine  ,  quod  interpres  adjecit, 
Sic  fane  in  Petri  Bertii  prazclaro  opere  Grcecus  &  Latinus  difcrepant.  Balfa  urbs  Cunei 
fecundaeft,  hodie,  Refendii judicio ,  Tavilla  ,  maxima  Algarbisecivitatum.  Tertia 
Offonoba  Phnii ,  vel  OfTonaba  Ptolemad  ,  jacet  diruta ,  cujus  prifcae  nobilitatis  exftant 
veftigia,  pra^cipueinmurisPhari,  propinquae  civitatis ,  magisque  licoralis.  ItaRefen- 
dius ,  quem  ducem  fequimur  :  alii  paUllo  longius  reducunt ,  fere  in  locum  Silves.  Strabo 
corrupte  2c'vo/3«  pag.pp.nifidealioibidemlocoagit.  Noitra fcriptura  certa  eft ,  quam 
infcriptio antiqua apud Gruterum  p.  2,74.  confirmat,  resp.  osson.  id  eft  Refpublica 
OJfonobenfis.  Sub  promontorio  Sacro  eft  Lacobriga ,  Mela  folo  i nter  antiquos  auctore ,  cu- 
jus  nominis  alia  in Tarraconenfi  provincia  in  Vaccans  eft.  De  hac  autem  Vafkus  in  Epif- 
copatuum  Catalogo  :  Du>u  invenio  Lacobrigas ,  altcraminpromontono  Sacro ,  quedvulgo 
piromontorium  D.  Vincentii  appellatur  ,  cujm  nunc  ruina  &  antiquorum  ccdifciorum  vefiigia  ex- 
flant  prope  Lagos  ,  Algarbiorumurbem,  invico  qui  LufitanicalinguadicituraLagoa  Nec 
Hannibalps  Portum  forte  alius  ,  prseter  Melam  ,  memoravit  ,  qui  juxta  promontorium 
fuit. 

Hasc  de  Lufitania ,  extrema  Romanorum  provincia ,  cirjus  formam  reipublicas  Plinius 
diclo  cap.  xxn.  lib.  iv.  cum  cura  delineavit.  Umverfa ,  inquit ,  provincia  dividitur  in  con- 
ventus  tres,  Emeritenfem,  Pacenfem^  Scalabitanum  Totapopulorum  xlvl  in  qmbus  coloniafuM 
quinque:  mumcipium  civium Romanorum unum :  Lathantiquitria:  ftipendtariaxxxvi.  Colo- 
niczy  Augufia  Emerita ;  Ana.fu.vio  appofita;  Metallmenfis^  Pacenjis^  Norbenfis^Cccfarianacogno- 
mine.  Contributafunt in eam  Cafira  'juliaiCafira  Cacilia.  Chinta efi Scalabu^qua Prefdium  Ju- 
lium  vocatur.  Municipium  civium  Romanomm  Glifipo ,  Feltcitcw  Jtdia  cognominatum,  Oppida 
veteris  Latii ,  Ebora ,  quod,  item  Liberalitas  hdia ;  &  Myrtihs  ac  Salacia ,  qu&  diximm.  Poffcea 
ipfum  non  piget  etiam  itipendiaria  oppida  enumerare ,  quomm  repetitio  nunc  nimia  fo- 
ret ,  quia  numero  plura  funt ,  aut  provincise  omnia ,  praeter  jam  iaudata  ob  dignitates. 
De  fingulis  actum ,  de  fola  Metallina  colonia  dicendum  reftat ,  quss  quod  cum  hodierna 
Medelin  &  nomine  iituque  conveniat ,  quia  nova  urbs  Medelin ,  ut  in  tabulis  exhibetur, 
in  dextra  Ance  ripa  pofita ,  five  in  Lufitania  fuit ,  cujus  etiam  Metallinenfis  colonia  erafj 
videtur  res  in  vado  efTe,  nec  quidquam  reitaredifficultatis.  Atnonadeofacilemautex- 

G  z  peditam 


52  GEOGR.APHIAE    ANTIQJJAE 

peditam  hanc  caufTam  effe  ,  doc"tiiIImi  Hifpanorum  confitentur  ,  qui  rudera  coloniar 
contemplati  funt  oculis.  Unde  eft  quod  Sepulveda  hanc  coloniam  contributam  Lufitanue 
dixit,  non  in  ipfa  vere  fitam :  &Refendius,  inipeclis  ruderibus ,  alium  &  veterem  al- 
veum  Anas  inveftigavit ,  quo,  tamquam  termino ,  Metallinenfis  m  Lufitania  conftitua- 
tur.  Non  pofliim  mihi  temperare ,  quin  qux  ille  do&ilTimus  vir  L.  A .  Refendius  ad  Va- 
ikum  fcripfit ,  illuftranda^  cauflie  gratia,  integrehuc  tranfcribam.  Dixerat  miratus- 
que  erat,  Metallinenfem  coloniam  in  eadem  An&  rtpafitam  ejfe ,,  qu<z  ad  Bmcamjpeclat , 
&  tamen  inter  quinque  Lufitanise  colonias  numerari.  lpfe  ergoveftigandaantiquitatis 
caufla  Metallinenfe  oppidum  devenit,  quod  quum  cerneret  fitum  efle  ex  parte  Bxticx  ; 
magnoperc ,  inquit ,  admirabar  ,  hanfitabamque ,  ejfetne  ea  Metallinenfis  olim  colonia.  Inde 
confcenfa  arcejubjetlum  agrum  circumfptcicns ,  advcrti  Ungo  Umite  deprejfum  locum ,  tnfpeciem 
ficci  alvei ,  ad  aufirale  tpfiws  opptdi  latus.  Supra  qua  re  rogati  commonftratores  refponderunt , 
ybi  paullum  excrevijfet  amnis ,  redundantia  illac  ettam  meare.  E  vefiigtofitbitt  animum  illud 
Horatii  nofirt , 

-  -  curfum  mutavit  iniquumfrugtbus  amnis , 
DoBus  iter  melius. 
Idque  quum  apud  mepro  non  ambiguojam  ejfet ,  non  audebam  tamen  adfiverare ,  donec  e  re  na- 
tam  fententiam  eam  corroboravi.  Ex  eodem  emm  latere  a  medio  arcis  colle  ad  imam  plamciem , 
brachium  duplici  muro  ac  operefornicato  duElum  olim ,  nunc  ruderibus pane  obrutum ,  inveni^ 
per  quodti,  qui  in  arce  ejfent ,  teBiO"invtfiaquarentwr.  Manifefium  indicium ,  tllaparte 
fiuxioneperenni  antiquttus  ivijfefluvium ,  opptdumque  tpfum  revera  in  provinctafutjfe  Lufitaniat 
quod  nunc ,  mutatione  flucnti ,  Batica  parva  qu&dam  efi  accejfio.  Hsec  Refendius  ad  ami- 
cum  Vafarum. 

Quid  vero  de  Metellino  Antonini  judicandum,  itinere  a  Corduba  Emeritam  Fquod  Me- 
tallinenfis  a:que  oppofita  Anre  fuit,  ut  eft  Emcrita  ,qui  poteft  Metellinum  xxim.  m.  p.  ab 
Emerita,  atque  ita  ab  Ana  abefle?  Sed  bene  fe  res  habet,  &:  ex  Antonini  Itinerario  illas  Hif- 
panice  tabellas  geographicas ,  qua:  recto  curfu  amnem  a  Metallinenfi  colonia  ad  Emeri- 
tam  deducunt,  corrigendas  effevidemus,  &  inter  utramque  urbem  Ancefluvium  inau- 
ifrum  defle&endum ,  quod  etiam  in  recentioribus  quibusdam  tabulis  fa<5him  efle  intelli- 
gimus.  Sic  bene  rationes  pafliium  millenorum  Antonini  conftabunt ,  &  idem  oppidum 
iiint  Metallenfis  colonia  Plmii ,  Metellinum  Antonini ,  &  quod  hodie  vifitur ,  Medelin 
vel  Medelino.  Utmm  vero  rectius  ^/^///;mw  Plinius  prima  vocali ,  -mMetellinum&- 
cunda  Antoninus  fcnpferit ,  antequam  nummus  inveniatur  autlapidisantiquiinfcriptio , 
difficile  eft  judicare.  Metallifera  enim  Hifpania  eft ,  &  Cacilius  Metellus  res  praclare 
in  illa  provincia  geflit ,  ut  ex  Appiani  Hifpanienfi  extremo  conftat ,  &  C&ctlta  Caftra  Pli- 
ijii,  five  Caciliana  Antonini,  defcripta  fupra,  probant.  Eft  quidem  apud  Reinefium 
Clafl!  ii. num.  31.  populus  metellinorum,  fed loco alieno ,  & infcriptione 
fuipe&a. 

PROVINCIA      B  A  E  T  I  C  A, 

Batica,  altera  pars  Ulterioris  Hifpaniae ,  fic  a  flumine  di&a ,  abincolisantiquisveltota 
vel  magnam  ^rtem Turdetania^  Straboneauctorelib..m,  pag.  90.  inter  Anam  & mare 
auftrale  comprehenfa  eft.  Mediam  dividit  Ba-tis  tluvius ,  a  quo  ad  Anam  regio ,  prarci- 
pue  ad  orientem  &  Oretanos  vergens  baeturia  feparatim  appellatur ;  inferior,  qua: 
fretumfpeclat,  aBaftetanis,  Baitulis,  Sc  Turdetanis  culta ,  nomen  traxit  turdeta- 
m ae.    Sed  minus  hoc  tritum ,  quam  Bseturiae.    &.  vel  folius  Strabonis  fi  omnem  v el 

plu. 


Hifpania.  LIBER    II,     CAP.     I.  53 

plurimam  fbnet  Baeticam  regionem.  Limes  orientalis  non  omnibus  aeque  certus ,  quod 
principes  faepe  in  provinciis  addendo ,  demendo  aliquid  immutaverunt.  In  maritimis 
Ptolemaeo  lib.  11.  cap.iv.B «§«<*,  Bareave\Bariat  poft  Portum  Magnum  &C  Charidemi 
promontorium  fita,  ultima  eft  provinciae  :  Plinio  Murgis  eft  terminus  Baeticae ,  fedli- 
toralis  Murgis,  non  altera  mediterraneaPtolemaei,  fitainfinuVirgitano,  interUrgi 
vel  Urce ,  6c  Baream.  Ad  feptemtriones  inter  Oftigi  &  Caftulonem ,  &  u^erius  circa 
Sifaponem  terminus  conftituitur  ita ,  utSifapon,  velSifapona,  aPtolemaeoTarraco- 
nenfi  adfcribatur ,  ab  aliis  relinquatur  in Baetica. 

Haec  cunBas p>rovinciArum ,  ut  Plinius  laudat  lib.  m.  cap.  1.  divite  cultu  &  quodamfertili 
Acpeculiari  mtorepracedit.    Juridicos  conventus  habuit  quatuor ,  Gaditanum ,  Corduben- 
fem ,  Aftigitanum ,  Hifpalenfem  :  colonias  viiiij  municipia  vni)  Latio  antiquitus  dona- 
ta  xxix)  libertate  vi)  fcedere  ni)  ftipendiaria  cxx.  Ex  quibus  &  amplitudo  provinciae ,  6c 
nobilitas  civitatum  cognofcitur.  Ex  fuperiori  parte ,  quae  longius  obtenditur  Lufitaniae, 
initium  enarrandi  ra<5luri  fumus.  Pars,  Baeti  amno  ab  altera  ieparata ,  B  aturia  vocatur  9 
inter  Anam  <Sc  Baetim  comprehenfa,  6c  tn  duas,  utPliniusrefert,  fartes  divifa ,  toti- 
demquegentes.   Celticos,  qui    hujitaniam  attingunt ,  Hifpalenjis  conventus:    Turdulos ,  qui 
Lujitamam  &  'Farraconenfem  accolunt ,  jura  Cordubampetunt.  Inter  Anam  Sc  Baetim  pars 
litoralis  minus  frequentata ,  nec  inter  utriusque  oftia  Ptolemaeus  habet  quidquam ,  prae- 
ter  obfcurum  nomen  Onobalifuriam  ,  quod  corruptum  eft  ex  Plinii  Onoba  Aeftuaria-  Hanc 
cnim  ibidem  ponit  eodem  cap.  1.  lib.  1 1 1 .  Afiumine  Ana ,  inquit ,   litore  Oceani ,  oppidum 
Onoba ,  Aefluario  cognominatum.     Hanc  fupra  ,  intus  quodammodo  Seria ,  poft  cogno- 
mento  Eama  lulix  ab  Romanis  ornata.  Ibidem  Plinius :  Seri&adjiatur  Famalulia;  puta 
cognomen.     Memorat  <Sc  Ptolemaeus ,  cui  fitum  &  pofitionem  debemus.  Paullo  lon- 
giusamariaberat //^Livii(lib.  xxxv.  cap.  1.)  adquamP.  Scipio  ,  Cn.  F.  proprae- 
tore  Lufitanos  vicit )  quae  eadem  &c  Ptolemaei  Illitmla  eft.  Tmci  Antonini  fuccedit ,  me- 
dium  inter  Ilipam  8c  Italicam :  fed  tam  clarum  non  eft  quam  alterum  inter  Cordubam  & 
Caftulonem,  de  quo  poftea  dicemus.  Illuftriorfama/ta/zc*,  inquaP.  Scipio,  Punico 
bello,  debilitatos  miiites  depofuit,  qui  quod  focium  6c  Italici  nominis  erant ,  oppido 
nomen Italicae dederunt.  Appianus  Alexandrinus Bell.  Hiip.  pag.  463 .  <w»Ws  txV  t^u- 
f^XTiou;  ks  zohiVi  yjv  "bvn  *$  Irahlou;  IraXu^v •cAidhnxi ,   milites  [Scipio]  vulnenbus  debiles  m 
unam  urbem   compulit ,   quam  ab  Italia  Italicam  nominavit.  Principio  mun  cipium  erat , 
quod  conftat  exnumrao  Augufti :  mun.  ital.  perm.aug.  &c  nummo  Liviae  Auguftas 
municip.  italic.  perm.  augusti,  quod  itidem  in  nummis  Tiberii ,  Drufi,  Germa- 
nici  legitur.  Adi  Vaillantium  deNummisColoniarum.     Poft  colonia  fafta :  quodmi- 
ratur  lmperator  Hadrianus  ,    quum  meliori  jure  ,  quam  coloniae  municipia  fluantur. 
Gellius  lib.  XVI.   cap.  xill.  Sicadeo  &  municipia  quid ,  & quo  jure fint ,  quantumqueaco- 
loma  dfferanty  ignoramus  :  exiftimamusque meliore  conditione  cjfecolcnias ,  quatnmunicipia. 
JDe  cuius  opinionis  tam  promifcu&erroribus  D.  Hadnanus iu  oratione ,   quam  d,e  Italipenjibm , 
unde  ipfe  ortus  fuit ,   inSenatuhabuit ,  pentifftmedifferuit.,  miranqucfofendit,  quod&i^fi- 
Italicenfes ,  &  qmdam  item  alia  mumcipiaantiqua ,   in  quibus  Uttcenfes  nominat ,  quumfuis  ma~ 
nbm  legibusque  uti  pojfent ,  m  jus  colcniarum  mutare  geftivennt.     Nec  geftiverunt  mcdo  , 
fed  impetrarunt  quoque  quod  concupivenmt.     Vetus infcriptio apud Gruter. pag.  385"- 

COLQN.    ITALICENSIS    IN   PROV.   BAETICA   PRAET. 

Clara  Auguftis  alumnis  fuit ,  Trajano  &  Pladriano.     De  illo  Eutropius  iib.  v  1 1 1 .  cap.  1  l. 
Natus  Italicoe  m  Hifpama :  de  hoc  praeter  Gellium ,  quem  modo  cognovimus ,  Spartianus  • 
in  Vita ,  temque  Eutropius  cap.  n  1 .  natus  <cr  ipfi  Iidic<z  in  Hijpama, 

G  3  Rif?- 


5+  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

Ripa  Bcetica  Anae  habet  Serpam  6c  Arucci ,  utramque  Itinerario  notam ,  Serpam  etiam 
infcriptione.  Gmterus  pag.  682.  num.  7  ex  lapide  ibireperto,  fabia  prisca 
serpensis.  Nomen  hodieque  fervat.  Suprahaec,  eademripa,  funt  Ptolemaei  Cari- 
ana  &  Curgia^  Sc  Arunda  ejusdemacPlinii:  6c  tandem  ad  flexum  fluminis  Badia ,  nec 
vero  ha?c  Ptolemasi,  fed  a  Valerio Maximo lib.  1.11.  cap.vu.n.  i.nominata,  ubide 
Scipione  dixit,  quum  oppidum  Badiam  circumfederet ,  quo  etiam  die  poftero  potitus  eit. 
Nomen  fervavit  etiam  Plutarchus  Apophtheg.  Rom.p.  144.  7toAio?au>v  Se  ttoKiv  B«9-£#v, 
Quum  urbem  Batheam  obfderet.  Dubius  hoc  pono ,  Badiam  vcl  Bathiam  eflc ,  ubi  nunc 
eft  urbs  Badajos  five  Badaxosj  nec  vero  fine  duce  Hiipano  in  opinionem  hancingrefliis 
fiim.  Is  Iacobus  Degaldus  eft  Epiitola  de  hac  re  ad  Benedictum  Ariam  Montanum ,  a 
quo ,  amicitiae  officio ,  accepit  Abraham  Ortelius.  Sive  ergo  aliis  rationibus  induclus 
Degaldus  eit ,  ut  ita  fentiret  j  five  tantummodo  convenientia  nominis ;  idem  tamen juris 
habet,  idemque  praefidii,  aut  majus  etiam ,  quam  Genefius  Sepulveda ,  quiPacisAu- 
gjuftae  illuftre  ncmen  Badajalo  vincficare  conauis  eft.  Nititur  enim  Maurorum  deprava- 
tione  nominis ,  qua  ex  Pax  Augufa  ,  fit  primum  Paxaugus ,  deinde ,  transpofita  littcra , 
Badaxos  factum :  heic  vero  fme  tranfpofitione  prior  pars  antiqui  nominis  intcgra  confer- 
vatur.  Deinde  fuifle  in  illis  partibus  urbem  Badiam ,  gemino  teftirnonio  adfirmatum 
fujt :  Pacem  Auguftam  autem  feparatam  ab  Julia  colonia  umquam  exititiffe ,  nullo  flgno 
aut  veftigio  probari  adhuc  potuit.  Si  ergo  Badajos  cft  vetus  aliqua  civitas ,  nec  a  Gothis 
vel  Mauris  primum  condita,  malim  ad  Romani  belli  Badiam ,  quae  certa  eft ,  referre, 
quam  ad  dubiam  aut  confictam  illam  in  Bietica  Pacem  Auguftam .  Quod  nomen ,  quum 
a  folo  Strabone  fignificatum  fit ,  ubi  fita  illa  fuerit ,  .&  quibus  aliis  ufa  nominibus ,  in  Lu- 
fitania  abunde  eit  expofitum. 

Medio  fitu  inter  Emeritam  &  Aftigi  colonias  funt  multa  minora ,  quae  ordini  &  loco 
fiiodarenoneftfacillimum.     Sunt  autem  J ulia  Comributa ,  Plinii,  five  Contnbuta  Pto- 
lemaei,  pofthabito  illuitri  cognominc ,  quifedemutcumque&dubieoftendit.     Infcrip- 
tiones  tamen  plures  effoflle  juli ae  cont rib .  fplendidum  cognomen  repetentes.     Vide 
Karduinum  ad  Plinium .     Corticata  ejusdem  Ptolemad ,  quam  inter  Curgiam  &  Italicam 
media  via  locavit :  inter  Corticatam  Sc  Italicam  ab  occafu  L&lia  ejusdem ,  a  C.  Laelio ,  co- 
mite  Scipionis ,  vicinae  Italicas  auctoris  ,  nomen  6c  originem  trahens  ,  etiam  in  nummo 
Lucii  Oefaris  laudata  hac-  epigraphe  l.  caes.  cum  capite  finelaurea:  in  altera  parte 
laelia  cum  fpica,  quar  agricircumiacentisfertilitatem&frumenticopiamfignificat. 
Regina  Plinii  &  Ptolemsei ,  &Z ,  quse  eadem  ex  fitu  eit ,  Regiana  Antonini ,  huc  quoque 
in  itinere  ab  Hifpali  Emeritam,  eft  reponenda.     Fuit  civium  Romanorumoppidum. 
Et  Nertobriga  cum  cognomine  Comordi*  Julia ,  itidem  Piinii  ac  Ptolemaei  ,  qui  inter  A- 
rundam  &  Reginam  locat :  &  Segida  Plinii ,  quae  eadem  Reftttuta  Julia  eft ;  poft  quam 
orientem  verfiis  fub  eodem  flumine  Arfa  Plinii  &  Appiani ,  quam  Caepio  Viriati  bello , 
Romanis  legibus  fubjecitf:  &  Sifapo ,  ad  quem  minii  praeftantis  fodinae  erant ,  Plin.lib. 
xxxiii.  cap.  vii.  quo&Ciceronis6V/^o»f»?Phiiipp.ii.cap.  xix.peradlufionemTurne- 
busrefertinAdverfariislib.x.cap.xii.     Ptolemams  autem  2«r«3r«W ,  Sifapcnam  inpro- 
vincia  Tarraconenii  fcribit,  ih  cujuslimiteinOretanisfitafuit.     His  in  auitrum  obver- 
titur  Setia  Ptoleman :  Ilnrgis  ejusdem  :  Vergentum  Plinii ,  quod  Julii  Genius :  Artigi  An- 
tonini  in  itinere  a  Corduba  Erheritam  :  &  in  eodem  inter  Artigi  6c  Cordubam  ,  Mellaria 
Turdulorum ,  Cordubenfis  Conventus  non  ignobile  oppidum ,  ut  Plinius  cenfet ,  qui  ei 
Mirobngam  quandam  adjungit ,  quamPtolemaeus  inter  Nertobrigam  6c  Itaiicam  locavit, 
inter  quani  6v  Lfepam  Magnam  ejusdem  Ptolemaei  Spoletimm  eft. 

,  Nunc 


Hiftania.  L  I  B  E  R     1 1.     C  A  P.  I.  ^ 

Nunc  quae  in  dextra  Anae  ripa  fiint,  perluftrabimus.  Inter  Italicam  8c  Cordubam  eft  ad 
Baetim  Ilipa  Strabonis,quae  llia  cognominatur  fecundum  Plinium,non  Italica  ut  Frobeni- 
us  ejecta  vocula,  do£tis  etiam  hominibus  perfuafit,  Sc  in  his  quoque  do&iflimo  viroSamueli 
Bocharto ,  qui  Plinium  erroris  accufat ,  quod  Ilipam  6c  Italicam  unam  urbem  faciat ,  quas 
Strabo  &  Ptolemasus  diftinguant.Hujus  enim  Laepa  Magna  Bocharto  ell  eadem,quae  Ilipa 
Straboni,  in  quo  certe  fentit ,  quodresefl,  &aequocaelojudicat.  Error  autem  Plinio 
adfi&us ,  qui  adhuc  multos  tenuit ,  ex  eo  eft ,  quod  in  M  S  S .  legitur  Ilipa  cognomine  illa 
Italica^  quod  pronomen ,  utapparebat,  tamquam  fuperfluum  ejecit  Frobemus ,  quem 
plures  poftea  fequuti  funt.  Harduinus  una  litterula  mutata  reflituit  Ilipa  cognomine  Ilia 
Italica;  monitus  veteri  infcriptione  apud  Gruter.  pag.  3^1.  n.  f.  immunes  ilienses 
iliponenses,  qui  fine  cognomine  pag.  246.  num.  7.  funt  municipium  inlipense. 
Cognomen  autem  hasc  Ilipa  accepifle  videtur ,  ut  ab  aliis  civitatibus  diftinguatur ,  quia 
pluresin  Baetica  &  Hifpania  Carthaginienfi  urbes  funt  ejusdem  nominis ,  quod  acute  Bo- 
chartus  ex Punica  lingua ,  quafi  nNJD  JT^ty  celfaplaga  deducit ,  Geogr.  S.Part.n.lib.  1. 
cap.  xxiv. 

Poft  Ilipam  Iliam  eft  urbs  clariffima  Corduba ,  in  eadem  ripa ,  Marcelli  opus ,  ut  Stra- 
bo  prodit ,  fed  cujus  ?  incertum.  Vafaeo  videtur  Marcelli  illius ,  qui  civili  Caefaris  & 
Pompeji  bello  interfuit,  quod  Cordubae  ante  illud  tempusnullafiatmentio.  Mavult 
Nonius  cap.  xix.  priorem,  quod Strabo  eam  wgMTjjv  dnoiy.ioiv ,  primam colomam  vocat, 
quam  Romam  hahocv ,  miferint  in  loca  illa.  Etiam  Silius  lib.  1 1 1 .  v.  40 1 .  Cordubae  rnfe* 
cundo  Punico  bello  meminit , 

Nec  decus  aurifer<&  cejfavit  Corduba  terra . 

Colonia  Corduba,  Vatricia  cognominata,  quod  Plinius  tradit,  Sc  confirmant  irrfcri- 
ptiones.  Gruterus  pag.  3  2, 3 .  num.  1 2. 

VALERIAE     C.    F.     ATINAE 
TUCCITANAE      SACERDOTI 
COLONIAE    PATRICIAE 
CORDUBENSIS.   . 

Nummus  Augufti  aevo  incorona  querna  :  colonia  patricia.  Ejuscoloniabfblute 
Vatricienfes  di&i.Gruterus  pag.460.  num.  1  o.  pyramus  iivir  patri  c  i  ens  i  s.  Cogno- 
minis  cauflam  revelavit  Strabo  lib.  11. 1.  pag.97.  &-ay,g<w  l&Qxjts  p«ju«/wv  ts  ^)  r  53n- 
%c*>eJu)v  cQz7Ag)tTot  «.'vJ^e?,  inhabitarunt  [Cordubam]  initio  deleBi  Romanorum  &  indigena- 
rum  viri ,  atque  ita  a  conditu  coloniae  nobilium  fuit  &  patricioram.  Ciceronis  aetate  jam- 
dum  ftudiis  litterarum  fuit  dedita ,  quamvis  ut  folent  initia ,  non  admodurn  feliciter ,  ut 
Cordubae  nati  poetae  probant,  quos  pro  Archmipoeta  czp.x.dicitpinguecjHiddoim  atque 
peregrinumfonare :  brevi  poft  feracisfima  ingeniorum  facla ,  ut  ambo  Senecae  &  Lucanus 
exemplofuntilluftrisfimo.  Maitialislib.  i.epigram.  lxii. 

Duosque  Senecas ,  unicumque  Lucanum 
Facunda  loquitur  Corduba. 

In  proxima  adverfi  fluminis  ripa  fuit  Calpurniana  Ptolemaei  &  Antonini ,  diftans  a  Cordu- 
ba  m.  p.  xxv.  Inde  Illiturgi  ,  fere  in  loco  Anduxar ,  Plinio  &c  Livio  commemoratum: 
tum  Ojfgi,  ut  Plinius  ait,  circa  flumen  ipfum ,  cognominatum  Laconicum ,  fiveutin 
M  S  S.  eft  Latoninm  :  civitas  Offigitania  dicla  apud  eundem.  Finis  heic  Baeticae  fuit,  quod 
Plinii  verba  fignificant  dicto  lib.  1 1 1 .  cap.  1 ,  de  Baeti  fluvio  dicentis :  Bcettea  primum  ab 

Gffi- 


y6  GEOGRAPHIAE    ANTI  QU  4  E 

Offigitania  infufus amoeno  blandus  alvco ,  crebris  dcxtra  Uvaque  a<colitur  oppidis.     ErgO  ultra 
Ofligitaniam  amnis  ille  extra  Ba:ticam  fluit ,  id  eft  in  Tarraconenii. 

Altera  pars  provinciae,  qux  inter  mare  &;  Baetim  cit,  ab  folis  occafu  habet  fluminis 
Bsetisoftia.  nam  duobus  olim  efFundebatur ,  fed  altcrum  poftca  oblimatum  fuit.  Inter 
oftia  tamquam  in  infula fertur celebris urbs Taricjfus fuifle.     Strabolib.  m.pag.   102. 

AvqTv    Sl    %rUV    iK^XKuiv    TS?    TTOTOtjuS   ,     TtQKlV    Ci    TW   [AIT Otty    J£W£W    KtXTOlKei(£%   «arOTSP0V    QoHTl*  ,    tjv 

Y.»Keio%  T#£t>jas-ov,  Quum  B&tis  duobus  ofliis  in  mare  excat ,  ajunt  olim  inmedio  horumur- 
bemfuiffe,  appellatamTarteffum.  Audit  regionem  lu^nosiSx,  Tartejjidem  vocatam  fuifle. 
PomponiusMelalib.  ii.cap.  vi.  Stnus  uitra  cjl ,  in cotptc Larteja ,  ut quidam putant ,  ali- 
quando  Tartejfus.  Sed  hic  de  alio  fitu  loquitur ,  quo  Carteja  eft  proxima  monti  Calpae  ad 
fretum :  atque  fic  e&am  multis  eadem  Carteja  &  Tarteflus  ,  quod  aliis  plerisque  fecus  vi- 
detur.  Sed  non  infrequens  antiquis  Cartejse,  Tartesfi,  Gadium  nomina  permifcere , 
quod  doctisfimi  etiamviriSalmafiasatqueBochartusqueruntur,  quia  non  parum  obfcu- 
ritatis  peperit.  Qiioquo  modo  autem  fc  urbs  Tartefliis  habuit ,  illius  nomen  poetis  ex- 
tremi  occidentis plagam  fignificat.  Silius  111.  verf.  3pp. 

Tarteffos  jlabulanti  confcia  Phabo : 
&  lib.  vi.  principio  idem  : 

Jam  Tartesjiaco  quosfolverat  aquore  Titan 
In  noBcm  diffufus  equos ,  jungebat  Eois 
Litoribus. 
Et  Ovidius  Metamorphof.  lib.  xiv.  verf.  41 6. 

Preffcrat  occiduus  Tartesfia  litora  Phcebus. 

Ab  oftiis  proxima  funt  Gadcs ,  infula  Graecis  ?<*$&& ,  utPunicc  cft,  appellata,   cum 

frequenti  oppido  ejusdem  nominis.    Solinus  cap.  xxm.  de Hifpania :  In  capite  B<ettc<e ,  ubi 

extremus  efi  noti  orbis  terminus  infula  a  continenti  feptingentis  pajftbwsfeparatur,  quam  Tyrii ,  a 

Rubro  fircfeBi  mari ,  Etythraam  ,  Pocni  lingua  fua  Gadtr ,  id  effepem  nominarunt.    ""H  J  enim 

fepimentum  eft.     Ex  Plinii  lib.  iv.  extremo  haufit ,  qui  eadem  de  nomine  ,  de  condito- 

ribus ,  de  freti  angufto  fpatio  narravit.  Veteres  crediderunt ,  ut  Scylacis  Periplo  eft , 

«5\.'o  vi-fivs  ToLSeioy  ,  binasinfuIatGades,  fed  unam  oppidum  habere.     Altera  eft  quam  Ery- 

thiam  Strabo  voeat ,  exiguam  Sc  proximam  Gadibus ,  quae  vero  difficulter  hodie  oftendi- 

tur.     Tam  propinqua  ergo  continenti ,  Sc  tanto  cum  Hifpanis  commercio  quum  fit ,  non 

cum  infulis  narramus ,  fcd  quafi  continenti  cohasreat ,  cum  ceteris  partibus ,  quae  in  con- 

tinentefunt,  exponimus.     Pergit  Plinius :  Habet  oppidum  civmm  Romanorum,  quodap- 

pellatur  Augufia  urbs  Julia  Gaditana.     Vetus  infcriptio ,  Gadibus  reperta  apud  Grut.  pag. 

3f8.  num.4.  mun.  aug.  gad.     Etiam conventum  Juridicum habuit ,  utadjacentcs 

populi  ibidem  jus  peterent ,  ut  fupra  ex  Plinio  cognovimus.     Crevit  fub  Romanis ,  no- 

vam  urbem  Balbo  Gaditano ,  confulariviro,  adftruente.     Hancvsav,  Novam  appella- 

verunt  5  utramque  h Svwv ,  Geminam ,  ut  apud  Strabonem  eft lib.  1 1 1 .  pag.  1 1 6. 

Proxima  eft  Persea  Gaditanorum ,  parva  regio ,  quam  Gaditani  in  continente  poflede- 
runt.  Heic  Menejlhci  portus  erat ,  0  MtvnBkoay.oiK^ivo?  Ki^v  Straboni  pag.  p6.  qui  ibi 
Sc  fAflsv,V«ovTS  Mgveo9-£ft)j,  craculum  Menefihei  ponit.  Ptolemasus  quoque  portum  laudavit. 
Piinio  non  plane  eodem ,  at  propinquo  loco  Portus  B&ftppo  eft ,  &:  oppidum  Baftppo  Gadi- 
tani  conventus ,  qua;  videtur  Carteja  Livii  efle  extra  fretum  &  columnas  pofita.  Libro 
cnim  xxv  1 1 1 .  cap.  xxx.  L&lim ,  inquit ,  freto  in  Oceanum  evetlus  ad  Cartejam  claffe  accesjit. 
Urbs  ea  in  ore  Oceanijita  efi ,  ubi  primum  e  faucibus  anguftis panditur  mare.  Diligens  defcrip- 
tio,  nec  vero  ab  aliis  urbs  eo  loco  obfervata  quam  Gades,Livio  alibifuo  nomine  appellatae> 

aut 


JJifpania.  LIBER    II.     C  A  P.  1.  f7 

aut  inter  Gades  Bc  fretum,  quam  Bajippo  feu  BeJFppo,  quod  prseter  Plinium  di  cloloco 
etiam  Pomponius  Mela  lib.  u.  cap.  vi.  extremo  memoravit :  Sc ultra illam lunonispro- 
montonum  &  templum  ejusdem  Melse&Ptolemad.  Ravennasanonymuslib.  iv.  poft- 
quam  cap.  xl.hi.  extremo  oppida  freto appofita recenfuerat  ufque Mellariam & Bado- 
nem ,  pergit  cap.  xl  i  i  i  .  Itemfuperfretum  Septemfunt  civitates ,  id  cft  Bepjipon.  Nemo  non 
videt ,  B&Jipponcm  Melx ,  Plinii  Ptolemasi ,  Antonini ,  voluifle  dicere.  Hanc  autem 
poft  Badonem  &  Mellariam,  quas  in  extrema  freti  ora  ponit ,  fiperfretum,  ideftextra 
iretum in Oceani  ora primam  collocavit,  cujus  nomen  ridicule  stttosVoAiv  ,  feptem civitates 
interpretatur.  Aliam  heic  pro  Livio  Cartejam  non  invenio ,  isque  fequutus  veterum  mo- 
rem,  quoCarteja,  Tarteflus&Gades,  in  extrema  occidentis  urbe  notanda  ab  imperitis 
confundebantur.  Alii  omnes  Cartejam  cum  Calpe  conjungunt ,  Mela ,  Piinius  ,  Pto- 
lemseus,  Antoninus,  Ravennas. 

Patria  Melse  in  his  oris  fuit ,  unde  confidas  eum  minus  in  ora  freti  errare ,  quam  ita  pro- 

grefius  ab  ortu  in  occafum  delineavit.     Dixerat  de  Calpe :  pergit ,  Sinm  ultra  eft ,  in  eocjue 

Carteja ,  ut  qmdamputant ,    &  auam  transve&i  ex  Africa  Phocnices  habitant ,  aliquand.o  Tar- 

tejfos:  atque  undenosfpimmTingitera.     Tum  Mellaria ,  £r  Belo  cr  Bcftppo ,  usque  adjune- 

nispromontorium  oramfreti  occupat.     In  plerisque  Ptolemxus  confentit.     it  contra  ab  oc- 

eaui  in  ortum ,  &c  a  Menefthei  portu Junonis  promontorium  ponit ,  « <£'  £  Troftpo? ,  unde 

initium  freti ftt :  tum  eft  Baelon  fluvius  &  oppidum ,  Menralia ,  (fcribe  Mellaria , )  Trans- 

ducta,  Barbefola,  Carteja,  Calpe  mons.     Ifaacus  Vofllus  Barbefolam  abundare  putat , 

&  ad  flumen  cognomine  extra  fretum ,  in  oram  maris  Iberici ,  reducendam.     Non  re- 

cens  vero  irrepfit ,  quia  Marcianus  Heracleota  ,  quiPtolemseumpreflePeriplofequutus 

eft ,  illam  Barbefolam  etiam  legit.     Antonini  Itinerarium  poft  Calpen  Cartejam ,  Por- 

tum  Album  habet ,  deinde  Meilariam ,  tum  Badonem  Claudiam ,  &  tandem  Btefippo- 

nem.     Ravennas  geographus  hocordine:  Cartegia,  (Carteja)  Transducta ,  Cetraria, 

Mellaria,  Bselone,  Bepfipon  five  Badippon.     E  quibusapparetplenisfimePomponi- 

um,  ut  in  his  oris  natum,  fcripfiffe,  cujus  ductum  inordinandaorafretiutfequamur, 

omnino  asquum  efie  putamus ,  quod  peritiorem  ejus  regionis vix  invenicmus. 

Itaque  poft  Basfipponem  ad  initium  freti  ex  Oceano  excurrentis  BJo ,  Balon ,  vel  Bclo 
fuit,ad  flumen  ejusdem  nomm\s,Claudia  apud  Antoninum  cognominata,  unde  breviffimus 
trajeclus  in  Tingin  Africar,  Strabone  obfervante  pag.  o<5.  Tum  MeVana,  alia  ab  illa ,  qu£e 
in  Bacturia fuit ,  Ptolemseo  Miv^Alac  corrupte  in  nofixis  libris  :  qucd  haud  dubie  MtvXoteJa 
fuit ,  ut  Heracleota pag.  70.  excerpfit ,  unde  ceteri  omnes  ,  euphonrae  rationem  habentes  , 
Mellaria^rhxic  proxime  confequitur  Melse  patria,five  Tingenteratfivt  Tingi  Cetraria  appel- 
ianda,  de  quo  poftea  difieremus,  Inde,  fi  non  cademfTrat.sdufU  fuit,in  quam  Phcenices  cx 
Africa  transvecti :  de  cujus  nomine  &  au&ore  poft  paullo  pluribus  dicemus.  Denique  Car- 
teja  cum  Calpe  eft ,  indeque  initium  Interni  maris.  Marcianus  Heracleota  diclo  loco  pa.g. 
70.  Atto  KoJATrtjf  tx  q^hs  )t,  s^Aj;?,  r.Ti1;  i?iv  iv (*(>%$ Tr,s  jvtoV  S-«A«V<rjj? ,  a  Calpe tnonte & columna , 
cjua  efi  in  imtio  maris  mterni.  Unde  fuppleri  forfan  Ptolcmazus  potcit  qui  mutile ,  ut  videtur , 
K«Air)j  o£@r  ^j  wKt}  *P  IvtoV  S-othaosw .  EtPlinius  Calpen  extremum  freti  facit juxta  mare  me- 
diterraneum ,  hoc  ordine ,  quas  diximus ,  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  enarrans  :  Promontorium  Juno- 
nis,  Portm  Baftppo.  Oppda  :  Bdon  ,  Mcllaria:  fretum  ex  AUantico  mari.  Carteja^ 
Tarteffos  a  Gracis  diBa,     Adons  Caive.     Dein  litore  interno  oppidum  Barbcfula  cumftuvio. 

De  Calpe  eft  quod  dubitanteruditi.     Pliniusenim,  Ptolemseus,  Marcianus  Hera- 
cleota  montem ,  o§o?  nude  appellant ,  6c  Mela  tantum  u't  montem ,  £t  pasne  totum  promi-    . 
ncntem  in  mare,  defcribit;  nec  aliudoppidumjuxtaeum,  auam  Cartejam  agnofcunt. 

H  Quas 


58  GEOGR.APHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

Quse  caufla  fuit ,  ut  Cafaubonus  Sc  Bochartus ,  principes  ingenii  atque  doctrinse ,  in  Stra- 
bone  pro  urbe  k*ajtij  lcgendum  K*$t«'«  cenfuerint.  Sub  initium  enim  libri  1 1 1 .  Strabo , 
poftquam  Calpen  montem  &  columnam  defcripferat ,  addidit  ,  -grcis  elvro  YLvx-hyi  noKig 
b>  Tihoi&KovTot,  soiStois  oifyohoylQ'  ^  Ttoihouoli  voiv$ot$uQv  ttqti  yzvouivt)  t  I/3^wv  ,  Juxta 
eum  [montem]  urbs  Calpe a quadraginta  (iadiis efi memorabilis C^vetufia ,  navale  quondam 
Hifpanorum.  Heic  cenient  duumviri  illi ,  Kuor&ot,  7rcA*?  fcribendum  effe.  Atnullacor- 
reclione  Strabonem  indigcre  ,  alii  fummi  &  illuftres  viri  obfervarunt ,  Ezechiel  Spanhe- 
mius  de  Praeftant.  &  Uili  Numifm.  pag.766.ck:HenricusNorisCenotaph.Pifan.pag. 
207.  Ex  nummo  enim  auguftae  Chriflinae  Suecius  infcriptionem  non  dubitandam  pro- 
ferunt  c.  1.  calpe,  id  cft,  colonia  Julia  Calpe.  Acceditnonparvimomentiargu- 
mentum  ex  Nicolai  Damafccni  libello  de  inftitutione  Augufti ,  quem  cum  excerptis  aiiis 
Hcnricus  Valeiius  vulgavit,  pag.  482.  A<plx.tro  Jt  in  \(&*ie/**  *&  Koilo-a^t  -xtzj.  noAw 
KoiATTiav ,  Adjcquutm  tandcm  cfi  [Oct,avius]  Cafarem  circa  urbem  Calpiam.  Plures  ergo  ad 
fretum  urbcs  exftiterunt  opportunitate  loci  ad  habitandum  invitante.  Aut  ita  fentiendum 
eft  fortafle,  ipfam  urbem  Cartejam,  quod  juxta  promontorium  Calpen  fuit  ,  fuifle 
etiam  Calpen  &  Calpiam  appellatam ,  quemadmodum  idcirco  Antonini  ltinerario ,  a  Mala- 
ca  Gades  itinere  conjunguntur ,  ut  una  urbs  Calpecarteja.  Sic  nihil  mutandum  in  Strabo- 
ne ,  qui  &  alibi  eodem  libro  pag.  1 24.  Cartejas  nomen  ufurpavit :  6c  una  nummo  lauda- 
to  6c  Nicolao  Damafceno  iiia  auctoritas  ftabit ,  nec  colonia;  &  civitates  in  anguflo  loco 
coacervantur.  Sed  nihil  adfirmamus  ,  cuiquc  integrum  ,  utram  fententiam  fequatur , 
relinquentes. 

A  Calpe  ad  patriam  Pomponii  Melae  revertendum  eft,  &  de  nomine  ejus  defpiciendum. 
Mela  ubi  dixit ,  atque  unde  nos  fumvu\  fequitur  in  manu  exaratis  libris ,  Cingenteratum^ 
vel  Tingenteratum ,  vel  Tingenteria  tum  ;  vel  ingente  ratum.  Liberior  Ifaacus  Voffius  , 
Veffcigia  Ravennatis  fequutus ,  legit ,  atque  unde  nosfumm ,  Trngi  Cetrariam.  quia  ano- 
nymus  ille  femibarbams  fcripfit ,  utfupravidimus,  hocordine:  Cartegia,  TransduEia^ 
Cecraria,  Melaria,  Bdonc,  ex quibus leve eft Cartejam ,  Cetrariam,  Mellariam,  Bac- 
lonem ,  antiqua  nomina  reftituere.  Sed  quod  Cetrarias  nomen  a  manufcriptis  recedit , 
vir  clarifiimus  Jacobus  Gronovius ,  unice  membranarum  ductum  fequutus  ,  expreflit , 
atque  undenos fumus ,  Tmgcntera.  TumMellaria,  Screliqua.  Quicumque  locus  Tingen- 
tera  fuit ,  obfcuriorem  fuifle  Sc  forte  vicum  neceffe  eft ,  latitaturum  oblivione ,  nifi ,  quem 
genuerat ,  Pomponius  leviter  indicaflet.  Ifaaco  Voflio,  Henrico  Norifio ,  Jo.  Vaillan- 
tio,  quos  honoris  caufla  nominamus  ,  haecTingiCetrariafiveTingenteraeftipfaJulia 
Traducra :  diverfar  &  diftinguendse  funt  Jacobo  Gronovio.  Lis  e  grammatica  diftincli- 
one  pendet ,  prout  gravius ,  ieviusve  poft  Melae  verba ,  Phocmces  habitant ,  velis  incidere. 

Major  concertatio  de  ipfa /«//'*  Tradutla  eft.  Sunt  Augufti  nummi  &  Caji  Luciique 
Csefarum,  quibus  expreflum  fingulis  eft  jul.trad.1ioc  eft,  InliaTraducla ,  quasea- 
dem  eft  &  TransduBa  Ptolemasi  Sc  Ravennatis,  &  Strabonis /#//'<*  Ioza libro  1 1 1.  pofl 
principium.  Nam  HSV  participium  egrejfa  fonat ,  idem  videlicet  quod  traduBa.  Origi- 
nem  his  verbis  idem  Strabo  revelavit :  ^Uv  'j  ^  Zsa>;?  <£  1lyyi@*  dsvytiTwv,  «a«  uiru- 
'nnrav  roLvrr,v  iig  r  nz^ioiv  VuuuToi  ,    ^  on  t?  TlFyi&  ^ijf^e-Kotjiovrz?  rivolg  ,■  iTTiuyocv  31  ^ 

7T0LO    laVTM   iTTOlKHg  j    ^    UVOUOiffOiV   IxKtUV  ''U^OiV    T   7TQAIV.        HoC   eft :     Fuit    &  ZeleS   Vic'inO\ 

Tingi  urbs  [in  Mauritania :  ~]fed  eamRomani  m  oppofitam  [transfretanam]  transtulerunt ,  ad- 
ditpsque  a  Tingi  nonnullvs ,  colonos  alios  ipfi  ex  Italia  miferunt. ,  urbique  nomen  Iulia.  loza  indi- 
derunt.  Non  ipfi  hoC  nomen  Romani  dederunt ,  fed  Tingitani  &  Zelitani  fuse  linguse  no- 
mine  Romanum7V^^>  quod  in  niminiis  eft^  reddidere.    De  cetrariis  cohortibus , 

ab 


Bfpania.  LIBER    II,     G  A  P.     I  $f 

ab  lulio  Caefare  Tingin  tradu&is ,  indeque  redu&is  in  Baeticam ,  res  dubia  6c  incerta  eft, 
quiaPompejum  illae  fequutae  fuerant,  Cafan.  Civ.  B.  cap.xxxix.  nec  ornari  a  Caefare 
potuerunt ,  praefertim  eo  tempore ,  quo  de  praemio  fuis  militibus  tribuendo  nondum  cogi- 
taverat.  Plinius  etiam  in  Africa  TraduBam  Iuliam  Tingin  habet,  fed  a  Claudio  tradu£tam,in 
quo  a  multis  notatur ,  quafi  Mauretaniae  attribuat  quod  debetur  Baeticae :  etiam  Claudio, 
quod  C.  Iulio  Caefari.  nam  &  Augufti  Sc  Casfammfratram  Caji  atque  Lucii  nummos jam 
tum  nomen  Iuliae  Traducr.ae ,  longe  ante  Claudii  tempora  praeferre.  Plinium  loannes 
Harduinus,  ut  in  ceteris  mirifice  ornavit,  itaquoque  hanccauffamejusfufcepitdefen- 
dendam ,  Emend.  i.  libri  v.  Iulium  Tingitanos  in  Bseticam  traduxiffe  cenfet ,  &  id  num» 
mos  laudatos  loqui :  poftea  Claudium ,  quum  provincias  in  Mauretania  conftitueret , 
colonos  illos  reduxiffe  Tingin ,  priftinae  iis  luliae  Tradu&ae  nomine  fervato ,  novo  non 
impofito.  Hincefle  quod  Plinius,  quum  Baeticae  oram ,  quampropraetorerexeratcc 
exploratam  habebat,  in  geographica  fiiahiftoria  enarraret,  Tradutt&  nullam  rationem 
habuerit,  quae  tum  nulla  eflet ,  aut  exigua  admodum :  in  Arrica  vero ,  quo  tranfierat , 
eam  omnino  commemoravit.  Speciofa  ratio ,  fed  cui  id  folum  obeft  ,  quod  Ptoleniae- 
us,  Heracleota  Marcianus,  &Ravennas  anonymus  TransduB*  mentionem  poft  Plini- 
um  etiam  non  praetermittendam  putaverunt.  Atque  haec  Baftetanorum ,  a  Gadibus 
adCalpen  ex  Strabonis  difpofitione  habitantium ,  oramaritima,  inde  quae  reliqua  eft , 
usque  ad  Tarraconenfis  terminum  profequemur. 

Poft  Calpen  promontorium  Ptolemaeo  primafuntoftiaamnis^^r^/o/^.  Pliniooppi- 
dum  Barbefula  cum  fluvio  hujus  nominis :  Melae  Barbeful ,  itidem  oppidum.  Colonia 
fuit.  Nummus  Galbae  e  Golzii  thefauro,  etiam  ab  Harduino  commendatus,  col. 
barbesula  leg.  xvili.  Ecdem  tractu  Antonino  funt  Barbariana&iCilmana.  Deinde 
Salduba.  Melae  &Plinii  ;  poft  eam  Suel  eorumdem  &  Antonini.  Infcriptione  veteri , 
Fuengirolae  ,  quae  in  loco  Suelis  eft ,  reperta ,  quam  clariffimi  viri ,  Thomas  Reinefius 
clafle  i .  num.  pp.  &  Jacobus  Sponius  Mifcell.  erud.  Antiq.  p.  1 8p.  exhibuerunt ,  legitur 
in  munic  i  p  i  o  suel  i  tano  .  Tum  fequitur  Malaca  cum  fluvio ,  ftxderatorum ,  ut  Pli- 
nius  lib.  in.  cap.  i.  cognominat.  quam  etkm  hoc  fitu  Mela ,  Ptolemaeus,  Antoninus 
pofiierunt.  Punica  Straboni  colonia  atque  emporium  :  dicla  a  n^D  fa  >  qma  rotg/^eiots 
1%/h  myctKotg ,  multa  falfamenta  habet  ,  quod  idem  adnotavit ,  qui  etiam  tantum  a  Calpe 
abefle  tradit,  quantum  haec  abeft  a  Gadibus.  Mmoba  fequitur ,  fiveMenoba,  (prave 
Ptolemaeus  Manoba )  quodMela,  Plinius,  Antoninus  ponunt :  mdeEx,  Sex,  Sexivel 
Sexti  [varie  enim  fcribitur]  cum  cognomento  Firmi  Julii  apud  Plinium.  Sine  fibilo  Mela 
cc  Strabo  fcripferunt ,  iWeEx,  hic  pag.  108.  E^notvwv  7tcaj?,  I£  hs  >L  raeJx^  ^&ivvjwwff 
Kiyitm  ,  hoc  eft  ,  ut  Latinus  interpres  fcripfit  ,  Exitanorum  urbs  ,  unde  falfamentw 
Exitanis  nomen.  Quod  g|  cum  adfpiratione  fex  Latinis  eft ,  hi  Sex  ,  Sexi  aut  fimili 
modo  expreflerunt :  Antoninus  Sexitanum  :  Plinius ,  ut  dictum  ,  Sexti  Firmum ,  cog- 
nomine  Julium.  Hinc  poft  Salambmam  Plinii  ac  Ptolemaei  in  hoc  htore  eft  Abdera , 
Stephano  *A/3cfy^  ,  Straboni  *AuJjjg$e  ,  Ptolemaeo  *&$$&&  ,  fed  innummo  Tiberii 
a  b  d  e  r  a  Latinis  litteris  ,  quae  arguunt  Hifpanicae  Abderae  nummum  eile  ,  non 
illius ,  quae  fuit  in  Thracia  ,  cujus  nomifmata  infcripta  Graece  funt.  Fuit  ipfa  quoque 
Qoivfouv  KT!<rfA»  Carthagmienfium  ojtus ,  ut  Strabo  judicavit.  Alia  aliis  hcdie  civitas  vi- 
detur ;  illuftrifiimo  viro  Petro  de  Marca ,  Almeria.  Ex  modico  intervallo  abeft  Portus 
Magnus  Ptolemaei  :  unde  in  receflu  maris  Charidemi  promontorium  diftat  ,  &  tan- 
dem  in  Virgitano  finu  Baria  five  Barea,  Bot^eiot  ttoAjj,  quae  ultima  Baeticae  Ptolemaeo 
eft ,  ficut  Plinio  Mnrgis  Bxtica  finu ,  &  initium  Tarraconenfis.    Eft  enim  proxima  poft 

H  2.  Ba- 


6o  GEOGRAPHIAE    ANTI  QU  A  E 

Baream,  ut  limes  per  alterutram  du&us  Basticam  provinciam  a  Tarraconenll  exigual 
difcrepantia  diftinguat. 

Ex  ora  maritima  introrfum  progredimur ,  6c  quod  mediterraneum  a  mari  ad  Bastim 
fuit ,  perluftramus.  Ad  oftium  oblimatum  Ba?tis  fupra  Gades  infulam  Afia  eft ,  quae  regia 
dicitur  aucr.ore  Plinio  ,  a  Gaditano  portu  fedecim  M.  p.  remota,  ut  Antoninus  tradit ; 
etiam  colonia ,  ut  Pomponius  lib.  ni.  caj^rr :  ad  adtuarium  fita ,  quod  Ptolemajo  cft ,  j  Ket-tx 
"Afxv  A<r%yM  Jib.  ii.  cap.  iv.  Inter  oftiaBaetis  (nunc  viii.  m.  p.  ab  amne,  poftquamaltc- 
rum  oftium  oblimatum  eft )  Nebrijfd  erat ,  cognomine  Venerea ,  Plinio  laudantc ,  nunc 
Lebrixa.  NummusClaudiilmperatoristefteP.  Ligorio  colonia  venerea  nabrissa 
augusta.  Inde  Ugia  Antonini,  &  Orippo  initineread  Hifpalimjuxta  flumcnBaztim  : 
&:  ipia  tandem  Hifpalis ,  vctus  cmporium ,  navigabili  amne  adhuc  ex  mari  onerarias  naves 
ferente,  &  inde  ad  Cordubam  lembos  fluviales,  quoddiligcntiiiimeStraboadnotavit. 
Colonia  Romulcnfis  dicta  apud  Plinium ,  quod  nummi  Julias  Augufta:  &  Germanici  confir- 
mant  ,  fignati  col.  rom.  perm.  divi  aug.  Colonia  Romulea  permiffu  divi  Augufii. 
Vetus infcriptio  in foro  Hifpalenfi  apud  Gruterum  pag.  2^7.  num.  1 2.  fub.  Aurclio  Vero : 
Qui  juliae  ruaiu  leae  negociantes  ,  quod  icriptum  pro  Romulea  ut  in  nummis  cft. 
Et  tribus  iyllabis  Romula ,  infcriptione  alia  Hifpalenii  ejusdem  aetatis  apud  Reincf.  clail* 
iii.  16.  scapharii  qui  romulae  negotiantur.  Habuit etiam Juridicum  con- 
ventum ,  ut  iupra  ex  Plinio  adnotavimus.  Hodic  dicitur  Sevillc.  Ulterior ,  prope  Sitt- 
gulis  confluentem,  Obucula  Ptolemad  Sc  Antonini,  in  itinere  ab  Hifpali  Cordubam, 
eadem  Obulcula  Plinii :  cum  qua  is  Oningm  conjungit ,  quas  Ambrofio  Morali  Oringis  Li- 
vii  eft  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  Scipio ,  inquit ,  L.  Scipionemfratrem  ad  oppugnandam  opu- 
lentiffimam  in  iis  locis  urbem  (Oringin  barbari  appellabant)  mtttit. 

Supra  fretum  Munda  eft,  ad  quamCseiarPompejifiliosvicit-,  in  belli  illiiis  hiftoria 
£epe  numero  memorata .     Lucanus  lib .  1 .  verfi  40 . 

U/tima  funefla  concurrant  proelia  Munda. 
Inde,  in  occafum  paullo ,  Saguntia  Plinii  &  Ptolemsei ,  RveSegontia:  in  ortum  Salduba 
oppidum,  &fluvius:  8c  Baetim  verfus  Urfo ,  Orfb9  fiveUrfaon  ,ux.  Hirtius  fcripfit.  Gm- 
terus  pag.  2 f  9.  num.  2.  resp.  ursonensium.  Plinius  cognomen  addit :  Urjo ,  qm  Ge- 
nua  Urbanorum.  Nec  procul  Attubi  diftabat ,  ClaritM  Julta  cognominata ,  quodetiam 
Plinius  narravit:  inter  quae,  ut  idem  notat,  Aiunda  fuit,  quod  laxo  fitu  capiendum. 
Ad  dextmm  latus  Oftippo  Plinii  &  Antonini ,  itinere  a  Gadibus  Cordubam :  &  Singili , 
Plinii,  quae  Antonini  vi&etux  AnuqaariatSby  nunc  Antequera.  Infcriptio  ibi  reperta 
apud  Gruterum  pag.  437.  num.  4. 

GALLO     MAXUMIANO 
PROC.     AUGG. 
ORDO     SINGILIENSIUM     03 

MUNICIPIUM     DIUTINA 
BARBARORUM     OBSIDIONE 
LIBERATUM. 

Et  alia  itidem  Antiquarias  reperta ,  pag.  395:.  numj. 

ORDO     M.     LIB.     SING. 

Sequitur  ad  Singulim  fluvium ,  Bsetim  verfiis  mentem ,  Aftigi,  eolonia  &  conventus jur 
ridicus.  Plinius  fepe  diclo  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  Smgulis  fiuvius  in  Bcetin ,  quo  diBum  efi  ordins 
irmmpcns,  Afitgitanam  calomam  a&lw  >  cognqmins  A^ufiam^rmam^  ah  zanavigabiliu 

Hodie 


Hifpania.  LIBER    II.      C  A  P.    I  61 

Hodie  Ecya,  inter  Hifpalim  &  Cordubam ,  quo  itinere  fere  medio  etiam  Antoninus  Aftigi 
pofuit.  Infcriptio  apud  Gruterum  pag.  ioi.num.  8.  col.  aug.  firm.  Et alia apud Mart. 
de  Roa  in  Hift.  Aftig.  col.  jul.  aug.  fir.  Nummus  Augufti  huc  referendus  videtur 
col.  ast.  augusta  infcriptus,  quem  vir  clariflimus Jo.  Vaillantius  de  Nummis  Colo- 
niarum  libro  pag.  14.  mavultad  Aituricam  coloniam  reductum.  Hinc  Ulia non procul 
abeft,  ab  Hirtio,  Dio.ne  Sc  MelaU//^di£ta,  nifi  fcribarum  is  lapfuseft.  Veramfcri- 
pturam  nummus  prodit  a  Spanhemio ,  illuftri  viro ,  pag.  90 1 .  productus ,  in  quo  eft  ulia: 
& infcriptio vetus apud Gruterum pag.  271. num.  1.  ordo  reip.  uliensium.  Sed 
Attegua  Dionis  lib.  xl  1 1 1 .  five  Ategua ,  ut  ab  Hirtio  Hifpanienfi  bello  fcribitur  ,  ambi- 
gui  fitus  apud  ipfos  Hifpanos  eft.  Quidam  inviaponuntab  Antiquaria  Hifpalim :  alii 
prope  Alcala  Real ,  quod  veri  fimilius  videtur ,  qukflumen  Salfi  m  in  propinquo  fuit ,  110- 
tante  Hirtio  cap.  vi  1 .  quod  &  Salado  eft ,  aut  proximum  aliquod ,  in  Singulim  a  dextra 
fe  infimdens.  Eodem  fitu  urbs  Ucubis  fuit ,  inter  quam  &  Ateguam  Pompejus  caftra  con- 
ftituit  trans  flumen  Salfum ,  liberaturus  Ateguam  obfidione  Cacfaris.  Prope  Cordubam 
ad  Bastin  erat  ^anm  Auguftm,  tribus  infcriptionibus ,  quac  Corduae  exftant ,  &  a  Gru- 
terop.  15-3.  exhibentur ,  memoratus ,  a  baete  et  jano  AUGUSTO  Ad  oceANuM:  &al- 
tera,  ab  jano  augusto  qul  est  AD  baetem,  usque  adoceanuMj  &  fic  etiam 
tertia. 

Poft  Cordubam  in  altera  ripa^4 taxi  fuit,  ortum  hibernum  veriiis ,  municipiumRo- 
manum,  cujus  vetus  infcriptio  mentionem  facit  apud  Gruterumpag.  4 3 2.1111111.7.  IN 
municipio  flavio  AXATiTANo.  Inde  Epora  fiiccedit,  elemento  p  ab  Ebora  Lufitaniaz: 
diftin<5ta.  Eodem  loco  infcriptio  reperta ,  quam  Gmterus  pag.  499.  prcebet ,  respubl. 
eporensis.  Etaliapag.  162.  num.  ^.eporensi  municipio.  Plurapag.  iof.leguntur. 
Nunc  Montori  di£ta  ,  xxvni  m.  p.  a  Corduba  diftat,  ut  itinere  Antonini  eft  aCor- 
duba  Caftuloncm.  Aut  eadem  fuit ,  aut  vicina  RipcporaVlinii ,  qmdinripaEoora.  Ec 
Jllurco  illa  regione  fuit ,  diitincta  ab  Ilurgi  &  Illiturgi  >  etiamabllorci ,  nuncLorcain 
Murcias  regnoj  quemadmodum  &  Plinius  diftinxit.  InfcriptioantiquaapudGruteruni 
pag.  406.  ad  Pontem  Pinorum ,  decretoordinisillurconensis.  Non  minus  Obul- 
co  Plinii ,  five  Obulcum  Ptolemad ,  cum  Pomijicenfis  cognomine  huc  pertinet.  Plinius  1 1 1 . 
cap.  1 .  poftquam  de  Sitia  hujus  regionis  dixerat ,  quse  Ptolemad  Ss r<#  eft ,  ait :  &  xiv.  m. 
pajfuum  remotumin  mediterraneo  Obulco ,  quod  Pontifcenfe  apj>eilatur.  Apud  Gruterum  pag; 
iof.num.  12.  flamen  11  vir  municipI  pontificis.  Etpag.4f8.11.  ^.ordo  ponti- 
ficiensis  obulconeNs  i  s.  Clariflimus  vir  Andreas  Morellius  ex  Sclivvarzburgico  thefau- 
ro  nummum  Tabula  xxvi.  oftendit,  una  parte  barbaris  Hifpanorum  litteriscumfpica 
ubertatis  figno ;  altera  Latinis  obulco  fignatum .  Porcuna  efle  inter  Cordubam  &  Jae- 
nam  videtur ,  propter  piures  hujus  nominis  infcriptiones  ibidem  inventas.  Adjacet  Urgaoy 
Plinii  &  Antonini ,  quse  &  Alba  eodem  Secundo  auclore :  plene  AAba  Urgaon.  Gruterus 
pag.  234.  num.  6.  infcriptione  Lucio  Caefari,    Auguiti  filio ,  dicata:  muNicipium 

ALBENSE  URGAONENSE.Etpag.  249.ll.  3.    MUNIC.  ALEENGENSF,    URGAVONEN.  eX  32VO 

Hadriani.  Eodem  traclu  Ilipula  Magna  Ptolemad ,  fiye  Ilipula  Plinii :  Lam  cognomina- 
ta ,  in  loco  fere  urbis  regise ,  ut  multi  putant ,  Granadas  fuit.  Tucci  quoque  Plinii ,  quaa 
AuguftaGemella  cognomimx.uX)  hujus  regionis.  Ptolemaeo  lib.  11.  cap.  iv.  t£xi  ,  Ap- 
piano  jam  tum  Viriati  beiio  n^g&#  fimpiiciter,  pag.  496.  fed  anticipandodicliaeii, 
_  quia  Gemellae  aut  Geminae  iegionis  nomen  ex  Ccefarum  fuit  temporibus ,  ideoqae  noftra 
alibi  11011  fimpliciter  Gemeiia  ,  fed  Gemella  Augufta  vocitata.  Piinii  teftimonium  infcrip- 
tio  antiqua  juvat. apud  Graterum pag.  323.  num,   12.   flaminica  coloniae  aug, 

H    ?  GE- 


6z  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJU  A  E 

gemellae   tuccitanae.  Hifpaiiorum opinione hodie Martos inter Cordubam 8c 
Giennum  fivc  Jaenam  eft. 

Ad  Iliberi  reflectamus ,  de  quo  Plinius  ,  Iliberi ,  quod  Liberini ,  quafi  utroque  nomi- 
neappellatum.  DiciturSc  Eliberi:  Ptolemaeo i?*u|3eg/<r  eique  ultima  Turdulorum.  Hu- 
jus  concilium  Eliberinum  five  Eliberitanum  fuit :  non  alterius  in  Rufcinonenfi  agro ,  quod 
Mariana  lib.  iv.  cap.  xvi.  Hift.  Hifpan.  6c Petrus  de  Marca  Hifpan.  lib.   i .  cap.  v i .  proba- 
verunt.  Duabus  leucis  a  Granada  abfuit,  ut  Vafaeus  tradit :  olim  diruta ,  nominis  tamen 
nobilitatem  fervans.  Ad  Sacilim  revocor ,  Plinio  Sacili ,  tamquam  *xx<tov  :  Ptolemaeo 
~Sax.iKk  ,  Sacilis,  quam  formam  nummus  a  Golzio  dcfcriptus  probat ,  mun.sacilis. 
Inter  Sacilim  &:  Iliberim  Ptolemacus  Lacippo  ponit,cujus  nominis  Plinius  inter  Barbefulam 
&  Baefipponem  habet.  Adeo  incerta  &  turbata  multa  iiint ,  ideoque  cetera  vel  obfcura,  vel 
ignoti  fitus ,  praetermittimus.  Si  fcire  cupis ,  lege  Plinium  8c  Ptolemaeum .  Sunt  enim  ejus 
generis  pleraque ,  ut  certo  loco  vix  adfcnbi  poflint ,  quo  etiam  Strabonis  yv «e/jwanra-Dj  Ka- 
nV«^ir*f ,  notijfima  urbs  Conifrorjis  pertinet,  quam  ait  in  Celticis  fitam  pag.  97  :  Appianus  au- 
tempag.  484.  in  Cuneis  Kowi?o$yiv  noKiv  ixiKoiyyiv^Cuniflorginurbemmagnam  laudat,  quam 
Lufitaniae  fuille  non  dubitamus ,  quia  in  illius  angulo  auftrali  &  promontorium  Cuneum, 
&  ager  Cuneus  fitus  fuit.  Hanc  &  Strabonis  Coniftorftn  eandem  efle  videtur ,  an  vero 
eadem  etiam  fit  Livii  Amtorgis  lib.  xxv.  cap.  xxxn.     non  defit  forfan  cur  dubite- 
mus. 

Supereft  antequam  in  provinciam  Tarraconenfem  procedamus  ut  de  B<etis  arrmis  nomi- 
ne,  quod  varieinclinatur,  &:  de  montibus  illius  provinciae  nobilioribus  pauca  adjician- 
tur.  Amnis  in  Tarraconenfis  provinciae  Tugienfi  faltu  ,  ut  Plinius  refert ,  excritur , 
valde  pronum  ad  fidem  qui  Batis  &  Bates  dicitur :  illa  vulgaris  eft ,  haec  forma  infolens  & 
rara.'  Silius  lib.   m.  verf.  40^. 

Palladio  Btztes  umbratm  cornua  ramo. 
Rariflime  fine  diphthongo  Betis :  atque  fic  betica  femel  forfan  in  infcriptione  Gruter. 
pag.   168.  num.  4.  vice  sacra.  beticam  gubern.    ex  Antoniorum  faeculo.  Unde 
corripiendi  licentiam  poetae  quidam  fumferunt ,  quafi  fracia  diphthongo  &:  diminuta. 
Paullinus  Nolanus  Carm.  x.  ad  Aufonium  verf.  236. 

Oua  Bctis  Oceanm ,  Tyrrhenumcjue  auget  Hiberus. 
Graeci  b#it«?  ,  quos  quarto  cafu  plerique  imitantur  Batin  flectentes  ,  non  tantum  poet^, 
ut  Martialis  lib.   1  x.  epigram.  lx  1 1 . 

Qua  dives  tlacidum  Corduba  Batinamet : 
&  Statius  Genethliaco  Lucani  lib.   11.  Silv.  vi  1 .  verf.  34. 

Grajo  nobilior  Melete  B&tis. 

Btztin  Mantuaprovocare  noli ; 
verum  etiam  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  Singulisfluvim  m  B&tin  irrumpens.  Hirtius  tamen  La- 
tino  ore  B&tim  dixit ,  non  tantum  Hifpanienfi  bello ,  fed  Alexandrino  etiam ,  ubi  de  re- 
bus  una  agit  Hifpanicis :  &  Livius  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xxx.  bis ,  ad  Bttimftuvium.  Ex  alte- 
ra  forma  B«tes ,  quarto  cafu  Baem  fupra  infcriptione  de  Jano  Augufto  vidimus ,  unde  fex- 
tus  etiam  ibidem  cafus  Bm  legitur ,  qui  aliis  Bati  eft ,  exquartoiM  vel  in  Grammati- 
corum  lege  fa6lus. 

Alterum,  quodreftat,  de  montibus  eft  Baeticae ,  quos  duo  Ptolemaeus  pofuit  lib.  n„ 
cap.  iv.  extremo  ,  tc  tso^  Kkg/««,  %£  to  y.uK^vov  \KinxKa, ,  Marianum^&qui 
Ill-puU  vccatur.  Mariani  parallelus  fecundum  Ptolemaeum  inter  Hifpalim  fere  &  Italicam 
tranfit:  IKpulae,  cum  Cordubenfi  prope  convenit :  aut  intra  Cordubenferu  cadit :  ejus- 

que 


Hifpania,  LIBER    II.    CAP.    I.  63 

que  meridianus  idem  quae  Calpes  eft ,  five  Herculis  columnae ,  a  quo  Mariani  meridianus 
per  gradum  8c  fextantem  ad  occafum  verfus  recedit.  De  Ilipula  vix  alius  praeter  Ptolemae- 
um:  de  Mariano  pauci,  nec  hi  omnes  intemeratonomine.  Plinii  enim  montes  Ariano s 
ex  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  huc  multi  trahunt  5  a  Marianis  una  littera  differentes ,  qua  vel  ille  ad- 
dita,vel  hic  detracla  commiferit,  quod  levem  errorem  arguat,  a  quo  Ptolemseum  infcriptio 
Hiipali  adfervata,  &;  ab  induftrio  viro  Iacobo  Sponio  Miicell.  erud.  Antiq.  pag.  ipr. 
produ&a,  liberare  poteft ,  inquaeft  proc.  montis  mariani,  id  eft,  procurator  rei 
metallicae  in illo  monte.  Plinio  Antoninus  advocari  poteft  ,  qui  itinere  ab  Anae  oftio  E- 
meritam ,  pofl  Italicam  proxime  Montem  Anorum  pomt ,  in  illo  fere  parellelo ,  quem 
modo  ex  Ptolemaeo  defignavimus ,  ut  fi  qua  fuperefl  erroris  forte  fufpicio ,  veldeprava- 
tionis ,  in  hos  potius ,  quam  in  Ptolemaeum  ,  recidaL  Sic  Antonino  cum  Ptolemaeo 
convenit ,  non  autem  cum  Plinio ,  qui  montes  fuos  prope  Onobam  Aeftuariam  8c  Baetis 
oftia  collocavit .  Hifpani  quoque  diflentiunt.  Refendius  de  Pacenfi  colonia  commenta- 
rio ,  Ejurim  Antonini ,  quam  circa  Anae  oftia  fuifle  ex  itineribus  non  obfcurum  eft ,  ad 
Marianos  montes  pertinuifle  adfirmat.  Quogenere  Pliniana  fententia  non  mediocriter 
adjuvatur.  Ambrofius  autem  Moralis ,  Deicnptionis  Cordubae  principio  ,  ita  diflerit : 
QuapartefeptemtrionemCordubafpeBat ,  pojita  ejl  ad '  ipfa  Marianorum  montium  radices ,  quos 
nunc  Hifpani  prifco  nomine  Sierra  Morena ,  hoc-eft  Morenos  mentes  dicimus.  JEa  vero  horum 
montium  pars ,  qudt,  Corduba  imminet ,  aut  faltm  CaBulonenJis  eji  portio ,  aut  cum  eo  ad  ortum 
conjungitur.  Quid  in  tanta  difienfione  conftituendum  ?  nifi  dicamus ,  Baeturiae  longa juga 
ab  oftio  usque  adfontes  paene  fluminis  porre&a ,  Mariahosfox&ti^  five  Ariano s  montes 
fuifle ,  qui  Baeticam  fecundum  Baeturiae  limitem  6c  Baetis  fluminis  curfum  prope  omnem, 
(quamvis  non  tam  notabiliter,  ut  Apenninus  Italiam )  divif erint ,  certis  vero  locis ,  ad 
oftium  Anae  tk  Baetis  fecundum  Pliniumj  aut  circaItalicamfecundumPtolemaeum&: 
Itinerarii  au£torem  ,  prsecipue  id  nominis  habuifle :  in  ceteris  partibus  aliter  atque  aliter^ 
Sc  forfan  etiam  alicubi  IUpuU  appellatione  nominatos  efle  ,  atque  ita  inter  fefe  aut  in  par- 
tibusfuisdiftm&os.  Addo,  ubi  ubi  fuerunt  Mariani  montes ,  metallifodinisdivitesfue- 
runt ,  quod  ante  laudata  infcriptio  probat ,  quam  confe&ores  aeris  procuratori  montis  & 
fodinarum  honoris  cauffa  pofuerunt ,  quae  quod  brevis  eft ,  irttegram  huc  referre  non  alie- 
numiiloco&inftitutonoftro  eft.  ... 

T.  FLAVIO  AUG.     .  .,    ,*; 

LIB.    POLYCHRYSO  .-■:  .^::  -■■':.  y:: 

PROC.     MONTIS  :"  : 

MARIANI    PRAES" 
TANTISStMO 
CONFECTORES  AERIS.  .  .    •%..: 

De  monte  Calpe,  quem  columnarum  fabula  nobilitavit,  fupra  fatis  a6tum  fuit ,  ne~ 
que  is  inter  juga  a  geographis  notanda ,  quae  protra&iora  fant  pleraque ,  referri  pofcit. 
nam  tjj  -sj&o;^  s  jwsya,  tw  S'  v^et  juiy»  vjy  cfeiov ,  ambiiu  ejuidem  non  n:agnm ,  in  altitw 
dinem  vero  magnam  eretlus  eft  ,  ut  Strabo  lib.  1 1 1 .  pag.  96.  delineavit.  Quae  forma  mon- 
tis,  &oppofitiaiteriusinAfrica,  inter  quos  fe  fretum  infert ,  origo  fabulae  de  Herculis 
columnis  ubique  decantatis  eft. 


PRO- 


6*  GEOGRAPHIAE    ANT1Q.UAE. 

PROVINCIA    CITERIOR 

S  I  V  E 

TARRACONENSIS. 

Citerior  Hifpania  ab  Augufli  tcmporibus  etiam  Tarraconenfis  dicta  fuit ,  qaia  Tarracone , 
tamquam  prxxipua  urbe ,  Romanis  certe  percommode  fita ,  pracfes  provincia:  fedem  ha- 
bebat.  Termini  ex  ceterarum  explicatione  noti  funt ,  quia  ubi  Bxtica  Sc  Lufitania  de- 
iierunt,  Tarraconenfis  incipit,  &  quidquid  rcliquum  Hifpanice  efl  ad  Pyrenaeos  usque 
montes  fibi  vindicat ,  ceteris  terminis  fatis  certa  ,  quia  illic  Oceano ,  hic  mediterraneo 
mari  efl  conclufa.  Supra  dictis  unum  addo  de  Baftica:  8t  Tarraconenfis  ad  mare  limite , 
qui  non  fatis  explicatus  eft  omnibus  ,  ut  ipfe  Plinius  in  eo  ftatuendo  repugnare  fibi  videa- 
tur.  Libro  enim  1 1 1 .  cap.  i.  afine  Urgitano  citerior :  mox  ait  eodem  capitc ,  Murgis  B<e- 
tiaefinis.  Non  autem  erat ,  quod  quidam  verbum  follicitai  ent ,  in  locum  ejus  afinu  fup- 
ponentes.  Sinus  enim  propter  latitudinem  non  potefl  tcrminare ,  neque  Piinius  fecum 
ipfe  in  his  partibus  pugnat.  Nam  Murgi  vel  Murgis  vere  finis  erat  Baeticae  ,  8c  in  Bastica 
ex  Plinii  fententia  oppidum  extremum  :  Urgi  autem  vel  Urci  principium  Tarraconenfis , 
,&  prima  in  ea  urbs ,  hodie  Muxara ,  ut  accuratiores  ccnfent ,  appellata. 

Ut  vero  major  haec  Tarraconcnfis ,  quam  vcl  Bxtica ,  velLufitania,  eratj  itaplu- 
res  etiam  in  ea  gentes  nominantur ,  qux  iingulae  fuas  urbes  £c  civitates  habuerunt ,  plera> 
que  fecretas  diftin&ius  ,  quam  Baftuli ,  Baitctani,  Turduli,  &Turdctani,  ac  Celtici 
in  Lufitania  &v  Bietica  fuerunt  ,  in  quorum  difcriminatione  Ptolcmasus ,  Strabo  atque 
PJinius  non  ubique  ,  fi  comparantur  ,  convcniunt  ,  quarum  gentium  etiam  aliqua:  in 
Tarraconenfem  fcfe  extendunt :  ccterse  vero ,  eseque  plurimse ,  funt  proprise  hujus  pro- 
vincice,  &  a  nobis  fingulxfuislocisenarrabuntur,  Cv  quas  urbes  ac  oppida  pofledcrint , 
ex  librorum  &  infcriptionum  monimentis  explicabitur. 

Nobiliores  fluvios  plures  cum  Bsetica  cv  Luiitania  communes  habetTarraconenfis 
provincia ,  B&tin ,  Anam ,  Tagum ,  Durium ,  ortos  omnes  iii  Hiipania  citeriori :  proprios 
Iberum,  Minium,  Rubricatum^  aliosque  multos  minores.  Iberum  etiam  Hiberum  vete- 
res  fcripferunt.     Romse  iri  marmorea  urna  majore  apud  Gruterum  pag.  690.  num.  f. 

ILLIC     (JNDE     TAGUS     ET     NOBILE     FLUMEN     HIBERUS. 

Plurimi  tamen  lberm  fine  adfpiratione.  Montes  praster  Pyren&os  ,  qui  a  Gallia  feparant , 
fimt  Orespeda  ,  Idubeda  ,  &  qui  connexi  his,  a  faltibus  nominantur,  SaltusTugienfis ', 
Cafiulonenjis ,  &alii:  Non  poflum  mihi  temperare ,  quin  ex  Marianas  lib.  1.  cap.  111. 
htic  de  montibus  Hifpanias  transfcribam  breviter  exccrpta.  Montes ,  inquit ,  ex  Pjrtn&i 
Jffgii  pracifit ',  reiJaque  in  occdfum  delati  ,  Cantabris  Afturibusque  ad  -dcxtcram  fieptemtrio- 
ncni  verfim  reliUis ,  CaUcosque  medios  fecantes,  Nerium  promontorijtm ,  quodlongififiime^pro- 
currit  in  mare  ,  in  extrcma  Hifibania  confiituunt  ,  Citramontanorumque  appeliationem  ab 
JJliramontdnis  vulgo  in  Hifipania  fecernunt.  Ex  his  montibm  Idubed.a  mons  aufirumverfus  ad 
Iberi  fontes  in  Pelendonibus  derivatur ,  &  per  Virvefcam  Arevacesque  ,  ubi  Orbionis  cacu- 
minafiirgunt ,  nequeprocul  Cauno ,  qui  hodie  Moncajm  efi,  Biibiiim  DarbcamquspraterveBm^ 
marp  meditcrraneum  attingit ,  non  procul  Dertufa  urbe ,  undeextremaejm montu fiartesbodie 
etiam  nomcn  hibent.  Iberum  amnem  ,  contra  quam  aliiinfigniores  HifpanLt  faciunt ,  ad 
•  oicafitm  ire  Iduheda  mons  Prohibet  ,     duobm  ofiiis  fife  cotfundentem  mari  mediterraneo. 

Paullo 


Mftama.  LIBER    II.     C  A  P.  I. 

Paullo  infra.  Caumm  ex  Idubeda  emijfus  Orospeda  molUoribm  jugis  vix  adfurgere  videatur :  fcn« 
Jim  tamen  fefetfferens ,  ukeriusque  progreffm ,  Molwaprwwmmonteserigit\  Conchadeinde» 
abi  Sucronem  ad  Uvam ;  ad  dextram  Tagum  emittit ,    Inde  Confaburonis  feu  Confucgra  montibtu 
confiitutis  ,  &  in  campis  Laminitanis  An&fontescnixm ,  ad  Alcaraffum  Seguramque  procedens 
indiverfetspartes ,  martaque  diverfa ,  Taderem\\nchodieSeguraflnvimefl~\    Batimque  infalta 
Tigenf  non  longe  a  Caforla  oppido  fundit ,  ab  An&fontibus  amplim  centum  millibus pajfuum* 
unde  in  duo  brachiafaffus  parte  una  e  regione  IWurcia  fatlm  ad  Murgim ,  hoc  efl  Muxacram , 
mareque  terminatur ,  reliclis  ad  occafum  Bafletanis ,  a  Bafla  urbe ,  qua  hodie  Baz.a  efl\   ad 
ortum  vero  Ccnteflanis ,  veteris  Hifpanmpopulis :  parte  alteraporreBm  MaUcamverfm ,  €?* 
Eliberitanis  jugis  fefe  adnetlens ,   ultra  Calpem,  ultraqueTarteffum  tantaprocumt aviditate 5 
ut ,  penetrato  mari  fretique  angufliis  Africa  complexum  nonfemel  appetere  videatur.     Ex  Oros- 
feda-prope  Alcaraffnm  Mariani  montes  (nofiris  Serramorena) furgunt ,  quorum radices  perpetm 
ferme  usque  ad  Oceanum  Bmtis  ad  Uvam  adluit ,  ab  Iliturgt  Baticam  mediamfccans,  Cordubam^ 
Italicam  atque  Htfpalim pr&terlabens ,  demum  in  Oceanum  evolvitur ,  ad  opptdum  quodantiquis 
Luaferi  tempinm  erat.     Haftenus  accuratiilime  Mariana.    Magnitudincm  provincise  & 
illuftrem  claritatem  Plinius  lib.   iii.  cap.   iii.  ita  diftincte  propoiuit :  Univerfa pro- 
vmcia  dividitur  in  conventus  feptem ,  Carthagimenfem  ,    Tarraconenfem ,  Ctfarauguflanum  , 
Clumenfem ,   Afturum  y  Lueenfem  ,  Bracarum.     Provincia  ipfa  continet  oppida  Clxxix  :    in 
his  colonias  xn  :   oppida  ctvium  Romanorumxm:    Latinorum  veterum   XVIII ;   foederatorum 
unum:  flipendiaria  cxxxv.     Ab  occafu  folis  extremo  ,   ut  inilitutum  eft  geographiaz  5 
etiam  in  Tarraconenfi  provincia  incipiemus. 

Supra  Durium  amnem ,  quidquid  ef I  in  feptemtrionem  verfiis ,  ab  Augufti  temporibus 
Tarraconenfi  provinciae  adfcriptum  fuit.  Proxime  flumen  CalUci  habitarunt ,  qui  etiam 
Callaici,  prave  GalUci  vel  Gallocci  fcribuntur.  NecenimaGW/^nomenhabent,  fed  a 
Calle ,  oppido  antiquo ,  ad  Durii  amms  oftium  in  colle  fito ,  qui  rlumini  imminebat ,  cu- 
jus  portus  erat  in  oftio,  qui  in  dies  magis  sedificatus  in  urbem  excrevit ,  quse  hodieque  Por- 
to ,  Puerto  ,  vel  Belgis  Port  a  Port  appellatur :  unde  etiam  nomen  Portugallia,  eft ,  tamquam 
a  portu  Calle.  Vide  Duardi  Nonii  Cenfuram  i.  in  Jofephi  Teixerse  de  Qriginibus  Re- 
gum  Portugallias  libellum .  Mirum  vero ,  Callen  illam  a  vetuftis  geographis ,  Strabo- 
ne,  Plinio  ,  Ptolemax»  prceteriri :  a  folo  fere,  Antonino  memorari ,  ltinereaLifipoile 
Bracaram  Auguftam ,  xxxv  m.  p.  ab  illa  remotam ,  quum  tamen  populi  Callacci  no- 
men  fit  antiquiffimum :  nifi  credasintercidifleillam,  aut  exiguam  ruifle  geographorum 
temporibus ,  poflea  inftauratam  amplificatamque ,  ut  Itinerarium  probat :  tandem  Por- 
tus  novum  nomen ,  abrogato  prifco  ,  induiffe.  Graxi  populi  K«»v«i;csV  appellant  ,  & 
in  Strabonis  libris  divuiia  diphthongo  Ka^ejW? ,  quem  modum  e  Latinis  Silius  imitatus 
cft  lib.  iii.  verf.  3^2. 

quidquid  duro  fine  Marte  gerendum  eft , 
Callaici  conjux  obit  irrequieta  mariti. 
Alias  Latini  CalUci  dicunt  ,  &  regionis  nomen  CalUcia  cum  diphthongo.     Gruterus 
pag.402.num.  y.  ASTQR.  et  CALLAEC  Vulgo  G  adfumunt ,  ut  Brutus  GalUcus ,  Vel-. 
lei.  Paterc.  lib.  1 1 .  cap.  v.  qui  Straboni  pag.  lof .  eft  0  K<a^**jce>\     Atque  ita  etiam  vetus 
infcriptioinGruteriOperepag.  193.  asturiae  et  gallaeciarum. 

Sub  his  Callsecis  fiveCallaicisplurespopulicontinebantur,  Bracari,  Cderini ,  Gre~ 
viiy  Limici,  Querquerm,  Artabri,  &  alii  obfcuriores  ,  quibus  fingulis  fiios  fines  dare , 
quia  difficillimum  eft  5  contenti  fumus  in  univerfum  cum  Ptolemseo  in  duo  genera  diftri- 
buifte,  Callaicos  Bracarios ,  aDurio  ad Minium pertinentes  j  &CallazcosLucenfes,'qui 

I  a  Minio 


66  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

a  Minio  funt  ad  Aftures :  ut  tamen ,  quantum  compertum  eft ,  Sc  ubi  dederit  occaflo ,  mi- 

norum  quoque  gentium  rationem  habeamus.  Propinqui  Durio  funt  Bracari ,  vel  Bracares 

Plinii,  (five  Brxcani,  drphthongo,  B^c-tae/o*  Ptolemjei,  quam  vero  falfam  fcriptu- 

ramefle,  infcriptiones ,  quac  fequuntur ,  comprobabunt.  nam  gentis  8c  urbis  adfine  no- 

men  eft)  Horum  enim  erat  Bracara,  femel  infcriptio  Grutcri  pag.  ij"8.  c  gcmino  brac- 

caraj  fiepius  cum  cognomine  Bracara  Augufta ,  zutumvoce  Bracaraugujfa.     Eodem 

Gruteri  Opere  pag.  iy6.  num.  3.  bracara  aug.  &  pag.  324.  num.  11.  brac.  aug. 

ac  pag.  4.6f.&  5*62..    bracaraug.     Ptolemreus  etiam  haud  dubie  conjunxit ,  quod  fe- 

paratim edicum  eft  KgciKote  Avy*?».     Plinius  lib.  iv.  cap.  xx.  Bracarum  oppidum  Augufta , 

quodfuper  GalUcia.    Jo.  Harduinus  huc  nummum  Caji  &  Lucii  Ca^farum  refert ,  quo  cu- 

ium  elt  col.  b.  a.  quod  mtCY^ctatuY  Coloma  Bracara  Augufta.     Conventumjuridicum 

liabuit ,  ut  fupra  ex  Piinio  cognovimus.     Confines  funt  Bracaris  Cderim  Ptolcmari  & 

Plinii.     Hic.l1b.111.cap.  111.  Bracamm  xxiv  civitates  ,  clxxv  M.  capitum  ,  excjuibus 

■prtcter  ipfos  Bracaros  Bibali ,  Ccelerim,  GalUci,  Hequtfi,  Limici,  Querquerm,  citrafaftt- 

dium  nomrnentur.     Ccelerinis  Ptolemaeus  oppidum  dat  KojTuo/Be/yav ,  Cceliobrigam ,  quod 

putant  hodie  oppidum  Barcclos  effe.     Uluftris  vir  E.  Spanhemius  de  urbe  hac  nummi  epi- 

graphen  ael.  municip.  coel.    dePrxft.  ScUmNum.  pag.772.interpretat.ur,  quafi 

ab  Hadriano  ornata ,  id  auguftum  nomen  acceperit.     Bibalorum  fuit  Forum  Bibalorum 

4>c'p©-'  B/|3«Ac3V  Ptolemaeo  :  &  Querquernorum  Antonini  Aqu^ Querquern* :  acLimico- 

rum,  ForumLimicorum,  Ptolcmxi  $cy@*  AipiKwv,  five  Limia  Antonini ,  quarto  itinere 

a  Bracara  Afturicam  j  ad  amnem  Limeam  Melse ,  feu  Limium  Ptolemari ,  fivcL'tmaam 

Strabonis  qui  &  Lethes  feu  Oblivionis  eft.     Strabopag.  ioy.  &*£*©■',    -    -     -     hr  «XKot 

sroTtfjUo),  yj\  J§  T&T&s  o  t?  A^Efy? ,   ovT/va?  Aty,cuot,v ,    ol  3  BeAjwvot  KojAacr/.   Durius ,  -   -   -  - 

deinde  alii  fluvii :   &  poft  hos  ,  Obliviorivs ,  cjuemnonnulli  Lim&am ,  alti  Belionemvocant. 

Pomponius  Mela  dicto  loco  :  Fluuntpe r  e os  [Grovios]  Avo ,  Celadus ,  Nebts ,  Mintm ', 

&  cm  Oblivionis  cognomen  eft ,  LimiAS.     Hic  eft  famoius  ille  Oblivionis  fluvius ,  4  b^st* 

s&xelotA  t%@J ,  terminm  expeditionis  D.  Brutt ,  ut  Strabo  dicit  pag.  1 06.  cujus  cauflam  Epi- 

toma  Livii  lv.  ita  narrat ,  ut  tamen  transgreflum ,  fed  forfan  non  longe  ultra  progrcfTum 

referat.     D.  Jtmius ,  inquit ,  Lujitaniam  triginta  urbium  expugnationibm  usque  ad  occajum  <CT 

Oceanum  perdo?nuit  :   O"  quum  ftuviumObltviorivstranftrenolientmilites  ,  ereptum  Jigmfero 

fignum  ipfe  transtulit ,   &  Jic ,  ut  transgrederentur  ,  perfuajit.     Idem  fere  Appianus  tradit 

pag.  ^oo.  nec  vero  id  plane  adfirmat.    De  Decimo  Bruto  enim ,  quem  perperam  S^tov, 

Sextum  contra  omnium  confenfionem  nominavit ,  refert,  cfiri  A^?  justjjm ,  tt^t^  odg 

Tcapcucov  tfkivowv  t  "jro-rttfji.lv  toWs  %}g(drlvcu  ,  ad  Oblivionis  [flumenj  prognjfm  eft ,  eumque 

Romanorum primm  tranfre  cogttavtt.     Florus  lib.  1 1 .  cap.  xvn.  feci.  1 2.  vocat ,  formida- 

tum  militibvuspAmen  Oblivivrivs.     Cauflam  appellationis  Strabo  diclo  loco  manifeftat.    Fe- 

runt ,  inquit ,  tnter  Celticos  O"  Turdulos ,  quum  fecijfent  expeditionem  eo  ,  Lim&o  pimine 

tranftto  ortamfeditionem ,  ad.  quam  quum  obitm  ducvs  accejfjfet ,  K&ToifA&vai  tmtooicS-ivrou;  dvr'&i . 

DKT!iT«  3  KSM  t"  ^oTiXjUflv  A^^?  dyoadj^f^vcM^  manfijfe  ibidem  dijperfos ,  &hincjiumen  obli- 

.  v  1  o  n  1  s  appellatttm.     Et  tantum  de  maritimis  Bracararum  Callaicorum.     Intus  in  hoc 

trachi  nobiles  erant  Aqua  Flavia ,  ignobilis  hodie  vicus  Chiaves ,  pontis  tamen  ruderibus 

priftinam  magnificentiam  conteftans.  Exftant  de  iis  &  ponte  earum  infcriptiones  multse. 

Ipia veteri  fede  in  columna ,  apud  Refendium  Antiq.  Lufit.  lib.  I .  cap.  xx  1 .  &  Vafaeum 

pag.  15-4.  legitur. 


CIVI- 


LIBER    II,    CAP.    I.  6; 

CIVITATES    X 

AQUIFLAVIENSES   ,    AOBRIGENS 
BIBALI,  COELERINI,  EQUAESI 

,    .  INTERAMICI,  limici,  aebisoc 

Q>UARQ.UERNI  ,    TAMAGANI. 

Et indidem Grutems pag.  \6i.  num.  4.  adfert: 

IMP.     CAES.     NERVAE 
TRAJANO     AUG.    GER 
DACICO     PONT.     MAX 
TRIB.     POT.     COS.     V-     P.     P- 
AQUIFLAVIENSES 
PONTEM     LAPIDEUM 
DE     SUO     F.     C. 

Et  pag.  1  f6.  num.  4.  inviaab  Aquis  Flaviis  Bracaram : 

IMP.     CAES.     TRAJANUS 
HADRIANUS     AUG. 
P.     M.     TR.     POT.     XXREFECIT 
AQUIS     FLAVIIS 
M.     P.     1 1. 

quod  iisdem  verbis  alio  loco  propinquo  repetitum  invenitur ,  prasterquam  quod  fubfcrip* 
tum  m.  p.  v. 

Callaici  Lucenfes  a  Minio  fluvio  incipiunt  fecundum  Ptolemasum  ,  quibus  cum  Grovii , 
tum  Artabri  continentur.  De  Groviis  res  difficiiior.  Vulgo  in  Melas  lib.  111.  cap.  1. 
lectam  fuit  a  Durio  adflexum  Gronii.  Unde  opinio  manavit ,  Gronios  alios  efle  a  Graviis  , 
quos  Plinius  per  A  fcripfit,  6c  Silius  pro  Grajis  origine  fiveGrsecis  habet  lib.  Hl% 
verf.  7,66. 

Et  quos  nunc  Gravios  violato  nomine  Grajiim 
Oenea  mifere  domw  ,  Aetolaque  Tyde. 
Ptolemseus  r^vioi,  unde  Ifaacus  Voffius  in  Mela  Grovii  fcripfit,  per  O,  quem  Iac. 
Gronovius ,  recentiffimus  editor ,  fequutus  eft.  Nec  Voffius  tolerare  Gravios  ipoteft. , 
quos  Plinius  nominavit ,  quia  iidem  fint ,  c\ui  Grovii,  atqueitaetiamfcribendi.  Quod 
confirmat  oppidi  Tydes  fitus  fupra  Minium  amnem , .  quod  Silius  Graviis ,  Ptolemaeus 
Groviis  fiiis  adfignat.  Tyde  Ptolemaeo  Tou $oq ,  Plinio  cafiellum  Tyde ,  AntoninoTWf, 
hodie  Tuy  in  Gailicia. 

Strabo  diclto  lib.  111.  pag.  1.06.  Zcx&xci  qIkqZciv  "A£t#$^o*  g&a  r  ax&v ,  ^KuKeirut  Neg^c^» 
XJltimi  habitant  Artabri ,  adpiromontorium ,  quod  vocatur  Nerium.  Vocant  idem  Celticum 
promontorium,  uti  ex  Plinio  lib.  iv.  cap.  xxn.  obfervatur,  quia,  ut  Strabo  diclo 
loco  notavit  ,  •mwqi'm&?\  KeAriJto)-,  Celtici  juxta  illud  habitant ,  cognati  eorum,  qui  ad 
Anam  fiuvium  colebant.  Artabrum  etiam  a  gente  dicitur ,  quamvis  id  nomen  cura  ap- 
pellatione  Olifiponenfis  promontorii ,  Plinius  confundit ,  qui  etiam  Artabros  nefcio  quo 
rejicere videtur ,  proptereameritonotatusaRefendioIib.  i.xx.  Antiq. Lufitanicarum. 
Artabros  fua  aetateStrabo  A§st^/3«?,  ^mr^diclosrefert.  At  Mela  quoque  Artabros 
appellat,  in  iisque  Abobricam  urbem  ponit ,  quasPlinio  infigne  opjpidumAbobricac{\:9  in 
infcriptione  flipra  data  Aobriga :  hodie  Bayona  ad  Oceanum ,  ut  Harduino  in  Plinium  & 
aliis  videtur.  Infra  Nerium  promontorium ,  quod  nunc  Caput  Finis  Terras  eft ,  Ptok- 

I  2,  mseus 


6B  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

maeus  Artabrorum  Portum  locat :  fupra  illud ,  paullo  intus ,  CUudomerium ;  etiam  N»-' 
■yium,  aliud  oppidum:  &C  ad  latus  Cantabricum  Flavium  Brigantium  eft  ejusdem  Ptole- 
maei ,  in  loco  quo  hodie  eft  celebris  portus  Corugna  iive  Corunna :  quod  Dio  Caflius  etiam 
Brigantium  lib.  xxxvn.  pag.  ^4.  dixit,  de  Cxiare  narrans  Bj/yosv-Moy  ttoAjv  KaXauKtcc; 
ev$&Y.hS!><?(*A ,  Bngantium  urbem  CalUcioe  yrtterveBus ,  id  quod  maritimum  iltum  arguit , 
qualis  non  eft  Compoftellce ,  quamvulgo,  utTarapharetert,  interprctantur.  Interio- 
ra  ad  Minium  Memetobnga  ,  &:  Aqux,  Celenia  vel  Cilina,  ,  utrasque  Antonini  ,    prior 
etiam  Ptolemaei ,  quas  in  pofteriomm  fere  loco  habet  Aquts  Qutntianas.  Supra  flumen  Iria 
Flavia,  Flavia  Lambns ,  Lhcus  Auguflus ,  unde  pars  Bracarorum  Lucenfes  nominati. 
DeFlaviis  plura  funt  digna,  quaj  excutiantur.     Infcriptio  Aftigitana  apud  Gruterum 
pag.  30f.n.  8.  concilii  IRIENSIS  meminit,  quodnondubitoIriceFlaviaePtole- 
masi  cfTe  ,   quam  Mariana  lib.  iv.  cap.  1 1 .  Padrono  interpretatur  j  Ifaacus  Voflius  ad 
Melam  pog.  1  3 1 .  in  Compoftella? ,  S.  lacobi  exuviis,  utcreditur,  cclebratx  locum  re- 
fert,  aliis  eft  S.Maria  Finis  terrie.  Hinc  in  ortum  recedit  Flavia  Lambm  Ptolemxi  in 
Afturum  finibus :  medio  inter  has  Flavias  loco  Lucus-  Augujii ,  de  quo  diximus.     Addo 
conventum  juridicum  habuifle ,  ut  fiipra  ex  Plinio  eft  demonftratum ,  qui  Lucenfem  con- 
ventum  appellabat.  Ptolemxus  &  Antoninus  fedem  defignant ,  ut  minus  dubitetur  Lugo 
urbem ,  quse  hodie  eft ,  in  ejus  loco  exiftere. 

Hinc  in  fines  Afturum,  quiCallarcisproximifuntprogredimur.     Populus  ^/?#r<r.r , 

regio Afiuria.    Grutcmspag.   193.  num.  3.  PROVIN.  HISPANIAE  citer.  ASTU- 

•IUAE  ET  CALLAECIARUM:  &pag.42.6.num.  f .   PER  ASTURICAM  ET  GALLAECIAM. 

Caput  gentis  Afturica  Augufia ,  Ptolemaso  AfaeMf*  'Avy&s*.  Approbat  nummus  fub  Au- 

gTiftocufus  cum  epigraphe  col.  ASTURICAAUGUSTA.  Ita  Harduinus  ex  Golzio 

profert :  Holftenius  ad  Ortelium  ,  vel  huic  vel  fimili  nummo  interponit  verbum ,  col. 

.asturica  amaklir  august A , quod  vel  nomen priftinum  urbis  eft ,  vel  gentium  mino- 

rum  alicujus ,  in  quas  Aftures  diviil  erant.  Ptolemaeus  certe  Afturicam  Auguftam  in  gen- 

te  'AfAetKuv,  Amacorum  fcripiit,  quod  proxime  accedit  ad  nomen  in  nummo  Holitenii 

lignificatum.  Conventum  juridicumetiaminhacurbefuiile,  fupra  auCtore  Plinio  proba- 

tum  eft,    quo  antiqua  infcriptio  referenda  genio  convent.  ASTURICENSIS ,  Gmter. 

pag.   1 10.  Sita  in  extrema  fere  Afturiae  parte,  in  ortum  hibernum  verfus ,  nechodie 

.ignobilis  urbs  Aftorga.  Ex  nomine  urbis  hujus  Augufbe  dividuntur  Aftures  in  Augufianos 

&  Transmontanos ,  quorum  illi  auftrales  iunt,  hi  feptemtrionales.     In  Transmontanis 

Lucm  Afturum  Ptolemoci ,  nunc  Oviedo  >  &:  Libunca  ejusdem ,  etiam  Pomponii  Melse  , 

il  falva  lecrio  ,  quam  Voitius  profcripiit ,  nec  revocavit  Gronovius ,  utroque  Ivia  fubfti- 

tuente ,  quod  fluvii  nomen  eit ,  hodie  Juvia  apud  Ferrolium  portum  in  mare  fe  effunden- 

tis,      Mela  Nagam  addit  ,   in  Afturum  litore  ;  &  Tres  Arat ,  quas  Sejlianas  dicant ,  in 

peninfula  Auguiti  nomine  facratas.  EtPlinius  ibiNcegam  habet ,  quam  Noviam  inter- 

pretantur:  Ptolemaso  Noi><*  'OvkwIx,  Ncsga  Ucejia  in  Cantabris  eft  maritimis :  fed  ma- 

jor  aucloritas  Melac. 

Ciariora  funt  cis  montes  in  Auguftanis.  Poft  Auguftam  coloniam  quas  Afturica  eft,  fuit 
Legio  vii.  fed  quo  cum  cognomine?  PtolemamsAej/iwv  g  Ti^»nv^  ^^j.y%ru\m ,  Legio 
vii  Germanica  Brig&ciorum.  Vemm ,  quod  etiam  Vafkus  a  Didaco  Neila  monitus  obier- 
vavit  Chron.  Hiip.  ad  ann.  Chr.  cvi.  nusquam  Legioms  vn  Germanic&  in  tituiis  &  infcrip- 
tionibus  facla  mentio:  fa^pe  autem  Legionis  vn  Gemina.  In  iis  ipfis  oris ,  duabusleucis 
aLegione,  in  lapide  incifum  eft  leg.  viigem.  &  Aquis  Fiaviis  LEG.  viigem.fel.Vix 
ergo  dubitare  licet ,  quin  corrigendus  Ptoiem^us  fit ,  ^Gemina^xo  6 'ermmi ca  iegen- 

dum 


Hifpania.  L  I  B  E  R    II.     CAP.    I.  69 

■  dum.  Eft  illa  urbs  regia  Leon  vel  Legio ,  nominis  prifci  adhuc  cuftos  &  confervatrix.  Ab 
hac  in  auftrum  Lancia  five  Lanciatum  ruit :  fupra  in  Luiitania ,  quum  de  Oppidana  Lancia 
&  alia  ageremus ,  fatis  declarata :  Adjacent  Vallata  &  Interamnium  Flavium ,  &  Brigacum, 
feu  Brigecum ,  unde  modo  regioni  nomen  Ptolemaeus  tribuebat  5  6c  ab  occafii  Bergidum, 
fingula  ex  Antonini  nofcenda  ltineribus ,  a  Bracara  Afturicam ,  &  ab  hac  Tarraconem  vel 
Casfarauguftam  inftitutis, 

Ab  Afturibus  rub  mari  Cantabria  procurrit ,  quse  nomen  cum  Cantabrico  Oceano  com- 
municat,  Ptolemaeus  ante  Cantabros  pofiiit  Pdftcos ,.  quos Plinius  lib.  iv.  cap.  xx.  in pemn- 
fula  federe  dicit.  Paeficorum  oppidum  Flavionavia^  quod  S.  Andrese  fanum  &portum 
Hifpani  interpretantur.  Poft  hos  Cantabris  Nozgam  Ucefiam  ,  ut  diximus ,  adjudicat ; 
Autrigombm  autem  inde  fequentibus  Flaviobngam ,  quas  Marianaelib.  iv.  cap.  iv.  vel 
Vermeo  (Bermeus)  eft ,  vel  prope  fita  Bilbao  :  fed  Arnaldo  Oihenarto  Notit.  Vafcon 
lib.  1 1 .  cap.  viii.  cui  Biibao  recentius  opus  eft ,  citra  dubitationem  Vermeo  in  Ipufcoa: 
tum  Vardulorum  populi  Menofca  ,  poft  quos  funt  Vafcones ,  quorum  eft  Olarfo  Plinii, 
eademque  Ptolemsei  Oeafo ,  oppidum  &  promontorium ,  ad  radices  Pyrenaei ,  nunc  pagus 
Ojarfb ,  duabus  leucis  a  Fontarabia. 

In  mediterraneis  Cantabriae  Concana  Ptolemaei,  perperam  Kqvkvvoi  in  editisfcripta-, 
re&e  iil  Palatino  codice  Kovxxvx,  mmConcam,  populus  funt  Scythica  fcritate  in  Hifpa- 
nia.     Horatius  lib.   1 1 1 .  oda  iv.  verf.  34. 

Et  Utum  equino'fanguine  Concanum  , 
quem  fruftra  Torrentius  vult  ex  Hifpaniis  exterminatum ,  defendente  Silio  Italico,  lib.  111.  ' 
verf  36 1 .  in recenfione  Hifpanise  populorum  etiam  Concanorum  rationem  ita  habens , 

Cornipedisfufa  fattaris  ,  Concane ,  vena. 
Praeterea  fuitVellica  Ptolemaei,  quae  etiam  Io.  Georgio  Graevio ,  viro  accuratiftimo  , 
monente,  in  Flori  lib.  iv.  cap.  xn.  legenda  eft,  ab  Augufto  capta ,  ubi  male  editores 
Belgicam  intrudunt,  quae  nulla  fuit  in  Hifpania.  Infra  czmjuliobnca,  fivejfuliobrigay 
Plinii & Ptolemcei ,  prope  fontes  Iberi.  Piinius  enim  lib.  m.  cap.  1 1 1 .  Iberus amnu  ortus 
in  Cantabns ,  haud  yrocul  oppido  Iuliobrica,  unde  quibusdam  oppido  Fuente  d'  Ivero  vide* 
tur  refpondere.  Infcriptio  vetus  apud  Gruterum  pag.  3^4. 

c.     ANNIO  L.     F. 
OJJIR.     FLAVO- 

TULIOBRIGENS.  ! 

E  X     GENTE     CANTA- 
BRORUM     PROVINCIA     HISPA- 
NIA     CITERIOR. 

Hanc  folam  Plinius  in  Cantabricis  feptem  populis  memorabilem  dixit.  Cetera  Ptole- 
maei ,  OBaviolca ,  Camarica  ,  minus  nota  funt :  AracillMm  Flori  &  Orofii  in  bello  Canta- 
brico ,  incertae  pofitionis  eft ,  nifi  Aracoelis  Antonini  itinere  ab  Aiturica  Burdigaiam , 
xxiiii  m.  p.  ante  Pompelonem  fita  ,  eft  eadeni.  Murbogu,  Ptolemaei  populus, 
Deobrigulam  habebant ,  etiam  ab  Antonino,  dicto  Itinere,  memoratamxv  m.p.  poft 
Segifamonem.  Autngones  Ptolemad  fequuntur  ,  male  Aurigoncs  a  Floro  fcripti ,  aut 
ab  alio  defcriptore  pravati ,  quibus  is  Gurgomos  conjungit ,  non  minus  nominis  corrupti- 
one  fufpe&i ,  faltem  in  hiftoriis  &  gcographia  incogniti.  In  mediterraneis  Autrigonum  , 
praetermiflis  obfcuris ,  Ptolemaeus  ponit  Virvefcam ,  JDeobrigam ,  Vendeltam ,  quae  An~ 
tonini  eodem  itinere  fiint ,  Virovcfca,  Vindeleia,  Deobriga,  cohasrentes  hoc  ordine  8c 
pasne  aeqnali  diftantes  intervallo.  Sub  Autrigombus  Berones Evf^vsj  erant ,  quorum  Tri- 
tmm  Metallum}  Ptolemso  tefte,  fuit,  quod  Antoninus  di&o  locoftmpliater7>m«^ 

I  3  nomi- 


7o  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

nominavit  ,  pofitum  inter  Deobriculam  $C  Virovefcam,  ab  illo  xxi  m.  p.  in  occa- 
fum :  ab  hoc  in  ortum  m.  p.    xv. 

Ad  Pyrenaeum  pcrtingunt  Vafcones  Hifpani  (nam  etiam  in  Galliam  trans  montes  pro- 
currunt)  quorum  ex  Ptolemici  relatione  extra  maritimam  oram ,  quam  fupra  attigimus 
fuit  Iturifa ,  feu ,  ut  Pomponius  fcripfit  lib.  1 1 1 .  cap.  i .  extremo ,  Iturijfa ,  quas  Antonini 
Tunjfa  eft ,  pofita  inter  Pompelonem  &  Summum  Pyrenacum.  Pompelon ,  ut  nobiliffi- 
mum  haud  dubie  oppidum ,  lta ,  quod  ad  nomen  originemque  attinet ,  non  mediocriter 
eft  controverfum.  Hifpani  plerique  Pompejo  vindicant ,  ut  belli  Sertoriani  monimen- 
tum.  Joannes  Mariana  lib.  m.  cap.  xvi.  de  Pompeji  rebus  in  Hifpania :  InVafconibws 
condenda  urbts  nov&  &  cognomento  fuo  appellandaglortam  aucupatus ,  Pompelonemfundavit, 
(ex  eo  quidam  Pompejopolim  vocant.  Strabo  Pompelonem ,  quaji  Pompejopohmdtflamait) 
Navarra  hodie  metropolim.  Jo.  Vafxus  Chron.  Hifp.  ad  A.  C.  i  d  c.  lxxxiv.  Cn.  Pom- 
fejut ,  edomita  Hifpama ,  &  ad  trtumphum  redire  fcfiinans  Pompelonemfive  Pompejopoltn  de 
nomine  ftto  condidit ,  ut  ex  D.  Hieronjmopatet.  Francifcus  Tarapha  de  Rcg.  Hifp.  pag. 
607.  Pompilos,  civitM  regni  Navarra  pnmana,  perhoc  tempus  a  Pompejo  Ai^gno  condita 
efi,  Strabonetefte,  Arnaldus  Oihenartus  Notit.  Vafcon.  lib.  11.  cap.  11.  infcriptionem 
amea:  tabulae  adfert ,  in  ejus  gentis  vico  Arre  non  ita  pridem  repertae , 

NER.ONE    CLAUDIO     CAESARE 

AUG.     GER.     II 

CAESIO     MAHTIALE     COS.     VIII 

IDUS     DECEMBRIS    CIVITAS     POM- 

PEJONENSIS     HOSPITIUM     RENOVA 

VI T    CUM    L.    POMPETO   T.    F.  &  rcliqua. 

HeicL.inl.mutato,  nonPompelon,  kdPompejoa,  fcriptum  videmus ,  qusevox,  Oi- 

henarti  opinione ,  a  nomine  Pompeji  &  a  Vafconica  di&ione  Gne  vel  Une ,  id  eft ,  locus , 

compofita  cft. 

Operas  pretium  erit  fingula  in  hanc  fententiam  conlata  examinare.  Primum  auclori- 
tate  Strabohis  nituntur.  Scd  ait  ipie  Oihenartus :  Apud  Strabonem  haptd  quaquam  condito- 
rts  nomen  legitur ,  fid  id  tantum ,  ditiam  Pompelomm  tanqjjam v  pompeji  urbem.  Stra- 
bonisverbafuntlib.iii.pag.nl.  vJ^7^>c«t^  q  4  lAy.MTavlo^  «sroV  k^/.tov  to  r  'OvamcJvw 
e&v^  5  b)  u  jroAif  Uoy,^'iKoov ,  cog  «v  nOjW7r£icVoAi?,  Supra^jaccetaniam  ,  Jeptemtrionemver- 
fus ,  habitat  gens  Vafcbnum ,  in  qtta  urbs  efi  Pompelon  ,  quafi  urbs  Pompeji.  Fateor  dubie 
dixiile  Strabonem,  quidquid  in  haccauiladixitj  incertumque  efle,  utrum  adluferit  ad 
nomen  Pompeji ,  an  ipfiim  pro  conditore  oppiui  habuerit.  Si  habuit ,  cur  non  clarius 
expofuit ,  uti  in  aliis  urbium  conditoribus  fecit  ?  cur  non  iolum  nomen  Pompejopolis  po- 
nit ,  ut  in  Cilice  &  Ponticis  Pompeji  monimentis  geographi  faciunt  ?  cur  nemo  pofteri- 
orum  repetiit ,  fed  Plinius ,  Ptolemasus,  Antoninus  conftanter  Pompelonem  nominarunt  ? 
An  vero  de  Strabone,  diiigentiffmo  fcriptore  peritiflimoque ,  credipoteft,  ignoraile 
quas  urbes  Pornpejus  condiderit ,  aut  de Jama  dubitafte ,  quae  non  antiqua  erat ,  ied  intra 
feciilum  conclufa,  aut  breviori  contenta  ipatio  ?  SedquoquomcdoresPompelonisha- 
bet ,  Strabonis  verba  nolim  ibllicitare ,  aut  glof&  movere  flifpicionem :  quin  credam  po- 
tius,  m  yoculam,  non fimilitudinis aut adlufionis ,  fed veritatis ,  utfepefolet,  notam 
eile. 

Deinde  quod  Vafeus  ad  Hieronymum  provocavit  -,  velim  locum  certum  ejus  auctoris , 
aut  yerba  ipfa  iridicaflet.  Vix  autem  dubium  cuipiam  poteft  efle ,  Hieronymi  iibellum 
adverfus Vigilantium ,  fubjunctum Epiftolae  liii.  ad  Riparium  ,  quamquidamlib.  1. 

adver- 


ujpania.  LI.BER    II.     CAP.   I  71 

adverfiis  eundem  vocant ,  refpexifle ,  quia  creditum  nonnullis  fuit ,  de  Pompejopoli  Vzf- 
conum  in  eo  aliquid  didxim  efle ,  quod  etiam  in  Indicem  Operum  Hieronymi  ita  infertum 
eft.  Verba  autem  faii6ti  viri  ita  habent :  Nimimm  refpondet generi  fuo ,  ut  cjui  de  latronum 
€rc  onvenarum  natus  eji  femine  ,  quos  Cn.  Pcmpejus ,  edomita  Htfpania ,  &  ad  triumphum  re- 
dire  fejiinans ,  in  Pyren&i  jugis  depofett ,  &  in  unum  oppidum  congregavit :  unde  &  Convena- 
rum  urbs  nomenaccepit.  Huc  usque  latrocinetur  contra  ecclefiam  Dei ,  &"  de  Vettonibus ,  Are- 
bacis ,  Celtiberisque  defcendens ,  incurfet.  Galliarum  ecclefias  ,  portetque  nequaquam  vexillum 
Chnfti ,  fed  injigne  diaboli.  Quis  non  videt  de  Gallorum  Convenis  ,  feu  Lugduno  Con- 
venarum  dici ,  non  de  Pompelone  Hifpanise  ?  Ait  enim  Pyrenaei  latrones  incurf aile  Gal- 
liam ,  6c  in  Convenarum  urbem ,  quae  in  auftrali  Aquitania  eft ,  compulfos  efle  a  Pompe- 
jo.  Nec  illud  officit  fententiae  noftras ,  quod  de  Vettonibus ,  Arebacis ,  Celtiberisque 
dicit  defcendere.  Oratorio  enim  more  transgrefliis  fines ,  augendas  rei  caufia  jufto  lon- 
gius  arceflit ,  quafi  &  illi  fub  Pyrenaeis  praedones  habitafient.  Hadrianum  Valeiium ,  vi- 
rum  docliflimum  confentientem  habemus  ,  eodem  quo  nos  modo  Hieronymi  verba  No- 
tit.  Qall.  in  Convena ,  interpretatum.  Quod  ii  ergo  Vafaeus  non  aliud  Hieronymi ,  quod 
proprium  fit ,  protulerit ,  in  his  nihil  pradftdii  inveniet ,  quo  Hifpanorum  Pompejopo- 
lim,  utcredebat,  tueatur. 

Oihenarti  infcriptioni ,  fi  fana  eft ,  quod  dubitari  ex  fignis  forfan  quibusdam  poflit , 
infcriptio alia in  Gruteri  Opere ,  eaque  gemina pag.  3 zy .  num.  1.  & 45*5*.  num.  11.  illa Tar- 
racone ,  haec  Barcinone  vifenda  opponatur ,  qua  fi  non  profligari ,  tamen  fiiftineri  poflit 
vis  6c  impetus  illius.  In  utraque  enim  eft  pompaelonensi  ,  &  per  diphthongum  qui- 
dem ,  fcriptum  eft ,  ficut  in  priore  Strabonis  loco ,  ubi  Cafaubonus  *J  noyTTzKwoi  habet  5 
Aldus  Manutius  Venetiis  ediderat  $  noy.it louKwa.  Quae  in  utramque  partem  plene  in- 
tegrequeadferreplacuit,  ut  eligat  quisque ,  utri  fententiae  de  origine  &  nomine  Pompe- 
lonis  vel  Pompejopolis  accedere  velit  ,  quia  utraque  habet  ,  quod  probabile  videturj 
neutra  autem  ita  certa  eft  &:  confirmata ,  ut  nihil ,  quod  dubitares ,  reiinquatur. 

Prseter  Ituriflam  &  Pompelonem  Ptolemceus  in  mediterraneis  Vafconum  fcribit 
Jaccam  ,  Graccurim ,  Calagorinam ,  Cafcantum ,  Ergaviam ,  Alavonam  &  alia  obfcurio- 
ra ,  quibus  Aracozlis  Antonini  addenda ,  a  qua ,  quod  proxima  Cantabris  &  Autrigoni- 
bus  fuit ,  initium  enarrationis  faciemus.  Araccelis  Antonini  a  Pompelone  quinque  vel 
fex  leucis  in  folis  occafiim  recedit ,  nunc  Huarte  Araquil :  quos  Arocelitanos  Plinii  efle 
lib.  111.  cap.  iii.  non  eft quod  dubitemus ,  &  confentit  nobifcum  Oihenartus  lib.  11.  cap.  11. 
extremo.  Jacca  nomen  hodieque  retinet ,  Jaca  ,  inter  Ofcam  &  Pyrenseum  pofita.  Cir- 
cumjacens  ager  'Jaccetania  Strabonis  eft ,  antea  in  Pompelonis  defcriptione  memorata,  de 
qua  tantum  iilud  adnotamus ,  Strabonem  ampliores jufto  Jaccetanorum-  fines  facere  usque 
ad  lierdam  ,  quod  etiam  vir  maximtis  Petrus  de  Marca  lib .  11.  cap.  xxvn.  principio  obfer- 
vavit.  Ergavia  fuper  Iberum  etiam  Vafconum  fuit ,  &haecnempe,  quam  Ptolemaeus 
nominavit ,  diftinguenda  ab  Ergavica  Celtiberorum  ,  cujus  nomen  elemento  C  vel  K 
eft  aucHus ,  de  qua  infra  diciuri  fumus  Trans  Iberum  eft  Calaguns ,  cognomine ,  quo 
Plinius  diftinguit ,  Nafcica ,  in  dextra  ripa  Ptolemxi  Calagonna ,  hodie  Calahorra.  Hu- 
jiis  exiecrandafames  Sertoriano  beiio  a  Valerio  Maximo  iib.  vn.  cap.  vi.  extremo  defcrip- 
ta  eft ,  cujus verba referre  abominor.  Attigit  Florus  iib".  111.  cap.  xxn.  & Juvenalis  Satyr. 
xv.  verf.  9  3 .  Urbs  eximia  &  illuftris ,  quod  etiam  nummi  teftantur ,  quibus  cognomento 
jfulU  ornatur ,  &  municipii  honore ,  &  tandem  coloniae.  Auguft.  nummus  mun.  ca- 
lag.  jul.  &  alius  ejusdem ,  mun.  cal.  julia.  &concifiusinnummoTiberii:  m.c 
J.  c.  celere  c.  recto  iivir.  id  eft ,  Mumcipium  CalagurisJuLa ,  CajoCclere,  Cajo 

Retld 


7z  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

Retto  duumviris.     Ambrofius  Morales  ex  veteri  infcriptione  mcjn.  CALAGuris  J(TL.  NA- 
SCICA.  Hactenus  municipium  Calaguiis  :  deinceps  coloniam  faclam  Plinius  au&or  eft  , 
lkpedicr.olib.iii.cap.in.     Quum  cnim  dixiflet ,    Cseiarauguftanum  conventum    clii 
populos  recipere  ,  addit :  Ex  his  civtum  Romanorum  Bdttanos ,  Celfenfes  :  ex  colonia,  Ca- 
Ugurttanos ,  qui  Nafctct  cognomtnantur :   Ilerdenfes ,  Ofcenfes  ,  Turajonenfes.      Non  equi- 
dcm  ignoro ,  dcctiflimos  vnos  efle ,  qui  Calagurim  Naicicam  cis  Iberum  ponant,  quatuor 
leucis  ab  Ofca  in  feptemtrionem  :  alteram  vero,  qu&Fibularcnfiscognominaturapud 
Plinium,  trans  flumcn  in  ripa  dextra :  egovero,  fummo  duce  fretus  ,  Petro  de  Marca , 
Ii£ec  prorfus  invertenda  cfle  itatuo.  Nafcica  enim ,  ut  ex  infcriptione  Morales  docuit  mu- 
nicipium  primo ,  deincolonia,  a:queutOfca,  llcrda,  Turiaib,  quod  Plinius  adnota- 
vit.     Fibularenfis  autcm  a  fibularum ,  ut  videtur ,  opificio  dicta ,  multo  deterior  erat , 
contributa  cum  Oicenlibus ,  &  ab  iis  pendens ,  ut  ex  Caefaris  lib.  i .  B.  Civ.  cap.  lx.  con- 
ftat,  ideoque  Ofcae  vicina ,  &,  quod  Plinius  addit ,  ftipendiaria.  Ipfius  locietiam  vefti- 
gia  cC  ambitus  oftcndunt ,  urbem  in  ripa  majorem ,  quam  meditcrraneam  cis  Ibcrum 
fuifle,  quantum  nempe  intcr  Calahorram  intereftSc  montanum  oppidulum  Loharram. 
Non  pcenitebit  laudati  Archicpiicopi  verba  ex  iib.  n.  cap.  xxvm.  de  Marca  Hifpania  re- 
legifle  :  Nonputo  ,  inquit ,  dubitan  pojfe ,  quin  eorum  urbs  [Caiiguritanorum  Csdaris  lib.  I . 
Civ.cap.LX.j   refrendajtt adeam ,  qu<ehodie  xii   M.   P.    tntcrvallo ab Ofcavtfitur ,    vulgo 
J^oharre  dicvam  ,  ubiRomanorumddtfictorumvefiigia  fuperfuijf.  adhuc  atatefua,   teftatur  Hte- 
ronymus  Blanca  in  initio  commentariorum fuorum  de  Rtbus  Aragonerfibus  ,  ubt  tfitus  quoque  opt- 
nionts ,   quam  nos  prxfertmus,  fe  prd.fi  at  autlorem.      Sed  qut  fcntentiam  tllius Jcqmmur  inhoe 
loco  ,  ab  tlltus  &  ab  Antonti  quoque  Auguflmt  Cr  Hieronymi  Suriti.  o^ inione  dtfctdere  cogimur, 
exifttmantium.  ,    hanc  Calagurim  Ofca  Vidnam  ,   illique  contrtbutam ,    atqxc  auco  Ilemetibus 
adfcriptam  ,    eam  effe ,  qu<z  a  Pltnio  vocatur  cognomtne  Nafcica  ,    non  autem  Ftbularcnfcm. 
Duplex  enim  Calaguris  avctt;fto  hoc  fcrtptore commemoratur ,  Fibularenfisncmpc C7~  Nafctca. 
Caiaouritanos  qui  Ftbularenfes ,  ut tlle ait ,  cognominantur ,  fortaffis  afibularum  optf.cio  , omni- 
710  arbitramur  effe  eos ,  qut  contributi  crant  OJccnfibus,  Calagwim  vero  Nafctcammter  coloni- 
a,$  una  cum  Ilerda  O"  Ofca  diferte  rccenfet  tdem  Pltnius ,  aquior  haud  dubte  ergatres  tllas ctvttates, 
c,uam  fuerunt  recentiorcs  quidam,  qut  videntur  tllis  invidtffc  ccloni^  dtgnitaiem.  Adeoalttrm 
efi  de  illts filentium  in  eorumfcriptis.     N ec  alia  quam  Nafcica  Galaguris  &  flumine  Iberi  ad- 
f ufa  Sertoriano  belio ,  quid  uitimum in fame eflet ,  expertaruit.     namStrabohb.  iii. 
pag.  iii.  diftinctc  prodit ,  poftremum  beili  Sertoriani  geflum  efle  prarter  alialoca  vj^  i# 
Keihdyxes  ^ 'Ovotcmwvav  Trzhet ,  etiamin  Calaguri ,  Vafconnmurbe,  non  iila  quae  fuit  Ilerge- 
tum.     Sic  Gncci  fcribunt  §  fimplici:   &  uno  R  in  veteri  infcriptione ,  quam  Morales ,  ut 
dicmm ,  edidit :  quam  fcripturam  ita  praeferendam  ducimus ,  ut  fyilaba ,  quafi  gemina- 
tum  R.  fuiflet ,  perinde  producatur.     Quod  ex  poetis  maniieftum  eft.     Prudentius  Paf- 
fione  Caelarauguftanorum  xv  1 1 1    Maityrum  veriu  3 1 .  Sapphico. 

Noftra  aeftabit  Calaguris  ambos. 
Et  Paullinus  Nolanus  Carm.  x .  ad  Aufonium  verf.  2  3 1 . 

Btlbtlis  hutc  tantum  Calaguris,  Ilerdanotatur. 
Supereft  Graecuris  ex  Ptoleman  urbibus  Vafconice.  Origo  fatis  clara  :  non  xque  fitus  6c 
poiitio.  Epitome Livii  XL 1 .  Tt.SemproniusGracchmproconful  Celttberos  vitlos  tndedi» 
tionem  accepit ,  monimentumque  operum  fuerum  Gracchurtm  oppidum  tn  Htfpanta  confittuit. 
Idem  adfirmat  Feftus  Pompejus.,  Cvunavetusoppidinomenoftendit.  Gracchuns,  in- 
quit ,  urbs  Ibera  regionis  dtcta  a  Graccho  Sempronio  ,  qua  antea  Illurcts  nomtnabatur.  Scf  ibi- 
•  tur  Gracchuris  6c  Graccuris.  NumirjiisTibcriiMUNicip,  GK.ACCUR.1s5  6c  aiio  cum  bove 

vittato 


BJpama.    ^  LIBER    II.    C  A  P,    L  7$ 

vittato  municxp.  graccur.  Ptolemseus  r^K»e/V,  quicislberam  fltumdat,  procul 
amotum  a  flumine,a  quo  in  occafum  iblis  tantumdem  fpatii  aut  ampliusAntoninus  vel  quis- 
quis  au&or  eft ,  reducit.     Itinere  enim  ab  Afturica  Tarraconem ,  hoc  ordine  collocatur : 

Graccurim  — —     — — 

Balfionem  m.    p.     xxviii. 

Cafarauguflam  M.  p.  xxxvi. 
Ergo  lx  1 1 1 1  M.  p.  ab  Ibero  &  Caefaraugufta  afuit  Afturicam  verfus  &  Palantiam.  Ho- 
die  Agreda  eft  prope  Tariafbnem :  unde  martyres  Graccuritanos  in  Martyrologio  Afar- 
tyres  de  Agreda  appellari  vir  doctiflimus  Jo.  Harduinus  obfervavit.  Etiam  Cafcantum  op- 
pidum  ex  numero  illorum  eft ,  quae  Vafconibus  a  Ptolemaeo  adfcribuntur.  Sic  autem  in 
Palatino  codice  legitur  K<xVk«vtcv  ,  quod  male  editum  b«V»co»tov  fuerat.  Plinius  lib.  1 1 1 . 
cap.  III  :  Latinorum  veterum  ,  Cafcantenfes  ,  Ergavicenfes  ,  Graccuritanos ,  Leonicenfes, 
Offigerdenfes.  Nummus  Tiberii  MUNICIP.  CASCANTUM.  Non  difEcilis  inventu 
ejus  pofitio  eft ,  quia  nomen  in  oppido  Cafcante ,  inter  Tutelam  &  Turiafonem  fito ,  fer- 
vatur.  TuteU  autem  incerta  antiquitas,  nec  quidquamdeeainvetuftislibrisautmoni- 
mentis.  Hoc  folum  conftat ,  quando  Mauris  erepta  fit ,  nec  priorem  ejus  mentionem  fii- 
perefle  in  Notitia  Vafboniae  vir  induftrius  St  faepe  a  nobis  laudatus  Arnaldus  Oihenartus 
pag.  84.  adnotavit.  Huic  Tarraga  Ptolemaei ,  unde  Plinii  Tarragenfes ,  eft  ipfa  Larraga , 
inter  Pompelonem  6c  Iberum  fere  media  ad  Argam  fluvium  :  quae  verifimilior  eft  opinio , 
quamillaHarduini,  quiTarregam,  leucis  quinque  ab  Ilerda  Barcinonem  verfus ,  inter- 
pretatur  ,  ubi  nihil  Vafconiae  pofleflionis  erat.  Cetera ,  ut  ignobiliora ,  praetermitta- 
mus ,  de  nomine  tantum  Vafconum  hoc  notafle  non  alienum  fit ,  Strabonem  8c  Ptolemae-? 
um  per  a  fcribere ,  media  fyllaba  porrecta :  quam  contraLatinipoetaecorripiunt.  Iu- 
venalis  Satyra  xv.  verf.  p  3 .  de  fame  Caluguritana : 

Vafcones ,  hacfamaeft,  alimentU  talihus  olim 
Produxere  animas , 

id  eft ,  carne  humana.    Prudentius  Periftephan  1 .  feu  Calaguritanorum  Paflione  verf  p 3 . 

Iamne  credis  bruta  quondam  Vafconum  gentilitas, 
Et  Paullinus  Nolanus  Carm.  x.  ad  i\.ufonium  verf.  2.  1  z. 

Sic  Vafconefaltu 
Quisquis  agitpurmfceleris  vitam  inter  inicjuos. 
Antequam  per  Pyrenaeos  montes  ad  alterum  litus  feu  mediterraneum  mare  progrediamur , 
neceffeeft,  etiam  illas  gcntes  Tarraconenfis  provinciae  expediamus,  quae  Callaeciae  & 
Lufitaniae  a  tergo  in  mediterraneis  ad  Iberum  usque  fluvium  objiciuntur .  Magna  nomi- 
na  iri  Romanis  hiftoriis  fimt  Vaccti ,  Pelendones ,  Arevaca ,  Carpetani ,  Lufones ,  Oreta- 
niy  Lobetani,  Contejlani;  F,detani,  Illercaones ,  &  imprimis  Celtiben  ,  quibus  nunc  am- 
plos,  nunc  anguftiores  terminosconftituunt.  Bellicofimmi  enim  fuerunt ,  atquemul- 
tis  faepe  populis  imperaverunt ,  ut  Celtiberia  interdum  majorem  Hifpaniae  partem ,  a 
principe  populo  denominatam ,  comprehendat.  Strabo  lib.  1 1 1 .  pag.  88.  dvfyfrtym  el 
K?Ati/3>;£s?  i7roiii<rxv  ^  r  7TKv,<no^a>Pov  7r#<r#v  cfjuJvvpov  tavToft ,  Celtiberi  ,  autlt  fotentia,  & 
fe  etiam  regiombw  circvmjacentibm  nomenfecerunt.  Cladibus  vero  Romani  belli  fa£tum  , 
ut  ad  eos  fines,  aut  iis  fimiles ,  redigerentur ,  quosPtolemaeusdefcribit  j  &ceterispo- 
pulis  fui  limites  redirent.  Strabo  &  Plinius  in  quatuor  gentes  divifos  fuifTe  tradiderunt : 
neuter  plures  quam  unam  illarum  nominavit ,  &  Strabo  quidem  Anvacas,  Plinius  Pelendo- 
nes :  Utrosque  vero  Ptolemaeus  a  Ceitiberis  feparavit.     Ceteros  duos  Appianus  nobis  de- 

K  texit. 


74.  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

texit,  Bellos  nempe  6c  Tttthos,  parum  clara  nomina.  NosPtolemaeiveftigia  italege- 
mus ,  ut  in  oppidomm  enumeratione  confenfum  hiftoricorum ,  ubicumque  haoeri  poteft, 
conjungamus ,  &  eum  in  dubiis  rebus  malimus  fequi.quam  unius  peregrini  geographi , 
qui  Ptolemaeus  eft ,  au&oritatem. 

Callxcis  five  Gallaecis  ad  ortum  folis  adjacebant  Vaccd ,  ab  Livio  faspe  commemorati, 
quomm  ex  Ptolemaei  difpofkione  fuit  primum  Intercatta ,  apluribusmemorata.  Epito- 
ma  Livii  xlvi  1 1 .  L.  Lucullus cum  Claudio  Alarcello ,  cuifuccejferat ,  quum lacejfere  tmnes 
Celttberia  populi  viderentur ,  Vacc<x.os  &  Cantabros  Cr  aliu  incognitti*  adhuc  nationes  in  Hifpa- 
mafubegit.  Ibt  P.  Cornclim  Afrtcanus ,  Scipio  Aemilianns ,  L.  Paullifilim ,  Africani  ne- 
pos ,  fed  adopttvus ,  provocatorem  barbarum  tribunm  militum  occidit :  Cf  in  oppugnattone  In- 
tercatia  urbis  majm  multopenculum  adtit,  nam  murumprimus  omnium  tranfcendit.  Singu- 
laris  illa  cum  barbaro  pugna  apud  eandem  urbem  commilTa  fuit.  Aurelius  Victor  de  Vi- 
ns  illuftribus  in  Scipione  Aemiliano :  apud  Intercatiam  oppidum  provocatoremjtngulariproe- 
lio  vtcit.  Adde  Appianum  in  Ibericis.  Vetus  infcriptio  apud  Gmtemm  pag.  3  24.  num.  1 0. 

MODESTUS     INTERCAT.     EX     GENTE     VACCAEORUM     UXORI      PIENTISSIMAE. 

Situm  Antonini  Itinerarium  defcribit ,  itinere  ab  Afturica  per  Pintiam  &  Cluniam  ad  Tu- 
riafonem  6c.Caefarauguftam  ,  itautLX  m.  p.afueritab  Aftorga,  uno  interje&o  oppido 
Brigeco.  Portam  Auguftam  nemo  praeter  Ptolemaeum  memoravit.  neque  eft  ut  creda- 
mus  Plinii  Novam  Auguftam  efle.  haec  enim  in  Arevacis  fuit ,  6c  in  iis  ab  ipfo  Ptolemaeo 
nominatim  recenfetur  N*J*v>*V*  appellata.  Circumjacentia  proxima  tria  oppida  ejus- 
dem  Ptolemaei  Viminacium  ,  Lacobriga,  Segtfama,  continenti  fic  ferie  etiam  Itinerario 
traduntur  ,  ab  Afturica  Burdigalamverfusitinere.  Vtminacium  xxxi  M.  p.  a  Pallan- 
tia :  xv  a  Lacrobriga ,  inter  quae  medium  eft.  Ptolemaei  quidem  Graecus  codex  corrup- 
tus  in  hoc  nomine  :  Latina  autem  verfio  Lacobriga ,  qui  fimt  Lajcobricenfes  a  Piinio 
lib.  iii.  cap.  in.  memorati:  iidem  forte  Plutarchi  AayyofitfTat  in  Sertorio  pag.  j* 74. 
nam  etiam  geminata  littera  in  nummo  Galbae  fcribitur  laccobriga  mun.  ideftL^c- 
cobrtgamunicipium.  Alia  vero  Lacobriga  in  Lufitanis  eft ,  dequafupradiximis.  ALa- 
cobriga  itidem  m.p.xv.  abeft  Segtfamo ,  quae  urbs  poterat  Ptolemaei  Segifama  Iulta  vide- 
ri ,  nifi  Plinius  diclo  loco  diftinguat  Segifamonenfes  £c  Semifamejulienfes.  Segifamonis 
fitum  habemus  ex  Itinerario  :  Segifima  fi  diverfa  fuit ,  nobilioris  utique  famae  fuit , 
quam  fitus  nunc  certus  6v  definitus  eft :  nifi  in  Ptolemaei  numeris  adquiefcemus ,  qui  eam 
Palantiae  a  feptentrione  opponit.  Nobilitat  autem  civitatem  &  coloniae  dignitas ,  Sc 
Iulia  agnominatio.  Nummus  Tiberii  ,  col.  jul.  segisama.  Accedit  in  hiftoriis 
ejusdem  clara mentio ,  Flori  lib.  1  v.  cap.  x  1 1 .  Auguftum  Cantabrico bello  in  eam  deve- 
nifle :  &  Polybii  apud  Strabonem. 

Reliqua  Vaccaeomm  oppida  fecundum  Ptolemseum ,  eaque  memorabilia ,  funt  Palan- 
tia  ,  Cauca  ,  Ptntia.  Prima  Palantia  ,  Appiano  6c  Ptolemaeo  UuKoivjioi  ,  cujus  cives 
Plinio  Pallantinii  (nam  Pallantia  &  Palantia  fcribitur)  cum  per  fe  nota  eft ,  quianomen 
hodieqtie  f ervat  in  Legionis  regno  Palencia ;  tum  ex  Itinerario  Antonini  de  fitu  ejus  con- 
ftat.  Claram  antiquitus  fuifle  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  vi .  teftis  eft.  Urbium ,  in- 
quit,  de  mediterraneis  in  Tarraconenfi ' clartfjimafuerunt ,  Pallantia&  Numantta:  nunc  e/i 
Cccfaraugufta.  Appianusin  Iber.  pag.  482..  Ett)  3  YIxKuvtUv '  fa  frohiv  ,  %  Sfyav  re  «^trife 
&ZB  {*&&  7  Inde  Pdlamiam  itum  eft  ,  urbem  virtutisfama  clartorem ,  quam  Intercatia ,  un- 
deegreflifuerant.  Cauca  etiam  nobiJior  urbs ,  fed  pofitionis  dubiae.  Plures  putant  Co- 
cim  efle  nominis  inducr.i  confonantia  :  quod  vero  haec  trans  Durium ,  ceterae  omnes  Vac- 
caeorum  urbes  quas  eiuimeravimus  3  cis  illud  fiumen  funt  3  fufpecta  interpretatio  videri 

potefL 


Hifpania.  LIBER    II.     C  A  P.     I.  7f 

poteft.    Sed  juvat  Appianus  fententiam  receptam  5  quia  Lucullum  Celtiberico  bello  ex 

inferiori  Hifpania  adverfusCauc£eosprofecl:um,  flumen  Tagum  dicit ,  pag.  478,  non 

Durium  trajecifle.     Nempe  •ui^.o-aA  t  7roray,ov ,  r  k<x,k%$jqv  Tdyov,  dQfoiTo  t&gjsKotwoiv 

sroA<v ,  ^f  ixaQzs&.rQTtiS&JStv ,  t-rajetto  amni  ,  ##m?  Tagum  appellant  ,  ^  Caucam  ttrbem 

fervenity  O*  eamcircumfedit.     Ex  quo  non  dubie  probatur ,  quod  tantummodaTagi  tra- 

je&usmemoratuseft  ,  antequam  ad  Caucam  perveniretj  adeunti  Lucullo  non  trans  Du- 

rium  urbem ,  fed  citra  illum,  hoceft,  interDurium,  &TagumfitamfuifIe,  Durio 

tamen  propiorem  quam  Tago ,  ut  Situs  Cocas ,  quas  hodie  eft ,  oftendit.    Calamitatem 

urbis  a  Lucullo  contra  fcedus  illatam ,  &:  inde  ortam  Romanis  infamiam ,  five ,  ut  Appi- 

anus  appellat ,  £o%av  kxkw  ;  exejusdemdefcriptioneintelligimus.     Hanc  de  Cauca  opi- 

nionem  plus  Zofimus  perturbat ,  quum  de  Theodofio ,  qui  inde  ortus  fuit ,  lib.  iv.  cap. 

XXIV.  fcripfit:  utgiircn  *$  @ao-i*.eiot4  kqivcdvqv  ©ea^oVjov ,  c-k  [dfi  <$  b>  '.ifitigjct  Kafiszytx; ,   %q- 

Kiug  3  K&vKott  ogpuyfyjQVi  hoc  eft ,  [Gratianus]  imperii focmmTheodo/iumlegit ,  ex Htfpa- 

nica  Callegia  urbe  Cauca  ortum.     Nemo  non  videt ,  Callasciam  cormpto  illo  vocabulo  no- 

tari,  m  qua  fi  Cauca  fita  fuit ,  fruftraadVaccasosilla  ,  qui  multo  citeriores  fiint ,  refer- 

tur.     Sed  tanti  non  eft  in  hac  caufla  Zofimus ,  ut  de  Plinii  nos  fententia  6c  Ptolemad,  qui 

in  Vaccads  ponunt ,  depellat :  quin  potius  Zofimum  ,  fi  non  errafle ,  tamen  fingulari 

opinione  fuifTe  judicamus ,  dum  ampliores  Gallascias  fines ,  quam  ceteri  folent ,  adfigna- 

vit,  ut  Vaccaeorum  quoque  contineat  regionem.     Facilis  etiam  error  invicinis,  quia 

Vaccasi  6c  Gallascifunt  q^q^qi.     PraetereaPw^Ptolemasieft,  quam  plures  ponunt in 

loco  eximise  nunc urbis  Vallifoleti  five  Valladolid.  Mariana  lib.  x.  cap.  v  1 1 .  Ptncia ,  qm 

nojirii  Vallifoletum  ejfe  creditur  in  Vaccm :  alii  ad  latus  paullo  ab  illa  urbe  deducunt.     An- 

tonini  Itinerarium  inter  Cluniam  6c  Intercatiam  ponit  mediam ,  itinere  ab  Afturica  Cas- 

farauguftam  per  Cantabriam  :  eftque  ab  Afturica  cvi  m.  p.     Tandem Rauda quoque 

Vaccasorum  fuit ,  quam  idem  Itinerarium  inter  Pintiam  &  Cluniam  conftituit ,  utrique 

proximam ,  nulla  urbe  interje&a.  Et  ha&enus  de  Vaccads. 

Sequuntur  Arevaca  Strabonis  &  Ptolemsei ,  de  quibus  ita  Plinius  lib.   1 1 1 .  cap.  1 1  r  , 

Arevacis  nomen  dedit fiuvius  Areva.  Horumfex  oppida :  Saguntia  O"  Uxama ;  Praterea  Seqo- 

via,  Nova  Augufla ;  Termes ,  ipfaque  Clunia,  CeltiberU  finis.     Ptolemaeus  praetermifla 

Saguntia  addit  Numantiam  &  Velucam ,  6c  alia  quaedam  obfcuriora.  De  fingulis  breviter, 

quse  inveniri  pofliint,  adferemus.  Sagumia,  qu*e  St  Segunt ia ,  ac  Segontia  dicitur  ,  illa 

urbs  eft ,  de  qua Livius  lib.  xxxiv.  cap.  xix.  Conful  audito  Seguntia  Celtiberum  omnes  farci- 

nas  impedimentaque  reliBa ,  eopergit  ducere  ad  oppugnandum.  Vetus  infcriptio  apud  Grute- 

rumpag.  3i4.num.  i. 

C.     ATILIO     C.    F.    OJJIR.     CRASSO     SEGONTINO. 

Itinerarii  aucT:or  duas  Segontias  uno  itinere  ab  Emerita  Casfarauguftam  tradit ,  unam  in- 

terComplutum  &Bilbilim;  alteram  inter  Bilbilim  &  Caefarauguftam.     Priorillarum 

eft,  quae  Arevacis  vindicatur.  Qui  locorumperitifuntjudicantefleurbemSiguenzam, 

ad  fontes  amnis ,  Complutum  adluentis,  qui  hodie  vocatur  Henarez.     Aliam  Segonti- 

am  in  Bsetica  fiipra  expofuimus ;  6c  iterum  aliam  Segontiam  Paramicam  Ptolema^us  ponit 

in  Vardulis.     Hoc  de  prima  Plinii  urbe.     Secunda  eft  Uxama ,  Ptolemaeo* Ou|«(w«  'ap- 

yfacm ,  vel  ut  Palatinus  codex  habet ,  hpyfiKcM:  in  Itinerario  inter  Cluniam  &c  Numan- 

tiam  pofita,  itinereab  Afturica Caefarauguftam.  Floro  t&Auxima  lib.  1 1  i.cap.xxn. 

extremo  corrupte.  nam  veram  fcriptionem  vetus  lapis  Compluti  confpectus,  oftendit 

apud  Gruterum  pag.  6p; .  num.  8. 

LIGINIUS    JULIANUS 

UXAMENSIS 

K    X  ANN- 


76  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

ANN.     XX.     H.     S.    EST 
JULIA     MATER     F.     C. 

Hodie  elBorgo  d'Osma  dicitur,nomine  veteri  non  penitus  exftincl:o  >&:  adjacet  amniDurio. 

Illuftre  nunc  nomen  SegovU  five  Scgobix. ,  quse  2«yxf3»'<x  Ptolemad  eft ,  ad  fe  nos  advo- 
cat ,  nifi  retrahet  Harduinus ,  qui  Arevacarum  Segoviam  ,  Plinio  6c  Ptolemseo  memo- 
ratam ,  dicit  non  illam  efle  mediam  inter  Madridum  6c  Vallifoletum ,  quae  mirabiles  a- 
quceduclxis  cum  Segovia:  nominc  confervat :  fed  urbeculam ,'  quas  fub  eadem  cseli  partc 
atque  Numantia ,  eodemque  fituaPtolemxocollocetur.     Haec  numeris  confifus  Ptole- 
maei  fcripfit,  qui  fi  recti  funt,  eadem  longitudo  Segubix  cft  6t  Numantiae ;  latitudo 
in  feptemtrionem ,  quam  Numantia: ,  elevatior.     Quum  vero  numeri  illi  faepe  fefelle- 
rint ,  &  plura  in  Hilpania  conturbet  alibi  Ptolemaeus ,  nolim  fola  illius juflione  a  cele- 
briori  Segovia  ad  ignobilem  obfcuramque  diverti.     Fateor ,  celebrem  illam  urbem  pacne 
extra  fines  Arevacamm  efle :  fed  efto ,  quod  fatis  fit ,  in  limine  fuifte ,  id  quod  ut  credam, 
facilius  adducor ,  quia  6c  Plinius  &:  Ptolemams  &  Itinerarii  au&or  tantum  unam  Segovi- 
am  habent ,  nec  ipfi  Hifpani  aliam  in  his  circa  Durium  oris  oftendunt ,  aliam  demum 
prope  Cordubam  ad Baetin ,  de  qua  Vaf asus  pag.  p i .  confulatur ;  quae  nihil  cum  noftra  , 
ut  alieno  fitu ,  commune  habet.     Quod  fi  omnino  etiam  pofitio  repugnaret ,  quaevero 
non  plane  aliena  effc :  tamen  vel  nominis  &  famae  caufla  illuftre  opus  explicaremus ,  quod 
nihil  certi  conftat ,  cui  alii  hoc  genti  fit  adfcribendum ,  nec  alia  forfan  fe  offert  ad  prasdi- 
candum  illud  occafio.     Eft  enim  haec  Segobia  vel  Segovia  hodieque  confpicua,  cum 
ob  alias  rationes ,  tum  maxime  propter  mirandum  aquaeductum ,  ex  Trajani  sevo ,  ut  pu~ 
tatur  reliquum ,  de  quo  Marineus  Siculus  lib.  i .  Rer.  Hifp.  tradit ,  fe  ultra  feptingentos 
in  Hifpania  pontes  numerafle,  fed  nihil  vidiffe,  quod  cum  hoc  arcu  feu  aquasdu&u  6c 
ponte  Alcantarenfi  conferri  poflit. 

In  Plinianis  Arevacamm  oppidis  Nova  Augufia  fuccedit ,  nec  alii  memorata ,  nifi  Pto- 
lemceo ,  quamvis  ille  in  nomine  aliquid  cormpit ,  NaSavy^av  fcribens ,  pro  N2oauy*V* , 
vel  Neo4  Mvyxsoi.  Ad  Termefiinam  ergo  urbem  progredimur  ,  cujus Termes  nomen  eft  apud 
Plinium  &  Florum  5  &  Ti^uts  quoque  apud  Ptoiemarum :  Tg^coVj  jMyothvi  -jiqKis,  Ter- 
mifus,  magnaurbs,  Appiano  pag.  f  $f.  Hodie multis  Lerma eft ,  fita ad  fluvium  Are- 
vam,  qui  nunc  Arlanza :  aliis  ad  Durium,  NueftraSennoradeTiermes.  CivesTer- 
mejimi  vocantur ,  focii  Numantinorum .  Livii  epitoma  l  1  v.  Q^Pompejus  eonful  in  Hifpa- 
ma  Termefiinos  fubegit :  cum  eisdem  &"  Numantims  tacem  ab  infirmitatefeeit.  Et  Tacitus 
annal.  iv.  cap.XLV.nationisTermefiin*  dicithuiTe  ,  qui  prcetorem  Hifpanise  citerioris  L. 
Pifbnem  ex  improvifo  in  itinere  adortus ,  unovulnereinmortemadfecerit.  Aneadem 
fit  Termantia  Appiani ,  qua:  Plinii  Termcs :  &C  Termantini  apud  eundem  y  qui  Livii  Ter- 
meftini,  non  liquido  conftat.  Termantini  prope  Numantiam  fuerunt.  DeeodemQ^ 
Pompejo,  quumnihilad  Numantiam perficeret  Appianus  dicit  pag.  fo6  ipsrifiurvzv  &)ri 
Tequxvrixv  oig  iv^i^z^ov  tpyov ,  Termantiam  cafiraprom&vit ,  tamcjuamibiminusnegotiiha- 
biturus'.  & pauciflimis interjeclis  jt  dyo^v  oLvtS  Qzpovtx  %ixIccp%ov  0»  TiPuxvr&s  irgi^uvro, 
rribunum  militum  ,  qui  commeatum  advehebat,  Termantini  infiugam  vertemnt.  Multis 
ergo  iidem  funt ,  qui  Termeftini  5  &  eadem  Termes ,  quae  Termantia.  Hoc  autem  me 
dubium  reddit ,  quod  non  credibile ,  unum  auct.orem  eodem  libro  ,  &  ejusdem  belli. 
defcriptione ,  unam  urbem  nunc  Ttpuavrluv ,  nunc  TzpuicIv  appellare. 

Ultima  urbium  in  Arevacis  in  Celtiberiae  ccnlimitio  pofita ,  fuit  Clunia ,  omnium  poft 
Numantiam  deletam  clariflima ,  Romana  colonia ,  &  juridici  conventus  ampliflimi  fedes. 
Hax  dc  ca  ex  Plinio.    Situm  Antonioi  Jtineraxjurn  rnonurat ,  iuter  Raudam.  &  Uxa- 

mam 


Hifpania.  .LIBE.R    II.      C  A  P.    I.  jy 

mam  fere  medium ,  ab  illa  xxvi  m.  p.  ab  hac  xxi  1 1 1 .  quo  loco  nunc  pagus  fupereft,  ad 
Durium  amnem.  In  hifbriis rarum  nomen ,  nec fere  nifi  Dionis  Caffii  lib.  xxx ix.  pag. 
ny.  referentis  derebellibus  Hifpanis,  quod  Metello  Nepoti ,  mMs^KSvrt  Ka*v/«v  7  imh* 
9"ovts?  oifAeivssi  iykvovro  fty)  o%hvy,v  $j  <s&*t7roir,<reivTo ,  obfidenti  Clumam  fupervenientes ,  vice- 
rint  ipfum ,  ac  urbem  in  fuam  redegerint poteftatem.  Crebrior  mentio  in  numrnis.  Vaillan- 
tius  tres  promit  cum  nominibus  quartumvirorum  clunia  infcripti :  Golzius  autem  ha- 
bet  fignatum  col.  clunia:  &alium  mun.  clun.  id  dkymunicipiumClunienfe.  H*ec 
de  fex  urbibus  Plinii  in  Arevacis. 

Ptolemasus  addit  Numantiam  &  Velucam.  Nobiliflima  Numantia ,  HifpanU  decus , 
ut  Florus  vocat ,  quod  ex  bello  Numantino  conftat :  quam  licet  deleverint  Romani  Sci- 
pione  Aemiliano  duce  j  nontamendubitandumert,  quinpoftea  inftauratafuerit,  quia 
non  tantum  Ptolemasus  eam  memoravit ,  fed  Antoninus  quoque ,  itinere  ab  Afturica  Cas- 
farauguftam  5  qui  etiam  fkum  determinat ,  inter  Uxamam  Sc  Turiafonem ,  interjecliis 
tamen  aliis.  Durius  prasterfluit ,  ut  Strabo  dicit  lib.  1 1 1 .  pag.  1 1 2 .  fed  recens  ille  &  fon- 
tibus  fuis  propinquus.  Florus  Bello  Numantino  &:  fitum  £c  virtutem  ita  defcribit  :  Sine. 
muro ,  Jine  tumbus  modice  edito  in  tumulo  apudflumen  Duriumfita ,  quatuor  millibm  Celtibero» 
rum ,  quadragwta  millium  exercitumper  annos  quatuordecim  fola  fufinuit ;  necfuftinuit  mods^ 
fedfepim  aliquando  perculit ,  pudendisque  foederibm  adfecit.  Quod  inftar  Sparta?y£w  mur& 
fuifle  dicit ,  forte  folus  dicit ,  &  Strabo  difto  loco  videtur  to  t%^  ,  murum  meminifle, 
fed  obfcuris  ceteris :  &  Appianus  Hnei^t^* ,  fed  ita  dubie ,  ut ,  urbisne  fuerit  an  caftro- 
rum  Scipionis  ,  non  facile  dijudicetur.  Paullus  Orofius  lib.  v.  cap.  vi  1.  explicatius 
proponit,  quae  brevius  fuperiores.  Numantia  ,  inquit,  haudproculafiumincDurwtria 
milliapaffuum  in  ambitu  muri  amplexabatur :  quamvis  aliqui  adferant ,  eam  £r  parvojitu , '  & 
Jine  murofuijfe.  Unde  credibile  eft  ,  quia  hocfpatii  cura  alendorum  cuRodiendorumque  pecorum, 
vel  etiam  exercendiruris  commod.o ,  quumbellopremerentur^  incluferint :  ipji '  arcem  parvam , 
natura  munitam  obtinentes.  Alioque  tantam  paucitatemhominumtamamplumurbps  fpatium 
non  munire  magii ,  quam  prodere  videbatur.  Commentarii  loco  poflunt  efle ,  quas  Joannes 
Mariana  lib.  111  ineunte  tam  de  muro  ,  quam  de  fitu  urbis  &  veftigiis  a  fe  infpeftis  pro- 
didit:  Inextremo,  inquit ,  CelnberU  ad  feptemtrionemangu/ofitafuit,  atqueinArevacis^ 
quatuor  amplws  millibusfupra  Soriam  ad  Garaipontem ,  non  procul  ab  ortu  Duriifiuminis  ejus 
urbisvefiigiamenjirantur.  Naturaloci,  cfuam  arte  munittorfuit ,  in  clivopofitamolli  quidem 
adfcenfu,  aditutamen diffcili ,  quod,  tribus expartibus ,  montibus  ambiatur ,  unotantumla- 
tere  in  planiciem  definente,  proventu  fertilem ' ,  &  fecundum  Teram  amnem  duodecim  miliia,, 
quousque  in  Durium  profiuit ,  protenjcc.  Lacedamomorum  inftituto  #ec  mcenibus  munita  erat, 
nec  turribus  circumvallata ,  &  ad gregum pxfccndorum  commodhatem  regiombus  aliquanto  latu- 
or ,  quam  utperpetuo  muro  wcludipoffit.  Arce  tantum  mumta  erat ,  unde  lacejfcnti  hofii  repug  - 
narefoliti  erant ,  in  eamque  fortunu  omnes  in  belli  difcnmine  conferre.  Prasterea  Ptolemseus 
etiam  Velucam  adjecit ,  quarn  Antoninus  Voh:cem  dixit ,  xxv  m.  p.  a  Numantia in  occa- 
fum  remota ,  eodem  itinere ,  quod  ab  Afturica  Crefarauguftam  per  Cantabriam  ferebat. 
Hasc  de  Arevacis  ,•  qui  primo  cafii  Arevaci  Sc  Arevaca  appeliantur ,  illo  modo  a  Strabone 
&  Plinio  5  hoc ,  a  Ptolemaeo. 

Proximi  Arevacis  fiipra  Numantiam  erant  Pelendones ,  quem  populum  vetus  infcri» 
ptio  apud  Gruterum  pag.  in.num.  y.  littera  duplici  notat : 

GENIO     LOCI 
PELLENDONES      • 
APv.EACON„ 

K  3  Plinius 


7-8-  GEOGRAPHXAE    ANTICLUAE. 

Plinius  6c  Ptolemseus  fcribunt  L  fimplici.  Ille  [Plinius-]  lib.  ni.  cap.  ni.  vocat  Pelendo* 
wes  Celttberorum:  £clib.  iv.  cap.xx.  Durius  amnps  ex  maximis  Hifpnnie^  ortns  inPelendo-* 
wibws ,  &  juxta  Numantiam  lapfus :  dein  per  Arevacos  Vacctosque ,  dijierminatis  ab  AJiu- 
ria  Vettontbus »  a  Lufitania  GalUcis ,  ibi  quoque  Turdulos  a  Bracaris  arcens.  Ptolemaeus  tres 
urbes  illis  tribuit ,  Vifontium ,  Augufiobrigam ,  8c  Saviam.  Idem  Vifontium  paullisper 
deducit  ab  Auguf  lobriga  8c  Savia  in  auftrum ,  Saviam  ab  utraque  nonnihil  in  ortum : 
Augujiobriga  itinere  Antonini  ab  Afturica  Cafarauguftam  inter  Numantiam  8c  Turiafo- 
nem  media  locatur ,  ab  illa  xxin  j  ab  hac  xvm.p.  reducta.  Plinius  Numantiam  in  Pelen- 
donibus  fcribit ,  quse  ceteris  eft  in  Arevacis. 

Arevacorum  ab  auftro  vicini  Ct.rpetam ,  Plinio Carpetani ad Tagum  lib.  in.  cap.  m.  Po- 
lybio  lib.  in.  cap.  xiv.  Kot$x4fm  ,  qui  an  iidem  fint  ,  qui  Liviidr^;lib.xxi  1 1. 
cap.  xxvi.  dubitat  LudovicusNonius  in  fiia  Hilp.  cap.  xlv.  Regio  Carpetania :  major  gens, 
quam  Pelendones ,  Sc  pluribus  oppidis  exculta.  Caput  fecundum  Plinium  Toletum  eft 
lib.iii.cap.ni.  Servat  nomen  urbs  inclyta  ad  Tagum,  ideoque  certae  fedis,  etiam  ex 
Antonino  nota  &  Ptolemceo.  Incola:  Plinio  Toletani ,  &  infcriptionibus.  Adjacet 
Complutum  Ptolemad  ac  Antonini ,  quod  nemo  dubitat  Alcaiam  de  Henarez  efle.  cives 
ComplutenfesVlimo  di&o  loco.  Martyres  ejus  Iuftum  Sc  Paftorem  laudat  Prudentius 
hymno  iv.  Perifteph.  verf.  41 . 

Sangutnem  Iujii ,  cui  Pajior  h<eret , 
Ferculum  duplex ,  gemtnumque  donum , 
Ferre  Comptutum  gremio  juvabit 

Aiembra  duorum. 

Inter  Complutum  £c  Toletum  Thulcia  Antonini ,  itinere  ab  Emerita  Casfarauguftam. 

Ad  latus  occiduum  Compluti  Mantua  Ptolemad  ,  in  loco  fere  ubi  hodie  regia  Hifpano- 

rum  Madrid :  aut  proxime  eam  in  pago  exiguo  Viilamanta ,  tefte  eodem  Ludovico  No- 

nio  cap.  lxxi.     Durium  verfus  Ilnrbtda  6c  Etelejia  faerunt  ejusdem  Ptolemaei  j  quiPli- 

nii  Egelejiam  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1  :  Prope  Tagum  Aebura  Livii  lib. xl.  cap.  xxx.  &  xxxiii. 

&  Stephani  Aij3^a  ex  Strabone :  forian  eadem ,  quae  Libora  Ptolemad.     EtHippoLi- 

vii  in  his  oris  fuit.     Libro  xxx  1  x.  enim ,  cap.  xxx.  dicit ,  Haudprocul  Hippone  c<~  Toleto 

tcrbtbm  interpabulatorespugna  orta  eji.    Ergo  hae  finitimse  urbes  fuerunt  Hippo  8c  Toletum . 

Celebratior  Contrebia  ejusdem  Livii  lib.  xl.  cap.  xxx  1 1 1 .  quam  6c  Vellejus  lib.  1 1 .  cap.  v. 

Valerius  Maximus  lib.  1 1 .  cap.  vi  1 .  exempl.  lo.  £c  Florus  lib.  1 1 .  cap.  xvi  1 .  memorave- 

runt.     In  limite  Celtiberorum  fuit ,  uti  ex  Livio  conjicitur.     Sauciis ,  inquit ,  tn  oppidum 

Aeburam  deve&is^  per  Carpetantam  <cr  Contrebiam  duBcz  legtones.     Eaurbs  obfejfa,  quuma 

Celtiberis  auxilia arccfifet,  6c reliqua.  Videtur  etiam in  Valer.  Maximi  lib.  v.  cap.  1 .  exem- 

plo  y.  pro  Centobrica  Contrebia  legendum  ,  quia  eandem  hiftoriam  Vellejus  &Florus 

dictis  locis  Contrebiae  tribuunt. ;  Nec  Laminium  ignobile  fuit ,  quod  ultimum  Ptolemaeus 

in  Carpetanis  ponit.     Situm  dat  Antonini  Itinerarium  vii  m.  p.  acapiteAnaz,  unde 

per  duas  manflones  Toletum  iter  eft.     Idcirco  Piinius  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  dixit :  Ortm  Anat 

Laminitano  agro  citeriom  Htfpania.    Idem  cap.  1 1 1 .  Lammttanos  ad  Carthaginienfem  con- 

ventum  tranfcribit ,  quamlibet  longius  inde  remotos  5  nec  tamen  hi  ultimi ,  qui  jus  inde 

petebant.     Inter  Laminium  6c  Toietum  eft  Confabrum  Antonini ,  qui  Plinii  funt  Confabu- 

renfcs  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  in  conventu ,  quem  modo  dixi ,  Carthaginienfi.   Vetus  infcrip- 

tio  apud Gruterum pag. 401. num.  f.  iivir  munic.  consaburon.  &  alia pag. 

pop.  num.  14. 


Hifrma.  LI  B  E  R    II.     C  A  P.  I.  79 

Q^    D0MITIUS    Q^    P.    MACER 
CONSABURENSIS 
L.    P.    1N    FRONT.    XV.    IN 
AGR,    P.    XX. 

AdditPtolemaeus  Ilarcurin ,  obfcurum  oppidum,  quod  vero  etiam  Antonini  itinereab 
Emerita  Casfarauguftam ,  inter  Sifaponem  6c  Laminium  invenitur ,  una  littera  trunca- 
tum  Larcuris.     Haec  quoque  deCarpetanis ,  quos  Polybius  lib.  1 1 1  cap.  xiv.  %i$ov  i%v- 

'QQTcitQv  t&v®*  r  kos>t  onvvis  t&s  tottxs  y  totms  ilUns  tratius  fere  validiffimam gentemhxxd^- 
vit. 

Carpetanos  attingunt  Oretani  inter  x^nam  6c  Bsetin  fere  extenfi,  fed  utrumque  fonti- 
bus  propinquiorem.  Nomen  dzt  Oretum,  '£1^tov  rg£f*«vwv,  Oretum  Germanorum  Pto- 
lemaeo :  quse  & '£i&<t, ,  Oria  eft ,  &  regio  Oretania.  Strabo  lib.  1 1 1 .  pag.  i of.  <$  "h^ta- 
vixs  K&Tisiviseoi  ls)  nohis  K«V«Aov,  ^'aeJoi,  Orctani&princeps  nrbs  efl  Caflulo  ,  &  Oria. 
Dicitur  etiam  Orifia.  Stephanus  By zantinus  'a^o-t»  WAw  'ilBnsJ& •  «  e9W  v ,  'fte/T«voV , 
Orijiaurbs  HifpanU:  genttle,  Ontanus.  Addit  ex  Artemidoro  easdem  urbes ,  quas  Stra- 
bo  ,  Orijiam  &  Cafiulonem  ,  nominibus  leviter  pravatis,  quse  reftituimus.  Tarapha 
Oretum  Calatravam  interpretatur ,  de  quo  dubitat  Ludovicus  Nonius  in  Hifpania  cap. 

"  lxii.  Celebrior  Caflulo  ad  Bsetim  amnem ,  bello  Punico  clariffima ,  patria  Imilces  , 
quas  uxor  fuit  Hannibalis  quod  exLiviilib.  xxiv.cap.xLi.clarum  eft.  Silius  Italicus 
lib.  1n.verf.3p1.  .  r 

Fulget pr&cipuis  Farnaffia  Caflulo  fignis : 
Idem  ante  paullo  verf.  97. 

Cirrh/tifanguis  Imilce 
Caflalii}  cui  materno  de  nomme  diBa 
Caftulo  t  Phoebeifervat  cognomina  vatis. 
Parnaffia  ideo  &  Caftalia  origo  nominis ,  quia  fingunt  ,  Phocenfium  coloniam  efTe ,  de 
quo  plura  ad  Silii  locum  notavimus.     Sive  vere  ita  fuit  ,  five  fi.ct.um  eft  a  poetis ;  non  ta- 
men  ratione  caruit  illa  fictio,  five  fama  fuit  &opinio.     Nam,  ut  Ludovicus  Nonius 
cap.  lx  1  v.  tradit ,  mons  urbis  bivertex  eft ,  ut  ParnafTus  :  ab  uno  latere  tenuis  fcaturigo5 
non  impar  Caftalio  fonti :  etiam  numifmata  ibi  reperta ,  quse  alatum  Pegafiim  referebant. 
Sed  lufum  ita  efle ,  veranominisorigo,  a  Bocharto  tradita ,  oftendit,  quippe  a  crepidi-  - 
ne  fluvii  (Arab.  rbtS&p)  derivat,  &  ex  Strabone  confirmat ,  qui  Baetim  ad  hanc  urbem 
propter  foi^eis  omv  rupes  amni  imminentes ,  negat  effe  navigabilem.     Urbs  valida  fuit  £c 
municipium.  Vetus  infcriptio  apud  eundem  Nonium :  sacerdoti  municipii  chastu- 
lonensis.     Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  111.de  conventu  Carthaginienfi :  cx  colonia  Salarienfi 
oppidani  Latii  veteris  Caflulonenfes ,  qtd  Cafari  Venales  appellantur.     Ex  hoc  Hardumus  re- 
prehendit  Ptolemasum,  qui  duo  diverfa  Oretanorum  oppida  Salariam  &:  Caftulonem  fece- 
rit.     Mox  enim  in  Baftulis  fequetur  Sdaria ,  ex  qua  colonia  videntur  quidam  Caflulonen- 
fesdeducti.     Adfitus  C^/ow^-y^/r^aLiviononfemelmemoratus.     Lib.  xxvi.  cap. 
xx.  fupra  Caflulonenfem  faltum :  &  iib.  xxv  1 1 .  cap.  xx.  quum  Scipiofaltu  Caflulonenji excef- 
Jiffet.     Mariano  monti  cohasrere  inde  a  Corduba  huc  procurrenti ,  fupra  dictum  eft. 

In  ortum  paullo  a  Caftulone  recedit  Mentiffa  Livii.  Lib.  xxv  1 .  cap.  xv  1 1 .  Is  locus 
inter  oppida  Iihturgim  &  Mentiffam ,  locus  fciiicet  caftrorum  Asdrubalis.  Ptolemaei  eft 
MiVTKTa.  Plinio  Mentefani  qui  <&■  Oritani ,  diftin£H  a  Mentefanis  Baftulis.  Ergo  &  Men- 
tefa  fcribitur,  Re&e.  nam  fic  etiam  veteri  infcriptione  apud  Gruterum  pag.  384. 
num.  z. 

D.    M    S. 


GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

D.     M.     S. 
CALPHURNIAE    L.    P.     SCUNDURAE 
HUiC     ORDO     MENTESAN.     FUN 
DUM    PATRIAE    PUB.    OB    MER. 
DEDER. 

'A  Mentefa  non  longe  Tugienjis  faltm  diflat ,  ab  oppido  Tugia  dictus ,  in  quo  fontes  funt 
Ba^tis  fluvii.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  I .  Bxtis  tn Tarraconenfisprovincidt ,  non  ut  aliqui dixc- 
re ,  Mentefa  oppido ,  fed  Tugienji  exoriens faltu.  Gppidi  Tugi& ,  meminit  Antoninus  itine- 
re  a  Cafmlone  Malacam ,  xxxv  m.  p.  a  Caftulone  diflantis.  Ultraerat//«r«,  hodie 
Ilorca  vel  Lorqui,ad  luderem  fluvium.  Plinius  di£to  loco  :  Juxta  quem  (Tugienfem  faltum) 
Tadcr  fluvim ,  qui  Carthaginienfem  agrtim  rigat ,  Ilorci  refugit  Scipiontsrogum,  verfusque  in 
occafum  Oceanum  Atlanticum ,  provwciam  adoptans ,  petit.  Ob  flexum  lllum ,  quidam  in 
•Baeticam  transfiimunt. 

Eodem  traclu  quamquam  incerto  loco ,  in  Oretanis  fuit  Biatia  Ptolemad ,  qui  funt  Vi- 
atienfes  Plinii.  In  Thefauro  Brandenburgico  nummus  eft ,  infcriptus  bi ate  ,  quem  huc 
refert  nobiliffimus  vir Laurentius  Beger  pag.  j"22.  fecus ac  clari  vin Jo.  Harduinus  6c Jaco- 
bus  Wildius  ad  Meffeniam  ,  in  qua  fluvius  ejus  nominis  eft ,  reducunt.  Ignota  fiint 
Ptolernad  Cervaria  ,  Bergula  ,  Lacurts  ,  Lufparia  ,  quae  idcirco  praetermittenda  cenfe- 
rnus.  In  feptemtrionem  &  ad  Anae  fontes  revertimur ,  ubi  oppida  Ptolemad  funt  Libifo- 
ca^  Aemiliana,  Salica,  &Merob)'iga,  omniainOretanisrecenfita.  Ai&to-uKoc,  Libifo- 
ea  Ptolemaei ,  eft  Libifofa  Antonini ,  itinere  a  Laminio  Caefarauguftam ,  diftans  ab  Anae 
capite  vu  m.  p.  EademPliniieftL^//o/o»4,  quod ut plenius eft  vocabulum , ita quod 
genuinum  oppidi  nomen  flt ,  non  difHculter  invenitur.  Vetus  infcriptio  apud  Grutemm 
pag.  2<5o .  num.  3 .  imperatori  Marco  Antonino  facra  ,  colon  i  a  l i  b  1  sos anorum  ple- 
nis  litteris  exfcriptum  habet.  Libifofanm  autem  ex  media  forma  ,  quae  Antonini  Itinera- 
rii  erat ,  eft  deducmm  ,  ideoque  illa  prasferenda :  Ptolemaica  autem  emendanda ,  quia 
x  in  locum  <r  manifefto  errorc  irrcpfit.  Situs  jamante  ex  Itinerario  demonftratus  eft.  Aemi- 
liana iputo Caftra fubaudiri) a Ptolemxo in occaf  um verfus ponuntur a Libifofa ,  quae pro- 
pe  fontes  Anre  erat  :  Salica  inter  utrumque  oppidum  in  auftrum  declinat.  De  Merobriga 
autem ,  five  Mirobriga ,  ut  Palatinus  praefert ,  vereor ,  ne  illarum  una  fit  ,  in  Lufitania 
quas  defcribuntur :  aut  fi  diverfa  eft ,  nominum  acqualitate  dubitatur ,  ubi  quaeque  fita 
fuerit ,  &c  quas  ex  multis  fit  illuftrior ,  cui  antiqua?  infcriptiones  &  akse  laudes  poflint  ac- 
commodari.  Talesfuntquacpanimfuprafuntproductsepag.49.  ori>.  merobrig.  8c 
quam  Grutems pag.  zfj.  num.  2.  commcndat  mirob.ri  censium  munic.  dicato 
Aelio  Adriano  Antonino.     Et  de  Oietanis  hactenus. 

Nmic  Olcades  y  alium  populum,  accedimus,  aPolybio,  Livio,  Stephancque  By- 
zantio  commendatos.  Sed  de  his  qucque  quod  dubitemus  non  deeft  ,  quum  ne  id  quidem 
certo  fciamus ,  ex  quo  latere  Oretanis  aut  Carpetanis  appoflti  fuerint.  Livius  lib.  xx  1 . 
cap.  v.  de  Hannibale:  InOlcadnmfnesprim  {ultralberumeagens ,  tnparrtemagis  quamin 
ditione  Carthaginienjium  erat)  induxit  exercitum  ,  ut  non  pettjfe  Sagunttnos ,  fed rerum  ferie 
fnittmk  domitis  jungendocjue  traclm  ad  id  bellum  videripojfet.  Victi  ab  Hannibale ,  Carpe- 
tanes  concitant ,  eisque  contra  communes  hoftes  fe  conjungunt.  Polybius  eandem  hiito- 
riam  texens  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  feq.  primum  'OAJcaJwv  iBrvog  Olcadum gentem ,  dein  Vac- 
ca?os ,  &  poftea  omnes  ultra  Ibemm  populos  adgrefliim  Hannibalem ,  Carthaginienfium 
potefiati  fiibjecifle  tradit ,  ut  omnibus  in  ditionem  redactis ,  foli  Saguntini  reftarent ,  bel- 
lorum  nexu  ex  finitimis  fiibjugandi.     Nihil  ex  his  de  fede  certa  cognofci  poteft.     Nec 

plus 


Hifpania.  L  I  B  E  R    1 1.     C  A  P.    I.  8-1 

plus  addit  Stephanus  ille  urbium  &  populorum  defcriptor ,  quam  ex  Polybio ,  ad  quem 
provocat,  l'9vo?'l|3>j§a>r,  zeav  ivros^lfingos  t£  noToipS ,  gentem  ejfe  Hifpanorum  ,  qui  intra, 
Iberum  habitent.  Quum  vero  primariam  eorum  urbem  exponit ,  quam  Althtam  Polybi- 
us  vocat ,  ex  quo  Livius  dicto  loco  corrigendus  eft ,  in  quo  Carteja  legitur  -,  Olcades 
TtKYiGio^ups  Kxgxjnfovos ,  jinitimos  Carthagim  Novx.  efle  pronuntiat.  Sic  ab  auftro  eflent 
Oretanis  adjiciendi.  At  peritiflimi  rerum  Hifpanicarum  Aelius  Antonius  Nebrif- 
fenfis,  Sc  Jo.  Mariana,  quem  Ludovicus  Nonius  in  fua  Hifpaniacap.  xLvn.fequitur, 
Alth&am  in  regno  Toletano  ponit  prope  urbem  Ocanna  hodie  dictam ,  decem  circiter 
leucis  a  Toleto  in  ortum remotam.  Nec  id  alienum  a  Livii  defcripcione  eft  ,  quas  magis 
in  media  Hifpania  ,quam  in  ora  ejus  videtur  Olcades  locare.  Praster  Althasam  autem  dc 
Olcadibus  nihil  memorias  eft  proditum. 

Expofitis  his  nationibus  quas  principi  genti  Celtiberis  a  tergo  funt ,  id  eft  ab  occafu  fb- 
lis  j  ad  ipfam  Celtiberiam  explicandam  adgredimur.     Supra  autem  diximus ,  non  ab 
omnibus  eosdem  limites  Celtiberias  conftitui ,  fed  pro  potentia  gentis  &  felicitate  nunc 
amplioribus  extendi,  nunc  includi  poft  Romanum  bellum  anguftioribus ,  quosinpras- 
fentietiam,  uti  a  Ptolemaso  definiti  funt ,  perfequemur.     Caput  Celtiberias ,  utPlini- 
us  dixit  lib.   1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  eft  Segobriga ,  quas ut  ex  Strabone  pag.  1 1 z. 6c Ptolemaso 
apparet ,  haud  longe  illinc  a  Numantia  fuit ,  hinc  a  Bilbilitano  oppido.     Nec  vero 
Hifpani  in  fitu  confentiunt  ,  aliis  aliam  refpicientibus.     Nummi  &  infcriptiones  an  huc 
pertineant ,  incertum  asque  eft ,  Vaillantio  falfum  j  quia  hasc  urbs  3  quamlibet  clara  gen- 
tis  fiias  &  magna :  tamen  ab  Romanis ,  haud  dubie  gentis  odio  propter  diuturnum  bellum 
in  ftipendiariis  relifta  fit ,  quibus  jus  monetas  cudendas  permiflum  nunquam  fuerit.  Pli- 
nius  enim  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  in  Carthaginienfi  conventu :  Stipendiariorum  autem  celeberri- 
mi ,  Alabanenfes ,    Baflitani ,  Confaburenfes ,  Dianenfes,  Egeleftani ,  Ilorcitani ,  Lamini~ 
tani,  JMentefani ,  qui  C"  Oritani ,  Jidentefam  qui  &  Bafluli ,  Oretani  am  C°  Germani  cogno- 
minantur;  caputque Ccitiberia  Segobngenfes.  Ex  diffenfione  autem  de  loco  Segobricas  duas 
Segobricas Jo. Vaillantius ad nummum Tiberii ,  quo  segobrica  in querna fcriptum 
eft,  diftinguit,  alteram  Piinii  ftipendiariam ,  de  qua  diximus :  alteram  incerto  loco  , 
veterisLatiijuredonatam.     Scgobnga ,  inquit,  urbs gemina HifpanUTarraconenfis ,  alte- 
ra  in  Vaientino   regno  CaffeiU   ad  montis  Orospeda  radices    C7"  Duratonamfluvium :  h<£C 
Sepulveda  quibusdam :  iila  Cabbez.z.a  dei  Griego  ,  aliis  Segorve.     Sed  qua  Qeittberorum  urbs , 
immo  ipforum  caput  aPlinio  lib.  1 1 1.  cap.  1 1 1.  dicitur;  Cra  Strabonehb.  1 1 1.  &a  Ptole- 
maolib.  n.cap.vi.  Numantiaproximaponitur.  -  -  -  -  -DeutriusqueSegobrig&fttuambigi- 
tur,  Cr  non  parva  wterrecentioresdeivfacontentio.  In  dubiis  itaque  res ,  dum  certiora  in- 
venientur,  relinquenda  eft,  tantum  hoc  addito,  urbem  Segorve  in  Valentino  effe  ad 
flumen  Movedre  5  Cabezza  del  Griego  vicum  in  Caftella  Nova. 

In  Celtiberias  oppidis ,  quascertiora  {untci\:Tunafave]Turiafo ,  Ptolemaso rae/cttru : 
Plinio  Turiafonenfes  in  Casfarauguftano  conventu.  Augufti  nummus ,  m  u  n.  in  querna  , 
fupra  quam  turiaso:  &  Tiberii  ,  mun.  tur.  divusaugustus,  hoc  eft, 
municipiumTuriafo.  Situscertus,  quia  hodieque  fupereft ,  nomine non penitus abdica- 
to,  Tarazona,  ut  ccnftanter  Hifpani  tradunt,  &  Antonini  Itinerarium  confirmat ,  iti- 
nere  ab  Afturica  Casfarauguftam.  Nobilis,  ferri  gloria,  quam  aquas  fuas  debet ,  pe- 
rinde  ac  Bilbilis ,  quas  idcirco  Plinius  lib.  xxxiv.  cap.  x  1  v.  asquavit.  Celebratior  tamen 
Bilbilis  ,  alumni  ingenio,  Martialis  poetas ,  illuftrata.  Hiclib.x.  epigrammate  cui. 

Mumcipes ,  Argufla  mihi  qnos  Biibilis  acri 

Monte  'creat ,  rapidus  qaem  Saio  cingit  aqptk, 

L  Cog- 


6z  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

Cognomen  Auguftx  etiam  in  nummis  effc  Tiberii :  M.  Augusta  bilbilis  ti.  CAESARE  iii 
id  eft ,  municipwm  BUbilis  Tiberio  Cafare  tmium  confule.  Et  alio  ejusdem :  M.  A  UGUSTA 
BILBilis  ti.  caesare  v.  L.  Aelio  Sejano.  Iterum Martialis ejusdem libri epi- 
grammate  ultimo  ad  librum  fuum : 

Et  curfu  facili ,  tuisque  ventis 

Hijpana  pete  Tarraconis  arces. 

Illinc  te  rota  tollet,  &  citatus 

Albam  Bilbilin,  O"  tuum  Salonem 

Quinto  for/itan  ejfedo  videbis. 
Flumen  igitur,  quo  ferrum  temperatur ,  illcSalo,  qui  pr^eterfluit  >  inde  etiam  Bilbitis 
di6his  ab  Juftinolib.  XLiv.cap.m.  Necullum,  inquit,  apud  eos  telum  probatur ,  quod 
non  aut  Bilbili fluvio ,  aut  Chalybe  ttnguatur.  Eundem  enim  Salonem  £c  Bilbilim  efle  cen- 
fet  etiam  Hieronymus  Paullus ,  Barcinonenfis  de  Flum.Hifp.  Nec  gloriam  illam  ex 
fodinis  habet.  Plinius  diclo  lib.  xxxiv.  cap.  xiv.  de  ferri  differentia :  Summa  differentia in 
ttqua  eft ,  cui  fubinde  candens  immergitur.  Hac  alibi  atque  alibi  utilior  nobilitavit  locagloria 
ferri,  JicutBilbilin  inHifpania  Cr  Turiafonem  ,  Comum in Italia ,  quumferrariametallain 
his  locis  nonfwt.  Quanta  autem  ferri  Bilbilitani  five  chalybis  prseftantia  fueiit ,  idem  lib. 
IV.  epigram.  lv.  pracdicavit: 

Noftra  nomina  duricra  terra 
Grato  non  pudeat  referre  verfu : 

Savo  Bilbilin  optimam  metallo ,  < 

Qua  vincit  Chalybtuque  Noncosque. 
Inde  abfunt  xxiv  M.  p.  in  occafiim  folis  Aqu&  Bilbilitana ,  Antonini  itinere  ab  Emerita 
Casfarauguftam  ,  quce ,  ut  folent  hujus  nominis  ,  aegrotantibus  falutares  funt :  quum 
ipfa  Bilbilis  a  Caefaraugufta  diftet  m.  p.  li.  Circa Bilbilim fiint itidem ex Itinerario 
nota oppida Balfio  ,  xx  m.  p.  aTuriafone,quodvidetur  Zk//J>zH»2  Ptolemad  efle ,  fiper 
numeros  ejus  licet :  Nertobriga  Ptolemad  ejusdem  £t  Antonini ,  nifi  forfan  Nergobnga 
legendum  eft.  nam  Appianus  in  Ibericis  faepe  habet  N*i>yofie/yts ,  quam  vetuftam  lecti- 
onem  efle,  ex  Suida  conftat,  qui  ,  in  jusxe/oTraS-eTv  eodem  modo  Appiani  verbapag. 
475"  •  ed.  Tol.  refert:  Ne^ejSe^sf  $  atvrS  nteJ  ^  (A,iTejo7ra$eioK  jrv&e/usvoi.  Nergobri- 
ges  ,  cognita  Marcelli  moderatione  ,  acreliqua.  Quod  vero  Itinerarium  Ptolemaso  con- 
fentit,  nihilmutanduminnominecenfemus.  Urbem  non  mediocrem  fuifle  ,  exAppi- 
ani  hiftoria  apparet.  A  Bilbiliaberat  xxi  m.  p.  Ca:farauguftam  verfus ,  quodexAn- 
tonini  itineribus  ab-Emerita  Casfarauguftam  eft  perfpicuum .  Hodie  Ricla  cenfetur  efle , 
media  inter  Bilbilim  &:  Calonis  oftium  ,  quod  etiam  Jo.Francifcus  Andreasde  Patria 
S.Laurentiiapprobavit.  Arcobriga  autem ,  itidem  Ptoleman  ,  recedit  a  Bilbili  Com- 
plutum  verflis ,  quod  ex  Itinerario  liquet ,  quo  hoc  ordine  pofita  oppida  funt ,  itineribus 
ab  Emerita  Caefarauguftam : 


Complutum 



Arrtacam 

M.    P. 

XXI  r. 

Cefatam 

M.    P. 

XXI 1 II. 

Segontiam 

M.    P. 

XXVI. 

Arcobrigam 

M.   P. 

XXIII. 

Aquns  Biibilitamrum 

M.    P. 

XVI. 

Bilcilim 

M.    P. 

XXI  III. 

Ex  quibus  etiam  Cefmm  inteJligimus  quo  loco  fkafuerit2  quamPtolemaeusKl^^*»» 

fi-ve 


Bfpam*:  LIBER   II.    CAP.  I.  g$ 

five  ut  in  Palatino  eft  ,  K#t<rtxSciv ,  Cefadam  vel  Czfadam  appellat.  Nobilior  Valeria  Cel- 
tiberorum,  Ptolemadj  Plinii  Valerienfes,  lib.  iu.cap.  m.  qui in coloniis recenfet : 
Ortelius  cognomen  Julia  addit ,  nefcio  ex  quo  nummo.  Quem  quod  diligentiflimi  viri 
Harduinus  et  Vaillantius  ignorant ,  error  haud  dubie  eft ,  6c  ex  notiore  nummo  legendum 
col.  juliavalent  i  a  ,  itidem  in  citeriori  Hifpania ,  quam  poftea  perluftrabimus.  Sita 
erat  Valeria ,  Vafad  opinione,  ad  fontes  Sucronis ,  ut  ipfa  urbs  Cuenca  fit :  vel  quod  Mora- 
les  mavult,feptem  inde  leucis  reducta  ad  eundem  amnem.  Supra  hanc  Parietina  Antonini , 
itinereaLaminioCasfarauguftam  ,  xxn  m.  p.  a  Libifofa.  Nobilis  prse  ceteris  Erga~ 
vica  Celtiberum,  diverfa  ab  Ergavica  Vafconum ,  dequafupradi&umeft.  Utramquc 
Ptolemasus  diftinde  pofiiit ,  ut  gente  ,  ita  &fitudiverfam.  Augufti  nummus  mum. 
ergavica.  Et  a*lius  Tiberii ,  ergavica.  Infcripuo  vetus  apudGrutenim  pag.  382. 
num.p. 

M.     CALP.    M.     F. 
LUPO     FLAM.     P.     H.     C. 
EX     CONVEN 
CAESAR.     ERCAVIC. 

hoceft,  Marc$  Calpurnio ,  Marci  filio ,  Luj?o  flaminiprovinciaHifpanUciterioris^excon^ 

ventu  Ctfaraugujlano ,  Ercavicenji ,  perClocoG.  Et  Plinius  in  Caefarauguftano  conven- 

tu  Ergavieenfes  lib.  111.  cap.  111.  fcripfit.     Quibus  indu£ti ,  minus  dubitamus ,  quinapud 

Livium  quoque  lib.  xl.  cap.  l.  Ergavica  fcribendum  fit ,  non  Ergavia,  quia  nobilem& 

ptentem  civitatem  vocat,    quod  Ergavicoe  potius,  quamobfcurae  Vafconum  ErgavU, 

tribuendum  videtur ,  quod  etiam  Carolo  Sigonio ,  viro  doctiffimo ,  vifum  fuit.     Situm 

Hifpaniinloco^/^»»^,  feptem  leucis  a  Dertofa  in  occafum  adtivum ,  adnotant.     Vi- 

de  Ortelium  &  Holftenium  in  Ergavica.     CeteraPtolemaeiinCeltiberia,  Candabora^ 

Burfada,  Laxta,  Alaba^  Libona,  Urcefa,  Mediolum ,  Attqcum,  cum  perfe  obfcura, 

tum  ignotse  etiam  pofitionis  omnia ,  praetermittuntur ,  quibus  addimus  Segedam  Appia- 

ni  in  Bellorum  confinio ,  quae  Morali  Segeflica  Livii  eft  lib.  xxx  1  v.  cap.  xv  1 1  :  &  ejusdem 

Certimam  lib.  xl.  capt.  xlvi  i  ;  Tutiam  Florilk  Plutarchi  in  Sertorio. 

Celtiberorum  finitimi  erant  ad  Iberum  Edetam  five  Hedetani ,  qui  Strabonis  J.i$y}xmq)9 

Sidetani {untlib.  lil.pag.  iiz.&UivnSedetdmlib.xxviii.  cap.  xxiv.    item  lib. xxix. 

cap.  11.  &  lib.  xxxiv.  cap.xx.  nifi  obftabit  forte ,  quodubiqueLiviuscumpopuliscis 

Iberum  fitis  conjungit.     Sed  tamen  etiam  fummus  vir  Petrus  de  Marca  lib.  11.  cap.  vn. 

.  fecl:.  3 .  ita  cenfet ,  Edetanos  a  Strabone  &  Livio  Sedetanos  dici ,  perfpicuum  manifeflumque 

ejfe.     Regio£^<«^Pliniolib.iii.cap.  m.dicla.     Sucrofluvim ,  inquit,  &quondamop~ 

pidum ,   Conteflanixfinis.     Regio  Edetania ,  amceno  pratendente  fe  ftagno  ad,  Celtiberos  recedens, 

Eadem  Appiani  'L^ta.yla, ,  Sedetama  pag.  f 07.     Fines  ergo  ex  maritima  parte  ponit  Pli- 

nius  a  Sucrone  ad  Iberum  fere ;  in  aliis  ad  ipfum  flumen.     A  Sucrone  etiam  Silius  eos 

deducit  lib.  111.  verf.  371. 

Hos  inter  clara  thoracis  luce  nitebat 

Sedetana  cohors ,  quam  Sucro  rigentibus  undis , 

Atque  altrix  celfa  mittebat  Satabts  arce. 
S trabo  dicto  libro  pag.  108.  Aeletanos  omnes  vocat ,  qui  a  Carthagine  ufque  Iberum  ha- 
bitabant ,  fiib  quibus  tam  Edetanos  ,  quam  Conteftanos  6c  Ilercaones  comprehendit. 
Sidetanos  autem  fiios ,  five  Sedetanos  Strabo  a  Carthagine  ad  Sucronem  ducit ,  nulla 
Conteftanorum  habita  mentione,  quos  numquam  memoravit.  Ha^c  longitudo  Edita- 
nise :  latitudo  fecundum  Ptolem£eum  eft  a  Cadaraugufta  ufque  Saguntum.  Nunc  urbes 
&  oppida  fingula  perluftramus. 

L  2  Caput 


^4  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

Caput  Edetanorum  C&faraugufta  eft ,  Ibero  adjacens  colonia ,  antea  dicta  Salduba.  Sic 
@nim  Plinius  di£to  loco :    Cafaraugufia  colonia  immunu ,  amnc  Ibcro  adfufa ,  ubi  ovpidum  an- 
tea  vocabatur  Salduba,   regionk  Edetania  ,  recipit  populos  clii.  id  eft,  tot  populijus  ab 
eapetunt,  quiaconventumhabuitjuridicurn.     Ptolemasus  divife  K««rap«a  'Av^o'v?«  Ce- 
Jdsra?  Augufta:  Strabopag.  1 04.  conjunclie  >j  7ree/  raV  KtKTifitigps  YLaiea.Qawy&sot,,  Cafarau- 
gufiaapudCeltiberos,  quorum  finesattingebat.  Atque fic vulgo Latini ,  ut Plinius , quem 
modo  cognovimus  ,  &Melalib.ii.  cap.  vi.   UrbiumdemcditerraneisinTarraconcnJi  clarif- 
fima  fnerunt  Pallantia  Cr  Numantia :  nunc  ejl  Cafaraugufia.     Sic  etiam  multis  locis  Anto- 
nini  Itinerarium.     Poffis  dubitare,  an  primis  colonia:  temporibuscompofitovocabulo 
nominata  fuerit.     In  nummis  enim  hujus urbis  ,  quotquot  defcriptos  vidimus ,  diremtio 
eft  confpicua.     Plurimi  notis  tantum  fignant  c  c.  a.  hoceft,  colonia  Cafarea  Augufia , 
multi,  caesar.  augusta  incifionis  punclo  interjefto :  quidam  caes.  augusta. 
quod  utrumque  legendum  eHCafareaAugufia.     Vide  Vaillantii  Nummos  Auguftorum 
in  Coloniis  &  Municipiis.  Unde  fufpicari  poffis ,  mediam  formam  caesar.  augustam, 
ejecto  puncto  ,  ita  coaluifie.      Tamen  poetae  compofitionem  juvant ,  qui  negiecla;  aut 
expulfa;  interpunctionis  non  pofliint  accuiari.     Prudentius  hymno  iVv  Perifteph.  de  Ca> 
jfarauguftanis  Martyribus : 

Tu  decem  JanBos  revehes  £r  0B0 , 
Cafaraugufia  fiudiofa  Chrifli , 
Verticcm  fiavis  oleis  revmcla 
Pacis  honore. 
Etiam  infcriptio  Gruteri  pag.  3  24.  num.  1  z.  fi  re&e  defcripta  eft,  aliquid  adferre  poteft : 

POSTUMIAE  MARCELLINAE 
EX  CAESARAUG.  KARENSI 
Jioceft,  illuftriinterpretePetrodeMarcalib.  1  i.cap.  x.num.f.  Poftumia origine Caren- 
Ji  ex  conventu  Cafaraugufiano .  Plinii  Carenfes  funt  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  in  eodem  conven- 
tu.  Cares  oppidum  quatuor  leucis  a  Pompelone  in  meridiem  ,  nunc  Puente  de  la  Rey- 
na.  Haee  de  nomine ,  quod  una  auclorem  urbis  feu  amplificatorem  commendat :  nobi- 
litatem  fupra  Pomponius  commendavit :  de  fitu  ejus ,  quia  fuperftes  eft ,  nemo  dubi- 
tat. 

Circumjacent  coloniam ,  Segontia  Antonini  xvi  M.  p.  Bilbilim  veriiis :  Belia  "BiKaa 

Ptolemsei ;  unde Plinii Belitani  videntur  dicti  lib.  111.  cap.  iiLnifi  cum  Thoma  Reinefio  , 

magni  judicii  viro ,  lib.  1 .  var .  Le£t.  cap.  xxv.  Bilbilitanos  velis  legere :  quod  non  impro- 

foabile  videtur ,  quia  de  Plinio  non  credi  poteft ,  in  recenfione  Hifpaniae ,  &  conventus 

Caefarauguftani ,  Biibilim ,  tam  clarum  municipium ,  prastermififie ,  qui  minora  etiam 

perfequutus  eft.     Adjacebat  etiam  Z^o»*^  ejusdem  Ptolemsei ,  in  occafum  paullo  rece- 

dens.     Plinio Latinorum  veterum  Le onicenfe s.     In  Golzii  nummo m u n.  leonica. 

A  Leonica  auftrum  verfus  retrac~ta  Etoviffa,  quam  quidam  ex  male  difpunclo  Livii  loco  lib. 

xxi.  cap.  xxii.  flumirri  Ibero  apponunt ,  quum  longius  inde  in  occafum ,   Ptolemseo 

au<5fcore ,  quorum  confonat  hiftoricus  recre  difpenfatus ,  reducenda  fit.  Livii  verba  funt : 

Ab  Gadibm  Carthaginem  ad  hiberna  exercitus  rediit.     atque  inde  profettw  J>rate~r  Etovijfam  ur- 

bem,  adlberummaritimamqueoramducit.     P.tolem^usinEdetanisfcribit'HTo'/3^«{,  Eto- 

bema^  fed  dudum  a  fummis  ingeniis  obfervatum  eft ,  'Hto'|3»j«"«  legendum ,  idemqueop- 

pidum  efle  Etobefam  &  Etoviffam.     Vide  Sigonium  ad  Livium,  &P.  deMarca  lib.  il 

cap.  vii.  extr.  Mare  verfiis  Ptolemaeus  ponit  Edeta  y  quae  &  Leria  dicta  fuerit  y  'JH^Tet  n 

ijj  kpu<*>\  unde  nomen Edetanorum  eit  fiveHedetanorum:  et  fub  ea ,  five  propius  mare 

Sagun^- 


Htfpama.  LlBER    II.     CAP.I  8f 

Saguntum,  fida  Romanis  civitas,  fita  pafTus  mille  ferme  amari,  utLivius  notavitlib. 
xxi.cap.vn.  aut  tribus  millibus ,  utPiiniusj  cujusinjuftaoppugnationefecundumPu- 
nicum  bellum  Hannibal  accendit ,  poft  oclo  annos  Pcenis  erepta  (Liv.  lib.  xxiv.  cap.  xlii) 
&  civium Romanorum  fa£fca  oppidum.  Plinius  faepe  dicio  lib.  iii.  cap.  iii.  Valentia  colo- 
nia  iii  m.  pajfuum  a  mari  remota  :  fiumen  Turium ,  &  tantumdem  a  mari  Saguntum ,  civium 
Romanorum  oppdum ,  fide  nobile.  Maritimum  fitum  etiam  nummus  Tiberii  exprefla  tri- 
remi  teftatur ,  cui  s ag.  adfcriptum  cum  duumviromm  nominibus :  &  alius  cimelii  regii 
sagunt.  itidem  cum  triremi,  apud  Harduinum.  Scribitur  Saguntum  &  Saguntm ;  iJ- 
lud  Livii,  Strabonis,  Plinii  &  Ptolemaei :  hoc  Melx,  Flori  cc  infcriptionis  antiqua? 
apud Gruterum pag.  490.  num.  z.  saguntus  patronisvi.  Silius quoque lib. i, 
verf  yo^. 

Conclamant  utrimque  acies ,  ceu  tota  Saguntos 
Igne  micet. 
Urbs  antiquiflima ,  ut  etiam  Hercules  crederetur  fundamenta jecifle.     Ibidem  verf  yo f. 
Muitus  Saguntinus  precatur : 

Conditor  Alctde ,  cujm  vefiigiafacra 
Incolimm ,  terra  mmitantem  averteprocellam. 
Quod  vero  hoc  nimis  fabulofiim ,  ad  Zacynthios  originem  plerique  referebant.     Strabo 
lib.  1 1 1.pag.  1 10.  "Zdyowrov  Mi<ry.<x  ZukwB-iuv ,  Saguntuma  Zacynthiis conditum.     Aucta 
ab  Ardeatibus  colonis  Rutulorum.     Idem  Silius  lib.  1 1 .  verf.  603 . 
Armaque  Dulichiaproavisportata  Zacyntho , 
Et  pnfca  adveBos  Rutulorum  ex  urbepenates. 
Adde  Livium  lib.  xxi.  cap.  vn.     Gleba  &  argilla  praeftabat ,  unde  pocula  laudatiora. 
Martialislib.  vm.  epigram.  vi. 

Ficla  Saguntino  pocula  malo  luto, 
Et  lib.  xiv.  epigram.  cxiv. 

Sume  Saguntino  pecula  fiBa  luto. 
Supereft  ex  Ptolemad  numero  in  Edetanis  Valentia ,  1 11  millibus  paflibus  a  mari  (ecc~ 
dens  ad  iiumcn  Turiam,  quse  hodieque  nomen  cum  regio  fplendore  f ervat.     Originem 
defcribit  Livii  epitoma  lv.  Junim  Brutm  conful  m  Hifpania  iis ,  cjuifub  Viriato  militaveram, 
agros  oppidumque  dedit  „  quod  Valemia  vocatumefi.     Delevit  Sertoriano  bello  Pompejus , 
ut  ipfe  ad  fenatum  fcribit  in  fragmentis  Salluftianis  ,  Dux  hofiium  C.  Herenmm  cum  urbe 
Valentia  &  exercitu  deleti.     Inftaurata  ab  Julio  Csefare.     Nummus  Augufti ,  quem  Har  - 
duinus  vidit:  col.  jul  VALENTiA.     In  ceteris,  quos  &  Vaillantius  exhibet,  perno- 
tas  &  figna  tantum  eft  c.  j.  v.  id  eft ,  Colonia  Julia  Valentia ,  cum  praetoria  nave.  Coloni- 
am  fuiffe  etiam  Plinius  teftis  eft  verbis  fupra  in  Sagunto  productis.     Non  ergo  Hierony- 
mus  Surita  in  Antonini  Itenerar.  pag.  f4Q.audienduseft,  qui  Livii locum  deValentia 
quadam  Lufitaniae ,  quae  nusquam  fiiit ,  interpretatur ,  quod  hiec  Edetanorum  nimis  lon- 
ge  a  Viriato  Lufitano  afuerit,  quafi  isarma  non  per  omnem  Hifpaniam  circumtulerit. 
Adi  Ludovicum  Nonium  in  Hifpan.  cap.  lxix.  Poft  Sucro  eft  flumen ,  Edetanorum  finis , 
quemlaxius,  ut  fblent  poetas ,  Silius  Italicus  ponit ,  uX.Smtabm,  Xativa,  Sedetanaco- 
horte  fiia  comprehendat,  de  qua  fupra  diclum  abunde  eft.     Si  ad  Sucronem  S<etabis, 
quod  cenfet  Nonius ,  excufatior  eft  poeta  Silius ,  dum  mEdetaniseosfcribit,  quiadja- 
cent  illorum  termino.     Sucro  autem  ,  oppidum  ad  oftium  amnis  ,   quod  praetermifit 
Ptolemasus ,  ex  Strabone  addendum  eft.  Is  enim  lib.  111.  pag.  1 09 .    Sucroni  fluvio  ttgmv 
&um  yu^oy ,  urbem  cognominem juxta  oftium  ftatuit ,  -cujus  etiam  Liyius  meminit  lib.  xxvm, 

L  £  cap,. 


%6  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QU  A  E 

cap.  xxvi.  &!'cap.  xxix  extremo,  quia  feditio  militum,  quam  Scipio  fedavit ,  ccepta 
apud  Sucronem  urbem  erat.  Plinius  verbis  fupra  cditis ,  Sucrofiuvius  &  quondam  oppi- 
dum.  Ergo  excifum  fuit  ipfius&Ptolemadtemporibus.  Reiiqua  Edetanorum ,  quae 
Ptolemasus  dat ,  Ebora ,  Damiana ,  Lanffa ,  obfcuriora  funt :  Oftcerdam  in  Ilercaonibus 
referemus :  Dianium  in  Conteftanis. 

Ab  occafu  Edetanos  attingebant  Lobctani ,  quorum  Lobetum  A«]3ijto»  fuit ,  Ptolemasi: 
&  fupra  hos  Lufones ,  AsVwvg?  Strabonislib.iii.  pag.  112..  cwoimovTig  ¥  t5  Totyx  -nyya is , 
qui  ad  Tagi  fontes  pertingunt :  de  quorum  oppidis  nihil  certi  notum  eft :  &  pars  Turde- 
tanorum,  finitimi  Saguntinorum ,  qui  contraxerant  eis  cum  Carthaginienfibus  bellum , 
controverfiam  fingentes ,  Hannibale  inftigante ,  ferenteque  auxilium.  Quam  ob  cauflam 
poftmodo  Romani  Turdetanorum  urbem ,  cujus  nomen  non  memoratur ,  deleverunt.  Haec 
Livius  lib.  xxi.  cap.  vi.  &  lib.  xxiv.  cap.  xlii.  Hanc  Turdetanorum  urbem  Hifpani 
cenfent  Tervel  fupra  fontes  Turise  efle.  Nunc  qux  in  maritima  ora  funt  a  Bseticae  limite 
ad  amnem  Iberum,  perfequemur. 

Primi ,  ex  Bastica  reliqui ,  funt  Baflttani ,  quibus  ad  mare  Ptolemaeus  fblum  "Ou^toj , 
Urce  dat  5  longum  vero  in  mediterranea  excurfum ,  in  quo  funt  Acci ,  "axjcj  ,  in  Bseticae 
confinio  colonia ,  ex  plurium  Hifpanorum  confenfu  nunc  Guadix  in  regno  Granatenfi. 
Plinius  hb.  in.  cap.  111.  in  Carthaginienfi  conventu  :  Ex  colonta  Accitana  Gemellenfes.  Sci- 
licet  cives  colonias  Gemellenfes  vocantur.     Infcriptio  vetus  apud  Marianam  6c  Gruterum 
pag.  171.  num.  6.  col.  Jul.  gem.  accitana,  ideft,  ColoniaJuliaGemella  Acci- 
tana^     Id  nummi  confirmant ,  Augufti  col.  acci.  leg.  vi.  ideft,  Colonia  Accitana 
legionis  fexta  :  &  Tiberii,  c.  J.  G.  ACCi.  L.  III.  five  Colonia  Julia  Gemella  Accitana 
legioms  tertU:  qui  conlati  inter  fe,  oftendunt  rationem ,  curGY»?<?//,2illacoloniaappel- 
letur,  videlicet,  quod  ex  duabus  legionibus ,  vi,&Cin.colonosaccepit.  Pofthunc^r- 
gilia,  Ptolemad  'Oug^iA/a  ,  Plinii  Virgdienfes.     Sed  etiam  infcriptio  in  Gruteriopere 
pag.  324.  num, y.  vergiliensCs,  per  E.     Quidam  Hitpani ,  etiamHarcuinus,inloco 
Murcias,  regiaeurbis  ,  ponunt:  LudovicusNoniusautem  cum  aliisMurchm  Menlari- 
ttm  Ptolemasi  in  Conteftanis  fitam  interpretatur.     Orcelis  proxima  eft  Ptolemad ,  Hifpa- 
norum  nunc  judicio  Origuella  fupra  Murciam ,  ad  Seguram  fluvium  :  an  eadem  Ocilis 
Appiani,  nonliquet.     Bigerram  autem  Ptolenuri  etiam  Livius  laudavit  lib.  xxiv.  cap. 
xl  1 .  fociam  Romanomm  civitatem ,  ideo  oppugnatam  a  Caithaginienfibus ,  liberatam 
a  Scipione.     Situs  ejus  parum  certus.     Clufio  videtur  Villena  efle  inter  Murciam  &  Va- 
lentiam  fere  media.     Turbula  Ptolemaei,  forfan  Turba  Livii  eft  lib.  xxxi  1 1 .  cap.  xliv. 
ad  quam  Q^  Minucius  adverfus  duos  imperatores  Hifpanos  profpere  pugnavitv,  akerum 
etiam  vivum  cepit.     Abuia  quoque  in  Baftitanis  his  a  Ptolemaeo  numeratur ,  quam  perpe- 
ram  quidam  Avilam  putant  effe ,  non  ignobilem  urbem  medio  itinere  inter  Salmanticam 
6v  Madritum.     Longius  enim  abeft  illa ,  quam  ut  huc  reduci  ad  Baftitanos  noftros  poffit. 
Forfan  &  ibidem  ejus  nominis  oppidum  fuit ,  ex  quo  illa  Avila  fuit  enata.     Miffis  obfcu- 
rioribus  Scgifa  ,  Arcdaci  ,  IUt.no,  Bcrgtda,  Saltiga ,  <k  aliis ,  de  Salaria  aliquid  addi-- 
mus  ,  quam  fere  extremam  Baftitanorum  Ptolemaeus  collocavit.     Pofliit  idem  Salanam 
in  Oretanis  inter  Tagum  &  Anam  fupra  Caftulonem ,  ut  vereri  fubeat ,  neeademurbs, 
quodnoninfolensPtolema:o,  bispofitaabillofuerit.     quamvis  nec  ignotum  fit ,  falinis 
Hiipaniam  abundare.     Hifpani  Cazorlam  fuam  in  loco  illo  tradunt  efle  j  ahi  inde  in  occa- 
fum  reduclam ,  tribus  leucis  fupra  Ubedam  a  feptemtrione  ponunt ,  &:  de  illa  infcriptio- 
nem  interpretantur  col.  jul.  aug.  salariensis,  quas  tamen  ad  Oretanos  referri 
pofcit,  quia  Piinius  cum  Caitulone,  ut  eandem  fere ,  conjunxit  lib.  111.  cap.  111.  in 

Cartha* 


Hifpama.  LIBER    II     G  A  R    I.  87 

Carthaginienfi  conventu  Salarienfem  coloniam  ita  recenfens :  ex  colonia  Salarienfe  oppidani 
veteris  hatii  Caftulonenfes .     Sic  Frobenius ,  Harduinus ,  alii  ediderunt.  Sed  fatis  de  Bafti- 
tanis  provinciae  Tarraconenfis ,  qui  nomen  a  Bafti  oppido  habent ,  praetermiflbaPtole- 
maeo :  Plinius  autem  cives  Baftttanos  habet ,  Sc  Antonini  Itinerarium  Bafti ,  inter  Cartha- 
ginem  8c  Acci ,  itinere  a  Tarracone  Caftulonem.     Baftitanos  excipiunt  Conteftani.     In 
ora ,  cui  Strabonis  Spartartus  campws  prsetenditur  eft  Carthago  Nova  in  finu  Virgitano ,  ho- 
die  Golfo  de  Cartagena ,  excurrenti  parvo  finui  appofita ,  urbs  nova  &  primaria  Cartha- 
ginienfium  in  Hifpania,  ab  Asdrubale  condita ,  eo  quiBarcae,  Hannibalis  patri ,  fuc- 
ceflit  5  ut  Strabo  notavit  p.  1  op.  a  Scipione  expugnata ,  cujus  fitus  8c  dignitas  accurate  a 
Livio  lib.  xxvi.  cap.  xlii.  defcribuntur.     Antonini  Itinerario  difFerentias  caufla  Carthago 
Spartaria  cognominatur ,  acampis  ,  quos  modo  Strabo  a  fparti  proventu  ita  vocari  tradit. 
Confervarunt  Romani  dignitatem  ejus  coloniaineamdeducla,  &:  conventu  jurisdictio- 
nis,  ubi  lxv  populi  difceptabant ,  quod  Plinius  dicto  loco  narravit  j  Scjureconceflb 
cudendi  monetam.     Nummus  Augufti   c.   j.   n.  c.  ex.  d.  d.  Sc  alius  c.  1.  n.  c. 
hoc  eft ,  Colonia  Julia  Nova  Carthago ,  e x  decreto  decurionum.     Proxima  in  littore  Alone 
Pomponii  Melae  ,  kkwk)  Ptolemad ,  quam  vulgo  Alicantam  credunt  efie  ,  fed  falfo , 
quia  Alone  a  falinis  nomen  habet ,  quales  nullae  ad  Alicantam  iiint ,  de  quo  Ifaacus  Vofli- 
us  ad  Melam  pag.  192..  coniiilatur.     Hanc  fe<]wtUY LucentumVlinii ,  Lucenti,  AxmvtqI 
Ptolemaei ,  Lucentia  Melae ,  quas  verius  Alicante  emporium  eft  ,  confonante  ipfo  nomi- 
.ne,  articulum  more  Arabum  praeferente.     Latinorum  civitas  fuit ,  five  jure  Latii  dona- 
ta,  ut Plinius memoravit.     His  Portw  IllicitannsVtolem&i  (Illicitatus comiptefcribitUY) 
interponendus  eft.     Ipfe  geographusinhacora.turbatomnia,  ob  id  merito  a  doctis  viris 
caftigatus  3  ut  ex  illo  locum  &  ordinem  non  licebat  defignare.     Voflius  diclro  loco  inter 
Carthaginem  &c  Alonem  locat.     Quod  vero  Elche  ,  quamplurimidicunt////c-^efle, 
unde  finui  nomen  6c  portui ,  haud  procul  emporio  Alicante  eft ,  faltem  ex  regione  illius  j 
Illicitanorum  portum  inter  Lucentum  8c  Alonem  fuifle  lubentius  crediderim  ,  fi  per  An- 
toninum  liceret ,  quia  ipfe  Voflius  Alonam  dicit  in  loco  Guardamar  efle  ad  oftium  Taderis 
fluvii,  nunc  Segura  dicli.     Antoninus  quidem  itinere  a  Tarracone  Caftulonem  unam 
manfionem  ponit  inter  Ilicim  &  Carthaginem  Spartariam ,  fed  fpatio  fatis  longo  lii  m.  p. 
ut  ab  eo  in  tantis  anfractibus  maris  nihil  noftrae  fententiae  metuendum  fit.     Accedit  quod 
Guardamar,  Alone,  cis  Seguram  five  Taderem  eft ,  indexteraripaoftii,  Elche,ideft 
Ilice,  longe  trans  fluvium.     Mediterraneis  Conteftanorum  Ptolemaeus  dat  Illictadem, 
quae  Plinio  Illici ,  Melse  Illice  eft ,  hodie  Elche ,  ut  jam  diximus.  Hinc  &  a  portu  illp- 
rum  Sinui  Illicitano  apud  Plinium  &  Melam  nomcn  eft ,  qui  hodie  Golfo  d'  Alicante  vo- 
catur.     Plinius  faepe  dicto  lib.  ni.cap.  111.  coloniaimmums Illict,  quod  confirmant 
nummi  Augufti  8c  Tiberii  c.  1.  ill.  A.id  eft,  coloma  immunis Illice  Augafta.     Paullus 
autem  Lege  vii  1.  deCenfibus:  EmerttenfesjurisItalicifuM.     Idem jm \Valentini & Ltci- 
tani  habent.     Licitani  errore  fcnbamm  manifefto  pro  Ilicitani  five  Illicitam.    Succedit  in 
Ptolemad  Conteftanis  S&tabis  oppidum  ,  prope  Sucronem  amnem  in  edito  loco ,  quod 
Silius  lib.  111.  verf  373 .  probat : 

—  -  -  celfamittebat  Satabis  arce, 

S&tabis  O"  telas  Arabumfprevijfe  (uperba9 

Et  Peluftacofilum  componere  lino. 
Linificio  8c  fubtilibus  textis  operamhxccivitasdabat,  unde/^nVai^ta^Catulloepi- 
grammate  xxv.  dicla,  cujus  reicauiFa  fuitinhnipraeftantiaibinati.     Pliniuslib.  xix. 
^ap.  1.  a  Satabi  urtia  inJLnroga  Un60ma.  Idem  lib.  1 1 1 ,  cap.  1 1 1 .  honorifico  ccgiiomine, 

Saetar- 


88  GEOGHAPHIAE    ANTIQJJAE 

Ssetabitani ,  qui  Auguftani.  Strabo  E  fimplici  X€t*j3<?  fcripfit.  Sed  prasftat  di- 
phthongus,quia  in  nummis  saetab  i  s  tefte  Antonio  Auguftino.  Multi  Xativa  lnterpre- 
tantur,  quod  oppidum  paullo  reduclum  a  Sucrone  eft:  Ludovicus  Nonius  autemcap. 
lXvi  1 1.  dicit  collem  ejusadlui  a  Sucrone.  nifi  fortailis ille latior ,  aut ex ruinis illius 
Xativa  in  loco  paullifper  remoto  ab  amne  refurrexit.  X>^»/'«wPtolem2eusinEdetanis 
falfo  fcripfit ,  quia  trans  Sucronem  eft ,  illorumterminatoremamnem.  Conteftanis  er- 
go  reftituimus ,  quorum  revera  fuit.  Hifpanorum  confenfione  eft  Denia  in  ora  maris. 
Dicitur  etiam  Hemerofcopium ,  a  fpecula  in  promontorio,  Strabo  pag.  i  op.  yvae/^roirav 
to  'Hfjt£fOffK07reiov  ,  t^ov  cfhi  t>j  uKgtx  t?  Ecpg<n#;  AgTfcjUjJ1©-  itgov  irtpoJ&t  rt(Awp%oov  ,  Cele- 
berrimum  ejl  Hemerofcopwm ,  habens  in  promontorto  Ephejia  Diana  tempium  valde  religiofum , 
a  quo  Dianium  ut  idemStrabo  obfervat,  appellatur,  Sertorii  cppjT^ov  $  Ssihxosoivt 
arx  belli  ad  res  mari  gerendas.  Cicero  in  Verrem  v  1 1 .  cap.  l  I  x.  Oflendito  illos  cum  Sertorio 
fuijfe :  *  Dianio  fugientes  ad  Siciliam  effe  delatos.  Plinius  loco  faepiflime  indicato :  Diani- 
um  flipendtarmm.  Alterum  nomen ,  quod  Strabonis  erat ,  Feftus  Avienus  Latine  expref- 
ilt 

-  Hemerofcopiumquoque 

Habitaprid.em  heic  civit<u ,  nuncjam  fblum 

Vacuum  incolarum  languido  ftagno  madet. 
Inter  Edetanos  &:  Iberum  in  ora  funt  Ilercaones^  quietiamaliquantumultraamnemex- 
tenduntur.  Livius  lib.  xxi i. cap.  xx I .  agrum  Ilercaonenfmm illum  tractum  dixit ,  quas  Pli- 
nio  lib.  iii.  cap.  1 1 1 .  eft  Ilcrgaonum  rcgio,.  Ca^fari  lib.  i .  Civ.  B.  cap.  lx.  Illurgavonenfes. 
In  ora  cis  flumen  Edetaniam  veriiis  Ptolemaais  Tenebrium promontonum  Scportum  habet : 
intus  obfcuriora  Adebam  &;  Theanam ,  nobiliorem  Bt/cargim ,  cujus  funt  Plinii  Btjgargita- 
nilib.  in.cap.  iii.  & nummus Golzii  mun. biscargis.  Ptolemasusindextraripaali- 
quanto  longius  a  mari  reduxit ,  cui  do&iflimi  viri  adfentiuntur ,  ad  radices  Idubedse 
montis  Morellam ,  quas  nunc  eft ,  in  ejus  locum  fubftituentes ,  a  qua  non  procul  Sigarra 
fuit,  ut  ex  nomine,  quod  ibidem  fuperefle  fertur,  Hifpani  quidam  conjiciunt.  His  addimus 
Ildum  &  Intibili  ex  Itinerario  Antonini ,  quse  quamvis  longius  ab  Illiturgi  abfint ,  non 
dubitamus  tamen,  quinalterumfitLivii/»«'^7#lib.xxui  extremo.  Illiturgt^  inquit, 
cbfidione  liberato  ad  Incibth  oppugnandum  Punici  exercitus  traduBi.  Frontinus  autem  lib.  1 1 . 
cap.  1 1 1  ineunte  Indibile  fcripfit  oppidum ,  ad  quod  HannOnem  Scipio  obliqua  acie  in  fu- 
gam  compulit,  Hifpanos  in  deditionem  accepit.  Diftantia  a  Dertofa  xx v 1 1  M.p.apud' 
Antoninum ,  oftendit  hodie  efle  oppidum  San  Mattheo  in  publica  illa  via  fitum.  Vide 
farpe  laudati  Petri  de  Marca  lib.  1 1 .  cap.  v 1 1 1 .  num.  7.  Clarior  his  OJigerda  ,  quam  fruftra 
Ptolemseus  in  Edetanis  pofuit ,  quum  propior  oftiis  fit  Iberi ,  ut  non  poflit  in  Ilercaonen- 
fem  agrum  non  incidere.  Plinio  in  traclu  illo  funt  Offigerdenfes ,  conventus  Csefaraugu- 
ftani.  Tiberii  nummus :  mun.  OSICERDA.  Et  Barcinonenfem  infcriptionem  apud  Gru- 
terumpag.  311. 

PORCIAE  M.  R 

MATERNAE 
O.  SACER.  DESI.  P.  H.  C. 
Vir  fiimmus  quem  modo  laudavimus  P.  de  Marca  legit  Poraa  Materna  OJicerdenft.  Hu- 
jus,  &do&iflimi  cujusque  Hifpani  fententia,  eft  hodie  Xerta  dicla  prope  Dertofam  m- 
terfluente  Ibero.  DeLivii  opulentiflima  urhe Ibera^  lib.  xxin.cap.xxvii  1.  apro- 
pinquo  flumine  appellata ,  quam  tranfito  amne  Romani  oppugnatum  ibant ,  nihil  com- 
pertum  habemus :  nequedeea  0  tzdvu  de  Marca  adfert ,  quam  ut  probet ,  nonelfeDer- 
tofam ,  ut  faifb  quidam  fufpicati  fuerant. 

Trans 


Hiftama.  LIBER    II.     C  A  P.    I.  $9 

Trans  flumen  Ptolemasus  duas  infignes  urbes  Ilercaonibus  adfcribit  Dertofam  Sc  Car- 
thaginem  Veterem .    Dertofa  ut  nobiliflima ,  ita  haud  dubie  caput  Ilercaoniae  fuit ,  quce 
nomenfervat,  utdefitunonliceatdubitare.     Nummus Tibeni  m.  h.  j.   illerga- 
vonia  dert.  qui  judicio  peritiflimi  antiquitatum viri Ezechielis Spanhemii pag.  j66. 
legatur  Municipium  Hibera  Julia  Illergavonia  Dertofa ,  quod  cognomen  ideo  inditum  P, 
de  Marca  cenfet ,  quia  capur  fuerit  gentis  Ilercaonum.     Non  ergo  virum  clariflimum Jo. 
Vaillant  fedtari  in  hac  caufla  pofliimus ,  qui  ex  eodem  nummo  novam  urbem  Illergavoni- 
am ,  ad  utramque  ripam  Iberi  pofitam ,  diverfamque  ab  Dertofa ,  vuit  sedificare , ,  neque 
d  e  r  t.  infcriptionis  Dertofa  legit ,  fed  Dertofanorum.     cujus  opinionis  nullum  praefi- 
dium  in  antiquitate  eft  ,  atque  invaiidtim  quo  confidit ,  quod  haec  municipium  appelle- 
tur :  Dertofa  alibi  colonia.    nam  fsepe  eadem  urbs  municipium  &  colonia  dicta ,  ut  fupra 
exemplis  cognovimus ,  &inGolziialioTiberiano  nummo  mun.  dertosa  expreftum 
eft ,  ut  dubitare  poflis  de  Augufti  nummo  c.  j.  a.  d.  infcripto  ,  quem  Vaiilantius 
coloniajulia  Augufla  Dertofa\cgit$HaTduinusa.utcm  ad  Dertonam  refert  LiguriaeTranfi- 
tus  heio  Iberi  erat  ,  quod  a  Strabone  proditum :  &  maris  commercium ,  quodnavisin 
priore  nummo ,  Illergavonia  Dertofa  prsefcripto ,  fignificat.     Aitera  urbs  nomine ,  quam 
hiftoria&  monimentis  nobilior  Carthago  Vctw  eft,  Kxexy^"v  *«*«'*  >  a  nemine  praeter 
Ptolemasum ,  memorata ,  cujus  numeri  haud  longe  a  ripa  fmiftra  Iberi ,  cis  Sicoris  tamen 
confluentemcadunt :  alii  longius  producunt  ad  Villam  Francam,quas  prope  Barcinonem 
eft.     Ortelius  Pcenomm  cognomen  addit ,  ex  Plinii  verbis  lib.  m.  cap.  m.  Colonia  Tarra- 
co  Scipicnum  opm ,  Jicut  Carthago  Poenorum ;  quse  etiam  Harduini  eft  fententia.     At  ma- 
lim  credere  principesurbesaPlinio  comparari,  ab  Romanis  ita  Tarraconem  conditam , 
ut  caput  rerum  gerendarum  in  Hifpania  efTet ;  quemadmodum  Carthaginem  Novamin 
illum  ufum  condiderint  Pceni  ad  finum  Virgitanum .    Atque  ita  Piinii  verba  Solinus  quo- 
que  interpretatus  eft  cap.  xxm.  de  Hifpania  ita  fublegens :  Carthaginem  apud  Iberos ,  qua, 
mox  coloniafacia  efi ,   Pceni  condiderunt ;   Tarraconem  Scij>iones :   ideo  ef  caput provincia  Tar~ 
raconenfs.     Aeque  deceptus  eftOrtelius,  vir  cetera  diligentiflimus ,  quum  Ciceronem 
Agrar.  1.  cap.  11.  ejus  Carthaginis  Veteris  meminifle  prodit.     Verba  oratoris  funt :  Agros 
tn  Hifpama  apud  Carthagmem  Novam  duorum  Scipionum  eximia  virtute  pofftjfos ;  tum  vero 
ipfam  veterem  Carthaginem  vcndunt.  Verum  ipfe  in  Agrar.  n.  cap.  xix.  flii  interpres ,  quam 
veterem  Carthaginern  intellexerit ,  Africanam  fcilicet ,  non  Hifpanienfem ,  exponit. 
Agros ,  inquif,  in  Hifpaniaprcpter  Canhaginem  novam ,  C^  in  Africa  ipfam  veterem  Cartha- 
gmem  vendit.     Plura  non  habemus  :  quas  de  hac  Ptolemaei  Carthagine  adferamus.     Su- 
pereft  ejusdem  Ttariulia ,  a  qua  Plinio  funt  Teari ,   qui  Julienfes ,  qua:  nifi  Traja  Capita 
Antonini  funt ,  inter  Tarraconem  &  Dertofam  fita  ,   ut  Hieronymus  Surita  ad  ilium 
auctorem  fufpicatus  eft ,  vix  erit ,  ut  in  certo  loco  poflimus  conftituei  e. 

Tranftto  fic  amne  lbcro ,  quae  inter  illum  &  Pyrenaeum  reftant,  explicamus.  Ab 
illo  majore  fluvio  Pyrenaeum  verfus ,  ufque  ab  Rubricatum  amnem  ,  nunc  dictum  Lobre- 
gat,  funt  Cojitani ,  PtolemaeoKa^Tavo),  Cofetani:  Plinii regipCoJfetania,  Infcriptio  ve- 
tusapudGruterumpag.4pp.num.  io.tArrac.  urbs  cosiTANORUM.Scribiturenimper- 
I  Sc  E ,  Cojitani  &  Cofetani ,  &  fecundum  Plinium  Cojfetani ,  fibilo  geminato.  In  his  Tar- 
raco  a  Ptolemseo  locatur ,  &  in  praedicta  infcriptione.  Tarraco  nempe  Opus  Scipionum 
fratrum,  Cnei  &  Publii,colonia ,  etiarn juridico  conventu  xliii  populorum  ornata,  fecun- 
dum  Plinium,8c  caputHifpaniae  Romanse,non  quidem  infigni  portu  praedita,quod  Strabo 
obfervavit,percommoda  tamenRomarris,five  terra  five  mari  in  Hifpaniam  euntibus.  Paul- 
linus  Nolanus  carm.  x.  verf.  2  3  z.  Sc  iitum  &  dignitatem  defcribit  brevifiime , 

M  B 


96  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE. 

Et  capite.  injigni  dejpettans  Tarraco  pontum. 
Multi  nummi  ejus  gloriam  commendant.  Caii  &  Lucii  Cadarum ,  c.  v.  t.  c.  l.  caes. 
A  u  G.  F.  hoc  cfl :  Colonia  viBrix  Tarraco ,  Cajus  O"  Luotm  C&Jares ,  Augufli.  jilii.  Et 
alius  Tiberii ,  c.  v.  ti.  caes.  Et  iterum  aiius  cum  Augufti  confecratione  augusto 
deo,  in  poftica  c.  v.  t,  t.  aeternitatis  augustae,  id  eft,  Colomavittrixto- 
gata  Tarraco.  Victricis  cognomen  fblemne  urbibus  de  Julio  Caefare  bene  meritis ,  a  quo 
colonia  videtur  dedudta.  Scipiones  enim  tantum  a:dificiis  ornarunt ,  quorum  tempori- 
bus  nullas  colonia:  extra  Italiam  erant ,  utiex  VelleiiPaterculilib.  i.  cap.xv.  liquet. 
Hinc  Jtdidt  auguftum  cognomen  invenitur  additum  infcriptione  Tarraconenfi  apud  Gru- 
terum  pag.  iii.  num.  3. 

GENIO  COL.  J.  V.  T.  TARRAC. 
id  eft ,  Julia  viffaicis  togata  Tarraconenfis.  Heic  definunt  Cofetani  Harduino  :  Petro  de 
Marca  lib.  11.  cap.  xi.  fccl:.  1.  ad  Rubricatum usque pertingunt ,  ad  cujus  ripam  oftio 
conjunctam  Subur  fuit,  a  Melain  parvis  oppidis  ,  qusejuxtaTarraconemerantlib.  1 1. 
cap.  v  1 .  numeratum.  Plinius reducere  a  mari videtur  faspiflime  di&o  loco  :  Regio  Ilcrge- 
tum ,  oppidum  Subur ,  flumen  Rubricatum.  Ptolemaeus  autem  2*/3*£  in  Lacetanorum  ma- 
ritimis  ponit.  Cives  Subuntani  dicli.  Infcriptio  adTarraconem  emta  apud  Gruter. 
p.  414. 

L.     FURIO     L.     F. 

EAVENTINO 
SUBURITANI 

P  U  B  L  I  C  E. 

QLioThomasReinefiusClafT.vi.infcr.  84.  refert  ex  Hifpanico  lapide  plebs  c.  j.  p.  s. 

quod  interpretatur ,  Plebs  colonia  Julia  Patern<e  Suburitan*.  Cofetanomm  pars  Sucjfitani 
crant,  ab  Livio  faspe  commemorati ,  a  mari  ad  interiora  recedentes.  Vimm  ingenio  non 
minus  quam  dignitate  illuftrem  P.  de  Marca,  ut  faipe  a  nobis  laudatum ,  itanumquam 
laudandum  fatis ,  de  Sueffitanis  audiamus  lib.  11.de  Marca  Hifp.  cap.  ix.  emdite  differen- 
tem:  Nondubito^  inquit,  quinpopulos  Cofetanos ,  velpotimaliquameorumpartem^  exifti- 
mare  debeamus  eosdem  ejfe ,  qui  apud  Livium  Suejfetani.  Hifociipopuli  Romani  quum  ejfent , 
cohortes  fluAt  exercitui  Romano  adjunxerunt  ad  expugnandum  Vergium  caflellum  Lacetanorum^ 
qui  e  vicino.  Suejfetanorum  agros  depopulati  flucrant.  Nulli  alteri  genti  ,  pr&ter  Cofetanam  & 
Ilergetum  competit  hicc  agrorum  vicinia  cum  Lacetanis.  Quare  omijfis  Ilergetibus ,  qu&  ibidem 
[lib.  xxxiv.cap.  xx.]  a  Livio  commemorantur ;  reliqui  funtCofetani ,  quorum pars  aliqua 
Suejfetania  olim  dillafuh.  Nec  Vergium  tantum  caftellum  iis  erat ,  cap.  xxi  ineuntey 
fed  oppidum  etiam longum,  in latitudinem  haudquaquamtantumdempatens cap.xx.quodan 
idem  £c  Lorbio  fuerit ,  certe non habemus  dicere.  Lib.  xxxi x.  cap.  XLii.de  Corbione: 
*A.  Terentius  in  SueJfetanU\oppidum  Corbionem  vineis  O"  operibus  expugnavit ,  captivos  vendidit. 
Alii  oppidum  illud  longum  Solfonam  ex  fitu  interpretantur. 

A  Rubricato  fiuvio  Pyrenasum  veiiiis  incipiunt  Laletani ,  ut  Plinius  vocat ,  Ptolemaeo 
corrupte  L&etani.  Fines  fiint  usque  ad  Blandam  oppidum.  Ceterum  Laletanos  recr.e  hanc 
gentemdici,  probatMartialisveriiis  lib.  1.  epigrammate  l 

Aprica  repetes  Tarraconis  litora  y 
Tuamque  Laletaniam. 
Caput  gentis  Barcino  ,  correpta  media.     Aufonius  epift.  xx  1  v.  ad  Paullinum  verf  89. 

Tarraco ,  €/"  oflrifero  fuperaddita  Barcmo  ponto. 
Mela  in  minoribus  fcribit.     At  jam  olim  infignis  colonia  fuit ,  licet  minor  quam  TarraCo. 

Plinius 


Bifiania.  LIBER    II.     C  A  P.     I.  9* 

Plinius  lib  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  In  ora  colonia  Barcino ,  cognomine  Faventia.  Idem  connrma£ 
Galbasnummusapud  Golzium  col.  barcino  faventia.  Ornamenta  etiam  a  FlaviiS 
accepiffe  videtur ,  infcriptione  tefte ,  fi  diis  placet ,  in  Gruteri  Opere  pag.  42.P.  num.  f  i 

COL.    J.    V.     T.     TARRACON. 
ET    COL.    PLAV.     P.     BARC 

quod  vero  eadem  paginaiterumiterumque,  hoceftfexiesfignificatur  col.  f.  j.  a.  p. 
barc  ideft,  colomaFaventia,  Julia,  Augufta,  Pia  Barano ,  litteras  flav.  itaemen- 
dat  &  in  ordinem  reftituit  felix  ilie  antiquitatis  indagator  Petms  de  Marca ,  ut  f.  j.  a.  p. 
ex  aliis  infcriptionibus  6c  ibidem  legat ,  perperam  ab  imperito  defcriptore ,  quiprouna 
vocehabebat,  quum nihil fonaret ,  mutatain  flav.  quae vox notior ipfi & confuetior 
videbatur.  Harduinus  autem  vulgari  opinioni  infiftit ,  &utrobiquelegitir/*w*,  quafi 
ad  Flaviae  gentis  imperatores  pertineat .  Barcinoni  proxima  in  m?.ris  ora  eft  Plinii  Batulo, 
fiveBetule;  Melas  Battdlo  ,  nunc  Badalona.  Scnbitur  dubie  per  ae  &  e  inlapidi- 
bus ,  quos  Petrus  de  Marca  exfcriptos  fic  exhibet : 

DEIS     MANIBUS 
C.    PICARII    C.     F.    PUB.    NOVATI 
HUIC     ORDO     BETULON.     LOCUM 
SEPULTURAE     EJUS     IMPENSA 
FUNERIS    PUBLICA     ET     OMNES 
HONORIS     DEDIT. 

Et  alius  lapis  apud  eundem  Tranquillinae  Gordiani  facer : 

SABINIAE     TRANQUILLINAE 

SANCTISSIMAE     AUG.     CON 

JUGI    D.     N.     M.     ANTONINI 

GORDIANI     PII     FELICIS    AUG. 

ORDO     BAETULONENS.     DE 

VOTISSIMUS    NUMINI    MA 

fJESTATlQUE    EORUM. 

Ptolemasus  nullum  heic  oppidum  habet ,  populum  autem  'Beinx\w ,  Batulorum  memo- 
rat ,  ut  oppidum  excidiile  videatur.  Cave  vero  hanc  Batulonem  confundas  cum  Bacula 
Ptolemasi ,  quas mox fequetur  j  aut Betula Livii lib. xxvn.  cap. xvm. quae inora Basticae 
eft,  &nonnulliseademvidetur,  quas  Ba*jtuA«  Stephani,  &OW#/^HiitiiacPtolemad, 
Tandem  Blandx  Piinii  in  hac  gente  erant ,  fiveBlanda,  fingulariter,  Ptolemcei,  hodie 
Blanes.  Civium Romanorum  fuitxqueut  Bttulo&clluro  ,  Plinio auclore ,  quodpoftre- 
mum  oppidum  varie  fcribitur ,  Eluro  Melae,  Iluro  Plinio,  &:  praveA<A*g&)y,  Diluro% 
Ptolemaeo.  Inter  Blandam  &  Baetulonem  eft  prope  Ptolemaei  Lunarium  promontorium . 
Haclenus  ora  Laletaniae.  Intus  Rubricatum  oppidum  folius  Ptolemae i,  fluvio ,  a  quo  nomen 
eft,  adfufum.  Do&iflimis  viris  videtur  Aulefa,  quae  nunceft  ,  in  ejus  loco  efie.  In 
quo  traclu  &  Egara  municipium  fuit ,  cujus  nemo  geographorum  mentionem  fecit :  in- 
fcriptiones  autem  duae ,  ibidem  loci  repertae,  non  finunt  ignorari  :  quas  Puiadefius  defcri- 
pfit ,  &  ex  illo  Petri  Marcani  diligentia  repetiit.  Altera  Antonino  Pio  dicata  habet  m  u- 
tf  1  c  1  .  .  .  f.  egara,  alteram uxor marito  pofiiit 

Q,    GRANIO    CL    FIL.     GAL 
OPTATO     IIVIR 
1  EGARA.     TRIBUNO 

MILITUM. 

M  1  Loco- 


92  GEOGRAPHIAE     ANTI  Q_U  A  E 

Locorum  periti  cenfent  ibi  fuifTe ,  ubi  nunc  Terracia  five  Terrafla  cfl  ,,  in  ortum  paul- 
lo  recedens  ab  Aulefa.  In  vallc  illa  Tarracienfi  funt  aquae  calidaE ,  unde  Acjmcaldenfcs  Pli- 
nii ,  olim  magni  pretii ,  &:  publiciim  balneum ,  cujus  ruinae  de  nobili  &  Romanis  digna 
itrudura  teftantur. 

Indigetes  fcquuntur  poft  Lalctanos ,  quorum  fincs  a  Blanda  usquc  Cervariam  in*Galli- 
colimite.  Plinius  diclo  loco :  Rubricatum:  a  quo  Laletani&  Indigetes.  Straboni  hSuvnou : 
Ptolemceo  Evfiytrai.     Batullo  fluvius  Melce ,  eft  Sambroca Ptolema^i ;  Alba Plinii ,  poft- 
ea  Tezerus  dictus  ,   nunc  vulgo  Ter,  inter  Blandam  Sc  Emporias  decurrens.     ScaU 
Hanmbalis ,  quas  Mela  ponit,  non  in  maritimis  ,  fcd  in jugis  funt  quairendas.     Emporm , . 
Straboni  JiVoAjj  ,gcminaurbs ,  murodivila,  quo  modo ctiam Livius dcfcripfit  lib.xxxiv. 
cap.ix.de  Catonis  majoris  five  cenforii  expeditione.     'Jamtunc  Emporia,  inquit ,  duo 
cppida  erant ,  muro  divifa ,  unum  Gr<zci  habebant  a  Phocza  j  unde  Cf  Adajfdienfes  onnndi  : 
altcrum  Hifpani.     fed  Gracum  oppidum ,  in  mare  expoftum ,  totum  orbem  muri  minm  cjita- 
dringentis  paffibm  patentem  habebat:  Hijpanis  retra&ior  a  mari  trium  milliumpajfuum  in  circuitu 
murm  erat.     Tertium  gemui  Rornani  coloni  a  dtvo  Ctfarepof  deviBos  Pompeiv  liberos  adjefhi. 
Et  Plinius  veteres  &  Gra^cos  incolas  Phoca:enfium  iobolcm  appellat.     Silius  quoque  lta- 
licuslib.m.  verf.  369. 

PhocaicA  dant  Emporia ,  dat  Tarracopubem. 

At  Strabo  lib.  in.pag.  no.vocat  Mocco-uAiutm  xrio-ua,  opm  Maffdicnfum ,  quod  rcpe- 

titum  a  Stephano ,  qui  cum  Scylace  urbem  non  pluraliter ,  fed  Eutto&ov  ;  6c  Strabo  ac 

Folybius  hb.  111.  E1u7ro§£cv  vocarunt :  Ptolemaeus  autem :  utLatini  E^oe/*».    Sedfaci- 

lis  in  origine  confenfus  ,  quia  Maffilienfcs  quoque  Phooca  oriundi :  aut  Maftilienfium 

ftudio  nova juventus  fuit  ex  Phocsea Joniue  advec~ta.  Etiam  ante  adventum  Grascorum  vi- 

detur  oppidum  cum  Indic*  nomine  ibidem  fuifTe.     Stephanus  By  zantinus  urbium  enarra- 

tor :  Wdo)  noAi;  I/3/jg/flt?  Trh^clov  Tlv^v^g.    to  «9-vuccv  IvJmTtou  ,     Indica  urbs  HifpanU  prope. 

Pyrcmzum.     Gentile  Indicita.     quod  convenit  cum  Strabonis  hS^Teu ,  ut  fiifpicari  poflis 

Iwdigetum  gentem,quam  illo  nomine  fignificavit  Strabo,ab  Indica  oppido  nomen  habuifle. 

Rhoda  hinc  propior  Pyrenans  y  forte  m  Rhodi  memoriam  a  Grsecis  Emporienfibus  con- 

dita,quam  Ticer  Melx,  77r/wV,Plinii3  ex  Pyrenads  amnis  adluit.  Heic  Cato  cum  in  provinr 

ciam  iret,  expofuit  exercitum ,  ut  Livius  lib.  xxxi  v.  cap.  v  1 1 1 .  iter  ejus  defcripfit.  Nunc 

Rofes  nominatur.     Incohe  non  Rhodh ,  qui  infulares  funt ,  fed  Rhodenfes  dicli.  Gruterus 

Infcript.  pag.  404.  nurn.  4.  ex  lapide  ad  Rhodam  Hifpaniae  exftante : . 

Q.     EGNATULO     Q.     F.     EQUO     PUB.     DON.     AB 
AELIO     HADRIANO     CAES.     NERVAE     TRAJA 
NI     E.     RHODENSES     OB     PL.URIM.    LIBERAL. 
ET     MULTA     IN     R  E.M  P.     S.    B  E  N  E  F  A  C. 
E  CLU  ESTR.     E      MARMORE     STATUAM 
PRO     AEDE     MINERVAE 
CONSTI.TUER. 
Tandem  Jimcaria^ft.  proxime  Pyrenssum ,  nec  Antoninus  inter  eam  ac  Sum-mum  Pyren<t+ 
nm  aliquid  interpofuit.     Ibidem  Campw  Juncarins ,  qui  oppido  nomen  dedit.    Strabo  lib> 
Ill.pag.  IIO,  E(w7Tog/r«j  ^w^iv  t  [Ata-oyouxv  z%X(ft  T  ju^J  «yoj&jjv,   T  <j  (X7Tot^Tcicp6fov  -   -   - 
3fc<*A?o-<  5  \^y<xoj.ov  7T£<J/ov,  Emporienfesmediterraneahabentpartimbona ,  partimjunciferacia. 
KocmtautemJuncariumCampum.  Hodie  vicus  ibi  eft  nomen  retinens  v  m.  p.  aSummo 
Pyrenaeo:  fedaiiumoporteteireaveterijuncaria  ,  quia  fecundum  Antonini  Itinerarium 
&.  Tabulam.  Peutingeriauam  xvi  m.  p.  ab.  illo-vertice  montis  aberat ,  qua;  diftantia, 

cadit 


Bifpanid.  LIBER    II.      G  A  P.    I.  93 

eadit  potiusin  oppidum  Figueras  five  Ficaria  ,  fita  in  extremo  Juncarii  campi  meridiano , 
ficut  vicus  ejus  nominis  in  campi  borea  extremitate ,  eo  ioco  fere ,  quo  ef  t  Deciana  Ptole- 
maei  &  Peutingerianas.  Antoninus  ab  Juncaria  Barcinonem  verius  ponit  Cmnianam  igno- 
tam,  deinde  Aqum  Voe oniat.,  hodie  Caldes  de  Malavella. 

Haec  de  maritima  ora ,  e  qua  in  mediterraneam  ingrediemur ,  ii  prius  de  Pompeii  Tropaif 
aliquid  adjecerimus.  Lapidea  monimenta  erant  vi ttoriae  e  belio  Sertoriano  ,  vere  iimes 
Hifpanise  atque  Gallise.  Strabo  lib.  i  v.  fub  initium  de  Narbonenfi :  Evt<£"3-sv  jj  <s>%ca/# 
rttfytTeivet  y-l%&  £  lz%$  T  Zlvptivoucv;  A^oJYt»;?.      i{cy  t£to  $'  ish  'eg/ov  Tot,VTt\q  ts  t?  vTra^tod 

K^     *$    }$'WMlS-        iVlOi   Q    T  ToVoV,     OV   W   Wl   %Oi  TtOlATtnta    T^07TOUX    ,     Q£J0V     ifilj&ott,    %7TVC$tXAVX(rt' 

yjj\  t?  KsAtocJs?.  Hinc  ora  maritima  protenditur  usque-adtemplumVenerisPyren&a,  limitem 
kujus  provincia  atque  Hifpama.  Quidam  vero  eum  locum  in  quo  Pompeii  Tropaafunt ,  Hifpa- 
nia atque  Gallia  terminum  dicunt.  Idem  lib.  1 1 1 .  non  t^ottohci ,  ut  hoc  loco ,  fed bis  terve 
« v#3->j/a#t<&  tS  riojUTrjjfe ,  a  fixis  ibi fpoliis  &  honorariis  appellat.  In  via  publica  fuemnt , 
ut  ab  omnibus  confpicerentur ,  qui  iter  per  Pyrenen  facerent.  Strabo  lib.  1 1 1 .  pag.  1 1  o. 
quum  de  Juncario  campo  dixiflet :  Quidam ,  inquit ,  extrema  Pyrenes  accolunt  ^ixi1  "*<** 
dvoi^i^dtm  Qriopirtili!  ,  <$'i  wv  {&ct$lfyffiv  &f  r  i'|w  Kotha^,ivt]v  l|3>jg^«v  ou  <$  1t«A*'#?,  tyvj  px- 
K^ot,  r  'Bouthojv.  ocvTt]  S'  »j  oiog  ttots  f$i  irte<rid£ei  rjf  9*c*A,fle?T|j  ,  ttot£  <T  dtykswi*  yg^^dhiqai 
ov  toTc  <sr£5»  iviti&v  pi^zo-i ,  usque  ad  Tropaa  Pompcii :  per  qu<z  iter  eft  cx  Italia  in  ulteriorem- 
Hifpaniam ,  maxime  Bxticam.  Hoc  iter  aliquando  appropinquat  mari ,  aliquando  recedit  y 
maxime  in  ocaduU  partibus.  Ex  quibus  intelligitur  ad  utrumque  vias  latus  tropaea  fuifle 
erecla,  ut  per  media  tranfiretur.  Eorum  etiam  meminit  Salluftius  apud  Servium  in 
Aeneid.  xi.  verf  6.  de  Pompejo  dicens  :  Devictis  Hifpanis  trop&a  in  Pyrentis  jugts  con- 
Jiituit.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  Pompejus  J!4agnus  tropaufuis ,  qu&fiatuebat  in  Pyren&o  3 
idccclxxvi  oppida  ab  Alpibm  adfines  Htfpania  ultenons  in  dhioncm  afe  redatta  teftatxs 
ejl.     Quod  repetitum  eft  lib.  vi  1 .  cap.xxvi. 

Poft  Indigetes  in  mediterraneis  funt  Aufetam  Plinii.  Pars  illorum  Caftellani.  Dux  has. 
gentes  cingunt  Cerretanos  ex  parte  occidentali.  Diverfi  hi  ab  Aufetanis  Livii  5  qui  ad. 
Iberum  erant.  Caftellanorum  a  Ptolemseo  quatuor  oppida  recenfentur ,  in  quibus  Bafi  de- 
letum  efi:  Engofa  five  Egofa  videtur  cffe  Camprodon,id  eft  Campus  rotundus :  Bedefa  corru- 
ptum  in  Badefa ,  hodieS.  JoannesdelasBadefas.  Befendumim  vero,  fiveBefeldumimeH 
Befalu  ad  flumen  Clodianum.  Plinii  autem  Aufetant  funt  Authetani  Ptolemasi ,  quorum 
oppida  fuerunt  Aufa ,  unde  nomen  Aufetanorum ;  medio  sevo  Aufona  epifcopalis  ,  nunc 
Vicus  Aufonenfis  ( Vic  de  Ofona ,  vulgo  Vich  ,  inter  Gerundam  &  Manrefam)  a  Ludovi- 
co  Pio  poft  everfionem  Saracenicam  mediocriter  reftitutus.  Altera  urbs  Ptolemasi  eft 
Gerunda  ad  Sambrocam  fluvium ,  hodie  Girona :  unde  Plinii  Gerundenfes ,  vetemm  L^ati- 
noruminconventuTarraconenfi :  <5c  c.  mario  -  -  -  gerundensi  in  Tarraconenfi 
lapide-    Non  amplam  fuifle  Prudentii  verflis  ollenditPeriitcph.  hymno.  i  v.  num.  25, 

Parva  Felicis  decus  exhibet 
Artubus  fanBis  locuples  Gerunda. 

Tertia  urbs  Aufetanorum  apud  Ptolemceum  Btcula ,  Btfix» A<e  5  unde  B&culonenfs  Plinii, 
in  ftipendiariis  fcripti ,  ideoque  difiinguendi  a  Bxtulonenfibus,  qui  civium  erant  Roma- 
norum  in  eadem  provincia , .  in  maritima  ora  Laletanise ,  de  quibus  paullo  ante  diximus. 
Aqu<z quoque  Calfda- ,  vSa,ta,  B-igfK»  PtoleniseiinhismediteiTaneis,..funtipfae  AquaVoco*- 
nU  Antonini  :  hodie  Bagnoias  ,  inter  Gerunckm  ab  auftro  &  Clodianum  flumen  a  fe» 
ptemirione.  Gejfbrienfes  Plinii  etiam  ad  Aufetanos  per tinuifie  vero  non  abfiniile  eft. 

Cum  Aufeianis  apud  Plii  dum  lib.  111.  cap:  111.  conjunguntm:  jtam  6c  Lacetani  i  --  illi  ob- 

LI  3  fcuriyj 


94,  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

fcuri,  &  ab  Harduino  expunc~H ,  tamquam  vane  repetiti  ex  fuperiore  vocabulo  5  cujus 
confilii  fui  rationem  reddit  Emendatione  xx  5  hi  nobiliores ,  &  ab  Livio  etiam  memo- 
rati  lib.  xxi.  cap.  lx.  qui  fitum  non  obfcure  fignificavit.  Quum ,  inquit ,  ab  oflia  Rhodani 
■profeBus ,  Pyren&osque  montes  arcumvettw  [Scipio]  Emportis  appulijfet  clajfem ,  expojitoibi 
exercitu  orfw  a  Lacctanis ,  omnem  oram  usque  ad  Iberum  flumcnpartim  renovandis focietatibw  , 
fartim  novis  inflituendis  Romana  ditionisfecit.  Hi  fimt  Ptolemaei  Jaccetani ,  a  cognomini- 
dus  Strabonis ,  de  quibus  fupra  in  Vafconia  aclum  eft ,  diftin&i .  Oppida  Ptolema_i  in  La- 
cetania,  five  illius  Jaccetania ,  de  qiiibus  conjici  potefl ,  funt  Lijfa ,  excifa  prope  Manre- 
fam:  Udura,  quae  videtur  Cordona  efTe :  Seteljis,  forte  Solfona :  Telobu  in  ripa  Rubri- 
cati  ulteriore,  nunc  Martorellum  :  Bacajis,  hodie  Manrefi.  Scijfum  autemLivii  lib. 
xxi.  cap.  xx.  five  Cijfum  potius  ,  quia  Polybii  KjW*  eft  lib.  11 1 .  cap.  lxxvi  .  ubi  primum 
Carthaginenfes  a  Scipione  fiiperati  fiint ;  putatur  efle  Guiflbna.  Quae  omnia  laudatiflimus 
Petrus  de  Marca  lib.  1 1 .  cap.  xxi  1 1 .  lathis  perfequutus  efi 

Amnis  Sicoris  $  nuncSegre,  dividit  Ilcrgetes ,  cclebrem  populum ,  a  Lacetanis.  Thu- 
cydides,  quumineuntelib.vi.SicanosSicilia;  ini  J  _.„.«»_*  noTxpx  £  bu  '!|3>j^V,  aSica- 
vofluvio  HifpanU  deducit ,  haud  dubie  hunc  Sicorim  in  animo  habuit.  Is  nobilior  civili 
bello  factus  per  caftra  Caefaris  6c  legatomm  Pompeii ,  quae  circa  illum  erant,  Lucanus 
principio  libri  1  v. 

Colle  tumet  modico ,  lenique  excrevit  in  altum 
Pinguefolum  tumulo :  f.pcr  hunc  fundatavetufla 
Surgit  Ilerda  manu :  placida  prdabitur  undis 
Hcfperios  inter  Sicons  non  ultimm  amnes , 
Saxem  ingent'  quempons  amplecvitur  arcu , 
Hiberntv pajfurus  aquas. 
E  quibus  fimul  Ilerda  fitum ,  principis  urbis  Ilergetum ,  cognofcimus.  Municipium  fuit , 
quod  nummus  Augufti  probat,  MUN.    ILERDAinfcriptus.     Plinius  vero  interpopulos 
civium  Romanorum  recenfct.     In  lapide  apud  Gruterum  pag.  407.  num.  6. 1  l  e  r  d  e n- 
s  e  S.    Infelix  civitas  plerisque  bellis  utpote  in  aditu  hoftium  ex  Galliis  irrumpentium  op- 
portuno  loco  pofita :  fkpe  oppugnata  ,  capta:  aliquando  etiam  a  Germanis  flib  Gallie- 
no  everfi ,  quod  de illa Paullinus refert Carm.  x.  ad  Aufbnium verf  zzz. 

-  -  -  -  Et defertatuo legis oppidaverfu, 
_._.__-   collemquejacentisIlerd(Z. 
qualc  raturn  Tarraconis  etiam eodem  tempore fuifle Eutropius lib.  1  x. cap.  vi .  6c fignifi- 
cantiusmctaphrallesejusPaeaniusverbo  y,arxffyJ^at  adnotavit.     Inilaurata,  nuncLeri- 
da  vocatur.     Ad  popuium  inde  rcdimus,  qui  Iltrgctes  &L  Ilerget<e ,  Ptolemceo  \K^yy,iis 
vocantur.     Infcriptio antiqua apud Gruterum pag.  f  19. num. 9. v  1 CTO R I S  CONTRA 
ILERGITAS     Aliud  eorum  oppidum OBogefa  fuit ,  quod  ita  Caefar  Civ.  B. lib.  1 .  cap. 
LXi.defcribit:  Toto flumine  Ihcro  navcs  conqmrere ,  &  ottogcfamadducijubet.     Iderat  oj?- 
ptdumpofitum  adlherum:  mHUaquepaffuumacafiris  [adllerdam]  aberatxx.     Eolocoho- 
die  Mequinenfa  eft ,  ad  confluentem  Sicoris  &  Iberi.  Medio  aevo  Oclogefa  corrupte  Itlo- 
pdicla,  utinNotitiaEpifcopatuumlubGothiseft.     GallicaFlavia,  Ptolemaei,  vide- 
tur  plurimis  efle  Fragua ,  ad  Cingam  fluvium ,  (qui  Sicori  prope  confluentem  mifcetur) 
ex  eodem  civilibeilo  notum.    Caefar  di£fco  lib.  1 .  cap.  xlv  1 1 1 .  Caflra  qurnn  effint imerflu- 
rmna  duo  ,  Sicorim  &  Cingam ,  fpatio  millium  xxx.  neutrum  horum  tranfin  poterat ,  necejfa- 
rioqke  c  mnes  his  augufiiis  continebantur.  Lucanus  lib .  I  v .  verf 


20. 


_  —  _  _  _  campQsqxccccrcet 

Cino-a  ravax.  Prae- 

-      1 


Htfpama.  LIBERII.    CAP.    L  $f 

Prseterea  in  Sicorim ,  ante  Cingam ,  duo  flumina  infunduntur ,  ambo  NucarU  nomine, 
cognominibus  diftinct.a.  Orientalior  Nucaria  Palliarenfis ,  vulgo  Noguera  Pallerefa : 
occidentalior  Nucaria  Ripacurtia ,  vulgo  Noguerra  Ribagorcana.  Curfus  utriusque  a 
feptemtrione  in  auftrum ,  asquali  inter  fe  diftantia.  Inter  Sicorim  6c  Nucariam  Iefona 
five  Jeflbna ,  vel  Aefona  fuit ,  quo  loco  multi  Romanis  litteris  infcripti  lapides  lnvemun- 
tur:  in  quorum  uno  eft. 

FULVIO     FILIO     F.     RESTITUTI 
FILIO     CATULAE     P.     AESONENSI. 

quod  illuftris  vir.  P.  de  Marca  interpretatur ,  patria  Aefonenfi.  Nec  minus  antiquitatis 
ftudio  clarus  Iacobus  Sponius  Mifcell.  Erud.  Antiq.  pag.  1 88 .  hanc  infcriptionem Romie 
repertam  adjecit. 

JESSONIA     CN.     F.      ' 
PROCULA 
EX     HISPANIA    CITERIORE 
JESSONENSIS     ANN. 
XXIII.     H,     S.     E. 
JULIUS    NATALIS     UXORI 
OPTIMAE     DE    SE     MERITAE. 

Ilergetes  latius  fe  dirTuderunt ,  8c  in  ipfam  Vefitaniam ,  ubi  originis  eomm  erat  Ofca ,  arW 
tiqua  urbs  &  dives.  Qiio  Livii  Ofcenfe  argentum  lib.  xxx  i  v.  cap.  x  i .  in  triumpho  M.  Hel- 
vii  pradatum  ,  referunt.  In  nummis  Tiberii  Sctjermanici  v.  v.  osca,  quodinaliis 
Augufti  &  ejusdem  Tiberii  fic  plenius  exprefTum  eft ,  urbs  vic.  osca  d.  d.  XJrbsVitfrix 
Ofca ,  decreto  decurionum.  Plinius  in  Caefarauguftano  conventu :  Ofcenfes  regioms  Vefci- 
tanU.  Etenim  Ilergetum  diverfe  regiones  erant ,  St  ut  Ilerdenfes ,  Surdaonum  ibidem  di- 
cuntur,  \xa.OfcenfesVefcitani<z.  Plutarchusin  Sertoriopag.  yjf.  7toA<v  ^zydhnv ,  vocat, 
urbemmagnam,  inquaSeitoriusludum^E^vjjt&Tv  ^  YcopotiKuv  juaS-^us/Twv ,  Gr<ecarumRo- 
manarumque  litterarum  inftituit ,  quibus  nobilium  pueri  imbuerentur ,  quod  praeftat  ad 
hancurbem  Ilergetum  referre  ,  quam  cum  Mariana  ad  obfcuriftimam  quamdam  Basticae. 
Hodie  Huefca  eft  ,  non  minus  clara  civitas.  Hanc  doftisfimi  viri  in  Velleii  lib.  1 1 .  cap. 
xxx.  pro  Etofca  legunt ,  &  Ofcas  oppreftiim  Sertorium  volunt ,  invito ,  quem  adhuc  du- 
cem  fequuti  fiimus ,  Petro  de  Marca ,  cui  Velleii  Etofca ,  locus  casdis  Sertorianas ,  eft 
Strabonis  Ileofca ,  Ilerdas  vicina ,  quam  ipfe  eadem  pag.  1 1 1 .  ab  Ofca  diftinguit  :  &  ficut 
acute  Puteanus  pravatum  It£A£ut«voVw  ,  emendat  ev''o<rxj5,  ita  hic  iv  JAeoV^jj  mavultfub- 
rogari.  Nihil  definimus  in  tanta  diflenfione  ,  quum  utrimque  rationes  fint  minime 
pcenitendas. 

De  Celfa  non  minor  lis  eft,  quam  Strabo  ab  Ibemm  !ocat,lapideo  ibi  ponte  conjunctum: 
Ptolemasus  ad  radices  Pyrencei ,  procul  ab  Ibero  removet.  Unde  quidam  duas  Celfas  citra 
Iberum  fuifle  exiftimant ;  alii  deferentes  Ptolemaeum ,  ut  fa:pe  falfum  in  Hifpania,  unam 
&  Ibero  appofitam  Strabonis  Celfam  agnofcunt ,  quorum  certior  utique  fententia  eft ,  quia. 
alterius  nulla  veftigia  fiiperfunt,neque  ex  hiftoricis  monimentis  ulla  vetera  oftendi  pofIunt> 
haec,  juxta  Iberum  fita,  in  Xeifa  nomen  prifcum  nemine  contradicente  tuetur.  Huic 
ergo  nummos  vindicari  videmus  Augufti  StTiberii  c.  v.  j.  celsa  fignatos,  ideft,  Co- 
loniaVitlrixJuliaCelfa:  &  alium  Hadriani ,  col.  v.  jul.  c.  quern  Triftanus  Calaguri 
dat  j  Harduinus  itidem  CeKie ,  quod  de  Calaguritana  colonia  nihil  apud  antiquos  fcripto- 
res  inveniatur ,  Pliniusque ,  qui  pro  illo  ftare  videbatur ,  levi  interpunctione  fit  caftigan- 
dus  ,  defaraugufla  -----  reeipit  populos  cl  1 1 .     Ex  his  civium  Romanomm  Belitanos :: 

[Bil- 


<>6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

[  Bilbilitanos ,  ]    Celfenfes  ex  coloma :  Calaguritanos ,  qm  Nafcici  cognominantur :  Ilerdenfes, 
Surdaonumgentis ,  juxta  quos  Sico  ris  flwvius :  Ofcenfis  regioms  Vejcitanitz. 

Prseterea  Ptolemaeus  in  Uergetibus  icribit  Bergidum  &  Bergujiam.  Hoc,  Bergium  , 
inter  Ofcam  ponit  &  Nafciam  Calagurim  :  quod  quibusdam  videtur  Vergium  efle ,  fupra 
in  Lacetanis  ex  Livii  lib.  xxx  i v.  cap.  xx i .  expofitum ,  nomine  fane  non  abludente ,  for- 
fan  autem  minus  ferente  fitu.  In  Ripa  Curtia  videtur  fuifle ,  aliis  quidem  Benavarri,  aliis 
Rota ,  aut  aliud  inter  Balbaftro  St  Urgelam  fitum  oppidum.  Mentio  eft  etiam  in  antiqua 
infcriptione  apud  Gruterum  pag.  478. 

C.     VALESIO     ALBINO 
JLAMINI     E     BERGIDO. 

Bergujia  denominat  Berguflos  >  gentcm  Polybio ,  Livio,  Sc  Stcpliano  commemoratam. 
Situm  Stephanus  oftendit :  Ba^yxrtoi  eSr^  Svtikcv  n-^oV  tw 'IS^S/  fforupu  :  Baraujii  gens 
occidentalis  ab Iberumfluvium.  nempe  cis fluvium ,  aut  ad  finiftram  ejus  ripam ,  quia  Po- 
lybius  de  Hannibalis  profcctione  in  Italiam  lib.  111.  cap.  xxxiv.  dicit,  traje&oamne 
Ibero  Ilergetes  6v  Bargufios  fubegiflc.  Eadem  Livius  lib.  xxi,  cap.  xxm.  Iberum 
copiasirajecit ,  -  -  -  -  Ilcrgetesinde ,  Bargujiosque ,  O*  Aufctanosjubegit.  Horum  ergo 
finitimos  verifimile  eft  fuifle.  Quorum  quod  nulla  pofthiec  eft  mentio  facta ,  caputque 
Bergufiam  in  llergetibus  fcripfit  Ptoiemaeus  3  vidcntur  cum  iiergetibus  vicinis  fuis  co- 
aluifle.  Bergufiae-,  dicitP.de  Marca,  nullum  oppidorum ,  qusc  iuperfunt ,  refpondere 
quam  Balbaftro:  &  Burtina  ejusdcm  Ptolemici  ac  Antonini ,  quam,  Suritas  judicio, 
Almuderar .  etenim  x  1 1  m .  p .  Bortma  ab  Oka  cft ,  itinere  a  Ciciaraugufta  Tarraconem . 
Ut  vero  diverfis  locis  Turdetani ,  &  Celtici  &  Baftitani  habitarunt :  ita  ctiam  Bargufli 
quidam  trans  Iberum  ad  mare  videntur  coiuifle,  quos  Romani  legati ,  Carthagine  rc- 
-grefti,  primum  adierunt.  Livius  lib.  xxi.cap.xix.  Legati Romani ab  Carthagine ,  Jicut 
his  Roma  tmperatum  crat ,  in  hifpaniam ,  ut  adirent  civi.ates ,  C"  in  focietatcmpelltctrent , 
aut  averterent  a  Pcenis ,  trajecerunt.  Ad  Bargufios  primum  vencrunt ,  a  quibus benigne  ex- 
cepti ,  quia  t&debat  imperii  Punici,  multos  trans  Iberum  povulos  ob  cupidvnem  nova  fortuna 
.erexerunt.  Quo  autcm  loco ,  aut  cui  populo  intermixti  fuerint ,  noftrum  non  eft  defi- 
nire. 

Alii  a  Bargufiis  Bergiftam  five  Bergitani ,  itidem  cis  Ibcrum  populus,  fuerunt ,  ab  tergo 
videlicet  Lacetanorum ,  iive  in  crtumfblis  ab  iilis  habitantes.  Liviuslib.xxxiv.  cap. 
xv  I .  Bergiflanorum  civitatis  fcptem  caflella  dcfe-cerunt.  Civitatis ,  id-eft  focietatis  ,  reipu- 
blicae.  Vir  eminens ,  quem  toties  laudavimus  lib.  11.de  Marca  Hjfp.  cap.  xx  1 1 1 .  f  e£t.  8. 
itafedem  illorum  defcribit:  Lacetanos  Bcrgitanis  adorientern:  Anfltanis  cr  Sue]fet:-nis  ad 
meridiem  &  occidentem;Iicrgetibusad  occidentem  O"  feptemtrioncm  concjjidemus .  Et  icctaoue  7. 
Ad montes  Bergit <mos  efi  Vcrgw.m.  Vergium ,  inquam ,  de  quo  iupra  achim  ex  Livio  cft. 

Sic  omnibus  perluftratis ,  quas  liergetum  fuerunt  5  tanclem  ad  id  quod  prarcipmim  in 
iis,  inveftigandum  acccdimus.  Oppidum  illud  Athanagia  eft,  caput  gcntis,  Livio 
aucr.ore  lib.xxi.  cap.LXi  Excitoy  inquit,  Scipions  htbernis ,  [AsdrubaiJ  tcto  cis  Iberum 
Yt-rflis  cedit  agro.  Schio  rcliBam  ab  autlore  defecltonts  [Asdrubalel  Ilergetum gentem ,  qumn 
i;<f(io  excrcitu  invafljfet ,  compulfls  omnibus  Athanagiam ,  urhem ,  quz  caput  ejuspopuli  erat , 
■cirmmfedit.  Ubi  vero  locorum  fuit,  in  tam  iate  patente  populo?  luperatne  an  everfa 
elt  ?  Scipio  fane  non  delevit ,  fed  in  fidem  recepit  deditione.  Taraphas  Tarraga  videtur 
efle:  pluribus  Manrefa.  Sed  hasc  in  Lacetanis  flta,  non  in  llergetibus.  Aliorum 
mifiis  opiiiionibus.,  Petro  de  Marca ,  fummi  judicii  viro  ,  accedimus,  qui  lib.  11.de 
Marca  Hifp.  cap.  xxvi.  rationibus  omnibus  circumfpectis ,  quod  nuiia  alia  urbs  occurrit , 

quas 


Hifpania:  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    I.  97 

quae  ob  fitus  firmitatem ,  6c  fui  amplitudinem ,  folique  prseftantiam  caput  Ilergetum  dr 
ci  potuerit,  praeter  Ilerdamj  ipfam  hanc  putat  aliquando  Athanagiam  vocatamfiiifle- 
Nomen  GraecEe  originis  eft ,  6c  quafi  Athanafiam ,  id  eft ,  aeternam  urbem  fignificat. 
A  Grascis  ergo  oportet  impofitum  ,  aut  prifco  Ilerda  nomini  efle  firperadditum .  Supra 
dtSicano  fluvio,  qui  Sicoris  fit,  6c  de  Sicanis  ex  Hifpania  in  Siciliam  delatis  ex  Thucy- 
didis  lib.  vi  ineunte  praediximus.  Cauflam  migrationis  Dionyfius  Halicarnafleus  ape- 
ritlib.  I.  pag.  i7.de  Sicilia:  K«t«^ov «utjjV  Sijcosvoj,  yivos  l^»jg/xov,  4  %oKv  7T£o't££ov  cvvomi- 
edfAtvoi  ,  Atyvots  (pzvyovTts ,  Sicani  eam  [infulam]  tenebant ,  gens  Hifpanica,  quapulfa  ab 
Ligunbus ,  paullo  ante  ibi  habitare  cceperat.  Hi  vero  Ligures  non  tam  in  Italia  erant ,  quam 
trans  Alpes  in  Gallia ,  Salyes  &€&,  &  Maflilienfibus  Graecis  permixti.  Strabolib.  iv, 
pag.  140.  KaASVi  ts?  2o/av<*$  ot  $*  it»Kouo\  r  7LDs.v\vm  Alyvcts ,  yjjj\  r  %oo£$!v,  y,v  i%x<ri,  ol 
MoiosoihicdToci ,  Atyis?Mt\v ,  Salyas  veteres  Gr<eci  appellant  Ligures ,  &  regionem ,  quam  Jidajft- 
lienfcs  tenenty  Ligufticam.  Et  gens  illaLigurum  o%jc«  dvx^  ToT^Erhmri ,  habitat  permifta 
Grack.  Hinc  Grsecum  nomen  Athanagi*  a  Liguribus  in  Hifpania :  quo  poftea  depofito, 
vetus  Ilerda  rurfiis  receptum  fuit. 

Ad  Pyrenaeum  rurfus  &  limitem  Gallicanum  procedimus.  De  Bergiftanis  hactenus , 
qui  a  tergo  erant  Lacetanorum.  Lacetama  autem  (fic  bene  Sigonius  emendat)  fubjetfa 
Pyren<eis  montibm  efl ,  cenfente  Livio  lib.  xxi.  cap.  xx  1 1 1 .  Et  apud  Salluftium  epiftola 
Pompeii ,  loco  quem  fupra  attigimus ,  ubi  vulgo  Laletaniam  legunt ,  Sigonius  6c  alii 
Lacetaniam  hoc  modo  fubftituunt :  Recepi  Galliam ,  Pyrenaum ,  Lacetaniam ,  videlicet 
regiones  .fe  proxime  contingentes.  Ab  horum  tergo  Bergiflani  erant ,  ad  quorum  fines 
amnis  Clodianm  oritur ,  qui  inter  Emporias  &  Rhodam  in  mare  decurrit ,  nunc  Fluvia 
Hifpanis dictus.  Mela lib.  11. cap. vi. DeindeTicerflumen ad Rhodam :  Clodianum ad Em- 
porias.  Quod  probat  &  clarius  proponit  Ptolemaeus  in  Indigetum  defcriptione  hoc  ordi- 
nefervato: 

Y.\Mto&om  Emporia. 

KKonSiocvS  7tOT.    cAtftohcvi  Clodianifl.  oflia. 

VaSq  7toKis  (ed.  V&SlnoKis)  Rhodacivitas. 

MI3-'  ijv  to  «^jjjwevov  AcPgoSiaov  Itgov.  Pofl quamVeneris templum. 

Hoc  eft  Veneris  templum  in  promontorio,  quod  Galliam  ab  Hifpania  dijungit ,  aliqliando 
fimplicifer  Venm  Pyrenaa  appellatum.  Plinius  lib.  111.  cap.  111.  Flumen  Tichu ,  ab  eo  Pyre- 
n<zaVenusinlaterepromontoriialtero,  xi  m.  SicP.deMarcaemcndat  :  vulgolecTum  xl 
m.  pafluum ,  quod  nimis  longum  intervallum  eft.  In  finiftro  promontorii  latere  in  Gal- 
liam  vergente ,  fuifle  illud  templum ,  ex  Plinii  verbis  non  obfcure  conjicitur.  Tichis 
amnis  autem  eidem  eft ,  qui  Rhodam  veterem  prseterfluebat.  Strabo  itidem  hunc  Galliae 
terminum  ponit  poft  principium  libri  quarti:  EvTjuOev  nftfl&Klot  «s%bT«v«  pe^e*  $  isi*  ^ 
Xlv^vouoiA  A^^qSitvis.  n$]  t5to  S'  U\v  o&ovTotvrtis  ts  xssrct^lxs  ,  tyj\  £  \fi*i&Kvjs.  Hinc 
[a  Varo  flumine]  ora  maritima  [Galliae  Narbonenfis]  pretenditur  ufque  ad  templum  Venens 
Pyren<z<z  ,  quod  limes  efi  hujusprovincm  atque  HifpanU.  Mons  etiam  poft  paullo  pag.  1  zf . 
vocatur  to  Acp^oSlcnot ,  to  t?  flu^vjj?  dy-eov,  Aphrodijium  ,  quod  efl  Pyren<z  promontorium 
Male  hoc  quidem  cum  PortuVeneris,  qui  inde  retra6tior  in  ieptemtrionem  eft ,  confun- 
dunt.  Pomponius  Mela  lib.11.cap.  vTextremo:  Colonia  Rufcino ,  vicus  Eliberri  magna, 
quondam  urbu ,  O"  magnarum  opumtenuevefligium.  Tum  inter  Pyren<zi promontorta  Portus 
Veneris  inflgnisfmo ,  &  Cervaria  locus flms  GallU.  Portus  Veneris  eft  poft  Caucoliberum, 
auftrum  verfcs ,.  in  Galiia  inclu&s  duobus  parvis  promontoriis :  ultra  Cervariam  vero  ex 
Gallia inclufus  duobus  parvis  promoatoriis ,  ultra  Cervaiiam  vero  ex  Gailia proficifcenti 

N  Vl'o- 


$%  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJ[J  A  E 

promontorium  majus  eft ,  ex  Pyrenaeis  procurrens ,  veteribus  Aphrodifmm  a  Veneris 
templo,  quodhabebat,  dictum,  nunc  Crucianum ,  five  Cap.de  Creus.  Hujus  pro- 
montorii  vertex  ,  non  ille  portus ,  limitem  Hifpaniae  conftituit ,  ut  Cervaria  ultima 
Galliarum  fit :  ficut  ex  altera  Pyrensei  parte  ad  Oceanum  nunc  fluvius  Vidallb  eft ,  non 
memoratus  ab  antiquis  quibus  finis  Hifpaniae ,  ut  apud  Ptolemseum  eft ,  in  Vafconum 
promontorio  Oeafo  five  Oiarfo ,  juxta  oppidum  ejusdem  nominis ;  initium  Galliie  Afturii 
fluvii  oftia  fuerunt ,  quo  tempore  Vidaflb ,  utpote  ex  boreali  latere  fummi  Pyrenaei  or- 
tus ,  fecundum  Petrum  Marcanum  in  veteri  Aquitania  extra  antiquae  Hifpaniae  limitem 
in  mare  fe  exoneravit.     Vide  illius  Marcam  Hifpan.  lib.  i .  cap.  xiv. 

Inter  hos  terminos  &  promontoria  fub  Pyrenads  hinc  Vafconcs  coluerunt :  illinc  In- 

digetes  &  Lacetani ,  quibus  propius  ad  montes  accedunt ,  aut  intrant  verius ,  £t  ex  par- 

te  tranfeunc  limitem  Cerretani  five  Ceretam.     Plinius  faepe  diclo  cap.  1 1 1 .  libri  iii.  Poft  eos 

£Laletanos  &  Indigetes]  quo  dicetur  ordine ,  intus  recedcntes  radice  Pyrenat ,  Aufetani ,  La- 

cetani ,  perque  Pjrenmm  Cerretani :    detn  Vafcones.     lbidem  in  Tarraconenfi  conventu, 

illorum  duo  genera  facit.     Cerretani,  inquit,  quijultani  cognomtnantur ,  Z^quiAugH- 

Jtani.    Juliani  ab  ortu  Julia  Libyca,  quam  folam  Ptolemaeus  in  fuis  Cerrcetanis  (fic 

fcripfit  cum  diphthongo)  memoravit.     An  vero  Auguftani  pariter  ab  urbe  Augufta  nomi- 

nantur?  Ita  cenfet  Harduinus ,  fed  quamam  illa  fuerit ,  nonexponit.  Nihildeeageo- 

graphi  ,  &  ut  diximus ,  Ptolemaco  fola  Julia  in  Ccrretanis  elt :  Strabo  Julianos  non 

attingit ,  folis  Auguftanis  contentus ,  fine  tamen  nomine.     Dicit  enim  ra  pitoi  <B$Aixpi 

xothus   oiKeto%    Svvupivxs  civKuvoX.      £^»<ri  <J"    «urjjf   Kzpfqroivo)  ,      ro  Tihiov  $  l($yigjx.S  4>uAtf. 

Jvledia  [Pyrensei]  convalles  continent  habitationtbus  opportunas-     Jenent  illas  Cerretani  ma- 

foriexparte^Htfpanicagentis.NuWius oppidi  mentionem  facit: unius Juliae Livias Ptolema> 

us ,  quas  nunc  exiguus  locus  ad  Sicorim  fontibus  propinquum  :  at  in  vicino  trans  flumen 

urbs  recens  enata  Podium  Ceretanum  dictum ,  vulgo  Puigcerda.     Ut  ergo  utrumque 

cognomen  eluceat  manifeftius,  ex  Marca  Hifpanica  laudatisfimi  Archiepifcopi  pauca 

excerpemus.     Ceretani ,    inquit  lib.  i.  cap.  xn.  comprehendebant  frequentijftmas  valles  tum 

etiam  Uroellenjis,  Palliarenjis ,  &  Ripacurcienjis ,  usque  ad  Sobrarbium&  Ajnfamoppida^- 

^facca  contermtna.     Veteres  Ceretani ,  qut  ^Juliani  dtfti ,  non  adeo  latepatebant ;  Auguftano- 

rum  adjeclio  provinciam  fecitampltorem.  -  -  -  Juliani  funt  veteres  Ceretam  ,  qui  Latii  iure 

potiebantur.     Iftud  vero  vidtntur  adfequuti  beneficio  Julii  Cajaris.  unde  eorum  oppidum ^Julia 

Livia  diBum.     Illis  aliquotpopulos  vicm os  adjunxit  Auguftus  usque  ad  limites  Vajconum ,  quo 

Ceretaniam  faceret  ampliorzm.      Solemne  emm  erat  hutcprmcipi ,  ut  obfervat  Dio  Cajfius ,  eas 

provincias  fua  auBoritate  augere  Cr  amplificare  ,  qua  contraBiores  illi  videbantur ,  etsque  vici- 

nos  populos  adjictebat ,   qui  in  unum  corpux  coalejcerent.  Etpoftpaullofectioneni.  Juxtage- 

nttinum  Straboms  fenfum  Ceretani ,  qui  ex  mftttuto  Auguftt  valles  omnes  compleBebantur  ,  ex- 

■panfat  usque  ad  Vafconum  limites ,  majore  fui parte  inter  HifpanaA  gentes  accenfebantur.     Quod 

manifefte  ftgnificat ,  partem  fuperiorem  Ceretanorum ,  ubi e(l Livia & Podium Ceretanum  cum 

vteinis  pagts ,  td  eft  integrum  fere  comttatum  Cerd.ania  ad  Gailosperttnere.     Et  fectioiie  i  v. 

Ptolemeus ,  -omijfo  inftttuto  Augt.fti ,  folos  Ceretanos\Julianos  defcripftt ,  recenftns  Auguftanos 

intcr  Ilergetes ;  dccetque  Ceretanorum  caput  ejfe  Juliam  Libjcam.     RecJtusfcrtbttur  libia  ftve 

LiviA ,  de  qua  ita  Julianus  Toletanus  tn  expedttione  Wanfba  regis:  castrum  lyb  I  ae  ,  quod 

est  cirritaniae  capu  t.  Silius  etiam  Itaficus  hujus  gentis  meminit  lib.  1 1 1 .  verf.  375% 

Nec  Cerretani ,  quondam  Ttrjnthia  caftra. 

ScilicetHerculem  hac  tranfiiffe,  &  montibus  nomen  a  Pyrene ,  regisBebrycumfilia, 

quam 


Bjpama,  L  I  B  E  R    X  I.     C  A  P.  X. 

quam  amaverat  ,  dediile,  fabulatur:  aliasdetermino,  quemmontesfaciant,  re&eju* 
dicavitverf.417. 

Pyrene  celfa  nimboji  vertitis  trce 

Divifis  Celtis  late  profpeBat  Iberos  ; 
qui  montes  quod  ab  Oceano  ad  mediterraneum  mare  pertingunt  -3  idcirco  Aufonius  epift, 
xxiv.  ad  Paullinum  verf.  69 .  dixit 

-  -  -  bimdris juganinguida  Pyrenai , 
quse  juxta  utrumque  mare  anguftam  viam  tranfeuntibus  prsebent ,  ideoque  claujlra  ab  O- 
rofio  lib.  vir.  cap.  xl  ,  8c  claufura,  Lege  lT.  Cod.  de  Offic.  mag.  officior.  &  Lege  11.de 
Offic.  praef.  prast.  per  Afric.  fecl:.  4.  vocantur ,  qua;  nomina  ad  medii  £evi  geographiam 
potius ,  quam  ad  hanc  noftram  pertinent.  Altera  via juxta  internum  mare ,  utebantur 
Romani,  ScantehosHannibalufusfuerat:  altera,  Aquitanica,  pofteriores  barbaros  &C 
Francos  ex  Aquitania  in  Hifpaniae  fuperiores  partes  irrupifle ,  alibi  fubnotabimus. 

INSULAE     HISPANICAE. 

In  Oceano  extra  columnas  eft  parva ,  fed  celebratiffimae  famse  infula  Gades ,  plurativo 
numcro,  etiam  fingulariter  Gadis  apud  Livium  lib.  iv  extremo,  appellata.  de  cujus 
nomine,  origine,   &incrementis  aliquidfupradiximuspag.  f6.  quia  ita  propinqua  con- 
tinenti  eft ,  ut  cum  ea  cohasrere  videatur.     Quse  reftant  dicenda  de  illa ,  breviffime  adji- 
ciemus.     Nominibus  infulse  addimus  antiquum ,  quod  ante  deductam  Tyriorum  coloni- 
am  fuit,  a  Fefto  Avieno  Defcript.  Orb.  verf.  610.  feqq.  memoratum : 
Gadirprimafretumfolidajutereminet  arce 
jittollitque  caput  geminis  inferta  columnis. 
U<ec  Cotinujfa  priusfueratfub  nomine  prifco , 
Tartejfumque  dehinc  Tyrii  dixere  coloni. 
Barbara  quin  etiam  Gades  hanc  lingua  frequentat , 
Panus  quivpe  locum  Gadir  vocat  undique  feptum 
^4ggerej?r<eduBo . 
Eadem  fere  Plinius  tradit  lib.  iv  extremo :  Majerem  [  infulam  Gades  refpe&u  Erythiae  ] 
Tmaus  Cotinujfam  apud  eos  vocatamait :  noQriTarteJfon appellant :  PceniGadir,  itaPunica 
lingua  fepem  Jignificante.     Infula  non  multo  longior  eft  centum  ftadiis  fecundum  Strabo- 
nem :  latitudine  autem  admodum  anguita  ,111   fortafTe  m.  p.  ut  exPolybio  Plinius  re- 
fert ,  in  cujus  occidua  parte  Gades  fitae ,  urbs  frequentiffima  ,  nec  vero  multi  eam  habi- 
tare  videbantur,  Si»  to  ttoIvtm  3-#a<*tt£u«v  to  ttAsov,  quia  omnes plerumcjue  in  mari  merca- 
turam  exercebant.  Equites  fua  setate  quingentos  habuifTe  Strabo ,  cujus  &  fuperiora  funt , 
lib.  1 1 1 .  p.  1 1 6.  notavit ,  quod  nullius ,  vel  Italicas  urbis  cenfi  funt ,  prceter  Patavinam. 
In  ortum  ab  urbe  xn  m.  p.  templum  Herculis  aberat ,  tanto  fcilicet  intervallo  ,  ut  mil- 
liariorum  numero  labores  Herculis  fignificati  fuerint,  itidem  Strabone  obfervante  pag. 
117.  quamvis  is  paullo  longius  illud  fpatium  efTe judicet.  Templum  Herculis ,  quo  Tyri- 
os  conditores  fuos  Gaditani  funt  imitati ,  fummse  femper  religionis  fuit ,  ut  Romani  et- 
iam  voti  caufla  adirent ,  tradente  Diodore  Siculo  lib.  v.  cap  xx.  quod  de  Hannibale  etiam 
memoravit  Livius  lib.  xxi.  cap.  xxi.     Plura  de  templo  illo  Silius  lib.  111.  fub  initium.    In- 
fula Erjthia,  Egu'$«#,  quam  proximam  veteres  adjungunt  Gadibus,  vel  demerfa  eft, 
vel  in  fcopulis  quaerenda ,  vel  pars  eft  ipfarum  Gadium  ,  neque  hodie  ejus  formae  aliqu.a , 
uti  defcripta  eft,  fertur  fuperefle.     Hanc  fabulofum  Geryonem  inhabitafTepoetasfin- 
gunt.     HefiodusTheogon.verf.28p. 

N  Z  Tjjguov^* 


tvo  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Tov  ($>  "2f  e|£v«e/|e  filvi  H<^kA>j«j) 

B«<r)  7C0i^'  ei\woSzosiy    <sr£*p'puTw  eiv  E^u3-«^ 
Geryonem  quem  armis  exuit  vis  Herculana  boves  apudfextpedes  in  infula  Erythea.     Euftathius 
vero  ad  Diony fii verf.  5-5-8.  Geryonis  Erythiam ubi  in  Atlantico mari reponat ,  plane du- 
bius  &  incertus  eft. 

Nec  minus  obfcura  res  efl  Caffteridum  infularum ,  quas  decem  numero  Strabo  &  Ptole- 
maeus  in  occidentali  Oceano  poft  Nerium  iive  Artabrum  promontorium  Hifpania:  oppo- 
nunt.     Quod  plumbo  &  ftanno  abundare  fcribuntur ,  in  fufpicionem  venerunt  qui  Bri- 
tannicas  infulas  minores  (Sorlinges  vocant)  per  errorem  huc  forfan  retractas  effe  opinentur. 
Alii  mitius  dc  tantis  geographis  cenfent ,  freti  confenfu  plurium ,  Melze  iib.  111.  cap.  v  1 . 
Pliniilib.  iv.  cap.xxn.  &lib.  vii.cap.  lvi. & in primis Diodori Siculi ,  quilib.v.  cap. 
xxxviii.  clarifrime  ait  :  \jzsi°$-vu  i?  r  Avo-itocvwv  ^w^?  is)  ^iTotHsot  7ro?>c\<*  §  Kotosni^a , 
>§  Tois  <&£$*.&  \J-ivotA    tJJj   \$neJioiA  a>   tw  0/.£<*v«  VYjffi&otA  TCtg  $?n  5  ffVfAfiifiwoTtgr  KotosiTigJJov; 
(jovoy.ot.ffy.ivQV, ,  Supra  hufitanorum provinciam  multumfiannei  e(i  metatli ,  in  injulu-  vidclicet  Oce- 
*no  objacentibm ,  quat  idcirco  Cajfnerides  nuncujjant.  Malunt  ergo  mcultas  infulas  cum  fcopu- 
lis  quidam  conquirere ,  ut  numerum  f  ippleant :  non  tamen  ltanni  tantam  copiam  inveni- 
unt ,  quantam  inde  exportatam  fuifle  veteres  prodiderunt.     Dionyiius  periegeta  verf.  6z. 
locat 


4 

07T   OtK^V 


'IgMi   r,v  dvtjrxcn  nol^v  t$J  Ev(>u>Treiti< 
Nj/<w,  &'  \Gn&/.$«6  ,  to9"»  KoiosiTi£Oio  yiv&Xvi 
fub  promontoriofacro ,  quod  dicunt  caput  Europa.  ejfe ,  rnfulat  occidentales ,  ubifiannumgignitar. 
Adeo  incerti  veteres  funt ,  ex  qua  plaga  Hifpania;  fuas  Cafliterides  apponant.     lngenue 
ergo  &  caute  Herodotus  lib.  1 1 1 .  cap.  cxv.  »ts  v>j<r*<;  oUot  KotojmeJ&ou;  iiffou;,™  r  0 Kotosin^^ 
xpiv  <poiToi  >  Neque  ego  tnfulainoviCaffiterides,  undefiagnumnobts  venit:  quae  circa  Hifpa- 
niam  nulke  funt.  Ptolemarus  addit  £h«v  vjjVb?  $\jq,  duat  Deoruminfnlat  ,  quarumnume- 
rum,  fi  easdem  fiint  ,  auxit  Plinius  lib.  iv.cap.xxii   extremo.     Exadvcrfo,  inquit, 
Celtiberitc  compluresfunt  infuU ,   Caffiterides  dift*  Gracis  afertilitate plumbi :  &"  e  regione  Ar- 
rotrebarum  (quod  Celticum  five  N  erium  eik)promontcrii ,  Deorumfex ,  quas  aliqui  Fortuna- 
tai  appellavtre.     Quod  fi  FortunatM  intelligit ,  in  Africa  lib.  1  v.  quo  referre  illas  fatius  eft , 
exponemus. 

In  mediterraneo  mari ,  e  regione  Dianii ,  Strabopag.  lop.  vwi&iu  parvas  infulas ,  Pla- 
wefam  &  Plumbariam  ponit.  Tres  utique  Scrabo  Planafias  five  Planefias  tradit ,  hanc 
Hifpanicam ,  quam  praster  illum ,  nemo  veterum  quantum  conftat ,  agnofcit :  &  Galli- 
cam  ante  Maflliienfe  litus :  &  denique  Italicam ,  notiflimam  Romanis ,  Etrurias  objacen- 
tem.  Noftri  chorographi  nullas  hoc  loco  infulas  oflendunt ,  paullo  inferius  autem  five 
in  auftrum  reductas  habent ,  de  S.  Pola,  infra  Lucentum  five  Alicantam  e  regione  Orce- 
lis :  &  alias  parvas  Carthagini  Hifpanicae  obverfas.  Sed  ipfe  Strabo  proxime  Carthagi- 
nem,  ideftxxiv  ftadiis  ab  illa ,  ponit  Infulam  Herculis ,  quae  6c  Scombraria  ,  a  captis  ibi 
fcombris,  appelletur.  Memorabiliores  habet  Balearicum  mare ,  &  majores  etiam ,  Pi- 
tyufu  duas ,  &  totidem  Gymnejiai ,  quarum  illas  his  ad  occafum  funt  objedse.  De  utrisque, 
quod  crebra  illarum  mentio  occurrit ,  operac  pretium  erit  diligentius  enarrare. 

Pttiufa  duie  funt ,  a  pini  proventu  Graccis  diftas ,  quarum  major  Ebufm  \  minor  Ophiufa 
appellatur.  Sic  Strabo  &  Ptolemasus.  Latini  copiofiusdeillistradunt.  Pomponius 
Mela  lib.  1 1  extremo :  Ebufm  e  regione  vromontorii  t  quod  vn  Smronenf  fvan  Ferrariam  va- 

cant , 


ujpania.  L  I  B  E  R    1 1.     C  A  P.    I.  101 

cant,  eodem  nomine  urbemhabet ,  frumentistantumnonfecunda,  adalialargior ,  C?°  omnium 
animalium ,  qu<z  nocent ,  adeo  expers ,  ut  nec  ea  quidem ,  qua  de  agrefiibw  mitiafiunt ,  aut  ge- 
nerety  aut  fi  inveBafunt  fuftmeat.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.v  extremo:  InfuU-perh&cmaria 
prima  omnium  Pitjufe  a  Gr<zc'u  difla  ,  afruticepineo :  nunc  Ebufus  vocatur ,  utraque  civitate 
foederata ,  angufto  freto  interfiuente  :  patent  xlvi  m.  paffuum :  abfunt  a  Dianio  fepungentis 
fladiis.  Tantumdem  a  Pitjufts  in  altum  Baleares  du<z ,  C~  Sucronem  verfus  Colubraria,  Ex 
his  intelligimus ,  quse  olim  Pityufa;  diverfis  nominibus  appellatas  Ebufus  &c  Ophiufa  funt , 
poft  uno  nomine  Ebufi  comprehenfas  efle ,  velquodfretodiremtcefuntexiguo  ,  velquod 
minoris ,  tamquam  deferta? ,  nulia  habita  fuit ratio.  Strabo enim  dicto  loco pag.  i  if. 
$  $  OQixffec  z(>W& ,  iu  7ro^v»3  eAaVrwv,  t«'ut>k  TrAjjcr/of  Ke^v)?,  Ophiufa  autem  deferta  ,  o» 
multo  minor  [quam  Ebufiis]  &  huic  proxime  adjacet.  Et  Livius  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  xxx v  1 1 . 
navibus  ad  Pityufam  infuiam  trajecit ,  tamquam  una  eflet  ,  majorem  feu  prsecipuam  inteili- 
gens.     Nosde  utraque  diftin&e. 

Ebufus  major  Pityufarum  ,  habuit  7roA<v  o^mvjuov ,  cognomine  oppidum ,  ut  Strabo  6c 
Ptolemreus  referunt.  Si  antiqua  mommenta  infpicimus ,  Ebufus  nomen  infulce ,  Ebufium^ 
leviter  mutata  terminatione ,  oppidi  in  ea  nomen  fuit.  Vetus  infcriptio  apud  Gruterum 
pag.  277-jjum.  f .  imperatori  Caro  dicata ,  ordo  ebusii  :  6c  alia  pag.  868  num.  1 1 .  r.  p. 
ebusii,  ideft,  refpublica  Ebufu*  Infula  fertiiis  pafcendo  pecori.  Feflus  Avienus  De- 
fcript.  Orb.  verf.  6zi. 

Ac  dileBa  vagopecori  confurgit  Ebufus. 
Fici  quoque ,  &:  fl  Ludovico  Nonio  credimus ,  etiam  facchari  proventu  dives  fuit ,  qui 
cap,  xciv.  huc  Statii  verfirm  i  f.  lib.  i .  Silv.  vi.  trahit  hendecafyllabum : 

Et  quas  percoquit  Ebufia  cannas. 
Ebufia  autem  vel  ut  alii  legunt  Ebofia  interpretum  confenfu  eft  eadem ,  quas  Ebufiis.  Bar- 
thius  cum  Gevartio  legi  vult  Ebufita  ,  incola  Ebufi  infulas ,  metri  facilioris  caufla :  mul- 
ti  etiam  pr&coquit :  Claudius  Beraldus  Caunas  non  Cannas ,  quas  \<%a$ix,<; ,  ficus  ficcatas 
interpretatur,  quae  ita  dicantur,  quia  ex  Cauno  urbe  adve<5be  fint ,  Cicut  caric<e  ,  quia 
ex  Caria.  Plinius  lib.  xv.  cap.  xix.  Ficis  mollis  emmbus  taclus :  maturisfrumentaintus  : 
fuccus  maturefcentibus  laffis  ,  percotlis  mellis ;  —  -  SiccashonoslaudatasfervatincapfisE- 
bufo  infula  pr<zftantiffim<u  ampliffimcuque  \  mox  in  Marrucinis.  Civitas  Ebufus ,  five  Ebufi- 
um ,  colonia  Pcenomm  fuit ,  Silio  idcirco  Phoenijfa  cognominata.  Libro  i  t.  i .  enim 
verf  362,. 

Jamque  Ebufus  PhceniJJa  movet ,  movet  Artabrus  arma. 
Corripuit  mediam ,  fecus  ac  fupra  Dionyfius.    Eft  enim  etiam  *E|3vco? ,  ficut  Ptolemssus 
wE/3ucnro?  littera  fcripflt  geminata. 

Altera  8c  minor  Pityufarum  dicitur  Ophiufa  ,  Grseco  vocabulo ,  quam  multi  putant 
eandem  efle ,  quas  Latine  Colubraria  appeliatur .  At  fi  Melse  &  Plinio  attendimus  ,  chV 
verfe  fimt  infiike,  quamlibet  vi  vocis  idem  plane  referant.  Plinius  enim  verbis  modo 
prolatis  tantumdem ,  id  eft  feptingentis  ftadiis ,  a  Pityufis  Colubrariarn  difcare  dixit  Su- 
cronem  verfus,  quod  fpatium  infulas  parvae  inter  fcdpulos ,  feptemtrionem  verfiis  ab  E- 
bufbfme,  convenit,quienunc^fo»f  cc/e^appeilatur.  nec enim Ophiufamnominavit 
diftincle,  fed  fiib  Ebufi  communi  nomine  comprehendit.  Colubraria  ergo  ipfialiaab 
Ophiufa  eft,  nec  intervailum  ,  quoddefiniit,Ophiufecompetit.  Eodem  modo  fiint 
Melae  verba  interpretanda  ,  Contra  eft  Colubraria ,  ideft,  nonadjacens,  fedexlongin- 
quooppofita:  quod  pluribus  declarat ,  quem  toties  honoris  caufla  nominavimus ,  Petrus 
deMarcalib.  11.  cap.  xn. 

"N  3  APi- 


102  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

A  Pityufis  in  ortum  tanto  fpatio ,  quanto  ab  illis  Colubraria  abeft ,  Baleares  infulx 
Major  praccipue  (nam  minor  longius  recedit)  diftant ,  ampliores  quam  Pityufae ,  &  pluri- 
bus  oppidis  habitatas.  DicunturBalearesLatineLivio,Plinio,  Meke:  Grseceautem 
BotteaeJ^s  plerumque,  ut  a  Strabone  &  Ptolemaco :  raro  B«as«£<«»  vJJ<ro«,  ab  Agathemero : 
a  Diodoro  B«A<«,oi<Hs-.  Id  nominis  vulgoa  B«'&flv,  jaculando  deducunt,  quia  praeftan- 
tiffimi  funditores  Balearici  crant.  Quibuspra:ivitDiodorusSiculuslib.v.  cap.  xvn.  de 
liis  infiilis  tradens  :  \s®i  v  iy^coejuv  vjy  Vco,ucuuv  ^y^cotyofivov^)  B«Aj«£<m  "icri  $  fioi&av  ? 
ecpcuvJivous  A/9-a?  [AzyotAxg  Ky..ft\tsot  dnctvruv  oivSrquTruv ,  ab  indiqenis  &  Romanis  Baleares  vo- 
cantur  a  /3«'aa«v  jaciendo  fimda  magnos  lapides  peritijfime  ommum.  In  eo  omnes  conveni- 
unt,  jaculatores  funditoresque  hoc  nominc  fignificari:  an  vere  ita  a  |3«'&«y,  utDio- 
dorus  dixit,  nominentur,  aliorum  non  minori  au£toritate  dubitatur.  Strabolib.xiv. 
pag.  4f°-  ^0*^  ™s  r^uvjjTa?  \sm  QoivUuv  BotKzxeJ$<*6  Kiyio%  ,  SioTt  t«V  yvpvotclcu;  ftxhtot- 
e/Joti  Xi%§rivoVi ,  Gymnetdt  ajunt  a  Phcenicibus  Balearides  vocatos :  idcirco  exercitationes  Bale- 
arid<u  appellari.  Euftathius  ad  Dionylii  verf.  45*7.  $10  ^j  BtfAi«£«?  \iyov^) ,  0  &)  trtyvSo- 
^  »  >$  t  ty^wg/ov  yhuccxv ,  /Wco  Baleares  dicuntur  ,  /w c  ef  funditores  ,  fecundum  ipforum 
vernaculam  linguam.  Quod  fi  eft  Punicae  originis  hoc  vocabulum,  ut  trcs  hi  auclores 
confirmantj  nona/3«^«v,  Gixeco  verbo,  poteft  efle,  fed  inPumcalinguaautPhce- 
nicia  natales  ejus  quserendi :  quos  vir  dc6ciifimus  Samuel  Bocharcus  non  inepta  conje£cura 
invenifle  videtur ,  dum  a  ^y^,  qaod  Sc  domwus  &i  peritus  eft. ,  ac^yyjecity  quafiperitus 
jaculandi  fignificctur  derivat.  Altemm  nomen ,  ex  Graecia  petitum ,  eft  Gymnefiarum  , 
five  Gjmnafiarum.  Strabo  pag.  iif.  t«\  rvuvxciotc  <Ju'o  Y.othZci  BottecteJJov;t  quodPlinii 
verbis  ex  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  interpretamur :  Baleares ,  funda  bellicofa ,  Gr<tci  Gymnafitu  dixere» 
Diodorus  Siculus  dicco  loco  idem  tradit ,  &  fimul  rationem  appellationis  manifeftat : 
xsaro  t  E^jjvwv  o\oju«£o'ti&/«<  Tvuvyctou ,  2^  to  txj  ovoikxvtcv;  yvuvii  ty;c  Io9-jjt@-  (ZtSv  >{£  r  % 
&ipvg cooyv ,  a  Grtzcis  [Baleares  infdlse]  vocantur  Gymncjia ,  quia  incoU  ajiivo  tempere nudi 
degunt.  Confentit  Livius,  ex  cujus  lx.  libro  hcec  epitoma  fiipereft :  PraterearesaQ^ 
jMetello  confule  adverfm  Balearesgejias  continet ,  quas  Gract  Gymnefias  appellant ,  quia  aflatem 
nudt  ex  gant.     Hasc  de  nominibus. 

Dividuntur  Baleares  in  Majorem  &  Mmorem ,  unde  nomina  hodieque  fervantur.  Mela 
pluraliter,  Majores  ,  Minores  dixit :  verbamoxexhibebuntur.  In  Majore  duo  oppida 
Strabo  &  Ptolema:us  nominant ,  Palmam  &  Pollentiam ,  hanc  in  orientis  litore ;  illam  ad 
occafum:  Plinius  plura  addit  fed  minus  cognita  :  Major,  inquit,  ojpidahabet  civium 
RomanorumPalmam&  Pollentiam  :  Latina  ,  Cwium  Cr  Cumci :  CrfoederatorumBorcho- 
rumfmt.  Palmx  &  Pollentia:  fitum  a  Strabone  &  Ptolemseo  defignatum  habemus :  Pli- 
nius  a  fe  fliperadditis  certum  locLim  non  addixit.  Mela  colonm  dixit  a  Strabone  laudatas 
Palmam  cc  Pollenciam.  In  Majoribus-,  inquit,  Palmatr Pollentia  colonta.  Palmain 
loco  cenfetur  efTe ,  ubi  nunc  urbs  Mallorea  eft.  In  Minore  infula  Baleari  Mela  duo  cafiella 
ponit ; '  quas  Plinius  ctvttates  vocat ,  Ptolemaeus  etiam  woA«? ,  quas  {hntjamno  &  Mago : 
alterum  nomen  in  celeberrimo  portu  Maon  fupereft.  Et  Strabo  portus  utriusque  iniula: 
laudavit:  «uc{)w  iv$di(Aovtg  ^  euA<'ugvo/,  amba,  inquit,  infuUfuntfortunata&bonuportu- 
buspraditd.  Plinius&huicadjecitoppidum,  fed  seque  ignotum ,  ut  erant  Majori  addi- 
ta:  Ceterum  totam  infulam  ita  plenius  defcribit :  A  Majore  xxx  m.  p.  diftat  Mino-n 
longitudine  xl  m.  circuitu  CL  M.  p.  Civitates  habet  Jamnonem,  Saniferam^  Cr  Ma- 
gonem.  Fuerunt  autem  Gymnefia  in  Carthaginienfium  poteftate ,  antequam  Romani 
iuae  illas  ditionis  fecerunt.  Strabo  pag.  1 1 6.  $o/v»jcsf  k«twov  t«?  vwxg ,  hai  infultu  Phceni. 
ccs  (five  Pceni)  poffedrrunt.  Romanis  fubjecit  Q^Metellns ,  inde  Balearicus  cognominatus. 
Lege  Strabonem  dicto  loco,  5c  Florum  iib.  111.  cap.  vni.  Tan- 


s«j 


N 


0 


ti 


v>T 


M. 
i_< 


■    ) 


_it_  _o 


es 


'alet 

jlraJiifpantuun. 

Catfart^njyus, 

Vt>< 


>«f 

*>    -dLuguft 


d* 


&  &. 


'ta 


uSucfsamun. 


* 


"__ 


__ 


_P^_?-    ■'*■■*?  Jr 


idiL 


te; 


ffl__ 

es 


_  •u/iamarrus  /■ 
JtJyancdunL-  *y$t[ 


if- 


A2»; 


JatL 


'uraccrtifrmn- 


Zatalamu. 


_£e  diomatrxce.s 

_t_  ______       .£_$___£. 


^VajzaianuttL  ^ 

_*    \ 


JjutclidA 


"Htel.ll    N^_fc_^> 


„£'     _Pai-i\iai 

-lulricuJtt. 

\  ,_ _r  icrfjim 


<&. 


__ 


iafeauttL.       £>g 


zltrdununL- 


i* 


9$ 


_ev 


t__. 


_>»"    J_______5__o_ 

/%_>_-,  <-  e, 

;j_>__ 


>t- 


v___ca_ 


O 


,e_ci  «^. 


____-  Tagl 


es 


._•_: 


^iuaufiama 


pcathc-mn- 


.___•-_->- 


_i_x_  ones 


n___eS      v* 


•  cs 


r_5_>j_ 


\fjdffiodtjr 


K^dndfftriadurutrn. 


I_Ea_-< 


_____ 


1    >-£"}  Zuufcn 

L_d>_ 

M_-- 


•  _£w 


_£     •   *'A 

>  ■__>£_■  ___/_____- 

^utrufttL,^ 
JELanracerurtC 

_a_U_-.ci 


3gf 


o 


.v- 


^^w>_. 


*/*_ 


-R-icnus 


-._ 


vartcu 
ihur{tres 

vtaau. ' 
aurtt- 


^itrac=JSfS.  -_.-■ 


'cfcutW 


-___ 

.-Z__ 
igwc 


m_%: 


+9 


V 


~J>cla 


**Jb 


-_*_• 


'4.    _% 


M/-1 


5_, 


_ 


:__«" 


-  ___ 


^_*~ 


__. 

-•"-.__>-, 

~*9«*„V    _. 

-•-__  * 


/z^, 


ii/Slunum. 


<_*•-  <_T      __' 


7-*» 


. 


w 


--   _fc_ 


_*_ 


*    >_-_5 


-^'S 


cZtfuef. 


JCc/ycuxy 

-*^~____„. 

■  >__> 

*_#* 


LiaJ»v 


,iL0dunur7L 


<'Lcruia 


y 


v\ 


"V_^ 

"•*■  *  v_    ™ 


>  <*. 


tarZE2ag%sfr* 


4* 


% 


crumi 
f  /cu 


>a«£-V. 


«flrrahdJLapehs 


ifcjju/ia  J8L         ^Sj^i 
"^      _    _^_r 
../«i.  ^ ^  -'Taaruw  -fi 

ticti-pyca    tprLfi* \fjl  _S^  •  • 


LporeduL 


Comum. 


•A 


^-5^v_~^        ■,!^*^^~_ifr"'rV\      ^lffll^i?^^  '°    1>urw\.-Sfiye 

iCute_r^^  _^_E     „  ,  0.  ^siPfee'--  c     jayv^_ 


-^- 


v*»« 


jftedtala 


/i. 


>> 


.>*V' 


^_. 


^       "^     ^ 
jS&yj8*  c#  Krcmattfis 


*^-S___^f' 

—  -o    ~7>urw<  -Sfij'e       >^v-**-*^     '  -  >^__~-    i'JiJwi__~i»-  <^5£_'*5_: 
"iero 


tfie 


»-.**: 


'JtW 


^ 


Sfc___r-,**K: 


__'J_r(  vJtv-wif . 


■*>- 


>> 


6-- 


p_ij 


ffr\  •.  -■- 


_)__' 


?__ 


fi__  (J  _R^_ 


1_ 


narcj; 


=__r__  ___; 


.<( 


^ 


_____ 


jTat 


f^l 


gg-_'-^y£-u-6 


_°>ra 


■■>>- I 


»__- 


jinrtppks  Jh^ 

cmur  _     . 


"X _T_J  T"-  _'-  ^  V_5f 


__■ 


^ 


HariaLs 
Jetryces 


_    X3TT-    - 


fl-f5 


^ 


i_'/-_ 


«■X,-* 


£! 


>*.  feU^ 


a/ii 


W 


l&cnteijt. 

^a/&tmJ 

-to  e  clxa  _tes    Ijx_7. 


^_m:_a_k___     Me  di  td  i  i  -v^^  t  m 


3lM  _______ 


Hifpama.  L  I  B  E  R  II.    C  A  P.  II.  103 

Tandem  quse  circa  Baleares funt ,  parvas  has  infulas  Plinius  addit :  A  Majrrexi  1  m.  f. 
inaltu  m  abeft  Capraria^  infidi»fa  naufragiis ;  Cr  e  regione  Palma  urbis ,  M&nari<z ,  ac  Tiqua- 
dra ,  &  parva  Hannibalu.  Capraria  nunc  Cabrera  ,  Majori  Gymneflae  in  auflrum  fub- 
jecla:  ceterae  ita  funt  incognitae ,  ut  Harduinusmaridemerfasexiftimet.  Haeiniiilae, 
tamBaleares,  quam  Pityufae ,  Scutrisqueadjacentes,  provinciae  citerioris  five  Tarraco- 
nenfls  pars  fuerunt ,  quod  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1  ineunte  indicavit :  Nunc  univerja  pro- 
vinaa  [citerior]  dividitur  in  conventus  feptem  :.  '-,  -  ■--.  «  Accedmt  infuU.  Etiam  poft 
paullo  Conventum ,  cui  adfcriptae  fuerant ,  deflgnat.  Carthaginem,  inquit,  convemunt 
populi  lxv.  exceptis  infularum  incolis.     Ergo  Sc  hi  Carthagine  Novajus  fuum  petierunt. 

C    A    P    U  T     II, 

D  E 

GALLIA   TRANSALPINA. 

GAllia  univerfa  Romanis  erat  vel  Citerior  &  Cifalpina  ;  vel  Uiterior  flve  Tranfalpina. 
Citerior  proprie  pars  erat  Italiae ,  &  in  Italia  quoque  a  nobis  explicanda :  quippe 
Gallia,  tantumaGailiscoionis,  qui  occupaverant  ,  appellata.  Ulterior  autem 
five  Tranfalpina  eft  propria  huj  us  loci ,  quam  in  praefehti  illuftrabimus  ,  quum  de  ipfa  di- 
viflone  in  Citeriorem  &  Ulteriorem  aliquid  praefati  merimus.  Cicero  de  Provinciis  confular. 
cap.  XV.  IlU  fententiavirorum  clarifjimorum  mmime  probanda  funt ,  quorum  alter  ulterio- 
rem  Galliam  decernit  cum  Syria :  alter  citenorem.  Idem  Philippica  v 1 1 .  cap.  I .  de  Anto- 
nio:  remittere  eum  nobis  Galliam  citeriorcm:  iliamultimam poftulare.  Etlib.  vill.  ad 
Attic.  epift.  111.  Ille  Gallia  ulurioris  adfmBcr  ,  Pompejus  icilicet ,  qui  effecerat  ut  Cae- 
fari  decemeretur.  Eade.m  diviflo  eft  in  Cifalpinam  &  Tranfalpinam.  Pro  Lege  Manilia 
cap.  XII.  Gallia  Cifalpina  pr<zfidiis ac navibus  confrmata.  Et  pro  Murena  cap.  ult.  An 
fe  in  contrariampartem  terrarum  abdet ,  nt  Gallia  1  ranfalpin^  ,  qv.tm  nuper fummo  cum  imperio 
libentijjime  viderit ,  eundem  nunc  lugentem ,  meermtem ,  exjulem  vicleat  l 

His  tertia  denominatio  a  veftibus  oC  habitus  divei  fitate  haefit.  Qiiod  enim  poft  Sociale 
bellum  omnis  citerior  Gallia  juscivitatisfuit  adepta,  ideoque  qui  incolebant ,  utceteri 
Rcmani  cives,  toga  utebantur>  ipfa  inde  provincia  Togata  Gallia  appellata  eft.  Uite- 
rioris  autem  incolae  quod  crines  alebant ,  quos  tum  tondere  fbliti  erant  Romani  y  facfcum 
inde  eft ,  ut  Tranfalpina  Comata  diceretur :  pars  etiam  auftralis  ,  quae  poftea  Narbonen-  - 
fls  dicebatur  a braccarum  ufu ,  Romanis  infolito ,  Braccata.  Cicero  Philipp.  v 1 1 1 .  cap. 
ix.  de  Antonio  :  Galliam,  inquit  ,  Togatamremitto :  Comatam  pcflulo ,  quas  oratione 
VII ,  cujusverba  modo  proferebamus  ,  dixerat  citeriorem&uhimam.  Dio  Caffius  lib. 
x  l  v  i  extremo ,  quum  de  Triumviris  provincias  inter  fe  primo  confllio  dividentibus 
dixiflet ,  Caefarem  Africam  utramque  ,  Sardiniam  &  Siciliam  fortitum  efle  :  Lepidum 
omnem  Hifpaniam  6c  Galliam  Narbonenfem  -,  ait  Antonio  obtigifle  t  Koiz^v  Toihoirluv , . 

_..'._,.       »**»>'■,  \     il      I      \  |      "(      V  »r-  .      ""  (A     »  '  ^r^'  cl  ,  y 

TIJVT6    £VT0?  T    AATT.WV  ,    ^  T  V7Ti(>  eiVTMS  HffOlV.         EiLCCK&TO  St  iXKVy  [AiV  ToyXTX  ,     OTl  ei^Yt\lKUTiPjt 

rtO%s  T»?  oifkoiA  iSoKet  etvou  yjj^  ou  ^  t>j  ioS-JjT.  tij* Pft)|U«V)c?  tjj  «Vwij  i-^ouvro  %£?,.  oiVTt)  Sz  Sri  Koum- 
Toi,  qti  ot  ToiKoiTou  el  TavTy  ,  is  kq[ayiv  to  ?rA«foy  rois  Tyi%ctA  dvtivrit,  Itt icviiAQi  $  txto  rs%i  txV 
«^g?  YiCAv,  obtigijje,  inquam,  AntonioreliquamGalliam,  tamCiJalpinamquamTranfalpi- 
pam.     Vocabatur  autem  illaTogata.)  quod.  reliqms  videretur  ejfe pacatior ,  quodquejamtum 

t  urba,' 


104  GEOGRAPHIAE    A N T I QU A E 

urbanum  Romanorum  vefiitum  ufurparet :  altera  Comata  ,  quod  Galli  ifii  Coma ,  ^#<#»  *ro- 
lixam  gerebant  t  aceterisdignofcebantur.  Confentiunt  Latini  fcriptores  alii.  Pomponius 
Mela  lib.  1 1 .  cap.  I  v.  finifiraparte Larni  O"  Veneti  colrmtTogatam  Gaiiiam.  Plinius  lib. 
III.  cap.  xiv.  Ab  Ancona  Gallica  ora  tncipit ,  Togatcc  Gallicc  cognomine.  Ergo  haec  cis 
Alpes  in  Italia.  Tacituslib.xi.cap.xxn  I.  A.Vitellio ,  L.Vipfanio  confulibm  ,  quum 
defupplendo  fenatu  agitaretur ,  primoresqueGallict  ,  qudComataappeilatur^  foedera&  civita- 
tem  Romanam pridem  adfequuti ,  ius  adipifcendorum  in  urbe  honorum  expeterent ,  multus  cafuper 
re  variusque  rumor  &  fludiis  diverjis  apudprincipem  certabatur. 

Hasc  Comata  Gallia  tres  provincias ,  ut  poftea  dividebantur ,  complexa  fuit ,  Aqui- 
taniam ,  Lugdunenfem ,  *  &  Belgicam.  Narbonenfis  autem  Braccata  olim  di£la  fuit. 
Diodorus  quidem  Siculus  lib.  n.  cap.  xxx.  videtur  omnibus  Gallis  tranfalpinis  dvoc^v^xs , 
«s  ZKzivoi  (i&nxs  7t(>o<rotyoeivx<rit  femoralia,  quasiili  BRACCAS ,  appellent ,  tribuere:  fed 
in  Braccata  nomine  Romanis  potius ,  quam  Siculo  homini  credendum  eft.  Pomponius 
Mela  lib.  1 1 .  cap.  i  v.  Pars  nojiro  mari  appofta  ,  fuit  aliquando  Braccata ,  nunc  Narbonenjis^ 
Et  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  I  v  ineunte  :  Narbonenfis provincia  appeliaturpars  Gailiarum ,  quct 
interno  mari  adluitur ,  Braccataanteaditva^  amneVaro  ab  Italiadtfcreta.  Qutcipfa^hunc 
imitatus  ,  Martianus  Capella  lib.  vi.  iisdem  pasne  verbis  repetiit ,  8c  pariter  hoc  nomen 
Narbonenfi  provincias  vindicavit.  Di£ta  autem  a  braccis  fuit ,  id  eft  a  femoralibus ,  quod 
veftimenti  genus  Romanis  inufitatum ,  ab  iis  primum  in  Gallia  Narbonenfi  vifum  fue- 
rat ,  quam  inde  Braccatam  cognominaverunt. 

Gr£eci  Gaiiiam  TaKotrlocv,  £v  Gallos  Tahdras  ut  plurimum  appellant ,  atqucficPoly- 

bius ,  Siciliota  Diodorus ,   Dio  Caflius ,  Jofephus ,   Paufanias  ,    alii  ;    pofteriores  au- 

tem  cumLatinis  r  «'?&*?,  cvregionem  Totf&Uv  dixerunt,  qua  vocabuli  Latina  forma  pas- 

Jim  Pa;anius ,  Grsecus  Eutropii  metaphraftes ;  etiam  ecclefiaftici  fcriptores  Eufebius 

lib.  v.  cap.  vi.  &  Socrates  i.  cap.  xxxv.  ac  Theodoretus  lib.  i.  cap.  xxxi.  ufi  funt.     Aga- 

themerus  vero  lib.  n.  cap.  iv.  diverfomm  cafuum  nomina  videtur  hifce  conciliare :  v  Tuk- 

A/wv  as  <5r£9T?P0V'  TcchoiTicv;  ihzyov  t  k&s  x«//|vwv,  deinceps  fitctfunt  Galli&,  quas  anteaGala- 

nas  dixerunt.     Scilicet  Tafk^s  cc  TcfiKlou;  non  nifi  pofteriores  dixiflejam  accepimus.  Plu- 

tarchus  inCaefare  KsAtmv  &  Tahaxuv  vocabula promifcue  ufurpat ,  licet  Ceita fecundum 

Cxrfarem  principio  Operis  partem  tertiam ,  diftinclam  a  Belgis  &  Aquitanis ,  conftitu- 

ant ,  quam  pofteri  Lugdunenfem  appellavemnt.     Sed  laxior  alibi  ufus  vocabuli  Celtamm 

eft :  quemadmodum  Ptolemseus  lib.  n.  cap.  vn.  eumque  fequutus  Heracleota  Marcianus, 

KihroyakarUv ;  etiam  Strabo  lib.  iv.  %  v3cr^  i?  "aatts&jv  Kihrix.y,v ,  non  partem  fed  uni- 

verfam  trans  Alpes  Galliam ,  in  quatuor  partes  dividendam ,  nominarunt.     EtquosCas- 

far  indigenarum  lingua  Ctltas ,  tertiam  partem  Gallomm ,  appellari  dixit ,  id  nominis 

Herodianus  univerfis  tribuit  ,   Trxcav  twv  KsAtwv  n£\  I/3ff§&>v  x^CS^  >    omnem  ,  dicens, 

Celtarum  &  Hifpanorum  regionem.     Trans  Rhenum  quoque  in  Germaniam  Celtaram  no- 

men prolatum fuit.     Suidas,  KeAto),  ovoux  iSvxs,   ol  hiyoufyjot  Tio^avo),  ol  du<p)  t  ?r,vov 

7roTa[xov  eictv ,  Ceitcegentis  nomen :   qui  Germani  dicuntur  utrimque  Rhenum  accoientcs.     Nec 

tantum  Rhenani  Germanorum  Celtae ,  verum  etiam  interiores.     quid  ?  quod  Philippus 

Cluverius  lib.  i .  Germania?.  Antiquae  operofus  in  eo  eft,utIllyricos  quoque,8c  Britannos  Sc 

Hiipanos  Celtarum  nomine  comprehenfos,&  communi  Celtica  lingua  ufos  effe ,  diale&is 

tantummodo  diftincta ,  approbet.  Maxime  tamen  fic  Gallos  appellavere  veteres ,  idque 

ex  propria  indigenaram  lingua.     Paufanias  Attic.  cap.  in.  'o\\  avrxs  %ah££%  Tahdro^ 

£fgvijtJj<re.    KsAto/  ^  $  T2  ccpcZs  to  "ZffcaTcfV  y^Jj  <7<)%t  toXs  olftsQts  tovopafcvro ,  Sero  ufus  cbtinuit9 

ut  Galatct[iiYeGdlli]appeiUrentur,     Celtas  enim  cumipfife,  wmalueos  normnarunt.  Fa- 

bub- 


GalUa.  LIFtR    II.     C  A  P.    IL  jo? 

bulofiim  autem  eft,quod  Diodorus  Siculus  lib.  v.  cap.xxiv.  tradit,Hercu!is  fllium  T»Xuwt 
Galatam ,  ex  Celtici  principis  filia  fufceptum ,  omnes  fibi  fiibje&os  r#A«T*$  ex  fuo  no- 
mine  appellane ,  &  regnum  fuum  TaXarUv  Galatiam ,  id  eft  Galliam. 

Ha&enus  de  nomine  &  nominis  divifione ,  aut  fi  plus  aliquid  dictum  fuit ,  de  genera* 
li  &  interjectu  Alpium  fa&a  divifione  ,  in  Citeriorem  Ulterioremque ,  feu  Cifalpinam 
&  TranfalpinamGalliam.  Nunc  de  divifione  hujus  Tranfarpinas.Dividi  autem  nequaquam' 
poteft,  nifi  de  finibus  Gallise  univerfae,6c  partium  limitibus,  quae  flumina  plerumque  iunt , 
aut  montes  etiam ,  recle  prius  nobis ,  quod  opus  eft ,  conftiterit.  Quare  quas  de  iis  prius  di- 
cenda  funt ,  jam  adgrediemur.     Gallia  univerfa  quae  trans  Alpes  Romanis  erat ,  a  Pyre- 
nasismontibusintraOceanum,  internum  mare ,  &Alpes,  ufque  ad  Rheni  ripas  expan- 
debatur.     De  ceteris terminis  interomnes  convenit :  de  Rheno Plinius  nos quodammo- 
do dubios poftit facere ,  quilib. iv. cap. xvn.  principio :  A Scalde ad Secjuanam Gallia Bel- 
gica.     &  mox :  a  Scalde  mcolunt  extera  Toxandri ,  quafi  extra  limitem  Galliarum  pofitL 
At  Csefar ,  Strabo ,  Mela  ,  Ptolemseus  ad  Rhenum  Belgarum  fines ,  tamquam  ulti- 
mos Gallorum terminos ,  proferebant.     Csefar  lib.  i.  cap.  i.BelgseabextremisGallias 
finibus  oriuntur:  pertinent  ad  inferiorem  partemfluminisRheni.     pertinent,  ideft: 
pertingunt.     Metaphraftes ,  $i$m  y.ix&<;  in)  t«  K<*7«  $  p^*.      Strabo  lib.  iv   initio : 
T»fv  KeAtiJojv  GeJfy*  ^td  v  avctTthw  o  P?v©j ,   Galliam  terminat  ab  ortu  Rhenm*     Pomponi- 
US  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 .  A  Tyren&o  ad  Garumnam  Aquitania :  ab  eo  ad  Sequanam  Celta  : 
mde  ad  Rhenum pertinent  Belg<&.  Plinius  autem  fibi  non  conftat ,  quia  eodem  capite  in  Bel- 
gicse  populis  numeravit  etiam  Rhenum  accolentes ,  Germania  gentium  in  eademprovincia , 
JVemetes,  Triboccos,  Vangiones;  hincUbios>  Batavos,  & quos in infulis Rheni dixCrat.  De 
partium  limite  antequam  agamus ,  de  fluminibus  fingulis  aliquid  prasdicendum  eft ,  quia 
fine  illis  partes  nec  internofci  neque  diftingui  accurate  poffunt. 

Prseter  Rhenum  ergo  Garumna  nobilis  fluvius  eft  8t  navium  patiens ,  qui  ex  Pyrenseo 
demiflus  Aquitaniam  olim  terminabat  a  feptemtrione ;  poft  id  tempus ,  ex  Augufti 
difpenfatione ,  mediam  illam  difcrevit ,  fupra  Burdegalam ,  quam  adluit ,  in  Aquitanicum 
Oceanum  fecxonerans.     Aufonius  Mofella  extrema  aquoream  dixit , 

&quore<z  te  commendabo  Garumn<z , 
fcilicetpropter  marinos  ceftus,  quos  refert ;  quia  ut  Claudianus  lib.  1 1.  inRufinum  ver£ 
113.  fcripfit ,  v 

retropernicior  unda  Garumna 
Oceanipleno  quoties  impellitur  <tflu. 
Recipit  Garumna  8c  in  mare  defert  duos  celebres  fluvios ,  Tarnem  &  Duranium :  illum 
Albam  Helviorum  adluentem  j  hunc  inde  in  boream  nonnihil  remotiorem.  Tarnem  olira 
arena  aurifera  commendavit.     Aufonius  iterum  in  Mofella  verf.  4<5y. 

auriferumpoflponet  Gallia  Tarnem. 
De  Duranio  idem  verf.  464. 

Concedes gelido ,  Durani  ,  de  monte  volutus  Amnis. 
nunc  laDordogne  corrupto  nomine  di&us.     Mifcetur  Garumnce  jam  7eiKciyl^om ,  coftl* 
mune  cum  illo  faciens  aeftuarium.     Sidonius  Apollinaris  Carm.  xxn.  verf.  1 0 1 . 

Efllocm^  irrigua  quarupe Gammnarotate , 
Et  tu  quifimilifeiflinwi  in  aquora  lapfu 
Extscurvatar  Duranimufcofe  y  Jaburra, 
'Jampgrefcentesfenfimconfunditisamnes. 

O  Cur- 


jo6  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Currit  in  adverfum  heic  pontm ,  multoque  recurfu 
Flumina  qu<M  volvunt  &  Jpernit  0~  expedit  undas. 
Ceteri  amnes  in  Garumnam  infufi ,  Vercnius  &  Oldm :  aut  in  Duranium ,  ut  Illa ,  qua- 
fiobfcurioranomina,  prsetermittuntur.  Inter  Garumnam  autem  &  Pyrenaeos ,  autpro- 
xime  hos  montes ,  Aturm  exit  five  Aturrm ,  Ptolemcei  AT*e/o? ,  de  quo  Aufonius  dicto 
Carmineverf.468. 

Tarbellicm  ibit  Aturm , 
quia  Tarbellos  populos  percurrit ,  &  Aquas  Tarbellas ,  non  ignobile  oppidum ,  praster- 
fluit.     Supra  Garumnam ,  feptemtrionem  verfus ,  per  Santones  labitur  Carantonm  flu- 
vius ,  hodie  Charente  ,   Ptoleman  KmvTgAo?  ,   Canentelus.     Aufonius  itidem  Mofella 
verf.463. 

Santonico  rcfluus  non  ipfe  Carantonus  <zflu. 
nam  &  ipfe  Oceani  a:ftu  repellitur.     Tandem  Liger  longiflimo  curfu  &  quafi  rex  fluvio- 
rum  Gaiiia: ,  ut  Valefius  appellat ,  ex  Augufli  defcriptione  dcterminator  Aquitanise , 
qui  antea  Garumna  fuerat ,  mediam  fecat  Galliam.     Iterum  verf.  46 1 .  de  Mofella  Aufo- 
nius : 

Non  tibife  Liger  anteferet. 
Sic  omnes  veteres  nominandi  cafu  Ltger  fcribunt ,  non  Ligeris ,  ut  recentiores.     Cscfar 
lib.  vii.  cap.  lv.  L'ger  ex nivibus  creverat.  Fortunatus  lib.  vi.  carm.  vn. 

vitrea  Liger  algidus  unda. 
Ibidem  Casfar ,  ad  ripas  Ligens ,  eodemque  cafu  Lucanus  lib.  1 .  verf.  43P. 

Andus jam  placida  Ligeris  recreatur  ab  unda. 
Quarto  cafu  Coefar  femper  Ligenm :  &  Sidonius  Majoriani  panegyrico  verf.  zop. 

Ligertmque  bipenni 
Excifumptr  jruflra  bibit. 
Sexto  Csefar  ambigue,  lib  111.  Gall.cap.  rx..influmine  Ligeri:  &lib.vn.  czp.Lix.  inter- 
elufum  itinere  &  Ligere  C^farem  Tam  longo  curfu ,  quemdiximus,  multos  amnes  reci- 
pit,  etiam  in  his  navigabiles.  Ab  auilro  confluit  Elaver  ,  nonminusnaviumpatiens 
flumen ,  quam  ipfe  Liger.  Ca:far  dicto  lib.  vn.  cap.  lAW.adflumen  Elaver  pontem  refccit. 
"Patrius  cafus  Elaveris^  Qelar  lib.  vn.  cap.  xxxiv.  interruptis pontibus  abaltera  Elavtris parte 
iter  facere  cccpit.     Pofterioribus  ElartsvelElauris.     Sidonius  di£to  Panegyrico  verf  zop. 

Clitis,   Elaris ,  Atax ,  Vahalps^  —  - 
Et  Theodulfus  Aurelianenfis  Parasnefi  ad  Judices  verf.  1 1 1 . 

Rhodanm  qu.iu  adluit  acer^ 
Elauris ,  five  his  connumcrandus  Atax. 
Infra  flumenElaver,  in  Ligerim  Caris  Bitugerum ,  &  Vigenna  Pictonum  effunduntur  , 
uterque  ex  medii  sevi  fcriptoribus ,  quam  antiquis ,  nobilior.     Gregorius  Turonenfis 
lib.  v.  cap.  xlii.  Liger  fluvius  major  ab  anno  fuperiore fuit ,  poftquam  ei  Carus  torrens  fe  adjun- 
xit.     Legitur  idem  Chares,  ut  Browerus  edit,  apud  Fortunatum  Venantium  lib.  vn.. 
carm.  iv.  quod  cum  le  Cher,  hujus  temporis  nomine  apprime  congruit.  Guilielmp  Brito- 
ni  Carus  alia  forma  di£tus  eftlib.  111.  Philippid.  verf.  708. 
Planities,  caflris fedes  aptiffima ,  cujus 
Lambit  utrumque  latus  Ligeris  Cariquefluentum*. 
Idem  iib.  v.  ejusdem  Philippidos  verf.  1  o  1 . 

latus  inde  fmiflrum 
L\me  jluens per grata  vrrentia  Carus  amoznat* 

y%en? 


LIBER    II    CAE     II.  107 

Vigennaulterioreft,  mPi&onibusadLigerim,  cuiinfinuatfedecurrens.   IterumFor^ 
tunatus  lib.  vi.  carm.  vn. 

Vigenna  volucer  transmittitur  alveus  alno . 
Gregorius  Turonenlis  Vingenna  fcribit  Hift.  Franc.  lib.  1  extremo  Turoniciyer  Vingennam 
jluvium  defcendunt.  His  nos  uti  teflimoniis  oportet ,  ubi  deficiunt  vetuftiora.  Dex- 
trum  latusLigeris  poft  Andium  urbem  five  x^ndegavum  invadunt  Lidericus  five  Ladus  & 
Sarta  &  Meduana  ,  omnes  prius  conjuncTi  in  unum.  Lidencm ,  nuncleLoir,  a  Gui- 
lielmo  Britone  Armorico  vocatur  lib.  111.  verf.  73 .  quum  de  caftro  Vindocino ,  nunc  Ven- 
dosme,  fcribit: 

Quod  Lidericus  aquafubterfluit  amnis  amoena. 
HuncCafpar  Barthius,Michael  Baudrandus  &  Papirius  Maflbnus  putant  Sidonii  &  Theo- 
dulfi  Ledum  efie  five  Ladum ,  quod  negat  Hadrianus  Valefius ,  quia  exferte  Mela  Le- 
dum  in  Narbonenfis  fluminibus  numeret ,  ut  necefle  non  fit ,  alium  hujus  nominis  Sido- 
nio  &  Theodulfo  vindicare ,  praefertim ,  quum  laxe  illi  loquantur ,  nec  certse  provin- 
cvx,  id  nomen  fluenti  adfignent.  Uterque  enim  plures  diverfarum  nationum  fiuvios  fine 
ordine  provinciarum  componit.     Sidonius  dicio  loco  verf.  2.08. 

Rhenus,  Arar,  Rhodanus,  Mofa^  Matrona,  Sequana^  Ledus  s 

Clitis ,  Elaru ,  Atax ,  Vahalis. 
Theodulfus ,  itidem  praediclio  fuo  carmine  verf.  1  of.  vagatur  latius : 

Rura,  Mofella,  Liger  ,  Vulturnus,  Matrona ,  Ledus ', 

Ilier,  Atax ,  &reliqui: 
quippe  non  tam  provinciarum ,  fed  metri  rationem  unice  habuerunt.  Sit  ergo  le  Loir 
Lidericus  Armorici ,  quia  neque  certius  nomen ;  neque  antiquius ,  quantum  nobis  licet 
cognofcere ,  reperimus.  Is  in  Sartam.  influit  prope  Meduanse  confluentem ,  6c  urbem 
Andium  Juliomagum  feu  Andegavum  :  Sarta  autem  nomen  fervat ,  hodieque  la  Sarte 
appellatur ,  decurrens  per  Cenomanos ,  a  Meduana  hauftus  proxime  Ligeri  infertur. 
Antiquum  nomen  Sarta  eft  &  prioribus  Gallis  ufiirpatum :  vix  tamen  apud  antiquiorem 
Aurelianenfi  Theodulfo  reliquum,  qui  vocis  originem  &  fluminiscurmmitadefcripfit 
lib.  iv.  carmine  vi. 

Eftfluvim  :  Sartam  Galli  dixerepriores , 

Perticus  hunc  gignit ,   Cf  Meduana  bibit. 
FluBibus  illefuishenetrans  Cenomamca  rura , 
Mcenia  qmpropter  illius  urbis  abit. 
Idem  lib.  11.  carm.  111.de  urbe  Andegavenfi : 

Quam  Meduana  moransfovet  &  Liger  aureus  ornai 
Qua  rate  cum  Uvi  Sarta  decorajuvat. 
His  reliclis  ad  Sequanam  &  quos  accipit  ille  amnes ,  progrefiiirn  facimus.  A  finiftra  con- 
fluunt  in  Sequanam^z^ra,  five^^vz,  tantum  ex  Vitis  Sandorum  notus  ,  illauda- 
tus  apud  antiquos,  vulgo  Eure,  &  longe  fupra  hanc  inter  Parifios  &Senones  Icatma , 
fed  neque  hic  vetuftioris  famse,  quamquseex  Vitis  San&oram  &  ejusdem  setatis  moni- 
mentis  eft :  Guilielmo  Aremorico  Itumna  di&us ,  five  Ttumna ,  nifi  Icumna  forfan ,  quod 
Valefio  probatur ,  legendum  eft.  lib.  x.  Philippid.  verf  646. 

At  Senones  &  terraferax  a  flumine  Ttumna 
Usque  locum  quoSequamo  Lupa  conflmt  amni. 
In  dextram  ripam  nobiliores  amnes  cum  Sequana  conveniunt ,  Axona  &  Matrona ,  utro- 

O  z  que 


io"8  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJLJ  A  E 

que  vocabulo  corripiente  mediam ,  perinde,  ut  Sequana  inczrmimbus.     AufoniusMo- 
fellaverr.461. 

Non tibife Liger antcferet ,  non Axonapr*ceps , 
Matrona  non  Gallos  Belgasque  interfiitafines. 
Recte.     nam  Matrona;  Sequanceque  fluentis  Belgica  a  reliquis  Gallis  difcernitur ,  quod 
etiamCadfarteitatuseftrib.i.cap.  1.     Gallos^  inquit,    (id  eft  Ceitas)  ab  Aquitama  Garu- 
wnafluvius :  a  Belgis  Matrona  <cr  Seqnana  dividit.     De  Sequana  Sidonius  fupra  memorato 
verfu  208.  panegyrici  Majoriani  dixit 

Rhenus ,  Arar ,  Rhodanus ,  Mofia^  Matrona  ,  Sequana^  Ledus. 
Uterque  fluvius ,  Matrona  &  Axona ,  multos  minores  accipiunt ,  deferuntque  in  Sequa- 
nam ,  fed  minus  nobiles  in  hiftoriis ,  praeter  Ifaram  amnem  Belgicum ,  ab  Antonino  fi- 
ve  Aethico  non  obfcure  fignificatum  ltinere  ab  Casfaromago  Lutetiam ,  quibus  oppidis 
Brivam  Ifiara ,  aut  ficut  fcriptum  eff. ,  Bnvanifaram  interjecit.  Reliquos  Belgarum  flu- 
vios  in  provincia  Belgica  exponemus. 

Ad  illos  nunc  fluvios  venimus ,  qui  ex  Gallicis  in  mediterraneum  fe  mare  effundunt , 
in  quibus  praecipuas  famoe  eft  Rhodanus ,  Alpinus  fluvius ,  qui  plures  alios ,  eosque  ma- 
jores  accipit ,  Ararim  videlicet :  &  Ifaram  Allobrogicam  &  Druentiam ,  ut  minores  pra> 
tereamus.  De  Arari,  qui  nunc  Saoneeft,  ex  Vogafo  ortus,  lib.  1.  cap.  xn  Csefar: 
Flumen  Ararpcrfines  Aeduorum  Cr  Sequanorum  in  Rhodanum  influit  incredibdi  lemtate ,  ita 
ttt  oculis ,  in  utrampartemfluat ,  judican  nonpofit,  Ideoquefegnis  Plinio  dictus  efl  lib.  111. 
caip.iv.Rhodanus  inquit,  fegnem  deferens  Ararim.  Et  Eumenio  in  Conftantini  Panegy- 
rico  cap.  xviii.  itidemj^wu  efl  &  cunttabundns .  Etiam  Silius  lib.  1 1 1 .  verf.  4y1.de  Rho- 
dano ,  in  quem  influit  Arar :. 

Auget  opesflantiflimilis  tacitoque  liquore 
Mixtus  Arar ,  quem  gurgitibus  complexus  anhelis 
CunBantem  immergitpelago  ,  raptumque  per  arva 
Ferreve,  atpatrium  vicina  ad  litora  nomen. 
Genuinumnomen  Arar ,  quod  Cadar ,  Silius ,  Sidonius ,  finguli  verbis  modo  adlegatis  5 
etiam  Strabo  lib.  iv.  pag.  1 2.9.  &  Ptolemceus  lib.  1 1 .  cap.  v.  quibus  6  "a^  efl,  confirmant.. 
Primus  Dio  Casfius  lib.  xliv.  pag.  161.  *kp$iK ,  recto  cafu ,  formavit  3  quem  dubie  Clau- 
dianus  fequutus  eft,  qui  quamvis  antiquo  more  de  Conf  Mall.  Theod.  verf.  fz.  dixe.»- 
rat. 

Lentus  Arar  Rhodanusquefierox  :■. 
&lib.  n.inEutropiumverf.  169. 

Quam  Rhodano  flimulatus  Arar. 
tamen  etiam  mutata  forma  lib.  1 1 .  in  Rufinum  verf.  1 1 1 .  dixit 

Quos  Rhodanus  vclox ,  Araris  quos  tardior  ambit  r. 
Et  lib.  1 .  in  Eutropium  verf.  405*. 

Ctnyphiisque fierax  Ararisfiucceffit  ariftis. 
Quarto  cafu  Ararim  formant.    Plinio  auclore jam  fupra  ufi  fumus :  Lucanum  addo  lib.  1, 
verf.433. 

Rhodanus  raptum  vel.ocibus  undis 
In  marefert  Ararim. 
Navigabilisxqueefi:  Arar  ac  Rhodanus  3  &  Dio  Caffius  dicto  loco  7rA«T#/A,^£j?,  na' 
vigatur  Arans  ,  ideoque  Cabilloneniem  portum  (quod  oppidum  adfunditur  hoc  amne) 
Eumenius  diclo  loco  memoiavit :  & inicsvptio vetus  apud  Gruterum  pag.  37^. 

PATRQ* 


Gallia.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    II.  109 

'  EATRQNO    NAUTARUM 

ARARICORUM     ET     RHO 
DANICORUM. 

Augetur  Arar  flumine  Dubiy  qui  ex  Jura  monte  demuTus ,  VefontionematqueDolam 
praeterlabitur,  corrupte  in  Csefaris  libris  Alduabis ,  vel  Alduadubis  fcriptus  ,  quum  ge- 
nuinumnomenaStrabone,  Ptolemxo  aliisque  AS@<f,  Dubis,  duabusfyllabisfcribatur: 
hodie  le  Doux. 

Ipfe  Rhodanus ,  in  Alpibus  natus,  per  Valefiam  decurrens ,  tranfito  Lemano  lacu  , 
nobiles  urbes  adluit ,  Genevam  ad  lacum ,  Lugdunum  ad  Araris  confiuentem  j  Viennam, 
Auguftam  Tricaftinorum  ,  Avenionem,  Arelate:  notus  ex  Punico  Hannibalis  bello , 
&  quam  multis  aliis  fcriptoribus ,  etiam  ex  poetis ,  quos  fupra  nominavlmus ,  Silio  maxi- 
me ,  qui  de  Hannibalis itinere  lib.  1 1 i .  verf.  446.  tradit : 

Accedit  Rhodant  fefltno  milke  ripas. 

Aggenbm  caput  Alptnis  &  rupe  ntvali 

Profiltt  in  Celtat ,  ingentemque  extrahit  amnem 

Spumanti  Rhodanm  profcindens  gurgite  campos. 
Infra  Araris  confluentem  ,  &:  poft  Viennam  urbem ,  Ijara ,  itidem  Alpinus  amnis ,,  in- 
funditur ,  in  epiftolis  Planci  ad  Ciceronem  laudatus ,  quippe  xv  epiftola  lib.  x.  fcripfit: 
Inlfara,  flumwe  maximo  ^quodinfinibus  eft  Allobrogum ,  ponteu&o  dtefatlo  ^exeratuma.d. 
1 1 1 1  Idus  Mait  traduxt.  Sic  &  Plinius  vocat  lib.i  1 1 .  cap.  iv.  Et  Lucanus  lib.  1. 
verf.  3pp. 

Et  vada  liquerunt  Ifar<e ,  qui  gurgite  dutlm 

Fer  tam  multa  fuo  ,  fama  majoris  in  amnem. 

Lapfm ,  ad  aquoretu  nomen  non  pertulit  undat. 
Grseci  autem ,  Strabo  &  Ptolema^us ,  6  *i<r«f ,  Ifar  in  recto  formant  5  &  Dio  Cafiius  lib. 
xxxvi  i.pag.  fi.  7toi^  rov"\<ra,^  oinSvtiS}  Ifaram accolentes ,  quod ab eadem forma eft. 

Rhodanus  propior  oftiis ,  hoc  eft  inter  Avenionem  &  Arelate  Druentiam  flumen  acci- 
pit ,  quod  Livii  verbis  lib.  xxi.  cap.  xxxn.  notabiliter  ita  in  Hannibalis  tranfitu  defcriptum 
eft.  Ad  Druentiam flumen pervenit .  Is  C"  tpfe  Alptnm  amnis  ,  longe  omnium  Gallta  flumir- 
num  dijficillimm  tranfitu  efl.  nam  quum  aqu<z  vim  vehat  ingentem  ;  non  tamen  navium  patiens 
efl)  quia  nullii  coercitm  ripis ,  pluribm  flmul ,  nequeiisdemalveisfluens,  novafempervada, 
novosque  gurgites  faciens  ,  C?°  ob  eapediti  quoque  incerta  via  efl  '3  ad  hczc  faxa glareoja  volvens, , 
mhilfiabtle ,  nec  tutum  ingredienti  protbet ,  &  tumjorte  imbribm  auBus ,  ingentem  tngredienti* 
hus  tumultumfecit.     Eadem  Siiius  Italicus  de  ipfb  narrat  lib.  111.  verf.  468. 

Turbidus  hic  truncis  Jaxtsque  Druentia  lcttum 

DuBoris  vaflavtt  iter.     namque  Alpibus  ortus. 

Avulfti  ornos ,  O"  adefi  fragmina  montts 

Cum  fonitu  volvens  fertur  latrantibus  undis^ 

Ac  vada  tranflato  mutat  fallacia  curfu. 

ISIon  pediti  fidus ,  patults  non  puppibus  czquus. 

Et  tunc ,  imbre  recens  fufo ,  correpta  fub  armis 

Corpora  multa  vtrum  Jpumanti  verttce  torquens. 

Immerjit  jundo  lacerts  deformia  membris. 
Uterque  ut  navium  impatientem  defcribit.    Videtur  tamen  poftea  ab  Romanis  navigabi- 
lis  hic  amnis  fa£r.us  efle.     In  Notitia  enim  Imperii  ,  Prsepofitura  militurri  prasfentalmm  5 
in  provincia  Gallia  Ripenfi ,  mentio  flt  Tr&fettt  clajps  JBracartorum  Eb.ruduni  Sapaudi^ 

Q  3  quam, 


•£io  GEOGRAPHIAE     ANTIQJJAE 

quam  ad  hunc  amnem  pertinuifle  necefle  eft,  adquemfitumeftoppidumJEfo-Ww/*^, 
hodie  Embrun.     Efh  &  antiqua  infcriptio  apud  Gruteram  pag.  413.  num.  4. 

PATRONO  NAUTAR.  DRUENTl 
CORUM  ET  UTRICLARIORUM, 

Minora  flumina  cis  Rhodanum  multa  funt ,  plura  autem  illorumab  hifloricis  geographis- 
que  fine  nomine  prsetermifla.  De  quorum  nbminibus  aliquid  conftare  poteft ,  iiint  Dra- 
ctfs  ,  qui  Ifar^e  mifcetur  ad  Cularonem  ,  qua;  poftea  Gratianopolis  difta  fuit :  Druna, 
qiue  infra  Valentiam  m  Rhodanum  illabitur.  Aufonius  ejus  mentionem  fecit  in  Mofella 
verf.  47P. 

71?  Druna  ,  te  fparfls  incerta  Druentia  ripis 
Alpinique  colent  fluvii. 
Et  Strabonis  Sulgashb.  iv.pag.  iiS.nunclaSorgue,itideminRhodanumfupraAvenio- 
nem  immiflus.  Videtur  Vmdalicm  Flori  efle  lib.  111.  cap.  11.  a  Vindalio  oppido  in 
Epit.  Livii  lxi.  Strabonis  'OwSa.hu  ad  confluentem  Sulga;  pofito ,  fortaflisnominatus. 
Inter  Druentiam  St  mare  funt  cis  Rhodanum  Varus ,  a  curlu  obliquo  dictus ,  qui  quod  Ita- 
liam  finitj  ut  Mela  ait  lib.  n.cap.  iv.  idcirconotiorexiftit.  Pliniusquoquelib.  1 11. 
cap.  iv.  amne  Varo  ,  inquit  ,  ab  Italia  difcreta  Narbonenjis  provincta.  Lucanus  lib.  I. 
verf  404. 

Finis  O"  Hefperia  promoto  limite  Varus : 

quod  cur  dicat ,  promoto  Umite  demum  finem  Varum  efle  conftitutum ,  ignorare  fe  fatetur 

Hadrianus  Valefius.     Certe  non  tantum  quos  laudavimus ,  fed  Strabo  etiam  Sc  Ptolemse- 

us ,  &  quos  alibi  nominamus ,  Varo  diltinguunt  a  Narbonenfi  provincia  Italiam.     Ad 

Forum  Julium  in  mare  exit  flumen  Argenteum ,  nunc  Argens  ,  juxta  quod  caftra  Marcus 

Lepidus  pofuerat ,  ut  ipfe  Ciceroni  lib.  x.  epift.  xxx  1  v.  perfcripfit.     Ad  Forum ,  inquit , 

Voconium  veni,  Cr  ultra  caflra  ad  flumen  Argenteum  contra  Antomanos feci.     Dataeftilla 

epiftola  ex  caftris  ex  Fonte  Argenteo ,  qui  locus  vel  vicus  fuit  cum  ponte  in  illo  fluvio.  Foffa 

Mariana  etiam  huc  referenda  eft  ex  Rhodano ,  cujus  oftium  difficulter  adibatur ,  ideo  per 

Campum  Lapideum  in  lacum  Maftramelam ,  qui  prope  Mafliliam  eft ,  Cimbrico  bello 

dedu&a  ,   Sc  Maflilienfibus ,  quod  Strabo  addit ,  ob  fidem  Romanis  prasftitam  donata. 

Pomponius  Mela  lib.  11.  cap.  v.    Foffa  Marianapartemejus  amnunavtgabilialvco  effundit , 

alioquin  Utm  ignobile ,  &  Lapideus ,  ut  vocant  Campus.     Strabo  lib.  1 V.  pag.  1 2.7.  de  Rho- 

dano  :    Mag/^  o^uJv  TV(ph6$o[/,ov  yivoufyjcv  ax,  *$  <5t£3%w<?ws  K3\  $vo~eiffiohcv ,  Kcuvqv  m^ue 

£iugv%<% ,   tyfa  ravTy  3i!;d{d{o(j§r  to  nhiov  %  TtOTCf.\K&  ,    Msosahturoug  HuKiv  dqjsiiov  £§  T  sroV 

Apfi$uvot4  %#)  Tuvfyxg  nchzuov  i%  S  7tA£tov  qviyxuvTO  ;roAvTeA>J.  2idariusvidens  adgejiione  limi 

cflium  obturari ,  intratuque  reddi  diffcile ,  novam  duxitfoffam ,  qua  ma)orem  amnispiartem  exci- 

jperet ,  eamque  Maffdienflbus  ob  navatam  contra  Ambrones  &  Tugenos  operam ,  prmmiiloco  do- 

.navit,  mde  multum  lucri  acceperunt.     Hi  duo  foflam  unam  memorant.     Plinius/^no- 

minat  plurativo.     Ultra  foffa ,  inquit ,  Rbodano  C.  Marii  opere  &  nomine  infignes  :  flagnum 

Maflramela ,  oppidum  Maritima  Avaticorum :  fuperque  Camp>i  Lapidei ,  Herculis prcehorum 

memoria.     Hinc  ipfa  Rhodani  oftia  aliis  plura  numerata,  aliispauciora.     Scilicetquia 

in  ipib  seftuano  oftia  dividebantur ,  &  parvas  infulas  faciebant ,  numerus  non  idem  illo- 

.  rum  fuit  omnibus.     Pliniustrianominatlib.111.cap.lv.  Libjca,  inquit,  appellantur  duo 

ejus  [Rhodani]  ora  modica :  ex'his  alterum  Hifpanienfe ,  alterum  Metapinum :  tertium  idem- 

qus  ampliffmum  Maptiotieum,     Vox  Libyca  non  omnibus  videtur  fincera ,  &  funt  qui  Li- 

gycavclLigya,  id  eft  Liguftica ,  malunt,  quia  Ligures  in  illis  oris  coluerunt. 

Inter  Rhodanum  6c  Pyrenaeos  hsec  flumina  Pomponius  iib.  11.  cap.  v.  enarrat :  Ultrafunt 

flagna 


Gattia.  LIBER    II.      C  A  P.    II.  111 

ftagna  Volcarum  ,  Ledmflumen ,  -----  tum  ex  Gebennis  demiffm  Arauris  juxta  Agathan: 
fecundum  Beterra*  Orbkflmt.   Atax  ex  Pyrenao  monte  digrejfus  ,  qua  fuifontis  aquis  vemt ,  exi- 
guusvadusqueefi ,  O"  ingentis  altoquinalveitenens ,  nifiubi  Narbonem  attingit :  nusquamna- 
vigabilu :  fed  quum  hibernis  intumuit  imbrtbm  uscjue  eofolitus  infurgere  ,  utfe  tp)fe  non  capiat*  La- 
cus  accipit  eum  Rubrefus  nomine ,  fbatiofus  admodum ,  fedqua  mare  admittit ,  tenuis  aditu.  £7/- 
tra  eji  Leucata  litoris  nomen ,  C  Salfulafons ,  non  dulctbus ,  fedfaljiortbus  etiam  quam  marm& 
funt  ,  aquis  defluens.   -  -  -  Inde  efi  ora  Sardonum ,   &  parvaflumina ,   Tetis  &  Tichis :  t;bi 
accrevere ,  ^erfava.     Colonia  Rufcino  vicus  Eliberri ,  &  cetera ,  ufque  Cervariam  ,  finem. 
Galfiae.     De  fingulis  breviter.     Ledus  hoc  loco  fuam  patriam  habet ,  non  trans  Ligerim, 
ubi  cum  Liderico  a  nonnullis  confundebatur.     Refpondet  nomini  haud  procul  a  Monte- 
pefTulano decurrens  leLes five le Lez>.     Et  de hoc  cum  Sidonii ,  tum  Theodulfi carmina , 
fupra  recitata  ,  ut  intelligantur,  conveniens  eft.     Accedit  Avienus  ,  quem  moxpro- 
du£turi  fumus.     Arauns  Ptolemad  k^v&'&  ,  Plinio  etiam  Arauris ,  ut  bene  Hardui- 
nus  emendavit,  quod  perperam  editum  evaxAraris.     nunc  AirauvelErhau.     Lccum  , 
quo  defluat,  Mela  deflgnavit ,  juxtaAgathanvidelicet.     Orbis  vel  Obris  fequitur  in  Be- 
terrenfiagro ,  qui & Orobis dicitur ,  ut Feftus  Avienus in  Ora Maricima legit : 
At  nuncce  Ledus ,  nunc  C"  Orobis  flumina 
Vacuos  per  agros  Cf  ruinarum  aggeres 
Amoenitatis  tndices  prtfca  meant. 
Atque  ita Ptolemaeus  etiam  "o^o/3/?.    Plinii  Ltria  in  mendo  latet  :  contra  ille  nec  Ledum 
nec  Orobim  habet.     Nobilior  ceteris  Atax  ,  nunc  1'Audeefl.     Pliniuslib.in.cap.iv. 
Atax  e  Pyren&o  Rubrenfem  permeat  lacum.     Lucano  mitis  Atax.     Libro  enim  I.  verf.  40  3 . 

Jiditis  Atax  Latta4  gaudet  non  ferre  carinat. 
Ptolemasus''AT«^@-  tTorat/xS  i-A&oAcoi,  obliquocafu,  Atagtsfluvii  oflia  5  quem  imitatus  eft 
Avienus ,  nomen  per  G  formando , 

Heic  falfum  in  aquor  amnis  Attagus  ruit : 
At  Strabo  pag.  1  if.  t£  "at**©-  declinavit ,  id  eft  Atacis  Latine.  Minora  flumina  qucE 
fequuntur,  Meke  lunt  Letts&Ttchis,  Plinio  inverio ordine ,  quia  ex  Hiipania  progre- 
ditur ,  Tecum  &  Vernodubrum.  Melae  Tetis ,  (fic  icribo  cum  Petro  de  Marca ,  non  Tclis, 
ut  editum)  eft  hodielaTet,  apud  Perpinianum  delabens  in  finum  Gallicum :  &fiHar- 
duinum  fequemur ,  idem  &  Plinii  Vernodubrum  eft.  Tecum  autem  Plinii ,  efl  Tichis  Me- 
lae ,  hodie  Tec ,  juxta  Elibenm  five  Helenam  decurrens  in  mare.  Atque  haec  de  Gallias 
fluminibus  fatis  di&a  funt :  ad  montes  quoque  illuft randos  properamus. 

Praeter  Pyrenseum  &  Alpes ,  aliunde  notos  montes ,  tria  funt  prajcipua  juga  montium, 
quibus  Gallia  exfurgit ,  &  fe  cum  ab  aliis  regionibus ,  tum  inter  fe  difcernit ,  Cebenna  five 
Gebenna ,  Jura  ,  &  Vogefus  ,  five  Vofagus.  Primus  Cebenna  verius  fcribitur ,  quam  per 
G,  utvulgofit,  Gebenna,  quia  &  Graxi ,  praf fertim Strabo ,  Kflujuev©-'  appeilant,.  K 
inrrontepoflta,  non  Gamma  littera ,  quamvis  Metaphraftes  Casfaris  Tt&kn*  vulgarere- 
tineat.  C2efarlib.vn.cap.v1n.  MonsCebenna^  fui  Arvernos ab  Helviis  dtfcludtt ,  du- 
riffimo  tempore  anni  ,  alttffima  niveiter  tmpediebat.  Et  cap.LVi  ejusdem  libri :  oppofltus 
mons  Cebenna  viarumque  dtfficultas  impediebat.  Melae  lib.  11.  cap.  v  ineunte  funt  Gebennici 
montes.  Longo  tractxi  a  Garumna  fere  ad  Rhodanum  per  Vellavos  &:  Arvernos  proten- 
duntur.  Hodie  les  Cevennes.  Galliam  quafi  in  duo  latera ,  feptem trionale  &  auitrinum 
feparant,  idquodPomponiusMeladiftolocoobfervat :  Gallta^  inquit,  Lemanolac.u& 
Gebennicis  montibus  m  duo  latera  divifa ,  atque  altero  Tufcum pielagus  atttngens ,  altero  Oceanumy 
hinc  a  Varo  ,    illwc  a  Rheno  ad  Pjrenxum  usque  fromttuw.      Narbonenfi  provincia; 

etiam 


itz  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

etiam  limitem  hi  montes  ponunt.     Plinius  lib.  in.  cap.  iv.  Narbonenjis  a  reliqua  Gallia  U* 
tere  feptemtrionali  montibm  Gebenna  <£r  Jura  difcreta.     Lucanus  lib .  I .  verf.  434. 

qua  montibm  ardua  fummu 
'     Gens  habitat  cana  pendentes  rupe  Gebennms. 
Sed  quod  longiora  juga  vix  dici  poffunt  a  cana  rupependere  \  faepe  laudatus  Valefius  non 
de  toto  illo  montano  tractu ,  fed  de  parte  ejus  prxcipiti  ac  fiimma ,  in  qua  Valauniae  ca- 
put  Anicium  five  Podium  fedet ,  nunc  le  Puy  ,  interpretatur. 

Mons  Jura  quoque  in  altiflimis  Gallicorum  numeratur ,  Ptolemazi  ln^tffffog ,  Juraffus 
lib.  ri.  cap.  ix.  Casfar  lib.  1 .  B.  Gall.  cap.  1.  Undique loci  natura  Helvetii continentur ;  una 
exparteflumine  Rheno  latiffimo  atque altijjimo ,  qui  agrum  Helvetium  a  Germ&nis  dividtt :  al- 
teraexpartemontejuraaltiffimo,  quiefl  inter  Sequanos  &  Helvetios.  Etcap.  II.  IterperSe- 
quanos  anguftum  O*  diffcile  inter  montem  Juram  &ftumen  Rhodanum ,  quo  vixfxnguli  cam  du- 
cerentur.  Et  paullo  poft  cap.  11  libri  ejusdem  :  A  Ucu  Lemano ,  qui  in  flumen  Rhodanum  in- 
fiuit ,  ad  montem  'Juram ,  qut  flnes  Sequanorum  ab  Helvetiis  dividit ,  millia  pajfuum  decein 
novem ,  murum  in  altitudinem  pedumfexdecim  ^fojfamque  perducit.  E  quibus  facile  de  fitu  Ju- 
rae  montis  cognofcitur.  Sunt  ergo  montes  qui  Helvetise  ab  occaiu  objacent ,  eamque  a 
Burgundiar  finibus  difcludunt ,  in  variis  paitibus ,  aliis  atque  aliis  nominibus  infigniti. 

Tandem  Vogefus  mons  in  Belgicam  magis  procurrit ,  five  in  Superiorem  Germaniam. 
Inter  Lotharingiam  8c  Alfatiam  protenfus  AuftriamaBurgundiadividebat.     Expandit 
enimjugafiiaita,  ut  quomndam  fententia  ad  Rhenum  usque ,  inRauracos,  Triboccos, 
ac  iri  Nemetes ,  Vangionesque  certis  locis  proferantur ,  a  Treviris  in  Lingonas  Sequanos- 
que  dorfo  longiftime  exporre6r.o.     Nam  &  Carfar  a  Lingonibus  eos  montes  ducit  lib.  1  v. 
cap .  x .  Mofa ,  inquit ,  proflmt  ex  monte  Vogeflo ,  qui  ejl  infinibus  Lingonum..  Lucanus  lib .  1 . 
verf.  397.  veram  nos  pronuntiationem  docet ,  fi,  uteditumeft,  antiqua  ledtione  firma- 
tur,  cuifanenondefuntmanuexaratilibri.     Aitvero 
Deferuere  cavo  tentoria  flxa  Lemano  , 
Caflraque ,   qu<z  Vogefl  curvam  fuper  ardua  rupem 
Pugnaces  piilis  cohibebant  Lingonat  armis.' 
Medio  asvo  transpofitis  litteris  non  Vogefus ,  fed  Vofagus  dixerunt.     Venantius  Fortuna- 
tuslib.  vii.  carm.  iv. 

Ardenna  an  Voflagus  cervi ,  caprt,  ilicis,  urfl 
Ctcde  faatttifera  fllva  fragore  tonat. 
quse  metri  ratio ,  quamlibet  trajeclis  vocabuli  elementis ,  receptam  Lucani  leclionem 
non  mediocriter  confirmat.  Vofacumfllvam  etiam  appellaverunt.  Turonenfis  Grego- 
rius  lib.  x.  cap.  x.  dum  ipfe  Guntheramnusrexper  Vofacumjilvam  venationem  exerceret.  Quam 
vocabuli  formam  metaphraftes  Csefaris  haud  dubie  refpexit ,  Boow  vertendo ,  ut  fuas 
astatis  genio  ferviret  ,  &  quod  omnes  nominabant ,  exprimeret.  Supra  enim  adlata  de 
Mofa  verba  ita  reddidit ,  'O  Js  MoVj;? jroT#|wcV  <xtto  ph  tS  Bocw  ,  og«  t?  AiyyoviK^ ,  jtojT«pp«. 

Expofitis  fic  &  fluminibus  Gallorum  ,  &  qui  praecipui  illorum  funt ,  montibus,  ad 
ipfam  divifionem ,  partiumque  limites  explicandos  accedimus.  C.  Julio  Casfare  Gallise 
prasfe&o  ex  confulatu ,  primum  Romanis ,  quam  longe  pateat ,  &  quibus  terminis  con- 
tineatur  ,  innotuit.  Armis  tum  &  victoriis  compertum  fuir ,  in  quam  finuofos  tra6tus 
Armorici  recedant ,  Sc  quinam  fretum  Britannicum  accolant ,  &  quot  gentes  Rheni  ripas 
a  fontibus  ad  oftia  usque  prsetendantur.  Primus  itaque  Julius  Casfar  eft ,  qui  populos  tam 
diverfos ,  tam  late  habitantes  in  certas  nationes  defcriptos ,  uti  antea  fuerant ,  Romanis 
patefecit.  Quorum  provincia  excepta ,  quas  ab  Italia  Narbonem  &  adPyrenseos  patebat, 

reli- 


V 

Gdlia.  LIBER    II.     C  A  R  IL  n£ 

reliquam  omnem  Galliam  in  tres  partes  defcripfit ,  Aquitaniam ,  &  Galliam  propriam  fi~ 
,ve  Celta  rum  regionem ,  &  tandem  Galliam  Belgicam.     Singulis  partibus  quos  terminos 
conftituerit ,  ipfius  verbis  ita  breviter  declaramus.     Galliaomms,  inquit,  divifa  eft  in 
tres  partes  :  quarum  unam  incolunt  Belg& ,  aliam  Acjuitani ,  tertiam ,  qui  ipforum  lingua  Cel- 
t&,  noftraGdli  appellantur.     Exemtam  igitur  voluit  provinciam  Romanam ,  utpotequi 
deilla  Gallia,  quam  ipfe  armis  fubegerat ,  non  quam  deviciflent  majores ,  fcriberequod 
reserat,  apud  animum  conftituerat :  provincise  autem  rationes ,  prsefertim  tam  propin- 
quze,  fatis  exploratas  perfpecbeque  erant.     De  terminis  partium  fingularum  ita  tradit : 
Gallos ab  Aqmtania  Garumnaflumen \  a Belgis  Aiatrona 0" Sequana dividit.     gallos, 
inquam ,  quos  proprie  tales  appellaverat ,  ipforum  lingua  Celtas ,  divifos  a  Belgis  &  Aqui- 
tanis,  qui  etiam  Galli  erant ,  fed  laxiore  vocis  fignificatione.     Addit  interjectis  paucis  ^ 
pro  Celtica  parte  illuftranda ;  Unapars ,  quam  Galios  obtinere  diftum  eft ,  initium  capit  aflu-* 
tnine  Rhodano  :  contmetur  Garumnaflumme ,  Oceano ,  fmbus  Belgarum :  attingit  etiarn  a  Se- 
quanis  &  Helvetiis  jlumen  Rbenum .     Hsec  prsecipua  &  propria  pars  Gallise :  etiam  ex  hac 
limitum  defcriptione ,  omnium  partium  ampliflima.     At  Belgas  ab  extremis  GallU  [pro- 
pria?  feu  Celticas]  finibus  oriuntur :  (id  eft ,  a  Sequanas  Matronxque  ripis)  pertinent  ad  in- 
feriorempartemfluminis  Rhenu     nam  fiiperiorem  partem  Celticse  adjudicaverat ,  quum  Se- 
quanos  Helvetiosque ,  quos  Celticarum  parti  tranfcribit ;  Rhenum  flumen  dixit  attingere. 
Ar£tiores  limites  Aefmtanis  ponit.  Aquitania ,   inquit ,  a  Garumnaflumine  ad  Pyrenaos  mon- 
tes,   & eam  partemOceani ,  qua  ad Hifpaniampertmet ,  fpetlat,  inter occafumfolis  & feptem- 
triones.     Quod  reliquum  usque  ad  Alpes  erat ,  cedebat  provincise  Romanas ,  quam  ita 
fimpliciter  appellabant ,  quia  &  prima  illa  &  fola  eis  trans  Alpes  erat.  Haec  divifio  Gallise 
temporibus  Julii  Casfaris ,  qui  primus  eam  in  poteftatem  Romanorum ,  faltem  maximam 
ejus  partem  redegerat.    . 

Auguftus  autem  Casfar  ficut  ubique  provincias  Ofbis  Romani  ordinavit :  ita  etiam  in 
Gallia  insequalitatem  correxit ,  demtis  maximas ,  hoc  eft  Celticae ,  quibusdam  regionibus, 
quas  Aquitania;  partim ,  partim  Belgicas  adjecit.  Aquitaniae  enim  limitem  ad  flumen  Li- 
gerim  perduxit :  Helvetios  atque  Sequanos ,  qui  in  eadem  Celtica  cenfi  erant ,  in  Belgi-  ' 
cam  provinciam  tranfcripfit :  Narbonem  8c  Lugdunum  capita  provinciamm  conftituit, 
ut  inde  prima  6c  antiqua  provincia  Narbonenjis  Gallia ,  media  vero  five  Celtica ,  Lugdunen- 
Jis  appellarentur :  Sc  nifi  fub  idem  tempus ,  tamen  non  longe  poft ,  pars  Belgicae  Rhena- 
na  ab  incolis  Germanis  novaram  quafi  provinciarum  Germanias  Superioris  &  Inferioris 
nomina  accepit.  Strabo  primus  hanc  Augufti  reformationem  prodidit  lib.  i  v.  fiib  initium: 
cujus  interpretes  per  exempla  funt  Plinius  &  Ptolemaeus  ,  qui  novam  Augufti  divifionem 
populorum  &  provinciarum  prefle  perfequuntur.     Mirum  vero ,  Pomponium  Melam  , 
fine  dubio  pofteriorem  Augufto  ,  quafi  nefcium  illius  renovationis ,  veterem  Julii  Casfa- 
ris  divifionem  fequutum  efie.  Comatam  enim  Galliam  non  aliterquam  Caefar  per  Garu- 
mnam  &  Sequanam  hoc  modo  diflribuit:  A  Pyrenao  ad  Garumnam  Aquitani:  ab  eo  ad  Sequa- 
nam  Celta  :  mdead  Rhenumpertinent  Belg£.     Nos  audtorem  Auguftum ,  fcriptores  Plini- 
um  &  Ptolemaeum  per  fingulas  partes  fequemur ,  ut  initium  ab  Aquitania  faciamus ,  tam- 
quam  maxime  occidentali  &  Hifpanias  limiti ,  quem  continuamus ,  proxima :  inde  ad 
Lugdunenfem  progrefliiri  frye  Celticam  :  tandem  ad  Narbonenfem ,  in  usque  Italise  fines 
fe  proferentem :  Belgicam  autem  infequenti  capiti  &  novas  tractationi  relinquemus ,  in 
quo  itidem  non  difcedemus  a  more  veteri ,  quo  &:  alibi  a  tribus  reliquis  Romani  Beigicam 
provinciam  dijuncl;am  feparatamque  voluerunt.Vetus  infcriptio  apud  Gruterum  pag.  440. 
num.  3. 

P  TRIUM 


Ii4  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

TRIUM    PROV.    GALL.     LUGDUNENS. 
NARBONENS.     ET    AQUITANENS. 

gt fepius  fine expreflis nominibus ita ,  tres  provinc.  gall.  Vid.  pag.  476*.  num. 4- 
Sc  aliis  multis  locis.  Pari  modo  &:  nobis  liceat  expofitionem  fpecialem  Galliae  in  duo  ca- 
pita  diftribuere,&  tres  provincias  feorfum  enarrare,  antequam  novo  capite  novoque  tra&a- 
tu  adgrediamur  quartam ,  quae,  ut  remotiffima  erat  ab  Italia ,  &  plures  populos  infignes 
atque  nobiles  &  in  hiftoriis  memoratos  continet ,  ita  digna  utique  videtur  ,  quae  fingulari 
enumeratione  gentium  urbiumque  proponatur.  Sit  ergo  nunc  primo  ordine  expedienda 

A    Q^  U    I    T    A    N    I    A 

S  I  V  E 

♦  G  A  L  L  I  A      A  Q^U  ITANICA. 

Aquitania,  quae  &  Plinio  lib.  vi  extixmo  dida  eilGalliaAquitanica,  &inNotitiisve» 
teribusprovincia  Aquitanica  hodie  ex  parte  Guienne ,  quod  ex  Aquitaine  corruptum  vide- 
tur:  Haec,  inquam,  Aquitania  latitudinem ,  Augufto  Caefare  dante ,  habet  a  Pyrenaeis 
ad  flumen  Ligerim  ,  fed  propinquumRhodano,  [*(%&?  *tQ*h*is  auTa,  usque  ad  caput 
ejm ,  five  fontes  ,  ut  Ptolemaeus  definivit  lib.  1 1 .  cap.  vn.  Saepe  Aquitania  ita  diftincta 
a  ceteris  Galliarum  partibus  fuit ,  ut  tamquam  feparata  provincia  poneretur ,  quod  credo 
inde  ortum  efle ,  quia  non  una  cum  caeteris  provinciis  devicla  fuit ,  fed  ab  Augufto  tan- 
dem  in  poteftatem  Romanorum  redacta  ,  quo  tempore  Vitruvius  lib.  11.  cap.  1.  fcripfit : 
Adhunc diemnationtbm exteris exhisrebus  [fronde,  arundine,  luto induclis]  adtficia  con- 
ftttuuntur ,  ut  in  Galliay  Hifpania^Aquitamafcandulisrobufieisautfiramentis.  Indeeft, 
quod  Sextus  Rufus  cap.  vi.  totam  Galliam  defcriptums ,  ut  integram  praefecturam  praeto- 
rii  per  Gallias  ,  diftinctam  mentionem  Aquitaniae ,  feparatae  aliquando  partis ,  faciat. 
Sunt ,  inquit ,  in  Gallia  cum  Aqmtania  Cr  Britanmis  decem  Cr  oBoprovincia.  Ad  quem  lo- 
cum  vide  fis ,  quae  editione  fecunda  commentati  fumus.  Prius  Aquitaniam  veterem ,  Ga- 
rumna  definitam ,  exponemus ,  poftea  demum  adjeclam  ab  Augufto  addituri. 

Limes ,  quo  cum  Hifpania  cohaefit  ad  Oceanum ,  ponitur  a  Ptolemaeo  flumen  Aturis, 
Sic  ille  re&o  cafii  appellat,  \vr*e/?,  t£  'Atx&qs.  Sed  Aturus  alii  ,  in  quo  vocabulo 
Lucanus  fecundam  corripuit  lib.  1 .  verf.  410. 

Qui  tenet  Cr  ripas  Aturt ,   quo  littore  curvo 
Alolliter  admtffim  claud.it  Tarbellius  ccquor : 
adrexit  Aufonius  Mofellae  verfu  468. 

In  mare  purpureum  domini  tamen  ante  Jldofella 
Numine  adorato ,  Tarbellicm  ibit  Aturus. 
nifi  ideo  duplicatur  littera ,_  quippe  in  libris  Atwrrus  eft.     Hodie  prope  oftia  nobilis  urbs 
Bajona:  medio  aevo  Lapurdum  dicta,  fed  ignorata  cun&is  antiquioribus ,  neque  prior 
Lapurdi  mentio  oceurrit,  quam  in  Notitia  imperii,  &  apud  Sidonium  Apollinarem 
lib.  vi  1  i.epift.xi  i,ideoqueadillorumtemporumgeographiamanobisrefervatur.  Plu- 
res  populi  funt  Aquitaniae  ,   fed  de  quibusvere  Strabodixitlib.  iv.pag.  131.  g&^  plm. 
$&  t*f  «<M;#»  &  extguas  Cr  tgnobilesgentes  efib ,  ut  obfcura  &  pcene  monftrofa  nomina 
quae  aPlinio  refemntur,  oftendunt,  quorum  qui inter  Gammnam ,  quiextrafuerint, 
«juod  difcerni  facile  non  pofTunt,  j  vel  foiius  Caefaris ,  qui  intra  Gammnam  Aquitanos. 

coa- 


GalUa.  LIBER    II,    CAP.    II.  ii^ 

concludit,  ignotipopuli,  Preciani,  Vocates,  Tarttfatess  Sibuzates ,  Garites ,  %.rgumentQ 
nobis  flint ,  multa  noftris  temporibus  in  Aquitaniae  cognitione  nobis  deefle.  Ergo  nobi- 
liores  fectabimur  Sc  notiores  in  hiftoriis ,  e  quibus  praecipui  Tarbelli  funt  ,  quos  Caefar  lib, 
1 1 1 .  B.  Gall.  cap.  xxv  1 1 .  primo  loco  numerat  in  gentibus  Aquitanis.  A  Pyrenaeo.ad  Atu- 
rum  &  circa  eum  fub  Oceano  habitabant.  Pyrenaeum  attigifle ,  Tibullus  docet ,  quum 
lib.  i  elegia  v  1 1 1 .  verf.  p.  dixit , 

Tarbella  Pyrene 

Teflis ,   cr  Oceani  littora  Santonici. 
Efie  autem  7ra§w)te#vm5tsV  praecipue ,  quod  de  plurimis  Aquitanorum  Strabo  lib.  iv.  pag, 
131.  dixit ,  hoc  efl  Oceano  proximos ,  antea  prolatus  Lucani  verfus  42 1 .  libri  1 .  demon- 
ftrat, 

J[dolliteradmi[fumclauditTarbelliustzquor. 
Tarbellius,  idefl,  Tarbellus,  poetice,nonT^r^//z«^utvulgoefteditum.  Cognomi- 
nantur  apud  Pliniumlib.iv.cap.  xix.  Tarbelli  Quatuorfignani  ,  forte  quod  quatuor  figna 
militum  praefidio  tenuerunt ,  ut  Cocoflates/£ xfignam  ibidem ,  quibus  fex  vexilla  praefidi- 
ariorum  fuerunt.  Oppidum  Tarbellorum  ad  idem  flumen  Aqua  Augufia ,  ISotix  Avyxccc, 
UtPtolemaeus  appeilatj  AquA  Tarbellica  Antonini  ;  Tarbella  civitas  Vibii  Sequeftri  in 
Atur:  &  Aquenfis  civitas  in  NotitiacivitatumGalliae.  Hodie  Acqs  five  Dax.  Extra 
limitem  forte  Tarbellomm ,  ad  idem  vero  flumen  Atumm ,  oppidum  aliud  fuit ,  ut  ap- 
paret ,  fatis  antiquum ,  intactum  autem  vetuftioribus  geographis.  Notitia  civitatum 
Galliae  Aturenfium  civitatem  nominat  in  Novempopulana  fltam  :  6c  fi  Hadrianum  Valefi- 
um  fequimur ,  hic  Vicus  Julti  eft  antiquo  nomine ,  a  Gregorio  Turonenfi  lib.  v  1 1 .  cap. 
xxxi.  tamquam  epifcopalis  civitas  nominatus ;  eaedem  Atura  vel^^rmSidoniilib.  1  r. 
epift.  1.  ubiJacoboSirmondonotatalegasveHm,  quiconfentitValefio  Hadriano:  pra- 
vius  poftea  Aduris  fcriptum  &  tandem  Aire ,  ut  nunc  nomen  fonat  non  ignotae  ad  id  flu- 
men  civitatis.  Atures  autem  &  Aturenfes  diclos  fuifle ,  quijuxtaflumen  Aturumcole- 
bant,  Tibullusquoquedicl:ocarminedeMeflala2vicl:oriaapprobarepotefl:.  Canit  enim 
principio 

Hunc  \&\zrn\jore  Aquitanaspojfet  quifundere  gentes , 
Quem  tremeret  forti  milite  viblus  Atur. 
Caefaris  Sottiates  lib.  111.  cap.  xx.  feq.  fimt  ille  ad  Aturum  populus ,  quibus  illuftris  vir 
P.de  Marca  pag.  ipi.  MarcaeHifpan.tribuitconciliorum&Turonenfishiftorici/7/^?» 
Julmm.  Idem  Caefar  lib.  1 11 .  cap.  xxv  1 1 .  Tarbellis  apponit  Btgerrones ,  five  Bigerros , 
(Plinii  Begerros)  itidem  ad  Pyrenaeum  vergentes-,  ideo  plliti  ob  caeli  afperitatem ,  quae 
fub  Pyrena  eft ,  ab  habitu feu  veftitu  dicuntur.  Paullinus  Nolanus  Carm.  x.  ad  Aufoni- 
um  verf.  246*. 

Dignaque  pellitis  habitas  deferta  Bigerris. 
Horum  Turba  fuit  oppidum  ad  Atumm ,  nunc  Tarbe ,  cum  caftro  Bigorra.  Vetus  No- 
titia  Civitatum  Galliae  in  Novempopulana :  Civitas  Turba  xum  caflro  Bigorra.  In  eo 
tra&u  Beneharnum  fuit ,  fed  dubium  an  ad  veterem  geographiam ,  in  qua  verfimur ,  vere 
pertineat,  quianullum  ejus  vel  leve  monimentum ,  ante  au&orem  Itinerarii ,  quodAn- 
tonini  vel  Aethici  vocatur ,  fupereft.  Sunt  etiam  fiib  Pyrenaei  montibr.s ,  quas  Strabo 
laudat  ,  OneJiaTherma ,  r»  fcSv  'Ovwiuv  B-t^fx»  Kcif^^»'7toK\)TtfjuaT»Tis  vJ&to?,  praltantiffi- 
m<z  tkerm&faluberrimisaquis ,  lib.  1  v.  pag.  132.  Conjungit  cum  Convenarum  Lugduno  , 
quod  aliquam  fidem  facit  aut  in  Convenis  ,  qui  Bigerrones  ab  ortu  attingunt  >  aut.m 
ipfisBigerronibusexftitifle;  Eft  ibi  juxta  Aturum  amnem ,  oppidum  Bagneres,  aquis 

P  z  falu- 


n6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

falubribus  nobilitatum ,  quas;  videntur  ipfse  fuiffe ,  quas  Strabo  vocat ,  ignotum  unde , 
Onefias.   Quos  autem  jam  Convenas  dixi ,  is  populus  erat  ad  Pyrenaei  radices  ,  ab  Aturo- 
ad  Garumnam  &  ultra ,  quorum  caput  Lugdunum  Convenarum  fuit ,  quod  Strabo ,  Pto- 
lemaeus,  &  Itinerarii  auctor  commendant ,  hic  etiam  ita  fitum  defignavit ,  utcumoppi- 
do  S.  Bertrandi  plurimorum  opinione  conveniat.     Origo  hujus  Luguduni  (fic  Itinerario 
fcriptum  effc :  Grasci  autem  au&ores,  quos  nominavimus,  Aayefavov)  origo,  inquam, 
illius  ex  Pompeii  bello  Sertoriano  eft ,  qui  Pyrenad  prasdones  ac  fugitivos  in  hanc  urbem 
fertur  Compuliffe  ,  dequopretiumeritrelegere,  quas  fupra  pag.  71.     ex  S.  Hierony- 
mi  adverfiis  Vigilantium  libello  attulimus.    Idcirco  Plinius  lib.  1  v.  cap.  x  1  x.  m  oppidum 
contributi  Convcnd ,  nempe  a  Pompeio.     Ad  eamdem  rem  geftam  P.  Vatinius  juffu  Caefa- 
ris  lib.  1 1 1 .  B.  Civ.  cap.  x  1  x.  provocavit,  quum  ex  Pompeianis  trans  Apfum  caftra  haben- 
tibus ,  quaefivit ,  Uceretne  civibus  ad  cives  de  pace  legatos  mittere ,  quod  etiamfugitivis  ab 
falm  Pyrenao  pr&donibutque  Ucuiffet .?  Eodem  itinere  Antonini  ab  Aquis  Tai*belhcis  Tolo- 
fam ,  inter  Beneharnum  &  Lugdunum  ponuntur  Aqm  Convenarum ,  qua:  nifi  funt  ipfae 
Onefiae  Strabonis,  quas  in  S.Bertrandi  fano  hodie  plurimi  inquirunt  j  difficulter  fane 
inveniuntur.     Sunt  tamen  clari  viri ,  qui  in  vico  Bagneres  in  valle  Arbufia  ,    duabus 
leucis  a  fano  S.Beati,  fe  illas  invenifle  opinantur ,  eoque  applicant  infcriptionem  apud 
Gruterum  pag.  112.  num.  7.  nomine  vicanorum  a  qjq  e  n  s  1  u  m  ,  quam  ve- 
ro ,  quod  lapis  ille  Tarbellicis  Aquis  repertus  fuit  y  ut  Gmterus  adnotavit ,  dubito  huc 
referri  poffe. 

Supra  Convenas  feptemtrionem  verfus,  itidem  inter  Atumm  &  Garumnam  fimt  Aufci, 
Ftolemax)  Aufcii,  Mela  cenfente  lib.  1 1 1.  cap.  1 1.     clariffimi  Aqmtanorum  ,    quomm 
nobiliflimum  oppidum  vocat  CUmberrum ,  quo  nomine  etiam  ab  Antonino  itinere  ab  A- 
ginno  Lugdunum  Convenarum,  commemoratur ,  quse  haud  dubie  Ptolemaci  Augufla 
eft ,  mutata  appellatione ,  ut  in  pluribus  aliis ,  Augufli  Csefaris  benignitate  -,  pro  quo 
tandem ,  ut  in  Itinerario  eft  ,  exoleta  beneficiorum  memoria ,  prifcum  nomen  refum- 
tum  efl.     Sed  aufpicatius  vocabulum  non  minus  celebri  gentis  nomine ,  ut  folemne  me- 
dio  asvo  erat ,  peniatum ,  &  Aufci  civitas  appeliata  fuit ,  ut  apud  Ammianum  eft  lib, 
-  xv.  cap.  xxviii-  unde  Aufcenfes  Sidonii  fiint  lib.  vn.  epift.  vi.  id  quodnomen  corruptein 
Aux  vel  Aufch  hodieque  confervatur.     Finitimi  horum  erant  Elufates  Caefaris  &  Plinii , 
jocis  fepe  diciis ;  five  Elufani  Apollinaris  Sidonii  lib.  v  1 1 .  epift.  v  1 .  ab  Elufa  oppido  dic~ti, 
patria  Rufini  illius,  inquem  duos  invectivos  libros Claudianus fcripfit.     Libroi.enim 
verf  1 37.  de  Megara  furia ,  Rufinum  inftigante ,  ut  orbem  perdat  terrarum ,  dicitur : 
Invadit  muros  Elufx ,  notiffima  dudum 
TeBapetens. 
Elufatibus  proximi  juxta  Garumnam  LaBorates  fuerunt ,  vel  ipfi  pars  Elufatium  :  quo- 
rum  oppidum  in  Itinerario  Antonini  Lattura  \  in  Theodofiana  Tabula ,  quam  Peutinge- 
rianam  vocamus  ,    Lattora  :  inNotitia  Gallias,  in  Novem  populis  Civitas  LaBoratmmz 
nunc  Le&oure.     Oppidum  prseclarum  ,  nec  non  antiquum  fuiffe ,  multorum  lapidum 
infcriptionibus ,  ex  Antoninorum  fasculo  ibidemrepertorumprobatur,  quarum  aliquaj. 
a  Grutero  pag.  ip5  3  o,  3 1 .  ita  excerptas  huc  attuliffe  non  pcenitebit, 

PRO      SALUTE      IMP.       M. 

ANTON,     GORDIANI     PII     FEL. 

A.UG.     ET     SABINAE    TR  A  NQJJILLIN  AE 

AUG.    TOTIUSQUE     DOMUS    DI 

yiNAE    PROQJJE    STATU    GIV-I 

—    "  ,.  TAT1§ 


Gallia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    II.  sif 

TATIS      LACTORATEN 
TAUROPOLIUM     FECIT     ORDO 

LACT, 

Et  alio  lapide  idem  brevius  notatum 

PRO     SALUTE    ET    INCO 
LUMITATE     DOMUS    DI 
VINAE    R.     P.    LACTORAT 
TAUROP.     FECIT 

Eft  etiam  in  quodam  (pag.  19.  num.  11.)  lector.     fecunda vocali ,  Ced  in aliis  cunclis  la*> 
pidibus  &  Itinerario  utroque ,  etiam  in  Notitia  antiqua ,  vocali  prima. 

Sequuntur  in  eodem  traclu  fub  Garumnas  ripa  Burdegalam  verfiis ,  Vafates ,  non  igno- 
bilis  populus ,  Casfaris  forte  Vocates  ,  quod  defcribentium  lapfii  pravatum  putarem  ,  nif* 
&:  Plinius  Bafabocates  haberet ,  quas  vox  ex  gemina  leclione  videtur  efle  commixta.  Pto- 
lemasus  emendandus  eft ,  &ex  'Ovuff^m  fcribendi  'OvxcraTtot,  Valefio  etiam  admonen- 
te.  Verum  autem  nomen  Vafates  ab  Aufonio  &  Sidonio  habemus.  Illius  verba  poftmo- 
doadferemus:  hiclib.  vn.epift.  vi.  Elufani,  Vafates,  Convena,  Aufcenfes.  Aliaforma 
Vafata  di£ti,  quod  nomen  poftea  eorum  oppido ,  perinde  ut  Vafates ,  hasfit.  Proprium 
6c  afltiquum  nomen  oppidi  fuit  Co//?<?primo  cafii,  non  Kotrtrm  Cojfium,  ut  in  Ptolemax> 
fcriptum  eft ,  quod  KooWk  per  Q.  legendum  efL  Aufonius Parental.  xxiv.  de  fororis  ge- 
nero  Paullino : 

Stirpis  Aquitana,  mater  tibi.     nam  genitori 
Coffio  Vafatum,  muniapale  genus. 
Ut  vero  fblemne  illis  temporibus  fuit ,  urbs  populi  nomine  utriusque  formae  appellabatu?. 
Idem  Aufbnius  Epicedio  patris ,  quod  11  idyilium  eft 

Vicinat  urbes  colui  patriaque  domoque , 
Vafates  patria ,  fed  lare  Burdigalam. 
Et  Ammianus  Marcellinus  lib.  xv.  cap.  xxvm.     Novempopulos  Aufci  commendant  &  Va- 
fau,  quae  oppidorum  ibi,  non  gentium  funt  nomina.     Dicitur  etiam  CivitaA  Vafatium. 
Sidoniuslib.  viii.  epift.  xii  ineunte  ad  Trigetium :  TantumneteVafatium  civitat ,  noncefpti 
impojita^  fedpulven?  InNotitiaCivitatumGalliaseftCmf^^p^:  hodieBazas. 

Tandem  in  angulo ,  quem  Garumna  cum  Oceano  facit ,  Bitunge s  fuerunt  Vwifci ,  vel 
Vibijci  cognomine ,  peregrina  gens  inter  Aquitanos ,  Biturigibus  Celticis  orta ,  quos  Gu- 
bos  denominarunt  5  quod  a  Strabone  obfervatum  eft.  Ipfe  vero  cognomen  corrupte 
Iocncx?  'Jofcos  tradit :  nec  id  falvum  apud  Plinium ,  qui  Ubifcos  vocat :  fincerius  apud  Pto- 
lemasum,  cujus  fimt  'OvlfinrKot ,  Vibifci ,  quia  B  &  V  litteras  fsepius  permutantur.  Vera 
autem  6c  zntiqmfcriiptuYa.  Vivifcorumefi:,  videlicetper  V.  quod  auctore  Aufonio  proba- 
tur ,  qui  de  fe  in  Mofella  verf  438.  dicit , 

Htsic  ego ,  Vivifca  ducens  ab  origine  gentem. 
Burdigalenfis  enim  fuit ,  ut  poftea  cognofcetur ,  atque  ita  in  illis  Biturigibus  natus.  Coi> 
firmat  infcriptio  arae  Burdigalenfis  apud  Gruterum  pag.  12,7.  num.  4. 

AUGUSTO     SACRUM 
ET     GENIO     CIVITATIS 
B  I  T.    .  V  I  V. 

Nec  verodeeft,  quodproPliniifcripturaU^/adferatur.  Nam  lapide  alio ,  Burdi~ 
galas  6c  ipfb  eruto ,  apud  eundem  Gruterum  pag.  731.  num.  3,  legitur  . 

JULIUS    lupus    c„ 
BITURIX    UB. 

P   %  ©•£ 


■U$  GEOGRAPHIAE    ANTIQJtfAE 

DE    ANN.     XXXV. 
FIL.     EJUS.    F.    C. 
Bed  malo  priorem  fcripturam  fequi ,  quod  de  lapide  non  fatis  certi  fumus ,  verene  fic  ibi , 
an  lapfu  opificis  incifum  j  etiam  an  inde  curatius  fit  exfcriptum.     His  Biturigibus  Ptolc-  • 
masus  duo  oppida  dat ,  Noviomagum ,  proximum  Oceano ,  quod  intercidit :  6t  B»^/- 
yccAa;  Burdigalam^  quod  ita  etiam  Strabo  fcripfit ,  qui  emporium  vocat ,  &fitumita 
accurate  defignat  lib.  iv.  pag.  131.  Movov  to  t  BnxeJyoov  txtuv  iS-v&  b>  to"$  'AKoviTuvoTg 
cifootyvXov  »<fy*$>  W  *  evvTihn  dvToft.     i%et  q  ifjcno^ov  Bv^iyctXat  35nK««^ov  A^vo9-«A«?Ti} 
riv)f  yjv  no&eiv  ou  c/k|3oA«j  £  7C0TcifA,5,   Sola  h&c  Biturigum  gcns  in  Aquitams percgrina  degit  , 
nec  illis  contribuit.     Habet  autem  emporium  Burdigala ,  cppofitumpaludi  marina ,  quamflu- 
minis  ojlium  effcit.     Latini  fsepe  fcribunt  Burdcgala ,  fecunda  vocali  j  neque  vero  minus 
etiam  tertia.   Dubitationis  caufla  eft ,  quod  adhuc  neque  marmora ,  neque  alia  monimen- 
ta ,  quse  id  nomen  ferant ,  facile  funt  reperta ,  ut  antiquitatis  teftimonio  levis  difcrepan- 
tia  componatur.     Patria  Aufonii  poetce  fuit,  qui  fingulari  eam  carmine  claris  urbibus , 
a  le  laudatis ,  adfociavit.    Ex  quo  hxc  protulifle  brevitati  noftras  fufficiat. 
Burdtgala  eji  natalefoh/m :  clemcntia  cali 
Jiiitu  ubi  Cf  rigua  larga  indulgentia  terra, ; 
Ver  longum  brum<tque  breves  j ugafrondcafubfunt. 
Et  Sidonius  Apollinaris  Carmine ,  lib.  ix.  epiftoke  xin.  inferto  , 
Declamans  gemini  pondere  fub  ftili 
Goram  difcipulis  Burdegalenjibus 
Fuit  enim  illa  urbe  fedes  inclyta  litterarum ,  quod  Aufonii  liber  professores  infcriptus , 
exemplis  eruditiflimis  demonflrat  in  omnibus  difciplinis.     Atque  hzec  de  veteri  Aquita- 
nia  inter  Gammnam  &  Pyrenaros  contentam  nota  funt.     Sequitur 

Aquitania  ab  Augufto  adjecla,  id  eft  omnis  AquitaniaPrima&Secunda,  utmedio 
asvo  dividebatur :  five  quidquid  fpatii  inter  Ligerim  Sc  £}arumnam  comprehenditur,  fedes 
quatuordecim  populorum,  qui  avulfi  a  Celtica  feu  Lugdunenfi  provincia,  Aquitanias 
ab  Augufto  ad  aequandas  provincias  adfcripti  funt.    Strabo  lib .  1  v .  pag.  131.     E|ij?  -m^)  t 

AiiOViTOiVCOVhiiCTiOV  y    Jf££J   T  7t?0(TO}£fiffl/,iVUV  dvTOTsi&VCOV  TiOSi(^<iOUt}iKOC  r OiAciT tKCOV  T  (A>iT Ct%V  tS  Tct' 

fXfAv&y.uTOKQvvTtov  >\g\  t«  Aeiytiff^* ,  Deinde  dicendum  eji  de  Aquitanis  &  eorum  conterminu  Cel- 
;t  :>cis  quatuordeam gentibus ,  habttantibm  inter  Garumnam  O"  Ligerim.  Ad  quem  numerum  xi v  , 
gentium  etiam  reducenda  funt  quas  flib  initium  hujus  libri  prave  fcribuntur  iTtd^  vjj^  JiKa 
iB-vtj ,  &  utique  etiam  ibi  cum  Cafaubono  legendum  tkcex^  vjj[  Si'A<* ,  quatuordecim  gentes , 
non  decem.  Ex  illis  autem  Oceanum  attingunt  Santones  atque  PiBones ,  illi  a  Garumna 
extnefi  in  medium  fpatium ,  quod  inter  duos  iilos  amnes  comprehenfum  eft :  hi  exinde  ad 
ripam  usque  Ligeris.  Santones ,  fi ve  Santoni ,  utroque  modo  dicuntur ,  ut  Andes  &  Andi , 
Turones  &  Turoni.  Plinius  &  FtolemxusSantone s.  ille  diclo  capite  de  Aquitania ,  Santones 
liben:  hicSaVrws?,  perperam  cum  O  magno ,  quod  poeta^  Latini  elevant ,  etiam  Strabo 
Grscce:  Santonmmtem ,  Santoni ,  forma  altera ,  Pomponii  Melse  eft  &  Lucani ,  plurium- 
que  pofteriorum.  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  11.  ab  Santonis  ad  Offmios :  Lucanus  lib.  1 .  verf.  422. 

gaudetcjue  amoto  Santonm  ho$e 
Tacitus  lib.  v  1 .  cap.  v  1 1 .  Juliut  Africanuse  Santonis  Gallkacivitate :  quod  de  gente  ma- 
lim ,  quam  de  urbe  cum  aliis  &  ipfo  Valefio ,  interpretari.  -    Taciti  enim  astate  mos  non- 
dum  invaluerat ,  ut  principes  urbes  fuarum  gentium  nominibus  appelkrentur.     Aufonius 
epift.xx1v.verf.7p. 

Santonus  utfibi  Burdigalam  moxjungh  Aginnum 

Illafibi.  San- 


Gdlia.  L  I  B  E  R    II     C  A  P.  II.  119 

Santonus  ,  non  ipia  urbs  (quse  SantomvelSantones  illoxvo,  multitudinis  numero ,  ap- 
pellanda  fuifTet)  fed  incolaurbis  Santonicae,  quiutramqueurbemvicinamhabebatBur- 
digalam  &€  Aginnum,  fed  ita  ut  media  efTet  Burdigala  inter  Santonicam  Sc  Aginnum.  San- 
tonibus  Strabo  &  Ptolemaeus  yiiSiokdviov ,  Mediolanium ,  fex  fyllabis ,  tribuunt ,  quod 
Mediolanum  Latino  ore  cum  Antonino  ac  Tabuias  Peutingerianae  auclore  ,  etiam  Grasco 
Stephano,  demta  fyllaba ,  dicimus,  fitaadCarantonumflumen.  Rd.dem  urbsSantonica 
nominata.     Aufonius  epift.  vm.  principio : 

Tandem  reluBati  retinacula  blanda  morarum 

BurdigaU  molles  linquimus  -illecebras : 
Santonicamque  urbcm  vicmo  accejfimus  agro.  • 
Ipfa  etiam  temporum  illorum  confuetudine  nomen  gentis  induit ,  Santoni  St  Santones  plu«  - 
raliter  dicta.     Aufonius  Epift.  xi. 

Vinum  quod  bijugo  parabo  plauftro 
Primo  temfore  Santonos  vehendum, 
Et  Epiftola  xv  ad  Tetradium  verf.  11. 

Cur  me  propnquum  Santonorum  mcembus 
Declinat  ? 
ubi  tam  urbis  nomen  poteft  ,  quam  etiam  gentis  ad  txi&Q&siv  urbis,  intelligi.  Altera 
forma  ufiis  efl  Ammianus  Marcellinus  lib.  xv.  cap.  xxviii.  Prima ,  inquit ,  yrovincia  eji 
Aquitanica ,  amplitudme  civitatum  admodum  culta :  omijfis  aliis  multis ,  Burdegala  O"  Al- 
verni  excellunt ,  &  Santones  &  PiBavi.  Ptolemaeus  etiam  Portum  Santonum ,  &  Promon- 
torium  eorundem  memoravit.  Portus  ille  hodie  qui  fit ,  non  eft  apertiffimum.  Valefius 
exiftimat  oppidum  Broiiage  nunc  appellari  ,  at  Ptolemaici  numeri  longius  inde  boream 
verfus  removent  fiipra  oftium  Canenteli  fluminis.  Tandem  etiam  Blavta ,  ad  dextram 
aeftuarii  Garumnae  fitaeinfra  Duranii  confluentem,  aliquamentiofaciendaeft.  Mili- 
tarem  cognominat  Aufonius  Epift.  x  adPaullum,  quia  praefidium  militare  habuit :  qui 
&  fitum  cum  cura  delineavit  his  verfibus : 

Te  quoque  ne  pigeat  confponji  foederis :  C?~  iam 

Citus  veni  remo  ,  aut  rota. 
Aequoris  undofi  qua  multiplicata  recurfu 

Garumna  pontum  provocat. 
Aut  iteratarum  qua  glarea  trita  viarum 
Fert  militarem  ad  Blaviam. 
Videlicet  a  Burdigala  ,  ubi  Aufonius  erat.     Antonini  Itinerario ,  a  Burdigala  Augu~ 
ftodunum  itinere  ,  Biavutum  appellatur  ,  corrupte  puto  ,  quia  arqualis  au&or  Tabulas 
Peutingerianae  BlavU  nomen  confervat  :  8t,  Simlero  tefte ,  in  antiquo  Antonini  libro 
Blavium  eft.     Bene.     Hodie  Blaye. 

Pittonum  finesdefcriptifuntantea.  Latius  patcbant ,  quam  Santonum ,  fedinlittore 
arenofb ,  ideoque  fterili  &  inculto.  Strabo  pag.  131.  Ut  %  7roi^Kiuv7rn  #  AKxirotvuv  <*jw° 
Ihw^q  j/  -xK&SYi  qift  AeTTT)?  Kiy%(>cp  rPi<p%<roi ,  roT$  n  olH\oi<;  Kot^7toT<;  obtyoQoori^  9  Aquitania  litus 
arenofum  eft  £r  teriue  ,  milio  alens^  reliquarumfrugumminusferax.  Quod  cumprimis  de 
Pi&onum  terra  di&um  crediderim  ,  qu3e  tam  inculta  admarefuit,  utinlongo  iitore 
Ptolemaeus  nihil  habuerit,  quod  memoraret ,  prseter  obfcurum  portum  Secor ,  &uni~ 
cum  promontorium  PiBonicum.  Intus  duas  in  hac  gente  urbes  ponit ,  A-jyxsc&rov ,  Au- 
guftoritum;  &  AlfAuvov,  Limonum.  Quod  primo  loco  Augulioritum  nominatur  ,  clarif- 
ilmi  viri  perfuafum  habent  %  efie  eam  primariam  Picionicae  gentis  civitatem ,  quae  PiBa- 

vorum 


no  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E. 

vomm  nomen  poftea  fibi  vindicavit ,  nunc  Poi&iers.  Sed  Antonini  itinere  a  Burdigala 
Argantomagum ,  id  eft  Argenton ,  ut  plurimi  interpretantur ,  non  alia  potetl  Auguito- 
ritum  efle,  quam  urbs  Lemovicum  prascipua ,  Limoges  vulgo ,  fita  mter  Vefunam  Pe- 
trocoriorum,  8c  Argantomagum.  Ordo  itineris  hic  eit ,  omiflisignotismanfionibusad 
Aginnum  ufque 


Burdigala 







Aginnum 

M. 

P. 

LXXI. 

Trajettum 

M. 

P. 

XXXI III. 

Vejunnam 

M. 

P. 

XVI  II. 

Fines 

M. 

P. 

XXI. 

Auguftoritum 

M. 

P. 

XXVIII. 

uirgantomagum 

M. 

P. 

XXI. 

Iter  Aginnum  primum  ferebat ,  ut  quilibet  videt ,  fluminis  caufla.  Quis  vero  ex  hoc  loco 
Argantomagum  profecturus ,  defleclet  prius  in  f eptemtrionem  paene  ad  Ligerim  usque , 
atque  inde  in  ortum  hibernum,  quum  poflet  re&aireperPetrocoriosatqueLimovices. 
Vulgaris  interpretatio  urbium  Ptolemcei  in  hoc  tractu  talis  eft ,  ut  Auguftontum  fit  Picta- 
vium :  Limonum ,  propter  nominis  convementiam ,  Limovices  j  quamvis  alii  Ratiaftum 
Ptolemad  pro  oppido  habeant  Lemovicum.  At  Magno ,  qui  Notas  Juris Romani  regi 
Karolo  dedicavit ,  ante  nongentos  circiter  annos  ita  has  urbes  interpretatus  eft,  ut  ei  pro- 
pius  cum  Antonino  quam  ceteris  conveniret.  Dicit  enim :  Lcmofex ,  ^ugufloretum :  5c 
TiBavus ,  Lemonum :  quem  etiam  in  tabula  noftra  lequuti  fumus ,  nec  adhuc  induci  pofTu- 
mus ,  ut  deferamus  :  prarfertim  quum  Limonum  ,  quod  concedit  Valefius ,  non  fit  in  Le- 
movicibus,  fed,  cum  Antonino  etiam ,  inPi&onumgentequaerendum.  Itinereenim 
a  Burdigala  Auguftodunum  hunc  ordinem  nobiliorum  civitatum  ,  omiffis  minoribus , 
invenimus : 


Burdigala 

Blavutum  {xvtBlavium 

M. 

P. 

XVIIII. 

JMediolanum  Santonum 

M. 

P. 

XLIII. 

Limonum 

M. 

P. 

LVII. 

Argantomagum 

M. 

P. 

XLI  I. 

Jlvaricum 

M. 

P. 

XL. 

^Augujiodunum 

M. 

P. 

LXXVIII 

Heic  ab  Mediolano  Argantomagum  iter  per  Limonum ,  a  curfii  longius  abfunt  Lemovi- 
ces ,  Santonibus  ab  ortu  x quinocliali  oppofiti :  a  quibus  recta  in  feptemtrionem  remotum 
eft  Argantomagum.  Quovero  Rattafium  Ptolemsei  referemus,  urbem&caput  Accpovi- 
jtwv ,  quos  omnes  putant  Lemovicum  gentem  efle  -,  Quod  fi  Auguftoritum  urbs  eft  Lemo- 
vicum ,  uti  cum  Antonino  6c  Magnone  pofuimus  j  non  poteft  Ratiaftum  in  illum  locum 
Teduci,fed  a  latere  inveftigandum  eft,nec  vero  facile,quia  ioliusPtolemaei  eft,quoquo  refpi- 
cis,  invenitur.  Recentiores  Galli  Engulifma ,  ad  Carantonum  urbem,  quod  aliame- 
morabilis  non  fupereft ,  Ptolemasi  Ratiaftum  efle  exiftimant ,  quos ,  quia  meliores  non 
videmus ,  omnino  fequendos  duces  efle  exiftimamus.  Nec  vero  diuturnum  illud  nomen 
fuit,  fed  setate  Romanorum  nondum  iuprema  aut  decrepita  ,  in/^///«?^immutatum. 
Aufonius  Epift.  xv.  ad  Tetradium  verf.  2 1 . 

Qyondam  docendi  munere  adfiriBumgravi 

Iculifma  quum  te  abfconderet. 
Sive  Iculifma,  five,  ut  in  libris  vetuftis  eft ,  IcuUfna  kn^kxis  ^  nemodubitatEnguli- 

fmam 


Callia:  LIBER    II.    C  A  P.     II.  l2V 

feam  illam  five  Angoulefmes  efle ,  urbeminfignem,  Canenteloflumineadfufam.  Hasc 
£1  Ptolemad  Ratiafium  efl ,  non  tamen  antiquifiimum  id  nomen  fuit ,  fed  fortafle ,  fi  con* 
jec~hiris  locus  eft ,  Agefina  Plinii  ibidem  conftituenda.  CamboleBri,  inquit,  Agefinates^ 
Ptttonibusjuntti,  lib  iv.cap.xix.  Agefinates  Iculisnenfesclariviriinterpretantur,  qua- 
fi  in  nomine  aliquid  infit  convenientias.  Id  vero  urbisne  nomen ,  an  gentis  cognomen  fit , 
incertum,  quia  eo  ab  aliis  Cambole&ris ,  Atlanticisfcilicet,  provinciabNarbonenfis, 
lib.  1 1 1 .  cap.  i  v.  difcriminatur. 

Sequuntur  Petrocorh  Csefaris,  Strabonis,  &  aliorum,  quoram  Vefunna  fuit)  Ptole- 
mad  'OveVxva ,  claracivitas,  Augufto  cognomine  digna.  VetusinfcriptioapudGrute» 
rurapag.  loj-.num,  i. 

TUTELAE    AUG 

VESUNNAE 

SECUNDUS 
SOTER     D.     S.     D. 

Sic  Valefius  verfum  ultimum  emendat ,  prave  defcriptum  a  Grutero.  Locum  urbis 
au&or  Itinerarii,ut fupra  vidimus,fignat  m.  p.  li  i .  ab  Aginno Nitiobrigum.  Et  hic etiam 
Vefunnam  vocat }  auccor  Peutingerianae  tabulas  Vefonnam :  cives  Sidonius  lib.  v  1 1 1 .  epift. 
XI  ineunte  Vefunnicos,  ut  fero  gentis  nomen  urbi  impofttum  efteoporteat.  CaroliM. 
setate  Magno :  qui  cuique  civitati  antiquum  nomen  adjungit  ,  Petrogorius  ,  Vefonna. 
Aimoinus  lib.  III.  cap.  XXX IX.  Chtlpericus  Defiderium  ducem  adperdendat  Petrogcricum  O* 
Agennum ,  Aquitania  urbes ,  cum  inflruBis  dirigit  copiis,  Valefius  quidem  Sidonium  etiam 
auctorem laudat ,  quilib.  vn.epift.  vi.  dixerit,  Burdigala,  Petroconi :  quod  vero fub- 
nectit  idem ,  poft  alios ,  etiam  Aufienfes ;  civium  potius ,  quam  urbis  nomen  videtur  fi- 
gnificari.  Agentein  Notitia  Civitatum  myiq&sMm  nominatur  Civitas  Petrocoriorum, 
Hodie  Periguex. 

Proximi  his  in  auftram  funt  Nitiobriges  Csefxris  lib.  v  1 1 .  cap.  lxxv  ,  quibus  Ptolemas- 
us  oppjdum  Aginnum  dat ,  cujus  fitus  tam  ex  reliquo  nomine  Agen ,  in  dextra  ripa  Ga- 
rumnae  urbis ,  quam  ex  Itinerario  &  Peutingeriana  Tabula  notus  eft.  Supra  quoque  Au- 
fenii  verfum  ex  Epiftola  xx  i  v.  produximus : 

Santonus  utfibi  Burdigalam :  moxjungit  Aginnum 
Illa  fibi , 
quo  par  diftantia  trium  harum  urbium  fignificatur.     Scribitur  etiam  Agennum ,  non  tan- 
tum  a  pofterioribus  j  ut  de  Aimoino  Rer.  Franc.  fcriptore  ,    modo  vidimus ;  veram 
etiam  Hieronymus  de  Scriptor.  Ecclefiaft.  in  Scebadio  (al.  Phcebadio)  Agenni  Galliamm 
Epifiopus. 

HosNitiobrigesattinguntC^rc/Ccefaris  6c  Strabonis,  circa  Oldum  fluvium,  qui 
Garumnse  mifcetur.  Ptolemaras  illis  urbem  tribuit  a**Jwv#,  Duionam  ,  quodperverfe 
fcriptum  pro  ^ima ,  ut  Divona  vel  Devona  legatur.  Tabula  Peutingeriana  corrupte 
Bibona,  lege  Dibona:  &Magno,  Cadurcus,  Divonna.  Ergo  caput  gentis  fuit  ,  quod 
moris  eft  Ptolemseo  hoc  capite ,  atque  Magnoni ,  primasurbesnominare.  Hsectan- 
dem gentis nomen illorum temporum  confiietudine adfumflt , & Cadurci^ Cadurcum ,  nec 
non  Cadurx  &  denique  Caors  five  Cahors  ,  quod  hodieque  obtinet ,  appellata  eft.  Alte-  , 
ram  oppidum  Cadurcorum  Uxellodunum  fuit,  natura  loci  egregie  munitum,  cujus  fitum  &c 
expugnationem  Hirtius  lib.  vm.  B.  Gall.  cap.  xxxi 1 1.  feqq.  deicribit.  Sunt  qui  hanc  pri- 
mariam  urbem  Cadurcorum  dicant ,  five  Cahors ,  ut  hodie  vocatur :  fed  Divonam  illam 
efle ,  jam  fatis  probatum  ruit.    Accedit  quod  Hirtius  dicto  loco  dixit ,  Uxellodunum  Hn 

Q__  clien- 


m  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

(UenteULuterii,  principis  Cadurcorum ,  fitife,  quod  infra  dignitatem  urbis  primas  eflet, 
qu£e  caput  totius  gentis  fit.  Quod  fi  ergo  diveifum  eft  oppidum  vel  nominis  indicio ,  in 
Peuch  d'Uffelou,  vel  le  Peuch  d'Uffeldun  ,  tribus  leucis  a  Cadenaco  ,  ad  eumdem 
amnem  Oldum ,  cui  Divona  a dpofita  eft ,  inveniri  non  dubitamus.    Pars  Cad urcorum  co- 

fnominantur  Eleuthcri ,  id  eft  liberi ,  apud  Caefarem  lib.  v  1 1 .  cap.  lxxv.  Horum  qui- 
usdam  videtur  Albiga  fuiffe ,  ad  flumen  Tarnem :  hodie  Alby ,  qua?  civitas  Albigenfum 
in  Notitia  urbium  Galliasj  urbs  Albigenjis  apud  GregoriumTuronenfemlib.ix.cap.  i. 
Eft  etiam  in  litteris  pa£tionis  apud  Gregorium  Turoncnfem  lib.ix.  cap.  xx.  Albige  fcx- 
to  cafu  ,  quafi  Albix  in  primo.  Hinc  Albigenfes  &  Albienjes  in  Notitia  Impcrii  fub  dis- 
pofitione  Magiftri  mil.  perThracias,  Eyuites  cataphraclarii  Albtgenfes ,  quos  Pancirolus 
ex  Albinga  Liguriae  duxit :  malumus  cum  Valefio  ex  Aquitania. 

Succedunt  Caefaris  Ruteni  lib.  i.  6c  v 1 1 .  faspe.  Ptolemxus  Rutanos  vocat ,  cisqueurbem 
adfcribit  Segedunum.  Sed  Strabo  etiam  PxtW?  appellat ,  ac  Plinius  Ruttnos :  &  Lucanus 
lib.  i.verf.401. 

Solvuntur  favi  longa  fationc  Ruteni» 
Nomen  urbis  Segedunum  apud  Ptolemaeum ,  ut  diximus ,  etiam  in  Tabula  Peutingeriana: 
poftea  Rutem ,  gentis  nomine ,  &  ipfa  nominata ,  6c  nrbs  Rutena :  hodie  Rodes.  Pars 
Rutenorum  ad  provinciam  vergebat ,  eratque  ditionis  Romanas  jam  Caefaris  tcmporibus, 
ideoque  ab  ipfo  lib.  vi  1 .  cap.  v  1 1 .  Ruteni provincialcs dicti.  Contermini his &  Narbo- 
nenfi  provincice  Gabali ,  itidem  Casfaris  lib.  v  1 1 .  cap.  lxxv.  &  Ptolemasi ,  &  urbs  illorum 
KvSkyiSov,  Anderidum,  apud  eumdem  Ptolemxum ,  ubi  ScxYigcx  Anderedon ,  AvSe^- 
iwv  legit:  in  eadem  Tabula  Peutmgeriana  ^jwfcr/fwa* :  in  Conciliis  Gabalitana  Ecclejia 
&  civitas.     Sidonius  Car m .  xx  1  v .  Propemptico  ad  libellum ,  verf.  2.  3 . 

Tum  terram  Gabalumfatit  nivofam , 

Et  quantum  indigena  volunt  putari  y 

Sublimem  in  puteo  videbis  urbem. 
id  eft ,  ex  profunda  valle  celfam  urbem  adfpicies.    Jacobus  Sirmondus  ad  illum4ocum 
infcriptionem  adfert ,  in  finibus  Arvernorum  Gabalorumque  effoflam : 

1  m  p.     c  A  e  s 

M.  C  A  S.  L  A  T 
P  O  S  T  U  M  O 
P.   P.   A  U  G.    C  O  S 

M.     P.     GABALL     V. 

Populum  Strabo  lib.iv.  pag.  132..  r\x/3*A«c,  Gabales:  regionem  Gabalitanam  Plinius 
lib.  x  I .  cap.  xl 1 1  .pagum  Gabahcum  vocat  j  pofteriores  Gavaldanum  pagum,  unde  Gevau- 
dan  hodiej  &  ex  Gabalis,  urbisnomine,  Javclsy  {wejavouls,  fkyavoux,  quatuor 
leucis  a  Mende.  Huc  Valefius  refert  quoque  milites  Anderetianos  fub  dispofitione  Ducis 
Mogontiacenfis ,  Notit.  Gall.  pag.  213. 

Omnium  maxime  in  ortu  ex  Aquitanis  Arvcrni  recedunt ,  nobiliflimas  famse  populus , 
a  Casfare,  Strabone,  Plinio,  Ptolemaso,  &  inter  recentiores  a  Sidonio,qui  epifcopus  eorum 
fuit ,  multum  commemoratus.     Potentia  illorum  ex  bellis  contra  Romanos  geftis  elucet. 
Plinius  lib. .  1  v.  cap.  x  1  x..Arvernihberiy  quibus  avitam  libertatem  Romani  etiam  victis  fer- 
vaverunt,propter  praeftantiam  virtutis.Tanta  enim  antiquitate  erant,ut  genus  aeque  a  Tro-- 
janis  per  Antenorem,  quam  Romani  per  Aeneam  derivarent.  Lucanus  lib.  1 .  verf.  427. 
Arvernique  aufi  Latio  fe  fingerefratres  ?. 
Sjtnguine.  ab  lltaco  poguli, , 

Qpas 


Gallia.  LIBER    II.     C  A  F.    II.  «3 

Quas  repetit  6c  fua  facit  Sidonius  lib.  vi  i  .epift.  vi  i .  Primariam  urbem  Strabo  N^&kt- 
cov ,  Nemojfum  vocat  5  Ptolemasus ,  &  per  notas  auctor  Tabulse  Peutingerianae  Augufto» 
nemetum,  quod  Cafaubonum  induxit,  ut  deemendando  Strabonecogitaret,  quafiille 
non  m^mo-og ,  fed  N€|W£to?  vel  Ns^ttoV  fcripfiflet,  cuivocabuloexAuguftinomine,ut 
multisaliisacceffiofa&afuerit.  Citofuit,  quumurbs,  depofito  prifco  nomine ,  gentis 
Gbi  nomen  aptavit.  Sidonius  lib.  vi  1 .  epift.  1 1 .  Arverni  huic  patria :  parentesnatalibm 
non  fuperbis ,  fed  abfolutis :  qui  etiam  Hb.  1 1 1 .  epift.  x  1 1 .  urbem  Arvemam  vocat.  Noti- 
tia  Civitatum  Galliae  eft  Civittm  Arvernorum.  Magno ,  ille  Notarum  colleftor  6c  expli- 
cator  ,  Arvernusi  Aguflanemetum ,  id  eft,  Auguftonemetum.  Atque  eadem  urbs  a 
mille  prope  annis ,  utprobatValefius,  ex  fitu  ccepit  Clarus  Mons  vocari ,  quamhodie- 
que  nominationem  tenet.  Diverfa  ab  hac ,  attamen  vicina ,  Gergovia  Arvernorum  erat, 
in  editiore  monte ,  juxta  Elaver  flumen  fita ,  6t  validiffime  munita  j  diftinc~r.a  etiam  a  Ger- 
gobiaBojorum.  Straboclarediftinxitinter  Nemojfum  five  Nemetum^  &inter  T^yoaUv 
7to'aiv  Agiti£VM  ,  Gergoviam  oppidum  Arvernorum.  Haec  omnes  aditus  tam  difficiles  habe- 
bat,  ut  Caefar  de  expugnatione  defperaret.  Cladem,  interoppugnandumacceptam9 
ipfe  defcripfit  lib.  v  1 1 1 .  cap.  l.  Sc  l  i  .Unde  Sidonius  de  virtute  Arvernorum  gloriabundus 
judicat  Panegyrico  Aviti  foceri ,  verf.  1  fo. 

teflis  mihi  Cefaris  ejlo 
Heic  nimium  fortuna  -pavens ,  quum  colle  repulfm 
Gergovim.  caflris  miles  vix  reftitit  ip/ts. 
Excifa  jacet  Gergovia ,  fed  rudera  in  monte  Gorgoje  nomine ,  quod  fervant ,  una  leuca 
ab  Elaveri  flumine ,  nec  multo  longius  a  Claro  Monte ,  teftantur  de  fede  genuina.     Ut 
autem  de  Arvernorum  vocabulo  ejusque  fcriptura  antiqua  certiores  fimus ,  ex  Appendice? 
Reinefiiinfcriptionemv  referemus : 

GENIO     ARVERNORUM 

SEX.      ORCIUS     SUAVIS 
AEDUUS. 

Subefle  Arvernisri?//^,  flve  Velauni  confueverant.  nam  utroque  modo  fcribuntur.  Strabo 
'OviK\<xioi3  qui  Vellavi  fiint  Latine  j  Ptolemaeus  'OviAavvoi  ,  Velauni.  Caefaris  codices 
variantlib.vitcap.  lxxv.  Vulgo  ita  editum  :  Parem  numerum  (imperat  Vercingetorix) 
Arvernis,  adjunBis  Eleutheris  Cadurcis  ,  Gabalis ,  Velaunis,  qui  fub  imperio  Arvernorum 
ejfe  confueverunt.  Oppidum  Velaunis  Ptolemaeus  tribuit  Ruefium :  mavult  Valefius  Ruefio- 
nem  ,  quia  Revejfione  in  Tabula  Peutingeriana  eft.  Sunt  qui  in  Anicio  five  Podio  (le 
Puy)  illud  quaerant ,  fed  propius  afuifle  ab  illo  Vellavam  urbem ,  ut  Turonenfis  vocat ,  five 
Vellavorum  civitatem  ,  ut  vocatur  Notit.  Civit.  Galliae ,  ex  ejusdem  Gregorii  Turonici 
verbis  lib.  x.  cap.  xxv.  intelligimus  :  Ingrejfns  Vellava  urbis  terminum ,  ad  loeum ,  quem 
Anicium  vocitant,  accedit. 

Supra  Arvernos  ad  Ligerim  in  angulo  fle£tentis  fluminis  funt  Bituriges  ,  Cubi  a  Strabo- 
ne,  Plinio,  Ptolemaeo  cognominati.  Plinius  lib.  iV.  cap.xix.  Hinc  Bituriges  liberi , 
qui  Cubi  appellantur.  Ptolemaeus  :  Bmrg/^e?  ol  Kou|3o<,  atque  ita  etiam  Strabo.  Caefar 
Bituriges  umpliciter  fine  cognomine  appellat :  cognomine  autem  a  Vivifcis  Biturigibus 
difcemuntur ,  qui  ad  Garumnas  oftium  erant.  Inlcriptio  lxxxiv  Reinefii  Claff.  1.  in 
Biturigibus  reperta ,  fubjecta  ftatuoe  Martis : 

ELAVIA  CUBA  FIRMANI  PILIA 
COSOSO  DEO  MARTI  SUO  HOC 
SIGNUM      DICAVIT       AUGUSTO 

Q.2.  Oppi- 


Kfc#  GEOGRAPHIAE     ANTICLUAE 

Oppidum  illorum  Avaricum  nominat  Ptolemarus ,  notum  fatis  ex  Caefaris  bello ,  qui  it£ 
jde  eo  lib.  vn.  cap.  xm.  fcripflt :  Cafar  ad  oppidum  Avaricum ,  quod  erat  maximum  munitiffi- 
wmmque,  infnibus  Biturigum ,  atque agri  fertiliffima  regione ,  pirofettm  efl ,  cjuod ,  eo  oppido  re- 
cepto ,  civitatem  Biturigum  fe  in poteflatem  redaBnrum  conjidebat.  Quod  etiam  expugnavit , 
ut  cap.  xxvn  feq.  ab  ipio  efl  perfcriptum.  Di&um  Avaricum ,  z  fluminc  Avara  ,  quem 
poftea  Averam  vocaverunt ,  praeterfluente :  nunc  ille  Evre  five  Yevre  appellatur.  Urbis 
nomen  cum  gentis  vocabulo  poftmodum ,  ut  folemne  erat ,  commutatum  fuit.  In  Ta- 
jbula  tamen  Peutingeriana  £c  Antonini  Itinerario  vetus  nomen  retinetur :  Sidonio  autem 
^>«nV<efunturbisnomenlib.vn.epift.v  ineunte.  Bituricat ,  inquit,  decretoaviumpeti- 
tm  ,  adveni.  Adde  epift.  ix  ejusdcm  libri.  Apud  Magnonem  :  Biturex,  Avaricum. 
Ex  illo  gentis  nomine  Bituriges^  favcBituricx.,  &  in  dies  pravato  magis ,  tandem  Bourges 
natum  eft ,  nunc  urbisnomeniftiusceleberrirase.  Non  enim  aliud  Avaricum  fuifle ,  iter 
Antonini  a  Burdigala  Auguftodunum  ,  quod  fupra  excerpfimus ,  evidenter  demonftrat , 
idque  magna  confeniione  rccentiores  Galli  approbant. 

Atque  hsec  etiam  de  Aquitania  nova ,  flve  xiv  gentium  ,  Juliance  ab  Augufto  Caefare 
adjecTia  ,  quce  inter  Garumnam,  Ligerim&Cebennammontemfitaomniseft.  Pluri- 
mas  etiam  illarum  xiv  gentium  expofuimus ,  quas  quidem  Strabo  hon  plene  omnes  enu- 
meravit,  fed  tantum  pag.  1 32.  Arvernos,  Vcllavos,  Lemovices,  Petrocorios ,  Nitio- 
briges,  Cadurcos,  Bituriges  Cubos ,  Santones,  Pictones,  Rutenos,  Gabalos.  Ad- 
ditprimoloco  EAxou?  dno  &  YoJotvS  rtv  a^vjv  ^XovrotA  »  ^vcs  >  iive  Hclvios ,  Rhodanum 
accolentes :  fed  illos  Caefar  provinciae  Romance  contribuit  :  Plinius  6c  Ptolemseus  in 
IMarbonenfl  cenfent ,  quee  Provincice  refpondet.  Ergo  undecim  tantmnmodo  enumera- 
tos  populos  habemus,  duodecimum  £/^<?j- condonamus  Strabonis  errori :  reliquos  duos 
lgnoramus ,  forfan  in  obfcuris  Plinii  quacrendos. 

Sed  ubi  Gallica  Vafconia  cenfenda  eft ,  unde  Gafcogne  hodie  pars  magna  Aquitanise  no- 
minatur?  Eft  inGallisquxdam  Vafconia,  fed  illa  non  eft  ejus  aetatis ,  cujus  nos  geogra- 
phiam  paramus ,  vcrum  asvi  muito  recentioris.  Vafcones  veteres  omnes  in  Hifpania  fue- 
runt,.  quamdiu  Romanum  in  ea  imperium  ftetit.  Exftinfta  autem  Romanorum  domi- 
natione  turbatisque  rebus  provinciarum,in  Tranfalpina  citeriore  Francis  jam  regnantibus , 
£c  Alanis,,  Vandalis ,  Suevis  in  Hifpaniam  effufls  >  coafti  Vafcones ,  feu  pars  illorum ,  no- 
vas  fedes  circumfpicere ,  8c  tranfcenfls  Pyrenans  in  Aquitaniam  ,  a  Romanis  defertam  , 
a  Francis  adhuc  intactam  ,  demigrarunt.  Aufonii  autem  astate ,  quodexejusepiftola 
xxni  8c  xxv.  £c  Paullini  adSidoniumcarminex.  conftat,  fuis  in  Hifpania  terminis  im- 
moti  Vafcones  continebantur.  Poft  illa  tempora  eruptiones  fiebant ,  in  illam  parcem 
Gallias ,  quam  tandem  occupatam  poflederunt.  Venantius  Fortunatus  lib.  x  carm.  ulti- 
mo  ad  Galaclorium ,  Comitem  ulterioris  Gallise : 

Ut  patrite  fines  fapiens  tuearps ,   Cr  urbes 

AdcfxirM  ut.  ei ,   qui  dat  opima  libi. 
Cantaber  ut.timeat  t  Vafco  vagm  arma  pavefcdl ",. 
Atque  Pyren<££  dcferat  AipK  opem. 
Et  Gregorius  Turonenfis  lib.  ix.  cap.  vn.  Vafcones  de  montibm pirorumpentes  in  plana  defcen~ 
dunt*  vineat  agrosque  dei'Opulantes  ,  domostradentes incendio ,  nonnulios abducentes captivos: 
cum^ecoribm.     TumtemporisGothiadhucagebantinSeptimania.  Poft  demum  Vafco- 
nes  ex  praedatoribus  rac~ti  funt  pGfleilbres;     Sic  expedita  Aquitania  ad  Celticam  Galliam 
feu  Lugdunenfem  ut  progrediaraur ,  infdtuti  ratio  poftulat. . 


'GaMa.  LIBER    II.    €  A  P.    II  i2f 

GALLIA       CELTICA 

SIVE 

■    L  U  G  D  U  N  E  N  S  I  S. 

Pars  altera  Galliae ,  a  Gallis  proprie  didtis  five  Celtis  habitata ,  antea  Celtica  di&a ,  poft 
Lugdunenfis  a  metropoli  Lugduno ,  praefecti  fede ,  efl  appellata.  Plinius  lib.  iv.  cap.  xvn. 
A  Sequana  ad  Garumnam  Celtica  eademque  Lugdunenfis.  Facilioris  expeditionis  caufla  divi- 
dimus  hanc  rurfiis  in  tres  partes ,  primum  expofituri  Armoricum  traclum ,  qui  peninfulam 
Britannicam  cum  reliquo  litore  usque  ad  oftium  Sequanae  tenet :  deinde  tractum  qui  inter 
Armoricum ,  Ligerim  6c  Sequanam  eft  compiehenfus  :  &  tandem  illum ,  qui eft  inde 
a  Sequana ,  &  circa  Ararim ,  usque  ad  hujus  &  Ligeris  confluentem.  Primum  igitur  de 
Armoricis  five  Aremoricis ,  (nam  utroque  modo  fcnbitur)  id  eft  de  populis  maritimis  inter 
Ligerim  &  Sequanam ,  dicendumeft.  Ut  Caefar  definit ,  adOceanumhabitarunt,  Cel- 
tica  lingua  quafi  maritimi  di£H ,  quia  ar  meer  eft  ad  mare ,  Celtis  aeque  ac  Teutonibus  moer 
mare  appellantibus.  Caefaris  verba  funt  lib.  vn.  cap.  lxxv.  Univerfs  civitatibm ,  qu<& 
Oceanum attingunt ,  qmque eorum confuetudine  armoricae  appellar, tur ,  quofunt innw 
mero  Curiofolites ,  Rhedones ,  Ambikari  ,.  Cadetes ,  Ofifmii ,  Veneti^  Unelli.  Nec  minus 
Hirtius  continuator  librorum  Caefaris  cap.  xxxi.  eos  ad  eundem  modum defcribit.  Cetera , , 
inquit,  civitatespofitainultimisGallUjinibmOceano  conjuntta  ,  qu<c  Armorica  appellantur  , . 
imperata  facmnt.  Plinius  quidem  lib.  iv.  cap.  xvn.  Aquitanica ,  ait,  Aremorica  antea diBai. 
fednemo,  praetereum,  hcc  unquam  dixit.  Quin  potius  Santones  Pictonesque  ,  no- 
biliffimos  populos  Aquitaniae ,  ab  Armoricis  diftinxit  Aufonius  epift.  ix.  verf.  3  _f. 

Sunt  C?"  Armortci  qui  laudent  oftrea  ponti, 

Et  qua  PiBonici  legit  accola.litorki. 
quibus  paullo  ante  praxeflerant  ,• 

Santonico  qua  te&a  fato. 
Neque  quas  antea  Caefar  nominavit  Armoricas  civitates ,  inAquitania,  autinBelgica 
fitae  funt ,  fed  omnes  inter  has  provincias  interceptae.  Non  ergo  proprie  didum  in  No- 
titia  Imperii  eft,  quum  ca^itedeDucetraBm  Armoricani,  ejus  limes  extendi  dicitur#<T 
quinqueprovzncias ,  Aquitamam  utramqm , .  Senoniam ,  Secundam  C?"  Tertiam  Lugdunenfem. 
Non  ,  inquam  ,  nifi  improprie  &  vocabulorum  abufigne  haec  dicta  iiint ,  quod  traclus 
illius  Dux  plures  provincias ,  quam  Armoricas ,  una  rexit.  nam  multae  lilarum  in  medi- 
terranea  incurrUnt ,  a  quib.us  Armoricae  fejun&se  fuerunt ,  ut  non  modo  Celtici  vis  voca- 
buli  oftendit ,  quod  maritimum  fonat  *  verum  etiam  Rutilius  Numantianus ,  quum  lib.  1 , 
verf.  213.  notanter  fcripfit , 

Cujm  AremoricM  pater  Lxfuperantiui  orm 
Nunc  pofiliminium  pacis  amore  docet. 
o  r  a  s  dum  dicit ,  extremitates  five  litoralem  traclum ,  non  mediterraneum ,  fignificat 
Aliae  autem  orae  non  fimt  Gceani  in  Gallia ,  nifi  inter  Ligerim  Aquitaniae  terminum  >  & 
Sequanam  finitorem  provinciae  Belgarum.     Hinc  eft,  quod  Ericus , .  Altifiodoreiofis 
monachus ,  lib.  v.  de  Vita  S.  Germani  dixit : 

Gens  inter  geminos  notijfima  clauditur  amnes  j , 

Armoricana  prim  veteri  cognomine  difta*-- 


US  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

iNter  geminos  amnes, hoc efl inter Ligerim Sequanamque , amnes Galliarum 
nobiliffimos.  Ora  illa,  five  maritima  regio ,  fayzTrattus ■  Armoricm  five  Armoricanm 
appellatur ,  ut  jam  vidimus  in  Notitia  Imperii  Occidentalis :  quod  etiam  abfolute  dicunt 
virili  genere ,  iupprefTo  traBm  vocabulo.  Venantius  Fortunatus  lib.  1 1 1  Opuf  culorum , 
carmine  vi  iiib  initium , 

Ultima  fit  quamvls  regio  Armoricus  in  orbe, 
accentu  contra  morem  trajecio ,  quod  non  infolens  huic  auftori  eft :  8t  Graecus  etiam 
Zofimus  lib.  vi.  cap.v  eodem  :  o  A^oe/^^  &7co<a  tu)  'izt£<m  T«a«twv  izct^iou.  quod 
Leunclavius  vertit :  totus  illc  trattus  Armortcm ,  ceter&que  Gallorumprovtncia.  Nec  vero 
minus  femineo  fexu  Armorica  fimpliciter  dicebatur ,  ut  ora ,  provincia ,  regio ,  aut  fimi- 
le  fiibaudiretur.  Eutropius  lib.  1  x.  cap.  x  i v.  Caravjim  quum  apud  Bononiamper  traBum Bel- 
gica  &  ArmoricA  pacandum  mare  accepijfet ,  quod  Franci  &  Saxones  infefabant  \  —  -  - 
purpuram  fumjit.  Casfar  non  femel  \  ocat  ArmoricM  civitates  loco  fupra  di£to  j  &:  lib.  v. 
XVii i.  Certior  faBm ,  magn,is  Gallorum  copias  earum  civitatum  >  qu<z  Armoric<x,  appellantur , 
ojpugnandi fui  caujfa  convemjfe.  De  fingulis  ergo  earum  civitatum ,  a  Ligeris  oflio  progre- 
diendo ,  qui  Aquitanias  explicatae  limes  eft ,  ad  Sequanam  feu  initium  Belgicae  maritimas 
nunc  diftincte  &  perfpicue  dicluri  fumus. 

Primi  Armoricorum  in  Aquitanico  limite  Namnetes  funt ,  five  Nannetes ,  inter  quos  & 
Pi&ones,  Ligeramnis,  ut  Strabo  lib.  iv.  pag.  1 3 1 .  obfervat ,  effluit.  Casfar  Gall.  B. 
lib.  iii.  cap.  ix.  Sociosfbi  ad  id  bellum  OJifmios ,  Lexobios ,  Nannetes ,  Ambialites ,  Marinos^ 
diablintes  ,  Menapios  adfcifcunt.  Pliniushb.iv.cap.xvm.U/fr^^>7/^/<«w(hodieBritan- 
niamminorem)  Nannetes.  Ptolemajo  N«jwv>Jtw,  Namneu  fiint ,  m  »j  7to'ak  Kov<JW<kvov> 
quorum  oppidum  Condivicnum  eft.  Urbs  ergo  Condivicnum  efb  ilk  primaria  gentis  ad  Li- 
gerim  fita ,  quse  hodie  Nantes  appellatur.  Ut  enim  folemne  fuit  medio  aevo ,  abolito 
veteri  nomine ,  gentis  vocabulum  principi  illius  urbi  impofitum  efl ,  nec  tantum ,  ut 
in  Notitia  provincias  Lugdunenfisin.habetur,  civitcuNamnetum,  ut  apud  Gregorium 
Turonenfem  lib.vi  cap.xv  ineunte  efl ,  Civitas  Namnetica  vocatur  j  vemmetiam  Na- 
rnnetes  fimpliciter ,  five  Ptoiemad  forma  Namneta.  Idem  Turonenfis  lib.  vni.  cap.  xliii. 
Anteflius  Namnetas  acceffit.  Et  Venantius  Fortunatus  lib.  1 1 1 .  epiftola  folutae  orationis  ad 
epifcopum  Namneticum  Felicem  :  Si  Ligerim  vobifcum  adfcendiffem ,  fecundu  fatibus 
Namnetoi  occumffem.     Inde  vulgari  ore  Nantes  faclum ,  ut  hodie  appellatur. 

Proximi  Namnetibus,  in  peninfula  autem  primi  erant  Veneti,  antiquus  populus& 
nautica exercitatione clarus.  Caefar lib.  1 1 1 . B. Gall. cap. v  1 1 1 . QJVelamus miffus m Vene- 
tos.  Jrlujus  civitatis  eli  longe  ampliffma  auBoritas  omnis  ora  maritima  regionum  earum ,  quod 
&  naves  habcnt  Venetiplunmas ,  quibus  in  Britanniamnavigare  confueverunt :  Crfcientiaat- 
que  ufu  nauticarum  rerum  ceteros  antecedunt :  O"  in  magno  impetu  maris  ,  atque  aperto  paucis 
portubus  interjettis ,  quos  tenent  ipf,  omnes  fere ,  qm  eodtm  mari  uti  confmverunt ,  habent 
ve&igales.  Capite  x  infequenti  :  regionem  illorum  vocat  Venetiam.  Regionem ,  in- 
quam,  non  urbem  quam  nusquam  Casfar  nominavit :  nec  civitas  fiiperioribus  verbis  ur- 
bem ,  fed ,  ut  ubique  apud  Caefarem ,  populum  &  focietatem  fignificat.  Ptolemseus 
autem  urbem  illorum  nominat  A«e/oe/yov ,  Dariorigum ,  quam  non  dubitamus  primam 
fuifle  &  praxipuam ;  ut  folitus  eft  Ptolemaeus ,  ubi  unam  tantummodo  in  gente  nominat 
HaecinNotitiaLugdunenfistertise,  civitatVenetum:  &  apud  Gregorium  Turonenfem 
eivitM  Venenca,  eo  modo  ut  Veneticum  bellum  dixit  Casfar  lib.  iv.  cap.xxi.Mediosevo 
gentis  nomen  urbi  pro  more  datum.  Notitia  Imperii  fub  difpofitione  Ducis  Traclus 
Armoricani :  Pmfeclm  militum  Maurornm  Vmetorum Venetk.    venetiSj  fexto  cafii , 

ut 


Gallia.  L  I  B  E  R    II     C  A  F.    II.  127 

ut  folent  pluralia  urbium.  Additur  autem  hofpitii  locus  eo  cafu  apud  fingulos  prsefectos 
militias,  uti  ftatim  ibidem  fequuntur ,  qui  Conftantia,  Aleto,  Rothomago  ftationes 
habebant:  interdum  cafiiquarto,  ut  apud  fubaudiatur.  Sed  de  his  proprie  in  medii  asvi 
geographia:  nunc  pradibare  tantum  lubuit ,  ut  etiam  ex  nomine  Vennes,  quamlibet 
pravato  ,  quod  hodie  obtinet ,  demonftretur ,  veterem  Venetorum  urbem  primariam  in 
eo  loco  exftitifle.  Portus  in  illo  tractu  z&Vindana,  quem  Ptolemad  numeros  fequuti 
Venetice  tribuimus,  quamvis  Valefius  ad  Gobasum  promontorium ,  &  ultimum  angu- 
lum  peninfulae ,  quod  nihil  interpofuit  Ptolemasus ,  reductum  velit ,  quem  videas  in 
Bnvates. 

Extremi,  in  latere auftrali  peninfulse illius ,  Curiofo/ites  Caefaris ,  CuriofuelitesVlmii , 
erant.  Gemina  forma  Casfar  Curiofohta &  Curiojolites :  illa,  lib.  iii.  cap.  vii.mtjfus 
Trebim  Gallm  in  Curiofolitas :  Q^Ve/ammin  Venetos:  hac,  lib.  vi  i.cap.LXXV.  Cuno- 
fo/ites ,  Rhedones,  Ofifmii,  Veneti,  Une/li.  Plinii  vox  mendofa  Hadriano  Valefio  vide- 
tur ,  legendumque  putat  Curiofulites.  Pofteriori  £evo  liquida  mutata  Coriofopites  dixerunt. 
Sic  urbs  eorum,  cujus  vetus  nomennemo  fuperftitum  fcriptorum  tradidit ,  inNotitia- 
Civitarum  Gallias  Lugdunenfis  1 1 1  dicitur  Civita^  Curiofopitum  ,  quam  indidemortusjo, 
Harduinus  in  Plinium  Notis ,  eam  efle  ,  quas  nunc  Quimper  vocatur ,  adfeverat. 

Ultimi  in  feptemtrionali  latere  Ofifmii^  propec7o^^»2promontorium.  Ptolemseus 
TsAeuT*)o/,  ot  fAixwtii  Tofi&te  oIk^ut^^J^  O<rie[M0i,  extremi  usque  ad  Gob<zum  promontorium 
Ojifmii.  Caefar  lib.  u. cap.xxxiv.  Miferat  adVenetos,  UnJ/os,  OJifmios  ,  Curiofo/itas,- 
quos  focios  etiam  lib.  v 1 1 .  cap.  lxxv.  conjungit.  Strabo  Venetis  proximos  facit  Ofifmws. 
ivbkvfo,  hinc;  id  eft  poft  Venetos,  OJiJmii,  quos  liti  rivos7r%Q7rz7rrojKvlcis  Ikavws  ak^s  itg 
tov  coKtoivQV ,  Juper  cjuodamjatu  longe  in  Oceanumprocurrente  promontorio  locavit ,  quod  Go-  , 
baeo  Ptolemasi  a  pluribus  tribuitur .  Eft  ibi  etiam  portus  Brivates  ejusdem  Ptoleman  col- 
locandus ,  quamvis  idem  illum  multo  citeriorem  pofuerit.  Gallorum  enim  confenfii 
nomenfiium,  fed  vulgi  ore  contractius ,  mBrefl,  nobili  oppido  &  capaciftimo  portu  , 
confervat.  Sed  tantum  kiplivm  ,  portum  ille  vccat  ;  oppidum  Ofifmiorum  nominat 
Vorgamum ,  quod  breviata  fcriptura  Vorgium  in  Tabula  Peutingeriana  eft.  Gentis  ,quo- 
que  nomen  pro  temporum  illorum  confuetudine  adfumtum ,  &  Notitia  Imperii  etiam  ur- 
bem  Ofifmios  appellat.  .  Sub  Ducis  enim  Armoricani  difpofitione  habet  Prafettum  mi/itum 
•  Ofifmiacorum  OJifmiis  ,  ideft,  illi  oppidoprsefidiicauflaimpofitorum  :  Cui  illa  noftro- 
rum  temporum  civitati,  utrum  Lantriguet,  an  S.PoI  de  Leon,  aut  alii  refpondeat , 
incertum  eft  Hadriano  Valefio. 

Inde  plus  in  ortum  eodem  litore  fitum  £uit  Alctum,  no»  obfcura  quondam  urbs& 
prasfidio  munita  ,    etiam  Chriftianis  temporibus  ornata  epifcopatu.     Notitia  Imperii 
Occidentalis  fiib  difpofitione  Ducis  tractus  Armoricani :  Prcfectm  militum  Martenfium?- 
Aleto.  Vetuftiorem ,  qui  memoraverit  non  cognovimus,  nequeejus  nominis  hodie  op- 
pidum ,  vel  in  traclu  iflo  caflrum  fuperefl.     Fuiffe  autem  ferme  in  loco ,  ubi  nunc  fa- 
num  S.  Maclovii  eff ,  vulgo  S.  Malo  >  non  finit  nos  dubitare  Robertus  de  Monte  ad  annum 
GIOCLXXXH.     Obut,  inquit,  venerabi/is  vir  A/bertm ,  A/ctenfis  epijcopm ,  quemmoderni 
defancto  Madomo  vocant,  cujusepifcopatusantiquitmcivitas  A/itavocabatur.     Eodemma-- 
nente  litterarum  duclu,  feparatis  tantum  quas  conjuti£bi  funt  perperam,  pro  Madomo- 
legas  velim  Mac/ovio;  ut  etiam  legit  Hadrianus  Valefius  in  Notitia  Galliarum  ,  qui 
S.  Maclovii  fanum.circiter  mille  paffus  in  mare  feu  parvam  peninfulam  magis  re- 
du&am  effe  tradit  r  quam  Aleti .  vetufti  oppidi  fint  veftigia.      Cui  vero  populo  ad- 
fcriptum  quondam .  Aletum  fuerit , .  Rhedonibusne , ,  an  ..Abrincatuis ,  an  ab  utrisque  di— 

yerfo 


iag  GEOGR.APHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

verfo  alicui ,  in  tanta  veterum  monimentorum  paucitate  non  facile  forfan  ab  ullo  demon- 
ftrari  poterit. 

Intus,  ab  ortiva  plaga  peninfulse ,  Rhedones,  five  Redones  coluerunt.  Csefar  lib.  vn. 
Czip.,LXXV.C(iriofolitesyRbedones  ,  Ambibari ;  Cadetes ,  Oftfmii,  Veneti,  Unelli :  ex  quo 
numero  Ambibari  6c  Cadetes  ignorantur.  Ptolemasus  etiam  P^ove? ,  Rbedones  habet, 
fed  loco  alieno  ,  ttx^tov  hlyet^,  7tot«|Uov,  ad  Ligerimfluvium ,  m  Ttohig  KovcfotTS  ,  qm- 
rum  urbs  Condate  ft.  Urbis  nomen  etiam  in  Itinerario  ab  Alaunio  ad  Condate ,  hoc  or- 
dinepofitum. 


Alaunium 

—— 

—— 

=. 

Cofeditu 

M. 

P. 

XX. 

Fanum  Martis 

M. 

P. 

XXXII 

Ad  Fines 

M. 

P. 

XXVII. 

Condate 

M. 

P. 

XXIX. 

Eft  &  Condate  in  alio  itinere  a Juliobona  Durocafles ,  &  in  Theodofiana  Tabula ,  fed  di- 
verfum  a  noftro  efle  oportet ,  forfan  fitum  in  Carnutibus,  non  apud  Rhedones,  ut  nofirum. 
'  nam  nomen  illud ,  fi  Valefio  credimus ,  commune  efl ,  6c  confiuentem  Celtica  lingua  fi- 
gnificat.  Ex  itinere  autem  jam  explicato  conftat ,  oppido  Condate  Antonini  cum  Rennes, 
praxipua  urbe  Britannia; ,  ut  nunc  peninfula  Armorica  vocatur ,  bene  convenire ,  quod 
quidem  nonad  Ligeris  ,  fed  ad  cujusdam  fluvioli  6t  Vicinonise  confluentes  eft  pofitum. 
In  Notitia  Civitatum  Gallias  Lugdunenfis  1 1 1  dicitur  Civita*  Redonum.  Inde  poftea  gen- 
tis  nomen  ipfi  urbi  hacfit ,  diclaque  Redona.  Notitia  Imperii  Occidentalis  pag.  1 47.  ed. 
Panciroli :  Prafeclus  Latorum  Francorum  Redonat  Lugdunenfi  tertia.  Inde  contiactnm  ma- 
gis  illud  Rennes ,  quod  nunc  vulgare  nomen  eft.  Ager  circumjectus  regio  Rtdomca  apud 
Turonenfem  Gregorium  lib.  v.  cap.  xxx  dicitur.  £t  haxde  peninfula  illaArmorica  , 
quam  itaPlinius  lib.  iv.  cap.  xvni  laudavit :  Lugdunenfis  Gallia  babet  femnfulamf^eclatiorem^ 
excurrcnteminOceanumaflneOfifmiorum  ,  circuitu  idcxxv  M.  vaffuuni  :  cerviceinlati- 
tudinem  cxxv  M.     Ultra  eam  Nannetes. 

Extra  peninfulam  in  feptemtrionem  Abrincatui  vergebant ,  quos  Plinius  cum  Venetis 
&  Ofifmiis  loco  dicta  conjungit :  Ptolemax>  Afie/yKXTXQt ,  quos  producit  yXyjy.  £2>j>to«vo& 
7Fot<x[j&,  usque  ad  Sequanam  amnemy  quod  autemjuftolongiuseft,  interjeclis  BiducafTi- 
bus ,  Aulercis  &:  Lexoviis.  Nomen  in  oppido  Avranches  nondum  abolitum ,  indicium 
eft  genuina;  fedis  ,  atque  ibidem  Ptolemad  oppidum  "lvj/ev« ,  Ingenam  collocamus,  cui 
medio  asvo  nomen  Abrincatarum  accefiit  ,  (primo  cafii  Abrincatt)  defumtum  pro  tempo- 
rum  confuetudine  ex  gentisiiomenclatura.  Notitia  Imperii  in  eodem  traciu  Armoricano , 
de  cujus  Duce  fa:pe  diximus :  Prafe&us  militum  Dalmatarum  Abrincatis.  Inde  tandem 
Avranches  natum ,  quod  his  temporibus  urbis  nomen  eft. 

Ab  his  angulum  fupremum  feptemtrionem  verfus  Unelli  fe  proferebant ,  ex  Csefare  flipra 
memoratifEepius.,  qui  cum  Ofilmiis  &  Venetis  ac  Rhedonibus  componit.  Videvel  fb- 
lum caputLXxv. libri vn.  Addi poteft lib.  11. cap. xxxiv. & lib.  111. cap. xi. & xvn.  Pto- 
lemaeus  Venelos ,  'OwgveAou?  vocat,  iisque  portnm  tribuit  Crociatonum ,  KpoK««Tovsv  in  Pala- 
tino  codice ,  qui  in  Peutingeri  Theodofiana  fcribitur  Croucia  connum,  fupra  quem  in  eadem 
feptem  millibus  diftat  Alauna ,  in  Itinerario  Alaunium ,  ut  ante  oftendimus :  infra ,  Co- 
fedia^  in  eadem  Tabula :  in  Itinerario  Cofedia  pluraliter  :  quasBrietiusCo^^interpre- 
tatur. 

Excipiunt  Biducajft s^  Plinii  Vtducaffes ,  Ptolemsei  BiJweswoi ,  quorum  oppidum  an  no- 
minatimfignificaverit,  non  manifeftum  eft.    Ubi  01  am  Sc  flumina  delineavit ,  inBidu- 

cefiis 


L  I  B  E  R    II    C  A  P.    II.  i25? 

cefiis  vox  una  addita  kgyim »  quam  Latinus  interpres  vertit  Argenisfluvii  oftia :  Valefius3 
nefcio  ex  quo  codice ,  fiippletpag.74.  uv  tcqKis  Agyivw,  qucrum  urbsArgenuseft.      Non 
vana  ell  haec  vel  repertio  vel  conjectura,  quia  in  Peutingeriana  confpicitur  oppidum  Arae- 
genue ,  quod  laudatus  ValefmsAragenus  legit.    Notiti;e  Civitatum  Gallicarum  hoc  oppi- 
dum  eft  Civitai  Bajocaffum  in  Lugdunenfi  1 1 .   quippe  &:  Bajocaffes  dicebantur ,  qui  prius 
erant  Biducafles ,  feu  Biducefii .     Idem  etiam  urbis  nomen  facltum  ex  more  illor um  tem- 
;porum.     Aufonius  Profeflbribus  num.  iv  in  Avito  Patera : 
Doctor  potentum  Rhetorum , 
Tu  Bajocaffis  ftirpe  Druidarum  fatus  : 
Bajocafiis,  fextocafii,  primoBajocafli&Bajocaffes,  tumurbis&populicommuneno- 
men :  quod  truncatum  in  Notitia  Imperii  Occidentalis  pag.  1 47.  ita  legitur :  Prtfectus  L<c- 
torum  Batavorum  Cr  Gentilium  Suevorum  Bajoc<u  ,  &  Confiantia  Lugdunenfts  fecunda.     Inde 
eft ,  quod  vulgo  nunc  dicitur  nomen  urbis  Bayeux. 

Tandem  ad  oftium  Sequanse  Lexovii  erant  five  Lexobii ,  quosutroque  modo  Casfar  fcri- 
pfitlib.  in.cap.  ix  :  Sociosftbiad idbellumOJifmios ,  Lexobios ,  Nannetcs adfcijcunt.  Idem 
lib.  vii.  cap.  lxxv.  Bellocaffis ,  Lexoviis ,  Aulercis.  Plinius  itidem  Lexovii:  Strabo 
Pag- 134*  Ajjf flwoi,  irotfuwoivTTcn  §to*>  Lexovit  w  Oceam  ora  :  Ptolemams  Aet&fiut ,  Lexu- 
bii ,  quorumeft  Noio^ay^,  Nocomagus:  inPalatino  additur  hipw  portus.  Vemmetiam 
oppidum  fuit  Novtomagws  itinere  Antonini  ab  Juliobona  Duriocafles :  Valefius  autem  fiib- 
dubitat  de  illo  itinere ,  an  forfan  propter  ambages  Novigentum ,  hoc  eft  Nogent  fur  An- 
delle  legendum  fit.  Notitias  Civitatum  Gallise  in  Lugdunenfi  1 1 .  eft  Civitat  Lexoviorum. 
Inde  Lexovii  gentile ,  nomen  urbis  factum ,  cujus  veftigia  in  hodierno  Lijieux  non  obfcura 
relinquuntur. 

De  Armorico  hactcnus,  five  maritima  ora  Lugdunenfis  Gallice.  Ad  interiora  pra- 
gredimur^  quasLigeri  in  occafum  verfo ,  ac  Sequana  6t  Oceano  concluduntur.  Na- 
mnetes  fupra  perluftravimus ,  quum  de  exitu  Ligeris  ageremus ,  quia  ex  parte  funt  mariti- 
mi  :  quamvis  majore  mediterranei.  Hos  attingunt  ^Wcr ,  Andi^  Andegavi ,  five 
Andtcavi.  tot  modis  enim  idem  fcribitur  gentis  nomen.  Ccefarlib.  1 1  extremo:  in 
Carnutes ,  Andes ,  Turones.  Et  lit>-  1 1 1  •  cap.  vn. proximus  mare  Oceanum  in  Andibus  hie~> 
mabant.     Altera  forma  Lucanus  lib .  1 .  verf  438. 

Jn  nebulis  Meduana  tuk  marcerc^erofm 
Andus ,  jam  placida  Ligeris  rccreatur  ah  unda. 
Plinius  lib.  iv.Cap.  xviii.  Andegavos  nominat.  Tacitus  Annal.  1 1 1 .  cap.  xli.  Andecavos: 
Ptolemceus  OvJW«u«j,  corrupte,  quod  in  Av^xavo/  reftituendum.  ldem  urbem  eorum 
vocztjultomagum,  quod  nomen  etiam  in  Theodofiana  Tabula  repetitum  eft.  Notitia 
Lugdunenfis  tertise ,  Civitat  Andtcavorum.  Poft  gentis  fuse  vocata  nomine.  Gregorius 
Turonenllslib.vin.cap.XLii.  Andeoavos  veniens,  multa  mala  ibidem gejfit.  Etfingu- 
lariter  Magno :  Andicavw ,  Juliomaoum.  Et  ruriiis  Turonenfis  lib.  11.  cap.  xvm.  Odo- 
vacrim  de  Andegavo  Cr  alik  locu  obfides  accejit.  HodieAngers,  cujus  fitus  cum  per  fe 
notus ,  tum  fupra  in  fluminibus  Meduana  &  Sarta  demonftratus  eft. 

In  ripa  Ligeriana  progreflis ,  ortum  verfus ,  Turones  vel  Turoni  occurmnt.  Turones 
Ciefar  lib.  11  extremo  dixit:  at  lib.  vn.c^.vxxv.PiclonibwcrTuronis:  utTeutones 
&  Teutonos  Germanice  populum  promifcue  Romani  appellabant.  Lucanus  lib.  1. 
verf  437. 

Inftabtles  Turonos  circumfita  cafira  coercent. 
Et  Sidonius  in  panegyrico  Majoriani  verf.  210. 

R  quum 


i3o  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

quum  bella  timentes 
Defendit  Turonos ,  aberas. 
Urbem  habuere  Ptolemseo  indicante  Ctfarodunum ,  in  Aquitanica  ripa  Ligeris ,  Celtioe 
tamen  contributam.  In Notitia Lugdunenfis  iii.  Metropolis  civitas  Turonorum.  Et 
Gregorius  Turonenfis  lib.  x.  cap.  xxxi. intra urbemTuromcam.  Etiam gentis  vocabulo 
urbs  infignita.  Sulpicius  Severus  Dialogo  iii.  cap.  viii.  qui  cjuum  in  cunBis  urbibm 
ederet  crudelitatis  fu<z  infanda  monimenta-,  Lwronis  tantum  innocenserat.  Idem  Gregorius 
lib.  x.  cap.  xx I x.  Advenit  Turonos poji  feflivitatem  S.  Martini.  Ex  qua  forma  contraclum 
eft  nomen ,  quod  hodie  illa  metropolis  tenet ,  Tours  videlicet ,  quafi  Turones ,  quod  gen- 
tis  quondam  proprium  erat. 

Superiori  ripa  Carnutes  Ligerim  attingunt  in  feptemtrionem  inde  juxta  Sequanam 
protenfi  latius.  Ca'far  lib.  1 1  extremo  :  Camutesy  Andes>  Turones,  qua  civitatesvro- 
finquA  b'u  locis  erant  ubi bellumgejfcrat.  Idem  lib.  v.  cap.  xxv.  Erat  in Carnutibus  fummo  locct 
natm  Tasgetius.  Etmox:  in  Camutesproficifcijubct  >  ibicjue  hiemare.  Liviuslib.v.cap. 
xxx  i  v.  in  Gallis ,  qui  Italiam  invafcrunt ,  numerat  etiam  Camutes.  Plinio  Camuti ,  fivc,, 
ut  in  MSS.  eft ,  Camuteni :  Plutarcho  m  Ccef.  pag.  720.  Kct^tXvoi :  Ptolemao  Ka^vSrou , 
Camutcc,  quibusduas  urbesattribuit,  *AuTe/xov,  Autricum^  quas  piima  gentis  erat }  £c 
Kijv^Scv ,  Cencbum >  Ccefiri  Genabum  lib.  v 1 1 .  cap.  1 1 1 .  &  Genabum  Camuium  ibidem  cap. 
x  1 .  De  prima  pauciora  rcperiuntur ,  quam  de  altera ,  quac  emporium  habebat.  Pfaeter 
nomen  enim  Autrici  apud  Ptolemarum  vix  antiquum  fcriptorem  teftem  nominis  habemus. 
Magno  tandem  :  Camotenus-,  Autncum.  Scilicet  pofteriores ,  dimifib  proprio  nomi- 
ne ,  periphrafi  delectabantur.  In  Notitia  Lugdunenfis  Senonise ,  Civitas  Carnotum : 
Et  Sulpicius  Severus  Dialogo  1 1 ). .  cap.  1 1 .  Camotena  civitas :  &  Paullinus  Aquitanus  de 
Yita  Martini  lib.  1  v.  verf.  zyy . 

Carnotcnajacent  vatulis  qua  mania  campis. 
Hinc  Magnonis  Camotcnus  efb ,  quod  Autricum  veteri  vocabulo  explicabat.  Ex  gentis 
nomine  fimpliciter  etiam  Camotum  vel  Camutum  dic"him  fuit.  Notitia  Imperii  Qcciden- 
talis  pag.  1 47  :  Prafectus  Lxtorum  Teutonicianorum  Carnuto  Senonia  hugdunenfis.  Confpi- 
iatit  Gaili  non  aliam  urbem  efle ,  quam  quce  Chartres  hodie  appellatur.  Alterumoppi- 
dum  licet  dignitate  inferius ,  fama  tamen,  utemporium,  utique  nobilius  fuit.  Strabo 
lib.  I  V-pag.  I  2  2,.  de  Ligeri :  ^veig  £'  £t©j  ttap^-  Tr,va^ov ,  to  v  K«pv*Twv  ijUTrogft  cv  >  ^  y.icov 
stxt  srAi-fv  ffvvoiwpzvov ,  hic  jiraterfluit  Genabum  Camutum  emporiumfere  admediumflumims 
zonditum.  Ca? farem  fupra de  eo  cognovimus.  Hirtius lib.  v  1 1 1 .  cap.  v.  in  oppido  Carnu- 
tum  Gcnabo :  &  cap.  vi.in  hibemis  Genabi  collocavit.  Antonini  itinere ab  Auguftoduno 
Luteciam,  &TheodofianaTabulaCV/z^#?#.  Sed  ab  reititutore  Aureiiano  etiamaliud 
nomen  Aurelianorum  acceperat.  Notitia  Lugdunenfis  Senoniae :  Civitas  Aurelianorum, . 
Et  Sidonius  Apollinaris  lib.  viii.  epift.  kn  .  Aurelianenfis  urbis  obfldio.  Mirumdein- 
ftauratione  novi  nominis  caufia ,  nihii in hiftoriis fupereile.  Nunc Grleans dici nemo  eft 
quiignoret. 

Supra  Carnutes  Aulerci  habitabant,  a  Sequana  in  Armoricam  usque  peninfulam  exten- 
fi.  In  tria  genera  divifi  erant  ,  Eburovices  ,  Diablintes,  Cenomanos.  Antiquum 
nomen  A/JcTccrum  etiam  a  Livio  lib.  v.  cap.xxxiv.inGaiiisinvaforibusItali£enumera- 
tirm.  Divifio  eft  ex  Caefare ,  Pliriio ,  &Ptolemaeo..  Aulerci  Eburovices  plene  &  clare 
ijominantur a  Caefare lib.  1  1 1,  cap. xv  i  1, ubi cumLexoviis conjungit.  Aulerci,  inquit, . 
Eburovic.es  Lexoviique.  Et  hiSequanae  propiores  ,  quibus  Ptolemseus  oppidum  Medio- 
Imtw  <ht9  idep  inPeuting  eriana  Theodofu  Tabuk&  x^ntonini  itinere  a  Rotomago  Lu-  - 

tcjcjs 


Gdlia.  LIBER    II,     C  A  P.  II  131; 

teciam  Mediolanum  Aulercorum  dictum :  Situm  ejus  illud  iter  declarat  ,  xx  n  i  m.  p.  a  Ro- 
tomago:  xvn  a  Durocaffibus ;  a  Lutecia  xxxvi  i .  Nobilitatem  Ammianus  oftendit  ,  quum 
lib.xv.cap.  xxvu.interurbesponit,  quae  fecundam  Lugdunenfem  (duas  tantum  illius 
tevo  erant)  nitore  iiio  illuftrent.  Gentis  nomen  poftea,  ut  ioient ,  urbi  acceffit ,  &;  in  Noti- 
tia  Gallias  Civitas  Ebroicorum ,  quod  ex  Eburovicum  pravatum  effc.  Inde  Ebroicae ,  6c 
tandem,  ut  nunc  eft,  Evreux.  Durocaffes  velD^r<?c^einfinibusCamutum6cIiuci'e- 
ferendae  funt ,  in  Itinerario  Durcoafes ,  &  in  Peutingeriana  Tabuia  Durocajfwm ,  quod 
nunc  eftBreux,  fupra  quod  oppidum  x  m.  p.  aliud  Condate  Antonini ,  itinereabjulio- 
bona  Durocafes ,  quod  eodem  fitu  etiam  in  Peutingeriana  locatur.  Haec  de  Aulercis 
Eburovicibus ,  qui  prave Euburones  apud  Caefarem  lib.  vi  i .  cap.  lxxv.  cognominantur  , 

fentis  nomine  longius  hinc  remotas ,  quum  potius  ex  lib.  1 1 1 .  cap.  xv 1 1 .  Eburovices  re- 
ituendi  fint.  At  Aulerci  Cenomani ,  non  fecus  ac  Senones  &  Boii ,  ex  coloniis ,  in 
Italiam  antiquitus  deduclis,  noti  funt,  ubi  multa  cum  Romanis  beiia  gellerunt ,  poft- 
quam  Infubriae  partem  occupaverant.  Vide  Livium  iib.  xxxi  1 1 .  cap.  xxi  1 1 .  &  alibi. 
Antiqua  fedes  in  Lugdunenfi  Gallia  circa  flumenSartam  ocultrafuit.  Caefarlib.  vi  i. 
cap.  lxxv.  Aulercis  Cenomanis  totidem  imperant,  puta  milites  in  bellum  adverfus  Romanos, 
Plinius  faepe  diclo  loco :  Auterci,  qui  cognommantur  Eburovices  ,  &  quiCenomani.  Pto- 
lemaeus  Awa^xwj  Si  Kevo^otvoi.  Et  quia Eburovices  in  extrema Lugdunenfi  ad  Sequanam 
fiumen  invenimus;  altera  Aulercorum  pars  non  poteftalibifedemhabuifle,  nifiproxi- 
mehos,  ab  occafiifolis;  &  7^0?  «v#to\sV>  ab  cr^Andegavorum  ,  ut  Ptolemams  adno- 
tavit.  Idem  urbem  iliis  adfignat 'OuWivov ,  Findmum,  quod  Valefius  putat Smndinum 
legendum  efle ,  quia  in  Peutmgeriana  fit  hujus  tractxis  oppidum  Subdvnnum.  Scd  no- 
lumus  in  veteri  nomine,  quod  abolitum  eft ,  difficiliores  efle,  quum  alterum,  quod 
commune  cum  gente  fuit ,  Cenomani ,  ad  locum  inveftigandum  fufficiat.  In  Notitia 
GalliasLugdunenfis  1 1 1 .  eft  Civitas  Cenomannorum ,  &  Gregorius  Turonenfis  lib.  1 1 .  cap. 
xl,i i.ajtud  Cenomaniam  civitatem.  Sed haec  x«t«  7reg/<p^o-<v.  Pure gentile nomen ur- 
bi  impofitum  eft  in  Notitia  Imperiipag.  147 '.  Prafectus  LatorumGentiimm  Suevorum  Ce- 
nomanos  Lugdunenfis  tertia.  Id  quod  argumento  eft,  in  truncato  Mans ,  quodclarum 
nunc  oppidum  ad  Sartam  eft ,  Cenomanos ,  urbem  veterem ,  latere ,  nec  alibi  locorum 
inquirendam  efle. 

Tertium  Aulercorum  genus  ,  fi  quod  fuit ,  fupereft  inveftigandum ,  illud  nempe , 
quod  Diabltntes  cognominetur.  Nusquam  hoc  clare  indicatum  eft  ,  &  Caifar  ac  Plinius 
duo  tantum  genera  agnofcunt .,  Eburovices  &  Cenomanos.  Sunt  quidem  Diablmtes  lib. 
ni.  cap.  ix  Sc  apud  Piinium  lib.  1  v.  cap.  xvin  Diablindi ,  Ced  neuter  cum  nomine  Aulerco- 
rum,  quod  vero  uterque  Eburovicibus  &  Cenomanis  addiderunt.  A  Ptolemaeo  demum 
conjunclura  Aulercorum  Diabiintum  videtur  efle  ,  qui  in  Lugdunenfi  prseter  Aulercos  ge- 
minos ,  Cenomanos  oc  E|3^^k^ ,  Eburaicos ,  qui  ipfi  funt  Eburovices ,  de  tertio  genere 

ltaicnput;  iv  t^  jU£V^£iroyai«T'Ou€V£TMV  ftV;v  Jv<ruiKcoz2(>oi  (Palat.  «votToAr-cwTS^oi)  'AuAipxiof 
AtavKiTtm ,  wv  7roA;?  No/o^vov ,  Inmediterraneo  Venetorum  funt  (magis  orientales ,  an  occi- 
dentales,  incertum  ambigua  \cddonc)  Aulerci  Diaulita ,  quorumurbs  Noeodunum.  Hic 
putant  Diaulita  corruptum  efle  ex  Diablinta,  quodpronumquidemeftadfidem  facien- 
dam ,  non  autem  omnino  certiffimum.  Quid  enim ,  fi  error  fedeat  in  altera  voce  'AuA/pxioi  ? 
faae  fi  recepta  le&io  eft  tuenda  ,  cpia.occidentaliores{untVcnetis;  quamdiftracta  erit, 
&  quot  populorum  intercurfu  diremta  gens  una  Aulercorum  ?  Andes ,  Rhedones ,  alii  6c 
ipfi  Veneti  difcludent  illos  a  cognatis  Cenomanis ,  necum  iiscoh&reant,  ficuthicum 
Eburovicibus.     Quae  caufla  fuit ,  ut  multi  recentium  Noviodmum ,  urbem  horum  a  Pto- 

R  z  lemaso 


jfc*  GEOGRAPHIAE    ANTICLUAE 

lemaeo  proditam ,  malint  in  Novigento  Rotrudo ,  Nogent  lerotru,  quam  in  ullo  oppido 
jBritanniae  minoris  quasrere.  Vide  Philippum  Brietium  in  Geograph .  parallela  pag.  3  yj. 
&  Mich.  Antonium  Baudrandum  in  Diablintes  &  Novieduno.  Et  illos  quoque  duces  in 
Tabula  noftra  fequuti  fumus. 

Qiia?  reliquae  limt  partes  cx  Lugdunenfi,  ufque  ad  ipfam  metropolim  Lugdunum,  nunc 
pari  modo  perfequendae  funt.    A  Sequana  autem  incipiendum :  nec  vero  jam  multis  attin- 
gemus,  quie  in  dextera  ripa ,  infra  Matronie  confluentes ,  ex  Velocaffibus  6c  Caletibus 
principum  arbitrio  contributa  Lugdunenll  provinciae  fuerant ,  praeter  urbem  Rotomagum-, 
in.ripa  fedentem,  a  Ptolemaeo  in  Veliocaffibus  fcriptam ,  in  Notitia  Imperii  Armoricis 
adnumeratam.     Sub  Duce  enim  tra&us  Armoricani  dicitur  fuilfe  Prafetius  militum  Urfa- 
rienfium  Rotomaga.  Itinere  Antonini  a  Garocotino  Augultobonam ,  ponitur  inter  Juliobo- 
nam  ck  Luteciam  ,  ab  illa  m.  p.  xix.abhacxxxiv  utdubitare  ncnliceat ,  quincelebre 
emporium  ad  Sequanam  lit ,  quod  Rouen  appellitamus.    Jam  tum  Theodofn  Sc  Gratiani 
setate  illuftris  urbs  &:  decus  fuas  provincice  fuit.     Ammianus  Marcellinus  lib.  xv.  cap. 
xxviii*     Secundam  Lugduncnfem  Rotomagi ,  Turoni^  Mediolanumoficndunt.     Rotomagi, 
male  plurali  numero  pofuit,  quafi  perinde  genti&urbicommunenomenfitutTuroni. 
Gentiles  enim  non  Rotomagi ,  fed  Rotomagenfis  dicuntur.     Notitia  Galliae  Lugdunenfis 
fecundae  :  Metroj>olis  civitM  Roto^nagenfium.     Quamquam  autem  in  ripa  Belgica  Rotoma- 
gus  fuit ,-  tamen  in  Lugdunenfi  provincia  principum  voluntate  &:  juffione  cenfebatur. 

AdSequanam,  circa  Matronas  confluentem ,  funt  Parifu^  etiamJuliiCaefaristempo- 
ribus  cum  Lutecia  oppido  non  ignoti ,  qui  lib.  vi.  cap.  m  «oncilium  Gallias  quod  indixe- 
rat ,  LuteciamParifiorumtransfert.      Confines  hi  erant Senombus^   civitatemquepatrummemo- 
ria  conjunxerant.     De  oppidi  fitu  plenius  lib.  vn.  cap.  lvii.  Labtenus  cum  1 1 1 1  legtonibus 
Luteciam  profcifiitur.      Id  efl  oppidum  Parifiorum  pofitum  in  infulafluminis  Sequanx.     Strabo 
lib.IV.pag.  134"    'T££>*  rW  2-Wxdvoiv  TTOTocfAov,    eiV)  ?(jjj  Oi  ricc^Ja-iot ,  vjjVcv  tyjjvxzs  \v  tw  zozet- 
ttw,   yj\  zqKiv  Amot  oki  ocv ,   Circa  Sequanamfluvium  funt  etiam  Parifii  >  infulam  habentes  in fiu- 
mine,  &  urbem  Lucotociam^  ideftLuteciam.     Nondum  illa  ad  urbis  magnitudinem  ex- 
creverat  :  intra  oppidi  mediocritatem  continebatur,  munitatamen,  utvidetur>  ideo 
caftellum  potius,  quam  oppidum  ab  Ammiano  lib.xv.  cap.  xxvn  appeilata.     A  Belgis , 
inquit ,  eandem  gentcm  [Celtarum]  Matrona  difcindit  &  Sequana ,  amnes  magnitudinis gemi- 
n&t  cuifluentesper  Lugdunenfim poli  circumclufum  ambitu  infulari  Parifiorum  caftellum  ,   Lu- 
teciam  nomine ,  confioctatim  meam.     quamvis  tribus  millibus  fupra  Luteciam  hi  omnes  con- 
fluant.     Itinerarii  Antoniniani  auctor  adhuc  veteri  nomine  Luteciam ,  vel  Luticiam  quo- 
que,  appellat.     Notitia  Senoniae  LivitasParifiorum,  quasinter Senoniaseftpenultima. 
JulianusimperatcrMiiopogonepag.  340.  r  Ylx&clm  itoKiyji^v ,   Parifiorummediocre  oppi* 
dum  inter  laudes  vocat.   Sub  idem  tempus  nomen  gentis  inhaefit ,  quod  hodieque  obtinet. 
Zofimus  lib.  111.  cap.  ix  ineunte:  \xhtxvi  iv  Tfnoiyw  ^#Tg//3ovT@-,  Juliano  Parifii 
commorants ,  quod  ne  tractum  five  agrum  interpreteris ,  ipfe  addit ,  effe  id  voXr/vw  ,]>ar- 
vum  oppidum  Lugdunenfis  Galliae ,  non  ut  fcriptum  eft ,  Germaniae ,  quod  etiam  Jacobus 
Godofredus  notavit :  ut  provincias  nomen  in  Zofimo  emendandum  fit. 

Fuit  6c  aliud  oppidum  Parifiomm  quatuor  millibus  pafluum  infra  Luteciam ,  adidem 
fiumen  pofitum ,  Metiofidum^  a  folo  Cadarelib.  vn.cap.  lxi  memoratum.  Labienus 
enim  in  Parifios ,  oppugnaturus  Luteciam , .  profectus ,  quum  nihil  propter  paludem  pro- 
iiceret  ,.  eodem  quo  venerat  itinere  ,  (venerat  autem  Agendico)  ad  Melodunum  rediit. 
Inde  mrfus  fecundo  flumine  ad  Luteciam  iter  faeere  inftituit ,  cap.  lv  1 1 1 .  Quo  cum  per- 
¥cnit^ut  hoftem  decipcret,  naves  quM a  Melodum \,dedux$rat ,  fagul^ eqmnbui Romams 

mrM- 


Gallia.  L  T  B  E  R    II.      C  A  P.    II.  133 

attribuit ,  ©" ,  prima  confetla  vigilia^  iiii  miUiapaJfuumfecundo-flumineprogredifilentio,  ibique 
fe  exfpeElari  jubet.     Ipfi  pofi  paullojilentio  egrejfus  cum  iii  legionibus  eum  locumpetit ,  quo  naves 

appelli  jufferat.    Juffi  interea  alii  cum  fbnitu  adverib  flumineMelodunumverfusreferri, 

quibus  hoftes  auditis ,  prsefidio  e  regione  caftroram ,  quae  ad  Luteciam  erant ,  relicto, 
parva  manu  METIOSEDUM  verjus  miffa,  qu<& tantum  progrederetur ,  quantum navespm- 

ceffijfent ,  reliqutu  copias  contra  Labienum duxerunt.     Quo  ergo  naves  a  Labieno  1 1 1 1   m.  p. 

a  Lutecia  prasmiffe  fecundo  flumine  fuerant ,  eum  locum  appellat  Metiofedum.    Magnas 

heic  turbas  editores  Cadfaris ,  fed  recentes  tantum  ,  concitarunt ,  dum  ex  tribus  locis  cap. 

lv  1 1 1  Sc  lx  ejecere  urbis  nomen  Melodunum,  &  contra  veterum  librorum  fidem  Metio- 
fedum  fubflituerunt ,  indu&i  plerique  aucloritate  Scaligeri ,  cui  urbs  eadem  Metiofedum 

&  Melodunum  eft,  quas  veroitaCadar  difpartitas  efle  fcripfit ,  ut  Melodunum  fit  fupra 

Luteciam  in  Senonibus  fitum  j  Metiofedum  iv  m.  p.  infra  Luteciam  eandem  in  Parifiis. 

Raimundus  Marlianus-  diitinxit  quidem  oppida  ,  Metiofedum  autem  in  loco  Corbeili , 
quod  inter  Luteciam  &:  Melodunum  eft ,  ponit ,  quem  aliquando ,  etiam  in  Tabula  cum 
multis  aliis  fequuti  fumus :  poft  vero  Csefaris  verba  curatius  expendentes  utramque  oppi- 
dum,  eoloco,  quonarratumjamfuitconftituimus,  inquoprasivitnobis,  quemhono- 
ris  caufla  nominamus ,  vir  exa&ifiimus  Hadrianus  Valefius. 

Ad  latus  Parifioram  fiib  Matrona  Meldi  funt ,  Strabonis  MeAefoi,  Plinii  Me Idt '  liberi ;  , 
Ptolemaei  MsaJ*** ,  Meldm.  -,  nec  Csefari  ignoti.  Lib.  v  enim  cap.  v  dicit :  naves  qu&  in 
JUeldisfaclaerant*  curfumtenerenonpotuiffe.  Ptolemasus  attribuit  oppidum  ]»nvov,  Ja* 
tinum ,  quod  in  Notitia  Lugdunenfis  Senonias  Civitas  Meldorum  efl ,  fita  ad  Matronam , 
nunc  Meaux  dicta ,  ex  gentis  nomine  Meldi ,  poft  urbi  tributo ,  pro  linguae  Gallicanse  in- 
dole  vocabulo  dedu£to. 

Supra  Parifios  ad  Sequanam  circa  Icaunas  confluentes  flmt  Senones. ,  omnium  notiffimi 
propter  Italias  invafionem  &  Romam  in  ea  captam  exuftamque.  Sed  id  damni  colonia  Se- 
nonum,  dudum  transducia  Alpes  &  ad  fuperum  mare  collocata ,  reipublicas  Romanas 
intulitj  non  qui  domicilium  in  Tranfalpina  habebant.  Strabo  Zwwvig  porre<5tafmedia: 
melius  Ssvove?  Ptolemaeus  O  brevi  fcripfit ,  quia  Latini  poetas  corripiunt.  Siliusltalieus 
lib.vm.verf.4f4. 

Et  Clanis ,  Cr  Rubico,  &•  Senonum  de  nomine  Sena*. 
Et  Sidonius  Apollinaris  Panegyrico  Majoriani  verf.  82. 

Jcd  reppulit  unus- 
Tumquoquetotamaciem ,  Senones  dumgarrulus  anfer  " 
Nuntiat ,    &  vigilat-vejirumfine  militefatum. 
Ptolemaeus  illorum  trans  Alpes  Senonum  urbem  principem  Kyn$m.w ,  Agedicnm  nominat, 
Casfar  femper  Agendimm  >  ut  lib.  vn  in  Labieni  expeditione  3  idque  in  Senonibus  cenfet ; . 
lib.  v  extremo.     Legiones , i inquit. ,   1111  reliquaA  in  Senonum  flmbus  Agendici  inhiberms 
collocavit.     Alii  malunt  Agedincum  dicere ,  &  iri  Antonini  itinere  a  Carocotino  Augufto- 
bonam ,  veteres  libri ,  etiam  Aldi ,  Agredicum  ,  habent  ,  ex  quo  Agedincum ,  Surica 
fecit.     In  Notitia  Senonias  five  Lugdunenfis  quartas :  Metropolis  civitM  Senmum.     Per 
idemtempusgentisnomenetiamurbiconceflum.     Ammianuslih.xv.cap.xxvn.     Lug- 
dunenfimprimam  (tum  duas  folum  erant)  Lugdunus  ornat ,  &  Cabillones ,  &  Senones ,  £7"  Bi~ 
turiga.     Omnia  enim  hsec  urbium  nomina.     EtEutropiuslib.  x.cap.vn.     Magnentms  ■ 
vim  vitafux,  ajmd  Lugdunum  attulit :  frater  quoque  ejus  Senonis.     de  qua  voce  aliquando  du- 
bitavimus :  fed  bene  fe  habet.     Sicut  enim  dicimus  Santoni  &  Santones ,  Turoni  &  Tu- 
rones  -3  ita  quoque  Senoni  &  Smonss ,  a  qua  altera  forma  fextus  cafus  3  quo  opus  efl  in  plu- .  ■ 

R  z  ralibus 


534  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E. 

ralibus urbium ,  Senonis  flictus ,  id  eft  in  urbe  Senonum.  Hodie  contra&ius  Sens  appella- 
tur,  urbsnonignobilis,  adpofltafluminilcaunx,  nunc  Yonne  ,  quod  aliquot  milhbus 
infra  eam  urbem  flumini  Sequanae  mifcetur. 

Erant  &  alia  oppida  ditionis  Sencnum :  Vcllaunodunum ,  dequoCaefarlib.  vn.  cap.  xi 
8c  fequentibus.  Altero  ,  inquit,  die,  quumad  oppidum  ScnonumVeliauno^unumvemJfet, 
oppugnare  inftituit.  Multorum  judicio  eft  Chafteau  Landon  ,  in  occafum  a  Senonibus  re- 
cucxum :  &  Melodunum  reftituendum  Caefari  lib.  vn.  cap.  lviii  &  lx.  quod  multi  nuper 
abftulerant,  Metiofedum,  quafi  idcm  eflet ,  fubftituentes.  Id  enim  &  fcripti  &  olim  im- 
preffi  codices  Coefaris  cum  metaphrafta  conlervant.  Situm  ipfe  diclo  lib.  v  1 1 .  cap.  lv  1 1 1 
defcribitinLabieniobfidionePariiiorum.  Sdentio,  inquit,  c  caftris  i  u  vigiliaegrejftts^ 
codem  cjuo  venerat  itinere  (Agcndico  autem  venerat)  Melodunumpcrvenit.  Id  eji  oppidum  Sc- 
nonum  in  infida  Sequana pcjitum  ,  ut paulto  ante  Lutcciam  diximus.  Decem  leucis  abeft  aver- 
fbflumine,  aLutecia.  Cujusquamvisnemoveterum,  prxter  Cxfarcm ,  quod  mireris, 
mcntionem  fecit  j  non  obfcure  tamen  nomcn  antiquum ,  f cd  conftrictius ,  fervatur  in 
JMclun ,  quod  eodem  fitum  loco  cft ,  quem  firpra  Cariar  defignaverat.  Etiam  Antiftodo~ 
rum,  ut  vulgo  dicitur,  etiam  Aluftodorum  ;  fcd  utroque  rc&ius  Auteiiodorum ,  ut  in 
Antonini  itinere  a  Mediolano  per  Alpes in  Galliam  >  <Sc  in  Tabula  Theodofiana  eft  j  hoc, 
inquam ,  Autifiodorum  etiam  m  Senonum  oppidis  iaiiffe  videtur ,  quamvis  alii  Acduis  at- 
tribuant  :  nefcimus  autem  quam  antiquum  fit ,  quia  priorcs  iis ,  quosdiximus,  non  ha- 
bemus qui mcmoraverint :  Ammianus autem  Marccllinus  ejusdcm ferme aetatis ,  qui  lib. 
XVI.  cap.  1 1  de  Juliano  Cccfarc  dixit ,  percurjo  eodcm  itmerc ,  Autoftdorum pervcmt ;  &  An- 
tonini  Autejiodorum ,  idem  cft  oppidum  Henrico  Vaiefio ,  quia  qux  itinerario  ccnjungun- 
tur  Sidolaucum  &  Aballo  ,  ipie  quoque  ex  Rcgio  6c  Coibertino  codicibus  Ammiano  iiio 
reftituit.  Abeft  ab  Auguftoduno  m.  p.  lxxxi  iii.  abTricaflibusLi.quxdiftantiain 
oppidum  Auxerre ,  ut  nunc  vocatur ,  -incidit,  Icauna:fiuminiadpofitum. 

Senonibus  ab  ortu  proximi  erant  Tncafies  Plinii ,  T&Mdfftoi  Ptolemaei ,  inter  Sequa- 
nam ferme  Matronamque poiiti.  Scribuntur etiam  Tncajfcs ;  item Trtcafes ,  &  Trccafes, 
-nec  non  Trtcafini.  Ammianus  jam  diclo  lib.  xv i .  cap.  n.  Ctfar ,  percurjo  eodcm  itincre , 
Autojidorumpervemt.  ubibrevt,  Jicutfolebat ,  otio  cummiliterecreatus  ,  adTrtcaJftnos  ten- 
debat.  -----  Proindc  certiore  jam  fpc  ad  rejiftendum  mgrucntibus  conftrmatus ,  pcr  muita 
difcnmina  venerat  Tricajfat  adeo  infperatus ,  &  reliqua ,  qua:  poft  paullo  recenfebimus.  Ve- 
tus  infcriptio  apud  Grutcrum  pag.  371.  num.  8 . 

AETE.     MEMOIUAE.     AURELI 

DEMETRI      ADJUTORI 

PROCC     CIV.ITATIS     SENONUM. 

TRICASSINORUM.     MELDO 

RUM.     PARISIORUM.     ET.     CI 

V  I  T  A  T  I  S       A  E  D  U  O  R  U  M. 

Ex  quibus  una  videmus,  ratione  procuraticnis  Senonum  &  Aeduorum  civitates  fuifle  pra> 
cipuas  &  fingularcs :  Tricafiinorum ,  Meldorum ,  Parifiorum  aliquando  cum  Senombus 
conjunclas.  Sed  hsec  c*  xapSa.  Tricailium  urbem  Ptolemasus  vocat  'Avy^oy.ava, 
Auguftomanam ,  quic  eadem  eft  ac  Auguftobona  Antonini  five  Aethici,  itinere  a  Carccotino 
portu  Auguftobonam .  Utriusque  enim  vocabuli  idem  fenfus ,  idem  omen  eft ,  quia  quod 
Varro  prodit  lib.  v  de  Latina  Lingua  cap.  1 1 .  Bonum anttqui  diccbant  Man:tm.  Notitiae 
Galliarum  in  Senonia  eft  Civiim  Tncajfum  ,  quaz  deinde  gentis  ncmen  ,  ut  fblemne 
erat ,  accepit.     Sidonius  Apoilinaris  lib.  vi.  epift.  iv.  de  i^rudente  quodam :  hoc  viro 

ncmcn, 


Gallia.  LIBEH    II.     C  A  P.  II.  135 

nomen ,  quern  nunc  Trkaffibus  degerefama  divulgat.  Auctor  Itinerarii  dicto  itinerc  a  Medio* 
lanoperAlpes,  Tricajes  fcripfit ,  &  hoc  ordme  pofiiit : 

Autefiodorptm  -— —  

Eburobricam  M.     P.     xviii.  y 

Tricafes  M.     p.     xxxiil. 

Artiacam  M.     p.     xviii. 

Durocatelaunos  M.     p.     xxx  1 1 1 . 

Durocortorum  M.     p.     xxvil. 

Ammianus  alia  forma  Tricaffu  dixit  lib.  xvi .  cap.  1 1 1 .  Per  multa ,  inquit ,  difcrimina 
venerat  adeo  infperatus,  ut  eo  porta*  pane  pulfante^  diffufa  multitudmis  barbara  metu  aditus 
urbis  nonjine  anxia  panderetur  ambage,  Pofteriores ,  tmncata  voce  Trave  vel  TWcz  dixe- 
runtj  ex  eoque  tandem,  utnunc  eft  nomen,  Troyes  ortum.  Jam  enim  exltinerario 
clarum  fuit ,  hanc  ipfam  efle ,  quam  veteres  primum  Auguftomanam  five  Auguftobonam 
dixerant :  deinde  Tricafles  ,  Tricafes,  &civitatemTricafTium. 

Supra  Senones  in  auftrum  vergunt  Mandubii ,  ex  altera  parte  fmitimi  Aeduomm ,  a 
Caefare  atque  Strabone  memorati ,  quorum  munitiffimum  oppidum  Alefia  fuit ,  quod 
Ca^far  expugnavit  &  forfan  etiam  delevit.  De  gente  &  oppido  fic  fcripfit  lib.  v 1 1 .  Belli 
Gall.cap.  lxvi  I  \  .Vercingetorix  protinus  Alefiam  ,  quod  efi  ovpidum  Mandubiorum  ,  iter 
facere  coepit.  -  -  -  -  Cxfar  altero  die  ad  Alefiam  cafirafecit.  Profpctlo  urbkjitu  adhortatm 
ad  laborem  milites ,  Alefiam  circumvallare  infiituit.  Ipfum  erat  oppidum  in  collefummo ,  ad- 
modumeditoloco  ,  ut ,  nifi  objidione  ^  expugnari  non  pojfe  videretur  ,  cujuscollisradices  duo 
duabus ex partibus fiumma  jubluebant.  Strabo  lib.  iv.  pag.  1 3 z.  tradit  eadem ,  Gallos  contra 
Ciefarem  pugnafle  <&&  hhtffluv  ,  vohiv  MuvSvfilw  ,  tSvxs  l^o^  toTs  A^i^von ,  ^tj  t<xvtv,v 
k<p  iaJ^aS  Aocpa  Y&y.ivqv  ,  rsfeA^y^^kvYiV  <T  cgecjv  uj\  TroToifAols  Avtrlv  ,  circa  Alefiam  oppidum 
Mandubiorum  ,gentisfinitima  Arvernis  ( Aeduis  mavult  Valefius )  quod  in  excelfo  coliefitum, 
montibuscr  duobus  fuminibus  cmgttur.  Ardua  &  operofa  ejus  obfidio  ,  fi  qua  fuit  alia. 
Vellejus  Paterculus  deCse&re  lib.  n.cap.  xlvii.  Circa  Alefiam  tantaresgelia,  quantas 
audere  vix  hominis ,  perficere ,  p&nenullius,  niji  DEI  fmr.it.  Tanta;  quoque  antiquitatis 
fuit  Alefia,  ut  abHercule,  quum  in  Hifpaniam  iret  adverfus  Geryonem,  crederetur 
condita,  quod  Diodorus  Siculus  refert  lib.  v.  cap.  xxiv.  Florus  dicitlib.  1 1 1 .  cap.  x.  Cse- 
f^vemfiammis  ad&quaffe ,  fed  ipfe  Csefar  filet  de  everfione ,  nec  alius  quifquam  hiftorico- 
rum  de  illa  memoriae  prodidit.  Scribunt  veteres  Alejia  per  S.  fimplicem  fibilum :  Cae- 
far  videiicet,  Diodoms  Siculus  ,  SeStrabo,  acVellejus,  etiam  LiviusEpit.  cviiLed. 
Gronovii  (nam  Vinetus  &  Grutcrus  Alexta)  Dio  Cafljus ,  Polyaenus ,  &  Orofius  5  non 
Alexia,  ut  Metaphraftes  Caefaris  &  Florus ,  quamvis  etiam  hicvetuftiseditionibus,  ut 
Jo.PetitiParifienfiseft,  Ahfiam  prae  feferat.  Poftit  aliquid  infcriptio  in  Delphinatus 
triviali  columna  proftans ,  apud  Reinefium  Claff  1 1 .  num.  xv.  adferre ,  fi  certior  iila  & 
diligentius  fit  deicripta,  aut  magno  judicio  viri  Th.Reinefii  interpretatio  fatis  tuta3 
cujus  verfus  ultimus  eft. 

C.     M.     NOBILISSIMUS     SALEX.     M.    P.     M. 

Putat  enim  vir  fummus ,  Alexiam  notari ,  prioris  vocis  lktera  extrema  defcribentis  ofci- 
tatione  perperam  repetita.     Brietio  &  Marliano  teftibus  nunc  vicus  eft  Alife  inBurgun- 
diae  Ducatu.     Haud  longe  abeft  Divio ,  fiveDivionum,  nuncDijon:  olim  caftrum  5 
ab  Aurcliano  imperatore :  utfamaeft,  velconditum,  vel  emunitum  ac  ornatum ,  quod, . 
quia  Lingonicse  dicecefi  Aimoinus  lib.  1.1 .  cap.  xxi v.  fubjecit  3  cum.Lingonibusin  Belgi— 

ea  provincia  confidcrabimus.. 

His 


n&  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Hisfubjungit  Crtelius  aliique ,  ut  Acduis  conjungunt  Vadicaflios  Ptolemad :  Vadicas* 
Jes  Plinii ,  de  quibus  quid  dicam ,  vix  habeo.  Philippus  Brietius  pag.  3  f  f.  dicit  partem 
Aeduorum  fuifle ,  ipflsque  attribuit  Noviodunum  Aeduorum ,  feu  Nivernium ,  nunc  Ne- 
vers.  Sed  unde  firmari  poffint ,  qux  dixit ,  ne  verbum  quidem  profert.  Frobenius,  6c 
alii  inde  ab  Hermolao  editore ,  in  Plinio  legunt  conjunc~t,os ,  diverfos  tamen  populos , 
.yidxcajfts,  Vadicajfes  cap.xvni.lib.lv>  kd  pofteriores  ex  MSS  Harduinus  nominat 
Bodiocajfes ,  fedem  eorum  non  defignat.  Ptolemxus  ^^^0*  fuos  poft  Meldos  ponit 
ctcjV  Tjf  BeA.y»tjJ ,  ad  Belgicam ,  ut  ita  Matronam  accoluiffe  oporteat.  Sed  nemo  ibi  Vi- 
duciifles  vidit ,  nemo  ibi  eorum  oppidum  Noeomagum  five  Noviomagum ,  quod  Ptolemaz- 
usdat,  cognovit. 

Clariores  funt  certioresque  Aedui  five  Hedui ,  populus  antiquo  fcedere  Romanis  con- 
jun&iffimus ,  cujus  ubique  multa  &  frequens  occurrit  mentio.  Plinius  fcribit  Hedui , 
Strabo&Plutarchus  E^ouo»,  femel  Strabo  'AnTso)  pag.12p.Cafaub.edit.  atque  fic  etiam 
in  Aldina:  Ptolemazus  &  Dio  Caflius  "a< $x<h  ,  &  fic  etiam  Gd ar  ac  Mela  Acdui ,  qure 
utique  genuina  &  antiqua  fcriptura  eft ,  antiquis  monimentis  comprobata ,  cujus  gene- 
ris  modo  lapidem  in  Tricaffims  produximus  j  addimus  nunc  alium  ab  Reinefio  defcriptum 
Claffi  i.num.  146. 

TI.     CL.     PROFESSUS     NIGER     OMNIBUS 

HONORIBUS     APUD     AtDUOS     ET 

LINGONAS     FUNCTUS. 

Situm  gentis  ita  Strabo  defignavit  ,   m«t*|u  £  Ax'/3<^  ^  2?  "A^©*  we?  ro  r  tHuv 

i$v& ,  Inter'Dubim  O"  Aranm  amnes  habitant  Aedui :  fcedus  Romanum  memorat Plu- 

tarchus  in  Cadare  pag.  110.  St  ubi  eos  rebellantibus  Gallis  fociatos  dixerat  ,  addit  U  r 

#ft,ov  ^jovov  oi$iKd}%<;  cLva.yo){\><TctvTi<;  «wtxc  Va^toucav ,   cjui   alio   tempore  fefratres  Romanorum 

appellaverant.     Et  Tacitus  lib.  x  I .  cap.  xxv.  Primi  Acdui  fenatorum  in  urbejus  adeptifunt. 

JDatum  id  ftxderi  antiquo ,  &  cjuifoli  Gallorumfraternitatis  rromen  cumpopulo  Romano  ufurpant. 

Potentiam  Aeduorum  Cccfar  hb.  vi .  cap.  xir.  notavit.     Summa ,  inquit ,  auBoritas anti- 

quitus  erat  inAcduis,  magnxcjue  corum  erant  clienteU.     "Urbes  Ptolemacus  illis  attribuit 

Auguftodunum ,  Cabaliinnm  &'Lugdunum ,  fed  poftremam  cum Strabone&PlinioinSs- 

guuanisfcribemus.     Addivero  Aeduis  debent  B/bratte,  Noviodnnum&L  Matifco.  Pra> 

cipua  autem  gentis  Angufiodunmn  fuit.     Tacitus  lib.  1 1  i.annal.  cap.  xliii. de  Aeduis : 

Augv.fiad.nnum  caput gentis.     Primus  eorum ,  qui  fuperfunt ,  eo  nornine  Pomponius  Mela 

ufus  eit  lib.  iii.  cap.  1 1 .  una urbis  &  gentis  dignitatem  ita  coilaudans ,  ut  cum  nobiliffi- 

miseaconferatur.     Acjuitanorum,  mquit,  clariffimifimt  Aufci:  Celtarum  Aedui :  Belga- 

riimTreviri ,  urbescjHeopuhntifftmjtinTrevris  Augufta;  in  Aeduis  A«gufiodnnum\  in  Au*- 

jcis  Climberrum.     Tacitus  dicto  ioco  addit,  qucdinpra^cipuisomamentisnumeramus, 

nobihfimamGalliarumfobolcm  liberahbus  fludhs  ibi  operatam.     Id  quod fub fequentis asvi 

principibus  non  mutatum ,  ibd  auctum  adeo  tnirifice  fuit ,  ut  Mceniana  aedificia  in  ipfo  ore 

civitatis  ac  tranfitu  advenientiuminteraugultiffimadeorumtemplafacrseMufepoffide- 

rent.     Quod  Conitantius  Cadar,  Conftantini  pater ,    epiitola  ad  Eumenium ,  rheto- 

ricas  ibidem  profeflbrem ,  liberaliter  confirmavit.     Merentur ,  inquit ,  Galli  nofiri ,  ut 

eorum  liberis ,   cjuorum  vita  in  Auguftodunenfium  oppido  ingenuis  artibus  eruditur ,  O*  ipjia- 

dolifcmtes  ?   qui  hilari  conftnfu  meumfujccpere  comitatum ,  ut  eorum  indoli  confulere  cupiamus. 

Plura  in  hanc  rem  in  Eumenii  oratione  pro  reftaurandis  fcholis :  &  in  ejusdem  gratiarum 

actione  ad  Conftantinum  augufrum.     Ab  uti*oque  principe,  qui  ex  Flavia  gente  fuum 

genusdeducebant ,  ornamentis  novis  poft  Bigaudicam  calamitatem  audta  Auguitodunen- 

fis 


Gallia.  LIBER,    II.    C  A  P.    1 1.  137 

fls  uvhsFUvia  nomen ,  &  cives  Flavienfium  acceperunt ,  quod  ex  eisdem  Eumenii  oratw 
onibus  manifeftum  eft.     Nunc  contracre:  Aufiun  vel  Autun  appellatur. 

Vetus  urbis  nomen ,  antequam  Auguflus  fiium  dedit ,  ignoratur :  Sunt  quidem  claris- 
fimi  viri ,  in  quibus  &  Lucam  Holflenium  numeramus ,  in  Ortelium  obfervationibus ,  &, 
quem  is  fequitur  ,  Thomam  Auguftodunenfem  ,  qui  eamdem  urbem  Bibracte  &:  Au- 
guftodunum  putant ,  quafi  illud  vetus  nomen  fit  apud  Casfarem  5  hoc  no vum  ab  Augufto 
amplificatore  inditum ,  quod  inde  videtur  probari  pofTe ,  quiautraque  in  Aeduis  pofita  , 
&  poft  Auguflum  nemo  geographoram  Bibn&e  m«moravit ,  ultimusque  Strabo  ejus 
mentionem  fecit ,  qui  vero  Auguftoduni  nomen  novum  prcetermifit.  Digna  verba  ejus  lib.  * 
iv.  pag.  1 3  3 .  quce  memoriae  fubjiciamus.  MeT#|y,  inquit ,  tS  Ab'/3jc?  ^j  tS  *a^c^  c'«£  t* 
^  Eixw  i3rv@* ,  ttoAiv  i%QV  Koi@v7}\Tyov  3-^7  toj  ''A^&rf ,  ^  <P$*eJ°v  Eifi&MTOt  ,  lnter  Du- 
bim  C*~  Ararim  colit  gens  Aeduorum  >  urbem  habens  Cabillomim  £7"  munimentum  Bibrafta. 
Nec  caftellum  hoc  $%%&<?  notatur ,  fed  oppidum  bene  munitum ,  quippe  Bibratleoppi- 
dum  Aeduorum longemaximum  &  copiofijfimum  fuit ,  auctore  Caefare  lib.  i .  de  B.  Gall.  cap. 
xxi  II.  &  maxima  apud  eos  auttoritatis  lib.  vi  i.  cap.  lv!  ubi  in  Vcrcingetorigis  tumultu 
totim  GallU  concilium  ihdicitur;  ibidem  cap.  lxiii.  £c  ipfi  Cafar  BibraBe  hiemare  confli- 
tuit. 

Quamvis  autem  nihil  fit ,  quod  de  dignitate  urbis  BibraEle ,  aut  de  amplitudine  dubite- 
mus ;  eo  tamen  nondum  adprobatum  eft ,  primariam  gentis  urbem ,  8c  eandem ,  quas 
Auguftodunum  poftea  dicta.  eft ,  fuifle.  Eumenius  enim  rhetor  non  obfcure  eas  extrema 
gratiarum  acrione  ad  Conftantinum  diflinxit.  Omnium,  inquit  Flavienfium  nomine  , 
Jis licet  dominm  urbium  s  omniumnationum:  nostamenetiamnomen  accepimmtuumjamy  non> 
antiquum.  Bibratte  quidem  hucmque  dicla  efi  'Julia  \  Pola ,  Florentia  j  fed  Flavia  efl  civitat 
Aeduorum.  Hoc  eft :  Bibra&e  quidem  in  Aeduis ,  &  Pola  Iftriae ,  Sc  Florentia  Tufco- 
rum  ab  Julio  Ccefare  cognomen  accepere ,  &  JulU  funt  cognominatce :  At  civitas  Ae- 
duorum  primaria ,  Auguftodunum ,  a  Flavio  Conftantio  £c  Fiavio  Conftantino  Maximo 
auguftis,  reftitutoribus  fuis,  Flavia,  nunc  non  minus  illuftri  nomine  appellatur,  & 
ejus  incolce  Flavienjes.  Nobiicunl  fentiunt  8c  diverfa  oppida  ftatuunt  Bibracle  &  Au- 
guftodunum ,  docriflimi  viri  Raimundus  Marlianus  &  Hadrianus  Valefius  :  &  nomen 
corruptum  Beure B ,  quatuorM.p.infeptemtrionem  a]b  Auguftoduno,  inlocojam  defb- 
lato  confervari ,  Ortelius  ab  Joanne  Macario  accepit. 

Cetera  oppida  Aeduoram  fiint  Noviodunum ,  Cabillonum,  Matifco.  Noviodunum 
iis  clare  attribuit  Ccernr ,  fimul  fitu  ejus  adnotato ,  lib.  vn.  cap.  lv.  Noviodunum  ,  in- 
quit ,  erat  oppidum  Aeduorum ,  ad  ripas  Ligeris  opportuno  locovojitum.  Piura  ibidem  ,  quce 
adlaudemoppidipertinent.  Nosi  dubitatur  Nivernum  vel  Nevirnum  Antonini  efie  ,  iti- 
nere  ab  Auguftoduno  Luteciam :  & ,  quod  truncatum  in  Peutingeriana  eft  Tabula ,  Ebir- 
num^  id  eft  Nebirnum.  Pofteriores  enim  idem  confirmarunt.  Hugo  Floriacenfis  mo- 
nachus  lib.  1 1 1 .  Hift.  Ecclef.  Nivodumts  ,  qua  &  Niverms :  &  Robertus  Autifiodorenfis 
in  Chronico  :  Civitas  Nivodunumqu<z&  Nivernis.  Uterque  corrupte  Nivodunum  ,  ubi 
Noviodunum  dicendum  erat :  forfan  ad  flumen  Niveris  refpicientes ,  quod  ibi  in  Ligerim 
effluit ,  &  ,  quod  hujus  temporis  eft ,  nomen  Nevers  ex  ibfe  progeneravit.  Quod  dum 
ita  cenfemus ,  non  poflumus ,  quin  aliud  Noviedmum ,  in  Biturigibus  fitum ,  &  quia  tam 
clarum  non  eft ,  fupra  in  loco  fuo  praetermiflum ,  nunc  apponamus.  De  eo  Cacfar  itidem 
lib .  v  1 1 .  cap .xil.  Vercingetorix  obviam  Cizfariproficifcitur.  Ille  cppidum  Biturigum ,  po- 
fitum  in  via  s  Noviodunum  oppugnare  mfituerat.  i  n  v  i  a  ,  quas  Genabo  Carnutum  nve 
Aurelianis  Avaricum  Bituiigum  ferebat.    eo  enim  tendebat  Csefar.    Qui  periti  locorum 

S  «  .  funt. 


«3$  GEOGRAPHIAE    A N T I QU A E 

funt ,  ajunt  Neuvefur  Baranion  nunc  dici.  Baranio  autem  amnis  in  Avaram  (Eure)  influit : 
Avara  in  Carim  five  Carum  >  hic  in  Ligerim.  Et  hsee  de  utroque  Novioduno  Ca:faris  5  al- 
tero  nobiliore  Aeduorum  :  altero  minus  nobile  Biturigum. 

Superfunt  ad  Ararim  fita oppida  Aeduorum  Cabilonum  &  Mntifco.  Caefar  de  fe  Jib.  v 1 1 
extremo  :  Q/Tidlium  Ciaronem ,  &  P.  Sulpcium  Cabdoni  &  Matifcone  in  Aedms  ad  Ara- 
rim  reifrumentariiZ  caujfa  collocat.  Non  aliud  nomen  urbis ,  quam  hujus ,  quod  ctiam  Va- 
lefius  conqueritur ,  pejusfuitacceptum.  Strabonis  eft  K.a/3u>Arvov  ,  Cabyllinum:  Ptole- 
masi  Ka$»fi\kvQv ,  Laballinum  ;  Tjbuke  Theodofianas ,  quam  fepe  ab  editore  Peutinge- 
.  rianam  cum  vulgo  diximus  ,  Cabillio  :  in  Itinerario  Aethici ,  vulgo  Antonini ,  itincre 
a  Mediolano  per  Alpes  Cabellio ,  prave ,  quia  hoc  oppidi  in  provincia  nomen  eft ,  nec  vero 
illud  ibidem  accipiendum ,  quia  in  Lugdunenfi  verfatur  auctor ,  inter  Matifconem  &  Au- 
guftodunum :  in  Notitia  Imperii  pag.  147.  CabaLlodunum.  Ibi  enim  memoratur  Prrfettnt 
clajfis  Ararict  Caballoduno  :  apud  Ammianum  lib.  xiv.  cap.  xxxi  Cabdlo :  &  lib.  xv.  cap. 
xxvii.  Cabillones  nurnero  plurativo.  Sed  verum  nomen  eft ,  quodexCsefariscommen- 
tariis  habemus ,  idque  comprobatur  nummis  veterum  Francorum  regum ,  qui  a  Meroveo 
genus  duxerunt ,  quibus  Cabdlonnum ,  Valefio  tefte  expreffum  eft.  Hodie,  quodnemo 
dubitat,  Challon  appellatur. 

Matifconem  fupra  in  Caefaris  verbis  cognovimus.  Poft  Caefarem  longo  tempore  nemi- 
nem  illius  oppidi  meminifle ,  utique,  quodmiremur,  eft.  Proximi  enim  funt  auctores 
Itinerarii ,  di<5k>  itinere  per  Alpes  a  Mediolano :  &  modo  laudatze  Tabulae  TheodofianEe. 
Notitia  Imperii ,  fub  diipofltione  Magiftri  officiorum ,  habet  in  Gallias  fabricis  Matifco- 
venfiem  Sagittariam.     Hodie  Mafcon  vocatur. 

Boii  ab  occafu  habitabant ,  populus  unde  Boii  Gallias  Cifalpinas  five  Italicas  originem 
habuerunt  ,  de  quorum  migratione  Livium  videaslib.  v.cap.xxxv.  In  hmite fuerunt 
Aquitanias  circa  Elaveris  asque  &  Ligeris  ripas  :  Plinius  tamen  in  Lugdunenfi  inter  Car- 
nutos  &  Senones  numerat.  Multa  illorum  mentio  apud  Caefarem  ,.  qui  Gergoviam  five 
Gergobiam  oppidum  illis  tribuit  lib.  v  1 1 .  cap.  ix.  Vercmgetorix ,  inquit ,  rurfius  Bituriges 
exercitum  reducit ,  atque  inde  profeBtM  Gergobiam ,  Bojorum  oj>t>idum  >  quos  ibi  Helveticoproe- 
*  lio  viBos  Ctnfar  collocaverat  >  Aeduuque  attnbuerat.  Quod  ut  obfidione  liberaret ,  Casfar 
ex  Senonibus  in  Carnutes  profectus ,  Genabi  exercitum  Ligerim  transduxit ,  ut  per  Bi- 
turigas  in  Bojos  deveniret.  Vide  cap.  x  1 .  Quse  narratio  habitationem  gentis  non  obfcure 
oftendit ,  Burbonenfem  fcilicet  regionem  effe ,  qui  ohm  ager  Bojorum ,  Aeduis  attribu- 
torum,  fuerat.  Efle  Bojorum  Gergobiam ,  a  Gergovia  Arvernorum  diverfam ,  facile  eft, 
Caefare  auclore ,  adprobare.  Arverna  enim  urbs  in  monte  fita hoftilis  fuit  erga  Romanos: 
Boja  autem  amica ,  quia  Bojos ,  poft  Helvetium  prcelium  in  fidem  receptos ,  ipfe  Casfar 
ibi collocaverat y  ut  attributi  Aeduis ,  fcederatisRomanorum,efIent.  Ex quibus intei- 
ligitur,  ut  diverfas  gentes  Boii&  Arverni erant ,  fic etiam oppida illorum atque horum 
duas  diftinctas  Gergovias  fuifle ,  nihil  commune  habentes  praeter  nomen. 

Tandem  ad  Segufianos  venimus  ,  populum  ,  in  quo  caput  provincias  Lugdunum  fuit. 
Pliniuslib.  iv.cap.xvii  1  extremo : Secuftani (fic fcribit) liberi ,tn quorum agro coloniaLug-. 
dunum.  EtStrabopag.  12p.de  Rhodano  :  cu^/3«S\«  rifh&es  $  Agy^Vvoy  7rcA«v  t  2.1- 
j/Ko-javwv,  cum  Arari  concurrit  apud  Lugdunum  ,  urbem  Segufianorum.  Cadfar  lib.  1.  B. 
Gall.  cap.  xf  ab  Allobrogibta  in Segujlanos  exercitum  ducit.  Et  lib.  v 1 1 .  cap.  lxiv.  Hts  con- 
iitutk  rebm ,  Aeduis  Segi.fianisque ,  quifuntfinitimiprovincU ,  X  milliapeditum  impsrat.  Si- 
itum  urbis jam  oftendit  Strabo  di£tb  loco  y  &  pag.  152.  ac  fequenti  repetit ,  adjedis  laudi- 
fous  urbis  ijjius  prasftantiffimae.     Ait  171)  tjj  gm^qK^  r  w&pw  #d  confiuentes  fiuviorum  s, 

Rho« 


Gallia.  LIBER    II.    C  A  P.    II.  139 

Rhodani  8c  Araris ,  \ic\  Ao'4j<m  incolle,  quod  &  Celtica  vox  dunum  fignificat  3  conditam 
efle,  poftNarbonemomniumGallicarumurbium  hicn&sfi  (AoiAisu,  frequenttffmam  ,  qua 
prasfides  Romani  utantur ,  ibique  monetam  babeant ,  qua  aurei  argenteique  nummi  per- 
cutiantur ;  prasterea  admirandum  templum  extra  portam  ad  confiuentes  habere  ,  ab 
omnibus  Gallis  communi  fententiaAugufto  Caefari  dedicatum,cum  ara  lx  gentium  nomi- 
nibus  infcripta.  Arse  hujus  plures  meminere ,  Suetonius  Claud.  cap.  1 1 .  Dio  Calfius iib» 
Liv.  fub  finem ,  & Juvenalis  Satyr.  1 .  verf.  44. 

Aut  Lugdunenfem  rhetor  dtBurm  ad  aram : 
&  vetus  infcriptio  apud  Gruterum  pag  .13.  num .  1  y . 

SACERDOS     ROMAE     ET     ACJG. 

AD     ARAM     AD     CONFLUENTES 

ARARIS     ET     RHODANI 

FLAMEN. 

Origihem  Lugdunenfis  urbis  &  colonias  habemus  ex  civili  bello ,  tempore  inter.Casfa-< 
ris  necem  &  Octaviani  triumviratum  medio ,  quum  L.  Munatius  Plancus  illi  parti  Gallias 
praeeflet ,  quem  ,  veritus  fenatus  ,  ne  cum  Antonio  fe  conjungeret ,  apud  Dionem  lil>. 
xlvi.  pag.  523 .juffit  Viennenfes ,  ab  Allobrogibus  expulfos ,  qui  ad  confluentes Rhoda» 
ni  &  Araris  confederant ,  evvcKia-M ,  hoc  eft  in  coloniae  formam  ordinare ,  quod  ille  etiam 
fecit ,  6c  coloniam  eo  deduxit.  Infcriptio  enim  in  Gruterianis  pag.  439,  num.  8 .  proftat» 

L.     MUNATIUS    L.     F.    L.     N.    L.     PRON 

PLANCUS     COS.     IMP.     ITER. 

IN     GALLIA     COLONIAS     DEDUXIT 

LUGDUNUM     ET    RAURICAM. 

Miraris  autem  Aufonium  inter  claras  Gallias  urbes  Lugduni  rationem  non  habuifle  ?  quod 
ibi  Gratianus  imperator ,  difcipulus  ejus ,  interfectus  fuerat ,  filentio  ut  irifauftum  locum 
involutum  voluit  :  Aquilejam  contra  laudavit ,  ad  quam  Maximus  Gratiani  interfe&or 
perierat ,  quam  ita  ultione  refectus  adloquitur : 

Felix  qua  tanti  fhetlatrix  Uta  triumphi 
Punijli  Aufonio  Rutupinum  Aiarte  latronem. 
Rutupinum  latronem ,  Magnum  Maximum ,  Britannias,  ubi  Rutupias  flmt ,  tyrannumi 
Recens  colonia  adeo  celeriter  crevit ,  ut  etiam  Augufti  setate  ampliflima  eflet ,  6c  metro- 
polis  fieret,  ac  fedespratfeclorum.  Claudius  Csefar  ibi  natus  eft  Suetonio  tefte,  aquo 
alumno  plura  ornamenta  accepit ,  &  propter  illa  novum  nomen  ColonU  ClaudU  CopU  Au- 
gufta.  Id  quod  lapidis  fi*agmentum ,  in  Rhodani  ripa  repertum ,  probat  apud  Gruterura 
pag.  30. 

-    -    - DOMUSQ.     DIVI 

COLON.     COPIAE    CLAUD.     AUG.     LUGD 

TAUROBOLIUM     FECIT     Q,     AQUIUS 

ANTONIANUS    PONTIF.     PERPETUUS. 

Ex  quo  eruditi  viri  etiam  alios  lapides ,  compendio  fcripturae  incifos ,  interpretantnr ,  cu* 
jus  generis  funt ,  quern  Sponius  exhibet  Mifcell.  erud.  Antiq.  pag.  170. 

D.       M.       MEMORIAE      AETERNAE 
C.       ULATTI       MELEAGRI      IlIIlI      VlR      AUG 
C.      C       C.       AUG.      LUG.       PATRONO      EJUSDEM 
CORPORIS      ITEM       PATRONO      OMNIUM 
CORPOR.      LUG-      LICITE      COEUNTIUM 

S .   4  -  id 


Y4o  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

id  efl ,  Sextumviri  colonU  ClaudU  Copia  Augufta  Lugduni ,  five  Luguduni :  ubi  ClmdU  no- 
men  beneficiorum  auclorem ;  Copi<e  abundantiam  omnium  rerum ,  &  fmgum  maxime , 
iignificat.  Sunt id generis  exempla  plura apud  Gruterum  ut  pag.  388.  num.  6.  c.  c.  c. 
3lugud.  &png.  488.  num.  8.  I1111I  viri  aug.  c.  c.  c.  aug.  luguduni.  Ammiano  non 
Lugdunum  ,  ied  Lugdunm  dicitur  lib.  xv.  cap.  xxvn.  Lugdunenfemy  inquit,  primam 
Lugdunm  ornat ,  Cr  Cabillones  ,  cr  Senones.  Vetcres  etiam  Lugudunum  quatuor  fyllabis 
■dixerunt.  Dio  Caflius  lib.  xlvi.  pag.  323.  to  AxyxJxvov  ^  ivoy.ot.^h,  vZv  'j  AxyJxvoi 
scaAs/^ov,  quodolimLugudunumvocatumfuit^  nuncautcmLugdunum.  Soloturenfis  Ja- 
pis  apud  Sponium  pag.  171. 

MERCUR.       AUG.       VALER.       HISPA 
NUS       IlIIlI       V I R.      AUG.       LUGUD. 
EX      S.       VOTO. 

plura  apud  Gruterum  funt ,  ut  pag.  390.  IiiiiIviriaug.  lugud.  Sc  pag.  388. 
<juae  verba  paullo  ante  ,  quum  de  notis.  c.  c.  c.  ageremus,  produximus. 

Segufianis  Ptolemams  duo  oppida  extra  Lugdunum  metropolim,  quam  in  Aeduis 
fcriplerat  ,  attribuit  Rodumnam  &  Forum  Segujianorum ,  utmmque  Ligeri  adpofitum  y 
qua?  etiam  in  Theodofiana  Tabula  inveniuntur ,  fed  corrupte  fcripta ,  Roidomna  &  Furo- 
jeguftanarum ,  quae  vero  faoile ;  Ptolemaso  doclore ,  emendari  poflunt.  Adhucfeivan- 
tur  nomina,  fed  magis  pravata.  Illa  enim  Roane  five  Rohane ;  hoc  Feurs,  abjecta  altera 
voce  prxter  primam  litteram  ,  appellatur.  EttantumdeLugdunenfiGallia,  ejusque 
populis  nobihoribus.  Ignobiles  &  ignotos ,  quibus  fedem  certam  definire  non  poflu- 
mus ,  valere  jubemus ,  in  quibus  funt  Ambibari ,  Atcfui ,  BodiocafTes ,  6c  alii  ejusdem, 
©rdinisacnotionis. 

GALLIA     NARBONENSIS 

S  I  V  E 

PROVINCIA     ROMANA. 

Narbonenfis  Gallias  provincia  a  Pyrenaso,  Hifpanias  termino,  ad  Alpes  &:  Italiam, 
inter  mare  mediterraneum ,  Cebennas  montes  &:  Rhodanum  Arari  nondum  permixtum , 
ac  lacum  Lemanum  extenfa  fuit.  Dicla  ante  Augufti  tempora  Provwaa  Romana  &  a  Cae- 
fare  faepe  yrovtncia ,  item provincia  noftra ,  quia  ad  id  temporis  illa  prima  &  fola  Romano- 
rum  trans  Alpes  in  Gallia  fuerat  provincia.  Casfar  lib.  1.  cap.  1.  Belg&  a  cultu  atque  humani- 
tate  provtncU  longiffime  abfunt.  Et  cap.Vll.  quumnuntiatum  effet Helvetios pcr  provinciam 
noftram  tter  facere  conari.  Et  cap.  x.  Tolofatium  civitat  eft  inprovmcia.  Plimus  lib.  1 1 1 . 
cap.  I  v.  fic  terminos  provincias  conftituit :  Narbonenfts provinciapars  Galliarum:  qu&  interno 
mari  adlmtur.  Braccata  antca  difla ,  amne  Varo  ab  Jtalia  difcreta ,  Alpiumque  vel  faluberrimis 
R&mano  imperio  jugis  :  a  rehqua  vero  Gallia  latere  feptemtrionali  montibm  Gebenna  Cr  Jura. 
Tam  culta  coloniisRomanis  &  oppidis  Latinijuris  fuit,ut  idem  Plinius  di&o  ioco  cenfeat, 
Italiam  verius  quam  provinciam  efie ,  ideoque  nulli  provinciamm  poflferendam.  Tacitus 
oratione  Claudii  lib.  x  1 .  cap.  xx  iv.Numpcemtet  Balbos  ex  Hifpania ,  nec  minm  infignes  viros 
e  Gallia  Naxbonenft  tranfiviffe .?  nam Plinius  etiam  dict.0  loco  ait ,  virorum  m&mmque  digna- 
tione  &  amplitudine  opum  illam  provinciam  abundafle. 

Varias  gentescontinebatBebryceSj  Voicas-Te&ofages,  Tolofates,  VolcasAreco» 

micos  j. 


Gdlia.  LIBER    II.    CAP,    II  141 

micos,  Helvios,  Salyes,  Cavares,  Deciates,  Tricafftnos,  Vocontios,  Tricorios, 
Centrones,  Veragros,  Sedunos,  Segalaunos  five  Segovellaunos ,  Allobroges ,  8c  plu- 
res  alios  incerti  fitus  ac  obfcuriores,  quorum  nomina  Pliniuslib.  n  i.cap.  iv.notavit. 
Initium  ducimus  a  fabula  Bebrycia  auUfk Bebrycumpoipu\i ,  quia  Pyrenseo  monti  ab  re- 
gis  filia  Pyrene ,  quam  ab  Hercule  vitiatam  ferae  in  illo  faltu  dilacerafTent ,  nomen  haefifle 
fingitur .     Silius  Italicus  lib .  1 1 1 .  y  erf.  420 . 

Nomen  Bebrycia  duxere  avirgine  colles 
Hofpitis  Alcid*  crimen , 
Patrem  enim  faevum  hominem ,  partumenixafugiens 

plangebat  tn  antrk 

Etpromijfa  virifilvis  narrabat  opacts 

Donec  moerentem  ingratos  raptoris  amores 

Tendentemque  manus  atepue  hofpitis  arma  vocantem 

Diripuere  fer£. 
Reverfus  exHifpaniaHercules,  membris  Pyrense  inventis ,  magno  -  clamore  &  cumla- 
crymis  Pyrenen  vocavit , 

Defetumqm  tenent  montesperfeculanomen, 
Quacris  forfan  qua  in  parte  montium  illzfeva  Bebrycis  aula  fuerit  ?  Non  certe  in  Hiipaniae 
ora ,  fed  ultra  Ulius  limitem ,  in  finibus  Volcarum  ,   Gallicani  popuii.     Idem  Silius 
di£to  libro  verf.  441. 

Bebryci<z  Tcenm  fines  tranfcenderat  aul& 

Jnde  ferox  quafitum  armis  per  inhofpita  rura 

Volcarum  populatur  iter 
Stephano  quidem  urbium  &  populorum  fcriptori  Bebryces  funt  populus  ntfyi,  lo^l^e-iv  c<* 
t?  EvfuTni »  juxta  Iberos  Europ&os ,  id  efl  Hifpanos.  Sed  «c%c  juxta  fi  prope ,  &  vicini- 
tatem  fbnat ,  dixit  chorographus  quod  verum  efl :  fin  Bebry ces  Hifpanias  includit ,  alios^ 
itidem  Graecos  auclores ,  quam  Byzantium  illum ,  efl  tutius  fequi.  Tzetzes  Lycophro- 
nis  Scholiaftes  ad  verf.  130J*.  ht^ot  Bi^uxs?  iS-v&  Txhotrwv  ,  o\  KxhSv^)  ^u^Qmr,o-ioir 
u4lii  Bebryces  [diverfi  ab  Afiaticis  in  Myfia] populm  GaRorumfunt ,  qui  Narbonenfes  vocan- 
tur.  Et  Zonaras  Tom.  11.  de  initio  Belli  Hannibalici  pag.70.  »]  S-dhaosx,  r,  wuKjq  p%i 
BtfifjVKoovi  dstgav  3  N^/3wv>j(r/a)v ,  mare  quod  olim  Bebrycium-,  pof  Narb-omnfe  diflumfuit* 
Et  Feflus  Avienus  in  Ora  Maritima. 

Gensqne  Bebrycum  prim 

Loca  hac  tenebat :  atque  Narbo  civitts 

Erat  ferocu  maximum  regni  capuu 
Ex  quibus  clarum  eft  Bebryciam  regionem  a  Gallico  latere  Pyrenasorum  Narbonem  ver* 
fus,  ubi  Sardones  in  ora  locavit  Plinius ,  autpaulloultrafuifie,  qui  tractus  poftea  Vol- 
cisTectofagibus,  finitimis  illorum,  attributus  fuit.  Intus  Plinius  ponit  Confuaranes  ,, 
qui  ut  nomen  etiam  oftendit ,  nunc  habitant  lespais  de  Foix  <cr  de  ConJeranssCcten  omnem 
illum  tra&um  adfignant  Volcis,  qui  difcriminiscaiiuaT^o/^wappellantur,  utqueita. 
Strabo  6c  Ptolemseus.  Iile  lib.  iv.  pag.  129.  'OvohKm  ol  TtKTao~uyts  xuhxfdfaot  *jj»  nv^v^ 
vthna-iu^aiv ,  Volca  9  qui  Tc&ofages  vocantur  ,  proximi  funt  Pyren<co  :  hic  lib.  11.  cap.  v.  ab. 
Ilibiri  &  Rufcinone  incipit  eosdem  Teclofages  Volcas  enumerare.  Ergo  ad  ipfum  Hifpa- 
nise  terminum  in  ora  maris  Narbonenfis  pertinuerunt ,  &  Te&ofagum  primus  ab  Hi- 
fpania  locus  Cervaria  Pomponii  Melos  fuit ,  quod  promontorium  tum  fine  oppido  videtur; 
fuifle :  ideoque  loavt  tarjtummodo  vocatur.    Ait  enim  Meia  lib.  1 1 ..  v,  extremo ;  Xtm  in- 

S  x  t.0- 


14*  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

ter  Pyrendpromontoria  Pcrttts  Veneris  infignisfano  ,  G^  Cervaria  locw ,  finis  Gallia.  Hodic 
Cervara  ,  prifco  nomine  leviter  mutato ,  appellatur.  Propinquus  in  feptemtrionem  eft 
Porttts  Venzris ,  jam^Melacumfanolaudatus,  duobus  parvis  promontoriis  inclufus ,  di- 
verfis  a  promontorio  Veneris ,  {eu  fano  ejusdem  in  Hifpania.  Nunc  Porto  Vendres. 
Hunc  emenlis  locum  occurrit ,  qui  Caucoliberum  medio  sevo ,  nunc  Colibre  five  Collio- 
vre  vocatur ,  qucm  perperam  multi ,  etiam  Hadr.  Valeflus ,  cum  Ilberri  five  Eliberri  con- 
fundunt,quae  reductior  a  mari :  illud  vero  in  extrema  ejus  ora  eft,  nec  idoneum  caftris  Han- 
nibalis  ,ut  campus  juxta  Tecum  St  Elnam :  etiam  dubiae  antiquitatis,  quia  in  monimentis, 
quibusutimur,  nulla  ejusdem  proftat  mentio :  MaityrologiumRomanumxiii.kalend. 
Maji ,  Caucoliberi  in  Hifpania  Tarraconenfi  jtajpo  fanfti  Vincentii  martyris,  VidePetrum 
de  Marca,  virum  accuratiflimum  in  Marca Hifp. pag.  23.14.  Poft  illud  deinde  £//£<?m 
Melse,  Illiberi  Livii  neutro  genere  :  Plinii:  lM|3eeA  Uli&eris  Ptolemaei:  Strabonis /- 
lybiris  (Wvfilpfis)  olim  infignis  urbs,  etiam  Hannibalis  tempore,  qui  ibi  caftrahabuit. 
Livius  lib.  xxi.  cap.  xxiv.  Cum reliquis  copiis  Pyrenaum  transgreditur ,  &  ad  oppidum  Illiberi 
cafira  locat.  Poftea  temporis  injuria  imminutum.  Piinius  dicr.o  cap.  1  v.  Illiberis  magns, 
quondam  urbistenue  vefligium.  Haufit  ex  Mela ,  qui  di<5r.o  loco :  Vicm  Eliberri ,  magna 
quondam  urbis  &  magnarum  opum  tenue  vefiigium.  Non  memoratur  ante  reftitutum  oppi- 
dum ,  quam  Conftantinus  Magnus  cum  oppido  etiam  caftrum  in  illo  loco  pofuit ,  &  utri- 
que  Helcna ,  matris  nomen  indidit ,  cujus  multa  mentio  apud  hiftoricos  eft ,  qui  Conftan- 
tis  augufti ,  a  Magnentio  opprefli  ,  necem  defcribunt.  Eutropius  lib.  x.  cap.  v.  de 
Conftante :  faftionc  Magncntii  occifm  efi.  Obiit  haud  longe  ab  Hifpaniis  in  cafiro ,  cui  Hele- 
nanomen  efi.     Hujus  verba  Hieronymus  in  Chronico ,  utfolet,  repetiit.     Zofimuslib. 

II.  Cap.  XLII.  'jTfJs  Tivoi  7roAi^vj;v  u (>[*•/,$ t}  £  Tlv^vulx  Tthwlov  tox.nry.ivy,v  ,  'Ehivvi  q  Tivoy.cn, 
tw  7roh.t%yiu> ,  fugit  [Conftans]  ad  oppidum  cui  Helena  nomen  efi.  Orofius  quoque  St  Epito- 
ma  Viftoris  oppidum  vocant ,  cui  haud  dubie  caftrum  munitius  adpofitum  fugit ,  in  quod 
Conftans,  percuflbrem  fugiens,  ferecepit.  Tabula  tamen  Theodofiana ,  utfaepefb- 
let,  etiam  hoc  loco  antiquum  nomen  praefert ,  cujus  hicordoeft,  Infummo  Pyrcntov. 
j4d  Centenaritm  xii.  Iliberrevu.  Rufcinone  vi.  Concordant  numeri  cum  Antomni  itine- 
rario ,  in  quo  etiam  funt  xxv  m.  p.  inter  Summum  Pyrenaeum  &;  Rufcinonem ,  itinere  ab 
Arelate  Tatraconem  fic : 

Combufiam  — —  — — 

Rufcincnem  M.      p.     VI. 

jid  Ccnturiones  m.     p.     xx. 

Summum  Pyrenaum  m.      p.     v. 

Ergo  Ad  Centuriones  locus  idem ,  quem  Tabula  dixit  Ad  Ccntenarium.  Ex  quibu&fitus 
Rujcinonis ,  veteris oppidi ,  apparet.  Liviuslib.xxi.cap.xxiv.  Galli  quamquamltalia 
bcllum  infcrri  andiebant ;  tamen  Rufcinonem  aliquot populi  conveniunt.  Et  mox :  capti  donis 
cum  bona pace  exercitum ptrfines fuos prater  Rufcinonem  oppidum  transmiferunt.  Mela  lib .  1 1 . 
cap.  v  coloniaRufcino:  vicm  Eliberri,  Pliniuslib.111.cap.1v.  Rufcino  Launorum.  Ergo 
jus  Latii  poftea  confequuta  eu;.  Strabo  etiam  &  Ptolemaeus  meminere  ejus ,  qui  id  pecu- 
liarehabent,  quod  hujus  &  Illiberis  cognomines  tradunt  amnes  praeterfluentes ,  quosLa- 
tini  fingulos fuis  nominibus  appellant.  Strabo  Hb.  iv.  pag.  1 16.  ubi de  Pyrenaei  &  Geben- 
nae  fluminibus  agit  :  lx  ph  £  liugwp  ,  ots  PacjciW  ,  vu  0  Wvfityi; ,  sro*iv  %%m  opmvpov 
heiTZf)&  oivruv  ,  E  Pyrena  fluunt  Rufcino  &  Illibcru  ,  utcrque  urbem  habens  cognominem. 
Avienus  in  Orae  Maritimae  lib.  i.  dixit  alia  teruliuatione  Rofchmum  rlumen  cognomine 
oppidi , 


Gdlia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     II.  14J 

Pofl  Pyren<mm  jugum 

^acent  arena  Utoris  Cynetici , 

Lasque  late  Julcat  amnis  Rofchinm. 
Ex  quo ,  quamvis  pravato  nomine ,  de  accentu  Rufcmonis  judicare  proclive  eft.  Ni  hil  ex  - 
eo  fupereft  praster  turrim :  cetera  in  ruinis  jacent ,  dimidio  leugae  a  Perpiniano ,  quod  in- 
didem  refurrexit.  Ultra  eft  Leucata  litus ,  &  fons  SalfuU.  Pomponius  Mela  lib.  u.  cap.  v 
a  Narbbneprogrediens&lacuRubrefb:  Ultra  efi  Leucata ,  litoris  nomen ,  0°  SalfuUfons , 
non  dulcibm ,  Jedjalfioribm  etiam  quam  marinafmt ,  ^#«  defuens.  Itinere  Antonini  a  Me-»_ 
diolano  in  Hifpaniam : 

Narbonem  -■  ■  •   — — 

Salfulas  M.     p.     xxx. 

Ad  Stabulum  M.     P.     xlviii. 

Ad  Pyrcnaum  M.      P.     XVI. 

In  eisdem  Tectofagibus  Volcis  ad  Atacemfluvium  eft  Carcafo  five  Carcafum ,  quod  &  Car* 
cajfo,  &  Carcajfw  a  pofterioribus  fcribitur.  Caefarlib.m.  Gall.  ca.-p.xx.virisfortibusTo~ 
lcfa ,  Carcafone  &  Narbone  evocatis.  Ptolemseus  in  Tectofagum  mediterraneis  Kx^xitco -y 
Carcafo.  Plinius  lib.  iii.  cap. iv.  CarcafumVolcarumTeBofagum.  Itinere Hierofolymi- 
tano  fexto  cafu  Carcajfone  \  6c  in  Peutingeriana ,  Carcajfione.  Hodie  Carcajfonne ,  nomine 
prifco  retento.  Inter  Carcaflbnem  St  Narbonem  Red<e  fuere  y  quarum  nihil  reliquum  eft. 
Inde  Pagm  Redenfs,  &  Comitatm  Redenfis  nominantur.  TheodultusParaenefiadJudices 
verf.  141. 

-Inde  revifentes  te  Carcajfona  Redasque 

2\dozmbm  inferimus  nos  cito  Narbo  tuis. 
Ulteriores  in  Aquitanico  limite  Tolofates  funt  j  pars  Te&ofagum  Volcarum ,  quibus  etiam 
Tolofam  Ptolemasus  adfcripfit.  Caefar  lib.  i.  B.  Gall.  cap.  x  nuntiatur  iter  in  Santonumfnes 
facere ,  qui  non  longe  a  Tolofatiumfnibm  abjunt ,  qm  civitas  eft  inprovincia.  Et  Plinius  fiib 
finem  capitis  di£ti  :  Tolofani  Teclofagum  ,  AquitanU  contermini.  Eorum  urbem  Caefar 
di&o  loco  nominavit ,  quum  Tohfa ,  Carcafone  &  Narbone  viros  fortes  a  P.  Craflb ,  quem  in 
Aquitanos  miferat ,  evocatos  fcripfk.  Ptolemaeus ,  Toa«V*  xoa&W ,  Tolofa  coloma.  Si- 
donius  lib.  1  v.  epift.  xvn  ineunte ,  urbs  Tolofatium ,  ficut  in  Notitia  Galliae  eft  civitat  To- 
lofatium.     Ampla  8t  olim  fuit ,  ideoque  Aufonius  epift.  xxiv.  verf.  8  3 . 

Quincuplicem  focias  tibi  Martie  Narbo  Tolofam , 
id  eft ,  in  quinque  partes  divifam ,  quo  modo  verf.  8 1 . 

Utque  duplex  Arelat, 
propter  novam  urbem  in  altera  ripa  adpofitam .  Proprium  cognomen  habet  Palladia ,  nee 
verocertumfatis,  utrumaPalladiscultu,  an  a  proventu  olivae ,  quae  Palladia  arbor  apud 
Silium  Italicum  eft  lib.  1.  verf.  2  3  8 .  an  potius  a  ftudiis  litteramm ,  quod  pluribus  interpre- 
tibus placet.     Martialis lib.  ix. epigram.  c  i. 

JMarcm  PalladU  non  infcianda  Tolofc 
Gloriay  quem  genuit  pacis  alumna  quies. 
De  ftudiis  litterariis  agit ,  ut  primus  verfus  oftendit , 

Marcm  amat  nojiras  Antonius^  Attice,  Mufas, 
Martialem  pofteriores  imitati  funt.     Aufonius  Parental.  carm.  im, . 

Te  Jtbi  Pailadia  antetulit  toga,  doBa  Tolofd: 
<&  inProfeflbribus  idem  carm.  xvn. 

PalladU  primnm  toga  u.  veneraia  Tohfa,*,. 


144  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Et  Sidoniils  Apollinaris  Panegyrico ,  quem  Avito  focero  dixit  verf.  4 3  6. 

Palladiam  imflicitis  manibus  fubiere  Tolofam. 
Interpretantur  Joannes  Savaro  ad  hunciocum  ,  &  ad  Martialem  Vincentius  Coleflb  dc 
fludiis  litterarum ,  ibidem  ad  magnum  provcntum  excultis ,  in  quo  plurimi  adquiefcunt. 
Sed  nec  prima  ratio  dc  Palladis  feu  Minervas  in  ea  urbe  fingulari  cultu  videtur  conte- 
-mnenda.  Ipfe  Sidonius  Sapphico  in  ultima  epiftolarum  de  Saturnino  martyrc  Tolofe  cru- 
dcliter  necato : 

Quem  negatorem  Jovis  ae  Minervet 
-     Et  cructs  Chritti  bona  confitcntcm 

Vwxit  ad  tauri  latus  mjugati 

plebs  furibunda. 
Magnificam  urbem  fuifle  ex  eo  hquet ,  quod  Capitolium  habuit.     Idcm  cultus  Minervsc 
argumentum ,  utpote  focias  Jovi  Capitoiino.     Sidonius  eodem  carmine 

E  quibus  primum  r/iihi  pfaliat  hymmts 

Qvi  Tolojatem  tenuit  cathedram , 

De  gradu  fummo  Capitoliorfm 

PrAcipitatum. 
Templum  ibi  antiquum  fuit  lummse  religionis ,  de  quo  Strabo  lib.  iv.  pag.  120.  Ev  r S  t«- 

Mosrj  70  npov  jjv  ayiov  TtfAoopaov  <r$odpcf.  vto  t  ^•££/o.jc«v,  Tfjjjj  r»  ^r^atoi  nr\*ovctc?i  «JW 
t£to,  tto^wv  oivx-rtSzvTwv ,  tre)  (xrjivos  7i?o<Tff,7rTrc<&&~i  S-affSvTiQ*  ,  Toloja  tcmplum  fuit  facro- 
fanttkmi  quodvaldevemrabanturvicini,  ideoque  abnndabat  thcfauris  ,  multis  donartadedi- 
cantibus ,  cr  nemine attingere  aufo.  Auils  vero  id  eic iacrilega  manu  Servilius  Ca:pio ,  qui 
poftea  calamitatibus  fuis  proverbio  AurUm  1  oiojanum  locum  dediffe fertur.  Vide  Gelli- 
um  lib.  111.  cap.  ix.  &  luftinum  lib.  xxx  1 1 .  cap.  1 1 1 .  qui  paulio  aliter  recenfet. 

Superefr.  Narbo  ,  caput  pfbvinciae  in  maritirno  tra&u  Volcarum ,  fed  dubium  videri 
poffit  ,  Tecliofagum  ,  an  Arecomicorum.  Strabo  enim  pag.  129.  videtur  Arecomicis 
tribuerc ,  quorum  iitivmv  y,  Nar£/3wv  xiyiTxi ,  navale  dicatur  Narbo  ejje.  Sed  dum  ibidem 
dicit  (UsjTpoVcA.?  ir  A&xoutv.uv  ej-J  Niuav<r& ,  caput  Arecomicorum  Nemaujum  ejfe  ?quxvero 
Ut  ipfe  cenfet ,  cum  Narbone  non  conferenda  erat  3  iitum  extra  Arecomicos  pofitum  efle, 
non  obfcure  fubindicavit ,  quod  Ptolema:us  clarius  adfirmat  in  Volcarum  Tectofagum  ur- 
bibus  Narboncm  numerans  coloniam.  Antiquum  emporium  ad  Atacem  fluvium ,  ibi  per 
Tubnfum lacum ut Mek ,  fiveTubrenfem ,  ut Plinius vocat ,  in  mare  fe  effundentem  :  & 
pofrquam  Romanis  ceflit  (cefiit  autem  diu  ante  Ccefarum  tempora)  eo  colonia  deduck  fuit. 
Vellejus lib.  1.  cap.  xv.  Narbo  Martius  in  Gallta M.  Porcio  Cr  Q^Marcio  coss.  abhincannos 
circiter  cli  11  deducta  colonia  eil.  hoc  eft  anno  v.  c.  iocxxxv.  qui  efr.  annus  ante  confu- 
latum  Casfaris  lix  ;  Ciceronis  lv.  Cognomine  ornatur ,  &  Narbo  Martius  dicitur  apud 
Melam  atque  Plinium  ,  a  Marte  potius  aut  iegione  Martia ,  quam  a  Marcio  confule ,  qui 
coloniam  deduxit.  Quod  Valefius  ex  Aufonio :  Sirmondus  ex  Apoliinari  Sidonio  con- 
firmari  oflendunt.     Ille  enim  in  Claris  Urbibus  dixit 

Nec  tu  Martie  Narbo  Jilebere , 
qua  lege  a  Marcius  non  poflit  deduci :  hic  epiftola  carmini  xx  1 1  prsefixa :  Dum  apud  Nar- 
bpnem  quondam  Martium  dittum ,  fed  nuperfaBum ,  morai  netto.  nuper  factum, 
obfidione  Gothica.  Plinius  fepe  diclo  lcco :  Narbo  Martius ,  Deeumanorum  colonia  x  1 1 
m.  p.  amaridijians.  IdeminTiberiinummoapudGoIzium dicitur.  col.  nareo 
m  a  r  t.  decumanor.  Et  Pomponius  Mela :  Anteftat  omncs  Atacinorum  Decuma- 
norumque  colonia,  unde  olimterrisaHxilh.m^  nme  (f  nomen  W '  decus  efi ,  MartiusNarbt. 

Auda 


Gallia.  LIBERIL     CAP.  II.  145 

Aucla  colonia  eDecumanis,  ideft  decima  legione,  cujus  veterani  cum  Atacis  accolis 
huc  ab  Julio  Caefare  deducli  fuerunt  ,~  ad  quod  negotium  Nero  Claudius ,  Tiberii  augu- 
ili  pater,  mifllis  efl,  quod  Suetonius  VitaTiberiicap.  iv.obfervavit.  Martii  autem 
cognomen  antiquius  fuit,  quam  illud  Caefaris  fupplementum  5  &hauddubieexprima 
dedu£tione.  „  Cicero  pro  Fontejo  cap.  1 .  Efi  in  eadem  provinaa  Narbo  Martius ,  colonm 
noftrorum  civium,  fpecula  populi  Romaniacpropugnaculum.  Sidonius  carm.xxm.  inlau» 
des  ejus  latius  excurrit : 

Salve  Narbo  potens  faluberrime , 

Urbe  &  rure  Jimul  bonus  videriy 

Muris ,  civibus,  ambitu,  tabernis , 

Portis,  porticibus,  foro ,  theatro , 

Delubris,  capitoliis ,  monetis^ 

Thermis  ,  arcubus,  horreis ,  macellis, 

Pratis ,  fontibus ,  infulis ,  Jalinis , 

Stagnis ,  fiumine,  merce,  ponte ,  ponto. 
Nihil  ergo  defuit,  quod  urbem  eximiam  &;  opulentam  poflit  condecorare.     Ad  orm* 
menta  etiam  pertinent  nova  ab  Julio  Caefare  conlata  cognomina ,  quae  in  marmorea  tabuh 
dedicatie  Auguflo  arse  apud  Gruterum  funt ,  pag.  Z2p. 

COL.     JUL.     PATERN,     NARB.     MART. 
quod  in  aliis  lapidibus ,  Narbone  efFofh*s ,  per  notas  ita  fignatum  eft  c.  j.  p.  n.  m.  quse  aeque 
Cic  legi  poftulant  Colonia  Julia  Paterna  Narbo  Martius.     Sirmondus  talem  infcriptionem 
profert  ad  Sidonii  carmen  xx  1 1 .     Ab  Augufti  aetate  major  dignitas  acceffit ,  ut  provinci- 
am  quoque ,  cujus  metropolis  erat ,  denominaret. 

Teclrofagum  oppidis  a  Ptolemaeo  adnumerantur  quoque  %un!%cn  B<ctir<e ,  quas  Beterr<z 
funt  Piinii :  Btterra  Melae ,  utrobique  cum  Septimanorum  cognomine ,  quod  coloniam 
feptimam  eo  deduclam  arguit.Itinere  Antonini  ex  Italia  in  Hifpaniam  etiam  Beterrx :  apud 
Stephanum ,  Urbium  periegetam  Ban-apptf.  Lucas  Holftenius ,  ad  Ortelium  obferva- 
tionibus ,  nummum  defcribit  a  Peireifcio  acceptum ,  cujus  fimilem  illultris  Spanhemius 
apud  Harlasum  seque  illuftrem  virum  vidit ,  in  quibus  legitur  BHTHP.PATflN,  ex  quo 
verafcriptura,  quae Plinii  fuit  &  Antonini ,  Beterravel  Beterra ,  luculenteradprobatur: 
contra  vulgaris ,  Bliterra ,  rejicitur ,  quam  vir  fummus  ille ,  Lucas  Holflenius ,  ex  errore 
ortam  putat ,  quo ,  in  dipthongo ,  A  pro  A  acceptum  fuerit.  Nam  cum  diphthongo  etiam 
Jcriptum  id  nomen  invenitur ,  uti  ex  Ptolemaeo  &  Stephano  oftenfum  fuit ,  quod  etiam 
lapide  Narbonenfi  probatur ,  quo  incifum  eft  apud  Gruterum  pag.  270.  num.  1  o. 

M.     JULI.O     PHILIPPO 
NOBILISSIMO     CAESA.     PRINCIPI 

JUVENTUTIS     SEP.     BAETERR.  _  &reliqua. 

In  Notitia  Gallise  efl  Civitas  Beterrenjium ,  nunc  Bez.iers ,  in  finiftra  ripa  Obris ,  nunc  Of - 
bis,  fluminis  fita. 

Erat  etiam  Volcarum  Te&ofagum  urbs  AgaihajGve  Agathe:  Graece'Ay«9-»j,quamquam 
Jofephus  Scaliger  Arecomicis  hanc  &  Beterram  tribuat ,  quod  improbat  Valefius :  jct/^cj 
tAA&sAKmtm  ,  a  Majfdienjibus  condita ,  ut  Strabo  refert  pag.  1 2.6.  Inde  efl  quod  Marci- 
anus  Heracleota  Perieg.  pag.  9.  dicit 

01  MoCOSdKioiV  KTifOtVTiS  ~1%M  $«*'«? 

id  efl ,  MaJfdU  conditores  Phocenfes  (qui  Maffilienfes  funt)  Agatham  tenuere.    Et  Plinius 

T  Hb; 


H6  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

lib.  iii.  cap.  iv.  Agatha  quondam  Maffdienfium.  Dum  quondam  dixit ,  ad  fua  tempom  re- 
fpexit,  poftquamcivilibelloJuliusC-jeiar^utDioCaiTiustraditlib.XLi.pag.  i6r.  k^tix 
Tre&VTcc,  7thyivrS  tw  iKi&izj.as  QvopoiroSy  omma,  -prtcter  libertatis  nomen ,  ademerat.  Pompo- 
nius  Mela  lib.  n.  cap.  v.  Tum  ex  Gebennps  demiffws  Araunsjuxta  Agatham.  Vibius  autem 
Sequefter  de  Fluminibus  libello :  Cyrta  Maffdienfium  jecundum  Agatham  urbem.  Quos 
itaconciliat  Vaiefius,  ut  Cyrta  nomen  Grsecum  iit,  a  Maflilienfibus ,  conditoribus  A~ 
gathse  adilludflumen,  impofitum :  ^r^mnomenantiquumCeltarum.-  Agathaho- 
die  Agde ,  prajjacentibus  ftagnis  fupra  iniulam ,  quam  Ptolema;us  etiam  'AydB^  nominat . 

y§    TY,V  6y.UVVfA.0V   TtoXlV. 

Supra  Agatham  ad  idem  flumen  Araurim  cognominis  urbs  Araura  eft ,  antiquiore 
nomine  Ceffcro  appellata.  Plinius  diclo  loco  :  Carcafum  Volcarum  Tefiofagum  ,  Cejfero. 
Ptolemazus  in  eisdem  Tectofagibus ,  Ke<r«gw,  Ceffcro.  Antoninus ,  vel  Acthicus ,  itine- 
re  a  Mediolano  Italiae  in  Hifpaniam ,  Cefferonem  £c  Arauram  eamdem  effe  docet ,  &  locum 
fimul  ac  diftantiam  ita  demonitrat : 


Nemaufum                   — 

—    _— . 

Ambruffum 

M. 

P.      XV. 

Scxtationem 

M. 

P.      XV. 

Forum  Do?niii 

M. 

P.      XV. 

Arauram  fivc  Cefftronem 

M. 

P.       XVIII. 

BctcrraA 

M. 

P.      XII. 

Narboncm 

M. 

P.      XVI. 

Haec  de  Volcis  Tectofagibus  ,  quorum  colonia  Tefhfages  in  Gallogrsecia  fuerunt  , 
quod  Strabonis  teftimonio  clarum  eft.  Altemm  genus  Volcarum  eft  Arecomicorum, 
Strabonis 'Ouw^^ctj ,  S?  '  Aoj.Koy.wks  7roo<rayo^ivinri ,  Volca,  quos  Ancomicos  nominant :  Pto- 
lemad*OuoA>c«<  'Ae/nofjuoi :  Melae  & Plinii  Volc*  Arecomici.  Ad Rhodanum  usque  perti- 
nuerunt :  non  autem  ultra  illum ,  Strabone  clare  dicente  pag.  129.  knl  B-dn^  y,ioyt  ?S 
ttotoj^,  ad  alteram  ripam  fiuminu  non  ad  utramque ,  ut  Livius  dixit  lib.  xxi.cap.  xxvi. 
Ptolema? us  duas  illis  in  mediterraneis  urbes  dat ,  Nemaufum  coloniam  &  Vmdomagum. 
Urbs  infignis  Nemaufm  ^  8t  caput  Arecomicorum.  Strabo  ibidem  :  Mktoo7tqXi;  tuv 
'A&KofAiKwv  e«0  N^aua-©-,  metro^olu  Aricomicorum  Nemaufws  efl.  EtMela  Arecomicorum- 
Nemaufusi  acPiinius  di£to  c^.rv.NemaufumArecomicorum.  nam  utroque  genere  no- 
minatur.  Nummus  cum  capitibus  Augufti  &  Agrippas ,  infcriptuscoL.  nem.  apud 
Vaillantium  pag.  8 1 .  id  eit  colonia  Nemaufus  five  Nemaufenfis.  Meruit  etiam  Augufia.  no- 
men ,  quod  non  datum  eft  nifi  ampliflimis  civitatibus.  Infcriptio  cippi  Nemaufenfis  apud 

Gruterum  pag.  3  2.3 .  num.  f. 

D.    M. 

T.     INDESII     TERTII 

AED.     COL.     AUG.     NEM 
DOMITIA     EORTE     SIBI 
ET     VIRO     DE     SE     BENE 
MERITO     V.     P. 

Amphitheatrum  ,  antiquitatis  Romanae  teftimonium ,  psene  integrum  Nemaufiis  fer- 
vat,,  ex  quo  forma  &  flrudura  Romanoruin  opeirim  cognofcitur.  In  Notitiis  Gallia? 
CivitM  Nemaufenfis  eft :  hodie  Nfmes. 

Altera  urbs  Ptolemsei ,  Arecomicis  Volcis  tributa,  eft  Vindomagus ,  cujus  nominis 
sjjjk  mentjo  apud  alios  eft :  ideo  dimcile  de  ejus  loco  St  fitu judicium.    Hadr.  Valefio  y 

viio 


Callia.  LIBER    II.     CAP.II.  j47 

virodo&ifumo,  videtur  efle ,  quae  poftea  Uceaa ,  five  Ucetia  dicla  fuit  3  in  Notitia  civi- 
tatum  Narbonenfis  iprimx  CafirumUcecenfe :  hodieCJ^,  tribus  leucis  aNemaufoin  fe- 
ptemtrionem.  AddoPtolemadurbibusiW<?m?z,  quas  in  occafum  &  feptemtrionem  re- 
cedit  -,  in  Notitia  provinciarum  Civitas  Lutevenjium ,  /W  */?  Luteva  cafirum.     Non  pofte- 
riorisaevieffeoftenditPliniusinNarbonenfi.     Lutevani ,  inquit,  quiCrForoneronienfes. 
Cognomen  autem  Forum  Neroms  ,  cave  cum  alio  hujus  nominis ,  quod  cis  Rhodanum 
prope  Druentiam  eft  ,  confimdas.     Hodie  notum  oppidum  Lodeve. 

Rurfus  in  maritima  divertamur ,  ubi  Forum  Domitii  eft  ex  itinere  Antonini  paullo  ante 
memorato  ,  &  alio  ejusdem  ab  Arelate  Narbonem  :  &  ex  Tabula  Theodofiana.     Anti- 
quum  fuifle  ab  Ahenobarbo  Domitio ,  qui  res  in  his  oris  geffit ,  conditum ,  non  eft  facile 
quod  devocet  in  dubitationem  ,  licet  antiqui  fcriptores  illud  non  prodiderint.     Ssepe  lau- 
dati  Valefii  judicio ,  &  ratione  itinemm  poftulante ,  fuit  in  Frontignani  loco ,  quodfii- 
pra  Volcarum  longiflimum  lacum  inter  Montem  Peflulanum  &  Beterras  eft ,  vini  gene- 
»  rofi  proventu  nobilitatum  oppidum ,  nec  dubitat  multum  Valefius ,  quin  Fronthnan  cor- 
ruptum  malo  fato  linguarum  fit  ex  Forum  Domitianum.     Quas  in  infula  fita  eft  civitas  Ma* 
galonenjium ,  ut  in  Notitia  vocatur  j  five  Magalona ,  ut  feparatim  appellatur  a  Theodulfo 
Parsenefi  ad  Judices  verf.  133.  magis  ad  medii  aevi  geographiam  pertinet,  quam  temporum 
antiquorum,  in  quibus  nulla  ejus  mentio  reperitur.     Moniti  Theodulfi  nomine  ,  Aure- 
lianenfis  epifcopi ,  non  poflumus  nobis  temperare ,  quin  omnem  paene  Volcarum  traftum, 
ejusdem  verfibus  pro  temporum  illorum  do&rina  eleganter  in  dicla  paraenefi  defcriptum  , 
quia  itineris  rationem  habet ,  a  verfu  1.3*1.  repetamus : 

Jnde  Nemaujiacas  fenfim  properamus  ad  arces  » 

Quo  (patiofa  urbs  efi ,   resque  operofa  fatis. 
Hinc  Magalona  habuit  lavam,  Sextantto  dextram 

Hic  (cabris  podiis  cingitur  ,  illa  mari. 
Queis  bene  tranfitis,  Agathem  mox  parte  Jiniflra 

Linquimm  &"  nosmet  tec~la  Beterru  habent. 
Mox  Jedes,  Narbona,  tuas  urbemque  decoram 
Tangimus. 
De  Sextantione ,  quem  fupra  etiam  in  Itinerario  Sextationem  dichim  vidimus ,  &  Ambmjfo, 
ibidem  conjuncta  ,  quas  plura  jam  dicamus  non  habemus,  nifi  quod  utrumque  etiam  in 
Theodofiana  Peutingeri  Tabula  notatur.     Situs  ex  Itinerario  accurate  cognofci  poteft. 
Ugemum  vero  in  eadem  Peutmgeriana  inter  Nemaufum  &  Arelate  pofitum ,  certioris  anti- 
quitatis  eft ,  ut  jam  tum  a  Strabone memoratum.    Poft  initium  enim  iib.  iv.  pag.  123. ait, 
Isc  Nsw«o<r*  Skx,  'Ovyc^va  ^j  Tci^trx.aivQ^  etg  tdi  S^jwas  CJaroi  t<*  Xi^riaKothJ[Mvoi,aNemau-' 
foperUgernum&Tarafconemad  Aquat  Sextias.     Heic  Avitus,   Sid.niifocer,  Auguftusab 
exercitu  proclamatus ,  ut  eil  in  Panegyrico  ejusdem  verf.  57  1 . 
------    fragor  atria  complet 

Ugerni. 
Tandem&oppidumveteresadpofitumRhodanotradiderunt,  Rhodiorum  opus ,  unde 
iiomen  fluvius  acceperit.  Piinius  lib.  1  j.  1 .  cap.  1  v  ubi  Rhoda  Rhodiorum  fuit ,  unde  di&us 
multo  GalharumfertiUJfimus  amnis ,  ex  Alptbusfe  rapiens  per  Lemanum  lacum  ,  fegnemque  de- 
ferens  Ararim ,  nec  mmusje  ipfo  torrentes  Ifaram  cr  Drucntiam.  H^C  diverfa  Rhoda  ab  Hifpa- 
nica ,  eosdem  autem  ,  quos  iila ,  conditores  na&a.  Marcianus  Heracleota  Periegefi 
pag.  p.  vocat  Rhodanujiam. 

T  2,  Oi 


i48  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E, 

O*  Motosothictv  xrio-otvrts  t%pv  QaKieig 
'Ayu&qVy   VoSotvxcriotv  n ,   YoJetvos  Jjv  \/.kycnA 

HorOtfAQS  TtOt^^ei. 

id  eft ,  Phocaenfes  Majfilia  conditores ,  tenuerunt  etiam  Agatham  ,  &  Rhodanuflam ,  auam 
magnus  fluvius  Rhodanus praterfluit.  Dum  vero  Plinius dicit  fuit,  oflendit nihil ejus 
oppidi  iuperfuifle  fuis  temporibus.  Si  fuit  quondam  tale  oppidum ,  ad  oltium  Rhodani 
occidentale  fuiflc  vcri  non  eft  abfimile. 

Una  gens  fupereft  in  Provinciae  parte ,  quce  Romanis  trans  Rhodanum  erat ,  Helviorum 
fcilicet ,  five  Helvorum  ,  qui  Sc  Elvi ,  llvi  in  quibusdam  Csefaris  libris ,  Valefio  tefte  , 
appellantur.     Hi  contingebant  Arvernos ,  ut  Caefar  eos  locat  lib.  v 1 1 .  cap.  v  1 1 .  (id  eft  pa- 
gos  Arvernis  fubjeclos  ,  Vellavos  ,  Gabalos)  Ccbenna  monte  eos  ab  Arvernu  difcludente , 
quod  additur  ibidem  cap.  vi  1 1.     Male  ergoStrabo'EAx;k?,  Helvios ,  in quatuordecim 
gentibus,  ab  Augufto  Aquitaniae  adjectis  ,  numerat,  aquibusGebenna:jugisfeparan- 
tur ,  ut  fupra  probavimus.     Gaefar  autem ,  &  Plinius ,  &  Ptolema:us ,  ille  in  Provincia  ; 
hi  in  Narbonenfi ,  qua:  eadem  eit ,  fcripfcrunt.     Coluerunt  ad  Rhodanum  fupra  Areco- 
micos.     Plinius  in  meditcrraneis  provinciae  Narbonenfis  urbem  illorum  Albam  nominat , 
Albam  nempe  Hclvorum.     nam  Helvos  ille  vocat  ,  non  Helvios,  utalii.     Ptolemzeus 
corrupit  Helviorum  nomen  in  Elicocos ,  quos  perperam  in  altera  ripa  ponit ,  eorumque 
urbem  laudat  AlbauguHam ,  ideft,  Albam  Auguflam ,  quod  argumento  eft ,  nonignobi- 
lem  urbem  Albam  Helviorum  fuifle ,  fed  qua~  Augufti  cognomen  dignitate  fua  fuitinere 
potuerit.     Ab^/^capitepofterioriiEvo^/^^  dicti  Helvii ,  &:  urbs  eoram  in  Noti- 
tiis  Gallise  Civitas  Albenflum ;  in  quibusdam  additur  Vivarium ,  aut  nunc  Vtvarium  :  &  in 
veteri  Chronico  apud  Valefium ,  Civit.u  Albenjium ,  qu<z  C*-  Vivarium.     Haec  fatis  often- 
dunt  Albam  Helviorum  efle ,  quce  nunc  Viviers  vocatur  in  tractu  Vivarienfi ,  vulgo  le  Vi- 
•varois.  Supra  Helvios  in  limite  Arvernomm  prope  Rhodanum  Ortelius  in  Tabula  Gallise 
Antiquce  pofliit  Maximi  Aemiliani  Tropaum ,  quod  folus  Strabo  lib.  iv.  pag.  1 2.8.  ita deli- 
neavit :    K«9"'   0  o-oy.nlmxeiv  o^lcetg  Ttorotros  ^gJ^   0   PoJavoV  qjpj  ro  Ki^fMvov  laQr ,   Koivr@* 
«£>#f3<©J  hlali-ifA&^AiuiAictvQS,    *%Q/\otis  rg/o-}  [AV£/ao*iv ,  etxoffi  ^.v^/oi^ou;  KsAtwv  KotriKo^iv .  k. 
%?Y!<rz  roo7rotiov  dvro$ri  AevjtS  Ai&x.     Quo  loco  Ifara  &  Rhodanus confluunt ,  prope Cemmenum 
(Gebennam)  montem,  Q^  Fabius  Maximus  Aemilianus  xxx  millium  non  integrorumexercituy 
c  c  millia  Gallorum  cccid.it  ibique  tropaumflatuit  ex  albo  lapide.  Defcribit  ibi  finiftram  ripam 
Rhodani ,  ut  &:  proelii  locum  &  erectum  tropasum  credas  cis  flumen  exftitifle.     At  pag. 
£32.  in  Arvernis  idem  prcelium  commemorat  tf  r  <rv^ohy,v\  ad  confiuentes  Ifar<z&  Rho- 
dani ,  v.otW  tjv  \g\  ro  Ki\j.y.ivov  c£©°  7rKr,o-ici£ei  tw  VoSavw ,  ubi  Gebennamons  appropmcjuat  Rho- 
dano ;  quibus  dextrum  Rhodani  latus  videtur  indicari .     Id  quod  Ortelium  in  Tabula  puto 
refpexifle.     Confentit  Philippus  Brietius ,  qui  quamvisinSegalaunisAemiliitropa^um 
referat ,  tamen  ultra  Rhodanum  ad  radices  Cemeni  montis  fuifle  fcripfit.     Nec  vero  repugna- 
bimus ,  fi  quis  tropzeum  cis  flumen  requifierit. 

Haclenus  de  provincia  Narbonenfi  ultra  Rhodanum :  nunc  citeriora ,  id  eft  inter  Rho- 
danum  &  Alpes  comprehenfa  enarramus.  Ab  orientali  oftio  Rhodani  urbs  prima  eft  Ma- 
ritima Avaticorum.  PomponiusMelalib.  I i.cap.  v.  Inteream  [Mafliliam]  & Rhodanum 
Maritima  Avaticorum  jlagnum  objidet.  Fojfa  Marianapartem  ejus  amms  navigabili  ofiw  effun- 
dit.  Ergo  intra  foflam  eit  Maritima  oppidum.  Plinius lib.  111.  cap.  iv.  Ultra ,  fojfie  ex 
Rhodano  Q.  Marii opere& ' nomme inflgnes •:  flagnum Maflramela:  oppidum  Maritima  Ava- 
ticorum  y  fuperojuc  Campi  Lapidei ,  Herculisprdiorum  memoria:  regio  Anatiliorum.  Pto- 
lem«eus  Anatzlios  finitimos  cum  Avancis  confundit :  Ait  enim  Mst»  t  PaJ^vdv  \%\  Sethciosn 

mzcti 


Gdllia:  LIBER    II     C  A  P.    II.  14$ 

x«5  'AvotrtXav  TtoXh  Mot>gj.Ti[Aot  KoXmiot.  Pofl  Rhodanum  fuper  mareflta  eji  urbs  Andtilorum , 
Maritima  coloma.  Oppidum  etiam  lacus  nomine ,  cui  adjacebat,  fuit  appellatum .  Stepha- 
nus  de  Urbibus  :  Mas^^jj  noXts  yj\  xlpvn  Maflrameia  oppidum  Cr  iacus.  Et  Feftus 
Avienus  in  Ora  Maritima : 

-----     oppidum  Maflramela 

Prifcum  valudis. 
Nec  vero  diverfa  Maftramela  oppidum&  Maritima,  etiam  judicio  Ifaaci  Voffii  ad  Me- 
lam.  Ex  fitu  colligitur  Marhimam  coloniam  eile  quod  hodie  efl  oppidulum  Martegue  : 
£c  Maflramelum  lacum  Mer  de  Martegues.  Nec  efl  quod  Ptolemaeum  corruptum  putes  , 
quum  utique  etiam  populus ,  Anaiilii ,  in  hac  ora  fuerit ,  ut  Plinio  auclore  conftat ,  &C 
infcriptione  San-Remigiana ,  in  qua  anatilii  funt ,  Harduino  ad  Plinium  teftante. 

Hinc  proxima  eft  Maffdia ,  Phocasenfium ,  Iconiae  civitatis  ,  colonia ,  ab  omnibus 
laudata ,  quia  non  tantum  portu  &  commerciis  aut  munimentis  fuis ,  verum  maxime  etiam 
morum  humanitate  &  litterarum  ftudiisfuit  nobiliffima.  Conditores  fupra  Heracleota 
nominavit.  Confentiunt  Mela  ac  Plinius,  &  cetera  etiam  quas  diximus ,  confirmant. 
Melafaspedicr-olib.ii.cap.v.  MaffliaaPhoczvsoriunda,  Cr  oliminterafperMpoftta,  nunc 
ut  pacatis ,  ita  dijftmiliimis  tamen  vicma  gentibm  ,  mirum  quamfacile  &  tuncfedem  alienam 
ceperit ,  O"  adhuc  moremfuum  teneat.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  I  v.  Pa  ora  Majfilia  Grxcorum 
Phocaenftum  foederaia.  Et  Tacitus  Agricolcevitacap.lv.  Sedem  &  magifiramftudiorum 
Jvioifiliam  habuit ,  locum  Graca  comitate  &  provinciaii  parjimonia  mifum  ac  bene  compojitum. 
PleniushascStrabo  exfequiturlib.iv.pag.  ny.  dicitque  barbaris  zraiJi-uT^ov  fuifle,  lu- 
dum  quafi  litterarium :  item ,  QiXifXqvx/;  Xotrz<rx.ivot<ri  tsV  TotXoircK/;  >  fludium  Gracarum  litte^ 
rarum  in  Gallis  excitajfe  adeo ,  utetiam  rol  avpftoKotiGt  contraBuum  formuias  Grcece  confcri- 
berent.  Addit  iv  «fe  tw  itot^ovri  yj\  tsj  yvoo^^urdta?  Vcapccitm  5T£7r«>csv  dvrl  *£  eis  AS-qvov; 
diroSr^iotA ,  tKei<re  cpoirxv  cpt\o(JtotB^et?  tvrcti.  Et  hodienobiliffimis  etiam  Romanis perfuaftt ,  ut 
difcendifludiopro  Athenienfl  peregrinatione  Maffilienfem  ampleclerentur.  Portus  urbi  proxi- 
mus  Lacjdon  dictns,  o  AomvJcov  ,  ut  Euftathius  ad  Dionyfii  verfum  jf.  obfervat.  Adde 
Melam  mfra.  Civili  bello  fua  in  rempublicam  fide ,  damnum  pafl a  ,  &  a  Carfare  armis , 
oppidis ,  agro  ,  &  ceteris ,  praeter  nomen  libertatis ,  exuta ,  ut  lupra  in  Agatha  prse- 
diximus. 

In  Antonini  Itinerario  maritimo  per  portus ,  itinere  ab  Urbe  ad  Arelate ,  poft.  Maffili- 
am  occurrit  Citharifla  portus ,  quod  olxpov  promontorium  vocat  Ptolemaeus :  dtinTaurentm 
portus ,  pro  Tauroentus ;  Melas  Taurois ,  ut  Voffius  emendavit ,  Straboni  &  Ptolemseo 
oppidum ,  illi  Totvgivnov  Taurentium ,  huic  Taupoevriov  Tauroentium :  Caefari  lib.  1 1 .  B.  Civ. 
cap.iv.  Tauroenta,  pluralitcr,  caiteilum.  Natti,  inquit,  idoneumventum  cxportuexe- 
unt ,  &  Tauroenta ,  quod  efl  caflellum  Maffdienflum ,  ad  Nafldium perveniunt .  Tum  dernum 
Telo  Martius  fequitur  xn  m.  p.  aTauroentoremotus:  cujus  antiquior  ,  quamexhoc 
per  portus  itinerario ,  non  habetur  memoria.  In  Conciliis  epffcopus  Teionenfls  fubfcripfit , 
aliquando  corrupte  Tolonenjis  ,  unde  Toulon  hodiernum  nomen  portus  celeberrimi.  Pli- 
nius  diclo  loco  memorat  Athmopoim  Maffdienjium ,  quam  Harduinus  fufpicatur  Telonem 
Martiumefle.  Mela  etiam  Athenopolis  illius  meminit.  Ab  Alpibus  progreiliis ,  Deinde, 
inquit,  Forumjulii,  Ottavanorum  coionia.  Tunc  po(i  Athenopolin  £r  Oibiam  ,  &  Tau- 
roin  ,  &  Cithariften ,  eJiLacydon,  Maffdienfiumportm  ,  &  in  eo  ipfa  Maffdia.  Non  ablu- 
dit  a  loco  &  ordine  Melae  ,  conje£turaHarduini.  Aliomm  opiniones  varias  vide  apud 
Baudrandum.  Sed  fic  Olbia  oppidum  ,  quod  Ptolemaeuspropeofliumamnis^r^»/^' 
locat,  reducendum  eft  ultra  Telonem.     Nec  vero  Ptolemxus  in  hac.orafatis  certus^, 

T  3  propter 


1^6  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

propter  id  etiam  ab  Ifaaco  Voffio  notatus.  Argenteum  flumen ,  quod'A£y£vTJov,  Argen~ 
tmm  Ptolemaeus  vocat  ,  expofuimus  fupra  in  fluminibus  Gallias ,  Planci  epiftola  xxxiv 
ad  Ciceronem  uft ,  qui  fecundum  optimos  libros  per  E  vocalem  fcripfit  non  per  i  utPto- 
lema^us.     Adde  Plinii  verba  mox  proferenda. 

Poft  oflium  ejus  amnis  Forum  Julium  eft ,  nobilis  colonia :  Tacito  in  Agricola  cap.  iv 
illuflns  Forojulienjium  colonia  :  Plinio  in  Narbonenfis  defcriptione ,  Forum  'Jfuln ,  OcUva- 
norum  colonia  ,  qu&  Pacenjis  appellatur ,  Cr  ClaJJica :  amnisineaArgenteus.  Cur  Clafjtca 
dicatur,  Strabo  oflendit  pag.  127.  to  votvsaB-fxov  to  K«'ic«£(gr  £  2e/3«s-£,  c  /t«A?<n  $o'pov 
laAiov ,  navale  Cccfaris  Augufti ,  quod  Forumjuliumvocatur.  Nec  veroab  Auguftode- 
mum  in Julii  hcnorem  ita  appellatum  eft ,  fed  ab  ipfo  Julio  dedu&a  colonia  fuit.  Plancus 
enimjamtumMutinenfi  bello  Forum  Julii  appellavit  ad  Ciceronem  epiftolis  xv  &  xvn. 
Rari  nummi  urbium  Gallicarum :  bujus  tamen  aliquot  fuperiunt  apud  Golzium :  Augufti, 
col.  julia  ocTAViANORUM  &  Ncronis  ,  col.  pacens.  class.  utriusque  explica- 
tor  Plinius  eft ,  qui  vero  cum  Mela  OBavanorum  refert ,  tamquam  legionis  Octavse ,  ficut 
flipra  Bctcrra?  Scptimanorum :  Narbo  Decumanorum  crant.  Si  nummus  recr.e  deicriptus 
eft ,  ad  Ocr.avii  Ojcfaris  nomen  vel  honoris  caufla  vel  errore  credamus  adlufum  efle. 

Ad  Italias  limitem  in  ora  pertingebant  Oxubu  6c  Deciates ,  utrique  a  Plinio  diclo  loco , 
&:  Polybio  Excerpt.  Legat.  cxxxiv  >  6v  Floro  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 ;  hi  etiam  a  Mela  me- 
morati.  Ptolemceus  Deciatibus ,  qtios  A£ki«t/*?  vocat,  Antipolin  urbem ,  Maffilienfi- 
um  coloniam,  nunc  Antibe,  prope  flumen^raw,  attribuit.  Mela  Antipolin  a  Deci- 
atum  oppido  diiHngtiit.  Aitenim,  Nicaatangit  Alpes  ,  tangit  oppidum  Deciatum ,  tangit 
Antiplin.  Quod  fi  eft,  inter  Antipolin  <k  NicvczmDcctatnm-  oppidumfuit.  Ste- 
phanus  tamen  AeioVov ,  Dccietum ,  ( nam  etiam  Polybii  Aexiirron  per  >j ,  qui  aliis  Deciatct) 
zrcAiv  *It«Ai'«?,  urbem  Italid  dixit ,  quafi  in  Cifalpinis  Liguribus  fitum ,  quum  adTranfal- 
pinos  feu  Gallicos  utique  pertinuerit.  Varus  amnis  terminus  Gallia?  fupra expofitus ,  ultra 
quem  Nic&a  eft  ,  itidem  Maffilienfium  opus  ,  fed  in  Italias  ora  >  nihilominus  a  Mela  cc 
Stephano in  Narbonenfi  Gallia  numeratur.  Plinius  autem  lib. )  1 1 .  cap.  v.  &  Ptolemarus 
lib.  1 1 1.  cap.  1.  Italise  vindicarunt ,  etiamStrabopag.  117.  »f  Nik*i«  t?j  '1t«a/«?  y[vii«A 
jjj  tov  vvv  StSetyiJ.zvcv  c^cv ,  KxixiP  iiroi  M«<w«Aimtwv  ,  Nic<ca  fecnndum  iam  demonftratum 
limitem  (qui  Varus  eft)  Italia  adfcribitur ,  quamquam  ejt  Majfdienfium. 

Maritima  ora  explicata  in  mediterranea  progreflum  facimus,  iterum  ab  Rhodano  inci- 
pientes ,  ut  ab  occafu  in  ortum ,  geographorum  more ,  fiiccedamus.  Rhodanum  acco- 
lebant  Salyes  Strabonis ,  five  Salyi ,  ut  Florus  vocat ,  qui  etiam  Salvii  in  Epitoma  Livii , 
&  Salluvii ,  apud  Plinium  appeliantur ,  quod  poftremum  nomen  videtur  antiquiflimum. 
Ex  vettifto  lapide  Gruteras  pag.  2.08.  num.  3 . 

C.     SEXTIUS     C.     F.     CALVIN.     PRO     CO 
DE     LIGURIB.     VOCONTIEIS     S  ALLU  VIEISQ^ 

&  reliqua.  Hi  Salyes  v  potentiores eeteris  ,  fere  omnem  regionem  ab  Rhodano ,  unde 
Ptolemseus  initium  fumit  iiloium ,  usque  ad  Italiae  fines  tenuerunt.  Strabo  lib.  iv.  poft 
pTincipium  :  TrapctAluv  z^xciv  ot  ts  M«oj«Aiwt«i  ii  01  2«'aus?  fAt%£S  Aiyvwv  ,  i-nl  t«  ngog 
'iraxloiv  y,i°r,,  ^  tov  "Ou«^ov^ot«wov.  Maritima  tenent  MaJJdienfes  &  Salyes ,  usque  ad 
Liguriam&  Itali<zflnes  acVarumfluvium.  Nectantum  in  maritimis  erant ,  verumetiam 
y  tm  JLaXvcav  opetvyj  ngog  «^k.tov  oino  tr,g  icTtk&s  ?cAiv«  |U«^ov  ,  rjj\  t^-9"«A«ttjj?  «*ipi5-«T«t  ^J 
[mx$ 0 v ,  montana  regio  Salyum  in  fepemtrionem  ab  occaflu  inclinat  ,  &paullattm  a  mari  recedit, 
quod  Strabo  poft  paullo  pag.  1  zy.  adjecit.  Livius  lib.  xxi.  cap.  xxvi .  P.  Cornelius  profe- 
tlus  ab  urbefexaginta  longu  navibuspraxer  oram  Etruria  Linurumque  O"  inde  Salyum  montesj>er~ 
venit  Majffliam.     Saspe  tamen  fines  eis  arctiores  ponuntur ,  ut  ad  Rhodanum  ab  Avaticis 

c^Ana- 


Gdlia.  LIBER    II.     C  A  P.    II.  ifi 

&  Anatiliis ;  ad  Varum  a  Deciatibus  &  Oxubiis ,  alibi  ab  aliis  diftinguantur ,  quibus 
etiam  non  cmnem  tra&um  Ptolemasus  dat ,  fed  ab  Arelate  non  ultra  Aquas  Sextias.  Flo- 
rus  lib.  III.  cap.  1 1 .  Pnma  trans  Alpes arma  noflrafenjere  Salyi  ,  quum  de  mcurjionibus  eorum 
jtd:jfima  atque  amicijfima  civitas  Maffilia  quereretur. 

Prima  urbs  Rhodano  impoflta  eft  Arelate  flve  Arelatum ,  quae  quod  coloniam  fextse  le- 
gionis  acceperat ,  Arelate  Sextanorum  a  Plinio  &  Mela  appellatur.  Nummus  Caii  Cae- 
faris apud Golzium :  cGl.  ARELAt,  sextan.  Et infcriptio vetus apud Gruterum 
pug.  zyj. 

DIVAE 
FAUSTINAE 
-  A  U  G. 
SEXTANI 
ARELATENSES. 

Ptolemceus  'AgeAa  rov  noXcoviav ,  Arelatum  coloniam  vocat ,  plures  vero  Arelate  dicunt  v 
quafi  oIkKitov,  CaefarCivil.  i.cap.xxxvi.  naves  longat  Arelatefacere  inftituit.  Suetonius 
Tiberio  cap.  iv.  Paterad  deducendas  in  Galliamcolomas ,  in  qucis  Narbo  £?•  Arelate  erant  3 
mijfus  efl.  Eumehius  Panegyr.  Conftantini  cap.  xvin.  Rhodanus  parum  illts  videbatur  ruerey 
mmus  folito  Ardate  propierars.  Et  paucis  inter  jeclis  :  quum  illum-,  Arelate  deferto ,  com- 
perijfent  abiijfc  Majfdiam.  Ita  de  fingulis  fere  cafibus  hujus  nominis  ex  productis  jam  exem- 
plis  judicare  licet.  Dicunt  etiam  primo  cafu^r^pr^fertimpoetse.  Prudentius  hy« 
mno  Perifteph.  i v.  de  xvin  Caefaraug.  martyr.  verf.  $y. 

Tequevr&pollens  Areldi  habebit 
Santle  Geneji. 
Et  fingulari  carmine  Aufonius  de  laudibus  hujus  urbis : 

Gallula  Roma  Arel<u: 
qui  vero  proximo  verfu  etiam  Arelate  dixerat  vocandi  cafu , 

Panded,uplexArelate,  tuos ,  blanda  hofpita ,  porttts. 
Eidem  etiam  epift.  xxm.  verf.  8 1 .  duplex  Arcla*  efl ,  quia primum  in  finiflra ripa fuit  con- 
dita  :  poft  Conftantinus ,  utputatur,  inripaalteraurbemnovamquafiadpofuit,  ponte 
navali  conjun£tam.     Aufonius  ibidem  in  Ciar.  Urbibus  de  hac  ipfa : 

Pr&cipitis  Rhodani  hic  intercifa  fiuentis 

Ut  mediam  facias  navali  ponte  plateam. 
Sed  hoc  medii  aevi  efl,  quo  refervamus ;  noftro  vocatur  Arles ,  quod  efl  in  veteri  fini* 
ftras  ripae  loco.  Quod  vero  Julius  Cceiar,  ut  modo  ex  Suetonio  diximus ,  coloniam 
hucper  Tiberii  patrem  deduxit,  nomen  inditum  Julia  Paterna.  Jac.  Sponius  vir  fol- 
krtifllmusin  Erud.  Antiq.  Mifcell.  pag.  i6y.  lapidem ex faeculo  Antonini Pii ,  quatuor 
leucis  ab  Aquis  Sextiis  repertum  ,  exicripiit ,  in  quo  eft. 

COL.     JUL.     PATERNA     ARELATE. 

Nam  eo  usque  potentis  urbis  Arelatenfis  fines  patuifle  non  mirum  eft ,  quia  etiam  tribus 
millibus  pafluum  ab  Aquis  lapis  inventus  fuit ,  ex  una  parte  infcriplus  f  i  n.  a  q^  ex  altera 
Fin.arel.     Sed  plura  de  hac  urbe  in  Geographia  medii  asvi  forfan  dicturi  fumus. 

Supra  Arelate  in  ripa  Tarafco  fuit  Strabonis ,  quem  in  via  a  Nemaufo  ad  Aquas  Sextias 
ponebat.  Ptolemseus  prave  T^s/c-aay,  Tarufco  fcripfit ,  quia  hodieque  Tarafcon  voca- 
tur ,  nomen  oppidi  e  regione  Belloquadri.  Inter  Arelate  &  Cabellionem ,  qui  ad  Dru- 
entiam  eft ,  interjacent  Ernaginum  Ptolemaei ,  &  Glanum  ejusdem ,  utraque  oppida  Saly- 
©rum,  iUud  in  itinere  Antonini  aMediolano  Arelate3  viim.  p.ab  Arelates  hocxvi.a 

CabeL? 


ifz  GEOGRAPHIAE    ANTICLUAE 

Cabellionej  xn.ab  Ernagino.  Ex  quo  apparet  in  loco  Glani ,  quodPliniusG/4««w 
Livii  cognominat ,  effe  S.  Remigii  fanum ,  vulgo  Saint  Remy .  Utmmque etiam  habe- 
tur  in  Tabula  Theodofiana :  alterum  etiam  in  antiqua  infcriptione  apud  Gruterum  pag. 
4i3.num.4. 

CORP.     ERNAGINENSIUM. 

Sed  omnium  illuftriflima  in  hoc  traclu  ,  &  Salyum  gente  antiquis  temporibus  colonia 
erat ,  quoe  Aqu<t  Sextim,  a  conditore  Sextio  Calvino  ,  victore  illius  gentis  nominantur. 
Epitoma  Livii  lxi.  C.  Sextius  proconful ,  viCta  Salviorum  gente  coloniam,  Aqutvt  Sextiat  condi- 
dit,  ab  aquarum  copia  &  calidis  Crfrigidisfontibus^  atque anomine fuo  itaappellatas.  Et 
Vellejus  Paterculus  lib.  I .  cap.  xv.  CaJJio  Longino  &  Sextio  Calvino ,  qui  Sallues  apud  Aquas 
cjux,  ab  eo  Sextim  appellantur,  devicit,  confulibus ,  &  cetera ,  Strabonis  appellationem  fiipra  in 
Ugerno  cognovimus:  Ptolema:o  funt  vJarot  Xs|t«x  ko/\oovix,  Aqua  Sexticz  coloma.  Ele- 
ganter  Sidonius  in  Narbone  fuo  verf.  1 3 .  Bajarum  Campanke  nomine  decoravit ,  adv.c. 
Confentium  Narbonenfem : 

Nuper  quadrupedante  quum  citato 

Ires  Phociday  Sextiasque  Bajas , 

Illujlres  titulisque  proclusque 

Urbes  per  duo  confulum  tropcza. 
Phocida ,  id  eft  Mafliliam ,  a  Phocasis  conditam.  Eft  in  lapide ,  quem  Scaliger  vidit , 
6c  ab  eo  defcripfit  Grutems  pag.  413.  num.4.  col.  jul.  aug.  aquis  sextIs,  ex  quo 
manifeftum  eft ,  veterem  coloniam  C.  Scxtii  ab  Augufto  Casfare  au£t,am  aut  renovatam 
fuifle.  Nummus Vefpafiani apud Golzium  col.  aqjuae  sextiae  leg. xxv. 
In  Notitia  civitatum  6c  provinciamm  Gallia;  Mctropolis  civitas  Aquenjis.  Hodiecon- 
tracl:o  nomine  Aix,  urbs  fplendida  &  archiepifcopalis.  Atque  hasc  funt  quinque  ilhe 
urbes  ,  quas  Salyum  genti  attribuit  Ptolemseus. 

Ulterius  inter  Mafliliam  &  Antipolin  medio  loco  a  mari  longius  recedit  Forum  Voconiiy 
prope  flumen  Argenteum  fitum  >  de  quo Plancus  Ciceroni  epiftola  x vn.  Lepidus ad Forum 
Voconii  caftra  habet ,  qui  locus  a  Foro  Julii  quatuor  £7°  viginti  milliapaffuum  abeji.  Et  ipfe 
Lepidus  epift.  xxxiv.  ejusdem  libri  x.ad  Plancum,  fic  Ciceroni  fcripfit :  Continuis  iti- 
neT.hu  s  ad  Forum  Voconium  veni ,  &  ultra  caftra  ad.fumen  Argenteum  contra  Antonianosfeci. 
Phnius  quoque  meminit  in  Narbonenfis  defcriptione  >  &  Tabula  Peutingeriana  xvn  m.  p. 
a  Foro  Julii  removet  3  quod  forte  xxn.  legendum  eft ,  ut  cum  Plancianis  numeris ,  quos 
inodo  propofiiimus ,  magis  conveniat.  Ipfi  vero  Galli  magnopere  diflentiunt  in  hujus 
oppidi  loco  defignando ;  fed  paullo  fupra  flumen  fuiffe  Argenteum ,  ex  epiftola ,  quam 
diximus ,  non  obfcurum  effe  poteft. 

Inde  in  feptemtrionem  diflant  Rei  Apollinares  ,  colonia ,  veteri  nomine  Alebece ,  aut, 
ut  Harduinus  fufpicatur  Albicece  dicta.  Plinius  de  hac  lib.  311.  cap.  iv.  ut  Harduinus  ex 
Reg.  &z  Colbert.  codicibus  expreflit ,  Alebece  Rejonrm  Apollinarmm ,  quod  ante  illum 
etiam  Sirmondo  ad  Sidonii  lib.  iv.  epift.  xn  fuboluerat.  Nec  nulla aut  inepta  eft  illa  de 
Albicece  conjecmra.  Nam  Strabo  lib.  iv.  pag.  140.  'khftioUx*, ,  Albioscos  cum  Salyibus 
&  Vocontiis  conjungit ,  quos  &  Alebeceros  Philippus  Brietius  eosdem  putat  Geogr. 
Parall.  pag.  346.  quomm  oppidum  potuit  Albicece  efle.  Rara  in  hiftoriis  eft  oppidi  hu- 
jus  3  in  vetuftis  chorographiis ,  praster  Plinii ,  vix  ulla  mentio.  Pofteriores  autem  non 
filuerunt  neque  infcriptiones  lapidum.  Tabula  Peutingeriana  Rejis  Apollinaris ,  id  effc 
Apollinaribus,  fexto' cafu.  Notitia  Gallise,  Civitas  Rejenfium,  Sidonius  Apollinaris 
lib.  vi .  epift.  xii .  Arelatenfes ,  Reienfes.  Coloniam  Romanam  fuifle ,  quamquam  Plinius  in 

oppi- 


Gallia.  LI-BER    IL      C  A  R    II.  ,73 

oppidis  Latinis  cenfet ,  teftatur  infcriptio  apud  Sirmondum  di&o  loco ,  &  Grutenua 
pag.^iS.num.p. 

COL.     REJOR.     APOLLINAR. 

Et  aKa  apud  Sponium  Mifcell.  Erud.  Antiq.  pag.  1 78 .  ex  lapide  Maffilienu* : 

FLAM.  IN 
COL.  REJOR.  APOLL. 
Gognomen  urbs  ab  Apollinis  cultu,  religiofius  in  ea  celebrato  ,  haud  dubie  accepit, 
Scribitur  aliquando  etiam  Regium  id  urbis  nomen ,  ex  foni  puto  fimilitudine.  Gennadi- 
us  de  Scriptor.  Ecclef.  cap.  lxxxv.  Faufiut  ex  Abbate  Lerinenfis  monafitrii  epifcopus  apud 
Regium  Gallia  faBm :  qui  vulgo ,  etiam  rectc ,  Faufim  Rejenfis  appellatur  ,  quia  illud 
Regium  eft  Rejenfis  civitas ,  nunc  Riez. 

Hinc  magis  in  feptemtrionem  vergit  Dinia  Plinio  in  Bodionticu  fita ,  quos  Narbonenfis 
formulse  ex  inalpinis  Galba  adjecit :  Ptolemaeo  eft  in  Sentiis.  Sunt  enim  hi  obfcuri  populi 
confines  8c  male  diftin&i.  Notitia  Gallise  in  provincia  Alpium  Maritimarum:  Civitas 
Dinienfium.  Hodie  Digne.  Hinc  Varum  Verfiis  Suetri ,  populus  Plinii ,  etiam  ex  in- 
alpinis ,  Ptolemad  lib.  1 1 1 .  cap.  1.  Ss^yVgjo* ,  Suetrii ,  h  Troi&Ktw  "AAzrein ,  in  maritimis  Al- 
pibm ,  quorum  oppidum  T,otKtw  Salina ,  quod  doCliflimi  viri,  Lucas  Holftenius  ad  Orte- 
lium  ,  &  Hadrianus  Valefius  in  Notitia  Gallias ,  pucant  efle  Sollmenfium  civitatem ,  quae 
in  N  otitia  provinciarum  fub  Maritimis  Alpibus  reperitur .  Situm  dant  inter  Vintium  8c 
Sanitium,  fere  in  loco  ubi  nunc  Provincias  oppidum  Chaftelane ,  in  quo  v.  c.  Jacobus 
Sponiuspag.  Ip8.  infcriptionem  invenit. 

DECC.     CIVITATIS     SALIN. 

id  eft ,  Decurionum  civitatis  Salinarum  five  Salmenfis :  nec  longe  abhinc  ad  Varum  fluvium 
vidit  aliam. 

Q.     VIBIUS     Q,    F.     SALIN. 

qua  patria  Vibii  lignificatur.  Suetriis  Ptolemseus  fubjungit  Vesdiantios  ,  quibus  duo 
oppida  attribuit  Sanitium  &  Cemeneleum.  Illud  non  incertum  eft ,  qUla  nomen  quodam- 
modo  confervat ,  Senez, ,  quod  etiam  Sanecium  pofteriores  fcribebant.  Notitiac  provin- 
ciarum  in  Alpibus  maritimis  eft  Civitas  Sanicienfium ,  id  efi  Sanicio.  Situm  eft  oppidum 
in  auftrum  a  Dinia.  Alterum  vero  Cemeneleum ,  quia  nihil  ejus  fuperat ,  incertioris  po- 
fitionis  eft.  Apud  Nicaeam  Provincise  ex  lapide  reperto  laudatus  Sponius  pag.  104. 
exfcripfit 

CL.  PATERNUS  CE  MENELENSIS. 
£tex  duobus  aliispag.  163.0 rdo  cemenel.  Piinius  lib.iu.  czip.v.Cemeliony  elapfa 
fyllaba  habet ,  Sc  Vediantiorum  pro  Vesdiantiorum  Ptolemaei ,  quos  Italiae  quidem  adfcri- 
bit,  tamquam  cis  Varum  pofitos:  quod  vero  Ptolemceus  oppidum  Sanhium  adjungit, 
idque  ultraVarum  fitum  eft,  non  poterat  vel  illius  caufla  non  in  Gallia  etiam  attingi , 
praefertim  quum  incertus  locus  Cemenelei  fit ,  cujus  rudera  volunt  in  lbco  quodam  Cimies 
diclo  oftendere.  Ptolemseus  quoque ,  turbatis  terminis  non  tantum  Sanitium  &  Ceme- 
neleum ,  verum  etiam  Eborodunum  &  Vintium ,  quas  omnia ,  excepto  Cemeneleo  9 
cujus  fedes  ignoratur ,  manifefto  trans  Alpes  8t  ultra  Varum  in  Gallia  funt ,  lib.  iii.  cap.  i. 
ad  Italiam  pertraxit. 

De  Glanateva  in  dextra  Vari  ripa ,  nunc  Glande ve ,  non  certum  habeo  fitne  antiquum 
oppidum,  an  medio  3evo  excitatum ,  quia,  qui  ante  Notitiarumauftoremnominave- 
rit ,  non  occurrit.  In  iis  autem  varie  fcribitur ,  Cwitas  Glamnateva ,  &  Glannateva ,  item 
Glannatwa ,  GUnnatera  &  Glannatma :  etiam  in  recentioribus  Glandctum  6c  Glandatum. 

V  In 


ij4  GEOGRAPHIAE    ANTI  CLU  A  E 

In  auftrum  certiorisantiquitatis  oppidum  Vintium  fubjunctum  eft  ,  quod  Neruporum 
genti  Ptolemaeus  lib.  m.  cap.  i.  adfignat,  quiPlinio  lib.  m.  cap.  xx.  Ncmfi ,  Alpinus 
populus,  funt.  NemineautemdubitanteFi(>7^«wPtolemaeieftidoppidum,  quodhodie 
Vence  in  Provincia  dicitur  cis  Varum  Gallis ,  trans  eumdem  Italis.  Infcriptio  in  oppidi 
Vence  fuburbio  exftat ,  Gordiano  dicata , 

CIVITAS    VINT.    DEVO- 

TA     NUMINI    MAJES- 

TATICHJE     EJUS. 

Et  alia  ibidem  Trajano  Decio  imperatori ,  claudit  ita  i 

P.    P. 

CIVIT.     VINT. 
In  Notitia  Provinciarum  Civitas  Vintienjium.     In  alia  Civit^VencienJium,  ideflVentio. 
Unde  propius  deduclum  nomen  eft  Vence ,  quod  hodieque  obtinet .   Gregorius  Turonen- 
lis  lib.  ix.  cap.  xxiv.  Obiit  Deutherius ,  Vtncienjis  epijcopm. 

Hactenus  de  Narbonenfis  provincias  parte ,  quce  inter  mare  &:  Druentiam  eft :  nunc 
etiam  expediemus,quae  Druentia  &  Ifara  fluminibus  continetur.  Ad  Rhodanum  in  ea  funt 
Cavares  iive  Cavari.  Illa  forma  Mela  &  Plinius ,  hac  Ptolemaeus  utitur ,  qui  quatuor  ur- 
bes  huic  populo  adfcribit ,  duas  in  ripa ,  Avenionem  &:  Araujionem :  unam  inde  in  ortum 
paullo  reductam  ,  Cabellionem  :  quartam  dubitati  juris  £c  fitus  Acuftonem  coloniam. 
Avenio  in  Cavaribus  a  Mela ,  Plinio  &:  Ptolomseo  fcribitur.  Mela  in  opulentiffimis 
urbibus  Narbonenfis  provinciae  pofiiit.  Memoratur  etiam  Straboni  'a-wsv/wv,  Avemo, 
lib.iv.pag.  n8.£cStephano  'Avev/oiv  isoKk  Mu<r<roiKioc?7r(>Q<:  xw  PoJ^viu,  Avenio urbs  Majfi- 
litc  eji  ad  Rbodanum.  Quod  fi  verum ,  ad  Rhodanum  usque  illum  traclum  Maffilienfibus 
paruifle  probatur ,  quodetiam  de  Cabellione  dixit ,  nlkiv  Mctcvoihfas ,  MaJJdU ,  feu  Maffili- 
enfisregionis,  urbemefth.  Sita  eftad  Rhodanum  inter  Druentiara  &  Sulgam,  colonia 
Ptolemaeo ,  Latinum  oppidum  Plinio ,  quse  jura  fa?pe  conjuncta.  in  una  civitate  fuerunt. 
Pofteriores  Avennio  fcripferunt  N  geminato ,  &  inde  gentile  formarunt  Avennkus.  Ta- 
bula  Peutingeriana  Avennione ,  ut  folet  fexto  cafu  refert  vocabulum.  Sidonius  lib.  vi. 
epift.  ult.  Avennicm  &  Araufxonenfs pojfefjor.  Gregorius  Turonicus  lib.  vi  ineunte :  Mum~ 
molnsfeintramurorumAvennicorummumtionemconcludit.  In  Notitia  Viennenfis  provin- 
cias  Civitas  Avennicorum.     Hodie,  quodomnesfciunt ,  Avignon. 

Secunda  ex  fitu  ,  at  prima  dignitate  urbs  Cavarum  ad  idem  flumen  eft  Araujio ,  colo- 
nia  Secundanorum ,  ut  JVIela  &  Plinius  tradunt ,  quod  fecundas  legionis  veterani  in  eam 
deducti  fuere.  Nummus  Neronis  apud  Golzium  col.  arausio  secundanor.  coh. 
xxxiii.  volunt.  id  eft  colonia  Araujio  Secundanorumcohortisxxxm.voluntariorum,  puta 
legionis  fextse  cohortem  xxxm .  quas  voluntariorum  erat ,  in  eam  fuifle  immiflam .  Cen- 
fetur  caput  Cavarum ,  quia  in  omnibus  Notitiis  prasfertur  Avenioni ,  etiam  Cabellioni. 
In  iisdem  vocatur  Civ.it  as  Araujicorum ;  nunc  Orange,  quod  omnibus  notum  eft.  Ab 
Rhodano  recedit  urbs  Cabellio ,  Durantiae  fluvio  adpofita.  Cabellio  dicitur  Plinio  ,  Pto- 
lemaso  ,  Stephano ,  &:  Itinerarii  auclori :  at  Straboni  CabalUo ,  etiam  in  Peutingeriana 
Tabula.  Ptolemaso  colonia  eft :  Plinio  numerata  in  Latinis*  In  Notitiis  Civitas  Cabelli-* 
sorumr  nunc  Cavaillon. 

Quarta  urbs  Cavarum  ex  Ptolemasi  diftributione  eft  Acufio ,  itidem  colonia ,  quse  an. 
in  Cavaris  ponenda  fit,  quum  prasterPtolemaeum  nemo  illius  meminerit,  difficilead 
judicandum  eft.  Latinus  interpres  msde  Acujiorum  colonia,  quum  'AkhcIcov  re&us  cafus 
fit  fingularis  numeri  -y  non  plurativi  patrius.    Sanfoni  eft  Vafio :  Ortelio  Gratianopolis. 


Gallia.  L  I  B  E;  R    II.    C  A  P.     II.  ijj 

At  Vafio  Vocontiorum  eft  fecundum  Melam ,  eorumque  caput  fecundum  Plinium :  Cu- 
laro  quse  poft  Gratianopolis  di&a ,  Allobrogum  fuit,  docente  Planco  epift.  xxiii.  ad 
Ciceronem.  Non  dubitanter  Lucas  Holftenius  vir  magno judicio  &  doctrina ,  in  Orte- 
liumadnotationibus,  definit  locum  hujus  colonias.  Nunc,  inquit ,  Anconeeft,  medio 
loco  inter  Arauftonem  &  Valentiam ,  prope  Montelimart  ad  ripam  Rhodani.  Tantum  ducem 
in  noftra  Tabula  non  dubitavimus  fcquendum  efTe. 

Quamvis  vero  excidat  Acufio  ex  urbibus,  quas  Cavares  poffederunt  5  tamen  aiias  illis  ad 
numerum fupplendum ,  immo ad augendum ,  vindicamus ,  quas funt Vindalum  &  A'eria9 
Utraque  a  Strabone  commendata.  Vindalum  vel  oppidum  Vindalium  ,  Straboni  lib.  iv. 
pag.  128.  "Qvvfakov,  Undalum,  elapfa  littera ,  eodem  monftrante  ad  Sulga,  oiHum ,  hoc 
eft  jwgT*|u ,  inter  Avenionem  Araufionemque  fitum  fuit ,  ut  ipfe  clariflimis  verbis  adjecit. 
Juxta  id  oppidum  ab  Domitio  Ahenobarbo  ingentem  vim  Gallorum  dicit  proftratam  efle. 
De  quo  bello  itaLivius  epitoma  lxi.  C».  Domitim  proconful  contra  Allobroges  ad  oppidum 
Vindaliumfeliciter  pugnavit.  Idem  ergo  oppidum  Vindalum  five  Vindalium  Livii ,  &  Un. 
dalum  Strabonis  ,  ut  alter  ex  altero  corrigendus  fit.  Sed  Livium  tuetur  Florus  lib.  1 1 1 . 
cap.  1 1 .,  qui  ejusdem  belli  Allobrogici  teftes  adlegat ,  poetarum  more ,  Varum ,  Ifaram  , 
Vindalicum  &  Rhodanum  fluvios.  Sic  enim  legendum  ibi ,  non  Vindelicm ,  ut  adhuc 
perperam  vulgatum  eft,  quia  longiusVindeliciremotifunt,  quam  ut  flumen  inter  Ifa- 
ram ,  Rhodanum  &  Varum  denominare  poflint.  Qiiem  ergo  Sitlgam  Strabo  amnem  di- 
xit,  hunc  Florus  ab  oppido ,  quodadluit,  &  juxta  id  Rhodano  mifcetur ,  Vindalicum 
appellat,  qui  hodie  Sorgue  eft ,  ut  fupra  etiam  de  fluminibus  prasdict-um  fuit. 

Altera,  quam  addemus  Cavaribus  urbem,  eftAeria:  'teyict,  Strabonis  diclo  loco, 
ita dicta ,  $ioi  ro  i<p'  v\fw  lfyv<&w  ptya.K'* ,  quod  in  celftffimo  locojttpofita.  Philippus  Brie- 
tius  Part.  1 1 .  hb.  vi.  Vafto  ftta  in  edito  loco ,  unde  C?°  Aeria  ditta.  Sunt  apud  Ortelium  , 
qui  &  hanc  Gratianopolim  interpretentur.  At  vero  Plinius  Aeriam  hb.  1 1 1 .  cap.  1  v.  a 
Vafione  diftinxit.  Prseterea  Vafio  Vocontiorum  fuit ,  Gratianopolis  autem  in  Allobro- 
gum  finibus  eft ,  6c  fic  neutra  in  Cavaribus ,  in  quomm  regione  Aeriam  Strabo  colloca- 
vit.  UtveroVindalum,  vicinum  Aeriae  oppidum ,  excilumeft,  ita  nihil  impedit  quo 
minus  idem  fatum  Aerias  contigiffe  credamus,  fi  forte  in  traclu  illo ,  extraVafionem, 
nullus  locus  excultus  eft ,  cui  illam  poflimus  vindicare. 

Supra  Cavares  Tricaflini  ad  Rhodanum  fuerunt ,  quorum  urbs  Augufta  Tricaftinorum 
a  Plinio  laudatur.  Ptolemaeus  illis  tribuit  No/ojtMsyov  ,  Noviomagum  vel  Nceomagum , 
quam  Philippus  Brietius  &HadrianusValefiuspag.6o.putanteamdemefle,  quasPlinii 
Augufta  fit,  illudque  vetus  urbis  nomenj  hoe  ab  Augufto  fuperadditum.  Atmagni 
viri  Lucas  Holftenius  &Jof.  Scaliger,  quosJo.Harduinusin  Pliniumfequutuseft,  fe- 
paraverunt,  illamque  hodie  S.Pauli  Tricaftini  fanum ,  vulgoS.PoldetroisChafteau: 
hancNions  vel  Nyo  inDelphinatu  urbem  efle,  fex  leucis  a  fano  Pauli  in  ortum  diftan- 
tem,  adfeverant,  quod  utique  non  improbabilevidetur,  quianeutrius  vel  locus  repu- 
gnat ,  vel  nomen  abhorret.  PrincepsurbsinitinerariisAntoniniiScBurdigalenfi,  etiam 
in  Tabula  Peutingeriana ,  tantummodo  Augufta  vocatur ,  fine  gentis  cognomine :  con- 
tra  in  Notitia  provinciarum ,  Auguftse  neglecto  nomine ,  Civitas  Tricaflinorum  appellatur. 
Hujus  populi  etiam  Silius  in  Hannibalis  itinere  lib.  1 1 1 .  verf.  466.  rationem  habet ,  poft 
Jxaject-us  Rhodanici  defcriptionem  canens : 

Jamque  Tricafanis  incedit  ftnibm  agmen,  1 

unde  etiam  verus  accentus  difcitur :  6c  Livius  iib.  xxi.  cap.  xxx  1 .  quumjam  Alpesmeret , 
non  retta  regione  iter  inftituit ,  fed  ad  Uvam  in  Tncaftinosftexit, 

V  2  infe. 


%j6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJLJAE 

Inferius,  Sc  juxta Cavares ,  Memini populus  j  utPliniusvocat,feu  Mtuyvoi  Mimeni» 
ut  a  Ptolem£eo  dicti ,  habitavemnt.  Plinius  dat  illis  oppidum  CarpentoraBe :  Ptolemaeus 
Forum  Neronis.  Unde  colligit  Hadrianus  Valefius ,  quod  oppidum  Celtarum  lingua 
CarpentoraBe  diclum  fuerit ,  ab  Romanis  Forum  Neronis  appellari ,  nec  id  diverfum  a 
Carpentoract.e  efle.  Contra  Brietius  &  Baudrandus  Forum  Neronis  in  loco  ponunt ,  qui 
nunc  Forcalqmer  vocatur ,  fitu  inter  Segufteronem  &  Aptam  Juliam ,  in  ortum  nonnihil 
a  Carpentoracr,e  remotus.  Nec  incredibile  videturNeronem,  ambitiofum  hominem , 
plura  oppida  de  flio  nominc  appellari  voluiffe ,  ficut  fupra  alios  Foroneromenfes  in  Luteva 
vidimus.  Carpentoract,e  autem  noti  fitus  efl ,  quia  nomen  fiiurn  in  Carpmras  notabiliter 
confervat.  Brietius  quoque  Segufteronem ,  nunc  Sifteron ,  ad  Dmentiam  fitum  oppidum, 
adfcribit  Meminis,  idque  illorum  caput  fuiffe  Baudrandus  cenfet,  quod  vero  minus  efl 
credibile ,  quia  Segufteronis  non  priorem  mentionem  invenimus ,  quam  in  Antonini  itinere 
a  Mediolano  Arelate,  ubi  inter  Vapincum  Sc  Aptam  Juliam  collocatur.  Fieriautem 
vix  potuit ,  ut  caput  gentis  a  prioribus  numquam ,  quum  minora  nominarent ,  comme- 
moratum  fuerit.  Ceterum ,  Meminomm  fuifle ,  facile  ut  credam  adduci  poflum ,  quia 
qui  alii  genti  attribuerit ,  memori^e  meae  non  fuccurrit.  In  Notitia  provinciarum  in 
Narbonenfi  fecunda  vocatur  Civitas  Segefterorum. 

Infra  Meminos  ad  latus  Cavarum  oportet  Vv.lgientes  coluifle ,  quibus  Plinius  Aptam 
Juliam  adfignat ,  cujus  fitus  ex  fervato  nomine  Apt  non  ignotus  eft ,  efleque  illud  noflro- 
rum  temporum  oppidum  ipfam  veterem  Aptam  Juliam ,  etiam  Auclor  Itinerarii  jam 
dicto  itinere  demonftrat ,  quum  inter  Segurteronem  &  Cabellionem  ponit  Aptajultam , 
huic  tamen  quam  illi  nonnihil  propiorem.  In  provinciarum  Notitiis  Civitas  Aptenfium 
nominatur.  In  Latinis  oppidis  Plinius  numeravit  :  coloniam  fuiffe ,  Arelatenfis  lapis 
probat,  quem  Sirmondus  ad  illa  Sidonii  verba  lib.  ix.  epiil.  ixineuntis,  quituncApta 
ftsiftis,  aptijfime  defuiftis ;  exfcriptum  protulit : 

JUL.     C.     F.     TERTULIN. 
FLAM.     COL.     APTA 
L.     VALLIUS    ATILAN. 

N  E  P  O  S. 
Tricaftinis  ad  latus  ab  ortu  funt  Vocontii ,  populus  clarifrlmus  6c  plurium  oppidorum  po£ 
feflbr.  Sedem  oftendit  Hannibalis  iter,  quod  ita  Livius  lib.  xxi.cap.xxxi.dixerit: 
quumjam  Alpespeteret ,  non  re&a  regione  iter  inftituit ,  fed  ad  lavam  tn  Tricaftinosflexit :  inde 
■per  extremam  oram  Vocontiorum  agri  tetendit  m  Tricorios*  Qux  Silius  Italicuslib.  IIT.. 
verf  366.  ita  expreflit : 

Jamque  Tricaftinis  incedit  finibm  agmen 

Jam  faciles  campos  ,  jam  rura  Vocontia  carpit, 

Turbidus  heic  truncis  faxisque  Druentia  Utum 

DuBoris  vaftavit  tter. 
Straboni  funt  &  'QumoVtmi ,  Vocontiivtig.  128.6C  'OiWvmi ,  Vocuntiipag.  140.  ,  ubr 
ait  viuovre»  uvxgj.  'ASvo/3poywv ,  habitare  usque  ad  Allobroges  ,  &  t^ttovt^,  jc«9-"  «vtm* 
fui  juns  ejfe ,  exemtos ,  Romanorum  liberalitate ,  ab  jurisdictione  praefidis  provincia^. 
Unde  eft,  quod  Plinius  lib.  111.  cap.  iv  extremo  ,  eomm  gmtcm  avitatem  fcede- 
rat;.m  dixit.  Vocontiorum^  inquit,  civitatis  fcederatdt  duo  capita ,  Vafio  &  hucvts  Au~> 
gufti  :  oppida  vero9  ignobilia  xix.  Etiam  Melas  lib.  11.  cap.  V.  Vajio  Voconttorum 
urbs  clarifiima  efl ,  in  opulentiffimis  Gallias  Narbonenfis  numerata.  Hoc  ergo 
antiquuin  gentis  cajut  fuit,  cui  Auguftus  Jmchn  ornamentis  Scdignitatibusxquavit,. 

ut; 


Gallia.  LIB-ER    II.    C  A  R    II.  157 

ut  duo  fierent ,  quae  Plinius  laudavit ,  Vocontiorum  capita.  Sidoniilib.vn.epifL 
1 1  extrema  efb  Vajionenfe  oppidum.  quod  poftea  ita  defecit ,  ut  in  vicum  pasne  ex  ingei> 
ti  urbe  redigeretur.  ¥iodie  Vaifon,  urbs  femiruta.  LucmautemAugufli,  mmcleLuc 
in  Delphinatu  au&orem  fuum  ^  vel  eum ,  cui  dedicatus  fuit ,  cognominis  fplendore  pro- 
didit.  Tacitus  lib.  1.  Hift.cap.LXVi.Z-w^^  appeliat,  fuppreflb  Augufti  nomine.  Sic 
enim  de  Fabio  Valente,  Vitellii  legato:  Lento  agmineperfnes  Allobrogumtr  Vocontio- 
rum  duflm  exercitm  —  -  -  -  -  adeo  minaciter ,  ut  Luco(mumcit>iumid  Vocontio  efl)  faces. 
admoverit ,  donec  pecunia  mitigaretur.  Miratur  inde  Valefius ,  cur  Lucum  Plinius  caput 
alterum  dixerit ,  quum  id  honoris  potius  De<z ,  tertiae  urbi ,  prope  illum  Lucum ,  debe- 
atur.  Accedit  enim  memoratis  oppidis  urbs  clara  &  infignis  Dea  Vocontiorum ,  prifcis 
geographis  quidem  ignorata,  quod  miratur  Valefius  5  nec  vero  recens  aut  nova ,  fedut 
Lucws  Augufto  a  Vocontiis  facratus  fueraty  m\Dea  Vocontiorum ,  oppidum,  ejusdem 
Valefli  judicio,  Livia?  Augufte,  quas  in  nummis  quoque  Dea  appellatur.  quoprifci 
marmoris  infcriptionem  refert  liviae  aug.  deae  municipium.  Id  enim  videtur  certum, 
Deam  in  oppidi  nomine  divam  feu  numen  fignificare ,  ac  vere  Latinum  vocabulum  efle : 
ideoque  in  Peutingeriana  Tabula  legitur :  Ad  deam  Vocontiorum ,  id  eft  ad  templum  deas 
Vocontiorum.  Memoratur  prifco  lapide  Arelatenli,  quo  colonia  &c  Augufla  vocatur3 
apud  Gruterum  pag.  523 .  num.  z. 

CAECILIAE     D.    E.     APRULLAE     ELAM.. 
DESIGNATAE     COL.     DEA     AUG     VOC. 

quam  infcriptionem  etiam  Sirmondus  ad  Sidonii  lib.v.epifi  vi.  deDea,  VocontioRim. 
urbe  ,  interpretatur.  Praeterea  nemo  veterum  illius  mentionem  fecit ,  in  Itinerariis 
autem  Sc  Notitiis  provinciarum  crebro  memoratur.  Antonini  itinere  Mediolano  per 
Alpes  Cottias  Viennam ,  ita  rationes  funt  pofitae : 

Eburodunum  ——     ——     — — 


Caturigai 

M. 

P. 

XVI. 

Vapincum 

M. 

P. 

XII. 

Montem  Seleucum 

M. 

P. 

XXIIII. 

Lucum 

M. 

P. 

XXVI. 

Deam  Vocontiorum 

M. 

P. 

XII. 

Auguflam 

M. 

P. 

XXIII. 

Valentiam 

M. 

P. 

XXII. 

Atque  hic  ordo  ,  fed  inverfa  via  etiam  in  Itinerario  Burdigalenfihabetur ,  poniturque 
Dea  Vocontiorum  inter  Auguflam ,  quae  Tricaftinorum  efl ,  &  Lucum ,  &  ab  hoc  quidem 
perinde  x  1 1  m.  p.  intervallo.  In  notitiis  provinciarum  eft  Civitat  Deenfum  ,  hodie 
Die. 

Vocontiis  Sirmondus  dicl:o  locopag.  ff.Montem  Seleucum  addit ,  in modo productis 
itineribus  Antonini  &  Burdigalenfi  laudatum ,  inter  Vapincum  &  Lucum  fitum ,  qui 
clade  Magnentii  memorabilis  eft.  Tripartita  Hiftoria  lib.  v.  cap.  x.  de  Magnentio  tyran- 
no  :  Sequentibm  Conftantii  militibm  y  eirca  Montem  Seleucumfatta  congreffione ,  folus fugieni 
venit  in  Lugd.unenfem  urbem  -  —  -  mterfecit  femetipfum.  Et  Socratis  Hift.  Ecclef .  lib. 
11.  cap.  xxxii.  compilator  decerpfit,  ubi  editum  quidem  M«ATo<reA£u>w  corrupte}  in 
Allatii  autem  codice  MovToc-gAguxo?,  perinde  ut  in  Itinerariis ,  quorum  haec  fola  diflferen- 
tia  eft ,  quod  Antoninianum  habet  Montem  Seleueum  *  Burdigalenfe  cafu  patrio  Montem 
Seleuci.     Et  tantum  de  Vocontiis. 

Ex  Vocontiorurn  oris  Hannibal  in  Tricorios  veniebat ,  utex  Liviofupra  eoghovimusi 

V  3  qu°* 


I58  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

quos  6c  Strabo  lib.  iv.  pag.  140.  y.noi  'OyKm/w ,  foft  Vocuntios  locavit.  Tricoriis  Valefius 
oppidum  Vapincum  tribuit ,  id  perfuafus  ex  Itinerariis  faepe  laudatis  ,  &  itinere  Hanniba- 
lis.  Hoc  enim  ex  Vocontiorum  ora  per  Tricorios  ad  Druentiam  tendebat ,  quo  fpatio 
Itinerarium  utrumque  Vapincum  ponit ,  ut  dubitare  non  liceat ,  id  oppidum  fuifle  Trico- 
riorum.  Prifcis  geographis  ignotum  aut  prastermifliim  eft,ut  de  aetate  ejus  nihil  certi  con- 
flet.  In  provinciarum  Notitia  eftCivitas  Vappwcenfium.  Situs  exltinerario  utroque, 
Antonini  quod  vocatur  ,  Sc  Burdigalenfi  $  etiam  ex  Theodofiana  Tabula  perfpicuus 
eft,  &  convenit  cum  oppido ,  quodnuncvocaturC?^. 

Hanc  inter  &  Eburodunum  Itincraria  eadem  Caturigas  ponunt  ab  illo  xvi.  a  Vapinco  xn 
M.  p.  reductas ,  qua^  haud  dubie  gentis  Catirrigum ;  qui  Karoe/yig  Straboni  funt  pag.  141. 
cum  Veragris  &:  Centronibus  conjuncl:i,8c  Caturiges  Gefaris  lib.  1  .{B.  Gall.eap.  x.,  ac  Pli- 
nii  lib.  1 1 1 .  cap.  xx.,  Ptolemsei  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  corrupto  nomine  Kotx>se/ydts  Caturigides  , 
in  Gfajis  Alpibus,  qui  iplis  aliud  oppidunfE/So^svov,  Eborodnnum  adfignat ,  qux  in 
Notitiis  provinciarum  Mttropdu  Eborodunum  eft.  Itinere  Antonini  a  Mediolano  Areh- 
te  ,  Eburodunum :  in  Peutingeriana  Eburunum ,  forte  compendio  fcripturce  pro  Eburodu- 
Tium ,  ficut  in  ejusdem  temporis.eft  Itinerario :  in  Notitia  provincise  Maximae  Sequano- 
rum  Cafirum  Ebredunenfe.  Nunc  Embrun ,  fitum  in  monte ,  cujus  radices  ab  auftro  Dru- 
entia  prasterlabitur. 

Caturigibus  adjungunt  a  latere  ex  Alpinis  cum  Csefar ,  tum  Plinius  dictis  locis  Centro- 
nes ,  qui  Strabonis  &  Ptolemad  Kin£wz<;  funt ,  quibus  hic  duo  oppida  attribuit  Forum 
Claudii ,  &  Aximam.  Has c  in  Theodofiana  Tabula  vitiofe  Axuna  fcribitur ,  &  exiguus 
vicus  fupereft ,  corruptum  nomen  confervans  Efma  five  Aime :  Forum  autem  Claudti , 
caput  Centronum  ab  Romanis  tefte  Ptolemaeo  vocatum  ,  poftea ,  ignotum  quam  ob 
cauflam ,  in  Itinerariis  dicitur  Darantafia :  in  di£ta  Tabula  x  millibus  ab  Axima  in  occa- 
fiim  :  in  Antonini  itinere  ab  Mediolano  per  Alpes  Grajas  Viennam,  fita  eft  inter  Lemin- 
cum&L  AuguftamPr&toriam ,  fed  propiorLeminco.  In  Notitia  provinciae  Alpiurn  Gra- 
jarum&Penninanim,  Civitas  Centronum  Darantajia.  NuncMouftierfeuMotier  en  Ta- 
rantaife,  vocatur. 

His  finitimi  funt  Veragri ,  itidem  Alpinus  populus ,  quorum  magnus  vicus  erat  Oftodu- 
Ym  five  Ottodorus ,  ut  Csefar  refert  lib.  1 1 1 .  B.  Gall.  cap.  1 .  a  quo  gens  illa ,  vel  pars  ejus  , 
OBodurenfes  apud  Plinium  lib.  111  cap.  xx.  nominantur.  Vicusilleexpluriumfententia 
eft  Martiniacum ,  id  eft  Martigni ,  five  ut  noftri  enuntiant ,  Martinacb  ,  in  valle  Penni- 
na,  quae  Veragris  Caefaris  atque  Plinii,  poftea  aliud  nomen  dedit ,  ut  Vallenfes  appella- 
rentur.  Notitia  modo  laudata  Civitas  Vallenfium  Ottodoro.  Vallis  autem  Pennina  a  fon- 
tibus  Rhodani  usque  ad  ejusdem  &Dranfxconfluentes,  five  ad  06lodurum  pertinuit. 
Aethici  vel  Antonini  itinere  a  Mediolano  per  Penninas  Alpes  Maguntiacum ; 

Augufiam  Pr<etoriam         — —        — —       — 

Summum  Penmnum  M.  P.         xxv. 

OBodurum  M.  p.         xxv. 

inde  per  ignobiles  manfiones  fertur  Aventicum  Helvetiorum.  Ex  vico  ergo  civitas  facta , 
cujus  epifcopatuspoflea^^ojtranslatuseft,  fedpoftveteresconfcriptasNotitias.  Se- 
duni  autem  populus  ad  Rhodanum  in  iisdem  vallibus  ponuntur.  Ca?far  ineunte  lib.  1 1 1 . 
de  B.  Gallico  :  Galbam  in  Nantuates ,  Veragros,  Sedunosque  mifit  >  qui  afimbm  Allobro- 
gum  ®"  lacu  Lemano,  <&-  fiumine  Rhodano  ad  fummas  Alpes  pertinent.  Plinius  quoque  in 
trbpaeo  Alpinarum  gentium ,  a  Casfare  viftar um .  tamquam  finitimos  numerat  Nantuates, 

Sedu- 


Gallia.  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.    II.  t<9 

Sedunos,  Veragros ,  Salajfos.     Oppidum  eorum  a  prifcis ,  quodfciam,  nufquammemo- 

ratum  eft.     Prifca  quidem  infcriptione  quam  Cafaubonus  ad  Suetonii  Aug.  cap.  lvi  i  i  . 

correxit  &  fupplevit ,  civitas  sedunorum  eft ,  verum  Augufti  aevo  non  ita  oppidum, 

fed  populus  &  focietas  fignificabatur.     Medio  aevo  nomen  gentis  Sedtmi  oppido  adfum- 

tum  j  poft  fingulariter  Sedunum ;  in  Martyrologio  Romano  v.  kalend.  O&obris ,  Seduni 

in  Galha  [natalis]  S.  Florentini  martjris :  in  aliis  libris  Valefio  teftante  eft :  in  cafiro  Seduno. 

Nunc  Gallis  Sion ,  noftiis  Sitten.     Ceterum  Nantuates  Caefaris  &  Plinii ,  N«vt**t«i  Stra- 

bonis ,  Nantuani  Tabulae  Peutingerianae ,  ubi  inquiramus ,  incertum  plane  eft ,  nifi  exin- 

de  aliquid  judicaverimus ,  quod  C2efarlib.1n.cap.  1 . cum Veragris &  Sedunis  conjun- 

git :  cap.  v  1 .  inde  in  Allobroges  proxime  ivit :  lib.  1  v.  cap.  x.  cum  Helvetiis  componit. 

Salajji  ad  Italiam  referendi.     Ptolemaeus  quidem  omnes  Alpinas  gentes  ad  Italiam  trahit , 

etiam  quasdam  trans  Varum  fitas :  fed  de  his  omnes  repugnant ,  a  limite  Vari  non  rece- 

dentes :  de  Veragris ,  Sedunis ,  Centronibus  reclamat  Caefar  lib.  1 1 1  ineunte  dicens ,  eos 

a  finibus  Allobrogum  &  Lemano  lacu  &  fiumine  Rhodano  ad  mmmas  Alpes  [qui  verus 

terminus  d£\pertinere ,  id  eft  pertingere.     Ergo  in  Galliae  finibus  fuerunt. 

Ad  Ifarae  &Rhodani  confluentes  Segalauni ,  ut  Ptolemaeus  vocat  lib.  11.  cap.v.  fivc 

Segovellauni ,  inter  Vocontios  &  Allobroges  habitaverunt.     Plinius  lib.  111.  cap.  iv.  Inttis 

regioVocontiorum& Segovellaunorum ,  mox  Allobrogum.     Horum,  Ptolemaeocenfentej, 

fuit  Valentia ,  eaque  coloma ,  quam  multi  in  Cavaribus  fcripferunt ,  mala  incifione  verbo- 

rum  Plinii  inducti.     Sed  Cavares  longe  remoti  ab  Ifara,  Tricaftinis  8c  Vocontiis  interje- 

ctis.     Plinii  lib?  1 1 1 .  cap.  iv.  ita  vulgo  ,  etiam  ab  Harduino ,  editum  :    In  mediterraneo 

colonia  :.   Arelata  Sextanorum ,  Beterra  Septimanorum ,  Araufio  Secundanorum.     In  agro 

Cavarum  Valentia ,  Vtenna  Allobrogum.     Quin  potius  cum  Valefio  pag.  j8 1 .  ita  legamus : 

Araufio  Secundanorum  in  agro  Cavarum,   Valentia,  Vienna  Allobrogum.     Non  efi  ergo 

quod  Cavaribus  tam  longum  aut  multiplex  territorium  tribuamus ,  quum  Valentia ,  non 

invito  Plinio,  fit  &  maneat  penes  Segalaunos.     Ex  itinerario  Valentiam  fupra  vidimus  3 

itinere  Viennam  a  Mediolano ,  8c  quia  nomen  fervat ,  per  fe  nota  eft ,  fita  paullo  infra 

confluentes  Ifarae  Rhodanique.     In  Notitia  provinciarum  CivitM  Valentinorum  appella- 

tur.     Atque  ita  quae  inter  Druentiam  funt  &  Ifaram ,  atque  huic  tractui  in  Alpinis  adja- 

cent,  omnia  expofuimus :  fuperfunt  exNarbonenfiprovincia,  quaelfara,  Rhodano8c 

lacu  Lemano  continentur.     quem  tractnm  Allobroges ,  gens  nobiliflima ,  poflidebant. 

Nota  funt  bella  cum  Allobrogibus  ex  iisque  victoriae  &  cognomina ,  apud  Livium  epito- 

ma  LXi.,Vellejum  lib.  11.  cap.  x.,Florum  lib.  111.  cap.  x.  Laudat  fidem  eorum  Cicero  Cati- 

linaria  111.,  quam  Horatius  Epod.  xvi.  incufat  aliam  ob  rationem : 

Novisque  rebws  infidelis  Allobrox. 
Ptolemaeusvocat'A&o/?§vyg?  per  T,  fed  prave,  quia  poft  tantum  confenfum  Latinorum 
genuinae  fcripturae  teftes  etiam  marmora  habemus.     Gruter.  pag.  2.2 f.  de  g alleis  et' 
allobrogib.     & pag. 198 . aliud ,  ob vi&oriam Ahenobarbi pofitum , d e  allo- 

bro  - Horum  caput  fuitVienna,  adfufa Rhodano.     Caefarlib.  vii.cap.ix. qua 

maximispoteftitineribttisViennampervenit^  Strabo  lib.iv.pag.  il%.'Qviiwot,  »j  twv  'A3&o/3§o- 
yw  fAvjT%(i7tohig,  Vienna  Allobrogum  metropolis.  Laudant  etiam  Mela  &Plinius,  llle  in 
apulentijfimis  uvbibusiponit^  hic  in  coloniis  Viennam  Allobrogum :..  &  Ptolemaeus  folam-ad- 
fcripfit  Allobrogibus,  faltem  ut  praecipuam  &  caput.  Aufonius  de  Clar.  Urb.  in  Arelate. 

Accolit  Alpinis  opulenta  Vtenna  colonis, 
Studia  litterarum  coluit,  utetiam  Romanorum  poemata  in  pretio  &:  deliciis  haberet, 
Martiaiis  lib.  vn .  epigr.  lxxxhl  de  fuis  ^ 

v  Fer- 


i6o  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Fertur  habere  meos ,  fi  vera  eji  fama  libellos 
Inter  deliciM^  pulchra  Vienna  fuas. 
Nec  minor  laus  ejus  sevo  medio ,  quoei,  tamquam  metropoli ,  integra  provincia  con-J 
tributa  fuit ,  ut  paflim  in  Notitiis  antiquis  8c  apud  Sextum  Rufum  eft.  Alia  urbs  Allo- 
brogum  fuit  Cularo  ad  Ifaram  flumen.  Plancus  ad  Ciceronem  epift.  xxi  1 1  extrema 
libn  x.  Cularona  ex  finibm  Aliobrogum.  Ex  f  i  n  i  bus  ait ,  quia  ad  dextram  ripam  Ifarse 
urbs  pofica ,  quod  flumen  claudit  Allobroges ,  &:  a  Vocontiis  feparat.  Nominatur  item 
in  Tabula  itineraria  Peutingeri  ,  6c  in  Notitia  Imperii  (  in  provincia  Gallia  Ri- 
penfi  pag.  I47.)qu£e  tribunum  cohortis  prim*  Ftavu  Sapaudtca ,  Cularona  ftationem  ha- 
buifleindicat.  Cuiarona  pofteriori  sevo ,  ficut  ex  Narbo ,  Narbona.  Situm  oftendunt 
duse  infcriptiones  Diocletiano  augufto  &  Ciefari  Maximiano  Galerio  dicatse ,  quse  Grati- 
anopoliinporta&adepifcopiumvifuntur.  Poft  principum  enim  titulos  in  utraquele- 
gitur  apud  Gruterum  pag.  1 67. 

MURIS     CULARONENSIBjUS     CUM    IN- 
TERIORIBUS     AEDIFICIIS     PROVIDENTIA 
SUA     INSTITUTIS     ATQUE     PERFECTIS. 

qux  dubitare  non  finunt ,  Cularonem  olim  fuifle ,  quam  Gratianus  auguftus  fuo  de  nomine 
Gratiancpolin  juflit  nominari.  In  quo  doctiflimi  viri  Sirmondus,  Valefius  &  Scaliger 
confentiunt.  Quemadmodum  vero  Cularo  in  auftrinis  partibus  extremus  fuit  Allobro- 
gum ,  ita  ultima  illorum  in  parte  borea  urbs  Geneva  erat ,  ad  lacum  Lemanum ,  ubi 
Rhodanum  emittit,  condita.  Casfar  lib.  i.B.Gall.caip.vi.Extremum  oppidum  Alto- 
brogumefl ,  proximumque  Helvetiorumfinibus  ^  Geneva:  ex  quo  oppido pons  ad  Helvetios  per- 
tinct.  Mirum ,  usque  ad  Itineraria  &c  Theofianam  Tabulam ,  neminem  fuifle  geogra- 
■phomm ,  qui  poft  Csefarem  oppidi  hujus  habuerit  rationem.  Pofteriores  autem  illi 
Genava ,  Gennava ,  aut  alia  levi  mutatione  fcripfemnt ,  de  qua  in  medii  asvi  geographia 
forte  plura  proferentur.  Sunt  quoque  in  Antonini  itinere ,  quod  per  Alpes  Grajas  Vien- 
nam  fert  ex  Italia ,  plura  oppida  inter  Darantafiam  &  Viennam ,  fed  ignobiliora  omnia , 
quibus  vix  aliquis  certum  locum  adjudicaverit.  Medium  ferme  in  iis  Lemincum ,  quod 
quidam  Chambery  Sabaudise  efle  fufpicantur ,  fedcertoadfirmarenonpoflunt. 

INSULAE    CIRCA    GALLIAM. 

Infulas  circa  Galliam  in  Oceano  partim ,  partim  in  Mediterraneo  mari  funt.  In  Aquita- 
nico  mari  feu  Gceano ,  ante  oftium  Garumnse  ,  aut  in  ipfo  oftio  five  seftuario,  eft  Antros , 
parva  infula ,  a  Mela  defcripta  lib.  m.cap.  n.  Fn  eo ,  inquit ,  [Garumna  cum  mari  jam 
commifto]  efi  infuia  Antros  normne ,  quam  pendere  O"  attolli  aquis  increfcentibm  ideo  incola 
exifiimant ,  quia  quum  videantur  editiora  queis  objacet  \  ubifefluttm  implevit ,  illa  operit ,  h<tc , 
utprius  tantum  ambitur.  Supra  hanc  Santonibus  objecta  iniula  Uliarm ,  ut  Plinius  vocat 
lib.  iv.  cap.  xix  extremo ,  quse  poftea  Olanon  videtur  dicta.  Sidonius  enim  Apoliinaris 
lib.vin.epift.  vi  deNammatii,  cuifcribit,  venationibus  dicit ,  infidiari  iepujcutis  Ola~ 
rionenfibus ,  ubi  Joannes  Savaro  commentatur  :  Olarion  infuia ,  conferta  ieporibus ;  vulgo 
Oleron.  Quse  ulteriores  hinc  feptemtrionem  verfiisfunt ,  &  circa  Ligeris  oftia  a  poten- 
t.ore populo ,  qui haud dubie pofledit ,  Venetica appellatxiunt.  Plinius diclo  loco :  In- 
fulcz  complures  Venetorum ,  qua  <&r  Ventticdt,  appeiiantur :  £7"  in  Aquitanico  Jinn.  Uiiarus.  An 
ctedem,  aut  pars  illarum  ,  etiam  di&ce  fuerint  NamneticA ,  nonequidem  certumhabeo 
dicere.  Sunt  qui  ex  Dionyfii  Periegeli  verf.  5*70.  probant,  ubi  mulieres  Ammtarum , 
quos  Namnetas  putant  prsecifa  littera,  in  parvis  intulis ,  quae  «y%i ,  juxta  Britannicas 

fint, 


Gdttia.  LIBER    II.     CAP.II.  16* 

fint  f  Bacchi  facra  celebrafle  feruntur.    Propinquitatem  &,yx}  arguit ,  quam  dubito  Bri"* 
tanniae  refpeclu ,  in  Aquitanico  finu  reperiri . 

Inter  Galliam  Britanniamque  plures  {iint ,  nec  vero  nominatae  a  veteribus ,  quae  Lug- 
dunenfi  parti  objacent ,  nifi  quod  auclor  Itinerarii  maritimi ,  quod  cum  Antoniniano 
conjun&um  eft,  plures  Oceani,  Britanniam  Sc  Galliam  interfluentis,  unaferie,  fcd 
indiftin&ie ,  nominat ,  ut  nemo  facile  ex  illius  narratione  difcreverit ,  quod  huic  no- 
men  ,  quod  il-li  nunc  conveniat.  Has  autem  poft  Vettam>  quae  Britanniae  proxima 
eil  ,  enumerat :  Riduna  ,  Sarmia ,  Czfarea ,  Barfa ,  Lijia ,  Andium ,  Sicdelis ,  Uxan- 
tijina  ,  Vinddis  ,  Siata ,  Arica.  E  quibus  plerique  putant ,  nominis  indu&i  fimili- 
tudine,  quse  nuncGarfey  fivejarfey  eft,  v 'eterem  Ctfaream  efie:  quae  vero  Granfey, 
major  altera ,  efle  Sarniam  five  Sarmiam ,  quae  Aidina  editione  eft  Armia.  Ceteras  in- 
veftigare ,  &  prifca  nomina  componere  recentioribus ,  fupra  notitiam  noftram  eft ,  &C 
ab  illis  exfpeclandum ,  qui  mare  illud  navigaverunt ,  &  obicuiiorum  inlularum  nomina 
&  fitum  fingulari  cura  &  induftria  examinarunt. 

In  mari  mediterraneo  Ptolemaeus  lib  n.  cap.  x.  exponit  infulas  Agatham ,  Blafconem  , 
Stcechades,  Leronam.  Agathay  inquit,  j^t^v  o^mv^ov  nohiv,  )uxtacognominemurbem. 
At  vero jam  nulk  infula  urbi  Agathae  (nunc  Agde)  adjacet  praeter  Blafconem ,  quae  vulgo 
dicitur  Brifcou.  Valefius  ergo  iufpicatur ,  Ptolemaeum  duas  de  una  infula  fecifie ,  nomi- 
nibus  duobus  deceptum  ,  Celtico  altero ,  quod  Blafco  fit ;  & altero  Agatha  ,  impofito 
a  Maflilienfibus.  Blafconis  fitum  male  Plinius  inter  oftia  Rhodani  &  Stcechadas  ,  Maffi- 
liaeobverfas,  adfignat.  Verba  Plinii  funt  lib.  1 1  j.  .  cap.  v  extremo  :  In  Rhodani  oftio 
JMetina :  mox  qm  Blafcon  vocatur :  trcs  Stcechadesa  vicinis  Maffdienjibw  diBxprojjtcr  ordi- 
nem.  At  Blafco  inter  Pyrenaeum  &  Rhodanum  jacetfub  urbe  Agatha ,  non  inter  Stce- 
chades  &  illum  amnem.  Nunc  Blafco  ,  ut  Valefius  tradit,  continenti  adjunc~ta  eft, 
injecta  mari  mble ,  &  Agathenfibus  eft  pro  portu.  De  Magalona ,  quae  medio  aevo  co- 
gnominem  urbem  habuit ,  fupra  diximus.  Metina  MSS.  Plinii  eft  Metania ,  unde  fu- 
fpicatur  Harduinus ,  nomen  ex  Metapina  eile ,  oftio  Rhodanico ,  in  quo  olim  fuit.  In 
Rhodani  oftio  fuit ,  ut  Plinius  modo  dixit.  Ergo  alii  amnicam  Camargue  id  eft ,  Cama- 
rariamj  alii  maritimam  /'  Anguillade^  ut  Valefius  obfervat ,  inteiligunt. 

Stoechades  nivrz  tov  e^g/Bpw/ ,  quinque  nurnero  ceniet  Ptolemaeus ,  nec  vero  nominat : 
Strabo  etiam  quinque  habet ,  tres  autem  memorabiles.  Ait  enim  pag.  128.  di  T.roi^ethg 
vr.ffct ,  Tget?  ^o  d^tohoyoi  >  Svo  'j  [mk^i  ,  Stoechades  wfitU,  tres  quidtm  mcmorab-Jes  :  du<e 
autem  parva.  Plinius  illas  memorabiles  nominat ,  Proten ,  id  eft  Primam  ab  Rhodano , 
nunc  Porqueyroles :  Mefen,  five  Mediam  hodie  Portecroz :  quae  &  Pomponiana  vocata 
fuerit:  tertiam  Hipaam ,  nunc  1'isle  du  Levant :  five,  duTitan,  quaemaximaomnium 
in  ortum  vergit.  Piinius  addit :  ab  his  Sturium ,  Phanice ,  Phila :  Lero  cr  Lerina  adver- 
fum  Antipolim  priores  parum  nobiles  funt ,  in  iisque  Strabonis  duae  parvae  latent :  Lero 
&  Lenna  nobiliores.  Idem  Strabo  :  [xzroi  rois  2™%*  J«?  n  nkoivxo-ia  ;^  A^m ,  t%preu 
nxToiKiot? ,  Poft  Stcechades  Planajia  e(i  C"  Lero  ,  inquibHspagifunt.  JLzdcm  ergo  Planafa, 
quae  Plinii  Lerind.  Mela  lib.  1 1 .  cap.  vi  1 .  &  has  fub  Stcechadibus  comprehendit.  In 
Gallia  ,  inquit ,  qtm  referre  conveniat ,  foU  funt  Stachades  ,  ab  ora  Ligurum  ad  Majfiliam 
usque  difperfe.  Sed  pneftat  cum  StrabonePlinio&Ptolemaeodiftinguere.  Plicvero, 
Ptolemaeus  puto  ,  unam  tantum  ponit ,  cui  Lerona  nomen  fit.  Ait  fciiicet  \sm  to  vOu«» 
gov  7roTO!,w.ov  AYiqwt] ,  fubVaroflumine  Lerona.  Sed  revera  duae  fiint ,  Longitudinem  com- 
munem  habentes,  non  autem  latitudinem  ,  quia  altera  in  feptemtrionem ,  aitera  in  auftrum 
tendit.    Cum  Plinio  facit  audor  maritimi  Itinerarii ,  quod  ita  habet : 

X  A  Ni-  : 


M. 

P. 

XVI. 

M. 

P. 

XI. 

M. 

P. 

XX IV. 

t6z  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

A  Ntcia  Antijtolim 

Ab  Anttpolt  Lero  Cr  Larina  infula 

A  Lerone  C^  Lerma  Forum  Juli 
Conjungit  Leronem  8c  Lerinam ,  diverfas  infulas ,  fub  uno  numero  milliariorum ,  quia 
Utdixi,  eamdem  habent  longitudinem.  Bene  etiam  Plinius,  adverfum  Antipolim, 
cui  oppido  vicinoe  funt.  Lero  eft  fuperior ,  aquilonemfpe&ans,  propiorque  Antipoli , 
qusenunc  vocaturdeS.Margarita :  Lertna,  indeifretoiDcpafluumdiremta,  inauftrum 
vergit ,  Straboni  Planafa  a  planitie  ita  dicla ,  quo  Sidonius  refpexit  Euchariftico  ad  Fau- 
ftum  Reienfem  verf.  1 02. 

------  quantos  illa  infula  plana 

Jldiferit  in  c&lum  montes. 
Loquitur  autem  de  Lerina ,  quam  verf.  1  of.  Lirinum  vocavit , 

Seu  te  Lirinus  prifcum  complexa  piarentcm  eji. 
Eadem  quas  Sidonius,  quafi  verba  ipfius  fublegiffet ,  Ennodius  tradit  Ticinenfis  epifco- 
pus  Vita  S.  Epiphanii  pag.  3  8y .  ed.  Sirmondi :  Medtanat  infulaA ,  Stcechada* ,  ipjamque  nu- 
trtcem  fummornm  montium ,  planam  Lerinum  adiit.  Atque  ita  Lerum  &:  Lernam  cum  in- 
ter  fe,  tum  a  Stcechadibns  diftinguit,  6c  Lerus  quidem  eadem  quae  Strabonis  A^av, 
&  Plinii  Lero  ,  nunc  Safi&ae  Margaritas  :  Lerina  autem  live  Lerinus  hodic  nomen  S.  Ho- 
norati  habet ,  qui  celeberrimi  quondam  totius  Galliae  monafterii  in  illa  infula  auclor  fuit 
&  conditor. 

C    A   P    U  T      III. 

DE 

GALLIA      BELGICA. 


Q! 


Uarta  pars  Galliarum  eft  belgica  ,  quxinter  Oceanum  afeptemtrione,  &flu- 
vios  Sequanam  Matronamque  ab  occafu  >  ab  ortu  Rheno  continetur.  Ab  auftro 
non  iidemfemper  limites  fuerunt.  Csefar  Helvetios  &:  Sequanos  Celicse  parti , 
quas  poftea  Lugdunenfis  dicbifuit,  attribuit.  Ait  enim  lib.  1.  de  Bello  Gall.  cap.  1. 
(iic  Celtas  vocat)  ab  Aquitania  G arumnafumen  ;  a  Belgu  Matrona  &  Sequana  dJvidit.  Ho- 
rum  omniumfortiff.mi  Junt  Belga,  propterea  quod  acultu  atque  humanitats  Provincidt  lenmffi- 
me  abfunt,  minimeque  ad  eos  mercatores  fape  commeant,  atqueeaqu&adeffcrmnandosanimos 
pertinent,  important.  Proximifunt  Germani,  quitrans  Rhenumincolunt,  quibuscumconti- 
nenter  bellum  gerunt.  qua  d.e  cauffa  Hclvetii  quoque  reliquos  Gallos  virtute  jiYt&cedunt ,  qucdfc* 
re  quotidiams  prozliis  cumGermanis  contend.unt ,  quum  aut  fuis  Jintbus  eos prohibent ,  autipfi 
in  eorumjinibus  bellnm  gerunt.  Eorumunapars ,  quamGallosobtineredittumeJl,  inhiumca- 
fit  ajlumine  Rhcdano :  conttnetur  Garumnajumine ,  Oceano  ,Jnibus  Belgarum ;  attingit  etiam 
a  Sequanis  &  Helvetiu  Jumen  Rhenum :  vergit  adfeptemtriones.  Belga  ab  extremps  Galliceji- 
nibus  oriuntur  :  pertinent  ad  inferiorem  partem  Jiuminis  Rheni:  fpettant  in  feptemtriones  & 
crientem  folem.  Ex  quibus  manifeftum  eft  ,  Sequanos  Casfari  Helvetiosque  a  Belgis 
feparari ,  tamquam  adfcriptos  parti  Celtarum ,  quas  media  eft  inter  Belgicam  &  Aquita- 
aiiam. 

Ut  Auguftus  Gefar  autem  novam  partitionem  provinciarum  ubique  fere  inftituit ,  qua 
ctiam  AquitajTdam  ampliavit  quatuordecimpopulis,  Celticseparti,  cujus  fuerant ,  de- 

traclis^ 


entrio 


F*S 


c  6  x 


Belgica.  LIBER    II     C  A  P.    III.  <*        16$ 

tractisj  itaetiam,  ut  aequalitas  provinciamm  eflet ,  Sequanos  Helvetiosque,  quiCel- 
ticse  adhuc  contributi  fuerant,  ad  BeJgicam  transfcripfit ,  cujus  mutationis  fatis  fidos 
teftes  Plinium  &:  Ptolemamm  habemus ,  qui  utrumque  popuium ,  Sequanos  &  Helve- 
tios ,  in  Belgis  enumerarunt ,  quod  utique  ex  Augufti  divilione  necefTe  eft  habuifTe.  Vide 
Plinium  lib.  iv.  cap.xvn.  ubi  in  Belgarum  recenfione  ultimos  ponit  Mediomatricos ,  Se- 
quanos^  Rauricos,  Helvetios.  Ptolemaeo  quoque  lib.  II.  cap.  ix.  poftremi  in  Belgica 
funt  Helvetii  atque  Seqmni :  poftremi ,  inquam ,  quia  ab  altero  limite  Scaldi  &  Toxandris 
Plinius  j  Morinis  Batavisque  Ptolemams  initium  enarrationis  populorum  inftituerunt. 

Major  controverfia  de  Rheno  inferiore  eft  poft  divortium  ejus  fluminis.  Quia  enim  in 
plures  alveos  divifus  in  Oceanum  exoneratur ,  quasftio  emditorum ,  aut  dubitatio  potius 
enata  eft ,  quisnam  ex  illis  alveis  fit  limes  inter  Belgicam  Germaniamque.  Quod  ut  ple- 
nius  intelligatur ,  de  fluminibus  Belgicas  aliquid  prajfari  nos  oportet ,  praefertim  quum 
inftituti  ratio ,  in  fuperioribus  fervata ,  ita  exigat ,  ut  de  fluminibus  agamus  ante  ,  quam 
provincias  exponamus  ,  quia  has per illatam  inter  fe  &  partes fuas ,  quam  ab aliis provin- 
ciis  plerumque  diftinguuntur.  Explicationi  autem  alveorum  perquam  commode  de  limite 
difceptatio  adjungi  poteft ,  &  facilius  etiam  intelligi. 

Rhenm  notiflimus  fluviorum,  ortus  in  AlpibusLepontiomm,  primum  Rhastos  Vin-« 
delicosque  ab  Helvetiis  ,  deinde  Germanos  a  ceteris  Galiis  five  Belgis  difcludit.  Primum 
fingulorum  verba ,  quorum  aliqua  auctoritas  eft  ,  de  Rheno  proferemus.  Caefar  lib.  iv. 
cap.  x.  Rhenm  oritur  ex  Lepontiis ,  qui  Alpes  incolunt ,  &  longofpatio  perfnes  Nantuatium^ 
Helvetiorum ,  Sequanorum ,  Jidediomatrtcorum  ,  Triboccorum  ,  Trevirorum  citatm  fertur  : 
O-  ubi  Oceano  adpropinquavit ,  inplures  dijfuit  partes ,  multu  ingentibmque  infulu  efjeilis ,  qua« 
rum pars  magna  a  feris  barbarkque  nattombus  incolitur :  ex  quibus  funt  quipifcibus  <£r  ovis  avi- 
um  vivere  exifiimantur ;  multuque  capitibus  in  Oceanum  influit,  Pomponius  autem  Mela 
lib.  iii.  cap.  1 1  ita  de  Rheno  differit ;  Rhenus  ab  Alpibus  decidens ,  prope  a  capite  duos  lacus 
ejftcit,  Venetum&  Acronium.  Mox  diu  folidus ,  Cr  certo  alveo  lapfus  ,  haudproculamari 
huc  &  illuc  dijpergitur  ,fed  adfmtftrum  amnis ,  etiam  tum  £r  donec  ejfuat ;  Rhmus ,  ad  dextram 
primo  angufius  &  fuijimilis ;  foft ,  ripis  longe  & laterecedentibus ,  jam  non  amnis ,  fed  ingens 
lacm ,  ubi  campos  implcvit ,  Flevo  dicitur  ,  ejmdemquenominis  infulamamplexus ,  fititerum 
artlior ,  iterumque  fiuvius  emittitur.  Plinius  extrema  tantum  hujus  fluminis  perfequutus  , 
lib.  iv.  cap.  xv.  ita  divortia  Rheni  &comprehenfasinfulasdefcribit;  In  Rheno  ipjo  prope. 
centum  M.  pajfuum  in  longitudinem  ,  nobilifftma  Batavorum  infula  &  Cannenufatum  :  Cr  aliai, 
Frifiorum ,  Chaucorum ,  Frifiabonum,  Sturiorum,  J\4arJaaorum  ,  quafiernunturinterHe- 
lium  ac  Flevum.  Ita  adpellantur ofiia ,  inqu<zefiufmRhenusabfeptemtrioneinlacm,  abocci- 
dente  in  amnem  Jldofam  fe  Jpargit :  medio  mter  h<cc  ore  modicum  nominifito  cufiodiens  alveum. 
Tandem  Cornelius  Tacitus  lib.  n.  Annal.  cap.vi.  de  alveis Rheni & oftiis haec refert : 
Rhenus  uno  alveo  contmuus;  autmodicatinfulMcircumveniens ,  apud  principium  agri  Batavi 
velut  in  duos  amnes  dividitur ,  ferv atque  nomen ,  O"  violentiam  curfus ,  qua  GermamamprA- 
i/ehitur ,  donec  Oceano  mifceatur  :  ad  GalUcam  ripc.m  latior  & '  plaadior  adfluens ,  verjo  co- 
onomento  Vahalem  accola  dicunt  :  mox  id  qmque  vocabulum  mutat  Adojafiumine  ,  ejusque  im~ 
menfo  ore  eumdem  in  Oceanum  ejfunditur. 

Ex  quibus  luculenter  clarum  eft,  triaR.heno  oftia  vindicare  Plinium  ,  occidentale 
five  Helium :  feptemtrionale  five  Flevmn ;  &  inter  haec  medium  quod  nomen  Rhem  cufto- 
diat.  ConfentitPtoiem^usitidemtriaconilituens,  to  Svo-(mk:v  c-oua,  eccidentaleofiium: 
ro  wj<tov  zcua  rx  TrcrauS  ,  medtum  amnu  odtum  :  oL  ra  «v#ToAtscov  sopa,  orientale  oftium. 
Mela  6c  Tacitus  duos  alveos  memorant  &  totidem  ora :  ille  fmifirum  atque  dextrum ,  hic 

X  2  ,  latum 


164.  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

latum  ad  Gallicam  ripam ,  &  alterum  qua  Germaniam  prxvehitur.  Atque  ita  etiam  Afi~ 
nius  Poliio  apud  Strabonem  lib.  iv.,  cujusverbapoft  paullo  producemus;  &Virgilius 
Aeneid.vn1.verf.7z7. 

Extremiquc  hominum  Morini ,  Rhenusque  bicornis. 
quem  Claudianus  imitatur  debello  Getico  verfi  336. 

te  Cimbrica  Thetys 
Divifum  bifida  confumit ,  Rhene ,  mcatu. 

De  Virgilio  res  certa  eft ,  quia  loquitur  ut  fuo  tempore  Rhenus  erat ,  antequam  Drums , 
fofla  in  Salam  ducta ,  adjeciflet  alveum  novum ,  qui  per  lacus  ad  feptemtrionem  in  Ocea- 
num  ad  Flevum  infulam  deferret.     Virgilium  ,   ut  principem  poetarum  ,  Claudianus 
imitatus  efl ,  aut  cum  Mela  8c  Tacito  medium  flumen  pofthabuit .    Hi  enim  perinde  duos 
tantum,  quos  memorent ,  alveos  dignos  habent ,  quod  tertius ,  quimediuseftPliniiac 
Ftolemrci,  permodicus  erat,  aliorfum  Rheno  foila  Drufiana  derivato.     Veteremenim 
Plinius  modicum  alveum  adpellavit.     Unde  ver.o  Julio  Cxfari ,  longeanteDrufianatem- 
pora,  funt plurcs  partes ,  inquasRheiuis  ,Oceanoadpropinquansdiifluat?  undcmultailh: 
capita,  quibus  influat  in  Oceanum  ?  Plures,  quamduos,  majores  alveosRheni,  &na- 
vigabiles , Julii  Csefaris  temporibus  fuiile ,  credibilc  non  eil :  ex  illis  auterri  rivos  deductos 
natura  fua,  &  elices,  adeo  non  negandum  effe  putamus ,  ut  aliter  multuudmem  Caefaris 
non  ccnfeamus  explicari  poile  ,  qui  quidemnonnullisincertusdehisorisvidetur,  quafi 
non  ubique  ad  oftia  ipfe  adfuiilet  :  fecundum  alios  autem  vere  fcripfit ,  utpote  verfatus  in 
locis  illis,  &  qui  Rheni  fluenta  peifpe&a  oculis ,  Scexplorata,  fiquisalius,  habuerit. 
Jo.  Ifacius  Pontanus  de  Rheni  divortiis  Difceptat.  1 1 1 .  pag.  14.  nobifcum  fentit.     Sane , 
ihquit ,  pcrquam  fimile  vero  videtur ,  Cx.farem\  in  oftiorum  Rhtni  defcrtptione  ,  &  elices  & la- 
€u's  afiaque  ejusmodi  fpettajfe.     Confirmatur,  quia  Cafaris  xvo  Afinius  apud  Strabonem 
lib  iv.  pag.  1 3  3 .  fcripfit ,  Rhenum  ^iVop.ov  «v#/,  [M^dfMvQ^  ia?  ttX^.co  KiyowotA,  duobus 
efiiis effucrc ,  reprehendcns eos ,  qui fluribus ,  dicant :  in  cujus fententia  &  S.trabo adquiefcit. 
Utrumque  maiora  oftia  intellexiile ,  quae  majores  alveos  emittant  3  non  eil  quod  dubite- 
'^nus.     De  fingulis  oftiis  alveisque  ut  agamus ,  6c  dignitas  rei  ,  &:  varietas  opinionum 
monet. 

Rhenus ,  ubi  agrum  Batavorum  attingit ,  in  duos  quafi  amnes  diviiiis,  alveum  finiftrum 
iii  Galliam  demifit  5  dextrum ,  ut  limitem  inter  Batavos  Germanosque  ad  Oceanum  usque 
continuarct.  Sinifter  iile  alveus  nomen  Vahalis  antiquitus  adfumfit.  Csefar  dicto  lib.  iv. 
cap.  x.  JUfofa  trofuit  ex  monte  Voge.fo ,  qui  eji  infinibus  Lingonum ,  & parte  quadam  Rheni 
reeepta ,  qna  dfpcllatur  Valis ,  infulam  effieit  Batavorum.  Sic  Glarenus  teftatur  in  libris  ve- 
ruftis  eile ,  in  aliis  Vacalos :  Gryphius  Vualis  edidit ,  unde  recentiores  Walis  in  Casfaris 
libro  fcripferunt,  quafi  W  littera  Latinis  antiquis  cognita  fuiifet.  Tolerabilior  haee 
fcriptura  in  Aurelianenfi  Theodulfo  eft  ,  quam  inJuhoCadare.  Ille  vero  Paramefi  ad 
Judices  verf.  1 03 .  fcripiit : 

Cui  ^arent  Walis ,  Rhodanus ,  Mofa  ,  Rhenus  ,  &  Oenus-. 

Qiiod  plures  Vacalos  habent ,  etiam  metaphraftes  BaW^ ;  Joachimus  Camerarius  exifti- 
raat ,  veram  fcnpturam  Cicfaris  Vaalos  fuiile ,  cui  vocabulo  errore  poftmodum  c  vel  k 
infertum  fuerit:  nifi  forte,  quod  credibilius  videtur ,  iileaeque.,  utTacitus,  Vahalis 
vdVahalosfcYi-pfit  (terminatio  enim  Romanorum  additamentum  eft)  ex  quo  fequiori  tem- 
pore  Vachalos  facrum,  ut  corrupte  michi  Tpvomibi;  &tandemadfpiratioejecl:a,  quum 
e^xtrudi  acceffio  aliena  c  debueric.    Confirmant  libri  omnes  Sidomi  Apoiiinaris  a  Sava- 

rone. 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.     CAP,    III.  itf? 

rone,  Sirmondo,  Wowerio  vulgati,   quia  conftanter  prxferuntnonPrfW/j,  utTa- 
citus ,  fed  Vachalis.     Carm.  x  1 1 1 .  verf.  3 1 . 

Detonfus  VachaUm  bibat  Sicamber. 
Et  Narbone ,  five  Carm.  xx  1 1 1 .  verf.  244. 

TuTuncrum,  cr  Vachalim^  Vifurgin,  Alpin, 
Francorum  &  -penitijfimas  paludes  intrares. 
Sed  praeferenda  Taciti  fcriptura  Vahalis ,  quam  & Paca-Panegyr.     Thecdof.  cap.  v.  fcr-' 
vavit.     QuceRhenus*  inquit,  autVahalisvidit. 

Quum  vero  Csefar  Afofam  dicit ,  recepta  quadam  Rheniparte  ,  qu&  Vahalis  adpellatur  ± 
efficere  infulam  Batavorum;  id  arguit  &  illis  temporibus  confluentem  Mofas  &  Rheni  ex-- 
ftitifle ,  eumque  longius  paullo  ab  oftio  communi  in  citeriora  redu£bum ,  id  quod  eft , 
quod  contra  Cluverum  Pontanus  Difceptatione  ix .  propugnat.  Nec  vero  ita  ille  alveus  , 
ex  Rheno  emiflus ,  fibipropriumnomen/^W^fecit,  ut  priftinum ,  quod  ante  divorti-- 
um  habuit,  numquam  fibi  revocatum  vindicaverit.  Pomponius  enim  Mela  Vahalim' 
amnem  five  alveum  aperte  Rhenum  appellat.  Adfiniftram  ,•  inquit  amms  (qui  Vahalis  eftr 
Csefaris  atque  Taciti )  etiam  tum ,  &  donec  effiuat ,  Rhenus  j  ad  dextram  (dexter  alveus  5 
qui  lacum  facit )  Flevo  diatur.  Qui  fecus  fentiunt ,  eos  oportet  negare ,  Melam  usquam' 
rationem  Vahalis  habuifle. 

Alteralveus,  isquedexter,  Pomponio  ille  eft ,  qui  poft  Casfaris Julii  tempora ,  Drufb_ 
Nerone  auctore ,  ex  dextro  divortii  al veo ,  fofFa  ab  Rheno  ad  Salam  du6ta ,  efFe6tus  eft  , 
atque  per lacus  in  Oceanum  egeftus.  Clare  Pomponius  Mela :  ad  dextramprimo  anguftus  r 
&  fui  ftmilis  \  pofl ,  ripis  longe  &  late  recedentibus ,  jam  non  amnis ,  fed  ingens  lacus ,  ubi 
campos  implevtt ,  Flevo  dicitur:  ejusdemque  nomims  infulam  amplexusy  ft  iterum  arttior^ 
iterumque <  fluvius  emittitur.  Medium  igitur  alveum ,  quem  hic  novus  exhaufit ,  tarn-- 
quam  indigniorem  videtur  praeteriifle ,  duos  majores  celebrioresque  commemorafle  con- 
tentus.  Ut  vero  Vahalim  Pomponius  non  proprio ,  fed  veteri  &;  nativo  nomine  Rhenurw 
adpellavit :  ita  vieifllm  alteram  partem ,  quas  Pomponio  Flevo  eft ,  itidem  Rhenum  Cor- 
nelius  Tacitus  dixit ,  quumfervare  nomen ,  C?°  violentiam  curfus ,  qua  G  ermaniam  prtvehitur  ,' 
donec  Oceano  mifceatur ,  loco  fiipra  di6lo  adnotavit.  De  extimo  enim  alveo ,  qui  ex  fofla/ 
Drufiana  in  feptemtrionem  fertur,  ibidemTacitofermonemefle,  non  de  modico  Plinri" 
interjacente ,  vel  fbla  curfusviolentiaevittcerevidetUY,  quas  nulla  illius  medii  eft ,  extre- 
morum  autem  notiflima.  Quse  fi  ita  funt,  &  medius  quoque  alveus  nomen  Rheni ',  ut 
Plinius  dixit ,  cuftodivit  olim ,  &  hodieque  confervat  >  manifefto  argumento  eft ,  Ro- 
manos  fingulos  alveos ,  praeter  cognomenta  propria ,  ab  accolis  impofita ,  Rheni  etiam 
nomine  appellavifle ,  licet  aliquando  etiam  illis  propriis  denominationibus  ufi ,  fimftrunr 
Vahalem  -,  dextrum  latiorem  vel  Flevum  vel  Salam ,  ficut  hodie  Ifalam ,  cum  quo  con- 
jun6tuseft.,  adpellaverint. 

De  medio  fupereft  ut  pauca  adjiciamus.  Isalveus,  ante  Drufi  efroffionem ,  olim  ge* 
nuinus ,  &-dexter  folus ,  ac  par  Vahaii  five  fmiftro  erat ,  navigabilem  aquam  praster  Tra- 
jectum  &  Lugdunum  in  Oceanum  emittens.  Rheno  autem  per  Drufi  foflam  &  Flevum, 
iive  Salam ,  in  feptemtrionem  efFufo ;  fieri  non  potuit ,  quin  vetus  alveus  ,  poftea  dictus 
medius,  exhauriretur ,  adeo,  ut  oftio  tandem  &  exitu  privaretur.  Plinii  autem  aetate , . 
etiam  Ptolemjei ,  quamvis  exiguus ,  tamen  in  mare  effluebat.  Ille  enim  ftrpra  de  Rheno 
dixit :  medio  inter  h<zc  ore  modicum  nomint  fuo  aftodiens  alveum.  Unde  credibile  eft ,  huic 
alveo  nullum  proprium  aut  fmgulare  nomen ,  ficut  ceteris  erant ,  pra;ter  commune  Rhej 
ni ,  fuiile..    Dum  p&ov  ^o^a ,  medJum  oftium  fluvii  Rheni  Ptclemctus  dixit ,  ftto  asvo  il* 

X  3  •;>  luim 


^G  GEOGRAPHIAE    ANTICLUAF, 

lum  alveum  nondum  exitu  deflitutum  fuifle  probavit.  Praeter  hos  duos ,  Ptolemaeum 
atque  Piinium ,  qui  hujus  alvei ,  ut  tertii ,  meminerit ,  non  fuccurrit :  utique  vero  qui 
in  bifida  divifione ,  ut  Afinius  6c  Virgilius ,  ejus  rationem  habuerint ,  quum  illorum  setate 
tertius  alveus ,  a  Drufo  factus,  nondum  exftiterit.  Virgilius  enim  ante  defunctus  vita 
fuit ,  quam  Drufus  in  Germaniam  6c  Rheni  ripam  ab  Auguito  mittcretur  :  Afinius  autem 
sequalis  prope  C.  Csefari  fuit ,  £c  Tullio  Ciceroni. 

Sic  de  medio  Rheni  alveo  Jo.  Ifacius Pontanus  cenfet ,  fic  etiam  Hadrianus  Junius ,  qui 
Hift.  Batav.  cap.  viii  ait ,  Taciti  revo  habitumfimjfe  Loco  rivi  ex  tllofl/tmine  dcdutti.  Secus 
judicat  infignis  geographus  PhilippusCluverus,  &quihunchodienon  pauci  infequun- 
tur ,  in  quibus  etiam  vir  ampliflimus  eft  Menfo  Alting ,  Notitia  Bataviae ,  five  Delcriptio- 
ne  Agri  Batavini,  opere  ut  recentiflimo ,  ita  perquam  ctiam  emdito.  Hi  &:  Mclx  & 
Tacito  defcriptionem  medii  alvci  vindicatum  eunt ,  de  eo  tam  illius  verba ,  adfiniflrum- 
amnis donec efiflnat ;  quam,  qua:hujusfunt ,  firvat  nomen  &  violentiam  curfius ,  quaGtrma- 
mam  pr&vehitur  ,  interpretantes.  Nec  hidefententiafuaverboPliniidimoventur  ,  qui 
modicum  illum  medium  Rheni  alveum  dixit ,  quia  modicus  non  fit  omnino  exiguus  ,  fed 
minus  latus ,  quam  qui  ad  Gallicam  ripam  adfluit ,  ut  tamen  curfus  violentia  confervctur. 
Quodfiefl,  Pomponium  Melam  neglexifle  Vahalem  oportet ,  quoddeillo,  quiCaefii- 
rem  fublegit ,  a  quo  nominatim  is  alveus  deicriptus  cfl ,  non  utique  pronum  ad  fidem  vi- 
detur.  Idem  de  Tacito  judicium  efto  ,  qui  tot  navigationes  per  lacus  &  Drufi  foffam  , 
quas  Rheni  pars  nulli  fecunda  eft ,  defcripfit ,  ut  mirari  ilibeat ,  fi  nullam  illius alvci  ratio- 
nem  in  partitione  Rheni  fluminis  habuerit.  Qui  fecus  de  utroque  fentiunt ,  &  illum  Va- 
halem ,  hunc  Ifilam  pofthabuiffe  in  Rheni  difpenfatione  credunt ,  ex  nomine  ratione  pe- 
tita  in  eam  fententiam  inducti  videntur ,  quum  id  hodieque  medii  alvei  fit ,  &  de  ambiguis 
Meke  ac  Taciti  referatur  ,  quod  ille  Rhenus  fit  donec  effluat.  j  6c  hic  nomenflrvet  donec  Oceano 
mificeatur.  Quod  fi  vero  admiferis ,  utrumque  alveum ,  Vahalem  £t  Ifalam ,  praetei  pro- 
prium  nomen ,  ab  accolis  forfan  impofitum  ,  ab  Romanis  etiam  nativo  nomine  illius  flu- 
minis  fignificari ,  cujus  aquam  devehebant  >  aliter  forte  rationes  ,  quam  difpofitas  erant, 
in  hoc  argumento  pofiunt  inftitui.  Sane  Tacitus  Hiftor.  lib.v. cap.xxi  1 1.  Vahalem 
alveum  aperte  Rhenum  vocavit.  Statium ,  inquit ,  velnt  aquoris  ele&um ,  quo  Moficflumi- 
7iis  amnem  Rhenus  Oceano  adfundit.  Nec  aliter  de  dextro  alveo  ,  qui  per  iacus  fertur ,  vi- 
deturfenfifleannal.iv.cap.,LXXiii.  Exercitum,  inquit,  Rheno  devettum,  Frifiis  intulit, 
Non  enim  tam  fuperiori  provincia  accitum  exercitum  intelligit,  quam  utrumque  exercitumy 
//-===»  ut  diferte  ait.  Inferior  autem  ad  Vetera  ,  prope  divortium  jam  tum  ftationem  habuerat. 
Clarior  res  eft  ex  Melae  verbis ,  quar  fupra  propofuimus.  Sed  noftrum  non  eft  ipibrum 
Belgarum ,  &  tanto  ingenio  virorum ,  Cluveri ,  Pontani  &  Junii  diflenfiones  ac  contro- 
veriias  dijudicare ,  quum  utraque  pars  rationibus  haud  pcenitendis  innitatur.  Ex  quibus, 
quam  quisque  velit ,  fequatur  licet  opinionem ,  dum  nobis  etiam  in  hanc  vel  iiiam  pro~ 
pendere  concefliim  fit.  Ad  foflam  nunc ,  Drufi  opus,  explanandam  progrediendum  eir. 

De  Drujiana  fojfa  agunt  Tacitus,  Suetonius  ,  &  dubie  Dio  Caffius.  Tacituslib.  1 1. 
Annal.  cap.  viii.  cle  Germanico ,  Drufi  filio :  jfamque clajfis advenerat ,  quumpr&mijfo  com- 
meatu  [ex  Gallia ,  per  Mofe  os  &  Vahalem ,  ut  Ciuverus  p.  5-64. ,  haud  dubie  ex  Taciti 
lib.  v.  Hift.  cap.  xxiii.fect.  3 .  fiipplevit]  & dflrribntisinlegiones acfiocios  navkus  ,  fiojfam  , 
cui  DRUSIANAE  nomen ,  ingrc(J}/s,  precatusque  Dritfi-.mpatrem,  ut fie  eadem  anfiam  ,  /;'- 
bens  placatuscjue  exempLo  ac  memcria  confiiiorum  atque  opernmjuvaret ;  lacus  ivde  &'Oceanum 
usque ad  Amijiamflumen , fecunda  navigauone prevehitur.  Dum  per lacusduxh  in  Oceanumj 
iimul  etiam  foilain  ex  Rheno  indicavk ,  non  aliam  illam  efle  ,  quam  quae  inter  Rhenum 

ficvete- 


Belgica.  L  I  B  E  R   II.     C  A  P.  III.  167 

&  veterem  Ifalam  eft,  fofla  viii  m.  pafluum  :  aquatotaillanavigatio^^^w^fieri 
dicebatur ,  uti  vere  etiam  Rheni  pars  navigabilis  per  eam  &  lacus  in  Oceanum  efTufa  efL 
Idem  annali  iv.  cap.  Lxxht.  utr^mque  exercitum ,  [non  folum  fuperioris  provincice  5  verum 
etiam  inferioris  j  quipropedivortiumftativahabuit]  Rheno  deve&um),  Frijiis  intulit.  Et 
ut  opus  necelTarium ,  faitem  percommodum  Germanicis  bellis ,  eflet  firmum  perpetuum- 
que ,  ficuti  eft  j  illud  aggere  munivit ,  qui  an  idem  fit ,  quem ,  inchoatum  a  Drufo ,  Paul- 
linus  Pompejus  abfolvit ,  apudTacitum  lib.x1n.cap.Lin3  incertumeft.  Ajuntjunius, 
Tiliemonius,  Freinshemius  :  negat,  faltem  dubitat ,  ad  eum  locum  Lipfius ,  qui  Paul- 
lini  laborem  mavult  in  ripam  Gallicam  referre  ad  divortium  Rheni ,  feu  Vahalis  initium  , 
ut  moles  fit ,  quam  Civilis  dejecit ,  lib.  v.  Hiftor.  cap.  xix.  apud  eumdem. 

Alter,  qui  auctoris  nomen  memoravit ,  eftSuetoniusprincipio  Vita^Claudii ,  cujus 

pater  hic  Drufus  fueraL     Is  Drufus ,  inquit,  in  qu<£fiur&pr<cturaque  honore  dux  Rhxtici, 

deinde  G  ermanici  belli ,  Oceanum  feptemtrionalem primus  Romanorum  ducum  navtgavit ,  trans- 

que  Rhenumfojfas  novi  C^  immenfi  operis  effecit  Y   qua  nunc  adhuc  drusinae  vocantur.     Fofi- 

fas ,  tamquam  plures ,  vocat ,  multitudinis  numero ,  non  eam  tantum  refpiciens ,  quam 

Tacitus  ut  unam  nominavit  ,  breviorem  illam  ,  fed  latam ,  quse  inter  Rhenum  eft  & 

Ifalam ,  a  Doejburgo  ad  IfTelqorL,  ut  hodie  loca  adpellantur  5  neque  enim  haec  immenfi 

operis  fuit :  verum  etiam  alias  ultra  illam ,  aut  illius  longiorem  prorogationem,  quia  etiam 

antiquum  Salas  alveum ,  qui  modicus  erat,  ut  caperet  partem  Rheni,  in  lacum  &  Oceanum 

usque  ampliavit ,  quas  Cluveri  eft  fententia :  aut  novas  juxta  eum  foflas  duxit  ,  quodnon 

defunt ,  qui  veteris  Salas  alvei  veftigia  feorfum  invenifle  ,  feparatumque  ab  Ifala ,  qui  hodie 

eft,  videntur.     Quem  iterum  honoris  caufla  nominamus,  Menfo  Altingius  pag.  iij\ 

Tanto fiudio  Drufus  Rheni  aquas  per  Salam  effufas,  ex  lacu  in  Flevi  alveum  coegijfe  &  collegiffe  vi~ 

detur  -t  ut  vix  amplius  quidquam  veteri  SaU  reliquum  remanferit*  HodJe  tamen ,  ingentem  licet  in 

maris  Jinum  converfus ,  non  modo  vetus  duBus  ,fed  ivfum  quoque  ofiium ,  nifallor ,  veteri  iterum 

nomine  cognofcitur ,  Teflel-ftroom  &  Teflel-gat ,  ideft,  alvcus  Cr  ofiium  amnis  SaU. 

Dixi  fupra,  dubie  Dionem  pro  Drufiana  fofia  adlegari.  Id  fit  a  Grutero  pag.  /64. 
Sed  non  tam  de fofla  dubitatur ,  quam  cujus  Dio  Iacus  faciat  mentionem.  Verba funt  lib. 
LIV.  pag.  ^44-  deDrufb:  I?  $%  tcv  'Q.Kta.vcv  Six  tsT  Pr'vg  KoiroiTrAiviroig ,  ts/?  t£  <$£«<nW  ukhu- 
r«T0,  ^lf  T<jv  XavKiSa  $id  t?  a/^uvj^  Ifx^aKoov  ixiv^vsvm ,  Fnde  fecundo  Rheno  in  Oceanum 
devcBus -,  Fnfios  fubegit  ,  ac  per  paludem  in  Chancorum  fines  profeBus  ,  in  periculo  fuit. 
Dubium,  inquam,  quas  ha?c  a«>v^  fit ,  Flevo,  aiifinusad  Amifiam  Stationem.  Illud 
Grutero  videturj  hoc  non  minuslaudatoviro,  Menfoni  Altingiop.86.  Interea  id  cer- 
tum  eft,  ex  Rheno  in  Oceanum  per  foflam  fuam&FlevonemdevedumDrufumefiey 
licet  non  omnino  certum ,  per  quem  lacum  ex  Frifiis  in  Chaucos  promoverit. 

Quod  vero  in  hujus  curfus  deicriptione  Tacitus  plurali  numero  lacus  nominat ,  ut  lib. 
I .  annal.  cap.  L,x.j>er  lacus  vexit  j  6c  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  lacus  &  Oceanum pervehitur :  quos 
£c  <zftuaria dixit  lib.  xi.  cap.  xvm.  j  id  pluralitatem  arguit ,  fed  quam  numero  non poffimus 
definire.  Vis  enim  &  inundatio  Oceani  regionis  faciem  mutavit ,  Sc  in  unum  lacum  in- 
gentem  five  Auftrinum  mare,  ut  vocatur,  lacus  &  paludespIurescoegit&conjunxiE. 
Mela  tum  unius  meminit ,  fed  ingentis ,  qui  maximus  illorum  fuit ,  Sc  ad  quem  fofla  pro- 
piuspertinuit. 

Quid  vero  de  Lecca  alveo  dicemus  ?  vel  par  vel  major  de  illo  quam  de  ipfis  oftiis  Rheni5 
cft  difTenfio.  Cornel.  Aurelii  lib.  1.  Batavia?  pag.p^.  &HadrianusJuniusHiftor.Ba- 
tav.  cap.  vi  1 1 .  ex  annalibusTrajectinis  referunt,  circa  Chriftianorum annum  idccclx. 
Batavos  fuperiores,  inundationibus  vexatosj  ut  futuris  periculispra^caverent,  ftillan- 

tem 


1,68  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

tem  rivufli  tamquam  ducem  fequutos ,  obliquam  illam  foflam  &  aggeres ,  quibusLecca 
nunc  continetur,  manu  adparaffe.  Quantum  fidei  habendum  fit  huichiftorias,  illi  vi— 
deant ,  quibus  copia  eft  iilos  chronicos  libros  infpiciendi ,  quos  laudati  viri  adlegant ,  & 
qui  eosdem  cum  aliis  componunt  monimentis.  Aliicerteclariflimiviri,  noncontenti 
narratione  illa ,  manu  quidem  &c  induftria  fa&um  Lcccam  eflc  non  dubirant ,  fed  antiqui- 
orem  ei  originem  arceflimt ,  quam  eX  Romanorum  fxculo  rcpetunt. 

Sed  &  hi  in  diverfas  fcntentias  abeunt.  Abraham  Ortehus ,  cuijo.  Ifacius  Pontanus 
Difceptat.xi  i  i.confentit,  deCorbulonisfofla,  a  Tacito  &  Dione  memorata ,  interpre- 
tatur:  Philippus  Cluvcrus,  quem  fequitur  laudatus  Mcnfo  Altingiusp.  i  io.de  Civilis 
nbattione  fluminis  Rhcni  ,  itidcm  a  Tacito  defcripta.  Opcra:  pretium  eft,  utriusque 
verba,  Taciti  &  Dionis,  &  de  utroque  opere  referre,  utquisquelibere,  quamfequi 
velit  fententiam ,  ex divcrfis  eligat  atque dijudicet.  Tacitus  lib.  xi.  cap.  xx.  de Cn. Domi- 
tio  Corbulone ,  Claudii  Csefaris  in  Inferiori  Germania  legato  :  Ut  miles  otium  exueret ,  inter 
JMofam  Rhenumque  trium  &  viginti  milliumfpatio  foflam  produxit^ua  mcerta  Oceani  vetarentur. 
Dio  Cafliushb.  lx.  pag.  68 y.  de  eodem :  n^dj^g  'j  iroiktv  to  sY^rd^u* ,  rj}]  x'Jh  ?7tov  >jV 
xei  <kuto  ,  yjJ{  inetSy  ys  ei^vav  ,  JnTxtygevfi  Sl  oivtuv  ttolv  tojW2t«^u  J  t£  Pjjvh  ^)  J  MaV*  , 
SocSlxs  ifi£otMi'KOVT!X  ^tjf  zkoctgv  /jLxAtsot  ,  1'vot  jU>j  ol  TtQTotyto)  ov  Tf)  & '  D.Kiotvi'7TKviy.y.\>^h  oivotopi- 
cvtzs  mAxyl^coffiv ,  hoc  eft ,  Iterum  pr<epo/itus  exercituiy  nihilominus  illum  in  exercitio  ha- 
buit :  quumque  pax  ejfet ,  eorum  operafoflam  a  Rheno  ad  Aiofamperduxk ,  longam  ad  millia 
pafluum  XXI,  {five  fladia  clxx)  ne  ii  fluvii ,  tcftuante  Oceano  ,  refluentes  flagnarent.  Ex 
quibus  hxc  certa  funt ,  primum  pacis  id  opus  fuifle ,  quo  otium  militi  excuteretur :  dein- 
de  Oceano  ceftuanti  oppofitum  fuifle ,  utique  majori  cum  commodo  fi  cc  propinquum 
Oceano ,  Sc  in  transverfum  obdudtum  fuit ,  quam  fi  abeflet  longius  >  aut  oblique  fuiflet 
actum.  Quas  quum  ita  fint ,  uti  efle  nemo  forfan  dubitavit  >  probabilior  fiine  illorum  eft 
opinio ,  qui  Corbulonis  foflam  a  Lugduno  ad  oftium  Mofae  ducunt ,  quam  qui  in  Leccas 
aiveo ,  non  antiquiflimo  forfan ,  inquirunt.  Quod  fi  minus  fpatii  inter  ambo  fluvios  vide- 
tur  efle ,  quam  pro  numero  millenorum  pafluum ,  quos  Tacitus  defignavit  >  fciendum 
eft ,  numquam  locorum  naturam  ita  ferre ,  ut  fofla  recto  tramite  ubique  deprimatur ,  nec 
usquam  declinet  ad  latera.  Si  vero  leniter  illam  foflam  infleciamus ,  ad  eummodum, 
quem  Altingiance  nuper  Tabula?  expreflerunt  ;  6c  fpatio  fui  numeri  pafiuum  vel  ftadiorum, 
&  ceteris  rationibus  ,  quasproduxi,  fiia  veritas  conftabit.  Inejus  ergodoctiflimiviri, 
au&oris  tabularum ,  fententia  £v  ductu  foflle  perftamus  &  adquiefcimus, 

.  Supereft  Rheni  abattio  illa ,  quas  Clandwn  Civilem ,  principem  Batavorum ,  adver- 
fus  Romanos  res  novas  molientem ,  auclorem  habebat ,  an  fortaflis  immiffione  illa  flumi- 
nis,  ut  Ciuvero  videtur ,  Lecca,  novusalveus,  natus  fuerit.  Taciti  de  molimento 
Civilis  hasc  verba  lib .  v.  Hiftor.  cap .  xix.  funt :  Non  aufus  oppidum  Batavorum  armis  tueri , 
-raptis  quA  ferri  poterant ,  ccteris  injeBo  ignein  infulam  conceflit ,  gnarus deeflenaves eflcienda 
,ponti ,  neque  exercitum  Romanum  alher  transmiffurum .  quin  cr  diruit  molem  a  Drufo  Germa- 
nico  faclam ,  Rhenum^ue  prono  alveo  in  Galliam  ruentem  >  disjeBis  cjuamorabantur ,  effudit. 
Sic ,  velat  ab  abacio  amne ,  tenuis  alveus  infklam  inter ,  Germanosqae  continentium  terrarum 
fpeciemfecerat.  Id  ergo  abigendo  amnem  Civiiis  intendebat ,  ut  Romanis  hoftibus  difii- 
ciliorem  accefliim  au&u.  aquarum  faceret ,  quibus  naves  ponti  efficiendo  deefle  intellige- 
bat:  Germanorum  contra  auxiliis  perfacilem  aditum  pararet)  fuisque  ad  illos  tranfi- 
tum,  fi  quid  adverfl  accidiflet.  Quodfi  veroLeccamexmedioRhen6emififlet,  fiiis 
in infula  damnum  mundatione ,  nonRomanisinGaiIia,intuiiflet.  AitTacitus,  prono 
.aiveo  inGalliam effudifle Rbenum ,  quod per  Vahalem alveum efficiendurja erat ,  quiGalli- 

am 


Belgica.  LIBER    II.    C  A  P,    III.  t6$> 

am  ab  infuk  teffliinabat.  Qui  vero  alveus  extenuatus  eft  aba&o  amne  ?  CluVero  eft  me- 
diusRhenus:  Pontanofeptemtrionalis,  ex  dextro  ad  Flevum  oflium  dedu&us.  Tacitus 
dicit ,  infulam  inter  Germanosque  illum  fuifle.  Caufla  ergo  ex  limite  inter  Gallos  Germa-* 
nosque  dijudicanda.  Casfaris  revo  erat  medius  RhenusTrajecl:um6cLugdunumpra> 
terlabens :  Rheno  autem  per  foflam  eftufo  ,  quod  Drufi  opus  fuit,  limesadFlevum, 
amnem  &  oftium ,  eft  prorogatus ,  quod  etiam  au£tores  qui  poft  Drufi  setatem  fcripferunt , 
Plinium,  Tacitum,  Melam  ita  obfervafle ,  fupra  notatumfuit.  Sed  de  hoc  pluribus 
infra  in  Batavia. 

Moles  etiam  infpicienda  eft ,  tam  illa  Drufi ,  quam  diruit  Civilis ,  quam  altera ,  ab  eo- 
dem  Civih  oblique  du£ta  in  Rheno  ,  cujus  objeBn  revolutus  awnis  adiacentibus fuperfundere» 
tur,  Tacito  explicatore  lib.v.  Hift.  cap.xiv.  Si  Civilis  Vahalem  auxit ,  Scperillumin 
Gallicam  ripam  effudit  Rhenum  3  non  alibi  moles  illa  quam  ad  divortium ,  videtur  quse- 
renda ,  a  Drufo  adftru£ta  propterea  ,  ne  plurimum  Rheni  per  Vahalem  delaberetur ,  fed9 
quantum  opus  erat ,  de  illo  per  foffam  emitteretur  ,  ut  clailis  per  eam  exire  in  Oceanum  y 
&  inde  redire  in  provinciam  poffet.  Quem  commeatum  ut  Civilis  impediret ,  abegit  flu- 
men,  deje&a  moie,  quse  aquam  difpenfabatj  exftrucla  nova,  &  oblique  in  Rhenum 
producta ,  qua  illum  omnem  aut  plurimum ,  tamquam  obex ,  cogeret  in  Gallicam  ripam 
finiftro  alveo ,  qui  Vahalis  eft ,  deferri.  Hoc  vifum  nobis  de  utraque  mole  narrare.  Qui- 
bus  vero  Lecca  alveus  ex  Civilis  aba^bione  eft ,  aliter  neceffe  eft  de  utraque  mole ,  vel  al- 
terutra  faltem ,  cenfeant ,  &  inferius  eam  ad  Leccae  emifllonem  ponant.  Quibus  Ponta- 
nus  obvertit ,  novos  alveos  facere ,  non  tam  aba£tionis  rem  ,  fed  foflionis  efle  praecipue : 
idque  Romanorum  opera ,  Drufi  Sc  Corbulonis  foflas  perdocere.  Quum  vero  diverfis 
locis  de  illis  molibus  agat ,  cap.  xiv.  de  Civilis  nova  obliqua :  cap.  xix.  de  diruta  Drufianai 
non  ineptum  erit  eas  &  loco  diftinguere ,  ut  ad  Drufi  foflam  altera  fuerit ,  altera  ad  divor- 
tium  Rheni  &  initium  Vahalis.  Adi  Lipfium  ad  Taciti  lib.  xin.  cap.  liii.  Victo  Civile ,  & 
Batavia  recepta  j  Rheni  curfiis  ad  illum  modum  revocatus  eft ,  quem  Drufus  mole ,  foflis, 
aggere  inftituerat :  nec  dubitatur ,  quse  diruerat  Civilis ,  illico  reparata  j  &  qu*e  pofue- 
ratipfe,  deftrucla  everfaque  fuiffe  omnia.  „. 

Tandem  etiam  de  Nabalia  Taciti ,  extremo  libro  v  Hiftoriarum ,  heic  loci  vel  hac  de  ^^yd. 
caufla  agendum  eft  ,  quia  multi  ad  unum  ex  Rheni  alveis  id  ignotum  ceteris  flumen  referri 
volunt.  Lipfius,  6t  afii,  ex  Fahalis  corruptum  autumant.  Sed  prasterquam  quod  ex- 
pun£tio  eft  violenta ,  pugnat  id  cum  hiftoria ,  quia  Civilis  trans  Rhenum  ex  prcelio  con- 
ceflerat:  Romani  agebant  ininfulaBatavorum.  Redeundum  ergo  ipfi  ad  Vahalem  per 
medias  legiones  Romanas  fuiflet ,  quibus  adeo  non  fidebat ,  ut ,  nifi  in  fciflb  ponte ,  in- 
terjecto  flumine ,  cum  Romano  colloqui  non  auderet.  Tacitus  di£to  loco :  Petito  collo- 
quio ,  fanditur  Nabali&fuminis  pons.  In  cujus  abrupta progrejfi  duces  ,  ac  cetera.  Ponta- 
no  Nava  Superioris  provincias  videtur  intelligendus :  ied  hic  nimis  remotus  a  caftris  Ro- 
manorum  in  infula  di£ta.  Junius  Hadrianus  ad  Navalia ,  Ptolemad  oppidum ,  fufpica- 
tur  fuifle,  atque  ita  ad  Ifalam.  Sed  quanta  fides  Ptolemaei  in  his  oris  fit ,  quemfugit? 
Nihilominus  &  Cluverius ,  &  Altingius ,  clari  nominis  viri ,  ad  foflam  Drufianam  refe- 
runt ,  putantque  hiftorise  hoc  ordinem  fuadere.  Juvat  fententiam  etymologia ,  quafi 
Nabalia  Ceitica  lingua  fit  Nach-Wale,  id  eft  pofterior  Vahalis.  Quce  opinio  adhuc,  ut  prcn 
babilior  3  a  plerisque  recepta.  Refeilere  faciiius  aliena  poflum :  firmare  adhuc  ipfe  nihih 

Hsec  de  Rheno  fatis  fint :  de  ceteris  fluminibus  breviter ,  &  primum  de  Mofa ,  semulo 
Rheni,  &  partis  interceptore.  Casfardeeoiib.iv.cap.x.  Mofaprofiutt  ex  monte  Fogefo% 
qui  efi  infimhm  Lingomm ,  Crgarte  quadam  Rheni  reeepta ,  qm  adpellatur  VaUs  (five  Vaalis) 

Y  inju<* 


* 


j7o  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

infulam  ejficit  Batavorum ,  neque  longim  ab  eo  millibm paffuum  lxxx  in  Oceanum  tranfxt.    Et 
Tacitus  Annal.  1 1 .  cap.  VI.    Ad  Gallicam  ripam  Rhenm  latior  ®-  placidior  adfluens ,  verfo 
coqnomento  Vahaiem  accoU  dicunt  :  mox  id  quoquevocabulummutat  Mofaflumine^  ejmque 
immenfo  ore  eumdem  in  Oceanum  effunditur.  Uterque  ita  fentire  videtur,  quafi  Mofa  excipiat 
Rhenum  vel  Vahalim^  ejusque  abolito  nomine  fuum  impertiat ,  &  fuo  immenfo  ore  in 
Oceanum  effundat.     Sed  idem  Tacitus  de  Rheno  aliter  loco  alio ,  eumque ,  ut  nobilio- 
remamnem,  etiam  poft  confluentem ,  St  in  oftio  illo  immenfo  praefert.     Librov.  enira 
Hiftoriarum  cap.  xxm.  de  Civilis  navali  pugna :  Spatium  velut  aquoris eleBum ,  quo  Moft 
jiuminis  amnem  Rhenm  Oceano  adfundit.     Ex  quo  colligitur  ,  ambigue  Romanos  de  Mofa 
loquutos  efTe,  nunc  ferri  ab  Rheno  j  nunc  Rhenum  ab  ipfo  deferri.     De  oftio  Mofae 
magno  &:  patente  diximus  fupra  in  Rheno ,  cujus  partem  Vahalem  fimul  efrundit :  &  id 
eft ,  quod  Helium  Plinius  nominavit ,  quam  vocem  mferim  fonare ,  opinio  quorumdam 
eft  Batavorum.     De  confluente  itidem  in  Rheno  fupra  diximus ,  quem  qui  negant  olim 
fuifTe  citra  oftium ,  nefcio  quo  pacto  verba  Caefaris  lib.  i  v.  cap.  x .  interpretari  velint.   A it 
enimclare,  Mofa,  parte  quadamRhenirecepta ,  quaadpeiiaturVaaiis,  infulam  efficit  Bata- 
vorum  j  quod  fine  confluente  non  poteft  fieri.     Nec  demum  in  oftio  efncitur  infula ,  fed 
citra  illud  longiore  traclu ,  ut  cum  Vahali  auftrale  infulas  latus  claudat.    Neque  fcriptura^ 
Csefaris  follickanda  eft ,  quam  non  tantum  confenfus  librorum  ,  verum  etiam  metaphra- 
£$  Grceca  confirmat.     Qiio  pofito ,  nequaquam  ad  Vahalem  referri  poteft ,  quod  Ca:far 
Mofas  adfignavit ,  effcere  injulam  Batavorum  ,  licet  Mofa  per  receptam  Rheni  partem  , 
quxVahaliseft,  nonperfe,  illud  efficiat. 

Tertius  in  Belgicas  majoribus  fluminibus  Mofella  eft ,  q  ji  ortus  in  Vogefo  monte  ,  per 
Leucos,  Mediomatricos ,  Treverosque  decurrens ,  interVangionesUbiosquefeRheno 
commifcet.  Nomen  a  Mofa  trahit  vVoxoe/s-aw? ,  quafi  parvus  Mofa ,  cui  poft  ortum  pro- 
pinquus ,  6c  velut  aemulus  illius  decurrit.  Guilielmus  Brito  lib.  x.  Philippid.  verf  3 8y. 

Miliibus  a  Mofa  diflans ,  ubi,  Mofula  paucis 

Leucos  O"  Metes  fpeciojis  irrigat  undis. 
Nam  etiam  Mofula  adpellatur ,  non  modo  a  pofterioris  aevi  fcriptoribus  >  verum  etiam 
a  Floro  lib.  111 .  cap.  x.  Cefar ,  inquit ,  infra  Mofuiam  navaliponte  transgreditur  ipfum  Rhe- 
num.  Sic  Vinetus  vocem  emendavit.  nec  eft  quod  Mofellam  ex  uno  Palatino  fubftituas  r 
quum  seque  Latine  tk  Moful£<k.  Mofella  per  modum  deminutse  rei ,  utinaliisexemplis,. 
dicamus.  Ejus  laudes  fingulari  carmine  Aufonius  fcripfit ,  quod  in  Idylliis  ejus  eft  decir- 
mum.     quo  poft  principium  ita  Mofellam  adloquitur : 

Salve  amnis  iaudate  agris ,  laudate  colonis , 

Dignata  imperio  debent  cui  mcenia  Belg&z 

Amnis  odorifero  juga  vitea  conjite  Baccho  , 

Conjtte  gramineM  amnis  viridiffime  ripas. 

Navigert  ut  peiagus  '-,  devexas  pronus  in  undttty 

XJt  fluvius;  vitreoque  lacus  imitate  profundo. 
Venantius  Fortunatus  Mufeiia  dixit  lib.  vn.  carm.  iv.  ad  Gogonem  verf  7. 

Jnfuper  uvifera  MufelU  obambulat  amnem* 
utputo,  porrigendsefyllabaecaufla,  quamvis  fsepe  negligentior  idem  ejus  legis  fit.  Au- 
fonius  corripuit  primam  di£ti  carminis  verf.  108. 

ne  lata  Mofelia 

Flumina  tam  celebri  defr.uidarentur  alumno. 
Addoexeodemidyllio,,  quas  laud.es  augent,  averfu374»: 


Belgica.  LIBER    II    CAP.    III,  ijt 

Quodjitibi^  dia  Mofella, 

SmyMd  fiuum  vatem ,  vel  Mantua  clara  dedijfet  l 

Cederet  Iliacis  Simois  mcmoratus  in  oris , 

Nec  prafierre  fuos  auderet  Tibris  honores.. 
Quid  Ptolemseusanimo  volutaverit ,  quum  celebri  nomine  fluvium ,  ut  plerique  inter- 
pretantur,  Obrmgam,  o  'O&ejyy*  ,  lib.  n.  cap.ix.  adpellaverit ,  divinarenon  poflum  9 
praefertim  quum  ante  ipfum  Tacitus  Mofellam  nominailet.  Sed  folemne  ipfi  eit  in  Bel- 
gica ,  inufitatis  fluviorum  nominibus  uti ,  ubi  Scaldim  Tabudam ,  Samaram  Phrudin  vo- 
cavifle,  ex  fitu  &  loco  manifeftum  videtur.  Quamvis  veroetiam  docliffimus  vir  Ha- 
drianusValefius,  p.  363.  in  ea  fententia  eft  ,  ut  Ptolemaso  Mofellam  Obnngam  di£frim 
efle  fibi  perfuadeat :  tamen ,  quia  Ptolemxus  Obringam  fuum  conftituit  limitem  utrius- 
que  provincias ,  Germaniae  Superioris  6c  Inferioris ,  nec  vero  Mofella  is  limes  eft ;  non 
defino  cumCluvero  dubitare,  aut  minorem  fluvium ,  ignobilioremquecircumfpicere, 
quo  utraque  provincia  tamquam  communi  termino ,  divifionis  caufla  utatur.  Sed  de 
hoc  infra,  quum  Germaniam  Cisrhenanam  explicabimus.  Haud  quoque  tacendus  effc 
praeclarus  L.  Veteris  conatus ,  ut  Mofellam  fofla  cum  Arari  conjungeret ,  de  quo  fic 
Tacitus  lib.  xni.  cap.  liii.  Vetws  Mofellam  atque  Ararim,  fatlainterutrumquefoffa,  conne~ 
Bere  parabat ,  ut  copi<£  per  mare ,  dein  Rhodano  O"  Arare  fubveBtx, ,  per  eam  foffam ,  mo% 
filuvio  Mofella  in  Rhcnum  ;  exin  Oceanum  decurrerent  ,  fublatisque  itinerum  diffcultatibus , 
navigabiUa  interfe  occidentis  feptemtnonisque  Utorafierent.  Egregium  opus  &  Romanis  di- 
gnum,  fi  perfeclum  fuiflet !  quod  quo  minus  fieret ,  invidia  Aelii  Gracilis ,  Belgicas  lega- 
ti,  impedivit,  quod  idem  Tacitus  fubnotavit.  Anetiam  Ccefar  Mofellam  memorave- 
rit ,  dubium  primus  Cluverus  fecit  lib.  11.  Germ .  Antiq.  cap.  xiv.  Casfaris  verba  ex  lib.  iv.1 
cap.xv.quum  ad  confluentem  Mofe  O*  Rheni pervemffent ,  legens  ita  ,  ut  in  Mofie  locum 
Mofiellam  indueendum  effe  contendat ,  fed  invitis  libris.omnibus.  Cacfaris  locum ,  a  vio- 
lenta  corre&ione  fervatum ,  interpretatur  Pontanus  Difceptatione  ix.  qui  confuli  poteft. 
Confluentes  Mofellse  &:  Rheni  tam  nobiles  funt ,  ut  etiam  urbi  adpofitae  nomen  imperti-^ 
verint. 

Pergimus  ad  Scaldim ,  ut  Casfar ,  Plinius ,  Antoninus ,  Fortunatus  vocant :  fblius  Pto- 
lemsei,  ut  diximus,  eft  ille  amnis  Tabuda.  Oritur  in  Veromanduis ,  &perNervios 
aliosque  populos  delapfus  ,  quum  Oceano  adpropinqua^it  ,  in  plures  diffluit  partes. 
Ejus  rivus  qui  Bergam  attingit ,  olim  Mofse  ad  jungebatur.  Hinc  eft ,  quod  apud  Ccefa- 
rem  lib.  v  1 .  cap.  xxx  1 1 1 .  legitur  :  ipfie  cum  reliquvs  tribus  [  legionibus ]  adflumen  Scaldim^ 
quod  mfiluit  in  Mofam,  ire  conftitmt .  Cetera  oftia  in  Oceanum  ferebantur ,  fedincertum 
quo  modo  6c  ordine ,  quum  via  Oceani ,  &:  cafus ,  Sc  ipfa  natura  in  hujus  fluvii ,  etiam 
inMofas  &Rheni  exitu,  multum  immutaverit.  Pliniuslib.  iv.  c^.  xvn.  A  Scaldead 
Sequanam  Belgica.  6c  mox :  A  Scaldi  incolunt  extera  Toxandri.  Et  cap.  x  1 1 1 .  Toto  hoc 
mari  ad  Scaldim  usquefiuvium  Germanica  accoluntgentes.  Ex  quo  intelligitur ,  quare  Scal- 
dim  finem  Belgica;  loco  antea  di£t,o  conftituerit ,  qui  aliis ,  &  ipfi  non  numquam  Plinio  , 
fed  alio  refpectu ,  Rhenus  eft.  Venantius  Fortunatus  paullo  ante  nominato  carmine  1  v, 
libri  vii.  ad  Gogonem 

Ifiara ,  Sara ,  Chares ,  Schaldu ,  Saba ,  Somena ,  Sura. 

Ultra  Morinos ,  in  Ambianis  eft  Samara ,  cujus  nomen  feparatim  in  antiquis  monimen- 

tis,  quse  reliqua  funt ,  nonexfrat:  utique  vero in adpofito  oppidi nomine ^^ro^/w , 

quod  Csefaris  &  Ciceronis  eft.     Ille  lib .  v .  de  B .  Gall .  cap .  xxxi v.  concilio  Gallorum  Sama- 

robnna perafh.      &  cap.  xlv.      Craffum  Samarobrma  praficit;  hiclib.vi  I.epift.  xi.ad 

Y  i  Tre- 


ijz  GEOGR.APHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

Trebatium :  Una  mehercule  collocutio  nofirapluris  erit ,  quam  omnes  Samarobrina.  Quod 
nomen  Pontem  Samara ,  ut  Valefius  interpretatur  ,  fignificat.  Oppidum  poftea  Ambi- 
am  di£tum,  gentis  nomine,  nunc  Amiens ,  fluvius  autemmedio  asvo  Somena  vel  Som- 
mena ,  ut  modo  ex  Fortunati  verfii  vidimus :  vel  Sumina ,  ut  fcripfit  Gregorius  Turonen- 
fis  lib.  II.  cap.  ix  extremo,  mque  Suminamfluvium  occupavit.  Ptolemaso Phrudis eft ; 
hodie  la  Somme ,  qui  ex  Ambianis  in  Oceanum  defertur. 

ExoraOceani  ad  Mofam  redimus  qui  Sabin ,  flumen  rccipitr  is  nunc  Sambre  eft ,  fa- 
tis  notus:  Fortunato  Saba,  uti  ex  prsedicto  verfii  lib.  vi  i.  carm.  iv.  modo  vifiim  fuit. 
Antiquum  autem  nomen  Sabis  erat.  Caefar  lib.  n.de  Bello  Gall.  cap.  xvi.  inveniebatex 
captivis ,  Sabinflumen  ab  caftrisfuis  non  amplius  milliafajfuptm  x  abejfe .  &  cap.  xv  1 1 1 .  c ol- 
iis  defummo  <x,qualiter  declivis  adflumen  Sabin.  In  altera  ripa ,  fed  inferius ,  Mofa  Ruram 
accipit ,  a  Tolpiaco ,  Marcoduro ,  Juliaco  delatum  amnem ,  fed  in  vetuftis  hiftoriii 
minus  memoratum ,  nec  prior ,  qui  meminerit ,  ad  manum  eft ,  quam  Theodulfus  Au- 
relianenfis,  cujus,  Paramefiadjudices,  hicverfuseftnum.  ioj*. 

Rura>  Mofella>  Liger ,  Vulturnm ,  Matrona,  Ledws. 
Efle  vero  ipfum  amnem ,  quem  defcripfimus ,  etiam  Valefius  confentit. 

In  Mofellam  vero  memorabilior  Saravus  influit ,  ut  Aufonius  in  Mofella  verf.  367.  id 
tiomen  fcripfit , 

Naviger  undifona  dudum  me  mole  Saravus 
Tota  vefie  vocat :  longum  qui  difiulit  amnem , 
Fejfa  fub  Augufiis  ut  volveret  ofiia  muris. 
nam  paullo  fupra  Auguftam  Treverorum  in  Mofellamfeinfundit.     Hi  funt  illi  Augufii 
Muri ,  quos  poeta  dixit.     Tabulas  Theodofianas  eft  Ponte  Saravi ,  quod  nomen  prave. 
in  Itinere  Antonini  a  Lugduno  capite  Germaniarum  Argentoratum ,  fcribitur  Sarvix  r 
errore  ex  compendio  fcripturas  orto ,  quum  utique  Saravi ,  ficut  in  Tabula ,  hoc  ordine . 
legendumfit:  • 

r~ -     «*—  Noviomagum  —  —     — 

Treveros  M.     P.     XIII. 

Divodurum  m.     p.     xxxiiii. 

PontemSaravi  M.     P.     xxiill. 

Argentoratum  M.      P.     XXII.. 

Unde  apparet,  oppidum  illud  effe,  quod  nomen  pontis  in  Sara  hodieque  fervat ,  uteo5 
minus  dubitemus ,  Saravum  fluvium  efle  qui  hodie  Sara  five  Saara  eft.     An  vero  Saravi 
nomen  antiquiflimum  hujus  amnis  fuerit ,  antiqua  infcriptio  apud  Gruterum  pag.  nj.  fa- 
cit  ut  dubitemus ,  quae  ita  habet : 

CAES.     PRO    EXER.     IMP.     P.     P. 

S.     C.     AU.     TREVE.     INGR 
ESSUM    H.    CASTRA    SARRAE 
ELU.    PRO    MIL.     CUSTODIA 
BIENN.     POTITUS     EST. 

Hic  fluvius  Sarra^  cum  Augufta  Treverorum  in  hoclapideconjunc"lus,  nonaliuseft5\ 
quam  qui  ceteris  eft  Saravus ,  quodeocertiusvidetur,  quiaishodieque«SW4rvocatur,  6c 
a  Venantio  Fortunato  Saray  in  fiipra  oftenfo  verfu  ex  lib.  vn.carm.iv.  adGigonem,,, 
cpem  propter  amnem  ,  qui  infequitur ,  &  heic  loci  repetendum  effe  duximus , 

JJara,  Sara.,  Chares ,  Schaldis,  Saba,  Somena,  Sura, 
Qui  ergo  in  verfu  ultirnus  eft  fluvius  Surar  nuncproximuseritutexplicetur.    Is  vero 

gerinde 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    III.  \n 

perinde  ut  Sara ,  fed  in  oppofita  ripa ,  ad  vicum  Aquasbellicum  (JVafferbilUch)  o&o  milli- 
bus  pafluum  fupra  Treverorum  Auguftam ,  Mofellae  fluentis  mifcetur.  Convenit  no- 
men,  quod  hodieque  cftSaurx  Gallis  le  Sour.  Laudatur  etiam  ab  Aufonio  in  Mofella 
verf.  3J-4. 

Prona<e  Nemefleque  adjuta  meatu 
Sura  tuas  properat  non  degener  ire  fub  undat,  \ 
Sura  interceptis  tibi  gratificata  fluentis. 
Minora  ergo  flumina ,  quce  in  Suram  exeunt ,  fimt  Pron<ea&c  Nemefa *,  quorumnomina 
parum  mutata  confervantur ,  illius  Prum  velPruym',  hu)us  Nyms,  quod  flumen  praster 
Schbnekium  ,    Sc  Bidburgum ,   ac  Villarium  (Villers )  delapfum ,  ad  Suram  ,  cui  fe 
ingerit ,  devolvitur  ab  feptemtrione. 

Et  Alifontiam  flumen  Mofella  excipit ,  eodem  Aufonio  au&ore  verf  3  70 .   Poft  Saravi 
cnim  defcriptionem  ait : 

Nec  minor  hoc9  tacitum  qui  j>er •  fola  pinguia  labens- 
Stringit  frugiferas  felix  AUfontia  ripas. 
Diflentiunt  interpretes.  Frehero  eft  Eltz. >  apud  vicum  cognominem  Mofella  exceptum 
flumen.  Sed  parvitas  fluvioli  obftat ,  quum  majorem  defcribat  Aufonius.  Valefio  vi- 
detur  Al/itz  efle ,  amnis  qui  Luzzelburgum  prasterlabitur  y  fed  hic  in  Suram ,  non  in 
Mofellam  proxime  ,  infertur.  At  Sura  exceptos  fluvios  jam  ante  poeta  narraverat : 
jam  eos  tapgens  ,  qui  in  Mofellam  infunduntur.  Scaliger  refert  ad  Alf  vel  Alb. 
Jd  autem  nominis  Latine  Alba  potius  quam  AUfontia  effet.  Adeo  nihil  definiri  poteft  in 
re  dubia. 

In  fuperiora  Mofellas  recedamus  ad  Divodurum  &  ultra ,  ubi  cumlufu  advenientem 
Salliam  vel  Saliam  exceptat.  Oritur  is  amnis  ex  lacu  Lindrenfi ,  Decem  Pagis  vicino  ,. 
quod  oppidum  recens  natus  adluit :  indeque  per  viginti  millia  prolapfus ,  Divoduri ,  quas 
Mettis  eft ,  poft  gyros  &:  circumduc~tiones  fe  condit  in  Mofellam.  Venantius  Fortuna- 
tus  lib.  111.  carm.  x  1 1 .  ad  Villicum ,  Metenfem  epifcopum : 
Hinc  dextra  de  parte  fluit ,  qua  Salia  fertur ,. 

Flumine  fed  fluBus  pauperiore  trahit, 
Hinc  ubi  perfpicuis  Mufellam  curfibus  intratr 

'Alterius  vires  implet ,  &  ipfe  perit. 
Hoc  Mettis  fundata  loco,  fpeciofa,  corufcansy 
Pifcibus  obfejfum  gaudet  utrumque  latus. 
A^putaturnomenhabere,  quodipfeFortunatuslib.vil.carm.  iv.docet,  poftfluvi*f 
os  ante  enumeratos  repetito  verfu ,  fubjungens , 

Seu  qui  Mettin  adit  de  fale  nomen  habens. 
Hodie  la  Seille^  nuncupatur.     Hasc  fere  paullo  majora  &  nobiliora  flumina,  quas  irc 
Mofellam  inlabuntur :  minora  &  obfcura  verbo  attingemus.     Cujus  generis  funt  quas- 
eodem  idyllio  Aufbnius  addit  verf.  3  yp.  St  fequentibus : 
Te  rapidus  Gelbis ,  te  marmore  clarus  Erubrus 
Feflinant  famulis  quam  primum  adlambere  lymphis, 
Et  paucis  interjeclis  verfibus : 

Prttereo  exilem  Lefuram,  tenuemque  Drahonum9« 
Nec  fafliditos  Salmona  ufurpo  fluores. 
Sunt  plures ,  qui  a  finiftra  Mofellae ,  &  finiftram  ejus  ripam  petunt ,  paullo  infra  Augu- 
&am3  Gelbkfc}k<:a7  Satmom ,  &Ufura>  nunc  Kyle,  Salm&Lefera:  pars  citra  flu* 
""  ~  Y  1  mex3- 


,74,  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

men  fimt  &  dextram  ripam  accedunt,  Erubrus  five  Erubris ,  &Drahon  five  Drahonusz 
qui  nunc  Rouver  $c  Dron  nuncupantur.  Sunt  omnes  inter  ie  vicini ,  nec  longius  abfunc 
a  metropoli. 

Tandem  Nava ,  amnis  nobilis ,  in  Gallica  ripa  Rheno  adfunditur ,  ad  oppidum  Bm- 
gium,  quod  nomen  fervat ,  ix  millibuspafluuminfraMagontiacum.  Nec  fluvii  nomen 
aeletum  ,  fed  unius  litterse  converfione  levitcr  immutatum.  Nahe  enim  oc  Naha  nunc 
adpellatur.  Primus  qui  mentionem  ejuscumpcnteimpofito  Sc  adjacente  oppido  fecit , 
eft  Tacitus  Hift.  lib.  I  v.  cap.  lxx.  Tutor ,  inquit ,  Treveris  comitantibus ,  vitato  Magon- 
tiaco , '  Bingium concejft ;  fldens  loco  ,  quiapontcm Nav&flumvnis  abruperat,  Aufonius etiam 
hinc  idyllium  Mofellam  ita  orditur : 

Tranjieram  celercm  ncbulojo  luminc  Navam , 
Addita  miratws  veteri  nova  moenia  vico. 
Vicus  ille ,  novis  mcenibus  ornatus ,  interpetum  confenfu  oppidum  Bingium  efl.     Oppi- 
di  nomen  etiam  Itinerarium  Antonini  habet  &  Tabula  Theodofiana. 

Qiuu  hcic  plmesfluviiminoresmemorandieffcnt,  inRheniim,  inMofam,  in  Scal- 
dim  inruentes ,  quod  nominati  non  fimt  in  antiquis  monimentis ,  filentio  pra:tcrmittun- 
tur.  In  limite  auftrali  Belgica: ,  qui  Matrona  eft ,  addendus  amnis  Axona ,  nunc  Aifne 
velEfhe,  in  extremis  Rhemorum  ,  unde  ad  Auguftam  Sueflionum  delatus ,  conjun&us- 
que  cum  alio ,  cui  Efia;  nomen  dicunt  efle ,  in  Sequanam  fe  infundit.  Caefar  Belli  Gall. 
lib.  i  i.cap.  v.Flumen  Axona,  quod  cji  in  extremis  Rhemorum finibm.  Et  Aufonius  Mo- 
fellaverf.46'1. 

Non  tibi  fe  Liger  antcferct ,  non  Axonapr<nceps. 
Hinc  ortum  verfus  in  Helvetiis  praxipuus  amnis  Arola ,  qui  nomen ,  contractius  tamen , 
retinet :  quod  vero  non  fuccurrit  qui  ex  antiquis  memoraverit ,  nihil  de  eo ,  quod  antiquae 
geographice  fit,  referre  ad  expllcandum  poflumus,  atque  ita  de  flurninibus  Belgicse , 
quam  inftituimus  tra£tationem ,  pro  lege  brevitatis  noftrae  ad  alia  adgreffuri ,  flnimus. 

De  montibm  etiam  Scfaltibm  dicemus  pauca.  De  Vogefo  enim  five  Vofago ,  qui  in  Bel- 
gicam  excurrit,  fuperiori  capite  a&um  fuit ,  quiainitiumfumitinprovinciaalia.  Ea- 
dem  dejuravelimusobfervari.  Sola  ergo  Arduenna  eft  reliqua ,  noftraepropriaprovin- 
ciae  tantas  longitudinis ,  ut  nullus  major  faltus  in  cun£tisGalliisinveniatur.  CaefarB. 
G.  lib.  v.  cap.  III.  Induciomarm  iis ,  qui  per  Atatem  in  armis  ejfe  non  poterant ,  in  Jilvam 
Arduennam  abditzs,  qua  inqenti  maonitudinepermediosfinesTreverorumaflumineRhenoad 
initium  Rhemorumpertinet ,  bellumparare  injiituit.  Etlib.vi.cap.xxix.  idemCaefar  :  ij>fe 
qxum  maturefcerefrumenta  inciperent ,  ad  bellum  Ambiorigis ,  per  Arduennam  filvam ,  qu<z  eji 
tctiusGallia  maximay  utque  ab  ripis  RhemfinibmqueLreverorumad  Nervtospertinet  ^  milli- 
busque  amplius  ID  in  longitudinem  patet ,  L,  MinuciumBafiilumcumommeqmtatupr&mittit, 
Nimia  longitudo  id  m.  paflimm  ,  ideoque  do£t.iffimis  virisvidetur  1.  fxve  quwquagtnta , 
quod  in  Orofii  vetuftis  libris  (nam  recentiores  ad  Caefaris  leclionem  vulgarem  demutati 
funt)  &  in  Mifcella  Hiftoria  legitur ,  reftituendum.  Vide  Hadrianum  Valefium  in  Ar- 
duenna  ,  cc  Dionyfium  Voflium  in  Caefarem.  At  nec quwquaginta  M.  p.  longitudo  maxi- 
ma  filvarum  videtur  efle,  quum  non  defintlongiores,  utadeovixcertiahquiddcfiniri 
poffit ,  in  filvis  maxime,  quae  caeduntur,  interiucantur.  Graecus  metaphraites  hac 
omnia  ignorat ,  ut  ex  Orofio  inferta  fufpicari  poffis ,  praefertim  quod  eamdem  rem  Cae- 
farjam  iirpra  lib.  v.tradiderat,  quamquam  neque  haec  verba ,  de  quibus  dubitatur ,  age- 
nio  &  ftilo  Csefaris  abhorrearit.  Miifa  de  numero  pafiuum  difceptatione ,  id  certum 
nobis  relinquitur ,  Ardutnnam  ab  Rheno  Treverorum  ad  Scakiim  &  Nervios ;  etiam 

inferius , 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    III.  ijf 

inferius,  ad  Rhemos  usque  pertinuifie,  &  prasterhos,  aliasmultasgentescomplexarn 
efle,  faltem  attigifle ,  in  quibus  Condmfi  funt  &  Leodici  &  Namurci ,  cumAtrebati- 
bus  &  Veromanduis :  cohaefifleque  cum  Voago  faltu.  Unde  eft  quod  Fortunatus  quo- 
que  Venantius  tamquam  vicinos  &;  conjun&os  in  faspe  dicto  ad  Gogonem  iv  carmine  libri 
vu.  conjungat , 

jArdenna  ,  an  Vofagi ,  cervi ,  capra ,  helicis  ,  urfl 
Cccde  Jagittifera ,  Jilva  fragore  tonat  i 
Tacitus  quoque  plurative,.  ut  multos  6c continuos faltus ,.  nuncupat:  lib.  m.Annali- 
um  cap.  xlii.  Aliud^  inquit,  vulgus  ob&ratorum  aut  clientium  arma  cepit ,  petebantque 
faltus ,  quibus  nomen  Arduenna.  Atque  hasc  etiam  de  Arduenna  prsefignificafle  fatis  fit : 
nunc  ad  populos  Gallias  Belgicae  enumerandos  accedimus ,  initium  ab  llla  ora  facientes , 
qua  Belgica  Lugdunenfem  Narbonenfemque  contingit. 

H    E     L     V     E     T     I     L 

Primi  nobis  in  Belgicae  populis  fint  Helvetil ,  finitimi  Allobrogum  6c  provincias  Roma- 
nas ,  clari  virtute  &  ftudio  bellorum.  Caefar  lib.  i .  Gall.  B.  cap.  1 1 .  vocat  homines  bellan- 
dicupidosy  fed  qui  pro  qloria  belli  e?°  fortitudinis  angufios  fefineshabere  arbitrati  £mt.  Fi- 
nes  autem  illornm  ita  ibidem  defcribit :  Undique  loci  natura  Helvetii  continentur :  una  ex 
parte  flumine  Rheno  latijfimo  atque  altijjimo ,  qui  agrum  Helvetium  a  Germanis  dividit :  altera 
expartemontejuraaltijjimo,  quieflinter  Sequanos  &  Helvetios:  tertia-,  lacuLemano :  O" 
flumine  Rhodano  ,  qui  provinciam  noflram  ab  Helvetiis  dividit.  Rheni  igitur  contenti 
fiumine ,  ad  Gallos  pertinebant ,  divifi  a  Germanis  eodem  amne :  idto  gens  Gallica  a  Ta- 
cito  dicti  lib.  i.  Hift.cap.  lxvii.,  6c  de  Morib.  Germ.  cap.xxvm:  etiam  a  Caefare,, 
Sfrabone,  Plinio,  Ptolemseo  pro  Gallis  habiti ,  olim  pars  Celticae ;  poft  ab  Augufto 
Cadare  in  Belgicam  transfcripti ,  ut  fupra  fub  initium  hujus  capitis  tradidimus.  Habue- 
runt  quondam ,  ut  idem  Csefar  B.  G.  lib.  I .  cap.  v.  notavit ,  oppida numero  ad  duodecim ;, 
vicos ,  ad  quadringentos ,  quibus  omnibus  incenfis ,  quum  novas  fedes  quasrerent ,  a  Ca> 
fare  repulfi ,  &  oppida  reaedificare  coacti  funt. 

Illa,  utCasfareodemlibro,  cap.xn.vocat,  Helvetiacivitas,  id  eft focietas atque na- 
tio ,  in  quatuor  j?agos ,  hoc  eft  populos  fingulares  minoresque  divifa  fuit.  Itidem  Casfar 
diclo  loco :  Omnis  civitat  Helvetia  in  quatuorpagos  divifa  efl.  Ex  quibus  ipfe  tantum  duos 
nominavit ,,  Tigurmum  &  Urbigenum;  ceterorum  nomen  &  notitiam  aliunde  fupplere 
fatagemus.  Diclo  cap.  xn.  Caefar  de  Tigurinis,  Ubi  per  exploratores  Cafar  certiorfaftus 
efi,  tresjamcopiarum  partes  Helvetios  idfiumentraduxijfe ,  quartamveropartemcircafiumen 
Ararim  reliquam  ejfe;  de  tertia  vigilia  cum  legionibm  tribm  e  cafiris profeBus  ad  eampartew 
fervenit,  qu<&  nondumfiumen  tranfierat :  eos  impeditos  & inopinantes  adgrejfus ,  magnampar- 
Um  eorum  concidk ;  reliquifefugdt,  mandarunt ,  atque  inproximatfilvM  abdiderunt.  Ispagus 
adpellabatur  tigurinus.  Dealtero,  quem  nominatim  memorat,  eodemlibro,  cap. 
xxvn.  ita  refert :  Dum  ea  conquiruntur  &  conferuntur  [  obfides  nempe  &  arma  tradenda  ] 
notte  intermijfa ,  circiter  hominum  millia  VI  ejus  pagi ,  qui  urbigenus  adpellatur ,  five  ti- 
more  perterriti ,  ne,  armis  traditu^  fupplicio  adficerentur  ;  five  Jpefalutis  indutti,  quod  in 
tanta  multitudJne  dediticiorum  fuamfugam  aut  occultari ,  aut  omnino  ignoraripojfe  exiflimarent  ~r 
prima  noBis  vigilia  ex  cajlris  Helvetiorum  egrejfitad  Rhenumfinesque  Germanorum  contenderunt. 
Ita  legimus  cum  Philippo  Cluverio  quamquam  non  ignoramus ,  libros  omnes  Csefaris. 
Verbigenus  exhibere,  errore  fane,  utvidetur  perantiquo,  quia  metaphraftes  etiam  Bsg- 
fitybn  ^vAjj  expreffit.    Quum  vero  in  Antoniniltinerario  oppidum  Urba  e\us  regionis  re^- 

peria?- 


i76  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

periatur,  quod  hodieque,  6c  fluviusetiam  praeterlabensOr^adpelleturi  norleflquod 
dubitemus ,  Urbigenus  antiquum  6c  genuinum  nomen  efle  ,  quod ,  qui  Csefarem  exfcri- 
pierunt,  in Verbigenus , Chriitianis  non  ignotum  vocabulum ,  transformaverunt.  Itine* 
rarii  Antoniniani  rationes  hx  funt ,  itinere  a  Mcdiolano  Argentoratum : 

Ecjuejlrim  — —     —     — 

Lucum  Laufonium  M.     p.     xx. 

Urbam  M.     p.     xvni. 

unde  fitusUr/^cnonobfcurusefl,  quem  certiorem  facit  fuperftes ,  utdiximus,  oppidum 
Orbe  in  eo  tractu ,  ad  fluviolum  cognominem ,  id  eft  Orbe  pofitum.  Quis  ergo  nunc 
Verbigenm  Ca:fari  in  anima  fuiife  credet ,  quum  medio  aevo  Sc  noflra  oppidum  cum  fluvio , 
Urba  vel  Orba ,  tam  manifeitum  fit  ? 

Sic  ergo  duos  pagos  Helvetiorum  nominatos  habemus  a  Csefare :  reliquos  duos  Strabo 
nobis  &  fcriptores  belli  Cimbrici  manifeftent.  Strabo  lib.  iv.  pag.  i  27.  de  C.  Mario  , 
viclore  Cimbrorum  iociommque ,  qui  Helvetii  erant :  MaosrcckiuTous  Uukiv  x^eiov  j§  r 
<&&<; '  &(*(i(>60vttt  j^  Tuvytvxg  7toAtiuov ,  Maflilienjibm  pr&mium  deditpro  navata  in  bello  contra 
Ambrones  &  Tugenos  opera.  Eutropius  lib.  v  ineunte  :  M.  Maniltm  o*  Q^  Cxpto  a 
Cimbris  &Teutombm ,  &7igurinisy  Cr  Ambrombm ,  qua  erantGermanorum  cr  Gallorum 
gentes ,  viBi  funt  juxta  flumen  Kbodanum.  Cimbri  fcilicet  £c  Teutones  Germanorum  : 
Ambrones  vero  &  Tigurini  Gallomm.  Plutarchus  in  Mario  ex  Cimbrorum  £c  Teuto- 
num  fociis  tantummodo  Ambrones  nominat,  £c  faepius  nominat,  ut  pag.  414,  416*. 
quod  argumento  eft ,  illum  pagum  prac  casteris  infignem  ,  validum ,  &  bellicofum  in 
Helvetiis  exftitifle.  Epitome  Livii  Lxv.fub  initium  Cimbromm  belli :  L,  Cajfms 
conful  a  Tigurinis  Gallis ,  pago  Helvetiorum ,  ejui  a  civitate fecejferant ,  infintbus  Allobrogum 
cum  exercttu  cafus  cji.  Et  Epitome  lxviii.  ejusdem :  C.  Marius  conjulfumma  vt  oppugnata 
aTeutonis  &  Ambronibus  caftra  defendit:  duobus  deinde  prceliis circa  Aquttt Sextias eos hoftes 
delevit.  Hacc  de  Ambronibus  Helvetiis  fententia  utique  nobis  flrmior  probabiliorque  ob 
connexionem  in  laudatis  hiitoriis,  videtur,  quam  alteraReineriReineccii,  cuietiam 
illuitriflimus  auctor  Paderbornenfium  Monimentorum  fubfcripfit  5  qui  Ambrones ,  Cim- 
brorum  in  Romano  bello  focios ,  a  Weftphalias  fluvio  Emmer  deducunt ,  quam  Ambram 
fHitant  Latinis  fuiffe ,  qua  opinione  au£toribus  fuis  reli&a ,  inveteri&pluribusrecepta 
iententia  manemus.  Ambronicus  ergo  pagus  a  Strabone ,  Livio ,  Plutarcho  &  Eutropio 
in  illo  bello  laudatus ,  ad  quatuor  illos  Helvetiomm  pagos  utique,  ut  validus  Sc  bellicofus , 
referri  debet,  quibus  fi  Tougenos  five  Tugenos  Strabonis  adnumeramus,  quos  ille  cum 
Ambronibus  in  eadem  cauffa  conjunxit  5  habemus  quatuor  a  Casfare  diftributos  Helveti- 
orum  pagos  five  populos ,  Tigurinum ,  Urbigenum,  Ambromcum ,  &C  Tugenum.  Homm 
inter  fe  fines  atque  terminos  quod  nemo  defignavit ,  Cluverii  conjecturam  in  enarratione 
ut  plurimum  infequemur.  Id  vero  prcenotandum  eft ,  Helvetiorum  quondam  agrum 
non  iisdem  ubique  limitibus  contentum  ,  quibus  hodie  Suizerorum  regiones  terminan- 
tur:  quum  Rauraci ,  ad  Rhenum  populus ,  fejuncti  eflent  ab  Helvetiis  -,  contra  accefle- 
rint  Urbigenis  fortafle  ad  Juram  montem ,  quse  extra  fcederatam  funt  horum  temporum 
Rempublicam. 

PAGUS     URBIGENUS. 

Proximi  provincias  Romanas  urbigeni  erant ,  ab  Urba  oppido ,  quod  ex  Itinerario  often- 
dimus,  nominati,  haud  dubieantiquiore  ceteris,  aut  majori  etiam  potentia ,  quamvc- 
ro  poftmodum  amifit ,  quum  fplendidius  valentiusque  faclum  effet  Aventtcum ,  usque 
adeo,  ut  non  pagi  tantumUrbigenij  verum  etiamtotiuscivitatisHelvetisecaputcen- 

fere« 


s 


Belgica.  LIBER    II.     C  A  P.  III.  r77 

feretur.  Tacitus lib.  i .  Hiftor.  cap.  lxvi  n.de  Cxcim  ,  Vitellii  duce :  Quum  direptk 
omnibw  Aventicum ,  gentis  caput ,  jufio  agmine  peteretur  ,  mijfi  qui  dederent  civitatem  ,  &  de- 
ditio  accepta.  Nec  eft  quod  caput  unius  pagi  intelligas.  nam  citra  divifionem  Tacitus 
ibidem  univerfos  Helvetios  commemorat.  Plus  pudt ,  inquit ,  cap.  lxv  i  i  .  acfangui- 
flis  Cttcina  hau/it.  Irritaverant  turbidum  ingenium  Helvetii ,  Gallica  gens ,  olim  armis  viris* 
que ,  mox  memoria  nominis  clara  ,  de  c<zde  Galba  ignari .,  CP"  Vitellii  imperium  abnuentes  Hos 
ergo  Helvetios  intelligit ,  6c  horum  caput  Aventicum  efle  dicit,  qui  Marii  &  Caefaris  tem- 
poribus  tam  clade  quam  pugnis  memoriam  nominis  confequuti  erant  ,  qui  non  tam  Urbi- 
geni,  quam  Ambrones,  quam  Tugeni,  quam  Tigurini  etiam  fuerunt.  Dignitatem 
illam  Aventicum  ab  Romanis  accepit ,  qui  cum  aliis  ornamentis ,  tum  colonia  auxerunt. 
FJaviorum  fkculo  id  Fredegarius  imputavit ,  quafi  Vefpafianus ,  Germanis  rebellibus  fii- 
peratis,  repararijuflerit,  &  inchoatum  fplendorem  reliquerit  filiisperficiendum.  Quo 
auclore  id  tradiderit ,  non  liquidum  efl :  nec  vero  de  tempore  dubitamus ,  quia  Trajani 
sevo  colqniam  fuifle  infcriptione  probatur ,  apudGruterumpag.427.  quam  Cajo  Ladio 
imperatorum  Nerva^  &  Trajani  legato  pofuit , 

COLONIA     PIA     FLAVIA     CONSTANS     EMERITA 
AVENTICUM     HELVETIORUM     FOEDERATA. 

Cognomen  FlavU  non  finit  nos  de  tempore  dubitare.  N ec  nummus  Domitiani  adverfa- 
tur,  infcriptus,  ut  Valefius  refert ,  colonia  julia  avanticorum,  quumpoflit 
etiam  in  gratiam  JdU ,  fratris  Titi  filiaz ,  quam  amavit  Domitianus ,  id  cognomen  efle 
additum.  VideSuetoniumcap.xvn  &  xxn.  Avanucorum  autem ,  vocali  prima  fcriptum 
nomen  ,  minus  habet  quod  devocare  nos  ab  hac  opinione  poflit ,  quum  &:  Ptolemseus 
'AvdvTtxov  fcripferit  -,  &  forfan  utmmque  receptum  fuit ,  ufitatius  tamen  per  E  vocalem  fe- 
cundam ,  qua  etiam  in  alia  infcriptione  pag.  1 1  o.  num.  3 .  expreffum  eft  incolae  aven- 
ticens.  qui  curatori  colonise  tabulam  arg.  posuer.  quod  opes  &  fplendorem  illo- 
rum  poteft  comprobare.  Male  vero  in  Sequanis  Ptolemaeus  hanc  urbem  pofuit ,  8c  utique 
major  nobis  eft  Tacitus ,  qui  Helvetiis  adfcripfit  ita ,  ut  caput  etiam  gentis  effet.  Quod 
vetera  Itineraria  confirmant ,  Antonini ,  itinere  a  Mediolano  Magontiacum ;  &:  Tabulas 
Peutingerianae.  utrobique  enim  Aventicum  Helvetiorum  adpellatur  >  &  quidem  eo  fitu 
ac  ordine ,  ut  non  poffit  extra  Helvetiorum  fines  effe.  Teftatur  &  ipfum  nomen ,  quod 
Galli  noflri  ei  loco  confervarunt ,  Avencbes  ,  in  quo  prifci  nominis  non  obfcura  infunt 
veftigia.  Amifit  fplendorem  Germanorum  irruptione  ,  Gallieno  imperium  deferente. 
Undeeft,  quod  Ammianus  lib.xv.  cap.xxvn.  Aventicum,  defertamcivitatem^^rxil^fed 
won  ignobilem  quondam ,  ut  dtdificiafemiruta  nunc  quoque  demcrfirant.  Illud  quond  A  M  lon- 
gius  tempus  refpicit ,  quam  vaftationes  erant ,  quas  Julianus  ccefar  fub  augufto  Conftantioj 
aut  Conftantius ,  pater  Conftantini  ,  necdum  auguftus ,  fub  Diocletianolk  Herculio  , 
ultus  fuit.  Hodie  a  noflratibus  vocaturfVifluburgy  quafi  Wivilonis  burgus ,  quiaisco- 
mes  fertur  pcft  diuturnas  ruinas  reftaurafle. 

Alia  urbs  hujus  pagi  ad  lacum  Lemanum  antiqua  &  nobilis  fuit  Colonia  Equefirk.  Pli- 
nius  lib.  iv.  cap.  xvn.  de  Belgica  poft  alios  populos  :  Mediomatrici,  Sequani,  Raunci^ 
Helvetii,  Colonia  Equefiris  ,  &  Ratmaca.  Tabula  Theodofiana,  Peutingeri  vulgo 
di&a, 

Condate ,        Gennava  xn.     Colon:a  Equefiris  xn. 
Antonini  Itinerarium ,  itinere  a  Mediolano  Argentoratum : 
Darantajia 
Cafuanam  m.     p.     xxiiiiv 

Z  Bme 


M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XXV. 

M. 

P. 

XVII. 

M. 

P. 

XX. 

M. 

P. 

XVIII, 

,7S  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE, 

Bdf4ttM 

Genavam 
Equefirim 
Lacum  Laufonium 
Urbam 
Jnfcriptio  vetus ,  in  Genevatis  agri  pago  Verfoy  reperta,  apud  Gruterum  p.  478.  num.  5. 

D.     VALERIO     ASIATICI     LIBERT 
SISSI      IlIIlI      VIRO      COL.      EQ. 

Hsec  fbnt  antiqua  monimenta  quae  Coloniam  Equeftrem  Helvetiorum  nominatim  fignifi- 
cant.  Opus  videtur  Julii  Csefaris  effe  qui  equites  ibi  depofuerat  limitaneos.  Et  ad  hanc 
coloniam  referuntur  a  do&iflimis  viris  poetaeLucaniverbalib.  1.  Pharfal.  verf.  $94.  de 
Csefare : 

fparfivt  per  Gallica  rura  cohortes 
Evocat ,  O"  Romam  motis  petit  undique  fignis* 
Deferuere  cavo  tentoria  fixa  Lemano. 
Quod  fi  enim  duclum  Itinerarii  fequimur ,  inter  Genevam  &  Laufonam  Equefiru  colonia 
fita  fuit ,  x  1 1  millibus  pafluum  a  Geneva  fecundum  Theodofianam  Tabulam ,  ex  qua  Iti- 
nerarii  numerus  xv  1 1 .  corrigendus  eft ,  induclo  v ,  quinarii  figno.  Jam  vero  quatuor  leu- 
cis  five  xii  millibus  pafliium  a  Geneva  abeft  oppidum  Nyon ,  pofitum  in  cavo  Lemano ,  ut 
Lucanus  dixit ,  hoc  eft  in  finu  &  angulo  lacus.    Confirmat  Notitia  provinciarum  6c  civi- 
tatum  Galliae,  cujus  in  Maxima  Sequanorum  efl  Civita*  Equefinum  Noiodunum.     Anti- 
quum  ergo  nomen  fuit  Notodunum ,  quod  poflea ,  coloniae  nomine  ac  memoria  fenfim  ob- 
folefcente  ,  redu£tum ,  &  linguse  fato  in  breviorem  formam  depravatum  fuit ,  ut  fieret 
Nion  five  Nyon.     Ptolemaeo  'Ex^gfe^ff  in  Sequanis  efl ,  quod  non  miramur ,  quum  eodem 
errore  Aventicum  etiam  Sequanis ,  a  quibus  longius  abeft ,  adfcripfiflet. 

Qui  vero  in  Antonini  itinerario  eft  Lacm  Laufomut ;  &  in  Tabula  Peutingeri  Lacus  Lo- 
fanne  3  ipfa  urbs  Laufanna  eft ,  a  lacu ,  cui  adjacet ,  nominata ,  x  1 1 1  millibus  fecundum 
Tabulam  ab  Equeftri  diftans  colonia  j  fecundum  Antoninum ,  xx. ,  quarum  alter  nume- 
rus  ex  altero  corrigendus  eft.  Reliqua  oppida  pagi  Urbigeni  ex  Tabula  &  Itinerario 
confpiciuntur.  Hujus  au6tori  proxime  ad  Aventicum  ab  aultro  Minnidunum  eft ,  in  Ta- 
bula  compendio  fcripturas  Minodum  \  quod  videtur  efle  Milden ,  Gallis  Mouldon ,  me- 
dio  loco  inter  lacum  &c  Aventicum  fitum  oppidum :  inter  idem  Aventicum  &  Salodurum 
ponit  Penefiicam,  quse  Pettnifca  in  Tabula  eft ,  cui  ex  Cluverii  opinione  refpondet  oppidum 
Biel:  ejusdem  Tabula;  Eburodunum  &  fitu  &  nomine  cum  Tverdon ,  quod  in  ora  auftrali 
lacus  Neocomenfis  eft ,  convenire  non  dubitamus.  In  Notitia  civitatum  provinciae  Maxi- 
mae  Sequanorum  eft  cafirum  Ebredunenfe ,  quod  idem  eft. 

PAGUS      AMBRONICUS. 

SupraUrbigenumpaguseft^^rowV^,  cuiCluveriusduooppidaadfignat ,  Salodurum 
&  Vindonijfam ,  quorum  prius  quam  antiquum  fit ,  incertumeft,  quia  antiquiorem  ejus 
memoriam ,  quam  in  Theodofiana  Tabula ,  &  Itinerario  ejusdem  forte  aetatis ,  quod  An- 
tonini  vulgo  adpellatur,  non  habemus.  In  eo  enim  hoc  ordine  collocatum  eft ,  ut  iter  ab 
Aventico  Petenffcam ,  quam  diximus  Biel  videri  ,"ferat  5  inde  Salodurum ;  ab  hoc  Augufiam 
Rauracorum f patio  xxiim.p.  deducat.  Quum  ergo  nomen urbis non  ignobilis  ad  Arolam  , 
Solothurn  nempe ,  five  ut  Galli  vocant ,  Soleurre ,  iuperfit,  non  eft  quod  plura  verba  de  Salo- 
dnro  veterum  faciamus ,  quia  fic  deprehenfum  in  Soleurre  eft,  ut  dubitare  de  fitu  non  liceat, 

Ppph 


Belgic£  LI.BER    II     CAP.    III.  179 

Oppidtim  alterum ,  Vmdoniffay  certioris  eft  antiquitatis ,  utpoteetiamaTacitome- 
xnoratum  lib.  iv.  Hift.  cap.  lxi.  Hiberna,  inquit ,  fubverfa  cremataque  y  iistantumre» 
liclis ,  cjUA  Magontiaci  ac  Vindonijfd  fita  Junt.  Et  cap.  lxx.  Tutor  maturavit fupenorem 
Cermama  ripam  &  ardua  Alpiumpr&Jidiis  claudere.  Atque  mterim  una  <£r  vicejima  legio  Vin~ 
donijfa ;  Sextilius  Felix  cum  auxiliariis  cohortibus per  Rh&tiam  irrupere.  Situm  oftendit  Iti- 
nerarium  Antonini  &  Tabula  Theodofiana.  Illud  itinere  de  Pannoniis  in  Gallias  per  me« 
diterranea : 

Brigantiam  — —  — —  — — 

ArboremFelicem  M.     P.     xx. 

Ad  Fines  M.     P.     XX. 

*  * 

VindoniJfamLeg.  M.     P.     xxx. 

Quoddeeft,  fuppleturexfequentiitinereaTaurunoperripam,  ita 

Vitudorum  M.     P.     XX II         Leg. 

Vindomjfam  M.     p.     xxim    Leg. 

Ex  quo  apparet ,  etiam  nomine  confonante ,  nunc  vicum  Bernatium  Wmdifch  efle ,  quas 
olim  fuit  Vindonifla.  In  Notitia  Gallias  civitatum  Cafirum  Vindonijfenfe  efl  in  Maxima  Se- 
quanorum:  §tCampiVindoni ,  in  Eumenii  Panegyrico ,  Conftantino  dicto ,  cap.  iv.  & 
V 1 .  in  quibus  pater  Conftantius  bella  plurima  adverfus  Germanos  gefTerat.  Quod  autem 
in  Tabula  interponebatur  Vitudorum ,  de  eo  in  Tigurino  pago  videbimus.  Inter  Salodu- 
rum  &  VindonifTam  trans  Arolam  fluvium  Jura  mons  procurrit,  cujus  pars  afperrima  nunc 
Bbzen  vel  Bozberg ,  quod  nomen  fonat ,  videtur  mons  Vocetius  efle ,  in  quem  victi  &  difperfi 
a  Caecina  Helvetii  refugerunt.  Tacitus  lib.  i.  Hift.  cap.LXVi  1 1.  IpJiinmediovagi% 
abjeBts  armis ,  magna  parsjaucit  aut palantes ,  tn  montem  Vocetmm  verfugere. 

PAGUSTIGURINUS. 

Tigurinus  pagus  a  Tiguro  nominatur ,  quod  oppidum  nemo  veterum  fcriptorum  memora- 
vit :  haud  vero  dubie  e  duodecim  fuit ,  quas  migraturi  in  interiorem  Galliam ,  ut  apud 
Caefarem  lib.  i.  cap.v.  eft,  ipfi  Helvetii  exuflerunt.  Quod  pronius  ad  fidem  fit ,  quia 
urbs  nobilis  ejus  nominis  Zurch  hodieque  fupereft ,  quod  ipfum  Tigurum  cum  Germano- 
rum  praepofkione  zm  eft ,  ficut  cum  eadem  vocula  ex  Taberna  fit  Zabern  \  ex  Tolbiaco  , 
Zulpich.  Ptolemsei  in  hoc  tractu  eft  <t>o'p©j  TifiseJa ,  Forum  Tiberii ,  quod  vi  nbminis  fua- 
dente  eft  oppidum  Rheno  adpofltum  Keyferfiul ,  quafi  tribunal  Tiberii ,  quod ,  quum  im- 
perator  in  Rhsetorum  bello  eflet ,  ibidem  videtur  habuifle. 

Hujus  pagi  etiam  funt ,  qux  Antonini  Itinerario  fupra  di&is  itineribus  inter  Brigantiam 
&  Vindoniflam  ponuntur ,  Arbor  Felix ,  &  Ad  Fines.  Utriusque  non  obfcura  veftigia  in 
oppidis,  quas  nomen  corrupte  confervant ,  videlicet  illiusin^-£<w,  quod  iacui  Brigan- 
tmo  eft  adpofitum  :  hu]usin  Pfin,  quodfupraflumeneftDurum.  Vttudorum  autem  ejus- 
dem  itineris ,  inter  Fines  &  VindonifTam ,  in  illum  locum  incidit ,  quo  hodie  eft  oppidum 
Winterthur  quafi  Vmtodurum  aut  Vinterdurum  Romani  olim  pronuntiaverint.  Etiam 
in  hunc  tra&um  cadit  r*vo J»po» ,  Ganodurum  Ptolemad ,  de  quo  nihil oerti  conftat.  Plu- 
res  autumant  in  loco  Conftantix  fuiffe  ad  lacum :  Cluverio  videtur  nomen  ex  ZxKoixpov , 
Salodurum ,  corrupuim  '■  fed  numeri  Ptolemaici  ab  ilio  iongius  in  ortum  fblisnos  reducunt. 
Conftantiavcxo ,  quiainalteraripaemuentislacus!  ft?  ad Germaniam  potius ,  quamGal- 

Zi  liam 


i8o  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

liam  aut  Helvetiorum  civitatem  pertinuit ,  idcirco  in  fubfcriptionibus  epifcoporum  quon" 
dam  dicta  Confiantia  Alemamca.     Vide  Vaiefii  Notitiam. 

PAGUS     TUGENUS. 

Tugenorum  nomen  a  Strabone  eft,  qui  Twuyev*?  vocavit,  ut  fupra  commemoravimus. 
Nomen  ab  oppido  habuifle  non  dubitamus ,  quod  Tugum  fuifle  vel  Tugium ,  probabile 
ex  analogia  eft :  etiam  celebri  oppido  noftra  setate  Zug  refpondere ,  quia  quse  urbium 
nomina  Romanis  ex  T  incipiebant,  Germani  adpofito  m<>  pronuntiavere ,  utfuprain 
inTiguro  oftenfum  fuit.  Nusquam  fic  oppidi  nomen  in  antiquis  monumentis  occurrit : 
nec  vcro  novum  cenfemus  efic ,  quum  Tugtnorum  nomen  fit  ratis  antiquum ,  quamvis  nec 
alium  auclzorem  illius ,  quam  Strabonem ,  poflimus  nominare. 

Praeterea  huc  Cluverius  locum  Taciti  refert,  in  modum  municipii  exornatum,  & 
falubrium  aquarum  ufu  frequentatum.     lib.  i.Hift.  cap.  lxvii.  C&eina,    inquit  ,    belli 
avidus ,  proximam  quamque  culpam ,  antecjuampozniteret,  ultumibat.     mota  propere  cafira : 
vaflati    agri  :   direptus  longa  pace  in  modum  municipii  exflrutTus  locus ,  amceno  falubrium 
acjuarumufffrecjuens.    Sic  locum  plane  Tacitus  defcribit ,  etiamfinomineabftinet.    Quod 
vero  is  intra  fines  Helvetiorum  fit ,  non  difficiliter  in  perculto  oppido  Baden ,  confenfu 
omnium,  invenitur:  neque  nomen  ejus  poteft  dubium ,  minus  ignotum  efle ,  quiaRo- 
mani  falubrium  aquarum  loca  plerumque  Ad  Aquas ,  adpellavere  ,  adje&o  regionis  co- 
gnomine,  ut  ab  aliis  locis ,  falubritate  fimili  celebratis ,  difcerni  facilius  poflint.     Qua 
ratione  Taciti  in  Helvetiis  locum ,  falubritate  aquarum  praeditum ,  Ad  aqua*  Belvetiat 
<dic"him  fuifle ,  nihil  quidquam  eft ,  quod  credere  nos  prohibeat.     Hasc  funt  quae  de  Hel- 
vetiis  &  chorographia  illorum  in  antiquis  monimentis  invenimus. 

Helvetios  ab  auftro  multas  gentes  vel  attingebant ,  vel  fubjacebant ,  Ve ragri ,  Seduni , 
'ISfantuates;  quibus  Latobrigos  &  Tulingos  adjungerem  ,  fi  certius  aliquid  de  illorum  fede 
conftaret.     Gefarfane  cum  Helvetiis  conjungit  lib.  i.  Belli  Gall. cap.v.  fedaquola- 
tere  aut  plaga  cum  illis  cohasreant ,  nonexponit.     Priores  itaque  :  Veragros  ,  Sedunos , 
Nantuates  Provinciae  Romanas  five  Narbonenfi  vindicamus ,  duplici  ratione  inducri  , 
primum  quia  Casfar  ineunte  lib.  m.de  Bello  Gallico ,  eosdem  cum  Allobrogibus  con- 
^ungit ,  a  quorum  finibus  ad  fummas  Alpes  pertinebant.     Deinde  quia  Ptolemaeus  omnes 
.    illos  populos  adfcribit  Itahas ,  quamlibet  trans  fummas  Alpesfitos.     Si  ergo  inter  Allo- 
brogum  fines  Sc  fummas  Alpes  fuerunt  ,   adeo ,  ut  revocari  quodammodo  ad  Italiam 
potuerint  5  non  poflimt  ad  Helvetios ,  St  cum  ipfis  ad  Belgas  transferri ,  fed  Narbonenfi 
relinquendi  fiint  ,    quas  inter  Italiam  Belgicamque  ex  Helvetiorum  parte  interjacet : 
quamvis  nec  Nantuatibus  certioremfedemadjudicarepotuerimus.     Latobngos  Cluveri- 
us  in  Vallefise  pago  Bnge  quserit ,  certo  autem  &  fine  dubitatione  hon  invenit.     Levior 
eft  Nic.  Sanfonis  conjectura ,  qui  exBri,  fyllaba,  ad  Brifiacos  refert.     Necipfaetiam 
fyllaba fatis  certa  eft ,  quia  Orofius  lib.  vi.  cap.  vn.  Latobrogios  ex  Csefare  fiiblegit.     Mo- 
deftior  Hudrianus  Valefius  eft ,  qui  imbecillitatem  conjeclurae  utriusque  oftendit :  ipfe 
a  loco  definiendo  abftinet ,  quem  potius  nobis ,  quam  illos  ,  imitandum  ducimus.  Tulin- 
gos  multi  trans  Rhenum  6c  fupra  Brigantinum  lacum  quserunt  in  Germania.     De  ceteris 
inProvincia  feu  Narbonenfi  Gallia  actum  eft. 

Tandemdehoc  lacu,  qui  Helvetios  a  Vindelicis  &  Germanis  feparat ,  aliquid  addere 
pretium  eft.  Plinius  lib.  ix.cap.  xvn.vocat  lacum  RhttiaBrigantinum  >  quia  Sc  Rhastos 
attingit ,  faltem  Vindelicos ,  a  Tacito  quoque  fub  Rhastorum  nomine  comprehenfos. 
namfecundumStrabonemlib.  iv.  pag.  142,,  *J\  S&ywTW  wv  'Ovivhhmy  «V<,  BrigantH 

quo~* 


Belgica.  LIBER    II     C  A  P.    III.  181 

qiie  Vmdelicorum funt ,  illorumque  oppidum  Be/^*vT<ov ,  Brigantium ,  in  ora  lacus  pofitum  , 
fopereft.  Ammianus  Marceilinus  lib.  xv.  cap.  vi.  ipfum  lacum  Bngantiamy  vocat, 
communi  cum  oppido  nomine.  relegens  j  inquit,  margines  lacus  Brtganti*..  &paucis 
interjectis  :  Rhenus  lacum  invadit,  cmem  Brigantiam  accola  Rhatus  adpellat.  In  eo  vero 
errat  Ammianus,  quod  lacum  hunc  rotundum  dicit ,  ^.pari^mefpatiolatediffufum^  uti 
"longus eft  j  quod  fecus  fflt  habet.  Pomponius  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 .  duo  lacus  memorat , 
per  quosRhenus  transmittatur,  Fenetam^i  Acronium ,  quamquam  nominum  originem 
nonexponat.  Rhenusy  inquit ,  abAlptbusdecidens^propeacapiteduoslacusefficityFene- 
tum  cr  Acronium.  Ex  quo  ordine  apparet ,  Venetum  efle  longiorem  illum ,  qui  a  Bri- 
gantia  incipit  6t  longe  procurrit  ad  Conftantiam ,  6c  ulterius  ad  oppidum ,  quodhodie 
Bodmen  vocatur.  Unde  idem  lacus  eft  Venetus  ,  Brigantinus  ,  Conftantienils  Sc 
Bodamicus :  Acromus  autem  eft  minor  &  inferior  ,  quem  Rhenus  invadit ,  quum  pra> 
ter  Conftantiam,  elapfus jam  e  majore ,  inoccidentemfupraHelvetiosdefeituradRau- 
racos ,  qui  nunc  proximi  fiiccedunt  Helvetiis. 

RAVRACI     five     R  A  V  R  I  C  L 

Hunc  populum  Casfar  6t  Itineraria  Rauracos,  primavocali,  vocant:  Plinius,  Ptole- 
maeus ,  6c  infcriptio  vetus ,  tertia ,  Ranncos.  Ut  finitimi  funt  Helvetiorum ,.  ita  etiam 
focii  fuerunt  Romano  bello.  Cadfarlib.i.  cap.v .Perfuadent  R.a4racis ,  0~Tulingu  ,  O" 
Latobrigis  finitimis ,  uti  eodem  ufi  confilio ,  una  cum  iis  vroficifcantur,  Et  cap.  xxix.  in  ta- 
bulis  repertis  quibus  ratio  confecta  erat  qui  numerus  domo  exiflet  5  fumma  erat  capitum 
Rauracorum  millia  xxn.  Unum  his  prieceteriseximiumoppidumfuit,  quod  Plinius  lib. 
IV.  cap.  xii.  Rauricum  Gallia  oppiidum  adpellat.  De  Danubii  flve  Iftri  fonte  agens ,  Ortus 
hic ,  inquit ,  in  Germaaitz  iugts  montis  Abnoba ,  ex  adverfo  Raurtci  Gallidt,  opptdi.  In  hoc 
L.  Munatius  Plancus,  olim  Ciceronis  difcipulus  6c  amicus,  uti  ex  lib.  x.epiftolarum 
notum  eft ,  poft  Antonium  fectatus ,  6c  inter  adparatum  A&iaci  belli  regreffus  ad  Octa- 
vianum  Csefarem,  a  quo  ad  cenfuram  6c  pr£efe£t,uram  Rhastias  evect.us  fuit ;  hic ,  inquam , 
Munatius  Plancus  Augufti  auipiciis  coloniam  deduxit  ?  cujus  rei  fupereft  infcriptio  hono.- 
rifica  apud  Gruterum  pag.  439.  num.  8. 

L.     MUNATIUS.     L.     F.     L.     N.     L.     PRON. 

PLANCUS     COS.     CENS     IMP.     ITER.    VII     VIR  _    j 

EPUL.     TRIUMPH.     EX     RAETEIS    AEDEM     SATURNI 

EECIT     DE     MANUBIIS     AGROS     DIVISIT     IN    ITALIA 

BENEVENTI     IN     GALLIA     COLONIAS    DEDUXIT 

LUGDUNUM    ET    RAVRICAM 

Supra  inLugduno  pag.  1 39.  partem  quoque  hujus  infcriptionis  protulimus ,  Dione  duce 
ac  audfcore  in  eam  opinionem  ingrefti  ,  ut  Lugdunum  ante  triumviratum  dedu6lam  cenfe- 
remus ,  quam  nec  nunc  fententiam  mutamus  y  de  Raurico  autem  ut  aliter  judicemus , 
fub  Augufto  ab  eodem  effe  dedu&am  5  cum  alia  argumenta ,  tum  ipfum  Auguftas  nomen, 
quod  vel  eodem  tempore  vel  poftea  acceflit ,  non  vanis  fignificationibus  perfuadent. 
Plinius  alio  loco ,  eodem  lib.  iv.  cap.  xvn.  vocat  coloniam  Rauriacam  t  Ptolema:us  ?uv&~ 
kuv  'kuyisct, ,  Augufiam  Rauricorum :  Theodofiana  Tabula  Augufta  Rauracum ,  quod  vel 
iyncope  eft  Rauracum ,  vel,  ut  faspe  in  illa  Tabula ,  compendium  fcripturae  pro  Raura^ 

comm  1  eodem  modo  au&or  Itinerarii,  itinere  a  Mediolano  per  Penninas  Magontia* 
cum: 


i8z  GEOGRAPHIAE    ANTIQJUAE 

Aventicum  Helvetiorum     — —     -—     — — 

Tenefticam  M.      P.      XIII. 

Salodurum  M.     p.     X. 

Augujiam  Rauracum  M.     p.     xxil. 

Quod  itidem  Rauracorum  iego.  Ut  vero  mos  illorum  tempomm  fuit ,  etiam  gentile 
nomen  urbi  eft  impofitum.     Itinere  alio ,  a  Tauruno  m  Galiias  per  ripam  Pannoni^ , 

Vitodurum  — —      — -—     — 

VindomJJam  XXim. 

#     *■  # 

Rauracos  xxvn. 

Et  Ammianus  Marcellinus  lib.  xv.  cap.  xxvn.  Apud  Sequanos  Bijontios  vidimus ,  &  Raura- 
eos ,  alus  potiores  oppidis.  Bifontio  vel  Vifbntio  quidem  in  Sequanis ,  non  autem  Sequa- 
ni  flint  ipfi  Raurici ,  fed  in  provincia  Maxima  Sequanorum ,  qua:  &  Rauracos ,  &  Hel- 
vetios  una  cum  Sequanis  comple&ebatur.  Sic  Eutropius  lib.  vi.  cap.  xiv. Caarvicit 
Helvetios ,  quinunc  Sequam  adpellamnr  ,  ideft,  in  Maxima  Sequanorum  provincia  con- 
tinentur ,  Sequanis  contributi ,  &  nominis  illorum ,  fi  laxe  id  de  toto  ambitu  intelliga- 
tur,  interdum  participes.  In  NotitiaprovinciaramvocaturC<?/?r«?«  Rauracenje.  Ho- 
die  nomen  prifcum  Augufbe  ,  vulgo  Augff ,  confervat  exiguus  vicus  ad  curvaturam 
Rheni,  ubi  ab  occafu  in  feptemtrionem  infle&itur,  fed  ruinis  &  ruderibus,  quse  ibi 
vifimtur,  clariffimas  quondam  colonize  magnitudinem  prodit ,  fitusvi  millibus  paffuum 
a  Bafilea ,  quae  ex  fato  illius  incrementa  majora  cepit. 

Praeterea  in  RauracisPtolemamsfcribit  Argentuariam  (Graece  'AeytvrxcieJciefi.)  quas 
fl  re&e  eft  pofita ,  &  Rauracis  vere  attributa ,  oportet  horum  fines  in  feptemtrionem 
longius  procucurrifle ,  &  in  lpfam  Superiorem ,  qua?  ab  Romanis  dicta  fuit ,  Germani- 
am.  Tabula  Theodoflana  Argentuariam  ponit  inter  HelelJum  &  Cambete :  aut  fi 
longius  fines  ex  Antonini  Itinerario  ( itinere  a  Mediolano  Magontiacum)  repetere  voiu- 
mus ,  fita  fuit  inter  Auguftam  Rauracorum  &  Argentoratum.     Ordo  ibi  talis  eft 

Auguftam  Rauracum  — —     — —     — — 

Cambetem  M.     P.     xn. 

Stabula 

Argentuariam 

Elcebum 

Argentoratum 

Ex  quo  fitu  alii  Colmar ,  alii  Horburg  vel  Arburg  interpretantur.  Hsec  etiam  Argen- 
taria^  ejecta  littera ,  ab  Ammiano  &  Aurelio  Viclrore  fcribitur ,  nobilis  ille  locus ,  apud 
quem  Gratianus  Alemannos  vicit.  Ille  iib.  xxxi.  cap.  xxvn.  Primum  apud  Argentanam , 
Jfgno  per  cornicines  dato ,  concurri  eji  coeptum :  -  -  -  -  barbari  ita  Jmt  Cdji^  ut  expr&dtllo 
numero  [xl  m7\  non  plus  quam  quinque  millia  >  ut  ojtimabatur ,  evaderent:  hic  [Aurel. 
Vi£tor  in  Epitoma]  de  Gratiano ;  apud  Argentariam  oppidum  Gallia  tngmta  Alemannorttm 
mdlia  tn  bello  exftinxit.  Nec  audiendus  Andreas  Schottus ,  quiad  Argantomagum  [Argen- 
ton  in  agro  Lemovicum  vult  relatum. 

Quod  fi  Argentuaria  fuit  Rauracoram ,  uti  videturantiquitusfuiffej  eorumdemfue- 
runt  etiam ,  quas  inter  illam  &  Auguitam  interjecla  fuerunt  Cambes  five  Cambete  Itinerarii 
StTabulas,  nunc  vicus  Kems  j  Arialbmum  ejusdem  Tabulas  Theodofianse  ,  quod  in 
Antonini  itinere  aTauruno  perPannonia;  ripam  ,  Artalbinum  fcribitur ,  pofitum  inter 
Rauracos  five  Auguftam,  &  Uruncim.  Id  quibusdam  videtur  Mulliuik  Sequanorum 
•  eflej 


M. 

P. 

VI. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

VI. 

M. 

P. 

XII. 

Belgica.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    III.  183 

e*Ie ,  verum  non  convenit  cum  itinere  quod  tanto  fpatio  non  poteft  ab  Rheno  recedere , 
fei  ab  Augufta  per  Uruncim  adMontem  Brifiacum,  qui  ad  Rhenum  eft,  fertur,  & 
in.le  Argentoratum.  Cluverius  pag.  3fo,  neicio  qua  conjectura,  Bafel  interpretatur, 
qu  )d  itidem  dubitandum  aut  negandum  eft  -,  quia  Theodofii  astate ,  qua  Tabula  Peutin- 
ge  i  confcripta  putatur,etiam  Bafilea  jam  tum  fuit,  Ammiano  teftante  lib.  xxx.  cap.  vi  i  r . 
Va  snttniano ,  inquit,  foft  vaftatos  aliquos ■  Alemannia  j?agos ,  munimentum  adificantiprope. 
Bajileam;  offertur  prafeBt  relatio ,  docentis  Illyrici  clades.  Sed  de  hac  plura  in  medii  asvi 
Geographia.  Nihil  ergo  certi  habemus  quod  de  Arialbmo  dicamus :  ficut  neque  Hadria- 
nus  habuit  Valefius.     Ad  Sequanos  ,  nobiliffimam  gentem  properamus. 

S     E    Q^    U     A     N     I. 

Sequani,  olim  pars  Celticas ,  uti  ex  Casfaris  lib.  i .  cap.  i .  fupra  demonftravimus  5  poftea 
Belgicae  ab  Augufto  contributi  funt ,  quod  ex  Plinio  &  Ptolemaro  notum ,  &  fub  initium 
hujus  capitis  probatum  eft.  Jura  mons  Sequanos  ab  Helvetiis  divifit ,  Caefare  definiente, 
eodem  lib.  i.Belli  Gall.  cap.vi  1 1 .  A  lacu  Lemano ,  inquit,  admontemjuram,  qutfines 
Sequanorum  ab  Helvetiis  dividit ,  milliapaffuum  decem  novem  murumfoffamque perductt.  Al- 
terapaiteadRhenumusquefinesprotuliffeStraboau&oreft  lib.  iv.  pag.  133  .  «jh^Zjj- 
Kaavuv  <rwdiTTov  ?yva>  -sro?  ew,  Gens,  inquit,  Sequanorum  atttngit  ab  oriente  Rhenum;  quod 
pro  more  forfan  ex  Caefare  haufit  qui  dubie  lib.  1 .  cap.  1 .  Gallt [Celtaf]  attingum  a  Sequanis 
Cr  Helvettis fiumen  Rhenum. 

Quid  vero  eft  a  sequanis  ?  mpoft  ?  an^r  ?  metaphraftes  vertit  >$  tssV  SexavaV;. 
quod  itidem  dubiae  interpretationis  eft.  Apertius  idem  lib.  iv.  cap.x.  Rhenumperfines 
Sequtnorum  ,  Mediomatricorum  dixit  citatum  ferri ;  de  quo  plus  infra  in  JWediomatrtcis 
dicemUs.  Ex  altera  parte  Tacitus  annal.  1 1 1 .  cap.  XL.v.pagos  Sequanorum  contermtnos  Ae- 
duis  dixit.  nam  late  habitarunt  non  tantum  ad  horum  usque  fines ,  verum  etiam  ad  Lin- 
gonum ,  Segufianorumque.  An  vero  etiam  ad  Rhenum  usque  -?  res  eft  dubitatior ,  quia 
Rauraci  &  Tribocci ,  Rheni  accolae ,  ex  illa  parte  obftabant ,  qua  Sequani  poflent  ad 
Rhenum  forte  pertinere.  nifipulfiindeaGermanisgentibus  fuere,  ficut  de  Ariovifto 
conftat ,  tertiam  partem  eorum  agri  eamque  optimam  occupavifle,  quas  haud  dubie  Rheno 
propior  atque  Germaniae  fuit.  Caefar  lib.  1 .  cap.  xxxi .  Divitiaci  Aedui  oratione :  Pejus 
viBoribus  Sequanis ,  quam  Aeduis  viBis  acctdiffe ,  propterea  quod  Arioyiftus  rex  Germanorum 
in  eorum  finibus  confediffet ,  tertiamque  partem  agri  Sequani ,  qui  effet  opttmus  totius  G allta  y 
occupavijfet.  Ammianus  quidem  Sequanos  ad  Rhenum usque  perducit  lib.  xv.  cap.  xxv  1 1 . 
apud  Sequanos ,  inquit,  Bifontios  vidimus ,  &Rauracos,  aliispotioresoppidtsmultis.  Rau- 
raci  vero ,  five  Augufta  Rauracorum ,  ad  Rhenum  funt.  Sed  Ammianus  ex  more  fuorum 
temporum  dixit,  quibus  provincia  Maxima  Sequanorum  conftituta  erat,  qua  non  Se~ 
quani  modo ,  verum  etiam  Helvetii  &  Rauraci  continebantur. 

Nullum  autem  certum  oppidum  Sequanorum  nominatur ,  nifi  Vefontio ,  quod  illis? 
nominatim  Casfar  tribuit  lib.  1 .  cap.  xxxv  1 1 1 .  Nuntiatum  eft  ei ,  Artoviftum  cumfuis  omni- 
bus  copiis  ad  occupandum  Vefontionem ,  quod  eft  oppidum  maximum  Sequanorum ,  contendere. 
Et  Dio  Caffius  lib.  XXXVIII.pag. 8.  tov  'Ovi<roviicovoi,  t»Jv  twv  Sjjjcaavwv  7tohiv,  Vefontio- 
nem,  Sequanorum  urbem  vocat.  EtMagno;  Sequanus ,  Vefontto.  Pofteriori  enim  aevo 
etiam  gentis  nomine  di&a  fuit.  Antonini  itinere  a  Mediolano  per  Grajas  Argentoratum, 
Vtfomio  fcribitur ,  &  fic  tra&u  ab  Lemano  in  feptemtrionem  locatur : 


i%  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 


Lacum  Laufonium 



'      _, 

Urbam 

M. 

P.       XVIII. 

Arioricam 

M. 

P.       XXI  III. 

Vifontionem 

M. 

P.       XVI. 

Nummos  etiam  adferunt  Augufti  &Galbne,  impreflbsMUN.  vtsontiumj  verumquod 
hic  cafiis  magis  convenit  Hnpanias  oppidoinPclendonibus,  fupra  pag.  78.  defcriptoi 
eo  cum  Harduino  referri  volumus.  Ptolemieus  quidem  etiam  Vtjontiumy  Gr2ece'Oui- 
eovTtov,  dixit,  quo  duce Hadrianus  ValefiusGalbaenummum,  visontium  MUN.ideft 
Vifontium  municipmm ,  ad  Sequanos  adplicuit ;  led  ipie  fimul  de  fide  luiducisdubitat, 
annonfortc 'Oujc-ovt/wv,  Vifontio^  virili  genere,  in  eo,  ut  in  Carfare  &  Dione ,  legen- 
dum  ilt  :  qua  admifta  dubitatione ,  incerta  &  hujus  nummi  ratio  erit.  Notitia  provin- 
ciarum  in  Maxima  Sequanorum :  Metropolis  civitasVcjomicnJtum.  Nunc,  quod  nemo 
dubitat,  Befancocft,  noftris  Bifanz. ,  urbs  inclyta  adDubim  fluvium.  Id  quoque  non 
prcetereundum  eft ,  quum  cultior  ab  Romanis  Gallia  fuit  fadta ,  Vefontionem  habuifie 
municipalem  fcholam  2v  oratoriae  artis  profeflbres.  Aufonius  Gratiar.  acr..  ad  Gratia- 
num  cap.  x  1 1 1 .  Quomodo  Titianus  magifler  ?  fltdgloriofis  ille  municipalem  fcbolam  apud  Vir 
fontionem  Lugdunttmque  variando  ,  non  &iate  qmdem ,  fld  utilitateconfenuit.  Titianusau- 
tem  ille  magifter  eit ille ,  quo  Maximinus  Junior ,  Maximini  Thracis  filius ,  Oraiore ufus 
eft ,  id  eft  oratoriae  artis  praeceptore :  de  quo  Capitolinus. 

Alterum  opnidum,  quod  multi  credunt  a  Cxfare  tributum  Sequanis ,  &nomine8c 
iitu  fufpeclum  eft  do6tiftImis  viris.  Lib.  1 .  cap.  xxx  1 . Cadar  Divitiaci oratione :  Ano- 
viflum ,  ut  femel  Gallorum  copias praelio  v.cerit ,  quod  pralium  futlumjit  Amaqetobri* ,  fu- 
■perbe  <cr  cr><.deltter  imperare.  Sed  inde  colligi  haudquaquam  poteft ,  ubi  locorum-pra> 
iium  commiflum  fuerit,  in  Sequanis,  anAeduis,  an  in  aliarum  gentium  finibus :  nec, 
genuinumfit,  an  mendofiim  vocabulum ,  quianemoaiiusid  nomen  memoravit ,  &Cae- 
iaris  codices  variant  vel  Amagetobriam  ,  vel  Amagetobrigam  ,  alii  Magetobrigam ,  vel 
aliter  referentes.  Quod  vero  J oannes  Goduinus  ad  Bingium  fuperioris  Germaniae  refert, 
eodemqueadplicat  Aufonianus  verfus  principio  Moiellse , 

Tranfleram  celerem  nebulojo  fiumine  Navamy. 
Addita  miratus  veteri  nova  mc.nia  vico 
Aequavit  Latiat  ubi  quondam  Gallia  Canna4\ 
id  longe  nimis  petitum  eft,  uti  ,  quum  ad  Bmgium  deventum  fuerit ,  pluriumjudicio 
doctorum  hominumdemonftraturilumus. 

Ptolemaeus  praster  Vifontium  vel  Vifbntionem,  &  Helvetias  urbes ,  quas  perperam 
huc  reduxit ,  Equeftrem  &  Aventicum  j  etiam  in  Sequanis  Didattmm ,  zWarnov ,  locat, 
quod  vero  aeque  obfcurum  6c  ignotum  eft ,  ut  Gefaris  Amagetobria.  Erto,  utrumque 
in  Sequanis  fuiile ,  quis  vero  locum  in  tam  amplis  finibus  vei  hujus  vel  illius  oppidi  demon- 
ftrabit,  nbi  neque  nomen  aliquod  veftigium  nobis  prodit,  neque  itineraria  vetera  nos  ductu 
fuo  confirmant  ?  Vere  ergo  de  Amagetobriga:locoCluveriusdixit:  Fruflra  flmt ,  flem- 
perque  erunt ,  qui  eumpervefligare  taborant :  quod  idem  etiam  de  Didattio  Ptolemad  judi- 
camus. 

L     I     N     G     O     N     E     S. 

Lingones  quoque  in  Belgica  ponit  Pliniuslib.  iv.  cap.xvi  1 .  eosdemque/W^/o.r  Roma- 
norum fuifle  dicit.  Ptokmaeus  corrupto  nomine  \lyyom>  t  Longones ;  ied  etiam  Befgicae 

■  .     ,  f  adicri- 


BeJgica.  LIBER    II.    CAP.    III.  j8? 

adfcribit.  In  collimitio  autem  Belgicas  Celticasque  fuemnt ,  quia  ad  caput  Matronas 
fluvii  habitarunt,  qui  terminus  gentis  utriusque  fuit.  Straboni  funt  iidem  &  Aiyyovio , 
iLmgones  ,  &  AijomjVioi  ,  Lincafii^  altero  nominecormpto.  Exemplamox  proferemus. 
Mofa  amnis  in  finibus  Lingonum ,  ut  Caefar  ait  lib.  iv.  cap.  x.  nafcitur,  ex  Vogefo 
monte  erumpens :  de  quo  fupra  in  fluminibus  dicmm.  Arar  flumen  Lingones  &  Aeduos 
a Sequanis diftinguit.  Strabolib.  iv.pag.  12,9.  o*A&£6eJ£w  Zrwoivvg  tz  %$  Alfisw,  %$ 
AiyKxa-lag,  Arar  termmus  Sequanorum  y  Aeduorum  ,  &  LtncaJiorumfivehAngonum.  Et 
pag.  I  24;  uVgg  r  'EAov^ttIcov  vjJa  Xtflusoivuv  'EJSci  vjj^  Aiyyovzg  owscri  7tfcg  Jvcriv ,  Super  Hel- 
vetios  &  Sequanos  occafum  verfus  hahitant  Aedui  cr  Lingones.  Quamvis autem  ad  Vogefum 
montem  ex  parte  pertinebant  j  tamen  uber  illorum  folum  Sc  eximix  fertilitatis  fuit.  Clau- 
dianus  Coniulatu  1 1 .  Stilich.  verf.  24. 

Vexit  Lmgonico  fudatas  vomere  meffs. 
Urbem  Longonibus  fuis ,  id  eft  Lingonibus ,  PtclemxuszttvihuitAndomatunumy  'A.- 
JoiAtzTQvvov ,  t  forte  pro  ^  errore  fcribamm  polito ,  quia  videtur  ex  dunum  efle ,  piurium 
oppidorum  terminatione_,  qua  montanus  fitus  fignificatur.  Sed  nihil  definio ,  quia  etiam 
Antoninus  iter  ab  Antematunno  Tullum  ducit ,  utrimque  T  receptoinvocabuium.  Et 
quia  fblam  hanc  ponit  Ptolemams ,  fine  dubitatione  gentis  illius  urbs  primaria  fuit ,  quas 
pofteriori  xvo ,  ut  moris  erat ,  ipfius  gentis  vocabulum  adfumfit ,  &  Lingones  ipfa  urbs 
adpellata.  Eutropius  lib.  ix.  cap.  xv.  Per  idemtempm  a  Conflantio  c&fare  in  Gallia  pugna- 
tum  efl  circa  Lmgones  :  die  una  adverfam ,  O" '  fecundamfortunam  expertm  efl.  Nam  quum  re- 
pente  barbark  inqruentibm  intra  civitatem  ejfct  coaBus  tampracipiti  necejftate ,  ut  claujisportis  in 
murumfumbus  tolleretur  \  vix  quinque  horis  mediis ,  adventante  exercitu ,  lx  fere  millia  Ala- 
mannorum  cecidit.  Quas  integra  verba  recitavi ,  ut  conftet  non  de  gente ,  fed  oppido  fer- 
monem  efle.  In  Notitia  provinciamm  Civitas  Lingonum  prourbeeft.  Tacitiquidem 
etiam  eft civitas  Lingonum ,  lib.  I .  Hift.  cap.  lix.  &  lxiv.  fed  ibi  civitas  populus  ,  non  id 
oppidum  eft,  quod  hodie  Langres  nuncupatur.  Ejus  gentisunus  &  fingularis  homo 
Lingon  a  Tacito  dicitur  lib.  1  v.  Hift.  cap.  lv. 

ln  Lingonico  agro  etiam  Divio  fuit ,  quod  Divionenfe  caflrum  Gregorius  Turonenfis 
lib.  iii.  cap.  xix.  &  ex  illo  Aimoinus  lib.  1 1 .  cap.  xx  1  v.  accurate  defcribunt.  Agunt  de 
Gregorio  Lingonenfi  epifcopo,  quem  ibi  maxime  moratum  ejfe  Aimoinus  ,  five  maxime 
affiduum  in  eofmjfe ,  Gregorius  hiftoricus  teftantur.  Cujus  fedis  Sc"  commorationis  caufla 
defcriptionem  caftri  inftituemnt.  Efl  cajjrum  ,  inquit  Gregorius ,  firmiffimU  muris ,  in 
mediaplanitie  &fatisji4cunda  compoftum.  Terra  valdefertilis  atquefecund.a.  -  -  —  A  me- 
ridie  habet  Ofcarumfiuvium ,  pifcibus  valde pradivtum :  ab  aqmlone  vero  aliusfluviolus  venit , 
quiperportamfubveniens  acfubpontem  decurrcns ,  peraliam  rurfusportam  egreditur ,  totum  mu~ 
nitionis  locum  placida  unda  ctrcumfluens  \  ante  portam  autem  molmai  mira  velocitate  divertit, 
Quatuor  porta  a  \v  plagis  mundi  Junt  pofitm  ,  totumque  adificium  xxx  1 1 1  turres  exornant. 
Jtturus  vero  illim  de  quadris.  lapidibus  usquein  xx  pedes ,  dejupcr  aminuto  lapide  zdificatus 
habetur ;  habens  in  altumpedes  xxx  ;  in  latum  pedes  xv.  Qna  cur  non  civitas  ditta  Jit  tgnoro. 
-  -  —  Veteres  ferunt  ab  Aureliano  hoc  imperatore  fuijfe  adiflcatum.  Valefio  videtur  anti- 
quius  fuifle  vel  oppidum  vel  vicum ,  AureJianum  demum  munimenta  nova  addidifle.  Re- 
petere  autem  hxc  integra  ex  Gregorio  vifumfuit,  quiaGz/?ror«^formamnobisdefcri- 
bunt,  quas  _non  arces  iobe  aut  nuda  munimenta  fuerunt ,  fcdoppidaetiamamplamuni- 
mentis  circumdata ,  quse  notio  frequens  in  Notitia  provinciarum  6c  civitatum  eft.  Scribi- 
tur  etiam  alia  forma  Dibio.  Marmore  Romano  noftra  memoria  efFofib  ,  dieione 
consistentes.  ci  infcriptio  apuci  Reinefium  claff.  1 .  num.  cclx  i  i  i  . 

A  a  A  R  A  M 


186  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

ARAM      POSUERUNT       FABRI 
ferrarI      DIBIONENSES. 
Hodie  Dijon  vocatur ,  urbs  bene  culta  &  caput  Ducatus  BurgundicL 

L     E     U     C     L 

Lingonibus  proximi  in  feptemtrionemL^aerant,  circa  Mofellam  colentes ,  autinter 
Mofellam&Mofam.  Ca:iar  BelliGall.  lib.  i.  cap.XL.  Hac  fibi  cura  effi:  frumentum 
Sequanos,  Leucos ,  Lingones  fubminiflrare.  Strabo  lib.  IV.  pag.  134.  \ns\^tm  lAiho^ot- 
i&kuv  Aivkqi  ^  t  Aiyyivcov  t<  \t.'^Qr ,  fupra  Mediomatricos  funt  Leuci  C"  pars  Lingonum, 
Plinius  lib.  1  v.  cap.  xv  jl  i  .  Leuci  liberi.     Laudantur  a jaculandi  peritia.     Lucanus  lib.  1 . 

verf.  424. 

Optimm  excujfo  Leucm  Rhemmque  lacerto. 
Tacitus  lib.  1 .  Hift.  cap.  lxiV.  Nuntium  de cade  Galbte, ,  &  imperio  Othonis ,  Fabius  Valens 
in  civitate  Leucorum  accepit.  Ubi  non  urbs  intelligenda ,  Leucorum  caput ,  fedagercum 
inhabitante  populo.  Oppida  autem  Ptolemaeus  Leucis  duo  tribuit.  TcvSvov ,  Tullum, 
&  N«Viev »  Najium.  Prioris  nomen  quia  fervatur  epifcopali  ad  Mofellam  civitati ,  vulgo 
Toul  dictac,  quas  in Notitia provinciarum ,  mBe\gica.Tptima  eftCivitasLeucorumTullo', 
de  fitu  nulla  eit  dubitatio.  Confirmat  Itinerarium  Antonini ,  quod  habet  Jter  ab  Antema." 
tunno  Tullum  Leucorum  usque.  In  ipfis  autem  urbium  vocabulis  ,  tam  hoc  itinere ,  quam 
alio,  a  Durocortoro  Divodurum  ,  fimpliciter  Tullum  vocatur  ,  uttamenmilliariorum 
numerus ,  in  Leucos  id  oppidum  incidere  probet ,  ut  rationes  oftendent ,  in  altero  Ptole- 
mad  oppido  vel  caftro  proferendae. 

Illud  eft  Nafmm  ,  quod  ob  nominis  fimilitudinem  multi  adhuc  crediderunt  Nancejum 
£ve  Nancy  efle ,  fplendidam  urbem  Lotharingias.     Quod  fecus  efle ,  iter  a  Durocortoro, 
Divodurum  ,  id  eft  a  Rhemis  Mettim ,  oftendit,  cujus  hae  rationes  funt :. 
Durocortorum  *         — —    


Fanum  Minerva 
Ariolam 

M. 
M. 

P. 
P. 

XIIII. 
XVI. 

Caturigas 

M. 

P. 

IX. 

Nafium 
Tullum 

M. 
M. 

P. 
P. 

IX. 

XVI. 

Scarponam 
Divod.urum 

M. 
M. 

P. 
P. 

X. 
XII. 

HeicproflcifcentibusaRhemisciteriuseiliV^»?,  quam  Tullum  ,  xvi  miliibuspanV 
bus :  at  Nancejum  Lotharingiae  eft  ultra  Tullum  fera  totidem  millibus  :  ut  alius  omnino 
locus  Nafio  quserendus  fit,  qui  Valeiio  videtur  Grand  Nanci ,  quafiNanciummajus, 
vicus ,  qui  non  longe  a  fluviolo  Orna ,  &  a  Commerciaco  &  flumine  Mofa  quatuor  circi- 
ter  leucis  abeft.  Fredegarius  quoque  eodem  loco  &  ordine  ponit  a  &  Cafirum  Naftum  ad- 
pellat :  cirjus  verba  etiam  Valefius  in  Tullo  recitavit. 

MEDIOMATRICL 

Caefar  &  Strabo  Me diomatricos  adRhenum  usque  perducunt,  de  quo  fitu  recte  dubitat 
Hadrianus  Valefius  in  Rhenus ,  quum  ad  Mofellam  potius  reducend.i  videantur.  Caefaris 
verba  funt  B.  G.  lib.  iv.  cap. x.  de  Rheno  :  longofpatioperfnes Nantuatmm ,  Helvetiorum  , 
Sequanorum ,  Mediomatricorum ,  Triboccorum  ,  Tnverornm  citatusfertur.     Strabo  Caeia- 

rera 


Belgica.  LIBER    II.      C  A  P.    III.  i8; 

rem  fequutus,  Ut  folet ,  lib.  iv.  pag.  133.  /$  t«  'eaj^t/x?  S^otvo),  ^  Me^o,u«TeW 
x«to»k£<t«  t  PSvov >  poli  Helvetios  Sequani  &  Mediomatrici  habitant  ad  Rhenum.  Sicut  autem 
fupra  de  Sequanis  non  fine  caufla  dubitavimus ,  ita  nunc  magis  de  Mediomatricis ,  quum 
nimis  diftet  a  Rheno  Mofella  eo  tra£tu ,  ubi  Divodumm  eft ,  caput  Mediornatricorum : 
nifi  velis  dicere ,  quod  Sti  aboni  videtur  in  animo  fuifle,  Triboccos ,  Germanicam  gen- 
tem  occupafle  partem  Mediomatricorum :  C^farem  autem  &  Strabonem  refpexifle 
tempora^ante  horum  invafionem.  Addit  enimmodo  diclis  Strabo :  lv  oTs  'itymcn  r^aos- 
v*jtov  e&v©-*  Tti&wSh  ^^  <>'**"*  1  Tes&y-X0l>  in  qmbm  [Mediommicis]  locatae^  Germa^ 
nica  rens ,  exfuafede  huc  translata ,  Tnbocci.  Sed  hi  ad  fuperiorem  Rhenum  fuere :  Neme- 
tes  8c  Vangiones  magis  oppofiti  Mediomatricis ,  qui  Rhenanum  illum  in  Belgica  tra&um 
aetate  Plinii  tenuerunt :  incertum,an  etiam  temporibus  Cadaris ,  quos  ille  cum  Transrhe- 
nanis  lib.  1.  cap.  li .  videtur numerare.  Quod  fi  poft  Csefaris  tempora in  Cisrhenana  fedem 
occupaverunt,  conllant  &  Csefari  St  Straboni  de  Mediomatncis  fua?  rationes  :  etiam 

fupra  de  Sequanis. 

Quod  ad  nomen  attinet  fere  omnes  fecunda  forma  infleclunt  Mediomatrici ,  Medioma* 
tncorum,  Cadar  videlicet ,  Strabo,  Plinius,  Ammianus ,  audor  Tabulap  Peutingeria- 
nse;  foiius  Ptoleman  eft  alius  cafus  lAtJiopxresM, ,  Mediomatrices.  Plinius  neque  libe- 
ros  "neque  fcederatos  dixit  :  at  fuifle  illo  tempore  fcederatos  atque  focios  Romanorum  , 
ex  Taciti  lib.  iv.Hiftoriarum  cap.  LXX.liquet.     Legiones,    inquit,  in  Mediomatricos  t 

fociamcivitatem,  abfceffere.  Llj  .,     .        TT  . 

Ptolemteus  unum  his  oppidum  Amo^a^ov ,  Divodurum  tnbuit.  Hoc  autem  fuifle 
Mediomatricorum,  confentit  Tacitus  lib.  1 .  Hift.  cap.  lxiii.  Divoduri,  inquit,  (Me- 
diomatricornm  id  oppidum  efi)  quamquam  omni  comitate  excepos ,  fubituspavor  exterruit.  Et 
Peutingeriana  Tabula,  Divoduri  Mediomatricorum,  Eadem  Tabula  &  Itinerarium 
Antomni  docent,  Divodurum  ad  Mofellam  efle,  in  loco  ubi  Metti,  vel  Metis  eft, 
vulgo  Metz.  Dubitat  de  eo  Chriftophorus  Browerus  ad  Venantii  Fortunati  lib.  1 1 1 . 
carm.  xii.  pag.  90 :  confirmat  autem  Notitia  provinciarum  &  civitatum  Gallia? ,  cujus 
in  prima  Beigica  eft ,  Civitas  Mediomatricorum  Mettis.  in  alia  5  Civitat  Mediomatrico- 
rum ,  id  efi  Mettis.  Medio  aevo ,  ut  folemne  pluribus  civitatibus  fuit ,  nomen  gentis 
huic  urbi  tributum  eft  ,  id  eft ,  di&a  Mediomatrm.  Ammianus  lib.  xv.  cap.  xxvn. 
Belgica  prima  Mediomatricos  pratendit  &  Treviros.  Et  lib.  xv  1 1 .  ineunte :  cum  capivk 
omntbm pr&dam  Mediomatricos ,  fervandam  adreditum  usquejuum,  ducip>r<zcep>it.  Poftea 
Meti ,  Metorum ,  pluraliter ,  vel  Metti ,  dici  ccepit.  In  Notitia  Imperii  fub  difpof  Iti- 
one  Magiftri  peditum  Pradentalis ,  in  Legionibus  pfeudocomitenfibus :  Pnma  Flavia 
Mettf,  id  eft  quae  Metis  praefidet.  Et  fingulari  forma  Mettis.  Fortunatus  Venantius 
lib.  1 1 1 .  carm.  xi  1 .  ad  Villicum ,  epifcopum  Mettenfem ,  de  fituhujus  urbis : 

HvnC  dextra  de  p>arte  fiuit  qui  Salia  fertur , 
Flumine  fed  fiuBus  pauperiore  trahit. 

Hinc  ubi  perjpicuis  Mufellam  curjibus  intrat, 
Altenus  vires  tmplet^  ij?fe  perit. 

Hoc  Mettis  fundata  loco  ,  fpeciofa ,  corufcans 
Pifcibus  obfcffum  gaudet  utrumque  latus. 
Satis  hoc  amcenitatis  ,  quam  etiamfuprainflumineSaliavelSalliaoitendimus,  eodem 
Fortunato  prseeunte.  Nunc  ex  eodem  carmine  de  ubenore  loci  voluptate ,  cum  muniti- 
onibus,  excerpendumducimus.     Pergitpoeta, 

Aa  2,  Deli- 


188  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

Deliciofus  ager  ridet  vernantibus  arvis : 

Hinc  fata  culta  vides ,  cerms  &  inde  rofas. 
Profpicis  umbrofo  veftitos  palmite  colles 

Certatur  varia  fertilitate  locus. 
Urbs  munita  nimis ,  quam  cingit  murus  O"  amnis  > 
Pontificis  merito  fias  valitura  magis, 
Valide  munitam  urbem  fuifle ,  ex  eo  etiam  cognofcimus ,  quod  Julianus ,  ut  modo  ex 
lib.xvn.enotavimus,  adverfus  Germanos  trans  Rhenum  iturus,   ineam  cum  captivis 
pradam  omnem  ex  prcelio  fervandam  abduci  juflit. 

Haec  princeps  urbs  Mediomatricorum ,  quas  fola  digna  vifa  Ptolemseo  eft ,  quam  in  po- 
pulo  hoc  &  agro  memoraret.  Alia  oppida  minora  hujus  gentis  ,  quantum  ex  fitu judi- 
care  poflumus  ,  fuemnt ,  Virodunum  ,  Jbliodurum  ,  Scarpona,  Decem  Pagi,  Totonis 
villa.  A  Mofa  incipimus ,  cui  Virodunum  impofitum  eft ,  quod  Antonini  primo  itinere 
a  Durocortoro  Divodurum  hac  ferie ,  pro  fitu  notando ,  collocatur  : 
aDurocortoro  •  — — — 

Virodunum  M.     P.     xxxix. 

Fines  m.     P.      IX. 

Ibliodurum  m.     p.     vi. 

Divodurum  M.     p.     VI II. 

Ex  quibus  colligitur,  non  aliud  efTe ,  quzm  Verdun,  ad  Mofim  fitum  oppidum  epifco- 
pale.  Gregorius  Turonenfis  lib.  1 1 1 .  cap.  xxx I  v.  vocat  urbem  Viridunenfem :  alii  Veredu- 
num  fcribunt.  Fortunatus  lib.  i  i  i.  carm  xxv  i  i.  ad  Agericum,  epifcopjm  hujus 
civitatis  l 

Urbs  Vereduna  brevi  quamvis  claudaris  in  orbe, 
Pontificis  meritis  amplificata  places, 
De  oppido  Ibliodurum  non  habemus  quod  dicamus  ,  prceter  diftantiam  ex  iti- 
nere  fupra  in  Najium  enumerato  ,  inter  Tullum  &:  Divodurum  loco  fere-medio  fitum. 
Ammianus  lib.  xxv  1 1 .  cap.  1 1 .  venitprope  locum  Scarponna.  Tabula  Peutingeriana ,  Tullio 
[lege  Tullo~]  Scarponna.  Videtur  pluraliter  Ammiano  dici :  in  Itinerario  autem  eft  quar- 
tuscafus  Scarponam.  Caftrum  Paullus  Diaconus  de  Mettenfibus  epifcopis  libello  dixit, 
Hodie  vicus  eft  Charpeigne  ad  Mofellam. 

Duodecim  circiter  millia  pafluum  a  Mediomatricorum  urbe  abeft  oppidum ,  quod 
Decem  Pagos  dixere ,  vulgo  nunc  Dieuzjs  in  Lotharingia.  Antonini  itinere  de  Pannoniis 
in  Ga] iias  per mediterranea  ,  mt&Tabernas&Divodurumyomiux,  utrimque  diftans  xx 
m.  p.  EftetiaminPeutingerianaTabulahocordine  : 

ad  Decem  Pagos  .  Ponte  Saravi ,  Tabernis ,  Argentorato». 
Tandem  cmmhucYtiQmntTheodonisVillam,  nefcio quam antiquam ,  quce  verius  forfan 
ad  medii  asvi  Geographiam  referretur.  Palatium  Theodoms  annales  vocant :  contracto 
vocabulo  Totonis  Villam  Pauilus  Diaconus  de  Geftis  Longobard.  lib.  i .  cap.  v.  Ego ,  in- 
quit,  inGallia Belgica,inloco ,  quiTotonisvdladicitur ,  confitutus.  Gallis e&ThiQnville: 
iaoftratibus3  Diedsnhofen ,  fitumad  MofellaminfraMettimoppidum, 


T  R  h 


Gallia.  L  I  B  E  R    1 1.     C  A  P.  III.  189 

'      TRIBOCCI,  NEMETES, 

ETVANGIONES.  '..,/ 

JamRheni  ripa  decurremus ,  eas  gentes  perluftraturi ,  quae  nomenutriqueprovincias, 
Germaniae  Superiori  6c  Inferiori  ,  dederunt.  Ab  Rauracis  Sc  Sequanis  incipientes , 
primum  Tribocos,  Nemetes,  Vangiones  obvios  habemus,  quos  ex  Germania  magna  in 
citeriorem  ripam  Rheni  tranfiifle ,  eamque  ad  poflidendum  occupavifle ,  omnino  certum 
ex  Plinio  atque  Strabone  eft :  quo  tempore  acceflerint ,  &  quibus  finibus  pofiefliones 
novas  diftribuerint ,  incertum.  Plinius  lib.  iv.  cap.  xvn.  ait :  Rhenum  accolentes ,  Germa- 
nia  gentium  in  eadem  provincia  [GalliaBelgica]  Nemetes  ,  Tribochi  ,  Vav.giones ,  hinc 
Ubti ,  Colonia  Agrippinenfls ,  Guberni ,  Batavi.  Strabo  ex  tribus  tantum  unam  gentem 
nominat  lib.  iv.  pag.  1 34.  Tribocos ,  qui  in  Mediomatricis  fedem  occupaverint.  Quum. 
enim  dixiflet  2>j>cou«vo)  ^  Me^o.urtTg/Ko)  Y,<x,roiyJ&<ri  tov  Pijvov  ,  Sequani  O*  Mediomairici 
habitant  juxta  Rhenum  ;  continuo  fubdit ,  iv  ols  I'^ut«i  rg^amov  e&v©-,  nt&iwbh  in  <$ 
olnetou;,  T^/3o'>t^o<,  in  quibm  Germanicagens  habitat ,  translataexfede  fua,  Tribocci.  Van- 
giones,  Nemetes  nusquam  memorat ,  ut  dubitare  poflis ,  utrum  fub  Triboccis  comprc- 
hendat ,  an  forte  illius  *etate  non  trajecerint  amnem ,  occupaturi  partem  Mediomatri- 
corurh. 

Haec  ergo  gravior  eft  illade  tranfitionis  tempore  inter  eruditos  difceptatio,  de  qua 
firpra  in  Sequanis  &  Mediomatricis  dubitanter  loquuti  fumus  9  in  hunc  locum,  quo  de  ipfis 
populis  acturi  fumus  ,  quidquid  controverfias  eft ,  refervantes.  Philippus  Ciuverius 
lib.  1 1.  Germ.  Antiq,  cap.  x.  brevi  ante  Caefaris  bellum ,  &  Ariovifti  in  Galliam  adven- 
tum ,  eas  gentes  in  alteram  ripam  migrafle  judicat.  Hinc  ob  recentem  memoriam  prifti- 
norumfinium  Caefarem  &  Strabonem  Mediomatricos  Sequanosque  usque  ad  Rhenunv 
extendifle,  quamquam  illo  tempore  partem  illorumagriperegrinasgentesoccupallent. 
Cui  fententias  etiam  Hadrianus  Valefius  in  Noviomaoo  Nemetum  accedere  videtur.  Ea 
triga,  inquit,  populorum  [Tribocorum ,  Vangionum,  Nemetum]  paullo  anteCefarisin 
Gallidi  adventum  in  parte  Belgica  Rhenofluminiproxima  confederat ,  ex  Germania  w  Galliam 
veltranslata,  ut deTribocis ait  Strabo ,  velfponteprofeela.  Contra  idem  Valefiusin^Wzo- 
*#^/V#magnojudiciocenfet,  fi  vere  dixerint  uterque  ,  Cxfar  &:  Strabo ,  Mediomatri- 
cos  ad  Rhenum  usque  habitafie  5  convenire  ut  credamus ,  Nemetes  Vangionesque ,  Ger- 
rnania?  gentes ,  Mediomatricorum  fines  paullo  poft  occupavifle  ,  atqueinillorumlocum 
ad  Rhenum  fucceflifTe,  priusquamC.PliniusSecundusHifioriaEnaturalislibrosconipo- 
neret ,  in  quibus  Mediomatricos  inter  populos  Rhenum  accolentes  non  recenfuit ,  utique 
vero  Nemetes ,  Tribocos  &  Vangiones.  Vide  lib.  1  v.  cap.  xvn.de Belgica.  Ergo- 
cauflam  omnem  eo deferri videmus ,  utexcutiatur,,  quisftatusripasRheni,  &quihabi- 
tatorestemporeCacfaris,  inGalliaresgerentis,  fuerint.  Isveroperfpicuelib.iv.cap.x.  . 
ait,  Rhenum  longo fpatio perflnes  Nantuatium ,  Helvetiorum,  Sequanorum%  JMcdiomatrico- - 
rum^  Tribocorum,  Trevirorum,  citatumferri.  Et  lib.  i.cap.  1  dixit,  Celticam  Galliam 
a  Sequanis  [qui  ante  Augufttim  in  illa  parte  cenfebantur ,  ]  flumen  Rhenum  attingere ,  quod- 
verum  poteft  efle ,  fi  vel  angufto  fpatio  inter  Rauracos  Tribocosque  SequanOrum  fines  ad 
Rhenum  usque  protenfi  fuerint.  De  Mediomatricis  vero  &  Treveris  idem  adfeverarc  • 
difrlcilius eft j  quia  Triboci,  Nemetes,  VangionescontinuasfedeshabueiTint,nuIloin- 

Aa  3  \&rr. 


i9o  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

terje&o  fpatio ,  quo  Gallicx  gentes  ad  Rhenum  pertinerent.  Quce  fi  inter  fe  concilianda 
funt,  utique  cenfendum  videtur  media  inter  Cxfarem  6c  Plinium  tempeftate  Vangiones 
Nemetcsque  in  Ripenfem  Galliam  trajecifle ,  expulfis  qui  oram  illam  tenebant  Medioma- 
tricis  atque  Treveris ;  Tribocos  autem ,  quos  non  Strabofolus ,  vemm  etiam  Plinius  Ger- 
maniae  gentem  vocat ,  paullo  ante  Qefarem  in  ripam  illam ,  quam  poilea  tenuerunt , 
evafifle. 

AtLucanuslib.  i .  inter  Belgicas  gentes  ,  qux  civili  Ipello  caftra  Cadaris  fequutse  fue- 
rint ,  verf.  431.  etiam  Vangiones  ccniet.  Quod  fi  hilloricam  fidem  poeta ,  ut  plerumque 
facit ,  fcquutus  eft ,  accedit  aliquid  Cluveni  fententia;  ,  quod  non  contemnendum  robur 
habet,  qui  etiam  hoc  urget,  poft  Casfaris  tempora ,  ante  inclinationem  imperii ,  non 
credibile  efic ,  novas  gentes  ex  Germania  in  Galliam  transmigrafle  ,  quas  terror  legionurfi 
Romanorum  intra  Rhenurn  continebat ,  bene  fecum  agi  credentes ,  fi  Romana  nulla  ar- 
ma  in  finibus  fuis  haberent.  Auget  dubitationem  non  mediocriter  Ariovifti  acies ,  de  qua 
Caefar  narrat  lib.  1 .  cap.  li.  Germanifuat  copi/u  cajfrii  eduxerunt ,  generatimque  conftituernnt 
paribmque  tntervallis  Harudes  ,  Jidarcomanos  ,  Tribocos  ,  Vangiones ,  Nemetes ,  Sedufos , 
Suevos.  Transrhenanis  fic  immixti  funt ,  de  quibus  difputamus ,  ut  nondum  fedem  in 
Cisrhenana habuifle crediderim ,  (iTriboci  \ib.  iv.cap.x.  (verba  iupra  protulimus )  non 
intcr  Cisrhenanos  legerentur.  Quod  enim  de  Tribocis  in  acie  Transrhenanorum  ftatue- 
mus,  idem  verendum  eft ,  ne  de  Nemetibus  etiam  &  Vangionibus  nobis  objiciatur. 

Qu:e  quum  ita  fint ,  tandem  aliquando ,  in  quam  fentcntiam  propendeamus ,  aperien- 
dum  eft.  Qua  vero  modeftia  ufus  eft  fupra  Valefius ,  eadem  8c  nobis  uti  liceac  ,  ut  nihil 
fimpliciter ,  cum  conditione  omnia  dicamus.  Si  ergo  vera  funt  quas  Casfar  fcripfit ,  Se- 
quanos  Mediomatricosque  &  Treveros  Rhenum  accoluifle :  fi  etiam  Tribocorum  men- 
tio  cum  Cisrhenanis  populis ,  quorum  Rhenus  flnes  pertranfeat ,  lib.  iv.  dap.  X.  re£le 
facla  fuit ;  ante  Carf uis  &t  Ariovifti  bellum  Germanos  in  his  oris  confedifle  credibile  efl: , 
fed  laxe  primum  habitafle,  intermixtos  Gallis  ,  aut  his  non  penitus  expulfis ,  utjusSc 
nomen  prifcarum  gentium  in  ipfa  ripa  quodammodo  confervaretur  :  quod  evanuifle  vide- 
-tur ,  quum  Germani  advenx  in  dies  invalefcerent ,  opprimerentque  inter  quos  habitabant 
Gallos ,  aut  hi  pertaefi  inter  truces  colere ,  ad  interiora  refugiflent. 

Nunc  de  ordine  advenarum  &  finibus  difpiciendum  eft.  Csefar  dicto  lib.  iv.  cap.  x.  in 
nccolcntibus  Rhenum  videtur  ordinem  non  negligere ,  dum  Nantuates  primum ,  deinde 
Helvetios,  &poftillos,  Sequanos  enumerat.  Quum  vero  ad  ulteriora  pergit ,  Tribo- 
cos  medios  facit  inter  Mediomatricos  &  Treveros :  quem  imitatus  Strabo  libro  iv.  pag. 
134.  MeT«  t»?  MiAiouxTe/Kvs  >^  Tg//3oK^«?  Trapojjc^o*»  to\  ?kvov  Tg/s/jpoj ,  T 'ofl  Adediomatri- 
cos  £r  Triboccosjuxta  Rbenum  colunt  Treviri.  Plinius  in  Belgica  Germanicas  gentes ,  quae 
Rhenum  accolunt ,  italocavit:  Nemetes,  Tribochos ,  Vangiones:  hincUbios;  utvidean- 
tur  Tribochi  five  Tribocci  infra  Nemetes  j  at  fupra  Vangiones  coluifle.  Tacitus  Germ. 
cap.xxviii.  lpfam RhemripamhauddubieGermanorumpopuli  colunt,  Vangiones ,  Tribo- 
ci ,  Nemetes ,  eodem  quo  Plinius  ordine  ,  nifi  quod  ille  fecundo  flumine ,  hic  adverfb , 
dumenarrat,  progreditur.  Verum  omnes  hi  auclores  magis  numeri  populorum ,  quam 
fitns  rationem  habuerunt.  Nam  ut  de  Caefare  &  Strabone  prius  dicamus ,  breve  interval- 
luminterMediomatricoseft&Treveros,  ut  fe  non  poflint  non  contingere.  Ubi  ergo 
medios  interferemus  gentem  haud  exiguam  Tribocorum  ?  Eadem  ratio  eft  Nemetum  & 
Vangionum,  quos  Plinius  &  Tacitus  Tribocisutrimqueadpofuerunt,  ut  ne locus qui- 
.  dem  inter  eos  fit ,  qui  tam  numerofam  gentem  capiat.  Quare  partim  Ptolemaium ,  quam- 
quam  &  heic  turbatum ,  fed  ubi  fanuseft,  iequuti;  partim  Notitiis  provinciarum  non 

nihil 


Belgica.  LIBER    II.    G  A  R     III.  ipi 

nihil  inluminati ;  harum  gentium  pofitionem  atqueordinem  itaindagamus,  ut ,  quia 
Notitiarum  plures  Noviomago  Nemetum  five  Nemetibus ,  ut  medio  aevo  urbs  gentis  no- 
mine  vocatafuit,  adfcribuntvocabulum^ra;  &  Vangionum  civitati  nomznWarmatia 
vel  GuarmatU  ,  ut  infra  videbimus ,  illaeque  urbes  atque  gentes  fatis  inter  fe  propinquae 
funt ,  ut  interponi  gens  alia  non  poffit  >  prseterea  Ptolemad  urbs  altera ,  quam  Tribocis 
dat ,  Breucomagm  ,  five  ut  in  Tabula  Peutingeriana  eft ,  Brocomacus ,  ad  luperiorem  Rhe- 
num  prope  Argentoratum  flta  effc  5  &  altera ,  Elcebus ,  fecundum  Antonini  iter  a  Medio- 
lano  Magontiacum ,  fit  fupra  Argentoratum  5  utique  fupra  Nemetes  &  Vangioncs  ad  fu- 
periorem  Rhenum,  infra  Rauracos,  habitafle  Tribocosjudicemus.  Nuncdefingulis 
diftinctius  agemus. 

TRIBOCCI     five     T  R  I  B  O  C  I. 

Julius  Caefar  primus  eft  quihujus gentisnomen  prodidit lib.  i.cap.  li.  &  lib.  iv. cap.  x. 
in  cujus  hbrisTriboci  >  ScTriboces,  c  fimplici fcribuntur.  Strabo  poft  illum  Te/fioK%oi, 
corroborata  fyllaba ,  litterae  adjectione  :  Plinius  Frobenii  &  Harduini ,  Tribochi :  Taci- 
tus  Hift.  iv.  cap.  lxx.  &  Germ.  cap.  xxvi  1 1  Tnboci ;  etiam  marmor  antiquum  apud  Spo- 
nium ,  poft  paullo  proferendum  :  Ptolemaeus  littera  duplicata  Te/fioMai ,  Tnbocci :  quam 
fcripturam  vulgo  imitantur ,  &  id  rationis  habet ,  quod  etiam  Strabo  litteram  ,  &  Plinius 
adfpirationem  addiderunt ,  quae  argumento  fiint ,  c  durius  olim  in  hoc  vocabulo  pronun- 
ciatum  fuifle.  Quod  Germanicae  originis  efle  in  Gente  Germanica  ,  non  dubitamus.  An 
vero  a  tribmfagis ,  quae  veteri  dialeclo  fuerint  try  boken ,  ut  Cluverius  fufpicatur ,  monitus 
vico  Alfatatici  nomine  zjtn  dreien  bucben\  in  medio  relinquimus,  quum  nec  adfirmare 
certo ,  neque  fortiter  refutare  poflimus. 

Oppida  Ptolemaeus  ,  lit  diximus ,  duo  Triboccis  fuis  tribuit ,  B^euxojKayov ,  •&  "E Ak>j/3ov  , 
Breucomagum  &  Helcebum.  In  Tabula  Theodofiana  prius  Brocomacum ,  quod  Brocomagm 
eft,  adpellatur,  &  vn  millibus  pafliium  infra  Argentoratum  ponitur.  Exquadiftan- 
tia  cognofcitur  effe  quod  hodie  Brumt  vel  Brumat  contracle ,  forte  ex  Briickmag ,  itadi- 
citur.  Apud  Ammianum  Marcellinum  lib.  xvi.  cap.  1 1 1 .  perperam fcriptum  bis  erat  Bro- 
tomagm  Lindenbrogii  editione  &  fuperioribus  aliquot ,  quum  Ptolemaei  ac  Tabulae  aucro- 
ritate  c  pro  t  conftituendum  fit.  Ipfe  vero  etiam  Argentorato  proximum  locat.  Audt- 
ens ,  mquit,  [caefar  Julianus]  Argentoratum ,  Brocomagum,  TabernM,  Salifonem,  Ne- 
metai  &  Vangionat ,  £r  Jidagontiacum  civitates  barbaros  poffidentes ,  territoria  eorum  habitare  , 
primam  ommum  Brocomagum  occupavit.  Sic  etiam  verum  oppidi  nomen  Henricus  Vale- 
iius  reftituit. 

Alterum  Ptolemaei  oppidumrfEA>c>j|8©' ,  Helcebm,  fupra  Argentoratum  in  praedi&o 
Antoniniitinereeft,  five  inter  Argentuariam  &  Argentoratum ,  abillavimillibuspas- 
fuum  diftans  5  ab  hoc  xn  millibus.  In  Tabula  Theodofiana  (ut  Peutingeriana  ab  erudi- 
tis  vocatur)  pari  intervallo  ab  Argentorato ,  Argentuariam  verfiis ,  diftat  Helellum ,  quod 
Cluverius  contendit  effe  vicum  Ell ,  ad  amnem  Illum  fitum ,  in  via  ab  Argentorato  Argen- 
tuariam.  Aliis  Helellum  Tabulae  idem  &  Ptolemaei  HelbecuseR ,  corrupta  fyllaba  media 
ieu  A  in  x  pravato  8c  transpofito , quod  fitus utrtusque ,  6c diftantia  xiim.  pafiiium  utro- 
bique  aequalis,  videtur  confirmare.  Sed  fuperiore  ejusdem  itinere ,  quod  a  Mediolano 
per  Alpes  Grajas  inftitutum  eft ,  ab  Elcebo  Argentoratum  xxx  millia  pafliium  numeran- 
tur ,  ut  alterius  numerum  corruptum  effe  oporteat.  Sed  nec  certum ,  an  hk  numerus  fa- 
ti&falvus  fit,  qui jufto  major  apparet.     Beato  Rhenano  cnim&JoftxSimlcroHtlellum,- 

Ta- 


192  GEOGRAPHIAE    ANTICIUAE 

Tabulss  &  Itinerarii  Helvetum  (fic  enimexMSS.quibusdamlegunt)  unuslocuseft,  & 
quidem ,  ut-ipfi  interpretantur ,  oppidum  Alfatiae  quod  Sletjiadtum  nunc  votfatur ,  fupe- 
nus  ad  Illum  rlumen  fitum.  Hclvctum  autem  in  Helvelum ,  t  in  l  facilius  reftituitur.  Quod 
fiitaeft,  £/a£;inaliiscodicibusnomenvideturcxPtolema:o,  interpohtoris manu ,  in- 
trufum  cfle. 

Sed  five  Helcebus  vel  Elccbtts ,  five  Hehetus  vel  Helvelus ,  five  etiam  Helellum  legatur , 
certum  tamen  ex  Tabula  eft  &  Itinerario ,  fupra  Argentoratum  fuifTe ,  ficut  Brocomagus 
infra  illam  urbem  fuit :  ccrtum  etiam  ex  Ptolcmao ,  utrumque  oppidum  Hclcebum  &  Bro- 
comagum  in  Tribocorum  agro  pofitum  fuifle ,  ut  adeo  mirari  fatis  non  poflimus,  quid  Pto- 
lcmao  in  mentem  venerit ,  ut  Argentoratum ,  quod  inter  utrumqueTribocorum  oppidum 
loco  medio  fitum  cft ,  nonTriboccis,  fedVangionibusadicripferit,  quiaTribocision- 
gius ,  Nemetibus  interjectis ,  dirimuntur.     N ec  eft  quod  in  V  angionum  gente  Argento- 
ratenfem  urbem  quaras  ,  quum  fatis  fidi  duces ,  au&ores  Tabulse  Peutingeriana  &;  Iti- 
nerarii  Antoniniani  inter  Tribocorum  Ptplemaei  civitates  conftituant.     Ammianus  quo- 
que,  cuiArgentoratus  eft,  feminea  forma,  eaque  barbartcis  cladtbm  nota^  lib.xv.  cap. 
xxvn.  luculente  illum  locum  fignificat,  ubi  Germani  ab  Juliano  fufi  erant,  quodin 
Tribocis  potius ,  quam  Vangionibus ,  factum  fuit.  Idem  lib.  xvi.  cap.  iii.  Rhenanas urbes 
Germania3  Primcc  enumerans ,  -ah  Argentorato  incipit,  inMagontiaco  dcfinit,  interpo- 
nens  Brocomagum  >  Tabernas,  Salifonem^  Ncmetas,  &VangionM\  cujus  verba  paullo  ante 
rccitavimus.     Primus  quidem ,  qui  ArgentorattmtnXAoncm  fecerit ,  Ptolemaus  eft ,  ied 
non  illius  demumatatcnatumcredamus,  verum  quia  ille  nobilicres  tantumurbesfolitus 
eft  nominare ,  baud  dubie  antiquius  munimentum  Romanorum  fuit ,  cc  forte  ex  quinqua- 
ginta  illis ,  qua:  Drufus  per  Rheni  ripam  adificaverat.     Florus  lib.  i  v.  cap.  x  1 1 .    VtBor 
Drufm  in  tutclam  provinciarum  praejidia  atque  cuftodtasubicjue  difpofutt  per  2\dof:mflumen ,  per 
Albim ,  perj^iftirgim.     Namjer  Rheni  qutdem  rtpam  qutnquagtnta  ampltus  caftella  direxit. 

Nomen  Argentoratum  haud  dubie  ex  Germania  eft ,  ab  Romanis ,  Germanica^  linguie 
ignaris,  in  Latinam  formam  detortum,  cujus  vim  in  altero ,  quod  fucceflit ,  ex  parte 
reliquam ,  intelligimus.  In  Notitiis  enim  provinciarum  &  civitatum  Gallix  nunc  Ctvi- 
tas  Argentoratenftum  Strateburgo ;  nunc  Ctvitas  Argentoratenjium ,  id  e(l  Strazeburg  j  modo 
Argentora ,  id  eji  Strateburgo ;  modo  Ctvitas  Argenttna ,  id  eft  Strazburgis ,  nuncupatur  , 
quo  oppidum  in  via  regia 6v militari ,  qua;  Gamznis  ftrajfe ,  6c  veteri dia\ecl:ojTrate eft , 
(quod  Latinis  etiam  flrata  apud  Eutropium  in  Aureliano  lib.  ix.  cap.  ix.  fonat)  nemo  non 
videt  fignificari  An  ergo,  quod  multi  conjiciunt ,  Argentoratum  eft  maligna  &  intuta 
ftrata  ob  prxfidiariorum  excurfiones  ?  an  aliunde  pars  prior  vocabuli  repetenda  ?  cuilibet 
integrum ,  quod  de  his  judicet ,  relinquimus, 

Grace  Ptolema^us  'a^svto^tov  fcripfit :  Zofimusautem  lib.  1 1 1 .  cap.  iii.  *Agygv«^  > 
breviori  forma.  'Ayy&KoivTuv  ,  inquit  ,  r  xtfjTtfocaVwv  ,  wg  7reg/  7roA<v  ' '  Asyvnopof.  ,  tjjp 
Trpoc  t^  $?r,v%  Ketfjtkvnv  i"xPy  ,  ?rA>j9-©-  «?r«pov  impjy.iooSn  @>xg$a(>M ,  Quumnunttajfent  e.xplo- 
ratcres ,  circaurbem Argentora,  inripaRheniJitam-i  infinitambarbarorummultttudtnezntra- 
jectjfe:  qua^  haud  dubie  Ammiani  illa  Argentoratm  eft ,  barbarorum,  quijamtrajecerant, 
nota  cladibm  ,  ut  paullo  ante  referebamus :  quia  uterque  de  Juliano  agit ,  qui  ibidem  bar- 
baros  ad  internecionem  ingenti  vicloria  delevit.  An  vero  illa  Zofimi  truncato  nomine 
°  A^yivTopj? ,  Argcntora,  finteademqua^'AyevTo^Juliani,Epiftolaad  Athenienfcs  p.  270. 
w:  putat  Petavius ,  quafi  §  littera  excidinet ,  non  fine  caufla  addubitamus.  Non  enim 
■xohiy ,  urbem  ,  ut  Zofimus ,  vocat ,  fed  tantummodo  t&x&  ,  murum  ,  caflellum  ;  nec 
iitum  in Rheni  ripa  dicit ,  fed  jrpe*  ?  vVwgewj  hIvtS  £  Bz%ftyx^  adVofegi,  (fic  interpres 

cor- 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    III.  ip$ 

corruptam  Vocefn  emendat)  radices.  Nec  vero  admodum  longe  ab  Argentorato  afuifle , 
hiftoria  illius  pugnae  oftendit ,  quse  Argentoratenfis  a  nobiliore  loco  nominatur ,  licet  non 
proximeillumfa&aeflet,  ficut  Alexandri  Gaugamelenfis  ab  Arbelis.  fiverafunt,  quas 
tradit  Cluverius  lib.  11.  Germ.  Antiq.  cap.  xn.  p.  373 .  ob  id  tamen  notatus  ab  Henr.  Vale- 
lio  ad  Ammiani  lib.  xvi.  p.  1  yo.  [ed.  Parif.  in  fol.] 

Eximiam  &  olim  urbem  Argentoratum  fuifle,ex  Peutingeriana  conftatTabula,qua2  eam 
Infignibus  urbis  principis  notavit  :  &  ex  Antonini  Itinerario ,  inquoitinera  exvariislo- 
cis ,  a  Mediolano ,  a  Lugduno  Batavorum ,  a  Treviris ,  a  Tauruno  ad  Argentoratum  di- 
recla  (quod  tantum  urbibus  fama  nobilitatis  contigit)  defcribuntur.  Ammianus  quoque  , 
ut  fiipra  vidimus,  in  prsecipuis  Germanise  Primae  civitatibus  numeravit ,  dictolib.xv. 
cap.  xxvii. 

In  Tribocis  etiam  erat  Lucm  Augufii ,  non  ignobilis  locus ,  ex  nullo  quidem  geogra- 
phico  libro ,  at  vero  ex  vetufta  infcriptione ,  quam  Gruterus  pag.  8 fo ■  num .10.  exhibec  -9 

corrediorem  JacobusSponiusMifcell.Erud.Antiquit.  pag.  188. 

D.    M. 
T.    NlGRIO. 
SIMILI    TRIBOCO 
EX     GERMANIA     SUPERIORE 
LUCO     AUGUSTI     NIGRIUS 
MODESTUS     FRATRI     OPTIMO 
ET    PIISSIMO    CINERARIUM 
FECIT. 

Duos  geographi  Lucos  Augufli  memorant ,  unum  in  Hifpania ,  alterum  in  Gallia  Narbo- 
nenfi:  tertium  in  Germania  Superiore ,  inTribocis,  addendum  efTe ,  hoc  marmor  do^ 
cet,  quod  exfcriptum  efl.  Tandem  de  Tabernu  aliquid  memorandum  ,  quae  pluresin 
hoctraclufuerunt,  unaeveroTribocorum,  ad  montanaverfiis,  de  quibus  plura ,  quum 
xeliquas  recenfebimus ,  ut  ex  difcrimine  magis  intelligantur. 

Quousque  in  auflrum  Triboci  habitarint,  an  ad  Rauracorum  fines  3  nonplane,  aut 
iine  temporum  difcretione ,  putamus  judicandum  efle.     Initio  quum  ex  Germania  Tri- 
boci  in  Galliam  venifTent,  videntur  Sequani  inter  hos  Sc  Rauracosantiquojurealiquid 
pofledifle ,  quos  ideo  C^efar  atque  Strabo  ad  Rhenum  usque  extenderunt.     An  femper 
yero  poflederint ,  id  eft  quod  dubitamus ,  quia  Germanicas  gentes  in  Rheni  ripa  fuas  fedes 
ita  dilataverunt ,  ut  nulla  poftea  priorum  gentium  in  tractu  illo  mentio  fiat ,  &  omnis  ripa 
Germanis,  tamquam  propria  concedat.     Dubiumergo,  quse  media  erant ,  Tribocis  an 
Sequanis  adjudicemus ,  Argentuariam  fcilicet ,  five  Argentovariam ,  ut  in  Itinerariis  eft , 
quas  Ammiani  Argentaria :  '&  Rufianam  Ptoleman.     In  dubia  ergo  caufia  fententiam  divi- 
demus,  &ficutfupra,  quum  de  Sequanis  ageremus  j  Argentuariam  illis  reli&am  volui- 
musj  ita  Rufianam  Tribocis  nunc  vindicabimus.     Ptolemasus  quidem  Rufiantm  (VxQtxm 
Graece  eft)  Nemetibus  adfignat ,  fed  non  majore  jure ,  quam  Argentoratum  Vangionibus. 
Nullum  enim  hujus  veftigium  in  Nemetibus  eft :  non  obfcurum  autem  iri  Alfatia  fuperio- 
re  ,    in  oppido  Rufach ,    quod  putares  ?xq>laix.ov  ,    Rufiacum  &  Rufacum  olim  fcriptum 
fuifle ,  unde  noftrorum  temporum  Rufach ,  oppidi  non  ignoti  nomen  factum. 

Antequam  a  Tribocis  ad  Nemetes  progrediamur  ,  de  Taciti  cARACATiBusaliquid 
dicendum  eft  ,  quos  Cluverius  pro  Nemetibus  habet  :  Valeiius  Tribocis  ad- 
mifcet.  Taciti<le  illis  verba  ex  lib.  iv.  Hift.  cap.LXX funt :  Tuior  Treverorum  copias, 
recemi  Fangionum,  Caracatium,  Tribocorum  deleBu  auttds ,  veterano  gedite  atque  equitefir- 

B  b  mavit , 


394  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E. 

mavit ,  corruptis  fpe ,  aut  metu  fubachis  legionanis.     Qui  primo  cohortemprxmijfam  a  Sextilio 
Felice  interficiunt :  mox  uhi  duces  exerchusque  Romani  propinquabant ,  honeflo  transfugiore- 
diere ;  fequutis  Tnbocis ,  Vangionibmque  Cr  Caracatibm.    Ita  Tribocis  8c  Vangionibus  tam- 
quam  vicini  8c  propinqui ,  adjunguntur.     mss  Caracatium  £c  Ceracatium  habent ,  quod 
Theodorus  Ryckius ,  vir  clariffimus,  probat,  vero  propiusexiftimans,  CccrafosCxfa- 
ris  intelligi,  qui  cum  Eburonibus,  Condrufis,  8c  Psemanis  uno  nomine  Germani  ap- 
pelJati ,  lib.  ir.de Bello Gall. cap. iv. memorantur.     At quod ex fociis cognofcitur ,  jam 
nominatis ,  Ger^in  inferiore  provincia  fuerunt :  Cseracates  autem  in  fuperiore  cum  Tri- 
bocis,  qui  iummi  in  ea  8c  ab  auftro  ultimi,  multis  numerofisque  gentibus  interject.is  , 
conjunguntur.     Ciuverius  lib.  n.  cap.  xn.  ipfum  vocabulum  ut  inauditum  alias ,  atque 
ideo  flilpe&um  follicitat.     Hauddubito,  inquit,  quin  mendumjitinduabmvocibmc ara- 
catium  &  caPvAcatibus  :  j>ro  quibm  repono  neletum  8c  nemetibus.     Acre8c  vio- 
lentufh  remedium ,  vocem  tollere ,  aliam  in  locum  fufficere.     Nec  multo  mollior  me- 
dicina  eft,  quamd  nwv  Gronovius  ex  conjecfura  adferebat,   fufpicatus  Tabernatium  6c 
Tabernatibm  legendum.     At  cetera  gentwm  nomina  funt ,   Triboci,  Vangiones,  cum 
quibus  minus  convenit  nomen  unius  oppidi  ieu  civitatis  ,   Tabernatium.      Hadrianus 
autem  Valefius  in  Notit.  Gall.  in  Argentoratum  fub  finem:  Quare  cjuidamforte  non  cre- 
dent  Ptolemjto  ,  Argcntoratum  tma  cum  BorbctomagoVangiombm  adfirtbtvportere:  quumin- 
ter  Borbetomagum  Vangionum  &  Argentoratpim  Nemetes  mediiintercedant ,  necverofmilejit , 
agrum  Vangionum  agro  Nemetum  fic  interruptum  ejfe.     Argentoratum  itaquepotim  Caracatibm  , 
c/uos  Tacitm  in  lib.  iv.  Hifioriarum  Iribocis  Vangionibusqne  ultimos  adjungit ,  adjignitndum 
videri.     Sive  ex  animi  fententia ,  five  aliorum  mente  fic  vir  doclifhmus  fcripfit  >  fupra 
abunde  oftendimus,  Argentoratum  urbem,  quas  media  fitu  interduooppidaTriboco- 
rum ,  Brocomagum  cc  Helcebum ,  five  Helvelum  eft ,  non  longiflime  disjun&a ,  non 
pofle  alii  populo ,  quam  Triboco  vindicari :  quum  inconveniens  fit ,  in  tam  angufto  fpatio 
quod  fuperius  6c  inferius ,  fecundum  ipfum  Ptolemaeum  Tribocorum  efle :  quod  inter- 
jacet  medium  ,  alius  gentisj  Vangionum,  interpofitu  Nemetum  a  Tribocis  diremtae 
ac  fejunclx:.     Nihil  ergo  Caracatibm  in  illo  tractu  relinquitur ,  nec  definit  illorum  no- 
men ,  nufquam  alibi  memoratum ,  fufpeclum  nobis  effe ,  faltem  ita  obfcurum ,  ut  nihil 
quidquam  de  eo  certi  a  quoquam  putemus  proferri  pofle. 

N     E     M     E     T    E     S. 

Nemetum  nomen  primus  Caefar  in  Ariovifti  acie  lib.  i .  cap.  li.  oftendit.  Sedem  Neme- 
tibm  in  ripa  Gailica ,  tamquam  advenis  ex  Germania ,  Piinius  adfignat  lib.  iv.  cap.  xvn. 
quod  Tacitus  Germ .  cap.  xxviii.  confirmat.  Ipfam ,  inquit ,  Rhem  ripam  haud  dubie  Ger- 
ihanorumfoptili  colunt ,  Pangiones,  Tnbociy  Nemetes.  Idem  Annal.  xn.  cap.  xxvn.cafii 
quarto  Nemetas  dixit ,  quafi  in  primo  Nemeta  fint :  (neque  enim  Graecus  cafus  in  peregri- 
no  vocabulo  locum  habet)  quam  formam  etiam  Ammianus  Marcellinus  lib.  xv.  cap.  xxvn. 
imitatus  eft,  Vangtones  Cr  Nemeta,  Valefii  editione ,  (aliter  enim  heic  Lindcnbrogius) 
quamvis  oppidorum  ibidem  vocabula  funt ,  communia  tamen ,  pro  tempomm  illorum 
conmetudine,  cum  ipfis  gentibus :  eclib.xvi.cap.ni.uterque,  Lindenbrogius  6c  Vale- 
iius,  Nemetas  cafu  quarto.  Ptolemaeus- Ncjujjtcs  ,  Nemetes,  porrecta  media :  6c  Zona- 
ras in Nicephoro Botaniate p. 2.33.  Nsmst^w , NemetzJ.  ait enim , eflv©- 0« Nsjust^o» KsAtoccV , 
G.allica  gens  Nemetzi ;  idcirco  Valefius  exiftimat ,  etiam  Latine  mediajri  fyllabam  in  Nem 
mstes  attollendam  efle.   Sed  primum  dubitamus  an  Nemetzi  Zonarse  fint  ipfi  veterum  Ne- 

metes. 


Belpea:  LIBER    II.     CAP.    III.  i9f 

metes ,  quum  vetufta  nomina  gentium  eo  ufque  vix  confervari  potuerint.  Deinde  fi  pro~ 
du£ta  media  fyllaba  fuit ,  cur  non  vel  femel  aliquis  veterum  t  duplicavit ,  ut  folemne  Ro* 
manis  fuit.  Nec  Ptolemasi  tanta  fideseft,  uttuteinilloinnitipoffimus.  Quodergo 
poetse  in  hoc  vocabulo  nos  deftituunt ,  nihil  certi  de  quantitate  media?  fyllabas  pronuntiaii 
poflb  cenfemus. 

Ptolemasus  Nemetibus  primariam urbem tribuit  Naojuay©-,  id.dk  Noviomagtm,  ut 
Latini  adpellant.  In  Tabula  Theodofiana  Noviomagmdk.  inter  Tabemas  &  Borgetoma- 
gum ,  vel  potius  Borbetomagum ,  fere  medio  loco ,  ab  illis  xi,  ab  hac  xn  mil] ibus  pafluum 
diftans:  quem  pofteriorem  numerum  auxit  auclor  Itinerarii ,  quod  Antonino  tnbuitur . 
&rec~r.eauxit,  itineribusaMediolanoMagontiacum,  6ta  Treveris  Argentoratum.  Ex 
quo  fitu  non  difficile  intelle&u  eft ,  effe  illam  urbem ,  quas  Spira  poftmodum  dicta  eft.  In 
Notitia  Imperii  fub  Duce  Mogontiacenfi  Praftclus  militum  Vwdicum  Nemetes ,  ubi  gentis 
nomen  ipfi  urbi  impofitum  eft  pro  illius  aevi  confuetudine :  quod  etiam  in  Ammiani  verbis 
videmus  lib.  xv.  cap.  xxvn.  PrimaGrrmamay  ubi  pr&ter  aliamunicipia  Magontiacus  e/r , 
£r  Vangion$s  ,  O^Nemet&^  Cr  Argentoratusbarbariciscladibusnota.  Lindenbrogius  ibi 
Nemetes .  In  Notitiis  provinciarum  6c  civitatum  Gallise  Civim  Nemetum.  in  quibusdam 
Notitiisrecentiusnomen,  explicationis  caufla,  adjicitur,  Civitas  Nemetum  Spira.  aut 
fic :  CivitM  Nemetum ,  id  eft  Spra.  Nam  neque  hoc  nomen  recentiflimum  eft ,  fed  me- 
dio  sevo  ufurpatum.  Anorrymus Ravennas ,  geographus  femibarbams ,  lib.  iv. cap.  xxv r . 
jfuxtafupraferiptum  Rhenumjunt  civitates ,  id  eft  Gormetia  ,  qua  conftnalis  eft  cum pranominata 
JMaguntia ,  civitate  Francorum  ,  item  civitate  Altripe ,  Sphira ,  Porca ,  Argentaria ,  qua 
modo  Stratisburgo  dicitur,  Non  ergo  dubitandum  eft ,  Noviomagum  in  Nemetibus  Ptole- 
maei ,  &  in  Itinerariis  efle  Spiram ,  nobilem  ad  Rhenum  urbem ,  quum  ipfa  veterum  No-. 
titiarum  interpretatio  edoceat ,  &  rationes  itinerum  etiam  perfuadeant. 

Cetera ,  quae  Nemetibus  oppida  debebantur ,  difficile  eft  determinare ,  id  eft  inter 
ipfbs  6c  Tribocos  ab  auftro  j  Sc  inter  eosdem  &  Vangionas  a  feptemtrione  limitem  ponere. 
Di  ximus  fupra ,  in  tam  incerta  re  Cluverii  nos  con jecturam  fequuturos  efle ,  quem  etiam 
jam  fequemur  ita ,  ut  fi  quos  aliter  fentire  videamus ,  illud  quoque  commemoremus .  Ex 
illius  diftributione  primum  Nemetum  oppidum  poft  Tribocorum  fines ,  Concordia  eft 
quod  Henricus  Valefius  in  Tribocis  fitum  fuifTe ,  ad  Ammianum  Notis  cenfuit.  In  limite 
ergo  utriusque  gentis  fuit ,  ut  incertum  fit ,  cui  adfcribi  verius  conveniat ,  quod  etiam 
nof trse  expofitioni  nihil  derogat.  Concordia  autem  illa  munimentum  Romanorum  fuit. 
Ammianus  lib.  xvi.  cap,  xxxni.  Rex  Chnodomarius  reprta  copia  difcedendi ,  lapfm  per  fu~ 
nerum  ftrues ,  cum  fatellitibus  paucis  celeritate  rapidaproperabat  ad  caftra  ,  qu&prope  Tribun- 
cos  O"  Concordiam  ,  munimenta  Romana ,  ftxit  intrepidus  ,  ut  adfcenfis  riavigiis ,  dudum  pa- 
ratis  ad  cafits  ancipaes ,  infecretiffeceffibus  evaderet.  Egit  de  Argentoratenfi  prcelio  &  fuga 
ex  illo  Chnodomarii ,  quod  fitum ,  haud  longe  ab  Argentorato ,  nobis  indicat :  qui  di- 
ftincHus  in  Antouini  itinere  a  Tauruno  per  ripam ,  ita  defignatur : 

Argentoratum  — -.  — —  

.     Brocom^gum  M.     P.     xx. 

Concordiam  M.     P.     xvin. 

Noviomagum  M.     P.     xx. 

Sita  ergo  Concordia  iuit  inter  Brocomagum  Tribocorum ,  &  Nemetum  caput  Novioma : 
gum  ,  quas  Spira  poftea  dicla  eft ;  &  quia  cetera ,  quae  nominantur  oppida  ,  in  ripa 
Rhcni  funt ,  hanc  quoque  in  eadem  fuifie  necefle  eft.  Quod  ad  nomen  attinet ,  ob  ca- 
fum  nobis  ignotum  Scincompertum  ab  Romanis  rerum  dommis  fauito  hoc  nomine  donata 

Bb  z  fuit 


i96  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

fuit.    Jofias  Simlerus interpretatur IGcbersberg ,  quod  impugnat  Cluverius  lib.u.  cap. 
xii.  quod  id  longius  a  Rheno  redu&um  fit ,  StadquodtendentiaBrocomagoNovio- 
nwgum,  recedendum  potius  fit ,  quam  promovendum  in  via.     Namutfupradiximus, 
Brocomagus  Cluverio  eft  oppidum  Brumt ,  fitum  ad  Sorram  fluvium  qui  apud  Drufenbe- 
mitm  ( de  quo  nullum  mommentum  ,  prceter  nomen ,  in  hoc  vico  fupereft ,  aDrufifta- 
tivis ,  ut  videtur  ,  nuncupato )  in  Rhenum  effluit.     Sed  ,  fi  ex  nomine  minus  claro , 
verum  prave  corrupto ,  conjecluras,  quasimbecillasfiint,  deferimusj  6c  Brocomagum 
&;  Concordiam  magis  ad  ripam  Rheni  referre  forfan  aequius  erit ,  in  qua  Romani  fueve- 
rant  fua  munimenta  collocare. 

Magis  vexatum  eft ,  quod  Ammianus  prardicto  loco  cum  Concordia  conjungit  Roma- 
num  munimentum  Tribuncos ,  quod  nomen  gentis  eft  Cluverio,  Triboccos  legenti:  id 
quod  vero  nec  cum  Ammiano ,  neque  cum  ipfa  loquendi  ratione  congruit.     Mummenta 
enim ,  ut  plura ,  dixit ,  non  mummentum  unum :  ut  necefle  fit ,  non  Concordiam  folam  , 
fed  alterum  etiam ,  quod  nominat ,  Romanum  munimentum  exftitifie.     Neque  conve- 
niens  eft  caftra  defignari  per  gentis  nomcn  &  oppidi  pari  feu  eodem  cafu ,  fed  fi  id  animo 
Ammianus  cogitaflet ,  fcribendum  ipfi  fortafiis  fuiflet ,  ad  cafira ,  qm  in  Tnboasprope 
Concordiam  fxit ,  aut  fimili  aliquo  modo.  Non  dubitamus  igitur  oppidum  vel  caftellum 
Romanum  fuifie ,  cujus  nomen  ab  Ammiano  Tnbunci  vel  Triburci  fcribitur :  codices  vero, 
Regius  &  Colbertinus ,  legunt  Tnbunos ,  quod  nolim  fperni,  quia  etiam  in  provincias  Nar- 
bonenfis  finibus  inter  Rufcinonem  &  fummum  Pyrenamm  eft  Antonini  Itinerario  locus 
Ad  Lenturiones  ,  fimili  denominatione ,  de  quo  etiam  Jofias  Simlerus  Tribonos  legit ,  fim- 
plici  N  ,  fine  confonante  alia,  m  medio  retenta.  Ubi  vero  fitum  illud  munimentum  fuerit , 
fupra  Concordiam ,  an  infra  illam,  non  habemus  quod  defmiamus.  Id  vero  certum  ex  Am- 
mianoeft,  prope  Concordiam  fuifle ,  ut  caftra  regis,  quasinripaerantinterutrumque 
locum  media,  ab  utroque  denominari  potuerint.     Haec  de  limiteNemetum&Tribo- 
corum,  ut  altemtri  genti ,  prout  vifum  cuilibet  erit ,  adjudicari  fine  errore  pofiint ,  quia 
terminus  ille  ex  conje&ura  ponendus  eft ,  deficiente  antiquorum  auctoritate. 

Inde  in  ripa  defcendenti  proximus  locus  eft  Saletio ,  memoratus  in  Antonini  Itinerario 
&  jjn  Tabula  Theodofiana.     Hax  tali  ordine  defcendit  in  ripa : 
jirgentorate 


Brocomagus 

VII. 

Saletione 

XVIII 

Tabernis 

XI. 

Novwmavi. 

XII. 

illud,  in  itinere  a  Mediolano  Mogontiacum  per  Penninas ,  mutilatum  eft ,  quia  Argento- 

ratum  6v  Saletio  proxime  ,  vn  millium  intervallo ,  conjunguntur  ,  quod  falfum  eft ,  6c 

fine  dubio  exciderunt  quaedam  loca ,  Brocomagm  &  Concordia.     Exftat  etiam  in  Imperii 

Notitia ,  ubi  fub  difpofitione  Ducis  Mogontiacenfis  eft  Prtfeftus  mditum  Tacenfium  Sale- 

tione :  cui  proximus  in  eadem  Notitia  eft  PrrfeBus  milttum  Menapiorum  Tabernu,  tamquam 

in  vicinia  pofitus.     Ex  quo  praefidio  apparet ,  non  exiguum  aut  ignobilem  fuifle  locum. 

Id  oppidum  Saletio  videturab  Ammianolib.xvi.cap.iii.^yenuncupari,  dequoinfra 

plura  dicemus.    Du£tu  nominis  &  Tabulse  itinerariac  invenimus  in  oppido  SeU  ad  exitum 

cognominis  fluenti.     Cave  vero  cum  Antonini  Saliffbne ,  oppidoinfra  Bingium,  quod 

Cluverius  facit ,  confundas ,  quia  longe  a  Saletioneremotum  eft. 

Tabern^  quae  in  Tabula  Peutingeriana  &  Notitia  Imperii  cum  Saletione  conjunguntur 
proxime,  funt  Tabernae  Rhenanas,  vulgo Rbein-Zabem ,  diftinguendas  tiTaberapsTri- 

boco- 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.     C  A  R    III.  ip/ 

bocorum  ,  vulgo  nunc  Elfai-Zabern  ,  longius  a  Rheno  Lotharingiam  verflis  remotis- 
Sunt  &  tertiae  in  hoc  Rhenano  tYzdziTabemx ,  Montanse  vulgo cognominatae ,  Berg- 
Zabern ,  quas  vero  nefcio ,  an  in  quodam  veteri  litterarum  monimento  reperiantur.  Re- 
liquae  autem  duaefimt  illuftres,  alterae  Tribocorum,  in  itinere  AntoninidePannoniis 
in  Galliam  per  mediterranea ,  hoc  ordine ; 

Argentoratum  — —     — —     — — 

Tabernas,  m.     p.     xim. 

Decem  Pagos  M.     P.     xx. 

Divodorum  M.     P.     xx. 

Hae  funt  etiam,  quas  Ammianuslib.  xvi.  cap.xx.  TresTabernaiVocat^  quasmaleClu- 
verius  ad  Rhenum  trahit :  verius  de  Tribocis  feu  Alfaticis  interpretantur  Lindenbrogius 
&  Henricus  Valefius  :  6c  ipfe  Ammianusita  defcribit,  utadRipenfesreferrinequeant. 
Converfm ,  inquit ,  hinc  Julianus  ad  reparandas  Tres  Tabernas ,  munimentum  ita  cognomi- 
natum ,  haud  ita  dudum  obfiinatione  fubverfum  hofili ,  quo  adifcato  conjiabat  ,  ad  intima 
Galliarum  ut  confueverant  adire ,  Germanos  arceri.  Dum  dicit  oppofitum  munimentum 
fuifle,  quo  barbarorum  excurfiones  in  intima  prohiberentur,  aperte  figniticat ,  non 
in  ripa  ,  -  fed  interiora  verfus  conditum  fuifle  ,  ut  ab  intimis  invadentes  hofles  arceret. 
Quod  pluribus  contra  Cluverium  Dionyfius  Petavius  in  Juliani  Epiflolam  ad  S.  P.  Q^ 
Athenienfem  pag.  xoo.  perfequutus  eft.  Cur  vero  hce  Tabernse  Tm  vocehtur ,  fatetur 
Lindenbrogius  non  liquere  :  quod  forfan  ad  imitationem  Trium  Tabernarum  ,  loci  in 
Italia  ad  Viam  Appiam  haud  procul  Roma  fiti ,  ita  facmm  fuit. 

Alterse  Nemetum ,  five  Rhenenfes  Tabernse ,  in  ejusdem  itinere  a  Mediolano  per 
Penninas  Mogontiacum  fic  pofitas : 

Argentoratum  — —     — —     «— — * 


Saletionem 

M. 

P. 

VII. 

Tabernas~ 

M. 

P. 

XIII 

Novtomagum , 

M. 

P. 

XI. 

Ethaefunt,  quas  paullo  ante ,  quum  de  Saletione  ageremus ,  exTabulaTheodofiana^ 
Sc  Notitia  Imperii  memoravimus.  Hamm  quoque  mentionem  fecit  Ammianus  lib. 
xvi.  cap.  iii.  Khenanas  civitates  hoc  ordine  enumerans  :  Audiens  ,  Argentoratum  , 
Brocomagum ,  Tabernas  ,  Salifonem ,  Nemetas ,  &  Vanqienas ,  Cr  Mogontiacum  civitates 
barbaros  habitare.  Re&ius  vero  Salifonem,  feu  Saletionem  potius  ,  ante  Tabernas  po- 
luiflet.  Nunc,  ut  diximus,  has  Taberme  vocantur  ab  amnis  propinquitate  Rhein-Za- 
bern,  id  eft  Rhenanas  five  Rhenenfes. 

Poft  Tabernas,ut  in  Tabula  &C  Itinerario  vidimus,efUpfa  Noviomagus,  caput  Nemetum, 
quam  fupra  expofuimus.  InterponendusvideturKz^J^^'  cujusinNotitialmperii  flt 
mentio  fubDuceMogontiacenfi,&  interTabernas  acNemetes,hoc  eflNoviomagum  poni- 
tur,tota  difpofitione  praefidiorum  in  Nemetum  agro  usque  ad  Vangiones  hoc  ordine  facfa: 

Br&feBut  militum  Pacenfium  Saletione. 

PraifeBm  militum  Menapiorum  Tabernis. 

Prgfeclus  militum  Anderecianorum      Vico  Julio. 

Br&fethus  militum  Vmdicum  Nemetes. 

Prdfeffus  militum  Martenfium  Altaripa. 

Br&feftus  militum  (ecunda  Flavia  Vangiones. 

Quum  ergo  in  ceteris  ordo  fit  recte  obfervatus  -,  non  dubitamus ,  quin  etiam  Victis  Julius^ 

Bb  3  recle 


i98  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

recte  inter  Tabernas  &  Nemetes  five  Spiram  collocatus  flt.  In  quo  tractu  medioefl 
Germersheim ,  quod  oppidum  Vicum  Jnlmm  efTe  Cluverius  perfuadet ,  nec  difficulter  ad* 
ducimur ,  ut  in  caufla  probabili  adfentiamur. 

Ultimum  oppidorum  ditionis  Nemetum  eft  Alta  Ripa ;  inter  Noviomagum  five  Spi- 
ram  &  Vangionum  Borbetomagum ,  paullo  infra  confluentem  Nicri ,  pofita.  Quod 
illa  nomen  fuum  fervat ,  Altrip ,  locus  &C  fitus  facillime  invenitur.  Praefe&um  militum 
&  praefidium  habuit ,  ut  modo  ex  Notitia  Imperii  cognovimus.  Ibidem  data  eft  lex  iv. 
Cod.  Theodof.  de  Reparationibus  adpellationum ,  qua:  ita  fubnotata  eft  :  Dat.  x  1 1 1. 
kal.  Jul.  Altaripa ,  Valeminiano  N.  p.  cr  Vittorc  coss. 

V     A     N     G     I     O     N     E     S. 

Infra  Nemetes  in  Rheni  ripa  Vangiones  habitarunt ,  memorati  lib.  I .  Gall.  cap.  1 1 .  ubi 
in  cxercitu  Ariovifti  numerat  Inbo&os  ,  Vangiones  ,  Nemetes ,  Sedufos,  quorum  illi, 
fi  jam  tum  Rhenum  trajecerant  Scripam  Gahiae  colebant,  regem  Germanorum  focietate 
£c  amicitia  fequuti  videntur.     Lucanus  lib.  i .  verf.  430. 

Et  qui  te  laxis  imitantur ,  Sarmata,  braccu , 

Vangiones : 
Tacitus  German.  cap.  xx vni:  Rheni  ripam  haud  dubie Germanorumpopuli  colunt  Vangiones , 
Tnboci ,  Nemetes  :  quibus  clare  origo  illorum  fignificatur.  De  tranfitionis  tempore 
flipradifputavimus.  Ptolemaso  funt  Ovayyiovt?,  con ept/i  penultima ,  uti  Lucanus  mo- 
do  corripuerat.  Habitamnt ,  Cluverio  cenfente ,  a  Nemetibus  ufque ad  amnem  Navam. 
Poffc  Nemetum  caput  Noviomagum  in  Tabula  Peutingei  iana  fequitur  in  ripa  amnis  fe- 
cundi  Borgetomagus  ,  Ptolemaei  Bo?(ZKTopoiy& ,  ad  quam  fcripturam  in  Antonini  optimis 
membranis ,  itinere  a  Mediolano  Magontiacum ,  pioxime  accedit  Borbitomagus ,  quas 
cormpta  in  aliis  in  Bormitomagus  eft.  Major  depravatio  videtur  itinere  a  Treveris  Argen- 
toratum,  ubi  Brotomagus  inter  Magontiacum  &  Noviomagum  diftantiamediaineditis 
confpicitur.  Pofterion  arvo ,  ut  folemne  erat ,  ipia  urbs  gentis  nomine  donata  &  Vangio- 
ncs  dicta  eft.  Ammianus  Marcellinus  lib.  xv.  cap.  xxvn.  Dem  PrimaGermania-,  ubi^ 
prater  alia  municipia ,  Magontiacus  efl ,  C~  Vangiones ,  <cr  Nemeta.  Lege  1 1 1  Cod.  Theo- 
dof.  de  Prasdiis  naviculariorum  a  Valentiniano  £c  Valente  auguftis  data  eft  Vangionibus. 
Notitia  Imperii  fub  Duce  Mogontiacenfi ,  Pr&feilus  militum  fecund*  Flavia  Vangiones ,  id 
eft  apud  Vangiones ,  five  Vangionibus.  Et  Hieronymus  Epift.  xi.  ad  Agemchiam  vi- 
duam ,  fub  finem  :  Vangiones  longa  obfidione  deleti.  Efle  autem  noftram  Wormatiam 
iive  Worms ,.  cum  fitus  oftendit  &  itinerariomm  rationes ,  tum  provinciarum  6c  civitatum 
Notitias ,  quarum  quibusdam  fimpliciter  eft  Civitnu  Vangionum :  in  aliis  autem  Cwitdt  Van- 
gionum  Warmatia  ;  in  aliis  Civitat  Vangionum ,  id  ef  Warmatia ,  vel  Garmatia ,  aut  Guarma- 
tia:  Sc  CivitiM  Vangionum ,  id  eftWarmaciar  per  c  litteram  pro  t.  Circa  Caroli  Magni 
setatem  annales  Wormacia  vel  Wormatia  referunt.  Ad  Teutonicum  W  exprimendum 
veteres  Latini  V  adhibuerunt,quod  clementum  quia  fa?pe  cum  B  permutatur ,  inde  factum 
ut  plures  Borbetomagus ,  Borbitomagus ,  quafi  Vorbetomagus  fcriheretur. 

Hanc  inter  Vangionum  urbem  &  Magontiacum  in  Tabula  Theodofiana  eft  Bonconica, 
quae  in  diclo  Antonini  itinere  a  Mediolano  Magontiacum  ,  dicitur  Baucbnica ,  ut  videtur 
corruptej  medio  prope  intervallo  fita  inter  utramque ,  quamdiximus,  urbem.  Ratio- 
nes  Itinerarii  fic  habent : 

Noviomaqum  — —    —   — — 

Borbitomagum      •  M.     P.     xiiii. 

Bau- 


Belgka.  LIBER    II.     C  A  P..III.  i<?p 

Banconicam  M.     p.     xiii. 

Maguntiacum  M.     p.    '  xi. 

Tabula  habet  v  1 1 1 1  millia  ad  Mbgontiacum  :  xr  ad  Borgetomagum ,  uti  per  G  pro  aliorum 
b  fcriptum  habet.  Si  bene  perfpexeris  ^  nibil  in  illo  tractu  eft  &  in  tali  diftantia  ,  quam 
oppidum  Oppenheim ,  quod  non  dubitatCluverius ,  efle  ipfam  veterum  Bonconicam. 

Principem  urbem  Germanise  Primse ,  Mogontiacum ,  Cluverius  etiam  fub  Vangioni- 
bus  cenfet,  quorum  fines  ad  Navam  amnem  deducit.  Dubitare  poflis ,  quianonhuic 
urbi ,  fed  Borbetomago  five  Wormatias ,  nomen  gentis ,  quod  primarias  tantum  urbi 
contingebat ,  media  setate  fuit  impofitum ,  Vangiones  fcilicet ,  quod  potius  nobiliori  Mo- 
gontiaco ,  fi  Vangionum  gentis  fuiflet ,  reddi  debuiflet.  Sed  forte  Cluverium  induxit , 
quod  alia  gens  poft  Vangionas  &  Treveros  in  illo  tractii  ab  anti«uis  non  memoretur ,  ob 
quam  cauflam  nos  etiam ,  quum  aliam  gentem  nominare  non  poflimus ,  Cluverii  ordinem 
non  fuftinemus  immutare.  Scribitur  varie  hoc  nomen  :  apudTacitum,  qui  forte  anti- 
quiflimus  eft,  qui  ex  reliquis  fcriptoribus  nominavit,  Magontiacum.  Lib.  iv.Hiftor. 
cap.  xv.  Batavorum  cohortes  ,  miffa  in  Germaniam,  actum  Magontiaci  agentes:  &  cap. 
xxx  ni.  aliis  a  Magontiaco  univerfa  copias  advemjfe  credentibus :  &  alibi  faspe.  In  Antoni- 
ni  Itinerario  Maguntiacum  Sc  Magomiacum ,  iliud  itinere  a  Mediolano  ad  hanc  urbem  ; 
hoc ,  a  Treveris  Argentoratum .  Ceteri  fere  Mogontiacum  fcripfere ,  auclor  Tabulae  Peu- 
tingerianas  ex  Theodofii  aevo :  Eutropius  lib.  v  1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  Notitia  Imperii  fub  Duce 
Mogontiacenll :  etiam  interdum  Mogmtiacum ,  ut  in  Notitia  provinciarum  &;  civitatum 
eft.  Ptolemams  Mojcovt<*>cov  ,  jc  in  locum  y  admifib ,  quod  leve  eft  :  id  vero  caftigatio- 
ne  dignum,  quod  in  Germania  Inferiore  fcripfit ,  quumcaput  Superiorisfuerit.  Am- 
mianus  cafu  femineo  format  Mogontiacus  lib.  xv.  cap.  xxvi  I.  ut  fupra  faspe  vidimus.Poftea 
truncatum  fuit  vocabulum ,  poetis  prasfertini ,  quorum  metro  Mogontia  vel  Moguntia  vifa 
aptior.     Fortunatus  lib.  i  x.  carm .  i  x.  ad  Sidonium  epifcopum  Mogontiacenfem : 

Reddita  ne  doleas  felix  Maguncia  cafus^ 
Antiftes  redut  qui  tibi  ferret  opem. 
Giinthems  Ligurino  lib.  i.  verf.  384.  zMogo,  ideftMcenoflumine,  haud  procul  urbe 
in  Rhenum  effluente ,  nomen  deducit , 

Nomen  ab  infufo  recipit  Moguntia  Mogo, 
Sed  vocis  hanc  originem  auctori  fuo  relinquimus ,  quia  flumen  illud  Mogum  nuncupatum 
fuifle  inauditum  eft ,  cui  Mceno  vel  M&no  ab  antiquis  Romanomm  temporibus  ad  noftram 
memoriam  nomen  fuit ,  ut  iri  Germania  trademus.  Quod  ergo  princeps  urbs  Romano- 
rum  fuit  in  Germania  Superiorej  ibi  plerumque  fedes  pradidis  j  ibi  vir  fpeftabilis  Dux 
militias  per  provinciam  >  ibi  praefectus  militum  &  ftativa.  Tacitus  Hift.lib.  iv.cap. 
xxx  1 1 1 .  a  Magontiaco  nniverftt  copias  advemffe :  &  cap  .LXi.de  Civilis  tumultu :  Cohorti- 
um,  alarumy  legionum  hiberna  fubverfa  cremataque :  iis  tantnmrehttis ,  qua  Magontiaciac 
Vindoniff&Jitafunt.  Et  Notitia  Imperii  fub  difpofitione  viri  fpeclabilis  Ducis  Mogontia- 
cenfis :  Prafefhs  militum  Armtgerorum  Mo  gontiaco . 

Sub  oftium  Noua  amnis ,  qui  nunc  Naha  vocatur ,  in  citeriore  ripa ,  five  Mogontia- 
cum  verfus ,  fitus  eft  antiquus  vicus vel  oppidum  Bingium.  Tacitus  lib.  1  v.  Hiftor.  cap. 
LXX.  Tutor  ,  Treveris  comitantibus ,  vitato  Magontiaco  Bingium  conceffit ,  jidens  loco ,  quia 
pnt^m  Navxfumims  abruperat.  Notitia  Imperii  fub  difpofitione  v.  sp.  ducis  Mogontia- 
cenfis :  Prdfetlus  militum  Bingenfmm  Bmgio .     Tabula  Theodofiana  hoc  ordine : 

Vofaviaviiw.     Bmgium  xii.  Mogontiaco  -— * 

Antonini  itinere  a  Tauruno  Pannoniae  per  ripam  in  Gallias : 

No- 


200  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Ncviomagum  — —  — -  — — 

Bingium  M.     p.     XXV. 

Antunnacum  m.     p.     xxxii. 

Et  alio  itinere  a  Treveris  Argentoratum : 

Baudobricam  — —  — —  — — 

Salijfonem  M.     P.     xxil. 

Bingium  M.     p.     xxiil. 

JMagontiacum  m.     p.     x  I  i  . 

Itinere  a  Lugduno  capite  Germaniarum  j  corrupte  Vincum  fcribitur ,  non  tam  propter  V, 
quod  cum  B  fiepenumero  commutatur ,  quam  propter  elifiim  /,  &  C  cum  G  confufum. 
Efle  autem  ipfum  Bingium ,  ex  rationibus  milliariorum  apparet ,  quas  funt 

Confluentes  — —  — 

Vincum  M.     p.     xxvi. 

Noviomagum  m.     p.     xxxvii.     [Treveror.] 

Treveros  M.     P.     XIII. 

Ammianus  novo  cafii  Bingio  live  Vingio  ,  ut  in  quibusdam  codicibus  eft ,  formavit  lib. 
xvi  1 1 .  cap.  1 1 .  Civitates  ,  inquit,  occugat&funt  feptem  :  Cafira  Herculis,  Quadriburgi- 
ttm  t  Triccfima ,  Novejium  ,  Bonna ,  Antunnacum ,  Cr  Bingio.  Auibnius  principio  Mo- 
fcllas  fitum  &  munitiones  ita  defcribit ,  ut  fepe  memoravimus : 

Tranjieram  celerem  ncbulofo  lumine  Navam, 

Addita  miratus  veteri  nova  moenia  vico. 
Tranfierat  ponte,  quem  fupra  ex  Tacito  cognovimus:  &dumtranfit,  veterisvicivel 
oppidi  nova  mcenia  miratur ,  qua^  magna  doclorum  confenfione  munimenta  Bingii  erant , 
non  quod  vicus  immunitus  fuerit ,  fed  quia  bellorum  impetu  everfum  oppidum ,  in  vicum 
redaclum  fuerat :  tum  autem  principum  liberalitate  inflauratum. 

Cui  genti  Bingium  adfcriptum  fuerit ,  nonufque  quaque  efl  liquidum.  Cluverius,  quam^ 
vis  Mogontiacum  Vangionibus  adfignet ,  quomm  limitem  in  Nava  flumine  ponit :  tamen 
Bingium ,  cis  Navam  litum  ,  attribuere  Treveris ,  quam  Vangionibus ,  mavult ,  quia 
Tutor ,  qui  Trevir  fuit ,  quum  ab  Romanis  defeciffet ,  fe  Bingium ,  praeterito  Mogon- 
tiaco ,  recepit ,  abrupto  ponte  fe  tutum  fore  confifus ,  in  quo  autem  falfus  fuit ,  ut  ex  Ta- 
citi  iv.  Hift.  cap.  lxx.  notum  efl.  Mihi  vero  id  inde ,  quod  Cluverius  putat ,  nondum 
videtur  confequi ,  quia  in  tumultu  6c  bello  quisque  occupat ,  quod  fibi  praefidio  exiftimat 
fore  j  legum  atque  limitum  nullam  rationem  habet.  Cujuscumque  ergo  populi  Magon- 
tiacum  fuit ,  probabile  maxime  eft. ,  in  Nava  fluvio  territorium  ejus  finitum  fuifle ,  citra 
quem  quum  Bingium  fuerit,  ejusdem  ditionis  fuifTe ,  cujus  erat  Mogontiacum ,  plane 
efl  credibile. 

TREVIRIfeuTREVERI.    /. 

TREViRifiveTREVERi,  antiquus  6c  potens  populus,  longe lateque inter Mofam  & 
Rhenum  habitaverunt ,  a  quibus  Mofa  Remos  feparavit  ex  occafii  folis :  a  meridie  com- 
munes  cum  Mediomatricis  fines  habuere.  Csefaris  acvo  orientalis  limes  Rhenus  erat : 
poft,  tradudisUbiis  in  citeriorem  ripam,  in  tantum  angufHor ,  quantum  illi  Augufti 
liberalitate  ex  Gallico  folo  acceperunt.  Scribunt  Trevin,  vocali  tertia,  Csefar  variis 
locis  ac  pame  innumeris :  6c  Cicero  lib.  vn.  epift.xin  adTrebatium,  Scdutegoquoque 
te  aliquid  admomam  de  noflris  cautiombus ;  Treviros  vites  cenfeo :  audio  capitales  effs.     Peri- 

bit 


Belgica.  LIBER    II.    C  A  R    III.  201 

bit  jocus  Ciceronis ,  fi  Treveros  fiibftituas ,  quia  ad  1 1 1 .  viros  Romanorum  capitales  ad- 
ludit.  Hos  Ptolemaeus  imitatur ,  Ttf&iQot  fcribens :  quas  ratio  etiam  in  nummo  Veipa- 
fiani,  fi  re&e  transfcriptus  a  Golzio  eft ,  obfervatafuit,  col.  aug.  PAT.TREviROR.id 
eft,  Colonia  Augufia  PaternaTrevirorum.  Ceteri plerique vocali fecunda Treveri  ,  fcri- 
bunt ,  atque  ita  in  multis  marmoribus  iegitur ,  quafi  confuetudine  Romani  &  commerciis 
experti  eflent  poftea,  non  a  viry  fed  ex  Germanica  ^origine  id  vocabuli  efle ;  ejusque 
ideo  mutaflent  pronuntationem.  Pomponius  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 .  Belgarum  clariffimi 
JuntTreveri.  Plinius  lib. iv.  cap.xvn.7mw*,  liberiantea^  ideftanteCivilistumultum 
ob  quem  libertatem  ademit  Vefpaflanus ,  fub  quo  Pliniusfcripfit.  Tacitus  innumeris  lo- 
lis,  praefertim  lib.  iv.  Hiftoriarumeorummentionemfecit,  &  femper  Treveros  fcripfit. 
verbi  gratia,  lib.  IV.  cap.  lxx.  fsepe  ,  Tutor ,  Treveris  comitantibus ,  Btngmm  concejfit : 
&  iterum ,  Ea  clade  perculji  Treveri ,  item ,  Legiones  a  Novejio  Bonnaqxe  in  Treveros  tra- 
ddU.  Semel,  at  fingulariter  ac  fine  numero  ,  Trevir  dixit.  Lib.  m.  Hiftor.  cap, 
xxxv.  In  Galliam  'Julium  Calenum  tribunum  :,  in  Germamam  Alpinum  7ldontanumpr<efet~lum 
cohortis  ,  quod  hic  Trevir  ,  Calenus  Aeduus  ,  uterque  Vitelliani  fuerant  ,  cfientm  miferc. 
Qua  forma  etiam  Lucanus  ufus  eft  lib.  1 .  verf  44 1 . 
Tu  quoque  Isatus  converti  prcelia  Trevir. 
Maxime vero  notabiles  funt  lapidum  infcriptiones.  Gruterus  pag.  1 1 1 .  num.  9.  col.  aug. 

TREVER.       Etpag.  llf.num.^.  S.C.  AU.TREVE.    Etpag.482.num.  f.CIVITAS    TREVE- 

r  o  r  u  m  optimo  praesidi.  Germanicam  originem  prae  fe  Treveri  ferebant.  Taci- 
tusdeGerm.cap.xxvin.  Treveri  &  NerviicircaadfeflationemGermamctzoriginis ultro  am- 
bitiofi  funt ,  tamquam  per  hanc  gloriam  ajimilitudine  &  inertia  G allorum  feparentur.  Unde 
minus  eft ,  quod  de  Germanico  illorum  nomine  dubitemus.. 

De  finibus  fiipra  dictum :  de  Rhenano  latere ,  quod  primum  imminutum  fuit ,  adji- 
cere  non  nulia ,  pretium  erit.  Julii  Caefaris  temporibus  ad  Rhenum  habitafle ,  ex  illius 
commentariis  manifeftum  eft.  Lib.  iv.  cap.  x.  de  Rheno  dixit,  per  fines  Helvetiorum , 
Sequanorum,  Mediomatricorum ,  Tribocorum,  Trevirorum  citatusfertur.  Etcommenta- 
riov.cap.  1 1 1.  Hac  civitas  [Trevirorum]  longej>lunmum  totius  Gallia  equitatuvalet ,  ma- 
gnasque  habet  copias  peditum ,  Rhenumque ,  utfupra  demonfiravimus ,  tangtt.  Et  lib .VI.  cap . 
xxv  III .  pe r  Arduennamjilvam ,  qux  efi  totius  Gallia  maxima  ,  atque  ab  ripis  Rheni ,  finibus- 
que  Trevirorum ,  ad  Nerviospertinet.  Ejusdem  commentarii  v  i .  cap.  v  1 1 1 .  Firmo  in  Tre- 
viris  pr&jidio  adpontem  reliclo ,  ne  quis  ab  iisfubito  motus  onretur  ;  reliquas  cojias  equitatum- 
que  transducit.  Quum  vero  Ubiorum  genti ,  qui  Caefaris  tempore  Transrhenani  erant , 
Auguftus  Caefar  concefTerit ,  ut  Rhenum  transgrederentur ,  ripamque  Gallicam  cufto- 
dirent,  &  veteres  hoftes  fuos  Cattos,  a  quibus  pulfi  fuerant,  a  tranfitu  arcerent ;  in 
controveriiam  venit ,  utrum  Treveris  aliquid  ad  Rhenum ,  &  quantum  relicium  fuerit , 
Plinius  quidem,  quum  lib.  iv.  cap.  xvu.  gentes  Rhenum  accolentes  defcribit,  poft 
Vangiones  ,  ftatim  Ubios  nominat :  hinc  Gubernos  ,  Batavos ,  ut  fiipra  productis  verbis 
demonftravimus.  Nihilominus  ejusdem  Plinii  auctoritate  fuperiorem  partem  ripae,  quam 
poflederant  ,  reliclam  efle  Treveris  cenfemus ;  inferiorem  ceflifle  Ubiis.  Suetonius 
Caligulae  Vita  cap.  vi  1 1 .  ita  de  natali  ejus  folo  refert :  Ubi  natusfit ,  ^ncertum  diverjitas 
tradentmmfacit.  Cn.  Lentulus  GctttJuusTtburtgenitumfcribit :  Plinius  Secundus ,  inTre- 
veris ,  vico  Ambitarmo  ,  fispra  Confiuentes  :  addit  etiampro  aroumento ,  dras  ibiofiendiin* 
fcrij)tas  ob  agpjppinae  puerperium.  Ex  quibus  intelligimus ,  quiavicus  ille fitpra 
confiuentes. celehi-cs  Rheni  &  Mofellae  fuit ,  ad  Rhenum  exftitiilc  :  &  quod  idem  in  Treveris 
fuit  ,  Treveros  extremis  Augufti  temporibus  in  Rheni  ripa  adhuc  partem  pofledifle, 

Cc  qm;m 


201  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

quum  multis  ante  annis  traductio  Ubiorum ,  &  vel  in  ipfo  triumviratu ,  ut  Cluverius  ex 
Dionis  lib.  xlvi  ii.  putat  colligi  poffe  :  prcecefTuTet.  Quaiita  vero  fuerit  illa  portio 
Trevericas  in  ripa  pofleflionis ,  non  puto  demonftrari  certo  pofle :  nec  vero  improbabile 
videtnr ,  qubd  ientit  Cluverius ,  duobus  confluentibus  cum  Rheno ,  Nava  &  Abrinca  , 
definitam  fuifle.  Certe  aliam  ignoramus  gentem,  cui  quce  utrumque  amnem  interjacent , 
attribuamus :  nec  interefl  geographiae  >  cujus  gentis  ille  tra&us  fuerit ,  nofle  curatius 
determinatum  >  quuin  fufnciat  non  nefcire-,  cujusRomanasprovinciaefuerit,  Stquam 
diftantiam  inter  fe  loca  habuerint. 

Inter  Rhenum  ergo  &  Mofam  ,  circa  Mofellam  maxime ,  gens  Treverica  habitavit. 

Oppidum  gentis  primarium  ad  Mofellam  illud ,  quod  hodieque  clarum  eft ,  etiam  anti- 

quitus  fuit ,  &  ante  Csefarem  ac  Auguftum ,  ld  quod  principatus  dignitas  oftendit ,  quia 

ftatim ,   ubi  primum  memoratur ,  fuit  amplum  &  potens.     Quod  nomen  ejus  fuerit , 

antequam  coloniam  acciperet ,  nufquam  eft  proditum  :  neque  quo  anno  dedu&a  colonia 

fucritj  nifi  quod  Auguiti  aufpiciis  dedu£tam  ,    nomen  oftendit.     Tacitus  fimpliciter 

coloniamTreverorum  vocat  lib.  iv.  Hift.  cap.  lxii.  &  LXXii.Primus,  qui  novo  ^#(^/?<e 

nomine  adpellaverit ex fcriptoribus ,  quoshabemus,  PomponiusMelaeftiib.  m.cap. 

1 1 .  de  Gallia.     Urbes ,  iriquit ,  opulcntiffima ,  tn  Treveris  Augufta ;  in  Aeduis  Auguftodu- 

num ;  in  Aufcis  Climberrvm.     Alter  cft  Ptolemarus ,    a  quo  'Au^xVcc  T.pyjQi^m ,  Augufta 

Trevirorum  vocatur.     Addo  lapidum  infcriptiones  fupra  memoratas ,  quibus  eft  col.  aug. 

trever.  item  c.  av.  treve  ex  Gruteri  thefauro  p.  in.&ziy.     Confonat  nummus 

Veipaf ianus  ,  itidem  Augufta  nomen  praeferens ,  quem  fupra  quoque  oftendimus  inferi- 

ptum  col.  aug.  pat.  treviror.  Poftea ,  rccepto  ubique more ,  gentis  (ux  vocabulo  urbs 

Treven  vellrcvin  nominata.     Ammianus  Marcellinuslib.xv.cap.xxvi  i.Belgicaprima 

Jldcdiomatricos  prdtendit ,  Cr  Treviros ,  d,omicilium  principum  clarum.     Divifo  enim  Ro- 

mano  imperio,  qui  Transalpinas  partes  tenebant  Treveris  plerumque  fedem  fixerunt  ? 

Conitantius ,  Conftantinus ,  Conltantinus  filius ,  &;  Conftans ,  &:  hujus  percuflbr  Ma- 

gnentius,  &  iiepe  Gratianus ,   &  qui  eum  interfecit  ,  Maximus.     Ambrofius  epiftola 

lvi  .  ad  Valentmianum  1 1 .  auguftum ,  de  fui  ad  Maximum  legatione  :  Quumpervemffem 

Treviros ^poilridie prcaffiad  palatium.  Poetse  circumfcribunt  nomen,  nunc  Trevericam 

nrbem,  nuncurbemTreverumnuncuipantcs.    Aufonius  de  Claris  Urbibus  cap.  i.v. 

Trevric&que  urbis  folium ,  qu<z  proxima  Rheno , 
qui  una  fitum  &:  commoda  urbis  his  verbis  defcribit : 
Lata  per  extentum  procurrunt  mccnia  collem  , 
Largus  tranquillo  prdabitur  amr.e  Mojclla , 
Longmqm  omnigcn&  vellans  commercia  terra. 
Venantius  Fortunatus  de  navigatione  fua  lib.  x.  carm.  x  1 1 . 
Perducor  Treverum  qua  mcen;a  celfa  patefcnnt  , 
Urbs  quoque  nobdium  nobilu ,  atqve  caout. 
Tanta  vero  felicitas  mox  quadruplici  clade  prcftrata  eft.     Salvianus  MafJilienfis  lib.  v i^ 
de  Gubernat.  Dei  pag.  2ll.  Treverorum  urbs  excelient.-Jfima ,  quadruplici  efi  everjionepro- 
firata.  £t  eodem  libro  pag.  Zlj.  Expugnata  efi  quater  urbsGallorum  Trever  opulent/ffima. 

Hsecdecapite,  urbe  Treverorum  Augufta.  Circumje&a  oppida  partim  inripautri- 
esque  amnis ,  partim  in  mediterraneis  fuerunt.  Amne  fecundo  x  1 1 1  miilibus ,  in  dex— 
traMofellseripa,  fuit  oppidum  NoviomagM ,  five  Novomagus  vc\  Nivcmagus -y  totmo- 
lis  enim  fcribkur.     Itinere  Antonini  a  Lugduno  capite  Germaniarum  frasc  propofita  eft  r. 

An~ 


<*. 


Belgica. 

LIBER 

1] 

.« 

C  A  P.    III. 

Antunndcum 

m         — . 

Confluentes. 

M. 

P. 

IX. 

Vincum  [Bingium") 

M. 

P. 

XXVI. 

Noviomaaum 

M. 

P. 

XXXVII 

.  [Valef  xxxi  j.  1 1 

.] 

Treveros 

M. 

P. 

XIII. 

203 


Efle  autem  hanc  non  Noviomagum  Nemetum ,  tam  ex  itineris  diredtione ,  quam  di- 
flantiis  locorum  liquet ,  quum  a  Bingio  in  Nemetum  urbem  fint  ad  xlv  i  i  i  millia.  In 
Tabula  Theodofiana,  itinere  ab  Augufta  Treverorum  adBingium,  etiam  Noviomago 
legitur ,  x  millibus  pafliium  ab  Augufta.  Et  eodem  traclu  poiita  Nivomagus  vel  Novo- 
magm  contracte ,  ab  Aufonio  ,  Mofellas  verfu  1 0. 

Et  tandem  primis  Belgarum  confpicor  oris 

Nivomagum ,  divi  cajlra  incluta  Conflantini. 
Conftantinus  enim  Maximus  heic  bello ,  adverfus  Francos  gefto ,  videtur  caftra  habuis- 
fe.  Quidam  in  mediterranea  tradunt,  quod  Antonini  itinere  non  repugnat :  verum 
quia  ad  Mofellam  ejus  loci  vicus  fuperftat,  Numagen  di&us ,  &  in  Tabula  Theodofii 
Noviomagus  prope  Mofellam  locata  confpicitur ;  non  dubitamus  eum  vicum  Treverorum 
Noviomagum  efle ,  cui  neque  diftantia  Itinerarii  Antoniniani  adverfatur. 

Eadem  Tabulae  Theodoflanae  via  duo  oppida  inter  Noviomagum  Treverorum,  6c  Bin- 
gium  ponuntur  ,  Belginum  6c  Dumnm  hac  ferie  atque  diftantia : 

Aug.  Treviror.  V 1 1 1 .  [CIuv.  x 1 1 1 .  ] 

Noviomago  X. 

Belginum  VI II.         # 

Dumno  xvn. 

Bingium  — —  — —  — — 

Prius  oppidum  incidit  fere  in  locum ,  qui  non  diftimili  prorfus  nomine  nunc  Baldenau  vo- 
catur,  quafiBeldinumforfanantiquumnomenfuerit:  alterum,  Dumnm,  videtur  Clu- 
verio  vicus  efle  infra  oppidum  Kirchberg  ,  qui-D«z/#zvocatur.  Dumno etiam nomen 
Dumnijfo  fuit,  apud  Aufonium ,  eodemitinereaBingioNoviomagum,  in  Mofelkede- 
fcriptione  ,  poft  initium : 

Unde  iter  ingrediens  nemorofa  per  avia  folum , 

Et  nulla  humani  fpeBans  vettigia  cultm , 

Prttereo  arentem  fitientibus  undique  terris 

Dumnijfum,  riguatque  perenni  fonte  Tabernas. 

Arvaque  Sauromatum  nuper  metata  colonis : 

Et  tandem  primis  Belgarum  confpicor  oris 

Nivomagum ,  divi  cajlra  incluta  Conflantini. 

Dumnijfm  ergo  Aufbnii  eft  Dumnus  Tabulce.  Tabernat  zatemfonteperenni  riguas  fufpicatur 
Cluverius  diverforia  fuiffe  juxta  egregium  fontem  in  illa  via  ,  mille  quingentis  circiter 
paflibus  fupra  arcem  Baldenau ,  Dumnifliim  verfus :  ex  quo  ri vulus  limpidiffima  aqua  pn> 
fluens  Mofellse  redditur  paullo  infra  Noviomagum. 

Ab  hac  via  declinavit  alia  Antonini  ,  quse  itidem  Treveris  Bingium  ferebat ,  indeque 
Argentoratum.     Rationes  ejus  ita  habent  .• 

Baudobricam  M.     P.     xvili. 

Salijfonem  "    M.     P.     xxu. 

Cci  '-£inm 


204  GEOGR.APHIAE     ANTIQUAE 

Bingium  m.     r.     xx 1 1 1 . 

JMagontiacum  M.     p.     XII. 

Clariffimo  viro  Hadriano  Valefio  Notit.  Gzll.in  Saletioney  videtur  Baudobrica  Itinerarii 
efie  eadem ,  quas  Peutingerianse  Tabulac  eft  Bontobrice ,  quod ,  fi  nomina  intuemur  per- 
fimilia ,  valde  probabile  adparet :  fi  numeros  &  rationes  itinerum  ,  nimis  quantum  diflb- 
nat.  Bontobnce  enim  viii  millibus  pafluum  a  Confluentibus  abeft :  Baudobnga  vero  xvm 
a  Treveris ,  a  quibus  ad  Bontobricam  Tabula:  funt  circiter  x  l  millia  pafllium .  nec  adpa- 
ret  ratio ,  quare  ,  qui  Treveris  proficifcatur  Bingium  ,  tam  longa  ambage  prope  ad  Con- 
fluentes  accedat ,.  ut  vm  millibus  tantum  ab  iliis  abfit.  Quum  vero  Baudobric*  nomen 
etiam  alio  itinere ,  a  Tauruno  Pannoniae  per  ripam ,  occurrat ,  pofitum  inter  Bonnam  & 
Antunnacum  j  non  fine  caufla  aliquis  de  Baudobrica  altera ,  quae  inter  Treveros  Sc  Bingi- 
um  fita  fit ,  dubitare  cceperit ,  quia  non  credibile  eft ,  in  illo  traclu  non  ampliflimo ,  qui 
inter  Bonnam ,  Bingium  &  Treveros  exiftit ,  duas  Baudobricas  ,  oppida  ejusdem  nomi- 
nis  fuifle.  Aliud  ergo  quodvis  nomen ,  quam  Baudobricam  inter  Treveros  &  Saliflbnem 
rnalim  legi ,  ut  £c  Tabulae  Theodofii  fuas  rationes ,  £c  Antonini  Itinerario  etiam  fuas  con- 
flent.  Quare  8c  Saliffoncm  Itinerarii ,  &  quodcumque  fub  Baudobhae  nomine  anteceflit , 
in  mediterraneis  fuifle  autumo  :  &  quia  Tabulae  ac  Auibnii  via  in  feptemtrionem  dcclina- 
bat;  hanc  Itinerarii  viam  in  auftrum  plus  recesfifle  puto  ,  quod  neutram  in  alteram  vide- 
mus  incidifie.  Cave  vero  ,  quod  fupra  etiam  monuimus ,  ne  hunc  Itinerarii  Saltffonem  y 
cum  Ammiani  Marcellini  Salifone ,  qui  Salctio  eft ,  confundas. 

Reliquum  eft ,  ut  ad  Rhenum  quae  ditionis  Trevericaz ,  faltem  inter  Ubios  &  Vangio- 
nes  fuerunt ,  confideremus.  A  Bingio  8c  Navas  confluente  fecundum  Peutingerianam 
Tabulam  proximaper  xn  millia  pafluurh  eft  Vofavia  ,  quas  omnium  confenfu  eft  Ober- 
JVefel ,  jam  tum  Hrabani  aetate  Wafalia ,  (in  ejus  Mart)  rologio  prid.  kalend.  Julii)  dicta , 
ut  facilis  conjectura  fit ,  in  Tabula  forte  etiam  Vofalia  vel  Vofaltia  legendum  efle.  Inde  poft 
xi  millia  eft  Tabulre  Bontobnce ,  quas ,  8c  Notitias  Imperii  Bodobrtga ,  eft  eadem ,  ut 
poftea  probabimus :  cui  quod  nomine  confonat ,  fed  ex  alieno  loco  reducenda ,  Antonini 
Baudobrica  ■  non  inepta  Cluverii  conjectura  eft ,  in  Tabula  quoque  Bautobrice  legendum 
cfie :  ut  cum  Bodobnga ,  quce  in  eodem  loco  eft ,  ut  mox  probabimus  ,  propius  plenius- 
que  conveniat.  Notitia  Imperii  fub  difpoficione  Mogontiacenfis  Ducis ,  prasfidiaRo- 
manas  militirc  Rhenanis  oppidis  impofita  accurato  ordine ,  &  habita  geographias  ratione, 
fic  enarrat ,  ut  poft  pncfectos  militum ,  Saletione ,  Tabernis ,  Vico  Julio ,  Nemetibus , 
Alta  Ripa ,  Vangionibus ,  Mogontiaco ,  Bingio ;  PrmfeBus  fequitur  militum  Baliiftario- 
rum  Bodobriga ;  tum  demum  Pr&fettus  mtlitum  Defenforum  Confluenttbus :  &  tandcm  Pne- 
fetlus  militum  Aacenfmm  Antonaco.  Ex  quo  accuratiflimo  ordine  intelligimus ,  Bodobri- 
gam  inter  Bingium  &  Confluentes  fitam  fuifle ,  quo  tractu  etiam  Bontobnce  in  Tabuk  Peu- 
tingeriana  eft ,  cujus  numeri  nos  in  locum  ducunt ,  qui  nunc  oppidum  Bo^artum  habet, 
quod  nomen  a  vocabulo  Bodobrig*  non  plane  eft  alienum . 

Antequam  ad  Confluentes  abeamus ,  difpiciemus  de  Ambitarino  vko  ,  quem  Plinius 
apud  Suetonium  Caligula  cap.  v  1 1 1 .  ut  fupra  demonftravimus ,  in  Treverk  fupra  Conjluen- 
tes  pofuit.  Quas  formukx)ftendit ,  haud  longe  illum  a  Confluentibus  abfuifle ,  &  quidem 
ad  Rheni  ripam  fitum ,  ubi  caftra  Romanorum  haberi  folita.  Quum  vero  Cajus  ,  Ger- 
manici  Caefaris  filius ,  auctore  Phnio  in  hoc  vico  natus ,  feratur  in  cajlris  natus  efle  ,  quod 
etiam  verfus  divulgatus  apud  Suetonium  confirmat , 
In  cajirts  natus ,  patriis  nutritus  in  armis  j 
utiquc  verofimile  eft ,  vicumjuxtaRhenumfuifle,  que/d  ipfa  etiam  vexbafij>ra  Confuen^ 

tes  „ 


Belgka.  LIBER    II.    C  A  R     II }.  2o j 

tes ,  non  obfcure  arguunt ,  &quianihiladditum,  quod  ad  aliam  reftringat ,  denobiliore 
Rheni  ripa  explicari  poftulant :  ut  adeo  in  Cluverii  fententiam  ire  minus  dubitemus ,  qui 
inter  Bontobricam  Tabulas  &  Confluentes  Vicum  Ambharinum  medium ,  in  loco  fere , 
ubi  nunc  caftrum  Capella  eft ,  perfuafiim  fibi  habet.  In  mss.  Ambitarinus  vicus  vccatur : 
in  vulgatis  Ambiatinus-,  etiam  in  nonriullis  Ambiativus ,  quod  Ciuverio  placet  proptcr 
Pipini  diploma ,  de  quo  infra  dicluri  flimus.  De  fitu  hoc  dubitationem  Chriftcphorus 
Browerus  movet  ,  Annal.  Treverenf.  lib.  i.  pag.  136.  vicum  nofirum  abRhenoultra 
Mofellam  in  pagum  five  campum  Meginenfem  ,  qui  nunc  Meyenfeld  dicatur ,  tradu- 
cens,,  cujus  indicium  non  fpernendum ,  utait,  inPipini&CaroliM.  donationum  tabu- 
lis fe  invenifle  arbitratur.  Libro  v  1 1 .  pag.  378 .  ex Pipini  donatione refert  S.  Martini  ec- 
clefiam  in  Ambitivo pago  Treverenfibus  contributam 5  Sc  pag.  380.  ex  Caroli  diplomate , 
S.  Martini  ecclefiam ,  Treverenfi  ecclefise  donatam ,  efle  mpago  Mcginenfi.  Unde  pro- 
num  videtur  colligere ,  Ambitivum  pagum  ipfum  Meginentem  efle  5  hunc  autem  ob  foni 
nonnullam  convenientiam  eum ,  qui  nunc  Meinfeld  vel  Meyenfeld  adpelletur  5  ut  S.  Mar- 
tini  ecclefia  fit  Monaftcrium  Meinfeldenfe ,  five  Munfler  in  Meyenfeld.  Quod  11  eft,  am- 
pliores  fines  illi  pago  oportet  conftituantur.  Regino  enim  ,  Chronicorum  auctpr ,  ad 
annum  nccc  lxxvi  dicit  ,  Meginenfem  campumnonlongeab  Andernaco  cajhllovheVih. 
Andernacum  autem  infra  Confluentes  v  1 1 1 1  millibus  pafluum  fitum  eft  5  &  vicus  natalis 
C.  Csefaris  fupra  eosdem ,  Plinio  auclore  :  quae,  nifi  multum  ampliatis  finibus ,  non.fa- 
cile  inter  fe  conciliantur.  Cardo  ergo  totius  caufiac  in  eo  verti  videtur ,  ut  pagus  Megi- 
nenfis  per  fines  fuos  defcribatur ,  &  Pipini  diploma  bene  infpiciatur  ad  interpretandum : 
quod  iis  utrumque  relinquemus ,  quibus  utriusque  perficiendi  copia  non  negata ,  ut  nobis  , 
efi     Interea  Cluverium  in  Tabula  noftra  &  expofitione  fequuti  fumus. 

Jam  ad  Confluentes  accedamus,  qui  a  fluviis  aquam  confundentibus  nominantur :  heic 
autem  videtur  una  oppidum  fignificari.  Plinius  apud  Suetonium  diclo  loco :  Vico  Ambi- 
atino ,  fupra  Confluentes.  Quum  enim  Drufus  quinquaginta  amplius  caflella  in  Rheni  ripa 
condidifle  feratur  5  quis  eum  credet  hunc  omnium  opportunifllmum  locum  inter  duos 
maximos  amnes  fine  caftro ,  fine  munimentis  exftructis  prseteriifle  ?  Ait  Ammianus  lib. 
xvi.  cap.  1 1 1 .  ibi  oppdum  effe ,  ubi  amms  Mofella  confunditur  Rheno ;  quamquam  aberrare  in 
illius  nomine  videatur ,  ut  poftea  demonftraturi  fumus.  Notitia  Imperii  fub  Duce  Mo- 
gontiacenfi  Confluentes  quoque ,  ut  oppidum  praefidio  munitum ,  defcribit.  Pr&fettus , 
dicitur  ibi ,  militum  Defenforum  Confluentibus.  Tabula  Theodofii  Peutingeriana ,  Sc  An- 
tonini  Itinerarium  itinere  a  Lugduno  capite  Germanise  inter  oppida  Confluentes  recenfent» 
Illa  hoc  modo : 

Antunnacum  vi  1 1 1 . 

Confluentes  v  1 1 1 . 

Bontobrkt  vnil. 

Vofavia  ix. 

Bingium  ^  XI I. 

Moguntiacum  —.— - 

Itinerario  autem  Antonini  haec  feries  effc : 

Antunnacum  M.     P.     xvii. 

Confluentes  M.     P.     IX. 

Bingium  M.     P.     xxvi. 

Hodie  urbs  ciariffima  y  nomen  prifcum  corrupte  fervans ,  Coblens,    Ipfam  amnium  enm- 

Cc  3  jnixti- 


2o6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

mixtionem  Venantius  Fortunatus  lib.  x.  carm.  xn.  de  Navigio  fuo  feu  Mufellana  naviga- 
tione,  ita  defcripfit: 

Tum  venio ,  qua  fe  duo  flumina  conflua  pingunt , 
Hinc  Rhenws  fpumans ,   inde  Mufella  ferax. 

Infra  Confluentcs ,  Treverorum  ultimum  vel  oppidum  vel  caftellum  ad  Rhenum  fuit 
Antunnacum ,  cujus  nomen  jam  &  fitum  in  Tabulaccltinerariovidimus,  utaliudnon 
poflitefle,  quamquodpoftca^»^»^«;»nuncupatumfuit.  In  Notitia  Imperiivo^a- 
tur  Antonacum ,  eique  militum  Aciccnfium  pra:feclus  impofitus  erat.  Nec  recens  eft  no- 
men  alterum ,  fed  ab  Reginone  etiam ,  ut  paullo  ante  vidimus ,  ufurpatum  ,  qui  caflellum 
periiide ,  ac  fub  veteri  nomine  Fortunatus  Venantius  ante  difto  de  Navigio  fuo ,  carmine 
dixit , 

Antonnacenjis  cafelli  fromtws  ad  arces 
lnde  prope  accedcns  farcina  pergo  ratis. 
Arccs  laudat,  quia  aliquando  Auftrafias  regibus  fedem  pra:buit .  Pergit  ibidem  Venantius : 
-  -  -  -  Prafunt  reges  in  fedibus  aula , 
Ac  menfs  officio  p>randia  fefta  colunt, 
Hodie  oppidum  non  incelebre  eft ,  Andernach  j  nec  dubitamus  oppidum  cc  civitatem  oiim 
fuifle.     Ammianus  enim  Marcellinus  lib.  xvm.  cap.  n.  in  civitatibus ,  id  eft  claris  urbibus 
numerat.     Civitates ,  inquit ,  occur>at<s.funt  flcptem  ;  Caflra  Herculis ,  Quadriburgium ,  Tri- 
ccjir/ia ,   Novefium ,  Bonna  ,   Antunnacum ,  &  Bingio. 

Ultra  fluvius  Abrinca  eft  five  Obnnga ,  qui  ut  terminus  &  limes  utriusque  Germanias 
cflj  fic  etiam  ex  Cluverii  opinione  fims  Trevcrenfis  adRhenumterritoriifuit.  Quae  fi 
ita  fe  habent,  oportet  Treverenfem  agrum  indiverfisprovinciisfuifle.  Ipfaenimco- 
lonia  five  metropolis  fuit  in  Belgica  Prima :  tra&usilliusRhenanusinGermaniaPrima 
five  Superiore.  Sed  recentior  eft  illa  multiplicatio  provinciarum ,  nec  forfan  ante  Dio- 
cletianum  audi  ta :  nec  vero  ab  eodem  tempore  fciri  diftincte  poteft ,  cui  populo  aut  pro  - 
vincias  adfcribi  ille  traclus  dcbuerit ,  quia  Notitia  provinciarum  &  civitatum  Galliae  nul- 
lam  illius  rationem  habet,quia  tantum  civitates  epifcopales  enumerat,cujus  dignitatis  equr- 
dcm  nullx  in  illo  tra&u  fuerunt. 

Ad  Mofellam  revertamur  ejusque  confluentem  :  indeque  ad  ipfius  coloniae  confinia. 
Ad  utrumque  locum  nos  oppidum  Rigodulum  deducit ,  quod  fupra  praetermifimus ,  quia , 
quae  de  fitu  ejus  controverfia  eft ,  non  poteft  explanari  commode ,  nifi  cetera  illius  Mo- 
fcllani  tractus ,  &  partim  etiam  Rhenani ,  explicata  fuerint.  Alia  pofitio  ejus  oppidi 
apud  Ammianum  credita  fuit:  aliaeft  apudCorneliumTacitum.  Ammianuslib.  xvi, 
cap.  iv.  de  vaftatione  Germanioc- ,  in  Gallico  folo  provincias ,  loquutus  ,  yer  quos  tratlus , 
inquit,  ncc  civittts  ulla  vijitur  ,  nec  cafrellum:  nifi  quod  apud  conflnentes ,  locumitacogno- 
mmatum,  ubi  amnis  Mofella  confunditur  Rhcno ,  Rigodtdumoppidumefl ,  O"  unaprope  iffam 
cdoniam  [Agrippinam]  tums.  Ita  vulgo  legebatur.  Obiervavit  autem  Fridericus  Lin- 
denbrogius ,  in  ms .  Rigomagum  efTe ,  quod  etiam  Valefius  editione  fua  expreffit.  Quum 
vero  Theodofiana  Tabula  Rigamagum  inter  Antunmcum  &  Bonnam  fere  medio  loco  con- 
ftifuat ,  &  rccte  conftituat ,  quia  ncmen  in  Rimagen  ibidem  confervatur ;  ad  confluentes 
nonpotuit  fitum  efie,  fed  ukra  Obringam  fluvium  ,  in  principio  Germanixe  Infcrioris. 
An  ergo  quod  vulgo  legitur ,  Rigodulum^  ad  confluentes  hos  amnes  fuifle  cenfeamus  ?  fua- 
dcre  videtur  Ammianus ,  nec  Tacitus  repugnare ,  qui  lib.  iv.  Hiftor.  cap.  lxxi.  hcec  de 
Rigodulo  tradidit :  Cerialis ,  contrafto  cnod  erat  militum  Magontiaci ,  quantumque  fiecum 
transvexcrat ,  tcrtiis  caftris  Rigodulum  venit.  $uem  locum  magna  Treverorum  manu  Vdentinus 

infe 


Belgica.  LIBER    II.    C  A  P.    III.  207 

infederat ,  montibm  C^  Mofella  amne  feptum.  DSTihil  videtur  impedire ,  quo  minus  ad  con- 
fluentes  Rigodulum  ftatuamus  ,  quia  &  fic  tertiis  caftris  a  Magcntiaco  abeflet  5  verum  , 
fi  quas  fequuntur  ejusdem  libri  cap.LXXii.  conlideramus,  fieri  nequaquam  poteft  ,  ut 
Taciti  ^WW^adconfluentesfuiftecredamus  ,  quia  Cerialis ,  capto  Rigcdulo ,  dici- 
tur jtoftero  die  coloniam  Treverorum  ingrejfsts ,  a  quo  longius  confhientes remoti  funt  per  xiii 
jmilliaria  Germanica  ,  quam  ut  altero  inde  die  coloniam  ingredi  potuiflet.  Quum  ergo 
intra  milliarii  Teutonici  fpatium  ab  Agrippina  fit  vicus  Rigol ,  non  dubitare  licet ,  eile 
illum ,  quod  Tacitus  memoravit ,  Treverorum  Rigodulum.  Quas  quum  ita  fint ,  &  ne- 
que  Rigodulum  illi  Ammiani  loco ,  neque  Rigomagum  etiam  conveniat  j  Ciuverius  utro- 
que  rejecr.o ,  extguum  cenfet  legendum  efle ,  quafi  Marceiiinus  fignifkari  velit ,  oppidum 
Confluentes  clade  illorum  temporum  tenue  ac  exiguum  oppidirmfa&umefie.  Miror 
docliflimos  fratres,  Henricum  &  Hadrianum  Valeiios ,  heicnihiladnotaile,  quumeos 
nequaquam  fugerit ,  quam  acrem  medicinam  Cluverius  adhiberet :  ut  confilium  medendi 
defuifle  illis  pame  crediderim.  Violenta,  fateor,  medela  eft  Cluverii ,  quamitiorem 
utiqueoptamus,  quamnefcio,  antrajeclioneverbi  est,  &adpofitucopulae  et,  obti- 
nere  hoc  modo  poflimus :  per  quostrattus nec  civittuullavifitur ,  neccaflellum  ,  nijicjuodeft 
ap>ud  Confluentes ,  locum  ita  cognominatum ,  uhi  amms  Mofella  confmditur  Rheno :  &  Rigoma- 
gumoppidum,  &  una  prope  ipfam  coloniamturris.  Sic  nihil  violentum  eft ,  folavocula  et 
adje&a ,  quas  facile  potuit  excidere  5  Sc  tw  e  s  t  in  citeriorem  locum  transpolito.  Caftel- 
lum  autem  Confluentes  potius  eo  tempore ,  quam  oppidum  fuifle ,  veriilrnile  videtur ,  $C 
ioci  fuadet  opportunitas.  Quibus  admiflis ,  &Marcellinofuaveritasconftabit,  &libro- 
rum  m  s  s.  confervabitur  aucloritas. 

Qu£e  alia  minora  circa  metropolim  Treverorum  reftant ,  paucis  verbis  attingemus. 
Antoninus  itinere  a  Durocortoro ,  quod  in  Remis  eft  Campaniae ,  in  Treveros  ufque ,  po- 
mxTungum^  vicum,  qui  Ligny  eft  Cluverio:  deinde  Epoiffum,  nunc  Yvoix,  noftris 
Ipfchs  in  finibus  Liizelburgicis :  quas  videtur  NotitiaeImperii2Jw//*weflepag.  147.  ubi 
Prtfettus  commendatur  Latorum  ABorum  Epufo  Belgica  Pnm<e:  at  vicus  Andcthannalis 
Cluverio  eft  Echternach :  a  Treveris  Agrippinam  verfus  Beda  vicus ,  nunc  Bidburg , 
vel  Bietburg.  xi  1  millibus  pafluum  in  feptemtrionem  diftans ,  Sc  totidem  fere  a  Rheno  , 
Mofam  amnem  verfiis.  Addit  Peutingeriana  TabulainterMediomatricos&Treveros 
Caranujcam ,  pv0  qua  Cluverius  Saranrfcam  legit ,  &  Saarburg  interpretatur :  &  Ricaacum, 
quod  fecus  ac  in  Tabula  eft ,  infra  Saranufcam  transponit ,  ut  loco  Riczjngen  refpondeat , 
qui  inter  Saarburg  &  Mittim  fitus  eft. 

UBIITRANSDUCTL 

Transdu&os  hoc  cognominamus  Ubios ,  quod  non  tam  in  veteri  (kde  conftitutcs  con- 
fiderabimus,  quam  ut  transducti  abOctavianoCEefareexdextraRheniripainfiniftram 
fuerunt.  Quum  Julius  Ccefar  in  Galliis  pro  confule  effet ,  Transrhenani  omnes  Ubh  fue- 
runt ,  a  Suevis  flve  Cattis  graviter  adfiicti ,  a  quorum  ut  fe  injuriis  tuerentur ,  Csefaris 
auxilium  &  amicitiam  rogabundi  impetraverunt.  Id  qucd  ex  Caefaris  commentariis 
nunc  demonilrandum  eft.  Lib."  iv.  cap.  m.  Ad  alteram partem  fuccedunt  Ubii  ,  cjuo- 
Tum  fnt  civittvs  ampla  atque  florens  j  ut  efl  captrn  Germanorum,  O*  paullo ,  qui  flunt  ejiu- 
dtm  generis  ,  etiam  ceteris  humaniores  ,  propterea  quod  Rhenum  attingunt  ,  multique  ad  eos 
mercatores  ventitant ,  &  ipfi  proptcr  propincjuitatemGaLicvs  funt  woribut  adfuefatti.  Etcap. 
Xvi.  ejusdem  commentarii:  Ubii,  qui  uni  ex  Transrh.nanps  ad  Cdfatem  legatos  miferam ; 
amicitiam  fecerant ,  obfides  dederant  5  magnopere  orabam  ',  utjibiauxihumferrct,  quodgra- 

vcter 


2o8  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

viter  ab  Suevis  prcmercntur :  vel  Ji  td  facere  occupationibm  reipublicaprohiberetur ,  exercitum 
modo  Rhcnum  transportaret.  id  Jibi  ad  auxiltum ,  fpemque  rcliqut  temporis  ,  fatis  futarum, 
Quorum  precibus  etiam  hoc  Caefar  dedit ,  ut  ponte  fa&o  arma  Romana  Germanis  in  ipfo- 
rum  iblo  oilentaret. 

Qiium  in  fide  erga  Romanos  Ubii  manfiflent ,  graviusque  a  Germanis  premerentur , 
etiam  propter  Romanum  fcedus  &  amicitiam  ;  vel  fponte  trangrefli  funt Romanis  per- 
mittentibusj  vclnon  inviti  a  duce  Romanorum  in  akcram  ripam ,  ut  tutiorem  fedem  , 
transducli  fuerunt ,  quo  anno ,  non  fatis  clarum  eft  hiftoria  tacente :  nec  vero  dubitatur, 
rcccnti  Augufti  impcrio,  aut  ipfo  triumviratu  migrationem  illam  factam  fuifle.  Tacitus 
dc  M  oribus  Gcrman.  cap.  xxvi  1 1 .  Ubii  transgrejfi  olim  ,  &  experimento fidei  fuper  ipjam 
Rhcm  ripam  collocaii ,  ut arcerent ,  non  ut  cufiodtrentur.  Quum  o  li  Mdicit,  adlongin- 
qua  tcmpom  refpicit :  quum  transgressos,  coactam  tiaduclioncmexcludit.  Solus 
Strabo  rem  obfcuram  poteft  illuflrare ,  qui  lib.  i  v.  pag.  134.  quum  (le  Treveris ,  Rhenum 
accolcntibus  egiiiet ,  addit,  ni^iv  'j  $utv  Oii(3<oj  >§  rSrav  t  tsVov.  a?  y.irnyayni  'AyeJn- 
7tou;  hovrou;  ett  t  cfTOi  $  P>fvsf,  Trans  fluvium  ad  ifta  loca  habitabant  Ubii ,  quos  nontnvitos 
Agrippa  intrtt  Rhenum  transduxit.  Jam  vero  duas  expeditiones  Gallicas  Agrippae  fcimus , 
utramque  a  Dione  Caflio  defcriptam ,  primam  primo  ejus  confulatu  fa£r.am ,  lib.  xlv  i  i  i  j 
alteram  oclavo  decimo  poft  priorem  anno ,  C.  Sentio  &  Q.  Lucretio  coss.  lib.  liv.  Qua- 
rum  quod  prior  illuftrior  fuit,  &  opcrofior  etiam,  6c  diuturnior,  utvidetur;  utique 
iilamUbiorum  transduclioni  damus  ,  quia  Rhenum  in  ea  ponteAgrippa  junxit,  per 
quem  tuncUbii  haud  dubie  a  dextra  in  liniftram  Rheni  ripam  tranfierunt.  DioCaflius 
]ib.  xlvi  1  i.pag., 387.de hisitarefert :  ts?  TaKolrco;  «utov  W?  vturzeJo-dvrco;  <sr^o-7roA£ju«- 
(J/jov  ots  tts^  %£■]  t  Pjfvov  Sivrt?@r  3*i  t  Yu/Acauv  3du  ttoA^cj  «Txs/Bjj  ,  fAirHti^ctro.  -  -  -  - 
vrrdrzvi  3  $  Aaxla  rd^a.  Id  eft ,  Contra  Gallos  cjuoquerebellantes[Agv\\)pzxn]bellumge- 
rcntem ,  cujm  caujfafecundm  Romanorum  Rhenum  tranfivit ,  quum  u  confuL  effet  cum  L.  Gallio , 
cvocavit  Oclavianus ,  fcilicet  ad  claflem  fabricandam ,  6c  militem  navalem  exercendum  , 
adverfus  Sextum  Pompejum  ,  Pompeii  Magni  filium.  Confulatus  is  M.  Vipfanii 
Agrippas  6c  L.  Caninii  Galli  incidit  in  o&avum  annum  a  nece  Julii  Caefaris.  Altera 
expeditio  defcriptaa  Dione  eft  lib.  liv.  nec  ,  quia  brcvior  fuit ,  illuftre  aliquod  moni- 
mcntum  habet. 

Transducli  oppidum  in  ripa  condiderunt :  etiam  Aram ,  haud  dubie  in  honorcm  Casfa- 
risAugufti,  ut  plures  provinciales  fecerunt.  Illius  quale  nomen  prius  fuerit ,  anteac-' 
ceptam  coioniam,non  puto  ufquam  reperiri.Tacitus  annal.  1 .  cap.  xxxvi .  fimpliciter  oppi- 
dumUbiorum\oc2X^  pnccipuum  videlicet ,  & majus ceteris ,  fi  plura  condiderunt.  Inid 
coloniam  Agrippina ,  Germanici  filia,  Claudii  augufti  conjux ,  tamquam  patriamfu- 
am  deduci  curavit.  Tacitus  lib.xn.  cary.xxvii.Agrtpptna,  quovimfuamjociuquoque 
nationibm  oftcntarct ,  in  oppidum  Ubiorum ,  in  quo  gemta  erat ,  veteranos  colon-amquc deduci 
impetrat ,  cni  nomcn  inditum  e(t  ex  vocabulo  ipfim.  Dicta  quippe  fuit  Agrippinenfis  colonia. 
Pliniuslib.iv. cap.  xvi  1  extremo:  HincUbii,  CoLoniaAgnppinenfis,  Gubcrni,  Batavi. 
Tacitus  Hift.  lib.  i/caxS.iNll.FabiusFalens  die poflero  colomam  Agripfinenfem cum  equiti- 
bits  lcgionii  auxiliariorumquc  ingrejfus.  Ptolemseus  quoque  in  Germania  Inferiore ,  Belgic^ 
Galiia^  parte,  poft  Batavodurum  6c  Vetera ,  ^ra  'Ayym7rtvw<r)<; ,  pofiea  Agrippinenjh , 
fuppreilo  colonU  vocabulo.  Atque  ita  fere  veteres ;  recentiores  etiam  Agrippinam  dixe- 
runt.  Auctor  Itinerarii  llib  Antonini  nomine,  tribus  itineribus ,  a  Tauruno  Pannonise 
per  ripam  j  a  Lugduno  capite  Germaniarum  >  &  a  Colonia  Trajana ,  Colonjam  Agrippi- 
ndm  vocat :  alio  a  Treveris  ltinere ,  A^nppinam  avltatem :  Tabulas  Theodofianie  auclor, 

fim- 


rica,  LIBER    II.     C  A  P.  III.  20^ 

fimplicitur  A^ippinam :  Fortunatus  autem  Venantius  plene ,  nifi  quod  litteram  ejecit 
metri  caufla ,  lib.  1 1 1 .  carm.  xv  1 1 .  ad  Charentinum ,  epifcopum  Colonienfem , 

Pontificem  pollens  Agripina  Colonia  prafert, 
Nummus  Neronis  thefauro  Golzii ,  agrippin a  col.  Et  alius  Claudii  apud  Harduinum , 
col.  agrippina  ubior.  Si  genuini  hi  nummi  funt ,  de  alteraformanominis,  Agrippi- 
n& ,  de  cujus  vetuftate  nonnulli  dubitaverunt ,  Agrippinenjis  prasferentes :  etiam  certi 
efle  pofliimus. 

Nec  praetereundum  hoc  loco  eft,  fuifle  qui  de  au&ore  coloniae  dubitarent ,  utrum 
Agrippa,  qui  in  GalliamUbios  transduxit:  id  quod  etiam  dubium  doctiiTimum  virum 
Chriflophorum  Browerum  habuit ,  dum  Juftus  Lipfius  per  litterastflli  dubitationem  cri- 
peret.     Caufla  dubitandi  erat ,  quod  Cornelius  Tacitus ,  qui  id  de  Agrippina  narravit , 
ilbi  ipfe  non  conftare  videbatur.     Libro  enim  de  Moribus  Germanor.  cap.  xxv  1 1 1 .  XJbii , 
mquit,  quamquam  Romana  colonia  ejfe  merucrint ,  ac  libentius  Agrippinenfes ,  conditorii  fui 
nomine  vocentur ,  origine  erubefcunt ,  transgrejfi  olim ,  C5°  experimento fdei  fuper  ipfam  Rheni 
ripam  collocati,  ut  arcerent,  non  ut  cujiodirentur.     Refpondit  Lipfius ,  vim  Taciti  verbis 
inferens ,  legendo  conditons  fux ,  cum  femineo  pronomine ,  ficut  Virgilius  dixerit  auBor 
ego  Juno  5  &:  Ov\<Xms fponfor  dea.  Sed  dubito ,  his  duritiem  emolliri :  malim  cenfere ,  gene- 
ratim  Tacitum  loquutum  efle  j   ut  nec  Claudium  maritum ,  cujus  aufpiciis  colonia  uxoris 
nomine  deducla  fuit ,  excluderet.  Indeeft,  quod  fupra  idem  Tacitus  de  Agrippina  dixit 
(lib.xi  i.cap.xxvi  i)  coloniam  deduci impetrat .  Ergo  non fuis aufpiciis deduxit ,  quiapre-  , 
cibus  impetravit  a  marito.     Non  autem  Agrippam  avum  conditorem  colonix  fuifle ,  ex 
eo  etiam  probari  poteft  ,    quia  ab  Agrippa  Agrippenfu  ,    non  Agrippinenjis ,  dicenda 
fuiflet,  quod  recl:eetiamLipfiusobfervavit. 

Ad  Aram  Ubiorum  pergimus ,  quam  cum  caftro  vel  oppido  conjundtam  fuifle ,  non  ob- 
fcure  defcriptione  Taciti  videtur  indicari.     Annal.  lib.  l .  cap.  xxxix.  Jnterea  lcgatiabfe* 
natuy  regrejfum  jam ,  apud  Aram  Vbiorum  Germanicum  adeunt.     Du&  ibi  legiones ,  prima 
atque  vicejima ,  veteranique  nuper  miffi,  fub  vexillo  hiemabant%     Et  cap .  lv  1 1 .  ejusdem  libri , 
quo  anno  Germania  defcivere ,  facerdos  apud.  Aram  Ubiorum  creatus ,  ruperat  vttttvs ,  profugus 
ad  rebelles.    Jacobus  Campius  in  Francifci  Modii  Novantiq.  epift  1 1 1 .  &  Pfiilippus  Clu- 
verius  exiftimant ,  Arae  locum  poftmodum  Bonn&  nomen  induifle.     Uterque  hoc  proba- 
m  ajunt  ex  Taciti  annal.  i.cap.  xxxix.  ficomponaturcumix.Hiftor. cap.xix,  quia, 
quas  ibi  legio  prima  ad  Aram  Ubiorum  caftra  habere  dicatur  j  eadem  hibernarit  Bonnse , 
tefteTacito  in  altero  loco.     Urget  quoque  Campius  diftantiam  a  Veteribus  zdfexage/i- 
mum  lapidem  a  legionis  primae  fede )  aucl:ore  itidem  Tacito  annal.  i.  cap.  xlv.     Tantum 
autem  intervalli  inter  Bonnam  efle&Vetera,  ubialteracaftra.     Ciuverius  Florum  ad- 
dit,  qui  lib.  iv.  anp.ult.  Bonnam  fub  Augufto  memoretj  Tacitum  vero  Bonm  nomen 
fub  prioribus  Caefaribus  ne  femel  quidem  memorafle;  utique  vero  Ar<z  Ubiorum:  hinc  putat 
confequens  efle ,  ut  Ara  Ubiorum  fit  ipfa  Bonna :  quod  vero  quam  fortiter  ita  colligatur, 
fatemur  nos  nondum  penetrare.     De  Floro  infra  dicluii  fumus ,  quum  ad  Bonnam  accef- 
fenmus.     Fortiora  Campii  argumenta  funt,  necvero  ita  valida  atque  invi&.a ,  utnihil 
relinquant  dubitationis.     Inter  Taciti  enim  duo  teftimonja  multum  temporis  interceffit , 
quantum  vddelicet  inter  Tiberium ,  recentem  principem ,  6c  Vefpafianum  fuit :  nec  for- 
ma  caftrorum  eadem.     In  millenis  etiam  paflibus  quantum  differentiae  fit ,  nonpotefl 
ignotum  ei  efle,  qui  rationes  ex  illis  confecit.  Qiiapropter  non  fpernendum  J ufti  Lipfii ju- 
diciumputamus,  non  videri  aram  illam  longius  ab  oppido  Ubiorum  prsecipuo ,  poft  co- 
lonia ,  abfuifle ,  quam  opinionem  etiam in  Tabula  noftra  fequuti  fumus.  Juiianus  Pichon 

D  d  ad 


2io  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E. 

ad Taciti annal.  i.  cap.  lvii. rem  expeditam  putat ,  11  caput  xxxvn  annalis  primi  cnm  ca- 
pite  xxxix  comparetur .  Ibi  enim  primam  6c  vicefimam  legiones  in  oppidum  Ubiorum 
reducr.as ,  dici ,  quae  altero  loco  ad  Aram  Ubiorum  fuifle  perhibeantur :  unde  colligi  pu- 
tat,  Aram  ipfum  oppidum  Ubiorum  fuifle.  Colligerem  etiam  ita ,  fi  Tacitus  in  oppidum 
reduct.as  dixiflet :  at  quum  dixerit  in  civhatem ,  (quod  Pjchonis  metaphrafls  in  oppidum 
vertit)  ager  potius  Ubiorum ,  feu  populus  &  focietas ,  pro  more  Latine  loquentium ,  II- 
gnificatur,  quam  certa  urbs  ck  oppidum .  Reducte  enim  legiones  funt  ex  Veteribus ,  quae 
extra  agrum  Ubiorum  erant  >  ubi  quintani  &:  unetvicciimani  fua  caftra  habebant.  Adde 
cap.  xlv.  Quidquid  ergo  hujus  cauffae  eft ,  in  medio  relinquo ,  ut  ex  ingenio  fiio  quis- 
que  demat  vcl  addat  quantum  velit  fidei :  credibilius  tamen  exiftimo ,  non  longe  a  princi- 
pe  oppido  Ubiorum  aram  illam  reduclam  fuifle.    • 

Ipfam  nunc  Bonnam ,  five  Ara  fuerit  Ubiorum  olim ,  five  feclis  fe  res  habeat ;  accedi- 

mus  pcrluftrandam.     Primus ,  de  quo  certi  fumus ,  ejus  mentionem  Tacitus  fecit ,  nec 

vero  illam  fub  priinis  Crcfaribus  rnemoravit ,  fed  poft  mortem  Neronis ,  Sc  libris  Hiftori- 

arum,  noii  Annalium.  Lib.  iv.cap.xix.  fcripfit  Herennio  Gallo ,  legionis prima  legato ,  qui 

Bonnam  obtinehat ,  ut  arceret  tranfitu  Batavos.     Et  proximo  cap.  xx.     Batavi  quum  cafiris 

Bonnenfihaspropinquarent.     Etcap.xxv.     Stcmttigatisanimis,  Bcnnam ,  hibernaprimale- 

gionis  ,  ventum  :  ac  cap.  lxxvii.  palantes  captarum  apud  NoveJiumBonnamquelegionum. 

Idem  iib.  v.  Hiilor.  cap.  xx  1 1 .  Cerial/sprofeflus  Novefum  Bonnamque  ad  vifenda  caflra ,  qu& 

hiematuris  legionibus  engebantur.     Ptolemacois  poft  Vetera  &  coloniam  Agrippinenfem  9 

eiTciBtovvcc,  dernde  Bonna.     Situs  urbis  incly tas  per  fe notus efl ,  nomine adhuc durante. 

An  vel  nomen  vel  oppidum  etiam  antiquius  fit ,  non  poflumus  pro  certo  dicere.     Florus 

quidcm  lib.  i  v.  cap.  x  1 1 .     Drufi  hiftoriam  fub  Augufto  perfequens ,  poftquam  dixerat , 

per  Rheni  ripam  quinquaginta  amplius  caftella  direxifle ,  addit :  Bonnam  £r  Gefoniam  cum 

pontihus  junxit.     Sic  in  M SS .  codicibus :  fic  ex  illis  Freinshemius  &  Grsevius  ediderunt. 

Qiium  ignota  Gefoma  fit ,  &  aeque  Genojia ,  ut  in  aliis  libris  fcribitur ;  Cluverius  Magpn- 

ttacnm  fubftituit  lib.  1 1 .  Germ.  Antiq.  cap.  xi  1 1.  quod,  quamlibetclarisvirisadproba- 

tum  cerno,  tamen  durum  nimis,  &  alienum  a  veftigiis  membranarum  eft.     Hadrianus 

ergo  Valefius  Notit.  Gall.  ia  Bonna ,  mavult  Novejiam  inde  conficere ,  quod  propius  qui- 

dem  ad  Gefomam  accedit ,  nec  vero  omnem  dubitationem  tollit.     Quid  enim  eft  urbes 

c  u  M  pontibus  jungerci  Dicimus  fiumen  pontejungere ,  partem^onte  urhi  conjungere ,  ut  Ja- 

niculum Romas ,  apudLivium  lib.  i.cap.  xxxi  1 1.  urh.es  autem  cum  -pontihus  jungere , 

eo  nempe  fcnfu ,  quemheicFreinshemiusexponit,  &dificarepontemapudurbem:)  neLa- 

tinum  quidem  fatis  videtur.     Quum  ergo  illud  cum  otiofum plane in illa formula  fit , 

quid  obftat,  quo  minus  exGefoniamcum,  Elia  Vineto  praeeunte ,  faciamus  Geforiacum .? 

expeditae  iic  rationes  unius  vocis ,,  non  autem  alterius  ?  quid  enim  ex  Bonna  faciemus  ?  ari 

Bononiam  ?  &  ex  pontibus  eos ,  qui  paludes  intra  utramque  fternant ,  quae  mens  erat  Vi- 

neti?  at  recentius  Bononi&  vocabulum  eft,  &  ipfum  Gefbriacum  Bononia  pofteriori  seva 

di&um ,  ut  ex  Vita  Conftantini ,  ab  Henrico  Valefio  evulgata ,  clarum  eft.     Nihil  ergo 

reliquum'  habemus ,  quo  Florum  probabilius  expediamus ,  quam  ut ,  quod  Hadrianus 

Valefius fecit ,  deleamus  cMj& Novefiam vel Novejium pro Gefonia vel Genofia fiibfti- 

tuamus ,  prasfertim  quod  Tacitus ,  ut  modo  vidimus  ex  Hift.  lib.  iv.  cap.  lxx  &  lxxvii. 

&  iib.  v.  cap.  xxn.  Novejium  Bonnamque ,  ut  caftroram  loca  conjungat :  ut&Bonnam 

Drufus  Transrhenanae  terrae  ponte ,  &  alio  Novefium ,  ad  terrendos  Germanos  junxifle 

fentiamus.  .  Id  fi  Floras  aveteiifcriptoreaccepit,  nec  rem  antiquam  fui  temporis  voca- 

bulo  cxpreilit,  utique  Bonna  nomen  tam  antiquum  erit,  quamAraUbiorumfuitj  & 

fpe- 


Belgica.  LIBERII.     CAP.    III.  2II 

ipeciofius  argumentum  reddet,  quolipfius,  acalii,  abAraBoimmfejun&amvoIue- 
runt.     Eft6cj?o»^mentiofacl:ainAntoniniItineraiio,  &inTabulaTheodofiana:  ncc 
non  ab  Ammiano  Marceiiino  ?  qui  lib.  xv  1 1 1 .  cap.  1 1 .  cum  aliis  ad  Rhenum  civitatibw 
ut  vocat,  numeravit. 

Supra  Boqnam  Rigomagus  fuit  ejusdem  Tabulae ,  ad  Rhenum  oppidum ,  de  quo  fupra 
diximus  :  deinde  fluvius  Obringa ,  terminus ,  ut  Cluverius  cenfet ,  inter  Ubiorum  aerum 
&  inter  traclum  Rhenanum  Treverorum.     Infra  Bonnam  nobilius  nihil  quam  Novefium 
eft,  quodjam  ofl:endimusquotiescumBonnaabTacitoconjungatur.  Aliaaddimuseius- 
dem  Taciti teftimonia.     Lib.  iv.  Hift.  cap.  xxxiii.  alm  a  Novefio ,  alits  a  Magontiaco  nni- 
verfa  copM  advemjfe  credentibus.     Et  cap.  xxxv.  impcdimenta  legionumcum  imbelliturba 
Novefium  mijfa ,  ut  inde  t<erre(iri  itinere  frumentum  adveherent.  Ergo  caftra  leo-ionum  habuit 
Sc  munitus  locus  fuit ,  isque  adpofitus  adRhenum.     Eodemiibfocap.xxvi.     Inqrefiis 
Novejium-i  tertia  decima  legto  conjungitur :  &  cap.LXlI.     Leg/oxin  cumauxilw fimul 
deditis  a  Novejtoin  coloniamTreverorumtransgredi  jubetur,     MS.   Itinerario eft Novenfio 
itinere  a  Tauruno  per  ripam :  at  itinere  alio ,  a  Lugduno  Germaniarum  capite  eft  Novefil 
um  in  omnibus  libris  $  ut  fuperiorem  corruptum  efle  oporteat.     Ex  his  itineribus  6c  Ta- 
bulaTheodofii,  Scipfovocabulo,  nonincertumeft,  efleoppidum,quodhodieiVwvel 
Nuys  adpellatur. 

Inter  Novefium  Sc  Coloniam  Agrippinenfcm  diclo  itinere  a  Tauruno  per  ripam ,  duo 
oppida  ponuntur ,  Durnomagum  £c  Buruncum  hoc  ordine , 
Coloniam  Agrippinam  ——  — —  — — 

Dwnomagum  leg.     vii.     ala. 

Buruncum  leg.     v.       ala. 

Novefium  leg.     v.       ala. 

Ex  quo  fitu  &  ipfis  nominibus  apparet ,  illud  effe  vicum  Dursmagen  \  hoc  oppidum  quod 
dicitur  Wuringen.     Sed  male  in  Itinerario  Durnomagus  prseponitur  Burungo  utpote  quod 
Colonice  propius  eft. 

Ultimus  in  Ubiorum  ripa  locus  fuit  Gelduba.     Tacitus  lib.  1  v.  Hift.  cap.  xxvi.  Invreffis 
Novefium  ,  tertiadecima  legio  conjungitur.     Additus  FocuU  in  partem  curarum  Herennius 
GalluSy  legatus:  necaufiadhofiempergere,  loco,  Gelduba  nomen  efi ,   cafrafecere.    Etcap. 
xxx  1 1 .  Mox  adlatii  Geldubam  in  cafira  nuntiis :  8c  cap .  xxx v.  Cohortes  Geldubam  perrexere 
manentibus,  ut  fuerant ,  cafiris.     Caftellum  fuifle  ex  Plinii  verbisprobatumeftlib.xix! 
eap.  v:     Sifer  ,  inquit,  ipfumTiberius  princeps  nobilitavit ,  fiagitansomnibusanniseGerma- 
nia.     Gelduba  adgellatur  cafidlum  Rheno  impofitum ,  ubi  generofitM  pracima.     Ex  quibus 
elucet,  Geldubam  ad  Rhenum  fuifle  caftellum ,  propeNovefium  ,  quod  etiam  ex  dicto 
itinereaPannoniainGalliam,  manifeftumeft,  quo  is  ordo  redditur :    ■ 
Novefium  leg.     .v.     ala 

Geldubam  leg.     ix.     ala 

Colonem  leg.     ix.     ala 

Vetera  caflra  ——         — — 

[ui  ordo  nec  obfcure  ex  Taciti  cap.  xxxv  1 .  apparet.  Quod  in  vico  Gelb  ad  Rhenum  ix 
millibus pafliium a Novefio ,  prifci veftigia nominis adparent ,  cum eoquedefcripta pofi- 
tio  coUvenit  5  non  dubitamus  illum  veterem  Geldubam ,  vel  caftellum  vel  oppidum  etiam 
fuifle ,  idque  in  Drufi  ad  Rhenum  pofitis  caftellis  adnumeramus. 

Ha&enusderipaUbiomm:  objacent  in  mediterraneis  Tolbiacum ,  Marcodurum,  Ju- 
liacum,  $C  haec  ferejuxta  Roram  fluvium  :  medio  loco  Tiberiacum&Belgica.     Primus 

•Dd  z  locus, 


212  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

locus,  utaftauftroinfeptemtrionemprogrediamur,  cftTolbiacumvelTolpiacum  t  quod 
etiam Tulpiacum aliquando fcribitur.  Tacittis lib.  I v. cap.  lxx ix.flagrantijfima cohortium 
[Civilis]  Tolbiaci  mflmbm  jlgrippmenfium  agebat ,  id  efl  Ubiorum.  Etenim  transdu&i  illi 
jigrippwenfes ,  quam  Ubii ,  malebant  adpellari ,  quod  ex  libri  hujus  cap.  xxv  1 1 1 .  conftat 
&  de  Morib.  German.  itidem  cap.xxvm.  Itinere  AntoniniaTreverisAgrippinamita 
collocatur. 

Marcomagum  leg.     viii. 

Belgtcam  leg.     viii. 

TolpiacumvicumSupenorum  leg.     x. 

Agrippinam  civitatem  leg.     xvi. 

Exquoordineadparet,  fucclamante  vocabulo ,  efle  illud  oppidum ,  quod  hodie  Zulpich 
nuncupatur  eo  modo ,  quem  in  Tabernis  diximus  &  in  Tiguro ,  ut  Germanica  praepofitio 
cum  oppidi  nomine,  a  T incipiente ,  cohsereat.  Gregorius  Turonenfis  lib.  1 1  i.cap. 
Vill.  civitatem  Tulbiacenfem  dixit. 

Proximum  ad  Roram  amnem  eft  five  Marcodurum  five  Marcomagum.  nam  idem  op- 
pidum  efle ,  etiam  exinde  conftat ,  quia  duren  &  magen  lingua  Celtica  idem  fonabant , 
tranfitum  nempe  fluminis.  Tacitus  faepe  di£to  lib.  iv.  Hiil.  cap.  xxvm.  C^fecohortes 
uigrippinenfium  in  vico  Marcoduro ,  incurioflm  agentes ,  qutaprocul  ripa  aberant.  Ripam 
Rheni  intellige ,  ubi  reliquas ,  &  majores  ipiorum  copias.  Vel  folum  hoc  nomen  nobis 
iitum  prodit  ac  pofitionem,  quia  eo  tra6hi  ad  Roram  flumen  fupereft  oppidum  Duren , "' 
quod  haud  dubie  eft  Taciti  Marcodurum.  Pofteriores  Marcomagum  dixere ,  quodidem 
fignificat;  auclor  Itinerarii ,  ut  jam  oftendimus ;  &au&orTabulaeTheodofian£e  ,  in 
via  ab  Agrippina  Treveros. 

Infra  Marcodurum  ,  ad  idem  flumen  Roram  eft  Juliacum ,  aliquoties  in  Itinerario 
Antonini  memoratum.     Itinere  a  Caftello  Coloniam : 
jiduacam  Tungrorum  — —     — —     — 

Coriovallum  M.     P.     xvi. 

Juliacum  M.     P.     XVIH. 

Coloniam  M.      P.     XVUI. 

Alio  ibidem  itinere ,  a  Colonia  Trajana  Coloniam  Agrippinam ,  ita  diiponuntur  oppida5 
Ut  Tiberiacum  interjiciatur : 

Coriovallum  M.     P.     VII. 

Juliacum  M.     p.     xu. 

Tiberiacum  M.     p.     VI II* 

Coloniam  Agrippinam  •  M.     p.     x. 

Et  Ammianus  Marcellinus  Remenfi  itinere  ab  Rheno ,  Juliaci  quoque  rationem  habet , 
iib.xvii.cap.lv.     Remosy  inquit,  Severm  ■»  magifler  ecjuitum  ^  per  AgrippinampetensO* 
Juliacumy  Francorum  validijfimos  cuneos  offendit.     Etiam  in  Peutingeriana  Tabula  com- 
memomtur,  via  ferente  ab  Atuaca  five  Aduaca,  quae  Tungrorum  eft ,  Agrippinam., 
hac  ferie : 

uitmca  XVI. 

Coriovallio  XII. 

Juliaco  XVIII. 

Jlgrippina. 
Exhocpofitu,  &ipfovocabulo,-  luculentumeft,  Juliacfmoffidumjulkheffc^  quod 

Du-» 


Belgica.  LIBER    II.     C  A  P.  III.  213 

Ducatum  noftris  temporibus  denominat.  Nomen  autem  ipfum  ab  Romanis  efle ,  non 
dubitatur:  a  quo  autem  illorum  fit ,  hoc  vero  incertum  plane  eft.  Quod  nemove- 
terum  illius  mentionem  fecit ,  credibile  non  eft ,  ab  Julio  Csefare  originem  habere.  An 
vero  ab  Agrippina ,  Colonjae  Ubiorum  conditrice ,  cui  etiam  JulU  nomen  fuit ,  auctore 
Tacito  lib.xii.cap.  1?  Hoc  Cluverio  non improbabile  videtur :  cuiveroidem,  quod 
luperiori  origini,  forte  opponi  poteft,  mirum  videlicetefle,  antiquitatistantaeoppidi 
ante  Antonini  Itinerarium  &  Theodofii  Tabulam ,  nullum  indicium  in  veteri  fcriptore 
reperiri.     Ergo  alius  fortaflis  Julius ,  nobis  ignotus  fuit ,  qui  condidit. 

Tiberiacum  fupereft ,  &  Belgica ,  medio  fitu  inter  Rhenum  &  Roram  fluvios  pofita  op- 
pida ,  ex  productis  antea  Itinerarii  rationibus  ,  quod  ad  fitum  attinet ,  cognita  &  per- 
ipe£ta.  Ex  quo  Cluverius  collegit,  Tibenacum  nunc  Berchem  efle:  Belgicam  autem-, 
vicum  Balchufen ,  nomine  etiam  fimul  addicente. 

G  UG  ERNI  TRANSDUCTI, 

olim     S  I  C  A  M  B  R  I. 

Poft  Ubios  five  Agrippinenfes  in  ripaRheni  ab  Augufti  temporibus  Gugemi  uCquezd 
divortia  habitaverunt.  Sic  vulgo  fcribuntur  :  Taciti  codices  non  eodem  modo ,  fed 
vel  Gugerni ,  vel  Cugerni.  Plinius  Harduini  Guberni :  aliorum  etiam  Gugerni  eum  pluri- 
bus.  Sedem  in  ripa  inter  Ubios  &  Batavos  tenuifle ,  clare  docet Plinius  lib.  iv.  cap.  xv  1 1 . 
Vangiones,  inquit,  hincUbii  rColonia  Agrippinenfis ,  Guberni ,  Bapavi.  EtTacitustra- 
ditlib.  iv.  Hiftor.  cap.  xvn  Voculam,  Romanum  ducem ,  exercitum  ex  caftris  apud 
Geldubam,  quae  ultima  Ubiorum  fuit ,  in^roximos  Gugernorum pagos  duxifle.  Sedita 
coluerunt  ab  Augufti  temporibus.  Quumjulius  Csefar  bellum  in  Galiiis  gereret ,  hune 
tractum  tenebant  Menapii ,  ampliflima  civitas ,  qui  inde  a  Morinis  6t  a  Scalde  ad  Rhenum 
ufque,  &  transillum  etiam  habitaverunt,  fic  Semibelgae  &  Semigermani ,  majorita- 
men  ex  parte  Belgas.  Caefar  fxpe  Mcnapios  cum  Morinis conjungit ,  lib.  1  r.cap.iv, 
lib.  1 1 1 .  cap.  xxviii.  &  lib.  1  v  extremo.  Sed  eodem  libro  iv.  cap.  iv.  de Rhenanis illo- 
rum  pofTeffionibus  ita  prodidit :  Ufipetes  €r  Tenchteri  complures  annos  Suevorum  vimfufti- 
nuerunt;  ad  extremum  tamen  agris  expulji ,  O*  multis  locts  GtrmanUtrienniumvagati ,  ad 
Rhenumprvenerunt :  quas  regiones  Menapii  incolebant ,  ©~  ad  utramque  ripam  fluminis  agros , 
ddificia  vicosque habebanu  Indextraripaetiam£/ev?W'r*,  five  Sigambri ,  quiabRomanis 
transdu<5ti ,  Menapiorum  finiftram  RJieni  ripam  occupaverunt ,  iflis  ad  anguftiores  fines  , 
&  plerisque  ultra  Mofam  fluvium  redactis.  Transductis  autem,  ignotum.  qua  caufla, 
mutatum  nomen  in  Gugernos  five  Cugernos  fuit. 

■  Translationem  gentis  dixi  fub  Augufto  factam ,  quod  ex  Suetonii  verbis  cap.  xxi.  ma- 
nifeftumeft.  Germanos^  inquit,  ultra  Albim  fiuviumfubmovit ,  ex  quibmUbios&  Skam- 
bros ,  dedentes  Je  ,  traduxit  in  Galliam,  atque  inproximis  Rheno  agrucdlocavit.  DeU- 
biis  fupia  di&um  ,  Augufti  aufpiciis,.  Agrippae  du&u  vel  transmiflbs,  vel,  fi  ponte 
venerunt ,  collocatos  ordinatosque  effe  in  Gallia.  Sicambrorum  autem  transductio  haud 
dubie  ad  illam  majorem  pertinet ,  quam  fub  eodem  principe  Tiberius ,  poft  fratris  Drufi 
mortem  Germanico  bello  fubfe&us,  perfecit.  Idem  Suetonius  Tiber.  cap.  rx.  Gcnna- 
nico  bello  quadraginta  millia  deditiomm  trajecit  in  Galliam ,  juxtaqueri'oam  Rhenifedibw  ad± 
fignatps  collocavit.  Eutropius  auget  numerum ,  quadringenta  legens  milha ,  lib.  vn.  cap, 
v.  qui  numerus  pro  longitudine  Germaniarum  ,,  live  utriusque  provincix ,  Superioris 

Dd  1  &I11,. 


214.  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

&  Inferioris ,  praefertim  fi  mulieres  &  liberi  adnumerati  fuerint ,  non  incredibiiis  videtur, 
Sed  nondum  res  certa  eft  de  Superiori  provincia,  quaevideturanteacolonosaccepifle: 
ceitiflima  vero  de  Inferiore ,  in  quam  Sicambri  ex  Germania  Transrhenana  inducri  fue- 
runt.  Id  quod  clarius,  &  nominatim  etiam ,  epiftolaTiberiiadGermanicumexplica- 
tur  apud  Tacitum  arinal  .11.  cap.  xxv  1 .  qua  fe  novies  a  divo  Augufto  m  Germamam  mijfum , 
fcribit ,  plura  confilio ,  quam  vi  perfcciffe,  Sic  Sugarnbres  in  deditionem  acceptos ,  Jic  Sutvos , 
regemque  Marobodaum  pacc  obfiricbum.  Sicambri  itaquc,  qui  &  Stgambn  feu  Suoambri 
funt,  deditione  in  iidcm  acccpti ,  in  alteramnpamabducrifunt,  ut  vel  cuftodirentur , 
qnod  probabilius  vidctur,  quia  cxcifi  ex  p:\t\T;.&trajcclt  m  GalLas ,  loco  mox indicando 
apud  Tacitum  dicuiitur.     De  reliquis  Sicambris  dicemus  in  Germania. 

Seddeleti&exftinctiSicambri  videntur,  non transportati.  Oftoriusenim,  Roma- 
rius  Brkannico  bello  imperator,  apud  Tacitum  hb.  xi  i.cap.xxxix.dixiflefertur,  ut 
quondam  Sugamhri  exciji ,  Cr  in  Galliattrajecli  forent :  itaStlurumnomenpenitus  cxflinguen- 
dum.  Sed  ialva  rcs  eft :  cphtrajccli ;  nonftmtcxftincriautoccifi.  Excifi autem & quafi 
explantati  funt ,  ut  in  alio  folo  collocarentur  ,  nomenque  priftinum  amitterent ,  Gugerni 
in  pofterum  dicendi :  iic  Siluribus  noii  intemecionem ,  ied  exftincrioncm  nomims  minatur, 
ut  translocati  peregrihae  genti  immifceantur ,  a  quo  novum  nomen ,  abolita  memoria  ve- 
teri,  accipiant. 

Oppida  Gugernomm  in  ripa  poft  Ubios  fuerunt  Calon ,  Afciburgium ,  Vetera ,  Colonia 
Trajana.  Antoninus  itincre  a  Lugduno  capite  Germaniarum ,  poft  Batavorum  oppida  no- 
minat ColoniamTrajanam ,  Vetera,  Caloncm\  indequodUbiorumfuit,  Novefium.  Pri- 
marium  locum  alio  itinere  ex  Pannonia  per  ripam ,  adpellat  Vttera  cajlra ,  quod  nomen 
tum  demum  accepifle  necefle  eft ,  quum  alia  6c  nova  caftra  proceflii  temporis  in  Ubiis  vel 
Vangionibus  fuerunt  conftituta.  Nec  vero  id  novum  nomen  aut  recens  astate  Taciti  fuit , 
fed  jam  tum  fiib  Augufto  conftat  invaluifle.  Tacitus  fub  initium  Tiberiani  imperii ,  lib.  1. 
Annal.  cap.  xlv.  Compofitis prtfentibus  haud  mmor  moles  fupererat ,  obferociam  quint&  cr  un- 
etviccfim<x.legionum,fexagcJimumapudlapidem  (loco  vetera  nomen  cft)  hibcmantium.  Cre- 
brior  mentio  apud  eumdem in  Batavoram  Treveroramque  tumultu.  Lib.  iv.  Hiftor.  cap. 
xviii.  Fuitir>terimeffugiumlegionibustncafbray  quibus  veterum  nomen  eji.  Etcap.xxi. 
in  Vctcra  cafira  conccfferant.  N  ec  nuda  caftra  fuerant  &  militum  tabernacula  3  fed ,  ut  fieri 
folet  tam  diuturna  legionum  commoratione ,  aedificia  exftru£ta ,  ut  oppidum  non  con- 
temnendum  fierent.  Quae  quum  a  fuperioribus  caftris ,  quas  inter  Agrippinenfem  colo- 
niam&  Bonnam  erant ,  zdfexagcfimum  lapidem  modo  Tacitus  afuifle  dixit ,  &  ratio  itine- 
rum  quoque  comprobatj  Cluverius  in  oppido  Sant en  fe  vernm  locum  caftrorum  Veterum 
perfuafus  eft  invenifie  ,  cum  quo  plurimi  nunc  confentiunt.  Etiam  loci  ingenium  bere 
reipondct,  ut  periti  ejus  ajunt,  quod  Tacitus  eodem  libro  iv.  cap.xxm.itadefcripfit: 
Tars  caftrorum  in  collem  leniter  adfurgcns ,  pars  <equo  adibatur:  quippe  illts  hibernis  objidenprre» 
micjue  GermanicM  Augufius  crediderat. 

Itinerarium  Antonini  inter  VeteraSc  Geldubam  ponit  G?/o«<?»?  obfcuram  locum ,  cu- 
jus  veftigia  Cluverius  in vico  Kalenbvfcn  oftendit :  &  ncbiliorem  propioremque  Veteribus, 
Afciburgium ,  pnetermiflum  in  Itinerario ,  non  autem  in  Tabula  Theodofii-j  etiam  a  Tt> 
cito  iaudatum,  urex  quinquaginta  Drafi  caftellis,  inripaRhenipofitis,  6vhocfuifIe 
credi  poilit.  Fabula  enim  eft  quam  quidam  de  Ulyfle  conditore ,  ut  Tacitus  de  Moribus 
Germ.  cap.  1 1 1 .  refert ,  crediderunt.  Poiitionem  ibidem  ita  delineavit :  Afaburgium , 
^uodmripaRhenifitum^  hodtequeincolitur^  Et  heic  caftra  ac  prsefidium  fuit.  Idem  lib. 
iv.  Hiftor.  cap.  xxxiii.   Rapiunt  in  tranfuuhibernaaU,  Afciburgit  fita.     Pofitioni  vicus 

parvus 


lUz, 


Belgica.  LIBER    II.     CAP.     III.  21? 

parvus  congruit ,  nomine  Asburg ,  quod  magis  locum  veterem  defignat ,  fitum  haud  pro-  ^7 

cul  Murfia  oppido,  inviaa  NovefioadVetera.  UltraVetera,  in  Batavos  verfus ,  fed 
paullo  redu£tum  ab  Rheno ,  Mediolanum  erat ,  itinere  Antonini  a  Colonia  Trajana  Agrip- 
pinam,  memoratum,  nunc  vicus  Moyland_ ,  Cluverio  tefte.  Ignobiliapluraeodemiti- 
nere  referuntur  ,  a  Colonia  Trajana 

.    Mediolanum  M.     P.     VI II. 

Sablones  M.     p.     VI 1 1 . 

Mederiacum  M.     p.     X. 

Theudurum  m.     p.     ix. 

Coriovallum  M.     p.     v  1 1 . 

Juliacum  M.     p.     xn. 

e  quibus  Sablones  in  vico  latent  in  *'  Sand :  Mederiact  nominis  ne  inter  vicos  qurdem  aliquid 
fuperefle  dicitur :  Theudurum  oppidulo  yel  vico  Tudder  refpondet ,  Cluverio  indicante. 
Sed  haec  Mofam  verfus ,  immo  propius  illum  amnem  fita  funt ,  longe  remota  ab  Rheno. 

Ultimus  locus  Gugernorum ,  proxime  divortium  Rheni ,  fuit  Colonia  Trajana ,  uti 
Itinerarium  &  Tabula  Peutingeriana  adpellant ,  quas  fitum  ita  defignant ,  ut  in  vicum 
Kellen  incidat ,  tribus  millibus  pafiuum  a  divortio.  Sicut  enim  Coionia  Agrippina  nunc 
Cbllen  five  contracte  Cdlln  vocatur*  ita  non  difiimili  ratione  Kcilen  eft  CoToniaTraiana. 
Vocata  etiam  fuit  Tncefima ,  quia  ejus  numeri  legio  ibi  hiberna vel  ftativa  habuit.  Am- 
mianus  Marcellinus  lib.  xvin.  cap.  n.  Civitates  occupatae  funt  feptem ,  Caftra  Herculis , 
Quadriburgum  ,  Tricefimas ,  Novefium  ,  Bonna  ,  Antunnacum,  &  Bingio.  Efle 
autem  Tricejima  oppidum ,  ipfam  coloniam  Trajanam ,  non  difficile  ex  Antonini  Itinera- 
rio  eft  probare.  Duobus  itineribus  illum  tracium  defcriptum  habet  j  primum  a  Tauruno 
Pannonias  per  ripam  eft :  alterum  a  Lugduno  capite  Germaniarum .  Prius  ita  habet : 

ISfovefium  ——     — —     — — 

Geldubam  leg.     IX.     ala. 

Calonem  LEG.     IX.     ALA. 

Vetera  cajira 

Leg.  xxx.  Ulpia 

Burginacium  LEG.     vi.     ala. 

Harenacium  leg.     x.      ala. 

Alterum  iter ,  quod  a  Lugduno  Batavorum  efr. ,  diverfo  ordine  ita  procedit : 

Jiarenacium  ., .  ■    ,         .   ,  . 

Burginacium  M.     P.     VI. 

CclonMmTrajanam  M.     p.     v. 

Vetera  M.     p.     [xv.] 

Calomm  M.     p.     xviii. 

Novtfium  M.     p.     xviii. 

Videmus  hinc  eumdem  locum  efTe ,  qui  priore  itinere  Legio  xxx  Ulpia:  pofterioreCW<^ 
?iia  Trajana  adpellatur.  Eadem  ejusdem  Marcellini  libro  xx .  cap.  xxv,  Obtricenfima  ofpi- 
dum,  utinMss.  efl,  velTricenfims,  ut  Valeflus  edidit ,  eJQ&aifuihtediiomObmcen/i 
Mofaopgido)  quodnihileftj  vocitatur. 


E  B  U- 


>c 


2i6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

EBURONES,CONDRUSI,SEGNI, 

CAERAESI,    PAEMANI. 

Ad  limen  Batavorum  conftitimus  ,  quum  Coloniam  Trajanam  demonftraremus ,  adfi- 
tam  divortio  Rheni ,  unde  Batavorum  initium  eft.  Antequam  vero  ad  illos  tranfeamus  , 
ultimos  Rheni  accolarum ;  perluftrabimus  quos  ad  latus  Ubiorum  Gugernorumque  po* 
pulos  reliquimus ,  fi  forfan  &  ipii  aliquid  ad  Germanias  provincias ,  quas  defcripturi  fumus, 
poffint  adferre.  Illos  conjungit  Cadar  commentario  n  cap.  iv.  Condrufos  ,  Eburones, 
Carefos ,  Ptmanos,  qui  uno  nomine  G 'ermani  adpcllantur ,  arbitr ari  ad  xl  millia.  Germa- 
nicae  ergo  originis  omnes  fuerunt ,  olim  transgrefli  Rhenum ,  ut  in  Gallia  habitarent.  Ex 
his  populispotentiores  ceteris  Eburones  erant,  quorum  fitum  &  novam  fedem  Cacfar  ita 
defcripllt ,  ut  eorum  partem  maximam  inter  Mofam  Cr  Rhenum  fuifle  tradat.  Idem  Caefar 
commentario  vi.  cap.  xxxi  8c  xxxiv.  unum  illorum  caftellum nominat ,  Atuatucam* 
quod  quia  Ptolemaeus  &  Antoninus  in  Tungris  cenfent,exurbe  olim  praecipua  illorum,  quac 
nomen  cuftodit,  Tongern,  de  feptemtrionali  fitu  Eburonum  inter  has  gentes  judicare 
poflumus.  Eodem  cap.  xxx  i .  libri  v  i .  Segnos  &  Condrufos  ita  locatos  Caefar  fcripfit , 
utEburones  nonpoiTintfeptemtrionalelatusnonobtinuifle.  Segni,  inquit,  Condruflque 
ex  gente  &  numero  Germanorum ,  quifunt  inter  Eburones  Trevirosque ,  Legatos  ad  dzfarem  mi~ 
ferunt.  Treveri  autcm  in  auftrum  habitarunt  ,  8t  quia  dicTfcse  gentes  mediae  fuerunt ,  uti- 
que  Eburones  feptemtriontm  verfus ,  ceterarum  refpeclu ,  coluiffe  oportet. 

Oppidum  vel  caftellum  Caeiar  unum  memorat  in  Eburonibus ,  Atuatucam ,  ut  di&um 
eft  ex  lib.  vi.  cap.  xxxi.  Copiis  ,  inquit,  intrespartes diflributis ,  impedimenta omnium 
legionum  Atuatucam  contulit.  Id  caflelli  nomen  efl.  Hoc  autem  Eburonum  fuifle ,  cum 
quae  prsecedunt  verba  demonftrant  j  tum  maxime  quae  cap.  xxxiv.infequuntur.  Germa- 
ni  enim  Eburonum  fines  ingrefli ,  procedunt  longius  in  iis ,  &  quum  fe  1 1 1  horis  abeffe  ab 
Atuatuca  cognoverunt ,  ipfi  Atuatucam  contendunt.  Primum  ergo  caftellum  fuit ,  de- 
inde  amplum ,  nec  incelebre  oppidum  fact.um ,  cujus  fitum  Ptolemaeus  Sc  Antoninus  pro- 
diderunt.  Illelib.  ii.cap.  IX.  Efroj  fMix  t  1»fto\>S»v  TtoTxpov  ToZyyfoi,  ^7to\is'hraoiKa- 
tov.  &r»  wstoj -t  MwVav  rtorx^ov  Mtvoi7TtQ4.  Deinde poflTabudamfluviumTungri ,  & oppi- 
dum  illorum  Atuacutum :  detndepoft  Mofam fluvmm  Menapii.  Errore  transpofitae  litterae , 
fcribendumque  *a««mxo v .  Quod  ergo  caftellum  Caifar  m  Eburonibus ,  id ,  poftea  oppi- 
dumfaclum,  in  Tungris  cenfet  Ptolemaeus.  Et  auctor  Itinerarii ,  ut  mox  dicemus ,  AeU 
vocam  Tongrorum  narrat.  Tungri  ergo  funt  qui  Eburones  erant ,  nec  Caefar  Tungros  me- 
morat ,  qma ei funt Eburones :  necPlinius  lib.  iv.  cap.xvn.  Eburones in populis Bel- 
gicas  recenfuit ,  quia  in  illis  recenfet  Tungros. 

Oppidum  ergo  Atuatuca ,  bene  munitum  ,  quia  caftellum  fuerat :  poftea  breviori  & 
contracla  forma  At uaca  didhim ,  ut  in  Tabula  Peutingeriana  eft  y  vdAdvaca,  utieftin 
-  Itinerario  Antonini ,  quo  fitus ,  itinere  a  Caftello  Coloniam ,  hoc  ordine  oppidorum  de- 


iignatus  eft : 

Lamaracnm 

~  _ — 

.    — — 

JBaaacum 

M. 

P. 

XVIII. 

Vodooriacum 

M. 

P. 

XII. 

Geminiaeum 

M. 

P. 

X. 

Vermciacum 

M. 

P. 

XXII. 

Ad- 


Belgicdl  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    IIL  li7 

rAdv6cdmTongrorum  m.    p.    xiv. 

Coriovallum  m.     p.    xvi.  , 

Juliacum  M.     p.     xviii. 

Coloniam  M.     p.     xvni. 

Sub  idem  tempus  etiam  gentisnomenadfiimfit ,  &urbsipfa  Tungri&vdcx.  Ammianus 
Marcellinus  lib.  xv.  cap.  xxv  1 1 .  Secunda  Germania ,  Agrippina  O*  Tungris  munita ,  civita- 
tibus  amplis  &  copiojis.  Ex  quo  fimul  claritas  urbis  intelligitur ,  quae  etiam  in  Tabula  Peu- 
tingeriana  figno  illuftrium  urbium  fignificatur.  Decrevit  quidem  fplendor  ille  in  noftri 
temporis  oppido  Tongem ,  at  fama  &  gloria  prifca  non  decrefcit ,  fed  litterarum  monimen- 
tis  confervatur  &  alitur. 

Paeterea  falubres  aquas ,  fons  Tungrorum ,  dignas  fiint  quse  laudentur.  Plinius  lib.  xxxr. 
cap.  ii.  fic  de  illis  tradidit :  Tungri ,  civitat  GallU ,  fontem  habet  injignem ,  plurimisbullu 
Jlellantem  $  ferruginei  faporis :  quod  ipfum  non  nifi  infne  potut  intelligitur.  Furgat  hic  corpo* 
rat  tertianat  febres  difcutit,  calculorumque  vitia.  Eadem  aqua  igne  admotaturbidafit ,  ae 
foflremo  rubefcit.  Non  dubitant  interpretes  eruditi ,  Spadanas  aquas ,  falubritate  celebra- 
tas,  notari,  quarum  fons  in  vicoi/^Leodicenfisdicecefeos,  quinque leucis a  Leodico 
in  ortum  hibernum ,  Treveros  verfus  pofito. 

Cetera  quae  Caerseforum,  quae  Condruforum ,  quae  Segnorum  fuerint  aut  J?x  manorum, 
non  facile  quisquam  eft  qui  diftinfte  poflit  exponere ,  quorum  ne  nomina  quidem  longe 
ultra  Casfaris  tempora  confervata  funt :  ut  videantur  cum  Tungris  coaluifle ,  &  fub  illo- 
rum  deinceps  invalefcente  nomine  comprehenfi  efle.  Horum  forfan  non  nullaexillis 
fuerunt  quae  modo  ex  Itinerario  oppida  funt  enarrata ,  in  quibus  ne  quis  hsefitet  inter- 
pretando ,  vulgarem  fingulorum  expofitionem  adnotamus ,  qua  Bagacum  putatur  Bavay 
oppidulum  eile  -,  Geminiacum ,  Gemblour  j  Perniciacum ,  aut  potius  Perviciacum ,  Per- 
vis-,  fcd  ha?c  forfan  Tungris  manferunt ,  aut  qui  fupra  illos  erant ,  Advaticis,  dequibus 
poftea  dicturi  fiimus,  Conovallum  autem  five  Coriovallium ,  &  quae  circumjacent ,  obfcu- 
ris  illis ,  nec  fatis  diftincTis  per  litteraria  monimenta  populis  videntur  tribuenda ,  quorum 
illud  Coriovallium  Cluverius  &  alii  in  oppido  Falckenburg  inveniri  exiftimant :  quod  Menfb 
Altingiusrejicit,  & ad vicum  Keyer  trahit ,  iv  m.  p.  diftantem  aTrajecloMofie.  Ne- 
que  vero  certum  plane ,  utrum  in  aliqua  nominatarum  gentium  id  oppidum  pofitum  fue- 
rit 3  an forte cum Cluverio novae  sunicorum  genti ,  St Plinio Sc Tacito memoratse, 
tam  Theudurum ,  quod  fupra  diximus ,  quam  Coriovdlium  adfignari  debeant.  quas  gens 
,,j32queacfuperiores,  incertae  eftpofitionis. 

Tacitus  de  sunicis  ita refert lib.  i v.  Hift.  cap. lxvi .  Civilisfocietate  Agrippnenfl- 
um  au^rm ,  proximas  civitates  adfeBare ,  aut  adverfantibus  bellum  inferre  Jlatuit.  Occupatisque 
Sunicis ,  &  juventute  eorum  per  cohortes  compofta ;  quo  minm  ultrapergeret ,  Claudiws  Labeo 
Bethafiorum  Tungrorumque  <£?•  Nerviorum  tumultuaria  manu  rejlitit ,  fretus  loco  ,  quia pntem 
Mofzfluminis  anteceperat.  Ex  quibus  Cluverius  conjecit,  inter  Roram  &:  Mofamfedes 
habuifle.  Plinius  lib.  iv.  cap.  xvn.  nudum  nomen  refert,  quodin  mss.  epsSunuci, 
Harduino  teftante,  legitur.  Sed  haecnequeconfirmariargumentis,  neque  refelli  fatis 
poflimt ,  verum  ut  dubia  cC  incerta  in  medio  funt  relinquenda.  Neque  de  Leodico  &  Tra- 
jetlo  Mofe  certiores  flimus ,  quia  non  conftat ,  quam  antiquae  fint  illae  civitates  :  nifi  for- 
taflis  Pons  Mofe ,  apud  Tacitum  praedicl:o  loco  5  altemtram  harum  urbium ,  faltem  iiiiti- 
;um  alterius  utrius  conju.nct.um  habyit.  In  quo  mihi  gratulor ,  quod,  hanc  opinionem 
ingrefliis ,  laudatum  virum  Menfonem  Altingium  confentientem  rnihi  video ,  qui  6c  ipfe 
pag.  106.  mecum  judicavit,  oppidum  Maa^richt  Romanis  vel  plane  incognitum ,  vel 

E  e  nullo 


al8  GEOGRAPH..IAE    ANTIQJJAE 

nulloiiominememoratumfuifTe:  niffortePontis Mofa ,  de quoTacitm,  QuaeenimClu- 
verius  ex  Ammiani ,  ut  putabat  Okrkenfi Moflz  oppido  ad  Traje&um  Mofae  adferebat ,  ex 
mss.  dudum a  fratribus  Valefiis  rejecta  §C  confutata funt ,  ut  fupra  in  Colonia Trajana ,  quae 
&  Tricejim*  nomen  habuit ,  in  Gugernorum  gente  oflendimus.  De  utroque  autem  oppi- 
do  ad  Mofam ,  Leodico  6c  Traje&o ,  plura  in  medii  aevi  Geographia  dicturi  fumus. 

BATAVI,  EORUMQ.UE 

I   N    S    U   L    A. 

Batavorum  nobiliffima  gens  fuccedit ,  extrema  Rhenanamm  ,  ad  Oceanum  &  oftia. 
pertingens.  HancHadrianusJunius,  HifloriaBataviaecap.  iv.ademtamGalliae,,Ger- 
manise  vindicatum  ivit ,  fed  plus  nihil  vir  do&iflimus  profecit ,  quam  ut  Germanicam  ori- 
ginem  Batavorum ,  quam  nemo  negavit ,  comprobaret.  Ortum  enim  illorum  clariflimis 
verbis ,  ut  nefas  fit  dubitare ,  defcripfit  Tacitus  lib.  i  v.  Hiflor.  cap.  x  1 1 .  Batavi ,  inquitr 
donec  trans  Rhenum  agebant pars  Cattorum ,  feditione  domeflicapulfl  ,  extrema  Galltca  ora ,  va- 
cua  cultoribws ,  Jimulque  infulam  inter  vadafltam ,  occupavere ,  quam  mare  Oceanum  afronte , 
Rhenus  amnis  tergum  ac  latera  circumluit.  Fuifle  autem  poft  migrationem  Batavos  partem 
Galliae  five  Belgicas ,  nec  amplius  Germaniae  >  tefles  fide  digni  fiint  Plinius  &  Ptolemaeus , 
qui  in  Belgicas  defcriptione  Batavos  recenfuerunt :  nec  nonTacitus  lib.  iv.  Hifl.  cap.  xxxn. 
Caninefates  Batavique ,  exigua  Glailiarumportio.  Quibus  addi  poflunt ,  qu«e  modo  ex  cap, 
xn.  ejusdem  libri  protulimus ,  pulfos  patria  Batavos  extrema  Gallica  ora ,  vacua  cultoribus, 
eccupavi/fe. 

V  ocabulum  ex  Germania  attulerunt ,  cujus  in  Cattorum  finibus  veftigium  quaedam  op» 
pida  fer vant  Battenberg  &  Battenhaufen  j  Romanis  ambiguo  accentu ,  poetis  maxime.  Lu~ 
canusHb.  i.verf  431. 

Vangiones ,  Batavique  truces ,  quo s  &re  recurvo 

Stridentes  acuere  tuba. 
Plures  porrigunt  mediam.  Silius  Italicus  lib.  1 1 1 .  verf.  60 7. 

u4t  tu  tranfcendens ,  Germanice ,  fatla  tuorum , 

Jam  puer  auricomo  performidate  Batavo. 
Et  Juvenahs  Satyra  viii  verf.  j*  1 . 

Hic  petit  Eufhratem  juvenis ,  domitique  Batavi 

Cuflodes  aquild4<>  armis  induflrius. 
Etiam  Martialis  lib.  v  1 1 1 .  epigram.  xxx  1 1 1 . ad  Paullum  1 

Et  mutat  Latiat  fpuma  Batava  comtu. 
Virtutem  Batavorum  Tacitus  di&o  cap.  x  1 1 .  libri  1  v.  Hiftoriarum  laudavit.  Nec  opibu^ 
inquit,  Romanis,  focietatevalidiorumaitriti ,  virostantum  armaque  tmperio  miniflrant ,  diu, 
Germanicis  bellis  exerciti  1  mox  auBaper  Britanmam gloria ,  transmijfis  illuc  cohortibus ,  quat 
vetere  inflituto  nobiliffimi  popularium  regebant.  Erat  &  domi  dele&us  eques ,  pracipuo  nand» 
jiudio ,  arma  equosque  retintns ,  integris  turmis  Rhenumperrumpere*  Quae  lllufcrantur  lucu»- 
lentainfcriptione,  Romreoburgi,  utajunt,  reperta ,  inCorneliiAureliiBatayialib.i^ 
pag.  100.  ScPetri  Scriverii  Antiquit.  Batav.  pag.  194.  confpicua, 

GENS     BATAVORUM    AMICI     ET 
FRATRES    ROMANI    IMPERII»- 
Et  alia  apud  Gruteram  pag.  73,  num.  p. 


Belgica,  IIBER    II.      C  A  P.    III.  2i9 

CIV.    BATAVI 
PRATRES    ET    AMICI    P.    R. 

Infukm  Batavos  habitaffe ,  Tacito  au&ore ,  modo  accepimus,  Et  Caefar  idem  dixit 
&  Plinius ,  nifi  quod  ille  etiam  Mofam  inter  latera  referat ,  quum  ceteri  Rheni  alveis  con- 
tenti funt.  Libro iv.  enim de Bello Gall. cap.x  ait :  Mofa ,  parte  quadam Rheni recepta , 
quaadpellaturValis,  infulam  efficit  Batavorum,  quod  difficile  ad  explicandum  eft ,  mutato 
temporibus  Mofe  alveo.  qui  longius  citra  oftium ,  quam  nunc  eft ,  cum  Vahali  videtur 
confluxifle/  Pliniuslib.iv.cap.xv.  InRhenoipfopropecentummilltapajfuumin  lonqitudi- 
nem,  nobiltjfimaBatavoruminfulaCrCannenufatum;  O"  ali<e  Fri/iorum ,  Chaucorum  Fri- 
f\abonum>  Sturiorum9  Marfaciorum,  quctfernuntur  inter  HeliumO*  Flevum.  EtZofimus 
lib.  1 1 1.cap.  VI.  rp  %&Tot$lav  Jlx*  %i£outv&  o  Pjjv©*  v>;<rov  notei ,  7rd<rn;  ttqtci^ioo;  peigovix 
vjjVj?,  -  -  -  tots  uVJ  2,aKiw  k«tb^£to.     Bataviambipartito Rhenus dividens ,  infulamfacity 

omnibus  amnicis  majorem quamtumFranciSaliitenebant*     Hi  fere  funt  qui  Infulam 

Batavorum  nobis  defcriptam  reliquerunt :  fed  quantam  ?  hasc  magna  lis  &:  controverfia 
eft ,  qua  plures  alias  involutas  videmus ,  quam  laxe  habitaverint  Batavi ,  &  quinam  ex  tri- 
bus  Rheni  alveis  feparaverit  Galliam  a  Germania. 

De  Caefaris  temporibus  res  certa  eft ,  quum  duo  tantum  alvei  eflent  in  Rheno  flumine  ; 
infulam  Batavorum  fuiffe  tantam ,  quantum  fpatium  illi  alvei  comprehendunt.  Et  tum 
Batavi  plerique  intra  infulam  habitabant :  pars  etiam  extra  illam ,  Mofam  verfus ,  ubi  op- 
pidum  habuerunt,  de  quo  poftea  dicturi  fumus:  necvero  foliinfulamtenuere,fed  Cani- 
nefates  etiam  fbcii  poffeflionis  fuere ,  ut  Plinius  di&o  loco ,  &  Tacitus  Hift.  iv.  cap.  xv. 
prodiderunt ,  fi  modo  de  veteri  infula  quam  Csefar  nominavit ,  illi  duumviri  loquuti  funt , 
de  quo  poft  difquiremus.  Ex  duobus  ergo  alveis  qui  dexter  &  feptemtrionalis  erat ,  &  in- 
fulam&GalliamaGermanis,  temporibus  Caefaris ,  feparavit.  Pofteaquam  vero  Dru- 
fiis,  fofladucla,  novum  alveum  adFlevumoftiumadjecit,  illaquoqueinterlacuspars, 
Bataviae  videtur  acceflifle ,  6c  recedentibus  ripis ,  ut  Mela  ait  lib.  m.  cap.  n.  dexter  alve- 
us ,  exhaufto  medio ,  ampliorem  effeciffe  infulam ,  quae  ideo ,  quod  Zofimus  obfervavit 
l*eigw  veittji  Tt<na\*i<*A  vtV*  ,  maxima  amnicarum  fa&a  eft.  Hinc  illud  eft ,  quod  Hadria- 
nus  Junius ,  vir  do&iflimus ,  duas  quafi  Batavorum  infiilas  diftinctas  pofuit ,  veterem  Cse- 
faris,  Vahali  &  medio  alveo  Plinii  contentam:  &  novam  Pliniiabillomedioalveoad 
foflam  Drufianam  Sc  Flevum  oftium :  quem  licet  acriter  Philippus  Cluverius  impugnet  9 
non  contemnenda  tamen  funt  quae  tuendo  illi  6c  explicando  Jo.Ificius  Pontanus  Difceptat. 
Chorograph.  pag.  43 .  feqq.  attulit.  Quod  ante  ipfos  etiam  Cornelius  Haemrodius  fenfit, 
Bataviae  Defcriptione  pag.  6.  Necintantam,  inquit,  olim  anguftiam ,  contraEiam  fuiffe 
infulam,  ut  nmc  Jibi  qutdam  verfuafum  habent^  abunde  ex  fequentibus  verbis  demonfiratur  : 
Quumenim\V\imus]dicat,  nobilissimam  batavorum  insulam,  et  cannine-  «^c^T 
FATUM  ,  ET  FRISIORUM  E  t  c.  inter duo  Rheni  ojlia  comprehenfu ;  quid aliudjignificat 
quam  has  infulai  Batavis  adnumeratat ,  &  aprimaria  infula  communi  etiam  nomine  Batavos  ap~ 
pellatos  5  peculiariter  autem  alios  Batavos ,  alios  Canninefates ,  alios  Frijios  &c.  dittos. 

Quibus  deligentius  examinatis,  fic  animuminduco,  ut  nomen  Batavorum  infuU  per 
fe  &:  proprie  deberi  illi  cenfeam ,  quam  Caefar  intellexit ,  &  Lugdunenfi  alveo ,  quem 
medium  Plinius  dicit  ,  ejusque  oftio  finita  fuit.  An  vero  idem  fenferint ,  qui  poft 
Drufi  tempora,  ejusque  effufionem  amnis  Rheni  fcripferunt,  adfirmare  ecuidemnon 
pofliim ,  quod  valde  probabile  videtur ,  nova  illa  foffa  novos  terminos ,  eosque  ampliato 
Romano  imperio  inGallico  limite  ftatuerevoluifle,  ut  Batavorum  infulas  atque  territo- 
rio  contigerit,  quod  multis  aliis  regionibus,  quas  aucl:;e  prolatis  finibus  fuerunt,  &: 

E.e  z  quod 


lr- 


220  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

quod  adjectum  fuit,  in  focietatem  venit  nominis,  quo  vetus  regio  ufa  erat.  SicLatio 
veteri  additum  fuit ,  novum ,  quod  adjettum  Plinius  vocavit :  fic  Phrygias  magnas  in  Afia 
acceflit  ivUr^ros  ad  Hellefpontum ,  Straboneau&orelib.  xn.  quamnonminus<*^/V#/tf« 
Latine  dixerim.  Cum  primis  autem  Macedoniae  illuftre  nobis  exemplum  eft,  quam 
olim  a  Thracia  fluvius  Strymon  feparabat :  poft  terminum  ad  Neftum  fluvium  reges  pro- 
duxerunt,  utPhilippi,  nobilisurbs,  trans  Strymonem  fita ,  magnafcriptorumconfen- 
jfione ,  in  quibus  etiam  facri  &  divini  funt ,  Macedonias  contribuatur.  Sic  puto  etiam 
Batavise  evenifle  ,  cujus  nomini  &  pomceriis  accreverit  aliquid  ex  Drufi  liberalitate ,  id 
eft  promotis  Belgicae  finibus  ad  Flevum  ufque  oftium :  ut  gentes  tamen  adjefbe ,  per  fe 
diftinctse  manferint ,  fuisque  difcretae  nominibus ,  quemadmodum  in  adje&a  illa  Mace- 
donia  Thracicarum  gentium  nomina  haudquaquam  funt  abolita ,  fed  integre  confervata. 
Minus  autem  mihi  dubitandum  videtur ,  novos  duclus  Rheni ,  a  Drufo  facios  communem 
terminum  inter  Belgas  Germanosque  ab  illis  temporibus  habitos  fuifle ,  quum  Romano- 
rum  mos  6c  confuetudo  fuerit  profeiTe  limitem  provinciarum ;  non ,  in  anguftias  breviores 
cogere.  Nunc  de  Veteri  Batavia ,  a  Caefare  definita ,  agemus :  tum  demum  de  partibus 
eidem  infequenti  tempore  adjectis. 

Batavia  nomen ,  ut  regionis ,  apud  antiquiflimos  fcriptores  non  memini  me  invenire  r 
quibus  ejusdem  loco  eft  infula  Batavorum ,  ut  fiipra  demonftravimus ;  vel  ager  Batavorum* 
UtTacitus  dixit  lib.  n.  Annal.  cap.  vi :  populi  autem  nomenutiqueantiquiflimumSc 
ubique  celebratum  eft.  Zofimus  regionem  dixit  B#«e@wsv ,  Bataviam-,  ut  paulloante 
oftendimus:  longe  anteillum  DioCafliuslib.LV.pag.  f6y  Vxraovstv ,  Batavam  ,  ideft 
Bataviam.  Aitenim,  %ivoi  n  »jr7r«V  i7TihiKroi,  ojV  ro  t  Bccraxuiv  "Ssm  Tflft  JSotrotxxt;  y  *$  ov 
•r w  P»j'vo)  vYicis ,  Ivopoiy  peregrini  equites  lelliffimi,  quibm  BatavorumnomenaBatava,  Rheni 
infula ,  eft.     Eumenius  pro  reftaurandis  fcholis  extrema  oratione :  Singula  intuentmm  ani- 

mm  adfingit fub  dextera  tua ,  domine  Conjlanti ,  Bataviam ,  Britanniamque  ^fqualidum 

caput  filvis  Crfluttibm  exferentem.  Idem  Panegyrico  Conftantii  cap.  1 1 1 .  dejimata  Batavia  . 
BritannUque  vinditta.  -  Et  Pacatus  Panegyrico ,  quem  Theodofio  dixit.  cap.  v.  Attritam 
pedelinbm  prceliis  Bataviam  referam ?  In  Tabula  Peutingeriana  fcribitur  Patavia  dura  prima 
littera ;  &  fluvius  inferior  ,qui  vel  Vahalis  vel  Mofa  eft,F/.  Putabm.  Longitudo  Bataviae  eft 
a  divortio  Rheni  ufque  ad  oftia.  Tacitus  annali  1 1 .  eap.  V  i .  Rhenm  uno  alveo  conttnum ,  aut 
TTiodicm  infulM  circumveniens ,  apud  principium  agri  Batavi  velut  in  d.uos  amnes  dividitur. 

Oppidum  Batavi  videntur  unum  ievo  Vefpafiani  habuifle ,  idque  extra  infulam ,  (nam 

partem  etiam  agrorum  inter  Vahalem  &  Mofam  pofledifTe  fupra  diclum  eft)  quod  Tacitus 

fimpliciter  vocat  oppidum  Batavortnn*  utifolet,  ubiunumeft,  nec  proprio  <k  fingulari 

nomine  ab  aliis  diftinguendum.     Lib.  v.Hiftor.  cap.xix.ait :  Civili  Chaucorum  auxilia 

•venere^  non  tamen  aujm  oppidum  Batavorum  armis  tueri^  raptis  qu&  ferri  -poterant ,  ceteris 

injetlo  igni,  in  infulam  concejfit.     Sic  ergo  de  oppido  loquitur ,  tamquam  de  unico ,  fal- 

tem  praxipuo  8t  infigni:  quemadmodum  alibi,  Armal.  lib.  i.  cap.  xxxvi.  &lib.xu. 

cap.  xxvi  i .  Ubiorum  dixit  opptdum.     Nomen  proprium  illius  quod  fuerit,  non plane  eft 

certum.     Hadrianus Junius Noviomago  ad  Vahalim  id  honoris  tribuit ,  ut  tamquam  anti- 

quiflimum  oppidum  (quod  putat  a  Cattorum  duce,  qui  pulfi  huc  refugerant ,  adlatus 

infulae  conditum  efle)  a  Tacito  Batavorum  oppidum  adpelletur ,  quia  extra  infulam  pofitum 

ita  fit ,  ut  Civilis ,  incenfo  illo ,  ftatim  in  infulam  potuerit  trajicere :  etiam  in  Theodo- 

fiana  Tabula  nobilioris  &  primas  urbis  figura  depiclum.     Cluverio  autem  nonvidetur 

Noviomagus  tanta  antiquitate  efle ,  quia  nulla  ejus  mentio  ante  auclorem  Tabula;  illius  , 

quam  Theodofianam  y  etiamab  setate  dicunt,  ufquam  reperiatur.    Idcircomavultil- 

lud 


Belgica.  LIBER    II.    C  A  R    III.  221 

lud  oppidum  ad  Mofam  referre,  ubi  caftrumfwperfit  Batenburg,  quafi  Batavoburgum- 
Ptolemasus  quidem  lib.  1 1 .  cap.  ix.  Batavodurum  in  mediterraneis  inter  Vahalim  &  Mo- 
lam  ponit ,  quod  videri  poffit  opfidum  Batavorum ,  a  Tacito  nominatum  :  verum  quia 
Tacitus  nomen  vico  dat  intra  infulam ,  fitusquemPtolemasus  definivit,  aut  is  qui  tabu- 
lam  addidit ,  non  fine  cauffa  fufpecois  efl; :  neque  alium  vicum  ejus  nominis  intra  infulam, 
aliud  eodem  nomine  oppidum  Batavodurum  extra  illam  fuifle ,  effc  probabile. 

Praster  illud  oppidum ,  quod  vulgo  putatur  Batenburgum  ad  Mofam  efle  5  Tacitus 
in  infula  Batavorum  quatuor  vicos  modicos  aut  majores ,  prasfidiis  munitos ,  memorat 
eodem  libro,  cap.  xx.  Tantum  helli,  inquit,  fuperfuit ,  ut  pr&fidia  cohortium,  alarum9 
legionum,  modicis  vicis  quadrivartita ,  Civilis  invafrit ;  decimam  legionem  Arenaci  ;  fe- 
cundam  Batavoduri\  O"  Gnnnes  Vadamque ,  cobortium  alarumque  cajira.  Primuscxhis 
vicis  Arenacm  vel  Arenacum  a  Tacito  vocatur  ,quod  Antonini  eft  Harenacium ,  Peutinge- 
rianas  Arenatium.  Vulgaris  opinio  efl ,  in  quam  nominis  induxit  aut  fyllabse  fimilitudo  , 
Arenacum  illod  Arnheitn  efle,  aut  quiahoc  extra  infulam  in  ripa  dextera  eft ,  eiininfula 
oppofitum  fuifle*  &  pofl  cafiim  aliquem  ,  non  fatis  notum ,  trans  flumen  inftauratum. 
Sed  Tabula  &  Itinerarium  repugnant.  Hoc  enim ,  itinere  a  Lugduno  capite  Germania- 
rum ,  hunc  ordinem  fert : 

Trajettum  «—     »  — — 

Mannaricium 

Carvonem 

Harenacium 

Burgmacium 

Colomam  Trajanam 
TabeUaautemTheodofii^rmtf/^aNoviomagox  m.  p.  abefle  oftendit :  aBurginatio 
vi.  &  hoc  a  Colonia  Trajana  v  m.  p.seque  ut  in  Itinerario.  Ex  quo  confenfu  luculen- 
tum  eft,  medio  fere  loco  inter  Noviomagum  &  Coloniam  Trajanam ,  cujusveftigiain 
vico  Kellen,  feu  Koln,  proximo  -MQiCleve funt ,  exftitifle,  atqueitavin  eircitcri*. 
p.  infra  ipfum  divortium.  Sejun£r.um  ergo"  Arnhemium  a  veteri  Arenaco  per  x  m.  p.  effc. 
interveniente  etiam  principe,  fluviorum :  quod  pluribus  vide  a  doctiffimo  viro  Menfone 
Altingio  demonftratum. 

Nec  certior  eft  vulgaris  reliquorum  vicorum ,  quos  Tacitus  nominavit  expofitio. 
Vadam ,  Grinnes ,  Batavodurum  locant  ita ,  ut  iflud  fit  Wagingen  ,  illud  Rhenen ,  hoc 
Duerfiede.  Sed  prasterquam  quod  duo  etiam  in  ripa  ulteriore  funt ,  ne  nominis  quidem 
nos  fonus  invitat ,  ut  ita  fentiamus  de  Vada  &  Grinnibus.  Solum  Batavodurum  videtur 
partem  nominis  in  De urfiede  confervare ,  cui  vici :  Latinum  nomen ,  quoTacituscenfet^ 
videtur  cognomen^cj^addidifTe,  ut  vulgo  dicatur  Wychje  Duerfiede  ,  quas  vero,  ut 
oppidum  ab  arce ,  diflinguuntur.  Pontem  habuit  inchoatum ,  quem  Germanorum  manm 
irrumpere  nitebantur,  ut  ibidem  refert  Tacitus.  Proxime  Batavodurum  vicum ,  aut 
m  ipfb  vico ,  fuit  Levafanum ,  id  efl  fanum  Batavorum  dese  Levae  dicatum ,  quem  locum 
fbla  Tabula  Peutingeriana  habet.  Id  idolum  etiam  ab  accolis  infulae  Batavorum  cultum 
fuifle ,  locus  trans  amnem  Levendaal ,  id  eft  Vallis  Levee ,  oflendit. 

Grinnibus  locum  defignat  Peutingeriana  Tabula,  inter  Levasfanum  &  Carvonem, 
atque  adeo  o6to  circiter ,  vel  novem  millibus  fupra  Batavodurum ,  cui  ut  propiores  quo>- 
dammodo  fuere ,  ita  certe probabile ,  Vadam  Arenaco  propiorem  exftitiffe ,  hoc  eit  inter 
Carvonem  &  Arenacum.  Carvo  autem  nequaquam  eft  Grave  oppidum ,  utvulgoputa- 
tur  7  quia  itineraria  inRheni  traclu  &  in  infula  Carvonem  referunt  %  non  ad Mofam ,  cui 

E  e  3  Grave/ 


M. 

P. 

XV. 

M. 

P. 

XXI 1 

M. 

P. 

XXII 

M. 

P. 

VI. 

M. 

P. 

V. 

2SZ  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJA& 

Grave  adjacet:  Antoninianum  quidem  xxn  M.  p.  infra  Harenacium :  Peutingeri  aijtem 
Tabda  x  1 1 1  M.  p.  infra  Caftra  Herculis ;  adeo  ,  ut  fecundum  Rheni  ripam  Caftra  Hercu- 
luix  M.  p.  fint infra  Arenacum ,  quia funt  x 1 1 1  fupra  Carvonem.  Illa autem  Caflra  Her~ 
culk  etiam  ab  Ammiano  lib.  xv  1 1 1 .  cap.  1 1 .  in  civitatibm ,  ad  Rhenum  fitis ,  referuntur. 
Civitates,  inquit,  occupatse  funt  feptem :  Caftra  Herculvs ,  Quadriburgium ,  Triceftm&^ 
Noveftum ,  &  reliquae.  Ut  autcm  Tricefimas  legionis  caftra  vel  oppidum  in  extremis  Gu- 
gernis.erat :  ita  Quadriburgium  in  principio  Batavorum  fuifle  necefle  eft ,  cui  in  Itinerario 
Burginacium  refpondet ,  v  millibus  a  Tricefimae  caftris  Ulpiis ,  quas  ipfa  Colonia  Trajana 
eft,  utfuprademonftravimus.  Utrumque  laudatus  vir ,  Altingius,  interpretatur  Bur- 
gumadaquM,  five  Teutonica  voce  Waterburg ,  quae  cum  Ammiani  Quadriburgio ,  aut 
Vatriburgio ,  in  locum  W ,  Latinis  ignoti ,  V  vel  Qadfumto ,  concordat.  Quod  vero 
\X  ad  Vahalim  extra  infulam ,  in  finiftra  ripa  Cluverius  ponit ;  confentire  non  poflumus : 

quum  itinerum  nos  rationes  in  angulum  inuilae  deducant ,  quse  etiam  Altingii ,  viri  itemm 
honoris  caufla  nominandi ,  eft  fententia ,  Cluverianae  utique  pracferenda. 

Sic  ea ,  quae  partim  ex  Tacito ,  partim  ex  Itinerariis  de  citeriore  parte  infulae  novimus  , 
hoc  eft  a  principio  &  divortio  ufque  ad  Batavodurum  five  Duerftadium  ;  expofita  cuncta 
iunt,  &  fuis  rationibus  declarata ,  quaefecusacvulgofolent,  acnosipfiinTabulaBelgi- 
gse,  Cluverium  fequuti ,  pofuimus;  hocordinedifpenfandafunt: 

o     |     VI.     2      VIII.  XIII.  .  IX.  |     VI.     I      V.      *," 


9         £? 

5    viii. 

XIII. 

fada  Taciti 

intcrjacet 

|     8  r^Taciti         f  *  |  J^ 

tna^uf.  |S 


2     p?  intcrjacet         »_        VIII. 


& 


Nunc  ad  ulteriorem  partem  infulae ,  quae  a  Batavoduro  ad  Oceanum  eft ,  adgredimur  ex- 
planandam.  Nihil  heic  Tacitus  habet :  Ptolemseus  folum  Anyoietw ,  Lugodinum,  quod 
ex  Lugdunum  vel  Lugodunum  corruptum  eft  :  Antonini  Itinerarium  Lugdunum ,  Albimana , 
Trajcttum,  Mannaricium:  Tabula  Peutingeriana  addit  ad  Rhenum ,  Pratorium  Agrippi- 
nat  Nigrum  Pullum,  Lauros ,  &  Fletionem',  &  infra  haec ,  Vahalim  feu  Mofam  verfus , 
Forum  Adriani ,  Flemum ,  Tablas ,  Cafiingium :  inde  in  citeriorem  partem  ad  Novioma- 
gum  venitur. 

Proximum  a  Batavoduro  eft  Mannaricium  Itinerarii,  a  Carvone  diftans  xxu  m.  p. 
Carvo  autem  a  Levsefano ,  quod  ad  Batavodurum  erat ,  x  1 1 1 1 .  quibus  demtis  a  xx  i  i  .  re- 
linquuntur  diftantiae  inter  Batavodurum  &  Mannaricium  v  1 1 1  millia.  Et  quod  iter  illud 
Lugdunum  fert ,  haud  longe  a  Rheno  afuilTe  probabile  eft .  Cluverius  in  vico  ad  finiftram 
Leccae  quaerit ,  cui  nomen  Maurik  fit :  fed  praeterquam  quod  longius  a  via  recedit ,  nuila 
ibi  antiquitatisRomanaefignafuperefle,  teftiseft,  quem  faepe  laudavimus ,  MenfoAl- 
tingius  -,  ut  praeftet  differre  cum  recentibus  locis  comparationem ,  quam  incertum  ali- 
quid  pro  vero  conftituere. 

A  Mannaricio,  Antonini  eodem  itinere,  abeft  Trajetlm  non  xv  millibus ,  uteditum 
eft ,  fed  vix  v i  millibus  pafluum.  Hujus  &  nomen  &  fitus  evincunt  non aliud  oppidum 
efle,  quam  quod  hodie  vocatur  Utrechu  olim  epifcopatu,  nunc  academia  clariflimum. 
Eftenimartf^7>*;V#«,  utCaroli  Magniaetatedicebatur,  idnomen,  inquo^/;,feu 
alia  diale&o  Old ,  ad  TrajeBus  vocabnlum  acceffit.     Ex  quo  prave  Uhrajetlum  non  nulli 

vocant , 


Belgica.  LIBER    II.    G  A  R     III.  223 

vocant,  quem  elegantius  &  magis  Latine  dicerent  Traje&um  Rhcni ,  fctadRhenum.  At 
praeter  auctorem  Itinerarii  nemo  antiquorum  hoc  oppidum  nominavit ,  ut  de  ulteriori  an- 
tiquitate  nihil  certum  fit  quod  ftatuamus. 

-  Exinde  Itinerario  nihil  eft  ufque  ad  Albiniana  caftra ,  quo  fpatio  in  Tabula  Fletio ,  Lau- 
rit  Niger  pulltts  interponuntur.  Fletio  xvi  miliibus  abeft  a  Levaefano  3  hocaTrajectu 
xi  1 1 1 .  ex  quo  fitus  Fletionis  non  incertus  eft ,  nempe  1 1  millibus  pafliium  infra  Traje&um 
in  curvatura,  quam  vocant,  Rheni  amnis.  Ulteriora  Tabulae,  Lauri  &  Nigerpullus 
obfcuriora  funt ,  &  fortafle  diverfbria  &:  manfiones  :  Albiniana  autem  Itinerani ,  cor- 
rupte  in  Tabula  fcripta  Albamana ,  five  Albamana ,  funt  clariora.  Caftra  haud  dubie  in- 
telliguntur ,  fed  cujus  Albani  vel  Albini  ?  Si  ftat  Albiniana  legere ,  ad  Albmum  auctorem 
referantur.  An  is  vero  fit  Clodius  Albinus,  Severiimperatorisaemulus ,  non  pofliim 
definire.  Credibile  tamen eft  admodum ,  quia  de  ipfo  Capitolinus  in  Vita  cap.  vi.  refert, 
per  Commodum  ad  Gallias  translatum  ejje  ,  iu  qua ,  fujis  Frijits  Transrhenanis ,  celebre  nomtn 
fttum  &  apud  Romanos  O"  apud  barbarosfecerit. 

Inde  Lugdunum  x  millibus  abeft ,  tanta  antiquitate  oppidum ,  ut  etiam  Ptolemaeus 
illius  rationem  habuerit.  Treverorum  tumultu  exftitifle ,  probari  ex  Tacito  non  poteft : 
nec  vero  longe  poft  ortum  effe ,  Ptolemaei  teftimonium  confirmat.  Ejus  vero  Lugodinum 
non  aliud  quam  Antonini  8c  Tabulae  Lugdunum  effe,  non  eft  quod  dubitemus  ,  quiain- 
Batavis  &  prope  Oceanum  ponit  •  licet  cum  occidentali  oftio ,  quod  commune  cum  Mo- 
fa  Rhenus  habet ,  non  cum  medio ,  ad  cujus  alveum  fitum  eft ,  componat :  quanta  de- 
ceffio  a  vero  loco  non  infolens  Ptolemaeo  eft ,  praefertim  in  Occidente.  In  diclo  Itinera- 
rio  legitur :  A  Lugduno  Capite  Germaniarum  Argentoratum ,  ut  isepe  ad  illud  iter  provoca- 
vimus.  Jo.  If.  Pontanus  Difcept.  Chorograph.  pag.  1^4.  exiftimat  legendum  efle  caput 
Germaniarum ,  ut  ad  Argentoratum  referatur ,  quia  Lugdunum  illa  aetate  non  tantae  di- 
gnitatis  erat ,  ut  caput  provinciarum  nuncupari  potuiflet.  Verum  non  eft  quod  quidquam 
immutemus.  Caput  enim  heic  prwciptum  eft ,  quod  revera  Lugdunum  eft  Germaniarum, 
fi  ab  Oceano ,  aut  Inferioris  provinciae  extremo ,  incipias  Cisrhenanx  Germaniae  provin- 
cias  perluftrare.  Interea  non  negamus ,  minorem  tum  temporis  fplendorem  hujus  urbis^ 
quam  nunc  eft ,  exftitifle ,  ad  quam  avorum  memoria  cum  alia  multa  ornamenta ,  tum 
maxime  infigne  decus  &;  incomparabilis  gloria  ex  iitterarum  ftudiis  acceflit. 

Duobus  miHibus  pafluum  fupra  Lugdunum  in  Tabula  Theodofiana  eft  Prmtorium  Agrij>~ 
fin&^  quodilla,  quum  in  Claudii  matrimonio  eflet  y  videtur  exftruxifle ,  exemplo  fratris 
Caii ,  qui  ut  Suetonkis  cap.  xxxv  i 1 .  refert ,  in  exftruttionibns prmtoriorum  atque  villarum  , 
®mnirationep>ofhabita  ,  nihil  tam  ejficere  concupifcebat ■,  quamcjnodpojfeeff.cinegaretur.    Situs  *^ 

& diftantia oftendit ,  fuifle inloco ,  qui hodie Roomburg vocatur ,  quod quidam interpre-  w  ^s-JjT/ 
tantur  Arx  Romana  ,  quafi  ipfum  praetorium  Koc  nomine  fignificaretur.  Eodem  loco 
etiam  aliud  aediftcium  publicum  fuit ,  quod  Armamentarium  Romani  adpellaverunt:  Ali- 
um  teftem  illius  non  habemus ,  nifi  unicum  lapidem ,  ante  ducentos  circiter  annos  reper- 
tum,  6c  a  variis  defcriptum  r  intortisadmodumlitteris&interfe,  praeter  morem ,  con- 
nexis,  notatum^  quasutPetrusSciveriusAntiquitat.  T3atavicis  pag.  182.  exhibet,  fe- 
paratas  &  jufto  difpofitu  fic  exfcriptas  damus : 

IMP.     CAES.     L.    SEPTlMIUS     SEVERUS    AUG.    ET 
M.     AURELIUS    ANTONINUS     CAES.     COH.     XV. 
VOL.     ARMAMENTARIUM    VETUSTATE 
CONLABSUM    RESTITUERUNT     SUB 
VAL.    PUDENTE    LEG.     AUG.    PR.    PR.    CURANTE 
CAECILXO    BATONE    PRAEEECTO. 

Sedi- 


224  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE, 

Sed  idem  Scriverius ,  &  Hadrianusjunius,  Hiftor.  Batav.  cap.  x.  quidquid  hujus  arma» 
mentarii  eft ,  ad  litus  Oceani  referunt ,  uteademfit^rAr  Brittannicat  cujus  fundamenta 
interdum,  Oceano  refugiente ,  confpecta funt ,  quoditaclariffimiviricredidemnt,quia 
perfuafi  ab  aliis  erant ,  ex  ruderibus  illis ,  fubmarilatentibus,  extra&umhunclapidem, 
quem  defcripllmus ,  fuifle.  Alii  vero  fide  digni  homines ,  6c  antiquiores  etiam  perhibent, 
aratro  effofliim  prope  Roomburg  in  agro  Lugdunenfi  efle ,  ideoque  Armaruntarium  illud, 
fi  in  loco ,  quo  lapis  inventus  eft ,  olim  fuit,  cum  ipfo  Prsetorio  Agrippinas  conjuncTum 
fuifle ,  doctifiimorum  jam  virorum  eft  fententia.  lnter  hoc  Prsetorium  &  Albiniana  ca- 
ftra ,  in  Tabula  etiam  Matilo  collocatur ,  obfcurus  locus ,  &  nemini  praster  auctorem 
Tabulae ,  cognitus  j  de  quo  nihil  habemus ,  quod  referatur. 

Tandem  etiam  aliquid  de  Arce  five  Caftello  litorali ,  quod  inundans  Oceanus  texit ,  di- 
cendum  eft.  Hujus  arcis  veftigia  mari  adobruta  latent ,  nifi  quando  poft  Africi  venti  fu- 
rorem  fubita  tcmpeftas ,  a  Cauro  concitata ,  nudatum  arenis  litus  retexerit.  »Tunc  a  fun- 
damentis  reliquias ,  recedente  maris  aeftu ,  prope  medii  Rheni  vetus  oftium ,  adeo  fpecta- 
re  &  numerare  licuit ,  ut  eruditi  viri  ichnographiam  etiam  illius  caftelli  delineaverint,  qua- 
lem  ab  Junio  Scriverioque  dictis  libris  expreflam  explicatamque  habemus.  Sunt  qui  Ca- 
ligulae  Pharum  feu  altijfimam  turrem ,  utSuetoniuscap.XLVi.vocat,  ibi  excitatam  cre- 
dant ,  quod  negarit  alii ,  quia  ex  Morinis  Romani ,  non  ex  Batavis  in  Britanniam  trajicie- 
bant.  Turrem  autem  illam  indicium  vittorU  Britannicse ,  ut  Suetonius  ait ,  fed  adfecta- 
tx  modo ,  aut  fimulatse ,  voluifle  a  pofteris  credi ,  quafi  ibidem  in  Britanniam  trajeciflet , 
aut  victor  inde  regreflus  ibi  effet.  Alii  Drufo  in  illo  litore  monimentum  conditum  &  aram 
pofitam  fuifle  autumant ,  contufi  lapidis  infcriptione  ad  id  perfuafi ,  quem  ex  ipfis  ruinis 
illis  extraclum  efle  adfirmant.  Conditam  aram  a  Claudio  dicunt ,  a  Severo  Sc  filio  An- 
tonino  reftitutam .     Reliqua  hsec  in  lapide  verba  exftant : 

.  .  ..  .  TANNIC.  GERMANIC.  PIUS  FELIX  AUGUS^T. 
.  .  .  \  MAX.  TRIB.  POT.  XVIII.  COS.  III.  P.  P.  IMP.  IILj 
;  .  .  .  RAM  A  DIVO  CLAUDIO  ET  POSTEA 
....  ERO  PATRE  SUO  RESTITUTAM 
Quse  fiipplentur  ita ,  ut  praemittatur  nomen  Jmp  Caef.  M.  Aurel.  Antoninm  Britmnicvu , 
ac  reliqua :  addantur  Tont.  id  eil  Pontifex  >  item  aram  &  Severo.  Ortelius  fufpicatur , 
expeditione  Britannica  ibidem  Claudium  arcem  condidifle ,  in  commodiorem  legionum 
cohortiumque  transducl:ionem  ,  aut  quo  milites  ibidem  hibernarent.  Sed ,  quod  antea, 
dubitari  &  heic  loci  poteft ,  an  tum  Romani  alia  via  in  Britanniam  profe&i  funt ,  quam 
JuHus  Casfar  prsemonftraverat.  Quid  ?  quod  ne  de  re  hac  dubitandum  quidem  eft ,  quum 
Suetonius  cap.  xv  1 1 .  aperte  dicat ,  Majfdia  Gejforiacum  ufquepedejin  itinere  confeBo ,  in- 
de  transmifijfe.  Geflbriacum  autem  in  Morinis  eft ,  eorumque  caput  atque  portus  fuit , 
ut  infra  oftendemus.  Quod  fi  autem  verum  eft ,  ex  marinis  illis  ruderibus  extraclum 
illum  lapidem  fuifle ,  illuftre  Romanorum  opus  &  monimentum ,  qualecumque  etiam 
fuit ,  is  arguit  &  probat.  Ibi  vero  Armamentarium  locare ,  quafi  &  illius  lapis  alius  ex 
ruinis  illis ,  fub  mari  abfconditis ;  teftis  fit  protraclus ,  ut  clariffimis  viris  perfuafum  eratj 
hoc  eft  quod  ante  paullo  non  minori  aliorum  auctoritate  refutavimus.  Nec  nomen  vetus 
hujus  arcis  mari  obrutae  ufquam  indicatum fuit ,  c^iidv\i\gp nunc t} huyste Britten_,  five 
Bnttenburs. ,  id  eft  Arcem  Britannicam ,  nefcio  unde ,  five  quo  auctore  ,  adpellant  , 
falfa  fortaflis  fama  inducti ,  quafi  ex  illo  loco  Caligula  fimulando  tentaverit ,  vel  poft  il- 
lum  Qaudius  Caefar  vere  trajecerit  in  Britanniam. 

De  iis  hacl:enus,  quae  ad  medium  Rheni  alveum  ejusque  finiftram  ripam  fita  erant : 

nunc 


Belgica.  L  I  B  E  R    I  I.     C  A  P.    III.  225 

nunc  de  illis  quoque  addemus ,  quae  in  auftrum  inde  &:  ad  Mofam  vergunt :  a  folo  auelo- 

re  Peutingerianas  Tabulas  notata.     Primum  6c  prcecipuum  ell  Forum  Adriani ,  ut  ille 

fcripfit,  vii  millibusaLugdunorecedens,  ut accurate  Menfo  Alting  ,  v  exxfa<5to, 

emendavit.     Au&orem  &  ufum  oppidiipfumnomenmanifeftat:  fitum  ,  emendatadi- 

ftantia  &  reliquiasnominisinroo^arg:  dignitatem  &:  amplitudinem  ruinae  circumjcfbe   ^r^^XJ. 

&fubcerrane*e  fiibftru&iones ,  inquibus  etiam,  qui  risec  curatius  inveftigant ,  Elinum 

praetorium  vel  arcem  ajunt  inveniri ,  nomen  nummis  monftrantibus ,  qui  ibidem  reperi- 

antur:   quod  praedicrus  antiquitatum  fcrutator  Altingrus  ab  AeUm ,  Hadrianinomine, 

deducit,  fed  ab  adoptato  per  Pium  Marco  nepote  impofitum ,  quia  iniisdemnumirulis 

aurelI  ant.  id  eft  Aurelii  Antonini  nomen ,  non  aureliani  ,  ut  creditum  fuerat , 

legatur.     Accedit  infcriptio  vetufti  lapidis  ,   five  columellae  milliarias  ,    apud  vicum 

Monfier  repertae  ,  defcriptse  ab  Scriverio  pag.  214.  Gruterop.  15*6.  cujusultimaenotce 

flint 

A.    M.      A.     F.       C.     M.      XII. 

quas  docli  viri  non  uno  modo  interpretantur ,  Amunicijio  ,  fi  quod  in  illis  locis  fuit  >  aut  ) 
amari>  quialapisinterDelphos  &:  Hagam repertus 3  ubi Monafterium fuit 3  velaMoJa  / 
denique,  aut  aliterj  plerique  autem  infequentes  litteras  A.F.adForum>  (yelaForo,  fi  c 
priores  ad  municipium ,  vel  ad  mare ,  vel  ad  Mofam ,  fignificant)  confentiunt  legendas  eile , 
\itForum  Hadriani  intelligatur ,  quod  etiam  confiituta  millia  pajfuum  x  1 1 .  quot  a  di£to  loco^/ 
ad  Voorburgum  funt ,  numero  fuo  rect.e  pofito  comprobant 

Cetera  Tabulae  Peutingerianse  inter  Forum  Hadriani  &  Noviomagum ,  ignobiliora 
flmt.  Flenium  xvm  m.  p.  a  Foro  j  cujus  Sc  nomen  Sc  numeros  Cluverius  immutat ,  \i- 
centia ,  ut  videtur ,  non  toleranda :  inde  poft  xn  millia  TabU  j  £c  rurfus  intervallo  xviii 
M.  p.  Cajpingium,  de  quibus  prseter  nomina  nihil  habemus  quod  adferamus ,  nifiquod 
Cafpngium  per  numeros  fuos  in  locum  Afperen  ajunt  incidere.  Grinnes ,  quse  fequuntur  in 
Tabula,  ad  fuperius  Rhenanum  iter ,  unde  errore  exciderant ,  reduximus  fupra ,  Taci- 
to  au&ore ,  cui  illse  cum  reliquis  vicis  ad  Rhenum  funt :  Ad  duodecimum  autem ,  fignum 
diverforii  vel  manfionis  eft. 

C  A  N  I  N  E  F  A  T  E  S. 

Populi  hujus  nomen  non  uno  modo  eft  proditum.  Vellejus  Paterculus  &  Cornelius 
Tacitus  fcripferunt  Caninefates :  ille  lib .  n .  cap .  c V .  Intrataprotinm  Germania ,  fubaBi  Ca~ 
ninefates ,  Attuarii,  BruBeri :  recepti  Cherufci ,  &  tranfttm  Vifurgis.  Taciti  exempla  mox 
pofteaproferemus.  Plinius.lib.  iv.  cap.  xv.  Cannenufates  dixit ,  ut  Harduinus  legit ;  ut 
Menfo  Altingius  pag.  12.  Cannunefates  :  quod  prope  convenitcum  veteri  infcriptione 
apud  Gruterump.  385-. 

PRAEF.  ECL  ALAE  PRIMAE  CANNANEF ATUM. 
Origo  gentis  ex  Germania  eft  perinde  ac  Batavorum.  Tacitus  lib.  iv.  Hift.  cap.  xv.  Mijfi 
ad  Camnefates  qui  conjiliafociarent.  Ea  gens  partem  infula  colit ,  origine ,  lingua ,  virtutepar 
Batavis :  numerofuperantur.  Ex  quo  Sc  fitum  inteliigimus ,  hoc  eft  infulam  habitafle :  eam- 
dem  puta  quam  Batavi.  Plinius  id  plenius  exponit  di£to  lib.  iv.  cap.  xv.  In  Rheno  ipfo  ^rope 
centum  millia  pajfuum  in  longitudinem ,  nobiliffima  BatavoruminJula&Cannenufatum:  £r 
aliaFrifiorum,  Chaucorum^  Frijiabonum  ,  Sturiorum,  Marfaciorum,  qua  fernunturinter 
Helium  &  Flevum.  Ita  adpellantur  ofaa,  in  qua  effufm  Rhenm '  ab  fepttemtriom  in  lacus ,  ab 
occidente  in  amnem  Mofamfe  fpawt. 

'  F  f  Hse 


226  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Ksec  fere  veterum  funt  teftimonia ,  quse  de  Caninefatum  nos  fede  6c  loco  poflint  infli- 
tuere.  Vellejus  in  Germania  locat  cum  Bru&eris  atque  Cherufcis ,  Transrhenanis  popu- 
lis :  nec  vero  quisquam  alius  eomm  reliquias  in  Germania  hoc  nomine  nuncupavit :  &  Ci- 
vilis  ipfe  apud  Tacitum  tam  Caninefates  quam  Batavos  adfcribit  Galliae  lib.  iv.  cap.  xxxn. 
En  ego  ,  inquit  ,  pr<tfeclus  unius  cohortis ,  &  Caninefates  Bataviqm ,  exigua  Galliarumportio , 
vana  illa  cafrorumfpatia  excidimus.  Quod  fi  ergo  cis  Rhenum  pofitos  mtelligit ,  vix  tamen 
eos  intermiffcos  Batavis  intelligere  potuit.  Id  eft  quod  Cornelius  Haemrodius  &  Hadria- 
nus Junius  ex  Plinio  quoque  6c Tacito  urgent ,  fed  difpari  conatu  6v  prc  ^eflu.  Hic  enim , 
Junius,  Hiftoria  Batavias  cap.  iii.  pag.  47.fingularemeisinfulam,  feparatam  a  Batavo- 
rum  fede ,  tribuit ,  forfan  lacubus  &  aeituariis ,  faltem  ex  parte  remota  ab  Oceano  circum- 
datam.  Sequitur  ,  inquit,  Caninefatum  injula  ,  quarum  egoterminosnon  multum  variare  a 
vetufiis  fufpicor ,  bonaque  conjeflura  ducor  ;Jiquidem  infulafuit  (id  quod  cxprcjfc  loquitur  Plimui) 
eos  a  fecundo  Rhcni  five  med.io  oftio  apud  Cattorum  vicum  initium  cavere ,  longoque  terrarum 
traBufccundum  colles  arenarios  fedes  futu  habuijfe  Harlemo  tenus  ,  ita  ut  Oceanum  Britannicum , 
iniquum  vicinum ,  cum  prxdiclis  collibus  habuerint  ab  occidente  *,  a  nafcentis  vero  folis  plaga  di- 
vififucrint  alveo  uno  ex  clicibus  Rheni.  Rem  non  movemus :  de  infula  feparata  dubitamus , 
prsefertim  ex  Plinii  verbis  adprobanda.  Is  enim  indiftincte  diclo  loco  ait :  In  Rheno  ipfo 
nobiliffima  Batavorum  infula  &  Cannenufatum  ,  &  alia  Fnjiorum ;  quas  verba  quidem  ambi- 
gua  videri  poflimt ,  quafi  dicant ,  Batavorum  infula,  &  Cannenufatum ,  fubaudi  rurfus , 
infula  ;  vel  ut  una  fit  infula  &  Batavorum  &  Cannenufatum.  Illud  Hadr.  Junio  yidetur  j 
hoc Taciti comprobatur aucloritate ,  qui di&o  loco  ait  :  Eagens  [Caninefatum]  partem 
infuU  colit ,  origine ,  lingua ,  virtute  par  Batavis ;  numero  fuperantur :  quae  infula  non  po- 
teft  alia  effe  quam  Batavorum ,  quod  non  tantum  comparatio  illa  cum  Batavis ,  quam  qua; 
cap.  xii.  de  illa infula  antecefferant ,  confirmant.  Nec  licet  magnam  infulam  Batavorum 
inter  Helium  £t  Flevum  comprehenfam  intelligere ,  quia  Plinius  ali as  ,  Frifiorum  riem- 
pe  ac  ceterarum  gentium ,  eisdem  ofliis ,  ut  feparatas  ab  illa  Caninefatum ,  inclufit. 

Haec  dubitantur  de  fingulari  infula  in  verbis  Hadriani :  pofitionis  cauflam  6t  fedis  non- 
definimus ,  fed  differimus.  Conftans  enim  multorum  efl  fententia ,  Caninefates  feptem- 
trionalem  Hollandiam  coluifTe ,  ita  prorfus ,  ut  Cornelius  Aurelius  lib.  i .  Batavise  cap.  iv. 
Harlemum  nominatijfimorum  Caninefatum  urbem  dicat :  6c  Cornelius  Haemrodius  Batavia? 
Defcriptione  pag.  13.  Caninefates  terram  a  Rhenoveterifeptemtrionemverfus ,  jropterlitus 
Oceani  ad  ufqueferme  Adiarfaciorum  fedes  obtinenX ,  vulgoque  dicuntur  die  Kennemerlanders.  Et 
quod  idem  pag.  p.  praiter  illud  Cattovicenfe  veteris  Rheni ,  plura  interna  oftia  indicavit ,. 
illorumque  unum  alveum  praeter  Enkhufam  ducit  &  Alkmariam ;  probabile  non  minus 
Jo.  Ifacio  Pontano  Difcept.  cap.  xx.  quamipfiHaemrodiovidetur,  quia  ille  alveus  vere 
rnedius  inter  Helium  Flevumque  fit ,  effe  fortaflis  illum ,  qui  feptemtrionale  latus  infulse 
|  Batavorum  clauferit.  id  quod  neque  confirmare  argumentis ,  neque  refellere  animus  eft. 
Plura  tamen  fuifle  Rheni  oftia  etiam  ante ,  quam  Drufus  per  lacus  novo  alveo  derivaret  >> 
illa  Casfaris  verba  lib.  iv.  cap.  x.  haud  obfcure  videntur  probare ,  Ubi  Oceano  adpropmqua- 
vity  inylures  dijftintpartes.  Quod  fi  vere  ita  fe  habet ,  ut  probabile  illis  docliflimis  viris 
videbatur ;  omnis  difficultas  controverfiae  fublata  erit ,  ck:  recentioribus  cum  Tacito  Pli- 
nioque  bene  conveniet.  Interea  plures  in  Cluverii  fententia  adquiefcunt ,  qui  ut  veteris 
Rheni  alveo  praster  Trajec~him  8t  Lugdunum  ducto ,  &  infulam  Batavorum  &  omnem 
Galliam  finiri  exiftimat ,  ita  in  feptemtrionali  infulse  parte  ad  alveum  illum  &  intus,  a  Ba- 
tavoduro  ad  Lugdunum  fere ,  omnes  Caninefates  deponit ,  ita  tamen ,  ut  ad  Oceanum 
non.pertmeant ,  neque  Lugdunum  %  quia  Batavomm  dicitur  %  poflederint  umquam .  quo' 

quia. 


Belgica.  LIBER    II.    C  A  R    III.  227 

quia  meliorem  Batavia?  partem  fubducit,  &  Batavosmaritimosafuperioribusfecluditi 
non  definunt  alii  de  finium  illa  defcriptione  dubitare. 

De  ceteris  gentibus,  quarum  infulas  Plinius  inter  Helium  ScFlevumfternit ,  meras 
fimt  conjecturse  do&orum  hominum :  argumentis  Sc  rationibus  vix  quidquam  probari 
poteft ,  quin  facies  illorum  locorum  inundationibus  fuit  ita  immutata ,  ut  ubi  populi 
coluerant ,  nunc  ingens  lacus  fit  five  mare  Auftrinum.  Pontanus  Difceptat.  Chorograph. 
cap.  xxi.  p.  6f.  Cetera*  Plinionominatasgentes/inmfere  &  mare  Auftrwum  ribolevit.  Varie 
autem  vocabula  illarum  a  variis  torquentur ,  nec  ullum  fere  inta&um  relinquitur .  Qui- 
dam  integros  populos  ,  quos  minus  noverunt ,  ejiciunt ,  ut  Cauchos  Sc  Sturios :  alii 
Sturios  inUrios  convertunt,  Sc in  Auftrini infula  Uricha  inveftigant ;  Cruverius  Frifia- 
bones  Frifiosque ,  hoc  loco  obvios ,  in  Frijios  majores  mmoresque  commutat  j  fed  retentis 
ceteris  cunclis,  folos  Cattchos  clarifiimus  vir  Menfo  Altingius  follicitat ,  ratusCelemen- 
tum  abundare  in  eo  nomine,  ortum  exfigno  it&^iewii  qucepoft  Marfaciorum  clau- 
denda  fit.  Ita  enim  pag.  12.  fententiam  Plinii  iliftribuendam  legendamque  autumat : 
In  Rheno  ipfo  ,  propecentum  M.  P.  in  longitudinem ,  nobilijfima  Batavoruminfula  cr  Cannune- 
fatum.  Et  alU  Frifiorum  (Auchorum ,  Frtpabonum ,  Sturiorum  ,  Marfaciorum )  qu&fter- 
ntmtur  inter  Heliumy  €r  Flevum.  Scilicet  omnes  vuk  Frifios  efleorigine  ,  fivecoloni- 
am  Frifiorum  Transrhenanorum  5  fed  rurfus  divifos  inminorespopulos,  uti  parenthefi 
diftinde  nominentur.  Hos.  ita  diftribuit  £c  quibuslibet  fuas  fedes  adfignat ,  ut  Auchos 
ponat  proximos  Foffe ,  quse  a  Drufo  nomen  habet :  Frt/iabones  in  illo  tractu ,  ubi  regina 
emporiorum  Amftelodamum  eft  ,  Sc  Horna ,  6c  Enkhufa  cum  Medemelaco :  his  ad 
Oceanum  obducat  Marfactos :  in  feptemtrionem  &fupraFlevumlacum«S'^nwrejiciat. 
Sed  ita  doclis  quidem  conjecTairis  locantur :  argumentis  deftituitur  pofitio. 

Plures  in  earegione,  quam  unum  lacum  fuiffe ,  ex  multitudinis  numero ,  quoTaci- 
tus  utitur,  pronum  eft  colligere.  Annali  1;  cap.  UK.impoftas  navibm  quatuor  legtones fer 
lacm  vexit  Germanicus :  &  lib.  1 1 .  cap.  viii.  Fojfam ,  cui  Drufana  nomen ,  ingrejfm ,  pre- 
catusque  Drufumpiatrem ;  lacm  inde  O"  Oceanum  ufque  ad  Amifamfiumen ,  fecunda  navigati- 
one  pervehitur.  Hos  vero  lacus  in  unum  coaluifle  ,  eumque  auclum  inundationibus , 
magnus  Auftrinus  lacus  argumento  eft.  Quas  circa  illum  oppida  notantur ,  quam  anti- 
qua  fint  3  certo  explicari  non  poteft .  Hadrianus  quidem  Valefius  Rerum  Francicar.  lib . 
1.  pag.  6.  fcripfit ,  Poftumum  Macufam ,  oppidum  Batavomm  ab  Francis  captum  >  quod  hodie- 
que  Ancufam appellant ,  recepijfe  indicant  Pojftumtani nummi ,  herculi  m acus ano infcripti : 
fed  unde  certo  probetur  5  Macufam  HveMagufam:  efle  oppidum  Enkhufaim , ,  five  An- 
cufam  utipfefcripfitj  equidemhariolarinonpoffom.  Eft  lapis  circa  oftia  Scaldis  reper- 
tus,  quem  Ortelius  infpexit  j  6c  aliusinGelriaexftare  dicitur,  quibus  utrisque  infcri- 
ptum  eft  heuculi  magusano.  Sedneque  heic  perfpicio ,  quarationead  Ancufamop- 
pidum  referri ,  autejusnomenindederivaripoflit.  Siexnominejudicandumeft,  mal- 
lem  adCaftra  Herculis,  fupra  ex  Tabula  Peutingeriana  8c  Marcellino  demonftrata ,  re- 
ducere.  Unde  vero  cognomen  Magufani  fit ,  vix  quisquam  divinando  poterit  ita ,  ut 
perfuadeat ,  interpretari.  Et  hacc  de  Caninefatibus ,  quos  a  pluribus  dixi  circa  Enkhu- 
fam  8c  Alkmariam  collocari ,  faltem  ibi  finem  illorum  fedibus  imponi. 


Ff  2.  p  o 


228  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

POPULI    INTER    MOSAM 

ET       SCALDIM. 

Ut  Germanias,  provincias  Romanorum  in  Gallia  Cisrhenana  ,   poffimus  definire, 

necefTe  eft ,  ut  omnes  cis  Rhenum  Germanicas  gentes ,  quas  adhuc  ab  Helvetia  ad  Ocea- 

num  ufque  perfequuti  fiimus:  perluftremus.     Pars  illarum  fupereft ,  quae  inter  Mofam 

&  Scaldim  iedes  occupaverunt.     Plinius  lib.  I  v.  cap. xvn.  A  bcalde ad  Sequanam Belgica. 

Ergo  quia  Scaldi  flumine  finit  Galliam ,  ultra  illud  flumen  non  Gallos ,  fed  Germanos 

credidit  coluifle.     Tacitus  German.  cap.  11.  Qui  primi  Rbenum  transgrefftGallosexpule- 

nnt ,  nunc  Tungri   tunc  Germani  vocatifunt.     Rurfus  Plinius  di&o loco  :  AScaldiinco- 

lunt  exteraToxandrt ,  pluribm  nominibus.     extera,  hoc  eftregionemultraScaldim, 

extraque  Gallias ,  Scaldi  finitas ,  pofitam ,  ad  Mofam  ufque.     Prseterea  in  hoc  tracm 

gentium  clara  nomina  funt  Menapit,  Tungri,  Advatici,  Bethafli;  qui  quantum  difcri- 

men  inter  fe  habuerint ,  nunc  oftendendum  eft.     De  JEburombus  fupra  diximus. 

M     E     N     A     P     I     I. 

Menapii  Caefaris  aevo  utramque  Rheni  ripam  coluerunt :  fed  fub  idem  tempus  ulteriorem 
five  Germanicam ,  expulfi  a  Tencteris  &  Ufipetibus ,  amifemnt.     Sicenimille  lib.  iv. 
cap.  iv.  de  Bello  Gallico:  U/ipetes  &  Tenfferi  complures  annos  Suevorum  vim  fuflinuerunt : 
ad  extremum  tamen  agris  expulft ,  ad  Rhenumpervenerunt ,  quasregiones  Menapit  incolebant ,   , 
&  ad  utramque  ripamfluminis  agros ,  adiflcia ,  vicosquc  habebant :  fed  tanta  multitudinis  ad- 
ventu  perterriti ,  ex  his  xdiflciis ,  qua  transflumen  habuerant ,  demigraverunt ,  O" ,  cis  Rhenum 
dijpofltis  prdfldus  ,   Germanos  tranflre  prohibebant.     Pars  regreffi  in  defertas  fedes  trans 
Rhenum  fitas,  quum  invafores  receflifle  fimulafTent,  inopinantes  omnes  oppreflifunt, 
etiam  Cisrhenani ,  antequam  de  fuorum  clade  audifTent ,  ab  eisdem  Ufipetibus  Tencteris- 
que  pulfi ,  qui  occupatis  illorum  didiflciis  reliquam  partem  hiemis  fe  eorum  copiis  aluerunt , 
ut  ibidem  Caefar  enarravit.     Ex  quibus  habitatio  lllorum  ripenfis  fiveRhenana,  quae 
olim  fuit ,  fatis  abundeque  intelligitur.     Nec  vero  hax  fola  fuit ,  fed  eodem  tem- 
pore   inter   Mofam    &  Scaldim  fedes  habuemnt ,   atcjue  ita  latiffime  habitaverunt. 
Id  quod  ex  eo  non  cbfcurum  eft,  quia  Casfar  cum  Morinis  eos  plerumque  conjungir. 
Idem  lib.  1 1 .  cap.  iv.  de  Bello  Gall.  hoc  ordine  ab  Rhemis  fibi  Belgamm  adparatum 
enarratum  dicit  ,    Ambianos  x  millia  ,   Morinos  xxv  millia  :  Menapios  IX  millia: 
Caletes  x  millia.     Et  lib.  1 1 1 .  cap.  xxv  1 1 1 .  C&flar,  quod  omni  Galliapacata ,  Morini  Me- 
napiique fupererant  qm  in  armis  ejfent ,  neque  ad  eum  umquam  legatos  depacemtfljfent ',  eo  exer- 
fitum  adduxit :  -  -  -  qui  quod  continentesfllvas  acpaludes  habebant ,  eofefuaque  omnia  con- 
iulermt.     Et  lib.  vi.  Q^.w.C^Jarquumundiquebellumpararivid.cret,  Nervios ,  Advati- 
cos  ac  Menapios,  adiuntlis  Lisrhenanis  ommbm  Germanis  effe in  armis ;  maturiusjlbi  de  bello 
cogitandum  putavit.     Et  cap.  V.  ejusdem  libri :  Ipfe  cum  legiontbus  expeditis  quinquem  Me- 
napios proflciflchur .     Jlli^  nuila  coaBamanu,  loctpr<ffldioJreti,  infllvat paludesque conflugi- 
unt ,  Juaque  eodem  conferuht.     Ccflarpartttis  copiis  cum  C.  Fabio  legato  ,  &  M.  Craffo  qudflore, 
celeriterqne  cjfeclis  pontibus ,  adtittnparttto:  adiflaa  vtcosquc  incendit ,  acreliqua.     Nihil 
heic  ac  Rhenum  geftum :  intus  &  intra  Mofam  omnia.     Dio  Caflius  confirmat  idem  lib. 
xxxix.  pag.  1 1  i.de  Cae&re  :    Mct#  tStc  iwi  ii  Moe/W  K$\  feW  M«iwr*jj?,    IpQg&s  ffQlcn 


m&Sy 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  III.  229 

cvrcts ,  zfzgtTWtre. ,  Pofth&c  in  Morinos ,  eorumquefinitimos  Menapos  arma  convertit.  &  paucis ' 
interje<5ris ,  de  eisdem ,  «ts  7roK&s,  I^ovtss1,  «V  iv  KotKufiottq  JtottTiay.zvoi ,  Noninoppidis 
habitant,  fedintugwriis. 

Strabolib.  iv.pag.  134.  to#  Mtvotrtlots  «VJ  cvve^ej?  c$n  t?  B-etKotlTy  Mo&vot  ,  Menapiis 
contermini  funt  ad  mare  Morini',  atque  idcirco  paullo  ante  dixit  Tt\d>Touxs,  ultimos ,  ad 
Oceanum  videlicet ,  quemadmodum  finitimi  illorum  Morini ,  poetas  Aeneid.  v  1 1 1 .  verfi 
■72,7.  extremi  hominum  cenfentur.  Quod  vero  ibidem  ait ,  Mzvot-ntot  r  e#/3oAav  lcp'  iKotTt^t 
£  7T0Toty,S  KotTQtKxvTis  ihti ,  utrimque  ad  ofiia  Rhem  habitarepaludes ,  videtur  Casfarem ,  quem 
plerumque  fequutus  eftinGalhis,  de  utraqueripa,  fed  longe  fupra  oftia ,  fcribentem, 
non  bene  inteilexifle.  Si  enim  utrimque  ad  oftia  coluerunt ,  immiftos  Batavis  fuifle  ne- 
cefle  foret ,  quod  minus  eft  credibile.  Quid  ?  quod  Augufti  setate  rejedti  omnes  ab 
Rheno  videntur,  transduclis  e  Germania ,  qui  locaillapoffiderentj  ipfique  ultra  Mo- 
fam  6c  ad  Scaldim  redacti ,  anguftius  poftmodum  habitaverunt.  Tacitus  certe ,  Ve- 
fpafiani  asvo  ,1  Cismofanos  folos  novit,  lib.iv.  Hiftor.  cap.xxvm.  Civilis  ,  inquit,  ut 
cuique  proximum ,  vafiari  Ubios  Treverosque ,  O"  alia  manu  Mofam  amnem  tranf.re jubet ,  ut 
Menapios ,  &  Monnos ,  &  extrema  Galliarum  quaterent.  Plinius  autem  fua:  aetatis  popu- 
los  Belgas  lib.  iv.  cap.  xvn.  recenfens  ,  ambiguuseft,  nec  fatis  declarat ,  a  qua  parte 
Scaldis  habitaverint.  A  Scaldi  ,  inquit,  incolunt  extera  Toxandri  pluribus  nomimbus. 
Deinde  Menapii ,  Morini.  Videtur  tamen ,  reliclis  exteris ,  ad  citeriora  ,  ubi  Morini 
erant,  reverti.  Qua?  caufla  eft ,  ut  Harduinus  Menapios  inFlandriaponat.  Quodfi 
ita  habet,  non  erat  quod  Hadrianus  Valefius  Theodofianam  Tabulam  erroris  incufaret , 
quod  Cafiellum  Menapiorum  inter  Gellbriacum ,  qure  nunc  Bononia  eft ,  &  Teruanam 
medium  habeat ;  legique  vellet  Caflellum  Morinorum.  Sed  de  hdc  in  Morinis  poftea 
difpiciemus.  Aliud  tamen  Callellum Menapiorum  ad  Mofam  fuit.  Ptolemasus  in  Belgica : 
MiTot  tov  M«<r#v  TroTotuov  Msvotxiot ,  yjftnoKis  oiVTuv  KtfVeS^ov ,  P0J1  Mofam  ( malim  as  Mo -  j 
fam.  nam  ab  Ambianis  per  Morinos  progreftiis  eft)  Pofi  amnem ,  inquit ,  Menapii  &  oppi-  / 
dum  illorum  Caftellum:  quod  ornnium  confenfione  eft  C^7  five  iu^/ ad  Mofam  ,  inter  ( 
Trajeclum  hujus  amnis  &  Graven  medio  loco  fitum.  Casfms  autem  artate  nuila  oppiday 
habuere ,  fed  tuguria  tantum  &  vicos ,  ut  cognovimus ,  coluerunt. 

A  D  V  A  T  I  C  I     five     A  T  V  A  T  I  C  I. 

Advaticos  Csefar  ex  Cimbris  Teutonisque  procreatos  fcribit  lib.  1 1 .  Belli  Gall.  cap. 
XXix.  Ipji^  mquit,  Advatici,  erantexCimbrpsTeutonuqueprognatf.quiquumitertnpro- 
vmciam  noftram  atque  Italiamfacerent ,  hvs  impedimentis ,  quafecum  agere  acportare  non  pote-. 
rant ,  citraflumen  Rhenum  depofitis ,  cuftodidt  exfnis  acpr<zfidio  VI  miiha  hominum  una  relique- 
runt.  Hipofieorumobitum,  multos  annos  exagitati,  quumaliasbelluminferrent,  aliasinla- 
tum  defenderent ,  confenfu  omniumpacefaSia,  hunc fibidomiciliohcumdelegerunt.  Locum 
non  defignavit ,  nifi  quod  Nerviis  propinquos  fuifle  dixit.  Dio  CafhW  lib.  xxxix.  pag. 
04.de  Casfare  ."  xaev  fMyot  z^yov  tssV  Koittovs  Nsgiua?  x&gxpzv®^  *■<%}■>  t«v  THTco'hryxTVK.o)y 
7rXi}<rtQ%U(}oi  Ti  oIvtqTs  hvTis  ,  %g\  to  yiv@*  tq  ,  tz  <p^ovyj(Jtot  to  r  Kif/^av  i^ovtzs  ,  to^cotv 
jp,iv  ds  >(£j  fioviB-ycrovTSs  trtylcriv,  Non  dijficile  oput  refiabat  in fubigendis  Nerviorum  reliquw  quam- 
quam  Atvatici ,  finitimi  illis ,  qui  &  genere  &  animii  Cimbri  erant ,  auxilio  venerunt.  Ni- 
mium  fiiccrevit  gens  inde  a  Cimbrici  belli  temporibus ,  ut  credas ,  quos  vicerant ,  in  no- 
men  fuum  adoptafle.  Ad  communeenimbellumRomanorumprofligandumdicuntur 
apud  Casfarem  lib.  1 1 .  cap.  1  v.  militum  xxix  milliacontulifle ,  quum  alke  numerofas  gen- 
tes  vix  x  aut  xv  contuliilent ,  foli  Nervii  l.  Morini  xxv.    Et  ne  lapfos  effe  fcribentcs . 

Ff  3  m 


i3o  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

in  numeris  putes ,  metaphraftes  etiam  ^eJ-at  *,  hvctota/tKlxsi  transtulit.  OppidaSc  vicos 
plures  habuifle,  fed  unum  egregie  munitum,  Csefar  tradit  di£to  libro  n.  cap.  xxix.  CunBUy 
inquit,  oppidtfcaflellisquedefertis ,  fuaomntainunumoppidum ,  egregie  naturamunitum  tcon~ 
tulerunt :  qnod  quum  ex  omnibm  in  circuitu  partibus  altiffimoA  rupes  dejpect-uscjue  haberet ,  una  ex 
parte  leniter  acchvis  aditus ,  in  latitudinem  non  amplius  c  c  pedttm  relinquebatur  \  quem  locum 
duplici  aitijfimo  muro  munierant.  Hoc  oppidum ,  quodnam  ,  aut  quo  tracm  fueiit ,  haud 
equidem  facile  definitur.  Sunt  qui  Bellum  Montem  in  finibus  Hannonias  :  alii  Dua- 
cum  j  cum  Sanfone  non  nulli  Namurcum  interpretantur.  Capaciffimum  fuifle ,  ex  nu- 
mero  captivorum  quos  vendidit  Casfar ,  oppido  potitus ,  liii  millia  hominum ,  abundc 
conftare  poteft. 

Id  vero  non  incertum  poteft  ex  Ccefaris  commentariis  effe ,  inter  Menapiorum  ,  Ebu- 
ronum  &  Nerviorum  fines  fedem  delegifle ,  id  eft  in  Flandrice  finibus ,  ac  parte  Braban- 
tias  atquc  Hannonias  :  quo  traclu  duo  oppida ,  nefcimus  quam  antiqua ,  Antonini  itinere 
a  Caftello  Coloniam ,  memorantur ,  Geminiacum ,  & poft  xxn  m.  p.  P erv i ci acum,  quo- 
rum  illud  Gemblour ,  &  antea  Gemblacum ;  hoc  Pervis ,  multorum  opinione  videtur  eil e. 
Nec  vero  exiftimandum  eft ,  Advatucum  oppidum  ,  quod  in  Eburonibus  fupra  vidimus , 
ad  Advaticorum  populum  pertinuifle.  Nihil  enim  praster  nomen  commune  habent ,  6c 
vel  ex  uno  Ca;fare  manifeftum  eft ,  Ad  vaticos  ab  Eburonibus  Tungrisve ,  ut  nomine ,  fic 
&:  fedibus  differre ,  nec  eosdem ,  fed  alteros  alteris  finitimos  tantum  fuifle. 

Ut  vero  aliae  Cisrhenanas  gentes  nova  nomina  illo  xvo  induerant ,  Agrippinenfium , 
Gugernorum ,  Sunicorum ,  Tungrorum ,  ita Advaticos Ccefaris poftea  betasos  vel 
betasios  a Plinio 6t Tacito dicr.os elle ,  exinde conjecit Philippus Cluverius ,  quod , 
ficut  Cicfar  in  populoram  enumeratione  Advatkos  fuos  Eburonibus  &  Nerviis ,  ut  finiti- 
mos ,  conjungit ,  ita  pariter  Tacitus  &  Plinius  Betajios  iisdem  gentibus ,  ut  proximos  fini- 
timosque,  admifceant.  Pliniuslib.iv.cap.xvii.  Introrfus  Atrebates ,  Nervii  liberi ,  Ve- 
romandui  -  -  -  Tungriy  Sunici,  Frtjiabones ,  Betaji ,  Leuciliberi,  Treveri  liberi ,  &ce- 
teri,  turbato  pofiti  ordine.  Tacitus  lib.  iv.  Hiftor.cap.LVi.  Claudius  Labeo  nihil  apud 
Batavos aufus ,  quosdamNerviorumBetafiorumqueinarmatraxit.  Etcap.LXVi.  Civilis,oc~ 
cttpatis  Stmicis  ,  C  juventute  eorumper  cohortes  compojita  \  quo  minus  ultrapcrgeret ,  Claudius 
Labco  Betafiorum  Tungrorumque  & Nerviorumtumultuariamanurejittit.  Et  paucis  inter- 
Jc<Stis  :  Civdis  Betajios  quoque  &  Nervios  infidemacceptos,  copiis  futs  adjunxtt,  Scribunt 
vulgo  Bethajii,  adjecta  adfpiratione ,  quas  ab  editione  Taciti ,  a  Lipfio  profecta ,  unice 
eft :  antiquiore  quoque  libro  halitum  negligente.  Atque  ita  etiam  vetus  infcriptio  apud 
Gruterampag.  f20.num-P-  cives  betasii.  Plinius  tribusfylbbis  Betaji,  quemadmc- 
dum  Tacito  funt  Marfaci ,  qui  ceteris  adjefta  fylkba  Marfacii.  In  Notitia  Imperii  fub 
difpoiitione  Comitis  litoris  Saxonici  per  Britanniam  p.  i  op.  efl  Tribunus  cohortis prima  Ve~ 
tapdrum  Regulbio :  v  pro  b  ,  folemni  illorum  temporam  more. 

N     E     R     V     I     I. 

Et  Nervii,  Strabone  auctore  lib.iv.  pag.  134.  fuerunt  ih@r  rs^vaov,  Germanica 
gens  \  iique  Treveris  trvn^i ,  finiumi  a  feptemtrione.  Quam  originem  adeo  ipfi  non 
negaverunt ,  ut  glorise  etiam  fibi iliam  ducerent.  Tacitus  de Morib.  Germ.  cap.  xxvin. 
Treveri  C^  Nervii  circa  adfeclationem  Germamca  originis  ultro  ambitiofi  funt ,  tamquamper  hanc 
clonam finguinis  a  fimilitudine  &  inertia  Gallorumjeparentur.  A  Csefare  multum  celebran- 
tur,  tit  qui  qumquaginta  millia  ad  commune  bellum  poflint  armatorum  dare ,  lib.11.de 

Bello 


Belgica.  LIBER    II.     C  A  P.  III.  231 

BelloGall.cap.lv.  Tam  ampla  enim  eoram  fuit  civitas ,  utaTreveris,  cum  quibus mo- 
db  Strabo  conjungebat ,  ad  ufque  Bellovacos  pertineret ,  quod  Casfar  dixit  eodem  libro  11. 
cap.xv.  Pr<eterea  Ambianis ,  Atrebatibus,  Veromanduis,  finitimi,  utquihos&Re- 
mos  a  meridie  habuerunt ,  a  feptemtrione  Advaticos ,  ab  ortu  folis  Mofam  fluvium.  Jbi- 
dem  Casiar  cap.  xv  &  xvi.  .Bellovacorumfines Nervii attingebant  ,  quorumdenaturamori- 
busque  C&far  quum  qu&reret ,  Jic  reperiebat :  Nuilum  aditum  ejfe  ad  eos  mercatonbus :  nibil  pati 
vini ,  reliquarumquc  rerum  ad  luxuriam pertinentium  inferri ,  quod  his  rebus  relanguefcere  ani- 
mos  eorumque  remitti  virtutem  exifiimarent  :  ejfehomines  ferosmagnaquevirtutis  -  -  -  -  - 
Quum  per  eorum  fines  triduo  iterfecijfet ,  inveniebat  ex  captivis ,  Sabtnfiumcnacafimfuisnon 
amplim  millia  pajfuum  x  abejfe:  trans  id  fiumen  omnes  Nervios  confediffe ,  adventumque  ibi 
Romanorum  exjpeffare  una  cum  Atrcbatibut  O"  Veromanduis ,  finitimisfuis.  namhisutrisque 
ptrfuaf&rant ,  ut  eamdem  bellifortunam  experirentur.  ExJbeBari  etiam  ab  his  Advaticorum  co- 
pMs ,  atque  ejfe  m  itinere.  Ex  quibus  tam  virtutem  ipforum  &  abftinentiam ,  quam  fines 
atque  limites ,  &quibusgentibuscincl:ifuerunt,  intelligimus.  Plinius  dicio  fk pe  loco 
Nervios  liberos  vocat.  Batavorum  tumultu  primum  in  auxiliis  Romanorum  fuerunt  j.  poft 
a  Civili  in  partes  inlecri ,  ut  Tacitus  lib.  iv.  Hiftor.  cap.  lxvi  notavit.  At  cap.  lxx  i x.. 
Legionem  Fabius  Prifcus  legatus  in  Nervios  Tungrosque  duxit ,  eaque  civitatesindeditionem 
accepta. 

Ex  finibus  Nerviorum ,  antea  monftratis ,  conjicere  licet  de  oppidis  illorum  ita ,  ut 
caput  Camaracum  fuifTe  videatur ,  nunc  Gallis  Cambray ,  noftris  Camerik  ;  quamquam 
a  nemine  fcriptorumanteTabulamPeutingerianam,  &au6toremItinerarii ,  quod  An- 
tonini  dicitur ,.  nominatum.     Itinere  a  Caftello  Coloniam  hic  ordo  fervatur : 

Cafiello  

Jldinariacum 

Nemetacum 

Camaracum 

Bagacum 

Vodgoriacum 

Geminiacum 

Perviciacum 

Advocam  Tongrorum 
Et  itinere  alio  a  Tarvenna  Durocortorum  fic : 

Tarvenna  — —  — — 

Nemetacum  M.     p.     xxir. 

Camaracum  M.     p.     x  1 1 1 1 . 

Augufiam  Veromanduorum   m.     p.     xviil. 
Ex  quo  etiam  fitum  Bagaci  cognofcimus ,  quod  itidem  Nerviorum  oppidum  fuilTe ,  often- 
dit  infcriptio  in  eodem  Itinerario  :  Iter  a  BagacoNerviorum,  Durocortorum ,  Remorum 
ufque,    In  Tabula  Peutingeriana  eft  Bacaco  Nerviorum  ,  hoc  ordine  difpofitum : 

Turnkcum  — —  — — 

Ponte  Scaldis  xil. 

Bacaco  Nervior..  x. 

Qusc  rationes  8c  nomenuna  oftendunt  idem  elTe ,  quodnunc^^yinHannonianuncu- 
patur.     Ptolemasus  vitiofe  B«'y«vov  Baganum^  quum  potius ,  utroque  Itinerario  confcn- 
tiente,  BdyoMov,  Bagacum,  &;  ibilegioporteat. 
PonsScaldis,  quem&Antoniniiter  aportuGefToriacenfiBagacumufque,  itidem  inter 

Tur.-- 


M. 

P. 

XI. 

M. 

P. 

XVI III. 

M. 

P. 

XIIII. 

M. 

P. 

XVII!.. 

M. 

P. 

XII. 

M. 

P. 

X. 

M. 

P. 

XXII. 

M. 

P. 

xmr. 

2ji  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

Turnacum  &  Bagacum  habet ,  per  rationes  &:  numeros  fuos  in  locum  celebrem  incidit , 
qui  nunc  Conde*  vocatur  ,  quod  ex  Condate ,  non  unius  in  Gallia  oppidi  nomine ,  con- 
traclum  eft. 

ClwevMScxdditValentiman^,  quae  hodie  fint  Vale nchiennes ,  idque  nomen  exinde  con-  « 
jecmra  ducit  ,  quia  in  Notitialmperiifsepedicantur  milites  Valentinianenfis ,  tamquam 
a  loco  pracfidii ,  quem  infedere ,  cognominati.  Verum  mallem  aliter  vir  eruditiflimus 
cenfuiilet.  Milites  enim  illi  non  a  loco ,  cui  prsfidebant ,  fed  a  principe  Valentiniano , 
a  quo  inftituti  fuerant ,  cognomen  fuum  confequuti  funt ,  ficut  in  eadem  Notitia  Valen- 
tiniancnfes  conjuncti  funt  Gratianenfibus ,  6v  Honorianis  ,  quos  non  facile  a  loco  adpellatos 
dixeris.  Oppidum  vero  illud  in  medii  aevi  hiftoria  (nam  incertx  originis  ac  antiquitatis  eft) 
non  Valentiniana. ,  fed  Valentiana ,  a  Valcnte  quodam  conditore  nominatur.  Sigcbertus 
Gcmblacenfis  ad  annum  cidvi  CaftrumValentianM ,  fituminmarchiaFrancU&  Lotharm- 
gi<e,  imp>erator  Hcnricus  objidct.  Et  ValefiuslitterasChiodovei  iii  mcmorat  Valentianis 
aatai.  Ac  Eginhardus  in  Annalibus :  Anno  io  cclxxi  peraBo  ,  fccundum  morem  qene* 
rali  conventujuper fiuvium  Scaidam ,  in  villa  Valentiana ,  rcx  Karolus  ad  hiemandum  vrofici- 
fcitur.  Idem  iib.iv.  de  translatione  SS.  martyrum  Marcellini  &  Petri :  Monafcrium  S. 
Safvii  martyris ,  quod  inpago  Fanomartenji,  invico  ValentianM  adpellato  ,  inripaScaldisflu- 
viifuumefl.     Ad  medii  a:vi  ergo  geographiam  potius ,  quam  ad  antiquam ,  pertinet. 

Certiores  non  nihil  rationes  FamMartis  (unt^  undcjzmpagus  Fanomartenfis abKgin- 
hardo  nominabatur.  In  Notitia  enim  Imperii  fub  Pra?pofitura  Magiftri  militum  praefen- 
talium  pag.  147.  eft  PrafeBus  Lcttorum  Nerviorum  Fano  Martis  Belgica  Secunda. 

Piures  etiam  Nerviorum  clientes,  &  fub  imperio  illorum  minores  populi  fuerunt. 
Caefarlib.v.  cap.xxxnx.  Facilehacor<itione[Ambiovix~]Nerviisperfuadet.  Itaque  con- 
feflimdimiffisnuntiisadCentrones ,  Grudios ,  Levacos,  Pleumofios ,  Gordunos  ,quiomnesfub 
eorum  fmpcrio  funt ,  quam  maximxt  manus poffunt ,  cogunt.  Nec  vero  apud  alium  fcripto- 
rem  ignobilia  haec  nomina  reperiuntur.  Unde  facile  ad  credendum  erit ,  vel  in  aliud  no- 
men  transiifle,  vel  generali  Nerviorum  adpellatione  comprehenfos  fuiffe  ab  aliis.  Clu- 
verius  opinatur  hos  Nerviomm  clientes  in  unum  nomen  Sueconorum ,  quos  fblus  Plinius  in 
Belgica  lib.  iv.  cap.xvn.nominavit  ,  coaluiffe,  iisque  oppidum  Tornacum  five  Turnacum 
tribuit.  Vemm,  non  dicam,  Sueconos  Plinianos  fufpectos  Harduino  efle ,  tamquam 
ex  infequenti  nomine  Sueffionum  corrupta  repetitione  natos}  fed  in  incertis  potius  relin-. 
quam.  Turnacum  vero  Itinerarii ,  cum  Hadriano  Valefio,  ipfis  Nerviis  malo  ,  quam 
aiii  genti ,  attribuere ,  quia  fitus  &  ordo  in  Itinerariis  ita  videtur  poftulare.  Itinere  a  por- 
tu  GefToriacenfi  Bagacum  ufque  has  funt  rationes : 

Gefforiaco 

Tarvennam  M. 

Cafiellum  M. 

Viroviacum  M. 

Turnacum  M. 

Pontem  Scaidis  M. 

Bagacum   '  M. 

Nec  aliae  rationes  in  Peutingeriana  funt  Tabula ,  quas  itidem  xn  miljia  inter  Turnacum 
&  Pontem  Scaldis  habet.  In  Notitia  Imperii  difpofitione  Comitis  litoris  Saxonici  per 
Britanniam ,  eft  Prapojitus  numen  Turnacenjium  Lemannis.  Haec  antiquiffima  hujus  oppi- 
di  monimenta  funt :  quibus  Notitiam  provinciarum  6c  civitatum  Gallise  addo ,  quse  in 
Belgica  Secunda  connumerat  Qvitatem  Turnacenfium, 

T  U  N- 


p. 

XVIII. 

p. 

VIIII.' 

p. 

XVI. 

p. 

XVI. 

p. 

XII. 

p. 

XII. 

Belgica.  IIBER   II.     C  A  P,    III,  -  $35. 

T  ■  U    N    G    R    I. 

Tungns\  quamlibet  fupra  inEburornbusexpofitos,  tamen  ne  quos  inter  ScaldimSc 
Mofam  populos  prxterifle  videamur ,  juvat  breviter  heic  repetere.  Qui  Casfari  Eburo- 
nes  dicebantur  ,  caftellum  habentes  Atuatucam ,  lib.  vi.  Belli  Gall.  cap.  xxxi.  &  xxxiv. 
ii  Ptolemceo  funtTungri,  quibus  &  ipfe  oppidum  AraaWovr  fiveut  Valefiusemendat, 
KTddra^  adfignat  ,  quod  in  Itinerario  Antonini  eft  Advaca  Tongrorum :  quas  urbs  etiam 
nomen  gentis  adfumfit ,  ut  Tongri  vel  Tungri  vocaretur  ab  Ammiano  Marcellino  lib.  xv. 
cap.  xxvn.  &  lib.  xvn.  cap.  xvn.  quodnomenhodiequefervat.  Lburonum  autem  no- 
men  necTacitusnequePliniushabet,  fed  uterque  Tungrorum  :  ille  etiam  de  Moribus 
Germ.  cap.  1 1 .  eos  primos  fuifie  tradit ,  qui  ex  Germanis  Rhenum  transgrefli  in  Gailico 
folo  confederint :  tum  Germani  adpellatiincaregione>  poftea  Tungri.  Crebraeorum 
mentio  eft  in  Claudii  CivilistumultuapudTacitumHiftoriarumlib.  iv:  etiamlib.  n. 
cap.  xiv.  in  partibus  Vitellianis  llint  Tungrorumcohortes :  6c  in  exercitu  Agricolae  legati 
in  Britarmia ,  quod  idem  Tacitus  in  Vita  cap.  xxxvi.  memoravit.  Notitia  Imperii  fub 
Comite  Saxonici  per  Britanniam  litoris ,  laudat  Prapojitum  militum  Tungncanorum 
Dubris. 

TOXANDRI     five     T  A  X  A  N  D  R  L 

Tandem  etiam  ad  Toxandros  accedimus  gentem  nomine  fatis  claram  :  fede  Sc  habitati- 
one  dubiam.  Primus  id  nomen  nobis  tradidit  Plinius  lib .  i  v .  cap .  x v  1 1 .  in  Belgicse  de- 
fcriptione.  A  Scatdi,  inquit,  incolunt  extera  Toxandri  pluribus  nominibus.  Philippus 
Cluverius  in  Seelandiam  Toxandros  remittit ,  quafi  is  populus  fint ,  quem  Csefar  com- 
mentario  vi.  cap.  xxxn.  defcribit  finenomine.  T  Labienum,  inquit,  cum  legionibus 
III.  ad  Oceanumverfus  in  cas partes,  qu&  Menapios nttingunt ,  profcifci  jubet.  Etpaullo 
ante  cap.xxx.  Quiproximi  oceanumfuerunt ,  ii  ininfulis fefe  occultaverunt ,  quas  <nfim  tffcert 
eonfuerum»  Has  putat  efle  Seelandiam  ,  nec  aliam  Marcellini  Toxiandriam ,  qui  lib. 
xvi  I .  cap.  xvi  i . de  Saliis Francis  dicit ,  aufos  olim  in Romanofoh  apud Toxiandriam loctm 
kabitaculafibifigerepr&licettter. 

Contra  funt  ehriflimi  viri,  qui  dubitant ,  aut  negantToxandrosSeelandicasinflilaS 
incoluifie.    Neque  de  ipfa  Seelandia  fatis  certum  eft,  quam  olim  ficiem ,  quem  fitura 
infularum  fretorumque  intercurrentium  habuerit ,  quum  temporis  diutufnitate  partim 
vis  Oceani,  partim  fluvius  Scaldis,  a  quo  infulce  initium  habebant  3  utique  aliquam  re- 
rum  mutationem  induxiue  videantur.     Crefar  ccrte  aliterducit  Scaldis  alveum ,  quam 
hodie  eft.     Ait  enim  lib.  v  i .  cap.  xxx  1 1 .  Ipfc  cum  reliquu  tribns  lcgjonibus  adfitmen  ScaU 
dim ,  quod  infiuit  in  Mofam ,  extremMqae  Arduenntpartes  ire  conftituit.  Quapropter  citerio- 
res  Toxandros  £c  Mofim  veriusconftituuntPontanus,  Broverus ,  Valefius,  confen- 
tientes  in  eo ,  quod  veftigiafedisToxandrorum  ,  fi\Tper{int'mTelfenderloo ,  Leodicenfis 
vico  dicecefeos.     Quod  Chriftophoras  Browerus  ad  Venantii  Fortunatilib.  1 1 1  .carni. 
XI  i .  his  verbis  expofuit :  Toxiandria ,  vel  /apoficri  appellarunt ,  Taxandria  Lcod  fibm  &* 
Brabantia  finitima  alim  fuit  regio ,  cujus  adpeilationis  ctiamnum  vejligia  manent.     Stint  fti  S. 
Trudonis  oppid/m  vicinmnque  folum  pro  ipfo  Taxandria  capite  uf<rpam :  fed  minimefailunt , 
quiin  tesseNderlo,  pago  Leadicxditioms extremo  ,  haudprocul Diefr^,  ncn  obfcxro  Bra- 
hamia  oppido ,  odsndunt  imagimm prjfcarum  fedffrm  ;  apteque  LO  panicv.la  quadrat,    qu& 

Gg  loca   - 


334  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

loca  alta  ac  in  paludejita  notat ,   ceu  diceres  Taxandrorumpaluflria ,  cujusmodi  compofitio  eft  irt 
Venelo    GelrU  ,   Borkelo ,  Beverlo.     Adde  Pontani  Difceptationem  1 1 1 .     Nec  minus 
perfpicue  Hadrianus  Valefius  in  Notitia  Galliarum  p.  ff  i .  difleruit :  Toxandria ,  inquit, 
ad  tertium  lapid.em  ab  oppdo  Tungrorum  TrajeBo  incipiens ,  ad  Mofla  Vacalisque  confluentes 
vxpandebatur ,  regio  magna  ex  parte  vaftis  paludibus  invia ,  ac  ob  id  neflnitimis  quidemfatis 
nota.     Mofa  auBus  parte  Rheni ,  qu&  adpellatur  Vacalis  ,  non  procul  ab  Oceano  Britannico 
Toxandros  cetcrasque  ejus  tracius nationes  a  Fnjiis  citerioribm  dividebat.     Id  quooue  notari 
dignum  efl ,  Ammiani  Marcellini  Toxiandriam ,  fi  bene  infpexeris  verba  illius ,  ad  See- 
landiam ,  illam  infularem  regionem ,  haud  pertinuifle ,  neque  partem  ab  eo  provincias 
nominari ,  vel  integram  regionem ,  fed  locum  aliquem  regionis  ,  qua  voce  oppidumr 
vel  vicus,  vel  caftellum  ,  non  fatis  notum,  fignificatur :  ut,  tamquam  oppidum  aut 
caflellum ,  in  ipfo  loco  vici  Teffenderlo  fuiffe  potius ,  quam  nomen  illud  fuum  toti  regioni 
dedifle  videantur.     Quem  vero  faspe  honoris  ergo  nominavimus ,  Menfo  Altingius  pag. 
I2Z.  in  Quverianam  fententiam  ita  inclinat:  uttamenaaiter  illam  tuerinolit.     Quod9 
inquit ,  Am.  Marcellinm  pcr  Taxandriam innuerit hanc Zelandorumregionem ;  Cluverio  noflro 
crcdere  malim,  quam  ambitiojim  inquirere.     Quum  utique  certum  flt ,  ad  Teffenderlo ,    qui 
hodie  Menapiorum  vicm  \  haud  procul  Demera  fluvio flnitore ,  Taxandrorumflncs  numquam 
pertigijfe ,  undecumque  demum  illi  hoc  nomen  qu&fltum.     Licet  negare  nolim ,   quod  adflrmare 
nequeo ,  Taxandros  noftros  aliquid  agrorum  trans  Euripos  in  Menapiis ,  forte  O"  in  Morinis  y 
aliquando  pojfedijfe.     Non  noftrum  eft ,  inter  tam  claros  viros  litem  componere.  Utvero 
ingenue  dicam  quas  fentio,  malim  in  mediterraneis  Toxandros  quasri ,  quam  in  infulis 
Seelandicis ,  quarum  nec  facies  nec  fitus ,  qualis  antiquis  temporibus  fuerit ,  cognofci 
plane  poteft,  prasfertim  Scaldis  oflio ,  utvidimus,  immutato.     Nec  qui  de  Toxandris 
fcripfere  veteres ,  hoc  efl  Plinius  Sc  Ammianus ,  velverbofignificaverunt,  undedein- 
fiilari  fede  ac  fitu  quidquam  poflis  conjicere.     Quin  potius  quum  pluribm  nominibm ,  id 
€fl  in  plures  gentes  minores  divifos  fuifle  Plinius  tradat ,  probabile  eft  latius  habitafle  3 
quo  fieri  potuit,ut  etiam  in  infulas,qualescumque  tum  erant ,  extenfi  fuerint  5  major  tamen 
pars  inmediterraneis  &  Mofam  verfiis  confederit.  Nec  ejus  rei  vefiigium  habent,  qui  me- 
dio  ^evo  de  Taxandria  fcripferunt :  ut  potius  mediterraneam  pofitionem  claris  verbis  fi~ 
gnificent.  Ex  Vita  Landeberti ,  qui  primus  in  Toxandris  ecclefias  dicitur  condidifle , 
Hadr.  Vakfius  profert,  regionemTaxandriam  a  Traje&enfi  oppido ,  feptemtrionem  verflm , 
■vix  iii  millibm  difparari.     Trajecms ille ad Mofam efl ,  vulgo  Maflricht ,  quitractusa, 
Seelandia  longe  utique  efl  disjunctus. 

GERMANIA   CISRHENANA. 

Expofitis  gentibus ,  quas  ex  Transrhenana  gente  originem  fiiam  habuere ,  de  ipfa  nunc 
Curhenana  Germania  ,  infolo  Gailico  fita ,  judicariveriuspotefi  Quamvis  vero  gentes 
nonnuliae ,  Rhenum  transgreflbe ,  Germanorum  nomen  in  ipfis  Galliis  aliquamdiu  con- 
fervarunt ,  ut  de  Tungris  oftendit  Tacitus  de  Morib.  Germ.  cap.  1 1 .  quaedam  etiam  cum 
origine  ambitiofe  id  nomen  adfectarunt ,  tamquam  gloriofius  fibi ,  quam  Gallomm  3  quod 
ibidem  de  Treveris  Nerviisque  cap.  xxvi  w.  demonftratur  -,  qusedametiamindubitato 
Germanicas  erant ,  de  quarum  transgreflii  manifeftius  conflabat ,  quod  idem  Tacitus 
dicto  loco  de  Vangionibus ,  Tribocis  &:  Nemetibus  adfirmat ;  tamen  ipfum  nomen  Ger- 
pzmi*  Cmhmanz ,  tamquam  provincips  vel  feparat*e ,  vel  cum  Belgica  conjuncl;£e  (de  quo 

pouiea. 


Belgica.  L  I  B  B  R    II.    C  A  P.    III.  235 

poftea  difpiciemus)  cir ca  Augufti  tempora  ,  non  antea ,  initium  cepit :  poftquam ,  trans- 
du&is  ab  Agrippa  Ubiis ,  perTiberium,  privignum  Augufti,  ingenscaptivorumnu- 
merus  ex  Germania  translatus ,  &  fupra  Rheni  ripam  in  Gallia  collocatus  fuit.  Dio  Caf- 
fius  lib.  l  1 1 1 .  pag.  fo  3 .  quum  partitionem  provinciarum ,  inter  Auguftum  &  populum 
fa&am,  defcribit,  de  Gallia  hoc  adjicit :  Kz\tuv  tiv&s,  §?  2$  Ti^otv^g  k^aS^,  7ra<rotv 
t  «SJti?  1$  ^nvai  KsAt/xjjv  •KXTct%Qvn$  T^y.otvUv  ovopoigs£$  £7ro«Vav,  r  jw$)  avu,  r  $  rdg  <£ 
irorapx  wyois.  r  jjs  x«t»,  r  pvyjll  £  Q.MotvS  .$"  B^lruviy.S  Sffotv.  Hoceft:  Celta  quidam> 
quos  Germanos  vocamm^  qmm  omnem  Celticam  regionem ,  qua  ad  Rhemtm  eji ,  occupajfenty 
effecerunt ,  /#  fc*  Germania  vocaretur :  Superior ,  qua  Rhenifontibm propior  efl :  Inferior ,  qu& 
ab  hac  ufque  ad  Oceanum  Britannicumfe  extendit. 

Non  pro  fua  Dionem  aetate  loqui  ,  fed  de  asvo  Augufti ,  etiam  ex  Tacito  probari  po- 
teft,  qminTiberiihifloriautriusqueprovincia^,  ut  antea  conftitutas ,  mentionem  fecit. 
Annali  enim  1 1 1 .  cap.  xl  i  .  dicitur  Vifellius  Varro  Infenoris  Germama  legatm :  &  lib.  i  v. 
cap.  lxx III.  Quod  ubi  L.  Afronio  Inferioris  Germania profrictori  cognitum ,  vexilla  legionum 
e  Superiore  provincia  accivit.  Atque  ita  etiamfubNerone  &Fiaviis,  infequentibusque 
imperatoribus ,  gemina  Germania  Cisrhenana  fuit.  Suetonius  Vitellio  cap.  v  1 1 .  A  GaU 
ba  in  Inferiorem  Germaniam  contra  opnionem  mijfm :  6c  Domitiano  cap.  vi.  Bellumcivile , 
motum  a  L.  Antomo ,  Superioris  Germaniaprafide  ,  confecit  abjensfelicitate  mira,  Ex  quibus 
adparet ,  duas fuifle  Germanicas  cis Rhenum  provincias ,  Supenorcm ,  quas  a Rauracis  ini- 
tium  fumebaff  &  Inferiorem,  quas  per  Ubios,  Gugernos  ad  Oceanum  ufque  protenfa 
fuit.  Hinc  efl  quod  veteres  infcriptiones  duarum  Germamarum ,  &  alias  utriusque  Germa- 
nia in provinciisRomanis  mentionem faciant.  Gruterus  pag.  482. num. 4. 

PROC.     PROVINC.     BELGICAE 
ET    UTRIUSQ.    GERMANIAE. 

&Z  eodem  Operepag.  $jf.  num.  1: 

PROC.    A    RATIONIB.    PROVINCIARUM 
EELGICAE     ET    DUARUM     GERMANIAR. 

S  u  p  e  R 1  o  r  1  Germanise  Ptolemceus  oppida  adfignat ,  Vangionum  Borbetomagum, 
Kemetum  Noviomagum ;  in  Tribocis  Argentoratum ,  Breucomagum ,  Elcebum :  in  Raura- 
cis,  Auguftam 6c Argentuariam :  inferiori,  Batavodurum,  Vetera ,  Agrippinenfem, 
Bonnam ,  Magontiacum :  terminum  inter  utramque  Obnngam  five  Abrincam  rluvium  con- 
itituit ,  qui  nunc  Are  eft ,  inter  Bonnam  &  Andernacum  in  Rhenumfe  infundens.  Libro 
11  enimcap.rx  ait :  Tfc  rts>%6  y  Ynvov  %u&s,  n  $>  &tb  Sahdosvs  pixtt  $  Ofiz/yyct  no-ca- 
f*S,  KothetToq  Ti%\*otvioc  y  KctTO).  n  j  Syrd  $  0$z).yyot1toTct\>&  ^sf^q  uzffvp&gjctv  koiX&tch  Tgg- 
(AOiviot  n  otva.  Ideft,  Pars  regionis ,  qua  Rheno  adjacet ,  amariadObringamflumen  ,  Ger- 
mania  dicitur  Inferior :  pars  autem  ab  Obringa  ad  meridiem  verfm ,  vocatur  Germania  Superior. 
EademMarcianusHeracleota,  Ptolemaeum  haud  dubie  fequutus ,  tradiditpag.&i.  'a?to 

jt^o  ^otKolosijg  y.iXV-  £'&$ZfiW0i  TroTOtpx  nothei-nH  Ti^otvla  j  KOiTca'  y  q  ^td  "§  k$i/,vxot  zotoi-' 
fs£  KoiK&Toui  Ti%ptotvlot>  n  otvw,  A  .mari  ad ufque  Abriccam  flumen  vocatur  Germania  Inferior  1 
ab  Abriccaflumine  dicitur  Germania  Superior.  Hinc  rationem  habemus  utriusque  adpella- 
tionis ,  qua  finitor  provinciarum  fluvius  fignatur ,  Obringa  au&ore  Ptolemseo  3  Abrinca 
vel  Abricca ,  pra^eunte  Marciano  Heracleota.  Et  quia  utriusqne  provinci^  urbes  ita 
diftinxit  Ptolemasus ,  ut  Ubios  ad  Inferiorem ,  Vangiones  ad  Superiorem  referat  -,  nec 
vero  hos  populos  amnis  major  notabiliorque  interrluat ,  quam  qui  nunc  Are  dicitur ,  fiipra 
Rimagen,  e  regione  Entzire ,  quas  fupra  Unkeiium  eft  ,  feRhenoadfundensj  confe- 
quens  omnino  eft ,  ut  ille  amnis  Are  fit  veterum  Obringa  five  Abrinca. 

Gg  z  Sic 


GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

Sic  certa  longitudo  utriusque  provinciasfecundumRheniripameft:  latitudinem  ab 
©ccafu  folis  (nam  ab  ortu  Rhenus  finit)  non  facile  quisquam  determinaverit.  Nec  certum 
©mnino,  Superiorem  ,  ac ,  ut  poftea  dicebatur,  Primam  Germaniam  iisdem  finibus 
•fuifTe  ubique  circumfcriptam  -,  &  iisdem  Secundam  ac  Inferiorem  provinciam  fuiffe.  Quod 
fi  eft  eadem ,  ut  plerique  credunt ,  Prima  &  Superior  Germania  5  item  Secunda  6c  Infe- 
rior -,  a ripa longius Inferior receflit ,  quia Ammianus lib. xv. cap. xxv  1 1 .  Secundae Tun- 
gros  Sc  Agrippmam  civitates  adfignat ,  quod  etiam  in  Notitia  provinciarum  fit  5  Tungri 
autem  ,  five  Tungrorum  oppidum  procul  a  Rheni  ripa  trans  Mofam  fitum  eft.  Fieri 
itaque  potuit ,  ut  Superior  Germania  latior  aliquantum ,  quam  Prima  eflet ,  ScinBeJgi- 
cam  Primam  excurreret ,  quia  quum  Superioris  &  Jnferioris  nomina  obtinerent ,  nondum 
in  tot  partes ,  ut  poftea  factum  eft ,  divifa  fuit  Gallia.  Sed  quidquid  hujus  rei  eft ,  neque 
adfirmari  argumentis  poteft ,  neque  etiam  negari. 

Cum  his  gravior  connexa  difputatio  eft ,  fuerintneduaeha^Germaniaeabruptas&le- 
paratae  provincias  a  Gallia  Belgica ,  an  iub  eadem  comprehenfae  ?  five ,  quod  idem  eft ,  ha- 
buerintne  feparatam  jurisdictionem  ab  illa ,  quae  fuit  Belgicae  praefidis  ?  Caufla  dubitandi 
cft ,  quia Plinius  in  Belgica  provincia  enumerat  omnes  illos  populos ,  qui  in  utraque  Ger- 
mania  fuerunt ,  quarum  illc  neque  rationem  habet ,  nec  facit  ullam  mentioncm .  Ptole- 
maeus  quoque  utramque  Germaniam  includit  fuae  Belgicae ,  nec  in  plures  partes  univerfam 
Galliam  diilribuit  lib.  ir.cap.  vn.quam  els  Ittx^im  $  >  *n provincias  quatuor ,  Aquitani- 
am,  Lugdunenfem,  Belgicam,  &  Narbonenfem  :  qua  pofitadiviiione,  nonpofliint 
Germaniae  duae  fub  Belgica  jurisdi&ione ,  quam  unus  praefes  Belgicae  exercebat  ,  non 
comprehendi.  Nihilominus  uterque  &  Plinius  &  Ptolemaeus  ,  divifionem  primam  , 
quam  Julius  Caefar  in  Galliis  invenerat ,  quadripartitam  iequutus  efle  ceniendus  eft ,  in  par- 
tium  autem  populis  enarrandis  Auguftidiftributionemobfervafle,  qui  populos  Lugdu- 
nenfi  five  CelticiedetraclosadjecitpartimAquitaniaeadLigerimufque:  partim,  quiad 
auftrum  erant ,  Belgicae  •■,  ut  adeo  in  numero  partium  fequuti  fint  Julium ;  in  partium  ex- 
pofitione  refpeclu  populorum ,  non  autem jurisdiclionis ,  Oct.avianum  Auguitum.  Pom- 
ponius  autem  Mela ,  quodmireris,  unicediviiionemaCaeiareJuliodelineatam,  lib.m. 
cap.  11.  fiibfequutus  eft,  quaiinihil  quidquam  de  nova  Auguftidiipeniationeinaudiviflet. 
Separata  enim  Narbonenii ,  quod  etiam  Julius  fecit ,  fub  provinciae  Romanae  nomine ; 
jcpulorum ,  inquit ,  triafimma  nominafunt ,  terminanturquefluviis  ingentibw.  nam  a  Pyre- 
nao  ad  G  arumnam ,  Aqnitani :  ah  eo  ad  Sequanam  Celta :  inde  ad  Rhenum pertinent  Belga. 

Sed  miflb  Mela ,  qui  Julii  veftigiis  contra  faeculi  iiii  notitiam  inhaeret  j^adverfus  Plini- 
<tim  &  Ptolemaeum,  &  Julii  &  Augufti  divifionem  confundentes ,  fivejulianaedivifioni 
ex  Auguftea  aliquid  adjicientes ,  ut  illam  corrigerent  y  non  autem  plene  illam  perfequen- 
tes,  difputabimus.  Ut  ita  cenfeamus ,  auctoritas  Taciti  potiflimum  inducit ,  cui  ma- 
gnum  momentum  ex  antiquis  infcriptionibus  addi  ad  confirmanda  quae  icripfit ,  videmus. 
.  Ita  autem  ille  Belgicam  ab  utraque  Germania  diftinguit ,  ut  fingulis  fiios  praefides  nomi- 
natim  adfignet ,  &,  quae  inde  confequitur,  diftin&am  ieparatamque  aceteris,  juris- 
dicrionem.  Annal.  x  1 1 1 .  cap.  l  1 1 1 .  legatum  Belgicae  Aelium  Gracilem  dicit ,  quiL. 
Veterem ,  exercitui  Germaniae  Superions  praefeCtum ,  qui  Ararim  fofla  Moiellae  con- 
junclurus  erat ,  deterruit ,  nelegiones  alienae  provinciae  inferret.  Idem  Hiftor.  1. 
cap.  lix.,  Valerinm  Afiaticum  Belgicaprovincia  legatum  memorat  ,  generum  mox  VitelliL 
Germaniarum  autem  prasfides  fupra  cognovimus,  Vifellwm  Varrcnem  Jnfcrioru  legatumt 
ex  Annal.  1 1 1 .  cap.  xl  i  .  &  L.  Apronium  ejusdem  Jnferioru  Germania-propr&torem ,  ex  An- 
aal.  iv. cap,  lxxi  i  i  :  &  Suetonius  Domitiano  cap.  vi.  L  Antonium  Superioris  Germanix 

Pm* 


Belgkfi.  LIBER    II.    C  A  P.     III.  i^f 

prajidem  commemoravit.    Addo  infcriptiones  iiluftriffimas  ex  Gruteri  Opcre  3  pag.  3  7/. 
num.  1, 

PROC.    A    RATIONIBUS    PROVINCI ARUM 
BELGICAE    ET    DUARUM    GERMANIARUM, 

Et  alia  eodem  Opere  pag.  3  8p.  num.  1. 

PROC.    XX.     HERED.     PER 

GALLIAS    LUGDUNENSEM    ET    BEL- 

GICAM    ET    UTRAMC^    GERMANIAM 

PRAEPOSITO     COPIARUM    EXPEDITI- 

ONIS     GERMANICAE     SECUNDAE. 

Et  rurfus  Gruterus  pag.  381.  num.  1 .  fub  Alexandro  Severo : 

LEG.    AUG.    PR.     PR.    GERMAN.    SUPERIORIS, 
Et  pag.  45*7.  num.  6.  fub  Antonino  Pio : 

PROPR.     GERMANIAE    SUPER.     ET  __  '" 

EXERCITUS     IN     EA     TENDENTIS. 

Nec  aliter  de  Inferiore  provincia pag.  5-02.  num.  6. 

L.    DOMITIO    GALLICANO     PAPINIANO' 
C     V.     LEG.     AUG.    PR.     PR.     PROVINCIAE 
GERMANIAE    INFERIORIS.     - 

Dignus  ergo  Ammianus  Marcellinusnonunacaffigatione,  quod  lib.  xv.  [cap.  xxvn. 
Grut.  five x I  Valef.l  fcripfit :  Regebantur omnes Galiiajam inde ,  uticrebritate  bellorum ur- 
genti  ceffere  "Julio  diaat&ri "t  potejiate inpartes divifa quatuor  :  quarum  Narbonenjis  unaKien- 
nenfemintrafe  continebat ,  &Lugdunenfem :  alteraAquitariupraeratuniverf%s:  Superiorem& 
Jnferiorem  Germaniam ,  Belgatque  duajurisdifHones  iisdem  rexere  temponbus.  Non  Julii  tem- 
poribus  ita  Gallia  regebatur  ,  quia  Aquitaniam  non  ille ,  fed  Auguftus  perdomuit :  dein- 
de  Lugdunenfis  numquam  intra  Narbonenfem  fuit,  neque  vel  Juliivel  Augufii  cetate 
Viennenfls  provinciae  nomen  auditum  fuit  :  nec  ab  Augufti  temporibus  du^  tantum  in 
Galiia  Belgica  jurisdictiones  fuerunt ,  fedtres,  duse  in  Germaniis  j  &unainBdgicare- 
liqua  flve  propria.  Nec  dodiffimus  Ammiani  reparator&interpresHenricusValeflus 
heic  nobis  fatisfacit.  Poftquam  enimre&eimprobaverat,  quas  alienis  temporibus  Julii 
Marcellinus  tribuerat ,  adjecit:  Auguftus,  novaGallUdiviJionefafla,  quatuor  jurudtfiio" 
nes  ccnflituit.  Sed  ne  tum  quidem  Belgicajurisditiio  abjuriidiflione  uirimque  Germani<zfeparatA 
efi ,  ut  docet  Dio  lib.  l  1 1 1 .  nec  diupojiea ;  quod  ex  Plinio  O"  Ptolemao  colligitur ,  quifub  Bel- 
gicaprovincia  utramque  Germaniam  comprehendunt.  Sed  Dio  provincias  diftinguit ,  Supe- 
riorem  ab  Inferiore :  de jurisdictione  nihil  addit.  De  Plinio  &  Ptolemseo  fiipra  vidimus» 
Solus  humerus  quatuor  jurisdi£tionum ,  &  refpectu  illarum  comprehenfio  Germaniarum 
cumBelgica,  funt,  quse  aliter  velimus ,  vir  clariflimus  difpofuiflet ,  utTacito,  &in- 
fcriptionibus  antiquis  propius  convenirent.  Quam  verius  frater  Henrici ,  Hadrianus. 
Valefius ,  iterata  Ammiani  editione  fiibdidit :  Non  quatmr  ,  ut  ait  Ammianm ,  vrimum 
fueretotiGaltUjurisdifiionesfeupcteftates  -  -  -  fed  fex  omnemGalliamtumrexeremagiftratm,. 
Narbonenfem provinciam  unm ,  Aquitanicam  alter »  tertim  Celticam  vel  Lugdunenfcm ,  quar- 
tm  Belgicam ,  quintm  Superiorem  Germaniam ,  fextm  O*  ultimm  inferiorem.  In  qua  veriflima 
fententia,  exTacitoantea,  Suetonio,  Scvetuflisinfcriptionibusfirmata,.  eolubentius 
adquiefcimus ,  quo  major  illi  ex  fummi  viri  Ulrici  Obrechti  judicio ,  in  Prodromo  Rerum  ( 
Alfat.  cap.  iv.  idem  adfeverantis ,  auctoritas  accedit. 

G  g  3  Giput 


tJ8  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

Caput  Superioris  Germanise  Magontiacum  fuit :  Inferioris ,  Colonia ,  poftquarn  dedu<5ta 
fuit,  Agripipinenfis.  Ibi  enim  exercitus ,  duces,  prsefides  ut  plurimum  fuifle  memoran- 
tur .  Nec  vanum  argumentum  eft ,  quod  in  his  civitatibus  ecclefiae  primas  Sc  metropoli- 
tanre  fuerunt  conftitutse.  Id  enim  a  do6Hs  viris  obfervatum  eft ,  ubi  fedes  praefidis  fuit  in 
provincia ,  ibi  primce  dignitatis  etiam  epifcopum  fuifle.  Accedit  quod  in  Imperii  Noti- 
tia  fub  difpofitione  Ducis  Magontiacenfis  dicuntur  omnia  prxfidia  fuifle  &  urbium  &  ca- 
ftcllorum  Germanix  Primae ,  quaeiisdem,  quibus  Superior,  putatur  flnibus  terminari , 
praeter  traclum  Argentoratcnfem ,  Comiti  fuo  fubjectum. 

.      M     O     R     I     N     I. 

Expofitis  quae  ad  provincias  Germanicas  ,  folo  Gallico  impofitas ,  pertinebant^  ad 
reliquos  Belgas  perlultrandos  nunc  accedimus :  in  quibus  proxima  eft  civitas  Morinorum. 
Ad  mare  Oceanum  :  ut  nomen  ctiam  arguit ,  inter  Scaldim  &  Samaram  fluvios  habitave- 
runt,  dicli  quafi  marini  vel  mantimi,  a  Mor  five  Mccr ,  quod  Celtica  lingua  mare  eft. 
Mediam  fyllabam  Virgilius  corripuit  lib.  v  1 1 1 .  727. 

Extremique  hominum  Morini ,  Rbenmcjue  bicornit. 

Propius  fitum  Morinorum  defignat  fretum  Britannicum.  Csefar  lib.  iv.  cap.  xxi. 
Tpfi  cum  omnibus  copik  in  Morinos proftcifiitur ,  quod  inde  erat  brevijfimus  in  Britanmam  tra- 
jettus.JLt  Pomponius  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  1  \.Ab  Ofifmik  iterum ad feptemtriones frons litorum 
rcfpicit ,  pertinetque  ad  ultimos  Callicarumgentium  Morinos.  Gallicarum ,  inquit ,  genti- 
um:  quia  &  Plinius  a  Scaldi  incipit ,  quamlibet  in  Gallia ,  Germanicasoriginisgentes 
locare.  CaefarisaetateMorinis7raA«?  «'*  t%ovrois9  dfo?  iv  jcaAi//3«uy  SicciTapim ,  urbesnui- 
Ioa  habuijfe ,  in  tuguriis  habitajfi ,  dixit  Dio  Caflius  lib.  xxix.  pag.  111.  Poft  coluifle  oppi- 
da,  ex  Ptolemaeo  6c  Itinerariis  conftabit  proxime.  Portus  tantummodo  veteres  lau- 
dant ,  Caefar  tres ,  in  iisque  quo  praecipue ,  traje<5tu  in  Britanniam ,  ufus  eft ,  Itium  five 
Icium.  Primo  trajeclu  non  nominavit:  altero,  bis.  Lib.iv. cap.xxi.Om»  omnibm 
copiis  m  Morinosproftcifcitur.  Cap.  xxin.  nattm  idoneam  ad  navigandum  tempeftatem ,  tertia 
ferevigiliafolvit.     Ex Itio  cum legionibus folvifle ,  Strabo  iv.pag.  i38.ortendit3  quum 

dixit,  7t&t>  ol$  \jMo£/vo7f]  i?!  To"lTiov>  u  i%£rt<r6ttQ  vav5&$y.u!  YLoucctq  0  $zos 2*l&tgw  etgvKCov , 
u4pud  Morinos  efi  Itium ,  quo  ufm  eft  navali  divm  Cajar ,  ininfulamtransmittens.  Deprimo 
autem  tranfitu  loqui ,  hora ,  qua  adpulit ,  quarta  diei  comprobat.  Pergit  enim ,  vvktu» 
MK%$y ,  yjj  Tn  £$i£9'ix  Ka-ir^-c  niej.  T2T«pr«v  w^v,  quoCasfaris  in  primo  trajeclu  verba  ex 
lib.  iv.  cap.  xxiii.  expreflit :  tertiafere vigiliafolvit :  hora  circiter  diei  iv.  cumprimis  navibus 
Britanniam  attigit.  Libroautem  v  aperteCa2farcap.11.  Omnesadportumltiumconvenire 
jubet :  quo  exportu  commodifimum  in  Britanniam  transjeftum  ejfi  cognoverat ,  circiter  millium 
faffaum  xxx  a  continenti.  Etcap.v.  Czfiaradportumltiumcumlegionibuspervenit.  Ptole- 
mseus  lib.  1 1 .  cap.  ix.  habet  "teiov  «/cpov ,  Icium  promontorium.  Unde  duplex fcripturae  ra- 
tio,  per  T,  auclore  Strabone  :  &  per  C,  cum  Ptolemaeo  :  quod  nonnulli  geminant , 
quia  Remorum  legatus  ad  Csefaremlib.  1  l.cap.  1 1 1  <kvi.  Iccius ,  quafihinc  originem 
duxiflet,  nominatur.  Cacfaris eodices  variant :  metaphraftes''kT<ov  redditcap.v.  priore 
loco  prave  fcriptum  *'o*t<ov. 

Hic  primus  portus  Caefaris,  isque  praecipuus:  alterultrahuncfuit,  utipfedefcribit 

lib.  IV. cap.xxin.     Naclus,  inquit,  idoneam  ad  navigandum  tempeftatcm  ,  tertiaferevi- 

*gi!iafilvit,  equitesqueinulterioremportumprogredi  ,   &  naves  confcendere  ,  ac  fe  fequi  jufiit. 

Quera  heic  poitum  ulteriorem  dixit ,  poft  ^wWo  fuperiorem  vocat  cap.  xxvm.  Poft diem  iv. 

inquit , 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     III.  239 

i nquit ,  quam efl in Britanniam ventum ,  naves  xviii.de quibus  fupra dcmonfratum eft ,  qm 
equites  fuftulerant ,  ex  jupenore  portu  leni  vento  folverunt.  Idem  ergo  hic  Juperior  eft ,  qui 
ante  paullo  dicebatur  ulterior ,  exquoequites  transmiferunt.  Tertius  portus  eodem  libro 
in  reditu  Caefaris  cap.  xxxv  1 .  defignatur ,  quod  infrapaullo  illum^ortum ,  in  quem  Csefar 
revertit,  fitus  fuerit.  Ait  enim,  quum  omnesnavesincolumesinconuncntempervenijfent , 
ex  his  onerariai  duas  eosdemportus  caperenonpotmjfe ,  fedpaullo  infra  delatdi  ejje.  Dumdicit 
eosdem  portus  non  tenuifle ,  arguit  utramque  partem  exercitus  in  portum ,  ex  quo  egrefla 
fuerat  ^  ex  infula  revertifle :  legiones  cum  Caefare  in  Icium  5  equites  in  ulteriorem  :  quas 
vero  aberraverant,  ininferiorem,  qui  citra  Icium  erat  $  utfuperior,  ipfo  Caefare  inter- 
prete,  ultra  illum. 

Nunc  ad  inveftigationem  portus  Icii ,  quae  multitudine  fententiarum  fit  difficillima , 
adgrediamur.  Nullus  enim  vel  medioqris  portus  eft  Flandriae  £c  Bononienfis  litoris,  in  quo 
non  quidamlciumCxforis  portum  fe  invenifie  opinentur.Nimium  foret  opiniones  omnium 
hucadferre:  nobilioresau&ommclaritate,  fufficiat  enumerafle.  PbilippusQuverius, 
magnaefamaegeographus,  portum/(rz#7»CaefarisJulii,  S>cGeJforiacumMel^y  Suetonii, 
Flori ,  eundem  efle  contendit :  quod  fi  eft ,  indicio  Peutingerianse  Tabella?  de  fitu  non 
poflumus  incerti  efle ,  quia  in  illa  fic  proditum  eft ,  Geforiaco  ,  quod  nunc  Bononia ,  ut  idem 
vel  portus  vel  oppidum  tria  nomina  habuerit ,  primum  Icii ,  temporibus  Casfaris :  deinde 
Geforiaci  five  Gejforiaci :  tandem  Conftantinorum  setate ,  aut  pauilo  ante ,  Bononia.  Ar- 
gumentis  inftru&us  Cluverius  eft  non  contemnendis.  Primum  fit  &  validifiimum ,  quod 
Caefar  utique  portu  optimo  &  praecipuo  Morinorum  ufus  fuerit ,  trajecturus  exercitum  in 
Britanniam .  Jam  vero  unum  tantummodo  infignem  portum  in  hac  gente  veteres  fcripto- 
res  memorafle.  Plinius  lib.  1  v.  extremo  de  menfura  Galliae  :  Unde  [ab  Alpibus] per  Lug- 
dunum ad portum Morinorum Britannicum ,  cjuavidetur  menfuram  agerc  V oljbius  ,  x7i7  M. 
xv  1 1 1 .  id  eft  tredecies  centena  &  decies  octies  millia.  Dumportum  Morinomm  Britanni- 
cum  dicit ,  unum  fignificat  6c  celebrem  Romanorum  aliorumque  trajeclu.  Illum  vero 
efle  Geflbriacum ,  ex  Pomponii  Melae  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 .  videtur  conftare.  Adjeptsmtrio- 
nes ,  mquit ,  frons  litorum  refpicit ,  pertinetque  ad  ultimos  Gallicarum  gentium  Morinos ,  ncc 
portn ,  quem  Geforicum  vocant ,  quidquam  babet  notius.  Suetonius ,  de  Claudii  Britannic* 
expeditione ,  cap.  xv  1 1 .  Masflia  Gejforiacum  ufque pedefri  itinere  confeBo ,  inde  transmift. 
Jam  vero ,  inquit ,  nihil  probabilius ,  quam  Claudium  ex  eodem  voluifTe  portu  iolvere  , 
quem  quondam  Julius  transmittendo  exercitui  commodiflimum  expertus  fuerat :  quod 
etiampofterioresRomanosfic  obfervaffe  ex  OlympiodorihiftoriaaPhotioexcerptacod. 
jlxxx.  probat ,  qui  Conftantinum  ,  tyrannum  ,  Honorio  aequalem,  ex  Britanniaubi 
purpuram  fiimferat ,  trajecifle  dicit  iit)  Bov#vi'av,  noAiv  «tw  KuhtpkvYiv ,  ■nxpjpbot.Aa.osloiv , 
H£\  7r%wtYtv  h  Tor?  r  TothciTM  opo^  x«-w£v>jv ?  inBononiam,  urbemitanominatam,maritimamy 
&  primam  in  Gallorumfnibm pojitam,  Bononiam  autem  Geflbriacum  efle ,  antea  ex  Ta- 
bula  Theodofiana  demonftratum  eft. 

Quod  vero  Ptolemaeus  promontorium  "kiov ,  Icium ,  haud  dubie  cum  portu  ejus  nomi- 
«is  conjunclum ,  &  Yi<rotflctKQv  \-nUmv .  Giforiacum  navale  Morinorum ,  longitudine  per 
dimidium  gradum  feparavit  3  fit,,  ut  alii  portus ,  Icium  6c  Geflbriacum  ,  diverfos&in- 
tervallo  quodam  notabili  fejunctos  fuifle  exiftiment.  Sed  hi  rurfus  inter  fe  diflentiunt.  Jo. 
Jacobus  Chiffletius  geminum  portum  Icium  facit ,  ulteriorem  &  citeriorem :  illum  in 
vico  Mardil^ipYorie  Graevelingiam ,  hunc  ad  Sithiu,  quod  pcftea  S.  Audomari  fanum 
(Saint  Omer  vulgo)  didumeft,  conftituit,  unde  per  lacus ,  aut  longe  excurrentem  fi- 
num,    in  Oceanum  navigatum  fit,    Adverfus  quem  eruditam  Diflertaticnem  fcripfit 

Gui- 


24,0  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E. 

GuilielmusSomnerus,  Anglus?,  ipfeinprxdi&amCluveriifententiamconcedens.  Ad* 
do  ,  Audomari  fanum  in  Atrebatibus  efle :  portum  autem  Icium  in  Morinis  quaeren-» 
dum.  Carolus  du  Frefne  Commentario  in  Vitam  S.  Ludovici  pugnat  pro  loco  Witfand  , 
ihter  Ambleteolium  Sc  ^angatam  j  aut  fi  notiores  urbes ,  utnmque  autem  remotiores 
mavis ,  inter  Bononiam  &  Caletum  fito ,  de  quo  conflet  ex  Anglorum  azque  &  Gallo- 
rum  hiftoriis,  inde  a  fexto  Chriflianorum  faeculo  fuiffe  portum  maximopere  frequenta- 
tum ,  indeque  probabile  fieri , '  nec  ante  infolentem  ex  eo  loco  navigationem  fuiile.  Nec 
nomen  multo  abludere  perfuafiim  idem  habet  Carolus  Frefnius.  Siviasmilitaresurget 
Cluverius ,  quas  omnes  Geflbriacum  ferant ,  non  ad  alium  locum  litoris  $  ncc  veftigia 
vias  ftratae ,  quae  Bononia  Witfandum  duxerit ,  deefle  refpondet ,  quamvis  forfan  via 
illa  pofteriori  atate  minus  fuerit ,  quam  antea ,  frequentata  >  aut  quum  Itineraria  confi- 
cerentur  ,  plane  etiam  deferta.  Pondus  huic  fententiae  addit  Edmundus  Gibfbnius , 
Nova  DifTertatione  quam  Somnerianse  de  Portu  Iccio,  &Frefnianse,  afeinLatinum 
converfis ,  adjunxit.  Ex  Guilielmo ,  inquit ,  Pitlravienfi  difcimta ,  Aluredum ,  «S\  Edwardi 
Anglorum  regit  fratrem ,  e  Gallia  in  Britanniam  redeuntem ,  Doroberniam  veniffe ,  transveBum 
ex  portu  iccio.  Guilielmus  vero  Gemeticenjls  eundem  tranfitum  referens ,  verbis  difertis 
adfirmat ,  Aluredum  portum  wisanti  petiifle ,  & hac  tranifretamem Dorobemiam 
veniffe. 

Non  longe  ab  hac  fententia  rccedit  Jacobus  Malbrancquius ,  Hiftorias  Morinorum 
lib.i.  cap.  ix.  portum  Icium  inter  Caletum  &  Sangatam  ita  conftituens ,  utadpromon- 
torium  Sangatenfe,  quod  in  angulum  reccdit ,  portumcredatCsefarisultcrioremexfli- 
tifle.  Abraham  Ortelius  fluctuat  inter  variorum  fententias  ita ,  utCaletoprimasvidea- 
tur.  tribuer e  5  quod  Hadriano  etiam  Junio  lib.  1 1 1 .  Animadverf.  cap.  1 .  placuit.  Hadri- 
anus  autem  Valefius  in  Notitia  Galliarum  ,  Icium  portum ,  cum  promontorio  cogno- 
mine,  a  Csefare  &  Strabone  ac  Ptolemseo  commemoratum ,  arbitratur  efle  StapuUi 
( Eftables  en  Boulonnois )  qui  eft  portus  in  Morinis  ad  os  Quantix  fluminis  :  ex  eoqne 
portu  bisfolvifTeinBritanniamCaefarem:  eumautem  portum,  <\ucm  uherioremGxfor, 
fkfupe-rioremvocrti)  &  ex  quo  in  fuperiore  navigatione  folvifTe  equites  docet ,  cfTeGcfb- 
riacum  five  Bononiam ,  &  ultra  St  fupra  Stapulas  pofitam. 

Tanta  diflenfio  eruditorum  hominum  de  portu  eft  lcio ,  6c  tam  variis  In  Iocis  ille  qtia> 
ritur.  Notas  inCsefaris  defcriptione  duas  invenimus,  &  ad  anguftiam  fretifuifie,  & 
intcr  alios  duos  portus  conftitutum.  Utraque  nota  tam  Geflbriaco  five  Bononias  conve- 
nire  poteft,  quam  Witfando.  Anguftius  quidem  mare  ad  Witfandum  eft ,  quamad 
Bononiam :  nec  vero ,  quod  Caefar  circiter  xxx  m.  p.  dixit  tanto  rigore  numeromm  acci- 
piendum  eft,  ut  nihil  plus  minusve  liceat  intelligere.  Uterqueetiamlocusinterduos 
portus  fedet ,  Gejfonacum ,  inter  Ambleteolum ,  ulteriorem  fuperioremque  3  5c  Stapulas  , 
inferiorem :  nec  minus  Witfandum  duobus  aliis  inclufum  eft  portubus ,  Bononias  6c  Oile- 
ti.  Vix  ergo  aliquid  certi  inter  tantos  fententiarum  fluclus  definitur.  Siceitum  eflet 
Pi&avienfem  Guilielmum  firmis  argumentis  perfuafiim ,  non  incerta  induct.um  opiniose, 
Witfandienfem  portum  adpelkfle  Iccium  ,  utique  robur  aliquod  fententia?  akeri  accede- 
ret  >  fed  dum  illud  non  confirmabitur ,  in  dubio  controverfiam  relinquemus.  Neque 
Ptolemsei  numeri  tam  folidi  cc  certi  funt ,  ut  poffint  omnem  dubitaticnem  tollere  :  ne- 
que  repugnat  tria  unius  loci ,  fed  progreffu  temporum,  non  fimul  $  fuifle  nomina :  quam- 
quam  &  duo  fepe  fimul  inhserere  non  ignoramus. 

Haec  deportubus  Morinorum.  De  Geffonaco  dubitatur,  utmrn  {ohs  ille  fuerit ,  an 
curn  oppido  conjunctus.    Sed  alterum  videtur  verofirnilius ,  quarnvis  Dio  Caifius  nega» 


verit , 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    III. 

verit ,  ut  fupra  demonftratum  eit ,  Morinos  oppida  coluifle.  Efto  enim ,  Caefaris  aeta- 
te,  de  qua  loquitur  Dio ,  nonformamjuftioppidihabuifle,  idveronon  impedit,  quo 
minus  poll  paullo  acceperit ,  quam  Claudius  Casfar  in  Britanniam  iter  renovaflet.  Flo- 
ms  certe  lib.  i .  cap.  xi.  de  illo  tamquam  de  oppido  loquitur ,  idque  cum  Fregellis ,  Ita- 
lise  oppido  comparat :  etiam  genere  fignificat ,  non  fibi  tam  portum  in  animo  fuifle 
quam  oppidum.  Idemtunc  Fafula,  inquit ,  quod  Carra  nuper:  Idem  nemw  Aricinurk^, 
quod  Herciniws  faltm:  Fregelia^  quod  Gefforiacum:  Tiberis ,  quod  Euphrates.  Nonergo 
erat ,  quod  Malbrancquius  lib.  I .  de  Morinis  cap.  xi.  6c  xiv.  Geflbriacum  navale  a  Bono- 
nia  disjungat,  6c  ad  oppidum  S.  Audomari  reducat  propterea ,  quod  Mela  &  Ptolemas- 
us  tantummodo  portum  6c  navale,  Plinius  lib.  iv.  cap.xvi  i.pagum,  quod  territorium 
interpretatur ,  adpellet.  Ex  Floro  enim  jam  demonftravimus ,  cum  oppidis  comparari  9 
&  oppidum ,  faltem  a  Claudii  temporibus  haud  dubie  fuifle.  Quid  ?  quod  Eumenius  Pa- 
negyrico,  quem  Conftantio  Casfari  dixit ,  cap.  iv.  Gefonacenfes  muros  memoravit.  Ergo 
auclorem  potius  Tabulas  Theodofiana;  fequendum  cenfemus ,  qui  clare  clixit ,  Gefiriacoa 
quod  nunc  Bononia.  ' 

Novi  nominis  autem  BenonU  antiquiorem  au&orem  non  habemus ,  quam  ex  faeculo 
Conftantiniano ,  quo  Eumenius  panegyrica  oratione  Conftantino  dixit  cap.v.  depatre 
Conftantio :  exercitum  illum ,  qui  Bononienfis  oppidi  litw  tnfederat ,  terrapariter  ac  marifepjit, 
Et  Eutropius  in  Diocletiano  lib.  ix.  cap.  x 1 1 1 .  Caranjius  c/uumapud  Bononiampertratlum 
Belgkdt.  £r  Armorica  pacandum  mare  accepijfet.  Zofimus  lib.  v I .  cap.  n.de  Conftantino 
tyranno  :  l7ti^naB-t] ,  rjv  BqzTToivioiv  K&Tot,Ki7tM.  hh&m  Se  «?  Bovmluv.  jr^amj  J*g  «ut>j 
7Tfog  tjT  3"#A#'wjj  x«T*fs  BritanniareliBatransmiht :  venitque  Bononiam,  qu&primaurbsatl 
mare  efl.  Quibus  gemella  Olympiodorusde  eodem  tyranno ,  ut  fupra  demonftratum  eft, 
tradidit.  Nec  vero  ita  novum  nomen  induclum ,  ut  vetus  illico  evanefceret.  Idem  enim 
Eumenius,  qui  modo  Bononienfis  oppidi  litus  dixerat ,  PanegyricoConftantiicap.xiv. 
etiam  Geforiacenfe  litus  dixit ,  6c  ut  fupra  paullo  vidimus  ,  Geforiacsnfesmuros. 

Ptolemaeus  Morinis  attribuit  mediterraneum  oppidum  Toi^dwoiv ,  Tarvannam ,  qua? 
haud  dubie  caput  illorum  fuit.  Antonini  Itinerario  eft  Tarvenna.  Itinere  a  portu  Geflb« 
riacenfi  Bagacum  ufque. 

Gefforiaco  — -     — » 

Tarvennam  M.     p.     xv  i  1 1 . 

Caflellum  M.     P.     VI III. 

Viroviacum  -     M.     p.     xvi. 

Turnacum  M.     P.     xvi.    Screliqua. 

Ibidem  etiam  itinera  diriguntur  a  Tarvenna  Turnacum :  &aliud,  Durocortorum.  In 
Tabula  Theodofiana  fcribitur  Tervanna.  In  Notitia  provinciarum  &  civitatum  Gallise 
vocatur  fimpliciter  CivitM  Morinum :  inalia,  CivitM  MorinumTarvannaPontium:  rur- 
-fus  in  aiia,  Czvitas  Morinorum ,  id  efl  Ponticum.  Unde  cognomen  fit  Ponticum ,  fatetur 
Valefius  fe  ignorare.  Quod  fatum  fubierit  avomm  memoria  j  Caroli  V  bello  Gallico , 
notiftimum  eft.  Ceterum  notavit  idem  Valefius  Cluverium ,  quod  in  Atrebatibw  ad  Le- 
giam  flumen,  vn  lapide  a  fano  Audomari  ,  exliare  Tarvennm  vefligia,  feripferit.  Non 
eni m  Atrebatum ,  fed  Morinomm  coloniam  femper  fuifle. 

Dcinde  in  Tabula  Theodofii  Peutingeriana  Caftellum  Menapiorum  in  tracliu  Morinorum 
ponitur:  unde  Harduinus  adPliniilib.iv.cap.xvii.exiftimat,  eo ufque fedes  Menapio- 
rum  pertinuifle ,  cjui  a  Rheno  non  Mofam  tantum ,  fed  Scaldkn  etiam  transgrefli  habi- 
tationes  fuas  dilataverint.    Hadrianus  autem  Valefius  in  v.  Mcnapit  ,  non  veretur  mendi 

H  h  ar- 


'i\i  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

arguere  auclorem  vel  defcriptorem  TabuU ,  &  Cafiellum  Morinorum  legendum  efle  judi- 
cat,  quum  aliud  Mena^iorum  Caftellum  fupra  viderimus  ,  ad  Mofam  pofitum  -  nunc 
Keflel  di&um.  Etiam  Malbrancquius  in  Tabula  fua  Caftellum  Morinorum  fcripfit ,  &  de 
litu  ejus  tradidit ,  fpeculam  Morinorum  fuifle ,  in  monte  excelfo  exftru&um ,  qui  lar- 
gas  aquas  vivi  fontis  in  vertice  habeat.  Hoc  eft  quod  in  itineribus  Antonini  fimpliciter 
Cajiellum  dicitur ,  ut  modo  in  illo  vidimus ,  quod  a  Geflbriaco  ferebat  Bagacum :  cui  addi 
poflimt  quae  ab  ipfo  Caftcllo  ducunt  Turnacum  &  Coloniam.  Diftat  xxvn.  m.  p.  a  Bono» 
nia  [Tab.  Peuting.  xxim]  Tornacum  verfus ,  aquoabeft  xxxii.m.p.  Hodieque  nomen 
fervat  Caffel ,  &  Mont-Cajfel ,  in  Flandria.  Guil.  Brito  pro  faeculi  confiietudine  Caffellum 
Vocat ,  non  Gaftellum ,  Philippid.  lib.  ix.  verf.  40 3 . 

Mox  [ubduntur  ei  fola  formidine  fummo 

Mcenia  Caffelli  pendcntia  vertice  montis. 
Denique  de  Colonia  Morinorum  aliquid  dicendum  eft.  Vetus  nummus ,  in  Golzii  the- 
fauro  ,  infcriptus  eft  colonia  morinorum,  quem  Hadrianus  Valefius  de  Tarvenna 
interpvetatur,  principe  civitate  Morinorum.  Eft  adNeomagum  Geldrias  lapis  inven- 
tus,  quem  etiam  Gruterus  pag,  So.num.  6.  exfcriptum dat ,  quiitidem  Colonise  Mori- 
norum  mentionem  facit : 

MINERVAE 
.    CUR.     LADAE 
T.    PUNICIUS    CE- 
NIALIS    17    VIR     CO- 
LON.     MORINO- 
RUM     SACERDOS 
ROMAE     ET     AUG. 

Jacobus  Malbrancquius  lib.  1 .  Hift.  Morin.  cap.  xvi.  exiftimat ,  quemadmodum  Mena- 
pii  etiam  inter  Morinos  ,  transgrefli  Scaldim ,  habitaverint :  ita  viciflim  Morinos  in 
propriam  Menapiorum  terram  ,  hoc  eft  in  Geldriam ,  coloniam  deduxifle ,  idque  ex 
hoc  lapide,  in  Geldria  invento,  credit  confirmari.  Sed  potuit  alia  caufla  efle,  cur 
duumviro  Morinorum  colonia?  honos  inGeldria  haberetur,  quia  £c  Romae  dignitatem 
©btinuit,  ut  cum  exercituRom.inillasorasveniflevideatur,  &  hunc ab  incolis  ob  me- 
xita  &  beneficia  accepifle  honorem.  Malim  ergo  in  Morinis ,  quam  alia  in  gente , 
Colcniam  Morinorum  inveftigari :  nec  alienum  a  more  Romano  eft ,  in  primariam  illorum 
inbem  fuifle  deduclam. 

Cum  Morinis  Plinius  lib.  iv.  cap.  xvn.jungit  Oromanfacos,  live  utinMss.eft,  Or&- 
mafacos  ,  obfcuram  gentem ,  cujus  nulla  alibi  reperitur  memoria.  Deznde,  inquit, 
,  JWenaniiy  Morini,  Qromanfaci*  junBi  pago  qui  Gcfforiacus  vocatur.  Sed  ut  obfcuros  £c 
ignbBiles  prastermittimus.  An  vero  Menapii  etiam  inter  Morinos  habitaverint ,  alia , 
nec  explicatiflima  quseftio  eft.  Plures  ajunt,  non  tam  propterPeutingerianseTabulse 
Caftellim.  Menapiorttm  ,  de  cujus  cognomenti  finceritate  nonnulli  dubitant  >  quam 
quod  fsepe  Morini  Menapiique  a  Csefare  conjungantur ,  lib.  111.  cap.  xxvm.  lib.  iv.  cap. 
xxii.  6c  alibi.  Contra  Valefiuspag.  336.exmediisevihiftoriisevinciarbitratur,  Flan- 
deres,  ideftMorinos,  aMenapiis,  cvFlandriamaMenpifco,ideftMenapiommpago, 
diftingui  ac  feparari.  Sed  facile  conciliantur.  Conjunclio  Csefaris  vicinitatem  arguit5 
non  confufam  habitationem ,  quamipfelib.  iv.cap.ult.  confutat.  Morini  autem  ut  cir- 
ca  Bononiarri  Flandrorum  fines  transgrediuntur ,  ita  nihil  obftat  quo  minus :  Scaldim 

verfus*, 


Belgica.  LIBER   II,    C  A  P.  III.  *  243 

verfus,  irruentibus  Menapiis  aliquid  finium  cdnceflerint  >  ut  nihilominus  Menapioru&j, 
trans  Scaldim  ager  a  Morinorum  ampliore  terra ,  five  Flandria ,  diftinctus  fuerit, 

A    T    R    E     B     A     T    E     S. 

Morinis  in  auflrum  Atrebates  proximi  erant.  Scribitur  id  nomen  varie.  Qefari  mnt 
Atrebates.  Commentario  u.de  Bello  Gall .  cap.  i  v.  ad  commune  bellum  xv  millia  Atre~ 
bates  pollicentur.  Cap.  XV I .  transfiumen  Sabin  omnes  Nervios  confedijfe  cum  Atrebatibus  O* 
Veromanduis ,  finitimis Juk.  Cap .  XX 1 1 1 .  vulneribus  confettos  Atrebates  infiumen  compulerunt. 
Plinius  quoque  lib .  i  v.  cap .  xv  1 1 .  hac  forma  ufus  eft ,  Atrebates ,  Nerva  liberi ,  Veroma^ 
dui,     Sidonius  Apollinaris  Panegyrico  Majoriani  verf.  2 1  2. 

qua  Clojo  fatentes 
Atrebatum  terras  prvaferat. 
Strabonilib.iv.pag.  1  $4.  {unt  Ar^fioiroi,  Atrebati:  Ptolemaso  lib.  1  i.cap.  ix.'Ar^»notl 
Atribatii :  \r\  Notitiis  non  nullis  provinciarum  Atrevates ,  Atrabates ,  6c  Atravates.  Fuit 
&c£oima  Atrebatce',  arum;  quse  a  populo  ad  urbem ,  pro  fseculi  more ,  in  Notitia  Impe- 
rii  transfertur,  ut  poftmodum  videbimus.  Nec  fingularis  inufitatus  eft.  Caefar  com- 
mentario  iv.  cap.xxxv.  quos  equites  Comius  Atrebiti fecumtransportaverat,  Etlib.v.  cap. 
xxi  1.  iegatos  Cajfwellaums  jier  Atrebatem  Comium  de  deditione ad  Cajaremmittit,  Nunc 
Artefii,  Gall.  V  Artois. 

Ptolemaeus  fuis  Atribatiis  tribuit  oppidum  'O&ymv  ,  Origiacum  ,  tamquam  caput 
gentis ,  quod  folemne  ipfi  eft  primarias  tantum  urbes  nominare.  Praeter  illum  vero  hoc 
nomen  a  nemine  eft  commemoratum .  Celebre  hoc  tractu  in  Itinerariis  eft  Nemetacum , 
quas  eadem  Nemetocenna  Hirtii  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xlv  1 1  &  l  1 1 .  videtur  effe  ,  de  qua  infra  i\\ 
Belgw  C&&ris  dicemus :  ut  hoc  potius  capitis  nomen  fuiffe  videatur.  In  utroque ,  Itine- 
rario  &  Tabula ,  Nemetacum  medium  eft  inter  Tarvennam  Sc  Turnacum ,  nullo  interja- 
cente  oppido  alio.  Sed  itinere  a  Caftello  Morinorum  Coloniam  Agrippinenfem ,  hic 
ordo  obfervatur : 


Minariacum 

M. 

P. 

XI. 

Nemetacum 

M. 

P. 

XVI III. 

Camaracum 

M. 

P. 

XIIII. 

Bagacum 

M. 

P. 

xviii.  acreliqua. 

Qui  fitus  non  aberrat  a  loco  primariae  urbis ,  quae  vulgo  Arras ,  xioftxis  Atrecht]  medio 
xvo  Atrebatce,  ut  in  Notitia  Imperii  eft ,  nuncupatur.  Recentiaveroillavocabulaex 
Atrebata  fimt  depravata.  Sed  idem  videtur  disjunctum  a  Nemetaco  fuifle.  Nam  in  dicta 
Imperii  Notitia  pag.  147.  in  Lsetorum  ordinibus  habetur  PrafeBus  Latorum  Batavorum 
Nemetacenfium  Atrebatis  Belgica  Secunda.  Si  idem  oppidum  eflet ,  videtur  dicendum  fuifle 
Nemetacenfium  Nemetaco ,  ficut  paullo  ante  legitur ,  Prafetfus  militum  Bingenfium  Bingio, 
Hoc  dubium  nectit  Valefius :  quod  vero  non  infolubile  eft.  Alia  enim  eft  ratio  oppido- 
rum  uno  nomine,  alia  duobus  utentium.  Et  ficut  nihilpeccat,  qui  dixerit  Spartanos 
Lacedsemone  coluifle  :  ita  etiam  nihil  abfonum  eft ,  fi  milites  Nemetacenfes  dicantur 
Atrebatis  fuifle  pnsefidii  cauffa.  Nihil  ergo  obefle  videmus ,  quo  minus  Nemetacum  caput 
Atrebatum  fuerit ,  five  illaurbs quse hodieque  Atrebata ,  gentisnomine,  &pravatione 
admifla  Atrecht  ac  Arz&  adpellatur.  An  vero  eadem  urbs  Ongiacum  Ptolemad  fuerit ,  id~ 
que  vetumul^rortafre  oppidi  nomen ,  Nemetacum  pofterius ,  non  poffumus  pro  certo  dice- 

Hh  2,  re3 


244<  GEOGR.APHIAE    A N T I QU A E 

re,  quia,  practer  Ptolemaeum,  nemo  illud  nomen  prodidit.  Textrinis  abundafTe  ur- 
bem ,  ex  Atrebatkk  fagis  apud  Trebellium  Pollionem  in  Gallienis  cap.  v  I .  &  Atrebatum 
birris  apud  Vopiicum  m  Carino  cap.  xx.  intelligimus. 

A     M     B     I     A     N     I. 

Ambiani,  Belgicae  populus  nobilis,  ad  Oceanum  habitant  inter  Caletosaboccafu, 
&  Morinos  ab  ortu :  intus  Caefar  lib.  1 1 .  B.  Gall.  inter  Bellovacos  cap.  x 1 1 1 .  &;  Nervios 
liveCamaracenfescap.xv.conftituit.  Exercitumy  inquit,  tn  Bellovacos  duxit :  -  -  -  ab 
iolocoinjines  Ambianorumpervenit,  qui  je  fuaque  omnia  Jtnemoradediderunt.  Eorptm  Jines 
Nervii attingebant,  Eodem  libro  cap.  iv.  ad  commune bellum  dicit  pollicitos  Ambianos  x 
millia.     Strabe  lib.  IV.  pag.  134.    to#  MsvownW  eitri  gvvi%£s  53ri  tji  iroiKoilr^  Mo'e/voi,  ng\ 

HilhQOtKOt  ,     ifJJj  'AjW/3l«V0)  ,    HCty    5.MQ-IUVK  ,    t&}   KccKiTQl   pi%£fi  T?    C4t(3oA»ff  $    2>)Ki{«V04  7t0T0t(A.£9 

J\denamos  ad  mare  contingtmt  Morini  ,   dein  Bellovaci ,  &  Ambiani ,  &  Sueffones ,  &  Caleti 
ttfque  ad  ojlium  Sequana.     Ptolemacus lib.  1  i.cap.  ix.    MiToo  B£^«rtx,8f'A|u/3i<xvo«,  j^j  ttoA»?  . 
ctyxwv  Sot^tfpo/Se/atf»  Pofl  Bellovacosfimt  Ambiani ,  & oppidumillorum Samarobriva. 

Hoc  oppidum  tam  apud  Caefarem ,  quam  Ciceronem  celebratum  eft.     Ille  commen- 
tario  V.  cap.  XX I  v.  concilto  Gallorum  Samarobriv<x,p>eraBo.  Et  cap.  xlv.  Crajfum  Samarobri- 
va  praficit ,  legionemque  etattributt.   Etcap.  li.  Ipfecum  III  legionibuscircumSamarobri- 
<vam  trinis  hibernis  hiemare  conjhtuit.    Non  ergo  exiguum  oppidum  fuit4,  quo  totius  Gal- 
V\2z  concilium  Caefar  egit ,  eique  legionem  prxfidio  dedit.     Cicero  lib.  v  1 1 .  epifl.  x  1 .  ad 
Trebatium ,  qui  tum  cum  Csefare  in  Galliis  erat ,  Una  mehercule  collocutio  nojlrafluris  erity 
quam  omnes  Samarobriva.     Et  epiflola  x  1 1 .  jocatur  cum  eodem  ita :  Indicavit  mihi  Panfa 
mcus,  Epicureum  te  ejfe  fattum.     O  cajirapraclaral  quid  tufeajfes ,  fiteTarentum ,  & non 
Samarabrivam  mifijfemi  Ad  eumdem  epift.  xvi.extrema:  Con^at  inter  omnes ,  nemmemte 
v.no  Samarobrivajurisprittorem  effe.     Nomen  urbis  a  Samara  amne  efl ,  medio  arvo  Some- 
na  vei  Snmina ,  nunc  Somme  diclo ;  6c  briva ,  feu  brtga ,  quod  pontem  Celtis  fignificabaL 
Ut  vero  folemne  fuit ,  negledto  veteri  vocabulo ,  primaria  urbsgentisnomenadfumfit,, 
&;  ipfa  Ambiani  Latine  dicta ,  ut  mox  ex  A  ntonini  itinere  a  Mediolano  GefToriacum ,  in- 
te]lig^m&s.     Et  Ammianus  Marceliinus  lib.  xv.  cap.  xxv  1 1 .     Adnexa efi  Secunda  Belgi- 
ca ,  qua  Ambiani  funt ,  urbs  mter  alw  eminens.     In  Notitia  Galliae  provinciarum  &  civi- 
tatum  dicitur  CivitM  Ambianenfwm.     Ex  nomine  Ambianii  corruptum  eil ,  quodnanc 
obtine  t ,  vulgare  nomen  Amiens ,  fatis  notas  urbis  inter  nobiliores  Galliae  civitates. 

Nec  vero  ita  gentis  nomine  illis  temporibus  urbs  ufa  eft ,  ut  vetus  nomen  penitus  aboli- 
tiimfuerit.  Nam  &:  in  Antonini  Itinerario  idem  confervatum  eft,  quo  iterpercompendi- 
um '- a  Nemetaco  Samarobrivam  M.  p.  xvi.  fignificatur:  &aliud  a  Sawar&briva  Sftefonas 
wfqae  hoc  ordine : 

Samarobriva 
Curmiliacam 
G&faromagum 
Litanobrigam 

o 

Auguftcmagum 

Suejjonat 

Tabula  etiam  Theodofiana  Samarobriv am  nominat  veteri  vocabulo ,  eique  proximam  ab- 
occafu  adpofitam  habet  Teuceram  ,  quse  nunc  Tieure  ,  vel  Tiefure ,  m  Picardiie  li- 

mi&..    Alia  loca.  Ambianorum  inItinerariisfunt^X«//w,  &Pwtet,    Xila  Cluverius 

jnfex» 


M. 

P. 

XII. 

M. 

P. 

XIII. 

M. 

P. 

XVIII 

M. 

P. 

1 1 1 1. 

M. 

P. 

XXII. 

Belgica.  L  I  B  E  R    I  I     C  A  P.    III.  245 

interpretatur  Argoulles :  hos  ,  PontaSeiane,  aliis  Pont  Affelane ,  ad  ofHum  Aluja  flumi- 
nis ,  quem  ipfe  Autaum  vocat.  Traclum  autem  illum  inter  hunc  amnem  &  Samaram  a 
Pontibws  illis  diei  putant  le  Pontieu,  feu  Pagum  Pontivum.  Uterque  locus  obfcurus  eft ,  ideo- 
que  fltus  eorum  inordine,  quemadaliaoppidavelvicoshabent,  ex  Itinerariis  antiquis" 
oftendendus.  Antonini  itinere  a  Mediolano  Geforiaeum , 


Suejfonai 


Noviomagum 

M. 

P. 

XXVII. 

Ambianos 

M. 

P. 

XXXI III. 

Pontes 

M. 

P- 

XXVI. 

Gejforiacum 

M. 

P. 

XXXIX. 

la  Theodofiana  gemino  itinere : 

Geforiaco  qtiod  nunc  Bononia 

Tervanna 

Luttomagi 

XIII. 

Nemetaco 

XXI  t 

Adlullia 

VII. 

Teucera 

XlII 

Duroico  Regum 

XII. 

Samavobriva 

XII. 

Samarobriva 

XI III.. 

BELLOVACL 

Civitatem  Bellovacorum  Caefari  commentario  11.  cap.  iv.  qui  ab  Remis  ad  illum  legati 
eraht ,  ita  laudaverunt ,  plurimum  inter  eos  [^Belgas]  Bellovacos  £r  virtute ,  £r  auBoritate , 
&  bominum  numero  valere :  hospo/fe  conjicere  armata  millia  centum :  pollicitos  ex  eo  numero  leila 
millia  lx  totiwque  belli  imperiumfibipofiulare.  Frequens  illorum  mentio  eft  in  Caefaris  com- 
mentariis aliis  >  6c  Hirtius  lib.  vi  1 1 .  cap.  vi. non minus ad  laudem illorum  attulit.  Bello- 
vaci)  inquit,  belli  gleria  Galios  omnes  Belgasqueprafiabant.  Strabo  Bs^o«'kx?,  Belloacos 
vocat ,  ut  fupra  vidimus  :  Ptolemaeus  Bdfcovaxoi/?  ,  BelUvacos.  Habent  Bellovaci  ab 
oriente  Veromanduos  &  Suefliones ,  a  meridie  Pariiios  j  ab  occidente  Caletes  &  Velio- 
cafles  3  ad  feptemtrionem  Ambianos.  Urbem  illorum  Ptolemaeus  nominat  K oti<ruf  ip»yM , 
Cdfaromagum :  Caefar ,  plurimorum  opinione ,  Bratuspantium.  Ptolemaeum  pro  more 
iuo  oppidum  praecipuum ,  caput  gentis ,  nominaile ,  quia  id  foium  nominavit  >  non  eft 
quod  dubitemus  :  at  vero  Bratuspantium  videtur  Bellovacorum  Caefaris  temporibus  oppi- 
dum  primarium  fuifle.  Nam  iib.  11.  cap.  xm.  .  CafarexercitummBellovacosduxtt:  cjui 
cjuum  fefua  omnia  m  oppidum  Bratuspantiumcontuliffept ,  atque  ab  eo  oppido  Cafar  cum  excrcitu. 
circiter  millia paffuum  v.  abejfet;  emnes  majores natu ex oppido egrejfi ;,  manusadtdfaremien- 
dere ,  &  vocefignificare  cceperunt ,  fefe  in  ejusfidem  ac  poteftatem  venire ,  neque  contrapopulum 
Rom.armiscontendere.  QuumergonecPtolem£eusaliud  gentis  oppidum  ,  quam  Cefaro- 
rnagum  memoret ,  neque  Caefar  aliud  quam  Bratuspantium  ?  quod  nomen  poft.  Caefaris  tem- 
poraexfpiravhr  $  vero  plane'  eft  fimile ,  Bratuspantium  ipfum  efle  Caefaromagum  ,  illud- 
que  vetus  Gallicum  nomenj  hocabJulioCasfarepropter  beneficia,  quibusornavitur-' 
bem,.  vel  ab  Augufto ,  fuperinductum.  'SuprainAmbianisiter  Antonini  a  Samarobriva 
SuefTonas  ufque  enarravimus  ,  quo  Caefaromagus  medio  prope  fitu  inter  Samarobrivain 
Ambianorum  &  Auguftomagum  Silvanectum  coliocatur.  Alio  itinerea  Casfaromago- 
Lutec^am  ,  intervallum  ponitur  XLvr  m.  p,  ,  Et  in  Tabula  Theodofiana  Cafaromagus- 
prope  Auguftomagum  ponitur »-    In  Notitia  autem  pro vinciar um  Gallias  efl  Civiias  Bei  lo  - 

Hh  J  vacommi 


a  4,6  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

vacorum.  Medio  xvo  gentis  nomine  Bellovaci :  inde  corruptione  admifla  Belvacut ,  five 
Belvagus ,  &  tandem  Beauvais ,  uti  nunc  fonat.  Alia  oppida  Bellovacorum  Veterum  ignota 
nobis  funt.  Valefius  in  hoc  tra£tu  recenfet  Bellum  Montem  ad  Ifaram  Belgicum ,  nunc 
Beaumont;  <k  Credilium,  nunc  Creil,  &  non  nulla  alia  :  quod  vero  ex  antiquis  fcriptori- 
bus  non  habet ,  quod  pro  illis  teftimonium  adferat  >  cum  aliis  incertas  antiquitatis  prseter- 
mittimus.  In  Bellovacis  etiam  velfolis,  vel  tamquam  in  praecipua  parte ,  doctiffimus 
quisque  Caefaris  Belgium  quaerit ,  de  qua  regione  poftea ,  quam  circumjacentes  fuemnt 
expofitas ,  difpiciemus. 

SILVANECTES. 

Bellovacis  proximi  circa  Ifaram  amnem ,  fed  alium  ab  eo  qui  in  Narbonenfi  erat ,  fue- 
runt  SilvaneBes ,  quod  nomcn  vel  praetermiiiiim  eft  a  veteribus ,  vel  in  libris  illorum  nota- 
biliter  depravatum.  Plinius  in Belgica :  Suefiones liberi ,  Ulmanctesliberi.  ItaMSS. 
■omnes,  &  editi  ante  Hermolaum ,  qui  UlbamBes  refcripiit.  Ptolemceus  poft  Nervios 
habet  Sxjtt^vkw?  ,  SumaneBos  ,  ut  in  Palatino  codice,  lacunam  aliorum  Grsecorum 
fupplente  :  Latinus  autem  interpres  SubaneBos ,  qui  pluribus  videntur  Silvanecles  efle , 
non  autem  Hadriano  Valeiio ,  quamvis  ipfe  non  explicet ,  quorfum  alio  transferri  illos 
cupiat.  Ptolemasus fuis  oppidum  'Parouxyov  attribuit,  quod  an  Itinerariorum  Augufto- 
magusfit,  in  incerto  tamdiu  erit ,  donec  gentis  nomen ,  ut  apud  Ptolemasum  eft ,  idem 
quod  SalvaneBes  efle  evictum  fuerit.  Itinera  autem  oftendunt ,  '  Auguflomagum  inter 
Casfaromagum  &  Sueffiones  pofitam  urbem  efle ,  quae  hodie  Senlis  vocatur.  Vide  fupra 
defignatum  iter  a  Samarobriva  Sueffionas.  EfletiaminPeutingeriana  Tabula  Augufto- 
magm  prope  Carfaromagum.  In  Notitia  provinciarum  Civitas  SilvaneBum :  in  alia , 
Civiiat  SilvaneBcnflum.  In  Notitia  Imperiipag.  147.  Vr&feBus  Lttorumgentilium  Remos 
&  SilvaneBcvs  Belgica  Sccunda :  ubi  ut  Remi  nomen  oppidifuntinRemisj  itaetiam.S#<z^- 
neBes ,  five  SilvaneBa ,  nomen  gentis ,  ad  urbem  Silvanectum  primariam ,  Auguflomagum, 
jam  Senlis ,  fignificandam ,  confueto  temporum  illorum  more  translatum  eft.  Gunthe- 
ramnus  rex  Gregorio  Turonenfi ,  adfelegato,  refpondit:  VarsmeadeurbeSilvaneBenJi 
non  redditur ,  lib.  ix.  ejusdem  Gregorii  cap.  xx. 

t 

V  E  R  O  M  A  N  D  U  I. 

Supra  Ifaram ,  nunc  Oyfe ,  Belgicum  amnem ,  Veromandui  erant ,  qui  8c  Viromandui, 
&  Veromandi  dicti  fuerunt ,  inter  Nervios  a  feptemtrione ,  &  Sueffiones  a  meridie  fedem, 
habentes.  Casfar  commentario  11.  cap.  iv.  Veromanduos  ad  commune  bellum  x  millia 
armatorum  pollicitos  refert:  &  cap.  xvi .  trans  idflumen  [Sabin]  Nervios  confedijfe  cum  Atre~ 
batibus  ®~  Vcromtnduis ,  finitimiijuis.  Confedifle ,  id  eft  caftra  poiiufle ,  ut  Romanos  ibi 
exfpectarent.  Livius  epitoma  civ.  Viromanduos  dixit ,  ut  Vinetus  &  Gruterus  ediderunt : 
Gronovius  autem  etiam  ibi  Veromanduos.  Antonini  Itinerario  Veromandi  fcribuntur.  No- 
menhodiequecuftodiunt^fr«?««Wow.  Czput  gentisAuguflaVeromanduorum  fuit,  auc"t.o- 
ribus  Ptolemaeo  &  Antonino  in  Itinerario.  Itinere  enim  a  Tarvenna  Durocortorum  hic 
erdo  oppidorum  tenetur : 


Belgica.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  IIL  ty 

Tarvenna 

Nemetacum  m.     P.     xxn. 

Camaracum  m.     p.     xiv. 

Auguflam  Veromandorum  M.     p.     xviii. 

Contra  Aginnum  M.     p.     xiii, 

Augufiam  Suejfonum  M.     p.     xiii. 

'Oh.nc  Auguftam  urbem  Cluverius,  Baudrandus,  alii,  in  vico  Vermand ,  quiAbbatiam 
habet  j  aut  rudera  potius  urbis,  ab  Hunnis  everfae,  quaerenda  cenfent,  duobusleucis 
afano  S.Quintini  :  Hadr.  Valefius  autem  ipfum  fanum  Quintini ,  vulgo  Saim  Quintin, 
illam  Auguflam  Veromanduorum  efle,  ex  Sigeberti  Gemblacenfis  clironico  ad  annum 
idcccclvi.  probat ,  quo  traditur,  Eufebiam,  Romanam  matronam,  S.  Quintini, 
qui  martyrium  anno  cccxxxn.  paflus  erat ,  lv.  poft  paffionem  anno  corpus  invenifle. 
atejue  in  fuperiore  loco  oppidi,  quod  antiquitw  Augufta  Viromandorumvocabatur ,  collocafe* 
Et  ex  Annalibus  Bertinianis  ad  annum  idccclii.  Carolwfratrem  Lotharmm  adfui  conloqm- 
um  invitans  ,  apud  Augufam  Viromanduorum ,  qua  B.  Quintinimartyris  corpore  inflgmtur ,. 
fratemefufcipit.  Gregorius  quoque  Turonicus  de  Gloria  Martyrum  rem  paucis  confkit : 
ApudVirmandenfe  oppidum  Galliarum  Quintinus  martjr  quiefcit.  Non  ergo  eft  quod  alibi 
Auguftam  Veromanduorum ,  quam  inipfaS.Qumtiniurbe,  quasramus.  Sitaurbsad 
Suminam  five  Samaram  (nunc  Somme)  fontibus  fuis  propiorem. 

In  Veromanduorum  finibusetiam  fuerunt  Duronum :  ad  Nervios  verfus ;  &  Verhinum. 
lllud  arxlaCapelle:  hoc  oppidulum  Vervins ,  pacificatione  non  ignobile.  Antoninusiti- 
nere  a  Bagaco  Nerviomm  ufque  Durocortorum  Remorum  fic  procedit : 

Duronum  M.     p.     xii. 

J       Verbinum  M.      p.     x. 

a  quo  Durocortorum  abeft,  minoribus  intervallis  obfcuriorum  iocoruminfummamcol» 
leclis^  M.  P.XLL 

REMI     five     R  H  E  M  L 

Vulgo  cum  adfpiratione  fcribunt,  quam  veteres  neglexerunt,  ut  auclores  Itinerarii 
oC  Notitias  Imperii:  etiam  antiqua  infcriptione  apud  Grutei-um  eft  pag.  ic8.  num.  i. 
civitati  ^  su ae  remorum.  Habitaverunt  ad  Axonam  fluvium,atque  inde  acl  Matronam 
ufque ,  qui  fines illorum  tangunt ,  five  pervadunt  in  ora.  Ca?far  lib.  1 1 .  B.  Gall.cap.  v.flu- 
men  Axonam ,  quod  efl  in  extremis  Remorumfinibus  exercitum  transducere  maturavit.  Ibidem 
cap.in.  RemiproximiGallia\Cz\t\C2z\exBelgisfunt.  Caput illorum Durocortorum.  Ca> 
iar  lib.  vi.  extremo :  exercitum  C&far  Durocortornm  Remorum  reducit :  concilioque  in  eum  lo- 
€Um  GallU  indiBo ,  de  conjuratione  Senonum  O*  Carnutum  qu&ftionem  habere  infitmt.     Strabo 

JUb.    IV.  pag.  134-        'AfiOAoyWTflfcTOV  Ifi  S$V©"  X  T«WT^,    P^jUOi  ,     J££j   JJ  jUJJTpoVoAi?  C4UTWV   A«£A- 

xogropgt  fAoiKisx  <ruvo«t«T<*f ,  ^  K^noti  tks  r  fca^oilm  r,yi^ovo^.  Jnter  ijras  gentes  Remmo- 
viliffimi  funt ,  &  eorumurbsprimariaDuricortorarnaximeincolitur^  &  Romanorumprafellis 
hofpitwmprabet.  Ptolemasus  in  Belgica ,  o/P^o*,  ^  zroA*s  «utwv  A^po/to^Topov ,  Remi,  & 
urbs  illorum  Durocortorum.  Sic  etiam  in  Tabula  Theodofiana  adpellatur.  Antoninus 
aliquot  itinera  refert ,  quae  Durocortorum  diriguntur ,  a  Tarvenna  unum ,  alterumaBa- 
gaco  Nerviorum.  Prioris  rationes  paullo  ante  ad  Auguftam  SuefGonum  ufque  deduxi- 
mus :  quod  nunc  perfequimur  ita  exfcribendo : 

Av- 


248  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

Augufia  Sucffonum 

Fines  M.     P.     XIII- 

Durocortorum  M.     P.     XI I. 

Hxx  urbs  in  primis  fuit ,  quse  cum  fuo  gentis  nomen  commutavit.  Ammianus  Marcel- 
linus  lib.xv.  cap.xxvi  I.  Secunda Belgica  ,  qua  Ambuvni fnnt ,  urbs intcr alias  eminens ;  ejr 
Catelauni ,  &  Rcmi.  An  etiam  antiquioribus  hxc  urbs  ita  nuncupata  fuerit ,  in  difcepta- 
tioncm  venit.  Ait  hoc  Hadrianus  Valefius ,  Tacito  auctore ,  ut  perfuafum  habet ,  qui 
lib.  iv.  Hiftor.  cap.  lxvi  1 1.  fcripfit:  Penientisexer-atusfama,  &fuopteingemoadmitiora 
mclinantes  Galliarum  civitates ,  in  Remos  convenere,  Ut  autem  civitates  ibi  non  urbes  fiunt , 
fed  populi  &  focietates ;  ita  nihil  impedit ,  quominus  Rembs  etiam  Remorum  populum 
•ac  civitatem  interpreteris.  Clarioribus  documentis  opus  crit ,  fi  quis  probare  adnitatur , 
illam  confuetudinem  urbes  populorum  nominibusadpellandijamtumTrajanisevoobti- 
nuifle.  In  Notitia  provinciarum  vocatur  Civitas  Remorum ,  6c  Belgiae  fecundae  metro- 
polis  conftituitur. 

Dignitatem  urbis  Rcmonim  Durocortori  fupra  ex  Strabonis  defcriptione  cognovimus : 
addimus  aliam,  aur^paremfuperiori,  aut  illuftriorem  etiam :  quam  ex  ftudiis  litterarum 
habiiit.  Cornelius  Fronto ,  ex  Hadriani  faeculo  rhetor  &  grammaticus ,  referente  P. 
Confentio,  itidem  veterc  grammatico ,  dixit,  illae  vestraeathenaedurocor- 
t  o  r  o.  Quid  glorio^us ,  quam  Athenis ,  matri  artium  liberalium  &  diiciplinarum , 
comparari  ?  Sic  Mediolanum  quoque ,  antiqua  fedes  ftudiorum ,  infcriptione  ejusdem 
fjcculi.,  flib  Antonino  Pio  facta,  apudGruterum  pag.  177.  num.4.NovAE  athenae 
adpellantur  :  ut  adeo  in  fummis  laudibus  provinciarum  cenfeatur ,  fi  ftudio  fapientise  Sc 
doctrinrc  Athenienfes  ,  principem  in  litteris  populum ,  asmulati  fuerint. 

Remorum  ctiam  (uit  Bibrax,  diverfum  ab  ejusdem  nominis  oppido  Aeduorum.  Cx- 
far  commentario  11.  cap.  vi.  Ab  ipjis  caflris^  oppidum  Remorum,  nomme  Bibrax ,  aberat 
millia  paffuum  VIII :  id  ex  itinere  magno  impetu  Belga  oppugnare  cccperunt :  agre  eo  dic  fufienta- 
tumefi.  Quodquo  loco  pofitum  fuerit ,  non  apucl  omnes  eft  certiffimum.  Suntqui 
Braye  en  Retelois  interpretantur :  alii  Fmes  Itinerarii  in  hunc  locum  trahunt :  iterum  alii 
Laudumm  Clavatum  volunt,  nec  defunt  qui  Brajum  Laudunenfis  pagi  ceterisnominatis 
prasferunt. 

An  vero  etiam  Catalauni  huc  referendi  fint ,  qui  nunc  Chalons  vocantur ,  itidem  parum 
eft  liquidum.  Veteres  geographi  atque  hiftorici  neque  oppidum  Catalaunos  memora- 
runt ,  neque  gentem  catalaunorum  ,  a  qua  oppido  nomen  pofteriori  azvo  fit  inditum. 
Videntur  ergo  fub  proximis  R.emisCatalauni ,  quoquonomineantiquitusadpellati  fue- 
jrunt,  vel  latitafTe,  vel  comprehenfi  fuifle,  una  cumoppido,  quod  habuerunt.  Non 
repugnat  fitus  in  dextero  amne  Matrona ,  feu  Belgarum  latere :  fucclamat  etiam  Marcel- 
linus ,  qui  fepe  di£t.o  lib.  xv.  cap.  xxv  1 1  TBelgicas  Secundas  urbes  eminentes  enarraturus  pri- 
1110 loco  Ambianos nominat  j  deinde Catelaunos ,  (ficenim etiam  lib. xxvn. cap.  11. fcripfit 
vocali  fecunda : )  tandem  adjungit ,  quae  poft  metropolis  facta  eft ,  Remos.  Primus ,  qui 
hujus  nominis  mentionem  fecit ,  Eumenius  rethor  eft ,  panegyricoConftahtinicap.  iv. 
Si ,  inquit  Flavienfium  nomine ,  ille  reipubliaz  reflitutpr  implorantibmnobps fubvenire potuijfet, 
Jine  ullo  detnmento  Romanarumvirium,  fvne  clade  Catalaunica ,  compertdium pacis ,  reconci- 
lidtis frovinciisy  attuliffetfraternitas  Aeduomm.  Ad  Aurelianum  haud  dubie  refpexit,  de  quo 
Eutropius  lib.  ix..  cap.  ix.  Superavii  mGalliaTetricum  apudCatalannos :  ubioppidum 
jaeque  ac  apud  Ammianum  fignificatur ,  quod  vox  apud  oftendit ,  quum  de  gente  111  Cata- 
launis  di&urus  fuiflet.    In  N otitia  provinciarum  &C  civitatum  Galliac  tertio  loco  eft  Civitas 

Catel- 


M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XXXIII. 

M. 

P. 

XXVII. 

M. 

P. 

XXXVII. 

BeJgica.  LIBER    II.    C  A  P.    III.  H9 

CatelUunorum\  ut  vel  ordo  dignitatem  auxerit.    Antonini  itinere  a  Mediolano  Geflbria- 
£um  DurocatelUuni  vocantur  ,  hac  ferie  difpofitis  oppidis : 

Artiacam 

Durocatelaunos 

Durocortorum 

SueffonM 

nifi  forte  additamentum  Duro  ex  fequenti  vocabulo  Durocortoro  ad  CateUunos  etiam,  erro« 
-re  defcribentis,  retraclum  fuit. 

Hadrianus  Valefius  in  ea  opinione  eft ,  ut  pofteriorum  Cataiaunos ,  putet  Vadicaffes  PK- 
nii  ac  Ptolemari  efle ,  eorumque  oppidum ,  antequam  gentis  pofterius  nomen  adfumeret , 
Noviomagum  nuncupatum  fuifle.     Plinius  quidem  lib.  iv.  cap.  xvi  1 1 .     Vadicaffes  fuos, 
five ,  ut  Harduinus  legit ,  Bodiocaffes »  quod  ex  Badicaffes  videtur  corruptum  3  in  Lugdu- 
nenfem  provinciam  transfcripfit  5  quo  etiam  Ptolemanjslib.  ii.cap.vni.fuos^^/c^Tw 
referebat :  addidit  vero  idem  jrpo?  t  jj  KzkyiKvi ,  juxta  Belgicam  ,  feu  in  confinio  Belgarum 
habitafle,  ut  facile  Ammiani  &  Notitias  temporibus  ad  Belgicam  Secundam  referri  po- 
tuerint.     Gentis  enim  Sc  oppidi  fitum  ita  Ptolemseus  delineavit :  Mst«  MikJxs  n-poV  tji 
B£Aj/<kjT  OvctJiKoios-ioi ,  »Jj[  nohtg  Uolopoi,y&  ,   Poft  MeldasadBelgicamVadicaffii  y   Croppi- 
dum  Noviomagus.     Confirmat  fententiam  fuam  Valefius  ,  quia  quod  oppidum  inante 
monftrato  itinere  Durocatelaunos  vocari  cognovimus,  xxv  1 1  millibus  pafluum  a  Durocor- 
toro  remotum  efl  5  videtur  idem  effe  ,  quod  in  Peutingeriana  Tabula  Noviomagw  nomi- 
natur ,  ab  eodem  Durocortoro  diflans  millibus  xxv.  levi  difcrimine  numerorum ,  qualc 
plurimis  locis  deprehenditur.     Speciofafententia,  nifi,  infpectaTabula,  Noviomagut 
•cis  Durocortorum ,  Mofam  verfus  ,  deprehendatur :  Itinerarii  vero  Durocatelauni  funt 
ultra  Durocortorum  ,  Tricafles  &  ipfum  caput  verfus  Lugdunum .     In  ipfo  quidem  Itine- 
rario  Noviomagusco  tra€t\ii  una  cum  Durocortoro ,  apparet,  fedinterSueflbnas&Am- 
bianos ,  ut  ad  Nojomum  potius ,  quam  de  quo  agimus ,  referendum  videatur.   Nihil  er- 
go  in re  dubia  definimus ,  6c ,  ut  fiipra  pag.  2 1 2.  de  Vadicajfibns  cceptum  efl  dubitari ;  nec 
dumhifcerationibus,  utdefinamus,  perfuaderi  pofliimus. 

SUESSIONES. 

Hirtius  lib.  vni.  Belli  Gallici  cap.  vi.  Sueffiones  Remis  attribuit.  Infines,  inquk, 
Suejfionum,  <yui  Remis  erant  attributi.  Ceefari  quoque  Remorum  legati  commentar(o  11. 
cap.  111.  Sueffiones  dicuntfratres  confanguineosque fuos ,  qui  eodemjure  9  iisdem  legibus  vltanturt 
nnum  imperium*  unumque  magiflratum  cum  ipjis  habeant.  Re<5t.e  ergo&ordinefacimus, 
quod  pofl  Remos  proxime  Suejjiones  explicamus .  Nomen  varie  &  fcribitur  &  pronuntia- 
tur.  Caefaris  libris  recentioribus  editum  Suejfones  ,  tribus  fyllabis  commentario 
11.  cap.  iii.  8c  xiii  :  at  Lugdunenfi  Gryphiana  &  aequalibus  Sueffiones ,  quod  verius  videtur, 
quia  metaphrafles  SseayjW,  quatuor  fyllabis ,  reddiditj  quotetiaminHirtiivin.libro 
apparent.  Plinius  in  Belgica,  Suejfiones  liberi,  totidem  fyllabis.  Sic  etiam  epitoma 
Liviana  civ.  Suejfiones.  Strabonis  editiones  variant.  Adlegat  Valefius  l\uosu,vzs :  at 
Aldina  Eagawwvss:  Cafauboniana  modo  Xmfficovi?  pag.  134,  modo  Xxiasiovts  pag.  13^. 
Videtur  Lucanus  lib,  1 .  verf.  41 3 .  litem  dirimere  poffe ,  quum  dicit , 

Et  Biturix ,  longisque  ieves  Suejfvnes  in  armis : 
fed  dubia  prorfus  &  inffobiliseflle&io,  dumaliiseditislibris  Sueffones  efl ;  antiquiores 
>  Ii  codiees 


2?o  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

cocHces  Axones  referunt ,  unde  quidam  Saxones  inepte  legerunt.    Ptolemaeus  fine  fibilo 
oviftovtt  Suejfones  ,   correpta  media  :   auctor  Itinerarii,  paullo  ante  indicato  itinere 
Sueffones,  etiam  tribus  fyllabis.     Exquibus  tandem  colligimus ,  pluresquatuor,  quam 
tribus ,  fyllabis  exprimere  :    &  utriusque  formae  pamultimam  conftantius  accelerari. 
Pofteriores  aeque  am  bigui .     Guilielmus  Brito  lib .  ix .  Philippidos  verf.  60 . 

Valle  Sueffonica  quam  fortia  corpora  Jurgunt. 
Et,  paucis  interjeclis ,  verfu77. 

Impatiens  Suejfona  phalanx. 
In  Peutingeriana  Tabula  eft  Augujta  Suejforum ,  nifi  forfan  Sueffonum  legendum.  Tamen  6c 
pofteriores  temporibus  barbaris  Suejfi ,  Sueffos ,  fecunda  flexione  dixiile ,  a  Valefio  obfer- 
vatum  eft. 

Urbem  illorum  Ptolemxus  vocat  Avyovfdv  OJ i<r<romv ,  Auguftam  SueffonumCive  Sueffio- 
Tium.  nam  2  videtur  excidifTe ,  nifi  forte  <r  cum  0  defcribentis  ofcitatione  commuta- 
tum  fuit.  Id  nomen  plenius  icinereaTarvennaDurocortorum,  habemustalioppido- 
rura  difpofitione : 

Camaracum  — —     ■  — — — 

Auguftam  Veromanduorum  M.     p.     xv  1 1 1 . 

Contra  Aginnum  M.     p.     xiil. 

Augujiam  Suejfonum  M.      P.     XI II. 

Ab  Augufto  hoc  illuftre  nomen  eft :  quodantea,  Scjuliitemporibusfuerit,  non  plane 
eft  certum.  Nec  tamen  improbabilis  eorum  eft  fententia ,  Noviodunum  vetus  nomen 
Auguffce  Sueffionum  fuifTe  perfuafi  funt.  Habent  enim  in  commentariis  Csefaris ,  quo 
tueri  fe  pofle  videantur.  Libro  enim  1 1 .  cap.  xn.  de  fe  dixit :  Poftridie  C&far  infines  Sues- 
Jionum ,  qui  proximi  Remis  erant ,  exercitum  duxit :  £r  magno  itinere  confeclo  ad  oppidum 
Noviodunum  contendit.  Jdex  itinere  oppugnare  conatus ,  quodvacuumadefenfonbmejfeau- 
diebat  ,  propter  latitudinem  fojfic  ,  murique  altitudinem ,  paucis  defendentibm ,  expugnarc 
Tton  potuit.  Interim  vmnu  exfuga  Sueffionum  multitudo  in  oppidum  proxima  noffe  convenit, 
Celeriter  vineu  ad  oppidum  aBu  >  aggerejaffo  turribmque  conftitutis ,  magnitudme  operum^ 
qutx.  neque  viderant  antea  Galli ,  neque  audierant ,  & ,  celeritate  Romanorum  permoti ,  legatos 
ad  Cajarem  de  deditione  mittunt :  & ,  petentibm  Remis  ut  confervarentur ,  impetrant.  Ex 
quibus  non  obfcure  intelligitur ,  in  Sueffionibus  fuifie  oppidum,  quia  hino&uinillud 
conveniunt  ut  defendant- :  deinde  munitum  valide  fuifle ,  ut  primae  urbes  &  capita  genti- 
um  fblebant :  tandem  confervatum  Remorum  precibus  efle ,  qui  Sueffionum  fratres  6c 
amici-erant,  ut  dubitari  facile  non  poffit ,  huic  Auguftum  ornamenta  addidiffe ,  JkAu- 
giftam  de  fiio  nomine  adpellaiTe.  Neque  enim  aliud  in  tractu  illo  oppidum  habetur ,  cui 
velfitus,  vel  amplitudo  &  munimenta ,  a  Csefare  defcripta ,  competant,  praeter^^«- 
fiam  Sueffionum,  nunc  corruptius  Svijfons  vocitatam  :  quod  novum  nomen  ex  Sueffiones 
eft,  communi  gentis  &  oppidi,  ut  mos  ferebat,  adpellatione.  Ut  vero  Atrebates&c 
Ambata,  ac  Silvanettes  &  SilvaneBa  \  item  Nemetes  &  Nemeta  medio  asvo  dicebatur: 
fic  etiam Sueffiones  StSueJfionx;  -ac  biWiorifoimz  SuefioneszcSueffonadidMmfwt.  Gre- 
gorius  Turonenfis  lib.  iv.  cap.  ix.  SanBm  Dei9  Mtdardm  epifcopm^  diem  obiit:  quem 
Chlotarim  rex  cumfummo  honore  apud  SuefsionoA  civitatemfepelivh.  Etiam  itinere  a  Medio-* 
lano  GeiToriacum,  fupravidimus  Suejfon^,  quartocafu,  irrbisnomenfcriptumefle. 

Contra  hanc  fententiam  ,  quod  Noviodunum  Augufta  fit  Sueffionum ,  Raymundus 
Marlianus,  Chriftophoras  Browerus,  &  multi- alii  depugnant,  NoviodunumQv&xvs, 
feutimum  quidem  Sueffionibus  5  non  in  ipfis  SuefHonibus  ftatuentes ;  idque  Noviomum9 

£ve^ 


Belgica,  LIBER    II    CAP.    III.         .  a.jrx 

five  ut  nunc  pronuntiatur ,  Noyon  interpretantur.  VeramNoviomumtlludfiveAfo- 
viomagum  veteres .dixerunt ,  fiturri  inter  Durocortorum  &  Ambianos ,  uti  ex  diclo  itine- 
re  aMediolano  Gefibriacum  ufque,  manifeftum  eft:  quod  oppidum  etiam  inNotitia 
Imperii  inter  Belgicse  Secundas  prsefidia  Noviomagm  adpellatur.  Nec  Noviomo,  fi 
infpicias  recte,  cum  Csefaris  itinere  convenit ,  ut  qui  ex  Remis  in  fines  Sueffionum  pro- 
ereflus  magno  itinere  ad  Noviodunum  venit :  Noviomum  vero  five  Noyon  non  in  Sues- 
fionibus  fed  in  Veromanduis  cenfetur,  &  Veromanduorumepifcopatum,  deleta  Au- 
guftaabAttilo,  antequam  inftauraretur ,  accepit,  Sc  hodieque  poffidet. 

CALETI    fivcCALETES. 

Ad  Oceanum  rurfus  revertimur,ut  populos  qui  fuperfunt  ibi^Caletos  8c  Feliocajfes,  expedi- 
amus.Csefar  de Belgarum adparatu bellico  lib.  1 1 .  cap.  iv.pollicert  Menapios ix millia :  Ca- 
letosx  millia :  Velocaffes  zrVeromanduos totidem.  Sic  veteres  libri  :  recentiores,  Caletes. 
Quod  etiam  de  Hirtii  libro  vi  1 1 .  commentariorum  notandum  eft ,  in  quo  itidem  Caletos. 
vetuftioribus  j  Caletes  novis  libris  exprefliim  eft.  Cap.  vn.  enim  convemjfe  refert  Ambianos, 
Aulercos ,  Caletos  ,  Vellocajfes.  Caefar  itaque  Belgis  adnumerat ,  uti  revera  funt ,  cis  Se- 
quanam  colentes  ,  qui  terminus  eft  Belgarum.  Auguftus  vero,  ignotum  qua  caufla, 
cum  Velocaflibus  Lugdunenfi  Galliae  attribuit ,  ideoque  Plmius  &  Ptolemceus  m  Lugdu- 
nenfi  recenfent :  illelib.  iv.cap.vni.  Galletosvocat^  utiin  MSS.  omnibus  efle  Hardui- 
nusteftatur.  SedveriusperCfcribuntur,  quia  8c  Graeci ,  Ptolemaeus  Sc  Strabo ,  periC 
expreflerunt.  Hic  enimlib.  iv.pag.  134.  Ap/3i*v«),  yj)  Zvwtwes  k&  K«A£to<,  fxi^  <? 
ejej3oX?f  JS«iw«»*,  Amhianiy  &Sueffiones,  &Caleti9  ufque  ad  ofimm  Sequaru :  illelib.n. 
cap.  vi  1 1.  in  Lugdunenfi:  Kat^ao-i  r  y.h  d^mv  ita&Km  dito  I"  Zwoolm  jtoto^s  Koc- 
teriu  m  ttoms  lxKtdfiovct ,  Tenentlatmfeptemtrionis  litoraleaSequanafiuvioCaleu,  quorunt 
appidum  efi  Juliobona.  Uterque  ergo  E  fimplici  fcripferunt ,  paenultimam  corripientes. 
Valefiusautem,  nefcioquolibroums,  Ptolemaeum  KaAijT^  vocare ,  in  Galliarum  No- 
titia  retulit.  Atque  etiam  metaphraftes  Caefaris  lib.  1 1 .  cap.  iv.  w  K<kAjJto4$  reddidit :  ut 
ita  etiam  hujus  vocabuli  accentus  fit  ambiguus. 

Marlianus  apud  Bononiam  feu  Geflbriacum  Caletes  ponit ,  ubi  breviflimus  in  Britanni-' 
am  traiectus  eft  :  fed  errorem jam  a  Strabone  &  Ptolemaeo  refutari  cognovimus ,  quiad 
oftium  Sequanre  uterque  conftituerunt.  Nihilominus  ex  eodem  errore  reliquum  eft ,  ut 
nobilem  urbem  Sc  emporium  Calais  Latine  Caletum  permulti  adpellent ,  quos  fupra  ali- 
quando  &  ipfi  fequuti  fumus  j  quam  verius  forfan  Calejium  cum  Guilielmo  Britone  nunr 
cuparepoflimus.  Illeenimlib.  ix.Philippidosverf.  35-1. 

Claffisprima  quies  Calefifuit:  altera  porm 

Fit  Gravelinga  tuo. 
DeoppidoetiamCaletorumcontroverfiaeft  ,  quod  Utiofiovuv  Ptolemaeus  dixit ,  fiveut 
Valefius,  nefcioexquocodice,  adlegat,  I*a»c0wvo»v,  Juliobonam.  Idem  Valefius  cum 
Cluverio  Deppam  (vulgo  Dieppe )  putant  efle :  Harduinus  ultra  flumen  removet.  Sed  ut 
populus  citenor  eft ,  ita  8c  oppidum  oportet  efle :  nec  vero  per  Ptolemsei  numeros  ab  oftiis 
Sequanse  velim  longius  abduri.  Alii  ad  Ullebonne  five  Ilebone  referunt ,  ad  aeftuarium  Se- 
quanse  fitum  inter  Portum  Gratiae  Sc  Caldebeccum ,  quos  fequuti  in  Tabula  noftra  fumus. 
Utriusque  fententise  rationes  &  documenta  breviter  dabimus.  Qui  ad  Sequanam  locant , 
in  Ilebone  veftigia  quserentes ,  audorem,  praeter  Ptolemseum ,  habentRobertumde' 
Monte,  Append.adChron.Sigeberti,  ad  annum  cidclxui.    Juliabona,  inquit,** 

I  i  2»  Cale- 


2f2  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Calettnfi  pago  juxta  Sequanam  eji  fedes  regia }  a  dominis  Normannorum  multumamata  &frc- 
quentata.  Agit  dc  Henrico  n  Angliie  rege,  qui  Normannorum  comitia  Rotomago, 
ubi  conventum  erat  ,  juffit  Juliabonam  transferri.  Quifecusfentiunt,  &Deppsehoc 
nomen  tribuunt,  id  ex  Antoniniitinere,  Carocotino  Auguftobonam ,  tuericonantur, 
quod  ita  habet : 

Carocotino 

'JuLcbonam  m.     p.     X. 

Lotum  m.     p.     vi. 

Latomagum  m.     p.     xiii. 

Rotomagum  M.     p.     ix. 

Perfuafi  autem  funt,  principium  itineris  Carocotimm  etteCrotoy  ,  ad  oftium  Samarae  in 
Ambianis  fitum ,  unde  Rotomagum  ituri  Deppam  fine  ambage  ferri  poffint.  Verum 
longius  Crotoy  a  Deppa  abeft ,  quam  numerus  Itinerarii ,  hoc  eft  x  millia  pafluum  pati- 
untur  ,  quia  intervallum  pasne  xxx  eft  millium.  Vero  fimilius  ergo  alii  Carocotinum 
inPortu  Gratias  {Havre  de  Grace)  conftituunt ,  quocum  numeri  in  Itinerario  pofiti ,  pro- 
pius  utique  confentiunt. 

VE-LIOCASSES. 

Et  hi  varie  fcribuntur.  Caefar  lib.  1 1 .  cap.  r/.polliceri  Caletos  x.  millia :  Velocajfes  O* 
Veromanduos  totidem.  Hirtius  lib.  viii.  cap.  vn.  conveniffe  Caletos ,  Bellocaffes ,  Atrebates  z 
pro  quo  recentioribus  libris  Vellocaffes.  Plinius  lib.  iv.  cap.  xv 1 1 1 .  Lugdunen/is  Gallia  ba- 
bet  Lexovios  ,  VellocaJJes ,  Galletos ,  Venetos.  Nam  &  hos  Auguftus  ex  Belgica ,  ubi 
Juiius  cenfuerat ,  in  Lugdunenfem  transfcripfit.  Ptolemaeus  itidem  in  Lugduncnfi : 
OvzvihiQKcio-ioi ,  wt»  jraA/?  PwTOjixocyofj  Veneliocajii ,  quorum  oppidum  Rotomagm,  Redundat 
fyllaba :  &  Valefio  judice  legendum  Ou£A»o>ta<r/o< ,  qui  genuinam  fcripturam  Veliocajfes 
exiftimat  fuifie ,  quia  Magnoni  etiam  Vilkcaffus  fit  5  vocalem  vero  i  a  multis  in/  conver- 
fam  efle  propter  fimilitudinem. 

Rotomagum  illorum  urbem  fuifTe ,  modo  ex  Ptolemseo  intelleximus.  Ammianus 
lib.  xv.  cap.  xxvii.  pluraliter  enuntiat ,  Rotomagi ,  quafi  commune  cum  gente  vocabulum 
habeat ,  quod  falfum  eft ,  quum  urbis  id  proprium  fit ,  nec  cives  Rotomagi ,  fed  Rotoma- 
genjes  adpellentur.  Secundam ,  inquit ,  Lugdmenfem  Rotomagi  oftendunt ,  id  eft  ornant. 
Jn  Notitia  Imperii  fub  difpofitione  Ducis  Traclus  Armoricani.  Pr<tfeBus  militum  Urfk- 
rienjtum  Rotomago.  Paullinus  Nolanus  epift.  xvi  1 1 .  ad  Victricium,  epifcopum  Roto- 
magenfern,  cap.  v.Nunc  Rotomagum,  C7"  vicinis  anteregiombustenuinominepervulgatum% 
vnlonginquii letiam  provinciis  nominari ,  venerabiliter  audimus ,  Cr  inter  urbes ,  facratis  losis 
nobiles ,  cum  divina  lande  numerari.  In  Notitia  provinciarum  eft  Civitai  Rotomagenjium  , 
metropolis  Secundse  Lugdunenfis.  Et  quamvis  urbs  Rotomagus  longius  abfit  a  mari, 
Sequanse  fluvio  adpofita :  tamen  per  navigabilem  amnem  ita  mari  utebatur ,  ut  illud 
etiam  ab  urbe  hac  &;  illius  commerciis  nomen  indeptum  fit  maris  Rotomagenjis.  Venanti* 
us  Fortunatus  lib.  v  1 .  carm.  vin.de  Gelefuinta  regina : 
Pervenit  qua  fe  pifcofo  Sequana  fluclu  , 

In  mari  fert  junclo  Rotomagenfe  finu. 
Rotomagum  hodie  Roiien  five  Roan ,  celebrem  ad  Sequanam  civitatem  effe ,  nemo  facile 
ignorat :  idque  etiam  iter  Antonini  a  Carocotino  Auguftobonam  oftendit ,  quo ,  quam- 
VisTiumerisjufto  minoribus,  hic  ordofervatur,  ul^RotomagofexPetromantalumt  ideft 
Mante ,  veniatur  Lutmami 

B  E  L- 


Belgica.  1  I  B  E  R    II.      C  A  P.    III.  sy5 

BELGIUM     CAESARIS. 

Tandem  etiam  de  Belgio ,  quod  Caefar  manifefto  a  Belgica ,  ut  partem  ejus ,  diftinguit* 
dicendum  eft ,  &  error  illorum  refellendus  quibus  Belgium  idem  ell  quod  Belgica.  Caefar 
commentario  v.  cap.  xxiv.  de  hibernorum  diflributione  ita  fcripfit :  Quod  eo  annofrumen- 
tum  in  Gallia  propter  ficcitates  angufiim  provenerat ,  coa&us  efi  aliter ,  ac  fuperioribus  annit* 
sxercitum  in  hibernis  collocare ,  legionesque  in  plures  civitates  diftribuere.  ex  quibm  unam  in, 
Aforinos  ducendam  C.  Fabio  legato  dedit ,  alteram  in  Nervios  Q^  Ciceroni ,  tertiam  in  Aeduos 
L.  Rofcio ,  quartam  in  Remis  cum  T.  Labieno  in  confinio  Trevirorum  hiemare jujfit :  tres  in  Bel- 
gio  collocavit :  his  M.  Craffum  quafiorem ,  Cri.  Munatium  Plancum  &  C.  Trebomum  iegatos 
pr&fecit.  Unam  legionem ,  quamproxime  trans  Padum  confcripferat ,  &  cohortes  quinque ,  in 
Eburones  mijit.  His  militibm  Q*  Titurium  Sabinum ,  &  L.  Aurunculejum  Cottam ,  legatos  , 
pr<eeffejuffit.  Ex  quibus  manifeftum  eft,  multas  tk  potentes  Belgarum  gentes  a  Belgio 
fuoCaefaremexclufosvelle,  Morinos,  Nervios,  Remos,  Treviros,  Eburones. 

Nec  ipfe  Caefar  obfcure  monftravit ,  in  qua  parte  Belgicae  fit  Belgium  quaerendum. 
Cap.  xlv.  enim  ejusdem  libri ,  quum  de  obfidione  caflrorum  Ciceronis  audiviflet ,  defer 
dicit :  fiatim  nuntium  Bellovacos  ad  M.  Craffum  quadorem  mittit ,  cujm  hiberna  aberant  ab  eo 
millia  pajfuum  xxv.  Quem  ergo  Craflum  in  Belgio  cum  legione  collocaverat  cap.  xxiv, 
ad  eundem  in  Bellovacos  nunc  nuntium  mittit :  ergo  Bellovaci  in  Belgio  fuerunt.  Nec 
id  difficile  eft  ex  cap.  xxv.  colligere.  Tafgetio  enim  rege ,  quem  Carnutibus  impofuerat, 
a  fuis  interfecl:o  ,  veritus  Casfar,  quodadpluresrespertinebat ,  ut  civitat  eorum  impulfude- 
■ficeret ;  L.  Plancum  cum  legione  ex  Belgio  celeriter  in  Carnutes proficifct  jubet.  Quia  celeriter 
mittenda  erat  legio ,  ex  proximis  hibernis  mifit  unam  ex  tribus  in  Belgio  collocatis. 
Bellovaci  autem  ,  aut  quod  Brietio  videtur  ,  Silvanecles ,  Bellovacis  proximi  6c  attri- 
buti ,  quod  ad  Sequanam  pertinebant ,  propiores  erant  Carnutibus ,  quam  alii ,  in 
quibus  legiones  hiemabant.  Ergo  iterum  adparet ,  in  Belgio  Bellovacos  cum  contri- 
butis  fuifle ,  &:  ex  his  Plancum  cum  legione  mifliim  in  Carnute3, 

An  vero  fbli  Bellovaci  Belgium  ita  expleverunt,  ut  alias  omnes  excluferintcivitates  ? 
Non  videtur :  6c  fi  non  alios ,  tamen  Atrebates  una  in  Belgio  fuifle ,  ex  A.  Hirtii  lib.  v  1 1 1 . 
cap.  xlvi  .  Sc  xlvi  I .  conftare  poteft.  Ibi  dicitur  Caefar  cum  equitumpraifidio  Narbonem 
profeBm ,  exercitumper  legatos  in  hiberna  deduxifje :  I  v.  legiones  in  Belgio  collocaffe  cum  toti- 
dem  legatis  :  reliquas  in  Aeduis,  Turonis,  Lemovicibus.  Paucos  dies  in  Provincia 
moratus ,  ad  legiones  in  Beigiumfe  recepit ,  hibernavitque  Nemetocennct ,  quod  caput  eft  Atre* 
batum ,  alibi  Nemetacum  nuncupatum.  Ibi  cognofcit ,  Comium  Atrebatem  pralio  cum 
equitatufuo  contendijfe ,  interceptis  commeatibus ,  qui  comportabantur  in hiberna  Roma- 
norum.  Ex  quibus  elucet ,  Atrebates  quoque  in  Belgio  fedem  habuifle :  quod  contra  Clu- 
verium  notari  velimus ,  qui  folos  Bellovacos  in  Belgio  conftituit :  quibus  Atrebates  adden- 
dos  efle  Hadrianus  Valefius  cenfuit ,  fed  ita  y  ut  primae  6cpr£ecipuaepartesBellovacis5, 
tamquam  proprie  di6tis  Belgis ,  relinquantur. 

Quum  vero  ^rf^'interjecl:ifintBellovacis8cAtrebatibus,  &  Belgium  una  Sc  con- 
tinua  regio  fuerit  5  confequens  eft ,  ut  Ambiani  quoque  in  illo  contineantur ,  per  quos  ma- 
re  a  Belgio  attingitur.  nam  lib.  v.  cap.  x  1 1 .  refertur ,  maritimam  partem  Britannorum  ex 
Belgio  tranfiiffe  \  quod  ad  mare  illam  regionem  pertinuifle  arguit.  Nicolaus  Sanfbn  &  Phi- 
lippus  Brietius  Silvanettes  addunt  &  Veromanduos ,  quod  de  Silvane&ibus ,  qui  attributi: 
^identur  BeUovacis  fuifle  5  facile  equidem  concefferim  -3  de  Veromanduis  autem  id  minus 

li  3  teitum 

7  j 


254/  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E. 

certum  eft ,  nifi  ita  forfan collegeris  j  Csefarern tres legiones impofuiffe Belgiocum tri- 
bus  legatis  M.  CrafTo  ,  L.  Planco,  &  C.  Trebonio,  lib.v.  cap.xxiv.  AtCraflusin 
Bellovacis  hibernavit  cap.  xlv.  Plancus  forte  in  Silvane&ibus ,  quia  inde  breviflima  via  in 
Carnutes  eft,  in  quos  celeriter  miffus  fuit  a  Caefare ,  cap.xxv.ergoVeromanduifuper- 
funt ,  qui  C.  Trebonii  legioni ,  fi  per  populos  in  Belgio  feparatac  fuerunt  legiones ,  hiber- 
na  prasbuifTe  videri  poflint.  Addit  Brietius Part.  n.  lib.  vi.  cap.  vn.  ex  fitu  argumentum , 
quod  vero  nefcimus  quam  firmum  fit.  Certa  autem  res  eft  de  Bellovacis ,  Atrebatibus  & 
Ambianis  :  de  ceteris  dubitanda  ,  nec  vero  inprobabilis.  Hi  vero  Belgii  incolse  quafi 
proprieBelgaserant&yvvjVio»;  ceteri  ex  aliis  gentibus  in  Belgicam  profecti ,  maximeex 
Germanis. 

De  wfulps  Belgica:  nihil  fere  eft  quod  proferamus ,  quia  pauca  de  illis  prodita :  &  quse- 
dam  forfan  aliam  faciem  induerunt ,  quam  olim  habuemnt ,  quod  tempori  &  Oceano 
imputandum  eft. 


C     A     P     U     T      IV. 

D  E 

INSULIS    BRITANNICIS. 

GAlliis  objectx  in  feptemtrionem  funt  InfuU  Britannic* ,  plures  numero,  fed  duas  ma- 
jores  ceteris.  Unde  eft  quoddua  tantum  infulas ,  fed  majores  6c  notabiliores  quidam 
memorant.  Agathemerus  lib.  1 1 .  cap.  i  v.  N>j<ro»  oi&hoym  hi  \%>  rp  camU  9-#a*at>j? 
cd  B^iToivviKou  Jvo  ,  lm^vlctA  tt  vj\  AKx(av@j  ,  InfuU  memoratu  digna  in  extimo  mari  du<e 
Brttannica,  HibernU&  Albionis.  Sicenim,  Albionem,  veteres  majorem  illarum  ad- 
pellaverunt.Plinius  lib.iv.cap.  xvi.Ex  adverfi  hujusjitus  [oftiorum  Rheni]  Britannia  infula^ 
clara  Grxcis  noflrisque  monimentis  inter  feptemtrionem  Cr  occidentem  [refpect,u  Romse]  jacet : 
Germama ,  GallU ,  Hifpania ,  multo  maximis  Europa  partibns ,  magno  intervallo  adverfa. 
Albion  ipji  nomen  fuit ,  quum  Britannia  vocarentur  omnes.  Ptolemarus  etiam  Britanniam 
illam  defcripturus ,  titulum  capitis  ui.  libri  n.  fecit,  k\*iuv@*  vj<rx  B§s7t«vmjj?  9-gV*?, 
Albionis ,  infuU  Britannica ,  pofitio.  Quod  vero  hasc  maxima  omnium  Britannicarum 
cft ,  fimpliciter  a  plerisque  Britannia  adpellatur ,  &  Albionis  nomen  in  obfbletis  habi- 
tum.  IdcircoPlinius,  ut  vidimus,  dixit,  Albion  ij>(i  nomen  fuit.  Cadarfanenon 
aliter  nominat  quam  Britanniam ,  quafi  unam  hujus  nominis ,  diftinguitque  ab  Hibernia , 
altera  majore,  ab  occafii  folis  maximas  objacente.  Lib.  v. cap.xin.ait:  alterumlatus 
vergit  ad  Hifpaniam  ,  atque  occidentem  folem ,  qua  ex  parte  e(i  Htbernia,  dimidio  minor, 
nt  exiftimatur  ,  quam  Britannia ;  fedparifpatio  transmijfus  ,  atque  ex  Gallia  efi  in  Britanniam. 
Grarci  fcribunt  Bgnoivviot  &  b^ttosv^.  Alabandenfis  nummus  apud  Triftanum  & 
Harduinum  KAATAIOS  BPETANNIKOS.  Strabo  autem  Lib.  iv.  $  BPilrocvm^  quomodo 
&  Ptolemasus  fcripfit ,  Tgeminato,  vfimplicii  &DiodomsSiculuslib.  v.  cap.xxi.  ac 
Dio  Caftius  locisinfra  indicandis.  Periegeta  autem  Dionyfius  Bget^vo),  utroque  ele- 
mento  fimplici  3  verrn  2,84. 

yyi  fiooeix 

QAiQlVX  Ki%V7ai  ^VffiQS  fQQ$.     h$»  BgSTWoJ. 

Ubi 


Belgica:  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     IV.  25? 

Ubi  borealis  Oceani  effufum  eft  frigidum  fluentum :  ubi  Bretani ,  id  eft  Britanni,  Sed  Eu- 
ilathius  in  hunc  locum  fcripturam  ex  metri  neceffitate  excufat.  b^7t«voJ,  inquit,  24$ 
£vo  t?  as  cRn  sroAv.  ivTuvS-ci  ^6?t»,  ivS-oiIigiToivo)0  '£  piTgx  SdrtTei^avT®' dixi^^j.cz  to\v  t. 
Brettani  per  duflex  t7  ut  plurimum :  heic  vero  in  verbis,  hB-»  BgiTctvo),  metro  pojlulante , 
abjecit  unum  Tau.  Latini  vero  conftanter  Britannus  &  Britannia.  Nummi  multorum 
principum,  Claudii,  AntoniniPii,  Commodi  britannia:  8c  alius  Claudii  de  bri- 
tannis  :  &:  Hadriani,  restitutori  britanniae:  £c  ejusdem  alius  exerc.  bri- 
tannicus:  & Septimii Severi ,  victoriae  britannicae.  Rarumergo,  nifi  la- 
pidicidae  eiTor eft ,  quum in faxo  urbis  Graetz  in  Stiria  legitur  apud  Grut.  p.  48Z. 

PRAEF.    EQUIT.     AL.     BRITT  ANNICAE. 

Eft  8c  alia  forma  nominis  Brito ,  vel  potius  Britto ,  quo  pofteriores  frequenter  ufi  flmt. 
Aufonius  epigram.  cx. 

Silvius  hic  bonvA  efl.  Quis  Silvitts  ?  ifle  Britannm. 
Aut  Britto  hic  non  efl  Silviut ,  aut  maim  eff. 
nam  male  illo  tempore  Britanni  audiebant:  ideoepigrammatecxii.idem,  Nemobonus 
Britto  ett.  Sunt  qui  propterea  aliquid  difcriminis  inter  Britannum  quserunt ,  in  qua 
opinione  etiam  Chriftophorus  Browerus  efl  ad  Fortunati  lib.  11 1 .  carm.  vi.  pag.  69 : 
quod  verius  Elias  Vinetus  negat  ad  diclum  locum  Aufonii ,  £c  illos  confutat ,  qui  Britones 
non  in  infula,  fed  in  Armorica  Gallias  regione  ponunt ,  namJuvenalissetatenulliBii- 
tanni  in  Gallia  5  nihilominus  ille  fatyra  xv.  verf.  1 2,4.  dixit. 

Qua  ntc  terribiles  Cimbri,  nec  Brittones  unquam. 
fcilicet,  rabiefeviunL     Geminato  Tau  non  tantum  metricaufla,  fed  etiam  alibi  hxc 
forma  icribitur.     Vetus  infcriptio  apud  Gruter.  pag.  $69.  num.  f.  natione  britto. 
Media  ambigua  eft.     Quam  enim  Juvenalis  corripuitdiclojam  loco;  porrexit  Martia- 
lis  lib.  xi.  epigram.  xxi. 

Quam  veteres  bracc&  Brittonis  pauperis  -  •-  - 
Hodie  BritannuiAfagnaeii)  duo  regna  complectens ,   Anglise,  adauftrum,  8c  Scotiar, 
feptemtrionale. 

Quod  in  Oceano  fita  infula  eft ,  ut  alium  orbem  Romani  adfpexerunt.     Virgilius 
ecloga  1. 

Et  penitus  toto  divifos  orbe  Britannos. 
Et  Dio*Caflius  lib.  lx.  pag.  677.  de  A.  Plautio  ,  quem  Claudius  primum  poft  Julii 
Caefaris  expeditionem  in  Britanniam  mifit ,  tox  $$  f&T&iA*  %c/.Kmu<}  Zn  <$  To.kutIcia 
ityyaytv.  uq  i%u  £  aWjWevjj?  s^tIwovtm  vyavoiKTXv  ,  dtfficulter  exercitum  e  Gal~ 
lia  abduxit ,  indigne  ferentem ,  quod  extra  orbem  terrarum  bellum  effet gerendum.  Auguftus 
bis  expeditionem  in  Britannos  fufcepturus  erat ,  fed  primam  legatio  fupplex  Britannorum 
impedivit ,  Dio  Caff.  lib,  l  1 1 1 .  pag.  p  2 .  alteram  tumultus  Salaflbrum  &  Cantabrorum , 
ibiaem  pag.  f  1 3 .  Strabo  lib.  11.  pag.  79.  adfert alias rationes ,  quod  Romani fpreverint 
Britanniam  fibi  fubjicere ,  primum  quia  nullus  ex  ea  metus  eflet  j  deinde  fi  occupaflent3 
»t  uQiAeta  Too-dvTv,  ns ,  tanta  non  foret  utilitat.  Sic  fac~tum  eft ,  ut  ufque  ad  Claudii  tem- 
pora ,  6c amplius ,  non  penitus  Britannia  cognofceretur.  Casfar  quidem  lib.  v.  cap.  x  1 1 1 . 
infulam  vocat ,  natura  triquetram ,  fed  magis  fama  du<5tus ,  quam  experientia ,  quia  in  Can- 
tio  tantum  inter  fretum  Sc  Tamefin  res  geflit :  neutra  expeditione  ad  interiora  venit.  Dio 
Caflius  lib.  lxv  i  .  in  Xiphilini  epitoma  de  Julio  Agricola  Titi  Caefaris  legato :  it^ wt^  Pw- 
IauIw  tyvio  tjTS'  oTi  n  BgenWa  TtieJ f^Tos  hi  ,  wimuf  Bomanorum  cognovit  ,  Bntanniam 
undique mari circumfufam effe.  Quod  etiam  Tacitus  Vita  Agricolte  cap.x,  conftjmat.  Hanc 


oram 

X 


V» 


a56  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJ[J  AE 

gr-^r? ,  inquk ^novijftmi  maris tunc primum Romana clajjis circumvetta  t  infulam effe Britanni- 
am adfirmavit.     Iterum  Dio  Caflius  lib. xxxix.  pag.  1 14.  s^wtoj?  vj\  'EJfcijW  >^  Vetpeuui 

j/tT   OT/    IfJv  ,      iyyvUOKiTQ'        TOiV   Q    £7T«T06   1?  dftQlfffiqTVlflV ,    OT£  JjV«£@'  ,    «T£  ^LJ  vijff^  «JJ, 

«cp/xgTo.  Primis  Gracorum  Romanorumque ,  ne ejfe  quidem  eam ,  compertumfuit ,  pofierieres 
in  controverfiam  adduxerunt ,  continens ne eaterra ,  an  vero  infula  effet.  Addit,  multa  dc 
titraqueopinioneconfcriptaabiisefle,  qui  conjedturis  tantum  niterentur  >  donec  ^jVe- 
^ov  Tg  tizr'  Ayejmitos  -  -  -  -  vJJcr©-'  »<ro4  <ros$«s  eAjjAgyxTotj  ,  primum  fub  Agricola  infulam 
effe  manifeflo  deprehenfum  efi. 

Ex  pluribus  infulis  Britannicis  quae  maxima  eft ,  nunc  regna  Angliae  8c  Scotiae  tenens, 
praecipue  Britannia  dicitur ,  cujus  jamfiumina  pro  inftituto  noftro  ,  quae  antiquis  fuerunt 
cognita,  enarrabimus,  antequam  ad  terrarum  expofitionem  veniamus. 

PLUMINA      BRITANNIAE. 

'Csefar  unum  flumen  Tamefim  memoravit  lib.  v.  cap.  xi.  Caffivelauni ,  inquit,  fines 
a  maritintis  civitatibmfiumen  dividit ,  quod  adpeliatur  Tamefis.  Et  cap .  xv  1 1 1 .  Cafar  adjlu~ 
menTameJimy  in  fines  Cafpvellauni ,  exercitum  duxit:  quodfiumenuno  omninolocopedtbm% 
atque  hoc  <cgre ,  tranfiri  potefi.  Tacito  di&um  Tamefa  lib .  x  1  v .  cap .  xxx  1 1 .  Vifam  fpeciem  * 
ait ,  in  afiuario  Tameftfubverfa  colonU :  qua  forma  etiam  Dio  Caflius  lib .  xl .  pag.  122.  uius 
eft,  jrpoV  tcv  T*|W£cr«v,  dicens,  civt^u^a-xv ,  adTamefam\J$rit.xmi~\reverterunt.  Hodie 
Temfe  vocatur ,  notiflimum  flumen  totius  Anglias. 

Tacitus  addit  duo  lib. xii. cap. xxxi.  Altonam&t Sabrinam :  6c aliquot seftuaria ,  quac 
fluvios  recipitmt.  DeOftorio,  legato  Claudii  dicit :  Detrahere  armafufpeclu ,  ctntlosque 
cafiris  Antonam  &  Sabrinamfiuvios  cohibereparat.  Alterum ,  Sabrinam ,  nobis  Ptolemasus 
manifeftat ,  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  2<x/3£/<j4va!v  «^<nv ,  Sabrianam  afiuarium  eo  loco  comme- 
morans,  cpi  hodae  theSevern,  leviter  mutato  nomine  ,  adpellatur,  quod  tam  acftuarii , 
quam  ipfius  fluminis ,  osftuarium  facientis ,  eft  vocabulum.  Obfcurior  Antona  &  diffi- 
cilior  inventu.  Facile  vero  in  iententiam  do6liflimi  Anglorum  chorographi  Guilielmi 
Cambdeni  concedimus ,  cui  in  Tacito  Auvona  five  Aufona  legendum  videtur ,  quia  in  illo 
tra&u  hodieque  fluvius  Avon  vel  Avona  vocatur ,  alter  qui  Sabrinae  ab  ortu  adfunditur  > 
alter  major,  quem  pnmarium  Aufonam  Cambdenuspag.404.vocat,  in  ortam  asftivum 
delabens ,  qui  a  Tacito  notatus  videtur  ,  ut  latius  barbari  difcluderentur :  ad  quem  Benna- 
venta  fuit ,  nunc  Northamton  8c  Peterburg.  Haec  ergo  illa  flumina  erant ,  quae  ulterio- 
res  Britannos  a  provincialibus&fociisRomanorum,  Claudii  temporibus ,  ideoneafatis 
erant  ut  fepararent ,  prasfidiis  fcilicet  Sc  caftris  munita.  Id  enim  Tacitus  omnino  dixit , 
cujus  verba  ita  Cambdenuspag.402.interpret.atur:  Munimentis ad fiuvios difpofitis  (Jatuit 
coercere  Britannos  ulteriores ,  & provinciales ,  ne  mutHM  operas  in  Romanos  traderent. 

Reliqua  fluviomm  nomina  ab  folo  Ptolemaeo  fiint  prodita.  In  auftrali  latere  poft  Du- 
brim  &  Darvernum ,  ubi  Romani  in  infulam  ingrefli  funt ,  eft  Trifanto  fluvius ,  cujus  oftia 
[TeWvTwv^  «c/3oa«s]  ibidem  memoravit :  dziudc  Alaunm ,  Graece  aWvs  hfioK#l ,  pro- 
pe  Veotim  infulam:  poft  quem  Wx#  ,  Ifacaku  potius  Ifca  fluvius :  ulterior  Tamarus  t 
qui  nomen  retinet  Tamer\  &:  tandem  occafum  verfus  Cenio ,  Ktviw^  m$qX<x)  ,  Cenionis 
oflia.  Sedinfituvideturaliquidturbatumefle.  nam  ad  Tamari  oftia  Pleymuthum  eft ,  & 
Trifantonis  portum  Cambdenus  interpretatur  ,  quod  cum  Ptolemad  numeris  &  rationibus 
non  ufquequaque  convenit.  In  finum  Briftolienfem  proxime  aeftuarium  Ptolemaeus  flu- 
men  ducit  Ratofiathjbium ,  ^C  deinde  Tobium ;  illud  Cambdenus  Taj  j  hoc  Tovyfim  vocari 

dicit. 


Britannia.  L  I  B  E  R    1 1.     C  A  R  IV.  a>7 

dicit.  InHibernicimarislatereoblcuriorafuntnominaT^ro^,  Tifobis  fiveToifobis  ,  8c 
inter  hos  StucU,  &  ultra  51e^  &  Belifama  aeftuaria ,  quorum  illud  jam  Deemuth  3  hoc 
Ribel  dici  idem  Cambdenus  auctor  eft.  Super  quce  Ituna  fluvius  Sc  aeftuarium ,  nunc 
Eden  in  Cumberlandia :  &  tandemG7ota  jeftuarium,  aTacito  etiam  memoratum ,  fii- 
pra  quod  nihil  Romanis  cognitum  fiiit.  Ille  vero  Vita  Agricolas  cap.xxi  n.  Glota^ 
inquit ,  &  Bodotrid  diverfi  maris&ftuper  immenfum  reve&i ,  angufio  terrarum  fpatio  dirimun- 
tur.  Glota  autem  fluvius,  nunc  Cluyd  vel  Cluda  in  Scotia,  Glafquum  urbem  inter- 
luens,  inasftuarium,  cuinomendat,  infunditur. 

Huic,  utTacitusjammonftravit,  in  orientali  latere  opponitur  seftuarium  Bodotria , 
qua  parte  infula  anguftifllma  eft.  Inde  in  auftrum  verfus  Tavm  fluvius  eft ,  nunc  Tuwe , 
qui  asftuarium Tavum  flve Taum  facit.  Tacitus  Agricola  cap.  xx  1 1 .  Tertim  expeditionum 
annm  novas  gentes  aperuity  vadatis  ufque  ad  Taum  (tcftuario  nomcn  ef)  nationibm.  Tum  de- 
mumamnis7V»4fequitur,  qui  nomen  fervat :  6c  proxime  Vedra ,  hodie  Were  vel  Tees : 
Urus  autem,  hodieYoure,  qui  Eboracumurbeminterfluit,  Abum  fluvium,  abauftro 
adcurrentem,  recipit,  cum  quo  aeftuarium  Abum  facit ,  nunc  Humter  adpellatum.  Inter 
quod  &  Tameflm  duo  tantum  fluminaPtolemasus  memoravit,  Garryenum  ,  Ta^vivov, 
Uodie  Yare,  quijuxtaYarmutheffunditur:  fkldumaniam  (ElSvpfivl*  Grsece)  quicolo- 
niam  Camalodunum  adluebat ,  fi  vel  Chelmer  eft  vel  Blakewater ,  ut  Cambdenus  cenfet : 
aliis  videtur  paullo  feptemtrionalior  aliquis  fluvius  fuifle.  Inter  quos  amnes&  Abum, 
aliud  asftuarium  Metaris  Ptolemaeo  eft ,  qui  fmus  videtur  efle  medio  interLincolniam  3c 
Norvicum  loco  fitus ,  qui  plures  amnes  in  fe  recipit ,  fed ,  praeter  Antonam ,  de  quo  dixi- 
mus,  ageographisantiquisquodfciam,  numquam  nominatos.  Hasc  de  fluminibus. 

DIVISIO     BRITANNIAE. 

Maxima  infiila  Britannicarum ,  flve  Britannia ,  poftquam  Romani  partem  adquiflve« 
rant ,  in Romanam  &  Barbaram  commode  dividebatur ,  quae  vero  non  iisdem  femper  ter- 
minis ,  fed  cum  tempore  mutatis  definiebantur.    Hanc  divifionem  Spartianus  docet ,  in 
Hadriano cap. xi .  Murum,  inquit,  per oBogintamUHapaffuumprimus duxit ,  quibarbarot 
Romanosque  divideret.    Romana  Britannia  imperatoris  Claudii  temporibus ,  anguftis  flni- 
bus,  Altona  6c  Sabrina  fluminibus defcripta  fuit,  poft  longius  progrefll  Romani  fub 
Flaviis ,  in  ulteriora  repulerunt  barbaros  >  non  tamen  pari  conftantia ,  quae  armis  occu- 
paverant ,  poffidere  etiam  potuerunt.    Agricola ,  Domitiano  principe ,  ufque  ad  Bodo- 
tnam  oc  Glotam  progrefTus,  anguftumi\ludterrarumjpatiumpr<z/idiisjirmavit,  omnemque 
propioremfmum  tenuit ,  fubmotis  velut  in  aliam  infulam  hoftibus.     Sed  non  diu  illa  ultima  ob- 
tenta  fuifle,  valla  Hadriani  6c  Antonini  probant ,  citeriora  illis  asftuariis.     Quodenim 
Hadriani  murus ,  five  vallum  potius ,  o&oginta  millia  pafluum  fuit  duclum ,  uti  Spartiano 
jam  au&ore  eft  demonftratum  3  rion  alio  Ioco  per  intervalla  effe  potuit ,  quam  inter  Itunse 
aeftuarium  &  Tinse  amnis  oftia.  Antonini  Pii  aufpiciis  murum  alium  5  &  ulteriorem  duxit 
legatus Lollius  Urbicus ,  fed  itidem cefpiticium ,  de  quo  Capitolinus in Pio  cap.  v.  ita  tra- 
"dit  :  Britannos  per  Lollium  Urbicum  legatum  vicit  ,  alio  muro  cefpiticio ,  fubmotis  barbaris , 
duflo.     Dum  alium  dicit,  diverfum  arguit  a  muro  Hadriani.     Nequeenim  eft,  quod 
contra  librorum  fldem  cum  Livineio  alto  legamus.     Ubiveroillealiusmurus  Antonini 
fuerit ,  difHcile  eft  oftendere.     Cambdenus  ex  antiqua charta  chorographica  vallum  a  Se- 
veri  rnuro  6c  Hadriani  diverfum  oftendit ,  quod ,  au&ore  illo ,  Philippus  Brietins  oblique 
duxitabEfca,  inEfbiaregione,  ad  Twedae"  oftium ,  quod  Tacitus  vocat  Taum  aHiua- 

K  k  t    riurh. 


258  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

rium .  Cambdeni  verba  funt :  Cbarta  Anglia  chorographtcajatis  anticpta ,  inter  pratenturAm 
ad  Edenborrow-Frith  Cr  VallumSeveri ,  heic  tertiummurum ,  qui  ad  Efcampertingit ,  inter» 
ponit,  quem  eumdcmfuijfe  cpti  a  LollioVrbico,  Antoninilegato  exfJruBusfuertt ,  nonabfurde 
colligimus ,  cjuum  hinc  Antoninns  Itineraxium ,  tamquam  ab  ultimo ,  id  tempus ,  imperii  hmite 
inceperit.     Hunc  ducem ,  &  fupparem  Briecium ,  fequuti  in  Tabula  noflra  fumus. 

Tertius  murus ,  isque  in  feptemtrionem  ultimus ,  imperatoris  Severi  eft ,  utinfraprp- 

babirrus ,  qmntumlibet  contradicat  Cambdenus ,  cui  citimus  Severi  murus  eft :  fed  cie 

illo  Spartianus  in  Vitaejus  cap.xvi  n.  Britanniam,  cjuodmaximumimperiiyusdecHsefl\ 

.  -insverfim  infulam  duflo ,  utrimcjue  adfinem  Oceani  munivit.     Sed  £c  hunc  fuiflie 

cr  um,  u:  iuperiores ,  exejusdemSpartianicap.xxn.  credas apparere ,  ubidicit, 

\  aut  vallum :  quamquam  aiiud  Buchanano  probabile  videatur ,  ut  infra  difpicie- 

;daautemIliftor  ecckf. Gentis  Angl.lib.  i.cap.v.  deSevero:  receptam  jpartem 

a  cetcris  indomitu  gcntibns  non  muro  ,  ut  quidam  aflimant ,.  fed  vallo  difiinguendam 

tavtU     Murus  etenim  de  lapidibus ;  vallum  vero  quo  ad  repellendam  vim  hofiium  cafba 

,  fit  de  cifpitibus,   qtubus  circumcifs  e  tcrravelut  murus exfiruitur  altus  fuper  ter- 

^am  ,    ita  ut  inantc  ft  fofu  ,    de  qua  levati  (unt  cefmtes  ,  fupra  quam  fudes  de  lignis  for- 

tfiguntwr.  Tamen  etiatn  «wm»  Aurelius  ViclorSchottinominavit:  alter  Vict.or 

iive  auctor  epitomes  cum  Eutropio ,  .quem  fublegit ,  vallum.     Locum  8t  fitum 

valli  Eutropius  quoque  defignavit  lib.viu.cap.x.inSevero,  utreceptai^  inquit ,  pro- 

vtncias  omnt fecuritateptuniret  ,  vallumper  xxxi  i  millia  paffuum  a  mari  ad  mare  deduxiu 

qux  iisdem  vcrbis  transfcripfit  Viclor  junior.     IneptequidaminEutropiocentenarium 

numerum  adponunt ,  Paeanium  forte  metaphraftam  Graecum  imitati ,  qui  %*&■*.# ,  vallum- 

lliud  inl  Svo  r^j  r&dy.ovTot   n-poV  iqIs  inonav.  cyu&ois  triginta  duobus  fupra  centum  milltaria 

extendi  fcripfit.    At  vero  tanto  fpatio  nec  maria  in  feptentriomh  infula  diftant ,  nec  con- 

fultnm  eft ,  tanti  laboris  onus  fuf cipere ,  ubi  non  defint  breviora  intervalla ,  quibus  mu- 

nitis  arcere  hoftes  et  excludi  a  provincia  potlint.     Haf c  dc  termino  Britanniae  Romanae  , 

cftverfo  pro  diverfitate  fortuna:  Romanae ,  nunc  propius  adverfiis  barbaros  munito  ,  nunc 

in  partes  u3  ccriores  prolatis  munimentis. 

Eadem  Romanis  fubjecla  Britannia  in  Superiorem  &  Jnfiriorem  divifa.  fujt.  Quod  vu]go 
interpretantur ,  quafi  auftralis  fit  Superior ,  &  propinquior  Romanis :  Inferior ,  feptem- 
Irionalis ,  ubi  nunc  eft  regnum  Scotiae :  fed  invitis  Mufis  &  geographis  ita  fentiunt  ,-quia 
aliter  veteres ,  aker  geographus ,  alter  hiftoricus  prodiderunt.  Dio  enim  Caffius  lib.  lv. 
pag. y6"4.delegiombusRomanisearumquefedibus:  to,t£  «Jgvregov  tq  AvyovVftov  [Vg^ToVs-. 
^cv]  to  h  BggTT#v/<*  tjj  otvu  %etpdtyv ,  Legiofecunda  Augufia ,  in  Britannia '  Suferiore  hifarna- 
sula  habet.  At  vero  Ptolemasus  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  Ifcae  illam  eamdem  legionem  cqlloca- 
vit.  ''Io-hu,  hzyiw  fo\n'i&  2t$u$ii  ,  Jfca,  legio  fecunda  Augufia.  Ifeaergo,  ubilegio 
fecunda  Augufta  hiberna  fua  habuit,  in  Britannia  fuit  Superiore,  Ptolem£eo  &  Dione 
i. onfentientiDus.  Ptolemaeus  quidem  in  eo  falfus  eft ,  quod  Iicam  Silurum  cum  Ifca  Dum- 
soniorurn  five  Danmoniorum  confundit-  Atnomenfuperftes,  corruptum  quidem ,  reli- 
quias  prifci  ncmims  Legionis  confervat ,  dum  in  Siluribus  adhuc  oppidum  ad  Ufcam  fluvi- 
iifli,  qui  vetus  Ifca  eft^  fitum  invenkur,  cuinomtneft  CaerLeonarUsX,  ideft,  urbs 
kgionis  ad  Ifcam ,  quatuor  millibus  a  Sabrinae  a^ftuario ,  in  feptemtiionem  diftans. 

' Alterum  argumentum  definienda^  Superiori  Britannias  Legio  xx.  cognominata  ViBrix^. 
|3r^betaii6loreeodemDioneinLegionumfyllabo.  Ait,-  o\  «xos-oJ,  oi^j  Ov«Ase/'«o*  j^ 
Ki-ojTffac  ajvojuacTjuevQi,  j^  h  B^6tt«w«- TJjf'4vw  ovts?,  Viceftmani ^qui &  Valenani & Vittores 
^inommtmm- ,,  &  m  Bntannia  Supewn  fitnu     Hoc  eft  :  Legio  xx  Vi&xix  hiberna  & 

ftativa 


Britannia,  L  I  B  E  R   II.     C  A  P.  IV.  *S9 

ftativa  caftra  in  Britannia  Superiore  habet.  Locum  &  fedem  defignat  Ptolemaeus  in  Cor- 
naviis ,  quorum efle dicitur  irihig  Ayovvx  ^  ktyiw  «'  wjcjjcjjog/©-,  oppidumDeuna  &  lcgto 
xxVitlrix.  Et  clarius  Antoninus  Itinerario :  Deva,  LegioxxVittrix,  quodverumno- 
menfuit,  corrupto  Ptolemsei  praeferendtim ,  afluminejDmdmpofitum,  quihodieque 
vocaturP^,  Ptolemaeo^^Kftuariumpi-oT"^,  fuperfluente  fyllaba.  Exquibuscol- 
ligitur  Devam  effe  oppidum  quod  hodie  Cbefter,  aut  JVeftcbefter  adpellatur,flumini  &  aeftua- 
rio  Dee  adpofitum  ,  in  Wallia  feptemtrionali.  Superior  ergo  Britannia  ex  parte  fuit , 
quam  nunc  Walliam  nominamus ,  ut  ex  duobus  iocis  binisque  caftris  legionum ,  1 1  Au- 
guftse ,  St  xx  Victricis  jam  probatum  eft.  quar um  ilia  auftrali  parte  prope  fretum  &  ceftua- 
rium  Sabrinae  ,  hsec  in  plagafeptemtrionaliiKiustradusinoraseituariiDevasadflumen 
cognomine  ppfita  fuit. 

Gonftituta  fic  parte  Supetioris  Britannise  Dionis  Caffii  auctoritate  ;  quantum  de  Infe- 
riore  in  antiquis  monimentis  reliquum  fit ,  nunc  inveftigabimus.     Idem  Dio  Caffius  diclo 

loCO  :  Ijct#  £*Q  \jQpTonz£ei]  «v  to  |W.gv  iv  B^iTTUVtx  t>j  jc«t»  ,  to  r  Natjrc^ojv ,  to  ie  Iv  1»- 
ialxy  roXi^ohj  TiTotKTcti.  Id eft , Sexta duA legwnes  ,  nna in Britanma Inferiori ,Vic~hrix : 
altera  in  Judta  ,  Ferrea  cognomento  ,  pfua.  Haec  autem  Sexta  Vi£trix  Eboraci  fedem 
habuit.  Ptolemaeus:  E|3o'^kov,  A€y»«v  ?' vjjuj^e/©4 ,  Eboracum^  Legio  vi  ViBrix.  Et 
Antoninus  itinere  primo  Britannico  ,  a  limite  five  valloPnetoriumufque,  Lboracum , 
Leg.  v  i  Vittrtx.  Eboracum  autem  in  ortum  aeftivum  fitum  eft  refpectu  legionum  in  Wal- 
lia  pofitarum,  hoc  eft  itainortum,  ut  in  feptemtrionem  etiam  ,  quod  praecipuum  eft  , 

recedat. 

Tantum  de  divifione  illa  certis  argumentis  conftat :  cetera  conje&uris  funt  dijudican- 
da.  Do6t.iffimus  vir  Guil.  Cambdenus,  qui  haec  adprobat,  quae  Dionis  &  Ptolemazi 
au&oritate  diximuss  nihilominus  partem  citeriorem  cumWallia,  Superiorem  di&amj 
ulteriorem  &  feptemtrionalem ,  Inferiorem ,  exiftimat :  limitem  autem  utriufque  non 
oftendit,  qui  in  occidente  haud  dubie  in  proximo  fbpra  Devam  aeftuario ,  quod  Merfejune 
nunc,  wMerfey  fluvio  di6tum,  videtur  Seteja  Ptolemad  efte,  conftitutus  fuit  $  utruni 
vero  in  orientale  latus  per  re&am  inde  lineam  ad  Abum  aeftuarium ,  an  oblique  ad  finum, 
inter  Coritanos  &  Icenos  fitum ,  du6tus  fuerit ,  non  habemus  dicere :  &  quamquam 
alteram  de  obliquo  du6m  limitis  adpareat  probabilius  effe ,  certo  tamen  id  connrmare  non 
pofTumus.  Barbara  autem  Britannia  ad  hanc  divifionem  non  eftreferenda,  quiainter 
Romanas  provincias  ita  dividere  folcmne  erat  >  non  inter  provinciam  8c  barbaroruni 
regionem. 

Au6tor  divifionis  haud  dubie  imperator  Severas  fuit ,  cujus  temporibus  fines  provincias 
quam  longiflime  fuerunt  prorogati ,  barbaris  ultra  Glotae  &  Bodotriae  aeftuaria  fubmotis, 
Ante  Severum  autem  videtur  Britannia  Romana  una  6c  fimplex  provincia  fuifle.  Hero- 
dianuslib.  m.  cap.vin.  deSevero:  Siow.no-aA,  t#  v§  t  b^tosv/osv,  f(aj  «hsAwv  «V^wo  jjyg- 
jwovjV  t  I"  s^vsjff  i|«o° /osv ,  ordinatisrebus  Britannix,  bifariam  iliam  in  duas  prafetturai  divifit, 
quae  duse  funt  provincias ,  a  duobus  praeficJibus  quos  nyipovcu;  Graeci  vocant ,  feparatim 
adminiftratae.  Ante  Severum  nulla  divifionis  mentio ,  neque  Ptolemaeus ,  qui  Germani- 
as  cis  Rhenum,  item  Pannonias&Mosfiasin^^r^oc/^/mVr^divifitjquidquam 
talis  feparationis  in  Britannia  fecit ,  quod  argumento  eft,  Marco  Antonio  hnpera  nte ,  cu- 
jus  temporibus  Ptolemceus  fcripfit,  ut  Suidas  au6lor  eft ,  Britanniam  in  Superiorem  & 
Inferiorem  nondum  fuiffe  difpenfatam. 

Kk  2  .   p  O 


2(jo  GEOGRAPHUE    ANTIQ,UAE 

POPULI    ETOPPIDA 

BRITANNIAE     ROMANAE. 

Populi  pauci  a  Caefare  npminantur,  quianecisfongiusininfulamprogreflusfueratf 
fed  hi  tantummodo ,  qm  Cantinm  incolmt ,  lib.  v.  cap.  xiv.  Ptolemseo  Cantii ,  Kavnei  5 
&  Trinobantes  cap.  xx.    Ptolemaeo  TeWavre?,  Trinoantes,  ceteri,  quos  cap.  xxi.  re- 
cenfet,  funt  obfcuri  &  incerti  ,  Cenomagniy  Segontiaci,  Ajicalitesy  Bibroci ,  Cafji.  Qui 
primi  nominantur  Cenomagm ,fufpec~ti  fimt  Lipfio  in Taciti  lib.  xn.  cap.  xxxn.  qui  divifos 
mavult  in  Iceni ,  Cangi ,  populos  a  Tacito  memoratos .     Etiam  Cambdeno  invifi  funt  & 
alieni  Cenomagni,  qui  priori  nominis  parte  confentit  cum  Lipfio ,  Jcenos  itidem  fubfti- 
tuens  :  at  in  alteram  fubficiens  Regnos  potius ,  quam  Cangos ,  fortaflis  quod  Cangi  a  Cae- 
faris  expeditione  remotiores  fuerunt,  quam  ut  ultro,  miflis  legationibus ,  Romanisfe 
dedidifle  credi  poflint.     Segontiaci  Caefaris  videntur  Thomas  Savilio  ,  epiftola  xni.  ad 
Cambdenum  ,  iidem  efTe  qui  Ptolemaeo  funt  Atrebatii ,  in  Barkeshire  3  fed  quo  argu- 
mento  in  hanc  opinionem  indudhis  fit,  non  plane  declarat,  nam  Segontmm  Antonini,  uti  ex. 
ipfius  itinere  a  Segomio  Devam  ufque  ,  manifeftum  eft,  in  Walliae  feptemtrionali  parte , 
ad  fretumMona;  infulae  five  Anglefey,  fereinloco-Caernarvan,  fuitpofitum,  exquo 
angulo  in  deditionem  Caefari ,  qui  juxta  Tamefim  erat ,  ultro  advenifle ,  nondum  ut 
credam  adduci  poflum.     Et  ceteros  Caefaris  in  Barkeshire  quazrunt  eruditi,  Ancalites 
in  montibus  Henley  fupraTamefim  e  regione  Windfor ,  fufpicione  ducri:  Bibrocos  in 
eodem  comitatu ,  per  veftigia  nominis  Bray ,  quod  ex  Bibra&e  vel  Bibroco  putant  con? 
tra&um  efle.     Vide  Cambdenum  pag.  2 1 1 .  &  197. 

Tacitus  paullo  plures  populos  memorat,  Icenor,  ortum  verfus  fitos,  inSuffolke& 
Norfolke,  comitatibusque  Cantabrigienfi  &  Huntmgdonenfi  3  lib.xn.  cap.  xxxi.  & 
lib.,xiv.  itidem  cap.  xxxi :  Cangos,  in.  quos  quum  exercitum  M.Oftorius  dUxit,  ven- 
tum  haud  procul  mariefti  qued  Hiberniam  infnlam  adjpettat,  lib.xn.cap.  xxxn.  unde  de 
fede  illorum  judicari  poteft  :  poft  quos  Brigantes  ibidem  nominavit ,  qui  inde  longius  in 
Eboracenfem  comitatum  Sc  Cumberlandiam  excurrunt  5  quibuspropinquifuntCWcwVfcr, 
cap.  xxxni.  quos  Nordwales  Cambdenus  interpretatur  j  &  tandem  in  ultimo  feptem- 
trione,  inter  muros  poftea  ftru&os ,  Horejli,  Agricolas  Vita  cap.xxxvm.  ScinfraOr- 
dovices ,  auftrum  verfus ,  Silures ,  lib.  xn.  cap.  xxxn.  &  Agrie.  cap.  xvn.     De  Trinoban- 
ti&tts ,  quomm  etiam mentio  lib.  xiv.  cap. xxxi.  occurrit ,  fupra ex  Caefare  aliquidj  dietum 
eft.  Reliquas  gentes  ex  Ptolemaei  lib.  1 1 .  cap.  1  i  1 .  fupplebimus ,  ubi  etiam  urbes ,  quas 
cuique  populo  attribuit,  una  recenfebimus ,  addituri  ex  conjecl:ura,  qua&ille  praeter- 
mifit,  in  hiftoriistamen,  aut  Itinerario  Antonini  memoratas. 

De  oppidis  autem  dicturi,  nequis  Strabonisau&oritatecont^betur,  quod  ipfe  cen- 
fuit,  aut  male  inteliexit  a  Casfare  traditum,  difcutiendo  amoliemur.  Isverogeogra- 
phus  lib.  iv.  pag.  138.de  Britannis  fcripfit,  7toKHg  «utwv  «V<v  ol  $^y,o)  Urbium  loeo  ipjis 
fint  nemora.  Quamquam  vero  rara  oppidainBritanniafuerunt,  antequam  Romaniin 
eam  ciaflibus  venirent :  tamen  non  ita  rudes  aut  extreme  barbaros  fuifie ,  cenfeamus ,  ut 
op pidis  omnino  nullis  uterentur.  Ut  fua  Strabo  de  Gallia  Britanniaque  ex  Caefaris  com° 
rnentariis  pleraque  haufit  3  ita  hoc  loco  etiam  verba  Casfarisex  lib.  v.  cap.  xxi .  haud  du- 
lie  exprefiit ,  Qpgtdnm  Britanni  vocant ,  qtiumfilvai  impdittf  vallo  atqtiefofpi  mmierunt  3 


Britannia.  LIBERII.     CAP.    IV.  261 

quo,  incurjionis  hofiium  vitand^  caujpt ,  convenireconfueverunt.  Quibusmunimentatutio- 
ra  belli  temporibus  fignificantur  :  oppida  minus  munita ,  aliaeque  cohabitationes  noh 
negantur.  Neque  exiftimandum  eft ,  Londinium  Neronis  primum  aut  Claudii  aevo  coalu- 
ifle  ita  ,  ut  ftatim  in  ortu  fiio  negotiatomm  copa  Cr  commeatuum  maxime  celebre  fieret , 
quemadmodum  de  illo  tempore  Cornelius  Tacitus  lib.xrv.cap.xxxin.  dixit:  fed  vetus 
oppidum  fuit ,  ut  Ammianus  lib.  x-xv  1 1 , cap.  xv  1 1 1 .  notabiliter  teftatus  eft.  Neque  illa 
viginti&c  TpiwLSLoppida,  quae  mb  Claudio  imperatore  Vefpafianus  legatus ,  Suetonio  tefte 
cap.  1  v.  in  ditionem  redegit  Romanorum ,  meras  filvas  fuifle  crediderim ,  neque  ad  for- 
mam  aliorum  oppidorum  exsedificata.  Sed  de  fingulis  nunc  populis,  &  fingulorum 
oppidis  a&uri  a  Cantiis ,  quos  primos  Cacfar  adiit ,  initium  faciemus. 

c    A   n   t   1    1. 

Cantii primi fimt ,  quos Caefar adiitin  Britanniam trajiciens :  Ptolemceo  Kotvnoi , quod 
populi  nomen  ;  a  promontorio  Cantio  deduclum ,  quod  eidem  eft  K«t'vTiov  <xk?ov  :  nifi  dicere 
velis,  promontoriumregioninomendare,  regionem  populo.  nam  Cantium  etiam  regio 
eft ,  Bedae  Cantia ,  lib.  1 .  Hift.  ecclef.  cap.  xxv  1 .  &  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  vulgo  Kent :  &  fiipra 
ex  Caefaris  lib.  v.  cap.  xiv.  ita  Cantios  defcriptos  vidimus ,  qui  Cantium  incolunt :  quod  ple- 
nius  nunc  repetere  cum  addito  regionis  vocabulo  haud  poeniteat.  Ex  his  omnibus ,  inquit , 
kumanijfimi  ,  qui  Cantium  incolunt:  quA  regie  efi  maritima  omnis  \  neque  multum  a  Galhca 
differunt  confuetudine.  Apud  illos  facillimus  &  frequentiffimus  trajectUs  ex  Gallia  Belgica 
in  Britanniam.  Idem  Caefar  lib.  v.  cap.  x  1 1 1 .  Jnfula  natura  triquetra ,  cujus  unum  latus 
efl  contra  Galliam.  Hujus  lateris  alter  anguius ,  qui  eji  ad  Cantium ,  quofereexGallianaves 
adpelluntur ,  ad  orientemfolem ;  inferior  ad  meridiemfpeBat. 

Ptolemasus  Cantiis  oppida  tria  attribuit ,  Londinium ,  Darvernum ,  &:  RutupiaA :  fed  in 
Londinio  errat ,  quod  Trinobantum ,  non  Cantiorum  fuit ,  ut  poftea  oftendemus.  Nam 
angulo,  quem  Tamefis  oftium  cum  freto  facit ,  omne  Cantium  continetur :  adLondini- 
um  ufque  non  porrigitur.  Oppidum  ejus  primarium  Durovernum  fuit ,  ut  Antoninus  no- 
minat,  Ptolemaso  Aa^vov ,  Darvernum  ;  Peutingerianas  Tabulae  Duraverus  corrupte : 
Bedse  lib.  11.  cap.  xviii.  Dorovermm  :  hodie  Cantuaria  ,  vulgo  Canterbury.  Quam 
ipfiim  vetus  Durovernum  efle,ex  Bedae  hiftoria  conftare  poteft,  qui  non  modo  Dorovernen- 
fem  illam  ecclefiam  vocat ,  quas  prima  in  Anglia  ab  Auguftino  monacho  ,.  Gregorii  pon- 
tificis  legato ,  inftaurata  fuit :  verum  etiam  lib.  i.cap.xxvin.  Cantuanorum  eccleflam : 
quod  etiam  itinera  Antonini  confirmant,.  quibusdiftantia  aportuRutupis,  portuDu- 
fori,  portuLemanisdefcriptaeft. 

Secunda  urbs,  quae  epifcopalisfacraeft,  Londinium  verfusfita,  Durobrivis  eft ,  Iti- 
fjerario  Antonini  xxv  m.  p.  a  Duroverno  in  occafum  remota ,  ex  qua  diftantia  cogno- 
fcitur Roffam  eiTe  five  Rochefter  3  quod  charta fundationis  ecclefiae  Roffenfis  confirmat  ? 
qua  Durobrev is  adpellatur.    Iter ,.  aLondinio  Dubrim ,  has  rationes-habet ;. 

0 

JLondinio  .  — — 

Durobrivim  M.  P-     xxvil,- 

Durovernum  M.  p.     xxv. 

Ad  Pormm  Dubrfa  m.  p.    xiiik 

Kk  5  M&m 


M. 

P. 

XIII. 

M. 

P. 

XII. 

M. 

P. 

XII. 

2£t  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

Idem  etiam  venerabilis  Beda  Hift.  ecclef  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  teftatur,  Juftum ,  inquit ,  in 
ipfaCantia  AugftflinM ordinavit  epifcopum  in  civitate  Durobrevis "[iic  in  MS.  legiturj  quam 
gens  Anglorum  aprimario  quondam  illius  ,  qui  dicebatur  Rhofrofefcefier  [alii  Rotfchefter]  co- 
gnominat.  Difiat  autem  a  Doroverno  millibus  paffuumferme  viginti  quatuor  ad  occtdentem.  Hanc 
efleRoffam,  etiam  excap.vi.probatur,  quodeeodemjuftoepifcopodicit,  Juftus  ad 
civttatem  Rhofi ,  cui  prxerat  ,  rediit.  Et  mox  cap.  VI I.  JufiusadhucfuperfiesRhofenfem 
regebat  ecclejiam, 

In  auftrum  ab  utraque  civitate ,  Duroverno  6c  Durobrivi  ,  pari  fere  intervallo  Durole- 
num  vergit ,  quod  vulgo  nunc  Le nham  vocitatur ,  ad  quod  non  tantum  nominis  reliquise  , 
fed diftantia etiam a Cantuark.&: RorTa nosdeducunt.  Itinere  Antonini a  Vallo ad portum 
Ritupas : 

Durobrivi  — —     — — 

Durolenum 

Durovernum 

Ad  Portum  RitupM 

Sic  autem  per  n  fcribendum  eft  Durolenum :  male  in  vulgatis  libris  Durolev um  exaratur : 
quod  etiam  Cambdenus  obfervavit. 

Hax  oppida  intus  pofita.  Ad  mare  metropoli  proximus  eft  Portus  RutupU ,  quem  jam 
Ritu-pas  ab  Antonino  adpellari  vidimus.  Ptolemseo  funt  PaT»7n«i  ,  Rutupia  ,  reductas 
paulloamari,  quia  in  mediterraneis  fcribit ,  quoddeoppidointelligas,  quamquam  & 
ipfummarifatiseftpropinquum,  nunc  Richborow  di&um.  Qariorolim  portusfuit,  & 
forte  utilior  etiam ,  quam  nunc  eft ,  a  variis  laudatus  fcriptoribus  cum  adjacente  fuo  Htorc. 
Lucanus  lib.  vi .  cap.  67. 

Aut  vaga  quum  Tethys,  Rutupinaque  Utora  fervent , 

Unda  Caledonios  fallit  turbata  Britannos. 
Et  Juvenalis  Satyra  iv.  verf.  140. 

Circeit  nata  forent,  an 

Lucnnum  ad  faxum9  Rutupinove  edttafunds 

Ofirea. 
Et  Aufonius  Parental.  xviii.de  Flavio  San&o -, 

Pr<e/ide  Utatus  quo  Rutupinus  ager , 
id  eft  Britannia..     Idem  de  Claris  Urbibus  in  Aquileia : 

Felixy  qu<&  tanti  fpeBatrix  Idtta  triumphi 

Punifii  Aufonio  Rutupinum  Marte  latronem^ 
Rutupinum  latronem,  hoc  eil  Magnum  Maximum,  Gratiani  percuilbrem ,  op\<md 
Britanniam^  ut  Vicloris  Epitoma  refertuf  ,  tyranmdem  adripuerat :  &,  opprellb  in  Gal- 
lia  Gratiano ,  apud  A  quaeiam  a  Theodofio  &  imperio  &  vita  exutus  fuit :  de  quo  Zofimus 
lib.  iv.  cap.  xxxv  &  x lv  1 .  poteft  confuli.  Hic  fcilicet  Rutupienfis  porms  erat ,  quem  ex 
Bononia,  ideftGefloriacofolventes,  dire&o  curfu  Romani  petierunt.  Ammianus  lib. 
xx.  cap.  1.  de  Lupicino  magiftro  armorum:  cbfervatofiatufecundoventorum  ad  Rutupias , 
fita*  ex  adverfo  ,  defertur ,  petitque  Lundinium.  Et  lib.  xxv  1 1 .  cap.  xv  1 1 1 .  [v  1 1 1  ValeQ 
de  Theodoiio  comite ,  contra  rebelles  Britannos  a  Valentiniano  miftb :  Quum  vemffet  ad 
BononU  litus ,  exinde  transmeato  lentius  freto ,  defertur  Rutupias  >  fiationemex  adverjotran- 
quillam.  In  Notitia  quoque  Imperii  fub  Comite  litoris  Saxonici  per  Britanniam  memo- 
ratur  Prapojitus  Legionis  11  Aug.  Rutupis ;  quse  legio  antea  Tfcae  Silurum  impofita  fuerat , 
nunc,  propinquiore  periculo?  in  hoc  Utus  revocata.    Eft  &  in  Taciti  Agricola/tfrr^ 

Trk- 


Britannia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    IV.  263 

Trutulenjis  mentio  cap.  xxxvi  11.  qui  quod  nufquam  alibiinBritannisedefcriptione  me~ 
moratur ,  magno  confenfu  interpretes  in  hanc  opinionem  ingreflbs  videmus ,  ut  Rutupen- 
fe m  legendum  efle  cenfeant,  quos  fufFragioiuoperitiffimusBritannicarumantiquitatum 
Guil.  Cambdenus  quoque  adjuvit. 

Celebrior  poftea  Portus  Dubris  factus  eft ,  Se  Rutupenfis  ulum  pedetentim  deminuit. 
Antiquiorem  ejusmentionem  nonhabemus,  quam  in  Antonini  Itmerario ,  itinere  firpra 
in Durobnvi defcripto.  Memoratur  etiam inNotitia  Imperii ,  diclo loco ,  fub difpofi- 
tione  Comitis  litoris  Saxonici  per  Britanniam ,  Prapofitus  militum  Tungricanorum  Dubris. 
Sexto  cafii  fic  exprimitur,quafi  Dubra  vel  X)^r^nominati  fuiflent.  Antoninus  vero  Dubris^ 
Dubrim^  ut  oftendimus  ,  formavit.  Nunc  Dover  eft,  fatis  notus  portus  trajicientibus 
exBelgicain  Angliam, 

Itinerarium  etiam  Portum  Lemanis  kudat ,  ad  quem  hoc  ordine  a  Londinio  iter  efi 
directum : 

Londinio  —     •— — 

Durobrivim  M.     p.     xxvil. 

Durovernum  m.     p.     xxv. 

Ad  Portum  Lemanis  m.     p.     xvi. 

Notitias  Imperii  dicf,o  loco  eft  Pr&pojitm  numeri  Turnacenfwm  Lemannis.  Ex  Itinerarii  nu- 
meris  colligitur,  eumdemportumeflequiPtolemseodiclius  K<moV  Tu^v,  Novus  Portsss. 
Hodie ,.  Cambdeno  judice ,  Lime  eft.  Quamvis  autem  Portus  Lemanis  8t  Dubris  a  ve» 
tuftioribus  non  fint  memorati  3  tamen  non  dubitamus ,  antiquiores  quodammodo  fuifle  , 
quia  credibile  non eft ,  in  litusillud uno  tantum  portu ,  Rutupienfi , aditum  fuiffe ,  quum 
ipfe  Caefar  Iib.  v.  cap.  v  1 1 1 .  diverfbs  egrefliis  obfervarit ,  fed  alterum  altero  commodiorem . 
Tandem  in  Notitia  fub  Comite  htoris  Saxonici  per  Britanniam ,  locusprarfidii,  qui 
tribunum  cohortis prima  Betajiorum  habuit,  nominatur  Regulbium  five  Regulvwm ,  quod  nunc 
Reculvereft)  fervato  nomine ,  vicus  maritimus ,  prope  Tanetum  inlulam  fitus ,  Tame- 
fim  verfus ,  in  feptemtrionem  a  Cantuaria.  Aiibi  non  memoratus  eft ,  ut  de  antiquitate 
ejusanteNotitiam  Imperiinonpoflimus  judicare. 

R     E     G     N     I. 

Cantiis  proximi  Regni^  erant  ,  qui  a  Tamefi  ad  mare  pertinebant.  In  ora  maris  prima 
Othona  fuit ,  in  eaque  ftatio  militum  Fortenfium.  Notitia  imperii  fiib  difpofitione  Co- 
mitis  litoris  Saxoniei  perBritanniam,  Pr&feBm  numeri  FortenJiumOthona,  primo  loco 
memoratur^  Cambdenus  exiftimat  fere  in  loco  fiiifle ,  ubi  nunc  Hapng  fit.  Inde  per 
xxx  millia  pafluum  aut  amplius  abeft  Portm  Adurni,  in  eadem  Notitia  nominatus ,  quum 
Prtpofitus  numeri  Lxfhrmrum  Portus  Adurni  memoratur.  Hodie  portus  Ederington 
cum  vico  modico. 

Intus  Noviomagm  fuit,  Noiofnay®' ,  quam  folam  nominat  in  gentehacPtolemasus,. 
ideoque  primam  &  caput  fuiffe  non  dubitandum  eft.     Antiqua  fatis ,  quia  vetus.geogra~ 
phus,  Marinus  Tyrius ,.  inParallelis,  etiam  ejus  rationem  habuit ,  apud  Ptolemseunv 
lib.  1 ,  cap.  xv.    Antoninus  itinere  a  "\fello  ad  portum  Ritupas ,  hoc  fitu  ponit : 
Londinio  — —     ■—*• 


Noviomagum  M.     P.     x. 

Vagmacim  M.  ~P.     xviii. 

Durobrivim.  m.     p.     vi-in, 


Mm 


2Gj,  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Durolenum  M.     P.     XI II. 

Durovcmum  M.     p.     XII. 

AdPortumRitupM  M.     p.     xn. 

Nunc  in  ruinis  jacere  ,  nec  audiendos  eflequi  Guildfort  aut  aliud  interpretenttir, 
clorc7rry,g  Cambdenus  nos  certiores  facit ,  qui  veitigia urbis ,  quseinparvo  nemoreediti 
collisvidit,  diftantke,  inltinerariodefinitas,  refpondere  adfirmat. 

Praeterea  in  eodem  Itinerario  defcribitur  iter  a  Regno  Londinium ,  quod  per  Vcntam 
Belgarum ,  3c  Callevam  Atrebatiorum  ducit.  Ut  nomen  fert ,  Regnorum  fuit  oppi- 
dum :  ut  rationes  itineris ,  in  finibus  Belgarum  fitum  fuit ,  m  loco ,  quem  Ringwood 
nominant,  ad  flumen  Avcnam ,  quod  a  Salesburio  decurrit,  tenue  oppidum ,  a  mari 
deccm  millibus  ferepaflibus  aut  amplius  remotum. 

B     E     L     G     A     E 

Regnis  Belga  fuccedunt,  a  mari  ad  Sabrinasa^ftuariumextenfi.  AdmareeftPtole- 
mxi  Msy*?  A/^ujjv  ,  Magnus  Portus ,  quiexdiftantiaconjiciturPortsmuthumefle,  utho- 
die  adpellatur.  Supra  quem  ad  excurfum  asftuarii ,  in  quod  amnis  Trifanto  efHuit ,  alius 
portus,  qucmTrifantonisportumdixeris,  ad ipfum amnis oftium  ,  quod  Ptolemseus  de- 
fcribit ,  cui  adjacet  nunc  oppidum  Southamton  :  in  cujus  proximo ,  ad  ortum  azftivum , 
Claufentum  Antonini ,  ex  diftantia  tam  hinc  a  Regno ,  quam  inde  a  Venta ,  judicatur 
exftitifle  :  cujushac,  itinere  ab  Regno  Londinium ,  funt  rationes : 

Regno  —     — 

Claufentum  m.     p.     XX. 

Ventam  Belgarum  M.     p.     x. 

Callevam  Atrebatum  M.     p.     xxn. 

Pontes  M.     p.     xxil. 

Londinium  M.     p.     XXII. 

Intus  eft  ipfa  Venta  cum  Belgarum  cognomine,  a  Ptolemxolaudata,  &  Antonino, 
cujus  nomen  in  Wintchefter  fupereft ,  quod  oppidum  cum  fitu ,  quem  in  Venta  fua  uter- 
que  monftravit,  congruit. 

Inde  Sabrinam  verfus  Ptolemsei  fiint  vSatct  B-ii^ci9Aqu£  calidAihnx.orim\  Aqu<&  Soli*,eo  lb- 
co,quo  nunc  epifcopale  oppidum  eft,itidem  ab  aquarum  falubritateLatine  loquentibus  Ba- 
thonia,vulgo  Bath  nominatum. A  quo  longius  in  auftrum  recedit  Ptolem£eivi^<xA<?,  Ifchalis 
vel  Ifcalis ,  nunc  doctorum  judicio  Ilchefter,  five  Ivelchefter,  ad  flumen  II  vel  Evel  fitum 
oppidum.  Ipfe  amnis  in  Sabrinse  fretum  fe  effundens  facit  novum  asftuarium ,  quod  Pto- 
lemseo  On^ahx  &%v<w,  Vexala  aftuarium,  vulgo  Evelmouth  adpellatur.  Ceterum  2?<?/- 
garum  nomen  in  Britannis  a  colonia  Belgica  efTe  vel  ex  Caefaris  teftimonio  conftare  poteft , 
qui  commentario  v.  cap.  xn.de  Britannise  incolis ita cenfuit :  Britanni&parsinterior  ab 
iis  incolitur ,  quos  natos.in  infula  ipfa  memoriaproditum  dicunt :  maritimapars  ab  lis ,  quip)r&dt& 
acbelli  inferendi  caujfa  ex  Belgio  tranjierant :  qui  omnesfere  iis  nominibus  civitatum  adpellantur, 
quibus  orti  ex  civitatibus  eo pervenerunt ,  &  bello  illato  ibi  remanferunt ,  atque  agros  colere  ccepe- 
runt.  Quod  etiam  de  Atrebatum  vel  Atrebatiorum  aomine  ,  quos  mox  expofituri  furrius , 
fme  diclorum  repetitione  judicandum  fiL 


ATRE- 


Britsmia.  IIBER    II.    CAP.    IV.  26? 

A    T    R    E    B     A    T     I     I. 

Belgis  finitimi  erant  Britanni  Atrebatii ,  five  Atrebates ,  advenaz  itidem  ex  Gallorum 
Belgica.  Ptolemaeus  in  Britanniie  populis  etiam  Arp(&otrto9  Atrebalws  numeravit , 
iisque  unum  oppidum  adfignavit  corrupto  nomine  n«Ak«<*v  ,  five  fecundum  Palatinum 
codicem  K#A>ca#v,  Calcuam,  quod  necipfumfatisfanumeft,  eique«praeferendum  quod 
apud  Antoninum  exftat ,  Calleva  Atrebatum^  quamquam  pro  illo  etiam  Cambdenus  Callena 
malit ,  ut  eo  propius  cum  recenti  nomine  Wallingfort ,  id  eft  Wallenford  five  Walle- 
nenford  aut  Wallengaford  ,  conveniat.  Situm  eft  ad  Tamefin  hoc  oppidum ,  fupra 
Windforium ,  Oxoniam  verfiis.  Supra  in  Claufento  Belgarum  rationes  Antonini  ctiam 
pro  hoc  oppido  fuerunt  expofitse  8c  demonftratae. 

Hinc  Spm  xv.  millibus  pafluum  abfuerunt ,  ut  ex  itinere  ,  ab  Ifca  Callevam ,  adparet,, 
cujus  rationes  contracte ,  prastermiffis  ignobilioribus  locis ,  tales  funt : 

Ifca  Silurum ,  Leg.  1 1 .  Aug.  — —     — — 

Ventam  Silurum  M.     p.     ix. 

AquasSelis  m.     p.     xxiv. 

Spinas  M.     p.     l. 

Callevam  m.     p.     xv. 

Cambdenus  tradit ,  jam  viculum  efle ,  prifci  nominis  tamen  non  penitus  expertem ,  qui 
■Spene  vulgo  vocetur :  ex  oppido  autem  in  vicinia  Novum  burgum ,  Anglice  Newbury  3 
enatum  efle. 

DUROTRIGES. 

ATamefi  ad  auftrale  mare  revertimur ,  ubi  Ptolemseus  Durotriges,  finitimosBelgis 
aiuftralioribus  pofiiit.  Oppidum  eis  dat  Dunium  prope  mare ,  quod  haud  dubie  Durnium 
legendum  eft ,  quia  Antoninus  itinere  a  Muridono  Viroconium  ,  eo  loco  Durnovanam 
habet,  &  in  hodierno  nomine  r  littera  eft  reliqua,  quia  confentiunteruditihomines, 
illud  oppidum  efTe ,  quod  nunc  Dorchejier  adpellatur.  Plura  de  Durotrigibus  non  habe- 
mus ,  quac  ex  antiqiiis  monimentis  adferamus. 

DUMNONII     five     DAMNONII. 

SicPtolemasus  <?uot*»kwt«ts«  ,  maxime  occidentales  Britannorum  vocat,  Ayjwvov<W; 
Dumnonios  ,  quod  nomen  Salmafius  etiam  Solino  vindicat :  St  ab  Antonino  five  Itinera- 
rii  auctore  confervatum  eft ,  qui  aliquot  itineribus  Ifcam  Dumnoniorum  memoravit.  Alibi 
eodemPtolemsei  capite  ni.  lib.  1 1.  de  Britannia  fcribuntur  Damnomi  ,-  ut  necefle  fit 
alterutro  loco  lapfos  dcfcribentes  effe.  Nefcio  quo  au&ore,  aut  quo  adjutus  codice, 
Cambdenusmalit  Danmoniosy  qmmDumnonios  adpellare.  Incipiunt  a  freto  Sabrjnae, 
&  in  ultimum  angulum  occidentis  proferuntur ,  fic  totam  illam  cherfonefiim  occupantes. 
Ad  Sab rin&fretum  Ptolemaeus  nihil  habetpraster  oCe£«A«v  «^vo-iv  ,  Vexallam  afuarium* 
ut  Latinusinterpres  fcripfit ,  id  quod  amplo  ore  conjuncti  amnes  Pedredus  (vulgo  Parret) 
6c  Ivellus ,  five  111 ,  efficiunt.  Medio  fere  loco  inter  seftuarium  illud  &  ultimum  pro- 
montorium  eft  'H^jcAeJ**  «icgov,  Herculis  promontonum ,  quafi  St  heicloci  illeorbispe- 
regrinator  monimentum  pofuiilet.    Uitima  promontoria ,  in  extremo  occidentis  angulo, 

L 1  t       duo 


z66  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

cfuo  notavit  Ptolemarus ,  Antivedaum  five  Bolerium,  feptemtrionem  verfus ,  Dicdori 
Siculi  oi^&)T>je/ov  xxKvuivov  B^eg/ov,  promontorium  Bderium  diBum,  lib.  v.  cap.  xxiij 
&  alterum  ei  ab  auftro  oppofitum,  quod  Aapwiov  ^''Ok^vov  «xgov  adpellat ,  Damnontum 
five  Ocrinum.  Illud  vulgus  vocat  the  LandsEndj  hoc,  Lizard,  CiweLefard,  inparva 
peninfula  quse  in  merjdiem  propendet.  Poft  quam  fequitur  in  auftrali  latere  Vohba , 
Ou'oAi,3«,  Ptolemcei,  nunc  Falemuth,  quaii  Volemuth ,  oppidum  cum  portu  capaci : 
deindc  Ksvjwvo?  i^oActf ,  Cenionis  ojlium ,  ad  quod  nunc  oppidum  Tregenie  adjunctum  eft ; 
ultra  quod  ex  intervallo  non  modico  l&pdep  Ix.j3oA.ot* ,  Tamara  ojlium ,  hodie ,  fervato 
vocabulo  Tamar  five  Tamer ,  ad  cujus  asftuarium  eft  nobilis  portus  cum  oppido  Pleymuth, 
Ultimae  Dumnoniorum,  in  ortumverfus,  inhoc  litore,  funt  Ptolemaso  \cm*  Tror^a 
k/3oA^,  Ifac<efluviioftium,  quem  Ifcam  verius  dici ,  eje£ta  littera,  Cambdenus  cenfet : 
nunc  Ex  ille  amnis  vocitatur. 

Hsec  in  litore.  Intus  ad  idem  flumen  Ifcam  fita  eft  Ifca  Dumnoniorum ,  inltinerario 
Antonini  laudata:  etiam  apud  Ptolemasum ,  qui  vero  perperam  huic  adfcripfit ,  hiyiuv 
SiVTi^t  Xzfixw:  Legio  n.  Augufta\  quod  illuftre  cognomen  Ifcae  Silurum  ,  ut  infra 
oftendemus,  vindicandum  eft.  Dumnoniommautemlfcahodievocatur  Excejler.  Fluvio 
Tamarse  in  mediterraneis  adpofitum  oppidum  Tay,a^,  Tamaret  nuncTamerton  :  6c 
fupraillud,  feptemtrionem  verfus  oi&Kx,  Uxclla,  nunc,  Cambdeno  teftante ,  Leftu- 
thiell,  fitum  in  monte  oppidum.  Atque  ita  omnia  quae  Tamefi ,  Sabriniano  freto  Sc 
auftrali  mari  fiveBritannicofretocontinenturexpedivimus :  inulterioraprogrediendum 
efh 

TRINOBANTES. 

Trans  flumen  Tamefin  primi  Trinobantes  occurrunt  ,  aCasfare,  Tacito,  &:,  cor- 
rapto  quamvis  nomine,  etiam  a  Ptolemseo  commemorati.  Hi  inter  Tamefin ,  quem 
jittingebant ,  &Icenos,  afeptemtrioneoppofitos,  late  habitarunt.  Flumini  impofitum 
jam  tum  Romanorum  temporibus  Londmium  erat ,  cognomento  quidemcolonz&nonmjigne , 
fid  copia  negotiatorum  &  comtneatuum  maxime  celebre  ,  ut  Tacitus  lib.  x  I  v.  cap.  xxxm.  pro- 
didit.  Mentionem  ejus  etiam  Marinus  Tyrius  fecit  apud  Ptolemasum  lib.  i.  cap.  xv.  &  ipfe 
Ptolemzeus  in  Cantiis  quidem'  pofiiit ,  a  quibus  vero  longius  abeft ,  etiam  diremtum  flumi- 
ne.  Antoninus  inde  itinera  deduxit ,  &  eodem  direxit  alia.  Quse  documento  funt  cele- 
breomnino  municipium  6c  frequens  emporium  fuiffe  ,  licet  coloniae  Romanas  cognomen 
i:on  haberet.  An  poftea  acceperit ,  non  planum  6c  expeditum  eft  protinus.  Ammianus 
lib.  xxvii.  cap.  xvni.  videtur  adfirmare ,  dum  Lundmmm  vetus  oppidum  dixit',  quod  Au- 
gttftamioftmiat  adpellavit.  Quod  fplendidum  cognomen  vix  aliis ,  quam  coloniis ,  datum 
iuit.  Sed  efto  etiam  aliis  ,  uti  Gefare*  vocabulum ,  permittenteauguftoimperatore  :  qui 
quisnam  illorum  fuerit ,  nusquam  proditum  invenimus.  Cambdenus  refert ,  annalibus 
Britannorum  prodi ,  Conftantinum  Magnum  muro  Londinium  circumdedifle ;  quod  fi 
eft3  c^gnomen^^/^abeocemhaberepotuit,  qui  munimenta  ei ,  &  haud  dubie  or~ 
namenta  etiam ,  addidit.  Bedse  eft  Lundonia  lib.  n.  cap .  iv  Sc  vn.  &  civitxt  Lundonia,  ibi- 
deni-cap.  ni.  unde  nunc  quoque  Z,o»^»vocatururbsregia&emporiumceleberrimum: 
Tacitus  vero ,  Ptqlemaeus  &  Antoninus  conftanter  adpellant  Londinium. 

Qumto  lapide  diftabat  ab  illo  Durolitum ,  in  itinere  Antonini  a  Venta  Icenorum  Lon- 
dinium  ufque ,  memoratum :  male  vero  &  defcribentium  errore  addita  x v  millia  pafluum, 
pro  diftantia  ab  Loudinio  5  quum  quinque  millibus  tantum  ab  mb*  illa  remotum  fit, 

Gam- 


Britannia.  LIBER.II.    C  A  P.     IV.  2 

Cambdenodocente,  quod  nomen  nondum  penitus  obliteratum  Leiton  confirmat,  nunc 
exigui  vici  ad  flumen  Ley,  quod  Litum  videtur  diclum  antiquitus  fuiile.  Duromtem* 
frequens  in  nominibus  Britannicarum  urbium ,  vetere  gentis  lingua  aquam  fignificavit. 

A  Durolito  xvi  millibus  in  feptemtrionem ,  Camalodunum  verfus ,  Cajaromagus  ejus- 
dem  itineris  diftabat,  qui  nuncvilislocuseftBurghftede,  vel  contra&e  Burftec  diclus , 
itidemCambdenoaucWe,  cujusdiligenti^plusfidei,  quamaliis,  inrebus  Britannicis 
habendum  eft.  Inde  per  Cononium,  nunc  vicum  Cannonden  ,  xxi  millibusinipfam 
coloniam  Romanam  Camalodunum  veniebatur ,  quas  prima  colonia  Romanorum  in  Bri- 
tannia  fuit ,  veteranis  militibus  fub  Claudio  imperatore  in  eam  deduclis.  Tacitus  lib.  xrr. 
cap. xxxil.  Id quo promptimveniret ,  coloniaCamalodunumvalidaveteranorummanudedu- 
citur  in  agros  captivos ,  fubfidium  adverfus  rebelles ,  Cr  imbuendisfociis  ad  ojfcia  legum.  Et  lib, 
xiv.  cap.  xxxi .  Icmi  rapiunt  arma ,  commotis  ad  rebellationem  Trinobantibm ,  Cr  qui  alii  non- 
dumfervitiofaSii ,  refumere  Ubertatem  occultis  conjurationtbmpepigerant ,  acerrimo  in  veteranoi, 
odio.  quippe  in  coloniam  Camalodunum  recens  dedutti ,  pellebant  domibus ,  exturbabant  agris  , 
&  reliqua.  Itinerum  rationes  oftendunt  in  eo  loco  fuifle ,  ubi  nunc  eft  Maldon ,  nomine 
novo  ex  veteri  facto,  refe&is  fyllabarum  prima  atqueultima.  Corrupte  Sc  transpofitis 
litteris  Ptolemseus  Ketpv&oKouw ,  Camudolanum ,  nifi  error  is  eft  defcribentium  -,  pro  Ca- 
mulodunum ,  uti  in  Antonini  legitur  Itinerario.  Sed  verior  fcriptura  Taciti ,  quam  num- 
mus  Claudii  confirmat  col.  camalodun.  infcriptus:  etiam  vetus  infcriptio  ,  quceSc 
^#w*»jkcognomenaddit ,  apud  Gruterumpag.43p.num.  f. 

CN.     MUNATIUS    M.    F.    PAL 

AURELIUS    BASSUS 

PROC.    AUG. 

PRAEF.    FABR.    PRAEF.    COH.    III. 

SAGITTARIOR.,    PRAEF.    COH.    II. 

ASTlJRUM     CENSITOR     CIVIUM 

ROMANORUM    COLONIAE    VICTRICENSIS 

QUAE     EST    IN     BRITANNIA     CAMALODUNI.  &C 

Erat  colonia  nullis  munimentis  fepta,  ducibusRomanis  tamquam  in  pace,  amcenitati- 
buspriusquamuluiconiulentibus:  ideoque,  rebellione  Britannorum  facra ,  facileinvadi 
Sceverti,  caefis  veteranis ,  potuit.  Aliis  autem  fplendidisoperibusdeftitutanonfuit, 
ut  theatro ,  &  templo  Claudii ,  quod  Britanni  quafi  arcem  aterna  dominationis  adfpiciebant , 
&  ipfam  coloniam ,  ut  fedemfervitutis,  Hinc  motus  Sc  f editio ,  de  qua  Tacitus  lib.  x  1  v. 
cap.  xxxi .  feq.  6c  Agric.  cap.  xv  1 .  confulatur. 

Locus  paullo  fupra  Camalodunum ,  itinere  a  Londinio  Luguvallum ,  Colonia  vocatur, 
inter  Caefaromagum  8c  Villam  Fauftini ,  quam  diverfam  a  Camaloduno ,  ut  etiam  ex  nu- 
mero  pafluum  adparet ,  diftinguit  Antoninus.  Hanc  Coloniam  Antonini  Cambdenus  Col- 
ehefier  interpretatur ,  dictam,  ut  putat,  non  tam  a  colonis  eodeductis,  qmmaColne, 
ejus  tra&us  fluvio  :  ut  de  vero  nomine ,  fi  ita  eft,  fortafTe  dubitari  poffit.  Iterficfe 
habet : 

Londinio  — —  — => 

Cafaromagum  M.  p.     xxvni. 

Coloniam  m.  p.     xxmi. 

VilUm  Fauftini-  m.  p.    xxxv* 


Ll  2  t      Qu 


ui- 


268  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QU  A  E. 

Quibus  fubfldiis  Cambdenus  inftru&us ,  in  Trinobantibus  argumentatur :  Colnefiuvim 
Coloniam »  cujrn  meminit  Antoninm  ,  cjuam  Qr  aliam  ejfe  a  colonia  Camalodunofacit ;  accedit. 
An  a  colonia  huc  deduBa,  vel  aColne  fiuminenomen  fitfattum,  Thcebmdixerit:  a  fiumine 
tnalimego,  quumviderim offidulapluraillainfpofitaCcAnz dici ,  quorum exempla quatuor 
adjungit.  Villa  autem  Faufiim  ,  quseultimaindidla  itineris  parte  memoratur ,  propter 
diftantiam  ad  Icenos  potius ,  quam  Trinobantes ,  videtur  pertinere. 

CATYEUCHLANI. 

Hoc  gentis  vocabulum  a  Ptolema^o  eft ,  qui  Catjeuchlanis  (quibusdam  libris ,  Cattieuch- 
lanis)  duo  oppida  adfignat  Salcnxs  (Z#*.jjvc«  Gra:ce)  6t  Urolanium.  Ilte  non  fatis  nota? 
funt ,  nifi  quod  circa  Uiam  fluvium  videntur  fuifle :  hoc  celebre ,  laudante  Tacito  6c  An- 
tonino.  Illelib.xiv.  cap.xxxin.  Verulamium  adpellat ,  &  mumcijiii  honore  ornat :  Anto- 
ninus  diverfis  itineribus  Verolamum  &  Verolamium.  Refurrexit  ergo  ex  clade ,  quam  Ta- 
citus  defcribit ,  Icenorum  tumultu  accepta  ,  ut  ProlemEei  jam  St  Antonini  teftimoniis 
cognovimus:  tandem  everfum  Saxonum  bello ,  utputatur,  cujusruinrcfunt,  cumreli- 
quo  nomine  Vcrulam ,  prope  Fanum  S.  Albani.  Cambdenus  putat  Verulamium  fuifle  mu- 
nitum  illud  Caffivellauni  oppidum  quod  Casfar  expugnavit  lib.  v.  cap.  xxi .  idque  ex  paju- 
dibus,  quibus  munitum  fuiffe  Caefar  tradit,  tamquam  ex  fignis ,  nonalibiineotraclu 
reperiendis ,  conjecit. 

Itinerario  Antonini  in  hac  regione  adduntur  Lattodorum  ad  Ufam  fluvium ,  nuncBed- 
ford :  &  inde  Londinium  verfus  Durocobrivis ,  vel  Durocobriv*. ,  hodie  Hertford  feu  Har- 
ford  dictas :  fed  inter  Lactodorum  &  Durocobrivim  ,  Magiovinium ,  quod  dici  fertur 
Ashwell:  tandem  Pontes  inter  Callevam  6c  Londinium ,  abutroque  xxn  millibuspaf- 
fuum  fej uncti ,  itinere  a  Regno  Londinium.  Ceterorum  diftantiam  iter  a  Vallo  Ritupas 
lic  declarat. 


Bennavenna 

LaBodorum 

M. 

P. 

XII. 

JHagiovinium 

M. 

P. 

XVII. 

Durocobrivim 

M. 

P. 

XII. 

Vtrolamium 

M. 

P. 

XII. 

Sulloniacim 

M. 

P. 

IX. 

Londinium 

M. 

P. 

XII. 

Mxc  de  Caty euchlanis  five  Cattieuchlanis :  ad  vicinos  ab  occafu  Dobunos  accedamus, 

D     O     B     U     N     I. 

Ptolemseus  in  Britannicis  gentibus  numerat  etiam  Dobunos ,  quibus  unum  oppidum  dat 
Corinium ,  quod  idem  Antonini  itinera ,  ab  Ifca  Callevam ,  videtur  Durocornovium  vocari : 
hodie  illo  fitu  eft  Circefier.  Itinere  praecedit  Clevum  x  1 1 1 1  millibus  pafTuum  ,  quo  loco 
nunc  Glocefter  eft.  Etiam  TrajeElm ,  itinere  altero  ab  Ifca  Callevam ,  inter  Ventam  Silu- 
rum  &  Aquas  Solis ,  quo  Sabrinae  asftuarium  transmittebatur ,  in  hac  gente  fuit ,  kd  nu- 
meriapudAntoninumcorruptifunt,  ut  verus  locus ,  inferior,  fuperiorne  fuerit ,  defi- 
gnan  certo  non  poffit.  Quae  vero  prsecipua  nunc  tracius  ejus  eft  Oxonia ,  vulgo  Oxfordy 
Athenas  Anglorum,  incertum,  cujus  antiquitatis  fit,  aut  quo  olim  ufanomine,  quia 
antiqua  illius  memoria  inhiftoriisantiquis,  autveterumgeographorumlaeubrationibus 
nulla  reperitur. 

iCENIj 


Britannia.  L  I  B  E  R    II,      C  A  P,    IV.  269 

I     C     E     N     I. 

Ad  ortum  Britannia  terreftri  finu  in  Germanicum  Oceanum  excurrit ,  quas  partes 
nunc  SufFolciam  &  Nortfolciam  adpellant ,  quibus  prsetenduntur  Cantabrigienfis  3c 
Huntingdonienfisregiones.  Omnes  has  partes  Iceni  poflederunt ,  gensvalida,  quiRo- 
manorum  fbcietatem  volentes  acceflerant:  poflprimirebellantium,  quodaTacitoli-b, 
xii.  cap.  xxxi.  obfervatum  eft,.  Hi  ergofinedubioex  illis  fuerunt  ,  qui  ultro  Casfari, 
legationibus  miflis,  fe  olim  dediderant',  ut  ipfe  lib.v.  cap.xxi.  prodidit,  latitantes 
forfan  in  dubiis  illis  Sc  fufpe£tis  Cenimagnis ,  ut  lupra  cum  Lipfio  Sc  Cambdeno  oftendi- 
mus. 

Oppida  Icenorum  fuerunt  VillaFaufiini  ex  proxime  demonflrato  itinere  per  Trino- 
bantes,  non  ignota5  quae  Talbotto  8c  Cambdeno  S.  Edwundsbury ,  autfimpliciterJSary 
videtur  efle:  deinde  Cambretonium  Antonini  in  itinere  a  Venta  Icenorum  Londinium, 
ut  nominis  reliquiae  videnturindicare,  nunc  Bretenham:  Sitomagws  ejusdem  Antcnini , 
judicatur  efle  Thetford  in  Nortfolk :  Venta  zutemlcenorum  nunc  in  ruinis  jacet ,  ex  qui- 
bus  in  proximo  locourbs  Norwich  furrexit :  Garienis  ofiium  (Garryeni,  Tatfvivv  izfiohx} 
Ptolemaeo)  olim  portum  6c  oppidum  Garianonum,  videtur  habuifTe.  Equitum  enim 
praepofitus  fub  Comite  litoris  Saxonici  per  Britanniam ,  ut  in  Notitia  Imperii  eft ,  in 
ftatione  8c  pradldio  ibidem  fuit :  nunc  3  mutatoalveo,  ut  Cambdenus  tradit ,  inproxi- 
moeff  oppidum  &  portus  Yarmuth ,  cuiitidemLatinenomenadditurOftiorumGarie- 
nis.  Flumen  autem  illud  inde  a  Venta  five  Norwico  decucurrit. »  Iciani  Antonini  Tal- 
botto  funt  Icborow.  In  ora  feptemtrionali  Nortfolcice  prope  Metaris  aefluarium  flve  fi- 
num ,  Brannodunum  fuit ,  ex  Notitia  Imperii  notum ,  ubi  praepofitus  equitum  Dalmar 
tarum  praefidio  fiflit :  nunc  videtur  vicus  Brancafter  efle.  Ab  his  omnibus  in  ortum  rece- 
ditCamboritum  Antonini,  quafi Gami  vadum ,  in loco  fere Cantabrigiae 5  celeberrimae 
iedis  ftudiorum  liberalium.  DurobrivM  in  Coritanis ,  ad  quos  pertinent ,  explicabimus. 
Ut  vero  diftantia  oppidorum  quae  Icenis  jam  attribuimus ,  eorumque  fitus  perfpicue  ad- 
pareat ,  pretium  erit  ex.  itineribus  Antonini  9  vel  quisquis  ille  auctor.  eit. ,  demon- 
Hrare. 

I.  Iter  a  Londinio  Luguvallum  ad  Vallum : 


Londinio 

— — 

Cafaromagum 

M. 

P. 

XXVIII. 

Coloniam 

M. 

P. 

XXI III. 

Villam  Faufiini 

M. 

P. 

XXXV. 

Jcianos 

M. 

P. 

XVIII. 

Camboritum 

M. 

P. 

XXXV. 

Durolipontem 

M. 

P. 

XXV. 

DurobrivAs 

M. 

P. 

XXXV. 

Inde  per  Lindum  6c  Eboracum  dirigitur  ad  Vallum, 

II.  Iter  a  Venta  Icenorum  Londinium: 

Ventalcenorum  *— ~—     — —  '"•• 

Sisomagum  m.    p.    xxxh, 

Ll  J  Cam 


27o  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Cambretonium  M.     P.     xxii. 

Adanfam  M.     P.     XV. 

Camulodunum  M.     P%    VI. 

&  reliqua.     Quas  de  Icenis  fumciant :  ad  Coritanos  progrefliim  inftituimuj. 

c    o    R    I    T    a    n    i. 

Sequitur  trac~tus  a  Northamton  ad  Lindum  fiveLincolne,  quem  Ptolemad  Coritam 
dicuntur  poflediflc.  Extremum  in  auftrali  parte  fuit  Tripontium  Antonini ,  itinere  a 
Londinio  Lindum ,  nunc  Torcef  ter ,  in  auftrum  vergens  a  Northamtonia  ,  Oxoniam 
verfus.  Deinde  in  feptemtrionem  adfurgunt  Bcnnavcnta  five  Bennavenna  ejusdem,  fed 
itinere  a  Vallo  ad  portum  Ritupas ,  ex  conjeclura  forte  ipfum  Northamton  eft  ad  flumen 
Aufonam,  Taciti  Altonam:  autnonlongeabeorecedit.  Durobriv&  ad  eumdem  amnem 
inter  Northamton  &  Peterbourg ,  ab  eodem  Anionino,  itinere  a  Londinio  ad  Vallum 
commemoratce.  Rau  autem  Antonini  diverfis  itineribus  videntur  Ptolemcei  Rage  efle, 
nam  £c  hanc  in  Coritanis  Ptolemacus  fcripfit.  Locus  autem  nunc  obfcurus ,  nifiquod 
circa  oppidum  Leicefter  inveftigandum  efle  ex  utriusque  numeris  non  difficile  eft  probare, 
In  quo  tra£tu  etiam  Verometum  fuit  Antonini ,  itinere  a  Londinio  Lindum ,  defcriptum 
quodalio  itinere  ab  Eboraco  Londimum,  corrupte  forfanK<?rwwff«wvocatur,  xiii. 
millibus  pafluum  fupra  Ratas ,  Lindum  verfus.  Hodie  lacus  dicitur  Burowhill  ad- 
pellari. 

Ulteriora  in  feptemtrionem  eodem  itinere  narrantur  tria ,  Margidunum  xm.millibus 
a  Verometo  j  nunc  Margedoverton :  &  Ad  ponpem  vn  inde  millibus  remotum ,  nunc 
Pauton:  6c  Crococalanum ,  xn  millibus  a  Lindo  five  Lincolnio.  Lindum  enimurbem 
illam  efle,  qu^e  nunc  Lincoln  vocatur,  nemo  eft  qui  dubitet ,  &itinerumrationesfatis 
perliiadent.  Ptolemseo  quoque  Lindum^  AtvcTov,  nominandi  cafii  eft,  quod  itidem  in 
Coritanis  pofuit  tanquam  urbem  prsecipuam,  &  alteri,  Rage,  pradatam.Bedalib.  11. 
Hift.  eccl.  cap.  xvi.  Lindocolinam  civitatem  vocat,.  &  regionem Ljndijfi ,  accap.xvin. 
agrum  Lmdocolinum :  a  quo  nomen  hodiernum  eft.  Supra  Lindum  xmi  millibuspas- 
fuum  ,  Eboracum  verfiis,  Antonini  itinere  ab  Eboraco  Londinium,  eft  Agelocum9 
quod  Cambdenusmavult^ak/ocwtflegere,  quia  in  vicum  incidere  videtur ,  qui  Idleton 
hodie  vocatur.  Atque  hasc  etiam  funt ,  quae  de  Coritanis  in  antiquis  libris  reperiun- 
tur,  quibus  illuftrandis  Sc  jufte  dimetiendis  ex  Antonini  itineribus  haec  pauca  damus 
excerpta. 

I.  Ex  itinere  a  Londinio  Lindum  ,  quod  per  Verolarrrium  &  Lactodorum  duci- 


tur: 


Tripontio 

Vennomm 

Ratis 

Verometum 

Margidunum 

Ad  Pontem 

Crococalanum 

Lindum 


M. 

P. 

VIIII. 

M. 

P. 

xir. 

M. 

P. 

XIII. 

M. 

P. 

XIII. 

M. 

P. 

VII. 

M. 

P. 

VII. 

M~. 

P. 

XII. 

II.  Ex 


Britanma.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.  •  IV.  271 

II.  Ex  itinere  ab  Eboraco  Londinium : 


Agelocum 

— — 

— —      — — 

Lindum 

M. 

P.       XII II 

Crococalanum 

M. 

P.      XIIII 

Atque  ita  reliqua ,  ut  in  fuperiore  itinere ,  retro  fubfequuntur. 

C     O     R     N     A     V     I     I. 

In  meditullio  Britanniae  Comavii  incipiunt ,  8c  vergunt  ad  Devae  seftuarium ,  a  Ptole- 
maeo  commemorati ,  qui  duo  illis  oppida  adfignavit ,  Devam  aeftuario  adpofitam  feu 
flumini ,  flationem  legionis  xx  Victricis  -,  6c  Viroconium.  Sed  a  finibus  Coritanorum 
incipiendum.  Primum  ab  auftro  eft  Branogenium  Ptolemad ,  five  Branonium  Antonini , 
itinere  a  Muridono  Viroconium ,  quod  ex  fitu  8c  diflantia  probatur  Vigornia  efle ,  vulgo 
Worchefler.  Indeinortum,  ad  occidentalem  Aufonam  five  Avonam  fluvium  ,  conji- 
citur  Prafidium  fuifle ,  quem  locum  Notitia  Imperii ,  fiib  Duce  Britanniamm  ,  tradit 
pra;fe<5him  equitum  Dalmatarum  habuifle.  Conjicitur ,  inquam :  nec  enim  certum  ar- 
gumentum ,  fed  conje£turam  Cambdenus  fequutus ,  Warwicum  interpretatur.  Prope 
Staflbrd ,  ab  auflro  tamen ,  Pennocrucium  Antonini  erat ,  itinere  a  Vallo  Ritupas  j  hodic 
Penkridge  dictum.  Viroconium  autem,  Ptolemasi  &  Antonini,  videtur  efleSalopia, 
vulgo  Schrowesbury  dicla ,  ad  flumen  Sabrinam ,  antequam  in  auflrum  id  curfum  fuum 
deflectit.  In  Warwicenfi  traclu  etiam  Manduejfedum  fuit  Antonini ,  quod ,  ut  nomen 
indicat  6c  difiantia ,  hodie  viculus  Manchefler  efl ,  difHnguendus  ab  oppido  ejus  nominis 
in  Lancaflria.  Ad  asfluarium  Dee ,  ubi  fe  flumen  immittit ,  Deva  ejusdem  Antonini , 
five  Ayovvct, ,  Deuna  Ptolemasi ,  quod  poflerius  nomen  haud  dubie  depravatum  eft  3  prius , 
genuinum,  quiacumfluviiilHusnomineZW,  quod  hodie  obtinet ,  quam  proxime  con- 
fentit.  Uterqueaddit  quaficognomen,  a  legione  xx  Vittrice ,  qiue  ibi  flationem  habuit, 
petitum.  Hodie  vocatur  Cheflria.  Unde  per  xx  millia  paffuum  Condate  ejusdem  Anto- 
nmiaberat,  Eboracum  verfiis,  quodferturhodieCongletonadpellari.  Rutmiumtm- 
dem ,  ejusdem  itineris ,  inter  Mediolanum  &  Viroconium  medio  loco  fuit :  nunc  Rou- 
ton,  ut  ajunt,  dictum.  Rationes  fingulorum  exitinere  a  Vallo  Ritupas ,  funttalesj 
fed  contra&ae : 

Bboracum 
Cambodunum 

Mdamucium 

Condate 

Deva>  Leg.  xx  ViHrix^ 

Hdediolanum 

Rutunium 

Viroconium 

Pennocrucium 

jMandueffedum 

Venonim 

Bennaventam 

S  I- 


M. 

P. 

XXIX. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XX. 

M. 

P. 

XXX. 

M. 

P. 

XII. 

M. 

P. 

XI.   » 

M. 

P. 

XXIII. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XII. 

M. 

P. 

XVII. 

2j2  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  AE 

SILURES     et     DEMETAE. 

Corijavios  excipiunt  Silures  ,  Hibernico  mari  &  Sabrinx  flumini  ac  seftuario  praetenfi ; 
qui  interiore  angulo ,  quem  Sabrince  fretum  cum  Hibernico  mari  facit ,  Demetat  includunt, 
Piinius  Silures  ad mare ufque Hibernicum extendit ,  lib.  iv.cap.xvi.decens,  Hiberni- 
am  a  Britannia  abefle,  a  Silurum  gente  xxx  m.  pajfmm.  Demeta;  enim  tamquam  pars 
Silurum  aeftimantur.  Silurum  oppida  funt  Anconium  Antonini ,  quod  Cambdenus  He~ 
reford,  urbem  primam  comitatus  fui  interpretatur.  Quodfieft,  iter  ab  lfca  Cailevam, 
per  anfra&us ,  utmultaalia,  infpicienda;  rei  publicae  caufia ,  oportet  du&um  efle.  Bul- 
l<zum  Ptolemaei ,  nuncBuelth,  rerturnominefuoprodi.  Ijca  Silurum,  quod  ftatio  Le- 
gioms  1 1  Auguftx.  erat ,  ut  addidit  Antoninus ,  neque  nunc  nomen  fuum  abfcondit ,  dicta 
Cacr  lion ,  id  eft  urbs  legionis.  Ex  quo  vel  folo  manifeftum  eft ,  etiamfi  itinerum  rationes 
abeflent ,  quae  vero  adiiint  luculentce ;  Ptolemceum  errore  implicitum  efle ,  qui  legionem 
illam  Ifcsc  Dumnoniorum  impofuit.  Media  fedet  haec  Ifca  inter  Burrium  per  ix  m.  p. 
&  Bovium  per  xv.  quorum  illud  in  feptemtrionem  vergit  j  hoc  oblique  £c  a  latere  in  meri- 
diem':  illud  everfum  eft ;  hoc,  quodidemfonareBntannisajunt,  Cowbridgenuncvo- 
catur.  Gobanmum  etiam  Antonini  in  illo  traclu  eft ,  quod  deprehenditur  in  Abergeven- 
new ,  loco  in  occafum  declinante  a  Monmutho. 

Itinere  altero  Antonini  ab  Ifca  Callevam ,  ab  Ifca  proxime  poft  ix  pafliium  millia  oc- 
currit  Venta  Silurum ,  nunc  excifa ,  fed  nomine  reliquo  in  loco  Caer  Went.  Eft  etiam 
xx  1 1  m.  p.  a  Gobannio  locus  Magni  in  Itinerario  di&us ;  in  Notitia  Imperii  fub  Duce 
Britanniarum  nunc  Magi ,  £c  alius  Magni ,  e  quibus  quod  cum  Itinerario  confentit ,  pros- 
ferendum  ,  quamvis  altemm  placeat  Cambdeno.  Sub  difpofitione  enim  illius  Ducis 
fuifle  dicuntur  8c  BrafeclwnumeriVacenJium Magis ,  ScTribunus cobortis  n  Dalmatarum 
Magnis. 

DEMETARUM,  quos Ptolemaeus nominat , eodem auctore duo oppida fuerunt, 
A:u4vtjvciv  ,  Luentinum  ,  vtlLoventinum,  quod  ipfe  prope  oftia  amnis  Tuerobis  locavit :  & 
Maridunum,  quod  eft  Caer  Mardin :  Sc  promontorium  OBa^itarum ,  Qki6Wit#£9v  #k%qv  9 
quod  nunc  S.  Davidis  adpellatur. 

OR-DOVICES- 

UtSiruresSc  Demetae  funt  infraCornavios^  in  auftrum  vergentes  $  fic  fupra  illud  in 
feptemtrionem  Ordovices  adfurgunt ,  a  Tacito  &  Ptolemseo ,  ut  fupra  vidimus  nominati. 
Hi  freto  infiilae  Monte  propinquiores  funt ,  ab  illo  ad  aeftuarium  Dee  in  maritimis  maxi- " 
me  habitantes.  Fontes  Sabrinae  tenent ,  8c  promontorium  Canganum ,  Kotymvuv  olngov9 
quod  inter  Tifobim  &  Stucciam  fluvios  ponit  Ptolema:us.  Ad  fretum  Monae ,  aut  prope 
illud,  Antonini  Segontium  fuifle  ,  fluvius  ex  lacu  decurrens  Sejont ,  Sc  ibidem  loci  prae- 
fluens,  oftendit,  cui  haud  dubie  commune nomen  cum  adjacente  oppido  fuit.  Etiam 
iter  a  Segontio  Devam ,  eonfirmat  idem ,  quod  ita  habet : 

Conovium  M.     p.     XX IV.  < 

Varim  M.     P.     XIX. 

Devam  M.     p.     xxxil. 

<Jua2 


Entamia.  LIBER    II.    CAP.    IV.  273 

Quae  interjacent ,  Conovium ,  eft  nunc  Conwey ,  ad  fluvium ,  quem  Ptolemasus  Tifobim 
adpellat,  CambdenusToifobiumadpellafimavult:  ^zraautem,  urbis  excifie ,  veftigia 
in  loco  Bodvari  fupereije  Cambdenus  teftis  eft.  Tandem  Mediolanum ,  quod  Ptolemseus 
&  Antoninus  habent ,  etiam  Ordovicum  fuiiTe ,  non  eft  quod  dubitemus ,  quia  non  folum 
Ptolemaeus  ibi  collocavit ,  verum  etiam  rationes  itineris ,  quod  a  Vallo  eft  Ritupas ,  eodem 
nos  adducunt.  Inter  Bonium  enim  ad  Devam ,  &  Rutinium ,  quod  nomen  fervat ,  poil- 
tumfuit,  abillo  xx  abhoc  xii  millibuspafiumniejimclum,  licet  nuUum  hodie  veftigi- 
umfuperfit,  ubi  certo  illud  exftitiile  monftrari  poffit. 


m 


B     R     I     G     A     N     T     E     S. 

Supra  Ordovices  &  Devse  seftuarium  Brigantes  erant ,  a  Tacito  fbepius  notati ,  a  Pto- 
lemaeo  ita  diftributi ,  ut  a  mari ad  mare ,  quam  lata  cft  infula ,  pertinerent.     Abltunse 
enim  aeftuaiio  uique  ad  Abi  .ceftuarium  extenii  erant  Brigantes.     Prope  valium  juxta  pro- 
montorium  &  adtuarium  Itunae  Blatobulgium  erat,  caftra  tenens  exploratorumjxxS.  Antonini 
iecundo itinere  deicribuutur :  indexii  millibus  aberat  Luguvallumeodem  itinere  defi- 
gnatum,  nunc  Carlile ,  Latine  Carleolum  diclum ,  &c  Voreda  Amoninl ,  Cambdenoin- 
terprete  Old  Carlile,  id  eft  vetus  Carleolum.     Ad  mare  verliis  Hibernicum ,  Eptacum 
Ptolemaei  fuit ,  nec  hoc  remotum  multo  ab  Ituna :  poftquodapudeumdem^r/^^e 
a-ftuarium.     Inter  utrumque  aeftuarium  in  mediterraneis  Aballaba  ,  cui  fub  Ducis  Bri- 
tanniarum  difpoiitione  Pr&feBm  numeri  Maurorum  Aurelianorum  impofitus  fuit,  utin 
Imperii  Notitia  eft  proditum  j  nunc  Appleby  vocatur :  quointra&uforfan&aliapfae- 
lidiorum  loca  ejusdem  Notitias  fuerunt ,  ut  Morbtum ,  ubi  praefectus  caraphraciariorum 
erat ;  nunc  Moresby  in  Cumbria :  &  juxta  Vallum ,  five ,  ut  in  Notitia  dicatur ,  pr 
Uniam  Valli  citerioris ,  plura,  in  eadem  Notitia  fub  Duce  Britanniarum  enumerata ,  ex 
quibus  funt  Cambdeno judice ,  Procolitia ,  Cilurnum ,  Tunnum ,  Condercum ,  Pons  Aelii^ 
opus  Hadriani  haud  dubie  j  &  Axelodunum ,  quod  Cambdeno  videtur  noftrae  aetatis 
Hexham  efle  ;  &  tandem  ad  Tinam  fluvium  Vindobala ,  id  eft  Finis  valli ,  qui  locus  An- 
tonini  itinere  primo  Vindomora ,  id  eft ,  Cambdeno  interpretante ,  Finis  muri  adpella- 
tur.     Neque  enim  certum  eft ,  an  murus  ad  Oceanum  Germanicum  pertinuerit :  neque 
opus  fuit,  quia  Tina,  Oceano  adpropinquans ,  altitudine  fua ,  qua  naves  magnas  fert , 
fatis  munimentum  fuit  provinciae.     Ad  oftium  tamen  videtur  etiam  pradidium  Roma- 
num  fuifte,  fed  claflicum  five  navale.     In  Notitia  enim  Imperii  dum  fub  DucisBritan- 
marum  difpofitione  etiam  Tribunm  cohortis  prim<&  ,  AelU  clajfica  Tunnocello  conftitutus 
legitur,  Cambdeno  adfentimur  ,  qui  Tinnocello  iegi  jubet,  6c  Tinmouth  flve  oftium 
Tinae  interpretari. 

Inter  Moricambe  seftuarium  &  prtum'Setantiorum  ad  latus  Hibernicuminterjacebat 
Vtolemsei  Vmncvmm,  Owwoaiov;  Antonini,  itinere  primo ,  Vinavia ,  nunc  Binchefter : 
&  itmere  fecundo  illius  tradtns  funt  Brovoniacum ,  quod  dicitur  Brugham  eile  5  &  Verte- 
rk:  a  quibus  Eboracum  via  per  CataraBonem  &  Ifurium  ferebat  proxime :  utrumque  locum 
etiam  Ptolemaeus  habet  ,  priorem  vocans  CaturaBonium  ,  -'KanffUKrmey  9  quod  nunc 
Catarick  in  Eboracenii  comitatu  eft :  alter ,  vicus  hodie  exiguus.  Aliud  iter  ex  hoc 
boreali  tract.u  a  Clanoventa  Mediolanum  ducit ,  in  quo  Alone  eft ,  in  Notitia  Alione , 
quac  hodie  Lancafter  eft :  deinde  Galacum^  Ptolemaei  CaUtum :  pcft  lllud  B.-cmetonacum  \ 
quod  eft  Notinae  Bremeturacum  ,  quo  in  loco  fere  Ptolemad  Rigodmum  eft ;  inde  Coccium, 
&  a  xvu  millibus  pafluum  Mancunium^  plurium  coniemone  Manchefter :  aquo  per 

M  m.  :    Cw- 


M. 

P. 

IX. 

M. 

P. 

XX. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XX. 

ijl  GEOGRAPHIAE     ANTIQ.UAE 

Condate  itur  MedioUnum.  Quod  autem  initium  itineris  erat ,  Clanoventa,  ejusnullum 
lupereft  veftigium:  in  Notitia  Imperii  autem  eHGlannobanta,  quae  cohortem  primam 
Morinorum  praefidio  tenebat.  Et  rurfusalio  itinere  inter  Eboracum  6c  Mancunium 
(falfo  Mamucium  fcriptum)  quod  Lancafter  eft ,  interponuntur  Calcaria ,  &  Cambodunum^ 
hoc  ordine : 

Eboraco 

Calcariam 

Cambodunum 

Mancunium 

Condate 

~Devam ,  Leg.  xx. 

c  quibus  Cambodunum ,  quod  perperam  a  Ptolemaeo  Camulodunum  feribitur ,  nunc  in  rui- 
nis  eft  prope  Almonbury. 

Hsec  in  occidentali  latere  fuerunt ,  aut  ad  illud  verfus  ferebant :  in  latere  orientali  op- 
pida  Eboracum  ufque  perluftravimus :  unde  ad  aeftuarium  Abi ,  quod  nunc  Humber  Flut 
vocatur ,  ordo  talis  oppidorum  eft  itinere  Antonini  primo : 

CataraBone  ■  -  ■ 

Jfurium  M.  p.     xxm  I 

Eboracum ;  Leg. v I . ViBrix ,     M.  p.     xiill. 

Derventionem  M.  p.     VII. 

Delgovitiam  m.  p.     xiii. 

Pratorium  M.  P.     xxv. 

Aliud  iter  ab  Eboraco  Londinium  ,  ita  dirigitur : 

JEboraco  M.  P.     xxi. 

Lagecium  M.  p.     xxi. 

Danum  M.  p.     xvi. 

Agelocum  M.  P.     xxi. 

Lindum  M.  p.     xiui.  &  reliqua. 

Nunc  fingula  interpretamur ,  quantum  de  iiscognitumhabemus.  De  CataraBone  five 
CaturaBomo,  &dcIfurio,  quaeultraEboracumfunt,  mododiximus.  Urbs  autem  ££0- 
racum ,  nunc  Yorckjk.  fecunda  regni ,  etiam  olim  fuit  clariflima ,  &:  fedes  principum  Septi- 
mii  Severi  &  Conftantii  Chlori ,  in  qua  uterque  diem  obiit.  Ptolemseus  quoque  perinde 
utAntoninus,  Legionemwi.  ViBricem ibi locavit.  Quod  etiam  nummus  Severi  confirmat, 
qui  col.  eboracum  leg.  vi.  victrix  pras  fe  fert.  nam  coloniam  Romanam  fuifle , 
1n  ipfa  urbe  Eboracenfi  inventus  lapis  probat ,  apud  Gruter.  pag.  48^.  num.  1 .  cui  incifum 
eft  IiiiiI  col.  ebor.  ideft,  Sevir  colonia  Eboracenfis.  Sed  ad  reliqua  explicanda  itineris 
levertamur.  Derventio ,  nunc  Derwent ,  in  Notitia  Imperii  etiam  in  prsefidiorum  locis 
numeratur.  Fuit  enim  fub  difpofitione  Ducis  Britanniamm  PrafeBus  Numeri  Derventionen- 
/is  Derventione.  Quse  fequitur  Delgovitia  ,  Cambdenus  Godmundham  interpretatur3 
Pratorium  ,  quod  in  angulo  aeftuarii  &  maris  eft ,  hodie  vocatur  Paterington.  In  altero 
itinere  Lageaum  ,  fuperiore  ,  a  Londinio  Luguvallum  ,  Legeolium  fcribebatur,  inter 
Eboracum  &  Danum  medius  locus ,  ut  dubites ,  utra  lectio  fit  melior.  Danum  autem  efl 
Dancailer.     Agelocum  Sc  Lindum  fupra  expofuimus. 

OTTA* 


Britmnia.  UBER    II,    CAP.    IV.  *7f 

O    T    T    A    D     I    N     I.  ■ 

Expofitis  omnibus  ,  quae  intra  primum  murum  fuerunt ,  nunc  extra  illud  vallum 
egrefu  quse  ufque  ad  Bodotriam  6c  Glotam  aeftuaria  Romani  poflederunt ,  diipiciemus. 
Poft  finem  Valli  6c  Tinae  oftiuminlitoreorientali,  feptemtrionem  verfus ,  proximum 
Seqedunum  erat,  cui,  ut  in  Notitiaeft,  Tribunus  cohortis  iv  Lergorum  prskidio  fuit : 
nunc  dicitur  Seton ,  contracto  veteri  vocabulo ,  nominari.  Non  procul  abeft  focus  Mor- 
peth  feu  Morpit  ,  quem  Cambdenus  putat  Antonini  Ccr(iorpitum  effe ,  itinerum  Britan- 
nicorum  principium ,  quod  ideo  Mordorptpim  fcribendum  fufpicatur.  Ulterior  Alaunm  . 
fluvius  Ptolemad,  Alne  dictus  hodie:  &  ejusdem  Bremsmum,  quod  videtur  Bramton 
effe ,  haud  lon^e  fitum  ab  hoc  nuvio.  A  quo  oppido  antiquiffima  charta  chorographica 
Vallum  oblique  ad  Efcam  perducit ,  quod  non  dubitatur  Antonini  vallum  effe ,  a  Lollio 
Urbico,  ipfiusleo-ato  ,  exftructum,  ut  litus  illud  orientale  imperio  Romano  adjungere- 
tur :  de  quo  firpra diclum  fuit.  Haec  de  Ottadinorum  regione ,  quse  Northumbria  aetate 
noftra  adpellatur.  Ottadinos  Ptolemseus  £It«<*W?  ,  Otadenos  fcribit ,  fed  mavult  Otta- 
dinos  five  Ottatinos  Cambdenus ,  quod  Britannice  fignificat  ultra  Tinam  habitantes. 

S  ELGOV  AE,  HORESTI, 

E  T     D  A  M  N  I  I. 

Tandem  fines  Romanorum  ufqu£  ad  Glotam  8c  Bodotriam ,  utriusque  maris  Eeftuaria  jj 
infulam  in  anguflias  conftringentia ,  prorogati ,  Sc  novo  vallo  five  muro  communiti  funt : 
qua  finitione  litus  occidentale  etiam,  quod  inter  Itunam  8c  Glotam  eft ,  adjectum  fuit. 
In  litore  illo  poft  Itunam  Selgovas  populum  Ptolemseus  conftituit ,  quibus  Tnmontium  Sc 
Uxellum  oppida  adfignat :  Sc  iupra  hos ,  NovantM ,  Nov«*vt<*«  ,  cum  oppidis  ignobilioribus : 
intus  &  ortumverfus  inter  Selgovas  6c  Ottadinos ,  Damniost  quibusoppidavelcaftella 
attnbuitColaniam ,  Coriam,  Alaunam,  ViBoriam:  Quibus  populis etiam  Horejlos Ta- 
citi  interfuifle ,  prorfiis  eft  credibile.  Etenim  extra  domitam  Britanniam  fuerunt ,  6c  in 
fines  eorum  exercitum  duxit  Agricola ,  obfidibusque  acceptis ,  ibi  praefeclo  claflis  circum- 
vehi  Britanniam  praecepit.  In  ora  ergo  fuerunt&adaeftuarium.  Cambdenuslocatin 
Efcia ,  quas  regio  iupra  Jutunam  eft ,  in  quo  asftuario  tum  claffis  videtur  fuifie ,  unde  cir- 
cumvc&a  infulam  in  Trutulenfem  portum  rediit. 

Supra  Ottadinos  Taum  aeftuariuminlatereorientali  eft,  utTacitus  A.gric.cap.xxi  t» 
adpellat,  inquoT^*velT^wfluminis  (nunc  Twede,  Scotiam  ab  Anglia  feparantis)  eft 
oftium.  Sub  BodotrU  aeftuario  Alata  caftra  Ptolemad  funt  locanda  ,  Graece  iIts/imtoV 
s&TiffziQv ,  quod  non  dubit&tuv  Edenburgum  efib ,  Scotorum  regia  ,  quia  Edenborow  Bri- 
tannice  idem  fonat  quod  Burgusalatusvelalarum.'  nec  numeri  etiam ,  quos  Ptolemaeus 
ponit ,  ab  hoc  loco  abhorrent :  atque  hoc  in  ultimis  caftris  Romanorum  fuit.  Quos  ergo 
circa  primum  vallum ,  aut  circaultimum ,  populos  enarravimus ,  pars  M&atarum  fuerunt , 
provinciae  novis  vi&oriis  $C  prorogatis  finibus ,  adjecK ,  quorum  reliqui  extra  valla  in 
Scotia  habitarunt.  Omnes  enim  Britannos  barbaros  ,  diftinctos  a  provincialibus  Dio 
Caffius  apud  Xiphilinum  in  Severo  in  Maeatas  6c  Caledonios  divifi  erant ,  Moitdrou  arpoV 
#ut«  tw  itc&Tet%l<?[J>ciT:i ,  b  tjjv  vijtrov-  St^yj  vipvei.  KaKn^ovtoi  $1  ^st'  ixmvas  ,  Mtfatafuntjuxta 
murum  qui  infulam  in  duMVanes  dividit :  Caledoniipofl  illos . 

Mm  z  De« 


t76  GEOGR APHI AE     ANTIQ^UAE 

Denique  quia  ad  valla  five  muros  jam  progrefli  fuimus ,  pmer  illa ,  qux  fupra  in  Divi- 
Jtone  BritannU  de  eisdem  diximus ,  de  auctotibus  finguiorum ,  etiam  cttate ,  ordine  ac 
temporibus  aliquid  adjiciendum  eft.     Tria  valla  five  muros  hiiioria  antiqua  tradit  in  Bri- 
tannia  :  tres  etiam  ftruclores  nominat  Hadrianum ,  Antoninum ,  Severum  :  trium  etiam 
veftigia  non  obfcura  inveniuntur :  fed  quo  ordine  iingula  y  &  a  quo  hoc ,  illud  vallum , 
five  hic ,  ille  murus  conftrucixis  fuerit ,  difficile  fane  ad  expediendum  eft.     Vir  rerum 
Britannicarum  peritiflimus  Guilielmus  Cambdenus  Cap.  de  Muro  Pitiice ,  in  hanc  opinio- 
riem  ingreflus  eft ,  ut  murum  citeriorem ,  qui  Jutuna;  seftuario  &  Tinse  prope  oftio  inter- 
ceptus  ruit ,  a  Severo  imperatore  exftructum ,  aut  ab  Hadriano  inchoatum ,  a  Severo 
coniiimmatum  efle  cenfeat :  medium  vallum  quod  Ottadinos  incluiit ,  ab  Antonino  Pio  : 
extremum  inter  Bodotriam  &  Glotam  ab  Alexandro  forte  Severo ,  fub  quo  fines  eo  ufque 
prolatos  efle  Lampridius  teftatur.     Quamquam  enim  &  olim  Agricola  ad  Glotam  ufque 
&  Bodotriam ,  Tacito  tefte ,  progrefliis  fuerit ,  earumque  anguftias  muniverit  praefidio : 
tamen  Severus  ,  inquit  Cambdenus  ,  pofihabita  ultenori  illa  &  ingenti  regione  murumper 
transverfam  infulam  ab  Ituna  afiuariofive  Solweyfrith  ad  Tin<z  ofiium  five  Tinmouth  duxit ,  & 
receptas  provincias  omni  fecuritate  munivit. 

Philippus  Brietius  in  eo  confentit  cum  Cambdeno  ,  ut  citeriorem  murum  iive  vallum  % 
quod  ab  ltuna  ad  Tinae  oftium  fuit ,  Severo  conditori  attribuat :  ultimum  vero  inter  Glo- 
tam  &  Bodotriam  exferteadjudicatimperatoriHadriano.  Contra,  Georgius  Buchana- 
nus ,  Scotus ,  non  minus ,  quam  Cambdenus ,  harum  regionum  peritus  ;  &  A  brahamus 
Ortelius ,  quod  citimum  vallum  eft ,  Hadriano  vindicant  >  extremum ,  Severo :  quod 
eo  adparet  probabilius  ,  quia  proceilu  temporis  fines  imperii  funt  in  majus  &  in  longius 
iprolati.  Ut  ergo  in  repugnantibus  fententiis  intelligamus  ,  utra  verior  fit ,  aut  proclivior 
■ad  fidem  ,  utriusque  rationes ,  quibus  innituntur ,  diligentius  excutiemus. 

Duo  prsefidia  Cambdeno  funt ,  primum  ex  vulgari  Britannorum  adpellatione  petitum 
-eft  3  alterum  ab  aucloritate  venerabilis  Bedae.  Britannos  Anglos  ait  illud  citimum  vallum, 
feu  reliquias  &  veftigia  ejus  ,  adpellare  Gual  Sever,  hoc  eft,  Severivallumj   quafiex 
vetufta  traditione  habeant  quod  res  iit ,  quodque  confonans  hiftoricae  veritati.     Quid  fi 
vero  vulgaris  hsec  nomenclatura  in  gloriam  gentis  conficta  6c  adrogata  eflet  ?  Famofius 
'Severi  vallum ,  quam  vel  Antonini  vel  Hadriani  fuit  y  etiam  res  illius  Britannica: ,  quam 
*"liorum  ,  clariores  ,  ut  fieri  utique  potuerit ,  quo  ,  quod  Severi  erat ,  fibi  natio  semula 
'  vindicaret.     -Ipfe  Cambdenus  fatetur ,  Scoticos  fcriptores  femper  Hadriani  Murum  illud  ad 
ItunamTinamque  vallum  adpella(fe:qaimm  verius  dixerint  quod  res,poftea  examinabimus, 
Alterum  argumentum  Cambdenus  ab  au£Voritate  Bedae  fumit ,  qui  lib.  1 .  Hiftor .  ecclef. 
-Britan.  cap.  xn.  fcripfit,  aut  potius  exGildonis  Sapientis  de  Excidio  6c  conqueftu  Bri- 
tanniae ,  transfcripfit  de  legione ,  quas  Britannis  ultimo  auxilio  mifla  Valentiniani  1 1 1 
temporibus  fuerat  :  Tum  Romani denuntiavere  Britonibus,  nonfeultraobeorumdefenfxonem 
■tamlaboriojisexpeditionibmpoffefatigari:  ipfos  potius  monent  arma  corripere ,  <£r  certandi  cum 
hofiibm  fiudiumfubire.  —  -  quinetiam,  quod&hocfocmaliquidcommodiadtaturumputa- 
'  bant  j  murum  a  mari  ad  mare  retto  tramite  inter  urbes ,  qua  ibidem  ob  metum  hofiium  fa&a  fue- 
rant ,  ubi  &  Severm  quondam  vallumfccerat ,  firmo  de  lapide  locarunt.     Quem  videlicet  mn- 
rum ,  haBenus  famofum  atque  confpicuum ,  fumptupublico  privatoque ,   adjuncla  fecum  Britan- 
nornmmantt,  confiruebant ,  oBopedeslatum ,  CrduodecimaltumyreB:aabQrienteinoccafum 
Linea ,   ut  ufque  hodie  intuentibm  clarum  efi. 

Duo  funt  hujus  argumenti  capita  :  primum ,  ultimos  illos  Romanos  lapideum  murum 
®b  Itunae  aeftuario  ufque  ad  oftium  Tinse  exftruxifle  ?  qui  adhuc  Bedse-  temporibus  clarus 

fuerit 


Britannia.  LIBE.R     II.     C  A  P.  IV.  277 

fuerit  intuentibus :  deinde ,  eodem  loco  Severum  quondam  vallum  fecifle.  Prius  ut  no- 
lumus  negatum  ire,  eft  tamen  iriillo,  quod  vel  mireris  ,  vel  omnino  dubites ,  qui  ficri 
potuerit,  ut  tam  altus  murus ,  tam  latus  per  tantum  fpatium ,  quod  non  infra  lxxx  mil- 
lia  pafluum  eft ,  ab  una  legione ,  &  redire  feftinante  ,  quamlibet  adjuvantibus  Bri  tannis  , 
tam  brevi  tcmpore  duceretur.  Sed  velligia  fuperfunt  muri  faxei ,  ad  quce  Cambdenus 
,  provocat.  Superfunt  etiam  alterius  muri  ad  Bodgtriam  a  Glota  ufque ,  Buchanano  Scoto 
tefte,  qui  labor  multo  brevior  fuiflet  ,  £c  temporibus  accommodatior ,  quamalterad 
Itunam&Tinam.  Quod  probabilius  fieret ,  fi  de  Falenna  provincia ,  quam  Theodofius, 
Theodofii  M.  pater  ,  fecerat ,  certius  conftaret,  adidtempusufqueconfervatamefle, 
quod  non  eft  incredibile ,  quum  anni haud  plures ,  quam  quinquaginta  circiter interccdant. 
Secundum  vero ,  quod  de  Severivalloerat,  nonexftatinepifiolaGildonis,  cujusfide, 
ut  conferentibus  manifeftum  eft ,  ufus  Beda  fuerat :  fed ,  nifi  glofla  eft ,  ipfe  de  fiio  addi- 
dit,  bene  ,  fi  ex  probata  hiftoria  haufit :  fecus,  figentismseamor&credulitasipfum 
decepit.  Quodutveriusdijudicetur ,  repetamus,  quae  de  utroque  muro  five  vallo ,  Ha- 
driani  3c  Severi  5  fcriptores  veteres  prodiderunt. 

Spartianus  cap.  xi.de  Hadriano  :  murumper  oBogintamilliapaffuumprimus  duxit  y  qui 
barbaros  Romanosque  divtderet,  Quod  fi  per  ottogtnta  miliia  duxit ,  ruit  opinio  ante  dicla 
Brietii ,  qui  Glotae  &  Bodotriae  adpofuit ,  quod  Hadrianus  vallum  per  infulam  traduxerat, 
quod  anguftiae  illius  loci  ne dimidium  quidem  tanti  valli  poflunt  capere.  Si  ergo  ncn  cf t 
Hadriani,  neque  Antonini ,  cujusvallumtamCambdenusquamBrietiusaBremenioad 
Efcam  oblique  duxerunt  5  confequens  eft,  ut  Severi  opus  vallum  illud  extremum  fit.  Quod 
Eutropius  confirmat  lib.  v  1 1 1 .  cap.  x.  Severi  vallum  xxxn  millia  paftiium  a  mari  ad  mare 
perducens:  quod  fpatium  nulli  parti  infiilae,  quam  quae  inter  Bodotriam  &  Glotam  eft  , 
ob  anguftiam  fuam  convenit.  Sed  forte  fa£tum  illud  vallum  fub  Alexandro  imperatore  eft. 
Id  Cambdenus  fibi  probari  non  obfcure  fignificavit ,  Lampridii  verbis  ex  illius  Vita  cap. 
lviii.  ufus,  quae  vero  nihil  de  vallo  aut  prastentura  notificant ,  ac  ne  Britannise  quidem 
mentionem  faciunt.  Dixit  tantummodo  Lampridius :  Solaqua  dc hofiibm  captafunt ,  limi- 
taneis  ducibus  &  militibus  donavit ,  itauteorum  effent ,  jiheredesillorummilitarent^  necum- 
quam  ad  frivatos  pertinerent  ,  dicens,  attentius  eosmilitaturos ,  fi  etiam  fuarura  dtfenderent. 
Accedit  quod  Xiphilinus  ex  Dionerefert,  Severumexpeditioneillanoncircaciteriora 
obhaefifle  ,    pofthabitis  ulterioribus  ,.  fed  wkfiottev.  k  nv  KoiAr^oviotv  ,  yj\  <JWv  clvtkv, 

»IA\/B-)JT06     7rgi?y[ACiT0i    ij/l  ,     TOiS     Tt    VhOUi    TifMWV  ,     qjj\  TOt    fJHTiU^i  X.XT0i<rXX7rTCt>V  ,     Toi  T2   \hY\ 

^wvvuwv,  )(ctf  Txt  iioTUfxig  {ivyvLwv ,  in  Caledoniam  ingreffm  efi ,  eamquepertranfiens ,  incre- 
dibilem  laborem  tulit ,  JiIvm  ctdendo ,  loca  altaperfodiendo ,  ^aludes  obruendo  aggeribus ,   O 

pntes  in  fiuminibws  faciendo.  Cupidior  etiam  gloriae  erat  Septimius  Severus ,  quam  ut  ea 
quae  Agricola  obtinere  cceperat,  quae  Antoninus ut  partem  Romanae  provinciae  praefepfe- 
rat ;  poft  tot  vi&orias ,  quum  territi  &  fracli  ipfi  Caledonii  eflent ,  defperabundus  defere- 
ret ,  nulla  cogente  neceffitate ,  8c  fines  imperii  contracriores  faceret.  Hsec  veteres  fcripto- 
res  de  Severo  &  Hadriano  prodiderunt ,  ad  quse  utique  exigenda  6c  reformarida  funt ,  quar 
pofteriores  de  utriusque  vallo  five  muro  commentati  funt. 

Finem  facio  Buchanani  verbis  ex  lib.  iv.  Rerum  Scot.  fub  Rege  xxvn.  de  Severo  impe- 
ratore : FinemRomani Imperii vallum duxit inter Bodotria & Glcu afimria ,  ubi ante AgricvU- 

jinire  provinciam  decreverat.  Id  vdlum^  quaCarrontemamnemattingit ,  pr&fidihm  hahuit- 
eofittiO*viarumdefcriptione ,  utmodic&urbisinfiareffet.  -  •>  -  Paucis  ,  antequamhdc  fcribe- 
r.emus ,  annis ,  vefiigta  foffarum  C^  murorum ,  item  vicorum  apparebant  >  nec  adhuc  muri  dJruti 
Qmttino.  ita  confufa  funt  indici&  3.  ut  non  imerimfe  multis  in  locis j>rodmt ,.  terraquc  leviter  effoffk- 

Mm  3  q^- 


278  GEOGR.APHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

madrati  lapides  eruuntur ,  quibus  vicini  agrorum  domini  ad  <zdium  fuarumfubfiruttiones  utuntur, 
Jndicant autem  infcripti  lapides ,  quiiriterim inveniuntur ,  id  opm  Romanorumfuijfe.  Magnitu- 
dmemmolitiorits  cjm  oftendunth&c  Spartiamverba,  britanniam  (qxjod  maximum  ejus 

IMPERII    DECUS)    MURO  PER  TRANSVERSAM    INSULAM    DUCTO,    UTRIMQUE    AD 

finem  oceani  munivit.     Quibus  verbis  mihi  indicare  videtur ,  nonvallum^  quodBeda 

vult ,  fed  mwumfuiffe ,  prafcrtim  quum  opus ,  cfuod  vallo  Hadriani  plus  quam  dtmidio  brevius 
Jtt ,  tali  clogioprofequatur.     Difiat  autem  ,  ubiminimum-t  hac  munitio plus  oftoginta  millibus 
■pajfuum  a  vallo  Hadriani. 

BRITANNIA     B  A  R  B  A  R  A. 

Ultra  muros  quidquid  reliquum  infulse  majoris  fuit  Britannicae ,  a  Barbaris  tenebatur , 
in  quorum  flnes  licet  femel  iterumqueRomani  excurfiones  fecerint,nihil  tamen  ita  fubege- 
runt ,  ut  pofliderent ;  fed  muro  five  vallo ,  propugnaculis  inftructo ,  divifos  barbaros 
ab  Romanis  efle  voluerunt.  Paucafunt,  quas  de  illaparte  referre  pofliimus,  quia& 
ipfis  Romanis  ignota  fuit ,  ignotior  Grzecis  ut  remotioribus. 

Pra^cipua  gens  fuerunt  Caledoriu ,  five  Calidonii ,  unde  tota  regio  faepe  Caledonia  voca- 
tnr,  &  mare  ab  occidente  ^dluens  Oceanus  Caledomm:  qui  Ammiano  Marcellino  lib. 
xxv 1 1.  cap.  xvi  1 1.  iuntDzcalidones,  fi  fcriptura  falva  eft.  Tacitus  Agricol.  cap.xi. 
Rutil&Caledoniamhabitantiumcom&i  magniartm,  Germaniaoriginemadfeverant.  Etcap. 
xxv.  ad  manm  &  arma  converfi  ptopuli ,  paratu  magno ,  majorefama ,  ut  mos  est  de  ignotis. 
Ptolemaso  etiam  funt  Calcdomi,  •&  KaMSonog  ^uwo?,  JilvaCaledonia,  quod  vocabulum 
etiam  Florus  de  Britannia  citeriore  vel  errore  vel  grandi  abufione  ufurpavit.  De  Caefare 
enim  vixTamefim  transgreflb,  lib.  m.  cap.  x.  dixit,  Britannos,  Caledonm  fequutm 
infilvitti  unum  quoque  de  regibm Cavelariu mvincula dedit.  HaeautemfilvascircaTame- 
iin  erant.  In  poetis  tolerabilius  eft.  Martialislib.x.epigram.xLiv.adQ^Ovidiumii) 
Britanniam  iturum : 

Quinte  Caledonios  Ovidi  vifure  Britannos. 
De  Vefpafiano  autem  agentes ,  propiores  vero  funt.     Silius  Italicus  lib.  1 i 1 .  ver£  f  p8. 

Inque  Caledonios  pirimm  trahet  agmina  lucos. 
Et  Valerius  Flaccus  lib.  i .  verfi  7.  de  eodem : 

Tuque  0 ,  pelagi  cui  ma)or  aperti 
Fama,  Caledonim  piofquam  tua  carbafa  vexit 
Oceanm ,  Phrygim  prim  indignatm  Iulos. 
Ptolemaeus  hoc  loco  incertus  efl: ,  ut  rerum  parum  gnarus ,  &  formam  infiilse  pervertit , 
ejus  cufpidem  non  in  feptemtrionem  ducens,  quem  re  vera  fpeclat,  {edinorientemre- 
flectit :  nifi  id  Agathodasmoni  potius  imputandum  efl; ,  qui  Tabulas  ex  illius  defcriptione 
confecit ,  quum  ipfe  in  hac  parte  infulae  nullos  numeros ,  quos  ipfe  ignoravit,  nec  potuit 
fcire ,  finibus  &  asftuariis  adpofuerit.     Videntur  tamen  Caledonii  partem  finiflram  infe- 
difle  ,   quia  ab  iilo  latere  Oceanus  Caledonius  adpellatur  ,    &  Agathodas mon  ,   unde 
incipit  Ptolemseus  Caledonios,  ftnum  Lalamnomum  proxime  fupraGlotam  conflituit : 
licet  aeftuarium  Varar  ,    iibi  illos  Ptolemzeus  terminavit ,    collocet  in  latere  obverfo, 
Eumenius  panegyrico  Conftantini  cap.  vu.  Caledones  dixit,  non  Caledonios,  ut  mox 
ex  verbis  ejus  intelligemus.     Ptolemaeus  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  ineunte  Oceanum  dixit  Axw*- 
Miuiov ,  quod  vocabulum  vulgo  Latine  exprimunt  Deucaledoninm ,  ut  idem  fint  Caledo- 
nes,  Caledomi,  fkDeucaledomi,  &  Ammiani  Dkalidones. 

Alte* 


Britannia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  IV.  275? 

Alterura  percelebre  nomen  Pittorum  eft: ,  fed  nefcio  quam  antiquum ,  quia  Tacitus  & 
Ptokmasus  nufquam  memorarunt  ,  frequens  tantum  pofterioribus.  Videtur  omnes  fe^ 
ptemtrionales  Britannos ,  faltem  plurimos  ,  fignificatu  fuo  comprehendifle :  Caledonios 
certe  comprehendit.  Eumenius  panegyrici  diclo  capite :  non  dico  Caledonum ,  aliorum- 
que  Pi&orumfilvets  &  paludes.  Ergo  &  Caledones  Picti  fuerunt.  Ammianus  ]ib.  xxv  1 1 . 
cap.  XVI 1 1 .  [Valef.  cap.  V 1 1 1 .  ]  Illudfuff.ciet  dici ,  quod  eo  tempore  Picli  in  duasgentes  diviji, 
Dtcalidonas  &  VeBuriones ;  itidemque  Attacotti ,.  bellicofa  hominum  natio ,  &  Scotti ,  -per 
diverfa  vagantes  multapo^ulabantur .  Ergo  Valentiniani  &  Valentis  temporibus  Pich  qui- 
dem  Caledonios  fiio  nomine  continebant  ,  non  autem  Scotos  &  Attacottos ,  qui  omnes 
tamen  feptemtrionalis  tum  Britannise  populi  fuerunt.  PiBos  Sc  alio  panegyrico ,  Con- 
ftantio  dicio  ,  Eumenius  memoravitcap.xi.  Natio,  inquit,  tuncrudis,  &  foU  Bntanni 
PiBis  modo  &  Hibernk  adfueta  hoflibm  ,  adhuc  feminudh ,  facile  Romanis  armis  Jignisque  cejfe- 
runt ,  proj?e  ut  hec  uno  Cafar  gloriari  in  illa  expeditione  debuerit ,  quod  navigajfet  Oceanum.  Et 
Claudianusde  111  confulatu  Honorii  verf  ^4. 

Ille  leves  Mauros,  nec  falfo  nomine  PiBos 
Edomuit ,  Scotumque  vago  mucrone  fequutm. 
N  e  c  falso  nomine  :  quia  fblita  gens  picTtis  animalium  figuris  corpus  decorare  5  unde 
nomen  putat  inditum.  Beda  Hiftor.  ecclef.  lib.  1 .  cap.  i .  Ptcios  vulgarem  tum  opinionera 
fequutus  (ait  enim ,  utperhtbent)  ex  Scythianavibuslongisadlatosdicit  :  Cambdenusau- 
tem  non  contemnendis  rationibusprobatPicl^osindigenasBritannixfeptemtrionalisfuif' 
fer  aliunde  nonaccellifTe. 

Scotos  autem  ex  Hibernia  in  majoris  infulae  feptemtrionem  adve&os  efle ,  plurium  non 
improbabilis  eft  fententia,  nec  tamen  nomen  illorum ,  fi  aucloritatem  pofcas ,  eftanti- 
quiflimum,  necquianteTheodofiiaetatemufurpaverit,  facile  quisquam  reperietur  ,  ut 
in  Hibernia  oftendemus.  Tam  Scotis  quamPictis  fuasfedesinfepteffitrionaliBritannia 
venerabilis  Beda  lib.  1.  cap.  xn.  adfignavit.  Scilicet  de Britannia  propria ,  antea  Romanay 
Subito ,  inquit,  duabm  ^enttbmtransmarinisvelte&ienterfizvu,  ScotorumaCircio,  Pictorum 
ab  Aquilone  multos  fupet  gemitque  per  annos*  Quod  fi  veriun  eft ,  quod  fupra  ex  Oceani 
nomine  conjecimus  ,  Caledonios  ,  qui  Sc  Picii  fuere ,  ab  occafu  habitaffe ,  &  Scotos  a 
Pictis,  diftin&os  ,  in  orientali  plaga  j  converfa  malim  quas  Beda  dixit ,  &  Picios  potius  a 
Circio",  Scotos  ab  Aquilone  veniflecrediderim.  nififortevagabundasgentesfedesfuas 
interventu  fasculorum  mutaverunt.  Transmarin^  autem  cur  dixerit ,  ipie  interpretatur  ? 
non  tamquam  pofitas  extra  infiilam ,  fed  quia  aparte  Britonum  erant  remot<z  5  duobm  fvnihus 
maris  interjacentibus.  Et  fl  re&e  attendimus ,  hi  prasdatores  non  ex  infulse  feptemtrione 
ultimo  venerunt ,  verum  ex  partibus  prope  valla  iive  muros ,  ubi  aeftuaria  illa  majora  funt, 
quosjtnm  videtur  adpellare :  in  quo  tra£tu  Dio  Cailius  Maatts  conftituit ,  a  Caiedoniis ,  ut 
remotioribus  ieparatos. 

Qui  praeterea  apud  ilmmianum  diclo  loco  Attacotti  &  Vecturiones  adpellantur ,  illo  folo 
au£t.ore  noti  funt ,  anemine,  quodfciam,  praetereamemorati.  Vecturionum  etiam  non 
certum  in  libris  Ammiani  vocabulum ,  fed  quod  Valeiii  fratres  obfervarunt ,  manu  fcripti 
quidam  Vefturiones*  alii  Verturiones  nobis  referunt,  Adeo  tenebris  immerfa  funt  ignobi- 
liorailla  nomina  populorum. 

Nec  clariora  funt  quae Ptolemasus  ultra  Glotam ,  fluvium  &  aeftuarium ,  nomina  po- 
pulorum  fcripiit ,  Gadinorum  ■>  Epidiorum ,  Creonum ,  Ceronum ,  Carinorum  -,  &  in  latere 
orientali  Tazalorum  ,  Mertarum  ,  Cantarum  ,  Logorum  \  &:  in.extremitatis  anguftiisy, 
utrique  laten.communibus  ?  gens  uluma  Cornabiorum ,  de  qua  ipfe  fcriplit ,  &wj&im*£?Qb 

m 


28o  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

j^q  icKtvTXtoi  Kcqveifiioi  ,  Orientaliores  O"  tdtimi  Cornabii.  Quo  forte  Agathodzemon 
Alexandrinus  refpexit  5  quum  Britannije  tabulse  extremam  partem  a  feptemtrione  deflexit 
inorientem.  Flumina  etiam  Ptolem&us  recenfet ,  fed  seque  ignobilia ,  &  omnibus  aliis 
ignota ,  Ityn  videlicet ,  Nab&um ,  Ileam ,  Loxam ,  quas ,  &  cetera  nomina ,  ad  hiftori- 
am  &  antiquitatis  ufum  nihil  adferunt. 

Tandem  defertilitate  Britanniae  aliquid  dicendum  eft.  Tacitus  Agric.  cap.  x  1 1 .  c&lum 
ejus  dicit  crcbris  imbribas&  vebultsfadum :  at  afperitatem frigorum abeffe.  Ideo  fclum ,  pr&ter 
oicam  vitemquc  &  cetera  calidioribus  terris  oririfucta ,  patiensfrugum ,  fecundum.  Additfe rre 
aurum  &  argentum  Cr  alia  metalla ,  prctium  victori&.  In  primis  (lannum  eft  quo  abundat , 
&  alias  regiones  fuperat.  Diodorus  Siculus  lib.v.cap.  xxn.de  iistradit,  quiBelerjum 
promontorium  (Bolerium  Ptolemceo ,  in  extrema  Cornuwallia)  accolant ,  Itoi  t  Kaos-nt^v 
xxTa<rKivx£x<ri9  tyiXcTi-xyojg  iqyM^opzvoi  ty,v  0i^<rav  ocvtov  yy\\.  Hifiannum,  terra^  qua  il- 
lnd  partunt ,  follerti  optre  fubacta ,  conficiunt.  Inde  per  mercatores  in  Galliam  &  ulterius 
dcportabatur.  Oefar  lib.  v.  cap.  xn. plumbum  album in  mediterraneis regionibus gigni 
refert :  ferrum  modicum  in  maritimis. 

Mxc  terrze  fertilitas  :  nonminoribiingeniorumfuit,  poftquam  cultura  ex  Romano- 
rum  conilietudine  acceflit.  Mirum,  quam  celeriter  gens  barbara  in  moribus ,  inlitteris 
profecerit.  Agricoh  prtnctpum  filios  Uberalibus  artibus  erudiri j uffit ,  quo  propere  fa  £lum  , 
ut  ingenia  Britannorum  fiudtis  Gallorum  anteferrentur ,  ut  qui  modo  linguam  Romanam  abnue- 
rant ,  cloquentiam  concuptfcerem.     Tacit.  cap.  XX I . 

H    I    B    E    R    N    I    A. 

Britannicarum  majorum  infularum  fecunda  Hibernia  eft ,  Britanniac  ,  id  eft  infulse 
maximas,  ab  occafu  folis  obje&a.  Varie  nomen  fcribitur ,  Caefari,  Tacito,  Plinio, 
Solino,  Orofio  Hibernia  eft :  PomponiciMela^^m^  quodcum  laov^vlot  Ptolemsei 
in  codice  Palatino  congruit  :  vulgati  autem  ejusdem  libri  Iouggv/a  habent,  quod  etiam 
Agathemcri  eft  lib.  ii.cap.vin.  AtStraboni  li^n  eftlib.  n  &  iv.  etiam  Ariftoteli  de 
JMundoj  quam  formam  imitatus  eft  Claudianus  de  iv  conful. Honorii verf  ^.glacialis 
Ierne:  &  Latino  cafu  Apulejus  de  Mundo ,  Ariftotelis  interpres ,  Mbioncr^erna.  Ro- 
manis  parum  cognita  Hibernia :  minus  Grsecis.  neque  enim  expeditionem  in  illam  anti- 
quis  temporibus  fuifle  factam  cognovimus  :  quam  in  animo  habuit  Agricola ,  nec  fpes 
occupandi  defuit  ,•  ut  Tacitus  in  Vita  cap.  xx i  v.  prodidit.  Quinto  ,  inquit ,  expedittonum 
anno  eam  partem  Britannia ,  qu&  Hibermam  adfpicit ,  copiis  injiruxit ,  infpem  magu ,  quam 
ob  formidinem.  fiquidem  Hibernia  media  inter  Britanniam  atque  Htfpaniamfita ,  Cr  Gallico 
quoque  mari  opportuna  ,  valentiffimam  imperii partem  magnu  invicem  ujibus  mifcuerit.  -  -  -  - 
Sapeex  eo  [Agricola]  audivi ,  legione  una  O"  modicu  auxilw  debellari  obtinesrique  Htberniam 
'pojfc.  Sed  impeditus  fuit  Agricola  aliarum  motu  gentium ,  ne  inftitutum  perfequeretur. 
Quidquid  ergo  Romani  de  infula  cognitum  habuerunt ,  per  commercia  c^  negotiatores 
habuerunt ,  eodemreferenteTacito. 

Pomponius  Mela  ita  de  illa  cenfuit  lib.  1 1 1 .  cap.  v I .  Supra  Britanniam  Juverna  eft ,  pene 
par  Jpatio  ,  Jed  utrimque  aquali  trattu  litorum  oblonga ,  c&li  ad^  maturanda  femina  iniqm : 
verum  adeo  luxuriofa  herbis  non  l&tis  modo ,  fed  etiam  duicibm ,  utfe  exiguaparte  dteipecora 
impleant,  &  mfi  pabu[o  prohibeantur ,  diutius  pafia  diffdiant.  Cultoresejus  inconditi  funt  ^ 
&emmum  virtutum  tgnari ,  pietatis  admodum  expertes.     Idem  de  pafcuis  Solir.us  tradit 

cap. 


mkrnia.  LIBER    1%    C  A  P,     IV.  zSt 

cap.  xxn.  ita  pabulofam  effe,  ut  nifi  pecua  a  pafcuis  interdumarceantur  ,  inpericulumagat 
fatias  :  &  de  barbarie  incoiarum  tam  Strabo  quam  Solinus  :  ille ,  dy^ti^  twv  B^rroi- 
yw  uW^ew ,  •  magis  feros  ,  ^»<??w  Britannos ,  effe  :  hic  ipfam  infuiam  inhumanam  dixit 
incolarum  ritu  afpero. 

Fluvios  infiilae  Ptolemaeus  paene  multos  nominavit,  equibus  potiores  funt  in  auftrali 
latere  Birgus ,  nunc  Borrow :  &  Dabrona ,  More  hodie ,  praeterfluens  oppidum  Lifmore, 
In  latere  occidentali  poft  Notium  promontorium ,  quod  Hifpaniam  fpectat ,  fiuvius  iver- 
nuseft  :  dein  Senus  3  omnium  in  infula  maximus ,  quem^^^Otoliusdixitlib.  i;.cap. 
I 1 .  nunc  Schennon :  firpra  quem  Aufoba ,  Libnius ,  Ravms ;  in  feptemtrione  Vidua ,  Argita: 
in  ortum  tendentes  Logia ,  Bubinda ,  Oboca ,  flve  Ovoca.  Befimt  hiftoriae ,  &  ex  ioiius 
Ptolem3ei  fide  haec  nomina  funt. 

Multasgentes  nominat  Ptoiemaeus  9  fed  quod  deficit  antiqua  hujus  infiilse  hiftoria ,  igno- 
tae  omnes  aut  pleraeque  ,  earumque  fineinfigniufunotitia.  In  auftrali  parte  ponitjSn» 
gantes  tamquam  cognatis  iis .,  qui  in  Britannia  hoc  nomine  clari  exftiterunt ,  colentes  circa 
promon.onum  Sacrum ,  /spoV,  quodBritannommWalliaseftoppofitum.  quibus  Vodia  ab 
occafii ,  &  fiipra  hos  Uterni  (Palat.  cod.  Ixiqvioi ,  Ivermi)  adjacebant ;  ab  occafu  poft  Notium 
promontorium  Vellabori  ,  quibus  OroiiusZ^cwoj-addit.  nam  diclo  loco  fic  ait :  Hujus 
partes  intenta  Cantabrico  Oceano  -  -  -  ab  eo  pracipue  womontorio ,  ubi  Scen<zfummis  oftium 
eft ,  &VelabriLuceniqueconfliftunt.  Ab  his  m  boream  tendunt  Nagnata ,  Erdiniy  Venni~ 
cmi\  fed  in  extremo  feptemtrione  infulas  Robogdiz. ,  ad  promontorium  hujus  nominis: 
ab  ortu  Voluntii ,  Eblanii  ( fic  Palat.  qui  aliis  Blanii ,  prope  Eblanam  urbem )  Cauci ,  & 
Manapii^  inter  quos  Sc  Brigantes  Coriondi  funt.  Hos  populos  Ptolem^us  in  Hibernia 
prodidit:  nullos  autem  in  illis  recenfiiit  Scotos^  quos  ideo  pofteriores,  faltem  nomen 
illorum  ,  oportet  in  hac  infula  fuifle.  Claudianus  demum  de  i  v.  conful.  Honorii 
verf.33. 

Scetorum  cumulos  flevit  glacialis  leme. 
Et  lib.  1 1 .  in  primum  conful.  Stilichonis  verf.  z  f  1 . 

-  —  totam  quum  Scotus  lernen. 
Movit  -  -  « 

Ifidorus  Hifpalenfls  lib.  xiv.  Origin.vi.  Scotia  eadem&  Ibernia  proxima  Bntannidinfula , 
Scotia ,  quod  ab  Scotorum gentibm  colitur ,  ad,pellata.  quod  etiam  Orofius  dixit  lib.  i.  cap.  \\. 
Hibernia ,  inquit  ,  a  Scotorum  gentibus  colitur.  .  Sed  tres  hi  auctores  pofterioris  sevi  funt  s 
nec  eximium  aliquid  adferjre  ad  antiquam  geographiam  pofTunt. 

Oppida  non  minus  varia  nominat ,  fed  qua  fide ,  aliunde  ex  antiquitate  confirmari  vel 
negari  nequit.  Eblana  creditur  Dublinium  efle ,  caput  infube  &:  regia  :  aquainauftrum 
modice  diftant  Laberus  8c  Dunum  in  mediterraneis :  illa ,  Aafiv,?@r ,  quibusdameft  caftrum 
Killair$  hoc,  Dunum^  Tedudumpauliifperadifthmum,  nunc  Down  putatur  efle.  Ad 
marei^w^^inManapiis,  adoftium  Mo^ovx,  y^fo^^fluvii.  Intus  Ivernis ,  &gemina 
Vnyia^  ut  in  Paiat.  fcribitur,  Rcgia^  a]teraad.Sm/;#fluvium  j  altera  ad  Argitam  :  fub 
qua  Raba  inter  iacus ,  quae  nomen  in  paucis  cafiilis  dicitur  adfervare. 


N  11  '1  N- 


tti  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

INSULAE     MINORES 

BRITANNICAE. 

Ut propior Britannise in freto Britannico ,  ita nobilior eft  vectis,  ut Plinius vocat 
&  Suetonius ;  etiam Ptolemaeus ,  cui  OvJjkt»?  eft  :  five  vegta,  ut efl in panegyrico 
Eumenii.,  diclo  Csefari  Conftantio  ,  cap.  xv.  Claffis  ,  inquit,  apud  FeBam  mfulam  in 
fpetulu  atque  infidiis  6ollotata.  Prave  Diodorus  Siculus  lib.  v.  cap.  xxn.  *W<v  ,  IBin  vocat , 
praecifa  littera.  Hodie  eft  Wight.  Hanc  in  Romanorum  potefktem  redegit  Vefpafianus, 
quum  privatus  fub  Claudio  meruit ,  legatus  legionis.  Suetonius  cap.  iv.  Vitx :  infulam 
Veclam  Britannitz  proximam ,  in  ditionem  redegit. 

Prope  Cantuariam  infula  eft  tanetos  a  fluvio  &  mari  cincta.  Beda  ita  nominat 
lib. i. cap. xxvi.  Solino cap. xxn. efl  tanatis,  quam fcripturam praefert Salmafius. 
Hodie  Tenet  ab  Anglis  vocatur.  Frumentariis  tampufelitemSolinusdixit.  Quod  vero 
addit ,  6c  aliis  locis  falubrem  efle ,  dum  afportata  inde  terra  ferpentes  necet  j  id  falfum  efle 
Cambdenus  prodit.  Ad  Tamefis  aeftuarium  Ptolemacus  duas  infulas  ponit ,  alteram 
toliapin,  alteram  Kaowov,  counum  adpellans.IllavideturiSc^^efYe:  hsec ^Canvey. 

In  mari  Hibernico  ,  five  inter  Angliam  &  Hiberniam  ,  duae  infulse  funt  eodem  ple- 
rumque  nomine  monae.  Quse medio mari interjacet ,  oblonga ,  ab auftro in feptem- 
trionem  direcla  ,  a  Csefare  lib.v.  cap.  xin.  ita  defignatam  habemus  :  Hibernia  dimidio 
minor ,  tit  exifirmatur  ,  quam  Britannia ;  fedp>arifpatto  transmijfm  atque  ex  Gallia  eft  in  Bri- 
tanniam.  Jnhoc  mcdio  curfu  eji  infula,  qua  adpellatur  Mona.  EademPtolemaeoMovaW#, 
Monacsda,  fed  longius  in  feptemtrionem  removit ,  quam  reveraeft.  Orofio  dicloloco 
efl  Menavia  (fic  legendum ,  non  Mevania)  quod  cum  Plinii  vocabulo  Monapia  convenit , 
fi  P  cum  B  permutato  Monabiam ,  quod  Cambdeno  videtur ,  legeris. 

Altera  mona  infula  ,  eademque  auflralicr  8c  latior,  fita  efl in ora Ordovicum ,  a 
quibus  tenui  freto  dirimitur.  Tacitus lib.  xiv.  cap.  xxix.de  Suetonio  Paullino :  Monam 
z>  dam ,  incolis  validam  ,  C^  receptacnlum  perfugarum  adgredi  parat ,  navesquefabricatur 
flano  alveo adverfm  breve litm  cr  incertum.  Sicpedites.  equttes  vado feq-.uti ,  aut  altiores  inter 
undrt  adnatantes  equis  transmifere.  Et  Agricolae  Vita  cap.  xiv.  de  eodem  :  Monam  infulam , 
nt  ziir.es  rebellibm  aimimfiraniem  adgViflts^  terga  occafioni patefecit.  Occafioni  fciiicet  de- 
fe6Kqnis  per  omnem  fere  Britanniam.  Occupavit  ergo  Paullinus  quidem ,  fed  a  pofleffione 
revocatus  eft  tumuku  Britannorum ,  ejusque  gloriam  Agricoiae  reliquit.  Tacitus  ibidem 
cap.  xvm.  Monam  infulam,  CHJuspojfejficnercvocatumPaulUnumrebcliionetotinsBritannia 
j '•■,  ramempravi  ,  redigere in poieftatem animo intendit,  Sed^  ut in-eUb.is confiliis ,  navesdee- 
ranty  ratio  &  confantia  ducis  transvexit  :  depofitis  omnibusfarcinis ,  leBiffimos auxdiarum  , 
qmbus  nota  vada ,  O"  patrius  nandi  ufus ,  cjuo  fimul  feque  &  arma  &  equos  regunt ;  ita  repente 
immifit  ■,  nt  cbfiupcfacli  hofres  ,  quiclajfem,  quinaves>  quimareexfpe&abant,  nihilardnum 
axt  im  i  Bum  crediderinfjit  ad  bc  llum  vcnientibm.  Ita  pctita  pace ,  ac  dediia  infula ,  claru s  ac 
magnm  haberiu4gricolacoz])it.  ■  Tandemab  Angiiscapta,  nxmc  Anglefey ,  quafiAnglo- 
rum  infula-,  adpellatur. 

Extfemitati  Dumnoniorum  (nunc  Cornuwaliix)  cbjectae.  fub  Hibernia  infiilae  plures 
parvac ,  exiguo  fpado  disjun&SE  inter  fe ,  vulgo  Silures  diclse ,  fed  farfo ,  quia  non  Silurum 
regi  t)  ,  fed  Dumnoniorum  objacen:.     A  Solino  id  nomen  tuit ,  fed  male  caitigato ,  ex 

quo 


InfuU  Britannic£,  L  I  B  E  R    II.     CAP.    IV.    '         283 

quo  vulgo  legitur  cap.  xxir.  Silwum  quoqueinfiulcu  abora  ,  quamgcns  BritannaDumnonii 
tenent ,  tnrbidumfirethmdifiinguit.  Salmafius  ait ,  in  mss.  effe  Siluraminfiulam:  6cinmar- 
gine  Regii  codicis  adfcriptum  Siilin^  infiulai ,  quod  probat :  faltem  Silmam  infiulam.  nam 
Sulpicius  quoque  Severus  lib.  11.  Hift.  Sacrac  cap.  li.  id  nominis  habet.  Infiantius ,  inquit , 
a-iem  fikperius  ab  ep.ificopis  damnatum  dixtmus ,  in  Sylinam  infulam ,  qua  ultra  Britanniamfita 
efi.detjortatus.  Huc  Limnum  Piinii  &  Ptolemaei  quidam  referunt ,  quaii  Silimnum ,  truncato 
capite.  Cambdenus  etiam  Cafiterides veterum  huc  refercridas  cenfet ,  quas  nullas  in  Hifpa- 
nici  maris  ora  invenimus,  ubi  a  Strabone,  Plinio,ScIino  ilint  collocatae.  Stanni  proventus  9 
unde  nomen  habent  ,  conjecluram  firmat ,  quod  copiofum  in  Silinis  eil.  Hodie  Siiiyes 
dicuntur  ,  &;  a  nautis  SorUnges. 

A  feptemtrione  plures  adjacent  minores  infulae  ad  Britannicam  majorem,  de  quibus  quse 
prifcorum  nocitia  tuerit  ,  nunc  inveftigabimus.  PomponiusMeladi&oloco:  Tnginta 
fiuntOrcades  angufitsinterfiediduct&fpatus.  Septem  Aemoda.  Plinius  lib.  iv.  cap.xvi.  Sunt 
XLOrcades,  mcdicisinterfiedificret&fipatiis.  Septem  Aemoda ,  &  xxx  Hebudes.  Solinus 
faspe dicto  cap.  xxi  1 .  A  Calidoniapromontorio Thyimpetentibus ,  bidui navigatione perfiecta^ 
excipiunt  Hebudes  tnfiiU,  quinque  numero  ,  quarumincoUnejcmntfirugss\  pifiabus  tantum  & 
iactibus  vivunt.  -  -  -  -  Secundam  a  continentifiationem  Orcadesprabent  :fied  Orcades  ab  He- 
budibus  vorro  fiunt  fieptem  dierum  ■>  totidemque  noctium  curfiu ,  nmnero  tres.  Vacant  homine  : 
nonhabentJilvaA\  tanmm  junceis  herbis  tnhorreficunt.  Ceteraearumnudaarena.  Ptolemaeus 
lib.  1 1.  cap.  II.  vniqnetvrai  vqcrQi  <£  tefcgvjew»  elt  31  •AoiA^f.nvcn  'Efixfou  ,  e  rov  dy&pw ,  Supra 
Hiberniam  fiu  infiuU  Ebud*  ,  quinque  numero  ,  quas  fingulas  nominatim  recenfet.  duas 
enim Ebuda in iis ,  um.Ri.ana:  rdiquse  Maleos ,  Epidium.  Etcap.  iii.  Ni5co<  7roc^camvren 

TJJ.  AA0VjW#*,    KtZTOi  [A£V  T>?V   O^vJct,  dx&tV  ,  "OXJJTJJ   VJJXf©- ,    A?p;#  yt>.(r@*  ,    VJTgf  »JV  Cil  OjW-r 

^ss ,  jree/  re/dnevrst  rov  »e/&pov.  InfiuU  adjacent  Albioni^  juxta  Orcada  promontorium  , 
0««'.f  infiula ,  Dumna  infiula ,  /**pv*  ^^^»?  Orcades  vnfiuUfiunt ,  numero  triginta  circiter. 

Multa  in  his  funt  pugnantia ,  quae  difficile  eft  omnia  conciliare.  Salmafius  in  Solinum 
p .  1 76.  Ebudes  Pomponius  nullxt  reccnfiet ,  &  nullat  Emodas  Ptolemaus.  Vixfiane  mihi  dubium 
es~t ,  quin  Emoda  vel  Emttda ,  &  Ebuda  eccdem  fmt.  Hocfiefiellerat  Plinium ,  qui  ,  quum  E- 
.  modat  alibi ,  apud  alios  Ebudtu  reperijfiet ,  diverfi^jutavit.  Contra  Joannes  Harduinus  hanc 
difcrepantiam  videns ,  etiam  in  numero  Ebudarum ,  quarum  xxx.  Plinius  pofiiit  5  O- 
mnium>  inquit,  veriffimePlmius:  fiuntCnimea  paneinnumer<z,  haudproculOrcadibusfiupra 
Hiberniam  Scotiamque.  Eit  ita ,  quod  numerus  Ptolemsei  &  Pomponii  non  fufficiat , 
quia  quse  ab  occafu  Scotiae  mediocres  &  parvae  6c  minimae  iniulae  adjacent,  haud  exiguum 
numerum  corificiunt.  Nihilominus  Ptolemaeum  &  Melam  easdemcredo  intellexifie9 
fed  majores  feu  mediocres  ,  pofthabitisparvis,  minimis,  &  quse  inftar  funt  fcopulorum. 
Quod  vero  Orcades  Solinus  tantum  tres  numeravit,  error  manifeftuseft,  ab  omnibus, 
quos  fequi  potuiflet  confutatus ,  qui  quamvis  ipfi  non  conientiant ,  in  eo  tamen  conveni- 
unt ,  multo  plures  omnino  fuifle ,  quam  quot  Solinus  pofuit ,  nifi  forte  pravatus  eft  nume- 
rus^  &  major  aliquis  excidit.  Plinius  certexL.  habet,  Pomponius  xxx :  Ptolemseus 
wee/' Te/«Ko»Tfl8 »  circiter  tnginta.  Videtur  ergo  numerus  xxx.excidiile,  &ipfeSolinus 
animo  intendifle  ,  aut  fcripiifTe  etiam  tres  &  triginta.  Qiiem  numerum  Orofius  lib.  r» 
cap.  11.  adprobavit.  H <zc  ,  inquit,  infiula  [  Britannia  ]  a  tergo  Orcadas  infiulas  habet ,  quor- 
rum  viginti  deficrtafiunt ,  tredecim  coiuntur.  qui  numerus  adprime  convenit ,  &  Soiini  trun- 
cata  verba  integricati  reftituit. 

Tandemde  thule  five  thyle,  quam  omnes  cum  Britannicis  conjungunt ,  aliquid 
dicendum  eft.     Salmafius  Ttyle  in  Solino  fcribit ,  ac  id  quoque  Plinio  vult  reftitui ,  a  qu  z 

Nn  z  it.i 


GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Ita  etiam  Taciti  codicibus  refertur :  at  Graeci  ©ou'*>;  diphthongo  fcribunt  Strabo ,  Pto- 
lemaeus,  Agathemerus,  &StephanusilleByzantius.  Vcztis  ultimaThulecft.9  Virgilio 
lib.  i .  Georg.  verf.  30.  &:  Scnecse Medea  verf.  379 .  De  fitu  non convenitur :  nec  mirurryn 
diftantia tanta ,  &  inaccefla infula.  IngenueStrabolib.iv.  pag.  1  39.  7re&*  $  ©«Ajjf««r«. 
4>«?  n  Isoe/ct ,  Obfcura  Thules  efl  hi(loria\  &  qui  talem  fcripferat  Maffilienfis  Py theas ,  irr 
plurimis  mentitum  efle  non  vano judicio  adfirmat.  Plinius  plus  videtur  cognovifle  lib.  1  v. 
cap.  xvi.  Ultima  omnium-t  inquit,  qu&memorantur ,  Thule:  in  quafolfiitio  tfullanotles , 
Cancrifignumjole  transeunte  ;  nullique  contraper  brumam  dies.  Si  certus  ita  fcripfit ,  fenfit 
quod  res  eft.  At  unde  conftare  ipfi  potuit  ?  Vereor  ergo ,  ne  v7r?£$oA»jcw?  loquutus  fuerit, 
prope  nullam  noctem ,  prope  nullum  diem  certis  ibi  temporibus  efle.  Hoc  Solinus ,  qui 
Plinium  fublegit ,  adjecla  socxfopane  expreilit  ita :  Thule  ultima  ,  in  qua  <efivofolftitio  nox 
p&ne  nulla.  Ptolemxus  ergo  lib.  vm.  cap.  n.  viginti  horis  aequinb&ialibus  ibi  longiffimum. 
diem  conftare  tradit ,  eique  latitudinem  lxiii  graduumabxquatorelib.il.  cap.  111.  adfi- 
gnavit :  quod  inde  etiam  ab  Agathemero ,  lib.  1  extremo ,  repetitum  eft.  Nec  Stephanus 
plures  quam  viginti  horas  acquales  ibidem  diei  dat  longiffimo  in  Thule. 

Ex  quibus  luculente  probatur ,  veteres  non  Islandiam ,  quum  Thulen  memorant ,  intel- 

lexifle,  fed  Schetland  five  Hitland  ,    aut  infulam  Fero  }  quas  cum  gradibus  &  horis  dictis 

propius  conveniunt.     Id  quodTacitus  Agric.  cap.x.confirmat,  quum  clafle  circumve- 

^lam  Britanniam  fcripfit.  Difpccta  efl  cr  Thylc ,  inquit ,  quam  haVrenut  nix  &  hiems  abdebat. 

Ax.  longius  remota  efb  Islandia  ,  quamut^z^WpoffitacircumnavigantibusBritanniam. 

Nec  illud  certum ,  num  infulamquamdammediocremcrediderintillamThulenefle,  an 

maximam  Scandinavise  peninfiilam ,  hoc  eft  Sucdiam  atque  Norwegiam ,  quam  plurimi 

quondam  pro  infula  habuerunt.     Procopius  certe  lib.11.de  Bello  Goth .  cap.  x v.     ©«' a»j/ 

l**y.l?*lh dicit, ampliffimam  Thulen efle,&  BgiTTctvioiA  dvryjv  Tthiov  n  ^KotitAcurlctv  ^v^ulvetv  « vo»9 

Britannia  decuplo  majorem^  &  inter  incolas  ejus  efle  c«  ?.*.£/& IQhvoi  iRrmotASvTeti ^qm  Scritifinni 

adpellentur,  ubi  non  femeftris  dies  acftate  fit ,  auttantanox  hieme  :  fed  6  rtA^  dutp)  t«V 

Szg/vxs  T^oTrca  is  nui^?  Tiosa^Y.ovTot  xSaun  Svn ,   Sol  circa  folliitium  per  quadraginta  dtes 

Tion  occidat ,  &  totidem  diebus  circa  brumam  ovSauri  QouvtTcv ,  non  adpareat ;  quae  omnia 

non  Islandiae ,  fed  Scandinavue  magnas ,   aut  parti  ejus ,   conveniunt.     Plinius  autem 

Norwegiam  videtur  a  Thule  feparafle.     Sunt^  inquit  lib.  iv.  cap.  xvi.  extremo,  qui€r*  ■ 

<?//'<«[  inliilas  ^]  prodant ,  Scandiam>  Dumnam,  Bergos:  maximamque  omnium  Nerigon  ex~ 

ejuo  in  Thulen  navigetur.     Adeo  incerti  de  disjuncriflimis  in  feptemtrione  locis  antiqui 

fcriptores  fuerunt.     Supra  Thulen  Plinius  unius  diei  navigatione  mare  concretum ,  quod 

a  nonnullis  Crommn ,  adpelletur ,  pofuit :  quod  &  Taciti^*gr«f» ,  (Agric.  cap.  x) .  vide- 

tur.  idem  efle,  hibernis  menfibus  glacie  ooncretum^   asftivis  pigrum ,  ita  creditum,  & 

grave  remigantibus ,  ut  nc  verais  quidem  attolli  poflit :  quamquam  contrarium  noftros  nautas 

referre ,  Michael  Virdungus  ad  Taciti  Agricolam  obfervavit, 


G.  JjL~~ 


Germanm..  LIBER    IL.CAP.     V.  % 

C     A     P     U     T      V. 

D  E 

GERMANIA     TRAN  S- 

R     H     E     N     A     N     A. 

EXpofitis  Britannorum  infulis  ,  proximus  curfus  eft  in  Germaniam ,  eamque  Trans™ 
rhenanam  ;  quas  etiam  Magna  cognominatur ,  8c  Barbara.  Quantum  nobis  con= 
ftat,  primusitaJuliusCaefardiftinxit,  lib.  iv.cap.xvi.l#*X,  inquit,  miexTtans- 
rhenanis  legatos  mijerant  :  &  lib.  v.  cap.  1 1 .  extremo ,  Treviri  Germanos  Transrhenancs 
foilicitare  dicebantur.  Sic  di6ti ,  refpe&u  illorum ,  qui  olim  in  Cisrhenana  parte  fedes 
occupaverant.  Idemlib.vi.cap.  11.  Qunm  videret  ,  Nervios ac  Menapios ,  adjunBis  Cis- 
rhenanis  omnibm  Germanis ,  effe  in  armis.  Et  Tacitus  fepe  Transrhenanos  illos  Germa- 
nos  memoravit,  ut  lib.iv.Hiftor. cap.  lxxvi.  Civilisdicitui' opjieriendaiTransrhenanorum 
ge-ites  cenfuifle.  Quod  difcrimen  etiam  pofleriori  aevo  ita  fervatum  fuit.  Capitolinus 
in  Maximino  cap.  xn.  zngreflus  Germaniam  Transrhenanam.  Et  Claudius  Mamertinus  Ge- 
nethliaco  Maximiani  cxp.vu.Transrhenana  victoria:  6c Cap.  xvi . Barbara  gentesTransrhe- 
nannu  expeditionesfurorepercita  tn  femet  imiteniur . 

Eadem  Germania  Magna  dicitur  Ptolemad  lib.  n.  cap.  xi.  infcriptioneinPalatino. 
codice,  Ti^avleu;  y,iyoiAi]t^i<rig,  GermanU  Magna pojitio.  Major  enim  multo 8c ampli- 
or  eft  quamCisrhenana,  eujus  fines  longiflime  aripaRhenirecedebant.  Barbara  vero 
vel  eadem  Magna ,  vel  maxima  ejus  pars  eft  dicta ,  quae  nondum  Romanas  ditionis  erat  y 
neque  Romanorum  commercio  exculta.  Eutropius  lib.  vir.  cap.  v.  de  Drufi  expeditione 
aufpiciis  Augufti  :  Germanorum  ingentes  copi<u  cecidii :  ipfos  quoque  trans  Albim  fluvium 
Jubmovit,  qui  inbarbarico  longeultraRhenumes~i.  In  barbarico ,  fiibaudi,  folo ,  ut  plene 
Epitoma  Victoris  de  Decio :  in  folo  barbarico  fubmerfus  eft,  Et  Vopifcus  in  Probo  cap. 
xn i.quum  jam  in no(ira  ripa,  immo  per  omnesGallias  \Germani~]  fecurivagarentur  ,  c&fs 
jrope  quadrmgentis  millibus ,  qui  Rbmanum  occupaverantfolum ,  reliquias  ultra  Nicrumflu- 
vium  Cr  Albam  removit,  tantum  his  prada  barbarica  tulit ,  qu^ntum  i0  Rbmanis  abjiule- 
rant^  contra  urbes  Romanas  &  caflra  in  folo  barbarico  pofuit ,  atque  illic  milites  coliocavit,- 
Ammianus  quoque  lib.xvin.cap.  iv.de  Alemannia,  fonte conftrato  follicitarum  gentium 
opnione  praventa ,  vifus  in  barbanco  miles;  id  eftexercitusjuliani,  fiibito  Rhenum  tra~~ 
je&us ,  venit  in  Germaniam  barbaram.  Nec  vero  folus  Probus ,  fed  fuperiores  etiam' 
principes  faspe  conati  funt  urbes •&  caftella  in  Germanica  ripa  ponere ;  plerumque  tamen" 
res  minus  feliciter  ceftit,  ut  propter  barbarorum  incurfiones,  qui  occupabant,  etiam 
fuo  aevo  Hieronymus  epiftola  xli.  ad  Rufinum ,  Rhenifemibarbaras  ripas  adpellet. 

Vocabulum  Germanorum  non  Romani  indiderunt  ,  ut  Strabo  lib.  vi  i .  ineunte  credi- 
dit,  «V  yvYicixs  Tdthdt&A  cp^'{«v  fixA-opivoi-y.  qrnft  fratres  Gallorum  voluifent  dicere :  fed  ari 
ipfis  Germanis  additum ,  non  obfcure  Tacitus  de  Mor.  Germ.  cap.  1 1 .  fignificat:  Ger- 
mmm 3  inquit ,  vocabulum recens  O-  nufer addhum :  quoniam  quiprtmi ,  Rhenum transgresju, 

Nn  3<  GaU~ 


2%6  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAF, 

Callos  cxpulerlnt ,  ac nuncTungri ,  tuncGermanivocati flnt.  Itanationisnomen^  nongentist 
evaliuffe  % av.il atim ,  ttt  omnespnmum a  victore  ob  metwm  ,  mox  afe  ipfis  invento  nomine  Germa- 
ni  vocarentur.  Quod  fi  ex  Gei  mania  hsec  vox  efh ,  vis  notionis  non  poteft  obfcura  efle , 
qua  bdlatores  fighificantur  ,  five  ex  gerre ,  id  eft,  bello,  vetcri  verbo  Tcutonico,  a 
Gothis,  Vandalis,  Burgundiombus,  Saxpnibus  in  Italiam ,  Galliam,  Hifpaniam,  & 
Britanniam  iniatoj  five  ex  reliquo  nobis  heer ,  id  efl  exercitu,  deducas  primam  fylla- 
bam  ;  a.lteraautem  man ,  id  eft  vir  ,  nemini  poteft  efie  ignota. 

Sic  evaiuit  nationis  unius  nomen ,  ut  univenle  gentis  adpeilatio  brevi  poft  tempore ,  ut 
Tacitus  ait ,  fieret.  Cetera  cognomenta ,  Teutones ,  Alemanni  ,  fero  toti  gcnti  accefle- 
runt  ,  uti  de  Teutonibm  in  Germama  feptemtrionali  oftendemus:  Alemannorum  zutcm 
nomen  per  fe  fuirrecentius,  necante  Antoninorumtcmporailliusullamentioinvetuftis 
monimentis  reperitur.  Sunt  equidem  qui  cx  Augufti  rcvo  id  nominis  dcducant ,  quia 
Agathias  Scholafticus  lib.  i.  pag.  1 7.  Afinio  Quadrato  tribuat  ,  quem  illum  Afinium  pu- 
tant  efle ,  de  quo  Strabo  lib.  iv.  referat ,  Rheni  oftia  ante  Strabonem  defcripfifle.  Verum 
hos  Suidas  &  Stephanus  Byzantius  confutant ,  qui  Quadratum  Afinium  ufque  ad  Alexan- 
drum  Mammaeae ,  autPhilippospotius,  Romanam  hiftoriam ,  Cviileeam  X»Aisti^<Uj 
hic  (in''Av9iov)  P^^kjjV  ■'X.ikikS»  idcirco  infcripfifle  referunt,  De  Caracaila  autem  primum 
tradit  Spartianus  Cap.  x.  devictjfe gentem  Alcmannornm ,  &  prseter  Germanici ,  Parthici , 
Arabici ,  etiam  Alemannici  fibi  nomen  induiffe  prod  id  it.  Sed  tum  exiguis  finibus  ca  gens 
continebatur ,  atque  etiam  poftea  diu  ,  quum  invaluiilent  ,  a  Saxonibus  &  Francombus 
diftincti  dlverfique  exftiterunt.  Ptolemieus  autem,  qui fub initium fivculi  Antonmiani 
icripfit ,  nullam  eorum  mentionem  fecit ,  neque  Ptokmeco  fuperioros ,  id  quod  novitatem 
nominis ,  aut  ipfius  coalefcentis  populi ,  probare  fatis  potcft. 

Fines  veteris  Germanise  ab  antiquis  geographis  ita  defcriptos  habemus,ut  ex  omni  parte 

fci  e  a  finibus ,  quos  nunc  habet ,  declinent.     Occidentalem  terminum  omnes  in  Rheno 

conftituunt.     Strabo  lib.  vn.  ineunte  :  Eu$u?  t»  tt^v  tS  Pjjvh  (mta  r&g  KeAirW?  yrpo?  t 

€w  KiKhiuiva  r?(>poivo}  vtfAovTotti  Statim  trans  Rhenum  poft  Gallos ,  orientcmverfm ,  Germani 

habitant.     Pomponius  Mela  lib.in.  cap.  111.     Germania  hincrifiii  Rheni uflque  ad  Alpes ;  a 

■  meridie  ipfis  Alpibus  :  ab  oriente  Sarmaticarum  confinio gcntium :  auafepemtnonemfpeclat , 

Oceanolitoreobductaeft.     Obfcura  res  de  Alpibus  eft ,  inteije&a  Rhxtia ,  Vindeiicia,  Sc 

Norici  parte ,  amplis  regionibus ,  quas  Romani  feparatas  a  Germania efie  voluerunt.  Sed 

Strabonem  videtur fequutus  Mela ,  &  ex  itlius  mente  interpretandus.  'ifctypff**  >  inquit , 

«  %wp0i  srpaV  vorov  ,    jfct)  <ruve;£ij  ^'AAjretfj  ffGiet  ?oi%iv  Jtvd  ,    7rpc?  ew  tzt apivy,v }   «V  dv  /*£<?(§)■• 

ouVww  r  "  KKitim ,  Attollitur  Germania  mendiem  verfus ,  ac  dorf/.m  quoddara  erigit  contiguum 

Alpibus,  porrectuminorientemita,  utvideriparsAlpiumpoJfit.     Sed  alia  mens  Meke ,  ac 

Strabcnis  fuit ,  neque  dubitandum  eft-,  quin  ad  AipesGermaniampertmerecrediderit. 

nam  Rhodanum  quoque ,  in  Rhams  ortum ,  6c  aiiorfum  tendentem ,  in  fiuviis  Germa- 

hise  nurneravit.     Amnium  ,  inquit ,  in  alias  gentes  exeuntuim  Banubius  e^  Rhodanus :  in 

Rhenum,  Mcenis  Cr  Lupia:  tnOceanum,  AmiJUis ,  Vifirgis ,  C^  Albisclanfnn.     Ta- 

citus  autem  principio  libri  de  Germania ,  auftraiem  iimitem  fignatius  defcripfit  ita  :  Ger± 

wania  omnis  a  Gallns  Rhatiisque  &  Panmmis  Rheno  &  Bamihioflumtmbus ;  a  S.armatis  mutua 

mttu  aut  montibusfeparatur.    Danubius  ergo  Germaniam  a  Vindeli  cia  &  Norico  feparavit : 

qucd  etiam  Ptolemaeus  his  ckrifhmis  verbis  lib.  11.  cap.xi.adfirmat :  Tt.v  pijrwfcwM 

7rAzvgyv  oe/{«  t5  Aavxftiis  ffQT&px  to  £v<rpixav  pi?& ,  Meridianumlatus  [Germanias]  termi- 

nat  Danubiipars  ocadentalis.     nam  pars  orientahs  extra  Germaniam.in  Pannonias  &  Mce- 

fias  delabitur.     In occiduo  fine  confentit  etiam  Btolemaeus ,  quod  d-Qo&fzt  0  PJJv &  ttotci." 

jwo';,  Rhenusfuviustermwatorjit.  ',  Ori- 


Germania.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    V.  287 

Orientalem limitem ambigue Pomponius & Tacitus  definiunt.  Ille enim Sarmaticarum. 
confinio  gentium ;  hic ,  mutuo  metu  aut  montibus  feparari  dixit.  Clarius  &  diftin£tius  iterum 
Ptolemaeus  ,  primum  ponitDanubii  iirispoQyv  ttjjoV  t«  v7ri_>K&(A.ivu  S#£jw#t/js#  ogy,  fiexum 
Danubii  ad  fuperjacentes  Sarmaticos  montes :  quem  ut  ipfe  gradibus  determinat ,  circa  Gra- 
nuae  oftium ,  aut  paullo  citerius ,  Cufum  five  Wagam  verfiis ,  poni  necefle  eff..  Deinde 
KzQahtiv  t£  Qvisxha  jtotoj/as  ,  j_c£f  (ti  olvtos  6  ttot«|«cV  iug  SotActosWi  filbaudi  oe/'£«,  Hoc 
eft ,  Fons  ViftuU  &  ipfefiuvius  Vifiula  ufque  ad  mare  terminat  ab  ortu  Germaniam .  Confen- 
tit  Agathemeruslib.  i  i.cap.  iv.  TV  rs^avleo;  |wst«  tcv  'Ovisdhetv  jroT«pov  tyjtai  y  2#g~' 
[xxtix  ,  Gtrwamam,  inquit,  excipit  transVifiulamfluvium  Sarmatia. 

In  feptemtrione  Oceanus  finis  eft  confenfu omnium  $  &fmus.Codanus,  hutic Bakidis 
vocatus.  Sedhocincertum,  utrumoramaris,  auftrum  fpe<5tans ,  Germaniam  fmierit, 
an  finus  infulas  &;  ulteriora  comprehendens.  Ptolemaeusfeparatinfulas,  un-lpR«VT«i  rn? 
Ti^otvlou; ,  fupra  Germaniam  JitM  ,  dicens  :  Melaautemeasdem&ulterioraincludit.  Su- 
pira  Albin  ,  inquit  ,  Codanm  ingens  [inm  magnu  piarvisque  infulis  refertus  eft.  Hac  re  mare 
quod  gremio  litorum  accipitur ,  nmquam  latepatet ,  nec  uscjuam  mart  fimile ;  verum  aquisp>af- 
fim  interfiuentibm ,  ac  fpe  transgrejfis  ,  vagum  atque  diffujum  facie  amnium  fpargitur  :  qua 
litora  attingit ,  ripis  contentum  infularum  nonlonge  difiantibm ,  &  ubiquepane  tantumdem  ,  ut 
angufium  &parfreto ,  curvansque fubinde fie ,  longofupercilio  infiexum  eft.  In  eofunt  Cimbri  & 
Teutoni:  ultra  ,  ultimi  GermanU  Hermnnes,  Quis  non  videt  infulas  Danicasdefcriptas 
efle,  fitas  in  finu  Codano  ?  Et  quia  uttra  illas  Germanorum  ultimos  locat ,  Cluverius  exi- 
ftimat  Halandiam  ,  Scandinavias  partem ,  fignificari ,  cujus  populum ,  aut  nomen  po- 
tius  ,  immutandum  efle  cenfet ,  in  quo  nolim  ei  adfentiri ,  necveroinreipfadiflentire 
longius.  Videtur  idem  ,  quod  Mela  ,  dixifle  TaCitus.  Cetera  [Germaniae]  inquit  , 
Oceanm  ambit ,  latos  finm  &  infularumimmenfafpatiacompleBens ,  nuper  cognitis  quihmdam 
gentibm  ,  ac  regibm  ,  quosbellumaperuit*  quoddeNorvagia&Suediaceteroquefeptern- 
trione  Cluverius  interpretatur  lib.  1 .  Germ.  A.  cap.  x  i . 

.    FLUMINA      G  E  R  M  A  N  I  A  E. 

Occidentis  terminus  Rhenus  fluvius  fuit ,  de  quo  fatis  dictum  efl  in  Gallia.  Proximus 
Rheno  ex  claris  &  majoribus  efl  Amifim ,  aliis  Amafius  &  Amifia ,  ac  Amafia ,  per  Frifios 
m  Oceanum  decurrens.  Mela  dicio  loco :  AmnwmexeuntiuminOceanumAmifius^  Vi- 
furgis  j  &  Albu  clarijfmi.  Plmiuslib.  I  v.  cap.  xi  1 1 1  extremo  ;  Albts,  Vifurgis ,  Ami- 
fiusi  Rhenusl  Tacitus  fcripfit  Amifia.  Annal.  i .  cap.  LX.  Cacinam  [Germanicus  Cae- 
far]  cum  quadraginta  cohortibus  Romanis ,  difirahendo  hofii ,  perBructeros  adfiumen  Amifiam 
mittit.  Et  paucis  interjectis  ,  quantum  Amifiam  &  Luppiam  amnes  inter ,  vafiatum.  Et 
cap.  lx 1 1 1 : .  Mox  redvcto  ad  Amifiam exercitu.  Straboni  eft  A^ma-iot ,  Amafia ,  lib.  vi  i . 
pag.  201.  EtV)  ffovotpol  7tA«to)  ,  wv  iv  tw  AfAoicla  &pS<r&  B^»XT6g»?  KatTtvoLV{A.x%ti<ri,  Sunt , 
Jnquit ,  amnes  navigabiles  [in  Germania]  dequibus  efi  Amafia ,  in  quo  Brucleros  Drufusprce- 
lionavalivicit.  Ptolemseoeft  AjteaVi®',  Amafius,  Ay.ot,<rU  TTOToipx '  hfioXoui  ,  Amafii fiu- 
mimsoflia,  lib.  1 1. cap.xi.  Hodie Ems vocatur ,  contract,o nomine  ,  fluvius notus ,  qui 
juxta  Emdam  urbem  Oceano  infunditur. 

■_  Amifio  &  Rheno  minora  flumina  inter jecla ,  quorum  etiam  aliqua  in  antiquitatibus  efl: 
ratio.  Dubia  memoria  efi:  SaUt  Rheno  proximi,  qui  partem  ejus ,  Drufiana  fofTa  accep tam, 
m  Oceanum  efTundit ,  nunc  Ifala  five  Yfel  didus.  Jo.  Ifac.  Pontanus  Chorc -gvaph .  Di- 
fceptat. xxx j.  contendit ,  eile hunc  Salam ,  quem  Strabo  lib,  vn.  memomveidt.  Geogra- 

phi 


288  G  EOGRAPHIAE    A  N  TIQ^U  A  E 

phi  verba  funt  pag.  2.0 1 .  ''E$-<  j^  2«Aew  -noToifAos,  £  [terct%v  ^t)  $  Pjjvh  xohiy,uv  jjgtj  jc#Tog$-Jy 
iSo%v@-  inKivxYjCzv  o  TtquaviKcs,  Efl  &  Salafiuvius  ,  «#«"  ^aw»  <$"  Rhenum  bellum  feliciter 
gercns Drufus Germamcus obiit.  Jam  vero Dio  Caflius ineunte libro lv. de  Drufi ultima ex- 
peditioneita  refert:  h  Te  r  r  X«7t«v  eVj/3<*Ae,  ^j  <3rt9>;AS-e  jus-fce/*  ^  ^arfbiotA  -  -  -  >c«V- 
Tju3-gv  -srO?  Te  T  Xe^oM^tf  [Atrist}  ,  ^m  t  'Outo-tf^ov  Jiafixe  rtkot,<ri  ^XZt  $  AA/3>j'/g  TravTse 
Tro^&wv ,  #z  Chattorum ftnes  ingrejfus,  ad  Suevos  ufque  pervenit :  «»^  *Vz  Cherufcos  converfo  iti- 
nerc,  lrifurgimtransgrejfus ,  omnia  vopulando  ,  ad  Albimufqueperrexit.  Quumvero,  ne 
Albim  transmitteret ,  dcterritus  fpectro  effet ,  rta^.^^uos  a'^e/3>j ,  0-71-*^  re  viwos-^^"©- 
dvfZy  irwj  a>  iij  cJai  vsV«)  TivJ ,  7Tg/v  3-Tn  t  P^vov  eA&tiv  ,  TeAdt»Ti;Vo4vT©'  5  confejltm  retro  ire 
ccepit ,  <cr  in  itinerc  .,  priusquam  Rhenum  attingeret  ,  morbo  cxftin&us  eft.  Ecquis  verG  hos 
populos ,  tot  expeditiones  inter  Rhenum  &  lialam  quaefierit  ?  ad  interiorem  Germaniam 
omriia  pertinent :  6v  multis  perquam  probabiie  videtur  efle ,  redeuntem  Drufum  ,  ad  Ma- 
gontiacum,  ubi  &  monimentum  ei  exilru&um  fuit ,  exfpirafTe.  Eutropiumvidelib.vn. 
cap.  vin.  in  Claudio.  Ubi  ergo  Strabonis  Sala  ?  Hadrianus  Valefius  Notit.Gall.  in  Salia 
pag.  4.96.  Alter  eft  etiam  Sala ,  a  Strabone  memoratus ,  quiin  Mcenumdelabitur.  Notusefl 
Sala  Franconicus ,  fed  minor  fluvius ,  quam  ut  cura?  potuerit  Straboni  inter  majores  efle. 
Quare  Cluverio  potius  &  Menfoni  Altingio ,  claris  viris ,  accedo  ,  •  qui  de  Sala  in  Albim 
influente  interpretantur.  Hic  enim  cum  Mceno ,  ad  Rhenum  tendente ,  Transrhenanam 
Germaniam  inferiorem  a  tergo  terminat  ,  ut  vere  Strabo  dixerit ,  inter  Salam  illum  & 
Rhenum ,  &geffifle  Drufum  res  ultimas ,  &  mortem  obiifle. 

Ptolemams  inter  Rheni  6c  Amafii  oftia  interpofuit  'Ou/tfga  V-ot^ov  Ix/3oAojV,-  Fidri. 
fiuvii  oflia  ,  quo  tractu  quum  nullus  notabilior  fluvius  adpareat  ,  quam  qui  fuperiore 
parte^ok/^,  inferiore,  AquaNigra,  (SwarteWater)  adipelhtuY',  Cluverius,  Orteli- 
us,  H.Junius,  &  nuper  quoque  Theod. Ryckius ad Taciti annal.  1 .  lxx.  exiflimant, 
liunc  ipfum  Ptolemazi  Vidrum  efle ,  quod  ideo  probabilius  Cluverio  videtur,  quiaalia 
dialecto  pronuntietur ,  Water ,  unde  fadtum  fit  Fider.  Contra  Menfo  Altingius ,  vir 
.hujus  regionis  peritiflimus ,  ex  Ptolemaei  ordine  demonftrat ,  in  Qceano  oftia  enarrari  , 
non  in  lacu  Auftrino  five  Fievo ,  in  quem  Vechtus  cum  Rheno ,  a  Drufo  abaclo ,  fpar- 
gitur.  In  Oceano  ergo  ,  poft  Manarmanim  portum ,  Vidri  oftium  oftendit ,  oilium 
Videlicet  occidentale  Amifii ,  quod  Vider  five  Witer ;  id  eft  laxius  ,  amplius  ,  noftra 
dialecto  Weiter  ,  adpelletur  ,  quia  ingenti  ore  pars  Amifii  per  id  exeat  in  Ocea- 
num. 

Ptolemaeo  etiam?  ut  diximus  modo,  locus  eft  inter  Rheni  &  Vidri  oftia  Mosvo^uoivk 
Aj(w>)v  ,  Manarmanu  porttts ,  quem  Cluverius  cenfet  efle  oppidum  Geelmuyden :  ex  cu- 
jus  portu  navigia -Haneltum  deducant.ur.  Quum  vero  Ptolema:us  in  litore  Oceani  verfe- 
tur ,  non  in  ora  lacus ,  alibi  utique  Portus  Manarmanu  eft  quasrendus ,  quem  vir  laudatus 
Menfo  Altingius  in  eo  finu  five  asftuario ,  quo  amnis  Unftngu^  qui  Grdningam  adluit , 
excipitur,  inveniri  probavit  ,  cui,  tamquam  peritiffimo  locorum  patriae,  cenfemus 
fubfcribendum  efie. 

Ipfum  autem  amnem  Unjtngim,  qui  per  Groningenfem  agrum  in  portum  illum ,  cui 
Manarmanh  nomen  eft,  defertur,  idem  Altingius  aucloritate  veteri  munitum  ivit ,  in 
Taciti  annal.  1.  cap.  lxx.  ubi  inepte  adhuc  Vtfurgim  leclum  ,  fubftituens  Unfingim. 
Nam  Vitellius  duas  legiones  fibi  a  Germanico  commiflas  ducebat  ab  Aroifiae  oilio  ad  Fie- 
vum  verfus ,  ac  psene  aeflu  maris  fubmerfus  ,  tandem  in  editiora  agmen  fubduxit.  Inde , 
ait  Tacitus,  penem.tam  ad  amnemVtfurgim ,  quo  Cafar  claffe  contenderat.  Nonccntendit 
Crcfar  ad  Vifnrgim ,  a  quo  longius  longiusque  remeabat.  Vidit  mendum  jufcus  Lipfius , 

fed 


Germania.  LIBE  R'   II.     C  A  P.  W  289 

fed  haefit  editione  prima ,  ideoque  delendum  cenfuit  nomen  Vifurgim ,  fcribendumque 
fimpliciter ,  ad  amnem  quo  Cafar.  Secundis  autem  euris  edi juffit ,  ad  amncm  Vidrum ,  id 
eft  Vechtum ,  ut  plerique  illum  interpretantur :"  eamque  lectionem ,  ut  optimam  &:  con- 
gruentem ,  adprobavit  recens  Taciti  emendator  Theodorus  Ryckius ,  vir  indufcrius  atque 
acutus.  Qiium  vero  apices  vocis  Vidrum  &  numero  &  du6lu  difcrepent  a  voce  Vifurgim ; 
conveniant  autem  maxime  cumUnflngim^hmc  vocem  fiibftituendam  fxpe  hudatus  JVienfb 
cenfet :  quod  nolumus  improbare ,  quia  cum  loci  natura  congruit ,  8c  amnis  Grbnin- 
gcnfis  Hunflng ;  &  ager  Hunfngia  vocatus  fuit :  etiam  incertas  rationes  Vidri  apud  Ptole- 
maeum  funt ,  ut  fupra  demonftravimus. 

Antequam  ad  Vifurgim  veniamus  ,  Luppia  fluvius ,  five  Ltipia  ^  qui  in  transverfum  a 
Teutenburgico  faltu  ad  Rhenum  fertur ,  eique  mifcetur ,  contemplandus  eft.     Straboni 
eft  Astt/j^,  Lupun.     Lib.  VI  l.poft  initium:  \ir\  rdvroi  ru  Apuo-tx  <p£povr«i  Bi<rxpyts  n  jjgw 
Aw'«  iroTuiAos ,  in  eamdempartem ,  in  quam  Amifla ,  feruntur  Vifurgu  &  Lupia.   Sed  fallitur 
de  Lupia,  qui  per  transverfum  ruit  inRhenum  :  Vifurgis  autem&  AmifiainOceanum 
alio  tractu  feruntur.     Vellejus  Paterculus  lib.  1 1 .  cap.  cv.     Pietatfua  Gzfarem ,  pane  ob- 
Jtrutlis  hieme  Alpibus  ,   in  urbem  traxit :  ad  tutelam  imperii  eum  veris  initio  reduxit  in  Germa' 
mam\  in  cujus  mediu  fmbus ,  ad  caput  Lupiafluminu ,  hibemadigrediensprinceps  locaverat. 
bic  Lipfius,  Bceclems,  Rob.  Riguez ,  £c  alii  legendum  judicarunt ,  non  Juli* ,  qui  nul- 
lus  amhis  eft  :  ific  ediditprimusNicolausHeinfius,  viracrijudiciofummaquedcct.rina, 
Pomponius  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .    Amnium  in  Rhenum  exeuntium  ,  Moznu  <Cr  Lupia  cla- 
riffimi.     EtTacitusannal.  i.cap.  lx.     DuftumindeagmenadultimosBruBerorum  ,  quan- 
tnmque  Amijiam  £r  Luppiam  amnes  inter ,  vaflatum :  haudprocul  Teutoburgienfi  flaltu.  Hodie 
dicitur  Upp ,  notus  amnfs  Weftphalias ,  ex  quo  nomine  adparet  5  recle  in  Taciti  libris 
littera  geminaca  fcriptum  efle. 

Excipit  Luppia  AUfonem  fluvium.  Dio  Caffius  lib.  li  1 1 1.  pag.  ^44.  &>Ve  Ap£<rov9 
avrMcircciQaQvvia-xvTcL  dvruv  ,  hei  ts  jj  o  ,  rz  Axtt-ioo;  vj\  6  EAiVwv  c-oyLulyvwrcu  ,  (fjpsg^ov  ts 
<rQi<ri  iznei^te-txi ,  ut  Drufus ,  contemnens  barbaros  ,  adLupiaCr  Elijonis  confluentes  caftellum 
eontra  eos  exflrueret.  Taciti  teflimonium  incifionis  dubio  incertius  eft  redditum.  Ait 
annal.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  cuntla  inter  caflellum ,  Alifonem ,  ac  Rbenum ,  novis  limitibus  aggeribus- 
que  permunita,  Sic  incidunt  Vertranius  tk  Freinshemius  :  ut  caftellum  fit  quod  proxime 
dixerat  LuppU  flummi  adpofltum.  Contra  Th.  Ryckius  conjungit  fine  intercifo  caflellum 
Alifonem  ,  forte  quia  Vellejus  lib.  n.  cap.  cxx. ut locum defcripfit :  quiunacircumdati 
AUfone  immenfls  Germanorum  copiis  obfldekmtur  j  &  Ptolemsso  locus  *'aa«<tov  eft ,  quam- 
quam  turbatis  numeris  ad  Rhenum  fere  reductus.  Nec  vero  de  fiumine  Dionis  dubitatur, 
quod  hodie  Alme  dicitur ,  haud  procul  Paderbornia  confluens. 

Nobilis  amnis  Vifurgis  ita  Latinis  Gnccisque  diclus ,  vulgo  Wefer.  Strabonvdicto  loco 
Bi<r«^<f:  Ptolemaso  Ovi<rx$ytgy  8c  alio  loco  corrupte  Qu'i<r%?iyis  :  Dioni  lib.  lv.  ineunte 
Oufragy©-.  Vcllejus  di6lo  lib.  1 1 .  cap.  cv.  Intrataprotinm  Germania :  fubaftiBrufteri) 
recepti  Cherufci ,  gentes :  Cr  amnit ,  moxnoftracladembilis ,  tranfltm  Vifurgu.  Melaincla- 
riffimis  ,  in  Oceanum  exeuntibus  ,  Vifurgim  refert ,  ut  fupra  vidimus.  Plinius  itidem 
dicloloco:  AlbU  ,  Vifurgis,  Amiflm ,  Rhenm.  EtTacitus  ahnal.  1 1.  cap.  ix.  Flumen 
Vifurgis  Romanos  Cherufcosqne  interfiuebat.  Atque  ita  faspe  in  fequentibus.  EtSidonius 
Apollinaris Narbone  five Carm. xxi  1 1 .  verf  244. 

Tu  Tnncrum , .  &  Vachalim ,  Vifurgin ,  Albin , 
Francorum  &  penitiffm^  paludes 
Intrares.  r 

O  o  Vi- 

4 


290  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Vifiirgis  fifliftrae  ripae  adfunditur  in  Cattis  flumen  Adrana ,  nunc  Eder  diclum.  Tacitus 
anrftil.  i  •  cap.  lvi  .  de  Germanico :  Cattu  adeo  improvtjus  advenit ,  ut  quod  imbecillum  atate 
acfexu ,  fiatim  captum  aut  trucidatumfit :  "\uventmfiumen  Adranam  nando  tramiferat ,  Roma- 
■nosquepontem  cceptantes  arcebant.  Haud  longe  a  fontibus  Adranae  exoritur  alius  amnis ,  qui 
in  contrarias  partes  fertur  &  Rheno  admifcetur ,  nunc  Lanus  iive  Lonus  di&us.  Chrifto- 
phorus  Browerus  a  Venantio  Fortunato  Laugonam  lib.  v  1 1 .  carm.  v  1 1 .  £c  in  vetuftis  diplo- 
matis  Loganam  dici ,  ad  diclum  locum  Venantii  adnotavit.  Verba  poetse  funt  ad  ducem 
Lupum : 

-  Tamque  diu  pugnM ,  acie  fugientc ,  fequutus , 
Laugona  dum  vitreis  terminus  ejfet  aquis. 
Superior  Rhenus  duos  nobiles  fluvios  haurit  Moenum  &  Nicrum.  Utrumque  Eumenius 
PanegyricoConftantinicap.xi  I  i.conjungit.  Pulchrumtibi,  inquit,  videtur ,  & 'revera 
pulcherrimum  cfi ,  ut  Rhenus  ille  nonfolum ,  ubi  aut  latitudine  vadofus ,  aut  viciniafontis  exi- 
guus  j  fed  etiam  ibi  novo  ponte  calcetur ,  ubi  totus  es~i ,  ubi  jamplurimos  haujit  amnes ,  quos  hic 
nofer  ingensfluvius ,  Cr  Barbarus  Nicer ,  &  Mcenus  invexit  5  ubijam  immani  meatuferox ,  & 
alvei  unius  impatiens ,  infua  cornua  geftit  excedere.  Sed  de  utroque  feorfum ,  quse  veteres 
fcriptores  habent^requiramus.  Alter  fcribitur  varie  Mcems^  Mosnus,  Mmm^  Menus.  Pom- 
ponius  Mela  fsepe  diclro  loco  :  Amnium  in  ali<wgentes  exeuntium ,  Danubius  cr  Rhodanus  : 
in  Rhenum^  Mcenis  Cr  Lupia  clariffimi.  Plinius  lib.  ix.cap.xv.  de  Siluro  pifce  majore : 
Tracipue  in  Mceno  ,  Germania  amne  ,  protelis  boum-,  &  in  Danubio  marris  extrahitur.  Et 
Tacitus  de  Germ.  cap.  xxvm.  Inter  Hercyniamfilvam>  Rhenumque Cr  Mcenum amnes 
jHelvetii\  ulteriora  Bqii ,  Gallicautraquegens,  tenuere.  AmmianusMarcellinuslib.xvn. 
cap.  II.  Germani  trans  Menum  nomine fiuvium  ad  opitulandumfuis  neccjfitudinibus  avo- 
iarunti 

Alterius,  Nicri,  vix  memoria  fupra  Conftantinorum  cetatem  eft  reliqua.  ExEumenii 
panegyrico  ad  Conftantinum  modo  verba  attulimus  quibus  barbarus  Nicer  cum  Moeno  di- 
cebatur ,  refpeclu  MofelU ,  fluvii  ingentis  nofiri ,  id  eft  Romani ,  ex  Romana  provincia 
in  Rhenum  decurrentis.  Vopifcus  in  Probo  cap .  x  1 1 1 .  reliquia*  [hoftium]  ultra  Nicrum 
fiuvium  cr  Albam  removit.  ■  Aufonius  Mofella  verf  42  3 . 

Hofiibus  exaBis  Nicrum  fuper. 
Et  Sidonius  Apollinaris  ad  Avitum  focerum  Panegyr.  verf.  22.4. 
BruBerus,  ulvofa  quem  vel  Nicer  abluit  unda> 
Prorumpit  Francus. 
Mediam  Germaniam  fluvius  Albis  pervadit,  vulgo  Elbe ,  in  cujus  nomine  plerique  con- 
fentiunt}  Gneci,  Strabo,  Ptolemams  6  ''aa0<?  ,  Albis:  praster  Dionem ,  cujuseftlib. 
lv.  ineunte  0  Ahfit& :  Latini,  Mela,  Plinius,  quorumverbafupracognovimus:  Vel- 
lejusPaterculus lib.  1 1 .  cap.  cvi .  a  Rheno ufquead  Aibim ,  qui  Semnonum Hermundorumque 
fims  pr&terfluit : .  Tacitus  Germ.  cap.  xl  1 .  In  Hermunduris  Albis  oriturflumen  incljtum  Cr 
notum  clim  :  &  annal.  1.  cap.  lix.  inter  Albim  &  Rhenum.    ac  fa;pe  alibi.     Et  Seneca 
Medea  verf.  371. 

Nil ,  qua  fueraty  fede  reliquh 

Pervius  orbis. 

Indus  gelidum  potat  Araxem , 

Albim  PerfA ,   Rhcnumque  bibunt. 
Flavius  Vopifcus ,  ut  modo  vidimus ,  mutataforma,  Albadixit. 

In  Aibim  decurrit  Sala  iiie  nobiiior  Germania?  fluvius ,  quem  Strabo  lib.  v  1 1  ut  fupra 

pro- 


Germania.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    V.  291 

probavimus  quum  de  Sala  Inferioris  Germaniae  five  Ifala  ageremus ,  nominatim  indicavitj 
Tacitus  lib.  xiii.  cap.  lvii.  finenominecircumfcripfit.     Eadem  afiate  y  inquit,  inter 
Hermunduros  Cattosque  certatum  magnoproelio ,  dumflumen ,  gignendo fale fecundum ,  & con- 
terminum,  vitrahunt.  ------    Jndeindulgsntianuminumilloinamneillisqueinfilvis 

falem  provenire  ,  non  ,  ut  aliM  apudgentes ,  eluvie  maris ,  arefcente  unda ;  fedfuper  ardentem 
arborumfiruemfufa ,.  ex  contrariis  interfe  elementis ,  igne  atque  aquis  concretum.  Scilicet  falinae 
noftraejuxtaSalam,  in  filvofa  tum  regione ,  ex  ipfo  flumine ,  quod  inde  nomen  haberct , 
provenire  videbantur. 

Peft  Albim  incertiora  omniaRomanisfuernnt,  ut  qui  numquam  flumen  trajecerunt , 
vel,  fi  quando  id  transmifere,  ut  de  L.  Domitio  refert  Tacitus  annal.  iv.  cap.  xliv. 
exercitu  flumen  Albim  transfcendifle  3  longius  tamen  non  videntur  progrefllefle.  Unde 
eft  quod  ulteriora  flumina  aut  taceant  omnia ,  aut  alii  aliter  illa  adpellent  atque  ordinery:, 
Mela  nihil  ultra  Albim  memorat  praeter  Vifulam  amnem ,  id  eft  Viftulam :  Plinius  Vifiu- 
lam  &  Guttalum,    Ptolemaeus  Chalufum^  Suevum,  Viadum,  Vifiulam.     Primus,  Cha- 
ittfiis,  non  dubitaturTV^^  effe,  qui  Lubeccam  perluit  3  quia  proximus  Albi  poilitur : 
altervero,  Suevm,  admodum  dubitabilis.     Quod  enim  Ptolemse us  a  Viado  (lege  Via. 
dro)  diftinguit  ,  &  citeriorem  facit 3    funt  clari  viri  qui  de  Spreha  flumine ,  quod  per 
Havelam  Albi  adfunditur ,  intel-le&um  velint :  quibus  hoc  maxime  obeft ,  quodPtole- 
maeus  folos  ibidem  amnes  recenfeat  in  Oceanum  exeuntes ,  noninaliosfluvios:  ideoque 
Cluverius  pro  uno  flumine  habet  cum  Suevum  tum  Viadrum ,  errore  feparatos  a  Ptole- 
maeo ,  quod  eo  facilius  fuerit ,  quia  Germania  trans  Albim  tum  temporis  ndn  fatis  fuit 
cognita.     Quod  etiam  Oderae,  quihaud  dubie  Ptolemsei  Viadus  vel  Viader  eft,  ut 
nomen  oftendit  3  disjunc~Hflimis  oftiis ,  6c  per  infiilas  Wollinam  &  Ufedomiam  feparatis , 
Oceano  five  Codano  finui  infunditur,  non  inprobabile  eft,  citerius  oftium  vocari  Suevum  > 
ulterius  Viadrum  ,   fervato  amnis  nomine ,  ficut  hodieque  diverfis  nominibus  illa  oftia 
diftinguuntur.Citimum  enim,quod  fluvium  Pene  fimul  effundit,ejus  nomen  quoque  induit: 
medium  Swine  adpellatur ,  feu  Swene  diale&o  alia ,  quod  propius  ad  Suevi  nomen  accedit , 
ultimum  eft  Diwenovium.  Haec  congruentior  eft  Ptolem3eiinterpretatio,quamfiineo 
errafle  dixeris ,  ut  vel  ex  uno  flumine  duo  fecerit ,  vel  fluviale  oftium  habuerit  pro  marino. 
Succedit  SoliniGuthalm  inter  Albim&  Viftulamcap.xx.  pofitus,  latiflimis amnibus 
Germaniae  adnumeratus :  qui  a  Plinio  fcribitur  Guttalm  ,   fed ,   turbato  ordine ,  ultra 
Viftulam  removetur.     Quem  fi  prefle  fequi  volueris,  de  Borufib  quodam  amne ,  forte 
Pregela  ,   interpreteris.     Quod  vero  Solinus ,  qui  Plinium  transfcripfit  ,    Guthalum 
citeriorem  ponit  ( ait  enim :  De  internis  ejm  [Germaniae]  partibus  Albu ,  Guthalus ,  Vi- 
fiula ,  amnes  latiffimi ,  pr<zcipitant  in  Oceanum ; )  nec  vero  in  Boruflia  eft  tam  clarus ,  ut 
Plinius  fuumGuttalum  facitj  aut  tam  latus  ut  dixit  de  eodem  Solinus ,  quamOderaPo- 
meraniae  3  turbatus  ordo  Plinii  a  defcribentibus  videtur ,  eique  ordo  Solini  praeferendus. 
Quod  fieftj  Guttalusnonpoteftalius  quam  Oderaefie,  quiaPomeraniaaliumtamme- 
morabilem  ac  clarum ,  latiffimumque  non  habet ,  neque  credibile  propter  hanc  cauftam , 
praetermitti  a  Plinio  vel  Solino  Oderam  potuifle.     In  quo  etiam  Philippum  Cluverium , 
praeftantiflimum  geographum  Germaniae ,  confentientem  habemus. 

Viftulaautem,  Owxha.  Ptolemaeo  8t  Agathemero ,  ~Plinio  ViPvIIusfiveVifiuIa;  Soli- 
no  Viftuia;  .&infa'iptisquibusdamlibrisFz/?/«z,  f\vo.PifcIa,  Salmafio teftante:  Pompo- 
nio  Melae Yifula ;  ex  fitu  non  dubitatur  amnis  efle,  qui  vulgo  Weixel ,  ^VVieffel  five 
WeiffcL  adpellatur ,  terminus ,  adverfus  Sarmatiam ,  Germaniae.  ut  flipra  ex  Ptolemaeo 
&  Agathemero  probavimus. 

O02  4         Au- 


29%  GEOGR.AFHIAE    ANTIQ^UAE 

Auftralis  limes  fupereft ,  quemIW*/feamnisfacit,  in  oriente7/?<?r  adpellatus.  Flu- 
vius  Europse  nobiliffimus ,  cujus  majorem  partem  pervadit ,    y/urtiv  <%lfyv  tvw  Ewgwnrijv , 
Buropam  mediam  dividens ,  ut  Herodotus  ait  lib.  n.  cap.  xxxm.     Limitem  Germanias 
ab  auftro  efle  fupra  oftendimus  ,   efleque  binominem ,  8c  nunc  Danubium  nunc  Iftrum 
dici ,  omnium  confeffione  certum  eft :  fed  quibus  regionibus  Danubius  fit ,  &  quibus  alio 
Jfter  nomine ,  diflenfionibus  auclorum  maxime  incertum  :  nifi  quod  in  eo  convenitur , 
Danubii   nomen  valere  aboccafu:  Iftn,  in  oriente.     Pomponius  lib.  n.  cap.  i.Per 
immania  magnarum  gentium  diu  Danubius  eff :    deinde  aliter  adpellantibus  accolis  jit  Ifter. 
Ptolemasus lib.  n.i.cap.  vm.  d%  'K^Unlhtoas  #<fy  kuK&tcu  6  A#v>s/3<©- yixtf-  £  HcW  ^ 
v  cm[3oKwv)  "l^©',  ab  Axiopoli  )am  vocatur Danubius ufque ad Pontem& oftiaiST&R.   At 
Axiopolis  in  Mcefia  Inferiore  efl  prope  Getarum  regionem .     Sic  tamen  etiam  Strabo  lib . 
VI  I.pag.  212.  <£  noToiyS  t«  {$>  «v«  ^  ijrO?  *&  Ttyyoug  yi^y  y-*X&  ^  x«to4^ktwv ,  b.<x,v&~ 
$iov  <5r£<)<rv\yo{>djQV ,   «  yuhizct  &1&  ^  C\%kwv  CpegeTtfW    t«  g  %dta  |wsp/g/  <£no'vT«,  t«  <dtAT&<i 
T.ixotA)  KahSeriv  vI<r£ov.  Fluminps fuperiores  partes, qu<z  fontes  verfmjunt  ad  cataraftas  ufque,  Danu- 
bium  dixeruntflua  maximeper  Dacosferuntur  :  inferiores  ad  Pontum  ufque^quibm  Getafknt  vici- 
ni)Ifirum  adpellant.  Contra Plinius  lib.  iv.  cap.  xn.  Per innumerai  lapfm gentes  Danubii  nomi- 
&e,  immenfo  aquarum  auflu ,  &  unde  primum  Illyricum  adluit ,  Ifteradpellatus.     Brevio- 
rem  fic  ufum  Vocabuli  Danubii  oftendit ,  fed  nondum  clare  diftincteque ,  quia  Illyricum 
.  antiquum  (alia  ratio  lilyrici  medio  asvo  eft)non  attingit  Danubius.      Magis  coar  ftat  ufum 
vocabuli  Agathemerus  lib.  ii.cap.  iv.  <i*Ysi@?  ,  ev  jAtfflis^Qviv&ofixvw  zrflAyw?  A«va'/3<ov... 
jws AsTo-x ,  Ifler ,  quem  ad  Vindobonam  uflque  Danubium  vocant. 

Quid  ergo  in  tanto  diflenfu  conftituendum  ?  Superiora  fluminis ,  Danubii  nomen ;  in— 

feriora  ,  Iftri  ferre  certum  eft :  in  mediis ,  huic ,  illi  nomini  terminum  prsefinire  per- 

difficile,.  in  quo  ufus  fcriptorum  fequendus  eft,  qui  vero  necipfefibiconftatubique& 

omnibus  exemplis.     Gr^ci  fcriptores  mediis  partibus  fepius  Iftrum ,  "is^ov  3  Latini  fre- 

quentius  Danubium  adpellant.     Eutropius  lib.  vi.  cap.n.  de  Scribonii  Curionis  Darda- 

nico  bello :  ufque  ad  Danubmm  jpenetravit :  &  cap.  vili.de  M.  Luculli  bello  Thracio  : 

nfque  ad  Damibium  penetravit :   Ac  Florus  lib.  iv.  cap.  xn.de  Dacis :  quoties  concretus  gelu 

Danubius junxerat  n])as.,decurrere  folebant  &  vicinapofulari.  Vopifcus  Aureliano  cap.  xxxix. 

TrovinciamtransDanubiumDaciam^aTrajanoconflitutam>reliquit.  Adde Eutropium lib.  ix.. 

€ap.  Ix.     At  idem  Florus  diclo  loco ,  paucis  ante  verbis ,  P annonii  duobus  faltibus  ^  ac 

tribus  fluviis  Dravo,  Savo ,  Iflroque  vailabamur.     Pannonii  autemDacis  citeriores  funt. 

Pxanius  in  locis  Eutropii  lib.  v  1 .  &  1  x/'ls-£cv  reddidit  qui  Latine  eft  Danubius-:  & Xiphi- 

linus  Trajani  pontem ,  qui  inMcefiaSuperioreerat,  \it\Q  "isgov  ;  Jupe r  Iftrum  conitru- 

dximfuiffe  narravit: 

MONTES    E  T    S.  I  L  V  A  E 

G    E     R     M     A     N     I     A    E. 

^n  nobilioribus  montibii^,  qui  memorantur  ab  antiquis  fcriptoriBus ,  celebratur  a 
Mela  &  Tacito  Taunus.  lile  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  Montmm  altijfimi  Taunus  &  Rhetico^ 
Hic  annal .  1 .  cap.  lv  i  ,  Germanicus  Cjuatuor  hoiones ,  quinque  auxiliarium  millia ,  &  tumul- 
marias  caterv,ts  Germanorum,  cis  Rhenum  colentium ,  C&cimtradit :  totidemlegiones  ,  dw- 

plicem. 


Germania.  L  I  B  E  R.     II.     C  A  P.  V.  293 

plicem  fociorum  numerum  ipfe  ducit :  pojitoque  caflello  fuper  vefligiapatemi  prafldii  in  monte 
Tauno ,  expeditum  excrcitum  in  Cattos  rapit.  Et  interje£tis  paucis :  Cattis  inprovifm  advenit: 

"  piventm flumen  Adranam  nando  tranuferat ,  Romanosque ,  pontem  cceptantes ,  arcebant.  dein 
tormentis  Jagittisquc  pulfl.  -  -  -  -  Ccfarincenfo  Mattio  {idgenti  caput)  aperta^opulatm  ,ver- 
tit  ad  Rhenum.  Idem  lib.  xn.  cap.  xxviii.  deL.Pomponiolegato,  qui  trans  Rhenutn 
Cattos  repreffurus ,  auxiliares  Vangiones  &  Nemetas  cum  alario  eqtiite  prasmiferat  -.-prada, 
famaque.  onufli  ad  montemTaunumrevertuntur ,  ubi Pomponius cumlegiombus opperiebatur ,j£ 
Catti  cupidne  ulcifcendi  cafumpugnapraberent.  Haec  latius  transfcribenda  erant  ,  ut  de  fitu 
conftaret  clarius.  Sunt  enim  qui  in  Cisrhenana  Germania  hunc  montem  quaerant :  quem 
vero  Tacitus  trans  Rhenum  defignat.  Quid  enim  opus  fuiflet  montano  prasfidio  in  pacata 
provincia ,  ut  Drufus  poneret ,  aut  Germanicus  dirutum  a  barbaris  inftauraret  ?  cur  flib- 
fidia ,  fuis  in  hoftem  emiffis ,  Pomponius  cis  Rhenum  pofuiflet  ad  cafus  &  fortunam  belli  ? 
Et  quia  inde  reclum  iter  ad  Mattium  oppidum  erat  &:  Adranam  flumen  y  pronum  utique 
ad  fidem  eft,  quod  Cluverius  cenfet,  efle  montem  illum,  qui  ex  adverfo  Moguntiaci 
vulgo  dsr  Hejnch  &  die  Hdhe.  adpellatur.     Ortelius  quoque  trans  Rhenum  apud  Cattos 

.  locavit. 

Pomponii  Melse  Rheticonem  fruftra  quidam  in  Rhaetia  &  in  Alpibus,nominis  confonan- 
tia  decepti ,  inveftigant ,  quia  Alpes  Romani  ad  Italiam  potius  referunt ,  quam  ad  Germa- 
niam^  nec  aliud  propofimm  Melx  fuit ,  quammontes  ,  fiivas,  f]umina  Transrhenanas 
Germaniae  indicare .  Sicut  ergo  Taunm  in  confpecta  Romanorum  fuit ,  Mo*gnntiaci  aut 
vicinis  in  locis  praefidia  habentium :  ita  vero  fimile  eft ,  in  pari  fitu  &  notitia  montem  efle 
Rheticonem ;  cui  pofitioni  nullus  refpondet  magis  ,  quam  qui  Tauno  non  minor  trans  Rhe- 
num  e  regione  Bonnae  confpicituf ,  vulgo  Septimontium ,  Sibengebirge  dielus.  Haec  ex 
Cluverii  judicio ,  qui  omnia  diligentiflime  fcrutatus  eft. 

Ptolemad  Mehbocm  mons ,  MvjAj/Sojcov  cp©* ,  inter  Vifurgim  Sc  Albim  eft,  quem  a  Cha- 
tnavis  incipere  dixit ,  ejusque  orientales  accolas ,  Bonochaemas ,  iti^J.  tqv  "aa/3<v  noToipQv  9 
circa  Albim  fluvium  ipfe  conftkuit.  Cluverio  videntur  illi  montes  eile ,  qui  reliquum  110- 
men  ex  Hercynia  filva  tenent ,  vulgo  der  Haartz.. 

^  Ejusdem  Ptolemaei  mons  AfciburgwsmBalonix.  finibus  fit  neeefTe  eft ,  quia  accolse  & 
vicini  proximi  \jX%z/.  £  'Oviwkot,  ,  ufque  ad  ViHulam  pertinuifle  dicuntur.  Montes  erga 
funt  inter  Silefiam  &  Poloniam ,  &  ex  auftrali  parte  Hungariam  contingentes.  Tandem 
^'W/fojvel.yW^j-montesadditPtolemaeus,  t»  2s/cJV#  q^  ,  quoscircaBojohemumefte 
plerique  confentiunt ,  &  ipfa  pofitio  Ptolemari  non  obfcure  probat.  Quidam  in  ortum  , 
ad  Mceni ,  Saiae  &  Egrae  fontes :  alii  in  aliam  plagam  ad  fontes  Albis  reducunt :  Cluverius 
utrobique ,  ut  fmt  montes  cingentes  Bohemiam. 

Denique  etiam  Abnoba  dignus  mons  eft  qui  commemoretur ,  Ptoleinaeo  "Awofioi  diclus, 
qui  idem  eft  :  n^que  is  difficitis  inventu,  propter  flumen  quod  fundit.  Pliniuslib.  iv. 
cap.  xii.  de  Danubio :  Ortusnic  in  GermanU  jugis  montis  Abnoba ,  ex  adverfo  Raurici  Gal- 
li<z  oppidi ,  multis  ultra  Alpes  millibus.  Et  Tacitus  de  Germ .  cap.  I .  Danttbius  moIliCr 
elementer  edito  montis  Abnobajugp  effufus ,  phrespopulos  ad.h  Feftus  Avienus  Defcriptione 
Orbisverf.437. 

Abnoba  mons  Iflro  pater  ef} :  cadit  Abnob*  hiatu. 
Silvarum  maxima  eft  Hercynia ,  Straboni  lib.  vn.  'EpjtJv^  fyvfAos ,  \> •  Grxca  littera ,  quam 
Latini  imitantur ,  quamvis  propter  Germanicam  originem  vocis  opus  non  erat.     Horrida  ^ 
fmt  &  ampliflime  patens.     Casfar  lib.vi.  cap.  xxiv.     Hercjniafilv&latitudo  ixdierum 
iierexpedito  patet.  Oritur  ab  Hdvetwtimy  crNemetum0  &  Ranracorum fflmbus^  reBaque* 

O.0  3  flm 


,9+-  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

fiuminis  DMubiircgionepertinet  adjines  Dacorum&  Anartium ■:  hincfeficttitjiniflrorfwy  di- 
verjis  a  flumine  regiombm^  multarumquegentiumfinesproptermagnhudinemattingit.  Neque 
qwsquameft  hujmGermama  ^  quifle adijfe ad initium ejm flilva dAcat ,  quum  dierumtter  lx  pro- 
cejferit  ,  aut  ,  quo  ex  loco  oriatur  ,  acceperit.  Mela  diclo  loco  dimenfione  utitur  eadem : 
Maxima  ,  inquit  ,  filvarum  Hercynia  ,  &  aliquotfunt ,  qua  nomen  habent :  fed  illa  dierum 
fexaginta  iter  occupans ,  ut  major  aliis ,  ita  &  notior.  Flinius  lib.  iv .  cap.  xiv  extremo :  in- 
trorfm ,  nullo  mferius  nobilhate ,  Herqnmmjugum  pr  atend.it  ur.  Sednecdumomnernlati- 
tudinem  videtur  Crefar  cognoviiTe.  nam  inreriorem  etiam  Germaniam  occupaverat.  Clau- 
dianus  iv  Conful.  Honor.  verf  45-0. 

venit  accola  filvcz 
Bruclcrm  Hercjnia. 
Et  de  Cattis  Tacitus  Germ.  cap.  xxx.  Catti  initiumfedis  ab  Hercjnio faltu inchoant ,  non  ita 
cflfujis  & palufiribvtt  locis  ^ut  cetera  civitatcs :  -  -  -  -  &  Cattosfluos flaltus  Hercynim proflequitur 
Jhnul  atque  deponit.  Totam  ergo  Germaniam  f  ere  complexa  videri  poteft ,  ut  ceteras  ple- 
riKque  lilvse ,  hujus  partes  adpareant ,  quamlibet  nomine  infignitas  flngulari :  neque  re- 
liquiai  ejus  tantum  illse  iiint  quae  nomen  retinent ,  der  Haartz ;  verum  etiam  alias  pleraeque 
horridiores  ,  ut  Spcfflard ,  Wcfierwald ,  Thuringtca  ,  Haflflaca ,  &  Bojohemum  cingentcs ,  6c 
alia.\     Sedveteranominainquirerejamnoftrumeft. 

Cxfar  lib.  v  1 .  cap.  x.  inflinita  magnitudiriu  filvam  memorat ,  qua adpelletur  Bacenis.  Hanc, 
ait ,  introrfm  fertinere ,  &pro  nativo  muro  objeftam  Chcrufcos  a  Suevis ,  Suevosque  a  Cheruflcis, 
rnjnriis  incurfionibwsque  prohibere.  Et  ad  hujus  finesfeSuevi,  id  eft  Catti  ,*  recipiebant, 
'  quum  Caeiaris  ,  Rhenum  transgreffi  ,  arma  refugerent.  Metaphraftes  bomiwyjv  vocat. 
Ex  fitu  autem  iilvas  Bace nis ,  &  Cattomm  fuga ,  abRheno  magis  magisque  recedenti- 
um,  adparet ,  non  poile  alios  montes  &  ialtus  efie ,  quam  Hercynias  reliquias  genuinas , 
qua;  hodieque  longo  tra6lu  procurrentes  der  Haartz.  adpellantur. 
■^»  Nec  dubium  eit  Cluverio ,  quin  &:  Cafiafilva ,  annal.  1 .  Taciti  memorata ,  pars  fuerit 
magnas  illius  Hercyniae.  Verba  Taciti  de  illa  cap .  l  .  funt :  Sequitur  ardorem  militum  Ca- 
flrr,  junfloqueponte  tramittit  duodecim  millia  e  legionibm,flex  O"  vigintiflocias  cohortes,  0B0  cqui- 

tum  alds. At  Romanm  agmine  propero  filvam  Cafliam ,  limitemque  a  Tiberio  cceptumflandity 

-  -  -  Cacina  cum  expeditis  cohortibm  prarre ,  &  obftantiajilvarum  amolirifubetur :  legiones 

modico  intervallo  flequuntur.     Juvit  nox  fideribm  illufiris  ,    ventumque  ad  vicos  Marforum. 

Quibus  expenils  omnibus  ,  Scunde  duxeritmosGermanicus,  nempe  ex  Caftris  Veteri- 

bus ;  concludit  tandem  Ciuverius  ,  filvam  Casiiam  partim  in  Clivenfi  Ducatu ,  partim 

in  Weftphaiia  efle ,  inter  Veialiam  &  Kcesfeldum  interje&am. 

,-.    Pars  quoque  Hercynias  fuit  Gabretafiiva^  Straboni  tm^x»  Zhvi j  Ga/ibreta;  Ptole- 

ma'o  rxiZejTot  vhy ,  dicta,  quamvishidiftinguantabHercynia.     Strabonis  hxc  funt  lib. 

VU.  pag.  202.  ''Efi  ffjj^  aikYi  uAjj  ToivflgviToi  ^iyxM.      ineiTa,  S\  r»  ruv  Sxjjuwv.      tiseiTa.  «F  6 

'E%wvt(§^  fyviAtq.      Eft  £r  alia  magnarfilva  Gabreta\  deindeSuevorumfledes\  wde  Hercjmus 

flaitus.  Ptoiemasus  lib.  11.  cap.  xi.  t<x  Kuhvlwcva  °Lx§v\Tct  o^.     u0'  «  kivj  idfi&Toi  ua>j, 

wv  p.s-ralJ  jf^j  ^  2«^«t/x«v  i$iv  o  O^KvviQr  £t>vy,os.    Montes  Sudeti  ditti;  flub  quibus esl  Ga- 

britafilva:  intcr  quos&  Sarmaticosmontes  efi  Hercyniafilva.    Etpoftpaullo  :  \isr^  *<*  2a- 

Sv,tu  ogjj  l&wxj&pcu'    \5cr0  Q  r»  o^v,  'Qvd&soi.    ero*  »j  TafieJra  »W     ^3  D  ^  r«/3e/r«v» 

«Aijv  Motf>KO{Aolvoi.    SuperSudetosmontes,   Theuricchtma:  tnflraillosmontes)  Varifii:  deinde 

Gabritafiiva ,  flub  qua  Marcomani.      Sed  neuter  Hercyniam  tantam  habet ,  quantam  Cas- 

far  &  Pomponius.     Conjicit  tarneri  ex  hifce  Ciuverius ,  Gabretam  filvam  partim  Thu- 

ringicam  efle ,  partim  Bojohemicam ,  Thuringicie  continuam  atque  conrexam.    Inter 

quam 


Germania.  LIBER    II.     C  A  P.      V.  295 

quam  &  Melibocum  montem  efl  Ptolemsei  Semana  filva ,  Sjjjwava  uAjj  ,  quas  quibusdam  efl 
ipfa  Bacenis  five  der  Haartz.. 

In  alia  plaga  efl  Lunajilva  \  nec  ipfa  disjuncta  longe  ab  Hercynia  filva.     Ptolemsus 

dlCCO  lOCO  j  \sm  T  'O^kvvjov  J^u^uov  Ki$oi$ot.  v<p'  £?  ra  crtiyi^v^itoi  ,  ^  jj-Aavoi  vAjj.  y(p'  |y 
jwsy«  sfSv©-*  0»  BaMjUo),  f*t^g/  £  Auva^la,  Sub  Hercyniafilva  Quadi :  fub  quibus  ferri  fodma , 
e^  LunafUva :  fub  quagens  magna  B&mi  ufque  Danubium.  Luna  ergo  filva  ad  Moraviam  efl , 
ad  fontes  Mari ,  nunc  March ,  qui  contra  Carnuntum  Danubio  infinuatur. 

Itidem  ex  alia  plaga  funt  Marciana  (ilva ,  quas  Ammianus  Marcellinus  vocat  lib.  xx  1 . 

cap.  xv.  [Valef.  cap.  vii  1.]  Difiedens  ,  inquit,  JuUanus  a  Rauracis, profeclurus 

per  Marcianatjilvas  viasque junttas  Ifiri fuminis  ripis ,  -  -  -  -  quum  ad  locum  veniffit ,  unde 
navigaripojfedidicitflumen',  lembis  confcenfis ferebatur  occulte ,  fcilicet  inPannoniam,  Sir- 
mium  verfus.  Inter  Raucacos  aiitem  6c  Danubium  recentem  media  eft  filva  Nigra  , 
Schwartzjwald  ,  notiifimse  famss  per  quam  tranfire  Julianum  oportuit ,  ut  veniret  ad  Da- 
nubium  nondum  navigabilem.  Hasc  ergoefl  illa  Marcianafilva ,  ut  Valefius ;  five  Mar- 
tiana^  ut  Lindenbrogius  fcripfit :  quam  Tabula  Peutingeriana  eodem  fitu  oilendit ,  iti- 
dem  per  c  fcriptam,  Silva  Marciana. 

DIVISIO     G  E  R  M  A  N  I  A  E 

Plinius  lib.iv.  cap.xiv.  Germanos  Transrhenanos  in quinque  gentes  dividit ,  qyaram 
quaedam  longius  &  fupra  confuetum  limitem  excurrunt.  Germanorum,  inquit,  gtnera 
qmnque ,  Vindili,  quorum  pars  Burgundiones ,  Varini ,  Carini,  Guttones.  Alterum  genus 
Ingavones  ,  quorum  pars  Cimbri ,  Teutoni ,  ac  Chaucorum  gentes.  Proximi  autem  Rhcno 
Ifiavones ;  quorumpars  Sicambri.  M&diterranei  Hermiones ,  quorum  Suevi  ,  Hermunduri  , 
Chatti,  Cherufci.  Quintapars  Peucini,  Bafierna,  contermini  Dacis.  Quumverodifficile 
fit ,  cuilibet  harum  gentium  fuam  fedem  &  proprios  fines  adfignare ;  malumus  cum  Ta- 
cito  fecundum  fiuvios  difpefcere,  qui  certiores  terminifunt,  etiamnotioresnobis  ,  ik 
jam  expofiti.  Non  equidem  aperte  ita  difpenfat  Tacitus  3  id  vero  haud  obfcure  ex  li- 
bello  ejus  colligitur.  Prima  ergo  pars  eft  inter  Rhenum ,  Salam  ,  Albim ,  ufque  ad 
SinumCodanum  vulgo  Oofi-Zee  dicTnm.-altera  inter  Salam,Albim,Danubium  &  Viftulam 
ac  mare  feptemtrionale ;  quam  uno  nomine  Sueviam  adpellabant.  Nam ,  inquit  Taci- 
tus  cap.  xxxviii.  Suevorum  non  unagens:  majoremGermania  partem  obtinem ,  propriis  adhuc 
natiombus  nominibusaue  difcrcti ,  quamquam  in  commune  suevi  vocentur.  Majores  hae  par- 
tes  fecundum  alia  interje&a  flumina  in  minores  fubdividuntur ,  ut  inter  Rhenum  8c  Ami- 
fium ,  inter  Amifium  &  Vifurgim  j  inter  Vifurgim  6c  Albim  5  &  fic  in  aliis  quoque  di- 
vifionibus.     Sit  ergo  pars  prior  oc  occidentalis  Germanorum . 

I   N  T  E  R      R  H.  E  N  U  M      E   T      A  L  B  I  M . 

Multa^  gentes  inter  Rhenum  &  Albim  coluerunt ,  qnas  diftinctius  ut  cognofcamus  y 
particulatim  contemplabimur  prout  interje£tis  aliis  fluminibus  denuo  divifie  ac  ieparatas 
funt. 

Inter Ilhenum  &  Amifium  fiib  Oceano  funt  frisii  majores  ,  a  Minoribus ,  qui  circa 
lacus  inter  Rheni  alveos  habitaverunt ,  difterminati.  Taciti  hasc  divifio  eft  de  Germ. 
cap.  xxxiv.  Angrivarios  &  Chamavos  a  tergo  Dulgibini  & '  Chafuari  cludunt ,  alidquegentes 
haud  perinde  memorata.     afronte  Frjii  excipiunt.     Majoribus  mmoribusque  Frifiuvocabdtrm 


eu 


cS 


296  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E. 

eft,  ex  modo  virium.  utraque  nationes  ufque  ad  Oceanum  Rheno pratexuntur ,  ambiuntqm 
immenfos  infutier  lacus ,  &  Romanis  cla(fibus  navigatos.  Ait  diftmgui  fic  cx  modo  virium : 
quod  argumento  eft  plus  terrarum ,  &  fpatiofiores  campos  tenuiile  Majores ,  qui  utique 
inter  Flevum  lacum,  feu  Rhenum  a  Dmfo  abacium,  &  flumen  funt  Amifium.  Ex 
quo  confequitur ,  Mmores  Friiios  circa  ipfos  lacus  &  inter  Rheni  alveos  unacumaliis 
gentibus,  lupra  m  belgicaexPlinio  enumeratis,  ut  in  tractu  anguftiore ,  coluifle.  Ta- 
citus  AUjores  maxime  in  Caninefarum  tumultu iib.  iv.  Hiftor.  cap. xv.  intelligit ,  quum 
gentem  Transrhenanam  Frifios  adpeiiat.  Statim  ,  inquit  ,  accitis  Frijiis  (transrhenana 
gens  efl)  duarum  cohortium  hiberna ,  proxima  occttpattt,  Oceano  irrumpt ,  puta,  Brinio, 
clux  Caninefatum. 

Plinius  lib.  iv.  cap.  xv.  ScFrifios  &v  Frifiabones  incer  Helium  &  Fievum ,  Rherii-oftia 
concludit,  atque  fic  tantummodo  Minorum  rationem  habet  ,  quorum  pagum  cenfet 
Menfb  Altingius  Fnfiabones  fuifle.  Sed  ukeriores  etiam  efie  Cv  ad  Amifium  ufque  per- 
tinere,  Tacitus  annal.  i.  cap.  LX.clariffimeoftendit.  Major,  inquit,  Cafari metus :  & 
ne  beilum  mola  una  ingrasret :  Coccinam  cum  quadraginta  cohortibus  Rcmanis  ,  diftrahend» 
hofli ,  per  Bru&eros  ad  fiumen  Amifiam  mittit :  equitem  Pcdo  j>rafetlusfinibus  Frifiorum  du- 
c:t.  Jj.fe  inpofitoA  navibus  quatuor  legiones  per  lacus  vexit  ,  Jimuique  piedes ,  eques ,  claffis 
apudpraditlumamnemconvenere.  EtPtolemseuslib.  Ii.cap.  XI.  rnv  7r<x?cax.ixv7riv  Y.xri%x<rw 
pl  3><?j&si2i  \Aiyj&.  rS  hfjAflx  itar»\Ai ,  partem  quaj uxta  Oceanum  eii ,,  Phrijfi  colunt  ujqueadfiw 
r,3cn  Amifium*  Sic  fcribit  ille  gentis  nomen  :  quiDionilib.Liv.funt  $je»'<rici  j  Latinis, 
PiinioTacitoque,  Frifii-.  Paullo  Diacono  lib,  vi.  Langob.cap  xxxvn.  Frifones.  EftSc 
Frifeui  veteri  infcnptione  apud  Gruterum  pag.  f  3 1 .  num .  6. 

AUR.     VERO     EQ,.    SING.     AUG. 

NAT.    FRISEO    T:    AEL.    GEMINI 

VIXIT     ANN.    XXX. 

MIL.     ANN.     XIII. 

Frifiorum itaque  poft Flevumoftium  ,  primum fuit Flevum  caflellum  Taciti ,  quod in op- 

pidis  numerane,  &  SAjj^,  Fleum  dixifle  Ptolemxus  videtur.  In  Frifiis  fuifle  certum  eft, 

&  ex  Taciti  annal. iv.  cap.  Lxxn.conftat.     Eodem,  inquit,  annoFrifii,  transrhenanus 

^ojpulm ,  pacem  exuere ,  nofira  magis  avaritia ,  quam  obfequii  impatientes*  -  -  —  Olenniusy 

e primipilaribus ,  regcndis  Frifiis  impofitus ,  wfenjosfugaprczvenit,  receptus  cafldlo ,  cuinomen 

Flevum :   Cr  haudfpernenda  illic  civiumfociorumque  manus  UtoraOceanipraJidebat.    Quod  ubi 

L.  Apronio  inferioris  Gerrnania propratori  cognitum ,  -  -   -   -  exercitum  Rheno  devecium  Fri~ 

Jiis  intulit  \folutojam  caftelli  obfidio ,  O*  adfua  tutanda  digrejfis  rebelltbus.     Cluverius  ,  com- 

rauni  nomine  inductus,  a  dextra  Fievi  oftii  ponit :  Altingius  cum  aliis  ,  ad  oftium  Unfin- 

gas,  nixus  numeris  Ptolemad,  profert,  prsefertim  quum  locus  ibi,  Fliedorp  dicl:us, 

fuperfit.     Nos  nihil  definimus:  fi  quid  tamen  omnino  dicendumeft,  cenfemus  tutius 

in  nominibus  certis ,  quam  in  dubia  aucroritate  Ptolemsei  confidi. 

Ponus  Marnamanis ,  fupra  ex  Ptolemseo ,  quum  de  fluminibus  ageremus ,  monftratus , 
vel  finus  vel  asftuarium  eft  Oceani,  (non  lacus  Flevi,  ut  alii  contra  fententiam  Ptole- 
msei  putant)  cui  Unfinga  ,  fluvius  Grbningenfis  ,  infunditur.  Deinde  Ofiium  Vidri , 
quod  occidentale  fluminis  Amifii  efle  seque  fupra ,  Altingio  indice ,  oftendimus.  Intus 
pauilo  juxta  idem  oftium  ,  quod  finus  inftar  excurrit  in  laevam ,  Amiba  oppidum  ,  quod 
Tacitus  lib.  1 1 .  annal.  cap.  v  1 1 1 .  defcripfit.  Lacus  tnde ,  inquit ,  &  Oceanum  [Germa- 
nicus]  ufque  ad  Amijiamflumen ,  fecunda navigationepervehitur :  claffis  Amifia rehtta\  Uvo 
amne ;  .erratumque  in  eo  ,  qmd  nonfubvgxit.  Vim  verbis  Taciti  inferunt ,  qui  de  Embda , 

urbe 


Germama,  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     V."  .     297 

iirbe  Cauchoruni  interpretantur,  ut  eruditeAltingius,  faepe  honoris  caufla  nominatus  5 
probavit.  In  Uvo  enim  amne  five  ad  Amifii  finiftram  &  ftatio  illa  navium ,  quae  oppor- 
tuna  ibidem  eft ,  &;  oppidum  Amifia  juxta  eamdem  quaerendum  eft. 

Interiora juxta  idcm  flumen  videritur  Corbulonis  munimentum  habuifle ,  &  Mediolanium 
Ptolemaei.  Illud  ex  Taciti  libro  xi.  cap.  xix.  eruendum.  Natio,  inquit,  Frifiorum 
>poft  rebellionem ,  clade  L.  Apronii  CKptam^  infenfa,  aut  male  fida^  datis  obfidibm  confedit 
apud  agros  a  Corbulone  defcriptos.  Idemfinatum,  magifratw  ,  C^  legcs  impofuit  ,  ac  ne 
juffa  exuerent -,  pr&Jidium  immunivit',  miffis ,  qui  majorss  Cbaucos  ad  deditionemperlicerent. 
Ex  quibus  colligitur,  in  parte  Frifiorum,  quae  Amifio  &  Chaucis  proxima  eft,  hoc 
Corhuloms  Mummemum^  cui  praefidium ,  fenatum,  magiftratum,  leges  impofuit ,  ex- 
citatum  fuifle.  Cui  locum  magis  commodum ,  quam  Groningae ,  in  tota  Frifiorum  re- 
gione  negatMenfoAItingius  inveniri5qu2e  civitas  multa  veftigiaRomanarum  legum  ac  ma* 
giftratuum  ad  noftram  aetatem  retineat.  Quod  vero  Romanorum  alia  monimenta  heic 
rara  fint  aut  nulla  ,  ex  eo  efle  probabile  facit ,  quod  ibidem  Tacitus  fubjecit ,  Claudium 
adeo  novam  in  Germaniat  vimprohibuiffe ,  ut  referri  pr&Jidia  eis  Rhenumjnberet. 

Alterum  propter  Unfingam  oppidum  ,  Mediolanium  ,  ex  fitu  6c  numeris  Ptolemsei 
conjicitur ,  quod  idem  doctiflimus  vir  Mediolanum  fcribendum  effe  exiftimat ,  qui  x  m.  p. 
fupra  Groningam ,  juxta  lacum  ,  locus  in  medii  aevi  annalibus  adhuc  Ad  tres  Lares  nomi- 
netur  ,  ibidemque  tenuis  vicus  fuperflt  Midlaren  di&us ,  id  eft  Mediolarium-»  Inde  in 
occafiim  ,  6c  Flevum  veriusCruptoricuvil/am,  &  Lucum  Baduhenn&fmffe ,  excladeRo- 
manorum,  quamTacitusannal.iv.cap.  Lxxm.defcripfit,  intelligitur.  Mox  compertum3 
inquit ,  a  transfugu ,  nongentos  Romanorum  apud  lucum ,  quem  Baduhenna  vecdnt ,  pugna  in 
fofierum  extraBa ,  corifeBos,  &  aliamquadringentorummanum,  occupataCruptoricis,  quon- 
dam  flipendiarii ,  villa ,  pofquam  proditio  metuebatur ,  mutuis  iflibw  procubuiffe.  Nemus 
jfacrum  Lucum  Baduhenna  fuifle ,  ipfiim  nomen  fert :  an  inaedificatum  fanum ,  vicum ,  vel 
majus  aliquid  habuerit ,  non  habemus  certum  dicere. 

Supra  Frifios ,  in  auftrum  verfus ,  eampi  jacebant ,  pecoribus  6c  armentis  militum ,  ad 
dextram  ripam  foflas  relie~ti ,  quos  ansib arii  five  ansivarii  :  a  Chaucis ,  finitimis  fuis 
pulfi  ,  petierunt  ab  Romano  duce  ,  nec  impetrarunt :  pariterque  deferti  a  Tenctcris 
Bruclerisque ,  ad  quos  confugerant ;  &  rejefti  ab  Ufipiis  &  Tubantibus  j  in  Cattis  tan- 
dem  &  Cherufcis  perierunt.     Tacitus  lib.  xiii.  cap.  lv.  feq.  de  iis  cnarravit. 

Ab  auftro  etiam  Frifios  fpeclabant  marsi  atque  bructeri,  ab  Rhenolongefupra 
Luppiam  extenfi :  quibus  feparati  finibus ,  minus  certum  eft.  Cluverius  cenfet ,  Mar- 
fos  in  caeforum  Bruct.erorum  loca  immigrafle.  Quae  aperta  habemus ,  ex  Tacito  oftendi- 
mus ,  aut  undecumque  poffumus.  Annali  1 .  cap.  lvi.  ille :  Fuerat animus  Cherufcis  juva- 
re  Cattos  j  fed  exterruit  C<ecina  huc  illmferens  armaz  &  Marfos ,  congredi  aufos  ,  frojpere 
■prdio  cohbuit.  Et  annali  n.  cap.  xxv .  C.  Silio  cum  triginta  peditum ,  bis  equitum  millibm 
ire  inCattos  imperat  [Germanicus  j  ipfi  majonbus  copiis  Marfos  irrumpit ,  quorum  dux  Ma- 
lovendus ,  nuper  m  deditionem  acceptuspropintfuo  luco  defejfam  J^arianalegionis  acjuilam  modi- 
co  pmftdio  firvari  irdicat.  Forte  alius  hic  lucus  eft  ab  illo ,  qui Tanfanatemplum  habuit , 
antea  ab  eodem  Caefare  everfum.  Nam  annali  1.  cap.  l.  legatus  ejuspraemifliisdicitur 
■ad  vicos  Marforum  venifle :  &  cap.  li.  Csefar  fubfequens  qumquaginta  millium  fpatiumferro 
fiammisque  pervafiajfe :  O^  profana  fimul  &  facra ,  ©~  celeberntnum  illis gentibus  temflum , 
quod  Tanfana  vocabant ,  folo  aquatum.  Non  ergo  ibi ,  fed  alio  Ioco ,  pra/idium  modicum 
fervanda^aquilaefuifle,  credibiieeft;  ficuti  nec  illud  incertum ,  inMarflsT^/^tem- 
plumexftkifle,  *• 

pp  m 


298  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

De  bructeris  Tacitus  Germ.  cap.  xxxin.  Juxta  Tentteros  Brutteriolim  occurrebant : 
nvtnc  Chamavos  &  Angrivarios  immigrajfe  narratur ,  pulfis  Brutteris  ac  penitus  excifis ,  vicina- 
rum  confenfu  nationum ,  feu  fupervix  odio,  feu  prada  dulcedinet  feu  javore  quodam  erqanos 
deorum.     nam  nefpettaculo  qutdemprcelii  mvidere.   fuper  lx  millia  non  armis  telisqm  Roma» 
fiis ,  Jed  quod  magnificentius  e(i  ,    oblettationi  eculisque  ceciderunt.     Ait  difcordia  ipforum 
Germanorum  Bru&eros ,  Romanis  cum  voluptate  fpeclantibus ,  excifos  efle.     At  non 
ita  exftirpati  omnes  ,   quin  pofteriori  etiam  tempore  ejus  nominis  multi  fupereflent. 
Incertum  tempus  hujus  internecionis ,  &  fub  Tiberio  cum  Brucieris  etiam  bellum  fuit 
Romanis.     Tacitus  annali  i.  cap.  lx.  Cafar  Cacinam,  difirahendo  hojii ,  per  Brutteros  ad 
Amtfiammittit.     Ergo  inter  Flevum  lacum  &  Amifiam  coluerunt ,.  fupra  Frifios.     nam 
equitem  Pedo  prtfettus  finibus  Frifiorum  ducebat:  ipfe  [Germanicus]  legiones per  lacusvexit, 
-  -  -  -  BruBeros ,  fua  urentes ,  expedita  cum  manu  L.  Stertinius  miffu  Germanicifudit  ,  in- 
tcrque  cadem  &  pr&dam  reperit  undevicefima,  legionis  aqutlam  cum  Varo  amiffam.     DuBum 
inde  agmen  ad  ultimos  BruBerorum:  quamtumque  Amijiam  &  Luppiam  amnes  inter ,  vafla- 
tum ,  haudprocul  Teutoburgienfifaltu.  Poileriori  autem  feculo  etiam  Bructeros  fuperfuifle  , 
remotiores  fortafTis  ab  Rheno,  panegyrici,  Conftantinodicti,  oftendunt.  Eumenius 
cap.xii.17*  ommbus  modis  barbarorumtmmamtM  frangeretur ,    immtffa  Bructeris  vajiatione 
fecifti,  imperator  invicte.     Et  Nazariusadeumdem :  Quid  memorem  Bructeros  f  quidCha- 
~mavos\  quid  Cherufcosi  quid  Alemannosi  -  -  —  Innumerafimulgentcsadbeilumcoacta9, 
fed  uno  impetu  tuofufa.Clmdhnus  i v.  Conful.  Honor.  verf.  4fO. 

-  -  -  -  venit  accola  ftlva 
Bructerus  Hercinia. 
Strabo  ccPtolemaius  Brucleros  in  Majores  8c  Minores  diflinguunt.llle  lib.  vn.  poft  initi- 
um  :   o  £&ix[ctA  itQTciy.U ,  pswv  Sid  B^ari^ciiv  iAccrrovc-v ,  Luppia  amnis  per  BruBeros  Minores 
ftdt.  EtPtolemseuslib.  i  i.cap.  xi.  KciTixxG-i  <$  rtgpavtt!/;,  t«  $!>  rsPg?  %  ^kvov  ^^o^vo*? 
ti  ts  Bgg'iCT££0<  (male  Bxce/iCTggo»  fcriptum)  o»'  p^o)  ^  o<  l.v-yayQ^ot  ,  Tenent  Germaniama 
Rk-;:c  fium.q  Brutttn  Minores  C°  Sigambri.     Minores  ergc  ad  Rhenum  fuerunt  in  limite  : 
Major es  iritus  ad  capir..  Luppise  verfiis ,  6c  faltum  Teutoburgicum. 

Intfr  Amifiam$X.P  ifurgim ad feptemtrionem feu  Oceanum  erant  chauci, five  cauchi,. 
qui  &,  c  a  u  c  i  icribuntur ,  fed  Minores  tantum :  nam  Majores  trans  Vifurgim  ufque  ad 
Albimeraht.  Ptclemaeus  in  Germania :  Jvje-n*  tst*?  k*C%o<o/  \m^o)^  y-txu.  £'QVio-x(>y^ 
7io?x-j,$.  eHrx  K.sv%at  o»  jue/^M,  ,«2^e/  $JAhfi'&  ffQT<%ju2,  Pofi  hos  [Frifios]  Cauchi Mino- 
res funt  ,  tfqueciVfurgj.m:  deinde Cauchi Majores:  ufquc  ad  Albimfittvium.  EtiamTa- 
citus  nac  djvificne ufu>eft  lib.  xi.  cap,  tax.  Corbdo ,  inquit ,  frtfidwm  [Frifiis]  immu- 
Itipit ,  miffis  qui  Majores  Chaucos  ad  dednionem  perlicerent.  Situm ,  ampiitudinem ,  & 
mores  gends  :  ra  Tacitus  de  Mor.  German.  cap.  xxxv.  defcripfit :  Hattenm  in  occidentem 
0ermanmm.  novimus.  Infeptemtrionem  ingcntifiexu  redit.  Acprimo  ftatim  Chaucorumgens, 
quamqtitim  mcipiat  a  Frifiis  acpartem  litoris  occupet^  omnium ,  quas  expofui ,  gentium  lateribus 
obtendhur ,  donec  tn  Cattos  ufquefinuetur.  Tam  immenfum  terrarumfpatium  non  tenent  tantum 
Chauci ,  fed  &  in/plent ,  populus  inter  Germanos  nobiliffimus ,  quique  magmtudincmfuam  malit 
juftiiiatueri,  fwc  cupiditate ,  jine  impotentia ,  quietifecretique.  nu!Uprovocantbellat  nullis 
raptibus  aut  latrociniis pbpulantur.  Attamen  Anfibarios  de  fedibus  expulerunt ,  ut  fupi a  ex 
annal.  xiii.  cap.  lv.  oftenfum :  &  cum  Civile  fecerunt  contra  Romanos.  Idem  Hift.  lib.  v. 
<?ap.  xix.  CiviU  Chakcomm  auxilia  venere.  Terram  illorum  Dio  Caflius  lib.  li v.  pag.  ^44. 
yLavyJJct ,  Chaucidem  adpellavit.  Noftra  cetate  Frifia  orientalis  eft  &  Oidenbu: gicus  Co- 
mitatus ,  ubi  Minores  iuere :  Bremeniis  Ducatus  &  portio  Lauenburgica ,  ubi  Majores. 

Supra 


Germania.  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  F.     V.  29^ 

Supra  Minores  Chaucos  in  auftrum  ch am avi  erant  qui  antiquiffimis  temporibus  riparrx 
Rhenitenuerunt,  ut  Anfibariorum  vel  dux ,  vel  orator  ad  Romanos ,  Bojocalus,  apud 
Tacitum  lib.  xiii.  cap.  lv.  oftendit :  quaspetebant  abRomanis,  Chamavorum  quondam 
arva,  moxTubantum,  erpofiWpiorumfuitfe.  Quo cafu vero migraverint ,  filentehifto- 
ria ,  ignotum  eft.  Migrarunt  autem  in  Bru&eromm  fedem  una  cum  Angrivariis.  Idem 
deGerm.cap. xxxiii.  JuxtaTenBerosBruBeriolimoccurrebant :  nuncChamavos&  Angri- 
varios  immigrajfe  narratur  ,  pulfis  Brucieris  acpenitusexcifis.  Vicini  ergo  Chamavorum 
angrivarii,  quos  inter  Amifiam  &  Vifurgim  coluifle ,  caftris  Germanici ,  annal.  11. 
cap.  vni.  probatur ,  quse  metanti ,  Angrivaricrum  defeBio  nuntiatur  a  tergo.  Et  quia  al- 
tero  latere  Cherufcos  attingebant ,  in  meridiem  illorum  fedem  mclinafle  non  obfcurum  eft. 
Tacitus  ibidem  cap.  xix.  Latus  unum  Angrivarii  lato  aggere extulerant ,  qm  a  Cherufcis  di~ 
rimerentur.  Ex  quo  eft  confequens ,  ut  Chamavi  feptemtrionem  verfus ,  proximeChau- 
cos ,  habitaverint.  Ptolemseo  funt  X<*  <,«<*<  ,  Chama  ,  quod  nomen  Cluverio  ex  X#|U«W, 
vel  xxpotfioi ,  utJulianusorationeadAthenienfesfcnpfit,  corruptum  adparet. 

Chamavos accolebant  tubantes,  incertum  quibus flnibus , pariter ab Rheno de- 
pulfi  quondam ,  autcedentes,  quodfupraexTacitilib.xm.cap.Lv.probavi.    Ideman- 
nal.  1 .  cap.  l  i  .    Excivit  ea  c<edes  BruBeros ,  Tubantes ,  UJipetes.     Cluverius  Teceliam  Pto- 
lemad ,  qua? ,  quod  nomen  prodit ,  nunc  Teklenburg  eft ,  in  Angrivariorum  Tubantum- 
que  confnio  ponit  :  malim  Chamavorum  Tubantumque ,  aut  gentis  utriusque  &  Tuban- 
tumconlimitio,  fedafronte:  a  tergo  enim  aliae  obfcurae  gentes  erant  dulgibini& 
CHASUARI.  Tacitus  Germ.  cap.  xxxiv.    Angrivarios  Cr  Chamavos  a  tergo  Dulgibmi  ©~ 
Chafuari  cludunt ,  aliaquegentes,  haud perindememeratA.     DulgibinifuntPtoiemaeiD^/-. 
gumnii:  Chafuari  five  Chafluari,  Strabonis  Xurnsci^tot ,  Chattuarii,  lib.  vi  i.&  Velleji 
forfan  Attuarii ,  lib.  1 1 .  cap.  cv.  truncato  capite  litterarum.   Videntur  genus  Chattorum 
five  Cattorum  fuifle ,  qui  alia  dialecto  nominati  Chaft  fuerunt ,  ficuti  nunc  Haffi.     Fran- 
cos  in  illum  tractum  fucceffiffe ,  ex  Ammiano  patet ,  qui  lib.  xx.  cap.  xxv.  [Valef.  x.]  ait 
dejuliano:  Eheno  exindetransmiffo ,  regionemfubito  pervafit  Francorum ,  qucsAttuariosvo- 
cant.    Hos  poftea  Rhenum  transjecifle ,  &  in  fecunda  Germania ,  Lugdunenfi  prima  , 
Lingonumque  finibus  fedes  occupafle  probat  Hadrianus  Valefius  Notit.  Gall.  in  AttuarU^ 
AdRhenumrevertimur.  Usipii  8c  tencteri,  a  Cattis  expulfi ,  6c  triennio  vagati 
ad  Rhenum  venerunt  Sc  Menapiorum  transrhenanas  regiones  occuparunt ,  tefte  Csefare 
lib.  iv.  cap.  iv.     A  Drufo  poftea  fubjugati ,  amicitiamRomanorurr^acceperunt.     Dio 
Caffius  lib.  liv.  pag.  ^44.  de  Drufb :  -r  pJjvov  iisz&iu&Yi,  ^  t&  Ovo-thircv;  k«t£c^^«to  , 
^  ts  hXTtlav  s^eu|e,  ^tj  e?  t>jv  t  Ivyd^^m  WiftaXi  ,    Rhenum  trajecit ,  &  Ufipetes  fubegit , 
&  Lupicz  ripispontejunctis  in  Sigambrorum  terram  irrupit.     Videntur  Ufipii  a  divortio  Rhe- 
ni  in  fuperiora  per  ripam  fedes  habuifle.     Ibidem  Dio  paullo  ante ,  U  rqv  r  'OvctmrSv 
x#t#  «vtjjv  tijv  r  B#t«oo&)v  vt)<rav  $ti$y\ ,  in  Ufipetum  regionemjuxta  ipfam  Batavorum  infulam 
transgrejfus  es~t\    Ten&eri  vero  in  auftrum  vergebant ,  Agrippinenfibus  fere  trans  flumen 
objeai.     Tacitus  Hiflor.  lib.  iv.  cap.  lxiy.  Tencteri ,  difcreta  Rhenogens ,  puta ,  ab  Ubiis 
five  Agrippinenfibus.  Scribuntur  varie  hisc  nomina ,  Ufipii ,  Ulipetes  &  Ufipeta :  fic  etiam 
Tencteri  &  Tenchteri.   Grseci  magis  variant  Strabo ,  Dio  Ptolemseus ,  addentes  litteram : 
aut  dementes ,  aut  perver tentes. 

Per  Ufipios  Drufus,  ponteinLuppiafacl»,  in  sicameros  five  sigambros,  quo- 
rum  vetus  fedes  fupra  Luppiam  fuit  5  Sc  in  extreinis  finibus  illorum,  Alifo  fluvius  &  caftel- 
lum,  ut  fupra  de  Fluminibus  diclum  fuit :  quod  ?v;furn  cafTellum  eft ,  d'e  qflb  Veilejus 
Paterculus  lib.  11.  cap.  cxx.  refert,  L.Czdwi^  praftct*  cdfircrvm ,  mwhquiqMM  ■   >- 

Pp  2 


3oo  GEOGRAPHIAE    ANT  I  QJJ  A  E 

Gumdati  Alifone  immenfts  Germanorum  copiis  obfidebantur ,  laudanda  virtus  es~t.  In  ripa  Luf>* 
pias,  oppidum  Ptolemad  eodem  nomine  Luppia,  A^Trzlsi^  nunc  Lippftadt ,  notumin 
Weftphalia  eft.  Horatius  lib.  iv.  oda  1 1  feroces  Sicambros  voeat :  fed  vicli  ab  Augufto  ■> 
quem 

Compojitis  venerantur  armis, 
ut  idem  extrema  oda  xi  v  dixit :  dc  in  Gallm  ex  fede  fua  trajecti  funt ,  ut  Tacitus  lib .  x  1 1 . 
cap.xXxix.Oftorii,  ducisRomani,  verbis  refert.  5^;ȣmTacitusnominavit,  Grse- 
corummore,  qui  Su^«p/3po»  fcripferunt:  plures  autem  Latini ,  Sicambn ',  per  1  fimplex 
&  C.  Sic  Casfar  de  fe  lib.  I v.  cap.  xvi  1 1 .  ad  utramque partem pontisfrmo prafidio  reltcto , 
infines  Sicambrorum  contendit.     Martialis  Spe£tac.  carm.  1 1 1. 

Crimbus  in  nodum  tortis  venere  Sicambri, 
Sidonius  Apollinaris  lib.  rv.epift.  i.  paludicolas  Sicambros  dixit.  Ceterahunc  tract.um  , 
poftAlifonemfluvium,  &  circa  fontes  Luppias ,  SaltusTeutoburgienfs  attingebat,  quem 
illuftriflimus  auclor  Monimentorum  Paderbornenfium ,  exfurgere  dicit  in  dicecefi  Pa- 
derbornenfi ,  ac  per  Lippienfem  ,  Ravensbergenfem ,  Oinabrugenfem ,  Monafterien- 
fem ,  &  Oldenburgenfem  ditionem  longiffimo  montium  filvarumque  tracTiu  porrigi  often- 
dit.  Sed  haec  connexio  filvarum  atque  montium  :  proprie  diclus  Teutoburgienfis  faltus 
in  Tila,  quam  diximus,  regione  eft,  quod  nomen  confirmat ,  a  Teutoburgio  duct.um, 
quod  eruditorum  plurium  confenfu  in  Dethmolda  five  Dietmellen  ,  oppido  comitatus 
Lippienfis ,.  invenitur.  Saltus  hic  clade  Variana  nobilitatus  fuit.  Tacitus  annal.  cap.  lx. 
Duiinm  inde  agmen  ad  ulttmos  Brutteroram ,  quantumque  Amifiam&  Luppiam  amnes  inter  , 
vafiatum  j  hat  d  proc/d  Teutoburgitnf  faltu ,  in  quo  reliquia  Vari  legionumque  infepulta  diceban— 
tttr.  Cluverius  hunc  locum  Cherufcis  citerioiibus ,  hoc  eft  cis  Vifurgim  colentibus ,  at- 
tribuit :  de  quibus  poftea  dicluri  fumus. 

Supra  Tencleros  circa  Segi  confluentem ,  ubi  auftralis  pars  Ducatus  Bergenfis  eft,  Clu- 
verius  Juhoncs  Taciti  locat ,  de quibus  extrerno  lib.  x 1 1 1 .  fcripfit :  Sed  civjttis  'Juhonum , 
focia  nobts  mafo  inproyifa  adfiiBa  eft.  nam  ignes  terra  editi  villas ,  arva ,  vscospaffim  corripie- 
bant ,  fi ebanturcjuc in ipfa condita nuper cclonia mcenia.  Quod vero alius nemo  bujus gentis 
mentionem  fecit,  &infuperfcriptieodices,  Florentinus&Th.  Ryckii,  VibonumteSe— 
rbntj  Nicolao  Heinfio,  acuto  viro,  in  mentem  venit,-  Ubiorum,  locojuhonum,  le- 
gendi  u  ,  q  aam  iententiam  etiam  Menfo  Altingius  tuetur :  Ryckius  autem  Aeduorum 
mavi%  &coloniamnvperconditam\  non  Agrippinenfem  ,  fed  Lugdunenfem ,  adRho- 
dani  &  "Araris  Confluentes  ,  intelligit ,  cujus  memorabile  incendium  Seneca  epift.  xc  i . 
narrayit.  Scd  propius  ad  MSS.  codicum  Ubiorum ,  qmm  Aeduorum  _)  accedit :  etiam 
ratio  temporis  ,  adverbio^^fignificata  ,  cum  Agrippinenfi  magis ,  quam  Lugdu- 
nenfi  convenit ,  uti  ex  utriusque  conditu ,  in  Galliis  a  nobis  defcripto ,  luculentum  eft. 
Ad  Segnm  fluvium  reducit  Cluverius  VtolemvdSegodunum ,  in  locum  ubi  nunc  Sigm  oppi- 
dum  eft  &  fedes  principis :  ficut  fluvius  etiam  Sigt  adpellatur ,  quem  ab  oppidi  vocabulo  , 
quod  Ptelemaeus  prodit,  Segum  mododiximus.  De  Rheticone.monte ,  qui  illo  in  tradu 
eft ,  i upra  quoque  \n_Momibus  commentati  fumus. 

S apra  Ten&eros  in  ripa  Rheni ,  fi Juhones  excidant ,.  uti  videntur  excidifie ,  c atti  , 
fivecHATTi,  ufqueadMcenumhabitabant,  ampliffimanatio,  &  late  diffufa ,  abortu 
ufque  Salam  amnem  per  Thuringiam :  a  feptemtrione  in  Weftphaliam  ad  Paderbornen- 
les  fines ;  &  praeter  Haffiam,  Wetteraviam,  &  partem  Rhenani  traftus  ac  ripasLoni 
fiuvii ,.  in':er  hos  fines  omnia  poffidebanL  Caefar  paffim  illos  Suevos  vocavit ,  neC  minus 
Rheno  adpofuit  >  nefcitur.  autem  qua  indudus  ratione ,  in.co  nomine  fuerint,  quum. 

bnge 


Germania.  LIBER    IL    C  AP.     V.  301 

longe  fatisabfint  a  propriis  Suevis  five  Alemannis.     Gefarem  interdum  aliiimitantur, 

UtStrabolib.  IV.  p.  I  34.  \szs'i%KWi:en  t?  ito-xct^iotA  rdvrtjg  ol  2ou>jf3o<  'ssi3<T<xfyo^djo^oi  Tzguu- 
vo),  y^  Jvvccuet  qjy  jrA^9-«  3ict(^i^ovxig  t  oi&av'  v(p'  uv  ol  ifgAauvdf^o»  KctriQdjyov  eig  tjjV 
bvio\  $  ?kvh  vwl,  Supra  totam  hanc  ripam  degunt  Suevi  ,  Germanica  natio  ,  reliquispotentia 
Cr  numerofuperior ,  a  quibus  expulf  in  regtonem  cis  Rhenum  confugerunt,  Et  Seneca  Medea 
verf.  713. 

Lucis  Suevi  nobiles  Hercynik. 
CattommfedemTacitusdefcribitGerm.  cap.  xxxn.  Froximi^  inquit,  Cattis  certumjam 
alveo  Rhtnum ,  quique  termmws  ejfefuffciat ,  Ufipii  ac  Ten&ert  colunt.  Et  ex  altero  latere  cap , 
xxx.  Catti  initiumfedis  ab  Hercjnio  faltu  inchoant ,  non  ita  efjujis  ac  paluftribws  locis ,  ut  ceter& 
civitatest  in  quat  Germaniapatefcit.  durantjiquidemcolles  paullatimquerarefcunt:  &  Cattos 
fuos  faltus  Hercymus  profequitur  fimul  atque  deponit.  Propria  ergo  Hercy nia  filva , .  &:  quse 
maxime  hoc  nomen  tenebat ,  in  Cattis  erat ,  &  circa  illorum  regionem. 

Caput  Cattorum  fuit  Mattium ,  quod  tamen  haud  dubie  etiam  mattiacis,  fingulari 
genti,  nomendeditj  inde  pronuni  eft  conjicere  ,  Mattiacos  fuifle  Cattorum  partem  ita  5 
ut  plerumque  feorfum  nominentur ,  etiam  a  Cattis  aiiquando  diftinguantur.  Tacitus  an- 
nal.  1.  cap.  lvi.  de  Germanico  :  expcditum  exercituminCattos  rapit  -  -  -  item,  Cattis 
improvifus  advenit  -  -  -  -  Cafar  mcenfo  Mattio  {id  genti  caput)  aperta  populatus,  vertitad 
Rmnum.  Et  lib.  I  v.  Hiftor.  cap.  xxx v  1 1 1 .  mixtus  ex  Cattis ,  Uftpiis ,  Mattiacis  exercitus. 
Quod  fi  ergo  diftin&i  funt  a  Cattis ,  diftinel:os  fines  habuifle  necefte  eft ,  quos  autem  diffi- 
cile  eft  fignanter  determinare :  nec  defperandum  tamenquodammodoinveniripofle.  Pli- 
nius  lib.  xxx I .  cap.  1 1 .  Fontes  Mattiacos laudat ,  quse  Ammiani  Aqu<z  funt  Mattiaca ,  lib, 
xx  1  x .  cap.  xx.  omnium -confenfu  therma?  Wisbadenfes ,  e  regione  Magontiaci.  •  Ait  eiiim 
Plinius:  Sunt  &  Mattiaci  in  Germaniafontes  calidi  trans  Rhenum  ,  quorum  haufustriduo 
fervet.  Deinde  Mattium,  ut  univerfae  gentis  Cattorum  ,  ita  fpeciatim  Mattiacorum  3 
quibus  nomen  dedit ,  caput  fuifle  ,  perquam  ell  vero  fimiie.  quam  ob  cauflam  non  Mat- 
tium ,  fed  Mattiacum ,  quafi  oppidum  Mattiacorum  ,  a  Ptolemaeo  vocatum  effc.  Hoc 
autem  non  tam  confenfu  plurimorum ,  quam  rationibus  Taciti ,  videtur  Marpurgum efley  - 
quafi  Matburgum,  quod  in  via  erattranseuriii  Germanico a Tauno  monte  ,  quicontra 
Magontiacum  eft ,  ad  Adranam  fiumen :  uti  ex  Taciti  annal.  i .  cap .  lv  i  .  colligitur .  Ergo 
Matdacorum  fuit  quidquid  a  Moguntia  Marpurgum  ufque  aut  paulio  ultra  eft  :  utrum 
autem  plura  poflecerint  ,  &  quem  ad  finem,  non  habemus  dicere,  Rhenum  attigifle 
certum  eft.  fic  enirn  Tacitus  de  Mor.  Germ. cap. xx ix.  Eft  in eadem  obfequio  Cr  Matuaco- 
rumgens.  Protulit enim magnitudo populi Romani ultra Rhenumy-ttlpraqze veteres  imperii  re- 
verentiam.  Ita  fede  finibusqyeinfuaripa^  menteanimoquenobiscumagunt.  Videntur  ergo 
ripam  inter  Mceni  &  Loni  confluentes  tenuifle. 

Reliqua,  ultra  iilum confluentem ,  &ad  Adranam,&Fuldam  amnem,  &ulteriora3 
Cattorum  proprie  diclorum  fuerunt  3  in  quibus  nihil  memorabile  occurrit ,  nifi  ad  Fuldam- 
Cajiellum  Cattorum  ,  nunc  urbs  inclyta  Caffel ,  licet,  praster  nomen ,  nulium  forlan  anti>- 
quum  ej us  monimentum  fupeffit,  a  geographo  vetere  vel  hiftorico  confervatum.  Cafellum 
vero  inTauno  monte ,  a  Drufo patre  exftru6lum  3  a  filio  Germanico reparatum  ?  in  fines 
Mattiacorum  incidit ,  quia  prope  Fontes  Mattiacos  erat ,  &  ad  limitem  eorum  prope  Ma- 
gontiacum ,  feu  huic  nrbi  ex  adverfo  refpondentem ,  vergebat,  Ait  de  Germanico  Cas°  - 
fare :  pofto  caftdlo  fuper  vcftigiapaterniprafidii  in.  monte  Tauno ,  expeditvm  extrcitum  in  Cattos 
fapit.  An  idem  etiarrr  Munimentum  Trajani  fit,  abjulianoreparatum,  reTerente  Mar- 
cellino.lib.  xvi  1.  poft  principium,  alios  inter  6c  Ciuverium ambigue difputatur.    Ait. 

3?p  3 


$o%  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

ille efle idem ,  atque ita ter a primoconditu Drufiano ,  propterlocicommoditatem,  re- 
paratum,  a  Germanico  j  aTrajano,  qui  nomen  fuum  indiderit ;  &tandemabJuliano. 
Nobis  fecus  omnia  videntur ,  ejusque  fententiae  auctor  nobis  ipfe  Ammianus  eft.  Tradit , 
pofi  Argentoratenfem  j>ugnam  Julianum  Magontiacumpetiiffe\  ac,  fiuminepontibusconftratis 
transmijfo ,  occupajfe  terrtu  hojiiles ,  St  noctxi  navigiis  modicis  &  velocibus  octingentos  impofuijfe 
milites-i  quifurfumverfumdecurfo  egrcjft,  quidquidinvenire potnerint,  ferrovtolarent.  Hanc 
rem  perculijfe  animos  Germanorum  ,  ut  trans  Mcenum  nominefluvium ,  ad  optulandum  fuis 
neceffitudinibus  ,  avolarent.  Emenfa  dtfiimatione  decimi  lapidis ,  quumpropejilvamvenijfent 
[qualore  tenebrarum  horrendam ,  obftruclis  femitis  cbjecto  robore  Cr  ilicibus  tncijis  \gradi  cauti 
retro  conftituerunt.  Et  dum  nullus  objiferet ,  mummentum  ,  quod  in  Alemannorumfolo  con- 
ditum  Trajanusfuo  nomine  voluit  adpellari ,  dudum  violentius  oppugnatum  ,  tumultuario  fiudio 
reparatumefi.  Videmus,  apud  Magontiacum ,  ponteinRheno  faclo  ,  exercitum  tra- 
jeclum  efle ,  &  ex  transrhenanis  caftris  emifibs  navigiis,  haud  dubie  per  Mcenum  fluvium, 
qui  hoflilem  terram  vaftarent :  ideoque  Mcenus  barbaris  transmittendus  erat ,  ut  f uis  opi- 
tularentur.  Excurfbribus  obfuit  immanis  filva ,  obftructis  femitis  inpervia ,  cujus  inter 
Francofurtum  .&  Darmftadium  reliquiae  fimt ,  qusearguunt  cum  Ottena  filva  coha^fifle. 
Congruit  fpatium  decem  lapidum  five  milliariorum.  In  illoreceptudemumjulianus, 
qui  interea  fequutusemiflariosvidetur,  TiayammunimentuminfoloAlemannorum,  hoc 
eft  finiftra  Mceni  ripa ,  reparavit.  Ultra  illam  filvam ,  ad  dextram  ripam  converfi  Nicri, 
liaud  longe  a  confluente ,  Lupodunum  Aufonii  fuit ,  qui  Mofella  verf.  42  3 .  fcripfit , 

Hofiibm  exaclis  Nicrum  fuper ,  &  .Lupodunum : 
quod  Freherus  aliique  Ladenburgum  interpretantur.     Huc  vero  producti  Cattorum  fines 
in  auftrum  fuerunt. 

Cherusci  fuperfunt,  a  Cattis  in  feptemtrionem  inter  Vifurgim  8c  Albim  procurrentes, 
gens  itidem  ampla  ,  fed  minore  gloria  quam  Catti.  Tacitus  Germ.  xxxvi  Jn  latere 
Chaucorum  Cattorumque  Cherufci  nimiam  ac  marcentem  diupartem  illacejfiti  nutrierunt.  idque 
jucundim  quam  tutimfuit ,  quia  inter  impotentes  &  validos  falfb  quiefcas.  -  -  -  Ita  qui  olim 
boni  aquique  Cherufci,  nunc  inertes  ac  Bulti  vocantur:  CattisviBoribmfortunainfapientiam 
ceffit.  Tacii  ruina  Cherufcorum  &  Fofi ,  contermina  gens .  Ex  quibusfedes  illoruminter 
Vifurgim  Sc  Albim  incidit.  Olim  bellicofiores  fuerunt  fub  Arminio  duce  contra  Roma- 
nos  pugnantes ,  ut  Tacitus  ann.  1 1 .  cap.  xvi.  feq.  perfcripfit  j  &  de  iis  non  minus,  quam 
de  Cattis  &  AngrivariistriumphavitGermanicus,  quodTacitusibidemcap.  XLi.narra- 
vit.  Latius  tum  &  cis  Vifurgim  etiam  Cherufcos  coluifle ,  ex  Dionis  lib.  li  v.  videtur 
pronum  ad  probandum  efle.  DeDrufbaitpag.j*44.  ?•  F»jvov  hm&wBHi ,  vj\  t»j  'Qvcrlirz- 
t<*A  xcfri?%i^xTo ,  r  rs  Aairiav  e£<4/|s  ,  iytj  «  t  r  Syy«w|3gwv  c*e/3#Ag  ,  Kjy  Si  oivrtf  ^  U  ¥ 
Xg§«o7t/(J«  ^5<r«^ft>§jj<r«  ,  pvxjy-  $  'Qw^yn.  Bhenum  transmifit ,  Ufipetes  fubjugavit ,  Lu- 
piam  ponte  junxit  &  in  regionem  Sicambrorum  irrupit ,  &per  illam  in  Cherujcorum  terram  , 
ufqne  ad  Vifurgim.  Quem  ordinem  Sc  Vellejus  lib.  r  1 .  cap.  cv.  tenet :  Intrataprotinm  Ger- 
ntania ,  fubatti  Attuarii ,  BrtiBeri:  recepiCherufci:  tranjitm  Vifurgh.  Hancob  cauflam 
CkwenusTeutoburgium  cum  filva,  qua  Varus  cum  legionibus aefus eft ,  Cherufcisad- 
fcripfit.     de  quo  fupra  in  Sicambris  aliquid  diximus. 

Verius  in  Cherufcis  eft  Mons  Melibocm^  de  quo  etiam  antea  dictum  fuit:  ScLucm 
Herculif,  Tacito  lib.  1 1 .  annal.  cap.  xi  1 .  Siha  Hercdifacra,  quam  prope  Mindam  fuifle 
Cluverius  opinatur :  lkTroj><ea  Druji ,  Tfoncnoi  A§«V«,  qu«  Ptolempeus  in  oppidis  Ger- 
manorum  numeravit.  Dio  Caflius  ad  Albim  pofita  fuifle  tradit  ineunte  lib.  lv.  Drufm , 
inquit,  inds  ftfjs  i1  Xt£*m(M  pgres-if,  t^l  *  'Ow^yov  futfiek,  fagitspfy&lii  Ahfilxitdn* 

srog- 


Germania.  LIBER    II    C  A  P.    V.  503 

itoftwv.  Zuetvov  littyjitQYfii  f$  ni&iuSyvW»  ax  jjVwjjS-jj  3,  <&^«»  T£zrtcuc&  $v,<rotA,  mi^^ci. 
in  Cherufcos  converfo  itinere  Vifurgim  transgreffm ,  ad  Albim  ufquepopulandoperrexit.  Hunc 
quumfrufira  conatm  effet  tranftre  ,  tropais  confiitutk ,  receffit. 

INTER     ALBIM     ET     VISTULAM. 

Septemtrionali  Germania ,  quse  Romanis  cis  Albim  erat ,  adhuc  omni  explicata  5  tra- 
je&o  amne ,  eumdem  curfum  in  feptemtrionali  plaga  ad  Viftulam  ufque  profequemur. 
Cherufcis  contermini ,  fed  Albi  interfluente  ,  f  o  s  1  erant  ,  ut  paullo  ante  ex  Taciti 
Germ.  cap.  xxxvi.  cognovimus.  Tacti  ,  inquiebat,  ruinaCherufcorum&Fofi,  conter- 
minagens ,  adverfarum  rerum  ex  aquofocii ,  quum  infecundis  minoresfuiffent.  Quod  conter- 
mini,  dubitare  poffis ,  an  trans  Albim ,  flumen  ante  oflia  inffor  maris  htum ,  fuerint.  At 
quia  fubjicit,  Eumdem  Germania  finumproxknt  OceanoCimbritenent-,  6c  hasc  verba  cum 
fiiperioribus  conneclit ,  nec  quidquam  inter  Fofos  Cimbrosque  interpofuit  5  recepta  opi- 
nio ,  Fofbs  trans  Albim  habitafle  confirmatur.  Nemo  unquam  illorum ,  nifi  Tacitus , 
mentionem  fecitj  nec  Ptolemaeus ,  qui  lx.  circiter  annispoflTacitumfcripfit,  largus 
alioquin  in  gentibus  enumerandis.  In  loco  autem  Foforum  saxones  memorat ,  quac 
validiflima  genspoftea  evafit.  <Rn  r  oiv%,ivct  £  K»iw/3&«c>i<?  Xe§o*ovjjV*>  Safove?,  Supra  col- 
lum,  inquit,  Cimbrica  Cherfonefi;  funt  Saxones.  Quse  caufla  eft,  ut  Fofi  Cluverio  fint 
ipfiSaxones,  quum  fieri  haud  potuerit ,  uttambreviintervalloFoforumgens  perierit,. 
&  nova  Saxonum  furrexerit ,  a  nemine  antea  memorata.  Ipfam  autem  Cherfonefum 
his  obfcuris  nominibus  poft  Saxones  replevit  Sigulonibm ,  Sabalingiis ,  Cabandu  ,  Chaiu  ,. 
Phundufiis  ,  Charudtbm  ,  noivTOtiv  3  tfMnudTcnoi  KlpfigQi ,  omnium  autem  maxime  feptem- 
trwnales  Cimbri. 

Cimbri  autem  Taciti asvo parva civttas,  fedgloriaingens.  Additcap.xxxvi  1.  vete- 
risfama  late  manere  vefiigia ,  utraque  ripa  caftra  acfpatia ,  quorum  ambitu  nunc  quoque  metia- 
ris  molem  manmque  gentis ,  &  tam  magni  exercitus fidem.  Non  dubium  ergo  ,  ingentem 
olim  multitudinem  fuifle ,  quse  peninlulam  occuparet ,  6c  obfcuros  popuios ,  quos  Pto- 
lemasus  nominavit ,  fubject.os  &  oppreflbs  contineret.  Quum  vero  Italiam  invafuri  eflent,, 
a  Mario  Catuloque  flmt  deleti :  quae  vero  pars  domi  remanferat ,  Taciti  sevo  civitu*par- 
va  ,  in  feptemtrionali  peninfulas  finu,  Ptolemaeo  auctore,  collocatur.  Pofl  Albim 
fupra  Cimbros  Tacitus  R-eudignos,  Aviones ,  Anglos  ,  Varmos^  Eudofes,  Suardoms&C 
JVuithones,  cap.XL.  nominavit:  fed  difficulter  in  fuas  fedes  diflribuuntur ,  quiaaliahoc 
loco  6c  monftrofa  vocabula  Ptolemaeus  habet.  Merae  ergo  conjeclurae  funt ,  quas  fequun- 
tur ,  qui  in  tabuiis  fedes  hifce  gentibus  adfignaverunt :  foli  angl  1 ,  quod  alio  aevo  f  bcie- 
tatem  cum  Saxonibus  in  occupanda  Britannia  fecerunt ,  videntur  conjungendi ,  ut  vicini3; 
efle. 

Urbes  Ptolemacus  ad  Albim  ponit  Marionem  &  Laciburgum ,  quarum  illa  fere  in  Iocum: 
cadit  ubi  nunc  Hamburgum ,  celeberrimum  emporium  efl :  hoc ,  fupra  illam  ,  in  lo- 
cum  Lavenburgi ,  quod  probabilius  fiet,  fi  w  pro  k  invocabulo  Ptolemcd  legas.  Ha- 
bet  ecdem  traclu  geographus  Trevam,  quse  quod  nomine  cum  zmneTrava  convenit,, 
c|ui  Ptolernaeo  Chdufus  eft ;  fit,  ut  multi  ad  illud  flumen  reducant ,  quafi  Lubecca ,  iti- 
dem  nobilis  urbs  ,  ex  Trevae  vel  initiis  vel  ruinis  fit  exorta.  Vollfinus  ingens  todanus  ell  r 
magnis  parvisque  infulis  refertus,ut  Pomponius  Mela  def cribit  j  nunc  Oofi  Zety  five  Mare 
Balticum  r  fub  cuj-  mitia  Ptolemaeus  alteram  Marionem  y  Wip$  M*e*«**^  Graece  dicitur) 
locavit,  qua:  cunofis,  qui  vetera  cumnovisj  dubia  cum  certis  componunt,  vicletur 

ia, 


jo*  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

in  loco  Wifmarias  efie :  ubi  vulgo  varinos  locant,  quafi  hi  fint  quos  nunc  maritimos 
Meklenburgios  nominant.  Supra  hos  populos ,  amnem  Spream  verius ,  live  inter  Albim 
& Oderam in  Brandenburgica Marchia ponendi  langobardi  videntur,  quos,  utTa* 
citus  ait  cap.  xl.  tum  paucitas  nobilitabat ,  quod  plurimis  ac  valentiffimis  nationibm  cincti  non 
per  obfequium ,  fed  procliis  Cr  periclitando  tutiermt.  Tiberii  temporeCherufcorumfbcii 
facti ,  Arminio  acceffere ,  bello  contra  Maroboduum  &  Suevos.  Poflea ,  ingenti  mul- 
titudirie  aueios ,  cum  alia  bella  &  excurfiones  ,  tum  diuturna  pofleffio  Italise  multum 
nobiliores  reddiderunt. 

Superius,  intereosdemfluvios,  Albim  &  Viadrum ,  fuerunt  semnones  ,  qui  fe  w- 
tujiijftmosnobilijfimosque Suevorum ,  utTacituscap.xxxix.refert,  memorabant.  Adiecit 
aucloritatem  fortuna  Semnonum.  Centitm  enim  pagts  habitabantur  ,  magnoque  corpore 
effectum  ,  ut  fe  Suevorum  caput  crederent.  Nec  intra  fines  amnium  multitudo  gentis  con- 
tineri  potuit ,  quinhinC  trans  Aibim  in  Mifhix  partes ,  illinc  ultra  Viadrum  in  citeriorem 
Poloniam  fe  proferrent.  Ante  Tacitum  Vellejus  Paterculusmemoravit  lib.  1 1 .  cap.  cvi. 
Albis^  inquit ,  Semnonum  Hermundurorumque  finesprtterfuit.  EtStrabo,  quilib.VM. 
poft  principium  ,  r  Zxnvav  «ut«v  y.iytx  iBv&  Zipvuivoo; ,  ipforum  Suevorum  nationem 
magnam  Semnonut ,  porrccla  fyliaba  media  dixit.  At  Ptolemceo  Stpov.gs  funt ,  media 
brevi. 

Dixi vetuftiffimos  nobiliftimosque  Suevornm ,  6c  caput ,  Semnones  videri  voluifle.  nam 
s  u  e  v  i  omnes  inter  Albim  &  Viflulam  Germani  vocabantur.  Tacitus  cap.  xxxv  1 1 1 . 
Nunc  de  Suevis  dicendum  eft  ,  quorum  non  una ,  ut  Cattorum  Tcncterorumve gens,  majorem 
■^enim  Germania  partem  obtinent ,  propriis  nationtbus  nomimbusque  difcreti :  quamquamin  com- 
■mune  suevi  vocentur.  Poftea  fub  illis  recenfet Langobardos ,  Reudingos,  Aviones, 
Anglos,  &  quos  alios  fupra  enarravimus :  etiam  Marfingos ,  Ofos,  6c  quos  trans  Ode- 
ram  colentes  poftea  enumeraturi  fumus.  Hinc  efl  quod  Ptolemaeus  conjungit  vocabula 
^nyj^oi^AyyiAoiy  SueviAngli\  &  2sij/3o*  Sljuvovis?,  Sucvi  Semnones. 

Inter  Viadrum ,  qui  6c  Suevttt  videtur  efle ,  &ViftulamfuntTacitipofitionefubmari 
Suevico  6c  rugii  £c  lemovii.  Cap.XLin  extremo:  Protinut  deindeabOceano  Rugtiy 
■&  Lemovii:  quos  fic  ulteriorem  Pomeraniam ,  prcefertim  maritimam ,  cum  Caflubiorum 
teiTatenuiffenecefTeeft.  ^«gwciteriores,  &  prius  a  Tacito  nominati ,  quorum  oppidum 
Rugium  intus  pofuit  Ptolemasus :  &  prope  Viperse  oflium  fupereft  aliud  Rugenwald ,  quod 
veterem  nomenclaturam  regionis  confirmat.  Limitem  ergo  his  ab  Odera  feu  Viadro  Clu- 
verius  conftituit  Viperam  five  Wipper  amnem.  Ulteriores  Lemovii ,  a  Vipera  ad  Viftu- 
lam  funt.  Hos  pofleriori  aevo  herulos  nominatos  fuifle ,  exinde  Cluverius  conjecit, 
quia  medii  aevi  fcriptores ,  obliti  Lemoviorum  ,  plerumque  cum  Rugiis  conjungant 
Hemlos  ,  in  regionibus ,  in  quas  una  egreffi  fuerant.  Paullus  Warnefredi  de  Geilis 
Langobard.  lib.  i .  cap.  i .  Gothi  Wandalique ;  Rugi ,  Heruli  atque  Turcilingi  ,  nec  non  etiam 
•aliaferoces  &  barbara  nationes ,  e  Germania  prodterunt.  Et  Jornandes  Odoaerum  genere 
Regum  dixit ,  at  Herulorum  fimul  regem ,  faltem  auxilio  illorum  munitum ,  de  Regno- 
rum  SuccefT.  cap.  c  1 1 1 .  licet  de  Rebus  Getic.  cap.  xx  1 1 1 .  cum  Ablabio  hiftorico  a  Mseo- 
'  tide  palude  velitarceffere. 

Ptolemaeus  heic  omnia  turbat ,  6c  inaudita  vocabula  nationum  adfert ,  e  quibus  folos 
Sidinos,  fiveSidenos,  SiJjjvs/f ,  cum  oppido  Viritio ,  fpatio  complendo  retinuimus :  Pli- 
nius  lib.iv.cap.xiv.heic  fuosviNDiLOS,  id  eft  Vandalos  five  Wandalos  ponit  ,  quorum 
partem  facit  burgund i ones.  Ipie  quidem  cum  Varirii* ,  quos  in  citeriore  traciu fupra 
pbfuimns,  conjungit  proxinacj  at  ulteriores  etiam,  Carinos  &  Guttones  fubjungit, 

ut 


Germania:  LIBER   E    CAP.  V.  35jf 

ut  de  fede  nationum  nihil  certi  ex  Plinio  habeamus.  Cluverius  Burgmdioties  cir ca  \Var* 
tam  flumen  locat,  quia  Zofimuslib.  i.  cap.  lxvii.8c  infequenti,  cum  Logiombm  five 
Xpgftr  ad  Rhenum  egreflbs ,  Probo  Romanum  imperium  tenente ,  tradidit.  Lygios  au* 
tem  Viftul*e  cenferi  proximos.  Addo ,  quod  pofleriore  loco  cum  Vandalis  conjungat , 
cujus  nominis  reliquiae  inter  Viadrum  &  Viflulam  fuperfunt.  Probus ,  inquit ,  BygygY- 
iov;  ^tj  KcivJiAQts  ifMoi-^ixo  ,  cum  Burgundis  cr  Vandalis  dimicavit.  Claudius  Mamertus 
Panegyrico  Maximiani  cap.  v.  Bwgundioms ,  Alemannos  &  Erulos  conjungic.  Hadria- 
nus  quidem  Valefius  Rer.  Franc.  lib.  i.  pag.  fo.  Burgundiones Germanise ,  %Burgund'tt 
Sarmatias  difcretos  vult ,  fed  quamfirmisrationibusnitatur,  aliisjudicandumrelinquo, 
Tam  dubiae  funt  conjectjurse  ,  quse  fedem  his  populis  conflituunt.  nec  mirum ,  quia 
Romanae  expeditiones  in  Albi  fere  flumine  fuum  limitem  &:  finem  habuerunt. 

Ordo  Taciti  cap.  xl 1 1 1 .  ita  ulterioris  Germaniae  populos  difponit :  Pofl  Marcoman* 

nos  &  Quados,  quorum  illi  Bojohemum  tenebant^  hi,  vulgari  opinione ,  Moraviam 

quam  vocamusj  ipfi  funt  Marfigni ,  Gothini,  Ofi,  Burii:  atque  hi  omnes  dicuntur  ter% 

ga  Marcomanorum  Quadorumcpne  claudere ,  id  eft  ab  ortu  ,  faltemaefKvo,  obje&os  habi? 

tare.     Omnes  etiam  -pauca  campefirium ,  ceterum  faltm  &  vertices  montmm  infederunt ,  eo~ 

dem  Tacito  adnotante.    Juga  hsec ,  ubi  in  feptemtrionem  excurrunt ,  Afciburgim  Mons 

aPtolemazo  adpellantur.    Dirimit  enim,    (pergit  Tacitus)  fcinditque  Sueviam  continuum 

montium  jugum  ,  uitra quod  plurimA  gentes agunt :  ex  quibm  latijpmepatet  L.YGioRUMnomen3 

vn^lurescivitatesdiffufum.     Valentiffim^nomimffefufjiciet^  Arios,  Helveconas ,  Manimos  9 

Elyfios,  Naharvalos.     Hi  Ljgii,  qui  etiam  Lugii  fcribuntur,  haud  dubie  funtZoflmi 

Aoytcmg ,  Logiones ,  quos  paullo  ante  ex  lib.  i .  cap.  lxvii.  oftendimus ,  cum  Burgundis  6s 

Vandalis  contra  Romanos  ad  Rhenum  profeclos.     Hi  quod  latiflime  patebant  ultra  juga 

montium  3  non  potefl  alia  illorum  fedes  &  regio  fuiffe ,  quam  quse  inter  Afciburgios  mon- 

tes  &  Viftulam ,  ampkim  finum  excurfione  in  ortum  verfus  facientem ,  habetur :  quo 

antea  nominatas  obfcurae  nationes  fub  Ljgiorum  nomine  latentes ,  continebantur.    Nunc 

his  locis  pars  Polonias  eft.  Cis  Afciburgium  montem  inter  Burgundiones  &  Burios  cadit« 

Ptolemasi  oppidum  Califia  ,  quod    indicio  nominis  videtur  Poloniae  Kalifch  efle  ,  m 

citeriore  hac  parte  pofitum.     Propius  Viflulam  in  Lygiorum  gente  fuit  Carrodunum 

Germanicum  Ptolemad,  quod  quidam  Cracoviam  efle  divinant  :  Menfo  Altingius°in 

nomine  oppidi  Radom  credit  veftigia  inveniri. 

Aacitus  addit:  Trans  Lygios  Gothones  regnantur ,  paullotamenadduttim  quam  cetertGer* 
manorum  gentes :  nondum  tamen  fnpra  Itbertatem.  Protinm  deinde  ab  Oceano  Rugii ,  C^ 
Lemovii.  Hinc  intelligitur  ,  guthones  fuiffe  medios  inter  Lygios  ab  auftro ,  8cLe* 
movios  a  feptemtrione :  iidemque  fiint ,  quos  Guttones  Plinius  diclo  loco  dixit.  Pofi 
Burgundiones  enim  ponit  Carinos,  Guttones.  Et  lib.  xxxvn.cap.ii.Pytheam,  vete-» 
rem  fcnptorem ,  credidiffe  refert ,  Guttonibm ,  GermanU  genti ,  accoli  tftuarium  Oceani^ 
Mentonomon  nomine.  SedTaciti,  peritiore  fasculo  fcriptoris ,  fidesmajor  eft,  Gotho- 
nes  mter  Oceanum  &  Rugios  Lemoviosque  interponentis.  Philippus  Cluverius  lib.  1 1 1 , 
Antiq.  Germ.cap. xxxiv.  operofe contendit ,  hosGothones  velGuttones efle  ipfos Gothos 
vel  Gotthos,  quorum  pofleri  per  imperii  Romani  provincias  fe  efRiderint ,  nec  illarum 
modo  plures ,  fed  ipfam  quoque  Italiam  aliquamdiu  poffederint  ,  divifi  in  Oflrogothos 
cc  Vefigothos  ,  hoc  eft  in  orientales  6c  bccidentales  5  ufique  forma  gemina  vocabu-i 
h  ,  Gothi  &  Gothones  ,  ficuti  iidem  dicantur  Franci  &  Francones  j  Burgundi  3c 
Burgundiones.  Contra  funt  qui  objiciant ,  non  potuiffe  fieri ,  ut  ex  tam  angulta  terra  , 
qualem  Tacitus  Gothonum  regionem  defcribit,  taxn  immenfscopiEeac  iruuirnerabiles 

03  exer" 


jo6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

cxercitus  prodirent.  Quare  Joraandem  ,  Gothorum  epifcopum  ,  aut  hujus  ducem 
Ablabium  fequuti ,  malunt  in  Scandinavia ,  illa  vaftiflima  peninfula :  quam  veteres  in- 
fulam  efle  crediderunt ,  Gothorum  patriam  quaerere ,  undeegrefliinorientem,  Daco- 
jnm  regiones  infederint ,  poft  ,  trajecto  flumine ,  imperii  Romani  occupaverint  pro- 
vincias.  Ad  cujus  fidem  faciendam  &  ipfi  credunt  invocabuloetiamargumentumre- 
perifle ,  GothU  fcilicet ,  amplx  Suedorum  provinciae  ;  &  vicinae  infulae  Gothlandt&. 
Sed  hiftoricorum  eft  hanc  controverfiam  excutere;  geographiae  fufficit  &  regiones  de- 
finiifle ,  &  illarum  oftendifle  vocabula. 

GERMANIA     AUSTRALIS. 

Ex  feptemtrionali  Germania  in  auftralem&adDanubium,  quiterminusmeridianus 
cft,  degrediemur.  Inter  Rhenum  &  Danubium,  ex  fontibus  fuis  novum ,  &  Nicri 
confluentem ,  antiquitus  marcomani  fuerunt ,  iisque  a  latere  adjuncti  Sedufii  atque 
Harudes»  Csefar  id  nobis  haud  obfcure  prodidit.  Commentario  i.  cap.Li.ait,  Ario- 
viftum  regem  Germanias  aSequaniscontraAeduosmercedeevocatum,  habuifle  in  acie 
fua  Harudes ,  Marcomanos ,  Triboccos ,  Vangiones ,  Nemetes  ,  Sedufios.  Jam  vero  ante 
Csefarem  Tribocci ,  Vangiones,  Nemetes  in  ripam  Gallicam  conceflerant :  reliquos 
ergo  oportetGermanos  fuifTe ,  quos  rex  Germaniaein  auxiliumfecumadduxerat.  Pro- 
babile  autem,  proximos  Germanoram  a  Sequanis  invocatos  fuifle,  ideftillos,  quiin- 
ter  Rhenum  &  Danubii  fontes ,  aut  circa  eosdem  eflent.  Ergo  Marcomani ,  Sedufii 
&  Harudes  in  illo  tractu  fedem  habuerunt.  Qiiod  vero  Marcomanorum  natio  prascipua 
<ex  tribus  fuerit,  ex  fucceflione  adparet,  &  in  Bojohemum  transportatione.  Inutra- 
«jue  enim  nominatim  tantum  Marcomanorum  fit  mentio ,  &  fucceflbr  Ariovifti  Maro- 
iboduus,  &  ipfe  Marcomanus  genere,  tantummodo  ^«#fivere#Marcomanorumvoca- 
£ur,  &  illos  folos,  nominatim  fignificatos,  in  Bojohemum  ferturdeduxifle.  Strabo 
poft  principium  lib.  vii.  dicit,  in  Germania)ejfe  Hercyniam  filvam ,  &  Suevorum  gentesy 
quarumquadam  habitent  in  tpfaftlva ,  ut  Coldulos ,  in  quibm  ftt  Marobodui  /3«er/A«ov  ,  regia  , 
e»S  %v  ittetv®*  toVov  «?&«?  ts  (AtTocvi?yi<ri  7rA«a?»  ^  <?>j  ts?  o/xoi^vets  Ixvtu  Mcc$KoiA.otvv$  ,  in 
fuem  locum  tlie  cnm  alios  plures  \_  Harades  &  Sedufios  ]  transtulit ,  tumgentilesfuos  Marco- 
manos.  Et  Vellejus  Paterculus  Hb.  1 1 .  cap.  cvm.  Nihil  eratjam  in  Germania ,  quod  vinci 
jpoffet ,  pneter  gentem  Marcomanorum ,  qm  Maroboduo  duce  excitafedibm  fuu ,  atque  in  inte- 
riora  refugiens,  incinttos  Hercinia  Jilv<z  campos  incolebat.  Et  cap.  cix.  Sentio  Saturnino 
mandatnm,  ut  per  Cattos  legiones  m  Bojohemum  {id  regioni,  qaam  incolebat  Marobodum , 
mmeneft)  duceret4 

Quum  adhuc  ad  Rhenum  habitaret ,  qui  fingularam  ex  tribus  nationibus  fines  fuerint, 
defignari  certo  non  poteft,  licet  Quverius  idaufiis  fuerit  praeftare,  nimium  confifiis 
conjeciuris  fuis.  Id  autem  facile  ad  concedendum  eft ,  quia  Marcomani  valentiores  cete- 
ris  3  &  ampliorem  <k  meliorem  fedem  ad  Rhenum  Nicrumque  tenuifTe ,  ceteros  coluifle 
a  latere.  H arudes  remotiores  fuifle  ex  eo  colligit  Cluverius ,  quia  pofteriores  in  Gal- 
liam,  ab  Ariovifto  exciti ,  advenerint,  xxiv  mtllia  hominum  9  ex  quo  numero  adpares 
non  exiguam  fuifle  illorum  nationem.  De  utroque  Casfar  commentario  i.  cap9  xxxu, 
velim  confulatur. 

Degreflis  ab  Rheno  Marcomanis  atque  fociis ,  vacuefa&am  regionem  illimaxime 
«^ccuparunt,  quosTacitusaitGerm.  cap.  xxix.  decumates  agros  exercere.  Nonnume- 
rmairn^  inquit3  imr  GsrmmU  j?oj?hIqs>  qumquamtratJs^^mmDanHbjffmqwcQnfede' 

rm  J 


Gerwama:  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    V.  307 

rint,  eos9  qui  decumates  agros  exercent.  Levijpmus  quisquc  Gallorum,  &  inopia  audax  ^ 
dubia  pojfeffionu •  folum  occupavere.  Mox  Umite  auBo ,  promotkque prafidiis ,  finm  imperii  s 
&  pars  provincia  habentur.  Hsec  parva  initiavidentur  alemanniae,  quasampliffim^ 
pofterioribus  fasculis  evafit,  &  gentem  aluit  numerofiflimam  seque  ac  potentiffimam, 
Diximus  fupra  denomine,  quod  ante  Caracallas  hiftoriam  nonreperitur,  quiprimus, 
Spartiano  in  Vita  cap.  x.  teftante ,  Alemannorum gentem  devicit ,  £c  Alemannici  cogno" 
men  adfeftavit.  Convenit  adprime  cum  Taciti  defcriptione  Alemannorum  nomen  9 
quod  Afinius  Quadratus  apud  Agathiamlib.  i.  pag.  17.  \vvvtKiS<xt  «v$pW?  *£  py«<?«4B 
convenaA  &  und,ique  mixtos  interpretatur .  Tum  adhuc  diftincta  Alemannia  erat  a  Germa- 
nia,  &  Antonius  Caracalla  ut  diverfas  adpellationes  Germanici  £t  Alemannici  adfcribi 
fibi  poftulavit:  poflea  ceffit  Germanias  nomen  nominibus  Alemannise  atqueFrancije^ 
uti  in  medii  asvi  Geographia  declaraturi  furhus. 

Proximi  a  Danubio  funt  hermunduri,  perlongo  traetu  ad  Sahe  ufque  confluentera 

habitantes.   Tacitus  de  Germ.  cap.  xli.  Fropior  {ut  quo  modopaullo  ante  Rhenum ,  fic  nttno 

Danubiumfequar)  Hermundurerum  civitM ,  fida  Romanis ,  eoquefolis  Germanorum  non  inripa 

commercium ,  fedpenitm  atqueinfplendidijfima  Rhatiaprovincia  colonia.     Quod  ergo  Danu- 

bium  fequuturus  Tacitus ,  ab  Hermunduris  orditur  5  id  argumento  eft ,  eosdem  ex  auftrali 

parte  Danubium  tetigifle.     Nunc  demonftrandum ,  quoufque  illorurn  regio  in  feptem- 

trionem  procucurrerit.     Idem  Tacitus  annal.  xiii .  fub  finem :  Jiadem  aftate  inter  Hermun* 

duros  Gattosque  certatum  magnoproelio^  dumfiumenx  gignendojalefecundum ,   &  contermi* 

itum ,  vi  trahunt.     Si  conterminum  flumen  illud  fuit ,  communis  terminus  inter  utram« 

que  gentem  fuit ,  &  quidem  ea  parte ,  qua  divites  falinas juxta  fe  fe  habet ,  quae  in  noftm 

urbe  Hala  fiint ,  &  fiumen  ipfum  produnt ,  non  aliud  quam  Salam  noftrum  efle ,  qui  brevi 

pofl  Albi ,  majori  fluvio ,  mifcetur.  Sala  ergo  diremit  Cattos  &  Hermunduros ,  ejusque 

falinaeHermundurorumrunt,  quiainripafunt,  quae  Albim  fpe&at  &:  orientem ,  utillo 

certamine  iniquius  Catti  egifle  videantur.    In  feptemtrione  Cherufcos  contingebant  juxta 

Salas  confluentem  ,   &  Melibocum  montem.     Ab  ortu  Albis  feparavit  a  Semnonibus. 

Paterculus  cap.  cvi.  a  Rhcno  ufque  adfiumen  Albim  ,  qui  Semnonum  HermundurorumquG 

fines  praterfluit ,  Romanm  cumfignis perduftm  exercitm.  Si  utriusque  nationis  fines  hic  amnis 

praeterfluit ,  necefTe  $ft  medium  intermeare ,  &  terminum  utrique  genti  ponere. 

Sed  ultra  Albim  etiam  Hermunduros  pertinuifle  credas ,  quiaTacitusdict.olocoait,1 
In  Hermunduru  Albis  oritur.  Fontes  vero  ejus  in  Silefiae  funt  finibus ,  in  jugis  Silefiam  8c 
Bohemiam  terminantibus.  Torfit  hic  locus  multos ,  etiam  ipfum  Cluverium ,  qui  tan* 
dem  deferit  fidefiffimum  in  ceteris  ducem ,  qui  ipfe  excufationis  materiam  fuppeditat.  Ad« 
dit  enim  fuperioribus  de  Albis  ortu  verbis :  flumen  inclytum  &  notum  olim ;  nunc  tantum  au- 
ditur»  Non  ergo  Trajani  aevo  tam  notus  Albis  Romanis  fuit ,  quam  temporibus  Augufti  3 
quum  ad  illum  ufque  Romanaarmapenetraverunt,  Fieriergoperfacilepotuit,  utpro 
temporum  fuorum  conditione ,  aut  Romanorum  in  univerfiim ,  in  capite  Aibisinveniendo 
&  diligentiffimus  Tacitus  erraret ,  quianumquaminpartesillasRomanaarmaperducla 
fuerant,  nequeaetate  Augufti  Caefaris.  Ab  ortu  ergo  AlbisHermundurosfeptemtriona* 
les  finivit:  auftralesjugaBohemica&limesNarifcorum, 

Hermunduris  ergo  hos  Hmites  dat  Cluverius :  Quidquid  inter  Salam  &  Albim  eft ,  pars 
Anhaltini  principatus ,  ducatusque  Saxonici :  Mifniaferetotaj  Voigtlandia  tota :  Co- 
burgenfis  ducatus  pars  cum  oppido  Coburg  :  Brandenburgicae  ditionis  oppida  Fmnconi- 
ca,  Culmbach,  Cronach,  Pareut:  Franconiae  pars  ad  lsevam  Mceni  ripam ,  ubi  oppi- 
da  Bamberga  ^C  Forchaim  .*  Pulatinatus  fuperiorisportio,  ScnobiliffimaNorimberga: 

Qjl  z  deni-. 


3o8  GEOGRA  P  H  I  A  E    A  N  !  1  QJJ  A  E 

denique  Sueviae  portio,qua  oppida  Nordlinga  &Dinkelfpud  exiftunt.An  vero  veterisSue- 
yiae  portio  fuerint  Hermunduri ,  dubitaripoteft.  Pliniuscerte  lib.  iv.cap.xiv.fejungere 
videtur.  Jlfediterranei  9  mquit,  Hermicnes  >  quorum  Suevi  >  Hermunduri ,  Chatti,  Cherufci. 
Contra  Tacitus  de  Germania  libello,  quum  cap.  xxxvi  u.de  Suevis ,  quorum  nonuna 
gensflt,  inftituiflet  agere ,  pofteacap.xLi.inpropriisnationibus,  adpellatione  difcretis 
Hermunduros  recenfet  inter  alias :  &  Cluverius  extremo  capite  de  Hermunduris  cenfet , 
tarticulampermagna  illiw  Suevia ,  Hermundurorumfuijfefedem.  Plinii  autem  Suevi  non  fiint 
iidem,  quosTacitusitaadpellavit. 

N  a  r  i  s  c  i  fequuntur  a  latere  Hermundurorum  auftralium ,  fupra  Danubium ,  orien- 
tem  verfiis.  Tacitus  cap.  xlii.  Juxta  HermundurosNarifci:  ac  deindeMarcomaniO* 
Quadiagunt.  -  -  -  nec  Narifci  degenerant ,  a  virtute  fcilicet  Marcomanorum.  Itaetiam 
hoc  nomen  Capitolinus  in  Marco  Antonino cap.  xxi  i .  fcripfit ,  Marcomani ,  Narifci, 
Hermunduri  Gr  Quadi.  Theodofius  extremis  excerptis  ex  Dione  in  eodem  Marco  N#e/ff- 
tosV,  Nariftai  vocat :  Ptolemaeus  'Ova&ws ,  Farijlos,  quod  magis  detortum  eft ,  quamquam 
vulgo  hodie  receptum  fit ,  &  in  alienam  partem ,  Hermundurorum  fcilicet ,  translatum. 
Secantur  transverfe  a  Nabo  fluvio ,  quem  eum  efte ,  qui  in  Venantii  Fortunati  libris  Na- 
blif  dicitur  ,  Chriftophori  Broweri  conjectura  eft.  Ait  poeta  ille  in  regis  Sigeberti  & 
Brunichildis  epithalamio  ,  lib.vi.  carm.n. 

Quem  Nablis  ecce  frobat ,  Toringia  vifla  fatetur. 
du&us  enim  litterae  u  quam  facile  in  // ,  totidem  lineas ,  perverti  poteft :  aut  Nabis  legen- 
dum,  l  fuperfluo,  quod  Browerus  fcripfit,  quamquam  alterum  faciliusadlapfumeft, 
etiam  ad  excufandum .   Fines  Cluverius  Narifcis  adfignat  ab  Aeni  confluente  ad  ufque  ur  - 
bem  Tngolftadium. 

Marcomani,  five  Marcomanni ,  a  feptemtrione  fiiccedunt  ,  poftquam  relicta  veteri 
iede ,  quem  ad  Rhenum  &  Danubii  fontes  habuerant ,  in  terrarn  a  Boiis  habitatam  (inde 
Bojohemum  vel  Bojoheimum  di&am  Teutonice)  pulfis  ,  quos  offendebant  colonis ,  invafe- 
runt.     Undique  montibus  circumvallata  regio ,  qui  Suditi  vel  Sudeti  vocantur ,  ut  fiipra 
demonftravimus.     Nomen  Bojohemum  a  Vellejo  Paterculo  eft  ,  qui  etiam  Marobodui 
fnigrationem  inillasfedeslib.  n.  cap.  cvm.  defcripfit :  &cap.  cix.  dixit,  legiones  Bojohe- 
mum  (id  regioni,  quam  incolebat  Marobodum  ,  nomen  eff ,  )  ducerSt*    '  Tacitus  Bojemum 
vocat  de  Germ.cap.xxvni.    Manet^  inquit,  adhuc  Bojemi  nomen ,  ftgnijicatquelocivete- 
rem  memoriam ,  quamvis  mutatis  cultoribus.     Pulfi  autem  Boii  funt  haud  dubie ,  quia  pe- 
regrini  erant ,  ex  Gallia  huc  ante  Caefaris  tempora  profe&i.    Migrationis  ipfe  Casfar  me- 
minit  lib.  v  i .  cap.  xx  i v.  fed  in  nomine  forte  aberravit.   Ait  enim ,  Herciniamjilvam  Volc<& 
Tettofages  occupaverunt  atque ibi confederunt ;  quos nomerireliquum Boios fuifle documento 
eft.   Ptolemasus in  Germania :  ujro  t>jv  Ta(ieJr»v  vA?jv  M<*g>co|u*vo},  fubGahritafilvaMar- 
mmani.     Silva  ergo  illa  cohaeret  cum  Bohemicis.     Idem  in  eo  tra<5tu  oppidum  ponit 
M<*pc|3a<Jov,  Marobudum.-,  quod  conditoris  nomen  refert,  fortafTis  regia  f  edcs  Marobo- 
dui.     Ex  quo  multi  conjiciunt,  fundamenta  haec  &  initia  magnasurbisPragenfisefle. 
Strabo  lib.vn.  pag.  201.  hovia<rpov,  Boviafmum  Marobodui  fiadtewt  regiam,  vocat, 
quam  Cluverius  vocem  malit  Koiaipov ,  Bojamum  legi ,  fi  codices  permittant. 

A tergo montium Bojohemicorum ad ripam Danubii fuerunt veteres  qu a p  1 ,  ufque 
ad  flumen  Mamm ,  qui  nunc  March  vocatur ,  Moraviam  prasterlabens.  Tacitus  Germ . 
cap.  xli  I.  ^uecta  Hermmduros  Narifci  :  acdeinde  Marcomani & Quadi agunt.  Multa 
eorum  mentio  apud  Eutropium  &  Capitolinum  in  Marco  Antonino :  etiam  apud  illum  in 
GaUieno.    Tra&umregionistenuere3  quicumMoraviaferecongruic.    Tiberioimpe- 

rantej 


GermanUi  LIBER    II.     C  A  P.  V.  y5$ 

rante ,  Suevos  fugitivos ,  expulforum  regum  comites ,  a  Romanis  inter  Marum  Sc  Cufum» 
id  eft  inter  Marchum  &:  Wagam ,  locatosefle,  datcregeexQuadorumgente,  TacituS 
au£tor  eft  annal.  1 1 .  cap.  lxi  1 1.  Hi  quodregem  Quadum  habuerunt ,  &ipfIQuadis 
adnumerati  funt :  nequc  fequenti  faeculo  illorum  limes  ad  Cufum  perftitit ,  f ed  ad  Granu- 
am  ufque  flumen  prolatus  fuit :  quod  ex  Marci  Antonini  ine)  \a.v?Z  libro  i .  manifeftum 
eft.  Inter  xiv  enim  8cxv  fectiones  interfertum  eft ,  rx  iv  Ks«<5W  *rpoV  tw  r^vj/i»,  H*c 
in  Qmdis  ,  ad  Granuam  :  quod  lemma  ,  incertum  ,  ad  antecedentia ,  an  confequentia 
pertineatj  malim  tamen  ad  confequentia.  Sed hoc obiter.  Certumindeautemeft,£W- 
dos  tum  pertinuifle  ad  Granuam  ,  qui  cum  Cufo  extra  limitem  efl  Germanias. 

Oppida  Ptolemasus  plura  habet ,  quas in Quadorum finesincidunt :  Eburodunum  (flc 
emendandum  ex  lib.  viii.  Tab.  iv.  Europae:  non Ro bodunum) quod fitus ratione inter- 
pretantur  Brin,  claram  urbem  Moravias  :  &  Eburum  ,  in  loco  fere,  ubinunc  eftOl- 
muntz :  Medoslanium ,  fortaflis  nunc  Znaim :  &:  Celemantia ,  quod  in  vico  quodam ,  Kal- 
minz  dicr,o,  inveniri  Cluverius  exiftimat,  cujus&fuperioresfiint,  quas  attulimus ,  de 
tribus  urbibus  conjecturae.  Menfo  Altingius  aliter  easdem  urbes  difpofuit ,  Medoslanium 
juxta  Danubium  :  Robodunum  (fic  vulgarem  lectionem  fequitur ,  qu2eetiamlib.v111.Pa- 
latinieft)Ratibor,  montem  Moravias ,  interpretatus ,  ferri  fodinis  divitem :  infraquem, 
in  auflrum  verfiis ,  Kelemantiam  locat :  fiipra  illum ,  in  feptemtrionem ,  Filehiam ,  $«Ajjjc/# v, 
<juam  cynofuram  ceterarum  vocat ,  oppidum  Moravias  extremum ,  Silefiam  verfus ,  quod 
nomen  Filek^ five  Fiilnel^&wtt  integrum :  Eburum in  Silefias  6c  Poloniae  confinio.  Adeo 
diflldent  eruditorum  hominum  de  Ptolemasi  pofitionibus  fententiae  five  conjedurae. 

GERMANIA     TRANS-VISTULAN  A. 

Viftula  olim  Germanias  ad  orientemterminuserat,  utexM.  AgrippaapudPlinium 
lib.  iv.  cap.  xiii.  Mela  &  Ptolemseo  conftat,  quibus  hic  amnis  Germaniam  a  Sarmatia 
diftinguit.  Ut  vero  ab  folis  occafu  non  poterat  Germanorum  gens  Rheno  teneri ,  quo 
minus  in  Galliam  erTunderetur :  ita  ab  ortu  trans  Viftulam  longiflime  inter  Sarmatas  ufque 
ad  Iftri  oftia  <k  Euxinum  Pontum  habitarunt ,  qui  origine ,  moribus ,  6c  lingua  Germani 
erant.  Hicommuni  nomine  bastarnae  five  basternae  vocabantur,  aSarmatis 
&  Dacis  non  tam  certis  finibus ,  quam  mutuo  metu ,  ut  Tacitus  ait  principio  libri  de  Ger- 
inanis,  difterminati.  In  varias  hi  ipfi  nationes  divifi  erant ,  &  Peucinos  qwdem  (Zofimo 
lib.  i .  cap.  xl 1 1 .  Peuc<z  funt)  ad oftia  verfus  Danubii  locavit  Strabo  lib.  vi  i .  a  cujus  magna 
mfuhPeuce,  oftiis  vicina  ^  nomenhabuerunt.  Tacituscap.XLVi.  Peucinorum  ,  Venedo- 
rumque ,  Cr  Fennorum  nationes  Germanis  an  Sarmatis  adfcribam ,  dubtto :  quamquam  Peuciniy 
<quos  quidam  Baftarna*  vocant ,  fermone ,  cultu ,  fede  ac  domiciliis  ut  Germani  agunt :  fordes 
omnium  ac  torpor  ^rocerum  connubiis  mixtis  nonnibil  in  Sarmatarum  habitumfcedantur.  Carpi 
videntur  Carj>ates  montes  infedifle ,  qui  inter  Poloniam  &  Hungariam  procurrunt ,  unde 
in  Theodofii  tabula  Bafamica  Alpes  iidem  montes  adpellantur.  Sidones  Viftulae  pro- 
pinquiores  fuiffe  ex  Ptolemseo  fortaflis  probari  poteft.  Boranos  quoque  ex  eadem  gente 
fuifle ,  quamquam  locus  eorum  certus  non  fit ,  probabile  eft.  Prctulerunt  fedes  ufque  m 
Pannoniam.  vide  Zofimum  lib.  i.  cap.  xxvi  i .  Regio  Bafiarnorum  hoc  tempore  Nigrae 
Rufliae  &  Podolias ,  &  quod  huic  adjacet ,  nomina  videtur  induifle ,  unde  Ptolemasi  Ba- 
ftarnica  oppida  ,  &  quidem  Carrodunum  Lemberg  Cluverius  3  Clefidava  Kamieniec^ 
Vibantavarium  Bar  interpretatur. 

Supra  Baftarnas  yjjftulam  yerfus  v  enedi  erant ,  quos  Jornandcs  WinidM  vocat  ftve 

2  ViW-* 


§I0  GEOGHAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Vimdos,  cjuod  nomen  etiam  in  horumdifperfisfuccefibribus,  fcie  3Bent>en  diclis  5  inte- 
gium  fervatur.  Pars  horum  Oceanum  refpiciens  aestii  dicebantur in Boruffoe & Po- 
lonias  parte ,  qux  trans  Viftulam  eft ,  ufque  ad  infulas  EleBrides ,  qua:  ab  iuccini  proventu, 
in  illa  ora  copioib ,  nominatae  funt ,  reliquis  Venedis  per  eamdem  Poloniam  ac  Livoniam 
&  Lithuaniam  late  longeque  exteniis.  De  Aeftiis  Tacitus  cap .  xlv .  Dextro  Suevici  mark 
litore  Aefiorum  gens  adluuntur ,  quibws  ritw  habitmque  Suevorum ,  Imgua  Britanmc&fropior. 
Ergo  hos  Germanicse  originis  efle  non  dubitamus :  ceteri  autem  fere  Sarmatae ,  de  ouibus 
Plinius  lib.  I  v.  cap.  x  1 1 1 .  Quidam  h<zc  habitari  ad  Viflulam  ufquefiuvium ,  a  Sarmatis ,  Ve~ 
mdis ,  Sciris ,  Hims  tradam.    De  his  forte  plura  in  5'armatia. 

GERMANIA    TRANS-MARINA 

ET      INSULAE. 

Veteres  Germaniam  in  extremum  feptemtrionem ,  ubiSuediaenunc&:  Daniaeregna 
funt,  extenderunt.  Quod  nos  Balcicum  dicimus ,  Tacito  Mare  Suevicum  eft ,  Melae& 
Plinio  Sirnt*  Codanus ,  ejusque  pars  ad  Viftulae  oftium  Venedicm  fnm  Ptolemaeo.  Trans 
mare  nihil  niiiinfulaspofuere  veteres,  quamm  maximas  dixerunt  scandinaviam  five 
Scandiam  ,  &  finningiam,  incompertae  magnitudinis ,  quas  nunc  conftat  peniniulas 
potiusefle.  Plinius  lib.  I  v.  cap.  x-i  1 1 .  Incipit deinde  clarior  aperinfama  ab  gente  Ingxwonum, 
qua  eft  prima  inde  Germama*  Sevo  mons  ibi  immenfm ,  nec  Rtphais jugis  minor  j  immanem 
adCimbrorumufquepromontoriume^citJinum,  quiCodanmvocatur ,  refertus  infulis ,  quarum 
clariffima  Scandinavia  efi  incomperta  magnitudinis  \  pertionem  tantumejus,  quodftnotumy 
Hillevionum  gente  quingentis  incolentepagis^  qutalterumorbemterrarumeamappellat,  Nec 
eft  minor  opinione  Eningia.  Addit  cap .  x v  i .  Nerigon  &  Bergon ,  unde  in  Thulen  (id  eft  Is- 
landiam)  navigatio-fit ,  quae  non  obfcura  Norwegiae ,  6c  emporii  Bergen  veftigia  praebent ; 
quse  vero  non  iniiilae  iunt ,  ied  fita  utraque  in  magna  illa  pasninfula  Scandinavia. 

Hanc  Scandinaviam  adpellarunt  etiam  Baltiam ,  item  Bafiliam ,  (nifi  alterum  ex  alters 
corruptum  eft)  qua  immenfae  magnitudinis  peniniiua  hodie  univerfa  Suedia ,  Norwegia , 
Lapponia ,  Finmarchia  continentur.  Plinius  lib.  l  v.  cap.  x  1 1 1 .  Xenophon  Lampfacenus , 
a  litore  Seytharum  tridui  navigatione  j  infulam  ejfe  immenfa  magnitudinis  ,  Baltiam  tradit. 
Eamdem  Pjthexs  Bafiliam  nominat.  Py theas  apud  eumdem  Hb .  xxxv  1 1 .  cap.  i 1 .  infulam 
Abalum drxit ,  quam Timaeus Bafiliam.  JornandesdeReb.Get.  cap.  iii  &  iv.  vocat 
ScanzJam ,  ex  qua  Gothi  egrefli  iint.  Efle  enim  ait  quafi  ojfcinam  gentium ,  aut  certe  velut 
vaginamnationum.  Mons  Sevo,  quemPliniusmemoravit,  quia  immanem  finum  ufque 
promontorium  Cimbrorum  erricit ,  quod  in  fupremo  feptemtrionalis  Jutiae  eft ,  nunc 
Scagen  dict,um  5  ipfe  necefle  eft  cum  finu  iiio  procurrat  longius ,  iitque  illud  jugum  mon- 
tiumimmane,  quod  Norwegiam  a  Suedia  difcludit. 

Tacitus  poft  htoris  Suevici expoiitionem  Suionum  mentionem  fecit.  Suionum ,  inquit , 
hinc  avitates ,  ipfo  inOceane.  Civitates ,  id  eft  nationes ,  quod  iblemne  Tacito  &  anti- 
quioribus:  quae  quod  ipfo  in  Oceano  -3  ideo  in  iniiila  (fic  creditum  olim)  permagna ,  &tot 
civitatum  capace.  Nihil  autem  tantae  magnitudinis  poftOceanumillumreperiturnifi 
paeninfula  Scandinavia.  In  hac  ergo  fuerunt  suiones  ,  quosTacituslaudat,  invarias 
fubdivifi  civitates  iive  nationes.  Quaenam  illae  nominatim  fuerint ,  non  eft  perinde  notum. 
Pliniusdi^:olocofuos^fi//fw'w«,  qui  inauftrali  &notioreparte,  utipfedefaibit,  fuiilc 

vider^ 


Germania.  LIBER    II.    CAP.     V.  $*r 

videntur ,  quam  Scaniam ,  Blekingam ,  &  Halandiam  adpellamus.  quingentis  enim  pa- 
gis  habitafle  referebat.  Septemtrionales  maxime  Scritofinni  vel  Scritfinni  ,  vel  Scritobwi , 
quos  Procopius  lib.  1 1 .  Goth.  cap.  xv.  ScPaullus  Warnefredi  lib.  1 .  de  Geft  Langobard. 
cap.  v.  memorarunt.  SiPtolemadinfulaGermanias  \i>iyUnr  maxima,  quam  5,K*v£eiciv> 
Scandiam  vocat,  eadem,  qurealiorumScandinaviaefl: ,  ut  fere  doctioribus  videtur  3  plu- 
resgentesnominarepoflumus,  fed  obfcuras,  Chadinos,  Phavonas,  Phirafis ,  Dauciones, 
Levonos ,  truncatos  ex  Hillevionibus  Plinii ,  quod  ex  infimo  utriusque  gentis  fitu  adproba- 
tur:  fed  Tout^,  Guta,  t«  ju?<r>?wj3p;v«  ,  meridianatpartes ,  dicuntur  tenuifle :  de  quibus 
cogitandum  relinquo ,  an  Gothi  forte  fignificentur  noc  confonante  vocabulo. 

Tacitus  Suionibus  adjungit  sitones  ,  de  Germ.  cap.  xlv.  Suionibus ,  inquit ,  Sitonum 
gentes  contmuantur.  Quod  fi  continuantur ,  a  latere  utique  fuerunt  Suionum ,  ab  iisque  fe- 
paratas.  Videntur  ergo  Sitones  a  finiftra  Sevonis  montis  fuifle ,  ubi  poflea  Nortmanni 
fuerunt  j  nunc  Norwegi  funt  ,  Sc  a  Cimbrico  finu  longiflime  in  Boream  procurrunt. 
Gentes  autem ,  in  quas  rurfiis  diflributi  fuerunt  Sitones ,  nobis  ^prodente  nemine ,  ignotas 
funt. 

Ultra  Suionas  mare ,  pigrum&C,  ut  quibusdam  placet ,  Cronium  dictum.  Tacitus  diclo 
loco :  Trans  Suienas  aliud  mare ,  pigrum  acprope  immotum ,  quo  cingi  cludique  terrarum  orbem 
mncfides,  quodextremuscadentisjamfolisfulgorinortusedurat,  adeoclarus,  utfiderahebetet.. 
-.-  -  IUucufque  (Cjrfamavera)  tantumnatura.  Plinius  vere  lib.  iv.  cap.  xili.de  hoc 
feptemtrione :  Reliqua  litora  incertafgnatafama.  Septemtrionalis  Oceanus  -  —  -  Vltra 
demde  Cronium ,  puta  mare.  Credunt  quidam  Gronium  legendum ,  ut  cum  Grbnlandia 
magis  conveniat.  Riphai  heic  montes  funt ,  8c  in  fummo  feptemtrione  longiflime  in  orturn 
procurrunt :  quos  ani  citeriores  ftatuunt ,  ut  in  Sarmatia  dicemus. 

Alteram  ab  ortu Plinius  majorem  infulam  (verius peninfulam)  lib.  1  v.  cap.  x  1 1 1 .  oppo- 
nit  finningiam,  quzeinMSS.  Epigia,-meditisEningia\egitux:  at  interpretum  confen- 
fu ,  faltem  plurium  ,  Finningia  eft  legenda ,  regio ,  Suedias  pofl  Botnicum  finum  ab  ortu 
obje&a,  &  Finnia  nunc  di&a,  five  Finnland.  Plinius  ita  deea:  Nec  efi  minor opimone. 
Emngia.  Quidam  h&c  habitari  ad  Vifiulam  ufque  fiuvium  ,  a  Sarmatis »  Venedis ,  Sciris , 
Hims  tradunt.  Smum  Cylipenum  vocari ,  O"  ofiio  ejus  infulam  Latrin.  Mox  altcrumfinum 
Lagnum ,  conterminum  Cimbris.  Hic  Lagnus  finus  per  fe  eft  cognitus ,  ex  Cimbrorum 
nomine,  quosadluit,  SdnquemTravafeeffundit:  alter,  Cylipenus,  utinMSS.  voca- 
tur,  (nam  in  editis  Clylipenus)  Livonicusfinusvidetur  effe,  quiabauftroclauditFinnin- 
giam:  aut,  quod  Cluverio  placet ,  Rigenfis,  abRiga,  emporio,  quaspropeadjacet,, 
diclus.  Incolas  Eningias  Fennos  Tacitus  adpellat  ,  ideik  Finnos.  Peucmorum,  inquit 
cap.  xlvi.  Venedorumque ,  £r  Fennorumnationes  Germanis  an  Sarmatis  adfcribam  >  dubito. 
Et  paucis  interjecl:is :  Venedi^  quidquidinter  Peucinos  Fennosquefilvarumac  montmmerigi- 
tur,  latrociniis  pererrant.  Ergo  continenti  terra  Fenni  cum  Venedis  ,  hoceftLivonis3. 
cohaerent.    ^  Et  mox :  Fennis  miraferitas :  foedapaupertas. 

Infulas  minores  in  Codano  finu ,  Sc  Germanico  Oceano  five  occidentali ,  plures  nume- 
rantur ,  quam  nominantur .  Plinius  cap .  x  1 1 1 .  Tres  cr  viginti  ind.e  infuU  Romanorum  armis 
cogniu.  Earum  mbiliffima  ,  Burchania ,  Fabaria  a  nofiris  ditla ,  afrugis Jimilitudinefponte 
provenientis.  Item  Glejfaria,  a  fuccino  militia  adpellata ,  abarbaris  Aufirania\  prxterque 
ABana.  Quam  Burehaniam ,  five  Burchanam  dixit ,  Straboni  &  Stephano  efl  B^avic  y, 
Burchanis ,  quam  a  Drufo  ille  lib.  v  1 1 .  tradit  captam  efle.  Cluverius  &  Altingius  de  infu- 
la,  inter oftia Amifii fita ,  interpretantur.  Glefariaubi&t,  non apertum eft ,  nifiunam 
silarum  in  iinu  Venedico  3  quas  Ele&erida  propter  eamdem  cauflam  adpellant  3  intelligr.s. 

Ipfe1 


$iz  GEOGRAPHIAE    ANTIQ.UAE 

Ipfe  Plinius  lib.  i  v.  cap.  xv  i .  fui  interpres  eft  &  nominis  Eleclridurn.  Ab  adverfo ,  inquit , 
([Britannicaruni]  in  Germanicum  mare  Jparfit  Glejfaria ,  quas  Elct~iridasGr<eci  recentiores  ad- 
pellavere.  Sed  hse  occidentales  funt  Eleffrtdes ,  ficubi  funt :  orien^ales  in  Codano  finu  ul- 
tra  Viftulas  oftia.  Tacitus  cap>  xlv.  de  Aefliis  :  Sed&marefcru\antur9  acfoli  ommum 
fuccinum ,  q uod  ipfi  glejfitm  vocant  ,  inter  vada ,  atque  in  ipfo  litore  hgunt.  Gr£eci  autem 
jjW.Tpov ,  fpiccinum  adpellant.  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  Eleclridas  in  finu  Adria- 
tico  ponit ,  Grsecos  imitatus ,  qui  Eridanum  quemdam  fluvium  ad  feptemtrionale  mare 
ducebant,  «aro  tsv  to  ^Asx.Tpov  c$o<t£v  Aoy©-  i$}y  undeeleBrumadferrifamaeft ,  ut  Hero- 
dotus  dicit  lib.  1 1 1 .  cap.  cxv.  qui  vero de  flumine hujusmodi dubitat.  Plinius lib.  xxxvn. 
cap.  1 1 .  pofl  Graecorum  fabulas  de  elefiri  origine ,  Diligentiores ,  inquit ,  eorum  Eleclridas 
injulas  in  mari  Adriatico  ejfe  dixerunt ,  ad  quas  dilaberetur  Padus.  qua  adpellattone  nullas 
unquam  1bi  fuijfe  certum  efi.  Ex  Boruffia  autem  Romanos  fiiccinum  accepifle  Tacitus 
ibidem  adfirmat.  Diu ,  inquit,  intcr  cetcraejeclamentamaru  jacebat ,  donec  luxuria  nofira 
dcdit  ncmen  ipjis  [Aefliis]  i n  nullo  ufu  ':  rude  legttur ,  informe  perfertur  ,  pretiumque  miran- 
tes  accipiunt.  Videtur  error  Grsecorum  exinde  efle ,  quod  Venedos  in  Sarmatias  finibus 
colentes ,  cum  Venetis  Italiae  ad  oftia  Eridani  five  Padi ,  confuderunt. 

Ptolemseus  itidem  lib.  n.  cap.xi.deinfulisGermanise:  vV^  t, K«|w|3e/jt>jv  Xgpp'ov»j<rav 9 
fuper  Cherfonefum  Cimbncam  tres  infulas  ponit  quae  dicantur  KhUw ,  Aloci*.  Multas 
ibi  funt  infulse  Danorum  regni  propriae ,  fed  quse  iu  illis  AlocU ,  a  Ptolemaeo  defignatse , 
difficile  eft  judicare.  Ciuverius  inter  Halandiam,  Suedorum  provinciam  ,  Scjutiam 
feptemtrionalem  notari  putat ,  parvas  videlicet ,  &  obfcuras :  Agathodaemon  vero  ad 
finiftrum  mare ,  Oceanum  Germanicum ,  finiftrum  latus  Cherfonefi  tangentem ,  ea- 
dem  latitudine  <k  in  feptemtrionem  inclinatione ,  reducit.  Idem  Ptolemaeus  etiam  tres 
infulas  quas  Saxonum  vocat ,  t«?  y.ohKm^«a  2«|o'v«v»  dicit>(jT«j  ^"aa/3<^  cKfioKag  vssrgg- 
x,eio% ,  fuper  Albis  ofiia  Jtttn  effe.  Sunt  ibidem  parvse  ,  quae  facile  hunc  numerum  explere 
poflunt.  Di6te  autem  funt  Saxonum  infuU ,  quia  Prolemseus  fiiorum  Saxonum  fedem 
ad  oftium  Albis  conftituerat  quibus  hic  finus  &  hse  inftilae  prsetcndebantur. 

Danorum  infulas  fine  nomine  Pomponius  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  defcribit.     Supdr 

Albim ,  inquit  ,    Codanus  ingens  fnus  magnis  parvisque  infulis  refertus  efi.     Hac  re  mare 

quod  gremio  litorum  accipitur  nufquam  latepatet ,  nec  usquam  marijimile ;  verum  aquis pas- 

fim  interfuentibus ,  ac  fiepe  transgrejfis ,  vagum  atque  diffufum  facie  amnium  fpargitur :  qua 

litora  attingit,  ripis  contentum  injularum  non  longe  didantibus ,  Cf '  ubiquepane  tantumdem  , 

stit  anguflum  &  par  freto  ,  cnrvansque  fubinde  fe ,  longo  fupercilio  infexum  efb.     Bene  hsec 

conveniunt   illis  infulis  interfluentibusque  fretis  ,   quse  inter  Holfatiam  &  Seelandiam 

Danorum  parvo  intervallo  diftant  invicem,  St  tretum  non  fine  impetu ,  propter  angu- 

ftias  litorum ,    inftar  fluminis  transmittunt.     Maximam  Danorum ,  quse  fedem  tenet 

regiam ,  vuigo  putant  a  Mela  lib.  1 1 1 .  cap.  v  i .  nominari  Codanoniam ,  ut  Aldus ,  Andr. 

Schottus,  &  alii,  ediderunt  j  quafi  di&am-a  Codano  finu.     Ifaacus  autem  Voflius  ad 

hunc  locum  adnotaVit :  Libri  optimi  iegunt  Candanovia.    Scribe ,  Scandinovia.   Sic  quoque  in 

optimis  &  antiquisjimis  Plinii  memhrams fcriptum  reperi ,  non  Scandinavia.     H&c  efi  illa  vafia 

feptemtnonis pemnfula ,  qu&  £r  Scandia  ,  &  barbaris  tempvribus  Scandzjafuit  adpdlata ,  a  viri- 

niore  ejusparte ,  qu<&  Scane  vel  Scone  ctiamnum  dicitur.  Voflianam  lectionem  fequutus  eft  Jac. 

Gronovius  dxiendatiflima  editione,  Scandinoviam  adpellans,  quas  aliis  eft  Codanonia : 

jn  ceteris  difcrepans  non  nihil  a  Voflio.     Magnitudinem  Mela  tribuit  &  fecunditatem  , 

e  quibus  judicmm  faciendum  eft.     Cluverius  vulgarem  le  ftionem  fe  quitur ,  6c  CodanonU 

vocabulumSeelandiaeDanoruminfulje,  nonScanise,  imponit. 

Infii- 


Ta.1.     S. 


Sgt 


60 


V:;    "■:.%. 


S  u,  cL  e-n  i 


r* 


Gertoania:  L  I  B  E..R    II.      C  A  P.    V.  31  $■ 

Infulam  Rugiaml  citeriori  Pomeranias  objectam,  notavit  fortaflis  Tacitus ,  fed  fine 
nomine.  Libro  de  Germ.  cap.XL.  citeriorisPomeranisemaritimasgentesrecenfuerat, 
Varinos,  Suadones,  Eudofes,  Sceeteros:  h.os6icitincommune Herthum ,  id  efiTerram 
matfem  colere :  ejfe  in  infula  Oceani  caftum  nemus  ,  dicatumque  in  ea  vehiculum  vefie  conteBum. 
At  his  populis  nulla  notabilior ,  quam  Rugen ,  eft  oppofita :  tamen  minores  plures  utrim- 
que  disje<5fee ,  ut  certi  nihildefiniripoflit.  Rugiamtema.Rugis>  transoderano  populo , 
qui  forfan  aliquando  occupavitr  videtur  nomen accepifle.  DeZ^riinfula,  fortenunc 
Oefel ,  in  oflio  Cylipeni  finus ,  fiipra  diximus. 

Haec  de  Transmarina  Germania  fufficiant ,  quamcumGermaniaPlinius,  Tacitus, 
JVIela  conjunxerunt ,  populis  vindicatam  Germanise  cis  mare  fuos  terminos  tam  accurate 
conftituit  j  quum  de  infulis  agit  Germanise ,  diflentire  videtur ,  fed  illis  quoque  Scandiam 
maximam ,  quse  Scandinovia  videtur  efle ,  adfcribit. 


C     A     P     U     T      VI. 

D  E 

SARMATIA     EUROPAEA. 


SArmatia  in  univerfum  tam  Europas ,  quam  pars  Afias  eft ,  Cimmerio  Bofporo  9  Mce- 
otidepalude,  ScTanaifluviodiremta.  Europaea  quidem  incipitaViftula,  Scillo 
climate  ad  Pontum  ufque  fupra  Danubium  profertur :  verumquiaciterior&auftra- 
lis  pars  Germanicisgentibus  pcrmixta  fuit ,  in  Germania  confideravimus ;  partim  iri  Da- 
cia,  quEeparsilliuseftproprionomineinfignita,  confideraturi  fiimus.  Quas  in  boream 
adfurgit ,  &  in  limitem  Afiae  inclinat ,  jam  curas  nobis  erit ,  imitaturis  Ptolemseum ,  qui 
quidem  lib.  1 1 1 .  cap  v.  *$  v*  EugaVn  JLet^cttiaA ,  Sarmatia  Eurojnea  a  Viftula  etiam  initium 
fecit ,  fed  pauca  ibidem  tetigit ,  illicoadPontumindeprocurrens,  ut  quse  fupra  illuia 
iiint ,  copiofius  ac  verbis  pluribus  recenfeat. 

AViftulafuntGcrmanicsegentes:  fakemciubiac ,  utrum  exGermaniaoriginem,  m 
cx  Sarmatis  habuerint,  quemadmodum  Tacitus  Germ.  cap.  xlvi.  fe  dubitarefatetur5 
Peucinorum  Venedorumque  nationes  Germanisadfcribat ,  an  Sarmatis :  qui  quidem  inter 
Baftarnas  8c  Sarmatas  colant ,  fermone  tamen ,  cultu  ac  domiciliis  ut  Germani  agant. '  Ptole- 
maeus  poft  Viftulam  quatuor  fluminum  e>c|3oAc6f  five  oftia  enumerat.,  quse  in  Venedicum 
mare  ejusque  finus  fe  infundant.  Primus  &c  proximus  Viftulse  eft  fluvius  Chronus ,  quem 
Niemen  interpretantur  geographi ,  inter  Regiomontum  &  Memel  in  finum  Currfih  Haf 
dicium ,  fe  efriindentem.  Memo.ravit  etiam  Ammianus  lib.  xx  1 1 .  cap.  xv  1 1 1 .  quamvis 
alieno  loco,  Alanos,  Sarmatas  &  Maflagetas  confundens.  Quod  vero  Bifulam ,  id  eft 
Vifulam  five  Viftulam  cum  Chromo  conjungit ,  non  dubitatur ,  ipfiimhoc  flumen,  quod. 
Ptolemarus  nominavit ,  in  animo  ei  fuife.  Verba  ejus  func :  ubi  Rivhai  defictunt  montes , 
habitant  Anmafii ,  jufti  homines ,  ^laciduatecjue  cogniti ,  q.ios  amnes  Chronius  Cr  Btfula  jra- 
terfiuunt:  juxta-jue  A^affa^eta  ^  Alwi «  Cr  Sarmata. 

Alter  eit  R>ibo ,  muitorum  confeniii  nunc  Dwina  five  Duna ,  ex  Mofcovia  decurrens,  & 

R  r  Ri- 


|I4;  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Rigam  adluens  ante  oftium ,  quo  in  finum  Clilipenum  exoneratur.  Tertius  Turuntus  eft  r 
qui  in  Mofcovia  exortus ,  per  lacus  defertur  ,  &  apud  Narvam  in  finum  Finnicum  illabi- 
tur,  Mofcovis  di&us  Weliko.  Ultimus  Chefmus ,  LowatRuflis,  per  lacum  Ilmen  in 
majorem  Ladogam ,  exfinuFinnicoortum,  excurrit. 

SitumautemSarmati£ehujusPtolemaeusperpopulositadefcribit:  Koni%p  r  Zctffjtenlctv 
s^vjj  piyiscc.  ol  S\  OvivzSett  Ttctff  oAov  r  'Ovsvj^aov  koKttov ,  ^  vtts^  r  A«k»'«v  riiVKTvoi  ts  v^ 
'Bevsetgvoii.  ^  wo^*  cAjjv  r  nXivppv  <$  Mouuri$&  lo^vygff,  >^  PwfoAavo*.  ^  ivtforigu  tj/twv 
e>l  'Ay.ot£ofitoi ,  TenentSarmatiamgentes  maxima :  Venediper  totumfinum  Venedicum :  crfuper 
Daciam  Peucini  &  Bafiarna ",  &per  totum  Maotidis  latus  jfazyges  ac  Roxalani :  cr  aui  inte- 
rioresfuntiis,  Hamaxobii.  Tra&us  re&e  ordinatus  eft ;  gentium  autem  nomina ,  feuipfe 
gentes ,  a  variis  varie  collocantur ,  &:  Jazyges  etiam  in  citerioribus  locis  ponuntur  j  Baftar- 
nx  per  totam  diffunduntur  Sarmatiam.  7- 

Plurimi  geographorum  in  Sarmatia  circa  Pontum  confiftunt ,  &  quas  ibidem  funt ,  cu- 
riofius  interpretantur ,  quorum  vefligia  legentes  ita  progredimur,  in  fluminibus ,  oppidis  r 
&  gentibus  Sarmatarum  exponendis. 

Flumina  Herodotus  lib.  iv.  cap.  li.  inter  Iftrum  &  Tanaim ,  Europas  flnem,  ponit 
feptem.  PrimuseftTr^utPliniusj  Tyras,  ut  Mela  fcribit  :  Ptolemasus,  ScScymnus 
Chius  Tvg$tff :  6c  Ovidius  lib.  iv.  ex  Ponto  epift.  x.  verf  yo. 

—  -  -  nullo  tardior  amne  Tyrat; 
Herodotus  Tv^s.  Strabo  lib.  vn.  pag.  2,1,1 .  diftantiam Tyrae ab  oftio  extremo  Iftri  ponit 
xtes  retctKoo-fes  sctSivs ,  circiter  trecenta  fladia :  ex  quo  colligitur ,  eum  efle  qui  Nietlem\mc 
vocatur ,  five  Dniefier.  quod  nomen  videtur  ex  Danafier  efle ,  quo  ufus  eft  Jornandes  de 
Rebus  Get.  cap.  v.  ad  eum  modum  quo  ex  Danaprk^  Dnieper :  quamvis disjungat  Jornan- 
des  Tyram  ac  Danaftrum ,  quod  poteft  ex  errore  effe.  Ceterum  Ptolemaeus  obfervat , 
flumen  Tyram  o'g>£«v  t»  yi^  r"  kotKiotA  yjj\  <$  lot^yotTie^  ,  dividere  partes  Dacia  a  Sarma- 
tia.  Adjacet  flumini  oppidum  Tyra ,  quod  antea  Ophiufa.  diclum  fuit ,  Plinio  adfeverante 
lib.  iv.  cap.  xii.  Clarttt,  inquit,  amnpsTyra,  oppido  nomen  imponens ,  ubi  antea  Ophmfa 
dicebatur.  quod  Stephanus  Byzantius  ex  Polyhiftore  confkmat.  6  noAyfrw^  ,  inquit , 
^  TtOTotylv  ngj\  tjjv  tto'a<v  Tug^v ,  tsV  $t  xoXhou;  Tv^vas.  imheiro  cT  *0(pixosoi,  Polyhifior 
&fiuvium&  urbemTyram  ^vocat,"]  cives  Tyranos :  vocabatur anteaOphiujfa.  Male  ergo 
Ptolemaeus  lib- 1 1 1.  cap.  x.  Ophiufam  a  Tyra feparavit ,  tamquam  diverfa  fuiffent  oppi- 
<da,  quumQphiufavetus  nomen  Tyrae  fit  oppidi.  SitumStrabocuratiusdelineavitdi&o 
loco.  Ab  oftio  Tyrce ,  inquit,  &  adftruct.a  turri ,  otvotTTkivettvTi  Ikxtov  Tios-et^KovTec  5-«- 
<^/i?ff,  i§'  hdn^t  5rsA«ff,  jj  y>h  HiKoovia,  >j  S'  cie/sig»  Oqimrot,  adverfo  fiumine  cxl  fiadia 
waviganti  utrimque  oppidafunt ,  a  dextra  Niconia ,  ajinifira  Ophiufa,  Ergo  fecundo  flumine 
Tyra  in  ripa  dextra  fuit.  Nugas  autem  funt ,  quod  Ammianus lib. xxi  1 .  cap. xvi  1 1 . 
[Valef.  viii.j  Phcenicum  coloniam  dixit ,  ideoque Tyr^,  nonTyram,  nominavit. 
JProxima ,  inquit ,  [Achilleos  dromo]  efi  civitcu  Tyros ,  colonia  Thcenicum ,  quam prafirin- 
gitfluvim  Tyras.  nam  a  flumine  nomen  habet ,  non  a  conditoribus ,  ut  Plinius  fiipra  pro- 
latis  verbis  vere  cenfuit  :  &  fi  colonia  fuit  ,  Milefiorumpotius,  quipluresadPontum 
condiderunt ,  quam  Tyriorum  fuit.  Id  quod  ex  Scymni  Chii  fragmento  conftat  9  quod 
adfcribimus ,  quiaetiam  fluvii  naturam  6c  commoditatem  declarat, 

-----     J  Tyg^ff  7roT«j«off 

Ba«:9-uff  t£  wv,  ivfioTetvcs  i$i  &  voytotts 

Twv  l^vcav  ,  iidSeriv  iy,7rogoisi%6iv9 

TetLS  cAJWfVi  zi  vwvWqiwisKw  etf&»K%;. 


Sarmstia:  LIBERILCAP.    VI  %if 

'Opeoivp®*  q  tw  7rorot[Au>  k£t*i  Ttlhi? 
T\>£ps ,  ijrooi©-*  ytvop&vti  MiAq^iW. 
Hoceft-,  LocaHoliteniointerprete: 

Profundus  herbidmque  alendts  pifcibus  , 
Situque  mercatoribus  jercommodus , 
Tutmque  onufiis  fubvehendit  navibm, 
Hic  civitm  amni  jacet  cognominis 
TyrtUy  trahens  originem  a  Milejiit 
Quiadoftiumfluminiscoluerunt,  Tve/T<w,  Tyriu  dic~H  Herodoto  cap.  li.  t^n?  3  Gr^.ci 
genere,  quod  confirmat  coloniam  Milefiam:  Straboni  funt  Tvfftiyirat  ,  Tyrigita.     Et 
Plinius  di£lo  loco :  In  eodem  [Tyra]  infulamfpatiofam  tncolunt  Tyrageta :  quas  non  adparet  , 
nifi  gemino  quondam  oftio  in  mare  hic  amnis  effluxit. 

Trans  Tyram  fluvium ,  at  cis  Hypanim ,  fuit  oppidum  Niconia  ,  eadem  a  mari  diftan- 
tia ,  qua  Ophiufa  remota  fuit ,  quod  ex  Strabone  modo  cognovimus.  Ptolemaeo  eft 
N»cm'v*ov,  Nkonium.  Prave  Scylacis  Periplo  Ne«'v«cv ,  Neonium:  falfo  juxta  oftia  Iftri , 
•a  Stephano  collocatum.  Nawv/#  %qKis  t?  novj§-ity$s  tous  £jc/3oa##  T8''ls*§sf.  Ntconia  , 
inquit,  oppidum  Ponti  ad  Ifiri  ofiia.  Quodfietiam  Tv^s  pro*!^»  velis  legere  -,  tamea 
nondum  conveniet  le&io,  quiareduftacxLfiadiisaboftiis&marifuitNiconia. 

Inter  Tyram  &  Boryfthenem  Herodoius lib. iv.  cap. lii.  ScMelalib.  n.cap.  i.ha- 
bent  Hypanim ,  quem  amnem  ille  t&atov,  tertium  ab  Illro  numerat ,  eique  ;rAo'ov,  navU 
gationem  tribuit:  hic  ,  Callipidas ,  inquit  ,  Hypanit  includit.  Ex  grandi  palude  oritur  5 
quam  Matrem  ejus  accoU  adpellant :  &  diu  qualis  natm  es~i ,  defiuit.  Tandem  non  longe  a 
wari,  ex  parvo  fome ,  cui  Exampeo  cognomen  efl>  adeo  amar&s  aquat  accipit ,  ut  ipfe  quoque 
jam  fiti  dijfimilis ,  &  non  dulcis  hinc  defluat.  Ex  diftantia  &  magnitudine  cognofcitur 
(nam  quinque  diebus  navigatur  in  dulci  aqua ,  ut  Herodotus  obfervavit)  effe  illud  flu- 
men,  quod  nunc  Bog  vocatur,  maximum  inter  Tyram&Boryfthenem.  Pliniuslib. 
f  v.cap.xn.ejus  loco  refert fiumen  Rhoden,  fmum Sagaricum ,  qui nomen a Sagari fluviQ 
habet ,  de  quo  Ovidius  lib.  i  v.  Pont.  epift.  x.  verfu  47. 

HucLycuS}  huc  Sagaris,  Peniusque,  Hypanisque  Cratesque 
Infiuit. 
At  Rhode  8c  ^^mminorafluminavidentef :  Hypanim  autem  navigabilem  efle ,  proba- 
tum  fide  Herodoti  fuit.  Plinius  quidem  poft  paullo  &  Hypanin  memoravit  5  fed  vel  ipfe 
vel  defcribentes  innomine  errarunt ,  quum  Hypanin  in  loco  Hypacaris  pofuit ,  quod  ex 
Mela  manifeflum  eft ,  cujus  cetera  verba  transfcripfit ,  Hypacaris  loco  Hypanin  fubfti- 
tuit.  Erravit  6c  Ptolemaeus ,  qui  Hypanin  ultra  Boryfthenem  removit,  ubi  Panticapes 
fluviuseft. 

InterHypanin  ScTyram  interponit  Mela  flumen  Axiacen ,  memoratum  etiam  PlinSo 

&  Ptolemeeo.     Sic  enim  Mela  dicto  loco:   Callipidat  Hypank  mcludit. -  Axi*- 

ces proximm  intra  Callipidas  AxiacMque  defcendit.  \  Hos  ab  Ifiricis  Tyraifeparat.  Plinius  ibi- 
dem :  Abefi  [Tyra]  a  Pfeudofiomo  centum  triginta  millibm paffuum.  Mox  AxiacA  cognomi* 
nesflumini  \  ultra  quos  Crobyzjt  flumen  Rhode ,  fmm  Sagaricm ,  portm  Ordefus.  Ptolem£e° 
US ,  o*  A^ioiKtj?  TTQTOifAot  %£]  oIvtqs  Jiotfpei  t>jv  2«^ost/«v  fj,M(jov  \sffi(>  t  ^scKioiv ,  Axiacesflu^ 
vius  percurrit  &  ipfe  Sarmatiam  t  paullofupra  Daciam.  Tabulae  novas  ibi  habent  flumen 
Teligol ,  quod  huic  Axiaci  videtur  refpondere. 

Ab  Hypani  proximus  Boryfihms ,  in  maximis  fiuminibus  feptemtrionis.   Mela  regre- 

Rr  z  diens 


1*1  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

diens  ab  Achilleo  Dromo:  Tum  Beryfthenes  gentemfui  nominis  abluit ,  inter  ScythU  awttes 
amcenijfimus :  turbidis  aliis  ,    liquidiffimus  defluit :  placidior  quoque  quam  ceteri ,  potarique 
■pdcherrimus.     Alit  Utiffima  pabula ,  magnosque  pifces ,  quibus  &  optimus/apor ,  &>  nulla 
effa  funt.     Longe  venit  ignotuque  ortus  ex  fontibus ,  quadraginta  dierum  iter  alveo  flringit , 
t-antoque fpatio  navigabilis.     Ex  Herodoti  lib.  iv.  cap.  l  1 1 1 .  fere  exprefla.  funt  ,  qur  addit, 
Hfi  piyis®'  lAzroi  "is-gov ,  poft  Danubiummaximus  est,  puta:  in  feptemtrione.     nam  Ni- 
lurn  etiam  Iftro  ibidem  anteponit.     Hodie  Nieper  five  Dnieper  adpellatur ,  quod  nomen 
non  recentiflimum  eft ,  fed  ex  a\io  Danapris ,  quodmedio  zevo  obtinuit,  contradum. 
Anonymi  Periplo  Ponti  Euxini:   e'Bo§ve9-£v>;?7roTtfjtfo?  vwciiso^  d  vvv  &<xvolffejtstey>Qpiv@'3 
Boryflhenesfluvius  navigabilis ,  qui nunc  Ddnapris  dicitur.     Ammianus  lib.  xxn.  cap.  xviii. 
Boryfihenes  a  montibus  oriens  Neurorum ,  primigemis  fontibus  coj>iofus  concurfuque  multorum 
amnium  adolefcens ,  marifraruptis  undarum  verticibus  intimatur.     De  fontibus  Bory  fthenis 
Herodotuslib.iv.  cap.  liii.  ait,  M»vs  TSTa  $  ttotci^  ^tj  N«'as  «x  e^w  <Pgy<raJi  t«V  jnjy*?, 
JJujus foliusfluminis  cr  Nili  nonpjfumfontes  dicere.     Mela  lib.  1 1 .  cap.  i .  de  Boryfthene : 
Longe  venit ,  ignotisque  ortus  efomibus  ,  quadraginta  dierum  iter  alveo  flringit.     PtolemiEUS 
tamen  duos  fontes  longiflime  diftantes  indicat ,  feptemtrionalem  in  monte  Budino :  Sc  au- 
ftralem,  quo  forfan  fluvius  alius ,  ab  occaiuadBoryfthenemadlabens,  funditur. 

Qui  accolebant  Boryfthenem  ,  propinquum  Ponto  ,  Boryflhenid&  adpellati  lunt. 
Plinius  eodem  loco  :  flumen  Boryflhencs ,  lacusquc^  &gens«odemnomine.  Et  Propertius 
lib.  1 1 .  eleg.  vn. 

Gloria  ad  hibemos  lata  Boryflhenida*. 

Oppida  in  iis  duo  memorantur ,  Olbia ,  ut  Strabo  &  Ptolemaeus ,  8c  Arrianus  Periplo: 

dixerunt  $  five  Olbiopolis  &  Miletopolis ,  ut  Plinius :  nam  kt/<t^«  MiMfMv ,  opus  Mileji- 

o.rum{vat)  quod  Strabo  addidit ,  a  quibus  alterum  nomen  eft ,  quodau&orePliniojam, 

edemus,  Melitopdis.     Eadem  urbsa  fluvio,  cui  impofita  erat ,  Bogvo9-gv]?,  Boryflhenis* 

frequenter  nominata  fuit.     Strabo  dicit  epwvvpov  t£  norctyM  vroA«v,  cognominem flumin? 

£Boryftheni]  urbem^  Plinius  Olbiopolin  &£  MiletopolimndipeMari  dixit  antiquis  nominibusi . 

quo  non.obfcure  fatetur,  aliud  nomen  poftea  fuifle  adjeclnm  $   quod  Boryfthenidis  eft. 

Periplo  anonymi  ,    tc^qti^ov  y\v  0\$lx  Z«ut#  KctWpivvi ,    \lito.  $1  rotZr»  «V  'E)fc»jW  yr«Aiv 

Bo^wS^vjj?  (lege  Bo£vtr&«v)0  KAr,S-ei<r£.  PrwsOlbid  Savia  diBa:  poft  rurfus  a  Gracis  Bory- 

fihenis.     Et  Stephanus  Byzantinus  chorographus :  7ro'A»?  i^jjvk,  MjAjjo-Zwv  dzomCoi ,  %v  el 

jUiv  »S\ci  BojKr&svjjv,  dvro)  <Fs  OA|3/«v  ,    Gracapirbs^  Mileflorum  colonia ,    ^/w>»  alii  Bory- 

Jihenemi  ipfi  [incolas]  Olbiam  vocant.     Fefellit  Melammultitudonominum,  ut  diverla 

oppida  cenferet.     Boryfihenes^  inquk,  tamofpatio  navigabilis,  fecundum  Boryfthenida  £r 

Olbiam  *  Gr<cca  oppiday   egreditur.    Pomponium  fequutus  eft.Jornand.es  de  Reb.  Get. 

cap.  Y.Scythia^,  inquit,  in  eo  loci  latere,  quo  Ponticum  Utus  attingit ,  oppdishaudobfcu- 

ris  involvitur ,  Boryfihenide,  Olbia,  Calli^ode^  Cherfone  ,7heodofia.  Sed  eamdem  urbem 

«ife  Olbiam  &  Boryfthenidem ,  fuperiorum  teftimonia  iatis  adprobavcrunt.     Devero. 

iitu  etiam  deliberari  poteft.     Meladixitubi^r^/^inmareamnisBoryfthenes,  fuifte 

pofitam.     Anonymi  Periplo  :     Wi  T«r?  xctS'  'TTrctvjjv   k,  Bo^o-^i^»  cvyfio<\et7i  teh  mi- 

&£e<x,  7io'hic  oa0,'*  (ceteraliiprarecitatafunt)  id  eft,  ubi  Hypanis  <r  Boryflhenesconjun- 

gmtur ,  cotidita  efl  Olbia  five  Boryfthenis;    Quae  etiam  Stephani  fuit  opinio^in  Bo^Brivtjg , 

iiti  ex  verbis  ejus,  quamquam  male  fanis,  adparet.    Jam  vero  fiKypanis  nuncBogus 

cft ,  iicuti  videtur  efie  ,.utique  ante  oftium  conjungitur  cum  Boryfthene  ,.&  illqconfluen- 

te  locus  uibis  denotatur.     Verum  non  Bogum  confluentem  ,  qpi  mari  proximus  eft  , 

iinonyinus  inteilexit ,  fed.qui  «TjojKoo-jwy--^  TiKr&&wTa  ?&,Siw  tw  M&nhiiy  ^9  tw  $■*- 

A«c^»35 


Sarmatia.  L  I  B  E  R    II.    CAP.     VI.  317 

Kue&tis  %"x&  9  ducentis  &  quadraginta  fiadiis  a  mari abeft.  Strabo  in diftantia prope  conve" 
nit ,  saJlxs  JiaKOfffa ,  ducenta  (iadia  retro  emetiens  a  mari  ad  Olbiam  in  Bory  fthene .  Pli- 
nius  prave ,  ut  puto ,  xv  millia  yajfuum  habet  pro  xxv.  m.  p.  qui  numerus  reducendus  cft ., 
ut  cum  Strabone  confentiat.  Neuter  Hypanis  in  eolococonfluentismentionemfecit. 
Tanto  ergo  fpacio  reducenda  amarieflOlbia,  inripamfuperioremBoryfthenis,  qucd 
ctiam  Arrianus  cenfuit  ,  yfy  tov  T&o£v<r$ivt]v  #v»7tAscvtj  Ttthis  i^vk,  ovoy,<x  OXfiloi,  %%iri- 
Kisxtj  adverfo  amne^in  fuperiora  Boryfthenis  naviganti  occurrit  urbs  Olbia,  aGracisccndita. 
Straboaddit,  fuifle  ySiyst.  \\j,ito\&ov ,  magnum  emporpum. 

Alterum  oppidum,  fama  nobilitatum  ,  circaBoryfthenemeftOr^/^,  fweOrdef- 
fus,  quodPtolemseus  male  firper  Axiacem  collocavit  >  wV?g  toV  a£js*W  KorayJv  0£oVs? 
(Palat.  O^tjosos)  fuper  Axiacem  %  inquit ,  fluvium  eji  Ordefus ,  flve ,  ut in Palatina  eodi- 
ce  fcriptum  eft ,  Ordejfm.  At  Plinius ,  portus  Ordtfus  dixit ,  Arrianus  Ponti  periplo  , 
h  Ofyojco  q^uqs  vavo-lv ,,  in  Odejfo  (quod  idem  ac  Ordcflb)  portm  pro  navibm.  At  portus 
ad  mare  eft  ,  non  ad  flumen :  multo  minus  ad  Axiacen ,  fiumen  non  maximum,  Ordejfus 
autem  in  utroque ,  Periplo  fcribitur ,  credo  ,  corrupte ,  quia  Odejfus  Msfias  Inferioris 
eft ,  etiam  ad  Pontum :  Ordejfus ,  ut  Plinius  ec  Ptolemseus  fcribunt ,  in  traclu  Bory- 
ithenio. 

Infulam  fub  oftia  Boryflhenis  ait  Melafitam  efle  ,  quam  alii  citeriorem  ponunt ,  & 
Tyram  aclftrum  verfiis  reducunt;  quse  Leuce  adpelletur,  &  Achillifacrafit,  ejusque 
tumulum  ac  templum  contineat.  Mela  lib.  11.  cap.  v 'ii. Leuce  Boryfthenx  vftio  objetla, 
parva  admedum,  €r  quia  ibi  Achillis  Jitus  eft,  Achillea  cognomine.  Et  Plinius  lib.  iv. 
cap.  xii.  Infula  Achillis ,  tumulo  ejus  viri  clara.  De  fitu  nihil  addit ,  nifi  quod  inter  Bo- 
ryfthenis  defcriptionem ,  &  peninfulse  ,  Dromi  Achilleos  ,  interjiciat ,  haud  dubie 
Pomponium  Mekm,  ut  alibi  fsepe,  in  pofitione  infulse  fequutus.  Strabo  citeriorem 
facit  hanc  infulam,  mediam  fere  interBoryfthenem&Tyram  ,  abillo  ioc,  abhoc  13 
ftadiis  remotam.  Lib.  vin.  pag.  2ii.ait,  £ti%ft  tS  s^uaT©-  jj  vijcr©-  «  Aswcjj  <?*«£«« 
jrevTotKoelw  setSluv  h^  tS  tfyfiisiojs ,  itiK&yia,.  «t#  Bogvo-3-svj^  %ot»\ios  itKwtos  i<p'  i%mc<rioie 
saSlcis.  Abe(i  ab  ofito  [Tyrae]  infula  Leuce  trajeciu  10  fiadiorum,  Achillifacra,  in  alto 
fita:  inde  Borydhenes  ,  navigabtlis  fiuvius ,  idc  fiadiis  efi  remotus.  Ptolemad  lib.  m* 
cap.  x.  extremo  duae  diverfe  infulae  funt .  Bogvir&evJV,  Boryfihenis ,  ^  >J  K^iihiws  jj  Asujcj/. 
«,jJ<r©J,  Achillis  infula*  Et  licet  ipfe  citeriorem  ponat  Boryfthenidem ;  convenientius 
tamen ,  ut  nomen  fert ,  fiib  cognomine  illam  fluvio  effe  5  Achilleam  autem  ,  quod 
Strabo  tradit,  citeriorem.  De  templo  in  ea  Achillis:  &  fimulacro  Arrianus  Periplo 
Ponti  prodidit. 

Poft  Achillis  infulam  efl  peninfula  5  Dromos  AchiUeos  nominata  ,  Graece  A^©"* 
A^i^ej©-.  Plinius  dic"to  loco :  Ab  ^[infulaj  cxxv  millibus pajfuum peninfula ,  ad  formam 
gladii  in  transverfumporreVra,  exercitatione  ejusdem  [Achillis]  cognominata  JDromos  Achilleos, 
cujus  longitudinem  oBoginta  milliumfajfuum  tradit  Agrippa.  Et  Pomponius  Mela  lib.  1 1 . 
cap.  I .  Achilles  infefta  elajfe  mare  Ponticum  ingrejfus ,  ibi  ludicro  certamine  celebrajfe  vittoriam  , 
&  quum  ab  armis  quies.erat^  fe  ac;  fuos  curfuexercitavife  memoratur.  Ideo  ditla  efi~fyoy.®f 
A%faei(&' .  De  figura  gladii  idem  :  7'erra  tum  longe  difienta  excedens ,  tenui  radice  litori  ad- 
neffitur,  Poft  /patiofa  modice ,  paullatim  fe  ipfafaftigat ,  &  quafiin  mucronem  longa  colligem 
latera  ,  faciepofitienfisadlettaeSl.  QuamergoMelapeninfulam,  &  ex  illo  Plinius ,  coni- 
paraverunt  formae  gladii jacentis ,  Strabo  pag.  213.  cum  t«j)/#  fafcia  conferendam  duxit .: 
&  fimilitudinis  rationem  dat ,  quia  longitudo  fit  circiter  cid  ftadiorum  °,  ■  latitudo  maxi- 
ma, .  duorum  ftadiorum  5  minima  tiosa&i  7tAiB-^m,  qmtuorjugmm,  Ptolemaruslib.in. 

Rr  1  cap^. 


3xS  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

cap.  v.  peninfulse  hujus  in transverfum  oblongse  fingultim  I&uqv ,  ifihmum;  8c promonto» 
ria  laterum  five  extremitatum  enarrat  ,  occidentale,  tyov  «icgov,  facrumpromontorium% 
&orientale,  Mvfl-osgyk  <*^ov  Myfann  promontonum.  Arrianus  infiilam  Achillis  Leucam 
cum  hoc  Dromo  live  Curfu  ejusdem  confundit ,  quatl  eadem  fuerit  iniiiia  8c  Dromos ,  quae 
vero  ab  aliis  diligenter ,  ut  infula  &  peninfula ,  diflinguuntur. 

Haec  in  peninfula:  extra  quam  ex  feptemtrione  decurrit  fluvius  Panticapes  ,  de 
quo  ita  Plinius  diclo  cap.  xi  I .  Ultra  Panticapes  amnis  ,  qui  Nomadas  @~  Georgos  ditter* 
minat:  mox  Acefinus.  Haufit  ex-Mela,  verbisufoeisdem.  Hic  vero ab Herodoto ha- 
betlib.  iv.cap.  Liv.dicentis,  ttotojjuoV  «*&©■',  tw  &vo\*.<x.  n«vT»cojV)}f.  jfe«  «Vo  j3c£gw  rg  ^ 
c^  Kluvw  ,  KiH  tov  (USt«|u  t«tx  T6  ^  Bo^uir&eve©^  vs^ovtom  0?  ^sw^yo)  2>ci>to«,  Alius  fluvius^ 
chjus  nomen  eft  Panticapes.  Fluit  a  feptemtrione  O-  ex  lacu  ,  &  in  hunc  &  Boryflhenem  habi- 
tant  Scythtagricolatores.  Additidem,  tw  Boguo9-tve'j  o-vupi<ryiTxt ,  Boryflhenimifcetur:  quod 
refutat  Plinius  eodem  loco.  Quidam,  inquit,  PanticapenconflueremfraOlbiamcumBo- 
vyflhene  tradunt :  diligentiores  Hypanin.  Quem  vero  Acefinum  idem  Plinius  vocat ,  ceteris 
fere  ignotus  eft ,  nifi  huc  referamus  Valerii  Flacci  verba  lib.  v  1 .  verf.  <5p. 

Acejinaque  Uvo 
Qmine  fatidica,  PhnxtM  movet  agmina  cerva, 
PKeceffit  enim  fuperiore  v.erfii 

Quicjue  lacum  cinxere  Bieen.  % 

Bice  autem ,  11  ve  Byce ,  lacus  eft  in  Cherfonefo  Taurica  prope  ifthmum ,  ut  brevi  poftY  vi- 
■debimus.  Poft  Panticapen  flumen ,  ad  finum  Carciniten ,  fuit  oppidum  Tamyraca ,  Ar- 
riano,  Ptolemaeo&:  Stephano  memoratum. 

Tandem  eft  t\wius  Hypacark ,  in  quem  Gerrhnt  alius  fluvius  aloco,  unde  devehitur , 
dictus ,  infertur :  ipfe  autem  fic  au£his  in  finum  Carcinitem.  Pomponius  Mela  lib.  1 1 . 
cap.  1 .  Sinm  Carcinites :  in  eo  urbs  efl  Carcine :  quam  duoflumina ,  Gerros  &  Hypacark,  ttno 
oflio  eflfiuentia  attingunt ;  verum  diverds  fontibus ,  &  aliundedelapfi.  Ab  Herodoto  Mela 
accepit ,  qui  etiam  "TWsca&tv  vocat  flumen  ,  quod  UJdoT  kxtu  Kot^uvTrtv  ttca/v,  jnxta 
oppidum  Carciniti in  mare exit.  Etiam  illud  addit^  quod  rfy'p©-  iroTotpcs  ckJkPoT  is  r  iW- 
k»pjv  ,  Gerrus  fluvius  in  Hypacarin  effundatur.  A  Ptolemaeo  Hypacaris  ab  oppido ,  quod 
prasterfluit ,  Carcinkes  adpellatur ,  &  Gerrus  ultra  ifthmum  in  Mceotin  paludem  efTundi-* 
tur ,  quod  falfum  eft ,  uti  ex  Herodoto  &  Mela  cognovimus.  Plinius  Hypacarin ,  demto 
capitevocatP^cjn^,  fi  fana  eft  lectio.  SupraoftiumpofitaurbsG?r«'^,  utMelavbcatj 
Koi^ivst,  ut  Ptolemasus ,  K*$wPtK,  Carcinitis,  utHerodotus:  a  qua  finus ,  in  quem  exit 
Hypacaris ,  Carcinites  a  Mela  Sc  Plinio  vocatur.  ■ 

Haec  in  ora  ufque  ad  ifthmum  Tauricum :  ultraquem^e^wincipit,  Civej?alusdi£ta9 
five  lacus:  fed  lacus  veriorqmmpalus.  Utroquemodotamenadpeilatur.  Pomponius 
Mela  lib.  1 .  cap.  1 .  de  mari  interno :  Quapaludi  committitur ,  Cimmerius  Bosphorus.  Palus 
ipfa,  Maotis.  Idem mox cap.  11. extremo :  Adlacum,  M&otici:  adTanaim,Sauromatd>. 
Plinius  etiam  utroque  modo,  Mmica  palus ,  lib.  1 1 .  cap.  lxv  1 1 :  & Maoticus lacus^  lib.  V. 
cap.  xxvii.  ac  Mtotim  lacus ,  lib.  vi.  cap.-i.   Et  Lucanns  lib. u.  verf  64 1 . 

Pigra  palus  Scythici  patiens  Maotica  plauflri. 
Grsecis,  Straboni,  Scylaci,  Ptolemaeo  eft  tf  M*i»w  A/p*  i  quod  etiam  lacum  fignifi- 
cat.  Ab  ifthmo  ad  Tanaim  ufque  fluvium ,  quem  recipit ,  hic  lacus  in  ortum  aeftivum  eft 
extenfus,  cujusambitumStrabolib.il  &  vri.  Msuu*%itiw  fetMw,  novies mille  fladio- 
rum  facit,  &  nutcv  f  no'vT»  ,  dimidiam  Ponti  Euxinipartem  explere  Scylax  exiftimat  3  fed 
neuter  judicavit  quod  res  eft  ,  nec  potuit  etiam  indiftantiatarita,  &intambarbarisac 

in- 


Sarmatta.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    V I.  3 19 

inacceflis  oris,  quum  ne  hodie  quidem  omnes  eodem  modo  figufam  ac  amplitudinem 
Masotidis  adumbrent.  Qui  accolunt  lacum,  M<eot<e  ,  Maotici,  &  Mtotida  dicuntur. 
Plinius  lib.  iv.  cap.  xii.  Per  oram\  Tanaim  ufque ,  Mmota^  aquibmlaemnomenacccpit. 
Mela  lib.  1 .  cap.  1 1 .  extr.  Ad lacum ,  Maotici.  Vopifcus Tacito  cap.  x 1 1 1 .  Quoniam  a 
Mdotide  multi.  barbari  eruperant ,  hos  eosdem  conjilio  atque  viribm  ,  ut  eo  redirent  compulit.  Ipfi 
autem  Maotida  ita  congregabantur ,  quafi  accitn  Aureliam  ad  betlum  Perjicum  conveniffent. 
i  Interiora  Sarmatias,  quas  longe  a  maris  ora  inextremumfeptemtrionemexcurrunt, 
fiint  variis  diftincla  gentibus ,  fed  quarum  fbla  nomina  polTumus  certa  dare ,  fedes  cuique 
fuas,  obdilTenfum de iis fcribentium  ,  adfignare non pofliimus.  Suntcommuniaquidem 
vocabula  Scytbamm  &  Sarmatamm,  fed  fkpe  etiam  ad  partes  reftringuntur ,  6c  mutuo  a 
partibus  aliis  diflinguuntur.  Herodotuslib.  i  v.  cap.  xcix.  ab  Iftro  adurbem  Carcinitidem 
dpXctnjv  2>cu3-/>jv,  veterem  Scytbiam  appellat  ,  Trpos  ptff&pfttMV  ?£  nji\  vorov  clvipov  sc«(uvv>jv, 
meridiem  verfus  &  in  aufirumftam.     Contraxit in ar6lius  fines  Strabo  lib.  vi  I .  pag.  2.  i y. 

iKOth&TO  Yj   X^CS*  "V7i1  ^^ffot)   ,%Z$0V  S'i  T;  3(^   f,   \<\cc  £  ic&pi!  jWS^&t  BogVc&iviSS  ,   fMK^  HkvSIo,  , 

Tota  illa  regio ,  &fere  quidquid  extra  ifthmum  ad  Boryfihenem  ufijue  el~i ,  nuncupabatur  Parva 
Scjthia.  PliniusautemScytharumnomenvideturlatiusextendere,  quumlib.  iv. cap.xu. 
ait,  Ab  eo ,  [Iftro,  feu  ofliis  Iftri]  inplenum  quidem  omnes  Scytharum  funtgentes :  varict 
tamen  litori  adpofita  tenuere:  aiixiGetcs^  Daci  Romanis  diBi :  alias  Sarmat&y  Gr&cis  Sauro- 
mata ,  eorumque  Hamaxobii  aut  Aorfi :  alias  Scyth<z  degeneres  O"  afervis  orti ,  aut  Troglodyta  f 
mox  Alani  C^  Rhoxalani* 

Dimcile  efl ,  ut  dixi ,  fedes  fingulis  tribuere :  per  fiumina  non  nulli  difcerni  ab  aliis , 
auctore  Mela,  poffunt,  quibus  pauci  interiores  a  PHnio  adduntur.  PomponiusMela 
lib.  11.  cap.  1.  Gerros  inter  BaJiltdoA  &  Nomadas ,  Hypacaris per  Nomadat  evolvitur.  Silva 
deinde  ,  quat  maximat  h&  terr<&  ferunt  ,  &  Panticapes ,    Nomadas  Georgosque  diferminans. 

-  -  —  Tum  Boryfhenes  gentem  fui  nominis  abluit ,    -  -  -  -  Callipidas  Hypanis  includit : 

-  "  -  Axiaces  proximm  inter  Callipidat  Axiacatque  defcendit.     Hos  ab  Ifricts  Tyrasfeparat  • 
furgit  in  Neuris. 

Ex  quibus  hic  ordo  gentium  inter  Iftram  five  ejus  pftia ,  &  ifthmum  Tauricum  confi- 
citur :  Ab  Iftro  ad  Tyram  Ifirici ,  haud  dubie  aliis  etiam  nominibus  diftincli :  poft  Tyrani 
AxiacA  ad  fluvium  cognominem  -,  ultra  quem  Callipida  ufque  ad  Hypanim ,  qui  Bogus 
eft.  Ab  eo  ad  Boryfthenem ,  Boryftheniu ,  quos  flumen  fuum  abluit ,  ut  Mela  ait  3  pofiti 
in)  tw  TCTtdvi ,  ut  Herodotus  dicit ,  id  eft , inter  Hypanim  &:  Boryfthenem.  A  Boryfihene 
ad Panticapen  Georgi ,  o«  yunpyo)  ZKvbw ,  agrum exercentes Scyth<& :  a Panticape  ad  Gerruni 
Nomades  Scythdt ,  No^u^g?  ZkvSou  ,  Herodoto  lib.  iv.  cap.  Xix.  ssts  ff^oovn?  a  <Tsv ,  §t& 
deSv-tts,  qui nec ferunt ,  neque arant :  in quo a Georgis diflinguuntur.  Melalib.  il.cap.  i. 
Vagi  Ntmadespecorumpabulafequuntur ,  atque  ut  illa  durant ,  ita  diujiatamfedem  agunt.  Co~ 
lunt  Georgi  exercentqm  agrcs.  Trans  Gerrum ,  6c  fupra  iflhmum  Tauricas  Cherfonefi  5 
erant  Scythas  Baflida ,  a  Pomponio  memorati.  Herodotus  cap.  xx .  itk^  $  rlppa  t«ut«  9 
Sn  t»  xcthovpevoi  fiaffiKtyd  istt  vJjj  2x.u'9-«<  o«  »v<;o[  n  ^  TtKHsot,  Trans  Gerrum  funt  eay 
qua  vocantur  Regia ,  Cr  Scythct  optimi  C^plunmi.  Ad  latus  Mseotidis  Jazyges.  Ptolema;us, 
yrctg'  oKnv  t»jw  7rA£u^Sv  t>j?  Mouoori^t^  idgvyst ,  per  totum  latus  Mffltidisjazyges.  A  pofi- 
tione  rjec  Ovidius  abludit  ex  Ponto  lib.  1 .  epift.  1 1 .  verf  yp. 
Aut  qttid  Sauromat<z  faciant ,  quid  Jazyges  acres? 
Cultaque  Orefte<t  Taurica  terra  ~De<z. 
Jntus  funt  remotiffimi  in  occafum  Neuri ,  apud  quos  Tyras  five  Niefler  furgit  ,'quod  Mek 
dixit  5  non  Bory fthenes ,  quod  Piinius  fcripfit ,  cujus  fontes  abhiinc  longe  in  feptemtrione, 

incli„ 


32o  GEQGRAPHXAE    A  N  T  I  QU  A  E 

inclinantes in  ortum ,  invefligandi  fant :  nifi Plinius fluvium forte occidentalem ,  qui ad 
Gzernobel  Boryflheni  adfunditur ,  pro  ipfo  Bory flhene  habuit.  Auchetas  autem  Melse , 
ita  Plinius  locavit ,  ut  apud  eos  Hypanis  oriatur.  AUni ,  Europsei  quidem ,  ut  Ammia- 
nus  lib.  xxii.  cap.  xix.  diflinguit,  fupra Mseotin ,  juxtaTanaimfuerunt,  aquibusin 
occafum  Rhoxalani  recedebant ,  in  veteri  infcriptione  apud  Gruterum  pag.  45*  3 .  cum  Ba- 
ftarnis  &  Dacis  conjun&i.  Poffis  exiftimare  ab  Alanis  effe  ortos ,  &  ab  illorum  gente 
diftin&os  prima  fyllaba  :  quemadinodum  etiam  Rhoxaianos  Harduinus  ex  Plinii  membnfc- 
nis  fcripfit :  at  dicla  infcriptione  rhoxolani3  6c  Straboni  ?cv^o\»vo)  dicuntur  5  &Spar- 
tianus  Hadriano  cap.  vi.  Cum  rege  Roxolanorum ,  qui  de imminutit  (lipendiis  querebatur ,  cogntto 
negctioy  pacem  compofmt.  Plinius  conjunxit  cum  Alanis ,  tamen  ut  gentem  feparatam  , 
cujus  verba  fupra  expofuimus.  Alani  autem  (qui  Ftolcmxi  AUuni  videntur  efle)  etiam  a 
Suetonio  memorantur  Vefpaf.  cap.  11.  Quum  Vohgefm ,  inquit,  Parthorumrexauxilia 
adverfa  Alanos  depopofciffet.  Sed  hi  fortaffis  Afiatici  erant ,  Tanai  a  noftris  feparati. 
Martialis  lib.  vn.  epigram.  xxix. 

Nec  te  Sarmatico  tranfit  Alanus  equo. 
Jofepholib.  vii.  deBelloJud.cap.  xxix.   to  r  Khuvm  i$v&  «V*  2*u3-«j  nteji  r  TaWv  ^ 
r  M&iwtiv  xluvyv  k«tohc?vts?,  Alanorum  natio  Scytha  fttnt ,  jptxta  flumen  Tatiain  &  Aftotin 
lacum  hafritantes.     Quod  Claudianus  confirmat  lib.  1 .  in  Rufinum  verfi  314. 

ctfamque  bibens  Adaotida  Alanue , 
csefam,  id  efl,  glacie  dolabrisfra&aaquameliciensab  bibendum.     Crebrahujusgentis 
apud  Claudianum  mentio ,  quia  illis  temporibus ,  relicto  Tanai ,  ad  Danubium  confede- 
rat ,  primum  militans  Romanis  6c  flipendia  merens ,  quod  idem  de  Bello  Gctico  verf.  y8 1 . 
dixit., 

Ibat  patiens  ditwriis  Alantts 
Qua  noflra  jufferc  tuba : 
&  iv  Confulat.  Honorii  verf.  487. 

in  Latios  ritus  tranjifiis  Alarri. 
poflea  cum  Vandalis  &  Suevis  Galliam  Hifpaniamque  vaflaverunt.    Marius  viclor  ad 
Salmonem  de  perverfis  moribus  feculi : 

Ji  quid  vafiavit  Sarmata ,  Jt  quid 
Vandalus  incendit ,  veloxque  abduxit  Alanmt 
Regio  quam  incolebant  olim  Alani ,  AUnia  di£ta  efl  ab  Orofio  lib.  1.  cap.  11,    <Ait 
«riente^  inquit,  Alaniaefi  :  in  medio  Dacia ,  ubi&  Gothia:  demdeGermaniaeft. 

Antiqua  etiam ,  nec  minus  famofa  GeUnorttm  natio  ,  in  Sarmatia  juxta  Budinos  & 
Agatyrfos  fedem  habuit,  origine  Grseca.  Herodotus  lib.  iv.  cap.  cvin.«VJ  ol  Zthmali 
To«^fl?ovfJE^v6f,  GeloniorigineGr&cifunt.  In  Sarmatiam  profeclii ,  cum  Budinis ,  indi- 
genis  Sarmatias ,  commixti  ita  funt ,  ut  Budinorum  urbs  hgnea ,  ?to'a<?  %vKlvn  ,  Gelonus 
adpellaretur  :  Gelonis  tamen  lingua  6v  moribus  a  Budinorum  gente  quodammodo  6.1-' 
verfis ,  quod  idem  Herodotus  adnotavit  dicto  loco.  Multum  autem  ex  barbarie ,  ut 
fieri  folet,  adfumferunt ,  in  quibus  6c  pictura  fuit  corporum.  Virgilius  Georg.  11. 
verf.  nr. 

EoMque  domos  Arabum,  pittofque  Gelonos. 
Pictos,  Servius  interpretatur  (itgmata  habentes,  quod  Claudianus  lib.  1.  inRufin.verfi 
3ij-.luculentiusexponit : 

•Membraque  qui  ferro  gaudet  pinxiffc  Gelonus. 
Duvainterpretatio,  i&c  pmgindi  verbo facilerefpondet.    Credibilius,  quod  Salmafius  : 

in 


Sarmatia.  '    LIBER    II.     C  A  F.  VI.     .  j2r 

in  Solini  cap.  xv.  cenfet,  colore  faciem ,  aut  omne  corpus ,  pinxifte,,  quod  &CaliL>- 
barbarorumfubiHocadofolemnefuit.     Virgilius  Aeneid.iv.  verf.  146. 

Cretesque  Dryopesquefremunt ,  piBique  Agathyrf. 
Agathyrfi  autem  finitimi  Gelonorum  erant ,  ideoque  communi  ritu  pingendi  fe  uteban- 
tur.  Ammianuslib.xxxi.  cap.v.  [Valef.  cap.  11]  Gelonis  Agathyrfi^  coilimitant.  Con- 
iines  ergo  populi  fuerunt  Geloni,  Agathjr$y  Budini,  quorum  nomen  nosad ,Budinum 
montem  ducit ,  ex  quo^toLemgeus  Boryfthenem  derivat ,  aut  parteni  ejus  feptemtriona- 
lem.  Sed  credo  citeriores  Gelonos  fuifle ,  quia  5c  Graecis  6c  Romanis  notiores ,  qnam 
aliae  Sarmatarum  gentes  fuerint. 

Agathyrfi  fecundum  Melam  lib.  11.  cap.  1.  funt  ipfi  Hamaxobii.  Mela  lib.  11.  poft  initi- 
um  :  Mmotidisflexum  Bucesamnisfecat ,  Agathyrjic*"  Sauromataambiunt :  quiaprofedibw 
plauflra  habent ,  diBi  Hamaxcbii :  id  quod  non  tam  gentis  nomen  ,  quam  morum  & 
vitae  ,  multis  Sarmatarum  commune  fuit.  Ulteriores  Anthropophagi  ,  ut  Mela  & 
Plinius  adpellant  j  five  AvfyoQoiyoi  ,  Androphagi ,  ut  Herodotus  lib.  iv.  cap.  cii.  & 
cvi :  quod  nomen  a  morum  feritate  eft.  Cum  his  MelanchUnat  Ammimus  conjungit 
dicto  loco.  Melanchlanat  ,  inquit  ,  &  Anthropophagos  palari  accepimus  per  diverfa , 
humams  corporibus  viBitantes.  wizKolyyKczivoi  Herodoto  eap.  cvn.  qui  ,  &  Mela,  no- 
men  ab  atris  veftibus  ducunt.  Et  hiquoque^vcfyc^ay^cn,  carnehumanavefcuntur:  aut 
iimt  ipfi  Anthropophagi ,  quia  Herodotus  addit ,  quod  y&voi ,  foli  Sarmatarum  nefandis 
his  cibis  utantur. 

Ultimi  in  orientem  inter  fluxus  Tanais  fluvii  recedentes  funt  Tanaitx , 
a  Ptolemseo  nominati ,  id  eft  Tanais  extremi  accolas ,  ficut  qui  ad  Boryfthenem  fedes 
habuere,  Boryflhenitat  vocari  fupra  memoravimus.  Extremi  autem  in  feptemtrionem 
Hjperboreiy  in  limite  Aflas,  &  a  Mela  tamlib.i.cap.  n.quamlib.  111.  cap.v.  adfcripti 
Afice,  &  ratione  nominis  explicati,  opifuper  Aqmlonem  Rhipaosque  montes  fub  ipfofide- 
rum  cardine  jacent.  Ptolemaeus  etiam  lib.v.  cap.  ix.  in  Afia  Hyperboreos  ponit  b>  -roTg 
Tij  dyvwu  yij  hkI^oktiv  ,  in  climatejuxta  terram  tncognitam.  Plinius  autem  in  Europa  illos 
recenfet  lib.  iv.  cap.  xn.  non  ignorans,  quod  quidameos  inprimaparte  AJitzlitorumpo- 
fuere ,  non  ya  Euroja :  additque  fabuiam ,  ab  aliis  acceptam ,  de  felicitate  Hyperboreo- 
rum..  Pone  eos  montes ,  inquit,  [  Riphaeos  puta  ]  ultraque  Aquilonemgensfelix  ^  Jicredi- 
mut ,  quos  Hypei  boreos  adpellavere ,  annofo  degit  avo  ,  fabulo/is  celebrata  miraculis.  No- 
men,  extremi  feptemtrionis  populos  fignificat,  qualesaeque  inEuropafunt&in  Afia, 
ut  re<5te  Plinius  judicavit.  Et  alia  hujus  tractus  in  fabulis  latent.  Arimafp>os  ,  quos 
ultimos  a  tergo  M<zota,  um  Plinius  ponit ,  &  mox  Riphmos  montes ;  hos ,  inquam  ,  Arima- 
ipos  Mela  n.ineunte,  tamquamunoculosdefcribit.^*W#»z9  inquit ,  Arimajfi ,  queis 
Jinguli  oculi  ejfe  dicuntur.  Fabula  ab  Ariftea  Proconnefio  eft,  utHerodotusiib.lv. 
cap.  xiii.  refert.  Ab  eis  \_ Arimafpis]  Efedones  Mela  ufque  ad  Mxotida  ducit.  l<roVcW 
dixit  Herodotus ,  qui  pellerentur  ab  Arimafpis. 

.  Sauromata  Grseco  ore  funt  ipfx  Latinorum  Sarmatt ,  quod  commune  nomen  eft  totius 
tra&us  illius  Scy  thici :  fpeciatim  autem  de  parte  circa  Tanaim  qusc  eft,aut  circa  Ma;otida  , 
mtelhgitur.  Mela  lib.  1.  extremo  :  Ripai  ejus  [Tanais]  Sauromau  ,  &  ripis  harentia 
pojfident.  Et  lib.  11.  poft  initium  :  Mxotida  Agathyrji  &  Sauromat&  ambiunt.  Regis 
Sauromatse  mentionem  facitPiiniuslib;  x.  epift.xiv;  '&  nummus  ab  iliuftri  viroEzech. 
Spanhemio defcribitur  B .\CL\Eae  catpom atot  ,  percufliis  temponbus  Severi.  Alias 
gentes  a  Ptolemat-o  nbminatas,  Borufcos,  Nafcos ,  juxtaRiphitosmontes:  Tranomon- 
tanos ,  ad  dextram  ripam  Boryftheuis ,  £c  his  proximos  BiVfymts  ?  Burgiones  -3  a  finiftra 

S  f  ripa 


32*  GEOGRAPHIAE     ANTIQ.UAE 

rlpaautemKfltgwovs;,  Caryones  >  8c  hinc  in  auftrum  dedudos  C/^»w ,  Amadocos,  Nava-{ 
ros ,  aliosque ,  ut  obfcuriores ,  omnes  praetermittirnus.     Occafum  verfus  Grutungi  erant, 
bellicofa gens i  ut  Ammianus  dicit  lib.  xxvn.  cap.  xi.  ec  lib.xxxi.  cap.  vm.de iisdem 
Hunni  pervafis  Alanorum  regionibm ,  quos  Grutingis  confnesTanaitMconfuetudonominavit. 
An  autem //«»»/ ,  pofteriori  hiftoria  notiores ,  a  Chmis  Ptolemaei  fint ,  nonhabeoquod 
procertoadfeverem.     Ptolemaeus  in  Sarmatia  Europaea:  mst«|«  b«? ^av  ^  PwfoA«W 
Xovpoj ,  z'»^  Bafternat  &  Roxolanos  Chuni.     Ammianus  autem  lib.  xxxi.  cap.  n.  Hunnorum 
gens  monimentis  veteribm  leviter  nota ,  ultra  paludes  MaoticM  glacialem  Oceanum  accolens 
omnem  modum  feritatU  excedit.      Neque  Ptolemaei  fides  femper  tuta  y  neque  in  rebus 
geographicis  ,    Ammiani  :    etiam  ipfae  gentes  ita  vagae  ,  ut  fsepe  fedes  permutave- 
rint. 

A  populis  ad  montes  &  oppida ,  quae  extra  iflhmum ,  &  in  partibus  interioris  Sarma- 
tiae  a  Ptolemsco  ponuntur ,  accedendum  eft.  Montes  idem  Ptolemaeus  habet  Peucen 
ab  occaili ,  fupra  Dacos  ,  adverfus  Bafternas ,  longo  jugo  procurrentem  :  Amadocos 
montes  fupra  ifthmum ,  juxta  gentem  cognominem :  Alaunos  fiipra  Mseotidem  lacum , 
juxta  Alanos  populos :  Riphtos  five  Rhipaos ,  (nam  t«  Vinouoi  o^  Graece  funt  j  Straboni 
Pj7t«?«  ,  Melae  libris  etiam  Rhipai )  fundentes  Tanaim :  &:  Budinum  Boryfthenis  fonte 
feptemtrionali  notabylem  :  &  tandem  Hyperboreos ,  maxime  feptemtrionales  ,  prope 
quos  cardo  mundi  fit.  Sunt  qui  conjungunt  Riphaeos  8c  Hyperboreos.  Bizantius 
Sephanus:  VwuIca  ogQr'  'Ttts§^o§€«v  Ripxa  mons  Hyperboreorum.  Plinius  dictocap.xn. 
Aiox  Riphd  montes ,  C^  ajfiduo  nivk  cafupinnarum  [imditudine ,  Pterophoros  adpellata  reaio : 
pars  mundi  damnata  ajreynm  natura ,  Z2*  denfa  merfa  caligine:  nequeinalioy  quamrigoris 
opere ,  gelidisque  Aquilonis  conceptaculu.  Pone  eos  montes ,  ultraque  Aquifonem ,  gensfelix, 
ficred.rmus,  quos  Hyferborcos  adpellavere ,  annofo  degit  avo.  Si  pone  montes  Riphaeos  , 
&  quod  prarceffit ,  inter  Riphaeos  &  Maeotas  foli  Arimafpi  colunt  j  nimis  propinqui 
Hyperborei  funt  Micotidi  paludi.  At  damnata  pars  mundi  &  denfis  immerfa  tenebris 
Zonam  frigidam  arguit ,  quod  clarius  exponit  Mcla  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Hyperboreifuper  \Aqul- 
loncm  Rhipaosque  montesfub  ipfo fderum  cardinejacent^  ubifoi  -mu-qxotidie  ut  nobis ,  fd  pri- 
TnWmverno  aqunoBto  excrtus ,  autumnali  demum  occidit :  C"  ideo  fexmenfibus d:es ,  C^to- 
tidem  alips  nox  ufque  continua  esi  Hi  ergo  funt  fuper  Rhipaeos  montes ,  &  quidem  poft 
ingens  mtervallum ,  quod  cum  Ptolemaei  pofitione  convenit.  Virgilius  quoque  diicer- 
nit,  &  quidem  talito  fpatio ,  qUantmri  ventus-ab  una  parte  ad  alteram  impugnandam 
perferendus  requirit ,  Georg.  i  i  i .  verf  381.. 
Talis  hype;  boreo  fep?mfubjec?a  trioni 

Gcns  efrena  virum.  Riphao  tunditur  Euro. 
Praeftat  ergo  difdnguerehosmcritec&Riphads,  utLatini  ferefcribunt.j.  feuRhipsefs, 
utGraeci,  inmedio  locatis,  fbrte  in  Mofcovia  5  Hyperboreos  ultra  ardticum  circulum 
removere :  Poetis  quidem  mifcere  licet ,  &  quosvis  feptemtrionales  montes  Riphaos  & 
Hyperboreos  adpeliare  :  alia  vero  ratio  fit  geographorum.  Proprie  Papinius  Theb.  1. 
verf.;6pz. 

fed  jam  temone  fupino 
Languet  Hjperborea  glacialispomtor  Urfe. 
Et  Claudianus  lib,  1 1 .  m  Rufin  verf.  240.  dixit 

hyperboreo  damnatamfidere  Ihulen. 
At  idem in  Conful.  1 1 1 .  Honor.  verf.  f6.  deTheodofio ,  magni  patre  3 
Fregii ■  H/perboreas  remis  axdacibm  undas  ? 

qiium 


Sarmatia,  LIB'ER-1  L    C  A  P.     VI. \  323 

quum  Pi&os  Scotosque  repuliflet.     Idem  in  Conful.  v  1 .  Honor.  verfi  3 1 .  Riphao  ab  axe , 
id  eft  a  cardine ;  tamquam  ukimi  omnium  eflent ,  &  fub  yertice.  fiti  montes  Ripliasi. 

Hasc  de  montibus.  Oppida  interiora  (nam  maritima  fupra  expofuimus)  Ptolemaeus 
etiam  per  flumina  diftribuit.  Juxta  Carcinitem  fiuvium  5  qui  Hypacaris  eft ,  ponit 
Toroccam  ,  Pafiiridem  ,  Ercabum  ,  Tracanam,  Naubarum  ,  obfcura  nomina,  prarter 
Naubarum  quod  Plinius  etiam  memoravit,  conjun&um  cum  Carcine.  Ex  quo  conjici- 
tur  haud  longe  amari  abfuifle.  Circa  Boryfthenem  locavit  A^agarium  ,-Amalocam-> 
Sarum,  Senmum  ,  Metropolim,  poft  quas  ad  Olbiam  venit ,  quam  fupra  expqfuimus. 
nam  a  feptemtrione  defcendit  in  auftrum.  Ad  flexum  Boryfthenis  Lewum,  Sarbacum , . 
Niojfum.  Supra  Tyram  Carrodanxm  ,  Clejidavam  ,  quse  in  Germania  transviftulana 
recenfuimus.  Infulam  Tanais  oftio  adjacere  dicit  3  nomine  Alopeciam ,  quac  &  Tanais 
infda  nominetur.  Plinius  poft  oppida  Kermifium  §t  Myrmecium  relata  ,  addit :  intus 
infiulam  Alopecen. 

CHERSONESUS       T  A  U  R  I  C  A. 

Taurica  Cherfonefus  a  Taum  in.colis  nomen  habet ,  qui  in  vaiios  populos  rurfus  fiierunt 
divifi.  Etiam  extra  ifthmum,  prope  eumdem  tamen,  Tduri  erant.  lidzm<kTaurici 
dicti.  Mela  lib.  1 1 .  cap.  I .  Subit  ripam  mare ,  & ,  donec  quinque  milliapajfuum  abfit  a  Mxo- 
tide ,  refugientia  ufique  fiubfiequens  Utora ,  quoad  Satarcha  CT  Taurici.  Ovidius Pont.  lib.  1 1 1 , 
epift.n.verf.^f. 

Eji  locm  in  Scjthia  (Tauros  dixere  priores) 
Qui  Getica  longe  non  ita  difiat  humo. 
Hi  Plinio  6c  Ptolemaso  vocantur  Tauroficytha.    Procopius  tamen  lib .  in.  de  Aediflciis  cap, 
ult.  videtur  diftinguere.    Ait~,  ^tsra  Aip«v  r  MouooTifet,  *J  tsj  Tavps?  vj  ?uvpo<rxv3-ev;  , 
transpaludem  M&otidem ,  ultraque  Tauros  &  Tauroficjthas.  Poteft  vcro  rjj  zimmfive  expli- 
cari.  Regio  dicitur  Tauriea  terra.  OvidiusPont.  lib.  i.  epift.  h.  verf.  80. 

Cultaque  Orefiex.  Taurica  terra  ~De& : 
6c  fimpliciter Ta.rrica.  Plinius fsepe diflo  loco :  A  CarciniteTaurica  incipit :  ubi  terra  ve! 
cherfibnefim  fubaudias.  Vocatur  etiam  Cherfoneius  Scjthica.  Strabo  lib.  vn.  pag.  213. 
"EvroiCS-ai  i$iv  6  i&plq,  0  Ttaim  r  Tmv&wv  Hjft  SkuEbiojV  hzyo[Azvy,v  -^^qv^qv^  Ibi  efi  ifthmus  % 
ejjiciens  Tauricam  &  Scjthicam  ita  diBam  Cherfionefium ,  qtiae  etiam  yzydh^  x^i^^©*  Pag- 
2 1  y.  vocatur ,  id  eft  magna  Cherfionefim ,  ad  difcrimen  parvarum ,  quas  in  ipfa  fimt  5  a  Ze- 
none  6c  Heracleotis £edificat£e.  Ibidem  Strabo :  IlzKQiTavvncru  jrpoo-gojjcs ,  yj\  to  cs/y,y<<&  ,  yj\ 
TOjWg^gS^,  Peloponnefo&fiorma&magnitudinejimilisett. 

Ifthmus  Taphra  diclus  fuit.  Mela  lib .  u.  cap.  1.  Quod  mter paludem  &Jinum  est ,  Taphrz 
nominatur.  Oppidum  in  ifthmo  ejusdem  nominis."  Plinius  ibidem  :  In  ora  a  Carcinite 
oppida :  Taphrcc  in  tpj?s  anguftiis  peninfiuU.  Ptolemaso  eft  T« 4>P@~  >  Taphrus.  Inde  Pli- 
nius :  mox  Heraclea  Cherronefius ,  qu£e  nomina  conjunctim  legenda"  Prius  nomen  a  con- 
ditoribus  eft  5  alterum  a  fitu  peninfula?  parvse.  Idem  enim  paullo  ante  dixerat  Cherrcne- 
fium  Heracleotarum  oppidum.  Ptolemaio  eft  Xspirovjjo-i^ ,  Cherfionefius:  Scylaci  Caryandenfi 
Xsppo^a-^  iunQ£/.Qv,  Cherronefius  emporiumy  isque  in  Grsecis peninfute  civitatibus  nume- 
rat.  nam  ov  rif  T^ue/jctj"  oittBO-jv^E^jjvej,  inTaurica,  inquit,  habitantGrxci,  Scythispef- 
mixti.  Heraclea  autem  Pontica  ,  mater  Tauricce  fecundum  Strabonem  ,  etiam  fuit 
Gra^canica  civitas,  Hanc urbem  pofteriores Graeci Cherjonem ,  Xspc£v«,  vocant,  Zo- 
narasinRhinouneto,EuftathiusmPeriegefinDionyfuverf.  i4o.6cProcopius  iv  Goth. 

S  f  z  cap. 


3^  G  E  O  G  R  A  P  H  I  A  E    ANTI  QJJ  A  E 

cap.  v.  lib.  i.  Perf.  cap.  xn.  Hanc  urbem  Plinius  ait ,  moxfeqmipoiiTaphras:  atlatus 
peninfulas  occidentale  interjacet ,  in  quo  Ptolemasus  recenfet  Eupatoriam  j  &  Dandacam 
oppida,  antequam  ad  Cherfonefum  urbem  perveniat.  Etiam  promontorium  Parthenium 
antecedit,  cui  oppidumadjacet Cherronefus ,  fecundum  Melam  lib.  II.  cap.  I.  feujrpo  ^ 
%'oKiug  i?tv  b>  suMotg  hotrov,  ante  urbem  ejiadcentumfladia,  fecundum  Strabonem  lib.  vii. 
pag.  7, 1 3 .  Ptolemaeus  quoque  illud  promontorium  inter  Dandacam  &;  Cherfonefum  op- 
pidum  enarravit. 

Auftrale  latus  peninfulae  poft  oppidum  Cherfonefum  infignes  aliquot  portus  habet , 
Ctenuntem  (KtsvS?  ,  Ctenus  in  recto)  a  Strabone  &  Ptolemaeo  memoratum :  6c  Portum  Sjm- 
bclorum,  Ivy.^ohcav  Kiy.iva,  Plinii  &  Strabonis.  Totus  enim  ifte  finus  portuofus  eft  a 
Parthenio  promontorio  ufque  ad  alterum  quod  Ke/2  jUetwjtov ,  quafi  Frons  Arietk  adpella- 
tui\  Pomponius  Mela  clare.  Sinus  poriuofus ,  C^  ideo  KotKog  A<(avjv  adpellatus ,  promon- 
toriis  duobus  includitur.  Alterum  Kg/5  yjTcovrov  vocant ,  Carambico ,  quodin  AJiadiximus, 
par  &  adverfum :  Parthenion  alterum.  Strabo  pluribus  defcribit  illud  Arietinse  frontis  pro- 
montorium,  quod  7rpc'jc«T«i  arcAv  arpoV  to  niKoty^  ^  longeinmare procurrat :  &  dvtkeirai, 
oppofitum/it  CaYambi,  promontorioPaphlagoniae.  Pliniusetiam  Latine  fcripfit  Crmme- 
topon ,  idque  adverfum  Carambi  Afiapromontorio  dicit. 

Ab  eo  incipit  latus  orientale ,  in  quo  funt  Ptolemaei  Charax  6c  Lagjra  oppida ,  promon- 
torium  Corax ,  &  flumen  Iftrianum :  deindecelebrior  urbs  Theodofia ,  Scylaci ,  Straboni, 
Melae ,  Plinio  ,  Ptolemaeo  laudata.  In  Scylacis  periplo ,  &  Stephani  de  Urbibus  volu- 
mine  Theudojia  fcribitur ,  corrupte,  ut  cenfet  Berkelius  ad  Stephanum :  plures  ©gocJW*, 
Theodojia ,  etiam  ipfe  Stephanus  in  derivatis :  quod  Graecum  nomen  Graecam  urbis  ori- 
ginem  arguit ,  quemadmodum  Scylax  quoque  Theodojiam  in  Graecis  peninfulas  urbibus 
recenfet.  Hodie  Caffa  adpellatur.  Ptolemaeo  proximum  eft  Nymphaum ,  Scylaci  Nvpcptfja, 
JSfymph<ea ,  etiam  a  Graecis  condita. 

Brevi  poft  fpatio  Bofporus  Cimmerius incipit ,  diclus , ut ex  Stephano  Byzantio  Conftan- 
tinus  Porphvrogennetus  lib.  n.  Them.  xii.  refert ,  «Vo  1£?  ^  hctx*>  a^  1°  »  Inachi 
flia.  Dionyfius  quidem  periegeta  verf.  1 40.  eam  rationem  ad  Thracium  refert  Bofporum, 
quem  lo,  in  juvencam  transformata ,  tranaverit,  at  interpres  Euftathius  adutrumque 
accommodat ,  de  Cimmerio  dicens ,  Kiyiroti  BoVjrop^  h»  r  «vtjjv  dniav  ^tj  h£v(&> ,  bx 
<£  iSg,  *j?  (3coV.  Ridiculum  ergo  eft,  quod  Cedrenus,  in  Jufliniano ,  deducit,  W£ 
i£A«y  otvr)  xwv-c*,'zm  fiooiA ,  a  bobus  tributi  locc  dari  folith  ab  illagente.  In ora illius freti 
Bofporani ,  feu  ubi  definit  illud  &Ponto  infunditur ,  quidam  urbem  celebrant  Bofpori  no- 
mine.    Procopius  fub  finem  lib.  1 11.  de  Aedificiis ,  meminit  Ea«rarcg«  ^)  Xi%<ruv&  zso- 

KiUV  ,     #J7T2£    KOtrOt     T   Z/AHVY,V    «JCTJJV   (fhSctKciOSlilCU   f-Q    A/pVJJV   T    McUUTlJci    CV   i%oirU>    OlWiVrcU 

*$  Poy^iW  de yjig ,  Bofpori  &  Cherfonh  urbium ,  qua  maritima  in  eo  litorepoj}  lacum  Adaotidem 

in  extremo  imperii  Romani  habitantur.     Memorat  eamdem  urbem  Bosporum  &  alibi  Pro- 

copius,  lib.  1.  de  Bello  Perf.  cap.  xn.  &  lib.  iv.de  Goth.cap.v.  Cedrenusdittoloco 

pag.  302..     Poffis  dubitare  ,  an  diverfa  fuerit  urbs  Bofporus  a  Panticapaeo  ?  nihil  enim 

Procopius  de  Panticapseo,  -qui  toties  urbem  Bofporum  commendat,  quum  tamen  illud 

fuerit  jwijTpojroAjs  t  B2^c§j«vwv  ,urbs princeps  Bofporanorum  ^  Strabonep.n^.adfeverantei 

<k  Plinius  lib.  iv.  cap.  xn.  dicat ,  Pantieap£um  alitjui  Bofporum  vocant.     Et  Strabo  ibidem 

per  ftadia  fpatium  inter  Theodoflam  &  Panticapaeum  emetitur  ,  &  accurate  a  fertilitate ,  - 

/vicis ,  &:  oppido ,  quod  continet ,  Nymphaso  defcribit  :  urbis  autem  Bofpori  nullam 

mentioncm  facit.     Diftinguunt  tamen  ,  ut  diverfas  urbes ,  Eutropiuslib.  vn.cap.v.de 

iguflo :  Adjecit  ir/iperio  omnes  Pojiti  mamimoi  civitatesr  in  his  nobiliffmat  BoJporumCr 

Pan~ 


Sarmatia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  VI.  325- 

Panticapaum :  ScStephanusByZantius,  quinoniblum  Bofporum  m\iv  Uovts  k&toI  r,  Ki/x- 
juigiQv  kq\7Tqv  ,  urbem  Pontijuxta  Cimmerium  finumvocat;  verum  etiam  Pamicapaum  xoAtv 
^yt<,vjv ,  r  k«t»  BcV7ropov  jUjjTpoVoAii' ,  urbem  maximam ,  & earumcpi&JuxtaBofperumfunt  , 
metropiolim  ,  commemorat  :  &  Lucas  Holftenius  ,  vir  fummus  ingenio  ,  in  Orteiium 
Adnot.  p.  3  3 .  Oppidum.  Bofporus  \*.itv  A/pv»jv ,  <g*>  Procopius ,  hoceflpoji  vel  extrapaludem, 
■   JErat  enim  extra  anguftim  ad  Pontum  Euxinumfita  in  (inu  Cimmerio. 

Ipfum  autem' Panticap&um,  utScylax,  Strabo,Mela,  Plinius vocant  -,  five  Pantica- 
p<ta,  notvTMXTrott»  ,  ut Ptolemseus ;  quod  nemo  dubitat  ,  ad  fretum  Bofpori  intra  penin- 
fulam  magnam  ,  quse  Taurica  dicitur ,  fitum  fuit.  Plinius  eodem  loco :  ReRat  lcnge 
vahdiffimum  in  ipfo  Bofpori  introitu ,  Pmticapaum  Mileforum,  a  Theodofia  lxxxviivJ/. 
pajfuum.  EademStrabo,  additis  quoque  aliis,  efle Panticapaeum  ho<pov  7t«vtjj  mgtQiKit- 
Uesoy  ov  KvxAa  ?siS-lav  etKoet ,  i%eiv  zrpcV  i(*  Xtftivoi ,  «^«v  ^  dzj>07rohiv.  y.Tiff^oi  3'  elvott  Mj- 
Ajj<t/wv,  tumulum  circumcirca  habitatum ,  ambitu  XX  fadiorum:  habereportumab  ortu  ,  C^" 
arcem,  &  ipfam  urbem  a  Milejips  conditam  effe.  Fuit  olim  libera  :  poflea  fub  Bofporanis 
regibus ,  a  quibus  Mithridates  accepit ,  teftante  Strabone. 

Poft  Panticapa^um ,  ubieffiuitex  lacuBofporus,  Mjrmecion  Piinii ,  Melre,  cv-Pto- 
lemasieft:  illioppidumvocant  ;  hic  promontorium.  Oppidum  ergojuxtapromonto- 
rium ,  vel  in  ipfo  fuit.  Scylax  in  urbibus  Cherfonefi  Grsecanicis  numerat.  A  quo  a& 
ifthmum  Ptolemasus  fub  Mseotide  tria  oppida  ponit  Parthenium ,  (diverfum  a  promonto- 
rio  hujus  nominis  in  alio  latere)  Zenonk  Cherfonefum ,  ScHeracleum ,  de  quibus  quod  dica- 
mus  praeterea ,  non  habemus.  Plinius  Hermtfium  cum  Myrmecio  conjungit ,  quod  a. 
Pomponio  Mela  accepit ,  qui  vero  Theodofise  poftponit  hoc  ordine :  in  Bofpo  rum  vergen- 
/tio  oppida ,  Myrmecion ,  Pamicapaum ,  Theodojia ,  Hermijium.  Ptolemasus  inter  Nym- 
phasum  &  in  Panticapasum  habet  Tug/KTAJojv ,  Tyriciacam ,  ignotam  aliis. 

AnteifthmumimuseftlacusZ?^,  Ptolemaso  Bw>j  A/p>j ,  Byce,  paius.  Plinio  mufa- 
tione  cognatarum  litterarum  Buges  eft.  A  tergo ,  inquit ,  lacus  Buges ,  fojfa  emijfus  in  mare. 
Inmare,  puta  Masoticum,  cum  quo  ad  ifthmum  cohasret.  Valerius  Flaccuslib.vi. 
verf.  68. 

.  ■  Quique  lacum  cinxere  Bicen, 

Bicen ,  Latina  littera ,  pro  Grseca  Ptolemsei ,  quam  V  Plinii  defendit ,  refpondcns  Pto- 
lemad  t  Gra2c<e.  An  eadem  fit  quas  Strabonis  Soijr^  A/pvj,  Putrislacus,  qui  sctSUev 
rtTpiKiff^iKlcov ,  rv  cid  fadiorum  fit ,  nolimjudicare.  Majorenim  hicambituseft  :  etiam 
dicitur  ifthmus  illum  a  mari  Smey&v ,  Jeparare ,  quod  Mceotidi  potius  convenit. 

Cherfonefi  Tauricas  oppida  mediterranea  Ptolemasus  multa  enarrat ,  fed  obfcura  Sc 
mcognita  pleraque.  Taphrum  fupra ,  ob  vicinitatem  in  maritimis  cenfebamus  ;  Tarcnam, 
Parojlam ,  Boeonem  ignoramus :  Cimmerium .  cujus  nominis  vel  idem  vel  aliud  Pomponius 
lib;  i.  cap.  xix.  ip  Afiaf:  ora  &:  quidem  prope fretum  ponit :  quem  Plinius  fequutus ,  trans 
fretummJitumeHh:  &Taz.um , Argodam ,  Tabanam, obCcuranomim:  fkSatarcham,  in 
parte  feptemtrionali ,  ubi  Satarchx,  populus,  colebant.  quosMelajammanifeftabiL:: 
Cytmm  tandem  Ptolem£ei  a  Scylace  vocatur  K^taU,  ut  Voffius  emendavit  fcripturn 

Tres  populos  Mela lib.  1 1 .  cap.  t .  in  hac  Cherfonefo recenfet ,  Satarchas ,  Gmcos  *''.&: 
Taurkos.     Iftos  locat  a  feptemtrione :  ilios  in  litoribus :  hosinauftralipartepeninfulse-c,, 
Grascis  permixtos.  Sed  omnes  etiam  Tauri  dicli ;  etiam  extra  peninflilam  flipra  ifthmum . 
quidam.    Melas  verba funt :  Obliqua  ad  Bofporumplagaexcurrens,  Ponto ac Maotideincly.- 
dtUir,     Jn  jaludem  "vergentia  Sata?ch$  temnt:  inBoJpQrumCtmmerica  (fone-Grscanicnr) 


Sf  '- 


,26.  GEOGRAFHXAE    ANTIQ^UAE, 

oppida ,  Myrmecion,  Tanticap&um,  Theodofa,  Hermijium:  in  Euxinum  mare ,  TauricV. 


w^x^  ®rcQ$o<xlou;,  juxtafretnm  Mtoticum,  ufqueTheodofam  :  poftea omnem Cherfonefum 
magnaui  occupaverunt. 

Hscc  de  Sarmatia  Europcea,  in  quam  nos  Germania  partim  transmarina  abduxit ,  ut 
abfolveremus ,  qux  in  fcptemtrione  Europse  connexa  funt  cum  Germania :  partim  quse 
trans  Viftulam  funt  Germanice  gentes ,  inter  Baftarnas  ad  Sarmaliam  ufque  difperfe  habi- 
tantes.  Soli  Daci  ex  Transdanubianis  ruperfunt ,  .quosquiapontecumMcefiaTrajanus 
conjunxit ,  cum  illa  explicaturi  fumus.  Jam  in  citeriora  egrefli ,  quie  Germanise  proxima 
fub  Danubio  funt ,  ad  exponendum  adgrediemur. 


C  A  P  U  T     VII. 

D  E 

INDELICIA,  RHAETIA, 

E  T       N  O  R  I  C  O. 

Anubius  terminus  antiquse  erat  Germaniae :  hunc  inter  6c  Alpes  quse  funt ,  etfi  ho~ 
die  in  Germania  cenfeantur ,  aliam  Romanis  olim  partem  ,  aut  Illyrici  continua- 
tionem,  conftituebant.  Strabo  fane  lib.  vn.  pag.  217.  inde  Illyridem  recenfere 
itaincipit:  AsyaiAZv  ovjicl  L&\V£/>c# -ar^MTflS  ,  cvvcimovtoi  tw  ts  "lypw  ^  H-  *AAm<rw ,  »  k«t«[ 
/uertffv  t?  IruKlotA  yj\  Ti^oivlc^,  a^d^ivci  Syrv  t>j?  Aipvi]?  tJj?  Kxroi  T*S  OvivJzAiHxg  qgjf  ~2cti- 
7xs  ^  EAoojjtt/sj?  ,  Primum  Illyrica  exponamus ,  qua  &  IJirum  &  Alpes  attingunt ,  ftta  in  medio 
Italia  &  Germaniix, ,  tncipientia  a  lacu ,  qui  eji  apud  Vindelicos ,  Rhttos  &  Helvetios.  Hunc 
traclum  in  populos  majores  diftinxerunt,  Vindelicos^  Rhatos ,  Noricos ;  &eorumquem- 
que  in  varias  minores  gentes  ,  quibus  omnibus ,  prxiertim  iis ,  qui  in  Alpes  vergunt ,  aut 
inter  illarum  juga  colunt,  difficile  eft  certas  &  proprias  fedes  definire.  Aboccafu,  ut 
inde  incipiamus,  erant  Vindelici  6c  Rhati^  ffiis  inter  fe  limitibus  diftinc~ti  ita ,  uttamen 
utcrque  populus  uno  nonnumquam  RhMorum  nomine  comprehenderetur.  Sit  ergo  nobis 
prima ,  qua;  inter  Danubium  &  lacum  Brigantinum  eft , 


V     I     N     D     E     L     I     C     I     A. 

Vindelicia ,  Ptolemxo  lib.  1 1 .  cap.  xv  1 .  '  OvivhAw.ia ,  eft  regio  Vindelicorum ,  La- 
tine  potius  gentis  nomine ,  quam  proprio  regionis ,  adpellata.     Suetonius  xAug.  cap .  xx  r . 

Domuit  Cantabriam  ,  Jlquitaniam ,  Fannoniam  ,  Dalmatiam ,  cwn  Illyrico  omm :  item 
Rhatiam  &  Vindelicos,  ac  Salajfos  gentes  Inalpinas.  Et  VellejusPaterculus  lib.  1  i.cap. 
xxx  ix.  Rhatiam  &  Vindelicos  ac  Noricos ,  novas  imperio  noftrofjbjunxitprovinuas.  Quod 
vero  nonita  interpretandum  eft ,  quafi  damnata  Latinis  fit  vox  Vindelicu:   fed  ea  fit 

lo- 


ten.tr.io 


H  M-  -A.  jst  x '  Jl  js     -M"  jl 


J>J^r.      J   X  O. 


mndelicia.  \     L  I  B  E  R    II. ,  C  A  P.    VII.  32? 

loquendi  elegantiore  Goniuetudine ,  qua  Nepos  Agefilao  dixit ,  quum  meditaretur  in  Per- 
fas proficifa ,  id  eft  in  Perfidem  vel  Perfiam.  Nam  &  illo  nomine  ufus  eft  Sextus  Rufus 
cap.viil.  Limes,  inquit,  inter  Romanos  &  barbaros  ab.Augufio  per  Vindeliciam^  per 
Noricnm,  Pannoniam,  ac  Moefiam  eft  confittutus.  Nomengentis,  utdi&um ,  'eixVin- 
delici )  Graece  'Oviv SzKik* ) .  ut  apud  Strabonem  efb  &  alios,     Horatius  lib.  1  v.  oda  1  v. 

Vid.ere  Rh<eti  bella  fub~  Alpibus 

Drufum  gerentem  Vindelici  -   -  - 
Ita  veteres  libri :  recentiores,  cr  Vindehci ;  de  quo  mox  di£hiri  fumus.     Nomenajunt 
a  fluminibus  efle ,  qua;  rigant  illam  regionem ,  quorum  alter  Vinde  eft,  five  Vindo ,  a  fi- 
niftra  Auguftam  adluens :  alter  a  dextra ,  Licus,  hodie  Lech}  confluentes  infra  urbem. 
Venantius  Fortunatusde  S.  Martino  lib.  iv. 

Pergis  ad  Augufiam ;  quam  Vindo  Licusque  fiuentat. 
Fines  VindeliciasaliterStrabo,  aliter  Ptolemasus  conftituit  :  fed  Straboni  credendum. 
magis.efi,  qui  prope  tempora  illa  fuit,  quibus  Rhaetos  8c  Vindelicos  Augufti  privigni 
domuerunt.  Strabo  lib  iv.  pag.  142.  T«  vrpo?  sm  pkn  ^  ^at,  ^  t«  lisk^anm  srpos  vo- 
tov,  VoiiTOt  itj  'OvivStAiy.o)  KeiTZ,%%<ri  ,  avvdsSTOVTig  toiV  EAouijTtW  Kj  boiois ;  iirhistvtai  y«p  tqTs 
ijaeivav  7rz<$iQts.  '0<  u)v  h  ?ano}  pi'xj&  ^  iToiAiOA  ,Jt«S->j>t:<;cr;  >  t?  v7t)a  'Oujfpwv©0  %  Kw^.  - 
-  -  -  01  i)  'ovivoihiKo)  iij  Nw£/5co)r  ektsV  noioco?etav  xdTZ-fcxo-i.  Jldontium  partes ,  qtta,  [poft 
Salafibs^j  ortum  Jpefiant,  0~  inmeridiemyertuntur ,  Rhzti& '  Vindeltcitenent ,  contermini 
Helvetiis  atqne  Boiis  ,  quorum  campis  imminent.  Rh<cti  ujcjue  ad  Italiam  pertinent ,  fupra 
Veronam  atque  Comum:  -----  Vtndelici  autem  &  Norici  montana  exteriora  tenent  ,  id 
eft,  ( Velfero  lib.  1.  de  Aug.  interprete  p.  189.)  extremas  tantum  Alpes&humiliores 
colunt.     Idem  Strabo  lib.  vi  1.  pcit  initium  delacu  Acrouio  five  Brigantino  :  <srg5<r«'jr> 

iovtou  Tyjg  Aiyi.v^  kii  cAiyov  ySfi  ol  Vocito)^  to,  q  jrAgfrv  EAxhrnoi  ^  '-QvivSiAiKo) ,  lacum  Rht£ti 
exigua  parte ;  majore  HelvetU  &  Vindeltci  at ringtint.  Rhseti  ergo  lacum  non  contingunt , 
nili exigua parte ,'  qua  interRhenurn&Brigantiumefb.  nam  hocoppidum,  quodPto- 
lemasus  quidem  fiiisNRha-tis  dar,  verius  Vindelicorum  fuit.     -S.trabo  diclo  Icco  iibri  iv. 

OvivdiAiYMv  eicl  hc>j  E^  ydvTioi }  >(M  7roAeic  dvTm  h^i-ydvTJOv  ^  K^tto^iov  ,  Vtndeiicoruni 
etiam  Brigantii  f  ??t :  &  opptda  illormfy  ,  Brigantium€^'Campdunum.  AccedatPlinius,- 
qui  Noricis  Vindelicos  contei  m  nos  tiiifle  iib.  1 1 1 .  cap.  xx.  tradit.  juxta  Carnos ,  inquit , 
quondamTrturufci adpeiiati ,  mnc  Norici.  Hu  toitermmi  Rhxti G>~  Vmdelici.  QuodfiVin-' 
delici  contingunt  N  oricos ,  ufque  Aenum  pei  tinere  necefie  efl ,  quia  Aenus  Rh*tos  [urii- 
verfos ,  inclufis  Vindelicis]  Ncr-co.  que  int  rflnit ,  ut  Tacitus  tradit  Hift.  lib.  1 1 1 .  cap.  v. 
Ad  hasc,  Auguftus/w  Vind$hciam  ejr  A^/<7^/conlbtuitlimitemimperii,nonperRhas- 
tiam  j  quod  Sex.  Rufus  cap.  v  1 1 1 .  ix  fiipra  di£:  um ,  nos  docuit :  ergo  Vindelici  asque  ac 
Norici  ad  Danubium ,  quiliinesimperii  Romani  erat,  pertinuerunt. 

Ex  qmbus  colligere  pronum  eft ,  quinam  fines  veteris  Vindeiicise  fuerint ,  fcilicet  a  lacit 
Brigantino  ad  fontes  &  alveum  Danubii ,  uique  ad  confiuentem  Aeni .  quo  flumine-a  Nori- 
-co  feparata  fuit.  Solum  latus  meridiale  certo  determinari  non  potcft ,  nifi  aliquid  deflni- 
tumputaveris,  fiaStrabonepra;di5umrepetemus,  r  <>HTof  jT«ppw«'eiv  k«t2^«v,  Vindeli- 
cos  fubaipma  &  extt rtora  Alpium  pcfidere  :  Rhaetos ,  quae  intus  &  in  fummis  Alpibus  us» 
que in Italiam funt.  Et,  quaslib. vii.pag.202.dixitidem,  'OujvJsAutsV  olmv  o\ozihot, 
Ymdelicos  tncolere  montanas  planities :  quibus  a  fcmmis  Rhaetorum  Alpibus  removentur. 
Ptolemaei  autem  rationes ,  utejus  trans  Alpes  fant  pleraque ,  etiam  -Inalpina ,  turbatiores 
fimt,  quam  ut  Strabonis  &aliorumfententiaepr35ferripoflint,  Comprimitenimnimis 
\rindeliciam ,  Lico  &  Aeno  flummibiis  conciudens, 

OliUlH; 


328  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJU  AE 

Quum  vero  poft  Romanorum  vicloriam  Vindelicia  non  fuerit  provincia  fingularis ,  fed 
cum  Rhastia  femper  conjuncta;  factum  eft  ut  omnis  tra£tus ,  quiinter  lacum  Briganti- 
num,  Banubium,  Aenum,  Carnos,  Venetos  St  Infubres  eft ,  fsepe  numero  Rhma  di- 
ceretur  &  provincia  Rhttia ,  ut  tamen  in  ipfa  provincia  populi  feparati  &  Rhasti  Sc  Vinde- 
lici  manerent.  Sic  Auguftam  Vindelicorum  Tacitus  Germ.c<vp.XL,i.fplendidiJfimam 
Rhatie  provinc/a  coloniam  dixit:  &Horatius  lib.  iv.  odaiv  Rh&tos  Vindehcosy  utdiftin- 
gueret  ab  Rhaitias  proprias incolis  :  &  Plinius  lib.  ix.  cap. xv 1 1 .  inter  Alpes  lacum  Rh<tti<& 
Bngantinum ,  quem  vero  Vindelici  plures ,  per  totum  latus  dextrum  5  quam  Rhseti  pro- 
prii ,  inter  Rheni  &  Brigantii  fluminis  oftia ,  accoluerunt. 

Fiumina  Vindelicorum  przeter  Danubium  ,  qui  a  feptemtrione  ftringit  limitem ,  funt 
hicvis  five  Lichm ,  &  Vindo ,  qui  Auguftam  coloniam  ambiunt  j  fupra  ex  Fortunati  lib.  t  v. 
de  S .  Martino ,  unademonftrati. 

Pergis  ad  Augufiam ,  quam  Vindo  Licmque  fluentat. 
■  Vetuftiorem  mcmoriam  non  habemus.     Quod  enim  Cluverius'  Ovidium  quoque  arceffit , 
lib.  1 .  ex  Ponto  epift.  v.  verf  1 1 .  dicentem , 

Terquet  enim  fortuna  flarnm ,  mji  Lycm  ir?  Hebrum 
Confluat  ?  &  frondes  Alpibm  addat  Athos  ? 
nihil  ad  rem  eft.  Heinfius  ex  Patavino  iV/7^1egit:  &  fi  Lycm  etiam  falva  lectio  eflet , 
nonne  credibilius  foret ,  alium  quemvis  Ljcum  (nam  plura  hujus  nominis  flumina)  aut  no- 
biiem  Afias  Lycum ,  qui  in  Ma^andrum  defertur ,  quam  illum  Vindelicum ,  intelligi  ? 
Poft  Venantium  Paullus  Diaconus  lib.  1 1 .  de  Geft.  Langobard.  cap.  xm.de  eodem  For- 
tunati  itinere  ex  ejusdem  carminibus ,  uti  fatetur ,  repetens ,  ad  Bnones  &  Auguftam  civi- 
tatcm ,  quam  Virdo  €r  Lechfluentant ,  iterfuijfe ,  defcribit.  Sic  Lindenbrogius  tk  Grotius 
cdiderunt :  ut  de  Fortunati  Ie£tione  dubitare  poffis ,  annon  Virdo  &  ibidem  legendum  fit, 
ptsefef  tim  quod  hodie  Wertach  ille  amnis  adpellatur.  Ricardus  tamen  poeta  etiam  mtiltum 
poftea ,  Auft.  lib.  1 1 .  veterem  fcripturam  expreflit , 

Refpicit  &  late  fluvios  Vmdamque  Licumque. 
nifi  quod  Vmda  format ,  ubi  in  Fortunati  libris  Vindo  eft. 

Inter  hos  fluvios  &  Aenum,  qui  terminat  ab  ortu  Vindelicos ,  Ifarm  eft  five  Ifargm , 
quaj  pofterior  adpellatio  eft  a  populo ,  quos  infcriptio  Alpma  de  geftis  Augufti  apud  Pfi- 
nium iib. iii. cap. xx.  isarcos  nominat , cum Breunis lbidem & Genaunis conjunctos. 
Alius  autem  'WP<^- ,  Ifarm  Strabonis  eftlib.  iv.pag.  i^.quiAtaginaccipiens,  &cum 
eo  rcceptus  ab  Athefi ,  in  Adriaticum  mare  defertur :  Vindelicus  autem  liarus ,  qui  hodie- 
que  nomen  Ifer  retinet,  in  Danubium  efTunditur ,  antea  au£tus  Ambro ,  ab  oceafu  adla- 
bente,  qui  etiam  nunc  Amber  adpellatur.  Au&or  Itinerarii,  quod  Antonini  efle  dicitur  , 
kinere  ducto  a  Lauriaco ,  inter  Ifinifcam ,  quce  ad  Ifarum  eft ,  &  Augufiam  ponit  Ambre^ 
quod  vel  flumen  ipfum  eft ,  vel  aliquid  cognomine  eidem  flumini  adpofitum .  Inter  Li- 
cum&Brigantinumlacum//^weft,  nunc//<r,  Sueviam fecans ,  memoratusaPedone 
Albmovano,  Elegia ad Liviam ,  verf.  38 f. 

Rhenm ,  &  Aipinx  valles ,  &  fanguine  nigro 
Decolor  infetta  teftis  Ilargus  aqua. 
SicenimlegendumefTe,  non  Itargus,  ut  vulgo  editur ,  res  ipfa  probat ,  &quoecomme« 
mofantur ,  Alpina  valles.     A  dexta  Ilargus  accipit  Canhm ,  mmorem  fluyium ,  a  Cam- 
boduno  defluentem.     Guntia  autem,  nunc  Gunt2,  inter  Ilargum  &  Licum ,  asque  ut 
illi,  effluit  in  Danubium. 

Tandem  de  Aeno  fluvio,  de  quo  prxdiximus  terminum  inter  Vindelicos  Noricosque 

efle. 


Vindelicid.  L  I  B  E  R    II.    CAP,    VIL  33$ 

e(fc9  vel  nominis  ratione  addemus.  Quidam  fcribuntO«w,  atqueitaeftinAntonim" 
itineribus  ab  A.  Schotto  &  P.  Bertio  vulgatis:  at  Aldina  editione  ubique  PonteAenit 
prima  diphthongo  j  &  a  Ptolemaeo  A?v@- ,  Aenus ,  fcriptum  eft  :  Taciti  editores  ea* 
aem  littera  Aeni  Hiftor.  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  fcripferunt ,  ubi  in  libris  perperam  Rheni  legeba- 
tur.  Videntur  ad  originem  Graecam ,  qua  vinum  notatur ,  au£r.ores  alterius  fcripturas 
refpexifie:  fatisne  commode  m  voce  Germanica  ?  nondifficileeftjudicare.  Hocvero 
flumen  in  extremis  Rhaetis  oritur ,  &  per  Rhastiam  longo  tra£tu  delapfum ,  tandem  in- 
ter  Vindelicos  Noricosque  in  Danubium  exoneratur.  Sic  enim  Tacitus  diclo  loco  : 
Sextilm  Felix  ad  occupandam  ripam  Aenifluminii r,  quod  Rhatos  Noricosque  interfluit ,  mijfm, 
Vulgo  nunc  vocatur  Inn. 

Populi  Vindelicorum ,  in  quos  hi  dividebantur ,  ad  lacum  Brigantinum  erant  b  r  i- 
gantii,  hoc  eft,  quod  nemo  dubitat,  accolse  lacus  Brigantini.  Ipfe  autem  lacus  a 
populo  illo,'  ve^  °ppido  adjacente,  dicitur  Brigantinws  Plinio  lib.ix.  cap.xvn.  Acro- 
nivn  Melse  lib.  111.  cap.  11.  cui  praejacet  five  adhxret  alius ,  di&us  Venetus ,  eodem 
Mela  auciore.  Supra  Brigantios  funt  estiones,  quos  illis  conjunxit  Strabo  lib.  iv. 
pag.  141.  0!  Ji? lcms  r  'QvhS&uxuv  «<r«  ,  ^H.g/ydvriai'  %g\  ittihets  ctur,  fLgtyavriov  ,  kj 
KxfM7roiisvov ,  Efliones  Vindelicorum  funt  ,  &  Brigantii:  &  oppida  illorum  Brigantium  O* 
Campodunum.  Quum  vero  Brigantium  fuerit  Brigantiorum  -,  confequens  eft  ut  Eftio- 
numfueritCampodunum.  Habemus  ergo  6c  Eitionum  fedem  ,  circa  Campodunum  t 
quod  vulgo  dicitur  Kampten  :  Strabo  Sc  Antoninus  dura  littera  P  fcribunt  :  Ptolemaeus 
moili  B,  Cambodunum  ,  quae  etiam  in  Tabula  <Sc  Notitia  adparet  :  Brigantium  autem 
Strabonis,  Ptolemasi,  Tabulas  Theodofianas  5  five  Brigantia  Antonini ,  nunc  Bregenz , 
adjacet  Brigantinolacuiab  ortu,  juxta  oftium  fluminis  Brigantii^  quod  inter  Vindeli- 
ciamRhastiamquedividit.  Inter  Brigantium  «Sc  Campodunum in Tabula fiint  Vemania 
&  Viaca$  Itinerario  tantum  Vemania  ,  ut  Aldus  edidit ,  quod  recentiores  in  Nemavia 
pravarunt,  forfanquiafupraillud  Roftrum  Nemaviss,  aliud  oppidum ,  occurrit.  Ex 
quibus  intelligitur ,  Vemaniam^  mNotitiaVimaniam,  hodie  efle  Wangen :  6c  V iacam 
efle  Wagek.  Ptolemaeiloca,  ut  folent,  perturbata  heicnimis  funt,  adeo,  utnela- 
cus  quidem  Acronii  illerationem  habuerit. 

Ab  Eftionibus  progredimur  ad  licates  ,  ut Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx.  ex  infcriptione 
Augufti  inalpina  vocat  5  five  Atmnot  ,  Licatii,  ut  Strabo  cc  Ptolemseus.  Nomenar- 
guit  ,  ad  Licum  amnem  ,  qui  nunc  Lech  eft,  coluifle.  Strabo  lib.  iv.  fub  finem: 
r  Anartuv  (ficcum  Ptolemseo  legendum :  corrupte  in  libris  Ametvrlav ,  aut  Auarrlm) 
ucrmg  <x*po7roAt?  Aot^otcloi ,  hkatiorum  quafi  arx ,  Vamafla.  Cluverio  Damajia  eft  caput 
Licatiorum,  &  ipfa  urbsAugufta;  antequam,  ob  novos  colonos  Scmajoraornamenta 
Sc  amplificationem ,  auguftiore  nomine  augeretur:  Marco  Velferoautemvideturfecus 
efle,  creditque  Damafia;  veftigia  fiiperius  in  auftrum  propeVindonemflumenreperiri. 
Colonia  autemifla  a  Ptolemaco  Awyxsa  'QvivSiXiY.uv ,  AuguftaVindelicommvocatur:  ab 
Antonino  &  inTabula  Peutingeriana ,  AugujiaVmdelicum :  a  Taeito  Germ.  cap.  xli. 
fplendidiffima  Rhxtiaprovincia  colonia.  Quomodo  RhcetU  hoc  vocabulum  fumatur ,  flipra 
Fuit  expofitum. 

Tabula,  quam  diximus^  itinere  ab  Augufta  Vindelicum  per  Cambodunum  ,  fert 
pxoxime  Efconem.  Hic  locus  Efco  ,  ut  milliaria  probant  3  ad  Licufn  videturfuiiTe,  ubi 
nunC  in  finiftra  ripa  eft  Schonga ,  cujus  nomen  ab  Efcone  non  eft  alienum .  In  fuperiora 
ejusdem  amnis  cadit  Abodiacum  Tabulas ,  xvm  millibus  fupra  Efconem  3  Ptolema-o 
'A/3s^i*xoy  5  quoderuditi  ex  fitu  interpretantur  Fiijfen ,  oppidum  in  ripa  finiftra  pofitum. 

T  t  '      Inter 


35o  GEOGRAPHIAE.ANTI  QJJ  A  E 

Inter  Licum  &  Ilargum  amnis  Gmiia ,  hodieque  Giintz  dic~r.us ,  dekbitur  in  Danubium  ,, 
prope  cujus  fontes  Velferus  &  Cluverius  ponunt  oppidum  Guntiam>  Itirierario  Antonini 
memoratum:  ubi  nuncGuntberg  eft.  Sunt  etiam  qui  ad  Giint zburg ,  quodad  confluen- 
tem  hujus  amnis  ell  &:  Danubii  ,  referunt ,  verum  ex  itineris  ratione  refelluntur^ 
quae  talis  eft  continuatione  ejus ,  quod  per  ripam  ducitur  Pannoniae : 

Augufia  Vindelicum  — — >■  — — 

Guntiam  M.  P.     XXII. 

CaliumMontem  M.  P.     xvi. 

Campodunum  M.  P.     XI III. 

Vemaniam  M.  P.     XV. 

Brigantiam  M.  p.     Xlill. 

Sed  quia  plura  loca  ad  illum  amnem  funt ,  quaenomenabipfoetiamnumhabent}  malim 
ii\medio,  quam  in  extremis,  Guntiam  Antonini  invenire.  Ita  enim  nos  ducunt  itine- 
ris  rationes.  Ad  os  Guntias ,  quo  in  Danubium  fluvius  infertur ,  fitum  eft  Giintzburg  % 
ilbi  haud  dubie  ille  Guntienfis  tranftm  Danubii  fuit ,  quem  Eumenius  Panegyrico  Conftan- 
tii  nominavit ,  de  hujus  Caefaris  vicloria  cap.  1 1 .  dicens ,  a  ponte  Rheni  ufque  ad  Danubii 
tranfitum  Guntienfem,  devafiata  atque  exhaufla  j?enitus  Alemannia.  '  Forfan  heic  quoque 
Guntia  illa  fuit ,  de  qua  Notitia  Imperii  fub  duce  Rhaetiarum  :  Prafettm  militum  Urfa- 
rienfium  Guntia.  Non  repugnabo  adfeverantibus ,  Itinerarii  &  Notitiae  Guntiam  eam- 
dem  efle :  nec  vero  ignoro ,  ftationes  militum  plemmque  in  ripa  exftitifle ,.  praefertim 
sid  tam  riobilem  traje&um.  Accedit ,  quod  inmediotra&uGuntiasamnisadfiniftram 
xipam  jam  tum  caftra  Febiana  erant.  Notitia  Imperii  fub  duce  Rhzetiarum :  Equites 
Stableftani  juniores  Ponte  Aeni ,  nunc  Febianis  :  quae  doc~ris  videntur  efle  Babenhaufen. 
Calim  autem  Mons ,  qui  Guntiam  alteram  in  itinerario  excipit ,  ut  nomen  indicat_,  nunc 
Kelmiinta  effc  inter  Guntiam  $c  Ilargum ,  five  Ilarum ,  amnes ,  in  Tabula ,  fub  Rhae- 
tiarum  duce,  fimpliciter  diclus  Cdim ,  fmcMontv  cognomine,  hocmodo:  Tribunm 
cohortis  tertix.  Herculea  Pannoniorum  Cdio.  Haud  longe  a  tranfitu  Danubii  Guntienfi ,  Au- 
guflam  verfus,.  fuit  Tabulae  Grinaria  fecundum  Cluverium ,  qui  Gneringen  interpreta- 
tur,  vocabulis  non  multum  difcrepantibus. 

Ad  Ilargum  Toflrum  NemavU  :  quod  Simleri  &  Cluverii  judicio  eft  Memmingen. 
Reducit  dextrorfum  Velferus  ad  Vindonem  ufque.  Nec  vero  contemnendae  funt  Cluve- 
rii  rationes.  Inde  ad  fontes  Danubii  regredimur ,  &  ab  ipfo  Rheno  poft  lacum  incipi- 
mus,  fi  quid  forfan  in  illo  quoque  tractu  Vindelicis  poflit  vindicari.  Eofltueft5^»^'o. 
Ammiani  lib.  xxi.  cap.  v.  quae  Cluverio  videtur  Seckingen ,  indextraRheniripaoppi- 
dum,  Rauracis  oppofitum.  Quum  mature,  iriquit,^rop<?  oppidum  Santtionemvenitfet  > 
hnge  vifus  a  barbaris ,  &  cetera.  Ibi  autemjulianum  trajeciffe,  aliorum  exemplis  non 
eft  improbabile.  Inde  fequuntur  oppida  Tabulae  Theodofianae  ,  quae  quidem  fupra 
lacum  videntur  pofita ,  a  doc"Hs  vero  viris  ita  ordinantur,  quafi  in  dextraripa  recentis 
Danubii  ftta  fuerunt.    Scriptum  eft , 

Juliomago 

Brigobanne  XT. 

ArvsFUvis  XII II. 


Samulocenis 


XI  III 


Gnnarione  XX 1 1 . 

Si  aliorum  conje&uras  licet  fequi  y  (nam  ceito  probari  pofle  defperamiw)  Julmnaps  for- 

taflis 


Findelicia.  LIBER    II.     C  A  P.    VIL  331 

tafHs  erit  Diitlingen  :  Brigobannay  Reyern,  etiam  oppidum  Danubianum :  Ar<&  FUv* 
vel  potius  Flavia  (quia  Ptolemseo  fimt  Kapo)  QAa&ot)  fere  in  loco  ,  quo  efl  Auracrr: 
Ptolemseus  autem  fuas  Aras  ,  zFlavio  denominatas ,  trans  Rhenum  in  Germaniamagna 
pofuit ,  cui  forte  minus  fidei  habendum  eft ,  quam  Tabulse  ,  quia  non  infolens  iiii , 
prasfertim  in  transalpinis ,  a  vera  pofitione  aberrare.  Quid  autem  de  Samulccenis  dicatn? 
Cluverius  credit  Ptolemaei  Alcimoennim  efle ,  in  adverfa  Germanias  ripa  locatam :  dubius, 
utrumque  vocabulum  fit  correclius  3  nifi  utrumque  forte  depravatum  eft :  fatis  autero 
vult  fibi  certus  efle ,  &  fitum  in  Tabula  ,  &  itineris  traclum  referre  ad  locum ,  quo 
nobilifiima  urbs  Sueviae  Ulma  in  Danubii  ripa  eft  pofita.  Ego  autem  nec  habeo  quo  adfir- 
memj  neccuro,  quibus  impugnetur. 

Hsecde  iis,  quae  cis  Licum  funt ,  fufficiant:  inter  illum  amnem  Sc  Aenum  quse  oppi- 
da  inveniantur  ,   ad  explicandum  nunc  adgrediamur.     Ad  confluentem  Lici  Danubio 
adjacet  Clarenna  Tabulas :  hodieRain:  inde  in  ripa  Danubii ,  ex  cadem  Tabula ,  funt 
Vetoniana ,  fubaudi ,  caftra  5  Cluverio  Winten :  &  poft  xi  1  millia  Germankus  ,  puta , 
vicus,  aut  Germanicum,  puta  prcedium  five  oppidum,  quotracm  eftFoburg:  &poft 
vm.mdeCeleuJus;  interjectis  11 1  millibus ,  Arufena  ,  quod  nomen corraptum eit ex 
Abufwa ,  uti  itinere  Antonini  ex  Pannonia  per  ripam ,  legitur ,  etiam  iri  Notitia  fub 
duce  Rhastiarum  5    nunc  Abensberg  ,  a  flumine  Abens  adpellatum.     Cavc  vero  caftra 
intelligas:  oppidi  enim  nomen  eft  femineas  formse ,  &z  quarto  cafu  in  Itinerario  Abuji- 
nam ;  fexto  in  Tabula  &  Notitia ,  Abuftna  legitur :  a  quo  diftat  Reginum  xx ,  vel  xxn 
millibus ,  ad  confluentem  fluvii  Regen ,  unde  nomen  eft :  nunc  urbs  incly ta  Regensburg, 
Dicitur  autem  Reginum  di&o  itinere  Antonini,  6c  in  Tabula  Theodofiana ;  inNotitia 
Imperii  fub  Rhsetiarum  duce,  Cajhra  Regina*  quamvis  VelierO  lib.  1 1 1.  Rer.  Boicar. 
pag.po.videantur  caftra  extra  urbem,   aut  etiam  aliquod  inde  millibus  remota  fuifle. 
Frafe&HSy  inquit  au&or  Notitiae ,  iegionis  tertia  Italkdpartis fuperioris  Caftra  Regina ,  nunc 
Vallato.     Sunt ,  qui  coloniam  Tiberii  ex  nefcio  quo  nummo  referant ,  infcripto col. 
tiberia  augusta  ,  nullo  addito  figno ,  quod  in  Rhsetia  fit  Sc  ad  Danubium :  verum , 
fi  genuinus  nummus  eft  ,  aeque  in  alia  orbis  terrarum  gente  colonia  efle  potuit ,  quia 
plures  condidit  Tiberius,  etiam  alias  civitates  nomen  principum  induerunt.     Addunt 
quidam  diploma  Leonis  1 1 1 .  P.  M.  quo  fcribatur :  Juxta  muros  TiburnU  civitatis ,  qu<t 
a  Ttberio  Cajare  augujto  <edtftcata  eft ;  qua  modo  vulgo  adyellata  e{i  Reginatpurcb.     Sed  quid 
ignorantia  barbari  ilUus  fasculi  (eft  autem  exeunte  viii.  fcriptum  diploma)  non  infulfe  fin- 
xit  ?  nec  a  Tiberii  nomine  formatur  Ttburnia  i  ut  vei  hoc  nomine  infcitia  illius  temporis 
prodatur.     Quin  potius  Tacito  >  graviflimo  auctori ,  credimus,  qui  provincia:  Rhastias 
univerfae  unam  coloniam  fuifie  dixit ,  non  plures  j  quam  quuin  nemo  dubitet ,  Auguftam 
Vindelicorum  efle,  durante  vocabulo  in  Augftburg  j  cvanefcit  altera,  quteReginum 
dedu6ta  fingebatur. 

Inter  Reginum  urbem  Sc  confluentem  Ifargum ,  fub  Danubio  fiint  Auguftana ,  fiipple ," 
caftra.  Notitia  fub  duce  Rhaetiarum :  Equites  Stablefiani  Seniores  Auguftanis.  Antoni- 
nus  itinere  per  Pannoniae  rvp&m  Augufta  vocat,  itidem  caftraintelligens,  diftmcia  ab 
Augufta  Vindelicorum ,  ut  poftea  recenfebimus  >  xxini  miilibus  ab  Regino,  qui  nu- 
merus  falfatus  eft  ,  major  jufto  haud  dubie.  Schottus  &  Bertius  Itinerario  Auaufiat 
fcripferunt  ,  fed  aeque  falfo.  veteres  libri ,  ^etiam  Aldi ,  fexto  cafu  refeiunt  Augufiis , 
unde  Ai.gt-.fta  caftra  propius ,  quani^«^.'^,  nefcio  quas ,  effeceris  ;  pnefertim  quum 
mi^itum  Itationem  Auguftanis  fuifieNotitia  edoceat.  Sequitur  eadem  riipa  Scrvtodurum 
m  Tabuia ,  xxvin.  ab  Regino,  quod  intervallum  ducit  ad  nobilem  urbem  Straubingam. 

Tt  2.  Inter 


§j»  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Inter  Ifargum  fi  ve  Ifarum ,  &  Aenum  amnes  fub  Danubio  fimt  alia  caftrorum  nomiha : 
Tetrenfta^  propiora  Ifargo ,  quorum  numeri,  xxvn  M.  p.  ducunt  in  oppidum  Ofterho- 
ven :  medio  fitu  Qumtiana  Itinerarii ,  five  Quintina ,  Notiti^e  Imperii ,  cujus  eft  Pmfettu* 
aU  frim&  Flavia  Rbatorum  QuintanU.  Non  liquet  quaenam  fcriptura  fit  melior  ,  nifi 
aliquid  in  vico  Kintzen ,  quo  Cluverius  refert ,  invenine  putes  pro  priore  8c  quinque 
litterarum  fcriptura.  Extremum  ad  Aeni  confluentem  eft  Cafiellum  Tabulse  3  five  Batava 
Notitise ,  quse  vox  cafira  defignat ,  &  una  rationem  nominis  ita  declarat  :  Tribmws 
cohortii  novx,  Batavorum  Batavis ,  videlicet  in  Rhsetia ,  quia  fub  duce  Sc  comite  Rhaetiarum 
hxc  cohors  in  praefidiis  erat.  LocoiilonuncP^^eft  ,  celebris  civitas ,  cujusnomen 
aBatavUefty  primum  Batau  colonorum  feu  prsefidii  ore  dictum 5  poft,  adfumta  regionis 
dialecto  ,  Bajfan  five  Pajfau.  Trans  flumen  adjacet  Bojodurum  ,  de  quo  in  Norico 
dicemus. 

Interiora  hujustraftusfecanturT/^r^o  fluvio,  qui  Ambrum  defert ,  utfupra  diximus: 
illius  accolas  isarci  dicuntur  infcriptione  Alpina  degeftis  Augufti,  apudpliniumlib. 
1 1 1.  cap.xx.  Ad  fluminis  ripam ,  dextram  an  finiftram  non  certum  iatis  j  videtur  Ijini- 
fca,  five  Ijunifca ,  Antonini  &:  Tabulas  itinerarise  fuifle.  Ille  itinere  a  Lauriaco  Brigan- 
tiam  ita  intervalla  difpofuit : 

jfovavo 

Bidajur^ 

Pontem  Aeni 

IJinifcam 

Ambram 

Augufiam  Vindelicum 

Haec  fi  recle  diftribuuntur  intervalla,  ducente  via  publica,  Ifmifca  ,  quod  Cluverius 
cenfet ,  fcire  in  locum  cadit ,  quo  infignis  urbs  eft  Bavarise  Monachium ;  immo  eidem 
ipfum  Monachium  videtur  ,  quafi  Ifarifca  dicta , jam  olim  caput  Ifarcorum.  Quod  fi  eft  , 
in  finiftram  ripam  Ifinifca  reducenda  eft.  Cohtra  ea  Marcus  Velferus  in  tabula  fiia  lon- 
ge  aliam  difpofitionem  fecit  ,  &  ficut  inferiorem  Ponttm  Aeni  Oetingam  Bavaricam 
interpretatur  >  flumen ,  quod  infra  Oetingam  ab  occidente  in  Aenum  defertur ,  Ifmifcam 
vocat ,  &  in  ejus  ripa ,  medio  prope  loco  inter  Aenum  &  Ifargum ,  cognomine  oppidum 
Ifmifcam  conftituit.  Id  quod  prope  convenit  cum  Tafrula  Peutingeriana ,  cujus  hse  funt 
rationes  diftantiarum : 


M. 

P. 

XXXI 11. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XX. 

M. 

P. 

xxxri. 

M. 

P. 

XXXV 1 1 . 

Ifunifca 

[fic  fcripr 

Ad  Enum  [Aenum] 

XX. 

Bedajo, 

XIIIo 

Artobrigs 

XVI. 

Ivavo 

XVI. 

Unusquisque  fibi  eligat ,  quam  putat  vero  efle  fimiliorem  fententiam.-  Non  noftrum 
cmrn  eft  inter  hos  viros  clariffimos  tantas  lites  componere ,  aut  alterutram  opinionem 
rejicere ,  probata  &  defenfa  altera. 

Illumtracturnetiam,  quiAenumverfuseftBon,  a  Marcomannis  ex  Bojohemo  pulfi, 
-qoluemnt ,  quod  non  obfcure  ex  Strabonis  verbislib.  iv ,  quasfupra  protulimus,  pro» 
bari  poteft.  Nam  r».^js  ta  pi^  t"aA7T£wv,  ^  t«  Shf^<povT»  vr&g  votcv,  Vcuroi  tyq 
'OvivSihuo}  x«T6j(i*«,  cuvflwrTcvTe?  'Ea^ttIois  k^jj  Boiok,  orientales  fartes  Alpium  ,  Cr  qu<& 
w  aufirum  vtrgunt  ,  Rh*ti  ac  Vindelici  tenent  »  Helvetios  atque  Bojos  conjimo  tangentes. 
Scujcet  utrique  Helvetiis  >  Vindeiici  etiam  ab  ortu  Boiis,  quorumcampis4£jr/x«vTaj, 

immim~ 


Vmdelicia,  LIBER    II.    C  A  P.     VIL  33.3 

imminebant :  quam  regionem  hodieque  tenent  ,  dicti  Bojari ,  cpntraclre  Bajem. 

Iter  Antonini  ex  Pannonia  per  ripam  interAbufinam,  quse  Abensberg  eft ,  &Au- 
guftam  Vindelicum ,  addk  qusedam  oppidaf }allatum  6c  Summuntorium ,  quorum  fitus 
&diftantiataliseft: 


Regino 

—— 

_ 

Abufinam 

M. 

P.      XX. 

Vallatum 

M. 

P.       XVIII 

Summuntorium 

M. 

P.      XVI. 

AuguftamVindeliciim 

M. 

P.       XX. 

Utrumque  etiam  in  Notitia  Imperii  fub  duce  Rhaetiarum  memoratum  eft.  Drcitur  ibi 
PrafeBus  legionis  tertia  Italicapartis  fuperioris  [apud]  CaftraRegina  \_fa\Skf\nuncValUto , 
intellige  ,  efle.  Etmox:  Pr&feBni  aU  fecunda  Valeria  [ingularis  Vallato.  Exnumeris 
colligit  Cluverius  fuifTe  Vallatum  ad  amnem  Ilmnm  £  circa  oppidum  Gaifenfeld  ,  aut 
firpra  illud.  Alterum,  in  Itinerario  Summuntorium ,  in  Notitia  Submontorium ,  refertur 
ab  eodem  fupra  oppidum  Hohenwart  ad  flumenParum.  Eodem  Notitise  loco :  Pra- 
fetftts  legionis  tertia  ltalica  partisfuperioris  deputata  Ripafrima  Submomorio .  In  auftro  prope 
fontes  funt  Coveliaca  ex  fola  Tabula  Peutingeriana  nota^ ,  eo  fere  loco  ,  quo  nunc  oppidu- 
lum  Kochel  eft,quod  non  planedifcrepat  a  veteri  adpellatione.  Et  fupra  fontes  Ambri  in- 
terFiiflenSe  Insbriick,  fere  medio  loco,  ad  flumen  Loyfam,  quod  in  Ifarum  exit, 
eft  locusPartakirch,  a  quo  nec  voce  nec  fitu  abludit  Parthanum  Antonini,  nxitinere.. 
ab  Augufta  Vindelicorum  Veronam .     Ordo  fijp  habet : 

Augufia  Vindelicum  — —     «— — 

Abuzacum  M.     p.     xxxvr. 

Parthanum  M.      P.     xxx. 

Veldidenam  M.     P.     xxx; 


Tridentum  M.     p.     cxvi.- 

I 
Veronam  M.     p.     lviii.     • 

Quod  primo  loco  ponitur  Abuzacum,  videtur  ex  fitu  Cluverio  eflkAvodiacum  vel  Abodia- 

«wwTabulaej  Ptolemad  'a@«($7<«mv ,  dequofupradiximus.     Veldidena  autem^  frequens 

in  Itinerario,  extra  Vindeliciam  eft,  in  finibusRhsetorumjUtfitus&nomenindicant, 

hodie  eft  Wilten ,  prope  Aeni  Utiique  confluentem.     Parthanum  autem  Antonini  in  Ta>- 

bula  corrupte  eft  Tartenum :  correcrius  in  Notitia  Imperii  Parradunum.    Ait  enim :  Pra- 

fettus  cohortis prima  Hcrcule&  Rhatorum  Parraduno.  Ptolemaeus  ,  vel  qui  transfcripfit  illun^ 

una littera aberravit ,  nu^4Savov ,  x pro n ,  nobisexhibens,    Itinere a Lauriaco  Veldide- 

nam,  Pontium  fit  mentio,  quosAldusTesfemos,  Schottus6cBertius7>r/i?w>zwfcribunt 

(forte  Tejfenii  vzlTeflenini  genuinafcriptura)quosfitusrationeDiefenvelTiefIenadAm- 

brum  lacum  videtur  prodere.    Pofitio  itineris  hujusmodi  eft 

JJinifca  ——     — ■ 

Ambram  m.     p.     xxxii» 

Ad  Pontes  Tejfeninos  m.     p.     xl.. 

Parthanum  M~     p.     xx. 

Veldidenam  M.-    p.     XXIII; 

Si  quse  alia  funtVindelicise,ita  incerta  6c  ignota  funt,ur.  nequeamus  illfs  certam  fedem  adfi- 
gnare.    Biriciana  addo  in  ripa  inter  Clareimam  &  Vetoniana ,  ex  Tabula  Theodofiana . 

Ttj..  RAE~ 


334.  GEOGRAPHIAE     ANTIQ.UAE 

R  A  E  T  I  A    five    RHAETIA. 

Rhsetise  &  Rlhsetorum  vocabulum  fcribitur  varie.  Vulgaris  fcriptura  Rhaia  &  Khati, 
cum  adfpiratione  &:  diphthongo ,  aGraeciseft,  Strabone,  PtolemEeo,  Dione,  quibus 
funt  ?'oitro)  &  Y'*nU.  Origine  Tufci  fuerunt  ,  in  montana,  Rha^to  duce  ,  profecH 
Juftinuslib.xx.cap.v.  Tujciquoque^  duceRb<eto>  avitufedibm amijfis, -Alpesoccupavere, 
&  ex  nomine  ducisgentes  Rbatorum  condiderunt,  Et  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx.  Rbatos  Tufco' 
fnm  prolem  arbitrantur,  a  Galiis  pulfos,  dace  Rbdtxo.  Et  Stephanus  Byzantius  :  'P«jtoJ, 
TvppwtKov  ifo@*,  Rhxtiy  poj?ulm  Etrufcm.  An  vero  Tufci  illi antiqui  Grsecis litteris ufi 
fuerint ,  non  eft  pronum  adfirmare :  quamquam  nec  improbabile ,  ut  cumque  Romanos 
id  credidifle ,  difficuker  adprobaveris.  Monimenta  enim  illorum  &  lapides  fine  adfpira- 
tione  habent,  natione  raeto,  Reinef.Infcr.claff.vm.n.  13.  &  ex raetis , Gruter. 
Infcript.  pag.  439.11. 8.&,  fi genuinus Golzii nummus eft  ex Tiberii faeculo ,  col.  au- 
gusta  raetorum:  etiam  raiti,  Gruter.  pag.  ^24.  num.  3.  in  Moguntino  lapidej 
&  in  Romano  apud  Holftenium  in  Ortel.  p.  1 6 1 .  Unde  etiam  Ryckius  in  Tacito ,  Vale- 
fius  in  Ammiano ,  uterque  emendatifiimos  libros  fequutus ,  fcripferunt  Rcttiam,  Rhati<at 
fi-ne  H :  at  in  eodem  Ammiano  RhatiaA  Lindenbrogius  cum  adfpiratione,  ct  flne  diphthon- 
go  fcripfit ,  quas  forma  etiam  in  antiquitate  habet ,  quo  fe  exemplo  &  ratione  tueatur. 
Hadriani  nummo  apud  illuftrem  Spanhemiumpag.843.  exercitus  rheticus,  quam- 
vis  a  Mediobarbo,  itidem  illuftri  viro,  nummus  eidem  principi  infcriptus ,  proferatur 
exercitus  raeticus  s.  c  Videmus  ergo  fingulis  fcribendi  modis  fuas ,  faltem  aliquas 
rationes  conftare ,  nec  vitio  verti  pofle ,  fi  quis  vulgarem  &  receptum  fequutus  fuerit. 

Flumina  Rh*etia  multa  fundit.  Rhenus  ftringit  limitem  occidentalem ,  feparatque  ab 
Helvetia.  Aenus  fecat  provinciam,  in  qua  ortus  5  quam  egreflus  inter  Vindeliciam  & 
Noricum  emittitur  in  Danubium.  Ceteri  in  jugis  Rhaeticis  orti ,  in  Italiam  decurrunt , 
Rtcinus  per  Verbanum  lacum ;  Addua  per  Larium  5  Ollius  per  Sevinum  >  Mtncius  per 
Benacum:  &  his  major  Athefis  ,  qui  Atagin  five  Aifacum  defert,  jam  Bjrro  au&um. 
Athejin  plures  laudant :  princeps  poetarum  Aeneid.  1  x.  verf.  680. 

Athejin  feu  propter  amoenum: 
Atagin  commendat  Strabo  lib.  1  v.  pag.  143.  Byrrum  Paullus  Warnefredi  lib.  1 1 .  Langob. 
cap  .xiii.    Adde  Meduacum  ex  Tridentinis  Alpibus  in  Venetos  defluentem .    Sed  de  his 
plura  in  Itaiia. 

Rhsetia  vel  propria  eft ,  diftin&a  6c  feparata  a  Vindelicia ;  ve\_provincia ,  quas  &  pro- 
priam  Rhaetiam  &:  Vindeliciam  comprehendit.  Exemplautriusque  notionis  oftendimus. 
verbigratia,  SuetoniiAug.cap.xxi.  Domua  Rh<etiam  &  Vindelicos.  EtVellejuslib.11. 
cap.  xxx  ix.  Rhztiam  & Fmdelicos  ac  Noricos  ,  Rannomamque^  nov<u  imperiowjirofub- 
jnnxit  provincias:  ubi  propria  &  fejun&aRhsetiaintelligitur.  AtquumTacitusGerm, 
cap.  xli.  de  Augufta  Vindelicorum  dicit ,  fplendidijfima  RJi&tUprovincictcolomam ,  uni- 
verfam  notat  provinciam ,  ex  Rhastia  propria  &  Vindelicorum  regione  conftantem.  Uni 
enim  praefidi  &  Rhastia  &  Vindelicia  fubje&a  erat ,  a  quo  diverfus  fuit ,  cui  parebat  No- 
ricum.  Hinc  fa&um  eft ,  ut  quia  Romani  provinciam  adpellabant  Rhatia  ,  Vindelico- 
rum  nomen  paene  exolefceret ,  fuccedente  communi  Rhatomm ;  non  autem  omne  exftin- 
gueretur.  Sic  Vopifcus  in  Aureliano  cap.  xxxv.  Vindehcos  obftdtone  barbarica  hberavit, 
Poftca  vero,  quum  nova  divifio  provinciarum  inftitueretur ,  Rha^tiapropriadi&afuit 
Rhaia  Prima  ;  Vindelicia  ,  Rhaia  Secunda.     Illius  caput  Curia  fecundum  Velferum  > 

hujus , 


Rhatia.  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.     VII.  yif 

hujus ,  Augufta  fuit.  Conjicit  idem  vir  clariifimus  lib.  m.  Rer.  Boi.  pag.  o i .  £c  lib.  v i . 
Rer.  Aug.  pag.  2.98.  divifionem  Rhaztiarum  ab  Hadriano  elle,  aut  proxime  poil  illum 
inftitutam  :  nec  vero  firmiori  fubnixus  argumento  eft ,  quam  quod  Capitolinus  in  Perti- 
nace  cap.  11.  dixit,  ftatim  Rhetias  &  NoricumabhoBihusvindicavit.  At  iub  Diocletiano , 
qui  au&or  fuit  multiplicationis  provinciarum ,  Julius  Capitolinus  fcripiit ,  &  ex  more 
fuorum  temporum  de  Rhastialoquipotuit ;  nec  facile  exemplum  prius  diviiionis  in  Pr*- 
mam  &  Secundam  in  provinciis  invenies  3  piura  autem  in  Superiorem  &  Inferiorem :  nec  vero 
vel  hujus  diviiionis  ufquam  in  Rhastia  iignum  occurrit ,  certe  nondum  aetate  Ptolemad , 
qui  pofterior  Hadriano  fecundum  Suidam  fuit.  Qui  vero  nomen  Rhatia  Prim<c  6v  Secmda 
habent ,  funt  auctor  Notitise  Imperii ,  &  Paullus  Warnefredi  lib.  11.  de  Geft.  Langobard. 
cap.  xv.  &  RhetiM ,  plurativo  numero  ,  praster  Capitolinum  di6to  loco ,  &  Vopiicum  in 
Probo  cap. xvi .  prarcipue  &:  frequenter  Ammianus  dixit  lib.  xvi .  cap. xvi  1 1  &  xxv.  lib. 
xvii.  cap.  xii.  lib.  xxviii.  cap.  xxx.  Rhxtia  ergo  ProprU  fines  fuerunt  ab  Rheno  ad  Alpes 
Noricas  ,  ii  longitudinem  asftimes ;  ii  latitudinem ,  ab  Italia  ad  flnes  Vindelicias.  v 

Populos  Rhastias  Plinius  permultos  lib.  1 1 1 .  cap.  xx.  enumerat ,  fed  plerosque  obfcuri 
nominis  &  ignoti  iltus.  Prascipui  funt  lepontii,  quos  cum  SaJaffis  conjungit ,  imdb- 
aboccafuprovincisecoluiifeconjicias.  Straboni  ,  quicumTridentiniscomponit,,  fiint 
AenrcvTioi,  unde  fabula  manavit,  quod  Plinius  obfervat,  ab  Hercule  heic  loci  relicios 
eile  :  Horum  genus  funt  Lepontii  Viheri.  Plinius  dicto  loco :  Ltpontiorum  qui  Viheri  vo~ 
cantur ,  fontem  Rhodani  accolunt.  sarunetes  ,  obfcurius  nomen ,  ab  eodem  dicuntur 
ortm  Rheni  amnis  accolere.  Camuni  ,  Koiy.5voi ,  quos  cum  Lepontiis  &  Strabo  6c  Plinius 
jungunt,  fupraSevinumlacuminterpretesponunt.  DioCaffiuslib.Liv.pag.  ^34.  K«,u- 
psvioi  ^  'Ovevwvio*  ,  AA51W  yivv\  ,  oVa#  t6  «vtjj^vto  ^j  vmtiS-ivng  vzo  &  nxfihfe  2*a/s 
l^«fwfijj<r«v ,  Camuni  Cr  Vennomi ,  gentes  Alpin&^  armacontraRomanosfumferunt ,  &vi£li 
funt  a  Puhlio  Silio.  Venonii  autem ,  ut  emendatum  in  Dione  volunt ,  fiveVenii,  utvul- 
gatum  eft,  funt  vennonetes  Plinii,  ''ovbvoms  Ptolemad^  tMwvw  Strabonis ,.  qui  de 
ipiis  tradit  pag.  141.  Ost^jc«vt^  gKwjua,  S^n  r  iw  aexTu^evo/ ,  fupraComum ,  fiveLariura 
lacum ,  hahitant ,  in  ortum  folk  inclinantes.  Ex  variisfcribendi  modis  geographi  v  e  n- 
nones,  tamquamconftantioremformamcolligunt. 

Strabo  cum  his  Sto  w  ,  Stonos  narrat ,  de  quibus  Epitom .  Livii  lx  r  1 .  Q^  Marcius 
conful  Stonos.  gentem  Alpnam  ,  expugnavit.  Sed  neque  re£t.e  Stoni  fcribuntur,  neqtie 
recle  cenfentur  in  Rhastis.  Infcriptio  vetufta  apud  Gruterum  pag.  2p8 .  num,  3 .  (quod 
fragmentum  eft  Faftorum  triumphalium) 

Q,    MARCIUS     Q.     F.     Q.     N.     REX    PRO     COS.     AN.     IOCX. 
DE    LIGURIBUS     STOENEIS     III.     NON.     DEC. 

fubaudi  triumpkavit.  Verumergonomeneft  &#;«',  fextocafu^amVantique,  utfolem- 
neinillofiagmentoeft,  hoc  eftStainis.  ColueruntautemAlpesnonRhasticas,  fedma- 
ritimas,  Liguriam  verfus ,  &  ipfi  cenfiti  in  Liguribus.  Verius  in  Rhaetia  ponuntur 
breuni  &  genauni.  Priores varie fcribuntur Breuni .  Brenni*  Brenci^  Breones^ 
Briones.  Infcriptio  Alpina  apud  Plinium  isarci,  breuni,  genaunes.  Strabolib.  iv. 
p.  142.  Vindelici&  Norici  r  h/Ato\  7t&^e>a.v  st«T£^K<r<  fiftr  b^iymv  ^  revavvwv,  exteriorcs 
montes  tenent  cum  Brencis  &  Genaunis.  Sic  Aldina  editione :  Cafaub.  autem  Bremis*.  BgeuvpeV, 
Miffis igitur  aliorum  leclionibus ,  refcribimus  Bremi ,  etiam  Horatio  lib.  1  v.  oda  xiv  de 
Rhartica  vidoria  canenti  ad  Auguftum :: 


f^  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E, 

Vindelici  didicere  nuper,  -A 

Quid  Marte  pojfis.    milite  nam  tuo 
Drufws  Genaunos  9  implacidum  genm 8 
Breunosque  veloces  &  arces, 
Alpibus  impofitat  tremendis , 
Dejecit  acer9  plws  vice  fimplici. 
JUIajor  Neronum  mox  grave  prtslium 
Commiftty  immanesque  Rhatos 
Aufpiciis  pepulit  fecundis. 
Videhtur  Vindelicorum  pars  fuiffe :  at  quiaStrabo  ibidem,  #fy  tbt«v  Dhu&itty,  nuncad 
Illyrios  pertinent ;  oportet  reductiores  fuifle ,  &  in  Rhastorum  potius  finibus.     Suetonius 
Tiberio  cap.  ix.  Rh&tico  atque  Vindelico  [bello]  gentes  Alpinu :  Pannonico  Breucos  Cr  Dal- 
matAs  fubegit.     Sed  hi  videntur  alii  fuifle ,  quia  ab  Alpinis  feparantur :  8cpropriiPanno- 
nise  five  lllyrici.     Unde  forfan  confufio  orta  quod  nunc  Vindelicis ,  nunc  Rhaetis ,  non 
nuinquam  Illyricis  gentibus  adnumerantur.     Breones  autem  ipfi  Breuni  in  Alpibus.    Ve- 
nantiu&Fortunatus  Vita  S.  Martini  lib.iv. 

-Tergis  ad  Augufiam ,  quam  Virdo  Ljcwque  fluewtat. 

Si  vacat  ire  viam  >  neque  Bojoarius  obfiat ; 

Qua  vicina  fedent  Breonum  loca ,  perge ,  per  Alpem 

Jngrediens ,  rapido  qua  gurgite  volvitur  Aenus. 
AddePaulliDiaconilib.  ii.Langobard.cap.xi  i  i.quiineademhiitoria^r/^wfcqpfit. 

Genannes  autem  Plinii ,  quos  Horatius  Genaunos  adpellat ,  videntur  aditum  Alpium  cum 
Breunisinfedifle,  quotranseundumDrufoerat,  Vindelicisbelluminlaturo.  Brixentes 
Pliniidiclainfcriptione,  feu  Bg/|«'vT<«,  BrixanuVtolemxi,  confenfu  plurimorum  apud 
Aifacum  amnem,  quem  &  Atagin  vocant ,  coluerunt ,  ubi  oppidum  vulgari  nominc 
Brixen  confpicitur ,  quod  haud  dubie  a  Brixantis  populis  fupereft. 

Oppida  nunc  Rhaz torum  perluftremus.  Italias  proximum ,  quod  indubito  Rhsetorum 
fit,  dk.Tridentum ,  aquopopulus,  Tridentini,  apud Strabonem & Plinium }  hunc vero 
ita ,  ut  un&oppidi  raticnem  habeat.  Feltrini ,  inquit  lib.  1 1 1 .  cap.  x I x.  &  Tridennni ,  Cr 
Bemnenfes ,  Rhttica  oppida.  Oppidum  Antonini  itineribus  ab  Augufta  Veronam ,  &  ab 
Op: tergio  Tridentum ,  eft  ipfum  Tridentum  >  in  Theodofiana  Tabula  Tridente ,  ut  Ter- 
gefte:  nec  hodie  ignotum.  An  vero  etiam  Verona  Rruetorum  fuerit ,  non  eft  liquidiffi- 
mum.  Probatum  it  Cluverius  ex  Pliniilib-  Xiv.  cap.  i.  Anteeum  [Tiberium]  Rhaticisprior 
menfa  erat  uvis ,  Veronenjium  agro,  At  fi  hsec  fana  ledtio ,  nihil  ex  ea  fequitur ,  quam  Ve- 
ronenfium  agro  fuifie  Rhasticas  uvas,  quse  etiam  transplantatione  eo  deferri  potuerunt. 
mss .  aliter  habent ,  Ante  eum  Rh&ticis  prior  menfa  erat ,  &  ullis  Veronenfium  agro.  Idcirco 
aliquod  proprium  agri  nomen  latere,  ut  Tulliis  ,  vel  fimile,  conjec~hira  Hardwini  efh 
Nec  validius  eft  alterum  argumentum  ex  cap.  v  I .  ejusdem  libri :  In  Veronenjiitem  Rhatica > 
FaUmis  tantum  pofthabita  a  Virgilio.  Id  enim  dicitur ,  vites  ex  Rhastia  adlatas ,  verbi 
caufla,  ex  Tellina  valle,  in  Veronenfi  agro  bene  proveniffe.  Pliniusambiguelib.  iv. 
cap.  xix.  Rhxtorum Cr Euganeorum Verona.  Ptolemseus Veronam  Cenomanis adfcripfit : 
necquisquamCatullumRhastumdixit,  quianonminus,  ac  i 

Mantua  Virgilio ,  gaudet  Verona  Catullo. 
Quare  placet  Strabonis  fententia,  qui  fupra  Veronam  incipere  finesRhaetorumdicit, 
lpfam  vero  mdc  Veronam  excipit.    ef  Vmre) ,    inquit ,  ps^e^  *f  ~t#Aj*,'  k»Sjkw9  tJJ; 


vjfi^ 


Rhatia.  LIBER.    II.    C  A  P.    VII.  33; 

vvt^   'Ov^m@j   yj\   Kupx  ,    Khati  ufqtte  Italiam  pertingunt ,    qua  fupra  Veronam  Gr 
C§mum  eft. 

Succedit  Feltria  in  Rhseticae  finibus  Italiana  verfus ,  infcriptionibus  etiam  antiquis  ce- 
lebrata.  Gruterus pag.  273.num.<5.exlapideimperatoriDeciodedicato,  ordo  feltr. 
&  pag.  409.  n.  8.  collegiorum  fabr.  cent.  dendr.  feltriae.  Incolx  Fel- 
trmi.  Plinius  di&o  loco:  Feltrmi  O^Tridentini  ,  Rbxtica  oppida.  Situsperfenotus, 
veteri  nomine  durante.  Inter  Feltriam  &  Vicentiam  Aufugum  eft ,  quod  ita  itinere  ab 
Opitergio  Tridentum  efl  fignificatum : 

Ad  Cepaftdi  — —     ~— ~" 

Feltriam  M.     P.     XXVIII. 

Aufugum  M.     p.     xxx. 

Tridentum      '  M.     p.     xxmi. 

Paullus  Diaconus  lib.  1 1 1 .  Langobard.  cap.  xxx  1 .  Alfucam ,  id  eft  Alfugam  dicit ,  in  qua 
Franciduocaftrafivecaftelladiruerint.  Supra  Feltriam  Belunum  efl ,  \iocX\t~Belluno.  Pli- 
nius  lib.  iv.  cap.  xix.  Opitergium,  Belunum,  Vicetia.  Ptolemseus  BsAoukov,  Belunum. 
Uterque  tribuit  Venetis ,  quorum  fines  in  Alpes  &  Rhaetiam  excurrebant.  Videtur 
etiam  Berunum  dic~him  :  unde  Berunenfes  iidem  forte  qui  Belunenfes.  Plinius  dicl:o  loco : 
Feltrini,  &Tridentini,  cr  Btrunenfes ,  Rhaticaoppida.  Etlnfcript.Grut.pag.^oo.n.  8. 
feltriae  itemque  beruens.     quafi  excidiflet  n  littera. 

Ab  occafii  Feltrias  fita Tefana ,  caftellum.  Paullus  Diaconus  lib.  1 1 1 .  cap.  xxx  i .  No- 
mina  caftrorum ,  qua  diruerunt  [Franci]  in  territono  Tridentino ,  iftafunt :  Tefana ,  Maletum, 
Semiana,  Appianum,  Fagitana,  Cimbra9  Vitianum  -  -  -  -  &  duo  in  Alfuca ,  0"unum 
in  Verona,  Tefana ,  nunc  Teflina ,  inter  Feltriam  8t  Tridentum  :  Appianum ,  nunc 
Albiano:  &  Vitianum  vitiofe  fcriptum ,  legeVivianum,  incollcfitum  :  Semiana ,  vuigo 
Mean :  cetera  obfcuriora  funt.  Sub  Athefis  &  Atagis  confluente  Bauz.anum  eft ,  nunc 
Bolzano  Italis  :  noftris  Botzen,  emporium.  Paullus  idem  de  Langobard.  iib.v.  cap. 
xxxv  I .  Hic  dum  dux  ejjet  in  Tridentina  civitate ,  cum  comite  Bajoariorum ,  qui  Bauzjmum  & 
reliqua  caftellaregebat.  Dictum  etiam  Bauxare.  Lex  iii  Cod.  Theod.  dePalatinisfacr, 
largitionum  data  eft  Bauxare,  quem  locumBauzanuminterpretaturJacobusGothofre- 
dus  ,  antiquitatum  peritiffimus.  Inter  hoc  oppidum  &  Appianum ,  de  quo  modo  dixi- 
mus  >  five infra Bauzanum  ad  Athefin efl Salurnum,  Paullus  lib.in.  cap.  ix.  quem  Triden- 
tinusduxinlocoy  qui  Salurnis  dicitur ,  interfecit.  Nomen  retinet  hodieque  Salurno. 

Ad  Atagin  five  Aifacum ,  prope  confluentem ,  funt  Endida  ,  ex  itinere  quod  Augufla 
Veronam  ducit,  notae,  cujus  rationes  poflea  indicabimus.     In  eodem  curfu ,  feptem- 
trionem  verfus  Veldidena  fuit ,  haud  procul  ab  illuftri  nunc  urbe  Aeniponte.    Olim  nobi- 
lem  fuifle  exitineribus  Antoninipatet,  quas  Lauriaco ,  &  inferiore  Aeniponte  dirigun- 
tur  Veldidenam :  nunc  vicus  efl  Wilten  ,  crevitque  ex  ruinis  ejus ,  quemlaudavimus, 
Aeni  Pons  ,  civitas  Tirolenfis.     Inde  in  ortum  eft  Matrejum  TabulaePeutingerianar, 
quod  nomen  Matray  6c  hodie  tenet :  in  auflrum ,  Vipitenum  ,  Tabulas  Vepitenum  ,  quod^ 
Cluverio,  judice,  ih  locum  cadit,  quem  Sterzingen  vulgo  adpellant.     Ad  Aifacum 
porro  efl  Sublavio ,  five  Sublabio  ;  &c  Pons  Drufi ,  fed  Pons  citerior  ,  in  Tabula  confi- 
gnatusj  inde  perxui  millia  Sublavio ,  Itinerario  aeque,  ut  Tabula  Theodofii,  com- 
mendata.     Videtur  Savio ,  vel  Sabio ,  Paulli  Diaconi  effe ,  qui  ejus  epifcopum  nominat  y 
Ingenuinum  deSabione,  lib.  iii.  cap.  xxvi.     Et  fupra  Sabionem,  Sebatum  Antoninij 
ck  Littamum  ejusdem ,  quod  Lutach  Cluverius  interpretatur.     Sita  autem  hoc  ordine : 
Aguntum  ,   LittamHm  f  Sebatum ,  Vipitenum ,  Vddidena,     Quod  corrupti  numeri  hoc 

V  v  loco 


^g  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAB 

loco  videntur ,  fuperfedemus  adfcribere.     Sed  &  plura  fuperius  expofita'vel  unicum  iter 
ab  Augufta  Vindelicum  Veronam  poteft  luculenter  illuftrare  : 
Augulia  Vindelkum 


Abuz*acum 

'      M. 

P. 

XXXVI. 

Parthanum 

M. 

P. 

XXX. 

Veldidenam 

M. 

P. 

XXX. 

Vipitenum 

M. 

P. 

XXXVI. 

Sublavionem 

M. 

P. 

XXXII. 

Endidas 

M. 

P. 

XXI III. 

Tridentum 

M. 

P. 

XXI III. 

In  Athefis  ripa  fere  medio  loco  inter  fontes  &  Bauzanum  arx  cum  oppidulo  Terioli  fpe<5ta- 
tur :  quod  nomen  nec  olim  ignotum  fuit.  In  Notitia  Imperii ,  fub  Duce  Rhsetiarum , 
eft  PrafeBus  legionis  tertu  Italica  tranfveBionifpecierum  deputata  Teriolis :  &  mox  :  Tribunus 
Gentis  per  Rhatits  deputata  Teriolis  :  Inde  in  occaflim  transgreffi,  quse  inter  Aenum  8c 
Rhenum  funt  ,  explicamus.  ALepontiis  incipimus  qui  fupraVerbanum  lacum  funt, 
ad  cujus  oram ,  ubi  Ticinus  influit  ,  caftellum  Bilitio  eft  ,  ut  Gregorius  Turonenfis 
lib.  x.  cap.  iu.vocat,  vulgoBelizona,  inCampis,  quod  addit  Turonenfis ,  Caninis , 
quem  do£tiffimus  quifque  adhuc  fequutus  eft.  Alii  Caninos  Campos  Grifonibus  dant , 
quod  canus  £tgrau  noftratibus ,  indeque  dicantur  Graupunter.  Sed  aliam  originem  nomi- 
nis  dat  Apollinaris  Sidonius Panegyr.  v.  quem Majoriano  dixit ,  verf.  373 . 

Condefcenderat  Alpes9 
Rhtctorumquejugoper  longafilentia  du&us , 
Romano  exicratpopulato  trux  Alemannus 
Perque  Cani  quondam  diftos  de  nomine  campos 
In  pradam  centum  novies  dimiferat  hoftes. 
Sic  Sirmondus  &  Savaro  y  neuter  canis :  ille  etiam  majufcula  littera ,   quafi  proprium 
nomenfitj  hiccommuni,  cani:  ut  neque  fic  certa  flt  derivatio.     Ammianus  Marcelli- 
nuslih.xv.CcLip.vi.AlemannicispagisindiclumeFibelium.  -  -  -  adquemprocmttumimpera- 
tor  egrejfusyin  Rhatias  Camposque  venit  Caninos.indeque  magiftrumequitumjuffitcumexer- 
eitu  ad  lacum  Brigantise  ire.     Mediolano  proficifcebatur  Conftantius ,  unde  seque& 
rec"tiori  via  per  Grifones  itur  Brigantium,  quam  per  Lepontios :  utitafolaTuronenfis 
Gregorii  auctoritate  fententia  altera  ,    quse  Cluverio  ,   Sirmondo  ,  Jac.  Gothofredo 
placet ,  innitatur.   Eodem  tract.u  cum  Lepontiis  fuerunt  Mejiates  Tabulas  Peutingerianas: 
unde  fortaffis  locuseft,  quo  data  eft  lex  xxv.  Cod.  Theod.  de  Appellationibus,  quiia 
libris  vulgatis  Majfadenfts  dicitur :  at  fi  certum  eft ,  quod  credunt  interpretes ,  Conftan- 
tium  per  Lepontios  adverfus  Alemannos  ifle,  corrigi  fortaffis  ita  poteft,  ut  Mefiatenfi , 
quod  MefTadenfi  eft ,  legatur. 

Supra  Larium  lacum  ,  qui  Comenfts  eft  ,  a  Como  oppido  in  feptemtrionem  longe 
porreclus  y  gemino  itinereA.ntonini  a  Brigantia  inftituto,  altero  ufque  Comum  eft  &  Cu- 
riam ,  accurate  explicatur.  A  Curia  eft  xx  millibus  Tmnetio  vicus ,  nunc  Italis  Tenezone , 
noftris  Tinzen:  queminter  &  locum  Murus  fequitur ,  caftellum :  a  quo  ad  Summum  locumr 
locum  in  extrema  ora lacus  prope  Clavennam ,  funt  xx  millia.  Altero  itinere  poft  Curiam 
^lTarvefde  ,  in  Tabula  Tarvejfedum^  xv  millibus  a  Clavenna  ,  (quo  loco  nunc  vicus 
MafTede  efi)  ad  B.umm  Mairam,  qui  ab  occafu  folis  ad  Clavennam  accelerat.  Clavenna 
autem  fatis  certum  ex  nomine  oppidum ,  Italis  Chiavenna ,  noftris  Cleven :  unde  x  millia 
ad  Lacum  C&macmim  3,  qui  Larius:  antiquis  eft  3  a  Como  Comacenus  diclus.     In  Paulli 

Lango- 


muetia:  LIBER    IL      C  A  P.    VII.  $£9 

Langobardicis  crebra  mentio  infuU  Comacin<n  efl ,  fitae  in  lacu  Comaceno  lib.  i  v.  cap.  1 1  r . 
&  lib.  v i .  cap.  xix.  &  xx i .  Dicitur  ibi  [cap.  x ix.]  Anfprandus ,  a  Liutberto  apud  Ti- 
cinum  vi£tus ,  fugiens  ininfulamComacinamfecommuniviffe:  victorem  vero  mififfe  exercitnm 
in  infulam  Comacinam,  quo  comperto  ,  Anfprandus  fugerit  Clavennam.  Sunt  autem, 
quam  vis  continentes ,  duo  lacus ,  quorum  fuperior  parvus ,  ufque  ad  influentem  Adduam, 
nunc  a  Clavenna  denominatur  j  major  five  inferior,  a  Como,  Clavennenfis  vero  in 
Comenfem  fe  effundit.    Situs  locorum  talis  elt : 


Tinnetionem 

M. 

P.       XX. 

JWurum 

M. 

P.      XV. 

Summum  Lacum 

M. 

P.      XX. 

Comum 

M. 

P.      LX. 

Et  altcro  itinere  Brigantia  per  Curiam : 

".   Curia 

—  ■  tmm 

Tarvefede 

M. 

P.      LX. 

Clavennam 

M. 

P.      XV. 

Ad  Lacum  Comacenum 

M. 

P.      X. 

IpfaurbsC»n'^,adRhenuminGrifonibus,  fita,nunc  Cur,  Rhaetorum  fuit.  Paullus 
luangoba.rd.l'ib.Yi.  cap.xxi.  Anfprandus  fugit  Clavennam:  deinde  per  Curiam ,  Rhatorum 
civitatemy  venit  ad  Bajoariorum  ducem.  Marcus  Velferus  lib.  vi.  Rer.  Aug.  pag.  298. 
Curiam  caput  Rhaetiae  Primae  fuifle ,  argumento  ex  nomine  petito ,  quod  tribunal  fo- 
riet ,  adfeverat.  At  plura  itinera  per  Rhastiam  diriguntur  VeldMenam  ,  a  Lauriaco  9 
aPonteAenilnferiore  ,  abAquileia:  nullum,  quodfciam,  Curiam-,  ut  vel  eo  nomine 
Veldtdena  praaferri  poflit ,  quam  nobilem  quondam  fuifle  (nunc  enim  vicus  Wilten  eft)  ex 
vicina  Infpruck ,  quae  ex  ruinis  illius  enata  eft ,  elucet. 

Inter  Tarveflcdum  &  Curiam  Tabula  Theodofiana  ponit  Lapidariam ,  fitam  ad  Rhe- 
num  ,  noftris  ulteriorem  (  rion  autem  Romanis ,  quibus  citerior  is  alveus  eft : )  &:  inter 
hanc  &  Tarvefledum  corruptum  nomen  Cunu  aureu^  quod  Cuneo  aureo  Cluverius  legit : 
&  nefcio  an  Dinumma  fit ,  ubi  data  eft  iex  vin.  Cod.  Theod.  de  Exactionibus;  Jacobus 
autem  Gothofredus  ad  Campos  Caninos  trahit ,  qui  in  Lepontiis  funt ,  quia  illo  tempo- 
re ,  quod  Ammianus  lib.  xv.  cap.  vi.  refert ,  adverfus  Alemannos  movens  imperator ,  Me- 
diolano  in  Rhatias  Camposque  venit  Canmos.  Caufla  ergo  ex  eo  pendet ,  ubi  Campi  Canini 
fuerint ,  -de  quibus  fiipra  dictiim :  num  in  Lepontiis  circa  Bilhionem ,  ubi  Turonenfis 
Gregorius  pofuit  :  an  ,  ut  vulgus  exiflimat ,  fupra  Clavennam  6c  circa  Curiam 
Rhastorum. 

Eadem  Theodofiana  Tabula  a  Curia  ad  Lacum  Brigantinum  defcendentes 
ducit  per  Magiam  ,  nunc  Meyenfeld  :  &  Cluniam  ,  propius  lacum,  ubinuncoppi- 
dum  eft  Feldkirchen-  Sed  adRheni  fonteseft  remeandum.  Ptolemasus  in  Rhastia 
ponitoppidum  Tec^a/Tjov ,  •ms^og  tjjv  jcs<p#A>jy  t$  P>?W  tforoJjwS,  Taxg<etium ,  adcaput  Rheni 
fiuminis.  Ad  citeriorem  Rhenum  ,  qui  Germanis  ita  dicitur,  eft  vicus ,  qui  vulgo 
vocatur  Tavetfch ,  quem  ex  nominis  nonnulla-convenientia  Cluverius ,  &  alii ,  putant 
Ptolemaei  Taxg&tium  effe.  Ipfi  autem  fontes  Rheni  funt  in  monte  Adula^  ut  Strabo 
illam partem  Alpium  (yA%@r  r  "hKmm )  vocat :  quamvis  Ptolemacus  lib.  11.  cap.  ix.  Adu- 
lam  montem  cumRhenifontibusnoninipfisAlpibus,  fed  Wi  il^kh,^^  o^,  adAlpi- 
nos  montes  confcituat.  Sed  Csefar  lib.  iv.  cap.  x.  Rhenus  pritur  ex  Lepontiis,  qui  Alpes 
incolunt.  Lepontii  ergo ,  de  quibus  jam  diclumeft,  eoufquepertinuerunt,  &omnis 
illemontanustra&useitAipium.  Vv  :  NORl- 


Uo  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

N     O     R    I     C     U    M. 

Noricum,  provincia  Romana,  inter  Danubium&AlpesNoricas,  abAenoamne9 
qui  aVindeliciaj  ad  Cetios  montes,  qui  aPannoniadifterminant.     Quo  trac~tu  magna 
pars  Auftria:  &  archiepifcopatus  SalzburgicuscumomniStiria&Carmthiacontinentur. 
LJmitem  hunc  Ptolemaeus  defcripfit  lib.  n.  cap.  xiv.  fcilicet  peg«  $  A«vs/3/a  tw  eoiro  g 
xAtva  Tto-ca^  pi%£t  2?  Kst/x  ogov; ,  parte  Danubii ,  qm  ab  Aeno  efl  ad  Cetium  montem»     qui 
quidem  limes  feptemtrionalis  eft ,  alios  tam  ab  ortu  &:  occafu  una  definit.     Supra  quoque 
ex  Taciti  Hift.    lib.  iii.  cap.  v.  oftendimus  Aenum  flumen  Rhatos  Noricosque  interflttere, 
Rhsctos  ,   id  eft  Vindelicos ,    qui  etiam  Rhsetorum  nomine  adpellantur.     Et  clarius 
ibidem  Ptolemasus :  To  Nwe^»cv  7rze/oeJgcTcn  &ra  ^  ^uVjw?  'a<vw  ttot^juw*   ^7^3  olvcnox&r 
tf  KfTiw  o^ft ,  Noricum  circumfcribitur  ab  occafu  Aeno  fluvto :  abortttmonteCetio.     Auftra- 
lis  iimes  incertior  eft ,  nec  pari  cura  aut  claritate  a  Ptolemaeo  expreflus ,  magisque  ex 
oppidis  &  doctorum  hominum  judicio ,  quam  ftabili  termino  definiri  poteft. 

Oiim  regnum  erat ,  &:  propriis  regibus  Noricum  parebat.    Mentio  regni  Norici  exftat 

apud  Vellejum  lib.n.  cap.  cix.  6c  Suetonium  Tiber  cap.  xvi.     Regis  Norici  meminit 

CcLfarlib.i.B.Gall.mbfinem,  &Civ.B.lib.  i.cap.xvm.     Hinc Noricum fimpliciter 

regio  dicebatur ,   etiam  quum  defiifTet  regnum  efle  ;   Ptolemseus  fupra  ,   to  Nwe/nov » 

Noricum,  de  fua  £etate.     Tacitus  Hift.  lib.  1.  cap.  xi.Rhcetia,  Noncum*.  Thracia:  Sc 

cap.  lxx.  cunBatm ,  num  Rhaticis  jugis  in  Noricumflelleret.     Idem  Annal.  11.  cap.  lxiii.  No- 

ricam  provinciam  dixit.     Populus ,  Norici  funt ,  ut  paffim  exempla  proftant.     Domuit 

Auguftus  Tiberiiductu,  tamquam  focios  Pannoniorum.     Unde  eft  quod  Dio  lib.  liv. 

pag.  134.   0»  IT«vvo'vjoi  Tor?  Nwg/«o<?  ocnui  Tij;  oivTv.s  JxKeicu  iyiv ovt 0  f  Pannonii  Noricis  cauffa 

fervhutis  fuerunt.     Adde  Vellejum  lib.11.  cap.xxxix.  ubi  quando  provincia fa&a  fuerit , 

defcribitur.     De  adminiftratione  provincise  pauca  exftant  in  antiquis  monimentis.     Ta- 

citus  Hift.  lib.  1 .  cap.  x  1 .  Noricum  in  iis  provinciis  numerat,  quaprocuratoribus  cohibebantury 

id  eft  ,  quas  procuratores  vice  prsefidum  regebant ,  ut  Pilatus  Palazftinam :  aut  turbu- 

lento  illo  tempore  ordinarii  prsefides  cefTabant,  quod  civilibus  non  raro  bellis  faftum 

eft. 

Divifa  fuit  provincia  m  duas  ,  fed  quando,  incertum .:  credibile  tamen,  nonante 

divifionem  fa&am  efTe  ,   quam  reliquse  provincise  fub  Diocletiano  &  Conftantino  in 

plures  difpefcerentur.     In  quo  nobifcum  facit  vir  fummus  Thomas  Reinefius  Infcript. 

pag.  3  2. .  Defunt  antiquiora  indicia.     Sextus  Rufus  cap.  v  1 1 .  Sub  Julio  Gr  Qftaviano  Ctfa- 

ribmper  Alpes  Julias  iterfaclum  efk :  Alpmu  omnibw  vitlis ,  Nor.icorumprovincidt,  accefferunt. 

id  eft :  tum  Noricum  acceffit ,  quod  Rufi  aetate  duce  provincise  erant.     Et  cap.  vin. 

Habet  lllyricus  feptem  O*  decemprovincias :  Noricorum  duat ,  Pannoniarum  duas ,  &  reli- 

quas.     Dividi  autem  ccepit  in Noricum  Ripenfe ,  quod  per  ripam  Danubii  erat:  ScNo- 

ricwm  Medtterramum ,  quod  vergebat  ad  Alpes.     Neutrius  latitudinem  cognovimus ,  & 

incertum  prorfas  ,    quoufque  Ripenie  inauftrum  fuos  fines,  aut  alterum,  in  feptem- 

trionem  protulerit:  ac  in  univeriiim  pauca  de  hac  divifione  litteris  tradita  fuerunt ,  &£ 

vix  fingula  exempla  utriusque.     Notitia  Imperii  Occidentalis  Difpofitionem  virifpeclabilis 

Ducis  PannonU  Prima  &  NoriciRipenflshzbet:  quod argumento eft ,  rei militaris curam 

nni  duci  in  utraque  provincia  commiflam  fuifle.    Mediterrami  exemplumpr&betlapis, 

Gelcienfe  apud  Gruter.  pag.  283.  num.  j\ 

P.  N. 


Norknm  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    VII.  341 

d\   n.   fl.   constantino 
,  clementissimo   ato^  vict.   aug) 
martinianus  v.   p.   praeses 
provinc.   noric   mediterr 

D.     N.    M.    EJUS. 

Antiquiora ,  ut  dixi  non  fuppetunt ,  nec  Ptolemams  Antoninorum  astate  geographus 
quidquam  de  gemina  provincia  habet ,  fed  unum  tradit  &  ponit  Noricum.  Flumina 
Norici ,  in  limite  ab  ortu '  Aenus ,  a  feptemtrione  Danubius ,  ab  auflro  forte ,  ex  parte 
laltem,  Savus ,  de  quo  plura  infra :  in  mediterraneis  Dravus ,  inRhsetiaortus,  inNori- 
co  adolefcens :  &  Murus^  natus  in  Norico  ,  &  cum  Dravo  in  Pannoniam  delabens : 
&  Anifus :  five  Anafus ,  tam  ortus  quam  conditus  intra  fines  Norici ,  quippe  in  Danu- 
bium  intra  limitem  exit,  nunc  Ens,  adpellatus:  &  Jovavus ,  qui  Jovavum  feu  Juva- 
viam  oppidum  praterlapfus ,  quod  Sattburg  hodie  vocatur ,  in  AeniflumenefFunditui\ 
Dives  provincia  ferri  &  chalybis  olim  quoque ,  ut  hodie  Stiria ,  pars  Norici  3  &  inde 
optimaferramenta.     Horatiuslib.  i.  odaxvi.  / 

Trifles  ut  ira,  quas  neque  Noricus 

Deteret  enfis : 
&  Epodon  xvn.verf  71.  enfe fettus  Norico  recluderc  ,  id  eft.  acutiffimo.     Et  Ovidius 
Metamorph.  x  i  v.  verf.  712. 

Durior  &  ferro ,  quod  Noricus  excoquit  ignis. 
Oppida  Norici  Ripenfis ,  five  inripaDanubiiabAenoufque,  funt  primum  Bojodurum, 
Aeno  fluvio  fejunchim  a  Batavis  caftris  ,  quas  cis  Aenum  in  Vindelicia  erant ;  nunc 
Innfladt.  Ptolemaeus  quidem  inVindelicia  BawJ^ov,  &  Tabula  Peutingeriana  finein- 
tervallo  cum  Cafiello ,  quod  Batavorum  erat,  Bolodurum ,  idefl  Bojodurum  conjungit,. 
quod  vero  Csefarlib.  l.Bell.Gall.  cap.v.dixit,  Bojos,  quitransRhenumincoluerant ,  O* 
in  agrum  Norieum  tranfierant ,  &  reliqua  5  &  ager  Noricus  ab  Aeno  incipit  ,  in  quem 
tranfierant  ex  patria  Bojehemo  j  confequens  Cluverio  videtur  ut  Boj-odurum  ,  a  Boiis 
in  illo  tranfitu  conditum,  potius  extraVindeliciae  limitem,  inprincipio  Norici,  feu 
dextra  Aeni  ripa ,  conflituatur.  Antonini  itinere  ex  Pannonia  per  ripam  ,  xx  1 1 1 1 
millibus  a  Quintanis  caftris  in  ortum  reducitur.  Notitia  Imperii  fiib  difpofitione  ducis 
Pannonise  Primse  6c  Norici  Ripenfis :  Tribunm  cohortis  Bojodoro.  At  in  eadem  Notitia 
fub  duce  Rhartiarum ,  Tribunm  efl  cohortis  novd  Batavorum  Batavis :  quod  luculente  pro- 
bat:  conjunct.a  in  Tabula  CafieHum  Batavorum  five  Batava,  caftra,  &LBojodurum  ,.  in 
cliverfis  fuiffe  provinciis,  &;  fub  diverfis  ducibus,  quod  effe  nonpoteft  ,  nifi  Aenofe- 
parentur. 

Sequuntur  in  ripa,  itinere  Antoniniano,  Stenacum^  quod  ignotum  efl :  deinjovia-- 
'cum*  quod  etiam  in  Notitia  fub  laudati  ducis  difpofitione  memoratur ,  Br&feBm  fcilicet 
fecunda  Italica  militum  Ltburnariorum  Joviaco.  Sed  de  hoc  infra  pluribus.  In  eadem 
Notitia  Equites  fagittarii  Lentia  locantur,  qux.  Lentia  haud  dubie  Linz  eit ',.  claracivitas 
Superioris  Auftriae,  prope  confluentem  Trauni,  ad  quemfluvium,  introrfus  paullum  ,, 
ut  tamen  cum  ripa jungatur  in  Itinerario ,  fiint  Ovilia  Tabulas ,  Antonini  Ovilabis ,  quarn- 
infignem  urbem  6c  coloniam  fuifie,  infcriptiovetusteflatur,  adripamAnifiinAuilria 
xcpcrta,  apudGruterumpag.34j-.  num.8.  . 


Vv  £  2?0N= 


342  GEOGRAPHXAE    ANTIQ^UAE 

PONTIF.     COLONIAE     AURELIAE 
ANTONINIANAE    OVIL. 

Ex  quibus  intelligitur ,  oppidum  Wels  haud  dubie  efle ,  quia  nihil  in  illo  tra&u  invenitur  l 
quod  tam  clarae  colonias  nomen  tueri  seque  poflit. 

Jam  Trauno  transmillb ,  in  ripa  ex  itinerario  habemus  Lauriacum ,  itidem  nobilem  co- 
loniam,  Sccaput,  ut  putatur,  Norici  Ripenfis.  Certe,  quod  ex  Ecclefiae  Notitia 
conftat ,  metropolitanam  dignitatem  accepit  Sirmienfi  cxftinc~t,a.  Vide  Caroli  a  S. 
Paulo  Geograph.  Sacr.  pag.  73 .  Notitia  Imperii  Prafettum  legionis  fecunda  ponit  Lauriaco: 
&  mox :  Pr&feftum  claffis  Lauriacenjis.  Scribitur  8c  Laureacum :  8c  milites  laurea- 
censes  infcriptione  veteri ,  quasex  agro  Laureacenli  Vindobonam  translata  eft,  apud 
Lazium  de  Rep.  R.  lib.  xn.  fec"t..  vn.  cap.v.  8c Gruterum  pag.  164.  n.  3.  Additaliam 
Cluverius ,  qua  CoionU  Aweliana  Laureacenfis ,  quam  nefcio  cujus  fidei  fit ,  aut  a  quo  ex 
lapide  transfcripta :  nec  vero  coloniam  fuifle  dubitandum  eft ,  quas  praefeclum  legionis , 
praefectum  claflis  fluvialis  habuit ,  in  quam  tot  itinera  fuerunt  direcla ,  vel  ex  ea  alio  in- 
ilituta  :  ut  Aquileia  ,  £c  Sirmio ,  8c  Tauruno  Lauriacum  j  6c  Lauriaco  Brigantiam  , 
Sc  Veldidenam.  In  Tabula,  ejus  loco  confpicitur  Blaboriciaco ,  quod  haud  dubieex 
Lauriaco  depravatum  eft.  Hodie  ex  nomine  reftat  pagus  Lorch  ante  mcenia  ripenfis  op- 
pidi  Ens  ,  ad  cognominis  fluvii  ,  quem  Sanctorum  vitas  Anifum  vel  Anafum  vocant 
(apud  antiquos  legi  non  memini)  £c  Danubii  confluentes. 

Jn  Tabula  proximum  Elegium,  obfcurus  locus,  forte  quod  ex  diflantia  conjicitur , 
vicus  Erlach ,  nomine  non  plane  difTonante.  Inde  Antonini  Itinerario  eft  Lacm  Felicis , 
oppidi  nomen,  inNotitia  etiamlmperii  fignificatum ,  quse  duci  Norici  Ripenfis  fub- 
didit  Ecjuites  fagittarios  Lacufelicis  ,  compofito  vocabulo.  Locus  6c  diftantia  fert  in 
Ober- Wels.  Tabula  addit  locum  Atfpntem  Ifis ,  qui  2c  nomine  6c  diftantia  refpondet 
oppido  Jbs  ,  ad  confluentem  cognominis  amnis.  Ulterior  eft  Arlape  ,  itineribus  a 
Sirmio  &  Tauruno  Lauriacum:  a  qua  claffis  cognomihata  fuir.  Notitiaenimlmperii 
etiam  Pr^feBm  claffis  Arlapenjis  cognominatur.  In  Theodofiana  corrupte  Arelate  fcri- 
bitur  :  a  Ptolemaeo  corruptius  a^J[<xt*i  in  Norico.  Tabula  quoque  nominatlocum 
JSTamare,  qui  latet,  quamvis  ad  Melck Cluverius  referat :  &Trigifanum ,  quodforfan 
oppido  Trafmur  refpondet :  &  tandem PirumTortum ,  quo  loco  dicitur  Pixendorf  efle  , 
ut  dubitare  pofiis  anRomani  recle  adpellaverint  ,  aut  bene  defcripferint  amanuenfes. 
Ceiiurh Ttinerarii,  in  Tzbula  Citium;  a  monte  Cetio  nomentrahit,  fitumhauddubiead 
radicem  ejus,  inter  ipfun-i  8c  Danubium:  inter  quod  8c  Vindobonam  Camagena  funt, 
'dubium ,  utrum  ad  Pannoniam ,  an  ad  Noricum  referendae :  ipfam  vero  Vindebonam , 
quam  Ciuverius  etiam  Norico  ,  <3c  Aequinoctium  ,  £c  Carnuntum  adfcribit  3  cum 
Ptolemaeo  Pannoniae  vindicabimus.  Ut  vero  Norici  Danubianam  ripam  cognofcamus 
diflmclius ,  ex  Itinere  per  ripam  Pannoniae  in  Gallias  j  pauca  excerpemus. 

Vindebona  -■  >■■    -      ■■■      ■■— 

Comagenat 

Cetiptm 

Arlape 

Lacnm  Felicis 

Lauriacum 

Ovilabim 

^Joviacnm 

Stanacum 

Bojodh-ntm  m.     p.     xx.  Ad 


M. 

P. 

XX. 

M. 

P. 

XXX. 

M. 

P. 

XX. 

M. 

P. 

XXV. 

M. 

P. 

XX. 

M.- 

P. 

XVI. 

M. 

P, 

XXVII. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

AAo 

Noricum.  LIBER    II.     CAP.  VII.  M3 

Ad  interiora  Norici  luftranda  properamus.  Ad  Aenum  Pons  Aeni  ex  itineribus  Antoni- 
m  ,  quem  fupra  aliquoties  inferiorem  diximus ,  ut  a  fuperiore  urbe  nobilillima  Infpruck , 
quae  recentior  eft ,  difcerneretur.  Incertum  vero ,  fi  quid  adpofitum  ponti  fuit ,  vel 
vicus  vel  oppidumj  fueritne  in  dextra  ,  an  finiftra  fluminis  ripa.  Quverius  exifli- 
mat  illum  tranfitum  effe  ,  qui  recta  Monachio  Salzburgum  fert  ,  ad  oppidulum 
Alt-Hohenau.  Vide  Itinera  a  Lauriaco  Veldidenam  ,  &  indidem  Brigantiam.  Et 
plura  de  eo  in  Vindelicia  diximus  propter  ambigu  jm  illius  fitum.  Eft  quoque  idem  locus 
quem  Antoninus  Pontem  Aem ,  &  Tabula  Ad  Enum  ,  ubi  A  excidifle  videtur)  adpellavit. 
Poft  paullo  ad  flumen  ,  quod  ex  lacu  Chiemenfi  erit ,  Bidacum  Antonini ,  Bedajum 
Tabulas  ,  veteri  editione  Bertii  >  nova  Norimberg.  maleBodajo  :  quod  Ptolemad 
B«  J&KQV ,  Badacum  efl,  De  infcriptionibus ,  ad  quas  Cluverius  provocat ,  ut  coloniam 
fuifTe  probat  $  malo  tacere,  quam  incertum  adferre.  Quodenim  augusta  badacum 
in  lapide  legi  ait ,  velim  ubi  fit  ille ,  autquisprodiderit,  fubfcripfiflet.  Grutemspag, 
43 1  num.  6.  aug.  bad.  fed  Rorrias  exftat  ille  lapis ,  perpaucis  litteris  fignatus ,  nec  ulium 
in  eo fignum ,  quod nos  in  Noricum  remittat.  Reinefius  clafie  i . infcript. cxlviii. 
bed ajo  aug.  habet ,  fed  idoli  nomen  aut  numinis  loci ,  quod  licet  commune  fuerit  cum 
oppido ,  non  tamen  probaverit  coloniam  fuifle.  Ceterum  &  Pontis  &  Bidaii  fltus  ut 
cognofcatur  apertius ,  ex  itinere  a  Lauriaco  Veldidenam ,  hax  adpono : 

Jovavo  — —     —  ■■'   ■ 

Bidajum  M.     p.     xxxiil. 

PontemAeni  m.     p.     xviii. 

IJinifcam  M.     p.     XX.    . 

Supra  lacum  Chiemenfem  fuit  Plinii  Claudia  lib.  1 1 1 .  cap.  xxiv.  quae  fitne  idem  oppi- 
dum  Prolemaei  Ka«v^««ov  ,  Claudivium ,  non  habeo  dicere ,  quod  fuum  Ptolema^us  in 
Danubii  ripa  pofuit :  Cluverius ,  utrumque  idem  ratus ,  fupra  lacum ,  quem  dixi ,  re- 
traxit.  Longius  abiit  Harduinus,  utrumque  Ciagenfurt  ,  quod  prope  Dravum  eft,, 
interpretatus.  Reineflus  ClafT.  in.  infcr.  fj.  huc  refert  lapidem  in  caftro  Leibnitio' 
Stirise 

DIVO    CO.    POS 
M.     CLAUD. 
quod  municipium  Claudinum  legit :  fed  neque  adfentiri ,  neque  refutare  animus  eft. 

Ad  Jovavum  fluvium  fuperiori  loco  eft  Facarium,  'Ovaitoe/oy ,  Ptolemad ;  Tabulas 
Peutingerianse  Vocarium ,  quod  nuncin  vico  quaeritur.     Infra  illud  Cuculh five  Cuculia  :■ 
in  Tabula  enim  fcribitur  Cuculle.     Eugippius  Vita  S.S.Severini  cap.xi.  In  cafte!Um9. 
cui  erat  Cucullis  vocabulum  ,  virfanBus  venerat.      Tum  fequitur  celebre  Jovavum  five 
Juvavia:  in  Itinerario  Jovavim  ,  quartocafu  ,  Jovavi  fcxto ,   quenv  fecundum  putat 
Cluyerius ,  ab  Jovavum.     Tabula  Ivavi :    Notitia  Imperii  fub  duce  PannonJss   & 
Nor^ci,  Juvenfe,  puta,  caftellum:  Infcriptio  apud  Reineflum  Claff.  111.  nutn.ip,. 
&  Notitia  Ecclefije ,  Juvavia,     Infcriptio  alia  apud  Gruterum  pag.  16 f .  num .  4.  impe- 
ratori  Severodicata ,   col.  hadr.  juvav.     Hadriana  cognomen  auciorem  coloniae  fi- 
gnificat ,  quas  cauffa  eft ,  cur  veteres  illius  nullam  rationem  habuerint.  Sed  cur  nec  Pto- 
lemasus  ?  Cluverio  videtur  vetus  nomen  pofuifle  Tavoivajy^ov ,  Gavanodurum ,  fi  modo 
nec  hoc  corruptum  eft ,  Sc  propius  ad  vocabulurn  Juvavi  reducendum .     Et  quia  hi  lapi- 
des  Salisburgi  reperti,  non  dubitandum,  archiepifcopalem  urbem  efTe  veterem  juva- 
viam,  quod  etiam  medii  xvi  fcriptores  ,  utrumquevocabulumcomponentes,  nondif- 
fimularunt.     Aiia  infcriptione  apud  Reinefium  clafie  vi.  num.  36.  eftDEC.  juvave. id< 

eft.,. 


3++  GEOGRAPHIAE    ANTI  QU  A  E 

eft,  DccttrioJ-uvavenfis:  ut  fic  nec  de  fcriptura ,  quam  Lazius  6c  alii  in  Juvana  perverte-» 
runt ,  dubitare  ampliusliceat.  Infra  Juvavum  ,  ad  eumdem  amnem  ,  locanda  eft  ex 
xvi  miliium  dillantia  Artobriga  Tabulse  ,  in  quem  locum  forte  incidit  oppidum 
Lauffen. 

Dextrorfum  abjuvavo,  propelacum,  cadit  Tarnanto  Tabulas ,  Scubiexlacueffiuit 
Traunus  amnis  ,  Laciacum  ejusdem ,  &  Antonini  ex  Aldi  editione ,  Itineribus  a  Lau- 
riaco  Veldidenam  &  Brigantiam  :  quo  locohodieeftGemiind.  Utrobique  Bertius  & 
Schottus  ediderunt  Joviacum ,  quod  nomen  nefcit  Cluverius  quo  reterendum  fit.  Et 
in  Notitia  etiam  fub  ducclSioYiciBSTpmCis  eik  PrdtfeBm  fecunda  Italic^  militem.Liburnario^ 
rumjoviaco.  Efto  vero,  Laciacum  Antonini  dubitari  pofle,  tamen  ex  Tabula  firmari 
poteft,  quo  fexto  cafu  Laciacii  eft  inter  Tarnantonem  ckTergolapen.  Tergolape  ergo 
adidflumenfequitur,  qu£eccOz////^funt;  de  quo  loco  fupra  dictum  in  ripa  fuit. 

Prope  Danubium  Trauno  alius  amnis  adfunditur ,  qui  vulgo  Crems  adpellatur.  Ad 
hunc  fuperiori  loco  eft  Gabromagus  Tabulas  Sc  Antonini ,  itinere  ab  Aquileia  Lauriaco  j 
&  proxime  Ernolatia  Tabulas :  8c  infra  hanc ,  eadem  ripa ,  Tutatto  Antonini  di£lo  itine- 
re ,  quod  oppidum  in  Tabula  Tutaflio  fcriptum  eft ,  ut  nefciatur ,  utra  lectio  fit  verior. 
Quas  fequuntur  alia  Vetoniana  caftra ,  a  Vindelicis  diverfa ,  ex  eadem  Theodofiana  fiint 
Tabula. 

Inter  Anifum  &  Murum  fluvios  Vifcelli  five  VifcelU  cadunt ,  in  Tabula  defcriptae ,  quod 
nomen  Cluverius  in  Weltz  latereputat ,  duplicis  vici  ibidem ,  fuperioris  &  inferioris  voca- 
bulo.  Inde  xnii  millibus  locus  Ad  Pontem  ,  in  eadem  Tabula ,  quem  oportet  efle 
ad  Murum  flumen,  &  utex  diftantia  verofimile ,  inlocoquonunceftMarau.  Inillo 
tractu  Sabatinca  fuit ,  itinere  Antonini  ab  Aquileia  Lauriacum  ,  in  vico  nunc  obfcuro 
latens :  &  paullo  ulterior ,  xiiii  millibus  a  Ponte ,  Noreia  Tabulse ,  quse  videtur  illa 
Cazfaris  eile  lib.  i.  B.  Gall.  cap.  v.  Boii ,  qui trans  Rhenum incoluerant ,  C^  in agrum Noricum 
transierant  ,  Noreiatnque  oppugnaverant .  Sic  veteres  libri ,  Sc  metaphraftes  No£>j»#v: 
recentiores  Noricamque.  N  ec  vero credibile ,  eamdem  Plinii  Noreiam  efle ,  lib.  in.  cap. 
xix.  etfi  Taurifcis  eam  tribuat  ,  r  'j  Na&wuv  £<n  ^  ol  Toivejlo-Koi  ,  Taurifci  etiam  ex 
Noricis  funt,  ut  Strabo  cenfet  lib.iv.pag.  141,  fed  ex  iisNoricisquiadltaliaefinesfe- 
ceflerant.  Ibidem  Strabo  :  Mstos  tsjt*?  ol  iyyvg  %$n  j£  A$&etxmS  [av^S  ,  ^  r  k«t  Akw- 
AjjtsH»  toVwv,  ohSct  Nwg/xwv  ts  T(ve?  qj£  YLd^voi,  Pofi hosvicinijam Hadriatici Sinm  intimo , 
&  locis  ad  Aquileiam ,  habitant  Noricorum  qmdam  &  Carni.  Eodem  tract,u  inter  Murum 
&  Dravum  in  Tabula  locus  fignatur  Graviacis  quafi  Graviaci  calii  nominandi ,  qui  ex  iti- 
neris  tractu  8c  nominis  fimilitudine  videtur  efle  Gurckj,  epifcopale  oppidum ;  propius 
tamen  ad  Murum  quam  ad  Dravum.  Sed  aliter  videtur  Jo.  Ludovico  Schbnleben  Appa- 
ratu  Carniolse  Antiquae. 

Hinc  ad  Dravum  progredimur ,  ejusque  caput ,  circa  quod  hmes  Noricorum  Rhceto- 
rumque  eft.  Norica  ibi  oppida fiint  Aguntum  &  Loncium ,  quas  Cluverius  Rhsetis  addit, 
Piinius  vero  lib.  iii.  cap.  xxiv;  ccPtolemaeus  \lb.  ii.czp.xiv.Aguntum,  quodremotius 
eft ,  adfcribunt  Ivforico  ,  quos  fequimur.  Plinius  ibi  :  Opfida  Noricorum ,  Virunum , 
Celeia ,  Teurnia ,  Aguntum ,  &  reliqua.  Ptolemaeus  *a^«vtov.  Pofteriores  caftellum 
vocant;  etiam  Agunim ,  forma  feminea ,  nominant.  PaullusDiaconusLangob.lib.il. 
cap.  xiu.per  Alpem  Juliam  ,  perque  Aguntum  cafirum  ,  Dravumqm  &  Bjrrum  fitivios. 
Et  Fortunatusde  S.  Martino  lib.  iv. 

Per  Dravum  itur  iter ,   quafe  caflella  fupinant. 
Heic  montaiM  fedsns  in  colle  fuperbit  Aguntui, 

Pu- 


Norkum.  IIBER    IL     C  A  P.    VIL  34.7 

Putant  quidam  efle  locum ,  qui  nunc  vocatur  Innichen ,  oppidulum  in  comitatu  TiroHs 
At  Lonctum,  proxime  Dravum,  haud  longe  a  fontibus  fluentem  ,  memoratur  itinere 
Antonini  ab  Aquileia  Veldidenam ,  nunc  Lintz  dic~him .  Inde  ex  inter vallo  eft  Teurnia , 
a  Plinio  lib.  m.  cap.  xxiv.  verbis  modo  recenfitis  in  Norici  urbibus  laudata ,  Ptolemseo 
Tixgvloi ,  Teurnia  ,  quod  hon  vile  oppidum  fuifte  ,  ex  magiftratu  adparet,  in  h- 
pide  apud  Chimum  lacum  expreilb  ,  quiaGrutero  pag.  473.num-6.ita  transfcriptus 
eft: 

L..    TERENTIO     VERQ 
.    17    VIRO     TEURN. 
PR.    JUR.     DIC 

Alii  aliter  interpretantur  :  Cluverius  Villach  ,  inripaDravi,  ducem  fequutusPtcr 
lemasum. 

Hoc  inter  oppidum  6c  Vimnum  fupra  Dravum ,  paullo  reduclior  a  ripa  finiftra ,  fuit 
Solva,  multis  infcriptionibus  nobilitata.     Gruterus  pag.  f47-n.  i. 

1       C.     CENSORIO 
C.     FIL,     SERENO 
FL.     SOLVA  -  -  -  - 

quod  Reinefius  Infcript.  Opere  pag.  33.  legit  Fiavia  Solva  oriundo.  Et  pag.  ffp* 
num.f. 

D.  M. 

C,     SABINIO    C.     F.    SOLVA: 

Et  in  faxo  caftri  Leibnitii  in  Stiria ,  pag.  737.  n.  2. 

POLYBIO     SOLVENS 

ET    VELLECIAE     MATRI. 

FlavU  prsenomen  a  Fl.  Vefpafiano  habuit ,  quod  ex  Plinii  diclo  loco ,  lib.  1 1 1 .  cap.  xxiv^ 
manifeftum  eft.  Oppida  enim  Norici  recenfens  ,  hoc  Flavium  Solvenfe  nominat ,  quod 
male  quidam,  tamquam  duo  oppida  eflent ,  interpungunt.  Colonia  fuerit,  an  muni- 
cipium  a  Vefpafiano  ornatum  9  mihi  nondum  eft  liquidum.  Reinefius  quidem  pag.  3  3 . 
citat  infcriptionem  ante  datam  c.  sabinko  col.  fl.  solva:  fed  fyllabamcoL.  11011  ha- 
bet  Gruterus.  Cenfet  tamen  coloniam  fuifle  Wolfg.  Lazius  lib.  x  1 1 .  R.  R.  fecr..  v  1 .  cap. 
v .  &  multa  monimenta  ex  ruinis  profert  Romanas  vetuftatis ,  in  agro  eruta ,  qui  etiam- 
num  dicatur  Salfeld.:  ideoque  etiam  caput  Norici  Mediterranei  c©nftituit ,  ut  Riparke 
fuit  Lauriacum. 

Nec  minusnobilisurbsfuit^'m*«»*,  itidem  adjDravum ,  perquamiterAntonini,ab 
Aquileia  Lauriacum ,  ducit :  unde  de  fitu  ejus  certiores  fumus.  Plinius  in  nobilibus 
Norici  urbibus  primo  loco  numeravit.  Oppida,  inquit,  Noricomm:  Virunum,  Celeiay 
Teurnia.  Ptolemseus  ,  'Ov^svov ,  Virunum,  Tabula  Peutingeriana  Varunnm  ^  prave, 
nam  &  antiquis  infcriptionibus  Virunum.     Gruterus  p.  1 08 .  n.  7. 

SP.    CENSORIUS     JUSTUS    VIRUNO 
L.     VOLCEIUS    SEVERUS     SESTINO 
Q^    SEXTILIUS    RUFUS     FLANONA 
C.     VALERIUS    VERANIUS     TRIDENTE. 

qui  finguli  a  patria  fimpliciter ,  auferendi  cafu.,  nominantur.     Quodideopleniusvolui 
adferre,  ut  quas  fupra  de^/^infcriptiones  attulimus,  exempiis  iiluftrentur :  etiam 

Xx  de 


34<S  GEOGRAFHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

dcTridentp  vocabulo  &  fingulari  forma,  quam  fupra  ex  Theodofiana  Tabula  proferre 
memini,  ex  alio  etiam  monimento  certiores  fiamus.  Et  pag.  f6$.  num.  7.  Gruter.  In- 
fcr.  nat.  noricus  col.  c.  viruno.  Qux  fi  recte  fe  fehabent,  (neautemcertus 
plane  fim ,  ex  Gruteri  fcriptione  eft ,  qua  CoL  vocali  minuta  curavit  exprimi ,  quafi  ipfe 
abfentem  fuppleverit)  coloniam  fuifTe  non  erit ,  quod  dubitemus.  Cluverius  refert  ad 
Carinthiae  oppidum  folckmarck^*  aliialio. 

Heic  finiremus  Noricum,ut  auftralis  terminus  feptemtrionali,monti  Cetio,refponderet„ 
nifi  Plinius  diclo  loco  Celeiam  quoque  ,  quoe  longius  in  ortum  folis  ab  hoc  termino  rece- 
dit,  in  Noricis  urbibus  connumeraret.  Tantum  ergo,  quae  inter  Dravum  ccSavum 
ufque  ad  Celeiam  funt ,  adjungamus.  A  Viruna  fubjacet  in  auftrum  Ivenna  Tabulse 
Theodofianse ,  xxiu  millibus  pafluum ,  ex  quo  conjicit Cluverius effe Jaunftein  Ca- 
rinthiae.  Exinde  in  occafum  vergit  Saloca  ejusdem  Tabulte  y  Selch  eidem  ,  de  quo 
dubitant  alii.  Deinde  proprius ad Celeiam accedunt Colatio ,  ScUpella,  ejusdemTabu- 
Iss.  Utrumque  creditur  ad  ripam  San<z  fluminis  efle ,  quod  infra  Celeiam  mifcetur  Savo. 
Inter  utrumque  ponunt  Santicum  Antonini  itinere  ab  Aquileia  Lauriacum  5  Ptolemsei 
Siavnncv,  Sianticum  in  Norico y  nunc  Saneck^  ut  nomen  &  fitusfert.  Ipfa  vero  CV/e/Vs 
nondifficilisinventueft,  quia  nomen  fervat ,  ScinfignemComitatumdenominat.  Pto- 
lemseo  quoque  Ksa««  ,  Celeia  in  Norico  poftrema  eft ,  fita  ad  eundem  amnem  Sanam ,  in 
cujus  ec  Savi  confluente  Noricum  finimus 5  ulteriora  Pannonise  relinquentes. 

Quas  autem  ad  Dravum  ultra  Virunum  funt ,  itidem  in  cenfu  Pannonias  fcribemiis : 
licet  non  defint  ,  qui  etiam  Noricum  eo  usque  extendant.  Ammianus  Marcellinus 
]ib.  xi  v.cap.  xxxv  1 1 .  venit  Petobionem ,  oppdum  Noricorum.  Sed  malo  limitem  Ptole- 
maei,  antea  nobis  quoque  conftitutum ,  quam  varietates  aliorum  fequi :  quodidemetiam 
de  Vindobona ,  Carnunto  ,  Peifbne  lacu  (licet  hunc  etiam  Noricis  jungat  Plinius  lib. 
1-11.  cap.  xx  iv.)  intelle&um  velimus.  Plura  de  limite  qui  cupit  cognofcere ,  legat  cla- 
lifiimi  viri  Jo.  Ludovici  Sconleben  Apparatum  Antiquas  Carniolas  cap.  1 .  num.  v. 


C  A  P  U  T    VIII. 

D  E 

PANNONIA,    MOESIA, 

DACIA,ILLYRICO.       ■    , 

'Oricum  excipit  Pannonia .,  Pannoniam  Mcefia  ,  cui  Tr^nusDaciam  pontead- 
junxit :  Pannonias  ,  &  ex  parte  Mcefias  in  auftrum  fiibjacet  Illyricum.  Fines 
1  Pannoni<z  a  Plinio  defcribuntur  lib.  111.  cap.  xxv.  de  iis,  quse  poft  Noricum 
funt,  dicente  :  Quapars  ad  mare  Adriaticum  fpettat ,  adoellatur  Dalmava  &  Illyricum: 
ad  feptemtriones  Pannonia  vergit  :  finitur  inde  Vanubio,  Sic  duo  latera  habemus: 
auftrale  ,  Dalmatiam  :  feptemtrionale  ,.  Danubium.  Quae  enim  trans  Danubium 
funt ,    Germania;  magnas  acceffio  erant.      Et  Dio.Caflius  lib.  xlix.  pag.  413.  d 

TlXVVQViOl    npQVim    r^fjq    T$j     &0iA[A,CiTia  ,      7F0t£     «UTOV  t"Ij-£0V,     &T»  Na&K)i  (Ai%e/  •$   lAvfflM  <p 

b)  tJ)  Eu^Vjj.  Pannonii  ad  IRrum  babhant ,  Dalmatis  vicini ;  a  Norico  ufyue  Myfiam  Eu- 
mof&am  j  id  eft  Mcefiam.    Et  Straboait  lib.vi  1.  pag-  217«  ^wavb  pi%gji  AttA/**T<W, 

VGf" 


entrio 


*<*&•     WWi    \ 


.$. 


_*^«3_  V_~      1  ,  4  §_• 

&/=.  ..-_L  i        4>-     .3T- 

:r*l".;"  ■ 


>_> 


Pannonia.  LIBER    II.    C  A  P.    VIII.  347 

pertingit  [_  Pannonia  ]  ufqut  Dalmatiam ,  ut  Sclavoniam  &  Bofhiarn  comprehendit.     Sed 
clarimme  omnium,  quamvis  pofterior,  Jornandes  deReb.  Get.cap.  l.    Pannonia  in 
longapor  reftaplanicie  habet  ab  oriente  Mcefiam  Superiorem ,  a  meridie  Dalmatiam  ,  ab  occafk 
JSIoricum,  afeptemtrione  Danubium. 

Nomen  eft  Pannonia ,  quod  an  Tipannis ,  l|  Ipmlm  nvm ,  ut  Dio  Caffius  lib.  xlix.  pag, 
413-cenfet:  equidem  non  intelligo ,  quiaisaddit  ShxueJw  ■aoiroirky.vovm  nj\  <&e$trayo- 
T>ivovT6st  patrio  more  concidere  &  denominare  vejies.  At-barbara  iingua  fuit  patria,  non 
Latina,  nifiLatinus  interpres  tantum  adlufit  adpannum ,  &fub  ipoirlois  alia  vox  barba- 
ra  latet.     Oppido  antiquum  vocabulum.     Ovidius  lib.  1 1 .  Trift.  verf  zzf . 

-    Nunc  tibi  Pannonia  eft ,  nunc  Illyris  ora  domanda. 
Plinius  Panegyr.  cap.  v  1 1 1 .  Adlata  ertt  ex  Pannonia  laurea.     Populus  ,  Pannonii.     Taci- 
tus  Hift.   11.  cap.  xiv.  quingenti  Pannonii  ,   nondum  fub  Jignk.     Et  Ovidius  ad  Liviam 
verf.  390. 

Summaque  difperji  per  juga  PannoniiS 
An  vero  etiam  Pannones  dicantur  ,  ut  frequens  recentioribus  eft  j   antiquis  exemplis 
non  ita  clare  probare  Iicet.     Muliebre  tamen  Pannonts  cft  Lucani  lib.  v  i .  verf.  zzo . 

Pannonis  haud  aliter  poft  ittum  fzvior  urfa. 
Grsecis  fimt  nxwovioi  &  n«wov»'« ,  Straboni  lib.  vn.  &  Ptolemaeo  lib.  1 1 .  cap.  xv :  mukis 
etiam  Uotlovzs ,  &  Uonovloi ,  quod  quamvis  improbet  diclo  loco  Dio  Caffius ,  quia  Paoma 
fit  pars  Macedoniae ,  Thraciam  verfusj  tamen  graviffimi  fcriptores  illaakeraformaufi 
funt.  Plutarchus  in  Pompeio  pag.643.  Mithridatis  ait  confilium  fuiffe  aj#  2jcu9-«v  j^ 
Houovm  s&tqv  ihotvveiv  33n  t  1t«a»«v  ,  per  Scythiam  £r  Pannoniam  cum  exercitu  invadere 
Italiam.  Herodianus  lib.  1 .  cap.  1 1 1 .  ineunte  de  Marco  morituro ,  <h«T£/|3«v  b>  Ualoci  3 
agens  in  Pannonia:  &  lib.  11.  cap.  ix.  itidem  principio ,  JiKyyifoiTo  r»  7rp^rro(ji.ivoi  «jts 
Tldtoveu;  yj\  ISwg/aV,  fama  per  P annonios  Illyricosque  increhuerat.  Pasanius  lib.  vn.  cap.v. 
fecl:.  6*.  iTfcweW  n  >&\  Uctlovit,  Illyrii  &  Pannonii.  Et  lib.  viii.  cap.  vi.  de  imperatore 
Marco:  tk?  rWovsw  »jAev3-g£&w«  4\&hfhtS  >  quo  Eutropiiverba,  Pannoniu  fervitio  liberatis , 
■exprefHt.  Zofimus  lib.  1 1 .  cap.  xliii.  de  Vetranione  :  rtw  s&TYiyUv  r  bt  Uonovlxis 
5(>$cTQ7ri$av  ^«»  t»^?,  duxexercituuminPannoniis. 

Pannonia  citius,  "quam  adjacentesregiones,  Noricum  &  Rhsetia ,  diviflonem  acce- 
pit:  nec  veroprius,  quamillse,  fuam  in  Primam  &  Secundam ,  priusautemutiquein 
Superiorem  &  Inferiorem.  Nam  Ptolemaeo  efl  lib.  1 1 .  cap.  cap.  xv.jj  tldtvvwl»  »  oivu  % 
Pannonia  Superior:  &  cap.  xvi.  n  x«'t«  Uoivvovioi ,  Pannonia  Inferior  defcripta.  Et  Dio 
Caffiuslib.XLix.pag. 413.de feipfo:  tjj  Uavvovlt»  ry  «v«  Kxtefjbivr,  jr^o«T«^§>iv ,  Pannonia 
Superioris  prafes  confritutus  fui.  Et  lib.  lv.  pag.  5*64.  in  Legionum  hibernis  defignandis  5 
decimam  gemellam  tj/  «v«,  Superiori ^dat:  decimamquartam  t^  k«'t«  ,  Inferiori.  Ter- 
minusinterutramqueeflfecundum  Ptolemseum  cap.  xvi.  n  |  h&fi£v&  Ttor<x.\j&  Ixt^stt^  , 
divertigium  Arabonisfluvii.  Fueritne  autem  divifio  ante  Antoninorum  tempora  fufcepta, 
equidem  non  habeo  quod  pro  certodicam.  PluresveterumdePannonia,  utuna,  lo- 
quuntur  :  Veliejus  ,  Plinius  uterque  ,  Suetonius,  Tacitus:  nec  infcriptiones,  qu^e 
utriusque  provincise  aut  alterutrius  nomen  fingulatim  tenent ,  antiquiorem  setatem  certo 
prae  fe  ferunt.  Unus  locus  Taciti ,  principio  libri  de  Germania ,  videri  poteft  geminam 
Pannoniam  indicafle :  Germania ,  inquit ,  omnis  a  Gallis  Rhatiisque  &  Pannoniis ,  Rheno  & 
Danubiofiuminibmfeparatur.  At  quia  fequitur ,  a  Sarmatis  Dacisque  quas  populorum  nomi- 
naj  quis  mihi  praeftabit ,  Fannoniis  provincias ,  non  populum  ,  fignificari.  Dicis.  , 
regionum  efle  quae  prascedunt ,  Galltis  Rhatiisfie ;  de  Galliis  apertum :  de  Rhatiis 

Xx  2  dubi- 


34$  GEOGRAPHXAE     ANTIQUAE 

dubium  5  quia  plane  mihi  ex  genio  au&oris  &  aequalium  videtur  elTe ,  a  Galliis  Rhmsque. 
&  Pannoniis ;  ficut  fubiequitur  a  Sarmatis  Dacisque :  8c  fupra  de  Vindelici*  nomine  exem- 
pla  adpofuimus ,  quibus  regionum  &:  gentium  vocabula  una  ferie  narrationis  conjungun- 
tur.  Nec  de  Rhastia  Tacitus  alibi ,  autaequales,  pluraliter.  Confirmat  nos  Suetonius 
Vitellio  cap.  xv.  his  verbis :  defciverunt  ab  eo  extrcitm  Mcejiamm  atque  Pannonia :  item 
tx  transmarinis  Judaicus  &  Syriacm.     Diftinguuntur  Mcefiae :  Pannonia  una  narratur.. 

AmnesPannonias  navigabiles,  Danubim  a  tergo,  quam  longa  eft ,  praeteniiis:  me- 
«liam  fecant  Dravm  £c  Savm ,  Plinio^w.  Singuli  minores  recipiunt.  Praetermiflus , 
quorum  nomina  in  antiquis  monimentis  non  fuperiirnt  3  Danubim  recipit  Arabonem , 
Ptolemad  Aeyfiwa,  vulgo  dictum  Raab :  Dravm,  Strabonilib.vn.  A&fi&t  Dravm; 
Plinio  Draus ,  hic  vero  Dravus ,  five  Draus ,  Murum  ex  Norico  delabentem  5  quem 
volunt  Ptolemaei  XswaeJav ,  Savariam  efle  ,  uti  in  Palatino  codice  fcriptum  eft  lib.  1  r . 
cap.  xvi :  St  fupra  confluentem  cum  Danubio ,  Valdafum  Plinii  ,  qui  videtur  flumen 
Walpo  efle :  Savus  autem ,  ut  vulgo  vocatur ,  diclus  etiam.a  Strabone  lib.  vn.  pag.  2.  1 7. 
%m<&'  5  aDione  Caifio  lib.  xlix.  pag.  414.  2«£^  ,  Savm9  a  Trogo  fivejuftino  lib. 
xxxii.  cap.  1 1  i.bis  Sabm  (memorat  autem  confluentem Danubu  & Sabi)  rurfus a Strabone 
lib.  iv.  pag.  143 .  St  Ptolemazo  lib.  1 1 .  cap.  xvi.  2«©- ;  a  Plinio  Sam  :■  hic ,  inquam ,  Sa- 
vus  ,  five  Saus,  accipit  Colapin  Strabonis  &  Plinii ,  qui  KoAo^,  Co/^eftDionisdiclo 
loco  5  vulgo  nunc  Culpa ,  qui  apud  Segefticam  infulam  fe  Savo  infundit :  &  inferius 
Drinum  Ptolemad ,  ex  Dalmaticis  montibus  decurrentem  j  &  Bacuntium  Plinii ,  in  agro 
Sirmienfi,  Plinius  de  his  ita  lib.  1 1 1 . cap. xxv.  Amnes  chari cr navigabiles inDanubium 
defiuunt)  Dram  e  Noricis  violentior  -r  Samex  Alpibus  Carnicisplacidior.  -  -  -  -  Pr<x.terea 
arnnes  memoran-di ,  Colapis  in  Saum  Sirmio  oppido  infiuit.  -  -  -  Supra  \_  Savi  confluentem  ~] 
infiuunt  Valdafm  ,  Urpanw ,  &  ipfi  non  ignobiles.  Urpanum  quem  nominat ,  non  novi- 
mus ,  nifi  quod  Ortelius  in  Tabula  eum  Urpanum  dixit ,  qui  vulgo  nunc  Sarwitz  vocatur , 
&  fupra  Dravi  confluentem  Danubio  mifcetur. 

Eluminibus  addendse  funt  infulae  ab  ipfis  circumclufae.  In  Danubio  plures  fiint ,  fed 
ab  antiquis  fcriptoribus ,  quod  fciam ,  numquam  nominatse :  in  Savo  autem  duas  defcripfit 
Plinius  diclo  cap.  xxv.  lib.  1 1 1 .  Infula ,  inquit ,  in  Sao  Metubarris ,  amnicarum  maxima. 
Prdtereajtmnes  memorandi  :  Colapis  inSauminfiuens  juxtaSifciam  ,  gemino  alveo  infulam  ibi 
tfficit)  fAoi  Segeftica  adpellatur*  Straboniseftlib.  IV.  pag.  143.  >j  ^iyism  ttoAj?»  Segefiica. 
arh*  fed  iocus  ille  vitiatus ,  quo  multa  confunduntur.  Sunt  praeterea  ,  qui-  Metubarrim 
vocant  illam  infulam,  quas  ad  Colapis  confluentes  eft  :  fed  illa  eft  Segeftica ,  utPlinius 
nominavit ,  diftinxitque  a  Metubarri.  Sunt  autem  inferiori  parte  Savi  aliae  infulas  majo- 
res,  e  quibus  qus  circa  Drini  confluentes  eft ,  LaziusputatPliniiMetubarrim  efle.  Po- 
tuit  etiam fitus  infulae , .  alveo  mutato,  utfaspefit,  perire,  ac  planefaciemapriorealiam 
induere. 

McntesPannonifefunt,  in  Norici  limite  Kmi@j,  Cetius ,  unde  initium  Pannonia:  ab 
occafueft,  Vulgo  Kahlenberg,  quodnominisquiaetiamjuxtaSaviripameft,  exadverib 
Celeias  five  Gilly ;  conjicit  Jo.  Lud .  Schbnleben  in  Carniolice  Apparatu ,  ad  Savum  ufque 
Cetios  montes  protenfos  fuiile.  Piinius  di-fto  loco  laudat  montem  Claudium  ,  cujm  infronte 
Sc.ordifci,  intergoTaurifci.  Scord^fci  orientem  verfus ,  srpcVlw,  Pannoniosaccollebantg 
Strabone auciore lib.  vi  i.pag.  219.  Ipfe  Strabop.  2i7.0cr^montemdefinitT«7r«vcV«Toir 
jtityP'  r''AA7rsftiy,  hwmllimam.partem  Alpium,.  porreclarum a Rhastis ad Japodes.  Ergo 
inextremisfinibusPannoniasfuit.  ubi  &  Albius  mons , -Qf&  tsA£ut««ov  r5/AA?r£wv3  extre^ 
mus  Alpiuw  5 .  ut  ibidem.  S.trabo  dixit  y .  fiye  Alpium  fims  9  fub  quo  fiti Jappdes, 

Po~ 


Pannoma.  L'I  B  E  R    II.    C  A  P.  VIII.  349 

Populi  Pannonias  varii  &:  multi  enumerantur ,  &d  plerique  obfcuri  <k  ignoti.  Pliniu3 
ibidem  :  Draus per  Serretes ,  Serrapillos^  jfafos >Andiz,etes:  Sausp>er  Colapianos  Breucosqu6 
defiuit.  Populorum  h*ec  capita.  Pneterea  Arivates  ,  Az.aU ,  Amantes ,  Belgites  ,  Catarif 
Cornacates  ,  Eravifci  ,  Hercuniates  ,  Latovici  ,  Oferiates  y.Varciani.  E  quibus  Azalos  , 
Vercianosy  Jaifios  (fic  fcribit  utrosque)  Ptolemzeus  in  Superiore  Pannonia  locat :  Breu- 
coSy  Amantenos(./4^w/«Plinii)&Aravi{cos,  five  Eravifcos  $  nec  non  Scordifcos ,  in- 
Inferiore.  Andizetes,  per  quos  Dravuslabitur,  funt  Strabonis  AvJ*$fnai,  Andiz,ctii , 
lib.  vii.  p.  217.  qui  quod  ultimoloco  aPlinioponuntur,  non dubitamus  ad  Inferiorem 
provinciam  pertinere.  Colapianir  exflumine,  quod  accolunt ,  originenominis,  intel* 
liguntur  Superioris  provincias  fuiile.  Latovtci  quoque  in  Superiorem  referendi  funt ,  quia 
Pr<ztorium  Latovicorum  >  apud  Antoninum  itinere  ab  Aemona  Sirmium ,  in  eam  partem 
cadit  ripae  Savias  poft  confluentem  Sanae.  Ceterse  tam  Ptolemsei  quam  Plinii  gentes  Pan- 
nonias  iiint  ignobiles  St  ignotre :  etiam  Strabonis  Piruftae ,  Mazad ,  Daefiatae ,  quomm 
princeps  Baton  fuit. 

Alias  diviiiones Pannoniae in Primarn ,  Secundam,  Saviam  ,  Valeriam,.quiapoftc~ 
rioris  aevi  omnes  funt ,  in  Geographia  medii  aevi  explicabimus. 

PANNONIA       SUPERIOR, 


y 


Ptolemaeo  difpeniatore  Pannonia  Superior  Cetio  monte  £c  Arabone  fluvio  continetui 
anguftiore  quidem  fpatio  quam  Inferior ,  fed  quod  in  auftrum  procurfione  longa  compen^ 
fatur.    Primum  ripam  Danubii  expediemus :  deinde  feniim  in  auftrum  ad  interiora  pro- 

grediemur. 

Ad  Cetium  montem  fuit  Cetium ,  oppidum  forfan ,  v  1  millibus  a  Vindobona  fecundum 
Tabulam  Peutingerianam  :  immaniipatiofecundumAntoninirationesitinerarias,  quas 
ideo  fufpe&ae  in  hac  parte  funt ,  majorque  fides  Tabulae  habenda.     Etiam  ipfa  loca  con-r- 
turbat  Itinerarium,  Cetio  &  Vindobonae  Comagena  interponens  3  inTabulaverohoc 
ordine  ponuntur 

Comagenit  VII.     Cetio  VI.     Vindobona. 
Primaurbs  poft  Cetium , .  quodlimitemiubcognominemontehabet,  Vindobona  eft,  111 
Tabula  Theodoiii ,  &  Itinerario  Antonini  5  five ,  ut  Vidlor  Schotti  de  morte  Marci  An- 
tonini .  fcripfit ,  Vendobona.     Ptolemaeus  IxXiefiava  ,  Juliobona ,  mendofe , .  ut  videtur  5 ; 
quia  omnes  ceteri  prioribus  fyllabis  Vindo" ,  Windo-  Vendo-  conientiunt.     Nam  Notitias 
Imperii  iub  Duce  Pannoni  ae  Primse  eft  Pr&fettus  legionis  decima-  Vmdomana.   Et  Jornandes- 
de  Rebus  Get.  cap.  l.   Ornata  patriacivitattbusplurimis  >  quarumprimaSirmk,  extrema 
Windomina  ,  ut  Lindenbrogius ,  five  Vindomina ,  ut  Hugo  Grotius  edidit :  ex  quo  vul-~ 
gare  noftrum  Wien  videtur  eife  contradtum .     Cluverius  quidem  m  antiquius  in  hoc  voca- 
bulocenfet,  quam  b,  &  pro  dialedti  diverfitate  Vindomina  ,  Vindomana  ,  Vindomona, 
pronuntiatum  fuiile :  poft  demum  b  in  locum  m  adfumtum :  fed  nolim  id  adfiimare ,  qui^ 
antiquiores iunt ,  qui Vindobona vel Vendobona , quam quifecus vocabulum icripferunt, 
Accedit  in  fyllaba ,  de  qua  difputatur ,  Ptolemaeus  ,  antiquiilimus  forian ,  qui  urbis  mei>- 
tionemfecit,  cui  pofterior  pars  j8wv«  eft ,  non  y.ma.     Deaetateejusurbisnonfatiscon- 
ftat ,  quia  ante  Ptolemseum  nulla  ejus  memoria :  &  Tiberii  tempore  nondum  extitiile  vel  • 
nondum  claram  fuiileVellejusPaterculuslib.  11.cap.c1x.  nonobicurefignificat3-dumr 
dicit  Carnpitum , .  fi ve  Carnuntum  y  fuiile  ex  parte Romanorum proximumrcgni  N-oriti.  Ex 
cjuo  coniequitur3  inter  Carnuntum  £c  Noricorum  fines  nullum  clammoppidumfui^e " 

2x.3,  VcK- 


B5o  GEOGPvAPHIAE    ANTIQJJAE 

Velleii  temporibus:  alias  non  proximum  fuifletCarnuntum.  Quamquam  veroclarius 
oiim  Carnuntum  fuit ,  quam  Vindobona  j  tamen  nec  ignobilis  poflea  Vindobona  fuit , 
quxhiherm  LegionixGemin*,  ut in itinerario eft ,  praebuit. 

Inter  Vindobonam  &  Carnuntum  Itinerario  ponuntur  Ala  nova  &  Aequinottium  r 
utrumque  etiam  in  Tabula,  fed  prius  corruptum  Villagai.  Tumdeindenobilisurbsin 
xi^iuit  Carnuntum,  zMisCarnuium.  SedC^ra#ffftw?fcripfitPlinius,  Eutropius,  aufto- 
res  Itinerarii  &  TabuliE  Theodofianae  5  etiam  Spartiani  codice  Palatino  in  Severo  cap.  v. 
quem  Salmafius  tuetur  Sc  fequitur.  Dubii  funt  editorum  diflenfione  Vellejus  Paterculu* 
&:  Ammianus  Marcellinus,  quibus  Boeclerus  &  Valefius  Carnuntum ;  Voflius  &  Linden- 
brogius  Carnutum  reddiderunt.  Sed  verius  Carnuntum ,  quia  Ptolemaeo  K«gv2?  eft  recl:o 
caili ,  unde  Camuntu  obliquo  eil ,  &  Latina  forma  etiam  reclo  Camuntum ,  ut  ab  Hydrus, 
Hydruntum.  Valefius  etiam  ad  Livium  provocat ,  qui  lib.  xl 1 1 1 .  ineunte  Carnuntem  mu- 
nitamurbemdixitj  quafi  Polybium  pro  more  imitatus  ,  K*gvS»T<*  expreflerit  Graecefcri- 
ptum :  licet  de  ipfa  urbedubitare  poflis ,  utrumRomani  Illyrico  bello  ,  ex  Macedonia 
fufcepto ,  vel  fama  eo  ufque  pertingere  potuerint.  Cippo  Romano  legitur  apud  Grute- 
rum  Infcript.  p.  io^z.num.  2.  natus  carnunto,  quod  orthographiae  rationem  con- 
firmat.  Plinius  lib.  1  v.  cap.  x  1 1 .  Pannomca  Hiberna  hunc  locum  nominavit.  Superiora  , 
inquit ,  inter  Danubium  &  Hercyniumfaltum ,  ufque  ad  Fannonica  Hiberna  Carnunti.  Quod 
pofteriores  etiam  ita  fervarunt.  De  Marco  enim  imperatore  Eutropius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  v  1 . 
quttm  apud  Camuntumjugi  triennio  perfcverajfet.  Et  de  Severo  Spartianus  cap.  v.  multis  hor- 
tantib/4s  repugnans  imperator  efl  adpellatm  apud  Carnuntum :  6c  ibi  Legio  x  1 1 1 1  Gemina ,  ut 
in  itinere  ex  Pannonia  per  ripam  eft ,  in  praefidio  fuit ,  aut  ftativa  habuit.  Ammianus 
quidem  lib.  xxx.  cap.  v.  Valefii  (x v  1 1  Grut.)  Illyriorum  oppidum  vocat :  fed  ex  confuetu- 
dine  temporis  fui ,  quo  Pannonias  &  Noricum  partes  Illyrici  magni  erant  fub  prasfecto 
prcetorii  per  Illyricum.  Rectius ,  more  veteri ,  Aurelius  Vi&or  in  Marco  &  Vero ,  »r- 
bem  dixit  PannonU.  Fuit  autem  fere  ex  adverfo  confluentis  Mari ,  ubi  nunc  eft  Haim- 
burg ;  aut  in  pago  propter  illud  reliquiaz  inveftigandas. 

Poft  Carnuntum  xuii  millibuseftO<r«/^,  itinere Antonini per ripam ,  &inNo- 
titia  Imperii  fingulariter  >  in  Tabula  pluraliter  inflexum ,  quo  loc-o  nunc  Kerlburg  vifitur. 
Inde asquali prope fpatio five  xvi  millibus eft  Ad Flexum ,  putaDanubii,inauftrumde- 
clinantis,  ut  in  Tabula  vocatur :  five  fimpliciter  Flexum ,  in  Itinerario  &  Notitia :  Sc 
Ptolemaso  $Ag|ov :  nuncOwar,  noftris  Altenburg.  Quadratum  hcccdit^  Antoniniano 
itinere  &  in  Notitia ,  fub  media  Schiitta  infula ,  ubi  Tabula  habet  Stailucum ,  qui  vel  idem 
vel  conjunct.us  locus  eft ,  nunc  vicus  Wifelburg.  In  eadem  Imperii  Notitia , '  fub  Pan- 
noniae  Primae  duce,  et\Cuneus  equixmnStableJianorum,  &  Prafeftm  militum  Liburnarh~ 
rum  Arrabw&:  qui  locus  haud  dubie  ad  Ptolemaei  fluvium  k&$m»  eft  ,  nunc  Raab 
di&um.  Ex  quo  probabiliter  confequi  credas,  ut  fluminis  nomen ,  fic  quoque  oppidi 
cum  munitiflimo  Rabe  convenire.  Sic  Cluverio  videtur  de  Notitiae  Arrabona.  Alio 
nos  infra  ducent  Itinerarii  .&  Tabulae  rationes.  Sed  haec  fatis  fint  de  ripa  Danubiana  Pan- 
noniae  Primae. 

Intus  eft  primum  lacus  Peifo ,  bodie  Neufidler  See  5  de  quo  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx  1  v. 
Naricfs  funguntur  lacm  Peifo ,  deferta  Bojorum.  Junguntur ,  inquit ,  hoc  eft  vicina  funt , 
noninipfoNorico.  Pelfonem  Aurclius  Victor,  quemSchottusedidit,  adpellat,  utal- 
lerum  nomen  corruptum  efie  oporteat.  Agrum^  aitdeGalerio",  fatisreipublic&commo* 
dsmtem,  cajis  immanibm flvis ,  atqueemijfoinDanubiumlacuPelfone ,  apudPannonios  fecit. 
Jornandes  R,er.  Get,  cap.  l  1 1 .  6c  feq.  Imttm  Pelfodis  dixit?quod  videtur  leftionem  Victoris, 

prae 


Pannonk.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    VIII.  f$* 

prae  altera,  quas  Plinii  efl ,  corroborare.  AdficetMutenumAntomni9  itineredePan" 
nonia  in  Galliam ,  &  a  Sabaria  Vinclobonam  -,  nunc  Muzon  quibusdam :  aliis  in  altera  Iacus 
ripa  prope  Sempronium.  Inde  funt  Boiorum  deferta ,  quse  Plinius  dixit  pr£edi£to  loco , 
iisque  impofuit  duo  nobilia  oppida.  Noricis ,  inquit ,  junguntur  lacut  Peifo ,  deferta  Boio- 
rum  :  jam  tamen  colonia  Divi  Claudii  Sabaria ,  £r  oppido  Scarabantia  Julia  habitantur.  Pri- 
ma  eft  colonia  Claudii  Sabaria,  de  qua  nummus  exftat  apud  Golzium  &  Harduinum ,  col. 
sabaria  claudiana  augusta.  quo  ipfo  in  loco  repertus  lapis  eft his notulis infcri- 
ptus,  apud  Grut.  p.  38$.  n.  1. 

L.  VAL.  L.  FIL.  CL.  CENSORINUS 
DC.  C.  C.  S.  ITEM  VE.  LEG.  I. 
id  eft Decurio coloni^ClaudU Sabaru.  Ptolemaeo in Pannonia Superiore eft  ZowcteJcc.  Sul- 
picius  Severus  Vita  S.  Martini  cap.  1 1 .  Martinus  SabarU  Pannoniarum  onundusfuit.  Epi- 
toma  Aurel.  Vicloris  in  Didio  Juliano :  Hoc  tempore  Niger  Pefcennius  apud  Antiochiam  :  in 
Pannonia  Sabaria  Septimus  Severus  creantur  augufli,  quod  Carnunti  fa&um  Spartianus  fupra 
dixit.  Uterque  locus  caftris  idoneus.  Ammianus  Marcellinus  lib.  xxx.  cap.  xx.  de  Va- 
lentiniano  '.xommoda  quArebat  hiberna  :  nullaque flede  idonea potiri ,  t r&ter  Sabariam ,  poterat. 
Hodie  Sarwar  caftrum  videtur  efle  ad  Guntise  6c  Rabi  confluentes  in  infula  quafi  pofitum. 
Hinc  xxx  1 1 1 1  m.  p.  in  feptemtrionem  aberat  Scarabantia ,  quam  Plinius  Julu  cogno- 
mine  ornavit ,  Ptolemseo  "LKet&fiolvTici ,  etiam  ex  Tabula ,  Sc  Itinerario  Antonini  nota  , 
quem  locum  hodie  Scapring  dici  plerique  tradunt ,  aliireferuntadOedenburgum.  In 
auftrumaSabariavergebat  ArrabonaTdbulsz&ltmerzYn ,  xx  m.  p.  Pcetovionem  ver- 
fus  remota ,  quam  ad  flumen  cognomine  fuifle  non  dubitamus :  an  vero  hsec  ipfa  ad  oftium 
ejusdem,  quo  Danubio  mifcetur  ,  quod  Cluverius  putat  5  nonduminducimurutcreda- 
mus.  Proinde  Notitias  Arrabona ,  in  qua  caftra  cuneus  equitum  Stableflanorum ,  IkprafeBus 
Legionis  x  £r  xiiii  geminata,  mtlitum  Liburnariorum  caftra  habuerunt,  eadem  videtur 
fuifle ,  quas  Itinerarii  &  Tabulse.  Ordinem  diftantiarum  ita  Antoninus ,  itinere  a  Vin- 
dobona  Petovionem ,  pofuit : 

Vindobona,  — — •     — •     -— 

Aquai 

Scarabantiam 

Sabariam 

Alicanum  in  medio  Curta 

Petovionem 
SicetiamTabulaPeutingerorum,  Dravumver&s,  adauftum:: 

Scarabantio  xxxiii. 

Sabaria         xx. 
Arrabone. 
Quod  vero  ineadem  Tabula  fuperius  ,  Danubium  verfus iterum  legitur: 

Ad  flexum  xni.    Statluco  xn.    Arrabofl.xxx.  Brigantio, 
credibile  fit  y  non  folum  fluvium  ibidem  fignificarij  fed  vel  vicum  una,  vel  caftrunv 
ad  eumdem.    Id  quod  etiam  ex  alio  itinere  Antonini  a  Sabaria  Bregetionem  videtur 
apertum  efle : 

Sabaria  »—  -    ■     ■ 

Bajfianam  M.     P.     xvirv. 

Murfellam  M.     p.     xxxkin, 

Ar- 


M. 

P. 

XXVIII, 

M. 

P. 

XXXI. 

M. 

P. 

XXXI III. 

M. 

P. 

XL. 

M. 

P. 

XXXI. 

n%  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E. 


Arrabonam    \ 

M. 

P.      XX. 

Bregelionem 

M. 

P.      XXX. 

Et  kerum  alio  j  a  Sirmio  Carnuntum ; 

Crifpiana 

_.     L~ 

Arrabonam 

M. 

P.      XXV. 

iFlexum 

M. 

P.      XXV. 

Carriuntum 

M. 

P.      XXX. 

Quod  fi  eft,  non  unam  Arrabonam  fuifle  necefle  eft ,  alteramDravumverfus,  alteram 
prope  Danubium ,  aut  ad  Rabi  confluentes.  Cui  difplicet  geminatio  ,  ficut  omnino 
fufpecta  eft ;  corrigat  oportet  alterutra  itinera ,  6c  falfitatis  coarguat.  Sequar  lubens , 
ii  quid  certi  propofuerit. 

Quas  fuperiori  itinere  a  Vindobona  Pcetovionem  ,  primo  loco  Aqu<z  vifuntur ,  xxvm 
millibus  a  Vindobonainauftrumdiftantes,  celebres  Auftriacorum  thermse  funt ,  Baden. 
didfoe.  Reftat  hoc  tractu  Carrodunttm  Ptolemasi ,  cujusfitus  incertuseft.  Sunttamen. 
qui  Kornburg  ad  amnem  Rabum  ,  nondum  inflexum  ,  interpretantur.  Itineribus 
Antonini  a  Vindobona  Pcetovionem ,  &  Pcetovione  Carnuntum  locus  dicitur  Alicanum , 
Halicaniyn  ,  Sc  Hilicanum ,  &  in  libris  quibusdam  Heclitanum ,  qui  ducr.u  itineris  ad 
Murum  cadit ,  ubi  nunc  eft  Rackelsburg.  Idcirco  conjicit  Ciuverius  ,  variantes  has 
le&iones  qmnes  corruptas  efle,  &  genuinam  forfan  fuiffe  Raclitamm.  Supra  hoc  oppi- 
dum  ad  idem  flumen  Muroela ,  M«j kha  Ptolemad  eft ,  quam  Mureck  vulgo  interpretan- 
tur :  alii  paullo  fuperius  reducunt. 

Ad  Dravum  in  finibus  Pannonise  eft  Petovio  five  Pcetovio  quac  &  Petavio&Petobio  legi- 
tur,  nam  varie  fcriptum  hoc  nomen  eft.  Tacitus  lib.  1 1 1 .  Hift.  ineunte :  Petovionem 
in  hiherna  xi  II  legionis  conveniant.  Ammianus  libxiv.  cap.  xxxvi  i.  venit Petobionem 
oppidum  Noricorum.  At  Tacitus  Pannoniaz  Alpibus  opponit ,  £c  Ptolemaeus  corruptum 
noirciviov  in  Pannonia  Superiore  fcripfit.  Tabula  Theodofiana  Petavione,  fexto  cafii. 
In  lapidibus  apud  Gruterum  pag.  ^33.  num.  8.  &pag.766\n.  2,. poetevione  :  atpag. 
yzp.n.  f.LUCiLio  poetovion.  ccpag.  z66.  n.f  poetoviens.  id  eft  Pcetovienfes.  An- 
tonini  Itinerario  eft  quoque  Pcetovio.  verbi  caufla  Pcetovione  Carnuntum ,  PcetOvione 
Siiciam ,  Vindobona  Pcetovionem  inftituta  itinera :  at  Hierofblymitano ,  Petovio.  E  qui- 
bus  id  quoque  apertum  eft :  efle  oppidum  quod  Petau  hodie  adpellatur ,  five  Pettau.  Inter 
Pcetovionem  &  Celeiam  medius  locus  Ragondo  in  Tabula  &  Itinerariis ,  qui  periit.  Nolim 
enim  iii  monafterio ,  recentiore  opere ,  cum  Cluverioinveftigare. 

AdSavum  progredimur,  ad  quem  Segefta  fijit ,  oppidum  excifum,  Strabonis  Sgye* 
&k$  ttsAj?,  unde^^/r^/apudAppianuminllryriciparte,  cujus  deficit  Grasea  dvbevnx. 
Infiila  Savi  5  quae  ad  confluentem  Colapim  eft ,  inde  nomen  ducit  Segefiica .  ad  quam , 
fed  in  auftrali  ripa  ,  oppidum  Sifcia  non  ignobile.  De  utroquePlinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xxv. 
Colapis  in  Saum  infiuens  juxta  Sifciam ,  gemtno  alveo  infulam  ibi  efjicit ,  qm  Segeftica  adpella- 
tur.  Et  paullo  ante :  Jn  ea  [Pannonia]  colsniz^Aemona ,  Sifcia.  Straboni  eft  2v<rx/# ,  Syfcia, 
iib.yn.pag.  2,17.  tyyvtt  inquit,  <$  l^yzsnw  e'fJ  k$  «  lumtu*  <Pt>x'ejov,  prope  Segefticam 
eit  Syfcia  caftellum.  Ptolemaeus  in  Superiore  Pannonia  XIo-kix  ,  Sifcia:  Zofimuslib.  11. 
cap.  xlviii.  ci  Xitry.iaiv  r  TtcKiv  <£uA#TTovTe?,  iTTDiei^vi}  tjj  o^&jj  ti  Xcca  ,  pr&Jidiarii  urbis 
Sifciat  in  ripa  Savifita.  Meminit  &  Vellejus  lib.  11.  cap.  cxiii.  Regreffus,  inquit^ 
Sifciam ,  Tioerius  bello  Pannonico.  Et  Prudentius  Paffione  Quirmi ,  epifcopi  Sifcienfis , 
verf  2. 


Ur- 


Pannonidi  L  I  B  E  R    II.    CAP.     VIII,  in 

Urbis  mcenia  Sifci<& 
Concejfum  fbi  martyrem 
Complexu  patrio  fovent. 

Antonini  itinere  defcripflt  a  Sifcia  Murfam  j  &  Pcetovione  Sifciam :  quae  vero  media  in- 
terjacent ,  minus  nobis  funt  cognita.  Tabula  Theodofiana  Stfciam  in  media  infula  Sege- 
fHca ,  cum  urbis  &  coloniae  infignibus ,  conflitutam  habet.  Nunc ,  nomine  proden- 
te ,  &  itinerum  ratione  Sifek  flve  Sifieg  vicus  vocatur :  fplendor  autem  Sc  frequentia  3 
cum  epifcopali  honore ,  abiit  Zagrabiam  vicinam . 

Altera  Pannoniac  colonia  Aemona  fuit ,  Plinio  aucTrorel^ib.  1 1 1. cap.  xxv.  Scribitur 
etiam  Emona ,  ''Hpmoi. ,  a Ptolemseo  Sc Zofimo  lib.  v.  cap.  xxi x.  quam  fcripturam  Cafau- 
bonus  in  Capitolini  Maximinum  Thracem  cap.  Xxi.verioremcenfet,  ut fuerit *Ht&w , 
inde^tifjtuvx,  ut  Nafbo  Sc  Narbona.  Herodianus  lib.  vin.  capr  i.  jv  nahici  'Hpav, 
yuam  Emam  vocant ,  prave:  legendum  ,/Hf-cwv«v  cum  Zofimo  Sc  Ptolemaso.  Capitoli- 
nus  di&o  loco  confentit  in  vocali ,  fed  addit  adfpirationem  .,  Hemona ,  flcut  Pacatus 
Panegyr.  Theodofii  cap.  xxxvii.  H&mona  fcripfit;  fed  abeflepoteftfpiritusfecundum 
infcriptionem  veterem  apud  Gruter.  pag.  'f.f'6.  num.  f.  c.  petilius  c.  f.  cla.  paullus 
emona.  Et  Peutingerorum  Tabula  Emona.  Nec  vero  dipthongus  Plinii  fine  auctori- 
tate efl.  Infcriptio  alia pag.  475".  num.  1 .  decurioni  aemonae.  De  fitu  etiam  lis efl. 
Herodianus  ad  Italiarnrefert  ut  7T£wt»jv  ItkKicv;  vqAiv,  primam  &  limitaneam  urbem  Italia , 
f>ojl  Alj>es  conflituens.  Sed  non  intellexit  Herodianum ,  cui  \$%oy.ivv\  ix^q  t?  Cttco^co;  v 
Ahnzuv,  fita  ett  ante  radices.Alpium  Pannonicevs.  namfequentidie  \ix\  t«V 'khrtetg  ^ir^yovro , 
adAlpes  accejferunt.  Male  vero  Herodianus  Italicse  fines ,  contra eonfenfum  omnium  , 
trans  Alpes  removit.  Cum  Plinio  ergo  Pannoniae  adfcribamus :  quam  etiam  Ptolemseus 
Pannoniae  Superiori  adjunxit  ita  ,  ut  fit  ^xx%v  IrxhlotAvnQ  tqNc0&y.cv  nawovlov; ,  inter 
ItaLiamfub  Norico  PannonU,  id  cft  in  harum  regionum  confinio ,  quemadmodum  etiam 
Zofimus  pofilit  jmst«|u  n.aiovlx<;  tjj?  dvmoixu  ^j  Nwg^ic?  ,  inter  Pannomam  Primam  &  2V<7- 
ricum.  Vir  peritifllmus  harum  regionum Jo-  Lud.  Schonleben multis  argumentis  conten- 
dit,  Aemonam  La bacum  Carniobe  effe ,  vulgo  Laubach  dictum :  quod  etiam  iter  Anto- 
niniabAemonaSirmium,  confirmat. 

_  Sita  eft  Aemona  ad  fluvium  Nauportum ,  qui  nunc  Labacus  effc ,  milliario  Germa- 
nico  a  confluentibus  :  fed  fuperius  ad  idem  .flumen  efloppidum  Nauportum  ,  perpe- 
ram  a  Strabone  dictum  n«Wovtov ,  Naupontum.  Nomen  enim  a  fiuvio  habet, 
cujus  etymon  Plinius  ,  lib.  111.  cap.  xviii.  revelavit  ,  difputans  contra  Nepotem 
aliosque ,  qui  ex  Iflro  alveum  in  Adriaticum  mare  effluere  crediderunt.  Nullus ,  inquit , 
ex  Danubio  amnis  in  mare  Adriaticum  effunditur.  Deceptos  credo  ,  quoniam  Argo  navis 
fiumine  in  mare  Adriaticum  defcendit  non  prccul  Tergejle,  necjam  conftat  quo fiumine , 
Humeris  travettam  Alfes  diligentiores  tradunt.  Subiijfe  autem  Ijiro ,  dein  Savo ,  dein  Nauj>or- 
to9  cui  nomen  ex  ea  caujfa  ett  ,  inter  Aemonam  &  Alpes  exorienti.  Flumen  ex-AIpibus 
oritur  prope  Longaticum,  manfionem,  quse  inTabula  efl  vi  millibus  ab  oppido  Nau- 
porto :  hoc  x  1 1  ab  Emona.  Ex  quo  conjicitur ,  probaturque  a  laudato  viro  I.  L.  Schon- 
leben ,  Nauportum  oppidum  fuifle  in  loco  Super-Labaci ,  vulgo  Oher  Laubach.  Tau- 
rifcorum,  qui  in  extremo  Noricorum  funt ,  jc^to/xi^v,  coloniamCivehabitationewStraho 
vocat.  Dehoc  oppido  VellejusPaterculus  lib.  1 1 .  cap.  cx.  in  rebellionePannoniorum  6c 
Dalmatamm  :  yars  petere  Italiam  decreverat  ,  junllam  fibi  Naupcrti  ac  Tergcfis  ccnfnio. 
EtTacitus  annali  l.c^.XK..Manipuli  ante cceptam Jeduiomm  Naupcrtummifji ,  ob  itmera 

Y  y  c^ 


954,  GEOGRAPHIAE    ANTJQJJ.AE 

&pontes  J  &  alios  ufm  ^poftquam  turbatum  in  caftris  accepere ,  vexilla  convellunt :  direptif  pro- 
ximis  vicis ,  ipfoque  Nauporto ,  quod  municipii  indar  erat.  Huc  vehic jlis  merces  portaban- 
tur ,  ut  navigiis  per  Nauportum  amnem  in  Savum  deducerentur.  Vide  Strabonem  d. 
1.  pag.  2 1 7. 6c  de  fitu  univerfo  infpice  tabulam  noftram  Norici ,  qua  hxc  plenius ,  quam 
Pannonias  tabula ,  exponuntur. 

PANNONIA     INFERIOR. 

Pannonia  Inferior  reliquum  fpatium,  quod  fub  Danubio  efl:  ,  a  Rabo  amne,  flve 
Arabone,  ac  ufque  fines  Mcefias :  &  in  auflmm  ad  Carnorum  Alpes&montesDalmati. 
cos  protenditur.  In  ripa  Danubiana  poft  Arabonem  fluvium ,  five  pofl  infulam  illam , 
quam  Schutte  vulgo  adpellant ,  five  fuerit  caftrum  vel  oppidum  Arrabona ,  five  alio  redu- 
cendum  fit ,  de  qua  re  fupra  a£r.um  fuit  j  proxime  in  Itinerario  fequitur  locus  di&us  Ad 
ftatuM ,  itinere  per  ripam  j  qui  cenfetur  efle  Dotis.  Hic  locus  ,.&  quae  fequuntur  omnia, 
vix  fundamentum  fedis  fuse  ,  praster  conje&uram ,  habent.  Tabula  Theodofiana  & 
Itinerarium  Antonini  ab  Arabone  fluvio ,  6c  fi  quse  adpofita  fuit  Arabona ,  per  xxx. 
milliaducuntad2?r^/0w»2,  quam,  nifi  citerior  fuit ,  quod  ex  diftantia  videtur  adpare- 
re ,  multi  archiepilcopalem  urbem  Graan  exiflimant  efle.  Laudata  monimenta  itinerurrf 
Antonini  Bregetio  habent  3  etiam  Notitia  Imperii  in  Pannonia  Secunda  PrafeBm  legionis 
frima  adjutricis  cohortis  quint*  Bregetione.  Ex  quo  manifeftum  efl ,  Ptolemaeum  &  nomi- 
ne  &  fitu  aberrafle ,  dum  eamdem  legionem  ( KzyiZm  d  /3ojj9-ovv  )  in  Pannonia  Superiore 
pofuit,  &inoppido,  quod  vocat  Besyarnov ,  Bregatium.  Gravior  lapfus  eflin  Tabula 
Theodofiana ,  qua  Brigantium  vocatur :  &  in  Epitoma  Aurelii  Vicloris ,  qua  Valentinia- 
nus  dicitur  apud  Bergentknem  legatis  Quadorum  refpondifle ,  quum  impetu  fanguinis , 
amifla  voce ,  exfpiravit.  Quod  idem  narrans  Ammianuslib.  xxx.  cap.  xx.  Bregitionem 
oppidum  nominat,  quod  vocabulum  una  littera  ab  Itinerario  &  Notitia  Imperii  leviflime 
differt:  niflforfan  &  illa  ab  errore  defcribentis  efl,  quiaejusdemMarcellinilib.xvn. 
cap.  xxv  1 1 .  (Valef.  cap. xi  1 .)  tam  Lindenbrogius quam  Valefius  ediderunt :  Bregetionem 
taftra  commota  funt.  Lazius  in  illo  tra<5hi  lapidem  repertum  fignificat ,  dicatum  Severo 
augufto  ,  cui  fubfcriptum  fit  b  r  e  g.  p  u  b  l  i  c.  d.  d.  ut  de  prima  fyllaba  non  liceat 
dubitare. 

Ptolemseus  in  primis  Pannoniae  Inferioris  oppidum  habet  Itihioi, ,  Salva ,  quae  Salva 
manjio  efl  Antonini ,  itinere  ab  Acinco ,  ab  eodem  xl  1 1  M.  p.  Sic  vero  legendum  cum 
Ptolemseo  efl ,  non  Solva ,  ut  editum  3  cenfente  etiam  ThomaReinefio  Infcript.  pag.  3  3 . 
Jrcidit  circa  infulam ,  quas  fiipra  Budam  efl: ,  cui  Vacia adjacet ,  a  S.  Andrea  cognomi° 
natam.  Non  autem  fola  manfio  fuit,  fed  prasfidium  equeftrefeuequitumcaftra,  tam 
Maurorum ,  quam  cuneum  f cutariorum  habuit ,  ut  diflincle  in  Notitia  Imperii  notatum 
eft.  Proxima  inde  efl  Kagjr k  Ptolemasi ,  Carpis ,  Ammiano  lib.  x vn.  cap.  xxi.  Carpornm 
vkm ,  ftativis  caflris  frequentatus :  qui  in  Notitia  Cirpi ,  ubi  Eqmtes  DalmaU ,  &  Auxi- 
Ua  Fortenjia  praefldio  erant :  in  diclo  itinere  Sirj>i ,  xxi  millibus  a  Salva ,  videturnomi- 
nari. 

Celebrius  oppidum  Acincum  fuit ,  Antonino ,  Notitise  auctori ,  &  Ammiano  lib.  xxx. 
cap.  xx. ita  di£tum :  Ptoiemaeo & auclori Tabulas  Aqmncum ,  Grasce  Kmiyxw.  Fallunt 
numeri  diverforum  itinerum ,  quod  per  ripam  in  Galliam  fert ,  &  quod  Acinco  eft  Sal- 
vam  j  nec  Tabulas  loca  Aqmncum  utrimque  excipientia  fatis  nota  funt ,  ut  ita  certa  fedes 
non  pofKt  definiri.    Quod  vero  in  Notitia  lmpexiipr<efeclus  legionis  imponitur  Tranfatinco, 

Stante 


Pannonia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  VIII.  af5 

&  ante  paullo  Auxilia  vigilum  Contra-Acinco  trans  in  barbarico-,  quemadmodum  pars 
Legionis  fecund<e  adjutricis  Acinco  erat ,  nec  forte  abludit  ©rdo  &  feries  ,  ac  diftantia  defcri- 
pta  j  idcirco  fiint  qui  Budam  five  Ofen  Acmcum  interpretentur  5  trans  flurnen  quod  oppo- 
fitum  eft  Peftum ,  Tranfacincum.  Inde  Vetufanum  in  Tabula  poft  x  1 1 1 1  millia  paffuum : 
Vetujfalina  itinere  faepe  dicto  ,  perripam  ,  tk  in  Notitia  :  poft  Annamatia  ejusdem 
itinerisj  etiam  Tabulas ,  a  millibusxv:  &  tum  tandem  L^rn^  Antonini  3  Lujfonium 
Ptolemxi  8c  Notitiass  Lufio  Tabulae,  cui  Lufione  eftfexto  cafu :  a  qua  poft  x  millia 
ejusdem  Tabulas  eft  Alta  ripa ,  &  in  Notitia  Imperii  Equites  Dalmata  Ripa  alta :  Itinera- 
rio  autem  a  Luflimio  xv  1 1 1 .  m.  p.  locus  eft  Ad  (iatuas ,  quas  fl  majores  <k  coloffas  intelli- 
ges,  fitus  &  diflantia  forte  ad  urbem  Coloczam  ducent ,  in  ripa  finiftra  quidem  fitam , 
qu£e  tamenpotuit  translocata  efle ,  autaflatuisadverfxripsedenominata. 

Inter  LulTonium  &  Teutoburgium  Ptolemceus  medium  ponit  Avylmev  Lugionum ; 
Antoninus heic Altinum  habet,  quod  etiam  in Notitia invenitur :  ztTeutoburgiumVto- 
lemaei,  Antoninus  ponit  inter  Cornacum  Sc  Murfam  ,  itinere  per  ripam:  Ortelius, 
nefcio  quo  indicio ,  trans  Danubium ,  five  infiniflraripapofiiit,  circa  Dravi  confluen- 
tes.  Nomen  a  Germanis  militibus :  ficut  lapis  circa  Budam  repertus ,  Sicambnam  a 
<>icambris  ibi  conditam  meminit :  de  quo  Lazius  confulatur.  Inter  Dravum  &:  Savum 
in  ripaDanubii  funt  Cornacum ,  xvi  millibus  pafliium  a  Teutoburgio,  ut  itinerario& 
Tabula  ( in  qua  Littenburgo  prave  fcriptum  eft )  adnotatur.  Notitia  Imperii  fub  duce 
Pannoniae  Secundae  Cuneum  equitum  fcutariorum  Cornaco  habet.  Ptolemaeus  quoque  in 
Pannonia  inferiore  memoravit  Ko^vaxov,  Cornacum.  Inde  xi  1 1  millibus  inTabulaeft 
Cuccium ,  five  ut  in  Itinerario  &  Notitia  Cucci*  Fuit  enim  Cunem  equitum  promotorum 
Cuccis.  Nec  longe  hinc  Cufum  aberat  five  Cujis  ,  ubi  equites  Dalmata  praefidio  erant , 
ut  in  Notitia  efl.  Inter  Cufum  &  Cuccium  in  Tabula  locus  ponitur  ,  cui  nomen  eft 
Milatis  ( fic  Bertius  edidit :  nuper  Norimberg.  Malatis ,  quod  corruptum  puto )  in 
ItinerarioZ?0ff0»/<*interutrumquemedialocatur.  Et  quod  aequalis  diftantia  xvi  millium 
tam  Bononiae  quam  Milatis  a  Cuccio  eft ,  adparet  eumdem  locum  efle  Milatat  atque 
Bononiam :  illud  vetus  nomen ,  hoc  novum  ab  Romanis  ftiperindu£him. 

Inter  Gufiim  &  Taurinum ,  fi  recte  iterAntonini  perripamhabet,  Acimincumfuit, 
Ptolemaei  AKs/pj/xov ,  Acumincum.  nam  &hocinripafuit&proximumflumini.  Am- 
mianus  lib.  xix.  cap.  xxiv.  (Valef  eap.  xi.)  de  Conftantio ,  Vallo  prop>e  Acimincum  locato, 
celfoque  aggere  in  fpeciem  tribunalis  eretto ,  naves ,  vehentes  quosdam  legionarios  expeditos , 
alveumfluminisproximumripis  obfervare  funtjujfa.  Sic  fcriptum  per  i  non  per  u.  iiiMSS. 
Regio,  Colbertino,  ScTolofate,  quod  Valefii  fratres  obfervarunt:  etiam  in  Notitia 
Imperii  fub  duce  Pannoniae  Secundae ,  Cunem  equitum  Conjiantium  Aciminci.  Locus  certo 
finiri  non  poteft  ,  quia  Itinerarium  turbatos  heic  numeros  habet  cxi  1 1  j  &  a  Cufb 
xxxni.  TabulaxL.  in  qua  Acunum  correpta  forma  5  quafl  per  notas  fcriptum  eft.  Lacio 
lib.  xii.  Reip.  R.  fect.  1 1 .  cap.  i  1 .  videtur  Salankemen  efle.  Rittium  Ptolemaei  5  feu 
Ritti  Antonini  fequitur ,  in  Notitia  RiBi ,  in  Tabula  pravius  Brittium  ,  xxiii  millibuS 
a  Tauruno :  in  Itinerario  numeri  hoc  loco  monftrofi  funt. 

Tandem  Taurunum  eft  ,  antiquum  oppidum  ,  in  cujus  fitu  errare  non  pofliimtiSo 
Plinius  enim  lib.  1 1 1 .  cap.  xxv.  clare  monftrat.  Bacuntim-,  inquit,  inSaum  Sirmio 
op-pido  influit ;  —  -  Indo  xlv  M.  paffkum  laurunum  .  ubi  Danubio  mifcetur  Sam  :  quo 
loco  hodie  Alba  Graeca  eft ,  quae  etiam  Belgrad ,  (quod  nomen  etiam  apud  Conftanti» 
numPorphyrog.de  Adminiftr.  Imp.  cap.  XLiilegitur,  x#s-§ov  to  Bsa^^^  incvoy.x^y.i- 
vov)  noftris  Gnchvfch  Weijfenburg  vocatur.     Pamloniae  adfcriptum  fuiife  ex  Ptolcmai 

Yy  2  difpofi- 


a5<;  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

difpofitione  &  Notitia  Imperii  clarum  eft,  quce  equitespromotostxfo  ducePannonijfi  Se- 
cundas  tenuiffe  dicitur.  Prseterea  in  Itinerario  &  Tabula  Theodofiana  legitur.  Hxc 
in  ripa  Danubiana. 

Introrfum  prope  Savum  ,   ubi  Bacuntium  recipit ,  Sirmium  fuit ,  ut  Plinius  modo 
di&is  verbis  declaravit.     Ptolcmseo  Z/gjwiov  in  Pannonia  Inferiore.     Zofimus  lib.  1 1 .  cap. 
XVIII.  IloAis Uoumvioo;  to  2/^jov,  vixat,gef\\iet  jrorstfJtos  cfiri  B-otTi^tg  ,    eig  t^Is^ov  i^ctfhecv 'y 
Tannonia  urbs  efl  Sirmium  ,  quam  ab  utraque  parte  flumen  adluit ,  inauflrumfe  exonerans. 
Flumen  illud  z&Bacuntium ,   ut  Plinius  nominavit.     Herodiano  lib.  vi  i.  cap.  1 1.  eft 
sro Ai c  y.zylsvi ,  civitas  maxima ,  Pannonias  quondam  metropolis ,  quod  ex  Notitia  Ecclefiae 
conftat ,  multis  itineribus ,  inde  fufceptis ,   celebrata :  etiam  imperatores  ibi  faepiffime 
conftiterunt ,  ubique  leges  multae  datse ,  quas  collegit  Jacobus  Gothofredus  Topogra- 
phia  Urbium  in  Cod.  Theodofiano.  (    Heic  Probus  interfe&us  ,   Eutropio  notante : 
heic  imperator  creatus  Theodofius  ,  teftante  Epitoma  Aurelii  Victoris.     Meminit  &: 
Strabo  1».  1 1 .  pag.  1 1 7.  fed  in  fitu  errat ,  Segefticae ,  &  Sifciae ,  &  Colapi  fluvio  conjun- 
gens.     Prope  hanc  urbem  erat  Almm  mons ,  five  Alma.     Eutropius  lib.  ix.  cap.  xi.  in 
Probo:  Opere  militari  Almum  montem  apad  Sirmium ,   &  Aureum  apud  Mceflam  Superio- 
rem  vineii  confevit.     Vopifcus  in  Probo  caip.xviii.Tpfe  Almam  montem  in  Ilijrico  circa 
Sirmium  ,    militari  manu  fojfnm  ,   letta  vite  confevit.     Victor  Eutropium  exfcribens  in 
Epitoma,  etiam  dicit  Almammontem  apud  Sirmium:  &Dio  Caffius  lib.  LV.pag.5"68„ 
1$®*  t)  aauc/v  ,    montem  quemdam  Almam  Bato  occupavit.     At  Paeanius  metaphrafta 
Eutropii,  "aajwov;  utde  le&ione  Eutropii  fit  minus  dubitandum.     Agri  Sirmienfis  fuit 
veloppidumiWrf/^,  five  Bubaliat  ut  alii  fcribunt ,  patriaDecii,  imperatoris  Romani 
Eutropius  lib.  ix.  cap.  iv.  Decim  e  Tannania  inferiore ,   Budalia.  natus.     Sic  MSS.  & meta- 
phafta:  Aurelius  Vi&or  epitoma ,  eadem  tranfcripftt ,   fed  Bubalia  ,  ubi  ille  Budalia. 
Antoninus  itinere  a  Sirmio  Salonas ,  Budaliam  primo  loco  habet,  a  Sirmio  vi  1  im.p. 
diftantem :  ut  ita  certior  fit  fcriptura  Eutropii ,  ex  optimis  membranis  Burdegal.  &  Fuld. 
petita.     Vicum  fuifle  Viclor  alter,  quem  A.Schottus  vulgavit,  adfeverat.     Decim , 
inquit  ,   Sirmienfium  vico  ortm  ,   militU  gradu  ad  imperium  confpiraverat.     Ortus  autem 
erat  Budalice. 

Supra  Sirmium  palus-ftWcvzeft,  cui  adfidet  in  colle  oppidum  CibaU ,  ut  fere  Latini 
vocabulum  formant :  CiveCibaljs,  utGraeci.     Ptolemasi  enim  in  Panhonia  Inferiore  eft 
X»j3#A)?,  Cibalis,  etiam  Zofimi  6c  Paeanii ,  locis  mox  indicandis ,  KtfixMs.     Genusin- 
de  duxerunt  Valentianus  &:  Valens,   augufti.     De  patre  illorum  Ammianus  lib.  xxx. 
cap.xxiv.  Natrn  apud  Ctbalas  Tannonia  oppidum  Gratianm  ignobili  firpe  ,    cognominatm 
Funarim.     EtEpitomaVictoris:  ValentinianipaterGratianmortm  apud&baUs,  Funarius 
adpellatas  efl.     De  ipfis  auguftis  ex  Philoftorgii  lib.  v  1 1 1 .  fect.  xv  1 .  Photius  excerptor , 
'QvoL/\ivrivio»ov  y^Jj  'Ouo{A£vt#  tiui  Ki/3#Aiv  Kccy&v  dveiy&Qet  Trar^Jiocy    Valentinianum  O* 
Valentem  Cibalin  patriamfortitos  effefcribit.     Nobile  etiam  oppidum  factum  bello  Conftan- 
tini  adverfus  Licinium.  Eutropius  lib.  x.  cap.  iv.de  Conftantino :  Trimo eum  [Licinium} 
4n  Pannonia ,  ingcnti  adparatu  bellum  ayud  Cibalas  inflruentem ,  repentinus  oppreffit.     Et  Epi- 
toma  Vi&cris .  Trimum  apud  Cibalatjuxtapaludem  Hiulcam  nomine ,  Conflantino  noBe  caflra 
Licini  inmmpente ,  Licimus  fugampetiit.     Zofimus  lib.  1 1 .  cap.  xv  1 1 1 .  &  lacum  6c  urbem 
diligentius  ita  defcripfit:  kiKmi&u-h  ei'$  Ki,3«A«v  ew&wty  t  s-^tov.    sro'X*s  5  «vtjjIIo«w- 
vIxa  6S")v,   S^h  hl$x  Ketuivtj-.    s,:eVjj  3  o^aV  >;  <&i  r  Ttohiv  oivdyet,  ^oiSim  Trivrz  to  iupf^  i%xeoit 
rr,   to   7ToAu  itef!&  kniyji  Ki^vvj  fiu&eici..    tb    3  KenrofJiivM  op@- ec)v ,   b>  u  ^  0  Ac(p^J,   e^" 
lm$  n  ttqAis.     Licinius  ad  Cibalin  exercitum  congregabat  >    quod  oppidum  ejl  TannonU  in 

colle 


Pannonia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    VIII.  357 

collefitum ,  ad  quod  viafurfum  ducit  arta ,  quinquefiadiorum  latitudinem  habetis.  Ejusdem  ma~ 
jorijrarti  profunda  palus  imminet ,  reliquum  mons  est ,  in  quo  collis ,  cui  oppidum  efl  inpofitum. 
Jacobus  Gothofredus  ad  Philoftorgii  lib.viu.cap.  xvi.  obfervavit,  quo  locoCibalis 
ceterorum  eft ,  in  Tabula  Peutingeriana  poni  Ad  labores ,  quod  nomen  putat  ex  acerrimo 
inter  Conftantinum  Sc  Licinium  pradio  illi  loco  eileimpolitum.  Si  Antonini  iter  a  Sirmio 
Salonas  fe  recte  haberet ,  Cibalas  cum  lacu  in  auftrum  magis  deducendas  forent :  (ed  fecus 
ipfe  ponit  itinere  alio ,  a  Sirmio  Carnuntum ,  quod juftius  putamus  difpolitum  effe.  Ita 
autem  habet : 

Sirmio  ■»     ■■»     •    . 

Ulmos  m.     p.     xxvi. 

Cibalas  M.     p.     xxilll. 

Murfam  M.     p.     xx-l  I . 

"\juxta  quam  Dravus  trajicitur :  &  inde  per  Sopianas  Arrabonam  verfus ,  &:  tandem  Car- 
nuntum  proceditur.  Ulmi  autem,  quod  oppidum  Antoninus  omnibus  itineribus,  a 
Sirmio  directis ,  vel  ad  Sirmium ,  pofuit ,  praeter  id  minus  cognitum  efl ,  ejusque  fitus 
ex  itineribus  inter  Sirmium  &  Cibalas  defignandus  eft. 

Ad  Dravum  non  dubitamus  Murfam  fuifTe  ,  & ,  fecundum  plurimorum  opinionem , 
in  loco  oppidi ,  nunc  valide  muniti ,  Effek.  .  Suadet  itineris  ratio  modo  propofiti ,  quod 
a  Sirmio  ducit  Carnuntum .  Ad  flumen  autem  navigabile  fuifle ,  ex  eo  etiam  clarum  eft , 
quia  Notitia  Imperii  teftante ,  Prtfeclus  claffis  Iftrica  fuit  Murf .  Stephanus  By zantinus 
deUrbibus:  MS^c-os,  noMs  Uociov^ ,  xTiV^o?  A ^e/av*  >  Murfa  urbs  VannonU ,  ab  Hadriano 
condita.  Sic  vere  legit  ex  Ms.codice  Voffiano:  perperamvulgo,  7rcA<?  Iwv/^?,  Addit 
au&or  :  hiyttai  ?^j  Ms£<nov,  dicitur  etiam  Murfium.  Hinc  efl  quod  Grsci  &  Latini 
quidam  Murfiam  vocant.  Ptolemseus  in  Inreriore  Pannonia :  M»ptfu*  nohwtx-,  Murfia 
colonia.  Aurelius  Vi  ftor  in  Epitoma :  Hoc  tempore  Condantius  cum  Magnentio  apud  Mur°> 
Jiam  dimicansvicit.  Et  paulloante:  Vetranio  ,  magifier  militum ,  imperiuminPannoma 
apud  Murfiam  corripuit.  Quod  Zofimus  lib.  1 1 .  cap.  xl  i  Li .  confirmat  ita ,  ut  Murram 
proregiaVetranioniexeofuifleadjiciat:  lv  t?  M*^  YiaioyiotA  Zty  7raA«  ^ir^i.Murfc^ 
qu<&  urbs  PannonU  efi  ,  commorabatur.  Lapfus  ergo  eft  Socrates  lib.  1 1 .  Hift.  Ecclef. 
cap.  xxx  1 1 .  8c  eum  fequutus  Sozomenus  lib.  i  v.  cap.  v 1 1 .  dum  Murfam ,  ubi  Magnentius 
vi&US  eft,  ille  (^«erfcv  r  r«?^<wv,  caftcllumGalliarum  ;  hic  r#A«Twv  to  4>^e/0V >  Gailo- 
rum  caflellum  quos  non  folum  Zofimus  &  Aurelius  Vict.or ,  fed  antiquus  etiam  lapis  coar- 
guit,  quo  non  nemooriundusdiciturMURSA  ex  pannon.  inferiore,  apudGrute- 
rum  pag.  1 007.  infcriptione  3 .  Hsec.urbs  in  Peutingeriana  Tabula  vocatur  Murfa  major, 
cumurbis  infignibus:  citra  quamx  millibuseft,  occafum  verfus  y  Murjaminor,  vicus. 
forfan  aut  oppidulum,  itinere  Burdigalenfi  didta.  vitiofe  Merfejla,  pro  Murfella.  nam 
&  hac  x  m.  p.  a  Murfa  abeft.  Ptolemseo  M^s^  ,  id  eft  Murfella.  Quo  Jacobus- 
Gothofredus  Murgillum  refert  Lege  1.  Cod.  Theod.  de  Judads  &  Cadicolis ,  quafiex 
MurJilU  depravatum  fit.  Prseterquam  vero  quod  dubia  &  incerta  eft  emendatio ;  non- 
dum  mihi  perfuadeo,  Conftantinum  in  parvo&  obfcuro  loco  ita  commoratum  effe,  ut 
leges  ibi  daret^  quum  in  proximo  urbsincluta  Murfamajor  fuerit,  inquacommodior 
principis  commoratio  eflet. 

Qua2  interDravum  &  Danubium  extra  hujus ripam funt ,  non  facile aliunde ,  quam 
exAntonini  itineribus  cognofcuntur ,  e  quibus  quaedamadnotaflcfatisproexplicatione 
iit.    Primum  exitinere  a  Sirmio  Lauriacum  hsec  damus : 

Yy  2  Sirmis 


GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAR 

Slrmio 

Ulmos  m. 

Cibalat  M. 

Murfam  m. 

Antianat  m. 

Sopiana*  M. 

Limufam  M. 

Silacenas  m. 


P.  XXVI. 

P.  XXIII I. 

P.  XXII. 

P.  XXIIIIo 

P.  XXX. 

P.  XXII. 

P.  XVI. 

p.  xxvin. 

p.  xxx. 

P.  XXXVI. 


P.  XXIIII. 

P.  XXX. 

P.  XXV. 

P.  XXX. 

P.  XXV. 

P.  XXV. 

P.  XXV. 

P.  XXV. 

P.  XXX. 


Valcum  m. 

Mogetianam  m. 

Sabariam  M. 

Deinde  ex  alio  itinere  a  Sirmio  Carnuntum 
Murfk 

Antian<tt  M. 

Sopianas  M. 

Pontem  Manfuetianum  M. 

Triccianam  M. 

Cimbrianai  M. 

Crifpianam  M. 

Arrabonam  M. 

Flexum  M. 

Carnuntum  m. 

Dehis,  quse  me  legere  memini  3  breviterfubnotabo.  'Antiana,  fingulariter ,  legitur 
111  Tabula  Theodofiana :  Aldus  Ancianis  t  cafii  auferendi,  fed  dubiogenere.  Sopiana 
autem  muliebri/ecte  ponuntur ,  quia  etiam  Ammianus  Marcellinuslib.  xxvi  1 1 .  cap.  1  r. 
Maximinus  apud  Sopianas ,  Valeria  oppidum  ,  obfcurif/ime  natus  eft.  De  Valeria  autem 
provincia  in  medii  asvi  Geographia  dicemus.  Inter  Limufam  &  Valcum ,  Vacontium 
Ptolemaei  ex'  ipfiusTationibus ,  conjectura  duce ,  ponimus.  Valcum  autem  inepte  qui- 
dam  Valcowar  ad  Danubium  ubi  Valdafum  excepit  oppiduminterpretantur,  totoiti- 
neris  ordine-  repugnante.  Mogetiana  itinere  a  Sabaria  Acincum  legitur  Mogentiana , 
plurativo  numero  6c  addita  n  littera.  Lazius  Cimbrianas ,  five  Cimbrianum ,  ut  ipfe  voca- 
bulum  format,  avagis  Cimbris  deducit,  quod  facile  concedamus:  efTe  autem  inloco 
Albse  Regalis ,  adfeverat  confidentius ,  quam  probat :  nec  permittit  diflantia  Arra* 
bonse. 

Sunt  Sc  alia  ejus  tractus ,  quse  ex  folo  Itinerario  Antonini  cognofcuntur  ,  nec 
vero  ita  plane ,  ut  definiri  fingula  &  certo  explicari  poffint.  Iter  efl  a  Sabaria  Bregetio- 
nem : 


Sabaria 

Baffianam 

Murfellam 

Arrabonam 

Bregetionem 


M. 
M. 
M. 
M. 


P. 
P. 
P. 
P. 


XVI II. 
XXXIIII. 
XX. 
XXX. 


Ptolemaeus  quidem  Bafianam  habet,  fed  inter  Sirmium  &  Murfam  recenfet,  quafi  in  medio 
loco  pofitam ,  ut  ita  alia  videaturefle  ab  Antonini  Baffiana,  Quae  fequitur  Murfella9  etiam 

alia 


Pannonia.  LIBER    II.     C  A  P.  VIII.  Sf9 

alia  eft  ab  illa  Ptolemasi  &  Itinerarii  Hierofblymitani ,  five  a  Murfa  minore  Tabulas 
Peutingerorum ,  de  qua  paullo  ante  dictum  fuit.  Diftant  enim  per  totam  ferme  provin- 
ciam. 

Alio  item  itinere  a  Sopianis  Bregetionem : 

Loviam  u.     p.     xxxil. 

Gurtianam  M.     p.     xxv. 

Herculiam  M.     p.     XX. 

Flerianam  M.     P.     XV. 

Bregetionem  M.     P.     VI II. 

Nihil  certi  poteft  in  hifce  definiri.  AldusprimumaSopianislocumlegitZo^;»;  uti 
etiam  in  Tabula  Peutingeriana  eft  exprefius :  Bertius  &:  Schottus  Joviam.  Item  Aldus 
"proGurtianalegitGufianam:  Lazius  Curtianam  5  quam  8cPtolem*eiGzrw;#putat  eam- 
dem  efle.  Non  confentio.  Curta  Ptolemaei  eft  ad  Danubium  proxima  Bregetioni : 
Gurtiana  Antonini  in  mediterraneis ,  &  xl  1 1 1  millibus ,  interjecfis  aliis ,  a Bregetione. 
Alienior  eft  in Floriana,  de  qua  dubitat  lib.  xii.fect.  111.  cap.vni.  utrura  hanc,  an 
Savariam ,  Grsezium ,  Stiriae  metropolim ,  interpretatur :  utrumque  oLtq-xw  ,  &  contra 
omnes  rationes  geographicas.  Adeo  nihil  praefidii  in  Opere  Wolfg.  Lazii  de  Rep. 
Rom.  in  exteris  provinciis ,  nobis  reliclum  eft.  Itidem  alio  itinere a  Sifcia  Murfam  hic 
ordo  oppidorum  efl : 

Variana  M.     p.     xxilil. 

Aquat  Balijfu  M.     p.     xxxi. 

Inicerttm  M.      p.     XXV. 

Stravianat  M.     p.     xxiill. 

Murfam  M.     p.     xxx. 

Qux.  interSifciam&Murfam  funt ,  neceffe  eft  cadere  inter  Savum  &Dravum  ,  qua^ 
Interamnia  quafi  Pannonia  eft.  Primus  locus  Aldina  editione  eft  Varianu  fexto  cafu :  unde^ 
qui  omnia  in  quartum  mutarunt ,  kcevcVarianaf:,  malim  equidem^m^:  intellige 
caftra.  Exftant  enim  infcriptiones  in  Valeria  , .  ■  &  Graezii  in  Stiria ,  Sc  Petovione ,  apud 
Gruterum  pag.482.inquibus  laudaturT.  varius  clemens,  cum  multarum  provincia- 
rum  prasfes ,  tum  praef.  eq^  alae  ii.  pannoniorum  ,  a  quo ,  vel  alio  hujus  nominis, 
h^c  caftra  potuerunt  nominari. 

Notitias  Imperii  in  Pannonia  Secunda  eft  PrafeBus  claffis prim*  Pannonia  Servitii :  item 
ClaffisAegetevJiHm^  Jivefecunda  Pannoni* ,  nunc  SifcU,  Turbatus  ordo  primas  &  fecun- 
das  videtur.  Sifcia  enim  in  Prima  eft  feu  Superiori.  Ad  Savum  ergo  {~wtServitium9, 
quia  claffem  fluvialem  habuit.  Plerique  cenfent ,  efle  Ptolemad  Serbinum  ,  quum 
b ■  &  v  faspiflime  permutentur ,  n  &  ti ,  in  mss.  iisdem  lineis  atque  du&ibus  conftent.  No- 
titia  Imperii  etizrhServitium  defignatum  eft  lv  circiter  millibus  pafTuum  a  Sifcia  in  ortum. 
Philippus  Brietius  Tom.  III.  pag.  2.79.  Gradifciam  interpretatur.  Cave  vero  cum  Ser- 
•vitti _  Antonini  confundas  itinere  prope  medio  a  Sirmio  Salonas.  Hoc  enim  in  flnes  Dal- 
matias  cadit.  Claffis  autem  Aegetenfium  videtur  Segepnfium  legenda  efle ,  a  Segefa  five 
Segeftica ,  oppido  &  infuk  denominata.  nam  Aegeta  oppidum  Mcefias  fub  Danubio  eft , 
remotumnimisaPannonia,  etiam  Inferiore. 

An  vero  Stridon ,  S.Hieronymi  patria,  huc  referenda  fit,  ambigitur.     Pluresper- 
fuafi  funt ,  effe  eamdem  qu<e  Ptolemasi  eft  Sidrona*  quam  in  mediterraneis  Liburni^. 

poiuit. 


360  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

pofuit.  Ipfe  Hieronymus  de  fe ,  extremo  Catalogo  Script.  Ecclef.  Hieronymws ,  patre 
Eufebio  natus ,  oppido  Stridonis ,  quod  a  Gothis  everfum  ,  Dalmatia  quondam  Pannoniaque 
xonfinium  fuit.  Sidronam  quidem  Ptolemseus  Liburnise  dat ,  fed  ita ,  ut  in  limitem 
Dalmatias  incidat,  fupra  fontem  Titii  amnis  ,  quiLiburniam  finit.  IpfeHieronymus 
in  Zephanias  cap.  i .  comma  1 1  videtur  lilyrium ,  quo  Dalmatia  6c  Libumia  continentur , 
a  patria  fuafeparare.  Tefiis^  inquit,  Myrittm  eff ,  teftis  Thracia ,  tefis,  in  quo  ortus fum  9 
Jolum.  Quapropter  videtur  ita  in  Dalmatiaz  confinio  fuifie ,  ut  tamen  magis  ad  Pannoniam 
Inferiorem :  quce  cis  Savum  eft ,  vergeret.  , 

Hcec  de  Pannonia  fufficiant,  fi  appendicis  loco  pauca  ad  utramque ,  quse  fupra  pra> 
termifimus,  adjecta  fuerint.  Superiori  Pannonia:  ad  Savum  fluvium  addo  poft  Sanse 
confluentem  Itinerarii  Pr&tcrium  Latovicorum ,  xxxmi  millibus  ab  Aemonaj  quod 
Ratfchach  nunc  vocari ,  locorum  periti  viri  tradunt :  deinde  prope  confluentem  Corcoram, 
quem  amnem  Strabo  lib.vii.  pag.  217.  nominat  (Kogxo^;  Grsece  eft)  fitum  ejusdem 
Itinerarii  Noviodunum  ,  nunc  Gurkfeld ,  quia  Corcoras  fluvius  hodie  Gurk  adpellatur. 
Tum  Quadratum  fequitur  :  £c  ulterior  Sifcia :  quam  Variana  caftra  Pannoniae  Inferioris 
excipiunt.     Ordo  itineris  ab  Aemona  Sirmium  ex  priore  parte  talis  eft : 


Pratorium  Latovicorum 

M. 

P. 

xxxiiii. 

JSfoviodunum 

M. 

P. 

XXXI. 

Quadratum 

M. 

P. 

XXVIII. 

Sifciam 

M. 

P. 

XXVI III. 

Variana 

M. 

P. 

XXIII. 

Inferiori  Pannonice  in  ripa  Danubii  adjungimus  locum  ad  Muros  diclum ,  intcr  ad  Statuas, 
quce  poft  Arrabonam  funt  j  6c  Bregetionem ,  ubi  Valentinianus  auguftus  mortuus  eft :  cujus 
viduajuftina  cum  Valentiniano  puero  quodinvilla,  quam  MurocinBam  adpellant ,  de- 
gebat,  multi  exiftimant ,  Lazium  fequuti,  eumdem  locum  efle  ad  Muros  ,  §CMuro-> 
cinBam.  At  ille  locus ,  qui  ad  Muros  dicitur ,  prope  Bregetionem  fuit ,  xx  circiter 
millibus  disjunclus:  MurocinBa  autem  villa  centefmo  lapide  feparata  fuit  a  Bregetione  , 
ut  Ammianus  auctor  eft  lib.  xxx.  extremo.  Infra  hunc  locum  eft  Crumerum ,  ut  Aldus 
vocat  :  Crumeros  dicunt  recentiores ,  eodem  itinere  per  ripam  Pannonias  :  fed  prior 
cafus  eft  etiam  Notitise  Imperii  ,  qua  fub  duce  Valerise  funt  Equites  promoti  Crumero. 
Inter  Salvam  &  Gardim  fuerunt  caftra,  ad  Herculem  dicta  ,  itinere  ab  Acincoj  ibi  in 
Notitia  locantur  Auxilia  Herculenjia.  Notitia  etiam  hoc  tra&u  memorat  Florentiam  , 
ubi  PrccfeBus  claffis  Iftrica  fuerit.  Surita  putat  Florianam  Antonini  efle,  de  qua  fiipra 
in  itinere  a  Sopianis  Bregetionem :  fi  modo  Floriana  ad  flumen  fuit ,  ut  prasfe&um 
claffis  habere  potuerit.  Tandem  quum  Acincum  &  Transacincum ,  ac  Contra  Acin- 
cum  fupra  viderimus  j  non  poflum  quin  infcriptionem  ex  Grut.  p.  f^f.  num.  p.  adjiciam , 
qua  etiam  Scptaqmnci  in  hoc  tractu  Pannonise  fit  mentio : 

D.  M. 

JULIO     JULIANO 

EVOK.     AUG.     DOMO 
SEPTAQUINCI    EX 
PANNONIA     INFERIORE.  &C._ 

Siquxreliquafunt,  qu«  prjetermifimus ,  inutraquePannonia,  ex  Itinerario  Antonini, 
TabulaPeutingeriana,  &  Notitia  Imperii  petantur,  fuppleantur.  Locum  enim  iis, 
ut  obfcurior ibus ,  ad fisnare  non  poftumus, 

'  MOE- 


Mtefia.  L  I  B  E  R    II.    CAP.    VIII.  3<Si 

M    O    E    S    I    A. 

Mcefia  Pannonix  in  ortum  adjacet ,  incipiens  poft  Taurunum  •,  exPtolemseidifpofitio- 
ne  ,squam  fequimur :  licet  pofteriores quidam  Pannoniae  fines  protulerint  longius.  Itinere 
enim  Hierofolymitano  ,  five  Burdigalenfi ,  poft  Singidunum  adfcriptum  eft  :•  Finis 
PannonU  ZF  Myfia.  Grasci  plerique  fcribunt  Mu<r/«,  Myfia^  quod  £cnomen  regionis 
inAfia  eft.  Idcirco  etiam  DioCaflius  lib.  XLix.p.413.  difcriminis  caufla  dicit  ,  n  at 
ty  Evgoix*!  Mvtria,,  Myfia  Europaa.  Raro  Latini  Graccos  imitantur.  Infcriptio  p.pag. 
446.  apud  Gruterum.  leg.  leg.  vii.cl.  in  mys.  inferior.  Et  aliaapud  eumdem 
pag.  5*2 1.  num.  7.NAT.MYSIA  superiori.  EtCod.Theod.Legeun.delufor.  Danub. 
in  Myfiaco  limite :  ac  Lege  m.de  milit.  vefte ,  Scythia  &  Mufia ,  id  eft  Mcefia  Secunda, 
Latino  more^  in  u  mutato.  Ovidius  quoque  Kb.  iv.  Pont.  epift.  ix.  verf  77.  Myfiu  dixit 
Mcefos ; 

Hic  tenuit  Myfa  gentes  in  pace  fideli. 
Alibi  femperLatino  ore  eft  Mcefia ,  diphthongo  fonans ,  qua  a  Myfia  Atix  diftinguatur. 
Sic  etiam  pluribus  in  lapidibus  eft  apud  Gruterum  p.  448 .  n.  3 .  in  moesi a  :  <Sc  pag.  45*3 . 
legat.  propraet.  moesiae  ;  <Sc  aliis  multis  locis.  Populus  funt  Mceji.  Tacitus 
lib.  xv.  cap.  v  1 .  quinta  legio  recens  e  Mcefis excita  erat.  Et  Eutropius  lib.  v.  cap.  IV.  Dalma- 
tM  &  Mozfos  vicit.  Gvxce  Mvtro(.  Herodianus  lib.  1 1 1.  cap.  x.  t<*  h  MvcroTs  ^  nwotn 
^oiioitii».  Inde  Mocficm  <Sc  Majiacm.  Plinius  lib.  iv.cap.  1.  Moefic*  gentes.  Tacitus 
III.  Hift.  cap.  1 I .  Mcefiaca  exercitm :  <5c  mox ,  ala  Mosfica.  Idem  Hift.  1 1 .  cap.  xxxn. 
MoeJiact&  copia,  Et  Suetonius  Velp.  cap.  vi.  Mcefiaci  exerchm  bina  millia  mijfa  auxiiio  Othoni* 
Et  Graeco  more  Lege  un.  de  lufor.  Danubir,  ut  modo  diximus ,  limes  Myfiacus. 

Plinius  lib.  1 11.  cap.  xxvi.  Mcefiae  longitudinem  ,  fines ,  populos  cc  flumina  ita 
defcripfit :  PannonUjungiturprovincia ,  qua  Moe/ia  adpellatur  ,  ad  Pcntem  ufque  cum  Danu- 
hio  decurrens.  Incipit  a  confluente  [Sxvi]  fupradiBo.  IneaDardani ,  Ceiegeri,  TribalU, 
Timachi  ,  Mcefi  ,  Thraces  ,  Pontoque  contermini  Scftha.  Flumina  clara  :  e  Dardanvs 
Margis,  Pingus ,  Timachus ,  ex Rhodope Oefcm :  ex HamoUtus ,  Efcamm ,  jeterm.  Fines 
ergo  a  Danubii  &  Savi  confluentibus ,  ubi  Taurunum  efl ,  ufque  oftia  Danubii  oc  Pontum 
Euxinum  deducit,  ut  femper  Danubius  a  tergo  fit:  ab  auflro  Dalmatici  montes,  & 
longiflimo  tractu  Hsemus  ,  quo  a  Macedonia  &  Thracia  feparatur. 

Quod  ad  populos  attinet,  noti  plurimi,  praeter  Celegeros,  vel  ex  nomine,  vel  fitu 
quem  illis  Ptolemaeus  dat ,  qui  plures  addit ,  Tricomeflos ,  Picenfios ,  Troglodjtat ,  Peucinosj 
6c  alios  obfcuros  :  quibus  non  addimus  Scordifcos.  Ex  his  Tricorncfios  ponit  a-gos  AoiKua- 
t<V,  Dalmatiam  verfM ,  fcilicet  maxime  occidentales ,  ab  o^idoTncornia,  quodpofl 
Singidunumeft,  denominatos:  PicenfiimtemfuntPzncenfii,  ab  oppido  Pinco  ,  &  fluvio 
Pingo^  utPlinius  vocavit,  dicti.  Hi  ergo  excipiunt  Triccrnefios.  Maft  autem  pro- 
prii,  Ptolemaeo  Myfi,  funt  ergoV  tm  Ki*/3p«  jtotosjkw ,  ad  Ctabrumfiuwen ,  ultimi  in  Superiori 
provincia:  quibus  in  auftrum  nrgos  t$  MxnjQvitp ,  Macedoniam  ufque ,  adjacebant  Dar- 
dmi;  qui  aDardanis  in  Troade  videntur  originem  traxifle,  ficut  proprii  Mcefiz  Myfis 
citerioris  Afise  j  unde  etiam  conftanter  a  Graecis  Myfi^  Mvto),  adpellantur.  .  Inter 
Dardanos  au.tem  ^  Dalmatas  Scordifci  erant ,  uti  t x  Livii  lib.  xl.  cap.  lvit.  conftat. 
Dardanis  enim  dicit^r  Scordifcos  iter  ejfe admare Adriaticum Italiamque.  Hinc.vagati 
ad  extrema  Pannonise  wgoV  «»»  «b  ort»9  &inipfaPannoniaaliquancojiixtaDanubium 


36i  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

&  aliis  locis,  confederunt,  quod  Strabo  lib.  vn.  pag.  2ip.  tradit.    Vaga  enim  gens 
fuit,  a  Gallis  oriunda  ,•  ut  Livius  prodidit  epitoma  lxiii.     Adde  Juftinum  lib.  xxxn. 
cap.  iii.     Timachi  juxtz  Timachum  fluvium ,  qui  etiam  Ttmacm  dicitur ,  ficut  oppidum 
quod  propteripfum  forfanfuit,  Ptolemacus  T/^<*xov ,  Timacum  dixit. 

Tri ballt poft  Ciabrum  coluerunt ,  t«  Awptixoi,  occ identalia  Mcefise  Inferioris  tenentes. 
Teucini ,  a  Peuce  infula  Danubiana  di£ti ,  K&Tiypci  t«  y  cpoiTot  ,  //?r/  ojlia  tenebant :  infra 
quos,  Thraciam  verfiis  Troglodyta  Ptolemaci  erant:  Thraces  vcxoMoe/i,  quos  Plinius 
dixit,  haud  dubie  ex  Thracia  profecii,  locavidenturpatriaeproximaoccupafle.  Cete- 
ros  obfcuros  Ptolemai ,  quos  u^  tw  novTw  ,  juxtaPontumlocxt,  ut Crobyzos,  Oetenfios9 
Obulenftos,  &  qui  hos  interjacent ,  Deminjios  &:  Piarenjios  praetermittimus.  .Sry^Plinii 
mMcefiafunt  GV^e,  abOvidioinPonticisdefcripti,  qui  inter  illos  exfulabat.  aquibus 
extrema  illa  provinciae  Inferioris  pars  medio  asvo  fuit  Scythia  di&a ,  &  provinciis  Thracias 
adnumerata ,  uti  ex  Sexti  Rufi  cap.  ix.  clarum  eft.  Ipfi  autem  Scytha  Mcefiaci  ex  Scythiae 
Transdanubiana  orti  funt :  &  fub  iis  obfcuraPtolemasi  nomina  majorem  partem  credo 
latuifle. 

Primus  fluviorum  Plinii  Margis  eft ,  five  Margus ,  a  quo  oppidum  Margum  yel  Margm 
nomen  habet,  &  juxta  Tricornium  exit  in  Danubium ,  ideoque  idem  videtur  efle  qui 
Mofchim  eft  Ftolemsei :  Timachus ,  five  Timacus ,  de  quo  ad  oppidum  cognomine  plenius 
infra  dicemus ,  a  Drino  5  cui  mifcetur ,  in  Danubium  defertur.  Pingus  five  Pincus  cum 
aliis  mixtus ,  eft  ille ,  qui  hodie  Morava  adpellatur.  Ciabrus  dividit  Superiorem  Mcefiam 
ab  Inferiore,  aPtolemaso  K**/3g©*  ;  aliquandoj  Kusju/3^  adpellatus.  Oefcus  videtur 
Danubio  ab  oppidum  Oefcum  adfundi ,  nunclfcha  dicluss  &Utus  adoppidumUtum. 
Ulteriores  fimt  incerti. 

JMcefiaper  Ciabrum  fluvium  divifa  fuit  in  Superioremfk  Inferiorem ,  ut  auclor  Ptole- 
maeus  eft.  Superior  habuit  populos  Tricornefios ,  Pincenfios ,  Dardanos ,  Scordifcos , 
Timachos  Plinii ,  &  Mcefos  proprios :  ceterae  gentes  funt  Inferioris .  Quam  anciqua  fit 
divifio,  mihi.non  liquet.  Plmius&:  TacitusdeMcefialoquunturutunaprovincia.  Illius 
verba  fiipra  cognovimus  ex  lib.  1 1 1 .  cap.  xxvi .  hic  annal.  1.  cap.  lxxx.  prorogatur  Popj><eo 
JSabino ^rovinaa  Mcejia.  Et  lib.  11.  olt).-lxvi.  proprttor  Mcefi<e.  Infcriptio  vetus  ,  fiib 
Vefpafiano  facia,  apud  Gruterum  pag.  45*3.  moesiae  praefuit.  SpartianusdeHa- 
driano  quidem  cap.  1 1 .  dixit :  pofi  hoc  in  Jnferiorem  Moejiam  tramlatus  extremujam  Domitiani 
temporibm :  verum  non  dicitur  in  eam  prsefes  mifliis ,  fed  tantum  ut  miles  &  tribunus,  ubi 
prirnum  de  imperio  augurium  ceperit ,  cujus  locum  ita  fui  temporis  eonfiietudine  Sparti- 
anus  defignaf .  Infcriptio-fiib  Antonino  Pio ,  poft  Hadrianum  facia  (nam  Divus  in  ea  vo- 
csXuxySuperioris meminit ,  apudGruterump.493.num.  1.  leg.  aug.  pr.  pr.  provinc. 
moesiae  super.  &  alia  fiib  Severo  pag.407.  num.  1 .  leg.  aug.  pr.  pr.  provinc. 
pann.  et  moesiae  s u p.  Et lapis Tiburtinus ,  cujusaetasautemnonconftat,  apud 
cumdem  p.  49.  num.6\  leg.  aug.  pr.  pr.  provinciae  moesiae  infer.  Sedjam 
tum  fub  Hadriano  divifam  provinciam  fuiffe ,  ex  Suetoniiverbis  Vitell.  cap.xv.  clarum 
eft  :  Qttavo  imperii  menfe  defciverunt  ab  eo  exercitm  Mcejiarum  atque  PannonU.  Ex  fuperiore 
aetate  nondum  invenimus  ,  quod  certo  poflimus  dicere.  Manfit  divifio  inlibata  ufque  ad 
Aurelianum,  qui,  ut  Eutropius  lib.  ix.  cap.  ix.  tradit,  fubtraxit  partem ,  praefertim 
Superiori,  ut  Daciam  fuam,  quae  cis  Danubium  eft ,  conftitueret :  &  ufque  Conftanti- 
num,  qui  provinciam  Scy thiam  abftulit  Inferiori ,  relictis  vocabulis  veteribus.  Nam& 
Rufus  cap.  ix.  Inferiorem  Mcefiam ,  etiam  curtatam  illam  adpellat :  &  Ammianus  lib. 
xv  1 .  cap.  xv  1 1 1 .  de  Conftantio :  nufitiis  terrehatur ,  indicantibns  Sarmatfc  Superiorem  Moe- 

fam 


Mafit.  LIBER    II.    C  A  P.  VIII.  3<$3 

fiam  Cr  Secundam  populari  Pannoniam.  Sero  Mcefia  in  Primam  &  Secanddmdivi&fait, 
qua;  nomina  in  Notitia  Imperii  Occidentalis  leguntur.  Sed  de  his  in  Geographia  medii 
sevi  agemus. 

MOESIA       SUPERIOR. 

Limitem  fupra  vidimus,  quem  conflituimus  a  Savi  &  Danubii  confluentibus  cum  Pli- 
nio,  autpaulloultra;  ufqueadCiabrumfluvium.  Populos  etiam  nominavimus ,  in  qui- 
bus  &  Dardani  erant,  ut  fic  Dardama  quoquepars  Mcefias  fuerit  Superioris.  Oppida 
primum  in  ripa  explicamus :  poftea  quae  in  mediterraneis  funt. 

Poilconfluentem&Taurunum,  quifiniseratPannoniae,  primum  oppidum  Superio- 
ris  Mcefias  SingidunumciX,  ut  Latini  fcribunt ,  AntoninusitinereabUrbeinorientem; 
&  auctor  Itinerarii  Hierofolymitani  five  Burdigalenfis :  item  qui  Tabulam  confecit  The- 
odofianam,  &  qui  Notitiam  Imperii  fub  duce  Mcefias  Primas  :  necnonjornandesde 
Reb.  Get.  cap.  lv.  ed.  Lindenbrogii ;  at  Grot.  Singidonum  j  oc  Aurelius  Vi&or  in  epitoma 
de  Joviani  patre ,  incola  agri  Smgidonenfis provincU  PannonU.  Parmonise  tribuit  vel  propter 
vicinitatem ,  vel  quia  vere  quidam  poft  Singidunum  limitem  conftituerunt ,  ut  fupra  ex 
Itinerario  Hierofolymitano  diximus.  Grceci  non  uno  modo  fcribunt.  Ptolemseus 
ZiylvSxvov;  Procopius  de  Aedific.  lib.  iv.  cap.v.  Ziyy^ov  &  jto'a«  2.tyyr,Slvi&:  Theo- 
phylaclusSimocattalib.  i.cap.  iv.  Ziyy^w,  quod  etiam  in  Excerptis  Photii  Cod.  lxv 
lta  reperitur.  Philoflorgius  lib.  iv.cap.  x.  'Lfyyiiuv,  Sengidon;  a/  Ziyydovs  t?Mu<t/*4, 
in  Moefia  urbe  Sengidone.  Ibi  Conflantium  pofi  Sirmienfe  concilium  ait  conftitifle :  quo 
tempore  ab  illo  lex  xxv  1 1 1  Cod.  Theod.  de  Adpellationibus, data eft  Kal~.  Jul.  Singiduno. 
Antoninusadfcripfit,  cafira  habuifle :  Notitia  Imperii ,  yrofeBuram  legionis  quaru  Flavi<& 
dat.  Quod  oppidum  hodie  fit ,  aut  quo  loco ,  non  plane  conftat ,  quia  Itinerarii  Anto- 
niniani  numerus  m.  p.  i  i  i  i  .  brevitate  fufpectus  eft :  necTabulaPeutingerianalucem 
adfert ,  quse  Taurunum  ponit  cis  confluentes  1 1 1  millibus ;  inter  Confluentes  autem  6c 
Singidunum  loco  numeri  habet  fyllabam  co.  Alii  ergo  Senderoviam  interpretantur ,  xxnn 
millibus  a  Tauruno  diftantem  3  aliilongiusremovent.  In  tam  incerto  opinionum  accedi- 
musvirofummoLucaeHolftenio,  qui  ad  Ortelium  adnotavit :  Procop  iv  Aedific.  Zty- 
yy&ov  fcnbitur ,  fed  adnexa  fequentiparticula  Iv ,  legendum  "Ztyyrjovov,  nunc Zenderin ,  fedes 
non  itapridem  Defpou  Servia ,  paullofub  Tauruno. 

Poft  Singidunum  in  Tabula  fpatio  x  1 1 1 1  M.  p.  Tricornium  eft :  Itinerario  Hierofb- 
lymitano  xn.  quo  Tricornia  cafira  dicuntur:  Ptolemaeo  t&mo%viov  :  in  Notitia Imperii 
Cuneus  equitum  fagittariorum  Tricornio.  '  Quod  vero  Ptolemseus  dicit ,  Ttag  w  cKxfatton 
Mo%i@*  vqt#pqs ,  juxtaquam\\xtbcm^ricoxi\\\xm\divertiturflumenMofchium  ,  nonintel- 
ligo,  nific44^6£T«<,^«i^rvellegasvelexplices.  Scribitenimripaeoppida,  apudquae 
efFufiones  funt  fluminum  j  non  flexus&diverticula.  AjuntGolumbatzhodiediciquod 
in  ejus  loco  eft :  poft  quod  parvo  intervallo  exoneratur  fluvius ,  qui  videtur  Mofchim  Pto- 
lemaei,  &  forfan  etiam  Margis  Plinii ,  nifialteralterumexceptumdefertinDanubium. 
Tunc  Tabula  Peutingeriana  poft  x  1 1  millia  pafluum  a  Tricornio  habet  Montem  Aureum , 
oppidum  in  ripa ,  nomen  a  Monte  Aureo  trahens ,  quem  Probus  vitibus  confevit ,  ut  Eu- 
tropius  lib.  ix.  cap.  xi.  refert:  ad  cujusradiceshocejusdemnominisoppidumficjuxta 
Danubium  fitum  fuit ,  ut  in  Norici  Sc  Pannonias  confinio  Cetium  fub  monte  Cetio.  An- 
toninus  xxmi  m.  p.  a  Singiduno reducit.  NotitialmperiifubduceMcefiasPrim», 
Cuneus  equuum  Dalmatarum  Aureo  Monte.    Abhinc  rurfus  xi  1 1 1  milUbus  eft  inTabuk 

Zz  z  Mar- 


364  GEOGRAPHIAE    ANTICLUAE, 

Margum  fiumen,  oblique  ab  occafu  adlabens ,  ut  Danubio  infundatur :  aquoamne  x 
rnillibus  in  eadem  Tabula  abefi  Viminacium  ,  celebratum  oppidum  tam  in  Notitia  Impe- 
rii ,  ubi  non  folum  Vrdettum  clajfis  Iftrica ,  verum  etiam  Cuneum  equitum  promotorum  j 
quam  in  utroque  Itinerario  Antonini  6c  Hierofolymitano.  Eutropius  lib.  i x.  cap.  x  1 1 1 . 
in  Diocletiano :  Carinum  apud  Margum  ihgenti  prcelio  vicit  mter  Viminacium  Cr  Aureum 
Montem.  Ptolemjeus 'Ouj^/v^jc/ov,  qui  htyiuv ,  legio  ,  adfcripfit,  quod  ingens  prasfidi- 
nm  6c  caftra  legionis  integrse  arguit.  Procopio  8t  Simocattse  dictis  locis  Bj^Wk/cv ,  illi 
laudatur  7roAj;  d^aioi  urbs  antiqua^  huic  tt&Aj?  XaiAir&L,  urbs  magnifca.  Fuitenimco- 
loniaRomana.     In ruinis  Ulpiae  Trajanas  infcriptio reperta ,  apud Gruter. p.  371 .  n.  y. 

AURELIO  CONSTANCIO  ECL  R. 
DEC.  COL.  VIMIN. 
A  Viminacio  quod  Margum  oppidum  (juxta  quod  Carinus  vicTus  eft  ,  6c  cui  Tabula 
Margenfe  anxilium  imponit)  tantummodo  x  millibus  pafluum  ,  Aureum  Montem  verfus , 
in  Hierofolymitano  Itinerario  diilat,  quantum  lpatiumTabul^eaflumineeft  Viminaci- 
umj  fequitur,  ut  vel  aliud  Margum  fit  Antonini  ,  itinere  ab  Urbe  in  orientem ,  quod 
vero  vix  credibiie :  vel  numeri  ejus  fint  admodum  corrupti ,  quippe  inter  Montem  illum 
&  Viminacium  numerat  lxxvi   m.  p.  Tabula  tantum  xx  1 1 1 1 .  . 

Heicitinera,  quse  fequuti  fnmus ,  tam  Antonini  ab  Urbe ,  quam  Hierofblymitanum  , 
ab  ripa  in  mediterranea  Naiflum  deflectunt :  ripam  autem  ab  alio  Antonini ,  a  Viminacia 
Nicomediam  per  ripam ,  &  ex  Tabula  Theodofiana ,  Ptolemseo  item ,  ScProcopiolib. 
iv.  de  Aedific.  cap.  v  1 .  profequemur.  Sed  magnas  nos  difficultates  circumftant ,  quod  nec 
jhodie  quisquam  ,  quod  fciamus ,  Bulgariam  ripenfem  diligentius  delineavit ,  neque  flu- 
minibus ,  quod  fumme  neceflarium  erat ,  diffcinxit  ita ,  ut  cum  Ptolemaso  ac  Theodofiano 
geographo  conveniat ,  iisque  commode  applicari  poffit :  neque  ipfi  veteres  inter  fe  magno- 
pere  confentiunt.  Ptolemasus  enim  Dorticum  6c  Ratiariam  cis  Ciabrum  poiuit ,  qui 
amnis ,  fi  is  efl ,  quem  Abr.  Ortelius ,  quem  Sigismundus  a  Bircken ,  quem  alii  fignifi- 
carunt ,  cui  flumen ,  Sofiam  urbem  prasterlabens ,  confunditur ,  &  poft  Dacici  Aluta; 
confluentes  Daftubio  mifcetur  y  numeri  Theodofianse  Tabulas  &  Dorticon  &  Ratiariam 
excludent  a  provincia  Superiori ,  quemadmodum  etiam  Procopius  duo  illa  loca  in  ortum 
longe  ultra  Pontem  Trajani  removit  :  neque  pons  ipfe  fatis  notusefi:,  ab  aliis  citerior 
faclus ,  multis  prope  ad  Alutx:  Sc  Danubii  confluentem  reduclus ,  quibus  non  folum  Prc- 
copius,  verum  etiam  res  ipia.  confentire  videtur,  quod  probabilius  eft ,  ponteminme- 
dietatem  fiuminis ,  quod  provinciam  prasterlabitur  ,  conflitutumitafuifTe  ,  utre&aper 
eum  ad  Dacorum  Auguitam  ,  five  Ulpiam  Trajanam  iretur.  Impeditiffimum  ergo  hoc 
itereit,  exquononfacile  fe  quisquam  extricabit.  Accedit,  quodinTheodofianaPeu- 
rjngerorum  Tabula  ,  pofl  Ratiariam,  quod  raro  fit ,  fluvius  defignatus  eft ,  quifiefl 
Ciabras  Ptolemasi ,  alia  multo  facies  utriusque  provinciae  prodibit.  Nos  quem  fequamur 
incerti  5.  fingulorum  rationem  habebimus  ,,  aut  plurium  rationes  difHn&e  referemus. 

InTabuIaPeutingerianapoflViminaciumper  x  milhapafmum/Wm^fequitur,  in 
Notitia  Imperii  L&denata  corrupte  ,  cprniTurnm  Literatam  ab  Romanis  Latine  vocatam  , 
vulgo  autem  Azh&Ta ,  Procopius  tradit  lib.  1  v.  Aedif.  cap.  v  1 .  vere ,  an  per  adlufionem^ 
nondicimus.  at hic  Cuppas £c Novas interponit , .& Nofiu v  KUTavTiKgC  Iv  tj*?  avTisty&zq-n&^^ 
comra  Novas in  oppojita continente  fuam  Literatam  conftituit ,  quafi  trans  Danubfum  in  Da- 
e.iae  ora pofitam .  Credimus  Procopio , :  quia  Antoninus  Lederatam  pofthabuit ,  &  a  Vi- 
aiinacio  Cuppas  idcm  fpatium  fervat ,  quod  auc"lor  Tabuke ,  ut  Turris  fic  in  finiftram  ri- 
jpax  r.emoyeatur.     A.  Tabufee  enim  Lederata  per  xxi  1 1 1  millia,.  prsetermifib  Pmico  9 

quod 


Mvfia.  LIBER    II.     C  A  P.    VIII.  36? 

quod  interjacet ,  ad  vicum  Cuppas  venimus ,  ficut  in  Antonini  Itinerario  a  Viminacio 
Cuppas,  itidem  xxiiii  m.  p.  Scriptum  in  Tabula  Vico  Cuppe ,  etiam  in  Antonino 
Aldi ,  Cuppe  :  fed  Cuppis  fexto  caiii  eft  in  Notitia  Imperii ,  ubi  liib  duce  Mcefias  Primce 
Cuneus  equitum  Dalmatarum  eft  Cuppis :  item  Auxilium  Cuppenfe ibidem.  Procopius  KovVs? 
dixit.  Hunc  locum  in  Tabulapoft  xu.  m.  p.  excipit  alius ,  cuinomcncftAdNovas. 
In  Notitia  Auxiliares  Novenfes  ad  Novas :  item  Pr&fettura  militum  exploratorum  Novis. 
Utroque  ergo  modo  dixerunt  ^  A/of ^ ,  &Nova,  ficut  Procopius  ■  Ne,3«},  £c  Antoni- 
nus  Aldi  &  Schotti  Novas :  fed-numeri  fufpecti  funt ,  &  haut  dubie  commutati  cum  nu- 
meris  verfus  fequentis. 

A  Novis  Tabula  poft  xxv  pafTuum  millia  oppidum  cum  urbis  infignibus  habet ,  cui  no- 
men  Faliatis :  Antonini  Itinerario  Talia^  plenius  Notitia  Imperii Taliata,  Ergo in Ta~ 
bula  etiam  Taliath  legendum  eft.  Forte  idem  locus  eft  qui  a  Ptolemaeo  Tuvart? ,  Tanatis  :■ 
a  Procopio  Tavdrou; ,  Tanatas  adpellatur.  Ille  enim  inter  Viminacium  ScEtetaponit  5 
hic  in  cafteflis ,  quaeultra  Novas  exiftunt :  vocabulaautemnon  multum  diflbnant.  Inde 
per  xxi  m.  p.  Itinerarium Antonini fjert Aegetam ,  quce Aldinaeditione^^eft,Ta- 
bulae  Egeta ,  &  fl  quid  fentio ,  Ptolemsei  ''Et>jt«  ,  Eteta,  Tabula  tamen  alia  loca  interjecla 
habet ,  ut  major  fiat  diftantia ,  quam  in  Itinerario  eft. 

Quae  ad  Ratiariam  ufque ,  Ptolemaei  ultimum  locum  Superioris  provinciae ,  fequuntur 
in  itinere  a Viminacio  N icomediam  per  ripam ,  haec  funt : 

Aquas  v  M.     P.     XVI. 

Dorticm  M.     P.     X. 

Bononiam  M.     P.  .  XV 1 1. 

Ratiariam ,  Leg.  X 1 1 1 1 .  Gem.  M.     p.     XV 1 1 1 .. 

Oppidum^^,  quod  proximum  Antoninus  poft  Aegetam  ponit,  inTabula  eftAd 
aquaA  ;  AkuW  Procopio  ,  qui  proxime  poft  Pontem  Trajani  pofuit.  Epifcopale  fuit 
poftea,  quod  ex  Notitia  Ecclefise ,  &  fubfcripti^nibus  Concilii ■  Chalcedonenfis  conftak 
Ab  Aquis  x  millibus  pafluum  Dorticon  abeft  3  in  Tabula  xli.  Tantum  difcrimen  eft 
diftantiarum.  Ab  Ratiaria in  eadem  Tabula  Remedodiam  funtxn  -m.  p.  &  hinc  ad  Almum 
juxta  amnem  ,  qui  ibi  Danubio  adfunditur ,  1 1 1 1  millia. 

De  Dortico  nihil  habemus  dicere  ,  quam  quod  a  Ptolemaeo,  Antonino  ,  auctore 
Tabulas Theodofianae ,  &  Procopio ,  qui  <p^e/ov  caflellum  \  diclo  loco vocat ,  commemo- 
retur.  Nobilior  Rmiaria ,  ut  Antoninus,  Notitia  Imperii  fub  duce  Daciae  Riparenfis  5 
&  Procopius  vocant.  In  Tabula  Peutingerorum  vocabuli  exitus  five  finis  fufpeftus  eft , 
Ratiaris  fexto  cafu :  in  Ptolemaeo  initium ,  diphthongus  videlicet ,  YouriaeJ-a  »  Ratiariar 
contra  quam  quatuor  dicTli  auclores  confentiunt.  Acccdk  vetus  marmor  Romanum , 
Gruteri  pag. fii.num.7.  nat,  mysia  superiori  reg.  ratiarese  vico  cinisco. 
Ratiarefe  ,  pro  Ratiarenfe  ,  lapfu  rriarmorarii.  Confirmat  hsec  infcriptio  Ptolemsei 
difpofitionem  ,  qua  Ratiaria  Superioris  fuit  Mcefiae  6c  citra  Ciabrum  fluvium  fita.. 
Legionem  xi  1 1 1 .  Geminam  ibi  ftativa  habuifle ,  fiipra  ex  Antoniniltinerario  inteliexi- 
mus.  At  in  Notitia  Imperii  fub  duce  Riparenfis  Dacias  eft  Pr&feclura  legionh  terti-a  deci- 
maGeminia  Ratiaria.  Non  judicaveris  facile  ,  qui  verior  numerus  fit,  quum  utraque 
Gemina  antiquis  infcriptionibus  cognominetur.  Ratiariam  Arezar  hodie  Bulgaris  dici  5 
Lucas  Holftenius  obfervavit.  Addidimus  ex  Tabula  fpatium.  xvi .  millium  paffunm  , 
in  quo  Remedodia  &  Almum  fant  ,  fi  quis  fbrtafle  ejusdem  Peutingerianx  delineatum 
flwnen  gro  limitaneo,  id  eftCiabro,  velit  habere.    Procopius  his  ?AaitCaput  bovis ,. 

Z.2    ^,  U':A- 


^6  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Trajani  opus  j    Sc  Zanes  ,    7raKl^viov  TtoiKoulv  ,    vetus  oppidulum  ,   prope  Pontem  Tra- 

jani. 

Ipfe  Pons  Danubii ,  mirandum  Trajani  opus,  a  Dione  Caflio  defcriptus  fuit ,  exquo 
hcec  Xiphilinus  excerpfit ,  quasLatine,  brevitatis  caufla,  proferemus :  Trajanus  pon- 
tem  lapideum  inDamibio  fecit ,  quemego  digrie  admirarinequeo.  nam  etji  Trajani  funt  alia 
opera  magnijica  i  tamen  is  pons  longe  omnibus  antecellit.  Ejus  pontispiU  funt  xx.  ex  lapide. 
quadrato  ,  (jcgjj7r~(?e?  K&x  lix^m^)  alitudine  j>edum  CL  prater  fundamenta  ;  latitudine 
pedum  lx.  Diflant  inter  fe  intervallo  clxx.  pedum  ,  funtque  fornicibus  (d^Xet)  conjuntta. 
Cujus  ooeris  fumptus  licet  (it  incredibilu  ,  tamen  plus  admirationu  habet ,  quod  kacinjiuvio  t 
gurgitibus pleno ,  limofoque  alveofafiafunt ,  quodque fiuxus  ejus  fiuminis  alio  averti  nonpotuit , 
(nigsx^cu  to  pewf**  »'<WS>j.)  Etenim  factus  ponsfuit,  ubi  flumen  eft  sevwT*Tov,  *zw«- 
Jrijfimum,  Scpropterea  fou^i?otr.ov  ^)  fiot&vrcnov  9  rapidijfimumaltiffmnmque.  Procopius 
lib.  iv.  de  Aedific.  cap.  vi.  addit  rationem,  curTrajanus  tantum  opus  molitusfuerit,' 
fcilicet  asgre  tulifle  ,  ot<  i%  diti&vc(§F  dvt$  n  ftot<riKet*£'yi,  ctfoot  zroTtfpa''!?-^  oe/£zrovi, 
quod  non  intermmatum  haberet  imperium ,  fed  IJiro  finitum ,  hoc  eft  non  continuum ,  fed 
maximo  amne  diremtum,  impeditumque  ita,  ut  ex  una  parte  alteri  non  poflit  facile 
fubvenire.  Addit  quoque  architecl:i  nomen  ,  Apollodori  Damafceni :  item  ,  utrimque 
pontem  caftellis  muniviffe,  quorum  alterum,  quod  in  Mcefia  erat ,  Pontes,  alterum 
Theodora  vocatum  fuerit. 

Tam  mirabile  opus  invidia  fucccflbris  Hadriani  deftruxit.  nam  ut  Dio  ait ,  «<p«Ae  t 
ffhzoM?  Kot,rci<rwc\)viv ,  dejecitfuperioremflrutturam,  ut  folae  pilse  relinquerentur ,  quodbar- 
bari  facile  irrumpere  poflent ,  cauffatus :  fed  vera  caufla  fuberat ,  quod  Trajani  glorise 
invidit ,  quam  quum  fuperare  defperaret ,  maluit  ejus  magnitudini  detrahere.  Proco- 
pius  addit ,  ruderibus  impeditum  flumen ,  mutafle  curfum ,  fubindeque  (oiiv&is)  alveum 
1  epetiif le ,  ut  navigia  non  impedite  deveherentur. 

Locus  Pontis  incertus  eft  &  maxime  dubitatus.  Vulgo  ajunt  rudera  ad  Severinum 
oppidum  exftare :  fed  vereor ,  ne  decepti  a  Paullo  Jovio  fuerint  ,  ipfe  vero  a  rumore 
vel  fabula:  quod  etiam  Lipfius  de  Jovio  cenfet  lib.  1 1 1.  Magnitud.  Rom.  cap.  xi  1 1. 
Quis  enim  credet ,  ipfius  Ktztepilat ,  ut  ait ,  trigintafex  exjlitijfe ,  quum  Dio ,  Dalmatias 
ac  Pannonias  prsefes :  ficque  nec  vicina?  Mcefi£e  imperitus ,  xx  tantummodo  fuifle  tradatj 
tk  Procopius  ,  Juftiniani  asvo  ,  nihil  nifi  lgaV<<*  y\J\  9-e|ueA/*5 ,  rudera  &  fundamenta 
commemoret  ?  Nec  de  Severini  oppido  idem  omnes  judicant ,  quod  in  Servia  longe 
fnpra  Moravam  collocant  ;  alii  prope  Alutas  confluentem  in  Bulgaria.  Quo  fit  ut 
disjunftiffimis  locis  pontem  eumdem  in  diverfis  chartis  poni  videamus.  Quum  ergo  ab 
recentibus-nihil  fit  fubfidii ,  ex  antiquitate  repetendum  eft.  Procopius,  faepe  dido  loco, 
Vomem  Trajani ,  longe  infra  Viminacium  (quod  Widin  putatur  effe)  &  poft  Cuppas  ac 
Novas  recenfet.  Ergo  falfi  funt,  qui  fupra  Viminacium  ,  feu  media  via  inter  id  ac 
Taurunum  ponunt.  Deinde  idem  AkuW  ,  Aquai  ,  five  Ad  aquas  ,  dicit  oppidum 
Ifyvg  x.ei[AivQv  ,  propinque  Jitum  ,  |weT«  r  no'vT>jv,  poft  Pontem ,  &C  inde,  praeter  nonnulla 
caftella,  ad  Bononiam  &c  Ratiariam  ducit,  quo  curfuad  alteram  de  ulteriore  Severino 
fententiam  acceditur  proprius,  non  autem  idplane  confirmatur,  fed  inter  Aegetam  & 
Aquas  PonsTrajani  ftatuitur. 

Mediterranea  Mcefcs  Superioris  aTauruno  adViminacium  parum  nota  funt:  a  Vi- 
minacio  autem  iter  Antonini ,  ab  Urbe  in  orientem  directum ,  ita  NaifTum  &  Serdicam 
ducit ,  ut  per  Thraciam  ferat  Byzantium.     Quem  curfum  etiam  Itinerarium  Hiero- 

foly- 


M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XXVII. 

M. 

P. 

XXI. 

M. 

P. 

XXIV. 

M. 

P. 

XXV. 

M. 

P. 

XXVIII. 

M. 

P. 

XXX. 

M. 

P. 

XXXIIII. 

Mozfia,  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    VIII.  367 

folymitanum  tenet,  pluribus  autem  locis  Scoppidis,  fed  plerisque  obfcuiioribus,  vel 
explicatum  vel  interpolatum.     Antonini  hic  ordo  efi 

yiminacio 

JMunicipium 

Idimum 

Horrea  Margi 

Pompejos 

Remifiana 

Turrim 

Meldia 

Serdicam 

Quod  Mpmiapium  dicitur  oppidum ,  ita  etiam ,  eademque  diftantia  vocatur  in  Hierofo* 
lymitano  St  m  Peutingerorum  Tabula.  Quod  fequitur  Idimum ,  fic  fcribitur  etiam  m 
Tabula ,  ex  quibus  corrigendum  Hierofolymitanum  efl  Itinerarium ,  quo  prave  Idomum 
exprefliim  efl.  Horrea  Margi  ab  Idimo  in  Tabulafunt  xn  tantum  millibus,quod  numerum 
Antonini  fufpecrum  reddit  quafi  x  alterum  pro  1  irrepferit.  In Hierofolymitano  efl  xv.i  1 
M.  p.  ab  Idimo,  Oromago,  quod  nondubito,  quin  ex  Horreo  Martis  depravatum  fit, 
nam  Orrea  Ptolemaei  &  Horrea  Antonini  pari  intervallo  diflant  a  Naiflb ,  quae  fequitur. 
Ptolemaeus  autemfimpliciter^OppW,  Orrazvocat.  Cognomentum  Margi haud  dubie  a 
fluvio  Margo  vel  Margi  efl ,  qui  videtur  adluiffe.  oblique  enim  Mcefiam  percurrit.  Inde 
ducit  Antoninus  Pompeios ,  qui  in  Hierofolymitano  Ipompeii  corrupte :  in  Tabula  Peutin- 
geriana  Prajidium  Pompeii  fimt. 

Hinc  itur  Naijfum ,  nobilem  civitatem ,  & ,  ut  Excerpta  anonymi  de  Vita  Conftantini 
M.tradunt,  hujusimperatorispatriam.  quod  inde  fit  probabilius ,  quia  is  faepe  ibi  con- 
ftitit,  &multasineaurbelegestulit,  ut  1  Cod.Theod.de  alimentis  :  lex  11  deintegri 
ceftitutione :  lex  un.  de  centonariis,  &  ejusdem  codicis  alize.  An  etiam  Juliani  lex  I .  Cod. 
Th.de  proximiscom.difpofitionum,  huc  referenda  fit ,  quae  accepta  dicitur  Naifs ,  du- 
bitat  non  nihil  Jacobus  Gothofredus :  quem  Lucas  Holflenius  conflrmare  poffit ,  qui  in 
veteri  nummo  Romze  vidit  naisitani  5  indequeverumurbisvocabuiumfuifTeiV^j-, 
iimplici  fibilo,  perfuafiimit,  ufus  ad  illud  6c  Stephani  chorographi  teflimonio ,  Nauros 
fcribentis.  Verum  Abr.  Berkelius ,  V.  C.  obfervavit ,  in  omnibus  libris  antiquis  legi  ge- 
nainata  littera  Nwarof :  atZofimusindifcriminatimlib.i.cap.XLV.  NaW^  fcripfit,  cc 
lib.  iii.cap.xi.  N*«<rov:  acTabulaTheodofianaiV^j.  Ptolemad  Ns<r(§^  Dardania?  , 
eruditis  viris,  ut  fiat  Na»<roV  vel  NaiaroV,  videtur  emendandum  effe.  Ammianus  Mar- 
cellinus  N*fm  fcripfit,  nifi  error  eft  defcribentium ,  qui^/,  utfoletnonnunquamanti- 
quis  monimentis ,  pro  diphthongo  habuerunt.  Lib.  xxi.  cap.  xvm.  [Valef  x.]  de  Juliano: 
Imperator  revertitur  Najfum ,  copiofum  oppidum.  Etcap.feq.  JulianmagenstuncapudNaf 
fum.  Zofimus  autem  in  eadem  hifloria  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 .  x<*Tfi4A«/3w>/  t  N#W  ,  quum Nai- 
fumperyenifet.  Exmox,  Ivrt  k«t«t  s^xKTov^uumapudNaifumh^rtret.  De fitu & regio- 
ne  variant  au&ores.  Stephanus  Byzantius ,  Naw^^itejwHifj  Naijfm  urbs  7 hraaa , 
quod  Berkelius ex confinii  ratione excufat  :  ValefiusinAmmian.xxi.cap.x.  Aeutlas  le- 
gendum putat ,  quia  incluta  Dacias  mediterraneas fuit.  Jornandes  Get.  cap.  lvi.  Naif- 
fum  primam  urbem  invadit  Ilhrici ,  puta  Illyrici  magni ,  quo  Mcefia  continebatur.  De 
patria  Conflantini  confentiunt  multi.  Stephanus  in  Naifo :  K-tiey.»  %$  7r»r-z/s  Kav^avriva 
S  fiuffiAiwg ,  opm  &  patria  Conflantini  imperatoris.  O  p  u  s ,  quia  patriam  fuam  ornavit  & 
amplifkavit,   Excerpta  anonymi  de  Conflantino ,  a  Valefio  edita ;  ConBantinm  natm  in 


348  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

crpido  Naifo  dtqtie eduBtts.  Et  Julius  Firmicus  Mathef.  lib.  i .  cap.  ult.  Dominm  &  Auguftw 
rioftsr ,  Confiantinus  Maximws ,  apud  Naifumgenitw.  Sic  ex  duobus  mss.  Valefius :  vulga- 
tum  perperam  apud  Tarfum.  Cedrenus  pag.  2,2,1 .  de  Conftantio  Chloro :  iymvfit  Kwsav- 
rfvovs&A  t:  t5  A«(4jV  7rcA«v,  genuitConftantinumapudDaciaurbem,  quafi  excidiflet  nomen, 
aut  propter  dignitatem  fic  iatis  fignificaretur.  Hodie,  &  nomine  &  loco  fjadente ,  efl 
N/JJk ,  urbs  non  ignobilis  in  via ,  a  Tauruno  Conftantinopolim  ferente. 

Tribus  millibus  pafliium  a  Naiffo  fuit  Mediana ,  villa  regia  five  prsetorium ,  ubi  etiam 
principesaliquandoconftiterunt.  Marcellinus  lib.xxvi.  cap.x.  Concordifiimiprincipes 
[Valentinianus  &  Va\cns~\  percurfts  Thraciis  Naffum  [Naiflum"]  advenerunt :  ubi  injuburbanoy 
quod  adpellatum  Mediana ,  a  civitate  tertio  lapide  difparatur ,  quafi  mox  feparandi ,  partiti 
funt  comites.  Heic  data eft lex  vin  Cod.  Theod.  de  jure  fifci ,  &  lex  xiii  de  operibus  pu- 
blicis,  quibus  fubfcriptum  eft  Mcd.  quod  alibi  Mediolanum,  his  legibus  locum  hunc 
Dacice  five  Mcefice  antiqua: ,  ut  Gothofredus  probavit ,  fignificat. 

Poft  Naiflum  Antonini  itinere  proxima  Remifiana ,  Hierocli  MS.  Remejfiana ;  Peuting. 
Tabula  Rowefiana:  Sc  apud  Gennadium  de  Script.  Ecclef.  Romatiana  ecclejia  epifcopus  ; 
atque  ita  etiam  in  Martyrologiis :  Burdigalenfi  itinere  Romanfiana.  Holftenio  videtur  efle 
Piros  inter  Niftam  &  Sofiam.  Sequitur  poft  xxviii  in  Antonini  Itinerario  Turris :  at  Hie- 
rofblymitanum  habet  Jurres  pluraliter  ;  etiam  Tabula  Theodofii  5  &  hsec  quidem  cum 
intervallo  xxx  m.  p.  xjuod  cum  Antonino  prope  convenit :  minus  autem  cum  Hierofo- 
lymitani  Itinerarii  auclore ,  cui  tantum  xviii  funt  five bis ix.  fed poteft numerus exci- 
difle,  Atque  hxc  ex  itineribus  in  Superiore  provincia.  Praeterea  in mediterraneis  eft Ti- 
rnachm  inter  Naiflum  &  Ratiariam.  TabulaPeutingerorum  duplex  facit ,  majus  &  minus ; 
fed  proxime  conjungit,  a  Naiflb  xxvn  m.  p.  utrumque  ponit.  Ptolemaeus  Ti^Koi/ 
in  oppidis  mediterraneis  recenfet :  Plinius  flumen  Timachum  habet ,  quod ,  ut  verofimile 
cft,  ii oppidum prxtcrlabitur ,  falfumeft,  quodquidaminPannoniamremittunt,quafi 
Drino  intufum,  ut  Tabula  Sigifmundi  a  Birken  habet.  A  Timaco  non  longe  abfunt 
Cafira  Martis,  oppidum  s  irot&i  t  §  noTotfAx  0%^ ,  extra  ripam  pofitum,  utProcopius 
dicit  de  Aedific.  lib.  1  v.  cap.  v  1 .  cui  KasgpiAotpis ,  Cafiramartis  vocatur.  Sozomenus  lib. 
ix:  cap.v.  debarbarorumadlftrumfedentiumquodamduce,  ^  Kas-^V^pw»  t^v  «£ 
MvrltxA  ,  rjoJWs  eAw,  Cafira  Martis  ,  urbem  Mcefiay  proditione  cepit.  Et  Marcellinus 
lib.  xxx  1 .  cap.  xxxi  1 .  (Valef.  xi .)  Gratianus  Sirmium  introiit ,  &  quadriduo  ibi  moratus 
pcr  idcm  flumen  [Danubium]  ad  Mariis  Calrra  defcendit.  Epifcopus  ejus  urbis  fubfcripfit 
Conciiio  Sardicenfi.  Vulgo  Stramartis  vocari ,  Holftenius  auclor  eft. 

Hxc  ripam  verfus  exititerunt :  in  auftrum  recedunt  £eque  circa  limitem  utriusque 
Mceike Ulpianum  <k.Scupi.  Procopius lib.  iv.  de  Aedific.  cap.  1.  ?tv  tis  bv  A«c<h*'voi? oa n»- 
A«m£  vrcAis  ,  r,irte  'OvKkiixvx  £voy.&<;o  ,  ,  'OvKtnxvbv,  Erat  vetws  oppidum  Dardani&  ,  quod 
Ulpiana'  diclum  fuit.  Inftaurator  Juftinianus  vocavit  Juftinianam  Secundam.  Et  Ptole- 
mieus  in  Dardania  'QvKniavov ,  Ulpianum  recenfet.  Locus  incertior  eft.  Cum  vulgo 
Baudraridus  Prifren  interpretantur ;  Brietius  Pyroth:  alii  longius  in  ortum  reducunt.- 
Scupi  autem ,  Ptolemse o  eft  %-dm ,  Scupi ;  Stephano''  ZxeVoi ,  Scopi ,  nifi  etiam  Scovjr» 
legendum ,  ut  jufttis  ordo  alphabeti  fervetur  ,  quem  negleclum  efle  in  hoc  vocabulo , 
BerJcelitas-cpocirc  cbfervavit.  Dicet  quidem  tczMv  0^W  ,  cppidam  ThracU  ;  fed  ea 
ratione,  qua  fupra  Naiflum  adfcripferat  Thracije ,  qua:,  quod  nemo  dubitat ,  Mcefia, 
eft.  Trebellius  Pollio  epiftola  Ciaudii  Gothici ,  in  Regilliano ,  qualis  apud  Scupos  in 
pugnando  fueris.  Data  &  Scupis  lex  efl  cxix.  Cod.  Theod.  de  decurionibus.  Paullinus 
Nolanus  Carm.  xvn.  ad  Nicetam  verfi  ipy. 

Jbls 


tejia.  L  I  B  E  R   II.     C  A  P.  VIIL  369 

Ibis  &  Scupos  patria  propincjuos 
JDardanm  hojpes. 
Hodie  Scopia,  vulgo  XJJchup  adpellatur.  Addit  Ptolemseus  Vellanm^Gvxce  'Ovtfoccih 
eft)  in  extremolimitejuxtalnferioremMcefiam,  ubi  Gothofredus  contendit  legem  11 
Conftantini  de  Veteranis ,  Cod.  Theod.  datam  efle,  quiainMSS.inctvitateVclanorum, 
quod  perperam  vulgatum  ikVelovacorum ,  quafi  Bellovacorum ,  quia  Conftantinus  illo 
anno  in  Gallialion  fuerit.  Addit  idem  Vendenim  citeriorem  ,  etiam  mediterraneam, 
Supereft  Pincum  oppidum ,  haud  dubie  amni  Pingo ,  ut  Plinius  dixit ,  impofitum,  qui 
unus  ex  illis  videtur  efie ,  quos  Morava  haurit.  NotitialmperiiinMcefiaPrima:  Cuneus 
eqnitum  Dalmatarum  Pinco.  Andr.  Morellius ,  vir  clariflimus ,  Speciminis  rei  nummar. 
tab.  xxii.  nummum  Hadriani  oftendit,  infcriptum  aeliana  pincensia  ,  idefUudi, 
AeliiHadriani  honoribus  Pinci  in  Mcefia  editi,  quum  eam  provinciam  luflraret.  nam 
inMcefiam  venifle,  teftantur  ejusdem  nummi  alii ,  infcriptiADVENxui  aug.moesiae» 
Ab  hac  urbe  rii>c>jv<nc< ,  Pincenjii  Ptolemaeo  di£ti  funt ,  de  quibus  fupra  in  populis. 

Haclenus  fparfim  de  Dardania ,  Mcefias  Superioris  parte ,  qiue  vero  quod  faspe  ut 
gens 6c  provincia  fingulariseftmemorata,  pretiumerit,  univerfam Dardaniam breviter 
in  confpeclum  dare.  Ptolemaeus  fub  Mcefia  Superiore  in  Dardania  quatuor  oppida  enu- 
merat,  Nefum,  Necov,'  quse  Naifus eft. ,  ut fupra oflendimus ;  Arribamium;  Ulpanum, 
&  Scupi.  Et  totidem  in  Ecclefix-  Notitia  Caroli  a  S .  Paulo  pag.  2.  i  o .  numerantur ,  Scupi, 
Vlpianum ,  Diocletiana ,  &:  Nejfjna ,  quas  Naifiusefl.  De  Diocletiana  autem ,  etiam  de 
Taurejio  xagja ,  &  Bederiana  five  Bederind  <$pzjla<t  quorum  hoc  natalibus,  illudedu- 
cationi  Jufliniani  Procopius  lib.  iv.  Aedific.  cap.  1.  tribuit,  utrimque  iv  ^x^dvon  toTg 
TzvgaffauQts ,  in  Dardanis  Europais  pofitum  j  difpiciemus  in  Geographia  medii  aevi. 

MOESIA     INFERIOL 

Inferior  Mcefia  a  Superiore  inter  Iftrum  6c  Hasmum  montem  ufque  ad  Pontem  &  illius 
oftia  procurrit.  Ripam  Ptolemasus ,  audtor  Tabulae  Theodofianae  ,  &  Antoninus  de- 
fcripferunt ,  e  quibus  haec ,  prseteritis  ignobi] ioribus ,  collecta  damus. 

Poft  Almum  quod  ultimum  erat  in  provincia  Superiore,  Antoninus  refert  Cebrum, 
quod  Ortelio  videtur  contractum  exCiabrum,  quafi ad flumen Ciabrum ,  ubi Danubio 
infertur,  fitumfuerit,  quod  non eft.  improbabile.  nam  ^cCiabrusvidexm  K£j3p©-  aDi- 
onelib.Li.pag.^i.dici^  flumen Mcefiae ,  ubi Mcefos & Baftarnas  Crafliisl?  2-  Mvrii* 
ty&atKuv,  in  Mcefiam  irruens,  perfecutus  efl  &  profligavit.  Scriptum  quidem  K%w, 
fed  etiam  Th.  Reinefiojudice,  yrpoV  t£  Kifyw  ?£  ^ot^w,  juxtd  Cebrumfiumcn  ,  legen- 
dum  efl.  Ciabrus  autem  fluvius  Ptolemaeo  communis  utriusque  Mcefias  terminus  efi  Et 
Procopius  de  Aedif.  lib.  iv.  cap.  vi.  Kej3pav  oppidum  vocat ,'  ejusque  e^vgw^esT*  wwqihpU¥*  , 
ruinofai  munitiones Juftiniani  temporibus  fuifle  tradit ,  ideoque  ab  illo  principe  S&vpaclw , 
mirifce  ,  inflauratas.  Ex  quo  conjicimus  locum  opportunum  &  munitione  dignum  fuifle, 
cujus  generis  pr^cipue  funt ,  quse  confluentibus  magnorum  fluminum  adjacent :  Idcirco 
etiam  in  Notitia  Imperii  fub  duce  Dacise  Ripenfis  Cuneus  equitumfcutariorumfil  Prtfe&ura 
hgionis  v  MacedonicaCebro  fuerunt.  ACebroper  xviii  M.  p.  venitur  Auguftam ,  igno- 
tum  a  quo  coryditam  ,  cujus  urbis  ibidem  Procopius  ^qvu  Ud$n,  folarudera fuperfuiflc 
memorat,  c*  toHt  olvca  ^povo^,  prifcistcmporibus  augustae  adpellata;.  Aldus  Auvuftis 
cafu  fexto  fcripfit ,  quafi  caflra fuerint  imperatoris :  fed  nohtv ,  urbem  nominavit  Proco- 
pius,  necalibieovocabuloRomani,  nifi  in  claris  civitatibus ,  ufi  funt.  VarianaipYoxima 

Aaa  in 


37o  GEOGRAPHIAE    ANTICJJJAE 

in  Itinerario  poft  xn  m.  p.  efl  :  adfcriptum  Schotti  editione  chara&ere  alio ,  quafi 
variet  lectio ,  Valeriana :  fed  abeft  hoc  additamentum  ab  Aldina.  Etiam  urbes  Varianam 
£c  Valerianam  Pyocopius  diftinguit :  conjungit  tamen  ut  vicinas. 

Urbs  Nicopolis ,  qua;  hodieque  fuperftat ,  in  hunc  tractum  incidit ,  fita  ad  jf-atrum  flu- 
vium ,  quod  Jornandes  in  Geticis  prodidit.  De  barbaro  Mcefiam  vaftante  agens  cap.  xviii. 
Nicopolim ,  inquit ,  accedit ,  qm  juxta  Jatrmnfiuvium  efi.  Et  quia  ad  oftium  hujus  amnis 
iita  eft ,  qui  ibi  Danubio  infertur ;  difcriminis  caufla  Nicopolis  ad  Danubium  vocatur ,  five 
adllirum.  Nummi  Caracallse  &  Diadumeniani  NIKOIIOAITAN  npoc.  ICTP^. ;  item 
Getae  &  Gordiani ,  NIKOnOxUTftN  nPOC  ICTPON,  Nicopolitarum ad  Iflrum.  Ammia- 
nus  Marcellinus  lib.  xxxi.  cap.  xvi.  Anchialos  cavta ,  & tempore  eodem  Nicopolis ,  quam  in- 
dicium  vifloria  contra  Dacos  Trajdnm  condidit  imperator.  Haiic  vel  Daciae  fuifle ,  vel  Mce- 
fias  ,  vicinam  tamen  Dacias  6c  oppofitam  ad  Danubium ,  verofimillimum  eft.  Thracise 
enim  Nicopolis,  ubi  Anchialus  eit  ,  longius  abeft  avi&oriaDacica.Anton.Bonfimis 
Rer.  Ungar.  Decad.fm.lib.  n.  geminam  tradit  Nicopolin ,  minoremtransDanubium, 
opus  Trajani  ;  &c  majorem  cis  flumen ,  ab  Hadriano  additam ,  cetera  ita  connexas  ,  ut 
folo  flumine  dirimantur.  Prona  hasc  ad  fidem  fuiit :  an  Vero  diftin£tius  a  veteri  fcriptore 
fit  ita  proditum ,  non  habeo  adfirmare.  Mirum  vero  neque  Antoninum ,  neque  aucto- 
rem  Tabulae  ejus  habuifle  rationem. 

Memorabilior  Oefcus  eft  ,  fic  Antonino  fcripta  &.  in  Notitia  Imperii  :  Ptolemato 
ofo-it^  Te/&*>fo£v ,  Oefcus  Triballorum  ,  quia  in  Triballorum  gente  fita  erat.  Procopio 
de  A edif.  lib.  i  v.  cap.  v  i .  1<tkoV  ,  Ifcus ,  qui  a  Danubio  reduxit  paullifper :  in  Tabula  Peu- 
tingeriana  Efcus ,  flumini  Efco  adpofita ,  qui  forte Plinii  lib.  1 1 1 .  cap.  xxv I .  Efcamus  amnis 
eft.  Gruterus  p.  f66.  n.  p.  natus  mesia  inferiore  domu  escum  -  -  Fluvius 
Efitts ,  five  Oefcus ,  veftigia  nominis  fui  in  Ifcha  five  Ifca  reliquit. 

In  eadem  ripa  fequuntur  Utus  fiye  Utum.  Cafu  fexto  enim  Antoninus Aldi  &  Imperii 
Notitia  in  Dacia  Ripenfi  Uto  habent.  Unde  vitium  Tabulae  Peutingerianae  deprehendi 
&  corrigi  poteft ,  qua  Vio  eadem  diftantia  ab  Oefco  expreflum  eft.  Plinii  fluvius  Utus  hoc 
oppidum  adluit ,  quod  ad  ejus  confluentem  neceffe  eft  pofitum  fuifle :  deinde  Securifca  An- 
tonini,  &  Notitias  in  Mcefia  Secunda,  qua  Cuneus  equitum  fiutariorum  Securifia  dicitur 
caftra  habuiffe.  Ex  utriufque  confenfu  iterum  Tabulam  emendamus ,  cujus  Securifpa  efh 
Excipiunt  Nova  in  Itinerario cum caftris Leg.  i  Ital.  qua^inTabulaWiV^zwfunt,  cum 
claras  urbis  infignibus.  Notitia,  quodmiror,  ad  Novm  in  Dacia  Ripenfi  recenfet ,  quas 
yero  fiiperiorem  Secwnfcam  pofuerat  in  Mcefia  Secunda.  Ptolemaso  funt  etiam 
No2#<,  Nova.  TabulamoxZ^/r#razexhibet:  NoiithlSAcEfi&SecundseCuneumequitum 
fcutariomm  Latns.  Quod  fequitur  Trimammion  Antonini  £t  Notitias  ;  Trimanium  Tabu- 
la?  ;  corrupte  Ptolemaeus  dixit  Te/^av/ov.  Male  fanum  eft  etiam  vocabulum  quod  infe- 
quitur,  Antonini,  ut  Aldus edidit ,  Sexantapriftu\  utSchottus,  Exantapriftin  :  Noti- 
tias,  Sexagintapnftra :  Tabulae,  Priflis.  Singulaeocafu,  quoleguntur,  fcripfi,  utde 
recto  planius  judicetur.  Tum  Tegr<&  funt  Tabulae :  Tegra  Notitias  ,  cui  Cuneus  equitum 
fecundorum  armigerorum  eft  Tegra. 

Apparia  Antonini  &:  Tabulae,  &  Notitiae  tam  Ecclefise  (nam  epifcopium  habuit) 
quam  Imperii.  Transmarifca  A.ntonini  &  Notitias  -,  Trasmarifca  Tabulse  j  Tfo^as^crK^ 
Ptolemrei.  Candidiana  Notitiaf:  Imperii  6c  Itinerarii ;  in  Tabula  Nignniana ,  quodex. 
maloforfan  eventu  eft.  Hine  nomenCandidianum,.  Galerii filium accepifle ,  ubi  vel 
natum  vel  educatum ,  conjeclura  Toinardi  eft  in  La&antii  de  Mortib.  Perf.  cap.  xx.  Pras- 
tgtea.  Teglicmm  Antonini ,.  quo  mlitet  Mcejtacfft-im^onit  Notitia  Imperii :  &  Doroprum 

Antp- 


Matfa.  X  IBER    II.     C  A  R  VIII.  -fjLi 

Antonini,  five  Duroflorum  Notitise,  &  Ptolemad  A^oVofov ;  Tabulae  Durofleron  cum. 
infignibus  urbis  nobilioris.     Itinerario  tefte  Legio  xi  cl.  ideft,  utNotitiaexplicat,  un- 
dearna  Claudia  impofit&£uit :  etiam  in  Notitia,  MilirescjttartiConflantiani.  Ptolemasum 
citavimus  fecunclum  Palatinum  codicem :  vulgati  A8ga?oXov  prasferunt :  quam  formam  <Sc 
Procopius tenet dicli iibri cap.  vii. cui  o\v^y,»rx  «d%?  $'lst*fliovoc  &o?q?oa& }&)  TMiSaftdi t 
munimenta  ad  Ifri  ripam  funt  Doroftolus  &  Sucidava.    Haec  Sucidava  Antonini ,  Tabulsc 
&  Notitiie,  PtolemEeq  quoqueeft  2«>«ef«W,  quae proximam  Axiopoiim habet ,  Ptoie- 
maei  a|i«VoMv  ,  eaque  ih  Itinerario  &  Tabula  huiic  locum  obtinet.     Ad  hanc  urbem  Pto  - 
lemseus  vult  definere  Danubii  nomen ,  incipere  Iflri ,  utfupraoftendimusinFluminibus 
Germaniae.     Succedunt  Antonini  itinere  Capidavd\  Tab.  Peut.  Calidava  ;    fed  prior 
fcriptura  verior ,  quia  etiam  Conftantinus  Porphyrogennetus  lib.  1 1 .  them.  i .  K«?n  Ja'j3« , 
Capidava  fcripfit :  fkCarfon,  quod  Ptolemaeo  etiam  Kd%<rov  eft ,  TabuteCarflttm  :  item 
Cion,  Biroe,  Trofmis ,  ubi  L^'o  I  Jovia  ftativa  habuitj  Tabulae  Troeflnis  ,  Ptolemaei 
T&<ruk.     Ovidius  tamen  etiam  Trofmis..    ExPonto  lib.  iv.  epift.  ix.  verf.  jp.  de  Flacco 
praefide: 

Hic  captam  Trofmin  celeri  virtute  recepit, 
Infecitque  fero  fanguine  Danubium. 
Ergo  Romanae  ditionis  fuerat  j    a  barbaris  intercepta  $   a  Flacco  recuperata.     Heic 
polteriores  principes ,  quum  dividerent  provincias ,  Mcefiam  Secundam  terminaverunt, 
reliquis  Scythiae  adjudicatis. 

Sunt  autem ,  quae  ufque  ad  Iftri  oftia  reftant ,  perpauca  numero :  Arubium  in  Tabula  -, 
in  Itinerario  Arrubium :  &  antiquum  oppidum  Noviodunum ,  itidem  Antonini  §€  Tabu- 
lae  j  N^o^vov  Ptolemaeo:  Novidunum  Marcellino  lib.  xxvn.  cap.xi.  [Valef.  cap.  v.]  & 
Nebiodunum  Lege  i  Cod.  Theod.  de  veftibus  oloveris ,  nifi  Nobiodunum  legendum  eft. 
Infequitur  Aegyfut  Itinerarii ,  five  Aegypfm ,  ut  in  vulgatis  Ovidii ,  five  ^egifm  feii  At» 
giffm ,  ut in  mss.  aliquot.  Ovidius  lib.  i .  ex Ponto ,  epift.  vm. 
Stat  vetus  urbs-,  ripa  vicina  binomink  Iflri , 
JHcenibus  &  pojitu  vix  adeunda  ioci. 
Cafpim  Aegijfus  (de  fi  ft  credimus  ipHs) 

Condidit  O*  proprio  nomine  dixit  opus. 
Natura  loci  munita  fuit,  interceptam  aThracibusRomanirecuperarunt.    Eodemlib, 
iv.  epift.  vii.  ad  Veftalem  praefidem. 

Non  negat  Aegiflbs ,  qm  te  fubeunte  recepta 
Jknjit  in  ingenio  nil  opis  ejfe  loci. 
Verum  fcripturam^^Jojefie  ,  confirmat  etiam  Porphyrogennetus  lib.  n.  them.  t. 
cui  in  prsefecl-ura  Myfiae  [poftalia]  funt  A^ffoAt?,  Komi$u$k,  K«^©-,  T^wV^»?,  Ko- 
fiioJxv©',  "Aiyios©*,  AAjwue/V.  Inter  AegifTon  Sclftri  oftia  Antonini  &  Tabulas  Salfovid 
eft:  poftxxuu  milliaejusdemTabulae^^o^,  locus ad oftium ,  ubi primum Ifter 
incipit  dividi. 

Heic  etiam  Pons  Varii  fuit  olim ,  quo  in  Scy thas  exercitum  trajecit.  Nepos  Miltiade 
cap.  III.  Perfarum  rex  Darius  Scythis  bellum  inferre  decrevit.  pontem  fecit  inlflroflumine^ 
quacopia4traduceret.  LocumpontisitafignavitHerodotuslib.iv.cap.  lxxxix.  o  vav-njceV 
S&?o$  toLg  Kvavioo;  SnY.nhacco;,  zntee  iSv  S  'l^y.  ftvot7TAwVot<;  3  dvot  t  Ttora^lv  Juwt»  fly,iPiuy 
Whoov  Svrv  S,otho6osw ,  j£  TrorotuS  •?"  ofu^evos,  an  ^  y/lQrtw  roi  $cfA,oiro&$*l?£%9  kQvyvvz.  Nava- 
Ik exercitus(cpi£1a\]<mzs§C  Aeoles  &  Hellefpontii ducebznl) praterveBus  Cyanetu  [infulas ,] 
retla  ad  Iflrumnavigavit ,  fubveftusque  duorum  dierumitmre  amari  7  fmcesflumims ,  ubi  in 

Aaa  2,  ojtia 


3y»  GEOGRAPHIAE    A'N  Tl  QJtfA  B  ' 

ofiiafcindi  incipit ,  pontejunxit.  Darius  interea  pedeftrem  exercitum  per  Thraciam  duxit 
ad  Iitrum-  Omnia  haec  funt  perfpicua ,  etiam  Straboni  adprobata ,  qui  lib.  v  1 1 .  pag.  211. 
ab  oftio  Sacro  ait  #v«7r*av ,  navigationem  adverfam  efie  ad  Peucen  cxx  fladiis  j'  f?  $  T(J 
K«T6»  p&g@j  IsrpiVs  to  ^yy,»  AtfgH©"  ,  ymrfci  ck/Vw  [ infulas  ]  occidentalem  partem  Darius 
pontemfecit. 

De  0/?/«  Iftri  nunc  dicendum  eft ,  quorum  nec  numerus,  neque  nomina  fatis  certa 
funt.  Ephorus  apud  Strabonem  di<5to  loco  ntvreisQpQv  Iftrum,  qutnque  ofiiis  exire  dixit- 
Diony  fms  Perieg.  verf.  301.  itidem  de  Iftro , 

n£VT#7J-c'pOIJ   VrtjyjiyCW  SAlC\Jo'uev(^*  f&A  njvjojv, 

quod  Feftus  Avienus  verf.  441.  interpretatus  eft. 

.  —  _ —  ora  per  ^quor 

(hiinque  vomptnt  amnem ,  qua  fe  procul  infula  Peuce 
Exertt. 
Plinius^oftialib.iv.cap.  x  1 1 .  eidem  flumini  dat.     Ifter,  inquit,  inPontemfexfiumim- 
bns  evolvitur.     Piures  feptcm  tribuunt.     Strabo  lib.  v  1 1 .  pag.  211.  iirTolsopQs  i$t ,  fieptem 
oflia habet.     Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  1 .  de  Iftro :  totidem  quot  Nilus  ofHis ,  fed  mbus 
tenuibus,  reliquis  navigabihbus ,  effiuit.     Ptolemceusetiamtotidemnumeravit.     Ammia- 
nus  Marcellinus   lib.  xxii.  cap.  xix.  feptem  oftiis  erumpit  mmare.     Caufla  varietatis 
opinionum  eft  ,  quod  alii  tenues  exitus  connumerant,  alii  excludunt  £c  prsetereunt. 
Nec  nomina  oftiorum  funteadem.     Quod  adauftrum  maxime  vergit,  perfevalidum 
6c  amplum  ,,  Sacrum  vocatur  ,   item  Peuce ,   ab  infula  quam  facit ,  ejusdem  nominis. 
Ptolemasus  lib.  1 1 1 .  cap.  x.  cMflct&ei  sopctTt  Kiyo^kvta  ligw  y  mwv, ,  infiuit  oflio  quod  Sacrum 
vel  Peuce  dicitur.     Quod  proximum  huic  ,  Ptolemaro  eft  Inariacium :    Plinio  8c  Mar- 
cellino  Naracuftoma  :    tertium  eisdem  Calonfioma  ,    quafi  pulchrum  ;   quod  jc«AcV  eft, 
oftium  :  qmrtum  Pfeudofloma:  quintum  exile  Boreum ,  Bc'§«ov ,  ftoma,  fextumAmmia- 
nus  Stenofioma  dixit ,  fi  falva  lecHo  eft :  Ptolemxus  fuum  feptimum ,  quod  extremum  eft  r 
Thiagolam  vocat ,  a  lacu  ejus  nominis  quem  tranfit  5  idque  vtiAov  ,   exiguum  1  Marcellino 
autem  fiptimum  ingens.     Strabo  de  eisdem :  Triaoftia,  i<$i%v;s  tw  lt%& ,  quaSacrumfubfe- 
quuntur  ,  parvafunt :  cetera  his  majora ,  Sacro  tamen  multo  minora.     Sic  inconftanter  vete- 
res  de  his  oftiis  cenfuerunt,  nec  forteillafempereademfuerunt,  fed  cum  temporibus  a 
ujt  in  Nilo  etiam ,  mutata. 

De  infulis  inter  oftia  quae  prodantur,  breviterattingendaputamus.     Strabo  ylvovTou 

p£T«|u  s^wojtwv  vjjo-/<J'gf ,  Sunt  inter  oftia  parva  infitU.     Mela  lib.  1 1.  cap.  xi  1.  Sex  funt 

infuU  intcr  Ifiri  oflia  :    ex  his  Peuce  notiffima ,  &  maxima.     Situm  Sttabo  paullo  ante , 

quum  de  Ponte  Darii  ageremus ,  oftendit,  intra  divortium  fuifle  ad  Sacri  oftiialveum, 

reduclam  vero  amariexxxftadiis.     Plinius:  PrimumofliumPeucesi  moxipfaPeuceinfuIa 

a  quaproximus  alveus  adpellatus.   Rurius  Strabo  eodem  loco :  srp cV  ¥  o^ /3o/\ aTpfAiyoi A tj  v  Jjo-©* 

lf)v  jjEleux^.  xczTxqsQVTts  £' ctvT*iv'Bcisci(>v.cii9. Y\iMwlvo\<ssij)<srtyo^iv^ylffot.vi  u4doftia[luYi\wagna 

esi  infula  Peuce :  quam  tentntes  Bafiarna. ,  Peucini  funt  cognominati.     Reliquae  minores  in 

fulaefine  nominibus  in  univerflim  a fcriptoribus ,  qui  fuperant ,  produntur. 

Maritima  oraMcefias  Inferioris  eft  inter  Iftrioftia&finesltociaeadPontumEuxi- 
num.  Ab  oftiis  prima  urbs  fuit  Ifirus  Antonini  6t  Eutropii  lib.  vi.  cap.  vi  1 1  j  Ifiros- 
Ammianilib.xxi  i.cap.  xix/kp©-  Stcphani Byzantini,& Peripli  Ponti  Euxini  cap.  1^7. 
6c  ex  antiquiorjbus  Scymni  Chii,  cujus  fragmentum  Lucas  Holftenius  cumNotisia 
Stephanum  relk  uit ,  cujus  verfu  z  1 .  dxuur... 


%  715' 


Mvjtd.  LIBER    IL    C  A  R    VIIL  373 


w*  •*. 


Ifp^  i&V    §  ZOTOlfJtS  SA«/3g  TXVOpoi 
------       ^tj   TStVTHJV  ^   7toA.IV 

M<A>jcnc<  XTi£tf<rw. 
Hoc  eft  :  Ifter  civitat  ab  Iftro  flttmine  nomen  accepit  :  &  hanc  urbem  Milefti  condidermt. 
Arriano  fub  finemPeripli  eft  'Uyiot  mKts',  Ptolemaco  I^ottoMs',  Melae  Hb.  ir.cap.  u. 
&  Plinio  iji.cap.  xi.  Iliropolis -}  Tabula  Peutingeri  HiftriopolU ,  lx  m.  p.aloco,  qui 
Ad  ftoma  ,  vocatur  ,  quem  ad  Sacrum  oftium  fuifle  Strabonis  fuffragio  confirmatur 
lib.  vi  1.  pag.  110.  *E?iv  isro  £  igg»  soy,otT®*''l?t@'  -noXl-xyiov  a>  7ttvT<st.x.oclot$  sotStoig,  Abeft. 
aSacro  oftio  oppidum  Iftrus  quingentis  ftadiis.  Quumautem,  ttoXI^viov  ,  parvum  oppidum 
vocat ,  ex  fuis  metitur  temporibus  :  nam  major  olim  8c  illuftrior  fuit.  Marcellinus 
dictoloco:  Iflros quondampotentifftma civitnu,  Geminaergohujusnominisforma,  Iftrus 
five  Iftros  -,  &  Iftropolis :  fed  prior ,  ut  vetuftior ,  ita  etiam  eft  frequentior ,  utpote  Scymni , 
Strabonis  ,  &  quem  Stephanus  fequutus  eft  >  etiam  nummi  antiqui  ISTPIBftN  ,  pro 
If&iwy  Jonice  ,  quod  ab5'k?@^  eft.  nam  ab  I^ottoKis  deducitur  Ic^ttoXitwv.  Colonia 
fuit  Milefiorum  ,  utScymnus,  Strabo,  &  Plinius  teftantur. 

SequunturTW*,  intervallo  xl  m.  p.  fecundum Peutingerianam  j  xxxvi.  fecundum 
Antoninum.  Ptolemseo  rffmt :  etiam  Plinio  &  Ammiano  prsedi&is  locis  ,  &  Mebs 
lib.  1.1.  cap.  1 1 :. Temi pluraliter :  utStrabonilib.vn.p. 22,0.  Toy-is >  Toytius.  Nummus 
Caracalke  MHTPon.  nONTOT  tomedx.  QuaformaetiamOvidiusufuseftlib.nl-. 
Trift.  eleg.  ix.  extrema ,  de  Media  fugiente : 

Inde  TomisdiBis  locus  hic;  quia  fertur  in  illo 
Membra  foror  fratris  confecuifejui. 
Unde  etiam  origo  nominis  vel  vera  vel  fabulofa  patet.     Idem  lib.  iv.  Pont.  epift.  xiv 
extrema.. 

Tam  mihi  cara  Tomis  ;  patrU  qu&  fede  fugatis 
Tempus  ad  hoc  nobis  hofpita  ftdafuit. 
Non  autem  voKfaviov  fiiit,  ut  Strabo  cenfet  -,  fed  urbs  illius  regionis  praecipua ,  indicto 
nummo  ^tboitoAis  ;  ScinTabulaPeutingeriana  urbium  clararum  &:  nobilium  infignibus 
ornata.     IncolseTemita.     Idemiv.Pont.epift.ix.verf.2i. 

Hoc  facit,  utmifero  favednt  adftntque  Tomita: 
&  gentile  Tomitanus ,  ut  lib.  1 1 1 .  epift.  v  1 1 1 . , 
Qua  tibi     -     -     .     -     .      - 

Dona  Tomitanus  mittere  pojfet  ager. 
ATomis  in  Tabula  xxxnu.  in  Itinerario  xxx  millibus  paffuum,  apud  Strabonem 
cclxxx  ftadiis  in  auftrum  diftzt  Calatis,  fiveCallatis;  fiveCallatia,  Strabo,  Mek, 
Plinius,  Eutropius,  Antoninus  Calatis  l  fimplici ,  Scylaci,  Scymno  Chio,  &  Peu~ 
tingenanasaucl:oriG?//^^,  littera  duplicata :  Ptolemseo-  Koe^etrUt ,.  Calldtia,  quseforma 
etiam  in  nummo  Gordiani  apud  Patinum  p.  372.  exftat.  KAAAATiANnN,  Colonia 
Heracleotarum  fuit ,  ut  Scymnus  Chius  8c  Strabo  tradiderunt,  Inter  Calatim  &  Tomos 
Eutropius  vi.  cap.  vi  1 1.  Parthenopolim  habet,  quam  Plinius  etiam  inMcefia  inferiore 
ponit ,  fed  obfcuris  nominibus  immiftam.     Forte  reduclius  quodammodo  a  mari  fuit. 

Nec  in  Itinerario,  nec  inPeriploPonti  &m>  YLot\ot7«$&  ,  a  Calati  ad  Dionyfopolim 
per  l  amplius  m.  p.  quidquam  memorabile  ruit ,  praeter  Bizonen ,  Bi^m^v  quce  lxxx  ftadia 
fjpra  Dionyfopolim  in feptemtrionem  erat :  fed  motu  terras  concidit.  Mela  lib.  1 1 .  cap: 
1 1 ,  Furf  heic  Bizjne  1  motu  term  inurcidit.     Et  Plinius  lib.  1  v.  cap.  x  1 1 .  Bizjwe  tena  hihm 

Aaa  3  vama** 


|74  GEOGR.APHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

ttfftvr.  In  Tabula  corrupte  Bibone  xn  M.  p.  fupra  Dionyfopolim.  Ipfa  Dionyfopolis 
■ariteaChww,  K^ave),  dicta,  ob  vicinas  vfidrm  <y/£v<re/?,  acjuarhmfcaturigj.nes,  ut  Scymnus 
Chius  principio  fragmenti,  &exilloStephanusrefertdeUrbibus.  An  vero  etiam  3^~ 
tiopoUs  dicta  fuerit,  ut  Pcriplo  Ponti  traditur,  SupfonuncScymnifragmentolegiturr 
dubitamus  j  quia  Plinius  idem  de  Crumnis  habet,  de  Matiopolinihil :  utvideaturex 
Martianopolis  illud  nomen/Trajani  ineadem  Mcefia  opere ,  enatum  longe  pofl  Scymnum 
fuiflc.  nam  etiam  Stephanus ,  qui  Scymni  verbis  utitur,  illud,  quod  de  Matiopoli 
eft,  ignorat.  Spuriusergo  verfus  ille  fragmenti  videtur ,  de  quo  plura  Ifaacus  Voffiusad 
Periplum.  Dionyfopolis  autem  Cruni  adpellati  fuerunt  ex  eo  ,  quod  Pontus  ad  illud  litus 
fimulacrum  Bacchi  adpuliffet ,  tradente  eodem  poeta  Chio ,  eumque  fequentibus  auclore 
Peripli :  Sc  chorographo  Byzantino. 

JReliqua  Mcefise  ad  Pontum,  ex  utroque  Periplo  llc  expedimus :  A  Dionyfopoli  ad 
Odcffitm,  ubi  portus  ,  cc  fladia.  Alter  Periplus  :  0<JV<roV  irohig  ,  b>  y  o^©-  v«u<r), 
tirbs  Odejfus,  in  qua  ftationavinmcsl.  Ammianolib.xxvi  i.cap.  IX.  OdyffuscG:^  ficut 
eciamPtolema:ooJV<ro'<,^  Sed  prceftat  prior  fcriptio  o«5V<ro?,  Odejfpts,  quae  Scymni  etiam 
&  Strabonis  efi  In  nummis  quoque  Caracallas  &  Gordiani  OAHCCElTfiN,  apud 
Harduinum.  Et  DiodorusSicuiuslib.xx.extremo:  notfihS-tv  m  Ofxosov  ,j  Keireci  ^sTdfu 
rjk  Te  A7roSKwvuw  >c^j  KoihocrloiA  (Cic  legendum  ,  non  rcLhotrlcu;)  Odejfum  tranjiit ,  qua  inter 
Apolloniam  O"  Calatin  fita esl.  Milefiorum  colonia erat.  Strabo ,  OJxosos  h^Mo-iUv »iroi,Y.%ti 
Odcffm  Milcfiomm  colonia :  &  Scymnus  principio  fragmenti. 

------      O^>j<r<rov  01  M«A>j<noi 

Kr  i^aciv  , 
Odcffum  Milefii  condiderunt,  Inde  ad  Hamum  montem ,  qui  in  Pontum  procurrit ,  ad 
cujus  radices  etiam  t?^@-  v*v<r),  ftationaviume&<i  ftadia  funt  Arriano  ccclx  -,  anonymo 
cclx.  Ab  Hemo  Mefemhnam ,  xc  ftadia,  five  millia  palTuum  fere  x  1 1 .  Peripliano- 
nymus  auctor  p.  l6l.  dvrx  x  MicrxpfieJx  7ro'?u?  ara^  r  vzsco^ei&v  £  K«Asf*£vs*  "hiy,*  y.eiy.iv^ 
tjj  0^:{i'«  ts  ^  tsj"  rjTaji  truvog/^e»  yx ,  i^cc  Mefembria  urbs  ad  radices  montis  ditti  Hamijita 
esi ,  ThraciaGeticaqmterracontermina.  Etiam  Ptolemaso  eft  Mg<r»jju/3e/#  ultima  Mcefias 
ad  Thracias  fines juxtaPontum  j  &  Melae  1 1 .  cap.  1 1 .  ac  Plinio  iv.  cap.  xi .  Mefembria : 
Herodoto  autem  lib.  iv.cap.xci  n.  MarafjtfieJtoi  t  Mefambna>  & in  nummis  Severi  $C 
Philippi  junioris  MEcAMBPlANnN. 

Hasc  in  Ponti  ora  ad  Mcefiam  Inferiorem  pertinent ,  quae  cum  iis ,  quibus  ripa  Iftri  efl 
culta  atque  condita  ,  ulteriorem  fere  omnem  partem  conficiunt ,  nec  ex  mediterraneis  ali- 
quidnotumeft,  praster Marcianopolim ,  ut  Marcellinus  ait  lib.  xxvn.cap.  iv.  aforort 
Trajaniprincipis  ita  cognominatam,  Vulgo  in  litore  eamdem  poflierunt ,  Itinerario  Anto- 
nini  in  errorem  inducente,  quointer  Odeflum  Sc  Anchiaium  Marcianopolu  vifitur.  Verum 
major  fides  eft  Peutingerianas  Tabuke,  in  qua  aDuroftoro,  defle&enteabripaitinere 
ad  Odeflum  verfus ,  xx 1 1 1 1   m.  p.  ab  Odeflb  fic  reducla  in  mediterranea  eft : 

Durojioro  --«••:•- 

Palmatk  XIIII. 

Marcianopoii  XLV. 

Pamffo  XII. 

Odejfo  XII. 

Thracia;  Mcefisene  adfcribas ,  dubitare  poffis ,  fi  Zofimi  verbalib,  iv. cap. x. infpexeris 

obiter  ,    dvras  m\  ^  lAoi^ctv^WQMcog ,  »J  myi^ruv  b>  ©p«'i«j  ffohiwv  isi  ,   Sj&reJfiw  ,  ipfi 

MarcianopoU  degens ,  qm  urbium  Thracia  ma-xima  ett.  Verum  de  Valente  imperatore  agit  9 

cujus 


Moefia.  LIBER    II.    C  A  R  VII  I.  377 

cujus  astate  Thraeia  ad  Iftri  ufque  oftiaprorogataerat,  necfbkraMcefiaminferiorem, 

fed  Scythiam  quoque ,  id  eft  ad  oilia  regionem  comple&ebatur ,  uti  ex  Sexti  Rufi  cap.  ix. 

liquet :  ante  divifionem  vero  provinciarum  novam ,  a  Diocletiano  vel  Conftantino  infti- 

tutam  ,  ipfe  Zofimus  aliter  judicavit ,  de  Claudio  Gothico  fcribens  lib.  1.  cap.  xli  1. 

•sfyQik&Qviis  5  j   ^  33ii  MugyjxvS  aroAiy »'  »j  Mwi«  iflv,  dvMftotmg ,  vj^  ravryig %l$ua(>Tc'vTtgi 

esrAsov  ezari  to  tX}o<tu).      Progrejfi  vero  [Scythas]  &  Marcianopolim  delati ,  qua  Moejia.  civitas 

eft  9ac  ne  illa  qmdcm  potiti ,  navigarunt  ulterim.  Ammianus  quoque  Marcellinus  dicto  loco : 

Dein  Myfia  [id  eft  Mcefia]  ubi  Marcianofolis  es~i.    Et  Trebellius  Pollio  in  Clandio  cap.  i  x. 

Pugnatum  efi  apud  Moefos ,   0~  multa  prcelia  fuerunt  apud  Marcianopolim  ,  multi  nanfragio 

yenerunt.  Atexhis,  &  modo  adlatis  Zofimiverbisexlib.  i .  videtur  nihilominus  adftrui , 

maritimam  Marcianopolim  fuifie.     Verum  navigarunt  quidem  barbari :  ubi  autem  opu- 

lentiorem  urbem  cognoverant  ,  exfcenfione  facia ,  per  viginti ,  &c  amplius ,  pafluum 

millia  eo  ufque  excurrere,  ik  oppugnare ,  £c  quid  non  gravius  ?  cupiditas  prsedas  coegit. 

Si  Claudii  prceiia  ad  Marcianopolim ,  aut  inter  hanc  urbem  &c  mare  iunt  facla ,  utique  vicli 

ad  naves  refugerunt ,  ut  vel  tempeftate  perirent ,  vel  naves  regere  turbati  clade  Sc  fuga  non 

potuerint:  nifi  illud  Pollio  naufragium  refpexit  ,  quod  Zofimus  Joco  dicto,  &exillo 

Suidasinvoce2:itu9-<34;,  defcripferunt ,  quum Marcianopolim fruftra oppugnaffent ,  ulte- 

rius  navigaturis  accidifle  ,  ut  in  anguftiis  Propontidis  impetu  fluentis  maris  naves  eollide- 

rentur  <k  magna  pars  cum  hominum  tum  navigiorum  periret.     Quod  fi  licet  etiam  reccnti 

teftimonio  uti,  adfero  fummi  viri,  Lucas  Holftenii,  qui,  quum  Ortelius  in  Thefauro 

fcripfiffet ,  fitam  hanc  urbem  effe  a  d  pontum  euxinum  ;  adnotavit ,  Falfum.     Efi 

nunc  quoquecelebris  civitdA  Bulgaris ,   Vreslaw  dicJa ,  quafi  civitM  illuHris. 

Nominis  quoque  rationes  attingendas  funt.  Ex  Gra^cis  Suidas  Mo^KiavasroAjir ,  Zofi- 
mus  MotgKieivS  7ro%g  divife  3  etiam  Nicenas  Synodo  Piftus  epifcopus  Moi^KiocvS  srcAsw? 
fubfcripfit ,  &;  fic  quoque  in  Actis  Gelafii  pag.  ff.  Ex  quo  ferme  dubitare  ccepit  de  fide 
Marceflini  Cafaubonus  inPollionisClaudiumcap.ix.  Debuifei,  inquit,  MoǤxjtfvif? ,  fi 
fides  Ammiano,.  AtpropterGraeculorumfcripturamnolimMarcellini,  gravis  au6loris3 
fidem  in  dubium  vocare.  Incuriofi  enim  illi  faepe  in  his  nominibus  funt.  Fafli  ipfimet  , 
Helenopolim  Bithynias  ab  Helena,  Conftantini  matre ,  nomen  ducere  :  nihilominus 
EAgvsWoAivfcripferuntSocrateslib.  i.cap.xxxix.  Cedrenus  tam  Parif  ed.  p.  zyy.  quam 
Bafil.  p.  243.  qui  etiam  addit  2$$.  %  jwjjt&^  proper  matrem  EAevasroAiv  vocari:  &  Anna 
Comnena lib.  xv.  pag. 463 .  &  Conftantinus Porphyrogennetus lib.  1 .  them.  v.  Diligen- 
tioresvero,  Philoftorgiuslib.  1  i;cap.xi  1 1.&  Sozomenus  lib.  11. cap.xxxiv.EAEvsVoAis 
fcripferunt.  Sic  quoque  veteres  M^j«voVoAj?fcripfifIenummipluresteftesfunt,  Sept. 
Severi ,  Juliae  Domnas  ,  Caracallae  ,  Elagabali  ,  Alexandri  ,  Gordiani  ,  qui  omnes 
MAPKlANOnOAElTnN  prseferunt,  nullus  cum  » diphthongo.  Marcianse  autem ,  Tra- 
janiforori,  hanc  urbem  imputari ,  etiamjornandesconrlrmat,  deReb.Get.cap.xvi, 
dequaauguftafeminaPliniusPaneg.  cap.  lxxxiv.  confulatur ,  &  quas  ibi  ex  fornice  An*» 
conitano  (apud  Grut.  p.  247.  extr.)  fubnotavimus ,. 

DIVAE 
MARCIANAE     AUGV 
SORORI     AUG. 

Non  ei^go  indigna  fuit ,  cujus  nomini  etiam  urbes  a  fratre  augufto  dedicarentur. 

Obfcura  funt  oppida  ,  quae  in  Tabula  utrimque  Marcianopoli  adjunguntur ,  Palmatt 
&  Paniffum ,  nifi  quod  Ptoiemasus  inter  Odeflum  &  Mefembriam  Panjfi  fluminis  oftia  ha- 
het.  Ipfa  autem  pars  Moefia^  Inferioris ,  quae  inter  Pontum  ,•  Iftri  oftia  6c  Hseraum  mcn- 

XXXSL* 


GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

tem  cft,  etiam  Pontus  fuit  dicta,  ut  urbem  Tomos  MHTPon  noNTOT.  metropolim 
Tcmi  in  nummo  Caracallae  vocari  fiipra  intelleximus :  &  Ovidius  lib.  v.  Trift.eteg.x, 
ineunte : 

Ut  fumm  in  Ponto  ,  ter  frigore  ccnflitit  IJiet. 
Pofteriori  aevo  provincia  heic  nova  conftituta ,  £c  Thraciae  adje-cta  fuit ,  qucz  Scythia  t  a 
Scythis  &  Getis  incolis ,  adpellabatur ,  licet  maritimae  pleraeque  urbes  eflent  Graecorum 
coloniae,  id  eft  Milefiorum  vel  Heracleotarum.  DeGmVverohabitatoribusplenafunt 
Oy  idiana  carmina.  Sed  ad  citeriora  refleclamus ,  mediterranea  Inferioris  Mcefiae  a  fini- 
bus  Superioris,  ubi  ceflavimus  fupra ,  peiiuftraturi  breviter. 

A  Turribus  Superioris  provinciae ,  proxima  funt  Meldia  in  utroque  itinere :  unde  xxim 

pafluum  millibus  venitur  Serdicam  flve  Sardicam.     utroquemodoenimfcribitur,  vocalj 

prima  &  fecunda ,  etiam  in  ipfls  antiquis  monimentis  ambigue.    Nummus  Diadumeniani 

apud  Harduinum  CAPAIKEilN.     Alius  apud  illuft.  Spanhemium  p.  1 8  r.  O  T  A  n  1 A  c 

cepaikhC.     Ptolemaeus  &  Theodoritus  (H.  E.  lib.  n.  cap.  iv.)  2Ǥ<W:  lapisRomanus 

Grut.  p.  5*40.  civitate  serdica  :  Tabula  Peuting.  sertica  ,  prave  t  pro  d  adfumpto. 

PJures  Latini  Serdica ,  Ammianus  ,  Sidonius  ,  &auCtoresleguminCod.  Theodofiano, 

quarum  multae  funt  Serdict,  pradertim  a  Conftantino ,  datae.     At  tamen  Eutropius  de 

Galerio  :  in  Dacia  haud  longe  a  Sardicanatm'.   &  SulpiciusSeverus  Sardica  &  Sardicenfts ,. 

deconcilioibicongregatodiflerens.     Difflcilior  fitus  inventu ,  feu  regio  &  fedes ,  inqua 

fuit  urbs nobilis.     Ptolemaeus  Thraciae  mediterraneae  urbibus  adnumcrat.  Juvatur  veteri 

inicriptioneapudGrut.p.f^o.  nura.z.NAT.  thrax  civitate  serdica.  Facileautem 

ad  conciliandum  eft,  quod Eutropius dixit ,  inDaciahaud  longeaSardica:  StTheodo- 

litus  diclio  loco ,  SetgtFajj,  l7&v£/ajj  ttoA*?,  $  Axkuv  thns  pjT^oVcA.»?,  Sardica ,  urbs  Illyrica, 

tnetropolis  DacU.  Dacia  enim  haec  Aureliani  eft ,  detracla  Mcefiee ,  quod  ex  Eutropii 

lib.  ix.  cap.  ix.  fit  clariflimum.     Eadem  Dacia  eft  pars  Illyrici  magni ,  quod  in  orientale 

&  occidentale  divifum  erat:  hujus  Sirmiumj    illius  Sardica  caput  &  metropolis  fuit, 

ctiam  fpeciatim  Daciae  mediterraneae :  de  quibus  in  Geographia  medii  aevi  dicemus.  Id 

crgo  difputandum  eft ,  utrum  Sardica  Mcefiae  inferioris  fit ,  an  Thraciae  finibus  adfcriben- 

da.     QuodThraces  nobiliores  erant  quam  Mcefi,  etiam  potentioresj  'facile  adducor 

ut  credam ,  fines  Thraciae  aliquando  in  Mcefiam  fuifie  propagatos.     Sic  Sardicenfis  ille 

miies  in.praedicta  infcriptione  ,    qui  (enationeThracem  md\mt ,   quam  Moefum  cenferi, 

videtur  majorem  bellicoforum  Thracum  ,    quam  ignobilium  Mceforum  gloriam  am- 

biifle.     Itinerario  Burdegalenfi ,  quod  etiam  Hierofolymitanum  dicunt,  Scrdica -pom* 

tur  inMcefia,  6c,  interjecHs  aliquot  mutationibus  &  manfionibus  per  xlvi  milliapaf- 

fuum ,  tandem  adfcriptum  eft ,  Finis  DacU  cjr  ThracU.     Situs  autem  utroque  itinerario 

eft  ejusmodi ,  ut  in  Mcefiam  potius ,  quam  in  Thraciam  cadat ,  immenfis  Haemi  mon- 

tibus  a  Serdica  disjunctam.     Itinerum  rationes  ducunt  in  locum  ,   ubi  urbs  celebris 

Turcorum  eft  Sojia ,  Bulgaris  indigenis  vocata  Triadizza.     At  haec  ipia  eft  Sardlca  vete- 

-  rum  recentiumque  fuffragiis.     Cedrenus  pag.  pj$,  (ed.  Baf.)  fub  Bafilio,  Tz.imifc<sfuc- 

cejfore,  TejdSn^a  ixahou.  "Zk^im  zTrwvofjixscu  ,    Triad.it  za  olim  Sardica  vocata  fuit :  quod 

ctiam  Michaelis  Glycae  annales  fub  Conftantino  M.  de  Sardicenftconcilio  confirmant. 

Recenti  au&ofitati  Lucas  Holftenius  (7#  Ortel.)  tuendae  par  eftj  unus  inftar  omnium. 

Incrementa  urbs  a  Trajano  accepit ,  quod  UlfU  cognomen  in  nummis  teftatur :  ante  il!a 

tempora  nulla  ejus  memoria  exftat. 

A  Serdica  in  Itinerario  Antonini  locus  proximus  eft  Burburaca ,  in  Burdigalenfi  Btrra- 
gp-a,  pravato  vocabulo  alterutro :  quae  fequuntur  in  Mcefiaper  xxvi  milha  ,  Sj>arata9 

Iliga  , 


Datia.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    VIII.  37/ 

Iliga,  Soneio\  ufque  ad  finesDacise  ScThraciac,  ignota  funt,  ideoque  anobisetiam 
transmittuntur :  Antoninus  alia  habet  5  Peutingeri  Tabula  itidem  alia ,  fed  neque  cer- 
tiorafunt,  neque  nobiliora.  Inde  iter  dirigitur  Philippolim ,  perLiniM.p.  qusehaud 
dubie  propria  eft  Thraciaz.  T^vo/3©-  ,  Ternobus  ,  regia  Bulgarorum ,  laudata  a  Pa- 
chymere  lib.  v.  cap.  v.  5clib.  vi.cap.vii.feq.&aGregoralib.m.pag.  iS.eadem  TeJvct* 
/3(^,  Irwabus  Chalcocondylaelib.  1.  pag.  14.  in  medii  aevi  Geographia  confiderabitur. 

D    A    C    I    A 

PROVINCIA     TRAJANI. 

Mcefiae  explicatse  conjun&am  volumus  Daciam  ,  quam  Trajanus  qui  in  provinciac 
formam  redegit ,  ponte  admirando  cum  Mcefia  conjunxerat.  Patet  ilia  inter  Danubium 
Sc  Carpates  montes  a  Tibiflb  five  Tibifco  ufque  ad  flexum  Danubium ,  id  efl  in  feptemtri- 
onem  fe  convertentem ,  ut  inde  recto  tractu  ad  oftia  8c  ad  Pontum  deferatur :  in  ipfo 
feptemtrione ,  pofl  Carpaten  montem ,  Tyra  amne ,  qui  nunc  Dnielter  eft ,  terminabatur. 
Addimus  ab  occafii  regionem  inter  Danubium  Sc  TibifTiim  fitam  ,  qua?  proprie  quidem 
non  fuit  Dacorum ,  fed  Jazygum  Metanafiarum  \  propter  vicinitatem  vero  ,  &£  morum 
fimilitudinem<:ommodifnme  cum  Dacia  conjungitur. 

Flumina  Dacias  pauca  nominibus  fuis  funt  cognita :  Danubius ,  terminus  inter  Mcefiam 
Daciamque :  Tibijcus  ,  Tlfii<ni®j  Ptolemsei  ,  qui  veteri  infcriptione  apud  Grurerum 
pag .  448 .  num .  3 .  Tibiffus  vocatur :  quod  monimentum ,  quia  infra  etiam  ufuri  illo  fumus  , 
integrum  huc  transfcribimus : 

M.    PAPIRIO     M.     F.     COR 

PRAEF.     COH.    I     PANN.     IN    DACIA 
s  PRAEE.  RIPAE  TIBISSI.  DANUVII 

CURATORI  PONTIS  AUG.  IN  MOESIA 

II.  VIRO  POP.  PLEBSQ,  ULPIAE  TRAJA 

SAR.     PATR.    H.     M.     P. 
Plinius  lib.iv.  czp.xn.Pathyfum  vocat>  Ravennas  anonymus  lib.  iv.  cap.xiv.Tibifiaml 
Ex  Carpatibus  decurrens  fupra  Savi  confluentes  Danubio  mifcetur ,  vulgo  nunc  Teiffe 
di&us.     Recipit  fluvium  exDacia  tranverfe  adlabentem,  qui  vulgoMarocz.  vocatur, 
a  Ptolemazo  lib.  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  videtur  ?a^v ,  Rbabon ;  a  Strabone  lib.  v 1 1 .  pag.  211. 
Wp«r(^ ,  Marifus  adpellari ,  quamvis  uterque  in  eo  aberret ,  quod  in  Danubium  deri- 
vat ,  qui  deducendus  in  TibifTum    erat.     Idem   Marifia  Ravennati    dicitur.     Non 
equidem  ignoro  ,  Marifum  Strabonis  quosdam  Marchum  Quadorum  interpretari  ,    a 
quibus  ut  diffentiam  ,   ipfa  mihi  Strabonis  verba  perfuadent ,     Ait  enim  pg  Si  »Wv 
[rsT«v]  fluere  per  Getas.  paullo  ante  autem  Getas  ita  collocaverat ,  ut  Dacis  ab  oriente 
effent ,  quod  de  Quadis ,  id  eft  Moravis ,  intelligi  nequit.     Sargetia  Dionis  in  Trajano, 
adluens  Sarmizogscthufam  ,    poft  Ulpiam  Trajanam  dictam  ,  a  Rhabone  excipkur. 
Proximum  ab  hoc ,  fed  ex  intervallo  non  mediocri ,  Alutam  flumen  ponit ,  quinomen 
contracle  retinet ,  vulgo  Alt  five  0lt  dichis  a  Germanis  atque  accolis.     Itidem  ex  jugis 
Carpaticis  ortus,  multisque  au<5tus  minoribus  fluviis,  inter  Pontem  Trajani  &  Nico- 
polim  inDanubiumexoneratur.     Multis  prartermiflis,  quorum  antiqua  nomina  latent , 
Ptolemseus  tandem  'I^cov,  Hierafum  eo  traclu  ducit,  ut  non  alius  poflit  effe ,  quam 

Bbb  Wala- 


j7'8  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Walachorum  Pruth ,  qui  Danubio  ,  tum  Iftri  nomen  adepto ,  inter  flexus  di&os  mifce- 
tur.  Extremus  Tjrai  eft  ,  fupra  etiam  in  Sarmatia  defcriptus ,  ille ,  ut  Ovidius  ait 
lib.  iv.Pont.epifl.x. 

-     -     -     nullo  tardior  amne  Tjras. 

Dacorum  nomen  putat  Strabo  lib.  vn.pag.  no.efle  idem  quod  Davorum  in  comoediis , 
quia  Daci  Getis  fuerint  finitimi.  Ut  ergo  fervi  Geta  apud  comicos  fint  ex  Getarum  gente: 
ita  nomen  Davi  ex  vicina  natione  Dacorum. 

Populos  Dacorum  poft  Jazjges  Metanaftat ,  qui  difcriminis  caufla.  ita  cognominantur, 
ut  ab  Jazjygibus  ,  qui  in  Sarmatia  ad  Euxinum  Pontum  funt  ,  diftinguantur  j  fupra 
Danubium  qui  Ptolemaeo  memorantur ,  ignobilesprorfusfunt,  Saldenfii,  Ciagifi  ,  Pie- 
phigi  •  etiam  qui  medio  traclu ,  Albocenfn  ,  Potulatenfii ,  Burridcn/ii ,  Cotenfii ,  &  alii, 
qui  praster  nomen  nihil  adferunt.  Septemtrionales  paullo  notiores  fimt ,  Anarti ,  de 
quibus  ipfe  lib.  iii.  cap.  vi  I  i.deDacia:  dfKriKuruTci  ph  dpxoiAivcis  i&ro  «W^wv,  *Avug- 
to/  ,  maxime  fepterntrionales  ,  fi  ab  occidente  incipimus ,  Anartifunt.  Prope  ergo  Tibis- 
fum  habitafie  necefle  eft.  Hi  Anartes  funt  Cadari  lib.  vi.  cap.  xxiv.  Hercimafilva, 
inquit,  oritur  ab  Helvetiorum&  ISfemetum  O"  Rauracorumfinibus ,  reBaquefiuminisDanu- 
bii  regione  pertinet  a  d  fines  Dacorum  Anartium.  In  medio  reli£tis  Teurifcis ,  ortum  verfus 
flib  Hierafo  fluvio  habitarunt  Jaffii.  Infcriptio  ftatuse  Antonino  Pio  dicatse  apud 
Gruter.  p.  2 ^p.  num.  S.prazfert  cum  dedicatoris  nominepRAEF.  m.dacorum  jassior. 
id  e§.jrffettus  municijii  Dacorum  Jaffiorum.  Quum  vero  receptum  poftea  fuerit ,  ut  op- 
pida  fliarum  gentium  nomina  induerent  j  credibile  plane  eft ,  caput  Walachorum  Jajjj , 
&  ipfum  quoque  in  Dacia  veteri  fitum  ,  efleilludjafliorummunicipium,  incujusloco 
fere  Ptolemasus  Petrodavam,  vetusnomen,  pofuit.  ConfentitnobiscumLuc.Holfte- 
nius  in  Ortelium  p.  96.  Dacorum,  inquit,  Jaffiorum  meminit  infcriptio  apudGruterum. 
Forte  Jaffi  Walachi.  Mons  longo  traclu  Daciam  &  Jazygum  regionem  a  Sarmatia  feparat , 

\  Ptolemseo  diclus  K«p7r«T>j? ,  Carjates-t  fingulari  numeroj  in  verfione  Latina  Carpatus  , 
errore  ,  quod  Ptolemasus  aliquoties  KapjraT»  obliquo  cafu  formavit  :  qui  vero  ejusdem 
libri  cap.  vi  1.  fcripfit  utfa  t  Ketfir*Tw  to  l^ ,  fiib  Carpaten  montem.  In  Tabula  Peutin- 
geriana  funt  Aljes  Bafiarnica ,  montes  inter  Poioniam  &"  Ungariam  Transfilvaniamque 
procurrentes. 

Ab  his  montibus,  tamquam  antiqua  fede,  videntur  Carji ,  five  Carpiani,  populus 
transiftrianus  ,  nomen  trahere.  Solus  Ptolemceus  lib.  1 11.  cap.  v.  dixit  Kot^iavsV, 
Carpianos  .*  qui  poft  eum  fcripferunt  tantum  K.donw ,  Carjos.  Ille  vero  y.eraj;»  TIivkIvcov 
;^4  MH{)i)w  Koi^iav^  ,  inter  Pcucinos  <£r  Bafierficus  Carpianos  collocavit.  Et,  Eutropius 
lib.  ix.  cap.  xv.  extremo  cum  Bafternis  conjunxit.  Carjis ,  inquit ,  &  BafiernisfubaBu. 
Zofimus  lib.  1.  cap.  xxxi.  me)  r^Wfov,  circa  Ijirum,  trans  fiumen  tamen,  pofuit ,  ut 
degentibus,  qui  conjunguntur ,  patet.  Sed  jamtumegreffifedibusRomanasprovin- 
cias,  quasDanubio  finiebantur,  fub  Gallieno  infeftabant ,  etiam  paullo  ante  Philippus 
Arabs  35rl  K«'^x?  e?gfo&M»  >  contra  Carpos  expediticnem  {rc&epit ,  qui  jam  cceperant 
?ti  zrg&i  r  "irpcv ,  vicina  Damibio  loca  populari ,  quod  idem  Zofimus  lib.  1.  cap. xx.  adnota- 
vit.  Et  ante  Philippum  fub  Maximo  k  Balbino ,  ut  Capitolinus  in  his  cap.  xvi.  obfervat, 
fugnatum  a  Carjis  contra  Mosfos  fuit.        Poftea  Aurelianus ,  ut  Vopifcus  refert  cap.  xxx^ 

i  Carjorum  cojia*  adfiixit .  fed  partem  viclorum  m  citeriorem  ripam&RomanumfoIum 
traduxit.  Aurelius  Viclor  in  Diocletiano  :  tnterea  cxfi  Marcomanni  ,  Carporumcfue 
■v.&no  translaia  owmis  in  nofimm  fohm :  cujus  fereparsjam  ab  Aurclianoerat^     EtAmmia- 

nus 


Vacia.  LIBER.    II.    C  A  P.    VIII.   '  $79 

nus  lib.  xxvni.  cap.  n.de  Diocletiano  idem  confirmat.    Car^os ,  iiiquit  ,  amiquis  excuos 
fedibus  Diocletianus  transtulit  in  Pannoniam. 

Jazygum  qusedam  oppida  Ptolemasus  nominavit ,  Partifcum  ,  Pejfum  ,  Candanmm, 
Trijfum,  fed  nobis  omnia  ignota :  fupra  quas  in  feptemtrione  Gormanum ,  vel,  utaliilc- 
gunt  5  Bormanum  ponit  ,  quod  Steph.  Zamofius  Cafchoviam  interpretatur.  Ultra  Tibif- 
fum  in  ripa  Danubii  Ptolemarus  nihil  habet :  aliqua  vero  Tab.ula  Peutingeri ,  ex  qua ,  e 
regione  Cupparum  incipiendo  ,  notantur  Arcidava ,  Centum  putea,  Berfovia^  <k  aiia  : 
item  poft  Aegetam  Mcefise ,  Drubetis  9  Amutria,  Pelendova  ,-Caftranova ,  Romula,  Ac,i- 
dava  y  Rujidava ,  Pons  Aluti*  Hxc  ergo  ufque  Alutam  finvium  ,  fed  exigui  uilis  plera- 
que ,  quia  hiftorias  eorum  ignoramus. 

Pons  Trajani in  Danubio  faclus ,  de  quo  in  Moefia  diximus ,  heic  repe.tendus  eft.  Hoc 
traduinPeutmgerianaeftP^^^^,  fedlongiusredu&isabripa,  undeiterxvM.  p, 
eft  Sarmategte  ,  quae  videtur  fcripturae  itaooropendionotata,  legendaque  Sarmategetufe , 
quodcaputDacorumfuit.  Quodfieft,  pontem  illum  ye.l  in  Sargetia  amne ,  velinRha- 
bone  five  Marifio  fuiffe  necefle  eft.  In  antea  produ&a  infcriptione  ex  Gruteri  pag.  448. 
erat  curatori  pontis  aug.  in  moesia  ii.  viro.  Putares  ad  mirabilem  iJlum  Da- 
nubii  pontem  pertinere ,  quia  in  Mcefta  adjiciatur :  nifi  illud  cum  1 1  viro  legendum ,  poft 
quod  fubfequitur ,  quod  aptum  connexioni  fit.  An  vero  ille  Pons  Augufti  in  mediterranea 
Dacia  tantx  dignitatis  fiierit ,  ut  curatore  opus  eiTet ,  rurfuseftquoddubitenuis.  Utrum- 
que  adferre  nottrarum  partium  vifum  eft ,  ut  unicuique  judiciuro  &  arbitrium  relinquatur. 
Sed  a  principio  id  eft  Tibiflb ,  in  mediterraneis  quoque  eft  ordiendum. 

Obfcura  nomina  funt ,  quas  Ptolemaeus  inter  Tibifium  &  Rhabonem  habet ,  Dicrna, 
LiziftS)  Argidava,  Zurobara,  &  pofitio  plane  incerta  ,  quia  nec  Rhabonis  confluentes 
Ptolemasus  cognovit ,  quos  perperam  in  Danubium  deduxit ,  quum  ille  Tibiflb  fluvio  mi- 
fceatur.    Prope  confluentes  ejus  fuit  Ttbiftum  Vtohmxi^  quodetiam  in  Tabula  Peutin- 
geriana  livtfci  nomine  exftat.    In  feptemtrione  prope  Anartos  ponit  Ulpianum ,  cujus  vel 
fblum  nomen  eft  illuftrius.     Adjacet  ab  ortu  Napuca,  TSoiTtMot,  Ptolemaso  ,  quamjac. 
Sponius  Erud.  Antiq.  Mifcell.p.  i68.cumThomaReinefioputateamefle,  quae  hodie 
Claufenburg  adpellatur ,  quialapisejusurbisinfcriptum  habeat  coL.  nap.  ideft,  colo- 
niaNapucaCiveNapucenJis.  VideTh.ReinefiiclafT.  1.  infcriptionem  clxviii  pag.  lSf, 
InTabulaPeutingerianaeftiV^o^i  6c  Lege  1.  Dig.  de  Cenfibus  eft  colonia  Napoc enfts , 
etiam  vocali  tertia :  Vicina ,  immo  proxima  apud  Ptolemseum  Patruijfa:  &  tum  Salina , 
ZasA7y«r,  quaeetiaminTabulaadparent,  xn  millibus a Patavijfa ,  quas  videtur  Patruijfa 
Ptoleman  eile,  in  occafumverfusremota.    ^//^autemhasapudTondamfunt,  ubifal 
efFoditur  ,  Zamofio  teftante  Anale£fc.  cap.  ix.   Inde  poft  xx  1 1 1 1  millia  Napoca ,  quas  fi 
eadem  ac  Ptolemad  Napuca  Sc  doctiorum  hominum  Claufenburg  j  neceife  eft  ut  Tabulas 
in  hoc  transdanubiano  tractu  alias  plagastribuamus,  &quaeillainortumporfigit,  co- 
arclata  inter  montes  atque  flumen  j  magis  in  feptemtrionem  convertamus.   Sic  etiam  Pa- 
rolijfo  rationes  conftabunt ,  quodinTabulaextremum  eft  ,  in  ortum  folis  verfiis :  Ptole- 
mseo  fupremum  in  feptemtrione.    Hic  nmfoMosov ,  Paroltjfum  vocat :  Tabula  Porolijfnm : 
lapis  antiquus  apud  Sponiump.  193.  Paralifum,  quam  non ignobilem  urbem  fuifle,  ex 
'  dignitatibus  quas  Coccejus  in  ea  obtinuit ,  manifeftum  eft.  Incifuln  illi  lapidi : 

COCCEJO     [JMBRIAVO     DECURIONI     AUGUR 
tf  ITEM    PONTIFICI    CIVITATIS    PARALISENSI- 

UM    PROVINCIAE    DACIAE     COCCEJUS    SE- 
VERUS    FILIUS    PATRI    PIENTISSIMO. 

Bbb  1  Dodif- 


38o  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE. 

Do£liflimus  Sponkis  addit :  Civitatis  hujws  Dacia  Paralifenjium  meminijfe  aliquem  antiqunm 
aeographnm ,  non  futo :  at  jam  Sc  Ptolemad  Sc  Tabulae  Peutingerianae  teftimonia  protuli- 
jnus.  «S/^^^Ptolemcei,  Lazio  indice ,  videtur  multis  efle  Enyedinum  oppidum :  alii 
ad  Marifi  &  Tibifli  confluentes  reducunt.  Pontem  arguit  Ptolemaei  Zeugma ,  ipfius  nu- 
meris  ita  pofitum ,  ut  vel  in  Rhabonem  cadat ,  vel  in  Sergetiam ,  antequam  hic  Rhaboni 
infundatur.  Qui  curatius  adhuc  Tabulas  pinxifle  videntur ,  in  flexu  Marifii  five  Rhabo- 
nis  pofuerunt :  quod  non  abhorret  a  loco  Tabulae ,  quem  paullo  ante  oflendimus ,  infigni- 
tum  Ponte  Augufi ,  xv  millibus  ante regiam  Dacorum. 

Hax  regia  urbs  ampliflima  fuit ,  ad  flumen  fita  Sargetiam ,  quod,  averfoalveo,  the- 
fauris  defoflis  induxerat  Decebalus,  rexDacorum,  quumaTrajanopremeretur,  quod 
Dio  Caflius  in  hoc  principe  narravit.  Urbs  barbaro  nomine  a  Ptolemaeo  lib.  iii.  cap.  vni. 
ZaqfMyiS-xeoi  (iao-lheiov ,  Zarmigethufaregiavocxlux  ^  vocabulo cur tato ,  quiaipfelib.  vm. 
tab.ix.  plenius  fcripfit  Za^io-oyid-aa-a  to  ftxo-lKetov  ,  Zarmifogethufa  regia.  Bene,  quod 
proxime  ad  antiquam  fcripturam  ,  quaz  in  lapidibus  comparet  ,  accedit.  Gruterus 
pag.  2^7.  infcr.  1. 

IMP.     CAES.     ANTONINO     ' 
PIO     AUG.     COLONIA 
SARMIZAEGETHUS  A. 

Et fine diphthongo  Zarmiz>egetkufa\ege  1 . §  8.  Dig. de  Cenfibus.  Et Zamofius  Analecl:. 
cap.  v.  infcriptionem  profert ,  col.  ulp.  trajana  dacic.  sarmizeg.  Etpag.  6, 
num.  3 .  rurfus  apud  Gruterum : 

FELICIBUS    AUSPICIIS 

CAESARIS     DIVI     NER.VAE 

TRAJANI    AUGUSTI 

CONDITA     COLONIA 

DACICA     SARMIZ.     PER 

AL     SCAURIANUM    EJUS     PROPR. 

Etpag.  46.  num.  1 .  colonia  dac sarmiz.  EtTh.ReinefiusClafT  vi.  infcriptione.po. 

FLAM.     COL.     SARMIZ.     DEC.     COL.     SAR.     ET     APUL. 

Hoc  vetus  civitatis  nomen ,  neque  in  colonia  plane  abolitum :  additum  tamen  novum 
etiam  ,  idque  geminum  ,  Ulpia  Trajan* ,  5c  Angufta  Dacica.  Infcriptio  apud  Grut, 
p.  437.  n,  1. 

COLON.     ULPIA    TRAJAN. 
AUG.     DACICA     SARMIZGETUSA. 

Et  infcriptibne  fupra  in  Tibiflb  6c  Ponte  Augufti  producla  pop.  plebsq^ulpiae 
traja-  Et  nummus  Trajani  col.  aug.  ulpia  trajana.  Majeftatem  coloniae  ? 
cui  non  facile  par  in  provinciis  fuit ,  ruinarum  pretiofa  fragmina  copiofe  adhuc  often- 
cinnt.  nunc  vicus  ibi  Varheldictus ,  fepe  111  infcriptionum  libris  memoratus. 

Ptolemseus  proxime  poft  Sarmizaegethufam  pofuit  Uctra ,  Aquj*,qui  locus  in  Peutinge- 
riana  xi  1 1 1  miilibus  a  metropoli  in  ortum  verfus  abeft.  Illuftri monimento  locusille 
fTghatus  eft ,  fuperque  fcriptum  AdaquAs,  quodcelebresforfannaturafuerunt,  &arte 
Romana  magis  exornatae ,  operibus  fplcadidis,  utfblebant,  aliisqueasdificiisadftructis. 
Infra  Ulpiam  Trajanam,  Danubium  verfus  ex  Ptolemaddifpcfitioneiunt  v^owmmV*  6c 
Vhrateria.  Supra  lllam  vero ,  in  dextra  Rhabonis  deciirrentis  ripa ,  urbs  eft  Weiffcnburg , 
Latine  Alba  Julid^  cujus  nomen  videtur  oppido  antiquum  efle ,  fed  origo  ejus  nominis 
«bfcura  fatis  &  inccita.     Ajunt. illud  trahere  db.Jvlia ,  imperatoris  M.  Antonini  matre ,. 

idque 


Dacia.  L  I  B  E  R    I  I.     CAP.    VIII.  381 

idque  fibi  conftare  credunt  ex  infcriptione  veteris  lapidis ,  in  f pfa  A  lba  illa  reperti ,  quem 
&  Gruterus  pag.  6.  num.  6.  poft  alios  defcripfit : 

j.    o.    M.    ET 
JUNONI     REGIN 
PRO     SAL.     IMP.     M.     AUR.     AN- 
TONINI     PII     AOG.    ET    . 
JULIAE     AUG     MATRIS     AUG. 

Marcus  hic  non  Philofophus  eft,  cujus  materDomitiaCalvillafecundumCapitolinu.in 
fuit :  live  Domitia  Lucilla ,  au£tore  Spartiano  in  Didii  Juliani  vita  cap.  i .  fed  Marcus  Au- 
relius  Antoninus  Caracalla ,  cujusmater,  Severiuxor,  'JultaDomna,  Syra  natione  erat. 
Nec  vero  certo  confequitur,  conditricem  illam  colonias  efle,  ubi  pro  ialute  ejus  &  filii 
vota  nu$cupantur.  Plures  lapides  in  Weiflenburgo  Transfilvanias  reperti ,  aut  prope 
illud  oppidum,  qui  prieferunt  infcriptum  col.  apul.  ideft,  coionia  Apulenfu:  nullus 
eorum  Alba  Julia  vel  levem  memoriam  tenet,  quum  tamen  in  iis  fint  poil  Caracallam 
incifi,  aliquis  fub  Gordiano ,  apud  Gruterum  pag.  fj.num.f.  dec.  col.  apul.  Acce- 
dit  quod  Ulpianus  Lege  i  Dig.de  Cenfibus,  coloniasDaci£eenarrariS,hancncnAlbam, 
nec  Juliam,  fed  Apulenfem  vocat.  Nullum  ergo  monimentum  antiquum  vidi,  qucd 
nominis,  Albajutia,  vetuftatem  quodammodo  confirmet:  utique  autemdocumenta 
multafimt,  quasprobant,  ibidem,  aut  mille  paffibus  ab  Alba ,  ubiruderamagna:urbis 
funt  reliqua ,  ut  Zamofius  cap.  v  1 1 .  refert ,  fuifle  coloniam  Apulenfem ,  quam  Marifius 
fluvius  adluerit ,  aquoAlba,  quas  fiiperftat ,  paullo  eft  reduclior,  Gruterus  ,  praster 
oftenfiim  Gordiani  lapidem ,  habetpag.40.  num.  ty.  aug.  col.  apul.  &  pag.  iojv 
n.  10.  col.  apul.  &  34f.  n.  f.  dec  col.  ap,- &  346.  n.  f.  pontif.  et  ii. 
viral.  coloniae  apulensis.  Et  Reinefius  clafT  1 .  8.  II.  VIR  COL.  APUL.  &  VI. 
po.  dec.  col.  sar.  et  apul.  quod  fupra  in  Sarmizaegethufaindicavimus.  Omnes 
hi  lapides ,  &  plures apud  Zamofium  Analect.  cap.  v  1 1 .  dicuntur  Albce  Julias ,  aut  in  riii- 
nis juxta  eam ,  exftare ,  ut  de  fitu  Apuli  vetufti  oppidi  Dacorum ,  poft  coloniie  Romanie, 
non  liceat  dubitare,  Splendidam  fuifle,  velAugufta,  modoexGruteripag.40.  mon- 
ftratum  nomen  corivincit :  quo  referunt  etiam  infcriptibnem  ejusdem  loci  (apud  Grut. 
p.88.num.  13.)  t.  fl.  italicus  primus  11-ir.  vir  m.a.  a. quodlegunt, quatuorvir 
municipii  Ap>uli  Augufii :  quidam  fine  neceffitate ,  Alba  Augufta.  Nam  quamvis  tot 
locis  colonia  dicatur  Apulum  j  obfervamus  tamen  etiam  municipium  vocari.  Apud  Zamo- 
fiumcap.vii.in Albse fuburbio :  dec  col.  et  flamen  -  -  -  mun.  apul.  &ad 
ipfa  Apuliradera,  flam.  dial.  mun.  col.  apuli.  Haec  de  colonia  &  municipio 
Apulo:  videant  alii  deAlbaJulUnomine},.  fitnevetus,  an iuperadditum ,  andeprava- 
tum  ex  nomine  Apuli. 

Ceteras  colonias  Ulpianus  dicta  lege  1  de  Cenfibus ,  nominavit.  In  Dacia ,  inquit , . 
(fic legendum ,  nonindicia:  in  Bafilicis enim  b>  bwiiof)  Zernenfium  coiomay  adivoTra- 
janodeduBa,  juris  Italici  efi.  Zarmiz,egethufaquo(jueejmdemjurkes~i:  item  Napccenjs  10- 
lonia  &  Aputenfis,  &  Patavtcenftum  vicm ,  e}ui  a  divo  Severofut  coloniaimpetravtt.  De 
Zarmizegethufa,  Napoca  ,  &  Apulo  fatis  dictum  fuit:  ubi  vero  colonia  Zernenjium  ? 
Notitia  Imperii,  fub  duce  Daciae  Ripenfis,  tradit  quidem  Pr&feElum  legionis  x  1 1 1  GerminU 
Zernh ;  fed  hic  locus  cis  Danubium  fuit  in  Dacia  nova  Aureliani ,  cujus  pars  Ripcnfis  erat ; 
fitus  prope  Ratiariam.  Martinus  Opitius  in  Zlafri£fua  legit  Zeugmenjiuni ,  fed  quafrde 
codicum,  ignoro.  Zeugma  autem  cppidum  Sc  pontem  fupra  expofuimus.  Bafilica., 
^tm.Zi^nam  ivmY.i»',  ied  ita  videtur  cum  Zarmizegethuia  confundi  ,/a qiia diftinxit 

Bbb  3  juris*- 


3g2  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

ksrisconfultus.  In  recentibus  tabulis  locus  Cerne  confpicitur  fere  medius  inter  Cibinium 
&Coroniam,  quod  nomen  cum  Zernenfium  colonia  concordat :  efTeautemillam,  ad- 
firmare  non  poilum. 

Alteram  in  Vico  Patavicenjlum  coloniam  fuifTe  ,  lex  modo  dicta  tradidit.  Vocabulo 
aliquid  mendi  inefle  ,  non  vana  ex  eo  conjeftura  eft ,  quia  in  Tranfilvanias  infcriptionibus' 
apud Gruterum p.  347. 11.4.  6c p. 5*08. n. y. locus  petgvium  legitur ,  qui haud dubie 
Vicm  eft  ille  Patavicenjis.  De  fitu  autem  judicare  non  poilumus.  Cetera  quse  dabimus , 
omniaPtolemseifunt,  nequenotanobisaliunde.  Supra  Apulum  Marcodava,  &Pr<cto~ 
ria  Apwufla :  fub  qua  Comtdava ,  &  111  ortum  magis  seflivum ,  Sandava ,  ac juxta  Hierafum 
amnem,  qui  Pruth  videtur  efie  ,  Petrodava  ,  de  qua  fupra  diximus  ,  videri  municipium . 
Jajfiorum  efle ,  quod  6c  nomine  &  fitu  convenit  cum  JaiTy,  regia  Walachorum.  In  auftrum 
vergunt  8t  Danubium  verfus  fila  funt  Tiafi/m ,  &  Netindava,  &  fi  quas:  alia  funt  obfturiora. 

Regebatur  provincia  a  legato  confulari  five  Casfaris ,  ut  folebant  majores  omnes ,  quas 
armis  defendendae  erant.  Gruterus  pag.  4*93 .  num.  1 .  ex  farculo  Hadriani  &  Antoninorum: 

LEG.  AUG.    PROV.    DACIAE. 

I    L    L   Y    R    I    C    U    M. 

'Quie  regio  Hadriatico  mari  atergoadjacetufqueadPannoniam,  Illyricum  adpellatur, 
quo  v  oaioulo  folum  forfan  fubaudiendum  eft.  Livius  lib.  xlv.  cap.xvi  r.  Quinquein 
Illyricum  legatos  decrevermt.  Graeci  quoque  vocant  to  Ifkv^Kov.  Herodianus  lib.  vi. 
cap.  vii.  ol  cm  §  IK-v&kS  f^TiwTAM,  milites  ex  Illyrieo ,  id  eft  genere Illyrii.  Quoillud 
quoque  divinse  ad  Romanos  epiftoke  XV.  19.  pi%&  $  I^v&kS  referri  oportet.  Graecis 
hic  tra&us  frequenter  etiam  Vkvejis  vocatur.  Ibidem  Herodianus ,  kpTtnristvy.ivoi  r 
Vkvzj, S'&  yyzpovioiv  ,  prafides  provincia  Illyrica.  Quas  forma  nec  a  Latinis  fpreta  fuit. 
Pomponius  Mela  lib.  I.cap.  111.  Hadriaticum  latm  Illyris  occupat.  Rarior  eft  forma 
Illyna ,  Grsece  apud  Stephanum :  Latine  Propertius  lib.  1 .  eleg.  v  1 1 .  principio : 

An  tibi  fium  gelida  vilior  Illyria  1 
Idem  lib.  1 1 .  elegia  xv  1 .  verf.  8.  ad  Cynthiam ,  cui  amator  ab  Illyricis  terris  munera  attii- 
lerat , 

Deinde  ubi  confumpto  rejlabit  munere  pauper , 
Dtc  alidA  iterum  naviget  lllyriM. 
Populusfunt///jm.  Scylax pag.  1 6.  Ifavyioi  e&v©-*.  Livius  lib.  x.  cap.  1 1 .  HlyriiLibur- 
nique-&  Iflri^gentesferaJLt^l^v^g  dixerunt  Grarci.Euftathius  ad  Periegetam  inCorcyras  de» 
fcriptione  :  ot  KigKv^xtoi  «3%*  ztct  J^t}  KigKvgzg  ^iyovten^  t*gt\J^\1kv^$  o\\1kv&oi.  QU32 
lilyriorum  fimt ,  aut  ab  hac  gente  denominantur  ,  fiint  Illyrica.  Tacitus  Annal.  1 1 » cap. 
l  1 1 1 .  pcr  Illyricam  orarn.  Et  lib.  1 1 1 .  cap.  V 1 1 .  Drufta  ad  Iltyricos  exercitusprofetlm  efi. 
Poftcriores  dixerunt  etiam  Illyricanm  &  Illyricianus.  Gruter.  Infcript.p.4if".num.7. 
praef.  praetor.  illyrican.  Et nummus Decii apud Mediobarb  p.  3 f  3 .  genius 
exerc.  illyricani  s.  c.  &  alius  ibidem ,  genius  exercitus  illyriciani  s.  c. 
&  itidem alius ejusdem ,  genius  exerc.  illuriciani  s.  c.  nam  &  Illuricumhtim 
1 1 . ttera ,  quamvis  raro ,  fcriptum  fuit.  Et  apud  Pollionem  in  Claudio  cap.  x  1  v.  Vale- 
rianus  epiftola  ad  Zofimionem :  Claudium  Illyricianagentisvirum,  tribunum  Martia  ejuin- 
ta  legiomfortijfima  dedimm. 

Tantum  de  nomine.    Fines  Illyrico  non  dantur  iidem  ab  omnibus.    Mela  lib.  n. 

cap. 


Illyricum.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.     VIII.  383 

cap.  III.  Taulantii,  EnchelU,  Phaaces.  Deindefunt  quosproprie  Illyriosvocant.  Tum 
Pyrd  s  &  Liburni ,  &  Iftria.  Plinius  eodem  lib.  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 1 . hoc  ordine  pofuit :  La- 
beatiz ,  Enderoduni ,  Saffki ,  Grabai ,  proprieque  ditti  Illyrii ,  &  Taulantii  O*  Pyrai.  _  Medii 
ergo  inter  illasgentes/?r^r/£///^wfuerunt,  &  ut  Harduinus  interpretatur ,  interNaro- 
nem  St  Drinium  five  Drilonem  fluvios.  Sic  ergo  funt  proprie  Illyrii ,  ut  in  Mcefia  erant 
Mcefi  vel  Myfi  proprie  dicti  ad  fluvium  Ciabrum.  Scylax  autem  fuos  Illyrios  longius  ex- 
tendit,  necveroincluditLiburnos :  Aj/3v£v*V  «Vivlft^oi  t&v&,  K^i  ftotpoiKS<riv  o<  i/^ug/ot 
rtc%t  SoiAcnrav  pi^i  Xaov/ctf,  Liburnos  fequitur  Illyriorum gens ■,  habttantque  Illyrii  ad  mare 
tifque  Chaomam.  At  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xxv  I .  Illyrici  longitudo  afiuminc  Arfia  adfiumen 
Drinium  dccc  m.  five,  ut  in  mss.  eft  ,  idxxx  m.  Sic  ergo  Liburniam  Dalmatiamquc 
complectitur.  quae  fententia  etiam  Ptolemaei  eft ,  qui  Illyridis  fines  a  Scardo  monte  & 
Superiore  Mcefia  ab  ortu  ,  ad  Iftriamufqueinoccafumdeduxit,  &;  in  expcficione  tam 
Liburniae  quam  Dalmatiae  oppida,  feparatim  tamenut  partium  5  eaque  cum  maritima  tum 
mediterranea  perfequutus  eft.  Pomponius  drfto  lib.  11.  cap.  111.  extremo  terminum 
ultra  Iftriam  profert.  Tergefte ,  inquit ,  intimo  infinu  Hadria  fitum ,  finit  Illyriciim.  Sed 
malo Plinium  fequi,  qui  majorem  Hiftriae  partem  Italise  relinquit ufque  ad  flumen  Arfiam: 
cum  quo  Ptolemaeus  etiam  confentit ,  lib.  1 1 .  cap.  xvi  1.  Illyridem  ab  Albona ,  tf  f  UgjL- 
uv  t5  Irahlcv, ',  pofi  Htflriam  Italia ,  incipiens  enarrare. 

Fluvii  Illyridis  funt  poft  Arpam ,  qui  finis  eft  Italiae ,  6c  in  Italia  a  Ptolemaeo  poftremus 
memoratur,  Ohtvg,  Qenem  &:  Tedanius  ejusdem  Ptolemaei  in  Liburnia ,  inter  Arfiam  &: 
Titium  non  quidem  plane  medii ,  attamen  ita  decurrentes ,-  ut  Tedanius  inter  Lopficam 
&  Stlupi  delabatur :  Oeneus  inter  Arfiam  &:  Tedanium  pari  ferme  diftantia.  Titius  Plinii 
Ptolemaeo  li-sgr,  amifla  fyllaba,  apud  Scardonam  feeffundens,  terminus  eft  inter  Li- 
burniam  &  Dalmatiam.  In  Dahnatia  d  NǤwv ,  Naro ,  Strabonis ,  Ptolemaei ,  <k  Plinii , 
hodie  Narenta:  c£  Drilo  Pjinii,  Strabonis,  &  Ptolemgei ,  propeLiflum,  extremum 
oppidum  maritimae  Dalmatiae ,  qui  hodic  Drino  ab  Italis  &  aliis  vocatur ,  quod  cauflam 
reddit  difficiliorem.  nam  etiam  Ptolemaeus  Drinum  quemdam  memorat ,  eodem  Scardi 
jugo ,  quo  Drilo ,  exortum ,  qui  vero  in  adverfum  fluat ,  &:  ab  occafu  Tauruni  urbis  in 
Savum  fe  exoneret.  Et  Pliniuslib.  m.  cap.  xxvi.  longitudinemlllyrtci  dh.it  afimmne 
Ar.fia  adfiumen  Drmium  ejfe ,  ut  fupra  quoque  oftendimus.  At  vero  Drilo  cum  adjacente 
oppido  Liflb  conftituitur  terminus  Illyrici  a  Ptolemaeo  :  &  Strabo  lib.  vu.  pag.  218. 
AgMwv  7roTesjwo?  uvomXxv  t^a  7iyog'iu,  ^yjU-  i?  AdfSuvty.^g.  cvvctTrrei  y  roTg  MazzAoviKtTg 
&vz<ri  ^j  roTg  UouovmoTs  ?rpoj  fjwriipfiejloiv.  Drilone  adverfo  navigatur  onentem  verfusufque  Dar- 
daniam.  Attingit  autem  MacedonicM  &  Illyricaa  gentes  ad  meridiem.  Quo  fatis  arguitur  5 
Drilonem  in  limite  Dalmatiae  effe  Macedoniaeque.  Accedit,  quodPiiniuscap.xxn. 
de  amne  Drilone  dixk,fiper  eum  oppidum  civium  Romanorum  Scodram  efie.  Jam  vero  Vibius 
•  Sequefter  de  Fluminibus ,  Drinus  ,  ait,  epalude  Lignidi  (Lychniti ,  legendum)  abluens 
Scodram  oppidum  Illyricorum.  Ex  quibus  videtur  coilfequi ,  Drinium  Plinii ,  five  Dri- 
num  Vibii ,  &  Drilonem  eumdem  fluvium  effe  ,  terminatorem  Dalmatiae ,  quod  etiam 
Harduino  vifum  fuit  ad  cap.  Plinii  xxv  1 .  praedicti  lib.  1 1 1 .    . 

Conciliatio  non  difncilis  eft , .  fi  pofterioris  aetatis  fcriptores  adhibeantur.  Cedrenus 
p.  j"88 .  de  palude  ad  urbern  Achridem  five  Lychnidum  :  e|  lts tcokZ-m  t«Vc//,3oA«V  p  &&v@* 
jiorau.o>  ,  jjrpof  oc^atov  tuv.  eira  vtvcav  arpoy  $v<uv ,  qa}  eicfvdf^ciiv  ftV  to  Io'v/ov  <rz$A  t  EtAicvcv 
10  Qgagiov ,  ex  qua  [palude]  Dnnm  fiuvius  feptemtnonem  verfm  effimt \  Deinde  inzccafim 
defieclens  in  cJonium  [mare-]  intrat  ,  apud  Elifixm  caftellmn.  Eliillun  autem  cafteilum  j 
nunc  Aleffio ,  ipia  Liflus  eft  veterum,  Eadem  Nicephorus  Calliitus  lib.  xvn.  cap.  xxvi  1 1 . 

Dri- 


j*4  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Drinus  ergo  ex  lacu  Lychnidenfi  ortus ,  apud  LifTum  Hadriatico  infertur  finui ,  atque 
fic  idem  eft.  qui  Drilo,  nec  vero  is  folus  eft  DriloPlinii  atque  Ptolemaei.  nam&alius 
nmnis  ex  jugis  Scardicis  ortus ,  huic  in  Dalmatix  finibus  mifcetur ,  qui  in  non  nullis 
tabulis  dicitur  Drilo  minor.  Cafimirus  Frefchotus  in  Memorie  Geografiche  della  Dal- 
mazia ,  tradit ,  fiumen  quod  Drino  vocant  hodie ,  &  apud  Liflum  five  Aleflio  infertur 
mari ,  duobus  fontibus  oriri ,  altero  in  Scardo  monte ,  unde  Drino  bianco ,  id  eft.  Albus 
Drinus  profiuat ,  akero  in  Macedonia  apud  Lychnidum ,  cujus  amnis  dicatur  Drino  negro , 
Niger  Drinus ,  qui  conjuncli  tandemDrinum  fimpliciter  efficiant.  Uterque  tamen  & 
Plinius  &  Sequefter ,  in  eo  errant ,  quod  ille  Drilonem ,  hic  Drinum  fuum  ad  Scodram 
ducit,  quum  alius  plane  fit  fluvius,  quiurbem  illam  adluit.  Drinm  autem  Ptolemad 
eil  alius ,  qui  per  Pannoniam  in  Savum  flumen  defertur. 

Montes  Illyrici  fimt  maximi  &  longis  jugis  protenfi ,  qui  Illyricum  a  Pannonia ,  quse 
eo  ufque  pertinebat ,  fejungunt  atque  feparant.  Varia  ibrtiti  funt  nomina.  Supra  Iftri- 
amquifunt,  ubijapideshabitabant,  Strabolib. vii.p.Zi7.vocatTovAX|3<ov  op^ ,  Albi- 
ummontem,  TihzvT/Zfov  t£v*AK-jiim,  extrcmum  Alpium ,  five  earumfinem.  ExhocCo- 
Japin  fluviurn  inDanubium  derivat,  &  S^ri  t£  AA/3/a>  op«,  inAlbio  monte  ,  quodidem 
Strabo  tradit,  'iS^vtoh  oi  Uno$\s ,  japydes  locati  funt,  Ptolemseus  Albanum  dixit,  & 
qui  ei  in  ortum  cohasrent ,  ulteriorem  Liburniam  Dalmatiamque  a  Pannonia  feparantes  , 
jBcbws  montes.  Lib.  1 1 .  enim  cap.  xv.  in  Pannoniae  Superioris  delineatione ,  A  meridie  , 
inquit ^terminatur  parte Hiflriaac Illyridis ,  juxtalineamO^  £  AAfisivx  c£«?  jwg^»  Ta^Bs/3/av 
osidiv ,  jper  Albanum  moniemufque  ad  Bebiosmontes.  Hi  extimi  iunt  &  Pannoniae  conter- 
mini:  medii  autem  alii  inteijacent  inter  hos  limitaneos  montes,  £c  mare  Hadriaticum. 
Strabo pag.  28 1 ."A^fiovo^ ,  Adrium montem pi<rov Tiuvov ty &othfAcnaylv ,  r  /xh SfaSctKc&TTiov  , 
v  <T  39z?  ^oiTi^.  ,  qui  mediam  fecat  Dalmatiam  ,  ut  alteraparsmarefpeElet,  altera  in  di~ 
verfumT'  Sic  Aldi  liberp.  138.  nec aliter fcripti ,  Cafaubomoteite.  Xylander  vero"Ap- 
chov ,  Ardium  mavult ,  ut  populis  Ardtais  ,  qui  ibidem  referuntur  ,  quafi  accolenti- 
bus,  congruat.  Ultimus  montium ,  qui  a  Dardania  Mcefiaque  fejungit ,  eftScarduf, 
to  2>w6§<?ov  cp^,  ut  Ptolemseus  lib.  11.  cap.  xvn.  6c  Strabo  excerptis ex lib.  vn.  cap. 
xvil.  vocat  five  Scordm,  ut adpellat Livius lib.  xli  i  i.cap.xx.  Hitransgreffi,  inquit, 
jugum  Scordi  montis  per  Illyrici  folitudines ,  qutvs  de  induftria  populando  Macedones  fecerant , 
ne  tranftus  facilcs  Dardanis  in  IUyricum  aut  Macedoniam  ejfent  ,  Scodram  labore  ingenti 
tand.em  pervenerunt . 

Populi  in  IKyrico  multi  &  varii  a  diverfis  enumerantur.  Prseter  Illyrios  genere, 
qui  Macedoniae  iunt  adfcripti ,  intra  fines  Illyridis  fecundum  Strabonem  fuerunt \Japydes, 
Liburni ,  Dalmata,  perfenoti:  &  circa  Naronem  flumen  Daortzi^  Ardiai,  PIcraif 
quorum  hi  propinqui  infulas  Corcyrse  Nigras  fuerunt ;  Ardisei ,  Pharias :  fed  hos  a  mari 
in  mediterraneaRomani  coegemnt.  Ha:c  Strabo  pag..  zi8.  Addit  Autariatas ,  2c  de 
Gallis Bojos  &  Scordifcos,  qui omnes ab Romanis  TUjrmoo$r,ffctv ,  adincitasredaclifuerint. 
Plinius  prseter Japydes ,  Liburnos ,  Dalmatasque ,  6c  plurimos  a  fingulis  oppidis  infulisve 
nominatos ,  aliosque  obfcuros ,  recenfet  cap.  xx  1 .  Flanates ,  Lopfos  ,  Stlupinos  ;  cC  cap. 
xxii.  Narifos,  &  Vardaos  ,  populatores  quondam  ItalU  ;  Sicuhuu  ,  &  DocIeat<u  :  £c 
Macedoniam  verfus  Labeatas ,  Endcrodunos ,  &  quorum  incerta  fedes ,  Sajfxos,  Grabaos , 
&  Pyraos.  Ejusdem  proprie  diclos  Jliyrios  fupra  memoravimus.  Ex  his  Ptolemseus 
agnofbit  Japydes ,  Vardeos ,  fine  diphthongo ,  Narenfios ,  Siculotas ,  Diocleatas;  addit 
Maz,*os  conterminos  Japydibus  ,  Derriopes  ,  &  Derrios:  item  Ceraunios ,  Comeniosfk 
Sardiom:  nec  non  Pirujias^  &  Sk.^tw^,  Scirtones,    Ex  his  rurfus  funt  quidam  com- 

ponen^ 


lllyrkum  LIBEH    II.    C  A  P.  VIII.  38/ 

ponendi,  ut  adpareant,  qui  celebriores  fuerint  praeceteris.  Daorizi  fiint  Straboni  & 
Plinio  communes  :  uirdUi  Strabonis  videntur  VlimiVardxi  efle,  Ptolemaei  (W^ge/, 
Vardei  :  fed  diphthsngo  hos  etiam  Vatinius  fcripfit  Jib.  v.  epift.  ix.  ad  Ciceror.em. 
Diettur ,  inquit,  mihi  tuusfervui  anagnoftesfugitivut  cumVard&u  ejfe.  Strabonis  Pleraos : 
ignotos  aliis ,  videas  an  cum  Pvrais  Plinii ,  neque  hos  vifos  ab  aliis ,  forfan  poffis  compo- 
nere.  Gentium  enim  nomina  pravationi  praecipue  in  libris  funt  obnoxa.  Maz^&i  com~ 
munes  funt  Plinio  6cPtolemaeo:  etiam  Docleau,  6c  Siculou.  Plinii  Sardiates  funt 
Xct^narxf ,  Sardiota  Ptolemaei.  Conveniunt  etiam  Plinii  Narefri  ,  Cerauni ,  Scirtari , 
Dindari ,  &  Ptolemaei  n«p>jV<oj>  Narenfti;  Kzgyvvtoi,  Ceraunii;  ZKigrwvz;  zrpsV  tjj  M#- 
Y/c^Qvict ,  Scirtones ,  prope  J\4acedoniamy  &  AivJ«p/o/,   Dindarii. 

Divifio  Illyridis  in  hiftoriis ,  quantum  nobis  eft  cognitum ,  non  reperitur :  fuifle  autem 
aliquam  in  Superiorem  &  Inferiorem ,  ex  vetufto  lapide  apud  Gruterum  pag.  ^pd.num.l. 
videtur  manifeflum  efle  5 

P.     CORNELIO     DOLABELLAE 
",    COS.     VII.     VIRO     EPULON 
SODALI     TITIENSI 
LEG.     PRO     PR.    DIVI     AUGUSTI 
ET    TL     CAESARIS     AUGUSTI 
CIVITATES     SUPERIORIS 
PROVINCIAE     HILLYRICI 

Ex  quo  adparet ,  Illyricum  ab  Augufto  in  duas  provincias  difpenfatum  fuifle ,  Superiorem 
&  Inferiorem  :  fed  qui  fitus  utnusque  fuerit ,  tacente  hifloria  &  veteri  geographia, 
nonliquet.  Pumioina  &  Mcefia  refpect.u  fluminum,  Danubii  maxime ,  ita  dividuntur : 
aliae  refpectu  montium.  Dubium  ergo  eft ,  quse  dividendi  ratio  hic  valuerit  5  numSu- 
perior ,  Liburnia ,  propter  vicmitatem  Pannoniae  &  Mceiiae  diftributarum  -3  &  Inferior, 
Ddmatia  j  an  Superior  montana  Illyris  five  montibus  vicina  3  inferior  ,  maritima. 
Mirum ,  fl  non  dubitatione  dignum ,  quod  neque  Piinius  neque  Ptolemaeus  divifionis 
tam  antiquae  mentionem  fecennt ,  nec  in  hiftoria  veftigium  adpareat.  Dalmatiam  fub 
Cadanbus  a  legato  augufli  pro  praetore  re6lam  ,  inicriptiones  Sc  hiftoriae  teftantur. 
Gruterus  pag.  402.  n.  7.  leg.  aug.  pr.  pr.  dalmatiae.  Suetonius  Claudio  cap. 
xiii.  Bellum  civile movit  Furiw  Scribonianw  Dalmatu  legatm.  Et  Tacitus  1 1 .  cap.  lxxxvi. 
Poppeum  Silvanum ,  confularem  legatum ,  Dalmatiam  tenmjfe  refert  Galbae  £c  Othonis 
tem poribus.  Liburnia  autem  &:  Hiftria  fere  conjunclas  cum  Transpadana  erant.  Gru- 
terus  ibidem  num.4.  PRoc.  alimentorum  per  transpadum,  histriam  et  li- 
burniamj  ficut  Julius  quoque  Casfar  Illyricum ,  quantum  tum  temporis  Romanis 
parebat,  conjunctum  cum  Cisalpina  Galiia  tenuit.  DivifioautemlllyriciinOrientale 
&  Occidentale ,  non  eft  antiquae  Geographise ,  nec  illius  Illyrici ,  quod  heic  tra&amus, 
fed  Illyrici  magni,  plures  alias  provincias  fub  Chriftianis  principibus  comprehenden- 
tis. 

Plinius  Illyricum  in  tres  conventus  juridicos  divifit ,  Scardonitamm ,  quojusjapydes 
6cLiburni  petebant:  &  Salonitanum,  unde  petebant  Mazsei  Dalmatae  &  Sardiates,  & 
cum  aliis  infulis  IfTaei :  &  denique  Naronitanum  pro  reliquis  populis,  in  quibus  Cerauni  9 
Docleatae,  Narelii  Sc  Siculotae  numerantur.  Quae  fequuntur  oppida  abEpidauro  ad 
Scodram,  civium  Romancrum  erant.  Vide  Plinium  lib.  1 1 1.  cap.xxi.&xxn.Ptole- 
lemaeus ,  quem  fequemur  ,  omnem  Illyridem  in  Liburniam  ,  &  Dalmatiam  diflribuit.  - 
JapydiaautemvelcontineturinLiburnia,  veleidem,  ut  parva  proyincia ,  adjecta  eft. 

Ccc  LIBUR,- 


38<S  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

L     I     B     U     R     N     I     A. 

Liburnia  inter  Hiftriam  eft  atque  Dalmatiam  ab  Albio  monte  ad  mare  Hadriaticum. 
Olim  in  libera  republica  Hiftria  quoque  fuit  pars  Illyrici.  nam,  ut  fupra  ex  Pomponii 
Melas  lib.  II.  cap.  iii.  extremo  cognovimus  ,  Tergefie^  intimo  in JlnurMidr'u  fitum 
finiit  Illjricum.  Ab  Augufto  autem  Caefare  prorogati  funt  fines  Italise ,  eique  major 
pars  Hfftrise  adjecta  ,  &  Illyridis  fines  fadti  ar&iores  funt.  Strabo  lib.  vn.pag.  217. 
tradit  "is^s?  ffparw  4  l&ug/jcfc  rsP&Klott  ,  Hijlros  primos  in  Illyrica  ora  maritima  fuiffe ', 
poftea  pvx&i  Uohot4  ,  ls^ucfc  7fQteug  ,  nporiyoiyov  c»  vvv  jjj/e/wovs?  xaV  4  \roiXloo;  agxg,  fuce 
atatis  Imperatores  protuliffe  Itaha  terminos  ufque  ad  Polam ,  Hifiria  civitatem.  Pola  vero 
Ifalias  fuit  adject-a,  &  limes  conftitutus  in  Ariia  fiumine.  Plinius  lib.  m.  cap.  xix. 
Cr  nunc  finh  Italia  fiuvim  Arfia.  Nunc  ait,  quia  recens  inftitutum  prolati  termini, 
coeptum  fub  Augufto  Caefare.  Et  cap.  xxi.  Arjia  gens  Liburnorum  jungitur ,  ufque  ad 
ftumen  Titirtm. 

Diftin&i  quodammodo  a  Liburnis  fuerunt  japydes,  quorum  regio  Japjdia  vocatur. 
Strabo  dixit  \d7r0Sis  ,  Japodes  ;  Dio  Caflius  autem  Sc  Ptolemasus  &  Plinius  locirvfe, 
Japydes ,  Graca littera.  Strabo  de  iis  lib.  vn.  pag.  2.18.  agit  ut gente  fingulari  & a  Li- 
burnis  feparata ,  eisque  quatuor  oppida  tribuit ,  Metulum ,  Arupmum ,  Monetium ,  Sc 
Vendum,  eosque  a  montibus  ad  mare  extendit.  Albiusillemonseft,  in  quo  fedes  pra> 
cipue  habuerunt.  Pag.  217.  ftgwTtfi  0/  \o\troSis  Z9ri  tS  AA/3»w  o£«,  rsMvraiu  rm*AKmm 
evri ,  Habitant  Japodes  in  monte  Albio  ,  ultimo  Alpnorum.  Ad  mare  ufque  extendit  illos, 
ad  quodper  mille  colant  ftadia.  Ibidemait:  0  \omoSmqs  a^irtes  ^jA/W  saSlwv ,  Japo- 
dum  ora  millejladiis  pr&ternavtgatttr.  Sed  de  maritima  fede  non  omnes  confentiunt.  Pli- 
nius  cap.  xix.  Nonnulli  in  Flanaticumjinum  Japydiamfromovere.  In  his  Strabo  eft  praeci- 
puus.     Dio  Caflius  de  Augufti  vi&oria  ,    qui  illos  perdomuit  ,   lib.  xlix.  pag.  412. 

eivros  \ir)  t»5  'loiirvSoo;  If^Teutrg,  vj\  r&s  fMV  IVTOS  T«V  OgUV)  is'  iroivv7roffa  4  &Ot,XciOSr,S  QtKXV- 
rous  ,  &TovwT€pov  tsr^3^yoiyiro.  rovs  3  \tt)  ts  rm  o\v.^m  ,  yj\  \s  rd  Itt)  bdn^of,  civruv,  &■& 
mraXowru^s  i^et^wroiro.  Japydes  ipfe  belloptiit :  quorum  eos ,  qui  citra  montes  haudprocul 
a  mari  habitabant ,  non  omnino  dijjiculter fubegit :  quiveromontes,0"ultraeos ,  incolebant , 
eos  non fine  maximo  laboreperdomuit.  Plana  defcriptio ,  ex  qua  patet ,  &  in  montibus  Al- 
biis ,  &  cis  eos  ac  ultra  Iate  habitafTe ,  propinque  etiam  mari ,  non  autem  contiguos. 

In  montanis  partibus  homm  oppidum  MstovAov,  Metulum  ,  primarium  erat ,  jwsy/fj; 
vroXis ,  ampliffima  urbs ,  ut  Dio  vocat ,  in  cujus  oppugnatione  ipfe  Octavianus  Casfar  vulne- 
ratusfuit.  Arufinum  eft  Arjptum  tabulas  Peutingerianae  ,  Arupium  Antonini  itinere 
ab  Aquileia  Sifciam ;  quod  una  cum  Avendone  non  longe  a  mari  videtur  fitum  fuifle. 
Avendo  autem  Tabulas  &  Itinerarii ,  eft  Strabonis'Ou£v^fo,  Vendo ,  ut  in  Mss.Iegiturj 
pro  quo  editum  eft  *Qvt*S@j ,  Vendm.  Diftat  xx  m.  p.  a  Seniain  ortum  5  a  Vendone  x 
millibus  Arypium  five  Arupinum ,  AoovttivQ^  ,  Strabonis  hoc  ordine : 

Senia  xx.  Avendone  x.  Arypio. 
Itmerarium  tantum  xvm.  habet  inter  Seniam  6c  Avendonem  :  quartum,  Monetium^ 
ignotum  eft.     Habitarunt  Japydes  ufque  ad  flumen  Tedanium  ,   hodie  Zermagna ,  ut 
Harduinus  interpvetatur .     Plinius  cap .  xxi .  Flumen  Tedanium ,  quofnttur  Japdta.     Fiu- 
men  hoc  Ptolemreus  poft  Lopficam  ab  oriente  deduxit. 

Strabo  diclo  lib.  vn.  p.218.  Msrai  t  ruv  lotzoSuv^  0  A$v(>vikjs  ^%tVA»?,  Pofimarhi- 
?nam  oramjajydum  eft  ora  Liburnorum,     Sed  ex  fupra  propofitis  manifeftum  eft,   non 

ita 


illyricum.-  LIBER    II.    C  A  P.    VIII.  ag7 

ita  partitas  has  regiones  fuifle,  utuna  alteram  confequeretur :  fed  Japydiam  ita  fuifle 
Liburnise  immiftam ,  ut  poft  Albonam  Sc  Seniam ,  Liburnica  oppida ,  fuerint  Vendo 
&  Arupium,  quas  Japydum  erant,  &  poft  Tedanium  rurfus  quas  in  Liburnis  cenfentur, 
Maritimam  oram  primum  perluftrabimus ,  poft  adituri  oppida  mediterranea. 

Initium  Liburniae  fupra  cum  Plinio  a  flumine  Arfia  5  quod  in  Hiftria  eft ,  conftituimus, 
quasfententiaetiamFlorifuit  lib.  n.  cap.  v.  I/ljrii,  inquit,  feu  Liburnifub  extremk  Al- 
jium  radicibm  agunt  inter  Arftam  Titiumcjuefiumen.  Prima  Ptolemad  urbs  eft  AA*'«v<* ,  quafi 
Alvona ,  quce  etiam  Plinio  &  Tabula?  Pcutingerianas  au&ori  Alvona  eft ,  x  1 1  millibus  ab 
Arfia  fluvio;  hodie  Albona.  Deinde  eft  Flanona  Plinii,  $a«W  Stephani,  qui  <c&X  r 
"A^vgrov  vijo-ov ,  circa  Abfjrtum  infulam  ponit :  ex  quibus Ptolemaei  $A«vwv#  corrigenda  eft, 
&  v  pro  v  reponendum.  Hinc  eidem  Plinio  Flanates ,  populus,  ^CFlanaticusJinus^  lib, 
iii.  cap.  x  i  x  &  xx  I .  qui  Stephanoeft  koAjt©0  $A«v«moV ,  Flanonicusfmus.  An  in  hoc  finu 
infula  Flanon  fit,  difquirendum.  Socrates  certe  Hift.  EccleC.  lib.n.cap.xxxiv.tradit5 
Gallum  casfarem  ms%A  SAdvuv»  r  vqtov  yivopivov  ^  quum  circa  Flanonem  infulam  ejftt ,  fuifle 
interfe&um :  quod  Ammianus lib.  x i v.  cap.  xxxv m.in Hijiriaprope  oppidum Polam di~ 
cit  fa&um  efTe :  nifi  forte  lapfus  efl  Socrates ,  £c  v£<rov  fcripfit  pro  7toAjv  ,  infulam  pro  urbe. 

Succedit  Tarfatica  Plinii ,  Ptolemad,  Antonini  Sc  Tabulae ,  quae  zbAlvona  xx  diftat 
millibus,  interjecta  Flanona ,  quaepraetermifla  in  Tabula  eft.  Poft  hoc  oppidum  Pto- 
lem£eusoflia'0«v£ft)j,  Oenei  amnis  ponit ,  aquo5  prseter  quemdam  obfcurum  locum ,  ad 
oppidum  Seniam  ducit ,  Plinio  seque ,  &  in  Tabula  memoratam :  cujus  fitus  &  nomen 
prodit,  efleidoppidumquodvulgoZeng&Segnaadpellatur.  Portum  habereSeniam 
inPeutingeriananotatumeft.  Indeordine,  quem  mpra  monftravimus ,  Japydum  oppida 
Avendotk.  Arypium ,  id  eft  Vendo  &  Ampinum  Strabonis ,  fuccedunt:  Ptolemaso  autem 
proxima  poft  Seniam  eft  Lopfca ,  aqua  Z-o/y?,  quorum  Plinius  meminit ,  nominantur: 
tum  Tedanii  fluminis  oftia ,  quod  fecundum  Plinium  finit  Japydiam.  Eumdem  ordinem 
Plinius  &  Ptolemasus  tenent ,  praster  Tedmium  amnem  5  cujuslocum  Plinius  turbavit. 
Ordo  autem  talis  eft : 

PTOLEMAES  PLINIL . 

'Liviot  Senia. 

Ao^fca  Lopjtca. 

T>j<JW«  iwftoKw  -  -  -   - 

vO^T07rA«  Ortopula. 

'Oveyia  Ve^ium. 

AeyvgxxQv  „  Argyruntum. 

Kog/no*  Corinium. 

'Aivuva.  Atnonai 

Cur  Aenona  apud  Plinium  civitas  Pafini  cognominetur ,  non  eft  compertufn .  Hodie  di « 
citur  Nona.  Poft  quam ^Jadera  eft ,  idh&t  Kohuvia  Ptolemaso,  Jaderacolonia:  &Pli- 
nio  colonia  Jadera ,  memorata  etiam  Melae  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  Nummus  Claudii ,  col. 
claudia  augusta  felix  jadera.  Vide  Holftenium.  Alius  Domitiani apud  Har- 
duinum ex Golzio ,  col.  augusta  j adera .  Hodie vocatur locus Zara Vecchia , 
ultra  Zaram  novam  vifendus  cum  ruderibus  nofte  Jaderae.  In  mss.  aliquando  eft*  Jader, 
diflyllabum.  Vide  Harduin.  ad  Plin.  lib.  iii.  extrem.  Ultima  in  ora Liburnorum 
Ptolemaso  fimt  Titii  oftia  cum  urbe  Scardona ,  S^Jwva,  quam  oftiis  quidem  poftponit , 
in  Liburnia  autem  cenfet ,  quod  etiam  alibi  nonnumquam  fieri  obfervavimus ,  ut  in  Velio- 
caffibus  Gallorum.   Sed  quiDamiatiamhodiemamdefcripferunt,  tradunt , ruinas Scar- 

Ccc  2.  donas 


388  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

donas  haud  longe  a  lacn  Scardonio  a  dextra  fluminis  Titii ,  quod  nunc  Kerca  vocatur, 
confpici,  ut  ita  transponenda  fint  oftia  Ptolemaei-.     Caflmirus  Frefchotus  in  Jvkmoria 
Geographicapag.2pi.deScardona:  Leruinedellefusantichefottificazioni,  ecittadelta^  Ji 
vedonopoco  longi  dal  lago ,  chiamato  da  LatiniScardonio ,  e  tn  volgare  Proclian  ;  e  a  dejlradel 
fume  Kerea ,  chy  e  Vantico  Tnio ,  quale  colfuo  corfo  mette  li  confini  all  antica  Liburnia  e  Dal- 
mazja.     Claram  olim  fuifle  Scardonam  ,  exjuridicoconventuejusconflat,  quiaindejus 
&  Japydes  &  Liburni  omnes  petierunt ,  ut  fupra  de  Divifione  ex  Plinio  cognovimus. 
E  Tabula  Peutingerorum  in  hoc  vocabulo  excidit  littera ,  &  fcriptum  exftat  Sardona : 
fed  &  Plinius  Sc  Ptolematus  Scardona ,  quamille  xn  m.  p.  a  mari  abefle  tradit ,  ScStra- 
boSxagJW,  Scardon*  lib.vn.     Flumen  etiam  t/tov  , .  77wwfcripfitPtolemaeus:  atPli- 
nius  &  Florus Titium ,  tribus  fy llabis ,  ut  perinde  ibi  videatur  littera  excidifle. 

Lfec  de  Liburnia  maritima  :  minus  cognitafunt  ejus  mediterranea  loca ,  e  quibus 
Agathodasmon  Aruciam ,  Tediaflum,  Ardotium,  Stlupi,  &  Curcum  Tedanio  fluvio ad- 
pofliit ,  quorum  foli  Stlupini ,  ab  oppido  illo  nominati ,  a  Plinio  memorantur.  Ulteriora 
iunt,  'Qvctpoie/oi ,  J^arvartafUndeParvarinifyntayudVlimumj  &  in  lapide  Ravennats 
apud  Gruterum  pag.  ^64.  num.  7. 

D.  M. 

M.    V  A  L  E  R  I  O 
M.    F.    C  L  A  U  D.    C  O- 
LONO     LIBURN 
.     I  VARVAR.     S-CRIB.CK" 

F  R.     R  A  V  E  N.     V  I  X,     A  N  N.     L. 
M  I  L.     A  N  N.     XXVI. 

SS  Salvia ,  quae  etiam  in  Antonini itinere  a  Sirmio  Salonas  ita  legitur ,  Aldina  autem  Silva-: 
%C  prope  hanc  AJiJia  &  Burnum  ,  unde  apud  Plinium  funt  Affefiates  &  Burnifta*  De  cete- 
ris,  Adra,  Arauz,ona,  Ouporum,  Nedinum,  6cinDalmatiaelimite5Z^o«^,  nihilha- 
bemus  quod  adferamus.  De  Sidrona  Ptolemad  prope  Savum,  di£lum  in  Pannonia  efi. 
Romulam  addo  ex  itinere  Antonini  ab  Aquileia  Sifciam  3  Sc  Peutingeriana  Tabula ,  cuju&5 
hae  rationes  funt : 

Romula  xiim.     Quadrataxmi.     Ad  Fiwes  xx.     Sifcta. 

ln  Antonini  autem  Itinerario  hic  ordo  obfervatur  : 

Senia 

Avendonem, 

Arupium 

Bibium 

Romulam 

Quadratum. 

Ad  Fines 

Sifciam- 

Fortafie  etiam  QuadrMum  Liburnise  fuit ,  aut  in  fines  ejus  ineidit :  quemadmodum  itinete  ■ 
ab.  A  quileia  per  Hiftriam ,  trajecto  Liburnise  finu ,  inter  Jaderam  &  Tragurium  ponun- 
tur ,  quae  non  pofTunt  in  Liburniam  non  cadere ,:,  praefertim  Blandona ,  ab  Jadera  xx  mil- 
lihus  remota» 

DAX- 


M. 

P. 

XVIII» 

M. 

P. 

X. 

M. 

P. 

X. 

M. 

P. 

X. 

M. 

P. 

XI III. 

M. 

P. 

xi  111:. 

M. 

P. 

XXI. 

Illyricum.  LIBERII.     CAR  VIII.  389 

D     A     L     M     A     T     I .    A. 

Dalmatia  in  antiquis  monimentis ,  id  eft  in  nummis  &:  marmoribus  faqpe  Delmatia, ,  fe- 
cunda  vocali ,  dicitur.  Jo.Harduinusrefert,  innummisefie  advent.  aug.  delma- 
tiae,  non  Ddmatia,  Et  Hadriani  nummo  met.  delm.  id  eft  Metallum  Delmati- 
cum.  Dives  enim  provincia  metalli  fuit.  Fragmentum  Fafl.  conful.  apud  Gtuter.  pag. 
2p8.num.  3. 

L.     CAECILIUS     L.     F.     Q.     N.     METELLUS     ANN.     IDCX. 
DELMATIC.    procos.    de    DELMATEIS    III.    NOY. 
Et  pag.  p,p.  n.  8.  idemGruterus  nat.  delm.  Etpag.  j^.num.f.  in  delmatia5 
ex  Domitiani  scwo.     Nec  vero nulla exempla  funt  vocalis primae.     Grut.  p. 402.  num.  6, 
leg.  aug.  pr.  pr.  dalmatiae.  Et pag. j"68.  num.  3. in cippo Jaderenii : 

T>.  M. 

L.     VETURIUS    PLORUS^ 
VETERANUS'    SCRIBA- 
NA.    DALMATA 
VIX.    ANN.    LV. 
Et  Grxci  plerique  Aa\^arioi ,  AaA^artfj  8c  A«Ap#T«V,  Scylax ,  Strabo ,  Ptolemasus ,  Dio 
Caffiui,  Agathemerus ,  Procopius  ,  Sc  alii :  fblus  fere  Polybius  nobis  vifiis  eft  qui  Excerpt. 
Legat.  cxxiv.  AeA^esTaV  vocali  fecunda fcripferit. 

Fines  fupra  defcripfimus ,  a  Titio  amne  ad  Macedonias  Mcefiseque  limitem ,  inter  mon- 
tes  Pannoniam  terminantes,  &  finum  Hadriaticum.  In  litorali  ora  pofl  Titii  oftia  pri- 
mum  vuigari  cenfu  eft  Sicum ,  2«c?v  Ptolemsei.  PliniUs  lib.  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 .  Skum ,  in 
quem  locum  divus  Claudiusveteranosmijit.  Itaque  vulgo  opinantur  Sebenigo  efle  ,  oppi- 
dum  epifcopale.  Sed  aiiter  oram  illam  defcripfit  nobis  Plinius  loco  di6lo.  Libumiizfinis^ 
mquit,  Cr  initium  Dalmati<zScardona^  inamneeo^  xi  I  M.  pajf.  a  mari.  DeinTariota- 
rum  antiqua,  &  cafieilum  Tariona ,  promontorium  Diomedis ,  vel  utalii,  peninfula  Hyliis  D. 
circmtu  c.  M.  faffuum.  Tragurium civium Romanorum ,  marmorenotumi  Sicum,  in  quem 
locumdivusClaudiusveteranosmifit.  Salona  colonia ,  abjadera  cxii.  M.paff.  QuosTario- 
tas  vocat ,  videntur  Autariata  Strabonis  efle ,  quorum  caftelhrm  Tariona  fuerit.  Peninfula 
HyllU ,  fi  hoc  loco  fuit ,  illam  fuiffe  necefle  eft ,  in  qua  Tragurium  fitum  eft.  Et  Graeci 
Hyllos  fxve  i^/Z^Liburniasjungunt.  Dionyfius  verf.  385-.  9-»y«?  .Ai/3«gvi'J«?.,  UtoraLi- 
burnica,  Sc 

T^etm  p^S-ov»  itcUav ,  cW  Trsg/xiscAiT»!  1<&)a%  , 
Hylleorum  omnem  terram  ,  qu<zcumque  ifihmo  continetur^  conjungit.  In  quem  locum 
Euftathius  ex  Apollodoro  (forteeo  qui  vi£ivyvpn  fcripfifTe  fertur)  adfert,  ^st«  TfcVTas? 
Aifivgvo},  -pod  Hjllos  Liburnicolunt.  Sed  nihil  definimus ,  non  ignari  quod  alii  aliter  inter- 
pretentur  Graecos.  Et  Hyllis  quoquc  pemnfulatortzGb  alibi  inveftiganda.. .  Lucas  Holfte- 
nius :  Hyllis  efi  Sabioncello  ,  Jive  peninfula  Stagni.  Quoquo  loco  igitur  Hyllis  fuit ,  in  op- 
pidorum  nos  ordine  inhaeremus.  Quod  autem  marmore  notum  Tragurium  dicit ,  cmnium 
confenfu  eft  oppidum  Trau ;  poft  quoddemumSicum  ponit ,  &  deinde  Salonam.  Si  cer- 
tus  hic  ordoeft  (nequeverohabemusundeimpugnetur^^c^interTragurium&Salo- 
nam  fuifle  necefle  eft.  Locorum  periti  etiam  ibidem  rudera  fupereffe  adfirmant ,  ut  Fre- 
fchotus  oftendit in  Sebenico  pag.  191,  Strabo  &  Mela  &  Ptolemaeus  T^ay^nvj  Tragu- 
rium  ininfula  ponunt  ejusdem  nominis :  fed  major  nobis  eft  Plinii  auctoritas  3  cujus  verbH  \ 

C  c  c  3  jnoda 


390  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

modo  recitavimus  -,  praefertim  quum  recentes  eiviovrcu  quoque  confirment.  Joannes 
l^ucius,  Dalmata  genere ,  &  cum  eo  JacobusSponius,  doctnsperegrinator,  obferva- 
runt ,  eile  omnino  peninfulam ,  quamvis  per  foflam ,  manu  fec-tam ,  videri  poffit  infula. 

Nobiliffima  in  his  oris  Salona ,  colonia  ,  Piinio  &  veteri  inicriptione  teftantibus ,  qua , 
Grutero referente pag.  i^.num.  n.  colonia  martia  julia  salona  diclafuit:  Sc 
nummo  Claudii  apud  Golzium  col.  jul.  salona:  6c  alio  quem  Ligorius  defcripfit 
col.  claudia  augusta  pia  veter.  salona  ,  de  quo  autem  Harduinus  dubitat. 
Sic  vetuitis  monimentis  fingulariter  Salona  :  etiam  Mela  1 1 .  cap.  1 1 1 .  extremo :  Salona , 
jfadera,  Narona ,  Tragunum  ,  turbato  ordine.  Et  Hirtius  B.  Alexandr.  cap.XLIll. 
de  Gabinio  :  Salonam  fe  recipiens  in  oppidum  maritimum ,  quod  cives  Romanifortifftmifide- 
liffimtque  incolebant.  Alii  plurativo  numero.  Caefar  1 1 1 .  Civ.  cap.  v 1 1 1 .  A  Salonu  ad  Ori- 
ciportum:  6c  cap.  IX.  JM.OEhaviutcumiis ,  qu<uhabebat ,  navibus  Salonaspervenit.  Etve- 
teri  infcriptione  apud  Sponium  Mifc.  Erud.  Antiq.  p.  179.  viam  gabinianam  ab  sa- 
lonis  andetrium  aperuit  et  munit.  Ptolem£eus :  XdAuvoit  jcoAwW ,  Salona , 
colonia.     Lucanus  lib.  1  v.  verf  404. 

Qua  maris  Hadriaci  lon^cvs  ferit  unda  Salondi. 
Graeci etiam virili  genere dixerunt  6  2#awv,  Salo.  Strabo  lib.vJ  i.pag. 218.  ro  ivlvetcv 
clviuv  XotAcav ,  navale  eorum  [Dalmatarum]  Salo.  EtDioCafliuslib.LV.  pag.  f6$.  0  B«- 
rutv  0  AaAyt.oirijg  in\  Z&kavoi  si^rivirx;  ,  Bato  Dalmata  Salonem  oppugnans.  Zonaras  de 
Diocletiano ',  fe  imperio  abdicante  ,  b>  %aithm  »  jtoa«  <?  A#ty«TU$  ,  diyyiv ,  %  rw  h 
clvrS  >tj\  7TKre/s.  nam  Salonenjis  erat  Diocletianus.  Saloneergoprivatusvitamtransegit. 
Pofteriores  Graeci  etiam  SaAwvs?  pluraliter.  Procopius  lib.  1.  B.  Goth.  cap.  vi  1.  0  ruv 
ZaAavuv  <B&fioA&  ,  &:  mox,  p«jw«<oi  'LdhmxA  i%w'  &  Paeanius  lib.  ix.  extremo  ,  a> 
dypu  yurvwvri  SaAwcn.  Jundicum  conventum  habuit ,  ut  fupra  ex  Plinio  demonflratum 
eil.  Nunc  in  ruinis  jacet  urbs  quondam  celeberrima ,  in  vicino  autem  loco  S^alatrum , 
tamquam  ex  illius  cineribus  refurrexit. 

Inter  Salonam  &  Naronis  oftia  Ptolemseus  pofuit  Epetium ,  Peguntium ,  Omum.  Pli- 
nius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 .  ab  Epetio  nominat  Epetinos  :  alterum ,  caffellum  vocat ,  in  tertii 
locum  fubftituit  aliud.  Aitenim:  Epetmi.  Ab  hiscaftella^  PiguntU9  Rataneum.  Et 
Polybius  Excerpt.  Legat.  cxxiv.  ^ninov  memoravit.  In  Tabula  Theodofiana  ex  his 
Epetium  cum  civitatis  non  vulgarisinfignibus,  &  cumportu  Epetio  notatum  eft :  deinde 
poft  vii  miliia  Oneum.  Antoninus  itinere  a  Salonas  Dyrrachium,  alia  nomina habet 
ufque  Naronam ,  PontemTtluri^  Tronum,  Biludium-,  AujuftianM ,  obfcura omnia.  Ab 
NaroneadDrilonisoftiaPtolemseusdifpofuit^^/J^w  ,  Epidaurum-,  Afcruium  (Ao-jcpa/cv) 
Riz.onicum  Jinum ,  Buluam  (BsAstfv)  Ulanium ,  Dnlonis  ojlia ,  Ltffum.  Male  Ptolema^us 
Refnum,  quod  Rhizinium  efl,  antepofuit  Epidauro.  Secus  enim  &Plinius&aucT:or 
Tabulas  Peutingerorum  ordinaverunt.  Clare  cap.  xxii.  Plinius  :  A  Narone  amne  c 
miilibus  piafif.  abeji  Epidaurum.  Ab  Epidaurofunt  oppida  civium  Rom.  Rhizjnium ,  Afcrivi~ 
um ,  Butua ,  Olchinium.  Tabula  quoque  xx  miliibtis  Refinum  pofc  Epidaurum  conftituit. 
Inter  Naronem  autem  &  Epidaurum  Tabula  interpofita  habet,  fed  corruptisquasdam 
nominibus  -,  Ad  turres ,  Delintum  ,  quod  Antonini  Dalluntum  eft  j  Parduam^  -  -  - 
Afanum:  6c  tum  demum  Epitaurum.  Sic  fcribitur  in  Tabula :  &  infcriptione  apud  Gru- 
terum  p.  ^73.  P.  vibi  mimi  epitaur.  eo^  r.  qui  cumSalonitaibicomponitur:  ce- 
teri  Epidaurus  five  Epdaurum.  Fuit  autem  Emdaurum  colonia ,  ut  Plinius  tradit ,  &  apud 
Gplzium  infcriptione  eft ,  col.  epidaurum.  leg.  ix.  Ptolemasus  feminea  forma 
E/r/<y#v£©" ,  Epdaurus :  6c  Procopius  lib.  1 .  Goth.  cap.  v  1 1 .  s?  E^-^^v^cv ,  6c  k%  E7tdot.^% , 

seque , 


Illyricum.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  VIII.  391 

aeque,  quod  non  dubitamus ,  muliebri  genere.     Situs  oftendit ,  fuifle  in  loco  ruinarurn 
di&oRagufaVecchia,  aliquot  miilibus  ab  Ragufa ,  nobiii  &  praeclara  civitate. 

Poft  hanc  eft  Rhizjmum  Plinii ,  P/cjvov  Ptolemsei ,  redu&um  in  fuum  locum  j  Rejinum 
Tabukej  '?t§s$  Scylacis  pag.  10.  Strabonis  &  Stephani  cP/£wv,  Livii  Rhiz.on  lib.  xlv. 
cap.xxvi.  Anicius9  inquit,  regeGentioin  jjoteBatem  redatlo ,  Rhizoni  & Olcinio  urbibus 
C.  Liciniumj>rcefecit.  Incola?  Livio  ibidem  Rhizoniu :  Pj££oj  Straboni.  cO  '?t£oucov9  in- 
quit,  y.o\7r@*  gf),  ^  cP/£wv7rcAj?,  Rhizaorum  Jinus ,  &  urbs  Rhiz.on  ,  lib.  vn.  p.  218. 
quem  finum  mox  'P»cjWv  jccATrov  ,  Rhizjcum  adpellat  5  Ptolemasus  cP/£«vjkov  jccAjroy ,  Rhi- 
zjmicpim fvaum  y  quamvis  oppidum  a quo  nomen  eft ,  cPi<rjvovvocaverat5  nifi  fortearecen- 
tiore  manu  hoc  voeabulum  eft ,  quia  hodie  id  oppidum  Rifino  nominatur. 

Sequitur,  ad  eumdem  finum,  Afcrivium  Pliniij  A<rxpa'jov  Ptolemad ,  quod  Cattaro 
Harduinus  interpretatur.  Proxima  ButuaVXmii^  Bou^ojj,  Buthoe Scylacis <5c Stephani j 
Batua  Tabulas  Theodofianas ;  corrupt*e  BsAs'#  ,  Bulua  Ptolemasi.  Apud  Sophociem 
B»9-ojV  ,  Buthoeen  dici  ,  Berkelius  ad  Stephanum  ex  Etymologico  confirmat.  Scylax 
pag.  19.  Ajro  $  Ag,/A&>v©°  7toreiy.$  eig  Bs?9-oV  oc  7rA5?,  ^j  to  s,u7rog/ovj  a  Drtlone  fluvio  na' 
vigatio  es~i  Buthoen ,  &  emporium.  Hodie  Budoa  vocari  dicitur  confervato  nomine  antiquo. 
Succedit  confenfu  Plinii  &:  Ptolemad  Olcinium ,  quodO/ck^wPlinius  fcripfit,  quiaa 
Colchis  derivat  quali  Colchinium  :  Livio  autem  loco  dicfco  eft  Olcinium.  Sicputofcri- 
bendumefTej  non  Olzjnium ,  quod  in  libris  eft ,  quiamoxeodemcap.O/d/^i\c,  incolas 
ejusurbis,  per  c  fcribuntur :  quod  Ptolemaeus  firmat ,  'OvAjcivjov,  Vlcvaium ,  per  %  Grx- 
ce  exprimens.     Nunc  Dulcigno  eft ,  ut  vel  nominis  confbnantia  probare  poteft. 

Tandem  Lijfus  ad  Drilonenv,  vel  poft  illum  eft,  terminus  Illyricseregionis,  ultra 
quam  urbem  incipit  Macedonia.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 .  extr.  Retinet  nomen  in  ora 
JSFymphaum  j>romontorium :  Lijfum  opj?idum  civium  Romanorum  ab  Epidauro  c.  M.  paffuum. 
A  Lijfo  MacedonUprovincia.  Ptolemaeo  Aiasog  eft  ultima  Illyrici  ad  maritimam  Macedo- 
niam.  Portum  capacem  habuit ,  opus  Dionyfii  Siceliotas ,  qui  coloniam  Lijfum  deduxe- 
rat,  quam  ampliavit  &  muris  cinxit,  quod  Diodorus  Siculus  refertlib.  xv.cap.xi  1  r. 
Et  parvus  fluvius  adluit ,  Anapus  novamt^  juxta  quem  gymnafia  idem  rex  Dionyfius  ex- 
ftruxit.  Adjacebat  k^ohios^- ,  Acrolijfus ,  arx  in  monte.  Polybius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  x. 
dePhilippo  rege:  bito^m  tov  ts  §  Aloss  &sg/fioKov9  ^  rd  zstos  tjJ  9*«a«ttjj  ,  ^  r»  zsrpoj 

f   (AiffOyotlOV    >J<r<P#AJCY«VOV    ££g;C£>gpo'vT«J  qjfJ\    CpJo*«  Tfj^j  KOtrOiffKivi].        Tc'v  T£  VSOt&KetyiVOV  Ajcgo'- 

A*<wov  «urw,  ^  ctyf  ?  &'$  v^@^  dvdroifftv ,  ^  2^  r1  otl^nv  \oyyvory\r»  2^'otjjv  j^ovtoj  Qav- 
retffixv  ,  wj-g  y^'  dv  sAjtjVojj  y^ivoi  xcnroi  ngc/ir®-  ihetv ,  contemplans  Lijfi  ambitum ,  egregie 
tam  natura  quam  arte  munitum :  Acroliffum  quoque  ei  adjacentem  ,  partim  quia  mtre  in  altum 
eB  elatus  ,  partim  ob  reliquam  mumtionem  ejusmodi  prafeferrefpeciem  ,  utper  vim  caj)ij)oJfe 
nemo  hominumfperare  deberet.  Erat  autem  Acrohffus  non  continuus ,  aut  conjunctus  urbi5 
fed  y.zroit;v  %>l&Stipct  §  AjW*,  vj.\  <£  y.ara  t  ^XfcMoso-v  z3>t7rocJ'®J  <rulu//gTpov  u7ro/^ov ,  /«rfr- 
val/um  inter  Lifum  &  radicem  montu ,  *» ^o^  Acrohffm,  Poft  Gentii ,  Illyriorum re- 
gis,  imperio parebat.  Liviuslib.xLi  n.cap. xx.  LiffirtxGentiuserat.  eo acciti legati 8 
mandata  exponentes ,  benigne  audiu  funt.  Tandem  rnedii  asvi  temporibus  hasc  urbs  Prae- 
valitanae  provinciae ,  quod  ex  Hieroclis  Notitia  adparet ,  contributa  fuit.  A  Conflan- 
tinopolitanis  fcriptoribus  Ej'Aj<r<roV  adpellatur,  ut  fiipra  de  fluminibus  demonftratum  efl : 
hodie  dicitur  Alejfio.  Propinqua  fuit  Baffania ,  fed  incertum  ,  intrane  limitem  Illyrici , 
anin Macedoniae finibus.  Livius de iiia lib. xl  1  v.  cap. xxx.  de  Gentio  rege  :  ipfe ad Bafl- 
flamam  urbem  quinque  millibus  ab  Liffo  ducit.  AequeincertifumusdeoppidoabRomanis 
expugnato ,  quod  Livio  Dimallum  dicitur  lib.  xx  1  x .  cap.  x  1 1 .  Polybio  a/jU^aov  ,  fimplici 

litte- 


39i  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAR 

littera ,  lib.  1 i 1 .  cap.  xv  1 1 1 .  qUod  oppugnaturus  conful  Rom.  e?s  t  I&ue/ <**  /$  rav  eW- 
^gwi/,  /»  Illyricum  cum  legicntbus  vtnit.  Promontorium  Njmphaum ,  quod  fupra  Plinius 
memoravit ,  quidam  prope  Liflum  ponunt  ,  ut  fit  Cabo  di  Redeni :  quidam  in  oram  Apoi- 
linarium  producunt.  \ 

HsecdeoramaritimaDalmatise.  In  mediterraneis  Ptolemasus  Av$Ue/ov,  Andecrium 
ponit ,  quod  Dionis  Caflii  Av$*ie/ov ,  Andermm  caftellum  eft ,  lib.  lvi  . .  pag.  fjp.  \Jter~. 
que  vitiofe.  Verum  nomen  eft  Andetrium.  Infcriptio  vetus"apud  Jac.  Sponium  Mifc. 
Erud.  Antiq.p.  179. 

ITEM    VIAM    GABINIANAM 
AB     SALONIS     ANDETRIUM     APERUIT 
ET    MUNIT    PER     L|EG.     VII. 
Sic  &  Plinius  re&e  vocavit  lib.  1 1 1 .  cap.  xxn.  In  hoc  trattu ,  inquit ,  funt  Burnum ,  Ande~ 
trium,  Tribulium,  nobilitatapo^uli  Romani prccliis  cajiella.     Strabo,  una  littera  fuperflua, 
Av$£r,T&Qv  dixit  ,    Andretrium  ,    idque  vocat  ipuwvov  x^^fov  ,  munitum  locum.     In  Ta- 
bula  Peutingeriana  Andretium.     Situm  clarius  defcripfit  Dio  Caflius,  loco  di&o,  de 
Tiberio  Batonem  obfidente  :   xcLTaQvyovri  uvtw  I?  AvJ^ov  t^©-  'nr  <*vtvj  tvj  SaAwvtj 
iKutKio*iAivcv  Gsfjo-efyiva-xt;  \.itovi\<Trc  ,    to  ts  (ppxgjov  iiv    ivtpK$s  itoivv   ^tj  <$W'sr£9<r/3#Ttf  jrstf^s 
iniTZTHyj^o  ,    Qotrggpy%i  (ix^eicug  ,    7roToifMi5  yjifA.a^%<;  iy^<rou<;  ,    iyKZKVKKwuivov  ,   fuqicntem 
in  cafle/lo  Andetrio  obfedit ,   ^oflf  «■vtf  ^  z^/^j  Salonnt  adificawm  in  munita  O"  inacejfarupe , 
profnndis  convallibm^  qu&  torrentes  fluvios  habebant ,  cinttum.     Ut  fitus  oflendit ,  videtur 
caftellum  efle;  quod  hodie  C/*#4  vocatur ,  eujusnomena  jcA£cr#,  clatifawelclufurae&de 
qua  Conftantinus  Porphyrogen.  de  Adminiftr.  cap.  xxix. 

Quas  prseter  hoc  Plinius  caftella  dicto  loco  Dalmatias  nominavit ,  Burnum  &  Tribulijim 
funt :  illud ,  diibium ,  idemne  fit  quod  B5^vov  Ptolemseus  in  Liburnia  dixit ,  &  unde 
Plinii  Burnifl<x,  nominantur  :  diverfa  fane  Harduino  videntur ,  qui  iliud  oppidum  Li- 
burnise  3  hoc  caftellum  Dalmatiae  attribuit.  TribuUum  autem  ,  quod  etiam  nomcn 
prodit,  Trebigni  videtur  efle.  In  mss.  Triburium  eft.  Deinde  Ptolemseo  fimt  Aleta 
l*AAt}Tot)  &  Herona.  Antonini  itinere  a  Salonis  Dyrrachium ,  eft  Alata ,  quam  a  Sailunto 
xvn  millibus  in  ortum  videmus  prolatam,  ut  ita  minus  certumfit,  eademne  Alcta  6c 
Alata  ,  an  feparata  &  diverfa:  Salluntum  vero  etiam  in  Peutingeriana  exprefllim  eft. 
De  Herona  non  fuperefl  alia ,  praster  Ptolemsei  fidem  &  aucloritatem :  apud  quem  AIkxov 
noKuvta ,  Aequum  colonia  fequitur.     Ex  Zlatna  Tranfiivanise  infcriptio  apud  Gruterum 

pag.  387.  num.  4.  huc  referenda  eft : 

P.     CELSENIO    CONSTANTI 

DEC.     COL.    DELMATIAE 

CL.     AEQUO.     ITEM    DEC     COL, 

DAC.     V.     A.     XXX. 
An  etiam  iila  ex  Alba  Julia  ,  pag.  3  3 .  n.  3 .  dec.  col.  aequens.  huc ducenda  ?  Aequum 
dignumque  videtur  Reinefio  Infc.  Op.  p.  712.  ubi  eodem  refert  Sertoriam  quamdam 
domo  aequo  ,  puta  oriundam  colonia  Aequo  in  Dalmatia. 

Inter  Heronam  6c  Aequum  Ptolemseus  ponit  Astyc/v<ov,  Delminium,  quoditaetiam 
Appianus  in  Illyricis,  tefte  Byzantino  fcriptore  urbium ,  nominavit,  quiliber  Grasce 
deiideratur .  Strabo  fsepe  diclo  loco  vocat  &olKy.iov ,  Dalmiwn ,  Quadratus  apud  eumdem 
Stcphanum ,  A«Aji*<ov ,  ut  in  Palatino  codice  Salmaiius  invenit :  in  ceteris  etiam  A«A(a<ov 
vel  &JhtMvw  exftat.  Scilicet ,  quod  Euftathius  ad  Dionyfii  verf.  97.  notavit ,  jj  vihts 
i^yiTsu,  A^A^sv,  n  tetybM,  n&i*.[MVQy,  Fuit  olim  urbs  magna  6c  potens,   qu^e  genti 

nomen 


Xllyricum.  LIBERII.    CAP.     VIII.  393 

nomen  dedit,  Ut  Delmata  vel  Dalmata  adpellarentur.  Strabo,  A«Apov  ju«y«A»?  Ttotos  % 
jjf?  Ijrwvu^uoy  to  gOv©-*,  Dalmium  magna  urbs ,  ^We  nomen  genti  eil.  Eadem  Appianusde 
Delminio.  De  fitu  nihil  certi  conflat :  ex  Ptolemaei  autem  numeris  &:  pofitione  inter 
Andretium  6c  Naronam  in  feptemtrione  ponendum  efle  admonemur.  Naficam  Scipio- 
nem  eam  urbem  jujk^V  noiqa-cu,  captam  in  tenuemftatum  redegiffet  ibidem  Straboadje- 
cit.  Id  quod  ab  Aurelio  Vi&ore  de  Viris  illuftr.  in  hoc  Nafica  confirmatur.  Conjul , 
inquit ,  Delminium  ,  urbem  Dalmatarum ,  expugnavit.  Confiil  autem  fuit  P.  Cornelius 
ScipioNafica  cum  M.  Claudio  Marcello  n.  anno  V.C.idxcvxii. quinquennio circiter 
ante  bellum  Punicum  1 1 1.  Tantas  morae  &  molis  fuit  fuperare  Delmatiam ,  quippeab 
Augufio  Caefare  tandem  omnis  fubjugata  fuit. 

Praetereuntes  Salonianam  ,  quam  non  novimus  ,  ad  Naronam  venimus  Ptolemad 
du&u,  quam  ipfe  quidem ,  aut  qui  ofcitanter  tranfcripferunt ,  N«£/3ov#v ,  forte  N«£/3£vav, 
Narbonam  vocant ,  Gallicum  nomen  in  Dalmatiam  transferentes  3  verum  autem  nomen 
Narona  ex  multis  probatum  documentis  eft.  Bene  adfcripfit  Ptolemasus  koAwW ,  colonia,. 
nam  Plinius  quoque  cap.  xxn.  faspe  didii  libri :  Narona  colonia  tertii  conventm ,  a  Salona 
lxxxii  m.  p.adpojita  cognominps  fuifluvio  ,  a  marixXM.pa/fuum.  EtnummusTiti  apud 
Golzium,  col.  narona.  Etiam  Antonini  Itinerario ,  &TheodofianaTabulaAT^ro^ 
vocatur,  ut  ita  denomine  fatis  conveniat:  de  dignitate  necPlinius  nos  finit  dubitare , 
qui  &  coloniam  vocavit ,  &  conventus  fedem  juridici ,  quem  Cerauni ,  Dasfitiates , 
Daorizi,  Docleatae,  Narefii,  6c  alias  gentes  petant ,  e  quibus  fupra  plerasque  defcri- 
pfimus ,  de  Dxfitiatibus  ,  quos  Strabo  in  Pannoniae  gentibus  numeravit ,  hoc  tantum 
addimus,  quod  bene  Plinius  in  Dalmatia  pofuerit,  quem  antiqua  infcriptio ,  aSponio 
prodita,  p.  170.  tuetur, 

XI.    CAESAR    DIVI    AUGUSTJ  T^ 
A  U  G.      I  M  P.      P  O  N  T  I  F.      M  A  X. 
T  R  I  B.     POTEST.    XXI,     COS.    II  L 
VIAM    SALONIS    AD    CASTEL. 
DAESITIATIUM    PER    MILLIA    PASSUUM 
CLVI    MUNIT. 

Quodnam  vero  fit  cajlellumDtJitiatium,  &ubifitum,  nonfacilequisquamexpofuerit 
Naronam  in  Ptolemad  ferie  excipit  Enderum  ,  "Evfyov  ,  unde  Enderodunos  Labeatis 
conjun&os Plinius  nominavit.  Labeatae  autem  Scodram  tenuerunt ,  ut  c:i  vicinis  etiam 
de  fede  Enderodunorum judicari  poffit.  Sed  non  opus  aliunde  petere  qui  ad  Enderum  nos 
deducat :  quum  nomen  Endero  maneat  in  Albania ,  fat  fidus  teftis  antiquce  pofitionis  oppi- 
di  Enderi.  Eft  autem  in  feptemtrionis  plaga ,  prope  fines  Servias,  Populus  Labeau 
Plinio  ;  Labeates  Livio  dicuntur. 

Vrxtermiflk  Chinna,  fequiturAo')tAs«,  Doclea,  unde  Docleau  funt  Plinii ,  inconventu 
Naronitano.  Diclum  poftea  oppidum  Dioclea.  Aurelii  Vi&oris  epitoma :  Diocletianm 
Delmatat  Anuli  fenatoris  libertinm ,  matrepariteratque  oppidonomineDioclea^  quorumvo- 
cabulis ,  donecimperiumfumeret ,  Dioclesadpellatm:  ubiorbis  Romanipotentiamcepit,  Gra~ 
jum  nomen  in  Romanum  morem  eonvertit.  Eroxima  efl  Rhizana ,  de  qua  nihil  occurrit  me- 
morabile:  deinde  Scodra ,  de  qua  aliquid  in  Drilonisexpofitionediximus,  fupraquem 
fluvium  Plinius_pofitam  efle  dixit,  idemque  oppidum  civium  Romanorum.  Gentiiregia 
fuiratrt^urbsprsecipua.  Liviuslib.XLiv.cap.xxxi.  AdScodramindeyentumeft,  idquod 
belli  caput  fuerat :  non  eo  folum ,  quod  Gentim  eamfibi  ceperat  ;  velut  regni  totius  arcem ;  fed 
ctiam  quod  Labeatiumgentk  munitiffima  longe  eft  Crfdiffcilis  aditu.     Dmcingunt  eamflnmina, 

Ddd  Claft- 


394,  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Llaufllalatere  urbis,  quod  in  orientem  patet  ^  prafluens: .Barbana^  abregioneoccidentis\  ex 
Jjabeatide  palude  oriens.  Hi  duo  amnes  confluentes  incidunt  Oriundi flumini ;  quod  ortum  ex 
monte  Scodro ,  multis  &  aliis  auBum  aquis ,  mari  Hadriatico  infertur.  Coloniam  ab  Roma- 
nis  eo  deduclam  fuifle,  Ligorius  ex  nummo  Claudii  probat ,  quem  Holftenius  etiam 
transfcripfit ,  col.  claudia  augusta  jscodra.  Medio  aevoPraevalitar/Eeprovincia 
contributa  eft :  noflris  temporibus ,  pravato  nomine  Scutari  Italis ,  Scadar  incolis ,  ut  re- 
ferunt ,  dicla  ,  nec  hodieurbs  ignobilis  Turcorum  :  Labeatium  etiam  fuit  oppidum 
Medeon ,  quo  cognatos  rex  Gentius  depofuerat.  Livius  lib.  xl  i  v.  cap.  xxx  1 1 .  Aniciws 
Perpennam  extemplo  mittit  ad  comprehendendos  amicos  cognatosque  regis ;  qui  Medeonem ,  La- 
beatinm  g  entis  urbem  profeBus ,  uxorem  cum  duobusjiliis  ,  Cr  Caravantium  fratrem  Scodram  in 
caflra  adduxit. 

Qiv.e  Scodram  in  Ptolemsei  Dalmatia  mediterranea  fequuntur ,  Ihermidava ,  Siparun- 
tum ,  Eptcana  6c  Eiminacium ,  obfcuriora  funt :  etiam  quse  in  Itinerario  inter  Naronam 
Sc  Scodram  (itinere  a  SalonisDyrrachium)ponuntur,  Leufinium,  inTabula  Leujinum  i 
>k.Andarbar  Salluntum,  quod  itidem  in  Tabula  quoque  confpicitur :  Alata,  Birzjmini- 
um,  Cinna,  quod  eft  Ptoleinrei  X<W,  Chinna,  Tabulas  Stnna ,  xn  millibus a Scodra 
fecundum  Itinerarii  rationes :  xx  fecundum  Tabulse ,  qua  Scodra  nomen  prave  in  Scobre 
eft  deformatum.  Nec  oppida  ab  Augufto  exufta ,  Priamonem,  Niniam ,  Sinotium  fuis 
fedibus  adfignare poflumus ,  quorum nomina fola Strabo  prodidit. 

I  N  S  U  L  A  E      ILLYRICAE. 

Infulae  in  ora  Illyrica  plures  funt ,  nec  vero  omnes  nominatse  ,.  aut  ab  omnibus  fingulas 
eodem  modo  diftributas ,  aut  eisdem  diftinclge  nominibus.     Strabolib.  vi  i.pag.  n8. 

zroi()'  oA>jv ,  >)v  «7tdv  sr#p#A»#v  vjcoi  y>\v  di  h^/^rihg.     -  ibr«T#  n  Kv^oiKriKij ,  ^  ?%g 

^ca7TqScxx.    «0'  od  hiftvoylhg  xvzoj  nrloi^Kovroi  t  U^^ov.    &x  df)\ou  vifco*,  yvuojiAcirxrou  «T, 

'W«  ,  Toay&Picv  ,  \cffkm  miff^cx..    $&?&  ,  jj  arpoTepov  Uolf^1  ,  Ucx.oJ.oov  xrio-pot.     Juxta  to- 

tam  ^quamexplicavi,  oraminfuUfunt  Apfyrtides ,  -  -  -  deinceps  ettCyraBicapone^apodatv 

feqmntur  Liburnica ,  numeroxi,:  tumalia,  quarum  nobiliffima  Iffa  ->  Tragurium,  ab  Ijfenfi- 

bus  condita :  Pharus  ,  qua  olim Parus ,  Pariorum  colonia.  Pomponius Mela lib.  1 1 .  cap.  VIL 

ibas  recenfet :  In  Hadna  Apforos ,  Dyfcelados  ,  Apfyrtis ,  Ijfa ,  Pityja ,  Hydria ,  EleBri- 

des ,  Nigra  Corcyra ,  Tragurium.  Et  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx  I .  InfuU  ejus  finus  cum  oppidis, 

prater  fuprufigniflcMdi  (ftgnificaverat  autem  Fe rtinates  Sc  CuriBttt  populos  ex  inflilis)  Abfyr- 

tiura,  Arba,  Crexa,  Gtjfa,  Portmata.  Et  cap.xxi  i .  de  Salonitano  convqnta  :petuntex 

infldis Ifki ,  Colentini ,  Separi,Epeiim.  Eteodemlib.  i n. cap.ult.  ContraJadereflLifa, 

&  quaadt>ellat£«  ContraLiburnosCrateaaliquot:  necfaucioresLiburnica,  Celaduffx,.  Contra 

Traguriumfravo^  &  capris  laudata  Brattia:  iffa  civium  Romanorum ,  CT  cum  oppido  Pharia. 

Ab  his  Corcyra,  MeUna  cognominata  ,  cum  Gnidiorum  bppido  ,    diflat  xxv  M.  paffuum; 

inter  quam  &  lllyricam  Melita ,  unde  catulos  Melit<zos  adpellari  Callimachus  auftorefk :  xv  mil- ' 

llaipaffmm  eh  ea  iv  Elaphites.     Ptolemasus  deniqueextremolib.  1 1 .  feparavit  Libuniias 

■Dalmatixque  infulas :  ex  cujus  difpcnfatione  Liburnicasfunt^^op^,  Apforus,  inqua 

duo  oppida  fint ,  K?<4^ ,  Crepfa ,  -  &  *%$ojf& ,  Apforrus :  deinde  infula  KcvpJkxu  ,  Cnritta, 

gujus  oppida  fmt  Eulflnivtm  &Curicum-:  tertiainfuiaSic^^^aJ,  Scarduna,  cujusoppida 

fipt  Arba.  &  Collentum.     Balmaticas  autem  infulas  enumerat  Iffam ,  Tragurium ,  Phanamr 

Csrcyram  Nigram ,  &  Melitmen. 

Hce  funt.  variorum' de  infulis  illis  opinianes  :  exGuibuscorjnponimus3  conciliamus, 

abji- 


Illyricum.  ,L  I  B  E  R    I  I     C  A  P.    VIII.  ^ 

abjicimus  & ■nonnullas  fuperaddimus;  Primas  juxta  Hiftriam  funt  Apffrtides  five  Abfyrti- 
des  Strabonis ,  quae  una  eft  Melas  &  Piinii ,  illi  Apfyrtu ;  huic  Abfyrtmm  -y  una  etiam  Pto - 
lemasi  Apforos.  Nomen  deduxit  Strabo  &  Pliniuslib.  1 1 1 .  cap.  ult.  ab  Abfyrto ,  Me- 
deas  fratre ,  a  forore  ibidem  interfe&o.  Sed  una  eft  &  plures  five  duae ,  quod  una  exiguo 
freto  diflecla  &  ponte  juncta  fuit.  Male  autem  Pomponius  Apforon  &  Apfyrtidem ,  tam- 
quam  diverfas  infulas ,  prodidit,  quumeamdemefleexPtolemaeonotum  fit.  Dyfceladcs 
Melas  nulla  eft ,  Voflio judice ,  fi&a  ex  Iflae  infulas  epitheto  apud  Apofloniurn  Argonaut. 
lib.  lv.verfuytfy. 

v\<rcd  T6  Jvc-iii\a#o<;  tl  ^  i'pg£T>j  nirvefsi, 
JJfa  malefona ,  dejiderabilisque  P.ityea.  Sed  nexus geminatus repetitae  voculas  Te  videtur fen* 
tentias  Voflianas  repugnare.  Plinii  Crexa  quoque  non  eft  infula ,  fed  oppidum  infulas  Ab- 
iyrtidis  Crepfa ,  K^et ,  fi  fides  habenda  Ptolemaeo  eft.  Cyrattica  autem  Strabonis  eft  cum 
Plinio  &  Ptolemaso  dicenda  CuriBa ;  etiam  incolae  ejus  Curifla.  Hasc  proxima  eft  Ab» 
fy  rtibus :  litori  autem  propior  quam  ill  ae .  Celaduffi  Piinii  funt  ex  Melae  Dysceiado.  nam 
cc  illo  modo  in  Melas  quibusdam  libris  legitur.  Satis  ergo  fupra  de  iila ,  etiam  fi  plures 
fint ,  diclum  eft.  Cratea  ejusdem  (non  Creteas)  fic  in  mss  .  leguntur.  Adjuvat le&ionem 
Caryandenfis  Scylax,  cujus  K^«t«*},  Crateia infulae in hoc f inu fiint  $  Qdfov  t&j''l<r<rctv , 
prope  Pharum  8t  IfTam ,  una  cum  Proterade  &  Oljnta  >  quas  addit  Crateiis» 

Quae  contra  Jaderam  Plinio  infula  eft  Uffa ,  a  multis  cum  celebriore//^  confunditur. 
AtdiftinxitPlinius,  illam  contra  Jaderam ,  utdixi,  ftatuensj  hanciniis,  quasobjech 
funt  Tragurio.  Separavit  etiam  Antoninus ,  five  quisquis  auclor  Maritimi  itineraf  ii ,  hac 
ferie  infulas  ad  Dalmatiam  &  Hiftriam  recenfens :  Apforos ,  Brattia,  Bolentia,  Iffa^  Liffa, 
Corcyra,  Melita.  Alteram  autem  Iffam  cum  Pharo  conjunxerunt  veteres,  Scylax  pag. 
1 7.  litum  quarumdam  infularum  defcripturns ,  dicit  pofitas  efle  si#T«  $«pcy.  •^fla-o-x  ,juxta 
Pharum  &  Iffam ,  tamquammaximevicinas.  Straboni  eft  yvwejpoordrq  ,  notiffima;  Aga* 
themero  lib.  I .  cap.  v.  Shcr^ori^  ,  injtgnior.  Livius  lib.  x l i  I  i  .  cap.  1  x„  OBo  naves  or- 
natM  a  Brundifo  fenatm •  cenfkit  mittendat  adC.  Furium  legatum  Iffam ,  qui  cumprafidio  dnarum 
Iffenjium  navmm  infulapraerat.  Apollonii  verfum  fupra  vidimus  de  hac  infula :  Polybius 
Teutas  reginae  reftitifleait,  ideoque  l7roA<o^tt«  r''l<x?«v,  urbeminfulasejusdemnominis, 
obfdione cinxiffe ,  lib.  1 1 . cap. v 1 1 1 .  Hinc Iffaici lembi ,  genus navigii ^apud Livium  lib , 
xXxi.  cap.  xxi.  denominantmv  quod  navigandi  ftudium  &  peritiam  ETenfium  oftendii, 
Plura  de  Ifla  infra  fuo  loco :  haec ,  ut  difcerpatur  ab  obfcuriore  Lifla. 

Plinii  Bovoy  ut  in  MSS.  eft  ,  Tragurio  oppofita:  ahus  Boa  dicta,  aut  pluraliter 
Boa.  Erat  autem  pcenas  locus ,  quo  damnati  deportabantur.  Lege  liii.  Cod.  Theod. 
de  Haereticis  :  Br&cipimm  ipfum  machinatorem  ininflam  Boam  feliina  celeritate  deduci. 
Et  Ammianus  lib.  xxn.  cap.  111.  contrufm  eft  in  infulam  Dalmatia,  Bo&.  Et  lib.  xxvin. 
cap.  v.  quum  fenatm  eum  ad  Bom^  Dalmatia  locum,  exterminafet.  Hodie  vocatur  Bua , 
eique  proxime  Tragurium  eft  adjeclum.  Infiila  Brattia ,  quam  capris  laudatam  Plinius 
dixit ,  etiam  maritimo  itinerario ,  ut  vidimus  fupra  y  laudata  eft.  nunc  la  Brazza  Italis , 
vella  Brafa, 

\rfiah.Sc6rdona  five  Skoc^Svca  Ptolemaei  eft  Liburnias  fubje&a ,  diciturque duo  oppida 
habere  Arbam  &  Collentum.  An  a  Scardonitis  5  continentis  populo  ,  feu  civitate , 
aedificata  inflila ,  autcolonia  in  illam  deducla ,  quia  communi  nomine  utebantur  ?  &  num 
eadem  Plinii  Arba  eft ,  ab  oppido  nominata  ?  Ita  videtur  Ortelio.  At  Arbam  Plinius 
cum  Abfyrtide  conjungit ,  vicinamque  ponit  Hiftrias :  Colentinos  autem ,  ab  altero 
Scardonae  oppido  denominatos  5  idem  cum  Iflkis  conventui  Salonitano  contribuit. 

Ddd  2,  Qiiis 


$96  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Quisautem  credit  unius  infulae  duo  oppida  diverfiscenferi  conventibus?  Hoceftquod 
fufpe&am  mihi  Scordonam  infulam  facit,  qu<e  fi  omnino  aliqua  fuit ,  id  tamen  dubitari 
poteft,  an  Arba  &  Collentum  fuerint  ejus  oppida ,  quia  illa  nomina  diverfis  &  longe  disjun- 
ctis  infulis  imponit  Plinius.  De  Arba  modo  diximus,  quam  propinquam  Japydice  vel 
ipfi  Hiftrise  conilituit  >  &  etiamnumidnominis,  Arba,  infula  Venetis  eft  in  Flanatico 
finu,  inter  Giflam  6c  Curi&am,  contra  Seniam  oppidum  continentis  :  de  Colento  vpfc 
Plinius  tam  diiigenter  fcripfit ,  ut  curatius  non  potuerit.  Rurfm ,  inquit ,  in  continente 
colomajadcra ,  qna  aPola  clx  M.  p.abeft:  indetrigintaM..Colentum  infula:  xvm.  ofiium 
Titiifiuminis*  Pliiiii  Gijfa  videtur  plerisque  Pago  effe ,  inter  Curictam  6c  Aenonam  fita : 
certo  non  probatur.  EleBridm  MelsePJinius  exHadria  exterminavit ,  oftenfb  errore, 
Grascorum ,  quos  ille  fequutus  erat ,  de  quo  in  Germania  fub  finem ,  di&a  plura  funt. 

De  Ijfa fiipra  copiofe  a&umeft ,  quum  a  Lijfa  diftingueremus.  Addo,  Plinium  lib.  1 1 1 . 
cxtremo  vocare  civium  Romanorum ,  intellige  urbem  infiilse  ejusdem  cognominis.  Hir- 
tius  B.  Alexandr.  cap.  xlvil  vocat  nobihffimum  regionum  earum  oppidum.  Vatinius , inquit, 
po(l  diem  1 1 1 .  contcndit  in  infulam  Iffam ,  quod  eofe  recepiffe  exfuga  credebat  OBavium.  Erat 
nobilifjimum  regionum  earum  oppidum  ,  con)unclnffimumque  Ottavio.  Ex  ejusdem  belli 
cap.  XLV.  difcimus  in  eodem  finu  efle  infulam  Tauridem,  juxtaquam  vi-ftus  Oclavius  a. 
Vatinio ,  in  infulam  Iflam  fe  fuga  recepifle  credebatur.  Hirtius  idi&o  loco :  Ottavim , 
ijmm  Vatinium  clajfem  magna  exparte  confettam  ex  naviculis  aBuarm  habere  cognoviffet ,  confi- 
fm  fua  cUjfe,.fubjiittt.  ad  tnfulam  Tauridem  ,  qua  regionef 'atinim  infequens  navigabat ,  non 
quod  Oclavmm  ibi  refiitijfe  fciret ,  fed  quod  eum  longtm  progrejfum  infequi  decreverat .  Quum 
frofius  lauridem  acceJJ/Jfet.  &  reliqua.  Propinqua  ergo  Iffie  eft  Tauris  infirla  ,  quia 
inde  proxime  fuga  vi&o  in  Iflam  patuit,  nec  vero  abalio  memoratur,  hauddubieex 
xl.  illis  Liburnicis ,  aut  «?&#<? ,  alits ,  e  quibus tantum  Iffam  Strabo  nominavit.. 

Poft  Iflam  ex  nobilioribus  infiilis  fuit  Pharia  Pliniij  Qdz&^Pharus  Strabonis,aliorumque 

Grsecorum-     Scylax  p.  17.  Proteras9  Cratta9  Olynta  >§  <&#'pov  ^"Wo-otv ,  frop  Pharum 

Cr  IJfam.     Agathemerus  lib.  1.  cap.  v.   E<V;  ov  tw  Ac?e/«  w*01  ^®^  ^  ^HMot  >'  %*  cdno-q- 

]ttm%cu*[ff<TY}  ,    nsfjj  lAikouvot  KogKv^*  ,    ^  Wp@- ,   qjjjj  MeAiT»?,  Suntin  Hadriatico  mari 

infula  propter  oram  Illjrici ,  quarum  injigniores funt  Iffa ,  &  Corcjra  Nigra  ,    &  Pharus  , 

&  Mdite.     Stephanus   Byzantius  :   $$$<§'   vyic(&    b>    tw   A<Jg/#  ,     Pharus  infula   in 

Hadriatico*     Addit  ex  Ephoro  ,  effe  K-vlapot  nxeJ^v,  coloniam  Pariorum.  IdemStrabo 

tradit   lib.vn.  $d?&  1  >j  jrpoVspov  ^«'f©■,,  llote/ojv  KriiriAoi  ,    Pharus  ,    antea  Parus  dicla , . 

Pariorum  colonm.     Et  Diodorus  Siculus  lib.  xv.  cap.  xiii.  Ude/oi  x$  iivot  xtwpov  "i^nmUv 

cAmip^?ctvT&  &$■  t  hSeJoiv  ,    i%7iaroiv  b>  «utw  vqffov  ivo[A,oiclo}Jtivy,v  $K{>ov ,    Parii ,    oractdi  mo>- 

nitu  colonidm  deducentes  in-  Hadriaticum  mare^  in  eo  condiderunt  infuham  Pharum  dittam* 

Polybius  lib.  1 1 1 .  cap.  xvni.  etiam  $ot£ov ,  Pharum ,  dixit ,  £c  ttoAiv  oxy&v ,  munitam 

urbem ,  quamquam -Stephanus  id  exemplum ad continentis urbem  referat :  non videmus 

quid  impediat ,   quo .  minus  de  infula  ,   continenti  proxima  ,    intexpretemur.     His 

&*?<&  5.  Pharm  eft  :    Ptolemseo  0«£/'a«,  t^  wofaii  Pharia,  &  urbs  ejusdem  nominis* 

Plinio  itidem  Pharia  eft ,  ut  fupra  cognovimus.     Hodie  cenfetur  Leziria  infula  efle. 

Poft  hanc ,  interjecta  Hylli  peninfula ,  eft  Corcyra,  cognomento  Nigra ,  utPlinius 
ait,  quod  aGrsseis  eft,  qui  MtKaivav  cognominant  ,  ut  ab  jbnii  maris  majcre  infuk 
difcematur.  Agathemeras,  4  MsAaMw.Kogw^  •  Ptolemseus  K.c$ui&  f  Mfacuva.  Hodie 
Curzola.  Nigra  autem  cognominatur  a  filvis  procerarum  arborum,  quibus  prope 
conte£ta.eft.  Tandem  eft  ^//V/»  Plinii ,  MsAjtjj  Agathemeri  ?  MsAitiv»]  v^c^,  Meii- 
twe infidaYxolzmzd.     Unde  catulos  cognominari  Melitaos,  Plinius  diclo  loco  auclor 

eft 


jxtg-  391- 


\ 


fflyricum.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.    VIII.  397 

eft.  Nunc  Italis  Melede  vocata,  in  poteftate  Ragufanae  reipublicse,  cui  plures  fub- 
£unt  inmlse,  cum  peninfula  Hylli.  Jacobus  Sponius  Itinerario  Dalmatiaep.  88.  En, 
poitrfuivant  nojlre  Route  nous  vimes  les  isles  d'  Augufia  ,  de  Mezjzjo  O*  de  Meleda ,  qui  appar- 
tiennent a  larepublique  de  Ragufa.  Plinii  Elaphites  ,  ut  nomen  oftendit,  a  multitudine 
cervorum  adpellantur :  quot  numero ,  incertum  ,  quia  inconftantius  de  eis  fcriptum  eft, 
Libro  Frobenii  1 1 1 .  Harduini  iv.  numerale  fignum ,  praemittitur . 


-/- 


C A P U T      IX 
D  E 

I    T    A    L    I    A. 

ITalia,  antequam  hoc  nomen  fortiretur  ,  Saturnia  ,  Oenotria  ,  Hefperia^  AufonU 
traditur  adpellata ,  quse  nominaaliquando  apudPoetasremanent.  Virgilius  Georg, 
n.verf.  173. 

Salve,  magna  parens  frugum ,  Saturnia  telltts  r 

Magna  virum  \ 
qui  vero  ipfe  fatetur  5  alias  huic  adpellationes  fuccefliue ,  lib.  vm.  Aeneid.  verf  321. 

Sapiw  &  nomen  pofuit  Saturnia  tellus. 
Nomen  autem  a  Saturno  eile ,  ibidem  ktitante ,  cum  pulfus  ab  Jove  filio  fuiffet ,  nemo 
eft  qui  ignoret.  Alterum  nomen  eft  Oenotriay  OivwTfU ,  ab  antiquis  incolis  Oenotris.    Vir~ 
gilius  lib.  vii.  verf.  Sy. 

Hinc  Itala  gentes  omnisque  Oenotria  tellus. 
Quod ipfe lib.  1 .  Aeneid.  veri.  5*30. adjunClu  Sc  icrtiu uuiuiuc  HeJperU^ interpretatur  % 

Efi  locus ,  Hefperiam  Graii  cognomine  dicunt  3 , 

Terra  antiqua,  potens  armts.atque ubere  gleba :. 

Oenotri  coluere  viri  \  nunc  fama ,  minores 

Italiam  dixijfe ,  ducis  de  nomine^  gentem. 
A  Graecis  ergo  Hejperia  nomen-eft,  quod  occidentalem  regionem  fbnat ,  qualis  ItalkefiS- 
fi  ad  Graeciam  referatur.     Aeneidos  11 .  verf.  78 1 .  Creiifa  Aeneam  adloquitur : 

Ad  terram  Hefperiam  veniens ,  ubi  Lydius  arva 

Inter  opima  virwm leni  fiuit  agmine  Ttbris: 
&  Lucanus  lib.  1 ..  verf.  404. 

Finis  &  Hefperia  promoto  limite  Varus : ' 
ac  Silius Italicus  lib.  1.  verf.  5-0.  Canna*  tumulum  Hefperia  dixit,  id  eftltalias.     Eftg£: 
Hifpania  Hejj>eria ,  led  cum  ultima  cognomine :  ut  inillo  Horatii lib.  1 .  oda xxxvi. 

Qui  nunc  Hefperia  fofpes  ab  ultima: 
atfi  Italiie  fub  hoc  nomine  epitheton  adjiciendum  eft  ,  Hefyeriamagna,  amagnitudine 
imperii  atque  rerum  adpellatur .     Iter um  Virgilius  Aeneid.  1 .  verf.  f6p. 

Seu  vos  Hejpenam  magnam%  Saturniaque  arva , , 

Sive  Erycis  fnes^  regnumque  opiatis  Acefien-3 
quemadmodum  propter  eamdem  caufiam  etiam  Italia  cognominatur  magna  Aeneid.  xvv'- 
verf.  34j*. 

D-dd  j:  Stdt* 


398  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

Sc-d'mt?ic  Italiammagnam  Grjnaus  A^ollo^ 
.     '  .  Italiam  Lycis  jujfere  c-apejfere  fortes. 
Tandem  etiam  Aufbnia -di£ta  fuit  Italia,  nifi  hoc  ex  primis  &  antiqnifHmisfuitadpella- 
tionibus.  Aeneid.  vn.  v.  f  4.  de  Lavinia  nubili : 

Multi  illam  magno  e  Latio  totaque  petebant 
'Aufonia. 
Et  lib.  xi.  Aeneid.  verf  ifi. 

Ofortunata  gentes ,  Saturnia  regna , 

Antiqui  Aufonii. 

Ad  quas   verba  Servius  commentatus  eft:  aNtiqui  AusoNii,  quia  qui  primi  Italiam 

tenuerunt ,  Aufones  diBi  funt.     Et  quia  a  Grascis  haec  cognomenta  funt ,  non  nefcimus 

inferiori  Italiae ,  Grsecis  cognitae  prse  fuperioribus  partibus ,  impofita  praecipue  fuiflb ,  8c 

ram  Aufbnes ,  quam  Oenotros  in  certis  partibus ,  difficulter  autem  ob  antiquitatem  defini- 

endis,fedem  habuifle :  poftea  nomina  fua  univerfk  Italias  conceffifle,quod  etiam  poetae  imi- 

tati  fuerunt,quibus  folishxc  nomina  confervata  funt :  apud  ceteros  obfbleverunt ,  Italia  vo- 

cabulo  in  illorum  locum  fubrogato.  Decujusadpellationisdubitataorigine,  ceterisque 

nominibus  antea  commemoratis,  eorumque  mcceffione,  Dionyfius  Halicarnafleus  difleruit 

lib.  1 .  pag.28.  qui,poflquam  dixerat,Italiam  fecundum  quosdam  quafi  fitalium^di&am  pu- 

tari ,  a  vitulo  feu  bove  Herculis ,  ibi  deperdito ,  c\  per  totam  regionem  quasfito  5  id  vero  no- 

minis  pvTamGeiv  dva  yjovov  eis  tc  vvv  ^/r^oi,  proceffu  temporis  inprafentemformammutatum 

tffe\   tum  hiee  plane  6c  perfpicue fubjecit :  Hti\  ug  Avt/o^oV  Qjjow,  W  *WpcV  $y%plv&  % 

QTfio  l<rag   ^  7n9-o:va/rg£Qv  i?iv.    «ts  ,  ug  'E7kdviK&  ohtou  ,  ^cav  $  tdvgx  r  ovopotttoiv  tdvrv,v 

i^/iVi  oKeivo  y    e|  'otptyoTv    JqAov ,  ot*  x§  r  'H&t^itig  qAiKioiv  ,    vi   jwocgw  jrpac&gv,  ktug  uvo- 

fAQfc&yi.    ta  jj   ^siS  taxuv  'ETsKjjvg?  yXv  'EcnzeJciv  ^  Awov  loiv  dvTytv  ouoiAovv.    01  3  tfh%u&0i 

Soitogviuv  ,    ug  ei(>Yitou  y.01  t&fjf-rtgov.     Sive  ,    ut  Antiochus  [Syracufanus]]  ait  ,    a  duce, 

quod  fortaffe  verojimilius  efii  Jive  ut  Hellanicus  opinatur,  **  tinro  nomenhoc  [Italia]  accepit: 

illud  certe  ex  amborum  auBoritate  liquet ,  Herculis  atate ,  aut  paullo  ante ,    Jic  nominatam 

effe :  fuperiore  vero  tempore  Graci  Hefperiam  &  Aufoniam  eam  vocabant  >  indigena  Saturniam, 

ttt  fupra  diclumeft.     Verofimilius  ergo  Halicarnafienfi  fuit,  aduccltalo,    quod  etiam 

fupra  producto  verfu  Virgilius  cenfuerat ,  adpellatam  Italiam  efle ,  quaniaboveaberran- 

te,  quae  Antiochi  erat  opinio ;  aut  abantiqua  voceGrseca,  quaeVarronisfententiaeft 

efl:  apud  Gellium  lib.  xi.  cap.  1.  M.Varro  ,  inquit,  inantiquitatibusrerumhumanarumy 

terram  Italiam  de  Graco  vocabulo  adpellatam  fcripfit :   qnoniam  boves  veteri  lingua  itaAoi 

vocitati  Jint ,  buceraque  in  ea  terragigni  pafcique  folitafint  complurima.     Quod  vero  plures 

terras  armentofae  funt,  nec  inde  ulla  alia  fibi  adfumfit  nomen,  probabiliorefl:,  Hali- 

ciirnafienfi  quae  in$muti&  videbatur ,  eademque  Virgilii opinio ,  Aeneid.  1 .  verf  f^  3 . 

qua  minores 

Italiam  dixiffe  ferunt  duch  de  nomine  gentem. 

Obfcura  &  incerta  Italise  nomina,  id  efl  unius  tantum  auctoris  fide  cqgnita,  prceter- 

rnittimus ,  ut  iunt  Argeffa  apud  Tzetzen  fcholiaften  Lycophronis  ad  verf  1 23  z  :  ck  Chone 

apud  Hefychium  ex  Antiocho  Xenophane  5  cXCamefene,  utregionem,  inquajanicu- 

Inm  eft,  nefcio  an  omnem  Italiam ,  Protarchus  Trallianus  dixit,  referente  Macrobicr. 

lib.  1.  Saturn.  cap.  vn.     Nec  antiquiffimos  populos  Italiae  ,    Aborigines ,   Aufones, 

Oenotros  aliosque  curamusita,  utdelimiteillorummagnoperefollicitifimus:  quivero 

Romanorum  temporibus  iri  Italia  populi  fuerunt,  ex  divifione  in  regiones  manifeflum 

fiet ,  ubi  cuilibet  parti  fux  gaites  adfignabuntur.    Divifionem  autem  praecedant  fines 


Itdid.  LIBER    II,    C  A  P.    IX.  399 

&:  flumina,  ut  ex  illis  totum  prius,  quam  partes,  cognofcamus  :  £c  ex  his  divifionis 
fundamentum,  plerisque  populis  a  natura  conftitutum ,  accipiamus. 

Fines  Italise  limt  majorem  partem  itampero  inferoquemari  firmati,  utnequeigno- 
rari ,  neque  mutari  facile  poffint.  Reliquam  partem  Alpes  fummae  definiunt  a  mari 
Liguftico  ufque  ad  Pannoniam  ,  &  ubi  illae  definunt juxta  Hadriaticum  mare ,  flumen 
per  Hiftriam  delabens  Arfia.  Ptolemaeus  quidem  lib.  111.  cap.  1.  etiam  gentes  non- 
nullas  trans  Alpes  fitas  in  Italia  cenfiiit,,  ut  fines  dilataret:  fed  malumus  cum  aliis  Italias 
terminum  in  fummis  Alpium  conftituere ,  quarum  l^ ,  montes ,  h  rei%vs  %jfAUTt  <g&a-/.&toh 
K&  -5tO/3s/3a/jt^  hoihlcv; ,  in  muriforma  circumjacent  Italia ,  ut  fcite  Heroclianus  dixit  lib.  1 1 . 
cap.  xi. 

Flumina  Italias  funt  quam  plurima,  faltem  plura  nominata  &:  defcripta  abhiftoricis" 
&  geographis,  quam  inulla  parteacregioneterrarumorbis.  Italiaenimutferaciffirna 
ingeniorum  fuit ,  ita  his  quoque  debuit  accuratiorem  fiii ,  quam  aliarum  regionum  defcri- 
ptionem.  Qmnia  nunc  fingulatim  pr^narrare  ,  antequam  regiones  explicemus  -,  niffii- 
umerit:  etiam  flipei  fluum ,  quia  in  fiiis  quaeque  regionibus  denuo  occurrent  enarranda* 
Contenti  ergo  erimus  vel  majores  tantum  fluvios  jam  proponere ,  vel  ex  minoribus  prae- 
cipuesillos ,  qui  ad  divifionem  provinciarum  five  regionum  aliquid  adferunt. 

Primas  partes,  quamvis  in  media  Italia,  Tiberis  tenet,  quem fcej>triferum  Silius  lib.- 
vi  11.  verf.  368.  vocavit.  Oritur  ex  Apennino,  &Tifernum  acPerufium  praeterlabi-- 
tur  ,  au<5tusque  Tinia ,  Clani ,  Nare ,  nunc  urbi  proprior  Fabarim ,  AlUam-,  Cremeram 
tandem  Anienem  accipit ,  &  gemino  oftio  infra  urbem  Tyrrheno  mari  infunditur. 
HicnonLatiumfblum,  fed  Sabinorum  etiam  agrum  ,  &UmbriamcisApenninum,  ab 
Etruria ,  quam  dextra  ripa  tangit ,  feparat.  Huic  proximus ,  non  fitu ,  fed  nobilicate 
efl  Padus  ,  .qui  faepe  etiam  Eridanus  adpellatur  vetuftiore  nomine.  Diodorus  Siculus 
IiDkV. cap.xxi  II.  $  $  $oii&ovr@J  mo-'ovT@*  <&&<;  tolq  c/ttfiohol?  £  vuv  n.oiSa  xoihvpivx  7toTsty.s, 
to  3  7tcihocio'v'Hgi£civ2  <fif5aoiyo$ivo[Aivx ,  cmum  Phaethon  delaberetur  in  oftia  fluvii ,  qui  nunc 
Padus >  quondam  Endanus  dicebatur.  Plinius  lib.  iii.  cap.  xvi.  Graecis  aucloribus  id 
adpellationis  imputat.  Padus  ,  inquit  ,  Gr&cis  diBus  Eridanus  ,  ac  pcena  Phaethonti-s: 
Ulufiratus.     Imitantur  hos  Latini  poetae.     Virgilius  Georg.  1 .  verf  48 1 . 

Proluit  infano  contorquens  vortice  filvtt 

Fluviorum  rex  Eridanus. 
EtPropertiuslib.  .1.  elegiaxn. 

•  Quantum  Hyyariu  Veneto  diffidet  Eridano. 
Nec  minus  poetae  Latini,  qu.umfereonanes  fcribentes  profa,  eumdem  amnem/W^' 
vocant.     Lucanuslib.iv.verfui34. 

Sic  Venctm ,  fiagnante  Pado  ,  fufoque  Britannm  < 

ISfavigat  Oceano. 
Oritur  in  Cottiis  Alpibus  monteVefulo&CisalpinamGalliaminTranspadanamfecans 
&  Cispadanam ,  utrimque  fluminibus  tex  ceteris  Alpibus  &  Apennino  auctus  non  exiguis, , 
feptem  oftiis  inHadriaticummareexoneratur..  Pomponius  JVlelalib.  1  i-.cap.  iv.  Padm, 
ab imis  radicibw Vefuli montis exortm j  farvisfeprimumfontibus colligit ,  &  altquatenus exilis' 
ac macer  ,  mox  aliis amnibus  adeo  auge\cit  atque  alitur ,  utfeperfeptem  adfoflremum  ofiia eflfun~- 
dat.     Praecipui  fluvii  quibus  Padus  augetur  ex  Alpibus  Penninis  6c  Rhseticis  funt  Ticinus^ 
Addua ,  OlUus ,  Mincius:  ex  Liguiticis  montibus,.&  Apennino,  lanarus^  Trcbiayi 
Tarus ,  Scultenna ,  Lavinius  &Rbenus  parvus.     De  fingulis  in  regiombus  fuis  agemus. 
Liguriam  includunt  Varus ,  finis  Galiiae,:  ^Macra,  Etruriam  &  Ligunam  difter-- 

minans. 


GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

rninans.    Plinius  lib.  in.  cap.  v.  Flumen  Macra,  LigurU finis.     Et  mox  :  Patet  ora 

Ligurias  inter  amnes  Varum  &  Macram. 

Etruriam  fecat  Arnm ,  fluvius  nobilior ,  Florentiam &  Pifas  adluens ,  Sc  has  una  AuCer 
five  Aufur ,  amnis  minor.     De  Pifana  urbe  Rutilius  Itiner.  lib.  i .  verf.  f66. 

Quam  cingttnt  geminis  Arnus  &  Aufur  aquis* 
Latium  ab  Etruria  utTtberis,  itaLjmaCampaniceorafejungit:  firperius  autem ,  idefl 
feptemtrionem  verfus ,  ubi  Fibrenum  Liris  accipit,  excedit  hunc  amnem  Latii  novi  limes, 
de  quo  infra  dicturi  fumus.  Campanias  flumina  funt  Fulturms  amnis  &  Liternus ,  quorum 
iile  Capuam  adluit  ,  hic,  Acerras.  Jdem  Linternus  fcribitur,  &  alio  nomine  CUnius. 
Virgiiius  Georg.  u.  verf.  zzf. 

-  vacuis  Clanius  non  aquus  Acerris,    " 

Et  Siiius  Italicus  lib.  viii.  verf.  f  3  6. 

Clamo  contemta  femper  Acerra , 
propter  crebras  exundationes ,  quibus  oppidum  infeftatur.     Silarus  amnis  Picentinos  a 
Lucanis:  hos  a  Bruttiis  Z^diitinguit.     In  finum  Crotonienfem  effluunt  Neathus  t  de 
quo  Ovidius  Metamorph.  xv.  verf.  f  1 . 

Pr<nterit  &  Sybarin ,  Sallentinumque  Ne<ethum , 
ultra  fines  Sallentino  cognomine  a  poetis  promoto ,  de  quo  infra  dicturi  fumus :  &  Crimi- 
fits  five  Crimiffus  Stephani :  in  finum  Tarentinum  Sybaris ;  &  Swis ,  Aciris ,  inter  quos  He- 
raclea  fita  j  Cafuentus  ,  Bradanus,  inter  quos  Metapontum  ,  &adTarentumGW<^#.r> 
five  dulce  pellitis  ovibus  Galefi  fiumen ,  ut  Horatius  vocat  lib.  1 1 .  Oda  \u.  Idem  flumen 
etiam  Eurota  diclum  fuit ,  Polybio  teftante  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xxv  1 1  r .  i%ov  inuwfjtlocv  retvmv 
&ro  t?  £  rtti%t  A.tx,te£<XAfAova  pzovr®'  'Evgwroi,  ab  Eurota  qui  Lacedamoncm  praterfiuit.  nam 
Lacedsemoniorum  colonia  Tarentum  fuit.  Ovidius  dicto  xv.  Metam.  verf  fo. 

Navigat  Ionium :  Lacedtemoniumque  Tarentum 

PrMerit. 
Apulise  nobiliffimus  fluvius  efl  Aufidus ,  Horatio  tauriformis  ille  Aufidus. 

Qui  regna  Dauni  prxfiuit  Appuli: 

Quum  fievit  horrendamque  cultis 
Diluviem  meditatur  agris, 
Iib  .iv.  oda  x  1  v.  Floro  lib.  1 1 .  cap .  v  1 .  documentum  cladis  [Cannenfis]  cruentus  aliquamdiu 
Aufidus.  Polybius  lib.  1 1 1.  cap.  cxi.  de  hoc  flumineobfervat,  quod  \xov&  2^jg«  k 
AziwTvov ,  folus  A^enninum  divifumpertranfeat.  In  Hadriae  ora  multi  funt  fluvii  regionum 
terminatores.  Frento  enim  dirimit  Frentanos  ab  Apulis :  Matrinus  &  Aefis  Picenum  de- 
finiunt  :■'  Umbriam  Aefls  &  Rubico :  &  alter  fimul  terminus  Galliae  Cisalpinae  erat ,  notus 
ex  civilis  belli  initio.  Suetonius  Casfare  cap.  xxx  1 .  Confequutus  cohortes  ad  Rubiconemfiumen^ 
qui  provincia  ejus  finis  erat^  paullum  conflitit:  ac  reputans  quantum  moliretur^  converfus  ad 
proximos,  Etiam  nunc ,  inquh ,  regredi  poffumus.  quod  fi  ponticulumtranfierimus,  omnia 
armk agenda  erunt.  Ponticulum  vocat,  quia  exiguus  fluvius  efl.  Lucanus  lib.  1 .  verfi  1 8 j*. 

-     -     -     Ut  ventum  cfi  parvi  Rubiconts  ad  ttndas. 
Nihilominus  terminus  erat  provincias.     Cicero  Philipp.  v  1 .  cap.  1 1 1 .  fiumen  Rubjconemt 
quifinis  eft  GalUa.     Et  Lucanus  diclo  libro  1 .  verf.  213. 

Fonte  cad.it  modico ,   parvisque  impellitur  undis 

Puniceut  Rubico ,  quum  fervida  canduit  afias  : 

Perque  imas  ferpit  valles ,  &  Gallica  certus 

Umes  ab  Aufonis  dijlerminat  arva  colonis. 

*  Inter 


L  I  B  E  R   II     C  A  P.  IX.  4ot 

Jnter  hunc  Sc  Aefim  Ariminus,  Pifaurm ,  fed  nobilior  chde  Asdrubalis  fa&us  Metaurw» 
Horatius  lib.  iv.  oda  iv. 

Quid  debetu ,  o  Roma ,  Neronibus  5 

7>/?#  Metaurum  flumen ,  d"  Asdrubal 

Deviffus. 
Uitra  Padum  proximus  Athejit ,  ex  Rhsetorum  Alpibus  ruens ,  Tridentum  6c  Veronam 
pneterfluens.     Virgilius  lib.  ix.  verf.  680. 

Sive  Padi  ripu  5  Athejinfeu^ropteramoenum. 
Euganeos  5  veterem  populum ,  1  a  Venetis  terminavit  5  &  ab  Verona  fle&it  curfum ,  Sc 
7ta?oift,yiK&  Pado  in  Hadriaticum  mare  defertur.  Inter  utrumque  5  Athefim  Sc  Padum, 
minor  quidam  fluvius  eft ,  Tartarus ,  tandem  per  foflam  Pado  conjun&us  5  unde  Plinius 
lib.  iii.  cap.  xvi.  Tartarum  ofiium  vocat.  Tacitus  lib.  1 1 1 .  Hift.  cap.  ix.  Gecina  inter 
Hoftiliam  vicum  Vcronentium ,  &  paludes  Tartarifiuminis  caftrapermuniit :  tutus  loco ,  quum 
terga  fiumine  ,  latera  objettu  paludis  tegerentur.  Quod  idem  flumen  oppidum  Atriam 
adluit  5  inde  At^«voV  7roT#poV  ,  Atnanus  amnis  Ptolemseo  eft.  Succedit  Medoacus 
geminus  ,  major  &  minor  5  fed  confluentes  in  unum  alveum ,  qui  &  ipfe  Padi  oftio 
feptemtrionali  mifcetur.  Plinius  dicto  loco:  Edronem  [portum  faciunt]  Medoaa '  duo , 
ab  fojfa  Clodia.  His  fe  Padus  mifcet ,  & per  h<cc  effunditur.  Diftinc~tionis  figna  5  major, 
minor ,  addita  in  Tabula  Peutingeriana.  Qui  fequuntur  5  Silis ,  Plavis ,  a  paucis  me- 
morantur :  Liquentia  ex  montibus  Opiterginis ,  Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  xvi  1 1 .  quem  Ser- 
vius  etiam  Aeneid.  ix.  verf.  679.  liquentta  flumina  voczvi  credit,  &  Liquetia  potius, 
quam  Liquentia  ,  pro  fluminis  nomine  habet  5  atque  ita  legendum  in  Virgilio  cenfet. 
Reliquos  fluvios  ita  di&olocoenarratPlinius:  colomaConcordia:  flumina&portus,  Ro~ 
matinumy  Tilaventum  majus  minusque  >  Anajfum  in  quod  Verramus  defiuit ;  Alfa,  Natifo 
cum  Turro  ^prafluentes  Aquileiam  coloniam,  xv  M.  p.  a  marifitam.  Tilaventum5T*A.<3*'eiu7rT©j 
aroTtfjUo?  Ptolem^eo ,  id  eft  TiUvempwfluvius :  in  Alfam  projeclus  Conftantinus  5  Conftarr- 
tiniM.filius,  utEpitomaVi&orisrefertur. 

Poft  Aquileiam  eft  Sontius  fluvius.  Cafliodorus  lib.  1 .  epift.  xv  1 1 1 .  Theodorici  ver» 
bis :  Sonti  fluenta  transmijimus,  ubi  primum  ItalU  nosfufcepit  imperium.  Hodie  Lifbnzo 
vocatur.  Recipit  idem  ex  transverfo  adlabentem  fluvium  Frigidum ,  ad  quem  miranda 
vi&oria  Theodofius  Eugenium  fuperavit.  Socrates  lib.  v.  cap.  xxv.  ■yhtia»  topftokil  srepJ 
t  zsoroty.Qv  t  KothxfMvov  <i^ySov ,  proelium  committitur  ad  fluvium  ,  quem  Frigidum  vocant> 
De  eodem  prcelio  Claudianus  1 1 1 .  Conf.  Honor .  verf.  "pp. 

Alpna  rubuere  nives ,  &  Frigidw  amnis 

Mutatis  fumavit  aquis,  turbaque  cadentum 

Staret ,  ni  rapidus  juvijfet  flumina  fanguis. 
Eft  quoque  in  Peutingeriana  Tahuh  fluvius  Frigidus  poft  Poniem  Sontii  &  Antonini 
itinere  ab  Urbe  in  orientem ,  hic  oido  fervatus  eft : 

Concordiam  M.  p.  xxxi. 

Acpdleiam  m.  p.  xxxi. 

FluviumFrigidum  M.  P,  XXXVI.  ^ 

Longaticum^  manfi  M.  p.  xxu. 

Aemonam  m.  p.  xviii. 


Eee  In 


4o2  GEOGRAPHIAEANTIQJJAE 

Inproximoeftnobiliflimus7»«wwx,  fons,  lacus,  flumen,  portus.  Virgilius  Aeneid. 

i .  verfi  244. ;  Antenorpotuit 

—  «-   _   -__-  fontem  fuperare  Timavi , 

Unde  per  ora  novem ,  &  i>afto  cptm  murmure  montis 

It  mare  praruptum. 
Livius lib.  xl  1 .  cap.  I .  lacum Timavi  vocat.     FrofeBus ,  inquit ,  ab  Aquileia  conful ,  caflra. 
ad  lacum  Timavi  pofmt.     Scilicet  ex  lacu  feptem  vel  novem  capitibus  hic  amnis  profluit. 
Pomponius  lib.  II.  cap.  iv.  In  orisproxima  eftaTergefler,  Concordia.     InterfluitTimavus 
novem  capitibus  exfurgens ,  uno  oflio  emiffus.     Et  Claudianus  v  I .  conful.  Honor.  verf.  1 07. 

Mincius ,  inque  novem  confurgens  ora  Timavus. 
At  Strabo  lib.  vii.  pag.  148.  ispov  $  Aiojx^as  i&k  otfyov  jUvjj'^  vo  T/jUftivov.  fapivoi  ydl^  ££«,' 
-i\Jj\  olK(r@J  iuffggarg?,.  ^j  ^ya.q  g  7roTxy>U  wJW©-»,  gu^uj  «V  t  Scthonluv  cMn[TiTQVT@>  7iKonii 
tyu\  ftoiB-ei  7rorotpc0 ,  Templum  Timavum  Diomedis  memorabile  efi :  portum  habet ,  ©"  lucum 
amoenum ,  etiamfontes feptem  aquafluvialis ,  flatim  lato  altoquefiumine  in  mare  exeuntis.  Poetas 
iac  defcribunt ,  utapudPataviuminVenetis,  aut  prope  illos  videatur  efle.  UndePata- 
vinum  Livium  Papinius  Statius  lib.  iv.  filv.  vn.  extr.  Timavi  alumnum  vocat :  &  Sidonius 
carm.  ix.  verf.  196.  Euganeum  Timavum,  abEuganeis,  Venetorum  ab  occafu  vicinis , 
.  denominat.     Nec  aliter  Lucanus  lib.  vn.  verf.  ip_. 

Euganeo ,  Ji  vera  fldes  memorantibm ,  augur 

Colle  fedens ,  Aponm  terris  ubi  fumifer  exitt 

Atque  Antenorei  difpergitur  mda  Timavi. 
At  quum  non  raro  geographia  laxior  poetarum  fit  j  prseftat  ex  Gr^cis  Strabonem ,  & 
quosipfeadlegat,  Polybium&Pofidoniumj  e  Latinis  Melam ,  Plinium,  Antoninura, 
&  Tabulas  Theodofianae  auctorem  fequi ,  qui  omnes  Timavum  poft  Aquileiam  ponunt , 
five  inter  Aquileiam  &  Tergefte.  Plinius  cap.  xvm.  amnemTtmavum  ipoft  Aquileiam , 
ante  Tergeftmum  finum  habet ,.  perinde  ac  Mcla  verbis  fupra  recenfitis.  Antoninus  iti- 
nere  ab  Aquileia  Salonas : 

Fontem  Timavi  M.     P.     Xii. 

Tergefie  M.     P.     Xii. 

Idem  ordo  in  Tabula  Peutingeriana  obfervatur  ,    ut  de  vero  fitu  Timavi  dubitare  non 
3iceat. 

Uitra  Tergeftinam  coloniam  vi  m.  pafluum  Formio  amnis  •>  ut  Pliniusprsediftoloco 
tradit,  antiquus  autia  Italia  terminus,  quern  poftea  Folam  ufque,  6c  tandem  ad  Arfiam 
amnem  prorogahint  Csefares.  Strabolib.vn.pag.  217.  "U^g  vfdws-  <£:  l&ve/xiJV  ^%tA»V, 
o-uvg^aV  tjj  huhlct,  vJj  aioTi  y-i%es  ricA^,  lyg/ftiy?  7sqKzcos  ,  tssfoviyetyoy-  ol  vvv  qyzuons  «V  T? 
Irxxliv;  o|i?f  ,  Hifiros  primos  Illyrica  ora ,  conterminos  Italia  fuifte  dicit.  /*<?/?,  inquit, 
principes  noftri  ad  Polam  ufque ,  Hifiria  urbem ,  Italiafines  protulerunt.  Plinii  astate  uitra 
Polam  ad  flumen  Arfjam  finis  productus  erat.  A^c ,  inquit ,  cap.  xix.  finis  Italiafiuvi- 
us:  Arjia,     Uiterius  numquam ,  quantum  conftat ,  terminus  fuit  promotus. 

D  I  Y  I  S  I  O       ITALIAE. 

Ab  ipfa  natura  Italia  per  Jpennhu]ugz ,  quae  omnem  a  Liguria  ad  fretum  Siculum  per- 
currunt ,  eft  divifa :  indeque  duo  maria  ,  Stiperum  ,  quod  trans  Apenninum  eft  j  &  Ipfii*- 
mm.j  qiiod.ciseumdem.montemeil,  denominantur.    Jnde quoque populi ,  &arbores,. 

&  alia; 


ltaUa.  L  I  B  ER    II.     C  A  P.  IX.  403 

&a\ixres'mfupernates$cinfernates  dividuntur.    Pliniuslib.xvi.  cap.xxxix.  Romawfer- 
nM  abiesfupevnati  pncfertur.     Cauflam  Vitruvius  dat  lib.  1 1 .  cap.  ult.     Infernates  [arbores] 
qua  ex.apricis  locis  adportantur ,  melioresfunt ,  quam  qua  ab  opacis  de fupernatibus  advehuntur \ 
Sicciores  enim  arbores  in  aprico  &  auflrali  Apennini  latere,  quam  in  feptemtrionaii , 
quod  fuperum  mare  fpectat  ;  ideoque  durabiliores gignuntur.     Superum  mare  vulgo  Ha- 
driaticum,  five  Adriaticum  vocatur :  item  HadriativeAdria,  ab  urbe  ejus  nominis  no- 
minatur.     Duplex  autem  Italise  Hadria^  altera  in  VenetisadTaitarumfluviuminter 
Padum  &  Athefim  5  quam  fupra  in  fiumiriibus  Atriam  fcripflmus ,  praseunte  Plinio ,  & 
Ptolemseo  ,  Strabo  autem  lib.  v.  pag.  148 .  etiam  hanc  per  h  fcribit  Afylav ,  Adriam  1  al- 
tera  ad  Vomanum  fluvium  in  Piceno  eft ,  ad  quam  Antonini  iter  ab  urbe  eft  directum  , 
patria  majorum  Hadriani  imperatoris.     Ab  utra  nunc  mare  appelletur ,  dubitari  poteft, 
Plures  Veneta^  id  attribuunt.     Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xvi.  egefto  amnis  impetuper  transverfum 
in Atrianorumpaludes ,  qu<zfeptemmariaadpellantur ,  nobiliportuoppidiTufcorumAtria,  a 
quo  Atriaticum  mare  ante  adpellabatur  ,  quod  nunc  Adriaticum.    An  vero  hoc  oppidum  tam 
celebre  fuerit ,   ut  mari  nomen  imponeret  ;   dubitari  ex  eo  poflit ,  quia  Strabo  inter 
7roKi<T[A,ciTia ,  id  eft  oppidula  numerat ;  deveteriautemconditioneejusnonexfuafenten- 
tia,  fed  incerta  vulgi  opinione  dicit  ,  r  AfyUv  5faQotvYJ  ytviS-m  xcKiv  Qmrlv,  d<p'  h  tsti 
towo/ax  tw  kqKkm  yivzc&cci  tw  A^g/qs,  Adriam claramfuiffe urbem dicunt , a quanomen fit Cinui 
Adriatico.     Sed  cpwcrlv  dicunt  homines,  non  probant  documentis.    Juftinusquidemlib. 
xx. cap.  i.videturPliniumjuvare,  dumAdriam,  quasmarinomendederit,  Illyricoma- 
ri  iponitproxiwam :  at  junior  Aurelius  Viclor ,  epitomes  auctor ,  in  Hadriano  aperte  dicif, 
oppidum  agri  Vicenimari  Adriatico  nomen  dedijfe.     Eft  &  tertia  opinio ,  ab  Adria  ,  Jaonis 
filio,  Italo  homine,  nomen  impofltum  mari  fuifle.     Euftathius  in  Dionyf.  verf.  92. 
Iaov©-*  vigs  Afyiett  ls^y,xou,  a<p'  z  to  dv?o  niKoi,y@j qj^  AJoixtmqv Kkyirou.,  Traditur  Adriat 
Jaonis  [l«cv©-* ,  «vcTgoY  IrcthS ,  ut  ante paullo  vocaverat]  jilius  exftittffe,  a  quo  etiam  Adria- 
ticum  mare  adpelletur.     Sedhaecdenominis  origine  dubitanter.  Vocatur  Grsecii  plerum1- 
que  l  A$eJ,xc  xoAsr®' ,  Adnafinus :  vide  Polybium  lib.  11.  cap.  xiv.  &  fimpliciter  0  Affiau » 
ibidem  cap.  xvi.  &  Strabonis  proxime  produ<5tis  verbis:  quemadmodumLatinisetiam 
Adria  eft ,  ut  Horatio  arbiter  Adria  Notus ,  lib.  1 .  oda  1 1 1 .  &  Senecse  epift.  xc.   Parum 
eft,  niftrans  Hadriam,  &Jonium>  Aegaumqueveftervillicmregnet.     Cicero  vocavit  Ha- 
drianum  marefm  Pifon.  cap.  xxxvin.  &  hb.  x.  Attic.  ep.  vn.  Alia  forma  Virgilius  Aeneid. 
xi.  verf  40f.     Hadriacas  undtw,  Siliuslib.  i.verf  5*4.  Adriacumpontum.     Vulgomare 
Adriaticum  cumMela  lib.  1.  cap.  111.    Plinio,  loco  fupra  dicto  j  Seneca  111  Quaeft. 
Nat.cap.xxix.  Sed,  fine  adfpiratione ,  ancumilla,  vocabulumfcribendumfit,  nova 
liseft.     Si  nomen  ab  oppido  Piceni  eft,  Hadria,  &  HadriaticumCcribi  oportet,  quia 
imperatoris,  inde  genus  ducentis,  in  nummis  &  lapidibus  nomen  Hadrianm  eft :  fiab 
oppido  Venetias ,  ut  antiquiore ,  ejusque  colonia  Picentinum  eft ,  ut  Cluverio  videtur  -, 
eadem  ratio  ob  commune  nomen  praevalebit :  ad  quam  Venetorum  urbem  Lucas  Holfte- 
nius  in  Stephanum  ,  Magni  Ducis Tufcorum vetuftum nummum refert ,  cui  hadr. 
infcriptum  eft  cum  Neptuno  efhgiato. 

Sed  ut  in  viam  revertamur ,  unde  Superi  maris  explicandi  caufla  digrefii  fueramus  -,  ad^ 
pellatio  illa ,  etiam  Inferi,  id  eft Tyrrheni  maris ,  quodilli  opponitur,  admodum  trita 
frequensque  Romanis  fuit.  Cicero  lib.  1  x.  ad  Attic.  epift.  1 1 1 .  Non  funt  faciles  nobu  e'x 
Italia  exitus ,  quumeatotaarmis  prafdiisque  teneatur,  hiemeprcfertim.  nam,  ficommcdius 
anni  tempus  effet ,  vel  infero  mari  liceret  uti.  nunc  nihilpotcft  mjifupero  tramitti  •  quo  iier  inter- 
clufum  eft,     Et  eodem  libro ,  epift.  ultima :  Nos,  quoniam  fperum  mare  obftdaur ,  hrfiro 

Eee  z  navi- 


m  GEOGRAPHIAE    ANTIQJQAE 

naviqabimm\  & JiPuteolis  erit  difficile,  Crotonem  petemm  autThuriot.  EtLiviuslib.'  V. 
cap.  xxxin.  Mari  fupero  inferoque  Italia  infuU  modo  cingitur.  Et  Pomponius  Mela  lib.  1 1 . 
cap.  iv.  Italiafe  media  perpetuojugo  Apennini  attollens  montis  >  inter  Hadriaticum  &  Tufcum , 
five ,  ut  aliter  adpellantur ,  inter  fuperum  mare  &  inferum  excurrit.  Infcriptione  Alpina  3 
Augufto Qefari  dicata ,  quam  Plinius  etiam  lib.  in.cap.xx.  exhibuit,  gentes  alpi- 

NAE    OMNES    QUAE    A     MARI    SUPERO   AD    INFERUM    PERTINEBANT  ,      SUE    IMPE- 

rium  p.  r.  redactae  sunt.    Et  Virgilius  lib.  vi  1 1.  verf.  149. 

Et  mare  quod  fupra ,  teneant  ,  quodque  adluit  infra. 
Has  adpellationes  marium  Apenninus  mons  gignit ,  per  mediam  Italiam ,  quam  longa  eft , 
procurrens.     Lucanus  lib.  1 1 .  verf.  390. 

Mons  inter  gemina^  mediusfe  porrigit  md,u 
Inferni  fuperique  maris. 

Hic  mons  eft ,  ut  ipfe  verf.  396.  defcripferat , 

Umbrofs  mediam  qui  collibus  Apenninus 
Erigit  Italiam. 
iive ,  ut  Silius  kalicus  lib.  1 1 .  verf.  314.  illum  comparat , 
Alpibtts  aquatum  attollens  caput  Apenninus. 

Hasc  naturalis  divifio  Italise.     Alia  fequitur  ab  origine  gentium,  quae  occupaverant , 
defumta.     Conftat  enim  fuperiorem  partem  ,  quse  fiib  Alpibus  eft ,  Gallos  infedifie  : 
partem  vero  quae  in  Grasciam  Siciliamque  vergit ,  oppletam  fuifle  Graecorum  coloniis. 
Hinc  nova  nomina  nata ,  ut  pars  Italise  Gallia  adpellaretur  j  pars  alia  ,  Gracia  Magna. 
Gallorum  invafionem  cum  cura  fcripfit  Livius  lib.  v.  cap.  xxxiii.  feq.     ducentis  annis  ante , 
quam  Clufium  oppugnarent ,  urbemque  Romam  eaperent ,  in  Italiam  Gallos  tranjcendiffe  ,  Prifco 
Tarquinio  Roma  regnante ,  excitos ,  Bellovefo  duce ,    ex  Biturigibm  ,   Arvernis  Senombm  ,. 
Aeduis ,  Ambarris ,  Carnutibm ,  Aulercis'.  perTaurinosfahmqueJulia  Alpis  tranfcendijfe  ^ 
fufisque  acieTufcis  ,  haud  procul  Ticino  fumine  ,   quum  ,    in  quo  confederant ,  agrum  Infu- 
brium  adpellari  audijfent ,    cognomine  Infubribm,  pago  Aeduorum.     Ibi  omen  fequentes  loci 
condidijfe  urbem ,  Mediolanum  adpellaffe.     Aliafubinde  manm  Cznomanorum ,  Elitovio  ducet 
•vefigiapriorum  fequuta ,  eodemfaltu ,  favente  Bellovefo ,  quum  tranfcendijfet  Alpes ,  ubi  nunc 
Brixia  C^  Verona  urbesfunt  (locos  tenuere  Libui)  confedijfe.     Poflhos  Salluvios:  -  -  -  Pen- 
mno  deinde  Bojos  Lingonesque  transgrejfos  ,  quumjam  inter  Padum  atque  Alpies  omnia  tenerentur^ 
Pado  ratibm  trajeBo ,  non  Etrufcos  modo ,  fed  etiam  Umbros  agroppulijfe :  intra  Apenninum 
tamenfefetenuijfe.     TumSenones,  recentijfimos  advenarum ,  abUunte fiumine  ujque ad  Ae/im 
fnes  habuijfe.     Hi  ergo  funt  illi  populi ,  qui  intra  Italiae  fines  Cisalpinam  Galliam  confti- 
tuerunt,  quibus,  in  poteftatem  reda&is,  Romani  poftea  certos  limites  conftituerunt  , 
provincia?  formam  imponentes  ,   cujus  caput  videtur  Ariminum  fuifle ,   quo  nomine 
totam  aliquando  provinciam  adpellaverunt.    Livius  lib.  xxvm.  cap.  xxxviii.  anno  Punici 
11.  belli  quartodecimo  :    7um  pr&toria  frovincia  in  fortem  conjetta.  urbana  Cn.  Servilio 
eontigit :  Ariminum  (ita  Galliam  advellabant)  Sj).  Lucretk  :  Sicilia  L.  Aemilio :  Cn.  OBavio 
Sardima.    Poft  Mutina  videtur  caput  provincise  fuiffe ,  quod  ex  Mutinenfi  bello ,  cum 
M.  Antonio  gefto  adparet ,    quia  ibi  D.  Brutus,  cui  decreta  provincia  a  fenatu  erat,. 
ab  Antcnio  fuit  obfeftus. 

Gnecorum  in  Italia  colonise,  qu^e  MajoremGraciam  conftituebant ,  faltempartem 
cjus ,  ccrtos  fines  ac  limitem  non  habuerunt.  Quidam  fcriptores  anguitis  terminis  con- 
dudunt:.  alii  laxe  nimis  ejus  fines  peromnemfereltaiiam.proferunL    Liviusiib.xxxj, 

cap. 


5 


Italia.  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.    IX.  40^ 

cap.  ,VH.  confulis  Sulpicii  verbis :  Nec  Tarentini  modo ,  oraque  illa  Italia ,  quamMaforem 
Graciam  vocant ,'  ut  linguam  ,  ut  nomen  fequutos  crederes :  fed  Lucanm  ,  &  Eruttim  r  & 
Samnis  anobis  defecerum.  Juftinus  lib.  xx.  cap.n.de Metaponto  agens :  Omnisillapars 
Italia  Major  Gracia  adpellata  eft.  Et  Seneca  ad  Helviam  cap.  vi.  lotum  Italia  latus ,  quod 
infero  mari  adluitur ,  Major  Gracia  fuit.  Feftus  tandem  in  major  graecia  :  Major 
Gracia  diBa  eft  Italia ,  quod  tn  ea  multa  magnaque  civitates  fuermt  ,  ex  Gr&cia  profcEhz* 
Ovidius  concinit  Fafl.  iv.  verf  63 . 

Nec  tibijit  mirum  Grajo  rem  nomine  dicii 
Itala  nam  tellm  Gracia  Major  erat. 
Non  facile  haec  conveniunt ,  nec  omnis  Italia  ,  fed  pars  ejus  Magna  Gr<zcia  vocata  : 
fed  quanta  illa  ,  &  qui  ejus  fuerint  limites  ,  fateor  ,  fubobfcurum  eile.  Livius- 
cximit  Lucanos  Sc  Bruttios  :  at  Seneca  huic  Graeciae  totum  dat  latus  maris  inferi, 
in  quo  utique  eft  Lucania,  &  ipfa  Grascisexcultaeoloniis;  necnonipfaquoqueCam- 
pania  in  eodem  litore.  Juftinus  prefle  loquitur,  litus  quod  a  Tarento  ad  Locros  aut  ad 
fretum  eft ,  hoc  nomine  adpellitans.  Scilicet  res  ita  habet :  Quod  plures  in  Italia  Graecae 
coloniae  erant ,  magna  illius  pars  fuit  Gracia  adpellata.  poflquam  vero  propiores  Latio  , 
Latinos  mores  Latinamque  linguam  fequuti  fenfim  fimt  5  faftum  eft  ut  anguftiori  parti 
nomen  Graeciae  relinqueretur ,  praefertim  illi,  quaeadTarentinum  finum,  £tufquead 
Locros  f eu  Leucopetram  promontorium  efl ,  ita  tamen ,  ut  nec  alterum  litus ,  quod 
inde  in  Lucaniam  tendit ,  excluderetur.  Nulli  ergo  certi  fines  hujus  Grseciae  erant : 
omnium  autem  confenfu  in  eo  tractu  Italias  fuit ,  quae  Graeciam  ulteriorem  &:  transmari- 
nam,  nec  non  Siciliam  fpe&abat.  Ipfe  Cicero  fic  inter  tempora  diftinxit ,  &,  utjide- 
iur ,  fecundum  illa  etiam  inter  fines ,  Hb.111.de  Oratore  cap.  xxxiv.  Injiituitne  ,  inquit , 
Tythagoras  totam  illam  veterem  Itaiia  Graciam ,  qua  quondam  Magna  vocitata  eft  1  quond am 
ait.  ergo  Ciceronis  tempore  ceflaverat  haec  adpellatio :  non  autem  GallU  Cualpin^ ,  quam 
ubique  in  ore  habet  Cicero. 

Cur  vero  haec  pars  Italise  vocetur  Gr&cia^  apertumeft :  non  asque  ,  cur  Magnavel 
Major.  Jofephus  Scaliger  ad  Feflum  pag.8i.  Certiffimum  efl,  ita  vocatam  aRomams^ 
quiapropior  ea  ejfet  illis ,  quam  transmarina  Gracia.  Noncapio^  qui  propinquitas  inferat 
magnitudinem.  Alioe  rationes  quaerendae  funt.  Plinius lib.  .1 1 1 .  cap.  v.  ad ambitionem 
refert  Graecorum,  qui  adpellationis  hujus  auclores  fint,  non  Romani.  Ipfi,  inquit, 
de  eajudicavere  Grdci  t  genm  in  gloriam  fuam  effujijfimum :  quotampartemexeaadpeliando 
Graciam  Magnam  l  Ergo ,  quae  per  fe  non  major  quam  transmarina ,  immo  minor  fit , 
ab  ambitiofis  ex  Graxia  colonis  ita  adpellari  cenfet.  Strabo  autem  lib.  vi.  fub  initium  , 
t  pi-ydhw  'IDsddcx,  t«vtjjv  ihzycv  ,  t^jj  r  SixeAi^» ,  illam  [  quam  tra&at  Italise  partem  ] 
Magnam  Graciam  dtxerunt  ,  Cr  Siciliam.  Si  ergo  Sieiliaiimul  fub  Magna  Graecia 
continetur  ,  utique  verius  potefl  Magna  dkty  quam  fi  fola  pars  effet  Jtalias..  Sicilk 
aeque  Gnecis  coloniis  plena,  &  inGraecis  cenfetur  abLivioiib.vn.cap.xxvi.  necvero 
ad  propriam  pertinuit ,.  fedineodem  cenfu^  quo  Italica  Grafcia  erat ,  relidta.  Sicenim 
Livius  dicto  loco  :    Cum  Gracis  a  Camillo  nulla  memorabilis  gefia  res:  nec  Uli  terra,  nec 

Romanm  mari  bellaur  erau Cujus populiea,.  cujusque gentts  clajfis  fuent,  nihil  certp 

eft:  maxime  Stcilia  fmffe  tyrannos  credfderim.  namulteriorGraciaeaumpeflateinteftinofeffi 
bello ,  jam  Macedonum  opes  horrebat. 

-  Quum  ergo  Livius  Sicilise  refpeclu  Graeciam  uhenorem  dixit ,  quaetransjoniummars 
eratj  fequitur  citeriorem  etiam  aliquam  fuifle  in  Sirilia  &  in  Italia  ,  quam  Apulejusp. 
ip4-  Subfmvam  Grtciam  adpelJat.     De  Py thagora  inquit ,  jroxime  Metapmium,  tnlaore 

Eee  3  ItaU&y, 


4o6  GEO  GRA.PHIAE    AN  T  I  QJJ  A  E 

Italu  ,    quam  (ubficivam  Gr&ciam  fecerat.     Plautus  exoticam  Gr<cciam  vocat,  Moeaech. 
a£t  1 1  •"&• r  •  fab  perfona  fervi  dicens , 

Mare  fuperum  omne ,  Graciamque  exoticam , 

Oraique-  ItalicM  omnes  ,  qua  adgreditur  mare  9 

Sumus  circumveBi. 
Scilicet  ita  antiqui  Gnsci  in  Hellade  propria  dicebant  colonias  Graecas  in  Italia  Sc  Sicilia : 
quos  imitatur  fervus  hac  adpellatione.  Quod  ad  eum  modum  di&um  eft,  quoStrabo 
diclo  ioco  dixit :  vw)  jj  7rA)jv  T#'p#vr©-',  rj\  Pfjyis,  <$w  NsccjrcAew?,  vx.$i$u$tyw.<&ou  <ru^- 
(ZifiriKiv  avotviot ,  at  nunc ,  Tarento  ,  Rhegio  C^ Neapoliexceptis ,  omnia  in peregrinos  mores 
fiint  transducla ,  quos  barbariem  refpeclu  veterum  Graecorum  vocat. 

Manfitnomen  pgyaA^  'Eftv«i@-,  Magna  Graeciae,  quamvis  ad  exiguos  fines  dudum 
reda£be,  etiamPtolemaeitemporibus.  Lib.  1 1  i.enim  cap.  i.  Msj/aA^ 'ES\«<^  ira^  to 
A£(>ictTiv.Qv  •ftiKa.y©* ,  Magna  Gracia  maritima  haec  oppida  recenfet,  Locros,  ScjUcium9 
Crotonem  ,  Thurium  ,  Metapontum  ,  Tarentum :  mediterranea  ,  Veteliam  &  Abyflrum. 
Sic  magnum  nomen  in  parva  regione  confervatum  fuit.  Quae  inter  hanc  &  Galliam 
Cisaipinam  fita  fimt ,  quafi  proprtam  Italiam  conftituunt ,  vk  faepe  ipfam  magnam  Grae- 
ciam ,  tamquam  exiguam  partem  in  fe  compleciuntur ,  quia  Romani  hujus  Graeciae 
non  ita  rationem  fingularem  habebant ,  ut  Galliae  Cisalpinae ,  de  qua  nunc  nobis  dicen- 
.dum  eft. 

GALLIA     CISALPINA. 

Gallia  haec  Italica,  aGallis  colonis  nomen  Galliae  indepta ,  a  Transalpina  &  prbpria 
Alpibus  feparatur  ,  non  numquam  citenor  adpellatur  :  St  faepe  Romanis  fcriptoribus 
fimpliciter  efl  Gallia :  raro  communi  Italia  nomine  in  libera  republica  ,  five  ante  Augu- 
ftum  Caefarem  ,  fignificatur.  Ciccro  pro  Lege  Manil.  cap.  xn.  GalUaCisalpina  prafi- 
diis  &  navibus  confirmata.  Et  Livius  lib.  v.  cap.  xxxv.eftdubius,  folane gens  Senonum 
Roma  bellum  intulerit ,  an  ab.omnibus  Cisalpinorum  G  allarum  populis  adjuta.  Et  lib.  xxvn. 
cap.  xxxviii.  ne  [Asdrubal]  Gallos  Cisalpmos  folUcitaret.  Eadem,  ut  modo  diximus, 
efl  ciTerior  ;  ck:  Tranfalpina ,  ulterior.  .  Cicero  lib.  x.  ep.  iv.  Sum  in  exfpetlatione  omnium 
rerum ,  quid  in  Gallia  citeriore ,  quid  in  urbe  menfe  ^Januano geratur ,  utfciam.  Sollicitus 
autem  erat  de  exitu belli  Mutinenfis.  Idem  de  Confular.  prov-  cap.  xv.  alter  ulteriorem 
.Galliam  deccrnit  cumSjria;  alter  citeriorem.  accap.xvi.tftf  Gallia  citerior  alicui  decernatur 
po^  eos  confules:  qui  nunc  erunt  dejignati.  Saepe  etiam  neque  citerior ,  neque  Cisalpina 
dicitur,  fed  fimpliciter  GW/z^.  Cicero  Philipp.  xn.  cap.rv.CWd?  GalUamquo  tandem 
animo  hanc  rem  audituram putatis?  illa  emmhujusbellipropulfandi  ,  admimfirandi  ,  fufti' 
nendiprincipatum  tenet.  Gallia  D .  Bruti  nutum  ipfium ,  ne  dicam  impcrium ,  fequuta ,  armis , 
viris ,  pecunia ,  belliprincipiafirmavit.  -  -  -  -  Etut  omittamreliquMpartesGallia, 
T-atavini  dws  exclufcrunt ,  alios  ejecerunt ,  mifosab  Antonio.  Et  de  eadem  caufla  ac  tem- 
pore  Vellejus  lib.  n.  cap.  lx.  Idem,  [Antonius] yrovinciam  D.Bruto  defignato  corfuli 
decrctam ,  Galliam  occuparefiatuit.  Et  Eutropius  lib.  1 1 .  cap.  IX.  Condiu  a  Romanis  civita- 
te,s9  AriminuminGalUa,  &  BeneventuminSamnio. 

Alia  nomina  hujus  partis  Italiae  funt  Gallia  Togata  &  Italia  Subalpna.  Prius,  fupra 
quoque^  in  Transalpinae explicatione  ex  CiceronisPhilipp.  vni.  cap.  ix.  oflendimus ,  qua 
Antonii  poflulata  referebat ,  Galitam  Togatam  remitto  ,  Comatampofiulo.  Quae  adpella- 
tio  non  jcque  ,   ut  fuperius  explicatae .,  antiqua  eft ,  fed  demum  tum  ccepit ,  quum 


Italia.  LIBER    II.      C  A  R     IX.  .  407 

h  tov  t>$V  ItukictA  n$y  vofjtov  lcnyiy&WTO  ,  Italia  jam  legibm  Cr  jiatutis  formatafuerat-i 
ut  Dio  Caflius  lib.  xlviii.  pag.  jo^.tradit:  &propterea  incolae  t£  Io9-5Jt*  tjj'  ?a^m^  t$ 
dwy  ix$uvTQ>  nSfi ,  Romano  jam  vefhu ,  hoc  eft  toga,  utinurbe,  utebantur  ,  quodidem 
fub  finem  lib.  xlvi .  declaravit :  feu ,  utMartialis ait lib.  1 1 1.  epig.  1 . 

Gallia  Romana  nomine  diBa  toga. 
Haecvero,  ut  priore loco addidit ,  hAnts^kXmw,  Cualpina erat ,  qucd  etiam  Pompejus 
Feftus  in  Boicus  ager ,  confirmat.  Boicus  ,  inquit ,  ager  dicitur ,  quifuit  Bojorum  Gallo- 
rum.  Is  autem  eft  in  Gallia  citraAlpes,  quaTogata  dicitur ,  in  qua  funt  Mediolanenfes. 
Hirtius  lib.  v  1 1 1 .  de  Bello  Gall.  aliquoties  hac  adpellatione  ufus  eft :  cap.  xx  1  v.  Legionem 
X  J 1 .  in  Togatam  Galliam  mittit ,  ad  coloniat  civium  Romanorum  tuendau.  A  coloniis  ltaque 
Sctoga  hujus  provinciae,  &  origo  nominis  Togata.  Idem  cap.  lii.  qupimomnes  regiones 
GalUa  Togata  Cafar  percucurriffet.  &  poft  paullo  :  T.  Labienum  Gallia  Togata  prafecit. 
Et  Plinius  lib.  111.  cap.  xiv.  Ab  Ancona  Gallica  ora  incipit ,  Togata  Galliacognomine. 
Ex  quibus  clarum  fatis  eft,  Ptolemseum  lib.  111.  cap.  1 .  nimis  coarclare  Tx^av  r  To- 
ynrav,  GalliamTogatam,  qui  Alpibus  Liguriaeque  montibns ,  feuApennino,  acPado 
flumine  uique  Ravennam  inclufit.  Omnis  enim  citerior  &  CisalpinaTogatafuit,  non 
fola  Cispadana ,  ut  Ptolemaeus  cenfiiit  j  fed  Transpadana  etiam ,  &  Fefto  nominatim 
teftante  ,  Mediolanenfes  etiam  ,  qui  transPadum  funt.  Quid  ?  quod  Mela  lib.  n. 
cap.  iv.  fcripfit:  Interiora  ejus  [Italiae]  alia  aliaque  gentes :  fjnijiraparte  Carni&Veneti 
solunt  Togatam  Galiiam. 

Alterum  ex  reliquis  nominibus  eft  Italia  Subalpina.  apud  Plutarchum  in  Marceilo  fub 
mitium  ,  t?  vTraXneiot.  Subalpini  enim  ibi  dicuiltur  r  u5sr#A7r«'#v  vgf*o^tsvoi  t?  1t«a/^. 
Et  Plimus  lib.  xvi.  cap.xi.de  refina  quadam ,  rara,  necnifi 'inpaucu  locis  Subalpina  Italia. 
Utrum  tota  provincia  Cisalpina,  an  pars  Alpibus  propinqua  ita  vocetur ,  exhifcenon- 
p®teft  intelligi.  Idem  Plutarchus  autem  in  Caefare  pag.  717.  non  finit  nos  dubitare ,  quin 
totaficprovinciadenominetur.  Ait  enim  de  Caefare ,  «V  r  <s£a  ndfov  TaKarlxv  jc«t£/3jj, 
v  avTca  £z£ojuzvvts  ma^xjaf,  icoiv.  o  ydf>  Jt&ASjWev©-"  Ps/3/jcwv  7TQtoC[aos  Sujm  <$  Jjro  -r^AAjj-giri 
KsAtjxjj?  eejfyi  TaAjjv  IrtfAjav,  inGaliiamCircumpadanam ,.  quaprovinaa erai ■fua ,  conten- 
dit :  fiqmdem  amnis  Rubico  dirimit  a  Gallia  Subalpina  Italiam  reliqmm.  Rubico  autem  9 
terminus  Subalpinae ,  longius  remotus  eft  ab  Alpibus ,  quam  ut  finire  proxime  fubjacen- 
tem  illis  regionem  poifit. 

Haecnominum  fatis  fit  explicatio,  quorum  pleraque  6W/^wz  adpellant  illam  partem 
Italiae.     Auguftus  autem  quum  Italiam  in  xi.Regiones  defcripfit,  fuftulit  ex  illa  deno- 
minationem  GalUa ,  quae  poftea  non  occurrit  nifi  rariflime ,  quum  antea  frequentatiffima 
fuiilet.     An  vero  illa  pars  ante  Auguftum  etiam  Italia  nomine  adpellata  fuerit ,  eft  quod. 
nunc  difpiciamus.     Rara  quiderri  tum  illi  parti ,  quae  fub  Alpibus  &  circa  Padum  eft , , 
ItaliA  cognominatio ,  nec  vero  nulla  ,   aut  falfa  fuit,  quum  vulgo  Gallia  adpellaretur 
non  quod  vere  talisefiet,  fed-quodaGailispopuliscccupatafuerit.     Hos  vero  Polybius  • 
lib.  11.  cap.  xni.vocatT^  tf  tv,v  Uahloiv  KsAtouV,  Gallosinltalia:  &inHannibalishi-; 
ftoria  ]jb.  in.cap.  liv.  dicit,  ita  Italiam  Alpibus  fubjacere ,  ut hse illi fint inftar arcis 
(aKfoz-oAiag)  &  munimenti.     Et  D.  Brutus  periequuturus  trans  Alpes  Antonium ,  fcripfit . 
adCiceronem  Eporedia  ,    quce  inPedemontio  eft  ,  lib.  xi.  epift.  xxiii.  Ego ,  dummihi 
ate  littera  veniant ,  inltaliamorabor.   Quod  Ciceroepift.xxiv.  repetit  &  probat  his  ver- 
bis:  Quod  fcribis ,  in '  Italia  te  moraturum ,  dum  tibi  litterameavemant,  fiper  hoftemMcel ', 
non  erram.  In  Italia  ergo  ille  tracius  fubalpinus  eft ,  ubi  fita  Eporedia. 

Tandem  etiam  de.finibus  Cisalpiiiie  Gailise  aliquid  .dicendum  eft , .  qui  aliter  in  fe  ccnfi-  - 

ceraii»*  - 


4o8  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

derantur,  aliter  ut  provinciam  Romanam  definiunt.  Supra  exLiviilib.  v.cap.xxxv. 
percepimus  Senones  Gallos  ufque  ad  ^^mflumenhabitaffe.  Longius  fines  prorogavit 
Piinius  lib.  1 i 1 .  cap.  x I  v.  Ab  Ancona ,  inquit ,  GaUica  ora  incipit ,  Togata  Gallia  cogno~ 
mine.  Nihilominus  Cicero  Philipp.  vi.  cap.  1 1 1 .  &  Suetonius  Caefare  cap.  xxxi .  (quo- 
rum  verba  fupra  protulimus)  Rubiconem  fluvium  ,  qui  inter  Ravennam  6c  Ariminum  eft, 
terminum  citerioris  Gallise  conflituunt.  Addimus* Plutarchum  Csefare  pag.  723.  ug  yJKStv 
&h  ogjifyvToi  Tijv  'Lt>Tog*AK7tSM  TeihotTioiv  clnro  t?  afKng  ItxKiou;  Tro.Totyov  (Vafiixotiv  xotKetToii)  ngj 
Koyaruog  dvTov  «V>j« ,  ac  reliqua.  Hoceft,  Utvenitadamnem,  quiGalliamCisahinama 
cetera  Italia  fecernit ,  &  cogitatio  ipfum  fubiit ,  quantum  periculum  adiret ,  St  cetera.  Sed 
utrumque  verum  efl :  habitationcm  Gallorum  olim  Aefis  amnis  aut  oppidum  Ancona 
finiebat  -,  £c  provinciam  poftea  Romanorum  fluvius  Rubico.  Nam  Polybius  lib.  1 1 .  cap. 
xxi.  tempore  inter  primum  &:  fecundum  Punicum  bellummedio  :  Mct^An  AsjhJs  ^- 

TljyaVT^    KOiTiKAifOV^ffOiV   OV    ToiKoiTloC   YdO^OUQi   T»JV   n»CSVTlViJV  f^f^ffOiyO^O^kv^l    %00&V  ,    l|   t)4 

vt^cotvng  i%z(SoiKcv  t«s  ^nvuvov;  <ssfs<rotyo^vQ^kv)ig  YocKoiTotA.  M.  Lepido  duce  ,  Romani  in 
Gallia  Picenum  agrum  diviferunt ,  e x  quo  Gallos  Senones  vincendo  expulerunt.  Itaque  divifio 
inter  Romanos  cives  fuperiore  Piceno ,  terminus  Galliae  ad  Rubiconem  fluvium  reduclais 
tuit.  Strabo  lib.  v.  pag.  1  f  7.  poftquam  de  Metauro  fluvio  &  Fano  Fortunae  dixerat ,  ad- 
jicit  :  nsg/  t*'th?  t«?  toVw  eiVi  tm  o^/oi  ^  ItolKiou;  t?  qrfJTiiov  %cpf  £  KsAtjsojV,  - 
HpoVspcv  ukv  y%  t'a»(T<v  moiivTo  og^tcv.  sr<xA/v  5  t  P«/3/kwv««  7roTot]xov.  Circah&c loca efl limes 
Italia  antiqm  &  Gallia.  Prim  enim  Aejim  fluvium  fecerunt  limitem  :  deinde  Rubiconem. 
Idem  narraverat  paullo  ante  pag.  ifo.poftremis  verbis  ita  expreffis ,  «s-spot»  $  6  Pk/3jWv, 
foftremo  Rubico ,  puta,  terminus  fuit.  Ergo  diverfis  temporibus  alius atque alins Umes 
fuit.  Limes  medius  inter  Macram  Ligurise  finem ,  &  Aefirn  vel  Rubiconem ,  curvatura 
Apennini  fuit  ad  fuperum  tendentis  mare.  Strabo  diclo  libro  p.  1^0.  "o^ov  tjj?  xu&g 
T«'imK  ,  riv  ovTog  KiKTiKqv-xetKxfjtzv,  <&fj)g  tjjv  Aoj7t>jv  iToiKiotv,  to  ,  ts  AittvvTvov  op&  to  wjrep 
tjj?  Tv^Yjvleo;  ei7riiz<$eiKTQ  ,  }(jjj  6  Atctg  TxoTot^xlg.  «Vspov  30  Pu/3At&)v  ,  Limes  Yegionis  hujus9 
quam  citeriorem  Galliam  voeamus ,  ad  reliquam  Italiam ,  mons  Apenninus  eH ,  quem  otiendi- 
mus  EtrurUimmwere ;  &fluvius  Aefis :  acpoflea  Rubico. 

Qai  vero  ager  inter  Rubiconem  &:  x^efim  ereptus  Gallis  fuit ,  8c  inter  cives  diflributus : 
iit:  eiTet  propriae  Italise  pars ;  nihilominus  a  priftina  conditione  ager  Gallicm  £c  Gallicanus 
diclus  fuit.  Cicero  in  Catilin.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  deleBum  in  agro  Piceno  &  Gallico  Q.Metellm^ 
habuit:  &  cap.  xii.  Q^  Metellm  quem ego ,  projpiciens  hoc ,  in  agrum  Gallicanum  Picenumque 
pramifi,  aut  opprimet  hominem  >automnes  ejus  motus  conatusque  prohibebit.  Paullus  Manutius 
-in  Cicer.  lib.  v.  epift.  1 .  nobifcum  facit.  Erat,  inquit,  hic  ager  GallicusnonGalliaciter 
riork ,  quampoflea  Metellus  rexit ;  fed  Italiapars  ,  diijunVms  a  Gallia  Rubiconeflptmine. 

Hic  ergo  limes  ab  ortu  erat  &  ad  Italiam ,  quam  propriam  vocamus :  ad  Uiyricum  seque 
mutatus,  primum  Formio  fluvius  ruit ,  dein  Pola.9  aut  tandem  amnis  Arfla ,  utfupra  in 
fluminibus  ex  Plinio  &  Strabone  demonflratum  efl :  Alpinus  GalhVe  limes  per  fe  notus 
cft :  ad  Liguriam  res  incertior  difficiliorque.  Sita  Liguria  propria  &  Italica  (erant  enim 
eriam  circa  Maffiliam  6c  ad  Rhodanum  ac  ultra  Ligures ,  utiinGalliaoftendimift)fIta, 
inquam,  noflra  Liguria  cis  Alpeseft,  intra  Italiae  terminum :  &flcutiquevideturpars 
Cisalpinae  fuifle.  At  Livius  diftinguit  lib.  xxv  1 1 .  cap.  xli  x.  Quum  ejfetnuntiatum  confuli^ 
Gallos  Cisalpnos ,  Liguresque  abirefine  certo  duce.  Erant  etiam  ,  prsefertim  Alpes  ma- 
ritimas  incolentes  ,  Capillati  &  comati  ufque  ad  Augufti  tempora ,  atque  fic  extra 
fortem  Togatas  Galliae.  Dio  Caffius  lib.  liv.  pag.  ?$8.  c4  *aatt«j  aX  7t*?gh*K*osui%t 
Atyvw  tuv  Woy,-r\Tcav  KetKxy,ivwv  iAsu9"^«y  tr%  »^\  T«Tg  rtpopiven ,  i^gKu^irotv ,  Ligures  Comati 

etiam  > 


Jtalm.  LIBER.II     C  A  P.     IX.  4°9 

etiam  ,  (ftii  Alpes  maritimai  adhuc  libere  coluerant  >  in  poteftatem  redaBi  funt.  Inde  a 
Punico  bello  pugnatum  cum  Liguribus ,  &  multiexiisacti  triumphi ,  quoties  tere  ca- 
ptum  caftellum  eflet ,  ut  Cicero  in  Bruto  cap.  lxx  i  i  i  .  oftendit  $  omnes  autem ,  mon- 
tani  praecipue ,  ante  Auguftum  non  fuerunt  perdomiti.  Tum  pofita  coma  ,  in  togas 
jus  omnes  tranfierunt.     Lucanuslib.  i.verf.442. 

Et  nunc  tonfe  Ligur  ,  quondam  per  colla  decora 
Crinibus  ejfufs  toti  prdlate  Comata. 
Quod  veroLigures,  antiquus  populus,  eas  fedes  incoluerunt  ante ,  quam  Transalpini 
Galli  in  Italiam  migrarunt  5  factum ,  ut  difcreti  aliquando  a  Cisalpina  Gallia  cenferentur, 
Poft  fenfim  in  Romanos  mores  ScLigurestransducli,  licet  quidam  illorum  ad  ultimum 
repugnarint ;  &  colonias  iri  illum  tractum  dedu&se ,  ut de  Dertonenfi  ex  Paterculo  lib.  1 . 
cap.  xv.  eft  dariflimum.  Tum  etiam  Togatae  provinciae  adfcribi  potuerunt.  Sic 
Veneti  ante  illam  Gallorum  migrationem  fupra  Padi  oftia  coluerunt,"  utLivius  lib.v, 
cap.  xxxin.  teftatur  >  nihilominus  cum  Carnis  Togata  adfcribuntur  a  Mela  lib.  1 1 .  cap.  iv> 
Nunc  ad  fingulas  gentes  explicandas  accedimus. 

GENTES    ALPINAE    ET    SUB 

A     L     P     I     B     U     S. 

Ab  Alpibus  incipiendum ,  limite  inter  Galiiam  6c  Italiam.  Ad  mare  terminus  Varus 
flumen  eft ,  a quo  proximi  funtVEDiANTii ,  a Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  memorati ,  quorum 
oppidum  Cemelion  eft ,  feu  potius  Cemenelion ,  five  Cemenelum ,  ut  in  Antonini  itinere  eft 
ab Roma  in  Galliam.  Gemina infcriptione  apud Jac.  Sponium Mifc. Er.  Antiq. p.  ICT3. 
ordo  cemenel.     Et  alia ,  pag  1 04. 

•MATRONIS 
VEDIANTIBUS 
P.     ENISTALIUS    P.     F. 
CL.     PATERNUS     CEMENELEN5IS, 
Etiam  Ptolemaeus  in  Viftiantiis  (fic  fcribit  per  fibilum)  oppidum  K^usvsAfov ,  Cemeneleum 
punit  :   nunc  Cimiez.  e&.     Pars  hi  funtLigurium  capillatorum  Plinii,  qui  Dionis 
Cafiii  lib.  liv.  pag.  5*38.  Alyvtg  Koy>nr<my  Liguret  Comati  funt,  ab  Augufto  perdomiti, 
quum  antea  libere  egiflent.     Et  cap.  xx.  ait  Piinius :  Capdlatorumpluragenera  ad  confimum 
Liguftici  maris.     Contingunt  hos  montani  Ligures  in  Maritimis  Alpibus.     Ibidem 
Plinius:  ex  Caturigibm  orti  Vagienni  Ligures ,  Cr  qui  Montanivocantur.     Montaniergo 
in  fummis  Alpium  verticibus  prope  fontes  Padi.     Ad  Padi  recentis  ripam  vagienni, 
quorum  Augufta  Vagiennorum  fuit ,   a  Plinio  laudata,  6c  Taurinenfi  infcriptione  apud 
eumdem  Sponium  p.  164.  aug.  bagiennorum.     Ptolemaeus  comipte  Avyxset  Bonitnuv, 
quam  falfo  etiam  cum  Iria  St  Dertona  in  Taurinis  locavit.     Plurimorum  opinione  oppi- 
dum  eft ,  quod  Saluzzo  hodie  vocatur.     In  Tabula  Peutingeriana  fcribuntur  Bagitenni , 
t  otiofe  redundante.     Et  hi  quoque  ex  Liguribus  fuerunt ,  au&ore  Plinio  lib,  111. 
cap.xvi. 

Trans  Padum  taur  1  n  1  funt ,  6c  ubi  is  Duriam  recipit ,  aut  longe  fupra  illum  locum , 
Augufta  Taurinorum ,  antea  laurafia  dicta ,  quod  nomen  fupereft  in  Hannibalicis  Appiani .   - 
Novum  nomen  ab  Augufti  colonia  eft.     Plinius  cap.  xv  1 1 .  tolonia ab  Alpium  radmbus , 
Augufta  TaurinQrnm  ,   antiqua  Ligurum  ftjrpe ,  wde  navigabili  Padot     Dein  Salajforum 

Fff  Avgufta 


4Id  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

Augufla  Pratoria.  Et  Tacitus  Hift.  lib.  II.  cap.  lxvi.  AuguflamTaurinorum ,  &mox 
colomam  Taurinam  vocat  :  Ptolemaeus  AayaVos  T«v^vwv.  Anonymi  panegyrico  ,  nifi 
Nazarii  eft ,  ad  Conftantinum ,  cap.  v  I .  coloni  Taurinates  dicuntur :  ager  circumje&us 
Taurinates  campi.  Jam  Turinum  efle ,  caput  Pedemontii ,  nemo  eftquidubitet.  Alte- 
rum  Taurinorum  oppidum  eft  Vibi  Forum  ,  ut  Plinius  icripfit  cap.  xvi  i.id  eftForum 
Vibii,  cujus  incola;  Forovbienfes  funt  cap.  xvi.  Situm  ibidem  fic  defcribit :  Padus  e 
gremioVefuti  montu ,  celfiffimum  in  cacumen  Alpium  elati,  fimbus  Ligurum  Vaeiennorum , 
vifendo  fonte  profiuens ,  condensque  fefe  cuniculo ,  &  in  Forovibienjium  agro  iterum  exoriens 
nulli  amnium  claritate  inferior.  Taurinosfupra  inLiguribuscenfebatPlinius:  atAppia- 
nus  Gallicas  originis  facit ,  dum  Tauraiiam  ttoAjv  KsAtw^  5  oppidum  Galticum  vocat. 
Livius  tamen  etiam  ab  Liguribus  videtur  derivare. 

PoftTaurinos,  feu  occafum  verfus,  Alpes  funt  Cottia  ,  in  iisque  regnum  cotti  i 
reguli ,  &  populus ,  segusi  ani  .  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx.  dicit  Cottianas  civitates  x  1 1 . 
fuifle,  e  quibus  paucse  ab  oppidis  fuis  notae  funt.  Caput  gentis  Segufro,  ut  Plinius, 
Ammianus  6c  au<5r.or  Tabulae  fcripferunt  :  vel  Segufium  ,  Sgycvmci/ ,  ut  Ptolemaeus. 
Invenitur  etiam  per  c  fcriptum  Secufione ,  fexto  cafu ,  Itjnere  Burdigalenfi ,  &  infcriptione 
Maximiani  ac  Diocletiani  apud  Sponium  p.  ip8.  feq.  Secufia  ,  fic,  ordo  splendi- 
diss.  civitatis  secusiae.  At  ibidem  etiam  geminato  g.  inTaurinenfi  lapideciviT. 
segg.  Municipium  inlapideTaurinenfivocatur.  infcriptum  enim  genio  municipI  se- 
gusini.  in  Grut.  Opere  pag.  cxi.  Situm  eft  ad  amnem  Duriam ,  qui  infra  Taurino- 
rum  Auguftam  mifcetur  Pado.  Nunc  Sufa  vocatur ,  urbs  non  ignobilis.  Id  quod  etiam 
cx  diftantia  patet,  quippe  dicto  Itinerario,  quod  Burdigala  Hierofolymam  ducit ,  hic 
ordo  fervatus : 


xvii 
x. 

IX. 

XVI. 

XI I . 

XII. 

VIII. 

VIII. 

Ptolemreus  in  Segufianis  fcripfit  quoque  Be/y*Vno»,  quod  nunc  in  itinere  vidimus  Bri- 
gantium  ,  five  ut  prave  editum  eft  ,  Byrigantum ;  pravius  Virgantia  pro  Vrigantia  vel 
Brigantia ,  in  Ammiani  lib.  xv.  cap.  x.  Valef.  [xxv.  Grut.]  cujus  fitus  nos  ad  urbem 
Bnancon  in  Delphinatus  limite  deducit.  Cetera  minoris  momenti  funt,  nec  veronors 
intra  regnum  Cottii ,  Rame ,  Ad  Martem,  Ad  Duodecimum  ,  Ad  Fmesx  mutationes 
tantummodoautmanfiones:  at  Secufio  five  Segufio  civitat ,  eodem  Itinerario,  perinde 
ut  Taurini ,  vocata  eft.  Ad  Martem ,  quod  in  Itinerario  dicitur.,  Ammianus  di£to4oco 
fiationem  Mams  dixit  :  quod  Ad  Fines  ineodem  ,  in  Tabula  quoque  Fimbus  eft  indica- : 
tum.  Supereft  oppidum  vel  vicus  Ocelum  j  Scaliuseiproximus,  Scmgomagus.  Straba 
lib.  iv.  in  Narbonenfis  defcriptione  pag.  124.  %#&2i&8»  ^os  tsj  $&%*%  cgxs  r  'Qvsx.oyTjW, 

•STOV   T*  Kot//«,    [aIAi/X.  iKOiJQV   £vcWiOI»T«,    eis  Efffi^po^ouvoy  YMuyv.       «T    »/&0i  TOC^TOJ  S^Bg/- 

yavjfe  itwpjjj"  <m  ZKiyyefAxyv  jjoj  t?  r ''AA7r8wv  «VggSif&Wf  ivsV  SlteKw  9  tsipJS  $  Kot?/»  m*. 

W 


Inajiunt  Aljes  Cottia: 
Rame 

. 

Brigantium 

M. 

Inde  adfcendis  Matronam 
Gesdaone 

M. 

Ad  Martem 

M. 

Secujione 

Ad  Duodecimum 

M. 
M. 

Ad  Fines 

M. 

Ad  Oclavum 

M. 

Taurinis 

M. 

Italia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.     IX.  4.11 

^  »j  i?rv  XKtyyofAoiyx  q  *,$%  ItukIk  hiyzxoq.  I-nde  ad  alteros  V.ocontiomm  terminos  &  ad 
Cottii  terram ,  milliaria  I  c  ad  Epebrodunum  vicum  :  hinc  totidem  per  Brigarftwm  vicum  a 
Scirigomago & Alpium  alto tranfttu adOcelum ,  quifinis eflterrxCottii.  AScingomago  autem 
jam  Itaha  dicitur.  Etiam  a  Qefare  Ocelum  memoratum  eft  lib.  1.  Bell.  Gall.  cap.  X. 
Compluribm ,  inquit  ,  his  proeltu  pulfis-,  ab '  Ocelo  ,  quod  efl  citerioris  provmcia  extremum , 
infines  Vocontiorum ultenorts provincU  die feptimo pervenit.  Plinius  lib.  I 1 .  cap.  cviil.  vocat 
Cingomagum  alterum ,  elapfa  forlitan  littera  prima ;  ideoque  Harduinus  Scingomagum  ex5 
Strabone  reftituit.  Plures  interpretantur  Sezanne  :  at  idem  Harduinus  cum  Honor. 
Bouche  contendit  efle  ipfum  oppidum  ,  quod  Segufium  pofcmodo  5  five  Segufio ,  nunc 
Sufa  dictum  eft. 

Hiltoriam  regni  Cottii  cum  cura  f  cripfit  Marcellinus  lib.  xv.  cap.  x.  Valef.  [xxv.  Grut.] 
Callia  ,  inquit ,  unde  ad  folis  ortut  attbllitur ,  aggeribm  cedit  Alpium  Cdttiarum  j  quas  rex 
Cottius ,  perdomitis  Galliis ,  folut  w  anguftiu  latens ,  inviaque  locorum  afperitate  confifws ,  leni- 
to  tandem  tumore  ,  in  amicitiam  OBaviani  receptus  principis ,  molibus  magnis  exftruxit  ad 
vicem  memorabilis  muneris ,  compendiarias  &  viantibus  opportunas ,  mediat  inter  ali<u  Ahes 
vetuftat ,  fuper  quibus  compertapaullo poflea  referemus.  In  his  Alpibus  Cottiis ,  quarum  inttium 
k  Segufwne  ejl  oppido  ,  pr&celfum  erigitur  jugum ,  nulli  fere  fine  difcrimine  penetrabile.  Et 
paucis  interje£ris  :  Hujus  fepulcrum  reguli ,  quem  itinera  ftruxiffe  retulimus ,  Segufione  e$ 
moenibus  proximum ,  manesque  ejus  rationegemina  religiofe  coluntur  ;  quod  jufio  moderamme 
rexsratfuos ,  O"  adfcitus  infocietatem  rei  Romana, ,  qnkiem  genti  prafiitit  fempiternam.  Segufio 
ergo  ipfius  regia  fuit,  quia  fepulcrum  habet  :  &  ab  ejus  temporibusRomanis  viaper 
AlpesCottias  aperta  eft,  qua  pofteaetiam  plerumque  in  itineribus  &  militum  traje&u 
ufi  funt.  Mortuo  rege  provinciam  Nero  fecit ,  ut  Suetonius  cap.  xviii.  &:  Eutropius 
iib.  vii.  cap.  ix.  adnotarunt. 

Ideonni  regnum,  proximum  Cottiano ,  ScSalafforumterrce,  eflobfcurius,quam 
illud  Cottiij  nec  forte  ulli  memoratum,  nifi  Strabonilib.iv.pag.  141.  'Eni  'j  hmz&. 
(Atgy,  ra  vsffs  r  1t«A»«v  •AiKXiy.ivx  $  he^enT^  o^etvr^,  T#v£<vo»  T«-cj>cS<n,  AiyssiKQv  iS-v&t 
itfij  obfb.01  Aiyvis.  Tovruv  $"  is)  ^  v\  §  'iSzovvx  kiyoplvy)  y*i  j  ^)  y  ^  Korlfe,  Mst,»  3  ts/tj?? 
^j  r  TloiSov  Zoifkotos-ol.  In  alterd  parte  montanorum ,  quaad  Italiamvergit^  Taarinihabi- 
tant ,  Ligufiicagens ,  aliique  Ligures.  Horum  eji  etiam ,  qua  Ideonni  dicitur ,  &  qud  Cottii 
terra.  Poft  hos  cr  Padum  Salajfi.  Obfcura  &  regio  8c  ejusdem  regulus :  nec  fitus  fatis  ex 
his  verbis  perfpectus.  Ait  geographus ,  pofl  Cottii  6c  Ideonni  mentionem  •  5  $  r  ndJov , 
trans  Padum  deinde  SalafTos  effe  ±  quafi  cis  flumen  &  Cottii  &  Ideonni  pofTefflones  fueririt. 
At  vero  Cottii  oppida  fupra  enarrata  trans  Padum  funt  omnia.  Qiias  vero  cis  flumen ,  oc= 
cuparunt  Vagienni ,  Ligures  Montani ,  6c  Capillati :  ideoque  Cluverius  Ideonni  regio- 
nem  in  feptemtriones  ad  Alpes  Grajas  removet  5  quse  inter  Cottias  &  Penninas  f unt  medise, 
Analiaetiamldeonnimemomexftet,  dubiumeft.  CluveriusejuscaufTaadlegatOvidii 
verfumlib.  1v.P0nt.eleg.vu.adVeft.alem,  or^Poritic^prasfedum, 

-     -     -    j)rogenies  alti  fortijfima  Donni , 
quafi  exciderit  prima  littera  ex  Idonni :  tertia  abforpta  fit  contradione ,  Idonni  pro  Ideonni. 
At  variant  mire  codices  in  hac  voce.  Heinfius  Dauni  legit.  Sed  pro  Cluverio  eft  ejusdem 
epiflolae  praxedens  verfus  vi. 

Alpnis  juvenis  regibws  orte. 
Dauni  regnum  vero  in  Apulia ,  non  in  Alpibus  fuit :  ut  fic  quoque  vulgatae  ledioni  aliquid 
prxfidii  adferri  videatur. 

Supra  Taurinis  inGraju  Alpibus3  &fubillis,  salassi  funt,  potensnatio,  &bell£- 

Fff  z  cofa, 


4ii  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

cofa.  Strabolib.  iv.pag.  141.  k  tm  SofAaevrwv  7tofkfj  /txe'v  i?iv ,  bv  c&vKuvi  @oj9-«,  rm  ogwv 
dpQortym  x\etovrm  ro  ^we/ov,  (*£?&  ^e  ti  otvrm  o>voLretvei  vjf\  'SJti^^f^^^v^Jtopu^sif. 
Salajforum  regio  ampla  efi  inprofunda  convalle ,  montibm  utrimqm  includentibm ;  quamquam 
altcubi  etiam  ad fuperincumbentes  attollttur  vertices.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xv  1 1 .  Salafforum 
Augufta  Pr&toriajuxta geminos  Alpiumfores ,  Grajat  atque  Pcenintu.  His  Pcenos ,  Grajis  Her- 
sulem  tranjiiffe  memorant.  Idem  de  Grajis  6c  traniitu  Herculis  Cornelius  Nepos  Hannibale 
cap.  iil.  traditj  fed  fabulofa  funt ,  quae  de  Herculis  tranfitu cum exercitu referuntur. 
Livius  lib.  v.  cap.  xxx  111.de  Alpinis  itineribus  agens  dixit ,  nifi  de  Hercule  fabulis  credere 
libet.  Nihilominus  dicamus  Alpes  Grajtvs  cum  Plinio :  aut  faltum  Grajum  cum  Nepote , 
ut  ab  aliis  Alpibus  fecernamus.  Qux  fiipra  Grajas  funt ,  £c  Hannibali  tranfitum  prasbuifle 
traduntur ,  illarum  inconftans  8c  incertum  nomen  eft.  Ptolemseus  lib.  1 1 .  cap.  x  1 1 .  vocat 
nfliv«V,  Poenasi  VlmmsPceninai,  ob  eamdem  rationem  :  Strabolib.  iv.  pag.  141.  24S  $ 
Uoivkvh  teyopivis ,  intellige  oggi?,  permontem  Pantnumdittum.  Quo  referri  infcriptio  vetus 
poteft ,  Gruter .  p.  3 76 .  num.  6. 

PROLEG.     PROVINCIAI 
RAITIAI     ET    VINDELIC. 
ET     VALLIS     POENIN. 

Contra  Livius  lib.  xx  1 .  cap.  xxxv  1 1 1 .  negat  heic  Herculem  tranfire  potuifle ,  aut  nomem 
Alpibus  Pcenorum  tranfitu  fuiffe  inditum.  Nec  verifimile  eft ,  inquit  ,  ea tum  ad  Galliam 
jtatuiffe  itinera  \  utique  qu&  ad  Penninumferunt ,  obfepta  gentibm  femigermanis  fuiffent.  neque , 
hercule ,  montibm  his  {Ji  quem  forte  id  movtt)  ab  tranfitu  Poenorum  ullo  Vcragri ,  incola  jugi 
ejm ,  norunt  nomen  inditum :  fed  ab  eo ,  quem  infummo facratum  vertice  Penninum  montani  ad- 
fellant.  Sic  Pennina  {unt  illas  Alpes,  non  Pcena,  aut  Posnina',  a  numine  ibicultoad- 
pellatas. 

Salaflbrum  Augufia  Pratoria  eft,  ut  fupra  ex  Plinio  cognovimus :  coloniaRomana,' 

in  quam  1 1 1  miliia  prastorianorum  Octavianus  Auguftus  deduxit ,  poftquam  ductu  Te- 

rentii  Varronis  eam  gentem  devicerat.     Strabo  lib.  1  v.  p.  142..  re/%iKi>ig  ?ay.oum  Tti^cu; 

«We  tjjv  TtoKiv  'Avyxsciv   oKou<ra^  ,  b>  <h  Is^TOTrs^vcrg  ^wgyto) 'Ouospp^v»   Urbem  Augufiam 

Cafar ,  miffis  Romanorum  trtbus  milltbm ,  condtdit  in  loco  ,  quo  Varro  cafira  habuerat.    Dio 

Caffius  de  Salaflis,  ab  Augufto  vi£tis ,  lib.Lin.pag._f  14.     'AvtwV  «j  olgj^  rw  ym  rm  ts 

dotsvQopwv  tjct/v  £^o'0>j,  ^  jroAiv  t  hCy^otv  U^oetru^avaiv  uvofAocfffAivriV  i%iv ,  Agri  eorumjtars 

optima  cohortibm  pratorianis  data ,  urbem  Augufiam  Pratoriam  tenet.     Etiam  Ptolemaeo  in 

Salafliseft  hvyzsu  UpourueJ1*  xoAwW,  Augufia  Pratoria  colonia.     In  extremo  fita  Italiae , 

ut  inde  longitudinem  Italiae  ab  Alpinofine  Pr&toria  Augufia ,  per  Urbem  Capuamque  curfu  me- 

ante ,  Rhegtum  ofpidum  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  metiatur.     Adpofita  eft  Durt*  fluvio ,  qui 

utilis  Salaflis  «V  rol  ^u<ro7rAvW ,  utStraboait,  ad  eluendum  aurum.     nam  s£«  xfan*  » 

Ttov  S«A«arwv ,  Salafforum  regio  auriproventum  ,  quod  ex  alveo  fluminis  in  rivos  divifl  col- 

legemnt.     Durta  autem  ille  non  eft  is  amnis ,  qui  a  Segufione  Taurinum  verfus  tendebat: 

fed  alius  6c  major ,  qui  Eporediam  defertur ,  &  longe  infra  confluentem  minoris ,  qui  in 

Taurinis  eft ,  itidem  Pado  adfunditur.   Plinius  lib.  111.  cap.  xvi. .  Duriat  duos  in  ea regione 

ponit,  altermajorexAlpibusGrajisortusj  alter  minor  decurrens  ex  Cottiis.   Utriusque 

etiamnum  CGmmune  nomen  la  Doria  eft.     Sed  ut  ad  Auguftam  Salaflbrum  revertamur , 

illahodic^o/?*eft,_  ut  pratter  nomen ,  exitinerariiseftmanifeftum.     A  Mediolano  An- 

toninus 

-      .  K 


Italia.                    L 

IBER    II 

C  A  P.     IX. 

4 

py  Alpes  Crajas 

jier  Alpes  Pennin<tt 

Ticinum 

M. 

P.      XXII. 

_   .   ,  ■ 

•      . 

Laumellum 

M. 

P.      XXII. 

Novariam         M. 

P. 

XXXIII. 

Vercella* 

M. 

P.      XXVI. 

Vercellat             M. 

P. 

XVI. 

Eporediam 

M. 

P.      XXXIII. 

Eporediam-         M. 

P. 

XXXIII» 

Vitricium 

M. 

P.      XXI. 

Vitncium           M. 

p. 

XXI. 

Augufiam  Pra- 

Auguftam  Pra* 

toriam 

M. 

P.      XXV. 

tortam           M. 

P. 

XXV. 

_  „ — ,  ^— 

/ 

Summum  Pen- 

—  _— 

ninum            M. 

p. 

XXV. 

Darantajiam 

M. 

P.      LXVII. 

Otlodurum  ■       M; 

p. 

XXV. 

413 


Ad  eumdem  amnem  Duriam  majorem  fita  etiam  eft  Eporcdia ,  oppidum,  utPliniusait 
lib.  in.  cap.  xvii-  Sibylliniijuffis  apopulo  Rom.  conditum.  Datas  heic  epiftolse  D.  Bruti  ad 
Ciceronem  xx  dc  xxin.  libri  xi.  Ptolemaeo  'E;ro§gcW« ,  Eporedia.  Colonia  Romana  fuit , 
ut  non  obfcure  Plinius  praedi&is  verbis :  plane  6c  perfpicue  Paterculus  lib.  1 .  cap.  xv.  figni- 
ficat,  quamvishicmaleinVagienniscollocavit.  Municipiumdeindefaftum.  Tacitus 
lib.  1.  Hift.  cap.  LXX.  ut  donum  aliquod  novo  principifirmiffima  Transpadan<z  regionis  municipia- 
Mediolanum ,  ac  Novariam ,  &  Eporediam  ac  Vercellai  adjunxere.  Tabuke  Peutingerianas 
hic  ordo  eft : 

Augufia  Prttoria  xxvill.  Vitricio  xxi.  Eporedia. 
Medio  asvo  femibarbaro  Ravennas  anonymus  {criip{k Eporea fk Eporeialib.  iv.cap.xxx. 
Inde  barbare  V  in  B  mutatum,  &  hxc  incognatamP",  utnunc,  extrufaO,  Rt  Ivrea. 
Reliqua  Salaflbrum  oppida  funt  Vitricium  Tabulae  &  Antonini ,  quod  Ravennas  Bitricium 
fcripfit:  &  ejusdem  Tabulas  Eudracinum,  medio  itinere  inter  Summum  Penninum  6c 
Auguftam  Praetoriam. 

L     I     G     U     R     I     A. 

Alpinas  adhucgentes  perluftravimus ,  plerasque  originis  Liguftinae,  quasdam  etiam 
ab  aliis  Ligurias  adfcriptas  ita ,  ut  illius  limitibus  comprehendantur  -,  quemadmodnni 
ex  Livio  &  Strabone  fupra  cognovimus:  nunc  vero  ad  Liguriam  j>roj>riam ,  &ftri£rim: 
ita  8c  fine  dubietate  di£tam,  accedimus,  quae  inter  Varum  &  Macram  amnes  contine- 
tur ,  pleraque  in  litore  Liguftici  maris  procurrens ,  nec  parum  in  mediterranea ,  non  autem. 
In  fummas  Alpes  extenfa.  Litoralem  traclum  diligenter  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  defcripfit. 
Ab  amneVaro  ,  inquit,  Nicaa  oppidum  a  Maffihenfiibm  conditum ,  fiuvim  Paulo  (ficlegen- 
dum  ,  nonPado)  Alpes,  populiquelnalpinimHltitnominibus:  -  -  -  -portusHerculu  Monoe- 
ci)  Ligufiica  ora.  -  -  -  -  Flumen  Rutuba,  oppidum  Albium  Intemelium :  fiumenMerula9 
tppidum  Albium  Ingaunum :  portus  Vadum  Sabatium :  fiumen  Porcifera ,  oppidum  Genua  1 
fiuvius  Feritor,  portus  Delphini :  TiguUaintus:  SegefiaTiguliorum:  fiumenMacra,  Ligu* 
riafinis.     Singula  infpiciemus ,  addituri  ex  aliis ,  fi  quae  fuerint  praetermifla. 

Ptolemaeus  Liguriam  non  a  Vero  incipit ,  fed  poft  Monceci  portum ,  inter  quem  & N 
Varum  quas  fita  funt ,  Maffilienjium  oram  adpeliat.  Confentit  Plinius ,  ut  modo  ex  ver- 
bis  illius  cognitum  ,  poft  poi  tum  Monceci ,  Ligufiicam  oram  nominans ,  quafi  prima  ibi- 
demincipiat.  Strabo  quoque  iib.  iv.  pag%  140.  iomri  inquit,  &n  £  6vopoir@r  t^)  ykxg* 
Siv^o  %lof,Teivetv  0  Moiosoc.AiMt.moc  /z&^Wa^?,  exnomine  [Grasco Moncecil  verijimile,  eonfqp.e 
pertinmffe  navigationem  Maffilienfiium.     Quoquo  modo  hsec  extrema  Italiae  cenfeantur ,  §S 

Fff  .5  vel 


4.X4,  GEOGRAFHIAE    ANTXQUAE 

vel  Maffilienfibus  vindicentur  vel  Liguribus  propriis  -3  quatuor  omnino  funt ,  quse  Ptole- 
mseus  inter  Galliam  6c  Liguriam  poiuit. 

Prima  eft  Nicaa ,  Nikcu»  M.aos» himw ,  Id  efl^2  Majfdienfibus  condita ,  ut  Plinius  refert  j 
feu,  utStephanus,  yLcx.os-a.Kwtw  #7toj>c©"',  Maffilienjium colonia :  quieam,  quodStrabo 
addit ,  «r?  A/yuc"/ Tor<r  T<*?*AAw«?oiJcS<n5  Liguribus  Alpes  incolentibus  oppofuerunt.  Hodie 
Nizza ,  notum  oppidum.  Adluitur  flumine  Paulone ,  quod  perperam  Pado  in  Plinii  libris 
fcriptum  efl.  Mela  lib.  i  i .  cap.  tv.  ob  ortu  in  occafum  progrediens :  Genua ,  <cr  Sabatia, 
Cr  Albigaunum :  tum  Paulon  &  yarumfiumina ,  utraque  ab  Alpibus  delapfa.  Non  autem 
ab  ortu ,  ut  Plinius  poftpofiiit ,  fed  Varum  verfus  illud  mcenia  attingit ,  five  inter  Varum 
&  Nicseam  decurrit.  Reliqua  Ptolemcei  funt ,  Portus Herculis ,  TropaaAugufii&Mo- 
rineci  Portus.  Sic  diftinxit  portum  Herculis  <St  Monceci,  interjectis  Augufti  trcpa^is : 
quod  errore  commiflum  Cluverius  putat ,  quia ,  qui  plene  dicitur  Portus  Herculis  Monoeci^ 
aliquando  fine  cognomine  Herculu  portum ,  aliquando  tantummodo  Monceci  portum  no- 
minari  perceperit.  Alii  vtroprtum  Herculis  a  Ptolemaso  feparatim  pofitum  interpretan- 
tur  Villam  Francam ,  n.  miilibusaNicaeafitam.  Sed  non  conftat ,  Villse  Francaspor- 
tum,  ut  ut  Monceci  portu  fit  capacior ,  antiquis  temporibus  frequentatum  asdificatum- 
quefuifle,  &fifuit,  potius  Nicasenfium  nomine ,  inquorumagrp  eft,  quamHerculis, 
videtur  adpellari  debuifle ,  prsefertim  quum  Plinius  &  Strabo ,  &:  ceteri  omnes  non  nifi 
unumportum  Herculis ,  cognomine  Monceci ,  Movo»**,  in  hac  ora noverint.  Auclor  Iti- 
nerarii  maritimi ,  vulgo  Antoninus  creditus ,  inter  Herculem  Moncecum  6c  Nicaeam  tres 
obfcuros  portus  nominat ,  Avifionum ,  Anaonem ,  tkOlivulam ;  fed  nullam  facit  Herculei 
alterius  mentionem.  Monoeci  Herculis  autem  portus  celebratus  eft.  Virgiliuslib.vi. 
verf  830. 

Aggeribus  focer  Alpinis  atque  arce  Monmci 

Defcendens. 
Et  Lucanus  lib.  1 .  Pharfal.  verf  40^.  plenius  : 

Quaque  fub  Herculeo  facratus  nomine  portus 

Urget^  rupe  cava  pelagus :  non  Corus  in  illum 

^j-us  habet ,  aut  Zephjrus :  folus  fua  litora  turbat 

Circius ,  Cr  tuta  prohibet  fiatione  Monceci. 
£t  Tacitusm  Hift.cap.xLii.  FabmsFalens,  efinuPifanofegnitiamariSi  aut  adverfante 
vento ,  Portum  Herculis  Monoeci  depellitur,     Hodie  eft  Monaco.     Tropaa  autem  Augufii , 
a  folo  Ptolemaso  memorata,  ut  fere  nomen  etiam  arguit ,  videnturTor^  efle ,  paullo 
intus  fita ,  quia  tropaea  mos  erat  in  montibus  erigere. 

Ptolemaei  Liguria  ab  Albiniminio  incipit ,  quod  corruptum  nomen  eft ,  &  Albinteme- 
lium ,  live  Albintimilium ,  aut  Albium  Intemelium  cum  Strabone  &  Plinio  fcribendum  eft. 
Piinii  verba  fiipra  vidimus  j  Strabonis  lib.  iv.  pag.  139.  hsecfunt:  a>  t«  psrct&  moh^ 
*Wtyi$w  ,yAA|8wy  Impthmv ,  i^  ol  naromwTts  Ivte^Tuo* ,  In  medio  [inter  Portum  Monceci 
cC  Albingaunum]  urbs  magna  efi  Albiumlntemelium:  incoU  Intemelii.  Tacituslib.  11. 
Hift.  cap.  xii  1.  Irritatus  eo  proelio  Othonis  miles ,  vertit  irnu  inmunicipiumlntemelium. 
Scribitur  6c  Alhintimilhm.     Infcriptio  Romana  in  Sponii  Mifcell.  p.  I  ff . 

M.       SABINIUS. 
JAB.      ALBINTIMILI 
E  V  O  C.      AUG.      SALUT. 


Ef 


» 


Italia.  LIBER    II.    C  A  R  IX.  4i5 

Et  alia  ibidem  albintimiliensium.  Unde  emendari  Tabula  Peutingeriana  poteft, 
quas  refert  Albentimilio ,  auferendi ,  ut  ajunt ,  cafu.  Nunc  VintimigUa  vocatur ,  flumine 
Kutuba  ab  ortivo  latere  adfufa ,  fecus  ac  Plinius  flumen  ab  occiduo  deiabi  cenfuit.  Lucanus 
Rutubam  cavum dixit lib.  1 1 .  verf. 42.1. propter  riparum altitudinem ,  nifi hic alius  eft,  for- 
taflis  quem  Vibius  ex  Ap/enmno  in  Tibenmjluere  tradidit. 

Interponit  Albiis  duobus  Itinerarium  maritimum  Mauriciifortum,  ignotae  originis  , 
recentiorem  fortaffe ,  quam  ut  noftram  geographiam ,  quas  antiqua  eft ,  poflit  attingere : 
Peutingeriana  Cofam  Bellene ,  quam  correcTius  BaUna  Antoninus  dixit ,  fed  ssque  incogni- 
tam  :  Plinius  amnem  Merulam ,  quemnunc^n^w?ajuntadpellari.  Tum  e  propinquo 
oppidum  Albium  Ingaunum ,  ut  Plinius  plene  fcripfit :  alii  Albingaunum ,  five  Albigaunum 
contracte.  Strabodicto  locolib.  iv.  p.  i^p.  im  Aiyvuv  ¥  ph  qvtm  lyyxvvwv ,  t-  q  Ivts~ 
pgAiwv ,  et*QT<a$  t«V  Sttvikiou;  dvTuv  Sti  tjj  BeiAciT%,  r  jusv  ovopa  fyc&cy  'AA/3<ov  Ivxg|i*tAjav,  t 
3  S^uTiT^fA.ivcog  (Aafoov  A\(3iyyocZ\Qv ,  Quum  Ligurum  alii (int  Ingauni ,  alii  Intemelii ;  con- 
fentaneumfmt ,  corum  coloniaA  maritim^s  alteram  Albium  Intemelium  vocari ,  alteram  conciJivA 
aliquanto  Albingamum.  Sic  &  Tacitus  HifL  1 1 .  cap.  xv.  Othoniani  Albingaunum  inte- 
noris  Liguria  revertere,  Nec  aliter  in  Tabula  Peutingeriana  ,  6c  Maritimo  Itinerario 
fcriptum:  atMela,  elifa littera  ,  Albigaunum lib.  n.cap.  iv.  ScPtolemseus  aa/3/^«uv<jv. 
Nunc  Albenga  efi 

In  ilio  litore  fuccedit  nunc  oppidum  munitum  Hifpanorum  Finale  5  dein  Vadi ,  flve 
vulgari  elifione  Vai  j  tandem  Savona  epifcopalis.  Hsecitafecundumveterumrationes., 
Antonini  &  Strabonis ,  Lucas  Holftenius  diflribuit  ,  ut  in  Pollupicis  loco  Finale  efTe 
cenfeat:  &  Vanifive  Vai,  in  loco  Vadorum  Sabatiorum ,  quaePlinio  flint  PortusVadum 
Sabatium:  Straboni  pag.  139.  xd  KxAxpzvoi  ZstfifiocTcvv^avatlot:  Bruto  adCiceronem  lib. 
xi.epifi.  x.fimpliciter/7"^,  de  quibus  epift.  xni.hoc  addit:  Antonius  adVada  venit , 
quem  locum  volo  tibi  effe  noium*  Jacet  inter  Apenninum  &  Alpes ,  impeditifjimus  ad  iter 
faciendum  ,  intellige  propter  montes  &  paludes.  a  paludibus  autem  Vadorum  nomen. 
Eft  &  ubi  Sabatia  fimpliciter  dicuntur ,  fupreflb  Vadorum  nomine.  Pomponius  lib.  1 1 . 
cap.  1  v.  Deinde  Luna  Ligurmn ,  &  Tigulia  ,  &  Gcnua ,  &  Sabatia ,  &  Albigaunum.  nam> 
Vada  intelligi ,  non  Sabata  j  ora,  quamenarrat,  litoralis  convincit.  TandeminSa- 
vonse  loco  fuerunt  Sabata ,  oppidum  Sabatiorum ,  Straboni  dicla  £«'j3/3dT<?j  ,  duplicata 
littera,  quse  fimplex  plurimis  Latinorum  eft  :  etiam  Ptolemaeo-S^aTa.  Ciuverio 
Sabata  &  Vada  Sabatia  vel  eadem  vel  conjun&ifllma  funt :  fednotatusob  id  ab  Holftenio 
eft ,  qui  vi .  vel  vn .  millibus  pafTuum  disjungit ,  quot  funt  inter  Vai  &  Savonam .  Quod 
11  Sabata  inLoco  Savonae  fuerunt,  unde  novum  illud  Savona;  nomen?  Livius  extremo 
lib.  xxvni.  Genuam ,  nullis  prafidiis  maritimam  oram  tutantibus ,  [Mago]  repentino  adventps 
cepit:  mde  ad  oramLigurum,  ji  quos  ibi  motus  facere  poffet,  clajfem  adpuUt.  -  -  -  - 
Poenus  Savone  ,  oppido  Alpmo ,  prada  depofta ,  £r  decem  longis  navibus  inflatione  adpirafi- 
dium  reliciis     -  ipfi ,  focietate  cum  Ingaunii  compojita ,  montanos  tnjiituit  oppugnare. 

Aptum  Savoms  nomen ,  ut  mde  Savona  ducatur ,  ficutaNarbo,  Narbona-,  zSalo,  Sa-- 
lcnfc  fed  Savona  ad  mare  cH ,  Savo,  oppidum  Alpinum.  Litus .  ergo  Savo  fitus  fuit  5 
reductus  quodammodo  a  mari ,  quo  etiam  Sabata  reducenda  videntur ,  quorum  nullam 
mentionem  faciunt  qui  Ligurias  litoralia  exponunt.  An  ergo  idem  Savo.&  Sabata  ?  non 
habeo,  quo  negem  -y  nec  quo  adnrmem  pertinacius.  Commune  priori  parte  ncmen 
Sau  &  Sab ,  quia  b  &  v  fepiffime  permutantur.  Sed  fitus  Savonse  turbat.  An  Savo 
potuitintusefle,pofteaeverfus,  mutata fede,  utfepefit,  reflitui,  ad  mare  transf erri , 
traducl:o  uno  nomine  ?  Sic  conjicere  licet ;  certo  definiri  vix  poteii     Ceterum  Sabata 

vix 


416  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

vix  alius,  quamStrabo  8c  Ptolemasus  memoravit:  ifte  lib.  iv.  pag.  139.  dixit,  sdStol 
ei<r'i  |«er#|y  TtvvatA  ^j  2«/3/3«t«v  <r  .grdfTors'  |',  interGenmm  &  Sabata  ccux.jladiafunt  ; 
Et ,  to  Ajrevvjvov  &to  rWow ,  aw  q  "AA7r«f  ^yre  v  2#/3/3«t»v  ^kc*  t  «pWS  Apenninus  a 
Genua  ,  ^/jt>«  4  Sabatis  initium  habent.  Antonini  itinere  ab  Roma  per  Tufciam  via 
Aurelia  Arelatum ,  transpofiti  numeri ,  ita  reftituendi  videntur : 

Vadis  Sabbatiis  <——     — -     — - 

Pollupicem  M.     p.     VIII. 

Albwgannum  M.     p.     XI I. 

Ceterum  Vada  Sabatia  nobiliora  quondam  ,  quam  ipia  Sabata ,  etiam  a  pluribus ,  ut  fiipra 
vidimus  ,  commemorata  ,  Strabone  ,  Plinio  ,  Bruto  ,  Mela,  Antonino  & auclore 
Peutingerianas :  quibus  Capitolinum  addo,  de  Pertinace  cap.  ix.  dicentem,  AvantU 
fufpicione  privatus  non  caruit ,  quum  apud  Vtda  Sabatia ,  epprejfis fcenore  pojpjforibur ,  latius 
faos  teneretfnes. 

Proximum  in  litore  oppidum  Genua  eft ,  SjUTropaov  A/^J m  ,  Ligurum  emporium ,  ut 
Strabo  vocat ,  qui  &  verbis  antea  produ£tis  diftantiam  a  Sabatis  definivit.  Livii  teftimo- 
nium  fupra  vidimus :  addo  ejusdem  alia.Lib.  xxi.  cap.  xxxn.  P.  Scipio  cum  admodum  exiguis 
copiisGennam  repetit,  &  lib.  xxix.  cap.  v.  Naves^  qu<z  abCarthagine  ad  Magoncm  mijfie 
erantj  inter  Albingaunos  Ligures ,  Genuamque  acccfferunt.  De  Plinio  &  Mela  etiam  antea 
dictum  eft.  Ptoiemseo  quoque  eft  rW#  ,  Genua.  In  Tabula  vetere  amea  cives  dicun- 
tur  genuateis  apud  Gruter.  pag.  204.  Plinius  praeponit  flumen  Poraferam ,  fed  incogni- 
tum  aliis:  niii  quod  Holftenius  pag.p.inCluverium,  exaenea  antiqua  tabella  ,  quam 
etiam  Gruterus  pag.  204.  defcripiit,  hucFLOviuM  PROcoBERAMagriGenuatis,  quaii 
eumdem,  qui  in  Plinii  libris  Porafera  fcriptus  eft ,  adlegat.  Quem  vero  Plinius  Feri- 
torem  fluvium  vocat ,  Cluverio  videtur  ille  eile ,  qui  fub  ipiis  urbis  mcenibus  ad  orientem 
verfus  defluit,  Bifagno  nunc  vulgo  diclus.  Ptolemsei  autem  Entella  amnis  ulterior  eft , 
inter  Delphini  portum  &  TiguHam ,  qui  vulgo  adpellatur  Lavagna. 

In  reliquo  litore  Liguria;  poft  Genuam  eft  Tabuise  Ricina ,  nunc  forte  vicus  Recco :  & 
Plinii  Portus  Delpihim-,  quem  Delphinos  Antoninus  vocat:  nunc  corrupto  nomine  Porto 
Fino.  Quas  vero  de  Tigulia  St  Segefia  Tiguliorum  in  Plinii  enarratione  fequuntur ,  quarum 
illa  intus  fit ,  hasc  in  litorej  earum  iitum  foilicitat  Cluverius,  ut  Tiguliam  malit  ad 
mare  locari ,  Segeftam  vero  intus  ad  duo  millia ,  ubi  rudera  antiquae  urbis  appareant. 
Indu&us  ad  permutationem  eft  Ptolemasi  aucloritate ,  qui  Tiyxfoluv  ,  Tigulliam  in  Xu 
toralibus  recenfet.  At  exadtiffimus  vir ,  Lucas  Holftenius ,  potiorem  fidem  Itinerariis 
antiquis  habendam  cenfet ,  quas  in  ipfa  via  Aurelia  ligultam ,  five  ut  Aldus  fcripfit 
Tccolatam  ;  ut  Schottus  ,  Tegulatam  commemorant:  SegeJU  autem  pofitiolitoralisin 
ora  maritima  recenieatur ,  quo  tempore  uterque  adhuc  locus  exftitifle  videtur ,  ut  nomi- 
num  permutatio  a  Piinio  ;  vel  defcribente,  non  potuerit  fieri.  Utrumque  enimiter, 
terreftre  &  maritimum ,  quae  Antonini  tribuuntur  ,  •  Pliniana^  narrationi  confonant.  In 
cujusfummiviri  judicio,  tam  irmis rationibus innixo ,  adquiefcimus,  &  SegeftamTigu- 
Uornm  illud  elTe  oppidum ,  quod  Seffri  hodie  vocatur ,  perfuafi  fumus :  Tiguliam  yffco 
ad  rudera  illa  interiora  in  viam  Aureliam  removemus. 

Succedit  proxime  locus  in  Tabula  Peutingeri  Ad  Monilia ,  quod  hodiernam  Monc 
gliafrdlh,  ipfum  nomen  clarifiime  oftendit.  Qui  vero  in  maritimo  Itinerario  Portus 
Vcnens  memoratur ,  etiam  nunc  veteri  nomine  clarus  eft ,  ad  occidentale  latus  iinus ,  five 
ipfius  PortusLunenfis,  haud  ionge  ab  oftio  Bummis  Macra,  quiterminuseftLigurise. 
Ipfa  autem  uxbsLuna  trans  flumen  fuitinfolo£tnjri#j  ubiruinaeejusdeveteriiocote- 

ftantur. 


Balia:  L  I  B  E  R   II.     C  A  P.  IX.  417 

ftantur.  Strabolib.v.pag.  if$.  n  ptv  JSJvat  jtoXi?  U\  ^  Ai^v,  Luna  O*  urbs  eft  &j)ortmy 
fed  interfluente  Macra.  Livius  diflincle  de  qtroque  lib.  xxxi v.  cap.  vi  n.M. Porctm 
confitl  adLuncz  Portum  profe$m:  &  lib.  xxxix,  cap.xxi.  Litteris  demortefroj>r<etorkreci- 
tatis ,  fienatm  cenfiuit  mittendum  ,  qui  ad  Lun<z  fortum  C.  Calpurnium pratorem  confiequeretur. 
De  oppido  autem*  lib.  xli.  cap.  xix.qui  Lunam  Pifiuquc  depopulatt  erant :  &lib.Lxnr. 
cap.  ix.  exercitu  in  hiberna  Lunam  &  Pifiks  dedutlo.  Urbs  non  magna  fuit,  ut  Strabo 
refert:  portus  autem  i*.iyis@*  hh  xufkts®*  ,  capaciffimm  & '  pulcherrimm  ,  plures«inclu- 
dens  portus ,  omnes  #?%$#&&  5  prope  litm profundos.  Silius  Italicus  lib.  vi  1 1 .  verf 
481. 

Tunc  quos  a  niveis  exegit  Luna  metallis 

Injtgms  portu ,  quo  non  Jpatiojtor  alter 

Innumerat  ceptjfe  rates ,  C7"  claudere  fontum. 
Juxta  portum  Promontorium  Luna  eft ,  cujus  Ptolemacus  meminit  ,   fed  loco  alieno  in 
Etruria ,  quum  ad  dextram  Macrce  exeuntis  ripam  procurrat. 

Mediterraneas  Liguriae  Ptolemseus  dat  quinque  oppida  Sabata  ,  Polentiam ,  Aftam 
coloniam  ,  Albam  Pomveiam*  6c  Libarnam.  Plinius  addit  plura  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  quo- 
rum  prascipua  funt  Dertona  colonia,  quam  perperam  Ptolemazus  in  Taurinis  fcripferat  j 
Forum  Fulvii ,  8c  Aqua  Statiellorum.  Auguftam  enim  Vagiennorum  in  Alpinis  fupra 
contemplati  fumus.  Proximus  Vagiennis  eft  amnis  Tanarus ,  ut  Plinius  ait  lib.  1 1 1 . 
cap.  xv  1 .  Apennini  latere  jaBus ;  ad  quem ,  ubi  Sturam  recipit ,  Pollentia  fita  effc ,  quas 
fecundum  Plinium  etiam  Carrea ,  item  Potentia  cognominatur  ,  Harduino  interprete : 
Cluverius  autem  incidit  poft  Pollentia ,  ut  Carrea ,  cognomine  Potentia  ,  fit  oppidum 
feparatum.  D.  Brutus  Ciceroni  lib.  xi.  epift.  xm.  de  Ventidianis  militibus ,  cum  An- 
tonio  conjun&is ,  orare  caeperunt ,  ut  Pollentiam  iter  facerent.  Et  mox  :  hora  anteapraji- 
dium  meum  Pollentiam  venit  ,  quam  Trebellius  cum  equitibus.  Ptolem£eo  eft  FIoAsvt/«. 
Inde  di£ti Pollentini  incolse.  Suetonius  Tib.  cap.  xxxvn.  Quum  Pollentina plebsfunus 
cujusdam  primipilaris  nonprius  exforo  mifijfet ,  quam  extortapecunia  per  vim  heredibus  adgla- 
diatorium  munus  :  cohortem  ah  urbe ,  &  aliam  a  Cottii  regno  ,  difftmulata  itineris  caujfa , 
deteflis  repente  armis ,  concinentibusque  fignis  per  diverfictportasin  oppidum  immifit ,  acpar- 
tem  majorem  plebis  ac  decurionum  in  perpetua  vincula  conjecit.  Quod  decuriones  habuit , 
argumento  eft ,  municipium  fuiile  non  nullius  dignitatis.  Laudatur  a  copia  nigri  velle- 
ris.  Plinius  lib.  vni.  cap.  xlvi  11.  [Lanas]  mgrivellerispracipuas habet Pollentiajuxta 
Atyes.  Pofteriori  aevo  ,  infigni  clade  polluta  fuit  Pollentia  ,  Romanorum  magis 
Stilicone  duce,  quam  Gothorum  fub  Alarico,  dequa  chronicorumfcriptoresProfper 
Aquitanus  &  Aurelius  Caffiodorus ,  Arcadio  &:  Honorio  quintum  confulibus ,  ut  de 
praelio  illo  adulatorie  magis  quam  vere  fcripferit  Claudianus  Bello  Get,  verf.  6^. 

O  celebranda  mihi  cunBis  Polhntia  fkclis  ! 

O  meritum  nomen  felicibm  apta  triumphts ! 
Hodieque,  quamvis exigua ,  Polenzjivocax.ur,  utde  fitudubitarenonliceat. 

Supra  Pollentiam  ad  idem  flumen  Ceba  fuit  nunc  Ceva  ,  unde  Plinius  Cebanum  ex 
Liguria  cafeum  laudat  lib.  xi.  cap.  xlii  :  infra  autem ,  ad  id  flumen  eft  Alba  Pompeia , 
Plinio  fic  &  Ptolemaeo  nominata ,  &  in  Tabula  Peutingeri  repetita :  patria  Pertinacis 
augufti,  qui,  ut  Xiphilinus  ex  Dione  excerpfit:  fuit  A/yu?  e|';AA|3^no^7n;u«,  Ligur 
ex  Alba  Pompeia.  Colonia  fuit ,  aut  a  Pompejo  Magno  deducla ,  aut  ab  eodem  inftau- 
rata ,  quum  antea  a  Scipione  deducla  fuiflet.  In  veteri  lapide ,  quem  Sponius  Mifc. 
Erud.  Antiq.  p.  1 63 .  defcripfit : 

G  g  g  p.    cor- 


4i8  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

P,   CORNELIO    P,    1.    l:   n.    africano 

ET    CN.    POMPEJO    MAGNO    CN.    F.    SEX.    N. 

ALBAE    INSTAURAT.    S.    P.    (^.    CERIALIS    D. 

Cerlale  autem  ,    vel  Cereale  nunc ,   oppidum  territorii  Albenfis ,  ubi  hic  lapis  vifitur. 
Etalio,  inAuguftaTaurinorum,  pag.  164. 

PRAEF.    COH.     BREUCOT.    MUNICIPIO    SUO 
m     ALBA    POMPEIA-  PATRONO     COLONIARUM 
MUNICIPIORUM    ALBAE    POMPEIAE 

AUG.     BAGIENNORUM 

...  ENS.  GENUENS.  AQJJENS.  STATIEL 
Oppidani ,  Albenfes  Pompejani.  Plinius  lib .  x vn .  cap .  iv .  in  Albenftum  Pompe)anorum  agro. 
Et  veteri  lapide  apud  Gruter.  p.  484.  alb.  pompejanorum.  Hodie  Alba  vocatur 
line  cognomine.  Infra  Albam ,  ad  idem  flumen ,  in  finiftra  ripa ,  ubi  minorem  flu- 
vium ,  Urbem  dictum ,  accipit ,  Afia  eft :  quse  nomen  fervat ,  nunc  quoque  ampla  & 
munitionibus  illuftris ,  AU  ab  Italis  vocata.  Romana  colonia  fuit.  Ptolemseus  in 
Laguria  mediterranea  *As-#  koA«W  ,  Afia  colonia :  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Alba  Pompeia , 
Afia,  Aqu&Statiellorum.  Corrupte  in  Tabula  Hafia  ,  quafi  Hafta  cum  adfpiratione , 
xvi  millibus  a  Pollentia.  Oppidani  Afienfes ,  ut  ab  Hifpanias  quoque  Afta  adpellantur 
in  Hirtii  bello  Hifpanienfi :  &  ipfa  urbs  Ligurum  Alienfis  civitttt ,  a  Paullo  Diacono  Lan- 
gob.  iv. cap.  xl.ii.  UrbsvelUrbis,  nunc  Orba,  fluvius  major  apud  Aftam ,  memoratur 
a  Claudiano  de  Bello  Get.  verf.  ff  4. 

-----  Ligurum  regione  fuprema 

Pervenit  ad  fluvium  miri  cognominis  Urbem. 

Hinc  in  ortum  paullo  colebant  statielli  five  statiellates.     Livius  lib.  xli  i, 

cap.  vii.  In  Liguribm  in  agro  Statiellati pugnatum  ad  oppidum  Caryftum:    8c  cap.  vi  1 1. 

Atrox  res  vifa  fenatui ,  Statiellates ,  qui  uni  ex  Ligurum  gente  non  tuliffent  arma  adverfm  Ro' 

raanos ,     -     -     -     -     omni  ultima  crudelitatis  exemplo  laeeratos  C°  deletos  effe.     Et  cap, 

xxi.ejusdem  libri:  AuBa  invidia  es~i  Popillii  litteris  ejm ,  quibm iterumcum Statiellatibm 

Ligunbus  proconful  jpugnaffe  fe  fcripfit .     Et  interjectis  paucis :  Sanciebatur ,  ut  qui  cx  Statiellk 

deditis  in  libertatem  refiitutus  ante  calendat  Sextiles  primcti  non  effet  ,   cujm  dolo  malo  is  in 

fervitutem  veniffet ,  ut  iuratus  fenatm  decerneret ,  qui  eam  rem  qmreret ,    animadverteretque, 

Homm  oppidum  ad  Bormiam  fluvium  erant  Aqua  StatielU ,  five  Statiellorum ;  nunc , .  ne 

de  loco  dubites,  Acqui  diclas.     Plinius  lib.  111.  cap.  v.    Aqudt,  Statieliorum  :    Sc  lib. 

xxxi.  cap.  11.  Augent  [aquas]  nmnerum  deorum  nominibus  variis ,  urbesquecond.unt ,  (icut 

Puteclos  in  Campania,  Statiellas  in  Liguria  ,    Sextias  inNarbonenli provincia:     Oppidani. 

Smicllenfes .     D.  Brutus  Ciceroni  lib.  x  1 .  epift.  v  1 .  extrema :  ex  cafiris ,  fimbus  Statiellen- 

fium.     Infcriptione  modo  prolata ,   aquens.-statiel.  ex qua etiam adparebat ,  muni- 

cipium  Aquas  Statiellas  fuifle.     Oppidum  Caryfum  five  Carifium ,  quod  Livius  m  Statiel- 

late  agro  cap.  v  1 1 .  pofuit ,  non  reftat ,  nifi  veftigia  ejus  in  vico  Carfo ,  qui  in  via ,  a 

Genua  Dertonam  ferente  ,  eft  ,  fuperefle  exiftimes, 

Ad  Padum  ufque  Ligures  habitarunt ,  fub  quo  flumine  ipfis  Plinius  tribuit  Forum  FuU 
vii,  cogiiomine Faient mum ,  ex  quo  conjicitur,  in  Valenza  ,  Mediolanenfis  Ducatus 
oppido ,  Forum  Fulvii  latitare ,  id  quod  diftantia xx  1 1  m.  p.  a  Dertona  ,  quae  in  Tabula 

ufiria 

:reditur 

am  m 

Liguria; 


i 


Itdia.  L  I  B  E  R    I  L    C  A  P.    IX.  419 

Ligurise  oppidis  numerat  mediterraneis.  Et  cap.  xvi.extremo  de  Pado:  Ligurum 
lingua  amnem  ipfum  Bodi/ncum  vocari  [Metrodorus  Seepfius  dicit]  quod  Jigmficet  fttndo 
carentem.  Cui  argumento  adeft  oppidum  juxta ,  Induflria  ,  vetuflo  nomine  Bodmcomagum  9 
ubipracipua  altitudo  incipit.  In  Romano  lapide ,  quem  Gmterus  pag.  fff.  num.  7.  refert, 
efl  domo  bodincomagus :  & iii alio Montisferratenfis agri ,  p.43 i.n. j'. 

T,     LOLLIUS    T.    LOLLII    MASCULUS 
IIII     VIR     EONDICOMENSIS 

quafi  etiam  Bondicomum  id  oppidum  adpellaverint ,  nifi  incifbris  culpa  fyllaba  praetermifla 

fuit.     Utroque  modo  autem  Bondincomagus  6c  Bodincomagus  libri  habent ,  ut  propte- 

rea  infcriptio  non  fufpecta  fieri  pofiit,  quam  contra  Cluverii  dubitationem  Lucas  Hol™ 

ilenius,  viraccuratiffimus,  tuetur. 

Hasc  intra  Padum  &  Tanarum :  citra  hunc  Dertona  colonia ,  cum  Julidt,  cognomento : 

nunc  Tortona.     Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  V.  de  hoc  tracta :    omnia  nobilibus  oppidis  nitent , 

Libarna,  Dertonacoloniay  Iria,  &reliquis.      EtPaterculus  lib.  i.cap/xv.  in  coloniis 

Romanis  numerat  ,  licet  ambigat  de  tempore  deductionis.     In  lapide  vetufto  apud 

Grut.  p.  487.  n.  6. 

ORIUNDO    EX    ITAL.    LUL.    DERTONA. 

Quo  nummum  Tiberii  Harduinus  refert ,  fignatum  c.  j.  a.  D.  quod  legit, 
Colonia  Julia  Augufla  Dertona :  quem  Vaillantius  ad  Hifpanias  Dertofam  transmittendum 
efie  contendit.  Itinerariis  etiam  Dertona^  &  Ptolemaeo  b&ytm* ,  Latinorum  torma , 
fed  male  inTaurinis  collocata.  Grsecis  aliis  0  A^tmj»  ,  ut  Stephani  Byzantii  breviator 
fcripfit:  vel  Aeftw,  ut  Strabo  lib.  v.pag.  ifo.  Fluviusquiadluit,  6c  paullo  inferius 
Pado  mifcetur ,  vulgo  creditur  lria  efle.  at ,  quia  oppidum  Iria  a  Dertona  x  millibus 
in  ortum  remotum  eft ,  quod  etiam  amne  quodam  adfunditur  5  ille  potius  Iria  cenfendus 
eft,  non  ,  qui  Dertonam  prseterlabitur.  Jornandes  de  Reb.  Get.  cap.  xlv.  alteram 
fententiam  induxerat :  Derton<&  juxtajiuvium  Ira  cognomento  occiditur.  At  femibarbaro 
fcriptori  Dertona  efl  in  agro  Dertonenji.     Antoninus  itinere  ab  Arimino  Dertonam : 

Camillomagum  M.     P.     xxv. 

Iriam  M.     P.     xvi. 

Dertonam  M.     p.     x. 

SupraDertonam,  Montes  verfus  Libarna  eft  Plinii  &  Ptolemadj  Libarnum  Antonin! 
ScTabulas,  mediavia  interGenuam&Dertonam.  De  Iria  ejusque  fitu ,  modoaliquid 
diximus,  x  millibus  diftare  a  Dertona  ,  Placentiam  verfus.  Et  hanc  quoque  Ptole* 
mseus  male  in  Taurinis  pofuit.  Hodie  Foghera  eft.  Qiiod  interjacet  in  Itinerario 
Comillomagum  oppidum ,  inTabula  eftCameliomagum  ,  dequonihilcertijudicarelicet, 
ficut  neque  de  Bardtrate  Plinii. 

Finiri  heic  per  Iriam  fluvium  Liguria  poffit ,  nifi  Livius  longius  videatur  in  ortum  ejus 
limitem  produxifle  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xx  1  x»  Q^  Minucim  *  inquit ,  in  lava  Italict  ad  infe- 
rum  mareflexit  iter :  Genuamque  exercitu  abdutlo ,  ab  Liguribm  orfm  eft  bellum.  Oppida  Cla- 
flidium  &  Liwbium ,  utraque  Ligurum ,  O"  duagentis  ejmdem  civitates  ,  Celelates ,  Cerdicia- 
tesque ,  fefedediderunt.  EtjamomniacisTadum,  praterGallorum  Bojos ,  Iluates  Ligurum  3 
fub  ditione  erant.  quindecim  oppida ,  hominum  vigintimillia  ejfe  dicebantur ,  quctfe  dediderant. 
Quod  fi  Ligurum  oppida  fuerunt  Claflidium  &  Lituhium ,  ut  Livius  ait  5  &  Claftidium  in 
loco  vici  Chiaftezo  five  Chiafteggio  fuit ,  utCluverius&aliiexnommisadfinitatejudi- 
cant  j  videtur  utique  Ligurise  fub  Pado  terminus  trans  Iriam  amnem  protrahendus ,  quem  , 

Ggg  2,  Clu- 


420  GEOGRAPHIAE    ANTIOtTAE 

CluveriusufqueadflumenTidonem,  quod  proxiimim  eft  Trebiae ,  producit.  De  loco, 
minus  eft  quod  dubitemus :  de  Liguriae  autem  extenfione  omnino.     Nam  Claftidium , 
quod  heic  ofpidum  vocatur,  vicm  eftlib.xxi.cap.XLVin.etiamPlutarcho  jtw^,  vicm, 
quamvis Polybio  lib.  n.  cap.  xxxiv.  6c  lib.  iii.  cap.  lxix.  7toAj? ,  oppidum.   Etfi  enim diverfl 
de  conditione  hujus  loci  diffentiant :  verifimile  tamen  non  eft ,  a  fe  ipfo  Livium  diflentire. 
Prarter  id  Livius  lib.xxi.cap.  lviii.  principio,  6clib.xxvn.cap.XLix.&alibi,  Gallos 
Cifalpinos  a  Liguribus  diftinxit ,  quas  verba  fupra  protulimus  5  &  clarius  lib.  xxxix.  cap.  11. 
Pacatis  Liguribw ,  in  agrum  Gallicum  exercitum  duxit :  idem  vero  Claftidium  dixit  in  Gallia 
efle  lib.  xxi  x.  cap.  x  1 .  extremo.  Aedem  Virtutis  M.  Marcellm  dedicavitfeptimo  decimo  anno 
pofi ,  quam  apatre  ejm  vota  in  Gallia  ad  Clafiidiumfuerat.  Et  ipfb  libro  xxx  1 1 .  quo  Ligurum 
efle  dixerat,  poft  paullo  cap.  xxxi.videtur,  etiam  Sigoniijudicio,  Gallorum folo tri*- 
buere,  ubi  incenfum  efle  fcribit ;  6caLiguriafeparare.     Plutarchus  quoque  Claftidium 
diferte  vocat  r&AonMyv  kw^v ,    Gallicumvicumr  Vita  Marcelli  pag.  300.     Quaeomnia 
ejusmodi  funt ,.  ut  non  fine  caufla  Carolus  Sigonius  de  Livii  loco ,  quo  Ligurum  dixit  efle 
oppidum,  dubitaverit,  fufpicatus,  forte  Canflum  aut  aliud  fcriptum  a  Livio  fuiffe.     De 
Litubio,  quod  cum  Claftidio  Livius  memoravit ,  isquefolusj  seque  dubia  res  eft :  quia, 
quem  locum  adfignat  Cluverius ,  a  loco  Claftidii  Liguftini  pendet ,  qui  fi  incertus  eft ,  aut 
leclio  fufpecla  ,  non  certior  fedes  erit  Litubii,  quod  nunc  Ritorbio  dici  exiftimat ,  idque 
nomen  cum  velis  Ritovmis ,  in  vicino  Padi  &Ticini  faclis,  quaePliniuslaudatlib.  xix. 
cap.  1.  componit  ,  quaii  Ritobium  &  ipfe  Livius  fcripferit,     Incertiores  funt  civitates 
five  populi  higurumCelelates  £c  Cerdiciates  ,  lib.  xxxn.  cap.  xxix>  &Iluatesy  ibidem  , 
&  lib.  xxxi.  cap.  x.  nec  iis  fic  fedes  adfignari  poflunt  ullngwnis-,  iMemeliis,  aut  aliis- 
juxta  mare :  aut  iis  qui  in  Alpibus  habitabant. 

GALLIA     CISPADANA. 

A  Liguribus  ad  eos  populos  accedimus ,  quos^Z/ojRomani  adpellabant,  regum 
Romanorum  temporibus  transgreflbs  Alpes  in  Italiam.  Hos  autem  fecabat  Padus  fluvius  5 
cui  qui  propiores  utrimque  colebant ,  Circumpadani  dicebantur.  Livins  lib.  xxr.  cap.xxxv. 
de  Hannibale :  Italiam  ofientat ,  fubjeBosque  Alpnis  mo?itibm  Circumpadanos  campos :  &  Pli- 
nius  lib.  xiv.  cap.  xx.  mufia  Circumpadana.  Hi  ad  utramque  ripam ,  &  amplius.  Alter- 
utrimque  etiam  Padus  denominabat  Gallos  fpecialius ,  hinc  Cispadanos  3  quos  vel  fimpli* 
citer  Gallos  ,  vel  Gallos  proprie  Togatos  poftea  dixerunt,  quia  citius  in  leges  Romanas , 
quam  qui  trans  Padum  erant ,  conceflerunt :  illinc  Transpadanos ,  qui  longius  in  Illyri- 
cum  ufque  protendebantur.  Multa  Transpadanorum  mentio  apud  Ciceronem ,  Tacitum, 
Suetonium ,  &  in  antiquis  infcriptionibus :  eorumque  regionem  Cispadanam  Galliam  ad-< 
pellamus  (nec  enim  facile  exemplum  inveneris  5  faltem  non  ita  frequenter ,.  ut  verbi  alte- 
rius : )  de  qua  nunc  proxime  agendum  eft. 

Supra  diximus,  ambiguum  fub  Pado  terminum  Liguriae  £c  Cispadanas  Galliaeefie, 
quem  Cluverius  ad  7id,onem  amnem ,  qui  propinquus  eft  Trebiae ,  promovendum  cenfet : 
nos  autem  oftendimus ,  ultra  Iriam ,  nihil  certum  proferri  poffe ,  quod  indubitato  fit  Li- 
gurum :  idque  de  Clafiidio ,  quod  interjacet ,  in  utramque  partem  difputatum  eft ,  ut  ta~ 
mcn  Gallis  potius ,  quam  Liguribus  tribuatur.  De  quo  quae  ex  Polybio  ,  Livio,Plu-- 
tarcho  proferri  pofiunt ,  attuiirnus  ibidem:  addo  nunc  Strabonemlib.v.pag.  ij-o.  qui 
HhasiiiQv,  Clafiidium  mter  Ticinum  £c  Dertonam  memorat ,  quorum  illud  trans  Padum 
§Ir3h£c  citra  eumdem.  Sed  cis  flumen  Claftidwm  fuifle,etiam  ex  Polybii lib.  n,  cap.  xxxiv. 

liquet 


Italia.  LIBER.    II.     C  A  P.     IX.  4.21 

liquet ,  ubi  Infubres ,  Acerris  relictis ,  oppugnaturi  Clafiidium ,  dicuntur  fy&@i$*<retvits 
$  n«'«Tci/,  Padumfiuvium  trajectffe.  Ad  illum  fluvium ,  five  Tidon  eft ,  fivealius  ,  aClu- 
verio  Phlegontis  Tralliani  de  Longasvis ,  voMg  BiKeta,  oj?pdumFeleiaftaX.uitUYy  quod 
Phnius  confirmat  lib.  vi  i.cap.XLix.  Circa  Placentiam ,  inquit,  incollibm  oppidumejl 
Veleiatium ,  in  quo  cx  annosfex  detulere ;  quatuor  centenos  vicenos ;  unm  cxl.  Veliates  ergo 
oppidani  ex  Veleia.  Et  hucufque  Cluverius  Liguriam  produxit ,  de  qua  prorogatione  ' 
autem  eft  quod  dubitemus ,  ut  fupra  pluribus  demonflratum  eft.  Qux  fequuntur ,  funt 
Gallias  flne  dubitatione ,  ejusque  Cispadana ,  quam  fingulari  ratione  Sc  jc#t  ef  o^viv ,  uc 
ajunt,  Togatam  Galliam  Ptolemaeus  vocat ,  intra  Padum  &  Apenninum  ufque  ad  Sapim 
£c  Rubiconem  fluvios  procurrentem. 

Populi hujus Gallias prarcipui  nobiliffimique  erant  boii,  ubique in Romana hiftoria 
memorati :  & mare verfiis  lingones,  quos Livius lib. v. cap. xxxv. etiam cum Bojis 
tranfiifle  Alpes  confedifleque  cis  Padum  narrat :  quibus  Polybiuslib.  n.cap.xvii.  ad 
Apenninum  ananes  adjungit.  T«  'j  tfi&civ,  inquit,  j.  UaJx  rd  jrgg)  t  Aptvv7v<)v  jrpwror 
jusv  'Avotvig ,  $  $  t»tk?  Boiol  KoirctiK-^xv.  I|>J?  3  t«t«v  «V  -3r£5f  ^"  A^/«v,  Afywvs?.  t#  3 
•reKtvTxtct  trfys  &ot\ciTlti  %  S^vwve?.  UltraPadum,  circaApenninumprimiAnanesoccurrunf, 
deinde  Boii:  pofl  ifios  Hadriam  verfm  Aegones:  pofiremi  omninm  ad  mare  Senones.  Noti 
Senones  Romano  bello  &  mutua  clade :  Aegones  &  Ananes  obfcuriffimi ,  necexquibus 
plagis  Transalpina?  profecti  fint ,  conftat.  Senones  autem  majorem  partem,  fl  non  omnem, 
in  Umbria ,  extra  limitem  noftrum  habitarunt ,  quorum  regionem  poftea  Romani  in  pro- 
pria  Italia ,.  exftin&is  Senonibus ,  cenfuerunt.  Sed  ad  principium ,  unde  digreffi  fumus , 
revertimur. 

Primum  occurrit  fluvius  Trebia,  ex  Apennino  in  Padum  apud  Placentiam  decurrens , 
inde  Placentinm  cognominatus  Pliniolib.  m.cap.xvi.  Padm^  inquit,  xxx  fiumina  in 
mare  Hadriaticum  defert  :  Celeberrima  exik,  Apenninilaterejattum,  Tanarum;  Trebiam 
Placentinum  ;  Tarum i\,  Niciam  ,  Gabellum  ,  Scultennam ,  Rhenum.  Nobilitatus  clade 
Romanorum  Punico  11  bello,  in  quo  ejus  a  Polybiolib.ni.cap.  lxviii.  feqq.  Livio  lib. 
ixr.  cap.  li.  Floro  lib.  1 1 .  cap.  vi .  Eutropio  lib.  1 1 1 .  cap.  1  v.  fa&a mentio  eft.  Prseterea 
Strabolib.v.pag.  iyo.  tf  UKoty.ivTiotv  0  Tfefilcu  ffV[A^d^mtuU»^a9  juxtaPUcenttamTre- 
kias  incidit  in  Padum.  Et  Silius  lib.  1 1 1 .  verf.  fjf. 

Tum  Trebia  infaufto  nova  jrroelia  gurgite  feffis 
Inchoat ,   £r  precibus  Jttnonit  fufcitat  undas. 
Quasadjacet  Placentia,  antiqua  colonia  fuit ,  metu  Punici  belli  condita.     Polybius lib; 
lib.  III.  cap.  xl.    Nuntiato ,  jam  Iberum  transiiffe  Hannibalem ,  dileBus  habent ,  Cr  cetera 
expediunt  bsllo  necejfaria ,  &prius  inftitutum  decoloniis  in  Galliam  deduccndu  perfetturi ,  opp- 
damuniunt ,  &  colonos  adfuat  colonias  troficifcijubent.     «v  yiiv  jutav  s>ct<£<;v  cf5n  tolJz  ^UstSa 

TTQTOtpS,     ^tiSffOtyo^ivffCiVTiS    UKUMVTiOtV,       T     f  #^»JV    tfkl    SrctTigOt  ,    KOtTOVOfJtOtffCtVTiS  K^ifJtUVi}V, 

Hamm  alteram  cis  Padum  condebant ,  cui  nomen  fecerunt  Placentia  r.  aiteram  trans  Padum, 
qua  diila  efl  Cremona.  Id  quod  epitoma  Livii  xx  fic  breviter  narratur :  ColonU  deduBa  in 
agro  de  Gallis  capto  Placentia  &  Cremona.  Et  Vellejus  Paterculus  lib.  1 .  cap.  x  I  v.  Sub  adven- 
tuminltaliamHtinnibalisCremcnaatcjuePlacentia,  puta,deducl:sefuntcolonia3.  Poft,  ut 
multa: alia^; ,  jus municipii quoque accepit.  Cicero in Pifon. cap.  xxii  1 .  Ofamilia ,  nort 
dicam  Calpurnia ,  fed  Calventia :  necjue  hujus  urbis ,  fed  Placentmi  municipti  /.Et  in  fragmento 
ejusdem  orationis  apud  Afconium  itidem  mumcipium  vocavit ,  defeopimementum.  Et 
Tacitus  iib.  1 1 .  Hift.  cap.  x  1  x.  vocat  coloniam  virium  C?  opum  vahdam  :  at  mox-cap-  xx 5 * 
incolzs  ejusmunictpaUvulgus,  " 

Ggg  35  Gircsi-. 


42^  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

Circa  Placentiam  duo  emporia  fuernnt,a Livio  laudata  lib.  xx  i .  cap.  Lv 1 1 .  Emporiunt] 
inquit ,  propePlacentiamfuit,  &  opere  magno  munitum ,  O"  validofrmatumpraftdio.  ejus 
cafielU  expugnandi  fpe  cum  equitibus  ac  levi  armatura prafeftus  Hannibal.  Tam  propinquum 
\autem  fuit,  ut  clamor  e)ustumu\tus  PlacentUquoqueaudiretur.  Inde reje£t,us Hannibal a 
confule ,  ad  Vittumvidt  irepergit  oppugnandat.  Id  emporium  a  Romank  Gallico  bellofuerat  mu- 
nitum.     Hoc  deditione  cepit  Hannibal ,  8c  diripuit. 

A  Placentia  ad  Ariminum  nova  via  ftrata  fuii  ab  Aemilio  Lepido ,  quse  Aemilia  vocata 
via.  Liviuslib.xxxix.cap.il.  Aemiliusviam  ab  Placentia,  ut  Flaminiae,  committeret , 
Ariminum  prduxit.  Duss  autem  fecundum  Strabonem  lib.v.pag.  ij*o.  Aemilia?  vise , 
Scauri  Aemilii  alia ,  quse  per  Pifas  Sc  Lunam  ferebat  Dertonam :  alia  Aemilii  Lepidi , 
h.  ^l&hwftwn  t  (phdpiviotv ,  qm  Flaminiam  excipit.  Idem  Scaurus  ,  quod  ibidem  Strabo 
fertur  addidifle ,  foflam  navigabilem  per  transverfbs  amnes  a  Placentia  duxit  Parmam ,  ut 
paludofa  loca  exficcaret.  Sic  cormpta  Strabonis  verba  emendant  partim ,  partim  inter- 
pretanturXylander&Cluverius,  quas  ita  in  libris  habentur :  Uvi^z^  *r*  wsJ1»*  o  S«««p@- 
Sia^^oug  7rKooTou?,$?r£  %  Ut/Jv  \J>vx£i  Ua^yi^m  ^quod  fecundum  litteram  t^aPado  adParmeflai. 
Xylander  vertit  a  Placentia  Parmam  usque  >  quod  adprobat  Cluverius  ,  quafi  nu^xus 
geographus  fcripferit,  qui  Parmenfes  fintj  quod  dubitat  Cafaubonus.  Tam  impedita 
adhuc  eft  Foffa  Aemilia ,  ab  Aemilio  Scauro  inter  Parmam  ducla  Sc  Placentiam. 

Interjacet  Parmae  £c  Placentise  ad  foflam  Fidentia  in  itinerario,  quas  itinere  a  Mediolano 
per  Picenum  vocatur  Fidentiola  vicus ,  xx  1 1 1 1  millibus  a  Placentia  j  xv  a  Parma  :  Sc  iti- 
nere  ab  Arimino  Dertonam ,  non  iblum  Fidcntia ,  verum  etiam  Florentia  aliqua ,  quae  Clu- 
verii  tabula  eft  Florentiola ,  fufpecla  Sc  dubia  Suritce.  Sed  Peutingerianse  quoque  Tabu- 
lae  Florentia  inter  Placentiam  Fidentiamque  eft  media  ,  quse  quoquo  fe  modo  habet ,  Fu 
dentia,  tamen  certiilima  6c  antiqua  eft  eo  pofitu,  commemorata  ab  Livio  epitoma  lxxxviii. 
Vellejo  lib.  1 1 .  cap.  xxv 1 1 1 .  Sc  Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  xv.  Nam  Carbo  circa  Fidentiam  fii- 
peratus  fuit  a  Matello  Pio,  Syllie  aufpiciis,  quod  Livius  tradit  ScPaterculus:  Plinius 
Fidentinos  in  cftava  regione  ponit ,  id  eft  in  Cifpadana.  Itinerariorum  rationes  in  locum  re- 
ferunt,  qui  nunc  Burgo  di  San  Vomnino  dicitur.  S.DomninusauteminMartyrologio 
Romano  a.  d.  v 1 1 .  idus  Oclob.  dicitur  fupplicium  paflus  apud  Juliam  in  territorio  Parmenji: 
quod  fi  juftum  cognomeneft ,  coloniam  fuifTe  Fidentiam ,  aufpiciis  Julii  vel  Augufti  Cte- 
faris  dedu&am ,  probabile  eft.  Subjacet  in  auftrum ,  ad  Tari  8c  Cevi  confluentes ,  locus 
qui  nunc  Fornovo  dicitur ,  quod  nomen  documento  eft ,  §c  heic  Forum  Novum  extitifle. 
Infcriptio  vetus  apud  Grut.  p.  492.  n.  f. 

P  A  T  R.      C  O  L.      J  U  L.      AOG.      H  R  M.. 
PATR.    MUNICIPIORUM    FORODRUENT.    ET    FORO 

NOVANORUM. 

Nunc  ad  nobilemurbem  Parmam,  quojam  ante  Aemilianosducebat,  progredimur, 
antiquam  coloniam ,  nec  minore  noftris  temporibus  claritate.  Colonia  fa&a  cum  Mutina. 
Livius  lib.  xxx  1  x.  cap.  lv.  Modem  anno  [qud  Aquileia]  Mutina  Cr  Parma colonU  Romano- 
rum  civiumfunt  dedutta,  bina  millia  hominum  in  agro ,  quiproxime  Boiorum ,  ante  Tufcorum 
fuerat ,  ottona  jugera  Parma ,  quina  Mutina  accepefunt.  Auxit  ornavitque  coloniam  Au- 
guftus .pefar :  a  quo  juliae  augustae  cognomen  inmodoprodu&ainfcriptione 
accepitT  Qui  incolebant ,  Cicero  Philipp.  x  1  v.  cap.  1 1 1 .  vocat  optimos  viros ,  honefltffi- 
mosque  homines ,  maxime  cum  auttoritate  hu]m  [fenatorii]  ordinis ,  populique  Romani  digni- 
tate  conjuntfos,    Deplorat  ibidem  Parmenfem  calamitatem ,  a  L.  Antonio  bello  Mutinenfi 

acce- 


M. 

P. 

XXV. 

M. 

P. 

XVIII 

» 

M. 

P. 

X. 

- 

M. 

P. 

rx. 

M. 
M. 

M. 

P. 
P. 
P. 

xv. 

X. 

XV. 

(Florentiolam) 

ltaUal  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.  IX.  423 

acceptam .   Lanam  Parmenfis  agri  Martialis  laudat  multis  locis ,  e  quibus  fatis  fit  libri  xi v. 
epigramma  clv  repetiifle,  cui  titulus  lanae  albae  prsefcriptus ; 
Velleribus  primis  Apulia  ,  Parma  fecundis 
Nobilis :  Altinum  tertia  iaudat  ovis. 
Nomen  urbis  haud  dubie  eft  ab  interfluente  amne  Parma :  cujus  nefcio  an  in  antiquis  mo- 
nimentis  fuperfit  quasdam  memoria ,  nifi  quod  illa  ex  Theodofiano  aevo  Tabula  itineraria 
corrupte  in  hoc  tra&u  habet  FLPaala. 

Eadem  Tabula,  &Antonini,  quod  dicitur,  Itinerarium  interParmam&Mutinam 
Tannetum  oppidum  five  vicum  tenent ,  quod  etiam  nunc  Tanedo  adpellatur.  Polybius 
lib.  iii.  cap.  xl.  in  Boiis  memorat  r  TavjjT©-  KaiKa^iviiv  Kwpnv ,  Tanetis  ita  diftum  vicum :  & 
Livius  lib.  xxx.  cap.  xix.dicit,  quiadvicumTanetuma  Boiis  captifuerant.  Pliniuslib. 
iii.  cap.  xv.  in  o&avaregione,  quas Cifpadana eft ,  Tanetanos recenfet :  & Ptolemaeus 
in  Togata  Tdvtirov ,  Tanetum.  Ordo  talis  eft  itinere  ab  Arimino  Dertonam  : 

Mutinam 

Regium 

Tannetum 

-Parmam 

Fidentiam 

Florentiam 

Placentiam 

Hinc  ad  Padum  rurfiis  defcendimus,  ad  cujus  6c  alterius  fluminis,  quodPlinii2V/VzW 
Tabulae  Nigella  videtur ,  fitum  confluentes  eft  Brixellum ,  nunc  Berfello ,  five  Brefcello? 
quod  Plinius  diclo  loco  in  coloniis  numerat.  Et  Ptolemaeus  mTogatavocatBg/fe^ov, 
Brixellum.  Fatale  fuit  Othoni  imperatori ,  quiheicvimvitaefuaeintufit,  rebusadBe- 
driacum  inprofpere  geftis.  Suetonius  cap.  ix.  Necilltpugn&adfuit,  fubftiutque  Brixelli. 
TacitusHift.  1  i.cap.xxxix.  Profefto  BrixellumOthone^  ibi(cap.XLVi.)  opperiebatur  nun- 
tium  pugna.  Infra  Brixellum  ad  eumdem  Padum  efl  Nuceria ,  Ptolemaei  NovKi^a ,  nec 
forfan  ab  alio  veterum  fcriptorum  memorata :  nunc  mutata  littera  ,  Lucera  five  Luzara. 
Clarius  eft,  quod  intus  recedit ,  Regium  Lepidt ,  five  Regium  Lepdum ,  aut  fimpliciter 
Regium  ,  quod  Cluverius  vocat ,  neicio  quo  auciore  ,  Forum  Lepidi.  Situm  in  via 
Aemilia,  nomen  ferens  abAemilio  Lepido,  oui  cumC.  Flaminio  confulfuit.  Unde 
autem  cognomen  vel  nomen  Rcgium ,  incertum  plane  Sc  obfcurum  eft.  Cicero  lib.  xn. 
epift.  v.  ad  Caflium ;  Pr&ter  Bononiam  ;  Regi^m  Lepidi ,  Parwam,  totamGalliam  teneba- 
mm  fludicfiffimam  reipublic*.  Et  Brutus  ad  Ciceronem  lib.  xi.  epift.  ix.  extr.  1 1 1 .  Kal. 
JMaii  ex  cadris  Regii.  Ptolemaeus  in  Togata  provincia :  Vnyw  AizliiQv  jtoAwW,  Regium 
Lepidium  (feu  potius  Lepiddm)  colonia.  Sic  enim  eft  emendandum  ex  Strabone ,  qul 
aeque,  utLatini,  P^oy  aUiAqv  lib.  v.  pag.  iyo.  adptllavit.  Plinio  iib.  iii.cap.xv. 
funt  Regicnfes  a  Lepido.  Tacitus  lib.  1 1 .  Hift.  cap.  l.  Die  quo  Bedriaci  certabatur  ,  avem 
inufitai afpecie  apud  Regium  Lspd,um  celebri  luco  conjedijfe  incoU  memorant.  In  Peutingeriana 
Tabula  Lepdo  Regio  fcriptum  exftat:  ceteripofteriorestantum^zznomenagnoicunt, 
ut  paullo  ante  ex  Antonini  itinere  vidimus.  Oroftus  quoque  lib.  v.  cap.  xxn.  de  tumultu, 
poft  Syiiae  mortem  a  Lepido  confule  concitato ,  Brutus  in  Ctsalpnam  Galliam  fugiens  9 
ferfeqvente  Pompejo ,  apud  Regimn  wterfeftus  efl.     Hodie  vocaturReggio. 

Excipit  Plinii  jHumcnGabellum  ^  cui  oppidulum ,  aStrabone  Ma>tpo}  Kdfj.iroi,  Macri 
Camoiy  vocatum,   adpofitum  eft.    Livius  etiam  videtur  oppidi  nomen  facere,     Lib. 

XLl, 


424.  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

xli.  cap.  XV 1 1 1 .  Conful  littertu  ad  C.  Cldudium  mi/it ,  ut  cum  exercitu  adfe  in  Galliam  veniret : 
Campis  Macris  fe  eum  exfpeciaturum.  Et  lib.  XLV.  cap.  XI  l.Profeftus  inGalliam^  circa. 
Macros  Campos ,-  ad  montes  Siciminam  &  Papiinum  ,  (lativa  habuit.  Columellje  autem 
lib.  vn.  cap.  11.  funt  campi  circaParmam  atque  Mutinam.  Oves ,  inquit,  qua  circa 
Parmam  Cr  Mutinam  Macnsfiahulantur  campis .  A  tque  fic  etiam  Varro  R .  R .  praefatione 
libri  w.in Camvos  Macros^ 

Inter  Gabdlum  &  Scultennam  amnes  ,  ad  Aemiliam  viam ,  nobilis  urbs  eft  Mutina , 
colonia  civium  Romanorum ,  cujus  deductionem  fupra  in  Parma  vidimus ,  quia  eodem 
anno  funt  conditse ,  ut  Livius  refert  lib.  xxxix.  cap.  lv.  Polybius  Mot/V>j  fcripfit  lib.  1 1 1 . 
cap.  xlj  Strabop.  ifo.  UovtI^-,  Ptolema;us  Moimva,  Latinomore.  Cicero  Philipp. 
V.  cap.  ix.  [Antonius^  circumfedtt  Mutinam,  jirmiffimam  &  fplendidiffimampopuli  Romani 
fioloniam.  Tacitus  lib.  \.  Hift.cap.  l.  Pharfaliam^  Philippos,  &  Perufiamac  Mutinam, 
nota  publtcarum  cladium  nomina  ,  loquebantur.  Plura  apud  Ciceronem  6t  hiftoricos  in 
bello  Mutinenfi.     Silius  lib. vi  1 1 . verf.  fp2. 

Certavit  Mutina  quajfata  Placentia  bello. 
Et  Lucanus  lib.  i .  Pharfal.  verf.  41 . 

His,  Cafar,  Perujinafdmes ,  Mutintzque  labores 
Accedant  fatis. 
Inter  eosdem  fluvios ,  Gabellum  St  Scultennam ,  fed  fupra  Mutinam  ,  ad  montern 
Apenninum  verflis,  Mutilum  caftrum  eft.  Livius  lib.  xxxiii.  cap.  xxxvn.  L.  Furius 
Purpureo,  aiter  conftd ,  per  tribum  Savpimam  in  Bojos  venit.  Jam  caftro  Mutilo  adpropm- 
quabat ,  quum  veritus ,  ne  intercluderetur  fimul  aBojis  Liguribusque ,  eademvia^  quaaddu- 
xerat ,  reduxit.  Etiam  nunc  vocatur  Medolo  ,  fitumque  fupra  Mutinam  in  radicibus 
Apennini.  Paullo  infra  hoc  caftellum  ClweriusadGtbellum-pomtSaltvmGallianum, 
quafi  oppidum  a  Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  xv.  notatum  :  verum  Harduinus  e  mss.  legit  Saltes 
Galliap-i ,  qui  vognominantur  Aquinates.  non  enirn  oppidorum  ibi  aut  nemorum  ,  fed 
populorum  nomina  recenfentur.  In  Aemilia  via ,  prope  Scultennam ,  1 1 1  milijibus  a 
Mutina  abeft  locus  Ad  Vittoriolat ,  in  Hierofolymitano  Itinerario  fub  finem  defignatus : 
trans  flufnen  in  eadem  via,  viiim.p.  a  Mutina,  eft  ForumGallorum  ut  Tabula  Peutin- 
geri  diftantiam  definivit.  Heic  Antonius  vicit  Panfam ,  &  vi&us  eft  ab  Hirtio.  Galba 
ad  Ciceronem  lib.  x.  epift.  xxx.  Audtta  re  Hirtius  cum  cohortibus  viginti  veteranis redeunti 
Antonio  in  fua  caflra  occurrit ,  copiatque  ejus  omnes  delevit ,  fugavitque  eodem  loco  ,  ubi  erat 
fugnatum,  adForum  Gallorum.  Et  Frontinus  Stratag.  lib.  1.  cap.  v.exemploxxxix. 
Antonius ,  apud  ForumGallorum  ,  quum  Vanfam  cos.  adventare  comperijfet  ,  infidiis  per 
fdveftria  Aemilia  vU  dispojitis ,  agmen  ejus  excepit  fuditque  :  &  ipfum  eo  vulnere  adfecit1* 
quo  intrapaucos  dies  exanimaretur. 

Infra  Mutinam ,  intra  eosdem  amnes ,  Gabellum  &  Scuttennam ,  itinere  Antonini  a 
Verona  Bononiam  inter  Hoftiliam  &  Mutinam  medio  loco ,  utrimque  xxv  m.  p.  diftante  5 
ponitur  Colicaria,  oppidum  velvicus,  quaminterMutinam6cMirandulaminvico.|lo- 
caglia ,  itineris  tractu  monftrante ,  quserebat  Ciuverius :  inferius ,  JPadum  verfus ,  Otejta , 
five  Otefini  di£H  Plinio  lib.  1 1  -i .  cap.  xv.  8c  ex  Eergomate  lapide  curator  reip.  ote- 
sinorum,  ut  Gluverius  refert  p.  28i.quod  eft prave  fcriptum  atesinorum  inGruteri 
opere  p.  396.  num.  8.  Ad  confluentes  Scultenna  &  Padi ,  oppidum  Padinumeft,  nunc 
Bondeno  5  unde  Plinii  Padinates  funt  dic~fco  cap.  xv.  De  Scultenna  autem  fluvio  praster 
Plinium  lib.  1 1 1 .  cap.  xv  1 .  etiam  Livius  Hb.  xli.  cap.  xviii.  ineunte  agit. 

Lfiteriores  fluvii  funt  Lavinius  &  Rhmm^  in  quorum.  altero infulaTriumvirorumtu\^ 

hoc 


Italia.  IIBER    II.      C  A  R     IX.  425 

hoceft,  inquaM.Antonius,  M.Lepidus,  &  O&avianus  Caefar  triumviratum ,  feu  po- 
teflatis fummse  fbcietatem  inierunt.    Appianus  ineunte  lib.  1  v.  de  B.  Civili :  <rvvfauv  «ju<p) 
Mowt/vjjv  7ro\iv  Ijvjj<t/«T«  jj?  Aafitvtx  iroToty.oS  ^ot^eiav  re  hJj\  v7crtotv  9  congreffi  funt  [triumvirij 
circa  Mutinam  in  parva  quadam  &plana  infuiafluvii  Labinii.    Cui  fragmentum  tabulae  in 
agro  Bononienfl  repertse  confentit ,  '  quainfulam  triumvirorum  dicitur  amnis  lavincs 
adlatrare.  Sed  dudum  obfervarunt  do&i  viri ,  non  effe  antiquum ,  quisquis  eft ,  illius 
tabulae  auctorem ,  &  ab  Appiano  accepifle ,  quod  de  amne  Lavino  tradidit.  Vide  Thoma; 
Reinefii  Infcript.  lxvii.  Claflis  11.  cum  fubnotatis.     Nec  Appianus  fibi  conftat  dc 
oppido  &  amne.  Ait  circa  Mutinam ,  at  tamen  in  Lavimi  infula  paclos  focietatem  trium- 
virosfuifle.  Longe  abeft  Lavinius  a  Mutina  j   propriorutiqueBononia^:  nec  tantus ,  ut 
infulam  capiat ,  in  cujus  medio  conferre  fecreta  triumviri  potuerint ,   ut  nec  in  ripa 
utrimque  itantes ,  neque  in  pontibus  ,   exaudirent.     Sic  enim  ipfe  Appianus  de  ilio 
colloquio  fcripfit.  Relinquitur  ergo  in  Rheno  ,  qui  major  eft  Lavinio ,  illam  infulam  trium- 
virorum,  &  prope  Bononiam  fuifle.     Id  qucd  non  obfcure  Dio  Caflius  lib.  xlvi.  fub 
iinem  ,    connrmat  ,   cv  wiffi^tca  tiv)  £  itatay.*  <§  •ko.pix.  t  Bovtavlotv  7tx(>oippiQVT@J  ,    in  infula 
quadamparva  illius  amnis  .,  qui  Bononiam  prxterlabitur.     Is  vero  haudquaquam  Lavinius 
eft ,  fed  Rhenus ,  quem  ideo  Plinius  Bononienfem  amnem  dixit  lib.  xvi.  cap.  xxxvi.  Nullus^ 
inquit,  fagiftis  apti&r  calamus  9    quam  in  Rheno ,  Bononienji  amne.     Et  Silius  lib.  vil  K 
verf.  600. 

-----  £arvique  Bonoma  Rheni, 

Suetonius  quoque  Aug.  cap.  xcvi.  dicit,  adBononiam  triumvirorum  copias  fuifle  con« 
tra&as;  &PlutarchusCiceronep.884-  iytvovTo  di  cvvohi  povots  $oriffviToi  4s%*  ttqAiv  Bqvu- 
vtotv  ity  tpipcK  T£«V,  }fjjj  cvvfeffetv  iis  roirov  tivol  >^^ff03  ¥  f£&iwr.i$w ,  TTQTotytcZ  is&AppzofASvw, 
Colloquutifolifunt ,  remotis  arbitris ,  tres  diesjuxta  urbem  Bononiam.  Locus  ubi  convenerunt, 
pro  caftris  erat,  amne  cinclus.  TresflcapudBononiamidfaftumefleadfirmant,  finguli 
graves  auclores ,  Sc  Appiano  utique  prasferendi :  quorum  confenfu  probatur ,  amnicam 
illam  infiilam  fuifle  Rheni,  Bononiam  prasfluentis  5  nonLavinii,  decurrentis  longius 
abillaurbe. 

Satis  nota  mbsBononia,  cc  vel  fbla  antiquitate  commendabilis ,  clim,  quumTufci 
tenerent  ,  ante  invafionem  Gallorum  ,  Felftna  vocitata  ,  quod  nomen  nec  deinceps 
fuit  penitus  oblitteratum.  Plinius  lib.  1 1 1.  cap.  xv.  Bononia-,  Felfina  vocitata,  quum 
frinceps  EtrurU  ejfet.  Et  Livius  lib.  xxxm.  cap.  xxxvn.  Dcin  junttis  exerckibus  p>rimum 
Bojorum  agrum  ufque  ad  Felfinam  oppidum  j>opulantes  [conCules]  peragraverunt.  Nomen 
autem  Bononise  videtur  a  Gallis  efTe,  quorum  id  nominisoppidumetiaminBelgicaad 
fretum  fuit  Britannicum.  Romanicoloniam  Latinam  eo  deduxerunt.  Livius  lib.  xxxvil 
cap.  lvii.  Eodem  anno  [idlxiii.  urbis  condita?]  ante diimtertiumKalendasyanuaritu , 
Bonomam  Latinam  coloniam  ex  SC.  L.  Valerius  Flaccus ,  M.  Anlius  Seranus ,  L.  Faierius 
Tapj/ustriumvirideduxerunt.  Tria  milliahominum funt  deduBa:  equitibusfptuagenajugera; 
ceteris  colonis  quinquagenafunt  data.  Ager  captusde  Catlis  Bojisfuerat :  Gaili  Tufcos  expule- 
rmt.  Et  Vellejus  Paterculus  lib.  1.  cap.xv.de  eadem:  Cn.  ManlioVelfone ,  M.Fdvio 
Nobiliore  coss.  Bonoma  deduBa  colonia,  abhinc  annos  ferme  ccxvji.  AuxitOftavianus 
fub  initium  Acliaci  belli,  ut  Dio  refert  Jib.  l.  pag.  42.1.  Tacito  lib.xn.cap.  lvi  i  i. 
ell  Bononienfvs  coloma. 

Hhh  .  Ultra 


426  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ A  E 

Ultra  Bononiam  in  eadem  via  Aemilia  eft  Claterna  intervallo  x  m.  p. quod  ex  itinerario 
iitroque  conftat.     Cieero  Philipp.  viii.  cap.  1 1.  cujus  [_Anton\\]  prtfidmm  CUterna  dejecit 
Jrlirtius.     Idem  lib.  xn.  epift.  v.  ad  Caffium:  Sierupiffet  [D.Brutus]  Mutina,   mhil 
bclli  reliqui  fore   videbatur.     Parvis  ornnino  jam  copiis  obfidebatur  ,    quod  magno  prafidio 
Bononiam  tenebat  Antonius.     Erat  autem  Claterna  nofler.Hirtim  :  ad  Forttm  Cornelii  Cafar, 
uterque  cum  firmo  cxercitu.     Plinius  lib.  m.  cap.  xv.  poft  cokmias  Cispadana:  enumeratas : 
oj>wda,  Cafena,  Claterna,  Screliqua.     Ptoleniad  quoque  in  Togata  KA<aT£gv«eft. 

Antequam  Bojos  deferamus,   in  Lingonum  Gallorum  fedem  tranfituri  ,  de  Litana 
filva  aliquid  dicendum  eft.     InBojis  fuiile,  ex  Livio  notum  eft  :  quolocbautregione, 
incertum.     L.  Poftumius  Albinus  inea  a  Bojis  ca?fus.     Lib.xxiii.cap.xxiv.<SV/^*ra* 
vafla  {Litanam  Galli  vocant)  qua  exercitum  traduBurm  erae  -  -  -  -  caput  ducispr&cifum 

Boii  ovantes  templo  ,  quod  Janfiijfimum  efi  apud  eos ,  intulere.     Et  lib.  xxxiv.  cap.  xxil. 
L.  Valerim  Flaccm  in  Gallia  cum  Bojorum  manupropter  Litanamjilvamfgnis  collatis  fecundo 
prcelio  conflixit.     Hic  ultus  eft  fuperiorem  cladem ,  quam  etiam Frontinus lib.  i .  cap.  vi. 
ftratag.  vi.  defcripiit.     Boii,  inquit,  in  filva  Litanafucciderant  arbores.     Holfteniusin 
Cluv.  Ital.-p.  1 5* •  conjicit  fuuTe  fupra fontes  Scultennae  in jugo  Apennini  interCerfinianum 
6c  Mutinam. 

Poft  Claternam  Forum  Cornelii  eft ,  Ciceronis  epiftola  modo  memoratum :  Straboni 
cpogov  KQovnfaov:  Ptolemaso  cpog©-  KogvyiKl*.     Martialislib.  iii.  epigr.  iv. 
Romam  vade ,  liber.     Si ,  vensris  unde  >  requiret , 

Aemilia  dices  de  regione  via. 
Si  quibm  in  terrk ,  qua  fimm  in  urbe ,  rogabit ; 
Corneli  referas  me ,  licet,  effe  Foro. 
Opus  Cornelii  Sullae  efTe,  Prudentius  hymno  ix.de  paflione  Cafliani  Forocornelienfis 
in  principio  teftatur : 

Sulla  Forum  flatuit  Cornelim :  hoc  Itali  urbem 
Vocitant  ab  ipfo  conditoris  nomine. 
Et  vetufto  lapide apud  Spon.  Mifcell. p.  1 8f . IiiiiI  viro  foro  corneli.    Hodie ImoU 
id  oppidum  vocatur  ,   quod  non  folum  itinerariorum  rationes  probant ,    verum  etiam 
Paullus.  Warnefridi  lib.  n.  Langobard.  cap.  xviii.  aperte  &  nominatim  declaravit. 
Aemilia  ,    inquit  ,   locupletibm  urbibm  decoratur  :    Placentia  fcilicet ,  Parmaque  ,  Regio 
&Bononia,  Corneliique  Foro  ,  cujus  caftrum  Imolas  adipellatur.     Oppidani  forocorne- 
ijenses  in  veteri  lapide  apud  Holftenium  in  Cluv.  pag.  i  f. 

Poft,  eodem  tractu,  (equitur. Faventia^  nunc  Faenza,  unde  Plinio  Faventini  incolaz 
ejus  oppidi  nominantur.    Sullano  bello  memorabilis  facl:a  Faventia ,   quod  ad  illam  etiam 
pugnatum  fuit.     Epitoma  Livii  lxxxviii.  Sulla  Carbonem  ,_  exercitu  ejus  ad  Clujium ,  ad 
Faventiam  Fidentiamque  cafo,   Italia  expulit.     Et  Vellejus  lib.  II.  cap.  xxvm.magntficis 
pj&lik  partivm  ejus  viri  hoftium  exercitumfuderant :.  duo  ServiUi  apud  Clufium »  Metellus  Pins 
ap;d  Faventkm ,  M.  Lucullus  circa  Fidentiam.     Silius  Italicus  lib.  v  1 1 1 .  verf.  f  96. 
------  undique  follers 

Arva  coronantem  nutrire  F  avcntia  pinum. 
Inde  pergitiu-  Solonam ,  quas  hodie  Citta  di  Sole  eft ,  in  finiftra  Utentis  ripa.  Infcriptio 
apud  Grutemrn  pag.  1 095-.  n.  z.  curatori  solonatium.  Trans  flumen ,  paullo  infe- 
hus ,  Fomm  Livii  eft ,  nunc  Forli ,  inter  Caefenam  fitum  &  Faventiam ,  quod  ex  An- 
tonini  itinere  ab  Arimino  Dertonam  ,  Sc  Peutingerorum  Tabula  adparet.  Decem  milli- 
bus  diftat  a  Faventia.     Inde  ad  mare  vergit  Forum  Popilii ,  ut  Plinius  vocat  lib.  1-11. 

cap.  xv 


Itdk.  _  UBER    II.    CAP.    IX.  42; 

cap.  xv.  ut  coitupte  inFeutingeriana,  Forumpopuli :  unde  hodiernum  nomen  eft  For- 
linpopolo.  Supereft  intus  in  tracra  hoc  Cafena ,  Straboni  KoswiJw.  Plinius  d.  1.  Qppida, 
C&fena  ,  Claterna  ,  &  cetera :  Ptolemaso  Kouecuvot, :  hodie  Cefena,  fervato  vocabulo  : 
medio  atvo,  nefcio  unde  ,  Curva  C&fena  ,  ut  in  Antonini  Itinerario  eft  ,  8c  Tabula 
Peutingeriana.  Inter  Csefenam  &  Forum  Popilii  in  occafum  vergit  Forum  Truentinorumy 
ut  in  Flinii  lib.  1 1 1 .  cap.  XV .  fbriptum  :  five  Druentinorum ,  ut  in  lapidibus  vetuftis  eft. 
Supra  in  Foro  Novo  monftravimus  ex  Grut.  p.  402.  n.f.  patr.municipiorumforo- 
druent.  &  alia  pag.  1  op^.  n.  2.  cur.  reip.  forodr.  utrobique  per  d.  quse  verior  ortfio- 
graphia  eft.  Diftantias  plurimorum ,  quas  adhuc  oppida  propofuimus  ,  iter  Antonini 
ab  Arimino  Dertonam  fic  illuftrat : 

Curvam  Cafenam  M.     p.     xx. 

ForumLivii  M.     p.     xiii. 

Faventiam  M.     p.     x. 

Forum  Cornelii  M.     p.     x. 

Claternam  M.     P.     xiii. 

JBononiam  M.     p.     x. 

In  maritima  ora  nobilis  urbs  Ravenna  eft ,  noAis  ot^aia,  Oga^Awv  «jtohc/os  ,  urbs  antiqua9 
Thejfalorum  colonia,  utZofimus  tradit  lib.  v.  cap.xxvn.  Straboconfirmatidemlib.v. 
pag.  1.48.  ex  fama,  Qmahwv /xiytTOi  KTio-fAa ,  dtaturaThcJfahscondita.  Undeeftquod 
de  integritate  Plinii,  in  cujus  lib.  1 1 1 .  cap.  xv.  Sabinorum  o-ppidum  eft ,  Cluverius  dubi- 
tareccepit.  Quod  Strabo  addit,  h>  to??  ztetrlifi,  ^  fidpfwcos,  in  paludtbus  eftfita^  &  aquis 
prvia.    Ideoque  Silius  lib.  v  1 1 1 . verf.  602.  dixit , 

Lenta  paludofz  perfcindunt  ftagna  Ravenna. 
Hasc  munimenta  ejus  naturafia.  Portum  antiquitus  habuit  in  Bede/is  oftio  :  addidit 
novum  Auguftus ,  qui  claflem  caperet  tutando  fupero  mari  impofitam  ,  inter  quem  & 
urbem  ViaCaefaris.  Sidonius  lib.  1.  epift.  v.  Ravennam  curfu  dexteriore  fubeuntes  :  qua 
loci  veterem  civitatem  novumque  portum  media  viaCafans  ambigatutrum  conneBat  anfeparet. 
De  clafle  Ravennate ,  ex  Augufti  inftitutione,  Suetonius  Aug.  cap.  xlix.  Tacitus  Hift. 
1 1 .  cap.  c.  Jornandes  deGet.  reb.  cap.  xxix.  ubi  fitum  urbis  euratius  quam  ceteri  ex  Dionis 
deperdito  loco  defcripfit.  Supra  Ravennam ,  vi  millibus  pafluum  ab  illa  ,  Butrium 
fuit  ,  quod  Strabo  t$  Po^vvjj?  zohKr^a  ,  oppdum  Ravennatium  vocat  :  Plinius  autem 
di<5lo  loco  :  nec  procul  a  mari ,  Umbrorum  Butrium.  Scilicet  Umbri  Thehalis ,  quod 
Strabo  addit ,  in  Ravennse  oppidi  poffeflione  fuccefferunt.  Diftantia  vi  miilium  in 
TabulaPeutingeriadnotataeft.  * 

Tandem  de  fluminibus  ,  quamquam  aliquibus  minus  claris ,  quae  inter  Rhenum 
Bononienfem  6c  Rubiconem  funt  ,  aliquid  adjiciendum  eft.  Poft  Rhenum  eft  Idex 
inter  Bononiam  6c  Claternam  medius ,  nunc  V  hlke :  quod  pravationem  Tabulas  Peu- 
tingeriana?  arguit,  qua  Ifex  fcriptum  eft.  Inter  Claternam  Bc  Foram  Cornelii  Silarus : 
in  eadem  tabuia  pofitus.  Deinde  Vatrenus  Plinii ,  nunc  Saterno  ,  .Forum  Cornelii, 
hoc  eft  Imolam ,  ab  ortu  adluens.  Et  hic  in  Padum  cum  fuperioribus  decurrit.  Plinius 
cap.  xv  1 .  libri  1 1 1 .  Auget  ibi  Fad.um  Vatremis  amnis  ex  Forocornelienfi agro-  Et  Martiaiis- 
lib.  iii.  epigram.  lxvii.  ad  pigros  nautas : 

Ceffaftis  pueri ,  nihilque  nofti s 
Vatreno  Eridayoquepigriorcs. 
Succedit  in  eadem  Tabula  Smnum  flumen ,  nunc  Senno  five  Senio :  Sc,  qni  Faventiam  . 

Hhh  2  p;re- 


428  GEOGRAPHIAE    A N T I QU A E 

prseterlabitur,  Anemo  Phnii  cap;  xv.  inTabula '  Animo ,  fcd  nimis  in  occafum  cuni  Sa-* 
terno,  &  ultra  Mutinam  remotus.  Vulgo  Amone  efl  five  Armone.  Salonam&Ra- 
vennam,  illamabortu,  hanc  a  feptemtrione  prseterfluit  Utis ,  inobliquoUtentis  >  male 
in Plinii  libris  cap.  xv.  Vitis  fcriptus.  Livius  lib.  v.  cap.  xxxv.  Tum  Stnones  ,  recentijjimi 
advenarum ,  ab  Utente  fiumine  ufque  ad  Aefim  fines  habuen.,  Inter  Forunr  Livii  &  Forum 
Popilii  Ravennam  delabitur  Bedefis  Plinii :  6c  tandem  Sapis  ejusdem ,  cujus  fiiperior  pars 
drca  Sarfinam  fines  Umbrise  perftringit :  quamvis  inferior ,  utcitraRubiconem,  par- 
tem  Cispadanse  extremam  permeet.  Umbrise  ,  ob  fuperiorem  partem ,  etiam  Silius 
lib.  VI.  1 1 .  verf.  449.  adfignavit , 

-  -  -  eanis  venientes  montibus  Umbri. 

Hos  Aefis  Saptsque  lavant. 
Traclum  circa  amnis  hujus  fuperiora,  Sapiniam  trikumquem  dicunt^  etiamLiviuslibo 
xxxi.  cap.  1 1 .  Umbria;  adjudicavit. 

TRANSPADANA     R  E  G  l  G. 

Qui  transPadum  populi  habitabant,  non  omnes  Galli  erant ,  fed  quidam  etiam  ants 
illorum  adventum  illas  terras  tenuerunt ,  ut  Veneti ,  Euganeique ,  ideoque  quum  Gallia 
Transpadana  vulgo  dicitur  o-weJt^c^Jtas  illud  tamquam  de  pluribus,  intelligendum  eft. 
Vocatur  autem  Transpadana  Italia  Plinio  lib.  XV 1 .  cap.  xv.  &  faepe  alibi  3  &  Tacito  Hiit. 
1 1 .  cap.  xxx  1 1 .  cui  etiam  regio  Transpadana  dicla  fib.  1 .  Hifl.  cap.  lxx. ad  cujus  explica- 
tionem  nunc  adgredimur. 

Ab  Alpibus  vero  denuo  incipiendum.     Poft  SalafTos  fupra  explicatos  juxta  Grajas 

Alpes  funt  leponti  i  ,  quorum  pars  fuperior ,  FiberiVYimo  cognominati ,  inRhastorum 

iines  porrigitur  1  altera ,  nec  minor  fortafTis ,  cenfetur in  Italia.     Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xx- 

Jjepontios  &  Salaffos  Taurifca  gentis  Cato  arbitratur.     Ceteri  fere  Lepontios  reliBos  ex  comitattt 

Mercults  interpretatiom  Graci  nominis  credunt ,  praufiis  tn  tranCitu  Alfium  nive  membris.   Sci? 

licet  a  A«7r«  ,  linquo ,  duxerunt  nomen ,  quod  in  Strabonis  lib.  iv.  fub  finem  inconflanter 

fcribitur  ,  femel  AnBwnfti  ,  iterum   ketirvvrtoh     Caput  illornm  fuitOfice/a  ,   Ptolemad 

'■OwsJiU,.  quod  Cluverius  a  fimplici fcribendum effe ex eo putat  probabile ,  quiavulgare 

nomen,  quod hodie obtinet ,  Domod'Oficelay  aut O/W^ , mediam  correptamhabeat.  Ad 

hos  etiam  Canini  Campi  pertinuerunt ,  per  quos  a  Mediolano  tranfeundum  in  Alemannos 

erat ,  uti  ex  Ammiani  Marcellmi  lib.  xv.  cap.  vi .  adparet ,  & fupra  in  Rhastia  quoque pag. 

fT,  f  .'pr*emonftravimus.    Situm  Camporum  illorum  Gregorius  Turoncnfis  lib.  x.  cap.  jii. 

oftendit.     Olodux^  inquit,  ad  Bihtionem ,  hujmgrbis  [Mediolanenfis]  cafirum ,  incam- 

pkfitum  Caninis ,  imPortme  accedens ,  jaculofiub  papillafauciatus ,  cecidit  &  mortuus  efi.    Bi- 

iitio  autem  caflrum  haud  dubie  eft  Beliz,ona ,  fitum  fupra  Verbanum  lacum  ad  flumen  Ti- 

cinum.     Praeterea  ad- Caninos  Campos  jacobusGothofredusPw#w»wrefert,  locum, 

guodata  iex  v  1 1 1  Cod.  Theod.  de  Exaetionibus. 

DecurritexLepontiisi^vfluvrjsFliniilib.  itr.  cap.xvi.  ad  libicios  five  libi- 
cos  populum,  &  Raudios  campos ,  in  c [uibiis  Marius  Cimbrorum  ingentes  copias  proflra- 
vit,  Ltbicorum  oppida  6uo  Ftolemieus  nominat,  Fercellas,  &  Laumellum.  Plinius  lib.  1 1 1 . 
cap.  xv  1 1 .  VercelU  Likcorum  ex  Sallyis  orU,  Tacitus  Hifi.  lib.  1 .  cap.  lxx.  firmtffima 
Transpadana  regionis  municipia ,  Medielanum .  ac  Novariam  ,  Cr  Eporediam ,  ac  Vercellu 
Mjunxere,  Utraque ,  nomen  fervant , ,  Vercelli  &  Lomello ,  xxv  millibus  pafluum  ia 
veteribus.  Itinerariis  disjunda.  Tabulae  Theodofianac ,  quam  Peutingeri  etiarn  dicimus , , 

inter 


Italiai  LIBER    II    G  A  P.  IX.  429 

inter  utrumque  flint  CutU ,  nunc  Cozo ,  medio  vias  intervallo.  Gentis  nomen  Ptolemseo 
&  Plinio  fimt  Libici ,  tribus  fyllabis  :  atquatuor,  Polybioiib.  n.cap.xvii,  As,%c*ci? 
Lebecii :  quo  Cluverius  etiam  refert  Livii  Libuos ,  lib.  xxi.  cap.  xxxvin.  tamquam  prava- 
tum  n^men  ex  Ltbicis  fit.  Situs  non  repugnat.  Ait  enim  de  Hannibalis  itinere :  ambo 
faltm  eum  non  inTaurinos ,  fedper Sdlajfos  montanos  ad  Libuos  Gallos  deduxijfent.  AtlibiV. 
cap.  xxxv.  ait,  Libuos  tenmffe  illos  locos ,  ubi  minc  Brixia  ac  Verona. 

Campi  Raudii  primus  Paterculus  lib.  1 1 .  cap.  x  1 1 .  mentionem  fecit.  Quinto  [confulatu 
Marius]  citra  Alpes  in  campis ,  quibm  nomcn  ertt  Raudiis ,  ipfe  conful  cr proconful  (X  Lutatim 
Catulusfortunatiffimo  decertaverepralio.  Aurelius  Vlctor  de  Vir.  illufjr.  in  C.  Mario  :  Teu- 
tones-inGalliaapudAquaASextiiu:  Cimbros  in  Italia  incampo  Raudiovicit.  Sic  A.  Schott-i 
M  s.  alii  Caudio ,  vel  Claudto ,  quod  nihil  eft.  Fiorus  tar.dern  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  Tnden- 
tinujugk  in  Italiamprovoluios illos  Cimbros dicit ,  6c  Athefimflumen ,  quod  tranare  fruftra 
tentaifent ,  ingefta  obrtttumfllva  tranJiUvijfe  ;'quorum  in  Venetia  deinceps  ipfafeli  ccelique  cle- 
mentia  rcbar  elanguerit.  At  Alpes  illas ,  &:  flumen ,  6c  regio  longe  abfunt  a  Seflite  fl  uvio, 
ad  quem  Raudios  campos  fuifle  fupra  cum  Cluverio  dicebamus.  Subdit  pramiiffls  his  ni- 
hilominus  Florus :  inpatentijfimo ,  quemRaudiumvocant,  campo  concurrere.  Quibus  n> 
ducri  non  nulli  iilum  campum  &  prcelium  prope  Athefim  Sc  Veronam  quserunt.  Schottus 
ad  Vi£t.oris  dict,um  locum :  ad  Athefm,  Veronafluvium  t  pugnafaBa.  Crederemipfe, 
nifi  Plutarchus  aliud  fuaderetinMariopag.^ip.dicens,  provocantibus  Cimbris ,  diera 
illis  tertium ,  %u£*v  n  kA  irtAlov  to  <<b€^  ffe^jte&ttf ,  Locum  &  campum  apud  Vercella*  ad  pugnam 
conftituifle.  Quum  vero  asque  ac  Fiorus ,  trajecti  Athefis  paullo  ante  meminerit  Piutar- 
chus ,  &  nunc  pugnas  locum  dicat  apud  Vercellas  fuiffe ;  moram  intercefiiffe  oportet ,  & 
circuitionem ,  qua  ab  Athefi  ad  Ticinum  tandem  8c  Seflitem  funt  barbari  reducli. 

Supra  hos  campos  Lacus  Verbanus  efl ,  jamLago  Maggiore ,  qui  Ticinum  flyvium ,  nunc 
Tefino-,  transmittit.     Strabolib.  iv.  extremo :  A<'uvow  etvey  §yi<t)v  b»  roTs  o^art  nAeixs  [azv, 

T£«?   Q   jU£J/3{AoW.        WV  JJ   y,h  B^VXK^  t%ei  pW<&'  7TiVTSiK<HriCi)V  SOcStCdV  ,     7tK&r@*    '§  IKOiTQV  Xtvrq- 

KOVTJt  T ..&ngei  3  7roT<xfAQS  MiyKi&.  »)  <T  i<;qg  Ov(?§/3#voV  *  rir£X,KQ<riw.  7xKa,r(§f  3  nvoori^tx.  t? 
tRfjrigov ,  i%ly}<ri  3  7rorx[Aov  r  T/jcjvov.  Tpnr»j  3  A^pt^,  /wsjK©-'  lyyvg  tjjj#xoc7wv ,  7rKar@J  3 
rgioUovret.  7Xor<%\f.lv  3  ef«V'  fAzyuv  "AJveiv,  Ajunt  lacus  ejfe  complures  in  Alpibus ,  tresver& 
majores:  quorum  Benacus  habet  longitudinem  id  fadiormn;  latitpidinemcL..exhoc  J\4incius 
effluit.  Poft  hunc  Verbanus ,  longus  ccccjiadia ;  anguftior  aliquanto prius  ditlo :  tertius  e(i  La- 
rius  longus  ferecGclatusxxx.isAdduawj  magnumflumen,  emittii,  Congruit numerus 
majorum  lacuum;  etiam  fiuminum  nominaper  quemque  transmiflbrum :  nonautem  ordo5 
quia  Larius  efl  medius :  nec  longitudo ,  quia  Benacus  horum  eft,  minimus.  Adferendum 
vero  hoc  pro  Verbano  teftimonium  erat ,  quia  nefcio ,  an  alius  ejus  meminerit  prseter  Pli- 
nium ,  qui  lib.  1 1 .  cap.  c  1 1 1 .  dixit :  Ut  in  Fucino  lacu  inveftus  amnis ,  in  Lario  Addua ,  in 
VerbanoTicinus ,  in Benaco Mincius.  Etiib.  1 1 1. cap.xix.  Inhac  [x]  regione  &xi.  lacm 
incL  ufunt ,  amnesque  eorumpartus  aut  alumni  '.Jimodo  acceptos  reddunt ' ,  ut  Adduam  Larius, 
Ticinum  Verbanus,  Adincmm  Benacus ,  Gllium  Scbmus ,  Lambrum  Eupilis ,  omnes  incolttt 
Badi.  Et  quia  hi lacus  &  flumina  conjunxere ;  juvat  de  fluminibus  ecnjunc^isetiarn< poe? 
tamClaudianumexlib.  de  vi  Conf.Honor.  v.  ip^.audire: 

-  -  -  -  ^Erondentibus  humida  ripis 

Colla  levant  pulcher  Ticinus ,   Cr  Addua  vifu 

Ceerulus ,  &  velox  Athefis ,  tardusque  meatu>- 

J\4incius.  - 

TicinumetiamegregiedefcripfitSiliuslih»  i-v.verf.  8i. 

Hhh  3  (s%m* 


43-o  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Cosruleott  Ticinus  aquat ,  &  ftagna,  vadofo 

Perfpicuus  fervat  turbari  nefcia  fundo , 

Ac  nittdum  viridt  lente  trahit  amne  liquorem. 

Vix  creddA  labi ,  &  reliqua. 
Eft  hic  inter  infaufta  Romano  populo  nomina  ob  cladem  ab  Hannibale  acceptam.    Idem 
lib.  vi.  extremo: 

uidde  O"  Ticini  Jpumantes  fangnine  ripM , 

Et  nojirum  Trebiam ,  &  Trajimeni  litora  Tufcis 

Clauja  cadavenbus. 
Inter  Ticinum  6c  Seffitem  parvus  amnis  Novaria  in  TabulaTheodofianadiclus,  aquo 
urbs  Novaria ,  quam  praeterlabitur ,  nomen  habet.  Inter  Larium  quoque  Verbanumque 
lacus,  alius,  minorhis,  intercedit,  nunc  Lago  di  Lugano ,  olim  Cerejius  didtus ,  quem 
Turonenfis  Gregorius  lib.  x .  cap.  1 1 1  .ftagnum  Coreftum ,  five  ut  Cluverius  legit ,  Cerejium 
adpellat. 

Larim  lacus  pluribus  laudatus ,  Plinio  maxime juniori ,  cujus  natale'lolum  &  plura  pra> 
dia  tangebat.  Lib.  I  x.  epift.  v 1 1 .  Hoc  quoque  non  dijfimile ,  quod  ad  mare  tu  [  sedificas ,  ] 
ego  ad.  Larium  lacum.  Huim  in  l-.tore^lures  vi/U  mea ,  Jed  dua  ut  maxime  deleBant ,  ita  exer- 
cmt.  Virgilius  quoque  lib.  1 1 .  Georg.  verf.  iyp.  ejusdem  lacus ,  6c  Benaci  etiam  rationem 
habuit ,  quum  fcripfit , 

*An  mare,  quod  fuj>ra  memorem,  quodque  adluit  infra  ? 

Anne  lacm  tantos  ?   te  >  Lari  maxime ,  teqne 

Flutlibm  &  fremitu  adfurgens ,  Benace ,  marino  ? 
Ad  Larium  lacum  etiam  in  Comenfi  agro  fuit  fbns  mirandse  naturse ,  ftatis  horis  crefcens 
8c  decrefcens ,  quem  idem  Plinius  lib.  iv.  epift.  xxx.  defcripfit. 

'  Sub lacu Lario ,  Sc  ad  Adduam  fluvium ,  ac ultra illum  ,  orobii  fuerunt,  quibusPli- 
nius  lib.  1 1 1 .  cap.  xv 1 1 .  tria  oppida  dat ,  Catonem  auctorem ,  ut  fatetur ,  fequutus.  Oro- 
biorum  inquit ,  ftirpis  cjfe  Comum  ,  atque  Bergomum ,  &  Liciniforum ,  &•  aliquot  circapopu- 
lcs,  auBor  eft  Cato.  AntiquaurbsCo;^???,  Sc  potens  olim ,  ut  etiam  cum  Romanis  bel- 
lirm  gererer,  haud  fecus  atque  alia;  guites  validiores.  Livius  lib.  xxx  1 1 1 .  cap.  xxxv  i .  Mar- 
celim  Pado  confcfim  trajetto  in  agn-.m  Comenjem^  ubilnjubres,  Comenfibm  ad  arma  excitis , 
caftrahabebant ,  d,ucit.  Et  extremo  illo  capite  ,  viBoriaadComumfarta:  cc  cap.  xxxvn. 
Trinmphavit  [Marcellus]  in  magiftratu de Infubribm  Comen/ibmque.  Non obfcurum  deinde 
municipium ,  cui  novos  colonos  Julius  Csslar  addidit ,  ex  quo  Novoeomum  plerumque 
vocitatum.  Cicerolib.xi  1 1.  epifc.  xxxv.  C.Avianm  -  —  -  quemCaJarmeobeneficio 
raNovocomenfesretulit.  Strabolib.V.  pag.  147.  TTivroMtff^iKing  Shffwwntinv ,  qninque  millia 
colonorum addidit,  Appianus  Alexandrinus  lib.  1 1 .  Civil.  p.  730.  noKtv  NtuKapcv  0  Kauca^ 
is  Axjin  SIkcuqv  cJ3r?  t  *  hKTtiuv  CuKket ,  oov  offot  kxt  ir&  h%%ov ,  iyiyvovTQ  Yw^ouwv  tcqKItc^  y 
Novumcomum  condidit  fub  alpibmC&fr ,  donavitque jure  Latii ,  ut  quiannuummagiBraium 
tbi geffjfet. ,  haberei  in urbejm  civium.  Plutarchus  quoque  in  Casfare p. 722.  de  injuriis  Ca> 
fariillatis:  NeotfWjU/rcts  uVo  Kcd?<x.(>®'  b>  TaK&Tioi  K^T^Ktffykv&g  oitpygisvTQ  <£  TtoKnno^,  colo- 
nis ,  quos  Novumcomum  Cafar  in  Galliam  deduxerat ,  civitatem  ademerunt.  Quod  ita  Sueto- 
nius  cap.  xxvm.  narravit :  Retulit  [conful  Marcellus , ]  ut  coionis,  quosrogationeVatima' 
[Ca~far]  Noynmcomum  deduxijfet ,  civitns  adimeretur.  Catullus  quoque  ad  illud  incremen- 
tum  refpexit ,  quum  carm.  xxxvi.  Ctecilio  poetaj  fcripfit , 

Veronam  veniat ,   Novi  relinquens 

Comi  m(xma}  Lanumqne  litns, 

Sed 


Italia.  L  I  B  E  R.    II.     C  A  P.  IX.  451 

Sed  cum  tempore  obfolevitnovitatiscognomen,  &  Plinius ,  alumnus  ejus ,  fimpliciter 
Comum  vocavit  lib.  i .  epift.  1 1 1 .  ad  Caninium  Rufum :  Quid  agit  Comum .?  tm  me&quede- 
UcU .?  Et  lapide  Brixienii  apud  Gruterum  pag.  392.  num.  7. 

CURAT.     REIP.     COMENS.     DAT 
AB     IMP.     HADRIANO. 

Nec  itinerariis  aliter  quam  Comum.  In  Tabula  Peutingeri  Como ,  fexto  cafu :  in  Anton, 
itineribus  a  Brigantia  Mediolanum ,  &;  Comum  ipfiim ,  pergitur 

Summum  lacum:  Comum  :  Medioianum, 
Urbs  altera  Orobiorum ,  &  Como  vel  asqualis ,  vel  fecundum  alios ,  etiam  ipfum  Cluve- 
rium,  tamquam  princeps  gentis,  prseferenda,  eft  Bergomum ,  de  qua  Plinii  verba  fupra 
vidimus:  Ptolemaso  eft  Bigyopov ,  Bergomum.  Atqueiicetiaminvetuftislapidibus.  Gru- 
ter. p.  302.  curat.  reip.  bergom.  _&:  pag.  306.  num.  8.  bergomi  patrono.  In 
Juftini  vulgaribus  libris  legitur  Vergamum  ,  quse  judice  Graevio  ,  confummatiflimo  viro , 
barbari  faxuli  fcriptura  eft,  quum  veteris  iibri,  etiam  Juntarum  Florentias  impreflus ,  - 
Bergomum,  vocali  quarta  prae.fe  ferant.  Juftini  verba,  &  ceteris  etiam  interpretandis 
idcnea,  lib.xx.cap.v.funt :  Galliquum  in Italiamveniffent ,  fedibusl 'ufc&s expulerunt ,  & 
Mediolanum,  Comum,  Brixiam,  Veronam,  Bergomum ,  Tridentum,  Vicentiamcondide- 
runt.  E  quibus  tamen Plinius  quaedam  non  Gallis ,  fed Rhaetis  au£toribus  it  vindicatum3 
ut  in  Rhaetia  prsemonftravimus.  Quid  ?  quod  in  Tabula  Theodofiana ,  ex  Peutingenano 
mufeo  prodita  inlucem,  ccl  plusminusannispoftjuftinumconfe&a,  ahmBergormm 
fcriptum  exftat ,  quarta  in  medio ,  non  prima  vocali.  Quod  vero  hodie  Bergamo  illud 
oppidum  vocitatur ,  id  temporum  infequentium  barbariei  imputandum  eft.  Oppidani 
funt  Bergomates  Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  xvi  I .  Ptolemaeus quidem Bergomumm Cenomanis 
fcripfit,  nec  nomen  quidem  Orobiorum  habet ,  quod  tam  celebre ,  ut  Infubrum  &  Ce- 
nomanorum  non  eft  5  nos  vero  Plinii  audoritatem ,  antiquiora  repetentis ,  fequuti  fumus . 
Tertium  oppidum  Orobiorum ,  Forum  Licinii ,  minus  eft  notum ,  nec  ab  alio  forfan  , 
quam  Plinio,  commemoratum :  ideoque  dubise  pofitionis ,  fitne  hodie  Pieve  dTncino  3 
an ,  quod  Ciuverio  magis  placet ,  Berlafina  inter  Comum  &  Mediolanum. 

Proximl  Orobiis  iri  auftrum  funt  insubres  ,  Gallica  &  ipfa  gens ,  &  multis  certamini- 
bus  Romanorum  nota.  Livius  lib.  xxi  1.  cap.  vi.  ^mgxxhxittr  dixit  Infuber  eques :  &lib. 
xxx.  cap.  xyi  11.  in  agro  Infubrium  Gallorum.  Polybiofunt''l<rop|%!r,  lib.ii.cap.xvii.  & 
Strabeni  lib.  v.  poft  initium ,  ac  Ptolernaeo  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  "Iveo-ofyoi ,  Infubri.  Potenti- 
am  bella  cum  Romanis  gefta  apud  Livium  oftendunt ,  &  Strabo  Infubres  6c  Bojos  Gallo- 
rum  cis  Alpes  potentiffimos  dixit jam  indicato  loco :  Miy**  r  K«Mw»  ifon  Boio»  ^"Iv<ra/3po< , 
ftg)  ci  r  ?u)(j,ouuv  noMv  l£  \&l$%  KonoiXoifiovjis  EivaW,  Maxima gentes  Gallorum  Boii  &  Infu- 
lores  funt,  Cr  quiRomam  fibita  incurfioneceperunt,  Senonss.  Situm  illorum  Polybius  de- 
monftravit  dictoloco;  &  una  multitudinem  teftatur:  t»  ulv  npwTot  ^  «&X  rxs  otvuTQhdg 
&  ritfcfx  x&uivoi,  Aoiot  >yy  Aifiixiot,  ^'jmvT^s"lo-ou(3^SKoiTCfKyicoiv,  c  uiyieov  iQv&ijVctOruv, 
z%y,s  n  txtqis  «b%«  t  ■7iOToi.^o\  KevOjUavo*.  Bri-yna ejus  regionis ,  qtufontesverfusPadiflta^  te~ 
nent  Lai  (Laevi)  &  Lebecii :  poft  illos  Infubres  habttarunt ,  qua  illarumgens  maxima  deinceps 
fluvium  accolum  CenomanL  Sunt  ergo  magis  occidentales  quam  Cenomani :  nec  vero  Pa- 
dum  attingunt ,  fed  Lai  five  Lasvi  inter  illos  &  flumen  funt. 

Caput  Infubrium  Mediolannm ,  antiquum  oppidum  &  genti  fuse  in  Italia  coaevum.  Li- 
vius  lib.  v.  cap.  xxxiv.  ^[Galli]  TaurinofaltuinvicwAlpestranfcenderunt*  fupsqueacie 
Tufcis ,  haudprocul  Ticino  flumine ,  quumi  in  qua  confederant ,  agrum  InfukrMmadpeilari 
fiudijfent.,  cognomine  Infubribusfagp  Aednorum  ;  ibi,  omenfeqttentes  ioci ,  condidereurbem: 

Me- 


45*  GEGGRAPHXAE    ANTIQJJAE 

Mediclanum  adpeliarunt.  Quod  etiam  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xv 1 1  .adprobavit :  Injubm 
eondidere Mediolanum.  Et  Polybius  lib.  i  I.cap.xxxiv.  MtSioKavcv  es-j  kv£»«'t«t@-  toV^ 
<£  r  'Wopfiowv  "xu^ctA  ,  Mediolanum  pracipuus  locus  eft  Infubrium.  Tacituslib.  n.Hift.  in 
firmiffimis  Transpadana  regionis  municipiu  Mediolanum  primo  loco  numeravit.  Et  quod  ex 
Plinii  lib.  i  v.  epift.  x 1 1 1 .  adparet ,  liberalium  ftudiorum  fedes  fuit  hoc  municipium  adeo  , 
ut  inde  Novarum  Athcnarum  nomen  acceperit.  Infcriptio  ibidem  reperta  apud  Gruterum 
p.  177.  n.4.fub  AntoninoPio ,  aquaeductum  in  novis  athems  coeptum  a  di- 
vo  hadriano  patre  suo  consummavit  dedicavitq^  Videtur  pars  municipii , 
velvicus,  in  quo  domicilia  litterarum  erant ,  id  augufti  nominis  tulifle.  EtAufoniusin 
claris  urbibus : 

.  Et  Mediolani  mira  omnia.   copia  rerum^ 
Innumertz  cult^ue  domus,  facunda  viror-um 
Ingenia,  d?  morcs  lati, 
Supra  Mediolanum  in  feptemtrionem  ad  flumen  Lambrum  eft  locus  Mozza  dictus ,  qui  vi- 
detur  ille  elfe  quem  Modiciam  Paullus  Diaconus  vocat  lib.  1  v.  cap.  xxi  1 .  a  Mediolano ,  ut 
ipfetradit,  xnmillibusremotum.     lbi  infcriptio  vetus  nomen  moguntiaci  refert,ex 
quo  docti  viri  conjiciunt ,  id  vetus  nomen  illius  loci  exftitifle. 

In  ortum  verfus  a  Mediolano  Laus  Pompeia  fita  eft  inter  Adduam  &  Lambrum  fluvios. 
Vulgo  putant  Lodi  efle ,  quod  oppidum  Adduse  eft  adpofitum :  verum  aliter  itineraria  tra- 
dunt,  quas  aliquot  millibus  Laudem  Mediolanum  verfus  reducunt  a  Lodi  noftras  setatis  , 
circa  quem  locum  vicus  Lodeve  occurrit ,  quod  nomen  Holflenius  Lodi  Vecchio  interpre- 
tatur ,  unde  haud  dubie  contractum  eft.  Oppidum  autem  Lodi  ex  illius  ruinis  in  ulteriori 
loco  ortum  fuit.  Peutingeriana  Tabula  &  Antonini  iteraMediolanoadcolumnamfeu 
Sicilia;  trajeclum  hoc  ita  demonftrant : 

Tabula  Antoninus 

Mediolano  •—  — —  Mediolano  — —  — - 

JLaude  Pompeia        xvi.  Laudem  XV 1. 

Placentia  xxii-.  Placentiam  xxmi. 

Hxc  de  fitu.  Origo  alia  oppidi ,  eaque  pervetufta  5  alia  colonia^  eft.  PKnins  dicto  loco  : 
Boii  trans  Alpes  profeBi  Laudem  Pomptiam  condiderunt.  Scilicet  quum  primum  transgreffi 
Alpes  fuiflent ,  antequam  trajeclo  Pado  fedem  aliam  &  fixam  inter  amnem  &  Apenninum 
deligerent.  Quod  nomen  Gallicurn  hujusoppidifuerit,  ignoratur.  Strabo  Pompejus 
tandem,  Magnipater,  colonja  eo  dedu&a ,  novum  nomen  impofuit.  Afconius  Pedia- 
nus  ad  Orat.  in  Pifonem  fub  initium  :  Cn.  Pompejm  Strabo,  pater  Cn.PompeiiMagni* 
Transpadanm  coloniat  deduxerat :  -  -  -  [6>t]  veteribns  incolis  manentibmpts  dedit  Latii.  In 
quibus  alter  Strabo ,  geographus  ,  pag.  1 47.  Comum  quoque  retert ,  ante  wtQtniav  piTgUv, 
mediocre  oppidum :  quodadmctomaRha^tisillecruvwWss/,  injlauraverit. 

In  Tabula  iila  Theodofiani  asvi  ultraLaudemPompeiaminortumdiftantxxi  1  milli- 
bus  AcerrA :  inde xi  1 1  Cremona.  Actrra etiam^AKjpp* a  Plutarcho nominantur in Mar». 
cello  pag.  300.  a  Polybio  autem  lib.  1 1 .  cap.  xxxi v.  A^tpau ,  qui  obfidionem  illarum  de- 
fcribit:  a  Strabone  lib.v.  pag.  ifo.  vAk«^,  nififortealiumlocumintellexit,  quiacum 
Cispadanis  oppidis  recenfet :  ceteri  vero  omnes  transPadum  habent ,  ut  inde  rejecti  hoftes 
Mediolanum  oc  Comum  refugerint  :  &  Tabulas  rationes  ad  flumen  Adduam  perducunt , 
vii  millibus  fupra  Padum  fluvium,  ut  conjicit  Cluverius.  Ibi  in  vico  quodarn  ncmen 
Gherrse  dicitur  fuperefle. 

Ptolemarus  addit  Forumjutuntorttm  (^sg^  IwwtZv  efty  quodinCenomanisquidem 

'"""_  fcxi* 


Italia.  L  I  B  E  R    I  I.     C  A  P.     IX.  433 

fcribit  ,  in  Infubribus  tamen  fuifle ,  locus  quem  adfignat ,  oftendit ,  qui  fere  ille  eft,  quem 
nunc  oppidum  Crema  tenet.  Turbat  vero  in  aliis  etiam  limites  Ptolemasus ,  &  Cenoma- 
nis  tribuit  quae  iunt  Euganeorum ,  &  Lsevorum ,  Rhxtorum  ac  Bojorum  cis  Padum :  In- 
fubribus  autem  qux  eorumdem  Laevorum  erant.  Itinere  Hierofolymitano  adduhtur  inter 
Mediolanum  &  Bergomum  Argentia  xx  1 1  millibus  a  Mediolano ,  qui  locus  nunc  in  vico 
obfcuro  latet :  &  poft  x  miliia  Pons  Aureoli ,  de  quo  Aurelius  Victor  Schotti  in  Galiieno  : 
Aureolus ,  quum  ver  Rhtetiai  legionibus  praeffet  ,  excitus ,  ut  mos  efi  ,  focordia  tam  ignavi 
ducts ,  fumto  imperio ,  Romamcontendebat.  EumGallienus  apudpontem ,  cui  ex  eo  Aureolv 
nomen  eft >  fufum  acie  MedioUnum  coegit.  Et  TrebcHius  in  Aurelio  tyranno :  Hunc  eumdem- 
Aureolum  Claudius ,  interfetlo  iam  Gallieno ,  confiiBu  habito ,  apud  eum  pontem  interemit , 
qui  nunc  Pons  Aureoli  nuncupatur.  Bis  apud  illum  pontem  victns  a  diverfis  fuerit ,  an 
Pollio  &  Victor  eamdem  hiftoriam  confundunt ,  non  efl  facile  explicatu :  certior  fitus 
illius  pontis ,  quia  ab  eo  Bergomum  in  itinere  funt  x  1 1 1  pafliium  miilia. 

Ab  Infubribus  ad  Padum  patebant  laevi  ,  ut  Livius  vocat  lib.  v.  cap.  xxxv.  five  l  e- 
vi  ,  utPlinius  fcripfit  lib.  1 1 1 . cap.  xvi  1 . qui  A«'cu  funtPolybii  lib.  1 1 . cap.  xvi  1.  Livius 
diclo  loco  ita  :  Salluvii  prope  antiquam  gentem  Lavos  Ligures  ,  incolentes  circa  Ticinum 
amnem  ,  conjidunt.  Scilicet  Galli ,  etfi  bonam  partem  hominum  expuliflent ,  nomen 
eje£be  gentis  fubierunt ;  quod  Jo.  Frid.  Gronovius  etiam  ad  Livii  locum  obfervavit. 
Plinius  autem  fic  :  Novai*ia  ex  Vertacomacoris  orta ,  Vocontiorum  hodiecpue  pago  ,  non  ,  ut  Cat« 
exiftimat,  Ligurum ,  ex  qmbus  Levi  &  Marici  condidere  Tianum ,  nonprocul  a  Tado.  Polybji 
verba  paullo  ante  in  Infubribus  funt  recitata.  Ex  quibus  colligitur ,  Novariam  &  Ttcinum 
fuifle  Lasvorum  oppida.  Novariam Tacitus Hift.  i.cwp.L.xx.'mfirmilfimisTranspadana 
regienis  municipiis  numeravit.  Ideirco  decuriones  habuit ,  ut  eft;  in  Comenfi  lapide  apud 
Gruterumpag.  393.  num. 8. 

M.     AEMILIO     COELIO 
COELIANO.    DECUR. 
MEDIOL.     ET     NOVAR. 

Suetonius  in  claris  rhetoribus  cap.  vi.  laudat  C.Aebutium  Silum  Novarienfeni.  Notus 
iitus,  quianomenconfervatum. 

Oppidum  alterum  Ticinum  eu%  ad  flumen  ejusdem  nominis ,  quod  a  Gallis  conditum, 
ut  Plinius  fupra  oftendit ,  an  vero  ftatim  fuerit  muro  circumdatum ,  dubitari  ex  eo  poteft, 
quia  Hannibalis  bello  nulia  oppidi  mentio  ,  fluminis  autem  multa.  Poftea  tamen 
municipiumfa&uiru  ex  lapide  ejusdem  loci  Cluverius  probat ,  quo  municipI  patrono 
fcriptum  eft.  Clarum  fub  Csefaribus  fuit ,  &  Auguftum  Drufi  funeris  caufa  Ticinum 
ufjueprogrejfum  Tacitus  refert  annal.  1 1 1 .  cap.  v.  &  claflicos  Othonis  inter  Placentiam  Tici- 
numque  interceptos ,  Hift.  1 1.  cap.  xvn.  &  caftra  apud  Ticinum  munita  ,  cap.  xx-vn.  & 
7*«»*  Vitellium  difcubuife,  cap.  lxviii.  Hodie  Pavia  nuncupatur,  quod  exPabiavel 
Papia  eft: ,  nomine oppidi  medio 'aevo.  Paullus  Warnefridi  lib.  1 1 .  Langobard.  cap.  xv. 
Secunda  provinaa  Liguria  T  plana,  Transpadana  ,  quas  medio  asvo  vocabatur]  tn  qua 
Mediolanum  ejl  &  Ticinws ,  qu<z  alio  nomine  Papia  adfellatur. 

cenomani,  K£vop«»o<,  utPlinius,  Polybius,  & Ptolemceus  fcribunt ,  iivccaeno- 
mani  ,  diphthongo ,  ut  Livii  libris  quibusdam  expreflum  eft  ;  utrosque  ,  Infubres  6c 
Lasvos ,  ab  ortu  excipiunt ,  &  a  Sebmo  lacu ufque  ad  Padum  pertinent.  Polybius  lib.  1 1 . 
cap.  xvii.  i&<;  ^Ts/roi?  [lo-oV^pJfl-*]  fs^  r  noixuov  Kivopxvot  ,  pofi  Infubres  ad  fiumen  [Pa- 
dum]  Ccnomani.  Livius  lib.  v.  cap.  xxxv.  Alia  fubinde  manm  Canomanorum ,  Elitovie 
dua>  vefiigia  priornm  [  Gallorum]  fequuta ,  eodem  faltu ,  favente  Belhvefo ,  quum  trans- 

I  i  i  v  fcendi[fc$ 


434,  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

fundiffet  Alpes ,  ubi  nunc  Brixia  ac  Vtrona  urbes  funt  (locos  tenuere  Libui)  confiduni.  Pli- 
niuslib.  iii.cap.xrx.  lnmediterraneoregionis  decimay  colonia  :  Cremona^  Brixiay  Ceno- 
twtnorum  agro.  Caput  gentis  Brixia  ,  nunc  Brefcia ,  juxta  flumen  Melam.  Liviuslib. 
xxxn.  cap.  xxx.  Infubres  cum  Cenomanu fuper  amnis  Mincit  ripats  confederunt.  Infra  eum  locum 
quinque  milliapajfuum  &  conful  Cornelim  caflra  adplicuit,  Inde  mittendo  in  vtcos  Cenomanorum 
Brixiamquet  quod  caput  gentis  erat;  ut  fatis  comperit ,  nonexaucloritatefemorumjuventutem 
in  armis  effe ,  necpublico  confilio  Infubrium  defeiliont  Cenomanos  fe  adjunxiffe ;  excitis  adfeprin- 
cipibm ,  ibi  agere  &  moliri  ccepit^  ut  defcifcerent  ab  Infubribm  Cenomani.  Catulluscaim 
lxviii.  ad  Januam  impudicse : 

Brixia  China<e  fuppojtta  fpecuU , 
Flavm  quam  molli  pr&currit  flumine  Mela  i 
Brixia  Veron<&  mater  amata  me<z. 
Flumen  Mela  prsecurrit  Brixiam  ab  occafu  ,  nonpercurrit ,  ut  in  vulgatis  libris  Catulli  efL 
Servat  enim  nomen  fiium ,  diftinctusque  eft  a  Gartia  fluviolo ,  urbefn  perluente.    Hunc 
etiam  Virgilius,  fi  antiquis  interpretibus  credendum  eft,  menioravit  Georg.  iv.  a  verf.  275"» 
caneris 

-  -  -  -  vioU  fublucet  purpura  nigra. 
Sctpe  d,eitm  nexts  ornata  torquibm  ara. 
Afper  tn  ore  fapor,    tonjis  in  vallibm  illum 
Faflores  &  curva  legunt  prope  flumina  MelU. 
Servius  enim :  Mella  fluvim  Gallite ,  juxta  quem  herba  hacplurima  nafcitur.     Et  Philargy- 
rius :  Mella amnk in Gallia Cualpina ,  vicinm Brixia.     Sed ad Brixiama fluvio revertimur, 
quse  colonia  fuit  &;  municipium  ,  eademque  multis  antiquis  infcriptionibus  celebrata :  e 
quibus  funt  apud  Gruterum  p.  42 3 .  num.  7.  decurio  brix.  quod  municipatum  arguit : 
tkp.  469.11.4.  brixiae  vi.  vir  augustal.  Livius inde  dixit  BrixianosGallos  lib.  xxi. 
cap.  xxv.  extr. 

Alia  nrbs  incluta  in  Cenomanis ,  &  colonia  Romana  fuit  Cremona ,  cujus  originem  i u- 
pra  in  Placentia  ex  Polybii  lib.  in.cap.XL.&Liviiepitomaxx  demonftravimus ,  quia 
ambse  uno  tempore  ac  unis  aufpiciis  fuerunt  dedu£be.  Sita  ad  Padum ,  infra  Adduas  con- 
fluentem ,  certa  pofitione ,  quia  integro  nomine  &  flore  liiperat.  Gixci  quidam  nomen 
K^m  formant.  Appianus  Hannibalico  p.  ^49.  e?  KgSjUwv*,  &  mox  b>  Kgzpavi.  Et 
Xiphilinus  ex  Dione  in  Vitellio  ,  ls  r  K^ma,.  &  iv  tjj  K^avi.  EtZofimus  lib.  v. 
cap.  xxxvii.  Kglpuva,  quarto  cafu.  A.t  Polybius  di&o  loco  K^mn:  &Strabolib.  v„ 
p.  ifo.  UXoi.y.iv7iot  n$\  Kgsjwavjj  ntya-tourotTOJi ,  Placentia  C7"  Cremona  admodumvicinafunt: 
§c  Ptolemseus  K^moc^ahmioi.  Opulenta  fuit  St  mercatu  celebris.  Tacit  111  Hift.  cap. 
xix.  opes  Cremonenjium  laudat :  &  cap.  xxxi  1 .  tempm  mercatm  dttem  alioquin  coloniam  majo- 
rum  opumfpecie  complebat.  Calamitofa autem  civilibus  bellis.  Virgilius  ecloga  ix.  verf.  28. 

Mantua  v<e  mifer<z  nimium  vicina  Cremon<z  l 
UbiServius:  AuguftusviBorCremonenfiumagros  ,  quia  pro  Antonio  fenferant -,  deditmili° 
ubusfitis,  qni  quum  non  fuffectffent  >  his  addtdit  agros  Mantuanos ,  faltem  aliquidillorum. 
Vitelliano  autem  bello  excifa  fuit  a Flavianis quod  Tacitus  cap. xxxi  1 1 .  dicli  libri  defcri- 
pfit.  Mox  tamen  redtit ■  Cremonamreliquuspopulus*  repofttafora,  templaque  magniflcentia 
mmicipum :,  cjr  Vefpafianus  hortabamr ,  quod  idem  cap.  xxxiv.  fuperaddidit.  Municipum  , 
ait.     Sic  enim  colonia  fuit ,  ut  etiam  municipalejus  habuerit. 

Deinde  Mantua  eft  ad  Minctum  fluvium ,  qui  ex  Benaco  lacu  profluit,  De  flumine  Vir- 
gi-lius  ecloga  v t,  veri.  12. 

Hic 


Itdia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  V,     IX, 

Hic  viridis  tenera  prdtexit  arundine  ripta 
Mincius. 
De  lacu  idem  lib.  1 1 .  Georgic.  verf .  2j"p. 

-  -  -  te ,  Lari  maxime ,  teque  , 
Fluttibus  &  fremitu  adfurgens  Benace  marino. 
pe  utroque  Plinius  lib .  ix .  cap .  xxn .  Lactts  efi  Italia  Benacus  m  Veronenfi  agro ,  Mincmm 
amnem  transmittens.  Qui  accolunt  lacum  Benacenfes  dicuntur  in  vetuftis  lapidibus  apud 
Gruterum  pag.  260.  n.  2.  & p.  263 .  n.  8.  Urbis autem famam  vel  folus alumnus  Virgilius 
ingenio  fuo  clariflimam  fecit  cum  per  fe ,  tum  per  alios  in  ipfius  gratiam.  Ipfe  lib.  1 1  r . 
Georg.  verf.  1 2. 

Frimus  Idumtas  reftram  tibi  Mantua ,  palmas 
Et  viridi  campo  templum  de  marmore  ponam 
Propter  aquam,  tardis  ingens  ubiflexibus  errat 
Mincius ,  &  tenera  pratexit  arundme  rims. 
Et  alii  propter  iplum.     Silius  Italicus  lib.  v  1 1 1 .  verf  f  94. 
Mantua  Mufarum  domus  ,  atque  adfidera  canm 
Evefla  Andino7  Smjrnais  amula  pleBris. 
Et  Papinius  Statius  lib.  1  v.  Silv.  carm.  1 1 .  verf  p. 

Neciat  adoratas  &  Smjrna  £r  Mantua  lauros. 
Ac  Martialis  lib.  1 .  epigrammate  lx  1 1 . 

Marone  felix  Mantua  efi. 
Non  autem  in  urbe  natus  eft  Virgilius ,  fed  in  pago  prope  urbem ,  cui  Andes  nomen  erat. 
VitxVirgilianasvetusauct-or,  qui  vulgo  Donatus  creditur ,  Natusefi,  inquit,  Cn.Pom- 
pejo  Magno  &  M.  Licinio  Craffo  c9ss.  iduumOciobrium  die ,  inpago,  qui  Andes  dicitur  ^ 
qui  efi  a  Mantm  nonprocul.  Hinc  cantus  Andinus  in  jam  prolato  Silii  verlii ,  effc  Virgilia- 
nus ,  quia  ipfe  Maro  Andinus  proprie  fuit ,  &  propter  vicinitatem  Mantuanus.  Originem 
Mantuje ,  quse fane antiquiilima  eft ,  lib.  x.  Aeneidos  verf.  1 98 .  feq.  defcripfit. 

Verona  fequitur ,  rion  minus  antiqua  urbs  Italise ,  quam  Rhatorum  &  Euganeorum  fimul 
fuifle ,  lib.  iii.  cap.  x  ix.  Plinius  tradit :  Livius  autem  lib.  v.  cap.  xxxv.  dicit ,  Gdlorum 
rnanum  ,  Elitovio  duce,  transgreflam  Alpes,  ubinuncBrixiaacVeronaurbesfunt,  confs- 
dijfe.     Et  Catullus  Veronenfis  carm .  lxv  1 1 1 . 

.  Brixia  Verona  mater  amata  me<z , 
quaficoloniaVeronaBrixienfiumfuifTet.  Hsec  vero  ita  inter  feconciliaripoflunt,  titini-  v 
tiumVeronaetdebeaturRhaetisacEuganeis,  aut,  quod  Livius  ibidem  habet ,  etiam  Li- 
buis:  pofK  Gallos  illum  tracl:um  occupaffe ,  &:  pofl  Brixiam ,  velexilla,  infedifleac 
obtinuifTe  Veronam ,  probabile  e.fl.  Hsec  fita  ad  Athefim  flumen ,  aeque  Catullo ,  alumno 
fuo,  utMantuaMarone,  gloriatur.     Siliusltalicuslib.viii.  verfufp6\ 

Tum  Verona  Athefi  circumfiua. 
Et  Martialis  lib.  xiv.  epigrammate  cxcv. 

Tantum  magna  fuo  debet  Verona  Catulh^ 

Quantum  parva  fuo  Mantua  Virgilio. 
Amplior  ergo  6c  opulentior  Verona  fuit ,  quam  Mantua, 

Colonia  &  ipfa  facta  Romana  fuerat ,  quam  Flaviani  adverfus  Vitellium  fedem  belli  fibi 
legerunt.  TacitusHift.in.cap.viii.  Quafitumtndequafedesbellolegeretur.  Veronapo- 
tior  vifapatentibus  circum  campis  adpugnam  equeflrem ,  quapravalebant :  fimul  coloniam  copiis 
validam  auferre  ViteUio ,  in  remfamamque  videbatur :  ideoque  cap.  x.  milifari  vallo  circum" 

Iil  Z  dari 


45<j  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

dari  placuit.  Sub  Gallieno  renovata  fui  t ,  &  Augufia  nomme  au&a.  Arcus  Veronse  ge* 
minus,  qui  aliquando  pro  porta  fuit,  hanc  inlcriptionem  habet,  referente  poft  aiios 
Grutero  p.  166. 

COLONIA    AUGUSTA     VERONA    NOVA    GALLIENIANA 

VALERIANO    II.     ET     LUCILIO     CONS. 

MURI     VERONENSIUM    FABRICATI    EX     DIE     III,    NON.     AFRIL. 

DEDICATI     PR,     NON.    DECEMBRIS 

JUBENTE    SANCTISSIMO    GALLIENO     AUG.     N. 

Veronenfis  ditionis  erat  Sirmio ,.  in  imo  Benaco  lacu  peninfula  mirse  amcenitatis ,  non  pa- 
triaCatulli,  qui  Veronenfis  fuit,  teftantePliniolib.xxxvi.cap.vi.&Eufebioinchro- 
nico :  fed  prxdium  &  fecefius ,  nec  enim  illam  patriam ,  fed  laremfuum  vocat  feu  poffeni» 
onem ,  feque  illius  berttm ,  non  alumnum.     Sic  enim  canit  carm.  xxx  1 1 .. 
Peninfularum  Sirmio  ,  infularumque 
Ocelle  t  quatcumque  in  liquentibm  fiagnk 
JHarique  vafio  fert  uterque  Neptunm. 
Quam  te  libenter ,   quamque  Utm  invifo, 
£t  mox:  O  quid  folutis  es~i  beatim  curisl 

Quum  mens  onm  reponit ,  ac  peregrino 
Labore  feffi  venimm  larem  ad  nofirum  T 
Defideratoque  adquiefcimm  leElo ! 
Hoc  efi ,  quod  unum  efl  pro  lahoribm  tantis. 
Salve ,  o  venufia  Sirmio  ,  atque  hero  gaude. 
Invia  a  Verona  Cremonam  fuit  Bedriacum  five  Be  t  riacum,  prcelio  ab  Othonianis  commirTo 
cum  Vitellianis  nobilitatum.     Quidam  Bebriacum  f&ibunt ,  fed  fuperantur  ab  iis  codici- 
bus,  quibus  t  veiD.eftlocoB.    Tacitus  habet  Bedriacum  in  cod.  Florentino :  Suetonius 
Dthone  in  melioribus  mss.  (quod  Torrentius  &C  A.  Schottus  teftantur )  Betriacum ,  plane  ut 
Plutarchus  Othone  BtiT?ict,Ko\ j  Jofephus  lib.  iv.  cap.  xxxin.  deBelloJud.  $wy§iouovy 
quod  pravatum  quidem  ,  „  non  autem  alienum  multo  a  fcriptura  Taeiti.     Tolle  enim  y  fii  • 
perfluum ,  manebit  $p»)  JWov ,  quod ,  transpofitis  litteris  &  $  cum  non  abfimili  b  permu* 
tata,,  eftipfum,  quod  modo  exhibuimus ,  Bedriacum.     Hieronymus  in  Chronieo  Vetri- 
acum ,  b  &  v  pro  more  commutatis.     Plinius  autem  cap.  xl i x.  libri  x.  fcripfit  Bebriacen- 
fbmbelliscivihbmtransPadum;  Stjuvenalis  Satyr.  u.  verf  106.  Bebriacicampo  :  &Eu- 
tropius  Bebriacum,  quem  Orofius  fequutus  eftr  Scforteetiam  Vi&orjuniorinepitoma. 
Tacitus  vicum  adpellat  lib.  1 1 .  Hift.  cap.  xx 1 1 1 .     Bedriaci ,  inquit ,  ftffit.  •inter  Veronam 
Cremonamque  Jitm  efl  vicus ,  duabus  jamRomaniscladibusnotus ,  infaufiusque.     piutarchus 
pag.  1070.  Ut  ttoAi^v*;  zM<riov  K$iy.wm  to  B>jtpj«kov  ,  oppidulumpropeCremonamefl  Betria- 
cum.  Dio  Caffius  etiam  pugnatum  dicit  -^tJ?  tjj  K^wvj,  ad  Cfemonam ,  quod  huic,  quam 
Veronas ,  Betriacum  erat  propinquius :  Viclor  autem  Schotti  Othonem  dicit  Veronenfv 
prdlio  pulfum  efe,  quod  longius  a.vero  locoabeft.     Situs  conjici  poteft  ex  Taciti  verbis 
cap .  xxxix.    Promoveri  ad  quartum  a  Bedriaco  caftraplacuit  :  &  mox  cap.  xl.     Confiuentes 
Padi&  Addu&flummumwi  indemilliumfpatio difiantes.  E quibus colligit Cluverius ,  Be- 
driacum  xx  millia  paffuum  a  Padi  Adduaque  confiuentibus abfuiffi i  XV  a Cremona ,  Veronam 
verfut.     Quo  pofito,  incidit  Bedriacum  in  locum  ferme,  quo  vicus  eft  Caneto ,  fupra 
Ollii  atque  Clufii  confluentes. 

Inter  Cremonam  &  Bednacumfuitlocus,  qui  Cafiorum  nemus  vocabatur ,  defcriptusa 
Tacito  lib.  11,.  Hift.  cap.  xxiv.     Ad  duodecimum ,  inquit,  aCremonar  locfis  Caftorum 


hdia.  LIBER    II.    CAP.    IX.  437 

vocatnrferocijfimos  auxiliarium  imminentihus  vU  lucis  occulibs  componit,  Via  ifla  eft  Pofiumia  ? 
quamidemvocatlib.  iir.cap.xxi.  Suetonius  Othonecap.  ix.  Tribus,  verum mediocri- 
hus  prceliis ,  apud  Alpes,  circaque  Placentiam,  Cr  ad  Cajioris,  quod  loconomeneft,  vicit. 
Cafloris  ergo ,  vel  una  fratris  etiam ,  ibi  lucus  templumve  fuit. 

Supereft  ex  nobilioribus  locis  Hoftilia  ut  perluftretur.  Vicum  efTe  ad  Padum  amnem  , 
Veronenfis  ditionis ,.  adfirmantPlinius  &  Tacitus.  Ille  lib.  xxi.  cap.  xir.  Hojfilia  vkm 
adluitur  Pado.  Hic  (Tacitus ,,  puta)  lib.  1 1 1 .  Hift .  cap.  i x.  Mox Geciria  inter  Hofitliam, 
vicum  Veronenfium  ,.  &  paludes  Tartan fiuminis  cafiragermuniit.  Antoninus  itinere  a  Ve- 
rona  Bononiam  hanc  diflantiarum  rationem  ponit :. 


Hofiiliam 

M. 

p. 

XXX. 

Colicariam 

M. 

p. 

XXV. 

Afutinam 

M. 

p. 

XXV. 

Bononiam 

M. 

p. 

XXV, 

Tacitus  quoque ,  ut  vicinam ,  cum  Cremona  Hoftiliam  conjungit  fitpius.  Hift..  nr.  cap.  c. 
Accelerare  legioms  Cremonam ;  pars  Hoftiliamj>eterejuJfs.  Et  lib;  m.  cap.  xiv.  Hoftiliam  rur* 
fus,  inde  Cremonam  pergunt.  Etcap.XL.  Nec  dcerant  qui  monerent ,  ut ,  vitata  Ravenna, 
Mofiiliam  Cremonamve  pergeret. 

euganeorum  gens  in feptemtrionem  hinc  &:  ad  Alpes  ,inter  Larium  lacum  &  Athe- 
fim  flumen ,  habitabant :  ante  Trojana  tempWa  vero  ad  ipfum  mare  Hadriaticum.  ex  qua 
iede  a  Trojanis  6c  Henetis  expulfi ,  in  Aipinas  partes  feceflerunt.  Livius  lib.  i .  cap.  i .  Sa- 
tis  conflat ,  ca/ibus  variis  Antenorem  cum  multitudine  Henetum ,  cjui feditione  ex  Papblagonia 
fulfi ,  &fedes  O"  ducum ,  rege  PjUmene  ad  Trojam  amiffo ,  cjuarebant,  venijfe  m  intimum  ma~ 
yis Hadriaticijinum ,  Ettganeisque ,  cjuiintermareAlpescjueincolebant,pul(is,  HenetosTro- 
janosqueeastenuijfeterra*,  -  —  -  gens  univerja  Veneti  adpellati.  Hinceftquod  Venetorura 
regionem  poeta:  facpe  ab  Euganeis",  antiquispoflefloribus,  denominant.  Siliuslib.  viii^ 
verf  603.. 

Tum  Trojana  manus^  tellure  antiquitus  orti 

Euganea ,  jrofugique  facris  Anienoris  oris. 
Et  Martialis  lib.  1  v.  epigrammate  xx  1  v. 

Quacjue  Antenoreo  Dryadum  pulcherrima  Faum  \ 

Nupfit  ad  Euganeos  fola  puella  lacus. 
Et  Sidonius  Apollinaris  Panegyr.  Athemii  verf.  1 8p; 

-     -     -     -     vel  quidcjuid  in  avum 

Mittunt  Euganeii  Patavina  volumina  chartk. 
Sed  de  pulforum  fede ,  quam  inter  Larium  St  Athefim  tenuere ,  nunc  nobis  disquirenduffi 
efl :  cujus  pleraque  obfcura  funt  &  ignobilia.  Primum  gentes  fub  Euganeis  minus  clarss 
erant ,  Camuni ,  TriumpiUni  ,  Stceni.  camuni  Strabonis  funt  lib.  iv.  fub  finem  5 
qui  Rhasticis  gentibus  adnumerat  j  &  Plinii  lib.  i  m.  cap.  xx.  iidemque  Ka^uoi y 
A/\7tikqv  yiv&  ,  Cammunii,  Alpinumgenus,T)\omsY\b.iAV.^g.^7,f.  Ad Ollium flumen 
traclns,  quivurgovocatur^/C^wa»/6vz,  haud  dubie  a  Camunis ,  in  valle  Ollii  hiYhitaix- 
tibus,  nomen  fuum  accepit.  De  ceteris  Plinius  dicl:o  loco:  Triumpilini,  vcnaliscum 
agrufuiipoj>ulu4:  deinCamuni.  Et  ibidem  in  AugufH  tropseo :  triumpilinIj  camuni. 
Vallis ,  quam  Mela  amnis  fecat ,  nunc  Troppia  vocatur ,  quod  videtur  ex  Trompia ,  quaii 
Italice  pro  Trompb ,  efle.  IbiputanturTriumpilinifedem  habuifle.  stoni  tandem, 
Strabonis  funt.&  Livii.    Ille  lio.  iv.  pag.  141.    A«/tc'vti8i>  k$)  TgisFsvTivai ,  v$\  Sravps» 

Iii  3  JLe£ot&- 


GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Lspontii ,  Tridentini ,  €r  Stoni ;  hic  epitoma  libri  lx  1 1 .  Q^Marcim  conful  Stonos ,  gentem 
uilpittat»,  expugnavit.  In  marmore  triumphorum  Capitolino  apud  Grut.  p.  208.  de 
liguribus  stoenis.  Videntur  ex  Liguria  originem  habuifle ,  vel  communem  cum 
prifcis  Liguribus.  RurfusPliniusdi&oloco:  prajiantes genere  Euganei ,  indetraBonominc* 
CaputeommStonos.  Sednemo,  praster  illum ,  tale  oppidum  memoravit.  SedisStono- 
rum,  nullum  exflat  indicium.  Locantur  in  tabulisexmcertaconjecTnjracircaC/^»^ 
vel  Clefium  amnem  fupra  lacum  Edrinum ,  conje&ore  Cluverio. 

Nec  oppida  Euganeorum  fuerunt  clarifhma.  Cluverius  recenfet  Maletum  $C  Brentoni- 
cum ,  quas  Paullus  Diaconus  Langob.  lib.  1 1 1 .  cap.  xxxi .inTerritorioTridentino pofuit, 
ut  dubium  fit,  Rh*etisne  an  Euganeis  fint  proprie  contribuenda.  Addit^»<?»j##zPto- 
lemad ,  nunc  Non  vel  Nun :  Bretinam  ejusdem ,  nunc  Brentino :  &  Carracam  itideni 
Ptolemcei  -,  nunc  Sarca  amnis  nomen  in  Benacum  defluentis , juxta  quem  conjicitur  fitum 
fuifle :  Sc  Tufculanum  quafi  Benacenfium ,  id  efl ,  qui  Benacum  accolunt ,  commune  op- 
pidum ,  quod  cum  Oclavio  Roffio  ex  veteri  infcriptione  probat  in  valle  Camunorum 
reperta : 

SACERDOS   TUSCULANI 
AEDILIS   BRIX  .  .  .  , 

Et  Sabium ,  a  quo  hodieque  Val  di  Sabio  cognominatur ,  &  olim  oppidani  Sabini.  Idem 
Roffius  ex  vico  Savallo  ejusdem  vallis  infcriptionem  antiquam  produxit , 

F  i  r.  m  u  s     i  N- 

G  E  N  U  I       F.       P  R  I  N- 
CEPS       SABINORUM. 
ubi  princeps ,  jrpwTowoXiVw ,  ut  n}ux@>  <£  vk<tx  ,  Act.  Apofl.  xxv  1 1 1 .  j.     Fuit  ibi  etiam  ad 
ripam  ClefK  amnis  oppidum ,  cujusvefligiainvicoBoarnofunt,  cujusvetusnomen/^- 
bernamfmffcy  alio  oftenditur  lapide  ibidem  reperto : 

P.      A  T  I  N  L  U  S       L.       F.       F  A  B 

HIC       SITUS      EST 
-  -  -  -  P  E  R  L  E  G  E       UT      RE- 
C^U  I  E  T  U  S       Q.UEAS      DICERE 
SAEPE      TUIS.       FINIBUS       ITA- 
L  I  A  E      M  O  NUMENTUM 
VIDI       VOBERNA       IN       Q^U  O 
EST      ATINI      CONDITUM. 

Ab  occafu  Benaci  minor  lacus  eft  quem  Clefius  amnis  tranfit ,  cui  adpofitum  efl  oppidum 
nunc  Idro  di£tum ,  cujus  antiquum  nomen  Edrum  fuifle ,  ex  lapide  difcimus ,  in  quo  op- 
pidani  Edram  dicti  funt : 

.   -.    .    ;    .    CUSSIAE 

G  A  S  S  U  M  I      F.       U  X  O  R  I      E  T 

LUIDIAE       VOSSIS 

F.       EDRAN  L. 

Supra  Sebinum  lacum  ad  Ollium  fluvium  oppidulum  efl  nuncCivita  feuCividado  di&um, 
quod  videtur  Ptolemxi  Vanma ,  unde  Plinii  lib.  1 1 1 .  cap.  xix.  Vannienfes  funt.  Veftigia 
amphitheatri  habet ,  ut  municipium  fuifle  minus  dubitetur.  Ipfe  lacus  Sebmm  &  Sevinm 
dicitur,  vulgo  Lago  d'Ifco,  quod  nomen  corruptum  eflexSeo,  yioSevo.  Adjacet 
enim ,  in  ima  parte  locus  ,  oppidum  Ifeo ,  quod  Sevum  nominatum  fuiffe  vel  Sebum 
ex  lacus  vocabulo  adparet ,  quem  Plinius lib.  1 1 .  cap.  ci  1 1 .  Sevinum nuncupat.    In  Be- 

naco9 


Italia.  LIBER    II.     C  A  P.  IX.  439 

naco,  inquit,  Minciw  ,  in  SevinoOlltus.  hunc  amnem  enim  transmittit  lacus.  Et 
lib.  III.  cap.  xix.  Amnes  aeceptos  reddunt ,  Adduam  Larius  ,  Ticinum  Verbanus ,  Jidincium 
Benacus  y  Ollium  Sebinus,  Lambrum  Enpilis.  Ergo  fkSebum  &Sevum  dicium  idem  fuit 
oppidum.  Adjicit  Cluverius  notiflimam  illam  exviniproventuTJztf^-zW/^,  quam 
amnis  Addua  ufque  ad  Larium  lacum  fecat  :  in  qua  oppidum  eft  Teglio ,  Germanis 
Tell,  quod  vetus  nomen  Telium  manifeftat.  Sed  quis  veterum  fcriptorum  vel  vallis 
hujus ,  vel  oppidi  mentionem  fecerit ,  nefcire  nos  profitemur. 

Poft  Euganeos  ad  mareufque,  inter  Padi  oftium  extremum ,  quod  prope  Ravennam 
eft,  &  Carnorum  fines  habitarunt  veneti,  antiquus  populus,  quem  pluresex  Afia&: 
Trojano  bello  arcefiunt ,  ut  fupra  ex  Livio  cognovimus ,  principio  narrationis  de  Eu- 
ganeis:  Strabo  vero  lib.  iv.  pag.  i^^.exGallia&abOceanodeducit.  Poftquamenim 
de  Gelaris  bello  cum  Venetis  Gallis  gefto  dixerat ,  fuam  ita  declarat  de  iis  fententiam  ; 
touw  oiytoti  t«V  Ou'ev£T*V,  oiKtfds  eivott  t°  ^  t  A^giotv.  Hos  egoputo  conditores illorum  Vene- 
torum  effe ,  qui  ad  Hadriaticum  mare  habitant.  Libro  v.  vero  poft  principium  dubitanter : 
riegi  r  "Etiiuv  <T/t7oj  efi  \ay@*.  qi  (a\v  yot^  ^tj  oiVTX?  Qottrt  KeAT«v  etvoti  "&7roUxg  t  opwoy.m 
7rot^ci)Kieivnmt  ci  3  ox  £-TgaH»2  TtoKiuci  fjtZT  .Avpjvop^o-wOijVflsj  ^evpo  <§oi<t)  r  b&  t?  U.ot§\oc~ 
ycvl<x4'EvzT<av.  De  Venetis  duplex  fertur  fententia.  quidam  eos  Gallos  faciunt ,  Galloram 
ad  Oceanum  gentiles ,  alii  ex  bello  Trojano  cum  Antenore  eo  locorum  venijfe  tradunt  Venetorum- 
Paphlagonum  quosdam.  Sed  neutra  fententia  fatis  firma ,  &  fola  nominis  convenientia- 
nituntur.  Id  vera  certum  eft  ,  undecumque  venerunt  ,  ante  ceterorum  Gallorum 
trans  Alpes  migrationem  ,  in  Italiam  antiquis  temporibus  veniffe.  Livius  enim  tradidit 
lib.  v.  cap.  xxxi  11.  quum  Tufci  ante  Romanum  imp>erium  trans  Padum  terras  tenerent ,, 
Venetorum  angulum ,  quifwum  circumcoluerint  maris ,  exceptumfuiffe.. 

Fines  Venetorum  in  ceteris  plagis  fatis  certi  funt ,  «Padus,  mare,  &  limes  Euganeus 
antea  explicatus,  five  flumen  Athefis  ante  converfionem  ,  cum  limite  Cenomanorum  :- 
in  feptemtrione  pro  temporibus  diverfis  variatus.  Primum  enim  Veneti  finum  accole- 
bant  ufque  ad  Hiftriam ,  tum  terminum  Italias.  Scylax  Periplo  pag.  1 3.  Mst«  q  'Ewws 
hc)v  t§v@r  "i^o*,  poft  Venetos  eji  qens  Hiflrorum:  &  Scymnus  Chius  Penegefi Jambrica  3 
quamaliiMarcianoHeracleotastribuunt,  pag.  16*. 

'Evztwv  r/jiVTm  Q^xmg  "if jioi  hiyoptvot  j 
Venetis  contermini  funt  Thraces  ,   qui  Hiftri  vocantur.     Et  quibus  adparet ,  maritimam. 
omnem  oram  a  Pado  ufque  ad  Hiftriam ,  Venetorum  ditionis  fuifle  quondam.  Poftea  vero 
vel  ipfi  Carni ,  Alpina  gens,  partem  orae  ujteriorem  eripuerunt  Venetis ,  vel  a  victori- 
busRomanis  in  eam  dedu&i f uerunt ,  quiaStrabo,  Mela,  Plinius,  &Ptolemaeusnon 
tantum  in  montibus ,  verum  in  litore  quoque  Carnos  prope  Hiftriam  pofuerunt.     Strabo 
lib.  v.  pag.  148.  e|»  $'  gy}  r  'Evemwv  o£«v  ij  AJtvAsf  »#  >  Aijuileiaextra.VenetortimfinesJitaeft» 
Et  lib.  vi  1.  217.  Tergeften  ad  mare  pofitam,    Carnorum  vicum  adpellat.     va  Te^sfjjf, 
xfti^jj?  K«§vucfc,  V7riftitki?i.  2^  *£  "o^oia  iig  'ih@i  As/yeoy-  JttfAsjwevojr ,    a  Tergefte,  inquit  r 
vico  Carnico,  trajeEltts  montisOcr&eflTugeampaludem.     Pomponius  lib.  ii.cap.  iv.  mari- 
timos  populos  Itahse  recenfens :  a Carnis initium facit.     Bmfra-,  inquit ,- parte Carni <cr 
Veneti  colunt  Togatam  Galliam  :    tum  Italici  populi  Picentes,    Frentani^  Dauni,  Apuli* 
Calabri^  Salentini.     Ptolemarus  autem  lib.  ni.  cap.  1.  manifefto  feparavit  raaritimos 
Carnos  a  mediterraneis.     Illorum,  inquit,  0  juu^oV  %  Koh7nsr  imimtts  fmm  eft ,..  b>  w  ifi> 
"TiXotxifXTtTX  TtoTot^  oK$okct\ ,   N<xtjVwv@j  7roT«jWa  o«j3oA«<  r  in  quo  funtl ilavempti & ' Nati~ 
fonis fluviorum  ojlia.     Et  Plinius  lib.  m.  cap.  xvin.poft  narrata Tilaventum ,  Alfamr. 
Natifonem  flumina  ,  Sc  Aquiieiam  coloniam  %  fubdit ,  Carnomm  htc  regio  ,  jpnftaqie 


440  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Japjdum.  Quum  ergo  Tilavemptm ,  five,  utPlinius  fcripfit,  7ilaventm_y  Carnomm 
amnis  iit,  faltem  in  rinibus  illorum  >  ufque  ad  iUum  Cluverius  produxit  limitem  Vene- 
torum ,  cui  etiam  bene  cum  praedict-is jam  audtoribus  eit  quod  conveniat. 

Regio ,  quam  Veneti  inhabitabant ,  antiquitus  vocata  Venetia.  Livius  lib.  xxxrx. 
ca.p.xxn.GattiTranfatpini  transgreffi  inVeneiiam^  haudproculindc,  ubinunc  Aquileiaefl^ 
hcurh  oppido  condendo  ceperunt.  Et  Piinius  lib.  n.  cap,  lxxii.  Decima inparte Italia, ,  qu<t 
Venetia  adpellatur.  Et  lib.  xxxv.  cap.  w.eques  e  VenetiA.  Idem  lib.  xvn.  cap.  xxin.  arbu- 
fiat  agros  Venetia  falice  propter  utiginem  foli.  Nunc  ad  oftia  Padi ,  &  oppida  Venetia; 
perluitranda  accedimus  ,  quorum  ingentem  numerum  coliegit  Scymnus  Chius  dicto 
loco, 

-    -    -    '£v£T«V  <T  ilffl  VtlVXYftQVTQt.    5ToU 

Venctorum  qumquaginta  funt  oppida  in  intimofvnupoflta.  Sed  tantum  numerum ,  fietiam 
Carnorum  oram ,  ut  Scymnisetatefait,  adjecens,  nec  tamen  inibis ,  forte  quod  clario- 
ratantum  a  geographis  &  hiftoriarum  conditoribus  nominata  funt ,  quibus  nos  recenfen- 
dis  &  perluftrandii  tantummodo  infiftemus. 

Primum  oppidum  ab  extremo  Padi  oftio,  quod  prope  Ravennam  exit,  iSpm^fuit, 
Grarcorum  antiquiffima  colonia ,  quum  Romanorum  res  fiorerent ,  in  vicum  reda£r.a. 
Strabo  lib.  v.  pag.  148.  *j  'Zzivx  ,  vCv  u\v  xaulov  ^  tcakxi  3  ESujv)?  ttoAw  iv£Q%@j.  §q<rxv~ 
§oV  yovv  'Linvnuv  a/  AeA^3**  Sh^vmxou  y  Spina^  nunc  vicus ,  quondam  Gr<zca  urbs  nobilis: 
quippe  cr  Spinitarum  tbefaurus  Delphis  oftenditur.  Quod  etiamPliniusadfirmatlib.  111. 
cap.  xvi.  &:  fitum  una  oftendit ,  dum  inde  oitium  cognominatum  dicit.  De  auftrali  oftio 
diilerens,  Hoc,  inquit,  ante  Eridanum  oflium  diclum  efl ,  aliis  Spineticum  ,  aburbeSpina, 
tfuafuit  ]nxtapr<tvalens ,  ut  Delphicis  creditum  efl  thefauris. 

Ofiia  hfeic  funt  Eridani  five  Padi  varie  nominata.  Primum  dicitur  5jp«?tf a:»/»-,  &P#- 
dufa:  proximum  inde  oftium  Caprafia :  dcm  Sagu;  dein  Volane ,  quod  ante  Oiane  voca- 
batur.  Hsec  exPlinii  cap.  xvi.  lib.  1 1 1 .  qui  vero  addit ,  omniaeafluminafojfaiqueprimos 
&  Sagi  feciffe  Tufcos.  a  sagi  quid  fit ,  non  eft  omnino  apertum.  quidam  oppidum  ejus 
nominis  ex.Annii  Viterbienfis  Catone  interpretantur  :  cui  videtur  aliquid  exTabula 
Peutingeriana  accedere ,  qua  Sacu  ad  Padum  ,  tamquam  oppidum  recenfetur  :  aliis 
tantum  alveus  eft  .&  oftium .  Foifas  plures  heic  eife  &  fuifle  non  dubium  eft :  easque 
plures  non  natura,  fed  manu  factas  fignificat  Plinius  :  quod  clarms  exPolybii  lib.  11. 
cap.  xvi.  probatur.  Dicit ,  Padum  uno  alveo  ferri  inde  a  fontibus :  %}&<**  <T  w  <J»o  uip*i 
*§  Ti<?  <^r^<Tayo^i\}Qjxiv^g  T^iyxlioK»;.  tj/twv  q  juev  tnoov  $cux  ^S<sovoux^irou  n.x£ox  QegC 
llxSHo-x]  to  <?'  £ts^ov  OKslvXy  fcindi  in  duos  alveos  juxta  ita  ditlosTrigabolos :  quorumalter 
Tadufa  dicatur ,  atter  Olana.     De  Padufa  etiam  Virgilius  lib.  vi.  verf.  45*6. 

Haud  fecus  atque  atto  in  luco  quum  forte  catervoi 

Confedere  avium  ,  pifcofove  amne  Padufn 

Dant  jonitum  rauci  per  fiagna  loquacia  cy£ni, 
Adde  ibi  Servium.     Et  Claudianus  Epithalam .  Paliad.  &  Celerinae  verf  1 09. 

Eridani  ripa4 ,  &  rauca  flagna  Padufz 

Diffugiens  nudavit  olor. 
Quicumque  ergo  alvei  extra  Padufam  five  Spineticum,  acOlanam:  quae  poft  Volana 
dictaeft,  fuerunt,  foifte  funt,  manufa-ftie,  ultra  quas  Carbonaria  eft ,  ^cfoffiones  Phili- 
flina  apud  eumdem  Plinium  ,   quae  vel  ipfe  foflionis  nomine  originem  fuam  produnt. 
Septem  hnec  Padiflumina  per  lacus  in  Hadriam  efFunduntur ,  ({uosfefiemmariaquizcco* 

lebant  > 


Italia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.  IX.  44* 

lebant,  vocarunt.  Herodianus  lib.  vm.cap.vii.de  EridanofivePado  :  kitx»  sojaoktlv  & 
&ot  Axrlav  cAt^eirxi.  c*£rsv  m^J\  r-if  [£#vt&>/]  §mv\  v.ahSiriv  o*  '^h^u^ioi  Itcxca  TtihMy*)  r  Ktjxvijv 
otteivytv,  feptem  ofliis  in  mare  cffunditur  :  unde  etiam indigena patrialingua Sepitcm  mariapalH-* 
dem  illam  adpcllant.  Plinius  diclo  loco  ambiguus  eft ,  de  his  Padi  oiiiis ,  an  Atrianorum 
paludibus,  qua^  tamen  coha.Tent^cumillis,  hxcfeptcm  mana  interpretetur.  De  Padi' 
foflis  ait  &  fluminibus  ,  Tufcos  primum  feciffe,  egeflo  amnis  impetu  fer  transverfum  w . 
Atnanorpmt  paludes  ,  quzjeptem  maria  adpellantur. 

Supra  Padum  cft  amnis  Tartarus ,  qui  6c  Atrianus  Ptolemceo  vocitatur ,  ad  qucm  fitum. 
eft  oppidum  Atria  five  Hadria',  dequibus  fupra  in  divifioneltalia^pra^diclumcftpag. 
6 $6.  Flumen  illud  6c  ipfuin  cum  Pado  junaum  fofia  eft;  quamquam  per  Athefim, 
qui  proximus  eft ,  potius  quam  per  Padum ,  mare  fubeat.  Tartan  nomen  apud  Tacitum 
eft  lib.  III.  Hift.  cap.  ix.  fed  ita  caflra  inter  HoftUiam,  vicum  Vcroncnftum ,  &  faludes 
Tartari  fluminis  pofita  memorat ,  ut  magis  dubites  ,  quam  confirmeris  de  fitu  amnis. 
Plinius  autem  illud  Padi  oftium  quod  poftremum  ad  feptemtrioncm  eft ,  ab  aliis  Tartarum 
tradit  vocitari.  Inde,  inquit,  cftia^lena:  Carbonaria,  ac  foffiones  Philtflin<z,  qucdalii 
Tartarum  vocant.  Ultra  Athefim ,  de  quo  fupra  iri  fluminibus  diclum  ,  eft  Plmii  7o- 
gifonw  ,  in  portum  Brundulum ,  quem  idem  nominat  ,  effluens.  Prope  abeft  Foffa  Clo- 
dia ,  ex  Medoaco  minore  deduclia  j  &  portus  Edro ,  in  quem  exit  Medoacus.  Vide  de 
fingulis  Plinium  dicto  cap.  xvi. 

Inter  foflas  illas  aRavenna  ad  Patavium ,  multa  narrantur  loca  inPeutingeriana  Tabula, 
quorum  pleraque  aliunde  haud  nota  funt ,  quce  eo  ordine  &  cafu ,  quo  ibi  referuntur , 
vifum  eft  huc  transfcribere.  Min.  Medcaco ;  Ebrone  [  Edronem  portum  Plinius  dixit :  ] 
Foffis  ,  VII.  Maria  5  Hadriani ;  Corniculam  •  Neronia  ;  Sacti  ad  Padum  •,  Augufla , 
Butrio ,  Ravenna.  Jornandes  de  Reb.  Get.  cap.  xxix.  Fojfam  Aflconu  ex Pado  ductam  ad 
Ravennam,  defcribit. 

MediterraneaVenetorumcitra  Medoacum  funt ,  Patavfum^  Antenoris  Trojani  optis, ' 
ut  fama  fuit ,  fitum  in  finiftra  ripa  Medoaci  minoris.     Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  iv. 
in  opulentiffimu  urbibm  numerat  Patavium  Afitenoris.     Strabolib.v.  pag.  147.  nKrfilov  10 
Tlanotwov ,  Ttcwm  -xdvty  ot^tj  r  7roAs&)v,  prope  [paludes]  eft  Patavium ,  omnium  ejtts  rcgiowh 
urbiumt>rdflatitiffima.§enec&  ad  Helv.cap.vn.  Quid  interefl  enumerare  Antenorem  Patavii  con- 
ditorem,  &  Evandrum  in  ripa  Tiberis  regna  Arcadum  collocantemi  Virgilius  Aen.  1 .  verfi  247, 
Hic  tamen  ille  urbem  Patavi  fedesque  locavit 
Teucrorum:  Antenor,  puta. 
Tacitus  lib.  1 1 1 .  Hift.  cap.  v  1 .  Patavium  Cr  Ateflepartibm  adjunxcre.     Oppidani  Pat<t~ 
vtrii.     Livius  &  ipfe  Patavinus  ,  lib,  x.  cap.  1 1 .  adfrequentes  agros ,  tribusmaritimisPata~ 
-vinorum  vicps  colentibus  eam  oram ,  perventt.     Hic  T.  Livius  non  exiguam  quoque  gloriam 
ingenio  fuo  adjecit  patrias,  nec  minor  illi,  quam  Catullus  Verona^ .   Mantuse  Maro 
Virgilius  fuit.     Sidonius  Panegyr.  Anthemii  verf.  1 $£>. 

-  -  -  •  -    quidquid  m  avum 

Mittunt  Evganeis  Patavina  volumina  chartis. 
In  Patavino  agro  fons  Aponus  eft,  calidis  2c  fatidicis  aquis  celcbratus,    Silius  Italicus 
lib.xii.verf.217. 

-  m  _  -  -  Venet&que  ex  ordine  ffentes, 
Atque  Apono  gaudens  populus. 

Quiacalidus,  fumiferum  dixit  Lucanus  lib.  vn.  verf.  ip'3, 

-  7  -  *  -  Jiponus  terrk  ubi  fumifer  exk, 

Kkk       :"  -Sulu-. 


Ui  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

Sulubrkatcm  laudat  Caffiodorus  regia  epiftolaxxxix.  lib.  1 1 .  etiam  mirandam  naturam 
inde  defluentis  rivi.  Vim  potvmw ,  quse  credebatur ,  prodidit  Suetonius  Tiber,  cap» 
xiv.  Quum  llljricumpetens ,  juxta  Patavium  adijfet  Geryonu  oraculum  forte  traBa ,  qua  mone- 
batur ,  ut  de  confultationibtss  in  A^onifontem talos  aureos jaceret ;  evenit  >  utfummum  numernm 
jatti  cftenderent.     Plura  Qaudianus  fingulari  carmine  de  Apono. 

Ad  minorem  Medoacum  ,  fed  fuperius  r  urbs  alia  fita  eft  ,  &  ab  illo  perluitur, 
Vicetia ,  aliter  Vicentia  >  ut  hodie  Vicenza.  Prior  forma  fcribendi Vicetia  Latinis  veteri- 
bus probata.  Plinio  lib.  iii.  cap.  xrx.  inter  oppida  regionis  x.  eft  quoque  Vicetia.  Taci- 
tus  lib.  iii.  Hift.  cap.  \  11  l.pojfejfa  ipfo  tranfituVicetia:  quod  per  fe parvm  {etenim  modica 
mmicipio  vires)  magni  momcnti  locum  obtinuit,  Et  vetus  inicriptio  apud  Gruter.  p.  326, 
num.  8. 

M.     EN.NI.US    M.    £. 

MEN.     VICETINUS 

DECURIO     VlCETlAE. 

AtPtoIemseus  diiwta,  Vicenta  (oxVicentia  :.  Tabula Peutingeri Vicctia ,  Npernotam 
fuprafcripto.  Pravius  Hierofolymitano  itinerario  &  apud  Pauilum  Diaconum  Vicentia. 
Municipium  fuit ,  quod  Tacitus  modo  dix  it ,  Sc  decuno  in  lapide  laudatus  probat. 

Medoacus  autem  fluvius  ,  five  Mcduacus,  dupkx  eft,  major  &  minor :  illefeptem- 
trionalisj  hic  auftralis :  uterque  ex  Tridentinis  Alpibus  decurrit.  Majorhodie/^i?ra7/<g 
dicetur :  minor  il  Bachiglione.  Confluunt  ante  lacus  atque  portum ,  cc  foftis  etiam  deri- 
vantur.  Livius  lib.  x.  cap.  1 1 .  quum  inde  effe  ojiiumfiummiipraalti  [audiffet]  qno  circumagi 
naves  in  fiationem  tutam  vidiffet  \  (  Meduacus  amnis  erat )  co  inveBam  claffemfubire  fiumine 
adverfojujfit.  Strabo  lib.  v.  pag.  148.  de  Patavinaurbe:  i%et  BraKuT%i  oivdnhisv  zoTafx^ 
%lof>  r  ikm  (bipopivcp  ea<Sleav  v  i^  it&m  hiuiv&  fxiyaMs.  v.»Ktnou  $  0  hipy,v  Ms^an^  , 
i[A.uwfA&  rouzsoTctiiiZ  Ad  eam  a  marifubveBio  ejl  adverfo fiumine per paludes  ad  (iadia  ccl 
ex  magno  yortu  ,  cui*  nec  nonfiumini^  nomen  ejl  Med.oaco.  Diftinguit  PJinius  lib.  111. 
cap.  xvi .  Pars eorum  [fluminum~j  O"  proximumportum  fecit  Brundulum  5  ficut  Edronam  Me- 
doaci  duo,  ac  fojfa  Clodia.     His  fe  Padus  mifcet ,  &  per  hac  effunditur. 

Inter  Medoacum  6c  Athefim  Atcfte  colonia^  vulgo  nunc  Efte.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xrx. 
Jn  mediterraneo  regionis  d,ecim<n>  cclonia:  Cremona,  Brixia,  Cenomanorum  agro :  Veztetd- 
rum  amem  >  Atefte  :  &  oppida  Acelum  ,  Patavium ,  Opitergium  ,  Belunum  ,  Vicetia. 
Ptolemseo  eft  hxzsk.  Tacitus  111.  Hift.  cap.vi.  Patavium  &  Atcfepartibus  adjunxere. 
Memorat:&:  Antoninus  itinere  ab  Aquileia  Bononiam  ,  quo  fertur  per  Concordiam*. 
Altmum ,.  Patavium ,  Atefte.  Prope abeft  ab  ortu  folis  Mons  filicis  ,  oppidum,  quod 
vulgo  dicitur  Moncelefe.  Paullus  Diaconus  lib.  1 1 .  cap.  xiv.Albow  Vincemiam  Veronam- 
ejne ,  &  reliquat  Vcnetia  civitates  ,  exceptu  Patavio  ,  &  Montefdicis  ,  O"  Mantua ,  cepit, 
Et  lib.iv.  cap.  xxvi .  Langobardi  caftrum  MontisJiUcis  invaferunt.  Necvero  dubitamus? 
antiquioris  memorise  fuifie,  licetdeeo  nihii  reliquum  in  monimentis  vetufbsiit. 

Porum  Allieni  fupereft ,,  cujus  folus  Tacitus  Hift.  1 1 1 .  cap.  v  1 .  mentionem  fecit.  De 
Patavio  6c  Atefte  egerat.  Jtlic  cegnitum  ,  pergit,  tres  Vitelliana  cohortes  ,  cr  alam, 
cui  Scnboniana  nomen;  ad  Forum  Allieni ,  pontejuntlo ,  confediffe.  Scribunt  alii  editores 
Forum  Alieni.  Doctorum  hominum  conjeclura  eft,  Forum  hoc  nobilem  nunc  urbem 
Ferraram  eiie-,  alveo  Padi,  ubiinPadufam  &  Capraiiam  dividitui  ,  irnpofitam.  Sic 
Pliih  Cluverius  ,  Th.  Ryckius.  Jul.  Pichon,  6c  alii .:  quam  certo  nixi  argumento 
iint ,  non  eft  quod  nunc  diicutiamus. 

Trans Medoacum  ufque  ad  Tilaventum  qucc.Hta.funt  3    nunc  exponemus,     Jaora. 

Alti- 


jtalia.  L  I  B  E  R    II.      CAP.     IX.  443 

Altinum  efl  ad  oflium .  Silis  fluvii.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.xvm.  Decima  regio  ItalU ,  Ha- 
driatico  mari  adfobta ,  cujus  Venetia :  fluvius  Silis  ex  montibus  Tarvifanis :  oppidum  Alti- 
mm.  Strabo  i^b.  v.  pag.  148.  "E$-<  tc^AAtjvov  gv  sAh,  inpaludcjitum  Alttnum  efl  ,«$>$,■* 
%Kn<r'w ,  pennde  ut  Ravenna.  Etiam  Ptolemasus  &  Zofimus  lib.  v.  cap.  xxxvii."a>vwov. 
Martialis  lib.  iv.  epigram.  xxv. 

Aemula  Bajams  Altini  litora  villis. 
Oppidani  Alunates.     Infcript.  Gruter.  pag.  409.  n.  8.  colleg.  fabr.  altinatiuml 
Flumen  hodieque  Stle  vocatur :  &  oppidum  quoque  nomen  in  ruinis  fervat. 

Ad  eumdem  amnem ,  Tarvifium ,  vulgo  Trevifb ,  fitum  eft ,  fed  intus ,  quam  anti- 
quum  oppidum ,  non  liquet.  pofieriores  enim  funt ,  qui  memorant.  Procopius  lib.  1 1 . 
B.Goth.  cap.  xxix.  Belifarium  Tx$@i<nov ,  Tarvifium  cepiflej  &  lib.  m.cap.  i.otpQ} 
jto/uv  Tct^yYic-tov  (mutata  vocali)  circa  oppidumTarveJium  acre  prcelium  commiflum  eile 
refert.  Meminit  6c  Paul.  Diaconus  lib.  iv.  cap.  1 1 1 .  rebellavit  apud  Tarvtfium ,  6c  cap, 
XLVii.  Opitergium  ,  civitatem  inter  Tarvifum  &  Forojulii  pojitam  ,  expugnavit  &  diruit, 
Et  Fortunatus  de  Martino  lib.  iv.  fiib  finem :  Qua  mea  Tarvifm  refidet.  Nec  vero  novum 
plane  videtur.  Lapide  ibidem  reperto  mun.  tar.  infcriptum  efl:  Scalio  decurion. 
quod  veteris  municipii  dignitatem  confirmat.  Adferre  etiam  aliquid  montium  Tarvifa- 
mrum  nomen  potefl ,  quos  modo  Plinius  nominavit ,  nifi  a  gente  id  potius ,  quam  oppido 
deduclum  eft.  Caffiodorus  lib.  x.  epift.  xxvii.Tarvifum horreum :  & Pauilus Diaconus 
lib.  111.  cap.  xii.  ecclejia  Tarvifiana. 

Inter Silim &  Plavem  amnes  eftAcelumVlinii,  Ptolemsi  "aks^ov  ,  6c ejusdem Paulli 
lib.  111.  cap.  xxvi.  Acdium :  vuigo nunc  Azoio  five  Afolo.  Ipfe fluvius  Plavis^  hodie 
Piave,  itidem  aPauIlo  Langobardo  nominatur- lib,  11.  cap.xn.  Alboin,  inquit,  quum 
adflnvium  PlavemveniJJct ,ubi et epifcopHiTarvifanaecclefia occurrit.  Huic  amni  Duplavilis 
vicus  adfidet,  de  quo  idem  capite  iniequenti :  hic  Fortunatus ,  nattts  mloco  quiDuplavi- 
lis dicitur ,  fxit :  qui loc>s  haud  longe a Cenitenfi cafiro  ,  vel Tarvifiana dijiat civitate.  Ipfc 
Fortunatus  lib.  iv.  de  Vita  S.  Martini  fub  finem 

Per  Cenetam  gradiens  &*  amicos  Duplavelenfes. 
Oppidum  autem  Ceneta  ,  vulgo  nunc  Ceneda,  fitum  paullo  fuperius  inter  Plavem  &c 
Liquentiam,  municipium  antiquum.  Veteri  lapide  apud  Gruterum  p.  2,2.8.  nnm.  8. 
decuriones  et  pop.  cenet.  Aquileienfi  concilio  Eventius  Cenetenfis  epifcopus  in- 
terfuit ,  etiam  fubfcripfit.  Ad  AlpesCalwa  velCilina  fuit  vetus  oppidum  ad  amnem 
cognominem,  qui Liquentiam  defertur.  Pliniuslib.  111.  cap.  xix.  in  hocjiminterierc 
fer  oram  Iramme ,  Pellaon  ,  Palfatium  :  ex  VeneUs  Atina  ,  &  Caltna.  In  ripa  amnis 
Qelinse  kpis  repertus ,  cui  c  1  l  1  nenses  infcriptum  eft. 

Inter  Plavem  &  Liquentiam  etiam  Opitergium ,  a  pluribus  memoratum ,  flumini  paiTO 
adfidet,  cui  Motegano  dicitur  nomen  efle ,  quod  Liquentise  adtiinditur.  Plinius  dicto 
IiK  i  1  i.cap.xix.  Venetorumcolonia,  Ateflet  &oppida,  Acelum,  Patavium,  Opiterqi- 
um ,  Belnnum ,  Vicetia.  e  quibus  Belunum  fupra  in  Rhaetia  cenfuimus :  cetera  paulio  ante 
in  Venetis.  Et  Tacitus  lib.  1 1 1 .  Hifl.  cap.  v  1 .  Primws  ac  Varm  &  Opitergu  cr  Altini 
l&tis  animis  accipiuntur.  Ptolem:eus  Ozir^yiovt  Ammianuslib.xxix.  cap.xxxv.  obfeffa 
abr^dem[Qu?Ais]ac  Marcomannis  AejHileiadm ,  Opitergiumqueexcifum.  HodieOderzo 
eft.  Liquentiaauwmfl.iiviusj  hodieLivenza,  poft  Opitergium  delabitur.  Plinius  lib. 
1 1 1 .  cap.  xv  1 1 1 .  Flumen  Liquentia  ex  montibas  Opitergmis :  &portm  codem nominc.  Ser- 
vius  etiam  Virgiiio  niemoratum  tmdit  Aeneid,  1  x.  verf  6jp<, 

K  k  k  Z  Quatcs 


GEOG.RAPHIAE    ANTIQUAE 

Quales  aerix,  Liquentia  flumina  circum 

Sive  Padi  ripif ,  Athe^m  feu  propter  amoenum 

Ccnfurgunt  gemina  qutrcut. 
Ait  enim  :  Liquetia  Venetiafluvimed  inter  Altinum  &  Concordiam.  rtain  liquetia  (iic  legit, 
non  liquentia)  non  ett  cpitheton.  nemo  enim  ageneralitatetranftt  ad  fpecies.  Undeadparct  5 
quia  Liquetia  legendum  ,  &  non  Liquentia.  Sed  ceteri  conftanter  Lique ntia  fcribunt  ,  ut 
jam  in  Ponte  Liquenti^  videbimus.  Junclus  enim  hic  fluvius  fuit  memorabili  ponte ,  xlvih 
miliibus  a Forojulii.  Warnefredi  filius  toties  nominatus  lib.  v.  cap.  xxxix.  Ipfe  Alachis 
adpontcmLiquentiafluminis  ,  quod  a  Forojuln  quadraginta  offo  millibus  difiat  -  -  quumFo- 
rojulianorum  exercitus  fparfim  veniret ,  omnes  eos,  ficut  veniebant,  jurare  fibi  compulit. 
Et  Lege  1 1  Cod.  Theod.  Ne  opera  a  conlator.  dicunt  imperatores  :  Cauffam  Pontis  Liquen- 
tia  nolumus  noftris  prajudicare  decretis :  videlicet  ob  reparationem  ejusdem  aliquis  numerus  excu- 
fatus  habeatur ,  fed  ita  eum  inftaurari  oportet ,  ut  a  pojfejforibus  civitatis  ejus  tcrritorio  fuo  ,  quo- 
tiens  ufus popofcerit ,  reformetur.  Cluverius  putat  illum  pontem  ad  Mottam  fuifle ,  qua^  ci- 
vitas  illa  fit,  cujus  in  legefitmentio.  AtJacobusGothofredus,  vireminenteingenio 
judicioque ,  civitatem  legis  probat  ipfum  efle  Opitergium ,  quse  quamvis  illi  flumini  non 
fit  adpofita ,  tamen  territorium  habuerit ,  quod  ad  Liquentiam  flumen  pertineret.  Lueas 
tamen  Holitenius,  vir  asque  fummus ,  cumCluverioinhaccauflafacit,  &PontemLi- 
quentise  non  nudum  pontem,  fed  pontem  cum  oppido  efle,  quod  flt  ia Motta di&um 
vulgariter. 

Ultra  Liquentiam  Romatinus  amnis  eft,  de  quoPliniuslib.  n  i.  cap.  xvi  1 1.  colonia. 
Concordia :  flumina  C^portus ,  Romatinum :  Tiiaventum  majus  minusque :  Anaffum ,  in  quod. 
Varramus  defluit.  Cluverius  ordinem  verborum  follicitat ,  &  illud  majus  mwusquejetrz- 
hendum  cenfet  ad  Romatinum ,  qui  geminus  fit ,  nec  alterius  nomen  aliud  notum :  contra 
Tilaventus  fluvius  Varramum  deferat  finiftra  ripa  exceptum.  nam  &  reliqua  auctoris  verba 
ita  ordinat  :  Tilaventum  ,  quo  Varramus  defluit ,.  Anaffum  ,  Aifa ,  Natifo.  Rationem 
adfert,  quia  Tilaventi  6c  Varrami  nomina  corrupte  fuperfint  Tiliament o  fkVarmo,  qui 
confluant.  Sive  jam  minor  Romatinus  ad  majorem ,  five  alio  nomine  fluvius  in  liniftra 
ripa  accedit ;  ad  illos  confluentes  colonia  illa  Plinii  fuit  Concordia ,  qua^n  etiam  Ptolemasus. 
xoKxvictv  dicit ,  quamquam  minus  accurate  in  Carnis  locat.  Cognomen  habet  Jnlia  ,  quo 
ilmul  proditur  qui  deduxit.  Lapis  a  Grutero  p.  f  49.  num.  7.  defcriptus  prsefert 

3X  •   M, 

C.     LAELIO     C.     F;     CLAUD, 
EXORATI     DOMO     JULIA 
CONCORDIA    E.QJTJO    PUBLICO: 
VIXIT,    ANN,    XIII,    M. .  VL 

d.ide  via  publica  per  pontemLiquenti?e,&oppidumAltinumfcrebatinciterioremItali-- 
am.  Eutropius  lib.  vn.t.  cap.  v.  deL.  Vero  :  obiitinVenetia,  quumaCencordiacivitatex 
Altinum  proficifceretur.     Et  de  Alarico ,  Romam  petituro ,  Zofimus  lib.  v.  cap,  xxxv  1 1 , 

Ay.vfoUv  cs%tT^e«  K&i  rag  ify<;  noAas ,  knUeiva  £  H&JmS  %oiaiu£x.ety.{vou;.  <ptiyljKovKo^iotv* 
jf^  vAA.Tivav ,  Aqxileiawprditerit ,  & urbes  ordinetrans PadumflumenfitM ,  Loncordiam,  in<\ 
tjuam ,.  &  Altinam.  Et  Antonjni  itinere  ab  Aquileia  Bononiam  hic  ordo  obfervatus : 

Ami"  - 


M. 

P. 

* 

XXX I. 

M. 

P. 

XXXI. 

M. 

P. 

XXX I  I 

M. 

P. 

XXV. 

Itdia.  LIBER.    II;    C  A  P.     IX  44.5 

Aquileia 

Concordiam 

Altinum 

Patavium 

Atefte 

i 

A  Tilavento  flumine  carni  fuccedunt,  x4dpinus  populus,  fed  poftea  ex  parte  ufque  ad  1 
mare  deduclus ,  ut  flipra  de  Venetorum  finibus  probatum  fuit.  Pertinebant  ad  Fortmonem 
amnem  ,  quo  ab  Hiitria  diremti  fiint.     In  ora  ha?c  funt  :  Anaffur fluvius ,  inquem,  fe- 
cundum  Plinium , .  Varramus  defluit ,  in  quibus  quse  Cluverius  defideret ,  paullo  ante  ad . 
Romatinum  flumen  demonftravimus.     Varramus  enim  Tilavento,  id  eft  Varmo  (nam 
fiiperant  nomina)  Tiliamento ,  adfunditur :  poftea  delabitur  Anajfus :  deinde  Alfa  fluvius. 
Plinius  dicfo  loco :  coloma  Concordia :  flumina  &j)ortus :   Romatinum  :  Ttlaventum  maju&  ' 
minusque:  Anajfum,  in  qttodVarramus  defluit :   Al(a>  Natifo  cumTurro ,  prafluentes  Aqui- 
leiamcoloniam.     Alfa  flumen  eft,  ad  quod  Conftantinus,  Magni  filius ,  civili  belio  a 
&atre  Conftante  vicfus ,  periit.     Epitoma  Aurelii  Vicloris :  Conflantinus  latrocimifpecte 
/  dttm  incautus ,  fcedeque  temulentus ,  in  alienairruit ,  obiruncatusefl,  projeftusqueinfluvinm,  , 
cui  nomen  Alfa  efl ,  nonlonge  ab  Aqmleia.  Hieronymus  chronico  :  Conftantinusbellumfra- 
tri  inferens ,  )uxta  Aquileiam  Alfz  occiditur.     Ex  quo  conjicias ,  oppidum  ejusdcm  nomi- 
nis  flumini  fuifle  adpofitum :  cujus  vero  nulla  exftat  apud  alios  memoria reliqua.     Forfaa  ; 
lapfu  fa  ftum  ,  ut  fluminis  nomen  pro  oppidi  vocabulo  caperetur. 

Deinde  Aquileia  fuit ,  ampla  civitas  8c  nobilis  colonia.     Praefluentes ,  Natifonem  cum  * 
Turro ,  jam  Plinius  memoravit.     Natifo  ab  oriente  urbem  praefluens  in  lacu  Hadrise  pras- 
jacente  portum  facit  Aquileienfem ,  ad  infulam  lacus ,  Gradus ,  de  cujus  oppido  in  medii 
rcvi  geographia  dicfuri  fumus.     Jornandes  Get.  cap.xn  i.     Attila  Aquileienfem  obfedit 
civitatem ,     -     -     -     -     cujus  ab  oriente  muros  Natifo  amnis ,  fiuens  a  monte  Ptcis ,  elambit. 
Et  Paullus  Warnefredi  lib.  1  r.  cap,  x.  patriarcha  ex  Aquileia  ad  Gradus  infulam  confugit, 
Vocatur  hodieque  &  ipfa  &  oppidum  in  ea ,  8c  portus  Grado.     Sed  ad  Aquileiam  reverti- 
mur.     Antiqua  iila  colonia  iuit ,  cujus  originem  Livius  lib.XL.cap.xxxiv.defcripfit'.  - 
Aquileia  colonia  Latina  eodem  anno  in  agro  Galtorum  efl  dedufta.     Tempus  id  erat  inter  i  &  ; 
1 1  bellum  Macedonicum.     Strabolib.  v.pag.  148.  cauflam  dedu£tionis  prodit.    yjxicy.^  . 
mquit,  £$■)  Vupouuv ,   5%iT«^o9-£VTsrj  vV?^jt«^t£vo/f  |3«§3«p*'?>  opus  Romanorum  es~i  Aquileia, 
munitum  adverfus  fujrra  illam  habitantes  barbaros.     Aucfa  colonis  novis  poft  aliquot  annos 
fuit.     Liviuslib.XLin.cap.xvii.     Podulantibus  afenatu  AquileienflumlegatU  ,  utnumerum 
colonorum  augeret\  M  &  id  famtliaiex  sc.  fcripta,  triumvtrique ,  qui  ea4  deducerent ,  miffi 
funt.     Inde  ceieberrimumi  emporium  faftum,  cujus  ubique  laudes  celebrantur.     Vidc  : 
Herodianum  lib.  viil  cap.  u.  Prsefat.  NovellEe  xxix.  &  Aufonium  de  claris  urbibus",  , 
quamvis  ille  detrahat  dignitatr,  dum  nonam  facit.    Adi  illuft.  Spanhem.  ad  Julianum  pag". 
2f4-     Nomen  Juliariiis  Orat.  n.de geftis  Conftantii ,  ab aquiU augurio ,  quumconde- - 
retur ,  impofitum  dixit :  Ifaacus  Voffius  ad  Meiam ,  ab  aquarum  copia  quafi  Aqmlegiam  ■ 
adpellatam.     Portus  m  Natifonis  oftio  lx  ftadiis  ad  urbe  diftat ,  undeoAxew-i  y$  t  n«tA-  - 
truvci ,  traBis  navigiis  advcrfo  Natifone  merces  fubvehebantur ,  quod  Strabo  ,  loco  ante  : 
di6to,  memorat..    MeIaquoqueiib.ii.cap.lv.  Nattfonn xzliomm  habet,  quiAqmlei*  - 
am  ditem  non  longc  a  wari  attipgat:. 

Ultra  Aquileiam  eft  amnis  Sontiws ,  ntinc  /'  Jfonzje  dictus.  Caftiodori  quidem rhronico-g  », 
in.Zenar.e,,  vulgauim  eft,  Odovacer -ad  Ifontwmviftm  3  fedvereor,  ne  ab  recenti  man-u  • 

'  K  k  k  3  ptima  1 


44^  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

prima  littera  ilt :  quia  idem  CafTiodorus  lib.  i .  epift.  xvi  1 1 . fcripfit :  Sontifluentatranf- 
mijimui.  Jornandes  quoque  Get.  cap.  lvii.  adpontem  Sontium  nuncupatum  caflnt  metatm  eft : 
&  antiqua  Peutingerorum  tabula  Ponte  Sonti.  Hicponsab  Aquileiaxmimillibusfuit, 
itinere  inde  in  Alpes Julias  dire&o.  Supra  pontem  Sontius amne  Fngido  augetur ,  ab  ortu 
adlabente ,  de  quo  fupra  in  Fluminibus  ex  Socrate ,  Claudiano ,  6c  J  tinerariis  praedictum 
fuit  :  nec  non  de  Timavo  fonte ,  ftuminey  Xflacu:  etiam  de  antiquo  fine  Italias ,  utPli- 
nius  ait ,  fluminc  Formione.  Vide  pag.  402.. 

Omnia  hsec  flumina ,  quae  poftAquileiamfunt,  in  SinumTcrgeflinum ,  quemitaPli- 
iiius  lib.  iii.  cap.  xvin.  nominavit,  efFunduntur.  AcoloniaT^^nomenfinuij  quas 
adjacet,  citra  tamen  Formionem :  &  ipfa  aliquando  finis  Italise.  Melalib.  n.cap.  n  1. 
extremo  :  Tergefte^  intimoinfinuHadritzJitum ,  flmt  Iliyricum.  Plinius  dicto  loco :  Ter- 
geftinws Gnus ,  coloniaTergefte  xxill  M.  p.  ab  Aqisileia:  ultraquam  VI  M.  paffuum  For- 
mia  amnk^  antiqum-aulla  ItalUterminm*  Proragationem  termini  expoiuimus  pag.  63  f. 
ex  Stnibone.  Nomen  Latinis  cenfetur  neutro  genere ,  ut  Pr<cneftet  Atefle.  SicPom- 
ponius  modo  dixit ,  Tergeflemtimoinjinufltum:  ScPaterculuslib.n.cap.  cx.  Nauporti  ac 
Tergeflh  conf.nio.  At  Strabo  lib.  vi  1 .  pag.2.17.  ox.  Ts§yk»jf,  femineomodo:  ScPtole- 
masus  neutrali  forma  alia  Tfyyzsov  xohwia ,  Tergeflum  colonia.  Stephani  breviator ,  trans- 
pofitis  litteris ,  Tiy^^ ,  poetas  forfan  fequutus ,  metathefi  metri  caufia  utentes.  Diony fius 
Periegefi  verf.  381.  asv  Ttyts&iuv ,  urbs  Tegeftraorum.  Verum  autem  nomen Tergefle  efl, 
atque  ita  in  lapidibus  infcriptum.  Gruterus pag.  388.  num.  1 . 

A  E  D.      II.       V  I  R.      J.  U  R.       D. 
TERGESTE. 

Etiam  Theodofiana  Tabula  Tergefte.  Vulgo  nunc  Triefte.  Coloniam  Plinius  vocat  & 
Ptolemaeus.  Quandodeducfafuerit,  non  liquet.  Mirumvero,  Strabonem,  quifub 
Tiberio  fcripfit,  diclo  loco  ku^v  Kapv<>u5v,  vicum  Carnicam  vocare,  quum  Dionyfius, 
quem  Augufto  jubentefcripfifietraditPliniuslib.  vi.cap.xxvn.  jamtum  «?u,  urbem  ad- 
peilaverit.     Sequutus  forte  Strabo  eft  veterem  fcriptorem ,  qui  praeceffit  deductionem 


colomae. 


Mxc  de  Carnorum  maritimis.  In  mediterraneis  fiint ,  fi  ab  occafu  incipimus ,  in  Car- 
nicis  Alpibus  Jidium  Carmcum^  quod  ita  Antoninus  vocat  itinere  ab  Aquileia  Veldidenam. 
Ptolemseuslib.  n.  cap.  xiv.just«£u  Wothicis  ^  N«£/x£ IaA/ov Ko^vaov ,  inter Italiam & No~ 
ricum  cft  Julinm  Carnicum.  Dubius  itaque  fuit ,  utri  regioni  fit  attribuendum.  Plinius 
vero  lib.  1 1 1 .  cap.  x ix.  fine  hsefitatione  Julienfes  Carnorum  in  Italia  cenfet.  Ne  enim  Fo- 
ramjuliurninteiligas  ,  poft  paullo  feorfum  memoravit  Forojulienft s  ,  diftinctos  abjulien- 
iibus  Carnorum.  Veftigia  exftare  dicuntur  circa  initia  Tilaventi  fluvii.  Adeumdem 
etiam  videtur  Noreja  fuifle,  quia  Strabo  lib.v.pag.  i^S.fcripfit :  Sitaeft  Aquileia  extra 
Venetorum  fnes.  Sio^^ovTcu  3  Txoxa.y.Z  fiovu  &to  t?  AAyriftiv  o'^wv,  dv&nh£v  t^ovn,  ^tf  c 
svJiuv  ffa?  toTc  yjXiotc  us  Hagfaeiv  ttoKiv  ,  Dirimuntur[VeneiizC^mis]fluminedelabentiah 
Alpibm ,  cjuc  adverfonavigaripoteftper  cid  cc  (ladiaad  urbem  Norejam.  Jamvero,  quia 
extra  Venetum  limitem  Aquiieia  fuit ,  quem  fluvius  citerior navigabilis  fecit  ,  non  poteft 
alius  ille  eflfe  quam  Tilaventus  ,  ad  quem  ex  Strabonis  defcriptione  Noreja  pofita  fuit. 
Piinius  di£to  cap.xrx.  Taurifcis  quidem  tribuit ,  attamencumCarniseosconjungit,  & 
utrosque  in  dccima  Italiar  regione  recenfet.  In  hocfttu ,  inquit,  interiereper  oram  Iramine , 
Tellam ,  Ealjatium :  ex  Venetis  Atma  &  Cdina '.  Carnis  Segefle  &  Ocra :  Taunfcis  Noreja. 
Meminit  etiam  Cafar  Norejse  in  Noricolib.  1.  Gall.  cap.  v.  cujus  verba  in  illa  provincia 
pag.  281.  propofuimus.    Verum  dubitantmulti,  aneademfit,    Quodfifuit,  oportet 

ipfum 


Itatia.  L  I  B  E  R   II.     C  A  P.  IX.  447/ 

ipfum  Caefarem  ,  in  illo  tractu,  Italiae  fines  protulifle ,  quemadmodumF6ramJuIium 
&  Julium  Carnicum  ab  ipfo  nomen  habent.  Verum  quia  plane  incertiim  eft ,  an N  orici 
limes  fummas  Alpes  tranfierit,  Casfaris  autem  Noreja,  ut  veteres  libri  &  metaphrafis 
Graeca  habent,  fiveNorica,  ut recentiores  legunt ,  inagro  NoricoCitnimi;  nondefmit 
dubitatio ,  fitne  eadem  Noreja  Caefaris ,  quae  Plinii  ac  Strabonis  fuit ,  an  ab  illa  divcrfa : 
nifi  dicere  veiis ,  Cadarem  non id  tradere ,  quodNorejainNoricofitafit,  fed  quodBoii 
ex  Nonco  Norejam  oppugnaverunt :  quod  etiam  fieri  potuit ,  quia  Norici  &  Carni  fiint 
contermini.  Quoquo  autem  modo  res  de  Ccefaris  Noreja  habet :  fuit  nihilominus  in  me- 
dio  Norico  Ncreja  ,  ut  ex  Peutingeriana  Tabula  alibi  oftenfum  eft. 

Non  ignobilis  urbs  hodie  in  illo  tractu  eft  Udina ,  de  cujus  aetate  quidem  nihii  eeMbt , 
nec  tamen  nova ,  aut  condita  poft  Romanorum  tempora  videtur ,  pro  quo  Cluv^iius  Ne- 
dinates  Plinii  ex  diclo  cap.  xix.  adlegat ,  quafi  n  pro  v  irrepferit ,  ac  Vedinates  legendum 
iit ,  &  Vedmum  ( correpta  media  ut  in  Ariminum)  nomen  oppidi  antiqui  fuerit ,  quod  nunc 
Vdene  vel  Udine ,  vulgo  adpeliatur.  Scite  inventum ,  nec  a  fide  alienum ,  nifl ,  quod  etiam 
Harduinus  objecit,  ab  adienfu  ordo  revocaret ,  quem  Plinius  pro  more  fecundum  alpha- 
betum  obfervavit.  Hanc  enim  feriem  elementorum  tenuit :  Forojutzenfes  cognomine  Trans- 
fadani,  Foretani,  Nedinates ,  Quarqueni,  Taurifani,  Togienfes ,  Varbari.  SicHardui- 
nus  ex  mss.  legit :  Frobenius  autem ,  pofthabita  ferie  elementorum  ,  Foretani ,  Veni-  - 
dates,  Quarqneni:  quam  lectionem  etiam  Cluveriusinanimo&oculishabuit. 

Itinere  Antonini  ab  Aquileia  Veldidenam ,  inter  ipfam  Aquileiam  &  Julium  Carnicum,  » 
eft  locus  Ad  Tricenfimum ,  five  Tricefimum ,  intellige  lapidem  feu  milliarium ,  qui  quoct 
diftantiam  ab  urbe  per  fe  fignificat,  itineris  du£hi  locari  facile  poteft ,  fere  medio  inter 
utrumque  loco.  Plura  in  hoc  traclu  caftella,  fed  ignobilia  omnia,  Paullus  Diaconus 
nominat lib. iv.  cap. xxxviii.  Cormones,  Nomafum,  Ofopum,  Arteniam,  Reuniam^Glc 
monam,  &,  ut  ait,  in^pugnabili  pofitione  Ibliginem :  fed  obfcura  pleraque ,  necalibi 
defcripta ,  6c  quorum  nequit  oftendi  locus  atque  fitus ,  praeter  Cormones ,  nunc  Cormons :  . 
Ideoque  praetereunda  potius  cenfemus ,  quam  incertis  inveftiganda  conjecluris. 

Ad  Natifonem  fupra  Aquileiam  eft  Forum  Julii  ,  Ptolemaei  *og@-  1»ai©-  jcoAwW  ; 
Forum  ^uhumcolonia.  cujus  incolae  funt  Plinio  Forojulienfes cognomine  Transpadani ,  lib.  m. 
cap.  xix.  Plura  enim  funt  hujus  nominis  oppida ,  Forum  Julium  Galliae  Narbonenfis 
cisRhodanum:  ForumJuiiumUmbrias,  cognominatum  Concubienfe :  &hocnoftrum 
difcriminis  caufta  Transpadanum  dietum.  Eadem  eft  Foro)ulienJis  civitM  lib .  x  1 1 .  epiftola 
regia  xxvi.  ubi  cum  Concordienfi  5c  Aquileienfi  conjungitur.  EtPaullusLangobard. 
irb.  vi.cap.  Ll.  Fidemiws  epifcopm  de  Caftrojulienficumvoluntatefujjeriorumducumintra. 
Forojuham  caflri  murcs  habitavtt.  Hodie  vocatur  Cividal  di  Friuli ,  a  qua  regio  Friuli  de= 
nominatur :  dignitatem  autem  capitis  concefiit  civitati  Udinenfi. 

Tandem  »v awtA@*  urbs  non  eft  praetereunda  in  hoc  tra6hi .  Livius  lib .  xxxix.  cap . xx i i . 
Eodem  anno  [Q^  Marcio  &  Sp.  Poftuinio  coss.]  GaiUTransalpinitransgrejfiinVcnetiam 
ftne  popuUuone  aut  bello ,  haud  procutinde,  ubi  nunc  Aquileia  esl,  locumopjidocondendo 
cepemnt.  Conciderunt  utique  :  kd  brevi  poft  tempore  deletum  fuk  a  Claudio  Marceilo. 
PJinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  i  x.  quum  oppida ,  quae  in  Venetis  &  Carnis  mteriifTent  3  enarraflet, 
addit,  Et  ao  Aqmleia  ad  duodecimum  lapidem,  d,eletum  oppidum ,  etiam  invito  fenatu  ,  &  ■>- 
Claudio  Marceilo ,  L.  Pifo  auBor  esl.  Id  haud  dubie  fuit ,  quod  Galli  5  ut  di&um ,  con-  - 
diderant.  Unde  Cluverius ,  quod  proprium  nomen  ktet ,  Gallorum  oppidum adpellat. 

Histria  tandern  accedit ,    quondam  pars  Illyrici  :   fub  Caifaribus  demum  adjecta  t 
Italiae.     Nam  more  prioram  temporum, .  ut  fepe  facit ,  Pomponius  Mela  fcribens ■+<> 

Ter° 


448  GEiOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

Terqefie  tradit  jinire  lllyricum  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1.  extremo.  Et  olim  citerior  limesefat-, 
quia  Pliriius  Fvrmiongm  fluvium,  qui  v  i .  millibus  ultra  Tergefte  eft ,  autt.tltaliditerminum 
dixit  ]ib.  iii.  cap.  xvi  1 1.  Sub  Augufto  acceffit  Hiftria.  Strabo  iib.  vi  i.pag.  217. 
ol  vvv  yytpcvic ,  ncfiri  temporis  principes ,  qui  Auguftus  funt  eCTiberius,  fines  Italiae  ad 
Polam  Hiftriae  urbem  protulerunt.  Illius  enim  aufpiciis ,  hujus  dufctu  &  aliorum  in  illis 
oris  contra  Daimatas  &  Pannonios  debellatum  fuit.  Integra  Strabonis  verba  fupra  pag, 
402,.  exfcripfimus.  Acceilit  iterum  pars  poft  Strabonem  a  Pola  ufque  amnem  Arfiam , 
de  quo  Plinius  pars  poft  Strabonem  a  Pola  uique  amnem  Ariiam ,  de  quo  Piinius  cap.  xix . 
dicit:  fims  Italia  fiuvius  Arfia.  Nec  diflentit  Ptolemaeus,  cui  NecaicTov  t£a@-  1t«a/ow, 
Nefatlum  fiais  Itali*  eft  ,  oppidum  ad  oftia  fitum  Arfiae,  atque  ita  Italiae  extremum, 
Exigua  pars  Hiftriae ,  quae  tiltra  eft  amnern  Arfiam ,  relinquitur  Illyrico. 

Italiae  itaque  in  Hiftriae  peninfula  poft  Formionem  ci\Aegiday  proximum  flumini 
oppidum,  quod  medio  sevo  'Juflinopolis  dictum  nunc  Capo  de Ifiria ,  ibi  lninfulafitum, 
Piinius- lib.  1 1  i.cap.xvx. vetusnomenfervavit.  Oppiday  inquit,  HiflriacivtumRoma- 
norum,  Aegiday  Paremium.  Oppidani  infcriptionem  oftendunt  ,  quam  &  Gruterus 
pag.  164.  habet  ,•  qua  Aegidis  injulavocsxur  ,  aedificata  ab  Juftino  imperatore.  Sed 
conficla  ilia  Thomae  Reinefio ,  acerrimi  judicii  viro ,  ab  recentiore  aliquo  videbatur. 
Aiterum  civium  Rom.  oppidum  eratParentiumy  ut  jamPlinii  teftimoniocognovimusy 
Ptolemaei  nx^ivuovy  hodie  Parenzo,  in  parva  peninfula.  Antonmi  itinere  ab  Aquileia 
per  Hiftriam ,  oppidum  Ningum  interpolitum  eft ,  his  utrimque  intervallis : 
Aquileia  • >     — — 


Fontem  Timavi 

M. 

P. 

XII. 

Tergefle 

M. 

P. 

XII. 

Nmgum 

M. 

P. 

XXVI  M 

Parentmm 

M. 

P. 

XVIII. 

Polam 

M. 

P. 

XXXI. 

Jtineris  du£bu  fertur  fereadparvae  oralis  infulae  oppidum  Humago.  Nemo  praeterea, 
mentionem  fecit.  Inter  Ningum  &  Parentium  flumcn  exit ,  quod  Hiftriam  fecat ,  nunc 
vulgo  Ouieto  diclum.  In  Theodofiana  Tabula ,  quam  Peutingeris  debemus ,  ad  figuram 
praetorii  vel  calidarum  adfcript  im  eft  Quaeri :  &mfra,  Silvo.  Inde  conjicit  Cluverius 
Quatum  nomen  fluminis  fuifle:  ozSilvumvel  Sdvmm  illud  oppidum,  -cujus  ruinae  iv. 
millibus  a  mari  in  ripa  ejus  amnis  ccnfpiciuntur. 

iWtf  autem,  nobiiis  colonia ,  nomen  retinet.  Strabo,  lib.  v.  pag.  i4o.Golchorum 
mio-jAoi  d^ouov ,  opus  antiquum  vocat,  eorum  videlicet,  qui  mifli  ad  Mediam  perfequen- 
dam,  fruftrati  fpe  ,  .heic  confederint,  Plinius  dicto  loco :  coloma,  Polay  qua  nunc 
PietMjulia  ,  qusndam  a  Colchis  condita.  Etiam  Mela  lib.  1 1 .  cap.  III.  Sinus  Polaticw  , 
Cr  Pola  quondam  a  Colchis ,  utferunt ,  habitata  {in  quartum  res  tranfeunt !  )  nunc  Romana  colo- 
ma.  Veteri  lapide  apud  Gruterum  p.  360.  n.  1.  vi.  vir  aug.  terg.  et  fol.  Vt 
■autem  Mefofimtm nqminavit Polaticum ;fic S.tepfoan^reviatorrjefert  dx^r^e/ov  jroA<*TaoV> 
promontorhm  Polaticum. 

Poft  Polam  Plinius :  mox  oppidum  NafaBium :  &  nuncfinis  Italia  fiuvius  Arfia.  Ne- 
kctium  ergo  extremum  Italiae  oppidum  ad  oftium  amnis  Arfiae ,  NlraxTov ,  NefaBum^ 
tnbus  fyilabis,  Ptolemseo  diclum.  Livius  corrupte  Nefatiumy  vel  ,  ut  in  aliis  libris 
eft  ,  Nefanium  :  fed  #  ,  aucloribus  Plinio  &  Ptolemaeo ,  fubftituendum.  Junius^ 
inquit ,  Manliusque  oppidum  NefaHium ,  quofeprincipes  Hifirorum ,  &  regulus  ipfe  Aepulo 
re^cperat ,  fimma  vi  oppugnarunt.    Liyius  ibidem  addit :  Duo  deinde  oppida ,     MutiU  <cr 

Fave- 


Y*   3L    H     H  JE  JST  ~V  3T    s^.  rfp^ 


rn 


s 


vtejutrio 


_pa.£ .     4-<f-g 


Nferidtes 


ItaUa.  LIBER    II.     C  A  P.     IX.  449 

Faveria ,  vi  cdptk  '  &  deleta ,  fed  de  horum  fitu  nihil  nobis  cognitum  eft  praeter  incertam 
Cluverii  conjecturam ,  qui  Faveriam  Arfiae  adponit  Muttlam  mari  poft  promontorium 
Polaticum. 

ITALIA    PROPRIA. 

De  Gallia  Gisalpina  adhuc  aclxim  fuit,  ea  Italiae  parte ,  quas  in  Cispadanam  Trans- 
padanamque  divifa.  fuit.  Quas  nunc  fequitur ,  Italia  Propria  eft ,  femper  Italiae  nomine 
ufa ,  cui  propter  incertos  fines  etiam  illam  partem  adjeclam  volumus ,  quae  ab  Graecanicis 
coloniis  Grasciaolim  Magna  fuit  adpellata.  Propriam  ergo  Italiam  vocamus,,  ut  ab 
Italia  Gallica  difcernatur :  quamvis  in  illa  quoque  aliquid  fuit,  inter  Macram  videlicet 
&  Arnum ,  quod  in  provincia  Gallia  Cisalpina  Romani  cenfuerunt.  Nam  Luca  primum 
ejus  provincias  oppidumfuit,  quod  ex  Ciceronis  lib.  i.epift.  ix.  fect  16".  clarum  eft: 
ubi  Manutium  etiam  interpretantem  confulas.  Contra  Pifie  primum  oppidum  erat  Etru- 
nx.  Polybius  lib.  n.cap.xvi.  ps^e^  noAews  Ulos^,  *j  jt^wtjj  jc«T*f  <£  TuppVia*  m  «sr^V 
rxs  Jvrpxg ,  ufique  ad  Pifiu ,  -primam  Etruria  urbem ,  occidentem  verfus.  Quod  Italiae  Pro- 
prias  pars  maxime  occidentalis  Etruria  eft ,  de  illa  etiam  initium  faciemus ,  indeadcete- 
ras  partes ,  ut  proximus  cujusque  fitus  invitabit ,  qua  cceptum  via  eft ,  progrefluri. 

E   T  R  U  R  I    A. 

Quse  a  Macra  fluvio ,  Liguriae  fine ,  ad  Tiberim  ufque  regio  patet ,  Etruria,  Romanis 
dicla  fuit ,  Graecis  TvppV/ai.  Id  nomen  Latini  veteres  fine  adfpiratione  fcripferunt  5 
etiam  derivatum  Etrujci ,  quod  ex  infcriptionibus  vetuftis  manifeftum  eft :  hocPolybius, 
Scylax ,  Strabo ,  alii  ufi  funt ,  quod  ab  rege  Tyrrheno  ,  ex  Afia  advecto  ,  deducunt. 
Plinius  lib.  111.  cap.  v.  Adne&iiur  feftima  [regio]  in  quaEtruria  eft ,  ab  arnne  Macra, 
iffia  mutatis  fiepe  nominibm.  Umbros  inde  exegere  antiquitus  Pelafei :  hos  Lydi ,  a  quorum 
rege  Tjrrheni  ;  mox  a  facrifico  ritu ,  liwua  Gr&corum ,  Thufci  fiunt  cognominati.  Quod 
etiam  Dionyfius  Halicarnaffeus  traditlib.  1 .  pag.  24.  a  peritia  rerum  divinarum  Scfacrifi- 
ciorum  quafi  Qvoa-akg  vocatos  efle,  qupd  contracrum  in  Tufcos  fuerit.  Sed  vereor, 
ut  genuina  haec  derivatio  fit ,  nec  potius  adlufio  longius  petita.  Veteres  Latini  enim  per 
T  fcripf erunt  Tuficos ;  non  Thufcos  per  Th.quod  0  Grsecorum  eft ,  &  neceflarium  iis  , 
quse  a  3-u'w  derivantur.  Manutius  teftis  eft  ,  &  libris  veteribus,  &  in  lapidibus  fine 
adfpiratione  efle,  verbi  caufla  ,  fragmento  marmoris  triumphorum  Capitolini ,  de 
tusceis  :  &  Prasneftino lapide  tuscus  arator  :  acFlorentino,  sabinorum  et 
tuscorum.  Ipfum  autem  Tufcorum  vocabulum perantiquum eft ,  & Virgilius dixit 
Tufcum  liberim  Georg.  i.  verf.  499. 6t  lib.  x.  verf.  1 64. 

-     -  Tuficis  comitetur  ab  oris. 

An  vero  etiam  regionis  nomen  quod  a  Tufcis  ducitur ,  Tuficia ,  fit  aeque  antiqunm ,  cxem- 
plisdeftituti,  non  fine  caufla  dubitamus.  Lapides  habent  corkectori  tusciae  apud 
Gruterum  p.  387.  476.  486  -,  fed  nec  ignotum  ,  pofterioris  asvi  illud  munus  &digni- 
tatem  effe  perinde  ac  Tuficia  fuburbicarU  cognomen  Lege  xn.  Cod.  Theod.  de  indulgentiis 
debitofum :  quo  tempore  etiam  Ammianus  Tufiaam  annonariam  lib.  xxvn.  cap.  iv.  dixitj 
cC  fimpliciter  ,    Tuficiam  rexit ,    lib.  xxvm.  fub  initium.     Vetuftiores  omnes  dicunt 

L  1 1  Etruria, 


4fo  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

FLtruria.  Q"&  regio  quod  longius  procurrit  a  mari  ad  Tiberim  ufque  j  commodioris  ex- 
pofitionis  caufla  in  partes  dividemus,  ut  prima  j(it  aMacra  amne  adArnum:  alteraab 
Arno  fluvio  ad  Volfinium  lacum :  reliqua  inde  ad  Tiberim.  Id  folum  prsenotamus 
antequam  ad  oppidorum  expofitionem  veniamus  ,  univerfam  Etruicorum  gentem  in 
duodecim  populos  ,  a  praxipuis  denominatos,  fuifTe  diftributam,  Livius  lib.  iv.  cap. 
xxiii. legatii arcaxu.populos  miffis:  &lib.v.hieunte,  fuffragio xn. populorumt  Sclib.vn. 
cap.  xxi.Terror  inde  vanm  belli  Etrufci^  quum  conjurajfe  duodecim  fopulos famaeffet.  Et 
clarius  Halicarnaflenfis  Dionyflus  lib.  xi.pag.  3 pp.  L.Juniioratione:  TvppV«>  £7rcc<rav 
h$  Sco^iKx  vivsfxvjixivijv  *1yiy.nvio(AiuniverfamEtrurtam  in  duodecim  ducatm  dtvifam  dixit.Sunt  au- 
tem  populi  illi  ab  urbibus  nominati ,  quas  Cluverius  &  Hoiftenius  ita  numerant :  Clujium 
Teru/ia,  Cortona,  Arretium,  Volaterrar  Vetulonium,  Rufe/U,  Tarquinii,  Volfinii^Care 
Falerii,  Veii.  Sic  antiquis  temporibus.  Sub  Caefaribus  auctus  numerus  ,  ut  infcri- 
ptiones  teftantur.  Gruter.  p.  ^S^.etrur.  xv,  populor.  Et  Reinef.  clafTvi.n.  114. 
aetrur.  xv.  popul.  Reinefius  quidem  cenfetxv.inxii.mutandumefle:  fedquodal- 
tera  Gruteri  eumdem  numerum  habet ,  molliorem  ex  temporibus  ,  quam  violentam 
lituras  &  mutationis  medicinam  duco  pra:ferendam  efle.  Sunt  enim  fub  Casfaribus  factar, 
&C  fuam  Reinefius  ad  Galiieni  tempora  non  dubitavit. 

Prima  pars  a  Macraad  Arnum  nunc  expedienda.  Oppidum  primum  Lunaeft,  in 
Macras  finiftra  ripa,  reductum  a  mari'.  portus  autemLunenfistransflumeninLigurise 
Ibloefl:  quod  contra  Cluverium ,  Straboni  atque  Melae  credentem ,  exPlinio  &Ptole- 
maso ,  8c  quod  praecipuum  eft ,  ex  dvro^lcf.  &iocoruminipecl;ioneHolfl;eniuspiobavit.. 
Strabo  fcripfit  ambigue  p.  15*3.  «  Akv*  -nohn  h)  ^  hipw  y  Luna  £r  urbs  efi  cr  portus, 
quod  tam  de  diverfis  quam  uno  loco  intelligas  licet.  Melaconfuditcumurbeportum 
lib.  11.  cap.  iv.  Luna  Ligurum  dicens:  nifi  ad  originem  refpexit.  Nam  inter  Macram 
etiam  &  Arnum  credibiie  Ligures  genere  habitafle.  nam  x  1 1 .  populi  Etrufcorum  citra 
Arnum  omnes  fuere  :  nec  vero  Auguitus  demum  limitem  produxit ,  quia  Strabo  p.  ly 4. 
ait  ,  r  cvyy^Qiav  n-oJfcs?  ,  multos  fcriptores  in  Macra  limitem  Liguna;  Etruriaeque 
poiuifle.  Hoc  eft  quod  Livius  dixit  lib.  xli.  cap.  xm.de  Luca  colonia :  Quincjuagena 
drjingulajugera  &  femiffes  agn  infmgdos  datifunt.  De  Ligurecaptm  u  agererat :  Etrufco- 
rnm  ante ,  quam  Ltgurum ,  fnerat.  Idem  bene  diftinxit  ab  urbe  Luna  ,  ut  verbis  ejus  in- 
Liguria  p.  6 y8 .  demonftravimus.  Nec  mArmor  Lunenfe  filendum  eft.  Plinius  Iib.  xxxvi. 
cap.  v.Omnes  candido  marmore  ufi  funt  e  Paro  infula,  multis  poftea  cand,idioribm  refertu, 
nuper  etiam  in  Lunenjium  lapidicinis.  Et  cap.  vi.de  Mamurra  Formiano :  totis  zdibus  nul- 
lam  nili  e  marmore  columnamhabuit ,  omnesjoliddteCaryftioaHtLunenfi.  Et  Silius  Italicus 
lib.viir.  verf  481. 

Tunc  qaos  a  niveis  exegit  Luna  metallis. 
Flumen  poft  Lunam  L' Avenzo  eft,  quod,  ut  nomen  argtiit,  eft  Aventia  Tabula?  r 
quamvis  alieno  ibi  pofitum  loco.  Fojfz  ibidem  Papiriana  funt  ,  Antonini  Papiriana  , 
medio  inter  Lunam  &  Pifas  loco  fita ,  hinc  x  1 .  illinc  x  1 1 .  pafliium  millibus.  Longius  a 
mari  in  Macram  flumen  Audena  fe  infundit  prolapfus  ex  jugis  ApenninL  Livius  memo- 
ravit  lib.  xli.  cap.  xix.  Inter  Audenam,  inquit,  amnem  P .  Mucius  cum  iis ,  quiLunam 
Pifiuque depopulati erant ,  bellum geffit.  Sedhoc  exconjecruraCluverhV  Vejidia  HumGn^- 
quod Tabula  habet ,  fe  nomine  vulgari  prodit  Verfiglia,  Huic  Cluverius  Fanum  Feronia 
adponit,  ductus  Longobardica  infcriptione  apud  Gruter  p.  izo.Petrafantta,  olimFa- 
num  Ftronitz.  In  hac  ora  autem  exftat  oppidum  r quod  Pietra  Santa  vocitatur.  Accedit 
Latina  Pcolems;i.verfio ,  qua  interLuna;  promontorium  Sc  AmioRhefc Lvcm  FeronU. 

Strabo-- 


Hdia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    IX.  4?£ 

Strabonis  autem  Feroni*  Fanum  fub  monte  Soracte  prope  Tiberim  :  ibidemque  Lucm 
FeronU  Plinii.  Supra  Fanum  ,  quod  pofuit ,  in  eadem  ripa  Forum  Clodii  idem  Cluverius 
locavit,  quod  in  Peutingeri  tabula,  fub  turbato  ordine,  adparet.  Ptolem<eus  autem 
Herculis  Fanumin  litore  habet. 

Intus  ^AAufcrem  amnem  nobilis  colonkLuca  efl,  quae  nomen  cuftodit,  utdefede 
non  liceat  ambigere.  Livius  lib.  xxi.cap.Llx.  Hannibal  in  Ligures :  Sempronius  Lucam 
concejjit.  Tum  nondum  colonia  erat.  Idem  lib.  xl  l .  cap.  x  1 1 1 .  Et  Lucam  colonia  eodem 
etnno  [iolxxvi  .]  mm  civium  Romanorum  funt  deduBa :  quod  etiam  cum  Velleii  Paterculi 
calculo  lib.  I.  cap.  xv.  convenit.  Strabo  lib.  v.  pag.  i^o.  jrpoV  roT?  ogetrtv  isw  tcoKis  rotg 
vmymy.v>oi<;  $  AovVjjs,  Aovx.oty  ad  montes  fupra  Lunamfitos  eft  Luca.  Plinius  in  cap.v. 
colonia  Luca  a  mari  recedens-  Ita  vero  colonia  Luca  fuit  ,  ut  una  elTet  municipium. 
Cicero  Iib.  X 1 1 1 .  epift.  x  1 1 1 .  L  Caftronius  Patus ,  longeprinceps  municiph  Lucenjis. 

Illuftriores  olim  Pife  erant ,  a  pluribus  tam  Grsecis  quam  Latinis  laudatas.     Ibidem 
Plinius;  Pifa  inter  amnes  Aufrem  cr  Arnum.     Quod  etiam  Rutilius  Numatianusmox 
proferendo  verfu  dixit.     Tradunt,  a  Piiads  Peloponnefi  conditas:  unde  Alfhea  a  fluvio 
Peioponnefiaco  cognominantur.     Vii  gilius  lib.  x.  verf.  17P. 
-  -  -  -   Alphea  ab  crgine  Ptfa9 
Urbs  Etrnfca  jolo. 

EtRutiliusjamnominatuslib.  r.Itinerar  v  x£<6f. 
Alret  veterem  contcm-lcr  originu  nrbem , 

Quam  cingunt  germnis  Arntfs  Cr  Aufur  aejuis.' 
tiam  Aufur  &  siufr  dicitur  lstiuvius:  corrupte  AiV*{.  Idemp.  1^4.  »j  Ultrei  xx!<rpet  vt 
rij  ne'07rovn}<r«  Ui<r»ru>v  ,  Pife,  conditt  a  Pifatis  P  eloponnejiacis .  DupHcant  fibilantem, 
Gneci  ceteri.  Polybius  hb.  11.  cap.  xxvii.  Zn*r@r  iis  UlosotA  jffahwkmt  conful  Ptjas 
tiavigans  e  Sardinia :  &cap.  xxvni.  w  rds  UiosotA  juktcj  jtA*<t  ,  Pifa6navigatio\  Sicquoquc 
Ptolemseus,  &  Lycophron  verf.  1141.  Sed  Romanorum  lapides  conftanter  Pifa ,  aut 
fexto  cafu  frfs ,  apud  Grurerum  p.  301.  444.  num.  i.& ^fo.n.  10.  &;.  L.  Caefaris  ceno- 
taphio,  pisis  in  foro.  Colonia  fuit  asque  utLuca.  Plinius  dicto  loco :  Colonia  a 
man  recedens :  propiorque  [marfj  Pift  mter  Auferem  &  Arnum ,  fubaudi ,  colonia.  Pto- 
lemxus  Uiosm  KoKwvtM.     Et  ipfi  Pifani  diclo  L.  Csefaris  cenotaphio :  legati  ex  no- 

STRO    ORDINE   IMPER   CAESAREm    AUGUSTUM    -    -   -    ADEANT    PETANTQTJE    AB    EO, 
fTI      COLONIS     JULIENSIBUS      COLONIAE     OPSEQUENTI     JULIAE     PISANAE     EX     HOC 

decreto  ea  oMniA  facere  exsequique  permittat.  Hinc  habes  integra  &; 
honorifica  coloniae  cognomina.  Originem  Livius  revelavit  iib.  xl.  cap.  xl  1 1 1 .  Pifanis , 
mquit , . agrum pollicentibus ,  ejuo  Latinacolomadeduceretur^grati&abfenatu  aB<e,  triumviri 
ereati  ad  eam  rem.  Poflea  Casfar  coJonos  novos  addidit :  unde  cognomen  novum .  Por- 
tum  egregium  habuerunt:  ex  quoeftquod  fiipra  dixit  Poiybius  Us  uiostm;  >§7rKiVKiw9 
JPifis  navigare :  etiam  Livius  lib.  Hb.  xxi.  cap.  xxxix.  quum  Pifas  navibw  venijfet.  Et  Ru- 
tilius  Itinerar.  lib.  1 .  verf.  f$  t . 

Contiguum  ftupui  portum  ,  quem  fama  frequentat 
Pifarum  emporio  ,  divitiisque  maris. 
Sinurn  etiam  maris  hasc  urbs ,  quamvis  reduda  paullo ,  cognominavit.  Tacitus  Hift. 
lib.  111.  cap.  xl  1 1 .  Tabius  Valens  efvnu^  Pifano  fegnitia  maris ,  aut  adverffante  vento ,  Portum 
Merculis  Monoeci  depellitur.  Supra  urbem ,  tertio  lapide ,  qua  Lucar  ii  iter  efl ,  Aqu<x,  funt 
Fifana ,  calidae  f cilicet.  Plinius  lib.  1 1 .  cap,  c  1 1 1 ,  Patavmomm  af  ,uis  cdidis  herba  viren- 
tes  innafcmtm •■:  Fifanornm9  rana. 

Lll  %  Hinc 


4j*  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Hinc  in  feptemtrionem  fub  Apennino  eftPiftoria,  nunc  Piftoia  ,  Plinii  Pifiorium  = 
at  Ptolemicus  n*y»gi*  ,  Ptftoria.  Tabula  Peutingeriana  corrupte  Piftoris:  Antoninus 
itineribus  a  Faventia  &  Luca ,  Aldina  editione  Pifiores :  Schottana  St  Bertiana  Pifli 


torium. 


A  Luca  diilat  xxv  millibus.     Pofteflivum  &  gentile  Ptfiorienfis.     Salluftius  Cat.  cap. 
LVii.  reliquos  Catiltna  in  agrum  Pifiortenfem  abducit. 

Florentia  ,  Arno  flumini  impofita  ,    xxv  millibus  a  Piftorio  in  ortum ,  ut  Antonini 
itinere  aFaventia  Lucam  ,   £c  Luca  Romam  :  definitum  eft  ,   jam  tum  Syliani  belli' 
temporibus  in  fplendidis  municipiis  numerata.    Florus  lib.  1 1 1 .  cap.  xx i .  Mumap ia  ItalU 
fplendidifftmafubhafiavenierunt ,  Spohttum^  Interamnium,  Pranefte,  Florentia.     SicPalat. 
&  VinetiMSS.ubivulgoi7/^»^,  quod  nihil  aut  dubium  eft ,  legitur.  -  Sed  an  liio  tem- 
pore  tam  fplendida  fuerit ,  non  fine  caufla  dubitatur.     Tacitus  quoque  in  municipiis  aut 
coloniis  habet,  Annal.  i.  cap.  lxxix.     Auditt,  inquit ,    muntctpiorum  <cr  cohntarum 
legattones  ,  orantibus  Florentims  ,  ne  Clanis  folito  alveo  demotus  ,  in  amnem  Arnum  trans- 
ferretur.     Coioniam  quoque  faclam  efle  ,  haec  verba  Frontini ,  decoloniisTuiciiepro- 
bant :  Colonia  Florentina  deduBa  atriumviris-,    adftgnata  lege  Jdia  cemurU  CafarUna  in 
j ugera  cc.     Plinii  eadem,  quaeFlori,  ratioeft,  cujuslib.  i  n.cap.v.inplerisque  Jibris 
Fluenum  prxfiuemi  Arno  adpofiti  funt ,  folo  Chiffl.  &  Parif  mss.  Florentini.     Ptoiemtei  in 
Tufcis  eft  SKw^viloL.  Antdnini  teftimonium  di£tum  eft :  inTabulaitineraria,  Fhnntia. 
T/ficorum.. 

PafitU  1 1 1  millibus  paituum  fupra  Florentiam ,  nunc  pagusFieibli ,  adApennini 
radices  fitus :  olim  oppidumnonincelebre.  Polybiuslib.  n.cap.  xxv.  53n  ttoAjv  fcouVoA», 
ad  oppidum  Fafola.  Et  Silius  lib.  vni.  verf.  478.  fingulariter  Fxfula  dixit.  Ptolemaeus 
autem  QcmrSAau,  FtfuU,  pluraliter:  etiam  Salluftius  Catil.  cap.  xxiv.  &  xxvn.  dixit 
Fafula^:  &Cicero  11.  Catil.  cap.  ix.  in  Mss.quoquelibris  ,  exiiscoloniis,  quas Sylla  F<e- 
fulis  conflituit  :*  quamquam  ob  plurativum  coloniarum  numerum ,  quas  unum  oppidum 
non  capit ,  id  nomen  gloflema  videtur ,  &  tam  Arretini  quam  Fasfulani  coloni  ex  ejus- 
dem  pro  Murcena  cap.  xx  1  v.  intelligenda.  Prinius  lib.  v  1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  drxit  Cnfpinum 
Milarum  ex  tngenua  plebeF<cfulana,  quod  coloniam  vel  municipium  non  contemnendum 
arguit.  AgerFafulanus  memoratur  in  Catil.orat.  i.cap.  vi.  Quidam  fine  diphthongo 
fcribunt :  ceteri  Graccos  imitantur ,  &  veterem  infcriptionem  apud  Gruter.  p.  f  3  3 .  numv 
f.  a.  baebius  c.  f.  scap.  cleme"s  faes.     id  eft Faefulanus. 

Ab  Arno  ad  Volfinienfem  lacum  conftituimus  fecundam  partem  Etrurias.     In  ea  afr 

Arno  in  litore  procedenti  occurrit  primum  Portws  Herculu  Labronis  five  Liburni ,  cujus 

mire  nomen  conquifitum  eft.     Antoninus  itinere  ab  Roma  per  Tufciam  &  Alpes  mariti* 

mas ,  x  1 1   millibus  a  Pifis  locum  vocat  Ad  Herculem.    Cicero  ad  Quintum  fratrem 

lib.  1 1 .  epift.  v  1 .  eo  tractu  portum  quemdam  Labronem nominat.     Erat ,  inquit  ,   iturut 

a.d.  iii.  id.  Aprilts^  ut  aut  Labrone ,  autPifis  confcenderet.     Zofimusautemlib.  v.cap. 

xx.oppidum  quoddam  Italias  in  ora  maritima -AtjSupvov ,  Liburnum  ,  licet  incertum  fit, 

quod  ille  ait ,  in  eo  primum  Liburnas  naves  sedificatas  efle.   Ex  quo  conjicitur  ,  Labmni* 

vocabulum ,  fi  modo  fe  recle  in  epiftola  habet  pofteriori  aevo  in  Libumum  mutatum  fuiile  , 

uti  hodieque  celeberrimus  portus  Sc  emporium  Ltvorno  adpellatur. 

Decem  o&o  inde  millibus  diftant  Vada  Volaterrana  ,  ut  Antoninus  numeravit.  I» 
Tabula  Peutingeriana  Vadis  Volaterris.  Cicero  pro  Quintio  cap.  vi.  Quum  vemjfent  ad  Vada 
Volaterranay  qu<z  ncmtnantur;  vident  perfamiliarem  Nczvii.  Plinius quoque lib.  III.  cap. 
v.  poft  Pifarum  deicriptionem :  Vada  Volaterrana ,  fltivim  Cdffma ,  Po^ulQnmm  EtrufcQrum, 
hoctantuminlitor^     ^,ut  ilius  yerf.  45"  3 , 


Italia.  LIBER    II.      C  A  P.     IX,  453 

ln  Volaterranum  vero ,  Vada  nomine ,  traftum 
Ingrelfm  dnbii  tramitir  alta  lcgo 
Fluvius  Czcina,  modo  aPlinionominatus,  juxtahasc  Vada  in  mare  exit ,  quianncmen 
fuum  ipfi  Vadorum  oppido  etiam  dedent  ,  incertum  &c  obicurum  eft.  Pomponius 
Melalib.  n.  cap.  iv.  iubfinem,  verfoordine:  Coffa,  Telamonr  Populonia,  Cacina-. 
Ptfic  ,  Etrufca  &  loca  C"  nomina.  Sed  puto,  Plinio  interprete ,  &  flumen  his  locis  8c 
nominibus  inmifcuifle.  Intus,  a  Vadis  xv.  circiter  M.pafTuum  ,  eft  antiqua urbs  Vola- 
terra ,  in  monte  fira ,  coloni?  &  municipium ,  oiim  una  ex  xn .  Tufcorum  civitatibus  iive 
populis ,  quod  ex  HaJicarnafienfis  lib.  11 1 .  pag  1 8p.  conftat.  Strabo  lib.  v.  p.  1  ^4.  fitum 
defcribit  ,  pofitai..  S^ii.  eile  bv  tya&tyyt  ,  in  valle,  ut  tamen ,  ro  r&x®'  ^  ncteug ,  arx  O" 
mummentum  urbis  ,  cv  KogvQy  Ao'<$«  ,  in  vertice  collis  exfiruclum  fuerit.  Municipium 
fuifle  Cicero  oftendit  lib.  xi  1 1 .  epift.  1 1 1 i.  Cum  municipibm  ,  inquit ,  Volaterranis  mihi 
fummanecesjttudoefl:  eamdemque  coloniam ,  his  probatur  Frontini  de  Coloniis :  Colonia 
Volaterrana  lege  tnumvirali  eli  adfignata.  Thermce  in  illo  agro  funt  ,  qux  in  Tabula 
dicuntur^«<erb/^r^  ,  hoc  eft  fcripturae  compendio ,  Volaterranea. 

A  Volaterris  in  ortuin  asftivum  diftat  Sena  Julia , .  colonia  cum  aliis  Etrurias  ab  Augufto 
Caeiare  deducl:a ,  aut  infiaurata ,  ut  ex  communi  cognomento  JulU  adparet.  Qiialis 
ante  Casfarem  Sena  fuerit ,  nonliquet,  quia  nulla  ejus  antiquior  memoria  exftat.  Poft 
dedu&am  autem  coloniam  Juliam  clara  ejus  eft  mentio,  fed  tantum  colonia&nomine: 
Julia  cognomen  in  fola  Tabula  additur  Peutingeriana.  Plinius  diclo  lib.  1  n.cap.  v. 
Intm  colonia:  -  -  -  Rufellana,  Semenfis,.  Sutrina.  Tacitus  lib.  iv.  Hift.  cap.  xlv.  m 
colonia  Senienfi:  &  mox  facium  S.C.  cjuoSeni  nfiumplebes.modefiiAadmoneretur.  Suntqui 
de  Senia  Dalmatia^mterpretanturTacitum,  quod  a  Sena  Senenfis  dicendum  fuiflet.  At 
Dalmatias  Seniam  coloniam  populi  Rom.fuifle,  undeprobabitur?  Pliniuslib.in.  cap. 
xxi.  oppidum  tantummodo  dixit ,  colonias  feorfum  memoravit.  Ad  hasc  mss.  etiam  in 
Plinii  cap.  v.  Senienjts  colonia  in  Etruria  mediterranea ,  ubi  vulgo  Senenps  legitur ,  quem- 
admodem  inTacito  anteLipfium  in  coloma  Senenfi ,  ScSenenfiumplebes.  Vide  Th.Ryc- 
kii  &  L.  Holftenii  adnotationes ,  acdeMss.Plinii,  Jo.Harduini.  Hodie  Siena,  urbs: 
arch  iepifcopalis  &:  A  cademia.  Sed  a  montibus  in  oram  rurilis  revertamur . 

Poft  Vada  &  Caecinae  oftia  Vetulonii  funt ,  five  Vetulema ,  ad  quod  oppidum  aquae  cali- 
das  funt.  Plinius  lib.  1 1 .  cap.  c  1 1 1 .  Patavinorum  aquu  calidu  herba  virentes  innafcuntur :. 
Pifanorum  r<wa :  ad  Vetulonios  in  Etruria  nonprocul  a  mari ,  pifces.  Diony  fius  Halicarnaf- 
feniisinxn  civitatibus  Etrurias,  &poftquamClufinos,  Arretinos,  Rufellanos,  Ve- 
tulonienfes nominaverat ,  addit,^  irt  <&z$g  riroig  'QvirvKomxreu,  &fupraillos>  Vctuh-- 
nienfes.  Et  Silius  Italicus  lib.  viii.  verf.  4^4.  feq. 

Mxonit&cfue  decus  quondam  Vetulonia  gentk. 

Bijfenos  hac  pnma  deiit  pracedere  fcjces , 

Et  junxit  totidem  tacito  terrore  fecures : 

Unc  altas  eboris  decoravit  honore  curules  9 , 

Et  princeps  Tyrio  vefiem  prttexuit  oflro. 
Quae  quod  ad  laudem  hujus  civitatis  pertinent,  Romanos  ad  imitationem  perlicientisj 
haud  prae termittenda  hoc  loco  videbantur.  Inde  ad  infulam  Ilvam  verfus  fitum  erat  ia- 
promontorio  Populonium ,  ut  Plinius  &  Tabula  vocant ,  five  Populoma ,  ut  Mela  6c  Ruti- 
lius :  aut  Populonh  pluraliter  ,  ut  Livius.  Singulorum  mox  verba  adferemus.  Straba 
lib.v.p.  1^4.  qui  noa-Aawov  vocat  ,  fitum  exacle  defcripfit,  fed  iua  setate  defertum  fuifle 
addit:  djriyvoy  autem  five  nayale,  ad  radices  montis,.  melius  habitatum.    Solumhoc, 

LIJ  3  idem 


GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAR 

idem  obfervat,  ex  vetuftis  Etruriae  oppidis  V  «oTjj  -rjj  9Wt7ij  ify»<8j,  ad  ipjitm  ttutre 
fuijfe  conditum.  Ex  quo  Plinii  verba ,  paullo  ante  quoque  recitata  intelligimus :  Populo- 
nium  Etrufcorum  quondam  hoc  tantum  in  Utore :  quod  mare ,  ut  addit  Strabo ,  conditores 
jrotvT*7rotfn  e^euyov,  ommbm  modis  propter  pericula  fugisbmt.  Ruinas  etiam  Rutilius 
defcripfit  a  verfu  40 1 . 

Proxima  Jecurum  referat  Popuhnia  litm? 
6c  paucis  interjeclis  verfibus  : 

jiqnofci  nequeunt  a,vi  monimenta  priorvs  -, 

Grandia  confumfit  moenia  tempm  edax* 
Sola  manent  interceptis  vejiigia  murps , 

Rudtribm  latis  teBa  fepulta  jacent. 
Oppidani  funt  Populonienfes  apud  Livium  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  xlv.  Tabula  Peutingeriana  t 
etiam  exhibet  longiufcule  a  Populonio  redu<5tas  AquM  Populoniat ,  de  quibus  filent  fcripto- 
res  alii.  Prope  Populonium  ex2£p>ortm  Lauretanm  ,  nunc  fere  ignotus.  Livius  lib.  xxx. 
cap.  XXX I X.  Claudtum conjulem profe&um  tandem  ab  urbe  mterportm  Cofanum  Lauretanum- 
que atrox  vis  tempefiatis  adorta ,  in  metum  mgentem  adduxit.  Populomos  mde  quumpervemjfet-y 
ftetiffetque  ibi ,  dum  reltquum  tempejiatis  exjoiviret  ;  llvam  infulam  trajectt. 

In  ortum  paullo  a  Vetuionns  diilat  clara  nunc  urbs  Mana ,  qui^hauddubieeft  Maffa 
Veternenfis ,  patria  Galli  Caefaris,  ab  Ammiano  Marceilino  memoratalib.  xiv.cap.xL. 
Natus ,  inquit,  [Gallus]  apud  lufcos  in  MafaVeternenfi ,  patre  Confanuu ,  Confkununi 
fraire Imperatoris.  Subjacet  finus ,  in  quem  etiam  amnis a  Mafla  decun  it.  Hu;c  finui  ab 
occafu  adjacet  Portus  Falefia,  uti  Antonini  itinerario  maritimo  vocatur :  li\t  Faiena  ut 
Rutilius  dixit  verf.  371. 

Laxatum  cohibet  vicina  Faleria  curfum. 
Ab  latere  ortivo  ejus  finus  funt  Scapri  five  Scabri ,  itidem  portus ,  eodem  itinere :  fupra 
quem  Manltana  Tabulas ,  6k  Antonini ,  ac  Ptolemad  :  &  mter  finum  ac  lacum  Prdium  , 
iive  Prilem  (quem  prave  Itineraria  Aprtlem  nominant)  eftFluvrus^/»^exiguus.  Ipfe 
autem  lacus  a  Cicerone  Prelius  vocatur ,  quod  inter  variantes  codices  tuetur  Cluverius ,  & 
tenet  Jac.  Gronovius ,  pro  Milone  cap.  xxv  1 1 .  De  Clodio  enim  Tullius  :  quum  ab  iqmte 
Rom.  T  Pacuvto  non  impetrajfet ,  ut  tnfulam  in  lacu  Prelto  venderet ;  repente  Imtrtbus  in  eam 
infulam  materiam ,  calcem ,  c&menta ,  atcjue  arma  convexit.  Agit  autem  de  Etruriaf  invafis 
villis  &  pofleffionibus.  Plinius  quafi  cum  tempore  mutato  nomine  vocat  Prtlem  five  Pril- 
lem  lib.  111.  cap.  v.  Htnc  amnes ,  inquit,  Prtlle ,  moxXJmbre  navtgiorum  cagax.  Ab 
amne  autem  nomen  hadlt  lacui ,  in  quem  ille  effunditur.  Maritimi  autem  itinerarii  fecun- 
dum  Aldinam ,  ex  Schottana  nonnihil  correcr,am ,  hsec  eft  difpofitio :  Aportu  Telamoni* 
ad  fiuvium  Umbronem :  hinc  in  lacum  Aprilem  (Prilem)  a  lacu  Aprtli  in  Almamflumen  :  ab 
Alma  fiumine  Scapros  fortum :  ab  Scapris  Falefiamportum :  a  Falefia  Populonium.  Lacus 
autem  Prilis  five  Prelius  nunc  eft  Lago  di  Caftiglione :  cui  Salebro  oppidum  (quod  Anto- 
-liini  iter  ab  urbe  per  Tufciam ,  nec  non  Tabula  habet)  ad  os  fluminis  Salebronis  adfidet. 

Inter  lacum  Prilem  &  Umbronem,  Plinii  amnem,  RuJelU  erant,  una  ex  duodecim 
urbibus  Tufcorum  veterum,  quod  ex  Dionyfio  Halicarnaflenfi  conftat  lib.  in.p.  i8p. 
pofteacoloniaRomana.  Plinius  di&o  loco :  Intmcolonia,  Falifca  Argts  orta ,  quacogno- 
minata  Etrufcorum  ;  LucusFeronU,  Rufe/lana,  Senenfis^  Sutrina.  Holflenius  p.  39.  ex 
veten  lapide  profert  col.  rus.  Ptolemseo  funt  ^ci^ou  :  incolas  Livio  lib.  xxvru. 
cap.  xlv.  Rufellani.  Holftenio  tefte  veftigia  antiqua  hujus  colonias  adeo  clara  fuperfunt  % 
ut  nomen  quoque  prifcum  fervent,    Poft  Umbronemj  mn  ignobile fiumtn ?  utRutilius 

cenfet 


Ttalia:  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  IX.  ^f 

cenfec  verf  337.  nunc  Ombrone ,  ex intervallo aliquo  fuit Caletra ,  in cujus agio  colonia 
Saturnia  fuit  condita.  Livius  lib.  xxxix.  cap-  lv.  Saturnia  colonia  civium  Romanorum  in 
agrum  Caletranum  efi  dedutla,  Incertum ,  an  tum  fuperfles  fuerit  Caletra.  Saturnia  Ptole- 
m^eo  eft  2«T»^vi«va5  xoA^via ,  Saturnianacoloma:  colorii  autem  Plinio ,  faspe  di&o  cap.  v. 
Saturnini ,  qui  antea  Aunmni  vocabantur.     Ergo  vetus  nomen  Aurinia  fuit. 

Ad  mare  Telamon  cum  portu.  Polybius  lib.  1 1 .  cap.  xxv 1 1 .  ssre^J  TiAxfAmx  «£  ivtfwteu; ,, 
circaTelamonem  Etruria.  Mela lib.  1 1 .  cap.  iv.  extr.  Gravifca,  Cojfa^  Telamon  ,  Populo- 
ma.  Plmius  prasdicto  loco :  Umbro ,  navigiorum  capax ,  ©°  ab  eo  tratlus  Umbria ,  portusque 
Telamon.  Oppidum  nomen  retinet  Telamone.  Poft  fequitur  Albinia  fluvius  in  Tabuk 
nominatus,  hodie  Albegna :  ultra  cujus  oftia ,  &  parvum  finum ,  in  quem  exit  ille ,  fita 
efl  Cofa  five  Cojfa  ,  /mk^ov  vtt\q  t?  B-xaoitI^,  brevv  fpatio  a  mari ,  ut  Strabo  lib.  v.  pag.  if6* 
refert,  qui,  etiam  Ptolemasus,  Koosai,  Cojfe  plurali  numero  fcripfit :  Mela,  Plinius, 
Antoninus  Coffa ;  Cicero  autem  &  Livius  melionbus  libris  Cofanus  fimplici  elemento  3  &: 
Tacitus ,  ac  Rutilius ,  &  aucior  Tabulse  Peutingerianas  Cofa  fcribunt.  Virgiiius  itidem  3 
fed  multitudinisnumero,  Aeneid.x.verf.  \6j. 

-----   qui  moenta  Clufl 

Quique  urrbem  liqnere  Cofat. 
Colonia  fuit ,  qua  de  ita  Piinius  loco  fkpe  prasdicto ;  Coffa  Volcientium  apcpulo  Romano  de~ 
duBa,  fubaudi,  colonia.  Annumdeduc^ionisproditPaterculuslib.  1.  cap.xiv.  Cofam 
&  Pmftum  abhihc  annos  ferme  ccc.  Fabio  Dorfone  &  Claudio  Camna  coss.  coloni  miffi ,  novem 
annis  ante  Punicum  I  bellum.  Au&a ,  petentibus  Cofanis ,  mille  colonis  ,  tefte  Livio 
xxxi  11.  cap.  xxiv.  Inftauratam  ab  Auguito  efle  ,  cognomen  jW^,  ut plerarumque 
Etrufcarum ,  in  nummo  Nervae ,  quem  Holitenius  cum  Triftano  profert ,  videtur  adpro- 
bare.  infcriptu-s  enim,  col.  jul.  cossa.  Egregium  portum  habuit ,  dequoLivius 
,lib.  xx  1 1 .  cap.  x  I .  naves  omrari<u ,  comweatum  ab  Qftia  in  Hifpaniam  ad  exercitum  portantes, 
a  clajfe  Pumca circaportvm  Cofanum  capt<v  effe.  Et  lib.  xxx.  cap.  xxx  1  x.  interportus  Cofanum 
hauretanumque.  Vide  paullo  antr  de  Lauretano.  De  agro,  aut  litore  prope  portum  3 
Cicero  lib.  ix.  Attic.  ep.  vi.  Domitius in Cofano ,  Cr  quidem ,  ut  ajunt ,  paratus  adnavi- 
gandum..  Adde  Gefar.  Civ.  1 .  cap.  xxx  1  v.  Idem  portus  &  Herculis  vocatur  in  maritimo 
Itinerario.  Et Straboiib.v.p.  1  f6.  uVwH^^^asxfA^,  fubjacet\urb'iCofo~]Hercu- 
Usportus:  nifi  forte  qui  proximus  urbi ,  Herculis  ei\  5  &  in  altero  promontorii  latere ,  qui 
nunc  S.  Stephani  dicitur ,  Cofanus.  Nam  &promontorium  ibi  eft ,  &  eodem  nomine. 
Tacitus  annal.  1 1 .  cap.  xxx IX.  vettus  Cofam ,  Etrurixpromontorium ,  ignotis  locisfefe  abdit^ 
Id  promontorium  Mons  Argentarius  quoque  vocatur.     Rutilius  verf.  2p8. 

Haud  procul  hmc  petttur  fignatus  ab  Hercule  ^ortus. 
& ,  interje&a  de  Lapidis  narratione ,  verf.  3 1  f. 

Tenditur  in  mcdidA  mons  Argentarius  undas. 
At  nobilis  haec  colonia  defolataRutilii  temporibus  erat.     Verfu  enim  z$f.  lib.  J .    Itine*  - 
rariiait, 

Cernimus  antiqudt  nullo  cuflode  ruinas, 
Et  defolata,  mcenia  fceda  Cofe. 
In  loco  fere  nunc  Anfedonia  oppidum :  at  Orbetello  in  intimo  lacus  fitum ,  qu^  /MjavqS  *- 
^oiTla  Strabonis  eft.  p.  iy6. 

Supra  Cofam  antiquum  oppidum  Volci ,  Quo\m  Ptolemasi ,  unde  Plinii  Volcentini  co~ 
gnomine  Etrufci :  &  ipfa  Cojfa  Vokientium ,  ■  verbis  fupra  producl:is  5  quia  in  agro  vetuflac 
urbis  Voicorum  iita.     Scriptum  antiquitus  Vulci  &  Vukientes ,  quod  in  Capitolina  tabula 

de 


GEOCRAPHIAE    ANTIQJJAE 

de  triumphis  eft  d.e  vulsiniensibus  et  vulcientib.  Tabula Itineraria etiam  Suceh* 
fam  five  Subcofam  habet  fiipra  Cofam -,  &  ultra  illam  ,  Armenitam  Ruvium,  qui  Arnina 
itincrario  maritimo  nominatur ,  nunc  Fiore :  cui  fuperiori ,  feu  propiori  fontibus  Suana, 
hodieSoana,  adpofita  eft ,  unde  PliniifuntS**»*»/**:  decurfo  prope  oftia ,  Forum  Au- 
reiii ,  ut  ex  Itinerariis  conjicere  licet.  Quod  Antonino  tribuitur  inter  hoc  Forum  &  Mar- 
tam  iluvium  xiiit  m.  p.  ponitj  quod  intervallum,  autminusetiam,  adArmenitam 
fiumenducit,  ubi  nunc  Monte  Alto  eft :  at  Tabula  ex  Theodofiano ,  utputatur,  faecu- 
]o ,  1 1 1 1  millibus  ab  Armenita  five  Flore  flumine  redu&um  habet.  Nihil  ergo  certi.dc 
Foro  Aurelii  definiri  poteft .     Conditor  haud  dubie  f  uit  qui  viam  munivit  Aureliam . 

Inter  Armenitam  &  Martam  flumina  procul  a  litore  eft  Statmia ,  Strabonis  2t«t«vi'*  ^ 
ex  qua  Statonienfes  eft.  Plinius  xiv.  cap.  vi.  vinaStatonienfia:  6clib.xxxvi.cap.xxii. 
Silices  albrcircalacum  Voljinienfem.  Et  in  Statomenji fiunt  qutbus  neignis  qmdemnocet.  Haud 
dubieei\<?olib.  ni.ca-p.  v.oppidani  non  Statones ,  uteditum,  fed  Statonienfes  funt.  Seneca 
Quaeft.  Nat.  111.  cap.  xxv.  AUa  [infula]  in  Vadimoms  lacu  vehitur ,  aha  in  lavu  Statomenjt. 
Ex  quo  lacu  &  vicinis  locis,  quas  Strabo,  Plinius,  Vitruvius  commemorant ,  lacum 
hunc  Lago  di  Mcz.zanoetfk,  &  Statomam  clarum  nunc  oppidum  Caftro ,  eruditi homines 
conjiciunt.  Non  colonia,  nec  municipium  fuit,  fed  praefectura.  Vitruvius  lib.  n. 
cap.Hl.  de  lapidicinis  :  Officina  maximafunt  circa  lacum  Vulfwienfem ;  item prafeciura  Staioni- 
enjt.  In  hoc  tra&u  etiam  Sudertum  locant  ^  a  quo  Plinii  lib.  m.  cap.  v.  Stiderianifunt :  £c 
Livii  lib.  xxvi.  cap.xxi  i  i.inforo  Sudertano.  Ptolemsd  eft  ~L4-Se^iov,Sttdernum:  undequida.m 
corruptum  Tabulse  Materno  ex  Suderno ,  fufpicantur.  Ad  Mart am  zmnem  ,  quiexVol- 
iinienfi  lacu  emanat,  hodie  Tofcanella  eft ,  quse  locum  Tufcana ,  quam  Tabula  liabet , 
•oftendit.     Vetus  oppidum  efle ,  Tufcanienfes-,  aPliniom.cap.v.memorati,  probant. 

Hinc  in  feptemtrionem  ipfe  lacus  eft  Volfinienfis ,  five  Vutfimenfis ,  nomen  ducens  ab  op- 
pido  Voljiniis ,  quod  in  fummo  lacu  in  boream  verius  fitum ,  nunc  Bolfena  vocatur.  Modo 
aPlinio  6c Vitruvio nominari cognovimus.  Addo  Columellam  5  qui  lib. vm.cap. xvi. 
ait  ,  lacum  Sabatinum ,  itemV 'ulfwienfm  ,  O"  Ciminumluvos  auratatque\na.tunC\j?rocreare: 
6c  Livium  lib.  xxv 1 1 .  cap,  xx 1 1 1 .  dicentem ,  Vulfintisfanguwe  lacum  manajfe.  Ergo  Vol- 
fimi ,  five  Vulfinii ,  antiquum  oppidum  ,  ejusque  incolx  Vuifinienfes  ,  ut  flrpra  ex  mar- 
more  Capitolino  dic-tum ,  de  Vulfinienfibus  tnumphatum  anno  cccclxxi  i  i  fuifle.  Qui 
6c  Volfiniiy  ut  Gnevius  cum  N.  Heinfio  emendat,  non  Voljini,  a  Floro  dicuntur  lib.  r. 
cap.  xxi.  Pofiremi  Italicorum  infide  manfere  Volfinii ,  opulentisfimi  Etrufcorum.  Ipfum  op- 
pidum  prseterea  memorarunt  Tacitus,  annal.  iv.  ineunte,  deSejano,  genitus  Vulfiniis : 
■  &  Juvenalis  Satyr.  1 1 1 .  verf.  ipi« 

-  -  pojitis  nemorofa  inter  juga  Voijiniis.  -  - 
Ad  latus  occidentale  lacus ,  6c  una  auftrum  verfus ,  fitum  eft  oppidum  Vefentium ,  aut  Vi- 
fentium,  nunc  Bifentio  -,  a  quo  Venfentini  funt  Plinii:  qui  veteri  lapide  ibi  reperto  etiam 
-Vifennni  di£H ita :  virtuti  visent.  sacr. 

Ad  Clanem  flumen ,  ubi  id  Valliam ,  in  Tabula  Itineraria  fignatum  amnem  ,  (nunc 
Paglia)  recepit ,  in  dextra  ripa  urbs  confpicua  Orvieto  eft ,  quod  nomen  ortum  videtur  ex 
Urbs  vetus ,  ut  Paullus  Diaconus  lib.  iv.  cap.xxxm.  oppidum  Tufcise adpellat ,  inillo 
•tra&u  fitum ,  ubi  Orvieto  eft.  nam  Procopius  lib.  1 1 .  Belli  Goth.  corrupte  Oyg/3i'j3evTDv , 
Uroiventum  vel  Urbiventus ,  inferta  littera ,  habet :  idque  vicinum  dicit  Clufio  cap.  x  i .  in 
cohe  fitum  ad  flumen  mannum  &  tm^ervium ,  piya  tyjj  &n>/geurov  >  cap.  xx.  qui  Clanis  eft  , 
ut  aliud  non  poffit  efle  quam  Orvieto.  Urbs  autem  HfoVetusCYeditmVliniiHerbanum, 
quodinEtruriaeoppidisnominat,  fuifTe.     Supraillud,  ad  eumdem  amnem ,  ubiepalu- 

dibus 


Italia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     IX.  477 

dibusemergit,  pofita  urbs  vetus  Clujium  eft,  nunc  Chiufi  di£r.a,  olim  regiaPorfenar, 
Livius  lib.  11.  cap.  ix.  Tarquiniiad  LartemPorfenam,  Clufinumregem ,  prfugerant.  Poly- 
bius  lib.  II.  cap.XXV.  KAs/<nov  «Ve^«  qfAigw  xqj.m  o^ov  &ro  1?  Pwpj?,  Clujiumtriduifpati» 
ab  Roma  abesl.  Livius  lib.x.  cap.  xxxm.  autlor  Clujium oppugnandi.  Virgiliuslib.x, 
verfi  i<5 7. 

«•---.  ^/j  moenia  Clusl 

Quique  urbem  liquere  Cofat* 
Ab  hac  urbe  longe  illa  palus  Clujina  cognominatur  ,  vulgo  Chiana  Patude :  Straboni 
lib.  v.  pag.  lyj.  »j  A/pjj  »  <n&*  K\x<rtov,  lacm  qui  circa  Clufiumefi.  Fluvius  Clanis  per- 
fiuit ,  vulgo  la  Chiana..  Tacitus  annal.  i.  cap.  lxxix.  Audita  municifiorum  <£r  coloniarum 
legationes ,  orantibus  Florentims ,  ne  Clanisfolito  alveo  demotus  in  amnem  Amum  transferr&ur. 
Silius  lib.  viii.  verf  45-4. 

Et  Clanis ,  &  Rubico ,  &  Senonum  de  nomine  Sena. 
Sequitur  tertia  pars  Etrurias,  a  Clani  6c  Marta  fluviis  ac  VolfinienfilacuufqiicadTibe"" 
rim.  In  filpremo ,  ad  radices  Apennini  Tufci ,  villa  Cascilii  Plinii ,  erant ,  quam  ipfe 
lib.  v.  epift.  vi.  diligentiilime  defcripfit.  Ad  Tiberim  fita  eft ,  fed  fontibus  propinquum ; 
dextra  an  finiftra  ripa ,  non  liquet.  Cluverii  Tabula  in  finiftra :  fed  nomen  Tufci  videtur 
dextram  poftulare ,  quia  in  plerisque  Tufcos  five  Etrufcos  alveus  Tiberinus  finit.  Inde 
Arretium  verfus  Harduinus  ad  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Plinii  Clufin  os  novos  locat ,  nec  illos  vero 
Ibnge  a  fontibus  Tiberinis.  Id  quod  in  Emendt  xxxvi.  exfragmento  quodam  Itinerarii 
Antoniniani  contra  Holftenium ,  qui  veteres ,  novos  Clufinos  uni  loco  inclufos  vult ,  illu- 
ilrat.  Sane  ibidem  adhuc  locusC^y?  vocatur,  quifacit,  ut  adfenfum  faciliorem  pra> 
beamus.  Clujini  autem  veteres  funt ,  qui  Clufium  ad  Clanis  paludem  incoluerunt ,  cujus 
infalubritas  aeris  videtur  caufla  migrationis  exftitifle. 

Arretium ,  vulgo  Arezzo ,  etiam  ex  antiquis  oppidis  Etruria?  eft ,  prope  Arnum  &  Cla- 
nem  fitum ,  Polybio  lib.  1 1 .  cap.  x i x.  AppV/vav  -noKn  ,  urbs  Arrettnorum.  Cicero  lib.  xvi. 
epift.  x  1 1 .  quum  C&far  Arretium  occupaviffet.  Caefar  ipfe  Civ.  i .  cap.  x  I .  ab  Arimino  An~ 
tonium  cum  cohortibm  quinque  Arretium  mittit.  Silius  lib.  v.  verf.  123. 

Arreti  muros ,  Coriti  nunc  diruat  arcem. 
Triplices  Arretinos  facit  Plinius  lib.  m.cap.v.  Veteres ,  Fidentes,  ^cjulienfes,  quos 
Harduinus  locis  &  oppidis  diftin&os  8c  feparatos  fuifteexiftimat :  Holftenius  autem  in 
Cluv.p.72.  colonos  nomine  tantum ,  nonre&loco,  diftinclos :  quafi  integrum  nomen 
fuerit,  colonia  fidens  julia  arretium.  Sane  Harduinus  quoque ,  quifejungit, 
non  habet  quod  alio  loco  veftigium  vel  Fidentisveijulienfiscolomx,  a  veteri  Arretio 
feparata^ ,  oftendat.  Quamvis  vero  conjunct.as  loco  fuerunt  colonise ,  tamen  quasque 
rem  fuam  feparatam  habuifle ,  ex  infcriptione ,  quam  jam  olim  Hermolaus  produxit , 
adparet ,  decuriones  arretinorum  veterum.  Sic  lapides  femper  cum  geminata 
rr.  infcriptum  habent,  domo  arretio  Grut.  pag.  f2o.  n.  3.  municip.  arretin, 

p.   yjl.   n.   12.    ORDO    ARRETINORUM    p.   1028. 

Supra  Trafimenum  lacum  Cortona  eft ,  quae  nomen  fervat ,  olim  inter  capita  Etmrias 
numerata.  Livius  lib.  ix.  cap.  xxxvn.  a  Perufta,  &  Cortona  ,  C~  Arretiot  qua  ferme 
capita  Etruri<e]?oj>ulorum  ea  tempefate  erant ,  legati  pacemfced,mque  ab  Romanu  petentes ,  indu- 
ciat  in  xxx  annos  impetraverunt.  Et  lib .  xx  1 1 .  cap .  I  v .  quod  agri  inter  Cortonam  urbem  Traji- 
menumque  lacum  esl.  Polybius  lib.  1 1 1 .  cap.  lxxx  i  i  .  Kv^umov  vocat :  at  Ptolemaso  Ko^- 
t&jvoj  eft,  ut  Romanis.  Silius  lib.  v.  verf.  123.  Coritiarcem,  periphrafi,  vocat,  uti 
interpretes quidam exiftimant.  At lib. vi  1 1  •  verf. 473 .  expreflb nomine 

M  m  m  Lcftos 


458  GEOGRAPHIAE    AN  T  I  QJJ  A  E 

LeEios  Care  viros  ,  lettos  Cortona  fuperbi 
Tarcontit  domm^  Cr  veteres  mijire  Gravifca. 
A  Cortona  Cortonenfrs eft.  Livius  lib.  xxi  i .  cap.  IV.  ubi montcs  CortonenfesTradmenm  law 

fubit. 

Ab  altero  lacus  Trafimeni  latere ,  juxtaTiberim,  Perufiatft.,  nuncPerugia,  Scipfa, 
ut  jam  in  Cortona  vidimus,  inter  capita  Etrurise  antiquse.  Teftimonio,  ibidempro- 
du<5to ,  addo  aliud  ejusdem  Livii  lib.  x.  cap.  xxxvn.  Tres  validijfima  urbes ,  EtrurU  capita, 
Voljinii,  Perufia^  Arretium  ,  pacem  petiere .  ExL.  Antoniibello  ,  quod  Perufwumvocz.- 
tur,  fama urbi adcrevit.  Vellejuslib.  11.  cap.LXXiv.  Antonim puifm  undique  vinbus 
Cefaris ,  Perufiam  fecontulerat.  -  -  -  C&far  Perufiam  expugnavit\  Antonium  inviola- 
tumdimijit.  in  Perufinos  magps  iramilitum ,  quamvoiuntatef&vitumducti.  Urbs  populofa : 
quod  ex  Livii  lib.x.cap.xxxi.luculenteadparet.  Fabius ,  inquit,  in  Etruriarebeiiante 
denuo  quatuor  millia  &  quingentos  Perufinorum  occidit :  cepit  ad  mille feptingentos  quadraginta. 

Ipfe  Lacus  Trafimenus  nunc  a  Perufia  vicina  nomen  habet :  Romanis  Punico  bello  fata- 
lis.  Polybius  lib.  1 1 1 .  cap.  lxxx  i  i .  ©^<r<p£v^v  >u'pjjv  fcripfit :  at  Strabo  lib.  v.  p.  i  fy. 
T&tTvpwy,  per  t,  ut  plerique  Latinorum.  At  uterque  falfus  in  penultima  eft  ,  quam 
Latini  poetee  attollunt.     Ovidius  lib.  v  i .  Faft.  verf.  y6f. 

-  -     -     -     Trafimenaque  litora  tefies. 
Et  Silius  Italicus  lib.  i  v.  verf.  740. 

-     -     -     (iagnis  Trajimenus  opacis. 
Et  Statius  lib.  1 .  Silvar.  carm.  1  v.  verf.  8<S. 

-  -     -     -     gdudet  Irajimenus ,  &  Alpes ,     , 
Cannenfesque  anim&. 

Sed  rurfus  in  auftrum  &  ad  lacum  Volfinienfem  defcendamus.  A  lacu  Tiberim  verfus  pri- 
mum  £uit  Trofulum ,  duobus  millibus  a  Monte  Fiafconi ,  ubiveftigia&nomenTroflb, 
ut  Holftenius  notavit,  fiiperfunt.  Ab  eo  capto  equitesm^/zolimRomanisadpellati. 
Feftus Pompejus :  TroJfuiiequitesdiBi9  quod  oppidumTufcorumTroffulum  Jine  opera  peditum 
ceperint.  Et  Plinius  lib.  xxx  1 1 1 .  cap.  1 1 .  Ceieresfub  Romulo  regibusque  [equites]  adpellati 
funt:  deindejlexumines:  pofieatrojfuii ,  quumoj>piduminTufciscitraVot[wiospaffuum  ix  M. 
iine  ullopeditum  adjumento  cepijfent  ejus  vocabuli. 

Vicinum  Troflulo  Ferenunum ,  cujus  ruinse  &  nomen  prope  Flafconemdicuntur  fuper- 
efle.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  memorat  in Etruriae  oppidis ,  &  Suetonius  Othone  cap.  1. 
.Majores  Othonis  orti  funt  oppido  Ferentino,  famtiia  vetere  &  honorata,  atque  ex  prinapibus 
EtrurU.  Et  Horatius  lib.  1.  epift.  xvn.  verf.  8.  Ferentinum  ire  jubebo  :  de  quo  dubitat 
quidem  vetus  interpres,  fitne  Tufciae  oppidum  ,  an  Hernicorum  5  plures  tamen  de 
Etrufco  interpretantur,  idque  ex  textu  probat  Cluverius.  Vitruvius  lib.  1 1.  cap.  vn. 
municipmm  Ferentis  dixit :  &  Frontinus  de  Tufcise  Coloniis :  Colonia  F  erentinenfts  lege 
Semprcnia  etf  adjignata.  Subjacent  Aqu<z  Pajferis  ,  in  Tabula  Itineraria  JGgnificat<E ., 
quarum  etiam  mentionem  Martialis  fecit  lib.  vi.  epigram.  xlii, 

Non  mollis  Sitwejfa,  fervidique 

Fiuttm  Pajferis. 
PropiorVolfinienfieftlacuimonsfeufaltusDW^,  &  eodemvocabulolacus,  Virgilius 
lib.vii.verf.  697. 

Et  Cimini  cum  monte  iacum  lucosque  Capenoi.- 
SXSilius  lib.  vui.  verf.  492». 

Sdv- 


Italia.  LIBER    II.    CAP.     IX.  459 

-  -  -  -  Sabatia  quique 
Stagna  tenent,  Ciminiquelacw. 

Inde  Ciminitts,  adje&ivum  ,  cum  montis,  faltus ,  filvas ,  'lacus  nominibns.  Livius 
lib.  IX.  cap.  xxxvi.  Silva  erat  Ciminia  magis  tum  invia  atque  horrenda,  quamnuptrfuere 
Germanicifaltus.  Et  poft  paullo :  adhorrebat  a  fide ,  quemquamexternumCiminiosfaltus 
intraturum.  Et  mox:  luce  -prima  juga  Ciminii  montis  tenebat.  Adde  Florumlib.i.cap. 
cap.  xvn.  &  Frontinum  lib.  i.  cap.  n.  ftrateg.  2.  Lacum  quoque  Strabo  lib.  v.p.  ifj, 
fofMvioiv  hlpvnv  vocat.  Ammianus  lib.  xvn.  cap.  xvi.  refert,  in  Ciminia Italiaparte Succinienfe 
oppidum  adprofundos  hiatus  demerfum  fubfedifle.  Forfan  ubi  lacus  efl ,  qui  in  locum 
fucceftit. 

Efl  etiam  inTabula  &  Antonini  itinerario  Forum  Cajfii,  quod<inhunctra£tum&ad 
Cimini  montis  radices  incidit.  Antonini  rationes  diftantiarum  has  funt  itinere  aLuca 
Romam  via  Clodia : 


Clufio 

Vuljinios 

M. 

P. 

XXX. 

ForumCajfii 

M. 

P. 

XXXVIII 

Sutrium 

M. 

P. 

XI. 

Bacann* 

M. 

P. 

XII. 

Romam 

M. 

P. 

XXI.  ! 

Veftigia  tradit  Holftenius  in  Cluver.  p.  64.  feq.  ad  Vetullam  &  Sutrium  exftare  ad  ipfam 
veterem  viam  Caffiam .  ^ 

Nec  procul  afuit  ab  his  montibus  Fanum  Vohumn&  ,  fitum  circa  Viterbium  ,  nifl 
ipfumillud,  quod  quibusdam  videtur ,  oppidumeft.  Livius  heic  concilia  Etrufcorum 
habita  rcfert.  Lib .  iv.  cap.  xxin.  Quum  du<&  civitates  legatis  circa  duodecimpopulos  mijfis 
impetrajfent ,  ut  ad  Voltumn&fanum  indiceretur  omni  Etruria  concilium.  Et  cap.  xxv.  Confi- 
liaad  movenda  bella  inVolfcorum  Aequorumque  conciliis ,  &  in  Etruria ad  FanumVoltumn& 
aghata.  Et  cap.  lxi.  Etrufcorum  concilium  ad  Fanum  Voltumn<zfrequenterhabitum.  In 
Tabula  additur  Vicus  Matrini  1 1 1 1  millibus  a  Foro  Caffii  in  ortum  folis. 

Ulterius  in  ortum  &  lacum  verfiis  Vadimonis ,  fuit  Caftellum  Amerinum ,  quod  eadem 
Peutingerorum  Tabula  xn  millibus  a  Faleriis  in  occafum  conftituitur.  In  hoc  agro 
circa  Caftellum  illud  Amerina  pradia  Calpurnii  Fabati ,  quse  progenero  Plinio  Caecilio 
infpicienda  mandavit  lib.  vi  1 1 . epift.  xx  5  Sc  inter  illaipfe  lacws Vadimonh  ,  natantibus 
infulis  admirandus  ,  eadem  epiftola  defcriptus.  Memorant  hunc  lacum  etiam  Poly- 
bius  lib.  11.  cap.  xx.princ.qui  o^jwovos,  correpta  penultima  vocat:  &  Livius  lib.ix. 
cap.  xxxix.  ad  Vadimonis  lacum  Etrufci ,  legefacrata  coaflo  exercitu ,  quumvir  virum  legis- 
fet ,  Jimul  animis  dimicarunt.  Et  Florus  lib.  1.  cap.  xni.  extr.  Omnes  reliquias  eorum 
[Gallorum  Senonum]  in  Etruria  ad  lacum  Vadimonis  Dolabe/la  delevit.  Natantium  in  eo 
infularum  meminere  &  Plinius  alter  lib.  1 1 .  cap.  xcv  j  &:  Seneca  Quasft.  Nat.  lib.  1 1 1 . 
cap.  xxv. 

Falerii  autem  oppidum ad Tiberim ,  cujus incolseaut populus ,  quos ager ille habuit , 
FaUfci  di&i  funt.   Male  igitur  Strabo  lib.  v.  pag.  1  f6.  aut  quorum  ille  fententiam  profert , ' 
Falerios  6c  Falifcos ,  utgentesj  ScSolinus,  cap.  de  Italia ,  Falifcam  &  Falerios ,  ut 
oppida,  diflinguunt.    Aliter  Livius ,  quii^/m#.f  oppidumnominat:  &  Falifcos  foipu- 

Mmm  z  lum. 


46o  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

]um.  De  oppido  lib.  v.  cap.  xxvn.  dicit  proditor  puerorum  obfidenti  Camillo ,  Faleriop 
fe  in  manus  Romanis  tradidifje.  Et  lib.  x.  cap.  XIV.  ab  Sutrio ,  &  Nepete ,  Cr  Falsriu.  Et  lib, 
xxi.  cap.  i .  poft  oppidorum  nomina^e  quibus  prodigia  nuntiabantur^  &  Faleriis  cdumfindi 
vifum.  Dionifius  Halicarn.  lib.i.p.  i<5.  QocKie/ov  ,  Ftlerium  vocavit.  De  gente  autem 
Livius  lib.  v.  cap.  xxvi.  donec  M.  Furim  Camillus  in  Falifcos  proficifceretur.  Et  lib.  x. 
cap.  xlv.  Falifcos  arma  Etrufcnjunxijfe.  Zonaras quoque  Tom.  1 1 .  p.  3 z.  optime  difHnxit. 
Ait  enim  ,  0  ^rtji  $#;u<ncss  ^AgjU©-  ,  bellum  adverfm  Falifcos:  £c  mox:  7toKio^vtz<; 
jtcAjv  «utwv  Igupv^v,  tyxhzqfcs  uvoixacjAiVKv  j  obfidentes  urbem  Ulorum permunitam ,  Falerios 
nomine.  Virgilius  lib.  v  1 1 .  verf.  60  f.  Falifcos  aquos  laudat ,  quod  ut  Servius  ait ,  ab  his 
fupplementa  xii  tabularum  legibus  acceflerint.  Eutropius  tamen  lib.  i.cap.  xviil. 
urbem  Falifcos  vocat,  &  Frontmus  de  coloniis  Tufciae ,  Colonia  inquit ,  Junonia,  qu< 
ad.pellatur  Falifcos. 

Supra  Falerios  efl  Fefcennia  Plinii ,    $«<ntiwov  Halicarnaflenfis  prasdicto  loco  ,    ubf 
nuptialia  carmina  inventa  Servius  refert  ,    inde  Fefcennina  dicta.     Virgilius  lib.  vii. 

Hi    FefcenninaA,  acies  aquosque  Falifcos* 
Hi  SoraElis  habent  arces. 
E  regione  confluentis  Naris  inTiberim,  nunc  oppidumOrt*  efi,    quod  ,   ut  nomen 
probabile  facit  ,    Hortanum  Plinii  fuit,    flvePaulIi  Langobardi  iv.  cap.vin.  Hortat 
qui  ibidem  6c  Polimartmm^  aliud  oppidum  memorat,quod  hodie  Bomazzo  ineodem  tra&u 
dicitur. 

Ut  reliqua  Etrurise  perfequamur,  ad  Martam  amnem  revertendum  eft,  quinomen, 
quod  in  Antonini  Itinerario  habet ,  nunc  quoque  retinet.  Hunc  inter  &  Minionem  in 
mediterraneis  Tarquinii  erant ,  vetus  oppidum ,  de  quo  Livius  lib.  1 .  cap.  xxxiv.  Lucumo 
vir  impiger  ac  divitiis potens ,  Romam  commigravit ,  cupidine  maxime ac  fpe magnihonoris , 
cujus  adipifcendi  Tarquiniis  [nam  tbi quoque peregrinafiirpe  driundus eratjfacultcusnonfuerat* 
Et  mox:  confdwm  migrandi  abTarqumns  cepit.  Etcap. xlv  1 1 .  oratione  Tullias ;  facejfe 
hinc  Tarquinios ,  aut  Corinthum.  Situm  Tarquiniorum  idem  oftendit  lib.  v.  cap.  xvi. 
Romanis  ultraQere  fuifle,  quia  A.  Pofiumius  &  L.  Julius  per  agrum  Caretem  obUquis 
tramitibus  egrejjl ,  Tarquinienjes ,  a  populationibus  Romani  agri  redeuntes  gravesque  prada , 
cpprejfers. "  A  Griecis  originem  Juftinus  xx.  cap.  1 .  tradit duxifle.  Poft  coloniaRomana 
facla.  Frontinus  de  Coloniis  :  ColoniaTarquinioslege  Sempronia  efl '■  adfignata.  Tabula 
PeutingerianaT^^^/Vcontracl:e,  auferendi  cafii  -3  Strabop.  ifz.  Tu^vvia  j  jrcAjj;  fed 
brevipoft  c/a  Tc^vvioov. 

Ad  mare  prope  Martae  oft.hGravifc<eftmt:  Vellejolib.  1.  cap.  xv.  &Tabuhe,  Gra- 
"vifca ,  fingulari  numero :  ceteris  plurale  eft .  Livius  lib.  xl  1 .  cap.  xv  1 .  nuntiatum ,.  Gra- 
vifcis  murumportamque  de  ccelo  tacla.     Virgilius  lib.  x.  verf.  1 84. 

Et  Pyrgi  veteres ,  intempefiaque  Gravifccz,. 
Et  Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf.  474. 

-  -  -  veteres  mifere  Gravifc<z* 
Colonia  fuit,  quod  praeter  Vellejum  dicto  loco,  etiam  Livius  figniflcavitlib.XL.cap. 
xxix.  Colonia  Gravifcce  eo  anno  dedu&aett  in agrum Etrufcum ,  del '  arquinienfibus quondam 
captum.  Incol&Gravifcanifmtenipt.  Grut.p.407.  num.  i.cur.  R.  p.  graviscanorum. 
Minio  amnis  poft  Gravifcas  exit.  Mela  turbat  locum ,  inter  Pyrgos  &  Caftrum  No* 
vum  deducens  lib.  11.  cap.  iv.  qui  inter  Gravifcas  &  Centumcellas  delabitur,  nuncil 
Mignone  di&us;  nift  aliud  fub  Miniwic  ktet3.  quiaMSS,  &  oliraediti  Amo  habent, 

etiam 


Italia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  IX.  461 

etiam  prave ,  & Rutilius  hoc  loco Invicafirum ,  verf  5.01.  vide  Holften.  p.  3  f.     Virgi- 
lius  lib.  x.  verf.  185 

Qui  Ccerete  domo ,  qui  funt  Minionis  in  arvis. 
EtRutilius  Numatianuslib.  1.  verf.  2,79. 

Paullifper  litm  ftfgimus  Mtntone  vadofum^ 
Sufpeclo  treptdant  hofiia  parva  folo. 

Inde  Gravifcarum  fafligia  rara  vtdemus  * 
Quas  premit  afiiv*,  fzpe  paludts  odor. 
Ab  aeris  enim gravitate  nomen eft  Gravifcarum.  Ad  fontes  Minionis  referunt Novem  Pa- 
gos ,  quos  Plinius  lib.  11.1.  cap.  v.  memoravit.  Lucas  Holftenius  pag.  ^j.Novem  illos 
Pagos  fuije  exiftimo  circa  fuperiorempartem  Minionis.  Inde  quas  re£to  tra£hi  via  Clodia  funt 
Romam  ufque ,  Tabula  revelat ,  &  laudatus  ita  interpretatur  Holftenius  :  Roma  Care- 
j*4  funt  m.  p.xv:  inde  ix  ad  Novas:  inde porro  xviBleram  tranfeundo  Sabaten  Cr  Forum 
Clodii ,  qm  Tabula  conjuniia  fuijfe  docet.  Nam  a  Novis  Sabaten  1 1 1  plm  minmfunt  m.p  ; 
Inde  II  funt  milliaria  Oriolum  Jive  Forum  Claudti.  Unde  porro  Bteramfuntm.p.ixvelx 
qu&  in  univer(um  XV l  m. p* conjlituunt ■  ,  quaTabulainter  Novas& Bleramponit ,  &  Cluve- 
rius  frufira  mutare  conatur,  non  perfpeBo  vero  fenfuTabula,  Unde certiffime iiquet  9  Forum 
Claudiiplane  eodem  loco  fuijfe ,  ubi  nunc  eft  Oriolo. 

Sic  intelligimus  Forum  Claudii  ubi  iuerit,  quod  inTabula  ForoClodo:  in  Itinerario 
Forum  Clodi  fcribitur :  plenius  a  Plinio  ProfeBura  Claudia  Foroclodii  vocatur.  Epifco- 
pum  olim  Fori  Clodii  fuifle,  ex  Optati  Milevitani  lib.  1.  fub  finem  conftat,  ubi  cum 
Italias  epifcopis  etiam  Donatianus  a  Foro  Clodii  nominatur.  Oppidum  Blera ,  Ptolemaei 
UKY,pji ,  corrupte Strabonis librov. fcriptum  Ukyi^xoi ,  quod  Cafaubono legendum  vide- 
tur  UkY)£p  ts,  i&j  $s^vT»vo»,  ^j  QetKiejov.  Ex  ea  Plinio  funt  Blerani  incolae  adpellati. 
Oppidum  Sabate  ad  lacum  cognominem  eft  incertius.  In  Tabula  fcribiuir&?^^ ,  dubi- 
um,  lacus  an  oppidum  intelligatur  :  creditur  tamen  oppidum.  Lacus  autem  eodem 
vocabulo  nominatur.  Pompejus  Feftus:  Sabatina  [tribus]  &  lacu  Sabate  dtBa.  Etin 
Etruriae  lacubus  Strabo  p.  157.  2#/3<xt<*  connumerat.  Silio  lib.  vi  1 1.  verf  49 1 . lacus 
iunt  Sabatia  fiagna  :  Coiumellae  lib.  vi  1 1.  cap.  xvi.  Sabatmus  lacus.  Proculi  verba, 
Lege  lx  1  x.  Dig.  de  Contrahenda  emtione ,  videntur  aliquid  vitii  traxifte.  Rutilta  Po/la, 
inquit ,  emit  lacum  Sabatenem  angularium.  Sufpecla  vox  angularium ,  vifa  ex  adjacentis 
oppidi  non  antiquifiimi ,  Anguillara ,  per  gloflam  aut  aliter  acceffifte.  Hodie  tago  di 
Bracciano  dicitur  ab  oppido,  quod  adjacet  ripae  auftrali.  Carejts  fupra  vidimus  ex  Ta- 
bula  ab  Holftenio  definitas..  - 

Hinc  in  feptemtrionem  funt  Sutrium  ,  Nepet  ,  SoraBe ,  &  alia.  Sutrium  cejebris 
urbs  ,  &  antiqua  colonia  Romanorum  ,  eisque  claufira  EtrurU  ,  ut  Livius  cenfet 
lib.  ix.  cap.  xxxii.  Nam  pott  feptem  annos  quamGallt  urbem  cepermt ,  SutriumdeduBa 
cotoniaett,  utPaterculuslib.  i.cap.xiv. numeravit.  Auxit  Auguftus ,  aquo  colonia 
julia  sutrin.  in  veteri  lspide  apud  Grut.  p.  302.  n.  1 . adpeilatur.  Pliniuslib.  rri. 
cap.  v.  c  olonia  Sutrina :  8c  incolse  Sutrini.  Livius  diclo  loco  :  Advenientibus  Romanis , 
Sutrini  benignms  commeatus  in  caftra  advexere.  Situm  Antoninus  Via  Clodia  ita  defini- 
vit: 

Foro  CaJJii  — —     — -     — — 

Sutrium  M.     P.     XI. 

Baccanat  M.     P-    xir. 

Rj?m#m  m.     p.    xxi. 

Mmm  1  Nepet 


4gj  GEOGRAPHIAE    ANTI  Qjj  A  E 

Nepet  Oppiduni  fuccedit  Romam  Verfus,  quod  ita  fcribendum  efie  Sigonius  ad  Livii 
VI.  cap.  ix.  contendit.  Ibi:  legati  ab Nepete  ac Sutrio auxilium ddverfus  Etrufcos petentes 
veniunt.  Hic  fextus  cafus :  primoPlin.ni.cap.  v.Herbanum,  Nepet,  Novempagi.  At- 
que  ita  Sigonius  in  Livii  lib.  vi.  cap.  ix.  extremo,  Nepet  exercitus  duttus ,  quartocafu: 
£c  lib.  xxvn.  cap.  ix.  Ea  [coionix^fuereArdea,  Nepet ,  SuFrium.  Utrobique  libri  vul- 
gati  Nepete.  Paterculus  lib.  i .  cap.  x  i  v.  Nepe  libris  optimis  habet.  Potffeptem  annos , 
inquit,  quam  Galli  urbem  ceperunt ,  Sutrium  deduBa  colonia  eft ,  O"  fofl  annum  Setina: 
novemque  inter)eBis  anms ,  Nepe.  Tabula  etiam  Nepe  :  at  Ptolemseus  Nmiroi.  Inde 
Nepejinus  derivatum ,  ut  ager  Nepefvnus ,  Livii  lib.  v.  cap.  xix :  &  veteri  infcriptione  apud 
Gruter.  p.  441.  n.7.  MUNicipiBus  nepesinis.  Sicenimcoloniafuit,  ut jure  munici- 
pii  etiam  uteretur.     Frontinus  autem ,  coloniarum  menfor ,  coloma  dixit  Nepenfis. 

Inde  in  feptemtrionem  ,  Tiberim  verfus  ell  mons  Soratte ,  in  Falifcorum  finibus» 
■Horatius  lib.  1.  oda  ix. 

Vides,   ut  altaftet  nive  candidum 

SoraBe. 
Ad  radices  montis  in  tumulo  oppidum  fuit ,  faltem  arx  eodem  vocabulo :  quo  Holftenius 
p  y 6.  refert  Virgilii  verba  lib.  v  1,1 .  Aen.  verfu  6p<5. 

Hi  Sorafiis  habent  arces ,  Flaviniaque  arva. 
Apollini  mons  facer  erat ,  cujus  fanum  ibi ,   Sc  fingularis  per  prunas  currendi  religio. 
Aeneid.  xi.verf  78/. 

-  -     -    fantti  cuflos  Sorailis  Aj>ollof 
Et  Silius  Italicuslib.  vi  1 1.  verf  493. 

-  -  qui  facrum  Phcebo  Soracte  frequentant. 

Modum  religionis  illius  idem  Virgilius  lib.  xi.  fcripiit  verf  787,  Sc  Silius  lib.v.verf. 
178.  Flavinamtem,  unde  i^ww^rc/*  modo  Virgilius  dixit ,  incerti  fitus  eft,  Idem 
Silius  lib.  viii.  verf  49 1 . 

Quique  tuos  Flavina  focos ,  Sabatia  quique 

Stagna  tenent^  Ciminique  lacum. 
Ad  orientale  latus  Sora&is  montis ,  ut  Holftenius  monftrat ,  Aqua  viva  fuit ,  olim 
epifcopale  oppidum,  inter  cujus  rudera&veftigiaaedificiorumfonsuberrimusfcaturire 
vifitur,  qui  vulgari  fermone  dicitur  lafontana  de  Aqua  viva.     Exftat  in  Tabula ,  &  Iti- 
nerario  Hierofolymitano  xxxi  1  millibus  pafTuum  ab  Roma. 

A  monte,  Romam  verfus,  locus  in  Tabula  &  Hierofolymitano  eft  AdVicefimum, 

qui  per  fe  ab  urbe  diftantiam  fignificat.     Magis  inde  in  auftrum  vergebat  potens  oiim  6c 

ditiffima  civitas  ,   plurali  nomine  Veji  adpellata  :    unde  affidui  &  anniverfarii  Ro- 

manis,  utFloruslib.  r.cap.xn.dixit,  hoftes veniebant.     Liviuslib.v.  cap.xix.     Vejos 

fataadpttebant:  &cap.xxn.  nmmatumeftVejoscaptos.     Tam  vicina  Romas urbs  fuit ,  ut 

xviii  milliaria abejfet ,  Eutropio  obfervante  lib.  1.  cap.  xvn.     Sednimiuseftnumerus 

Eutropii,  6c  in  Tabula  tantum  xn  colliguntur:  ac Dionyfius Halicarnaflenfis lib.  n. 

pag.  110".  dpQ)t$s  Ik*tov  f#ilxs ,  adcentumftadia-pfasmmus,  ideftxn  milhariis&iD 

paffibus  removet  ab  Roma.     OppidmiVejentesccVejentani:  utrumque  etiam  commune 

aliis  rebus  adjectum  nomen.     Cicero  lib.  1.  de  Divinat.  cap.  xliv.    /«  annalibus  habemust 

Vejenti  bello ,  quum  lacus  Aibanusprater  modum  crevijfet ,  Vejentem  quemdam  ad  nos  hominem 

nobilemfrofugife,  eumque  dixiffe ,  ex  fatis  qu<z  Vejentesfcripa  haberent^  Vejos  capinonpojfe ,  dum 

lacus  is  redundaret.  Livius  lib,  1 1 .  cap.  xlv  1 1 1 .  Vejens  hoflis.  Et  lib.  V.  cap.  XXV 1 1 .  Vejen- 

tium  exitus.  Et  Ovidius  Falt.  1 1 .  verf  ip  j\  Vejemibus  arvis,  Rurfus  Livius  lib.  v.  cap.  xx  1  ♦ 

in 


Itdia.  LIBER    II.    C  A  P.    II  463 

inVtjentana  arce.  Eutropius  lib.  1.  cap.  xv  u  1 .  Vejentani  rebellaverunt.  Et  Plinius  quoque 
lib.  iii.  cap.  v.  Vejentanos dixit  pro  Vejentibus.  Capta urbs fexennio ante Romam  a  Gallis 
captam ,  ut  Cicero  diclo  loco  adnotavit :  nec  vero  deleta ,  ut  confilia  agitaverint  Roma- 
ni,  urbe  fua  incenfa,  eo  migrandi,  quod.Camiflus  diffuafit  tefte  Liviolib.  v.  cap.  li. 
Stabat  etiam  poft  Punicum  bellum.  Idem  lib.  xxx  1 i .  cap.  1  x.  de  coelo  tatta  erat  viapubli-, 
ca  Vejis,  Et  colonia  aliquando  Vejos  deducta.  Libello  deColoniis,  quemFrontino 
tribuunt ,  forte  excerptum  ex  illius  libro :  Colonia  Vejus  [fic  fcriptum  efl]  priusquam  oppu- 
gnaretur  [al.  fuppleretur]  ager  ejus  militibus  ett  adfignatus  ex  lege  Julia.  Poft  ita  fenfirn  de- 
crevit,  ut  tandem  neveftigiumfupereflet}  ac  difficulter  locus  inventus  ac  monftratus  ab 
Holftenio  eft  adverfiis  Cluverium  p.  5*4.  in  colle  fcilicet  praerupto ,  oppofito  infulce  Far- 
nefise,  nunc  Ifola :  quod  cum  Dionyfio  HalicarnafTenfi  lib.  11.  pag.  116.  confentit, 
jc«t«j  ,  dicenti ,  i<p'  vvJ^asT  GwjtiKti  ^  t&j-$&y(&. 

Inter  Vejos  &;  Tiberim  in  ripa  fuit  Capena  oppidum ,  jn  ejusque  agro  Lucus  6t  Fanum 
Feronia.  Livius  lib.  V.  cap .  x.  Bellum  multiplexfuit  eodem  tempore ,  &  ad  Vejos ,  &  adCa- 
pnam ,  O*  ad  Falerios ,  &  in  Volfcis.  Et  lib,  XX 1 1 .  cap.  I  •  Prodigia  expluribusfimul  loas 
nuntiata :  Capena  duas  interdm  lunat  ortM ,  &  cetera.  Municipium  fuit ,  quod  ex  infcri- 
ptioiie  in  monte  Sora&e  apud  Gruter.  p.  466.  n.  6.  adparet , 

V.      M,      SELICI      CLE- 
MENTIS       SEVIRI 
MUNICIPIO       C  A- 
P  E  N  A  T. 

nam  Capenates oppidani  &  accolae.  Livius  lib.  v.  cap.  v  1 1 1 ,  AuBum  efi bellum  adventu  re~ 
pentino  Capenatium  O*  Falifcorum.  Hiduo  Etruriapopuliy  quiaproximtregioneerant ,  de- 
vittis  Vejis*  bello  quoque  Romanofe  proximos  fore  credebant.  Hinc  fitus  Capenas  conjicitur 
&  populi  Capenatium.  Et  cap.  xxiv.  Corneliis  Falifcum  bellum ,  Valerio  ac  Servilio  Capen^ 
forteevenit.  Etmox:  EacladesCapenatempopulumfubegit.  In  horum  agro  ,  ut  pradixi , 
Lucm  fuit  Fcronia ,  ejusdemque  divx  fanum.  Livius  lib.  xxv 1 1 .  cap.  1  v.  in  agro  Capenate 
ad  Lucum  Feronia :  ubi ,.  cap.  v.  ipfi  Romani  fupplicationem  indixerunt :  etfi  tcmplum 
Hannibal fpoliaverat ,  lib.xxvi.cap. xi.  Etlib.xxxni.cap.xxvi.  Aedcs  Feroni&in 
Capenate  de,  cdo  tacla  erat.  Virgilius  lib.  v  1 i .  verf.  697. 

Et  Cimini  cum  monte  lacum ,  lucosque  Capenos. 
Hinc  in  auftrum  recedunt  Saxa  Rubra ,  oppidulum  propinquum  Romas ,  feuponti  Mil- 
vio ,  in Flaminia via.  Cicero  Philipp.  1 1 .  cap.  xxx I .  Quum hora diei  decimafcre  ad  Saxa 
Rubra  venijfet ,  delituit  in  quadam  cauponula.  Livius  lib.  1 1 .  cap.  xl  i  x.  Ita  fufi  retro  ad 
SaxaRubray  pacem fupplices petunt .  EtTacitus  1 1  i.Hift.  cap.  lxxix.  AntoniusperFU- 
miniam  ad  Saxa  Rubra,  multo  jam  nottis ,  ferum  auxiliumvemt.  Aurelius  Victormajorin 
Maxentio:  tandem  urbe  in  Saxa  Rubra ,  milliafermenovem ,  agerrimeprogrcffm.  EtHiero- 
fblym.  Itinerario  ix  millibus  ab  Roma  locantur  Rubra^  iubaudi,  petra,  utMartialis 
lib.  iv.  epigram.  lx  1  v.  dixit 

Fiden<a  veteres ,  brevesque  Rubrai. 
Prope'aberat  Cremera  amnis,  funeftus  Fabiorum  clade.     Livius  lib.  ii.cap.XLix.  ad 
Cremeramflumen  perveniunt.     Is  opportunw  vifuflocuscommuniendoprafidio.     Floruslib.  I. 
cap.xn.  cczfi '  apudCremeramtrecenti.  EtOvidiuslib.  ii.Faftor.verf.20_f. 
lajfii  Cremeram  ce£ere  rapacem. 


464  GEOGRAPHIAE    ANTIQJQAE 

Caftellum  ad  flumen  Fabii  condiderunt ,  cujus  praeiidio  &  amne  fe  tutarentur ;  id  quod 
Dionyfius  Halicarnaflenfis  to  a>  K^i^»  <$§«'g/ov ,  cajie/ium  Cremer<&  impojitum  nominat : 
quod  Etrufci  expugnarunt.  Livius  di&o  loco :  Vejentes,  excitoexEtrurtaexercitu,  pr<e- 
fidium  Cremer*  oppugnant.  Infra  hoc  flumen  erat  locus  Adfextum  di&us ,  puta ,  milliari- 
umabRoma,  e  regione  urbis ,  notatus  in  Tabula  Peutingeriana :  fupraamnem,  vel 
prope  fontes  ejus ,  Baccana  ,  quae  itinere  Antonini  per  viam  Clodiam  hac  ponuntur 
diftantia : 

Foro  Cajfii  —*—     — — u 

Sutrium  M.     p.     xi. 

BaccanM  M.     p.     xn. 

Romam  M.     P.     xxi, 

In  confinio  Caeretanovum  &  Vejentiumfuitoppidum^to^,  a  regibus  olim  evevfum , 
utLiviusteftaturlib.  iv.extremo. 

Haec  de  mediterraneis  in  hac  Etruriae  parte  tertia  ufque  ad  Romam  perdu&a :  fuperfunt 
maritima ,  aut  mari  vicina  a  Minione  fluvio  ufque  ad  Tiberim  ejusque  oftia.  Inter  Mini- 
onem  St  Centumcellas  in  Maritimo  itinerariofunt  ^/^,  ita,  quod  Holftenius  obferva- 
vit ,  nominatae ,  quia  ifthic  totum  litus  alga  oppletum  femper  confpicitur.  Inde  111  mil- 
libus  a  mari  funt  Aqu<z  Tauri ,  calidae ,  a  tauro  ,  ut  ajunt ,  inventae  &  nomen  adeptae. 
Tabula,  ut  alias  thermas,  infigni  monimento  ornavit ,  cujus  reftare  dicuntur  ftruclura- 
rum  nonnullae  reliquiae.  Ab  his  funt  Plinii  lib .  1 1 1 .  cap.  v.  Aquenfes  cognomine  Taurini. 
Rutilius  Itinerario  a  verfii  249.  defcripfit  mirifice : 

Nojfe  juvat  Tauri  dittcu  de  nomine  thermtu^ 
Nec  mora  diffciiis  miliibus  ire  tribrn. 
Non  illic  gufiu  latices  vitiantur  amaro 

Lymphaque  fumifico  fulfure  tintla  calet. 
Furws  odor  mollitque  fapor  dubitare  lavantem  - 

Cogit ,   qua  melins  parte  petantur  aqua. 
Credere  Ji  dignum  fam<z ,  fragrantia  taurus 
Invefligato  fonte  lavacra  dedit. 
Tribus  millibus  ab  Algis  CentumcelU  in  litore  funt ,  villa  Trajani ,  cum  egregio  portu , 
quem  mirandis  operibus  idem  princeps  elaboravit.     Plinius  lib.  v  1 .  epift.  xxx  1 .     Evoca- 
tus  in  confilium  a  C&fare  nofiro  ad  Centum  Cellat  {hoc  loco  nomen)  longe  maximam  cepi  volupta- 
tem.     Et  fectione  x v  ejusdem  epiftolae  :  Villapulcherrima  cingitur  viridiffmis  agris :  immi- 
net  litori ,  cujus  injinu  quam  maximus portus ,   velut  amphitheatrum.     Hujusfwijirum  brachi- 
umfirmiffimo  opere  munitum  e(i :  dextrum  elaboratur.  Jn  oraportus  infula  adfurgit ,  Sc  reliqua. 
Infula  autem  facticia,  ingentibus  faxis  eonftrucla ,  utillatumventomareobjacens  frangat. 
Et  extrema  epiftola :  Habebit  hicportus  etiam  nomen  auttoris  :  quod  aliquamdiu  ita  fuit ,  &: 
a  Ptolemaeo  Tg^tevoV  A/f*j$v,  Trajanus  Portus  vocitatur :  pofteriores  autem  Centuirrcella- 
rum  nomen  reduxerunt ,  ut  ex  Itinerario  maritimo  conftat ,  8c  illoRutilii  verf.  237. 

Ad  CentumcelltU  forti  defieximus  aujiro , 
qui  ibidem  portum  non  minus  induftrie ,  quam  Plinius ,  defcripfit : 
Adolibus  aquoreum  concluditur  amphitheatrum , 

Angufiosque  aditus  infula  faBa  tegit. 
Attollit  geminwi  turres^  bifdoque  meam 

Faucibus  arilatis  pandit  utrumque  lattis-. 

Vel 


ltalia.  LIBER    II.     C  A  P.  IX.  4^ 

Vel  locus  antea  oppidulum  habuit,  vel  villa  Trajaniinoppidumexcrevit,.  quodhod.e 
Civita  Vecchia  adpellatur ,  infigni  adhuc  portu  pneditum.  Procopius  certe  lib.  1 1 .  Goth. 
Cap.  V 1 1 .  vocat  ttlhit  ifhB-etKaoslav ,  Aoys  noTHS  oi%Uv  ,  KivrvpKtl&txA  oiopet ,  urbemmariti- 
mam  memorabilem ,  CentumcelU*  nomine.  De  Tabula ,  &  gemino  itinere  Antonini  per 
oram ,  ubi  itidem  CentumcelU  adpellantur ,  fupervacaneum  erit  addere. 

In  eadem  Tabula  fubfequitur  in  litore  Cafirum  novum;  quod  etiamLiviilib.xxxvi. 
cap.  iii.  qui  in  coloniis  numerat  5  &  Melae  11.  cap.  iv.  &  Antonini  eft :  St  poftea ,  Ccd  re- 
duclse  a  mari ,  Aqua  Apollinares ,  quas  Cluverius  cum  Caeretanis  confundit ,  improbante 
Holftenio  pag.  3^.  nam  longius  abfunt  aCsere,  ut  ex  itinere  ab  urbe  Cofam ,  adparet. 
Jnde  in  Tabula  eft  Punicum  vel  caftrum  vel  oppidum  in  litore ,  viinmillibus,  atverius 
1 1 1  millibus  pafluum  fecundum  Itinerarium  maritimum  a  Caftro  novo  :  8c  ultra ,  poft  vi 
milliapafluum,  Pyrgi>  pluribusmemorati.  MeladidolocopoftillaqusecitraTiberim 
iunt :  ultra ,  Pvrgi ,  Mtnio ,  Cafirum  novum.  Plinius  in  Italiar  defcriptione :  Gravifct } 
Caffrum  novum ,  Pyrgi.     Virgilius  lib,  x.  verf  1 84. 

Et  Pyrgi  veteres ,  intempefiaque  Gravifca, 
Et  Rutilius  lib.  1 .  verf  223. 

Alfta  prdegitur  tellus :  Pyrgique  recedunt , 

Nunc  vilU  grandes ,  oppida  parva  prius. 
Martialis  lib.  xn.  epigram.  n.  Utoreos  Pyrgos  dixit.  Coloniam  fuifle,  ex  Livii  lib, 
xxxv  1 .  cap.  iii.  prqbatur.  Liviumprttorem ,  inquit ,  contentio  orta  cum  eolonis  maritimis 
pallifper  tenuit.  -  -  -  Oftia ,  C?"  Fregena  ,  &  Cafirum  novum ,  Cr  Pjrgi ,  &  Antium, 
&  Tarracina  &  Minturna  £r  Sinueffa  fuerunt  ,  qm  cumpratore  de  vacmone  certaverunt. 
Nunc  ibi  oppidum  S.  Severa. 

Inter  Pyrgos  &  Alfium  Tabula  x ,  Antoninusxvi  milliahabetpafluum,  interjeclo 
loco  Ad  Turres.  Adeo  incerti  funt  itinerariorum  numeri.  Interfluit  etiam  C&retanut 
amnify  quem  Plinius  memorat,  ab  oppido  C<ere,  quod  intus  eft,  decurrens  in  mare. 
PJinius:  Gravifca»  Cafirumnovum,  Pyrgi.  Czretanus  amnk  ,  O"  ipfum i  Care  intus ,  m. 
paff,  quaiuor ,  AgyllaaPel^gisconditoribusdiBum.  Alfium,  Fregenz.  Fluminis  quoque 
Virgilius  mentionem  facit ,  verum  etiam  fine  proprio  nomine  ,  ab  urbe  ,  quam 
pf sefluit ,  denominati ,  Aeneid.  v  1 1 1 .  verf.  f  97. 

Efi  ingens  gelidum  lucus  prope  Carttis  amnem. 
Eft  quidem  C&re  alias  «xAjtov  nomen  ,    ut  Livius  dixit  lib.  1 .  cap.  u.  ad  Mezjntium 
Etrufcorum  regsm  confugiunt ,  quiCare,  opulento  tum  oppido,  imperitans  ,  haud gravatim 
focia  arma  Rutulis  junxtt.     Et  lib.  IX.  cap.xxxvi.  Care edacatus  apud  hofpites.     Vetus  ur- 
bis  nomen  Agylla  fuiffe  ,  tradunt  etiam  Dionyfius,  Strabo,  Stephanus:  atque  ideo 
Virgilius  Casre  Agyllinam  urbem  lib.  vi  1 .  verf  6fz.  dixit. 
Ducit  Agyilma  nequidquam  ex  urbe  fequutos 
Mille  viros. 
Etlib.VIH.verf.478. 

Haud  procul  hinc  faxo  colitur  fundata  vetufio 
Vrbis  Agjllina,  fedes>  &  cetera. 
Oppidani  Carites,  correpta  media:  &  Caretes  >  media  porre&a.  Livius  lib.  vi  1.  cap. 
xix.  prada  partem  in  Caritum  fines  aveEiam:  &  cap.  xx.  Carites  belli  terror  inceffit.  Et 
Gruteri  infcript.  p.  214.  municip.  caeritum.  nam  municipium  fuit ,  quod  etiam 
alio  lapide  p.  ^Sy.n.y.MUNic.  caer.  legitur.  Altera  forma  in  illo  Virgilii  eft  lib. 
x.verfiS^. 

N  n  n  Qw> 


46tf  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJCJ  A  E 

Oui  Carete  domo ,  qui  funt  Minionis  in  arvis. 
Eft  &  tertia  forma  Caretanus.     Rutilius  verf  2.2  j\ 
Jam  Caretanos  demonflrat  navita  fines , 
Aevo  depofuit  nomen  Agylla  vetus. 
Olim  magna  6c  clara  urbs  Casre ,  Strabonis  aetate  J^vjj  *»£«  povov ,  folum  vefligiafervat. 
Prope  urbem  funt  Aqu&  Caretana  ,    t«  jrM<rlov  S-iepd  >    «  »«*£?«  Kcu^Tavt»  ,  ut  Strabo 
dicit  p.  i  ^ 2.  quo  Romani  9-g^jr«V  %tf£/<v  >  valetudinis  cauffa ,  frequentius  itabant.    Nunc 
Cjsre  dittum  Cervetere  caftrum ,  live  ut  pronuntiant ,  Cervetr. 

Profequenti  litus  illud  Romam  verfus ,  occurrit  proxime  Alfium ,  xvm  millibus  a 
Portu  Augufti,  ut  ex  itinere  Antonini  liquet ,  quodfpatiumadoftiafere^rflwflumi- 
nis,  quod  ex  Sabatino  lacu  delabitur,  deducit.     Confirmat  lapis  ibidem  repertus ,  in 
quo  eft  decur.  colon.  alsiensis.     Id  enim  gentiie  cc  pofleflivum  eft.    Cicero  lib. 
ix.  epift.  vi.  quum  ille  [Csefar]  fcripfijfet ,  fe  in  Alfienfe  venturum.     Et  pro  Milone  cap.  xx. 
fciebat  Pompcptm  in  Alfienfi  effe.     Ipfum  oppidum  Alfium  pneter  Plinium ,  quemfiipra 
produximus,  memoratur  Vellejo,  qui  lib.  i.cap.xiv.refert,  circafinemJPunicibelli 
Aefulum  <cr  Alfium  colonis  occupata,    At  Silius  originem  ad  Trojana  tempora  &  ad  Ale- 
fum ,  Agamemnonis  amicum ,  refert  lib.  v 1 1 1 .  verf.  47 y. 
Nec  non  Argolico  dileclum  litus  Alefo  , 
Alflum  ,  &  obfejft  campo  fqualente  Fregena. 
Sic  enim  legendum ,  non  Fregellae ,  ut  editum.     Strabo&Ptolemaeus  >;AA<nev:  regio? 
Alftatellus ,  Rutilio,  ut  paullo  ante  vidimus. 

Pofl  Alfium^andem  fequitur  oppidum  Fregena  apud  Plinium  &  Antoninum  medio 
inter  Alfium  <k  Portum  Romanum  loco,  utrimque  ix  M.p.uti  initinere  eft  abRoma 
Centumcellas.  Livius  quoque  lib.  xxxvi .  cap.  1 1 1 .  in  maritimis  coloniis  Fregena*  nume- 
ravit,  cujus  verba  in  Pyrgis  paullo  ante  funt  producta.  Strabo  lib.  v.  pag.  iy6.  Uugyoi 
^"AAmov  >(fij  Qgtywlety  quod  mediam  inFr^m^producliamarguit.  Et  Silii  modo  pro- 
latus  vcrfus  huc  referendus  eft,  in  eoque  Fregena ,  non  FregelU  ,  legendum  ,  quia/zYaj 
defcribit  ab  Alefo  five  Halefo  amatum,  in  quo  Alfium  eft:  Fregelbe  vero  longe  hinc 
remotse  funt,  nec  in  litore  pofita;,  fedinmediterraneisLatiiadje&i.  Cluverius  etiam 
Plinii  epitomam  xix.  correxit  Fregena  fubftituens,  ubi  FregelU  lectum  vulgo  eft.  Fre- 
gellas  enim  coloniam  deduclam  jam  tum  fupra  lib.  vin.  cap.  xxii.  Livius  memora- 
verat. 

Intus  fupra  Fregenas  inTabukeft  Bebiana^  puta ,  villa:  Sc  propius  urbem  Loriumt 
quod  etiam  Antomnus  itinere  ab  Roma  per  Tufciam  Arelatum  uf  que  habet ,  x  1 1  milii- 
bus  ab  urbe  remotum.  quam  diftantiam  Eutropius  lib.  vi  1 1 .  cap.  iv.  firmat ,  de Anto- 
nino  Pio  dicens,  Obiit  apud  Lorium,  villam  fuam-t  milliario  ab  urbexn.  qucdplenius 
metaphraftes  exfcripfit,  t?  Pw^tj?  Trcppw  SvoY.difevM  o-yueiM,  duodecimmilliariisab  Roma. 
De  eodem  Capitolinus  czp.xu.fpiritum reddidit  apud  Lorium.  Scribitur  etiam  Laurium^ 
Ibidem  cap.  1.  NatusinvillaLanuvina:  educatus  Lauri  in  Aurelia.  ad  hanc  viam  enim 
pertinet.  Sed  dubitatur  de  fcriptura ,  quia  &  heic  in  Palat.  codice  Lori  eft ,  quod  etiam 
Salmafio  adprobatur.  Eufebius  quoque ,  feu  potius  Hieronymus  in  chronico ,  etiam  de 
Antonini  morte  Lorium  dixit.  Vi£toris  epitoma  in  eodem  principe  plurali  forma :  apud 
Lorios ,  viiiapropria,  millibus paffmm  duodecimab  urbe ,  febriconfumtused. 

Tandem  etiam  de  M&fiafilva,  abAncorege  Vejentibusademta,  aliquid  addendum 
cft.  Livius de  ea lib.  1 .  cap. xxxm.  Nec  urbs  tantum hoc rege  crevit ,  Jed etiam agerfinescjue  i 
ftlvaMafmVeUntibus  ademtat  ufque  admareimperiumfrolatum.    Plinius  quoqueejusdem 

memi-* 


Itdia.  LIBER    II.     C  A  P.     IX.  4<J7 

meminit  lib.  vill.  cap.  lviii.  In  Mdia  filya ,  inquitj  Italia,  nonnifimpaytereperiuniurhi 
gfires.  Cluverius  cum  aliis  ponit  in  mediterraneis  ab  Bacanum  caftellum  &  Cremeram 
amnem:  atHolftenius,  vir  peritiflimus  locorum ,  cenfet  pag.  ftf.fuifTehauddubiepro- 
pius  mare  &  oftiaTiberis  circa  Maccarefe.  Hxc  deEtruria,  quanta  cognofci  potue- 
runt.  Sunt  pauca  oppida ,  ut  Cortuofa  <k  Contenebra  apud  Livium  lib.  vi.  cap.  iv.  de  quo- 
rum  litu  nihil  conftat ,  ideoque  nqn  praetermitti  non  potuerunt. 

U      M      B      R      I      A. 

umbria.  Etruriae  ab  ortu  folftitiali  opponitur,  comprehenfa  Supero  mari&Rubico- 
ne ,  Tiberi ,  Nare  ,  Aefi  fluminibus ,  per  Apenninum  in  duas  partes  divifa.  Gracis 
0\x$i/,%yi  eft,  quafiab  o^p^,  imber,  hoc  eft  ab  inundatione.  Plinius  lib.  m.cap. 
XIV.  Umbrorumgens  antiqmffimaltdia  extdimatur ,  ut  quofOMBRios  aGracisputent  diffos, 
quod  tnundatione  terrarum  imbnbus  fuperfuijfent.  Alii ,  quod  Solinus  Cap.  de  Italia  ex 
Boccho  refert .  Gallorum  veterem  propaginem  Umbros  efie  tradiderunt ,  quod  de  priori- 
bus  difficulter  probaverit  :  de  Senonibus  autem  ,  qui  poftremi  in  Italiam  venerunt , 
conciliatur  ita,  ut  maritimamUmbriam,  quse  inter  mare  &  Apenninumeft,  a  Gallis 
concedas  occupatam  fuiffe,  eosqueUmbris  permiftos  poftea  habitafle,  nec  vero,pro- 
vincise  Gallise  ab  Romanis  attributos  efle :  id  quod  fupra  de  Gallia  Cisalpina  eft  pluribus 
demonftratum.  Sed  quoquo  modo  Graecorum  derivatio  vocis  ,  vel  adlufio  fe  habet  5 
Latini  vocali  quinta  fcrrpferunt ,  quod  Stephani  quoque  breviator  agnofcit ,  qui  poft- 
quam  o^eJ^  &"oJu^«  Grsece  dixiflet  adpellari  3  addit,  Ktyavnw  Ov^fyoi  «$>$  Toft 
iToihmoT?  evyygy&^vffi s  dicuntur  ab  ItalisfcriptoribmUmbri:  Propertius  lib.  i.extremode 
patria  fua: 

Proxima  fuppofito  contingens  Umbria  campo 
Jide  genmt  terris  fertilis  uberibm. 
Cultores"C7w£rj';  finguii,  Umber.     Catulluscarm.xxxviu. 

Si  urbanus  ejfes ,  aut  Sabinus ,  aut  liburs , 

Aut  porcus  Umber ,  aut  obefus  Etrufcus, 
Et  Praeneftino  marmore ,  ut  Gruterus  refert  p.  72.  n.  f. 

QJJOS  UMBER  SULCARE  SOLET,  QUOS  TUSCUS  ARATOR, 
Maritima  Umbria,  faltem  magna  iilius  pars ,  quod  a  Gallis  Senonibus  habitata  fuerat , 
quamlibet  poftea  inter  cives  diftributa ,  a  priftina  conditione  AgerGallicus ,  fiveGalli- 
canus  haud  defiit  vocitari ,  ut  fupra pag.  64)".  demonftravimus.  Adiatis ibi  teftimoniis 
aliquot  nova  adjunxifle  liceat.  Cicero  pro  Sextio  cap.  1  v.  non  obfcure  Pifauri ,  cr  in aliis 
agri  Gallicijjartibusinillaconjuratione  verjkus.  Livius  lib.  xxxix.  cap.  xli  v.  coloniadu^ 
Potentia  in  Picenum ;  Pifaurum  in  Gallicum  agrum ,  deductd  funt.  Et  Plinius  lib.  1 1 1 . 
cap.  xiv.  'Jungitur  hisfexta  regio ,  Umbriam  complexa  agrumque  Gallicum  circa  Ariminum. 

Strabo  lib.  v.  pag.  1  yj.  de  Umbris  ait ,  Ssro  Vaxivvw  oi^m/mvoi  ,  inde  a  Ravenna  incipiunt 
colere:  nos  vero  a  fupra  conftituto  termino ,  Rubicone  fluvio  incipiemus.  Nihilominus 
in  mediterraneis  pars  illa,  qua  circa  Sapem  fuit  fluvium ,  indcTribusadpdhtaSapinia, 
Umbrise  etiam  a  Livio  adjudicatur  lib.  xxxi.  cap.  1 1.  C.  Afpium,  inquit,  prffictv.m 
focium ,  hac  tumnltuaria  manuver  Umbriam ,  quam  Sappiniam  vocant ,  agrum  Bojorum  mvade* 
rejuftt. 

Poft  Rubiconem  eft  Ariminus  amnis  ,   6c  ad   oftium   ejus  oppidum  Arimimm, 

Nnn  z  Pom- 


46S  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Pompeius  Feftus :  Ariminum  a  nomine  fluminis  propinqui  efi  dictum.     Plmius  lib.  liil 
cap.  xv.  Ariminum  coloma  cum  amnibus  Arimino  cr  Aprufa.     Amnis  Aprufa  ab  altera  par- 
te  oppidum  praslabitur  ,   quod  noinen  corrupte  in  Rimino  confervat.     Memoratum  a 
pluribus.     Cicero  lib.  xvi.  epift.  xu.  quumC*far  Ariminum^  Pifaurum  Anconam occu- 
pavijfct.     Ipfe  Caefar  Civ.  i. cap.vui.de fe:  Cognttamtlitumvoluntatei  Ariminumcum 
c# legionepfoficifcitur.     De  accentu  Lucanus  nos  edocet  lib.  i .  verf,  231. 
Vicmumque  minax  invadit  Ariminum ,  ut  ignes 
Solis  lucifero  fugiebant  afira  reliclo 
Inter  Ariminum  6c  Pilaurum  medio  tracT:u  Crufumium  flumeneft.     Plinius  dicl:o  loco  9 
Jn  ora  fiuvms  Crufiumium ,  Et  Lucanus  lib.  1 1 .  verf.  405*. 
-  -  -  -  veloxque  Metaurus , 
Cruflumiumque  rapax ,  Crjuncto  Sapis  Ifanro. 
Oppidum  Pifaurum ,  nunc  Pefaro ,  dictis  locis  Cicero  memoravit  :    &  Ccefar  Civ.  1. 
cap.  x  1 .  Ptfaurum ,   Fanum ,  Anconam fingulis  cohortibus  occupat.     Colonia  fuit ,  ut  paullo 
ante  ex  Livii  xxxix.  cap.  xliv.  perceptum  eft,  qui  etiam  annum  dedu&ionis  notavit : 
etiam  Vellejus  lib.  1 .  cap.  xv.  Cn.  Manlio  Volfone  &  Fulvio  Nobiliore  coss.  Bononia  deducta 
colonia,  abhinc  annosferme  ccxvii  :  &  poftquadriennium,  PifaurumC^  Potentia.     Et 
Gruteri  Thefauro  p.  433.  n.   1.   patrono    coloniarum    pisaur.    ev 
fanest.     Exit  juxta  eam  ejusdem  vocabuli  flumen.     Plinius  lib.  in.cap.  xiv. 
Pifaurum  cum  amne.     Vibius  Sequefter  :  Pifaurus ,  qtti  &  Jfaurus ,  ut  Lucanus ,  a  quo 
civitas  Pifaurum,  de  qua  Catullus  [carm.  lxxxi]  monbundafede  Pifauri :.  decurrit  in  Ha- 
driaticum.     Lucani  veriiim  modo  vidimus. 

Quodproxime  in  ora  memorabile  fit ,  FanumFortunatft.  Sic  plene  nominat  Plinius 
cap.  xiv.  colonid  , .  Fanum  Fortunx.^  Pifaurum  cumamne.  Et  Tacitus  Hift.  m.cap.  l. 
Fxercitus  ducesque  ad  Fanum  Fortun^  iter  Jiftunt.  Ac  Strabo  lib.  v.  pag.  ifj.  ra  ispov  <£ 
Tv%W.  Aliquando  fimpliciter  Fanum  dicitur  :  item  colonia  Faneftris.  Cadar  dicto  cap. 
XI.  Pifaurum ,  Fanum,  Anconam.  Sidonius  lib.  1.  epift.v.  Hinc  Arimmum  Fanumque 
perveni.  Et  Vitruvius  lib.  v.  cap.  1.  colonia  Julia  Fanefiris.  Et  infcriptio  inGruteri 
Thef.  p.  416.  n. 8.    col.    jul.   fanestris.    Et  pag/ 47^ .  n.  7.   oriundus 

COLONIA   JULIA    FANO    F  O  R  T  U  N  A  E. 

Ex  modico  intervallo  Metaurus  fluvius ,  ab  Apennino  per  Umbriam  delapfus  ,  in 
mare  fe  eftundit.Plinius :  in  orafiumen  Aefis-.SenogalUa,  Metaurus  fluvius. .Livius  lib.  xxvi  1. 
cap.  X  LV 1 1  #  alter  per  vada  nota  Metaurum flumen  tranav  ;>.  Et  Silius  lib .  v  1 1 1 .  verf.  4^0 . 

Vortice  contorquens  undat  per  faxa  Metauru*. 
Horatius  quoque  lib.  iv.oda  iv.de  Nerone,  Asdrubalis  victore : 
Quid  debeM  ,  0  Roma ,  Neronibm , 
Tefiis  Metaurum  flumen ,  &  Asdrubal 
Devttiu^» 
Proximum  flumen  memorabile ,  Sena  eft ,  five  Senna  iTrevSsmw?.  Silius  lib.  vni.  verf  ^ff, 
poft  alia  fluviorum  nomina , 

Et  Clanis ,  O"  Rubie» ,  &  Senonum  de  ntmine  Sena : 
Sie  enim  legendum  ,  quia  de  fluminibus  agitur ,  non  de  oppidis  5  minus  de  Senis ,  Etru- 
riae  civitate  &  colonia.     Lucanus  lib.  1 1 .  verf.  406. 

Crudumiumque  rapax  CT  juntlus  Sapu  Jfauro  , 
Sennaque ,  c^  HadriacaA  qui  verberat  Aufidm  undas. 
Cluverio  eft  i§ ,  qui  nunc  Cefano  dicitur  3  1  v  millibus  ante  Senogalliatn.    nam  rianc  qi*i 

adluis. 


Italia.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.     IX.  469 

adluit  in  Tabula  itineraria  vOcatur  Miftts ,  nunc  Nigola  vulgo ,  etiam  non  nullis  Mifa. 

Senogallia  ad  Mifum  efl ,  cujusvelnomenoriginemprodit.  Pliniusdicto  loco:  inorat 
fiumenAefis:  Senoga/iia,  Metaurus  fiuvius.  Et  Strabo  p.  1  fj.  tqv  o  yh.  Afiri?  jt*£T«fi)  kyntS- 
v(^  ^j  Sjjvoj/^i'^  ,  Aefis  efi  inter  Anconam  &  Senogalliamfiuvius.  Dicitur  etiam  fimpli- 
citer  Sena.  Liviuslib.xxvii.cap.XLVi.  Ad  Senam  cafiraalterius  confdis  [_Livii  Salina- 
toris]  erant:  <£r  quingentos  indefcrmepaffus  Asdrubalaberat.  EtEutropiuslib.m.cap.x. 
Asdrubal  apud  Senam ,  Piceni  civitatem  >  in  infidias  compofitai  incidit.  Additur  irt  Tabula 
veteri  feparatim  Galli ,  breviatum  cognomen ,  quod  piene  eft  Sena  Galiica.  Gentile  Se- 
nenfis.  Cicero  in  Bruto  cap.  xv 1 1 1 .  quos  [ludos]  Salinator  Senenfi froelio  vovcrat.  Et  Li- 
vius  di6lo  libro  xxvi  1.  cap.  xxxvi  1 1 .  colonos  marit imos  enumsrat ,  qui  vacationem  dice- 
bantur  habere ,  cujus  caufla  hi  populi  ad  fenatum  venerint  :  Ofiienfis ,  Al/ienfis ,  Antiat , 
Anxuras,  Minturnenjis ,  Sinucffanus ,  &"  ab  fufero  mariSenenfis.  E  quibus  iimul  elucet , 
coloniam  fliifle,  quia  colonis  maritimis  adnumeratur.  Frontinus  de  Coloniis  iibro ,  aut 
quisquisaucl:orefT.velexcerptQr,  etiam  Senogallienfis  ager  dixit. 

Aejis,  A?<w,  fluvius  qui  Umbriam  a  Piceno  fejungit ,  fatis  jam  ex  Piinio  &  Strabone 
in  Senogallia,  etiam  antea,  delineatus  fuit.  Siliuslib.viii.verf.444.itanominisorigi- 
nemexfama,  utait,  vetufta  revelavit : 

Ante  [ut  fama  docei)  tellus  poffeffa  Pelcugis  , 
Queis  Aejis  regnator  erat :  fiuvioque  relmquit 

Nomen ,  &  a  fe  fe  populos  tum  dixit  Afifos.  , 

Hsec  de  Umbria  in  ora  maris :  iequuntur  ejusdem  mediterranea ,  in  quibus  enarrandis  rur- 
fusaboccafuinortum,  ut  folemne  eft  geographis  ,  progrediemur.  Prima  ergo  urbs  effc 
Sarfina,  quae nomen fervat ,  in finiffra Sapvs ripa ,  Plauti,  comicrpoetse,  patna,dequo 
Hieronymus  chron.  ad  olympiadem  cxlv.  Plantus  ex Umbria  Sarjinai  R  oma moritur.  Stra- 
bonis  lib.  v.  p.  15-7.  efl  2«g<r*v«,  &  fic  Latinis  quoque  per  r  litteram  fcriptum  legitur. 
Silius  lib.  viii.  verf  462, . 

-    '  -     -     his  Sar/ina  dives  Laflis. 
Et  Martialis  lib.  ix.  epigrammate  l i x. 

Sic  montana  tuos  femper  colat  Umbria  fontes , 
Nec  tua  Bajanai  Sarjina  malit  aquas. 
Incoke  quoque  Plinio  Sarfinates  di&o  loco :  Polybiolib.  n.cap.  xxiv.  2*$  oW  roi ,  feu 
potius  X#£oWt«<  ,  ut  mos  efl  Graecis  gentilia  formare.  Etiam  Grut.  Infcr.  p.  1095". 
num.  2.  curatori  sarsinatium.  Aliis  tamen  lapidibus  per  s  s  videmus  fcriptum. 
Grut.  p.  522. n. 4.  munic  sassi.  &  pag.  5*22.  n.  8.  natus  sassina.  Et Reinef.  clafl; 
v  1 1 .  infcr.  20.  baebius  gemellus  sassinas  municipibus  singuleis.  Municipi- 
um  enim  fuit  haud  ignobile. 

Inter  Sarfinam  6c  montem  Feretrum  ad  finiflram  Arimini  amnis  ripam ,  haud  procul 
caflello  Sicchiano ,  Vicus litienfis  fuit ,  quod  Lucas  Holftenius  pag.  89.  ex  lapide  ibidem 
reperto  deraonfrrat,  quo  legitur  balineum  vicanorum  titiensium.  Mons  Fere- 
smautem,  hodie  S.Leo>  at  ager  Monte  Feltro ,  corrupte,  aProcopioitanominatur 
lib.  II.  Goth.  cap.xi.  «fys/pist  ^vo,  Kai<r?ivoo  ts  vJj^  MovT£c$g£eTpov,  duocafiella,  Cafena  Gf 
Monteferetmm.  Luithprandus  lib.  vi.  cap.  vi.  Montem Feretratum dixit.  At  prope 
fontes  Pifauri  Sefiinum  celebre  municipium  fuifle ,  teflantur  antiqua:  infcriptiones ,  e  qui- 
busefl>;  quamCluveriusrefert, 

L.    VOLCEJUS    SEVERUS    SESTINO; 

Nnn  ^  plures 


47o  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

pluresinSeb.MacciiTomo  u.pag.  2,2,1.  exhibentur.  HincquosPliniuslaudavit,  Sefii- 
nates  funt  municipes. 

Haud  longe  a  finiftra  Pifauri  ripa  Ptfwww»  fuit ,  cognomine  Pifaurenfe  ,  utabalio  ejus 
•vocabuli  oppido ,  quodinPicenofuit,  diflingueretur.  Ptolemaeo  efl  n/wov,  Pinnum^ 
m  mediterranea  Umbria :  Gruterus  veterum  ihfcriptionem  p.  3  21.  n,  8.  Pifaurenfis  lapi- 
dis  oflendit,- 

PATRONAE    MUNICIPI 
PITINATIUM     PISAUR.ENSIUM, 

Eft  &  ejusdem  cognominis  Tifernum  Metaurenfe ,  fitum  ad  flumen ,  a  qno  cognominatur,. 
eodemque  difcernitur  a  Tiferno  Tiberino.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1  v.  Ttfernates  cogno- 
mine  Ttberini ;  &  alii  Metaurenfes.     Videtur  efle  oppidum  S.  Angelo  in  Vado. 

Urbinum  quoque  geminum ,  Hortenfe  &  Metaurenfe.  Piinius  ibidem :  Urbinates  cogno* 
mine  Metanrcnfes ;  e?~  alii  Hortenfes.  Ex  his  praecipuum  Urbinum  Hortenfe  fuit ,  quod  etiam 
nunc  caput  fui  ducatus  efr ,  ut  ex  infcriptionibus  ejus  loci ,  &  Procopii  narratione  adparet. 
Hic  lib.  1 1 .  B.  Goth.  cap.  xix.  Urbinum tradit  inedito  colle & rotundo  fitum ,  &  uno 
tantum  fonte  uti  ,  quod  adprime  convenit  cum  clariffima  nunc  civitate  Urbino.  Grute- 
rus  Infcript.  p.  485*.  11.  8. 

C.     VESNIO     C.     F.     STEL.     VINDICI 

POPULI    URVINI     PATRONO     SUO 

ET     MUNICIPII     AEDIL. 

per  v  enim ,  loco  b  ,  &  alibi  fcriptum  hoc  nomen  exfht.  Et  pag  301.  Oper.  Grut.  in 
priore  urbium  ferie  urbino  fcriptum  eft. :  in  altera  ejusdem  pagmae  urvino.  Urbmum 
autem  Metaurenfe  vi  1 1  miliibus  pafTuum  ab  iilo  abeft ,  Metaurofluminiimpofitum,  vi- 
detur  Caflellum  Durante  effe ,  ab  altero Urbino  in auftrum  recedens.     Gruter.  pag. 463. 

lium.  4.    CURATORI    REIP.   URVINATIUM    METAURENSIUM.  * 

Ad  Metaurum  infra  Urbinum  efl  etiam  Petra  Pertufa ,  quae  ita  Victoris  epitoma  in  Ve- 
fpafiano  adpellatur.  Tunc ,  inquit  breviator  ille ,  cavati  montesper  Flannniamfunt prono 
transgrejfu ,  qua  vulgariter  Pertufa  Petra  vocitatur.  Major  Aurelius ,  quem  Sc  hottus  in  lu- 
cem  produxit ,  tantummodo  dicit  ,  cavati  montes  per  Flaminiam  prono  transgrefu  :  cui 
alter,  tamquam  interpres ,  Pertufa  Petr<c  nomen  adjecit.  Procopius  quoque  lib.  iv.  Goth. 
cap.  xxvi  1 1.  eodem  vocabulo  nominavit ,  risTpewV  riepTsW  icaA^ue^?  to  £  i%vgapaT@> 
x.oifi-rt(>Qv  ^co^lov  <$w& ,  PetraPertuf<e ,  utvocant ,  locm  naturamunitijfimm.  Caftellum  ita- 
quefuit,  &imatranfitusperpetraminftarport3efa£r,us:  Claudianusde  vi  confiil.  Ho- 
norii  a  verf  yoo.  ita  defcripfit : 

Latior  hinc  Fano  recipit  Fortuna  vttuflo , 
Defpciturque  vagm  prarupta  valle  Metaurvt$> 
Qua  mons  ante  p>atens  vivo  fc  perforat  arcu , 
Admifitque  viam  fetla  per  vifcera  rupis. 

Idem  locus  veteri  tabula ,  quae  Peutingerorum  fuit ,  (ignatfor  Jd  intercifa ,  intellige  faxa, 
a  Fano  Fortunae  xvi  miilibus  ad  Forum  Semproniiitinereducentej  indexu  adhunc 
locum,  qui  Ad  intercifa  vocitatur.  Hierofolymitano  itirerefimpliciter/»rw//^dicun- 
tur ,  £c  diilantia  paulio  brevior  hoc  modo ,  nifi  numeri  fallunt ,  exprefla : 

,  Intcr- 


Mia.  LIBER    II.    C  A  P.     IX.  4;i 

Tntercifa  — .  — — .  — . 

Forofemfroni  i  x. 

Ad  Otiavum  ix. 

Fano  Fortuna  vni. 

Inde  in  auftrum ,  i  x  millibus  pafTuum  ab  Intercifis  eft  locus  Ad  Cale  in  Hierofolymitano , 
Ad  Calem  in  Tabula,  Ad  Callem  Antonini  ab  Helvilio  Anconam  itinere :  quaefcriptura 
Holftenio  probatur,  quia  6c  hodie  Caglt eft  Ulterius  m  auftmm  &:  ad  Apenninum  erat 
Ad  Enfem^  Tabuiae  Peutingerianae  memoratus  locus ,  quem  Cluverius  in  oppidi  cujus- 
dam ruinisquaerit :  Holftenius p.  87. diverfbrium fuifle exiftimat ,  qui oppidi minas fepa- 
ratim  ad  Luceolis  vel  oppidum  vel  caftrum  refert ,  de  quo  Paullus  lib.  1  v.  Langobard.  cap.~ 

VIII.  &  XXXV. 

Inter  Ad  Enfem  &  Attidium  Seminum  efl ,  hodie  Sentina  >  Ptolemaeus  SmiVov  vocat : 
Polybius lib.  1 1 .  cap. xix.  c*  tjj  t  TLivtivcltuv  %u£u  ,  quod  Livius  lib.  x.  cap.  xxx.  &  infe- 
quenti ,  Latine  dixit ,  in  Sentinati agro.  Dio  lib.  xlv  1 1 1 .  pag.  3  64.  de triumviro  Csefarc 
Octaviano  ,  [AeTotsois  ig  $•  Of*|3pMMjV  2sv*Wt<^  gjroAwgjcjjirs ,  j?rofe&us  inUmbriam ,  Sentma* 
tium  urbem  ofpugnavit.  Et  hoc  ad  Apennini  radices ,  haud  longe  ab  Helvillo ,  quod  pro- 
pius  efl  montibus ,  aut  in  ipfis  fitum  ,  unde  Antonini  iter  Anconam  direcmm ,  ad  Caliem 
primum  ducit ,  xini  ab  Helvillo  in  feptemtriones  remotum ,  x  miiiibus  a  loco  Ad  Enfem 
redu  clum  eft  in  Tabula ,  orientem  verfus.  Ciuverius  exiftimat  vetus  nomen  Suiiluw  fuifte, 
unde  Plinii  fiint  Suillates  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1  v.  Ibi  locus  eft  nunc  Sigillo  dicms ,  quod  nomen 
Suillo  Plinii  refpondet,  five  id  itinerariorum  Helviiium  eft,  five  ab  eo  pauilisper  reducmm. 

IniralntexcikefiForumSemjironiiadMeimmmamnem,  hodieFoflbmbrone,  vitiato 
nomine.  Straboni  $o£ov  ?&\Mtg{Lviw  dictum  ;  Ptolemaeo  $0^  S^u/^wv/s?.  Vetufto 
lapide,  Gruterop.  312.  notante,  foro  sempronii  eft:  &pag-4i7.  num.7.  11.  viri 
et  decuriones  forosemproniens,  Hierofolymitano  itinere  Forofemproni  ,  cujus 
fitum  ex  du6tu  itineris  paullo  ante  in  Interciftsinteileximus. 

Ad  Senam  fita  Suafa  eft  in  utraque  ripa:  Ptolemasi  2««V«;  unde&^jWfuntPlinii. 
Municipium  fuifle ,  ex  infcriptione  conftat ,  aGrutero  p.46p.n.  y...  producla ,  n.  viro 
Q^  0^_  auguri  suasae.  Ofira,  PtolemaefOs-gos,  inrraSuafam,  Mifumflumenverfiis, 
aut  in  ejus  ripa ,  ubi  veftigia  dicit  Holftenius  exftare.  Hinc  Ojirani  funt ,  quosPlinius 
di£to  loco  recenfet.  Supra  hsec  ad  idem  flumen  Senam ,  nunc  Cefano ,  ubi  Pergula  eft, 
antiqui  oppidi  rudera  adparent  in  laeva  ripa,  quo  loco  Tuficum  Ptolemaei  &  Plinii  fuifle 
Holftenius  exiftimat :  quod  oppidum  ad  Tiberim  Cluverius  locavit. 

Aefis  colonia  ad  cognominis  ejusdem  flumen ,  hodiejefi.  Ptolemams  hlag,  Aefis.  Ve> 

tUSinfcriptioinGrUteriThefaUrop.446.  n.  I.    COL.    AUXIM.    ET    COL-    AESIS    ET    MUNI- 

cip.  numanat.  &  num.  2.  ibidem :  p.  c.  aesis  et  munic.  numanAt.     Ac  Rei- 
nefius  clafT  vi.  infcr.  22.  patrono  col.  aesis.     Et  haec  funt  Umbrias  mediterranea. 
trans  Apenninum,  inter  Rubiconem  aut  Sapem  aboccafu,  &  Aefjm  fluvium  abbftit. 
comprehenfa ,  quem  fupra  oftendimus  limitem  fuifle  Umbrias  &  Piceni :.  fed  hoc ,..  fi  ve- 
teres  geographos  fequemur ,  de  ora  potius  &  maritimis ,  quam  de  interioribus  &  Apennino- 
propinquis  mteUigendum  eft,  quia  Strabo,  Plinius  &:  Ptolemasus  etiam  Camerinumm.. 
Umbria  cenfent ,  quod  longius  abeft  ab  Aefi  flumine  ,  orah  termino  Picentium  Umbro- 
rumque.  .  Horum  du6tu  Umbris  adjungemus  quaedam  oppida  trans  Aefim ,  fed  Appen- 
ninumverfus,  autadradicesejuspofita. 

Primum  eft ,  Attidium ,  unde  Plinii  Attidiates  funt  Iib.  1 1 1 .  cap.  xiv.  In  veteri  lapide 
Aefi ,  Holftenio  tefte 3  cusvat.   r,  p.  attidiat.    Corruptum  ergo  eft  quod, 

ex 


4.7*  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

cx  Balbi  cie  Limitibus  libro  Frontinus  fiib  finem  adfert ,  Ager  Attejatis  oppidi.  Pagus  eo 
traclu  prope  Aefis  fontes  ,  eft  Attigio  ,  quod  nomen  ex  illo  videtur  dedu&um  efie. 
Infra  id  oppidum,  etiam  propior  amni ,  eft  Matilica,  a  quoPlinius  Matilicates  dixit 
oppidanos.  Frontinus  de  Coloniis :  Matilicay  oppidum.  Ager  efm  ea  lege  continetur  $ 
qHo  e>  Camerwus.  Veteri  nomine  hodieque  dicitur  Mateliea.  His  in  ortum  brevi  in- 
rervallo  Pitulmn  municipium  adjacet.     Holftenius  ex  lapide ,  qui  Aefi  exftabat ,  cura- 

TOR.      REIP.     PITUL.       Et  CX  allO  pag.  84.     CURATORI     REIP.     FULGINAT. 

o r  jd 0  PtTUL.  Plinius  faspe  diclo  loco  :  Pituiani  ,  cognomine  Pifuertes  ;  &  alii 
Mergennni.  Quinam  hujus  loci  fint,  incertumeft:  item,  num  utrique  in  Umbria  feu 
fexta  regione  ,  an  alteri  in  Latio ,  ubi  etiam  Pitulum  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Piinius  collocavit. 
Prope  amnis  Potentias  fontes  Prolaquium  Tabulse  fuifle  videtur. 

Ultima  urbs  Umbrorum  Camerinum,  quod  nomenmanet:  idStrabo  ScPtolemxus 
I\<*(uft£ivov  vocali  prima  fcripferunt :  Latini  femper  fecunda.  Csefar  Civ.  i.cap.xv.G?- 
merwo  fugientem  Hirrumexcipit.  Pompejus  Domitio  fub  Ciceronis  lib%vi  1 1.  ad  Attic, 
ep.  xii.  cohortes ,  qu£  ex  Piceno  &  Camerino  venerunt.  Frontinus  de  Colon.  Ager  Cameri- 
nus.  nam  idem  gentile  eft.  Paulius  lib.  iv.  Langob.  cap.  xvn.  Ariulfus  quumbcllum 
contra  Romanos  in  Camerino  gejfijfet.  Frequentius  vero  eft  Camers  tam  pofleflivum  quam 
gentile.  Cicero  pro  Sulla  cap.  xix.inagroCamerti,  Piceno ,  Gallico.  Idenipro  Balbo 
cap.  xx.  neque  Iguvinatium  neque  Camertium  foedere  ejfe  exce£tum.  Et  Silius  lib.  VIII. 
verf  461. 

-  -  -  his  poipuli  fortes ,  Amerinus  ,  &"  armh 

Vel  raftris  laudande  Camers. 

UMBRIA     CIS     APENNINUM. 

Ha&enus  quae  trans  Apenninum  Umbria  eft ,  quae  pars  cis  montes  inter  Tiberim  & 
Narem  amnes  erat,  nunc  nobis  perluftranda eft.  Primum  eft  in  Tiberis  ripa  77f<?m<?» 
Tiberinum ,  quo  cognomine  a  Tiferno  Metaurenfi  feparatur.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xi  v. 
Tifernates  cognomine  Tiberini^  &  alii  Metaurenfes.  Pliniusalterlib.  IV. epift.  l.Ofpidum 
efi  pr&diis  noliris  vicinum :  nvmen  Tifcrnum  Tiberinum ,  quod  me  p&ne  adhuc puerum patronum 
cooptavit.  Idem  lib.  x.  epift.  xxi  v.  mumciptum  dicit  in  vicinum  prsediisfuisoppidum. 
Gruteri  Infcript.  p.494.  n.  f.  exftat  reip.  t  i  f.  t  i  b.  Etiam  pluraliter  Tiferna 
Tiberina  dictum  fuifle,  probat  Holftenius  pag.  90.  infcriptione  veteri :  c.  julio  c. 
r.    clu.    proculo    tifernistiberinis,  fupple,  oriundo. 

Iguvium  proximum  fuccedit ,  Tabulas  Agubium ,  hodie  Eugobio.  Casfar  Civ.  1 .  cap. 
xi  1 .  Dijfifm  municipii  voluntati  Thermm  cohortes ex urbe  educet :  Curio  ,  omniumfumma vo- 
lnntate  ,  Iguvium  recipit.  Municipium  ergo  fuit  ,  &  antiquum  oppidum.  Sifenna 
quoque  apud,  Nonium  in  a  p  i  s  c  i  ex  Hift.  lib.  1 1 1 1 .  Poftero  die  legatos  Iguvium  apifcitur. 
Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf  4^*9. 

Narnia,  &  infeftum  nebulishumentibns  olim 
Iguvium. 
pppidaniPlipidfuntJ^«te*»*:  etiam  Cssfari  diclo  loco ,  certiorfaBm,  omnium  ejfe Iguvi- 
norum  opximam  ergafe  voluntatem :  &  infcriptione  Grut.  p.*347-  n.  I.     iGtiviNORUM: 
Ciccro  autem  pro  Balbo  cap.  xx.  dixit  etiam  in  mss.  fcedere Iguvinatium. 

Tufcum .deinde,,  Ptolemaei  TxQikqv  ,  unde  Plinii  Tufcant funt ,  Cluverius  ad  Tiberim 
fed  dubitanter ,  ponit.    Ait  enim  ,  forte  apud  ripam  iliam  Tufcum  fuifle.    Sed  fupra 

eften- 


IIBER    II.    C  A  P.    IX.  473 

oftendimus,  Holftenium  trans  Apenninum  ad  Cefanum,  fluvium  illius  rudera ,  utopi- 
natur  ,  invenifle.  Arna  ex  adverfo  Perufia^  ,  prope  Tiberim  ,  Ptolemad  *Agv«. 
Silius  lib.  vni.  verf.  4^7, 

His  urbes ,  Arna ,  &  latis  Mevania  pratis.^ 
Oppidani  Arnates  PJinio.  Hodie  Civitella  d'  Arno.  Trans  Clufium  flumen,  qui  in 
Tiniam  influit,  A&ftum^cft  in  monte ,  nuncAffifi,  fervato  vocabulo ,  Ptolemad  Atlttov , 
ex  quo  Plinii  funt  Afifmates.  Municipium  fuifle  infcriptio  docet ,  Grutero  pag.  2 1 .  num. 
referente  ,  municipium  asisinatium.  Procopio  lib.  1 1 1 .  B.  Goth,  cap. 
xii.  funt  Afltnoi.  Prope  Tinise  confluentem  Vcttona  fuit  ,  Tabulae  Vetona  ,  inter 
Peruilam  &  Tuder.  Incolas  Plinius  Vettonenfes  dixit  :   &  infcriptio  Grat.  p.  487.  n.  2. 

PATRONO     ET     CURATORI     R.    P.     V  E  T  T  O  N  E  N  S  I  U  M. 

Hispellum  paullo  plus  in  ortum  ab  Afifio  recedit ,  Strabonis .  EjVjtsS^v  ,  Ptolemad 
*WsAov.  Latini  Hifpellum  fcribunt.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1  v.  Intm  Hifpellum ,  Tuder. 
Hyginus  de  Limitibus,  colonia  Julia  Hifpellum.  quod  etiam  ex  lapide  ita  Gruterus  p. 
3fi.  n.  1.  profert  ;  11.  v  1  r  quin.  col.  jul.  hispelli.  Siliuslib.viiL 
verf4j-8.  . 

Hifpellum ,  &  duro  monti  per  faxa  recumbens  Narnia. 
Coloni  Hifpellates.     Plinius  lib.  v  1 1 1 .  epift.  v  1 1 1 .  Balineum  Hifpellates ,  qnibtts  illum  divm 
Augujlm  dono  dedit ,  publice  prabent ,  &  hofpttium.     Nec  non  iidem  Hifj)ellenfes  diceban- 
tur.     Infcriptio  Fulginienf.  in  Sponii  Mifcell. erud. Ant. p.  183.   hispellenses, 

IGUV  I  N  f. 

.  Ad  Timam  amnem  Fulginia  eft  five  Fulginium  >    hodie  Fuligno.     Silius  lib.  vnr. 
verf.460. 

Iguvium-,  patuloque  jacens  fme  mcenibm  arvo 
Fulginta. 
Altera  forma  Appiani  eft,  qui  lib.  v.  Civil.p.  noo.  $ov?\x.lnov  fcripfit,  additque  clx. 
ftadiis  a  Pcrufia  diftare.  Oppidani  Plinio  funt  Fulginates :  infcriptione  jam  ex  Sponio 
citata  funt  asque  fulginates,  tamquam  a Fulginum  fit  trif  yllabo.  Alia  tamen 
Grut.p.  347.  n.  1.  legitur  patrono  civitat.  forofla.  fulginia. 
itemque  icuvinorum,  quod  legendum  videtur  Fulgineatium.  Itin.  Hierofolym. 
Fulginis  eft  multitudinis  numero  6c  cafu  fexto  contracla. 

UbiTiniseClitumnus-mifcetur,  ei  adpofita  eft  Mevania,  cujus  oy$\&xs\\  Mevenates 
dicti  Plinio;  etiam  infcriptione ,  quamSponiusErud.  Antiq.Mifc.p.  183.  transfcripfit , 
m  e  v  e  n  a  t  es.     Dives  Mevania  armentorum  albo  colore,  quas  facrinciis  alebantur. 
Silius  lib.  viii.  verf  45-7.  -  -  *  latis  Mevania  pratis. 
Lucanus  lib .  1 .  verf.  47  3 . 

-  -  -  -  tauriferis  ubi  fe  Mevania  campis. 
•  Explicat. 

Caufla  coloris  Clitumni  aqua,  qui  ibiTinias  mifcetur.  Virgilius  lib.  1 1.  Georg.  verfi  144, 

Hinc  albi,  Clitumne,  greges,  £r  maxima  taurm  Vittima. 
Eft  autem  Clitumnm ,  ut  Plinius  iib.  v  1 1 1.  epift.  viii.  fons pluribus  venis  inter  Hifpellum 
&  Spoletium  ,  ex  quo  flumen  emanatbrevi  poftfpatio  amplifiimum  ,  etiam  patiens 
navium.  Adjacet  templum  prifcum  &  religiofiim ,  quo  Clitumnus  deus  amicras  ornatus- 
que  praetexta  ftat ,  quem  lovem  Vibius  Sequefter  interpretatur.  Commodusamnis- 
gignendis  alendisque  viclimis ,  ut  ex  Virgilio  modo  oftendimus.  Addo  Silii  teftimo- 
.  nium  lib.  v  1  n  •  ver£  4y  1 . 

O  0  o  ingcn* 


474  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

.  -  -  ingentem  perfundens  fluminefacro 

Clitumnus  taurum. 
Avnnis  Tinia,  Straboni  o  Tzviut, ,  p.  ijy.  nuncTupino,   cui  mifcetur  Clitutnnus    ibi~ 
demverf  4f  3 .  inter  amnes ,  qui  in  Tiberim  properant ,  numeratur  ita 

.  -  -  -  TinUque  ingloriw  humor. 
Prope  fontes  Tiniae  eft  Nuceria  ,  nunc  Nocera ,  cognomine  Camellaria ,  ut  in  Tabula 
Peutingeriana  efl :  Strabonis  N*Mt>lx:  Etiam  Ptolemad ,  qui  xoAwW  addit,  quodqui- 
dam  ex  cognomine  v^ihavot,  fufpicantur  pravatum  efle.  nam  Plinius  facpe  notato  loco  I 
Nucerini  cognomine  Favonienfes  &  Camelani :  id  quod  Tabulas  cognomen  fufpe&um  cor - 
ruptionis  facit.  An  Favonienfis  Nuceria  flt  eadem  quas  Cameiana,  Scfic  duo  cogno» 
mina  unius  oppidi ,  dubitatur.  Ait  tamen  Cluvehus ,  quia  Plinius  non  addiderit ,  quod 
alibi  hoc  capite  folet ,  &  alii. 

Forum  quoque  Flamimi  in  hoc  tractu  fuit ,  Strabonis  $^ov  $Xety,fjt,lviov ,  qui  cum  Nuce- 
ria  conjungit :  Ptolemad  $<>£©-  $a«ju/v<©-.  Hieronymus  chronico :  Callws  <£r  VoUfia- 
nm ,  quum  adverfum  Aemilianum  ,  qui  in  Adcejia  res  novas  moliebatur ,  ex  urbeprofeBi  effent 
in  Foro  Flaminii  ,  five  ut  alitputant ,  Interamna^  interfeSli  funt.*  Supra  laudata  ex  Sponii 
Mifcellaneis  infcriptione  in  Umbrix  populis  recenfcntur  etiam  foroflaminienses.. 
Cluverius  anxie  locum  inquirit  :  juvat  Holftenius,  inTabula  poft  Forum  Flumimi  non 
xvi.  fed  vi.legens  pafliium  millia.     Hierofolymitano  itinere  hxc  funt 

Civitos     Trevis  — —  — — .  — — . 

CivitAi     Fulgims  M.      V. 

Civitai      Foroflamini  M.      III. 

Civitas     Noceria  M.     x  1 1 . 

'7>^propinquaeft,  \mdcYXin\\Trebiates.  In  Hierofolymitano  Trevis ,  id  eft  Trebiis , 
utjam  cftenfum  efl.  Hodie  Trevi  in  colle  inter  Fulginium  &  Spoletium  ,  fed  propius 
ilii.  Spoletwm  autem  colonia,  cujus  dedu&ionem  Vellejus  lib.  1.  cap.  xiv.&Epit. 
Livii  xx.  defcripferunt.  Livius  lib.  xxn.  cap.  ix.  Mannibal per  Umbriam  ufque ad  Spoletium 
venit.  Florus  lib.  111.  cap.  xxi.  infplendidiffimisltaliasmunicipiisnumerat.  Incolas 
Spoletini  Plinio  :  t^populm  Spoletinws  Ciceroni  pro  Balbo  cap.  xxi.  Et  Infcript.  Grut. 
p.  476.  n.  7.  ordo  spoletinorum  :  quod  a  Spoletium  formatur  5  non  a  Spoletum:  ut 
perperam  quidam  libri ,  recentem  adpellationem  Spoleto  imitati ,  exhibent. 

Tuder  oppidum ,  nunc  Todi.  Strabo  TSfcq.  Plinius :  Intus  Hisfellum ,  Tudcr.  Ta- 
bula  itineraria ,  Tuder  inter  Vetonam  &  Ameriam.     Silius  lib.  v  1 .  verf  64^. 

Devexum  lateri  pendet  Tuder.     -  \  j 

Frontinus:  coloma  Fida  Tuder.  Pofteriores  Tudertum  dixere.  videPaul.Diaconumlib„ 
iv.cap. vni.  Incolss Tudcrtes ,  fingulatim Tuders.  Pliniuslib.  1  i.cap.LVii.  ab  Ame- 
nnis & Tiidirtibus.  Gruter. pag.  lp. mfcr. 6.  populi  tuder tis.  "  Et Silius lib.  1  v, 
verf.  222. 

Et  Grad.vicolam  celfo  de  colle  ludertem^ 
Difta infcriptione apud  Sponium  p.  183.  tudertini. 

Inter  Tudcr  &  Spoletium  funt  CarfitU ,  fed  in  auftrum  nonnihil  deductx ,  ix  m.  p. 
ab  Narnia,  xxi  a  Mevania,  ut  Holftenius  calculum  pofait.  StrabonisfuntK^«r»A«/. 
Tacitus  Hift.  1 1 1 .  cap.  lx.  Duces  piarttum  ut  CarfuUs vcnere,p>aucos ad  requiem  dies  fumunt. 
Hodie  diverfbrium  Carfulanum  in  ruderibus  eft.  Gentile  Carfularum  eft  Carjulanus.. 
Plinius  lib.  1 .  epift.  1  v.  Quantum  copiarum^  in  Ocriddano ,  tn  Narnienji ,  in  Carfulano ,  in 
Ferujino  tuo.    ludeadTiberimdevergit^f^r^^  nuncAmelia.    Cicero  pro  Rofcio  cap.. 


ItaUa.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  IX.  475 

vii.  primo  diluculo  nuntius  hic  Ameriam  venit.  Ptolemseus  kpctfct.  Plinius  lib.-ni- 
cap.  xiv.  extremo  :  Ameriam  Cato  ante  Perfei  bellum  conditam annit  i dcccclx l v  pvodidit* 
Municipium  fuifTe ,  Cicerodicla  oratione  teftis  eft  cap.  vi.  Sex.Rofcws,  paterbxjusce 
municeps  Amerinns  fuit ,  genere  ,  &  nobilitate ,  &  pecunia  non  modofui  municipti ,  verur/z 
etiamejusvicinitatisfacile primus.  Etinfcriptio  Grut.  p.  485".  n.  y.  patr.  Munic.  ame- 
ri  a e.     Augufti  lege  ager  Amerinus ,  ut  Frontinus  prodidit ,  veteranis  eft  adfigriatus. 

Ad  Narem  amnem  Narnia  eft ,  hodieque  Narni  dicla ,  a  Plrnio  &  Ptolemso  Umbriar 
adfcripta,  quamvis,  utnunceft,  pofita  in  ripa  lasva  extra  limitem.  Vetus  nomen  illius 
Nequinam  fuit.  Plinius  cap.  x  1 V.  Narnienfes ,  quod  oppidum  Nequinum  antea  vocabatur. 
Livius  lib. x.  cap.  IX.  Alter  conful  inUmbrta  Nequinum  oppidum  circumfedtt.  Etquiain 
limite,  coloniamadverfusUmbrosaccepit,  &  novum  a  flumine  nomen.  Ibidem  cap.  x» 
Ita  Nequinum  in  ditionem  populi  Rom.  venit^  Cotonia  eo  adverfu*  Umbros  miffa ,  afiuminc  , 
Narma  adpeilata.  Hinc  duplex  gentile.  In  tabula  triumphorum  Gapitolina  nequina- 
tes:  &apudGruterump.  387.  ordo  narniensium.  SitumSiliuslib.v1u.verf.4y8. 
delineavit, 

Hifpellumy  &  duro  monti  per  faxa  recumbens 
Narnia. 
Supra Narniam ,  ad idem flumen ,  autinipio,  InteramnatR.^  Nare circumflua.  Varro 
L  L.  lib.  iv.  cap.v.  Oppidum  Interamnaditlum,  quodinter  amhes  ejl  conftitutum.  Strabo 
in  Umbria  Ivt6£«mv#.  Tacitus  Hift.  111.  cap.  lxiii.  pars  NarnU  ,  pars  Interamn<e 
fubfiftere  juffi.  Incolar,  Interamnates.  Idemannal.  i.cap. lxxix.  Interamnates  dijferuere , 
peffum  tturos  feeundiffmos  Italia  campos,  fi  amnis  Nar  (id  enim parabatur)  inrivos diduBm 
fuperfiagnavijfet.  Quum  vero  plures  fint  Interamnas ,  hi  Nartes  fuere  cognominati.  Pli- 
nius  in  Umbria  :  Interamnates  ,  cognomine  Nartes.  Et  infcripticne  veteri  apud  Grut. 
p.4ii.n.  3.  patrono  municipI  interamnat.  nart. 

Tandem  Ocriculum ,  cujus  fitum  ita  Strabo  defcripfit  :  0  Nos^  zrar^uoV  o-o^afhw  tw 
T«'/3e£y»  y.iK%cv  vn\%  Ok^kAuv  ,  amnis  Nar  paullo  fupra  OcriculosTiberifluit.  nam  pluraliter 
is  oi  Ox^ikAoi  eadem  pag.  ifj.  dixt.  Latini veteres Ocriculum.  Liviuslib.xx. cap. xr. 
quum  ad  Ttberim  circa  Oericulumprofpexiffet  agmen.  Tacitus  lib.  1 1 1 .  Hift.  cap.  lxxv  1 1 1 . 
digreffm  Narnia  Vefpafiani  exercitws ,  fefios  Saturni  dies  Ocriculiper  otium  agttabat.  Et  Plinius 
lib.vi.  epift.  xxv.  Scribis,  Robuftumcum  Attilio  Scauro  Ocnculumnfque  commune  iterpere- 
giffe.  Et  Ptolemseus  quoque  eadem  forma  Qy.^mKw  fcripfit.  Vulgare  nomen  eft  Otrico- 
li,  a  quo  t  etiam  in libros  Taciti  irrepfit ,  aquoexMss.Th.  Ryckius  purgavit.  Situm 
etiam  eft  ultra  Narem ,  Romam  verilis •  nec  minus  vero  in  Umbria  a  Plinio  &:  Ptolemseo 
cenfetur.  Quod  argumento  eft ,  Umbrise  fines  Narem  ex  parte  transgreflbs  iuifle.  Gen- 
tile  ejus  ,  Ocriculani ,  audtore  Plinio  :  &  infcriptione  ,  quse  Ocnculi  exftat,  quade 
patrone  municipI  patre  dicitur  thermas  ocriculanis  a  solo  exstructas 
sua  pecunia  donavit.  Ceterum  Flaminia  viaperhaecoppidahocordine&diftantia 
itur  Antonino  duce ,  itinere  ab  Urbe  per  Picenum  Anconam , 

Ocriculos 
Narniam 
Ad  Martis 
Jldevaniam 
Nuceriam 

Ooo  2,  *   AGER 


M. 

P. 

XLVII. 

M. 

P. 

Xt  I. 

M. 

P. 

XVI  11, 

m. 

P. 

XVI. 

M. 

P. 

XVIII. 

476  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

AGEi       PICENUS. 

Umbriam  ab  ortu  fblis  excipit  Picenum  ,  five  ut  fepius  vocatur ,  Ager  Picenus.  Caefas 
Civ.  I .  cap.  xii.  deletlum  toto  Piceno  habebat.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  Quinta  regia 
Ptceni  eft.  Et  ne  agrum  fubaudiri  putes,  ecce  Florus  lib.  m.  cap.xvm.  nominandi 
cafu :  quum  omne  Latium  atque  Picenum ,  Etruria  omnis ,  atque  Campania ,  poftremo  Italia 
contra  matrem  acparentem  urbem  confurgereu  At  Cicero  &  SallufHus  femper ,  puto  ,  Pice- 
num  agrum  dixerunt.  Vide  illum  in  Catil.  1 1 .  cap.  1 1 .  &  x  1 1 .  pro  Sulla  cap.  x  i  x.  Philipp. 
v.cap.xvi. Oflic.  iii.  cap.xvui.  6c alibi  :  huncCatil.Bellicap.xxvii.xxx.XLii.  & 
lvii.  Etiam  Livius/hb.  xxn.  cap.  ix.  inagrumPicenumavertititer:  St Tacitus Hift. 
i i  L .  cap.  xl  1 1 .  qua  Picenm  ager  Hadria  adluitur.  Silius  limili  modo  lib.  v  1 1 1 .  verf.  ^zf. 

Et  qui  Picena  fttmulat  telluris  alnmnos». 
Populus  Picentes  funt ,  diverfi  a  Picentinis  ad  mare  inferum  :  quamvis  Grseci  &  illos  U\w* 
rivns  adpellitant.     Cicero  pro  Sulla  cap.  vin.de  Afculano  genere  diflerens ,  Aut  doceat, 
Picentes  folo-s  non  ejfe  peregrinos.     Livius  lib.  x.  cap.  X.  fcedm  iclum  cum  Picenti  fopulo  eft, 
Prudentius  paflione  Hippolyti  verf  206". 

Indigena,  ©-'  Picens,  ]>lebs  &  Etrufca  venit. 
Tam  ampbe  multitudinis  hic  populus  fuit ,  ut  Plinius  dicto  loco  trecentafexaginta  mitlia 
Ttcentium  in  jidem  populo  Romano  veniffe  referat.  Fines  in  ora  ab  Aefi  flumine  funt  ufque 
Prsetutianos ,  fi  proprie  Picentes  intelligamus.  Ibidem  Plinius  :  Tervium,  quo  jinitur 
Pratutiana  regto ,  &  Picentium  incipit.  Laxe  autemfiPicenumcapias,  &  Praetutianum. 
&  Hadrianum  agrum  comprehendet.  Itidem  Plinius  eodem  loco:  Tenuere  Picentes  ab 
Aternoamne,  ubi  nunc  ager  Hadrianus.  Superiori  parte  ab  ApenninoUmbriexcludunt 
Camerinum  usque,  ut  iupra  expofuimus :  inferiore  latius  a  mariad  montes  habitabant. 
Strabolib.v.  pag.  166.  oUxcri  &710  t  op&Iv  dp^d^zvoi  y.'i%pj.  t  niSlwv  ^  t?  3,«A<*t7>js',  inco- 
ittnt  a  montibus  [Picentes]  ufque  ad  campos  &  mare.  Nomen  deduchim  ab  avepico ,  quo 
duce  in  has  oras  ex  Sabinis  venifle  referuntur,  ibidem  Strabo  explicavit,  &:  Feflus  ii>, 
Picena  regio. 

Prima urbs in ora  Anconaeft , &  fitu  & nomine fuo  hodieque notiflima.  Iterum  Strabo; 

TroAtg  AyKav  'Eft^v]?,    Xvgynxffiwv  mJffjAcfi  v  QvylvTm  r  AiovvVk  tu^v v ISoi ,  Gr&caurbs  An~ 

cona ,  a  Syracufanis  condita ,  Dionyjii  tjrannidemfugientibus.     Nominis  rationem  Pompo- 

piusMelalib.  1  i.cap.  iv. ex fitu declarat.  lila,  inquit,  inanguftoduorumpromontoriorum- 

*x  diverfo  coeuntium  inflexu  y  cubitiimaginefedens ,  ideo  aGrajisdifla  Ancon.     Grascis  enim 

hujus  urbis  nomen  Ayxwv  eft, ,  Latinis  pluribus  Ancona.     Cicero  lib.  x v  1 .  epift.  x  1 1 .     Pi~ 

faurum,  Anconam  ,  Arretium  occupavit.     Casfar  Civ.  1.  cap.  xi.     Ptfaurum  >  Fanum^ 

Anconam ftngulis  cohorttbus  cccupat.     Livius  lib .  xl  1 .  cap.  1 .     Adverfus  Illyuorum  clajfem 

creati  duumviri  navales  erant ,  qui  tuendaxx  navibus  marisfuperi  or<e ,  Anconamvelut  cardi^ 

ncm  haberent.     Et  Plinius  diclo  loco  fuum  Melam  fequutus  in  nominis  interpretatione  , 

Colonia^  inquit,  Ancona,  adpojita  prtmontorio  Cumero  in  ipfo  JieBentis  fe  oracubitff*     Es 

Catulius carm. xxxvi.  ad  Venerem ,  ibi templum  habentem , 

Qu&qw  Anconam,  Cnidumque  amndinofam 

Colis ,  qu&que  Amathunta ,  quaque  Golgos. 
Nec  aliter  antiquis  infcriptionibus  eli  quam  ancona  ,  &  i  i.  vir  anconae.     Vid» 
Grut.  p.  50 1.  &  4j-p.  n.  p,  Alii  poetse  autem,  Grscos  ijiiitaritur.  Lucauus  1 1. verf  402. 

I)dmfa 


JtdUa.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     IX.  477 

-     -     Dalmaticis  obnoxia  flnttibus  Ancon* 
Et  Silius  Italicus  lib  v  1 1 1 .  verf  437. 

Stat  fucare  colus  nec  Sidone  vilior  Ancon , 
Murice  nec  Libyco. 
nam & purpura  Anconae  tingebatur.     Et  gr£eciflans  AtticusadCiceroncmlib.vii.epril:. 
xi.  ineunte;  Anconem  amifimus.     Sic  enim in  mss. eft.     GentileBalbus&Frontinus  ita 
formant ,  Ager  Anconitanus. 

Numana  x  1 1  millibus  in  Tabuk  ab  Ancona.  Mela  lib.  1 1 .  cap.  i  v.  Piceni  litora  exci- 
piunt:  inquibus Numana,Potentiat  Cluana,  Cupra.  EtPlinius  eodemcap.xni.  iW 
mana  a  Siculis  condita.     Silius  di£to  libro  ,  verf.  432. 

Heic  £r  quos  pafiunt  fiopulofie  rura  Numana. 
Municipium  fuit :  Numanates  municipes.     Infcriptione  veteri  apud  Gruterum  pag.  446*. 
n.  1.  municip.  numanat.     Nunc  Humana  vulgo  vocitatur. 

Potentia  in  illo  litore  fequitur.  Mela  modo  cognitus.  Plinius  inverfo  ordine  proce- 
dens  :  Cluanat  Potentia,Numana*  Cicero  extrema  oratione  de  Arufp.Refponfis:  %odem 
fere  t-emvore  faclm  in  agro  Piceno  Potenti&nuntiatur terr&motw horribilis.  Strabo &  Ptole- 
masus  riflTevT^.  Tabula  inter  Anconam  &:  Potentiam  flumina  praefert  Afpiam  8c  Mtfio- 
nem  1  &:  pofl  Potentiam  aliud  Mifium  cum  loco  Sacrata ,  nunc  Porto  de  Monte  fanto. 

Cluana  oppidum  Meke  &;  Plinio ,  quorumverbafupra  commemoravimus,  inmariti- 
mis  recenfitum.  Et  quia  ofliis  fiuviorum  folemne  adponi  oppida ,  hoc  forfan  ad  oftiura 
amnis  fuit ,  qui  nunc  Chiento  dicitur ,  Cluverio  Flufir  Tabulas  videtur ,  de  quo  nomine 
nihil  certi  dici  poteft ,  quia  nemo  praeter  auctorem  Tabulae  memoravit. 

Firmum  oppidum ,  nunc  Fermo  ,  paullo  intus  fitum  &  reductum  a  mari ,  colonia  vetusV- 
.Pateiculus  lib.  i.cap.  xiv.  Imtio  primi  belli  Punici  Firmum&  CaBrumcolonisoccupata*. 
Pompejus  Domitio  proconfuli  (lib.vin. adAttic.poftepift.xn.)  quodaudieris,  Cajanm 
Firmoprogreffum  in  cafrum  Truentinum  venijfe.  Et  Ptolemseus  in  mediterraneis  $ /cjuic v  pOr- 
nit.  quse  contra  Melam  notanda  funt ,  qui  tantummodo  cafiellum  Firmum  refert ,  oppi- 
dum  cum  caftello  confundens ,  quae  Strabo  optime  diftinxit.  Cum  oppidis  enim  quae  in 
ora,  vj\  $/^ov  Umvov,  etiam  Firmum  Picennm  recenfet,  quia  non  longeamarirecedit... 
Quae  Strabonis  adpellatio  ,  conjungens  urbi  regionis  nomen ,  aut  ab  aliis  ejusdem  voca- 
buli  diftinguens ,  etiam  antiqua  infcriptione ,  quam Gruterus p.  f33-n.  f.  profert,  ad- 
probatur,  nat.  col.  firm.  piceno,-  ideft,  natus  coloniaFirmo  Piceno.  Addit 
Strabo,  3Vv«ov  q  t«ut>j?,  KaVs^ov,  navaleverohujus[uxbis]diciturCafie!lum.  HocPH- 
nius  dixit  Cafellum  Firmanorum.  Sic  enim  oppidani  dicebantur  feu  coloni.  Plinius  alter 
lib.  VI.  epift.  xv  1 1 1 .  Rogas ,  ut  agam  Firmanorumpubhcam  cauffam ;  quod  ego  adnitar. 

Cupra  Maritima ,  fi  ad  flumen  fuit  8c  oftium  ,  quod  pronum  eft.ad  fidem  >  ad  iliud  f uk 
quod  nunc  Afone  adpellatur.  Ptolemaeus  KaVrpa  Mcctnlpst ,  quod  cum  infcriptione ,  a 
Gruterop.  ioS.n. 7.  prodita,  confentit,  annius  crispinus  cupra  mar.  Pliniusin.. 
ora:  Cupra  oppidum ,  Cafiellum  Firmamrum.  Mela  in  Italia  «v  Numana,  Potentia,  Clua.-- 
na  ,  Cupra ,  urbes.  Cognomen  Maritima  difcernit  a  Cupra  Ptolemad  altera ,  quarn  in 
eodem  Piceno  intus pofuit ,  Montanam  cognominatam.  Cupra  autem  nomen  eft  KuVp#., 
quod  in  Junonis  nominibus  Etrufcis  conditoribus  erat.  Strabo  lib.  v.  pag.  166.  r"H%av 
c^teivo*  Kvsrgav  jt«AS<r* ,  Junonem  tili  [Etrufci]  Cupram ,  five  Cypram ,  nominant.  JDe  quo 
numine ,  Hadriano  facla  infcriptio  teftatur  (Grut.  p.  1  o  16.  n.  z.)  templum  de ae  c  u- 
prae  restituit:  quod  Straboni  eft  to  ^  K«Vp««  legav,  Cuprafanum.  Et  Siiius  lib.  vm. 

Qoo  h  Eit 


478  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Et  queis  litorea  fumant  ataria  Cupr&. 
Amnis  Tmentm  delnceps  eft  proximus ,  cui  intus,  ubi  Caftellanum  flumen  receptat, 
Afcdum  Picenum ,  caput  regionis ,  adpcfiium  eft  :  in  ora  Cajjrum  Truentinum ,  quod  fupra, 
inFirmo,  Pompejo  au  ftore ,  memoravimus.  Pomponius  di£to loco :  CaftelU^Firmum, 
Hadria  ,  Truentinum :  id  &fiuvio ,  quipraterit ,  nomen  eft.  Plinius :  Truentum  cum  awne* 
Strabo  :  T(>%ivt7v&  norcipk ,  vJj^  ttqKk;  {nwQy.®* ,  Truentinus  amnis ,  ©**  cppidum  ejusdem 
nominis.  Ptolemseus  tantum  oftia  Truentini  ,  Tpivrivx  -no-xa^  c*j3oA«V  ,  fine  oppido 
memorat.  Id  quod  fiumen  nunc  Tronto ,  contra&a  voce  ex  Truento ,  nominatur.  In- 
ter  hoc  &  Vomanum  flumen ,  quod  itidem  nomen  retinet ,  tria  mediocria  flumina  inter- 
cedunt ,  quae  vulgo  creduntur  nominatim  a  Plinio  referri ,  quippe ,  ut  a  Frobenio  &  aliis 
efteditum,  poftTruentum,  oppidum  Sc  amnem ,  expolitumait  :  Flumina^  Albulates 
Sptimim,  Helvinum^  quofimtur  Praitutiana  regio ,  '&  P  icentum  incipit .  Joannes  autem  Har- 
cluinus,  rejecHs  his  tamquam  fpuriis ,  ex  feptem  codicibus  mss.  italegit:  FlumenAlbu- 
la :  Tervium ,  quojinitur  Pr&tutiana  regio ,  &  Pkentium  incipit.  Tervium  autem  ipfi  op- 
pidi  fiomen  eft ,  non  fluminis.     Adde  ejusdem  Emendat.  lxxiv.  lib.  iii. 

Hic  finis  eft  orss  Picentium  proprie  fic  d:6lx :  Prttutiorum  incipit  inter  prsedi&a  flumi- 
na  ,  &  Vomano  finitur ,  qui  limes  eft  agri  Hadrinni.     Simpiex  Prttutiorum  nomen  nobis 
Ptolemaeus  reliquit ,  qtiumde  Veftinis  tradit ,  efle  dvaTQAMtojtyiss  np«iT0VT«W ,  magis  ori- 
entates  fuam  Pratutios.     Et  Silius  lib.  xv.  verf.  f6S. 
Tum  qua  vitiferos  d,omitat  Pratutia  pubes 

Lata  laboris  agros.  ^ 

Inde  Pr&tutianus.  Livius  iib.  xx 1 1 .  cap.  ix.  Fratutianum  Hadrianumque agrum devaftat. 
Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  Flumtn  Vomantim :  ager  Pratutianus  Palmenc%sque.  Corruptus 
eft  Pofybius  ,  cujus  lib.  iii.  cap.  lxxxviii.  eadem  hiftoria,  quam  Livius  transfcripfit  j 
Hannibal  np£TST/«v>)v  ^  hSttaviv  ^w^av  vaftafle  dicitur.  Confona  tamen  t  Ptolemceo 
corrigendo  prodeft ,  in  quo  perperam  n?cuyovriav  legebatur.  Longius  hic ager  ad  interi- 
orarecedit,  ScPtolemseus  ut  Veffinosmagisorientales  Praetutiisj  ita  hos  «v«to?ujc«ts£xj 
M#£<rwv,  orientales  magis^  quam  Marfos  ,  ponit.  Hi  autem  funt  populi  mediterranei. 
Ager  vero  Palmenjis ,  quem  Praitutiano  Piinius  conjungit ,  haud  dubie  illi  implicitus  fuit, 
necdefiniripoteftfacile,  cujusnulla,  praeter  hanc  Plinii ,  usqtiamexftatmemoria.  Sed 
in  oram  revertamur. 

Caftrum  ibi  in  Prsetutiorum  ftnibus ,  faltem  prope  illos ,  eft  colonia  vetus.  Vellejus 
lib.  i.  cap.  xi.Initio  primi  belli  Puntci  Firnmm  &  Ca(irum  coloniu  occupata.  Livius  epitoma 
xi  Colonia  dedutla  funt ,  Caftrum,  Sena,  Hadria.  Et  Strabo  ac  Ptolemaeus  K«Vpov  in 
his  oris  habent ,  &  hic  quidem  diftmcle  in  maritimis.  Plinius  iib.  m.  cap.  xm.  Flumen 
Vomanum ,  ager  Pratutianm  Pahnefifaque.  ItemCaftrumnovum,  flumcnBatinum,  Truen- 
tpim  cum  amne.  Itinerariis  quoque  Caftrum  novum  adpellatur  ,•  &  itinere  ab  Urbe  per 
Picenum,  xii.-m.  p.  a  Caftro  Truentino  ponitur :  in  Tabula  xxiv.  ab  Aterno.  Inde 
dicuntur  Caflrani.  Baibus  de  Limitibus  Ager  Cuprenfts,  Truentinus,  Caftrannt.  Ffu» 
menautem  Bannum  Plinii  ignotum  eft,  faltemperquamdubium.  Mss.aliquot,  Har- 
dulnotefte,  Vibatinum  ferunt :  ipfe  intelligit  i*im>z/*i>#  Strabonis  &  Ptolemsei,  quod 
nomen  Macrinum  in  Tabula  itineraria  vocatur  ,  etiam  in  mss.  Ptolemaei  Vaticanis, 
Holftenio  teftante  p.  1 36.  Qtiod  fi  idem  eft  ,  oportet  turbatum  Plinii  ordinemefle, 
qui  interCaftrum  novum  &  Truentum  ponit  j  namPtolemacusocStrabodelocoflumi- 
nis  confentiunt ,  quod  ultra  caftrum  fit ,  Aterno  propinquum.  Strabo  etiam  clariffime : 
0    MsLTg~v@*   TtbTapos  ptwv  ^cnp   t?  hSyxvM  isoKim ,   iXwv  dh*vei0V  ^  A^/os  inuvvyQV  zoivrSy 

Matri- 


Itdia.  LIBER    II.     CAP.     IX.  479 

Matrinm  Amnis  ab  Hadrianorum  urbe  frofiuens ,  navale  Hadria  habet  nomine  fecum  conve- 
niens.  Quod  navale  Macnnum  eft  Tabulse ,  vn  millibus  djftans  ab  Hadria ,  nuncPorto 
de  Atri.  Intus  ad  idem  flumen ,  adcujus  oftiaCaftmmnovumfuit,  fitum  eft  oppidum 
lnteramna ,  Ptolemaei  in  Prsetutianis  hn^yvix  ,  hodie  corrupto  nomine  Terano  ,  ex 
quo  de  fitu  fatis  conitat. 

Ut  vero  Hadriam  urbem  ab  ortu  Matrinus  piaeterfluit ,  ita  ab  occafu  folis  major  fluvius 
Vomanm  decurrit ,  hodieque  dicl:us  Vomano.  Plinius  ,  fiumen  Vomanum  :  Sihus  lib. 
vili.  verf.438. 

-  -  -  -  Batque  humeftata  Vomano 
JHadria* 

Ultra  Matrinum ,  poft  aliquot  minores ,  eft  Aternus  fluvius ,  nunc  Pefcara  dictus ,  Paullo. 
Diacono  lib.  11.  cap.  xix.  Pifcarim ,  unde  recens  nomen  depravatum  eft.  Strabo  in  op- 
fido  Aterno  (quod  vero  in  ripa  Marrucinorum  efl)  id  opavupov  rZ-norot,^  dicit,  ejusdem 
vocabuli ,  quo  amnis  utitur,  cujus  oftio  adpofitum  eft.  Ptolemaeus,  Arjgva  7rorx;j.S. 
DJt/3oA«f ,  Aterm  fiuminu  oftia.  Plinius  faepe  di&o  loco :  Tenuere  ab  Aterno  amne  Ptcentes. 
Mela,  ut  noviflime  Jac.  Gronovius  e  mss.  correxit,  A  eo  [Truentino]  Frentanijam 
Matrini  habent  ac  Aterm  fiuminis  oflia.  Olim  hic  fluvius  Pieetum  laxe  dictum  terminavit  5 
ut  ex  Plinio  intelleximus ,  ScdePifcariofuo  ,  quiidemeft,  dicto  loco  Paullus  Lango- 
bardusprodidit. 

Hxc  de  maritimis.  Mediterranea  Piceni  nunc  ingrediamur.  Auximum  primum  ab 
Aefi  oppidum,  nunc  Ofimo  five  Ofmo.  Tabula  Aufimum:  Balbus  de  Limit.  Ager- 
Aujimatis  :  Strabo,  ''Avf^wcv  tto^Aij  juhc^cV  Jtt^  £  5aAxr%$)  Auxumum  opfidum,  paullu* 
lum  fupva  mare.  Verum  St  antiquum  nomen  Auximum.  Casfar  Civ.  i .  cap.  x  1 1 .  C<efar 
Auximum  proficifcitur.  &  cap.  x  1 1 1 .  Decuriones  Auximi  ad  Attium  Varnm  frequentes 
cwwniunt.  Vellejus  Paterculus  lib.  Kcap.  xv.AuximuminPicenumcolonimijfi.  Plu- 
tarchusin Pompejo pag.  62. 1 .  bv  &v%ly<y  rroAe*.     Et  Lucanus  lib,  1 1 .  verf.  466. 

-  -  -  admotte  pulfarunt  Auximon  al<e. 

Coloni  Aux imates.     Casfar  di&ocap.  xui.  Auximatibus  agit  gratw,     £t  Gfc'u£ecus  pag. 
37z.infcr.4. 

L.     AURELIO     MARCIANO 
AUG.     LIB.     EXCEPTORI 

AUXIMATES. 

CinguUm  a  Labieno  conftitutum  vel  munitum  civili  bello.  CaefarCiv.  1 .  cap.  xv.  JEtia^ 
Cingulo ,  quod  Labienm  conftituerat ,  fuaquepecunia  exadificaverat ,  ad  eum  fCasfarem]  lega- 
ti  veniunu  Cicero,  Attici  verbis,  lib.  vn.  epift. xi.  Cingtdum  ,  inquu,  mstenemus:. 
Anconem  amijimus.  Nomen  &  hodie  fuperat  Cingolo.  Oppkiani  Plinio  Ongulam 
dicti  3  Frontino  Cingulanus  ager.  Qualis  ante  civile  bellum  loeus  fuerit  ,  ignoratur  3, 
Adlufio enim  Silii eft  itaiiciad  civile  bellumin  Punico^  quumlib.  x.verf.  34. fcrJpl^t^ 


-  -  -  celjis  LabienumCingulafaxa. 
Mijerunk  murk* 


Se- 


4So  GEOGRAPHIAE    ANTIQJLJAE 

Septempeda,  Strabonis  ScPtolemad  SsTmuTrs^,  Frontini  deColon.     Septempedaoppi*' 
dupt.     Situm  Antoninus  itinere  ab  Urbe  Anconam  ita  oftendit : 


Nuceriam 

M. 

Pv. 

CXl. 

Frolaqueum 

M. 

P. 

XVI. 

Septempedam  t 

M. 

P. 

XV. 

Trea 

M. 

P. 

IX. 

Auximum 

M. 

P. 

XVI  II^ 

Anconam 

M. 

P. 

XII. 

Municipium  fuit.    Gruter.  p.  308.  infcr.  3.  flam.    perom.  municipI  septemp. 
Municipes  Septempedani.     Idempag.  2.84.  infcr.4.  ordo  septempedanorum. 

Treja  municipium ,  Antonini  Trea ,  uti  jam  vidimus.  unde  Treenfis  ager  Frontino  dc 
Coloniis ,  at  municipes  Plinio  Treienfes*  In  lapide  veteri ,  Grutero  auftore  p.  446.  n.  1 . 
'3RDO  et  plebs  treiens.     Locus  ex  itinere jam  monftratus  fuit. 

Urbs  Salvia  ,  hodie  Urbifaglia  :  Ptolermei  "Ou^«  s-aAoalx :  Balbus  de  Limit.  Ager 
Urbu  Salvienfis.     Tabula 

Aufimo  -  -  Ricina  x  1 1 1 1  Urbefalvia  x  1 1 . 
At  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  extr.  Urbefalvia  Pollentini.  Fuit  quippe  etiam  in  Piceno 
quae  pollentja.  Livius  lib.  xxxix.  cap.  xliv.  Eodem anno  coloma dua  ,  Pollentiain 
Picemim ,  Ptfaurum  in  Gallicum  agrum ,  deducl  <z  funt .  Alia  eft  llhferaxfufci  Pollentia  villi; 
ut  Silius  ait  lib.  vi  1 1.  v.  f 98.  de qua in Liguria diximus.  Hsec autem  Piceni aut  eadem 
eft ,  Urbsfalvia.,  quod  Harduino  placet  :  awt  proxime  illi  conjuncra ,  quod  cum  Ca- 
millo  Lilio  Holftenius  cenfet,  ut,  ob  vicinitatem ,  inunamquaficivitatem  coaluifle 
videantur,  quod  ex  veftigiis  ajunt  demonftrari.  Fluct.uatCluverius,  dirimendo  illas, 
&  Jongius  feparando. 

Tollentium  ,  quod  nomen  hodie  fuperat,  municipium  fuit ,  ut  in  veteri  lapide  ,  Gru- 
tero  p.  194  referente,  incifumeft,  praef.  fabr.  municip.  tollentin.  Munici- 
pesPliniofunt7o//^/«^;   BalbodeLimit.  AgerTolentinus. 

Riana,  oppidum,  fero  colonia  fub  Severo  facla.  VetusTabula,  Ricina,  Plinius, 
Ricinenfes.  Veftigia  n.vel  iu.m.p.a Macerata ad fluminis Potentiae ripam dexteram 
fimt ,  Holftenio monftrante pag.  1 37.  Marmore  ad  Maceratam invento  (Grut.  p.  20f. 
n.f.)  COLONIA  HELVIA  RICINA  CONDITORI  suo.  Etjac.  Sponii  Mifcell.  E.  A.p.  177. 
PATRONO  COLONIAE  RICINNIAE  HELVIAE  IN  CUJUS  CUR.  ET  OF.  F  BENEMERITO 
RICINNATI  HELVIANI     SUA  IMPENSA  1N  FORO  CAESAR.  D  D. 

Faleria  five  Falaria.  Plinii  funt  Falarienfes  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  at  senea  tabula ,  quam 
Gruterus  p,  1082.  n.  2.  defcripfit  ,  decurionibus  faleriensium  ex  piceno.  Hodie 
1'alleroni ,  ubi tabula illa exftat.     Balbus  de  Limit.     Fahrionenjisager. 

Afculum  Picenum,  hodie  Afcoli,  noto  fitu.  Cazfar  Civ.  1.  cap.  xv.  cum  his  <foabm 
[lcgionibus]  Afculum  Picenum^roficifcitur.  Gr£eci"A<ncAov,  Strabo,  Plutarchus,  Ste- 
phanus.,^  at  Ptolemasus  Latino  mare  "ao-maov.     Locus  natura  munitus.     Strabo p.  166. 

llb.  V.  to  "AsrfcAov  ro  EIixjjvcv  i^vormrov^a^ov  ,   HJJj  i$'  a>  Keticm'  to  Tft£@S   HJW  T<*  «&**&• 

y.iv<*  i&  spxroTriiois  £  /3*«jw*.  Caput  ruit  Piceni.  Phnius difto  loco :  Sxper  id  [caftel- 
lum  Firmanorum]  colonia  Afculurn,  Picemnobdiftma  ,intus.  Etlib.  i.cap.  xix.  Domiti 
Picentes ,  &  capui  gentis  Afculum.  Coloni ,  Afculani.  Cicero  in  Bruto  cap.  xlvi.  Ommum 
doquentijfimur  extra  hanc  urbem  T.  Eetucm  JBarrus ,  Afculanus ,  cujusfunt  aliquot  orationes 

Ajculi 


Italia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     IX.  481 

Afculihabita.  Gruter.  pag.45y.11. 10.  patronus  coloniae  asculaNorum.  Muni- 
cipium  etiam  fuifle,  probant  illa  Ciceronis  pro  Sulla  cap.  viii.  £/?*£/<?  [Torquatus]* 
materno  genere  municipalis  honefliffimi  ac  nobilijfimi generis ,  Jed  tamen  Afculani. 

CupraMontana  intusfita,  e  regione  Cuprse  Maritimse.  Ptolemseus  in  mediterraneis 
Piceni :  K«Vp«e  fxovroivet.  Plinius  diclo  loco  :  Cuprenfes ,  cognomine  Montani.  Balbus de 
L«imit.  Ager  Cuprenfis »  Truentinm  ,  Caftranm ,  Aternenjis  lege  Auguflea  funt  adfgnati. 
Situm  ex  relatione  epifcopi  ejus  loci  oftendit  Holftenius  p.  157.  Tandem  iiint  PanfuU. 
Tabula:  PaufulmvimPotentia.  Balbus,  Ager  Panfulenjis.  Plinius,  Paufulani..  h\ 
ruderibus  Paufiilarum  nunc  oppidum^Mw^  dell'Olmo  exftare,  fide  Camilli  Lilii  adfir - 
mat  Holftenius  p.  137. 

Quod  reliquum  eft,  aliquot  dubialoca,  quse  adPicenum  referuntur,  ne  prseterea- 
mus ,  inftitutum  admonet.  Novana  Plinii  dubitatur ,  fueritne  in  ora ,  an  mediterraneo 
fblo.  Verba  ejus  fiint  lib.  1  j  1 .  cap.  x  1 1 1 .  ex  vulgari  incifione :  Cupra  oppidum ,  caflellum 
Firmanorum ,  Cffuper  id  colonia  Afculum  Piceni  nobilijjima.  Intm  Novana :  in  ora  Cluana^ 
Potentia ,  Numana ,  a  Siculis  condita.  Harduinus  autem  ita  incidit :  colonia  Afculum  , 
Viceni  nobilijfima ,  intus.  Novana  in  ora :  Cluana ,  Potentia ,  Numana.  Hinc  eft  quod 
Cluverius  mediterraneis  Novanam  adicribit-:  Harduinus  maritimis.  Prona  vulgaris 
le£tio :  in  altera  durum ,  Novana  in  ora :  Cluana.  Tum  seque  prona  eflet ,  fi  fequenti- 
buscopulaefletprsefixa,  &Clnana9  &  Potentia:  aut  voces  transpofitse ,  in  ora  Novana , 
Cluana,  &reliqua. 

Deinde  Pttinum  oppidum  trans  Apenninum  fuit :  qua  fede ,  incertum.  Plinius  lib.  1 1 . 
cap.  cm.  In  agro  Pitmate  trans  ApenninumfluvimNovanmomnibmfolflitiistorrens^  bruma 
ftccatur.  Ignotus  amnis  Novanus.  quare  Vomanm  videtur  pluribus  legendum.  Tabula 
Peutingeriana  habet  Pitinum ,  fed  interpofitum  utrimque  obfcuris  locis  8c  aliunde  non 
cognitis.  Cluverius  prope  fontes  Vomani  ponit:  Holftenius  veftigia  111  circiterm.p.. 
ab  civitate  Aquilana  exftare  tradit ,  in  Forre  di  Pitino.  Ad  hsec  St  Forum  fuit  in  Picero , 
cujus  incolse  foronovani  inVeteriinfcriptionerepertaRomseciDiocxLV.  Reinefius 
illam  claflevi.  num.  cxxix.revelavit ;  fed  ubi  illud  Forum  in  Piceno  fuerit ,  nemoquis- 
quam,  quod  fciamus,  adhuc  prodidit.  Balbus  deLimit.(p.  12.2.  ed  Gcef.)  inPiceno: 
Foronovanm  [ager]/w  limites  cr  centuridA  eft  adjignatm. 

Tandem  &  Alba  in  Piceno  a  Procopio  memoratur  lib.  1 1 .  Goth.  cap.  v  1 1 .  JpQ}  noKiv 
AA|3«v,  b>  nuvivon  KHfAtviiv ,  circaurbem  Albamy  inPicenis  fitam.  Balbus  ibidem  p.  120. 
Albenfis  ager  locis  variu  limitibm  intercifivis  ejl  adfignatm.  Regius  tamen  cod.Procopii 
h>  niyKictvcTs,  quodsequenihil  illuftrat.  Si  Albam  ad  Fucinum  lacum  intellexit ,  Piceni 
iines  nimium  laxos  habuiffe  oportet. 

VESTINI,    MARRUCINI, 

PELIGNI,     MARSI, 

Conjun£bs  conterminosque  populos  conjungamus ,  quos  &  conjungi  in  hiftoriis  vide* 
mus.  Livius  lib.  vi  1 1.  cap.  xxix.  Erat  genus  omne  abunde  bello  Samnitibm par ,  Mar/i, 
Peligniqm  ,  &  Marrucini :  quos ,  fi  foftinus  attingeretur ,  omnes  habendos  hoftes.  Et  fic 
etiam  Polybius  lib.  11.  cap.  xxiv.  Primum  itaque  vestini  funt  perluftrandi:  qui  a 
fontibus  Vomani,  Matrini,  &  Aterni  incipientes ,  in  ripis  illorum  fluminum  ufque  ad 

P  p  p  mare 


48a  geographiae   a  n  t  i  qu  a  e 

mare  coluerunt.  Ptolema^us  oppida  illis  tribuit  Pinnam ,  Aviam ,  Angulum  ?  addit  A- 
miternum^  quod:  vero  Sabinorum  effe  poftea  oftendemus.  Plinius  zddit  Peltuinates  6c 
Aufinates  :  Gluverius  etiam  Atemum&d  mare  ,  quod  Marrucinis  mox  vindicabimus* 
Quinque  ergo  oppida  indubitato  Veftinorum  funt :  quae  vero  Livius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xxix„ 
adjungit,  Cutinam§LCingiliam',  eorum  fitus  ignoratur. 

Pmna  ,  hodie  Civita  di  Penna  y  Ptolemad  riiW ,  unde  Pinnenfes  funt  Plinii.  Vitru- 
viuslib.vi  n.cap.  iii.  PinnamVefiinamdixit.  £/?,  inquit , aquafrigtd<egenusnitrofum> 
utPinnaVeftina,  Cutiliis  ,  aliuquelocisfimiltbus.     Silius  Italicuslib.  vill.verf.  j"l6\ 

Haud  illo  levior  bellis  Veflina  juventus 
Agmina  denfavit  venatu  dura  ferarum , 
Qu<& ,  Fifcelle ,  tuat  arces ,  Pinnamque  virentem  , 
Pafcuaque  haud  tarde  redeuntia  tondet  Avella. 

Angulum  oppidum,  AvyoXos  PtolemadinVeftinisi  undePlinii  ^»£«/4»  jfiint..  Antoni- 
nus  itinere  ab  Urbe  Anconam  &  inde  Brundifium ,  inter  Aterni  oflia  &:  Ortonam  Angu- 
lum  ponit,  inde  xjhinc  ximillibus  pafluum  remotum:  quodarguithaudlongeamari 
abfuifle. 

Avia>  Ptolemad  Axia,  Tabulre  Aveja  xx  millibus  ab  Alba ,  quseFucentisvidetur 
Ciuverio  efle.  Prope  urbem  Aquilam  fuit,  quod  ex  Martyrologio  Romano  elucet  a  d. 
xin  Kal.  Novembris ,  PnAvienJictvitateprope  Aquilam  in  Veftints ,  natalis  beati  Maximi? 
levita  C°  martyris. 

Peltuinum  habuit  Pcltuinates  Plinii.  Oppidum  fic  in  antiquainfcriptioneeft,  quam 
Gruterusp.443.num.6.profert,  peltuini  vestinis  im  curia  aug.  ordlmem  ha- 

BENTIEUS. 

Aufina  vel  Aufinum  nobis  Plinius  prodidit ,  Aufinates  vocans  incolas  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 . 
Cum  nomine  convenit  Ofena  inter  Aquilam  &  Pinnam  fita.  Cognomen  Cismontanorum 
addit  Plinius ,  quodaliter,  quam  de  Apennino  refpe&u  Romae  &:  Latii ,  intelligendum. 
eft ,  quia  Apenninus  Veftinos  Sabinosque  feparavit.  Quas  caufla  etiam  eft ,  cur  Amiter- 
num  in  montibus  fitum  ,  quia  cis  fummos  montes  eft ,  Sabinorum  potius  agro  ,  quam 
Veftinorum ,  attribuamus,  quamvis  Ptolemaeus  in  Veftinis  cenfeat,  &  Martyrologio 
IX  Kalend.  Augufti  fcriptum  fit ,  Amiterni  in  Vedtnis. 

marrucini  ,  Grascis  fere  £  fimplici ,  Latinis  geminat&littera  r  fcribuntur.  Strabo 
deillis  gentibus  in  univerfum  lib.  v.p.  167.  l%pkt  ^  Te«TS  t  t5  MtfpsxiWJ/wjTpoWuv.  tm~ 

«vTJj    jj-T?  9"<*A«t7;j  to,    ts  "Arspvov ,    o^aopov  TjT  n«C2VT/v)},   o'|UWVU(W0V  5  TW  7rOT«f«aJ  TW  JiOpl^OVTt 

Tijtae  'Ou>j5-/v*jv  ^  r  M^sjk/vjjv,  Habent  etiam  Teate ,    cyepff*  Marrucinorum ,  W  ;#*zn?  w. 
Aternum ,  Piceno  confine ,  d°  fiumen  ejusdem  nominis ,    ^«od  Vefiinorum  ac  Marrucinorum 
r.egionem  disjungit.     Certum  ergo  deTatfe  eft,  Marrucinorum  fuifle  ,  etiam  caput  illo- 
rum:  &  hanc  folam  urbem  eis,  quia  prascipua,  Plinius  adfignat ,  MarrucinorumTga~>- 
tim  ,  dicens.     Laudat  Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf  fio. 

Marrucina  ftmul  Frcntanis  <zmula  pubes 

Corfini  populos ,  magnumque  Teate  trahebat. 
.  quamquam  Corfinium  in  Pelignis  eft.     Et  lib.  xv  1 1 .  verf  4^7«. 

-     -     -     -     cui  nobile  nomen 

Marrucina  domm ,  cldrumque  Teatc  fierebat. 
Antoninus  itinere  ab  Urbe  Hadriam  per  Valeriam  viam  % 

Xibuf 


Itdlk.  L  X  B  E  R    II.      CAP,    IX, 


Ttfar 

M. 

P. 

XX. 

Carfeolos 

M. 

P. 

XXII. 

Alham  TucentUm 

M. 

P. 

XXV. 

Cerfenniam 

M. 

P- 

XXIII 

Corfinium 

M. 

P. 

XVII. 

Interbromium 

M. 

P. 

XI. 

Teate  Marrucinum 

M. 

P. 

XVII. 

Hadriam 

M. 

P. 

XIIII. 

Hodie Tieti  &  frequentius  Chisti ,  ac  Civita  di  Chieti ,  adpellatur. 

Aternum  oppidum ,  nunc  Pefcara ,  quamvis  Strabo  dicat  Veftinorum  efle ,  tamen  qnia 
in  ripa  Marrucinorum  pofitum  ,  quem  limitem  ipfe  Strabo  conftituit  j  &  commune 
^nveiov ,  navale tam  Marrucinorum Pelignorumque eodem  tefte ,  quam  Veftinorum  fuitj 
in  Marrucinis  potius  quam  Veftinis  numeramus ,  ne  oppidum  ex  ripa  in  oppofitam  trahi- 
locare ,  quod  Cluverio  vifum  eft ,  necefle  habeamus.  Balbus  de  Limit  agrum  Aternenfem 
memoravit.  An  plura  oppida  habuerint  Marrucini ,  nullo  indicio  vel  a  geographis  vei 
hiftoricis  eft  proditum.  nec  mirum  filentium  illorum ,  quia ,  eodem  Strabone  teftante, 
has  gentes  jcwttj^ov  £3<r/v ,  in  vicis  habitabant  magis  quam  in  oppidis. 

peligni  his  proximi  erant,  quos  Sagrm  fluvius  dividebat  a  Frentanis.  Strabodido 
loco:  MgrosfO  2*O0to>v&  ^  hrzpvis  o  7.dy(>(§F  jtot#|Uo?  o*§i£«v  txV  $pevT#v«V&7nf  r  Uihiyvuv  , 
intcr  Ortonam  &  Aternum  Sagrus fiuvius  efi ,  qui  Frentanos  a  Pclignis  difierminat.  An  etiam 
ad  mare  ufque  coluerint ,  dubitari  poteft ,  quia  nullum  ejus  habitationis  indicium  adparet: 
nifi  quod  communi  portu  Aternenfi  cum  Marrucinis  6c  Veftinis  ufi  funt.  Corfinium  &  Sul- 
«wfunt,  quae  Ptolemceus  illis  dat  oppida :  Plinius  Super-Equum  addit  -,  fed  hscc  omnia  a 
mari  longius  redu&a  funt.  Plinius  :  Marrucinorum  Teatini :  Pelignorum  ,  Corfinienfes , 
Superequani ,  Sulmonenfes.  Pelignus  genere  Ovidius  fuit,  ac  ipfe  de  fe fcripfit iib.  1 1 1„ 
Amor.  eleg.  xv. 

Mantua  Virgilio  gaudet ,  Verona  Catullo , 
Pelignx  dicar  gloria  gentis  ego. 
Cor^»*>tf0caputPelignorum.  Strabo  3  Ko^hiov,  n  r  Uihtyvuv  ^rpoVoTuj ,  Corfiniumme* 
tropolk  Pelignorum.     Bello  Marfico  caput  Italiae  adverfus  Romam  conftituturn  fuit, 
ctiam  Italica  nomen  adfumfit.     Idem  Strabo  de  Italis  fbciis  :    Corfinium  xoivyjv  aKoiffiv  ■ 
tqTs  WxhtcdTotis^&miieiizcivrzs  zohtv  tfvr) t?  ?u/Mjg ,  c^jjtsj^qv  "§ nohip.% ,  fMzovo^oiS-elffoiv  IrothiKijv  , 
id  quod  brevius  Vellejus  Paterculus  enunciat :  Caput  imperiifui  Coriinium  legerant ,  quod 
*dj>ellarent  Italicum.     Situm  fuit  tribu&millibus  ab  Aterno  flumine ,  quod  ponte  trajicien- 
dum  iiserat ,  qui  Afculo  Cor6nium  petebant,     Caefar  i .  Civ.  cap.  xvi.     Corfinium  con- 
tendit.     Eo  quum  veniffet ,  cohortesv.pramiJfdaDomitioexoppidoy  pontem  flumims  interrum- 
pebanty  ejui  erat  ab  oppido  millia  pajfuum  circiter  III.    IbtcumantecurforibusCdfarisproelio 
commiffoy  celeriter  Domitiani,  aponterepulfi9feinoppidumreceperunt.     Gefar,  legionibus 
transduBU ,  ad  o^pidum  confiitit.^  juxtaque  murum  cafirapofuit.  Lucanus  lib.  1 1 .  verf  478. 

At  te >  Corfini  validis  circumdata  murh 
TeBa  tenent ,  pugnax  Domiti. 
Aberat  v  1 1  millibus  a  Sulmone ,  qui  nomen  confervat :  quod  etiam  Tabula  Auguftana  ita 
definitum  eft,  itinere  a  Teate  Sulmonem  per  Corfinium  ducente.     Ex  quo  conjicitur , 
prope  Popolo  five  Populium  oppidum  exftitifle. 
Sulmo ,  hodie  Solmona ,  notum  oppidum .    Caefar  Civ .  1 .  cap .  xv  1 1 1 .   Interim  Cafari 

Ppp  2,  nttnti- 


^4  GE.OGRAPHIAE     ANTI^UAE 

nuntiatur%  Sulmonenfes ,  quod  opidum  a  Corfinio  vn  millium  intervallo  abeji ,  cupere  eafacerel 
quavellet.     Siliuslib.vm.verf.fio. 
—  .  _  -  conjungitur  acer 
Pelignus  gelidoque  rapit  Sulmone  cohorte*. 
PatriafuitOvidii,  quodipfelib.  iv.  Trift.eleg.  ix.pr£edicavit? 

Sulmo  mihi  patria  efi  gelidis  uberrimus  undis. 
Coloni  eo  mifli ,  fed^  utvidetur,  poft  Nafonis  tempora.  Frontini  expilator ,  feirquis- 
quis  auctor  libelli  de  Coloniis  fub  Frontini  nomine :  Solmona ealege  efiadfignata,  quacr 
ager  Ejernia.  At  de  hac  ita  ibidem :  Efirnia  oppidum  muro  duBum :  jujfu  Neroms  efi  dedw- 
tlum.  Et  Gcef.  ed.  p.  1 4y.  colonia  Solmontina  videtur  vitio  barbarorum  temporum  Sulmo- 
nenfis  dic"ta. 

Tertium  oppidum  Pelignorum  Frontinus  de  Limit.  Super  Equum  vocat :  oppidanos 
Plinius  Superequanos ;  Sc  iterum  Frontinus  p.  1 4f.  ed  Gcef.  colonia  Superequana.  Ager  ejus 
veteranis  cfi  adfignatus :  Jedpofiea  Severus  &  Antoninus ,  Cr  Commodus  aliquaprivatis  concejfe- 
runt.Hodk,  ut  Holftenius  probavit ,  eftCaftelVecchioSubrequofiveSubequo.  Addo 
Interbromium  Antonini  ,  quod  in  Tabula  eft  Interprimum ,  itineris  du6tu  ad  Aterni  ripanr 
referendum. 

marsi  eirca  Fucinum  lacurn  late  coluerunt ,  gens  bellicofa ,  uti  exMarficobellocla- 
rum  eft.  Fabulofam  originem  faltem  nominis  a  Marfya  ex  Afia  poetse  deducunt.  Silius 
vm.  verf.  ^03. 

Sed  poj>ulis  nomen  pofuit  metuentior  hofpes , 
Quum  fugeret  Phrjgios  trans  aquora  Marfya  Crenos* 
Lacus  ille  Fucinns  in  Marfis ,  jam  Lago  di  Celano ,  a  multis  memoratus  eft.    Virgilius 
Aeneid.  vn.  verf.  jyp. 

Te  nemus  Angitix,y  vitrea  te  Fucinus  unda , 
Te  liquidi  fievere  lacus, 
Livius  lib.  IV.  cap.  lvii.  cajfellum  adlacumFucinumvi  expugnatum.     Pliniuslib.xxXi. 
cap. iii.     Aqua Mtrciatranfit Marfos & Fucinumlacum ,  Romamnondubiepetens.     Hunc 
emittere  Julius  Cxfar  tentavit ,  ut  Suetonius  cap.  xliv.  refert :  quod  perficere  conatus 
Claudius  eft.     Suetonius  cap.  xx.  emijfarium  Fucmi lacus perfeciu     Et  Dio  lib.  lx.  p.  672. 
t  Klpvw  r  <bxx.ivrtv  r  t  Mx^cuv  jj'9-tAjjffs  yXv.  ts  t  T//3s£<v  i%otyxyeiv ,   Marforum  lacumFuci- 
vum  in  Tiberim  [Claudius]  imitterevtluit.     Ad  quod  opus  montem  perfodit  inenarrabiU  im- 
pendio,  ut Plinius lib. Kxm\,C2^.xv.mmaximememorandishu]u$^imcvp\s  laudavit.  Ta- 
citus  lib.  xii.  cap.  lvi.  inter  lacum  Fucinum  amnemque  Lirinperrupto  monte ,  quo  magnificen- 
tia  operis*  a  plunbus  viferetur ,  lacu  in  ipfo  navale proelium  adornajje.     Ad  lacum  qui  colunt , 
Fucentes  dicli  Plinio :  nefcio  an  circumcolentes  ibi ,  quia  Alba  fatis  vicina  lacui ,  a  quo 
cognominatur  ,  Albenfes  tamen  eodem  cap.  xn.  lib.  m.  a  Fucentibus  diftin£ti funt. 

Caput  Marforum  Marrubinm  flve  Marruvium$h  orientali  latere  lacus  fitum,quod  ex  ve- 
ftigiis  Holftenius  adverfus  Cluverium  demonftravit  p.  1  f  1 .  Strabo  lib.  v.  pag.  167.  &  Dio- 
zvyfius  Halicarn.  lib.  1 .  p.  12.  M«gg'<ov ,  id  eft Maruvium  vocant.  Et  Silius  lib.Tin.  verf.  5-06*. 
Marruvium ,  veteris  celebratum  nomine  Marri , 
XJrbibm  ejf  illis  capiut. 
Quo  infcriptio  Reinefii  1 14.  claffvi.pertinet  curatori  p.  splendidissimae  civr- 
tatis  mars.  marr.  id  eft  Curatori  perpetuo  fpl.  civ.  Maribrum  Marrubii,    Gentile 
MarruviiVYimo:  Marrnbii  Virgilio  ,  qui lib. vn.  verf. 7/0, 
Quin  %r  Marrubia  venit  de  gente  facerdou 


hdia.  LIBER    II.    C  A  P.  IX,  48? 

Altera  urbs  eft  Alba ,  feptemtrionali  lacus  latere ,  quse  nomen  fiium  adfervat.  Qiiod  vero 
plures  Albae  funt  in  Italia ,  hasc  a  lacu  cognominata , ,  cui  adjacet ,  fatis  diftin&a  eft  a  ce- 
teris-  Plinius  di6to  loco  :  Albenfium  ,  Alba  ad  Fucinum  lacum.  Sofipater  Charifius 
lib.  I .  Inft.  Gr.  p.  8 1 .  Albani  dicuntur  ab  Albano :  Albentes  autem  ab  Alba  Fucente.  In- 
fcriptio  vetus  Grut.  p.404.  cur.  r.  alb.  fuc.  Antonini  itinere  per  Valeriam ,  Alba 
Fucentia.     Silius  lib.  viii.  verf  foy.  poft  verfus  ante  adlatos  de  Marruvio  Marforum : 

-----  interiorque  per  udos 

Alba  fedet  campos ,  pomisque  rependit  ariflxi. 
Gentile  Albenfes  ex  Plinio  Sc  Sofipatro  cognovimus.     Colonos  m  eam  miflos ,  Livius 
lib.  x.  ineunte ,  Vellejus  lib.  i.cap.  xiv.  &c  Appianus  Hannibalic.  p.  f-jg.  tradiderunt. 

Cerfennia  quoque  in  oppidis  memorabilibus  Marforum  fuit.  Pofita  inter  Albam  &  Cor- 
finium:  nec  vero  novum  forte  eftoppidum,  fedjamtumaetateClaudiiimperatorislau- 
datum.  In  Teatina  columna  milliaria  y  Jac.  Sponio  Mifc.  p.  100.  refereate ,  etiam  Hol- 
ftenio  p.  1  j-4.  de  Claudio  exftat : 

3IAM     CLAUDIAM    iALER 
A     CERFENNIA     OSTIA    ATERN. 
MUNIT. 

Situm  Sc  dfftantiam  iter  fupra  in  Teate  commonftratum  perfpicue  definit. 

Ad  latus  occidentale  lacusFuciniZ^mfuit^^/fz'*!,  de  quo  Virgilius  verfh  ante  pro* 
ducto,  Te  nemm  Angitia.  Nemm  ,  metri  gratia  :  Lucm  proprie  dicius ,  cujusincolas 
Plinius  Lucenfes  dixit.  Angitia,  Medeas  foror,.  cur  ibi  culta  fuerit,  prodit  Silius  liB- 
viii.  a  verfu^pp. 

Acettz  prolem  Angitiam  mdta  gramina  primam 
'  Mondraviffe  ferunt ,  ta&uque  domare  venena  3, 

Et  lunam  excuffijfe  polo ,  ftridoribm  amnes 

Frenantem ,  ac  Jilvu  montem  nudaffe  vocath. 
Adde ,  quem  ibi  interpretis  loco  adhibuimus ,  Jul.  Solinum  cap.  de  Italia  ,  ex  C.  Cceliov 
Situs  ex  oppido ,  cui  vulgare  nomen  Luco  eft ,  non  eft  obfcurus ,  quia  non  dubie  idem  eft. 
In  ipfo  lacu  quserendum  oppidum  Archippe ,  hauftum  a  lacu  fubmerfumque.  Plinius 
lib.  1 1 1 .  cap.  xil.  Gellianm  anttor  efi ,  lacu  Fucmo  haujium  Marforum  oppidum  Archippe  , 
sonditum  a  Marfya  duce  Ljdorum.  Veftigia  etiam  nunc  exftare  adfirmant  Marfi  ad  ripam 
lacusinter  Tranfaquam  &  Ortuciam  ,  ut  Holftenius  refert  p.  1^4. 

Anxantium ,  a  quo  Piinii  funt  Anxantini ,  dicitur  effe  Civita  d' Antia.  Cuculum  autem , 
KxkxAov  StrabonisinValeriiedefcriptione  ,  eft  CUcullo  in  Valle  Superequana  in  conftniis- 
Marforum  &  Pelignorum  ,  haud  procul  via  Valeria.  Supra  Cerfenniam  in  Valeria,, 
Corfinium  verfus  eft  Mons  Imem  Tabulas ,  &.  deinde  Statule  j  obfcura  loca ,  &  aliunde  non. 
cognita.  Reftant  aiia  incerta  &  dubia ,  quae  Livius  lib.  x.  eap.  1 1 1 .  memoravit.  Profe- 
Bm,  inquit,  diBator  cum  exercitu ,  prdiouno  Marfosfundit.  compuljis  delndeinurbesmu- 
nitas  Milioniam  ,  Pleliinam  ,  Frefiliam ,  intra  dies  paucos  cepit.  Quum  vero  brevi  poft: 
tempore,  quod  ejusdem  lrbri  cap.xxxiv.defcribitur,  ^'/^w^Samnitibusdifficiliex- 
pugnatione  erepta* perhibeatur ,  8c lib.  ix.  cap.  xx r.  Pliflia  Rornanorum  focia  ab  Sarnni- 
tibus  oppugnata  3  dubitare  viri  eruditi  coepemnt ,  eademne  illa  oppida ,  quas  Marfis  fupra 
tribuebantur  ,  an  Marforum  alia,"  alia  fimili  vocabulo  Samnitium.  Carolus  Sigonius 
ftparavitita,  ut  Miloniam&t  Plifliam Samnitibus daret  ,  Miliomam & Plefiinamvmdica- 
let  MarfiSj  Yeterum  librorum  3  ut  ait,  &  Stephani  Byzantii  audoritate  fretus :  efti 


48£  GEOGRAPHIAE    ANTIQjJAE 

Mi\uvU  jraX.«  StfjUvsTwv ,  Milonia  urbs  e(i  Samnitka.  (^odxxt&e  PleftinalkPliftiafycilG 
concedo ;  ita  MilonU  &  MilionU  diverfitatem ,  dum  majora  teftimonia  accedant  9  non- 
dum  adducor  ut  credam,  quum  belli  tempore  eadem  urbs ,  praeiertiminconfinio.fita* 
nunc  in  hujus  gentis ,  nunc  in  alterius  fit  poteltate. 

SABINI     E.T     AEQUI 

S  I  V  E       A  E  Q^U  I  C  U  L  I, 

Sabinorum  gens  antiquiflima  ,  de  cujus  nomine  &  fede  Plinius  lib.  nr.  cap.xn. 
Sahmi ,  ut  quidam  exiBimavere ,  a  religione  &  dcorum  cultu  ad^ellati :  Velinos  adcolunt  lacus, 
rofcidis  \ollibus,  Nec  tantum  ad  lacus  illos  ,  fed  ufque  Tiberim  habitaverunt ,  Nare  flu- 
vioabUmbris,  ApenninoaPicentibusfeclufi,  Latinis,  qui  Latium  colebant ,  &  Aequis 
ab  auftro  contermini.  Strabolib.v.  pag.  ifj,  Sabinoshabitaredicit  iori  £  Tij3l$e«?  ^ 
Nwj^evVoy  /toA/^vjjj.  [azx%u  0'vq?tvuv ,  aTiberi  &  oppido  Nomento  ufque  adVedinos.  Necita 
Nomentum  terminus  fuit ,  ut  infra  illud  oppidum ,  adRomam  verfus ,  nihil  Sabini  pos- 
fiderent.  Livius  lib.  I .  cap.  x.  de  raptu  Sabinarum  :  Camnenfes ,  Cruftumwique  cr  Ante- 
mnates  erant ,  ad  quos  ejus  injurid  parspertinebat.  At  hacc  oppida  interjacent  Erant  qui- 
dem  Nomentum,  Cruftumerium ,  &;  Fidenae  Albanorum  colonia? ,  ut  Dionyfius  Hali- 
carnaflenfis  lib.  1 1 .  pag.  1 1 6.  refert  3  at  in  agro  conftitutae  Sabinorum ,  iliorumque  poft- 
modum ,  ut  ex  bello  cum  Romanis  conftat ,  fubjedtae  ditioni. 

Antemna  five  Antemna  proximum  ex  his  oppidum  urbi  Romanae  erat.  Livius ,  ut  dixi , 
deraptuvirginumhiftoria,  in  Sabinis  cenfet.  Cis  Anienem  Antemnae  erant :  indeNo- 
men ,  Varrone  au&ore  de  L.  L.  lib.  1  v.  cap.  v.  Antcmtu ,  inquit ,  quod  ante  amnem ,  qui 
influit  in  Tiberim.  Praeterea  pluraliter  StraboadpellatAmpv^,  iib.v.pag.  ij-p.  &Vir- 
gilius  lib.  vn.verf.  63 1. 

Ardea,  Cruftumeriqm ,  Cr  turrigera  Antemn*. 

Singulari  numero  "Avt«p«  Dionyfius  lib.  11.  fcripfit ,  &  Catofib.  1.  Originum  (quod 
Prifcianus  nobis  fragmentum  lib.  vi.  fervavit)  Antentna,  inquit  ,  veterior  eft  quam  Roma : 
&  Silius  Italicus  lib.  vi  1 1 .  verf  366. 

-----  Antemnaque  prifce 
Cruftumio  prior, 

Cis  amnem  videtur  etiam  Collatia fuifle.  Liviuslib.  1 . cap. xxx v  1 1 . in Tarquinii geftis : 
Collatia ,  &  quidquid  circa  Collatiam  agri  erat ,  Sabtnis  ademtum.  Ergo  Sabinorum  fuerat, 
quamlibet  in  limite  Latinorum.  Idem  cap.  lvii.  Omnes  citatis  cquis  advolant  Romam, 
quo  quum  primis  fe  intendentibus  tenebris perveniffent ,  pergunt  inde  ColUtiam ,  ubi  Lucretiam 
noBcfera  deditam  lana  inveniunt.  Nulla  veftigia  exftant.  Holftenius  uitra  Oiae  &  Anienis 
confluentes  removet :  fed  tantum  fpatium  tam  brevi  &  noclurno  tempore ,  poftquam 
regias  etiam  nurus  Romas  invififlent ,  non  videtur  a  Tarquinio  6c  comitibus  perfici 
potuifle.  Probabilius ,  ultra  iv  vel  v  m.  p.  ab  urbe  non  abfuifle.  Silius  lib.  vm. 
verf.  362. 

LavU 


Itdia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  IX.  48/ 

Lavinums  ac  ahrix  cajli  Collatia  Bruti. 

Et  Virgilius  lib.  vi.  verf.  773 .  in  editiore  loco  fitum  ait , 

Hi  Collatinat  imponent  montibus  arces. 

Intercedit  Anio  fluvius ,  nunc  Teverone  ,  a  cujus  cum  Tiberi  confluente  non  prccul 
Antemnse  afuerunt.  Ortus  in  monteTrebanorum ,  ut  Plinius  lib.  n.  cap.xn.notavit, 
per  Aequiculos  delapfus  Latinos  poftea  ab  Sabinis  dilcernit,  at  proprior  oftio  utraque  in  ri- 
pa  Sabinos  videt.    Horatius  lib.  1 .  oda  v  1 1 . 

Et  praceps  Anio ,  V"  Tiburni  lucus. 

Obliquo  Anienis  fle&it,  ut  Cicero  in  i.  pro  Comclio  dixit  trans  Anienem.  Prifcianus 
iterum  lib.  vi .  Ariio  etiam  Anienis  ,  quod  antiquiffimi  fecundum  analogiam  Anien  nomina 
tivumproferebant.     Antiquitatem  renovavit  Statius  lib.  1.  Silvar.  carm.  v.  verf  1  f. 

Qum  pr&ceps  Anien ,  atque  exceptura  natatus  , 
Virgo  juvat. 

t 

Poftamnemproximusurbi^/m^^refl:,  inquemfemel,  iterumRomam  plebsfeces- 
fit,  injuriis  adfecla  patriciorum.     Livius  lib.  11.  cap.  xxxn.  Sicinio  quodam  auBore,. 
injujfu  confulum  in  Sacrum Montem  feceffiffe ,    trans  Anienem  amnem,   tria  ab  urbe  millia 
pajfuum.     Iterum  oppreffi  plebeii  a  patribus ,  quod  Livius lib.  1 1 1 .  cap.  lii.  refert ,  FU- 
Nomentana,  cui  tum  Ficulnenfl  nomen  fuit  >  cajira  in  Monte  Sacro  locavere ,  modefliampa- 
trum  fuorum  ,   nihil  violando  imitati.      Cognomen  Sacri  ab  illa  fecesfione  impofitum. 
Dionyfius  lib.VL  pag.  375-.  $  vvv  t|  vxetvx  hfov  op©?  KsthetTcv ,  qmnuncabillotempore  Sacer- 
Mons  adpellatur.     nam  aram  ibi  A»oV  A^ojt/s  terrorefacro  correptos  conftituiile ,  idem 
dicto  libro  ,    p.  41 1.  memoravit.     Ultra  montem  in  via  Nomentana  Ficulea  fuit  five 
Ficulnea,  ut  jam  ex  vise  defcriptione  intelleximus.     Liviuslib.  1.  cap.  xxxviii.  CorwW- 
lum ,  Ficulnea  vetus ,    Cameria ,  Crujiumerium ,  Ameriola ,  Medullia  ,  Nomentum  ,  hac 
de  prifcis  Latinis  ,    aut  qui  ad  Latinos  defecerant  ,    captaoppida.     Gentilemde  Ficuleates, 
Varro  de  L.  L. lib.  v.  cap.  1 1 1 .  qui  tumfub  urbepoputi ,  v.t  Ficuleates ac Fidenates ,  Crfini-- 
timialii,  comra  nos  conjurarunt.     Non  dubitandum ,  Plinii  Ficolenfes  efie ,  quamvishos, 
extra  Sabinos  lib.  1 11 .  cap.  xn.  locaverit.     Sabinorum  enim  agrum  non  ex  antiquo  fecu^ 
lo,  fed  fuo  metitur ,  quo  propiora  urbi  Romanse ,  quamvis  Sabinorum  fuerant ,  inLa— 
tio  cenfebantur.     Cicero  quoque  lib.  xn.  ad  Attic.  ep.  xxxiv.  hujus  oppidi  agrumvel 
in  eo  prsedium  memoravit.     Crat ,  inquit ,  in  Sicafuburbano :  indeputome  m  Ficulenfifore. 
De  via  Ficulnen/i  modo  dictum  eft  ex  Livio. 

Propinquas  etiam  Roma  habuit  Fident* ,   five  Fidenam ,  quarum  fitum  Dionyfius 
Halicarnaflenfis  delineavit.  Libro  i.-i.pag.  116.de Romulo  dixit,,  iTrtr^ifwcnimi^djiva-s- 
ttoA/v,  &n>  TtTlapoiKQVToi  5x3 7«v  t?  P«ft>j?>c«w£vjjv,  contra  Fidenatum  urbem  exercitum  duxtt , 
xl  fadiisab  Romajitam.     Et lib.  1 1 1 . p.  ipi..in  Tarquinio Prifco  :  li  2<x/3rva«  v.o.t»^&to- 
jre^ycvT«/  4>icTjj'v>jj  ttAjJWov  ,.  <ej€/«  tm  <rUji*j3oAetff  $  ts  Av/jjt©*  hjjj  %  Tifii?i&  noTapx  ,  Sabinh- 
cafira  ponunt  prope  Fidenam  ,  circa  Anienis  O*  Tiberis  confluentes.     EtTacitusannal.  iv. 
cap.  lx  1 1 .  ruinam  amphitheatri  apud  Fidenam ,  l.  m.  fuo  cafu  debilitantem  vel  obteren-  - 
tem  defcribens,  confluxijfe  ait  avidos  tdium  ob  vropinquitatem  locieffujiusi     Veftigia  ejus 

prcps 


GEOGRAFHIAE    ANTIQJUAE 

prope  Tiberim  adparent  v  m.  p.  ab  urbe  ,  1 1  millibus  fupra  Anienis  confluentem» 
llluftris  olim  fuit,  ideo  dict.a  Dionyfio  priore  loco  srcAi?  piyxhn  n  ^  iro\\)oivfyid7r®'  > 
urbs  magna  Crpoputofa.  Nomen  utroque  numero  enuntiant ,  plurali ,  Strabo  lib.  v.  pag. 
i^p.  AvriuvtH  ^af  $t£rtW :  Livius  1 1.  cap.  XIX.  Idisconfulibus  Fidenaobfefcc^  Crufiumeria 
capta.  Et  Cicero  Agr.  i  I .  cap.  xxxv.  Labicos ,  Fidenat ,  Coilatiam  cum  -  -  -  ccmpa* 
raburft.  Suetonius  Tib.  cap.  xl.  apud  Fidenufupra  xx  bominum  millia  7gladiatorio munere^ 
amphitheatri  ruina  perierant.     Horatius  lib.  epift.  x  I .  verf.  7. 

-  -  -  -  Gabiis  defertior  atque 
Fidenis. 

Et  Juvenalis  fatyra  x.  verf.  100. 

An  Fidenarwn  Gabiorumque  ejfe  potejiasj 
Contra  fingulari,  praeterDionyfium  atque  Tacitum ,  quos jaui  cognovimus ,  Virgilius 
lib.  v  1 .  verf.  773 .  ufus  eft , 

His  nbi  Nomentum ,  &  Gabios,  urbemque  Fidenam, 
Et  Silius  Italicus  lib.  xv.  verf.  00. 

-  -  -  -  modo  Roma  miniinti 

Impar  Fiden<s,y  contentaque  crefcere  af\lot 
Derivatum  nomen  Fidenat  eft  &  Fidtnates.     LAviuslib.i.cwp.xnr.percuIfiFidetiates:  S^ 
mox  :  belli  Fidenatis  contagione  irritati  Vejentium  animi. 

Supra  Fidenas  ad  Tiberim  Crujiumerium  fuit  ,  modico  intervallo.  nam  <8c  ipfum 
Dionyfius  lib.  xi.  p.  70 f.  £  -sr^Vw  £  P«W  ,  haud  longe  ab  Roma  ponit.  Nomen 
varium  cafu.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  £c  Livius  lib.  1 .  cap.  xxxvi  1 1 .  Cruflumerium  vo- 
cant,  neutrali  genere  :  at  lib.  11.  cap  xix.  Cruftemeria  capta,  &  lib.  m.  cap.  xliii. 
inter  Fiden<u  Cruftumeriamque  :  6c  Dionyfius  diclo  loco  KfH^oui^a.  Virgilius  plu- 
raliter  Cruftumerii ,  lib.  vil.  verf  6]i.  Ardea  Cruftumerique.  Silius  lib.  viii.  verf.  367. 
breviori  forma  Cruftumium\  a  qua  gentiie Crujluminm  eft.  Liviusi.cap.  ix. Caninenfes , 
Cruftumini,  Antemnates  :  Sclib.  V.  cap.  XXXVW.Allia Crufluminismontibmdefluens.  Pli- 
niuslib.  1 11.  cap.  v.  Agmm  Cruftuminum,  nefcioquem,  in  Etruria  cenfet :  ScFeftus 
Crujiuminam  tribum  a  Tufcorum  urbe  di£tam  tradit :  fed  ubi  illa  fuerit ,  ignotum  prorfus 
eft :  de  tribu  etiam  dubium ,  fi  non  falfum.  Apud  Livium  enimhb.  xl  1 1 .  cap,  xxxiv. 
Sp.  Liguftinm  tribus  Crufumina ,  ex  Sabinu ,  inquit ,  fum  oriundm.  An  forfan  trans  flumen 
quoque  Cruftumini  agrum  pofTederunt  ?  ipfi  certe  Sabini  fuere ,  quia  ad  ilios  quoque  pars 
injuris  raptarum  virginum  pertinebat ,  Livio  indicante  lib.  1 .  cap.  x. 

In  brtum  &  Anienem  verfus  hinc  abeft  Cemiculum.  Livius  1 .  cap.  xxxv  1 1 1 1 .  Corni- 
culum,  Ficdnea  vetus ,  Cameria.  Vere  conjungit.  nam  ut  Dionyfius  lib.  1.  pag.  13. 
refert,  «SocoAvsoi  ,  61  vrfjs  toX  K<x,\xuivois  KofvUhois  o?z<rt  ,  Ticnleates  qui  ad  montes  Corm- 
culanos  funt.  Meminit&c  Plinius  in  prima  regione.  Idem  lib.  iv.ineunte,  &  Stephani 
breviator  oppidum  Latinorum  vocant,  fed  vel  originis  caufla,  vel  quia  Latio  pars  illa 
Sabinorum  adjuncla  ab  Romanis  fuit.  Sub  Tarquinio  rege  oviTrp^  »  incendio  deletum 
fitit :  fed.  poftea  inftauratum  ,  quia  etiam  poft  exa&os  reges  illius  mentionem  Florus 
iacitlib.  r.cap.xi. 

In  feptemtrionem  magis  C&nina  vergebat  :  quam  Feftus  fine  diphthongofcripfit. 
At  Stephanus  Kaiv/vij  ttq\is  2*/3iW  ,  Cvjnina  eppidum  Sabinorum.  Pars  etiam  injuria: 
raptarum  ad  C&ninenfes ■  fpeclavit,  teftante  Livio  1.  cap.x.  ut  in  Sabinis  id  oppidi  fuifte 
non  liceat  dubitare.  Ideo  cum  Curibus  conjunxit  Ovidius  lib.  11.  Faft.  verf.  i^j-.ad 
Romulum  confecratum : 

Te 


I 


Italia.  L  I  B  E  R    II.  .  C  A  P.     IX.  4% 

Te  Tatzus,  parvique  Cures,  Cminaque  fenfit. 

In  monte  fita  fuit.    Propertius  enim  lib.  i  v.  eleg.  x  i . 

-     -     Canina  dufior  ab  arce. 

Holftenio videtur  S.  Angelo  efle  ,  aut  Monticelli ,  pag.  103. 

Livii  Cameria,  Medullia,  Ameriola  lib.  i.  cap.  xxxvi  i  i.quae  fingula etiam Pliniuj 
lib.  1 1 1 .  cap.  v.  memoravit ,  nifi  quod  alio  cafu  Camerium  dixit ,  incerta  pofitione  funt : 
nec  vero  ab  jam  di&is  feuexplicatisSabinorumoppidisdisjunftamultum,  quodutrius- 
que  ordo  probat.  Liviusenim:  Cernicuium,  Ficulneavetus ,  Cameria,  Crudumerium  , 
Ameriola ,  Medullia ,  Nomentum ,  hac  de  prifcis  Latinis ,  aut  qui  ad  Latinos  defecerant , 
capta  oppida.  Plinius  autem  hoc  ordine:  Canina ,  Ficana ,  Cruftumerium,  Ameriola :  Medui- 
lia ,  Comicdum  ;  &  Romae  mentione  interjecl:a,  Antemmt ,  Camerium ,  Collatia.  Medul- 
lia^  munitiones  Livius,  lib.  i .  cap.  xxx  1 1 1 .  laudavit.  Sed  inter  ante  rccenfita  &  Nomen- 
tum  Allia  interfluit ,  de  quo  diflentiunt  eruditiviri,  eui  id  nomen  amni  hodie  attribuen- 
dum  fit.  Livius  autem  fatis  notabiliter  defcripfit  lib.  v.  cap.  xxxvi  1.  Gallis  inquit ,  veiut 
tumultuario  exercitu  raptim  ducio^  <egre  ad  undecimum  iapidem  occurfum  eft  ,  quafiumert 
Aliiay  Crufluminis  montibuspr&alto  defiuens  alveoy  haudmultum  infraviam  Tiberino  amni 
mifcetur.  Ex  quibus  Holftenius  p.  1 27.  verum  fluentum  Allias  demonflravit.  Ego ,  inquit, 
confideratis  locorum  intervallis ,  Alliam  ejfeputo  rivulum ,  qui  interpr&dium  S.  Coiumbee  &~ 
S.  jfoannispaullum  ultra  Marcigiianum  praaito  alveo  deflnit  in  Tiberim.  Nam  hic  rivus  quin- 
que  aut  fex  pajf  mill.  difiat  a  Fidenis  $ve  Caftello  Giubileo :  Fidena  autem  v.  ab  urbepajfuum 
millibus  abfunt ,  qu&  in  univerfum  x  1  milliapajf.  conficiunt.  Clades  Romanorum  ibi  acceptt 
infauftum  nomen  fecit.     Ideo  Virgilius  lib.  v  1 1 .  yerf.  717. 

Quosque  fecans  infaufium  mterluit  Ailia  nomen. 
Oppidum  autem  Nomentum ,  quod  cum  ceteris  fiipra  Livius  conjungebat ,  haud  longe  a 
Tiberi  afuit  ,  quod  Strabo  docet ,  p.  1  yy.  limitem  Sabinorum  occidentalem  ducens 
&tb  «2?  Ttfiigiug  j^  Nw(u£vtx  iroht%ytis,  a  Tiberi  &  oppido Nomento.  IterumLiviuslib.  vi. 
cap.  XXII.  Eo  dittator  infe(io  agminefubit ,  necprocui  Nomentofignu  collatijfijdit  Etrufcat 
legiones :  compulit  inde  in  urbem  Ftdenas.  Dionyfius  lib.  1 1 .  pag.  116.  Albanorum  '^mxriciv 
vocat ,  quod  etiam  Virgilius  innuit  lib.  vi.  verf.  77  3 . 

Hi  tibi  Nomentum ,  Cr  Gabios ,  urbemque  Fidenam , 
puta,  hiAlbani,  Aeneas  pofteri ,  condent.  Atlib.vii.verf  712.  inter  Sabinorum  urbes 
etiam  Nomentum  recenfet.  Scilicet  Latini  Albani  in  agrum  Sabinomm  colonias  deduxe- 
runt.  Hodie  Lamentana  Vecchia  eo  loco  efl.  Inde  Via  Nomentana  dicta ,  &  incolas 
Nomentaniy  quos  Plinius  videtur  duplices  facere  lib.  1 1 1.  c?p.  v..cum  Norbanis  ScPras- 
neftinis,  Latinis  populis,  enumerans:  at  cap.  xi  1.  cum  Nurfinis  &  Reatinis ,  ultimis 
Sabinorum ,  in  regione  quarta.  De  quibus  Harduinus  notavit :  a  Nomentanisprima  regi- 
onis  diverfi.  Quum  vero  neque  apud  Norbam ,  neque  apud  Reate  aliis  fit  Nomentum 
obfervatum,  putamus  unum  bis  Plinium  pofuifle,  exinde  in  errorem  deducr,um ,  quod 
antiquiores  dixerant ,  aLatinisNomentumconditumfuifle:  pofleriores  in  Sabinis  ,  ubi 
efl,  illud  cenfuerint.  In  Nomentano  agro  Straboni  lib.  v.  pag.  1 6f.  laudata:  Aqua  Labanx, 
r»  Aalfioivai  \>S»r»  cv  t>5  Nw|W2vt«vjj,  quas  vero  nunc  corruptas  dicuntur ,  neque,  utolim 
fuerunt,  falubres. 

Propinquum  Nomento  Eretum ,  porrecta  media.  Strabo  p.  1  fS.  Saiaria  via  in  Nomen- 
tanam  incidit  ^  ''H^rov  t?  laftivqg  x.w(Xr,v  \>7i\(>  £  Tifti^iug  net/^ivijv  y  juxta  Eretum ,  vtcum 
Sabiniagri,  fupraTtbmmpoJitum,     EtlocojaminLabanis  aquiscitato,  6*  tjj  napmwy 


49o  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

qjx  toIV  «zb€/*  "Hpij-rcv  10x015,  in  Nomentana  regione  &  circa  Eretum  locvs.  Liviuslib.  III. 
cap.  xx  1  x.  conful  ad  Erctum  cum  Sabmis  egregiepugnat. Et  Valerius  Maximus lib.  n.  cap.  iv. 
Babitabat  in  villa  fuapropter  vicum  Sabina  regionu  Eretum^  Et  Virgilius  lib.  vu.  verf.  711. 

Ereti  manm  omnis ,  olrviferaque  Mutufc<e. 
Antoninus  in  Via  Salaria,  ab  urbe  Eretum  numeravit  millia  pafluum  xvi  1 1.  Inquo 
traclu  etiam  Silva  Malttiofa  fuit ,  de  qua  Livius  lib.  1.  cap.xx.  Tullus  occupat  inagrum 
' '  Sabinum  tranfire:  pugna  atrox  ad  Silvam  Malitiofamfuit.  Et  Dionyfiuslib.  111.  pag.  174. 
in  eadem  hiftoria  idt*  r  >uAtfju£v>:v  «ajjv  m-d^ym.  Sed  neque  hujus  fitus  6c  locus  fatis 
certus  eft. 

Cures  nunc  adeundi ,  oppidum  princeps  Sabinomm  quod  multitudinis  numero  Latini 
nominant ,  Virgilius  lib.  vi .  verf.  8 1 1 .  de  Numa  Pompilio : 

-     -     -     Curibm  parvis  &  paupere  terra 

Mijfm  in  imperium  magnum. 
Et  Ovidius  lib.  1 1 .  Faftor.  verf  155".  adRomulum  : 

Te  Tatim ',  parvique  Cures ,  Cminaque  fenjit : ' 
parvi,  virili  genere ,  quodScaligeretiamPropertiolib.  iv.  elegia  x  extremareftitutum 
vult : 

Sic  Sancum  Tatii  compofuere  Cures. 
Etiam  Dionyflus  pluraliter  lib.  1 1 .  pag.  113.  ™g  <5rt5<rayc$wopivov;  Kv^«?  dixit.  Alii  Gra^ci 
iingulari  numero.  Breviator  Stephani:  Ku^)?  /L-ujTpcVoA*?  lafiivm ,  Curiametropolis  Sabi- 
norum.  EtStrabolib.  V.  pag.  1^*8.  Kveig  vvv  ptv  xauiov  ksiv.  >jv  3  ttoAjj  39nV))jW©J ,  e|  ?? 
s^usjvto  at  £  Pfcjwjjf  (ioc<rtKiv<rciVTZs  Tir©-  Tcjtj^  K$)  NifjK»?  nojUzrjjAi©-',  Cuns  nunc  viculus 
eft ,  quondam  urbs  illnftris ,  ex  qua  ortifnnt ,  qui  Rom<e  regnarunt ,  T.  Tatius  &  Numa  Pom- 
pilius.  Et  Feftus  Pompejus  de  Curibus :  fuit  urbs  opulentijfima  Sabinorum.  De  fitu  con- 
troverfia  eft :  nos  Holftenium ,  peritiflimurn  antiquae  Italise  virum ,  fequuti ,  Cures  ve- 
teres  cenfemus  nunc  Correfe  five  Cureze  efie ,  pofitum  ad  ftumen  ejusdem  nominis ,  quod 
infra  Farfarum  Tiberi  mifcetur.  Gentile  Curenfes  Plinio  lib.  1 1 1.  cap.xi  1.  Stephano 
Xcu.aiTjj?,  nnde^f/WfwRomanicivesadpellantur.  Fabans  ergO  fluvius ,  qui  &  Farfarus 
dicitur ,  fupra amnem  Curenfem  eft .  Virgiiius  lib.  vn.  verf.  715*. 

Qui  Tiberim  Fabarimque  bibunt, 
EtVibiusSequefterdeFluminibus:  Fabaris  Sabinornm.     Is  Fabtr  corrupte  dicitur.  '  Ovi- 
dius  Metamorph.  x  1  v .  verf.  330. 

Narque  tulit  pr&ceps ,  &  amwn£  Farfarus  umbra. 
Servius  ad  dicium  Virgilii  iocum ,  Fabarim  quemdicit ,  etiamipfeper  Sabinostranftt ,  O* 
JFdrfarus  dicitur.     Truncatum  nomen  Farfa ,  quod  fuper ftes  eft ,  qui  binominis  ille  fuerir, 
non  finit  nos  ignorare. 

Sed  Avens  rluvius  incertus  plane  eft.  Solus  Servius  ex  Varrone  ad  illud  Virgilii ,  Tt4- 
cher  Aventmts^  Aeneid.vn.  verf.  65*7.  memoravit.  Farro,  inquit,  dicitinGentepopuli 
Romani,  Sabinos  a  Romulo  fufceptos  tftumaccepiffemontem>  quemab  Aventeftuvioprovmcict 
fi&  adpellaverint  Aventinum.  Sed  plane  incerta  hsec  origonominisinmonte  Aventino. 
Livius  enim  lib.  I.  cap.  111.  Dionyfius  lib.  i.p.  fj.  PompejusFeftusinhacvoce,  6c 
Victor  de  Orig.  Gentis  Rcm.  tradunt ,  Aventinum  regem  Aibanorum  huic colli ,  iub  quo 
fepultus  foerit ,  nomendefuoreliquifle.  Addit  aliam  opinionem  Servius ,  abavibnsno- 
mmatum  effe ,  qua^  de  Tiberi  adlcendentes  ibi  confederint.  Sed  fuerit  Avens  Sabinorum 
fluvius ,  quamvis  nomen  Aventino  monti  non  dederit ;  ulteriorem  tamen ,  quam  quos 
perluftravimus ,  probabile  eftiui(fe ,  quia  hi  fuis  nominijbus  dignofcuntur,  5c  propinquior  a. 

tot 


Italia.  L  I  B  E  R    II.    CAP.     IX  4piL 

tot  fcriptoribus  nequierit  ita  prastermitti ,  ut  ne  femel  quidem  ejus  mentio  in  tct  Sabinis 
bellis  occurfaret.  Tandem  Himella  amnis  eft ,  dequoVibius  :  HimellaSabinorumprope 
Cafperiam  urbem,  Scilicet  fupra  id  oppidum  ortus  in  Tiberim  decurrit.  Virgiiius  lib.  vn, 
verf.  714. 

Qui  Nomentum  urbem  -  -  -  — 
Cafperiamcjue  colunt-,  Forulosque ,  &  flumen  HimelU. 
Supremum  forte  Sabinorum  fuit,  Tiberim  verfus,  oppidum  Forum  Novum »  de  cujus 
fededubitat  Cluverius:  certior  Holfteniusexveftigiis&infcnptionibusoflendit,  fuifle 
eo  loco,  ubi  nunc  eft  Epifcopium  Sabinenfe.  Maglianonuncvocaturcaputprovinci^ 
.Sabinas  6c  Cedes  epifcopi  Sabinorum ,  prope  Tiberim ,  xx  millibus  fupra  Romam :  prope 
quem  locum  adparet  Forum  Novum  exftitifle.  Municipium  fuifle ,  infcriptione  ibi  reperta 
probatur,  in  qua  municipium  6c  municipes  clare leguntur :  6caliainqua  forono- 
varii.  Vide  Holften.  Adnot,  in  CIuv.  p.  1 07.  &  1 2 1 .  Addit  Sponius p.  1 86.  aliam ,  ii\ 
qua  foronovani. 

Sic  omnia,  quae  novimus,  ab  occidente  Sabinorum  explicataeftent,  fi  quid  certius 

ad  haec  de  Regilli  fede  conftaret.     Vulgo  inter  Farfarum  &  Aventem  (  fi  &  hic  amnis 

fatis  certus  eft)  conlocant ,  quod  ibidem  ruinae  alicujus  oppidi  confpiciantur.     Sec  recen- 

tius  id  dirutum  oppidum  effe ,  Holftenii ,  perfpicacisviriopinioeft.     Nihilominus  quse 

de  Regillo  oppido  exftant ,  quoquo  loco  etiam  in  Sabinis  fuit ,  adferenda  funt.     Stephani 

breviator  :  Ynyif}\&  TLafiivw  tioKk ,  Regillus  oppidum  Sabinorum.     Livius  lib.  ii.cap.  xvr, 

Ap.  Claufus ,  cui  poflea  Ap.  Claudiofmt  Rom<znomen->  ab  Regillomagnachentiumcomitatus 

mantti  Romam  transfugit.     Dionyflus  Halicarnaffenfis  lib.  v.  p.  308.. de  eodemAppio: 

etvyg  Ti?  cm  ^XafitvM  sQvvg  Ttohtv  Ik£v  Pjj^i^ov  ,  vir  quidam  Sabina gentis ,  inurbeRegilloha- 

bitans.     Et  lib.  xi.  p.6p7.oiatione  Appii:  w  2#/3iW  «V^i,  nohiv  vwww  P^^ov,  m 

Sabmos  abeo  ,  oppidum  habitaturus  Regdlum.    'Dicuntur  6c  Regilli ,  multitudinisnumero. 

Suetonius  Tiber.  cap.  I .  Gens  Claudia  orta  eji  ex  Regillis  Sabinorum.    'Gentiie  RegiiUanus 

ibidem  cap.  1 1 .  quamvis  6c  RegillenferA.  6c  L.  Poflumii  cognominantur  apud  Livium  lib. 

v  1 .  cap.  xx  1 1 .  nifi  ab  lacu  Regillo  Tufculani  agri  cognomen  habent ,  juxta  quem  Poftu- 

mius  diclator  Latinos  devicerat  ,  quam  pugnam  Livius  lib.  11.  cap.xix.&fequentide- 

fcripfit, 

Orientalem  Sabinorum  partem  incipimus  a  Cafperia  ,  quam  Virgilius  lib.  vu.  ita, 
verfu  714.  nominavit ,  Qui  Nomentum  -  -  -  Cafperiamque  colnnt :  quod  nomen  etiam 
Vibius  Sequefter  fervavit  in  Himella ,  prope  quod  flumen ,  aut  fontes  ejus ,  fita  fuit  Cafpe- 
ria:  Silio autem  lib.  vi  1 1 .  verf.  416.  vocata  eft  Cafperula ,  qui  nomine  adludit  ad  originem 
ex  Cafpiis. 

Hunc^  inquit,  Amiternacohors,  O*  Baftrunomina  ducens 
CafperuU)  hunc  Foruli  -  -  -  - 
puta,  comitantur.  Nunc  in  Afpra  vico  veftigia  quasruntur,  Hinc  ad  flumen  Anie- 
nem  progredienti  occurrit  Horatii  villa  cum  fonte  Blandufia ,  Lucretii  6c  Uftica  montibus, 
rivo  Digentia ,  6c  pago  Mandela  ,  de  quibus  ipfe  lib.  1 .  oda  xvii.6clib.ui.  oda  x  1 1 1 , 
£c  lib.  1.  epift.  xvi.  6c  xvi  1 1.  confulatur.  Vetus  interpres  ad  1.  od.  xv  1 1 .  6c  Feftus : 
Lucretilis ,  mons  in  Sabinis.  Idemque  interpres  :  Uftica9  nomen  montis  &vallis.  Fon- 
tem  lib.  1 1 1 .  od.  x  1 1 1 .  defcripfit , 

O  fons  Blandufia ,  fplendidior  vitro , 
Sc  reliqua :  pagum  £c  rivum  epift,  xv  1 1 1 .  verf.  1 04. 

Qjl  q  2  Ms 


4,93  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Me  quoties  rejlcit  gelidm  Digentia  rivm , 
Quem  Aiandela  bibit  rugofm  frigore  j>agm. 
Hac  contentus  amceniffima  vilia  Horatius  fibi  videbatur  ,    ut  ipfe  ait  lib.  1 1 ,  oda 

xvi  n. 

Satis  heatm  unici*  Sabinis : 
&:  prae  illa  majores  opes  contemnebat.  Lib.  1 1 1 .  enim  od.  i.  dixit 
Cur  valle  permutem  Sabina 
Divitiat  operofiores  i 
Supra  Cafperiam  in  fepterntriones  eft  lacusVclinus,  nunc  Lago  di  Rieti  ,  abadjacente 
urbe  Reate  di£t,us.     Tacitus  annali  I.  cap.  lxxix.  Nec  Reatimfilebant ,  Velinum  lacum^ 
qua  in  Narem  effunditur ,  obflrui recufantes     Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x 1 1 .  Sabini  Velinm  acco* 
lum  lacus  ,  quia  in  plures  divifus  eft,  fed  connexos,  quos  Velinm  amnis  alit ,  de  quo 
Virgiliusdixitlib.  vi  i.  verf  f  17. 

Sulfurea  Nar  albus  aqua,  fontesque  Velini: 
aut  fifontes  de  capite  intelligas ,  inter  eos  &  lacum  amnis  Velinus  intermeat.     Augetur 
hic  amnis  Telonia  ex  Marfis  adye<5to ,  ad  quem  Rutilius  conful  bello  Marfico  cum  exercitu 
cazfiis  eft,   Orofio  notante  lib.  v.  cap.  xvi  n.  nifi  Tolenus  vel  Tolenius  legendum  ,    ut 
Ovidius  v  1 .  Faft.  verf.  y6y.  in  aliquot  mss. 

-----  flumenque  Tolenum 
Turpureo  miflis  fanguine  fluxit  aquis. 
Circa  hos  lacus  fertiliffimi  campi  Stpafcua,  quas  Virgilius  dicto  libro ,  verf.  jn.Rofea 
rura  Velini  dixit :  de  quibus  Varro  R.  R.  lib.  1 .  cap.  v  1 1 .  extremo :  Cafar  Vopijcus ,  caus- 
fam  quum  ageret  apud  cenfores ,  campos  Rofcz  Italia  dixit  effe  fumen.  quod  Plinius  lib.  xv  1 1 . 
cap.  1  v.  extr.  repetiit.  Cauflam  fertilitatis  Servius ,  Rofea  rura  interpretans ,  ex  Varrone 
adfert  emifiionem  lacus ,  poft  quam  tantum  per  noftem  creverit ,  quantum  per  diem 
demtum  pafcendo  fuiffet.  De  emiilione  Cicero  ad  Attic.  lib.  1  v.  epift.  xv.  Lacus  Velinus , 
aAl.Curio  emtjfus,  intercifo  monte^  in  Narem  defluit:  ex  quo  eft  illajiccata  ,  &  humida 
lamen  madJce  ,  Rofea.     Servius  etiam  agrum  Rofulanum  dixit  vocitari. 

Adjacet  ad  lacum  oppidum  Reate ,  nunc  Rieti ,  porrecla  media  fyllaba.     Silius  lib. 
vm.verf.416". 

-     -  hunc  Fortdi  ,  maqn^que  Reate  dicatum 

Ccclicolum  matri. 
Pr£efe£r.ura  fuit ,  in  quo  cenfu  nominatim  Feflus  fcripfit :  &  Cicero  ex prafettura  Reatina 
exciverat  delectos,  quorum  opera  in  republica ,  a  Catilinas  infidiis  defendenda ,  utere- 
tur ,  quod  ipfe  dixit  oratione  1 1 i.cap.  1 1 . Suetonius autem  avum  Vefpafiani  municipem 
Reatinum  cap.  1.  dixit.  nam  &  pratfe&urae  quaedam  aliquid  municipalis  juris  obtinuerunt, 
ut  Carolus  Sigonius  de Jure  Ital.  lib.  1 1 .  cap.  x  1 .  demonftravit :  ex  quo  infcnptiones  apud 
Sponium  funt  pag.  196.  reip.  reat.&r.p.reatinorum.  Multaheicprodigiatrade- 
bantur  facta .  Livius  xxv.  cap.  v  1 1 .  Reatefaxum  ingens  vifum  volitare :  &  lib.  xxv  1 .  cap. 
xx  m-  numiatum ,  Reate  mulamperperijfe ;  &  id  genus  alia. 

Multa  circaReate,  £c  in  agro  Reatino,  qui  amplus  eft,  notabilia;  Reatina  palus 
vocatur  Plinio  lib.  n.  cap.  ciii.  ex  Velinis  lacusj  haud  dubie  propior  oppido:aut 
univerfi,  Reatina paludes ,  lib.xxxi.  cap.  11. Tempe  Reatina  Cicero  dicla  epiftola  dixit. 
Reatini,  inquit  ,  me  ad  fua  Tejuzr>j  duxerunty  ut  agerem  cauffam  contra  Interamnates  apud 
confulem.  Tempe,  id  eft  omnia  amoena  loca  circa  Velinos  lacus ,  cujusfortis&Rofea 
rura <5  fupra  kudata,  cenferi  debent,    Plinius  di&o  cap.  ci  11.  lib.  ii.Z»  Reatinofons 

Nemi^ 


Itdia.  L  I  B  E  R    I  I.     C  A  P.     IX.  493 

Neminieadpellatus^alio  atque  alio  loco  exoritur ,  annona  mutationem  ftgnijicans .  Fuitquoque 
locus  Palatium  in  hoc  agro.  Varro  de  L.  L.  lib.  i  v.  cap.  vm.de  vocabulo  collis  Pala-% 
tini  disquirens ,  aut,  inquit,  fic  di6tus,  quod  Palatini ,  qui  &  Aborigines ,  exagroRea- 
tino  ,  ^k*  adpellatur  Palatium  ,  tbi  confederunt.  Dionyfius  Halicarn  lib.  i.  pag.  n. 
n«A(*T<oy  7T£VTg  7r§c?  to"?  £<>co<n  ectMois  «^sf^V  Ps«ts<  ,  Palatium  xxv  ftadiis  abeft  a  Reate. 
In  7roAe<n ,  oppidis  Aboriginum  id  primo  loco  numerat.  Sunt  etiam  Septem  Aqua  in  illo 
tra&u,  Dionyfio  pag.  iz.  tos  scosAapsva  'Enrx  vScna.  Cicero  prsedi&a  epiftola  :  Vixi 
cum  Axio.  quin  etiam  me  ad  Septem  aqu.u  duxit.  Cluverio  videtur  lacus  S .  Suiannas  efle  in 
Rofegecampo:  Holftenius  autem  omnes  etiam  vicinilacus,  majores  8c  parvuli  adnexi , 
ut  numerus  refpondeat.     Vide  ipfum  p.  1 1  o. 

Htec  proxima  oppida  in  Reatino  agro  :  reductiora  fiint ,  Corfula ,  Ko$<rxka ,  quam 
Dionyfius  lxxx  ftadiisaReate  abefle,  ibidem  narrat.  Addkvero,  vsws-i  ^s^Sha^v»?, 
nuper  everfa.  Septuagefimo  a  Reate  ftadio  diftabat  Kotva/os  kqKx  Shc^oim ,  clara  urbs 
Cutilia ,  ut  ibidem  refertur ,  fiib  monte  pofita  ad  lacum .  Lacus  ille  Cutilienfts  a  Varrone 
vocatur  L.  L.  lib.  1  v.  cap.  x.  cui  adfunt  nympha  Commotia ;  quod  ibi  infula  in aqua  commove- 
tur.  Plinius  lib.  1 1 .  cap.  xi  i .  extremo :  In  agro  Reatino  Cutilia  lacum ,  in  quofuBuet  infu- 
la ,  Italia  umbilicum  effe  M.  Varro  tradit.  Medicata  ibi  aqua  cum  celebri  titulo  Aquarum 
Cutiliarum.  Idem  lib.  XXXI.  cap-  H.  Aqua  Cutilice  inSabinis gelidiffima'.  fuclu  quodam 
corpora  invadunt ,  utprope  morfus  videripojfit :.  aptiflimaftomacho ,  nervis  ,  univerfo  corpori. 
Solitus  iis  Vefpafianus  uti.  Suetonius  cap.  xxiv.  Cutilicu  ac  Reatina  ruray  ubi  afttvare 
quotannis  folebat. ,  petiit,  Ibidemque  mortuus  eft.  Xiphilinus  ex  Dione  :  ^sr)j^«|ev  b> 
to~<;  vS-etn  t  2<*j3/v&»v  Tor<;  KtsnK-lois  avopxtrixivou ,  excejfit  in  Sabinorum  Aquis  Cutiliis.  De 
infula  in  lacu  natante  Seneca  lib.  111.  QJMat.  cap.  xxv.  Ipfe  ad  Cutilias  natanteminfulam 
vidi.     Adde  Macrobium  lib.  i .  Saturn.  cap.  v  1 1 . 

Vicus  inde  non  procul  fuit  Phalacrine ,  patria  Vefpafiani.  Suetonius  cap.  1 1 .  Natus 
eft  in  Sabinis  ultra  Reate. ,  vico  modico ,  cui  nomen  eft  Phalacrine.  Antonini  itinere  ab  urjb® 
Hadriam  hic  ordo  difiantiarum  cernitur : 


emendante  Holften. 


quod  corruptum  in  Peuting.  Tabula  eft  Palacrink.  Qui  ■  interjacet  locus ,  Interocrium 
ctiam  inTabula  exprefTus  effc  &  oppidi  figno  notatus,  vn  millibus  ab  Aquis  CutillUs-, 
utibidem  fcriptum  exftat:  Strabonis  lib.v.pag.  ioo.Aldina,  &Xylandr.p. if  i.(nam 
Cafaubonea  excidit)  Kupyj  ivrepoKPix  ,  vicus  Interocrea.  Nomen  inde  eit ,.  quia  inter 
montes  fitum.     Feftus :  Ocrem  antiqui  montem  confragofum  vocabant. 

Sexaginta  ftadiis  ab  Reate  fuit  Trebuia ,  >j  Tg/0aA«,  Dionyfio  auctorelib.  i-pag.  n. 
Hsec  Mutufca  cognominata ,  ut  ab  altera  Sabinorum  Trebula ,  cui  Sujfenatis  cognomen 
fuit,  difcerneretur.  Plinius lib.  rii^eap,  xi  1.  NommtaM}  Reatim-,  Trebulani,  qui 
sognominantur  Mutufcd ,  &  qui Suffenates.  Julius Obfequens  cap.  cn.&ci  u  prodigia 
TrebuU  Mutufca  ,  ut  plene  fcripfit ,  facta  narrat.  Infcriptio  vetus  in  Gruteri  opere  p. 
487.  n.  p.  trebul.  mutustae,  cumT.lococ.  At  Holftenius  teftis  p.  1 1 1:  mutlie-  .. 
sca  in  lapide  efTe*  Virgilius  lib.  v  1 1 .  verf.  711.  folum  cognomen  pofuit ; : 
Ereti  manus  omms3  olwfer&que  Mutufca. 

Qqq^  E6dem:. 


Reate 

— — 

——      — 

Cutilias 

M. 

P.      VIII. 

Interocrium 

M. 

P.      VI. 

Falacrinum 

M. 

P.      XV I- 

GEOGRAPHIAE    A  N  T  1  Qjj  A  E 

Eodem  Dionyfio  teftante,  Aacpov  Sh^tjfAin  c-o^jTpav,  colli  modico  impofitaimt^  quod 
confirmat  illorum  opinionem ,  qui  nunc  Monte  Lione  della  Sabina  vocari  ajunt ,  ubi 
'multse  trebulanorum  infcriptiones  reperiuntur.  Municipium  fuit.  Frontinus  de 
Coloniis:  Trebulamuniciptumopptdum.  EtLiviuslib.  x.ineunte,  Trebulanis  civitai  data, 
Alteram  cognomine  Suffcnam  ,  vel  Sttffenatem  ,  Harduinus  jnterpretatur  Montorio  di 
Romagnaad  Curenfem  fluvium. 

Supra  Velinum  ad  radices  Apennini  eft  Nurfta  ,  hodie  Norcia.  Ptolemad  N*{a-fo 
in  Sabinis.  Suetonius  Vefpaf.  cap.  1 1 .  Polla  [mater  Vefpafiani]  Nurfia  honefio  genere  orta, 
Dio  Caflius  de  Qclaviano  lib.  xlviii.  pag.  364.  3id  Nx%<rleiv  U  tjj?  £«@jW  ^«iwatc ,  ad~ 
verfm  Nurftam ,  Sabinorum  oppidum ,  cum  exercitu  profeBus.  Frigidior  ex  fitu  fub  Apen» 
nino.  ideo  Virgilius  lib.  vii.  verf  716.  qnos  frtgida  mifit  Nttrfia:  &  Siliuslib.  viii. 
verf.  418.  nec  non  habitata  pruinis  Nurfiat  Gentile  Nurfinus.  Suetonius  Aug.  cap.  x  1 1 a 
Nurfinos grandtpecunia ,  &  quam pendere nequtrent ,  multatos ,  extorres  egit  oppido, 

Extremum  Sabinorum  Amiternum  fuit :  ideoque  a  Ptolemaeo  ,  qui  etiam  AjwjT^vai- 
fcribit,  pofitum  in  Veftinis,  quia  iliorumfinesattigit:  Straboniautemlib.v.pag.  ifj. 
inSabinis,  cui  etiam  eft  neutro  genere  A^jregvov.  Dionyfius  lib.  i..pag.  Ii.fequiori 
genere  cu  7to\ws  A^nifv^.  Latini  Amiternum.  Livius  lib.  xxvi.  cap.  xi.  Coeltusiter 
[Hannibalis]  ab  Reate  ,  Cutiliisque »  O"  ab Amiterno  orditur ,  -  -  -.-  inde Albenft  agro 
in  Marfos  ;  hinc  Amiternum  Forulosque  vicum  veniffc.  Incolas  Amiternini  Plinio  lib.  1 1 1 . 
cap.  xii.  Et  Livius  lib.  xxviii.  cap.  xlv.  Umbrtctpopuli ,  &p>r<zter  hos  Nurfini ,  &  Reattni^ 
&  Amiternini  ,  Sabinusque  ager  omnis  ,  milites polliciti.  Virgilius  vero  lib.  vi  l.verf. 
71  o.  cc  imitator  Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf.  415".  metri  caulTa  Amiterna  cohors  1  &  Martialis  lib. 
x  1 1 1 .  epig.  xx.  Ager  Amiternus.  Fuit  prope  caftrum  Vittorino ,  quod  a  S.  Vi£r,orino 
Amiternenfi  martyre  nomen  habet  ,  fitum  ad  Aternum  ,  propefontes,  propeurbem 
Aquilam ,  quse  ex  ruinis  Amiterni  crevit.  Non  longe  abeft  locus  ,  adhuc  Furconio 
di&us ,  ubi  oppidum  fuifie  veftigia  docent ,  quod  Paullus  Langob.  lib.  1 1.  cap.  xx. 
Furconam  dixit. 

Inter  Amiternum  Sc  Cutilias  Reatini  agri  ,  ut  ex  Hannibalis  jam  monftrato  itinere 
conjicitur,  etiam  Forult  fuerunt,  quos  Livius  vicum  lib.xxvi.  cap.  xi.nonoppidum  9 
dixit :  nec  tamen  incelebres  ruere.  Strabo  lib.  v.  p.  iy8.  s«/3«'v»v  inrl  ^  01  Qogvhot, 
sreTpce»  >sst3s  S?ro5ct<riv  jw«/5\ov  ,  j}  KoiroiKioiv ,  gvcpueiV,  Sabinorum  funt  etiamForuli  ,  rupes  ad 
rebdlionemy  quamhabitationem ,  aptiores.     Virgilius  lib.  vn.714  qui 

Cafperiamque  colunt ,  Forulcsque ,  &  fiumen  Himella. 

E t Silius  lib .  v  1 1 1 .  verf. 416".  comitantur  hunc 

Cafperula,  hunc  Foruli. 

Inicriptioneantiquafuntincolae  vicani  forulani,  Holftenioteftantepag.  iip,    Fe- 
rum  Dccii ,  quod  Piinius  nominat  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 .  quo  loco  fuerit ,  ignoratur. 

Montes  fuperfunt ,  Apennini  partes ,  fed  citeriores ,  6cSabiniscontributi,  Fifcellus 
Sc  Severus ,  &  Tetricus.  De  ifto  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 .  Nar  amms  e  monte  Fifcello  ta- 
bens:  &Siliuslib.viii.verf. fi8. 

Qua ,  Fifcelle ,  tuat  arces ,  vk  cetera :  # 

de  his  Virgilius  lib.  vi  1 .  verf  713. 


Qu 


Ul 


Italia.  LIBER    II.      CAP..IX.  49/ 

Qui  Tetrica  horrentes  rupes ,  montemque  Severum 
Cafperiamque  colunt. 

Tetrica  autem,  qui  mons  Virgilio,  quem  Tetricam  rupem  lib.  viii.  verf.  418.     Silius 
Italicus  dixit, 

-  -     -     a  Tetrica  comitantur  rupe  cohortes; 

Holftenio  efl  horrendum  illud  afpectu  montis  jugum  ,  quod  inter  Montem  Sibyllas  8c 
Afculum  fuper  reliqua  Apennini  juga  emicat. 

Hxc  de  sabinis.  Contermini  erant  aeqiii  five  aequiculi  ,  inter  Sabinos  Lati- 
nosque  medii ,  Latinis  hifjoricis  plerumque  Aequi  dicli :  poetis  fepius  Aequiculi.  Livius 
lib.  1 1 1 .  toto  teftimonio  fit ,  Sc  Florus  lib.  1 .  cap.  x  1 .  Alternp  nomine  utuntur  Virgilius 
vii.  747. 

-  -     -     -     gens  duris  Aequicola  glebis. 

nam  8c  quarta  vocali  fcribitur.  Ovidius  Fait.  111.verf.p3.  Aequicolus  acer :  ScSilius 
lib.viii.verf.  370. 

-  rafrisque  domant  Aequicula  rura. 

Suetonius  quoque  Vitell.  cap.  1.  adverfus  Aeqmculos.  Et  Gneci  variant  nomine.  Dio- 
nyfius  &  Appianus  Afaavoi :  Strabo  Amoi,  Sc  p.  ij"p.  aIkkoi:  DiodorusSiculuslib.xiv. 
extremo  ,  wzro  Ahwv  r  AIkIk\uv  Kutepivw- :  Ptolemseus  AIkzikKoi.  Derivata  utrimque 
funt.  Livius  lib.  1 1 1 .  cap.  iv.  Aequicum  bellum.  Plinius  1 1 1 .  cap.  x  1 1 .  Aequiculano- 
rum,  Cliternini^  Carfeolani.  Hsec  vero  funt  indubitata  oppida  Aequorum ,  etiamaPto- 
lemaeo  Aequiculis  five  AixUxois  attributa ,  KA«rspvov  &  Ka^loAoi :  tertium  quod  addiderat, 
excidit  ex  Graeco ,  in  cujus  locum  interpres  corruptum  nomen  Obriculum  adiumfit :  quod, 
tamquam  ignotum  omnibus,  prsetereundum  eft.  Sunt  autemAequidiftincHabLatink, 
quod  vel  ex  ilio  Liviiiib.  ii.cap.xxx.abundeconftat,  Aequi Lattnum agrum mvaferam. 
Sed  ita  antiquis  temporibus  fuit ,  antequam  Roma  vicinas  gentes  in  ditionem  redegifiet. 
Ex  eo  autem  pars  SabinorUm  citerior ,  oc  Aequi  ac  Volfci ,  aliique  Latino  populo  adfcri- 
pti,  &  Latii  finibus  continebantur.  Florus  exfuorumtemporamconditionedeprifcis 
loquens ,  pervicaciffimi  Latinorum  Aequi  &  Volfcifuere. 

Primum  Aequorum  oppidum ,  ex  nominatis ,  Cliternum  eft ,  quod  vocabulum  a  Pto- 
lemaso  habemus :  reliqui  pofieffivo  aut  gentili  nomine  utuntur :  Plimus.Clitermni  t  uti  jara 
vidimus  ,  id  eft  incolas  ac  oppidani :  Cicero  lib.  ix.  epiit.  xx  1 1 .  colei  Chternini  non  houefxi. 
Qu£e  forma  probabile  reddit ,  &:  Clitermam  Latinum  nomen  fuifle ,  ut  alia  urbs  in  Daunis- 
a  Pdmponio  Mela  atque  Piinio  vocatur .  Quo  fitum  loco  Aequor  um  Cliternum  fuer  it  five 
Cliternia,  definiri  non  potefl:  &  fi  qui  definiunt ,  folaconjecmranituntur.  Alterum 
oppidum,  quod  Plinius  &Ptolem3eusadfignantAequis,  Carfeoh  funt,  antiqua  colonia. 
Liviuslib.  x.  cap.  1 1 1.  aMarfisagmmvitenert^  tnquemcolomaCarfeoli  deduftaerat.  Et 
lib.  xxvii.  cap.  ix.  in  triginta  coloniis  Romanorum  6c  CarfeoU  numerancur.  Adde  lib.  xxix„. 
cap.  xv.  Ovidius  lib.  1  v.  Faft.  verf.  68  3 . 

Frigida  Carfeoli ,  nec  olivis  apta  ferendis 

•  Terra ,  fed  ad  fegetes  ingeniofm  ager.. 

Situs  quodammodo  ex  Tabula  Auguftana  cognofcitur ,  in  qua  ultra  Prsenefte  cum  urbis 
infignibus  pofiti,  xv  millibusaVaria,  xaLaminis,  nifi  numeri  pravati  funt.    Ruinas 

Hol- 


GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Holftenius  diu  perquifitas  invenit  Sc  defcripfit  p.  1 64.  fitas  a  laeva  Valeriee ,1111  millibus 
a  loco  qui  nunc  Arfoli  vocatur  :  ruinarum  autem  nomen  eft  Civita  Carentia.  Coloni 
Carfeolani  di6ti  Plinio  ,  ut  fupra  vidimus.  Lex  Carfeolana  di&oOvidii  libroverf.jio., 
memoratur. 

Quas  circumjacent ,  haud  dubie  Aequorum  fuerunt ,  illinc  Lamina ,  ex  Tabula  modo 
nominatae ;  &  Varia  ejusdem  Tabulas ,  cujus  locum  vicus  Varo  in  dextra  ripa  Anienis 
oftendit:  hinc  Simbruinicolles.  Tacitus  lib.  xi.  cap.xin.  deClaudio:  Fontesaquarum^ 
Simbruinis  collibus  dedutlos ,  urbi  intulit.  Et  vicinum  oppidum  Sublaqueum.  Plinius  lib. 
III.  cap.  xii.  Anio  in  montc  Trebanorum  ortw^  lacm  tres amoenitate nobiles ,  quinomen 
dedere  Sublaqueo  ,  defert  in  Tiberim.  Hxc  (unt  Simbruina  ftagna ,  aTacitolib.  xiv.cap. 
xxi  1.  memorata.  Discumbentis ,  inquit,  Neronis  a^udSimbruinaftagna{locoSublaqueum 
v.omen  eft)  icla  dapes  \Ju\minc~\  menfitque  disjefta.  Aliud  vero  Sublaqueum  oppidum ,  alia 
villa  Neronis  eft.  Ikcc  ab  oppido  nomen  habet ,  quia  non fub  lacubus ,  fed  fiipra ,  fita. 
Frontinus  de  Aquaedu£tibus  p.  247.  Anienis  quoque  novi  vitia  exfcindijtojfe  [princeps]  vidit. 
Omijfo  emmfiumine  repeti  ex  lacu ,  qui  eftfuper  viiiam  Neronianam  Sublacenfem  >  ubi  limpidifii- 
ma  eft ,  jujjit, 

Et  quia  non  longe  Tmv*  abeft,  nuncTrevi,  prope  fontes  Anienis ,  utexPliniojam 
cognovimus ,  illam  quoque  Aequicuianae  ditionis  ruifle  cenfendum  eft.  •  Frontinus  dicto 
loco :  Quumoriatur  Anio  fupraTrebam  Auguftam.  Sic  mss.  non  angufiam,  utvulgatum 
eft.  Sed  a  quo  nomen  illud  principe  fit ,  non  liquet.  Statim  mox  novum  impratorem 
Czfarcm  Nervam  Lrajanum  auguftum  Frontinus  iaudat ,  cujus  putamus  ornamenta  illa  Tre- 
banasurbis,  utaurioris,  fuifie.  YncohzTrebani ,  &fupraPliniiverbaattulimus,  qui- 
bus  natalem  locum  Anienis montem Trebanorum  dixit.  Livius  ineunte  lib.  x.  &  Appianus 
Hannib.  p.  yjp.  etiam  Albam  Fucentem  in  Aequos  deduftam  coloniam  tradunt ,  ied  lon- 
gius  illa  remota  in  Marfis  fuit -,  de  qua  fupra ,  quum  de  Marfis  ageremus ,  diximus. 

Hasc  Aequorum  trans  Anienem  aut  circa  illum :  cis  flumen ,  illorum  Bola  fuit ,  ut  Vir- 
gilius  &  Stephani  breviator  fingulari  numero  nominant :  ille  Aeneid.  v  1 .  verf.  jjf. 

Pometios ,  Cafirumque  Inui ,  Bolamque  Coramque. 

hie',  BwA«,  aroAw  lrotxloo; ,  Bola,  urbs  Italia.  Plurativo  numero  Diodorus  Siculuslib. 
Xiv.  extr.  dx&oaA  6  dvTon^oiToo^  7roft(h&-on  B«Acw  srtfAivj  audiens  ditlatcr  urbem  Bolat  oj)pu- 
gnari;  Et  Livius  lib.  1  v.  cap.  xl  I  x.  Volas  quoque ,  Jicut  Lavicos ,  coloni  mitterentur  :  & 
paucis  interje&is ,  Volvs  tnfequente  anno  receptis.  Quod  num  ipfe  per  V  fcripferit ,  an  per- 
mutatio  elementi  ab  exfcribentibus  fit  grammaticis ,  dubius  Cluverius  eft ,  quia  &  Grxci 
&Latini  alii  B  littera in hoc vocabulo  utantur ,  Virgilius ,  Bola,  vtvidimus,  Plinius 
Bolani ,  gentile ,  fcribendo  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  iii  prima  regione.  Sed  quod  Livius  illo  capite 
fexies Volas aut  Volanos fcripfit  ,  eripit  vel  conltantia fua  dubitationem.  Dionyfio  iib.  8. 
p.  493.  eft  Bmhavm  ttcA*?,  ofptdum  Bolanorum.  Plinius  in  Latio ,  utdixi,  pofuit;  fed 
antea  Aequorum  fuifie  ex  Livii  diclo  loco  probatur.  Aequos ,  inquit ,  accepa  cladespro- 
bibuit  VoUnis ,  fua  gentispopulo ,  prafidiumferre.  Qui  quod  addit :  Excurfiones  inde  in con- 
finemagrum  Lavicanum  fatta  erant;  de  fede  fimul  aliquid  docet ,  non  procul  a  Lavico  five 
LabicoabiunTe. 

Et  quae  citerius  oppida,  Vitellia  &  Corbio  ad  Aequos  funt  referenda.  VeVetelliaTes 
certa.  Livius  lib.  v.  cap.  xx l  x.  Vitelliam  colontam  Romanam ,  infito  agro  Aeqm  expugnant, 
In  fuo  agro  >  ergo  Aequorum  fuit.     Suetonius  Vitell.  cap.  1 .     Indmafiirpis  diu  manfijfe , 

viam 


it  ltrxo 


\ 


H 


P^.9-    +0  7\ 


Carfcoli  ^^    ^_^   —  .  '  ji" 

-■*/*3P^»4ter^  _sfj&Sr~       JtoLCucuwm 

Jm-C/arrnum 


^^j#&°^- '       /^d&^~  jA~~~1^ '.  'tZ^ 

mL^dtba.  ~7?ucenbs 


Cei~fcnnii 


Xacus 

ICIJIUS 


~Tl- 


\  J-^urwLa: 


rrwuim 


m 


Q^ 


* 


^ajiellwn-  yal/corwiL, 


....^* 


ripfi 


w** 


< 


^ 


* 


^V-fr 


rcroms 


?z, 


Commmm 


SacrtLvortus 


~.  ■rtzna. 
rivna. 


STO   Xr    S     C   I 


V 


lejHL 


'tyuun-       -'""•<;;?S£fT "" 

■  .Jtletratm, 

m.irc.tiir-a-f>~e 


< 


Sora, 


iVeruLc 


<wa. 


{rtcna.       £> 


SuJmo 


^r 


~~Fru/!ne 


O» 


ft 


\yie>lta. 


'rjrwum. 


f5 


7'i22t 


^V 


l-if^&k 


:^fc: 


A 


*U 


'ummn. 


^•£f3» 


~afui 


rwcrnums' 


^ 


V 


!?    ^K^M 


> 


l<t 


H 


Jvr 


t^ 


<2 


jTabratcrtcL. 


IN"    o 


Lntcramna, 


■4» 


X 


Ea.  C„T 


Cr 


^ 


..»>y 


:*/£ 


r^S 


"ZcuimLc 
l~Zaj~racuia- 


'Dc 


^MjyZ-*   ~4nxur  tryp 


c* 


~-~FiuzaL- 


>s 


M-T^-k.  T3rrj. 


1  Circea- 


tmyc 


gfUS 
^^UTtdcL 

\ntis 


l^"       StLcJfa.  ~du. 


<:?. 


7=>  - 


'ormuc 


Y~2& 


rtikrl 


<-ceuun.  j?rom- 


■>Sv 


elwicc 


formmjuuTL 


l  "JE"  fX-3r,T'M  JL  VM 


Caicta. 


t(rMutiurme 

Br    .-is  ..     . ' 

JT 0Jsr?-'*s*.7lcU'LC <£■ 

.Zbucus 

i£. 

Irtfanum 


iltides 


Caictc 


onf. 


Swucfa. 


.%" 


1'i^id.ies 


Itatia.  LI.BER    II.     C  A  P.     IX.  497 

viam  Vitelliam  ab  Janiculo  ad  mare  ufque :  item  coloniam  ejmdem  nominis  ,  quam  gentili  copm 
adverfm  Aequiculos  tutandam  olim  depopofciffent.  Huic  propinqua  imtuxhs  Ccrbio.  Li~ 
viuslib.  1  i.cap.xxxix.  de  Coriolano  exfiile  :  Corbionem^  Vitelliam,  Trebiam,  Labicos, 
Pedumcepit.  Et  lib.  1 1 1 .  Cap.  xxx.  nofiurno  impetu  Aecjuorum  Corbione  amiffum  prafidium 
mntiatum  eft.  Fata  Corbionis  Dionyfius  lib.  x.  pleniora  defcripfit.  Aequi  acie  victi  a  L, 
Quintio  Cincinnato,  illo  ab  aratro  diclatore  ,  cogebantur  noAiv  r  o-QttdgM  Kogfiiuvot,, 
fuam  urbem  Corbionem  Romanis  tradere ,  quam  infequenti  anno ,  oppreflo  per  no&em  prce- 
fidio ,  receperunt :  fed  eodem  anno  conful  Horatius  Pulvillus ,  vi&is  denuo  Aequis ,  ur- 
bem  hanc  funditus  delevk ,  '£  n  Ko$iuv@*  t«  ret^  Kstrxo-frclffov; ,  ^  r»i  ciKqcreis  zu  B-iy.zk(a>v 
esveAwV.     Dionyf  p.  6f  1 .  6fz.  6fj. 

De  Algido  fupereft  ,  monte  &  oppido.  Cluverius  Aequis  transfcribit :  Holftenius 
Latinis ,  quia  Livius ,  ■  exercitus ,  ut  in  alienum  folum ,  eo  miflbs  fcribat.  Haud  dubie 
vir  fummus.ad  libri  1 1 1.  cap.  11.  verba  refpexit ,  exercitm  in  Algidum  adverfm  Romanos 
mijfm  ab  Aequis.  Sed  ut  in  bello  fit ,  ab  Latinis  &  Romanis  teneri  potuit  5  8crepetiab 
Aequis ,  tamquam  olim  ipforum  ,  qui  etiam  pro  belli  fede  aliquamdiu ,  quod  fatetur  Hol- 
ilenius,  habuerunt.  Dionyfius  pro  alterafententiaeftlib.xi.  pag.  705*.  ci  i*  AAj/iJw  ^ 
AiKotvwv  %(t>pou;  Si[/,.ivoi  t  Trctpifx^oKriv  ,  qui  in  Aequorum  regione  in  Algido  caftra  pofuerant. 
AbeftabRoma  "&7iv  ?ciJ(w  tiKoei  yjft  tKurovt  centum  viginti  ftadiis ,  utProcopiuslib.  i  n. 
B.  Goth .  cap.  xxii.  aut  potius  decem  06I0  millibus  pafluum ,  ut  peritiflimus  illius  regionis 
Holftenius tradit ,  qui propterea in Eutropii lib.  i.cap.xv.  pro duodecimoferme milliario , 
legendum  cenfet  duodevicefimo.  Mons  fuit ,  Sc  oppidum ,  8c  tractus  feu  regiuncula  eodem 
vocabulo.  Eutropius  ,  in  Algido  monte  :  Strabo  lib.  v.  p.  163.  \ir\  kkyiSlv  7rok(%yiov; 
Dionyfius  lib.  x.  p.  647.  <zzr&*  noktv  kkyiSova  ;  nam  6c  kkyrfw  Graeci  nomen  formant : 
Procopius  diclo  loco ,  b>  xmW  kkydovi.  IdeoLatini,  ut  regiunculse  aut  monti ,  pras- 
pofitionem addunt.  Liviuslib.  ui.czp.ii.inAlgidummiJfmexercitm  :  Sccap.m.  abAl- 
gido  conful  redierat :  &  cap.xxxvm.  Aecpui  caflrainAlgidolocant.  Horatius  quoque ,  ut 
demonte,  lib.  i.odaxxi.  nemorumcoma 

-  -     -     gelido  prominet  Algido. 
Et  lib.  1 1 1 ,  oda  xx  1 1  i .  villima , 

-  -     qu&  nivali  pafcitur  Algido 
Devota,  quercm  inter  £r  ilices, 

LATIUM     UTRUMQ.UE. 

-  Latium  Latinorum  regionem  fbnat ,  quse  initio  anguftis  admodum  flnibus  circumfcri- 
pta  erat ,  acceffionibus  poftea  ex  Variis  gentibus  fucceflu  crevit  temporis.  A  Utendo  no- 
men  deducunt ,  quod  Saturnus,  armajovisfugiens,  in  has  oras  delatus ,  6chominibus 
in  reipublicae formam  compofitis ,  Latium  eam  regionem , ut  Virgilius  lib.  viii.  verf.  322, 
tradit,  voluerit  vocari. 

-  -     -     his  quoniam  latuiffet  tutus  in  oris. 

Idem  gentem  Latinam ,  quam  quidam  a  Latino  rege  habuifTe  nomen  credunt  §  a  Lati» 
denominatam  lib.  1 ,  verf,  6,  refert  ?  de  Aenea  dicens , 

Rrr  &Hm 


49S  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

-     -     -     dum  conderet  urbemt 
Inferretque  deos  Latio ,  genm  unde  Latinuml 

Contra  Halicarnafienfis  Dionyfius  lib.  i.  pag.8.  Aborigtnes  \it\  A«nW  j3a«xg'w?,  l(  m 
•r  1Aj#>cov  note/AOv  e-JuvaVevce ,  A«TlVot  d^xjuiVQt  xaXeit&cu ,  <2  Latmo  rege  ,  gt«  Trojam  belli 
temporibus  regnavit ,  cceperunt  Latmi  adpellari.  Sed  quoquo  modo  origo  vocabuli  habet 
id  certum  eil  utique  ,  temporibus  primisLatium,  quum  Aeneae&pofterispareret,  id 
cft  Albanis  regibus ,  Latinos  folos  tenuhTe ,.  exclufis,  Aequis,  Volfcis,  Hernicis ,  aliis- 
que,  qui  poltea  in  Latinorum  focietatem  venerunt :  nifi  quod  Rutulos  devi&os  Aeneas 
quoque  cum  Latinis  fuis  eodem  nomine  cenfuit.  Idcirco  Strabo  lib.  v.  pag.  i  j-p.  dixit 
r  Aiveiotv  vtwjirotvroi  Aonivxg  nxharou  «?  vty'  oIvtw ,  viBorem  Aeneam  fuaditiontfubjetios Lati» 
nos  adpeUajfe. 

Hoc  antiquiflimum  Latium  fuit ,  contentum  Latinorum  fedibus :  at  partim  fub  regibus 
Romanis ,  partim  poft  illos  ita  crevit ,  ut  Circeii  terminus  antiqui  Latii  ftatuerentur ,  poft- 
quam  fuperbus  ille  Tarquinius  Sueflam  Pometiam ,  caput  Volfcorum  ,  ut  Strabo  lib.  v. 
pag.  iyp.  notavit.  Plinius  lib.  m.  cap.  v.  de  illis  temporibus :  Latium anttquum aTiberi 
Circejos  fervatum  eji  :  idemque  Strabop.  160.  >/  Aarlvt)  <5rOTt£ov  f*s^«  $  K.^koh'x  e^net  r 
irrlioa-iv  ,  Latium  prius  ujque  ad  Circneumpromontorium  accejfiombus  crevit.  a  N  t  I QJJ  u  M^ 
autem ,  prceter  Plinium  jam  diclo loco ,  Virgilius adpellavit  lib.  vn.  verf.  38.- 

Quis  Latio  antiquo  fuerit  ftatus  v 

&  Tacitus  anrial.  1  v.  cap.  v  vetere  Latio ,  O*  coloniis^antiquitus  RomantSi  Exa&is  regibus^ 
ceitamen  conmlibus  cum  reliquisLatinis,  cum  Ae-iuis ,  Volfcis,  Hernicis,  Auruncis 
fuit,  quibus  tandem  poft  gravia  8t  diuturna  belia  luba&is ,  omnis  illorum  regio  in  Lati- 
aorumnomen,  Latiocontributa,  tranfiit.  Hocipfumeft,  quod  Strabop.  if8.dixit, 
jj  A«tA<jj  Trafotts  \jroAeif\  cweth^t\x  *£  ju»j  A«t/v>j?  «srejT^ov,  Latiummultacom^rehendit ,  qua 
mteaLatinorumnonfueram,  videlicet  Aequos ,  rdjcos,  Hernicos,  aliosque  ,  quos  nomi- 
natim  ibidem  fubjicit ,  &  Latio  jam  auclo  comprehendit.  Plinius  dicto  loco :  Ultra  Cir- 
cejosVolfci)  Ofci^  Aufones ,  nndenomen  Latii]>roceJpt ad Lirim amnem.  Lirisergotermi- 
nus  faclus  ab  oriente :  ab  feptemtrione  autem  ufque  ad  Marfos  &  Sabinos  porrectum  Lati- 
tim,  nifi  quod  ad  Tiberim  agri  Sabinorum  quaedam  ,  coloniis  Albanorum  occupata,. 
Latinis  nonnumquam  adfcribi  videmus ,  cujus  teftis  elt  Virgilianus  verius  773. 
libri  vi. 

Hi  tibi  Nomentum,  &  Gabios  ,  urbemque  Fidenamr 

&  reliqua.  Et  ficuti  antea  citatis  verbiS  Strabo  Aequos  ad  feptemtrionalem  partem  utri- 
usque  Latii  adfcripferat ,  ita  auftralem  &  maritimam  pag.  160.  diligentius  definivit ,  ut 
Novum  Latium  ab  Aniiquo  una  fecernatur.     Nw)  sv  ,   inquit  ,  n  *&%<*«#  pi%^  nchiwg 

Sivxeas-jjj  S?ri  t  £Lsiav  A«t/vjj  KOiheiTou.  ^^Ti^ov  3  ^X^  5  Kt^KOcia  ixovov  i%r,Kei  T  SJrifocriv. 
Nunc  ora  maritima  ab  Oftia  Sinutjfam  usque ,  Latium  adpe/Iatur :  j>rius  ufque  Circaum  tantum- 
modo  accejfiom  auElumfuit.  Habes  fic  utrumque  Latium  in  litore  curate  terminatum :  in^ 
tus  autem  difficilius  difcernuntur ,  nec  nifi  ex  oppidis  non  Latinis ,  id  eft  Aequis ,  Volfcis 
§C  fimilibus,  quod  akerutrius  eft  ,  cognoicitur.    Supra  ergoLirimlirnes  tandempro- 

duclos 


Htalfr.  LIBEl    II.    CARIX,  4P9 

du&usfuit,  quod  Strabo  etiam  p.  iyi.praedixerat,  fM^)  mhm  Znneosw]  ufque ad oppi- 
dum  Sinueffam ,  quod  trans  Lirim  amnem  in  finibus  eft  Campaniae.  Et  Plinius  lib.  1 1 1 . 
cap.  v.  oppidum  Sinueffam  extremum in  adjeBo  Latio.  At  idem  lib.  xxx.  cap.  n.  Sinueflanas 
aquas  m  CampanU  regioneipofait,  quia  in  limite  illius  regionis  funt.Quod  autem  vulgo  Lati- 
um  Novum  dicunt ,  tamquam  antiquo  &  veteri ,  ut  Virgilius  8c  Tacitus  nominaverunt  j 
-appofitum  j  id  eleganter  Plinius  adjectum  eo  modo  dixit ,  quo  minor  Phrygia  Stra- 
boni  eft  Eh-jxtjjt'^. 

De  populis  Latii  Plinius  di£lo  cap.  V.  Colonisfepe  mutatis  tenuere  alii  aliis  temporibus , 
Ahorigines-i  Pelatgi ,  Arcades^  Siculi,  Aurunci,  Rutuli:  CrultraCircejosVolfci,  Ofci, 
Aufones.  Ex  his  qui  primi ,  qui  deinde  regionem  tenuerint ,  difficileeftexplicare.  Ad 
Saturnum  &Janum  nos  annales  vel  fabulae  reducunt ,  quum  Latinorum  antiquitatem , 
quantum  geographiae  neceflaria  eft ,  inveftigamus.  Ille  enim  Saturniam  urbem  condidifle 
fertur ,  hic  Janiculum ,  proximum  illi ,  fed  trans  Tiberim .  Varro  lib.iv.de  L.  L.  cap.  vn. 
de  Tarpejo  monte :  Antiquum  oppidum  in  hocfmffe  Saturniamfcribitur.  Ejus  vefigia  etiam 
nunc  manent  tria.  Minucius  Felix  cap.  xxn.  Saturnus  profugus ,  ab  Jano  fufceptus , 
urbem  Saturniam defuo nomine ; &cJaniculum  jfanus ad memoriam uterquepofieritatis relique- 
runt.     Virgilius  lib.  viii.  verf.  3  57. 

Hanc  Janus  pater ,  hanc  Saturnus  condidit  urbem : 
[Janiculum  huic ,  illi  Saturnia  nomen. 

Inde  per  Picum  &  Faunum  poeta  genus  ad  Latinum  regem ,  Aeneae  focerum ,  Iib.  v  1 3 , 
verf  35*.deduxit:  quo  tempore  Evander ,  fato  huc  actus  ex  Arcadia ,  in  monte  Palatino 
urbem  condidifle  fertur  lib.  v  1 1 1 .  verf.  y  4. 

Pallantis  proavi  de  nomine  Pallanteum. 

De  Pallanteo  oppido  Livius  lib.  1 .  cap.  v.  Jam  tum  in  Palatino  monte  Lupercal  hocfuiffe  lu- 
dicrumferunt ,  &  a  Pallanteo  urbe  Arcadica  Palatium ,  deinde  Palatinum  montem  adpellatum. 
Et  Solinus  cap.  l.  Palatiumnemodubitaverit ,  quin  Arcad^habeat  auBores :  aquibuspri* 
mum  Pallanteum  oppidum  ;  quod  aliquamdiu  Aborigines  habitatum ,  propter  incommodum  vi- 
cina  paludis ,  quampr&terfuens  Tiberis  fecerat ,  profechi  Teate ,  pofimodum  reliquerunt.  Pal- 
lantium  autem  Arcadiae ,  a  quo  Italico  nomen  eft  ,  defcripfit  Paufanias  Arcad.  cap.  1 1 1 . 
&xliv.  Haectriaoppidavetuftasdelevit  ante,  quam  Romani  remm  potirentur  :  Law 
rentummtem,  Latim  &  majorum  regia  ,  ideoque  Aeneid.  vn.verf  171.  Laurentis  regia 
Pici ;  &  nomen  6c  oppidi  formam  confervavit.  Sed  de regiis  his  domiciliis  fit  fides  pencs 
poetas ,  conditores  hujusmodi  fabularum. 

Jam  ad  populosLatiiutriusqueprogredimurexplicandos.  Aequos,  five  Aequicohs , 
fupra  cum  Sabinis  expofuimus,  quia  inter  Latinos,  Sabinos  &  Marlos  fitifunt,  utin 
Latio  perluftrando  aufpicium  a  latinis  &  ab  ipfa  Roma  faciamus.  De  origine  & 
conditu  Roma,  nec  non  de  fitu,  re  per  fe  nota,  nihil  proferemus.  Septem  collibus 
impofitam  efle,  etiam  indubitatum:  unde  Prudentius  Romani  paflione  verf  413  -fepti- 
collem  dixit :  quamquam  Romulus  in  Palatino  folo  aedificavit  j  ceteros  colles  alii  reges 
adjecerunt ,  Tullus  Ccelium ,  Ancus  Janiculum  &  Aventinum ,  Servius  Viminalem , 
Quirinalem ,  Esquilinum.  Colles  ut  diverfis  temporibus  adjedti  fuerunt ,  ita  diverfis 
dati  ad  inhabitandum.  Livius  lib.  1.  cap.  xxxiii.  Quum  circa  Palatium  fedemveteres 
Romaniy  Sabini  Capitolium  atque  arcem,  Ccelium  montem  Albani  impltffent;    Avintinum 

Rrr  2  nova 


5oa  GEO-G-RAPHIAE     ANTIQ.UAE 

mva  mdtitudini  datum.  Et  interje&is  paucis  de  eodem  Anco  rege:  tum  quoquemultk 
millibtis  Latinorum  in  civitatem  acceptu:  quibus ,  ut  jungeretur  Palatio  Aventinum  ,  ad 
MurciA  data  fedes.  Janiculum  quoque  adj&um  ,  non  mopia  loci ,  fed,  ne  quando  ea  arx 
hopum  ejfet,  id  non  muro  folum ,  Jedetiam  ,  ob  commoditaiem  hinem ,  pontefublicio^  tum 
primum  in  TiberifaBo ,  cmjungi  urbi  placuiV. 

Prseter  feptem  illos  colles ,  quosLivius,  Dionyfius,  Eutropius  urbi  commemorant 
additos ,  &  a  quibus  Septimontiale  facrum  adpellatur ;  lunt  etiam  alii  coiles  non  minufc . 
memorabiles  hujus  urbis ,  ut  chvm  Capitolinm ,  ut  Cicero  vocat  pro  Mil.  cap.  xxiv.  &  n. 
PhiL  cap.  vii.  qui  &  mons  Tarpejm  eft,  in  pr^cipitio  hteiis  faxum Tafpejum  ,  rupes. 
Tarpeja ,  unde  damnati  dejiciebantur.     Aeneid.  v  1 1 1 .  verf.  347. 

Hinc  ad  Tarpejam  fedem  &  Capitolia  ducit. 
Et  Livius  lib.  vi.  cap.  xvn.  obverfatam  ejfe  fpeciem  agminis  Gallorum  per  rupem  Tarpejam 
fcandentis'i  Et  Tacitus  lib,  vi.  cap.xix.£V.r.  Manw faxoTarpejo  dejicitur.     Eftquoque 
collis  hortulorum ,  cui  impofitum  Dpmitiorum  monimentum  fuit ,  Suetonio  au&ore  Neron. 
cap.  l.  &  collk  Vaticanm ,  ut  Feftus  vocat ,  trans  Tiberim :  feu  montes  Vaticani ,  ut  Cicero 
xill.  Attic.  epift.  xxx  £  11 .  Cafu ,  inquit ,  fermo  a  Capitone  de  urbe  augenda :  aponte  Mul- 
vio  liberim  dncifecundum  montes  Vaticanos.     Sunt  &  campi.y  cis  Tiberim  Martim  ,  comi- 
tiorum  fedes,  omnibus  notiffimus,  cujus  confecrationem  Livius  refert  lib.  11.  cap.v. 
&  campm  Vaticanm  trans  fluinen ,  quo  comitia  transferri  Caefar  cupiebat ,  quum  Martium 
cosedificare  in  animo  haberet,  ut  ibidem  Cicero  exCapitone,   amico  Qefaris,  audi- 
verat, 

Portas,  urPlinius  tradit,  lib.  11  r.  cap.  v.  tres  Romulus  reliquit ,  aut $  ut  plurimis 
tradentibus  credamus,  quatuor:  poftea,  prolatis  pomceriis,  fuerunt  triginta  feptem , , 
e  quibus  in  hiftoriis  nobiliores  funt  Capena ,  Carmentalu,  CoIlinay  Ccehmontarta ,  Esqui- 
Una  ,.  Flumentana  ,  Trtumphalu  ,  Tngemwa,  fk  aliae.  Regiones  urbs  habuit  xiiii.. 
compita  Larium  cclxv.  Cetera  a  fcnptoribus,  qui  id  fingulari  cura  perfequuti  funt , 
petantur.  De  magnificentia  imperioque  fummo ,  fufficiat  unum  &  alterum  poetam  9 
brevi  fumma  rem.maximam  complexos  ,  adlegafle.  Propertius  lib.  111.  eleg.  x. 
\erf._f7.. 

Septem  urbs  alta  jugis ;  toti  qu<epr<efidet  orkL . 
Et  Martialis  lib.  xn.  epigrammate  v  1 1 1 . 
T.crrarum  dea  gentiumque  Roma , 
-Cui  par  eft  nihd  &  nihil  fecundum*. 

Aqu£edu£t,us  etiam  Romanae  urbis  magnificentiam  auxerunt ,  aquis  longius  conlectis, , 
Sc ,  ubi  loci  genius  refpuebat ,  fupra  arcuatum  opus  elevato  alveo ,   dedudtis.    Julius 
Frontinus  fingulari  libeiio  defcripfit ,  in  quibus  praecipuse  Appia ,  quae  &  Claudia  Eutro- 
pio  iib.  n.cap.  iv.  adpellatur,  ab  Appio  Claudio  duclore  ;   Martia,   Virgo^    Anio 
vetm.     Septem  autem  ufque  ad  C.  Cadarem  Caligulam  fuerunt ,  qui  duos  novos  dutlus 
inchoavit ,  quos  fucceflbr  Ciaudius  perfecit  dedicavitque :  uni  datum  Claudia  nomenj 
alteri  AnienU  novi.     Fuit  etiam  aqua  Crabra  ex  Tufculano  agro  ad  urbem  perdu&a ,  cujus 
Cicero  meminit  Agrar.  1 1 1 .  cap.  1 1 .  &  lib.  xvi.  epift.  xv  1 1 1 .  verum  hanc  Agrippa  emifit5 
ut  Tufculanis  yillis  relinqueretur  tota  ;  quod  idem  Frontinus  prodidit.     In  rivis  Almo 
religionis  caufia  notabilis  fuit,  curfu  ille  brevijfmm  Almo ,  utOvidius  disit  Xiy.  Meta- 
.  morph.  verf.  z  19,    ldem  Faftor,  lib,  iy ,  vcrf  3  37. 

.        Mi 


Mia..  I  I  B  E  R    II.    C  A  P.  IX       •  foi 

jE/?  Uchs  ,  f»  Tiberin  qm  lubricm  infiuit  Almo< 

Et  nomen  magno  perdit  ab  amne  mmor  \ 
Ilhc  purpurea  canm  cum  vefte  facerdos 

Almonis  dominam  facraque  lavit  aquis* 

Et  Italicus  Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf  364. 

-  -  -  quique  ofiia  Tufci 
Amnis  amant ,  tepidoque  fovent  Almone  Cybellen. 

Ritum  clariffime  etiam  Vibius  Sequefter  de  Fluminibus  libello  notavit.  Almon ,  inquit  3 
Rom<z ,.  ubi  rnater  deum  vi  calend.  Aprilu  lavatur  :  id  efl ,  fimulacrum  deorum  matris. 

Hinc  prono  amne  ad  olHa  defcendimus  Tiberina ,-  quse  gemina  funt.    Rutilius  lib:  1 . 
verf  ijp.  - 

—  -  qua  fronte  bicomi, 
Divtdum  Tiberu  dextenora  fecat, 

Cornua  infulam  ambiunt ,  quam  li^dv  vijcov ,  infulamfacram  Procopius  dixit  lib.  1 .  Goth. 
cap.  xxvi.  quse  Aefculapio  facrata  fuit ,  poflquam  draco  Epidaurius  ,  quem  nave  ad- 
veclum  pro  numine  habebant,  in  illam  defiluit.  Epit.Livii  xi. angue in tnfulamTiberis 
egrejfo ,  eodem  loco  ades  Aefculapio  confecrata,  efi.  Adde  Valerium  lib.  1 .  cap.  v  1 1 1 .  exempl. 
2i  Originem  infuke  Livius  iib.  11.  cap.  v.  mirabilem  defcripfit,  firamenti  acervos ,  ex 
Tarquinii  agro  in  flumen  immiflbs ,  ibifedtffe  illitos  Umo,  infulam  paullaiim  ,  advetlis 
alus ,  qu<&  flumen  fert ,  fafiam  ,  firmam  templis  quoque  atque  porticibm  fufimendis.  Divi- 
fiimitaque  flumen  dextro  alveoportum  Romanum  perfluit :  finiftro  Ofiiam ,  primumRo- 
manorum  coloniam ,  prseterlabitur. 

Portu  hoc  prifcos  Romanos  uios  efle,  fed  natura  fa£bo,  non  effc,  quod  dubitemus: 
auguflomm  ftudio  asdificatus ,  munitus,  exornatus.  Et  ne  ab  illo  aberrent  navigantes  5 
Pharum  impofuit  Claudius  imperator.  Suetonius  cap.  xx.  Portum  Oftiaexflruxtt,  cir- 
eumdutlo  dextra finifiraque  brachio  ,  C°  ad  introitum profundo jam folo  mole  objeBa,  quam  quo 
fiabilius  fundaret ,  navem  ante  demerfit ,  qua  magnus  obelifcm  ex  Aegjpto  fuerat  adveftus , 
eongefiisque pilis  fuperpofuit  alttjfimam  turrim  in  exemplum  Aiexandrim  Phari ,  ut  ad  noBurnos 
ignes  curfum  navigia  dirigerent.  Portum  Oftia,  a  vicinitate  vocat ,  quamquam  dextri 
alvei ,  non  Oftienfis  fuent.  Procopius  lib.  1 .  Goth.  cap.  xxvi.  to  b>  hfyS.  £  zora^  ^Qr 
I?  t  A»|aevo6  Tfli?  c/x$oA«?  7rotelrcu  ,  pars  amnis  dextera  in  portum  evolvitur.  Diftant  autem- 
oftia  xv  inter  fe  fladiis ,  quod  idem  adnotavit  Procopius.  Confirmat  Juvenalis  fatyra 
xii.  veri.  j6.Tyrrhenam  Pharon  adpellando ,  ubi  &cetera  portuscum  cura  fic  defai- 
pfit : ,     . 

Tandem  intrat  pofitas  inclufa  per  t&quora-  moles , 
Tjrrhenamque  Pharon  ,  porreBaque  brachia  rurjumr 
Qu£  pelago  currunt  medto  , .  longeque  relinquunt  ■ 
Italiam* , 

Vetus  ibi  fcholiafles  :  inclusa  per  aequora  ;  portum  Augufii  dicit  ,  fiveTrajani, 
KXRREGTAQUE ;  quia  Trajanus  £ortnm  Augufii  refiauravh  inmdms^  Qrinteriustutiorem 

Rrr  i>  fj& 


^o;  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

fui  nominis  feciu  Auguftus-  hunc  portum  ornafic  non  legitur :  maxime  Csefar  Claudius : 
a  quo  etiam  Augufti  nomen  habere  poteft ,  quod  commune  fa&um  imperatoribus  eft. 
Trajanum  vero  addidifle  interiorem ,  vel  ideo  minus  dubitamus ,  quia,  quemgeminum 
injeCta  mole  fecerat  Claudius ,  poflea  tergeminus  five  triplex  fuifle  fcribitur.  Philoftor- 
gius  lib.  xii.  cap.  1 1 1.  de  Alaricho :  6  3  SxtIqv  x.aToiKay,fidvet  r  zro'p™v,  ykyiw  3  £T@- 
viuoiw  Ydpw ,  Kiy.ict  Tp»cr}  i&Ay$ot,§Qpiv(§r  ,  fefiinanter  portum  occupat  :  maximum  illud 
ttrbis  Roma  navale  efi ,  tribus  portubus  ctrcumfeptum.  Figuram  multiplicis  portus  hujus 
cum  Pharo  defcriptam  vetus  tabula  Peutingeriana  ,  ex  Theodofii  aevo  ,  ut  putatur 
confervata  ,  exhibet.  Vocatur  non  uno  modo  :  portus  Romanus  ,  0  £  vdpw  xtuyv  , 
Zoflm.  lib.  vi.  cap.xi.&^orr^  urbis  <etern<e ,  legeun.C.Th.defaccariis:  portus  venerabi- 
lis  urbis,  lege  ult.  de  naviculariis :  portus  Augufii ,  itinerario  maritimo:  portusOfiia, 
Sueton.  di£to  loco,  &:  Sidon.  Apollinar.  lib.  1.  epift.  x.item  portus  Phari.  Paullinus 
Nolanus  carm.  xxi.  ad  Cytherium  de  Martiniani  naufragio  verf.  363 . 

Longinquiorem  portum  ab  urbe  adlabitur7 

Cui  CentumcelliU  nomen  eft : 
Ac  inde  navi  promovendus  longim 

Intraret  ut  portum  Pbari. 

Idemque  epiftola  xlix.  ad  Macarium ,  fec~t.  vui.  Primo\pzx\s]adurbema8a,  Ro- 
mani  portus  Pharum  vidit.  Nec  tantum  portus  fuit ,  fed  fupra  illum  eliam  oppidum  con- 
ditum,  mercibus  frumentisque  recipiendis  idoneum ,  &  ipfum  Portus  vocabulo  celebra- 
tum.  Procopius  di£to  loco  :  uv  [ok^qAuv]  zmtqs  sroA/v  zm  iTsaxayk  Pw^oJoj  <®t$s  t>j  oyS-q  ' 
z£&i(AavT0  T&%®'  4*&A$i$K\ipiVY}v  e^ypov  \xaKi<;a.  Uo^tqv  3  «vtjjv  tu  Mfxivi  o(Mmvvfxcag  ju»AaT<nv, 
Extra  illud  oftium  ad  ripam  olim  oppidum  Romani  condiderunt ,  qu&mcembus  cin&avalidis- 
fimis  Portus  communi  cumfortu  nomine  adpellatur.  Sic  Antoninus  terreftri  itinere  ab  Roma 
Centumcellas  primo  per  Portum  ducit  ,  dein  Fregenas  Sc  Alfium  ,  &  in  relkjua  loca 
maritima.  Heic  horrea  annonae  urbanae  erant  per  mare  advecla;  ex  provinciis-,  qua?  inde 
horreaPortuenJta  di£ta.  Vide  titulum  Cod.  Theod.  depatronis  horreorum  Portuenjium, 
Hodie  vix  veftigiafuperfuntcumpaucisfimis  incolis:  manet  tamennomenPwfl,  &di- 
gnitas  epifcopalis. 

Siniftro  alveo  Tiberini  amnis  colonia  Oftia  adpofita ,  prima  Romanarum  ,  ab  rege 
Anco  deducla.  nomen  ab  oftio,  cui  adjacebat.  Clarum  quondam  oppidum.  Livius 
lib.  xx 1 1 1 .  cap. xxxviii.  quinquagtnta naves ab  Oftia  Tarentumprofetta.  Et  epitoma  lxxix. 
Oftiam  coloniam  Marim  expugnavtt ,  &  crudeliter  diripmt.  Piinius  lib.  11.  epift.  xvi  I. 
ceterat  copidA  Oftienfis  coloma  mimfirat.  Minucius  Felix  cap.  11.  placttitOftiam  j?etere9 
amoenijjimam  civitatem.  Decrevit  poftea &v lacerata fuit.  Procopius  dicto  lib.  i.B. Goth. 
cap.  XXVI.  7rofag  Os(a9  Koya  (azv  gtqTKS  to. 7:  aKouov  d%ia,  vvv  3  dTei%ii<;@*  7tavrditactv  S<ret» 
urbsOfiia,  olim  magni  nomtriu  ,  nunc  moenibus  plane  nuda.  Hodie  in  ruinisjacet,  fblo 
nomine ,  Sc  epifcopatu  confervatis.  Ofiienfes  circum  falina  erant.  Livius  in  Anco  lib„ 
I ,  cap.  xxxiii.  In  ore  Tiberk  Oftia  urbs  condita ,  falina  circafa&a.  '  Ab  his  viafalaria  dicla  , 
fuit.  Livius  lib.  1.  cap.  111.  Pax  ita  convenerat-,  utEtrufcis  Latinisque  ftuvius  Albula ,  - 
qnem  nunc  Tiberim  vocant ,  finis  effct.  Et  Plinius  lib.  III.  cap.  y.Tiberis ,  anteaTjbrts 
adjellatui ,  & prim  Albula.     Virgilius lib.  vi  1 1 .  verf.  330. 

Tum  reges ,  afpcrque  immani  corpore  Tybris , 

A  quo  jos~i  Itali  fiuviura  cognomine  Tjbrim 

Liximus  1  amifit  verum  vctus  Albula  nomen.  Si 


Balia.  XIBER    II.      C  A  P.     IX.  503 

Si  aTiberi  per  oram  veterisLatii  progredimur,  primum  venimus  Laurentum.  Melas 
lib.  iicap.vi.ordineinverfo,  ha:coppicuiunt,  Ctrceii,  Antium  Apihrodiftum ,  Ardea, 
Laurentum ,  Oftia.  Et  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  ab  Roma  progrediens ,  Inprincipio  eft, 
Oftia,  colonia  a  Rotaano  rege  dedufta:  oj)pid^m  Lamenium ,  lucusjovis  Ind<getis  ,  amnis 
Numiaus,  Strabo  I ib.  v.  p.  1 60.  Ao^gv-rov.  Fingitur  regia  vetuftiflimorum  regum  Latini, 
Pici ,  Fauni.     Virgilius  iib.  v  1 1 .  verf.  171. 

TcEtum  auguftum ,  ingens ,  centum  fublime  columnis 
XJrbe  fmt  fumma .  Laurentis  reqta  Picu 
Tibullus  lib.  1 1 .  eleg  v.  caflrum  vocat  veriu  f  1 . 

Ante  oculos  Laurens  caftrum*  murusque  Lavini  eft. 

Sane  Trajani  aetate  fi  oppidum  fuit ,    exiguum  fuifle  epiftola  Plinii  de  villa  Laurente 
probat,  quippe  cui  ccurni  copias^  quibus  ipfacarebat ,    non  propinquius  Laurentum  , 
fed  Oftienfis  coloma  mimdravit.     Commodus  ut  peftilentiam  evaderet ,  quod  Herodianus 
lib.  i.cap.xn.refert ,  & s  t  A«v^vtov  « ve^a^o-e ,  Laurentumfecejfit.     Nomen  a  lauretis. 
eft  ,  quia  to p^/ov  xo4T«'<r>Ci0v  JuQvviQopQis othciffiv ,  regiojitvis  e  lauru  opaca  eft ,  quod  ibidem  i 
Herodianus  adjecit.     Quicolunt,  Laurentes  dicuntur.     Aeneid,  vin.  verf  ^37. 

Heu  quanta  miferis  e&des  Laurentibus  inflant ! 
quod  &  adje&um  nomen  eft ,  ut  dicta  Tibulli  elegia  v.  41 . . 
*Jam  tibi  Laurentes  adfignat  'J-uppiter  agros» 

Dicitur  pro  illo  etiam  Laurentinum,     Martialis  x.  epig.xxxvn.  Laurentino  in  litore.     Efr 
Plinius  lib.  1 1 .  epift  xvn.  ineunte  ad  Gallum  de  fuo  m  his  oris  praedio ,  Miraru ,  cur  me 
Laurenunum ,.  velfi  itamavis ,  Laurens  meum  tantopere  deieclet.  quod  minfice  exsedificatura 
ibidem  plunbusdefcr.pfit. 

A  Laurento  fex  millibus,  utin  veteritabulaeft,  diftabat  Lavinium,  opusTrojano- 
rum,  ab  uxore  Aeneas  Lavinia  ,  regis  Latini  filia  ,  ita  nominatum.  Livius  cap.  1. 
Trojani  oppidum  condunt  1  Aenexn  ab  nomine  uxons  Lavtnium  adj/ellat.  Et  Varro  lib.  iv, 
de  LL.  cap.  xxxn.  Ogptdum  quod  iprimum  conditum  in  Latio  jiirpis  Romanx,  Lavinium. 
nam  ibi  dit  penates  noflri.  Livius  lib.  vi  1 1.  cap.  xi  1 .  Venerant  Cr  ab Lavinio  Anttoque 
auxilia.  Populus  &  incolas  Lavinn  &c  Lavwienfes  di£ti.  Livius  ibidem  cap.  xi  11* 
Artctnos ,  Lavtniosque ,  &  Vetiternos ,  AnttatibusVotfcis  fe  conjungentes ,  ad  Afiurafiumeri 
M&nius  ,  inprovijo  adortus  ,  judit.     Lapis  Capitolinus  de  Msenii  triumpho  ,   Grut. 

C  MAENIUS    P.     T.     P.     N.     COS.     DE     ANTIATIBUS     AN.     CDXV, 
LAVINIEIS    VELITERNEIS     PRIDIfi     K.     OCT. 

Et  Varro  de  re  ruft.  lib.  1 1 .  cap.  1  v.  Lavinienfes  condiderunt ej>j>idum  Albam. 

Amnis  Numicut,  vel  Numicius  prope  Lavinium  decurrit ,  interquem&TiberimAe- 
oeas  adpulit     Virgilius  lib.  v  1 1 .  verf.  1  j"o. 

-  —  urbem ,  &  fines ,  &  litora  gentis 

Dmerfi  explorayt:  h&c  fontis  flagna  Numici ,  &c» 

&  verfu 


504,  .GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAB 

&verfu24'i.  -  -  -  fontis  vada  facra  Numki :  &verf.jpy. 
Qui  faltus  y  Tiberine ,  tuos ,  facrumque  Numici 
Litus  arant  ,  Rutulosque  exercent  vomere  colles. 

na-m  Rutulorum  in  finibus  fluit.  Plinius  lib.  111.  cap.  v.  verbis  fupra  prolatis ,  amnis  Nu* 
micius.  Fons  hujus  fluminis  eft  ille ,  in  quem  Anna  Perenna  defiluit ,  quas  apud  Ovidium 
Faft.  iii.  verf.  6y  3 .  ita  loquitur : 

.  placidi  fum  nympha  Numici : 

Amne  perenne  latens  Anna  Perenna  vocor. 

Circa  hunc  amnem  lucus  Jovif  Indigetis fuit ,  utPliniusdi&oloco  vocavit,  pofitus  inter 
Laurentum  &  amnem  Numicium.  Plures  Indigetis  nomen  ad  Aenean  referunt ,  qui 
quum  prcelio  ad  illum  amnem  commiflb  defierit  videri  ,  creditus  fit  in  fluvium  decidifle , 
juxta  quem  templum  ei cum  hac  infcriptione,ut Dionyfius  Halicarnaflenfis  lib.  1 .  pag.  fi. 
tradit ,  dicatum  fuerit : 

nATPOS      ©EOT      X0ON1OT 
02      IIOTAMOT     NOMIKIOT      PETMA      AIEEIEI. 

Cujus  nominis  etiam  apud  Virgilium  mentio  eft  lib.  xn.  verf.  794.  Et  Aurelius  Victor  de 
Orig.  Gent.  Rom.  p.  16.  Illi  [Aeneas]  eo  loco  templum  confecratum ,  adpellarique  placuti 
patrem  indigetem.  Et  Tibullus  lib.  ii.  elegia  v.  ad  Aeneam  imstoQf, 

Illic  fanBus  eris ,  quum  te  ,  venerande  Numici 
XJnda  deum  calo  miferit  Indigetem. 
H«ec  in  litore  Aeneas  atque  pofteri ,  etiam  primi  reges  Romanorum  poflederunt :  qui 
fequuti  funt.,  ad  Circejos  usque  antiqui  Latii  fines  protulerunt.  Interje&o  tractu  fine  no- 
rnine  aut  memorabili  re ,  Aphrodijium  fuit.  Mela  dicto  loco  :  Antium,  Aphrodifium^ 
Ardea.  Plinius  ordine  verfp  incedens ,  poftArdeam:  dein  quondam  Aphrodifwm,  Anti- 
um  coionia.  Quum  ergo  quondam  dicit ,  tum  veftigia  fola  fuperfuifle  oftendit.  Deinde 
Cajlrum  Inui  fuit.     Virgilius  lib.  vi.  verf.  JJf. 

Pometios ,   Cajirumque  Inui ,  Bolamque  Coramque. 
Servius  ad  hunc  locum :  Cafirumlnui^  idesl  Panos-i  quiilliccolitur.?    Inuus  autemlatine 
adpellatw :  grace  ndv .     Silius  lib .  vi n.  verf.  3  60 .  fimpliciter  Caftrum  dixit : 

Quos  Cafirum^  Phrygibusque  gravis  quondam  Ardca  mifit. 
Quo  pertinet ,  quod  Martiali  reftitutum  eft  lib.  iv.  epigram.  lx. 

Ardea  folflitvo  Caflranaque  rura  petantur. 
Quod  fequitur  Antium ,  quia  Volfcorum  fuit ,  in  illa  gente  explicabimus ,  nunc  latinos 
&  proprie  diclum  latium  confideraturi ,  &  rutulos. 

Rutuli  ad  mare  Latinis  contermini ,  a  quibus  difficulter  discernuntur  ,   pofl  Aenese 

victoriam  Latinis  contributi.     Ssepe  a  Marone  celebrati  pofterioribus  libris  Aeneidos. 

Caputiilorum^r^fuit,  reducla  a  mari ,  regia  Turni ,  Rutulorum  principis.    Livius 

lib .  1 .  cap .  l v  1 1 .     Ardeam  Rutuli  habebant ,  gens ,  *  ut  in  ea  regione ,  atque  in  ea  atate ,  divi- 

■  tiis  prapoilens.     Virgilius  lib.  vn.  verf.  4p&%  1 1 . 

Audacis  Rntuli  muros :  -  locus  Ardua  quondam 

DiStus  avis ,  O*  nunc  magnum  manet  Ardea  nomsn. 
QuodSilius,  imitatorMaronis,  repetitlib.  i.verfiip}. 

Magnanimis  regnata  viris ,  nunc  Ardea  nomen. 

Diftare 


Itdia,  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.    IX.  505 

Diftare  ab  Roma  Eutropius  lib.  i .  cap.  v  1 1 .  oBavo  deeimo  milliario  tradit :  Strabo  lib.  v. 
pag.  iy8.  ftadiis  clx.  Colonia  fa&a.  Livius  lib.  iv.  cap.  xi.  Trmmviri  ad  colo- 
niam  Ard.eam  dedncendam  creati ,  quamvis  tum  plurimum  agri  ad  Ardeates  redierit.  Sic 
cnim  incolas  vocantur ,  &  ipfa  Ardea  ibidem  civitu  Ardeatium.  In  coloniis  etiam  Livius 
lib.  xxi x.  cap.  xv.  numeravit.  Reliqua  Rutulorum incerta funt :  fitus  caufla  huc referas 
licet ,  Cluverio  audtore  ,  Aphrodijium  &  Cafirum  Inui ,  loca  paullo  ante  in  maritimis 
expoiita. 

Prope  Oftiam  videntur  Ficana ,  Tellena  &C  Politorium  fuifle :  incertior  tamen  res  dc 
Politorio.  Plinius  fingula  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  memoravit :  fed  totus  ille  locus  turbatus  eft , 
fine  oppidorum  ordine  aut  fitu  obfervato.  Feftus  autem  mPuiliafaxa,  exLabeone: 
Locum  putat  Labeo  dici3  ubi  fuerit  Ticana  ,  viaQfiienfiy  ad  lapidem  undecimum.  Livius 
lib.  i.cap. xxxi li.de Ancorege:  Politorium,  urbem Latinorumvi cepit ,  -  -  -  mul- 
titudinem  omnem  Romam  traduxit     -  Aventinum  nov<c  multitudwi  datum :  ad- 

ditieodemhauditamulto^osl: ,  Tellenh Ficanaque captis ,  novicives.  Tellense  ergo  ,  quod 
eodem  tempore  captae ,  vicinas  oppido  Ficana?  videntur  fuifle ,  &  fi  Cluverii  conje  fturar 
credendum ,  inter  Ficanam  &  Lanuvium.  Strabo  quoque  pluraliter  Ts/^v^  fcripfit :  Dio- 
nyfius  fingulari  numero  TsT^v»; ,  quam  lib.  111.  p.  179.  jtsA;*  AostiW  OctafpavJ-,  claram 
Latinorumurbemzdipe\h.t:  Plinio  eft  Tellene ,  aque  fingulari ,  fed  Grseca  forma.  Polito- 
rium  inde  rurfus  bello  ab  eodem  rege  repetitum ,  quodvacuum  occupaverant prifci  Latini , 
eaque  caujfa  diruendx  urbis  ejmfuit:  quodibidem  Livius  adjecit.  Seddepofituejusnihil 
certum  habemus  dicere. 

Princeps  autem  urbs  illarum ,  quas  pofleri  Aeneas  poffedifle  ante  Romam  conditam  fe- 
runtur,  Alba,  cognomine  Longa  fuit ,  colonia  Lavinio  deducta.  Liviuslib.  1.  cap.  111. 
Afcanim ,  abundante  Lavinii  multitudine ,  florentem  jam ,  ut  tum  res  erant ,  atque  opulentam 
urbem  matri  feu  noverca  reliquit :  novam  ipfe  aliamfub  Albano  monte  condidit ,  qu&  abfitupor~ 
retla,  in  dorfo  urbu  LongaAlbaadpellata.  Ha^c  regia  deinde  fedes  ufque  ad  conditam  Ro- 
mam ,  ficut  Anchifes  prsedixifle  fingitur  Aeneidos  v  1 .  verf  j66.  de  Silvio  Lavinias  {ilio : 

Unde  genm  Longa  nofirum  dominabitur.  Alba. 

Condita  xxx  annis  poft  Lavinium ,  &  Alb<e  nomen  inditum  ab  fiie  alba ,  quas  xxx  procel- 
los  ibidem  edidifle  fertur.  Varro  R.  R.  lib.  11.  cap.  iv.  Antiquiffimum  faiffe  fcribitur , 
quodfus  Ame&  Lavinii  trigintaporcos  pepererit  albos,  Itaque ,  quodportenderit ,  facium  xxx 
annis^  ut  Lavinienfes  condiderint  oppidum  Albam.  AddeAurelium  Vi&orem  de  Origine 
GentisRomana^.  Propertius  lib.  iv.eleg.  1.  verf  35*. 

Et  fietit  Albaj>otens}  alba  fuis  omine  nata. 

Everfa  ab  Romanis  fub  rege  Hoflilio  Tullo."  Livius  lib.  1 .  cap.  xxx  1 1 1 .  Evtntus  belli 
minus  miferabilem  dimicationem fecit ,  quod  nec  acie  certatum  efi ,  &  tetris  modo  dirutis  alterius 
urbis  duo  po^uli  inunumconfwfunt.  Strabolib.v.p.  160.  ■AoiTz<TKx<$ii  nhw  £  tyS ,  diruta 
es~l  Alba ,  fano  excepto.  Circa  illum  tractum  pratoria  &  villae  nitidius  adificatx ,  e  qui- 
bus  eminuerunt  Albanum  Pompeii,  8c  Domitiani,  dua;  fplendidiflimae  villas :  illame- 
morata  Ciceronis  pro  Milone  oratione  cap.  xx.  hsec  nota  Tacito  Agric.  cap.  xlv.  &  Plinio 
lib.  iv.  epiit.  xi.  quia  eodem ,  qui  perverfe  omnia  agebat ,  &  fenatum  aliquando ,  cc  ponti- 
ficum  collegium ,  contra  morem  patrium ,  convocavit.    Pofterioresetiamoppidiinhis 

S  f{  locis 


j06  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

locis  mentionem  injecerunt ,  Procopiuslib.  i  i.Goth.  cap.  i.v.  to  aa0«ku»  vihwy^  h  ?% 
Anwiif  cSu  KeiMvov ,  Albanorum  oppidum ,  in  via  Appiajitum ,  commemorans  j  8c  Itinerario 
Hierofolymitano  Aricia  6c  Albona ,  corrupte  quamvis  ,  conjunguntur.  Verumidnon 
antiquum  oppidum  fuit ,  fed  ex  caftris  videtur  natum ,  defcriptis  ab  Herodiano  lib.  vi  1 1 . 
cap.  v.  in  Maximinis.  Memorabilior  eft  Mons  Albanus,  in  quo  Feriaz  Latinsea&as- 
etiam  trium phus  extra  ordinem  -,  de  quibus  paffim  Livius  poteft  confuli :  Sc tumuli  Albant> 
atque  luci ,  quorum  meminit  Cicero  pro  Milone  cap.  xxx i ..  6c  lacus  Albanus  >  ibidem  5  & 
Livius  lib.  v.  cap .  xix.  ex lacu  Albano  aqua  emijfa  in agros. 

In  Albano  bello  etiam  Fojfa ClutLia memoratur ,  utLiviusait  lib.  r.  cap. xxm.  ah 
nomine  duck  Cluilii  Albaniper  aliquot fiecula  adpellata ;  $C  lib.  1 1 .  cap.  xxxix.  de  Coriolano: 
Pofilremum  ad  urbem  a  Pedo  duxit ,  Crad  Fofifiu  Cluiliat  quinque  ab  urbe  milliapafifimm  caftris 
pofitis ,  populafur  inde  agrum  Romanorum.  Plutarchus  Cx>riolani  vita p.  22.7.  diphthongo 
ClcclitufojfiM  fciipfit,  sre§)  t»s  teyopivov;  Khoiheiw;  T<x<$pxs  xotTZ?totrQ7ri$ivtt,  DiftantiaPlu- 
tarchus  congruit  cum  Livio ,  quadraginta  ponens  ftadia. 

Propius  Albanum  lacum  BovilU  fuerunt ,  quas  Auguftana  Tabula2?0^//<axaburbe 
millibus  paffuum ,  videmus  nominatas.  Propinquitatem  AlbanimontisfignificatVel- 
lejns  lib.  1 1 .  cap.  xlvii.  tradens ,  ClodiumaMilone«>"^^w7/<«jugulatumefle,  quod 
Cicero  faclum  dicit  fub  monte  Albano.  Exftat  illarum  memoria  apud  Tacitum  non  unaj 
fiacrarium genttfifiuli&i  efifigiemque  divo  Auguftoapud  Bovillat  dicatam  >  lib.LI.cap.XLl.6c 
ludricum  Circenfie  Juli<e  genti  apud  Bovil/as  editum ,  lib.  XV.  cap.  xx  1 1 1 .  &  agmen  legionum 
intra  BoviIIm fietijfie ,  Hiit.  lib.  1  v.  cap.  1 1 .  &  apud  Suetonium  Augufto  cap.  c.  ejus  mortui 
corpus  a  Nola  BovUIm  u(qu€  decuriones  municipiorum  O"  eoloniarum  deportajfie*  Ergoillo 
tempore  Bovillai  ftetiffe  non  dubitandum ,  quamvis  Florus  lib.^  1 .  cap.  xii.de illis  trium? 
phum ,  ut  de  parvo  oppido ,  non  tam  rideat ,  quam  m  pudendis  Romae  veteris  adfcribat. 

Aricia  quoque  fub  Albano  monte  fuit ,  feu  ut  Strabo  dicit  &  ro  *Ah(3oivov  A^kux,  ttqKk^ 
poH  Albanum  montem  es~l  oypidum  Aricia ,  8c,  quodaddit,  inviaAppia,  CLxftadiisab 
Roma:  Antonino  xvi  m.  p.  Tabulas,  xiii.  Horatiushb.  i.fatyr.v.ineunte: 

Egrefifium  magna  me  excepit  Aricia  Roma 
Hofipitio  modico.      _ 

Adjacet  Aricinum  nemus  ,  flve  lucus  Diant  Aricin& ;  fia$ot&Mcv  ^  Tkv&ikqv  i$-@* ,  bar- 
barum  Scythtcumque morem  fervans ,  ut  Strabo  refert  p.  1 6f.  Hinc  nemoralis  Aricia  Mar- 
tiali  lib.  x  1 1 1 .  epigr.  xix.  6c  Statio  lib.  1 1 1.  Silv.  carm.  1 .  verf.  f6. 

Fumat  Aricinum  Trivu  nemus. 

In  nemorc  illo  cnafom EgerU  nymphae ,  de  quo  Livius  lib.  1 .  cap.  xx I .  Lucus erat >  quem 
medium  ex  opaco  fbccu  fionsperenni  rigabat  aqua :  quo  quiafieperfiepe  Numajine  arbitris ,  velut 
ad  congreffum  de<& ,  infierebat ,  Camcenis  eum  lucum  fiacravit  ,  quod  earumfiibi  concilia  cum  con* 
jugefiuaEgeriaejpnt.  Quas  repetiit  inde ,  Scadid,  quodreseft,  accommodayit  Lactan- 
tius  iib.  1 .  Inftit.  cap.  xx  1 1 .  Fuit  ibi  locus  etiam ,  ad>.Cam<xn<t*  diclus.  Martialis  lib.  11, 
spigram  vi. 

Et  cum  currere  debeat  Bovillcu* 
Imerjnngere  quaris  ad  Camcenat, 

Adpel- 


Itati*:  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.     IX.       .  f07 

Adpellatio  exinde  eft,  quia  Numa,  ut  Liviusdixit,  Camcenis  eumlucumfacravh  t  Sc, 
quodHaiicarnafTenfisobfervatlib.  ii.pag.  uz.quidamEgeriam  r  Mvcm  pUVj  aliquam 
Mufarum  fuifle  crediderunt. 

Pofl  Arieiam  in  Appia  eft  Lanuvium  ,  cujus  multam  mentionem  Cicero  pro  Milonc 
fecit.  Cap.  X.  Quum  fciret  Clodms ,  iter  folemne ,  legitimum  necefarium  ad.xm  Kal. 
Febr.  Miloni  ejfe  Lanuvium  ad  flaminem  prodendum ,  quoderat  diBator  Lanuvii  Milo.  Et 
cap.  xvn.  diciatoris  Lanuvwi  ftata  facrificia  :  &  alibi.  Junonis  ibi  Sofpitas  five.Siipitas 
cultus  erat.  Livius  lib.  xx  1 1 .  cap.  i .  decretum  etf ,  Junoni  Sofpttx,  Lanuvii  majoribus  bojius 
facrificarctur.    Silius  ad  Ciceronis  Milonem  adludens  lib.  x  1 1 1 .  verf,  3  64. 

Lanuvio  generate ,  inquit,  quem  Sofpita  *Jum 
Dat  nvbts,  MHo> 

In  Lanuvino  agro  campm  fuit  Sclonius ,  cujus  aliquoties  mentionem  Cicero  fecit.  Lib.  1 . 
de  Divinat.  cap.  xxx v  I .  Rofcius  quum  ejfet  in  cunabulis ,  educareturque  in  Solonio ,  qui  esl 
campus  agri  Lantmini.  Adde  lib.  1 1 .  cap.  xxx  1 .  &  ad  Attic.  lib.  11.  epift.  m.  Macrobius 
lib.  1.  Saturn.  cap.  x.  dixit ,  corrupte  credo ,  agrum  Solinium. 

Supra  Albam  ,  feptemtrionem  verfus ,  eft  Tufculum  ,  \it  cgavjj  ,  in  tolle  fitum ,  ut 
Strabo  lib.  v.  p.  1 6 f.  notavit :  ideoque  Horatii  epodo  1  .fupernum  di&um , 

«?     -    fuperni  uilla  candens  Tufculi. 

Nonautem,  ut  vulgo  creditum  5  iniummojugofuit^  cujusruderaprivatampotiusvil- 
lam ,  quam  Tufculanum  oppidum  ,  infpe&anti  Holftenio  probaverunt  :  fed  ubi  nunc 
Frafcati  eft  ,  vetus  Latinorum  Tufculum  fuit.  Grasci  pleriquc  diflyllabum  faciunt , 
TSjcAov,  ut  Strabo,  Sc  Plutarchus  principio  Catonis  majoris  5  vel  TvWov ,  utDionyfius 
lib.  v.  aut  Tv<rx.\®' ,  ut  Stephanus :  at  Latini  tribus  fyllabis  Tufculum.  Cicero  Divinat.  1. 
cap.  xliii.  Tufculi adesCaftoris  Cr  Pollucis e cdo  iBa eft.  Tacitus  lib.  xi.  cap.  xxiv.  Porcii 
Tufculo  infenatum  acciti.  Suetonius  Galb.  cap.  xvin.  quum  Tufculum  excucurriffet.  Atquc 
ita  etiam  Ptolemaeus  TaVjcaAov.  Municipium  fuit.  Cicero  pro  Fontejo  cap.  xiv.  Pro 
bujus  innocentis  falutefupplicatprimumgenerisantiquitdi ,  quamTufculo ,  ex clariffimo  muni- 
cipio ,  profeftam ,  in  monimentis  rerumgeflarum  incifam  ac  notatam  videmus.  Diftantiam  ab 
UrbeprodiditDionyriuslib.x.p.  646.  xk  sAostJov  su&lm  \*.ailv  ^nonminorem  centum  ftadiis: 
quod  Jofephus  etiam  lib.  xxn.  cap.  nx.  adfirmat ,  T&rKoXotvov ,  oVov  &ro  fctjim  wotiov  £  P^jj?, 
qui  vero  villam  potius  Tiberii ,  in  quam  Capreis  delatus  erat ,  quam  ipfum  oppidum,  huic 
tamen  propinquam  ,  fignificare  videtur.  Amceniffima  regio  ,  ideoque  pluribus  villis 
sedificata  ,  quas  paflim  laudantur  a  Cicerone :  fed  hujus  quod  praedium  Tufculanum  fuit , 
omnium  habetur ,  propter  ingenii  non  minus  quam  agri  proventum ,  clariffimum. 

Supra  Tufculum,  Anienem  verfus,  Regillus  lacus,  adquemPoftumiusdiclator,  ju- 
vantibus  AjocWpo*? ,  ut  credebatur ,  Latinos  vicit.  Livius  lib.  11.  cap.  xix.  de  iilo  prcelio: 
adlacum  Regillum  in  aqro  Tufculano.  Cicero  1 1 .  Nat.  D.  cap.  11.  aj?ud  Regillum  bello  Lati- 
norum.  Victor de  vir. illuft.  in eodem Poflumio ,  apud RegilUlacum.  Dionyfius  lib.  vi. 
p.  343.  «!j%s  A/juvjj  PeyjJfcjj  KoLhapivYi. 

In  eodem  tra&u  Labicum  five  Lavicum ,  frequentius  plurali  numero  Labici  feu  Lavici , 
erant.     Livius  lib.  iv«  cap.  XLVI I.  ad  Lavicos  duttwi  extrcitw ;  &  mox  :  fenatm  cenfuit 

S  f  f  l  frequens , 


fo8  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

frequens ,  coloniam  Lavicos  deducendam.  Et  Cicero  1 1 .  Agrar .  cap.  xxxv.  Labicos9  Fide* 
n<t>$ ■,.  Collatiam.     Siliuslib.viu.verf  367. 

_     -     -  .  „     habiles  ad  aratra  Labici,. 

ubidubium,  urbsanpopulusintelligatur,  quia  inter  oppida  Tibur ,  Praenefte,  Antent- 
nas  recenfetur.  nam  Labici  etiam  poetis  funt  Labicani ,  ut  in  illo  Aeneid.  vm. 
verf  796. 

-     &  piili  fcuta  Labici. 


Singulariter  Labicum  ,    praeter  Strabonem,  cujus  eft.p.  164.  uothouev  A«|3woV  , 
Labicum ',   Silius  x  1 1 .  verf.  5*34.  drxit 


vetuf 


-     campos  ingrejfus  &  arva  Labici. 


Situm  Livius  oftendit  xxvi.  cap.  ix.  Hannibalis  itinere:  per  FruftnatemFerentinatemqut 
&  Ariagnium  agrum  in  Labicanum  venit.  Inde  Algido  lufculumpietiit.  Nunc  la  Colonna 
eft,  Holftenio  tefte,,  xv  millibus  ab  Roma,  viae  Lavicanae  a  dextris  imminens :  fupra 
quod  Tufculum  ad  1 1 1  vel  iv  milliapafluumrecedit.  Etiam  Antonini  itinerario,  La- 
vicana  via  primus  locus  ab  urbe  eft  Ad  Quintante ,  decimo  quinto  miiliario:  inde  poft 
decem  pafliium  millia  ,  ad  Pittat  ,  etiam  Straboni  p.  164.  <s?fjs  rols  YImtoIs:  quale  in 
Tabula,  adPaBat.     Ibi  tabernas  fubaudiunt  y  heic,  ftatuas. 

ELavicana  via  in  Praeneftinam  fi  declinamus .  Gabii  funt  feremediointerRomamSt 
Prasnefte  loco ,  illic  x  1 1  millium  intervallo  -,  heic  x  1 .  fecundum  Antoninum  &  Tabulam. 
Frequens  mentio  illorum  inTarquiniiSuperbihiftoria,  cap.  li  i  i.Gabtos,  propnquam 
urbem,  nequidquam  vi  adortm:  item,  transfugit  e.x  compojito  Gabios:  &  cap.  lv.  Gabiis 
receptis.     Virgilius  lib.  v  1 .  verf  77  3 .. 

Hi  tibi  Nomentum ,  &  Gabios^  urbemqm  Fidenam. 

Derivatum  Gabinus.  Livius  dicto  libro  ,  cap.  liv.  veteribm  Gabinis  adfentire,  ftem, 
Gabina  res  plerumque  fuperior  :  St  Tacitus  lib.  XV.  cap.  xli  i  i.  faxo  Gabino  Albanoque 
folidare. 

SupraGabios  Pedum,  Latinorum  cppidum.  Livius  lib.  11.  cap.  xxxix.  deCorio- 
lano  :  Labicos ,  Pedum  cepit.  pofiremum  ad  urbem  aPedo  ducit.  Et  lib.  vi  I  I.cap.xi  I. 
Aemilim  ad  Pedum  exercitum  duxit.  Pedanos  tuebatur  Tiburs  ,  Praneflinus ,  Veliternus- 
quepopulus :  &  cap.  XI 1 1 .  Apaucis  populis  Pedani  adjfutifunt.  Tiburtes  Praneftique ,  que~ 
rumagerpropior  erat ,  Pedumpervenere.     Horatius  lib.  I .  epift.  IV.  ad  Tibullum : 

Quid  nunc  te  dicam  facere  in  regione  Pedana  ? 

id  eft  in.villa  tua,  in  agro  fltaPedano.  Plinius  lib.  1 1 1.  cap.  v.  Pedanosmiis  populis 
numeravit ,  quorum  oppida  fine  veftigiis  interierint.  Conje&ura  ergo  ftandum  eft  in 
fede  inveftiganda ,  quae  ex  Livio  laudata  propinquitate  haud  dubie  inter  Tibur  &  Pra> 
nefte  fuit :  ld  quod  etiam  in  vetuftifnmo  Horatii  libro  adfcriptum  margini  Torrentius 
invenit. 

Nec  longe  aPedo  nivcAefda,  five  Aefulum,  fiveAefila  ;4verum  etiam  inter  Tibu? 
forfan  Sc  Praenefte ,  faltem  prope  agrum  Tiburtinum.    Horatius  lib.  w 1 .  oda  xx  ix. 

M 


Itdia.,  LIBER    II.      C  A  F.     IX.  709 

Ne  jemper  udum  Tibur9  &  AefuU 
Declive  contempleris  arvum  >  & 
Telegoni  jugum  parricid<n  r 

qui  Tufculum  fertur  condidifle.  Quum  itaque  cum  Tibure ,  cum  Tufculo  conjungatur 
Aefula;  in  illo  tra&u  etiam  fedes  illius  quaerenda  eft ,  quamquam  certo  defignari  non  po- 
teil ,  quia jam  tum  fuo  asvoPlinius  Aefolanos  in  iis  fcripfit ,  quorum  nulla  veftigia  fuper- 
elTent.  Coloniam  fuifle  teftis  eft  Paterculus ,  qui  Aefulum  fcripfit ,  neutro  genere , 
lib,  1.  cap.  xiv.  idque,  ac  Alfium?  xxm  annis  ab  initio  belli  1  Punici  colonis  fuifle 
occupatum. 

Nec  certior  ratio  eft  oppidi  ScaptU^  quod  Plinius  di6to  loco  in  Latii  quondam  claris 
oppidis.,  everfis  poflmodum ,  numeravit.  Pompejus  Feftus  tradit ,  Scaptiam  wbem 
Pedanos  incoluisfe.  Propinquam  ergo  Pedo  fuifle ,  non  eft  quod  dubitemus.  Hinc 
tribas  Scaptio  cognominata,  eodem  auctore  Fefto ;  &ctribulesScaptienJesz^>udSuctonmm 
Aug.  cap.  xl.     Origo  tribus  Scaptias  ab  Livio  perfcripta  lib.  vi  1 1.  cap.  xvi  1 . 

Ad  Anienem  amnem  oppidum  Patinorum  Tibttr  recedit ,  antiquiflimum  asque ,  ut 
amceniffimum,  quippe  conditum  a  Graecis  fertur 

Tibur ,  Argeo  pojitum  colono , 

Horatio  canente  lib.  1 1  oda  vi.    Amcenitatem  idem  Hb.  1.  oda  vi  1 ,  defcripfit ,  quod 
nulla  Gratcarum  urbium  tam  deleclet, 

Quam  domus  Albunea  refonantis  9 
Et  praceps  Anio9  O*  Tiburni  lucus  9  &  uda* 
Jklobtlibus  pomaria  rivis. 

Pofitu  idem  fupinum  eft  lib.  1 1 1.  oda  i  v.  &  udum  tamen ,  ut  modo  in  Aefula  oftendimus  „ 
quia ,  eodem  auCfcore  lib.  1  v.  oda  1 1 1 . 

-  -  Tibur  aqua  fertile  perfluunt  ^ 

catara&a  prsecipites :  unde  praceps  Anio  lib.  1 1 .  oda  vi .  cujus  ex  alto  dejeclus etiam  Stra.- 
boni  lib .  v .  p .  1 64.  0  vfy&wtw  di&us  eft ,     Virgilio  Aeneid..  v  11.  verf .  630.  eft. 

-  -  -  Atina  potens ,.  liburqae  fuperbum- 

Religiofum  cultu  Sc  templo  Hereulis ,  quod  to  'h^kAhov  Strabo  jam  memorato  loco 
dixit^  ideoque  Propertio  lib.  n.  eleg.  xxxn.  eHTtbur Herculeum.  Derivatajiornina 
Tiburs,  dcTtburtinus.  Cicerolib.  n.de Orat.cap.LXV.  villaminTiburtehabes.  Livi- 
us  lib.  viii.  cap.  xi  1 .  Pedanos tuebatur Tiburs  populus :  &oap.  x i.li .  Tiburtes  Pranepniquc 
Pedum  pervenere.  Martialis  lib.  tv.  epigram.  lv  i  i  .. 
Nunc  Tiburtinis  cedtte  frigoribus. 

Tiburtium  ditionis  erant  Empulum  &  Saffula  ,   ignotae  pofitionis- oppida  ,  a  Romanis 
olim  capta..     Livius  lib.  vi  i .  cap.  xv  1.1 1 . Empulum  eo anno  ex Tiburtibus haud memorando' 
certamine  captum:  &  cap.  infequenti  xix.  CumTiburttbus  ad  deditionem pugnatum.     Sat- 
fula  ex  his  urbs  capta.     Tiburi  ab  oriente  imminet  Affianus  mons ,  ex  veteri  infcriptione 
cognitus ,  quam  Holftenius  pag.  200  exhibuit : 

S f f  j.      •  RIVO  M  ■ 


5 io  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

RIVOM    AQJJAE    CLAtJDlAE    AUGUSTAE 

SUB    MONTE    APFLIANO     CONSUMAVIT 

IMP.    DOMIT.    CAESAR    AUG.     GERM.     COS. 

Inde  in  auftrum  longius ,  &  in  fines  Aequorunr,  recedit  Latinorum  oppidum ,  Pranefle , 
illud  altum  Pranefie ,  ut  Virgilius  vocat  lib.vn.  verf.  682.ideoque/r^«wHoratiolib, 
iii.  oda  iv.  a  montano  fitu:  quaeverofuccediteiPaleftrina,  utnuncvocatur,  inval- 
lem  eft  dedu£ta.  Vetus  autem  Pr*nej}e.&  natura  &  arte  munitiftimum  fuit.  Strabo  lib. 
v.p.  i^.fitum  8c  munitionem  quum  defcripfiffet ,  notabiliter  adjecit,  tfqivyw  cAt&ez 
»i  viani^tfavxii ,  qui  res  novas  moliti  funt ,  eodem  confugiunt.  Vellejus  lib.  n.  cap.xxvr, 
de  Mario  filio  ,  apud  Sacriportum  vi£to ,  Pranefte ,  quod  ante  natura  munitum  prafidiis 
frmaverat ,  fe  exercitumque  contulit.  Idem  cap.  lxxiv.  de  Fulvia  Antonii  :  H*c  belli 
fedem  Pranefte  ceperat.  Et  Cicero  de  Catilina  orat.  i .  cap.  1 1 1 .  Quid  ?  quum  tute  Pranefie 
kalend.  ipjis  Novembris  occupaturum  nofturno  tmpetu  ejfe  conjideres ,  fenjiftine  illam  coloniam 
■meo  jujfu ,  meis  prajidiis  ,  cufiodiis  vigiliisque  ejfe  munitam  i  Incolae  Prtenefimi.  Liviut 
lib.  vi.  cap.  xxix.  Otto  oppida  erantfub  ditione Pr&nefiinorum:  ad  ea  circumlatum  bellumi 
deincepsque  baud  magno  certamine  captis ,  Velitras  exercitm  duBus.  ea  quoque  expugnata. 
tum  ad  caput  beili  Pranejle  ventum.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Pranefifni ,  urbe  quondam  Ste- 
phane  diBa,-  nam  Sc  Strabo  difto  loco  refert,  n^Wav  UoKvrtQoivQv  xoth£&ou  <3rt/TS§ov, 
Plerique  neutro  genere  ,  ut  videmus  ,  etiam  auferendi  caiu  ,  Pranefte  ,  dicunt ,  u£ 
Livius  lib.  vi.cap.XKXX.Triumphans9  Jignum  Pranefte  devettumjovis  Imperatoris  in  Capito- 
Uum  tulit.  Tamen  etiam  femineo  more  Virgilius  lib.  viii.  verf.  f6i.  Pranefte  fub 
ipfa ,  etiam  Servio ,  ut  rarum ,  adnotante.     Et  Juvenalis  fat.  1 1 1 .  verf.  ipo» 

Quis  timet ,  aut  timuit  gelida  Pranefie  ruinam  ? 

Patrio  cafu  Praneflis.  Paterculus  lib.  n.  cap.  xxvii.  oppugnationi  Pranefiis  ac  Marii 
prafuerat  Ofella.     Propertius  lib.  1 1 .  eleg.  xxx  1 1 . 

Nam  quid  Pranedis  dubi<u ,  o  Cynthia ,  fortes  •? 

ideft  5  oraculum  Praeneftinum  petis.  nam  ScStraboeiimponit  to  t?  To^jjj  ispov  tPhievnMi 
%efcne/><*£ov  ,  fanum  &  oraculum  Fortun*.  Et  Suetonius  Tib.  cap.  uxm. Vicinaurbi 
oracula  etiam  disjicere  conatus  efi :  fed  majeftate  Pr&neflinarum  fortium  territus  deftittt.  Cete- 
rum  Strabo  n  r!£«*vss#'  format  cafum :  Ptolemaeus  to  n^iVsror. 

Supereft  ex  Latinis  oppidis  Ortom  ,  quam  Hortanam  aliqui  libri,  aut  Artonam  refe» 
runt ,  fed ,  judice  Sigonio ,  perverfe ,  cui  ex  Dionyfii  veftigiis  Ortona  placet.  Livius 
lib.  1 1 .  cap.  xl 1 1 1 .  Ortonam  ,  Latinam  urbem ,  Aequi  ojpugnabant.  Et  lib.  I  i  i .  cap.  xxx. 
Horatius ,  quumjam Aequi ,  Corbione  interfeBo prajidio  ,  Ortonametiamcepijfent;  in  Algido 
pitgnat :  multos  mortales  occidit ,  fugat  hoftem  non  ex  Algido  modo ,  fed  a  Corbione  Ortonaque. 
Sedes  conje&une  relinquenda ,  quae  vero  minus  in  Tolerio  inveftigando  valet .  ex  quo 
Plinii  Tolenenfes  in  Latio  funt  >  Plutarchi  in  Coriolano  pag.  227.  Tofofvoi :  quos  cum 
Latinis Dionyfius  lib.  vi  1 1.  pag.  493 .  cenfet.  De  illo  enim  Coriolano ait :  35n  ToA«g/v*s 
khoiwet ,  §  Aostivcov  ovtiw  s&v»?,  inTolerinosmovet ,  Latininominispopulum>  quospag. ^"00. 
in  (AiKfozohiTong  adnumerat.  Reliqua  ,  quas  Prsenefte  circumjacent  ,  Aequiculorum 
fuerunt  pleraque,  fupra  in  Aequis  poft  Sabinosexpofita:  qu^eitidemdevocandainLa- 

tium  , 


Jtdm.  LIBER    II.    C  A  P.  IX.  j  Fl 

tium,  fed  ampliatum  funt,  hoc  eft,  quod  prceter  Latinos  Rutulosque,  etiamHerni- 
cos,  Aequos,  Volfcos,  Auruncos  comprehendat. 

HERNicoRUM  nomen  apud  Livium  aliosque  frequens  eft ,  neque  vero  tam  late  illo - 
rum  notitia  patet ,  quam  Volfcorum  Latinorumque.  Correpta  fyllaba  media  vo  cabuli , 
quod  ex  Virgilii  verfu  684.  libri  v  1 1  liquidiflimum  eft , 

Hernica  faxa  colunt  -  -  - 

<6c  Silii  Italici  lib.  iv.  verfu  116 

Quosque  in  fragelidis  duratos  Hernica  rivis 
Mittebant  faxa» 

Horum  oppida ,   quantum  conftat ,  fuere  Anagnia ■,    Alatrium,  VeruU,  Femntinum, 
Deprimo,  Anagma,  quae  &  nunc  Anagni  eft ,  Virgilii  prsedi&o  verfu  perdocemur , 

-     -     -     quique 


-     -     -   .  qmque 
Hernica  faxa  coluni ,  quos  dives  Anagnia  fafcit  .*. 

&  clarius  Macrobii  teftimonio  lib.  v.  Saturn.  cap.  xvm.  Hernicorum  es~i  Anagnia.  Et 
paullo  ante  :  Sunt  m  libro  feptim9s^Jhccox\\i\  UU  verfus,  qulbus  Hernici populi ,  & eorum 
nobilisJimay  uttuncerat,  civitat*  Anagnia  enumerantur , 

—  »  -  quos  dives  Anagnia  mifit^  &c. 

Reliqua  oppida  Hernicorum ,  quse  nofci  poflimt ,  Liviusnobislib.  ix.cap.XLii.prodi- 
dit.  Idagre,  inquit,  pajfi  Hernici,  concilium  populorum  omnium  habenttbus  Anagninis , 
in  circoy  quem  Maritimum  vocant,  prater  Alatrinatem  rFerentinatemque  ,.  &  Vemlanum  ^ 
emnes  Hernici  nominis  populo  Romano  bellumindixerunt.  Etcap.XLin.  Hernicornmtribus 
pofulis ,  Alatrinati,  Vemlano ,  Ferentinati ,  fw  leges  reddita.  Ex  quibus  manifeftum  eft r 
hsec  oppida  Hernicorum  fuifle,  ut  vero  caputeflet  Anagnia ,  quaquodcumceterisnon 
nominatis,  (praeter  tria  illa,,  quse  bello  abftinuerant,)  fine  difficili  pugnaRomanisfe 
dediderat,  praemium  civitatis  ab  iisdem  tulit.  Liviusibidem:  Anagnims,  quiquearma 
Romanis  intuleranp,  civitas  fwe  fufragii  latione  datat  Poft  colonia  fa&a.  Frontinus  de 
Coloniis*  Anagnia  ,  muro  duBa.  coionja  Drufi  Cefaris.  populus  deduxit,  Iter  populo  non 
debetur.     Ager  ejusperftriga*  veteranis  eft  adfignatus. 

Alterum  Hernicorum  oppidum  eft  Alatrium  ,  ut  Livius  ubique  Alatrinates ,  vocali 
primafcripflt,  &  hodieque  Alatri  dicitur:  Straboni  AKir&ov,  unde  Plinii  funt  Aletri- 
enfes  vocaii  fecunda.  Civitatem  flne  fuffragio  tulifle,  modo  ex  Livio  perceptum  fuit: 
Cicero  autem  (fed longo  poft  tempore')  municipium  vocat  pro  Cluentio  cap.  xvi .  C.  er 
L.  inquit ,  Fabricii,  fratres  gemini  fmrunt  ex  municipio  Aletrinate :  qui  &  cap.  xx.  popu- 
lum  dixit  Aletrinates  vocali  fecunda. 

Hinc  in  auftrum  vergunt  VeruU.  Florus  lib.  p.  cap.  x  1 .  De  Verulis  &  Bovillu;  pudetr 
fed  triumphavimm.  Frontinus  de  Coloniis  libro :  VeruU  oppidum  muro  duBum.  Ager- 
ejut  limitibus  Gracchanis  efi  adfignatm :  &  ab  imperatore  Nerva  colonis  redditm.  Incolae  Ve- 
ruUni  y  de  quibus  fatis  ex  Livio  jam  dietum  eft,  Et  hoc  oppidum  ejusque  fitus  ex  fervato 
prifco  nomine  Veruli  perfacile  cognofcitur. 

Et  Ferentinum  in  via Latina  nomen  retinet.  Antea Livii  Ferentinates  vidimus :  quos  alii, 

j» oeke  praefertim ,  etiam  Fenminos  vocant.     Silius  lib.v-i  11.  verf.  3 #4 . 

Ssdla- 


ji2.  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

Sulla  Ferentinos ,  Frivematumque  maniplos 
Lucebat, 

Antoninus  in  Lavicana  via  Ferentinum >  Frufinonem  vn  millibus  disjungit.  Priorem  ftatum 
fupra  cognovimus ,  dvTovoplnv  conceflam  ab  Romanis  efle  :  poft  colonia  Latind  eodem 
deducta.  Livius  lib.  xxxv.  cap.  ix.  Eodemanno  coloniamLatmaminagrumFerentinum 
triumviri  deduxerunt.  Annus  erat  iolx.  L.  Cornelio  Merula  6t  Q^  Minucio  Thermo 
confulibus.  Haec  de  Hernicis  prodita :  plura pofTedifTe  ex Livii  verbis  [lib.  i x.  cap.  xl 1 1 .] 
liipra  produclis  clarum  eft,  quia  cum  Anagnanisow^w//<?mc^»(?w^Romanisbellum 
indixerunt,  praeter  Alatrinates ,  Ferentinates ,  Verulanos.  Vici  forfan  St  oppidula  fue- 
runt,  quorum  nulla  fama  fupereft.  Sed  unumreftat,  quod  Hernicis  adfcribit  Holfte- 
nius  p.  203.  Affle  oppidum  non  ignobile ,  in  montibus  inter  Sublaqueum  fitum  &  Ana- 
gniam.  Frontinus  de  Coloniis  libello :  Ajfile  ojtpidum  lege  Semproma.  Jn centuriis c^ in 
laciniis  ager  ejusest  adfignatus.  '  Veteri  lapide  ibidem  reperto  in  eft  l.  lupercus  affi- 
l a n us.     Anaftafius Ribliot-hecarius  Vita Sixti  m.in territorio  Afilano. 

volsci  fequuntur,  gens  major  ceteris,  quse  in  Latium  adfumtas  funt ,  etiampoten- 
tior,  a  mari  Antiano  habitans  ad  Liris  fluvii  fuperiora,  &  ultra.  Quodineauflafuit, 
Ut  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  1  v.  ad  veterem  memoriam  refpiciens ,  Volfcos ,  tamquam 
per  fe  validos  ad  gentem  conftituendam ,  a  Latio  fepararet.  Sic  enim  oram  illam  enume- 
rat:  Etruria  5  -post  Latium  ,  Volfci ,  Campania.  Scylax  quoque  Periplo  ita  difcernit, 
pravato  quamvis  nomine  :  Aoirlvcav  t^ovrcM  'OAmol.  OA<ncwv  §  i^ovrcti  K(<*|U7r#vc/'.  Latinis 
continuifunt  Volfci :  Volfcis  Campani.     Ab  ora  maritima  incipiemus. 

Antium*  Gr32cevAvT<ov,  (Dionyfio  etiam  kv-xU  ,  lib.v.  p.  204,)  Volfcorum  fuifle ur- 

bem,  docet  Livius  lib.  11.  czp.xxxxu.fuJiVolfciAntiates:  &cap.  lxiii.  NumiciusAn- 

tt  um-  adverfus  Volfcos  profeflus :   &  poft  paullo ,  eodem  capite :  Melius  in  Volfcis  imperatum 

eft.     Fufi  primo  prcelio  hofies ,  fugaque  in  urbem  Antium ,  ut  tum  res  erant ,  opulentisfimam 

atti.     Ad  mare  fita  urbsj  dxlyavog  tamen,  hoc  eft,  fine portu,  utStrabo.aitpag.  160. 

quia  propinquum  oppidulum  cum  portu  habuit ;  Cenonem ,  de  quo  mox  dicturi  fumus. 

Ab  AntioprimagloriareinavalisRomanisfuit.     Liviuslib.  vi  n.caip.xiv.NavesAntia- 

tium  partim  in  navalia  Romafubdu&a ,  partim  incenfiz ,  rofirisque  earum fuggefium  inforo  ex- 

firuBum  adornari  placuit ,  Rofiraque  id  templum  adpelUtum.     Plenius  paullo  Florus  lib.  1.. 

cap.  XI.  Exftant  &  parta  de  Antiofpolia^  qH<zM<zyiusinfuggeftufori,  capahofiium  claffe , 

fuffxit ;  Ji  tamen  illa  claffs.  nam  fexfuere  rofiratcz.     Coloni  eo  aliquoties  mifli,  primum , 

quum  captum  ab  Romanis  eflet ,  circa  annum  V.  C.  cclxxxv.     Vide  Livium  lib.  11. 

extremo:  Iterum  lib.  viiii.  c»p.  xiv.     Et  Antium  novacolonia  miffa.     EtfubNerone 

Tacitus  lib.  xiv.  cap.xxvn.     VeterraniTarentum  vr  Antium  adfcripti.     Derivata  Antia- 

nus  <k  Antias.     Plidius  lib:  m.  cap.  vi.  Ultra  Tiberina  ofliatn  Anciano  [mari]  Afiura, 

infula.     Coloni  &  oppidani  Antiates.     Livius  diclo  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xiv.  interdtBum  mari 

Antiaci  populo  eH.     &  mox,  naves  Antiatium^  ut  praxiiximus.     Celebre  ibi  Fortunas 

templum.     Horatius  lib.  1 .  oda  xxxv.  ad  illam : 

O  diva,  gratum  quaregis  Antium»  tkreliqua. 

Adjacebat  Ceno  oppidum ,  quod  navale  &  forum  habebat  Antiatium.  Dionyfius  lib. 
V!  ii.p.  6iz.  ttoAj^vjjv  y?jj9-(/TT»ov ,  maritimum  oppidtdum  quo  Antiates  Slmeiu,  Te  ^  clyo^x. 
t  eis  tov  |3i'ov  otvcvyKMiav  i%purto ,  portu  &  foro  neceffariorum  ad  vitam  utebanturt     Ei  no- 

men 


Italia.  LIBER    II.  .  C  A  P.     IX.  513 

mctiCertonl  fuifle ,  in  eadem  confulis  Numicii  expeditione  ,  quam  Halicarnafienfis  tra&at* 
prodit  Livius  lib.  1 1 .  cap.  l.x  1 1 1 .  Cenonem ,  inquit ,  aliud  oppidum ,  nequaquam  tam  opu- 
lentum,  ab  Antiatibm  cepit*  Quod  Ceno  quondam  dictum ,  nunc ,  etiam  judice  Holfte* 
nio,  eftNettuno. 

Aftura  fuccedit ,  flumen  Sc  infula.  Plinius  lib.  1 1 1.  cap.  v.Dein  quondam  Aphrodifium, 
Antium  colonia.)  Aftura  flumen  &  infula.  Et  cap.  vt.  infequenti,  quo  de infulis agit , 
Ultra  Tiberina  oflia  in  Antiano  [mariTj  Aftura.  I«fula  autem  parva  prope  oftium  fluvih 
Heic  villa  Ciceronis  fuit.  Plutarchus  inVita  p.  884.  deMarco  StQuinto  fratribus , 
nuntiata  proicriptione  >  \yvonsav  ag^hwggt  piTaffivoU)  %upiov  nupyKiov  5  Ktx.i(>uv&i  de- 
creverunt  Aflurum  tranfiret  maritimam  villam  Ciceronis.  Hujus ipfe meminit lib. vi.epo 
xx.  Ego  me  Afiura  diutim  arbitror  commoraturum.  Et  lib.  xi  1 1 .  Attic.  epift,  xxvi .  Ego  , 
ut  tempm  eft  nofirum ,  locum  habeo  nullum ,  ubifacilimejfe^Ojfum ,  quam  ABurjs.  Videtur 
villa  intra  infulam  fuifte.Lib.xi  1 .  enim  epift.  xix.  fcripfit  Attico:£/?  heie  quidem  locus  amoe- 
nus ,  O"  in  meiri  ipfo  ?  qui  O*  Ancio  ©"  Circeivs  adfpicipojfit.  Excrevit  vei  hsec  vel  alia  ejus 
loci  villa  in  oppidum,  vicum  ialtera.  Servius  enim  in  Aeneid.  vi  1.  verf.  801.  Haud 
longe  a  Tarraana  oppidum  eli  Ajiura  ,  €r  ejusdem  cognominis  fluvius.  Fluvii  etiam  Li- 
vius  meminit  lib.  v  1 1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  Aricinos ,  inquit ,  Laviniosque ,  Cr  Veliternos  ,  An~ 
tiatibus  Volfcis  fe  conjungentes ,  ad  Aflura  flumenMdLniusimprovifoadortusfudit.  Strabo- 
nis  lib.  v.  p.  161.  eft  6  "Z-to&g  •KQtot^og  ,  Stura  fluvius ,  quod  in  mendis  nolim  habere, 
quia  etiam  Feftus  fcriplit :  Sturaflumenin'agroLauremiefi^  quodquidam  Afluramvocant, 

Utrumque  ergo  nomen  receptum  fuit ,   Afiura  yerum  forte  ac  genuinum :    Stura  vul- 
gare. 

Cloftra  Romana Plinius  lib.  n.  cap.v. nominavit:  &TabulavetusC/c/?m,  abAftura 

ix  millibus  pafliium.     Intercedit  apud  Plinium  Nymphaus  fluvius ,  nunciaNimpa,  cu- 

jus  oftio  putat  Holftenius  ab  Romanis  clauftra  fuifle  adpofita  contra  vim  Oceani  >  quse 

illa  Plinii  Clo^ra  Romana  fint. 

Circeii  deinceps  in  ora  occurrunt,    antiquus  Latinorum  terminus.     Scylax  periplo  : 

A«t~vo<  jws^g/  £  KigKcux ,  fubaudi  og«?  ,    Latini  pertinent  ad  Circ&um  usque  promontorium. 

Hoc  eft  quod  Virgilius  lib.  vi  I.  verf.  j99.dhi\tCirc<cumjugum:  Siliusvi  i  i.verf.  391. 

juga  Circcta.     Oppidum  Latinis  Circeii  pluraliter  dictum.     Cicero  lib.  xv.  Attic.  ep.  x. 

Statim  mittam  vel  Antiumvel  Circejos.     Mela  lib.  11.  cap.  IV.  Circes  domus  aliquando, 

Circeii.     Inde  nomen.    Et  Strabo  iroxl%viw  KIqwc ,  Circes  oppidulum  vocat  lib.  v.  pag.  161. 

Et  Tabula  vetus  Circejos  xxn  m.  p.  a  Cloftris  habet  pofitos.     Colonia  antiqua  fuerunt , 

deducta  ab  rege  Tarquinio.     Superbo,  ut  Livius  lib.  1.  cap.Lvi.tradit.     Cicero  111. 

Nat.  D.  cap.  xix.  Circen  coloni  nofiri  Circejenfes  religiofe  colunt.     Et  Livius  lib.  v I .  cap.  xvn. 

colonis  Circcjenfibus  trifiiom  refponja  reddita ,  quod  cives  Romani  patria  oppugnanda  nefanda 

conjilia  initfjent. 

In  hoc  tractu  eft  Saturapalus ,  de  qua  Virgilius  lib.  v  1 1 .  verf.  801. 

Qua  Satura  jacet  atra  palus* 

Et  Silius  Italicus  lib.  v  1 1 1 .  verf.  381. 

Qua  Satura  nebulofa  palus  refiagnat. 

Ckiverio  eft  ipfa  Pomptina  five  Vamtina ,  quae  etiam  ut  una ,  quamquam  fepius  pluraliter , 
defcribitur  ab  Juvenale  fatyra  111.  vevf.  307. 

Ttt  .  £* 


•  5I4  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

£t  Pomtina  palus9  &  Gallinariapinus. 
Dixi ,  fepius  plurative  nominari.    Lucanus  lib.  1 1 1 .  verf.  %f.     , 
Bt  qua  Pomtinas  via  dividit  uda  paludes. 

Tacitus  lib.  xv.  cap.  xliii.  de  fofla,  quamNeroni  quidam  ab  Averno  lacu  ad  Tiberina 
oftia  navigabilem  promiferant  >  non  aliud  bumidum gignendk  aquu  occurrit ,  quam  Pomptina 
paludes,  Siccare  plures  tentaverunt ,  &:  ex  parte  iiccafle  cerftim  eft.  Epitome  Livii 
xlvi.  Pomptinapaludes  a  Cornelio  Cethego  confulejiccata, ,  agerque  ex  iisfattus.  ldem  conatus 
eft  Julius  Csfar  teftante  Suetonio  cap.  xliv.  incertum  quo  fucceflu.  Et  Antonius  trium- 
vir  perLucium  fratrem  dividendos  plebiagros,  iniisque  x°*&v  wvoTs  itecrt  novnW?,  wV 
tKXfittrpivoK  4hi  poliicitus  eft ,  quod  Dio  Caflius  refert  lib.  xlv.  pag.  274.  Heic  Sc 
alibi  (lib.  xliv.  pag.  242.)fcribit  ta  novnva  eAj/,  perNj  etkm Feftus  in Pontina tribu  : 
a  Pontia  urbe  ditta^  a  qua  C^palus  quoque  Pontina  adpellata  eli  juxtaTerracenam :  fiFefli 
funt ,  quce  nomine  illius  ibidem  referuntur. 

In  proximo  Ufens  fluvius  efl ,  quem  dipthongo  Feftus  fcripfit ,  Oufentinam  tribum  ab 
Oufente  fluvio  derivans.     Virgilius  Aeneidos  v  1 1 .  verf.  802 . 

-  gelidmque  per  imas 

Quxrit  iter  valles ,  atque  in  mare  conditur  Ufens. 

Et  Silius  Italicus  lib*vi  1 1.  verf.  381. 

-     -     -     &  atro 
Liventes  cceno  per  fqualtda  turbidm  arva 
Cogit  aquas  Ufens  >  atque  inficit  aquora  limo. 

Claudianus  etiam  in  Probini  &:  Olybrii  conful.  verf.  ifj. 

-•'-..-     tardatmqus  fuis  erroribm  Ufens. 

Et  Vibius  Sequefter :  Ufens  Terracina  proximus.     Recipit  aut  vicinum  habet  Amafenum  , 
a  Priverno  decurrentem.     Virgiiius  iib.  v  1 1 .  verf  68  f. 

_     .     -     -     qnos  dives  Anagnia  pafcit , 
Quos  Amafene  pater. 

ubi  Servius ,  Amafenm  est  fiuvim ,  qui  Anagnienfes  agros  inrigat.  Sed  Anagninum  flu- 
men  in  Lirim  effunditur.  Praeftat  Vibiurn  fequi ,  cui  Amafenm  eft  Privernatmm.  Quod 
prcpterPomptinaspaludes,  iisque  ficcandis  depreffas  foiTas ,  &  du&us  fluminum  &  oftia  ' 
mutatafuerunt,  difnculter  de  his  quoque  ,  Amafeno  &  Ufente ,  cenfetur.  Holftenius 
Urentem  il  Portatore  interpretatur ,  natum  fub  Setia :  Amafenum,  Baudinnmv&Badi- 
num.  vulgo  adpeilatum  :  alii  conjungunt ,  ut  uno  oftio  efrluant  3  alii  feparatum  utrumque 
inmarededucunt. 
Et  Feronu  Ucm  in hac ora  maris  fuit ,  eftque  de  quo  Virgilius  lib.vi  1.  verf.  7pp. 

■qusis 


Italk,  LIBER   II     CAP.  IX.  f xf 

'-    *     queis  Juppiter  Anxurm  arvis 
Prafidet  ,  &  viridi  gaudens  Feronia  luco. 

Fens  in  luco  facer.    Horatius  lib.  i.  fatyra  v.  verfi  24. 

Ora  manmque  tua  lavimm  >  Feronia ,  Ijmpha : 

etiam  fanum  five  templum.     Scholiaftes  Horatii  :  Fanum  FeronU  in  tertio  erat  milliarifr 
a  Tarracina.    Dillantiam  ipfe  Horatius  ibidem  a  fonte  facro  verf.  zf.  adprobavit ; 

r 
JWillia  tum  pranfi  tria  repimus  \  atque  fubimus 

Impofitum  jaxis  late  candentibus  Anxur. 

Anxur  autem  eft  Volfcum  nomen  ejus  oppidi ,  quod  Grasci  &  Latini  Tarracinam  dicunt. 
Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Deinfiumen  Ufens  ,  fupra  quod  Terracina  oppidum ,  Imgua  Volfcorum 
Anxur  dittum.  Sic  fcriptum  ejus  optimis  libris  Terracina :  alii  plerique  Tarracma ,  prima 
vocali.  Strabo  Tappasuvjj ,  Stephanus  Tug&myivct :  Cicero  Attico  v  1 1 .  ep.  v.  De  Formia- 
no  Tarracinam  prid.  kal.  Jan.  inde  Pomptinam  fummam :  inde  Albanum  Pompeii.  Mela 
lib,  1 1.  cap.  IV.  Liris ,  Minturna,  FormU^  Fundi,  Tarracina.  Livius  lib.  xxxvi.  cap. 
111.  colonias  enumerat ,  quae  cum  praetore  de  vacatione  navalis  rei  certaverint ,  in  qui- 
busetiamfunt^to^,  zrlarracina,  Minturn<z,  Alibi Plinius pluraliter efFert.  Ete- 
nim  lib.  iv.  cap.  lix.  Anxur ,  inquit,  fuit  qmnuncTarracin<zfunt.  Etiam  Ptolemasus 
plurali  numero  T#p7<*>c/V*f .  Vocabulo  Anxuris  in  antiqua  Volfcorum  hiftoria  etiam  Livi- 
us  ufus  eft ,  v.  gr.  lib.  v  1 1 .  cap.  xxxix.  quum  haud  procul  Anxure  ejfet :  aliis  temporibus , 
quasinfequuta  funt,  Tarracina  nomen  praevaluit ,  ut  fupra  oftendimus.  Poetis  tamen 
Anxur  placet ,  tamquam  magis  idoneum  ad  metrum ,  eoque  diverfo  genere  utuntur ; 
neutra,  Horatius  verbis  anteaexlib.  i.fat.  v.produ&is, 

Impofitum  faxis  late  candentibus  Anxur: 
virili ,  Martialis  lib.  v.  epigrammate  1. 

Sive  falutiferis  candidus  Anxur  aquis. 

Et  lib.  x.  epigram.  11.  fuperbus  Anxur^  quo  fitum  fignificat  editiorevertice,  utSilius 
lib.vin.verlT^pi. 

-     -    -    fcopulofi  verticis  Anxur. 

Geminum  inde gentile ,  Tarracinenfis & AnxurcU.  Cicero pro Rofcio Am.  cap.xx  1 1 1 . 
Tarracinenjis  homo:  Livius  lib.  xxvn.  cap.  xxxvin.  Ea  diehipopuliadfenatumvenerunt, 
Ofiienfis,  Aljienfis ,  Antias,  Anxuras,  Mintwnenfis, 

Inter  Anxur  &  Fundos  LautuU.  Livius  iib.  vn.  cap.  xxxix.  quum  haudprocul  Anxure 
ejfet ,  ad  Lautulas faltu  angufio  imer  mare  ac  mom es  confedit.  Et  lib.  ix.  cap.  xxm.  ad  Lautu- 
las  ancipitiprodio  dimicatum  efi.  Oppiduium ,  an  faltus  fuerit ,  non  liquet.  Hxc  Vol- 
fcorum  maritima ,  ex  quibus  in  eorumdem  mediterranea  adfcendemus. 

Ttt  z  Veli- 


5I6  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Velitra  primum  oppidum  Volfcorum  trans  montem  Albanum :  hodie  Velletri.  Livi- 
us  lib.  ii-  cap.  xxx.  in  Volfco  bello:  cafiris exutumhofiemVelitras perfequutiS  mo agmim 
vittores  cum  viclis  in  urbem  irrupere.  Tum  colonia  fa£ta,  quas  Itatim  poft  au&a  fuit. 
Eodem  lib.  1 1 .  cap.  xxxiv.  Et  Velitris  auxere  numerum  colonorum Romani.  Et lib.  vi  1 1 
cap.  III.  prater  Signiam  Velitrasque  ,  &  ipfas  colonias  Romanas ,  Volfci  exciti  ad  armaerant. 
Suetonius  Aug.  principio  :  Gentem  Otlaviam  Velitrispracipuam  olimfuiffe ,  multa  deciarant. 
Hinc  gentile  Veliternus  formatur ,  non ,  ut  in  Suetonii  quosdam  libros  inrepfit ,  VeLtrinus. 
Livius  lib.  viu.  cap.  x 1 1 .  Veliternus  populus.  adde  cap»  xiv.  Et  Plinius  1 1 1 .  cap.  v. 
Veliterni:  etiam  Suetonius  Aug.  xciv.  inMSS.  Veltterni.     Vetufta  tabula  triumphorum 

(GlUt.  p.  Z97.)    MAENIUS DE   VELITERNEIS    PRIDJE    K.    OCT. 

Proxima  Velitris  efl  ub  ortu  Coray ' nomen  hodieque  fervans.     Virgilius  lib.  vi.  Aenei» 
dosverf.775*. 

Pometios ,   Cajirumque  Inui,  Bolamque  Coramque. 
Et  Italicus  Silius  lib.  vni.  verf.  379. 

Oms  Cora,  quos  fpumans  inimdco  Signia  muflo. 

Et  Livius  lib.  11.  cap.  xvi.Dua  colonU  Latina ,  Pometia  &Cora,  ad  Aruncos  deficimt. 
Gentile  Corani.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Corani  a  Dardano  Trojano  orti.  Livius  lib.  nx* 
cap.  xix.vafians  effufe  Setinum  Norbanumque  &  Coranum  avrum. 

Uiterior  in  eodem traclu Norba  ,  %k  d$un<;  7io\ig,nonignobilisurbs,  utDionyuuslib. 
vn.p.42.8.  laudavit.  nuncNorma.  Liviuslib.11.  cap.xxxiv.  Veiitrisauxerenumerum 
colonorum  Romani , .  &  Norba  in  montes  novam  coloniam ,  qua  arx  in  Pomvtino  ejfet ,  miferunt. 
Idem  lib.  vn.  extremo  :  Privernates  Norbam  atque  Setiam,  finiumas  colonias  Romanas, 
mcurfione  fubita  depopulati  funt.  Et  principio  libri  nx.  Setini  Norbanique  r  &  cap.  xxx. 
ager  Norbanus. 

Etiam  Signia ,  nunc  Segni ,  in  illo  traclu  efl: ,  in  feptemtriones  a  Norba  recedens.. 
Colonia  Tarquinii  Superbi.     Livius  lib.  1. cap.  lv.  SigniamCircejosquecolonos  mtjit,pr<&~ 
fidia  urbifutura  terra  marique.     Aucla  &  renovata  fub  confulibus.     Idem  lib.  1 1-  cap.  xxp. 
Signiacoloma,  quumrexTarquinius  deduxerat ,  fuppleto numero colonorum ,  iterumdedutta 
efi.     Siliusiib.  nx.  verf  370* 

-    -     -     -    fpumans  inimico  Signia  muflo. 

Vide  quce  adnotavimus  ex  Plinii  xiv.  cap.  vi,  de  Signino  vino.    Eadem Martialis lib.. 
xiii.  epigr.  cxvi. 

Potabis  liquidum  Signina  morantia  ventrem, 

quia  id  vini  alvum  fiflit.     Coloni  Signini.     Livius  xxvn.  cap.  x.  Nenuncquidcmpoftut 
faculafileantur  fraudenturve  laudefua ,  Signinifuere ,  &  Nolam  &  Norbani. 

Prope  Signiam  Sacnri^ortus  fuit.  Paterculus  lib.  11.  cap.  xxvi,  Marws  [Marii  filius] 
apid  Sacriportum  vulfus  a  Sulla  acie ,  Pranefiefe  exercitumque  contulit.  Livius  epit.  LXXXVII. 
de  eodem :  excnitu  ejusfufo  ddctoque  ad  Sacriprmm._    Appianus  vocabulum  Qraece  ver- 

tens  3 


Itdia.  LIBER    II.     C  A  P.     IX.  517 

tens,  Civil.  1.  pag.^o^.  de  eodem  Mario  :  m^iv  \p)  £  k«a*>svov  'Ispov  Xtuivot ,  l£& 
fthosvf  i?  pn%w  »  ubi  ad  Sacnportum  pervenit  ,  explicuit  aciem.  Elegans  Lucani  tmefls 
lib.  11.  verf  133. 


I 

Jam  quot  apud  Sacri  oecidere  cadavera  Vortum  l 


Quod  veroprceliumVellejus,  Livius,  Appianus  apud  Sacriportum  commiflum  narrant , 
idem  Plutaichus  Sullas  vita  $^69.  faclum,  tradit  t&X  'Liyviov,  circa  Signiam.  Unde 
vicinitas,  fupra  indicata,  inceiligitur,  Num  vero  oppidum ,  vicus ,  an  aliud  fuerity 
non  conftat  -,  nec  alia  ejus  exftat  mentio. 

Setia  colonia  in  auftrum  inde  magis  eft.  redu£r.a :  vulgo  nunc  Sezza.  Livius  lib.  v  1 1 . 
extremo :  Privernates  Norbam  atque  Setiam ,  jinitimas  colonias  Romanas  ,  incurfione  fubha 
depopulatt  funt.  Et  Iib.  xxvn.  cap.  ix.intrigintacoloniisnumeratur.  Etlib.xxvi.cap. 
nx.conful per  Appi&municipia  ,  quaquepropter  eamviamfunt ,  Setiam,  Soram ,  Lavinium 
pramifit.  Sita  in  montium  jugo.  Inde pendula  Martiali cognominata  lib.  iv.  epigram. 
lxiv.     Idemlib.x.epig.LXxiv. 

Nec  qm  paludes  delicata  Pompiinai 
Ex  arce  clivi  fpeBat  uva  Setini. 

nam  largus  vini  optimi  proventus  in  Setino  agro.     Silius  Hb.  ifx.  veif  377. 

f-    -     ipjim  menjis  fepofla  Lyai  Setia. 
Coloni  Setini ,    &  ipfa  Setia  Setina  colonia,,   Vetus  infcriptio  apud  Sponium.  p.  \"J% 

PATRONO    FABRUM    COLONIAE    SETINAE. 

Privernum  hinc  in  ortum  recedit ,  nunc  Piperno  Vecchio ,  paullulum  declinans-a  novo 
in  feptemtrionem.  Livius  lib.  111.  ineunte:  Confd  ad  Pnvernum  profeflm  ,  extemplo 
ticie  conflixtt.  Et  lib.  xxvn.  cap.xi.  Pnvernifatis  conftabat ,  bovemloquutum»  Virgilius 
lib.  xi.  verf. /40. 

Privema ,  antiqua  Metabm  quum  excederet  urbe. 

Iricolas  Privernates.  Livius  lib.  nx.  ineunte  :  nuntii  defettionis  Privernatium  venerunf. 
Et  cap.  xxi.  ex  auBoritate patmm  latum  adpopulum  ef£  ,  ut  Privernatibm  civttttsdaretur. 
Sic  cap.  xix.  ejusdem  libri,  Privemas  bellum :  6c  Plinius  lib.  xiv.  cap.  vi.  Pnvematia 
vina. 

Antequam  ad  ulteriora,  quae  eirca  Lirim  funt,  progrediamur ,  mCampumPompti- 
mm^  qui  inauftrum  verfus  fubjacet,  degreffi  a  Setia  &  Priverno ,  quseineo,  autcirca 
funt ,  peragramus.  Pomptinm  ille  Campm  vocatur,  Straboni  lib,  v.  pag.  1 61 .  to  Uo^btiov 
itiSiov ,  quod  Grasci  plures  Pometiam  dicunt  nufjnvriav ,  inferto  N.  Pomentiam.  Ab  illa 
enim  8c  paludis  <k  agri  videtur  cognomen  efTe ,  quafi  Pometia  contra&e  dicta  fuerit  Pomttay 
&  Pometinm,  Pomtinus^  quibusdam  etiam  ,  ut  permutabiles  funt  littene  ,  Pontia  Sc 
Pontinus,     p  autem  inter  m  &  t  ,  ut  fsepe  alias ,  euphoniascauilaimpofitum. 

Inextremitate,  Romam  ver.tis ,  fita  illa  Suejfa  Pometia ,  quamStrabop.  ifo.  ^xpo- 
ftaKiv  r  'OuohffKcav ,  metropolim  Folfcornm  ;  Dionyfius  lib.  vi.p.  364.  jjj^uoW  £  eQvs??,  gen- 
tk  ejm primariam  urbm  vocat.    Livius  lib.  1.  cap.  liii.  de Tarquinio  Superbo :  Jsprimus 


5I8  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Voifcu  bellum  in  ducentos  amplius poit  fuam  <ztatem  annos  movit :  Sue/famque  Pometiam  ex  his  vi 
cepit.  Et  lib.  1 1 .  cap.  xxv. ;  Ad  Suejfam  Pometiam  quo  confugerant  hoftes ,  legionibus  duBis, 
intra  paucos  dies  oppidum  capitur.  Receperant  enim  interea  Volfci.  Cognomen  additur 
difcriminis  caufla  ,  quia  6c  alia  Suejfa  eft ,  fed  Aumncorum ,  de  qua  poit  paullo  dicturi 
fumus.  Alibi  vel  tantum  Suefa ,  ut  prsecipua  hujusnominis}  vel  folo  nomine  Pometia 
vocatur.  Strabo  lib.v.  p.  iyp.  o  J*es  «vtS  r  2&W«v  «Ae,  films  ejus  [Tarquinii  Prifci ; 
is  eft  Superbus]  Sueffam  cepit.  Et  Livius  lib.  1 1 .  cap.  xvi.  dm  colonia  Latina ,  Pomztia  Gr 
Cora,  ad  Auruncos  defciunt ;  6c  paucis  interjeftis :  Pometia  arma  inlata.  Virgilius  id 
vocabulum  plurativo  numero  expreffit  lib.  vi .  verf  jjy. 

Pometios ,  Caftrumque  Inui^  Bolamquc  Coramque. 

A  Pometia  eft  derivatum  Pometinus.  Livius  lib.  i .  cap.  lv.  PometiriA  manubict.  Et  con- 
tracte  )ib.  iv.  cap.  xxv.  in  Pomptinum  agrumfrumenti cauffa  mifere.  Inter  Sueflam  Sc  Lanu- 
vium  ,  in  Latinorum  confinio  ,  Mons  eft.  Marcius ,  in  Voifcorum  belio  memoratus. 
Livius  lib.  vi.  cap.  n.de  Camillo:  nec procul  ab  Lanuvio  (ad Marciumu locus diciiur) 
cafira  oppugnare  esl  adortus.  Siclegendum:  non,  Metium.  DiddorusSiculuslib.xiv. 
cap.  ult.  in  eodem  bello :  b>  tw  KoiKn^ivu)  m«£kiw  KXTt?&TQ7ri£iv<rciv ,  «Vs^ovts?  ^ctd  PoijWi)? 
sxStxs  Q^kqc- iW,  in  ita  diBo  Marcio  cajlra  metati  [Romani]  funt  ,  cc  fiadps  ab  Roma. 
EtPiutarchus  inCamillop.  iz6.  -ro&teA^wv  \kv.k^v  v&aqJqv  <g&*  to  Mccgwv  q%@>  ,  exerci" 
tu  Adarcium  montem  circumduBo. 

In  hoc  Volfcorum  tra&u  fuit  etiam  oppidum ,  Livio  di&um  Corioli :  Dionyfio  lib.  vi. 
p.412..  KQ&AQha:  Stephano  Ko^rKa.  Piutarchus  in  Corioiano  :  Ev  tu  OvqKvo-kwv  £0v«  »/r 
KoejoKavcav  ttoAj?  ct<~tupx  piyisov  £^«,  in  Volfcis Corioli  urbs  maxima  dignationis.  EtDio- 
nyfius dicto loco  :  <sr£<)t)yiv  in)  Ko&oKavy  ttoVuv  Sdntyxvyi  c-Qof&t,  yjfl  osa-mp  ctv  y,^Tao7toKivT 
QCoKxckw  ,  duxit  adverfns  Coriolam ,  urbem  clariffimam  &"  quafi  metropolim  Volfcorum.  Li- 
vius  iib.  II.  cap.  xxx  1 1 1 .  Fufi  Volfci  Antiates :  Corioli  oppidum  captum.  Inde  cognomen 
C.  Marcio  Coriolano ,  utpraeterlaudatosfcriptores  Valerius,  Fiorus,  Eutropius ,  Victor 
adnotarunt.  Situs  ambiguus ,  &  Piinius  1 1 1 .  cap.  v.  Coriolanos  in  iis  populis  recenfet , 
quorum  oppida  interierint  fine  reliclo  vefbgio.  Li vius  autem  quodammodo  fedem  indi- 
cavit  lib.  1 1 1 .  cap.  lxx  i  ,  Scaptii  verbis  pronuntians ,  finium  Coriolanorumfuiffe  agrum ,  de 
quo  Aricini  atque  Ardeates ,  quum  belio  fepe  certaflent ,  muitis  invicem  ckdibus  feffi , 
judicem  populum  Romanum  ceperint.  Hinc  utrique  populo  ad  ortum  Coriolos  ponit 
"Cluverius  ad  Antium  verfiis  ,  fub  Lanuvio ,  quia  obfeffee  urbi  auxilio  Antiates  foli ,  ut 
propinquiores ,  venerint. 

Et  circa  Coriolos  fuere  Longula  ,  Polufca  ,  Satricum.  De  Polufca  &i  Longula  Livius 
lib.  1 1 .  cap.  xxxi  1 1 .  alter  confnl  Antiates  Volfcos fundit fugatque :  compuifos  in  oppidum  Lon- 
gulam  perjequutus  moenibvu  potitur.  tnde  Polufcam ,  item  Volfcorum  ,  cepit  :  tummagnavi 
adortm  eii  Coriolos.  Et  cap.  xxx  I  x.  de  Coriolano  exfiile  &  hofle :  Satricum ,  Longulam  , 
Polufcam ,  Conolos ,  novella  h<nc  Romanis  oppida ,  ademit.  Halicarnaflenfis  Dionyfius  lib. 
vi.  pag.  412.  UoKvo-k^  (fk  legendum  pro  truncato rioA«? ,  ex  lib.vin)  x«™  24^^»  » 
TraAu  t?  hoyyohuA  dirix^ »  PoUfica  haud  longe  a  Longuladiftat.  Oppidani  Plinio  Potlufiifii 
funt  iib.  111.  cap.  v.  ex  alia  forma  Polluflii  adpeiiati.  At  Dionyfius  lib.  vi  1 1 .  pag.  jrop. 
«'?  r  rioAucDtfisvcov  x<*&v*  m  Pohifcanorum  regionem.  De  oppido^wtfjamdiximus  ali- 
quid  ex  Livii  1 1 .  cap.  xxxix.  Ejus  reliqua  fata  ita  fe  habertt :  Livius  lib.  vi.  cap.  xxxiii. 
Ira  O*  rabies  Latinorum  eo  erupn ,  ut  Satricum  urbem ,  qu&  receptaculumprimum  eu  adverft 

pugnA 


Itdia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  R  IX.  fi9 

pugna  fuerat ,  igni  comremarent :  nec  aliudtettum  ejus  fuperfuit  ttrbis ,  quam  matris  Matut$. 
templum.  Reftitutum  ab  Antiatibus.  Idem  lib.  vil  cap.  xxvn.  Satricumab  Antiatibus 
colonia  deduBa  ,  reftitutaque  ,  ttrbs  ,  ^f#<##  Latmi  diruerant.  Tertio  poft  anno  [Urbis 
ccccvii.]  dirutum  atque  incenfum  Satricum  abRomanis,  ut  Livius  di£fc>  loco  addidit. 
Poftea  cives  Romani  in  id  oppidum  miffi ,  qui  quum  prsefidium  Samnitium  accepiflent  5 
oppreffi  ab  Romanis ,  &  auctores  defectionis  fecuri  percuffi  funt ,  referente  Livio  lib .  ix. 
cap.  xvi.     lncolas  Satricani  ibidem  di&i. 

Supra  haec  in  feptemtrionem  reducendum  oppidum  Verrugo  Volfcorum:  anveroeo 
usque ,  quo  Cluverius  conflituit ,  inter  Velitras  &  Sacriportum ,  pro  certo  non  habemus 
dicere.  Id  autem  rationis  fubeft :  confiil  Sempronius  quum  parum  profpere  adverflis 
Volfcos  dimicaflet,  Lavicana  via  exercitum  adfe&um  reduxifle  a  Livio  narratur  lib  iv. 
cap.  xli.  Id  vero  prceiium  Valerius  Maximus  dicit  apud  Verrugincm  commifTum ,  lib. 
iii.  cap.  1 1 .  exemplo  1  Addit  vero  Livius  cap.  xxxix.  extremo ,  confulem  non  proxi- 
mis  ad  urbem  itineribus  fugifie  ,  fed  ignaros  fuifie  equites ,  quamconfulregionempetis- 
fet ,  qui  in  viam  tandem  La vicanam  evafit :  ut  ita  nec  ex  prcelio  illo  &  confulis  fuga  cer- 
tus  locus  Verrugmis  poffit  definiri.  Aequis  propinquiorem  fuiffe ,  ex  Livii  cap.  lv.  vide- 
tur  probari,  quia  ab  zvce  Carventana ,  quam  Aequi  invaferant ,  exercitusVerruginem 
du&us  fuit.     Adde  ejusdem  iibri  iv.  cap.  1.  &  lviii. 

Sed  prius  quas  in  auftro  reltant ,  quam  ad  ulteriora  progrediamur ,  expedienda  funt. 
Circa  Velitras  &  SuefiamPometiamfueruntUM^  ,  in  Pomptino  agro ,  juxtapaludes. 
Cicero  lib.  V 11 .  epift.  xvi  1 1 .  ad  Trebatium :  Has  littera*  fcrtpfi  in  Pomptmo ,  quum  ad  vd- 
lamMetrilii  Philemonis  devertijfem:  ex  qua  jamaudieramfremttum  clientiummeorum  ,  quos 
quidem  tu  mibi  conaliafti.  Nam  Ulubris  honoris  mei  cauffa  virn  maximam  ranunculorumje  com- 
moffe  conftabat.  Trebatius  autem ,  ad  Casfarem  in  Gailias  profeftus  ,  clientes  fuos ,  in 
quibus  Vlubrani  erant,  (epift.  xn.)Ciceroni  commendaverat.  Fuit  tenue oppidum 3 
aut  inftar  vici.     Horatius  lib.  1 .  epift.  xi.  extr. 

-  -  -  -  navibus  atque 
Quadrigis  petimus  bene  vivere.   quod  j?etis ,  heic  esl  9 
Esi  Ulubris:  animus  Jt  te  non  dcfictt  aquus. 

Hinc  eft  quod  vacuai  Juvenalis  dixit  fatyr.  x.  verf  102.  id  eft ,  male  habitatas ,  non  omnino 
defertas.     Superfuit  enim ,  qui  vafa minora  folitus  fit 

Frangere  pannofus  vacuis  adilis  Ulubris. 

Incolgt  Ciceroni  Ulubrani  lib.  vn.  ep.  xn.Plinio  lib.  1 1 1.  cap.  v.  Ulubrenfes. 

Propinquae  f  iierunt  Tres  Tabema  in  via  Appia :  &  ulterius  pauilo  Forum  Apfii.  Cicfro 
fib.  1 1 .  Attic.  ep.  x.  Ab  Appit  Foro ,  hora  qnarta.  dederam  almm  tauilo  ante  Tribus  Taber- 
nis.  Uterque  iocus  etiam  apoftolico  itinere  A&.xxviu.  iy.  notatus,  obviam  Roma 
Chriftianos  Paulo  exiifle  &x&  knvl*  ^»  nj\  Tpjw  To^v&v.  Appii  Forum  >  quod 
circa  jNymphacum  amnem  fuit,  Hierololymitano  itinerario  fignatum  eft :  TresTabem<e  : 
Tabula  Auguflana:  utrumque  itinereAntoniniabUrbe  via  Appia  ad  Columnam ,  licet 
numen  non  fatis  faivi  videantur  effe. 

^Ecm.edubiuslocuseft.  Dionyiius  fcribit  E^st^  ,  lib.vm.  poft principium  ,  quse 
h  k^uVjj  cWcty,  idoneo  comitiis  Volicorum/^  fit  poflta.    Etlib.x.p.647.  E^Te^" 


520  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

no\tt  $  OvohvMW  i§m  SfaQxvtfolriiTZ  k^j  *&*fc<*  To'jrc<)  fAoiAjfss  Ketpivi}.  Echetra ,  c/^m- 
yftw*  Volfcorum  urbs  ,  er  loco  commodiffimo*  Livius  ,  qui  demit  adfpirationem  ad 
Aequonim  vicininatem  refert  lib.  in.cap.  iv.Aequi,  inquit,  ab Ecetrams  Voljcis protfi- 
diumpetiere:  quc icupide 'oblato ,  bellumfummaviparabatur.  Sentiunt H&rmci ,  & pradicunt 
Romanis^  Ec-etranumadAequosdefciJfe.  Etcap.x.  ejusdem  libri :  Hernici  nuntiant ,  Vol- 
fcos  &  Aequos,  etfi  accifa  res  Jint ,  reficere  exercitus:  Antii  fummamrei  piofitam:  Ecetr* 
Antiates  colonos  palam  concilia  facere.  idcaput,  auvires  belliejfe.  Equibuscolligitur, 
ita  Volfcorum  Ecetram  fuifle,  ut  non  longe  ab  Aequis  &Hernicis  abefTet.  Fortein 
eodem  traclu  Artena  fuit ,  de  qua  Livius  lib.  iv.  extremo :  Artena  inde ,  Volfcorum  oppidum9 
ab  tribunis  obfideri  coepta.  inde  inter  eruptionem  tentatam^  compulfo  in  urbem  hofte,  occafis 
data  ett  Romanis  inrumpendi,  prdtXerque  arcem,  cetera  capta.  Et  pofl  pauiio :  DirutaCr 
arce  &  urbe  Artena  ,  redulla  legiones  ex  Volfcis.  Sed  pofitio  incertiffima  ,  immo 
ignota  hujus  oppidi  eft.  Minus  dubium  oppidum  Sulmo  efl  Volfcorum.  Quemadmodum 
enim  nobilis  Peiignorum  Sulmo ,  non  tantum  Sulmona  vulgo ,  verum  etiam  a  quibusdam, 
pravequamvis,  Sermona  vocatur ,  ita  nomcn  Sermoneta  ^  muniti  in  monte  oppidi,  poft 
Norbam  ad  ortum  fiti,  tamquam  uVotto^HcoV,  ad  parvum  Sulmonem  Volfcorum  nos 
adducit:  cujus  Plinius  meminit  cum  Norba ,  lib.  1 1  i .  cap.  v.  £t  Virgilius  in  viri  nomine 
ad  id  adludit  lib.  ix.  verf  412. 

Inde  ufque  ad  Lirim  amnem  erant  Volfcorum  oppida ,  &  qusedam  trans  illum.  Cis 
Lirim,  ad  Cofam  fluvium  (Straboni  lib.v.  pag.  164.  0  Koo-ua)  quiaVerulisdecurrit,  efl 
Brujino .  nunc  Fruffilone ,  Feiioj)r<efettt4ra ;  Frontino  de  coloniis :  oppdum  muro  duBum, 
Silius  lib.  vi  1 1 .  verf.  399. 

-    Suejfa,  atque  duro  Frufino  haud  imbellu  aratro, 

Et Juvenalis Satyro  iii.verf  223. 

Si  potes  avelli  Circenfibut ,  opima  Sorie, 
Aut  Fabrateria  domns^  aut  Frufmone  paratur. 

Ducitur  inde  nomen  Frufina*  tam  incolisfignificandis,  quamrebus,  quse  illorum  funt 
Livius  lib.  x.  ineunte  :  Frufinatestertiaparteagridamnati.  EtCiceroad  Attic.xi.epift 
X  r  1 1 .     Defundo  Frujinati  redimendo  jampridem  intellexifii  voluntatemmeam' 

Magis  hinc  in  ortum  recedit  Fabratena,  ad  amnem  Trerum,  qui  Cofam  acceperat , 
pofita.  Strabo  di&o  loco:  QxfyoiTzglot  ,  ■n<x.(  qv  0  Tg^©-p«9  Fabrateriat  quamTrertts 
fiuviutprxterfiuit.     Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf.  3 97. 

Heic  Fabrateria  vulgm :  nec  monte  nivofo 
Defcendens  Atina  aberat. 

Cicero  lib.  ix.  epifl.  xxiv.  Aquini  &  FabraterU  confilia  funt  initademe.  Coloniattl 
fuifleexVelleiilib.i.cap.Xv.patet.  Caffio ,  inquit ,  Longmo  &  Sex.  Calvino  coss.  Fa- 
brateria  dedutta  e[i.  Gentile  Fabraterni.  Prifcianus  lib.  1 1 .  fub  flnem :  Fabratena ,  F** 
braternm.  Livius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  x I  x.  leqati  exVolfcis  Fabraterni  & Lneani  Romam  vene- 
runt.  Plinius  diitinguit  inter  Fabraternos~veteres  &  Fabraternosnovos ,  quod forfan nova 
colonia  veteri  fuit  fuperaddita.     In  lapide  apud  Gruterum  pag.  iQpf.  n.  <5.  fabraterni 

NOVANL 

Ad 


LIBER    II    C  A  P.    IX.  f2E 

"Ad  Lirim  ,  fiipra  confluentes  Treri,  FregelU  fuerunt,  Strabo  lib.  v.  pag.  164.  ta 
3  ^^iyif^at  ,  not£  tjv  0  Aetgts  p«  ,  0  «V  ratg  MtVTagvou;  cwSiHs*  vvv  yXv  x.w'(i*j;  ,  nohis  'A 
yzyQv&ot  d%ia\oy& ,  Adhuc  FregelU  ,  quam  [urbem]  Liris  praterfluit ,  ad  Mintumat  fe 
effundens  ;  mnc  quidem  vicm,  quondam  vero  urbs  memorabilis.  Livius  lib.  viij.  cap. 
xxii.  Fregellm  (Sidicinorum  is  ager ,  deinde Foljcorum  fuerat)  coloniadeduBa.  Silius  lib. 
■Vtverf.f^o.  .  v 

-     -     -     hunc  trifles  luxere  FregelU» 

Fatum  urbis  au&or  libri  iv  adHerennium  cap.xv.hac  exclamatione  manifeftat :  Oper- 
fldiofe  FregelU!  quamfacile  fcelere  vedro  contabuijlis !  ut ,  cujusnitor  urbis  Italiam  nuper 
illuftravit  ,  ejus  nunc  vix  fundamentorum  reliquU  maneant.  Derivatur  inde  Fregellanus. 
Cicero  lib.  X 1 1 1 .  epift.  lxxvi.  Fregellanm  ager ,  &  Columella  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 .  Fitis  Fre- 
gellana.     Et  de  colonis  Livius  I  x.  cap.  xii. pugnam  Fregellanifuflinuerunt. 

Supra  Fregellas  adLirim  Sora  eft,  quas  retinet  nomen,  etiam  oppidum  Volfcorum 
quondam.  Strabo  de  litu  lib.  v.  p.  164.  Sw^,  ir*£  nv  0  Aet&s  irutt&m  etg  Qgzyfacv;  $ef 
qjfil  Mw-n/^v^  ,  Sora ,  quam  Liris  prateriens  ,  ad  Fregella*  &  Mmturnm  defluit.  Ptolema^o 
etiam  S«g«  in  Latinis  oppidis  eft ,  id  eft  inLatio.  Livius lib.  ix. cap. xxi  1 1 .  Ad So- 
ram  e  Samnio  Apuhaque  tradufta  legiones.  Et  cap.  xxiv.  Ad  Soram  inde  redkum.  Juvena- 
lis  teftimonium  fupra  in  Frwnone  vidimus.     Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf.  3 94. 

Sulla  Ferentinos  Privernatumque  maniplos 
Ducebat  fimul  excitos  :  Sor&que  juventm 
Addita  fulgebat  telis. 

Coloniam  accepit.     Livius  lib.  x.  ineunte :  Soram  atque  Albam  colonUdeduB*..    Adde 
Vellejum  lib.  1.  cap.  xiv.     Sed  hsec  iterata  fuit  deduftio.     nam  ante  quoque  colonia  „ 
fuerat.     Livitislib.  ix.  cap.  xxni.  Sora  ad  Samnites  defecerat ,  interfeciu  colonu  Romanorum. 
Hinc,  Soranusj  gentile  nomen.     Livius  ibidem  cap.  xx.iv.  Soranm  transfuga:  &  lib. 
X.  cap.  xxxiii.  retro  inpacatum  Soranum  agrum pabulatores  ibant. 

Inter  Soram  Sc  Fregellas  Liris  amnis  Fibrenum  flumen ,  finiftrse  adfufum  ripae  ,  acci- 
pit  .•  prope  quos  confluentes  ab  ortu  licum  eft  Arpinum ,  nunc  deminutum  ,  iervato  ta~ 
men  nomine ,  patria  Ciceronis  &  C.  Mani.  Ille  de  fe  lib  xiii.  ep.  11.  Non  dubito ,  quin 
fcias  non  folum ,  cujm  municipii  fim ,  fld  etiam  quam  d,iligenterjoleam  meos  municipes  Arpi- 
natestuen:  de  hoc  Salluftius  Jugurth.  cap.  lxiii.  Is  [Marius]  natm  ,  &  omn.mpuertti- 
am  Arpinialtm.  Ante  Punicabellajuscivitatisaccepit :  finito  fecundo ,  fuffragii  latio- 
nem.  Livius  lib.  x.  ineunte :  Eodem  anno  [quo  Sora  colonia  deducta]  Arpinatibm  Trebu- 
lanisque  civitas  data.  Et  lib.  xxxv  1 1  i .  cap.  xxxv  1 .  De  Formianis  Fundanuque  municipibus, 
£?°  Arpinatibus  C.  Valerius  Tappus  tr.  pl.  promulgavit ,  uti  iis  (uffragii  Utio  (nam  ante  fine 
fuffragio  habuerant civitatem)  e/fet,%  -     -     Rogatio perlataeH ,  utinComeiiatribuArpi- 

natesferrent.  Et  pofleflivum  Arpinas.  Cicero  xiv.  ep.  vi  1 .  ad  Terentiam  :  fundo  Arpi- 
yiati  bene  poteris  uti :  &  Attico  1.  ep.  xvi .  Arpinates  aqua.  Poetsc  etiam  Arpmus  dicunt. 
Martialis  lib.  x.  epig.  xix.de  Plinii  iludiis ,  eiaborare  dicit 

Hoc  quod  quod  fcccula  poflerique  posjtnt 
Arpimsquoque  comparare  chartis , 

V  v  v  ideft 


522>  GEOGRAPHIAE    A.NTI  QJJAE 

id  eft  Ciceronianis.     Sed  ad  flumina  revertendum. 

De confluentibus Liris & Fibreni ita Silius lib.  v  1 1 1 . verf.  400. 

At  qui  Fibreno  mtfcentem  flumina  Lirim 
Sulfureum  tacituque  vadis  ad  litora  lapfkm 
Accolit  Arpinas. 

Fibrenus  ante  confiuentem ,  inflilam  facit1,  inquaCiceronisvillaerat,  quam  ipfe  dialo- 
go  1 1 .  de  Legibus  cap.  i .  defcripfit  ita  :  Visne,  inquit  Atticus ,  tnmfula,  qutesfinFi- 
breno ,  fermoni  rehquo  demm  operamfedentes  ~i  refpondet  Marcus :  Sane  quidem.  nam  illo 
loco  libentisjime  foleo  uti,  •  -  -  -  quia  hac  es~l  mea ,  &  hujus  fratris  mci  germana  patria. 
hinc  enim  orti  ftirpe  antiquisfima :  hic  facra ,  hic  gens ,  hic  majorum  multa  veftigia,  Quid 
plura  \  nam  vides  villam  ut  nunc  qutdem  eSi ,  lautius  adijicatam  pa.  ris  nofiri  ftudio ,  qui 
quum  effct  infirma  valetudine ,  hic  fere  mtatem  egit-in  litterts.  Fuiffe  plures  Ciceroni  villas 
circa  Arpinum ,  ex  lib.  v  1 1 1 .  ad  Atticum  ep.  ix.  adparet.  Ego ,  inquit ,  Arpini  volo  ejfe 
pridie  Izalend^  :  deinde  circum  villulas  nofiras  errare ,  quas  vifurum  metoftea  defperavi* 

Infra  Fregelias  j  ubiLiris  flumen  Melpim^  ut  Strabo  vocat ,  nunc  Melfa ,  recipit, 
Jnteramna ,  difcriminis  ergo  Lirinas  cognominata ,  fita  fuit.  Cicero  Phil.  1 1 .  cap.  xl  i  . 
Cafino falutatumventebant ,  Aquino ,  Interamna.  Et  Livius  lib.xxvi.cap.  IX. Sub Caftnum 
biduoftativa  habita.  Inde ,  prxter  Interamnam  Aquinumque  ,  in  Fregellanum  agrum  ad  Lirim 
fiuvium  ventum.  Ad  Lirim  autem  hanc  Interamnam  fuifle ,  cognomen  probat ,  quod 
Plinius  adjungit  faspe  dicto  cap.  v.  Interamnates  Succajini  ,  qut  G^  Lwinates  vocanturt 
hoc  eft,  iub  Cafino  ad  Lirim  fiti.  Vetus  infcriptio  [Grut.pag.  431.^1x1.7. ]  cur. 
r.  p.  interamnat.  lirin,  Hos  folo  cognomine  videtur  Silius  nota#e,  quem  ita 
lego  a  verfu  400,  lib.  v  1 1 1. 

«     -     -     Fibreno  mifcentem  fiumina  Lirim 
Accolit  Arj>indt,  accita  pubeVenafro , 
Ac  Lirinatum  dextris  focia  htfpidus  armd 
Commovet ,  atque  viris  ingens  exhaurit  Aquinum: 

Lego  Lirinatum  ,  id  efl  Irrteramnatium  ,  quos  Lirinates  cognominabant.  Hi  enim- 
inter  Aquinutn  &  Arpinum  funt ,  non  Larinates ,  qui  vulgo  leguntur  ,  quales  in  Frenta- 
nis  novimus :  nullos  infinibus  Latii :  quos  hoc  loco  Silius  recenfet. 

Aquinum  proximum ,  ^^Siliojamdictoverfu:  zslhu;  jwgy#A»j  Straboni,  locofupra 
indicato.  Municipium  fuit.  Cicero  Philipp.  1 1 .  cap.  xl i  .  Quum  inde  Romamproficifcens 
Ad  Aquinum  accederet ;  obviam  eiproceffit  (ut  esl  frequens  munictpum)  viagnajam  multttude. 
Paullinus  Nolanus  Natal.  1 1 1.  Felic.  verf.  73. 

.  -     „     ».    .     quos  fertile  pafcit  Aquinum. 

Municipes  Aquinates.     Cicero  di&o  loco;  Stulte Aquinatcs :  fedtdtntninviahcibitabm, 
Et  Silius  lib.  xi  uverf.  yzS. 

e-    ~:    ~    -     mox  &  vhinus  Aquinas* 


Italia.  LIBER    IL      C  A  P.     IX.  723 

Ab  Arpino  in  ortum  prope  recentem  Melpim  fluvium  fita  eft  Atirfa ,  quas  nomen  hqdic- 
que  iervat.    Adrigitur  media  protracto  accentu.    V  irgilius  lib.  v  1 1 .  verf  630. 

Tela  novant  Atina  potens  ,  Tiburque  fuperbum. 

Livius  IX.  cap.  xxvlll.  Qui  capta  decu s NoU  ad cos. trahunt ,  adjiciunt  Atinam & Cala* 
tiam  ab  eodem  captas.  Prius  praefe&ura  fuit ,  quam  colonia  fieret  fub  Caefaribus.  Cice- 
ro-pro  Plancio  Cap.  iix.  Hic  efi  e  prafeBura  Atinati,  nontamprifca,  nontamhonorata, 
non  tamfubnrbana.  At  Frontinus  principio  libelli  de  Coloniis :  Atina  muro  duBa  coloma. 
Dedkxit  Nero  Claudius  Cdtfar.  Gentile  Atinates.  Cicero  dicto  loco ;  Utrum  magisfavere 
putas Atinates ,  quamTufculanos ,  fuist 

Extremum  in  Volfcis  &  feptemtrionali  Latio  trans  Lirim  oppidum  Cafmum  fuit  6  cui 
hodieque  Cafmo  nomen  effc.  Paullo  ante  ,  in  Interamna  hujus  regionis ,  ex  Ciceronis 
Philipp.  1 1 .  produximus ,  Cajino falutatum  venijfe :  oltxLAviixxvi.c^p.ix.fubCafinum 
flativa  habita.  Municipium  fuit.  Sic  enim  in  lapide  vetufto  eft  apud  Gruter.  p.  3 y  1 .  n. 
1.  11.  vir  quinc  in  municipio  suo  casini.  Municipes  alia  infcriptione  pag. 
43 1 .  dicuntur  cas i  nates.  Et  Livius  Ub.  xx  1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  utfe  in  agmm  Cafmatem  du- 
cat.  Atque  ita  ubique  in  antiquis  monimentis  S  fimplici  Cafwum ,  Cafinates ,  quodper- 
peram  in  vulgaris  hbris  duplicatum  efl.     Adde  Cluver.  Infcr.  p.  1 16. 8t  462.  n.  4. 

Tandem  aurunci  quoque  ac  ausones  ,  ultimus  in  Latio  adje&o  populus  juxta 
inferum  mare,  adeundi  funt.  Aufines  ,  Iaxe  accepto  vocabulo  ,  omnem  inferiorem 
Italiam  tenebant  a  Circaeo  promontorio  ad  fretum  usque  Sicilise.  Pliniuslib.  1 1 1 .  cap. 
x.  de  magna  Grsecia  :  Aufones  tenuere  primi.  His  Oenotrii ,  ex  Graecia  advecli ,  fuc- 
ceflerunt  in  partibus  ,  ubi  reliquias  Oenotrides  infulse  ,  Lucanis  obverfce  ,  teftantur. 
'  Idem  cap.  vii.  dicri  libri:  ContraVeliam  Pontia  &Ifciay  ntrctque uno  nomineOenotrides  5 
argumentum  pojfejfz  abOenotris  Italia.  Reda&i  fic  Aufones  in  auguftias  inter  Circaeos  6c 
Maflicos  montes ,  nec  vero  ibli  poflederunt ,  fed  permixti  aliis.  ldem  cap.  v.  Ultra  Circe- 
josVotfci,  Ofci,  Aufones.  OfciveroetiaminCampania.  Hi  in  ora  Auibnes :  mediter- 
raneos  inter  Beneventum  &  Cales  Feflus  locat.  Etiam  Livius  lib.  v  1 1 1 :  cap.  x v  1 .  Aufi- 
num  gens  Cales  urbcm  incolebat.  Iidem  Aurunci ,  faltem  intermixti  ita  ,  ut  difcerni  facile 
non  poflint.    Tzetzes  Chiliad.  v.  verf.  y8o. 

TsV  5  Au£s/^k*?  [Aovxg  [Aoi  AvVuvtft?  hiyc-iv  vo« , 

Mscs?  OuoAchwv  ,  K#f/;r#vMv  <sr£js  Stxhoiosav  K&pivitt. 

id  efr. ,  Auruncos  folos  mihi  Aufones  dicere  cogita ,  medios  inter  Volfcos  O1  Campanos ,  ad 
mare  fitos.  Servius  ad  Maronis  verba :  Aurunci  mifere patres }  lib.  vi  1 .  verf. 72,7.  Jjli , 
inquit ,  Grace  Aufones  mminantur :  quafi  eadem  gens  aliter  ab  Italis  antiquis ,  aliter  a 
Grascis  fuerit  adpellata.  Plinius  autem  lib.  111.  cap.  v.  AufinesGCAuruncosfeiparzvk. 
Livius  Aufonum  bello  lib.  ix.cap.  XXV.  Aufonum gens  proditione nrbiuminpotef.atemvenit. 
Aufona,  &  Minturna,  &  Vefcia  nrbes  erant.  De  Aufina  urbe  aut  reliquiis  ejus,  quia 
filent  ceteri ,  nihil  prodi  poteft :  de  Vefcia  gC  Minturnis  dicimus jam  in  urbibus. 

Oppida  ergo  &  alia  loca  Aufonum  juxta  mare ,  Villa  Spelunca ,  in  qua  Tiberius  paene 
oppreffus  fuerat ,  quod  Tacitus  narrat  annali  1  v.  cap.  L 1  x.  Sita  inter  Amyclanum  mare 
&  montes  Fundanos.  Vefcebantur ,  irtquit  Tacitus ,  in  villa ,  cui  vocabulum  Spclundt : 
mare  Amuclamm  inter ,  Fundanosqne  montes ,  nativo  mfpecu.     ejus  os ,  lap/is  repentefiixis , 

Vw  1  obruit 


5^4  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

§bruit  quosdam  minilfros :  hinc  metus  in  omnes,     Et  Plinius lib.  1 1 1.  cap.  v.  pofl Tarraci* 
nam :  deinlocus  Spelunca  >  lacus  F  undanus ,  Cajetaportus» 

Ad  mare  fub  loco  Speluncae ,  aut  paullo  propius  Tarracinam  ,  fuit  olim  oppidum 
AmycU,  ut  Pliniuscap.  v.addit,  aferpentibm  deleu.  Julius  Solinusfitlocointerpretisr 
qui  cap.  n.de  Italia  haec  ita  repetiit :  Amunclas ,  quu  Amyclat  ante  Graci  condiderant » 
fugavere  ferpentes.  Jllicfrequens  vipera  infanabili  morfu.  Colonia  ergo  Amyclarum  Laco>» 
niae  fuerunt  T  in  quarum  nomine  leviter  Latini  hoc  mutarunt ,  ut  Amuncia^  (fic  Salmafius 
e  mss.)  velAmuclat,  ut  Tacitus  di£to  loco  fcripfit,  adpellitarenc.  Servius  ad  verba 
Maronis  Aeneid.  x.  verf.  $64. 

------     ditiffimm  agri ' 

Qui  fuit  Aufonidum ,  O*  tacitis  regnavit  Amyclisy 

commentatus  eft,  a  Laconibus  conditas,  qui  qumn  Py thagorae  difciplinam  fequuti ,  a 
qua  taciti  dicti  fint ,  abftinerent  a  necandis  animahbus ,  multitudine  ferpentum ,  a  vicinis 
paludibus  natarum  ,  fuiffe  deletas.  Aliam  expofitionem  addit,  quum  falfo  rumore, 
noftes  adefle ,  civitas  faepius  concuteretur ,  lata  lege  cautum  fuifle ,  ne  quis  umquam  hoftis 
nuntiaret  adventum.  Sic  verum  adventum  holtium  nemine  mmtiante,  ex  improvifo 
civitatem  captam  oppreflamque  efle.     Id  quod  Silius  refpexit  lib.  v  1 1 1 .  verf.  yzp. 

-  -     -     quasque  everterefdentia,  AmycUr 

&  Lucillus  apud  Servium ,  Mihi  necejfe  efl  loqui :  nam  fcio  Amycla*  tacendo  periijfe.  Deri* 
vatum  nomen  Latinis  Amjclanus  five  Amuclaiws  eft ,  uti  fupra  ex  Taciti  verbis  perfpexi- 
mus:  Graecis  AmycUus ,  ut  Virgilius  lib.  111.  Georg.verf.  8p.  ab  Amycjis  Laconicis 
formavit 

-  -     -    AmycUi  domitus  Follucis  habenh. 

Caieta  fequitur ,  nunc  Gaeta ,  portus  &  oppidum .     Tradunt  ab  Aeneae  nutrice  nomen 
trahere ,  ibidem  fepulta.     Virgilius  principio  libri  v  1 1 .  Aeneidos  l. 

Tu  quoque  litoribus  noliris  Aeneia  nutrix 
Aeternam  moriens  famam  Cajeta  dedijri. 

Cicero  pro  Lege  Manil.  cap.  x  1 1 .  vocat  portum  Cajet*  celeberrimum  atque pleniffimum  navi~ 
um.  Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf  y^Q.  regnata  Lamo  Cajeta.  Lamus  autem  rex  Laeitrygonum 
fuit ,  qui  in  hoc  tractu  circa  Formias  fedem  dicuntur  habuufle. 

Cajetano  litori  propinquae  ab  ortu  funt  Formia ,  ut  unum  finum  etiam  &  hae  &  Cajeta; 
denominenl .  Aomwvmov  ktIo-^oc  Strabo  dicit  lib.  v.  psg.  161.  hoc  eft  a  Lacedaemoniis  con- 
ditas:  a  quibus  'O^lcn  2^  to  Uoppov ,  HormU  a  j  ortus  ojportunitate  fint  nominatae.  Pli- 
nius  quoque  iib.  1 1 1 .  cap.  v.  Oppidum  FormU ,  HormUpnus  olim  diBum :  ut  extjitmave- 
runt,  antiqua  Laflrygonum  fedes.  Cicero  vli.  Attic.  epilt.  viu.  una Formiasvemmus.< 
Tacitus xv.  cap.  x lv  1 .  gubernatores ,  quamvis ftvientepelago ,  a  Formiis  movere.  Antiquum 
municipium.  Vellejus  lib.  1.  cap.  xiv.  Fundani  &  Formiani  incivitatemreceptieoipfz 
nnno ,  quo  Alexandria condita efly  Longe poft  1 1  Punicum bellum ,  ut Livius iib. xxxvi  1 1. 
cap.  xxxv  1 .  notavit ,  dc  Formianis  Fundamsque  tr.  pl.promulgavit,  uti  iisfuffragn  latio  (nam 
ante  fme  fuffragio  habuerant  avitatem)  ejfet,  Horatius  lib,  1.  odaxx,  vinum  Formianum 
laudat.\ 


Italia..  LIBER    II.     C  A  P.  IX.    ,  525 

Z-    -     -     mea  nec  Falerna 
Temperant  vites ,  neque  Formianl 
Focula  colles. 

Nec  incelebre  Ciceronis  Formianum praedium ,  cujus  faepe  mentionem  facit ,  ut  lib.  xi* 
epift.  xxv  1 1 .  lib.  xv  1 .  ep.  x.  Hodie  Formias  in  ruinisjacent  prope  locum ,  qui  nunc  Mola 
dicitur. 

Ad  Lirim  Mintuma  erant  paullo  iupra  oftium ,  ad  utramque  ripam,  ix  millibus  palTuum 
ultra  Formias,  ut  Antonini  elt  Itinerano  :  five  ,  utScrabometitur,  suJbg  %  ,  jladiis 
L,xxx.  qui utramque ripam inaediflcatam  docet.  2^pp«,  inquit,  Aeigis  noToipos,  jterfiuit 
[Minturnas]  Lirisfiuvius ,  lib.v.pag.  i<5i.  Plinius  eademlib.  m.cap.  v.  colomaMin- 
turna,  Liri  amne  divifa.  Vetus  autem  colonia.  Liviuslib.  ix.  cap.xxy.  Aufonumgens 
proditioneurbiuminpotefiatemvenit.  Aufona  ,  &  Minturna,  &Vefciaurbeserant.  Idem 
lib.  x.  cap.  xxi.  Flacuit ,  ut  du£coloniacircaVefcinum&  Falernumagrumdeducerentur , 
tma  ad  oftium  Lirisfiuvii ,  quae,  Minturna  adpeilata :  altera  infaltu  Vefcino ,  Falernum  contin' 
gente  agrum.  Et  Vellejus  lib.  I .  cap.  x  i  V.  Quo  anno  Pyrrhus  regnare  coepit ,  Sinuejfam  Min- 
turn&que  mijfi  coloni:  qui  inde  Mmturnenfes  di£ti.  Idem  lib.  n.  cap.  xix.  Marittsin 
carcerem  MinturnenfiumperdMclus  efi. 

Deamne£zW,  qui  nunc  Garigliano  efl: ,  idnotamus,  priusG/^zwadpeliatumfuiile 
Italis.  Strabo  diclo  loco:  Aet&s  7roroipos  ,  Ka#W  &4*<j}A«to  <3j-OTgp0V- ,  Liris  amnis  prius 
Clamsvocabatur.  EtPlinius:  coloma  Minturna ,  Liri  amne  dwifa ,  Glaniadpellato.  Ex 
Apennino  effufus pluribus augetur  fluminibus.  Siliuslib.  iv.  verf  3^0.  depkcido  fluxu 
illius  1 

Et  Liris  nutritus  aquis ,  c/ui  fonte  quieto 
Dijfimulat  curfum  ,  ac  nullo  mutabdis  imbri 
Ferfiringit  tacitdt  gemmanti  gurgite  ripas. 

Ac  Horatius  lib.  1 .  Garm.  oda  xxx  i,- 

Non  rura ,  qua  Liris  quieta 
Mordet  aqua,  taciturnus  amnis. 

Adjacent paludes  Minturnenfes ,  C.  Marii  latibulum  j  &  lucus  Marica.  De  paludibus  Cv 
cero  in  Pifon.  cap.  x  i x.  Marium  ItaUa ,  fervata  ab  illo ,  demerfum  in  Minturnenfium palu- 
dibus:  Africa^  deviBa  ab  eodem  ,  expdfum  Cr  naufragum  vidit,  EtPaterculus  iib.  1 1. 
cap.  xiX.  Marius  extraffus  arundineto  ,  circa  paludem  Marica,  in  quamfe  ,  fugiens  con- 
feflantes  SulUequites  ,  abdiderat.  Maricae  paludem  vocat ,  quiaibilucus  hujusnymphas. 
Livitis  lib.  xxvi  1.  cap.  xxxvn.  Prodigia  nuntiata:  Minturnis  <zdem  *Jovis  ,  er  lucum 
MaricadecdotaBa.  Plutarchus  Mariop.42.8.  to  t?  teyapbw  Mot.%{wis  aAc@r ,  0  c-£<3ovts*^ 
Maric&y  quafic  diciiur ,  lucus ,  quemfacrum  habent.     Lucanuslib.  11.verC.424, 

'-';    -     -     umbrofa  Liris  per  regna  Marica. 

EtClaudianus  de  confuiatu  Prob.  6c  Olybr.  verf.  2fp, 

„..   „■    -    fiavaque  terens  querceta  Marica  Liris. 

y.vv  5  Servius 


J.#  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Servius  ad  illud  Aeneidos  lib.  vi  i .  verf.  47.  de  Latino : 

Hunc  Fauno  Cr  nympha  genitum  Laurente  Marica ; 

JLsi ,  inquit,  Marica  dea  litoris  Mintumenflum  juxta  Lirimfluvium.  -  -  •-  Quodfi 
voluerimw  accipere  uxorem  Fauni  Maricam ,  non  procedit.  Dii  eninitopici ,  idesl  locales , 
ad  aliM  regiones  numquam  tranfeum.  Alia  ergo  fuit  Laurens  Marica ,  alia  Marica  Lirinas , 
quse  hujus  loci. 

Vefcia ,  vetus  urbs  Aufonum ,  de  qua  paullo  ante  in  Mintumis%x  Livio  di&um.  Adcjf» 
ex  ejusdem  lib.vui.  cap.xi.  quipugnajuperfuerint,  -  -  -  Vejciaurbseisreceptaculo 
fuit.  Byzantii chorographi epitoma  :  BhtkU  7TcAis  Aveovw ,  Vefciaurbs  Aufonum.  Hincr 
Vefanm  faltus diclus  ,  &LagerVefanw.  Cicero  Agrar.  1  i.cap.xxv.  agerFundanw^  Vefci- 
nw ,  Falernw.  In  Hygini  libro  de  Limitib.  conitit.  pag.  161.  depi&us vifitur  mons  Vefcmi 
fupra  Minturnas.  Livius  lib.  x.  cap.  xx  1 .  Vlacuit ,  ut  duo  colonU  circa  Vefcimtm  &  Fa- 
lernttm  agrum  deducerentur ,  una  ad  ofiium  Lirkfluvii ,  qua  Minturna  adpellata :  altera  infaltu 
Vefcino ,  Falernum  contingente  agrum ,  ubi  Sinope  dicitur  Gr&ca  urbsfuijfe  j  Sinuejfa  deinde  ab 
colonis  Romanis  adpellata.  Ex  quibus  de  fitu  Vefcice ,  &  faltu  ad  illam ,  judicari  poteft. 

Sinuejfa  autem ,  quas  ibidem  defignatur  colonia  ,  ultima  Latii  adjecti  fuit ,  in  finibus 
Campanise,  trans  Lirim  amnem,  ad  mare,  ubi  ruderibus  nomen  prifcum  confervatui\ 
•  Strabolib.  V.  pag.  I<5i.  T<j4vtjjs  [jrcAea)?  Qoq/juwv^  dvd  picrov  mVJ  rjvf  2<valarjjf  ou  MmxpvetJi) 
Inter  Formias  cr  Sinueffam  Minturna  medio  loco  (unt.  Et  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  V.  Opptdum 
Sinueffa  extremum  in  adjetto  Latio ,  quam  quidam  Sinopen  dixere  vocitatam.  Cicero  lib.  1 X.  ad 
Attic.  ep.xvi.CafaremSinue{f<e  manfurum  nuntiabant.De  colonis  in  eam  miflis  fupra  inMintur- 
nis  bX  Livii  &  Velleii  teflimonia  cognovimus ,  quia  ambae  coloniae  eodem  anno  deductae. 
Coloni  Sinutffani.  Livius  lib.  xxvii.  cap.  xl,  populw  Stnueffanm.  Et  in  lapideapud 
Holitenium p. 214.  senuissani.  Proximo loco Aqua Sinuejfana,  Livius lib. xxi  1 . 
cap.  x  1 1 1 .  Hannibal  Maharbalem  cum  eqmtibus  in  airrum  Falernumpr^datum  dtmijit.  Ufque 
ad  Aquas  Sinuejfanaspopulatio  eapervenit.  Et  Plinius  lib.  xxx  1 .  cap.  1 1 .  In  Campanicz  re~ 
gione  Sinueffana  aqmflerilitatemfeminarum ,  Cr  virorum  infaniam  abolere produntur.  Cam* 
panise  dat :  oppidum  autem  fupra  Latio  adjeclo  ,  quia  Aquae  inter  oppidum  &  Falernum 
agrum  in  limite  Campanise ,  quod  modo  etiam  ex  Livio  intellectum  ell.  Ab  his  thermis 
Sinueffa  tepens  Silio  di<5ta lib.  viii.  verf  5*2.8.  Claudius  Casfar iis  ufus  eft.  Tacitus lib.  xn. 
cap.LXVi.  Intantamole  curarum  Claudiusvaletudine adverfacorripitur ,  refovendisqueviri- 
bus  mollitie  cdi  &  falubrittte  aquarum  ,  Sinuejfam  pergit.     Idemlib.  1.  Hift.  cap.  lxxii» 

accepto  apud  Sinuejfas  aquas  fuprema  neceffttatis  nuntio. 

Inter  Sinueflam  &  Minturnas  locus  fuit ,  cui Trifanum  nomen.   Liviuslib.  vm.  cap.  xi. 

Huic  agmini  Torquatus conftni adTrifanum  (inter '  Sinueffam  Miniurntucjue  is locus eft)  occurrit. 

Propius  tamen  SinuefTas  quam  Minturnisfuit,  quiaDiodorusSiculuslib.xvi.cap.  xci. 

idem  prcelium ,  quodLiviusfcripfit,dicitfadumefIe  «&j&*  -nohtv  Itvxzasuv.  circaoppidum 

Sinuejfam.    Sic  enim  legendum ,  non  2ovW«»,  uteditum,  etiam  Sigonius  ad  Livium 

obfervavit. 

H*ec  Aufonum  in  maris  ora :  intus  pauciora  funt  memorias  prodita ,  nec  facile  reperi- 

mus  aliquid  praeter  Fundos  oppidum ,  &  agrum  Cacubum ,  proventu  generofioris  vini  cele^ 

bratum.     Fundi  autem ,  hodie  Fondi ,  loco  fatis  certo  oppidum  inter  Tarracinam  6c  For- . 

mias iitum ita ,  utamari,  nec vero longius ,  recedat,abilladiftansxvi.abhisxin  m. p. 

fecundum  iter  Antonini  ab  Urbe  via  Appia  ad  Colum.     Mela  lib.  1 1 .  cap.  1  v.   Mmturna, 

For- 


- 


_/W. 


40- 


iS 


Siims  Ter.iii.aei! 

^Xanietiiius 
feuS^Ai  onealis^ 

ZPar&L^^ 
J&rcu/a 
'traryyte.        Xrap. 

/Xniulse. 

yA^rcu/is   Jn/~- 


uanynwj     ]^atuu 


^'u/caj^^/i-fc 
J&era. 


^H^fauruni 


%s 


.«•'■ 


?iitrio 


J**.?-     * 


nlrn 


C     "V    JS£ 


xiaj.0sAS/±-    _A_    JB.     ~E 


^li-unlum 
J6'Jrus 


lCafh-um    Jlinzryj!- 

lenlimtm- 
t  u  Xa£}yium- 

tf  3^  Tronumir  ■ 


31      £ 


x-ffon 
jifcuwim  j^rom  - 

Ojjryia  .  CalyjfuJ  Xnf- 

&)iaforum  Jnf- 


M 


<J      ~u      {Jtt 


iepnjrrutm 

_prom  - 


•lis  prvm 


~V       3f 


#dlia.  L  I  B  E  R    IICAP.  IX,  527 

Formiay  Fmdi,  Tarracina,  Cicero  xiv.  Attic.  ep.  vi.  Pridie  idus  Fundisaccepituas 
littera*  cmnans.  SuetoniusGalb.cap.lv.  Natusefiinvi/lacollifuperjjofrta,  propeTerra- 
cinam,  jiniftrorfum  Fundos  petentibus,  Et  Strabo  &Ptolema2us  $«VJoi.  Regio  circum- 
je&a  ager  Fundanus  Ciceroni  Agrar.  u.  cap.xxv.&Clacus  Fundanus,  Plinio  memoratus 
lib.  1 1 1 .  cap.  v.  &  incolas  Fundani.  Liviuslib.  xxxnx.cap.xxxvi.  Fundanimuntcifes. 
Pompejus  Feftus  m  MLinicipii  primo  genere :  participes  ommum  rerum  ad  munus  fungendum 
ttna  cum  Romanis  civibus ,  pr&terquam  de  fuffragio  ferendo ,  aut  magifiratu  capiendo :  ficut  fue- 
runt  Fundani  ,  Formiani ,  Cumanit  Ideo  etiam  idem  Feftus  in  prasfecluris  iis  Fundos  nu-  • 
merat ,  quae  quotannis  ab  urbano  prsetore  miffos  magiftratus  capiebant. 

C&cubum*  ?o  KuUxfiov ,  Cacubus  ager ,  ut  Plinius  lib.  n.  cap.  xcv.  adpellat.  Quadam 
infuU  ,  inquit  ,  femper  fiuShuant ,  Jicut  inagro  Cecubo.  Fundanum  lacum  videtur  notafle. 
nam  Strabo  lib.  v.  pag.  161.  "jE^et^  §  Koudns  jcoAtt*  10  Koum@>qv,  ts/t«  'j  $s7vcTo<  noKiq  a> 
TJj  c$(f  Tjj  hTtrcia,  Continuum  Cajetano  Jinui  C&cubum  :  huic  vere  Fundi  ,  oppidum  Apipia. 
Plures  quidem  heic  paiudes ,  6c  totus  campus  palufter  r  atmajoremlacum,  quiinfulara 
ferat,  vix  alium  ab  Fundano  invenimus.  Eft  fimul  campus  vini  feraciftimus.  Strabo 
ibidem  p.  160.  to  Ketmvfiov  £Aw<Pe?  ov ,  euaivcrosTov  otfXTnKov  T£i<$« ,  Cacubum ,  quodpaluHreefi^ , 
gtnerofffimamvitemfert.  Inde  vinum  Caecubum ,  ab Horatio  laudatum.  Lib.  i.odaxx... 

Ctcubum ,  &  prdo  domitam  Caleno 
Tubibes  uvam. 

Etlib.  iii. oda xxvii. 

"  -   '  *     -    prome  reconditum » 
Ljde  firenua ,  C&cubum. 

Hacienus  de  Latio  adjefiis  multis  ad  Latinos  populis ,  videlicet  Volfcis  ,  Aequis ,  Heiv 
nicis  6c  Aufonibus ,  ampliato :  adeunda  nunc  fertiliffima  eft 

C     A     M     P     A     N     I     A. 

Campania  inter  Latium3  Samnium,  Picentinos  6c  mare  inferum  pofita ,  utStrabo 
dicitlib.v.  pa'g  167.  ttsSiqv  ivJoupov&otiov  r  aTtoivrm,  omniumfertiliJfimaeBregio :  quippe 
cujus  etiam  yzahoQlw  tvKot^zoi ,  colles  fnt  fummefrugiferi.  Cicero  1 1.  Agrar.  cap.  xxnx. 
Campanw  ager ,  orbisterr&pulcherrimus..  EtFloruslib.  1.  cap.xvi.  Omnium  nonmodo  Italia, 
fid  toto  orbe  terrarumpulcherrima  Campania  plaga  cB.  Nihtl  molltm  cdo  :  denique  bisfioribus 
vernat.  Nihtl  ubenws  folo  r  ideo  Ltberi  Cererisque  certamtn  dtcitur.  Flurninibus  rigatur 
Savone  ,Vulturno  9  &L,iterno,  qui  &  Clanim  vocatur  :  item  Sarno,  aliisque  minoribus. 
Orae  maritimse  hsec  facies  eft: 

Savo  primus  fluviuspoft  SinuefTam,terminumLatii  adjec~ti,hodie  Saone.Plinius  lib.  1 1 1. 
cap.  v.  In  ora  Savofiuvms:  Vulturnum  oppidum  cum  amne.  Statius  Silv.  lib.  iv.  carm.  1 1 1 . 
verf.  66. 

EtLiternapaluS)  pigsrque  Savo. 

Tabula  Peutingeriana  hic  ordo  &  diftantia  ferVatur  r 

Swueffa  vil.  Safo  fi.  xn.  Vftlturno, 

■  Maxi-* 


528  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Maximus  Campanise  amnium  eikVuUumus,  hodieque  di&us  Voltomo  x  qui  6c  oppido, 
quod  oftio  adpofitum ,  Vulturni  nomen  dedk  ,  quod  nunc  Caftello  di  Voltorno.  Flu- 
men  a  Plinio,  dic~tis  jam  verbis,  memoratur  :  &  faepc  a  Livio.  Lib.  vi  u.cap.xi. 
Falernus  ager  ufque  ad  Vulturnum  fiumen plebi  Romanx,  dividitur.  Et  lib.  x.  cap.  xx.  cog no~ 
fcit  adVulturnum  flumen '  federe  hoftem.  lEt  lib.  xxn.  cap.  xiv.  pr.  Ut vero  adVulturnum 
fittmen  caftrafunt  pojita.  Ad  oftium  caftellum  exftruftum  Punico  1 1 .  bello ,  quod  in  op- 
pidum  excrevit.  Livius  lib.  xxv.  Cap.  xx.  ad Vulturm  oftium ,  ubi  nunc  urbs  ett ,  cajlellum 
communitum.  Colonia  poft  eodem  eft  dedudta.  Livius  lib.  xxxiv.  cap.  xlv.  Coloni*  ci- 
vium  Romanorum  eo  anno  deduftajunt  Puteolos ,  Vulturnum ,  Litranum.  Et  Varro  de  Lat. 
Ling.  lib.  iv.  cap.  v.  coloraanoftra  Vctt.imum. 

Liternum  five  Linternum ,  ad  oftium  Clanii  fluvii ,  qui  6c  ipfe  Liternus  dicitur.  Adjacet 
palus,  quam  modolex  Statii  Silv.  iv.  carrri.  iu.  66.  audivimus  memorari,  Linterna 
pdlus  ,  ut  in  libris  eft  :  aqui  Silio  dicitur  lib.  vi.verf.  6^3.  ftagnofum  Linternum:  &lib 
vii  i.verfi  j-31. 

-  -     -     -    fiagnisque  /paluflre  Linternunp. 

Coloniam  Romanam  accepit,  uti  exLiviiverbisinVultumojamcognovimus,  eodem 
tempore ,  quo  Puteolos  &:  Vulturnum  colonias  fuerunt  dedu^be.  Renovavit ,  aut  au- 
xit,  Auguftus.  Frontinus  de  Coloniis  :  Liternummurodut~lum(~  colomaab  Auguftode- 
dutta.  Fuifte  oftium  cognominis  fluvii ,  ipfiim  nomen  commune  fignificat,  &  Livius 
prodit  lib.  xxxn.  cap.  xxix.  Acilius ,  inquit ,  tr.  j>l.  tulit ,  ut  qmnque  colonU  in  oram 
maritimam  deducerentur :  dua  ad  ofiiafiuminum  Vulturni  Litermque :  una  Puteolos  :  una  ad 
cafirum  Salerni :  his  Buxentum  adjettum.  Quas  utique  dedu£fee  omnes  funt ,  uti  ex  lib. 
xxxiv.  cap.  xlv.  patet  ,  ubi  etiam  Litemum  colonia  dicitur  dedu&a.  Quod  fi  Fefto 
fides  eft  habenda ,  Liternum  una  cum  Vulturno  coloniarum  jure  excidit ,  quippe  in 
pra:fecl:urisutrumque  numeravit. 

Situm  fuit  Liternum  oppidum  inter  Cumas  6c  Vulturnum.  Sicenim  Mela  lib.-i 1. 
cap.  iv.  ordinavit:  Curna,  Linternum-,  Vulturnus  amnis ,  Vultwrnum  oj>j>tdum.  Et  Pli- 
nius  verfo  itinere :  Vulturnum  opjjidum  cum  amne ,  Linternum,  Cuma.  In  hoc  tra&u  vero 
&  inter  diclra  oppida  non  eft  flumen  aliud ,  quam  quod  ab  Acerris  fupra  Atellam  decurrit , 
vulgo  FAgno  di&um ,  quod  veteres  Glanim  vel  Cianium  vocarunt ,  ideoque  ipfum  quo- 
que  oportet  Litemum  efte  a  Liviofupramemoratum.  AlterumidnomenVirgiliusdat 
Georg.  1 1 .  verf.  ziy. 

-  ■-     -     vacuis  Clanius  non  aqutts  Acerrk' 

Et  Siiius  Italicus  lib.  vni.  verf.  f  3  6.  • 

7    >  .  -     Cr  Clanio  contemta  femper  Acerrd. 

Graecis  hic  amnis  Thdvis  eft.  Dionyfius  Halicarn.  lib.  v  1 1 .  p.  41 9-  tf  <*>%?  ™  e&xo™** 
plovjg?  dvrwv  aroT«wo)  ,  -OuWafpv©-  ovou*  S-onigoj  ,  t£  3  Its^  rA«.W,  quijrateriltorum 
caftrafiuebant amnes ,  alter Vulturnus , alter Glanii ditlus'.  Et  Lycophron  verf.  7 1 8 .  Txduv9 
Glanim  fluvium  cum  Parthenopes  ,  unius  Sirenum ,  monimento  five  tempio  conjungit , 
quod  in  Campanise  ora  fuifie  poftea  demonftrabitur.  De  priore  vocabulo  lis  eft ,  re&iusne 

Liter- 


Italia.  IIBER    II     CAP.     IX.  529 

Liternttm  an  Linternum  fcribatur ,  quod  difficulter  judicaveris ,  quum ,  everfb  oppido  5 
nelapis  quidern  firperfit,  quantum  ftimus,  qui  antiquum  nomen  infcriptum  oftendat- 
Libri  variant,  5c  Livrii,  Plinii,  Frontini ,  Fefti  3  etiam  vetus  Tabula  Peutingeri ,  Liiernum , 
pras  fe  ferunt:  contraOvidii  [Metamorph.  xv.  verf  714.]  Melse,  Silii  codices  dictis 
locis  Linternum  habent ,  nec  exa&iflimi  viri  Heinfius ,  Voiiius ,  Gronovius  de  caftigan- 
do  nomine  notaverunt.  Sedpriorfcriptura,  utpluribusprobata,  &noftrojudicio,  fi 
tanti  eft,  vincat:  cui  &  Graecorum  fuffragium  accedit ,  Strabonis,  Appiani,  Ptole» 
msei.     Il-li  enim  A/re^vov  fcripferunt  -,  hic  Ae/regvov  diphthongo. 

Inter  Vulturni  &  Literni  oftia  Silva  efl  Gallinaria.  Strabo  lib.  v.  pag.  1 68 .  ubi  de  Cu- 
mis  egit,  addit,  in  finu  illo  efle  filvam  «vu^ov  ^  otppwJny  fine  aqua  cr  arenofam  ,  tjv 
Totl&ivotfiotv  vKtjv  xotASa,  quam  Gallinariam  filvam  vocant.  Cicero  lib,  ix.  epift.  xxiii. 
Heri  veni  in  Cumanum  -  -  -  -  quum  mihi  M.  Ceparim  injilva  Gallinaria  obviam  venijfet. 
Hxc  eft  quas  Juvenali  fatyra  m.  verf  3 07.  Gallinariapinm  dicta  eft.  Ajunt  locum  illum 
adhuc  filveftrem  efle ,  ut  de  fitu  dubitetur  minus. 

Sequuntuv  Cuma ,  plurale  Latinis ,  &;  Ptolemaso  KSpon  9  Straboni  £c  Stephano  Kupj 
ungulariter :  quos  interdum  Latini  poetse  imitantur.     Silius  lib.  x  1 1 1 .  verf.^p^. 

At  gravida  arcanh  Cymes  anus , 

id  eft  Sibylla  Cumana ,  &  verf.  498 .  Cym&o  in  antro ,  eft  in  Cumano.    Et  Statius  iv.  Silv. 
ni.verf.oj-. 

Miratur  fonitum  quieta  Cyme9 
Et  Ltterna  j>alm  ,  figerque  Savo. 

Et  rurfus  Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf.  f  3  z. 

-""*.,»■"••'-     quondaw  fatorum  confciaCume. 

Pervetuftum  oppidum.  Plinius:  Cuma  Chalcidenjium.  Addit  Strabop.  itfS.Cymseos 
ex  Aeolia  conditores.  i$t9  inquit,  Ku'f<nj  KxKitdiav  y\J\  Kvpoum .zrothouoroftov  xTicpa,  Sunt 
Cuma  Chalcidenfium  &*  Cumaorum  opm  vetufttjfimum ,  quod  pronum,eft  adfidem,  quia 
nomen  a  Cumads  potius ,  quam  a  Chalcidenfibus ,  originem  ducit :  nifi  duos  illos  popu^ 
los,  quod  Strabo  refert,  ita  inter  fe  pactos  credas,  ut  alteriuscoloniaeflet,  abaltero 
siomen  acciperet.  Poetae  ad  Chalcidem  Eubceas  folam  referunt.  Statius  Silv.  lib.  iv. 
carm.  1 1 1 .  verf  p8, 

Prefert  Chalcidicas  Sibylla  laurm  ••' 

6c  ejusdem  libri  carm.  1  v.  verf.  78 .  Chalcidicis  litoribm  Vefuvinm  ponit  propter  Cumas 
8c  Neapolim  a  Cumanis  conditam.     Et  Virgilius  initio  libri  v  1 . 

Et  tandem  Euboicis  Cumarum  adlabitur  oris. 

» 

Et  ipfa Cumana  Sibylla  inde  Euboica  cognominatur.  Statius  lib.  1  v.  Silv.  carm.  1 1 1 .  verf. 
44.  Euhiu  domum  frtbjlU  Cumas  dixit :  &  Ovidius  Faft.iv.  verf.zjy.Sibyllinaora- 
cula 

Xxx  c^ 


53o  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Carminis  Euboici  fatalia  verba. 

Incolae Cumani.  Vellejuslib.  i.c^.w.CumanosOfcamutavitvicinia.  Laudantur etiam 
AqM Cumana ,  ut  falubres.  Livius  lib.  xli. cap. xvi. Cn.Cornelim cos.ex monte Albano 
redtens  condidit ,  Cr  farte  membrorum  captm ,  ad  AquM  Cumanas  profeBm  ,  ingravefcente 
morbo  Cumis  decejfit.  Ciceronis  prsedium  Cumanum ,  laudante  ipfo ,  fatis  notum  eft.  v. 
gr.  lib.  X.  ad  Attic.  ep.  iv.^  Curione  mthi  nuntiatum  efi  ,  eum  ad  me  venire.  venerat  enim  is 
rn  Cumanum  vefperi pridie  :  -  -  -  j>rateriit  villam  meam  Curio ,  jujfitque  nuntiari  mox  fe  ven^ 
turum :  concurritque  Puteolos  ,  -  -  -  rediit :  fuit  ad  mefane  diu. 

Inter  Cumas,  jam  defertas,  &  Mifernum  eft  Acherujia  palm ,  Straboni  pag.  16*8. 
kyzexcU  a/|Uv>;  ,  Plinio  lib.  1 1  I .  cap.  v.  Acherufiapalm ,  Cumis  vicina.  Secundum  Stra= 
bonem  eft  t?  S&xdosYiq  dv»%v<rl<;  t»?  ryivoiy  wS*ig :  coenofa  maris  effufio ,  ideoque  a  Lycophro- 
ne  etiam  verf.  6pj*..  Ap^am'*  %y<ng  dicta.  Quidam  ,  notanteipfoStrabonep.  i6p.cum 
Lucrino  lacu ,  alii  cum  Averno  confundunt :  fed  difcrevit  Strabo  atque  Piinius. 

Inde  proximum  eft  3^»#w  promontorium ,  portus,  &oppidum.  Origonominis 
fabulofa ,  ab  tubicine  Aenece  ibidem  fepulto ,  cui  nomen  fuerit  Mifeno.  Virgilius  lib.  vl 
verf.  2,31. 

At  pim  Aeneas  ingenti  mole  fepulcrum 
Imponit ,  fuaque  arma  viro,  remumque  tubamque 
Montc  fub  aerio ,  qui  nunc  Mifinm  ab  illo 
Dicitury  aternumque  tenet  per  Jacula  nomen.. 

Mons  ille  promontorium  ab  aliis  dicitur.  Tacitus  lib.  vi.cwp.i,.Tiberiusmutatisfapu$ 
locis ,  tandem  apud  promontorium  Mifeni  confedit.  Et  lib.  xiv.  cap.  IV '. promontorium  Mife- 
numjnter^  &  Bajanum  lacum.  Oppidum  Plinius  uterque  narrant :  major,  CumaChal- 
cidenfiumy  Mifenum^  portus  Bajarum:  minor  lib.  vi.  epifl.  xx.  de  Vefuvii  incendio :  ego 
Mifcni  relittus  ,     -     -     -  tum  demum  excedere  opptdo  vifum.     Portum  tandem5: 

immo  navale  ,  Mifenenfis  claffis  ab  Augufto  inftituta  probat.  Suetonius  cap.  xlix. 
claffem  Mifeni ,  &  alteram  Ravenna,  adtutelamfuperiCnnferimariscollocavit.  EtFlo- 
rus  lib.  1.  cap.  xvi.  Hic  illinobilesportusy  Cajeta^  Mifenus.  Hinc  dicuntur  Mijenenfes. 
Tacitus  Hift.  lib.  1 1 .  cap.  ix.  elajfe  Mifenenji  duatriremes.  Et  Annali  xv.  cap.  lA.primores 
clasjiariomm  MifenenJium.JLtFlmius  lib.  xvxn.  cap.  vi.Novisfimam  villam  m  Mifenenfi  pofuit 
C.  Mariusfipties  conful  ,  fedperitia  caflra  metandi.  Plures  ibidem  villae  propter  ioci  amce- 
nitaterri ,  cujus  generis  qusedam  Luculli  villa  fuerat ,  in  qua  Tiberius  ,  jam  viribus  de- 
feclus,  apud  promontorium  Mifini  confedit ,  &  ibi,  referente  Tacito  lib.  vi.  cap.  l.  vit£e 
iinem  habuit. 

Ex  iftis  villis  erat  etiam  ito/'»4 ,  proximefubMifenoVefuviumverfus  pofita.    Plini- 
uslib.vi.  epift.  xvi.     Retinaclasfiatti,  imminentip>triculo  exterriti  {namvillaeafubjacebat  ,T 
necnlUy  nifi  navibus  ,  fuga)utfe  tantodifcriminieripieret*  orabant.     Et  paucis  interjectis : 
Deducit  [Plinius  major]  quadriremes,  adfcendit  tgfenon  Retinamodo ,  fidmultis  [erat  enim 
frequens  amanitas  ora, )  laturus  auxilium. 

Mifenum  inter  &  Puteolos  Baja  funt  thermis  nebiles ,  quse  non  tantum  ertie  Si&ntlay  9 
admedictvuufum,  verumetiam  <m?j<;  t^v^jJv,  utStraboait,  hoc  eft  ad  luxuriam  €?■  volu- 
ftatem  Romanis  opulentioribus  erant.  Nomen  fingunt  ^Bajo^  Ulyftis  focio ,  ibidem 
ie  l  ulto,    Ly  cophron  in  Caflandra  verf  6^4. . 


Jtalia.  LIBER    II,    C  A  P.     IX.         ,  ^i 

JR»V  nauclerifepulcrum  tranfiens.    Silius  lib.  x  1 1 .  verf  114, 

-_.."-     .     .     docet  ille  tepentes 

Unde  ferant  nomen  Baja^  comitemque  dedijfe, 

Dulichia  puppis  flagno  fua  nomina  monftrat. 

Etiam  Florus  dixit  lib.  i.cap.xvi.  tepentes fontihusfuis Bajasl    EtMartialislib.xi.  epi~ 
gram,  lxxx. 

Bajas  fuperba  blanda  dona  naturn. 

Has  naturae  dotes  ad  vitia  Sc  luxuriam  traxerunt  homines ,  ut  Canopum  Aegypti ,  ut  Da- 
phnen  Antiochiee.  Seneca  epifl.  l  i  .  Defecejfu  cogitans  [vir  probus  6c  fapiens]  numquam 
Canopum  eliget ,  quamvis  neminem  Canopus  ejfefrugi  vetet.  Ne  Bajas  quidem.  diverforium 
vitiorum  effe  axperunt.  Illic  fibiplurimum  luxuriapermittit :  illic ,  tamquam  aliqua  licentitt 
debeaturloco\  magis  folvitur.  Invitavitlocorumvoluptas,  ut plures heic  villas poneren- 
tur,  etiam  »3<*<rjX«o<  ojjo/<t«<;,  augufiorumpalatia^  utjofephus  Antiquit.lib.xnx.cap.  ix. 
illum  locum  defcripfit ,  quem  per  fe  sroAiJe/ov ,  oppidulum  ejfe  fignificat.  Abhocdicitur 
Sinus  Bajanus  ,  Sueton.  Ner.  cap.xxvi  1.  PortusBajarum,  Plin.lib.  ni.cap.v.  quem 
Auguftus  Caefar  ampliffimum  fecit ,  immijfo  in  Lucrinum  &  Avermm  lacum  mari ,  nomi- 
narique  juffit  Portum  Julium  apud  Bajas ,  Sueton.  cap.  xv  I .  Eft  etiam  Bajanus  lacus  apud  ~ 
Tacitum  lib.  xiv.  cap.  iv.  quem  quidam  ipfum  Lucrinum  interpretantur. 

Lucrinus  autem  lacus  fubipfisBajisfuit,  utexSuetoniojamcognovimus,  &Melaac 
Plinius  teftantur.  Ille  ,  Puteoli  ,  inquit,  lacus  Lucrinus  &  Avernus ,  Baja,  Mifenum: 
hic  ,  inverfb  itinere  :  Mifenum  ,  portus  Bajarum  ,  Bauli  ,  lacus  Lucrinus  &  Avernus , 
-  -  dein  Puteoli,  In  deliciis  erant  oflrea  Lucrina ,  quse  ex  hoc  lacu  erant.  Horatius 
Epod.  11. 

Non  me  Lucrina  juverint  conchylia. 

EtCicero  iv."Attic.  ep.  x.  exCumano:  EgohicpafcorbibliothecaFaufti.  fortajfe  tuputabas  \ 
his  rebus  Puteolanis  &  Lucrinenjibus.  Hic  lacus  anno  ci3  10  xxxvni.  a.  d.  111  kalend.  Oc~lob. 
qui  dies  angelorum  principi  facer  efl ,  gravi  motu  terrae  concuflus ,  montem  eru&avit ,  qui 
adhuc  Monte  nuovo  di  cenere ,  id  efl  mons  novus  cinereus  vocatur ,  defcriptus  ab  Julio  Cse- 
fare  Capaccio  in  Antiquitatibus  Puteolanis  cap.  xx.  Quce  fuperant  de  lacu  extra  montem  , 
paludes  parvas ,  lutofae,  cum  arundineto  funt. 

Inter  lacum  &  mareagger^V/im^w^dicebatur,  quafiHerculesbubusfuistradu- 
cendis  muniviflet.  Cicero  Agrar .  1 1 .  cap.  x  1  v.  Adyungetur  illa  via  vendilfiUs  Hercula- 
nea,  multarum  deliciarum  ,  &  magna  pecmia.  Silio  lib.  xi  1.  verf  111.  eHHerculeum 
tter.  Strabo  de  illo  p.  169.  0  Qotfiv  'HpcjwhioL  O^yuHtau  ^  r«s  /3<w  iAavvoyra  rdg  r^vevi?, 
dicunt Herculem ,  Geryonis  boves  agentem ,  aggeraffe.     Propertiuslib.iii.eleg.xnx. 

Qua  jacet  &  Troj<z  tubicen  Mifenm  arenat 
Et  fonat  Herculeo  Jirulla  labore  via. 

Xxx  %  Lucri- 


^2  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Lucrino  adjacet  lacus  Avernm ,  qui  id  nomen  retinet.  Oftio  conjungebatur ,  quod  etiam 
nunc  vifitur ,  quamvis  terra  oppletum  eft.  Adparet  tamen  ex  iitu ,  mterititium  pauco- 
rum  fuifle  paffuum :  quod  Holftenius  p.  1 3  3 .  fuis  ocuiis  obfervatum  adnotavit.  Vibius 
Sequefter  de  Lacubus:  Avemut.jmmenfa  altitudims ,  cujm  imapars  deprehendi  nonmefi, 
v  Ideo  Lucanus  lib.  1 1 .  verf.  668. 

Decidat  in  fundum  penitus  fiagnantis  Averni^ 

dixit.     Silva  circa  eum  fuit.     Virgilius  Aen.  1 1 1 .  verf  442. 

Divinosque  lacus ,  &  Averna  fonantia  filvis : : 

fed  excidit  illam  Agrippa  tum  ,  credo,  quum  portum  Juliumfaceret.  Strabo  lib.v. 
pag.  169.  vvii  3  ^  vhw  t?  &t(i  tovAo§»o»  X07r«'<njc  vno  'Aytfirirot,  nunc  autem  (ilvailla  ,  qu& 
circa  Avernum  erat,  excifa  ab  Agnppa,  De  nomine  jam  disquirendum  eft.  Lucretius- 
lib.vi.verf  740. 

Trincipio^  quod  Averna  vocantur-,  nomen  id  ab  re 
Impofitum  efi ,  quia  funt  avibus  contraria  cunBis. 

Nota  fabula  de  lacu  ita  peftilenti ,  ut  ne  avis  transvolare  poflit ,  quin  decidat  &  exftingua- 
tur.  Vere  Strabo  diclo  loco  :  poffquam  qudt.  circalacum  filveflria  erant ,.  adificiis  occupata 
funt,  (addoego:  &  in  lacu  claflis  sedificata  Augufti ;  )  »^«vt  vxeivoL  ecpav^juvS-®-,  omnia 
illa  fabulam  effe  adparmt.  Virgilius  bene ,  non  de  lacu  5  fed  dcjfdunca  five  antro  inter- 
pretatur  lib.  vi.  verf  z  37. 

Spelunca  alta  fuit ,  vafioque  immitis  hiatu , 
Scrupea,  tuta  lacu  nigro ,  nemorumque  tenebris: 
Quam  fuper  haud  ulla  poterunt  impune  volantes 
Tendere  iter  pennis.     Talisjefe  halitus  atris 
Iraucibus  ejjundens  fupera  ad  convexaferebat. 

-Jnde  re&ius  lacus  Averni  vocatur  ,  id  eft  circa  antrum  Avernum  5  quam  Avernus  Ucm 
primo  cafu.  Cicero  Tufc.  lib,  1.  cap.xvi.  invicinianofiraAvernilacus.  EtLiviuslib. 
xxv.  cap.  XII,  cum  cetero  exercitu ad  lacum  Averni defcendit,  Et  cap.  x 1 1 1 .  quum  [Han- 
nibal]  ad  lacum  Averni  efiet.  Ammianus  Marcellinus  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 .  (i  a  lacti 
Averm  lembk  inveBifuntpiciis  Puteolos  vel  Cajetam. 

Eft  &  Gaums  mons  in  hoc  traclu,  cujus  etiam  Cicero  Agrar.  ii.cap.xiv.meminit. 
Livius  lib.  vn .  cap.  xxxn.  Conjules  arnbo  cum  duobus  ab  urbe  exercitibus  profetti ,  Valerius  in 
Campaniam ,  Cornelius  in  Samnium:  ille  admontemGaurum^  hic  ad  Saticulam  »  cafira  po= 
mnt.    Situm  poetae  oftendunt.    Lucanuslib.  11.  verf.  667. 

-     -     -    fi  convulfo  vertic»  Gaurus 

Decidat  in  fundum  penitus  fiagnantis  Avernu .    ' 

Et  Sidonius  Panegyr.  Majoriani  verf.  3  45-. 

JEtfe  Lucrinas  qua  vergit  Gaurus  in  und^ 

Ergo 


lialia.  £  I  B  £  R    II.     C  A  P.     IX.  $33 

Ergo  circa  illos  lacus  eft.  Supra  laudatus  Capaccius  in  Antiquit.  Puteoknis  cap.  xxn- 
tres  montes  in  Campaniat  finibus  Ganri  nomine  adpellari  cenfet :  primum  prope  Mafficum 
&  Minturnas  ,  quem  Cicero  deagraria  lege  inteliigat :  alterum  circa  Nuceriam  &  Sur- 
rentum  :  unde  Plinius  1 1 1 .  cap.  v.  Gauram  Surrentimque  montes :  &  in  his  navalem  ma- 
teriam  caedi.     Silius  v  1 1 1 .  verf.  5*3  3. 

Illic  Nttceria,.  O"  Gaurtts  navalibus  aptus, 

TertiusvicinusAverno&Lucrino.  Nolim  vero  dijungere :  jugo  montes  longe  conti- 
nuantur ,  &:  fic  maxime  in  medio  circa  Avernum  &  Puteolos  Gaurus  dicitur ,  vitifer  in 
imisj  ut  vel  aliis  locis,  vel  faltem  in  fummitate  pinifer ,  aptusnavalibusfuerit,  Vini 
£eracem  defcripfit  Statius  in  Silvis.    Lib.  111.  carm.  1.  verf.  1 47. 

»     -     -    nemorofus  palmite  Gaurus, 
Etcarm.v.verf.pp. 

-     -     -     Bacchei  vineta  madentia  Gauri* 

Ac  lib.  iv.  carm.  1 1 1 .  verf.64. 

Aique  echo  ftmul  hinc  &  inde  frattam 
Gauro  Jldajficus  uvifer  remittit. 

Inter  Bajas  &Lucrinum  lacumfuitnobilisvilla,  Bauli  dicta,  quod  nomen  interpretan- 
turBoaulia,  id  eft  boum  ftabula ,  ex  eadem  de  Herculis  bubus  fabula.  Servius  ad  Aeneid. 
Vi  1.  verf.  661.  Juxta  Bajtu\JAtxoAts]cauldibubus fecit^  &"  easfepjtt ,  quilocus  Boaulia 
diBus.  nam  hodie  BauU  vocantur.  Sy mmachus  carmine ,  epiftolae  1 .  libri  1 .  infer to  5  de 
Baulis,  quosLucrinaiedemutaverat : 

Huc  deus  Alcides  fiabulanda  armenta  coegit, 

Eruta  Geryonis  de  lare  tergemini. 
Inde  recens  atas  corrupta  Boaulia  Baulos 

Nmcupat  occuito  nomims  wdicio. 

Ob  eamdem  cauftam  lib.  xii.  verf  \<j6.  Silius&erculeosBaulosnominzvit.  Situsex 
Dionis  lib.  ux.  pag.  6fz.  C.  Caligula,  inquit,  2$&  4  Bruxdos^  TpoVov  tjv*  Jtvvivtrcu 
iitiwpwz ,  yt<$v£UHrou;  to  jusTafO  t  ts  riamoAwv  ^  r  B«'uAwv ,  cupiitpermarecertomodoequis 
vehi }  ponte  jungens  illam  partem ,  qu<z  tnter  Puteolos  &  Bauios  eft.  Ex  his  Holftenius  fequi 
dicit ,  Baulos  inter  Bajas  Gr  Lucrinum  lacumfmjfe,  nam  ordo  dutlusquepilarum  retta  eo  ten- 
dit.  Villam  autem  fuiile ,  non  oppidum ,  diferte  Tacitus  teftatur  iib.  xiv.  cap.  iv.  Ve- 
nientem,  inquit,  [matrem  Nero]  obvitts  inlitora{nam  Anthadventabat)excipitmanuCr 
complexu ,  ducitque  Baulos :  id  vilU  nomen  ejl ,  quafromontorium  Mifenum  inter  &  Bajanum 
lacum  flexo  man  adluitur.  Nobilior  autem  adeo  vilia -fuit ,  ut  alias  ab  hac ,  tamquam  ab 
oppido ,  denominatas  videamus.  Cicero  Quasft.  Acad.  lib.  iv.  cap.  111.  in  Horten/ivilla, 
qm  eji  ad  Baulos  :  &  cap.  xl.  putas,  m  nos  nuncftmus  ad  Baulos ,  Futeolosque  videamus ; 
(ic ,  &  cetera.  Meminit  &  Ccelius  ad  Ciceronem  lib.  viii.  epift.  1 . 

Huc  yeteres  fabulae  nefcio  quod  oppidum  Cimmerkm ,  &  populum  Cimmerios}  ex  Cau- 

Xxx  3  eafo 


m  GEOGR.APHIAE    A  N  T  I  QU  A  E 

cafo  forfan  evocatos ,  deducunt.  Ephorus  apud  Strabonem  dicit ,  b>  Koerecyeiaic  okiait 
oketv^  yjjj  24&  ™$v  ogwypdrcov  sret^  «So/a*?-T£  Qqitkv  ,  in  fubterraneis  adificm  habitare ,  ac 
■perfoJfMqudtdaminterfecommeare.  Addit,  potvr&ov )Oraculfimhabuifie,  ad  quod  hofpites 
per  easdem  foffas  deduxerint.  Tandem  a  rege  quodam  deletos  efTe,  &  oraculum  alio 
translatum.  Strabo  vero,  roictvrci  ph  ol  <&&  vpw  i^B-oKoyav  ,  Talia,  inquit,  antiqui 
fabulati  funt.  Plinius  in  Campania :  iacm  Lucnnus  &  Avernws ,  juxta  quem  Cimmenum 
oppidum  quondam.    Et  Silius  Italicus  lib.  xn.  verf.  1 3 1 .  in  Campani<e  defcriptione,- 

Infernis  prejfa  nebulis ,  pallente  fub  umbra 
Cimmcrias  jacuijfe  domos ,  noclemque  profundam 
Tartarea  narrant  urbis. 

Hauferunt  omnes  abHomero,  quiutUlyflifuo,  qua?deScythicisCimmeriisaudierat5 
adplicaret,  illos  a  Circes  domo  unius  diei  navigatione  removitita,  ut  K^eg/cov  «fyuc? 
T2  t/qKk  ts>  Cimmeriorum  populm  cr  oppidum,  femper  caligine  &  nebulis  contegantur , 
nec  umquam  eos  fol  radiis  fuis  adfpiciat.  Vide  OdyfT  A  fub  initium.  'Pompejus  Feftus 
fabulam  naturaliter  interpretaturus ,  inter  Bajas  Cr  Cumai  ait  convallem  ejfefatis  emincntijugo 
circumdatam  ,  qua  neque  matutino ,  neque  vefpertino  temporefolecontegatur.  Quodanfatis 
fit  ad  fabulae  enormitatem  excufandam ,  &  an  vere  tali  fitu  ibi  vallis  fit ,  peritiores  locorufn 
videant. 

Puteoli,  nunc  Pozzuolo ,  in  hoc  litore  fequuntur ,  Graecis  dicti  &tKcaa?xiia  vel  Awa<- 
«1^«*  >  qtiod  antiquius  oppidi  nomen  eft.  Epitoma  Stephani :  bMccu»^1*  ™0'ah  li#\fa. 
Toivr^v  «Je  Qottriv MKKij&ounoTuKiss y  Dicaarchiaurbs Jtalia ,  quamPuteolosvocaria)unt.  No- 
minisLatinirationemdat,  quia  ^tWJS;  t«  4>gl«T#  g^«,  graveolenteshabueritputeos.  Nec 
aliter  Fefius.  Puteolos  ,  inquit ,  diBosajunt  abaquacaldaputore.  quidam  amultitudine 
puteorum  earumdem  aquarum  caufja  fatlorum.  Strabo  dividit ,  quosdam  i&ro  r  Qgedrw , 
a  puteis  nominafle ,  ut  Puteoli  multos  minores  puteos  ejus  loci  fignificent  Cffoxoe/fMw : 
alios  ^t^  <$  $v<ru>$i<xA  r  vSdrccv,  agravi  odoreaquamm:  quafiadc/^fimulRomaniinhoc 
nomine  refpexerint ,  id  quod  Stephanus  Graeeis  litteris  oKk^  fcripfit,  &o£«v  interpreta- 
tus  eft.  Sed  hoc  minus  eft  vero  ftmiie.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Dein  Puteoli ,  coloma , 
Dicaarchia  dicli,  Poetae  aliquando  contrahunt  Graecum  nomen.  Papinius  Statius  lib.  11. 
Siiv.  carm.  1 1 .  verf.  96.  Dicarchi  mcxnia  Puteolos dixit :  6i  verf.  1 1  o. 

-     -     nec  te  cultu  Tirvnthia  vincat 
uiula ,  Dicarchaique  fxnm. 

ideft,  necBauli,  villaj  nec  iinus  Puteolanus.  Alterum  nomenTStrabo  a  temporibus 
Hannibalis duxit ,  quandoRomanilocumcommunirecceperunt.  xocrdcr  Awifiscr&reictv 
evvtpnYi<rctv  Vcapcuoi ,  ngjj  fisrMou-eieciv  UoTioKovg,  quum  antea  fuerit  /\ucuoc^ia ,  cBrivetcv  Kv 
uouuv ,  Cumanorum  navale  Dicaarchia  ditlum.  Romani  Punieo  bello  tenuerunt  defende- 
runtque.  Livius lib. xxiv. cap. xiii.  Pervafiato agro Cumano ufquead Mifenipromontorium^ 
[Hannibal  j  Puteolos  repente  agmen  convertit  ad  opprimendumprajidium Romanum.  Sex  mil- 
lia  hominum  erant ,  &  locus  munimento  quoque ,  non  natura  modo  tutus.  Tnduum  ibi  moratus 
Pcenus,  ab  omni  parte  tentato  pra/idio  :  deinde  ,  ut  mhil  procedebat ,  adp>opulandumagrum 
Neapolttanum,  magis  ira  quam potimdaurbis fpe,  proceffit.  PoslilludbeHumetiamcolonia 
Puteolosfuit  dedutta ,  ebdem  Livio  tradente  iib.  xxx  1  v.  cap.  xlv.  &  Vellejo  lib.  1.  cap.  xv. 

an 


Italla.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.     IX.  535 

an  pleno  jure coloniarum ,  dubitari  ex  illo  Taciti  poflit  lib.  xiv.  cap.  xxvn.  In  Italia  vctm 
oppidum  Puteolijm  colonU ,  &  cognomentum  a  Nerone  adipifcuntur.  Sed  non  fimpficiter  jus 
colonias  ,  quod  dudum  habuerat ,  fed  jus  colonias  Auguftae  (id  cognomentum  eft)  &  am- 
plius  priore ,  adeptum  id  oppidum  dicitujf.  Frontinus  de  Coloniis :  Puteolis  colonia  Au- 
guffa.  Augnftm  deduxit.  Forte  legendum :  Nero  Augufmdeduxit.  Hinc  gentile  Pute- 
olani.  Cicerolib.v.  Attic.ep.  11.  quumper em^oriumPuteolanorumiterfacerem.  nam  & 
Strabopag.  169.  dePuteolis.*  tj  -ftoKis  k^ito^eiov  yiyivvixcq  piyisov,  ^eif07toinTHg  t^Hcot,  o^sg  , 
urbsfatta  emporium  maximum  qmaportm  manufattos  habet.  Vicinum  mare  Smus  Puteolanus 
di&us  Suetonio  Aug.  cap.  xcvm.  qui  6c  Bajanus  idem  eft. 

Tandem  in  hoc  traclu  Phlegrai  camp  funt ,  id  eft  ardentes.  Strabo  a  Puteolis  ad  Bajas 
&  Cumanam  regionem  patere  dicit :  Diodorus  Siculus  lib.  1  v.  cap.  xxi .  70  Kvpouov  uidttv 
avo[A.ol(&i%i  Qktytjouov,  Cumanum  agrum  Phlegraum  nominari :  fed  addit  a  monte  Vefuvio  id 
nomen  efle ,  inftar  Aetnas  ignes  evomente :  ut  adeo  tractum  a  Cumis  ultra  Neapolim  in- 
nuiffe  videatur.  .  Polybius  lib.  11.  cap.  xvu.  t»  QKiy^oud  ttotz  xotKxiAiva  t«  ^t  Kattv^v 
%#)  NwAjjv  w%$l»  ,  campos  circa  Capuam  &  Nolam  Phlegraos  olim  vocatos  effe ,  ut  ita  fere 
omnem  perCarnpaniam  extendantur.  Scilicet ,  quia  ifta  regio  pluribus  locis  calidos  fon- 
tes  efrundit ,  quibusdam  etiam  ignes  eru£fat  ,  &  fulfuris  multum  progignit  y  hoc  nomen 
videtureidemadhaefifle.  Quae  vero  de  gigantibus ,  fulmine  ibidem  proftratis ,  addunt, 
in  fabulis ,  ut  cetera  de  Hercule  in  his  locis ,  funt  relinquenda.  Plinius  lib.  xvni.  cap  xi. 
ait ,  Leborias  campum  vocari ,  quem Grarci Phiegrxum  adpellent.  Silius lib.  vm.  verf. 5*38. 

-  -     -     -     illic  quos  fulfure  pingues  > 
Phlegrai  legere  Jinus. 

Inter  Avernum  &  Puteolos  Ciceronis  villafuit,  quam  Academiam  dixit.  FortafTehasc 
eadem  &  Puteolanum  ipfius.  non enim  longius  quam  xxx  fcadiis ,  ut  ipfe  x^cadem.  Quasft. 
iv.  cap.  xxxi.  prodidit,  aberat  a  Puteolis.  DePuteolanolib.xiv.ad  Atticumep.  vi  1. 
Ego  e  Formiano exiens xvii  hal. ut indeahero die in  Puteolanum »  fcrijfihac.  Academia^  no- 
men  &  fitum  explicat  Plinius  lib.  xxxi.cap.  1 1.  Digna,  inquit,  memoratuvilla  esl ab 
Averno  lacu  Puteolos  tendentibus  impojita  litori,  celebrata  vorticuacnemore 5  quamvocabat 
Cicero  Academiam ,  ad  cxemvlum  Athenarum  :  ibi  compofitis  volummibus  ejusdem  nominis , 
in  qua  <£r  monimentafibi  infiauraverat,  Addit  ibidem  de  eadem  Laureae  Tuliii  liberti  ver- 
ficutos,  quibus 

-  -     Academia  celebratam  nomine  villam 

vocat.  In  ea ,  exiguo  poft  obituni  Ciceronis ,  Antiftio  Vetere  poffidente ,  eruperunt fon- 
tescalidi,  prquamfalubres  oculis :  quat  inde  AquaGceroniana  dictas.  Laureia  ibidem : 

Nimirum  locus  ipfe  fui  Ciceronis  honori 

Hoc  dedit  ,  hac  fontes  quum  patefecit  ope. 
Ut,   qmniam  totum  legitur  fine  fne  £er  orbem, 

Smt  plures ,  oculis  qu<z  medeantur ,  aqua, 

Hiijus  villae  fub  Academia  nomine  mentionem  facit  lib.  1 .  ad  Attic.  epift.  iv.     Quod  ad  me, 

mquit,  de  Hermathena  fcribis ,  per  mihi  gratum  est,  &  crnamentnm  Acaaemia  proprmra 

»«.    quamquam  non  nulli  hoc  de  Tufculani  parte  interpretantur ,  non  de  villa  agri  Pu- 

-    •  .      '  teolani.. 


536  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

teolanl.  nam  &  ibi  duo  gymnafia  habuit ;  fuperiori,  Lycco  nomen  fuit ,  lib.  i.Divinat. 
cap.  v.  alteri ,  Academie ,  lib.  1 1 .  Tufcul.  cap.  1 1 .  &  lib.  1 1 1 .  cap.  1 1 1 . 

LettcogdMs  collis  inter  Puteolos  &  Neapolim.  Plinius  lib.  xvm.  cap.  xi.  de  alica  candida 
feu  cretacea  $  Invenitur  h<zc  inter  Puteolos  &  Neapoltm ,  in  colle  Leucog<zo  adpellato.  Et  lib. 
xxxi.  cap.  ii.  hudaxfontes  Leucogaos ,  kideminter  Pttteolos& Neapolim^  oculis & vulne» 
rihus  medentes. 

Ipfa  autem  Neapolis  antiqua  urbs ,  novo  nomine  8c  novis  colonis  au£ta.  Vellejus  lib.  i. 
cap .  iv.  Pars  horum  civium  [Cumanorum]  Neapolim  condidit.  Sed  tum  di&a  Parthenope. 
Plinius  lib.  1 1 1 .  cap^  vj  Litore  Neapolis  Chalcidenjium  ,  &  ipfa  Parthenope  a  tumulo  Sirents 
adpellata.  Chalcidenfium  dicit ,  eorum  videlicet ,  qui  Cumas  condiderant.  Cumarum 
•enim  colonia  Parthenope  five  Neapolis.  Marcianus  Heracleota  Periplo  p.  1 1 , 

Ejc  t5  q  Ku'j«j;j  *$  <3r£fK  Ao^vw  Ket^ivi^ 
KtiV/v  jc#t«  ^§*!«r^oV  -jA«/3£V  ij  Ne#'/roAi£. 

Ex  Cumis  ad  Avernum  Jitif ,  divino  monitu  ortum  habet  Neapolis.  Sireni  nomen  fuit  Par- 
thenopes.  Strabo  lib.  v.  pag.  170.  NeoMroAi?,  ott»  ietMvrou  fjivrjpot.  r  "L&^vov  (*t£s n#p6evo'- 
3t*j?  ,  Neapolis  ,  ubi  fepulcrum  Parthenopes  ,  ««/'»?  Sirenumy  eftenditur.  Grasca  igitur 
civitas  habita  ,  Gra^corum  lervantiffima  rituum.  Livius  lib.  xxxv.  cap.  xvi.  Qui 
cnim  magis  Smyrn&i  Limpfacenique  Gr&ci  funt ,  quam  Neapoiitani ,  O*  Rhegini ,  &  Tarenti* 
m  ?  Et  poftea  quoque  Tacitus  lib.  xv.  cap.  xxxi  11.de  Neronis  ludis  :]  Non  tamen 
Rom<e  incipere  aufus  ,  Neapolim ,  quafi  Gracam  urbem ,  delegtt.  Ibi  enim  agones ,  gy- 
mnafia ,  theatra ,  ut  Strabo  etiam  obiervat ,  omnia  Grcecorum  more.  Hinc  in  otia  natam 
Tarthenopen  Ovidius  dixit  lib.  xv.  Metam.  verf.  711.  Silio  lib.  xn.  verf.  27.  eft  mitis 
Parthenope.  additverf.  ^i.rationem: 

Nam  molles  urbi  ritus  atque  hofpita  Mufs 
Otia.     -     - 

Habetetiam  thermas  non  deteriores  Bajanis,  ut  Strabo  cenfet:  habetVirgiliijuxtafc 
monimentum  intra  fecundum  lapidem,  ut  Vita  Virgilii  proditum;  quod  pro  templ^ 
quafi  cultum  ab  eruditis  pofteris.  Plinius  lib.  111.  epift.  vn.de  Silio:  Virgdhnata- 
lem  religiofius ,  quamfuum,  celebmbat;  Neapoli  maxime ,  ubi  mommentum  ejus  adtre  ,  ut 
templum  ,  folebat.     Statius  Silvar.  lib.  lv.  carm.  iv.  verf  yz. 

Litus  ,  ubi  Aufonio  fe  condidit  hofpita  poriu 
Parthenope  ,  tenues  ignave  pollice  chordtu 
Pulfo^  Jidaroneique  fedens  inmargine  templi 
Sumo  animum ,  &  magni  tumuhs  adcanto  magijiri. 

Adluitur  Neapolis  Sebetho  fluvio.     Vibius  Sequefter :  Sebethos  Neapolis  in  Campama] 
Columellalib.x.verf.  134. 

Dottaque  Parthenofe  Sebethide  rofcida  lympha. 

Et  Statius  lib.  1 .  Silv.  carm.  1 1 .  verf.  263 .  de  fpon&Neapolitana ; 

-     »     -    pulchra  tumeat  Sebethos  alumna,  , 

Huic 


Italia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.  IX.  <^7 

Huic nympham prsefidere ejusdem nominis ,  finxit Virgilius  Aeneid.  vi  i .  verf,  734, 

-  -     -     «,    fertur 

-  -     -     quem  generajfe  Telon  Sebethide  nympha. 

Nec  filentio  prsetereunda  eft  Crypta  Neapolitana ,  inter  Puteolos  ScNeapolim.  Senecs 
epift.  lvii.  principio  ,  de  via  lutofa,  mox  pulverulenta :  a ceromate nos haphe excepit  in 
Crvpta Neapolttana.  Strabo  lib.  V.  p.  170.  isi  vj\  b>§oL$z  Stoo^z  jcpv7rr>j  §  /Mrei^v  opxs  rp  re 
&Kouc6fXiot4  )Jj  t?  Ns«7roA£&)? ,  Esl  ibi  quoquefojfa  occultaper  monteminter  Puteplos  &  Neapo- 
lim.  Lumen  iiiperne  accipit  cMwxenrwv  B-v$i£w ,  feneftris  excijis.  Hodie  dieitur  la  Grot- 
tedi  Napoli,  Prope  eodem  loco  ,  quo  Neapolis  eft  ,  fuit  quondam  PaUpolis  ,  haud 
dubie  vetuftas  pars  Parthenopes ,  quaz  id  nomen  adfumfit  adverfiis  Neapolim ,  acceffione 
colonorum  novorum  ortam.  Livius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 .  PaUpolisfuit  haudprocul  tnde 5 
ubi  nuncNeapolis Jita  es~i.  duabus  urbibuspoj?ulusidemhabitabat.  Cumiserantoriundi.  Et 
mox :  fecialibus  PaUpolim  ad  res  refetendat  misfis :  St  pauculis  interpofitis :  populus  PaU- 
politanis  bellumfierijusfit'. 

Ultra  Neapolim ,  e  regione  Vefuvii ,  in  ora  Herculaneum  five  Herculanium  oppidum 
fuit.  Tabula  Auguftana  xi  millibus  pafluum  a  Neapoli  pofitam  habet.  Plinius  1 1 1. 
cap.  v.  Neapolis  O"  ipfa  Chalcidenfium ,  Parthenope  a  cumulo  Sirenis  adpellata  :  Herculanium  : 
Pompii.  Et  Paterculus  lib.  1 1 .  cap.  xvi.  Herculanium  fociali  bello  captum  fcribit. 
Floruslib.  I.cap.  xvi.Urbes  admare:  Formia,  Cum<e,  Puteoli,  Neapolis ,  Herculaneums 
Pomferi.  Seneca  Quaeft.  Nat.  vi.  cap.  xxvi.  Pompeii  &  Herculaneum  fenfere.  de  terrae 
motibus  agit.  Et  cap.  j.  ejusdem  libri  vi.  Et  Herculanenfts  oppidi  pars  ruttt  Ovidius 
Metamorph.  xv.  verf.  711. 

Herculeamque  wrbem,  StabiMquet  cr  in  otia  notam 
Parthenopen. 

Columella  lib.  x.  verf.  1  ^f.falmm  huic  loco  tribuit : 

Qua  dulcis  Pompeja  palus  vicina  falinis 
Herculeis. 

Vicinum  oppidum ,  Pompeii ,  ex  dic~tis  jam  mnotuit.  Plinius  enim ,  Florus ,  atque  Sene- 
ca cum Herculaneo  conjunxerant.  Et  Vellejus dicl:o loco de atavofuo :  tantam  Romanis 
hoc  Qbciali]  bello  fidem  pr&ftitiffe ,  ut  Hereulaneum  ftmisl  cum  7".  Didio  caperet ,  Pompejos 
cumL.Sullaoppugnaret.  Senecaprincipiolib.vi.  Quasft.  Nat.  fatum  hujus  oppidi  defcri- 
pfit.  Pompejos ,  inquit ,  celelrem Cawpania  urbem ,  in quam ab altera parte Surrentmum Sta- 
bianumque  liius ,  ab  altera  Herculanenje ,  conveniunt ,  mareque  ex  aperto  reduBum  amosnofinu 
cingunty  defedijfe  terramot  fy  vexaiis quccumque adjaeent regiombus ,  LuciUvirorum  opime , 
audivimus.  Strabo  vocat  nouirduzv  ,  Pcmpejam.  Servius  vocabulo  addit  fabulam ,  in 
Aeneid.  vii.  verf.662.ida^o»^Herculistriumphalideducens.  Hercules ,  inquit,  in 
quadam  Camj>ani<z  civfralepGmva?,!  triumvhi ftd  exhihmt :  unde  Pompeii  dicitur  civitas.  Hanc 
Sarnus  amnis,  hodieque  Sarno  dictus ,  pneterlabitur.  Strabo:  neprtocnx,  tjv  rts%^p«  e 
Sdsgv©-»  ototc^uoj,.  Pompeja.  quam  Sarnus  p'tterfiuit,  Piinius  adUere  dicit ,  utmoxtrade- 
mus.    Xnde  Pompejanm  Sarrm  vocatur.     Statim  Silv.  lib.  1 .  carm.  1 1 .  verf  z6y. 

Y  y  y  Nsc 


ftf.  GEOGRAPHI  A  E    ANTI  QJJ  A  E. 

.  Nec  Pompejani  placeant  magis  otia  Sarni. 

Silius  lib.  vi  1 1 .  verf.  ^37.  mitem  cognominavit : 

SarraBes  etiam  poj>ulost  tottuque  videres 
Sarm  mitis  o£es  : 

quod  ex  Aeneidos  vi  1.  verf  738.  hauftum  efl : 

Sarraffes  ptopulos ,  &  qu&  rigat  aquora  Sarnus. 

Sarraftes  populos ,.  id-eft  Sarni  adcolas.     VideServium.    EtPaullinusNolanusNatal. 
Mi.Felic.  verf.62,- 

-     -     -     -     quique 
Ufentum  Sarnumque  bibunt*. 

Maxime  autem  fpeclabilis  in  hac  ora  eft  mons ,  Vefuviusr  nunc  Monte  di  Somma ,  Ae- 
tnae  aemulator  crebris  incendiis,  &:  ignium  favillarumque  eructatione.  Propriumno- 
men,  quo  piures  fcriptores utuntur ,  Vefuvime^.^  etiam  Straboni  oiiosxm  ep©* :  poetis 
variat  nomen  ,  eHqueVefevm  ,  Vefujus  ,  Vesbius.  Per  exempla  eamus.  Pomponius 
Mela  11.  cap.  iv.  Sinus  Puteolanus ,  Surrentum,  Herculaneum  ,  Vefuvii  montis  adfvettus , 
Pompeii,  Neapolis.  Plinius  hunc  fequutus  111.  cap.  v.  Herculaneum  ,  Pompcii^  haud 
^rocul  adfpetlantemonteVefuvio ,  adluente  vero  Sarno  amne.  Livius  lib.  VI I  I.cap.  VIII. 
extr.  Pugnatum  est  baudprocul  radicibusVefuviimontis ,  quaviaad Veferimferebat.  Vale- 
rius  Maximus  lib.  1.  cap.  vi  1.  n.  ^.nonprocul  a  Vefuviimontu radicibus pofois cafris.  Et 
Florus  lib.  1.  cap.  xvi.  Hic  amiBi  vitibus  motites,  Gaums^  Falemusy  Afafficus,  &  pul- 
fcierrimus  ommum  Vefuvius ,  Aetn&i  ignis  imitator.  Eft  enim ,  quod  Strabo  etiam  obierva- 
Vit,  a-ypaTs  G&joiyJ(Aiv@j  ■syocyncihoi? ,  ■nxiiv  ^  jco^tKpij? ,  in  circuituagris  optimis  cultus ,  pr&ter 
verticem,  qui  fterilis  totus,  cm  <$  o'4<e«?  ts^ojJV,  cinereusadjtarens,  cavernas  oftendens 
CXufti  lapidis  ,  ug  "ciKy.tx.ifon  dv  rtg ,  ro  ^u^iov  t£to  Koutc&oii  <gr£9Tgpov  ,  t^jj  t^etv  x^tJj^s 
•srvpcV ,  ut  ccnjcfluram  facere  pojjis,  ifa  loca  quondam  arfijfe ,  &  crateratignishabere.  Tam 
rarum  cc  inauditum  anteFiaviana  tempora  Vefiivii  fuit  incendium !  cujusnovitasetiam. 
Piinium  invitavit  ,  ut  propius  adiret  illud  ,  quo  periit  ,  ardentis  montis  periculunv 
Sed  ad  poetas ,  nomen  immutantes ,  accedamus.     Sihus  Italicus  lib.  xv  j  1 .  verf.  f$j, 

Sic  ubi  vi  caca  tanaem  devi&m  ad  aflra 
Evomutt  paftos  per  fxenla  Vesbim  ignes , 
Et  pelago  <cr  terris  fufa  esi  Vulcania  peflis 1 
Videre  Eoi,  monfsrum  admirabile  Seres , 
Lamgeros  cinere  Aujonio  canefcere  lucos. 

Grandis  hypcrhole ,  Italicos  cineres  in  ultimum  orientem  difpergi.  Sed  habuit  Silius^ 
quamlibei  iuipcctse  fidei au&orem ,  quem  fequutus  eft.  Is  Ccefias ,  qui  in  Indicis apud 
Photium  cod  lxx  1  1 .     Aetna;  ignes  in  Indiam  ferri ,  innocuum  juftorum  terrse ,  ceteris 

rjeiiiieritem ,  audaciter  icripfit.    Lucretius  lib.  vi. verf.  747. 

Quales- 


Italia,  L  I  B  E  R    II.    C  A  E    IX, 

'QualU  apud  Cumas  locm  cft»  montemepte  Vefevum, 

Et  Virgilius  lib.  1 1 .  Georg.  verf.  224. 

Talem  dives  arat  Capua ,  &  vicina  Vefcv* 
Ora  jugo. 

Et  Statius  Silv.  lib.  1  v.  carm.  1  v.  verf  79. 

-     -  Chalcidicis 

Litoribm ,  fraftas  ubi  Vesbim  erigit  iras, 

Et  Martialis  lib,  iv.  epigrammate  xliii. 

Hic  eft  pampineis  viridis  modo  Vefviws  umbris. 

Ex  his  alteram  formam  Suetonius  imitatur  in  Tito  cap.  v.i  1 1 .  confiagratio  Vejevi  montis , 
dicens.  Tacitusautem&Pliniusminor  ,  huic  asquales,  Vefuvium  vocmt,  illeannal.iv. 

.  cap.  lxvii.  de  Capreis  infiila  :  profpefiabat  pulcherrimum  finum ,  antequam  Vefuvim  mons 
ardefcens  faciem  loci  verteret :  hic  lib.  v  1 .  epift.  xv  1 .  incendium  montis  luculentiflime  de- 
fcripfit. 

Ultra  Sarnum  &:  Pompejos ,  finu  medio  fuerunt  StabU ,  oppidum  antea ,  pofi  in  villse 
formam  redactse.  Plinius  lib.  111.  cap.  v.  In  Campano  agro  Stabia  oppidumfuere  ufque  ad 
Cn,  Pompejum  &  L.  Catonem  confules  ^pridie  calend,  Maii ,  quo  die  L.  Sulia  legatm  bellofociali 
id  delevit ;  quod  nunc  in  villam  abiit.  Alter  Plinius  praedicta  epiftola  de  hoc  avunculo : 
gubernatori  monenti,  ut  retro  fle&eret  ,  Fortes,  inquit ,  fortuna  juvat :  Pomponiamm 

pete,     Stabiis  erat ,  dtrcmtusfinu  medio.     Ovidius Metam.  xv.  verf.  711. 

Heruleamque  urbem,  Stabiatque. 

Lac  Stabiarum  in  medicina  fuit.  Symmachus  lib. v  1 .  epifl.  xv  1 1 1 .  edit. Jureti  [al.  xvn.] 
Nunc  illis proficifcendi  attulit  cauffam  medicorum  coaBu  imperata  curatio.  Nam  Stabias  ire  de- 
Jiderant ,  ut  reliquias  longa  agritudinis  armentali  laSie  de^ellant.  Procopius  lib.  IV.  Goth. 
B.  cap.  xxxv.  in  hoc  tra&u  montem  memorat ,  ©Vigi  ^ca^ouoi  ^«'a«xt@~  op©j  ry  Aarlvuv 
xahSfft  <£»vjj,  quem  Romani  LaBis  montem  Latmevocant ,  qui  haud  dubie  a  copia  illa  &  fa- 
lubritate  la&is  nomen  habet.  Aquse  etiam  &  fontes  Stabiarum  laudantur.  Columella 
lib.  x.verf.  133. 

Fontibm  &  StabU  celebres ,  O"  Vefvia  rura, 

In  Peutingeriana  tabula  Stabiae  interPompejos  Sc  Surrentum  fant  locatse.  Hodie  Cafiell  a 
mare  di  Stabia,  £e  frrnpliciter  Cafiell  amare;  parvum  oppidum ,  epifcopale  tamen ,  in 
illo  loco  vifitur. 

Surrentum  Mela  primo  loco  ponit  ad  Sinum  Puteolanum ,  regrediens  a  Lucania  per  ma- 
ritimam  oram  in  Latium :  Piinius  cbntra  incedens  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Surrentvm  cpmpromon- 
tono  Minervtz-,  poft  Sarniim  amnem  enarrat.  Hodieque  Sorrento  mbs  archiepifcopalis 
fupereft.    Ptolem^us  S^svtov,  Strabo  Sugevrev  adpellat.  ■   S1liuslib.v111.verf  ^44. 

Surrentuw ,  &  pauper  fulci  cerealjs  Abella, 

Y  y  y  2,  Fron- 


54,o  GEOGR.APHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

Frontinus  de  Coloniis :  Surrentinum  oppidum.     Adjacent  colles  Surrentmi  vitiferi :  unde 
vinum  Surrentinum  in  generofis  Italiae.    Ovidius  Metamorph.  xv.  verf.  710. 

Et  Surrentino  generojos  palmite  colles,- 

Martialis  lib.  xi  1 1 .  epigrammate  cx 

Surrentina  bibis  ?  nec  murrhina  pitla ,  nec  aurum 
Sume:  dabunt  calices  h&c  tibi  vinafuos. 

Tandem  in  hoc  litore  ad  Minerva  promontorium  venimus ,  terminum  Campaniae  in  ora 
adverfus  Picentinos.  Piinius  diclo  ikpe  loco :  Surrentum ,  cum  promontono  Minerva , 
Sirenum  quondamfede.  Et  hodie  Capo  della  Minerva  dicium .  Ex  flat  in  auftrali  angulo, 
ex  oppofito  infulae,  cui  Capreis  nomen  eit.  Tacitus  annali  iv.  cap.  lxvi  1 .  de  Tiberio  ; 
Capreatje  in  infulam  abdidit ,  trium  mtlliumfreto  ab  extremis  Surrentini  promontorii  dijunBum. 
Surrentinum,  idem  quod  Minervae,  quia  non  propinquius  ei  oppidum ,  quamSurren- 
tum.  Strabo  lib.v.pag.170.  Suve^V  ly  Wopitoau  to  Su^jov  r  K*|L*7rfl6vwv ,  oS-ev  ^r£9'ceiT** 
10  A^kv ouov  ,  Pompeiis  contiguum  etf  Surrentum  Campanorum ,  unde  Athen&um  \_  Minervas 
promontorium]]  prominet.  Nomen  inde  efl,  quia  in  aK$cp  a9->jv«?  iW»  ,  in promontorio 
Minervafanum  eU.     Ovidius  Metam.  xv.  verf.  709.  confirmat  vicinitatem  infulae : 

Inde  legit  Capreas ,  promontoriumque  Minerva. 

Hoc  vero  non  Campaniam  folum  ,  fed  finum  quoque  Puteolanum  finit.  Pomponius 
faepe  di£to  loco  :  MmervApromontonum :  -  -  -  fmus  Puteolanus ,  Surrentum ,  Her- 
eulaneum. 

MEDITERRANEA     CAMPANI  A  E. 

Ad  Sinueflam,  aut  prope  eam,  incipiunt  radices  Majfici  montis^  ut  Cicero  Agrar. 
n.cap.xxv. nominat.  Livius lib. xxn.  Liviuslib.  xxn.cap.xiv.  per juga Majjici mon- 
tisFabio  ducente.  Vitifera  regio,  fi  quas  aliaunde  Mapcum  faspius  vinum  ejus  agri  no- 
bilius  fignificat.     Martialis  lib.  x  1 1 1 .  epigram.  cxi. 

De  Sinuejfams  venerunt  Majfica  pralis. 

ex  quo  vicinia  Sinuefik  &  Maflici  intelligitur.     Horatius  oda  1 . 
-     -     -     veteris  pocula  Maffici. 

Sub  hoc  monte  patet  Falernus  ager.     Livius  lib.  xxi  1.  cap.  xiv.USf  vero  inextremajug* 
Majfici  montis  ventumcH^  hoftesque  fub  oculis  erant ,  Falerm  agri  colonorumque  Swuejfs  tetta 
urentes,  &  reliqua.     Scilicet  idem  mons  Mafficus,  tamquam  editior  parsagri,  inter- 
dum  vocatur  mons  Falernus.     Martialis  lib.  x  1 1 .  epig.  LV 1 1 . 
Nec  in  Falerno  monte  major  autumnm. 

alii  colle  legunt ,  qnod  idem  eft.  At  Falernus ager  nominatus  &  alibi Livio.  Lib.  vi  1 1  „ 
cap.  XI.  Latinus  ager  ■>  Privernati  addito  agro ;  drFalernus,  qui  populi  Campani  fuerat , 
uffte  ad  FuLturnumjlumcn  plebi  Romana  dividitur*     Et  lib.  x.  cap.  xx.  per  Vefcmos  w  Cam- 

-  .  pmiarn 


Italia.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.     IX.  54* 

pamam  Falernumqae  agrum  tranfcendunt.  Et  cap.  xxi.  infaltu  Fefcino  Falernum  contingente 
agrum.V ini  generofiffimi  ferax.Plinius  lib.  xiv.  cap,  vt.Secundanobihtat  Falerno  agro  erat,& 
ex  eo  maxime  Fauftiano.  Fauftianus  autem  ager  pars  Falerni  melior.  Et  ibidem  Plinius : 
Faujlianm  [ager  incipit]  circiter  quatuor  miliiaria  vice  prope  Cediat ,  quivicmaSinueffaVl 
millibm  abeft.  Cedise  autem  ignotus  locus,  Sed  ad  Falernum  revertimur.  Siliuslib. 
•vn.verf.  164. 

-  -     -     -     gravidst  cui  neliare  vites 
Nulli  dant  prdis  nomen  praferre  Falernis, 

Ssepe  id  Horatius  vinum  laudavit,  ut  lib.  1.  oda  xx.  Falerna  vites  :  6c  lib.  11.  Sermon. 
fat.  1 1 1.  verf.  1 1  f .  cum  Chio  componit : 

-  -    pojitis  intm  Chii  yeterisque  Falemi 
Mille  cadis. 

In  hoc  tractu  decurrit  Savo  fluvius,  de  quo  fupra  in  litoraliora  di&umfuit.  Ponteis 
jungitur ad  Appiam  viam ,  qui  Pons  Campanus  adpellatur.  Plinius  lib.  xiv.  cap.  vi.  Faler- 
nus  ager  a  ponte  Campano  lava  petentibus  Urbanum  coloniam  Sullanam ,  nuper  Capua  contribu- 
tam,  incipit.    HoratiusSerm.lib.  1 .  fatyr.  v.  verf.  4f. 

Proxima  Campano  ponti  qu<z  villula  ,  teBum 
Prabuit ,  &  parocht  qu&  debent  ,  ligna  falemque. 
Hinc  muli  Capua  clitellas  tempore  ponunt. 

Tabulse  Peutingerianae  ha:c  depofitio  locorum  eft : 

Sinueffa  -  -  ponte  Campano   1 1 1   Urbanis  -  -  Caflino. 

Ex  quibus  una  cognofcimus ,  non  integridiei  iterapontefuifle  Capuam,  quiaibione- 
rati  muli  tempefhve  clitellas  Capuas  depofuerint :  etiam  ubi  Urbana  Syllse  coionia  fuerit ., 
&  quam  vicina  Campano  ponti.  Hxc  enim  eft  ,  quam  nomine  Urbanis  fignificavit 
Tabula. 

Falernum  a  feptemtrione  claudit  mons  Callicula  ,  fupra  quem  Stellatis  efl  Campus. 
De  monte  Livius  lib.  xxn.  cap.  xv.  Quumfatisfciret  [Fabius ,  ]  per  eaidem  angufttM ,  quibm 
intraverat  Falernum  agrum,  [Hannibalem]  rediturum  ;  Callkulam  montem  &  Cafdmum 
eccupat  modicispraftdiis ,  qu£  urbs  Vuhurnoflumine diremta  Falernum  a  Campano  agro  dividtt. 
Et  infequente  xvi.  capite :  quum  per  Caftiinum  evadere  nonpoffet  ,  petendique  momes ,  & 
jugum  CallicuU  fuperandum  ejfet.  De  campo  autem  Stellate  idem  lib.  ix.  cap.  xli  v.  Eo- 
dem  anno  in  campum  _Stellatem  agri  Campani  Samnitium  incarfionesfafl*.  Defituejusex 
ejusdem  librixxn,  cap.  xn  1.  quodammodo  conftat.  Averfus  ,  iriquit,  abfuo  itwere 
[Hannibai]  per  A 11 ifanum,  Calatinumque ,  &  Calenum  agrum ;  in  campum  Stellatem  de- 
fcendit ,  ubi  quum  montibus  fluminibusque  claufam  repionem  circumfpexiffet ,  vacatum  ducem 
percunBatur  ,  ubi  terrarum  effet  \  quum  is  Cafdini  eo  die  wartfurum  eum  dixiffet ,  tum  dcmum 
cognitm  efl  error.  Memoratus  hic  campus  etiam  a  Cicerone  eft.  Agraria  r.  cap.  vii» 
His ,  inquit ,  colonis  agrum  Campanum  &  Stellatem  campum  dividi  jubet.  Et  oratione  i  I . 
Agrar.  cap.  xxxi.     Adjungh  Stellatem  campum  agro  Campano ,  &  in  eo  duodena  dtfcnbitin 

Yyy  3  lyi**- 


542  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

finvulos  hominesjugera:  quafi  veropaullum  dijferatager  Campanus  £r  Sullatis.  EtSuetO- 
nius  Csef.  cap.  xx.  Campum  Stellatem  >  majorthus  confecratum  ,  agrumque  Campavum  ad 
(ubjidia  reipublica  veBigalem  reliflum,  divijjt  extra  fortem.  Campanus  autem  ager  ille, 
oui  toties  Steliati  campo  opponitur ,  pra^cipue  eft  Capuanus ,  uti  mox  oftendetur. 

Caoua  autem  antiquiflima  urbs  ,  ut  ex  Paterculi  Iib.  i.cap.  vn.adparetj  &caputfiue 
gentis  St  urbium  circumjeclarum.  Florus  lib.  I.  cap.  xvi.  Jpfa  caput  urbiumCapua,  • 
quondam  inter  tres  maximat ,  Romam  Carthagwcmque ,  numerata.  Ad  caput  ergo  nominis 
ortum  referre  videtur,  quemadmodum  Strabo  lib.  v.  p.  172.  eamdem  xe#«Ai}v  vocat, 
tb  hrt  Keircl  t  e-ruu&T>jT<*  $  ovojOkxt©-  ,  vere  capitt ,  utnomenfonat.  AtLiviuslib.  IV.  cap. 
xxxvn.  a  Capye ,  Samnitum  duce ,  qui  ceperit  a  Tufcis  conditam ,  novum  nomen  fuifie , 
ex  fama  tradit.  Videlicet,  Vuliurnum,  Etrufcormnnrbem,  quanuncCapuactt^aSamni- 
tihm  captamt  Capuamqueab  duceeorumCapyeadpeilatam,  Sed  addit  idem :  vei  t  quodpro- 
pius  eftj  a  campeftri  agro.  quod  Plinius  etiam  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  comprobavit.  Intus ,  inquit , 
colonia:  Capua  ab  campo  ditla:  Aquinum,  Sueffa,  Stalias.  Adlufio  ergo  in  Flori  verbis 
&  Strabonis  meft ,  non  verabrigo  nominis.  Punico  bello  quod  Hannibalem  exceperat , 
in  formam  prsefecWae  redacla  erat :  fed  a  c  o  s.  Csefare  jus  priftinum  recuperavit.  Vel- 
lejus  lib.  1 1 .  cap.  xli v.  In  hoc  confulatu  Cafar  legcm  tulit ,  ut  ager  Campanus  plebi  dividerc 
tur:  fuafore  legis  Pompejo.  Ita  circiter  XX  milliaciviumeo  dedutlra  ,  &  jus  ab  his  reftitutum 
poH  annos  circiter  clii.  quam  bello  Punico  ab  Romanis  Capua informamprafetluraredafha  erat. 
Copia  &  amcenitas  loci  civitatem  magiftram  voluptatis  fecit.  Livius  lib.  vn.  cap.  xxxviii. 
^Jam  tum  minime  falubris  militari  difciplina  Capua ,  inftrumento  ommum  voluptatum  delinitos 
militum  animos  avertit  a  memoria  patria.  Adde  lib. xx  1 11 .  cap.  VI.  Gentile  contendit 
Cluverius  veteribus  Campanum  fuifle,  ex  Livii  vn.cap.xxix..qui,  Sammtes^  inquit,v 
emiffisSidicinis,  ipfam  arcemfinitimorum  Campanos  adorti  —  -  Ttfata^  tmminentes  Capua 
colles ,  quum  prafidw  firmo  occupaffent ,  defcendunt  inde  qvtadrato  agmine  mplanicicm  ,  qu& 
Capuam  Tifataque  interjacet.  Et  cap.  xxx.  legatorum  oratione :  Campam,  nonurbisam- 
plitudine ,  non  agri  ubertate  ulU  populo ,  praterquam  vobis  cedentes.  Adde  quas  paullo  ante 
inFalernoagro&Stellatecampodiximus.  Gr^ece  KajruavcV,  Capuanus ,  formant.  Sic 
Stephani  epitomator  3  &  in  nummis  Golzii  KAUITAN&N.  Pofterioris  asvi  inf  criptione , 
quam  Sponius  pag.  161.  Valentinianitemporibustribuit,  (exftat  etiam  apud  Gruterum 
pag.  4fp.  num.  1 .)  legitur  ordo  cafuensis. 

Cafilinnm ,  ad  utramque  Vulturni  ripam  fiiit ,  ubi  nunc  Capua  nova.  Livius  lib.  xxil, 
cap.  xv.  Calliculam  montem  &  Cafilinum  occupat  modicis pra&dtis.  Cicero Philipp.  II. 
cap.  XL-  Deduxifii  coloniam  Cafilmv.m ,  quo  Ctfar  ante  deduxerat :  puta  in primo  coniulatu 
f uo.  Decrevit  poftea.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v,  Sunt  &  morientis  Cafiitni  relicpda.  in- 
colas  Cafilinenfis  Ciceroni  dicti  lib.  11.  de  Invent.  ciip.v  11. fk.Cafilimtes  Val.Maximo 
lib.  vii.  cap.  v  1 .  exemplo  2. 

Tifata,  plurale nomen ,  mons Capuse qui imminet.     Liviuslib.vii.cap.  xxix.     Ti- 
fata,  imminentes  Capua  colles,     Et  lib.  xxvi.  cap.  v.  de  Hannibaie  :  Invalleoccultapofi 
Tifata ,  montem  imminentem  Capu<z ,  confedit.     Et  lib.  xxx  1 1 .  cap.  v  1 1 .  JubTtfatis  Capu& 
'  agrum  [cenfores]  vendiderunt.   -  Silius  lib .  x  1 1 .  verf.  48 .  de  Hannibale. 


-     -     ardnus  it 
Tifata  invadit  propior ,  qua  mctnibus  infiat 
Collts,  &  e  tumulu  fubjettam  defpicit  urbem.     ideft,  Capuam. 


Sacer 


Italia.  LIBER    II    C  A  P.     IX.  543 

Sacer  montanus  is  traclus  fuit,  &  in  Tabula  Auguftana  duse  asdes  in  collibus  fupra  Capuam 
confpiciuntur :  alteri ,  quas  ad  occaf iim  vergit ,  adfcriptum  eft  Ad  Dtanam :  alteri ,  ori- 
entem  refpicienti ,  Jovts  Tfaunm. 

Supra  Calliculam  Cales  erant ,  oppidum  &  colonia.  In  veteri  Tabula  itineraria  ponun- 
tur  inter  Teanum  Sidicinum  &.  Cafilmum ,  ab  hoc  v  1 1  millibus ,  unde  de  fitu  judicandum. 
Cicero  ad  Attic.  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xv.  Capuam  Caltbm  pvoficifcens ,  hui  litter,ts  dedi.  Et  lib. 
xv  1 .  epift.  x  1 .  ad eumdem :  iterfaciens  [Casfar puer]  tn Samnium  ,  vemt Cales ,  manfn Teani. 
Et  Philipp.  xii.  cap.  xi.  Suila  cum  Scipione  inter  Caks  cr  Teanum  leges  interfe ,  conditiones , 
contulerunt.  Tacituslib.  vi.cap.xv.  Vtnicio  oppidanum genm ,  Cahbm  ortus,  Siliuslib. 
VIII.  verf.  ^13.  non  parvam  urbem  vocat:  Strabolib.  v  pag.  164.  noXiv  dH-ioAoyov,  nrbem 
memorabilem :  Cicero  Agrar.  1 1 .  cap.  xxxi .  Calenum  muntcipium,  At  antiqua  colonia 
etiam  fuerat.  Li vius  Jib.  v  1 1 1 .  cap.  xv  I .  Capti  cum  urbe  Aufonesfunt ,  prajtdioque  impo - 
Jito  Cahbm ,  red^Ba  Romam  legiones.  Et  interje£ris  paucis  :  Conjules  de  colonia  deducenda 
Calesretulerunt ,  fattoque  s  c.  ut  duo  millia  quingenti  homines  eo fcriberentur  >  triumviros  colo- 
nUdeducend&agroque  dividundo  creaverunt.  Paterculuslib.  I.cap;  xiv.  Eodemanno  [quo 
Campanis  data  civitas]  Cales  deduBa  colonia.  Sic  femper  plurativo  numero  nominant : 
femel  Silius  lib.  xn.  verf  f%f,  Threiciamque  Calen  dixit ,  quum  &  ipfe  antea  lib.  vin.  verf. 
f  1 3 .  dixerit ,  quemgenuereCales  :  6cmagifterejusAeneid.vn.verf.  72,8.  quiqueCalesltn- 
epuunt.  Oppidani  Caleni.  Fragm.Capitoiin.in  M.  ValeriiCorvi  triumpho  de  cale- 
neis  idibus  mart.  cdxiix.  Grut.  pag.  ipy.  Divites vinimelioris  proventu.  Hora- 
tius  hb.  1 .  oda  xx. 

Ctcubum ,  &-  prdo  domitam  Caleno 
Tu  bibes  uvam. 

Et  oda  xxxr. 

Premant  Calena  falce  ,  quibm  dedit 
Fortuna,  vitem. 

Inde  ad  occafum ,  Teanum  Sidicinum  eft ,  nunc  vulgo  Tiano.  Piinius  lib.  111.  cap.  v.  In- 
tm  colonU :  Capua  -  -  -  -  leanum  Sidicinum  cognomine,  Nola..  Indiget  gentis  cognomine, 
ut  a  Teano  Apulo  difcernatur .     Paulimus  Nolanus  1 1 1 ,  Natal .  Felicis  verf.  jf. 

Quique  urbem  liquero  Cales ,  geminumque  Teanum , 

geminum,  hoceft,  &Sidicinum&  Apulum.  Cicero  ad  Pompejum  epiftola  y  quac  Ii= 
bro  vi  1 I.ad  Atticum  ineft  :  Capuam  veni  eo  ipjo  die  ,  quotuTeano  Sidicino  esprofecius.  Et 
Livius  lib.  xxii.  cap.  lvii.  legione  Teanum  hidtanumpr&mtfa.  Strabo  (ub  flnem  lib.  v.  vo- 
cat  Tt#vov  IiSuyivov  :  addit  ^  «vtj;  «|joAay©-,  CT  hac  ex  urbibm  nobilibm  efi.  Frontinu3 
de  Colon.  Teanum  Stdicinum  coloma  Cafaris  Augufii,     -  Ager  ejm  miihibus  dt 

adfignatm.  Interdum  fine  cognomine  Teanum  vceatur,  Sidieinum  autem  intelligitur,. 
tamquam  nobilius  altero ,  non  indigeat  difcriminis  nota?.  Cicero  vi  1 .  Attic.  ep.  x  1 1 1 . 
Pompejus  a  Teano  Lannum  verfus  profeBus  efi  a.d,  v  1 1 1  kal.  Eo  die  manft  Venafri.  Et 
Ptolemasus  in  Campania  7'iavov  fimpliciter.  Populus ,  Sidicini ,  tam  in  oppido ,  quam 
circa  illud.  Cicero  fhilipp.  11.  cap.XLi.  QHidcgoiildstfliusminMcontumelidsqueccm- 
memorem,  quibusiKveclustfiinStdicinosi  Sunt tamen in lapidibus etiam  teanenses. 
¥ide  Grut.  p.  38 1 .  n.  1,  &  ^Sp.  n.  i. 

Hanc' 


744«  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Hanc  inter  Sidicinorum  urbem  &  Minturnas  fere  media  efl  Suefa  Aurunca ,  cognomine 
ab  Suefla  Pometia  diverfa,  Auruncorum  urbs  altera,  quam  ,  Aurunca  metu  deferta  , 
communiverunt.  Livius  lib.  vn  I.  cap.  xv.  Fama  adfertur  ^  Auruncos  mettt  oppidum 
deferuiffe ,  profugesque  cum  conjugibus  £r  hberis ,  Suejfam  communijfe ,  qua  nunc  Aurunca  ad-  • 
ftcllata-i  mcenia  antiqua  eorum  ,  urbemque  ab  Sidicints  deletam.  Brevi  poft  facla  colonia, 
Idem  lib.  ix.  cap.  xxv 1 1 1 .  Suejfa  &  Pontia  eodem anno  colonU  deduBa  funt.  Sueffa  Au- 
runcorumfuerat.  Et  Vellejus  lib.  I .  cap.  xiv.  Suejfa  Aurunca  deducla  colonia.  Cicero- 
nis  tempore  municipium  fuit.  Philipp.  x  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  lautiffimum  oppidum ,  nunc  mu- 
nicipium ,  honeftiffimorum  quondam  colonorum »  Suejfamfortisftmorum  milttumfanguine  [  An- 
tonius]  implevit.  Abeft  hinc  cognomen ,  ut  in  illo  Silii  lib.  v  1 1 1 .  verf.  498 .  detritaque 
bellis  Suejfa.  Iterum  colonia  facta iiib  Auguflo.  Infcript.  Grut.  pag.  1 093 .  n.  8.  aedilis 
colonia  julia  felici  classica  suessa.  Quicolebant,  Sueffani.  Aliainfcriptione 
fub  Hadriano  fa&a ,  apudHolften.p.ijy.  qui  viam  suessanis  municipiis  sua  pec. 
fecit.  Cato  R.  R.  cap.  xx  1 1 .  trapetus  emtus  w  Sue(fano% 

Supra  Teanum ,  in  ortum  hibernum  funt  Rufra ,  Virgilio  lib.  v  1 1 .  verf.  739.  im  Cam- 
panis  oppidis  numeratae : 

Qui  Rufrdt ,  Batulumque  ienent ,  atque  arva  Celenna. 

Obfcura  nomina ,  Campanise  tamen  cum  ceteris  quae  prcecedunt , ,  quae  fequuntur ,  vin- 
dicanda.  Serviusibi:  Rufras  Bamlumque,  CadellaCampania  a  Samnitibus  condita.  Hol- 
ftenius  auclor  eft ,  Pracfenziani  in  Teanenfi  dicecefi  lapidem  repertum ,  cui  infcriptum  eft : 

1 

M.     AGRIPPAE     L.    F.     PATRONO 
RUFRANI     COLONI. 

&  ager  adjacens  vulgo  la  Cojla  Rufaria  dicitur.     Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf  f6y. 

Et  quos  aut  Rufre ,  aut  quos  Aefernia ,  fupple ,  mijit. 

Rufre,  fecundavocali,  libri,  qua  Ps^ ;  nifi  Rufra  legendum  ut  Virgilius  habet  j  quia 
antiqui  codices  fsepe  E  pro  bivocali  exhibent.  In  hoc  traclu  etiam  Batulum  &  Celennas 
fuifle,  videtur  admodum  probabile. 

Venafrum,  extremum  Campanise  in  feptemtriones  oppidum  ,  inVulturniripa,  quod 
nomen  retinet  Venafro.  Colonia  aliquando  fuit.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Intus  coloma: 
Capua  acampo  dicla,  Aquinum*  Sueffa  ,  Venafrum.  CatoR.R.  cap.  cxxxv.  j>alfaacte- 
guloi  Venafro  vult  adferri.  Cicero  v  1 1 .  Attic.  ep.  x  1 1 1 .  Pompejus  a  Teano  Larinum  verfus 
frofectus  eft  a.d.viwkal.  EodiemanfnVenafrt.  Prasftantis  olei  proventu  nobile  eft.  Inde 
Straboni di<5lo loco  Wi\ui@r  illetraclus ,  olei-feraciffimus :  &p.  164,.  oOev  rom^ov  ihatov, 
unde  opimum  oleum  eft.     Horatius  lib .  1 1 .  oda  vi.de  Tarentina  mellis  6c  olei  copia : 

-     -  ubi  non  Hjmetto 

JMella  decedunt :  viridisque  certat 

Bacca  Venafro. 

Plinius  lib.  xv.  cap.  11,  de  oleo  :  principatum  in  hoc  fyuoque  bono  obtinmt  Itdiatoto  orbe  9 

maxi- 


Jtalia.  LIBER    II,     C  A  P.     IX.  H5 

maxime  agro  Fenafram.    Unde  Venafranttm  abfolute  pro  oleo  prgeftaiitifllmo.    Juvcnalis 
fatyra  v.  verf.  86. 

fpfc  Venafrano  pfcem  prfund.it. 

In  citeriore  Campania ,  fed  auftrali  magis ,  videtur  etiam  Forum  Popilii  fuifie,  Ptolemari 
<&qi<&  U.Q7tKl\s ,  quod  inter  Capuam  ponit  atque  Trebulam.  Holftenius  ex  Campanias 
lapide,  quem  ipfe  Capuse  vidit ,  defcripfit  foro  popiliensium.  Locuscertusadfignari 
ttequit. 

In  ortum  aefKvum  a  Calibus  VulturnumverfusC^/^recedit,  vetus  oppidum ,  jam 
indeex  SamnitiumbellocumRomanisnotum.  Livius  lib.  ix. cap.  n.  adCalatiam  con- 
fiiles  dicit  caflra  habuifle :  8t  cap.  xxvui.  Qui  capta  NoU  decus ad  cos.  trahuni'^  adji- 
ciunt ,  Atinam  &  Calatiam  ab  eodem  captat,  Hannibalis  bello  poft  Capuam ,  ut  Livius 
lib.  xxvi  cap.  xvi.  prodit ,  Atella  &  Lalatia  m deditionem  accepa.  Silius  lib.  vm.  verf  /43. 

-  -     -     nec  parvis  aberat  Calatia  muris. 

Sociali  bello  Calatia  Capuend  colonia  a  Sulla  adjudicata  ob  hoflicam  pugnam ,  Frontino  de  Co- 
lon.  referente.  Carfar ,  qui  multa  in  Campanis  reformavit  s  eo  vetcranos  in  coloniam 
mifit.  nam  quod  Vellejus  lib.  1 1 .  cap.  lx i  .  tradit ,  Octavianus  Cad  ar primuma  Calatia , 
mox  a  Cajilino  veteranos excivitfaternos.  Populus ,  Calaiini.  Livius  iib.  xx  1 1 .  extremo : 
Dmefecere  ad  Pcenos  hipopuli :  Atellani,  Calatini ,  Hirpini ,  reliqui.  Eodem  libro  cap.  xiii. 
per  Allifanum ,  Calatinumcpue  £?-  Calenum-agrum  in  campum  Stellatem  defcendit.  Haec  fere 
cis  Vulturnum ,  aut  prope  illum. 

Nunc  ad  ea  tranfimus ,  quse  trans  Vulturnum  amnem  &  Capuam ,  8c  Tifata  funt : 
in  quibus  prima  occurrit  Suejfula  inter  Tifata  montem  8t  Glanium  amnem ,  nunc  quoque 
Caflel  di  Sejfola.     Tabula  Peutingeriana  hic  ordo  fervatus : 

Caj?ua  ix.     Sueffula    ix.     Nola. 

Et  Straboni  SxiaraXot  efl.  Hinc  Suejfulani  dicli  qui  incolebant.  Livius  lib.  vi  1 1 .  cap. 
xiv.  Cumanos  Sue(fulanosqueejusdemjuris/;onditionisque,  cujusCapuamejfeplacuit.  Sulla 
coloniam  eo  deduxit.  Frontinus :  Suejfula  opndum  muro  duBum :  colonia  lege  Sullana  eft 
dedutfa. 

Ad  Clanium  amnem  Acerra  funt ,  hodieque  Acerra  :  Straboni  A^lj«f.  Virgilius 
Georg.  n.verf.  22j-. 

-  -     -     vacttis  Glanius.  non  aquus  Acerris. 

quippe  qui  damna  oppido  crebra  exundatione  inferat.  Nec  aggeribus  facile  coerceri  ab 
Acerranis  potuit ,  ideoque  Silio lib.  vi  1 1 .  verf  f$6.  di&as  A 

-  -     -     Clanio  contemta  femgtr  Acerra. 

Vide  de  fluvio  plus  in  litorali  expofitione  fupra.  Livius  lib.  xx !  1 1 .  cap.  xv  1 1 .  Pcenus 
Acerrasgrimumadvoluntariamdeiitionemconatusperlicere:  &  brevi  poft  :  Acerris  direptis 
atque  incenfts.  Incola?  AcerranL  Idem  lib .  v  1 1 1 .  cap .  xv  1 1 .  Romanifatli  Acerram  lege 
nh  L.  Papfriofratore  lata ,  qua  civitas  fine  fuffragio  data.  ■  Et  diclo  jam  lib.  xx  1 1 1 .  cap.  xvn. 

Z~z  2  Acer- 


546  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Acerranit plus  animi ,  quamviriumerat.  Tandem  coloni  eomifE  Frontinus  principio 
libelli  de  Coloniis :  Acerra  muro  dutla  colonia :  divus  Auguflus  deducijujfit. 

Ad  idem  flumen  fedinfraAcerras,  Cluverrus  oppidum  Trebulam  ponft ,  quaefitPto- 
lemaei  Te/@*A*  in  Campanis  oppidis,  unde  TrebulanosFlmlusMb.  i  ri.cap.v.  cognomme 
Balinienfes ducat.  Livius lib.  xx 1 1 1 . cap.  x i v.  Ipfe  [Marceilus]  a  Cafdino  Calatiampetit : 
atque  inde ,  Vulturno  amne  trajeBo ,  perque  agrum  Saticulanum  Tribianumque  fuper  Sueffulam 
■per  montcs  Nolampervenit.  Cluverius  Trebulanum  legi  vult ,  quod  Gronoviorum  editione 
receptum  eft ,  fednullanotaemendationisadpofita.  Holfteniusautempag.  z6o.  Treb- 
biam  locum  illum  hodieque  dici  adfirmat,  eoquePolybiilib.  ni.cap.xcn.  T^/3<«voV 
Aocfov  (fic  emendat  ex  Eg/3«*vcv)  Tnbianum  collem  referendum  cenfet. 

Trans  Qanium ,  in  auftrum  magis  fl  progredimur ,  inter  Capuam  &  Neapolim ,  AtelU 
fuit,  cujusrudera  1 1  miliibusab  Adverfa  vifuntur.  Tabula  utrimque  ixmillibuspafluum 
amotam habet.  .  Cicero  Agr.  i  i.cap.xxxi.  Atellam  ,  Cum<u ,  Neapolin  -  -  fuispra- 
(idiis  devincient.  Strabo  At£a«  ,  Ptolemaeus  Atj&oc.  Livius  lib.  xxv i .  cap.  xv I .  Atella 
cr  Calatia  in  deditionem  accepu :  poftquam  ad  Hannibalem  defecerant.  Siiiuslib.xi. 
yerf.  14. 

.  Jamque  Atella  fuat ,  jamque  £r  Calatia  abegit , 
JF :as  fuperanke  metu,  Poenorum  in  caflra  cohortes. 

Municipium  fuit :  dein  colonia  fa&a.  Cicero  lib.  x  1  r  1 .  epift.  v  1 1 .  locutusfum tecum*de 
agro  vecligali  municipii  Atellani.  Frontinus  de  Colon.  -  Atella  muro  ductacolonia:  de- 
ducta  ab  Auguflo.  incolas  Atellani.  Livius  xxv  1 1 .  cap.  I.1 1 .  Nucermi  Alellam  (Atel- 
ianis  Calatiam  migrarejusfis)  traducti.  De  fabulis  Atellanis ,  quod  genus  ab  Ofcis  cft ,  Li- 
vium  confulas  lib.  v  1 1 .  cap.  11. 

. -  Ab  Atella  progrefli ,  trajecto  Sebetho  amne  ,  ad  Veferim  &k>  Vefuvio  monte  venimus , 
incertum  qui  locus  fit,  oppidumne ,  anvicus,  anflumen,  analiud.  AureJius  Victor 
de  Vir .  illuilr.  dicit  fluvium  efle.  In  Decio  patre :  pojitis  apud  Vefinmftuvium  caflris.  Et 
in  Torquato :  Latinos  apud  Veferimfluvium  Decii  colleg<z  devotione fuperavit.  Nemo  prseter 
hunc  aperte  flumen  nominavit.  Quamobrem  oppidum  Cluverius  interpretatur ,  quia 
ceteri  tantum  dicant  ad  Veferim ,-  apud  Veferim.  Cicero  ni.  Offic.  cap.  xxx.  cujus  [Man- 
lii  Torquati]  tertio  confulatn  Latini  ad  Veferimfuji&fugati.  Liviuslib.x.  cap.xxxvi  11. 
pater  P.  Decms  ad  Vcferim  bello  Latino  fe  jufferat  devoveri:  EtValerius  Maximuslib.vi. 
cap.  iv.  ManliusTcrquatus ,  fltius  ejus ,  quiLatinos apudVeferiminclutapugnafuderat.  Ae- 
cedit,  quodnullummemorabileflumeniniilotractu,  prasternominata,  Sebethumztque 
Sarnum,  eft,  &,  quod  VibiusinSarnumderivat,  VeBmum.  Nihilominus  apud  Livi- 
umcft,  quod de oppido etiam dubites.  Libroviii.enimcap.viii.  Pugnatum efl ,  in- 
quit ,  haudprocul  raiicibus  Vefuvti  montis ,  qua  via  ad  Veferimferebat.  Si  oppidum  eflet  r 
dixiflet,  qua  viaVeferimferebat :  quod  quamquam  ufitatius  eft: ,  remtamen,  quasdiice-" 
ptatur,  nondum  explanat.  Dixit  enim  Cicero  quoque  Yfo.iu.vpifk.vi.adSidamnavi- 
gafftm:  &  lib.  ix.  epift.  11.  Te  veronoloadBaJMvenire.  Quapropterinobfcurishunc 
iocum  relinquimus ,  hasfitantes  oppidumne  fuerit ,  an  aiiud. 

Ab  Vefuvio ,  in  cujus  radicibus  Veferis  erat ,  recta  ad  urbem  Nolam  defcendimus ,  quae 
in  campo  jacet ,  perantiqua ,  &  quondam  frequens  ac  munita ,  a  Chalcidenfibui ,  ut 
fertur,  condita.  Hodie  remifit  fplendor ,  fervato  tamen  nomine.  Silius  Italicus  lib. 
xu.verf.  161. 

•  Hin$ 


Italk.  L  I  B  E  R  .II.    C  A  P,     IX.  m 

Hinc  ad  Chalcidicam  transfert  citm  agmina  Nolam. 
Camj>o  Nola  fedet ,  crebrvs  circumdata  m  orbem 
Turribm,  Cr  celfo  facilem  tutatur  adiri 
Tlaniciem  vallo. 

De  Chalcidenfi  origine  confentit Juftinus ex  Trogo .,  lib.  xx.  cap.  i .  Nolanosdicens  Chal- 
cidenjlum  colonos.  Vellejus  aucem  lib.  I.  cap.  vi  i.  Quidam  ajunt  (in  quibus  Catonem 
:  numerat)  a  Tufck  Capua  Nolamque  conditnm.  Samnitico  bello  Romani  fibi  vindicave- 
runt.  Livius  ix.  cap.  xxv  1 1 1 .  In  Campaniam  reditum ,  maxime  ad  Nolam  armis  repeten- 
dam.  Et  mox :  Nola  eU  capta.  Item  :  qui  capta  decm  NoU  ad  confulem  trahunt.  Ad 
hanc  urbem  primum  Hannibalis  impetus  ,  duce  Marcello  ,  faclus  efl  :  quod  Livius 
lib.  xx  1 1 .  cap.  xvi.  defcripfit.  Qui  habitabant  St  contra  Hannibalem  defendecant ,  non 
dubium  ,  quin  ampliffimis  prsemiis  ornati  ab  Romanis  fuerint.  Vefpafianus  nomcn 
Augufta  colcma  adjecit.  Frontinus :  Nola  muro  dttcla  ,  coloma  Augnfta.  Kejpafianm 
Auguftm  deduxit.  Ineolse  Nolani  :  &:  ager  Nolanus:  utrumque  apud  Livium,  lib, 
xx  1 1 1 .  cap.  xiv :  &pebs  Nolana ,  cap.  xvi. 

Inde  feptemtrionem  verfus ,  ultra  Clanis  fontes,  AbellaeR,  nunc  Abella  Vccchia  3 
prope  Novam  fita.  Strabo  Sc  Ptolernseus  Afiifaa  fcripferunt.  Virgilius  lib.  vu» 
verf/^o. 

Et  quos  malifera  defpettant  moenia  Abeiia. 

Sic  enim  legendum"efle  ,   non  BelU ;    nec  Servio ,   vetuflo  interpreti ,  ignotum  fuic, 
Silius  lib.  v  1 1 1 .  verfi  _f 44. 

-     -     -     pauper  fulci  Cerealis  Abella: 

ubi  quidam  libri  Avella  habent ,  quemadmodum  faepe  b  &  v  in .  codicibus  medii  asvi 
permutari  cernimus.  Frontinus  de  Colomis :  Abella  municipium.  coloniveifamiliaim- 
peratoris  Vefpafiani  juffu  ejus  acceperunt.  Pofiea  ager  in  jugeribm  militi  eji  adfignatm.  Hinc 
coloni  vel  municipes  Abellani  di£H.  Juilinus  lib.  xx.  cap.  1.  Nolant,  Abellani  nonne 
Chalcidenjlum  colomfunt  ? 

UJtra  Pompejos 9  prope  Sarnum  fluvium ,  in  Picentinorum  limite ,  Nuceria  efl  Cam* 
panias,  vulgo  nunc  Nocera ,  qua^cognomen^/^k^raahabuit,  five  Alfaterna.  Dio-r 
dorus  Siculus  lib,  xix.  cap.  lxv.  ol  t>)v  NxKiplxv  t>jV  AA<p#Tjpveiv  aoiA>iy.ivylv  okxvTog,  qui 
Nuceriam  Alphaternam  inhabitant.  Livius  lib .  ix.  cap.  xli.  FabimprofeBm  ad  Nuceriam 
Alfaternam.  Cognomen  additum  ,  ut  ab  Umbriis  Nuceria  ,  qu*e  Camellana  ,  alia 
Favonienjis  fecundum  Plinium  adpellantur,  difcerni  poflit  facilius.  Nucerinioppidmi. 
Livius  XXVI I.  cap.  111.  Nucerinos  Cr  Acerranos  querentes  ,  ubi  habitarent ,  non  ejfe , 
Acerris  ex  parte  incenfis  ,  Nuceria  deleta ;  Romam  Fulvius  ad  fenatum  mifit.  Acerranis 
fermijfum>  ut  adificarent  qu<&  incenfa  erant :  Nucerini  Atellam ,  quia  id  maluerant  (Atella- 
nit  Calatiam  migrare  jusfis)  tradutli.  Et  lib.  ix.  cap.xxxvill.  ad  depopulandum  agrum 
Nucerinum  profeSli. 

Tandem  de  Cluverii  Tegliano  oppido  aliquid  adjungimus ,  quod  ille  putat  in  veteri 
infcriptione  [Grut.  pag.484. n.6*.]  cur.  reip.  tegianensium  ,  invenifle,  quacum 
Tabulas  Adtegjanumt  iitointerNoIam&Nuceriam,  comparata>  etiam  locum  eidem 

Zzz  2  defi- 


543  GEOGRAPHIAE    ANTIQUAE 

defignari  pofle  perfuafum  habet.     Holftenius  autem  in  marmore  redundare  credit  Opifi- 
dslapfufyllabamGi,  ut  teanensium  legatur:  in Tabula  vero  non oppidum  fignari 
(neque  id  pati  prsepofitum  ad)  fed  forte  tegularium  legendum  efle ,  locum  ubi  teeulse 
coquebantur.     Certe  cedificium ,  in  Tabula  adpictum ,  non  oppidi  eft ,  fed  in  publicum 
aut  principis  ufum  exftru&i.     Vide  Holft.  p.  1 6 1 .  feq. 

p    i    c    e    n  .  T    I    N    i. 

Picentini  continuantur  in  litore  Campanis  a  Minerv&promontorio ,  termino  Campanias 
litorali,  ad  ufque  Silarum  amnem,  terminum  inter  Picentinos  Lucanosque.     Intusad 
Samnites  usque  &  Hir  pinos  proferebantur ,  licet  ignota  aut  nulla  iii  limite  illo  fint  Picen- 
tinorum  o4ppida.     Tra6t.um  hunc  quondam  Campani  tenuere ,   ideoque  Strabo  lib.  v. 
extremo  :    ol  UuivTig  us;/g/  £  SiAosg/J1^  &otxu%  ,  $  o%i£ovT&  &ro  toIvtw  n?  x^^  t  *$" 
•%ouxv  KxuttxvIxv.     Veterem  Campaniam  dum  memorat ,  ampliorem  nova  haud  dubie  vult 
intelleclam  ,  quam  Silarus  amnis  finierit.     Picentes  autem  vocat ,  quos  ante  paullo  Pictn- 
tinos  magis  proprio  vocabulo  adpellaverat.     Po(i  Campaniam  ,    inquit ,    V  Samnitin , 
ttfque  ad  Frentanos  fuper  Tyrrhenum  mare-,    to  r  Uiuvtivwv  t§v(§r  cUei  f*«egtv  &7ri<r7rx<rjj.x  t 
qai  tw   kS^ix  UmvTivm  vVo  ?eaux<uv  u£Ta)!t«r|U|vov  eiV  tov  UccetfuvtxTyiv  xoKttov  ,    os  vvvUxi?»- 
v@r  KxhetTXt ,  Picentinornmgens  habitat ,  avulfa  a  Picentinis  (Picentibus)  qui ad  Hadriaticum 
mare  habitant ,  ab  Romanu  transducta  ad  Pofdonium  finum ,  qui  nunc  Pajtanus  nominatur. 
Plinius  vero  vocabula  curatius  diftinxit ,  Picentcs  vocans ,  quj  Picenum  ad  fuperum  mare 
incolebant :  Picentinos^  ex  illis  deductos  ad  mare  inferum  inter  Campanos  Lucanosque 
medios.     Lib.  H  lirtSp.  v.  ineunte  :  Roma  ,    inquit,   terrarum  caput:  Volfcorum  poftea 
litus  Cr  Campanite,  :  Picentinum  tnde  ac  Lucanum  Bruttiumque.     Et  iiib  finem  capitis :  ui. 
Surrento  ad  Silarum  amncm,  XXX  millia  pajfuum ,   ager  Picentinus  fuit  Tufcorum  ,  ttmplo 
junonu  Argtva,  abjafone  condito ,  injignu.     Tufcorum  dicit,  quia  ante  Ofcos ,  Aufo- 
nes  &  Campanos  univerfum  id  litus  Etrufci  feruntur  tenuifle.     Ejusdem  libri  cap.  x  1 1 1 . 
Quinta  regio  Piceni  es~i  :  ,  ccdLX.  millia  Picentitsm  infdempopulo  Romano  vcnere.     Et  mox  : 
Finitur  Pratutiana  regio  ,    &  Picentiiim  tncipit.     Scilicet  ficut  libertini  a  libcrtis  erant 
vocabulo  diftinftij  ita  Picentium  i\\udx7rc<r7rx<rixx  Picentini  funt adpellati.     Ptolemaeus 
etiam  Picentinos  a  Picenis  (fic  Picentes  vocat)  fejunxit  tamquam  infernates  a  fupernatibus : 
fed  in  eo  aberrat ,  quod  Nolam  iliis  &  Nuceriam  cum  Sarni  oftiis  &  SuiTento  attribuit, 
qii£e  omnium  conleniu  Campanorum  ftint.     Longius  Pomponius  Mela  ab  eo  quod  verum 
eft ,  declinat ,  qui  inde  a  Paeftano  finu  &  oppido  progrefliis  ad  Minervas  promontorium  , 
neque  hoc  excepto ,  omnia  Lucania  loca  dixit. 

Quam  exigua  autem  illa  Picentinorum  regioeft,  ut  vix  plura  quam  duo  oppida  nomi- 

nari  poflint ,  Salernum  &  Picentia :  tam  multis  illa  controverfiis  de  fitu  oppidorum  eft 

implicata.     Strabo  extremo  lib.  v.  intTetx^xv  xvTc~i  XxM^vov  Po)/.^o»  <?£*£#?  %«&<v, 

uw£ov  vttz^  4  9'#/N.«tt)j?  ,  prajidii  cattjfa  Romani  Salernum  munivermt ,  paulh  fupra  mare 

Jitum.     Plirtius  lib.  III.  cap.  v. Intus  ojpidum  Salerni,  Picentia.     Unum an duo oppida 

defignet,  proptef  ambiguum  gignendi  cafum  Salerni ,  non  eft  fatis  certum.     SaneSc 

Strabo  dixit  ,   <$>%*£$<;  %xg/v  baiernum  communitum  fuifle :  oppidum ,  an  vicus ,  & 

qualis  locus  ante  munitionem  fuerit ,  non  dicit.     Et  Livius  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xxix.  cafirum 

Salerni  dixit.     Jo.  Harduinus  adPlinium  :   In  mediterraneo  ,  procul  a  mari^  fuiffk  tum 

Picentiam  innuit  ,  Picentini  agri  metfopolim.     Salernum  autem ,  quod  in  ora ,  uti  nunc  eft 

ncn  oppidi  tUm  rivmen \kafotiflk,  fed  prajtdii  mntiw,  a  Romank  ibicondituti.     Pofteavero 

oppi- 


• 


Italia.  LIBER    II.     C  A  P.     IX.  54.9 

oppidum  Salernum  fa&um,  non  dubitatur,  quia  colonia  eo  dedu&a  fuit.  Liviuslib- 
xxxiv.  cap.  XLV.  Salernum  Buxentumque ,  colonia  civittm  Romanorum  dedutt&funt.  Adde 
Veileii  lib.  1.  cap.  xv.  Et  Ptolemaeus  2«A.gvov  in  oppidis  recenfet ,  ciTabulaAugu- 
llana  urbis  fignum  adfcriptum  habet. 

Idem  oppidum  Salernum  utrum  mare  attigerit ,  uti  nunc  attingit ,  itidem  dubitatur. 
Cluverius  ita  fentit :  Clara  nunc  urbs  Salerno  m  ipfo  litore  pojita ,  quum  olim  remota  ejfct  a 
mari)  inmontibm  ,  qui  hodiemaurbiimminent.  Ad haec quasrit Holftenius :  quoauBore* 
nam  adhuc  bona  civitatispars  in  acclivi  cotlislatere  habitatur.  Ptolemasus  quoque  in  mariti- 
misnumeravit.  At  pxpcV  vn)?'^  9-tfAaTT>j<.,  paullumfupramare  pofuitSxxdbo.  Illevero 
^pa^V,  caflrum,  tantummodo  ,  idque  ante  coloniam  deduclam  ,  memoravit.  Siergo 
caftrum  in  monte  fuit  3  num  etiam  poftea  totum  oppidum  6c  colonia  ?  Sed  in  montc 
mult£e  ruinae  dicuntur  fuperefle.  Sifunt,  dubium,  urbisne,  ancaftri,  anvilbefubur- 
ban_e  fuerint.  Nihil  ergo  cer ci  definimus ,  proniores  tamen  in  Holftenii  quam  Cluverii 
fententiam.  Ab  urbe  denominatur  Salernitanm.  Plinius  lib.  x  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  L.  Plotium , 
frofiriptum  a  triumvtris ,  in  Salernitana  latebra  unguenti  odore  proditum  conjiat. 

Nec  facilior  inventu  eft  urbs  Picentia  ,  jujjt^cVoA/?,  caput  Picentinorum ,  ut  Strabo 
extremo  libro  v.  vocitavit.  Quam  vero  Plinius  intus  ftatuit  Picentiam  ,  Cluverius, 
Harduinus,  alii,  a  mari  longius  reducunt.  ContraHoIfteniuspag.  263.  InterSaler~ 
num  &  Ebolos  tranfitur  locus  Bicenz.a diclm  (quemadlabiturfluviusvulgo  diclustl  Bicenttno) 
VII.  m.  p.  a  Salerno  &  xi  1 1 .  m.  p.  a Silaro  diflans.  Unde nuilo  modo  dubitandum ,  qttin 
hac  ipfisjima  Jit  Picentia ,  qua  in  Picentino ,  non  meditullio  Jita  ,  nomen  genti  dedit.  Et 
adparet  hinc ,  cur  Mela  eam  in  ora  maritima  recenfeat.  Melas  de  hog  verba  funt  ex  lib.  1 1 . 
cap.  iv.  P&ftanus  flnus ,  Pafium  oppidum ,  Silerus  amnis  ,  Picentia  ,  Petr<e  quas  Strenes 
habitavere  ,  Minervajjromontorium. 

Fuit  quoque  oppidum  inter  Sirenufas  &  Pofidoniam  ,  Magtt.v*  ,  Marcina  Straboni 
dic~tum,  conditum,  utidemait,  aTyrrhenis;  habitatum.  a  Samnitibus :  fed  fitus  rati- 
one  ad  Picentinos ,  poftea  in  illam  regionem  traductos ,  pertinuit ,  qui  etiam  haud  dubic 
poffederunt.  &mu3-_v,  hinc,  five  a  Marcina  ,  per  Nuceriam  Pompejos ,  ifthmum  efle 
dicit  ftadiorum  cxx.  Ex  qua  defcriptionc  conjicit  Cluverius,  fuiffe  forfan  Marcinam , 
ubi  nunc  eft  oppidum  Veteri ,  ipfo  nomine pras  fe  ferens  fuam  antiquitatem.  Plura  de  Pi- 
centinisoppidanonhabemus,  nec  fueruntfortemulta  ,  quia,  ut  idem  Strabo  obfervat , 
wpvtSiv ,  vicatim  habitaverunt.     Vide  libri  v.  extrema. 

S     A     M    -N     I     U     M. 

Samnites ,  notus  Romanis  beilis  populus ,  a  Sabinis  orti ,  unde  etiam  Sabelli  adpelian- 
tur.  Pliniuslib.  11  i.cap. xii.  Samnaium,  quos  Sabellos,  & GrtciSaumtat  dixere,  co~ 
lonia  Bovianum.  Varro  de  Lat.  ling.  lib.  v  1 .  cap.  1 1 1 .  a  Sabinis  orti Samnhes.  Idem  (apud 
Philargyrium ,  veterem  interpretem  illius  Georgicwn  n.verf.  167.  pubemque Sabtllam) 
in  Agemodo  fic  fcripfifle  dicitur :  Terra  cultur*.  cauffa  attributa  olimparticuUtim  homimbus  , 
ut  Etrurta  Tufcis ,  Samnium  Sabellis.  Nec  verofemperSabelli  fi.ntSamnites,  fedfepe 
etiam  propne  dicti  Sabini  Sabeili,  prcefertim  apoetis,  adpellantur.  ■Singulare  nomen 
Samnk  eft.  Tacitus  Hifc.  lib.  1 1 1 .  cap.  l  1 X.  Ereftm  Samms  Peiignmque.  Silius  Iib.  1  v, 
verf  f6o. 

»"<-'.--     Samnitis peiiibus  urfk, 

Zzx  3  "  Gra> 


^o  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Graecum  nomen  Saunites ,  quod  Plinius  tribuit ,  efl:  ita  apud  Polybium  &  Dionyfium  Ha- 
licarnaflenfem ,  2«u»:t*i  ;  in  Strabpnis  autem  libris  2«»»rr«  :  Ptolema2usR,omanispror 
pius  accedens  2fltp»T«v  woA«ff  dixit.  Regio  illorum  Latine  Samnium  voczxux.  Livius 
lib.  ix.cap.  xliv.  amboconfulesin  Samniummiffi.  Etlib.x.cap.xiv.  totambellimolemm 
Samniumavertcrunt.  Hxc  Sauvrri?  Gra:ce.  Polybiuslib.  1 1  i.cap.xcu.  hiK^m  cm  4 
SauvjW©-  t«  yevflt  >  ex  Samniofauces  transgreffm. 

Ceterum  in  plura  genera  Samni  aim  gens  diviia  fuit ,  e  quibus  funt  Pentri  &  Caricini  five 
Caraceni^  nominatim  cogniti:  praeter  Hirpinos  6c  Frentanos ,  qui  etiamaSamnitibus 
funt.  Livius  lib.  IX.  cap.  xxxi.  Inde  vitlor  exercitus 'Bovianum  duclm.  caputhoc  erat 
Tcntrornm  Samnitum  longe  ditisjimum  atque  opulentisjimum  armis  virisque.  Quee  le6tio  "  a 
Cluverio  follicitata,  Excerptis  Dionyfii  Halicarnaffenfis  [ed.  Valef  p. f33.]confirma- 
tur ,  qui  etiam  'Lctwnwv  t*V  ««Aov^evy?  n*vT§ov?  memoravit ,  id  eft  Pentros  Samnites.  Alios 
Samnites  Ks4^}CiW ,  Caracinos,  Zonaras  Tom.  n.  pag.  fi.  vocat ,  quihauddubielimt 
KupyKrivQi  ,  Caraceni ,  quibus  Ptolernseus  Aufidenarn  tnbuit,  locatis  wVo  TaV*$£evTav«; 
fubter  Frentanos.  Uterque  populus  trans  Apenninuni  fuerunt.  nam  &  ibi  Samnites  colue- 
runt :  plurestamen,  feu  major  pars ,  citramontem,  autinmontibus.  CircumSamni- 
tes ergo fuere  Aequiculi ,  Carnpani ,  Hirpini,  Frentani,  Peligni,  &quihisfuntinter- 
pofiti. 

Trans  Apenninum  extremaurbs  Samnitium ,  in  finibusPelignorum  ,  Aufidenacft9zd 
&|wflumenfi;a,  nunc  vulgo  Alfidena.  Ptoieina.jo  etzatn  AvQntyvx,  qui  caput  Cara- 
cenorum  Samnitium  conftituit.  Livius  lib.x.  cap.x  1 1.  Bovianumwdcadgreffiu:  nce 
ita  multopofl  Aufidenam  vi  ccpit.  Antonini  iter  a  Mediolano  ad  Coiumnam  per  Picenum  s 
licet  numeris  forfan  parum  fidei  hoc  loco  fit ,  tamen  ordinem  poficionis  inonflrat : 

Sulmone  — —  — — 

Aufidenam  M.     p.  xx  1 1 1 1 . 

Aeftrniam  M.     p.  xxv  1 1 1 . 

Bovianun*  M.     p.  xviil. 

Oppidanos  Plinius  Aufdenates  tfixit  lib.  1 1 1 .  cap.  xn.  De  Sagro  autem  fluvio ,  cui  adpo- 
iita  eft  Aufidena,  Strabo  lib.v.  pag.  167.  ol.ay^f  stot#juoV  q^uv  t«V  $§evTasv«s  Ssro  1? 
rie Kiyv w v ,  Sagrmfiuvim  dirimit  Frentanos  a  Felignis.  Ptolemarus  vocat  Sosgov ,  elifa  littera^ 
fed  verior  fcriptura  Strabonis ,  quia  il  Sangro  hodieque  adpellatur. 

Ad  Frentanomm  fines  accedunt  T*famtmJ&  Treventum.  De  il-lo  Livius  lib.  ix.cap, 
xliv.  Ambo  coss.  in  Samnium  misft^  quum  diverfiti  regiones ,  Tifernum  Pofiumius ,  Bovi- 
anum  Minucim petijfent ;  Pofiumii  prim  duttu  ad  Tifermrm  pugnatum.  Etlib.x.  cap.xiv, 
Prcfefii  confules  ,  in  Samnium  legiones  ducunt.  Ubi  in  hofiiumfines  ventum  esl  ,  uterquepopu- 
labundm  effufo  agmine  incedit :  explorant  tamen  latius ,  quam  populantur.  Igitur  nonfefellert 
a,d  Tifernum  hoftes  in  ecculta  valls  infirUU ,  qua  ingreffos  Romanos fuperiore  ex  loco  adoririparam 
bant.  Utroqueloco,  utoppidum,  eft  defcriptum :  attertio,  quiefteodemllb.x.cap, 
xxx.  montem  ita  Livius  adpeiiat :  Volumnim  in  Samno  resgerit ,  Samnitiumque exercitum  in 
Tifernum  montem  compulfum  ,  non  dstemtm  iniquitate  loci  ,  fundit  fugatque.  Sed  potuit 
mons ,  &  oppidum ,  &  fluvius  eodern  nomine  efle.  Fluvium  certe  memoravit  Mela  lib. 
Il.cap.  IV.  Abed,  inquit ,  Frentanijam  Matrini  habentac  Aternifiuminisofia  -  -  - 
Dauni  autem  Tifernum  amnem.  Et  Plinius  iib.  1 1 1 .  cap.  x  I .  Tifernm  amnis.  inde  regio 
Frmtana.    Hodie  vulgo  dicitur  //  Biferno,  ad  quem  haud  dubie  hoc  oppidum  fuit ,  ied 

fupc- 


Italia.  LIB'ER    II.    C  A.P.    IX.  55 1 

fuperiorem  &  fontibus  propinquum.  Unde  Cluverii  conject.ura  eft ,  Tifernum  quondam 
eo  loco  fuide  ,  ubi  nunc  Molifi  eft,  caput  fuse provincias.  Sed de Molife alia opinio 
eft  Holftenii ,  quam  poft  paullo  proferemus. 

Alterum  ad  Frentanorum  fines  oppidum ,  Samnitis  ditionis ,  Treventum  fuit  five  7W- 
ventium.  Frontinus  de  Coioniis :  Treventum  [alii  libri  Tereventum]  oppidum.  Ager  ejus 
inprtcifuras  £r  (Irigas  eil  adflgnatuspofi  tertiam  obfidionem  militibus  'Jultanis.  Plinius  iib.  nr. 
cap.  xii.  inde  nominat  oppidanos  Treventinates ,  ex  forma  Treventium.  Hodie  dicitur 
Trtvento ,  ad  flumen  Trimum ,  nunc  Trigno  :  de quo Plinius diclo loco :  In oray  Fren- 
tanorum  [gens]  a  Tiferno :  flumen  Trmiumportuofum. 

Tandem  fuit  trans  montes  etiam  Samnitium  urbs  Bovianum  ,  de  quo  fupra  ex  Livii  lib. 
IX.  cap.  xxx  1 .  cognovimus ,  fuifle  gentis  Pentrorum  caput :  etiam  in Tiferno  ex  cap.  xliv. 
Bovianum  Minucium  confulem  ad  oppugnandum  petiifle.  Etlib.x.  cap.  xn.Livius: 
Confulis  clarapugnain  Samnio  adBovianumhaudquaqu'amambiguavit~lori<zfuit.  Bovianum 
inde  adgretfus ,  nec  itamultopofl  Aufidenamvicepit.  Strabo  Baiavov,  Ptolemasus  Bovixvov 
fcripferunt.  Colonia  poftmodum  facta ,  eaque  gemina.  Piinius  lib.  iu.  cap.  xii. 
Samnitium ,  quos  Sabellos  ,  &  Graci  Saunitas  dixere  ,  colonia  Bovianum  vetm ,  &  alterum 
cogrtomineUndecumanorum,  Et Frontinus de Coloniis :  Bovianum,  oppidum.  legejulia 
milites  deduxerunt ,  flne  colonis.  Rigaltium  ibi interpretantem  potes  confiilere.  lnde  Bo- 
vianiws  formatur .     Siiius  lib .  v  1 1 1 .  verf.  f6y. 

-     -     -     -     -     Boviania  quique 
Exercent  luflra. 

Situm  oppidum  £rope  Tiferni  fontes  ad  radices  Apennini ,  nunc  quoque  fuperftes ,  Bofa- 
no  diclum  vulgariter.     Et  hasc  Samnitiumfuere  trans  Apenninum  montem. 

Cis  montes  prima  eft  Aefcrnia,  hodie  Ifernia  ,  exiguo  ipatio  a  lseva  ripa  Vulturni. 
Strabo  Ec-ggv/*  ,  fedveriusdiphthongofcribitur,  utibisinfragmentomarmorisRomani 
apud  Gruter.  p.  5-70.  n.  1  o.  incifum  eft  aesern.  In  nummis  gentis  Claudias  eft  aliquis 
aesernino  infcriptus ,  haud  dubie  Marcelli  illius  yde  quo  Epitoma  Livii  lxx 1 1 1 .  Ae- 
firma  colonia  cum  M.  Marcello  inpoteflatem  Samnitium  venit.  Siiius  iib.  v.  verf  $6j. 

Et  quos  aut  Rufre,  aut  quos  Aefernia  -  -  -  miflt. 

Et  Ptolemaeus  Atogyfo ,  &  emendatiores  omnes  codices  Latini.  Frontinus  de  Coloniis : 
Aeferniacolonia.  dedutlalegejulia.  -  -  -  Ager  ejtts  iimittbm  Augufleis  efl  adflgnatus.  Sed 
veladditamentumhoc  fuit,  veteranorum  forfan  militum  3  vel  renovatio  colonias  veteris, 
aut  exftirite.  nam  ante  quoque  coionia  fuerat,  dedu&a  Punico  primobello.  Livii 
epitomaxvi.  Colonia  Aefernia  deduBa  efl.  Et  epitoma  lxx  1 1.  Aefernia&Alba,  co- 
lonia,  ab  Italicis  obfeff&funu  Qui  incolebant ,  Aeferninii  dicli.  Liviuslib.xxvn.cap.  v. 
Beneventani  cr  Aefermni,.  Et  Plinius  lib.  m.  cap.  xn.  Efernmi ,  ut  Harduinus  edidit :  & 
Ager  Aeferninus ,  Livii  x.  cap.  xxx  i .  ut  in  Gronovii  codfce  eft. 

Longe  hinc  irrortum ,  fed  £eque  propinquum  Apennino ,  Sdpinum  oppidum  fuit ,  nunc 
Supino,  prope  fontes  Tamariftmii ,  Ptolemaso  'Zsumvov.  Liviuslib.x.cap.  xliv.  dt~ 
verfi  ,  Papirius  ad  Sapinum,  Carvilms  ad  Volanam  oppuqnandamlegiones  ducunt.  Etcap. 
XLV.     Papirio  ad  Sapinum  major  vis  hoflium  refii:  it.     Tabula  Peutingeriana  fic : 

Sepinus  xii.     Sirpium  xviii.     Beneberno, 

Oppi- 


5f2  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Oppidani  Sapinates.  Infcriptio  vetus  p.  441.  n.  4.  Grutcr.  municipes  saepiNat. 
Ec  pag.  fi~.  n.  1.  magg.  saepinat.  Kx.Tama.rM  fluvius,  qui fupra Beneventum in 
Calorem ,  aut  fuperiorem  hoc  ,  influit,  hodicque  id  nomen  tenet ,  ex  Antonini  itinere, 
a  Mediolano  per  Picenum  ad  Columnam ,  itaeftcognitus: 

Boviano  — —     — — 

Super  Tamari  fluvium  m.     p.     xvr. 

.    Ad  Equotuticum  M.  ?  p.     xxii. 

Quod  autem  a  Saqnno  in  auflrum  jacet ,  Sirj>ium,  exfolaforteTabula,  utoftendimus 
modo  9  notum  eft. 

In-ter  Venafrum  &:  Sabati  confluentem  ,  fupra  bevam  Vulturni  ripam ,  -^//if<e  funt , 
antiquum  oppidum,  quod  nomen  confervat.  Liviuslib.vin.cap.  xxv.  Triaoppidain 
potijtatem  venerunt ,  Allifa  ,  Callife,  Rufrium.  Et  lib.  ix.cap. xxxvi  1 1.  C.  Marciwt 
Rutilns-  Allifa  de  Sammtibus  vi  cepit.  Quod  ad  eumdem  modum  Diodorus  Siculus  lib.  xx. 
cap.  xxxv.  narravit  :  0  $  Mapsw®*  cQn  thj  "Z.apvheo;  ,  A&«'<p*<;  f*sv  jtoAjv  «Ae  jc*t«  je^T®*. 
Ibidem  Livius  cap.  xlii.     Q^  Fabius  proconjul  ad  urbem  Alitfas  cum  Samnitmm  exercitu. 

f~  nis  collatis  confiigit.     Frontinus  de  Colon.     Allife  oppidum  ,  muro  duSlum :  fingulari 
rma,  utSiliuslib.vi  u.verf  5-36. 

Allife  y  &  Clanio  contemta  femfer  Acerra. 

Et  Ptolemaeus^ASu^*»  Atttyh*.  Meliores  libri  geminata  littera  l  fcriptum  habent , 
quod  vulgatis  quibusdam  efl  opponendum  ;  prasiertim  quia  iapides  etiam  confentiunt. 
Gruter.  p.  417.  num.  3.  cur.  aquae  ducendae  allifis.  c^pag.460.  n.p.  quae- 
stor  aug.  ALLiFis.  Hinc  AlUfanus  nomen  gentis  Sc  pofleflionum.  Aliainfcriptione 
pag.  407.  n.  7.  ordo  et  populus  allifanorum.  Et  Cicero  Agrar.  11.  cap.  xxv. 
ager  Allifanus :  6t  pro  Plancio  cap.  IX.  totus  ille  traBus  ccleberrimus  ,  Venafranus ,  Allifanus. 

Inde  inortum  hibernum  eft  Telejia,  fita  haud  procul  confluentibus  Vultumi  Sabatique, 
caque  etiam  nunc Telefe.  Ptolema^us  TiMtrloi.  Quamvis autemad fines pofita fit Cam- 
panias>  tamen  in  Samnio  etiam  ab  Livio  cenfam  intelligimus.  Lib. xxi  i.cap.xm. 
Hannibal  ex  Arpis  in  Samnium  tranftt.  Beneventanum  depopulatur  agrum :  Telefam  urbem 
capit.  Etlib.xxiv.cap.xx.  Fabius  tn  Samntumadfopulandos  agros ,  rccijiienddsque  armis, 
qua  defecerant ,  urbesprocejfit.     -  oppida  vi  capta ,  Cumpulteria ,  Telefia ,  Compfa> 

MeU  ,  FulfuU,  &  Orbitanium.  Fuit  etiam  colonia  eo  deducla.  Frontinus:  Telefia, 
vnuro  duBa,  colonia,     a  triumviris  dedutla.     -     -  Ager  ejus  militibus[?X.limitibus~\ 

Augufeis  in  nomimbus  eft  adftgnatus. 

Fluvius  autem  Sabatus,  qui  a  Benevento  delatusVulturno  mifcetur  ,  hodieque  Sa- 
bato  diclus,  ex  veteri  monimento  an  probari  poflit ,  aut  mentio  ejus  inveniri ,  dubito: 
nifi  quod  Livius  in  hoc  tractu  Sabannos,  populum,  memorat  lib.xxvi.cap.  xxxm. 
&  infequente.  Omnes  Campani,  inquit  ,  Atellam  ,  Calatini  ,  Sabatini  ,cjui  fe  dedide- 
runt  in  arbitrium  dnionemcfuepofuli  Romani ,  ut  videri  poflit  (ficut  vifiim  efl  Clu^crio)  oppi- 
dum  flumini  fuiffe  adpoiitum,  forfan  SabatU  nomine,  unde  denominati  fint  Sabatini : 
fed  ubi  illud  fuerit ,  fi  fuit,  ignoratur.  ^^^aucemfluviusapudBeneventumexcipit 
alium ,  qui  Cdor  adpdlatur.  Li\  ius  lib.  xxiv.  cap.  xiv.  Ad  Beneventum ,  velut  ex  ccm- 
j>oJito  ,  parte  aitera  tianno  ex  Brutuis  cum  magna  ptditnm  equhumque  marm  1  altera  Ti. 
-    ^.  Crac" 


/ 


Italia.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.     IX.  753 

Gracchus  ab  Luceria  accejjit ,  quiprimo  oppidum  intravit.  deinde »  ut  Hannonem  ,  tria  millia 
ferme  ab  urbe  ad  Calorem  fluvium  cajlra  pofmffe  ,  &  inde  agrttm  populari  audivit ;  O"  ipfe 
egrefsus  moembus  mille  fermepajfus  ab  hofle  caflra  locat.  Et  lib.  xxv.  cap.  xv  1 1 .  Sunt  qui  m 
agroBeneventanopropeCaloremfluviumoftendant  -  -  -  [confulem  Gracchum]  interfeBum, 
Signatus  etiam  eft  Calor  fluvius  inTabula  Peutingeriana.  Et  Vibius  de  Fluminibus; 
Calor  ,  Beneventi  oppido  junclus.     Dicitur  &  hodie  tl  Calore. 

Urbs  autem,  propter  quam  is  Sabato  mifcetur ,  Beneventum  vocatur  ,  olim  Maleventum , 
a  gravitate  ventorum  ejus  loci,  ut  Procopius  lib.  1 .  Goth.  cap.  xv.  interpretatur.  Vetus 
nomen  ,  tamquam  ufitatum  illo  tempore,  exftat  apud  Livium  lib.  x.  cap.  xv.  Samniti-, 
bust  inquit  ,  Apuli  fe  ante  proelium  conjunxijfent ,  ni  P.  Decius  cos.  iis  ad  Malevemum 
caftra  objecijfet.  Antiquum  oppidum  adeo ,  ut  a  Diomede  Trojanis  temporibus  conditum 
feratur.  Solinus  cap.  1 1 .  Notum  efl ,  a  PhtloBeta  Petiliam  conflitutam ;  Arpos  &  Bene- 
ventum  a  Diomede ;  Patavium  ab  Antenore.  Qiium  colonia  fieret  Romana  (deducla  autem 
effc  A.  V.  cccclxxxv. ante Punicum  primum  bellum ,  ut  ex  Velieii  lib.  1.  cap. xiv.  adpa- 
ret)  mali  ominis  nomen  in  melius  commutatum  fuit.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  xi.  Inius  in 
fecunda  regione  ,  Hirpinorum  colonia  una  ,  Beneventum  ,  aujpicatius  mutato  nomine  ,  qua 
quondam  adpellata  Maleventum.  Hirpinorum  dicit ,  quia  in  confinio  Samnitium  &  Hir- 
pinorum.  Alii  vero  Samnio  proprio  adfcribunt.  Livii  epitomaxv.  Coloniadedutla, 
Ariminum  in  Piceno^  Beneventum  m  Samnio.  Et  Eutropius  lib.  n.cap.ix.  Conditaa 
Romanis  civitates ,  Ariminum  in  Gallia ,  &  Beneventum  in  Samnio.  Samnites  etiam  pofie- 
derunt.  Livius  lib.  IX.  cap.  xxvn.  Tota  deinde  jam  vincere  acie  Romanus  ,  o~  omiffo 
certamine ,  -cadi  capique  Sammtes  :  nifi  epui  Maleventum  ,  cui  nunc  urbt  Beneventum  nomen 
tft ,  perfugerunt.  Aucla  colonia  &  renovata  ab  Augufto.  Holflenius  p.  166.  ex  Caudino 
lapide:  colonia  julia  concordia  aug.  felix  beneventum.  Coloni  dicuntur 
Beneventani.  ut  in  lapidibus  fa^pe.  VideGruteriopus.  Etp.  390.  n.  1.  ordo  bene- 
VENtanus.  Livius  iib.  xxiv.  cap.  xvi.  Beneventani  omnes  turba  effufa  quum  obviamad 
portam  exijfent.  Et  lib.  xxvii.  cap.  X.  Beneventani  &  Aefernini,  Et  lib.  xxii.  cap.  X 1 1 1 . 
Hannibal  ex  Arpis  in  Samnium  tranflt ,  Beneventanum depopulatur  agrum.  Quod  ideo  dili- 
gentius  notamus ,  ut  vel  Stephanus  ille  Byzantius ,  vel  epitomatorejuscaftigetur,  qui 
fcripfit,  to  s9-v»tov,  BevgjSmrv©-'. 

Inter  Calatiam  6c  Beneventum  in  Appia  eft  Caudium ,  ut  Strabo  ducit  &  Tabula  itine- 
raria.  Crebra  mentio  eft  Livii  libro  ix.  ut  cap.  1 1 .  Circa  Caudwm  [Pontius  Samnitium 
dux^j  caftra  locat  :  &  cap.  ix.  Nthil  ad  Caudium  humanis  conjiliis  geftum  eft :  cap.  x. 
duttus  ad  Caudium  exercitus :  accap.  xn.  obfldes  ad  Caudium  dati.  Frontinus  de  Coloniis 
tantummodo  oppidum  vocat^  muroduBum,  quoda  Cafare  cclonU  Benevcntanacumterrito- 
rifofuo  adjudicatum  fit.  Hinc  Caudinus  denominativum :  ut  Caudmus Samnis\  Liviilib. 
xxiv.  cap.  xx.  &  ,  Jicut  quondamCaudini  fecerunt ,  Velleii  lib.  I  i.cap.i.dc,  Caudinum 
pmlium:  Cicero  de  Senect.  cap.  xi  1.  Caudwapax,  Livius  ineunte  libro  ix ,  Stcap. 
vii.  Caudina legiones ,  ibidemcap.  xn.  Maxime  vero  memorabiles Romanorum  igno- 
minia  Caudina  FurcuU ,  quas  Livius ejusdem libri  cap.  1 1  &  1 1 1 .  Sc  lib. xxi  1 .  cap. xix. 
nominatj  five Furca  Caudina ,  utepitomatorlib.  ix.quasidemdiclo  lib.  ix.cap.  1  i.fic 
defcripfit:  altera  via  [Luceriam^  per  Furculat  CaudinaA  brevior.  Sed  itanatus  locusett: 
Jkltus  duo  alti ,  angufti  (ilvojique  funt ,  montibus  circaperpetuis  interjejunfli.  Jacet  inter  eos 
fatis  patens  claufus  w  medio  campus  herbidus  aquofusque ,  per  quem  medium  iter  eft.  Sed  ante- 
quam  veniM  ad  eum ,  intranda  prima  anguftia  funt ,  &auteadem,  quateinfwuavcris ,  retro 
via  repetenda ;  aut ,  JiireporropergM  ^per  aliumfaltum  arttiorem  impeditioremqtte  evadendnm. 

Aaaa  In 


ffa  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

In  eum  campum  via  alia  percavamrupemRomani,  demijfo  agmine ,  qttum  ad  alitt  anmftiM 
■protinus  pergerent ,  feptas  dejeclu  arborum  faxorumque  ingentium  objacentemole  invenere,  *" 

Quae  ad  hodiernam  locorum  faciem  Holftenius  p.  2.67.  adplicuit,  etiam  pagum  ibi 
Furchie  dictum  fuperefle  teftatur.  Prope  Caudium  etiam  Taburnns  mons  eft,  de  quo 
Vibius  Sequefter  in  Montibus :  Taburnus  Samnitum  olivifer.  Gratius  autem  Cyneget. 
verf.  fo8.  non  amcenum  &  oliviferum  defcribit ,  fed  tamquam  horridum  &;  vel  Furculis 
Caudinis  congruentem , 

.  _     _     _     «     veniat  Caudini  faxa  Tabumi  9 

Garganumque  trucem ,  am  Ligurinau  defuper  Alpes. 

deParthico  equo ,  molli  greflui  adiuefa&o ,  fermo  eft ,  cui  invia  fint  haecloca  adfperiora, 
Habet tamen  &  Vibius ,  quo  fe  patrono  tueatur.    Virgilius  Georg.  1 1 .  verf.  38. 

_     _     -    juvat  Ifmara  Baccho 
Conferere ,  atque  olea  magnum  vefitre  Taburnum. 

Significat  afpera  etiam  6c  montuofa  loca  tentanda  ad  culturam  efle.  Quod  vero  inter- 
pretumhic,  Campanicej  ille ,  Apulias  tribuit  Taburnum  3  errant,  quia  auctore  Gratia 
Caudinm  eft ,  prope  Caudium  exiftens  in  Samnio. 

Tandem  deSattcula  aliquid  dicendum  eft,  quam  licet  Servius  inAeneid.viii.verf. 
729.  in  Campania  locet  j  verius  tamen  in  Samnio  illa  cenfetur ,  quia  primum  Feftus 
Pompejus  exfertis  verbis  Samnio  attribuit.  Saticula,  inquit,  ofpiduminSamniocapum 
eH ,  poftea  coioniam  deduxerunt  triumviri  J\4.  Valerim  Corvm ,  Junim  Sc<eva~,  &  Fulvim 
Longm  ex  s.  c.  kal.  Januar.  P.  Papirto  Curfbre  C.  Junio  11.  coss.  Congruit  calculus 
Paterculi  lib.  1 .  cap.  xiv.  qui  etiam  annum  deductae  Saticulum  colonise  notavit.  Deinde 
Livius  lib.  vi  1.  cap.  xxxi  1.  idem  confirmat.  coss.  inquit,  ambo  cum  duobm  ab  urbe. 
exerctttbus  trofetti ,  Valerius  in  Campaniam ,  Cornelius  tn  Samnium :  ilie  ad  montem  Gaurum ; 
bic  ad  Saticulam  caflra  ponunt.  Ergo  in  Samnio  Saticula.  Accedit  Virgilii  vox  lib.  v  1 1 . . 
verf  729. 

-     -     -     -     variterque  Saticulus  afper; 

at  Campani  molles  conditione  caeli :  Samnites  &  Hirpini  duri  locorum  arperitate.  Non 
ergo  fatis  cauflk  fuit,  ut  Sattculam  Cluverius  prope  CapuamfubmonteTifatislocaret. 
Quod  etiam  Holftenio  p.  260.  difplicuit ,  cujus  fummi  virijudicio  utique  plurimum ,  pra> 
fertim  m  rebus  Italise ,  eft  tribuendum.  Memorat  praeterea  Saticulam  Livius  lib.  ix.  cap. 
xxi  1.  dittator Saticulam  oppugnare  adortus :  6c  mox de Samnitibus :  (peabjcBaSaticuUtu- 
end<z.  Gentile Saticulani,  Liv.  lib.xxvi  i.cap.x.  & ager Saticulanus ,  lib.xxiii.cap.xrv. 
Oppidum  ipfum  autem  intercidit ,  ut  nec  veftigia ,  nec  certa  fedes  oftendi  poflit.  Cete- 
rum  plerisque  libris  Livii ,  ante  Gronovianam  editionem  Satricula  expreflum  eft  ,  errore 
defcribentium ,  quafi  cum  Satnco  oppido  aliquid  commune  haberet :  Feftus  autem  &  Vel- 
lejus ,  ut  vidimus  Saticula ;  Virgilius  Saticulus  -,  Diodorus  Siculus  lib.  xix.  cap.  lxx i  i  .  & 
Stephanus  2«thiga«  fcripferunt. 

Reftant  alia  incertse  pofitionis  loca ,  folis  nominibus  ex  Livii  hiftoriis  cognita.   Lib.  x. 
cap.  xlv.     Carvilws  [  cos. ~\Folanamt  £r  Palumbinum ,  &  Herculaneum  ex  Samnitibus ce- 

perat  t 


Italia,  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.  IX.  5^5 

perat :  Volanam  intrapaucos  dies :  Falumbinum  eodem  quo  ad  muros  accejfit :  ad  HercuLineum 
bif  etiam  fignis  collatis  ancipiti  prcelio ,  &  cum  majore  fita  quam  hofliumjatturay  dimicavit 
Cadris  deinde  pofitis ,  mcenibushofteminelufit:  oppugnatum  oppidum  ,  captumque.  Inhistri- 
bus  urbibus  capta  aut  cafa  decem  millia  hominum.  Herculaneum  quidem  in  Tabula  videtur 
corrupte  fignificari ,  quainfravocem^r/w,  feupotius^c^,  fcriptum  eft  HercuV  rani: 
fed  ita  turbata  ibi  itinera  funt ,  ut  locus  certus  adfignari  nequeat.  Addo  ex  lib.  1  x.  cap. 
xxxi.  Cluviam ,  de  qua  ^eque  nihil  certi  conftat.  InSamnio,  inquitLivius,  Cluviam, 
prafidium  Romanum ,  quia  nequiverat  vi  capi ,  obfejfumfame  in  deditionem  acceperant  Samnites. 
Et  poft  pauciHima  interje&a :  Junius  nihil  antiquius  oppugnationeCluvianaratus,  quo  die 
adgreffus  es~i  moenia ,  vi  cepit. 

Idem  lib.  xxiv.  cap.xx.     Fabius  in  Samnium  adpopulandos  aaros ,  recipiendasque  armis , 

qu£  defecerant  urbes  ,  proceffit.     -    -     -    Oppida  m  capa :   Compulteria ,  Telejia  ,  Compfa , 

MeU,  FulfuU  &  Orbitanium.     E  quibus  Te lefia  &  Compfa  alibi  explicantur :  FulfuU  8c 

Orbitanium  penitus  ignota  :  Compulteriam  quidem  ,  quae  etiamlib  xxi  1  i.cap.  xxxix. 

memoratur ;  vult  Holftenius  oftendere  in  loco  S.  Mana  de  Covultsre :  fk.Melas  putat  ad 

Molije ,  ■  nobilem  urbem ,  referri  pofle.     quod  fi  eft ,  cadit  Ciuverii  fupra  data  de  Molife 

conjednra.     Sed  nihil  certiores  reddimur  :   quia  utroque  etiam  conje&ura  Holftenius 

duclus  eft.     Livius  etiam  lib.  xxv  1 1 .  ineunte  :  Marcellas  Maroneam  &  Meles  de  Samniti- 

bus  vicepit.     Maroneam  non  novimus:  Meles  haud  dubie  MeU  funt,  quas modo  con™ 

cemplati fumus.     Tandem  in  Samnio  etiam  fuit  Murgantia.     Livius  lib.  x.cap.  xvi  1. 

F.  Decius ,   advrobantibus  cunftis ,    ad  Murgantiam ,  validam  urbem ,  oppugnandam  ducit. 

Stephani  epitomator  ,    Mogyivriov  ,    zrohtg  1t«a/<*$.     a«j  ct^  ^  Mo^yivzia ,  Morgentium 

urbs  ItalU :  dicitur etiam  Morgentia.     Fuifle  autem  in  Samnio ,  ex  P.  Decii  adhortatione, 

quas  proxime  anteceflit ,  clarumeft.     Qutdperagros^  inquit,  vagamur^  vicatimcircum- 

ferentes   bellum  ?    quin  urbes  &  mcenia  adgredimur.     nullus  jam  exercitus  Samno  prafidet. 

cejfere  finibus  ,  acfibimet  ipfi  exftlium  confcivcre.     Et  initio  cap.  x v  1 1 1 .     Dum  ea  in  Samnio 

gererentur.     Quo  autem  loco  in  Samnio  fuerit,   definire  non  poffumus.     Addo  aeque 

incerta  ex  eodem  lib.  x.  cap.  xxxix.     Duroniam  &  Comtnium ,  quse  Samnitium  fuerunt , 

incertum  autem  utrum  intraproprium  Samnium ,  an  in  finitima  regione ,  armis  illorum 

detenta.     Quod  vero  Cominium  tum  ibi ,  tum  prascipue  cap.  xl  1 1 1 .  multum  cum  Aqui- 

lonia  Hirpinorum  Conjungitur ,  etiam  a  Samnitibus  poffeffum  5  vel  in  Hirpinis  fitum 

fuifle,  vel  in  limite  horum  &  Samnitium ,  probabileeft. 

H     I    R     P     I     N     I. 

Hirpini  Samnitibus  proximi  &  generis  ortu,  Sc  fitu  locorum.  nam  &  ipfiorigine 
Samnites  funt.  Strabo  fub  finem  libri  v.  'Effo  eich  'l$rmli  ndvio)  2«wrT«n>  Sequuntur 
Hirpini ,  qui  &  ipfi  Samnitesfunt.  Quod  vero  addit  de  lupo,qui  Hirpus  Samnitium  lingua 
dicatur,  colonise  illius  dedu&ore  -,  fabulae  quam  hiftoriae  eft  fimilius.  Picentinos  a 
meridie  attingunt  y  ab  ortu  Apulos :  a  feptemtrione  Apenninus  objacet  &  pars  Samniti- 
um,  qui  &  cetera  ab  occidente  cingunt.  ~Riga.iW.ur  Sabato  fk.  Gj/o^fluminibus,  fupra 
in  Beneventano  confluente  explicatis.    Oppida  funt 

Abellinum ,  hodie  Avellino  ,  Ptolemaeo  AjSe^vivov ,  ad  Sabatum  fluvium  fontibus  pro- 
pinquiorem.  Frontinus  principio  libelli  de  Coloniis :  Abellinum^  murodzttacolonia: 
legeSempronia  dedufia,  ager  ejusveteranis efi ad/ignatus.     Hinc Piinio fiint lib,  ni.cap.ix- 

Aaaa  2.  Ald- 


5?6  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

AbeUinates  cognomine Protropi ,  &  hi  in  Hirpinis  funt :  a  quibus  ipfe  diftinguit  ibidem 
Abdlinates  cognominatos  Marfos  ,  qui  ad  Marfos  etiam  pertinent. 

In  ortum  hinc  Aeculanum  recedit ,  quod  Fricento  Cluverius  interpretatur  ,Holftenius 
circa  Mirabellam  ponit.  Ptolemaeus  klKnKoivov .  Appianuslib.  i.Civil.p.643.  Sv^aw 
is  tSvQr1  £T£f>on  '\gxlvxs  [xiri?^i.ro7ci^iVi  ,  ^j  <&{}<rifiotAi  AimsKoivov ,  Snlla  inde  in  Hirpinos^ 
aliam  gentem ,  movit ,  &"  Aeculanum  oppugnare  ccepit.  An  etiam  Cicero  ejus  meminerit  , 
liseft.  Attico  lib.  xvi.  epift.  Il.fcriplit:  v.kal.inPompejanumcogitabam:  inde  Acula- 
num.  zliiAcculanum.  Sic  veteres  libri  &  vulgati :  ideoque  multi  Aeculanum  Hirpinorum 
intelligunt.  Conjecerat  Manutius  ,  forte  Herculanium ,  quod  a  Pompeiis  non  longe 
abeft,  legendumefle,  idque  poft  multis  editionibus ,  Bruti,  Bofii,  Gruteri,  eftreca- 
ptum.  Ais:  quid  Ciceroni  cum  Hirpinis?  at  prasdixerat ,  Brundifium  cogito ,  quo  iter 
ex  Campania  per  Samnium  &;  Hirpinos  utique  ferebat.  Grarvius  6c  Gronovius  antiquam 
le&ionem  reduxerunt.  Scribitur  etiam  contracle  Aeclanum.  Infcript.  Grut.  p.  446.  n. 
7.  r.  p.  aeclanensium.  Et  Antoninus  itinere  a  Benevento  Tarentum  Aeclanum , 
ut  A.  Schottus  j  feu  Eclano ,  ut  Aldus  6c  Simlerus  ediderunt :  quod  etiam  Tabula  Peutin- 
geriana  ita  expreflum  eft. 

Supra  Aeculanum  Ciuverius  Taurafmos  campos,  ad  Sabatum  ufque  fluvium,  cum  oppido 
Taurafio,  quod  falfo  ex  Plinio  probat,  qui  lib.  m.  cap.  xi.  nihil  ejus  nominis  habet. 
Addit  Florum  lib.  1.  cap.  xvin.  inbello  Pyrrhi  dicentem :  Lucam<efupremapugnafub  Aru- 
(inis ,  quos  vocant ,  campis.  ubi  vult  Taurafinis  legi ,  quod  contra  fidem  codicum  eft 
omnium.  Firmat  veterem  leclionem  etiam  Frontinus  lib.iv.  Strategem.cap.  i.n.  13, 
de  eodem  Pyrrhi  prcelio :  Romani  deinde ,  vicio  eo  in  campis  Arufinis ,.  circa  urbem  Sta- 
tuentum  caftns  ejm  potiti.  Quod  infolens  nomen  Statuentum ,  quidam  Beneventum  fuppo- 
iuerunt ,  quibus  Flori  Lucama  novam  difHcultatem  movet.  Maxime  vero ,  quod  Ciuve- 
rius contendit ,  videtur Livius  lib.  xl.  cap.xxxvi  n.probare.  Ager,  inquit ,  publicus 
popuii  Romani  erat  in  Samnitibm ,  qni  Taurafinorum  **  traducere  Ligures  ApuanosvelUnt  t 
&  reliqua.  Mancum  locum  alii  aliter  fupplere  conati  funt :  alii  dubitant  de  Taurafino- 
rum,  quo  innixa  caufla  eft,  vocabulo,  quia  vet.  ed.Tauraninorum,  quafi  ^.Taurania^ 
pr<£  fe  fert,  quod  oppidum  Stephanus  habet,  &  Plinius  iniis  ponitCampanias,  quae 
olim  perierunt ,  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Eft  quidem  Tuv^nrloi ,  •srohts  K.gAm>j ,  Taurajia ,  urbs 
Gallica  in  Appiani  Hannibaiico  p.?5*46\  fed  ut  ratio  itineris  oftendit,  in  Transpadana : 
unde  Taurinorum  urbem  multi  fignificari  iulpicantur. 

Ad  Hirpinorum  limitem  aquilonalem  attingit  oppidum  Equus  Tuticus ,  ideR  Equus 
magnm ,  ut  Hierofolymitani  itinerarii  audtor  interpretatur.  Antoninus  autem  aliquot  iti- 
nenbus  Equum  Tuticum  adpellat ,  quod  nomen  etiam  in Tabula  eft ,  fed  bivocali fcriptum 
Aequo  tuttco.  Memoravit  Cicero  ad  Attic.  lib.  v  1 .  iiib  initium  epiftola?  1 .  Scire vis ,  in- 
quit ,  tucti  ego  qucu,  accegerim.  Omnesfere ,  quM  commemorai ,  prxter  eat ,  quettfcribis  Lentuli 
Vutris  cr  Equotutico  &  Brundi/io  datas.  Ptolemasus  tantummodo  Tovnxov  fcripfit ,  poft- 
habito  nomine  priore.  Situm  in  via,  quse  Benevento  Brundifium  fert ,  quodHoratii 
itinere  non  minus ,  quam  Antonini  itinerario  conftat.  Ille  faepe  dicta  fatyra  v.  libri  1.  non 
quidem  nominat ,  quod  vox  inepta  verfui  x  defcribit  autem  &  fitum  &  naturam  loci  fatia. 
hiculente : 

Quatuor  hinc  rapimur  viginti  &  millia  rhedis , 

Manfuri  oppidulo ,  quod  verfu  dicere  non  esl : 

Signis  parfacile  eH.     Venit  vilisfima  rerum 

Heic  aqm :  fed  panis  ionge  pulcberrimm* 

AviJk 


Itdia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     IX.  f57 

A  villa  Trivici  egreffus  in  hoc  oppidum  rheda  vectus  pervenit ,  quod  Ariano  cenfet  Cluve- 
riusefle.  lpfum  autem  Tnvicum ,  quod  folus  Horatius  nominavit ,  cum  Trevico,  epr- 
fcopali  in  eo  tractu  oppido ,  quis  negabit  convenire  ?  . 

Uiteriores  Aeca  funt ,  nunc  Troja ,  ut  tam  ex  itinerariis ,  quam  chronico  yeteri  prooat 
Holftenius.  In  Tabula  &  Hierofolymitano  Accm  fcriptum :  in  Antonini  itinere  ab  Equo- 
tutico ,  Ecm  ,  ab  illo  xv  1 1 1  millibus  paffuum  remotas.  Gentile  Aecams.  Plinius  hb. 
ni.cap.  xi.  Aecani  ,  diverfi ab  Aecuiams ,  ibidem etiam nominatis.  "V etus infcriptio 
(Grut.p.444-n.  y.)  curat.  reip.  aecanorum. 

Hinc  x  i  x  millibus ,  Canufium  verfus ,  quod  ex  itinere  ab  Equotutico  Hydruntum  in- 
telligimus,  &Herdoniay  nuncArdona,  nonCedogna,  quod  Cluverius  volebat^  Li- 
vius  lib.  XXV.  cap.  xx I .  Circa  Herdoniam  Romana  legiones  crprator  Fulvim  erant.  kt  lib. 
xxvil.cap.  I.  nequaquam  inde  tantumgaudiumfuiti  quantacladestntrapaucos dies accepita 
ctt  baud  procul  ab  Herdonia  urbe.  Appianus  Hannibal.  f  87.  QxkQi®*  P«j*«««  vx*t& 
'fyJovfov  ejroAinpJc»  ,  Fulvim ,  Rom.  conjul ,  Herdoniam  objidebat.  O  magno  fcribendum 
erat  'Epef  «»»'*.     nam  Silius  Italicus  lib.vi  11.  verf.  .^68 .  produxit , 

-     -     -     -     quosve 

Obfcura  inculus  Herdonia  mijit  ab  agris. 

m . 

Itinerario  Antonini  6c  Tabula  plurale  eft  Erdonia.    Itinere  ab  Equotutico  Hydruntum : 

Equotutico  — —  — — 

Ecas  m.     p.  XVIII. 

Erdoniai  M.     P.  xvilir. 

Cantifium  m,     p.  xxvi. 

Ad  Apulise  rlnes  urbs  Aquilonia^  Holftenio  judice  nunc  Cedogna,prope  Aufldum  amnein. 
Livius  lib.  x.  cap.  xxx I x.  Tapiriut  Aquiloniam ,  ubifumma  rei  Sammtimn  erat ,  pervemt. 
Multa  ejus  quoque  in  fequentibus  mentio ,  cap.  xliii.&xliv.  Ptolemseus  in  Hirpinis 
KwiKaviix.  Oppidani  Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 .  Aquiloni ,  quod  Cluverio  truncatum  vi- 
detur  ex  Aquilonienfes.  Non  longiffime  ab^inc  videtur  Cominium  fuifle  ,  quod  vulgo  po- 
nunt  in  Samnio ,  malim  in  hirpinis ,  qnia  Livius  di6lo  lococum  Aqu-tlonia  conjungit,  fita 
in  extremo  Hirpinorum  limite:  quamvis  utrumque  oppidum  Samnites  belli  tempore  armis 
tenuerunt.  Livii  verba  ex  cap.  xl  1 1 1 .  libri  x.  ad judicandum  proferre ,  fortafle  non  alie- 
num  videbitur.  «SVc,  inquit,  adCominium^  JicadAquiiomamgeflares.  Inde medio inter 
dua*  urbes  jpatio ,  ubi  tertia  exfpetlata  erat  pugna ,  kojies  non  inventi  ,  feptem  milliapafjuum 
quum  abejfent  a  Cominio ,  revocati  abfuis ,  neutnprcelio  occurrerunt.  Primis  ferme  tenebris  , 
quum  in  conjpeftu  fam  cafra ,  jirn  Aquileniam  habuiffent ,  clamor  eos  utrimque  par  accidens 
fuffmuit.  Legereliqua.  Etcap.xLiv.  UterqueexaltcriusfententiacpnpAlcaptumoppidum 
diripiendum  militi  d.edit  :  exhauftis  deinde  rebm ,.  ignem  injecit ,  eodemque  die  Aquilonia  O" 
Cominium  deflagravere. 

Inillotracl:uforfan^//^etiamfuerant,aLiviolib. vi  11.  cap. xxv. memoratse.  Tria, 
inquit ,  oppida  in^oteflatem  venermnt ,  Allifa ,  Callifa ,  Rufrium.  De  primo  fupra  diximus 
inSamnio:  alterum  quo  fitu  fuerit ,  non  liquet.  Suntquiinoppidulo  Car ife  qu&rant  ^ 
fono  forfan  ducti  non  plane  abhorrente.  QuodverotertiuminHirpinisextremistertur 
efle  j  meciium  quoque  in  illis  fuiffe ,  vero  non  eft.  abfimile. 

In  medio  fere  Hirpinorum  lacus  eft  graveolens  Amfanfti  olim  dictus ,  five  Amjfantii ,. 

Aaraa  3  nunc 


55g  GEOGftAFHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

nunc  Mufiti,  quod  a  Mephit i  eft ,  putore,  aut  dea  tetri  odoris ,  quse  eulta  ibidem  fuit 
Cicero  lib.  i.  de  Divinat.  capxxxvi.  Quidenimi  non  videmmquam [intvariaterrarum 
vcnera  ?  e x  quibm  &  mortifera  cpuizdamfars  efi  ,  ut&"  AmffanBi  in  Hirpinis ,  er  in  Afia  Plw 
%ma.  Et  Plinius  lib.  1 1 .  cap.  XCI 1 1 .  In  Hirpinis  Ampfan&i ,  ad  MephitnMem ,  locm  , 
quem  qui  intravere ,  moriumur.     Virgilius  lib.  v  I 1 .  verf.  $6$. 

Efi  locm  It-alia  medio  fub  montibm  altis 
Nobilis  j  O"  fama  multis  memoratm  in  oris , 
Amfantti  valles.     -     -     -     - 
Hic  fpecus  horrendum,  fievi  jpiracula  Ditis9 
jMonftratnr ,  ruftoque  ingens  Acheronte  vorago 
Pefiiferas  aperit  fauces. 

Scilicet  hanc  voraginem  adinferosufquepatere,  finxerunt  poetas.  Idcirco  Claudianus 
lib.  n.deRaptu,  fub  finem,  Proferpinaenuptiisferiatos&laEtatosinferosdefcribens, 
dixit  etiam 

Tunc  &  pefiiferi  pacatum  fiumen  Averni 
Innocue  tritv/itis  aves ,  flatumque  reprefiit 
AmfanEhus :  tacmtfixo  torrente  vorago. 

Juxta  lacum ,  fanum  fuit  Mejihitis ,  quod  numen  putori  arcendo  prafidere  crediderunt. 
Plinius  jam  dicto  loco ,  ad  Mephitis  adem.  Cuita  &  alibi  fuit  ,  ut  Cremonse.  Tacitus 
III.  Hifl.  cap.  xxxi  1 1 .  Quum  omniafacraprofanaque  in  igne  confcderem ,  folum  Mephttis 
templum  fietit  ante  mosnia  ,  loeo  ,  feunummedefenjum.  DeindepgTwvuujjcwfipfaexhalatio 
gravis  atque  peflilens  Mephuis  vocata .  Virgiiius  v  1 1 .  verf.  84.  de  Tiburtini  agn  nemore 
&  fonte  Albunea : 

-     -     -     -     nemorum  qu&  maxima  fitcro 
Fonte  fonat ,  fcvamque  exhalat  opaca  mephitim. 

In auftrum  vergunt  cetera.  Ex  his  Romulea  oppidum  eft ,  quamlivius  lib.  x.  cap.  xvi  1 . 
a  Samnitibus  pofleflam  fcribit.  Decii  confulis  oratione :  Ad  Romulenm  urbem  hinc  eamust 
ubi  vos  labor  haud  magnus ,  pr&da  major  manet.  Subdit  Livius :  Divcnditapr&da ,  ultro 
adhortantes  imperatorem ,  ad  Romuleam^ergunt.  -  -  -  captum  ofpidum  ac  direptumefi, 
nd  dm  milbia  £r •  cccoccifi.  Stephaniepitome  :  PwuuXt*  ,  r  b>  UaxIx  s«w«t«v  zb-ca*?  , 
Romulia ,  Samnitum  in  Italia  oppidum.  Saepe  autem  Hirpini  cum  Samnitibus  cenfentur , 
quos  &  loco  &  origine attingunt.  ltinerario  8c  Tabula  efl  Subromula ,  ut  aliis  quoque  locis 
praepofitio  adjicitur :  aut,  utdiverforiumproximumoppido?  fivefub  Romula  fitum ,  fi- 
gnificetur.  Ex  quibus  fimul  locus  &  diflantia  i  ntelligitur.  Utroque  Antonini  itinere  a 
Benevento,  &Hydruntum&Tarentumdirec1:o> 

Aeclanum  M.  P.  XXV. 

Suvromulam  M.  P.  XXI. 

Pontem  Aufidi  m.  p.  xxii. 

Vmufiam  u.  p.  xvni. 

Prope 


Italia.  LIBER    II.     CAP^    IX.  559 

PropefontesAufidiamnisurbsG^/ieft  ,  nuncConza.  EtPtolemaeus  YLcp^a,  fedin 
Lucanis  ponit ,  quorum  finibus  propinqua  eft.  Sed  Hirpinorum  fuiffe ,  clare  teftatnr 
Paterculus  lib.  1 1 .  cap.  lxvi  1 1 .  Milo  Compfam  in  Hirpinis  ofpugnans ,  iBusque  lapide ,  tptm 
P.  Clodio ,  tum  patria ,  quam  armis  petebat ,  voenxs  dedit,  Et  Livius  lib.  xx  1 1 1 .  ineunte : 
Hannibal  poft  Cannenfem  pugnam     -  accitus  in  Hirpinos  a  Statio  ,  pollicentefe 

Compfam  traditurum.Qui  colebant  Compfani  dicti Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 .  Et  Livius  eodem 
principio :  Compfanus  erat  Trebius ,  nobilis  interfuos. 

Tandem  in  extremo  Hirpinorum  ultra  Compfam  Cluverius  Rufrium  Livii ,  quod ,  & 
Rufra  Virgilii ,  idem  ipfi  oppidum  eft ,  cujus  duclu  nefcio  ,  collocavit.  Nos,  Holfte- 
nium  fequuti ,  Rufras  a  Rufrio  fupra  feparavimus ,  ut ,  illis  Campaniae  vindicatis  ,  ficut 
vindicavimus ,  Rufrium  folum  fuperfit  inveftigandum.  De  hoc Livius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xxv. 
Eodem  tempore  etiam  in  Samnio  resprofperegella.  tria  oppida  inpoteflatem  venirunt  ,  Aliifa  , 
Callifa ,  Rufrium,  Samnio  attribuit ,  fed  laxis  finibus  deicripto ,  ut  Hirpinos  etiam  ,  qui 
ortu  Samnites  (unt ,  comprehendat.  An  fitoppidumquodhcdieRuvovocatur,  quod 
credit  Cluverius  >  judicent  peritiores  illarum  regionum. 

FRENTANI. 

SamnitumprogeniesalteraFwz/vz»*.  Strabolib.v.p.  166*.  $£svt«vo),  'Zawirmov  *$■*&, 
Frentani ,  gens  Samnitica,  Oram  maris  fuperi  incolebant  ab  Aterno  fere  ad  Prentonem 
amnem,  aquonomenhabent.  Plinius  autem  videtur Tifemo  amne  finire  lib.m.cap.xi, 
Plumen ,  inquit ,  portuofum  Frento ,  Teanum  Apulorum  \  itemque  Larinatum  Cliternia  ,  lu 
fernus amnis.  InderegioFrentana.  Etcap. XH.  Sequiturregioquartagentiumvel  fortiffi- 
marumltalia.  Inora%  Frentanorum<>  aTiferno.  Atipfecap.xi.  Larinatesy  transTi- 
fernum  colentes ,  cognominavit  Frentmos :  &C  Ptolemasus  Larinum  in  Frentanis  mediter- 
raneis  cenfet.  Olim  ergo  Frentonem  amnem  Frentanorum ,  quos  denominat ,  fuifie ,  uti- 
que  fimillimum  veri  eft ,  quamquam  aliquando  mutata  res  in  gratiam  Apulorum iuerit. 
Flumina  ergo  Frentanorum  poft  Aternum ,  de  quo  fupra  in  Veftmis  &  Marrucinis  auctum, 
funt  y  Sagrus ,  &  Trinius ,  &  Tifernus ,  de  quibus  in  Samnio  diximus :  &  tande.m  Frento , 
terminus. 

OppidorumprimumeftabAternofiuvioOtftf?^,  Gra2cis"0£T«v,  viriligenere.  Strabo 
lib.  v.  pag.  1 67.  Mst<*  jwATepvov  "OpTwv ,  iTTtveiov  QgevTavw ,  Pofi  Aternum  Grton  efi ,  navaie 
Frentanorum.  Atque  ita  etiam  Ptolemseus  fcripfit ,  quamquam  perperam  Peiignis  adju- 
eicavit.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 1 .  Frentanorum  [gens]  a  Ttferno :  flumcn  Tnmumpior- 
tuofum.  Oppida  Hiftonium ,  Buca,  Ortona:  Aternus  amnis.  Hanc  inter  &  Sagrum  fiu- 
vium,  led  paullo  intus  ,  cftAnxanum  oppidum:  vulgo  nunc  1'Anciano ,  five  Lanciano. 
Ptolemaiuslib.  I  il. cap.  I.  ^^vravav  jMo-oyeioi  [jroA«?]]  ''Ay%avov ,  Aag/vov,  trentanorum 
medtterranea  urbes Anxanum ,  Larinum.  Jncolas  Anxam  Plinio  auclore ,  qui  lib.  1 1 1 .  cap. 
XII.     IntusAnxaniy  cognomine  Frentani. 

Dein  Sagrus  fluviuseft,  nuncSangro,  Strabo  s*yp®-,  quiveromaleinterAternum 
&  Ortonam  ponic :  Ptolema^o  z*'o©J ,  qui  etiam  falfo Pelignis  oftia  adfignat :  Vibio  di&us 
SaronAdria,  fubaudifiumen.  Dehoc  fupraetiaminSamnio,  ex  cujus  montibus  decur- 
nt ,  diximus.  Inter  Sagrum  &  Trinium  flumen  eft  oppidum  ad  iflare  fitum  fMomum. 
Mela  lib.  1 1 .  cap.  1  v.  Frtntam  tenem  urbcs  Bncam  &  Hifonium.  Ptolemxus  in  Frentanis 
maritimis  'I?  oW,     Situm  Tabula  vetus  Auguftana  oftendit  hoc  ordine : 

Qrtona  xi.  Anxano  11 1.  Annum  IV.  Pailamm  xn.  Ifiomum, 

De 


f6o  GEOGRAFHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

De  flumine,  quod  ex  intervallo  fequitur,  Trinio  di&o,  nunc  Trigno,  ita  Plinius  Hb. 
iii.  eap.  xn.  In  ora  ,  Frcntanorum  [gens^  aTiferno:  flumenTrinmmportuofum.  Poft 
hoc  flumen  ,  feu  inter  illud  &  Tifernum,  Buca  oppidum,  itidem  ad  mare.  Strabo 
dicloloco:  "O^rcsv  iitlvnav  «fysvravwv  ,  i&j  Bax*  ,  j^  oivro  $pevT«v«v ,]  Ortona ,  navale 
Frentanorum;  <crBuca,  ipfa  quoque  Frentanorum.  Plinius  de  Frentanis :  oppida^  Hiflo- 
nium  ,  Bucay  Ortona.  Pomponius  :  tenent  urbes  Bucam  cr  HtBonium.  SedPIinius 
pervertit  ordinem ,  qui  efle  debet :  Buca^  Hiflonium,  Ortona.  Ptolemaeus  quoque  in- 
xer  Tiferhi  oftia  6c  Hiftonium  locavit.  Strabo  Bucam  dicit  fywpov ,  conterminam  ,  Teano 
Apulo.  Atduoflumina,  Tifemum  &  Frento ,  mteriabuntur,  6cinterillanonmedio- 
crefpatium. 

Poil  Tifernum,  feu  juxta  dextram  ripam  illius,  Larinumefk^  hodieLarinavulgo, 
intus  fitum  6c  a  Ptolemaeo  in  ■p&roy&ots *  medtterranets  Frentanorum  ,'  pofitum  Ae^vov, 
Lirinum.  Cicero  pro  Cluentio  cap.  IX.  quum  alttr  ejus  fdim 1 'eani  Apuli ,  quodabesta 
Larino decem *&  0B0  millta pajfuum ,  apudmatremeducaretur.  Melalib.il.cap.lv.  C/t- 
terniam ,  Larinum ,  Teanum  oppida  Daunis  Apulis  attribuit :  quem  Plinius  fequutus  efh 
in  Tiferno  amne  Frentanorum  iimitem  conflituens.  Supra  autem  oftendimus ,  quare  ad 
Frentanorum  limitem ,  ubi  olim  fuerat ,  malimus  continuatum.  Municipium  Larinum 
fuit.  Cicerodicfseorationiscap.  v.  A.Cluentivts  Avittts ,  pater  hujufce ,  homo  nonjolum 
municipii  Larinatts  ,  ex  quo  erat  >  fed  etiam  regiunu  illim  &  vicinitatu ,  virtute ,  extfltma' 
tione  ,  nobiittate  facile  prtnceps.  Gentiie  emm  Lartnas-  eft  ,  plur.  Larinates»  Siiius 
lib,  xv.  verf.  f6f . 

Quaque  jacet  fuperi  Larinas  accoia  ponti. 

Et  Plinius  lib.  m.  cap.  xi  Larinates ,  cognomine  Frentani.  Ubi  autem  alterum  Larinum , 
hoc  difcretum  cognomine,  fit,  nondum  liquet:  nifi  L.-nnates  Siiii  lib.  vmverf.  403. 
cum  Venafranis  6t  Arpinatibus  conjunclos,  huc  pertrahere  velis ,  quos  poffis  etiam  Lni- 
nates  legere.  Amplum  territorium  civit?tis  ,  ut  vel  fblum  cum  regionibus  cenfeatur. 
Cadar  1  Civ.  cap.  xxiii  perflnes  Marrucinorum ,  Frentanorum^  Lannatiumin  Apuliam 
pervenit . 

De  Cliternia ,  quam  Plinius  6c  Mela  his  adjiciunt ,  nihil  certi  habemus ,  6c  locus  ei 
fola  conje£lura  definitur.  Melse  hic  eft  ordo;  Daunt  [habent-]  Ttfernum  amnem ,  Cli- 
ternia :  Ttfernus  amnis.  Jnde  regio  Frentana.  Unde  de  amne  etiam  Frentone ,  nunc  il 
Fortore  dicto ,  judicatur.  .  nec  enim  alius  ibi  ponuofm  eft ,  ut  Frentonem  Plinius  fi- 
gnavit. 

A     P     U     L     I     A. 

Ad  ulteriora  Italia? ,  quae  Graeciam  propius  fpectant ,  pedetentim  nunc  adeundum  eft. 
Non  autem  uno  nomine  ille  tradus  qua  totus ,  qua  partes  lnfignitur ,  ied  quidam  omnem 
vocant  Japjgiam,  poetas  prarfertim  6t  nonnulli  ex.  hiftoricis  Grascis:  ceteris  Japygia 
fola  eft  pemnfulailla,  ex  qua  in  Graeciam  diverfis  portubus  trajicitur :  qua:  etiam  .Afcjfc. 
pia  ,  &  Calabria,  &  Ager  Sahntinorum  adpellatur  :  in  quibus  alii  denuo  diftinguunt, 
prxfertim  inter  Calabriam  &  Salentinorum  regionem.  Qtiidquid  autem  extra  peninfu- 
lam  in  hoc  tra&u  eft ,  a  Frentone  flumine  ad  Brundifium  usque  &  Tarentum  ,  Romanis 
A  puli  h  Latino  ore  dicebatur .  Sed  antiquorum  teftimoniisv  hatc  fingula  comprobemus. 

Poly- 


italia.  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.    IX.  ?6i 

Polybius  lib.  1 1 1 .  cap.  lxxxvi  n.de  Hannibale :  hth&M  yjj[  **x«t$bei&s  t  ts  n^sre- 
iicwwi  vj\  T"  A^avjjv,  st<  3  t  M«gsK»Vijv  yj\  $t>ivrdvtiv  x^&v »  a^Jjcs  jroij/^svdE^^ffope/tfy 
«V  53r)  t  \ot7tvyiotv.  jj?  ^ijj^jwevjj?  e*V  Tp«V  avojAotriott  ,  ^  t  jwev  *nrO<rot.yo^myAvoav  &etvvfav , 
t  q  [naujcgr/wv ,  >^  t]  Meaj#7r/wv,  «V  ar^wTijv  ivbfio&hz  r  Auwioiv.  Pertranjicns  &  vajlans 
Tr<ziutianum  Hadrianumque  agrum  etiam  JMarrucinorum  &  Frentanorum  j  *'»  jfapygiam , 
continuans  iter  ,  invajit.  Qha  tribm  nominibm  dijlintla  est  ,  Dauniorum  %  Peucetwrum  & 
Meffapiorum.  Hannibal  autem  primam  ifnpetiit  Dauniam.  Priores  partes  uno  nominc 
apuliam  Romani  adpellavere.  Strabo  lib.vi.  pag.  2pi.  oi  Sh^de/oi  Ttaa-etv  r  fjnz» 
t«V  K«A«^»V  Amshiotv  Kothxc-i  y  Incola ,  quidquid  huJH4  regionis  pos~i  Calabrosefi  >  Apuliam 
adjellitant.  Poetas  vero  6c  has  fepe  partes,  perinde  ut  Polybius ,  Japygiam  dixerunc 
laxiore  ufu  vocabuli  adiumto.    Virgilius  lib.  xi.  verf.  247.  de  Diomede : 

/7/*  #r£«#  Argyrijam ,  patria  cognomine  'geniis  9 
Viftor  Gargani  condebat  Japygis  arvis. 

Garganus  autem  mons  inApulia  citeriorefiveDauniaefl:,  6c  niliilominus  j^#  cogno- 
minatur.     Silius  lib.  1 .  verf.  fo. 

Dum  Cannat  tumulum  Hejperia ,  campumque  cmore 
Aufonio  merfum  fublimis  Japyga  cernam. 

Etiam  lib.  1 1 1 .  verf.  708 .  Cannenfem  agrum  Japygacamgum  dixit :  &  lib.  v  1 1 1  ,'verf  i%\. 

-    Celfm  Japygios  quafe  Garganm  in  agros 
Explicat. 

Straboni  vero,  principi  geographorum,  Japygia  eadem  eit  quae  Meflapia,  peninfula 
videlicet  a  Tarento  Sc  Brundiflo  ad  Japygium  feu  Salentinum  promontorium  procurrens. 
Ait  enim  lib.  Vl.pag.  ipi.  «ruvs;£»jV  J'  ef^  y  \0t7rvyl0t.  twvtviv  3  %$  IXiosatiriotv  xojaSVjv  al 
rf£»^vs?,  [Italiam  usque  Metapontum  explicaftam-]  continenterfequiturjapygiia,  quamO* 
Mejfapiam  Graci  dixerunt.  Sed  Apulia  nunc  nobis  curas  efl: ,  inter  Frentanos  contenta  Ss 
Calabros :  lata  autem  a  mari  Hadriatico  usque  Lucanos. 

Nobiliflimus  Apulias  fluvius  eft  Aufidus ,  quem  fupra ,  principio  hujus  de  Italia  capitis3 
pag.  6*32.  defcripfimus ,  e  quibus  tantummodo  pauca  Horatii ,  ex  lib.  iv.  oda  xiv. 
repetemus: 

Siitauriformis  vohitur  Aufidus  * 

Qui  regna  Dauni  frafluit  A^pplu 

Appuli,  geminata  littera,  porrigendae  fyllabas  caufla,  qu^e  jper  fe  correpta  eft ,  utes 
ejusdem  pbetas  lib.  1 1 1 .  oda  \  v.  patet : 

JMe^  fabulofz  Vulture  in  Appulo  9 
Altrtcis  extra  limen  Apulia, 

Ludo  ,  fatigatumque  fomno 

Frofide  nova  puemm  palumbes  Texere. 

Bbbb     *  Lapi- 


^z  G  E  O  G  R  A  F  H  I  A  E     ANTI  Qu  A  E 

Lapides  etiam  l  fimplici  fcriptum  hoc  nomen  exhibent.  Gruter.  pag.  14.  n§  I2.  Ex 
apulia.  &-pag.  411.  11. 1.  calabr.  et  apuliae.  Alter  fluvius  qui apud  Sipon- 
tum  effunditur ,  eft Cerbalm  ,  nunc  Cervaro ,  de  quo Plinius  lih.  1 1 1 .  cap.  xi.  amnis  Cer* 
balm,  Dauniorvtm  finis.  Finis  Daunias,  fed  intus  fbrfan ,  ubi  ab  Hirpinis  diftinguit 
in  illorum  natus  montibus :  quum  procurrit ,  adeo  non  flnis  eft ,  ut  mediam  Dauniorum 
regionem  fecet.  Limes  autemDauniceeftpaulloultraamnemAufidumconflituendus 
ut  Canufium  etiam  Dauniis  ,  ^LVenuJta,  vindicentur.  Inde  Peucetii  Apuli  incipiunt, 
qui  reliqua  usque  Calabriam  occupaverunt.  Strabo  lib.  v  1 .  pag.  191.  vV^  ts/ts?  [KotAa- 
,8^V]  '3rO<ri3op«'  n«wgTio/  t£  «V»  ^j  zWvjoj  ,  fuper  Calabros  ,  feptemtrionem  verfm  ,  funt 
Peucetii :  deinde  Daunii.  Itaque  in  duas  partes  divifa  fuit  Apulia ,  Dauniam ,  Frentanis 
conterminam  >  &  PeucetUm  alteram ,  Calabrise  fines  attingentem. 

dauniae  Apulias  nomen  a  prifco  rege  Dauno  eft ,  focero  Dioraedis.  Horatius  lib. 
in.odaultima:  , 

-     -     quaviolens  obftrept  Aufidm, 
Et  qua  pauj>er  aqu&  Daunm ,  agrefiium 
Regnator  populorum. 

Mela,  Plinius,  Ptolemaeus  oppida  illius  defignant,  Sc  hic  quidem  diftin&e  maritima 
primum,  Salapiam,  Sipuntem  (2i7rouj  re6to  cafu)  Apenefisu  ,  montem  Garganum,  Hw 
rium  ,  Gra^ce  ''l&ov  :  &  mediterranea ,  Teanum,  Nuceriam^  Vibarnum,  Arpos,  Er- 
doniam ,  Canujittm.  Pomponius  Mela  ita :  Dauni  [habent]  Teanum  oppidum ,  montem- 
que  Garganum.  Sinm  efi  continuo  Apulo  litore  inciniT-m  ,  nomtne  Urias ,  modicmfvatioflera-  . 
que  afper  accejfu.  Extra,  Sipuntum ,  vel ,  ut  Graii  dixere ,  Stpus;  0"flument  quodCanu- 
ftum  attingens ,  Aufidum  adpellant.  Et  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  1 .  Hinc  Apulia Daunia- 
rum  cognomine ,  a  duce  Diomedis  focero :  in  qua  oppidum  Salapia  3  Sipontum ,  Uria :  amnis 
Cerbalm ,  Dauniorum  finis :  portm  Agafm ,  piromontoriuni  montis  Gargani ,  portus  Garna , 
lacus  Pantanus     -     -     -     Teanum  Apulorum.     ReliquainfrainZ^or/rftrademus. 

Primum  poft  Frentonem  ,  quod  flumen  Frentanos  ab  Apulis  feparat ,  eft  Teanum , 
quod  dm-plidtei-Teanum^m  Mela  dixit  (5c  Ptolema^us :  cumcognominePlinius7"^»^w 
Apulorum:  Strabo  lib.  vi.  pag.  197.  tov ''ajj-sjAcv  TioLvovSopcovvpQv  t<£  "Ziimtvu,  Teanum, 
Apulum,  ejusdem  nominis ,  quo  Sidieinum.  Addit,  b>  y,i<royxtt>C)  in  mediterraneo  fitum. 
Veftigiaejusadparent  adFrentonem  xvi  millibus  fupra  oftium ,  qui  locus hodie Civita , 
vcl  Civitate  adpeilatur ,  quod  medio  ssvo  Teani  nomen  fuit ,  &  Civitatenfis  epifcopus  iri 
aStis  Beneventanas  ecclefia: ,  cui  Teanenfis  fubjecla  fuit ,  adhuc  legitur,  Holftenio 
tefte  p.  279.  Gcntile  Teanenfes.  Livius  lib.  ix.  cap.  xx.  Ex  Aj>uliaTeanenJesCanu(i- 
nicpte,  populatiombusfcjfi,  obfidibus  L.  Plautio  cos.  datis  ,  in  dedttionemvenerunt. 

Supcrior  prope  idem  flumen  fuit  urbs  Gerion  ,  ut  Gruterus  legit  3  five  Gerunium ,  ut 
Polybius,  quod  Gronovius  nomen  etiam  Livio  reddendum  ceniet:  fiveGeronium,  ut 
in  Tabula  Peutingeriana  eft,  idque  vi  1 1  millibus  a  Tensapulo ,  hoc  eft  Teano  Apulo, 
dijundum.  Livius  lib.xxi  i.cap.  xvni.  Ex-PelignhPoenusflexititer ,  retroque  Apuliam 
repctens,  Geronium  pervemt^  nrbem  metu  ,  quia  collapja  rmnis  pars  mcenium  erat »  abfuis 
defertam.  Et  Poiybius  lib.  HI.  cap.  c  b>  rf  <s&J  r  Axy.t%ieiv  ^  to' JtaAs/jtwvov  Tt^viov 
^w^ot,,  in  agro  circa  Luceriam  <Cr  Gerunium.  '  Et  lib.  V.  cap.  CVI II.  Hannibal  gjus^g 
g&a  T3  Ti^vov  r£  {\civvlctA  zaoiH(Sr<m  r  rs^^eiiiacUv  ,  circa  Gertmium  Daunia  hiematurus 
itat.  '  Conjiciunt  eruditi  viri ,  elfe  in  loco ,  ubi  nunc  Tragonora. 

Inte- 


Itdia.  LIBER    II.     C  A  P.     IX.  563 

Interius  rqcejdit  Luceria,  fere  ad  fmes  Hirpinorum ,  colonia  Romana.  Plinius  11 1 . 
cap.xi.  Dauniorum,  praterfupra  ditta  ,  colonia,  Luceria,Venufia,  Ptolemaeus  autem 
Venufiam  Peucetiis  adfcripfit.  DcLuceria,  &  ejus  antiquitate ,  prarclare  Strabo  lib. 
VI.  pag,  196.  TTQfkoi  feiKWVToH  £  A*0|U)j'^8  a/  mrot?  ro7<i  r97roig  Svv&selou;  ctipSoi,  Ev  (Av  rca 
<?  aS-jjvi»?  li^ou  t?  ov  AxKiglt*  srxAoua  ava^^oira,*  ^  avrti  $'  vVi^fs  ■zxohtg  d^cua  Aavvluv, 
vuv  J)  riToureivwron.  Mnlta  exflam  Diomedk  imperii  in  caregioneveftigia,  utfunt  Luceriam 
Minerva  templo  antiqua  donaria.  Fuit  enim  illa  vetm  urbs  Dauniorum ,  nunc  autem  ienuis 
fatta.  Et  Cicero  meminit  pro  Plancio  cap.  lxix.  Teano  Apulo ,  inquit,  atque  Luceria 
equites  Romanos ,  honefiisftmos homines ,  laudatores videtu '•  Ptolemadeft  NxKtgla  A^ovAwv, 
Nuceria  Apulorum ,  errore  litteras ,  an  temporis  illius  confuetudine ,  incertum  efi  nam 
in  Cifpadana  Gallia  idem  Nuceriam  fcriplit,  quas  adhuc  vulgo  Lucera  eft,  vel  aliorum 
ore  Luzzara.  Cujus  forte  caufta  Aure.Hus  ViclordeiJluftribus  inPoftumio,  nofcram 
cognomine  diftinxit.  I/ie,  inquit,  \Vontius  Tdcfmus]  Jimulatos  transfugas  mtyt ,  qui 
Romanos  docerent ,  Luceriam  Apulam  a  Samnitibus  obfideri.  In  Tabulaquoque  cum  co- 
gnomento  NucerU  ApuU  fcriptum  exfiat ,  littei  a  n  ,  uti  Ptolemseus  fcripferat.  In  nummis 
louceria  fcribi,  ofcendit  Holftenius  ad  Stephanum.  Gentile  Lucerini  apudLivium 
lib.  xxv  1 1 .  cap .  x.     Nunc  urbs  Lucera  6c  Nocera  vocatur. 

Abhinc  in  ortum  hibernum ,  prope  Cerbalum  amnem ,  Cluverius  Ardone^  Livii  ponit 
ex  lib.  xx  1  v .  cap .  xx .  Verba  funt :  EtaQ^  Fabio ,  cui  circa  Luceriamprovmcia  erat ,  Ac- 
cua  oppidumper  eos  dies  vi  captum :  fiativaque  ad  ArdoneM  commumta.  Hanc  Ardonam  vult 
effe ,  fed  diftin&am  ab  Herdonea  ejusdem  lib.  xxvi  1 .  cap.  1 .  At  eadem  eft  Herdonea , 
Ardona  hodierna ,  Ptolemasiin  Apulis  E^mU,  Ardonese  Livii ,  &  R^JWos  StrabOnis, 
prave  fcriptas.  Vide  Holften.  p.  28 1 .  De  Herdonia  autem  in  Hirpinis  aftum ,  quam 
fi  quis  in  Apulia  cenferi  malit ,  nos  facile  confentientes  habet.  Nam  ibi  ordinem  Grute- 
ri  fequebamur. 

A  Luceria  in  ortum  aeftivum  fiti  funt  Arpi ,  nobilis  urbs  ,  quas  &C  Argos  Hippium  olim, 
&  Argvripe  di<5ca.  Plinius  di£co  loco  :  colonia  ,  Luceria  ,  Venufia :  oppida ,  Canufium , 
Arp ,  aliquando  Argos  Hippium  Diomede  condente ,  mox  Argyrippa  diclum.  Virgilius  lib.  XI, 
vexC  242,. 

« 

Vidimus,  b  cives\  Diomedem,  Argivaque cafira ,  Scc. 

Ille  urbem  Argyripam ,  patria  cognomine  gentis , 

Vittor  Gargani  condebat  jfdpygis  agris. 

Foftquam  introgrejfit  Gr  coram  data  copia  fandi , 

JHunera  pr&ferimus ,  nomen  patriamque  docemus  , 

Qui  bellum  tntulerint ,  qu&  cauffa  attraxerit  Arpos. 

Heic  quam  Argyripam  urbem  dixerat ,  mox  Arpos  eamdem  adpellat.  Et  Strabo  lib.  vi. 
pag.  Ipo".  c^«A«to  tf at^^f  "Agj/^  *7r7r*oy ,  «V  A^w^iWjj  ,"  «t«  vuvvA^oi,  Vocatahttc  urbs 
frimum  Argos  Hippium ,  deinde  Argjrippa ,  tmdemnunc  Arpi.  Lycophron  quoque  %  ge- 
minato  fcripfit  CafTandr.  verf.  $92... 

-     -     A^yugtWesv  Ao.vv/wv  TfotynM^oiVj 

Argyrippam  Dauniorum  pojfejfionem :  ubi  Tzetzes  commentator  :  »  K$yu$iitTxtx.  7roXn  jks- 
itgptivtvopivn  "A^^  mniov :  ut  ita  metri  caufTa  Virgilius  fyllabam ,  elifii  una  gemellarum , 

Bbbb  z  corri- 


^  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

corripuerit.     Haec  ut  Diomedis  traditur  regia  fuifle,  quod  Virgilius  mododocuit :  fic 
ampla  urbs  poftea  etiam  &  frequens  fuit ,  qua? ,  ut  Livius  iib:  xx  irv.  cap.  xlv i  i  . prodidit , 
tria  millia  fuorum  armavit ,  6cpra?tereapracfidiumquinquemilliafermearmatoium  ,  ab 
Hannibale  impofitorum  aluit.     Vicinitatem  Lucena:  idem lib.  xxi  i . cap.  ix. monftra- 
vit.     Hannibal  ,  inquit  ,  Marfis  Marrucinosque  &  Pelignos  devaftat ,  circaque  Arpos  & 
Luceriam-,  proximam  ApulUrcgionem.     Etlib.  xxiv.cap.  iii.  In Apulianehiems quidem 
auieta  inter  Romanos  atque  Hanmbalem  erat.     Luceria  Sempronius  conful ,  Hannibal  havdpro- 
culArfuhiemavit.     Gentile  variat.     Polybio  lib.  1 1 1.  cap.  cxvl  I  i.funt  A^ue/jrTravo), 
Argynpfani  :  Straboni  diclo  loco  k^yv^Tx^vo^  ,  Argyrippeni  :  adde  de  utraque  forma 
epitomen  Stephani  Byzantii.     Et  hasc  ab  A^v^Wa  ,  quod  nomen  Aldina  Strabonis 
editione  it  fimplici  perfcriptum  eft.     A  forma  Arpi  Livius  lib.  xxiv.  cap.  xlvil  faspius 
Arpini :  Plinius  autem  lib.  m.  cap.  xi.  Aryani  ;  £c  Frontinus  in  provintia  Apulia  [p.  1 10. 
ed.  Goe*f.]  Ager  Canufmus  ,     -     -     -     Arpanus  ,  Lonlatinus  ,  Sipontmus:  8cnummo 
Pignorii  Holftenio  tefle  APnANiiN.  Inruinisjacet,  ut  veftigia  tamen  adpareant ,  Sc  loco 
nomen  Ar$e  fuperfit ,  inter  Luceriam  6c  Sipontum. 

In  hoc  traclu  circa  Garganum  montem  fuit  etiam  Collatia  quasdam ,  unde  Plinii lib.  iii. 
cap .  x  i .  in  Apulia  funt  Coltatini :  Sc  Frontini  de  Colon.  ager  Collatmus ,  quem  cum  Gar- 
gano  conjungit.  Ager  ,  inquit ,  Conlatinm^  -  -  -  O*  quiurcamonhmGarganum 
funt.     Plura  non  conitant.     Ad  certiora  progrediendum ,  quasfimt 

Peninfula ,  cujus  bonam  partem  mons  Garganus  implet ,  vulgo  dictus  Monte  di  S.  An- 
gelo.  Hunc  montem  Garganum  memorat  Mela  atque  Plinius:  &Ptolemasus  r«egy*fo» 
o?&>  lapfu,  credo  defcribentis.     Horatiuslib.ii.  odaix. 

-     -     -     -     -     Aquilonibus 
Querceta  Gargani  laborant. 

Idem  lib.  1 1 .  epiftola  i .  verf.  202.  de  theatri  ftrepitu , 

Garganum  mugire£utes  nemus%  ,* 

Extltemum  montis  in  mare  excurrit.     Lucanus  lib.  v.  verf  3 80. 
Avpulus  Hadriacai  exit  Gargarms  in  undat. 

Hinc  Plinius  dicto  loco  ipromontorium  montis  Gargmni.  Et  Strabo  lib.  vi.  pag.  1 96.  Ufcktnw 
§  jtoA7ry  ts/ts  Ttzhdyuv  ax£ti>7r,&,ov  c9n,  t    dvatrelvov  $#£[%$  <ssOS  t«?  «v#toA«V,  to  rd(>yctvov} 
Ante  huncfinumeft  promontorium  ad  ccc  ftadia  in  marej>rocurrens ,  ortumverfus  ^Garganum, 
In  litore  a  Frentonis  oftio  funt  duo  lacus ,  qui  propior  flumini ,  P^/^^Plinioaiclus^ 
nunc  Lago  di Lefina.     Poft  illos  lacus ,  portus  Garna ,  itidem  a Plinio  memoratus ,  qui  in 
locum  incidit ,  ubi  nunc  eft  Rodia.     Ad  extremum  Gargani  civitas  eft  vulgo  Viefie  dicla  , 
in  ruinis  antiqui  Sc  epifcopalis  oppidi  Merini  exftructa ,  unde  funt  Plinii  Mennates  ex  Gar- 
gano.     Oppidum quoque "t^mv ,  HyriumVtolemxi  >  non videtur longe Garhae portu , & 
quanrunceft,  Rodia,  abfuifle,  quod  nonnullis  videtur  fT^'« ,  /tyrwHerodotilib.vii.  ■ 
cap.  clxx.  efle ,  quam  alii  ad  Calabriam  reducunt.  Sed  quoquo  loco  fuit  illud  Herodoti , 
congruit  tamenPtolemaei  Hynum  cum  Hjno  Periegetae  verf.  37P- 

$vA«  t  'IjjTruywjr  7iT#vv<rpivet  piffty'  'TgtOlQ 
tlafyoi&rvif') 

Genta 


Italia.  LIBER    II.    CAP.  IX.  565- 

Gentes  Japyg&M  extenufunt  ufque  ad  Hyrium  maritimum.  Dum  maritimum  dicit ,  videtur 
etiam  aliud  mediterrancum  innucre ,  quod  an  Uria  Plinii  fit ,  nemo  racile  dijudicaverit. 
Quod  fi  idem  oppidum ,  ut  credunt  alii ,  Uria  Piinii  &  Hyrium  Ptolemasi ;  uter  a  vero  fitu 
aberraverit ,  dici  non  poteft.  Ptolemseus  inter  Garganum  &  Frentanos  locavit  >  Plinius 
inter  Cerbalum  amnem  &c  Sipontum  enumerat.  Ptolemad  Apemfla ,  fi  duclum  illius  fe- 
quamur,  circa  promontorium  Gargani ,  a  Strabone  defcriptum ,  fuerej  ceteris  omni- ' 
bus  ignotas.  lnter  id  promontorium  &  Cerbalum  flumen ,  effc  Plmiiportus  Agafus ,  qui 
videtur  ille  efle ,  quem  vulgo  Porto  Greco  dicunt.  Propius  flumen  oppidum  Sipontum  fuit , 
ut  Plinius  &;  Livius  vocant ;  five  Sipuntum ,  ut  Mela  &  Antoninus  j  five  derrique  Stpus  , 
utGrseci,  &quiexLatinisiJlosimitantur.  Melse  verba  fepe  di£to  loco :  extra  ,  Stpun- 
tum , vel  y  ut  Graji  dixere ,  Sipus.  Stephanus  &  Ptolem*eus  ^ntov;.  Lucanus  lib.  v.  verf.  377. 

QuM  recipit  Salapina  palus ,   &  fubdita  Sipus  Montibus. 

Silius  lib.  viii.  verf.  634.  tamquam  peregrinum ,  immobile  facit , 

-     -     -     &  terram  &  litora  Sipits , 

•  •  • 

id  eft  Sipuntis  ,  ut  Grceci  fle&unt.  Polybius  lib.  x.  ExcerpL  cap.  ij^ivro  &%&.<;  l&TtuyitA 
zw  eis  ZMQvvrct,  apromontorioJapygiousqueadSipuntem.  Coloniafuit  Romana.  Livius 
lib.  xxx  IV.  capc  xlv.  Sipontum  item  in  agrum  ,  qui  Arpinorumfuerat ,  coloniam  civium 
Romanorum  ,  alii  triumviri  deduxerunt.  Quum  decrefceret  ,  aucta  fuit  Sc  integrata. 
Idem  lib.  xxx I x.  cap.  xx  1 1 1 .  quia  Sp.  Poflumim  conful  renuntiaverat  ^peragrantemfepropter 
qu&fliones  utrumque  litm  Italia  ,  defertM  colonisu ,  Sipontum  fupero ,  Buxentum  infero  mari > 
invemffe ;  triumviri  ad  colonos  eofcribendos  ex  sc.  creaufunt.  Ruinas  ejus  funt  proxime  Man  ? 
fredoniam ,  quse  ex  illis  cievit.  Gentile  Stephano  SMrsfori®" :  Latinis  autem  Sipontinm , 
quafi  a  Sipontium.  Cicero  Agrar.  1 1 .  cap.  xxv  11.  in  Sipontinafccitate  collocari.  Fronti- 
nus  de  Colon.  in  Apulia  f  Ager  Canujinm  -  =  -  Sipontmm. 

Juxta  eft  oftiumamnisCerbali,  mjinum  Uriam  exeuntis.  De  flumine  fupra  diximus : 
de  finu  Mela :  Sinm  esl  continuo  Apulo  litore  incinBm ,  nomme  Urias ,  modicm  fpatio ,  plera- 
que afper  accejfu.  Nomen  haud  dubie  ab  Uria  oppido ,  de  quo  paullo  ance  ex  Plinio  didum 
fuit,  de  cujus  fede  non  conftat  omnino  :  in  litore  tamen  &  prope  finum  fuifle ,  nomen- 
hujusfinusnonfinitdubitare.  Poft  aliud  flumen ,  veteribus,  quantumnosfcimus,  non 
nominatum  (dici  nunc  Carapellafcrlur)  Salapinafalm ,  paulloanteexLucanilib.V-  verf. 
377.  demonftrata ,  ab  illo  amne  fub  mari  ad  Aufidum  fere  protenfa ,  nomen  ab  oppido  Sa- 
fapia  ducens ,  quod  Aufidum  prope  &  illam  paludem  fitum  erat ,  nunc  excifum  ,  nomen 
tamen  Saipe  illi  loco  confervans.  Livius  lib.  xx  1  v.  cap  xx.  Salapiam  ut  vemt  Hannibai. 
Et  lib.  xxv  I .  cap.  xxxvi  1 1 .  Blajius  pervicit ,  ut pr&Jidium  Punicum  Salapiaque  traderetur 
Marcello.  Etlib.xxvi  1.  ineunte  ,  Salapiaperproditionemrecepta.  Pliniuslib.in.cap.xr. 
Jn  qua  [Apulia  Dauniorum]  oppidum  Salapia ,  Hannibalis  meretrisio  amore  indutum.  Ptole- 
marus  2«a«?t<'w  pluraliter,  contra  ufum  Romanorum :  &  AppianusAlexandrinuslib.  1. 
Civil.  ZaAnlci  contracle  tam  Caroli  Stephani  editionep.  180.q1.1am  Alex.TolIiip.  644. 
Coiconius,  inquit,  I,<xAn lctv  ts  c*£7rf >j<rs ,  ^  Kdwov;  ■ssafiKafiz ,  & Salapiamincend.it ,  & 
infdem  Cannat  accepit.  Gentilis  nominis  non  una  forma .  Cicero  Agrar ..  1 1 .  cap .  xxv  1  r . 
in  Salapinorum  peftilentia  fnibus  collocari.  quod  Vitruvius  lib.  1.  cap.  iv.  interpretatur :  v 
Salapiam  veterem,  a  Diomede  conditam ,  propterloci  infalubritatemquatuormillibus 

Bbbb  3  mare 


566  GEOGRAPH-IAE    ANTIQJJAE 

mare  verfus  translatam  fuifle.  Cicero  ergo  veterem  &  defertum  locum  dixit  peftilentem. 
Ibidem  Vitruvius:  nunc  Salapini  quatuer  mHlibus  pafftmm progreffi  ab  opptdo  veteri ,  habitant 
in  falubri  loco.  Sed  hoc  obiter.  Livius  inde  format  Salapnanus  fecundum  mss.  codices 
ut  Tauromenitanus  ,  Maffilitanus.  Lib.  xxv  1 1 .  cap.  xxv 1 1 1 .  Senfere  Salapitanifrau- 
dem.  item  ,  Salapitani  ,  alii  perfugns  invadunt :  alii  e  turri  abfterrent  hoflem.  Frontinus 
contraxit  diclo  ioeo :  ager  Sipontinus  ,  Satpinus.  De  lacu  fivepalude  Salapina ,  quam  fupra, 
ex  Lucani  Pharfalia  oitendimus  ,  ex  di&o  Vitruvii  loco  adnotamus :  M.  Hoflilius  9  qui 
tranfxulit  ctvitatemy  his  confeBis  lacum  aperuit  in  mare ,  C?° portum  e  lacumunicipio  perfecit» 
Ex  quo  etiam  municipalem  Salapinorum  dignitatem  obfervamus.  Addit  Strabo  lib.  vi . 
pag.  ipf-  2#A#7r/<*  to  r  kqyv^TtTTYpm  e7nV«ov,  Salapianavale  Argyrippenorum ,  ftvtArpa- 
norum  \  id  quod  ab  lilo  portu  in  lacu  eft. 

A  quo  intus  magisinterduoflumina,  quae  lacum  includunt ,  regredientes,  venimus 
adAfculum,  cognomine  Apulum ,  diverfumab  AfculoPicenij  hodieque  Afcolt  dichim, 
quod  in  Py rrhi  bello  commemoratum  ell  pluribus.  Florus  iib.  i .  cap.  xv  1 1 1 .  In  Apulia 
deinde  apud  Afculum  melius  dimicatum  e(i ,  Curio  Fabricioque  confulibus,  .  Et  Plutarchus  in 
Pyrrho  p.  306.  earodem  pugnam  dicit  fa£fom -js&i ' AvkKqv  vtiAiv  t  ajud oppidum  Afculum t 
Apulum  puta ,  iupra  fines  Lucanias.  unde  &  hoc  prcelium  Vegetius  in  Lucania  dicit 
commiflum  iib.  111.  cap.  xxiv.  Et  ZonarasTom.  1 1.  pag.47.  0  nwpp©"  «V  r  AjreAo'*» 
$*£,<3  #As ,  n&\  sro^«*^wfv  3«'« >  3to)^«  3  ofxohoylet  <3r£9«7ro*i/<r«TO  ,  p^";  'ovi  P«lu<x*o<;  <^^f  Ao-.cs/aw, 
zero'A«  ovti  ,  «'vtw  £z«T£A9-cVTe<;  ofvT£?f^T07T£<Jju<rjt;vTo  ,  Pyrrhus  ,  impfejftone  in  Aputtam  fat~la> 
multa  vi-i'multa  dcdttiOne  cepiti  donec  Romani  ad  Afculum  oppidumcontraeum  caflraoppo- 
fuerunt. 

Poft  Afculum  Sc  Salapiam  Aufldus  fluvius  decurrit  ,  quem  fupra  fatis  defcripfimus. 
Dextras  ripas  adpofitum  Canufium  oppidum ,  Straboni  &.  Ptolema^o  K<xvJ<nov,  hodieCa- 
nofa,  quod  is  amnis  frafluit  ,  ut  Plinius  modo  dixit :  five,  utMela,  Canuflumatttngit. 
Perfugium  Romanis  poil  Cannenfem  cladem.  Livius  lib.  xx  1 1 .  cap.  l.  [ex  minoribus 
caftris  in  majora]  ad  fexcentos  evaferunt ,  atque  inde protinus ,  alio  magno  agmine  adjunBo , 
Canujium  incolumes p>erveniunt.  Et  cap.  Liv.  Varro  ipfe  Canuflum  copiat  traduxit.  Etjam  aliqua 
fpecies  confularis  exercitus  erat :  mcenibusquefe  certe ,  fi  non  armis ,  ab  hofle  videbantur  defenfuri. 
Gentile  Canuflnus.  Livius  lib.  ix.  cap.  xx.  Ex  ApuliaTeanenfes  Canufinique.  Horatius 
lib.  i.fatyr.x.  verf.  30.  -  -  -  Canufini more bilinguis ,  quia & grsece & latine loque- 
bantur.     Silius  lib.  x.  verfi  3  8p. 

*Jam  Latius  fe  fe  Canwfina  in  mcenia  miles 
Colligere     -    ■  -     -     -     cceperat, 

Ex  quibus  propinquitas  Cannarum  una  inteljjgitur.  Procopius  lih.  111.  .Goth.  cap.  xvi  1 1 . 
TiST»  Kuv$<rU  stIvts  t^  eiKovi  soiStisg  «Ve^xcr* K«'wis«f >  xxv  fladiis abfunt Cann&aCanuflo.  Flo- 
rus  lib.  1.  cap.  vi.  Cann<e,  tgnobilu  Apuli&vicus 5  fed magnitudine cladis emer/it.  Livius 
lib.xxn.cap.xLiii.  adnobilitandtuciadc  Romana  Cannas ,  urgente  fato ,  profeBifunt.  Propg 
eum  vicum  Hannibal  caflro pofuerat.  Non  ergo.oppidum  Canm ,  fed  tantum  vicus  fuerunt, 
Siliuslib.  i.verf.j-o.  Cannas tumulum HefperU dixit.  Ad  Aufldum fitas ,  infra Canufium. 
Livius  ibidem  :  Aufldus  amnis  utrisque  caflrts  adfluens.  Et  Silius  de  hoc  prcelio  lib.  X, 
verf.  3Z0. 

Sanguineus  tumidis  in  campos  Aufldus  undis 

Eje$aty  redditque  furens  fua  corpora  ripis. 

Inde 


Italia.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.     IX.  ?6; 

Inde  illa  pugna  &  clades  Canncnjis  dicitur.  Livius  lib.  xxn.  cap.  l.  Hac  eUpugna  Can- 
nenfts\  Allienji  cladi  nobilitatc  par.  Et  Cicero  Offic.  1 1 1.  cap.xi.  Nofirares  publtca^ 
Cannenfx  calamitate  accepta ,  majores  antmos  habuit ,  quam  unquam  rebmfecundU. 

In  illo  infelice  campo  eft  torrens  five  amniculus  Vergellus ,  folo  cadaverum  ponte  ,  quem 
Hannibal  fecit,  memorabilis.  ValeriusMaximuslib.ix.cap.il.  Hanntbalinfiumine 
Vergello  corporibus  RomanispontefaBo  exercitum  traduxit.  Et  Florus  lib.  1 1 .  cap.  v  i .  Docw 
menta  cladis »  cmentus  aliquamdtu  Aufidus :  pons  de  cadaveribus  jujfu  ducis  fattus  in  torrente 
Vergelli.  Silius  lib.  vin  extremo  idem  de  ponte  dixit ,  &  proxime  Aufidi  meminit ,  non 
quod  in  eo  pons  ille  ia&us,  ut  Cluverio  interpretandum  videtur ,  (neque  enim  vis  flu- 
minis  tuliiTet)  fed  quod  is  cadavera  volverit  effuderitque.     Verba  funt : 

-     -■  •  -     -    pons  ecce  cadentum 

Corporibus  ftruitur  j.  tacitmque  cadavera  fundit 

Aufidus,  ■ 

In  hoc  tra&u  circa  Cannas  6c  amnem  Aufidum  fuit  etiam  campus  diomedis  ,  qui 
argumento  eft ,  Dauniorum  etiam  hanc  trans  Aufidum  regiunculam  fuifle ,  diftin<5tam 
a  pofieflione  propria  Peucetiorum.  Livius  lib.  xxv  cap.  x  1 1  de  vatis  Marcii  carminibus : 
Priore  carmine  Cannenfis  pradtBa  clades  in  hacferme  verba  erat :  Amnem  Trojugena  Cannam 
Romane  fuge :  ne  te  alientgena  cogant  in  campo  Diomedu  conferere  manus.  Sed  neque  credes  tu 
mihi ,  donec  compleru fanguine  campum.  Cannam  flumen  credit  Cluverius  ipfum  Aufidum 
efle ,  quia  hunc-  Fiorus  cruentum  dixerit  clade  Romanorum :  nifi  minor  quis  fuit ,  Can- 
nas  vicum  prasterlabens ,  de  quo  ver©  nihil  nobis  conftat.  Arnobius  lib.  iv  pag.  129. 
Diomedis  campi  Romanis  cadavertbus  aggerati  funt.  Pompejus  Feftus  :  Diomedis  campi  m 
Apulia  adpellantur\  qui  ei  in  divifione  regni ,  quam  cum  Daunofectt  t  cefftrunt.  Siliuslib. 
vin  verf.  242  dixit 

Infaujlum  Phrygibus  Diomedis  nemine  campum. 

Ceterum  ut  Canufium  trans  Aufidum  Ptolemasus  ac  Plinius  adfcripferunt  Dauniis :  ita 
eisdem  Plinius Venudam ,  in  confinio  Apulorunr  Lucanorumque  fitam  dedit ,  quamquam 
difientiat  Ptolemasus.  Intus  enim  Dauniam  adradicesrereWt«r#pertinuifle,  credi- 
bile  omnino  eft.  Plinii  verba  ex  cap.  3:1  iunt:  Dauniorum  colonia ,  Lucerta^  Venufia: 
oppida,  Canufium,  Arpi.  De  colonia  etiam  Vellejuslib.  i.cap.xiv.  Qho  anno  Pjrrhm 
regnare  ccepit,  Stnueffam  Aiinturna^que  miffi  coloni  :  pctt  quadnennium  Venujiam.  Invia 
erat ,  qua  Tarentum  ibatur ,  &  inde  Hydruntem ,  ut  itineraria  oilendunt.  Etiam  Cicero 
ad  Attic.  v.  ep.  v.fcito  idibus  Mah  nos  Vem  (ia  mane profictfcentes  has  dsdiffe. .  -  -  -  .  Nos 
Tartnti  ad  te  perfcnbsmus.  Ambiguum  fitum  Horatius  ,  cujus  patriaiuit,  demonftrat 
lib.  11.  Sermon.  iat.  1 .  verf.  24 

.  -     7     -    fequor  hunc ,  Lucanus  an  Appulm  5  anceps. 
Nam  Venufinm  aratfinemfub  utrumque  colonm. 

Gentile  enim  Venufinm.  Et  Livlus  xxu.  cap.  liv.  Venufmi,  Grzeci  nomen  ut  Latini  fcri- 
bunt,  Porybius,  Strabo  &  Ptolem*eus  oitwiei :  at  Plutarchus Marcello  p.  3i4.Bew<r»*. 
Hodie  Venofa. 

Reliqua 


56*3  GEOGRAPHIAE    ANTI  QU  A  E 

Reliqua  pars  Apulise  Peucetiorum  fuit ,  Sc  ipfa  illa  regio  difta  peucetia.  Plinius 
lib.  in.  cap.  Xi.CalabriamGrdici  Meffapiamaduceadpellavere:  Cr  antePeucetia^  aPeucetio 
Oenotri  fratre  in  Salentino  agro.  ante  ,  id  eft,  ante  Diomedis  adventum  &  Trojana 
tempora  totus  ille  Tra&us  Apulix  6c  Calabriae  Peucetia  fuit  di&a ,  poftea  Peucetii  in 
anguflias  redacli ,  illinc  Dauno  feu  Diomede ;  hinc  Meflapio  partem  occupante.  Diony- 
fius  Halicarnaflenfis  lib.  I .  pag.  9.  tradit  iTtxctKouSim  yivtoug  r  k%\  Tpo»#v  s&eviwdvTav  , 
xyu  atatibus  ante  TrojanumbeUum ,  Lycaonis iilios ,  Oenotrum  &  Peucetium ,  propter 
fratrum  multitudinem  e  Peloponnefo  in  Italiam  profect.os ,  utrumque  cum  clafle ,  Peuce- 
tiurn  ad  Japygium  promontorium  adpuliffe ,  Oenotrum  in  finum  alterum  maris  inferi 
pervenifle  :  ab  illo  t«vto&  Tos-^wg/flSofosjvTe?  neujcgTi-oi  o%\$wot,v  ,  ifiorum  locorum  incolas 
Peucetios  nominatos  ejfe.  De  a^tate  xvn  generationum ,  quas  fabulofa videtur ,  non  difpu- 
tamus  :  fufficit ,  ante  Trojanum  bellum  id  factuin  fuifle.  Pars  Peucetiorum  erant  Pudi- 
culi,  UoiiiKAoi.  Strabo  lib.  vi.  pag.  ipf.  %l&  nsujceTfW,  %g  noi£U\xs  Ko&Kxti,  perillos 
Peucetios  ,  quos  Pcediculos  vocant.  Appianus  iib.  1 .  CiviL  p.  644.  ed.  Toll.  no^/jcA»? 
fcripfit :  Plinius  111.  cap.  xi.  fine  diphthongo  Pediculos  ,  quorum  agrum  Brundifie  con- 
termmum ;  &  oppida  Rudias ,  Egnatiam ,  Barium  dixrfr.  Cluverius  etiam  huc  illud  Va- 
lerii  Maximi  confert  \ib.\11.  cap.vi.  ex  Aj>ulia&  Eidiculis\  cenfens  Pedtculos  uvePcedi- 
culos  fubflituendum  efle. 

Maritimis  Peucetiis  Ptolemaeus  tribuit  Barium  &  Egnatiam.  Illud  Barium  ,  nunc 
quoque  nomen  fervat  Bari ,  emporium  &  caput  regionis.  Horatius  lib.  1 .  fatyr.  v.  verf. 
97.  Barl  mcenia  pifcofl  dixit.  Et  Tabula  &  Antoninus  Barium.  Municipiumfuit.  Ta- 
citus  lib.  xvi.  cap.  ix.  Silanus  pofl  municipio  Apulia,  cui  nomen  eJlBariumt  clauditur. 
Hoc  inter  &  Egnatiam  in  Tabula  efl;  Tums  Cafaris ,  xx.millibusaBario.  Antoninus 
itinere  ab  urbe  per  Picenum  Anconam  &  Brundifium ,  ponit  xxn.  m.  p.  a  Bario  Arneflum , 
aliunde  vix  notum ,  quod  prope  locum  Turris  Cafaris ,  ex  Tabula jam  notatse ,  incidit. 

'Eyvxrix  Strabonis  6c  Ptolemaei 5  Plinii Egnatia lib.  1 1 . cap.  cvi  1 . eft Gnatia  Horatii , 
Antonini,  TabulsePeutingerian^e  ,  Plinius:  In  Salentino  oppido  Egnatia  ,  impofito  ligno 
infaxum  quoddam  ibifacrum ,  protinm  flammam  exiflere.  Salentinum  dicit  oppidum ,  laxe 
accepto  vocabulo ,  ut  Japygise  quoque  &  Peucetiae  nomina  nunc  fr.ri£t.ius  fignificant , 
nunc  latius  difFufa  notione.  Ipfum  miraculum  ridet  Horatius  loco  jain  dicto ,  quando 
pnemifit , 

-     -  * . . *     dehinc  Gnatia  Ijmphis 
Iratu exflruBa ,  ideft,  fine  dulci  aqua. 

Antoninus  di&o  itinere :  •  ■  -     ' 

Arneflum 
Gnatiant 
Speluncat 
Brundijlum 

Supereft  excifas  urbis  turris  aliqua ,  vulgo  di&a  Torre  d9  Anaz.z.0.  Qux  inde  Brundifiifm 
verfus  ponuntur^/aTzc*,  jam  di&o  itinerej  autHierofblymitanoT^rw^/^»^,  Au- 
reliamt  quod  aliunde  non  illuftrantur ,  praetermittimus  cum  aliis obfcuris.  Ethsecin 
litore. 

io 


M. 

P. 

XXII. 

M. 

P. 

XV. 

M. 

P. 

XXI. 

M. 

P. 

XVIII. 

Itdlia.  L  I  B  E  R    II.    €  A  P.     IX.  569 

In  mediterraneis  Peucetiorum  eft  poft  Venufiam ,  ultimam  Dauntorum ,  mons  Vultur , 
de  quo  Horatius  lib.  1 1 1 .  oda  1  v 

Me  fabulofe  Vulture  in  Appulo , 
Altricis  extra  limen  Appulia , 
Ludo  fatigatumque  fomno 

Fronde  nova  fuerum  ^alumbes  Texere. 

Ibidem,  utproxima  loca,  memorat  Acherontiam ,  Bantiamy  ScForcntum,  quscficurn 
altrice  Venufia  componuntur ,  adparet ,  quale  jugum  fit ,  quod  Vulturis  nomine  poeu 
indicaverit.    Lucanus  quoque  de  eodem ,  lib.  ix.  verf.  183. 

Et  renovare  parans  tiibern&t  Afpulus  herbai 
Igne  fovet  terrm  ,  Jimul  £r  Garganus ,  <CT  arva 
VulturiS)  O"  caltdi  lucent  buceta  Matini. 

Circa  hos  montes  fuifle  Silvium  oppidum ,  ex  Strabonis  defcriptione  conftat,  Ait  enim 
lib.vi.pag.  ipf.  ficutBarium  fit  extremuminoramarisoppidumPeucetiorum:  ita  Tjjf 
picoyoux,  \tkxtfi  2'A*»*  ,  in  mediterraneis  ad  Silvium  usque  pertinere.  Oppidani  dicuntup 
Silvini  a  Plinio  lib.  1 1 1 .  cap.  x  i .  Ex  fitu  Holftenius  interpretatur  locum ,  qui  nunc  il 
Gorgolione  adpelletur.  Ad  eosdem  montes  limitemque  fita  eit  Bantia.  Plutarchus  Mar- 
cellop.  314.  y,iTct<;v  BsiVTtov;  zsohicag  tyuf  BiWfflec;  KaS-jfpe»©- ,  inter  oppidum  Bantiam  &  Venu- 
fiamcaftrispofnis.  EtLiviuslib.xxvi  l.cap.  xxvi.  Tn  Apuliamex  Brkttiis  reditum ,  €r 
inter  Venujiam  Bamiamque ,  minus  trium  millium  pajfuum  intervallo  ,  confules  binis  cajiris 
confederunt.  Stephanus  Byzantius  fcripfit  b<*i/t««  diphthongo.  Veftigia  nomenque 
fuperefle  tradit  Holflenius ,  v.  vel  v  i .  m .  p.  fupra  Forentum :  6c  x  1 1 .  circiter  fupra  Venu- 
fiam ,  ad  locum  S.  Maria  deVanze.  Gentile  eft  Bantinus ,  ficut  Horatius  lib.  1 1 1 .  oda 
iv.faltus  Bantinos  dixit. 

Propinquum  eiForentum,  nunc  Forenza ,  efl,  ut  jam  Holftenius  narrabat.  Hinc 
Livius  Forentanos  in  Apulia  recerilet.  Quae  quod  recenti  nomenclaturae  confonat  5  vix 
dubium  eft,  quin  genuina  ea  fic  leCtio.  At  multi  Fsrentum ,  vocali  fecunda  exfcriptum , 
reliquerunt,     Horatius  loco  jam  indicato : 

»  —     -     -     quicumque 
Saltusque  Bantmos ,  O"  arvum 
Pingue  tenent  humilis  Ferenti: 

&  Diodorus  Siculus  lib.xix.  cap.  lxv.  $6p£v«jv  uohiv  t?  AnvKtotA  $  k&t&  «Aer,  Feren* 
tum ,  urbem  Apulia ,  vi  expugnarunt.  Quo  etiam  Ferentanos  Livii  referunt  ex  lib.  1  x .  cap. 
xvi.  An  autem  credibile ,  tot  fcriptores  in  hoc  vocabulo  pravatos  eiTe  ?  Gronovius 
tamen  pater  in  Livii  ix.cap.  xx.  Forentum  legit:  &  in  notisibi,  etiam  Forentanos  ex 
cap.  xvi.  Altero  loco  Sigonius  ex  vet.  lib.  Acheronto :  Gronovius  autem  veftigia  iequutus 
cft  tam  aliquot  mss.  librorum ,  quam  primum  editorum ,  qui  habent  Flore nt 0.  Verb» 
funtcap.xx:  Apulia  perdomita  {nam  Forento  quoque ,  valido  opj>ido ,  Junius  potiius  erat) 
in  Lucanosperrettum.     Sic  Gronovms :  vulgo  Tarento. 

Sequitur  Acherontia  Horatii,  in  monte  fita,  ideoque»^comparataprsedicl:oloco> 

-     -     -     tenent,  inquit, 

Quicumque  celfe  nidnm  Acherontit, 

C  c  c  c  Pro* 


^7o  GEOGRAPHtAE    ARTXQJJAE 

Procopius  lib.  in.  B.  Goth.  cap.  xxiii.  extr.  <p ^e/ov ,  caftellum  dixit,  inLucanis 
fiturn,  fed  ayw?x  r  K«A«0gutf  cpiwv,  projie  Calabria  fnes  ,  offeg  A^epovT^a  xtfAso-*  P«« 
K^rc* ,  qvod  Romani  Acheronudem  vocent.  De  Livii  loco  &  Sigonii  emendatione jam  di- 
ximus:  quem  forte  juverit  codex  Voffii ,  atorento  praeferens.  Nec  invalida  ejus  ratio , 
biennio  ante  Forentum  in  fidem  acceptum  fuiffe.  Paullus  Diaconus  lib.  1 1 .  Langobard. 
cap.  xxi.     Agcrentiam  dixit :  qux  hodie  CirenzA  eft ,    &  Acerenz.a. 

Inde  nonbrevi  intervallo ,  Tarentum  verfus,  prope  fines  Calabrise ,  fitum  eft  oppi- 
dum  ,  vulgo  Genofa  diclum ,  cujus  funt  Genufim  lib.  1 1 i .  Plinii  cap.  xi.  inter  Apulise 
populos:  &L  Ager  Genujinus  y  extremo  libello  Frontini  de  Coloniis ,  inCalabria,  cujus 
ille  finei,  longius  in  Peucetios  profert ,  Egnatiam  etiam  Calabris  adfcribens.  Unde  pro- 
numeftconjicere,  nomen  antiquum  oppidi  fuifle  Genufium.  Limes  hac  parte  Apulke  , 
aLucania  dirimens,  eft  fluvius  Bradanus ,  qui  inter  Genufium  6c  Metapontum  in  finum 
ruit  Tarentinum.  Ejus  nomen,  quod  hodieque  manet,  Antonini  itinere,  a  Medio- 
3ano  per  Picenum  ad  Columnam,  occurrit,  quo  locus  inter  Opinum  Sc  Potentiam, 
Lucaniag  oppida ,  adfuvium  Bradanum  adpellatur. 

Tandem  etiam  ambigua  pauca f unt  adjicienda.  Strabo  vias  Brundifinas  p.  i p j*.  recen-»' 
fens^  unam  monltrat ,  qua:  regredientemferatperJ^w^w»  ,  Celiam>  Netiumy  Canu- 
Ihrm  ,  Herdomam.  Non  quidem  KeAi«,  C<?/^Strabonis  ScPtolemaei,  qui  in  mediter- 
raneis  Peucetiorum  fcribit  >  five  Calium  Plinii  lib.  1 1 1 .  cap.  xi.  tam  dubise pofitionis  eft , 
utnullomodo  inveftigari  poffit,  quamHoliteniusp..267.teftaturnomenretinere  iv.aut 
v  millibus  pafliium  fupra  Barium  in  mediterraneis ;  per  quam  etiam  hodie  via  publica 
ducat  3  unde  Frontinus  de  Colon.  libro  Caiinum  agrum  denominat ,  cc  Harduinus  eo  / 
nummum  Caracallae  refert ,  infcriptum  ael.  munic  coel.  ant.  quafi  Aelium municU 
pium  C&tiumAntoniniannm :  fed  Nrjuv,Netium  eft  quod  maxime  locorum  fcrutatores  vexat. 
Strabonis  verbafunt :  zty'  jj  oS£  Eyvocrln  bto'a/?,  eiroi  KiAlot,  ^j  N>>t<ov,  j^  Kavvtnov,  %gj 
'EoSov la ,  qua via eft  Egnat ta ,  dein  Celia  ,  C"  Nctium ,  O"  Canafium ,  &  Herdonia.  Ifaa co 
Cafaubono  videntur  expungendaevoces  yj)  NjJt<ov,  tamquam  exuna  Kaviwov ,  bisper- 
peram  exfcripta ,  natae ,  quod  violentum  confilium  eft ,  merito  inprobatum  ab  Holftenio: 
qui  primum  quidem  ad.Natialum  Tabulas  ,  quafi  inde  deminutum  ,  referebat  j  fed 
quod  hoc  in  alia  via  deprehendebat,  fententiam  poftea  mutavit,  nec  vero  certiorem 
aliam  fubftituit,.  nifi  quod  dicit,  Wjtoy  Strabonis  efle  Ebetium  Tabulas .  quamvis  ordo 
variet.  Harduintis  Piinii  libro  iii.  cap.  xi.  Netinos  infervit,  ex  codice  veteri  an  in- 
genio  fuo ,  non  oltendit  ?  ubi  priores  Neretims  legerunt ,  qui  poft  paullo  repetuntur  , 
Bt  aherutro  loco  vel  vitiofum  ,  vel  pravatum  vocabulum  videatur.  Strabonem  ergo 
fequuttis ,  expunxit  fyllabam ,  &  Netinos  reliquit  tamquam  lectionem  genuinam . 

Denique  de  Matmo  monte  j  vel  campo,  aliquid  in  limite  Apuliae  vel  ideo  dicemus , 
quod  incerti  fumus , '  Apulorum  ille ,  an  Calabrorum  fuerit .  Horatius  lib.  i .  oda  xxvui. 
ktus  Matinum  dixit :  ergd  in  ora  maris  fuit.  Vetus  interpres  ibi :  Matinus mons  Aguli&z. 
five,  ut  qmdam  volnnt ,  plana  Calabria.  Herboius  fuit :  unde  idemlib.iv.oda  1 1.  ver£,  : 
zj.  apibus  idoneum  kudat.  Apis  Matina ,  inquit ,  more  modoque.  EtLucanus  lib.  ix* 
-vcrf.  i8f- 


-—-•--  jgr  arva 

Vulturis ■■,  c^  cfdidi  hcent  buceta  Matink 


MES= 


lidia.  LIBER    II.     C  A  P.     IX,  5/x 

MESSAPIA    five     C  A  L  A  B  R  I  A. 

• 

Peninfula ,  qua  in Jonium  mare  Italia  procurrit ,  ifthmum  inter  Tarentum  &  Brundifi- 
um  habens ,  tamquam  contermina  Apulias ,  nunc  fequitur  perluflranda.  Dicitur  Grce- 
cis  Mios<*7rioi ,  Mejfapia,  a  Meflapio  duce,  utPliniusnotavit:  eadem  Latinis  plerum- 
que  efl  Calabria  :  nec  raro  Gnrci  Japygiam  vocitant :  &  quamquam  pars  fit  Salcntincmm 
tractus,  tamen  &  ipfe  aliquando  totam  peninfulam  fignificat.  Strabo  lib.  vi.  p.  ip^. 
^sp/ovj^rov  MiosoiTTtdv  n  ^  loiffvytoiv  ng\.  KcLhoifi%lav  ^  'Lukivilvqv  v.otvwg  ol  src&o)  <^t3ffa- 
yofaxffi.      rtvh  3   Qlyigilffiv  ,    Peninfulam  illam  multi  communitcr  vocant  Mcffapiam  ,  <2r 


r  a-K&tv  r  loiTtvyUv.  ro  'j  KoL\afi%%g.  Contingit  [Metapontum]  Japjgia ,  quam  &  Mejfi- 
piam  Gr<zci  dixerunt.  Incola  alios  Salentinos  dicunt ,  qui  circajapygium  habitant  promonto- 
riumi  alios  Calabros  :  fupra  quos  feptemtrionem  verfus  ponit  Peucetios.  Non  autem 
credo  fieri  pofie ,  ut  ex  monimentis ,  quaefuperant,  certilimitesutriusquepartesdefini-- 
ripoflint.  Subdit  ibidem  Strabo  :  htP  Shxi^ovy'a'i^^<rc<'  v  Mios  ot.it  {&,  tw  %yn>  Bssvtso-/* 
{**%&.  Tot&tvr&  i<&[Acp  KXeiofAtvvi ,  soiiiw  i  ^  t'.  MeffapiapcnwfuUformam  icnet,  iflrmo- 
interclufa  ,  qui  in  Brundujio  larentum  usque  pcrrigitur.  Anguftiflima  autem  peninfiila 
non  in  hoc  ifthmo  eft. ,  fed  ultra  paullo  a  Safina  portu  ad  Brundifium  verfus.  Plinius 
lib.  iii.  cap.  xi.  Latitudo  peninfula  a  Tarento  Brundijium  ierreno  itinere xxxv  millia ^ajfnum^ 
multoque  brevius  a  portu  Cafina.^ 

Primum  a fine  Peucetiorum  eft  Brundifium  ,  Bgmsc-jov  Grascis ,  Straboni  Sc  x^ppiano : 
B^svTjfo-iov  Polybio  &  Stephano  Byzantio:  B§£vc^o-<ov  Ptolemaeo.  ivklpwov  Strabodicit: 
Plinius,  inprimis  Ttalimportunobile.  Pluresenim  portushabet,  fediv)  fdpotri  sro^o)  kA«ov- 
tcu  hfuivts,  uno  aditu  plures  clauduntar  ,  quod  idem  Strabo  adnotavit.  Hinc  trajeclus 
commodiflimus  in  Graeciam ,  JongiorquidemquamHydruntinusj  Ccd  certior,  excipiente 
Dyrracbio ,  quod  Plinius  obfervat :  quamquam  etiam  Brundifio  ad  montes  Ceraunos  tra- 
jici,  fecl  minus  frequenter,  a  Strabone  pag.  ipj*.  eft  traditum.  Commodior  autem  & 
frequentior curfus a Brundifio  Dyrrachium , ut  diximus, ferebat.  Siiius lib.  vm.  verf  fjy. . 

-     -     -     Brundifium ,  quo  definit  Itala  tellu-s , 

fcilicet  euntibus  in  Grasciam  ,  quia  cum  portu  ejus  Italicam  oram  relinquunt :  alioquin 
ulteriora  fiint,  ab  illo  usque  ad  promontorium  Japygium.  Antiquiflimum  oppidum  : 
poftRomanaau&umornatumquecolonia.  Liviiepitomaxix.  Colomadeducl&funt^  Fre- 
gena\  in  agro  Sallentino  Brundujium.  Et  promontorium  habet.  Livius  lib.x.  cap.  1 1. 
circumvechm  inde  Brundujii promontorium.  nam  £c  fic  aliquando  Latini  per  U.  vocaiem  ulti- 
mam,  fcribunt:  faspiusautemJ5ra^//^^vocalitertia.  Ciceroad  Attic.  lib.  iv.epift.  i. 
Brundifna coUnia :  &  mox  Brundijinorum  gratulatio .   Sie  enim  coloni  illi  adpellati  funt. 

Abhinc  x  I  millibus  pafluum ,  trans  flumen  Paflium ,  quod  PaBium  efl  Plinii ,  in  Ta- 
bula  adparet  oppidum  Balentium ;  in  Hierofolymitano  itinerario  Valentia  :  quod  haud 
dubie  eft  Melaz  Faletium ,  cum  aliis  lib.  1 1 .  cap.  I  v.  ordine  hoc  enumeratum  :  Jam  in  Ca- 
labria  Brunduftum  ,  Valetium »  Lupia ,  Hydrus.  Et  Plinius  1 1 1 .  cap.  x  I .  inverfo  itinere : 
Ab  Hjdmme    -    -    -   Lupiat  Balefum,  Cdmm,  Brundifum.     Unde  conjicere  poflis } 

Cccc  2  Bale- 


17i  GEOGRAPHIAE     ANTIQ.UAE 

Balefium  hoc  effe  Valetium  Melae  ,  quem  ille  in  plurimis  fequi  adfolet.  Cluverius  ad  ejus» 
dem  Paclii  oftium  urbem  Valetium  ponit ,  fed  in  ripa  finiftrajquamTabulahabetin 
dextra. 

Ifaacus  Voffius  ad  Melam  contendit ,  idem  oppidum  6c  Melae  Valetium  &  Ptolemad 
AKwqv  ,  Aletium  efle.  At  Valetium  illud  markimum  fuit :  Aletium  Ptolemaei  in  medr- 
terraneis.  praeterea  Plinius  etiam  Aletinos  narrat  Calabriae ,  didri  libri  cap.  x  i .  extremo. 
An  vero  etiam  oppidum  Aletium  feoriummemorerj^utvulgoeditumeodemeflcapite, 
addubitamus ,  quia ,  Holftenio  &  Harduino  teft antibus ,  omnes  manu  fcripti  libri  habent 
SarmadiuminlocovulgatiAletii:  quod  quidnam  fit  nominis ,  fatemurnosignorare.  Qui 
a  Valetio  feparant  Aletmm  mediterraneum  oppidum ,  interpretantur  Lecce  five  Leze ,  quod 
inter  Brundif ium  8c  Hy druntem  redu&um  quodammodo  a  mari  eft.  Sed  rurfus  ad  oram 
percurrendam  nos  conferimus. 

Lupia  eft  quae  fequitur  proxime  in  Plinii  narratione  3  quam  vulgo  putant  militumftatio- 
nem  a  Plinio  vocari :  fed  in  mss.  legiturj?4«0  Miltopa >  tamquam  a  Lupia  fejun£ta  &  Brun- 
difium  verfus  fita  ftatio  navium  fit.  Strabo  ,  Mela,  Ptolemaeus  fcripferunt  plurativo 
numero  Lupi£  9  tenlou,  quamquam  alieno  loco  Strabo :  Melaautem,  Plinius  ,  Ptole- 
maeus,  quo  pofuimus  ordine,  acinora,  inter  Brundiflum  atque  Hydruntem.  JnTa- 
buh  Luppia-,  &  Frontinus  de  Colon.  in  Calabria  :  ager  Lyppienjis.  Sed  ceteri  P  fimplici 
omnes  fcribunt.  quo  veterem  infcriptionem ,  Hydrunte  repertam ,  referimusexGru- 
teri  Opere  pag.  374.  num.  y.  patr.  col.  lupiensium  :  ex  qua  coloniam  fuifleuna 
intelligimus. 

Hanc  inter  &  HydruntemPliniusponit  Stationem  Miltop*  9  utdiximus:  deinportum 
Tarentinum ,  ut  feparatum  a  Tarento  in  fuperi  maris  ora  locum  :  &  Fratruertium  ignotum: 
&  Soletum  defertum ,  quod  multi  putant  Salentum  legendum  efle ,  ut  fit  forte  SaJfcevn*  > 
Sallentia  Stephani ,  unde  nomen  Sallentinorum  eft  ,  in  marmoribus  Capitolinis  etiam  non 
femel,  fed  iterum  iterumque  de  sallentineis  geminata  littera  perfcriptum.  Alio 
autem  lapide  p.  1 90.  n.  1 .  legitur  bruttiei.  salentinei.  &:  Graeci  ceteri  ZahevTrvoi. 
Plinius  poft  Soletum  illud  ,  Hydruntem  proxime  in  ora  adpofuit. 

Hjdrus  autem  five  Hydruntum  alterumnobilemcommodumqueportumhabet,  unde 
brevior  eft  trajeclus  in  Graeciam  ad  Apollinatum  civitatem ,  ut  PJinius  obfervavit.  Gra> 
cis  eft  cr<fyou?,  qua  forma  &Latini  ia:penumero  uii  funt.  Cicero  lib.  xvi.epift.ix.ad 
Tironem  :  Inde  [a  Caffiope]  aujiro  lemffmo ,  cdofereno ,  noBe  illa  Cr  diepojiero  in  Italiam. 
nd  Hydruntem  lud.ibundi^ervenimw.     Lucanus  lib.  v .  verf.  ijf  l 

Et  cunflas  revocare  rates,  qua*  aviw  Hydrus9. 
Antiquwque  Tar<M ,  fecretaque  litora  Leuc&r 

puta,  recipiunt.  Alteraforma,  Hydruntum,  Plinius  ufus  eft :  &  Livius  lib.  xxxvt. 
cap.  xx  1.  A  Vatrk  Corcyram  usque  Aetolia  atque  Acarnani&litoralegit ,  atqueitaad  Hy- 
druntum ItalUtrajecit.  Hodienobilisinprimisilleportus,  cum oppido &  arce ,  Otranto 
dicitur,  &  jam  tum  Hierofolymitano  itinerario  Odronto.  Promontorium  habet ,  quod 
Melae  di&um  Hydrw  mons. 

In  Tabula  vi  1 1  millibus  ultra  Hydruntum  eft  Caflrum Minerva (male fcriptum Caftr* 
plurali:  credo  Cafbro  fuiffe,  fexto  cafu,  ut  pleraque  ejus  Tabulae)  Caftrum ,  inquam5> 
quae  Arx  Mmerva  aliis  dicebatur.     Aeneid.  1 1 1 .  verf  f  3 1 . , 


Italia.  LIBER    II.    C  A  P.     IX.  573 

.     -     .     _     portmque  patefcit 

Jam  propior ,  templumque  adparet  in  arce  Minerva, 

Ergo  in  litore  fuit ,  ut  procul  in  mari  potnerit  confpici.  HalicarnafTeus  Dionyfius  lib.  i. 
pag.  41.  de  Aenese  clafle:  pars  navium  ad  Japygia  promontorium  adpulit :  reliqua  k<xt« 
Ta  KutAiiUSvov  hBwouov ,  ad  Mwerv*  templum.  Latine  dicitur  Minervium  ,  nec  templum 
folum  aut  caftrum  erat ,  fed  oppidum*etiam ,  prasfertim  poftquam  colonia  eo  dedu&a 
fuit.  Vellejuslib.  1.  cap.xv.  Cajfio  Longino  &  Sex.  Calvino  coss.  Fabrateria  [colonia] 
dedutta  ett  :  cr  pott  annum  ,  Scyllacium  ,  Minervium ,  Tarjntum,  Nunc  Cafiro  eft ,. 
oppidum  epifcopale ,  fed  adfli&um  &  tenue. 

Prope  fuit  Bajia  oppidum ,  quod  hodie  in  viculo  Vafie  quserunt ,  fed  in  fitu  diflentiunt , 
aliis  citra  Caftrum,  aliis  ultra  illud  ponentibus.  Plinius  lib.  iii.  cap.  xi.ita:  Abeo 
[  promontorio  Japygio  ]  Balla  oppidum  Cr  Hydruntum  decem  &  novem  millia  pajfuum. 
Ambigue  diftum,  nifi  fenfus  eft  quem  Harduinus  exponit ,  utrumque,  Baftam&pro- 
pinquum  ei  Hydruntum ,  a  promontorio  tot  millibus  diftare ,  fed  illam  intus  paullo ,  hoc 
admare.  Inde^rewwoppidum,  ante  Bark  di&um.  Strabopag.  1^4.  KothSfi  "jBx&v 
cl  vvv  0«ep>jTor»  Barin  nunc  dicunt  Veretum.  Etiam  Ptolemaeus  Ougpjjrov  fcripfit,  por- 
recla  media  Latine  in  Veretum.  Redudhim  paullifper  a  mari ,  ideoque  in  mediterraneis 
fcriptum  aPtolemaeo.  Proximum promontorio  oppidulum Leuca ,  aroTu^v/ov  rst  Xwwi 
ut  Strabo  diclo  loco  adpella  t.     Singulari  numero  Lucanus  di£k>  ante  loco : 

Antiqumque  Totm  ,  fecretaque  litora  Leuca. 

Ipfum  promontorium  &  Japygium  cognominatur  St  Sakntinum,  Ptolemaeus  in  Italia : 
lomvyUi  aK^i,  $  ^j  2«A£vt/v>j.  Salluftius,  apud  Serviurri  in  Aeneid.  iii.  verf.  400. 
Omnis  Italia  coaBa  in  anguftiai ,  finditur  in  duo  promontoria ,  Bruttium  &  Salentinum.  Et 
Plinius  Iii.  cap.  xi.  Inde  promontorium  quod  Acran  Japygian  vocant,  quo longisfimein 
rnaria  procurrit  Italia.  Et  Strabo  lib.  vi.pag.  ipi.vocat  dv.^v  AaKvylav.  Meladi&o 
Iocq  :  Smm  Tarentinm  interpromontoria  Salentinum  &  Lacinium.  Hodie  Capo  di  S-  Maria 
di  leuca.  Circa  hoc  promontorium ,  ad  usque  Hydruntum  forfan  &  Callipolin ,  funt 
proprii  Salentini ,  ut  fupra  ex  Strabone  oftendimus  :  &  hi  funt  cantpi  Salentini  &  Sa- 
lentina  litora  ,  quas  Mela  fa:pe  dido  loco  nominavit.  Cum  hoC  tractu  etiam  marisno- 
menclatura  mutatur,  &  quod  iupra  Hydrunrum  erat  Hadriaticum ,  poft  illud  adpellatur 
Jonium.  Plinius  di£to  loco  :  Hydruraum,  ad  d/Jcrimen  Jonii  &  Hadriaticimaris.  Et 
Mela  ad  modo  prolata  verba  complet ,  Salentini  campi  &  urbs  GrajaCal/ipclu.  Hucmque 
Hadria ,  hucmque  ItalU  tatus  alterumpertinet.  quamquam  6c  Jonium  mare  ad  Acheloum 
lusque  flumen  &  ultra  ,  Hadrimcum  interdum  adpellent.  Vide  Ptolemseum  lib.  1 11. 
cap.  xiv.  &  Dionyfium  periegetam  verf. pz.  & Euftathium ibi.     Avienus  periegef  5*94, 

-     -     Achetom 

Jrruit  Hadriaci  tergum  mark. 

• 

Alterum  latus  peninfulae ,  a  promontorio  ad  Tarentum ,  pauciora  habet :  necquidquam 
memorabile  in  ora  occurrit  ab  illo.Japygium  promontorio  usque  ad  CallipoUm,  quamg 
modo  Mela  Grajam  urbem  dixerat,  adhuc  in  Salentinis fitam.  ExPliniilib.  1 1  i.cap. 
xi.vulgatum :  Inoravero SenonumGalU^olis ,  quafi  condita  ab  Senonibus Galiis.  atvcro 

C  c  c  c  5  Gra- 


f74  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Grajam  «fbetnyaa.  Pomponius  dixerat :  qui  ergo  opus  Gallorum  poteft  effe  ?  Sed  nihil 
opus  argumentis  eft ,  ubi  membranae  cauflam  dijudicant.  Ex  mss.  Harduinus  legit : 
Jn  ora  vero ,  Senum ,  Callipolk  ,  qua.  nunc  eH  Anxa :  ut  Senum  quoque ,  fi  vera  le£tio 
nomen  oppidi  Salentinorum  fit,  quamquam  nihil  de  eo  praeterea  proditum  a  geographis 
fuit.  Sufficit  aliud  quidquam ,  qttam  Senonum ,  ffde  ac  duclu  codicum  legendum  efle. 
Interjacet,  fed  intus,  oppidum  t^/ojamdi&um,  quod  haud  dubie  Ptolemiei  eft  Ov- 
|svtov  ,  Uxentum:  TzbulcS  Ubintum  vitiofe  defcriptum. 

Inde  in  feptemtrionem  i  x  circiter  millibus  a  Callipoli  eft  A  eretum  Tabula?  3  Ni/^Toy , 
Neriton  Ptolemaei :  vulgo  nunc  Nardo ,  1  v  millibus  a  mari.  Infra  Neriton ,  Callipolin 
verfus,  Ptolemasi  mediterraneum  oppidum  B«uaT« ,  Bavotaefi,  quod  confonantia  vocis 
Ciuverius  ad  Pacavita  aut  Parabita,  quod  hodie  eft ,  reducit :  quum  vero  B#vy«  in  Pala- 
tino  fit  codice  ,  veteri  poflis  ne  Bafta  .fit  fupra  expofita  ,  alioquin  intacla  Ptolemaso. 
Trans  montes  prope  Aletium ,  e  regione  ferme  Lupise ,  mediterraneum  fuit  oppidum 
Carminianum ,  nomine  necdum  hodie  obliteratoj  cujus  mentiohabeturinNotitialm- 
perii,  ubi  fub  difpofitione  Comitis  rerum  privatarum ,  mzmoYc\\x\x  Procurator  rei  priva- 
taper  Apuliam  &  Calabriam ,  fivefaltm  Carminianenfes.  Unde  adparere  dicit Holftenius, 
eum  locum  cum  faltu  five  agro  fuo  olimadprivatumimperatorumpertinuiflepatrimo- 
nium. 

Sed  ad  finum  Tarentinum  revertimur ,  in  quo  inter  Callipolim  &  Tarentum  eft  Safina 
portus ,  ubi peninfula  eft anguftiflima.  Plinius  ni.cap.xi.  LatitudopeninfuUaTaren- 
to  Brundijium  terreno  itinere  xxxv.  M.pajf.-patet ,  multoque  brevius  aportu  Safina.  Ex  qua 
anguftia  elucet  efle  qui  hodie  Porto  Cefareo  adpellatur. 

Tarentum  autem  urbs  antiquiflirna ,  quar  cum  Trojanis  temporibus  certare poflit ,  fita 
infinufuo,  Grcece di<5ta  rd&ts ,  viriligenere.  Strabolib.  vi.pag.  1.94.  «j  t  T«'^yi«, 
quam  formam  imitatus  Lucanus  eft  lib.  v.  verf  376". 

Antiquusque  'Tarai ,  fecretaque  litcra  Leuca. 

Lacedacmonii  non  condiderunt  ,  fed  occuparunt  auxeruntque  colonia.  Juftinus  lir^,  111. 
cap.  iv.  de  Partheniis  Spartanis ,  Phalanto  duce  novam  terram  inquirentibus :  diu  cr  pcr 
varios  cafm  jaflati ,  tandem  in  Italiam  defrmtur ,  c?"  occzpata  arce  Tarentinorum ,  expugnatU 
veteribm  incolis ,  fedes  ibi  conftituunt.  Hinc  cognomina  ab  ipfa  Lacedaemone.  Ovidius 
Metam.xv.verf  fo.  ,     ■• 

.  -  Lacedamoniumque  Tarentum. 

Virgilius. Georgic.  iv.  verf  izy.  Tarentum  Oebalia turres drxit ,  id eft Laconia? ,  quia 
Oebalus  rex  fuit  Lacedsemoniorum ,  ~pater  Tyndarei ,  avus  Helenas.  Horatius  Neptuno 
facrum  dixit  lib.  1 .  oda  xxv  1 1 1 .  religiofius  ibi  culto.  Urbs  potens  olim ,  &  probe  muni- 
ta,  uti  ex  bello  Romanorum  Tarentino,  &Punico  1 1  conftat.  Vide  Liviumxxvn„ 
cap.  xv.  Colonos  Romani  eodem  miferunt ,  ut  fupra  in  Minervio  ex  Vellejo  oftendimus 
dcductionem.  Tarenttni-mcol-jz  paflim  nominati  ab  Livio  aliisque  :  ScSinmTarentinm. 
Mela  diclo  loco  :  Mare  [Italia  inferior]  perftnm  recipit.  Primm diciturTarentinm inter 
promontoria  Salentinum  &  Lacinium. 

Praefluit  Tarentum  amnis  Galcfas ,  multis  auctoribus  nominatus.  Virgilius  Georg.  iv. 
veif  1 16.  fub  Ocbalid  turribm , 

Qua 


Italia,  -  LIBER   II.     CAF.  IX.  57? 

Qua  niger  humettat  fiaventU  culta  Galefm\ 

Livius  lib.  xxv.  cap.  xi.de  Tarenti  obfidione  Punica :"  Jpfe  [Hannibal] profeBus  cum  ceteris. 
copiis  ad  Galefumflumen  (quinque  millia  ab  urbe  abesJ)fofuit  cafira,  Horatius  Ub.  n.  odavi . 

Dhlce  pellitU  ovibus  Galefi 
Flumen ,  £r  regnata  petam  Laconi 
Rura  Phalanto, 

Martialis  lib.  1 1 .  epigrammate  xl 1 1 1 . 

Te  Lacedamonio  velat  toga  lota  Galefo, 

Juxta  efl  mons  Aulon  vitifer.    Idem  lib.  x  1 1 1 .  epigram.  cxxv, 
Nobilis  ett  lanis ,  &  felix  vitibus  Aulon. 

Quod  etiam  Horatius  jam  diclo  loco  confirmat : 

Ver  ubi  longum  ,  tepdiuque  prabet 
^Juppiter  brum&s ,  Cf  amicus  Aulon  9 
Fertilis  Bacchoy  minimum  Falernis 

Invidet  uvis, 

Inter  Tarentum  &  Brundifium  funt  primum  Rudia ,  Enniipatria,  quasPliniusquidem 
Pediculorum  oppidis  ,  citra  Brundifium  fitis  ,  adnumerat ,  atque  ita  etiam  Mela :  fed 
aliorum  confeniione  refutatur.  Ptolemaeus  (cui  P*<J/«  eft)  in  Salentinis  mediterraneis  pri-' 
mo  loco  recenfuit.     Ovidius  de  Arte  amandi  lib.  i.ii.  verf.  409. 

Ennius  emeruit ,  Calabris  in  montibus  ortus , 
Contiguus  poni ,  Scipio  magne ,  tibi. 

Silius  Italicus  lib.  xn.  verf  397.  de  Ennio :  ' 

Miferunt  Calabri,  Rudi<&  genuere  vetufits. 
ISfunc  Rudia  folo  memorabile  nomen  alumno* 

Et  Horatius  lib.  iv.  oda  viii.  Enniana  CdrmmaCalabm  Pierides  dixit.  Hieronymus 
Chron.  Eufeb.  oly mp.  cxxxv.  Qumtus  Enmuspoeta  Tarenti  nafcitur ,  id  eft ,  Rudiis  in  agro 
Tarentino  >  quod  vicinitatem  nobuioris  urb.is  Tarenti  arguit.  Gentile  Rudius  h.  Rudi. 
nus.  Cicero  pro  Archia  cap.  x.  de  Ennio  :  Rudium  hominem  majores  noflri  in  civitatem  rece- 
prunt :  Et  Horatii  fchoiiaftes  ad  fapra  dict,um  locum  ,  dicit  Ennium  orntndum  de  Rudino. 
oppido  Calabria.    Frontinus  in  Calabria :  ager  Rodinus ,  Tarennnus. 

Hasc  extra  viam :  iri  ipfa ,  quai  Tar  mto  Bruridifium  fert ,  Uria  fuit ,  alia  ab  illa  in  Apulia 
circaGarganummontem.  Strabolib.  •  i.pag.  ipf.-ci  t«ut^  viQK^O^ia^O^v^eiit^  y,  y.h 

fiira^v  Tas^vTc^-  ^q  B^gvTgcriW.      jj  «Tc/   piiTQfiiQK  XctjAV.ituv  Sfgjj  AtvKoLvav ,    In ilta  j_rippia  VI a 

continuata]  tfi  urbs  Uria  ,  .&VenuJta  1  Mia  uuerTarentum  O"  Brundifv/.m  }  hacw  confnia- 

-;  Samm*    s 


576  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E. 

Samnitum  &  Lucanarum.  Herodotus  lib.  vii.  cap.  clxx.  Kiytreu  ,  M'f  wtoi  i^ylt^ 
yzvzS-ou  7tAwovt«4,  -  -  -  -  c#$oivTot  'TptJjv  7to'aiv  ztWxvtua  Konxpeivi»  ,  Fertur ,  ^«?# 
«ra*  cJaj)jgiam  [Cretenfes")  navigarent ,  i/Zzc  fubfdentes  urbem  Hyriam  condidijfe.  Et  Ap» 
pianus  lib.  v.  Civil.  pag.  1 111.  Antonius  equitesadCasfarumeuntesoppreffit  <kj£*  &qmv 
'TfiatVy  circa  urbem  Hyriam ,  <k  in  deditionem  acceptos  «vtjj?  ypi&s  is  to  BpevTsmov  «jravjj- 
y&yzv,  eodem  die  Brundifium  reduxit.  Hyria  autem  eadem  qux  Strabonis  Uria :  &,  ut 
videtur,  Plinii  Varia,  uno  elemento  redundante.  Sic  Cluverius.  At  Frontinus  di- 
itincle  in  Calabria  :  Ager  Tarsntinus ,  Varnus ,  Veretinus ,  Uritanus ,  Tdrontinus.  Var- 
nusj  videtur  legendum  Varinus ,  exVaria:  Uritanus  ex  Uria.  Mendorus  prseterea  Clu- 
verio  eft.  Piinii  locus  ille :  Varia ,  <:«/  ccgnomen  ApuU .,  Mejfapia ,  Aletium.  A  fciolo  vi- 
detur  v4/?«/<*  infertum ,  cui^/7^^°Ppidinomenvifum,  quum  regionis  fit.  InCalabria 
enim  verfatur,  non  in  Apulia,  Plinius,  ubi  aliam  commemoravit  Uriam  cum  Siponto 
&  amne  Cerbalo.  Sic  ergo  fcriptum  a  Plinio  videtur  :  Uria ,  cui  cognomen  Mejjkpia  ; 
Aletium.  Quod  fi  efl,  de  Vtrno  Frontiniagrodifpiciantalii.  Uria  autem  hodie  Oria 
en ,  fere  media  inter  Brundifium  6c  Tarentum  :  in  Tabula  corrupte  Urbius. 

In  eadem  Tabula  xx  millibus  a  Tarento ,  Neretum  verfus  aut  Hydruntum ,  eft  locus 
Manduriis ,  aut  potius  contra&e  Manduris ,  quafi  a  rect,o  Manduria ,  plurali :  ceteri  fin- 
gulari  numero.  Livius  lib.  xxv  1 1 .  cap.  xv.  QjEabius  cos.  opgidum  in  Salentinis  Mandw 
riam  vi  cepit.  -  -  -  -  IndeTarentumprofeBus.  Et Plinius lib.  u.  cap.ci  n.  Jn 
Salentino  juxta  oppidum  Manduriam  lacus ,  quem  defcribit.  Stephani  Byzantii  epitoma : 
MxvJvzAQit  wqjug  Unrvyfa.  Plutarchus  in  Agide  pag.  j$6.  MeLvJivtov ,  pravatis  duabus 
litteris. 

L     U     C     A     N     I     A. 

Lucaniay  Graece  htmotvtai  8c  Lucani^  populus,  Asujcosvo);  a  Samnitibus  orti ,  fines 
habuere  ad  Tyrrhenum  mare ,  Silarum  &  Laum  amnes ,  illo  a  Picentinis  j  hoc  a  Bruttiis 
difterminati :  ad  finum  Tarentinum ,  a  Bradano  fluvio  ad  amnem  Sybarim  feu  oppidum 
Thurios.  Mela  quidem  usque  Minervs  promontcrium ,  five  Campaniae  limitem ,  dicit 
cmma  Lucania  loca :  fed  includit  Picentinos ,  quos  fupra  cum  Plinio  ,  Strabone ,  ac 
Ptolemax)  fejunximus.  Ad  Tarentinum  finum  quilimesdi&usauflraliseft,  profertur 
a  non  nullis,  &  quse  funt  Bruttiorum  ,  Lucanis  attribuuntur  usque  ad  finum  ferme 
Scylaceum.  Nos  autem  Strabonem  fequuti  Lucaniam  ad  Thurios  finimus  ,  6c  quid 
reliquum  efl  Italise  usque  ad  fretum,  Bruttiorum  genti  adfignamus.  Sic  vero  ille  poft. 
initium  libri  vi.  pag.  176.  ''Efi  »3  ph  AiMotvta  jugT«|u  <t?  ts  <©%iAiW^?  TvppViJtifr  ^tj  t? 
SucsAiJiJj? ,  1?  (Av^Stiv  "g  'Zihot£A$(Gr  pt>ix&  Aetov  t  1?  «T&ra  Mirot,7rovrta  pttffli  Qxptw.  koitos 
5  t  vjTwpov  "&ptv  Sowvitwv  jWs^pi  J  ioS^aov  $  Ssrs  ©Hflctiv  eis  Kjjpi&ou?  stAjjc/ov  Aaov,  Lucania  eft 
inter  oram  maris  Tyrrhem  ac  Siculi ,  *//*£  ^  Silaro  utque  Laum  amtiem  :  hic  a  Metaponto  usque 
adThurios:  in  continente  autema  Sammtibus  usque  adiflhmum^  quiaThuriisadCerillosper- 
tinet.  Confentit  Plinius  in  parte  Tyrrheni  maris,  lib.  m.  cap.v.  ASilaro,  inquit, 
regio  tertia,  &  ager  Lucantas  Bruttinsqueiticipt:  St  interjectis  nonnullis ,  Laus  amnis.  fuit 
CP~'  ofpidum  eodem  nomine.     Ab  eo  Bn.tUum  litus. 

A  Tyrrheno  litore  incipiemus.     Qui  limes  eft  Silarus  amnis ,  itavocaturaplerisque. 
Virgiiius  Georg.  1 1 1 .  verfi  1 46.     Eft  lucos  Silari  circa*     Silius  lib.  V 1 1 1 .  verf  y»  1 . 
Nunc  Silarus  quos  nutrit  aquis. 

Pli- 


Jtalia.  L  I  B  E  R    II.      CAP,     IX.  $77 

Plinius  di&o  loco  :  a  SiUro  regio  tertia  incipit.  Et  Tabula  Peutingeriana  ,  Silarumfl. 
Et  Ptolemarus  SiAapx  sroTotfAS  <Mt$oAa)  ,  Silari  fluminu  oftia.  At  Pomponius  Mela  in 
caftigatiffimis  libris  Silerus:  &  Lucanus  ac  Vibius  Siler;  hic  de  Fluminibus,  Sder  in 
Lucania :  ille  lib.  1 1 .  verf. 42,6,  .    — 

-----     radensque  Salerni 
Culta  Siler. 

Strabo  autem  primum  vocalem  retinet ,  cafum  mutat  ,  ZiX«gi?  formando ,  oblique 
Z*asj^J@-  ,  fine  libri  v  &  principio  vi.  Recipit  Tanagrum  fiuvium  ,  nunc  Negro 
diclum ,  de  quo  Paullinus  Nolanus  Natal.  111.de  Felice ,  verf.  62.. 

-  quique 

Ufentem  Sarnumque  bibunt,  qni  flcca  Tanagri, 

fubaudi ,  colunt .     Antoninus  itinere  ab  Urbe  via  Appia  ad  Columnam : 


Nola  -    ■  ■     - 

Nuceriam  M.  P.     xvi. 

adTanagrum  M.  p.     XXV. 

ad  Calorem  M.  P.     xxilll. 

Merfus  Tanager  fub  terra  labitur  ad  1  v  millia  pafluum  ;  non  xx.  ut  Plinius  tradit  (fi  falva 
leclio  eft)  iib.  1 1 .  cap.  c  1 1 1 .  In  Atinate ,  inquit ,  camfo fuvius  merfusposl  xx  M. pajfuum 
exit.  Quifequiturmitinei-eamnisCWor,  aCluverioetiamitaponitur,  quemimitamur 
in  noftra  tabula ,  ut  infra  Tanagri  confluentem  itidem  Silaro  fluvio  miiceatur :  quod  vero 
non  fine  itineris  turbata  ratione  fit.  Unde  eft  quod  Holitenius  p.  2,8  y  totum  verium  illum, 
Ad  Calorem  M.  P.  xx  1 1 1 1 .  a  mala  manu  intrufum  judicat ,  redundante  etiam  milliariorum 
numero. 

Oppidum  poft  Silarum ,  qui  nunc  Selo  vocatur ,  eft  primum  Pdftum ,  Graeci  di<5lum 
UoffetSmi» ,  -Pofdonia ,  quinquaginta  circiter  ftadia  ab  Junonis  templo ,  quod  prope  Silari 
fuit  oftium ,  ut  Strabo  lib.  v  1 .  ineunte  obfervavit.  Plinius  1 1 1 .  cap.  v.  Oppidum  P^ftnm^ 
Grtcis  Pofidoma  adnellatum:  finw  Pxftanus.  Graecum  nomen  Paterculus  lib.  i.cap.xv. 
Neptuma  vertit.  poft  annum  ,  inquit ,  [a  confulatu  Caifii  Longini  &Sexti  Calvini] 
Scylacium ,  Adinervium ,  Tarentum  ,  Neptunia ;  Cartkagoque  in  Afnca ,  primnt  extra  Ita- 
liam ,  colonia  condna  es~t.  Antiquiorem  Livius  coloniam  facit  &  ante  Punicum  1  bellum 
dedu&am,  epitoma  xiv.  qua  breviator  excerpfit:  ColoniA  deduBa  fum  Po(idonia& Coffa. 
Carthagmienfium  claffis  auxilio  Mamertinuvemt :  quofaBo  abiit -fcedus  violatum  esl.  Infi- 
gnemcivitatemfuiffe,  etiamnummi  illius  teftantur  reliqui,  quibus  infcriptum  eft  no- 
ZEIA&NE  A.TA  N.  Gentile  &  poiTeifivum  Paftanus.  Livius  lib.  xxvi  1 .  cap.  x.  inter  obfe- 
quentes  colonias  ,  quibus  res  Romana  ftetit,  numerantur  ab  iniero  mari  Ponuani^  & 
Cr  Cojfani.  De  finu  jam  ex  Plinio  eognovimus  ,  quem  etiam  ad  Atticum  lib.  xvi.  epift.  vi. 
Cicero  nominavit.  Duo ,  inquip,  Jmm  fuerunt ,  cptos  tramitti  oportet ,  Paflanm  &  Fibonen- 
Jls.  Inprimis  rofe  P*ftan&  in  deliciis  erant ,  quarum  magnus  ibi  proventus  iuit.  Virgilius 
Georg.  lib.  1  v.  verf.  119. 

~     -     -     -     biferique  rofaria-  Pafti. 

Dddd  -       Et 


f7S  G  E  O  GR  A  F  HIAE     A  N  T  I  QJJ  AE 

Et  Ovidius  lib.  1 1 .  Pont.  epift.  i v.  verf.  28 .  de re  ««jWtw ,. 

Calthaque  PaftanM  vincet  odore  rofu. 

SupraPasftum  mons  Alburnm  eft ,  de  quo  Virgilius  Georg.  1 1 1 .  verf.  '146. 

Eft  lucos  Silari  circa  ilicibmque  virentem 
Plurimm  Aibumum  volitans. 

Vibius  de  Montibus :  Alburnm  Lucania.  ut  erratum  efle  oporteat  in  Fluminibus  ejusdcmj 
quum  legitur :  Siler  in  Lucania ,  oj?ptdo  Alburno  \  fcribendum  monte  Alburno.  Et  Servius 
ad  Virgilium ,  Alburnum  montem  interpretatur.  Fuit  tamen  etiam  hujus  nominis  ibidem 
portus.  Probus,  vetus  alius  interpres  Virgilii :  Portm  Alburnm ,  &  ejusdem  nommu  mons 
ad  fextum  a  primis  taberms.     jMentionemfacit  Lucilim  hoc  verfu  : 

Quatuor  hinc  ad  Silari  fiumen ,  portumque  Alburnum. 

Non  procul  hinc  lacus  eft  inlitore  memorabilis ,  quem  diverfis  temporibusaquam  dulcem 
&  falfam  habere prodiderunt.  Plutarchus  in  Craflo  p.  1 149.  de  Spartaci  quibusdam  copiis 
agit,  qusedefecerantabillo,  &  caftra  feorfum  pofuerant  \it\  AzvkxviJ®'  hluv^s  ,  >jv  Qxtl 
'ijjSTte&ou  2^  jfcpoW,  yivouivry  yAujtwtfv ,  ^  *o,Eh?  ojA^vjxxv  -^  «tottov,  fuperflagno  Lucanot 
quod  certis  tem^ortbus  variariferunt ,  ac  modc \dulce\  modofalfumnecpotabileferi. 

Indeadnobileflumenvenitur,  quod  Hales  five  H e les  ,  nuncHalente,  adpellatum  eft. 
Cicero  lib.  v  1 1 .  epift.  xx.  ad  Trebatium :  Tu  hcupaterneupoffeffones  tenebis  ,  (nefcto  qutd  emm 
Velienfes  verebantur)  neque  Haletem  nobdem  amnem  reltnques.  Scripti  quidam  libri  Heletem» 
Idem  lib.  xv  1 .  epift.  v  1 1 .  ad  Atticum :  Brutus  erat  cumjuis  navibus  apud  Heletemfiuvmm 
citra  Vcliam  milliapaffuum  1 1 1 . 

Adeo  propinqua  amni  urbs  Velia,  quae  Gr^cis eft  'ea/# ,  Elea-9  antea^T&Ajj ,  Hjela, 
quum  condita  fuit  a  Phocasenfibus.  De  illis  Herodotus lib.  1.  cap.  clxvi  1.  c^tjjWvt» 
3ro'Aiv  yrtg  *£  0;'v«T£«V  tawtjjv  ,  v,tis  vOV  TeAjj  KxXiiTXi.  "Ejctj<t«v  3  TtfVTJjv  -  -  -  poffederunt 
3!lamurbemterr<eOenotrT<&y  quan^nc Hjelavocatur.  Condiderunt autemillam ,  8te.  Strabo 
lib. Vl.ineunte:  Koiu^avTi  <T  «?fc©-  o-uvs^?  xoAtt©-',  6v  wjrohu,  Jjv  ol[A£VKTt<rotVTZ(<bu>Koueig 
'TsAjjv,  ol  i)"E^»jv  u7iro  KPYivyg  tjv(^  ,  ol  jj  vuv  EA««v  6vou-d£xffi9  Flettenti  curfum  [ex  Pasftano 
finu]  alius  contiguus  eHfinus ,  in  quo  urbs ,  quam  conditores  Phocxenfes  Hfelam ,  alii  Ellam 
nfonte  quodam  -,  qui  nojtri  temporisfunt ,  Eleam  nominant.  By  zantii  urbium  fcriptoris  epi- 
tomator:  EAsas,  -noKig  WaAtoo;  ,  mou-dc&ti  Svri  £  rzs^ppeovT©-"  noTctux,  >j'  v£v  BeAs#,  Elea , 
urbs  Italit,  nominatur  a  pr&fuenteamne:  nunc  diciturVelea.  Fluvius  ille  efl  //e/w ,  unde 
i/e/e«  five  Elea  ,  oppidi  nomen ,  quod  poftea ,  ut  alibi ,  adfpirationem  in  v  mutavit ,  ut 
dicatur  Velia.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Sinus  Paftanus :  opptdumHelia,  quanuncVelia, 
Cicero  lib.  vn.  epift.  xix.  Utfrimum Velia navigare ccepi.  Et Philippica  1 .  cap.  1  v.  Ego 
celeriter Vcliam  devetlus ,  Brutumvidi.  VellejusPaterculuslib.  1 1.  cap.  lxxix.  ctrcaVe* 
liam  Palinurique  ptrcmontorium.  PtolemasusRomanomore,  fed  plurali,  OvzTuon,  quod' 
eft  VelU.  Alibi  Cicero,  Graeca  forma  ufus,  dixit  lib.  1 1 1 .  Nat.  deor.  cap.xxxi  11. 
ZenbnemElcaintormentiinecatum.  Ut  npmen  oppidi ,  fic  oppidanorum  etiam  variat.  A 
Grarca forma  EUates  eft ,  ut  Zeno  Eleates ,  de  quo jam  diximus.  Cicero  Tufcul.  1 1 .  cap. 
XXII.  Zeno  Eleates perpeffus eli omnia  potius ,  quamconfctosdelendatyrannidu  tndicaret.  Ab 
altero  formatur^f/«^/J>,  ut  fupra  ex  lib. vi  1 .  epift. xx. perfpeximus.  Eft  & alio  cafuVe- 
linus.     Virgilius  lib .  v  1 .  verf.  3  &6, 

fortns--. 


Italia.  L  IB  E  R,    II.    C  A  F.  IX, 

-     -     -    .    portusque  require  Velinos. 

Ad  extremum  finum  portus  &  promontorium  Palinuri  eft,  nomen  ab  Acneae  nauclero  tra- 
hens,  ibidem,  quum  mari  pcriiflet,  fepulto.  Sine  oppido  eft.  PomponiusMelan. 
cap.  IV.  Buxentum^  Velia,  Palinurus,  olim  Phrygii  gubernatoris  ,  nunclocinomen.  Et 
Plinius  lib.  m.  cap.  v.  oppidum  Helia  *  ejuxnuncVeha:  promontorium  P  alinurum,  quod 
nuncquoquenomenfervat.  DionyfiusHalicarn.lib.  i.pag.^i.  aaroi  %  Kiy.kv»  Uotxlvafov , 
juxtaportum  Palinurum.  Vellejus  ante  di£to  loco :  circa  Veliam  Palmurique promontorium* 
Virgilius  vi.  verfi  380. 

Et  flatuent  tumulum ;  Cr  tumulo  folemnia  mittent  , 
Aeternumque  locm  Palinuri  nomen  habebit. 

Flumenhinc  ^/l?//7«  fequituraPlinio  111.  cap.v.'memoratumPnw'»z«w,  inquit,  huic 

[Palinuro]  flumen  Melpes ,  oppidum  Buxentum.    HodiequoqueMelpavelMelfa.     Oppi- 

dum  autem  Buxentum^  Graecis  efl  nu^ov? ,  Pyxus.     Strabo  lib.  vi.  (ubinirium:  Mer« 

5  flaAivgpov  nv|oOf,  oik&j  njf)  Xipnv ,  qgjf  TtoTctpos.    ev  y<x,(>  r  Tg/«v  o'vo[/.ot,  Post  Palinurum 

eH  Pyxus  t  promontorium ,  portm  &  flumen :  tria  uno  nomine.     Addit  Meflanenfes  Sicilise 

ibi  oppidum  condidifle ,  fed ,  paucis  exceptis ,  deferuifle.     Plinius  di6to  loco  :  oppidum 

Buxentum  1    Gr<ece  Pyxus.     Mela  Buxentum  :   &  Ptokmseus  Latino  ,    ut  folet ,   more 

Bs'|evTov.     Romani  coloniam  eo  deduxerunt.     Livius  lib.  xxxiv.  cap.  xiv.     Salernum 

Buxentumque  colonia  civium  Romanorum  deduft&funt.     Vellejuslib.  i.cap.xv.     Putcolos , 

Salemumque  Cr  Buxentum  mijfi  coloni.     Quum  rurfiis  defertam  &  infrequentem  Romani 

inveniflent ,  novi  coloni  ex  sc.  fcripti  funt  in  fupplementum.     Vide  Livium  lib.  xxxix. 

cap.  xxi  1 1.     Decem  millibus  a  Buxento  Blanda  oppidumfuit,  quod ultra Laum  Pli- 

nius  in  Bruttios  trajecit.     Memorat  Mela  :   exflat  in  Tabula  Peutingeriana.     Livius 

lib.  xxiv.  cap.  xx.     Oppidavicapta,  -  -  -  ex  Lucanu  Blanda. 

Tandem  ad  finem  Lucanise  litoralis  accedimus ,  qui  Laus  amnis  eft.  cum  ejusdem  no- 
minis  oppido.     Strabo  dicr.o  loco  :   MeT,*  5  nvf£vr«  Ad&  y.oKtt®'  ,  ^  itoia^k  A«(gw , 

^$tf  noXi?  k^/arvj  t  Azvxxvi$u)v  ,  p*xpov  utte^  1?  9-osA«t7jjs'  ,  «ttodc^  2v/3o6g/Twv,  PoH  Pyxun- 
tem  efl  finm  Laiis,  &  fluvim  Laus,  C?~  oppidum  extremum  Lucanorum ,  paullo  fupra  mare , 
colonia  Sybaritarum.  Plinius  lib.  ill.cap.V.  Oppidum  Buxentum,  Grace  Pjxus:  Laus 
amnis.  fuit  &  oppidum  eodem  nomine.  Ab  eo  Bruttium  litm.  Stephani  epitoma :  A<£@-» 
jtoAk  Aevxaviotf.  &td  Aotx  7roT«f*5,  Laus oppidum  Lucanidz  t  diBum  aLaoflumine.  Ethax 
in  ora  Tyrrheni  maris.    - 

Mediterranea  Lucanorum  funt,  miflis  ignotis  aut  alienis  ,  quae Plinius lib.  1  u.cap. 
xi.admifcetj  funt  primum  Atinum ,  hodieAteno,  correpta  media,  ad  ripam  Tanagri 
amnis :  unde  funt  Plinii  Atinaies  di<5to  loco.  Idem  lib.  1 1 .  cap.  ci  1 1 .  in  Atinatecampo 
fiuvim  merfust  qui  ipfe  Tanager  eft ,  dequofupra  diximus.  Deinde  ad  Silarum  amnem 
efi  Aternum ,  hodie  ut  Cluverius  refert ,  Aterni  dictum ,  quo  ipfe  Atronos  Plinii  refert , 
quos  alii  ad  Trani ,  urbem  Apulias  non  ignobilem ,  reducunt.  Ad  eumdem  amnem  efi 
oppidum  Bucmo ,  fi ve  Bulcino :  quod  Vulci  olim  five  Vulceja  fuifie  Holftenio  videtur  pag, 
290.  unde  in  lapidibus  fint  Vulcejani  five  Volcejani.  Gruterus  p.  209.11.  z.  vulceja- 
nae  civitatis.  Et  in alio Bucini  reperto  volcean.  Idem  Holflenius  huc Volcenta- 
vos  Plinii  refert  ex  lib.  1 1 1 .  cap.  xi :  Harduinus  Volcentes  Livii  lib.  xxvn.  cap.  xv.     fic 

Dddd  z  enim 


f  ga  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

enimlegitj  nonVolfcemes ,  ut  editum  eft.     Ouahw,  Ulci,  quodforte  VoUi  fcribendum  5 ...     - 
oppidum  primum  Lucanorum  in  mediterraneis  Ptolemaeo  eft.     FrontinusinLucania: 
Prtfetiura  Ulciane ,  id  eft  Uicianenfis. 

Eft  non ,  procul  inde  oppidum ,  quod  vulgo  Marftco  adpellatur.  Id  videtur  ad  Abelli- 
nates  Plinii,  cognomine  Marfos,  lib.  iii.  cap.  xi.  pertinere,  diftinctos  ibiabApelli- 
natibus  Hirpinorum.  Somia  ,  unde  Somini  iiint  a  Plinio  memorati  ,  convenit  cum 
Sanza  oppido ,  inter  Policaftro  &  flumen  Tanagrum  fitum.  In  feptemtrionali  parte  Po- 
tentia  eft  nunc  Potenza ,.  cujus  oppidanos  Piinius  Potenunos  vocat :  &  fupra  illam  in  Apu- 
lice  limite  ad  Bradanum  amnem  Opinum  Antonini ,  itinere  a  Mediolano  ad  Columnam  ; 
ex  Cluverii  diipofitione  :  ied  quia  infequenti  itinere  alii  numeri  alia  diftantia  adparet , 
nihii certi  de  illo  conftituimus.     Indeiter  dirigitur  Calianam ,  Carliano  Heracieam. 

Qux  vero  ad  finumverfus  Tarentinum  jacent  Lucanorum  oppida ,  funt Grumcnt um , 
Cdianum  &  alia.     Grumenn  fitus  ex  Tabula  6c  diclo  Antonini  ltinere  patet.     EtPtoie- 
maeus  r^mov  fcripfit  in Lucanis  pi<royeiois.     Livius  lib. xxi  1 1 .  cap. xxxvi  I .     Iudem 
diebus  in  Lucanis  ad  Grumentum  T.  Sempronius  cum  Hannone  Pcenoprofpere  pugnat.      Etlib. 
xx 1 1 1.  cap.  xli.     Hanmbal  in  Lucanos  ad  Grumentum  venit.     Inde  in  auftrum  itineris 
Antoniniani  du£hi  Nerulum  eft ,  &  Summuranum ,  xvi  millibus  disjuncla.     Illud ,  Nem- 
los  plurali  forma  Tabula  refert ,  &  Livius  lib.  ix.  cap.  xx.  ut  munitum  oppidum  defcri- 
bit.      Apulia ,    inquit ,  perdomtta  in  Lucanos  perretlum.     Jnde  repentmo  adventu  Aemilii 
confulis  Neridum  vi  captum.     Alterum,  quod  in  itinere  fequitur,  cadit  inlocum,  qui 
hodieque  Murano  dicitur ,  quo  probabile  prorfus  fit  ,  Submuranum  feu  locum  fub  Murano 
oppido  ,   intelligendum  eife  :    cujus  antiquitatem  vetus  infcriptio  commendat  ,   qua 
mur.anum.  in  via  ab  CapuaRhegium  usque  tempore  fervilisbellifacliamemoratur, 
apud  Gruter.  p.  i  fo.  n.  7. 

Lagaria.  quoqueejus  tracluseft,.  Aayotgta,  Stephani  Axyy^ttx,  Lycophronisverf  ,930. 
quam  Strabo  <p^ej°vt  cajieUum  vocat,  conditum,  ut  fama  erat,  abEpeo,  equiTro- 
jani  fabricatore.  KtAprufium,  five  Abrjfium,  quod  Plinius  in  Bruttiis  cenfet ,  fecun- 
dumPtolemaeumhucreducendum  eft,  paullum  fuper  Thurios ,  ultimam  Lucanorum  5 
tllud  vero  in  mediterraneis  ftatuendum.  Minus  enim  dubitant  eruditi ,  efle  Ptolemad 
"A^urpov,  Abyftrum,  unde  oppidanos  Piinius  lib.  111.  cap.  xi.  dixerit  transpofita  litera 
ulprttftanos.     Sed  conjectura  eft  :  certodemonftraripoflenontemere  crediderim. 

■  Hinc  ad  ipfum  finum  Tarentinum  ,.  &vetevum  Magnam  Graciamut  Ptolemasus  defi- 
nivit ,  venimus ,  quamquam  minima  illius  pars  ad  hunc  finum  Lucanorum  fuerit.     Poft 
Bradanum  amnem ,  qui  finis  eft  Lueaniae ,  Metapontum  ad  mare  eft ,  prima  urbs  a  Ta- 
rento.     Pomponius  Mela  1 1 .  cap .  1  v.     Pn  eodem  [finu]  funt  Tarentus  ,  Metapontum  Hera- 
clea.     Plinius  mverfo  itinere  lib.  1 1 1 .  cap.  xi.     Pnter  Sirin  &  Acirin  Heraclia,  aliquando 
Sirn  vocttata.     Flumina,    Acalandrum ,  Cafuentum  :   oppidum  Metapontum  ,    quo  tertia 
ItalU  regio  finitur.     Sedes  aliquando  fuit  Pythagoras.     Livius lib.  1 .  cap.  xvi  1 1  •     Sami- 
vm  Pjthagoram  Servio  Trdlio  regnante  in  ultima  Italia  ora  circa  Metapontum  Heracleamque 
df  Crotonem  juvenum  amulantium  ftud'a  ccetus  habuijfe  conjiat.     Idem  lib.  xxvii.  cap.  xl  1 1 . 
Pocnm  ,    ne  locum  pugnandi  daret  ,    Metapontmn  pettit.      Qui  incoluerunt  ,  Metapontini 
dicebantur  ex  Graeca  forma  ,    quar  eft  M6t«?tcvtioi»  ,  'Scylaci,  Straboni,  Ptolema:©, 
Laertio  inPythagora,  Piutarcho  in  Q.Fabio  ufurpata.    Juftinuslib.xx.  cap.  11.  Me~ 
tavontwi  in  templo  Minerva  frramenta  ,  quibws  Epem ,  a  quo  conditi  funt  ,  equum  Projanum 
fabricavit  oftentavt :  propter  quod  omnia  illa  pars  Italia?  Major  Grascis  adpellata  eft. 

Eft.deinde  oitium  Catuvnti ,  a  Plinio  paullo  ante  nominati :  &  poftillud  aliud  flumen^ 

nomi« 


Italia.  L  T  B  E  R    II.    CAP.    IX.  fSi 

nomine  Acalandrum ,  ejusdem  Plinii :  inter quem  amnem  &  infequentem  Acirin  Cluve- 
rius  Cdianum,  (de  quo  fupra)  fedintus,  &  longe  a  mari ,  pofuit.  Prope  os  Aciris  flu- 
vii,  in  ripa  dextera  fuit  Heraclea^  fecundum  Stiabonem  a  Tarentinis  condita ,  avitas 
acpuiffimo  jure  acfcedere ,  ut  Cicero  pro  Archia  laudat  cap.  iv.  Livius  lib.  v  1 1- 1 .  cap.  xxiv. 
Heraclea  Tarentmorum  colonia.  Graxe  cH^'>cAe*«  ,  unde  porrecla  penultima :  quamlibet 
Plinius,  fi  fide  efl  libris ,  Heraclia  quoque  fcnpferit.  ScyiaxcH^'>u«ov  appeilavit.  Oppi- 
dani  Heracleenfes ,  in  prxdicla  Ciceronis  oratione.  In  eo  vero  Plinius  aberrat ,  quod ,  ver- 
bis  modo  productis,  Heracleam  aliquando  Sirin  vocitatam  dixit.  Sirit  quidem  oppidum  Tro- 
janum  fuit ,  ut  Strabo  tradidit  ex  fama  :  Ced  pofteaquam  Tarentini  tribus  millibus  Hc- 
racleam  conftituerunt }  fa&a  illa  ijrimov,  ,  navale  Heracleotarum ,  &  utraque  inter  Acirin 
&  Sirin  amnes  fita ,  hsec  ad  os  illius  cognominis  3  ilia  ad  Acirin ,  reduclia  paullo  a  mari.  > 
Inter  Sirin  atque  Sybarin  medius  locus  ad  Vicefmum  diclus  in  Itinerario ,  fitus  in  ora 
finus  Tarentini :  &  tum  demum ,  intervallo  pari ,  efl  oftium  Sybaridis  fluminis  ,  cui  urbs 
Sybaris ,  potens  oJim ,  adpofita  erat.  Piinius  dicio  loco :  Cppidum  Thurii  inter  duos  amnes 
Crathin  &  Sjbarin  ,  ubifmt  urbs  eodem  nomine.     Sybaris  videlicet  vocitata.  Plenius  Strabo 

llO.VI.pag.  It>2,.    n  2v'/3tf£/?  K^OUUV   KriffUOi  JvotV  7HTXUUV  fttTOi^C  ,    Kf^SlS&qjpjZvfiob  £/.$&, 

nrbs  Sjbaris  ab  Achivis  condita  inter  duosfluvios  Crathin  &  Sjbarin.  Sic  etiam  Lycophron 
verf.  1079.  ex  illis  amnibus  alterius  nomen  obliquo  cafu  fle£tit  K^Mi§@-:  at  Diodorus 
Siculuslib.xi  1.  cap.  ix  £  n  K&$i&  7$  £  Zv/3*^®'.  Re6tus  autem  cafus  efi2u'3«^? 
&  K^j'9-ij  ,  amnium  nomina.  Urbem  vero  S}  barim ,  luxu  perditam ,  Crotonienfes  ever- 
terunt.  Athenienfes  aliique  Graeci  reftituturi  aV  infov  toVov  ^n&ww  nM<riov ,  in  alium 
fropinquum  locum  transpojuerum  ,  &  a  fonte  ibidem  reperto ,  cuinomen  ©xp»<*erat  (Dic- 
dorus Sicul.  xn.  cap.  x.)  Thurtos velThunum adpellaverunt.  Vicinitasfedis  vetcris  &  novas 
fecit,  ut  Sy baris  & Thurii urbs eadem  viderentur.  Stephani  epitome  :  Q^toi ,  nohnlrot^ 
A/*?,  tt  Grzjrtpov  Ivjiufig,  Thurii,  urbs  Italia^  pritts  Sybaris  dicia.  PoftRomanicoloni- 
am  eodem  deduxerunt ,  ut Livius  refert  lib.  xxx  1  v.  cap.  liii.  novo  nomine  Copiarum  in> 
pofito.  Stephanus  :  uVspcv  5  Komicu ,  pofremum  Copi<n  ddpellata.  EtStraboibidem:  a 
Tarentinis adfliBi ,  ad  Romanos  cotfugerunt ,  01  3  7riu^oivzig  ffwoiKag  cKiyxvSpiffi ,  pciimluoiffocv 
Ku)7riot$  r  ttokh  ,  cjuiadpaucitatemredaflis  colonosjubmittenteS)  urbem  Copiaf  transnominave- 
runt.  Vetus  tamen  nomen  Thuriorum  prasvaluit.,  etiam  per  fecula pofteriora ',  utiex 
Ptolemceo  &  Itinerariis  liquet:  Variant  genus  vocabuli ,  Thuni ,  Thuri*,  Thunumno- 
minandi cafu dicentes.  Cicero  ix.  Attic.ep.xix.  Si Puteolis  erit  diffiale ,  Croionempe- 
temus ,  aut  Thunos.  Caefar  111.  Civ.  cap.  xxn.  Cmlius  pervenit  Jhurics.  Ibidem  municiptum 
vocat.  Vellejusn.  eap.LXviir.  MilocircaThuriosoppreffusesl.  Liviusautemlib.  x.  cap.  11. 
Thuriai cejtt :  item  ,  Thuriaredditavetericultori.  Mela  11.  cap.  IV.  Heraclea,  Croto  ,Thu- 
rmm.  Et  Ptolemasus  ©s/giov:  Strabo  autem  ©sgw.  Gentile  veteris  nominis  Sjbariu ;  & 
Juftini lib. xx.  cap  h.  Syhayitam:  alterius,  Thurn,  cuwvpug,  ufStephanusait:  ZzThu- 
riata,  Graeco  more.  Tacitus  xiv.  cap.  xxi.  aJufcisaccttoshiflnones,  aThuriis equorum 
eertamina.  Vetus  infcriptio  (Grut.pag.  ipp.num.  1.)  locren.  .  .  .  thuriAt.  .  .  . 
ld  eft  Locrenfes  &  Thuriatse.  KT^T»tev  Thurinus.  Livius jam  indicato  Ioco  :  in  Thurinum 
agrum.  Ovidius  Metam.  lib.  xv.  verf.  yz.  Thurtnosque fwus:  Et  hacc  de ora  Lucanorum  ad 
finum  Tarentinum.- 

B     R     U     T     T     I     I. 

Altera.JtaliJC.peniafula  ,  qua:  in  auftrum  vergit- 6c ad  Siciliam ,  a  Tffutt io tnm genfe 

Dddd  3  fcabi- 


58j  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

habitata  fuit ,  cujus  limites  mare  undique  finit ,  praster  ifthmum  inter  Laum  atque  Thu- 
rios ,  in quo  communes  terminos  cum  Lucania  habet.  Regio  ipfa  antiquis  Latinis  fingu- 
lari  nomine  haud  fignificata  fiYit ,  fed  vel  gentis  communi  vocabulo  exprefla ,  vel  circum- 
fcripta  eodem ,  aut  fineillo,  eftvarie.  Gensillamnt  bruttii  Latinis,  Graecis  ple- 
risque  B^VJio»  -,  Appiano  in  Hannib.BpuTio» :  quod  nomen  Latini  veteres  t  geminato  icri« 
pferunt.  Capitolinis  fragmentis  pag.  ip<5.  Grut.  col.  z.  de  lucaneis  bruttieis 
tarentin.  .  .  Et  pag.  ipp.  num.  i.  brutt.  .  .  salentin.  Et  Reinefii  clafle  vi 
infcript.  12.  correctori  lucaniae  et  bruttiorum.  Incertaergoeftratio,  qua 
non  nulli  a  brutm  hoc  gentile  vocabulum  derivant.  Eodem  vero ,  ut  diximus ,  utuntur 
in  regione  defcribenda  ,  quas  proprio  nomine  apud  Latinos  videtur  caruifle.  Livius  lib. 
xxv  1 1 .  cap.  xxv.  Locros  in  Bruttivs  Crifpmws  oppugnare  conatws.  &  mox  :  in  Apuliam  ex 
Bruttiis  reditum.  Idem  extremo  illo  libro :  Hanmbal ,  ut  omnia  auxilia ,  qu&  diffufa  latitts 
tueri  nonpoterat ,  in  extremum  Italia  angulum  Bruttios ,  contraheret ;  C  Aletapontinos ,  civi- 
tatem  univerfam ,  excitos  fedibus  fuis ,  &  Lucanorum ,  qui  fua  ditionis  erant ,  in  Bruttium  agrum 
traduxit.  Et  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  vi  i .  agrum  Bruttium  illam  regionem  dixit. 
Sicilia ,  inquit ,  ut  ferunt  ,  aliquando  continens ,  &  agro  .Bruttio  adnexa.  Graeci  auterrt 
veteres  Bp£t1/#v  illum  tracium feu peninfulam dixerant.  Polybiuslib.  ix.cap.vi  i.  7tohj- 
<rx(Azv(G?  r  %afeiav  2±l$  i?  Auwlcv;  ^)  t?  Bpgr7/ow.  Et  Strabo  lib.  vi.  pag  176".  A7r<J  3  Abk 
irtcoxn  ■&oAt',i?}r£%?iJ(<xATiy.i<rti  Quod  Latini pofteriores aliquando imitati funt :  Paullus 
Diac.  lib.  n.  Langob.  cap.  xv  1 1 .  Lucania  cum  Bruttia,  Dividitur  in  duo  litora  Apennino 
monte  ,  Tyrrhenum  ,  &  Jonii  maris  cum  finu  Tarentino.  Utrumque  nuncbreviter 
adgredimur  enarrandum. 

Tyrrheni  maris  litore  poft  Lucaniam  Cerilli ,  five  CarilU  funt ,  oppidum ,  quod  in  Ta- 
bula Cerelis fexto cafu ,  id  sft  Cenllis ,  fcribitur.  Strabo  prsedicto  loco :  IJlhmusBrutti- 
orum  peninfulas univerise eft  ^yn?  ©a^lav  «sK(j^'Sv»s7rA>j<rjov  A#'y,  aThurits ad  Cerillos prope 
Laum.     Et  Silius  lib.  v  1 1 1 .  verf.  y8o. 

-     -     -     exhaujla  mox  Poeno  Marte  Cari/U. 

Videtur  exiguus  locus  Strabonis  temporibus  fuifle  ,  quia  ta^m^ ,  primdm  a  Lao  urbem 
non  in  Cerillis  ille ,  fed  in  Temefa ,  ut  modo  vidimus ,  numeravit :  fervatus  tamen  ut- 
cumque ,  quod  vetus  itineraria  tabula  oftendit.  OrdoPlinii  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  fijuftuseft, 
Tortum  Parthenium ,  Phocenfium  opus ,  proxime  ponit ,  quem  etiam  Soiinus  cum  au&o- 
ribus ,  qui  Phocenfes  erant ,  memoravit.  Deinde  eft  fluvius  Acheron  five Acheros ,  quo 
Alexander  Epirenfis  rex ,  oraculo  deceptus ,  periit.  Pandofiam  illud  &  Acherontem  ca- 
vere  jufierat ,  quas  quod  nota  in  Epiro  nomina  erant ,  in  Italia  rex  lubentius  bellum  cum 
Romanis  gerebat ,  ignaru^  &  ibi  ejusdem  adpellationis  loca  vel  flumina  efle.  Recto  cafii 
Strabom dictus  is amnis eft  Acheron ,  kyj^m  ;  Liviohb.  vi  1 1.  cap. xxiv.  Acheros.  Ille 
ait,  regem  oraculo  jufium  (pvAclthS-xi  t  A^epovT*,  Acherontem  cavere;  &moxdePan- 
dofia,  «s%fp'p«  7roT#pcV  A^wv ,  ^r&terfiuit  amnis  Acheron.  Livio  vox  oraculi  eft  ,  caveret 
Acheru/iam  ayuam :  fenfit  rex Te  iorte  captum ,  quum  miles  metu ,  ac  labore  feiliis ,  tran- 
fiens  incerto  vado ,  abominandum  nomen  ita  increpavit :  Jure  Acheros  vocaris.  quod  re- 
gemfatiadmonuit,  urgentehofte,  nequaquam  evitandi.  Plinius  de  eo :  fluvius  Acheron^ 
a  quo  oppidani  Acheromwi.  Nimisbrevirer.  non  obfcure  taroen  oftendit ,  £c  oppidum  flu* 
rainf  ad  pofitum  fuifle ,  cujus  nomen  fuerit  Acherontta  Exftant  nummi ,  qui  huc  referun- 
tur ,  infcripti  axepontan,  necvero  lociisurbisvelveftigiamonftraripollunt. 

Non- 


Italia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  IX.  583 

.  Nondum  ad  primam  Strabonis  urbem  venimus  :  interjacebant  alias ,  Clampetia,  &: 
7ertna.  Mela  11.  cap.  iv.  ab  auftro  adfcendens  :  Vibon^  Temefa^  Clampetta,  Blanda  , 
Buxentum.  At  quum  Plinius  dixit ,  locus  Clampetia ,  deletam  fuo  tempore  fuifle  indicat, 
qu£e  forte  caufla  Straboni  fuit ,  ut  nullam  rationem  ejus  oppidi  haberet.  Livius  lib.  xxx. 
cap.  xix.  in  Bruttiis  civitatibus ,  quce  ab  Hannibale  defecerant ,  Clampetiam quoque  nume- 
ravit.  In Tabula Clampeja ,  demtaerrore  vel cafu una littera j  argumento  eft ,  abexci- 
dio  refurrexifle.  Grasci  vetuftiores  line  k  fcripferunt  AapreTja  five  Aa^-niTeta.  Sic 
Polybius  lib.  x  1 1 1 .  auctore  Stephano.  Hodie  illum  locum  Amantia  tenet ,  five  Mantia. 

Huic  proxima  Terina  fuit ,  Straboni ,  Scylaci  ,  &  Stephano  Tsgjy# ;  Lycophrorri 
Tieetva.  Plinius  1 1 1  cap.v.  CrotonienfiumTerina^  JinusqueingensTerinaus.  Temfamqui- 
dem  inter  hanc  &  Clampetiam  ponit :  led  veriorem  fitum  Strabo  ,  in  his  curatior ,  mon- 
ftravit.  De  Temefa  loquutus ,  t«'utjj?,  inquit,  «tuvs^jjV  Ttglvst.  etTot  xw<nvTia.  Quod 
Confeniia  in  feptemtrionem  magis  quam  Clampetia  recedit j  &  Terina ,  inter  Confenti- 
am  Temefunque  fira  dicitur ,  utique  iila  citra  Temefam  ftatuenda ,  hoc  eit  inter  hanc  at- 
que  Clampetiam.  Maritimum  fitum  denominatio  Terin&i fmus ,  quem  Plinius  ingent em 
dixit,  demonftrat.  At  fic  non  prima ab  Lao  Temefa  ,  ut  Strabo  dixit,  Eratprimain- 
ter  f uperftites  urbes  St  memorabiles  >  Terinam  autem  Hannibal  k«Q « as  ,  deleverat ,  quod 
idem  Strabo  adnotavit.  Sunt  qui  infulam  parvam  Terinam  efTe  referant ,  inquamLigea, 
Sirenumuna,  ejectaflt.     LycophroninCaflandraverf.  72.6. 

Alyetet  <T  eig  Tigetvaiv  cAtvcw&Kaffz.TcQ , 

higea  in  Terinam  exponetur.  Et  Solinus  cap.  11.de  Italia  in  Bruttiis :  Infula  Ligea  adpellata, 
abjetto  ibi  corpore  Sirems  ita  nomtnata.  Sed  fabuiofiim  illud  de  infula  &  Sirenis  fepulcro  vi~ 
detur,  etiamfi  defcopulointerpreteris.  Ad  fidem  pronius ,  acontinentisoppidoy&WHi 
Terinmm  cognominatum  efle ,  de  quo  ante ,  au&ore  Plinio ,  praedic-tum  a  nobis  eft .  N  unc 
idem  Golfo  di  S.  Eufemia  adpellacur. 

.  JuxtaTennamfluviusOw^mfeft,  Lycophron  verf  729.  Terinam  dixit ,  .quae  Liges. 
fepulcrum  habeat , 

£lKtVCi£V  SivoUflV  ay%l7i(>U0V0i  , 

Ocinarivorticibusconterminam.     Idemverf.  1008. 

Oi  $   dv  Ti^eivotVf  iv<lfoi  pviouvet  kgtoTs 
Q.Kivoif@*  yyy  ,  <J>oJ]3ov  CAift^osm  v<Jo>£, 

Alii  rurfus  Terinam  ,  ubt ■  humeBat  terram Ocinarus ,  fttramaquam  evomens.  ■Hicvidetur 
Sabatus  Antonini  efle ,  nunc  Savato  di&us  ,xv  1 1 1  miilibus  a  Confentia  in  auftrum.  Vide 
iter  ab  urhe  via  Appia  ad  Columnam.. 

NuncdemumTV»?^.,  quse  SaTemJkdicitar  ,  fuccedit,  ^«'tjj,  pm»4urbiumBruttr-- 
arum  poft  Laum  a  Strabone  di6ta ,  fcilicet ,  digna  memoratu  &  fuperftes.  Plinius  1 1 1 . 
cap.  v.  o£pidum.Temfa ,  a  Gr<ecis  Temefe  diclum.  In  Tabula  etiam7>«?/«.  Strabo  lib.  vi.. 
p.  I76'.  Atto  AasiTT^WTJj^cAifef)  ^BpSTl/oW  TgjueiTJj.  Tiu^av  £'  oivOV  xaA3<rij  hv<rctwit,Tt<ruot. 
A '  Lao primaurbs BruttiorumTemeja ,  quamnuncTempfamvocant,  ab  Aufonibus condita,  Et 
PjtolemaeusT«/*l«.     ColomaRomanafuit.    Liviusiib.  xxxiv.cap.XLV.    Tenfams  ager 

de 


584.  GEOGRAPHXAE    A  N  T  I  QJlJ  A  E 

de  Brultih  captus  erat :  Bruttii  Gr<ecos  expulerant.  Inde  enim  Temfanus  derivatur  ,  Uti  etiam 
Gicero  Temfanum  incommodum  Verrina  ult.  cap.  xv.  dixit.  Excifa  urbs Temia eit ,  ut  vix 
rudera  fuperfint. 

CJuverius  lieic  in  ora  poft  Temfam  ponit  Lametiam ,  &  inde  finum  cognominat  Latne- 
tinumi  eamdemque  putat  Lampietiam  aStephano  ex  Folybii  xi  1 1  libro  adpellari.  Sed 
ip(e  Stephanus  diftinxit  Lampetiam ,  quae  ipia  Ciampetia  eit,  a  Lametinu^  quorum  oppidum 
non  in  litore ,  fed  prope  fontes  Lamett  fluvii mtus  eit ,  quod  in  mediterraneis  oftendemus. 
Jn  ora  autem  cHLampetes,  &&y,7r'w,<; ,  mons  feu  promontorium ,  quod  Lycophron  verf 
io58.  Iziravlco  7r^ch@*  Ki$cv:  ,  Vibomenfis  jugt  corm  vocat  ,  hoc  eit  promontorium  , 
quia  &t  Tzetzes  ibi  ,  Kioott  tc  «j^ot^ov.  Ultra  id,  vi  1 1  millibus  fupra  Vibonem ,  in 
lnedium  finum  flumen  Angitula  decurrit ,  ut  ex  Antonini kineribus  ad  Columnarn  a  JVie- 
diolano  &  Urbe  inteiligitur. 

Vibo  autem ,  ut  Antoninus  diclo  itinere  vocat ,  in  TabuhVtbona  eft  cognomine  Balen- 
tia  ,  hoc  eit  Valentia.  Mela  1 1 .  cap.  1  v.  tiifflo ,  -  nunc  Vibon.  Et  Piinius  1 1 1 .  cap.  v. 
Hippo ,  quodnnncVibonemValentiar/iadpellamus.  Hippo,  antiquum  Gra;corum  nomen, 
fed  truncatum.  nam  lW-nmtov  Scylax  &  Strabo :  &  initmtat^  v.ohz<Qr  Ptolemaeo  eft 
SinusVibonenfis:  &  infcriptio  vetus  Grut.  p.  iop.n.  1.  hipponiateis.  Strabo  Aok^uv 
kti<t[m&,  a.LocrenJibus  conditam:  ab  Romanis  Ovi/3&>v#v  Ow«A£vt»'«v  ,  Vtbonam  Valentiam 
adpellari  refert.  Ciceroni  eft  Vibo ,  fine  cognomme.  Pro  Piancio  cap.  xl.  IteraVi- 
bone  Brundifiumterra fetere  contendi.  Et  ad  Attic.  I  i  I .  epift.  III.  7 e  oro ,  ut  ad  me  Vibo- 
nemftatim  veniut.  Raro  Valentia  fimpiicitervocatur.  InfcnptionemiiliariaapudGru- 
ter.  p.  ifo.n.7.  muranum  -  -  cost.NTiAM  -  -  valentiam.  Coloniam  Romanam 
eo  miflam  efle  Livius  narrat  iib.  xxxv.  cap.  xl.  Eodem ,  mquit ,  hocanno  [  iolxi]  y  ibo- 
nem  coloma  dcdutla  es~t  fenatusconfulto  pitbiojue  fcito.  Derivatum  nomen  Vibonenfis,  ut 
Sinm  Vibonenjis ,  Cic.  Attico  xvi.  ep.  vi :  &  ager  Vibonehfis  Lib.  iib,  xxi.  cap.  li. 

Ubi  recedit  finus ,  Portm  eit  Herculis ,  Piinio  poft  Vibonem ,  ut  proximus ,  nomi- 
natus,  Strabonip.  177.  H^jcAw  a«^V.  Propinquus  huic  locus  -gro?  T?oireuut  AdTro- 
p<za,  Stephano  dictus,.  cui  quidem  ttoAk  2weA/«<  ,  Sicdia  opj>idum  eit,  fed  etiam  Brut- 
tios  id  temporis  auclores  Sieiliae  nomme  comprehendebant.  In  a&is  conciliorum  fim- 
TpY\ckcrTroj)<ea  fcribitur,  ut  liodieque  oppidum  lliud  adpellatur.  Vide  fis  Holftenii  in 
Ciuv.  adnotationes j  qui  ex  Sex.Pompen  victona id nomen putat fuperefle.  PoiLHer- 
culis  portum  Piinius  Metaurum  amnem  narrat :  Melas  etiam  Metaumm  in  oppidis  numera- 
tum.  Amnis  nunc  corrupto  nomine  Marro  dictus.  Sed  ii  Melae  ordo  retta  habet, 
Medama  ante  Metaurum  eft :  fi  Plinii ,  poit  lllum.  Etiam  Strabo  lAk&ap*  fcripfit: 
VY\riiuscontri£tcMedma\  Marcianus Heracieota p.  13.  MsJ»«  prave  :  pravius  ScyJax 
M« tros. ,  Strabo  addit  irhyo-iov  3#jv«ov  Kxhxy^vov  ^.fjcni^tov ,  prope  Medamam  nuvale  , quod  Em- 
forium  dicatur.  Pomponii  Taurianum  ,  eit  Plinii  Tauroentum ,  cuiisportum  Orefiu  con- 
jungit.  Sed  turbata  haec  interpretibus  videntur.  FlunbusMtdmaeftAntonmiNico- 
tera,  cujus  antiquior  memoria  non  reperitur  :  &  Portus  Medmae,  fiv e  Empormm  non 
nuilis  eft  Portm  Orefits:  Holitenio  Orefiis  Poritu  in  oftio  Metauri  videturfuifle ,  quiideo 
"\j$oay.'&  cpcovuu@r  ,  ejmdemnomints fubjunftumportum  habeat ,  Strabone  au6tore  p.  177. 

Poit  recenfita  flumina  &  portus ,  Sc\  lUum  Piinius ,  &  Cratain  fluvium  enarrat.  Op- 
pidum  an  petra  ScylUam ,  feu  promontoi  ium ,  ambigitur.  PJiniusita:  Medma:  opp- 
durn ScylUum ,  Cratais  fluvim.  Strabo  :  EJ^jtoh  c*«ti9-£v  ?o  Sxti^iwov,  -niT°of.  ^eppovjj- 
ffi^xcrci  v-^/iihv,)  Hinc  fecjuitur  ScjlUum ?,  petra  penmfuU  fpeciem prxbens ,  excelfa.  Pompo- 
niusMela:  in  Brutuojunt ,   Columnangia  ,    Rhegium  ,    Scjflla9  Taurianum^  Metaur^m, 

Ptoie- 


Italia.  LIBER    II     C  A  P.     IX.  58? 

Ptolemasus ,  XwAetiov  a^ov  ,  ScyUum  promontorium.  Itaque  folus  Plinius  cum  Solino  , 
illum  unice  fequuto,  oppidum  dixit :  ceteri  promontorium ,  petram,  qualis  &  Scylla 
Melas  eft  ,  non  oppidum.  nifi  dicas  montem  &  petram  effe  ScylUum ,  cui  adfideat 
eodem  nomine  oppidulum.  ScylUum  autem  mons ,  &  petra  fabulofa  Scylla  videntur 
idemefle.  Unde  qui  unum  enarrat ,  de  altero  filet.  Quodadfabulamattinet,  Virgi- 
liusAen.111.432. 

Scyllam ,  O"  caruleis  canibus  refonantia  faxa 

defcripfit ,  &  ante  paullo  verf.  41? .  illam 

Ora  exfertmtem ,  &  naves  in  faxa  trahentem. 

Unde  nata  fabula  fit,  Juftinus  oftendit  lib.  iv.  cap.  r.  dum  navigantes  magnis  vorticibm 
pelaai  defidentis  exterriti ,  latrare  putant  unddt ,  qua4  farbentis  aftus  vorago  conlidit. 

Scyllaeum  excipit  Canys ,  aliud  promontorium ,  K^vuV  Straboni  diclum ,  de  quo  fic 
Plinius  commemorat :  Siculum  fretum ,  ac  duo  ex  adverfo  promontona  :  ex  Italia  Canys ; 
ex  Cicilia  Pelorum  x  1 1  ftadiorum  intervallo.  Hoc  inter  &  Columnam  eft  Cratxps  feu  Cratais 
fluvius ,  de  quo  fepe  dicto  loco  Plinius  :  Oppidum  ScylUum  ,  Crcitmfluvius ,  mater ,  ut 
dixere ,  ScylU.  Atque  ita  in  membranis  efle ,  Cratais ,  non  Cratads ,  Harduinus  ocula- 
tus  teftis  eft.  Solinus  de  Italia  :  Scyllacea  regio  cum  ScylUo  oppido  y  <£r  Crataide ,  flumine 
ScylUmatre ,   ut  vetuftas  fabulata  es~i . 

Ipfi  Columna ,  ad  quam  itinera  Antoninus  a  Mediolano  &:  ab  urbe  direxit ,  in  Melas 
libris  male  cognominatur  regia  ;  verius  a  Plinio  Rbegia ;  optimeex  Strabonis  defcri- 
ptione  Rhegina.  Etenim  a  vicina  urbe  Rhegio,  a  qua  centum  ftadiis  fecundum  Stra- 
bonem  abeit ,  habet ,  quod  diximus  ,  cognomentum.  Plinius  fic  de  illa  :  Crataisfluvi- 
tis ,  matgr :  ut  dixere  ScylU.  Dein  Columna  Rhegia  :  Siculum  fretum  ,  ac  duo  ex  adverfo 
promontoria  \  ex  Italia  Canys ,  ex  Sicilia  Pelorum ,  X 1 1  fladiorum  intervallo.  Unde  Rhegi- 
um  duodecim  co  13  pajf.  Vides ,  "inter  urbem  Sc  Columnam  promontorium  Canyn  in- 
terponi.  At  Strabo  Cmyn ante  Columnam  pofuit ,  feu  Columnam  inter  Casnyn  &:  Rhe- 
gium.  Sic.enim  :  dno  Keuw(G?  ps^gyt  £  no<r«JW«  ryjg  Viyivav  svhl3&  J  710^1*% ,  Jhjjcw 
5zvct)7rog  otrov  z^ctsdJK&y     -  ^ttb  q  fti\$(§r'  Metrov  eig  Yyyiov ,    aCany  ad Poftdonium 

columna  Rheginorum  juxta  fretumanguflus  meatus  circiter  lx  fladiorum :  a  columna  Rhegium 
ufque  funt  centum  fladia.  Alii  per  adpofitionis  figuram interpretantur ,  aCany adPoJido- 
nium ,  columnam  Rheginorum ,  quafi  Pofidonium  fit  ipfa  columna :  quod  fecus  mihi  aliis- 
que  videtur.  Pofidonium  enim,  fl  non  oppidum  juxta  columnam  fuit  ,  at  Neptuni 
fanum  juxta  eamdem  fuit,  per  columnas  Rheginse  mentionem  diftinclum  aPofidonio 
Lucanise  &  gentium  aliarum:  columna  autem  videtur  milliaria  fuifle ,  &fimulfignum 
iive  nota  trajeclus  commodioris.  Supra  laudata  vetuftiflimainfcriptione,  quaviafacla 
ab  regio  ad  capuam  explicatur  per  milliaria  ad  fretum  ad  statuam  fic 
conjungitur.     5^«^autemeft  f»jA)?  five  columna.     VideGrut.p.  iyo.n.  7. 

Rhegium  urbs  pervetufta  adeo ,  ut  nomen  ab  fyywc&ou ,  quafi  ab  abrupta  vi  maris  Sicilia 
ab  Itaiia  credatur  accepifle.  Nota  enim  illa  fama  velfabula,  quae  Siciliam  quondam 
Italiae  adnexam  tradidit.  Hinc  eft  quod  qui  memorant ,  ut  ferunt,  adjiciant,  in- 
certum  opinionis  aut  famas  arguentes.  .  Mela  1 1  cap.  v  1 1 .  Sicilia ,  utferunt ,  aUquando 
continens  3  &  agro  Bruttio  adnexa,     Virgilius  Aen.  1 1 1 .  verfi  414. 

Eeee  Hmc 


58<S  GEOGRAFH  I  AE     A  N  TI  Q.U  AE 

H<tc  locavi  quondam  ,  £r  vafla  convulfa  ruina 
DtJfduiJJe  ferunt ,  ^««w  protinus  utraque  tellus 
\Jna  foret.     Venit  medto  vi  pontus ,  &  undis 
Hefperium  Siculo  latus  abjctdit. 

Sed  ad  urbem  Rhegiumxk.vext2i.mm.  Hanc  yLotKxdiav  Krfopoty  a  Chalcidenflbus conditam 
Strabo  refert:  femperque  fuifle  ait  ShTei^to-fxoi  t?  vwu  ,  propugnaculum  StctlU  oppofltum. 
A  plurimis  memoratur ,  etiam  apoftolico  A<5r..  xxyin ,  13.  KXTtjvT^o-ot^iv  « «  P^iov ,  veni- 
mus  Rhegium.  Ptolemaeo  eft  P^yjov  Ukiqv,  Rhegmm  Julium,  quod  haud  dubie  cogno- 
menindeeft,  quiaO&avianusCadar,  ejecto  Sicilia  Sex.  Pompejo,  utStrabopag.  1780 
refert  ,  o^tiv  KetTtot.vS^cot.v  r  ttoAjv  ,  cvvqU^  e«T&>x.&v  «utjj  r  c^t  §  ?j'a.sj  tjW?  ,  vtdens  viris 
defSam  civttatem ,  fupplementum  ex  clajje  addidit.  Golonia  fic  ex  parte ,  fervato  tamen 
jiire municipii.  Infcriptio  pag.  i74.Grut.  n.  7.  municipib.  rheginis  Juli.  Rhegini 
enim  oppidani  5  quos  laudat  Cicero  pro  Archia  oratione.  Veteri  lapide  p.  ipp.  n.  1, 
RHEGiNEi. 

Ultra  Rhegium  plura  funt  promontoria ,  quae  ultimum  angulum  Italiae  ut  fepimentum 
circumdant.  Quod  Rheginae  civitati  proximum  ,  etiam  Rhegtum ,  communi  cum  urbe 
nomine  adpellatum  fuifle,  Thucydides  docet  lib.  vi.  pag.  441.  %m  oicpiaovTo  \g  P^jov, 
iyjS  ItukIixa  dy^corr^ov.,  donec  ventum  efi  ad  Rhegium,  Itah<z  promontortum:  quod  etiam 
lib.  iv.  pag.  268.  memoravit.  Quidam  intelligunt Leucopetram  -y  Cluverius medium 
inter  urbem  Rheginam  6c  Leucopetram ,  quod  etiam  opwofxiot,  videtur  fuadere ,  qua? 
argumentum  eft  propinquitatis.  Nobilius  Ciceronis  fupremo  itinere  promontorium  eft 
Leucopietra ,  AivKoni-r&s  >  dictum ,  ut  Strabo  ait ,  ^otj  t>j?  ^poV ,  a  colore ,  qui  candidus 
eft.  Cicero  Philipp.  I .  cap.  1 1 1 .  Quum  me  ex  Stcilta  ad  Leucopetram ,  quod  efffromonto- 
rium  tgri  Rhegini ,  venti  detulijfent,  ab  eoloco  confcendi ,  ut  transmitterem.  Et  lib.xvi. 
ad  Attic.  epiit.  vi  1.  de  eodem  curfu :  vi  1 1.  idus  Sext.quum  a  Leucopetrafrofettusftadia 
circiter  cccprocejfijfem ,  reje&usfum  auflro  vehementi  ad  eamdem  Leucopietram.  Hoc  vide- 
tur  illud  effe,  quod  Salluftius,  apud  Servium  in  Aeneid.  1  n.vcrf  400. dixit Bruttium 
promontorium ,  in  quod  ,  6c  Salentinum,  Italia,  in  anguftias  coa&a  ,  fcindatur.  quod 
nulli  verius  convenit ,  quam  Leucopetrae ,  «V  nv  KtevTxr  q>oi<r)  to  hniwivov  ep©-,  tnquam 
dejinere  montem  Apenntnum  ajunt  ;  quod  Strabo  refert  p.  179.  lib.  vi.  Inde  in  ortum 
paullo  hibernum  eft  Herculu,  quod  dicitur,  promontorium.  Strabo  ibidem  :  EvtsuSs» 
5  'HggsKhetov ,  0  Jyj  th\ivt<£qv  d^oiT-^ov  vivei  <&£§?  (jt,z<rYjpfi$ioiv ,  Inde  j_a  Leucopetra]]  efl 
Herculisfromontorium,  quod  ultimum  inmeridtem^  Nusquam  enim'  Italia  magis  in  meri- 
diem  recedit ,  quam  circa  hoc  promontorium ,  nunc  dictum  Capo  di  Spartivento ;  Leu- 
copetra  vero  ,  CapodelArmi. 

Hinc  flexo  litore  in  finus  maris  Jonii  venitur,  &Cipximoadj>romontorium  Zephyrium  ,„ 
propeurbemLocros.  Strabo ibidem :  Meto*  to  'H&KKetov  &%?<?  t?  Aj^j^,  n-  KotKetToq 
"Lifyvy.ov ,  Pofl  Herculis  ,  fuccedit  Locren/is  agri  promontorium  Zephjrium  ,  fic  diciumrT 
quod  portum  habet  ventis  ab  occafu  flantibus  expofitum.  Ptolemasus  poft  Leucopetram, 
inflexo  litore ,  ZecDvg/ov  unaov  3  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Locricognominati  apromontorio 
Zephjrio.  nam  didti  ab  eoLocri  Epiz.ephyrii ,  utGrseci,  Oz,oles,~  velEptcnemtdii.  Id 
vero  non  tam  gentis  quam  urbis  ipfius  nomen  eft.  Strabo  dicto  loco :  n  -rcohig  ol  Aotpo)  ol 
E7r<^4)J^ioj,  urbs Locn  Eptz.ephyrti.  Sxpius fine cognomine ,  tamen pluraliter.  Livius 
lib.  xxix.  cap.  vn.     CUjfa  Romana  a  Mejfana Locros  mnltadteaccejjit.     Et  paullo  ante  :• 

hand. 


Jtalia.  LIBER    II,    CAP.      IX.  587 

haudprocul  ab  urbe  Locrk  abett.  Ab  Ozolis  Locris  conditam  ceniet  Strabo :  malim  ab 
Epicnemidiis,  quorum  Naqx  vel  Narjcum  fuit  oppidum.  nam  Virgilius  Aeo,  in. 
verf.  399.  de  noftris  Italias  Locris : 

Heic  &  Narycii  _pofuerunt  mcenia  Locri: 

&  ipfam  urbem  Locros  Ovidius  xv.  Metam.  verf  705*.  Naryciam  dixit : 

Lametumque  legit ,  jCaulonaque ,  Naryciamque , 
Evincttque  fretum. 

Gentile  duplex,  Locri,  &  Locrenfes.  Livius  lib.  xxn.  extremo :  Metapomini,  Croto- 
nienfes ,  Locrique.  Et  lib.  xxin.  cap.  xxx. .  LocrenfesdefcivercadPanos.  Ager&regio 
Graece  Aok§J?,  i$&*  Strabo  fupra  in  Zepbyrio:  *Kg$e  *£  AexgiJ®*, '  promontorium  Lo- 
cridu. 

Plura  ejus  memorantur  flumina.  Livius  lib.  xxix .  cap.  v  1 1 .  Hannihal  a  Butroto  amni 
(haud  procul  is  ab  urbe  Locris  abesv)  nuntio j>r<emi(fo     -  luce  cceptam  invenit  pugnam. 

Gronovio  fufpe&um  nomen  eft  ,  necdum  confonis  inter  fe  membranisj  ^cHalecum^ 
certiorem  fluvium  ,  in  locum  derivat.  De  eo  autem  Strabo  lib.  vi.  pag.  180.  tradit 
Aioglfav  r  Yijylvw  &n5  Aok(>'J&  ,  agrum Rheginum a Locrenji feparare.  EtThucydides  lib. 
III.  pag.  140.  navigantes  kt  AoKqiSei  ,  oppidum  Peripolium  capiunt  ,  o  ijv  <J3n  t£vaa»jx< 
froT«n*w,  pturaadfiuvium Halecem.  Inter  Locros &  Cauloniam fluvius SagrM ehV  Strabo 
didto  loco :  $  Aojc^V ,  Aolyejtg  5  foft  Locros  Sagras  efl.  Et  Cicero  1 1 .  Nat.  deor.  cap.  1 1 . 
quum  adfiuvium  Sagram  Crotoniata*  Locri  maximo proelio  devicijfent.  Plinius  1 1 1 .  cap.  x.  A 
Locris  Sagra.  AdditStrabo,  9-jjA.uxwf  femineo  more  nominari ,  pra^ter  fluviorum  confue- 
tudinem.  Eft  5c  k«ijcivo? ,  Caicinm,  Locrorum  fluvius.  Iterum  Thucydides  lib.  1 1 1 . 
pag.  2,41.  narrat ,  Athenienfes  ex  Sicilia  kg  r  Aok%{$»  egreflbs,  x$  r  Koimvlv  7ror»(Acvt 
juxtafiumen  Caicinum  Locros ,  ad  arcendam  vim  occurrentes ,  f  uperafle, 

Sequitur  Caulon  five  Cauloma.  Mela  1 1 1 .  cap.  1  v.  Tertim  [fmus]  inter  Zephyrium  O" 
Bruttium  ,  Confilinum  ,  Cauloniam  ,  Locrosque  circumdat.  Et  hac  forma,  KoivKmia9 
utuntur  plerique  Graeci  in  oppido  hoc  defignando.  Strabo  fupra  diclo  loco :  Mst«  r 
2oiy?j(v,  hrxjuuv  Krto-pot,  KoivKwvlx,  $r&rz?Qv  £'  Avhavlx  Asyojwev^.  Idem  Stephani  brevi- 
ator:  KoivKuvia ,~  ztoKtg  IraKltxA ,  »1v  AvKuvlccv  'Ex.oiroti(§r'  khKh ,  Caulonia  7\urbs  Italia^  quam 
Aulomam  Hecat&ws  vocat.  Et  Diodorus  Siculus  lib.xvi.cap.xi.  Aiovur*©-  2^t^«/3&iw 
*&a  KoivKcoviav  £  \r»KioiA ,  Dionjfim  commorans  circa  Cauloniam  Itali<e.  Altera  forma  eft 
Plinii,  qui  vefttgia  oppidi  Caulonis lit>.  1 1  i.cap.  x.dixit:  &  Virgilii  Aen.  iM.verfjyj. 
cujus  funt  arces  Caulonis:  «ScOvidii,  qui,  quod  fupra  etiam  indicavitnus ,  Metam.  xv. 
verf.^of.dixit: 

-     -     -     legit  Caulonaque  Narjciamque. 

Strabodicit,  t?t  £  spjjju©- ,  defertaefi:  &  Paufanias  Eliac.  n.cap.  111.  Pyrrhi  bello 
iptiljictiSwou  KoivKaviav ,  dKoZeoiv  uVov  Koi{A7Coivwv ,  vaflatam  effe  Cauloniam »  captam  a  Campa^ 
nUy  Romanorum  fociis.  Ideoque  Plinius  vefttgia  ovpidi  Caulonis  dixit  9  &  Ptolemtcus , 
utdefertum  locum,  prxteriic. 

Pomponius  Mela  cum  Caulonia  Confilinum  vulgatis  libris  conjunctum  habet.  Tertium 

Eeee  1  enim 


588  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

enim  finum ,  promontoriis  Zephyrio  Bruttioque  (hoc  ipfi  Cocintum  eft)  interceptum  T 
oppida  circumdare  dicit  Confilinum  ,  Cauloniam,  Lucrosque.  Plinius  iii.  cap.x.  veftigia 
cppidi  Caulonh ,  Myfiia  ,  Confilinumcafrum,  Cocintum.  Ajunt fcriptos  Pomponii  Jibros 
loco  Confilini  habere  Coffentiam  five  Confintiam:  Quid  vero  haec  ad  finum  maris Jonii ,  a 
quo  longe  nimis  abeft,  nec  ad  alium  finum  pofita,  fed  in  mediterraneis  ?  nihilominus 
Conftlinum  Frontinus  de  Coloniis ,  &  Cafliodorus  lib.  v 1 1 1 .  epift.  ult.  inLucania  cenfent. 
Fateor  hoc  fortius  adpeifuadendumefie?  licet  quo  loco  Campania?  ponendum  fit ,  non 
adpareat.  Quid  vero  de  Mela  fentiendum  &:  Plinio  ?  nec  Cojfentia  membranarum  Holfte- 
nio  adprobatur ,  quipotiusex  Cocmtia  fufpicatur  ortam  effe  ,  quse  oppidum  fuerit  prope 
ejusdem  nominis  promontorium ,  Cocintum  etiam  ab  Antonino,  itinere  ab  Equotutico 
Rhegiumferente,  adpellatum,  xxi  i  millibusaScylacioinauftrum  ,  fereinloco,  ubi 
nunc  eft  oppidum  Stilo ,  a  quo  objacens  promontoriura  Cocintum  vulgo  Capo  di  Stilo  no- 
minatur.  Promontorium  autem  Cocintum  eft  illud ,  quod  Piinius  1 1 1 .  cap.  x.  longiftmum 
Italit&promontorium  exifiimari  tradit.  Jd  Ovidio  Holftenius  &  If.  Voffius  reftituerunt  Me- 
tam,  xv.  verf.  704, 

-     -     -     dextraj?rampta.Cocintiap>arter 

ubi  inepte  Ceraunia  vulgatum  fueraty  quse  in  diverfam  illius  itineris  ,  feu  finiftram  partera 
incidunt. 

Cluverio  Cosintum  ,  Carcinum,  Cdcinum  idem  funt :  nobis  aliter  videtur ,  quiafecun- 
dum  Mdam  Carcinus  ad  fuperiorem  finum  pertinet ,  fecundum  five  Scylaceum :  Cocintum 
autem  eft  in  tertio.  Secundm  ,  inquit,  Scylacem ,  inquoeH  Petilia,  Carcinm,  Scylaciumy 
Myflia.  Ordo  oppidorum  an  reclus  fit,  non  eft  noftrum  difputare.  ^/?z*z  nobis  pri- 
mum ,  tamquam  in  limine ,  quia  Plinius  inter  Caulonem  6c  Confilinum  (quod  Cocintum 
malumus)  interpofuit.  Stephani  epitome  :  Mv?»#>  &o\k  S«wit5v  ,  Myftia  oppidum  Sa- 
mnitum.  Samnites  autem  intelligit  Bruttios ,  a  Samnitibus  profeclos.  Carcinum  oppi- 
dum  cum  Plinii  amne  Carcine  componendum ,  non  eft  quod  dubitetur.  Ubi  enim  de  finu 
Scylaceo  egit,  hoc  addidit :  Amnes  ibi  navigabiles:  Carcines-,  Crotalm ,  Semirm,  An 
etiam  Cacinm  ,  &  oppidum  Cx.cmum  ,  dicatur,  ut  in  quibusdam  libris  fertur  effe  3  non 
habemus  dicere  ,  valdeque  veremur  ,  ne  Ctcini  nomen  ,  fi  quod  eft ,  ex  Thucydidis 
JLxixlva  huc  detraclum  in  peregrinum  locum  fit. 

Scylacium  fuccedit  ,  five  ,  ut  in  Melse  libris  expreflum  eft  ,  Scylaceum  j  Ptolemad 
StcuAawov.  Strabo  dupiicem  nuncupationis  formam  habet  p.  180.  Mer«  3  t<ssu't>jv  [k«u- 
&wiav~\  'ZwikyTtQv ,  anoi-ii^  h&yvoum  -  -  vwv  3  HwhaKiQv  xahihTou.  Plinius  mterpretatur 
l"ib.  ui.  cap.  x.  Deinfinm  Scjlacem :  Cr  Scylacium ,  Scylletium  Athenienfibm ,  quum  con- 
derent^  dtttum.  Nunc  Squillace,  in  medio  finuoppidum.  Promontorium  habet  aut 
fcopulum.  Virgilius  lib.  1 11.  Aen.verf  yf  3.  navifragumScylaceum.  Ovidiusde  Ae- 
fculapio  Romam  adve&o  lib.  xv.  Metam.  veri.  70 1 . 

-     -     -     pr&terque  Lacinia  templa 
Nobilitata  dea  j  Scyiaceaque  litora  fertur. 

Poft  Scylacium  Straboni  eft  KpoT&w  £™  %u&  ,  Crctonienfis  ager ,  in  quo  vero  multa  occur- 
runtante,  quam  ad  Crotonem  urbem  vehitur.  Primum  eft  oppidum  cum  portu ,  quas 
Caftra  Hanmbalu  vocantur.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x.  In  ea  [peninfula  aut  ifthmo  potius] 
portptt,  qui  vocatur  Cafira  Hanmbalk ,  numqmm  anguijioreltalia:  xx  M.  paffuumlatitudo 


Italia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.   IX.  5^9 

es~l.  In  Tabula  Auguftana  fignum  urbis  adpietum  efl ,  unde  oppidum  quoque ,  non  folum 
portum  hujus  nominis  fuifle  probatur.  Inde  flumina  in  finum  Scylaceum  funduntur ,  hoc 
ordine  a  Plinio  enumerata :  Crotalus ,  Semirus,  Arocba,  Targwes.  EquibusCm^/<w> 
hodie  Corace  diclus  ,  judice  Holflenio :  Semirus  nomen  retinet ,  eodemtefle:  Arocha 
eft  Crocha  :  Targines  ,  Tacina  ,  interpretanteHarduino.  quamquam  antiquius  nomen 
T^d^velrluminis  vel  oppidi^  diel:o  Antonini  itinere  xxn  m.  p.  diftantis  a  Scylacio 
Thurios  verflis.  Tum  feqUuntur,  ut  Strabo  vocat ,  r  lofitvym  wpyt  Toeig ,  Trtajapy- 
gum  promontoria.     Plura  de  iis  nbn  memorantur . 

Pergit  Strabo:  Meros  j  t«ut^to  KotKlviov,"Uf^  kfov,  /^  W  [tria Japygia]  2^«»**w> 
in  quo  Junonis  templum.  Nobiliflimum  Lacinium  promontorium ,  &  a  pluribus  memo- 
ratum ,  Mela ,  Plinio ,  Ptolemaeo ,  praster  Strabonem.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  x  i .  A  La- 
cinio  promontorio  fecundus  Europafinut  mcipt ,  magno  ambituflexus  ,^  id  eft ,  &  Tarentmum 
&  Hadriaticum  compleclens.  Quod  enim  infra  illud  promontorium  eft ,  ad  Jonium  mare 
pertinet.  Et  Pomponius  Mela :  Sinm  T arentinws  dicitur  interpromontoria  Saleminum  &  Lar. 
cmium.  JunonisLaciniaetemplum,  quod  Strabo  refert ,  srAsWv  zstote  vJa  ■xq^m  dvd&n- 
pxTw  ,  muliis  quondam  opulentum  donariis.  Livius  lib.  xxvi  1 1 .  extremo :  In  Bruttiis  pro- 
pter  Junonis  Ldcinia  templum  <zflatem  Hannibal  egit.  Cicero  Divinat.  lib.  I .  cap.  xx  I  v.  refei  t, 
columnam  aureamfolidam  in  fano  Junonis  LaciniA  quum  Hannibal  tollere  ftatuiflet ,  fomnio 
monitum  abftinuiife.  Livius  autem  lib.  xli  i.  cap.xxvi  1 1.  Fulvium  Flaccum  refert , 
Junoni  LacinU ,  ob  [poliatum  templum ,  fceda  morte  pcenas  dedifle.  Adde  Valerium  Ma.x , 
lib.  ^<cap.  i .  exempl.  2.0. 

Supra  Lacinium  nobilis  urbs  Croton ,  veXCroto,  Mela  turbat  ordinem ,  Crotonemrecen- 
fens  inter  Heracleam  & Thurium :  quem  diligentius  ita  Plinius  fervat :  A  Laciniopromon- 
toriojtnmfecundus,  -     -  o^pidumCroto  ,  amnis  Neatbus ,  oppidumTburii.  Strabo 

pag.  181.  KpoTav  b>  tKOirov  ^  v  ?x£loig  ~icrn  §  AotKtvte  ,  Croton  cl  fladiis  abeft  a  Lacinto. 
Livius  lib.  xxiv.  cap.  in.  fitum  urbis,  magnitu.dinem ,  deminutionem flc defcripiit : 
Croto  murum  in  circuitu  jpatentem  xil  millia  pajfuum  babuit  ante  Pyrrbi  in  Italiam  adventum : 
poflvaflitatemeobellofaSlamvixpars  dimidiababitabatur.  -     -     ArxCrotonisunaparle 

imminet  mari  ,  altera  ,  vergente  in  agrum ,  Jitu  tantum  naturali  quondam  munita ,  poftea  & 
murocintla,  (juaperaverfasrupesabDiony(io,  Sictli&tyranno ,  perdolumfueratcapta.  Cice- 
ro  lib.  ix.  Attic. ep.  ult.  Crotonem petemus ,  aut Tburios.  Gentile  Gneco  Latinoque  modo 
exftat.  Crotoniata ,  Cicer.  i .  de  Invent.  cap.  i .  &  Crotonienfes ,  Juftin.  xx.  cap.  1 1 .  8c  ieq. 
Regio  &  ager ,  jj  KpoTwtstTtg ,  Thucyd.  v  1 1 .  pag.  fop. 

Amnis  Aefarus  olim  urbem  Crotonem  perluebat  :  poftPyrrhibellumproculaparte 
habitata  fluebat.  Strabo:  jtot^ug?  hi<rotf@*  tyq  Aipjv,  AefarusfluviusCr portus.  Livius 
dicfo  lib.  xx  i  v.  cap.  in.de vaftata  Pyrrhi bello  urbe :  flumen ,  quod  medio  oppidofiuxerat, 
extrafrequentiateftis  locapraterfluebat  muros ,  proculiis,  quainbabitantur.  Id  flumenautem 
Aefarus  erat.  Ad  Theocriti illud  idyll.  iv.  verf.  17.  e7r'  Aio-dfoio  vofA,iva ,  fcholiaftes  notavit : 
A]V«p@-  zaroT«Atof  2^  i^itxtii  t?  isttem  t  KpoT&ivjoiT&v  fiwv  «';■  r  ^rdhotosoiv-  Moiltes  apud 
Crotonem ,  Latymnus  &  Pbjfcus  eodem  idyllio memorantur  verf  ip.  &  25.  Vide  fchoiia, 
Nec  longe  inde  Nutbus  amnis  eil ,  licet  Ovidius  Metamorph.  xv.  verf.  f  1 . 

-     -     -     -     Salentinumque  Nettbum 

dixerit.  Laxior  enim  poetis  aliquando  geographia  efl ,  neque  finium  circnmfcriptoruni<. 
ybique  rationem  habent.   Strabo  conjungit  cum  Aefaro.    Aejarus ,  inquit ,  fluvius  c?1 

Eeee  3  ^or* 


59o  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE. 

portus,  nj\  aJk©*  woTfls^o?  Ne«*9-®*  ,  d"  alms  fluvius  Nsathus.    Hi  corripiunt  primam* 
producuntalii.   Theocritus  di&o  idyiL  1v.vcrf.24. 

K<*<   5T0t}  T  N^WhlV,    07f«  JCtfAofc   ZfQtVTOi    QVIVTI. 

Et  Lycophron ,  Alexandra  verf.  91 1 .  N«  wufl  @h 

Macalla,  plurale,  t<»  Mosjcos^os,  oppidumStephano&Lycophroninjemoratum.  lllc 
tantum  oppidum  Italiae  dixit :  hic  verf.  927.  a>  MoMtfaotr.  vide  etiam  fcholia  vetufta  eius 
loci.  Sed  cc  heic  Mo«coj?Aoc  Hoifienius  ex  mss.  legit.  Ariftoteles  libro  de  Auditis  mirabi- 
libus  diflantiam  ejus  a  Crotone ,  cxx  itadiorum  prodidit.  Supra  Macalla  eft  Crimifa  pro- 
montorium.  Strabo  pag.  ijf.  Kf  1(mc*  anp»,  etiam  oppidum  fub  promontorio ejusdem 
nominis.  Stephanus:  Kp/po-os,  xsqKk  1tc4A/<*?,  zjKvjo-Iov  KpoVwv©-  ^  ©apis,  Crvmtfa  op- 
pdum  Italia ,  ^r^e  Crotonem  &  Ihurium ,  Lycophron  veri.  p  1 1 . 

Tov  <T  AlWp»  T£  p«5"p05  ,   ^  fyot.yyjrtTQXis 
OivuTplou;  j/JJ?  Ktyylvy  /3£/3p&i|t*evov 

KgipiOSCO  t$UTpg    £i%iTOU  [MOUQqVQV,. 

De  Philoctete  intellige ,  quem  ex  Troja  reverfum  Aefarus  &  ad  Crimifam  regio  excepit, 
quamipfe,  ScMacalla,  condidifle  dicitur.  ApollodorusapudStrabonempoftinitium 
librivi.tradit,  Philodtetem  XcJvjjv  tto'a»v  v?re§  K^ujVjk  «jcpot?  oktiirou  ,  «'<p'  >jf  0»  TaWjj  XaTves 
c4cAjj'9->jo-«v ,  Chonen  o^pidum  fuper  ^romontorium  Crimifam  habitaffe  ,  4  ^0  Chones  in  iila 
regione  adgellatijint.  Regionem  Lycophron  Xwv/«v  dixit  verf.  p8  3 .  Adde  Stephani  epi- 
tomen  in  Xwvjj. 

Deinde  funt  flumina  ,  Hylia  ,  finis  agri  Crotonienfis  :  &  Traeis ,  T^'«? ,  obliquo 
T^svt®-,  nunc  Triunti.  De  illo  Thucydides  lib.  vn.  pag.  j-op.  Athemenfes ,  luflrato 
exercitu apud Sybarin fluvium  ,  ?yov  2^'^  §wif.o\Ti$&  yw  ,  duxerunt per agrumThurio- 
rum.  yj\  oos.i-yivovTo  It)  tw  'TAia  aroToc^uw  ,  quum  ad  Hyliamflumenvemjfent ,  Crotonienfes 
miferunt,  qui  tranfitum  per  fuos  fines  negarent ;  ideoque  c^x*T*/3«We?  jfvAjWvTo  ^tj^T 
S-otActasav  f^j  t  c4t/3oA>jv  $cTAjV,  defcendentes ad  marejuxta  ojiia Hylta cajirametati  fum ,  ubi 
claffisquoquepraeftofuit.  DeTr^^DiodorusSiculuslib.xii.cap.xxn.  Sybaritse,  qui 
feditionis  periculum  evaferant ,  «a£*  -r-  t^vtoj  isq.ta\iov  KotrwKwoiv ,  adfluvium  Traentem 
confederunt,  &  aliquamdiu  commorati  ibidem ,  uVo  B^rliav  vKfthvfiivtis  civytihwotv  ta  Brttt- 
tiis  e)eBi  deletiquefuntt 

Denique  in  finibus  Bruttiorum  ,  quamvis  in  Thuriorum  potefhte  ,  fuit  Rufcia  five 
Rufcianum ,  feu  Rofcianum ,  (nunc  RolTano)  navale  Thuriorum ,  xn  miilibus  ultra/Thurios 
remotum.  Procopius  lib.  m.  Goth.cap.xxvin.  <®%c  r  o&jct^vPso-xj^  !?■),  to  ©ovp»W  gjr»- 
v«ov,  Ejlineo  litore  Rufcia ,  Thuriorum  navale.  Antoninus,  itinere  ab  Equotutico  Rhe- 
gium : 


Heraclea 

™ 

_.      -i— 

ad  Vicejimwn 

M. 

P.      XXI III. 

Thurios 

M. 

P.      XX. 

Rofcianum 

M. 

P.      XII. 

M  E  D  I- 


Italia.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.  IX.  59I 

MEDITERRANEA    BRUTTIORUM. 

Befidk?  ad  dextram  Crathidis  ripam  fitum  oppidum  Bifignano  dicuntur  efle.  Livius 
id  nominis  habet  in  Bruttiorum  oppidis  lib.  xxx.  cap.  x  i  x.  Ad  Cn.  Servilium  cos.  qui 
in  Brutiis  erat ;  Confentiay  Ujjugttm,  Verg*  y  Befidia  defecere.  Sed  creditur  Bifignano  id 
oppidum  efle :  probari  certo  non  videmus. 

Caprafia  oppidum  Tabulse ,  viii  millibus  fupra Crathin ,  quipraveOvi^rinTabula 
vocatur.  Pluraliter  Antoninus  itinereabUrbeviaAppia,  Caprafis  fexto  cafu ,  Aldina: 
Capra/oi  quarto ,  Schottana  editione.     Situs  fic  notatur : 

Summurano  —    — — -     — — 

Caprafas  M.      P.      XXI. 

Confentiam  M.      P.     xxvill. 

Poft  Laiim  nunc  oppidum  Orfo  eft ,  quod  videtur  olim  Urfk  &  Urjentum  dictum  efle :  unde 
funt  Urfentim ,  Plin.  1 1 1 .  cap.  x  I .  Ad  Acherontem  fluvium  Pandofia  oppidum ,  ut  fupra 
m  flumine  demonftratum.  Livius  lib.  vin.cap.xxiv.  haudproculPandofianrbeimmi- 
nentes  Lucanis-  ac  Bruttns  finibm  tres  tumulos ,  aliquantum  interje  diHantes  [Alexander  rex 
Epiri]  injedit.  Strabolib.  vi.  Pandofiam  Qpx&ov  Ipv^vcv  vocat,  quod  rzD%fpp«  zb-otch^oV 
A^wv,  hoceft,  munimentum  juxta  Acherontem  fluvium.  Plinius  lib.  m.  cap.xi. 
Et  Pandofiam  Lucanoium  urbemfuijfe,  Theopompm  [auclor  eftT\in  qua  Alexander  Epirotes 
occubuerit.  VerUm  in  mss  omnibus  &  impreflis  ante  Hermolaum  efl  Mardoma ,  quam 
Lucanias  urbem  Theopompus,  ut  Theb<a  Lucana^  Cato ,  dixkfmffe,  quod  eft  intcriifle. 
Conciliare  ftudet  Harduinus,  quem  vide  in  Emendat.  lxiv.  Proftant  nummi  hujus 
urbis  infcripti  riANAOSlEftN ,  quos  Harduinus  mavuk  ad  Thesprotiss  Pandofiam  referri, 
Holftenius  autem  ad  Italicam  feu  Magnse  Graeciae.  Hodie  in  ilio  loco  dicitur  Mendocmo 
efTe ,  quod  probabilius  Holftenio  videtur ,  quam  in  Cafiro  Franco  cum  aliis  quaefifle. 

Confentia  prope  abefl  a  Pandofiae  loco ,  in  auftrum  inde  modico  intervallo  recedens. 
otraboni  /LtjjTpoVoAjj  f  BpsVliW ,  caput  Bruttiorum :  Ptolemteo  etiam  in  Bruttiis  Kovc-svr/a  : 
©C  hodieque Cofenz.a.  Livius  lib.vin.  cap.xxiv.  in Lucanis cenfuit.  Quum  tieracle- 
amy  mquit  ,  Tarentinorum  coloniamy  Corfentiam  ex  Lucanis ,  -  -  -  ceptjfet ,  puta, 
Epirenfis  Aiexander.  Sed  quum  fupra  Lucanice  fines  cum  Plinio  &  Strabone  conf titui- 
mus,  non  negavimus  efle  ,  qui  ultra  illos,  pradertim  in  mediterraneis  ,  Lucanorum 
limitem  proferrent.  Habet  etiam  alibi  illius  mentionem.  Lib.  xxin.  cap.  xxx. 
Eecej>ta  Peteiia  Pcenm  ad  Confentiam  copat  traduat.  Peteliavero,  utibidemdicitur,  in 
Bruttiis  erat.  Et  lib.  xxix.  extremo  :  Eadem  afiate  inBruttiis  Clampetia  a  confule  vi  capta : 
Confentia  z?~  Pandofiay  &  ignobiles  aliacivitates ,  voluntate  in  ditionemvenerunt.  Gentile 
nomen,  Confentini.  Cicero  de  Finib.  i.cap.  iii.  PerJiusTarentinis ait fe ,  Cr  Confen- 
timsy  o*  isiculis  fcribere.  Et  Livius  lib.  xxviii.  cap.  xi.  in  Confentimm  agrum  coss.. 
exercitum  duxerunt. 

In  ortum  hinc  eft  mons  Clibanus ,  de  quo  Plinius  lib.  ni.  cap.  x.     Ofpidum  intus  Petiliay . 
mons  Chbanus,  fromontorium  Lacinium.     Etfienimpromontoriumnonmtuseft,  tamen, 
ab  interiore  monte ,  tamquam  pars ,  procurrit  in  mare.     Ipfa  urbs  Petilia ,  five  Petelia  ,rt 
etiam  Philoctetae  Trojani  credebatur  opus  efle.     Virgilius  Aen.  iii.  verf .  402, 
P.arvs.  Philotteta  fubmxa  Petilia  muro. 

Norr 


f92  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Non  autem  parva  manfit,  fed  metropolis  fa&a ,  faltem  in  praecipuis  Bruttiarum  poftea 
numerata.  Strabo  poft  initium  librivi.  HiryiKix  ju>jTpo7roAK  vojuifaou  r  Asuxav&iv  ,  yjjs 
e-woiKetTou,  i*i%£A  vvv  I-aocvw*;.  Petelia  Lucanorum  urbs  primaria  cenfetur^  £r  hodieque  eft  fa~ 
tis  frequefis.  Sufpecta  vox  AeuKavw* ,  Lucanorum ,  &  ipfi  Straboni  in  conftitfttis  finibus 
Bruttiorum  vel  fcripfit ,  vel  voluit  icribere.  Liviushb.xxiii.cap.xxx. .  PeteliainBrut- 
tiis  aliquotpoft  menfibus  expugnata.  Natura  &  arte  munita fuit ,  i^v/Avy} ,  Strabone  au£r.ore: 
&  vicina  Crotoni,  quod  ex  Tabula  itineraria  adparet,  in  qua  etiam  Peteha,  fecunda 
vocali  fcriptum  eft  ,  &  Ptolemaeus  neTjjAi'»  in  Magna  Graecia  ,  quae  cum  Crotone, 
majoriex.parteBruttiorumfuit,  utPtolema^useamdefinivit.  Exquibus,  hoceft,  ex 
iitu,  naturaque  loci ,  &  ex  vetereilla  Tabula  probat  Holftenius p.  307.  Petuiam fuifle  quac 
hodie  eft  Strongoli,  ubi  multas  infcnptiones  exftant ,  &quod  Sponius  addit  Mifcell.  E. 
A.  pag.  196.  tubiplumbeidete&i,-quibusinfcnptum  petilia.  Et eodem loco infcri- 
ptio  vetus  (Gruter.  pag.  iiy.num.z.)  reip.  petilinorum.  Fide  fingulari  in Roma- 
nosfuit,  utSaguntus,  Hannibalisbello.     Silius  lib.  x  1 1 .  verf.  43 1 . 

Fumabat  verjis  incenfa  Petilia  tettis-% 
Infelix  Jidei ,  miferaque  fecunda  Sagunto. 

Municipium  fuiffe ,  infcriptiones  Strongolerlfes  teftantur ,  in  quibus  hodieque  munici- 
vii  nomen  legitur.  Gentile  Petelim ,  non  iemel  apud  Liviurh  lib.  xx  1 1 1 .  cap.  xx.  Et 
nummus Theiauri  Brandenbur.     nETHAiNftN. 

Siberena,  2<@sp>jv>j  epitomes  Stephani  ,  quam  antiquum  fit ,  probari  facile  non  poteft. 
Nominis  confonantia  fiiadet ,  utS.Severinaop^idum^  mter  Clibanum  montem  amnem- 
que  Neacthum ,  credatur  efle :  quod jam  tum  Porphyrogennetas  temporibus  ita  adpella- 
tum,  utiexlib.  1  i.them.x.adparet,  ubi  srcAKr^TJov  t?  riyiott  Sev^iW  ^  0  KpoTcov  jun- 
ctim  legitur ,  hoc  eft  ,  o^pidulum  S.  Severina  &  Croton.  Cluverius  Sibenna  nomen  etiam 
Livioreftitutumit,  lib  xxvi.cap. xxxix.dicenti,  ut vulgaturn eft 5  VelistumforteRo- 
manus  veniebat :  fed  circa  Crotonem  Sibarimque  ftppleverat  remigto  naves.  Legi  poftulat , 
circa  Crotonem  Siberinamque :  fed  sequis ,  an  invitis  criticorum  filiis  id  fiat ,  non  habeo  pro 
certo ,  quod  vel  negem  vel  adfiraiem. 

Inde  in  occafum ,  &Tyrrhenummareverfus,  NumiffroeYat^  antiquumoppidum.  Li- 
vius.  xxv  1 1 .  cap.  1 1 .  Cvnful  ex  Sammo  in  Lucanos  transgrejfus ,  ad  Numifronem  in  confpe&tt 
Hanmbalis  pofuit  cafira.  In  Lucanos ,  inquit ,  quia  hic  auclor  faspe  iuperiorem  Bruttio-  ^ 
rum  partem  Lucanis  tribuit.  Flutarchus  Marcello  p.  3 1 2..  fatetur  nominatim ,  fe  Livmm 
fequi:  totvra^kv  0  Ai/3jo?  <pyi<rtv.  Ergonovumnihileft ,  quum  Marcellum <rV  Aivmviocv, 
in  Lucaniam  Hannibaiem  periequutum  ,  ^  g£a  stoAjv  NojUiVpwva  k&B-v}imvqv  ,  adNumifiro- 
nem  caftra  habentem ,  adgreflum  efle  fcripiit.  Ptolemasus  autem  Numidronem  (Na^iVpwv  in 
reclo)  in  Bruttiis  mediterraneis  icripfit.  Plinius  lib.  111.  cap.  xi.  Lucanos populds re- 
cenfens  (quibus  vero  peregrinos  immifcet)  tandem  dicit ,  qmbus  Numeffran*  junguntur. 
nam  &  Numeftro  fecundz  vocali  dixifle,  exhocloco,  ii  fe  recle  habet ,  probari  poteft. 
Quod  fi  vero  junguntur  Lucanis  Numeftrani  ,  non  in  ipfis  Lucanis  finibus  funt  iiti ,  ied 
ipiis  tantum  aliunde  contribuuntur.  Meminit  etiam  Fronrinus  lib.  11.  Strateg.  cap.  1 1. 
n.  6.  fed  fine  gentis  aut  regionis  nomine.  Hanmbal ,  inquit,  apud  Numiftronem  comrA, 
Marcellum  pugnaturus.  Baudrandus  interpretatur  Clocento .  xv  miiiibus  a  Confentia  in 
meridiem :  vin  a  mari  Tyrrheno. 

Longius  hinc  in  meridiem,  e  regione  Locrorum  ferme,  MamertumvzlMamertium 

fuit. 


1    -(.  ■■  f   J.-3'' 


•I" 


iitiuo 


>a.j 


ffS3 


p%.. 


[S  *s 
Ttdus  _?v         '^^?»*-; 


^  '&&%*£&■ 


CP  u  Jt  s 


'4-r, 


*£**9a&n& 


P%L- 


^lnc  jnj. 


5*&»i&k:  ■■■■ 


lkS?k~ 


"« 


!<*.... 


•/* 


<S 


s:    ^ 

Ja^pa 

1   3 

S*1  ^ 

■druntam-  ^J»- 

Vi 

Jft 

V) 

^=§^ 

v\ 

i          i 

£      ^ 

ttil.\ 

_A    JEL     JS 


y    JHT 


i&ies 


Italia.  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.    IX.  593 

fuit-  Strabo  lib.  VI.  pag.  180.  T>jv  jj  ^V^  r  uoAtm  ristuv  ^zo-oyouxv  ,  B^£t7<o<  Kxrs^tri  j 
j^  aroAij  c*Tav9#  M#A£(>tiov,  ^cj  o'  ipvjncs  6  (pepw»  tkV  dgfctiv  ttjttt^v,  ijv  B^stIjov  2jA#v  Kothxei. 
«S^er  &►#  ^r^w  (Rhegium  &  Locros ;  mediterranea  Bruttii  tenent,  &  oppidum  ibi  Mamertium-n 
Gr  filva  optimampcem  ferens ,  ^a^»?  Bruttiam  Silam  adpellant.  Vergit  in  auftrum  filva  Rhe- 
gium  verfus,  eftquepars  Appennini.  Pliniuslib.  n  i.  cap.v.fubfinem:  C&nys-  -  - 
Rhegium  -  -  Inde ApenmnifdvaSila,  promontoriumLeucopetra:  abeaLocri.  Vibius 
Sequefter  in  Nemoribus :  Syla  Bruttiorum.  fcribeStla,  ut  Strabo  &  Plinius.  hidepix 
Bruttialzudnta.  Pliniuslib.XVi.Cap.  xi.  Secjuensliquor ,craffiorjam,  picemfundit.  H#c 
rurfm  in  cortwat  are<K  conjefta ,  acetofpijfatur:  C^coagulata  Brpittwcognomenaccepit ,  doliu 
duntaxat ,  vajtsqueceterisutilis  ,  lentoreabaliapicedifferens. 

Antonini  itinere  ab  Equotutico  inter  Scylaeium  &  Rhegium  ponuntur  obfcura  &  igno 
ta  oppida ,  in  quibus  Altanum  &  Hij?j?orum  fimt :  &  tandem  xx  millibus  ab  Rhegio  De- 
cafiadium ,  quod  incidit  in  locum  ,  qiii  jam  vocatur  Caftidio.  Aeque  ignoti  fitus  funt , 
quse  Livius  lib.  xx.  cap.  xix.enumerat,  Uffugum,  Verga,  Sifheum,  Argentanum ,  Hetri- 
culum ,  in  Bruttiis  fita ,  ipfo  docente ,  quse  nihilominus  ex  conjeftura  Holftenius  conatur 
interpretari ,  cui  videlicet  Ujfugum  Fognano  eft :  Verga,  Rogiano  :  Sipheum ,  Montalto : 
Argentanum  ,  Argentina  prope  Montalto  :  Hetriculum  ,  Lattarico :  quibus  vero  inniti 
non  poflumus ,  licet  multum  judicio  tanti  viri  tribuamus. 

De  Gracia  Magna  fupra in  Italise  divifione  diximus.  •Nec.tantum  in Bruttiis  erat  illa , 
&  in  Calabria ,  fed  in  Campaniam  usque  patebat :  £c  Cicero  pro  Archia  cap.  v.  nobiliores 
Italise  civitates  Grsecanicas  enumerans ,  Rheginos>  Locrenfes  ,  Ncapolnanos ,  Heraclenfes, 
&  Tarentinos  nominat.  Ptolemseus  arcliores  fines  conftituit,  ac  tantum  illudlatus  Ita- 
lise ,  quod  ad  Tarentinum  finum  eft  &  ad  mare  Jonium  ,  Graciam  Magnam ,  ptydty? 
'£ft,x3x  ,  vocat  ,  a  Tarento  usque  LocroSj  diremtoabillaBruttiorumalterolatere,  in 
quo  Rhegium  ,  &  Vibo  funt ,  quem  tractum  proprie  Bruttios  adpellat.  Ex  mediterra- 
neis  Magnse  Grsecise  duo  oppida  adfignat ,  Peteliam  &  Abyfirum. 

REGIONES       I  T  A  L  I  A  E. 

Didhim  fupra  fub  initium  hujus  Capitis  eft  dedivifione  Italise  in  Galliam  Cifalpinam , 
Italiampropriam,  6t  Magnam  Grseciam.  Ultimaparsadpellationemluamcitiusamifit, 
nomine  retra£to  in  anguftias  finus  Tarentini  &  Jonii ,  ut  Ptolemseus  modo  docuit :  aut  ne 
in  his  quidem  conftantius.  Superior  pars  ,  quse  Gallicanos  colonos  habebat ,  Gallia  no- 
men  usque  ad  Augufti  Csefaris  imperium  confervavit ,  qui  demum ,  peregrinis  nominibus 
abrogatis ,  Italia  commune  nomen  inde  ab  lilyrico ,  Hiftrise  contermino ,  &  ab  Alpibus 
incircuitu,  usque  ad  Japygum  &Bruttiorumpromontoriainduxityeheftituit ,  &no- 
vam  univerfse  Italise  divifionem  in  undecim  Regicnesinvemt.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  Qua 
inrepra.fanneceffariumes~i  ,  aullorem  nos  divum  Augufiumfeqmturosy  defcriptionemque ab  co 
fattam  Italict  totius  in  regiones  XI. 

prima  regio  ex  Plinii  deiineatione ,  (neque  enini  alius  defcriptioncm  Auguftiprcdi- 
dit , )  a  Tiberi  usque  ad  Silarum  amnem  pertinuit.  Poftquam  enim  Campaniam  enarra- 
verat  a  Savone  fluvio  usque Minervse promontorium ,  Regio  ,  inquit,  ea al ' iberi prima 
ItalUfervatur  ex  defcriptione  Augufii.  Et  recenfitis  interioi  lbus  tam  Latii  utriusque  quam 
Campanise ,  addit :  In  yrima  rcgione pr<ztereafuere :  m  Latio  clare  ojfpida ,  quse  more  fuo , 
alphabeti  ordine  receniet ,  pleraque  antiquata  tum  nomina ,  olim  autem  fub  regibus ,  aut 
anteaetiam,  nonobfcura.   nempeRomam5^/?m'^nominat:  Janiculum,  Anupolin 


Ffff  quae 


594  GEOGRAPHXAE    ANTIQ^UAE 

quse  repetere  nihil  attinet.  Satis  eft  ex  hifce  intellexifle ,  utrumque  Latium  &  Campani- 
am  fuifie  regionemprtmam.  Campanise  autem  finis  Silarus  amnis  eft  ,  a  quo  tertiam  regi- 
onem  incipit.    > 

s-e c u n d  A     REGio     lib.  1 1 1 .  Plinii  cap.  x I .  defignatur  ita  :  ConneBitur fecunda 

regio ,  amplexa  Hrrpinos ,  Calabriam,  Apuliam  ,  Saientinos.  Et  interjeclis  non  nullis  „• 
Cetcra  rntm  in  ftcunda  regione  Hirpinorum  colonia  una  Beneventum.  Deinde  magno  numero 
populos  hujus  recenfet ,  e  quibus  notiores  tantummodo ,  miflis  obfcurionbus  aut  deletis 
referemus  :  Aquilonienfes  ,  Abellinates  utrosque  ,  Compfanos  ,  Caudinos  ,  Aeculanos  , 
Aecanos  ,  Cannenfes  ,  Gtnujinos,  Herdomenjei r,  Larinates  cognomine  Frentanos  ,^Netinost 
Venuftnos  ;  &  ex  mediterraneis  Salentinorum  Aletmos. 

t  e  R  t  i  a  r  e  g  i  o.  De  hac  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v.  A  Silaro  regio  tertia,  & ager 
Lucanm  Bruttimque  inctpit.  Urbium  quas  enarrat ,  potiores  funt  Paftum ,  Velia,  Buxen- 
tum  ,  Clampetia,  Temfa,  Terina,  Vibo ,  Rhegium,  Locri.  Cetera  non  enumerat  regionis 
nomine ,  fed  Magna  GracU  cap.  x.  per  finum Jonium  &  Tarentinum :  at  cap.  xi.  termi- 
niim  deflnit  manitefte.     Oppidum  ,  inquit ,  Metapontum ,  quo  tertia  Italia  regioftmtur. 

qjj  arta  regio.  Plinius  lib.  III.  cap.  XII.  Sequitur  regio  quarta  gentium  vet 
fortvifimarum  Italia.  In  ora  Frentanorum ,  a  Tiftrno ,  Hiftonium ,  Ortoma ,  Aternm  amnis. 
Intus,  Anxani  cognomine  Frentani :  -  -  «  Marrucinorum  ,  Teatini  :  Peltgnorum, 
Corftnienfes  ,  Superequani  ,  Sulmonenfes  :  Marforum  ,  Anxantini ,  Atinates ,  Fucentes , 
Lucenfes ,  Maruvii :  Albenjium ,  Alba  &  Fucinum  lacum  ;  Aequiculanorum ,  Clitermni , 
Carfeolani  :  Veftinorum  ,  Pinnenfes:  -  ~  -  Samnitium  ,  Bovianum ,  Aufidenates , 
Aefernini     -     -  Treventinates  :    Sabmorum ,    Amitcrni  ,  Curenfes ,   Forum  Novum  9 

Fidenates-)  Interamnates ,  Nurjini,  Nomentani,  Reatini^  Trebulana*  Tiburtes. 

qjq  inta  regio  lib.  iii.  cap.  xiii.  ab  eodem  Plinio  ita  eft  defcripta :  Quinta 
regio  Piceni  eft ,  quondam  uberrima  fnultitudinis.  Tenuere  ab  Aterno  amne ,  #£*'  »««c  ^r 
Hadrianus ,  CT'  Hadria  colonia :  fmmen  Vomanum :  aoer  Pratutianus ,  -  -  -  Truen- 
t:>m ,  -  -  Cupra  oppidum ,  Caftellum  Firmanorum :  colonia  Afculum ,  intus.  Potentia, 
Numana,  Ancona.     Intus  Auximates ,  Ricinenfes ,  Tollentinates. 

sexta     regio,    qiicE  ijfnbrix  eft  ,   fequitur  cap.  xiv.     Jungitur,  inquit,  his 

fexta  regio ,  Umbriamcomplexa,  agrumqueGallicumcircaAriminum.  InoraftumenAejis^ 
Scncaallia,  Metaurusftuvius ;  colonia,  Fanum  Fortuna ,  Pifaurumcumamne:  &  intus  Hi~ 
fpeilum  ,  Tuder,  Cetera  populorum  nominibus  fignificat  ,  in  quibus  nobiliores  funt 
Amerini  ,  Aefmates,  Camertes ,  Carfulani,  Fulginates ,  Foroftaminienfes ,  Forofempro- 
nienfes  ,  Igwvini  ,  Interamnates  cognomine  Nartes  ',  Mevanates ,  Narnienfes  >  Nucertni  , 
Ocriculani,  Sarftnates  ,  Spoletini ,  Suafani ,  Tufcani,  TifernavesJiberini,  &  alii  Metau- 
renjes :  Urbinates  cognomine  Metaurenfes :  &  alii  Hortenfes. 

septima  regio  Etrufca.  Pliniuslib.  m.cap.v.  Adne£liturjeptima[rcgi6] 
in  qua  Ftruria  est ,  ab  amne  Macrar.  Oppida  hujus  regionis  nobiliora ,  pratermiflis  cete- 
ris,  Luca,  Ptft,  Volaterra,  Cojfa,  C&re,  Sena,  Sutnum,  Arretmm,  Clufium  ,  Flo- 
rentia^  FefuU,  Hortanum-*  Nepet ,  Piftorium,  Perufta. 

octava     regio  traditur eodem libro ,  cap. xv. ab Arimino ad Padum & Apen- 

ninum 


pdia.  LIBE.R    II.    C  A  P.    IX.  595- 

ninum  ita:  Otlavategio  determinatur  Arimino  ,  Pado  ,  Apennino.  Oppida  Sc  flumina 
excerpta :  Anminum ,  fluvius  Rubico ,  C^Sapis:  Ravenna^  Bononia,  Muiina,  Parma, 
Flacentia  :  C&fena  ,  Claterna  ,  Forum  Clodii  ,  Lw« ,  Popilii , .  Cornelii :  Faventia ,  Fi- 
^fetff /'* ,  Regium  Lepidi. 

nona  regio  itidem lib.  1 1 1 . cap. v. defcripta Plinio efL  Poflquam enim Ligu- 
riae  oppida  enarraverat,  Albium  Intemelium  &  Ingaunum ,  Vada  Sabatia ,  Genuam ,  Sege- 
ftam  :  &  a  tergo  Dertonam  ,  Pollentiam  ,  Auguflam  Vagiennorum ,  Albam  Ppmpeiam : 
ABam  ,  Aquas  Statjellornm ;  fubdit  Plinius :  //<cc  r^g/o  <?.r  defcriptione  Augufli  nona  eflt. 

decima  regio  Transpadana maritima eft ,  & quas huic vicina  in mediterraneis. 
Plinius  lib.  n  i.cap. xviii.  Sequitur decimaregio Italia  ,  Hadriatico mdri adpofta ,  «*- 
j«j  Venetia ,  fluvius  Silis  ex  montibus  Tarvifanis  ,  oppidum  Altin um^  &  interject.is  pluribus 
fluminibus ,  Aquileia  ,  Carnorum  regio ,  amnis  Timavus  colonia  Tergefle ,  Formio  amnis , 
aniiquus  auEla  Italia  terminus,  Et  ex  cap.  xfx.  Hiftria  peninfula  -  -  -  &  nunc 
finis  Italia  fluvius  Arjia.  In  mediterraneo  regionii  decima  ,  colonia,  Cremona,  Brixia, 
Atefte:  oppidaPatavium,  Opitergium,  Belunum,  Vicetia,  Mantua  -  -  -  Verona^ 
JtdtenfesCarnorumyForojulienfes  y  —  -'  Noreia.  Etlacus,  Larius ,  Verbanus ,  Benacus, 
Mupilis. 

undecima     REGiO}  Transpadana  eft Subalpina.     Plinius  lib.  1 1 1 . cap. xv  1 1 . 

Transpadana  adpellatur  ab  eo  [Pado]  regio  undecima  ,    tota  in  mediterraneo,     Oppida  Vibi 
Forum ,    Segnflo :  colonia  ab  Alpium  radicibus ,  Augufla  Taunnorum ,  6ki#  'Salafforum  Au-  - 
gufla  Pratoria ,     -     -     Oppidum  Eporedia  ,     -     -     VercelU ,  Novaria ,  Tttcinum ,  Z^j1 
Pompeja ,  Mediolanum ,  Comum ,  Bergomum. 

Sic  operofms  Auguflus  Italiam  divifit  quam  utilius ,  quia  pofreri  non  fecundum  has 
regiones  defcriptas  nominarunt  ejus  partes ,  fed  prifcis  nominibus  regionum  &  populo- 
rum  contenti ,  nullam  defcriptionis  Auguftea:  rationem  habuere  :  oifi  quod  Gallorum 
nomen,  Augufto  au&ore ,  in  Gircumpadana  expunxerunt ,  Italia  ubique  reflituto. 

VIAE      STRA 

P  E  R       ITALIA 

In  admirandis  Italise  etiam  Viaflrata  erant ,  commoditati  itinerum  per  varias  productas 
regiones.  Vetus  infiitutum  ,  inde  a  Samnitico  bello ,  quo  Appius  Claudius  Appiam 
flravit ,  per  tot  faecula  ornandae  juvandaeque  Italise  continuatum.  Quod  enim  Livius  lib. 
xli.  cap.  xxvii.  fcribit ,  cenfores  Fulvium  Flaccum  6c  Poflumium  Albinum ,  quorum 
annus  fuit  13  lxxix  ,  viat  glarea  extra  urbemfubflemendas  marginandmque primos  omnium 
locavijfe ,  id  vel  de  glarea  inducta  ,  vel  de  marginatione  intelligendtim  eft ,  quia  ipfe 
Livius  longo  ante  tempore  viam  Appiam  Flamimamque  munitam  fuiffe  ofrenderat.  Ap- 
pia  ergo  ut  antiquisfima  erat ,  ita  fuit  nobiliffima  tum  praeflantia  operis  &  longitudine , 
tumfrequentiaillorum,  qui  iter  in  illa  faciebant ,  quoties  in  ulteriorem  Italiam ,  &Grie-, 
ciam  Afiamque  Romanis  eundum  erat ;  aut  inde  redeundum . 

appia  ergo  vi a  prima  nobis  explicanda  efL  Auclor  ejus  Appitis  Claudius :  C^cus 
pofiea  cognominatus ,  tum  cenfor.     Livius  lib.  ix.  cap.xxix.     Et  cenfluraclaraeoanno 

Ffff  l  Appih 


59S  GE OGR APHXAE    ANTlQ^UAE 

jZfpii  Ciaudii  cr  C.  Plautii  fuit  :   memorU  tamen  feticioris adpofterosnomen  Afpii ,  quod 
viam  munivit ,  &  aquam  in  urbem  duxit :  eaque  unus  perfecit.     Annus  autem  erat  urbis 
gcccxli.     Et Eutropius lib.  i  i .  cap,  iv.     Eo tempore  Afpius Ciaudiuscenfor aquam  Clau- 
diaminduxit'.  &  viam  Appiam  jhavtt.    Longkudo  erat  i&ri  ?u^g  {**%&  K«7rvV  ,  ab  Roma 
Capuam  ,.  quod  Diodorus  Siculus  lib.  xx.  cap.xxxvi.refert.     Et  Procopius  lib.  l.  BelL 
Goth.cap.xiv.  c44  ?upw  is  K«ttvV  ^»j;>i«,  ab  Roma  Caj?uam  pertinet.     EtFrontinus  prin- 
cipio  de  Aquseduclibu? :  Ap.  Claudius-  cenfor  viam  Appiam  a portaCaj>ena  usque  ad  urbem 
Capuam  muniendam  curavit.  Falius  ergo  auclor  libelli  de  Viris  iliuftr.  in  hoc  Appio  dicens: 
Viam  usque  Brundijium  lapide  ftraviu     Neque  enim  AppiitemporibuseousqueRomanis 
Italia  patebat :  neque  tantum  opus  unius  hominiseftautastatisunius.     Nihilominusad 
Brundifium  producia  fuit ,  fed  a  quo  &  quando  continuatio  facta ,  incertum.     Strabo 
lib.V.  p.   1 6 1 .  HLvravba,  ffvvdirrei  ry  SraAarly  srpwTov  v\  hnirlot,  6Aos '.  h^oouivtj  uh  &tb  t?  Vuutfg 
u'i%ifi  Bo£VT»j(r/i?,  7rA«5"ov  <T  oStvouivYi ,  Heic  [ad  Tarracinam"]  primum  ad  mare  via  Appia 
accedit ,  ab  Roma  usque  Brundijtum  firata.,  qua plurimum  frequentatur.     SicTacitus   n. 
annal .  eap.  xxx .  in  vanis  Libonis  Drufi  coniultationibus  refert ,  viam  A^iam  Brundifium 
usquevecunia  oj>erire,     Strata  autem  fuit  AlSroig  s^soiV ,.  durisfimo  lapide ,  ut  Diodorus  ait  \ 
quem  <$uV«  <t%mwv  Procopius  dixit ,  nequehoc  obvio&admanum  ubique,  fed,  quod 
idem  addit ,  <ya  yj*Z!?s  «^>j?  ua%&v  i<ry\<; ,  ex  longinqua  regione  adveclo ,  grandiore  ck  ad 
normam  casfo ,  quod  magnitudinem  operis  &  admirationem  auget ,  in  tanta  prsefertim 
latitudine,  aua%a\  b>avr[<w  aln^Aai- ,  adverfaplauftra  interfe  \ibei'ecommeave  poilent.  Ut 
adeo  vere Papinius  Statius  lib.  1 1 .  Silv.  1 1 .  verf.  12.  dixerit , 

Aj)pia  longarum  teritur  regina.  viarum»- 

Ductum  hujus  vise  Horatius  lib.  1 .  fatyr.  v.  &  diverfis  locis  Strabo ;  &  Antoninus  itine- 
rario  prodidit.  Prsecipuas  urbes  &  manfiones  inter  Romam  &  Brundifium  in  Appia  erant 
Aricia^  Forum  Appu ,  7  arraana^  Fundi>  Minturna  ;  Smuejfa  ,  Capua,  indeCaudium, 
Beneventum ,  Ecjuotuticum »,  Herdoma,  Canujium,  Barium^  Egnatia^  Brundifium.  Juxta 
Appiara ,  inter  Forum  Appii  &  Tarracinam ,  fojfa  fuit  per  paluftria ,  lembo  a  mula  tra6lo 
navigabilis ,  quam  Strabo  lib.  v.  pag.  161 .  8t  Horatius  lib.  1 .  Satyr.  v.  defcripferunt. 

via  flaminia  fuit  a  Roma  per  Ocriculos  usque  Ariminum.  Livius  epitoma 
XX.  C.  Flaminius  cenfor  viam  Flamimam  munivit.  Cenfor  autem  fiiit  cum  L.  Aemilio 
Pappp ,  anno  ante  bellum  Punicum  1 1 .  qui  annus  urbis  dxxxiii.  Strabo  autem  lib.  v. 
pag.  iyo.  non  cenfori,  fed  confuliFiaminio  tribuit,  pofteriori  quam  cenfor ,  exlongo 

intervallo  :    wvuitarwGav   a^Ao»?    Mapit^   AiTTiS^   ^  Yai(gp  ^AosjiAivi^.      KotS-tAovrtt   3 
Aiyvou;  ,    0   ulv  t,  QAauivlxv   i?f>ca<riv  cm   Pw^wjj?  2jcp  Tvppyvwv  ^j  ^  Oji/./3g/K^?  f*iX&  ^  <®&* 
Aqluivov  toVmv.      0  3  t  ki,n<;  ^X^*  Bovwv/«<  ,    x«k£?9-jv  ei?  A«uA^f«v  ?  Colleg<e  w  confulatu  fue- 
ym  M.  Legidm  Cr  C.  Flamvniws :  Liguribws  autem  devicHis ,  hic  viam  Flammius :  Liguribus 
antem  devitlu  ,  hic  viam  Flamimamfiravit  ab  Romaper  Etruriam  &  \3mbriam  usque  ad  Ari- 
minum :  ille  deinceps  ad  Bononiam  usque ,  &  inde  usque  ad  Aquileiam.     At  hi  confules  fuere 
anno  dlxvi.  de  quibus  Livius  lib.  xxxviii.  cap.  xlii.     Comitia  confulibus rogandu  fuerunt  -  - 
(Wts  diem  xii.  calend.  MartiM.      Creati  M.  Aemilius  Lepidus ,  C.Flaminim.      Valde  vere- 
or ,  ne  cenfores  prope  ccgnomines  cum  his  Strabo  coniulibus  confuderit.     Clareenim 
I^ivius  cenforcm  Flaminium  auciorum  via;  Flaminise  dixit.     Continuatio  autem  illa  Aemi- 
liiperBononiam  usque  Aquileiam ,  etiam  interdum  FlaminU  nomine  exprimitur.     Li- 
pfiiis  de  Magn.  Rom.  1 1 1 .  cap.  x.     Qnid  i  Flaminia  via  an  brevtor  [quam  A]  pia  ?  ]  qua 


Italia.  LIBER     II.     C  A  P.      IX.  S97 

Roma  Ariminum  usque ,  &  inde  porro  Acjuileiam  duc.bat.  Scd  de  illa  parte  pluribusin 
Aemilia.  Propria  Fiaminia  Anmino  finiebatur.  Suetonius  Aug.cap.xxx.  Quofaa- 
liusundique  nrbs  adiretur-,  dtfumta  fibt  Flaminia  via  Arimino  tenus  mmtenda ,  reltquMtrt- 
ftmphaltbm  viris »  ex  manubtcdi yecunia  fiernendxs  ,  diliribuit.  Non  novus  aut  primus 
munivit,  fed  reparavit,  ubi  perierant ,  priores munitiones.     DioCaffiuslib.  liii.  pag. 

fl  I      0^*V  T9JJ  ?|w  y  T&XPf  3v<T7rot}iVriSS  V7V    oifAZAeitiA  O^WV,    ifflXA  ,      -        -        -  _.  ,  T?   oflj  <bKotfA)\HC(A 

ciwoi,  i7ru$vi7iifi c/A.spxTiveeiv  3i  dvrtjc  fjtteS\2v ,  sts^sAjjS-jj ,  Videns  v'im  extra  urbem  diffales 
itmeribus  fieri ;     -     -  f»y<?   FlaminU  curam  reparanda  ftjcepit  ,    gw^  ^<r  #&;#  ///^zw? 

sxercitum  ducturus  erat.  Per  montes  ad  Metaurum  fiuvium  faciliorem  tranfitum ,  interci- 
fis  faxis  ,  fecit,  quem  Tabula  Ad  wterafa ,  intellige,  faxaj  Hiemfolymitani  itineris 
auclor  fimpliciter  Intercifa:  Vi&oris  epitome  &  Procopius  iv.  cap.  xxvi  i  i.  Petram. 
Pertufim  vocant.  Locum  enim  illum  in  Flaminia  efle ,  uterque  Vicr.or  fignificaverunt. 
Vide  fiipra  m  Umbria  trans  Apenninum. 

Oppida  in  Flaminia  via  fecundum  Strabbnem  lib.v.pag.  ifj.  ikicineraria  Antonini 
&  Hierofolymitanum ,  nec  non  veftigia  Holftenio  p.  i oo.  reperta  funt  ab  Roma  Ocricuii , 
Narnia  CarfuU  ,  Afevania ,  Fulginium  ,  Forum  Flaminii  ,  [Nuceria^  Hervillum  ,  Calle , 
Intercifa  five  Petra  Pertufa  ,  Forum  Sempromi ,  Fanum  F.ortuna  ,  Pifaurum ,  Ariminum, 
Itineraria  per  diverticula  ducunt  adlnteramnam  &;  Spoletium.  AtStrabo  diferte,  Lv 
<?e|<«  t?  JJ«,  in  dextra  hujus  vt<e  Spoletium  relinqui  profecluro  Roma  Ariminum.  Et 
Tacitus  Hift.  iii.  cap.  lxiv.  vttata  FlaminUvict  celebritate ,  divertere Interamnam juffit. 
Etiam  Nuceria  extra  viam  erat ,  quam  nec  Antoninus  attigit :  Strabotamen  N»x6§i«»  %l& 
t?  qSco  TTAyjB-vvo.uivijv  uafi\ov ,  v,  5^  jroAmKov  cvsYipa ,  commoditatis  cauffa  frequentatam  fcri- 
pfit :  Ob  eamdem  rationem  itineraperFaneftrem  coloniam  &:  Pifaurum  hanc  viamdu- 
cunt. 

via     aemili a  non  una  efl :  alia ab  Aemilio  Scauro  fuit  munita ,  quam  Strabo  p.  i  fo. 

lta  deicripfit  :  £t@t  6  Sx.«Upo'<;  Iftv,  o  t&Jj  r  AiutAlxv  oSov  sfuirev;  9  r  %l&  Ueism  %$)  A^vjjf, 
HiXt*  2»/3/3«'twv.  x.avTeoS-sv  2J#  A^9<wv©°,  Hic  ille  Scaurus  ett  ,  ^*z  Aemiliam  viam 
ftravit,  quaper  Ptfts ,  Lunam,  usque  Sabatafert :  tndeque  Dertonam  perduBa  efi.  Auctor 
libri  de  Viris  illuft.  cap.  lxx i  Ii.  in  Scauro  :  Cenfor  viam  Aemiliam  (iravit. 

Aitera  nobilior  eft,  quae  provinciam  circumjacentem  pofteriori  arvo  denominavit, 
opus  Aemilii  Lejpidi ,  coniulis  cum  C.  Fiaminio.  Sedhancaliter  Strabo,  aliter  Livius 
delineavit  Iile  Lepidum  ab  Arimino  ,  ubi  definebat  Flaminia ,  viam  ad  Bononiam 
usque;  indeque prorfus Aquileiam fcribit protulifle :  Liviuslib.xxxix.cap.il.  Aemi- 
hus ,  pacatu  Liguribus  ,  viam  abPlacentia-,  ut  Flaminiacommitteret ,  Arimwumperduxit. 
Ab  Arimino  Bononiam  fuifle  deducl:am ,.  Piinius  quoque  teftis  eft ,  quum  iib.  xix.  cap.  i . 
Faventiam ,  quas  fere  media  inter  Ariminum  £t  Bononiam  eft ,  dicit  in  Aemilia  via  efle : 
&  lib.  1 1 .  cap.  lxxx  1 1 1 .  portentum  agri  Mutinenfis ,  concurrentes  montes ,  6c  inter  hos 
erumpentem  ignem,  in  via  Acmilia  interdiu  vifum  efle.  •  Et  Forum  Cornelu  in  iila  via 
fuit ,  quod  Martialis ,  epigrammate  i v .  libri  1 1 1 .  ad  librum  fuum  docet : 

Romtm  vade ,  libcr.     Si ,  veneris  unde  ,  requiret , 

Aemiiijc  dkes  de  regione  vt£. 
Siy  qnibm  in  tcrrts ,   qaa  fmws  in  urbe  rogabit , 

Corneli  referas  r,ic  y  Lcet ,  efje  f>ro. 

vi A..  AURelia  per  maritima  Etruiise  ducebat  Pifos  verfus ,.  vel  ad illas. .  Peutingeriana. 

FfrT  3  Tabur- 


598  GEOGHAPHIAE     ANTIQUAE 

Tabula  ejus  traclum  oftendit ,  ab  urbe  per  Lorium ,  Alfium^  Pyrgos ,  Cafirumnovum ,  & 
'Centum  cellat :  quod  etiam  Antoninus ;  itinere  per  hanc  viam  in  Galliam  fufcepto ,  confir- 
mat.  Num  ulterius  proceiTerit ,  propter  Aurelii  Forum ,  quod  ultra  Martham  flumen 
eft ,  6c  ejusdem  haud  dubie  aucloris ,  non  licet  dubitare.  At  Gravifcn  inter  Forum  illud 
&  Centum  cellas  fitse ,  videntur  extra  viam  fuifie.  Sic  enim  CeHiis  lege  xxx  Dig.  de  le- 
gat.  &  fideic.  1 1 .  Quidam  in  tefiamento  itafcripfit :  Reipublica  Gravifcanorum  lego  m  tutelam 
i/ia  reficiendiz ,  q-jm efi  in  colonia eorum ,  usque ad  viam  Aureliam^  Sed  eadem  Tabulae  via 
quamquam  abrupta  Centumcellis ,  fert a  Minione  per  Gravifcas  Forum  Aurelii ,  ut  diver- 
ticulum  agri  Gravifcani ,  quod  incidat  in  Aureliam ,  intelligendum  fit.  Cicero  de  Cati- 
lina,  oratione  i  i.cap.  iv.  Demonflrabo  iter :  Aureliaviaprofcclmeft.  IdemPhilipp.xn. 
cap.ix.  Tresvi&funt  Mutinam:  afupro  mari ,  Flamima:  ab  infero  ^Aurelia:  medtaCaffia. 
De  tstate  non  plane  conftat :  plurimi  tamen  ad  x^urelium  Cottam ,  confularem  virum 
qui  cenfet  anno  dxii  fuit ,  ut  in  tabulis  Capitolinis  eft ,  referunt.  Duplex  autem  fuit , 
vetus&nova.     InfcriptioTiburtina,  Grut.p. 4^7.11.7. 

CURATORI.     VIAR.     AURELIAE.     VETERIS.     ET 
NOVAE.     CORNELIAE.     ET     TRIUMPHALIS. 

Qux  illa  nova  fuerit ,  incertum  eft  filente  hiftoria.  Raph.  Fabrettus  ut  vcterem  a  Sublicio 
ponte  per  Janiculum  ,  qui  tunc  folus  tranfitus  patuerit ,  in bram  maris  ducit :  itapaullo 
fupra ,  feu  feptemtrionem  verlus ,  novam  ponit ,  ut  tamen  in  veterem  ab  intervallo  incidat  j 
putatque  ab  Aurelio  Antonino  imperatore  nomen  habere. 

via  cassia,  quamCiceromodo,  utmediaminterFIaminiam  Aureliamque,  memo- 
rabat ,  per  mediam  Etruriam  ferebat.  Veftigia  ejus  vir  diligentiflimus  L.  Hoift enius  pag. 
6"f.6p.monftravit .  quse  aBaccanisSutrium,  inde  Vetraliam ,  deinde  ad  Aquas  Pafleris 
tendunt :  &  ultra  hax  per  Vulfinios  ad  Clufium. 

Illuftrat  hanc  viam  infcriptio  vetus  HadrianiapudGruterum  pag.  if6.  num,  2. 

VIAM     CASSIAM 
VETUSTATE    COLLABSAM 
A     CLUSINOR.     FINIBUS 
FLORENTIAM     PERDUXIT 
MILLIA    PASSUUM 
XXCI. 

Feftusait,  aCafiofiratam;  aquonam,  &quando,  nonaddit.  NumaCaflioLongino, 
qui  cum  Valerio  Meflala anno  dc  aut  fuperiore  cenfor  fuit  ?  de  quibus  praster  Faftos  Capi- 
tolinos ,  etiam  Plinius  lib.  xvn.  cap.  xxv.  confulatur. 

via  clodia  five  claudia  itidem  in  Etruria  eft  y  ex  Caflia  deducta ,  &C-perArreti- 
ttm  ,  Florentiam&c  Piflorium  ferebat  Lucam,  ut  Antoninus  tradit  :  qiue  vero  cis  Clufium 
ibidem  narrantur ,  funt  ipfa  oppida  Caffias  ,  jam  demonftrata.  Ex  illa  enim  deducla  eft  , 
nonCafliaex  Claudia. 

Ad  auftrale  latus  Sabatini  lacus  via  Clodia  ducebat ,  Sc  fupra  Braccianum  ingentes  ejus 
reliquias  vifuntur.     Vide  Holften.  ad  Cluv.  p.  44. 45*.     Prope  Fiaminiam  fuit ,  in quam 
videtur  tandem  incidifle.     Ovidius  Pont.  lib.  1  -  epift.  v  1 1 1 . 
Nec  quos  pmferit  fofitos  in  collibm  hortos 
SfeBat  Flaminia  Clodia  juntta  via. 

VIA 


Italia.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.  IX.  59p 

via  postumia  femel  memorataTacito in prselio Bedriacenfi , lib.  1 1 1 .  Hift.  cap.  xxi- 
Siflere ,  inquit ,  tertiam  legionan  in  iffo  via  Poflumi&  aggere  [dux  Antonius]  fubet ,  c/u  janUa 
a  Uvo  feptima  Galbiana  ,  patenti  campo fletit.  Etantecap.  xvi  I.  Juvitlocus,  arfliore  iliic 
viay  &frafio  interflutntis  rivi  ponte ,  qrd  incerto  alveo ,  Cr p>racij?itibns  ripis fugani  tmpediebat. 
Exhis",  &  quae  interje&a  funt ,  inteiligitur,  viam  Poflamianra.  Cremona  Mantuam  Ve- 
ronamque,  &  forte  in  ulteriora ,  perduxifle.  Ubi  initium  ejus  fuerit ,  nonliquet.  Aut 
enim  in  Cifpadana  &  in  ipfa  Liguria  nata  j  aut  ibi  alia  fuit  vva  Poflumia.  Nam  in  tabula 
asnea  de  finibus  Genuenfium  &  Veituriorum  (Gruter.  p.  204.)  legitur :  ibi  termini  duo 
stant  cjrcum  viam  postumiam,  addereliqua.  Sed  quia  de  agro  ibi  Genuenfi  ejus- 
quefinibusagitur,  forte  diverfa  a  Transpadana  llla  Poflumia  fuit ,  ut  duas  funt  Aemilise  , 
de  quibus  fupra  dictum  eft. 

_  Suntpra^tereaalias  viseinEtruria,  aut  circa  Flaminiam ,  fblis  infcriptionibus  ,  Siin- 
diculo  ViclorisdeUrbisregionibus,  prodita;,  annia  ,  augusta,  cornelia,  cimi- 
nia,  qua;  difficilius  explicantur.  Gruterus  pag.  399.  num .6.  curatori.  viae.  clo- 
diae.  anniae.  cassiae.  ciminiae.  E  quibus  Ciminia  perfpe£rior  eft,  exCafiiaad 
Sutrium  in  oppidum  Sc  montem  Ciminum  ferens ,  &  ad  Aquas  Pafferis  rurfus  recidens  in 
Caffiam ,  ut  follertiffimus  Holftenius  ex  veftigiis  pag.  67.  demonftravit.  Anniam  auterri 
Onuphrius  vel  Flaminiae  conjun&anr,  vel  ab  ea  incepifie  ex  marmore  in  Falifcis  cxftante 
comprobari  putat ,  cujus  haec  infcriptio  ex  Augufti  Geculo  eft : 

VIAM     AUGUSTAM     AB    VIA 

ANNIA     EXTRA     PORTAM     AD 

CERERIS     SILICE     STERNENDAM 

CURARUNT    PECUNIA'  SUA. 

Auguflam  autem  viam  non  procul  a  Flaminia  in  Falifcis  fuifle  ,  &  in  Anniam  incidifie , 
fimul  ex  hac  infcriptione  Onuphrius  oftendit.  Plus  de  Augufta  Italice  compertum  non 
habemus. 

Comeliam  infcriptio  ,  paullo  ante  producla  in  Aurelia ,  commendat.     Qui  enim  Aure- 
I132 utriusque curam  habebat ,  dicitur  etiam  curator  fuiffe  viar.  corneliae  et  tri- 
umphalis.     Quod  ergo  heic  &  alia  infcriptione  Romana ,  qua  C.  Sallius  curator  dicitiT 
viarum  aureliae.  coRr;ELiAE.  triumphalis  $  Cormlia cum Aurelia& triumphali 
conjungiturj  conjicit  inde  Onuphrius  ,  mediam  inter  Aureliam  &  Triumphalem  fuiiTe 
viamCorneliam,  decujusauclorenihil  certi  cognitum  eft.     Triumphalem  autem  initium 
extra  urbem  a  ponte  Tiberino  ,  cujus  rudera  quacdam  non  minus,  quam  Portse  triumpha- 
lis,  inripa,  fuperefle  dicuntur  ,  habuifle,  five  inter  Flaminiam  &  Aureliam  aovant-j 
Barthol.  Marlianus  Topograph .  Rom.  lib.  1 .  cap.  v  1 1 1 .  extr.  &  Fabrettus  in  Tabula ,  au- 
&ores  funt.     Longe  in  exteriora  id  nomiuis  patuifle,  probabile  non  eft ,.  quiapompae 
via  illa  deftinata  fuit ,  qua:  intra  Tiberim  &  Capitolium  fere  omnis  oftentabatur.  S.  Hie - 
ronymus de Scriptor. eccief. in Petro  apoftolo  :  Sepultm  Romain  Vaticano ,  jixtaviamTn- 
umphalem.  Alexander  ergo  Donatus  de  Urbe Roma  lib.  1 .  cap.  xx  1 1 . viam  Triumphakm 
per  utrumque  campnm ,  Flaminium  cc  Martium ,  tendiffe  in  Vaticanum  exiftimat. 

Egregius  lapis  exftat  Auximi ,  delcriptus a  Grut.  p.  446.  n.  4.  quo  plures  adliuc  expofi - 
tasviasmemorantur,  &  cum  iis  etiam  amerina,  quasexFiaminia,  utOnuphriuspu- 
tat ,  Ameriam  divertit.    Verba  infcriptionis  haec  iunt  ex  sevo  Hadriani : 

CUIL 


6oo  QEOGRAPHIAE    A-NTiQJJAE. 


CUR.     VIAR 
CLODIAE.     ANNIAE.     CASSIAE 
CIMINAE.     TRIUM.     TRAJANARUM 
ET.    AMERINA.E. 


Ub"i  autem  ha?  Trajana  fuerint  &  in  qua  regione ,  nemo  facile  explicaverit.  Xiphilinus 
ex  Dionefcripfitinhocprincipe :  arAwyos  avayKouoxu-ia  nj^  woJoft  ^  b>  ktpiei  Kcnao-Mvoi- 
ffcu.y  plurima  necejfaria  tam  in  viis  quam  portubm inflaurajft ■-:  fed  qua  regione  aut  provincia , 
"nonexponit.  Appiam  inftaurafleaut  fimilem  ,  quas ad Calahros  Bruttiosque pertineretj 
Trajanamque  vocitafle,  videtur  infcriptio  Romana,  mutila  quamvis ,  (Grut.  pag.  ipp. 
num.  i.)probare, 


VI  AM    TRAJAN •   BRUTT. 

SALENTIN. PUBL 


Quo  nummus  Trajani  referri  foiet,  fedentem  mulierem  ofientans ,  quae  alteram  manum 
rotae  imponit,  altera  arundines  tenet,  cum  fubfcriptione  via  trajana  ,  cujus  haec 
femina  fimulacrum  fit ,  per  Pomtinas  (arundine  fignificatas)  communitae  &  reparatae. 
Tra.autem  Trajana  fuperiori  infcriptione  videntur  extra  hanc  fuifle ,  quia  cum  quibus  jun- 
guntur,  Clodia,  Annia,  Caflia,  Cimina,  Amerina,omnesfuntTranstiberinx:  unde 
pvonum  ad  conjeciuram  fit ,  tres  illas  etiam  trans  Tiberim  in  Etruria  aut  Umbria;  finibus 
exfiitifle. 

In  Transtiberina  regione,  fed  propius  flumen ,  refiant duse vias ,  PortuenJis&Vitel- 
ltat  portuensis  ficP.  Viclori  di£ia,  libello  de  Regionibus  Urbes,  fub  finem.  Ad 
Portum  Romanum  ferebat ,  five  dextrum  oflium  Tiberinum ,  unde  nomen  efl.  Ab  hac 
recedit  paullifper,  etiam  a  fluvio ,  via  vitellia,  cujus  originem  Suetonius  cap.  i. 
Vitellii  ofiendit  ,  ipfamque  viam  definit  ab  'Janiculo  ad  mare  mcjne.  Ab  hacdiftinxit 
janiculensem  P.  Victor ,  fed  quo  duxerit ,  6c  quam  longa  fucrit ,  incertum  efl. 

via  valeria  ex  iis ,  quae  cis  Tiberim  erant ,  poil  Appiam  in  praecipuis  fuit ,  per 
Sabinos,  Aequos  8c  Marfosin  Peiignos  aut  ultraproducia.  Strabolib.v.  pag.  164.  »5 
Ovxhi^toc  a^ZTctf ,  ^otd  Ttfixpav  ,  dye-t  <?'  cfki  Mxga-xg  vjy  lio^lvtov  r  t  UzXtyvm  jU6T^c7ro- 
Tuv.  Valeria  via  incipit  a  Tibure ,  C^fert  per  Marfos  ad  Corfimum ,  Pelignorum  metropolim. 
Addit  in  ea  efie  oppida  Carfeolos  &  Albam :  prope,  Cuculum.  Quum  vero  dubius  Car- 
feolorum  locus  fit ,  &  dociiflimi  viri  Lucas  Holitenius  ac  Raphael  Gabrettus ,  hic  Italus , 
ille  iri  Italia  plurimum  verfatus ,  de  eo  litigent ,  &  Holiienius  vefligia  hujus  coloniae  diu 
perquifita  tandem  invenifle  dicat  &  perfpexifle1,  omnesque  partes  ejus  diiigentisfime  (p. 
164.)  defcribatj  hic  autem  Hoiftenium  non  leviter  notet  &  cafiiget :  noitrum  non  efi  5 
inter  tantos  viros  has  geographicas  iites  componere:  minusGruteripofitionem,  inter 
Laminas  &  Sublaqueum  ad  Anienum ,  tueri.  Quum  ergo  per  Carfeolos  hsec  via  ferat , 
ut  Strabo  dixit  3  pro  illorum  diverfo  fitu  aliter  aliterque  Valeriam  duci  &  delineari  opor- 
tet.  Deceterisfupradictum,  quos  partim  etiam  fequuti  fumus :  Fabrettus  Carfeoiorum 
ruinas  inter  Rio  Freddo  &  Celii  de  Carfoli  pofuit ,  libro  deAquis  &  Aqu^duciibus. 
Quoque  autem  loco  colcnia  Carfeolana  fuit ,  &propterillamvelaltiusvelpresfiusfitin 
Aequicolis  h;ec  via  perducenda;  tamen  a  Tibure  ad  Albam  Fucentem  illaduxit,  inde 
Cerfenniam,  Corfinium,  Interbromium,  Teate  Marrucinum  adusqueHadriam.  Id 
quod ex  Antonini itinere per  Valeriam iniiituto ,  clarum eii & apertum. 

VIA 


P: 


Italia.  LIBER    II.     C  A  P.     IX.  601 

vi a  latiNA  inter  Appiam  &  Valeriam  media ,  tanidem  incidit  in  Appiam.  Strabo 
lib.v.pag.  163.  j/vw£/juwt#t«* ,  ceiebcrrim<&  viarum per  Latium  funt  Appia*  Latina&Valc- 
ria  :  (Ai<nj  $'  oivrav  n  Aotrtv^  ,  y  <rvfi7tt7rrx<rot  rvj  KtttvIoc.  x§  Kdfftvov  7tohtv  ,  media  illarum 
Latina  efi ,  qm  in  Appiam  apud  oppidum  Ca/tnum  incidit.  Scribe  CafiUnum ,  quod  prope 
Capuam  eft :  Cafinum  autem  longe  reductum  ab  Appia.  Oritur  Latina  prope  Romam 
ex  Appia ,  &  pofl  Cales  ad  Cafilinum  in  eamdem  recidit.  Oppida  in  ea  Strabo  numera- 
vit,  poflquam  inter  montes  Tufculanum  &  Albanum  tradudla  fuit ,  AlgidumadFiclM, 
diveriorium,  ubi  Lavicanam  excipit :  deinde  Ferentinum ,  Frptfinum,  Fabrateriam,  A- 
cjuinum ,  Interamnam ,  Latinorum  ultimum :  St  in  Campania  Tcanum  Sidicinum ,  Calcnum , 
6c  Cafilinum ,  juxta  quod  vise  Appke  Latina  fe  infinuat.  Crebro  memoratur .  Livius  lib, 
1 1 .  cap.  xxx  1  x.  de  Coriolano :  inde  [a  Circeiis]  in  Latinam  viam  transvcrfis  vamitibui  tranj- 
greffm .  Suetonius  Domit.  cap.  XV 1 1 .  per  vefpillones  exportatum  Phyllu  nutnx  infuburbanofue 
Latina  viafuneravit.     Et  Paullinus  Nolanus  Natalitio  1 1 1 .  S.  Felicis  verf.  72, . 

Afpera  montcfie  carpuntur  ttrata  Latina. 

In  Latinam  a  finiftra  cadit  via  asinaria,  haud  procul  urbe ,  cujusFeftusmeminitiri 
Retncibw.     Verba  in  Ardeatwa  proferemus.     Brevis  ergo  &;  ignobiiis  via  prsetereatur. 

via  salaria  in  Sabinos  tendebat,  a  fale  per  eam  deveclo  dicta.  A  Collinaporta 
per  pontem  Anienis  ferebatur.  Tacitus  lib.  1 1 1 .  Hift.  cap.  lxxxi  i  .  tertium  agmenpcr 
Salariam  Collina  porta  propinquabat.  Et  Livius  lib.  v 1 1 .  cap.  IX.  Galli  ad  tcrtium  lapidem 
Salariaviatrans pontem  Anienu  caflrahabuere.  Strabolib.  v.p.  ij"8.  "Es^wrca  Si  dvrclv  %  ts 
^cthagici  ISog  *  710^  iffoii  «f  y)v  ^  v\  Noopzvrcivy}  cxvfjL^Uret  ^  ^H^tov  <$  S«,GA'^f  kui^v  ,  vn\a 
$  rifii(>icas  Ket[tivy,v ,  «Vf£  t?  dvrtjs  7tvKv\q  a'^oij.ivt]  t5  Koi^tv^.  Strata  eft  perillos  LSabinos] 
via  Salaria ,  non  longa ,  in  quam  Nomentana  incidit  apud  Eratum ,  Sabinorum  vicum ,  (upra 
Tiberimpojitum  j  incipiens  ab  ipfaporta  Collina.  De  nomine  Paullus  ex  Feflo :  Salaria  via 
Roma  efl  adpcllata  ,  cpma  per  eam  Sabmi  fal  a  mari  defcrebant.  Congruunt  veftigia  Fefci 
reliqua. 

via  campana  quoduxerit,  &undenominatafit,  incertum  eft.  Memorat  Sueto- 
nius  Aug.  cap.  XCIV.  AdcjuartumlapidemCampanAvnzinnemore^randcnti-,  cximpovifo 
aquila  pancm  ei  e  manu  rapuit.     Romae  in  veteri  lapide  ,  exhibente  Grutero  pag.  <5i  1. 

num.  13.    HUIC    MONUMENTO    ITER   ADITUS    AMBITUS    DEBETUR    -    -    -    A  VIA    CAM- 

pana  publica.     Torrentius  Appiam  interpretatur  ,  quse  in  Campaniam  fercbat :  fed 
nobilius  nomen  AppU  frequentiusque ,  quam  ut  regionis  nomen fubftitui  patiatur.  Raph. 
Fabrettus ,  invento  veteri  ductu  inter  Laurentinam  &:  Ardeatinam  ,  dubitanter  adfcriplit: 
forfan  campan a.     Vide  Tabulas  ipfius  ad  Difiertat.  1 1 1 . 

Ceteras  viae  ab  oppidis ,  quo  ferebant ,  funt  denominatce ,  ex  quorum  fitu  cognofcun- 
tur facillime.  Ut  a  feptemtrione incipiamus ,  pofl  Salariam  fuit  nomentata  ducens 
Nomentum,  Sabinorum  oppidum.  Hasc  velincidit  in  Salariam,  ut  modo  a  Strabone 
accepimus  5  vel  Salaria  cadit  in  ipfam .  Livius  lib.  1 1 1 .  cap.  l  1 1 .  Via  Nomentana ,  cui 
tum  Ficulnenfi  nomenfuit ,  profdli,  cafira  in  monte  Sacro  locavere.  Suetonius  Nerone  cap. 
xlv  III.  fuburbanum  inter  Salariam  &  Nomentanam  viam.     Vetus  inicriptio  Grut .  p .  4  3  p, 

n.4.    CURATOR    VI AE    NOMENTANAE. 

Huic  tuburtina  proxima ,  quam  ab  ipfo  oppido  ,  a  quo  nomen  habet ,  Valeria" 
excepit ,  ut  fupra ,  Strabone  auclore,  oftendimus.  Infcriptio  p. 446.11.  9.  curat. 
vi ae  tiburtin.  Vitruvius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  1 1 1 .  in Tiburtina  via  fumeh  Albula,  Poft  hanc 

Gggg  dl 


6oi  GEOGRAPHIAE    ANTIQJXAE 

eft  via  collatina,  quaeCollatiamferebat.  Frontinus  de  Aquseducl:.  lib.  i .  Concipitur 
faqua  Virgo~J  via  C  ollatina  ad  milliarium  V 1 1 1 .  palufiribmlocis. 

Proxima  Collatinse  in  auilrum  eft  via  pr  aenestina  ,  ducens  per  Gabios  in  oppidum 
Pranefie.  Frontinus  de  Aquseduct.  fub  initium :  Concipitur  Appia  [aqua]  in  agro  Luculla- 
no-i  viaPraneflina,  Strabolib.  v.  pag.  164.  Td$m  oj>  tjf  ^ou^i^  6Su  v&ipitq  QroVuj]  Ga- 
bii,  inPranefiinaviafitumoppidum.  (JndepriorparsvisevocataetiamC?^^,  Lapisve- 
tusRomae,  Grut.p.  iyo.n.  8. 

P.     SCAPTIUS,  P.     F.     GABINAM 

VIAM     ORNARI     AC    REFICI 

SUA    IMPENSA     CURAVIT. 

Non procul aberat  via  labicana,  five  lavic an a ,  ducens in oppidum Labicum , 
quodpropeGabiosfuit.  Liviuslib.  iv.cap.XLl.  JamconfulviaLabicanaadfanumQuietis 
crat.  Infcriptio  vetus  clafle  1 1 .  Reinef.  n.  27.  viae  labic.  cur.  Spartianusinjulia- 
noextr.  Corpmejm  inproavimonimentatranslatum,  milliario  quinto  ,  viaLavicana.  Fuit 
hxc  inter  Prseneftinam ,  vk  Latinam,  iupra  cum  Appiainnobilioribus  viis  explicatam. 
Ergo  folas  firperfunt ,  quae  recla  ab  urbe  in  meridiem  tendebant. 

ardeat  1  n a  v  1  a  ex  Appia  haud  procul  ab  urbe ,  circa  Almonem fluvium  in  dextram 
digreditur ,  &  Ardeam  usque  protertur.  Pompejus  Feftus  in voce  Retncibm  ejus  mentio- 
nem  fecit  :  Cato  ,  inquit  ,  figntficata^uameonomine-i  quaestfupraviamArdeatinaminter 
lapidem  fecundum  cr  tertium ,  qua  irrigantur  horti  infra  viam  Ardeatinam  &  Afinariam ,  us- 
que  ad  Latmam. 

vi a  laurentina  a  Laurento  oppido,  quo  tendebat,.  nomen  habuit,  ex  Oftienfi 
inter  fecundum  £c  tertium  lapidem  finiftrorfusderivata.  Pliniuslib.  1 1. epift.xvu.de 
villa  fiia :  Aditur  non  una  via.  nam  &  Laurentina  o*  Ofiienjis  eodemferunt :  fed  Laurentina  a 
quartodecimo  lapide ;  Ojlienfis  ab  undecimo  relinquenda  ett.  Et  Gellius  lib.  x.  cap.  1 1 .  de  femi- 
na  quinque  pueros  uno  partu  enixa :  mommentum  eifaBum ,  ;ujfu  Augufii ,  in  via  Laurenti- 
va :  quia  in  agro  Laurente  pepererat. 

Tandem  ostiensis  via  fuit,  prope Tiberim  ad  Oftiam coloniam  deducta.  Prseter 
Plinii  teftimonium  jam  prolatum  ,  Tacitus  lib.  xi .  cap.  xxxi  1 .  Mejfalwafpatium  urbis 
pedibm  emenja  ,  vehiculo,  quopurgamentahortorumeripiuntur  ,  Ofiienfemviamintrat.  Pru- 
dentius  paflione  Petri  &  Pauli ,  verf.  4  y.  de  hu jus  fepulcro : 

Parte  alia  titulum  Pauli  via  fervat  Ofiienjis  > 
Qua  firingit  amnis  aejpitem  Jinifirum* 

Quod  autem  colonia  &  Hofiia  &  Ofiia  fcripta  fuit  5  via  quoque  Hofiienfis  in  antiquis  moni- 
mentis  eft.  Gruter.pag.7j*2.  n.  2.  haec  vehiculo  everso  yia  hostiensi  iii. 
kal.  febr.  obiit. 


C  A- 


Infulaltal    ■  LIBER    II'    CAP.X.  603 

C  A  P  U  T      X, 

D  E 

INSULIS      MINQRIBUS 

CIRCAITALIAM. 


MAribus  inclufa  eft  Italia  tamquam  peninfula ,  fupero  five  Hadriatico,  &  infero  five 
Tyrrheno ,  quas  ubi  connec1:untur  illud  Jonii  nomen  induit  j  hoc  Siculi ,  quia  ad 
Siciliam  infulam ,  quse  proxima  Italias ,  devergit.  Superimaris,  inoraltalica, 
perpauc£e  infulse  funt :  inferi  plures  &  numerofas.  De  utrisque  nunc  agendum  efl  ita ,  ut 
a  fupero  mari  initium  faciamus.  **• 

«Ad  Hiftriam,  ante  Polam,  Strabo  refert  hb.v.  pag.  149.  vwlSi»  ivo^x  ^  sWo^Tra, 
^arvas  infulas  portu  injlruflas  £r  fruBiferas  efle  :  nec  vero  nomina  illarum ,  quae  hodieque 
obfcuriora  funt ,  prodidit.  Deinde  fub  Aquileia ,  in  lacu  mari  prsejacente  &  connexo , 
eft  infula  Gradm ,  Paullo  Diacono  &  Jornandi  memorata ,  quje  illorum  aevo  oppidum  ncn 
incelebre  habuit ,  de  quo  in  medii  asvi  geographia  agemus ,  ficut  de  ipfa  infuia  prxdixi- 
mus  fupra  in  Aquileia.  Venetorum  parvae  iniulas  ,  quibus  pofteriori  sevo  urbs  maxima* 
impofita  fuit ,  nefcio  an  ab  antiquis  defcriptae  fuerint ,  nifi  fub  falfo  nomine  EleBridum  in- 
fularumlatuerunt.  Strabodi<5rx>locorejicitquidem  r<*s  HAsjcre/cfcw  vko-xs,  rdg  ^rd  $  n«- 
eJ1»,  vjf)  MsAsaj/pi'^  bv  otvTciTs ,  EleBrides  infulas ,  ante  Padum  fitas,  Cr  in  iis  Jldeleagndes, 
quod  ts/twv  *'J«v  if/v  ov  roXg  tqkois ,  nihil harum  in iis locis fit ;  at  vero nomen  EleBridum ,  & 
proventum  eleclri ,  in  his  oris  bene  negavit ,  non  autem  ipfas  infulas  ante  Padi  oftia  tam 
facile  omnes  fit  licitum  pernegare.  Etiam  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  EleBridas 
jnfulas ,  imitatm  Grsecos ,  in  Hadriatico  pofuit.  Erroris  fontem  in  Germania  Transma- 
rina  indicavimus,  quod  Graxi  Vencdos ,  Aeftiorum  accolas ,  quorumEleclridesinfula^ 
in  finu  Codano  fiint ,  cum  Venetis  Italicis  haud  dubie  confuderunt. 

Certiores  in  Hadria  Diomedea,  funt  infulas  ex  adverib  Apuliie ,  quamquam  illisquoque 
adficfee  fint  fabulae  ,  neque  de  numero  fcriptores  veteres  conveniant.  Ariftoteles  de 
mirandis  aud.  libello:  a>  ry  Lko\wi$&oo  vww  ,  n  x«t«.«  a>  t<2  Ac?g/«,  in  Diomcdea  infula  , 
qua  fua  es~i  in  Hadria ,  tamquam  de  una  loquutus  eft.  Et  unius  tantum  Diomedea  infulre 
Mela  diclo  loco  mentionem  fecit.  At  Strabo  lib.  vi.  pag.  196.  Ev  Tr7  &Xq<rlov  S-ahu-ilvi  jva 
vijtroi  &io{avi$&ioi  tzr£o<roiyoQ'cvoy.tv<xA  ,  uv  q  ^Xv  qmhtoli  ,  r  3  tyijfMiv.  Cpx<r]v  eivoa,  In  vicino 
[[Daunias]  mari  dua  funt  infula ,  Diomedeaadpellata^  quarttm  colitur  altera,  alteram  ajunt 
ejfe  defertam.  Addit  ibidem ,  ^ro  T^  «*£«« ,  antepromontorium  Gargani  fitas.  Totidem 
numeravit  Plinius  lib.  n  1.  cap.  xxvi.  Cotitra  A^ulumlitws,  inquit,  Dicmcdea,  con- 
fpicua  monimento  Diomedis  :  O"  altera  eodem  nomtne ,  a  qmbmdam  Teutria  adpellata.  Pto- 
iemseus  lib.  1 1 1 .  cap.  1.  extremo  Diomedeas  inflilas  quinque  numerat ,  in  quibus  maxima 
tHTrimetpts  ^  Ariftoteli,  &Mel*e,  &Solino,  &  fi  qui  aliiunam  tantummodo  memo- 
rarunt,  k<ht  ifo^v  Liomedea  adyclhtz.  Tacitusanual.  iv.  cap.  lxxi.  Pcridemtcmpm 
jfulta  mortem  obiit ,  quam  neptem  Augufm  conviftam  adulterii  damnaverat  3  projeceratque  in 

Gggg  2  .      wfu- 


604,  GEOGRAPJHIAE    ANTIQJLAE 

tnfulam  Trimctum  ,    haud  procul  Apulis  litoribm.     Hodie  ell  veteri  nomine  7remiti,  a 
tribus ,  ut  ajunt ,  raontibus  dicia :  a  qua  univerfe  /'  Ifole  di  Tremiti  dicuntur. 

Brundifio  objecla  parva  infula  ,  quas  Pharos  olim  di£r,a ,  quia  no6lu  lucerna  viam  navi- 
gantibus  monftravit.  Mela  lib.  11.  cap.  vil.  Ut  Alexandria,  ita  Brundifio  adjacens 
Pbarut.  In  Tarentino  finu  haud  procul  Tarento,  parva  infula  eft ,  cui  nomen  EleBrk 
five  Febra  fuifle  dicitur.  Servius  in  Aeneid.  xi.  verf.  2,71.  Habitant in infuia Elettride 
five  Fcbra ,  cjua  efi  haud  longe  a  Calabria  in  confpe&u  Tarentin<z  civitatis.  In  Scylaceo  finu 
plures  parvae.  Plinius  lib.  1 1 1 .  Cap.  x.  extremo  :  Promontorium  Lacinium  j  cujm  ante  oram 
infula  x  M.  faffuum  a  terra Diefcuron  :  altera  Caljpfm  ,  quamOgygiam  adpellajfe Homerus 
exijfimatur:  prxtereaTiris  ,  Eranufay  Melocffa.  Plcraeque  nunc  opertae  dicuntur,  vel 
parum  adparentes,  aut  ita  exigUte  ut  vix  amplius  memorentur.  De  OgygiaCzly  ipsus 
Homerus  Odyff  H.  verf.  244. 

SlywyiY,  tk  v^cr©-1  "icniTTfO^iv  «v  f*'A/  Keticu 

Ev&a  jXiv  "AtA«vt@j  B-vyoc7K(>i  SoKoiosx  KrtXu^w 

N«/«  i-onKo-AX^Ji^ ,  Seivvi  3"£:'?. 

Et  Hefychius  in  hoc  vocabulo  :  Clyvylvi ,  ovoiau  t?  vq<rx  K.et\tyxs ,  Ogygia  ,  nomsn  infuU 
Calypfus.     Ha?  in  fupero  mari ,  &attinenteJonio,  ad  Italiam  infulae. 

In  mari  Ligufico,  qusepars  eftinferi,  prima  a  Gallici  litoris  confinio  eft  infula  Galli- 
narid^  ex  adverfb  Albii  Ingauni.  Varro  lib.  1 1  i.deReRuft. cap.  ix.  Ga!lw<cru(lic<e 
Jimiles  facie  non  his  villaticis  gallinis  nofiris  ,  fed  Africanis  adfpeflu ,  acfacie  incontaminata 
-  Nccfere  in  villis  ova  Crpullosfaciunt ,  fed  in  filvis.     Ab  hisgallinis  dicitur  infula, 

Galiinaria  adpellata ,  qua  efi  in  mari  Tufco ,  fecundum  Italiam ,  contra  montes  Ligutticos , 
Jntimelmm  Albium  &  Ingamum'.  Et  Columella lib.  v 1 1 1 .  cap.  1 1 .  Rufiicagallina,  qu<& 
non  diffimilis  villatica,  per  aucupem  decipitur ,  eaque  plurima  cfl  in  infula ,  quamnaut&^  in 
Ligujiico  marifaam  ,  trodutlo  nomine  alitis  Gallinariam  vocitavcrunt.  In  hanc  fugit  Mar- 
tinus ,  Turonenfis  poflea  epifcopus ,  fan£titate  commendatus ,  pulfus  Mediolano  ab  Au- 
xcntio,  A.rianorum  antiftite.  -  Sulpicius  Severus  Vita  ejus  cap.  vi.  Cedendum  itaque 
temgori  arbitratm  ,  ad  infulam  Gallinariam  nomine fecefft .  -  -  -  •  Hic  aliquamdm  radi- 
cibus  vixit  herbarum.  nam  deferta  erat ,  qucd  in  eadem  Martini  hiftoria  Sozomenus  lib, 
1 1 1 .  cap.  xiv.  notavit :  pag^? $  avnj  1$  &qUhx@' ,  parva ,  inquit,  illa^  nechabitata. 

In  Pifano  finu ,  feu  contra  Liburnum  portum ,  eft  intus ,  Corficam  verfus ,  infala 
XJrgo ,  ut  Mela  nominat  &  Piinius.  Ille ,  Ultra  aliquotfuntyarva ,  Dianium ,  Igilium  , 
Carbania^  Urgo  :  hic  ,  lib.  1 1 1.  cap.  vi.  poft  Planariam  :  am£lior  Urgo,  &  Capraria. 
Pcfteriore  sevo  Gorgen  fuit  dicla.     Rutilius  lib.  1 .  verf  f  1 6*. 

Adfurgit  tonti  medio  circumjlua  Gorgon, 
Inter  Pifanum  Cyrmacumque  latus. 

Inde  eft  quod'  hodieque  illa  infula  Gorgona  vocitatur.  In  ora  ,  five  inter  Urgonem  & 
portum  Liburnum  infula  Mallora  nunc  eft  five  Meloria ,  quae  videtur  Plinii  M&naria  effe, 
Propior  Corficas  eft  infula  Capraria,  quae  etiam  Caprafia  vocatur :  nunc  Capraia.  Pli- 
nius  diclo  loco :  Urgo ,  &  Capraria.  Mela  1 1 .  cap.  v  1 1 .  Urgo ,  Ilva ,  Caj>raria.  Etiam 
Ptolemasus  Kuz^^oi  v^©-.     Rut'iliusverf.43p. 

« 

Tro* 


InfuUIul  L  I  B  E  R    I  I.     CAP.    X.  6°5 

Frocejfu  pelagi  jam  fe  Capraria  tollit ,  * 

Squallet  lucifugis  infula  plena  viris. 

Varro  ,  qui  CapraftA  fcripfit ,  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  R.  R.  a  capris  feris  nomen  ducit.  Capra , 
inquit,  cjuai  alimus ,  a  capris  ferisfunt  ort<&:  a  cjueis  propter ItaliamCapraJiainJulaeftnomi- 
nata.  Grseci  Alyihov  dixerunt.  Plinius  ibidem  :  Capraria  quam  Gr<ca  Aegilon  dixere , 
quod  repetit  Solinus  cap.  1 1 1 .     Capraria ,  quam  Gr<za  Afyihov  dicunt. 

In  Etruria:  owllva  eft,  Graecis  Aetbalia.  Male  enim  Ptolemceus  h'&<*Mv  &  Itesxv 
feparavit.  Nobilior  ceteris  eft,  etiam  major  ,  hodie  Elba  di&a,  quod  vetus  nomen 
Ilva  redolet.  Plinius  di6to  loco  :  Ilva  tumjerri  metallis ,  circuitu  centum  millia ,  a  Popu- 
lomo  decem  \  a  Gracis  Aethalia  dicla.  Solinus  dixit  llvamferyiferacem ,  ut  adhuc  Elba  eft. 
Virgilius  lib.  x.  verf.  1 73 . 

.     -     _     -    •-     nfillva  trecentos  [dederat] 
lnfula  inexhauliis  chalj/bum  generoja  metallis. 

Et  Silius  Italicus  lib.  vin.  verf.  61 <5. 

Non  totidem  Ilva  viros  >  fed  leSlos  cingere  ferrum 
Armarat  patrio ,  quo  nutrit  bella,  metallo. 

Et  Rutilius  Numatianus  lib.  1,  Itinerar.  verf.  ^p . 

Occurrit  chalybum  memorabilis  Ilva  meiallis  y 
Qua  nihd  uberius  Norica  gleba  tulit% 

Livius  lib.  xxx.  cap.  xxxix.  Pop>ulonios  qaumpicrvenijfet  *  Ilvaminfulam ,  &  abllvaCor- 
ficam  trajecit.  Grarci,  ut  di£tum  ,  k&ethla  vocant,  Ariftoteles  in  Mirandis ;  Diodo- 
rusSiculuslib.v.  cap.xi  n  ;  Strabohb.v.  Sc  a»3-«Ai»  ac  A&axla  ex  diverfis  Stephanus. 

Adjacet  Ilvas  iniula  minor ,  nunc  di&a  Tianofa ,  quae  haud  dubie  eft  veterum  Planafia» 
Varro  R.  R .  1 1 1 .  cap.  v  I .  Pavonumgreges  agreftes  ejfe  dicmitur  m  Planajia  infula  M.  Pifcnis. 
Tacitus  lib.  1.  annal.  cap.  1 1 1  [LAvn]  fenem  Auguftum  devinxerat  adeo  ,  uti  nepotem  unicum 
Agriypam  poftumum  in  infulam  Planajiam  projiceret,  Addit  in  eadem  Agrippse  hujus 
hiftoria  Dio  Caflius  fub  finem  libri  lv  de  ntu  hujus  infulae :  «  utos  &  Ylhxvot<rloiv ,  t  crei<? 
Ku^vw  ti^coK ,  w6|3a>,,'6j}  ,  ipfe  inPlanaftam  ^  Corftca  propinquaminfulam ,  eHrelegatvu.  Vi- 
detur  eadem  quse  Plinii  Planaria  lib.  1 1 1 .  cap.  vi.  ajpecie  ditta  ,  <x.qualu  freto ,  ideoque 
navigjiis  fallax :  ficut,  quam  paullo  ante  vidimus  ,  una  erat  Capraria  &  Caprafia.  Sal- 
mafius  ad  Solini  cap.  1 1 1 .  conciliat  nomina ,  ut  Planaria  Latinum  fit ,  a  fpecie ,  id  eft 
planitie ,  dicta.  ut  enim  a  plenus  plenarius  ;  ita  a  planus  planarius.  Planajia  autem  ipfi 
eft  nomen  Graecurn  a  Khxvat&ou,  ab  erronbmUljfiis^  ut  Solinus  ait,  vocata.  Piinius 
diftinxit  Planafiam  a  Planaria,  nimioque  fpatio  ab  Aethalia  five  llva  dijunxit ,.  id  quod 
errorefactum  non  dubitamus. 

Abhinc  longius  a  litore  in  auftrum  recedit  inftila ,  a  multo  tempore  McnteCkrifta, 
acelfomonte,  totampamemfulamcompleclente,  vocitata.  Hanc  Oglafam  Piinii  efie , 
ex  diftantia ,  ab  ipfo  fignata ,  non  diifficulter  probaLur.   Citra  [Corficam]  inquit ,  cap.  v  1 . 

Gggg  3  cfl 


6o6  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

esl  Oolafa  ;  intra  vero  fexaginta  millia  paffuum  a  Corjlca  ,  Planaria.     Argumentum  ffemi- 
num :  &  citra  Corficam  eft  Oglafa ,  &  vicina  eadem  infulas  Planariae ,  qu;e  Pianoia  eft 
ut  ita  alia  non  fit ,  quam  quae  Monte  Chriflo  vocitatur. 

.Contra  Cofam ,  Etiuriaj urbem ,  efl  Igilmm  ,  quibusdam  Aegilium ,  diverfum  autem 
ab  Aegilo ,  Graeco  nomine  Caprariae.  Mela  lib.  1 1 .  cap.  vn.  Ultra  [Tiberina  oftia  | 
aliquot  fmt  parvx  ,  Dianium ,  Igilium  ,  Carbania ,  Urgo ,  Ilva ,  Capraha.  A  Tiberi 
Liguriam  verfus  progreditur  enumerando.  Caefar  lib.  i.  B.Civ.cap.xxxiv.  Cognofcit 
profettum  Domitium  ad  occupandam  Maffdiam  navibus  atluariis  v  1 1  ,  cjum  Igili  cr  in  Cofano  a 
privatiscoaclasfervis^  Ubertis ,  colonisfuis,  compleverat.     Rutiliuslib.i.  verf.  32.^. 

Eminws  Igilii  filvofa  cacumina  miror. 

Hi  omnes  Igilium  fcripferunt.  At  Plinius  diclx»  loco  Aegilium  diphthongo.  Capraria , 
inquit ,  quam  Gr&ci  Aegilon  dixere.  Item  Aegilium :  &  Dianium.  Eft  vero  quod  dubites 
de  Piinii  fcriptura.  nam  Mela,  quem  fequitur  plerumque ,  Igilium:  &,  qui  Plinium 
exfcripfit ,  Martianus  Capella  v  1 .  fic  verba  Plinii  lublegit :  Capraria ,  quam  Aegilon  Graci 
dixerunt :  Item  Igilmm ,  Dianium.  At  etiam  Antonmus  itinerario  infularum  :  Infula 
Aegilium  a  Ccfajiadia  xc.     Hodie  eft  Gigho. 

Inde  Dianium proxima  infula  eft ,  nuncGianuto,  Grasce  A£Te^i<r/«  &  A^Tg^JTa.  Pli- 
nius  ante  di&o  loco :  Item  Aegilium :  <Cr  Dianium ,  quam  Artemiftam ,  fupple ,  Gi  aeci 
dixere.  Mela  inverfo  itinere  :  Dianium-,  Igilium.  Stephanus:  A^r^iTa,  vijcrg^  TvpeV 
vKY* ,  fis%t  r  hlS  dkeioiv  ,  Artemita  ,  infula  Tjrrheni  maris  ,  juxta  infulam  Aethaliam. 
Conjungit  Plinius  Barpanam  ;  Pomponius  Meia  Carbaniam  ,  in  quibus  nominibus, 
faltem  alterutro,  aliquid  vitii  inefle  ,  nonlevisconje&uraeft.  Sic  tamen  etiam  in  mss. 
iibris  eft :  vulgatis  Piinii  Harpona.  Irifiilam  Cerboli  vel  Corboli  efle ,  multorum  eft  fen- 
tentia.  Aeque  vel  magis  incertac  funt  Plinii  Columbana  &  Vtnaria.  Solinus  cap.  1 1 1 . 
de- infulis  Tyrrheni :  Columbaria  ,  aviumhocnominismater.  Alteram  Martianus Capella 
fcripfit  Veneriam.  Utramque  non  nulli  inter  Ilvam  &  Populonium  locant :  quo  argu- 
mento  inducTi ,  mihi  non  adparet. 

Has  Etrurice  infulae:  ad  Latii  nunc  fuccedimus,  de  quibus  Pliniuslib.  1 1  i.cap. vi. 
Ultra  Tiberina  oftia  in  Antiano  Afiura ,  mox  Palmana  ,  Sihonia  ,  &  adverfum  Formias  Pon- 
tia.  De^/?»r4sfubejusdemnominisoftio,  idem  Piinius  cap.  v.  Antium  colonia :  Aflura 
fiumen  &  tnfila.  De  ea  fupfa  diclum  in  Latio.  Palmaria  autem  hodie  Palmeruola  :  Si- 
nonia ,  Sanone ,  Cajetam  verfus.  Major  controverfia  111  Pontiis ,  tam  de  numero  earum, 
quam  de  fitu  ac  pofitione. 

Pliniusdicloloco  :  ddverftmFormUiPomia,  plurali.  Pompoilius  Mela :  Capret ,  Pro- 
chyta,  Ponti&i  Pandateria^  Pbnoniat  Palmaria.  Strabo  iib.  11.  pap.  84.  ttoKv  3  t*t#i> 
h.ein£y.ivou ,  ■mK^yia.i  (wsv  n#vJ^T«£/flS  jusv  raj  YIovtIx.  ^fjryeici  3,  A&oih!oi  tz  }y)  FlAavas- 
cnV,  vjj^  n&y/^s-cu,  %q\  rijxj^Tjj,  ■*$  Kurrfkou  ,  Multo  minores  [quam  Sicilia,  Sardinia , 
Corfica]  inmari.quidemfunt  PandateriaO"  Pontia:  in oravero  Aethalia ,  CrPlanaJia,  &r 
Pnhecufi  & Prochyta ,  & Caprex.  Et  Ptolemseus fingulari numero  riovrla ,  Pontia,  cui 
fubdit  proxime  noivf*Ti*e/xv  t  Paadatoriam  infulam.  Pliniusetiamaliam  Pontiam nomi- 
navit  inVelienfifinu,  unam  Oenotridum  ,  fed  minoremobfcurioremque,  quamquasin 
finu  Formiano  feu  Cajetano,  colonia  Romana  olim  &  exfiiio  illuftrium  nobilitata  eft. 
De  colonia  Livius  lib.  ix,  cap.  Xxvin.  Suejfa  cr  Pontm  eodem  anno  colonUdedutltfunt. 
Sueffa  Auruncorum  fmrat  :    Kolfci  Pontias  infulam  fitam  in  confpeBu  litoris  fui  incoluerant, 

Dio- 


Infuheltd.  LIBER    II.     CAP,    X.  'dof 

Diodorus  Siculuslib.xix.  cap.  cxi.  6  Jyp®4  "ivmv.Uv  d&&&t\sv  eig  r  vr^ov  r  UovtUv  naXx- 
pivtjv,  populus  [ILommusjcolontammifittninfiilam,  qu&Pontiavochatur.  Deexfiliis  Sue- 
tonius  Tib.  cap.  liv.  Germanicifilios ,  judicatos  hofles  ^fame  necavtt^  Neronem  in.  infuta  Pon- 
tia;  Drufuminimapartepalatii.  Etin  Caligulacap.xv.  Tibcriofurterato ampliffime  ,  coys.fi- 
Jiim  Pandatariam  &  Pontias ,  ad  tramferendos  matris  fratrisque  cirteres  fefltnavit.  EtDio  Cafi- 
fiuslib.  lix.  pag.6^7.  t«V  ts  ddiXQds  ii  t«V  Uovcico;  vvfixs  KoiTiB-iTo  ,  forores  in  Pontias  in- 
fulas  relegavit.  Et  Hieronymus  Epitaphio  Paullat  cap.  11 1.  Delata  ad  infulam  Pontiam  ,  cjuam 
clartjfima  quondamfeminarumfub  Dcmttiano  princijre  pro  confejfione  nominis  Chnfliani,  Flavia 
DomittlU)  nobilitavit  exjiltum ,  vidensque  cellulas ,  in  cjuibm nlla  longum  martyrimn  duxerat. 

Vides  quam  varie  id  nominis  habeatur.  Strabo,  Ptolemstus,  Diodorus  fingulariter 
ricvT/«,  Pontia:  Mela,  Plinius,  Livius  plurativo  PonHa :  nec  de  multis  id  Livius,  fed 
de  una  infula  intelle&um  vult ,  Pontiasinfulam  dicens:  Dioautem  ias  vrio-ag,  vereutplu- 
res.  Sic  ergo  elt :  a  prcecipua  &  maxima ,  quas  Pontia  eft ,  adjacentes  etiam  infukc  inter- 
dum  PontU  adpellantur ,  ut  tamen  proprie  id  nomen  unius  fuerit ,  fed  nobilioris ,  quae  ho- 
die  Ponza  vocitatur ,  ut  de  fitu  primarias  Pontiarum  non  liceat  dubitare.  Quod  fi  piures 
funt,  de  numero  Pontiarum  in  Antonini  Itinerarioinfularum  variat  diverfis  editionibus. 
Aldus&Simlerusediderunt:  InfuUnumero  111  Pontia,  aTerracinafiadia ccc.  Schottus 
autem  &  Bertius  numero  1111. 

Pandataria  autem ,  ut  Suetonius  ScPlinius  vocant ,  6c  Strabo  FLatvictTagla ',  fivePanda- 
tiria ,  ut  Mela  atque  Tacitus  (nam  Ptolemaei  ndvfoti^U  corruptionem  redolet)  ex  Holftc- 
niiconjecturaeftinfulaS.Marice,  fita  inter  Pontiam  Sclfchiam,  feuAenariam,  &huic 
,  vicinam ,  quas  vulgo  dicitur  Vento  tiene.  Vide  ipfius  in  Cluver.  adnotat.  p.  1 1 4.  Ha?c 
quoque  exfilio  illuitrium  deftinata  erat.  Tacitus  annal.  1 .  cap.  l  1 1 1 .  Eodem  anno  Jttltafi- 
premum  diem  obtit ,  ob  impudicitiam  olim  apatre  Augufio  Pandateria  infula ,  mox  oppido  Rhegt- 
norum ,  qui  Siculumfretum  accolunt  ,  claufa.  Et  Suetonius  Tiber.  cap.  l  1 1 1 .  Nurum 
Agrippinam  -  -  -  Pandatariamrelegavit.  IterumTacitusannal.xiv.  cap.  lxi  i  i  .  Infida 
Pandaieria  Ociaviam  claudit.     Non  alia  exjul  vifentium  oculos  majore  mifencordia  adfecit. 

Infula  Aenarta ,  etiam  Inarime  dicta ,  i*h  Cumano  finu  pofita ,  fine  Cumis  objecla.  Pli- 
nius  lib.  iii.  cap.  v  1 .  Aenaria  aflatione  navium  Aenea  ,  Homero  Inarime  ditla ,  Gnccis  Pi- 
thecufa.,  Mela  autem  dicto  cap.  vi  l  dijungit  Pithecufam  ab  Aenaria.  Pithecufa,  inquit, 
Leucothea ,  Aenaria  »  Sinonia^  Capre&^  Prochjta.  Et  Livius  feparavit ,  lib.  Vlil.cap. 
xx  1 1 .  in  infula4  Aenariam  &  Pithecufias  egreffl  ,  multitudinis  numero  de  una ,  ut  Capreae. 
Sunt  tamen qui  Plinio fufFragantur.  Appianus  lib.  v.  Civil.  pag.  1 1 30.  ed.  Toil.  J  Aif&m  ks 
tvicov  (tig[Ai&ti  t«V  n&wxosov; ,  y  vuv  Wtv  AlvaeJot  ,  Ltbo  ad  infulam  Ptthecufa  adpulit ,   qua 
nunc  esv  Aenaria.     Et  Strabo  lib.  v.  pag.  171.  infulam ,  quam  Auguftus  Neapolitanis  de- 
dit ,  ut  Capreas  ab  illis  acciperet ,  vocat  rL9Wfl-«c ,  Pithecufas ;  Suetonius  cap.  xcn.  Aena- 
riam.     Ergo  eadem  Pithecufas  &  Aenaria.     Accedit  quod  Strabo ,  qui  Pithecufas  fa;pe 
nominat ,  6c  Ptolemasus ,  cui  itidem  pluraliter  n&qxfroi  funt  ,  non  habent  Aenariam , 
nec  Inarimes  nomen  3  nec  vero  credibile ,  tamamplamtamquevicinam  continenti  infu- 
lam  ab  iis  praetermitti  potuiiTe :  contra  Antoninus  Aenariarn  habet  in  infulis  inter  Italiam 
&  Siciliam  xlv  fiadiis  ,  ut  ait ,  a  Cumts  redu6tam :  Pithecufarum  nulla  apud  eum  ratio. 
Nomen  Pithecufarum  a  fimiis  deducunt ,  quod  quia  Plinius  negatum  ivit ,  notatur  a  Sam. 
Bocharto  lib.  1 .  Chan.  cap.  xxx  1 1 1  quem  confulas. 

Nec  vero  Homerus  Inarime  dixit ,  ut  Plinius  refert,  fed  divifis  vocibus  b>  Ag/^o/?-»' 
Catalogo  urbium  verf.  zpo.  unde  Latini  poetse  Inanmes  nomen  compofueiunt.  Virgilius 
Aen.  ix.716. 

iurnm- 


6oS  GEOGRAPHIAE     ANTIQ.UAE 

-     -     -     -     -     -     dutumcpue  cubile 

Inarime  'Jovis  imperiis  impofta  Typhoeo, 

Et  Ovidius  Metamorph.  lib.  x  i  v.  verf.  88. 

-     -     -     -     orbataque  prdtfide  pinm 
Inarimen^  Prochytenque  legit,  fierilique  locatds 
Colle  Pithecufu ,  habitantum  nomwe  diffts. 

Et  Silius  Italicus  lib.  v  1 1 1 .  verf.  ^41. 

1  -  > 

Non  Prochyte ,  non  ardentem  fortita  Typhoea  Inarime* 

EfTe  autem  Inarimen  ipfam  Aenariam,  etiam  Servius  in  Aeneid.  ix.  verf.  716.  tradidit. 
Inarime,  inquit,  nunc  Enariadicitur.     Hodie  Ifchia  vocatur. 

Ab  hac  abrupta  credebatur  Prochyte  live  Prochyta  ,  quafi  ^otc  £  ^OyJaou ,  ut  Servius 
traditj  five  ut  Plinitss ,  quia,  profufaab  Aenaria  erat^  id  eft  motu  terrae  avulfa.  PrcEter 
Ovidium ,  Siliumque  &  Melam ,  fupra  memoratos ,  Virgilius  dicto  loco : 

Tum  fonitu  Prochyta  alta  tremit. 

Statius  lib.  1 1 .  fatyr.  1 1 .  verf.  76.  de  feneflris  cubiculi  in  villa  : 

JHac  videt  Inarimen ,  illi  Prochyta  afpera  jaret. 

Strabo,  Ptolemseus ,  Dionyfius  HalicarnafTeus ,   Stephanus  <sst3%\>xn.    HodieProcita 
vel  Prochita. 

In  finu  Neapolitano  funtpluresparvceinfulse,  quarum  prcecipua  Grazcum  nomen  in- 
Mx ,  yjfo-iff  ,  etiam  Latine  Nefis  fervat.  Cicero  xvi.  Attic.  epift.  1 .  ineunte :  Nonis 
Ouint.  vcni  in  Puteolanum.  poftridie  tens  ad  Brutum  h&c  fcripfi.  Et  Ejpift.Il.  Brutotua 
littera  grata  erant.  fui  enim  apud  illum  mult&s  horas  in  Nefide.  Et  Seneca  epift.  li  1 1. 
Putavi ,  tam  pauca  millia  a  Parthenope  tua  mque  Putcolos  furrifii pojfe ,  quamvis  dubio  &  im* 
pendente  cdo.  Itaque  quo  celerim  evaderem »  protinmper  altum  ad  Ntjida  dirtxi ,  pr&cifurus 
omnesfinus.  E  quibus  non  obfcure  inteiligitur ,  inter  Neapolim  &  Puteolos  fitam  iri 
alto,  ab  illa  vi ,  ab  his  m  millibus,  quam  petunt  ,  qui  vitabundi  finus  compendio 
navigant.  Hodie  Niftta  vocatur.  Poetse  quoque  memorarunt.  Lucanus  lib,  vi. 
verf.po. 

-  -     -     -     tali  fpiramine  Ncfis 
Emittit  Stygium  nebulofis  aera  faxis. 

Et Papinius  Statius  lib.  1 1 .  Silvar.  carm.  1 1.  verf.  77.  7$. 

-  -     -     -  inde  malianum 
Aera  refpirat  pelago  circumfi.ua  Ncfts. 

Proxime  fequitur  apud  Papinium  jam  dicio  loco ,  verfu  jp ,  So, 

,  Inde  vagis  omen  felix  Euplaa  carinis , 

Quaque  ferit  curvos  exferta  Mcgalia  fiutlus. 

Et 


InfuUltd.  L  I  B  E  R,    II.    C  A  P.  X. 

Et  idem  lib.  1 1 1 .  Silvarum  carmine  i .  verfu  1 49. 

Etplacidus  Limon ,  numenque  Euploea  carinis. 

Euploea  autem  parvainfulainPuteolanofinu,  habensbonamftationem,  quce  navigantl- 
bus  felix  omen ,  inftar  numinis  &J#(tw£ovt©j  eft.  Megalia  autem  Neapoli  proxima :  qux 
fortafle  Megaria  fcribenda  eft ,  nifi  liquidarum  permutatio  propter  euphoniam  in  hoc 
nomine  invaluit.  Nam  Plinius  lib .  1 1 1 .  cap .  v  1 .  Inter  Pauflipum  &  Neapolim  Megaris» 
Parvainfula,  ponte  jun&a  Neapoli ,  nunc  ab  eo  quod  habet ,  di&aCaftellodelPGvo. 
Paufilipum  autem  promontorium  eft  amceniflirmum ,  etiamnuncPofilypodictum.  Li- 
mon,  infula  an  portus  fit ,  an  quod  commentatores ,  unde,  nefcio,  conjiciunt,  villa 
litoralis,  incertumeft.     Neccertior/^r^m^Ptolemsei. 

Ubi  definit  finus ,  ex  adverfo  Surrenti ,  fimt  Caprea ,  infula  major  fuperioribus ,  Nea- 
politanorum  antea:  poft  Pithecufe  permutatione  Augufti  ktJjw*,  qui  fplendideaedifi- 
cavit,  ut  Strabo  refertlib.  v.  pag.  171.  DeindefeceifusTiberiimuitisannis.  Tacitus 
annal.  IV.  cap.  lxvi  I.  Cefar  dedicatuperCampaniamtemplu  -  -  -  perofws  munici- 
pia  &  colonias ,  omniaque  in  continenti  jita ,  Capreasfe  in  injulamabdidit ,  trium  milliumfreta 
ab  extremis  Surrentinipromontorii  dijunttam.  Et  Suetonius  Tib.  cap.  xl.  Peragrata  Cam- 
pania-,  quumCapuaCapitolium,  Nol&templum  Augufi,  quamcaxffamprofettionupratende- 
rat  ,  dedicaffet  ,  CapreM  fe  contulit ,  pr&cipue  deleBatus  infula ,  quod  uno  parvoque  litore 
adiretur ,  fepta  undique praruptis  immenfa  altitudinis  rupibws  crprofundo  maris.  Plutarchus 
de  Exfilio  pag.  5*34.  Tjj&p»©-  K«7er«p  bt  K.oiirficug  £7Tt«  \ty\  «hjjTv.Q»)  p*%?i  r"  TtXiVTM  ,  Ti- 
beriw  Cafar  Capreis  vixit  feptem  annos  ufcjue  ad  vitafinem.  IndediciturTiberiiG?pra,»//> 
feceffus ,  Sueton.  cap.  xliii.  Si  Straboni  fides  habenda ,  duo  quondam  oppida  habuit : 
poftea  unum,  deleto  altero.  Fuit  ibi  n/lajovis  dcArx  Tiberii.  Suetonius  cap.  lxv. 
Oppreffa  conjnratione Sejani nihilo fecurior aut confiantior ,  per novemproximos menfes non egres~ 
[ui  ef  villa,  qu<z  vvcatur  Jovis.  Et  Plinius  lib.  II I.  cap.  vi.  A  Surrento  oclo  mtllibm 
paffuum  dtflantes  Tiberii  principis  arce  nobiles  Caprea  ,  circuitu  cjuadraginta  milliapaffuu?r* 
Antiquifiimi  incolae  leleboct.  Tacitus  ann.  iv.  cap.  lxvi  f.  Caprem  Telebois  habttatas  3 
fama  tradit.     Virgilius  lib.  v  1 1 .  verf  73  y . 

»     -     Teleboum  CapreM  quuYft  regna  teneret. 
Inde  in  ortum  fub  Minervse  promontorio  funt  tres  Sirenufc ,  parvas  infulae.     Strabo  Iibro 

}'  Pa§'  *T'       AyKwv  tis  iynznou  y,dKfo<;  ^  s"Svo?  33z7  t  x§  ZvffivTcv  %oa^im  kir)  t  x§  Koi7TPi(v; 

TTQgVfACVi  iir)  9-«T£p«  (MV  T?  c^eJVJ)? ,  TO  T  Xil^VUV  lifCV  i%UV ,  Shtl  §dli»0i  Q,  <3TO?  T(Z  TtQCit- 
dUViOtTy  JtoATTu)  ,    VqffiSlOi     T£f'«   <5SfJKtiUiV0i>     i^UOt   7TiT^0dSiJy     «    SC«\xVj   S«^J)VsV«r  ,        A  vicwis 

Surrento  locis  usque  ad  fretum  Capreenfe ,  terra  infiar  cubiti  fexa ,  ab  altero  montano  latere 
Sirenum  fanum  habet ;  ab  altero ,  ad  Paflanumfinum  tres  exigu<z  infuldt.  deferta  C^faxofepraja^ 
cent:  cfuavocantur  Sirenufe.  Idem  lib.  vi.pag.  178.  2«^vcw,  Sirenes in infulis  numcra- 
vit,  ut  fint  esedem  quas  Sirenufse  ,  d  Kei^ieu  ,  inquit,  -<a)  t)  Atvmtrioi ,  ^  %&$*&+ 
Caprea,  Leucofa^  Sirenes.  Mela  11.  cap.  iv.  petras  ,  memorat,  quas  Sirenes  habitave- 
rtnt:  fed  in  continenti  pofuit,  utrupes  fint  in  litore.  Sirenufa,  autem  fint  infula:^  ut 
Strabo  dixit :  &  Ptolema^us  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  extremo ,  Xn^<rou  vr,<roi ,  Sirenufe  infuU. 

Mela  6c  Plinius  quamdam  infulam  Leucotheam  memoraverunt ,  ignotam  ceteris.     IHe 
lib.  Il.cap.  vii.     Pithecufa,  Leucothea ,  Aenana:  hic  lib.  ui.cap.vi.  poftCaprea- 

H  h  h  h  rum 


■6io  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJ  AE 

rum  deicriptionem ,  Mox  Leucothea.  Putares ,  Leucojiam  in  Paeftano  finu,  quse  &  Leucajia 
di&a eft,  intelligi ,  nifi  ipfePlinius infequente  cap.  vii.dixhTet :  Contra  Pafianumjinum  Leu- 
cafia  ejl ,  ab  Sirene  ,  ibifepulta ,  adpellata.  Sed  non  infolens  Plinio ,  rem  unam  duplicare 
&  poteft  a  Mela ,  qui  nullam  Leucafiam  habet ,  Leucotheam  accepiiTe :  ab  aliis  addidifle 
Leucajiam.  Scribunt  Leucofia  6c  Lemajia:  fitu  autem  conveniunt.  Strabo  ambieuus 
autejusexfcriptores.  Lib.  11.pag.84.  n?°X^>  K£\  &**$**,  kA  A^W*,  &Caprea, 
Cr  Leucafia.  At  lib.vi.pag.  178.  a\  Kan^kou,  jj^tjj  jj  Asujcoxrjct,  Caprea  &  Leucofia.  Dio- 
nyfius  HalicarnaiTenfis  lib.  1.  pag.  43 .  tradit ,  Aeneam  & Trojanos a  Palinuripromontorio 
inlulae  adplicuiffe,  y  Tovvo^ci  I9-2vto  Asux«o"»«^3  &n)  ywouKog  oivi^ta?  Klv&a  ,  <5&t  Tc'vJg 
■?  T67rov  "bcmSraviiffw ,  c«*  nomen  impofuerc  Leucafia  ,  #£  Aenea  confobrma  ,  tbidem  exfiintla, 
Lycophron  in  Alexandra  verf  72  3 . 

Aeux&xr/os  p«p«o"«  r  kzuvvfio^ 
nhpav  o^r,(rit  Jagov. 

Ejefta  Leucofia  cognominem  diu  occupabit  infulam.  Ibidem  icholiafta  Iiaacius  Tzetzes 
Tti-c^uv  t  vjJVov  Ai^ei.  Aeujc&Wot  3  ij  v^c®-  &n  tojutjjj  tijV  2g*p^v^  vk.\yi§y\,  petramvocat 
infulam.  Leucojia  vero  infula  ab  hac  Sirene  Leucofta  nomen  trahit.  Ovidius  etiam  Leucofia 
fed  O  correptoieu  f«xp«,  Metamorph.xv.veri.708. 

Leucofiamque  petit ,  tepidique  rofaria  Pafli. 
Inde  legit  Cavreat,  promontoriumque  Minerva. 

Hodie  illa  infula  vel  petra  Licofa  adpellatur ,  quod  nomen  ex  veteri  Leucofia  confervatum 
eft. 

Oenotrides  infulas  in  Velienfi  finu  fitse  fuccedunt.  Strabolib.vi.fubinitium:  ^ro  t? 
tKidriS(§r  a\  OivoTpl^gf  v^o-o*  ^vo  vtpoftffxf  i^aa-ou,  ante  Velienfem  regtonem  fttafunt  duaOeno- 
trides  infula ,  naviumfationi  opportuna.  Plinius  etiam  duas  numerat ,  easque  nominatim 
recenfet  lib.  111.  cap.  vin.  Contra  Veliam,  inquit,  Pontiacr  Ifcia,  utraque  uno  nomtnc 
Oenotrides ,  argumentum  pojjejfa  ab  Oenotris  Italia. 

Sequuntur  Bruttiorum  in  Tyrrheno  infulas.  Solinus  cap.  deltalia:  MoxinBruttiis 
ab  Uljffe  exjirutlum  templum  Mmerva.  Infula  Ligea  adpellata,  ab  ejetto  ibt  corpore  Sirenis 
itanominata*  Si  Minervastemplumintelligitquod  Strabolib.  v.  ASbivawov ,  J<fyu^'#  o<JW- 
ziuq ,  male  in  Bruttiis  illud  pomt ,  quod  in  confinio  Campanorum  Lucanorumque  prope 
Surrentum  fuit.  Attamen  Lycophron.  verf.  726.  Ligeam  in  Bruttiis  locat ,  quicum 
Terina  Bruttiorum  vel  conjungit  vel  confundk.  Ait  enim  Ligeam  Sirenem  fepukam  in 
Terina : 

Klyita  «T  eV  Tifetvav  onvuv<&\w<ma4. 

Prasterea  Solinus  cap.  1 1 1 .  Ithacejiam  infulam  memorat ,  quam  interpretatur  Uljjfts 
jpeculam.  At  plures  facit  hujus  nominis Plinius lib.  1  ii.cap.vii.  Contra  Vibonem ,  in* 
quit,  parva  vocantur  Ithacefia,  ab  Uljffis  jpecula.  Tres  ibidem  exiftunt ,  nuncBraces5 
Praca,  Torricella,  utferunt,  nominatae. 

Tandem  Pomponius  Mela  iib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  in  Siculo  freto  infulam  Aeaen  ponit ,  Ca- 
lypfus  oLm  fedem.     Circa  Skiliam  ,  inquit,  in  Siculcfreto  ejl  Aete  >  quam  Caljpfo  habitaffe 

dici~ 


InfuUItal  LIBER    II     CAP.    XI.  6u 

dieitur.  Sed  error  etiam  in  fabula.  Calypfo,  fecundura  Homerum  OdyfT  h.  verf. 
244.  feq.  Ogygiam  infulam  coluit ,  quam  Plinius  lib.  1 1 1  cap.  x .  non  in  freto ,  fed  contra 
Lacinium  promontorium  locavit.  Alii  Circes  infulam ,  quae  ante  ficcatas  paludes  fueritj 
ubi  promontorium  Circejum  eft ,  Ae&am  di&am  refeiunt.  Apollonius  lib.  iv.  Argonaut* 
veri.tfSr. 

'  l|flV  Aloilijt  KifXiVtt  jcAutoV       - 

*  &.'       "N    ir  '  r? 

-  ivljx  j  Ku^icjjv  Evpov, 

Venerunt  in  celebrem  portum  Aeaa ,  -  -  ttbi  Circen  invenemnt '•■  EtipiamCircen  Virgilius 
Aeaam  lib.  111.  Aen.  verf.  3  86.  dixit , 

Infernique  lacus ,  Ae&aque  injula  Circesi 

Ubi  Servius :  ^"  »«»c  Circejus  mons  a  Circe  dichur ,  aliquando  ,  «f  Varro  dicit ,  infulafuh 
nondum  Jiccatis  paludibus ,  ^##  f^w  dividebant  a  cominenti.  Sive  ergo  Calypius  iedem5 
five  Circes ,  fecundum  poiitionem  fabularum  intelligamus  ,«<*itraque  procul  a  freto  abeft , 
ut  ita  nihil  prsefidii  in  fabulis  fit ,  quo  Melas  poflit  de  Aeaea  infula  opinio  defendi. 


C  A  P  U  T      XI, 
D  E 

INSULIS      MAJORIBUS 

CORSICA    E  T     SARDINIA, 

IN  Liguftico  mari  duae  majores  funt  infulas,  Corfica  atque  Sardinia:  hazcAfricum 
pelagus  attingens,  illa  propior  litori  Italiae.  Pomponius  Mela  lib.  ii.cap.vn.de 
Infulis :  Duxgrandes  fretoque  divijx  Corjica  &  Sardinia ,  quarum  Corfica Etrufco  litoripro- 
ptor :  -  -  -  Sardinia  Africum  pelagws  attmgens ,  ntfi  quod  in  occidenttm  quam  in  orientem 
mguftiw Jpeftat.     Primum  agemus  de  Corfica  feparatim :  deinde  de  Sardinia. 

C     O     R     S     I     C     A. 

Corjica  Latino  ore  efl,  quat  Grsecis  eft  Kd'pv©-.  Strabo  lib.  v.pag.  vff.  >J  'j  Kvp& 
viro  ?  Vo»y,»im  KotKeiTcu  Kofeuict ,  Corjicam  Romatii  nominant  ,  qua  Cyrnnt  eft  Gracis.  Pli- 
nius  lib.  III.  cap.  VI.  In  Liguftico  mari  tft  Corfica,  quamGraci  Cyrnon appetlavere ,  fed 
Tufco  propior ,  a  Jeft&mttione  w  meridiemprojefla,  longapaffuum  CL  millia :  latamajoreex 
parte  qumquaginta,  Stephanus  geminam  formam  protulit  ,  Kuov©- ,  SCKop<r)?>  iJ1®- : 
«tramque  etiam  imitatus  eft  Euftathius  ad  illud  Dionyfii  verfu  45*8, 

-----     Jj^tj  «Ve/piT©-  eiv  dh)  Kvp©-. 

Hhhh  2  Anti- 


6iz  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Antiqui  cultores  dicuntur  Phocenfes  fuifle\  Herodot.  lib.  i .  cap.  clxv.  au&ore  :  at  Ifi- 
dorus  Orig.  lib.  x  i  v.  cap.  v  i .  &  Euftathius  ad  Dionyfii  di&um  verfum  (quod  etiam  By- 
zantius  chorographus  in  Kcpcr)?  attingit , )  a  Liguribus  primo  incultam  referunt ,  poflquam 
taurum  ex  grege  transnataie  &  per  intervalla  corpore  audo  reverti  Ligus  femina ,  Corfa 
nomine,  obiervafiet.  Sed  hoc  fabulofum  eft.  Verius  Seneca  ad  Helviam  dediverfis 
infulae  habitatoribus  cap.  vfl.i.  ad  Helviam  :  H*c  ipfa  infula[Cox£\Q2^\fczpe  jam  cultores 
mntavit.  Ut  antiquiora ,  quavetuftasobduxiti  transeam ,  Phoaderelitla ,  Graji  ,  qumunc 
Majfdiam  colunt ,  prius  in  hac  infula  confederunt.  Ex  qua  quid  eosfugaverit ,  incertum  e(i : 
utrumc&ligravitM)  anprdtpotentis  ItaliceconfpeBus ,  an  naturaimportuofimarvs.  -  -  -  Tran- 
fiemnt  deinde  Ligurts  in  eam »  tranfierunt  O"  Hifpanit  quodexfimditudineritusadparet.  —  . 
DeducLt  deinde  funt  du&  civium  Romanorum  colonitn ,  altera  a  Mario ,  altera  a  Sylla.  Toties 
hujm  aridi  & fpinofi faxi  mutatus  eflpopulm,  Incolae  dicuntur  Corfi.  Livius  lib.  xlii.  cap.  vn. 
Cicereimprcttor  in  Corfica  fignis  tollatis  pugnavit :  feptem  millia  Corforum  Cctfa.  Et  Capitolinis 
tabulis  in  Papirii  Mafonis  triumpho  de  corseis,  antique,  id  eft  Corfis. 

Piinius  xxxiii  avitates  habuifle  lib.  in.cap.vi.traditj  fioppidaintelligas,  fufpe&us 
eft  numerus,  quia  majori  longe  infiilae  Sardiniae  idem  cap.  vn.  tantumxvm  oppida,  ut 
inMSS.eft,  tribuit,  utinvwgatis,  xiv.  fin populos  & focietates ,  quod Latinis vox ci- 
vitcu  fonabat ;  oportet  parvas  &  exiguas  fuifle ,  propter  eamdem  infulae  parvitatem .  Ple- 
rique  tanlum  duas  urbes ,  easdemque  Romanorum  colonias  memorant ,  Marianam  oc  A/e- 
riam:  tot  Diodorus  Siculus  lib.  v.  cap.  xm,  tot  Mela,  Plinius,  Seneca  di&is  locis. 
Cetera  a  Ptolemceo  adduntur  &  Antonino. 

Manana  colonia  a  C.  Mario  deducla  :  ut  nomen  fert,  CvPlinius  diferte  dixit,  ac 
Seneca.  Situm  Ptolemaeus  &  Antoninus  oftendunt  in  latere  orientali  fupra  medietatem, 
ieptemtrionem  verfus ,  inmarisora.  Etrufcos  condidifle ,  Diodorus  auclor  eft  3  etiam 
nominis  prifci  Nic&cz.  Quod  enirh  duas  folum  in  infula urbes  fuifle  dicit  Aleriam  &  Ntca- 
am ;  in  hanc  Marium  colonos  mififle  ut  in  prarcipuam  8c  infignem  urbem  >  omnino  eft 
probabile,  praefertim  quod  etiamStephanusinvocabulo  N<>c«i'«,  quintam  hujus  nomi- 
nis  b>  Kupvw  tjj  vj;Va),  ininfalaCyrno ,  fiveCorfica,  pofuit:  quam  eximiam  urbem  om- 
nesalii,  nifiMarianaeft,  filentio,  quodnoncredibileeft,  prasteriifleoportet. 

Aleria  ,  altera  urbs  nobilior  ,  ita  fcripta  Plinio  ,  &  Melae,  &  Antonino:  etiam. 
Ptolema;o  AAsp/<KJtoAcJv<«.  Et  ne  dubites  de  nominis  finceritate ,  vetufto  lapide ,  quem. 
Sirmondus  expofuit ,  6v  Graevius  ad  Flori  1 1 .  cap.  1 1 .  repetiit ,  de  L.  Scipione  legitur.. 

HIC     CEPIT     CORSICA     ALERIAQUE     URBE, 

Sic  fcriptum  exftat,  legendumque  Corficam  A/eriamqm  urbem.  Idem  nomenFloroex 
veteri  libro  Salmafius  reilituit,  ut  Punico  I  bello  nunclegamus  deeodemL.Scipione, 
Sardtniam>  adnexamque  Corficam  tranfu  :  Olbicehic,  ibi  Aleriaurbu  excidio  tnco/asterruit. 
Grsecorum  aliis  corruptum  nomeneft,  Herodoto  AAa/\la  hb.  1.  cap.cLXVi  :  Diodoro 
Siculo  lib.  v.  cap. xiii.  K«A#p«:  ZonaraeTom.  u.p.  fj.  Oy#topu*,  qui  jtp«mV>jv  KuW 
jtcajv,  prctftantijfimam  urbem  Corficce  laudavit.  Sita  prope  medio  latere  orientali  infulas , 
prope  oftium  amnis  Rotani,  a  Ptolemaeo  memorati ,  XLmillibus,  ut  Antonini  itinera- 
rio  eft ,  a  Mariana  in  meridiem.  Conditam  a  Phocenfibus  fuifle ,  Diodorus  adnotavit : 
poft  Sulla  in  eam  colonos  duxit ,  uti  ex  Plinii  Senecaeque  teftimoniis  conftat.  hujus  ver- 
ba  fupra attulimus :  illiusfuntlib.  1 1 1. cap.vi.  Lorficactvitates habetxxxi  1 1 ,  crcolo- 
nias  Marianam  ,  a  C.  Mario  deduclam '.  Aleriam ,  a  diftatore  Su/la. 

Inter  Aleriam  &;  Marianam  Ptolemaeus  pofuit  poftflumenRotanum,  A^i^  Kipi- 


Sardinia.  L  I  B  E  R    II,     C  A  P.  XI.  613 

vx  ,  Dianaportum:  dein  TxtJKxi;  ftauov ;  Aram  TuteU:  TxoKa  noroiuS  c/K/3oA«V,  Tovola 
fiuminU  oftia  ,  in  cujus  finiftra  fuit  Mariana.  Supra  quam  in  feptemtrionem  ex  ejusdem 
difpofitione  eft  Mantinorum  oppidum,  isoKtc  M#vt<W  ;  in  locoferequonunceftBaftia:: 
deinde  Clunium^  ubi  nunc  S.  Catharinas  fanum.  Sed  nihil  horum  eft  hiftoriis ,  ac  ne 
quidem  itinerariis  antiquis ,  illuftratum :  neque  CaneUta ,  inlocoS.Florentia:. 

Infra  Aleriam,  in  auftrum  verfus ,  eft  Antonini  ir.inere  a  xxx  millibus  Pr^fdium^. 
atque  iterum  poft  xxx  milliaj9orf^  Favonii ,  quivideturPtolemad  QiKtovU  A«p<v,  Philonii 
portus  efle ,  tum  demum  efle  PalU ,  n«^a  Ptolemxi,  quo  iter  Antonini  ferebatur ,  xxv., 
millibusdijun&aaportuFavonii,  inloco,  utvidetur,  S.Bonifacii:  &  hasc  eft  extrema 
in  auftralibus  infula?;  Inter  Pallam  &  portum  Favonii  Ptolemasus  locavit  Alifikm  oppi- 
dum ,  portum  verfus ,  quem  Philonii  dixit  ,  Antoninus  Favonii :  &  propinquiorem 
Palla?  Portum  Syracufanum ,  "ZvpctKxo-ctvuv  Kiuzva,  de  quo  etiam  Diodorus dicio  loco :  ccvtk 
jj  v/kjj  eu7rpocro/piu<s'©-  scoj ,  koIt&isov  i^u  Kiuiva  r  ovoua^ouivov ,  iifoc  infula  [Corfica]  aditur 
facile ,  optimum  portum  habens ,  ^#j  dtcitur  Sjracufanws. 

Qua?  deinceps  a  meridie  &  occafu  fequuntur  usque  in  feptemtrionem ,  a  folo  Ptole- 
mso  funt  prodita.  Poft  Palmm  in  auftro  eft  Mananum  ,  «xpov  hjjj  ttoAj?  ,  promonto- 
rium  Cr  oppdum.  Deinde  UaZ-Aa  7ro'A<?,  oppidum  Pauca  in  occidentali  latere ,  quoloco 
nunc  Pola  eft :  unde  fufpicio  non  pcenitenda  Cluverii  eft ,  Ptolemasum  quoque  fcri- 
pfifle  UavKa.  Supra Paulam  Urcinium  eft  oppidum  eo  fitu  fere ,  quo  nunc  urbs  Adiazzo 
eft  :  &  in  occafum  inde  ,  Rhium  promontorium.  Inde  alia  promontoria  Viriballum, 
Attium,  Tilox.  Mediterraneaobfcuriorafunt:  afeptemtrionejP<2/^/^;8c^uo-ovv  cp©0» 
Aurern  mons ,  fuo  jugo  protra&us  in  ortum  &  auftrum  verfus :  ex  adverfo  Urcinii  Aluca  :-■. 
prope  Aleriam  "Qmvov ,  Optnum  oppidum :  6c  alia.  Strabonis  oppida  Blejino  >  Charax  r 
Emconi&y  Vapanes  inaudita  &  ignota  funu  i 

S     A     R     D     I     N     I     A. 

Quas  Sardinia  infula  Latinis  eft ,  Graecis  dicitur  £«§«!?« ,  &  antiquiftimis  a  fpecie  plantse 
pedis ,  quam  prarbet ,  I^vSo-a ,  8c  ILavSaKiuTic.  Plinius  lib.  111.  cap.  v  1 1 .  Sardimam  ipfam 
Timaw  Sandaliotin  adpellavit  ejfigie fole<e :  Myrjilws  lchnufam  afmtlitudinevefligii.  Paufanias 
inPhoC.cap.XVI  I.  ovoua  to  ctffcouov ,  ot»  u\v  vno  tF  53ri%ofgjw  e^evjTO,  jog  'o»J;#.  '.E^vjvwv- 
2  01  jcojt'  iuno&av  hcTtKiavxiq  l^ySffav  zMaKiaav  ^  qti  tq  «vf^a  tjj  vjjctoi  Jt#T  *';£©■'  U^aKisx  ej-JV 
«vOpwV»,  Anttquum nomen ,  quodabtndigenufuit  ,  nonnovi.  QuiaGracis  commercii  cauffa 
adnavigarunt ,  Ichnufam  vocavere ,  quod  formam  humam  vefligii  haberet.  Nomen  autem 
2«P J»  a  duce  Afrorum  eft ,  qui  primi  in  infulam  transmigraffe  feruntur.     Ibidem  Paufa- 

nias  :    -n^TOi   2^/3^v«)  AeyavT«H  v«u<r<v  «  T  vjjcrov  Alfivtc.      yyzuuv  q  toIV  Aiftvciv  iv  1oipJ& '  9 
y^)  tov  ovojwa  ^ttd  J  2«^»  t^ts?  utTiflxKiv  yi  vtjff(§r  ,    Primi  in  hane  infulam  Afri 
dicuntur  immigraffe ,  quorum  dux  Sardm  erat :  -  -  a  quo  injula  nomenfortita  eft.     Utrumque 
nomen Italicus Silius lib.  xn.  verf.  $yy. feq.  eleganter ita expofuit : 

Jnfula  fluffifono  circumvallata  profmdo 
Cafligatur  aquis,  compreffaque  gurgite ,  terras 
Enormes  cohibet  nud<z  Jub  imagine  plantne. 
Jnde  Ichnufa  prius  Grajis  memorata  colonis : 
Mox  Libyci  Sardus,  generofo  fanguine  fdens- 
Herculii  exfefe  mktavit  nomina  terra: 

Hhhh  3,  Scd 


6i4.  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

Sed  tum  rudi  faeculo ,  fine  oppidis  dicitur  habitata  ,  quae  deincepsaGraecis  &  Hifpanis , 
qui  fupef  venerint ,  fuifie  condita,  idem  tradit  Pauianias.  Latmi Sardmiam  dixere  uE 
notumeft:  incolas  Sardos:  Liviuslib.xxi  cap.  XVI.  Sardos  Corfosejue  laceffijfemagis ,  quant 
exercuiffe  Romana  arma.  quos  Eutropius  lib- 1 1 1 .  cap  I .  Sardinienfes  Latina  coniuetudine1 
adpellavit.  Adjeclum  nomor,  .SWww  Graeca  forma ,  ut  Pliniilib.  m.cap.  v.fubfinem 
Sardoummare:  ScLatine  NeposCatone  cap.  I.  Sardinienfistriumphus. 

Fertilitasinfulae,  quamvis  infalubri  caelo,  magnopere  laudatur.  Melalib.n.cap.vii. 
Sardintafertilis ,  &  foli  quam  cdt  melioris :  atque  utfecnnda ,  itapanepeftilens.  Polybius  Iib.  i. 
cap.  LXXIX.    2«?oV,   Scx  v>j<r®j  ^  rco  fj.iy&et  ,    ^  tjT  irohMxv&owitlct  ,   i^  roTg  y^vvvjfxx^ 
tty&Qktpso-x ,  Sardtnia eji  infula& magmtudine ,  &  frequentia hominum ,  O* ftufluum  woventtt ' 
praBans.     Silius  Italicus  iib. xn.  veri.  $jf. de hac infula: 

-     -     -     propenfe  Cereris  nutritafavore. 

Quaecauflafuit ,  utinhorreisurbisRomanae&ItaliaeetiamSardinianumeraretur.  Ci- 
cero  pro  iege  Manil.  cap.  xii.  Pompejus  nondum  tempeftvo  ad  navtgandum  mari  Siciliam  adiity 
Jlfrtcam  exploravit :  tnde  Sardtmam  cum  clajfevtntt :  atque h<zc trtafrumentartafubCidtarei' 
publica  ftrmiffmis  prafidits  clajftbusf.se  mumvit.  .  Et  Valei  ius  Maximus  hb.  vn.  cap.  vi.  n.  i. 
Siciltam  &  Sardmiam  .  benigmjftmat urbts  nuirtces  vocitavit. 

OppidaPIiniuslib.  in.cap.vii.  ininfulaxvi  1 1  fuiile  tradit :  ipfefexfolumnominavit, 
Sulcitanos  ,  Valentinos  ,  IMea^olttanos ,  Bofenfesy  Caralttanos  citnum  Romanorum ,  O"  No~ 
renfes  :  coloniam  unam ,  quae  vocAXmadtummLtbyfonis  Mela  dicto  loco :  Urbiumanti- 
quijftma,  CalarisCr  Sulci.  NecStrabo  lib.  v.pag.  ijf.  -noKes,  «<n  ph  srA«x?,  «|jiA&^o»3 
K«£#A«?  ^  SkA^o),  Plures  cjutdim  [Sardiniae]  urkesfunt,  du<x.autempracipu&i  Carahs  cr 
Sulchi.  Paufanias  di£k>  loco  Olbiam  &  JS/oram  in  antiquiilimis  numerat.  Ha'  funt  hujus 
iniiilaeurbes&oppidanobiliora,  qua  fingulatim  nunc  ,  inquantumcognitaiunt,  cum 
aliis  quibusdam  obfcuris  perluilrabi  mus. 

Sardinia  freto  diremta  eft a  Coriica ,  cui  in  auftrum  objecta ,  in  Africum  mare  proten- 
ditur.  Piinius  lib.  III.  cap.  VI.  Pelagus  Afrtcum  attmgens  Sardtnta ,  mtnusoclo  mtllibus 
pajfuum  a  Corfica  extremis,  etiamnuman<r?tf}i^ea^arclanttt/usinfulis parvts ,  cjuaCanicularia 
adpellantur :  itemque  Phintonis  Cr  Foff* :  a  auibusfretum  ipfum  Taphros  nominatur.  Fretum 
ipfum  ergo  Foffa  diclum  ,  Graece  T«'$g@- ,  ab  iniula  hujus  nominis  in  freto ,  velprope, 
fita. 

Poft  fretum  pars  infulae ,  quae  Italiam  fpe&at ,  montofa  &  afpera :  inculta  &  inpervia. 
Paufanias Phoc.  cap.  xvn.  n?  vnex  rdc  ^rO^  ^  x^kiis  rj^  tfsrftga  r?  *§  IraKiotv ,  UivbgtiJvo-fix- 
rx ,  rol  Ttkpxrx  awa.7Tio\TX  «?A^Aoi?,  ora  infula  ad  aquilonem  <Ct  Italta  tttora  cvnverfa  ,  in 
montes  confurgit  mvios ,  coeuntibus prope  verttcibus.     Silius  Italicus  lib.  x 1 1 .  verf  3 72. 

Qua  videt  haliam^  faxofo  torrida  dorfo 
Exercet  fcophhs  late  freta. 

Hoc  traclu  funt  Infam '  montes ,  ut  proprio  nomineadpellabantur.  Livius  lib.  xxx.  cap. 
xxxix.  a  Corfica  tn  Sardmiam.  [coniul  Ciaudius]  trajecit.  Ibi  fuferantem  Infanos  montes 
multo  O*  favier  &  infefltonbus  locts  tempcftou  adorta ,  disjecit  clajfem.  Et  Florus  lib.  1 1 .  cap. 
v  1 .  Sardtniam  Gracchus  arripmt.  nthil  illigentiumferitat ,  Injanorptme^e  ynam  (ic  vocantur) 
immanitts  montinm^rofuere.     Et  Ptolemseus  iib.  III.  cap.  1 1 1 .  eodem  fenfu  t«  MauvQpivx 


Sardinia.  LIBER    IL    C  A  P.    XI.  61^ 

cgq ,  illos  montes  in  Sardinia  nominavit.  Claudianus  B.  Gild.  v.  y 1 i .  feqq.  de  Sardinias  fitu : 

-     -     -     -     qpta  refpicit  ArBon , 
Immitis,  fcopulofa^  procax ,  fubitisque  fonora 
Flattbus.     Infanos  infamat  navita  montes. 
Htnc  hominum  pecudumque  lues ,  hinc  pefltfer  aer 
Savit  ,  &  exclufis  regnant  aquilonibus  aufin.  . 

Promontoria  ibi  fiint  Erebantium  adfretum  j  Columbarium^  ex  montibus  di&is  procurrens. 
Utrumque  Ptolemieo  auctore  notum ,  qui  alterum  vocavit  Koh\)(xfi#yav  «>c§ov  ,  Latina  lit- 
tera  u  in  v  mutata.  Inter  utmmque  habet  vA£ktov  «jcpav ,  Urjipromontorium,  prope  infii- 
lam  FofTam. 

Ubi  planior  infala  fefe  aperit ,  fequitur  Portus  Olbianus  Ptolemsei  in  orientali  latere :  & 
ex  intervallo  urbs  Olbia ,  antiquiffima ,  a  Grseeis ,  ut  Paufanias  refert ,  condita.  Cicero 
ad  fratrem ,  praefidem  illius  provinciae ,  lib.  1 1 .  epift.  v  1 1 1 .  Uxifato  litteras  mtfoltu  acce- 
ptjfepojltllat,  qututuusnautaattulit,  Olbiadatat.  Ptolemseus  Ort/3/«s  nohig.  Floruslib.  1 1. 
cap .  1 1 .  de  L.  Scipione :  Sardiniam  adnexamque  Corficam  tranfc.  Olbia  hic ,  ibi  Aleria  ur- 
bts  exctdio  incolai  terruit.  De  eodem  Zonaras  pag.  fj.  cRri  sroAiv  Qhfiloiv  «jA&ev ,  Olbiam 
urbem  adgrejfus  efi.     Sita  ad  mare  fuit.     Claudianus  B.  Gild.  verf.  f  i  p. 

Partem  litoreo  ccmpleBitur  Olbia  muro. 

Inde  Olbienfes  di£H.  Orofius  lib.  I .  cap.  1 1 .  Sardinia  habet  a  meridie  Caralitanos :  feptemtri- 
onem  verfus  Ulbienfes.  nam  &  Ulbia  fcriptum  fuit.  Cicero  ad  Quintum  lib.  1 1 .  epift.  1 1 1 . 
Olbienfem  epiftolam  dixit  Olbia  datas  litteras.  Qiiod  vero  fupra  portum  Olbianum  diximus, 
id  Grasca  fa&um  imitatione ,  quia  Ptolemsei  QxfiiavM  aa^v  eft. 

A  xxv  1 1  millibus  in  Antonini  iime.ra.no  portus  Luguidonis  eft ,  haud  dubie  cum  oppido, 
aut  non  longe  ab  illo ,  quia  in  populis  infulas  Ptolemasus  &M£$tivnei)ss ,  Lugmdonenfes  quo- 
que  numeravit.  Hinc  poft  xv  millia  ,  Caralim  verfus ,  Fanum  Carifit ;  nec  Ptolemaei 
procul  abeft  $q%mia  tfo&u  ,  oppidum  Feronia :  &  ex  modico  intervallo  Svjt/k»©-  aiju*v ,  Su- 
piciusportus,  five,  ut  in  Vaticano  eft  {  2o  Att  »'/.»©* ,  Sulptcms:  Antoninus  eo  tractu  Porti- 
cenfes  habet.     Sed  carent  haec  lumine  hiftoriarum :  ad  clariora  properamus. 

Caralis ,  &  pluraliter  Carales ,  in  nobiliffimis  urbium  Sardinias :  immo  caput  ejus :  ho- 
dieCagliari,  itemCalari.  Floruslib.  i  i.cap.vi.  SardiniamGracchttsarripuit.  -  -  - 
Savttum  inurbes,  urbemqueurbiumCaralim.  Strabonis&Melseverbaxliprapercepimus, 
uterque  finguiari  numero  K«£«A»?  ,  Caralis.  Ptolenueus :  K«p«A»?  -nlhu  ^  «jc«« ,  Caralts 
nrbs  &  promontorium.  Et  Plinii  Caralrtanum  promontorium  dict.o  loco  feu  cap.  v  1 1 .  eft : 
Ptolemasi  etiam  K«p«A»T«v©-  xoAtt^  ,  Caralitamts  finus.  PaufaniasPhoc. cap. xvi  i .  & 
Procopius Goth.  iv.  cap.xxiv.&Vand.B.lib.  i.cap.xxiv.  K«>«A»?,additalitterafcri- 
pferunt.  Multitudinis  numero  Carales  Livius  conftanter.  Lib  xx  i  i  i .  cap.  xl.  navibm 
longis  ad  Caralesfubduftis.  Et  mox :  Manlius  Caralesfe  recepn :  6c  cap.  xl  i  .  Carales  exer- 
citum  reduxit.  Et  Hirtius  Afric.  extremo  :  pofi  diem  n  i  Carales  tn  Sardiniampervenit.  Et 
mox  :  a  Caralibus fecundum  terramprovettus.  A  Pcenis  Coiiditam  Paufanias  refert ;  ab  Ro- 
manis jus civitatis accepifle Pliniusauclor eft ,  qui  CaraUtzms ctvinm Romanerum dixit. 

In  auftrali  latere ,  urbs  itidem prceclara ,  .SWcverant.     Meladicl:oloco  :  mbiumanti- 
quiffimt}  Caralis&  Sulci.     namunacum  Canui,  utPauianiastradit,  &haEcurbsaCar- 


thagi  ■ 


6i6  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

thaginienfibus  condita.  Male  is  quidem  zJ&#;  in  vulgatis  habet ,  quod  credo  ab  exfcri- 
bentibus  efle ,  &2u'ajw  legendum.  Sic  enim  Stepham  breviator :  2v'akoi,  jtoAm  a>  Sojp- 
«JW,  KxQffljQiiM  KTiirpot,  Sjlciurbs  Sardwia  v  Carthaginienfiumopus.  Ptolemaeus  SoAxoi: 
forian  2o  vAkoi  fcripfit ,  ut  Latini  Suici.  Strabo  SovA^o/ ,  Sulchi ,  quod  minus  placet ,  quia 
Stephanus  &  Ptolemseus  k  ,  Latini  c  conftantius  fervant.  Mela  Sulci ,  ut  di&um  :  Pli- 
nius ,  Sulcitani ,  qui  incolunt :  6t  Hirtius  Afric.  extremo :  C<efar  Sulcitanos  h-s  c  millibus 
multat.  Itidem  Plinius eodem  loco ,  Sulcenfe promontorium.  CJaudianus  B.  Gild.  fub  finem : 

Pars  adit  antiqua  duBos  Carthagine  Sulcos. 

Urbs  nunc  diruta jacet ,  nomen  in  proxima  infula  fervari  fertur ,  qux  videtur  Plinii  Enojis 
efle. 

Per  flexum  infulas  in  occidentale  latus  venimus  ,  in  quo  Bofa  &  Neapolis  prifca  nomina 
confervant  :  unde  Anjconini  duclu,  itinere  a  Tibulis  Sulcos ,  deceterisoppidisjudica- 
mus.     Ordo  in  notioribus  talis  eft : 

» 

Tibulis  — —     — — 

ad  Herculem 

ad  Turrem 

Noram 

Bofam 

Cornos 

Tharros 

Neapolim 

Metalla 

Sulcos 

Ut  ergo  ab  auftro  in  feptemtrionem  progrediamur ,  primapoftSulcosfunty^^//^,  a 
fodinis  haud  dubie  nominata.  Deinde  eft  Neapolis ,  quaenomenretinet,  ad  finum ,  paul- 
lo  fupra,  Oriftanum,  urbem  archiepifcopaiem.  Inde  Caralim  verfus  ,  ex  intervallo 
funt  Aqua,  Neapolitan* ,  calidae  &  falubres  a  Ptolemseo  seque  &  Antonino  laudatas.  Haud 
procul  Napoli ,  fi  re&a  pofitio  Ptolemasi  eft ,  Ow-e&u,  Ufellisimx.,  7ro'Ai?  koA«W  ,  oppi- 
dum  ,  colonia,  quam  poft  Veipafiani  tempore  deduclam  efle  oportet,  quia  Pliniusfua 
sstate  unam  coloniam ,  Tur/im  Libyfonis fuifle ,  lib.  1 1 1 .  cap.  v  l .  teftis  eft.  Supra Ufel- 
lim  TdppouTroKui  oppidumTarra:  AntonmusTharposvelTharphos,  illudAIdi,  hocSiir.- 
leri  editione  dixit ,  quod  in  Tharros  recentiores ,  Ptolemaeo  duce ,  mutaverunt. 

Nobilior  urbs  Cornus  eft ,  Ptolemad  Kopv§- ,  Antonini  plurativo  numero  Corni.  Livi- 
us  lib.  xxin.  cap.  XL.  Alius exercitusprimoper  agros fxlvtuquefuga palatr.s :  dein  quo  ducem 
fugiffe  famaerat ,  aburbem,  nomine  Cornum  ■>  caput  ejusregionis ,  confugit ,  debellatumque  eo 
■prozlio  in  Sardinia  effet ,  ni  claffis  Punica  -  -  -  intemporeadfpmrebellandiadveniffet.  Et 
cap.  xlt.  Ceteris  urbs  Cornus  eadem\^  qu&  ante ,  fuga  receptaculum  fmt.  ejuam  Adanlius , 
vittore  exercitu  adgreffus ,  intra  paucos  dies  reccpit.  Ptolemceus  in  mediterraneis  fcripfit : 
fedhaudproculamarifuifle,  iter oftendit  Antonini.  Bofam  quoque,  quam  & ipfe  Buxroiv 
vocat ,  unde  Plinii  Bofenfes  iunt ,  in  picroy&oig ,  mediterraneis fcripfit ,  qua;  vero  in  ora  fita 
fupereft  urbs  eadem ,  ut  nomen  probat  &  iter  Antonini. 

Interjacet  Ptolemaii  Coracodes ponm ,  Kog£x«jfa  Ai^V,  cujus  oppidum  videtur  Corax 

fuifle : 


M. 

P. 

LV I 1 I . 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XVI  I. 

M. 

P. 

XLI. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XVIII. 

M. 

P. 

XXX. 

M. 

P. 

XXX. 

M. 

P. 

xxx. 

Sardinia.  L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.    XI.  617 

fuifle:  &  Antonini  Carbia :  &  alius  portus  acoppidum  Nvj«(p<w«,  Nymphmm  nomine , 
ejusdem  Ptolemasij  antequam  ad  Noram  veniatur,  intus  paullo,  recedente  interduos 
jfinus  mari ,  pofitam  ,  quod  itineris  etiam  rationes  demonftrant.  Haec  Ptolemad  Nw^s 
irs\ts>  fed  itidem  loco  mota  inmeridianamregionem.  Du6r.us  autem  itineris  Antonini 
nobis  certioreft,  quam  difpofitio  Ptolemsei.  Paufanias  faspe  di&o  cap.xvn.  Phoc. 
vl/3tjpe?  \c  T  S«p ^w  2^i3tfiv«<riv  vVo  r,yiy.ovi  J  $oAx  Naig^w ,  ^  ofni&ti  Nw^  7t/au  vVo  «vtwv  , 
Hifpani ,  ztf  Sardiniam  duce  Norace  transveBi ,  urbem  Noram  condtderunt.  Oppidanos 
PliniusiVtfraj/wadpellavit. 

Ad  mare,  f upra  Nymphseum ,  T/«uov  7to'ai?,  oppidum  Tillium,  flve  Ttlium:  &  ad 
finum  excurrentem  locus  ^  lurrem  ,  Itinerario  monftrante  ,  quas  Plinii  haud  dubie 
Turris  Libjfonis ,  Ptolemcei  jrvpy^  Aj/3/wwv^,  ut  in  Ms.eft,  vulgo  B/oor»v©-;  nunc, 
excifaurbe,  nudus  portus  Porto  Torre  vocitatur.  Inde  locus  ad  Herculem ;  &tandem, 
minore  intervallo ,  quam  itinerario  eft ,  funt  Ttbula ,  unde  aliquot  itinera  ducuntur  5  Pto- 
lemsd  t/|3«a«  7roAi?,  mbsTibula:  fupra quam ^ultola ejusdem Ptolemad ,  propefretum 
pofita. 

Superfunt  qusedam  interiora  ad  perluftrandum ,  quibus  vero  certum  locum  adfignare 
difficile  eft.  Itinere  a  Tibulis  Caraiim  ponit  Antoninus  Forum  Trajani  inter  oppidum  Lu- 
guidonem  &  Aquas  Neapolitanas ,  munitum ab Juftiniano.  Procopius  lib.vi.de  Aedific. 

cap.  VII.  7ro'?u?  Wiv  ov  tjJ  vjjcw  XxpSol ,  n  vvv  StfpJWtf  noiketrou,  T^irtvS  Qcfov  «vtjjV  k<xAS<ti 
¥w[a,ouoi,  Tavtjjv  t«^jj  Ttiitolvrtou  IgfivioJvo?,  o'v  «sr^Tspov  ov<r#v ,  Oppidum  eSi  in  infula  Sar- 
dinia ,  Torum  Trajani.     Hoc  mxnibm  cinxit  Juftinianus ,  quum  ejfet  nudum  antea, 

Tredecim  mulibus  fiipra  Caralim  ,  eodem  indice  Antonino ,  itinere  a  portu  Tibulis 
Caralim  ,  Ferraria  eft ,  a  fodinis  haud  dubie  &  officinis  ita  di6la.  nam  &:  ferri  ferax  haec 
infula ,  &  Rutilius  Itinerar.  lib.  1 .  chalybem  infulae  Ilvse  laudans ,  nec  potiorem  Noricum 
efTe.  dicit ,  neque  Bituricenfem  Gallias , 

Nec  qua  Sardoo  cefpite  majfafluit. 

Ptolemseus  in  mediterraneis  etiam  Valeria  meminit ,  (editum  eft  OvaXteJ*  jtoAw)  quod  no- 
menipfefufpeclumreddidit,  dum  in  populis  infulae  0J«A£vt/vk?  recenfet,  &  Plinius /^2- 
lentinos  lib.  iii.  cap.  v  1 1 .  Unde  pronum  eft  conjieere ,  nomen  oppidi  non  Valeria ,  fed 
Valentia  fuifle,  8c  ita  quoque  fcripfifle  Ptolemasum.  Ejusdem  eft  AijVo*  ,  Lefat  unde 
ui-quas  nominat  Lejitanas.  Alia  Ptolemaei  &  Antonini  tam  in  litore  ,  quam  media  terra ,  p 
praeterimus,  quod  nihil  habemus  de  iis  dicere  -,  minusinhiftoriis,  unde  illuftremus. 

De  populis  Sardinise  lib.  11 1.  cap.  vil.  Plinius  :  Celeberrimtmea[infuh~]populorum 
Jlienjes ,  Balari ,  Corfi.  Pomponius  Mela  de  eadem  infula :  In  ea  antiquiffimipopulorumfunt 
llienfes.  Sed  antiquiores  in  infula  ,  fi  Paufanise  credimus,  Hifpani,  Libyes,  Grasci 
fuerunt,  Poftdemum,  inquit,  Trojanorum,  qui  cum  Aenea  erant ,  juoi^  aV2v£^9-«- 
croi  vVo  avgjuwv  I?  2«p^w,  dvifAi^Q-^o-av  roTg  'uTO^0^0'^''^^^  ,  pars  tempeftattbtts  in  Sardini- 
am  abrepta ,  Gr&cis ,  qui  ante  illic  confederant ,  pei  miftifunt,  Hi  funt  Ilienfes  Sardi ,  a  Me- 
la,.  Plinio,  Liyio  memorati ,  quipoftea,  quummajor  Afrorummanusfliperveniensex- 
ftingueret Graecos ?  \c  ^  vjjVsj  tc«  vi|jjA« ,  in  montanainfuU confugientes^  ibilltenfumno- 
men  etiam  ad  Paufanbs  aetatem  usque  (ic  kul  fai ,  inquit)  confervarunt.  Corforum  origo, 
&  ex  vicina  infula  ad  ventus ,  per  fe  intelliguntur.  Balarorum  nomen  <D vyslSotA ,  fugittvos 
Paufanias  kj  yh£a<rav  r  Kvpv/wv,  fecundum  Corforum linguam ,  interpretatur ,  quiafuerint 
Hifpani  genere ,  antea  focii  Pcenorurn  in  infula ,  poftfeparatiabillisdefeclione  ,  inalios 

Iiii  montes 


<5i$  GEOGRAFHIAE     ANTIQUAE 

montcs  confugerint.  Aeque  ergo ,  ut  Ilienfes ,  confifi  montibus  quos  incolebant ,  pla- 
niores partes ,  utliberi  pratdatores ,  infeftarunt.  Liviuslib.XLi.cap.vi.  InSardimama- 
enum  wmultum  ejfe ,  liucmpr&torh  cognitum  efi,  Ilienfes ,  adjunBu  Balarorum  auxiliis  pa=> 
catam  provinciam  juvaferant :  nec  eis  invalido  exeratu ,  V  magna  ^artep^ilmtia  abfumto 
refifiipoterat*  Eft  &  genus  hominum  in  infula ,  quos  Pellitos  Sardos Livius  dixit  lib.  xxm, 
cap.  XL.qui  etiam  in  montanis  haud  dubie  habkarunt :  ideoque  maftrucis  &  pellibus  ad fri^ 
gus  arcendum  ufl.  DuxSardorum,  inquit,  HampficoratumforteprofettmeratinPellitos 
Sardos  ad juvcntutcm  armandam ,  qua  copiai  augeret.  Hos  Cicero  de  Prov.  conful.  cap.  vn. 
mafrucatos  latrunculos  vocat.  Res  ,  inquit  ,  in  Sardiniacum  maftrucatis  latrunculis  apro- 
pfcttore  una  cohorte  auxiliaria gefta.  Ptolemreus  plures  populos  enumerat ,  fed  plerosque  ab 
urbibus  denominatos ,  ut  Tibulatios ,  Coracenfes ,  Canufitanos  ,  quos  a  Fano  Canufii  Clu- 
verius  (fic  legit  in  itinerario ,  non  Carifii)  ducit :  _geminos  Sokuanos ,  auftrales ,  &  alios ; 
quemadmodum  etiam  Antoninus  alios  Sulcos  in  orientali  iatere,  alios  in  auftrali  habet : 
Comcnfcs ,  Scapitanos ,  Neapolitasy  Scceteros. 

Fiuminum  mfulse  vix  unum  &  alterum  nominatim  memoratur ,  Thyrfm ,  ©u'p<r©-  Pto- 
lemaci  &  Antonini  y  ille  oftia  fupra  Ufellim  ponit :  hic ,  caput  in  via  ab  Olbia  Caralim : 
lapfus,  &1&  [Aiasx  >£  %u)pys9  permediaminfulam,  ut  Paufanias  ,  cui  ©opc^  eft ,  pravate 
fortaffis,  ioco  perfepe  diclo  adnotat.  Proximus  eft  Tspf^ ,  Termm,  interiNymphas- 
um  &  Caracodem  portum  in  mare  decurrens.   Cetera  minora  &  indigna  memoratu  funt. 

Infulas  circa  Sardiniam  plures  funt  minores.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v  1 1 .  Habet  ea  [Sar» 
dinia]  a  Gorditano  promomorio  dim  infulas^  qu&vocantur  Herculu:  aSulcenfi^  Enofin:  a 
Caralitano  ,  Ficariam.  Habet  &  Ptolemaeus  in  Sardinia  lo^ltuvov  ax,pov9  Gorditanumpro* 
montorium  in  latere  occifdentali  fupra  Tillium ,  feptemtrionem  verfus ,  ubi  duse  infulse  , 
altera  mediocris ,  alteraparvaadmodum.  Ptolemseus  autem  unam  'h^jcAj-W  vmov  pro- 
ponit ,  majorem  intelligens ,  quse  hodie  Zavara  dicitur :  minorem ,  nunc  Ifola  Piana ,  pro- 
pter  exiguitatem  pofthabuit.  Promontorium  autem  Gorditanum ,  eft  Capo  di  Argen- 
tera.  Enofis ,  hodie  S.  Antioco  :  Caralitano  promontorio  ohje£be  Cortekzo  &  Serpen- 
tera :  alterutra Plinii  6c Ptolemsei  Ficaria.  Praeterea  Ptolemasus  narrat  Phintonu  (®lv7m&) 
infulam,  Nymphdam^  Diabaten ,  Hieracum ,  ig^xwv,.  ideftaccipitrumj  Plumbariam , 
&  Herm<zam  five  Mercurii.  In  Agathodsemonis  tabula  Herm&a  eft  fupra  Olbianum  finum, 
-  contra  Infanos  montes :  Diabate  contra  portum  Nymphseum  :  Hieracum  five  Accipuxum 
infula  ab  occafu  finus  Sulcitani.  Phintonu  infulam ,  quam  &;  Plinius  habet ,  infeptem- 
trionem  Cluverius  ab  Erebantium  promontorium  rejecit.  Cumculana  Plinii  ex  Tabulas 
Peutingerianae  Cmicularia  una ,  ad  finum Caralitanum fita ,  cognofcuntur.  Bertulain 
eadem  Tabula  ad  medium  lateris  occidentalis :  Boaris  &  Bovenna ,  utcumquefcriptaSj 
ad  auftrale  vifuntur  ,  quae  il  Toro  (Taurus)  &;  la  Vacca  hodie  vocantur,  Plumbaria$. 
MoAu/3w'cT)j?,  incerto  loco  eft\ 


Septiiir 


M.A  ILJZ      T  Y  H 


LIBER    II,    GA  P.    XII.  619 

X  A  P  U  7     XIL 

D  E 

S     I    C    I^L    I    A. 

Icilia  infuia  tam  propinqua  efl  Italisc,  ut  plures  veterum  continentem  olim  fuifle , 
poflea  vel  terrae  motu  vel  maris  impetu  utriusque  abfciflam ,  crediderint ,  de  quo  m 
'in  Italia,  quum  Rhegii ,  urbis  ad  fretum  fitae  ,  nomen  explicaremus  ,  praedi&um 
fuit ,  flifpecfcim  illam  hiftoriam ,  &  fabulce  fimiliorem  perrnultis  videri  adeo ,  ut  anti^uo- 
rum  etiam  modeftiores ,  Virgilius  atque  Mela,,  ad  famas  incertum  &  vuigi  dpinioncm  id 
rejiciant,  dicantque  ,  ilie  diffduijfe  FERUNT',  hic,  Sicuia,  ut  FERUNT,  di~ 
quando  continens.  Ssevit  hodieque  mari ,  fiunt  tremores  terrae  atque  motus ,  nec  vero 
tanta  avulfio  partium  deprehenditur.  Accedunt  rupes  8c  promontoria ,  quibus  utrumque 
latus  freti  praemunitur,  ut  disruptio  ne  credibilis  quidem  videatur.  Nihilominusnon- 
defunt ,  quiidadfeveranter  enuntient,-  Silius Italicus  lib.xiv. verf 

u4ufbnia  pars  magna  jacet  Trinacria  tellm  j  .    . 

Ut  fimel  expugnante  Noto ,  &  vafantibm  undis , 

Jiccepit  freta  caruleo  propulfa  tridente. 

Namque  ver  occultum  c<zca  vi  turbinis  olim 

Impatlum  pelagm  lacerata  vifcera  terra 

Difctdit ,  &  medio  perrumpens  arva  profundo 

Cum  populis  fanter  convulfa  tranftulit  urbes* 

Plinius  quoque  lib.  111.  cap.vili.  non  dubitabundus  dixit,  Sicilia,  quondam  Bruttto 
Agro  cohxrens  ,  mox  interfujo  mari  avulfa.  Quod  tam  certum  Tanaquilio  Fabro,  viro 
clariflimo  adparet ,  ut  tempus  etiam  avulfionis  in  Euflathii ad  Periegetae  verf.  47 j\  com - 
mentariis fe  inveniffe  lib.  1.  epifl.  xiv.  glorietur:  quam  is auctor  (fi  modo antiquior ipfe" 
eflet,  fideque  dignior)  Acafto  ,  Acoli  filio ,  Siculis  imperitante ,  fa&am  effe  memorat. 
Aeolum  autem  Tanaquillus  circa  ea  tempora  vixifle  refert ,  quibus  Ifraelitae  duram  iilam 
fervitutem,  quam  fub  Pharaonibus  fervierant,  exuerunt.  Unde  id  confirmetur ,  non 
addidit ,  quodinmedio,  aut  dubio  potius ,  relinquemus. 

Sive  autem  verafuitabruptioilla,  five  ,  quodprobabiliusvidetur,  ut  multas  antiqui- 
tatis  traditiones,  confiftaj  tam  vicinatamen-Sicilialtaliseeft,  utfuhurbanumilhmpro- 
vinciam  Romani  dixerint.  Florus  lib.  1 1 .  cap.  1 1 .  quum  jam  Siciiiafuburbana  effapopuli 
Romani  provincia :  8t  lib.  1 1 1 .  cap.  xix.  de  fervili  bello :  Terrafrugumferax ,  C^  quodam- 
modo  fuburbanaprovincia.  Quid?  quod  tanta  illarum  propinquitas  eft ,  utinalteraalte- 
rius  gallicinia  &  latratus  canum  exaudiri jam  olim  obfervatum  fuerit.  Silius  dicto  loco 
yerf.2,0. 

Sed  fpatium  ,  quod  diffociat  confortia  tcrr<e  , 
Latratm  fama  efi  {Jic  ar&a  irftervenit  unda) 
Et  matutinos  vohcrum  transmittere  cantm. 

Iiii  z  Plinius 


620  GEOGHAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

Plinius  latitudinem  freti  md  pafiuum  refert :  Straboni  autem  lib.  vi.pag.  iyy.aCaeny 
promontorio  ad  Vofidomum$iVM7rQSQtfovh%x?d£i&iiy.Mpcj>  3  »Ae'ov  to  Iaoj^ov  2*lg,7rigyy.#9 
anguflia  freti  fex  (iadiorum ,  &  pauilo  longior  trajettws  brevtjfimus.  At  Agathemerus  lib.  I ; 
cap.  v.  SioL^»  i"x/i  ^yro  rieAap»  ctx.px  eis  lrac\iccv  saStwv  tcc  ^opflji*ov ,  jrajcBwi  aPeloropromon- 
torioin  Italiam ,  habet  undecim  ftadtorum  fretum  ,  id  quod  propius  ad  numeros  Plinii ,  fi 
reclie  fefe  habent ,  accedit. 

Varia  funt  infulae  hujus  nomina  y  eaque  vel  a  fitu ,  vel  a  populis  eortfmque  ducibus 
Impofita,  Trmacria,  Triequetra,  Sicania,  Siciliaf  ut  periphraftica  nomina  alia  tacea- 
mus.  Plinius  lib.  1. 1 1 .  cap.  v 1 1 1 .  Ante  omnes  [infulas  eft]  claritate  Stctlta,  Stcania  Thucydidi 
di&a,  Trinacrta  plurtbus  ,  aut  Trtquetra ,  atriangulan  fpecte.  Primum  nomcnTrinacria 
atribus  a-Afotg  ku  promontoriis  vocatur,  quorum  primum ,  Pelorum,  neAwpov,  adverfu» . 
Scyllam  in  Italiam  vergit :  alterum,  Pachynum  ,  in  Graeciam  :  tertium,  Lilyb&um  ,  in 
Afritam.  Trinacria  nomen  poetis  ufiirpatum magis  eft quam  ceteris  fcriptoribus.  Vir«- 
gilius  Aeneid.  1 1 1.  veri.  440. 

Trinacria  ftnes  Italos  mittere  retiffa. 

Et  ibidem  verfu  j-8 1 . 

-.'..-     -     -     intremere  omnem- 

M.urmure  Trinacriam ,  CP  calum  fubtexere  fumo. 

Et  per  modum  adje&ionis  verfu  384. 

-     -     -     Trinacria  lentandus  remus  in  unda : 

&  Silius  lib.  xiv.  verf.  1 1 .     Trinacria  tellus ,  quem  verfum  paullo  ante  produximus.     Eft 
etiam  Trmacris ,  trifyllabum  ej usdem  compofitionis  nomen.     Ovidius  Faft.  1  v.  verf  4 1 9, 

Terra  tribus  fcopulis  valtum  procurrit  in  tzquor 
Trinacris^  a  pojitu  nomen  adepta  loci. 

Et  Metamorphof.  lib.  v.  verf.  346. 

yajta  giganteis  ingejla  es~l  infula  me.mbr.is. 
Trinacris* 

AcelifalitteraTeW*,  Trinacia:  &  Te/veadt,  Trinacis.   Dionyfius  Periegcf.  verf  467, 

T&VCtY.iil  <T   %TX)  7%ff.IV)    VTTif  UiSoV  AwVoW.»J0V. 
ExT£T«Ttftf. 

Trinacia  autem  pofi  fuper  folum  Aufoniarum  extenta  efi.  Id  quod  nonnulli  etiam  ab  «xpev,, 
quamquam  eje&a  littera  eft,  derivant..  Euftathius  ad  Dionyfium :  ^Estv  6Mhvy,o\oyi* 
?Sto  4  TttvcfKiou;  olovei  Te/axeiow,  0  i?t  TeJ*  *x*w  <**&•  ^t  Strabo  lib.  vi.  pag  103. 
euphoniae  dat  expulfionem  litteras.    Tejvmyi*  9.  inquit ,  WTgP»  Tejwnk  cT  y&ft* 


Sicilid.  L  I  B  E  R.    II.     C  A  P.    XII.  621 

GX$<rtiyofivQ'ij ,  (JitlovdfJtoie&tto-oi  iv<$wvoTspov ,  Trinacriaprimum ,  Trinacis  deind.ead^elUtafono 
vocis  concimiore.  Alii  vocabuluma  t&/v«|,  k&  ,  id  eft  tridens  deducunt,  quod  quia 
ambigue  per  t  8c  9  fcribkur  ,  Homeri  quoque  fcriptura  ©prtafle^  OdyfT  A  verf.  105. 
&  M  verf.  127,  13)".  fimul  intelligitur.  Ryzantius  Stephanus :  TpivcMeJoi  cMk$ri  Srutv 
ij  i'w  Tp«?  «Kp<5W  e^« ,  jj  ot*  drgjivouit  &iv  Q(/.olot ,  Trinacria  ita  vel  atribus  promontoriis  ditla  , 
vel  quod  9,e/v«K«,  id  eft  tridenti ,  fimilisejl. 

Vocabulum  Triquetra  praeter  Plinium  fupra  producTum ,  eft  Horatii  lib.  1 1.  fatyr.  vi. 
verf.  ff.  ubipradia Triquetra  milttibus promijfa ,  in  Sicilia  funt :  &  Silius  lib.  v.  verf  490 . 

Hhc  Aetnata  cohors,  Triquetris  qitam  miferat  oris 
Rex ,  Arethufa:  tuus. 


1 


/ 


Nomeh  SicanU  a  Sicanis,  populo  eft,  quos  Dionyfius  Halicarnafienfis  lib.  1.  pag. 
yl»@-  lj3spixo'v,  Htfyanam  gentem  vpcat :  Siculimttm^  unde  nomen  A«/m  eft ,  exltaliia 
feruntur  in  infulam  venifTe.    Silius  lib.  xiv.  verf.  3  3 .  de  utrisque 

-----■*-     Cyclopia  regna 
Vomere  verterunt  primum  nova  rura  Sicani. 
Tyrene  mifit  populos.     -     -     -     -     &verf.  37. 
jMox  higurum  pubes ,  Siculo  duBore  novavit 
Pojfejfis  bello  mutata  vocabulo  regnis. 

Etiam  L&ftrygones ,  quae  gens  perinde  fuit  Italica,  inantiquisflmisSiciliashabitatoribiis 
numerantur ,  de  quibus  Silius  dicio  libro  verf.  1 27. 

Prima  Leontinos  vaftarunt  prcelia  campos ,. 
Regnatam  duro  quondam  L&ftryqone  terram. 

Additae  colbnias  Grascorum ,  Naxos ,  Chalcidenfium ,  SyracufasCorinthiorum ,  aliseque 
aliorum  :  6c  Carthaginenfes  magnam  partem  occuparunt.  Hos  coionos  numerafle  fatis 
fit:  piures  tradunt  Strabo  in  Sicilia ,  ceThucydideslib.vi.fubinitium.  Exqnacom- 
miftione  fac~him,  ut  talmgues  SicuiiapudApulejurnlib.xi.cenferentur,  ideftGrasce, 
Punice,  Italice  loquentes. 

Ingens  fertilitas  infulae  y  laudataque  a  pluribus.  Ut  de  Grascis  taceam ,  tota  Cicero 
nisoratio  Frumentaria  eft  teflis  hujus  rei :  &  Florus  fervili  bello  %  Terrafrugumferax ;  ac 
Silius  Italicus  lib.  xiv.  verf.  2,3. 

JMulta  folo  virtus :  jam  reddere  fcenus  aratris , 
Jam  montes  umbrare  olea,  dare  nomtna  Baccho; 
Neclare  CecroptM  HybUo  accenderi  cerat. 

Inde  eft ,  quod  horreum  Romanse  reipublicse  haec  infulahabita  quondam  fiierit.  Ciccro 
pro Lege  Manil,  cap.  xi  1 .  Pompejus  nondum  tempefttvo  adnavigandumman  Sieiliam  adut , 
Africam  exploravif,  inde  in  Sardimam  cum  clajfe  venit:  atque hac triafrumentaria fubfJ.U 
reipublic<eftrmtjftmis  praftdiis  navibusque  munivtt.  Et  Livius  lib .  xx vi .  f  ap.  xl.  de  conlule 
Lievmo  refert,  coegiffe  £>ictdos}  pofttis  tande,m-armisadagrumcelendumanimcsconvcrtere: 

liii  £  uueffei 


6u  GEOGR  A  PHI  AE     ANTIQJJ  AE 

m  effet  non  incoiamm  modc  aiimentis  frug  fira  infttla ,  fed urbis  Roma  atqua  Itaiia  (id  qttod  mul- 
tisfiepe  tempeftatibusficerat)  annonam  levaret.      Et  lib.  XXVII.  cap.  V,  omnes  [Siculos]  in  urbes 
agrosqae fuosredutios ,  tfrare,  ferere:  deferlamrecolitandemterramfrugifiramtpfis  cuitortbus 
popuioque  Romano  pace  ac  beilofidifftmum  annona  fubfidtum. 

■  Limes  inter  Italiam  Sicilhmque fretum  efl ,  indcStcuium,  cognominatum  ,  decuius 
latitudine  fupra  di&um  fuit :  longitudo  xv  millia  pafluum  fecundum  Plinium  lib.  1 1 1 . 
cap.  viir.  Fiorus  lib.  iv.  cap.  viii  deSextoPompejo:  Tamamole  b.eiiipenittu  in  Sicuio 
frMo  mveriu  oppreffvtt  efl.  Gra:ce  TopO,uoV  SnteADcaV,  ut MarcianusHeracleotapag.12.ad- 
pelkvk.  Fertur  iilud  inter  Scyilam  Sc  Charybdim  :  illam  in  Italico  litore  ,  de  qua 
etiam  in  Italia  actum  fuit  j  hanc  in  mari  propiorem  infulae  litoribus.  Mela  lib.  1 1 .  cap< 
vii.  Scylla  faxum  efl  :  Charybdit  mare  ;  utrumque  noxtum  adpuljis.  Plinius  diclo  loco  : 
Charybdis  mare  vorticofim.  Seneca  epifl.  lxxix.  ineunte :  Exfpetlo  eptftolat  tuat ,  qutbm 
miht  mdices ,  circuitus  Siciiia.totius  quidtibinovi  eften-derit^  O"  omniadeipfa.  Charybdicer- 
tiora.  Nam  Scjllam  faxnm  effe  ,  &  quidem  non  terrtbile  niviganttbus  ,  oj>iimefito :  Charybdts 
an  refpondeat  jabulis ,  perfcrtbi  miht  defidero.  Et  fi  forte  obfervaveris ,  {dignum  efiautemut 
obfirves)  fac  nos  certiores ,  utrum  uno  tantum  vcnto  agatur  in  vortices ,  an  omnis  tempeftat  aque 
mare  iliud  aontorqueat :  &  an  verum  (tt ,  quidquid  tUofrcti  turbine  adreptum  efl ,  per  multa 
miiha  trahi  conditum ,  &  circa  Tauromemtarum  iitus  emergere.  Virgilius  Aeneid.  m. 
verf.  42,0. 

Dextrum  Scylia  latus ,  l&vum  impiicata  Charybdis 
Obfidet ,  atque  tmo  barathrt  ter  gvirgite  vaftos 
Sorbet  in  abruptum  fluclus  ,  rurfusque  fub  auras 
Erigit  alternos ,  &  fidera  verberat  unda. 

E  quibus  facile  adparet,  quid  rei  fubfit  inCharybdi,  6c  quid  fabulis  imputandum  fit. 
Quo  id  cumprimis  pertinet ,  quod  dc  trina  eru&atione  a  poetis ,  etiam  Hygino  fab.  cxx v. 
eft  proditum.  Efle  autcm  propiorum  Siciliis  litori ,  quam  Italias ,  illud  Uvum  Maronis, 
dextro  Scyllae  oppofitum  oftendit  3  etiam  cognomentum  a  Siciliae  urbe  petitum ,  Ovidii 
Fafl.  lib.  iv.  verf.  4PP. 

Ejfugit  &  Syrtes ,  Cr  te ,  Zanciaa  Charybdi.. 

Primum  in  infula  juxta  fretum  eft  promontorium  Peiorum ,  quodvario  genere  nominatur 
Pelorus  &  Pelorum ,  prout  vei  mons  vel  promontorium  fubauditur ,  etiam  muliebri  forma 
Peioris  &  Pelorias,  utrumque  imitatione  Gnecorum  ,  quibus  eft  neAw^V ,  lf&  ,  & 
UiAu^iciig ,  $&.     Dionyfius  Perieg.  verf.  472,. 

Hvtpc&asot  UtXoi&s,   §5  Au<rov/jjy  opoWtf, 

Ventofa  Pelpris  in  Aufoniam  fpeBans.  Polybius  lib.  I.  cap.  XLI I.  ^onj^ov ,  to  «?  t«V 
s^tsj?  KiKhtpivov ,  iss^sotyoekv^tm  Uihu^dg,  promontorium  [infulas]  feptemirionale  vocatur 
PeioriM.     Etanteacap.xi. '  <s£A  UiKu^dda.  Latinaexemplafunt :  SUius  Italicus  ii*b,  xiv. 


verf.  /p 


Celfits  aremfo  toliit  fe  moie  Peiorus. 

Et 


Sicilia.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P,    XI  L  623 

Et  Ovidius  Metamorph.  x  1 1 1 .  verf  726". 

-     -     -.    -     at  ArBon 

Aequoris  expcrtem  fbetlat  Boreanque  Pcloros.      "V 

Mela  lib.  1 1 .  cap.  vii.de  promontoriis  Sicilise :  Pachjnum  vocatur ,  quod  GraciamfpeBat : 
hiljbaum ,  quod  in  Africam :  Peloris ,  quod  in  Italiam  vergens  ScyiU  adfierfum.  Et  paucis 
interjeclis :  inter  hilybaum  &  Pclonda  Panormus  &  Himera.  Et  Cicefo  Verrina  ultima 
cap.  1 1 1 .  faciliusfueritad  Oceanumpervenire ,  quam  ad  Peloridem  accedere.  Ovidius  Eafli 
iv.  verf.  47P. 

Jamque  Peloriadcm ,  hiljbasaque ,  famqm  Pachjnum 
huftrarat.  * 

Et Solinus cap. v.  Peloriasadverfa vefpero Italiamvidet.  V erius fiptemtr ioni ,  quam vefpero'r' 
dixiflet^  etiam  Salmafii  $  7r«m  judicio.  Aliquando  Pelonas  eft  nomen regionis ,  difdn- 
c~lum  a  promontorio.  Diodorus  Siculus  lib.  iv.  extremo  fabukm  ex.Hefiodoadfen, 
Slejaivx  ■5rf3%£)<ren  to  x§  t  n.€A«gj'#Jo«  KeifMvov  aa^urvi^iov  »■  ^  to  T^usi»^  $  ncc««JV*iy©-»  jc#- 
vuffMvoleaJi ,  Orionem  aggeribus  conflruxiffepromontoriumjuxta  Peloriadem ,  C^  templum  in  eo 
Neptuni  tdificaffe.     Illa regio- Peloritana  ora di£kefl Soiino cap.  v. 

Meffana  prima  urbs  Sicilias ,  ex  Italia  li  trajicitur ,  adfretum  pofita ,  clim  dicla  Zanclel . 
8iliuslib.xiv.verf.  iqj". 

Incumbens  Meffana  freto\ 

DiodorusIib.iv.cap.uk.  tj  to'ts  lelyKtj ,  vZv  jj  Ms&sw,  ovoyt,alpyf^vi,qu<zolimZancleeratl 
nunc  Meffane  nuncupatur.  Idem  ,  nomen  Zancle  a  Zanclo  rege  deduclium  refert :  aliia 
falce,  quamvox  Idy&Mv  Siculis  fonet ,  id  eft  a  curvitate  loci.     Thucydideslib.vi.pag^ 

413.  •  Ovofict  ts  fMv  jt^wtov  ZdyKhq  jjv,  v7ro  T  SaeAwv  kA«9w#,  OTJ  ^e7Ti«VCI«Jf?  TO^&ig/cV 
t  /cTsav  Is-J,  to  'j  $%i7roivov  0/  ZucsAo)  ZdyKhov  kxkSo-i,  Nomen  antiquum  [urbis]  Zancleeratt 
erat,  a  Siculis  impojitum ,  quialocm\c^tv'\t2XQ^\x\\fpeciemfalcisprabet.  Falx enim Sicuiis 
gdyKKov  dicitur.  Alterum  nomen  a  Mefieniis  Peloponnefi  eft .  Strabo  lib.  v  1 .  pag.  1 8f . 
Kxi<Ty.a  i?)  MfarjjvjW,  t  c*  ngAo7rovv»/<rw  ,  jrag'  wv  TsvojAsi  per^osfe ,  Z«yjtAjj  -3rOT2fCi'  k#A«- 
psvj?  3|gs  t  «txoAioVjjt*  t  toVwv  ,  Condita  e$~l  a  Meffeniis  Pelojponnefiacis^  a  quibm  &nomen~ 
Accepit ,  Zancle  antea  ab  obUquitate  locorum  diBa,-  Thucydides  id  foli  Anaxibe  Meflenio , 
Rheginorum  tyranno,  tribuit,  qui  ,  promifcuis  colonis  immiffis,  urbem  a  patriafua 
denominaverit.    Vocabulum  Zancle  poetis  reiiquum.     Silius  lib.  1 .  verf.  661. 

Vos  etiam  Zanclm-  Siculi  contra  arma  tjranni 
jfiviffe  egregiumt. 

qui&  Zancl<ga.mceniaeamdemmbem lib.  x  1  v.  verf  40.  vocitavit.  Alterum  nomen  Grarcis 
idem  plane  eft ,  quum  Sicilise  6c  Peloporiuefi ;urbe!  fignificat.  Utramque  enim  Miosjvw 
Strabo,  Ptolemseus,,  Scylax,  Thucydides,  Diodorusvocant:innummisautem  Sicu- 
lorum  efl  MESSANinN,  quam  formam  Latini  imitantur,  Sicilienfem  urbem  Mejfanam; 
Eeloponnefiacam  /Kf^^conitanter  nominanies,     Meia dicl:o  loco :  Ora  ,  Jcmuw  mare 

Atxin* 


£i^  GEOGRAPHIAE    A N T I QU A E 

attimgens  >  hdc  fert  illufiria  :  Mejfanam  ,  Taurominium  ,  Catinam  ,  Megarida  ,  Syracufa.  - 
Et  I^ivius  lib.  xx i .  cap.  xl i x.  Ad  eas  [naves  Carthaginienfium]  conJpeSas ,  a  Mefjanadw- 
dccim  naves  ab  Hurone  rege  Sjr  acufanorum  mijfe  ,  qm  tumforte  Mejfana  erat.  Et  Suetonius 
Calig.  cap.  l  I .  repente  a  Mejfana  noBuprofugit ,  Aetnai verticisfumo  ac  murmure  pavefaBm. 
Oppidani  MeosavnHg ,  uti  ex  nummis  adparet,  inquorum  uno  eft  MESSANIjQN:  facie 
obverfa  FlEAftPI  A2.  Latine  Mejfanmfes :  poftquam  autem  Mamertinos  receperunt ,  no- 
miiiis illorum focietatem inire non funt dedignati.  Pompejus Feftus inMAMERTiMi: 
Quum  inparte ea Sicili<c\_M.amcYtmi\confediJfent  ,  qtttfnuncTauricanadicitur ,  forte  paranti- 
bm  bello  cernere  Mejfanenfibus~  auxilio  venerunt  ultro  -  -  -  quod  ob  meritum  eorum  ut 
gratiam  referrent ,  cr  infuum  corpus  communionemcjue  agrorum  invitarunt  eos  ,  O*  nomen  acce- 
perunt  unum ,  ut  dicerentur  Mamertini.  Et  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  A  Peloro ,  mare 
\$onium  orafpeBante ,  oppidum  Mejfana  civium  Romanorum ,  qui  Mamertini  vocantur.  Ab 
his  Meflana  Ciceroni  dicla  Mamertina  civitas ,  orat.  in  Verr.iFrument.cap.  v  i . 

Sequitur  Drepanum  promontorium  Ptolemaji  atque  Plinii :  dein,  quodPiiniusaddit, 
colonia  Tauromenium ,  qu&  antea  Naxos.  Etnummus,  col.  aug.  tauromen.  Et 
Grceci  Tocv^ivioy ,  quodutique praeferendum  vulgato Latinis  UbnsTaurominio :  quarnvis 
nechoc,  quod  in  multis  codicibus  conftanter  legitur ,  damnatumvelim.  Cicerofcede- 
ratam  civitatem^Sixit,  orat.  Frumentar.  cap.  vi.  Fcederata  ,  inquit,  civitas duafunt , 
.JMamertina  &  Tauromenitana..  Cives  ergo  feu  coloni  Taurominitani  fistTauromentt-ani. 
Silius  lib.  xiv.  verf.  zfj.. 

Taurominitana  cernunt  defede  Charybdim. 

Nummus  Harduini ,  tatpomenitan.  Ceterum  hujus  urbis meminit Cicero lib.  xvi. 
epift.  x  i .  ad  Atticum  :  Epifiolas  Catinam ,  Tauromenium ,  Syracufas  commodius  mitterepotero. 
HodieTaormina.  Quod  vero  Plinius  Tauromenium  dixit  antea  Naxum  fuiiTe  adpellatumj 
in  eo  diffentit  Strabo,  diclo  loco:  fed  facileconciliaturPiinio.  Nam  Tauromenium 
tonditum  effc  in  monte  Tauro ,  ut  Diodorus  defcribit  lib.  x  I  v.  cap.  lx.  6c  lib.  x  i  v.  cap.  vu. 
Naxus  autem  ad  latus  montis  auftrale  fuerat ,  quam  Dionyfius  evertit ,  ut  idem  lib.  x  i  v. 
cap*  xv  i .  prodidit.  Ex  ruinis  ergo  hujus  furrexit  in  proximo ,  aut  crevit  Tauromenium , 
ut  vifa  eademurbs  fuerit,  quae  olimNaxos,  poftTauromenium  adpellabatur.  Litus 
Tauromenitanum  dicebatur  Kott^os  ,  Coj?ria,  ab  ejectisibi  navium  fragminibus,  quaz: 
Charybdis  vortice  perierant.  Strabo  praedi&o  loco  de  Charybdi :  t«  vavdyiot  rt5%t<ru££T<jq 
«3r£S?  i?w«  i?  Tatvgo[jt,ev(c<j;y  jjv  KothSa-ivS^v  $ <tuu7tt&>^#t@j  txth  KoTrgJoiv ,  abforptorum  navium 
fragmenta  ad  litus  Tauromenitanum  devolvuniur ,  quod  ab  hoc  eventu  copri a  ,  quzft  fterquili- 
nium ,  vocatur.  Et  Pacatus  Panegyr.  Theodof.  cap.  xxvi.  Charjbdimloquor^  qmquum 
plenanavigiaforbumt ,  diciturtamen  rejeBare  naufragia  >  O"  contortas  fundo  rates  Tauromini- 
tanis  litonbus  exponere. 

Citra  Tauromenium  efl  Kzywov  axqov ,  Argennumjpromontorium  Ptolemxi :  ultra colo- 
niam  Onobala  fluvius  Appiani ,  lib.  v.  Civil.  p.  i  i6z.  7tot^.7rKet  r  zotx^qv  Ovo^dhoiVy  pra-. 
ternavigabatfiumenOnobalam.  QuodverocircaTauromeniumautNaxumdefluit  ,  non 
viaetur  amnis  alius  ab  illo  efle  ,  qui  Vibio  eft  laurommius  ,  inter  Syracufat  Cr  Meffenen ,  a 
quo  oppidumTaurominium.  Hodie  Cantara  diclus.  Proximus  efl  Aline s fluvius Plinii , 
quem  Fiume  Freddo ,  ab  aqua  frigidiffima  nunc  adpellari  ajunt.  Harduinus  Plutarchi 
Afinarum  (Ac-jvapov ,  in  Nicia  pag.  f ^fi .)  eumdem  efle  autumat ,  quem  Cluverius  inter 
Syracufas  &  Pachynum  pofuit.  Ab  Aetna  decurrit  Acis  amiiis ,  poetis  memoratus,  Theo- 
critus  idyllio  i .  verf.  6p. 


Sicilia.  LIBER    II.    CAP.    XII.       )  tif 

Ou<J'  Mrvou;  cwmoiv,  W,hiui(&  IgpoV  vioo^ 

Neepte  Aetn&  cacumen ,  nequefacram  Acidis  undam.  Et  Ovidius  lib.  vi.  Faftor.  verf,  468., 
Prxterit  Gr  ripM  ,  herbifer  Aciy  tuat. 

Et  Siliuslib.xiv.  verf  2,22. 

Quique  per  Aetnaos  Acis  petit  aquora  fines. 

Nomen  hodieque  tenet ,  aut  Sicula  dialecto  Jaci  vel  Chiaci  vocatur.     Pofl  hunc 

Catana  eft  five  Catina^  e  regione  Aetnae  montis,  una  ex  quinque  coloniis  Romanls  9 
fecundum  Strabonem  N«|/wv  jcT/(Tjt«»,  a  Naxiis  olim  condita.  Ptolemasus.  K#t<jjv>j  KtjAa»'- 
not :  Plinius  1 1 1 .  cap.  vi  1 1 .  Scopuli tres  Cyclopum ,  portus Ulyffis ,  colonia  Catina.  Mela  n, 
cap.  vii.  Orahacfert  illuftria,  Afe/fanam,  Tattrominium ,  Catinam,  Megarida,Sjracufu~ 
Hujus  nominis  eadem  ratio  eft ,  quse  Taurominii ,  ut  aliter  Grseci  fcnbant ,  KotTavit  , 
prfmavocali:  aliter  Latini  plerique ,  Catina,  vocali  tertia :  ficut  Graecorum  erat  Tav- 
fopivtov;  TplunumLatmoYumTaurominium.  Thucydides,  Scylax,  Strabo,  Ptolemseus 
KoiTtivt]  &  Koireivxioi,  &  nummi  veteres  KATANALftN:  Plinii  &  Melas  fcripturam  modo 
vidimus:  cum  quibuspoetasfaciuntSiliusatque  Aufonius.     Illelib.  xiv.  verf.  197. 

Tum  Catine  nimium  ardenti  vicina  Tiphoeo : ' 

id  eft  Aetnse  vicina ;  vide  Notas  noftras :  hic,  de  Clar.  urbib. 
Quis  Catinam  $leat  f  quis  quadruplices  Syracufu. 

Nec  Cicero  aliter  quam  Catina ,  etiam  libris  caftigatiffimis.  Libro  1  v.  in  Verr.  de  Signis 
cap.  xxi il.-  Catinam  quum  veniffet ,  oppidum  locuples ,  honeftum,  copioftm.  Etlib. xvi. 
adAttic.  ep.  xi.  Eptflolas  Catinam,  Tauromenium  ,  Syracufas  commodms  mittere  potero. 
At  Livius  lib.  xxvn.  cap.  vui.  Tantum  ea  curafrumentiprovenit ,  ut  &  Romam  mitteret , 
&  Catanam  conveheret ,  unde  exercitui  ,  qui  ad  Tarentum  afliva  aBurus  ejfet ,  poffet  praberi. 

Interluit  oppidum  Catinenfe  amnis  Amenanm ,  ex  Aetna  ortus ,  parvus  6c  brevi  decur- 
fione.  Strabo  lib.  v.  pag.  166.  jc«$«Vgp  jree*  £  A.ugvav*  cvpficuvetv  <$)<x<r),  £  %l#  KotTavtjs 
fiovT& ,  quemadmodumfiumini  Amenano  evenire  dicunt  (deficere  penitus)^?<?r  CatanamfiuentL 
Ovidius  Faft.  1  v.  verf.  467. 

Jamque  Leontinos  Amenanaque  flumina  curfu 
Praterit. 

Et  Metamorphof.  lib.  xv.  verf.  270.  reftitutoribus  Urfino  Sc  Heinfio : 

Nec  non  Sicanias  volvens  Amenanm  arena* 
Nuncfluiti  interdum  fuppreffs  fontibm  aret. 

Idem  Fulv.  Urfinus  nummumproduxitabunapartefcriptum  AMENANQ2,  abaltera, 
KATANAmN.  Derivativum  autem  hoc  nomen  eft :  fimplex  Amenai ,  quo  ufus  eft  Pin- 
darus Pyth.  oda  1 .  antiftr.  iv.     A^v«  ar«*p'  viw? ,  Amena  ad  aquam* 

Kkkk  Sequi- 


636  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Sequitur  Sjmathm ,  Supowd  & ,  fluvius ,  ex  Cluverii  conje&ura  terminus  inter  Leontinos 
&  Catanam.  Thucydides  lib.  vi.  pag^ff.  >jvAi<r«vTo  &9  Zu/W&ft)  of  t>J  a«ovt»vjj,  cv«/?ra 
pojuerunt  ad  Sym&thum  flumen  in  agro  Leontmo.  Scylax  in  Sicilia  :  2,vpeiid-{&  mrecuoi  t 
Symctthmfluvim.     Virgilius  lib.  ix.  verf.  5*84. 

EduBum  Martis  luco ,  Sym&thia  circum 
Flumma :  pingn  ubi  O"  jilacabilis  ara  Palici. 

Ubi  Servins :  Symathmfluvim  efi  Sicilia ,  a  rege  Symatho  diCtm ,  hattd  longe  ab  urbe  Catinenfi, 
circaquemfunt  Pahcidei.  Et  Vibius  Sequefter :  Sym&thw  Sicilia ,  vicmmPalicis.  Defert 
fluvios  Cjamoforum :  Ku«f*dV»pov  Polybii  lib.  1 .  cap.  1  x.  juxta  Centuripas  confluentem :  Sc 
Chryfam  Aflbrinorum ,  a  Cicerone  lib.  iv.  in  Verr.  de  Signis ,  cap.  xliv.  memoratum. 

Supra  oftium  Symsethi ,  prope  mare ,  videtur  oppidum  Murgentium  fuifle ,  Strabo- 
nis.Mopy«'vTiov  lib.  vi.  pag.  186.  Et  Diodorus  lib.  xiv.  cap.  xcvi.  viam  memorat,  a 
Chryfa  flumine  ferentem  «V  MogyewTtvav ,  in  Morgantinam ,  ubiyro^i»,  urbem  fiibaudire 
verofimile  eft.  At  Cicero  Frument.  orat.  cap.  xliii.  & Plinius  1 1 1 .  cap.  vi  1 1 .  Mur- 
gentinos  oppidanos  vocant ;  quod  a  forma  Murgentium  Latina  eft.  Silius  lib.  xiv.  verf.  166. 
-  -  _  -  frondofis  Morgentia  camfvs  ,  genere  muliebri.  Livius  Grsecos  imitatus 
lib.  xxiv.  cap.  xxvn.  ita  maritimum  ntum  notavit:  ad  Murgantiamtumclaffemnavium 
centum  Romanm  habcbat  ,  quonam  evaderent  motm  ex  cadibm  tyrannorum  orti  Syracujist 
Ultra  Symsethum  eft  Eryces  fluvius ,  ab  oppido  Erjce :  quodintuseft,  delapfiis,  cujus 
mentio  in  AK^yosvTss  apud  Stephanum:  deindeTerias,  alius  amnis,  prope  Leontinos 
in  mare  Siculum  decurrens.  Scylax  dicto  loco  :  «?  t*?  Asovt/v*?  $  T>j&/«v  «WjrAa?  jx 
sotSiw ,  Leontinqs  per  Teriam  furfum  navigatur  XL,fladia,  utCluverius  numerum  emen- 
davit  adprobante  Voflio.  Thucydideslib.vi.pag.444.  cMopl&wcn  iirl  tcv  T>jp/*v  tjota^ov. 
delati  funt  ad  Teriam  flumen  :  &  pag.  476.  per  g  expreftum  eft  iit\  tov  Tjjpjav  ■kotciiaov,, 
Plinius  de  Sicilia  :  Flumina  Symathum ,  Teriat.  Excipit  hic  Lijfum  amnem ,  Leontinos 
prasterfluentem ,  ut  Polybius  loco  mox  indicando  tradidit. 

Leontini,  plurali  numero  urbs  prope  Teriam ,  Scylaci  xxftadiis,  Cluverio  emeiv 
dantixL  a  mari.  Mela  1 1 .  cap.  vn.  Interius  Leontini,  Centuripinum,  & Hybla.  Et 
Plinius  111.  cap.  v  1 1 1 .  Oppida  Leontini ,  Megaris.  Ptolemasus  vocat  AeoWiov ,  Leon- 
tium.  Hodie  Lentini  eft.  Situm  cum  cura  fignavit  Polybius  principio  excerptorum 
librivii ,  %  r  AgovnW  tiqKiv  adpellans.  Populus quoque , communi cum urbe nomine, 
Leontini.  Livius  lib.  xxiv.cap.xxix.  profeftus  Cr  ijfe  in  Leontwos :  Sccap.xxx.  Mar- 
cellus  cum  omni  exercitu  profeBus  in  Leominos.  Ager  fertiliflimus.  Cicero  Frumentaria 
cap.  xviil.  Aetnenfls  ager ,  qui  folebat  «jfe  cuhiffimus ;  O" ,  quodcaputeli  reifrumentari* , 
sampus  Leontinnf.  Hi  funt  Lctflrjgonii  camj?i>  ut  olim  dicebantur.  Pliniusdi£toloco : 
IntusLitflrygoniicamji.     Ojpida  Leontini ,  Megaris.     Et  Silius  lib.  XIV.  verf.  12.6. 

Prima  Leontinos  vaflarunt  jroelia  campos . 
Regnatam  duro  quondam  Laftrygone  terram. 

Olim  &  Xuthiam  illum  agrum ,  a  Xutho ,  prifco  domino ,  adpellatum ,  Diodorus  au&or 
eft  lib.  v.  cap.  v  1 1 1 .  In  agro  illo  etiam  caftellum  validum ,  quod  Bricinmas  Thucydides 
nominavit-lib.v.pag.  344. 

In  finum  Leontinum  Pantagias  fluvius  infunditur.    Vibius  in  Fhiminibus ,  addita 

fabula; 


Sicilia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XXI.     '  627 

fabula:  Pantagm  SicilU  tta  ditfus',  quod  fonitus  ejus  decurrentis per totam  infutam  auditus  e/$ 
mqueeo,  donecCeres,  qmrens  filiam ,  comprimeret  eum,    Virgilius  Aen.  1 1 1 .  verf.  688, 

-  -    -     vivo  pratervehor  ojiia  faxo 
PantagU ,  Megarosque  Jinus. 

Et  Silius  lib.  xiv.  verf.  231. 

-----     qui 

-  -     -    facilem  fuperari  gurgite  parco 
Pantagiam ,  rapidique  colunt  vadaflava  Symxthi, 

Et  Graeca  terminatione Pantagies ,  Uotvrotyl^.  Plinius  lib.  111.  cap.  viu.  Oppida^ 
Leontini ,  Megaris:  amnis  Pantagies.     Et  Ovidius  lib.  iv.  Faftor.  verf.  47 1 . 

Liquerat  Ortygien ,  Megareaque ,  Pantagienque , 
Quaque  Symathe^i  accipit  aquor  aquas. 

Ptolemasus  corrupte  Uotvr»^  mrotuS  c/a|3oX«i,  pro  Tlotvrotyi^,  Trotilum  oppidum  igno- 
bile  V7ri$  UotvrotKia  (lege  Uotvroiyix ,  nifi  utroque  modo  pronuntiatum  fuit)  id  eft ,  fuper 
Pantagia  fitum ,  Thucydides  poft  principium  libri  v  1 .  memoravit. 

Megara,  feu  Megaris ,  olim  HybU  dicta.  Stephanus  Byzantius:  "rfihcu  t§«?  zsoK&s 
"LiKihiov;  ,  -  -  _  ij  [Mjcgyi ,  %c  o»  woKirou  TotKiobrou  ,  Mey«^«f  ,  Tm  HybU  in  Sicilia. 
-  -  -  Parva  ,  ^'«/  c/w;  Galeota ,  Megarenfes.  In  voce  Miyos^  idem :  sktij  ov  SaeA/qs , 
y  <&tJripGv''TfiKv,  Sexta  [hujus  nom'm\s~]  urbs  in  Sicilia,  qmprim diBafuij Hybla.  Scilicet 
Megarenfes  ex  Graecia  coloni vetus  nomen ,  inducto  fuo ,  abrogaverunt.  Strabo  lib.  v  1 . 
pag.  i8y.refert,  tsV  Lwy.iou;MkyQt%otKri<Tou,  r"T$Kotv feyf/Tsppv  x«Aspsv»jv ,Dorienfes Megara 
condidijfe,  Hyblam  antea  vocatam.  Qui  6c  heic & alibi  multitudinis numero  rot  Miyxgoi 
lib.  vi. dixit :  etiamThucydideslib.vi.  pag. 476.  •notf&TrKtvc-otv  its\  Mzyd^mr  h>  ry  2«g- 
A/as,  navigarunt  adverfus  Megara^  qu<z  m  Sicilta  funt.  Illuftris  vir  Ezech.  Spanhemius 
p.  3ftS.  nummum  profert,  quo  fingulari  numero  fcriptum  MErAPAS  TBAA2,  Megara 
HjbU.  SicMegara,  orum,  &Megara,  ra,  gemina  forma  habemus.  Liviusquoque 
variat:  lib.  xxiv.cap.xxx.  exercitum  ducunt  Megaram.  &mox:  Megarucaframovent  % 
pluraliter:  &iterumfingularinumerocap.  xxxi.  Megaram ,  unde profetti  erant ,  referri 
fignajubens.  Tertiaforma  Miyotfo  eft  Scylacis,  cujus  lectionem  V.  C.  Jac,  Gronovius 
follicitat.  Certior  Diodorus ,  qui  lib.  iv.  cap.  lxxx.  vrKwlov  1$  Miyot£iS&  ,  prope 
Megaridem:  dixit:  etiam  certiores  Latini  geographi.  Plinius,  ut  fupra  dictum ,  Op- 
pida,  inquit,  Leontini,  Megaris.  Pomponius  Mela:  Ora  h<ec  fert  illuftria ,  Mejfanam , 
Taurominium  ,  Catinam  ,  Megarida ,  Syracufas.  Strabonis  sevo  Megara  defierant  efle 
(a'x  tn  £5"),)  to  3  t5  :IT/3a^  ovopot  <s\>\j.y.km  %$  r  d^tryv  $  'TfiKotix  (AiKn&i  nomen  autem 
Hj/bUpropter  mellis  HybUi praftantiam  manebat.     Ovidius  lib.  IV.  ex  Ponte  epift.  XV. 

Quot  Sicyon  baccas ,  quot  parit  Hybla  favos, 

Et  Silius  Italicus  lib.  xiv.  verf.  200. 

Tum  qua  neBareis  vocat  ad  certamen  Hymetton 
Audax  Hybla  favis. 

Kkkk  z  Inde 


62$  G£OGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Inde  apes  HjbUas  Virgilius  generofiffimas  ecloga  I  dixit  :  &  Martialis /^&/^  mella, 
omnium  praulantiffima. 

MyU  fia\ius'm  hoc  tra&u  memoratus  Livio  eft  lib.xxiv.  Syracufanis^  inquit ,  otto 
millium  armatorum  agmine profeBis  domo  ,  ad  Mylamflumen  nuntius  occurrit ,  captam  urbem 
ejfe,  Etinora,  Xiphonia  promontorium  :  addunt  alii  oppidum  nominis  ejusdem ,  nec 
non  ejusdem  ,  nec  non  portum.  Strabo  lib.  vi.  pag.  184.  to  t?  StQwviut  «jc^t^», 
Xiphoniapromontorium.  Stephanibreviator  :  StQuvtx  ztokis  2j*&Xj'«cf»  Xiphonia,  oppidum 
SiciUiz:  & Scylax in Sicilia ,  Atuyv  «ifpwi(«©j,  Xiphoneus  portus . 

Inter  Mylam  &  Megaram  AUbon^  five  Alabus  fluvius  eft.  Diodorus  lib.  iv.  cap. 
lxxx.  Dasdalum  Cocalo  regi  fecifle  koau{*/3h'tp«v ,  &  quidem  prope  Megaridem ,  e|  r,s 
fAiyov;  zffQTctuos  «?  t  arA»;o-»ov  SdAoijlciv  i^tgiwyzTcu  ,  KotAiS[Azv&  AA«/3wv,  ex  quamgensfluvius, 
ttjuem  Alabonem  nominant ,  in  vicinum  mare  f  profundit.  Interpres  Diodori  eft  Vibius 
Sequefter  :  Alabon  (fic  fcribendum")  Megarenfium  ,  cujusfontem  Dadalus  dilatavit ,  agrum- 
que  reddidit  &  regionem ,  quam  idem  fluvius  devaflabat.  Stephanus  Byzantius  :  aa«/3wV 
vrohts  j^  zffOTctuos ,  Alabon  oppidum  &flumen.  Non  addit  breviator,  ubinam  gentium 
fit :  fed  excidifle  videtur  vox  Z<KgA/ec$.     Silio  Alabis  eft  lib.  xiv.  verf  228. 

AT£ c  770»  qui  potant  Hypfamqm  Alabinque  fonores. 

Plutarcho  & Ptolemaeo  forma "a  a«/3©j  ,  Alabus ,  placet.  Hic ,  AA«'/3a  aroTa^S  okjSoAoi, 
Alabi  fluminis  oflia\  illeinTimoleontepag.  2f2.  inter Syracufas '& Catanam  to  peu^a  r 
vA/3oA0v,  rivum  Abolum  habet,  quod  haud  dubie  trajectis  lkterislegendumeft"AA«|30v,, 
Alabum ,  ut  Ptolemaeus  fcripfit. . 

In  intimo  linu,  in  peninfula  Tapfus  fuit ,  five  Thapfus.  namGrseciper  @  fcribunt: 
Latini  fere  T  fimplici  omnes.  Stephanus  :  0«^©^  eV)  K&l  2iKgA/<*?  ^ego-ovjjo-©-  c*  t£ 
S-svsf  (o&juw ,  Thapfus  eli quoque  Siciliapeninfula  [&  oppidum]  *'» anguflo  ifthmo.  Ex  Thucy- 
didis  lib.  vi.  pag.  ^i.haufit,  cujushasc  funt:  tcus  ts  vtnxrjv  k  r  ®«\J/ov  axB-o^tffolfAivoi. 
zst  3  ^egffovjjo-©0  |t*ev  ov  fevw  l&uco  «srO^t*0**  eV  tqx  TrsAay©-1,  1?  3  Zu^kscjW  noAiwg  are 
jrAsTv ,  KTg  e^ov  tto»\>jv  «Ve^«  ,  cw»  c/^  Thapfum fubierunt ,  qu&  anguflo  terralimite  inmare 
prominens penmfula  efl ,  »0«  procul  Syracufls ,  Jw  #m* ,  _/jV<?  w^  r*',  Virgilius  Aeneid.  1 1 1 .. 
verf  68p. 

—  ■■  -     -     Megarosque flnus ,  Tapfumque jacentem. 

jacentem,  id  eft  planamflu&ibusqueparem,  Servio  interpretante.  Ovidius  Faftor, 
3ib.  iv.verf  487. 

///'»c  Camerinan  adit ,  Tapfcnque ,  dT*  Heloria  ttmpe. 

Et  Silius  Italicus  lib.  xiv.  verf.  207. 

ivo»  Tapfos ,  #0»  f  tumulis  glacialibus  Acr& 
Defuerunt. 

Succedunt  illuftriffimae  Syracufe,  a  Corinthiis  conditse,  fed  quod  Vellejus  lib.  1 1 .  cap». 
xv.  obfervat,  conditrice  fa£l£e  potentiores  :  urbs  multiplex,  permunita,  cumduobus 
portubus.     Scylax:  Su^Wotj,  >$  Ktfjiivts  h»  wt$$4q,  Sjracufa,  inquaurbeduoportus. 

Pli- 


Sicilia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XI  L  619 

Plinius  fepe  di£to  loco :  colonia  Syracufa ,  cnm  fonte  Arethuja.     Solinus  de  Sicilia :  prin- 
cipem  urbium  Syracufit*  habet.     Thucydides  lib.  vir.  pag.  ^03.  Hu^yvAeoA  «.vTinohio^KHv , 
zfoflMv  %£h  ikdo-eovtx,  civryv  t£  >c#Q'  d\)xy,v  r  ASyvoov ,  SyracufaA  viaffim  obftdere,  urbem  nihilo 
perfe ,  quam  ipfiu  AthenM ,  inferiorem.     Magnitudinem  urbis  ex  Romanorum  expugna- 
tione  inielligere  licet ,  per  partes  multis  vix  diebus  peracta ,  fingulas  tutas  munitionibus. 
Vide  Liviilib.  xxv  cap.xxiv.feq.  Strabolib.  vi.pag.  i86.deSyracufis:  TsivroLitoKis  ijv  to 
vrxAcuov ,  &kxtov  ^ctj  oySowovTot.  saSim  \yjiGoi  to  ?£%&  ,  quinque  quafi  urbes  complexa  olim  , 
clxxx  ftadiorum  murum  habentes.     Partes  illae  fuere  ,  Nafos ,  Achradina,  Tyche,  Nea» 
polu ,  EvipaU ;  de  quibus  Livius  di£to  loco  conrulatur.     Quod  vero  EpipoU  minus  eranc 
habitatse,  alii  quatuor  tantum  urbes,  five  tetrapolin  in  Syracufis  notaverunt.     Cicero 
verrina  de  Signis,  iive  lib.  iv.  cap.  liii.  de  Syracufis:  Ea  tanta  efturbs,  ut  ex  quatuor 
urbibm  maximu  confiare  dicatur :  quarum  una  eft  ea ,  quam  dixi ,  Infuia :  qu<z  duobtu  portubus 
cinfia ,  in  utrimque  portm  ofiium  aditumque proje&a  eft ,  in  qua  domm  eft ,  qua  regis  Hieronis 
fuit ,  quapr&tores  uti Jolent.  —  -  Altera  autem  eji  urbs  Syracufis ,  cuinomen  Acradinaefi , 
in  quaforum  maximum  ,  pulcherrima porticm ,  ornatujimum prytaneum ,  amplijfima  eft  curia  ^ 
templumque  Jovu  Olympii.  -  -  -  Tertia  efi  urbs  ,  qm  quod  in  eaparte  Fortunafanum  antiquum 
fuit ,   Jycha  nominata  efi ,  in  qua  O"  gymnafium  amplijfimum  efi ,   0~  complures  adesfacra  j 
coliturque  eapars  &  habitatur frequentiffime.     Quarta  autem  efi  urbs ,  qua  quiapodrema  adificata 
eft ,    Neapolu  nominatur  ,   quam  ad  fummam  theatrum  efi  maximum  ,    Et  totidem  partes 
pofteriori  asvo  fuerunt.    Aufonius  de  Claris  urbibus : 

Quvs  Catinam  fileat  f  quis  quadruplices  Syracufu  l 

De  prima  parte ,  quse  N£<r(^  ,  id  efl  vwQ?  ,  five  Jnfula  vocabatur  ,  Ortygia  proprio 
nomine  ,  ex  eodem  Ciceronis  loco  adnotamus ,  mari  dujunttam  anguflo ,  ponte  rurfum 
adjunfiam  fuijfe.  Addi  c  ibidem :  In  hac  injula  extrema  efifons  aqua  dulcu ,  cui  nomen  Are~ 
thufaeft,  wcredibili  magnitudine ,  pleniffimm  pifcium  ,  quifiuftu  totm  operiretur ,  nifimuni- 
tione  ac  mole  lapidum  a  mari  dujunftm  ejfet.  Mira  fimt  quse  de  hoc  fonte  tradunt ,  fimum 
redolere  per  Olympia.  Unde  Plinius  lib.  xxxi.  cap.  v.  ait,  veri  JimileefCe^  A/pheum9. 
Peloponnefi  fluvium ,  in  eam  mfidamfub  tma  mariapermeare.  .  Clarius  id  Seneca  fcripfit , 
fed  addidit ,  opinio  efi ,  lib.  1 1 1 .  Quaefl.  Nat.  cap.  xxvi.  Et  Strabo  lib.  v  1 .  pag.  1 87. 
juy&gvKc-j,  t  AA<p«cv  moot  tStov,  fabulantur  hoc  de  Alphao.  Etpoetis,  quorum  proprium 
eft  fingere ,  Virgilius  tamen  adfamam  refertAen.  1 1 1 .  verf.  6gz. 

Sicanio  pr&tenda  finu  jacet  infula  contra 
Plemmjrium  undofum :  nomen  dixere  priores 
Ortygiam.     Alpheum  fama  efi  huc ,  Elidis  amnem , 
OccultM  egiffe  vi(U  fubter  mare ,  qui  nunc 
Ore,  Arethufa,  tuo  Siculu  confunditur  vndis.. 

Partem  urbis  Achradinam  Plutarchus  inMarcellop.  308.  to  m^r^tAft»^  vJa  nd&i?ovr 
ttgjj  piyisov  ,  muninjfimam  ,  &  pulcherrimam  ,  &  amplijfimam  civitatis  dixit.  Graxi  , 
Plutarchus  di6lo  loco,  &  Diodorus  xi.  cap.  lxviii.  &  lib.  xiv.  cap.LXiv.  K%£y3m 
fcripferunt ;  Latini  interdum ,  ut  Cicero  jam  dicris  verbis  Acradina  fine  adfpiraiione. 
EpipoU,  E7ri7roXw,  fecundumeumdemDiodorumlib.xiv.  cap.xix.  to-a^  rtt&y.y.iv©' 
«5"J  /®d>S  «gJtTOV ,  $ffih%v^v&  3  sr^f ,  i$\  24&  T  t^^Jtjjt»  <5lve-7rjioVocF@J  i%  r  s|«S.ev  ^iomy 

Kkkk  1  Hxc% 


6^o  GEOGRAlPHIAE     ANTIQ^UAE 

hsec,  inquit,  pars  tota  pr&rupta  erat ,  &  obafperitatem  inaccefa  extrinfecus ,  adjacens  cul- 
tioribus  partibus  a  feptemtnone  :  quam  Dionyfius  muro  circumdedit  &  urbi  adiunxit 
Hexapjlos^  cujus  Livius  &  Diodomsdiftislocismentionemfaciunt,  velportafuit  Ne- 
apoleos,  vel  pars  illius  novae  urbis,  aut  pars  muri  portis  diftinc~ti  in  eadem.  Diodorus 
Epipolis  contiguam  vel  propinquam  partem  facit,  dum  murum  Epipolarum  ^g  Tor? 
c£|tfsroAot? ,  ad  Hexapyla  (pluraliter  Graeci)  du£tum  a  Dionyfio ,  fcripfit  :  Plutarchus 
autem  &  Livius ,  uterque  in  Marcelli  hiftoria ,  ut  portam  defcribunt ,  vel  locum  in- 
figni porta  pervium  :  ille  pag.  3o8.TorE|«7ruA«2^jco'4/ow,  Hexapyla ejfringens :  &mox: 
^fAx  QouStioc.  r  'E%a,7rvKuv  o  Moi%Ki7k&  JtosTjjVj ,  fmul  illuxit  ,  Marcellus  per  Hexapyla  in» 
grejfus  urbem  eft:  hic  lib.  xxv.  ca.Tp.xxiv.fub  luce ,  Hexapylo  effrafta,  Marcellus  ommbus 
copiii  urbem  ingrejfus.  Et  paullo  ante :  Jigno  ab  Hexapylo  dato :  item ,  j>rope  Hexapylon  e(i 
portula  \  ea  magna  vi  refringi  coepta. 

Fontes  etiam  ad  Syracufas  celebrantur.  Plinius  lib.  iii.  cap.  vm.  Sjracufz  cumfonte 
Arethufa ,  quamquam  0~  Temenitis ,  &  Archidemia ,  &  Maga>a ,  &  Cyane ,  &  Mitichic 
fontes  m  Syracujano  potantur  agro.  De  Arethufa  fupra  di£tum  ,  Milichia ,  ju«a»v /jj  ,  a 
delicata  aqua  nomen  habet :  ex  ceteris  Cyane  poetarum  carminibus  incluta.  Ovidius 
lib.  ii.  Pont.  epift.  x.  verf  16. 

Quaquefuis  Cj/anen  mifcet  Anapm  aquis.. 

Fingitur  ex  nympha,  comite  Proferpines,  in  fontem  mutata  Claudianus  lib.  111.de 

Raptuverf.  245*. 

» 

-     -     -     *     mediis  invenimus  arvis 
Exanimem  Cyanen.     ----- 
Ad.gr edimur  fubita9  &  cafus  fcitamur  heriles. 
(JVam  propior  cladi  fteterat)  quis  vultus  equorum^ 
Quis  regat  f  Illa  nihil :  tacito  fed  Ufa  veneno 
Solvitur  in  laticem.  (ubrepit  crimbus  humor. 
Liquttur,  in  roremque  pedes  cr  brachia  mananty 
2VoJ?raque  mox  lambit  vejligia  perfpicuus  fons. 

Vibius  Sequefter  in  lacubus  Cyanen  fcripfit ,  per  quam  Anapus  fluvius  tranfeat.  Flumen 
illud ,  ex  Ovidii  jam  verfu  cognitum  ,  inter  Syi  acufas  &  fuburbium  Olympieum  in 
portum  magnum  infunditur.  Memoravit  etiam  Livius  lib.  xxiv.  cap.  xxxv  1 .  Marcellus 
Syracufas  rediit:  Cr  poft  paucos  dies  Himilco  ,  adjuntto  Hippocrate>  ad  fiumen \  Anapum , 
oftoferme  inde  millia  caftrapofuit.     Et  Theocritus  Idyll.  I .  verf  68. 

Ow  yo\^  $v\  mroTcf[AOiQ  [/■iysiv  poov  «^t'  Avanu , 

neque  cnim  [  o  nymphse  ]  magnumflumen  Anapi  amnis  tenuiftis.  Scholiaftes  ibi :  a  "kvxTt®* 
ttOTapog  iv  Su^jt&VdHff  «i?  SoteAiV. 

Trans  Anapum  oppidulum  eft  ,  tamquam  fuburbium  Syracufarum  ,  cui  nomen 
Olympwm ,  five  Olympieum ,  a  templo  Jovis  Olympii ,  quod  habebat.  Livius lib.  xxiv. 
cap.  xxxill.  Romanm  exercitm  ad  -Olympittm  \ffovvs  id  templum  eft)  mille  C^  quingemis 
pajftbus  ab  urbe  caftra  pofnit.     Thucydides  lib.  yi.^ng.  4.^4.^^ mffy.ov  eivrxg  <q%a  $  ^jg  T£ 

OAu^'- 


Sicilia.  L  I  B  E  R    1 1.     C  A  P.    XI I.  631 

QXvwmiu*  £«£/«,  docuerunt  ipfos  de  loco  (quem  caperent)  adOlympieum.  Etlib.  vn.pag. 
488.  m)  tsj  h  tw  0Avp7Tizlu)  aroAu^vjj ,  apud  oppidulum  ,  cptodesiinOlympieo.  EtDiodo 
rus  lib.  xiii.  cap.  vi.  Athenienfes  filentio  in  magnum  portum  navigantes ,  £  ts  OKv^U 
jcog/o»  (caTef^v ,  «/<?«?  Olympio potiti  funt  :  &  cap.  vii.  eosdem  ait  loco  portui  immi- 
nente  potitos,  t  JcocAsjugvjjv  sroA/;£v>jv  ,  cjuod  dicitur,  oppidulum  (Pofychnam)  munivifle, 
incfufifleque  A*o?  fjpov ,  Jovis  templum.  Idemne  Olympieum  6c  -ssoKiyjw  fuerint ,  uti  vide- 
tur ,  adfirmare  argumentis  non  poflum. 

Qui  inter  Olympium  &  Plemmyrium  finus  eft  ,  Dafcon  nominabatur.  Diodorus 
lib.  XIII.  cap.  xin.  <5tfj<;  r  jcdAarov  r  Aoscncwvoe  jcocAaVavov ,  in  Jinum  Dafconem  compulmseft 
Eurymedon.  Adjacebat  caftellum  ejusdem  nominis.  Idem  lib.  xiv.  cap.  lxxiii. 
to  <sro?  Tw  Aatncwv*  %cdfiov ,  cjuod  ad  Dafconem  finum  caflellum  eH.  Id  communi  nomine 
cum  finu  vocitatum  efle,  verba  Stephani  commonflrant ,  A«'<nc«v,  SasA/sc*  ^w^/ov.  Jrj- 
de  in  auftrum  eft  Plemmynum  promontorium ,  6c  juxta  illud  eodemnominecaflellum. 
Virgilius  Aen.  1 1 1 .  verf.  6p$ .  Plemmyrium  undofum  dixit ,  contra  Ortygiam  infulam  fitum. 

Diodorus  lib.  XIV.  Cap.  LXIV.  c/jco^jjcts  ^  Tp/#  tyiu*  <©%&  3-os'a«t7#v  ,  ro  yXv  cBrt  r 
IlAtyUiUvp/s  ,  to  J1'  Izsr)  us<ra>  $  Kiy.iv@* ,  to  3  j$  t  vetJi;  £  A<oV.  Aedifcavit  QHimilco  j  mV* 
caflella ,  ###7»  4^  Plemmyrium  >  alterum  fupra  mediumportum ,  tertium juxta  ^Jovis  templum. 
Sed  curatius  defcripflt  &  promontorium  &  caflellum  Thucydides  lib.  vn  pag.  488. 

T<£    Q    Nwc/flS  6^pV«    T0V  IlA)JjUMU£/OV  K0iKii(MV0V    WfclffOU.        tfl  jj  <KX^  «VT*/TS£2f?    T?  WQhiag j    #JTg£ 

ir$ov%gffot  £  [Atyoite  hi[A.iv@r>  ro  soptx,  fsvov  7ro<«  ,  2V/«<e  placutt  Plemmyrium  munire.  EFb 
vero  promontorium  e  regione  urbis  ,  o«tW  prominens  in  portum  magnum  fauces  ejm  coarclat. 
Stephanus,   nK^uv^iov  <J)£ag/ov  Sv^jcga-wv ,  Plemmyriumcaflcllum  Syracufarum. 

Ultra  Syracufas  funt  flumina,  K*jeuV*e>«  >  Cacyparis ,  ad  quod  itum  eft  via  Helorina , 
i  hucydide  prodente  lib.  vn.  pag.  ^45".  deinde  Aflnarum ,  AcrjWgc?  zaoxa^og,  Plutarcho 
in  Nicia  p.  5*41.  monflrante:  tum  nobilius  Helorum.  Plinius  poft  Syracufas:  /?<?m*tf 
Nauflathmus  ,  flumen  Elorum.  Vibius  Sequefter  :  Helorus  Syracufarum ,  ^  ^«0  civitaA-. 
nam  &  oppidum  ,  impofitum  flumini ,  eodem  nomine  fuit.  Stephanus:  ^EAwp^  stc'a<? 
2<jc£A<stf,  ^5tb  'EAwga  srjTasp*  J>£  n«£uvov,  Helorm  oppidum  Sicilia ,  ab  Helorofluvio  y  qui 
etladPachynum^  Hic  Silioefl:  lib.  xiv.  verf  270.  clamofus  Helorm  ,  a  flrepitu.  Riga- 
vit  amceniflimum  campum  ,  Diodoro  lib.  xiu.  cap.  xix.  to  'ea^^v  weJ/ov  dicl:um:: 
oc  Ovidio  iv.  Faft.  verf.  487.  Heloria  tempe  :  Virgilio  Aen.  1 1 1.  verf  (5p8.  pr&pingus. 
folum  flagnantis  Helori. 

Plures  etiam  portus  erant  inter  Syracufas  &  promontoriumPachynum.  Pliniopoft 
urbem  efl:  Nanflathmus  portus  :  Ptolemaco  fupra  Pachynum  Qoivmiis  Kijj^v  ,  Phcemcm. 
fortm  :  &  fub  ipfb  Pachyno  promontorio  portus  erat.  Cicero  Verrina  ultima  cap. 
xxx  iv.  noflra  claffis  erat  in  portu  Pachyni.  Deipfo  promontorio  fupra  in  nomine  Trin&> 
srU  didum.     Et  Virgilius  Aen.  1 1 1 .  verf  6p8..poft Helori  ftagnantis  oftia : 

Hinc  altas  cautes  projeBacpue  faxa  Pachyni 
Radimus. 

EtPolybius  lib.   I.  cap.XXV.  oS-sv  « v«^vt€?  ejrAeov  ,  fo^av  ixovru  rlmihUv,  Ka^avrH 
0  r  n^^yvov  vVspvj^v  ,   unde[d.  Mefiana  Romam]  navigantes  dexteram  habuere  Siciliam  , 
flexoque  curfu  Pachynum  fuperarunt.     Ptolemseus  :    n^uy^-  «>c^. 

Poft  Pachynum  in  auftrali  latere  eftPtolemadQc5v<r(r«#  c»'jc^,  Odyfetm  promcntcrium 
Lycophron  dixit  verf  1 030, 


63i  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

Sifypheifilii  jugofum promontorium.  Quidam  enimUlyflem  &(%$&  ytvtetkoyiia-i  f  Sio-vcfc», 
filium  Sijyphi  fmjfe  per  genealogiam  tradunt ,  ut  fcholiaftes  vetus  Lycophronis  interpretatur. 
Idem  addit ,  nefcio  unde ,  Uiyflem  a  fe  id  promontorium  nominafle ,  K«jc^v  x^AsjUfvj]» 
zsrg/tv,  o'/Tpp  «s"Jv  ttAjjWo»  Ilot^vv»,  quodanteaCacradiBumfuent ,  propmquum  Pachyno.  Huc 
refert  Cluverius  portum  Edif<e  Ciceronis  Verr.  ult.  cap.  xxxm.  aliunde  nonnotum , 
tamquam  depravatum  nomen  exOdyJfea. 

Inter  Ulyflis  portum  &  Camarinam/unt  fluvii  Motycanus ,  a  Motyce  delapfus ,  quem 
Motu^vov  Ptolemseus  fcripfit  :  &  Hirmmius  Plinii.  Ille  nunc  Xicli  5  hic  Maulo  & 
Fiume  di  Ragufi  diclus.  Camarma  autem  urbs  a  Syracufanis  condita.  Strabolib.vi. 
p.  1 87.  Koi^ot^iv»  dsTrouc®-  2v^jc»ff/«v ,  Camarina  colonia  Syracufanomm.  Plinius  1 1 1 .  cap. 
viii.  oppidum  Camarina.  Gentile  Kotpoi&ivouQi  Thucydidi  lib.  vi.  &  in  nummisKAMA- 
PlNAinN  :  etiam  K«^ap/vo<,  Camarini,  apud  Suidam.  Hodieque  ruinse,  quas  de  am- 
plitudine  teflantur ,  Camarana  dicuntur.  Adjacet  palus  Camarina ,  nunc  Lago  di  Ca= 
marana,  quam //^p^mamnistranfit,  cujusPindarusOlymp.  od.v.&unaO^TM,  ii»W, 
mentionem  facit,  utriusque,  ut  fcholiafles  addit ,  b,  K«p«p/vjj,  inagroCamarino.  Ab 
hac  palude  proverbium  efl,  pvj  xivei  Kotuot^ivoiv,  Camarinam  ne  moveas:  quod  Stephanus 
refert  Byzantius ,  &  Servius  interpr  etatur  ad  illud  Virgilii  Aen.  1 1 1 .  verf.  70 1 . 

Adp>aret  Camarinafrocul : 

&  refpicit  Silius  lib.  xiv.  verf.  109. 

Et  cui  non  licitum  fatis  Camarina  moveri, 

Inter  Camarinam  Sc  Gelam  funt  duo  flumina,  quse,  quum  ceteris  cun&is  antiquae  ad- 
pellationis  rationes  conftent ,  iisdem  deficiuntur.  ideoque  illos  putat  Cluverius  efle, 
quos  conjunctos  memoravit  Silius  lib.  xiv.  verf.  2.29. 

Et  perlucentem  fplendenti  gurgite  Achaten. 
Qui  fontes  Vagedrufa  tuos     -     -     -  ..- 

fupple ,  colunt.  De  Achate  Plinius  lib.  xxxvi  1 .  cap.  x.  &  Solinus  cap.  v.  referunt ,  in 
ripis  ejus  primum  gemmam  Achatem  fuifTe  repertam ,  tum  pretiofam ,  pofl:  vilefcentem , 
quum  pluribus  locis  inveniretur.     De  Vagedrufa  nihil  pneterea  notum  efr.. 

Gela  oppidum  fequitur ,  nomine  accepto  a  fluvio  Gela ,  quiadluit.  Stephanus:  Tikot 
nohts  "ZiKtkloo;.  xotkeiTou  Svrv  zforx^iS  Tikot :  Gela  oj?pidum  Sicilu :  nomen  habet  a  Gelafiuvio. 
Virgilius  Aeneid.  1 1 1 .  verf.  70. 

Immanisque  Gelay  fiuvii  cognomine  ditla, 

Et  Silius  lib.  xiv.  verf.  219. 

Venit  ab  amne  trahens  nomen  Gelay  venii  Halefa. 


Amn 


2S 


Sicilia.  LIBER    II.     C  A  P.    XII.      .  633 

Amnis  dicitur  Gelat,  nunc  Fiume  di  Terranova.  Plinius  1 1 1.  cap.  vi  1 1.  Oppidum 
Camarina ,  fiuvius  Gelas ,  oppidum  Acragas.     Ovidius  lib.  iv.  Faftor.  verf.  470. 

Et  te  vorticiktts  non  adeunde  Gela. 

Dextrse  ripas  in  mare  definentiadpofitumoppidumTerranova,  quodhauddubievetus 
Gela  eft ,  ita  ordine  Maronis  poftulante :  quse  olim  urbs  ampla  fuit ,  ideo  immanis  poetas 
cognominata.  Oppidani  Goloi ,  reAwo),  Thucyd.  Jib.  vi.  fubinitium:  CiceroniFru- 
mentar.  cap.  xliii.  Gelenfes :  Virgilius  6c  agrum  Graeco  more  denominat  lib.  1 1 1 .  Aen, 
verf.70i.x 

Adparet  Camarina  procul ,  campique  Geloi. 

Poft  hofcecamposfluvius//*#z«v*,  'Ijw^j  qui  infiilam  fecat.  Livius  lib.  xxiv.  cap.  vi. 
PaBo  convenit  [inter  regem  Hieronymum  &  Carthaginienfes]  ut  Himera  amnis ,  qutferme 
inftdam  dividit ,  flnts  regni  Syracufani  ac  Punici  imperii  ejfet.  Et  Straboni  dicitur  dl&  AteW 
jeeiv  «■£  ZiKtKiou; ,  per  mtdiam Siciliam  deflttere.  Pomponius  Mela  1 1 .  cap.  vi  1 .  Himera , 
in  media  admedum  [infiila]  ortm ,  in  diverfa  decttrrit ,  fcindensque  eam  utrinque ,  alio  ore  in 
Libycum  ,  alio  in  Tufcum  mare  devenit.  Eadem  Silius  xiv.  verf.  234.  Sic  in  contraria 
geminum  Himeram  (nam  duo  hujus  nominis  funt)  certum  eft  fluere :  ex  uno  fonte  oriri , 
falfiim.  Circa  oftia  ejus,  qui  in  auftrum  decurrit,  eft  Phalarium  caftellum  ,  in  quo 
taurus  ille  aeneus  fertur  exftitifle ,  ut  Diodorus  narrat  lib.  xix.  cap.  cxvi  1 1 .  Cluverius 
finiftro  oftio  adponit  Phintiam ,  quae  Diodori  fit  Phintias ,  inexcerptis  lib.xxiv.  Ptole- 
maei  <&tvd-(ot ,  quamquam  ab  hoc  in  mediterraneis  pofita.  Sed  dubiaresP/?*>tt/'<e,  quam 
in  medio  reliclam  volumus.  Itidem  inter  oftia  mons  "Etcvojuo?,  Ecnomos^  Diodoro  ibi- 
dem,  &  Polybio  hb.  1.  cap.  xxv.  ScPlutarcho  in  Dione  p.p6p.memoratus :  vkineo 
forfan  Dadaltum  Antonini,  quia  Dasdali  plura  in  his  oris  opera,  Diodoroteftelib.  iv. 
cap.  lxxx. 

Proximum  Agrigentum ,  Graece  kKpyyou; ,  quam  formam  etiam  Latini  nonnunquam 
fuam  faciunt.  Scylax:  Kotpotpivct,  Tthet,  Av.^yotA.  Plinius  :  Fluvim  Gelds:  ovpidum 
AcragM ,  quod  Agngentum  noflri  dixere.     Virgilius  poft  Gelae  mentionem  di&o  loco : 

Ardum  inde  Acragat  oflentat  maxima  longe 
Jidcenia ,  magnanimum  quondam  generator  equorum. 

Thucydides  lib.  vi  1 .  pag.  f  2 1 .  #jl*#§t»v  $  Ax.£?yotvr& ,  excidensfpe  Agrigenti  occupandi. 
Livius  lib.  xxiv.  cap.  xxxv.  Adveniens  Heracleam  [Marcellus]]  mtra  paucos  dies  inde 
Agrigenmm  recipii.  Gentile  Graecum  nomen  in  nummis  exftat  AKPirANTlNilN  :  Lati- 
num  Agngentini  Ciceronis  lib.  1 1 .  in  Verr.  de  jurisd.  Sicil.  cap.  l.  Agngentini ,  inquit , 
defenatu  cooptando  Scipionis  leges  antiquM  habent ;  in  quibus  O"  eadem  illafanBajfunt ,  £r  hoc 
ampltm:  Quum  Agrigentmorum  duo  genera  Jint ,  unumveterum^  alterum  colonorum ,  ques 
T.  Adanlim  prator  ex  SC.  de  oppidis  Siculorum  deduxit  Agrigentum ;  cautum  efl  m  Scipionis 
legibus ,  ne  plures  ejfent  in  fenatu  ex  colonorum  numero  ,  quam  ex  vetere  Agrigentinorum, 
Oppidum  in  monte  fuit:  ad  portumAx;£^«vTiW  ipTro&ov  ,  Ptolemaeo  notante ,  hoc 
eft  Emporium  Agngentinorum :  Strabo  inivetov ,  navale  vocat,     Mgjtyett  ,  inquit ,  ^  tq 

Llll  '  ifff 


6>4  •GEOGRAPHIAE     ANTIQJJAE 

inlveiQv.  Defertum  cum  urbe  fuit ,  ut  totum  pame  illud  latus ,  jam  tum  Strabonis  setate, 
Utvix  g^»j  t*v#  crw'£i<ro4  r  d^xaiwv  kxtqikim  ,  vefligia  qu<adam  antiquorum  oppidorum  (upcx- 
elTent. 

Camicus  fluvius  8c  oppidum  inter  Agrigentum  6c  Heracleam  ;  quondam  Cocali  regia. 
Strabo  lib.  vi.pag.  1 88.  Kx\  r  ftagfiattKw  &|«*.£i'($>9'jj<r«v  ttoKKou,  Kabxm^  oiKx^ikoI,  xo 
KuKxhx  fixcik&ov ,  ffag  w  Mivw?  <ToAo<|)ovjj9-jjvoh  Aej/gT^ ,  £*  <?jc  barbaricts  multa  oppida  defie» 
runt ,  quemadmodum  Camici ,  Cocali  regia ,  juxta  ^#tf/#  Minos  dicitur  infidiis  periiffe.  Alii 
fingulari  numero.  Diodorus  lib.  iv.  cap.  lxxx.  o*  t&>  K*jwx«  ,  ubi  tradtus  ille  totus 
circa  Agrigentum  videtur  inteliigi.  Stephanus :  jtcAk  SjJtgAuw ,  c*  w  KanaA©-  ^ev-, 
Camicus ,  oppidum  Stcilia^  in  quo  Cocalus  regnavit.  Herodotus  lib.  VI I.  cap.  clxi.  oi 
jwgv  &  cvviTrgY^xvTO  xvtu  toV  cy  KxfAiKui  SdvXTOv  yivofMvov ,  /7/*'  quidem  [Cretenies]  nonulti 
funt  cadem  ejus  [Minois]  in  Camico  fatlam.  De  amne  Vibius  in  Fluminibus :  Camic^s 
Sicilia  ,  ex  quo  urbs  Camicos  dividit  Agrigentinos. 

Inde  ex  non  magno  intervallo  eft  Huvius  "aaw©-*  ,  Halycus  ,  cujus  mentio  jBt  in 
Dionyfii  8c  Carthaginienfium  paci6catione  ,  r"  KKpyywtivw  mx^  I  AAvxx  K«A*psvs 
worapS,  pars  Agrigentini  agri  usque  adflumen  Halycum.  Circa  oftium  ejus  videtur  Hera- 
clea  fuiffe,  cognominata  Minoa.  Livius  lib.  xxiv.cap.xxxv.  Htmtico  ad  Heracleam  > 
quam  vocant  Minoam,  xxv  mtllta  peditum ,  iii  equitum  expofuit.  Et  Polybius  lib.  I. 
cap.  xxv.  /sro?  H^KAwav  t  M<vw'«v.  Mela  diclo  loco  AcragM  ,  Heraclea  ,  Therma. 
Cicero  de  Jurisdict.  Sicil.  cap.  l.  Idem  fecit  Heraclea.  Diodorus  lib.  xvi.cap.  ix.de 
Dione  tyrannum  deje£buro  ,  KXTi-nKzvcz  $  AK&tyxvTivys  *.V  tjjV  ovo\f.xiyoy\vYiv  M«v«'«v , 
navigavit  [ex  Zacyntho]  Minoam ,  ^«<e  vocatur ,  Agrigentint  traBus.  Etiam  Plutarchus 
p.  969.  Dionem  adpulifle  tradit  $M*v«<xv,  apud  Minoam.  Ita  nunc  oppidum  Heracle- 
am  dicunt  ,  nunc  Minoam  :  nunc  conjunctis  nominibus  Heracleam  Mwoam.  Crede- 
batur  a  Minoe  Cretenfi  condita ,  quum  Dcedalum  perfequeretur ,  ut  diclo  loco  Diodorus 
commemoravit. 

Poft  amnes  aliquot ,  in  quibus  forte  Isburus  Ptolemad  eft ,  £c  Allava  five  Allaba  Anto- 
aini  j  Therm<x,  flint.  Mela  1 1.  cap.  vi  i.  Inter  Pachjnum  &  Ltlyb&um  Acragai esl ,  cr 
Heraclea,  &  Iherma.  Plinius  III.  cap.  v.in.  Bluvius  Geltu^  oppidum  Acragat ,  quod 
Agrigentum  noflri  dixere  :  Therma  colonta.  Antoninus  itinerario  Ad  aqutvs  dixit  :  in 
Peutingeriana  Tabula :  Aqua  Labodes ,  Antonini  itinerario  Larodes.  Et  Strabo  lib.  vi. 
pag.  I09.  ©s^uw»  vSxtcov  avxfbihxs  >(§  aroSvss?  £%«  totw  jj'  vijcr®-'.  wv  tu  [Av  2sA<vs/vTi«  i§ 
'Ipigxv  dhy.v^pf.  i$i  y  Multa  funt  aqua  calida  in  hac  influla ,  e  quibw  Selin^ntia  apud  Htmeram 
falfiefunt.  De  Himera  lis  eft ,  quam  cum  thermis  Himerseis  Ptolemaeus  in  latere  occi- 
dentalj  inter  Lilybseum  Sc  Pelorum  ponit ,  quem  erroris  Salmafius  in  Solini  cap.  v.  pag„ 
8o.incufavit,  fretus  Melse  ,  Plinii,  Strabonis aucloritate ,  qui  nobiles Thermas ,  colo- 
niam  Romanam  ,  in  auftrali  latere  ac  prope  Selinuntem  ,  atque  ibi  etiam  *J  '\y.'ieow 
juxtaHimeram,  veterem  urbem  locaverint. :  de  quibus  plura  in  latere  occidentali  dicl:uri 
fumus. 

Proximeinhoclitore,  a  finiftra  amnis  Hypfie ,  Ptolem*ci  Pintiam ,  n/vr/«v,  quam  ille 
inter  Mazara  6c  Sojfli  oftia  conftituit ,  Cluverius  putat  reponendam  efle ,  cui  vel  idem 
oppidum  Inycum ,  "iwxov  Stephani  efle  8c  Paufania:  Achaic.  cap.  i v.  Herodoti  "lw| ,  Inyx 
lib.  vi.  cap.  xxiv :  quod  quidam  regiam  Cocali  fuifle autumant ,  quia Paufanias  fcripftt , 
Dtzdalm  kq  Ivvkov  ,  2<ksA«v  5ro'Atv  ,  xQiKv&Txt  na&  K&kxKov  ,  Inycum,  qu<e  Stctlia  urbs 
tfiy  ad  Cocalum  [regem]  venit.  Herodotus  dicloloco,  on  ^  *1vuk^:  atcap.xxm. 
st  ^ivtjxa»  %  quae  fufpecta  in  uno  auclore  variatio  eft.     Quo  pacl:o  autem  cum  Pintia  Ptole- 

maei 


Sicilia:  L  I  B  E  R   II.     C  A  P.  XIL  6$f 

mad  hpc  Inycum  cohaereat,  non  videmus:  nec  verodubitamusinauftralilaterefuiflej 
quia  in  ep  regnum  Cocali  fuit ,  &  hofpitium  tam  Dsedali ,  quam  Minois.  Cur  vero 
non  ad  Camicum  reducitur,  quodStrabo  fecit  to  KoWa»  /3#<t/a«ov  ,  regiamfedem  CocaliS 
Vide  quse  paullo  ante  de  illo  diximus. 

Hypfa  amnis ,  maximus  in  eo  traclu ,  e  montibus  Panormitariis  ortus ,  &  Crimiffo  five 
Crimifo  auctus ,  prope  Selinuntem  inmaredefluit,  quod  inter  infulam  &  Africam  inter- 
cedit.  Plinius  iii.  cap.  vm.  Hypfam  influminibus  auftralis  lateris  numeravit.  Sili- 
nuntem  oppidum  vel  adluifle ,  vel  proxime  prseterfluxifle  ,  nummus  antiquus  probat 
infcriptus  2EA1N0NTUIN  ex  altera  parte  TifAS  ,  tamquam  flumenillorumproprium. 
Qiiem  defert  fluvium ,  per  dexteram  ripam  infufum ,  Crimifm ,  five  Crimiffm  eft ,  juxta 
quem  Carthaginienfes  Timoleon  vicit.  Scribitur  non  uno  modo.  HolfteniusadSte- 
phanum  notationibus  probavit  formam  Crimiffm ,  quse  Ly cophronis  eft  verfu  96 1 .  Clu- 
verius  Crimifws ,  fimplici  littera ,  fequutus  Dionyfium  Halicarnaflenfem ,  cujus  lib.  1. 
pag.  41 .  efl  Kg//u«roV  ov  yy  "Ztmvav.  Ceteros  feribendi  modos  adduximus  Notis  ad  Nepo- 
tis  Timoleontem.  Ut  vero  Plutarchus  Timoleontis  expeditionem  &  ad  Crimiflum 
vi6boriam  defcripfit ,  interAgrigentum&Lilybasumillasresgeftasfunt,  rapto  exercitu 
ab  Syracufis  e<?ov  jjp«p«v  ojct&J,  id  eft,  ferme  oclo  dierum  via,  ut  refragantes  Timoleonti 
objiciebant.  Quod  fi  eft ,  non  alium  fluvium  ,  quam  antea  delineatum  ,  Crimiffum , 
Plutarchi  Kg/jwjjcov  Crimefum  ,  fuifte  cum  Cluverio  cenfemus  ,  nec  cum  iis  convenire 
poflumus,  qui  Crimiflum  in  Segeflanum  finum  derivant.  IdemeflequiCr/«//Wdidus 
Virgilio  lib.  v.  verf.  38. 

Troia  Crinifb  conceptum  flumine  mater 

Quem  genmt.  >J  ' 

Plinius  poft  Hypfas  mentionem  fubjungit  proxime :  Solinus  oppidum.  Stephani  brevia- 
tor :  2,iKivxg ,  srcAi?  Sjjcs \1<xa  ,  d^o-ivtKug  «^  3-jjAww?  \iyoy.iVYj »  Selinus ,  urbs  Sicili<& ,  tna* 
fculine  &  feminine  di[la.  Sita  ultra  Mazaram  a  Lilybaso.  Diodorus  lib.  x  1 1 1 .  cap.  liv. 
KvvtftotA  dvigiv^iv  ^tb  £  A<Auj3*)'k  r  zso^iluv  nsoi&piv©*  izsi  2,iAiv$vt@j.  «V  £'  &ro  tcV 
Moc^d&v  noT&pcv  zsotgiyivv&vi ,  tc  (Azv^zsoig  «vtov  ifxno^ov  xetjMvov  ethiv  £|  6^0'J^ ,  Hannibal 
cajira  ex  Lilybao  movensadverfus  Selinuntemprofiafcitur.  Quum  ad  Maz.aram  fiuvium  venit , 
Jttum  ibi  emporium  intranfitu  cepit.  Condita  ab  Syracufanis  eft ,  qui  nos^pAcv  zsi^ocvTzg 
ig  2sa*vSvt«  jct^«!t<  ,  ut  Thucydides  lib.  vi.  pag.  412.  tradidit.  Magnitudinem  urbis 
reliqua  veftigia  oftendunt  a  Thoma  Fazello  Dec.  1 .  lib.  v  1 .  cap.  1  v.  defcripta.  Virgilio 
Aen.  iii.  verf.  joy. a proventu palmarum cognominata , 

Teque  dafis  lincpuo  ventis,  palmofa  Selinus, 

Et  Silius  Italicus  lib.  xiv.  verf.  200. 

-     -     -     neflarek  vocat  ad  certamen  Hymetton 
Audax  Hybla  fttvis ,  palm&que  arbufia  Selmns, 

Oppidani  SsAivsvTic/ ,  Selinuntii,  Thucydides  lib.  vn.  pag.  fz6.  Diodorus  lib.xm. 
cap.Liv:  addit  Stephanus  etiam  2sAjv*<no*. 

Ab  occafu  adluit  fiuvius  ejusdem  nominis,  cujus  urbseft.    Vibius  Sequefter :  Seli- 

■       L 111  2  ms 


6$6  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

nus  Meffaniorum  ,  a  quo  civitas  Selinusdiffa,  quodapiumtbiplp>rimumnafcitur.  Corrupta 
vox  Mejfaniorum  ,  ut  Simlerus ;  vel  MtffaUorum,  ut  Aldusedidit.  Fortaffe  Sicanorum 
genuina  fcriptura  eft.  Stephanus  in  h-A&you;  ex  veteri  fcriptore  adfert ,  plerasque  ur- 
bes  Siciliae  a  fluminibus  prxterlabentibus  nuncupari ,  in  quarum  numero  etiam  2saiv£vt«, 
Selinuntem  pofuit.  Ptolemasus,  SeAjvavT^-  zssorotuS  cwftoKco ,  Selwuntisfiuviiofiia.  Vi- 
detur  Antonini  Lanarmm  flumen  efle,  quod  mavult  Cluverius  Ajiiarium  legi ,  abcopia 
aKiva  ,  apii ,  in  iilo  loco. 

Mazara  Ptolemreo  &  Plinio  fluvius :  etiam  Diodoro  lib.  xiii.  cap.  liv  ,  verbis  paullo 
ante  adlatis  ,  qui  emporium  eidem  adpoiitum  fuifle  dicit.  Addit  Byzantius  caflellum. 
M«^jj  ,  inquit  ,  cp^s/p/cv  SsAjvxvtjwv  ,  Maz.ara,  caflellum  Sehnuntiorum.  Hodie  urbs 
clara  in  illo  loco  ,  fed,  quod  Fazellus  obfervavit,  fine  ullo  monimento  antiquitatis  : 
vetus  tamen  loci  nomen  &  ipfa  confervat  ac  tuetur.  Et  haec  in  latere  Africam  verfus 
fito ,  a  Pachyno  ad  Lilybzeum. 

Supereft  ora  tertii  lateris,  quod  tfo^ii«Jv  nKiv^v  y  occidentale  latns  Ptolemaeus  vocat. 
A  Lilybaro  decurrit  ad  usque  Pelorum  promontorium.  Lilybaeum  promontorium  eft 
cum  oppido  &  portu  ejusdem  adpellationis.  Iterum  Ptolemasus  lib.  in.cap.  iv. 
AtKvftatov  tsoKk  -j)Jj[  otKpy  ,  Lilybaum  ,  urbs  C~ promontorium.  Utrumque  Polybius  iib.  I . 
cap.  xlii.  defcripfit.  Illud,  inquit,  k7rUencv  to<?  Kosp^jjcToVo?  «x^wrjjpiws  ivKai^cac  $n%ov 
ooc  ^ikIxc  soiilvc  ,  commode  fitum  adverfus  promontoria ,  qu<z  apud  Carthaginem  funt ,  mille 
fiadiisab  iu  difians.  De  urbe autem  8t  portu  ita  :  e7r)  tovtm  ttoAk  oucowuqs  khtcm  tw  toVw, 
rilfcitri  ii  2^C^€povT«ff  Yto-(paKtffUiv^,  qcy  7re'§'£  tc/>§oco  fiaB-eioi  ffjjj  nvdyictv  cm  3,«A«ttjj?,  Si 
cov  sVJv  eiV  tovV  Ktuivag  etffTcKovc  ,  In  eo  loco  urbs  e]usdem  nominis  pojita  ,  muris  &  praalta 
foffa  ,  &  acjuis  e  mari  refiuis  munita  ,  per  quas  in  _portus  navigari  potefi.  Adde  Livium 
lib.  xx  i .  cap.  xlix.  Amplitudo  urbis  probatur  numero  pra^fidiariorum  militum ,  praster 
civium  multitudinem ,  «V  uvt>ixg,  ad  decem  millia.  Qui  incolebant  ,  dicli  Ldybatani. 
Afconius  Pedianus  in  Divinat.  Verrinam  :  A  duobus  qucfioribus  Sicilia  regi  folet ,  uno 
Lilybtttano ,  altero  Syracufano :  tpfe  vero  [Cicero]  Liljbtztanus  cjuafidr-fmt  Sex.  Peduceo  pratore. 
Qiios  Sponius  exfcripfit  lapides ,    Ldjbitanus  reierunt.    Pag.  184.  Mifc.  Er.  Antiq.ita 

legitur   IMAGINEM    GENII    MUNICIPl    LILYBITANOR;  EX  ARG.    P.       Et  allO :    POPULUS 

lilybitanus.  Itidem  alio  :  dec.  spl.  col.  Avg.  lilyb.  nam  colonia  etiam  ab 
Augufto  Lilybaeum  fuit  dedu£ra. 

A  Lilybaro  proximum  oppidum  eft  Motje,  Phcenicum  ktIcuu.  Thucydideslib.  vi.. 
poft  initium  de  Phcenicibus  dicit ,  habitafle  per  totam  ferme  Siciliam  :  Grsecis  vero 
advenientibusplurima  deieruifie,  Mo-n/jjv  j^SoAoWoj  j^  ndvoguov  cwoiKicavTag  iviuovro , 
Motyam  ,  Soloentem  &  Panormvm  condidiffe.  Et  Diodorus  lib.  xi  n.  cap.  lxxxviii. 
bn  navo^u^  yjj  MotJ»;?.  Et  Paufanias  Eliac.  1 .  cap.  xxv.  "Es-i  Q  r  &.k^v  lv  2jx«a»«  t  Terp^^u- 
P$.vyiv  Syro  Ai/B^jj?  vej  vom  ,  Jt«A^»;'v>iv  $&  noi,^yvr,v  ,  Motvv  7rcAK.  cj'x5o"<  ii  At'j8y«s  £7T  «utj? 
^  $QivtKis.  Eft  prope  promontorium  Sicilia,  inauftrum  &  Africam  converfum ,  quod  Pa~ 
chynu?n  vocant  (Lilybaeum  voluit  icribere)  Motye  oppidum  i  id  Afri  &  Phoemces  inhabitant. 
Oppidani  Moti/jjvoJ  ,  Motjeni  ,  apud  Diodorum  xi  1 1.  cap.  lxi  1 1.  Et  aliaformaPo- 
lyasnus  lib.  v.  Strateg.  cap.  1 1 .  n.  6.  ra  sou»  tS Ktu'iv@r  rS  Morvoiiw ,  ofiwmfortus  Motyao- 
rum:  quibus  proxime  additum  *xm>  $  MotuV,  a  Motya  ;  ne  dubites  cujus  oppidi  illud 
gentile  fit ,  quod  etiam  Dionyfii  6c  Himilconis  bellum ,  ibidem  deicriptum ,  probat. 

Inde  venitur  ad  Ptolemaci  «n^v  AiylB-a^crov  ,  promontorium  Aegitharfum  ,  quod 
Aty&aKhov  Diodoroeii  eclog.  lib.xxm  ,  ZonarasTom.  ir.p.63.  Aty&aKov litera fim- 
plici.     Ex  quolocoadparet,  caftellum  habuiife  ejusdem  nominis.     Abhocpropeabeft 


Sicilia.  LIBER    II.     CAP.     XII.  637 

oppidum  Drepanum  ,  Ptolemazi  A^ttuvov ,  &  Polybii  lib.  1.  cap.XLVi.  &q&xuw\  at 
cap.  xli.  &  lv.  t«  AQSTrxvx  plurativo  numero.  Et  Tabula  Drepanis  ,  eadem  forma 
numeri.  Anchifes  heic  exftin&us  efl,  ideo  Aen.  1 1 1.  verf.  707.  fub  Aeneae  perfona 
Virgilius. 

Hinc  Drepani  me  portus ,  &  ikatabijis  ora 
Acctpit. 

Gentile  Drepanitani.     Cic.  in  Verr.  de jurisd.  Sicil.  cap.  lv  1 1  .-pupillus  Drepanitanus. 

Eryxt  c  'E^uf,  mons  &  oppidum  munitum  cum  Veneris  templo,  quse  inde£>^>?*? 
cognominatur.  Solinus :  Eminet  [Sicilia]  mentibus  Aetna  &  Eryce.  Vulcano  Aetna  facer 
esl:  Eryx  Veneri.  Polybius  iib.  I.  cap.  lv.  «TE^I  ks\  /jkv  cp@-  <s%t  SrotAonloiv  <$  SjxeA/a^ 
cp  TJf  (®%f  t  Uahiav  Ketuivyi  srAsu^a,  j«2t#|u  A^TraV^v  ^_n«vp^jU«,  £'/7#  t/?  »20«/  admare 
Stcilia ,  ^/W  Italiamfpethat ,  w/e/'  Drapana  &  Panormum.  Addir,  efie  aitiftimum  Sicili^e, 
Aetna  excepto :  in  vertice  (&m  t?  xogw(pjJO  templum  Veneris  exiftere  ,  five  cum  co- 
gnomineindepetito ,  tq  t?  A<Pfo£fcw  t?  E^ujcjkjJ?  j€po/v.  Urbs  Eryx  fub  ipfum  verticem 
(uV  «ut»j»  r  xogu(p»Jv)  pofita  erat ,  ad  quam  diffkile  undique  via  adfcendebatur.  Stra- 
bonis  £evo  &  urbis  frequentia,  &  cultus  templi  iilius  defecerat,  poflquam  Romani, 
ut  ipfe  lib.  vi.  p.  188.  refert,  aedem  Veneris Erycinae ,  beilo Punico  1 1  votam,  extra 
Collinam  portum  dedicaverant.  AddeLivium  lib. xvi  i.cap.  ix.  Utbrevius  dicam, 
montem  Virgilius  x  1 1 .  verf.  70 1 .  cum  Atho  &  Apennino  comparat :  Quantus  Athos ,  aut 
quantus  Erjx  >  & reliqua :  de  templo  Aeneid. v.  verf.  7^9. 

Tum  vicina  ajlris  Erjcino  in  vertice  fedes 
Fundatur  Veneri  Idalia^ 

fcilicet  ab  Aenea :  de  oppido  &  munimentis  Livius  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  xli.  Fabii  oratione 
adverfus  Scipionem  :  Ab  Drepano  atque  Eryce  detraxijfe  Hamilcarem ,  quam  Italia  -expultjfe 
Poenos  atque  Hannibalem  malis  f 

Ad  finum  qui  fequitur ,  obfcuriora  funt  Cetaria  Ptolemad ,  Aqm  Perticianenfes  Anto- 
nini,  qua;  numeris  differunt  ab  Aquis  Seqeftanis ,  alioitinerenominatis,  vicinis  tamen , 
quia  utratque ,  fi  diverfae  funt ,  inter  Drcpanum  fiint  &  Parthenicum  :  clarius  eft  Sege- 
fianorum  emporium ,  ipnc&ov  'Liyisdvm ,  ut  Ptolemseus  vocat  j  iiveut  Strabo,  hiyzsiuv  l 
ipsro?eiov,  lib.  vi.  pag.  184.  Ipfa  mtemurbsAegeJiafiveSegefta,  quamvis pauilo  intus 
fita ,  tamen  ad  oram  refertur ,  quia  etiam  Thucydides  8c  Diodorus ,  quorum  verba  poft 
paulloin  Hjccaris  proferemus,  ad  eam  navigatum  efie  tradiderunt.  Antiquum  nomen 
Aegefta,  ab  Aegefto  Trojano  inditum ,  qui  inter  conditores  creditur  fuifie.  Strabolib. 
vi.  poft  initium  ex  Apollodoro  : .  s*xivm  «*?  Xim\Uv  <n&  "E^vna  $  Alyiss  $  Tquos  , 
Aiyisuv  wAeou ,  miffi  [a  Philo<5teta]  in  Siciliam  ad  Erycem  cum  Aegefto  Irojano ,  Aegejiam 
muniijfe.  Eodem  libro  vi.  pag.  188.  Aiyism  ktk&wou  Qaciv  vnk  r  $  ^AoxWt»  ,  -- 
-  -  zsa%  «utS  saAiVTm  ft?  r  "ZiKihlav  $  Aiyisx  $  T^woV.  Aegcfam  conditam  feruni  ab 
iis,  qm ab  PhiloBeta  [ex  Italia]  in  Stciliam  mifjifunt  cum  AegeftoTrojano.  Thucydides 
fiae  dipthongo  fcripfit  lib.  v  1 .  fub  initium :  sraW  a  uTwv^Epu^ ^  "tyis a ,  urbes  illorum  Eryx 
C?  £^/?^:&pag.4i4,eodemlibro,  Ur^y^av.  unde  ibidem  oppidani  funt  ol  Ey^euat. 
Eadem  urbs  poftea ,  praefertim  ab  Romanis ,  di&z Segefta.  PompejusFeftusinsEGESTA: 
Segefta  qu&  mmc  adpeliatur ,  oppidum  in  Sicilia  efi ,  quod  videtur  Aeneai  condidijfe ,  prapofito 
ibt  Egefo ,  qui  eam  Egefiam  nommavit.     Sedprapojita  eft  ei  littem,.  ne  objceno  nomweadveila- 

L 1 1 1   3  "  retkr  i 


658  GEOGRAPHIAE    ANT.IQJJAE 

ritftr ,  M  fattum  efi  in  Malevento ,  quod  Beneventum  ditvum  eft  ,  Cr  in  Epidamm ,  qmd 
vfurparunt  Dyrrachium.  Cicero  Verrina  I  v.  de  Signis  cap.  xxx  1 1 1 .  Segefla  efi  oppidum 
pervetus  in  Sicilia ,  quod  ab  Aeneafugieme  a  Troja ,  atque  in  hac  loca  veniente  ,  conditum  effe 
demonfirant.  Itaque  Segefiani  nonfolumperpetuafocietateatqueamicitia^  verum  etiam  covna- 
tionefe  cumpopulo  Romano  conjunBos  effe  arbttrantur.  Etiam  Ptolemasus  2syeV#.  Eadem 
cft  Virgilii  Acefia  Aen.  v.  verf. 718. 

Urbem  adpelUbunt  permiffo  mmine  Acefiam. 

Serviusibi:   permisso  nomine:  ab  Acefiefcilicet.     Diftaautem  Acefta^  Segefia. 

Eam  prseterfluit  amnis ,  qui  fupra  urbem  alium  excepit ,  &  conjuncti  in  iinum  effun- 
duntur.  Trojana  nomina  Scamandrt  2c  Simoentis  Aeneas  illis  imporuifle fertur.  Strabo 
lib.  xiii.  pag.  418.  de  Aenea:  o/  J1'  ets  Alyisotv  **i£feai  £  %etekiotA  cuv  EAvp«Tp&>}-,  j^* 
'  EivKoi  ,  jfptj  AiKvfiouov  KXTX^m ,  ^  txoTotuis  <z&X  Aiyisav  >3T%3<rxyo(>zv<rou  Z,Kxuxvfyov  yaj 
XtuozvT» ,  Quidam  tradunt  iilum  ad  Aegefam  Sicilia  cum  Elymnolroe  trajecijji ,  &  occupaffe 
Erycem  -ac  Lilybmm  :  fluViosque  circa  Ae^efiam  denominaffe  Scamandrum  £r  Simoentem, 
lllorum  dexter,  &  dextrae  alterius  ripse  adlabens,  Xiuceis,  Simoisz&^  alter:  SjW^ojv- 
$$'&>  ,  Scamander.  Haefifle  nomina  ,  ex  Diodori  lib.  xx.  cap.  lxxii.  conftat,  ubi 
.Agathocles  Aegeftanos  urbe  eduftos  «c%j  t  %%oi(#owfyov  zvotxuqv  <*VeV4>a£g,  juxtaSca- 
mandrttm  fluvium  matfavit.  Aelianus  Var.  Hift .  lib.  1 1 .  cap.  xxxui.de  fluviomm  ima- 
ginibus  :  Alytscuoi  r  no^7TXKX  ,  ^  t  K^/utosov ,  ^  r  T6Ap<wov  oivfyuv  e»'«f«  rtuairiv 
Aegefiani  Porpacem ,  &  Crimijfum ,  &  Telmiffum  virili  fpecie  colunt.  De  Crimiflb  fupra 
diximus ,  non  parum  ab  Aegefta  remota.  Porpacem  ignoramus  :  de  Telmiffo  Iongum 
foret  Cluverii  conjecturam  repetere. 

Ultra  Scamandri  oftia  in  eumdem  finum  inlabitur  Bathys  fluvius  ,  Ba&e^  -ttoTx^ 
vu$oha\  Ptolemaei :  &  poft  hoc  Hyccara ,  plurale,  five  Hyccaron  ,  oppidulum.  Bre- 
viator  Stephani :  "Tkkx^ov  ttqAis  ItKihtxs  ,  Hjccarum,  oppidum  Sicilia ,  exPhilifto:  atex 
Apollodoro  idem  t«  "Tkkx^x  ,  quas  forma  etiam  Thucydidis  &  Diodori  eft.  Jlla  lib.  vi. 
pag.  4f3*  ,<J>  T(?  o%^jrAw  oupxctv  Tkkxqx ,  tvoKhtu»  ILikxvikqv  %  J>r*etewavigantes  capiunt 
Hjccara ,  Sicanorum  oppidum.  Et  mox  :  £|  'Ticjcapwv  Sm  'Eyisw  <J&%i"rAsvV«<; ,  ex  Hyccaris 
Egeflam  delatus :  hic  (Diodorus)  lib.  xm.  cap.vi.  c^psKivs-avTZs  I?  A»yeV*v,  "Txx«pa, 
S«ic£Aj!cov  zjroAj(TjW«T<ov  lAa'vT£?,  navigantes  Aegefiam,  Hyccara^  Siculorum  oppidulttm ,  capi- 
unt.     Plutarchus  quoque  in  Nicia  &  Alcibiade  pluraliter  id  oppidum  nominavit. 

Ex  intervallo ,  prope  Panprmum ,  eft  mons  Ertta ,  6c  in  eo  ejusdem  nominis  caftellum 
Diodorus  ecloga  libri  xxn.  r  Ep^Twv  o'^wpw(t«os,  ErBorum  munimentum:  &  lib.  xxm. 
TroAiopKyffxvTts  ?(t)[AouQt  EpjtTijv  cpp«g/ov      -  1a«v  bK  "j/v(totv  ,    Romani  ,    cafiellum 

Erllam  ob/tdentes  ,    capere  non  potuernnt.     Polybius  Eiojct^v  vocat  diphthongo.     Lib.  1. 

Cap.  LVI.   A7t07[K'iUV   WTgU^SV  JC«T>;p?   Z3-«VT/   TW    fOAO)    Gr£95    T  noiVOp.wrrjV ,    ^    KXTX/\afA(Bavet  T 

cQn  t^?  E/pjCTjj?  Kiyoixivov  tqtxqv  ,  cV  kHtou  ph  ^Epvjc^  ?{#j  n«vopu«  utTa%v  %?£$$  BraKxTltj , 
/«^f  navigans  in  Panormitanos  fines  cum  tota  claffe  venit ,  ibique  locum  occupavit  diftum  Super 
Eirftam  5  fltum  inter  Erycem  atque  Panormum. 

Panormus  autem,  nuncPalermo,  aportuscommoditatenomenhabet.  Antiquaurbs, 
quam  Phcenices  dicuntur  condidtffe  ut  fupra  ex  Thucydidis  lib.  vi.  in  Motya  prasdictum 
fuit.'    Polybiuslib.  i.cap. xxxvi  1 1.  Confules  KotTxpxvTss  eis  £lxvo?uov  t^?  2ncgA/jw  t&x- 

y.oclou:  vavclv ,  j?7r?p  jjv  (^afVTanj  ttoKis  tJj?  t  Ktfpp^JWoiv  eTreJp^*'^  »  Claiie  navium  CCC  Pa- 
normum  in  Sicilia  adpellunt ,  qu&  erat  pracifua  ex  iliis ,  quas  Carthagmienfes-  [inSicilia] 

poffi- 


Sicilia.  LIBER    II.    CAP.    XII.  639 

pofidebant.  Mela  1  r .  cap.  vn.  Jnttr  Lilybaum  e>°  Pelorida  Panormus  &  Himera.  Cice- 
ro  de  Juriscl.  Sicil.  cap.  xxvi.  altajudicia  Panormi  refittutafunt.  Et  Livius  lib.  xxiv.  cap. 
XXXVi.  trigthta  qutnqueremes  Legjonem  prtmam  Pamrmi  expofuere.     Silius  lib.  xiv.  verf.  z6l . 

Tergemino  vcnit  mtmero  fecunda  Panormos, 

Colonia  Romana  fadfci.  Strabo  lib.  vi.  pag.  188.  nesvcpu^  gmptpm  t^ja  Konoiy.la.vy  Pa- 
normus  habet  Romanam  coloniam.  Ex  vetufto  lapide,  quem  Sponiusp.  I7<5.exfcripfit, 
col.  aug.  panhorm.  &  alio  patrono  col.  panhormit.  qui  lapides  quatuor 
adjecit ,  quibus  eft  resp.  panhorm.  Sc  resp.  panhormitAnorum.  Nam  fepe 
vetcres ,  etiam  Piinius ,  Panhormus  cum  adfpiratione  fcripferunt ,  ut  fpiritus  in  Qotu&  ex- 
primeretur.  At  nummiParutae  &  Vaillantii ,  Latine  infcripti ,  panormita^orum  : 
alii  Graece  iianopmitan. 

Orethm  fluvius  ab  ortu  urbis  Panormi.  Vibius  Sequefter  de  Fluminibus :  Orethm  Pan- 
hormi Stcilia.  Polybiuslib.  i.cap.XL.  t  »33^  Ttjt  Wasw?.  7roTtfwov  ,  fiumen  tjuod  ante  urbem 
es~t ,  dixit.  Poft  Orethum  brevi  intervallo  decurrit  amnis  Eleutherus ,  EAeu&jp©-  Ptole- 
masi:  deindeinpeniniuiaic/o/j,  ZoXcw;  five  Solus  ,  2oaS$  Grsece  ;  CiveSoluntum,La- 
tma formatione.  Thucydideslib.vi.fubinitium  :  Mofifyv  ,  j^  SoAcWos ,  ^ ■  n«'vo^jwcv 
«rwojjc/o-avTgf  ,  Motyen  ,  e^  Soloentem  ,  C"  Panormum  [Phcenices]  condiderunt ;  quod  ab 
recto  SoAcW  eft  :  altera  forma  eft  Plinii  1 1 1.  cap.  VI 1 1.  Ofpida  ,  Panhormum ,  «SWofj 
Himera  cumfluvio.  unde  obliquum  formavit  Diodorus  lib.  xiv.  cap.  lxxix.  $#$&*$&  tyg 
GrOfoo-ixt;  KapxAQiJtQv ,  ^  SoAsvtoi  ,  ^j  tvEvv«»,  proditione  Cephalatdium  ceperunt ,  C-- 
Soluntem ,  d"  Ennam.  Tertia  forma  Soluntum ,  eft  Tabulse  itinerarise  &  Antonini :  quas 
hodieque  in  vulgari  ^/mo  ,  una  pravata  littera ,  tenetur.  Nummus  Parutce  2  o  A  o  tfi 
T I N  £1 N :  Ciceroni  autem  cap.  xl  1 1 1 .  Frumentariae ,  oppidani  funt  Solentini ,  quod  ex 
Soloentim  vel  pravatum  eft ,  vel  veteri  more  contractum. 

Himera^  'l^iP?,  adfiniftram  Bixvii  Himer* ,  urbsquondam  infignis,  aPcenispoftea 
deleta.     Excidium  defcripfit  Diodorus  lib.  xm.cap.  lxii.  quam  hanc  Himeram 
feptemtrionaiem  effe ,  ex  cap.  lx  i  .  clarum  eft ,  quia  triremes  inde  Syracufas  ituras ,  pra> 
ter  Meflanam  vehi  neceiTe  habuerunt.  Opus  Zanclaeorum  fuit :  ideo.obfidionem  timentes 
Zanclam  fuos  afportarunt ,  ut  Diodorus  x  1 1 1 .  cap.  lx i  .  narravit.     Thucydides  lib.  1  v. 
PaS4'3-  tye$*  ^  1*y*Ms  yzh&iii  Htmeraetf  a  ZancUis  condita.     Scylaxautem 'E^jj- 
v/J«,  Gracam  civitatem  dixit.  vA7ro  jj  A*Au3«/s  wohn  kh  'Efcjjvktyeg*,  A  Lilybao  [ad  Pe- 
lorum  verfus]  Grzca  urbs  etf  Himera.     Scilicet  multis  locis  cum  Sicanis  vel  Siculis  Grxci 
advena:  permifti  fuerunt :  quin  &  ipfa  Zancle ,  poftquam  MefTenios  recepit ,  Grarca  facla 
urbs  eft.     Mela  di&o  loco :  Jnter  Ltlybaum  <cr  Pelortda  Panorvnm  &  Himera :  tamquam 
foia:  urbes  clariores.  Et  Plinius  lib.  111.  cap.  v  1 1 1 .  Oppida ,  Panhormum ,  Solus ,  Himera 
cumflivio.    Cicero  in  Verr.  lib.  11.  de  Jurisdi&ione :  Opptdum  Htmera?n  Chartaginienfes 
quondam  ceperant ;  qttod  fuerat  inprimis  Sicilia  clarum.     Adde  reliqua ,  quae  mox  m  Ther- 
mis  proferemus.  Plinius  &  Mela ,  fi  de  fuo  aevo  loquuntur ,  reftitutam  trans  flumen  urbem 
apud  Thermasintelligunt. 

Therma  Himerenfes  transflumen  erantHimeram.  Ptolemasus  ©t£pttX''\m{>eu ,  u.ohi?% 
Therm£  Himera ,  oppdum.  quamquam  is  perperam  citra  flumen  poiuit ,  quum  etiamnum 
fint  uitra  illum.  Pindarus  Olymp.  x  1 1 .  fub  finem ,  Bs^d  w^<pdv  Asjt^  ,  calida  nympha- 
rumbalnea :  addit  fcholiaftes  .  b>  'Ipkw ,  quia  Ergoteli  Himeraso illa  oda  dicata eft.  Num- 
musParutx  ©EPmitan,  quemauftraliHimeraeHarduinustribuit :  nihilobftatautcm,, 

auo 


640  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

quo  minus  de  noftra  intclligamus.  Urbis  originem  Cicero  di £t.a  Verrina  de  Jurisdiffc.  cap. 
xxxv.  prodidit :  Himera  deleta ,  quos  cives  belli  ca.la.mitM  reliquosfecerat ,  tifefe  Thermis  col- 
locaram  in  ejusdem  agrifinibm ,  neque  longe  ab  oppido  antiquo.  A  Pcenis  autem  deleta  fuerat, 
ut  fupra  in  Himera  vetere ,  auctore  Diodoro ,  notavimus.  Tabula&c  Antoninusabfolute 
Therma:  uti  nunc  quoque  urbs  7Vm/>«  vocitatur.  Colonia  Romana  fub  Augufto  facta. 
Infcriptio  apud  Grut.  p.  433.  n.<5.  ordo  et  populus  splendidissimae  col.  aug. 
himeraeorum  thermit.  Ex  Cl.  Marii  Aretii  Chorographia  Sicilije  fumfit ,  quiin 
urbeTermini,  athermis,  quashabet,  di£ta,  Tyrrhenoque  mari  adpofita ,  infcriptio- 
nem  hanc  exftare  ipfe  cum  Siculus ,  tum  dorhriifi  teftatur.  Non  ergo  dubitandum  eft , 
Thermas  fuperas  ad  Tyrrhenum  mare  coloniam  fuiffe  Romanam. 

Cephalcedis ,  fiveCephalcedium,  nuncCefalu,  fubfequitur ,  Ptolemad  Kt<Pot\odk  ,  Pli- 
nii  Ceph'alcedis :  Strabonis  KsQoiholfw ,  quam  formam  &  Diodorus  lib.  x  1  v.  cap.  lxx i x. 
adhibuit.  n#geA#j3ov ,  inquit,  2>J#  <zro}o<rU<;  Kt<pu\ol&iov  >yq  SoXavros  ,  Ceperunt  proditi- 
ene  Cephalcedium  &  Soluntem.  Cicero  ,  fi  libri  recle  habent ,  fine  diphthongo  fcripfit , 
Actionis  in  Verrem  lib.  1 1 .  cap.  l  1 1 .  CephaUdi ,  inquit ,  menfis efi  certm ,  quo  menfefacer- 
dotem  maximum  creari  oporteat.  Et  poft  paullo  cives  vocat  Cephaleditanos,  Hinc  Gr£ecum 
nomen,  quod  denominet ,  duclumSiliolib.xiv.verf.  2^3. 

-     -    procellofo  Cephalcedias  ora  profundo. 

Jnterje&o  Monalo  fluvio  (Mov«as  lufioKou  Ptolemseo  funt)  fequitur  Halefa ,  fiveAUfa, 
oppidum.  Straboni&Ptolem^eoeft^AAcwcrflj,  AUfa.  Cicero  fine  diphthongo ,  dicTx> 
loco  cap.  v  1 1 .  fiatim  Meffana  litteras  Halejam  mittit.  Diodorus  ibidem  cap.  xv  1 1 .  "AKtcrx , 
medio  correpta.     At  produxit  Silius  lib.  x  1  v.  verf.  2  19. 

Venit  ab  amne  trahens  nomen  Gela:  venit  Halefa. 

Gentile  Halefinm.  Cicero  Frumentariacap.  lxxi  1 1.  civitas  Halefina;  item5  infenatn 
Halefmo.  Adluitur  flumine  AUfo  five  HaUJo.  Tabula  Meflanenfi  apud  Gruter.  pag.  212. 
TOIZ  riAPA.  TON  AAA120N:  &  rriox  ,  AnO  TOT  POOT  TOT  AAAI20T.  Et  Colll- 
mellalib.x.verf  168. 

Et  qua  Sicanii  flores  legiflis  HaUfi. 

Fons  Halefini  agri  admirandus ,  de  quo  Solinus  cap.  v.  Tn  HaUfinaregionefons,  aliat 
tjuietm  er  tranquitlm  quumfiletur  ;  Jiinfonent  tibia ,  exjultabundm  ad  cantm  elevatur ,  &  quafi 
mtretur  vocis  dulcedinem ,  ultra  margines  intumefcit.  Silent  veteres  de  hoc  fonte  5  idcirce 
dubitando.  Solus  Prifcianus  in  Periegefi  repetiit  verf  yoo. 

Hic  &  Halefinus  fons  eli  mitiffimm  undis 
Tibi  quem  extollit  cantu  faltare  putatur 
Muficm  O"  ripis  Utans  excurrere  plenis. 

Poft  Halefam  eft  Calacla  five  CalaBe.  Cicero  Frumentar.  cap.  xl  1  i  1 .  CalaSlinis  quamob- 
rcm  imperafti  anno  tertio  ,  ut  decumas  agnfui ,  quas  CalaB<&  dare  confueverant ,  Amefirati  M. 
C<zfio  decumano  darent.  Meminit  cC  Antoninus  itinere  a  Lilybaso  Tyndandem  hoc  ordine : 
Cefhalxdim ,  Alefam ,  Calattam.     Silius  ad  originem  vocis  refpiciens  lib.  xiv.  verf.  2^2. 

litus 


Sicilia.  LIBER    II.    C  A  P.    XIL  Gft 

-     -     -     litus  pijcoja  Calacte. 

nam  eft  kojAj)  «ktij,  bonumlitus^  ut  Grxci  divife  fcribunt.  Herodotuslib.  vi.  cap.xxni. 
K&Kyv  juev  «ktjjv  ixv  £oj/p«v ,  tijv  3  Za^KAijv  %«v ,  Pulch.ro  litorevalerejujfo ,  Zanclen  occu- 
pent.  Et 'Diodorus*  Siculus  lib.xi  I.  cap.  vn  I.  ktiW  r  KojAtjv  «ktijv  ov  2iKeAj'<js,  condere 
Calen  Acten in Sicilia:  &mox,  8t©j  <sfeX  r  ojWjmov  rv^  KojAik  offttfjf?  iyiviro  ,  iscolonUin 
Pulchro  litore  intentus  erat.     Gentile ,  Calactinus ,  ut  fupra  Ciceronis  Verrina  vidimus. 

.^/jjot*s0j»  inde  proximum  eft  in  litore  9  Ptolemxi  aaoWiov.  Dionyfius  Halicarnaflenfis  , 
lib.  i.pag.41.  b/  AA«vtj'«  t?  SoceA/ew.  Plinius lib.  111.  cap.. viii.  Himera  cumfiuvio :  Ctpha- 
Itedis ,  Aluntium ,  Agathyrnum.  Scribitur  etiam  Haluntium  cum  adfpiratione.  Cicero 
Verr.  de  Signis  cap.  xxm.  £)##*»  <z<s/  Haluntium  veniffet pr&tor  laboriofus  cr  diligens ,  z^/e  *'» 
oppidum  accedere  noluit ,  ^ho^  ? rat  diffcili  adfcenfu  atque  arduo :  Archagathum  Haluntinumt 
hominem mnfolum  domifua  ,  fed tota Sicilia  inprimis  nobilem ,  vocari jujfit.  Ex  quo fitum 
oppidi  montanum  fimul  intelligimus.  Praefluit  C/Vy  aUfluvius.  Ptolemasus,  Xw^a  zsor&pv 
csnfioKcy,   Chyda fiuvii  oftia.    ' 

Poft  aliud  flumen ,  eft  oppidum  Agathyrna  five  Agathyrnum.  Piinius  diclo  loco  Aga- 
thyrnum  :  corrupte  Graeci ,  Ptolemseus  AyaSrv&ov ,  Strabo  p.  1 84.  Ay«9-y»<rov.  At  Ste- 
phanus  Ay*9-ugv* ,  quaeforma,  Agathyrna ,  Latinis  ceteris  placuit.  Liviuslib.xxvi.cap, 
xl.  ab  Agathyrna  inconditammultitudinemfecuminltaliamtransvexit.  Silius Italicus lib. 
xiv.verf  260. 

Mille  Agathyrna  dedit ,  perfiatdque  Strongylos  aujlris. 

Flumen  deinde  Timethum ,  Tj'ujj9-ov  Ptolemseus  pofuit  :  &  ex  intervallo  Tyndarium ,  Tuv- 
ita^iov,  oppidum,  quod  amnis  Heltcon  adluit.  Idem,  'EAikwv©-*  7rora^  ok/3oA«J,  /&/*'- 
conis  fiummis  oftia.  *PtoIem£eus ,  utdixi,  Tyndarium  : ' ceteri  Tyndari  five  Tyndaridem 
oppidum  nominaverunt.  Plinius  111.  cap.  vin.  Tyndaris  colonia.  Strabo  lib.  vi .  pag.  1 88. 
*AKou<r&  f^  TwJcceJg,  AUfa  crTyndaris.  Diodoruslib.xiv.cap.LXXix.  de  Mefianenfi- * 
bus ,  quibus  hunc  locum  Dionyfius  tribuerat  :  mopeio-eto  TwSatffci  >  nominarunt  Tyndari- 
demt     Antonius  ab  Agathy rna  xxv  1 1 1 1  miilibus  reduxit. 

Inter  Tyndaridem  &  Mylas  Longanus  amnis.  Polybiuslib.  i.cap.  ix.  a>  t«  MoAo/oi  n 
argcJjw  ig&a  r  Aoyyavlv  jcaAaaevov  ■nsoraplv ,  in  MyUo  agro ,  propter amnem ,  quemhonganum 
dicunt.  Deinde  oppidum  eft  MyU ,  hodie  Milazzo.  IPlinius  lib.  1 1 1 .  cap.  viii .  Tynda- 
riscelonia :  oppidum  Myla ,  & ,  unde  coepimm ,  Pelorm.  Strabo  lib.  v  1 .  p.  1 84.  <k  nsAw- 
%ict$@'  eii  MvAoo;  xe'.  ^  Peloro  ad Mylas milliapajfuumxxv.  Scylax  Periplo  :  tto^Aj?  'E^jjvJff 
MvAflM,  j^  Aj^v,  MyU^  oppidum  Gracum  grportus.  EtPtolemasus  Mv'a««.  Memoratur 
civili  Sex.  Pompeii  bello.  Vellejuslib.  11.  cap.LXxix.  apud  Mylas duttu  Agripp*  pugnd- 
tumprofpere.  Et  Suetonius  Aug  cap.  xvi.  de  eodem  prcelio :  Pmpejum  inter  Mjlas  O"  Nau- 
lochum  fuperavit.  Solus  Silius  fingulari  numero ,  nifi  defcribentium  error  eft ,  lib.xiv- 
verf.  203. 

Subfidium  infidum  fugientibus  aquora ,  Myle. 

AntequamindeNauIochumveniebatur,  FanumDian*  Fafcelinaem,  GveFacelina.   Si- 
liuslib.xiv.  ve\Lz6i. 

M  m  m  m  Mille 


642  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Jldille  Thoantea  fedes  Fafcelina  divce. 

Servius ad  Aeneid.  1 1 .  verf  I 1 6.  ad  verba ,  Sanguine placaflis  ventos  ,  interpretatur  ita    ut 
a  fafce  lignorum  deducat ,  quo  Dianae  Tauricae  fimulacrum  abfconditum  Ariciam ,  nU£e 
in  Italia  eft ,  Oreftesportaflet.  Pomponius  Sabinus  ad  eumdem  locum ,  extrita^littera 
a  face  ncmen  ducit ,  Lucilii  ad  id  verfu  ufus ,  quo  &  quantitas  penultimae  mutata : 

-     -     -     Facelina  templa  Dian<e, 

nifi  legendum  Fafeelina  templa.  Nec  vero  ignorat ,  fecundum  alios  a  fafcibm  efle ,  inde- 
que  Dianam  Fafcelitim  cognominari.  Locum  Appianus  CiviL  lib.  v.  pag.  1167.  Aersu{~ 
aov)  zoAl^vyiv  fi&xvra-cw ,  Artemijium ,  perexiguum  oppidulum.  Praeterfluit  MelttA  fluvi- 
us ,  qui  &  Phacelmm  fi ve  Factlinm  inde  di&us  eit.  Vibius  Sequefter  de  Fluminibus :  Pha- 
celinus  (vel  Phafcdmus :  nam  prave  Phathelinus  editum  eft)  Siciliayuxta  Peloridem ,  conflnis 
templo  Diana.  Alterum  nomen  eft  ex  Ovidii  Faftorum  lib.  I v.  verf.  486. 

Sacrorumque  Melan  paflcua  Uta  boum. 

quia  Solis  boves  ibi  ftabulari  fingebantur.  Appianus  diclo  loco  de  oppidulo  Dianas :  l# 
y  (7toA/^vjj)  <pa<ri  rots  jjAik  fiov?  yiviS-nx-t ,  in  quo  ajunt  Solis  boves  fuijfl.  Pliniuslib.  ii.cap. 
x  c  V 1 1 1 .  Circa  Mejfanam  &  Myleu  dmo  Jimilia  exfpuuntur  in  lituspurgamenta :  undefabula , 
Solu  boves  ibi  flabulari. 

Inde  Pelorum  verfus  eft  Naulochus ,  ftatio  navium  cum  oppidulo.  Suetonius  Aug.  cap. 
xvi.  inter  Mylat  er  Naulochum.  Vide  fupra  Mylts,  Multitudinis  numero  Appianus 
dicTioloco  :  lAvhov;  $'  st<,  ^  rd  c/h,  MvA«f  £sr»  n  NavXo.x%$  »Jj\  TiiKm&vJot,,  f^  rd  «$&- 
Xia  aixavra  (p^a^ti  Uo^z^  JtotTsr^ov,  Myl(U  ,&  inde  ad  Naulochos  &  Pelorum  omnem  oram 
Pompejusprajtdiistenebat.  Sicenimiegendum,  non  vava^ovs,  eruditorum  eftfententia, 
Etiam  Silius  pluraliter ,  fed  alio  genere ,  lib.  x  1  v.  verf  16 f. 

Non  Herbefos  iners^  non  Naulocha pigra  pericli. 

Sederunt. 

MEDITERRANEA     SICILIAE. 

Supra  fbntes  amnis  Facelini  five  MiAuv®' ,  Noa  fuerunt  Phil.  Cluverii  conje£hira ,  quia 
ibi  oppidum  cognati  nominis  Noara  fupereft.  Stephanus  :  Nc'«*.  to ilvwov  No«*@^.  iVi 
3  noht;  ZiKiKieu.  Inde Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  denominavit  Notenos.  Suidas  quoque : 
ifooi,  ttoKis  ^uzKlou; ,  r,s  0  TroAmj?  Noflw©-*  ,  No&,oppdum Sicilia  ycujus civis Noms dicitur, 
Diodorus  Siculus  lib.  x  1 .  cap.  lxxxv  i  i  .  Nk  corrupte  dixit :  lege  Ntw  emendante  Pal- 
merio  p.  110.  De  Ducetio  rege  ait :  ras  yh  Nc'««,  jJt»?  ?v  dvrS  nargls,  fMrMnriv  m  t» 
'.tcJVov,  oppidum  Noat ,  patriam >■  fuam ,  transtulitincampum. 

Inde  lri  auftrum  recedit  mons  Aetna ,  incendiis  fuis  notiffimus.  Pon?p.  Mela  lib.  1  r . 
cap.  VII.  Pnccipui  montium  Fryx  -  -  &  Aetna  ,  quaCychfa*  olim  tulit^  nunc affu^ 
dmignibm  flagrat.  nam  6c  femineo  genere  hocmontis  nomenefFertur.  Virgilius  lib* 
211.Aen.veri.  5-79. 

-     -  ingentemque  infuper  Aetnam 

Inpofuam,  rujitu  flammam  exfyirare  camiriu* 

Piinius 


Sicilia.  L  I  B  E  R    II,     C  A  P.  XII.  643 

Plinius  lib .  1 1 1 .  cap .  v  1 1 1 .     Mons  Aetna  noBurnis  mirm  incendiis.     Crater  ejmpatet  ambitn 
Jladiaxx.     Iterum  Virgilius  dicto  libro ,  verf.  5-71. 

-     -     horriflcis  juxta  tonat  Aetna  ruinis. 

Altiffimus  infulas ,  adeo ,  ut  nives  &:  glaciem  in  vertice  fere  fempcr  teneat ,  etiarn  quum 
maxime  furit  6c  avdet.     Silius  lib.  xiv.  verf.  6j. 

Summo  cana  jugo  cohibet  (mirabile  diftu) 
Vicinam  flammu  glaciem ,  aternoque  rigore 
Ardentes  horrem  fcojtuli :  fiat  vertice  celji 
Collps  hiems  \  calidaque  nivem  tegit  atra  favilla. 

Circumcolitur  in  radicibus  lateribusque  propter  eximiam  fertilitatem .  Oppida  adjacent5 
a  feptemtrione  Tiffa,  juxta  Onobalam  amnem.  Situsejus  ex  Ptolemaei  eft  numeris, 
alioquinincertus.  Is  autem  TiW<x  fcripfit:  Stephanus  liosui  plurali  numero.  t»w«i  , 
inquit,  %^m  Suteiiu'*?.  Siliusexjonico ■  T/ayjj  formavit  Tt(fe9  lib.xiv.  verf  z6$. 

„     -     -     &  parvo  nnmine  Tijfe. 

Creditur  Randazzo  efle.  GentileTtJfenfes ,  non  Tiffinenfes,  ut  apud  Piinium  fyllaba 
redundante  efl.  Cicero  Orat.  Frumentar.  cap.  xxxvm.  A  Tifenfibm ,  per^arvaOJ 
Unuicivitate ,  nonneplmlucrinomineeripitur^  quamquantumfrumentiommnoexaravit^.  Ex 
altera  parte,  five  auftrali  latere  oppidum  Aetna^  eodem,  quo  mons  ,  nomine  fuit: 
olim  Ineffa  di6ta.     Strabo  lib.  vi.  pag.  i8f .  ol  Ahveuot-  <v$$<Fx®%qcotsrtis ,  r.  "lvvj?<r#v  k<x,Kv~ 

flZVqV  y     <£   AtTV)Jff  Q(MVY,V   WKiJffOiV  ,    i^Jj    ^TO^yo^iVffOiV  TO    ^Wg/OV    AjTVIJV  ,     tVs^OV  T?  KoiTUVW  5Ct£iiSS 

oyJoviKQVToiy  Aetnenfes  [Catana} regrejfi ,  Inncfam,  utmontana Aetnavocantur ,  habitarunt, 
locoque  impofuerunt  nomen  Aetna.  Et  poitea  p.  189.  dicit  ixKy,q-{qv  r  Ksvtop/ttwv  ,  efle, 
&  montem  confcendentes  excipere  ,  ac  deducere.  Adde  Diodori  librum  xi.  cap, 
xlix.  &  lxxvi  ,  ubi  hxc  clarius  enarrantur :  8c  Antonium  ac  Tabulam. 

Inde  ab  occafu  Centurifa9  plurale,  KevTi/e/7r«i  Ptolemsei:  alii  Grsecis  t»  KtvToymoi'. 
Thucydides  lib.  vi.  pag.  476.  i^u^ow  e7r)KevTce//r«!,  Swsawv  ttqKht^x.  Et  Polybius  lib. 
1 .  cap.  ix.  <g£a  KtvToejnrot.  Silius  lib,  xiv.  verf.  2.0 f.  fingulariter  Centuripe.  Gentile  hinc 
Centuripmi.  Cicero  Frumentar.  cap.  xlv.  Centunpini ,  qui  agri  Aetnenfis  multo  maximam 
partem  pojfident.  Et  mox  :  cives  Centuripini ;  populm  Centuripmm  \  aratores  Centuripini. 
Horum  amnis  Cyamosorus  fuit ,  Kv^oV&jp©-.  Polybius  di&Q  loco :  MTispywmSivcw;  «&X 
KevTcg/noti  n$\  rte%^T«|oftjUgv@-  ©£i  Kvet^uoVwpov  zoxaixov  j  cafira  metatus  prope  Centuripen, 
Aciem  ad  Cjamoforum  flumen  indruxit.  Inter  Centuripam  Sc  Aecnenfe  oppidum  in  meri- 
Hiem  mclimtAdranumfiveHadranumoTp^idum.  Stephanus:  "Ad&vov  noKig  ZtKiKitxA  ov 
tjj  AItvsj,  7iot otfAov  ofAoivvitQv  i%%<roiy  Adranum  oppidum  efl  Sicilia  apud  Aetnam ,  quodfluvi- 
um  cognominem  habet.  Auclorem  8c  fitum  fic  Diodorus  lib.  xiv.  cap.  xxxviii.  defcripfit : 
AiovuV;@*  a/  tjj  "ZiKihlci.  ttqKiv  'sKTietv  Czs  ojutov  t^s  Afovqs  AoCpov,  ^i  "ivrv  tiv&  SJntyonSs  kpv 
<5tt2<r*ryQ£zv<Tiv  «ut»]v  '  aS^vqv  ,  Dionyjim  in  Sicilia  oppidumfub  ipfum  Aetna  montem  condidit  * 
qnod  ab  iliuflri  quodamfano  Adranum  vocavit.     Silius  lib.  xiv.  verf,  if  1 , 

Hadranum^  Hergentumque  fimul     -    -     -. 

Mmmm  z  Hing 


644,  GE-OGR-APHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

Hinc  apud  Plinium  Hadranitani :  &  in  nummis  AAPANITAN. 

Proxima  Hybia  Major.  Stephanus  ,  *Y$Kou  t^b?  zffoKet?  ImKicia.  jj  MaVaii ,  w  e* 
aroArr^  'T/3a«3o«,  7V«  //y£/<e  «r£«  Sictlta:  Major^  cujm  cives  HybUt.  Paufanias  Eliac. 
i.  cap,  xxm.  duas  Hyblas  numerat ,  iniisque  r,  wVare^  iKuKow,  Me;'£ov«,  ««*»?,  ««*»* 
vocarunt  Majorem.  Nummus  Ph.  Parutae  TBAA2  MErAAAS.  Haec  Hybla  prope 
Aetnam  fuit.  Thucydideslib.vi.  pag.  477.  ar^uarpavTs?  #«#  r  <rirov  r  ts  Ivjjoj.x/wv  ^  t? 
T(sKouojv  ,  fegctem  Inejfenfium  cr  Hyblenfium  incendentes.  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  v 1 1 1 .  Hy- 
blenfes.     Adde  fupra  in  maritimis  dicta  de  Megara ,  quas  prius  Hybla  Mtnor  fuit. 

In  occafum  poit  Aetnam  Galaria  five  Gale ria.  StephanortfAtfpwaeft;^'^,  regio:  Tot- 
Aolfiva,  woKk;  SiksAiV  ,  Galarinaurbs Sicilia.  AtDiodoruslib.xvi.cap.  lxviii.  Galeriam 
oppidum  dixit;  incolas,  Galtrinos.  o\  t>Jv  TxK^lxv  uoKiv  oikSivtsj,  ^«j,  inquit,  GW*- 
rtamoppidumtnhabitant :  &mox:  t»jv  r  TaAspivwv  truw(|)(jp«v  oijtouVosvtsj,  cladem  Galerino- 
rum  audientes.  Videtur  oppidum  efTe  quod  vulgo  nunc  Gagliano  vocitatur  :  ex  quo 
iitum  ejus  judicant. 

Inde  Herbitam  verfus  Tmachara  oppidum.  Ptolemaeus  Palatino  codice  I/^c^, 
Imtcbara:  vulgaribus,  jjw/^ap^.  Ciceroni  Frument.  cap. xvi  1  i.Urfinus,  Victorius, 
alii  agrum  Imacharenfem  vindicant :  vulgatis  libris  Macharenfis.  Et  cap. xli  I .  Vi&orius 
&  Gronovius ,  Imacharenfes  mbutum  facere  coegijli.  Et  Verrina  ultima  cap.  v  1 1 .  Cluve- 
rius :  in  Leonida  Imacharenfi ,  ubi  libris  plerisque  eft ,  in  Leonte  Megarenfi. 

Ulterior  ad  Heraos  montes  fuit  oppidum  Herbita ,  Ptolemad  ''e^jtos.  Cicero  Frum. 
cap.xxxn.  Quum  Apronius  Herbttam  cum  illa  pradonum  copiamanuqueveniffet.  Oppi- 
dani,  Herbitenjesy  ibidem  &  apudPlinium,  quicumadipirationeinordinealphabetico 
fcripfit.  Cicero  eodem  loco,  Herbitenfis  civitas.  Grsece  iidemDiodoro  lib.xiv.cap. 
lxxix.  EpfiiTouoi.  Hertt iautem  montes ,  quibus  hoc  oppidum  adjacet ,  eidemDiodoro 
lib.  iv.  cap.  lxxxvi.  funtrfHp«<«  opjj ,  quorum  falubritatem  aeftivam  cum  amcenitate 
laudat.  Ad  illos  montes  paullo  inferius  eft  caftellum  Javi  vulgari  nomine ,  quod  Cluve- 
rio  videtur  Tabas  Silii  efle  lib,  xiv.  verf.  2,73 . 

Et  beiiare  Tabas  docilk. 

t 

Symsethum  flumen  juxta  fe  oppidum  Symathum  eodem  nomine  habuit,  unde Symathii 
cives  di£ti  Plinio  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  Prope  idem  flumen  ad  dexteram  ripam  nunc  eft  oppi- 
dum  S.  Filippo  d'  Argirone ,  quod  doclis  viris  videtur  Agyrium  oppidum  efle ,  Ptolemad 
Ayxyov ,  Antonini  Agurium.  At  Cicero  Frum.  cap.  xxvn.  A^rontm  Agyrium  venit. 
Ibidem ,  Agyrinenfis  populm ;  item ,  Agyrinenjis  efi  in  primk  honefia  civitas  Sictiia.  Ste- 
phanus  Ayv^voi',  qui  forte  fcripferat  Ayvgiva.  In  nummisArTPlNAIftN.  Patriafuit 
Diodori  Siculi,  qui  lib.  1.  cap.  iv.  ait ,  »Jjt*o?  £f  Aoyvphs  to  yiv&  £  SijcsAiV  eW?^  nos 
erti  Argyno  Siciliafumm.  Cluverius  fecundam  litteram  otiofam  putat  i  tuetur  Holftenius, 
quia  hodieque  Argirone  dicatur ,  quafi  veteres  urbem  6c  Argyrium  &  Agyritsm  adpella- 
verint. 

Inter  hoc  &  Ennam  AJform ,  Aoseaoos  Apollodoro  apud  Stephanum ,  qui  &  aliam  for- 
mam  Aoswotov,  AJforium  produxit.  Cicero  Verrinae  a&ionis  lib. iv.de  Signis  cap.  xliv. 
Chryfia  ej}  amnis ,  qui  per  Afjorinorum  agros  fluit.  Is  apud  illos  habetur  dem  ,  &  religiom 
maxima  col  itur.  fanum  ejm  tn  agro  propter  ipjam  viam  ,  qua  AJforo  itur  Ennam.  Fluit 
deinde  Chryjas  per  agrum  Agynnenfium ,  faltem  in  limite  ejus.  Diodoruslib.  xiv.cap. 
XCYI.    ov   TJ   r  Ayvjivetiw   %ufx ,  ts»\»  t  XfvV«v  wot^cv,  iyyvi  «VS  ?%$  tyififw  &s  Mop- 

yotVTl- 


Sicilia.  L  I  B  E  R    I  I.     C  A  P.     XII.  645 

yxvrivxv,  in  Agyrinenjinm  agro  ,  juxtaChryfam  amnem  ,  prepeviam  qm  Morgantinamfert. 
Transflumen  eit  oppidum 'EpyjT«jv  Philifto  apud  Stephanum  5  Hergetium  Latine :  Silio 
Hergentum  di&o  libro  verf.  zy  1 . j 

Hadranum,  Hergentumque  fimul : 

Ptolemaso  ^yivuov ,    Sergentium,  ut  in  aliis  aliquando  2  pro  adfpiratione  invenitnr. 

Ab  Afloro  in  auftrum  fita  proxime  eft  Enna  five  Henna  ,  urbs  antiqua  8c  percelebris 
propter  raptum  Proferpinas,  qui  huic  loco  adfingitur.     Diodorus  Siculus  lib.  v.  cap.  nr. 

ytviS-ou   '<j    u-v&oAoyoviriv   t£j  ko^?   Tqvdp&ciyiiv&tTQiSA&u-airiToTs^T^Evvotv.   tjfi  3  0  tq7i@* 

VT&    TffXYjfloV     UiV    TW     TS0KlU>9  ,      101S    Q     ^J    TOJ?  ObfoOl?  CtvSiffl   ZTCtVToJomoT*;  kvTSQcHSW  J££j   &i0t4 

«|'^>  Fingunt  raptum  puelU  \_  Proferpinae  ]  faclum  effe  in  pratujuxta  Ennam.     Eft  autem 
locm  ille  prope  urbera ,  violis  aliisquefloribus  amotniffimus  &  contemplatione  dignus.     Cicero 
Verr.deSigniscap.XLVll  I.      Vetus efl  hac opinio ,     -     -     -     raptam ejfe  Liberam ,  quam 
eamdem  Proferpmam  vocant^  ex  Ennenfium  nemore:  qui  locus  quod  in  media  efi  infula  fitus  y 
umbilicus  Siciliiz  nominatur.     -     -     -     Enna  autem  ,  eft  loco  pracelfo  atque  edito ,  quo  in 
fummo  eft  aquata  agri  planities ,  Cr  aqua  perennes :  tota  vero  ab  omni  aditu  circumcifa  atque 
diremta  efl.     quamcirca  lacus  funtplurimi ,  &Utiffimifloresomnitemporeanni:  locusutipfe 
raptum  illum  virginis ,  quemfam  apueris  accepimus  declarare  videatur.     Etenim  propter  ef£ 
fpelunca  qmdam ,  converfa  ad  aquilonem ,  infinita  altitudine ,   qua  Ditem patrem ferunt  repente 
cum  curru  exflitiffe ,  abreptamque  ex  eo  loco  virginem  fecum  afportaffe ,  &  fubito ,  non  longe  a 
Syracufis  penetraffe  fub  terrat ,  lacumque  in  eo  loco  repente  exftitiffe.     Eadem  Biodorus  diclo 
loco :  etiam  quas  de  umbilico  infulas  dicebantur  in  Ennenli  nemore  vel  prato ,    quod 
XiKiKiotA  6u<$x\o?  Jaro'  tivm  ovofAolfyrcci  ,    Sicilia  umbilicus  a.quibusdam  nominetw.     Idem 
quoque  Callimachus  dixit  hymno  in  Cererem  verf  1  j*. 

Tg/y  J'  lir)  kcaTI\{sy[<;  \yj<tx  $£cjiu.is  cu-cpocXov  "EvvctVt 

Ter  ad  pulcherrima  umbilicum  infuU  Ennam  accurrifti. 

Ceteris  heic  viguit  religio.     Mela  11.  cap.  vii.     FamamhabetobCeteristemplumEnna. 
Unde  Ceres,  Ennaa  numina  diva,  Silio  lib.  1.  verf.  93.  dic~ta:  6c  Ciceroni  loco  antea 


indicato ,  religio  Cereris  Ennenfs ,  Scribitur  etiam  cum  adfpiratione.  In  veteri  nummo  ^ 
quemilluftrisvirEzech.Spanhemiuslaudatp.po6.  mun.  hennae.  Municipes //*»- 
nenfes  fcripfit  Plinius  lib.  1 1 1 .  cap.  vi  1 1 .  Adjacet oppido  lacus  Pergus ,  diftans ab  eo»v 
millibus  pafTuum.     Ovidius  Metamorph.  lib.  v.  verf.  3  8  f. 

Haud  procul  Hennau  lacus  es~i  a  mcenibus  alta , 
Nomine  Pergus,  aqua. 

Et  Claudianus  de  Raptu  Proferpinse  lib .  1 1 .  verf.  1 1 2 .  . 

Haud  procul  inde  lacus  {Pergum  dixere  Sicani) 
Panditur ,  Cr  nemorum  frondofo  margim  cintlus 
Vtcinis  pallefcit  aquis* 

Propehunciacum,  exalteraparte,  oppidum^/^f//^aCluTenoponitur3  xmdeMagel- 

Mmmm  3  lini- 


60  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

lini  funtPlinio:  fed  locus  incertioreftquamutdefignaridiftindepoffit.  Indeorientem 
verfus  funt  Capitoniana  Antonini ,  inter  Catinam  &  Agrigentum  itinere  ,  circa  flumen 
Erycen :  infra  quas  eft  Palica  oppidum  cum  fano ,  ad  fontem  &  lacum  Palicorum,  Dio- 
dorus  lib.  xi.  cap.  lxxxv  1 1 .  de  Deucetio  rege :  s-Atjo-ibv  TovTe^voy?  t  ovouxFouivuv  n^xt 
km  tKTKTt  c67roKiv  otfyoKoyov ,  jjc  ^t»  t  -3r£9np>}U£v<yv  y-swv  euvQf/,»^  LlaAjJtjjv,  propt  Palicorum 
fanum  urbem  injignempofuit ,  <^#.3tf?  ab  his  ipfis  diis  Palicam  nominavit.  Religiofus  locus  Sc 
perjuris  formidabilis ,  qui  aqua  illa  mergebantur  ,  fervatis  qui  bene juraverant.  Vide 
caput  infequens  Diodori,  &  Macrobium  lib.  v.cap.xix.&quasnoscommentatifumus 
?A  illa  Silii  verba  lib.  xiv.  verf.  220. 

Et  qui  prafenti  domkant  peryura  Palici 
Peclora  f:pplicio. 

Prope  abeft  oppidum  Erjce  ,  ad  fontem.  fluvii  cognominis  Erjces ,  de  quo  Stephanus : 
Epwti?,  ZotgAixvjaro^AK,  Erjce  urbs  Sicula.  Et Callias  in  feptima  hiftoria  de  rebus Siculis 
apud  Macrobium  lib.  v.  cap.  xix.  n  Ep™c»j  rr,q  rgAwV  oo-cv  cvvtvwovTa  sa$iot  diiswtv ,  Eryce 
a  Gdenfum  fimbus  xc  circiter  fladia  abfuit.  Longe  autem  Geloi  fines  in  feptemtrionem 
prolati  fuerant. 

Eidem  lacui  Palicorum  fubjacebant  Men&>  Utvou  Ptolemsei,  quod  etiam  Stephano 
Bochartus  &:  Cluverius  pro  corrupta  MtvSou  ,  reftituerunt ,  ut  legatur  ,  Mtvou  zs-ohig 
HiteXl&j;  ,  iyyyg  n»KtKuiv  ,  Mena  ,  opoidum  Sicilia  prope  Palicos.  Cicero  Frument. 
cap.  xli  1  i."patviones  Meneniorum>  quafi  a  Msvjjvoc  dedu£tum  pofleffivum  nomen.  Pli- 
nius  1 1 1.  cap.  vi  11.  Menanmi:  ficut  a  Tifia7  iffmmi  formaverat.  Nummus  Parutse 
MENANlNilN.  Diodorus  Siculus  lib.  xi.  cap.  lxxvi  1 1.  Mivouvov  hoc  oppidum  dixit. 
DeDeucerioregeait,  Msvouvov  ph  Ttohiv  Ututs  ,  Men&numoppidumcondidit.  UltraMe- 
nasinmeridiemvergebat£c^tf/<2oppidum.  Stephanus:  e^tAoj,  sro'Ai?  2i»gA»V.  Poly- 
DlUS  lib.  I.  cap.  XV.  e/ToAio'p?couv  0*  Voiu^ouoi  \g.\  r  E^erA^v  ,  w>  \*.k<ry  Ket^iv^v  tjj  t  T,vpotK%ffiuv 
Hgj\  Kosp^vj^ov/wv  gjrosp^/'»,  Et  Echetlam  obfederunt  Romarn ,  inconfnioJitamSjracufanorum& 
Carthaginienfum  provincia.  Et  Diodorusiib.  xx.cap.xxxi  1. KotTaKa^o^tvoi  r  E^TAav, 
1/To'pOouv,  t  ts  Asovt/vjjv  ^  K-otf*otesvouav  ,  Echetlam  cccupantes  vaflarunt  &  Leontinam  & 
Camarinam  regionem.  Ergo  fita  erat  in  medio  iilarum.  Plinius,  Echethenfes  ,  dicto 
loco. 

InagroSyracufanoerantoppida,  Cacyrum,  Koavpov,  Ptolemsei,  quod  hodie  credunt 
Caffaro  efle:  de  quo  plura  non  conftant,  nifi  Plinii  Otar/#fl.rcum  nonnullis  in  C*9rz»w 
mutarevelis:  deinde  Bidis,  dequoCiceroinVerr.  lib.  11.  deJurisdr6t.Sicil.cap.xxi  1. 
Bidisoppidumefl ,  tenuefane,  nonlongea  Syracujis.  Stephanus:  B /<?©■»  <$,o^ov  b/  2iK£A<'#, 
«JsTepw?,  Bidos  caftellum  SiciliiCy  neutro  gcnere.  Unde  Bidini funt ,  quos  Plinius  1 1 1 .  cap. 
vin.  recenfuit.  Ajunt  fuperefle  sedem  iacram  eo  loco ,  S.  Giovanni  di  Bzdin.':  adpelhtam. 
Talaria  quoque  huc  referenda.  Stephanus:  Tothapjot  ttqKh  2up«x»<r/wv,  Talaria  urbs  Sy- 
racufanorum:  exquafuntPliniiT^m^i.     Quo  fitu  fuerit ,  incertum  prorfus  eft. 

Inter  Oanum  &  Hirminium  fluvios  Hybla  Minor  fuit ,  a  Majore  mediterranea ,  &  Me- 
garenfi  maritima  ,  diftincta.  Stephano  •%*&  noheig  SiJisA^  ar@hM,  n  ueityv ,  Major 
-  -  -  jj  jwix^e,  Parva,  cujus ciwts  Miya^^g t  Megarenfes:  n  'j  lAoJT7cav"H^K«A«Tfl«, 
Minor  autem  Hera  vocatur ,  vel  //«r<e<s  cognominatur.  Pravatum  heic  Itinerarium ,  quo 
editum  ab  Aldo  &  Simlero  Plagereo  five  Cymba :  a  Schotto  ,  -Plagia  Hereo.  Forte  Heraa 
legendum  eft,  auiac,H^j  nomen  eft  aStephani*epitomatoreproditum.     Sihoceft,  de 

fitu 


Sicilia.  LIBER    II.     CAP.     XII.  C\.j 

fitu  quodammodo  conftare  poteft :  etiam  cx  alio  ejusdem  itinere  a  Lilybaeo  Meflanam  » 
quo  Hyblam  inter  Agrigentum  St  Acras  pofuit. 

Prope  mare  Jonium  &  Pachynum  promontorium ,  five  inter  Syracufas  &  Camarinam 
ac  Pachynum  funt  primum  Acra ,  a  Syracufmis  conditas ,  haud  longe  a  mari.  Stephanus 
in"A)c^!  decem  hujus  nominis  urbes  numerat.  t(^n  ,  inquit  ,  ht  Xv^kho-Iwv  mlvpot, 
Tertia  ett  opus  Syracufanorum.  PleniusThucydideslib.  vi.  pag.413.  '' Ak^ou  pJj  Kdo-f/.zvou 
vsro  2u£«scou<r(wv  wV.i'o9->j(rav.  "Akqou  jmv  i^ofA^Kovrot  eT8<r'i  (J$  Su^ksccw  ,  KdcfAtvou  'j  iyyv<; 
etKoet  [4$  *Ak?ov;  ,  Acr<z  <£r  Cafmtn*  a  Syracufanis  funt  condita:  Acra  quidem  lxx  annis post 
Syracufas ,  Cafmena  vero  circiter  xx  anmspoft  Acras.  Livius  lib.  xxiv.  cap.  xxxv I .  eques  Uvi 
certamine  mito ,  cum  Hipp>ocrate  AcrM perfugit.  Etiam  Antoninus  Acras  dixit  itinere  a  Li- 
lybseo  Meflanam :  Ptoiemad  autem  VA-Afouou  haud  dubie  funt  pravatse ,  fyllaba  redundan- 
te :  Plinius  Acrenfes  dixit  oppidanos.  Situm  editiorem  monftravit  Silius  lib.  x  i  v.  verf  2.07. 

Non  Tapfos ,  non  e  tumulis  glacialibus  Acra 
Defuerunt. 

Ab  his  diverfie  funt  AcrilU ,  five  Acrilla ,  eodem  tractu.  Stephanus :  "AjepiJfc*  "woai?  Si- 
Ki?Jco;  a  vcffu  jlv&kxctm  ,  Acrilla  urbs  Sicilia  non  procul  aSyracufis.  Sitseinter  Acras<$C 
Agrigentum,  quod  ex  Livii  lib.  xxrv.  cap.  xxxv.  adparet ,  ubi  Marcellus ,  abAgrigen- 
to  in  Syracufana  caftrarediturus,  inviahoftesoffenditadAcrillas,  quos  viclor  in  Acras 
refugere  compellit.  Hippocrates ,  inquit,  [dux  Syracufanus]  cumdecemmillibuspeditum, 
quingentis  equitibus  noBeper  inurmiffa  cufodiis  locaprofeBus ,  cafira  circa  Acrillas  urbemfone- 
bat.  Muniemibus  fupervenit  Marcellusab  Agrigento  jamoccupato ,  -  -  -  -incompofitosac 
aifperfos  natlus  eos ,  &  plerosque  inermes  ,  quodpeditumfuit ,  circumvemt :  eques ,  hvi  cer- 
tamine  inito ,  cum  Hippocrate  Acrasperfugit. 

Inter  Acrillas  &  Elorum  ,  quod  ad  mare  eft ,  in edito  colle  Neetum ,  codice  Palatino 
Ptolemsei  Nsjjtov  9  &  fsepius  Netum  Contracte  -,  nunc  Noto  eft ,  unde  vallis ,  pars  tertia 
infuke  nominatur.  CiceroVerr.a6t.Iib.  iv.  deSigniscap.xxvi.  Attalushomo pecuniofus 
Neti;  Lyfo  Ltlybai 5  Critolaus  Enna.  Siliuslib.xiv.  verf  269. 

Et  Netum ,  Cr  Mpttyce ,  puhesque  liquentis  Acheti. 

Hinc  Netinenfes ,  quos  Cicero  dixit  A6t.  in  Verr.  lib.  1 1.  cap.  lxv.  &  Netini^  orat.  ult.  ia 
Verr.  cap.  xx  1 1 .  Etiam  Plinius  Netini  Latina  conditionis. 

Illud  Silii  Aehetum  in  ignotis  latet :  Mutjce  autem ,  five  Motjca ,  nota  ,  hodieque 
Modfcadi&a.  Ptolemaei  MoW«  quiaRomanomorevin*perfepecommutatur.  Eidem 
amnis,  quiprasfluit,  Motu^osvoV,  Motychanus,  flfalvafcripturaeft.  Sita  prope  Pachy- 
num ita ,  ut latus fpectct auftrale.  Piinio  hinc  Mu;ycenfes :  Ciceroni Frum.  c.  xliii.  &  ll 
ager  Mutyenfis ,  nifi  forfan  littera  c  excidit.  Inde  mare  verfus ,  forte  ad  idem  flumen  fu- 
perius,  fuit  Cafmena  flve  Cafmena ,  Koia-fAivti  &  Kos<r^veu.  Herodotus  ,  quem  Stephanus 
adlegat,  lib.  VII.  cap.  CLV.  0  TkKm  Kotrotyotym  tsstou?  cAi  Koto-uiv^  nLKiQr  k  t«V  Su^- 

x»V*f:     Stephanus :  K&cp,ivyi  irfai*  SagAiW.  ",Hj>o'Jot®- cf.     Thucydides  iib.vi.  pag.413. 

plurali  numero  Km^vax ,  Cafmena ,  cujus  verba  paullo  ante  in^Ajc^i ,  Acr<& ,  adfcnpfimus. 

Propius  promontorium  Pachynum  oppidum  fuit  Jchana.     Stephanus :  "i^«v«  zssKlyjuov 

4  "ZmKiotA,  Jchan-a,  oppidulttmSic.lia.     Unde  Plinii  Jchanenfes.     Ptolecm  iibris  eft/lv» , 

quodvideaturex''l^*v«,erTe.  Et  ApollmisLibyftinifanum  ,  dequoMacrobiusSaturn.i. 

cap.xvn.  Antonino  Rcfigium  ^.ollme. 

Supra 


■ 


6*8  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

SupvaGdloos  Maflorium,  Stephanus,  Motx.rd^/ov,  7rcA»?  SjjtgAfc^ ,  MaSlorium  oppidnm 
Sicilia.  Herodotus  lib.  vn.  cap.  cliii.  e?  MaKTwe/ov  ,  stoAjv  uVe^  riAjj?  ohmiv^v,  i$vyov 
avJgts  TzKooav  ,  Mattorium ,  oppidum  fupra  Gelam  habitatum  ,  fugerunt  Gelenfes.  Indein 
feptemtrionemfuntminus  certa,  Caulonia,  Kotvhmjx  Stephani ,  hoc  tra6lu  pofita ab  iis , 
quibus  eadem  Calloniana  videntur  Antonini :  &  Nwvu/*v« ,  Nonymna ,  ejusdem  Stephani. 
Conjiciunt  fuifle  ,  ubi  oppidum  Namiyxm  exiftit.  Antonini  Philofophiana ,  in  Aldino 
Gela/ium  Philofophianis ,  quod  alii  Gela  ftve  Ph.  legunt  5  Cluverius  Gelenfittm  Philojophiana , 
refertque  ad  fontem  Gelie  amnis ,  quousqueterritoriumGelenfiumpertinuiflenondubi- 
tat.  Neque  notiorafuntPm'/^»^,  &C  Corconianae]usdem  itinerariioppida,  quorumillud 
ab  Agrigento  xvm ,  hoc  xn  millibus  pafluum  narratur  afuifle. 

Nobilior  Erbejfus  five  Herbejfus.     Cluvenus  duashujusnominisurbes ,  alteramwpra 
Agrigentum  ponit ,  alteram  ad  fontes  Anapi ,  qui  in  portum  magnum  Syracufanorum 
effiuit.  Illam  probat  ex  Poiybii  lib.  1.  cap.xvm.quoBochartus  OvW«v,  FeJfam¥o\yxm 
lib.v.  cap.  i.n.  4  refert,  demtaparte  compofitionis ,  quiaab  T1  6c  V$2  deducit:  ideo 
nunc  la  Grotte  eiTe  credunt ,  afubfoflione.     Nondubitandahazcfr/v/T^r,  quiahorreum 
Rpmanorum  fuit  quum  Agrigentum  obiiderent.     Commeatum  enim  focii  « ?  ^faojov , 
m  Erbeffum  contulerunt.     Alteram  ,  vicinam  Syracufis,  ex  Livii  lib.  xxiv.  cap.  xxx. 
probat ,  quamquam  plus  ilie  non  dixit ,  quam  pra-tores  Syracufanos  exercitum  Megaram 
duxifle :  ipfbs  cum  paucis  equitibus  Herbeflum  profe<5r.os  ,  quam  quum  nequiflent  ad  de~ 
ditionem  perpellere ,  caftra  Megaris  movifle ,  ut  Herbefium  omnibus  copiis  oppugnarent. 
Ptolemaeus ,  Plinius ,  Stephanus  unam  Herbeflum  memorarunt ,  ut  de  fede  gemina  dubi- 
tare  poftimus ,  &  mediam  inter  Syracufas  &  Agrigentum  circumfpicere.     Nec  Bocharti 
originibus  inniti  tuto  poflumus ,  cujus  pracipua  ratio  eft ,  quod  Herbenfes  cum  adfpirati- 
onePlinius,  non  Erbenfes ,  fcripferit. 

Inter  amnes  Himeram  auftralem  &  Crimiflum  ponuntur  Motyum  caftellum.  Diodoms 
SiCLiluslib.xi.cap. xc.  Mctoov  <$>£*£«ju£V0V  ^7™  ^  k^po^yavxivtav  ,  Motyumpnzfidiomumtum 
ab  Agrigentinis.  Et  mox  :  to  Mo'toov  <Pt>%e/ov ,  Motyum  cafellum.  Alia  autem  eft  Motya:, 
urbs  prope  Lilybaeum.  Deinde  Ancyra,  oppidum  in  hoctractu.  Diodoruslib.  xiv. 
cap.  XLix.pluvalinumero  a^ku^,  Ancyraicnpfit,  quum  quinque qivitates  numeravit , 
quas  ih  fide  erga  Carthaginienfes  manferint.  avrou  5  l<r»v ,  Aynvfou ,  %&.& ,  Aly^ot , 
notvoffA.©* ,  *Evt£&#,  H<c,  inquit,  erant ,  Ancynz,  Solus  ,  Aegtfta^  Panormus ,  Entella. 
Cluverius  huc  opinatur  referri  pofle  "hyy.fivot. ,  Ancrrna  Ptolemsei  ,  &  Ciceronis  Acherinos , 
ex  Frumentaria  cap.  xl  1 1 1 .  quafi  pravata  vocabula  ex  illo  fint.  Tandem  Iriocala  funt , 
PtolemasiTe/oJtXa,  Triocla,  Stephani  TeJ*aKoi,7rica!a:  ceteriquatuorfyllabisTwevz/tf, 
ut  Plinius  oppidanos  dixit  Triocalinos :  &  Silius  lib.  x  1  v.  verf.  27 1 . 

-     -  fervili  vaflata  Iriocala  bello. 

Abhinc  in  feptemtrionem ,  inter  Hypfam  Sc  Crimiflum  flumina  ,  funt  Schera ,  Ptole- 
maei  S^iJ^«  j  cujus  oppidi  cives  Schenni  funt  a Plinio  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  memorati :  &  Ma- 
cella,  Ptolemad  M#KeAA«.  Polybiuslib.  i.cap.xxiv.  Mdm^av  ttoKiv  h$  h&t&  «Aov, 
Macellam  urbem  vi  expugnarunt.  Livius  lib.  xxvi.  cap.  xxi.  Jequutce  dcfetltonem  eorum 
Hybla  C^  Macella.     Legitur  etiam  inter  nobiliores  Duillii  expeditiones  fragmento  Co- 

lumnae  roftrat£e  macel xjgnando  cepit  ,  id  eft  Macellum  [oppidum]  pugnan- 

do  cepit. 

Trans  Crimiflum  Entclla,  Ptolem.''EvTgAA«,  cujus  rudera  ad  idem  flumen  dicuntur 

fiiper- 


Sicilia.  L  I  B  E  R.    II.     C  A  P.     XII.  649 

fuperefle.  Stephanus ,  *Evt6AA«  tcokk;  2»jc«a»W  Adde  Diodorum  ex  lib.  xiv.  cap.  xlix 
modo  adlegatum  in  Ancyra.     Silius  lib.  xiv.  verf.  zof. ' 

Centuripe ,  largoque  virens  Entella  Ly<eo. 

Oppidani Plinio Entellini ,  quos Cicero laudat Frumentar. orat. cap. xljii.  Cogno/cetut 
inquit,  judices,  Entellinorum ,  fummi  laborts  fummaque  tnduliria ,  dolorem& injurtM* 

Ad  idem  flumen  ,  fed  fuperius  ,  Ieta  :  oppidum  ,  nunc  Iato.  Stephanus ,  terou , 
<${ov£«oy  Z«ceA,/<*? ,  leu,  cajiellum  Sicilia.  At  longam  efle  mediam ,  docet  Silii  verlus 
272.lib.x1v. 

-     -     -     Arabela  ferex ,  O^  celwi  IetM , 

Ietas  mons ,  in  quo  fitum  oppidum :  &  nummus  Parutae  diphthongo  referens  iAETINiiN. 
Cluverius  dubitanter  conjicit ,  Ciceronis  Letinos ,  omnibus  ignotos ,  ex  Frumentar. 
cap.  xl  1 1 1 .  legendos  forfan  Jetinos ,  qui  Plinio  funt  Jctenfes. 

Lilybasum  vevfusHalicya.  Stephanus:  'KKiwou  ,  TroAi?  ShcsA^  ptTx£C  xapivti  EvtjA- 
a>j?  ^54  A<Au/3osi«  ,  Halicya  oppidum  Sicilia ,  y*ta#?  *»#f  Entellam  cr  Ltlyb&um.  Incolas 
'AKnvouoi.  Diodori  lib.  xiv-  cap.  lv.  Plinii  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  Halycienfes.  Cicero  Frum. 
cap.  v  1 .  Qutnque  Jinefadere  immunes  civitates  &  liberae  5  Centuripina ,  Halejina ,  Segeftana, 
Halicyenfis ,  Panormitana.  Et  inde  in  auftrum  verfiis  ,  Legum ,  Afyov ;  8c  Elcethium  , 
EajcI9-mv  ,  utrumque  ex  Ptolemaei  pofitione.  Nihil  fic  notum  in  occidente  mediterraneo 
fupereft.  Aegeftam  enim  five  Segeftam ,  quod  propinqua  mari  &  navigationes  admittit , 
fupra  expofuimus  inora.  Obfcuraloca,  Adolivam,  8c  Locaricum ,  five  Longartcum , 
utvariat  fcriptura,  ex  Antonini  itinerario  cum  diftantiis  fuis,  quas  inter  Lilyb^um6c 
Hyccara  fervant ,  repetantur.     Trans  montes  hinc  eundum  eft. 

Montofa  Sicilia  ,  praeter  Aetnam  6c  Erycem ,  altiflimos  montes ,  multis jugis  eminet, 
five  montium  continuatione.  Talis  eft  Cratas ,  0  K^tow  Ptolemad :  Maro  Plinii  1 1 1 . 
cap.  vi  1 1 .  cujus  &  Gemelli  colles  funt :  Nebrodes  Solini  cap.  v.  quibus  Silius  lib.  xiv.  verf 
237.  fontesutriusque  Himerse  attribuit : 

Nebrodes  gemini  nutrit  divortia  fontis , 
Quo  mons  Sicania  non  furgit  ditior  umbra. 

Gemini  fontis  divortia,  id  eftHimeras  ,  de  quofupra  di&um  eft.  Et  Harai  montes 
Diodori  lib.rv.cap.LXXXvi ,  *h%kk*  o^,  quafijunonii.  VibiusdeFluminibus:  Chry- 
fct4 ,  Syracujis  ex  monte  Herao.  Hos  vere  diicernere  6c  limitibus  finire  dif&ciilimum  :  ne- 
que  plus  quam  conje&uras ,  adferri  adhuc  videmus.  Ad  montes  funt  Pirina  Antonini , 
Schottani  editione  Pyrama ,  medio  itinere  inter  Panormum  St  Petrinas  five  Petram  :  & 
quum  intus  magis  ad  Himeram  arx  hodie  Margana  di£ta  exfiftat ,  eo  Stephani  Mo^wav , 
Morgynam  Cluverius  interpretatur  :  quam  certo ,  adparet  cuilibet  j  prasfertim  quum 
Polybius  lib.  i.cap  vin.  M?^*'v»jv  Merganam  memoret  ,  fed  propiorem  Syrucufis. 
NecStephanusdefuaplusattulit ,  quam  ttoa<v  SaeAwv,  oppidum  efle  Siculorum. 

Ad  mare  accedit  propius  poft  Himerenies  Thermas  Paropm^  na£&>?r©-,  oppicium. 
Polybius  lib.  I.  cap.  XXIV.  |ueT«|u  §  nagftlate  ^)  r  Qiguuv  v  ]y.i^ouuv  mmicuv  duioXc^ 
inter  Paropum  £r  ThermM  Himer&M  illu  jupervemens.     Piinio  hinc  funt  P^fopini  lib.  1 1 1 . 

Mnnn  cap. 


£p  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

cap.vnr.  Ufticas  infulse  objecti  Petra  autem  ,  nir&  Ptolemaei ,  Petrina  Antonini, 
non  dubie  videtur  oppidum  Petraglia  efle,  quo  etiam  itinerarium  ducebat.  Silio  eft 
Fetr&a^  ut  urbs  fubaudiatur ,  quod  Latine  Petrina  eft.     Lib.xrv.enimverf.240» 

Romanos  Petr<&a  duces ,   Romana  petivit 
Foedera  Callipolis ,  lapidofque  Engyon  arvi. 

Oppidani  Pctrini  Plinio.  Et  Cicero  Frum;  orat.  cap.  xxxxx.  Petrinispecmmm  ereptam- 
gloriatur. 

Quod  conjungit  Silius  oppidum  Engyon ,  non  procul  a  Petrina  urbe  fuit.  Ptolemseus 
&Diodorus  lib.  xvi.  cap.  lxxiii.  dixere "Eyyvov ,  Engjon^  Engyum,  ut  Siliusj  &ex 
hac  forma  Ciceroni  Frum.  cap.  xl  1 1 1 .  civitas  Eggyna  eft :  at  infequenti  de  Signis  oratione 
cap.XLiv.  Enguinos  fcripfit,  ut  in  libris  caftigatis  eft.  Mattis,  inquit,  magn&fanum 
apud  Enguinos  eff :  quod  refpondet  vocabulo  "Eyyviov ,  Enguium  quo  Plutarchus  in  Mar- 
cello  uiiis  pag.  309.  6c  inde  Diodorus  diclo  loco  gentile  Eyyvwol,  quodpravatuirieftex 
Zyywol  vel  Eyyvivo),  ut  libri  ferunt ,  formavit.  Ruinas  tradunt  inter  montes  Nebro- 
dem ,  Maronem  6c  Herseum  confpici. 

Suprahos  montes  mareverfus:  quod  Aeolias  tenet ,  yidcnturSiYnNomaS^Ama^ra^ 
quse  Stephani  Amefiratus ,  ApjjVgaT^  eft ,  fuiffe.     Ait  ille  lib.  xiv.  verf.  267. 

-     -     -  comitata.  Nomais 

Venit  Amafira  viris. 

Sic  enim  legendum  efle ,  non  Nem&is  quales  nulli  in  Sicilia ,  ex  Diodori  lib.  x  1 .  cap.  xc, 
elucet,  qui  s^a-roTrt&ivovra  <zs£*  rds  Now«?  fcripfit,  ideft  ,  circa  Ncm<M  cafira  metantem.. 
Vicina  autem  Amajira  eft  Stephani'  Ap»jV£«T@j  ,  Amefiratm ;  Polybii  MutjV^t^  ,  Mu- 
■tifiratm  ,  hodie  Mt/rretta ,  vocabulo  corrupto.  Hic  vero  lib.  1.  cap.xxiv.de  Romanis 
conflilibus  fcripfit ,  Panormum  verfus  exercitum  duxifle  ,  quod  Carthaginienfes  ibidem 
hiemarent.  Quum  vero  nemo  hoftium  prodiiflet,  inde  diri  ^oA/vpTTTroavav,  adverfus 
HippanamimpetufacTx),  eam  vi  cepifle.  «Aov  jj  trjj  MutV^tov  ,  vroTKxs  xZ°v*g  vnoptpe- 
vjjjcos  t  aroAiopjt/«v ,  £/#  o^upoVjjT»  J  rojrsi  Ceperunt  eiiam  Mutifiratum ,  natura  munitum 
oppidum,  quodideoobfidionemdiutaleravit.  ZonarasTom.  n.p.  5*7.  MsmV^Tov  7roKiv, 
urbem  Mutifiratnm  in  Sicilia  dixit.  Hinc Plinio  Mutufiratinilib.  1 1 1 .  cap.  vi  1 1.  Hip- 
panam  vero  inter  Panormum  &  Mytiftratum  fuifle,-  ex  Polybii  jam  data  narratione  ad- 
paret.  Stephanus,  qui  etiam  ad  hunc  Polybii  locum  provocat ,  ad  hiftoriam  non  atten- , 
dit,  quum  obfcitanter  fci'ipfit5'l7r7roivo4  stoAk  <g£&  K«^^o'v«,  Hippana  urbs  circaCartha- 
ginem:  verius  Panormum ,  aut  aliam  ejus  traclus  in  Sicilia ,  nominaflet. 

Apollonia  quoque  in  Sicilia  fuit,  quam  feptimam  ejus  nominisurbem  &M<rlw  AAov- 
t/vwv  ^u  K«a>j?  AjctjjV  ,  prope  Halunttnos  O-  CalaBen  pofuit  idem  chorographus  Byzanti- 
nus.  Siclegendum,  non  AeovrjW,  qui  longius  abfimt  a  Calacta.  Diodorus  lib.  xvi. 
cap.  lxxiii,  Timoleon  7ra&Ka$M  r  k7rof)smiav ,  Apolloniam  in  fidem  accepit.  Cicero 
Frum.  cap.  xl  1 1 1 .  civitas  Apollonunjis.  Intus magis  ad  montes  ponunt  K«jr«Tiov ,  Capy- 
tium  Ptolemsd  :  &  ultra  ,  Galatam  ,  unde  Plinii  fint  Galatini.  Prope  Tyndarium , 
Abacanum  o^idum.  Suidas  :  A@«?i«ivov  ttoKk "ZikiKim ,  Abacanumurbs Sicilia.  Diodo- 
rus  lib.  xiv.  cap.  xci.  de rege  Dionyfio  :  <&&$  A|3«jc«iW  uoKet  trvpfAax®1  wri5&io7rkhvcz  9 
juxta  Abacanum ,  urbem  Joaam ,  cafira  pofu.it»     Vicinitatem  Tyndaritanam  idem  eodem 

libroj 


SiciUa.  LIBU    II.     C  A  P.    XI L  Sfv 

libro ,  cap.  lxx  i  x.  luculente  oftendit ,  quum  Tyndaridem  a  MeiTeniis  conditam  ad  mare 
dicitinloco  t?  A/3#kjjvj7?  %<*&<; *  Abac<zn<zregionis. 

Sunt  &  alia ,  quibus  certus  locus  non  poteft  adfignari ,  Callipolis ,  Arabela ,  Eubcea ,  & 
alia.  Callipolis  a  Marciano  Heracleenfi  pag.  12.  cum  oppidis  conjungitur ,  quseprope 
fretum  funt :  quibus  &  Eubosam  admifcet.     Verba  funt 

Z« jocAjj ,  K<sJT«vj} ,  Kfls^taroA/?  f^jov  otvomioo;. 
Ylothiv  £'  $?n  txtuv  eJwo  sroA«s,J   Evfioi» 
Ktm  MvKai ' KctTUKiS-tjtrotv  <fiki'Aoth.4y,ivon. 

Zancle ,  Catana ,  &  Callipolis  accepere  [ab  Rheginis^  colonias.  Rurfus  vero  his  dua  urbes » 
Eubcea  &  MjU  diB<z ,  condtu  fnerunt. .  Callipolin  Stephanus  quoque  memoravit  :  & 
Siliuslib.xiv.  verf.  ifo. 

-----     Romana  getivit 
Fcedera  Calliplis. 

Herodotus  lib.  vn.  cap.  clv.  txq\io%4,ovt&  t\Ttiro%&ii>'&  KoMiMoffkm  tc  vj\  N«|/«?,  ^aj 
Z#yjcA«*x?  7£  jjcq  AgovT/vs<f,  obfidente  Hippocrate  CaiUpolitanos  ,  O*  Naxios ,  &  Zanclaos  t 
& Leontinos:  quarura civitatum quod  tres  in orientali latere .iiint ,  probabile fit ,  ^LCalli- 
folim  ibidem  exftitiffe.  Minus  conftat  de  Eubcea  urbe ,  nifi  quod  cum  MylisHeracleota 
conjunxit :  &  Strabo  inter  dirutas  una  cum  Callipoli  numeravit.  Nec  infolens  Siceliotis, 
infularum  nomina  oppidis  fuis  imponere,  ut  Naxi  exemplum  oftendit ,  velobprimos 
colonos,  vel  ob  additos  ex  illa  infula.  ArbeU  autem  fitus  prioribus  eft  ignotior.  Ste- 
phanus,  A.g$gA»j,  mhtg  Xmehlov; :  8c  Suidas  in  hac  voce  :  it&uGpox  SiJtgAocdv  >j  A^jAjj ,  Ar- 
bela  Sicilict  ojppidum.  Silius  xiv.  verf.  2.72.  pravato  verbo  Arabeia videtur  Arabelam  innu- 
ifle,  quse  <x  Ciuverii  conjeclura  eft.  At  fi  vere  hoc  conjiceretur ,  non.  Agj36*jj ,  fed  Ag- 
0j/ajj  fcribendum  nomen  eflet ,  quod  produxit  fyllabam  poeta , 

Sidonios  Arabeia  ferox     -     -     -     - 

Haec  oppida  Sicilise ,  inquibusquinque,  fecundum  Plinium ,  coloniae  Romanas ,  Tau- 
romenium,  Catina,  Syracufas,  ThermEc,  &  Tyndaris  :  duas  fecundum  Ciceronem 
(Frument.  orat.  cap.  vi.)  civitates  foederatae ,  quarum  decumse  venire  non  foleant ,  ~Ma- 
mertina  &  Tauromenitana  :  quinque  praeterea  fine  fcedere  immunes  ac  liberas ,  Centuri- 
pina,  Halefina,  Segeftana,  Halicyenfis,  Panormitana.  Prstter  has  omnis  ager  Sicilias 
civitatum  decumanus  erat  ,etiam  ante  populiRom.  imperium ,  ipforum  Siculorum  volun- 
tate  &  inftitutis.     Hax  dictante  Tullio  praedicla  oratione. 

Unum  reftat ,  ut  de  Valena  via ,  qua  ab  Mefiana  Lilybasum  itur ,  aliquid  adjiciamus. 
Illam  nobis  Strabo  monftravit  lib.  v  1 .  pag.  1 84.  Latera  infulas  millibus  pafiuum  dimenfus. 
C4t  Metxrijvj}? ,  inquit  ,  «*«•  Kihi$ou_iv  y  OvotteeJf  Uu  Ag,  A  Mejfana  Lilybmm  via  Valeria 
xxxv.  qui  numerus  pravatus  pofcit  2  prasmitti ,  ut  fiant  ccxxxv.  Hanc  autem  viam  per 
marisoramduxifle,  quia  latera  metitur ,  hoceft,  perMylas,  Tyndaridem,  Cephalce- 
dim ,  Thermas ,  Panormum  &  Drepanum  ad  Lilybseum  ufque  per  tot  millia  plus  minus, 
vero  prorfus  eft  ftmik. 

3     ,  Nnnn  z  INSU- 


652  GEO&RAPHIAE    ANTIQJJAE 

INSULAE      MINORES 

CIRCA     SICILIAM, 

Infulae  inter  Siciliam  &:  Italiam  medio  mari  pofitae  dicuntur  vulgo  AeolU ,  quia  Aeolus 
iri  iis  regnafle  traditur.  Dicunturetiam^/cvzw/^abignibus  eructatis:  hem  Liparaorum 
infuU,otl  AiTrotgouuv  vv.o-oi  (Strab.  vi.  pag.  ipo.)  a  principe  illarum ,  Lipara.  Pliniuslib.  iii. 
cap.  ix.  Citra  Siciliam  [refpeftu  Italiae]  v  1 1  Aeoli<z  adpellata.  E&dem  Liparaorum  &  He- 
phczftiades  a  Gracis ,  a  nojiris  Vulcania :  Aeolia ,  quod  Aeolm  Iliacis  temporibus  ibi  regnavit. 
JEt  interjeclis  paucis :  Strongyle ,  in  qua  regnavit  Aeolus ,  qu<t  a  Lipara  liquidiore flamma  tan- 
tum  differt,  e  cujus  furno ,  quinam  flaturi  fint  venti >  intriduumpradicereincoUtraduntur : 
unde  ventos  Aeolopanujfe  exijiimatum. 

Sunt  autem  feptem  riumero ,  inquoStrabo,  Diodorus,  Mela,  Plinius  confentiunt. 
Non  autem  eodem  ordine  aut  iisdem  nominibus  enumerantur .  Mela  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  IIU 
'feptem ,  quas  Aeoli  adpellant ,  Ofleodes  ,  Lipara  ,  Heraclea ,  Didjme ,  Phoenicufa ,  ac ,  jicut 
Aetna,  prpetuo flagrantes  igne ,  Hicra  &  Strongyle.  Plinius  hoc  ordine :  Lipara',  altera 
Hiera:  tertiaStrongyle:  quartaDidyme:  quintaEricufa:  fextaPhcenicufainovijfima ,  Euo- 
nymos.  Quae  prope  conveniunt  cum  Diodori  enarratione  lib.  v.  cap.  v 1 1 .  Aut«<  $  e'<r)  (jiiiv 
«£^9(uo\  £,  <sr£$!rrlyoeJ>o<4  $'  1'xgo'i  Totv-cou;.  2rf oyyoAij ,  ^ctj  Evmv(jl@* ,  '  et»  <T  A/ ivfj^ ,  ^j  Qotvi- 
ymS^  ,  jf^j  E^vkwJV.  crO?  3  Twois 'tegy  HQousx,  ^tj  Aiirdi^.  ,  Septem  funt  numero  ,  6<ec 
nominafortitcz:  Strongyle ,  Euonymos ,  C^Didyme,  &  Phcenicufa-i& Encufa:  adh<zc  Hiera 
Vulcani  ,& Lipara.  Etiam  Strabopag.  ipo.  «VJ  3  S7ir« ,u£v  t  oiy&fjtlv ,  funtnumerofeptem: 
ut  adeo  pravatum  Appianum  efle  oporteat ,  quum  lib.  v.  Civ.  Belli pag.  11y8.de  Strongy- 
le  fcriptum  lcgitur ,  >j  r  jrjvTe  vjjo-wv  l?)  r  AicAou  ,  ^#<c  «»<«  eft  ex  quvnque  infulis  Aeoliis. 
Contra  fi  nomina  numeres ,  addasque  Hicefiam  Ptolemad ,  excrefcet  numerus ,  &  Ofte- 
odem  ac  Heracleam  Mela:  cum  Hicefia  refiduas  habebis,  nifi  decemautpluresvelisin 
Aeoliis  infulis  cenferi.  Sed  Ofieodes  eft  longe  ab  Aeoliis remota ,  ut  poftea  monftrabimus : 
Heraclea  Melse ,  quas  in  Peutingeriana  quoque  Tabula  Inf  Herculis ,  &  infulari  itinerario 
Heracleotes  vocatur  5  &  Hicefia  Ptolemad ,  Aeoliis  quidem  vicinas  funt ,  adjacentes  proxi- 
me  j  in  cenfum  vero  illarum  minime  venerunt ,  quod  vel  minores  erant ,  aut  incultas ,  aut 
Liparads  non  fubje&se.  Ceterarum  nomina  funt  fingularia ,  ,praeter  Hiera ,  quae  etiam 
VivgxYioVulcania,  Straboni  ©igfAtosct,  Thermijfa  efl  adpellata :  fkLipar<z,  quasolim^- 
Jigunis  erat ,  Strabone  &  Plinio  refer entibus. 

Princeps  illarum  eft  Lipara ,  quas  urbem  eodem  nomine  tenuit ,  tantaeque  fuit  potentiar, 
ut  claflem  haberet ,  ceterjsque  Aeoliis  imperaret.  Strabo  diclx)  loco  :  Mtyfct)  >j  Anrcl& , 
KvicJfW  ei7roiy,(Qr  ,  -  -  ?  vyv/ffotTo  3  t^jjj  ?o'Au> ,  vzsrjjJio'^?  tyjica  tosV  vvv  KtyofiiVotA  Aiarct%iwv  vtjtnsi , 
as  Alohx  tiv)?  <3s£$tfotyo£iv£e-i ,  Maximaefi  Lipara,  Cnidiorum  colonia:  h*c  & clajfem  duxit , 
ptc  fe  habens  reliquas  Liparaorum,  ut  nunc  dicuntur,  quas  Aeoli  qmdam  adpellant  tnjulas. 
Nomen  habet  a  Liparo  rege ,  quem  Diodorus  tradit  Aufonis  filium ,  a  fratribus  pulfum 
in  hac  iniula  confedifle ,  cujus  filiam  fuccefTor  Aeolus  duxerit.  Contra  Plinius  dicit  Li- 
parum  Aeolo  fucceffiile.  His  polleriorem  Cnidiorum  coloniam  fuifle  oportet,  quam 
Strabo  memoravit ,  lib.  vi.  pag.  1 84.  Incrementa  habuit  a  bonitate  portuum  &  aquarum 
fa^ubritate.  Diodorus  lib.  v.  cap.  x.  «ot»?  t\i\tk<n  Tt  kxKcK  vuo  ^  <pv<rtw  KiKso-fxtjTou ,  yjjf 
SfPucX  Sietci  toTc  &/#@?/3a»jjtACvotfj  H*c . [infulaj bomsfortubus natura beneficio  ornataesl,  & 
thermis  celebratiffimis, 

Inter 


Sicilia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XII.  653 

Inter  Liparam  &  Siciliameft ///Vra,  Diodori  'Is^  H4>«kV»,  ideft  Vuicano"facra ,  «v 
vuv  /epov  H4)*«Vou  xaAooVi,  quamnunc^  ut  Strabo  dicit ,  TemplumVulcanivocitant.  Unde 
etiam  Vulcania  nominatur.     Virgilius  Aen.  v  1 1 1 .  verfi  416. 

Infula  Sicanium  juxta  latus,  jleoliamque 
Erigitur  Liparen  ,  fumantibm  ardua  faxis : 
Vulcani  domm ,  C?"  Vulcania  nomine  tellm. 

Eadem  Thermifla  di&a.  Strabo  ibidem:  »j  Aisr»^,  Ij/yuTaVw  4  IimxIoia  K.etf*ivti,  $  yz 
t  ©iQfJuosoiv,  Lipara  proxima  Sicilta  pojl  Thermiffam ,  boceft,  Thermifla  excepta ,  qux 
propinquior.  Paucis  interjectis  dicit ,  t«'ut>j?  [A«r*p«w]  [mtx^  ttwj  es?)  ^  ^  2ixeAte« , 
r)v  vuv  »'?pov  H$«iVs  JtaAouViv,  Inter hanc[L)Tpzram]  £r  Siciliam eft infula ,  quamnmcVulcam 
Templum  adpellant.  Ergo  Thermifla.  eadem  &  Vulcani  TemplumfiveHieraVulcani. 
Thermifla  didta  ab  ignibus  quos  eruclat ,  tamquam  ex  Vulcani  caminis  &  officina. 

Poft  hanc Strongyle ,  STpo^uA>j,internobilioresefl:,  quasita  &n>  &  ^V^t©"' »  ajigura 
nominatur,  ut  Strabo  dixit ,  feu,  ut  Cornelius  Severus  in  Aetna  verf.433. 

Infula,  cui  nomen  facies  dedit  ipfa  rotunda 

Silio  Italico  eft  Strongylos ,  alia  forma ,  lib*.  x  1  v.  verf.  260. 

Mille  Agathjrna  dedit ,  perflataque  Strongylos  aufirif. 

Strongylos ,  c\)vtKSo%ixu< ,  omnes  Aeolia?.  neque  enim  hsec  fola  millenos  milites  potuiflet 
praebere.  -Eadem  forma  ufus  eft  auclor  infularis  itinerarii  :  Infula  Strongylos  aJMetfana 
ftadia  cccxx.  Solinuscap.  vi.  Strongyle,  ^Aeolidomm ,  vergit  ad  exortm  Jolu :  nifipotius 
Lipara  fuit  rcgia.  O&avianus  Ccefar  bello  Siculo ,  ut  Appianus  au£tor  Civ.  lib.  v.  pag. 
I  iy8.a  Vibone  is  'Lr^oyy^Ayjv  y  in  Strongylem  trajecit:  Agrippa  "im  Zrgoyyvhw  is'kpyv, 
a  Strongyle  in  Hieram.  Reliquas  minoris  momenti  mnt ,  &  Phanicufa  ac  Ericufa  in  nominis 
"im  r  cpuTwv ,  a  flirpibm ,  erica  &:  palma  nominantur ,  quse  copioie  ibi  proveniunt.  Idcirco 
dePhcenicufaPlinius:  p >bulo  proximarum  relitta:  de  utraque  Strabo ,  dv£via\  «VveussV, 
pafcuis permittuntur.  Euwu^©-  dicia ,  quia  ex  Lipara  in  Siciliam  navigantibus  a  Ixva  eft , 
ut  Strabo  adnotavit.  Siniflra  vero  meiioris  quondam  ominis,  quod  nomen fignificat , 
quam  ipfa  dexteriora.  Hasc  Plinio  eft  rmmma  omnium  Aeoliarum  :  Straboni  1^^ , 
deferta.  Tandem  Ai Jupj ,  Didymezlhy  quasgemellaintuentibusadparet,  icrri  $  %/i*-ot- 
t©°,  afigura^  feu,  quamprsebet,  fpecie  ita  nominata. 

Ineodemmari,  occafum  verfus ,  funt  UflicatkOAeodes.  Pliniuslib.ni.cap.  vin.ex- 
tremo:  a  Solunte  lxxv  m.  Ofleodes:  contraque  TaropinosUflica.  Ptolemceus poft Acc- 
lias:  OuV»W  vijo-©- if^  a-oAif.  OsiuSyg  vn<r&,Uflicainfula&oppidum:  Ofleodesinfula.  ¥&- 
ropus  autem ,  cui  objeclam  Pliniusinrulam  Ufticam  dicit ,  inter  Himerenfes  Thermas  & 
Cephalcedim  eft.  Parvam  traditur  efie ,  &  nomen  antiquum  retinere.  Altera  Ofteodcs, 
utPlinius  &  Ptolemrcus  locaverunt ,  magis  in  occidentem  recedit ,  quam  Uftica :  ut  Mela 
non  habuerit ,  cur  Aeoliis illam  ,  a  quibus longius  abeft ,  adnumeraret.-  Diodorus  Sicu- 
luslib.V.cap.  Xl.ambigue:  M£t<*  r  AiTragav,  e,j  to  oti?  Jvcp&i  ^©-jVjjctcs  i;i  znKayiott 
jMKep  yXv  to  pzy&@r  ,  %*>*){*&  S1  yjjf  S^a  tivoc  <Gfb.-nk-mot.v  OsidSrfi  ovoy,x£o[A.hvi ,  Pofl  Lifa* 
ram ,  occafum  verfus ,  m  alto  mari  infiilaparva  efi  Cr  dejerta }  quam  ab  eventu  qu,odam  Oficcdcm, 

N  n  n  n  3  id 


654.  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  AE 

id  eit  OfTuariam ,  mxnnant,  Eventum  ita  defcripfk  ibidem :  Syracufanobello  Cartha- 
ginienfes  vi  millia  mercenariorum  militum,  quod  fsepius  rcbellaflent ,  ineaminfulam 
deportavifle  ,  quibus  fame  ibi  confumtis ,  cuyg@»j  \  tottov  uAlyw  ovt «  es-A^codwAi  ?  oVmv 
fattum ,  ttt  parvm  ille  iocus  offibm  compleretur.  Ptolemad  Paconiam ,  Ummviot.v ,  Agatho- 
dasmon  in  Tabula  ante  oftium 'Bathis  locavit ,  quemCluveriusfequitur:  fed  ordo  Ptole- 
rmei  poft  Aegates  locum  pofiulat.  Sunt  qui  Aponianam  Hirtii  B.  Afr.  cap.  n.  Paconiam 
Ptolemasi  efle ,  alterutro  vocabulo  corrupto ,  contendunt, 

Drepano  obje&a  infula  parva  ,  inftar  fcopuli ,  niAtds  Grasce  ,  hoc  eft  Columbaria 
dicla.  Zonaras  Tom.  n.  pag.  64.  de confule ISLumerio Fabio :  tw  A^g7r«»a  ^<r^nlVi 
fguf  mifixhevft  tj?  vr,<rlSt  tjj  UiAiuii  KoAs^usvtj  <3rOHi5'Te,AW'£'v?  co%f  %.&(>%%£ ov !uv ,  ^otrtwToo; 
jr6jM-vJ/(#  vusctoV»  0«  txe  Qtpq&s  KiaWrejj  t  vJjcrOv  «Aov ,  Drepanum  obfedit ,  &  infuU  Colum- 
baris  »  a  Carthaginienfibm  pr<toccupat<£  infidiatm  efi ,  noiiu  mtjfts  milittbm ,  qui ,  occt/o  pra- 
Jidio  ,  infulam  ceperunt.  Sic  Latinus  interpres ,  ad  xiAc-tclSx  ,  columbam ,  id  nomen 
reducens. 

Nobiliores  funt-^^fwinfulas,  Lilybaeo  promontorio  oppoiitse ,  ad  quas  Romano- 
rum  victoria  finis  impofitus  eft  bello  Punico  primo.  Maie  quidam  Aegades  fcnbunt 
repugnante  fyllabseipflusquantitate,  ctmelioiibuslibrisommbus.  Varrode  Vitapop. 
Rom.  lib.  iii.  apud  Nonium  in  catapulta,  poftea  C.  Lutatio  confult  apud  Aecates 
infulaA ,  quum  ipfe  catapulta  iBm  effet.  Corn.  Nepos  Hamilcarecap,  1.  Carthaoimenfes 
clajfe  apud  infultu  Aegates  a  C.  Lutatio  confule  Rom.fuperati.  Livius  lib.  xx  I .  cap.x.  oratione 
Hannonis  in  fenatu  Carthaginienfi  :  Aegates  inJUM  Erycemque  anteoculos  prvpomte  Et 
cap.  xl I .  qui  ad  Aegatespugnavere  infulat.  Et  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  Contra 
Carthaginis  finum  Tartchia  cr  Aegates,  Romana  clade  memorabtles  :  id  eit  quam  dedere 
Pcenis  Romani.  Adi  interpretes.  Et  Florus-lib.  11.  cap.  11.  Lutatto  Catulo  conjule 
tandem  bello  £nis  impofitm  afud  infuldt »  quibtu  nomen  Aegates.  Syliabae  media?  quantita- 
tem  docet  Silius  lib.  1 .  verf.  6 1 .  de  Hannibale : 

-     -    ■  -     avet  Aegates  abolere ,  farentum  Dedecus. 

Et  lib.  iv.  verf  79.  de  Carthagine, 

-----     cjua  merfa  fub  aquor 
Aegates  inter  yafto  jacet  obruta  pon.o. 

£t  lib.  vi .  verf.  684.  in  pi&uratempli  Liternenfis : 

Addiderant  geminai  medio  confurgere  fluiiu 
Aegates ,  lacera  eircum  fragmenta  videres 
Claffis. 

Quas  geminas  dixit^poeta ,  tres  revera  numerantur ,  ejusdem  prope  magnitudinis ,  nec 
longius  remotae  a Lilybaeo.  Polybius  lib.  1 .  cap.  xliv.  Aegufa  vocat ,  ab  una earum  , 
quzbAegufd,  MyZfot  vy,<t'&  Ptolemaeo.  Miflum  ait  Caithagine  trierarchum ,  quiLily- 
ba?umobfidioneliberaret.  Hic  x«9-oa«io9-«?  b>  T#r?  jc#a*/4v#/?  Myo\><rcu<; ,  ^nu^  3  ^e- 
vxt?  b.iAQt$xU  }{£j  Kag%r,$ov@*  ,  ijrsT^eJ  t  ttAovv  ,  ad  Aegufeu,  ut  vocant^  infultu  ad^ulfm 
commodam  adnavigandi  tempejtatempraflolatur.  Et  cap.  lx.  ne  prcelio  ultimo  bello  Punici 
primi:  izhivcf  ^O?  t  MyScp  v->ov,  r  ^ti  |  AtA.»|3^fa  wjuivwi   navigavit  [Lutatius] 

ad 


LIBER    II.    C  A  P.    XII.  655 

ad  infulam  Aegufam  ,  qm  ante  Lilybaum  Jita  efi.  Cluverius  eamdem  putat  -Hirtii  Aponia- 
nameGby  B.Afr.cap.  n.  CeterarumnominavideturPtolemaEusprodidifle,  dumpoil 
Ufticam  6c  Ofteodem  tres  infulas  memorat ,  Thorbantiam ,  Aegufam  &  Hieram ,  quae 
tres  Aegates  putantur  efle ,  ut  Phorbantia  feptemtrionem  fpeclet  tamquam  proxime  poll 
Ofteodem  pofitai  ceterce  fic  ordine  fubjiciantur. 

In  Africo  mari  funt  Melite,  nunc  Malta:  &  huie  adjacens  Gaulos ,  nuncGozo:  & 
inde  occafum  verfus  Cofyra.  Scylax  6c  Ptolemaeus  illas  ad  Africam  rejecerunt :  fed  pro- 
piores  funt  Siciliae#  eique  ab  Romanis  contributae.  Vvimz  Melittt  ambiguo  accentu 
medias ,  fed  verius  correpto.     Ovidius  Faftor.  lib.  1 1 1 .  verf.  f6j. 

Fertilis  eft  Melite ,  fierili  vicina  Cofyra. 

At  Arator  in  Aft.  Apoft.  cap.  xxv  1 1 1 . 

Menjibm  hibernis  tribm  in  regione  Melite 
Mttltiplicem  dat  Paulm  opem. 

Plinius  lib.  iii.  cap.  viii.  Infitla  in  Africam  verfa  :  Gaulos ,  Melita,  a  Camtrina 
lxxxiv  M.  paffuum  :  a  Lilybao  cxili,  Cofyra.  Mela  lib.  11.  cap.  vii.  Africam 
verfm  ,  Gaulos  ,  Melita,  Cofura.  Diodorus  Siculuslib.  v.  cap'.  xi  I.  Melitie  infulae 
portus  bonos  laudat  &  urbem  bene  aedificatam ,  nec  non  omnis  generis  artifices ,  &  in  his 
maxime  linteaminum  fubtiliffimorum  textores :  id  quod  a  Phcenicibus  habuerit ,  primis 
ejus  infulae  colonis.  Quum  in  Romanam  ditionem  venit,  quamvis  w§wtow  ,  jr^cipem 
mtprafetium  habuerit ,  qualisille  in  A&ibus  facris  eft  cap.  xxvih.  comm.  7.  &  veteri  infcri- 
ptione  nPiiTOS  MEAlTAKiN;  praetori  tamen  Siciliaz  fubjecla  fuit.  Cicero  Verrina  de 
Signis  cap.  xlv i  .  Infnla  efi  Melitafatu  lato  ab  Sicilia  mari,  periculofoque  disjuntta  :  in  qua 
efi  eodem  nomine  oppidnm ,  quo  ifle  [  Verres]  nunquam  accejfit :  quod  tamen  ifti  textrinumper 
triennium  ad  muliebrem  vefiem  conficiendam  fuit.  Addit  religiofum  Junonis  fanum  haud 
longe  ab  oppido pofitum ,  quod  Verres  per fervos fpoliaverat.  Silius  lib.  x  IV. verf.  zf  1. 
lanigeram cognominat ,  undecopiaefttextrinae:  etiammediam,  utOvidius,corripuit3. 

Lanigera  Meiite,  &  litus  pifcofa  Calacle. 

De  Gaulo  &  Cofyra  in  ipfa  Melite jam  diximus ,  Plinium ,  Melam ,  Ovidium  laudantes : : 
addimusquaereftantaliorum.     Diodorusdiclo  loco ,  TavA&  mhay(a  k#)  h^ictvivKod^. 
xtKurpwti ,  Qotvkm  uttoik^ ,   Gaulos  infiila  in  alto  (ita  ,portuum  commoditate praftans  ,  a  Phcs- 
mcibm  primum  frequentata.     Et  antea  dixerat  aeque  ut  Melitam ,  sroAiv ,  oppidum  habere. 
Scylax  Periplo  pag.  118.  Jttcfe&q  ttoA»?  ^  ai^v,  TaZ^Q-  zs&kk,  Melite  ofpidum  Cr por- 
tus:  Gaules  cppidum.     Antiqua  infcriptio  Melitenfis  apud  Sponium  Mifc.  Erud.  Antiq.  • 
pag.  ipo. 

CHRESTION     AUG.    L.     PROC. 
INSULARUM     MELIT.     ET     GAUL. 

EtSilius Italicus lib. x  1  v.  verf. zjf. 

-     -•    ■—  firato  ,  Gaulos^  fpettabile  ponto. 

Incolae  Gauloniu.    In  lapide  Melitenfl  apud  eumdem  Spon.  p.  1  oz .  plebs  gauli t an a . 

Muid- 


65<S  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Municipium  fuit.     Ibidem  ex  lapide  ipfius  Gauli  infulae :  municipium  gau.  . . .  &  fub 
ftatua :  patrono  municipii.     ltidem  alio :  r.  p.  gaul.  curante. 

De  Cofyra  Ptolemasus  lib.  i v.  cap.  1 1 1 .  extr.  KoVyu^  vija-©-  ^  ^oa*?  ,  Cojfyra  infula  O* 

oppidum.     Scylax:  &tb  Kocvpa  39n  AtKvfiauov  atcpwr^ov  SHceA/fiW,  ttA??  jptfcK  jujojjt,  aCo- 

Jjro  a  Lilybaum ,  Siciliapromontorium^  navigatio  unius  diei.     Scribitur  enim  Cofyra ,  Co- 

fiira ,  Coflyra ,  &  auct.oribus  Scylace  ac  Stephano  KoVup  ©° ,  Cofyrus.  Silius  xiv.  verf.  273 . 

Et  bellare  Tab*i  dociUs ,  Coffyraque  parva. 

quae  duplicatio  non  tam  propter  metrum  eft ,  quia  Ovidius  fupra  prolato  verfu  corripuerat 
primam ;  quam  quia  ufus  veterum  geminum  £  in  hoc  vocabulo  poftulabat.  Strabo  lib.  vi. 
P?.g.  ipi.  KoVcov^  <3t£9  "§  AiKvfixfey  ^  <sj^ 1  «£  Acrar/eT^'  Ktfp^JovioMcJJj  sro^AsftK ,  jjv  KAw- 
arestv  KctxSci ,  ^igVjj  «jt/^orv  K«pgv»j ,  Coffura  ante  Lilybaum  &  ante  Afpidem  five  Clupeam ,  Africnt. 
urbem ,  z«  mediojita.  Et  quinque  nummi  apud  Philippum  Parutam  ,  &  Holitenium  ad 
Stephanum  Notis  geminato  fibilo  cossur a.  Potius  ergo  Ovidius  corripuit metri  caufla 
fyllabam ,  quae  longa  erat ,  extrufa  littera  altera  gemellarum.  Ex  Strabonis  verbis  etiam 
elucet,  falli  Byzantium  illum  Stephanum  feu  ejus  breviatorem ,  qui  KoVvpov ,  Cofyrum9 
Sicilias  infulam ,  aKoa-v^,  Cojyra  infula  Africae  diilinxit. 


C  A  P  U  7     XUL 
D  E 

G   R    A   E   C    I   A. 

GRaeciaevocabulumriuncuniverfasillasterras,  quae  Illyrico ,  Dardania,  Thracia 
6c  tam  Hadriaticojonioque,  quam  Aegaeo  mari  continentur ,  fignificat:  nunc, 
exclufis  Macedonise  ac  Epiri  regnis ,  folius  partis  nota  efl ,  quam  ipfi  Graeci  'ea- 
**'J*  vocant ,  id  eft  liberam  Graeciam  &  proprio  nomine lta  dictam.  Innumerae  gentes 
fuerunt,  quae  colebant :  regionesque  in  majores,  minores  partesquamplunmasdivifae. 
Et  hae  ipfar  cum  temporibus  mutatae ,  nunc  liberae  &  fui  juris ,  nunc  aliena;  ditionis  5  modo 
cqnjuncriflimac  fcederibus  j  modo  odiis  in  bella  erumpentibus  laceratae  ac  diftractae.  In 
propria  Grascia  dudum  regna  ceffaverant ,  libertate  introducta ,  quum  Macedonias  & 
Epirus  fuos  reges  haberent ,  illaautem,  quamhax,  diutius,  quiaEpirenfestandemin 
Macedonum  poteftatem  venerunt ,  quosRomani,  devictisMacedonibus,  HberosjufTe- 
runt  efle ,  mox  provincias  Achaiae  poft  Corinthium  bellum  contribuendos.  Romani  enim 
univerfam  Graeciam  in  duas  provincias  diftribuerunt  Macedoniam  &  Achaiam ,  utraque 
prazfidem  feparatim  indepta  vel  praetorium  vel  confularem.  Sed  de  proviriciis  illis  dicemus 
poftmodum  -,  nunc  antiquum  ftatum  Graecorum ,  &  qui  cum  his  conjun&i  vicinitate  fue- 
runt ,  exponemus ,  incipientes  ab  occafu ,  per  oram  in  ortum  pedetentim  progrefTuri. 

O  R  A      I   L  L  Y  R  I  C  I  A  N  A. 

I  Uyricum  fupra  perluftravimus ,  antequam  in  Italiam  veniremus :  reflant  gentes  quse- 

dam 


a.  l_r  i  o 


_pjj.    ^>y. 


f* 


+  i 


W 


O 

M 
tt 

B 


?7 


¥ 


15 


M 


i  d.it?i 


Gracia.  L  I  B  E  R.    II.     C  A  P.   XIII.  657 

dam  Illyricse  Grcecis  colonis  permixtae ,  quorum  confociatione  barbariem  exuerunt  Grse- 
cis  &  ipfas  deinceps  adnumerata;.  Utique  ergo  difcerneqdaeftlllyrisbarbara,  quaein 
Liilb  definit,  vfolllyrtde  Grxca,  quas  ab  illa  uibe  ad  Epiii  finesjuxta  tergum maris Ha- 
driatici,  &  intus  aliquantum  procurrit.  Strabo  id  nos  perdocuit  lib.  vi  1.  pag.  220. 
dicens  :  t  lSvug^oojv  fs^.hiav  c33no'vTg?  f*tx&  ^  Kas^avwwv  Q(>m  vrtSvftyifAiv  e|w  t?  Ifhv&Kqs 
ztncTQVTuv  o^«vijf  ,  i^cvTcov  3  t/  oiKeTov  Tii(>otA  ,  Illyrici  oram  defcribentes  usque  ad  Ceraunios 
montes  progreffifumus ,  qui  extralllyricimontanajiti ,  fuumproprium  terminumhabcnt.  Scy- 
lax  Periplo :  eV<v  tov  I^v^jjccv  e9-v(^  ,  cv  u>  >J  'S.niSaij.vcg  eV«  ,  GVtfj  «/?  IUyriorum ,  ztf  ^#4 
Eptdamnusjita  efi.  Et  paullopoft:  0»  ,Qpj>«o}  jcosTOj>c?<nv  r  AfMxvrlou;  x^?av  >  <"'  0  A^uavueJV 
flV.v  wg'^;p«  oj/TaC9-a  l?^vp;o<  ^std  BsAjvwv  ,  Oriciiinhabitant  Amanti<n  regionem.  Amantini 
vero  funt  Illyrii  :  a  Bullmis  bucufque  extenduntur  Illyrii.  Et  mox  :  uztoI  \thv^lag  Xaove?, 
j>oft  Illyrios  funt  Cbaones.  Tota  vero  h  a:c  regio  poltea  Macedonias  fuit  contributa.  Dio 
Calfius  lib.  xli.  pag.  Ij6.  tq  Avppa^iov  cv  tjj  'sro'Tt(>ov  |"*v  \>hv^m  r  UotfeivM  ,  vvv  3, 
H$\  tots  ye  ^>ji-  M«K£^ov/a  vivofMcuivvj  >  KftTOi  >  Dyrrachium  quondam  in  Panhinis  Illyriis 
(ita,  jamvero,  aiam  nunc  [civilis  belli  temporibu/]  Macedoni&adnumerata.  EtCicero 
pro  Ligario  cap:  ix.  w  Macedonia ad  Cn.  Pompeii  callra  venit  ,  quas  juxta  Dyrrachinam 
urbem  pofita  erant.  Et  Plinius  lib.  111.  cap.  xxi  1 1.  A  Liffo  Macedoma  provincia. 
Liflus  autem  ipla  Illyrici  proprii ,  five  barbarici ,  femper  fuit  tamquam  urbs  ultima  adver- 
fus  Macedonas  atque  Romanos,  &  ab  his  Demetrio  Phario ,  Illyriorum  regi,  pacifi- 
catione confirmata :  de  quo  Polybius  lib.  1 1 1 .  cap.  xvi.  ■Kofi&v  fAv  ^  Konoc^^iS-ou  t«'j 
iQ  r  Yfhv^iSx  inheti  t«\  vVo  PcauoiiiSt;  t&t  TQfAivooc,  th7t hivxivou  <T  £<;«§  Ajo^Srfs^jt  t«V  fw§rtK<xA  , 
vafiare  [adgrefliis]  cy  infuam  dttionemredtgere  Iliyrtc<w  Romanorumurbes:  C"  ultra  Liffum 
contra  leges  pacu  navigare.  Etiam  Gentio  manfit  LifTus.  Livius  lib.  xli  1 1.  cap.  xx. 
LiffirexGentim  erat :  eo  acciti  legati ,  mandataexponentesbenigneauditifunt.  Contra,  de 
eodem  Gentio  fragmentum^ppiani  in  Excerptis  Valefianis  pag.  f6z.  Wifiahzv  U  r  v®a 
Ywuxlois  l/%vg($e( ,  m  Illyridem  Romanam irrupit :  quam  Livius  lib.  xliv.  cap.  xxx. in eadem 
hiftoria  ita  defcripfit :  mifft  a  Gentio  ad  Dyrrachmorum  cr  Apollqmatium  agrospopulan* 
dos. 

Lifib  igitur  inbarbarico  relifta,  ad  Illyridem  Grdcam  illuftrandam  accedimus ,  inqua 
urbsprima  Epidamnm  fuit,  utStraboait,  Ki^Kv^cdm  KTio-pa,  a  Corcyrats  condita,  quce 
vel  ipfapoft,  mutato  nomine  ,  Dyrrachium  eft  adpellata  oVovvww?  T»j  ^eppovjjfcw ,  i<p'  r,s 
J^vto»,  ut  Strabo  addit ,  ideft,  a^emnfula^  cui  impofta  eft :  vel ,  quod  Pauianias  Eliac. 
llD.  II.  cap.  tradlt  ,  E7r»<JAj(/v«o<  ^w^av  (Av ,  YiV&fp  >(ajf  k^ocg^c- ^  Tzrohtv  q  «  r  a^yodav  Svn 
tjucov  i^iffiv ,  eyniivyji  occpi^yjKvToiv  chiyov  ,  ovo^ta  q  Tij  TTChet  tsj  vvv,  Av^pa  ^iov  ,  ^cttd  J  oUtsS. 
Agrum  Epidamnn  noftraatate  ttnent ,  quem  fam  ante  ab  imtto  :  oppidttm  vero  non  idem ,  quod 
pnfcu  temponbm  ,  fed  quod  a  vetere  urbepaululum  abefi  ,  Cr  a  conditore  Dyrrachium  adpellatur. 
Diflentit  a  Strabone  &  iri  re  &inorigine  vocabuli ,  quodilleapeninfula,  hicacondi- 
toreducit,  quacinterfeconciiiariforfanpoflunt,  fi  perro^ror^inteliigas,  quinovam 
eocoloniam  deduxit,  novumqueeiapeninfula,  inquafitaeft,  nomen,  utStraboait, 
impofuit.  Jofephus  Scaliger  in  Eufebianis  p.  84.  Dyirachium  navale  ,  Epidamnum 
urbem  interpretatur,  qui  quod  Grarcorum  confenfionedeftitutuseft,  dicam  ei  Ifaacus 
.Voffius ,  ad  Melam  adnotationibus ,  fcripfit.  Potuit  Romana  colonia  ad  latus  cedificare , 
quo  facl:um,  ut  vetus  urbs  intercideret,  nova  in  dies  incrementum  caperet ,  utnihilo- 
minus  urbs  eadem  cenleretur.  Pomponius  lib.  1 1.  cap.  1 1 1.  Dyrracbium,  Epidamnos 
artte  erat.  Ab  Romanis  •  aurem  &  nomen  novum  tkcoloniam  novamfuifle,  clariffime 
Piinius  lib.  111.  cap.  xxm.  exponit.     In  ora^  inquit,  civium  Romanortm  Epidamnum 

O  o  o  o  colo- 


65S  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

Colonia  ,  propter  inauflicatum  nomen  a  Romanis  Dyrrarhium  adpdluta  Celebris  inde  in 
hntoria  urbs.  Cicero  exful .  lib.  xiv.epift.  i.extrema  :  Dyrrachiumveni^  quod&Ubera 
CiVitat  efl ,  Cr  in  me  offciofa,  &  proxima  Itaha.  Et  epift.  1 1 1 .  Ego  eo  nominejum  Dyr- 
rachii  hoc  tempore,  ut  quam  celernme ,  quod  agatur ,  audiam\  &  fum  tuto.  Portusenim 
hujus  urbis  Brundifino  refpondebat  ,  interque  illos  facillimus  traje&us.  Emporium 
quoque  clariflimum  fuit  populorum  Hadriaticum  fmum  accolentium.  Cui  ingens  incre- 
mentum  adferebat,  quod,  referente  Aeliano  Var.  Hift.  lib.xu  i.cap. xvi .  ^Tnctd^vioi 
k&i$Yiu,eiv  t^  [AiToiK&v  ttiXjj&^Qv  tw  fixkoyAva> ,  Etfidamnu  poteflatem  omnibm  in  fuam  urbem 
migrandi  &  mcolendi  faciebant ,  contra  quam  vicini  Apollonienfes ,  Spartanos  imitati  y 
peregrinos  expulerunt.     Catullus  carmine  xxxv  1 1 .  dixit 

-     Durrachium  Hadritz  tabernam, 

quod  illuc  divertere  folebant qui  per  Hadriaticum navigaffent.  Incolae  Djrrachmi  Cice- 
roni,  Livio,  aJiisperfa^pe. 

Prope  Dyrrachium  Panyafus  fluvius ,  ut  Ptolemceus  vocat ,  in  mare  decurrit :  a  cujus 
oftiis  non  longe  abeft  locus,  ut  Qefar  notat  lib.  1 1 1 .  Civil.  cap.  xl 1 1 .  qui  adpellatur  Petra, 
aditumque  habet  navibus  mediocrem ,  ubi  caftra  Pompejus ,  Dyrrachio  interclufus  com- 
munivit.  Nobilior  Apfm  fluvius  Straboni ,  Ptolemseo ,  Lucano  &  Csefari  memoratus. 
Csefar  di6ti  iibri  cap.  xiii.de  feipfo :  cafra  adflumen  Apfumponit  'infinibm  ApolloniatMm : 
«X  cap.  xix.-  Inter  bina  caflra  Pompeii  atque  Gzfaris  unum flumen  tantum  intererat ,  Apfus. 
Inter  rupes angufte ruens  evolvitur.  Plutarchus  Flaminio  p  370.  tm  <g£a  t  "avJ/ov  Hroia^cV 
Ipfiohscs  )(£  roi  szvct  (fuAarlwv,  oflia  Apfi  ill<uque  fauces  cuflodiens  rex  Philippus.  Dtinde 
Genufus  amnis  inter  Apfum  &  Apolloniam  delabitur.  Csefar  lib.  1 1 1 .  cap.  lxxv.  de  fefti- 
nato  fuo  itineve  ab  Apfo  Apolloniam  :  quum  vtWum  effet  adfkimen  Genufum ,  quod  rtpis  erat 
impeditis.  Etcap.  lxxvi.  Lafar  ,  transduBoexercituflumenGenufum^veteribusfuismcafirts 
sontra  Afparagium  confedit.  Lucanus  iib.  v.  verf.  46 1 . 

Prima  duces  vidit  junBis  cenfiftere  caflris 

Tellus ,  quam  volucer  Genufus ,  quam  mollior  A^fus 

Circmneunt  ripu. 

Apud  Livium  lib.  xliv.  cap.  xxx.  przveGenufuus  amnis :  quihauddubiecumCsefareSc 
Lucano  Genufus  fcripfit  tnbus  fyllabis.  Sic  ergo  legendum :  Ap.Claudws,  adfumtkad 
eum  exercitum ,  qv.em  habebat ,  Bnlinorum  &  Apoiloniatium  O"  Dyrrachinorum  auxiliis ,  pro- 
fetlus  ex  hibernis  circa  Genufum  amnem  caflra  habebat.  A  {iniftra  ripa  Genufi ,  five  Apollo- 
niam  verfus ,  fuit  vel  vicus  vel  caftellum  Afyaragium ,  quod  modo  ex  Csefaris  defcriptione 
cognovimus. 

Apolloma^  urb.s  nobiliflima,  inde  in  auftrum  verfus  fka  eft ,  lx  ftadiis  a  tr?ari ,  x  ab 
Aoo  flumine,  ut  Strabo  tradit  lib.  vn,  p.2.19.  (ive iiadia  l  , ut Seylax habet in Periplo. 
Addit  Strabo ,  a  Corinthiis  &  Corcyrseis  conditam.  Cicero  Philipp.  xi.  cap.  xi.  M.  Bru- 
tumretmet  etiamnunc  C.  Antonius ,  quitenet  Apelloniam,  magnamurbemO*  gravem :  tenet9 
opinor ,  Byllidem :  tenet  Amantiam :  inflat  Epro  ,  urget  lllyncum*  Idem  hb.  x  1 1 1 .  epift. 
XX I  x .  de  Macedonise  quseftore :  qaum  fignaretur  argentum  Apollonid, ,  non  poffum  dicere  eum 
j>rafmjfe ,  neque  poffum  negare  adfuijfe.  Studia  litterarum  ibi  floruifle ,  0£taviani  Ca^faris, 
cxemplo conftar r  quemJulius,avunculusmajor,  utVellejuslib.  u.cap.Lix.prodidit5> 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII  659 

Apolioniam  in  ftudia  miferat,  quum  ipfe  Romae  interficeretur :  8c  Suetonius  deeodem 
cap.  vi ii.  pramiffus Apolloniamftudusvacavit.  lnco\x.Apolloniata,  Grascaformas  & 
Apolloniates ,  Latina.  Cicero  in  Pifon.  cap.  xxxv.  quum  cc  talenta  tibi  Apolloniata  dedif- 
fent.  Livius  lib.  xx  I v.  cap  xl.  Caftris  direptts  Apolloniata  catapuitas  baliftas  tormentaque alia, 
qua  oppugnanda  urbi  comparata  erant ,  Apoiloniam  devexere.  -  -  Hac  quum  Oricum  effent 
nuntiata^  reliqua:  quaeaddo,  utvideas,  cujus  Apolloniaecivesintelligantur:  ejusvide- 
licet }  quas  vicina  Orico  ,  ad  mare  fita eft  in  Grascia.  Casfar  autem  lib.  111.  Civ.  cap.  xir. 
obfides  ab  Apolloniatibus  exigere  coepit.  Et  mox  :  Apolioniates  ad  Cafarem  legatos  mittunt* 
Et  ipfe  Livius  lib.  xl  1 1 .  cap.  xxxv  1 .  in agro  Apollinati caflra  habebat. 

Proximeabauftroflumen^o^wfive^^jprasterfluit.  Scylax:  0  htotA  woTaptos  <®%^  J 
nWov  opouf  tt$ty  t  kirof&mtotv  fz^^jfet ,  Aeat  fluvius  >  a  Pindo  monte  delapfus  Apolloniam 
praterflmt.  Strabo  lib.  vn.  pag.  zip.de  flumine  quod  decem  ftadiis  ab  Apollonia  decurrit , 
t"a«ov  AtxvTa  x.xAei  'Eh&tuiQ*  ,  Hecataus  ait ,  Aoum  &  Aeantemidem  fiumenejfe.  Plinius 
lib  iii  cap.  xxni.  Flumen  Aous  a  quibusdam  Aeasnominatum:  Apollonia,  quOndamCo- 
rinthiorum  colonia ,  iv  M.  paffuum  a  mari  recedens.  Et  Mela lib.  m.  cap.  n.  extremo :  Aeas 
fecundxm  Apollomam  emittitur.  Livius  lib.  xxxn.  cap.  v.  prater  amnem  Aoum.  is  inter  mon- 
tes ,  quorum  alierum  Aeropum ,  alterum  Afnaum  incola  vocant ,  angufta  vallefluit ,  iter  exi- 
guum  fuper  ripam  prabens.  Et  cap.  x.  confulem  &  regem ,  ubi  in  arftijfimai  npas  Aous  cogitnr 
amnis ,  m  colioquium  adduxerunt . 

Sequitur  in  litore  Aulon  ,  Ptolemaei  Avhav  ,  jrcA*?  vjj\  \ir\vmv .,  Aulon,  oppidum  O" 
navale :  qui  folus  ex  antiquis  memoravit ,  certo  argumento ,  ante  ipfum  non  longo  tem~ 
pore  fuifle  urbem ,  fed  fortaffis  navium  ftationem.  Meminit  etiam  Antoninus  itmere  ab 
Hydrunte  Aulonem  Sc  inde  perMacedoniam.  Hodie  Valona  nominatur.  Deinde  eft 
Bullis  flve  Bjllis,  Ptolemaei  Bou^k.  Stephanus:  Bu»*)?,  srcAi?  lft.u^^  ns^Brothotostot, 
Bjllis  oppidum  Illyndis maritimum.  Caefar  Civ.  m.  cap.  XL...commeatus  Bullide atque  Aman- 
tia  importari  in  oppidum prohibebat.  Cicero  Phil.  x  I .  cap.  x  i .  C.  Antonius  tenet ,  opinor ,  Bj  l- 
lidem,  tenet  Amantiam.  Unde  Livius  lib.  xxxvi.  cap.  vn.  Bjllinum agrum  dixit:  &lib. 
xl  1  v.  cap.  xxx.  Bullinorum  <Cr  Apolloniatium auxilia.  Plinius  lib.  i  v.  cap.  x.  colonia ,  Bul- 
Hdenflsy  &  Dienfis.  Quas  a  Casfare :&  Cicerone  conjungitur  Amantia ,  utinByllidejam 
oftendimus ,  Ptolemasi  eft  a,w„«vt«os  in  maritimis  :  nam  etiam  mediterraneam  Amantiam 
habet ,  de  qua  vero ,  tacentibus  ceteris ,  dubitatur.  Situm  demonftrat  Scylax ,  cccxx 
ftadiis  ab  Apollonia  j  LxabOrico,  primaurbeEpiri,  abeffe. 

Haec  de  Grascorum  Illyride  maritima  :  difficiiius  limes  in  mediterraneis  invenitur. 
Dyrrachini  agri  videtur  oppidum  PartbusfuiflC)  undcParthini,  popuius,  fxvePartheni. 
Stephanus:  nd^@-,  7roAis  Yftw&YJ ,  Panhus  urbs  Illjrica.  Situs  quodammodo  ex  gente 
inde  denominata  cognofcitur.  Pliniusm.  cap.xxn.  A  Ltffo  Macedoniaprovincia:  gentes 
Partheniy  &  a  tergo  eorum  Daffareta.  Mela  1 1.  cap.  1 1 1.  Parthini&  Daffaretaprimaejus 
[maris]  tenent  ifequentia  Taulantn.  Ex  quibus  eiucet,  non  longe  a  Dyrrachio  fuifle  Parthum 
oppidum.  Albanopobs  a  folo  Ptolemaeo  narratur  cum  gente  Albanorum  inMacedoniae 
finibus:  quam  anguftiori  limite  contentam  fuifte  oportet,  quam  nunc  eft  ibiAlbania. 
Daflaretas  etiam  ad  originem  Illyncam  rererunt.  Stephanus :  a<xosot^Tou  ttv@r  l&u^'^, 
Daffareta  gens  Itlynca ,  quorum  urhs  Lj chrndus  fuit ,  iacui  adpofita,  quamquam  longius 
remota eit  a mari.  Livius iib. xl  1 1 1 . cap.  ix.ad  Lychmdum Daffaretiorum confedit.  Stepha- 
nus:  Au^vjtJo?,  7rohn  IfjwjglxA  ,  Lythnidus,  I/lyndis  op'j;dum.  Et  Ptoiemasusin  Dafiaretiis 
pofuit :  mterque  id  &  Albanoponm  Aeftrauw  ,  in  gente  Aeftraorum ,  eujus  fitus  fi  verus 
eft ,  aliud  id  eft  ab  Afteno ,  quod  m Pasonia  Livius  lib.  xl,  cap.  xx  1  v. in  Theflalia  Stephani 

O0002  brevi- 


660  GEOGRAPHIAE     ANTIQUAE 

breviator  collocavit.     Inter  Lychnidum  &marePto1emasusSit«iu;TH?,  Scampes,  plura- 
le    quse  Scampis  Antonini  eft itinere  a  Dyrrachio  By  zantium ,  locavit. 

Inter  Aibanos  &  Daflaretas  videntur  etiam  Peneft*  fuifle ,  a  Livio  lib'.  xl 1 1 1 .  cap.  xvin. 
feq.  diligentius  defcripti.  Perfeus,  inquit,  tertio  die  [aSmhera]  aa  UJcanam  (Peneftiana 
terra  ea  maxima  urbs  eft)pofuit  caflra.  -  -  erat  autem  tbidem  cum  juventute  Iilyriorum  Romanum 
'tir&Jidium.  Et  cap.  Xix.  UJcanienfesfeurbemque dediderunt.  •  PcrJeusprocfidtoUfcanaimpoJito 
multitudtnem  omnem  deditorum  Stuberam  abducit.  Ibi  Romanis  in  cujtodtam  civitatum  divijis, 
Ufcanienfibus  Illyriiscjue  venditis  yin  Peneftiam  exercitum  rcducit  ad  Otzneum  oppidum  inpotefta- 
tem  rediaendum ,  &  aliocjui  opportunejitum ;  &  tranftus  ea  eff  in  Labeates  ,  ubi  Gentius  reona- 
bat.  Et  cap.  xx  I .  Peneftarum  obfides  Apotloniam ,  Parthinorum  Djrrachium  [ab  Romanis] 
mijfi.  Ex  his  Peneftia  fitus,  &:  urbes  Ujcana  &  0<zneum ,  quodammodointeiliguntur,  ut 
nonfitquodStephanoaccedamus,  cuiPenefbe  ttv®*  ©s<w-«a»jc3v  ,  gensfimtTheJfaltca. 

Ad  Aoum  etiam  Ptolemad  A«ua/«  ,  Daulia£u\t^  quamilleingenteEop<JgTwV,  Eordota- 
rum  ponit,  quorum  regio  an  fecr^^  Livii  eft  lib.  xxx  i .  cap.  xl.  Poiybii  excerptis  lib. 
xv  1 1 .  cap.  x  i  x.  Eop^a;  ?  negant  nonnulli :  mihi  vero  non  videtur  ab  iila  longius  declinare. 
Deinde  eft/EAu^a  Ptoleniaf  i  in  Eau^jmtwv  ,  Elymiotarum  populo.  Regio  Elimea Livio  di6to 
loco ,  &  Elimiotis  )ib.  xlv.  cap.  xxx.  dicta.  Vir  clariffimus  Jacobus  Palmerius  ad  interiora 
Macedoniae  trahit ,  inductus  Perfei  itinere  quod  Livius  lib,  xl 1 1 1 .  cap.  xx i .  ita defcripfit: 
Et  Perfeus  in  EitmeamprofeBus,  & circaeamcxcrcitulujlrato ,  adStratum,  vocanttbus Epi- 
rotis,  dticit.  Mihi  vero  minus  ex  hoc  id  Ioco  perfuadetur ,  ut  lohge  Ptolemasum  aber- 
rafle  credam  :  alibi  autem  idem  Liviushabet,  quodmaximoperemedubiumrelinquat. 
Libro  xl  1 1 .  cap.  lj.ii.  ait :  ProfeBm  tnde  [Perfeus]  toto  exercitu  Eord&ampetens ,  ad Be- 
gorritem  quem  vocant  lacum,  jtofnis  caftru;  pojiero  die  in  Elimeam  ad  HaltacmonaJlHvium 
procejfit.  LongeHaliacmonabeft,  mediam  percurrens  Macedoniam ,  quum  Ptolemad 
pofitio  Aoum  potius  fluvium  pofcat ,  qui  Elimeorum  regionem ,  vei  finiat  tangendo ,  vel 
penitus  etiam  interluat.  Aut  ergo  Livius  innomineerravitfluminis,  aut  omnia  Ptole- 
maei  in  hac  ora  funt  immutanda.  Nec  crediderim  facile ,  Elimiotin  in  propria  Macedo- 
nia  fuifie.  In  divifione  enim  regni  lib.  xlv.  cap.  xxx.  tradit  Livius  :  Quartam  regionem 
Eord&iCr  Ljnceft&cr  Pelagones  incoiunt :  juntlahis  Atintania,  &  Stymphalps ,  &  Eiimiotis. 
juncta  autem  aliquid  adjeclum  &  contributum  Macedonias  notat ,  quod  per  fe  illius 
non  fuerat. 

Eft  etiam  circa  Aoum  in  Apoiloniati  agro  Nymphaum  di6tus  locus ,  de  quo  Plutarchus 
inSulla  pag.  468.  v\  q  kirafi\mia.  ■G>\y\<r'tov  \<;\,  ^  <3r£9<'  #ut>j  to  Nu^csiov  jgpoV  rc'm@J ,  csa 
%Koi£J/L$  v#tjj?  ?(cq  Kettuc*vw  dvoc$i3ovs  ttu^o?  ■xrlyaq  cmo^Sov;  ocJgAs^w?  fiovTotA ,  Prope  [Dyr-  . 
rachium]  elt  Apollonia ,  Cr  in  vicino  Nymphaum ,  facerlocm,  quiexvirentivalle&  pratis 
perpetuo  manantu  ignis  vena*  difperfat  erutlat,  Dio  Caffius  lib.  xli.  pag.  1 74.  locum  plenius 
defcripfit,  ignem  illum  neque  rerram ,  ex  qua  exfultet,  cmkv^qvv  >  inflammare,  neque 
%*ioqt'i£2:v  TffQi&v ,  aridiorem  facere ,  fed  herbssarboresquepropeiilum  gigni ,  quasimbri- 
bus  adolefcant  vigeantque :  ^m  %l&  t2to  «uto  ts  Nuu<p<j£ov  ovoudgcTx* ,  ideoque  illum  lo- 
cumNymphaum  adpeliari.  Addit  ibidem  jw«vt«ov,  oraculum  exifiere  hujus  indolis ,  ut, 
fi  ratum  votum  fit,  thus,  ad  ignem  conjedfcum,  confumatur;  finirritum,  thus  non 
accipiatur  ab  igne,  fed  ab  illo  refugiat.  Livius  quoque  meminit  hujusiocilib.XLii. 
cap.  xxxv  1 ,  ad  Nymphaum ,  inquit ,  in  ag^o  Apolloniati  caflra  habebat. 

Tandem  Orejlidu  regionis ,-  Oges-uf  ©- ,  ut  in  ora  funt  Amantta  &  Celydni  fluminis  oftia , 
ita  intus  alia  Amantia  eidem  Ptolemaeo  datur,  de  qua  fupra  dubitavimus :  minusde 
Livii  Celetro,  inlacus  fho  peainfula,  de  quoita  fcripftt  lib.  xxxi.  cap.XL.     Pervajla- 

tk 


■V. 


iwtiW  tv-t  gv*~  ■  •**■"* 


lAj>Jt  lAXlCI 


.j£ter 


Ma.hi s 


TJlIL  «Jj 


■^  e         'W-Xgrncus 
Telium.  '^J^W    e"^Y        -Sa- 


3^ 


£*V 


~~   m.        &, 

^de(tr<zum.       |"  ~J)ober 

•s       "V,  -V"-,  <*£  Jieborus 


»*3£~    .*     ^v"7 


Ifcp       -?   c< 


.; 


Z£  L 


T- 


^  jz 


eaea. 


:J 


'pkj^       ^Phtleria        q 


-Trtcc<Li 


^^iUiro^c 


-opolis 
ZVelirma,     ^ 


f*     '\>*        JoJiheniJ  m     i  J 

yjfe^Z"-*  Jt  ^*  ^ 


H 


$ 


*J*&g!-% 


*&&?+&. 


ffuttcLcr 
j>rom- 


•^       ■         \H^^  M-JLill<ea^ 

•racia.^  -^»%:  ^fcS? 


M-A.  H   M 


-SjJcW-      Thalack 

fe?D  OILI 


1 


Macedonia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  66 1 

'  tts pafjim  agris ,  in  Eiimoeamfe  recepit.     Inde  impetum  in  Orefidcmfecit }   &  oppidnmCeie- 
trum  eji  adgrejfua ,  inpeninfdaftum.     Lacwmwniactngit.     -     -  Ab  Celetro  in  Dajjfa- 

retios  proccjftt  ,  urbcmque  Pelium  vi  ceptt.     Omnis  autem  hxc  Iliyris  Graeca  poflmodum 
Macedonias ,  uCfupra  demonitravi ,  ell  adnumerata. 

Populi  hujuspartiserantvarii,  pleriquefuprajamcommemorati.     A  feptemtrione  in 
ora  Parthini five Parthem (nam  Uoiplmo)  Polybiohb.  i  i.cap.  xi.quaediphthongusambi- 
gue  Latinis  fcribitur)  de  quibus  fupra  in  urbe  Panho  actum  fuit.     Deinde  funt  Taulantii , 
de  quibus  ThllCydides  lib.  I.pag-  17.   7ific<rQiK5<ri  oivTr]v  [E7rliot(AV0v~\  TuvKoivTioi  (odfifiupot  ^ 
l^ug/scov  £§v^,   Epidamno  finitimi  Junt  Taulantii   barbari,  gens  Jiiyrica.     Jac.  Palmerius 
Antiq.  Griec.  lib.  I .  cap.  xxxiv.  ita  cenfet :  Taulantiorum  oiim  vicini,  Crpofeafuccejfores 
Panhini faerunt.     Id  exPolybii  libro  n.  colligit,  qui bello contralllyrios circa Dyrra- 
chium  geito  de  Parthinis  non  uno  loco  meminerit  ,    Taulantiorum  ne  femel  quidem 
menrionem  habeat.     At  Livius illorum  aeque ut  Parthinorum  antea  (lib.XLin.cap.  xx.) 
mentionem  facit  lib.  xlv.  cap.  xxvij  Mela  quoque  &  Plinius  utriusque  gentis  rationem 
habent :  &  Ptolemaeus  Taulantios  longe  per  oram  iilam  extendit ,  iisque  &  Dyrrachium, 
ScApolIoniam  &  Aulonem  attribuit,  nulla  mentione  Parthinorum  facta,  utVelhujus 
auctoritate  ,   fi  Palmerii  argumentum  valeat  ,   probare  e  contrario  poffis,  Taulantios 
Parthinis  fucceffiiTe.     Diftinctos  ergo  hos  populos  non  minus ,  quam  conjunctos  &  fini- 
timos ,  manfifle  utique  cenfemus ,  prcefertim  illo  tempore ,  de  quo  agit  Polybius  y  ita 
tamen  ut  nunc  hic ,  nunc  ille  prsevaluerit.  Hinc  mentionis  insequalitas :  nec  iidem  femper 
fines  5  quos  Pomponius  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  videtur  optime ,  fi  omnino  difcerni  potuerunt , 
defignafle.     Parthini ,  inquit ,  &  l  ajfareta  prima  ejus  [maris]  tenent :  fequentia  Taulantii. 
Ad  latus  habirabant  Albam:  in  auitrum  verfus  Eordd  five  Eordeta  ,  quorum  tam  illos 
Palmerius,  utMacedonas,  abhis,  tanquam  Illyriis ,  non  tantum  ortu ,  fedfedeetiam 
dic~tin£tos  vult  elTe ,  neque  vero  probavit :  &  Elym&i  five  Elimei :  &  tandem  Oreji* ,  qui 
'  Oreitidem  incolebant,  judicio  Stephani ,  MoKqosmqv  t$\>&  ,  gens  Molojfica ,  fortafleeo 
cenfu  babiti ,  quia  Epirum,  cujusMoloffi  funt,  attingebant.     De  regione  fupradixi- 
mus  in  Celetro  &  Amantia  :    Strabo  autem  Oreftiadem  cujus  populus  Ogfco* ,  Oreftx 
funt ,  ad  Epirum  lib.  v  1 1 .  pag.  2,2,  y ,  in  cujus  limite  funt ,  adnumeravit. 

M     A     C     E     D     O     N     I     A. 

_  Quam  expofuimus  Grcecorum  partem  Illyricam  ,  poftea  in  ipfa  cenfafuit,  utprse- 
diximus,  Macedonia.  Ordo  ergo  poftulat,  ut  Macedoniam  propiam  nunc  ingredia- 
mur  ,  cujusbrevioresfinesfubantiquisregibustuerunt,  laxioresfubpoiterioribus.  Ab 
occaiu  Ulyris  Grasca  iecundum  plurimos ,  ut  diximus ,  acceffit ,  quam  vero  Casfar  quo- 
que  a  Macedonia,  more  veterum,  lib.  1 1 1.  Civil.  Belli  diftinxit:  manente  Boreas  & 
Orientis  limite ,  Haemo monte  &  Aegseo  mari ,  inter utrumque  terminus ,  qui  Strymon 
flumen  antea  erat ,  ad  ufque  Neftum  fluvium  &  ultra ,  ab  ortu  aeftivo  fuit  prorogatus :  a 
meridie  acceffit  Teflalia ,  &  ipfa  quoque  Epirus  in  hibernum  occafum  Macedoniae  regno 
oppofita.    Jam  primum  agemus  de  veteri  proprieque  di£ta  Macedonia. 

Limes  aboccafu  eitincertior,  nbi  Illyncasgentesattingebat.  Hincdiflenfusaucto- 
rum  d&Elymaeis  five  Elimeis  5  de  Eordaeis  five  Eordetis  Ptolemaei  eit ,  quos  alii  feparant 
ut  diverfas  gentes,  alii  conjungunt  ut  unam,  quamvis  fedes ,  fi  Ptolemaeo  non  licet 
fidere,  difficulterexhiitoriis  adfignatur.  Ipfi  quoque  Daflaretae ,  fecundum  plurimos 
gens  lllyrica ,  fi  recte  intuemur ,  in  mediam  paene  excurrit  Macedoniam.     QuodPli- 

Oooo   3  nkis 


66t  GEOGRAPHIAE     ANTI  QJJ  A  E 

nius&PtolemaeusdeMacedonia,  ut  ipforum  temporibus  erat ,  judicarunt  j  fequemur* 
in  veteri  defignanda ,  Aemilii  Paulli  divifionem ,  aLiviolib.XLV.cap.xxix.defcriptam, 
inverfo  tamen  ordine,  quia  is  ab  ortu  in  occafum  progreditur  >  nos  aboccafuinortum, 
ut  folemne  eft  geographis ,  progrediemur :  &  quam  ille  trans  Strymonem  adjecit  partem 
feparatim  exponemus  ut  "J"~tj'xtjjtov  five  adje&am. 

Juvat  Livii  verba  tantum  ex  repetitione  cap.  xxx.  cognofcere.  Parsprima ,  inquit , 
Bifatta-s  habet ,  forttfftmos  viros :  trans  Neffum  amnem  incolunt ,  &  circa  Strymonem :  &  mut- 
tas fntgum  proprtetates ,  &  metalla ,  &  opportunitatem  Amphtpolis ,  qua  objec~ta  claudit  omnes 
ab  orientefote  in  Aiacedoniam  aditus,  Secundapars  ccleberrimas  urbes  Theffatonicen  &  Cajfan- 
driam  habet :  ad  hoc  Pallonen  fertitem  acfrugtferamterram:  martttmat  quocjueopportumtates 
ciprabentvortus  adToronem ac montem  Atho ,  aiu  ad infulam Eubceam ,  atn ad  Hellefpontum 
opportune  verfi.  Terttaregio nobdesurbes Edeffam &  Berceam^  O"  lJellam& Vetttorumbetli- 
cofam  gentem :  incotas  qnoque permuttos  Gallos  O*  Iityrtos  impigros cultores.  Qu^rtam  regio- 
vem  Eordai ,  &  Lyncefla ,  &  Pelagones  incolunt.  Juntta  his  Attmania ,  O*  Stymphaiis ,  O* 
Elimiotis.  Ordinem  ,  dixi  ,  ex  geographias  rationibus  invertemus,  ut  quarta  Livii 
fiat  pars  prima  expofitionis  noftrae :  de  qua  idem  cap.  xxix.  praedixeiat :  Quarta  regio 
trans  Boram  montem  unaparte  conflnu  Iliyrtco  ,  ahera  Eptro. 

P.rimum  funt  almopii,  ubiHiemus&Scardusmontes  fe  contingunt ;  quibus  Ptole- 
mceus  Hormam  &  Europum  dnt :  gens  obfcura,  dicti  Almopn  Plin.  iv.  cap.x.  aauoto) 
PtolemasoPal.  cod.&verius"AAww7r£?,  ac  regio  aa^w7t/« ,  Thucyd.  lib.  rt.  pag.  170. 
Bora  mons  folius  eft  Livii  drSto  ioco :  diverfus  pofitionea  VibiiBorea,  quem  ad  Dyrra- 
chium  locavit.  Ulterior  in  leptemtrione  eft  pelagonia,  incolentes  PeUgones ,  flgAos- 
yoves.  Strabo  vi  1 .  p.  ny.  >j  Tg^7roArT<?  neA«^ovj«,  triumurbmmPelagoma.  Ptolemaso 
quidem  tantum  duas  urbes  memoratse ,  Adanftm ,  utinTabula&verfioneeft,  Grasce 
A^«tjj?©-,  ignota  ceteris ;  ScStobi:  quibus  addenda  Pelagoma  Livii ,  urbs  fuae regionis 
primaria.  liie  enim  di£to  cap.  xxix.  capita  regtonum,  ubi  concihajierent ,  prima  regionis 
Amphipolim ,  fecunda  7 hejfalonicen ,  tertia  Pellam,  cjuart<ePetagomam[Aemi\iusPaullus] 
feat.  Ergo  pnecipua  illius  gentis  fuit :  nec  vero  Stobi  forian  binomines  fuere.  nam 
ibidem  fubiequitur,  ut  Stobos  Paonia  deveherent.  Pasonia;,  id  eft  Pelagonia; ,  utietiam 
lib.  xxxiii.  cap  xix.  idem  dixer^tcircaStobosPaonta:  ubi  Petagonu  Giareanus  ex  Ptoie- 
ma;o fubftituit  fine  caufla.  Nam ,  ut  Strabo  in  excerptis  libri  v  1 1 .  ait ,  ol  rWovg?  niXoi- 
yovis  cAiochSvro,  Paones  vocabantur  Pclagones.  Et  Plinius  lib.  iv.  cap.  x.  Petagones  in 
Paonia  gentibm  numeravit.  Pasonia  autem  propria  ibidem,  paullo  ante,  a  Pelagonia 
diftinguitur.  Partem^  inquit ,  feptemtrtoriaiem  [Macedonix]  Ptcoma  ac  Pelagonia  prote- 
gumaTriballis.  Sed  hsec  obiter  adLivii  ledtionem  tuendam  explicandamque.  Olim 
mteriifle  Pelagoniam  metropolim,  ex  eoverifimileeft,  quia  poft  Livium ,  Macedonici 
belli  fcriptorem ,  nemo  poftea  memoravit.  Stobi  autem  incrementa  ceperunt  &  illuftrio- 
res  facti  funt.  Piinius  di6to  loco :  oj>jpidum  Stobi  ctvtum  Romanorum.  Et  Lege  ult.  Dig. 
de  Cenfibus  :  In  provtncta  Aiacedonia  Dyrracheni ;  Cajfandrenfes  ,  Phtitpj/enfes ,  Dtenfs  , 
Stcvcnfes  juris  halictfunt.  In  nummo  Vefpafiani  munic.  stobens.  apud  Vaiilantium : 
&  alio  :  municip.  stobens.  Et  Trajani  :  municip.  stobensium.  De  Ptolemad 
P&onia  mox  di&uri  fumus. 

Sequuntur  hujus  partis  lyncestae,  &  regio  eorum  lyncestis,  Avywx}?  Ptole- 
msei.  Ab  oppido  Lynco  nomeri  habeu  ,  quod  perperam  Stephanus  in  Epiro  fcripfit, 
f/.lfo  ad  Strabonem  provocans ;  quum  &  Thucydides  lib.  1  v.  p.  3  3  3 .  in  media  Macedonia 
ponat:  &  lib.  1 11.  p.  169.   r  MaKiicyav  «Vi  %a\  AvyK-^x!,  Lynctfa  funt  in  Atacedoma, 

Stra- 


Macedonia.  L  I  fi  E  R     II.     C  A  P.     XIII.  66$ 

Straboni  Avyv.i^ou  t  Lynciftadi&i.  Ptolemaeushuicgentifblam  //<?rtfc/^/wadfcripfit,qua2 
ipfias  aetate  caput  fuit,  deleta  Lynco  fortafiis  vel  diminuta.  Hiec  videtur  efie ,  quam 
Malchus  rhetor  in  Excerpt.  Legat.  in  Pelagonia  pofuit.  Supra  hos  Ptolemaei  eft  Paoma 
in occaiiim  una  vergens  ,  ceterum  in  boream  a Lynceflide reducta.  Duas  urbes  in ea re- 
cenientur,  A#3of@-,  Dcborw  ,  &'aaw<s@",  Alorm.  Prior  Thucydidi  lib.m.pag.  169. 
eft  Ac,3j(tf@-  jj  nouoviKtj,  Do^<r«^ /»/,<ffl»/'<<,utinalterutrovoca!estranspofitasefIeoportcat. 
Sed  videtur  in  ortum  magis  Thucydides  reduxifle.  Quum  vero  nihil  certi  poffit  conftitui, 
m  tabula  noitra  Ptolemieum ,  quamquam  non  magis  certum  ,  fequuti  fumus. 

Ad  hanc  partem  Liviusetiam  Eoidos  refert,  dequibusThucydideslib.  u.pag.  170. 
uvisvifoiv  j^q  cM,  r£  VZ»  Eop«JYx<  xuAtsyAvzs  EcpJtf? ,  uv  o/  fxlv  7To&\cJ  JttQSrotpwctv  ,  /3^'^u  5  T; 
eiVTuiv  i&a  bvtrKotv  KoiTUKYiTxt ,  Ejecerunt  etiam ex  Eordta ,  ut  nunc vocatur ,  Eordos:  quorum 
permulti  dcletifunt ,  aliquantulum  vero  ex  iu  circa  Phyfcamfedem  habet.  Si  Phyfca  illa  $uV;c<#j 
Ptoleman  funt ,  quas  in  Mygdonia  ipfe  repofiiit ;  delefos  Eordosciterioremlocuminco- 
...  nccefte  eft5  fi  cum  Livii  Eordeis  debent  convenire.  Phyfca^enimPtolemadextfa 
Livii  illam  regionem  funt ,  videlicet  occidentalem  Macedonise ,  ubietiamfor^W^fuos 
(EopJero^)  Ptolemseus  collocavitj  faltem  non  longe  ab  Livii  Eordeorum,  quosvocat, 
fede.  Pliniofunt£or^»y«;  Herodoto  lib.  vn.  cap.  clx-xxv.  Eop^oi.  Oppida  Ptolemad 
fupra  vidimus  :  ulteriora ,  ubi  tere  Thucydidis  fuere Eordi ,  &  fortafle  etiam ,  faltem  ex 
parte,  Livii,  ignorantur.  Strabo  lib.vii.p. zz^.ait,  viam  Egnatiam ferre  per Hera- 
cleam ,  Lynceftas ,  Eordos  ad  Edeftam ,  Pellam ,  Theflalonicam :  qui  ordo  fi  fe  re£te 
habet ,  argre  Livius  Straboni  conciliatur ,  quod  quse  ultra  Lynceftas  in  ortum  funt ,  extra 
quartam  Livii  (nofiram  primam)  regionem  cadunt ,  una_parte  confmem  Iiiyrico ,  altcra  Ep- 
ro  ,  ut  ipfe  definit  cap.  xx  i  x. 

Hujus  tra£tus  eft  etiam  Candavia ,  aut  in  ora  ejus  ad  Illyricas  gentes  ,  quarri  Strabo  lib. 
VII.  pag.  2.2.7.  l^  i^j&kqv  t  montem  Illyricum  vocat.  Afper  locus  5c  montofus  traclus, 
non  mons  unus  >  per  quem  a  Dyrrachio  &  Apollonia  in  interiorem  Macedoniam  pef  Lych- 
nidmn ,  Heracleam ,  Lynceitas ,  EdeiTam ,  &  Pellam  ad  mare  ducebatur  ,  ut  di.clo  ]oco 
defcriptum  a  Strabone  eft.  Abeft  a  Dyrrachio  lxxv  i  i  i  millibus  pafiiium ,  quod  Plinius 
obiervavit  lib.  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 1 .  Cicero  lib.  1 1 1 .  Attic.  ep.  v  1 1 .  aut  accedemut  in  Epirum , 
Attt  tarde  per  Candaviam  ibimus.  Cseiar  lib.  1 1 1 .  Civ.  cap.  lxx  i x.  Pompejwpr  Candaviam 
tter  in  Macedoniam  expednumhabebat.  Seneca  epift.  xxx  I .  Hoc  eUfummumbonum:  -  -  - 
yuomodo,  mquis,  iftopervcmturi  non per  PeninumGrajumvemontem ,  necper  defrtaCan- 
davia.     De  via  poftmodum  fub  finemMacedoniaeagemus. 

Addit  Livius  de  eadem  parte  five  regione :  JunBa  his  Atintania ,  &  Stymphalis  &  EUwi- 
etts.  Dum  junct a  dicit ,  aliunde  hanc  acceffionem  faclam  &  contributam  efte  fignifi- 
cat.  Strabo  enim  lib.  vn.  pag.  ny.  Atintanes  &  Tymphcees  (qui  Stymphalii  funt ,  ut  poftca 
probabimus)interEpirigentesceniuit.  Htt^wt^  $  «VJ  ^  A$*$iAoyjt ,  xjy  oi  vm^H^ni 

XffJ,  cvvcMnwTZs  rots  I^ug/Kor?  o£s<n,  T^^etotv  qIkSvtzs  %taggiv  t  MoAotIoI  ts  vj\  A$auavd; ,  >;cf\ 
AiS-ixc?,  ^j  Tvfxcpouoi,  qg)  Og&x*,  n»(>vgouQi  rt  iyy.AjivToivss,  Epirota ,  inquit  ,_/^»f  etiam 
uimphilochi ,  &  qui  Illyriosmontesattingunt ,  afpera  incolentes  loca ,  Molojfi ,  Athamanes  ■> 
Aethices,  Tympihri,  Orefta,  Parorai,  Atmtanes.  Memoravit  atintanes  etiam  Poly- 
fciuslib.  1 1 .  cap.  v.  extr.  Epirotas  ab  Illyriis  ad  extremam  fuam  urbem  Antigoneam  vi&os 
fH&Qvyeiv  a  Shi  Ativt o\vm ,  ad  Atintanesverfmconfagife'.  memoravit  quoque  Thucydides 
hb.  1 1 .  pag.  1 5-4.  eosdemque  cum  Moloffis  conjunxit.  MoAooraV  ,  inquit,  nyt  rj>,  Anv- 
tavctA  S^uaivS-^,  Molofforum  &  Atintanum  dux  erat  Sabylintbus.  Regionem  Stephanus 
perinde  ac  Livius  dixit  kmimfah  quam  ^or^v  MAuhvi^ ,  Macedoniafanem  interpretatur; 

Styrm- 


664  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Stjmphalis  Livii  confonat  Ptolemad  Stymphalia  ,  cui  Gyrtonem  oppidum  tribuit :  fed 
utrumque  nomen  fuipeclum  eft  Palmerio  5  in  Arcadiam  potius ,  quam  Epin  oram  infe- 
rendum.  Legi  vuit  Stymphais  <k  Stjmphaa  ,  Stuw^'*»  extrufoA-  cujusfintlTVju&aJoj, 
Stjmphd  cultores :  qui  alia  dialeclo  TvvQouoi  a  Strabone  adpellantur.  .  Id  quod  ex  Arriaui 
loco  lib.  i .  Exped.  Alex.  pag.  19.  clanus  elucet :  aym  &$  <«s%r  r  Es^etixv  ae  ^r  Eauu.w- 
tjv,  vj\  z?oi(>cf.  t«  15  Zrv[j,$MceA  y£  U./x,avouotA  uvLggt, ,  i/3^cjuar@-  ctQiY.v£w  is  Ui^vtjv  ^  ©er- 
taXitxAy  Eordaam  itaqne  cr  Ehmiotm^  rupesque  Stymph&at  £r  ParyaM  cum  exercituprtter- 
grejfa ,  feptimo  die  PellenenTheffaliizurbemjervenu.  Nomena  montc  Stu(ucP>j,  Stymphatd. 
Strabo  diclo  loco  de  Arachto  tluvio:  eL^yjn/.tvdSr  &*  Stuu^?  o^x?,  profiwt  ex  momeStym- 
pha:  dequoeodemStephanus:  Tv^jj  oi?©-  ©eo-s^wTiicoV  ,  TymphamonsThefproti*.  The- 
fprotia  autem  heic  laxe  dicr,a ,  ut  Moloffidem  quoque  contineat,  ad  cujus  fines  mons  Tym- 
pha  procurrit  & regio Tympha procurrit  &  regio  Tymphara.  Boe?  iv^athc ,  lymphaica 
boves  laudantur  Callimachi  hymno  in  Dianam  verf.  1 78 .  quo  pafcuorum  copia  Tymphtese 
regionis  indicatur. 

De  Elimiotide  fupra  dictum,  quas  in  gentesTllyricas  ufque  extenfafuit,  quammodo 
Arrianum  Eau1u»wt<v  fcripfiife  intelleximus.  Thucydides  lib.  ii.pag  i6y  fcripfit 
Eh€iuiuT<xA ,  quos  cum  Lynceitis" conjungit.  Ut  autem  tcriptura  variat ,  lta  non  eamdem 
illis  fedem  adfignant :  ex  Livii  tamen ,  quam  explicamus ,  loco  cognovimus ,  adocca- 
fum  &  Epirum  verfus  fpeclafle,  utparsin  Jllyricisgentibusfita  eilet.,  pars  in  Macedo- 
niam  ipfam  produceretur.  Parorai,  n<»^auoi,  Tymphasis  ruere  finitimi ,  utiexStra- 
bonis  loco  iupra  oftenfo  perfpicitur.  Alia  ergo  Strabonis  hoc  loco  Parorxa  eft  :  alia 
Paroreia  Thracia ,  quam  Livius  memor?vit  iib.  xxxix.  cap.  xxvi  1 .  extr. 

Tertia  pars  Livh  (noftra  fecunda)  inter  Axium  &  Peneum  amnes  contenta ,  nobiliili- 
mas  urbes  Edeflam ,  Berceam,  Pellam  cum  parte  Pceonias  habuit  Bellicofam  Vatio- 
rum  gentem  attribuit  Livius:  fedignotaiila&fufpeclinominis.  Cap.xxix.ita  defihit 
idem,  TertiaparsfaBa^  quam  Axim  oriente  Ptneus  amnis  ab  occaju ,  cmgunt :  adfeptemirio- 
nem  mons  Bora  objicitur.  Adjetla  hmc  parti  regio  Pceonia ,  qua  ab  occafuprater  Axium  amnem 
porrigitur :  E  ieffa  quoque  &  Bercea  (cap.  XXX.  additur  P  ella)  eodem  concefferunt  Quod  vero 
Peneus  TheiTatiam  fecat ,  quam  feparatim ,  utfdiitinctam  aMacedonia  regionem ,  illu- 
ftraturi  i\imus,  partem  illam  Theffalias  in  pra:fenti  nos  pra:terituros  efle ,  &  iuoloco 
refervaturps ,  pra^fignificamus. 

In  fep^emtrione  hujus  regionis  inter  Axium  &  Erigonem  amnes  eft  deuriopus  ,  pars 
Pasoniee  magna?,  Straboni  lib.  vn.  pag.  12.7*.  \  Aeu£/o7r(gH ,  cujus  flumina  poft  pauilo 
dicit  in  Erigonem  delabi ,  &  cum  1II0  in  Axium  :  Oppida  ejus  tractus  nominat ,  tamqimm 
Aeu^toTrwv  7tgAhs ,  Deartoporum  urbes\  Bryanium  ,  AlaicomeriM  ,  6i  Stymbaram  :  quibus 
addenda  videtiir ,  nifi  eadem  qua:  Stymbara  eft ,  Livji  Stubera  lib.  xl  i  1 1 .  cap.  xv  1 1 1 .  <3c 
xx.  Polybii Legat.  lxxvi  .  2/tu3;pp<*  unde  Iliyricam  expeditionem per  Peneftasrex  Per- 
feus  inivit,  ibidemque  captivos  vendidit,  legatos  Gentii  audivit,  atque  ita  nonbreve 
tempus  in urbe  illa moratus  fuit.  Livius  lib.  xxx  1  x.  cap.  Liu.de  Deuriopo  :  Gppidum  in 
Dmriopo  condere  [ex  Thracia  revertens  rex  Philippus]  inflitwt.  P&om&earegio eSt jirope 
Erigonum  jlnvium  ,  cjui  ex  Illyrico  per  P&omamflutns ,  in  Axtum  amnem  ednur.  tiaudpro- 
cul  Stobis-,  vetere  urbe ,  novam  urbem  Perfeiday  ut  isflio  majon  habereturhonos ,  adpellari 
fiffit.  Quodfi,  ut  <ru»«<p«o5  videtur.  comprobari ,  urbs  nova  illa,  haud  procul  Stobis 
ilta,  in  Deuriopo  fuit  aPhilippocondita;  ipfiStobi,  a Ptolema;o trans  Axiumlocati, 
ad  Erigonum  verfus  reducendi  magis  videntur.  Etenim  plures  urbes  Deuriopi  Straboni 
funt  &m  tcC  E^tywK ,  fitpra  Erigoftem  fluvium ,  qui  reclo  cafu  huic  bwyw ,  Livio  Engonpu  eft. 

Efle 


Macedonia.         L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  66^ 

Efleautem  majorem  illum,  qui  ab  occafu  adlabitur  Axium  j  Strabo  ibidemadfeverat, 
dum  flumina,  quas  recipit,  non  minus  ex  Illyricis  montibus  &Lynceftide,  quamex 
Deuriopo  oriri  teftatus  eft :  quae  fe%<xpiv&  «$  r  A|iov  wt&i&om ,  accipit ,  Cr  in  Axium 
effundit . 

Ad  cetera  Paeoniae ,  cis  Axium  fitae,  adgredimur.  Thucydides  lib. iv.  pag.  2 37. de 
Brafida  refert ,  quum  a  Lynceftis  fe  reciperet ,  &  Toronam  cogitaret ,  Armffam  adiifle , 
srpcoT>jv  $  UifJlKKQv  ci?%y,$ ,  primam  urhem  regni  Perdicca  ,  id  eft  propriae  Macedoniae. 
Ultra  ergo  Lynceftas  fuit  in  ortum  Sc  in  feptemtrionem  fimul  redu£ta :  quam  perperam 
Ptolemaeus  in Taulantiis,  maritima  gente,  repoiuit.  Livius lib.  XL.cap.  1 1 1.  Ema* 
tbiam  tum  di£t.am  ait,  qua  quondam  adpellata  fuerat  P&onia,  emathia  praeftantiffima 
pars  Macedoniae  8c  nobiliflimis  praedita  urbibus ,  quas  Ptolemseus  recenfet ,  ab  occafli 
pro  lege  geographiae  incipiens.  Primum  ponit  obfcuriora  oppida ,  quae  Lynceftidis  fines 
8c  Daflaretiae  prope  contingunt  Tynffam ,  unde  Tynffei  fimt  Plinio :  deinde  Scydram ,  & 
Mu'e£«v ,  Myez.am ,  fupra  fluraen  Haliacmona  fita  oppida.  Haliacmon  five  Aliacmon  amnis 
ex  Peneftis  procurrens  Lynceftidem  &  Emathiam  ab  auftro  praetercurrit ,  ScaTheflalia 
Macedoniam  proprie  di&am  feparat.  Caefar  lib.  1 1 1.  Civ.cap.xxxvi.  M.Favomumad 
fiumen  Haliacmonem ,  quod  Macedoniam  a  Tbejfalia  dividit ,  cum  cobortibm  vin prajidio  im~ 
p$dimentis  legionum  reliquit.  Livius  quidem  lib.  xlii.  cap.  liii.  fcripfit ,  in  EUmeam  ad  Ha- 
liacmona  fluviumprocejftt :  fedfiipra  indicavimus ,  quam  dubia  Elimeorum  fit  pofitio ,  quos 
Ptolemaei  difpenfatione  Aous  potius ,  quam  Haliacmon ,  perfluit.  Et  Claudianus  B. 
Getic.verf.17p. 

Et  fruflra  rapidum  damnant  Aliacmona  Beffi. 

InterioraEmathiae  tenent  Cyrrhefla ,  quos  Plinius  in  Macedonia  lib.  iv.  cap.  x.  memoravit: 
quorum  urbs  Cyrrhm  eft ,  prave  in  Ptolemaei  libris  Kve/©-  fcripta  -,  8c  regio  Cyrrhefiis. 
Thucydides  lib.  1 1.  pag.  170.  iq  r  otTtqv  MotKiSoviotv  7r§8;£«§«  r  b>  d&szgx  nifk.Y}s  ^j  Kvyfe , 
in  reliquam  progrejfm  eft  Macedoniam ,  qu<z  adfiniflram  Pellajacet  &  Cyrrhi.  Supra  eam  Ido- 
meneikGortymaoipipida.  Thucydides  di£to  loco :  etKzv  TLifopmv  p\v  $  k^t'@j.  To^viotv 
3  oy.oKoyiot,^  Idomenenvicepit:  Gortyniamdeditione.  Ptolemaeus  lJof^v^  fcripfit  finediph- 
thongo:  etiamlib  111.  Thucydides  pag.  24p.fineilla,  cafu  autem  plurali  r  h  Uopivous, 
eorum  qui  Idomenis  erant.  Stephanus  utrumque  exemplum  diverfis  locis  ,  quafi  diverfa 
oppida,  expofuit,  fed  unum  idemqueeft,  nec  rara  illa  diphthongi  6c  vocalis  fimplicis , 
praefertiminnummis,  permutatio.  Gortyma  autem  Thucydidis ,  eft  Plinii  Gordyma ,  qui 
cumScydra  &  Mieza,  antea  diclis  oppidis,  conjunxit :  etiam  Stephanus  y  Yo^viot, 
tcqKk  MotKiiovioo;,  Gordynia^  urbs  Macedonia:  Ptolemaeusautemro^vjof ,  Gordenia,qm 
fortaffis  lapfus  eft  defcribentium . 

Prope  Gordyniam  fuit  Edcffa ,  quam  Ptolemaeus  A  Mtaretv ,  Aedeffam  bivocali  nominat: 
ceteri  fimplici  littera.  Antiqua  regia  fuit  Macedonum  ante  Pellam  :  quae  quum  captn 
eflet  caprarum  gregis  ductu ,  quem  inter  pluvias  nebulasque  hoftes  fequebantur ;  ab  eventu 
nomeninduit,  8c  Aege,  Aegae,  Aegia,  acAegasa,  Gra-ce  Alyj,  Alyal,  htyetot,  A*- 
youot  fuit  adpellata.  Juflinus  lib.  vn.  cap.  1 .  de  Carano :  Quum  m  Emathiam  veniffet ,  urbem 
Edeffam,  non fentientibus  oppidanxpropter  imbrium  <£r  nebda  magnitudwem ,  gregem  capra- 
rum ,  imbrem  fugientium  fequutus ,  eccupavit.  Urbem  Edeffam  ob  memoriam  munerts  AcgeM , 
populum  Aegeadas ,  vocavit.  Male  ergo  Ptolemaeus  Aedeflam  &  Aegaeam  diftinxit  ut  duas 
urbes  Emathiae.     Phinppus  Amyntae  hinc  regiam  fedem  transtulit ,  &  PelU  conftituit , 

P  p  p  p  ut 


666  GEO  Q#  *  ?  £  I  A  I    A  N  T  I  QJJ  AE 

ut  tamen  fepulcra  regum  in  urbe  veceri  religionis  caufla  etiam  in  pofterum  manerent.  PH- 
nills  iib.  iv.cap.x.  Oj>pda,  Aege,  mquomosfepelirireges.  EtDiodoruslib.xix.cap.LiL 
deCaflandro:  Ev^Um  qjy  $»Atfr7rov,  t*?  @os<nA«c,  i&xfav  b>  Atyoug,  xa(We§  i$@r  ?lV  r0% 
(3oi<riAivcri ,  Eurjdtcen  cr  Philipjum  regesfepeitvtt  Aegis  ,  ut  mosfutt  regibus.  Etiam  alias  fo- 
lemnitates  non  numquam  ,  fede  jam  regum  mutata ,  ibidem  celebratse  funt ,  quod  nuptiis 
AlexandriEpirotaj&PhilippifiliseQeopatras,  b>  Atyoug  £  MoweJavw  pera&is,  utDi- 
odorus  lib.  xvi.  cap.  xc 1 1 1 .  tradit ,  lucuienter  manifeftat.  In  qua urbe  etiam  inter  ipfas 
nuptias  rex  Phili ppus  interfecius  fuit.  Corn.  Nepos  in  Regibus :  Philifpus  Aegis  a  Pau- 
fanta-,  quumfpttlatumludosiret ,  juxtatheatrum  occtfusefi.  Polybiusveterinomineadpellat 
"ESicruv ,  quod  2  Juftinus,  Ptolema?us  &  Antoninus  duplicarunt.  Ille  vere  lib.  v.cap. 
xcv 1 1 .  tjim  its  "eJW«v ,  Edefam  venit.  quam  regiam  olim  fuifle  idem  Diodorus  in  Excer- 
ptis  Valef.  p.  166.  teftatur  :  txs  Atyixc,  ^of.o-irxcou;  o  nvpp®-,  y\tis  h  hlx  t?  Mxnii  aviKtjs 
fix<riXe'xc ,  Aegeas  Pyrrhus  diripuit  *  quxjedes  Macedonum  regiafutt.  Gentile  Livius  lib.  xlil 
cap.  l I .  habet ,  Antiphdus  Edejfzus. 

Nobilis  urbs  quoque  Bcrcea  fuit  ab  Edefla  in  auftrum,  a  Cyrrho  in  ortum  liiemalem 
vergens,  fita  ad  radices  montis  Bermti.  Strabo  exceptis  libri  vu.  n  Bipojat  ?roA«j  hi  ^ 
^TTcogeioug  whtxi  $  Bg^uiov  opov?,  Bereea-ad  radices  montis  Bermii  Jita  efi.  Sic etiam  divinus 
fcriptor  Acl.  Apoft.  xvn.  &  Stephani  breviator,  uterque  Bepo»# ,  & Plinius Bercea hoc 
nomen  tradiderunt :  Ptolemseus  BeppW,  littera  geminata,  quae  etiam  Thucydidis  fcri- 
ptura  eft  lib.  i.  pag.40.  x$>iko[azvqi  is  Kitfoixv ,  vententes,  inquit,  Berrhoeam-  Atqueita 
etiam  Philoftorgius  lib.  ix. cap.vni.  pix&yvm  Ajj^ocJxa©-  "im  Beppo/ci?  bi  Ka>v?xvTiviS7rQ- 
A«  ,  transfertur  Demoj)hilus  a  Berrhoea  Conftantinopolim.  Epifcopum  enim  habuit  quum 
Chriftiani  rerum  potirentur.  Gentile  duplex  reperitur:  Polybii  Legat.  lxix.  lAySm 
Bepo/suV,  Medo  Berceenjis:  &  apud  Stephanum  ^aou^ ,  atque  ita  etiam  in  nummis  Tra- 
jani  6c  AntoniniPii  BEPOlAinN,  nifi  ad  Syriacam  Berceam  referre nummos malueris. 

Tandem  regiam  altcram,  eamque  fplendidiorem  accedimus,  Pellam ,  quaspropior 
mari  eft  in  limitefitaEmathix,  ideoque  Herodotus  Botticea ,  maritimse  regioni ,  attri- 
buit.  Lib.vn.cap.cxxi  1 1.  Borltoui^^,  inquit,  i%ov<ri  to  irx^.  ^xhuosxv  s&vav  ^a^Jov 
?tgA<?  lyyeq  re  ^  ni%~ca,,  Botticctdis  angufium  ad  mare fpatium  urbes  Ichnm  C°  Pella  occupanti 
fed  quis  inter  eam  £c  mare  aliquantum  fpatium  intercedit ,  malumus  in  Emathia  cum  Pto- 
lemao  cenfere ,  quam  cum  ifto  in  Bottseide.  Situm  defcripfit  Livius  lib.  xl  1  v.  extremo : 
ConfulaPydnaprofecluscumtotoexerciiud:eaiteroPeilampervenit,  -  -  -  quamnonjinecaujfa 
■  deleHam  ejfe  regiam  adverttt.  Stta  eft  in  tumuiovergente  in  occid:r.is?*?  kikernnm.  €tngmt  t/aUn- 
des  inexfuperabilis  alutudinis  aftate  Cr  hieme  '■,  quat  rejiagnantesfaciunt  lacus.  In  ipfapalude ; 
(juapYoximaurbtefi ,  veluttnfula,  arxeminet,  aggerioperisingentisimpofita,  epuicr  murum 
fuftineat ,  £r  humore  circumfufa  paludis  mhtl  Udatur.  Murourbtsconjunttaproculvidetur. 
divifa  efi  intermurali  amnt ,  &  eadem  pontejuntta  \  ut  nec ,  oppugnante  externo ,  adttum  ab 
ulla  parte  habeat ,  nec ,  f  cjuem  ibi  rex  tncludat ,  uilum,  ntfi  j?erfacillim<£Cufiodt<ej?ontem , 
effugmm.  Flumen  quod  adiuit ,  arcemque  ab  urbe  disjungit ,  Ludias  eft  five  Lydios.  Stra- 
;  bo  lub  fmem  libri  v  1 1 .  in  excerptis :  Srx  Eejym  yj\  As&Slxc,  7roTofjwo/.  &tp  3  AovJU&s U.i^xv 
itohiv  dvxTrhxs  sotSix  §jc  ,  Detn  Erigon  &  Ludtcu  amnes :  a  Ludia  autem  ofito  ad  Pellam  adverfb 
amne  navigatur  jer  cxxfiadta.  Tanto  intervallo  urbs  abeft  amari.  Ptolemaeus  habet 
Avi/s  TxoTxpZ  c«'j3aA*{  ,  ofita  amms  Lydi<e,  fine  diphthongo  j  atque  ita  etiam  Herodotus 
lib.  vii.  cap.  cxxv  1 1 .  Labitur  ex  lacu ,  quem  Axii  $m<riF#<r[A#  auget ,  ut  ibidem  Strabo 
'adnotavit.  UrbsPomponio  P<?//edicl:a,  tamquam  a  nifkn ,  quamquam  plerique  Grseco  -■ 
!  rum  Thucydides ,  Strabo  \  Ptolemaeus  l  Herodotus ,  quorum  verba  paullo  ante  attulimus : 

etiam 


Uactdonia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XIII.  66 7 

ctiam  Byzantius  urbium  &  populorum  fcriptor  nlSM  vocali  prima  exprimunt.  Verba 
Pomponii  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  ineunte  funt :  Tum  Macedonumjopuli ,  qua  urbes  habitant ,  qua- 
fum  Pelle  &  maxima  &  illuftris.  Alumni  effctunt ,  Phtlippus  Gr&ct<z  domitor  ,  Atexander 
etmrn  Afit.  AlumnusPhilippus,  quia  fecundum  Strabonem  T&Qth  b>  ojVr.iJ,  ineaedu- 
Catns  fuerati  ejus  gratia  jt*i>cg9*  <3rOTeP0V  6v<rotv  riv%ti<rty  varvam  anteaornavtt&  ampltficavit, 
Manfit  abhinc  fedes  etiam  pofteriorum  regum ,  ut  Philippi  alterius ,  Liv.lib.xxxvi  1. 
cap.  v  1 1  ideoque  lib.  xl i  I .  cap.  l  i  .  dixit  idem :  PelU ,  in  veteri  regia  Macedonum ,  quia 
inde  a  Philippo  Amyntae  ad  Perfen  ufque  longo  tempore  regia  Macedonum  fuerat.  Plinio 
dicta  Pella  coloma :  quo  nummum  vir  fummus  Ezech .  Spanhemius  refert  infcriptum ,  col. 
jul.  aug.  pell.  cujus  ectypon  vir  clariffimus  Car.Patinusin  nummisHadriani  p.  ipj*. 
expreffit.  Decrevitpoftea,  &  Luciani  temporibus  T*7r<W<r  xjJji  cAfyou?  oUyro&s ,  obfcu- 
ros& paucortncolashzbmt,  ut  ipfe  in  Pieudomante  eft  teftatus.  Hodie  r»  TrotKoniffiot,  id 
eft/w^Wd/^llum  locum  vocari  ,  Lucas  Holftenius ,  a  Critopulo  edo£tus ,  adOrtel. 
adnotavit.  Inde  PelUus  gentile.  Juvenalis  fatyr.  x.  verf.  1 68.  de  Alexandro  Macedone : 

Untts  PelUo  juveni  non  fufficit  orbis. 

Hsec  de  Emathia.  Tn  oram  finus  Thermadci  progredimur.  Inter  Axii  &  Ludise  oftia , 
parva  regio  bottiaea,  five  butt<«</?,  Bottiais,  cui  Herodotus  lib.  vi  i.cap. lxxi  11. 
&  Ichfttu  &  Pellam  adfignat.  Credo ,  ipfius  aevo  in  Bottiadde  &  Pellam  fuifle  cenfam : 
poftea  amplificatam  alhilippo,  Emathias,  nobiliori  regioni ,  in  cujus  limite  fita  erat , 
contributam  :  cui  Ptolemaus  dat ,  BottiaeEe  ,  ut  obfcurae  regiunculas  nullam  faciens 
mentionem.  Meminit  ejusdem  etiam  Livius  lib.  xxvi.cap.  xxv.  per  Pelagoniam ,  Cr 
Lyncum ,  &  BottUam  in  Theffaltam  defcendn :  ut  mss.  reftituit  Gronovius.  Phnius  Bottiaios 
Thracia  lib.  iv.  cap.  xi.  memoravit,  qui idem  videntur  quos Thucydides lib.  i.pag.  38. 
&lib.  1  i.pag.  15*2..  roTs  c9n  0£#W  XaAju^gvo-t ,  Chalcidicu ad Thraciam conjungit , eodem 
tamen  libro  11.  pag.  170.  noftrorum  quoque  rationem  habet ,  I?  r  BoVW«v  vjt  Uh^^ 
&x  « cfuWre ,  in  Bottttam  £r  Pieriam  [tamquam  contiguos  regiones  ]  nonvenerunt.  Sed 
facile  conciliantur  quas  Thucydidis  funt ,  quia  Chalcidice  illa  cis  Strymonem  fuit ,  &  ad 
finum  Thermaicum  pertinuit:  difficilius  autemhuicPliniusconciliatur,  quiaadThra- 
cibus  trans  Strymonem  Bottiseos  fuos  numeravit ,  qui  utique  reducendi  in  citeriora  erant, 
Ichna  Herodoti  etiam  a  Plinio  memorantur.  Mox  ,  inquit  ,  in  ora  Ichna  :  fiuvitts 
Axtus. 

Sequitur  pieria,  Ptolemaeo  Ludiae  &  Penei  oftiis  contenta ,  StraboniultraLudiam 
prolata,  tw  $  A|»ij  tsorot^ ,  usque  ad  Axtumfiumen,  Bottiasa  quoque  comprehenfa:  qui 
ab  auftro  non  ad  Peneum  fluvium  deducit,  fed  ad  Haliacmonem.  Veiba  funt:  $  to 
Aiov  troKiv  o  AAjojcwwv  aroi«(Wo?  eV»v  ,  c4t/3«^wv  «s  t  ©g^oslcv  hcAttov.  xjij  to'  i&re  t&'t«,  n 
Grfjs  Isofpotv  tou  jmAtts  (5$y.h.let ,  Zln^iot  Kotheirou ,  tas  §  A|»x  7rorotfjt5.  u/  jj  y^j  noAiQ 
uVJW,  >j  vuv  K/t^ov  KOChetrou.  etrot  Me&wvjj  ^  *AAw^@-  Wak.-  «t«  E&yw  v^j\  AxJlctA 
zsrorotfAol.  Pos~l  D>um  urbem  Haltacmon  fiuviws  esi ,  in nnumThermaum fe eflundens :  & ab 
hocfep,  emtrionem  verfut  v\(jue  ad  Axium  in  litore  Pieria ,  in  qua  urbs  Pydna  ,  qua  nnnc  Qttrum 
vocatur:  demde  Meihone  &  Alorm  ojjpida:  ultra  qu&  Engon  &  Lndidsfiiivti.  Inquodis- 
fentit  ab  Livio,  qui  Erigonem  rn  Axium  exire  fupra  fcripferat,  quem  etiam  intabula 
noftrafequutifumus.  Habemus  ficoppidaPieria^,  Alorum,  Methonen,  Pydnam:  nec 
plurain  oraPtolema?usaddit  praeter  Dium ,  quod  trans  flunaen  eft  Haliacmonem ,  ab  illo 
ctiam  Pierix  adfcriptum.  lnde  fi  ad  Penei  oitia  cum  Ptolemaeo  deducimus  3  Phda  addenda 

Pppp  2  eft, 


<S68  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

eft,  paululum  remota  a  marij  ScHeracleum,  in  ipfo  litore.  In  mediterraneis  Pierise 
duo  oppida  Ptolemasus  fcripfit  Phylacas  &:  Vallas.  De  fingulis  nunc ,  quae  reperire  licet  T, 
adferemus. 

Alorus ,  ''AAwp^  \  ex  Strabonis  pofitione  fiipremo  loco  fuit ,  ad  fines  fere  Bottise^ , 
c-ui  ipfe  Strabo  m  Excerptis  videtur  addixifle.  >j  "AAap©-,  inquit,  Bott#W,  Alorm 
Bottaica  five  BottUa  mbs  ejl.  Plinius  lib.  iv.  cap.  x.  Intm  Alortt<z\  falfb,  quia  inora 
Alorw  fuit,  a>  <g$&kIoc,  fecundum  Strabonem.  Confirmat  Stephanus :  "AAwp©-  ■sroKtg 
MxKiJovlctA,  t$i  3  T,J'  pvx&iT&Tov  £  Qiffxaia  kcAstov.  i-q  idvMov  Ah.o&TW,  Alorus  urbs 
JMacedoni<z  in mtimo  recejfu  Therm<zi  [inus.     Gentile  Alorita. 

,  Deinde  efl  Methom ,  Me0«'v»j,  itidem  ex  Strabonis  difpofitione.  Quum  plureshujus. 
nominisfint,  Stephanushancquoquediftin&eadnotavit.  Ut  3,  inquit ,  ^)  M«xg^o- 
v.iW.  Jn  hujus  obfidione  Philippus  Amyntse  oculum  amifit ,  Kxra^iKxtKo}  /3eA«  ,  machi- 
nali  telo  excufliim,  quod  itidem  Strabo  prodidit,  &  Diodoruslib.  xvi.cap.xxxiv.  qur 
addit  regemcaptam  urbem  folo  xquavifle.  Oppidani  eidem.funt  iA&m2UMt  Methe* 
n<zi. 

Succedit  Pydna ,  urbs  meroorabilior,  etiam  b>  vr*?otKlx-t  admare,  ut  Strabo  tradit  5. 
juxta  quam  Romani ,  prcelio  cum  Perfe  commiflo ,  Macedonico  regno  finem  attulerunt. 
Iterum  Strabo Excerpt.  librivn.  a>  t«  ^rd  t  Uvfaw  mSlco  YoofAaTot  Uifo-ia  Kara^oKiy^- 
voLVTis  ««9-£(Aov  r  r  MouaJovuv  @oi<rtKitciv.  Interpretis  loco  fit  Paterculus lib.  i.cap.  ix. 
Is  [Aemilius  Paullus]  Perfeum  ingenti proelio-apud  urbem  nomme  Pydnam  in  Macedoniafufum 
fugatumque  caftris  exuit.  Livius  lib.  XLiv.cap.  xliii.  Princepsfug<zrexipfeerau  jama 
Pydna  cum  facrts  alis  equitum  Pellam  petebat.  Et  paucis  interjedtis :  qui  Pydnam  ex  acie 
fpcfugerant ,  vivi  in potejiatempervenerunt :  Et  Caflander  Olympiadem  Pydnae  conclufam 
tenuit ,  captamque  interfecit ,  quod  Diodorus  lib.  xix.  xliv.  Juflinuslib.  xiv.  cap:  v-r. 
pluribus  tradiderunt.  Oppidani ,  UvSvaToi  Stephano  :  etiam  Latiire Pydnai.  Livius 
lib.  xliv.  cap.  XLy.     Pydnai ,  quiproximi  erant ,  nondum  miferaht  legatos. 

Nec  minus  clara  urbs  Dium  erat ,  &:  ipfa  Ptolemseo  in  Pieria  t-  aliis  extra illam.  Livius 
lib.  xliv.  cap.  ix.  Conful ,  capto  jam  Heracleo ,  cajiraeopromovit ,  tamquamDium\  atque 
inde ,  fubmoto  rege ,  inPieriam  etiam  progefftrus.     Strabo  enim  diclo  loco  :  /$  tov  Arov  no- 

KtV     0    AKtXKfACtSV     ZrQToifiQS    iflV  ,     C4C/3«?iKwv     «V    T     ©Sp^WofoV  JCoATTOV.    ^   TO  &7D    TifTOU,     >J   <3T£jV 

fioppoiv  tou  koKkcv  <n0&K(ct  Un&a  KxKiTrou ,   Poli  urbem  Dium  Haliacmon  amnis  e(i ,  infinum 

Therm<zum  fe  effundens :  &  ab  hoc  aquilonem  verfus  ora  ejusjinus  Pieria  vocitatur.      Straboni 

ergo  &  Livio  Dium  efl  extra  Pieriam :  quia  vero  fines  ejus  attingit,  &  PtoltemEeus  in 

ipfa  cenfet  Pieriaj  heie  illud  quoque  oppidum  enarramus ,  praefertim  quod  dubie  etiam 

ad  Theflaliam  refertur.     Thucydides  lib.  iv.  pag.  305*.  0«  n«p«ij3o),  «utwv  uVjjkoo/  ovtsj 

©fosoiKwvy  Kcniwffsiv  dvrov   kc  C£ov  t   Llep^/jtic»  «p^JJf,   0  U7T0  t£  OAuf^^w  M«^eJovi'*<  -srC^V 

©eoraAss?  iroKiC^a,  KiTrcu,  Illi  Perrceb/ 9  quiTheffalis  fubyetti  erant-,  deduxerunt  eum  [Brafi- 

dam]  in  Dium  ditionis  Perdicc<z ,  quod  oppidum  fubmonte  Olympo  Macedonia ,  Thejfalos  ver* 

fus :  fnum  eft.     Macedonise  ergo  fuit  ,   quamquam  per  fe  neque  ad  Pierios  neque  ad 

Theflalos  pertineret.     In  ora  maris  fuifle  fitum  ex  Strabone  &  Ptolema^o  elarum  eft , 

qui  in  maritimis  recenfent.     Splendidam  urbem  fuifle  ,  ex  Polybii  lib.  1  v.  cap.  lxii.  qui 

yv[Avd<rtov;  gjmnajium ,  ejus  cum  muris  ab  Aetolis  everfum  commemorat :  ex  quo  tamen 

exfcriptio fuirexit ,  novumque fplendorum  rex  Alexander adjecit  ftatuis asneisinterfeclo- 

rum  ad  Granicum  prcelio ,  abLyfippo  conflatis,  in  urbe  illa  pofitis ,  ut  Arrianus  lib.  r. 

pag.  47.  memoria;  prodidit  :  quod  decus  ufque  ad  Romanorum  tempora  confervavit. 

Livius  lib.  xliv.  cap.vn,  Conful fecundis  cajlris pervenh adDmm  j  metariquefubipfotemph 

jufftu 


Macedonia.  LIBER    II.    C  A  P.    XIII.  669 

jujfit.  Ipfe  urbem-  ingrejfm ,  ficut  non  magnam ,  ita  exornatam  fublicis  locit  €r  multitudine 
fiatuarum,  mumtamqae  egregie  vix  fatis  credere,  intantisrebmfinecaujfarelittisnonaliquem 
fubeffe  dolum.  Et  coloniam  Romani  in id  oppidum  deduxerunt.  Plinius  iv.  cap.  x.  aolo- 
nice ,  Bullidenfis  Cr  Dienfis.     Et  nummo  Antonini  Pii  apud  Vaillantium  :  col.  jul.  aug. 

DIENSIS. 

Haud  longe  infra  Dium  in  mare  exit  amnis  Enipiem ,  ex  valle  Olympi  montis  decurrens 
Liyius  lib.  xliv.  cap.  vm.  Regrejfm  Dium  [Perfeus]  qua  disjefta  ac  vaslata  ab  Romanis 
erant ,  reficit,  pnnat  mcenium  decujfivs  reponity  ab  omni  j>arte  muros firmat :  deinde  quinque 
millia  pajfuum  ab  urbe  citra  ripam  Empei  amnis  cafirapomt  >  amnem  ipfum  tranjituperdijficilem 
J>ro  munimento  habiturm.  Fluit  exvalleOljmpimontis,  afiateexigum ,  hibernisidemincita- 
tm  j>luviis  --._--  facit praaltat  voragines ,  cavatoquemedio  alveoriptuutrimqm 
Vr&cipites. 

Prope  flumen  illud  videtur  Phila  oppidum  fuifle ,  ut  Stephahus  au£r.or  eft ,  opus  Deme- 
trii  Gonatae  j  6c  ulterius  ,  Xempe  verfus  Heracleum.  Livius  lib.  xliv.  cap.  n.  Ipfi 
[jrex]  circa  Dium  fiativa  habuit.  deinde  adeo ,  ut  obtorpuiffe  inops  conjilii  videretur ,  cum 
equitibus  expeditis ,  litore  nunc  Heracleum ,  nunc  Philam  percurrebat  y  eodem  mde  curfu  Dium 
repetens*  Et  cap.  v  1 1 1 .  Inter  hac  conful  a  Phila  Popillium  cum  duobus  millibus  armatorum 
Heracleum  mittit.  abefi  a  Phila  quinque  millia  ferme  paffuum ,  media  regione  inter  Dium 
Tempeque ,  in  rupe  amni  immmente  pofitum.  Et  cap.  IX.  Conful  ,  capto  )am  Heracleo, 
cajira  eo  promovit  tamquam  Dium  progrejfnrus.  Dicla  Plinio  Heraclia  lib.  I  v.  cap.  x.  In 
ora  ,  inquit ,  Heraclea  ,  flumen  Apilas  [Enipeus.]  Oj>pida  ,  Pydna  >  Alioros^  amnis 
Haliacmon* 

In  mediterraneis  Pieriae  Ptolemaeus  poCwiPhylacas&Pallas,  utrumque  oppidum  all- 
unde  parum  notum  ,  niii  quod  Plinius  lib.  iv.cap.  x.  ValUos  &  Phjiac&os  memoravit. 
Oppida  ,  inquit  ,,  Pjdna  ,  Aloms  :  amnis  Haliacmon.  Intus  Alorita,  ValUi,  Phjr 
lactzi. 

Regio  fecunda  Macedoniae  ex  Aemilii  Paulli  diilributione ,  quae  nobis  tertia  eil  ab 
occafu  progreilis ,  continetur  inter  Axium  6c  Strymonem  amnes  :  de  qua  parte  Livius 
lib.  XLV.  cap.  xxx.  celeberrimas  urbes  Jhejfalomcen  &  Cajfandreamhabet:  ad  hoc  Pallenen 
ferttlem  acfrugefieram  terram  :  maritimas  quoque  opportunitates  eipr&bentportus adTuronem 
ac  montem  Atha.  Sinticen  autem  Sc  Bifalticam  iuae  primse  parti  (noitrae  ultimae)  Aemi- 
lius  adfcripferat :  nos  vero  in  Strymone  conftituentes  limitem,  ut  antiquus  fuit,;  illas 
quoque  partes  revocabimus. 

amphaxitis  prima  portio  hujus  regionis  eft ,  ab  Axio  flumine  in  ora  Thermaici  iinus 
incipiens.  Mentio  ejus  apud Polybium  lib.  v.  cap.  xcv  1 1 1 .  fs%Aa/3&>  v  t*s  cm  <$  iorVxc 
^u  h(A$acZtTi£@~  jjksv  i%uv  e\?  "Ehcoiv ,  ipfi  cum  ea  manu,  quam  exBottiaO"  Amphaxitide 
coegerat ,  Edeffam  venit.  Ptolemasus  ei  tribuit  &  Axii  &:  Echedori  fluvii  offia :  &  deinde 
urbem  Thejfalonicen.  De  Axio  fupra  di£tum  ;  Echedorus  ,  E^g|oi|(gr  Ptolemaei ,  eit 
idem  qui Herodoti  Chidorus,  Xadw^,  lib.vu.cap.cxxvi  i.  qui  i%  «m^frg  ry  ?&- 
rtf  7rtvai*tv& ,  ctTh.'  biihntz.,  Xerxis  exercitui  non  fujfecit ,  Jed  defecit.  Uterque  enim  de- 
fcripiit  ut  proximum Thermae  iive TheiTalonicae,  mmThejjalonicaolim  ®i^,  Ther- 
ma  vocata,  undeiinui,  cuiadjacet,  nomcnTherm<eo  cft. CivcTherco.  Herodotus dido 
loco  :    «V  j   ii  t  ©£gju>jv  ditlwsxQ  6  xiglzw,  'tS^oci  «v$. -njv  s&niqv.   t7ri%je  q  o  s"^to?  durx 

'qua.     hoc  eil  :    Poflquam  Thermam  Xerxes  venit ,  ibi  fubflitit  ,    tantum  fpatii  cafiris  ejus 
compUftemibtts  ,  quantum  efi  a  Therma  O*  Mjgdonia  ad  confluentem  Ljdei  &  Haliac- 

Pppp   3  miniu- 


67o  GEOGRAPHIAE     A  N-T  I  QJJ  A  E 

rnonis.  Et  Thucydides  lib.  I .  pag.  40.  profcdi  in  Macedoniam ,  »*r«*«f*@flfWi  twi*  w„ 
nkys9  0a¥*s  ,  0»#*»i»  «$r*  jjgW***  ,  ofjindmt  miili  pnores,  qtd  jam Therma  $otiti  eram. 
Et  Scylax  in  Macedonia  ,  yA|<^  sr«T*/*oV  Aw^  s-ot»«c?  ©%«>j  jtoAj? ,  Axvu$  fluvius , 
Echedorus  (fic  legendum)  /fcv*#j  ,  Therma  urbs.  Huic  poftmodum  amplificatje  nomen 
Thejfalonica  inditum  efle  Strabo  ,  Tzetza  &  fchohaftes  Thucydidis  confentiunt.  Hic 
fubnotavit :  jjc  vuv  ©e&rotAovjicjj  zsrcAic,  arccAfW  ©«^jwjj  c4c«a«to.  Strabonis  epitome  lib.  vn. 
{$  t,;a|<ov  Z3"ot«|Uo»  jj  @£oj-«Aov/jcjj  gyi  jffc/.ic ,  jj*  <gr©Tg§ov  @^f*»  cvxojAhto  ,  Ultraflumen uixi-> 
um  urbs  eSi  Theffalonica ,  <7«<e  quondam  Therma  vocitatafutt.  Tzetzes  Chiliad.  cap.  CCCXVI. 
vieum  quondam  fuifie  adfeverat : 

CH  vuv  ©gtftroiAovjjcjj  ftev ,  ttoAjc  »  Ao?jKJjyoaur*f, 
'IVJjp^e  jWjwjj ,   ©jp/xjj  3  tjjv  jcA>j<nv  cMotKeijQ , 

<9j^  tftfw  ci/  Iheffalonica ,  urbspraclariffima ,  t//cw  olimfuit ,  Therma  diftws.  Auftor  audhc 
urbis  &  novi  nominiseftpluribus  Cafiander,  qui  ingratiamuxorisTLeflalonicae,  Phi- 
lippi  filiae,  ita  nominaverit.  Sic  Strabo,  Tzetzes  ,  &  Zonaras  in  Claudio  Gothico. 
Byzantius autem  Stephanus  etiam  aliam  rationem  &  originem  addit , ot<  <kiKtTtir@<  $  Ajuuvt» 
uk£  ©st1«Assc  viKtcrotA  XTCtig  zMolKztrt ,  cjuod  Phtltjjpw  AmyntafHiw ,  ibt  TUffJos Vincens  ita no- 
mmaverit,  Sub  Romanis  facile  pr inceps  urbs  erat  Macedoniae ,  fedes  prusfidis  &  quaefto- 
fis.  CiceroproPlanciocap.XLl.  Thejfalontcam  me ,  incjuaftortumperd-xn  :  necexdivinis 
epiftolis ,  ad  hanc  civitatem  ab  apoftolo  fcriptis ,  nihil  iplendoris  ad  raudem  illius  accedit. 
Plinius  :  Theffaionica  Ubera  conditiona.  Et  hodieque  urbs  frequens ,  Salomcht  mutilato 
Vocabulo  adpellata. 

Aliam  urbem  Amphaxitidis  Ptolemaeus  nullam  memoravit.  Fuere  autem  intus  Chaleflra 
five  Chalaflra.  Plinius  lib.  iv.  cap.  x.  In  orafinm  Macedonici  oppida  Chataftra :  &  intus  Phi- 
leros^  Lete.  Et  Strabo  iibri  v  1 1 . exerptis :  justo-Wsv  td  m^  zsoKi^vta  e!$  dvr^v.  oTov  X*- 
^ois-tav ,  kheiav ,  Juwrov ,  kcm  xivoo  ^cfjj  aTKcz ,  Caflander  transiulit  in  ipfam  [Theflalonicam] 
circumjcBa  opptda ,  utfunt  Chalaftra ,  Aenea ,  Ciffus ,  &  alia  non  nulla.  Herodotus  libri  vn. 

Cap.  CXXIII.    «jr/JCgTO  65   T6  TJJV   <ns^$ei^j^i\'Y,V    ©epjUJJV  ,    >(Ctf   ZtvSoV  T£   TTflAfV    KXI    X^AgfpfJ*  ,    iTt\  -J" 

fA|<ov  7roToi(jt,Qv ,  oc  <>£/£&  %«£>jv  t  Muj/^ov/jjv  t6  ^  Bot7»o4^c«  ,  ^  Thermam ,  quam  pradixi- 
mus ,  ventumefi,  O"  ad  urbem  Sindum ,  0*adChaleflramfuperAxiumamncm>  tjMiAiygdo- 
fiiam  Cr  Bottimdem  difterminat.  E  quibus  Sindus  paullo  recedit  a  man :  quam  Stephanus 
per  6,  eodem  ufus  Herodoto ,  fcripfit  ,  2»v9-@-  7ro'Aic  z-ras^  tw  ©g^««'w  koKttu.  'Hoo^a- 
t©- i/3cTfljUjj.  Smthus  ,  inquit,  urbsjuxtaThermauminum  Herodotusfeptimo.  Longius 
recedit  L#c  Plinii :  Phileros ,  Ct//w  ignoto  fitu ,  nifi  forte  in  Mygdoniae  finibus  iuevunt , 
quod  etiam  de  Zefe  fentiendum ,  quam  Ajjtvjv  Ptolemurus  dixit ,  ultimamque  Mygdoniae 
conftituit. 

Cetera  m ygdoniae  ex  ejusdem  difpofitione  fiint  Jntigonea ,  AvTiyo'v«« ;  quam  &  PJi- 
nius  eodem  loco  poiuit.  Oppidum  Stobi,  inquit,  civium  Romanorum  :  mox  Antigonea. 
Sequuntur  Phyfca,  quas  fingulari  numero  Thucydides  Jib.  1 1.  pag.  i^o.adpellat,  «r^« 
^vo-Kav ,  circa  Phyfcam  dicens  Eordos  quosdam,  patria  fua  expulfos,  fedes  conftituifle. 
Deinde  eft  Terpilius^  &  Afforus ,  "Aas-op^j  &  Xjlopolii ,  unde  Piinio  Xylopolna,  quos 
dicit  liberos  fuifle :  &  Kitof^oovi»  Mvycfoviott,  Apo/ionia  Mjgdonta,  quaz  Antonini  itinere 
aDyrrachioByzantium,  eftxxx  miilibusab  Amphipoli,xxx.  1 1  a Theflalonica , quam 
etiam  divinus  fcriptor  in  fanclis  aclibus  cap.  xvi  1.  ineunte  eodem  ,  quo  Itinerarii  aucior  , 
inter  Amphipolim  6c  Thefialonicamioco  memoravit.     a<oJ4vo-*vt£?,  inquit,  ApQLnoMv 


Macedonia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  6yi 

%$  A7roSuyv/<*v,  >i\&ov  ug  QzosoiKovUry.  Plinius  faspe  drfto  loco  eamdem  nonquidem  in 
Mygdonia,  eidem  vero  fubjecta  regiuncula  ponit.  Regio,  inquit,  Mygdoniafubjacens, 
in  qua  recedentes  a  mari  Apolloma ,  Arethufa.  Utramque  etiam  Scy lax  in  hoc  tractu  com- 
mendat:  Ay&rSc*  gjfcjjv)? ,  BoA/3jj  Ai'uvjj  ,  Airof^wvlci  eTfcijv)?,  Arethufa  urbs  Graca ,  Bolbe  la~ 
cus,  Apollonia  urbs  Gr&ca.  Addimus  Euforiam  ,  inter  Phyfcas  6c  Apolloniam  fitam, 
quam  Ptolemacus  quidem  Bifaltis  adfcribit ,  verius  tamen ,  etiam  ipfius  pofitu ,  in  Mygdo- 
niam  cadit :  &  Europum  ad  Axium  in  Mygdoniae  6c  Pelagonias  confiniq.  Plinius  iv.  cap.  x. 
Opfidum  Stobi  ctvium  Romanorum :  mox  Antigonea :  Europus  ad  Axium  amnem. 

Thucydides  lib.  1 1  pag.  1 70.  cum  Mygdonia  conjungit  Greftomam  6c  Anthemuntem : 
t  t£  MvyJovlav  qjft  T^coviav  hjuj  AvB-i^Svxoi  iJyovv  yMygdqntam& GreJioniam&  Anthemun- 
tem  populati  funt.  Et  paullo  ante  easdem  cum  Bifaltia :  w^rtjaxv  3  ^)  r  «&»v  ibvmv  ol 
MciKzJovtg  %Toi>  «  vji)  vvv  en  s^xer; ,  t  ts  AvSiu$v~ci  xjjj  T^avloiv  »Jj\  B*iT^At»'«v,  Et  aliat 
gentes  tnpotejratem  Macedones  hi  redegerunt ,  qu<M  adhuc  tenent ,  Anthemuntem  Cf  Grefioniam 
&  Bifalttm.  E&vuv  ,  gentium  ha;c  nomina  Thucydidi  funt  ,  inter  regionum  vocabula 
Mygdoniam  &  Bifaltiam  media.  Nec  vero  dubiura ,  Anthemuntem  &  urbem  efle ,  a  qua 
ager  denominetur.  Herodotus  fane  lib.  v.  cap.  xc  1  v.  videtur  urbis  loco  habere :  nec non 
Piinius iv.  cap. x.  Cafandrtacolonia:  Anthemus,Olophjxos.  Et clarior  Stephanus  :  Av9-g- 
f-ovg  nohig  M<Mi$ovtotA  ,  Anthemus  ,  urbs  Macedonu.  Greftoniam  Herodotus  lib.  vii. 
cap.  cxxiv.  per  K  fcripfit:  Xil$oog&  cm  K^malm  ol^dy,iv Qr  ps«  ?4#  Muj^ovjV  p^f, 
Echedorus  orttur  ex  Crejion&is  crfluitper  Mygdoniam.  Ibidem  Kgjjywvocjj  eft  ager  Crejiomcus. 

Supra  hos  Sinttce  ac  Btfaltia ,  ultima  Macedonias  cis  Strymonem  fita:.  Sinticen  regio- 
nem  memoravit  Livius  lib.  xliv.  cap.  ult.  Pau/lus  Naficam  Amphijjolim  mifit  cum  modica 
pditum  equttumque  manu :  Jimul  ut  Sinticen  evaijaret.  Hujusurbs  Heraclea  erat  Sinttca  co- 
gnominata.  Plinius  di&o  loco :  Xylopoliu^  Scotujfei  Itberi ,  'HeracleaSintica,  Tjmj>h<eiy 
Toronti,  Et  Livius  lib.  xlv.  cap.  xxix.  in  adjeftisprimasregioni  inter  Strymonem  & 
JN  eftum  fitas :  trans  Strymonem  vergentia  ad  occafum  Bifalticam  omnem  cum  Heraclea ,  quam 
Smttcem  adpellant.  Casfaris  lib.  1 1 1.  Civil.  cap.  lxxiv.  fcriptumfecundavocali  Hera- 
clea  Senttca.  Populus  SjWoj  ,  Sinti  funt  Thucydidi  lib.  n.pag.  169.  a>  fe%i»  ph 
it^ov  nouovody  iv  cc^igx  3  Sjvtow?  j^  McaSovg  y  ad  dextramhabebant  P&ones ,  adfimftram 
Sintos&  Mados.  Addit  tjJ  Sjvtwj,  Sintica  regioni  nospojjccWoAjv ,  Paroecopoltm  ,  &  t&/-- 
foAov,  Trtftolnm,  quaeinobfcurisrelinquimus. 

Tandem  Bifalta  non  uno  modo  deicribuntur.     Aliis  in  Macedonia  fuerunt ,  aliis  trans 
Strymonem  in  Thracia.     Conon,  vetus icriptor ,  inexcerptis-Photiicod.  clxxxvi 
Cap.   X  X   ol  Bt<rx/\Tcui  y    ©gciKMcv  iSv@-  ,    dvtnvi^  Ua^v^g  oiKovvng  ,    Btjalta  ,    Thracica 
gens  ,  ex  adverfo  [peninfula]  Pallen<zhabitant.     At interjacet gens Chalcidica ,  autitaex- 
tendenda  Pallene  efl ,  ut  illam  quoque  contineat.     Livius  lib.  xxxv.  cap.xxiv.     Btfal- 
ttcam  gentem  cum  Heraclea  Sintica  fcribit  ad  occafumvergere  transSsrymonem  ;  &cap. 
xxx.   Pars  prima  Btfaltas  habet,  fortiffimos  viros:  trans  Neffum  amnem  tncolunt,  &chca: 
Strjmonem.     E  quibus  adparet ,  8c  cis  Strymonem  Bifaltas  fuifle ,  &  ultra  illum  amnem . 
Magis  tamen  eis  amnem  ,  quam  ultra  illum  cenfentur.     Plinius  1  v.  cap.  x.     Amphipolis 
liberum.oppidum ,  gens  Bifalt<z.     Stephanus :  BicaMioi  noKig  vj!\  %d&  MasjcsJoc  1<*a  ,  Btjaltia 
urbs  &  regio  Macedoni<n,:    De  urbe  nihil  conftat,  ut  erraffe  videaturchorographus  vel  ■ 
breviator.   Regio  dicla  Bifaltta  etiam  Thucydidi  iib.  1 1 .  pag.  1 70.  verbis  paulio  ante  pro-  - 
dutlis:  fed  Ptolemaro  prave  Bjj(t«At/^>  Bejaltiay  cui  oppida  plura  tribuit ,   fed  omnja 
ignobilia,  Arolum  (*A%ta\@r)  Euporiamy  dequa  fupra:  Calliteras ■■ ,  (Ka^ir^cu  Grasce) 
Offtm&Bertam.  Populus ,  Bifalta,  Grxcis  &  Latinis.  Virgilius  Geprg.  111.verf.461. 

Btfaltd 


6ji  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJQ  A  E 

Bifalta  qus  more  folent ,  aeerque  Gelonus. 

Sed  ex  femtemtrione  ad  Theffalonicen  ejusque  finum  revertamur.  Sinusillevocatur  ab 
antiquo  urbis  nomine  (inus  Thermaicus  Pomponio  Melae  1 1 .  cap.  1 1 1  .•&  Plinio  i  v,  cap.  x. 
etiam  huic  ibidem  (inus  Macedonicus :  &  alia  nominis  Graeci  forma^w us  Thermaus.  Tacitus 
annal.  v.  cap.x.  ToronczumThermmmquefinumprdtfefiinans.  Quec  finum  ab  ortu  adjaceant 
inter  Pallenen  peninfulam  &  Thermam  iive  ThefT&lonicam ,  Herodotus  lib.  v  1 1 .  pag. 
cxx 1 1 1 .  enumeravit  :  Lipaxus  ,  Combrea<>  Lifa^  Gigonus  (-rfywv©-4,)  Campfa^  Smila  t 
Aenea ,  Graece  An>«#.  Obfcura  omnia  praeter  ultimum  Aeniam  oppidum ,  quod  ab  Ae- ' 
nea conditum  antiquitus  credebatur ,  ut  Dionyfius Halicarnafleus  lib.  i .  pag.  39.  &  Livius 
lib,  xl.  cap.  iv.  <k  Stephani  breviator  prodiderunt :  Situs  Aeneae  ab  Livio lib.  xliv.  cap.  x. 
ita  deicriptus  eft :  omiffa  Thefjalomca  oppugnatione  Aeniam  mdepetunt.  quindecim  milliapaf- 
fuum  ea  urbs  abefl,  adver(usPydnam])ofitafertiUagro.  UtPydnavulgoconflituitur  prope 
Aliacmonem,  kxe  oppoiitio  Aenice  interpretanda  efl.  Quod  vero  Dionyfius  refert, 
quum  in  Pallene  hibernaret  Aeneas ,  oppidum  fui  nominis  condidifle  5  funt  qui  putent 
in  ipfa  peninfula  feu  prope  illam  Aeniam  exftitifle.  Sed  eflcertiorLivius:  etiamStrabo 
in  iis  numerat  7rse/|  circa  Thermam  feu  ThefTalonicam  fuerint :  nec  tam  locum  Diony- 
iius,  quam  tempus  urbis  condit^  fignificavit.  Theflalonicenfes  etiam  quotannis  facri- 
£cium  inAenia  oppidofaciebant ,  utLivius  traditlib.XL  cap.  iv.  quod  propinquiorem 
locum  arguit  quam  Pallene  efl  peninfuia.  Oppidani  Aeneates  Livio  ibidem  di<5ti :  Stepkano 
A»Ve«Tjj?  fingulari  numero. 

Inter  Aeneam  8c  Pallenen  peninfulam  Antigonea  fuit.  Livius  lib.  xliv.  cap.  x.  omiffa 
Theffalonicaofpugnationeindepetxnt.  -  --  -  Ab Antigoneaclaf(isprofet~laadagrum Palltnen- 
fem,  exfcenjionemadpopulandumfecit.  Finiumuager  Caffandrmfiumerat.  Ager  Pallenen- 
fis  non  efl  hoc  loco  unius  urbis ,  fed  totius  peninfulae ,  quippe  mox  fequitur  cap.  x  1 .  Cas- 
Jandria  condita  efi  a  Cafjandro  rege  in  ijjfis  faucibus ,  qna  PvtlUnenfem  agrum  ceterm  Macedonia 
jungunt;  hincToronaico ,  hinc  Macedomco  fepa  mari.  Nec  vero  negandum  efb & oppi- 
dum  PalUnen  m  peninfula  hujus  nominis  fuifle.  Ofpida ,  Pallene ,  PhUgra.  fortafle  fcripfit , 
qu<z  &  Phlegra ,  five  olim  Phlegra.  Stephanus  :  n#>iM'v»j ,  TtoKig  ©p«»c»j? ,  Pallene  oppi- 
dum  Thracia.  nam  &  hsec  pars  propter  Thraces  colonos  Graecis  immixtos  eft  Thracia 
quondamadpellata.  Scylaciautemn«AA»jv>jnonurbsefi:,fed  «xg«  pait^  eis  ro)  itih»y@' 
avonetvxa-oi ,  promontorium  longe  in  mare  procurrens.  Sed  potefl:  utrumque  &  oppidum 
hujus  nominis  &  promontorium  fuifle,  ut  ab  alterutro ,  nifi  utroque ,  peninfulanominetur. 

Cherfonefus  hinc  pallene  efl:,  Dionyfio  Halicarnaflenfi  lib.  i.pag.  3p.%ep'pov»j<r©* 
»j  jt«A«r<*f  Yloiifis^vyi ,  peninfula  qua  vocatur  Pallene:  Stephano  tt/,ym@-  figura.  K#  n«A- 
*.wyi  ,  inquit ,  £>$  %s?'ovvi<r@"  r$ly~w@? ,  Etiam  Pallene  peninjula  es~l  triquetra  :  cui  Scyiax 
quinque  urbes  Grascas  imponit,  quarum  prima  efl  UotlSou»  ,  Potidcta ,  b>  t<Z  [*£<?<*>  t<jv 
l&pov  l/it'4)^eVi 8«r«  i  ifihmum  in  medio  obfiruens ,  urbs  etiam  olim  clara ,  antequam  ornare- 
tur  a  Caflandro.  nam  &  aufa  cum  Athenienfibus  congredi ,  &  Thucydides  memoravit 
noTj£T«»«Tj»<« ,  Potidaenjiagefia  lib.  i .  pag.  41 .  &  77.  Vel  auxit  vel  inftauravit  Caflander , 
a  quo  Caffandrea  poftmodum  di£ta.  Livius  lib.  xliv.  cap.  xi.  Hac  virium acceffione  ani- 
mus  crevit prttori ,  ut  Cafjandream  oppugnaret.  Condita  efi  a  Caffandro  rege  in  ipjis  faucibus ,  qua 
Pallenenfem  agrum  cetera  Macdomajungunt.  Strabo  excerptis  lib.  vir.  >/nfls?ic\)fv»j^ep'p'ov»j<r@' 
.*]i  o/tw  icS-jAcS  neiTou  »)'  7rg/v  jwsv  noTiAociot)  vuv  h  Koi<r<roiv3p&ioi ,  Pallene efi peninfula ,  incu)us 
ifthmoJitaquaolmPotidaa,  nunc  Caffandreavocitatur.    Plinius dic~to  loco :  Potidaa ,  ntmc 

Caffan- 


Macedonia.  LIBER    II.     C  A  P.     XIII.  67$ 

Caffandrea  vocitatur.  Plinius  diclx)  loco :  Potidxa ,  nunc  Cajfandria  colonia.  De  colonia  con- 
firmant  nummi  Neronis ,  Vefpafiani ,  Nervas ,  infcripti  col.  jul.  aug.  cassandrens. 
Paullus  lege  ult.  de  Cenfibus :  Jnpr$vincia  Macedonia  Caffandrenfes juris  Italicifunt,  Reli- 
qua  oppida  hujus  cherfonefi  funt  Mende ,  Aphytts ,  Thrambusy  Scione:  addit  Saneh  Stra- 
bo,  etiam  Herodotus  vn.  cap.  cxxin.  AcceditpromontoriumC<««^^»2Herodoto, 
Scylaci,  Straboni ,  Ptolemaso  memoratum.  Ceterum  Pallene  cherfonefus  quondam 
^Kiy^o/i  ,  Phlegra  dicla  fuerat ,  ut  Herodotus  obfervavit.  Quo  fabulam  Strabo  atquc 
Stephanus  de  deorum  cum  gigantibus  pugna ,  in  campis  Phlegrais  commifla ,  referunt, 
Propertius  lib.  1 1 1 .  eleg.  ix.  verf  47.  ad  Msecenatem : 

Te  dtice  vel  'Jovis  arma  canam9  caloque  minantem 
Ctum  ,  &  Phlegr&is  Oromedonta  jugis. 

Extra  ifthmum  ad  Sinum  Toronceum  Scylaci  &  Herodoto  funt  Olynthm ,  Mecyberna , 
Torone,  Sermyla  6c  Galepfm.  Ex  his  Olynthm  ifthmo  proxima,  a  Potidaea,  inifthmo 
intusfita,  i^ovra  y,a*.i?a  sctSfes  aitiyyusa ,  lx  ferme  fladiis  remota ,  quam  Diodorus  lib. 
xvi.  cap.  Liv.urbiumineotra6hi|i*£y»V>jv,  maximam  dixit :  quse  antequam  Philippi  obfi- 
dionem  ferret ,  bis  cum  eo  acie  conflixit ,  libera  antea  j  aliquando  Athenienfibus  fubje&av 
Hanc  inter  &  Toronen  fuit  Mecyberna  Herodoti  &  Scylacis  pofitione ,  xm&eflnm  Mecy- 
bern<zus  Plinio  dictus ,  qui  aliis  Toronms  eft  five  Toronaicm.  Meminit  urbis ,  a  Philippo 
proditione  captse,  Diodorus  lib.  xvi.  cap.  liv.  Et  Mela  11.  cap.  111.  Jnlitoreflexus 
Mecybern&m  inter  promontoria  Derrim  &  Canajlraum ,  ©-  portum  qtti  ku§qs  dicitur :  urbes 
Toronen  O*  Phyfcellam  ,  atque  unde  ipji  nomen  eft ,  Mecybernam  ineingit.  Etiam  Plinius 
PhyfcelU  meminit :  nefcio  an  alius  prasterea.  Torone  poflea  incrementum  cepit ,  laudata 
Scylaci  ,  Diodoro ,  Thucydidi ,  Pomponio ,  Plinio  ,  Ptolemseo ,  ut  non  immerito 
finus  qui  adluit,  ab  illa  nomen Toronaici ,  utLiviusdi&olib.XLiv.cap.xi.vclTmw^", 
ut  Tacitus  annal.  v.  cap.  x.  adpellat,  acceperit.  Thucydides  lib.  iv.  pag.  32.J*.  vocat 
*C6£uv*iv  XuKki inup ,  Toronen  Chalcidicen ,  quiain  finibus  Chalcidicas  fitaeft:  quam  regi- 
unculam  fupra  finum  Toronaicum ,  cujus  Olynthus ,  Mecyberna  &  Torone  funt .  He- 
rodotusvn.  csp.  cxxn.  Z«9W>jv»  Sithoniam,  vvv,  nunc,  id  eftfuo  tempore,  vocitari 
narrat. 

Os  finus  Toronaici  duo  promontoria  premunt ,  intus  in  cherfonefo  Canaflraum ,  ex- 
tra  ,  quod  voeatur  Derris.  Ptolemaeus  utrumque  pofuit  ,  etiam  prius  Herodotus  , 
qui  divifis  vocibus  Kava  s-gafry  axgsjv  nominat  ,  Thucydides  autem  lib.  iv.  pag.  32/. 
Kava^atov  conjuncte  ,  de  utroque  etiam  Pomponius  lib.  11.  cap.  111.  Jn  litore 
flexus  Mecybernaus  inter  promonioria  Derrim  &  Canaflrmm  ,  <sr fortum  qui  Kucpis  di- 
citur. 

■  Supra  Derrim  eft  promontorium  Ampelon ,  Ptolemaso^AjtfTreAo?  *xga  in  Paraxia  re- 
gione ,  cui  Toronen  urbem  etiam  attribuit.  Ideo  Herodotus  lib.  vn.  cap.  cxxn.  KoipirTuv 
5  'AfAMhov  Tijv  loguvetltiv  mpiv ,  circumvettm •  Ampelum ,  Toronaumpromontorium;  quiaex 
adverfo  urbis  Torones  eft.  Poft  quod  finus  eft  Singittcus ,  ab  altero  latere  promontorio 
Ptolemad  Nymphao  finitus.  Supra  quod  &  Singiticum  finum  eft  mons  Athos  ,  &  ad 
Strymonicum  finum  tandem  Acrathum  promontorium.  Ab  Atho  autem  ufque  ad  Pal- 
lenen  cherfonefum  ,  ut  Eudoxus  apud Stephanum definit ,  regio  eftcHALdDicE, 
yL#hM$nri  Ptolemxo,  qui  vero  nimis  auguftam  facit,  quum  ampla  regio  fuerit,  olim 

Qjiqq  Thraciie 


674,  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Thraciae  tributa,  poft  Philippiautem  invafionem,  quem  x«a*«<?»c«V  irinfHii  ^  r&ioiKovret 
.  xxx 1 1 .  oppida  Chalcidica  cepiiie  Suidas.in.voce  Kd^uvog  refert ,  pars  Macedoniae.     Dicta 
■  ab  urbe  Chalcis ,  propinqua  Olyntho  in  mediterraneis.     Ariiioteles  in  Mirandis  p  722 
B  ry  yL&KYdh  t£  cRn  @£«V,  irKrpiov  OKvv^ov ,  in  Chalcide ,  quafupraThraciampropeOlyn- 
thum  es~i. 

-TJrbes  Chalcidicae in ora ,  praeterillasToronaeofinuiadpofitas,  cpwSithom*Te&\vu\-~ 
culae  Herodotus  tribuebat  ,  funt  ejusdem  difpofitione  Sarga ,  Singus ,  Pidorut ,  ^fa 
omnes  ad  Singiticum  finum  fitae:  .PtolemaeusautempraeterS/yyo»»  Singum,  aquono- 
men  eft  finui,  Stratromcent  habet ,  dequadubitatadSolinumSalmafius,  ratus,  eodem 
errore  impulfum  Ptolemaeum,  Stratonicen  Cariae ,  quae  Macedonum  colonia  fecundum 
Strabonem  erat,  in  Macedonia  quoque  collocafle,  quo  Stephanus  ineptiffime  fcripfit 
2t^«tov/x««  TroVis  m«*s<W«?  ,  w Kwiav  K«e/'«4 ,  quafi  vero  Caria ,  Afiaeregio,  Macedo- 
niae  fit  vicina.  Inde  ad  Scrymonicum  finum  Acanthus ;  quia  ex  Acantho ,  ubi  ftativa 
Xerxes  habuit ,  dimiffi  duces  claffi  praefecn ,  qui  per  foflam ,  in  Atho  monte  depreflam 
in  finum  navigarent  Singiticum,  quod  Herodotus  lib.  vii.  cap.  cxxi.  feq.  enarravit. 
Phnius  quoque  diclo  \oco  Acanthnm  fupra  fauces  altera*  ifthmi ,  in  ciijUS  peninfula  Athos 
eft ,  conftituit.     Scy mnus  five  Marcianus  Heracleota pag.  27.  de  pofitu  perfpicue : 

Tov  ''aSw  3  cD%J7rA£UC«i'T<  <5${xfKi®*  ttoKtg 
'  A>t«v9-oV  istv  ,   AvS^iav  a7tOKi»j 

n«p   ?tV    itW^V^   JvKWTOU    TSfpjJ|WSV5J 

EtTT«  s-o&JiotSy    He^fjjv  KzyiT   «'vtjjv   TSjWeSV. 
EiV  kfA^iitoKxg. 

hoc  efi:  Prxtervefto  montem  Atho  urbs  maritima  Acanthus  occurrit ,  Andriorum  celonia , 
juxta  cjuam  fojfa  oftendttur  feptcm  jiadiorum  >  quam  Xerxesfcciffe  dicitur.  Dem  Amphtpolis. 
Inter  Amphipoiim  6c  Acanthum  urbs  eft  Siagira,  vel  Stagirus ,  Ariftotelispatria,  qui 
mde  STotyetgixw  y  Stagirita  cognominatur.  Stephanus :  "LToiyei^.  itqKh,  vJtjregwg ,  arAjj- 
QvvrtY.co;,  0  TToKhng  St«}'«^«t.^c.  Ag/fOTeAe?  ^Tayet^Tvfi.  Stagira  urbs  ,  neutrum  plurale. 
Civis  y  Stagirita.  Arifletelcs  e(i  Stagirita.  Herodotus  lib.  v  1 1 .  cap.  cxv.  in  Xerxis  itine- 
re  ita  definivit :  cog  <£e  «W  tS  2t£ vfxwng  eVo^veTo  0  ff «tcV  -  -  -  -  2w«A«pov  z3"9A*v  sr«- 
(>oiuei{2cfAiv®j  y  dTfrttKiTO  zg  "A>c«v9-ov  ,  PofiquamaStrymone  profehlus  eU  exercitus ,  Stagirum 
Gr&cam  urbempr^teriens ,  pervenit  Acarithum.  Thucydides  lib.  iv.  pag.  311.^  2T«'y«£@-' 
kvfifiiwv  dTfomot,-,  £.womi<;r\,  etiam  Stagirus ,  colonta  Andricrum ,  Qab  Athenienfibus  una 
cum  Acanthiis]  defecit.  Ptolemaeus  etiam  in  maritimis  pofuit  inter  Strymonem  8c  A  tho 
montem ,  kd  perperam  in  libris  ipfius  in  2t«'vt«^  nomen  pravatum  eft.  Plinio  efl  Stagira. 
Inter  hanc  urbem  &  Strymonem  etiam  oppidum  fuit  Argilus ,  "a^a©-1,  abHerodoto 
diclo  loco  defcriptum ,  quod  eodem  ordine  in  tributariis  aliquando  Athenienfium  enume- 
ratThucydideslib.v.pag.  3^6.  "h%yiK&  ,  2T*'y«g@- ,   a*x«v9-®-. 

Mediterranea  Chalcidices  incipiunt  a  monte  j^j^» ,  in  quo ,  6c  circa  illum  funt  quaedam 
oppida,  quae Herodotus  una  cum  monte  lib.  vii.  cap.  xxii.  delineavit,  quodAthos 
mons  peninfulam  impleat ,  in  cujus  ifthmo  x  1 1  ltadiorum  fit  oppidum  2«vtj ,  Sana :  intus 
A?ov,  OKo^v^y  Axpo'9-oov,  ©uV©-,  KAewv«l,  Dium  ,  Olophjxm,  Acrothoum,  Thyfm, 
Cleon*.  Et  F ojfa  Xerxis  ibidem  eft  defcripta.  Pliniuslib.vi.  cap.  x.  AthonXerxesrex 
Perfarum  continemi  abfcidit  -  -  -  Oppidumincacummefuit  AtrothontnuncfuntVrano- 
polisy  PaUorium,  7hyfu4y  Cleona ,  j^poiloma,  cujmincoUMacrobiicognominantur.    Suc- 

ceffifle 


Macedonti.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.   XIII.  67? 

ceflifle  hanc  Apolloniam  in  Uocum  everfi  Acrothoi ,  ex  Melae  lib.  1 1 .  cap.  1 1 .  extremo 
liquet.  Infummo  ,  inquit ,  fuit  oppidum  Acroathon  ,  in  quo  ,  utferunt ,  dimidio  longior , 
quam  in  aliis  terris  ,  ataihabitantmmerat,  Thucydides  lib.  iv.  pag.  124.  deoppidisad 
Athon  :  TtoKeis  t^et  1>oiVt}v  yXv  ,  AvcFe>wv  dwomie&v  7:0,0'  «utjjV  tjjv  hu^^jot  ,  -  -  (^  a^onj, 
©uWov,  ^tj  KAewvos? ,  ^  -^foB-uag,  f^  OAocJiufov,  ^  AZbv,  urbes  habct  Sanam  Andrio- 
rum  coloniam  ,  j«#W  ipfam  fojfam:  O"  alias,  Thyffum,  Cr  Cleonnu,  Cr  Acrothoos,  C" 
Oloj>hyxum  &  Dion.  interiora  Chalcidicae  funt  pauciora  nobis  nota ,  Augza  Ptolemsei , 
&  Moryllm  ejusdem.  De  Chalcide  fiipra  dictum  efl  ex  Ariftotelis  Mirandis,  Indeno- 
men  regioni  ChalcidicA  ,  quam  ab  occaru  flumeil  Chabrium  Ptolemaei  praefluit ,  quod  in 
Thermaeum  finum  effunditur. 

Supra  Chalcidicen  funt  etiam  lacus  quidam  in  mare  exeuntes ,  Bolbe  Thucydidis  lib.  iv. 
pag.  310.  cui  is Bromifcum  ScAulonem  adponit:  fkCercinitis  palusArrianilib.  i.Exped. 
Alex.  p.  3 1 .  per  quam  Alexander ,  in  Afiam  moturus ,  Amphipolim  verfus  &  ad  Strymo- 
nis  oilia  claflem  egit.  Pomponius  Mela inter  Strymona  &  Athon  montem  ponit  lib.  1 1 . 
cap.  11.  K«Vp*  Kifxivoiy  Capri  portum-,  fkTurrim Calarniam ,  loca  aliunde  vix  umquam 
intelle£ta.  Sunt  praeterea  etiam  a  Livio  quaedam  memOrata ,  quaeceitolocoadfignari 
nequeunt. 

MACEDONIA       ADJEC  T  A. 

Strymon  fluvius  olim  limes  inter  Macedoniam  erat  &  Thraciam.  Scylax  :  Mst«  Maxe- 
Jovlav  Srpu^wv  zsroTOJ^o'?.  ir@r<  ooi^ei  MoiKtAovtocv  ^tj  ©p«K>jv  ,  Pojl  Jidacedoniam  Strymon 
fluvius  eji :  hic  Macedomam  C*  Thraciam  dtfterminat.  Et  Plinius  lib.  1  v.  cap.  x.  Amphij?o~ 
lis  liberum  [oppidum  ,  ]  gens  Bifalta.  Detn  Atacedonia,  termtnus  amnk  Strymon ,  ortus  m 
Hamo,  Stepbanus:  'Lrovy.olv  iroretpos  k^mcKiwg.  o\  ohoZvxzs  Srpvuovn,  Strymon  fluvius 
circa  Amphipolim  accoU  Strymomi.  In  finum  exit  qui  Straboni  excerpt.  lib.  vi  1 .  dictus 
cfb  STpujKov/Jtas-,   Strymonicus Jinus \ 

Adjacet  clara  urbs  Amphtpolis ,  Athenienflum  colonia :  fed  in  qua  ripa ,  citeriore ,  ulte  * 
riore,  non  omnibus  aeque  certum ,  Plinius,  utmodopercepimus:  in  Macedonia  pofuit, 
cis  Strymonem:  atScylax  in  Thracia  trans  flumen.  Conciliantur  ipfonomine  urbis, 
quse  Amphipolis ,  ab  Athenienflbus  vocitata ,  ut  Thucydides  lib.  iv.pag.  320  obferva- 
vit,  eV  «V'0CT2^  jTep/p^VovT©"  J  STpUjWo^v^  2sjap  to  ^h-iyj^v  «utjjv,  quod  utnmque circum- 
fluenti  Strymone ,  afluvio  contineatur.  Scifius  enim  amnis  ante  oftia ,  &  in  medio  utriusque 
aivei  efr.  mterpofita.5  a  latere,  quod  mare  reipicit,  praeduclx)  t«%«  piMfiS  c/a  Trora^S  is 
vroroiuov  ,  longo  muro  ab  uno  alveo  ad  alterum.  Vetus  nomen  eratEwsas  c'<^cJ,  Novem 
Via,  ut  Thucydides  ibidem,  &  Herodotus  lib.  vi  1  cap.  cxiv.  tcfcantur,  hic  etiam 
nomine  iiio ,  ut  tum  folo  &  proprio ,  adpeliat :  novum  Amphipolis  eft  a  colonia  Athe- 
nienfium.  IdemThucydideslib.  i.pag.66. perfpicue  :  oike&vns  t«V  tote  KoiKxpivcv;  Ewe'05 
c^ssVj  vuv  3  AjWCpiVo^iv,  habitare  volentes  Novem  vim  ,  qux.  nunc  Amphipolts  funt.  Cives 
Amphipolitant  Livii  xliv.  cap.  xlv.  Prope  afuit  Hialv ,  Eion ,  navale  &  emporium  Am- 
phipolitanorum.  Thucydides  dicl:o  loco:  aouiivro  m,  <$  Htov@r ,  tjv  dvrol  «^ov  ipnQ&ov 
cfchi  t<w  scfAoin  §  nor  oifA*  UTnSotAoicro-iov  ,  1  Proftli  fnerant  ex  Eione  ,  quam  ipfi  maritrmum 
emporium  in  oflio fluvubabebant-  Plutafchus Cimone p. 482.  Wova  zsq'mv  S-^n  tw  Lrov^ou 
■/,eiuivy]v  zasoToiiAop  Koiri^avns ,  Eionem  oppidum ,  Jitumfuper  amne  Strymone  ,  tenentes. 

Supra  Amphipolim  ad idem  flurnen  erat  Berga ,  Bioyrt ,  unde  Antiphanes  Bergseus  fuit, 
fcriptor  «V»V«v  >  tncredibilium ,  ut  Heracleota  p.  zj,  &;  Stephanus  hac  voce  adnotarunt , 

Q^qqq  Z  aquo 


6i/6  G-EOGRAPBIAE-      ANTIQUAE 

a  quo  proverbium  ^yoil^v  dvz)  %  (Mitiv  uK&ts  xiynv ,  Bergaizare ,  id  efl  nihil  veri 
dicere:  quamquam  hic  male  in  Cherfbnefo ,  rec~te  Ptolemseus ■&  Marcianus  illead  Stry- 
monem  oppidum  pofuerunt.  Supra  Bergam  Scotufa;  Ptolemaeo ,  quam  cis  Strymonem 
videtur  Plinius  i  v.  cap.  x.  conftituifle ,  Scotufaos  cum  Heraclea  Sintica  conjungens ,  quos 
hberos  efle  lub  Romanis  commemorat.  Ptolemaeus  autem  fcripfit  in  Edomde ,  cujus  popu- 
lifunt^HJWs  five  tiiuvo)  ,  Edones  five  Edonu  utroque  modo  fcribitur,  etiamabuno 
Thucydide,  tijuvo)  lib.  i.  p.  66.  *HJuves  lib.  iv.  p.  320,  Herodotus  tantum  HJwvo) 
lib.,  vii.  cap.  cx.  &  cxiv.  Plinius  Edom  lib.  iv.  cap.  xi.  His Ptolemaeus  tribuit  oppida 
Scotufam^  Bergam,  Gaforum  (rda,up&  Graece)  Amphipolim,  Philippos>  quod  de  Am- 
phipoli  feu  Novem  viis  Thucydides  &  Herodotus  confirmant ,  Athenienfes  Edonos ,  qui 
poffederant,  ejecifle. 

Philippi  multis  nominibus  ckra  urbs ,  non  modo  auclore ,  rege  Philippo ,  cuioppor- 
tunus  locus  vifus  eft  adverfus  Thracas  gerendo  bello  >  verum  etiam  prcelio  in  campis 
Philippicis,  quo  CafTius  &  Brutus  occubuerunt :  Sc  divina  epiftola  <®tjs  QiAinnwixc ,  ad 
Philippenfes.  Situm  Appianus  defcripfit  Civil.  1  v.  occafione  prcelii ;  diftantiam  ab  aliis5. 
Antoninus  itinere  a  Dyrrachio  Byzantium  5  quae  talis  eft : 

Pjodippos  M.  P.=  XXI II. 

Neapolim  M.  P.  XI I. 

Aconttjma  M.  p.  VI III. 

T.opirim  M.  p.  xvil. 

Eadem  fere  Hierofolymitano  itinere  diftantia  fervatur.     Coloniam  Philippos  Romanr^ 
deduxerunt.     Sanclusfcriptor  Adi.  xvi.  12..  Venimus  eig  QiKinnv?)  $  i?l  ngdrt)  ^  y.f^^ 
<$   MotKfiovimA  •sslhig  koKojvhx.     Plinius    iv.  cap.  XI.     Intus  Phtlippi  colonia.      Nummus 
Claudii  apud  Patinum  pag.  99.  col.  aug.  jul.  philip.     Et  fubtus  ,   divus  aug. 
EtveterilapideapudSpon.Mifc.erud.  Antiq.p.  173.  col.  jul-  pHilippensis. 

Inter  Philippos  &  Amphipolim  Itinerarium  habet  Domeros :  Ptolemseus  eodem  tra&u, 
fed  boream  verfus,  Gaforum,  quae  videtur  Stephani  rdgupoc,  Gaz.orm  efle  :  nifi  hanc 
per"A^<»po?,  Azjorm,  quia  Macedonia:  urbem  vocat ,  malis  cum  Berkelio  interpretari. 
Inter  Strymona  &Neftum  Plinius  ccPtolemasus  in  ora.Oeftma  &Neapolim:  adduntur 
Itinerario  Acontefma  bcTcpiru.  Sic  etiam  Plinius  alterius  hoc  ordine  mentionem  fecit : 
Scotuffa,  Topins ,  Nefit  amnis  oflium.  Deoppido  A/^/?c/*DioCaflius  lib.XLVI  I.p.  348. 
quodfit  <srfjc  rf  &at\diosv,  k«t'  «vnsre^s  ©<*Vov-,  admare adverfmThafuminfulam.  Sed 
laxe  hoc  intelligendum  eft,  quia  non  ultra  xi  1  millia  paffuum  aPhilippis  abeft,  quo 
nondum  completur  illud  fpatium ,  quod  e regione  eft  Thafi  infulas.     Apoftolorum  a&is 

Cap.  XVI.  12.  "Z>rrv  n?  TgudJog  ivB-vfyofAJo-apfv  exg  Xay.o^fdii.r,v ,  Ttj?  3  cJ3ns/<r)j  «V  Ne#7roA/y. 
onei^iv  zf  els  $i\inn>jg,  ideft:  aTroade profeftifumut  in  Samothracen ,  fequenti  die  Neapo- 
lin ,  inde  Philippos. 

In  Edonis  etiam  Drabefcm  fuit  ,    ideo  k&$v0*i&  BSuviw  ,   Drabefcm  Edonica  dicla  < 
Thucydidi  lib.  1 .  pag.  66.     Fuit  x°°^ov  >  fecundum  Stephanum ,,  id  eft locus  vel campus, 
nonoppidum,  quod  etiam  non  obfcure  ex  Thucydidisverbiseonjicitur,  -stosA&ovtij?,. 
inquit,  £     Qqxkw   I?  ^fo-cyetcnv  y  Jtf<p$-oi(>r,<roiv    b>   A^/3»iV>cw    tjT   tiSuvny    Cuo  r  ©^xyiuvy 
Proarejfi  m  mediterranea  Thracim ,   ab  ip/s  Thracibus  in  Drabefco  interfeBifnnt.      Quas  repe- 
tuntur.  lib.  iv.  pag.  320.    Fuit  <^t  ^Jvcw?,  ab  occafu  Philipporum,  ad  Strymonem* 

ver». 


Macedonia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XIII.  677 

verfiis,  ut  Appianus  lib.  iv.  Civil.  p.  io^i.obfervavitin  illius urbis & ad eam  commiffi 
praelii  defcriptione.  Supra  Edonidem  in  Ptolemasi  tabula  eft  Odomantice ,  regio,  etiajn 
Livio  lib.  xl v.  cap.  1  v.  memorata.  Paullus ,  inquit ,  Aemilius  conful  quum  cajira  ad  Sirat 
terra  Odomantica  haberet.  Gens ,  O^oWvtoj  ,  Odomanti  ,  apud  Thucydidem  lih.  1 1 . 
pag.  171.  Diftincti  ergo  ab  Edonis  funt ,  quod  etiam  ex  Herodoti  lib.  v  1 1 .  cap.  cxu. 
feq.  patet,  ubi  abOdomantis  in  Edonos  iter  fa£him  traditur.  MaleergoinPtolemad 
lib.  1 1  i.pro  eadem  regione  Odomantice  Sc  Edonis  funt  propofitae  3  quod ex confufione 
videtur  ortum. 

Macedoniam  adJeBam  hunc  tra&um  inter  Strymonem  &  Neftum  nominamus ,  quia 
quondam  fuit  Thraciae  ,  quam  Strymon  a  Macedonia  difterminabat.  Rex  Philippus 
autem  quum  fuam  feciflet,  Macedonias  regno  contribuit ,  inquoSt  cenfa  fuit  poftmo- 
dum.  Ariftoteles  feu  quisquis  aucrorde  Mirandis  p.  718.  <c&a  %ihJmwxv  £  Momi$6vIouc.. 
EtAft.xvi.  12.  eadem  urbs Philippi  dicitur  srpwTJj  4  y.i%l$t&>  £  MotmJoviou;  &&Mg;  No- 
tanter  ias%\S@* ,  id  eft  partis  illius  trans  Strymonem  adje&ae  ad  veterem ,  Macedoniam  > 
non  totius ,  quas  tum  erat ,  provincia;  Romanorum  Macedonicae. 

Novus  terminus  amnis  Nejius  fic  fcribitur  ab  Herodoto ,  Scylace ,  Plinio ,  Mela :  a 
Livio  Neffus:  a  Ptolemaso  NeV©-'.  Salmafius  in  Solinum  auctor  eft  in  MSS.  ejusdem 
Solini  &  Plinii  &  Marciani  legi  Meftus :  &  Holftenius  in  Ortel.  nummum  Caracallae  pro- 
fert,  quo  Ulpia  Nicopolis  dicitur  HPOC  MECTO  fita  ,  quas  ad  Neftum  vel  Neflum 
eft. 

Tandem  de  Via  Egnatia ,  quse  per  Macedoniam  &  Thraciam  ad  Hebrum  flumen  fere- 
bat,  Iapidibus  ftrata  &  milliariis  diftin&a ,  aliquid  dicendum  ante  eft ,  quamexMace- 
donia  decedemus.  Ut  Strabo  lib.  v  1 1 .  pag.  22 3 .  delineavit ,  geminum  caput  ejus  erat ,, 
a  Dyrrachio  &  ab  Apollonia ,  prout  trajeclusdiverfus  fuit  vel  Brundifio ,  qui  Dyrrachium 
tendebat}  vel  Hydrunte,  qui  ducebat  Aulonem  vel  Apolloniam.  Ad  Clojdiana* ,  quas 
xliii.  m.  p.  a  Dyrrachio;  xlix.  ab  Apollonia  funt,  conveniebatur,  indeque  via  per 
Edeflam ,  Pellam ,  Theflalonicam ,  &  inde  per  Apolloniam  ,  Amphipolim ,  Philippos, 
Neapolim  8c  reliqua  Thracix  ferebat  y&%£A  Kw^ite  ^q^EjSgsfarcTaft»,  ad  Cyjtfelum  ufque 
&  Hebrum  jiuvium.  Haf c  eadem  eft  illa  via ,  quam  Antoninus ,  feu  quisquis  au&or  iti- 
nerarii  eft ,  aliquot  itineribus  fequutus  ad  Conftantinopolim  usque  profequitur ,  quia  pars , 
quam  Strabo  per  Macedoniam  ad  ThefJalonicam  deduxit ,  non  differt  ab  Antoniniana , 
veroque  plane  eft  fimile  ,  neque  in  ceteris  Antonini  iterabEgnatiaviadeclinafte.  De 
auctore  nihil  conftat :  nequenominisapudalium,  quodfciam,  occurrit  mentio.  Ro- 
manum  haud  dubie  opus  fuit ,  Romano  more,  ut  vke perltaliam ,  munitum,  diftin- 
£tum  milliariis,  &  longiffime  per  iaxxxv.  pafluum  millia  adHebrumusqueprodu-. 
cium. 

T     H     E     S     S     A     L     I     A- 

Tbeffalia ,  nunc  univerfam  regionem  ftgnificat,  nunc  partem  ejus  ,  quzz  Thefjaha  ■ 
j>roj>ria,  Strabbni  Qiosothm^ig,  Theffkliotis  adpellata.  Univerfse  limites  Strabo  lib.  ix. 
pag.  296.  curatius  ceteris  definivit  ,  ab  oriente  aThermopylis  ad  oftia  Penei  (n>jv«S) 
jfluminis :  a  meridie ,  juga  ab  Oeta  monte  ad  Pindum  protenfa :  ab  occidence  Aetolos  9 
Acarnanes  &  Amphilochios  habet:  in  feptemtrione  limites  obfcuriores  funt ;  attamenfi 
parallela  ex  oftiis  Penei  ducatur  fecundum  prasdicta  juga ,  videtur  etiam  borealis  terminus 
defignari.    Non  enim  Peneus  fluvius  eft  Jimes , .  qui  Macedomam  a  Theflalia  fecludat , 

(iqqq   3  W^" 


678  GEOGPvAPHIAE    ANTIQ^UAE 

quamvis  oftio  limitem  conftituit  :  fed  ,  quod  Strabo  di&o  loco  dixit  ,  o  n«v«oV  2^j 
tM<W  fioov  ,  Peneus  per  medtamfluit  TheiTaliam.  Pomponius  lib.  n.  cap.  m.  divifit 
Thefililiam  a  Phthiotide :  Ptolemxus  etiam  a  Pelasgiotide  ;  fed  hi  partem  tantummodo , 
five  Theflaliam  propriam  intelligunt ,  quae  Qiosahiumg  Strabonis  ell :  ipfe  vero  Strabo 
«?  riosu^i  jweptj,  tn  quatuor  partes  univerfam  divifit ,  quse  propriis  nominibus  funt  ipfius 
ordine  $9"«wt<?  ,  Es-;ak«w,  ©gVlaAKan?,  Tl£A«(ryj&Jw,  Phthiotis  ,  Efliaotis ,  Theffaltotis 
Peiasgiotis :  quibus  fi  M&yn^m ,  Magnetum  terram  ab  oriente  obje&am ,  adnumerare  ve- 
lis,  habebimusThefialiam  in  partes  quinquediftnbutam.  Singulis  partibus  fua  oppida 
adfignare  ,  perdiificile  videtur  t~  tentabimus  tamen,  quantum  fieri  poteft  ,  mitium 
facientes  ab  occafu  folis ,  ut  moris  eft  geographis ,  hoc  eft  ab  Epcottde. 

esti aeotis  ,  Es-i<j«wt<?  ,  Herodoto  iib.  i .  cap.  lv i  .  Is-j^ww ,  eft  prima  &  occidentalis 
regio  Straboni  &  Ptolemaso :  nofl  autem  Herodoto ,  cui  eft  «Vo  r  "Oarjjv  ^  ?  OvAvprov 
X^(tt  0  OJfa  Cr  Olympo  regio,  qui  montes  in  orientaii  pavte  Theilahse  funt :  quodita 
etiam  Dionyfius  Halicarnaflenfis  transfcnpfit  lib,  i .  pag.  14.  Ipfe  autem  Herodotus  ibi- 
demfatetur,  Pelasgos,  qui  Theilali  iunt ,  eOv^  7rcAv?rA«v>jTov  x<x«tos,  vaidevagabundam 
gemem  alias  atque  ahas  fedes  fuccefiii  temporum  occupaviiTe ,  quo  faftum  vkletur ,  ut  etiam 
regionum  nomina  cum  gentibus  transponerentur.  Certum  enim  eft ,  Theffaliae  partem , 
ad  occafum  folis  fitam ,  poftea  EfUotidem  efie  adpellatam  ,  quia  Strabo  Eftiaeotis  t«  £c-7T£- 
g/«  ,  occidentaliaTheRaYix  tnbuit :  Ptolemaus  inter  prima oppida  Esteorm  ,  Efttotarum , 
(fic  fcripfit)  numerat  Ph&ftum  &  Gomphos.  de  Gomphis  autem  Carlar  lib.  1 1 1 .  Civ.  cap. 
Lxxx.  Gomphos pervenit ;  cjuodeft oppidumprimumTioeffuliavenientibm  ab Epiro.  Pnmum 
.  ergo  pppidum  Gomphi  in  Eftiasotide ,  quod  ait  altiffimis  mcenibm  fuifle.  Liviuslib.xxxi. 
cap.  XLI.  Ex  Perr&biaGomphospttendt  Aminander auftorerat.  Etlib.xxxi  1  .cap.xiv. 
H&c  dedttio  Gomphorum  ingentem  terrorem  Theffaln  wtulit.  Incolas  Ca:far  ibidem  Gomphenfes 
dixit. 

Cum  Gomphis  Ptolemasus  conjungit  Ph&ftum^  quas  §«<s-cV,  Ph&flm  reclo  calu  eft.  Livius 
lib.xxxvi.  cap.xi  1 1.  B&bim  PkacutmcFtadgreffm.  quo  primo  prope impetucapto ,  Ph&flum 
eadem  celeritate  cayit.  In  quo  tractu  etiam  fuit  Phalena  Livii  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xv.  Pnmam , 
inquit,  urbium  Theffali&  Phalertam  eji  adgr-effm.  duo  millia  Macedonum  m prafidio  habcbat. 
Idem  lib.  xxxv  1 ,  cap.  x  1 1 1 .  Tncca ,  Meltbcea ,  Phaloria ,  quarta  vocali :  quam  fcriptu- 
ram  Stephanus  tuetur  ,  cui  ^xAco^  &  $a.hw$ix  vroKts  QztIxAiok,  Phalorefive  Phaloriaurbs 
Theffali&  efl.  Iterum  Livius  lib.  xxxix.  cap.  xxv.  Trtcca,  PhaloriaCr  Eurymene&  cetcra 
circa  eas  oppida.  Urbs  Trtcca  etiam  memorata  eft  Plinio  6c  Ptolema^o :  cujus  fitum  quo- 
dammodo  Strabo  oftenditiib.  ix.  pag.  301.  0  n>jv«oV  oj^t^  w.  n/ycf* ;  b>  cL&si^Z  <$'  oicp«? 
TpUzyv  ts  v&\  U.iKmouov ,   Penens  oritur  e.x  Pindo  C  ad  i&vam  relincpdt  Priccam  0~  Pellin&um. 

Caefar  a  Gomphis  expugnatis  proxime  Metropcltm  venit ,  quod  Ptolemaso  eft  ultimum 
oppidum  Eftiotarum.  In  ortum  ergo  a  Gomphis  fitum  fuit,  quod  etiam  iter  Csefaris 
evmcit.  Livius  lib.  XXX 1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  Transgreffi  inde m  Theffal^am^  Cymencs  &  AngeM 
primo  impetu  potiti  funt.  a  Metropoli ,  dum  vaflant  agros ,  concurfu  oppidanorumad  tuenda 
mosnuifatlo ,  repdft  funt.  Etcap.xv.  CaptaPhaleria  iegatiaMetropoh& a  Piera^  dedentes 
tirbes r,  venerunt.  Et  lib.  xxxvi.  cap.  x.  de  rege  Antiocho  :  Cranonemprofetiuscumtoto 
exeratu  primo  adventu cepit :  tndc  Cyp&ram  Cr  Meiropolim ,  &  iis  circumjetia  caflella  recepit. 
Oppidanos  Caefar  MeirepolitM  dixit. 

Ante  Metropolim  Ptolemseus  Xu^T/^pofiiit,  ChyretiMi  quas  haud  dubie  funt  Cyretia 
Livii  in  Perrasborum  finibus atque ita auftrum  verfus ,  fita  Lib.  xxx  1 .  cap  xl  1 .  Aeioli 
in  Perr&biam  irepergunt.    Cyr<ti<u  ibi  vi  capiunt ,  fcedeque  drripiunt,     Et  lib .  x  L 1 1 .  cap.  l  1  v. 

poft 


Thefalia.  LIBER     II.     C  A  P.    XIII.  679 

poft  Cyretiarum  deditionem  :  MyU  proximum  oppidum ,  ita  munitum ,  ut  inexfuperabilis  mu± 
nimenti  fpes  incolasferocioresfaceret.  Sed  de  fitu  nihil  certum  eft ,  nifi  quod  jrroximttm  Cy- 
retns  dixit  Livius.     Utrumque  forte  oppidum  ad  fines  Perrhseborum  pertinet. 

Alia  Eftiaeotidis  oppida  Ptolemaso  iunt  Atmium  &  Ctemena :  quorum  nihil  notior  fitus 
eft,  nifiexPtolemaeinumeris,  qui  faepe  fallaces  funt ,  tueamur.  Straboaddit  Ithomen. 
19-w'ujjv,  quam  ait  Metropoli  vicinam  efle  lib.  ix.pag.  3-01.  <£  Mnt^oTtoAnm  &)  %®\'&>  n 
\$dpr,.     Homerus  quoque  meminit  Catalogo  urbium  verf.  236. 

O/   <T   «£0V  T^JCJCJJV,    >>y)    lOwMJJV  KKUfiOiKQiOSOiV  , 

Qui  habitabant  Triccam^  O*  Ithomcn  chvofam. 

Et  Pelinna  five  Pelinnaum  Strabonis ,  aut  Pellin&um  Livii  lib.  xxxvi .  cap.  x.  &  xiii.  cjus 
loci  fuit ,  quod  Strabo  diclo  loco  cum  Tricca  conjunxerat.  Fanum  fub  altero  audiri  Scy- 
lax  auclor  eft  in  ThefTalia,  'hgov  ne»^v<£ov  fcnbens,  five,  ut  Voflius  emendat ,  EjeAiv- 
vouov.  aut  littera  fimplici ,  quia  in  nummo  veteri ,  abilluftriSpanhemiop.  (?02.  laudato, 
eft  nEAINMEiiN.  Oppidi  nomen  Pelmna  five  Pelina.  Stephanus:  rigAw*,  uqKis  ©e&y«- 
AjfiW  cf  tjj  $0j#V<J/.  K£jcAj?t«h  &tb  Uihlva  £  Oi%xKltm ,  Pelinna  urbsTheJfaluin  Phthiotide. 
Vocatur  Jic  a  Pelmo , '  Oechdieiflio.  Qiii  quod  conditoris  nomen  ftmplici  iittera  fcripfit , 
pronum  ad  fidem  eft  ,  &  oppidi  nomen  ita  fcriptum  antiquitus  fuifle.  Qiiod  vero 
in  Phthiotide  ponit,  in  eodiflentimus,  quiaStrabo,  utfuprainTWovzdiximus,  aitPe- 
neum  amnem  eumque  recentem  a  finiftra  &  Triccam  8c  Pelinnaeum  fanum  relinquere : 
quae  prope  Triccam  fuifle  arguunt.  Hujus  partis  forte />'«»**  Liviifuit,  lib.xxxvi. 
cap.  xiii.  &  xiv.  Ab  Limn&a  Peliin&um  conful  proficifcitur. 

Etiam^^/«/«/?2Strabonisadjiciendumeft,  quod  dicit  Tvucpouuv  opo^ov  ^vicinumTjm- 
phaifdJk,  fiveStymphaeis,  de  quibus  fupra  aclum  eft.  Pliniusautemlib.  iv.cap.x.  In 
regione ,  quae  Pieria  adpeilatur  a  nemore ,  Aegtnmm.  Aut duo ergo  Aeginia fueiunt ; 
nec  vero  Stephanus  nifi  unum  Strabonis  novit  :  aut  alteruter  a  loco  aberravit.  Livius  lib, 
xxxi  1.  cap.  xv.  circa Phaleriam  &Gomphospofuit.  Capta^  inquit,  Phaleria,  incenfi 
ac  direpta  eft.  Inde  Aeginium.petit.  qucm  locum  quum  vel  modjcopraftdio  tutum  acprope  inex- 
pugnabilem  vidiffet ,  paacii  in  ftationem  proximam  telps  conjeBts  ad  Gomphorum  regionem  agmm 
verttt:  digreJfvscjueincamposTheJfalU;  refiqua.  Et lib. xxxvi. cap.  XI 1 1 .  adearecipienda 
oppida ,  qua  Athamanes  occupaverant ,  uno  agmine  terunt.  Erant  autem  hac  ,  Aeginium  , 
Encinum,  Gomphi,  Silana,  Tricca  Meliboza,  Phaloria. 

^Erat  tandemetiam  Pharycadon  oppidum  Eftiaeotidos.  Strabolib.  ix.  pag.  301.  *p$  g 
^tj  QotQVKoiJw  h>  t.jj  ZficuuTift.  Et  quia  p«  $i  oivTmi  Uy,veto? ,  Peneusper  Eftiotaifiuit ,  re- 
linquit  ille  afiniftra  Trw^,,  Fdinnaum,  1&1  QafVKafova,  Pharycadonem.  Equibusde 
fitujudicatur ,  ultra Pelinnam  in orientem  fuifle  pofitam.  Addit  pag.  303 .  Pemebos  par- 
temEftiotidisoccupavifie,  diverfos  ab  iis ,  qui  o£«voVe§#  xu^a  ^^g  rf  OAv^w  yjj\  tq7g 
Tiu.7iifft,  montana  juxta  Olympum  &  Tempe  infederint.  IndiverfaenimaLapithispuIfos 
abiifle,  tssV  &\elxs  pUrosqne  in  montana  <b£a  nlv$ov,  %g\  hB-ety>»vtxA  kA  &oho&<xA>i  ad  Pm~ 
dum,  Athamanes  Cr  Dolopes. 

Media  pars  eft  in  Theflaiis  thessalia  propria,  Strabonis  ®toy**iuTis ,  The(faliotist 
multis  fimpliciter  Thefalia  di6ta,  quemadmodum  etiam  Mela  Thejfaliam  adpellat ,  &a 
Phthiotide  diftinguit.  A  Ptolemaeo  in  hac  parte  fcribuntur  Hjpata ,  1  Softhenis ,  BomiU , 
Cyparay  Phalacht/a.  .'FrmailhrumNjpata,  Ptolemsei  ^-hat» ,  aliquando  fub  Aetolis, 
quum  illi  potentes  effent,  cenfa  fuit.  PolybiusLegat.xi  1 1.  5  Wpfe  wni&m®'  *f'f 


68o  GEOGRAPHIAE    A-NTIQJJAE 

:TWt«,  Lucio  [ Valerio  Flacco  cum  Aetolorum  legatis]  vcniente  Hypatam ,  utinfidem 
illos  reciperet.  Livius  lib.  xxxvi.  cap.  xxvi.  Aetoliconcilio  Hyj>atam  coaclo  ^  legatosad 
Antiochum  miferunt.  Oppidani  Hypaui  funt .  Livius  lib.  xxx v  I .  cap .  x  I  v.  A  Thaumacis 
altero  die  conful  ad  Sperchtum  amnem pervenit :  inde  Hypataorum  agros  vajiavit.  Prope  Sper- 
chium  amnem  ergo  fuit ,  &  quidem  ad  occafum  folis  redu&a ,  quia  Ptolemaeus  primam 
facit  ab  occidente.  Nec  ignobile  oppidum  fuit ,  fed  in  quo  Aetolorum  concilia  coa&a, 
&  cujus  oclioginta  exfules  lib.  xl i  .  cap.  xxv.  Livius  illujires  homines  cognominat. 

Qtne  poft  Hypatam  Ptolemaso  eft  SoflhenU ,  2wo9-e vk  >  vix  aliis  eft  memorata :  neque 
HomiU  celebriores  :  nobilior  forfan  KuV<«^e3  Cypara  Ptolemsei,  de  qua  etiamLivius 
lib.  xxxv  I.  cap.  X.  Antiochus  Cranonem  vrofeclus  -cum  toto  exercitu,  primo  adventuceptt. 
inde  Cyp><zram  &  Metropolim ,  cr  eis  circumjefla  cafiella  recipit.  Inde  Phalachthia  ,  $«A«- 
%9-/oj  ,  Ptolemasi ,  quam  ad  Sj/erchium  amnem  locavit.  Sic  pleraque  Ptolemad  in  Thes- 
falis  ipfius  funt  obfcura :  nec  vero  dubium  &  clariora ,  faltem  ex  aliofum  divifione  habuifle. 
Adnumeram»sJhuic  ipafiHPhaciitm  ciw&Jfpidafitimvtmnetn.'  Stephanus :  Wx«v,  zsoKic- 
px  QcosxaIxa.  ■Q>%yj$1$w  $'.  Phacium,  vjtpidulumThejfalia:  Thucjdides  W.libro.  Thu- 
cydidis  verba  funt.  p.  30^.  Brafidas  tg  ^oi^xKov  ts  iTiKi<n,  ^  ssgyTOTriiivtotTo  33n  t« 
AmiSotviv  -noToipiti.  c/K«9"ev  3  ig  QoiKiov ,  tyq  s|  os'vt£,  ig  ntoeujBlotv ,  Pharfalum  pervenit , 
&  adflumen  Apidanum  cajirapofuit.  atque  inde  m  Phacium  ,  C?°  inde  in  Per&biam.  Ergo  ultra 
Apidanumamnem,  qui  in  Peneumexit,  occafum  verfas  fitum  fuit.  Livius  lib.xxxvi. 
cap.xin.  Boebius  Phacium  eji  adgrejfus:  quo  primo  jrope  imj?etu  capto  ,  Phajium  eadem 
celeritate  capit.  Inde  Atracem  quum  fe  recipiffet ,  Cyretitvs  hinc  &  Phricium  occupat.  Ad 
uienianes  usque ,  qui  iri  montibus  funt ,  hsec  regio  ThefTaliae  extenfa  fuit.  Inde  eft  quod 
Hypatam  iroKiv  Aiviotvuv  urbem  Aeneanum  dixit. 

pelasgiotis  ,  tertia  pars  Theflaliae  fecundum  Strabonem,  ab  antiquiflima  Pelasgo- 
rum  gente ,  ThefTaliam  quondam  cum  Aeolibus ,  &  praeterea  multas  alias  partes  Graecias 
tenente,  habetnomen.  Vide  Strabonem  lib.  v.  Ptolemaso  PelaAgiotarum ,  UiK»ayimmy 
6c  plura  funt  oppida ,  Stclariora:  Doltcha,  Azjorium,  Pjthium,  Gonnust  Atrax,  Sco- 
tufa,  Lar'tffay  Phera.  Olim  ad  mare  usque  patuifle ,  quae ora poft Magnefias acceflerit , 
Strabo  auclor  eft  lib.  1  x.  pag.  300.  Inter  oppida Ptolemaei  Doliche  &  Az.orium  &  Pythium 
primo  loco  funt ,  tamquam  in  parte  hujus  regionis  occidentali.  Hsec  Trtjolis  Livii ,  feu 
Tripolites  regio  Strabonis,  qui  inde^A^o»  t?  T^/.rxoKiS^ ,  Az.orumTripolitidis ,  difcri- 
minis  caufla  (quia  &  Pelagonias  Az.orus  Straboni  ibidem  eft ,  forte  Afforus  Ptolemasi) 
diftincle  cognominavit.  Livius  lib.  xl  1 1 .  cap.  l  1 1 1 .  Deindefaltu  angufiofujteratis  monti- 
bus ,  cjuos  Cambunws  vocant ,  dejcendit  ad  (Trijtolim  vocani)  Azorum  ,  Pjthium  &  Doltchen 
incolentes.  Hac  tna  oppida paulliCper  cun&ata ,  quia  ob/tdes  Lanjfeis  dederant :  vi&atamen 
Vr&fenti  metu  ,  in  deditionem  concefferunt.  Et  lib.  xl  1  v.  cap.  1 1 .  quam  potiffimum  [viamj^e- 
teretj  retulit  [conful]  ad  confilium.  Aliis  per  Pythium  placebat  via:  aliis  p)er  Cambunios 
rnontes ,  qua  priore  anno  duxerat  Hojiilius  conful ,  aliis  prater  Afcuridem  paludem.  Rejiabat 
alicjuantum  via,  communis :  itaque  in  id  temp>us ,  quo  prope  divortium  itinerum  caflrapofituri 
erant ,  deltberatio  ejus  rei  dijfertur.  In  Perrh&biam  inde  ducit ,  &  Azjorum  O"  Dolichenjiativa 
habuit ,  ad  confulendum  rurfus  quampotiffmum  capefferet  viam.  Sed  quamam  illa  Perrhasbia  ? 
ad  Pindum  montem ,  an  lub  Olympo ,  ut  fupra  fedes  Perrhacborum  cum  Strabone  ex  li- 
bro  ix.divifimus?"Ptolemaeus  hanc  tripolim,  Az,orum,  Dolichen ,  Pythium  adciteriora 
refert,  Epirum  verfus ,  fupra  Gomphos ,  qui  locus  Pindi  Perrhazbis  eft  propinquior.  At 
Plutarchus  in  Aemilio  pag.  263 .  de  Pythio  ita :  Nafica  «1»^»;«  tf  -sit??  &a,Kote<ratv  o$(Z  ^ 
Y.otTiSpyToitifovfi  r5p%5  Tft>  'H^kKsiov  f  mare  verfus  intendit  iter  ,  &  juxta  Heracleum  cajira 

meta- 


Theffalia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  681 

metatus  efl:  quafi  clafle  vellet  caftra  hoftium  circumnavigare.  Tenebris  autemobortis, 
%yz  2^  WKxog  t  ovuvtIoiv  &to  S-oi\ct<r<rw ,  ^  x«T#AuVot{  civzTrccvt  t  s^tjocv  vVa  to  riu£hjv. 
00  T«u9te  5  OAufiary  to  «4^^  dvocr&ivfi  vrMov  yj  JiKcifctJixs,  noBe  duxit  ]>er  contrariam  amari 
viam ,  d"  exercitumfub  Pythio  conflituit.  Ibi  Olympus  monsfujira  decem  fladia  adfurgit.  Quis 
vero  aliud  Pytbium  heic  quam  Livii ,  quam  Tripolitidis  intelligat ,  praefertim  quum  Sc 
fub  Olympo  aut  prope  illum ,  utStrabomonftravit,  Perrhaebi  fedem  habuerint  ?  Plu- 
tarcho  autem  in  hac  hiftoria  plus  fidei ,  quam  Ptolemaeo  eft  habendum .  Ceterum  Ptole» 
maeus  Afwgyw  fcripfit  quatuor  fyllabis ;  Livius  &  Strabo  Azjorus ,  tribus :  item  nv'9-eov 
Ptolemseus  vocali  fecunda ;  Plutarchus  &  Stephanus ,  quos  Livii  emendatores  fequuti 
funt,  nvBrtov,  tertia. 

An  vero  etiam  urbs  fingularis  in  illo  tradtu  prxter  Tripolitidem  Perrhsebaeorum ,  no- 
mmeTripolis  exftiterit ,  non  facillimuni  eft  explicare.  Stephanus  fane  zWzmTripolim 
Macedoniae  ait  efle  ;  aliam  Perrhsebiae  ,  hi  ^tj  Ixk^e/t,  [Tg/VoAK]  yiaxi$$v\<*k  ,  rjj  dfk^ 
Tii^ou^ioiA.  Hanc  Macedoniae  videtur  Livius  lib.  XLii.cap.LV.cognominafle.  Conful^ 
inquit ,  quum  audiret  vagari  MacedonaA  ejfufos  per  Thejfaliam  ,  vaflarique  fociorum  agros ; 
fatu  jam  refeltum  militem  ad  Larijfam  ducit.  Inde  quum  tria  millia  ferme  abejfet  a  Trtpoli 
[Sceam  vocani]  fuper  Peneum  amnemp>ofuit  caflra.  De  Perrhaebia  autem  extremo  hoc  libro 
five  cap.  lxvii.  In  Perrhabiam  flexis  itineribm ,  Malloea  jrrimo  impetu  capta  ac direpta , 
Tripoli ,  aliaque  Perrbxbta  recepta ,  Larijfam  rediit. 

Proxima  Gonnm ,  five  pluraliter  Gonni.  Ptolemaeus  8c  Strabo  rovv®J »  Gonnos:  & 
fimplici  littera  ro'v©^  Lycophron  verf  poo".  nam  eamdem  efle,  epitheton  nepp«*|3*juj', 
Perrhabica,  confirmat.  nam  ita  etiamStrabo  lib.  ix.pag.  303.  OAoojnrwv  vj\  *'  'hawv^, 
ri£ppCi«<(3«c»}  ■xahets ,  j^  rfl'vv(^  ,  Oloojfon  ,  d"  Elone  funt  Perrhabica  urbes:  etiam  Gonnm, 
Plurali  numero  Livius ,  qui  8c  fitum  defcribit  lib.  xxxvi.  cap.  x.  Ap.  Claudim  [ex  Daila- 
retiis]  per  Macedoniam  magnis  itineribm  in  )ugum  montium ,  quodfuper  Gonnos  ejl ,  pervtnit, 
Oj>pidum  Gonni  viginti  millia  ab  Lartffa  abeji ,  in  ipfis  faucibm  faltm ,  cpt<z  Tempe  adpellantur  , 
Jitum.  Alibi  8c  ipfe  Gonnus,  lib.xLii.cap.Liv.fingularinumero.  A  Daflaretia  autem 
Lanflam  tendebat,  ut  urbi  praefidio  effet.  Videtur  ex  Polybii  libro  xvi  1.  haufifle, 
cujusinexcerptiscap.xxn.legitur:  ^osaS-oJv  «V  FoWs  Shy  r  «V($oA»jv  r  iwxuv,  Gon- 
nospervenity  qui  in  ipfo  aditu  funtTempium.  Etiam  Stephanusj  Tovvoi  itohis  Ui^ou^idu; , 
Gonni  oppdum  Perrh&bicz. 

Propius  a  LarifTa  abeft  Atrax ,  fuper  Peneum  fluvium.  Livius  lib.  xxxn.  Inde 
Atracem  efiprofetlm.  decemferme  mitlia  ab  Lariffa  abesl :  ex  Perrhabia  oriundifunt :  Jita  eft 
urbsfuper  Peneum  amnem.  Strabo  lib.  ix.  pag.  301.  dePeneo  flumine  :  Qiotitn  *$£  Tg 
AT^iKM  Aoi&o-ffotv ,  praterflait  &  Atracem&  Larijfam.  IterumLivius  Hb.xxxvi.cap.x. 
Ommajam  re^tonis  ejus ,  pr&ter  Atracem  &  Gyrtonem ,  in  [Antiochi]  poteftate  erant :  &  cap. 
xm.  Bdius  inde  [a  Ph^fto]  Atracem  qunm  fe  recepijfet.  Re£to  Atrax.  Stephanus : 
"ATpa|,  ^  AT?oi*tc6 ,  sro'A*j  ®t<r<roiAlcv;  Ttjs  n.ihoi<ryiioTi3(&'  jwo/p^,  Atrax  ,  &  Atracia , 
urbs  Thejfalia  in  tra&u  Pelmgiotidos-.  Et  Strabo  lib.  iv.  pag.  303.  v7TiaaeiTom  «vtjJ?  5,ATp«|  9 
Supraeam  [Argiflam];^m  Atrax. 

Urbs  Scotufa,  fwtScotuJfa  beUo  Macedonico  celebrata.  Simplici  fibilo  SscoWa  Pto- 
lemaeus,  Scylax,  ScPlutarchus  fcnpierunt :  at  Polybius  ,  &  Livius  geminato,  Sko- 
ts?c-«to{,  Scotujfa:  &  eodem  nomine  urbis  ad  Strymonem  fitas  nummus  habet  2KOTOT2- 
2 AinN ,  itidem  2  geminato.  De  noftra  autem Theffalica Polybius  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xxxix. 
5jWusv@-  t  7rop«*v  «V  2>to«(rcr«v ,  iter  Scotnjfamfaciens.  Livius  lib.  xxvi  1 1.  cap.  v.  ij>Je 
[rex]  Scotuffamejl  profettus,  eodemqueab  LanffaMacedonumcopAstraducijuffit :  &cap.  v'ii. 

Rrrr  Phi- 


68»  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Philippus  quum  ab  Demetriade  Scotuffam,  tnde  de  tertiavigiliaprofeBus  y  trepidoshoftes  He~ 
racleam  compuliffet.     Et  lib.  XXXVI.  cap.xiv.     Fenienti  lconMi]  PharJaUs  y  Scotuffa,  & 
Phera ,  qmque  m  eis  pr&fidia  Antiochi  erant ,  deduntur.     Dum  traclus  ejus  oppida  Strabo 
Jib.  i  x. fub  finem  recenfet ,  Aco^o-ow ,  'SAotaftm  MovJ/fov ,  '' ATg<*jto<5 ,  Lariffam ,  Scotuffam 
Mopfium ,  Atracem  conjungit. 

Ad  Scotuflam  locus  eft  Kynos  kephaU ,  id  eft  Canis  capitadi&us  ,  ubi  Romani  T. 
.  Quintio  Flaminio  duce  Philippum  regem  magno  prcelio  vicerunt.  Strabo  diclx»  loco 
5£fi  b>  tjJ  2jcot»V<tj}  %we/ov  t»  ,  KuvoV  mQ>»\w  noihtuzvov ,  «kj£*  o  Vwuouov  uzt  Ahcohuv  <fgj 
1{t@t'  HoiiTi^  wi'kwi/  f«^i)  uzyahvi  <&(hnr-&ov  tcv  btiutiTeJx ,  MoiKzJovM  ^acihia.  Livius 
de  eodem  prcelio  lib.  xxx  1 1 1 .  cap.  v  1 1 .  Supergrtjfi  tumulos ,  qui  Cynos  cephaU  voca  ntur 
[  Macedones ]  pofuerunt  cafira.  Et  Plutarcbus  in  Flamin.  p.  372,.  iud%cvTo  <g$a  ra\ 
xahxuivxt;  Kuvot  Jce<£«sAa<;  «h  AoCpwv  waj  stvjcvwv  jfjq  o^fcjjAttv  #tcp<*j  Ae7TT<** ,  <$i  iuotor^Tet  "§ 
yj,ua\Qr  XTcas  mcud&wav ,  Pugnatum  e$~t  circa  Cynos  cephalat,  queu  vocant-,  qu&funt  fre- 
quentium  aqual ; umque  mterfe  coilium  vertices  tenues ,  &  a  figura;  fimilitudine  ita  adpellantur. 
Ipfe  ibidem  Plutarchus,  &  in  Aem.  Paullo  p.  25-8.  dicit  id  prcelium  commiflum  <s£A 
2(cot?(t«v  ,  ad  Scotujam ,  quod  prope ab  urbe  iftos  colles  fuifle argumento  eft. 

Ad  Larifjam ,  nobiliflimam  hujus  partis  urbium  jam  venimus.  Sita  ad  Peneum  amnem 
x  miliibus  infra  Atracem  ,  ut  ex  Livio  <Sc  Strabone  fupra  demonftratum  eft.  Livi- 
us  lib.  xxx  1 .  cap.  xlvi.  illam  in  Theffalia  nobilem urbem  vocat :  Solinus  cap.  vii.de  Thefla- 
lia  in  egregiis  oppidn  Larijfam  Thefjalam  numerat.  Csefar  1 1 1 .  Civ.  cap.  xcv  1 .  Pompejm 
protinus  equo  citato  Lanfjam  contendit.     Lucanus  lib.  v  I .  verf.  3  f  f. 

Atque  olim  Lariffa  potens.     -     -     - 

Gentile  Grsecum  Lanffeus.  Csefar  ibi  cap.  lxxxi.  Nulla  TheffalU  fuit  civitcu  prater 
Lanffeos  ,  qui  magms  exercitibus  Scipionis  tenebantur  ,  quin  Cccfan  pareret.  Et  nummi 
veteres apud Golzium ,  item Palatini ,  Medicei,  aliique  AAPlSAiON,  uno  2 ,  conftan- 
ter.  Adi  illuft.  Spanhem.  p.  006.  quamquam  etiam  duplici  2  percuflbs  Harduinus 
referat.     Liviuslib.xxxi.cap.xxxi.     Lanjjenfes   forma  Latina. 

Phera  quoque  a  Ptolemseo  Pelasgiotarum  regioni  adfcribuntur.  Livius  lib.  xxxi  1 1. 
cap.  v I .  Circa  Larifjam  erat  rex ,  qui  certiorjamfattus ,  Romanum  ab  Phebis  Pheras  moviffe^ 
dtfungi  quam primum  certamine  cupiens  ,  ducere  ad  hoflempergit ,  O"  quatuor  milliaftre  a  Phe- 
ris pofmt caftra.  Eadem  Polybius  in  Excerptis  libri  xvi  1 .  cap.  xv.  fic  tandem  narratio- 
nem  claudens  ,  <^ytyz  ■noixuzvtQr'  r  r.o^av  wq  3)n  t»\  Qzpys  ,  id  eft,  Pheras  verfus 
[exercitum]  duxit.  Cicero  lib.  1 .  de  Divinat.  cap.  xxv.  de  Eudemo ,  Ariftotelis  amico , 
iter  in  Macedoniam  venientcm  Pheras  venijfe  \  qua  erat  urbs  w  Theffalia  tum  admodum  noailis , 
ah  Alexandro  autem  tjranno  crudeli  domwatu  tenebatur.  Hic  eft  ille  ab  Nepote  m  Pelo- 
pida  cap.  v.  memoratus  tjrannus  Alexander  Pheraus:  nam  ita  gentile  etiam  in  nummis. 
formatum  videmus ,  $epalqn.  Stephanus :  $eg<*},  vrohisQito-oihlctf.  6  wohlTtjg  $g^7@- 
Prope  aberant  a mari ,  utpote  xc  itadiis  a  Pagafis ,  navale fuo.  Strabo  ix.  pag.  300.  Qz^crf 
p.\v  iv  aVJ  TSi^o/iq  t  nzhwryiKuv  7ri£iwv  ^-fjs  t  Mxyvitrloiv ,  cBnv«ov  3  r  $£§wv,  naycurot) , 
hi-xpv  c*vev>jJcovT(B  solSI&c;  « utsTv  ,  Phera  funt  jinis  Pelatgiotidis  adverfus  Magnefiam  ,  navale 
autcm  Pheram  Pagafic  diftans  ab  illisfiadia  nonagvnta. 

Haec  aPtolemaeoPelasgis  tributa  oppida:  quibus  non  nulla,  necillaignobilia,  fed 
m  hiftoriis  laudata,  adjungemus.  Cranon  ex  illis  eft,  memoratumPlinio  inTheflalia 
cum  Campis  Pharfalicis  -3  &  Stephano,  ex  quo  Strabo  in  excerptis  libri  v  1 1 .  eft  corri- 


Theffalia.  LIBER    II.    C  A  P.    XIII.  683 

gendus.  Kgyvuv ,  inquit ,  jro'A<?  i?  ®ztr<rothletA  n?  Ui\ot,<ryiodti$i@r  a>  ro7s  Tipiirzfft ,  «V  E)c*T«/(gh 
Ev^o)7ri}.  -  -  -  «7T^e«  j  50i£lx$  wioiTOV  t£?  Tu^twv^  »j  K^voov  ssoKig ,  w?  <£>j<r)  J,T^'(icav. 
Cranon,  urbs 7 heffaha  Pelasgiotidis ,  2«  /<?£•«•  qu&Tempe  adpellantur\,  Jita  auflore Hecatao itt 
Europa.  Difiat  urbs  Cranon  centum  (iadtu  a  Gyrtone ,  ztf  6*^0  perhibet.  Livius  lib.  xxxvi. 
cap.x.  Intra  decimum  diem ,  qua?n  Pkerat  venerat ,  his  perfeclis ,  Cranonem  profctlm  [rex 
Antiochus]  t kw  mo  exeratu ,  primo  adventu  cepit.  Inde  Cyp&ram  O"  Metropolim  recepit. 
Hinc  illa  b>  K^.vmt  iz^ra^ ,  ut  Plutarchus  Phocione  p.  7 f  3 .  five ,  ut  idem  Demofthene 
pag.  8j"p.  vocat ,  »j  <zz€i  K^vmoi  /uoiffl,  Cranonia pugna ,  qua  vidri  Grasci  ab  Antipatro 
funt  &  Cratero  ,  nominatur.  Gentile  Cranonim.  Livius  lib.  xli  1.  cap.  lxiv.  Ro- 
mani  ad  Cranonium  mtaBum  agrum  cafira  movent ,  quo  loco  libri  gemino  N  fcriptum  exhi- 
bent  'y  etiam  mox :  via  qua  intcr  Sycurium  &  Crannona  etf :  8t  cap.  lxv.  dsmiffis  Crannonh 
fegetibus.  At  Plinius ,  Plutarchus ,  Stephanus  littera  fimplici  fcripferunt :  &  fi  libris 
fides ,  ipfe  Livius  priore  loco. 

Deinde  Elatia  five  Elatea  (EA«T«a)  eft  prope  Gonnum  6c  fauces  9  quibus  Tempe 
adeuntur.  Livius  lib.  xlii.  cap.  liv.  Eiatiam  <£r  Gonnum-t  perculjis  inopinato  adventu 
oppidanis,  [Perfes]]  recepit.  Utraque  oppida  in  faucibm  funt ,  qual 'empe  adeuntur  ;  magis 
Gonnrn.  Sic  legendum  Sigonius  probavit,  adprobavit  Gronovius.  Stephanus  enim 
in  ea«t««,  quum  Phocidis  magnam  defcripfiOet ,  addidit:  eV*  j^  QiTToiklxA ,  efi  quo- 
que  in  Thejfalia  hujus  nominis  oppidum.     Plura  de  illa  non  conftant. 

G>V07zautem,  paullo  ante  ex  Strabone  &  Stephano  notata,  etiam  hujus  tracTus  fuit , 
quia  ab  Cranone  centum  ftadiis  abefle  dicebatur.  Strabo  lib.  1  x.  extremo  ex  Hieronymo : 
eivou  to  vvv  Jc«A«jwevov  n.sAoi<ryiKov  TttSiov  b>  Aotgjcffvi ,  vjj\  rugTwvjj,  v^  Qigoift ,  qui  nunc 
vocatur  Pel^gicm  campm  ^  Lariffamhabet ,  Gyrtonem  Cr  PherM.  Et  ante  paullopag.  304. 
vz&i  to'v  nev«t'v  vj\  tc  rit/Ajov  oiJc£<n  (^oir  TvgTwot  t^ovTtg ,  circa  amnem  Peneum  Cr  Peli- 
um  montem  colunt  etiam  Gyrtonii.  Livius  xxxvi.  cap.  x.  Omniajam  regionis  ejm ,  prater 
uitracem  C~  Gyrtonem^  in  potefiate  erant.  Et  lib.XLi  I.  cap.  Liv.  profefius  ad  Phalannam 
caftra  movit :  mdepofiero  die  Gyrtonempervenit.  Adde  Stephanum ,  qui  Theflalias ,  quae 
Perrhasbo  habebat  ,  attribuit.  Ibidem  etiam  Phalanna  fuit.  Idem  :  Wa«w# ,  noteg 
Uiffou^io^.  Memoratur  etiam  in  Lycophronis  Caflandra  verf.  906.  Ceterum  ex  eodem 
Strabonis  loco  notamus:  quia  oivat^  ,  promifcue  ibi  Perrba^bi  &Lapitha2  habitarint3 
Ylthoio-yiooTou;  o%Tta.vT#A ,  omnes  PclasgiotM  adpellatos  effe. 

Phthiot.is,  $9-<wt«? ,  Theflalias  pars  in  auflrum  devergens ,  &: mare contingens 
ab  ortu.     Strabo  ix.  p.  196.  'E^«  n  fAv  09-<wt<j  t«  votix  t«  -na^  r  OIt^v,  *&&n  $  m«a*- 

«H?  KOKftX  7£$t)    rivhlOiKX  [*i%£ji   TY$  koKOTtltiA  \£\   T%S  Uivig   2^T£iV0VTOi   ,      7ZK.0itVV0y.ZV0i  Q  j«%£/ 

^oifo-oihla  vg]  r  ztre^/wv  r  ^ijloiKr/Mv ,  Phthiotu  aufirina  habet  juxta  Oetam ,  a  Jllaliacofinu 
C?"  Pyliaco  mque  ad  Delopiam  &"  Pindum  pertinentia ,  dalatata  autem  usque  Pharjalium  O" 
campos  Theffalicos.  Nomen  habet  a  Phthia ,  quam  Plinius  lib.  1  v.  cap.  vi  1 .  extremo in 
celebribm  oppidis  numeravit.  Et  talem  fuifle  Phthiam ,  Achillis  patriam ,  Virgilius  lib.  1 . 
Aeneid.  vcrf  284.  in  Grascias  claris  urbibus  ponens ,  oflendit : 

-     -     -  Veniet  luflris  labentibm  <et<ts. 

Quum  domus  Afiaraci  Phthiam  clarasque  JMycenM 

Servitio  premet ,  ac  viBis  dominabitur  Argis. 

Procopius  de  Aedificiis  lib.  iv.  cap.ni.  cum  Lariffa  &  Peneo  memoravit ,  fedtamquam 
olim  deleta? :  t>J?  $9-/«?  biToiv^rx  skjt*  ^V»j?,  Phthia  ibi  jam  non  exfante.  Oppidani  Phtii. 
Horatiushb.iv.odavi.  PhhimAchilles.  Hsecde  Phthta,  unde  nomen  Phthiotidis. 

Rrrr  z  Pto- 


GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

Ptolemaeus  in  mediterraneis  primum  ponit  Narthacium ,  quod  propePharfalum  fuifle  , 
ex  Plutarchi  Apophthegm.  Laconicis  patet ,   quibus  de  Agefilao  traditur:  (boiocaKlm 
<gr£$<rxeipivotJv  njfli  KaKHty^vruv  dvr£  to   s&nvfAot  ,    7nvroiKQ<rlQic  iTtitiva  T^g^ajusv©*  dvnts 
iooxcuqv  i$Y}<riv  v7to  ir  Nflcpa-osKjwvj  Pharfaltu  vexamibus  exeratum  i^fitm ,  in  fugam  eosvertit 
quingentis  equttibus ,  Cr  trop&um  confituit  fub  Nanhaciis. 

Altera  urbs  Ptolemaei  eft  Coronea ,  Ko^veta ,  alia  ab  illa  nobiliore  Bceotia.  Strabo 
lib.ix.pag.  2.98.  Phthioticas  urbes  recenfens  :  ^vouov  <srt$s  rxrotg,  Ko§«v««v  o/xmvujmov  tjj 
$otooray ,  MiAaouuvy  Qavy.arJc ,  adhcec[jpoi\alicis~^Erineum ,  Coroneam  cognominem  Baoti- 
c&  ,  Melitaam  ,  Thaumacos.  Stephanus  in  hoc  nomine  ,  tjh'tjj  th  §§10011$®*  ,  ^rta* 
[Coronea]  Phthiotidis  eft.  De  fitu  quod  aliunde  non  conftat  ,  credemus  Ptolemaeo, 
qui  Narthacio  in  ortum  j  Lamiae ,  prope  Sperchium  fitae ,  ad  feptemtriones  oppofuit. 
Deinde  MiKtrA^e/s.  eft ,  ut  videtur,  prave  fcripta,  quia  MiKlroua  Straboni,  uti  jam  vi- 
dimus  j  Plinio  lib.  iv.  cap.  ix.  Melittaeft. :  Thucydidi  lib.  iv.  pag.  30^.  MiKtria. 

Sequuntur  apud  Ptolemaeum  E^t^ah  ,  plurali  numero ,  Eretna,  quae  aliis  Eretria  fin- 
gulariter  eft  cum  Vhthiotidis cognomine.  Livius  lib.  xxxin.  cap.  vi.  Romani  ad  Eretriam 
Phthiotici  agri  5    Philippus  fuper  amnem  Oncheflum  fofuit  cafra.      Polybius  excerpt.  lib. 

xv  1 1 .  cap.  xv  1 .  in  eadem  hiftoria  mancus  eft ,  kit\  r  <3rt2<rxyooivo[A.ivrlv  EgeTpuev  t>j?  $ ? , 

quod  nemo  non  videt ,  fupplendumexLivioefle$9-<oW©-',  Phthiottdis,  non,  utvifurr* 
eft  Lati.no  interpreti ,  fyioouaA ,  Pheraa.  Propinqua  Pheris  Bcebeis ,  palus ,  ab  Beebi  op- 
pidulo  dicla.     Strabop.  300.  r]  Bo*|3jj?  kI^vyj  &K*i<rtd£et  ?  $e^r?. 

Succedit  Lamia ,  bello  Lamiaco ,  quod  Graeci  poft  Alexandri  mortem  cum  Macedo- 
nibus  geflerunt ,  nobilior  facta.  Strabo  ix.  pag.  208.  Att5^«  jj  Aoipiou;  6  2ireg«oV  «b€* 
•rotaKovra  sct$Us ,  Sperchem  amnis  triginta  Jiadns  abefl  a  Lamia.  Et  paucis  interjectis  : 
Enumerant  oj?ptda  Phthiotica  ditionvs  Achilli  (ub)eBa  ,  in  iisque  Qvifioot  t«V  $Wt«J«#  , 
E^7vov  ,  Aauiav ,  <zj£<  tjv  o*  AafAtaKac  cvvi^v\  TroKiy.t®'  MaKiSoct  v^  kvrtirdr^  srO^  A&jjvo/x?» 
Thebdi  PhthiotidcM ,  Echinurn ,  Lamiam9  ad  quam  urbem  bellum  Lamtacum  a  Macedonibus 
&  Antipatro  adverfus  Athenienfes gefiumfuit.  Et  Diodorus  lib.  XVI 1.  cap.  cxi.  i|  wv  0 
Aatxtay.og  noKiij.®'  KKy}$<hc  sA«(3s  t  «^tjv ,  o?  quibus  [motibus]  bellum  Lamiacum  ,  <p<?^ 
dicitur ,  initium  cepit.  Ipfum  autem  bellum  lib.  xv  1 1 1 .  cap.  1  x.  feq.  perfequutus  eft :  & 
cap.  xii.  rationem  adpellationis  dat ,  quia  vi&us  Antipater  KotriQvyiv  eis  stoAjv  Aaplav ,  in 
mbem  Lamiam  confugit  ,  quam  Athenienfes  obfiederunt.  Livius  de  eadem  urbe  lib. 
XXXix.  cap.  XXI 1 1.  Antiochoregebello  fnperato adThermopyla* ^  divifisfartibus ,  quumpier 
easdem  dies  conful  Acilius  Heracleam  ,  Philippus  Lamiam  opp-ignafet  j  *v#tf <*  Heraclea ,  ^#/<* 
_y«/7«j  abfcedere  a  m&nibus  Lami<z  erat  ,  Romanisque  oj)pidum  deditum  e(l  ,  agre  eam  rem 
tulerat. 

Uitima  Ptolemaei  extra  oram  eft  'H^KKetx  $&tant$@* ,  Heraclea  Phthiotidis.  Prope 
iinum  Maiiacum  fuit  &  Thermopylas.  Livius  iib.xxxvi.cap.xxn.  Sitaefl Heraclea 
in  radicibus  Oeta  montis :  ipfa  in  campo ,  arcem  immmentem  loco  alto  £r  undique  vracipiti 
habet.  -  -  .  quatuor  fimul  locis  [conful]  adgredi  urbem  conftttuit :  aflumine  Afo_po :  -  -  - 
finu  Maliaco  ,  qua  aditum  haudfacilempars  habebat :  ab  altero  amniculo ,  quem  Melana  vo- 
sant.  Et  reliqua.  Cognominatur  etiam  Heraclea  Trachinia  ,  five  Trachin.  Cogno- 
men  tra&ui  &  Heracleae  urbs  vetus  dedit ,  Trachin  dicla  fex  ftadiis  fupra  locum  Heracleae.  k 
Strabo  ix.  pag.  i$f.  Aii^et  rr\c  d^ouac  T^/J^  «&*  e|  smMxs  v  H&KKeta ,  abeff  Hera- 
dea  fex  fere  fiadiis  a  vetere  Trachine.  Ibidem  vocat  Spartanorum  opus  :  H^jcA«oj  ,  j?, 
Tg^j^Jv  tt«A»^evjj  «srejTgpov ,  A«tc? Souuovtm  KrtcfAct ,  Heractea,  qm  prius  Trachin  difta  fuit , 
«e  Lacedamoniis  condita  ejl.    Thucydides  lib.  11 1.  pag.  2/3.    Peloponnefiaco  beilo  co- 

loniam 


Theffalia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.  XIII.    -  685 

loniam  deduclam  adnotavit :  vno  r  ^povov  tStov  AoiMJoupovioi  u^KXetoiv^  h,vT&%iv(cu<;  5 
S&muow  KxSfcavrQy  Sub  idem  tempus  Laced<zmonii HeracleaminTracbimis coloniamdeduxe- 
runt.  Eodem  libro  p.  240.  »;<n*v  s|  H^ka&oca  t?  a>  T^-xJvi  ssQKiia^ ,  to'ts  vjoxt*V»  »<t»j?  » 
<?mtf  £#  #r£<?  Heraclea  Tracbima ,  /#/#  recwj  condita.  Eodeffi  urbis  cognomine  Diodorus 
ufus  eft  lib.  xiv.  cap.  lxxxiii.  ol  Bojmto}  just'  h^ytiw  Hgy.KA&oiv  r  a>  'TgyxJvi  Kanhol^QvrQ » 
Boeoti  cum  Argivis  Heracleam  ,  ^«<«  z'#  Tracbine  ejl ,  occupabant.  Ergo  &  regionis  no- 
men  >/ Te^^)v ,  Tracbin  ,  &oppidi  :  populum  ibidem  Diodorus  dixit  tsj  Te^maj  , 
%racbinios. 

Addenda  funt  a  Ptolemseo  praetermifla.  Strabolib.ix.pag.  2.98.  Phthioticas  urbes 
recenlet ,  Thebas ,  Echinum  ,  Lamiam ,  Erineum ,  Coroneam ,  Melitseam ,  Thau- 
macos,  quibus.addit  riptepvtfv  ,  W^craAov,  'E^£t§»'«v,  Proernam ,  Pbarfalum  ,  Erttriam. 
e  quibus  inta&se  Ptolemseo  mediterranese ,  Thaumaci ,  Proerna ,  Pharfalus.  Tbaumaci , 
QctviAoLKQ  i  Strabonis ,  ita  defcribuntur  ab  Livio  lib.  xxx  1 1 .  cap.  1  v.  Thaumaci  a  Pylisfinuscfue 
Maliaco per  Lamiam  eunti ,  loco  altojitifunt ,  ipjis  faucibm  imminentes ,  cpuamCoelenvocaat  i 
TbeJJaiUque  tranfeunti  confragofa  loca ,  implicat&que fexibm  vallium  vim  ,  #£z  ventum  ad  banc 
urbem  eft ,  repente  velut  maris  vajii  ^fic  immenfa  panditur  planities ,  utfubjettos  campos  terminare 
qcuIh  haudfacile  queat.  Ab  eo  miraculo  Tbaumaci  adpellati.  Stephanus  autem  a  Thaumaco 
conditore  nomen  ducit.  Iterum  Livius lib.  xxxv  1 .  cap.  x  1  v.  Ducere  tumporro  in  Jmum 
Maliacum  coepit.  Adpropinquante  faucibm  >  fuper  qudifti  Tbaumacifunt  >  deferta  urbe  juven- 
tm  omnis  armatafilvM  €r  itinera  injedit.  Dicitur  etiam  urbs  eadem  Plinio  1  v.  cap.  1  x.  Thau* 
macie ,  live  Tbaumacia.  Et  Homerus  Catalogo  verf.  223. 

Oi  «T  ot&  Mjj&wvjjvi^  @civ[x,ciKiqv  iviuovro  , 
Qui  vero  Metbonen  O"  Tbaumaciam  habitabant* 

Apud  Strabonem  dicto  loco  Thaumacos  fequebatur  npoV^vtf,  Proerna,  tamquam  vicina 
&  propinqua.  Livius  jam  dicto  cap.  x  I  v.  Vementi  [confuli]  Pbarfalus ,  ScotuJJa  <cr  Phera 
deduntur.  -  -  —  Proernam  inde  recepit ,  &  qu<z  circa  eam  caflellafunt.  Ducere  tumporro 
injinum Maliacumcospit.  Adpropinquame faucibus ,  fupra qucu (itiTbaumacijunt ,  reliqua., 
Ergo  citra  Thaumacos  lita  Proerna  erat ,  ut  qui  ab  hac  finum  Maliacum  petebat ,  Thau- 
macosprseterireneceflehaberet.  Stephanus  Proarna  fcripfit  vocali  priffia.  npoa^v»  ttoA/j 
MvAituv,  s/efgngws,  Proarna,  urbs  Malienjium  ,.  neutrum  plurale.  Malienfes  autem ,  qui 
finum  accolunt  Maliacum.  Sed  quia  fecunda  vocali  &  Strabo  &:  Livius  confentiunt ,  iiio- 
rum  fcriptura  utique  prseferenda  in  nomine  Proerna  eft. 

Pbarjalus  male  quorumdam  Tabulis  ad  Eftiseotidem  reducla  eft.  Strabo  enim ,  ut  fupra 
vidimus ,  in  Phthioticis  urbibus  cum  Thaumacis  6c  Proerna  expofuit  :  &  Polybius  iib.  v. 
cap.  xc  1  x.  cum  Pheris  conjunxit  &  Lariffa ,  cujus  vicinitatem  fuga  Pompeii  monftravit , 
qui  ex  Pharfaliis  campis  proxime  Lariflam  petiit ,  nec  vero  intravit.  Strabo  6c  Livius- 
ante  di6tis  locis  ^d^o-mA^ ,  Pharfalus :  &Lucanus lib.  vi.  verf.  3^0, 

Ematbis  aqmrei  regnum  Pharfalos  Acbillis. 

Et  Catullus  carm.  lx  1  v.  de  Nuptiis  Pel.  &  Thet.  verf  37. 

Vharfalum  coemt ,  Pharfalia  tefta  Greqnentant, 

Rrrr  %  "Taci- 


686  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

TacitusHift.hb.  i.cap.L.  Pharfaliam  vocM.  Necjam,  inquit,  recentia  favapacis exem* 
pla,fcd  repettta  bellorum  civilium  memoria,  captam  totiesfuis  exercitibus urbem ,  vafiuatem 
ftalia,  direptionesprovinciarum ,  Pharfaliam  ,  Philippos&  Perujiamac  Mutinam,  notapu- 
blicarum  cladium  nomina ,  loquebantur.  Urbem  EwjtsuV  ,  Entpeus  fluvius  prseterlabitur. 
Strabo  ix.pag.  297.  o<T  EvwevV  &n>  Tifc  l^u&e^cV  «c%b  Qug<roiKiv  puWs,  «5  t  Atti J«»o» flj&A- 
/3«^«  »  0  cT  «V  t  n»jv«ov,  Enipeus  ab  ErythraPharfalumpraterlabens  ■,  inApidanum  ,  dr/j/e 
z'«  Peneum  influit.  Eft  hic  alius  Enipeus  ab  illo  Macedonico ,  qui  ab  Olympo  monte  pro- 
currens  prope  Dium  effunditur.  De  noftro ,  ejusque  peceptore ,  Piinius  lib.  1  v.  cap.  viii. 
Elumina  Thejfalia  Apidanus ,  Phoenix ,  Enipeus  :  -  —  C^  ^«^  cuntlos  claritate  Peneus ,  crta/ 
jV*m  Gomphos.  Appianus  lib.  1 1 .  Civil.  pag.  778.  ait ,  aciem  Pharfaliam  Pompeii  ftetifle 
jweT«e|o  $#£c»*A«  re  zsroktcog  ifjjjEvtzzicdg&QToipS  t  inter  oppidum  Pharfalum  Cr  Entpeumfluvium. 
Quodfieft,  laxeilludStrabonisr3)%?,  prater ,  interpretandum ,  ut  fpatium  intercefferit 
aciei  capiendae :  nifi  Pharfalum  veterem  a  nova  removeas  longius ,  ut  altera  flumini  fuerit 
propinquior,  alterareductiorabeodem.  Strabo  ibidem :  GeW^c»  ksi  srA>j<r/ov  r  $«^o-«Aw» 
ci,u$o7v,  7Y,g  5  zsochouxg  n$]  rtjff  vex? ,  Thetidis  facellum  utrique  Pharfalo  ,  &  veteri  C*  nova  , 
propinquum  esf.  Eutropius  lib.  v  I  .^cap.  xv  I .  Deinde  in  Thejfalia  apud  Palaopharfalum  pro- 
duBis  utrimque  ingentibus  copiis,  |~C2efar  &  Pompejus]  dimicaverunt.  ltidem  Strabo  lib. 
XVI  I.pag.  f  38.  ^opW'©,'  Wleiyv&  qze  <piwyav  cm  YlahouodpaJerdte  «sj-^jV  to  rijjAaVjov ,  Pom~ 
pejus  Magnusvenit ,  exPaUopharfalofugiens^  Pela/tttm.  Liviuslib.  XLIV.  cap.  1.  Pala- 
pharfalum  fcripiit.  Inter  hanc  ergo  &  amnem  Enipeum ,  commiilum  iilud  fatalefuit 
prcelium. 

Haec  de  mediterraneis  Phthiotarum :  maritimis  illorum  Ptolemasus  dat  Pagafiu ,  Deme- 
triadem ,  Larijfam ,  Echvnum ,  Sperchiam ,  Ihebai  Phthiotidis.  A  feptemtrione  fic  in  au- 
ftrum,  progreftus  eft :  contra  Strabo  ab  auftro  m  boream  procedendo  addit  fupra  enumera- 
tis,  lib.  ix.p.  300.  Antronem^  Pteleum ,  Alon  ,  ultra  qure  promontorium  Pyrrha,  ov- 
txvS-oi  n  $9"'«w  7tug  Tihivro}  9  ubtfmsftre  Phthiotidis  eH :  Ptolemasus  autem  fupra  Deme- 
triadem  &  Pagafas  producit ,  quam  pai  tem  Magnetibus  Strabo  attribuit.  Superaddenda 
Thdara  in  finu  Maliaco ,  poft  quam  oftia  Sperchei ,  in quibus  Ptolemsus  oram  Phthioti- 
dis  finivit.  Livius  lib.  xxxv.  cap.  xl 1 1 1 .  'Jamprojettus ab  Demetriade rex  ,  quia  ita  decre- 
turos  fciebat ,  Phalarum  in  fvnum  Maliacum  pr  ocejfirat.  Et  lib.  xxxv I .  cap.  xx I  x.  redienf 
Phalara  infiinu  Maliaco.  Polybius  Legation,  x  1 1 1 .  £  NtKcivJga  %&To>.Tth!ive<x,vT(§r  cm  t?  *h<rio<j; 
eig  tol  $clKti%a  "§  koKttx  MqAiicag ,  cjuum  Ntcander  ex  Aha  rediret  Phalaram  infinu  Maliacot 
Et  Stephanus  :  ^^Aoj^,  zsohtg  QiTlctKloug ,  7rM<rlov  h.ay.io<A ,  Phalara  cppidumTheJfaliaprope 
Lamiam.  Etiam  Plinius  lib.  1  v.  cap.  v  1 1 .  Phalara  fcripfit ,  qua  conftantia  probatur ,  men- 
dum  in  libris  Livianis  efle ,  quibus  Phalera  fecunda  vocali  legitur. 

Prope  hanc  (flipra  an  infra ,  certum  non  habeo)  ex  Ptolemad  difpofitione  ponendas 
Theba  fiint ,  quas  ipfe  $9-/«t<«J©j  cognominat ,  id  eft  Thebos  Phthiotidts  regionis :  Strabo 
p.  298.  ©n'0««  t«V  $3-»wW*s :  Polybius  Legat.  vi.  ©$&  q&Iok:  &Liviuslib.xxxi  1. 
cap.  xxxi  1 1 .  fhebtvs  PhthiM  '■>  &  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  v  1 1 .  Thebas  Phthioticas :  PJinius  lib.  iv. 
cap.  viii.  Thebas  Thefalia :  atque  ita  Ptolemxus  prope  Sperchii  oftia ,  feu inter  ipfa  & 
Sperchiam  oppidum  locavit ,  in  quo  error  vel  aucioris  eft ,  vel  defcribentium.  Quisenim 
dubitat,  Sj>erchiam  a  flumine,  cui  adjacet,  nomen  accepiffe,  quas  vero,  utvulgatum 
libris  Ptolemaei  eft ,  retrahitur  ab  illo ,  interjedis  TKebis  ?  Aliter  Strabo ,  qui  Thebas 
fiipraHalon,  infeptemtrioneacpropeinfineponitPhthiotidis,  lib.  ix.pag.  300.  Ubi 
ubi  fiierunt  111  ora  Phthiotidis,  emporium  unumfucnmtmaritimum,  quondam  quafiuofum 
1'hefalis  &  frugifemm ,  ut  ipfiapud  Liviumlib.xxxix.  cap.xxv.  queruntuu,  quuminde 

nego- 


TheffaUa.  LIBER    II.    CAP.    XIII.  687 

negotiationem  maritimam  rex  Demetriadem  averterat.  Idem  rex ,  colonia  eo  dedu&a  5 
$<A(7r7rx  r  zsoKiv  dvrl  ©>j/3cJv  KotTuvQ[Aot<rty ,  PhiiippopolimproThebis  adpellarijujfn ,  utPoiy- 
biusrefert  lib.  v.  cap.  c. 

Sperchia  autem ,  Sarj^oi  Ptolemasi  ,  hauddubie  ad  oftium  ^mr^' fluminis  fuit ,  nec 
dubitatur ,  quin  eadem  fit  Sperchios  Plinii  lib.  1  v.  cap.  v  1 1 .  quamquam  ille  in  Doride  loca- 
vit.     Addit  enim  poft  paullo :  Ex  his  [Theilalis]  Phthtota  nommantur  Dortda  accolentes. 

Hasc  in  Phthiotide  -srcjc^^w  To~g  MosA(ev<n,.  contermma  Malienfibus ,  ut  Strabo  vocat 
lib.  ix.  pag.  298  Livio  autem  is  tra&us ,  faltem  ex  parte ,  eft  ager  Malienjibus ,  lib.  xlii. 
cap.xL.  Hujuspartisfuitetiam^y/^,  »*  bvKotKn  Straboni  dicto  loco ,  nec  vero  certum, 
mari  adpofita ,  an  non  nihil  redu&a  fuerit.  ]uxlz(unt  Sperchiio&mixvtSperchei,  nam 
1iti£%etQ<;  Grsecis  eft :  ideoque  Latini  etiam  produxerunt.  Ovidius  Metam.  1 .  verf  jyp. 

Populifer  Spercheos ,    &  irrequietus  Enipeus, 

Exit  in  finum  qui  Plinio  &  Livio  locis  antea  monftratis  eii/inus  Maliacus ,  Grasce  kqKtt@* 
lAotKnvg  ,  ieu  Jonice  MjjAiei)? ,  ut  modo  ex  Polybii  Legat.  x  1 1 1 .  oftendebamus ,  quia  M04-" 
Kieig ,  Malienfes  accolebant :  feu  M«Ae«V ,  Maleenfes ,  ut  Paufanias  Phoc.  cap;  v  1 1 1 .  fcri- 
pfit ,  quum  ThefTalise  contributos  ab  Augufto  fuiffe  prodidit.  Idem  finus  a  vicina  urbe 
etiam  Lamiacus  noxmmxi\v.  Pamanias  Attic.  cap.  iv.  JjtcW*  £  Atfpaas  tja^ost©-  ^d? 
v  Oi^07tvKeus  qvt@< ,  Lamiacus finus adThermopyias ctxnofus eji. 

Supra  Phalarumex  praedicris  Ptolem^i  erat  "e^v^  ,  Echmus ,  five  E^rv@- ,  producta 
medu ,  ut  Polybii  excerptis  lib.  xvn.  cap.  1 1 1 .  ext.  fcriptum  exftat.  qui  conjungit  Eyjvov 
7^4  ®n$(§r  rolg  $3-»'etf,  Echwum  crThebat  Phthiat  five  Phthioticat :  quaeitaetiam  ejusdem 
Legatione  vr.  pag.  1100.  componuntur.  Livius  lib.  xxxu.cap.  xxxiii.  principis 
Aetolorum  adverfus  Philippum  regem  oratione:  eademfraude  habere  eum  Thebat  Phthias , 
Echinum,  Lariffam,  0~  Pharfalum,  Strabo,  •jB&rv©-,  CLftadiisfupraPhalaram,  lib. 
ix.pag.  299. 

Proximam  Echino  Ptolemaeus  Larijfam  ponit ,  fine  cognomine  ?-quod  alibi  adjun- 
ctum  ,  quafi  maritimam ,  quamquam  paullum  recedit  a  mari.  nam  Strabo  ibidem  :  t^ 
*f#s  tzzfy.xlctA  b)  (Azaoyaioo  Is-iv  »J  Kgejjtxsv  Acf-sjttxs-ot  Akosi  sotilxg  «ut^  £ii%x<rot ,.  ulteriorir- 
Ittore,  intuspaullumadxxftadiaamari ,  Lariffa  eft ,  Cremafta  (id  eft  penfilis)  cognominata, 
Livius  hb.  xxxi.  cap.  xlvi.  Larijfam ,  nonuiamwlheffaiianobilemurbem ,  fdalteram, 
quam  Cremaften  vocant ,  fitbito  adventu ,  pne*  er  arcem  ,  Qegatus]  <*/>*>.  Hanc  etiam  Pelas- 
giam  cognominari ,  Strabo ibidem auclor  eft ,  quod  forte condita fuit  a Pelasgis ,  quam- 
vis  fiia  extra  Pelasgiotidem. 

oequuntur  a>  tw  &&$  Evfio!»  ^c^u>^  ad  fretum  Euboicum  fita,  Strabonis"Avr^wy,  £too-. 
ITreAeov  ^  okAA©-,  Antron^  deinde  Ptelinm  &  Haios,     Liviuslib.XLii.extremo:  Con- 
ful  cum  exercitus parteprofeBus  in  Achajam  Phthiotim;    Pteieum  defertum  fuga  opptdanorum- 
dirmt^  a  fundamentis :  Antrona  voluntate  colenttum  recepit.     Cur  autem  Phthiotis  Achaja 
ab  Livio  cognominetur  ,   cauflam  aperuit  Strabo  pag.  298.  A%etio)  ok*aS»to  oi  ®$iU7o>.i, 
notvTig ,    Achm  vocabantur  Phthiota  univerji,     Aliis  Acha)a  hsec  eft  pars  Phthiotidos. 
Tertia  urbs,  h*hh(&  %  >jc'aa@-,  (communi  enim  genereitaStrabocenfetp. 29o.)etiam 
Plinio  1  v.  cap.  v  1 1 .  extremo  Haios  dicla  cum  adfpiratione.   Addit  Strabo  ex  Artemidoro,, 
Halon  bi^  r£  a^Ki*  fitam  a  Pteleo  diftareiit«Tcv  rjj  Skx.»  sotJlag ,  cxftadta.     Item  paullo 
ante,  fuis  verbis:  0  $9-i«TiJtoV  "aa^  vVo  t«  wI^ti  KeiTcvi  ^"o^v^  o^g  ^jg  «^kt-ov  t^" 
$2-toiTtfo9  Halos  Phthmicm  ad  radices  montis  Othrjis,  afepHmtriwe  dandmtis  Phtfciotiw  „. 

itiiS- 


688  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

Jitusefi.  Adluitur  Amphryfo  five  Ampbrjp ,  amne  poft  Spercheum  maxime  memorabili 
inPhthiotis.  Strabo  ix.  pag.  ip8.  #««»  o  A$*p»s  H-^akov.  un-£gxaT«i  $  %  Kgox/* 
mflx p«i)  TforeifAQS* '  ky.$i>\)os&  ^'fWT^a,  Athamas Halen  condidit ,  qu&fupraCrocium 
campum  fita  eH :  moema  praterfluit  Amphry/fus.  Hiceftamnis,  de  quo  Virgilius  Georg. 
iii.  ineunte,  Pafior  ab  Amphhjo  :  ubi  Servius  quoque  interpretatur flts&iumTheffalie. 
Et  CallimachusJjymno  in  Apoil.  verf.  48. 

E|oV  lit  A|t*$§uV&>  Qtvyqri$etA  £T^ec|5ev  <Ww> 
Ex  que  juxta  Amphryfum  jugales  pavit  equas. 

Et  Apollonius  lib.  1.  verf.  5-4. W  Aptyvmu  ^<stv ,  juxta  Amphryfft  fluenta, 

Ovidius  Metam.  v  1 1 .  verf.  118. 

Multa  quoque  Apidani  placuerunt  gramina  ripis , 
Jidulta  quoque  Amphryfi :  neque  eras  immunis  Enipeu  j 
Nec  non  Ptnea ,  nec  non  Spercheides  unda. 

Habcs  heic  ThefTalias  fluvios  nobiliores.  -   Et  Lucanus  v  1 .  verfl  f 66. 

-----    ferit  amne  citato 
Jidaliacas  Sperchios  aquas  :  &  flumine  puro 
Irrigat  Amphryfos  famulantis  pafcua  Phoebi. 

Phthiotidis  etiam  fuerunt  Myrmidones ,  nobilis  gens  apud  poetas ,  Achilli  6c  Patrocl® 
iubjecti,  utStrabonip.  198.  «xcs,  verojimile  videtur, 

Haec  de  Theflalia  ejusque  quatuor  partibus ,  fiiis  olim  regibus  fubjecta ,  poft  Aetolis 
magna  ex  parte :  dein  Macedonibus  paruit ,  quibusRomaniademerunt.  Tandempro- 
vincias  Macedoniae  acceflit ,  quemadmodum  etiam  in  Macedonia  cenfuit  Ptolemams. 
Suntplura,  apud  Livium  praefertim ,  inTheflalia,  non  modo  oppida ,  quibuscertum 
locum  adfignare  non  poflumusj  verum  etiam  Cambmii  montesy  Liv.XLiv.  cap.  11.  & 
Afcuris  lacus ,  ibidem,  6c  alia,  quas  prar.termifimus ,  majoriotio,  aut  aliorum  indu- 
ftriasrefervanda. 

Tandem  amceniflimum  locum  (Tempe  dixerunt)  cui  regioni  contribuamus ,  noneft 
manifeftum.  In  Theflalia  fuifle,  epitheta  commonftrant.  Livius  lib.  xxxm.  cap. 
xxxv.  Tejfalica  Tempe;  Ovidius  Metam.  vn.  verf.  2,22.  TeJfalaTempe.  Sedinqua 
regione  Theflaliae  ?  Catullus  carm.  lxiv.  verf.  3  f. 

-     -     -     linquunt  Phthiotica  Tempe. 

Putares  in  Phthiotide  efle.  At  Peneum ,  Tempe  perluentem ,  Phthiotas  vix  unquara 
attigerunt,  Othrymonteautfimilibus  fejuncti.  Pelasgiotae  vicina  loca  Gonnum ,  Cra- 
nonem  tenuere  ,  at  juxta  oftia  nihil  pofledenmt.  Ipfa  ergo  Tempe  definienda  pnus  funt > 
quam  de  gente  aut  regione  illorum  judicetur. 

Pliniuslib.  iv.  cap.  vi  1 1.  Peneus inter  Ojfam  &  Olympum  nemorofa  convalle  defiuens  qnin- 
gentisfiadiis ,  dimidto  ejusfpatii  navigabilis.  In  eo  curfu  Tempe  vocantur  quinque  mill.  pajfuum 
Ivftgrttidine ,  & ferme  fesqmjugen  latttudine  >  ultra  vifum  homints  attollentibttsfe  dextera  Uva- 

qu 


jheffalia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XIII.  689 

queleniier  convexisjugis.  Intusfua  luce  viridante  adlabiiur  Veneus ,  viridis  calculo ,  amcenus 
eirca  ripnugramine ,  canorm  avium  concentu,  Acceflit  naturae  fabula ,  quam  Strabo  refert, 
ftagnafTe  hoc  loco  Peneum  (iJupvei&ro)  cohibito  exitu  altioribus  circa  mare  quae  funt 
Jocis,  donec  tandem  vzsro  owjkmv  ftyp&T@*  yevofjLivx  (t«  vvv  noiA^ixivoi  Ttjusrtj)^  t  Oosolv 
$sn>%jt£QVT&  im  £  OKvfjma  ,  $n%mi<si  T««Tjf  <sr£s?  SrocAaosav  o  LltjvaoV,  f«rr<e  motibm  hiatu 
fatio ,  &  abrufto  Ojfa  ab  Olympo ,  z'»ter  montes  illos  Penem  in  mare  fe  ejfuderit  Convenit 
in  loci  fitu  cum  Plinio  &  Strabone  Aelianus  Var.  Hift.  lib.  1 1 1 .  cap.  1 .  ita  Tempe  Thefalica 


rojjtoiToi.  Locus  efl  tnter  Olympum  O*  Ofam montes ,  longitudine  xi^fladiorum ,  quem  medium 
Peneus  verfluit :  amoenitates  habet  miras  &  varias  natura  ,  non  humana  tnduftria  opera  &^  ob~ 
lcttamenta.  Livius  autem  horrorem  potius  ,  quam  amcenitatem ,  in  iilis  notavit ,  vide- 
licet  exercitui  Romano  propter  anguftos  tranfitus  incuflum.  Sunt ,  inquit ,  Tempefaltus, 
etiamfi  non  belio  fiat  infeftm  ,  tranfitu  difficilis.  nampr&ter  angufliasper  quinque  millia ,  qua 
exiguum  jumento  onufto  iter  efl ,  rupes  utrimque  ita  abfcifa  funt  ,  ut  defpci  vixflne  vertigme 
quadam  (imul  oculorum  animicjue  pofit.  terret  CT  Conitm  £r  altitudoper  mediam  vallemfluen- 
tis  Penei  amnis.  Ex  quibus  adparet ,  fuifTe  Tempe  Pelasgiotidis  regionis ,  cujus  extrema 
Penei  quondam  erant ,  poftea ,  ut  videtur ,  Magnefiae  contributa :  atque  ita  Plinius 
lib.  iv.  cap.  ix.  Penei  oflium  non  in Theflalia  ipfa ,  ied  in  Magnefla Thefalia  adnexa  ceiuen 
voluit. 

magnesia  extra  Strabpnis  virtet&  piyu  quatuorpartes  ThefTaliae  eft ,  &  Pelasgiotis 
l&Xts  MotyvviTmw  e^jAtotA ,  ufque  ad  Magnetiam  oram  pertinet,  lib  1x.pag.2p6.  fepe 
tamen  ipfi  Theffali.se  attributa.  Plinius  1  v.  cap.  ix.  Theffalia  adnexa  Magnefia  efi.  Tota 
fere  «stf&xtoi ,  mantima  ora  eft ,  Perrhaebis  mediterranea  ,  quae  adjacent ,  te«ehtibus. 
Scylax  inhacgente:  "E9-v©-  MosyvtjVwv  «d%i  9-<*a#tt«v.  -  -  -  a>  [M<roy&»  i-nor&w  sQv©- 
mjfoufiov,  ''E&tjve?  ,  Magnetum  gens  ad  mare  habitat  :  -  -  -  in  mediterraneo  traftu 
Perrh<ebi  habitant ,  natio  Gtaca.  Ptolemasus  Magnetas  ,  feparatim  non  expofuit,  fed 
partem  addidit  Pelasgiotis :  partem  inferiorem  Phthiotarum  regioni. 

In  limite  Phthiotidis  ex  Strabonis  difpofitione  Demetrias  eft ,  opus  Demetrii  Polior- 
"  cetae,  ut  ille  lib.  ix.  pag.  300.  refert,  quas  vicina  oppida  in  eam  conduxit ,  Neliam, 
Pagafas ,  Ormenium ,  Rhiz^untem ,  Sepadem ,  Olizonem ,  Bceben  ,  jfolcon ,  quae  ita  exhau- 
fta  ,  abductis  Demetriadem  colonis  ,  fuerunt ,  ut  Strabo  fubjunxerit  dicro  loco :  aX 
[_7Fohetg~\  vvv  elc)  koo(a<h  «t?  AtjjwtjTe/#<J'@j  ,  hac  oppida  nunc  funt  pagi  Demetriadis.  Livius 
lib.  xxxix.  cap.  xxm.  Demetriadem  quoque ,  urbem  validam  O* ad omnia opportunam , 
&  Magnetum  gentem  fucz  ditionis  jj*ex  Philippus]  fecit.  Sic  vero  in  Magnetum  finibys 
ruit,  ut  in  ThelTalia  etiam  cenleretur.  Jdem  lib.  xxvii.  cap.  xxxn.  profeclus  ab 
Dymis  pier  Achajam  Bceotiamque ,  O*  Eubixam ,  decimis  caftns  Demetriadem  in  Thefaliam 
pervenit.  Heic  Antiochus  ,  quum  in  Europam  veniflet ,  adpulerat.  Polybiuslib.  1 11. 
cap.VI  I.  d^xy  $  7rohi!Ax  6  Avt/o^ou  KoiT067rAovg  «V  A*j,wtjTg/oj<y# ,  Inittum  bellifuit  jintiochi 
adpulfus  in  Demetriadem.  Haec  urbs  diu  navale,  8c  regia  quoque  aliquacdo  Macedoni- 
corum  regum  fuit.  St^abo  ibidem  de  Demetriade  :  ^  «Jtj  ^  vasuWjwov  ?v  t^to  ^ 
ftoiffihetov  y-vxjtf-  zco^^  toi?  $a<rtKivcri  tuv  MocmJqvm. 

SeptemftadiisfupraDemetriadem^o/cwfuit,  Strabone  audore ,  quiaddit:  *,  IwAxoV 
KoiTi<rKoi7iTovi  yh  cm  7t#KouZ  ,  Jolcus  olim  deleta  efl.  Plinius  lib.  iv.  cap.  ix..  Thtfalia 
adnexaMagnefiaefl:  eujusfonsLibethra:  ofpida,  Jolcus,  Hormenium ,  Pjrrha ,  Methone. 

Ssss  Olh 


69o  GEOGRAPHIAE-   ANTIQUAE 

Olixjan,  De  fonte  Libetra  Plinii  fic Pomponius  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  heic  Libethra ,  carmi- 
num  fontes.  Propter  pluralem  diftinguit  Ortelius  ab  oppido  fontes.  nam  oppidum  Libe- 
thram  nomine  ,  in  Olympo  monte ,  qua  is  in  Macedoniam  vergit ,  Paufaaias.  Bceot. 
cap.  xxx.  defcripfit.  Hinc  nymphae  aut  Mufas  Ltbetrides.  Strabo  lib.  ix.  pag.  z8z.  fn 
Helicone  ponit ,  praeter  Mufarum  templum  6c  Hippocrenen ,  etiam  to  t  AetfinxtUm 
vopQw  oivr^ov ,  Libethridum  Mufarum  antrum,     Et  Virgilius  eclog,  v 1 1 .  verf.  2 1 . 

JVympha ,  nofte r  amor ,  Libethrides ,  aut  mihi  carmen  , 
Quale  meo  Codro ,  concedite.  -  -  - 

Viginti  ftadiis  ab  Solco  funt  Pagafs  fecundum  eumdem  Strabonem ,  navale  quondam 
Pherarum,  a  quibus  fladia  xc  diftant.  Plinius  confundit  cum  Demetriade  lib.  iv.  cap. 
vin.  Opptdum ,  inquit ,  tdempoftea  Demetrias  ditlum.  Sed  diftinxit  Strabo ,  &  Paga- 
iis  coloni  Demetriadem  deducti :  6c  quum  illae  antea  navale  ac  emporium  fuiflent ,  omnis 
negotiatio  &:  navalis  res  inde  Demetriadem  translata  fuit.  Quidam  Pagafarum  nomen  ex 
iTYiywiM ,  a  nave  Argo  ibidem  compatta  derivant :  alii  ex  fontibus  ejus  loci ,  quia  Dorice 
7t»yeu  fontes  funt ,  ceteris  Grsecorum  nnyou.  Prior  ratio  gratior  poetis  eft  Propertius 
lib.  i.  eleg.  xx.  verf.  17. 

Namque  ferunt  olim  Pagafie  navalibus  Argo 
Egreffam  longe  Phafidos  ijfe  vtam, 

Hic  ergo  iingulari  numero  Pagafa  dixit ,  etiam  Mela  1 1 .  cap.  1 11.  Sinus  urbem  Pagafam 
amplexus:  ceteri,  Strabo,  Scylax,  Ptolemazus,  &  Apolloniuslib.  i.verf  411.  n«y#- 
e\»},  Pagafe,  pluraliter:  etiam  Plinius  pnedicro  viii  capite  Harduini  editione  5  Fro- 
benii  &  aliorum  Pagafa :  ut  videri  poflit  Latinis  flngularem  •,  Graecis  pluralem  in  hoc 
nomine  magis  placuifle ,  quosmalumus,  quamillos,  in  urbis  Grascas  vocabulo  imitari. 
Hinc  finus,  cui  adfitse,  Scylaci  Sc  Straboni  nuyao-yiTiicQs  jtoW©*:  Plinio,  Sinus  Paga- 
jicus  di£t.o  loco :  Melse  Pagafi&us  finus :  quas  forma  etiam  aliis  eft  ufurpata.  Sic  Ovidius 
Epift.  Hems  ad  Leandr.  verf.  1 75*.  Pagaftus  Jafon :  &  Lucanus  lib.  1 1 .  verf.  7 1  y.  Pa- 
gafca  ratis  >  id  eft  Argo. 

Prope  aberat  locus  A^ewu,  Aphei<s>  unde  egrefli  in mare  Argonautse.     Strabopoft 
Pagafarum  defcriptionem :  -nKvis'm  3  njj\  AQzrou,  m  «v  dcpiryesov  ti  r  A^yovoturuv,  In 
proximo  etiam  Apheta  fiunc ,  cjuafi  emifiarium  Argonautarum.     Adde Herodotum  lib.  vu. 
cap.cxcin.  EtDiodorusSiculuslib.xi.cap.xii.  k«tsWasucsv  «j  hQnxclg  <£  MoLyvr,sicttr 
navigavit  in  Aphetas  Magnefia.     Sic  variat  in  libris  accentus ,  qui  Strabonis  8c  Herodoti «, . 
in  media  3  Diodori ,  eft  in  poftrema. 

Hactcnus  Strabonis  ordinem  fequuti  fumus :  cetera  certo  loco  vix  pofTunt  defignari : 
quaedam  nequaquam  poflunt.  Methone  in  hoc  numero  eft ,  Graece  MsGa;v>j ,  quam  Thu° 
cydides  lib.  vi.  pag.^iy.  Ms9ftiv>jv>  t>]v  ojuegov  WLaxzJovlcc,  Methonen  Macedonu finitimam 
Vocitat.  Scylax  in  Magnefia  :  IwAkoV  ,  M>jQ«v>j  ,  Ko&kcm  ,  '2.it*K-a$r& ,  OAi£«v ,  Jolcus, 
Methone^  Corac^,  Spalaihra,  Oliz,on.  Homerus  quoque  Catalogo  navium  &  urbium. 
verf.2,2,3. 

O»  <J  a^  MjjOwvjjv  ngj  ©«y,wo(5c/>jv  ws^ovto, 
Qui  vero  Methonsm  &  Thaumaciam  habttabart. 


TheJJalia.  L  I  B  R  R    II.     CAP,    XIIL 

nam  Mq&avif  6c  Me9-«/vjj  fcribitur.  Olizonem  ,  oxltyva,  quam  beic  Scylax  memorat, 
ctiam  fupra  in  iis  oppidis ,  quorum  incolas  rex  Poliorceta  Demetriadem  deduxerat,  Strabo 
numeravit.    Homerusjamdi&overfuifubjecit: 

K«<  MiXifioixv  t^ov  ^  Oxltyav»  t^x^ovi. 
Et  Meliboeam  tenebant  &  afgeram  Olizonem. 

Stephanus  Theilaliae  dat ,  fed  late  fumtse ,  ut  Magnefiam  comprehend^t.  Melibm 
fitum  Livius  monflravit  lib.  Xliv.  cap.  xiii.  praterveBi ,  ad  Jolcon  claffem  adpulerunt :  inde 
agro  vaflato ,  Demetriadem  quoque  adgrejfuri.  Inter  h<zc  &  conful ,  ne  fegnis  Jederet  tantum 
in  agro  hodko ,  M.  Popillium  cum  quinque  millibus  militum ad  Melibceam urbem  oppugnandam 
mittit.  Sita  ef£  inradicibusOffemontis:  quaparteinTheJfaliamvergit>  opportune  imminens 
fuper  Demetriadem.  Strabo  lib.  ix.  extremo  a>  koXtfu  ,  ad  finum  ponit ,  qui  inter  Peneum 
&Oflameft. 

Olooffin  ,  OXoocffuv ,  Straboni  Uiffou^iKtj.  710X1$  ,  urbs  Perrhttbica  ;  Stephano  iroXig 
Mayvwtcu;  ,  oppidum  Magnefla.  nam  Perrhsebi  mediterranea  Magnefise  tenebant ,  ut 
fupra ,  Scylace  auctore ,  tradebamus,    Homerus  Catalogo  urbium  verf.  246. 


-       -        Oi   IvifXOVTO 

"OgSfJV,   BXUVtjV  ts,   ifqAw  t   OXooojovoi  Aswd/v, 


quam  albam,  Aewojv ,  cognominat,  ut  Strabo  exponit,  &re  $-ktm4w*k&  «w5  quod 
in  folo  argilU  alba  fit  impofita.     Lycophron  verfu  906.  OXoosovm  y^A-%  Olooffonenflum 
arva  contra&e  dixit.     Elone  quoque  Homeri  etiam  Straboni  nota  eft ,  qui  illam  acque  , 
ut  Olooflonem  ,  vVs  tw  Oai^?™,  fub  Oljmpo ,  prope  flumen  Eurotamt  qui  TiTcsgifci®-- 
Homerifit  (TzW^Lucanilib.vi.verf  376.)  pofuit. 

Sub  Pelio  monte  etiam  uibs  fuit  eodem,  quoregio,  nomine  Magnejia ,  paucisme- 
morata.  Apollonio  lib.  1.  verf.  ^84.  eft  metri  caufla  Motyvno-oi ,  Magnefa.  Scholiaftes 
ibi  :  Motyvy<rx  :  t>jv  Mayvtj<r(oiv  Xtyn  ir,v  x§  ©iosaxlotv.  Magnefa  :  Magnefiam  intelligit 
Theffalia.  Item  :  MoiyvKo-oi  3  noXig  tjj  x^i^  oVw'vvi^@J »  dyoiv  iv§i&  tyq  rzD%i)-#A#&r*@j , 
Magnefa  urbs  ejusdem  nominis ,  quo  regio,  valde  falubris  &  marittma,  Paufanias  Achai- 
cis  cap.vn.intribusurbibus,  quasPhilippusDemetriifiliusclavesGrascia^dixerit,  nu- 
merat  etiam  MotyvKo-lav  r  vVo  to  n>jA»ov,  Magnejiam  fub  Peliojitam:  ubi  non  defunt  qui 
Demetriadem  interpretantur ,  quae  eo  modoMagne(iadi€tafity  quo Plinius Pagafat De- 
metriadem  dixerit,  quia  Demetrias  ex  Magnefia ,  Pagafis,  &aliiscircumjec~tis,  quod 
Strabo  expofiiit,  fuerit  conflata.  Illuftrior  quidem  Demetrias  fuit ,  &fatisopportuna 
ad  Theflalos  cohibendos  j  verum  longius  remota  a  monte  Peleo.  De  Bcebe  oppido ,  & 
Boebeide  lacu  fupra  ex  Strabone  diximus ,  quum  Pherarum  fitum  in  extrema  Pelasgiotide 
defcriberemus.  Quod  vero  ultra  limitem  y  quse  Pherae  funt ,  videntur  ad  Magnefiam 
pertinere  ,  heic  quoque  de  illis  aliquid  addendurn  eft.  Stephano  quidem  Boi/3>j  %oXig 
®iosaxlcu; ,  Boebe  oj>pidum  IheJfalU  efl :  &  Plinius  quoque  lib.  iv.  cap.  viii-Theflalia, 
citra  Magnefiam,  lacumcenfet5^V^»?j  qui  Stephano  eft  Bo<|3«*?  a/^vjj,  Boebiculacws% 
nec  vero  dubitatio  ceffat ,  qua  verendum  eft ,  ne  extra  Pelasgiotidem ,  quam  Pheris 
finivit  Strabo,  illud  oppidum  &  lacus  cadant.  HomerusinterPherasScJolcumponit 
lib.  B  Iliad.  in  Catalogo  urbium  verf.  218. 

Ssss  2  Ol 


69»  '  GEOGRAPHIATE    ANTIQJJAR 

Ql  rj   $g£^V   a>ZfJl>0VT0  ZSCtQOU  &0l@Yli£oi  hi^VfjV  j 

<9^J  Pheraj  habitabant  apttd  Bosbeidem  paludem , 
Bocben ,  d*  Glaphyras ,  C°  ^»e  adificatam  ^olcon. 

Theflalice  contra  Plinius  dat  Pyrrham  ,  Cafthanaam ,  &  Spalathram :  e  quibus  alterum 
&  Herodoto  lib.  v 1 1 .  cap.  clxxxi  i  i  .  K«c9\av«<V  fcriplit ,  &  manifeflo  in Magnefia lo- 
cavit.  ol  ftaigftxpot ,  inquit  ,  ef  «vuWi  i?  MayvjjmV  %wgw  cfiri  'LnmoLSoi  Tg  jytj  -r  aiyixhov  -r 
f*sToj|u  Ka&xvcuqg  7toKi@r  ovtos  njj[  StjOTios J,^j  otvT^j,  barbari  [totum  diem  navigantes^  r*- 
nuerunt  Magnefiam  oramfuper  Sepiadem,  &  Utm^  quod  ejltnterurbemCafthan<zam&  oram 
Sepiadem.  Stephanus,  Lycophron,  &  Mela  fcripferunt  fine  adfpirata  littera  Kxsavoua  9 
Caftan&a,  Quam  addit  Plinius  Spalathram ,  fiipraquoque,  au6tore  Scylace ,  attigimus. 
Sed  his  fingulis  fedem  propriam  &  verum  ordinem  determinari  pofle  deiperamus. 

Supereit  Sycurium ,  quod  ita  Livius lib.  xli  I .  cap.  l i  v.  defcripfit :  Sycurium  eftfub  ra- 
dicibwi  OJfiz  montis ,  qua  inmeridiemvergit ,  fubjeffos  habetTheJfaliacampos :  ab tergo  Alace-* 
doniam  atque  Magnejiam.  Polybius  excerpt.  Legat  lxix.  extrem.  sWgiov  fcriptum  re- 
liquit.  Promontoria  Magnefiee  Ptolemseo ,  qui  Theflalise  adfcribit ,  duo  funt ,  Ma- 
yvwlx  M?#3  quaeinfeptemtrionemvergit:  6c2jjWj  «k^,  quas  in  auftrum.  Alterum^ 
Sepiasy  pluribus  eft  memoratum,  Herodoto,  jam  dicto  loco$  Appollonio  lib.  i.Ar- 
gonaut.  verf.f8. 

Jubiit  autem  ipjis  promontorium  Sepias.  Scholiaft.es  ibi :  1y7rid$.  aKg&rygtov  a>  Iw\k$  stw 
za.K%1A.zvov,  Sepias:  promontoriumin^Jolcoitanominatum.  Jolcus autem hoc loco non op- 
pidumeft,  fed litus 6c traclus.  Strabo  ix.  pag.  3oo.k«a«t<*(>^  e  ewzxw  oiiyixKesluKKK» 
vocatur  etiam  continuumlitus  Jolcus.  Plinius  quoque  in  Magnefia :  promentorium  Sepias. 
Herodotus  pnedi&o  loco  etiam  x°*£?v  >  ^tm  &  traftum  denominat  Sepiadem :  idem  no- 
men  oppidulo ,  promontorio  iubjacenti  dedit  Strabo ,  dum  Zymetfa  quoque  inter  illa  op- 
pida  numerat ,  quibus  exhauftis  creviflet  Demetrias. 

Montes  celebrantur  Pelio-s  Sc  Ojfa ,  e  quibus  Ofla  Peneo  eft  propior ,  qui  inter  hunc  6c 
Oljmpum  efBuit.     Ambo  noti  funt  gigantum  fabulis.     Virgilius  Georg.  I .  verf.  28 1 . 

Ter  funt  conati  imponere  Pelio  Offam  , 
1  Scilicety  atque  Ofja  frondofum  involvtre  Oljmpum 

Et  Horatius  lib.  1 1 1.  oda  iv. 

Wratresque  tendentes  opaco 
Pelion  impofuiffe  Olympe* 

Seneca  Agamemnone  verf  337. 

-     -     -    fietit  impojita 
Pelion  Offa.    pinifer  ambos 
JPreJft  Qljmpm. 


Epirus.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  d93 

Scilicet  finguntur  ha:c  gefta ,  antequam  Peneus  inter  Olympum  &  OiTam  perruperit- 
Pehon  autemmons,  Graxa  forma,  n>jAiov  cgos>  fertur  habitaculum  gigantum  &  Cen- 
taurorum  fuifle,  qui  ex  gente  Lapitharum  erant:  cuilocoutiwnetiamPe/#/;ro»/wwad- 
dendum  fit ,  aliud  domicilium  Gentaurorum ,  an  in  media  ThefTalia  ponendum ,  non 
habeo,  quod  pro  certo  dicam.  Servius  meminil  ejus  oppidi  ad  illud  Virgilii  Georg. 
m.verf.  tif. 

Frena  Velethronii  Lapitha ,  gyrosque  dedere. 

Et  Lucanus  lib.  vi.  verf  386.  Ceutauros  ibi  natos  fingit.  Quum  vero  tyranni  fuerint 
Centauri ,  qui  montes  muniverunt  >  etiam  citeriorem  montem  Othryn  irs  Virgilius  tri- 
buit  Aen.  vi  1 .  verf .  6yf. 

Defcendwt  Centauriy  Omalen  Othrynque  nivalem 
Linquentes  curfu  rapido. 

E     P     I     R     U     S. 

Epirus,  "H7ra^,  regio  Grsecise ,  poft  Illyricas  gentes  fupra  Ceraunios  montes  incipit3 

&  ufque  ad  finum  Ambracium ,  &  quem  ille  recipit ,  Arachtum  amnem  patet.  Veterem 

tantummodo  Epirum  in  vetere  Geographia  definimus :  Novam ,  quae  multis  poft  faeculis 

ex  Illyricanis  JMacedonias  gentibus  confcripta  fuit ,  ad  medii  asvi  Geographiam  referva- 

mus.     IUa  vero  Epirus ,  quae  quondam  regnum  Aeacidarum  fuit ,  6c  fola  Epirus  a  fcripto- 

ribus  antiquis  nominatur  ,  in  tres  regiones  difpefcitur ,  Chaoniam ,  Thejprotiam ,  Adoloff- 

dem ,  quibus  alii  addunt  Cajfopiam  five  Cajfopen :  item  Cejlrmen ,  &  Pindum.     quas  nunc 

-fingulas  perluftrabimus ,  inveftigaturi  urbes  quotquot  poterimus  invenire.  Polybius  enim 

in  deperdito  quodam  libro  apud  Strabonem  lib.  v  1 1 .  pag.  2,23 .  fcripfit  Aemilium  Paullum 

E7r«^&)TftJi/  t(d£o/jt,MxovTc6  nokHs  dvxr^cu ,  quod  Livius  lib.  XLV.cap.xxxiv.repetituminter- 

pretatur,  oppidacircafeptuagintai  muris  dirutis ,  direpta  fuiffb:  quantum  numerum  neque 

ex  geographis  neque  hiftoricis  libris  colligere  poffumus.  Ea  tamen  omnia  memorabimus, 

quarum  mentionem  in  litterarum  monimentis  Iicebit  invenire. 

chaonia  prima  pars  Epiri ,  cujus  incobe  dicuntur  Xtfovsr,  Chaones.  Liviuslib.XLiir. 
cap.  XXiii.  Appim ,  dimijfts  Chaonumque ,  O"  fiquialiiEpirotderantfr&fidiis,  cum  Italicis 
militibus  m  Illj/ncum  regrejfm.  Pliniushb.  iv.cap.  I.  Epros  inuniverfum  adpellata  Acroce- 
rauniis  incipt  montibm.  In  ea  primi  Chaones ,  a  quibm  Chaonia.  Stephanus:  Xxoviat  |w?V^ 
t?  Hz3-g/^.  oi  otn^To^ec,  XosW?,  Chaonia  media  eft  Epirt:  ^habitatores ,  Chaones.  jusoj  dicit , 
media ,  quia fcripfit  poft  adjecl^m  Epirum  Novam.  Ceterum  lis  in  limite  feptemtrionali 
efl ,  quem  Plinius  in  Cerauniis  montibus  conftituit :  Ptolemaeus  extra  illos  Oricum ,  pri- 
mam  Epiri  urbem ,  pofuit.  Sed  verior  Piinii ,  quamPtoIemseifententiaJacoboPalme- 
rio ,  viro  clariffimo  adparet ,  quia  etiam  Propertiuslib.  1 .  eleg.  vi  1 1 .  ad  fuam  Cynthiara 
fcripferit, 

Ut  te ,  felici  pr&veBa  Ceraunia  remo , 
uiccipiat  ^lacidps  Oncos  ^q/.onbm. 

SineceJJe,  Inquit,  CynthU  erat     ab  Italia  folventi ,  prAvehi  Ceraknia ,  ut  Oricum  tenerety, 
tttam  necejjef^jft  videtur ,  Oricum  faijje  uhra  Ceramia  in  Ejiro.   Re&o  conjicityir  do&iffi- 

Sss  s  5  mus> 


694  G  EOGRAPHIAE    ANTIQJJAB 

mus,  fi  Brundifio  Cynthia,  aut  Hydrunte  traje&ura  fuiflet ,  ut  in  Epirum  6c  Achajam 
.proficifceretur :  fed  omnes  rationes  poetae  funt  contrasiae.  Sufpicatur  enim  ,  cum jiefcio 
quo  viroin  Illyricum  ituram  efle ,  ideo  fub  initium  queritur : 

An  tibi  flum  gelida  vilior  Illyrial 

Deinde  non  Calabrise  portu ,  fed  Tyrrheno  mari ,  portu  Oftienfi  foluturam  pnevidit 
quum  dixit : 

Ne  Ttbi  Tjrrhena  folvatur  funis  arena ; 

ut  Siciiiam  pnsterve&ajonio  mariinHadriaticumingrederetur,  <juod  fi  eft,  valentPto- 
lemasi  rationes ,  ut  prave&a  Ceraunios  montes  in  portum  Oricium  veniret.  Accedit , 
quod  Plinius  lib .  1 1 1 .  cap.  xx  1 1 1  &  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  extra  Epirum  in 
lilyrico  traclu  Oricum  cenfent.  Plinius  ibi :  in  ora  cppidnm  Oncum ,  a  Colchit  conditum. 
Inde  imtium  Epiri ,  montes  Acroceraunia.  Neque  exiftimare  iicet ,  in  monte  forfan  Oricum 
fuiflepofitam.  nam Livius lib. xxiv.cap.XL.  eam urbemjttam in plano  teftatur,  nequemtx- 
nibm ,  neque  virk  atque  armu  validam primo  iwpetu  opprejfam  ejfe.  Cetera  ejus  urbis  nunc  funt 
adjicienda. 

Prima  ergo  Epiri  urbs  fecundum  Ptolemasum  fuit  &&kcv  ,  Oricum ,  neutro  genere , 
quo  etiam  Mela  &  Plinius  id  nomen  cafu  recto  expreflerunt :  at  Stephanus  &  Marcianus 
Heracleota(fiveScymnuseft)  tt^xoc,  Oricus ,  femineo  modo  urbium :  ille  fi&txo?  ttoAis 
c*  tw  lovlu  xoAjtm  ,  Oricm,  urbsinfinujonio:  hicpag.  18. 

ETsKjjv)?  ftgJxcV  T£  <ZD%e'Aj©-  Ttohv;. 

id  eft ,  Gr&ca  &  maritima  urbs  Oricus.  Portum  infignem  habuit ,  cujus  lib.  1 1 1 .  Geiaris 
Civ.  cap.  vn.  vin.  &  alibi  fit  mentio  s  ut  Bibulus  etiam  cum  claffe  ad  Oricum  potuerit  con- 
liftere,  cap.xv.  Inde derivatum nomen Oricius.  Dionyfius Perieg.  verf  ^pp.  X2g«c»V  uVej 
ouav ,  Oriciamfuper  terram. 

Poft  Oricum  iunt  montes  in  mare  ufque  procurrentes ,  qui ,  quod  fepe  fulminibus  im- 
petantur ,  Ceraunii  a  ks^vw  dicuntur ,  &  neutro  genere ,  Grsecorum  more  Ceraunia :  itera 
Acroccraunia.  Periegetes  verf.  388. 

-  &Xil  *o\uvtis 

Ovmm  <T  )jA*/3«Twy,  t«  Kigyvvtei  x,jxAjjVxsss,i. 

hoc  eft,  ufquead  jugummontiumexcelforum:  Cerauniavocant.  Euftathius ibi :  «£  ISu>(«x$? 
%<*&$  7ii£ps  cd  qhifiotTOi  Kohuvm,  t«  Ki&vvtu  c^»j,  Utu  nctki^ivoi  %lg>  tq  <rv%viss  ok<h  nimeiv 
■M&vvis.  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  Deinde Ceraunii montes :  ab  iisflexm  in  Hadri- 
am.  His  enim  jugis  6c  prominente  montefeupromontorioJoniummareabHadriatico 
difcernitur.  Csefar  Civ.  1 1 1 .  cap.  v  1 .  vocat.  Cerauniorumfaxa.  Et  Suetonius  Aug.  cap. 
xvii.  repetit Italiam ,  tempeflate  in  trajettubiiconfliflatus:  primo interpromontoria  Felopon- 
nefl atque  AetolU\  rurfius  circamontes  Ceraunios.  Virgilius lib.  1 1 1 . verf  f06« 

Provehimur  pelago  vicina  Ceraunta  juxta : 
Unde  iter  haliam^  curfusjuc  brevijfimus  undite 

Piinius 


Epirus.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  69f 

Pliniusineuntelib.iv.  Epiros,  in  tmiverfum  adpellata  ,  Acrocerauniisinciph  montibus.  Et 
Horatius  lib.  1.  oda  111. 

Qui  vidit  mare  turgidum ,  & 
Infames  fcopulos  Acroceraunia, 

Prope  Orkum  &:  Ceraunios  montes  fuit  locus  PaUJle ,  quo  Csefar  adpulit.  Di&o  libr© 
iii.  Civ.  cap.  vi.  Poflridie  terram  attigit ,  Ceraumorum  faxa  inter  Cr  alia  locapericulofa  quie- 
tam  nattus  fationem :  &portus  omnes  umens ,  quos  teneri  ab  adverfariu  arbitrabatur ,  ad  eum 
locum^  qui  adpetiatur  PaUfle ,  omnibus  navibus  ad  unam  incoluminibus ,  militesexpefuit.  Sic 
legendum ,  ut  antiquo  codice  Chalcidenfi  Paullus  Marfus  invenit :  &  Lucanus  lib.  v.  verf. 
4j-p.  de  clalie  illa  Casfaris : 

-  .   -     qua  jam  vento  flutluque  jecundo 
.    Lapfo  PaUttinas  uncis  confixit  arentts. 

Ibidem  putatur  Aornus  locus  Plinii  fuifle ,  cui  exhalatio  avibus  adfingitur  peftifera ,  lib.  iv. 
cap.  1.  nec  procul  mari  cafiellnm  Chimara  ejusdem  in  ipils  Cerauniis :  fiib  quo  portus  Panor- 
mus  Strabonis  6c  Ptolemad :  de  quo  hic ,  n*vo§f*@-  a.iwjjV  ,  Panormusportus ;  ille  lib.  vir. 
pag.  224.  navogjU©"  Ai^jjv  y>iy«A  a>  picois  to7s  Ke&wlots  ogeo'i,  Panormus  portus  magnus  in 
mediis  Cerauniis  montibus.  Poft  quemportusalius,  quem  "o^ic-juov  ,  Onchifmum  Strabo 
vocat:  Ptolemaeus  Onchefmum ;  Grsece  eft  "Ov^jjo-(w©j  Aj^jjv.  unde  Cicero  lib.  vii,  Attic. 
epift.  11.  ineunte:  Brundiftum  ventmus  \ukalend.Decemb.ufituafelicitatenavigandi.  Ita 
belle  nobis  flavit  ab  Epiro  lemfftmus  Onchefmites.  qui  ventus  ex  hoc  portu  in  Italiam  navigantes 
promovet:  ideoque  ab  eodem  nominatus  eft.  Nomenfingiturab^w/^eflequafi^»- 
ehzf*  j>ortus.  Dionyfius  Halicarnaflenfis  lib.  I.  pag.41.  ws.Bs9^«t2  r©%t  ym  wpt&kvtts 
<*££'  ^ev©-,  Ay^(tr.a  juev  tots  ovojwoto&gvT©-,  vuy  3  aeaQtsigpv  tyjovx^ovoiAoieUv ,  A  Bu- 
throto  fcmdum  oram  deveBt  invortum ,  qui  tunc  Anchtfa ,  nunc  obfcuriore  nomine  ad^ellatur. 

Ultimus  locus  Ptolemad  in  ora  Chaoniaseft  KacioVij  Ai^v,  Cajfopefortust  five  Kao-ecL- 
sr>j,  Cajfope,   unde  Strabo  lib.  vn.  pag.  224.  Kao-o-wsraiV,  Cajfof&os  populum  nominat, 
&  Urfini  nummo  KASSnnAlflN  expreflum  eft.     Nomen  ab  Jove  Cajfio  habet,  ut  non 
obicure  ex  SuetoniiNeronecap.xxn.  conjicitur.     Nec profeBione ,  inquit,  dilata^  [in 
Lrrasciam  puta  ex  Italia "]  ut  prtmum  Caffiopen  trajecit ,  ftatim  ad  aram  Jovis  Cajfti  contare 
tmfptcatus  efl.     Laevinus  Torrentius  hoclocoCorcyr£eoppidumC^^»interpretatur5 
quod  Plinius  lib.  1  v.  cap.  xn.     Caffn  Jovu  habuifle  templum  tradafc:  contra  Jacobus  Pal- 
menus  lib.  1 1 .  Antiq.  Graec.  cap.  iv.  de urbe  in  continente  inteiiigit ,  quod  vox trajecit ,, 
qua  ufus  Suetonius  eft ,  videtur  perfuadere.     Cum  quo  etiam  nos  facimus ,  quod  vero- 
fimile  eft,  communi  nomine  quse  utebantur,  &  hanc  &  iiiam  urbem  templum  Jovis 
Caflii  habuifle.     In  litore  continentis  autem ,  praeter  Ptolemseum ,  etiam  Strabo  Cafio- 
/^portum  &  oppidum  iib.  vi  1 .  pag.  224.  pofuit.     ^  edhn  ,  inquit-,  0U0?  [a^jjv]  K«<r- 
eioTryiy  ct<p  x  55n  BpsvTgViov ,  %l\toi  ^Jx  tp^koVioi  sdStot^  hoceft:   Et  rurfus  altus  [poftOn- 
chiimum]  portus,  Caffwpe ,  a  quoad  Brundifium  ftad:afunt  cididcc.     Idena  continentis 
©ppidum  etiam  Gellio  in ammo  credo  fuifle ,  quum  lib.  xix.  ineunte  fcripfit ,  Navigaba- 
musaCaffiopeia  Brundifinm5     Nam  de  CorcyrjeaCaffiopefifermoeft,  diferiminis caufla. 
adjicitur  quod  infiilarum  fitum  definiat.     Clcero  lib.  xvi.  epift.  ix.  ad  Tironem  ■:  Corcyra- 
fyjmus  ufque  adxvi.  kal,  Decemb.  tempeftaiibus  nientu     a.  d.  XV.  k*d.  Decmb.  in  pertum  Cor- 


cyrae* 


696  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  Qjj  A  E 

cyr&orum  ad  Caffiopen  fiadia  cxx.  proceffimus.  Territorium  continentis  urbs  amplum 
habuit per  Thefprotiam ,  ad cujus  ipfa fines  fita fuit.  Nomenregionis  K«<r<rw7r/«,  Ca(f§- 
fia  i  Stephano:  quae  quanta  in  ora fuerit ,  Strabo  di<5bo  loco  prodit :  k»^kh  «oTwk  [~k««-- 
ciottmw"]  $  x<u&  V*%V  §  KtKTtx  ,  pertinetCaffiop><zorumoraufqueadfinum.  Interpres  finum 
Dulcem  intelligit :  funt  qui  Ambracium  :  fed  prius  malim ,  quia  ftatim  mox  fequitur  : 
Mst«  TAujttw  Ki[A&cit  poft  Dulcem  fmum<  Etiam  aliquid  Thefprotis  inlitore,  neomnia 
Caflbpaeis  cedant ,  relinquendum  eft.  Intus  Strabo  Caflbpads  Buchmum  adfignat , 
Elatnam  &  Pandofiam.  Et  Plinius  lib.  iv.  cap.  i .  hanc  gentem  Caffio^aos  nominat.  Quod 
vero  Ptolemaeus  Caftopaeorum  regionem  diftincle  in  ora  expofuit  3  intus  folam  urbem 
K<x,<ro-io7njv ,  Cajfiopen  alteram  nominavit  3  fub  Thefprotis  regiunculam  illorum,  ut  par- 
tem ,  contentam  fuifle  verofimile  eft  3  praefertim  antiquis  temporibus ,  quum  mvaluiflet 
nomen  Thesprotiae. 

Mediterranea  oppida  Chaonia  Ptolemseo  funt  Avnyoveiot ,  $ojv/ic>j,  EKXTCfA7n^ov ,  Ojh« 
Qxhiov  ,  EKottvt ,  Antigonea  ,  Phoenice  ,  Hecatompedum  ,  Omphatium ,  Ei&us.  Earum 
urbium  primam ,  quae  Antigonea  dicitur ,  Ptolemaeus  fupra  Ceraunios  montes  ,"e  regione 
Orici  urbis  pofuit  :  cui  favet ,  quod  Polybius  lib.  1 1 .  cap.  v.  pnefidium  a  Phcenice  Anti- 
goneam prfawes  dicit  transmiflum  efle,  quales  hauddubiemCerauniisiimtmontibus. 
Aitenim,  quinquemilliafubmiflos  >§  yyv,  terrefiri  itinere ,  %l$  r  im$  AvTtyovetotv  stvw, 
perfauces  Antigonenfes ,  ut  urbem  Antigoneam  tuerentur.  Plinius  quidem  lib.  iv.  cap.  1 . 
videtur  feparare  a  Chaonia :  fed  nec  mirum  iliud  eft ,  quia  Chaoriiam  ipfis  montibus  fini- 
verat.  Verbafunt:  In  Epiro yrimi Chaones ,  a  quibus Chaorua ,  deinlhefyroti ,  Antigo- 
nenfes.  Putares  alio  loco  quam  ad  Ceraunios  illam  pofuifle :  quod  vero  etiam  Stephanus 
fcripfit ,  AvTtyovetot  ttoKk;  ~X.ctovloo;  bv  Eiretfw ,  Antigonea  urhs  Chaonia  in  Epiro  efi  ;  utique 
inPtolemadpofitioneadquiefcimus,  praefertim  quod  etiamPoiybii  non  diflfentire  ratio- 
nes  videantur. 

Phcenice  altera  urbs  Ptolemsei ,  t?  Hjre/py  Qcivkyj,  Epiri  PhceniceVo\ybii  prxdi&oloco 
adpellata.  Sic  Livius  quoque  lib.  xxix.  cap.  xn.  Phoenice urbs  eji  Epiri.  Strabo  autem 
lib.vn.pag.  2,24.  locum  propius  definiturus ,  £5  ["oA7rx]  inquit ,  $  ViiQpuTov  t]  $o»v/>oj, 
fupple,  uVspjceiT^  ,  fuprafinum^  qui  juxta  Buthrotum  efl  ,  fita  efi  Phosnice.  AtinTabula 
Peutingeri  vetuftiflima  inter  Phoenicen  6c  Buthrotum  eft  fpatiumLVi.milliariorum,  ut 
Buthrotum  pro  Panormo  irrepfifle  videatur.  id  quod  etiam  Ptolemad  numeri  confirmant. 
Atque  ita  Phoenice  in  Chaoniam  cadit,  in  qua  Ptolemseus  pofuit :  quum  fecundum  Stra- 
bonem ,  qui  cum  Buthroto  conjungit ,  foret  in  Thesprotia.  Qutod  fequitur  ad  Atinta- 
num  fines ,  Hecatompedum ,  ignotum  ceteris  &;  obfcurum  eft.  Omphalion ,  Stephanus 
quidem  inTheflalia  ponit,  fedidem  in  no^Woj  exRhianiTheflaiicisverfumprofert, 
quo  Omphalienfes  cum  Thefprotis  Paravaeis  conjunguntur , 

X-jv  3  Tlet&vcitw  qgjj  dptvvovou;  O^otKi^. 

Paravd  enim  eidem  fiint  Uv&  ©£<rjrpwTHccV ,  gens  ThefprotU.  An  vero  etiam  id  nominis 
oppidum  inThefTalia  fuerit,  noftrum  non  eft  in  praefenti  inveftigare.  Neque  notior 
£/<*:zJ.f  Ptolemaei ,  nusquam  ab  aliis  memorata.  Addi  potcft  ,  de  quo -fupra  diximus, 
Piinii  cafiellum  Chimtra  ,  in.  Acroceraunm  fitum ,  fub  quo  aqua  regia  fons ,  thermae  for- 
fan,  didae  v<T*t*  /3«o-»a«x«:  vide  lib.  iv.  cap.  1.  fed  verus  fitus  &  a  mari  diftantia  igno- 
ratur. 

Thesprotia,  <ditT7r?uTiat,  Stephano  3    etfirfuris  6c  etnrfurU  yn>  Thefprottsy  Thu- 

cydidi 


Epirus.  LIBER    II.    CAP.    XIII.  697 

cydidi  lib.  1.  pag.  31.  Incolentes  ©go-z^wTo) ,  Thefproti.  Scylax  Periplo  :  Mstoj  $ 
K.xovlxv  ©ga-Tr^wTo/  «Vjv  e'9-v@- ,  Pofi  Lhaoniam Thefprotifunt.  Horum  limes  orientalis  Am- 
bracia  &  lacus  Ambracius :  a meridie mare.  Herodotuslib.v111.cap.XLVi.  ©«<rjr§wToi 
«V*  ol  QfAx^iovtts  Au&&KiotTfi<ri  ^tf  Aeuic#JYo»«  ,  Thefproti  funt  contermini  Ambraciotis  O" 
Laucadiis.  Poftea  Cafflopenfes  quafi  ab  iis  avulfi  ,  ar&iores  limites  reliquerunt.  Oram  prius 
maritimam  explicare  adgredimur :  deinde  quas  funt  in  mediterraneis. 

Poft  Caffopen  feu  Cafflopen  m  ora  Pojidium  Strabonis  ,  id  eft  Neptunium ,  occurrit  9 
quod  promontorium  er}  ,  quia  Ptolemasus  in  Thefprotis ,  no<rei£iov  ctx^ov  ,  Pofldium 
promontorium.  Oppidum  ibidem  juxta  montem  fuerit ,  nec  ne  ,  filente  hiftoria  non 
liquet.  Inde  poft  flexuofura  finum  Bruthrotum  eft ,  BxS-^mtcv  Grasce ,  oppidum  non 
ignobile  ,  quamlibet  Ptolema^us  tantummodo  fcripfit  ,  Ba0£«Tov  y.oKtt^  ,  Buthrotum 
fmm:  Straboautemvn.pag. 224. fitum oppidum dicit  33s  tw  ^ouxTi^KxK^ftiva  nqKuSxs 
A^*ev©*  ,  z»  ingrejfu  porm  Pelodvs:  quamquam  Ptolemseus  aliquod  fpatium  interjicerc 
videatur.  In  loco  qui  peninfulam  refert,  Buthrotumfuit.  unde Byzantius ille  Stepha- 
nus  Bou6§«toV  ,  Xeff  ivti<r@r  <s%*  Kigxugpv  ,  Buthretus  peninfula  circa  Corcyram.  Addit : 
i?t  i&l  7roKig9  eft  etiam  oppidum.  Cicero  lib.  xvi.  epiit.  vii  a^dTironem:  Seftimumjam 
diemCorcyra  tenebamur:  Quintus  autem  pater&filius  Buthroti.  Idem  Attico  fuo  lib.  11. 
epift.  vi.  tu  vero  fapienuor  Buthroti  domum  parafii,  Pliniuslib.iv.  cap.i.  colonia  Buthro- 
ti  domum  farafii.  Et  Strabo  vn.  p.  224.  Bx9-£wtov  \iro\Y.ovg  e;#jv  VwfAodxs ,  Buthrotum 
colonos  Romanos  habet.  Quod  etiam  Augufti  nummus  confirmat ,  quo  expreffum  eft. 
C.  a.  but.  ex  dd.  hoc  eft  ,  colonia  Augufia  Buthrotum  ex  decreto  Decurionum.  Et 
alio:  buthr.  augustus.  Gentile  Stephano  Bg&giuTi®* :  &  Latine  Buthrotius.  Cice- 
ro  ad  Plancumfub  ep.  xvi.  libri  xvi.ad  Attic.  Verbafecimuspro  Buthrotiis.  Etibidem 
paullo  ante :  Buthrotia  tibi  caujpt  non  ignota  eff.  Et  mox  ftatim ,  utprimum  Buthrotium 
agrum profcriptum  vidimus. 

Portus  hnKafys ,  Pelodes ,  6c  Dorice  UocKa^ ,  a  Strabone  &  Ptolemaso  memoratus. 
Urbem  habuerit,  nec  ne,  non  liquet.  Ptolemoeus  tantummodo  portum  dixit ,  UyjKu>~ 
£vs  Ki[a,y,v  ,  Pelodes  portus.  Strabo  quidem  conjunxit  cum  Buthroto  ;  fed  fupra  oftendi- 
mus ,  diverfa  loca  aliis  Buthrotum  &  Pelodem  3  etiam  vere  feparata  efle.  Plutarchus  de 
Oraculorum  defeclu ,  ubi  de  magni  Panis  morte  oraculo  agit ,  neutrogeneredixit  $  to 
nuKuizs,  ad  Palodes.  Idem  portus  Appiano  Civ.  lib.  v.  pag.  1118.  n«sAc'«?  eft.  ts  IloAo'- 
zvtx  Y.ct,Ti7rKiv<rtv ,  in  Paloentem  navigavit ,  a  Corcyra ,  puta.  Idem  enim  wxKceis  quod 
&ctKuJtist  coenofus ,  utrumquea  thjAcV,  velDorice  stkAcV,  canum,  lutum. 

Ultrafinumeft  Qvxfiis  o\%pof. ,  promontoriumThyamis:  &juxtahoc,  GvdfM&  ■zrnxuv 
lnfioKx},  ojiium  amnis  Thyamis  :  utrumque  ex  pofituPtolemad.  Strabo  dicloloco:  />« 
3^  Qvauis  wKtjdov ,  prope  fluit  Thyamis.  Cicero  lib.  VI 1.  ad  Attic.  ep.  11.  QXHceroni 
ebfifltnonpotuit ,  cjuo minusThyamimvideret :  id  eftPomponii Atticipncdiapropterhunc 
fluvium  oc  circa  Buthrotum.nam  lib.vi.  epift.i  1 1 .  adludens  ad  difficultatem  fuccefiionisin 
provincia  Cilicia ,  fcripfit  Attico :  quanto  tuaprovincia  melior  ?  decedes ,  quum  voles :  nifi 
fortejam decejfifli :  quemvidebitur ,  j>r<ficiesTheJproti<zQ~ ChaonU.  Mcminit  hujusamnis 
etiam  Thucydides  lib.  1 .  pag.  3 1 .  cujus  verba  poft  paulio  proferemus.  Et  Athenasus  lib. 
III.  cap.  I.  «D%f  tcv  Qvxy.iv  zvqtxugv  <$  b>  Ricsigu  ©i<r7r^uTlx4 ,  proMThyamimThefprotU 
in  Epirofluvium. 

Inde  proximum  eft  Xe-^eg/ov ,  Chimerium  promontorium  Strabonis ,  quod  duo  flumi- 
na  coarctant ,  hinc  Thyamu  ,  illinc  Acheron ,  Acherufiam  lacum  cfFundens.  Thucydi- 
des  loco  diclo,  quum  Acherontem  &  Thyamim  amnes memoraflet ,  fubjicit,  m  c^tc? 

T  t  t    t  >J    XKgJi 


698  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

jj  ct-kagi  »vix"  T°  Xe^e/ov  ,  *»'<?*"  qu°s  Chimerium  promontorium  coercetur  y  Et  patiHo  ante 
eadem  pag.  32.  o^ovtou  kg  Xetpi&iov  <£  QiCTr.^Tii^  y^g.  tsiyKtpw,  j^}  jtoAk  vjj-gg 
^'ut8  n&rcu  &td  S-othoc<rcry}S ,  adpeiluntur  tn  Chimerium  quod  eft  ora  Thejprotidis.  Eft  autem 
jtortus ,  &  fuper  eum  urbs  a  mari  diftans.  portus  y  puta ,  juxta  promontorium  :  urbis  au- 
tem  adjacentis  nomen  quodnam  fuerit  7,  dubitatur,  InterpresLatinusThucydidis  ver- 
tit:  injialuJlribusThefprotidisfita,  nomwe  Ephyre.  At  Grascus  liber  praefert ,  cvT^eAg«- 
nft  £  ®i<r7r£u>Tl$&  E4)«g»j ,  quas  genuina  Thucydidis  efle  non  fruftra  dubitatur.  *Eft  in 
hac  ora  prope  AcherontemPtolemad  iKouco;  a^v,  EUaportus,  a  quo  forfan  EUatis  re- 
giuncula  nominata  eft :  efl  etiam  Ephyre  ibidem  nomen  oppidi. ,  quod  ,  Strabone  au&ore, 
pofteaKi^up©-,  Cichyms  vocatum fuit :  Ci.chyrus  autem ,  ut  Paufanias  Atticis  cap.xvn. 
refert  y  eft  prope  Acheruiiam  paludem  Sc  flumen  Acherontem  ,  quas  heic  in  mare 
exeunt :  -srti^  T£  K-lXH®  ^•iw,lJ  T*  ^'v  Aj^bct/os  K«A*|iAtv>}  ££j  jroTcfuaV  Ap^sgai».  EtThucy- 
dides  fcripiit :  e|(f«ri  aresg*  #uj>jv  [jicpugtj»]  A;£?ga<n/os.Aj'^v>?  e?  r  9-oc:A#<xr<*v  ,  juxta  Ephyram 
palus  Acherufia  in  mareexit.  Strabo  igitur  :  quod-res  eft,.  feniit,  &  omnino  eadem 
urbs  Ephyra  &  Cichyrus  fuit.  Hascilla,  dequalib.  i.cap.  VellejusPaterculus:  Phi- 
lippus  Eohjram  in  Thefprotia  occupavit. 

Acherufia  autem  palus ,  per  quam  Acheron  fluit  y  itidem  prope  mare  fuit ,  utiexjam 
prolatis  verbis  Thucydidis ,  nec  non  ex  Scylacis  in  Thefprotia  ,  clarum  eft.  Error 
ergoeft,  quum  quidam  Acherontem  ita  ex  Acheruiio  lacu  deducunt ,  utisfontesamni 
pra^beat,  decepti  Strabonis  verbis ,  fiw  cm  <£  a^s^o-./^  Ai^vjjs:  '8c  quia Livius  lib.  vi  11. 
eap.  xxiv.  ex  Moloffide  dixit  amnem  Aeheronta  defluere,  nimisquantum  Acheruiiam 
quoque  in  feptemtrionem  ab  maris  ora  reducunt.  Plinius  quidem  Acherontem  ex  Ache- 
rufia  lacu  derivat ,  non  autem  in  iinum  Thefprotium ,  ut  Strabo ,  Ptolemas us ,  &  Thu- 
cydides  5  fed  in  Ambracium  effundit ,  qui ,  niii  aliud  fiumen  intellexit ,  magno  errore 
abreptus  tuit. 

Ptolemsei  2u',3oto4  Aivxy ,  portus  Sybota  ultra  Acherontem  ponendus  eft ,  quia  hic  amnis 
cum  Thyami  y  auclore  Thucydide ,  promontorium  Chimerium  coercent.  Fuit  autem 
defertus  portus.  Thucydides  lib.  1.  pag.  34.  "E$i  t»  Xvfiow  tjjs  ©£<rar§«Ti'J©- 
Aipjv  tfvp&i  Sunt  Sybota  dejtrtus  porius  Ihejyrvtta.  At  ex  lib.  iii.pag.  224.  conftat, 
raro  fortafiis  ufu,  non  autemneglectumabomnibusfuifle.  oppia-xpwoi  i$  Iu/3ot«.  KtyAva 
7%  H7re/ps  ,  ctux  tta  i7t'iitXiov  rij  Kgp*t,;p#,  wgrejfi^  inquit,  Sybota  Epiri  porium ,  fub  exor- 
p/.m  aurora  in  Corcyram  navigamnt.  Nomen  a  vicinis  infulis  parvis  habet,  quas  Ivfiortx 
dicebantur,  tit  Thucydides  prodit  lib.  1.  pag.  32.  idque  propterea,  ut  fcholia  Grarca 
snterpretantur ,  quia  <ru?  "s^ovo-^  zsro^aV,  multasfuesalunt.  Qui  hisproximusportuseft, 
Straboni  TAu>tu?  A<f*K> ,  Dulcis  porws  diclus  eft ,  in  quem  tradit  Acherontem  fluvium 
exire :  commemoratus  eodem  nomine  ab  Dione  Caflio  lib  l.  pag.  426.  qui  seque ,  ut  Stra- 
bo,  olw  g  yKvKoilvic&ou  per  flumina  infufa,  adpellationis  raticnem  dat.  Hic  an  idem 
flt,  quiPtolemasi  ^kouoa  htmvy  jOlivaj?ortus  y  non  eftjam  pronum  nobis  dicere.  Hunc 
inter  ScNicopolim  idem  Strabo  portum  KofAoipovy  Comarum  ponit,  lx  ftadiis  a  Nico- 
poli ,  quem  etiam  praedifto  loco  Dio  Caflius  in bello  Acliaco  memoravit :  &  alium  capa- 
ciorem  ,  xi  1  millibusa Nicopoli,.  cujus  ipfe nomennonexpreflit. 

Ipia  NicopoU  opus  Augufti  Csefaris  eft ,  Acf  iacse  vi&orias  monimentum ,  urbs  fplen- 
didiilimis  ornamentis a primo  ortu  -aucla  &  condecorata :  Plinio  lib,  1  v.  cap.  1 .  avitai  libera 
Nicoplitana:  Tacito  annal.  v.  extremo  colonia  Romanay  quse  ex  circumjedarum  ruinis 
ftia  cepit  increii.enta.  Strabo  fepe  di£k>  loco :  0  2g/3«5-o»  o^v  cM\%Ket^fAivotA  riKiug  rds 
mJws.',   «f  f*/^y  trw&Wfi  t  uV  »vxs.  KKrfieic-siv  N^esreA*»  iv  jwjtoAsrwTaTw,  uiuguftnividens, 

vlam 


Epirus.  LIBER    II.    C  A  P.    XIII.  699 

plane  deferi  h<*s  urbes ,  tn  unam  omnes  afe  vocatam  Nicopolim  infinu  illo  [Ambrackrj  contrax-tf» 
E  quibus  Paufanias  Eliac.  i .  cap.  xx  1 1 1 .  Ambraciotas  &  Anaclorios  nominavit.  Et  Dio 
Caffiuslib.LI.  ineunte de  Augufto  :  sroAiv  ts  tjvos  h»  t$  s&TOTrkdov  toVw,  t«V  jtvcev o-vvuyti- 
C9^>  txV  q  aivotswtxA  r  Trhija-io^cd^uv  ,  fl-uvwKitrs,  -NjJcoaroAiv  «UTt}'  oVojwoj  Jouj.  Urbemeo  loco  , 
«fo  caflra  habuerat ,  condidit,  partim  collefiis  adeamincolendamhomtntbm  ,  partimeotrans- 
latis  finitimis.  Et  quia  plures  Nicopoles,  haec  cognomine  difcernenda  ab  reliquis  erat. 
Taeitus  annal.  n.  cap.  liii.  Achaja  Ntcopolu :  Antoninus  itinere  Macedonico :  ./4$/^  M- 
«y^o/jr ,  quod  etiam  anonymus  Ravennas  lib.  i  v.  cap.  v  1 1 1 .  imitatus  efi  Locum  Notitia 
Epifcopatuum. Grasc.  defignat :  .NjjcoVoAk;  ,  »j  vuv  n^/3e£<*,  Nicopolisnunc  Trevefa. 

MediterraneaThesprotorumobfcurior-afunt.  Caflbpads,  qui  pars  illorurn  funt ,  tri- 
buit  Strabo  Buchatium ,  ttoTu^vjov  pjcpov  vw\%  *£  9-«  A#t/>j?  ov  ,  oppidulumpaullumfupra  mare^ 
&  iyyvs  t?  Ki^ou,  prope  Cichyrum:.  &  x  millibus  a  mari  Gitana.  Liviuslib.XLii.  cap. 
xxxv  lii.  ad  Gitanai  Eptri  opptdum  decem  millia  ab  mari  quum  adfcenderent :  &  intus  itidem 
Strabonis  Elatria ,  &BatU>  parumnota;;  nifi  quod  Stephanusin  E\oit&x  ,  etiam  Ea«- 
t£«*v  Qio-Tt^iariotA ,  Elatriam  Thefprotta  adfert :  quibus  Pandofiam  Strabo  addit ,  Acheronti 
flumini  adpofitam ,  ut  Livius  lib.  vm.  cap.  xxiv.  prodit ,  fortes  Dodonaeas  referens ,  cave- 
ret  [Alexander  Epirenfis]  Acherufiam  aquam  Pandofiamque  urbem ,  quas  ille  vitaturus  in  Ita- 
liatn  trajecerit,  ut  quam  maxime  procul  abejfet  urbe  Pandojiain  Epiro ,  &  Acheronteamni. 
Ipfa  urbs  Cajfiope ,  KosatjoVjj  ,  altera  &:  mediterranea  Ptolemod ,  fi  qua  fuit ,  huc  pertiner, 
quam  ille  Cafftop&is  illis,  wVeg  £s  eia-t  AaKo&zs,  fupraquos  Dolopesfint ,  adicribit.  Plinius 
addit  Maandriam  &  Cafiriam ,  quas  urbes  ceteri  ignorant :  regiunculam  tamen  Keye/W , 
Ceflrinam  Thucydides  nominavit  lib.  i .  pag.  3  z.  de  Thyami  fluvio  dicens ,  o%(£etv  r  ©ec-jrpw- 
TiSm  >f^\  Kisglvtiv ,  Thefprotidem  Cefirinamque  difterminare. 

Fuit  etiam  locus  Charadra ,  yLa&Spy ,  finum  verfiis  Ambracium  ,  au&ore  Polybio 
lib.  iv.  cap.LXiii.fuprafinumpropeArachthi  oftium  urbs  nobilis  ^j^rac/^ ,  Corinthio- 
rum  colonia.  Periegefios  auctor ,  five  Scy mnus  efl ,  live  Heracleota  Marcianus ,  p.  1  p. 

Mstoj  t«?  MoAorlsV  <P  Au(o&x.(oi  Ko&tvGiW 
•    A7roiK&  hslv , 

JPoU  Molojfos  AmbraciaeH ,  Corinthiorum  colonia.  nam  &hancinThefprotiacenfentnon 
ignobiles  geographi.  Stephanus,  AufippKia  7to'aj?  Qanr^TicKA ,  Ambracia  urbsThefpro- 
tia:  &  Paufanias  Eliac.  1.  cap.  xxiii.  hu^^ta-vou  3  ||  Urr^^ta  >$  Qec^&m^ ,  Am- 
braciota  ex  Epiri  Thefprotide :  quamvis  videatur  trans  flumen  fuifle  pofifa .  Ptolemseus  enim 
ab  occafu  progrediens,  prius  ponit  Arachthi  oftia,  deinde  Ambraciam.  Livius  lib.  xxxviii. 
cap.  iv.  Ambracta  tumulo  afperofubjefia.  urbs ,  qua  murm  vergit  m  campos  crflumen ,  occi- 
dentem ;  arx ,  qua  pofita  in  tumulo  efl ,  onentem  Jpefiat.  amnis  Arethon  ex  Aihamaniafluens 
cadit  tnftnum  marts ,  ab  nominepropinqu<z  urbis  Ambracium  adpellatum.  Paullo  ante  cap.  111. 
huncRuvimr\Arethontemnavigabilemamnemvoc2X:utiFolybiusTl,egat. xxvn.  ^  ^  A£*- 
S-ovt*»  aroTajaov,  piovra  <z$y,  r  ^o'Aiv,  <rvvt'gyy<reiv  <^J?  tcc?  §  sgftTmiia  %^Iika  ,  Arethontem 
amnemy  quiurbempra-terfiutt ,  opportunumadvehendisneceffaritsadufumcafirenfemeffe.  Hoc 
flumen  ''a^^S-ov  ,  Arachtum  Ptolema:us  vocat :  etiam  Strabo ,  qui  una  fitum  urbis  fic 
iib.  vn.-pag.  2if.  defcribit:  vVe^jcaT^  octuT»j  [A//$<^(*iVj  Jp^ou  uixocv,  «3%^'/«  £'  «urp 
e  A^9-(5t-  uoTKui? ,  «v«Vas<v  ^ov  <yn  9-osAo5t7jj<;  «V  «Vrijv,  oAj^wv  sqlSIcov  ,  d \%opi.iv &  c/a 
2Tupcp>j<;  op0u?5  Sttaeft  Ambracia altquantulum  fuprajinm  inttmuw  recijfum :  eampra.terlabitur 
Aracmhw  fluvim  ,  ^^0  adverfo  ad  eam  urbem  ex  man paucisfiadiis  navigatur.     Olim  liberam 

Tttt  2  fuiffe 


;oo  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

fuifle  non  dubitatuv.     Poftea  in  poteftatem  Aeacidarum  venit ,  quibus  regiam  fedem 
Pyrrho  maxime ,  Romanorum  hoiti ,  pracbuit.  Polybius  excerpt.  Legat.  xxv  1 1 1 .  multas 
tabulas ftatuasque ibi  Romanos  invenifle ait ,  2^  tc  yzyovivou  0«<r»A«ov  Uvfpa  r  A^e^nla v 
quod  regia  Pjrrhi  quondam  Ambraciafuerat.  Pomponius  Mela  1 1 .  cap.  1 1 1 .  In  Epiro  nthil 
Ambracio  flnunobilimesl:.     Faatjinm ,  cjuianguflisjaucibm,  &  cju&mtnusmillevajpbmpate- 
ant ,  grande  pelagm  admittit.     Faciunt  urbes  cju<z  adftdunt',  AZtium^  Argia  Amphtlochis 
Ambracia ,  Aeacidarum  regna  Pyrrhtcjue.    Poftea  Aetoli  poflederunt ,  cum  quibus  in  diti- 
onen?  Romanorum  venit.     Florus  Aetolico  bello  lib.  1 1 .  cap.  ix.  de  Fulvio  Nobiliore : 
Hic  prottnm  caput  gentis  Ambractam ,  regiam  Pyrrhi ,  machinis  cjuatit.     Aetoli  enim  ultra 
iines  fiios  imperium  protulerant.     Oppidani  Latinis  Ambracienjes :  Grsece  h^^KiuToti  -y 
Livius  lib.  xxxv  1 1 1 .  cap.  v  1 .  Ambractenfes ,  quique  intm  Aetoli  erant ,  velut  proattt afuis 
fegnioresadpericulaerant,  Polybiuslib.  iv.cap.  lxi.  wot^jv  «V  t  hy,$&KiwTm  %<*&?>  ad 
Ambraciotarumfines  accefftt.  Thucydides  ubique  fcripfit  Ajwtt^wwtoh,  ufusTrduralittera. 
Et  Dio  Caffiusiib.  l.  pag.  42,6'.  >j  SrotAaosa  »j  ku.7t&Kim9  Amyractummare:  at  plures  B 
littera  id  nomen  expreflerunt :  etiam  in  nummis  A  M  b  P  a  K. I  xi  t  a  N.  Etiam  pofleflionis 
nomen  Ambracius  ex  ufu  frequentiori  eft ,  utjinus  Ambracius ,  Livii  lib.  xxx  r  1 .  cap.  xiv. 
&alibi,  Pliniilib.  iv.  cap.  1.     Portum  quoque  habuit  haud  dubie  in  finu  fuo ,  am  Aw 
hracms portus ,  feu  Ambracu  portus  di  ftus  efl.  Lucanus  plurali  lib.  v.  verf.  6 f  1. 

-     -     -     r     -     or<zque  malignoi 
AmbraciA  portus  , 

fiipple,  non  pavent.  An  etiam  in  exteriori  mari  ultra  finusoftiumportusaliquishujus 
urbis  fuerit ,  difputari  poteft.     Ait  fuifle  Palmerius ,   Scylacis  verbis  inductus ,  Azre^« 

ttVTV}  "hcm  9"«Ao4t7>j?  sdhoc  %' .  IV*  3  %&  iir)  3 \kK«tf\ni  T&%Qt  ^  KtprjVAoihis-& ,  Abefl[urbs 
Ambracia]  a  mari  ftadia  lxxx.  Habtt  vero  ad  mare  mummentum  &  ptortumpulcherrtmum. 
At  longior  eft  finus  Ambracius ,  quam  ftadiorum  lxxx.  Polybiuslib.  iv.  cap.Lxi  1 1.  mlJ 
to  pjjjc©-  £  zsiKdyovs  Gsfj<T7rlirTei  ts&i  T&imoa-iot  solhot ,  tn  longum  parrigitur  [finus  Ambra- 
cius]  a  mart  ccc  fiadia.  Ampliorem  Plinius  facit  lib.  1  v.  cap.  I .  Maxime nobtlttatus ,  inquit, 
Ambractus  Jinus ,  lo  paffuum  factbus  (patiofum  <zquor  accipiens ,  longitudinis  xxxix  m.  p. 
latitudinis  xv  m.  E  quibus  quse  de  finu  ipfo  notari debeant ,  &  antea  di&is  Melse ,  etiam 
ceteris  Polybii  lib.  1  v.  cap.  lxiii.  abunde  mtelliguntur.  Prope  urbem  Ambraciam  locus 
eft  in  paludibus ,  Ambracus ,'  c"ajw/3^x©-  di$us,  quondammuro  &^rC5T«^/<r(*«(r<v,  an- 
temttraltbus  munitus,  unum  aditumhabensadgeftaterrafa&umj  unde  urbs  ipfe  infeftari 
poterat.     de  quo  pluribus  egit  Polybius  di£to  lib.  1  v.  cap.  lx i  . 

molossi  quoque,MoAo<r<rc),  gensnobilisinEpiro,  quorum regio  Molosjis ,  Mo*e<r<r}<; , 
&  Mohoo-c-isi,  five  MoAotVo,  alia  dialecto ,  adpellata.  Scylax  Periplo :  Miioi  3  K«<r<rwsr»«y 

McAot7o/  «ViV   lOv^.      OlKStri    5   &T0*  X^  KCOUOtA.       KOi§YiK)iGl    |)    ^  ^«XpOV-  CVTOivSoi  itSl  T  &et\otT10lV, 

ftV  -(Attoyttxv  3  ztro^jf.  Pofl  Cafjopiamgens  Melofforumefl  t  cjm&iplivicattm  habttant.  Per- 
ttngunt ,  quamvisexit<uofatio^  ufaue admare:  maximaemmexpartemediterraneifunt,  xl 
tantum  ftadia  in  ora'ipfis  adfignat :  fed  de  tantillo  etiam  dubitatur  ,  quia  nec  portum  nec 
oftium  ullius  fluminis  m  gente  hac  memoravit.  Sed  potuerunt  aliquando  m  mai'itimis 
pofledifle  Thefprotisademta,  quibus  Molofli  nonnumquam  praevalurifevidentur,  quum 
r,eges  habuerunt ,  qui  haud  dubie  in  aliis  Epiri  partibus  imperium  protulerunt ,  cujus  ge- 
neris  rex  Admetus  fuit ,  ad  quem  Themiftocles  confugit  patria  pulfus ,  quem  Thucydides 
%  MahQtruv  fieio-tKiot  y  Nepos  Molofforum  regem  adpeUat.    Plerumque  vero  Moloffis.to.ta 

-  fuis; 


Epirtis.  L  I  B  E  R,    II.    C  A  P.  XIII.  701 

fuit  mediterranea  ,  etiam  quod  oppida  &  fluvii  oflendunt ,  feptemtrionalis ,  adStym- 
pham  6c  Pindum  atque  his  continuos  montes  pertingens.  Plinius  lib.  i  v.  cap.  i  .Molofforum 
flumina,  Afhat  CT  Arachthus.  Et  Livius  lib.vi  I  I.cap.  XXIV.  Acherontemamnem ,  ex 
JMolosJide  fluentem  in  flagna  tnferna ,  accipit  Thefprotiusjlnus.  Oritu r  ergo  in  Moloflis  Ach e- 
ron :  Arachtus illos iecat  atque  perfluit.  Strabo  quoque lib.  vi  I . pag.  zi$. inter  illos primo 
loco  numerat  Moloilos ,  qui  Illyrios  montes  contingant ,  t^^««v  oaSvTg?  x^C^v  >  adafpe- 
ram  &  montofam  regtonem  mhabttent :  ceteros  Moloilis  vicinos  recenfet ,  Athamanes ,  Ae- 
thices ,  Tymphasos ,  Atintanes  ,  aliosque. 

In Moloflis Dodona  .  ^uSmvj,  fuit,  Jovisinclutaoraculo.  Stephanus Byzantius :  A«- 
Juvyiy  ■ascAn  t?  Mo/\oosi^Qj  bv  Hsrsi^w :  jcafi'  v\v  Aat$uvou(Gy ,  Dodona^  oppidum  Molosjidis  in 
Epiro ,  a  quo  Juppiter  Dodonam  dicitur.  Marcianus  Capella  lib.  vi.de  tertio  finu  Europae : 
Deinde  mons  Pmdm ,  Dryopes ,  Molosfique,  Dodonaijfovufano  incluto  celebrati.  AtPaufa- 
nias  Attic.  cap.  XVII.  ^  'j  ©gcrz^wT /<?©•' ,  tsi  \w  ssov  ^  »<9s»  SiotA  «|<«,  /gpo'v  Tg  Aios  bt 
AuSwvt} ,  t^  izgji  £  biS  Qtyyaq.  Inlhefprotide cjmdem  C" aliafpeflatudignafunt ,  &  Jovis 
in  Dodona  templum,  jacracjue  eifanm.  Sed  bene  reshabet,  quia  fines  harum  gentium 
nonfemperiidemexftiterunt.  Strabo  lib.  vn.  pag.  iij.itaconciliat:  >j  Aw<^'v>j  to  p^  7r&- 
heuav  virs   ®io~7T(>C!}ToTs  i]V  ,  ^   >j  T^yino»  ii ,  £^f  nW#p@J  Qicnr^UTlB'»  eipwairt 

t  Aw^oW-  u'9^0*  q  uVo  MoAoTler?  Ias^sto.  DodonaantiquitmfubTheJprotisfuit ,  &tragici 
ac  Pwdarus  Thefproticam  dixerunt  Dodonam ,  podeafub  Molosjis  cenjebatur.  Ex  quibus  ad- 
paret,  in  utriusque  gentis  confinio  fuifle,  ut  nunc  huic,  nuncilli,  quse  prasvaluerat , 
adjudicaretur  j  Verius  tamen  Moloflis  tribuitur  quam  Thefprotis ,  quia  Homerus  Perrhaz- 
bos  ^quos  conftat  in  Pindo  &  ad  latera  ejus  fuifle ,  circa  Dodonam  coluifle  refert ,  ideoque 
ipfam  Dodonam ,  <W^gi>gpov ,  difficili  hieme  laboranttm  a  fitus  afperitate  adpellavit.  Verba 
poet*e  funt  in  Catalogo  navium  &  urb.  verf.  z  $6. 

-  y.iyiTTTQXiiJ.oi  ti  Ylipjtifto) * 

Oi  <g&a  Acd^wvvjv  JW^s/^uspov  ojjci'  sOsvto.. 

hellicojtque  Perrhabi  ,  qui  circa  Dodonam  valde  brumalem  domos  pofuerunt*  Plinius  IV. 
cap  I.  Molosfi ,  apud  quos  Dodonxi  fjovn  templum  ,,  oraculo  illufre  r  Tomarus  mons 
eentm  fontibus  circa  radices ,  Theopompo  celebratus ,  etiam  Strabo  praediclo  loco,  fub 
monte  To^^fitumilludjovis  templum  obfervavit.     T.oop©-1,.  inquit,  o  Tc/^p©"  ,  v<$" 

A)    XfilTIH    To'    igpov.- 

Cetera  Moloflbrum  oppida ex  parte  nominantur  a  Livio  lib.  xlv.  cap.  xxvi.  Anfciw, 
inquit,  m  Molosjidem  transgreffus :  cujus  omnibus  oppidis ,  prater-Paffaronem  ,  0~Tecmo^ 
nem ,  d"  Phjlacen ,  C  Horreum ,  receptis ,  primum  ad  Pajfaronem  ducit.  Ex  his  ,  qua^ 
nominantur,  Pajfaron  videtur  caput  fuifle.  HujusprincipesclauferuntportasRomanis 
advenientibus ,  multitudinem ,  ut  mortem  fervituti  praeponerent ,  hortanies :  qua  fanio- 
ra  confiiia  anteferente ,.  Romanis  urbs  efl  dedita.  Et  cap.  xxx  1 1 1 .  ejusdem  libri ,  [Paul- 
lus]  tpfe  E,  irum  petens ,  quintis  decimis  caffris  Pajfaronempervenit.  Haudprocul  inde  Anicii 
cafiraaberant.  Plutarchus  Pyrrho  pag.  385*.  «'«9«<r«v  b>  n«<rcr«pwv;,  ^«p/a»  trfi  MoAott/J'@^, 
ApeiV.  A<}  3w#vt€<;  o?Ktt)[AotTeiv'  toI?  H7r«p&)T«i?  ^  ifKifetv  ,  «uto)  psv  «p|«v  ?$  tssj  vow^j  s' 
DH«'vo.uf  q  t  fia,o~jAe>xv  T^g.QvXol^eiv  $  toOj  vopouf.  Jldos  erat  regibus >  ut  Pajfarone ,  A4olos<- 
Jidis  oppido  ,  jW*  Adartio  facrijicantes ,  jurarent  Epirotis  fecundum  leges  f  tmperaturos  effe , 
^  vicisjim  jurejurando  illos  obfirtngerent ,  «7/oj  expr<cfcripto  legumregnum  defenfuros  effe. 

Altera  urbs  efl:  Tecmon,  T^wv,  quam  Stephanus  quidem  in  Thefprotis  fcribit:  in. 

Tttt  3  Molof- 


7os  G  EOGR APHI AE    ANTIQJJAE 

Moloffide  autem  fecundum  Livium  eft  ponenda.  Is  di&o  libro  ,  cap.  xxvi.  Simili 
tertinacia  Cephali  principis  claufum  Tecmonem ,  ipfo  intcrfettoper  deditionem  [Aniciusl  rece- 
fit.  Stephanus  autem,  Ts&uwv,  7roA»j  ©i<s7t^mm.  o  ztoAitjj*  Tacjuawg)-.  Obliquo  cafu 
TeK.ww^"'»  Tecmonis,  Olongo. 

Phylacen  quoque  ScHorreum  Livius  diclo  cap.  xxvi.  in  Moloffide  pofuit.  Subjungit 
ibidem  :  w^c  Phjlace ,  «?c  Horreum  oppugnationem  tulerunt.  Antea  dixerat  in  Molosfide 
hxc  quatuor  ineffe  Paffaronem ,  &Tecmonem^  &Phylacen,  O"  Horreum.  Abhacdiver- 
fa  eft  PhylaceThdMoxum  in  Phthiotide,  de  qua  fupraex  Stephano  6c  Strabonis lib.  ix. 
pag.  298.  a£him  fuit.  Horreum  fubobicurum  eft ,  nec  fuccurrk  qui  prasterea  mentio- 
nem  illius  habuerit.  Plura  oppidaMolofforumfuiileLivius  ibidemadfirmat,  ommbus 
•jtpidis  receptis  deditione ,  praeter  quatuor  illa ,  quas  expugnanda  vi  &  armis  erant. 

Epirotas  etiarn  dixit  Strabo  plerasque  gentes  fub  Pindo  ,  aut  in  latere  auflrali  ejus  mor>. 
tis  habitantes ,  Athamanes ,  Aethices ,  Tymphaos ,  Oreftat ,  Paroraos ,  Atwtanes.  Et  fl 
Epiri  pars  fuerunt ,  ad  Moloflidem  maxime ,  quam  propius  attingunt ,  referendi  fnnt. 
Addi  his  Perrhxbi  poffunt  ,  de  quibus  paullo  ante  ex  Homero  diiferebamus.  Plinius 
autem  lib.  iv.  cap.  n.  Athamanes,  Tymph&os,  Perrhxbos  Aetolisattnbuit  j  StLivius 
quoque  lib.  xxxv  1 1 1 .  ineunte  Athamanes  Aetolis  ponit  quam  proximos.  nam  Aetoli  a 
tergo  etiam  Pindum  montem  habuerunt ,  ut  gentes  ejus  nunc  Aetolis ,  quando  poten- 
tiores  erant ,  nunc  Epirotis  adfcriberentur.  Stephanus  Athamaniam  dixit  ^wpav  iftsup,'^ , 
TtiyriA  regionem ,  quod  Strabonis  fententiae  eft  propius.  Illyrios  intellige  Epiro  &  Thes- 
falias  conterminos ,  poftea  Macedonias  contributos.  Oppida  Athamanum  funt ,  Argi- 
thea ,  caput  gentis ,  ut  Livius  xxxv  1 1 1 .  cap.  1.  vocat :  &  Acanthus ,  in  quo  nomine  Ste- 
phanus :  IV*  ^  r\  a9-«w«vi's«,  ef.  etiamalia  {^Acanthus]  Athamani^. 

Aethices  funt  Hefycho  l'6v(^  <■£%£  r  ®s<nr«A««v,  gensjuxta  Thefjaliam:  Stephano:  c* 
QiG-o-oihi»,  U  nivSvp  o?«j  inTheffalia,  inmonte  Pindo:  fed  verius  apud eumdem  Marfyas 
dixit ,  pio-ov  <£  Tv/j.QouoX  yaj  AB-apcivlxA  r  [_A&km~]  x°*Z!?v  ■>  Aethtcum  regionem  effe  medi~ 
am  inter  Athamamam  &  Tymphaam :  atque  fic  in  illis  montibus  qui  Epirum  fpectant ,  non 
Theflaliam. 

Tymphaos ,  a Tympha  five  Stympha  monte  diclos ,  inter Epirotas  &  Hlyrias  gentes  efle , 
&  modo  his  ,•  modo  illis  adjudicari ,  fupra  ex  Strabone  dictum  fuit.  Plinius  &  hos 
Aetolias  adjungit,  fed  potentiam  Aetolorum  refpicit ,  late  quondam  ultra  fines  fuos  per 
Theflaliam  &  Epirum  imperantium.  Tymphasus  certe  mons ,  qui  Arachthum  fundit , 
Moloflis ,  quam  Aetolis ,  eft  propinquior, 

Orefld*  Stephanus  exfertis  verbis  dat  Moloffidi.  ®$k<;cu,  inquit,  MoKoosuov  %&. 
Late  habitarunt ,  &  O^ss-)?,  Orefis  regio  in  oralllyricarumgentiumadoccafum  Stym- 
phalias :  ad  feptemtrionem  Chaonia; ,  a  Ptolemaso  pofita  ,  &  fupra  explicata.  Inde 
mfque  in  Moloffidem  oblique  per  montes  producebatur.  Livius  quidcmlib.  xxxi  1 1. 
cap.  xxxiv.  Macedonum gememQrefta*  dixit,  fed  Macedoniam amplificatam per  finiti- 
mas  gentes  intelligit.  Idem  lib.  xlii.  cap.  xxxvi  1 1 .  inter  Epirum  &  Aetoiiam  Oreftas 
pofuit.  Marcim&  Atilius  adGitanat,  F,pirioppidum ,  decemmilliaab  mariquum  adfcen- 
derent ,  concilio  Epirotarum  habito ,  cum  magno  ommum  adjenfu  auditifunt :  &  quadringentos 
juventutii  eorum  m  Orefidi  ,  ut  prajidto  efentliberatis  abfe  Macedonibus,  miferuut.  Indein 
Aetoham  progrejfi.  Stephanus  urbem  Orefiiam  in  hac  gente  ponit ,  patriam  Ptolemasi 
Lagi.  Q^isloi,  inquit,  7toAk  u>  ©facas  ,  h,v  oe«  ■o-m^maiv^  ^  M^xecfovu^  y%c ,  ||  ijs 
nrohrc[AK*(Sy  0  Kocyi  7rpwr^'  $xo-i.Kiv<r<xA  Klytmov ,  Orefiia  urbs  Orefiarum  in  monte ,  qni 
MacedoniA  immmet ,  ex  qua  Ptolemaus  Lagifuit ,  primusrex  Aegypti. 

Qui 


Eptrus.  L  I  B  E  R    II.    CAP.    XIII.  7o; 

Qui  fequuntur ,  Parorai,  n»^euot,  &  ipfi  circaStymphasamvidenturfuifle.  nam 
ex  his  quoque  Arachthum  fluvium  deducunt  ,  quem  cm  2tu<j>>j?  b^ovg  ^  t?  uotfu^oa; 
Strabo  iib.  vn.  pag.  zzf.  dixic  profluere:  quod  Xylandri  verfione ,  etiam  a  Cafaubono 
emendata,  expreflum  ita  efl :  profluens  ex  Stympha  monte  O-  Parorais.  Quod  vero  non 
legitur  7F<n^afouot£ ,  fed  n-^owpe/^,  quae  vox  tra<5tumjuxtamontem,  autlatusmontis,  6c 
vicinos  adjacentes  coljes  fignificat  5  commode  vei  ti  apud  Strabonem  poteft ,  ex  Stjmpha 
O"  vicino  tratlu  ,  qui  rivos  adfundebat.  Nihilominus  Paroraos,  quos  brevi  poft  Strabo 
memoravit ,  haud  longe  a  Stympha  morite'  fuiffe  cenfemus  , '  quia  cum  Tymphseis  & 
Atintanibus  lbidem  conjunguntur. 

jiuntanes  etiam  circa  hos  montes  fuere  Chaoniae  &Illyricanisgentibusvicini.  Ste- 
phanus  quidem  Atintaniam  u-oTpiy.v  ManeJWaw ,  Macedoma  pdrtem  dixit  ,  fed  ampliato 
Macedons<£voc<.\bu\o.  Polybiuslib.  1 1.  cap.  v.  Epirotas,  ad  Antigoneam  Chaoniae  ab 
Illyriis  victos,  2^4)u5/"v  W'V  ^n  At<vt«vwv  ,  fugijfe  Anntanes  verfus  tradit.  Livius  lib. 
xlv.  cap.  xxv.  quartam  &  occidentalem  Macedoniae  partem  defcribens ,  id  efc. Eordasos 
&  Lyncefias  ,  addit :  jmcla  hps  Atintania ,  &  Stymphalis ,  Cr  Elimiotis.  Dum  ergo 
]unt~laiu\t,  acceflit  aliunde  Macedonia:,  propria  pars  non  fuit.  Etiam  vicinitas  Chao- 
num  oftendit  apud  Polybium  ,  Sc  Tymphaeorum  ac  Oreftarum  apud  Strabonem  ad 
fines  Epirotarum,  Stympham  montem  verfus,  in  afpero  loco  Atintanes  habitafle. 
Livius  enim  ibidem  de  iis  8c  finitimis  :  Frigida  h&c  omnis  ,  duraque  cultu  &  afpera 
.  plaga  eji :  cultorum  quocjue  ingenia  terra,  ftmilia  habet.  ferociores  eos  Cr  accoliz  barbari 
factunt;  nanc  bello  exercentes ,  nunc  in  pace  mifcentes  ntus  fuos.  Exquibusintelligimus, 
mter  Illyricos  montes  &  Stympham  Pindumque,  aut  hispropinquolocoinEpiri  fini- 
bus,  aut  juxta  eos  coluiffe.  De  Perrhxbis  Pindi  fupra  fatis  diclum ,  quumde  Theflalis 
Perrhaebis  ageremus. 

Pindus  autem  mons  non  unus  eft ,  fed  juga  montium  avariis  gentibus  Epiri  6c  Theflalise 
habitata,  qualesfuntantealaudati  Athamanes,  Aethices,  Perrhaebi,  aliique.  Dividit 
inter  Macedoniam ,  Theflaliam,  StEpirum.  Strabolib,  ix  pag.  209.  «  0  n.W©-  op@- 

p-iyot,    ^gfj  otfKTOv  utv  r  h\av.zSovlav ,    ^sfjc  Iffuipgrv  3  ntff  cufixc  uirxvoissv;  «v&pwTW.  ly^GX, 
<&$$■■  0  uiffyufigjav  AcAcsw.     «vtjj  S'  k?)  tjj?  tst?«AiV  ,   Pindus  vtro  mons  eft  magnus  ,  qui 
feptemtnonem  verfus  Macedoniam  habet ,  ab  occaju  Perrhabos  -   eo  compulfos :   a  meridie  Dolo- 
fes:  ipfeveroThejfaliaeft.   Pliniuslib.  lv.cap.  I.   Ceftrim,    Perrhdtbi,  qvorummons  Pindus  j. 
Cafftopaiy  Dryopes ,  Selli ,  Hellopes ,   Molojfi,     ]13e  Theflalias  ,  hic  Epiro  magnis  inter 
Epiroticas gentes  accenfet      Sufficit  utrique fententise' ,  inter  Epirum  &  Theflaiiam  Pin- 
duni  montem  fitum  efle ,  &  incolentes ,  illinc  ad  Theflalosadnumerari ,  hinc  ad  Epjrotas.- 
Quod  ad  Dolopes ,  Dryopes,  Seilos ,  &  Hellop e s  attinet ,  dolopes  Thefiali  fibi  vindi- 
cabant,  ccStrabolib.  i.pag.  19.'  dixit  tok  nouoo-i  touj  Ipeofxg- &Ikqk<xa  ,  PtcSmbus  finhimos  ■■■ 
effe  Dolofai :  &  Homerus  Iliad.  iaT*  verf  480. 

NaScv  J'  io^otXiYtV  $§/^c,   AoAsVeor/v  ocvocosaiv , 

Incolebam  extremam  oram  Phthia ,  Dolopibus  itnperans  s 

Nec  vero  dubitandum  eft,  etiam in Pindo juxta fines  Epiri,  autinipfisfinibusDo^pi1 
quoque  habitafie.  PtolemaeusdeCaffiopaeis  Epin  :  vVep  Sf  yrt  AoWe?,  >/r^  ^oj  D«/o- 
^m  /btf . ;  Regio  illorum  Dolopia  dicebatur.  Polybius  Legat.  excerpt.  xxv  rt  y^^coiy  hg 
t  AoAo7ri«v ,  z>/  Dolopiam  exeratum  duxerunt.  Et  Livius  lib.  xxxv  i .  cap.  XXX 1 1 1 .  Inde- 
Udopiam ,  er  Aperantiam ,  &,  Perrhoibm  qutudam  avitafes  rscepit.  Non autem  in  Thefliiiia 

omnem-.; 


70*     ..     GEOGRAPHIAE      ANTIQUAE 

omnem  Dolopiam  fuifTe ,  verum  etiam  cis  Pindum  aliquam  ad  Epiri  fines  partem ,  faltern 
fupra  Aetoliam  &  Acarnaniam  Thucydides  fub  finem  libri  1 1 .  clariffime  demonftrat.  Dc 
Acheloo  flumine  ait  :  o  AtfKu&  zrorotpos  \kw  Zk  nivJx  opa?  %\4  AoAojt/*?,  ^j  Aypawv, 
^  AfAtpiKoxpn  ,  W  H4  $  Ax*pv«wJM  itt&i* ,  alvafov  pev  <?^  St^tov  7roA.1v ,  e*  &»K*99M 
■in^nis  TFotf'  OtvidJctti  Achelousfluviusex  PindomontedecurntperDolopiam,  Aoraos  *  Am- 
philocjoos ,  ferque  Acarnanicum  campum fuperne frater  Stratum  urbem ,  agud  Oeniada*  in  marc 
eff.uit, 

dryopes  funtdubiadedis:  in  Epiri  tamen  finibus  au&oritate  Plinii ,  qui  inter  Caifio- 
paeos ,  Moloffos ,  &  Sellos  pofuit ,  omnes  gentes  Epiroticas.  Strabo  autem  lib.  1  x.  pag. 
299.  in  Theffalia  ponit ,  unde  pars  venerit  m  Peloponnefum.  selli,  2e».o},  funtSte- 
phano  o\  bonSmouoi ,  Dodond:  &  Strabonilib.  1.  pag.  19.  <s&).  &u$uvyiv  iaW&s  'AyzKua  9 
circa  Dodonam ujque  Acheloum.  Lucanus  lib.  1 1 1 .  verf.  1 1  o.  SelU ,  alia  forma : 

.   Ihefproti ,  Dryopesque  ruunt ,  quercusque  filentes 
Chaonio  veteres  liquerunt  vertice  SelU, 

hellopes  Plinii  itidem  circa  Dodonam  fuerunt,  ideoque  traftus  ille  di£tus  Hellopia , 
ut  a  Dolopibus Dolopia  Strabo  lib. v  1 1 .  pag.  22.7.  ex  Hefiodi  carminibus adfert : 

''Esi  r)s  'E?&07ri'tj ,  7roKvKyi@rt  fj'  ivKtipu)! 
EvSroiit}  k>u$uvy\  ris  tn  to/oirivi  WfssoKiscu. 

Supplet  fcholiafles  SophoclisinTrachiniisadverf.  1147. 

IrivSi  Zeuf  i4)t'A»)(re  vjp  ov  %(>visvie/Qv  eivon 
1i(M0v  ttvS^unois ,  v£.ov  ov  nvfyivt  CpujySf. 

Hoc  eft :  Hellopia  qu&dam  es~t ,  pratis  agruque  locuples ,  cujus  in  extremo  Dodona  eji  <zdifeata° 
quam  jfupiter  amavit  &  fuum  oraculum  ejje  volmt ,  hominibus  venerabile ,  habitans  in  imafago, 
Sunt  qui  Hellopes ,  &  Sellos  eosdem  volunt ,  quia  non  raro  adfpiratio  in  fibilum  converfa 
eft ,  ut  Helli  five  Hellopes  di£li  fint  Selli.  Vide  Strabonem  &  Sophoclis  fcholia  locis 
jam  praedi&is. 

Tandem  etiam  aenianum  qua:dam  mentio  facienda  eft.  Horumvariamigratiotra- 
ditur:  pulfbs  autem  a  Lapithis  ad  Aethices  venifle  :  inde  ry\s  McKooslocs  yu&*  ,  Molosfi- 
dis  regionem  ad  Aravam  (Plinii  Apham)  flumen  occupafle ,  Plutarchus  refert  Quadfron. 
Gra^cis.  Strabo  autem  lib.  1  x.  pag.  294.  de  alio  forfan  loquens  tempore :  roTs  •  ~iiriKvrj[Ai$ioie 
Alvtxviso-vvi^tTsy  Epicnemidiis  [Locris']  Aemanes conunui.  Etlib.  i.pag. 41.  AtWvsj  ol  vw 
AhakoTs  opofoi ,  Aemanes  Aetolu  nuncjinitimi. 

GRAECIA      PROPRIA. 

Ha&enus  de  Grasca  Illyrida ,  de  Macedonia ,  eique  adnexa  Theflalia  5  &  de  Epiro, 
&  iis  in  Pindo  monte  gentibus ,  quas  Epiro  contnbutae  fuerunt ,  vel  fines  ejus  attigerunt. 
Hre  partes  fub  regibus ,  non  antiquiffimis  tantum  temporibus  ,  quibus  omnes  Grasci 
iuos  regulos  habebant ,  fed  poftea  quoque ,  quum  ceteri  liberi  eflent ,  fuerunt ,  quod  de 
Macedonia  nemo  dubitat ,  cuietiamPhilippus,  Amyntse  filius ,  Theffaliam  adjunxit 

Phera! 


s 


Gracia.  L  IB  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  7*1 

Pherarum  tyrannis  fuba&is,  quod  Diodorus  lib.  xvi  cap.  xxxvii.  &  de  tota  Theflalia 
Suidas  in  Koi&v@*  ex  veteri  fcriptore  referunt.  Nec  in  Epiro  ignota  Aeacidamm  regna, 
nec  Admetus  rex  Moloflbrum  ,  de  quo  in  Moloffis  diximus  >  aut  Amynandcr ,  rex 
Athamanum  ,  in  Polybii  Legationibus  excerptis.  Ceteri  vero  Grceciae  populi ,  qui  a 
.Thcflalia  &  Macedonia  in  auftrum  vergebant,  olim  abrogato  regioimperio,ufiliber- 
tate  funt ,  quam  paclis  inter  fe  «Sc  fcederibus ,  aut  legibus  fuis  civitates  fingulas  ac  potentia 
tuebantur.  Hipras  ceteris^Eflvjjve?  genuini,  feuproprie  Graci  adpellati,  &  terra  quam 
colebant ,  HelUs  five  Gracia  propria.  In  varias  autem  rurfus  gentes  five  refpubiicas  ac 
civitatesditfributierant,  quas  nunc  fingulas  enarrabimus,  ab  Epiri  limite  ,  hoceflab 
occafu  folis,  utfolemneeflgeographis,  initium facientes. 

ACARNANIA. 

Acarnania  prima  regio  Grsecias  liberce  ab  occafu  folis ,  five  Grsecisc  proprias ,  finu 
Ambracio  intercepta  &  Acheloo  fluvio ,  qui  ab  Aetolia  dif terminat ,  ut  ilie  finus  ab  Epi - 
rotis,  Regio  Ajc«pv«v/«  ,  Thucydidi,  Scylaci,  Stephano,  &  Latine  Acarnania  1-4- 
vio,  Melae,  Plinio  di&a  :  Straboni  x.  pag.  3 1 1  r,  Axapwm  yh  :  item  ,  n  Ajc«pv«W 
^wp"4»  Polybio  lib.v.  cap.  xcvi.  Populus  Ax«pv«ve?,  Acarnanes ,  porre£ta  media :  fin- 
gularis  Ax«pv«v ,  Acarnan.  Curtius  lib.  1 1 1 .  cap.  VI.  Erat  inter  medicos  Vhilippus  naiione 
,  Acarnan.     Et  Silius  Italicus  lib.  xv.  verf.  j*88, 

-     -     -     -     hofii  dexlrctt  jungebat  Acarnan. 

,  De  finibus gentis  clare  Strabo  lib.  x.  pag.  309.  a/twAc)  pXv  tyq  Ajc«pv«"ve? opo?is<riv  dl**MKr 
[AiirQv  g^ovTS?  T2v  A^eAwov  7z0ta.ff.0v  ,  plovT«  duo  r  «pktwv  >[ffj\  iv,g  nivSs  <jTO$  vgtov  2*l&  T£ 
Aypcotw  AjtwAjjcS  eOvou?,  ^)  AfA$iAQ%ctv.   AJc«pv«ve?  fj.lv  to  ^fi?  '<r7rif0tv[Aif@J.  e^ovTe?  $  ttot«^2 

V^X^   T0"   AfAfi&KKOV   KOKTTX  ,£  >(£   A^jAo^»?  ,    J^   TO  Up-OV    TOU   AJCr/tf    A7T0&WV©-*.        AetoloS 

&  Acarnanes  invicem  conierminos  medim  fiuvm  Jichehm  dijiinguit ,    a  feptemtrionibm  O* 

Tindo  inaufirumfluensper  Agr<eos  ,  Aetolicamcentem  ,  V  Amphilochos.     Acarnanes  occa- 

fum  verfus  colunt  ufque  ad  finum  Ambracium  juxta  Amphilochos  &fanum  Apollinis  Atlii. 

Ptolemas us ,  6c  hunc  quidam  recentes fequuti ,  Acarnaniam  in  Epiro  cenfent ,  &  termi- 

num  Epiri  Acheloum  faciunt:  forlan  quodPtolemad  aevo  AcarnaniafubEpiripraefide 

fuit :  olim  autem  feparata  abEpiro  erat,  uti  jam  Strabonis  verbis  probatum  fuit.     Et 

Livius  quoque  lib.xxxm.cap.xvii.  -  Acamania  univerfay  inter  Aetoliam  atque  Epirum 

pojita,  folem  occidentem  &-  mare  Siculum fpcBat.     Iterum  Strabo  principio  fibri  viU- 

MeT«  t«V   Uzet^Toc^y  j^  tssV  D&ug,<«V  r  'Et&jjvwv  Ajc«£v«ve<;  ftV),  poft  Epirotat  &  Illyrios  in 

Gr&cia  funt  Acarnanes  ,  quos  Aetoii ,  Locri ,  Phocenfes  &  reliqui  ibi  nominati ,  ordina* 

_  tim  excipiunt.     Nunc  oppida  pemarramus. 

ABium  in  ora  Acarnanias  non  magnum  oiim  oppidum  :  templo  autem  Apoliinis  cele- 
bratum,  etiam  portu  tuto,  &  adjacenteejusdemnominispromontorio.     Strabolib.x- 

pag.  311.  jt^wtcv  efiv  Ax«gv«Vwv  ^«e/ov  to  ''a>ct<ov.  IfAOvvfiwg  3  Aiyzicvi  ti  ti-h^lv  £  Axt/ou 
ATro^wy^,  j^  )jc  «jsg^  jj  iroiS<rct  to  scfAot  $  jco'a^ou  ,  i^ovca  >&)  KtyAva  c*toV.  Vri?num 
Acarnania  oppidum  eji  ABium',  idem  autem  nomen gerunt  Apollinis  At~liitemt)lum\  Crp/ro- 
montorium  quo os illius finus coarBatur.  EtThucydides  lib.  i.pag.  21.  g?r«^  'j  iyivovTo  a> 
Ajctjw   tjjj  Av«JCT0g/«?  yvjg ,  &   to  'ggoV  A7ro?J\ft)voV  ey* ,   Itfft  tw  fcfXdTt  tou  Ajwtt^k/jcS  juAzstcv, 

V  v  v  v  ^py?- 


7c6  GEOGRAPHIAE    ANTIC^UAE 

pofiquam  in  Attinm  venerunt  terra,  Anatloria ,  ubi  templum  Apollinis  efi  infmcibm  (inm  Am^ 
bracii.  De  portu  Cicero  iib.  xvi.  epift.  ix.  Leucadem  vemmus a.  d.  viii.  idus •  Novembrts: 
a.  d.  vii.  Actium.  ibi  jjrojter  tempefiatem  ad  vi.  idus  morati  fumus.  Clarius  fa&um  $C 
oppidum  £c  promontorium  Actiaca  vi&oria ;  $C  colonia  eo  deducta.  Piinius  lib.  iv. 
cap.  i.  in  ore  ipfo  [[finus]  colonia  Augufii  AtHum  ,  cum  temj>lo  Apollmis  nobth.  EtSue- 
tonius  Auguflo  cap.  xvn.  navaliproelw  apud  Acitumvicit\  Sccap.  xvm.  urbem  Nicopo- 
lim  apud  Aciium  condidit ,  ludosque  illic  qmnquennates  eonfittuit ,  &  ampliato  vetere  Apolli- 
nu  templo  locum  cafirorum ,  exornatum  navahbus fpotiis ,  Neptuno  ac  Jldarti  confecravit.  Hi 
flmt  Ludi  Acliaci.  Idem  Suetonius  Tib.  cap.  vi.  Prafedtt  &  AEliacps  ludis ,  &  Trojanis 
Ctrcenfibus,  \ 

A  templo  Actio  ftadiis  xl  AvctKTo&ov ,  Anatlorium  oppidum  aberat ,  ut  Sti>abo  di£lo 
loco  obfervavit :  qui  &  in  peninfula  pofitum ,  &  novae  urbis  Nicopohs  e^o^ov)  empo- 
rium  dixit.  Thucydides  lib.  i.  pag.  37.  Av#>cTo'g/3'v  i?i  m)  tw  so^otrt  tou  Auitt^K\ctKo\l 
jcoA7rou  ,  AnaBorium  es~i  in  tj?fo  ore  Ambracn  Cinus.  Stephanus  :  Av«jcTo'g/ov  AKot*>votvico$ 
zroAis ,  Kog/vS^wv  «Vouc^ ,  Anatlorium  Acarnanttx.  oppidum ,  coloniaCorinthiorum.  Pli- 
nius  iv.  cap.  1.  civtt.a  Anatloria:  modo  in  Atlio  ex  Thucydide  aderat  Avmwiq&x  yyj^ 
ager  Anatiorius :  8c  Sc\  lacis  K3Kn&  Av»ktc^@~ ■,  finus  Anatiorius  eft  Ambracius. 

Supra  Ana&orium  ad  eumdem  finum  Limn&a  fuit.  Poiybius  lib.  v.  cap.  v.  Ambra- 
cium  finum  tnvetlm  >  priusquam  illucefceret ,  Kct^o^fA^S-eig  >&£$?  t%  KotKyjjtivvj  Atuvaicc ,  ad 
Limnaam  portum  fubut :  &C  cap.  xiv.  noniUivQ-  r  srop«'«v  «V  53n  r  Aipvouotv  ^  t#?  v#uV  , 
ad  Limnceam  Cr  naves  contendens.  Nonoppidum,  fed  vicus  fine  muro  fuit.  Thucydi- 
deslib.  Il.pag.  If4-  ^HSr  ^  A^yiic/tA  lovrzi ,  Atuvotlotv  kco^v  «ts/^s"ov  tTro^yjffotv,  dtyiKvivTCi 
7t  \tx\  St^tov  ,  ^er  Argeam  ( Amphilochicum  agrum)  zr<  rfacientes ,  Limn&am ,  vicumjine 
muro  ,  dinpuerunt.  Inde  venerunt  Stratum.  Videtur  ibi  mercatufa  exercita  propter 
portum  :  ideo  primum  exercitus  opimx  prasdse  caufla  eo  adductus  veluti  ad  locum  non 
rnunitum  ,  ut  adverfus  munitas  urbes  prseda  inlecti  fortius  poftea  pugnarent.  Livius 
•etiam  Ltmntam  memorat  lib.  xxxvi.  cap.  xm.  Sc  xiv  fed  forte  aliam ,  &  Theflaliae. 

Argos  Amphilochicum  uobilis  urbs ,  cujus  ager  AuQiKoxtot ,  Amphdochia  Thucydidi 
lib.  11.  pag.  1.4.5-.  Dicasarchus  verf.  47.  poft  Amphilochos  demum  Acarnanes  pofuit 
veluti  gentem  feparatam. 

EiV  Aytty (Ko%oi.       AzydSf  $'  ovTotvB-»  i$i  tq 

AjW(^)iA0^1X.0V.    $   TSTiJJ   J1'  A'A0iQVCiV2$. 

Plures  vero  hoc  Argos  in  Acarnania  cenfent.  Scylax  Periplo :  Mstos  Ay.$$oM,letv  AKctqvet- 
vl»  ibv@*  ey),  ^  arg«T»j  itoKig  «uto'0*  ^A^y^  AjU(p<Ao^iKov  ,  Ambraciam  Acarnama,  regio 
fequitur :  cujuspirima  urbs  Argos  Amphilcchicum.  Plinius  lib.  iv.  cap.  I.  Deinde  Acarna- 
num  urbes ,  Atyz.ea ,  Stratos ,  Argos  Amphilochicum  cognominatum.  Et  Strabo  lib.  x. 
pag.  510.   noA«?  «J1*  eiffh  b>   u\v  toi?  A)t«^v«criv,   Avukto^v   ts  ^q   2t^t©j      -      -  ^t| 

a^\<m  £'  «V),  n«A«i^oV  ts,  vjj^  aAu^ioj,  rjj\  AsWf,  Kjfi  "A^yQ^  to  Ap<QiKoxMQV »  Acarna* 
nia  civitates  funt  Anattorium  &  Stratus:  -  -  -  Cr  alia  ,  PaUrus*  &  Aiyzja,  & 
Leucdi^  Cr  Argos  Amphilochicum.  Id  quod  fitu  etiam  confirmatur.  Pofita  enim  hax 
urbs  Argos  fuit  b>  tu,  auttp^kiku  KoKzci ,  in  Ambraciofinu ,  ut  Thucydides  dicfo  loco 
demonftravit:  feu,  utMela  lib.'  11.  cap.  111.  dixit,  ex  iis  nobilibus  urbibus  eft ,  qtut 
adfidunt  finui  Ambracio .  Diftabat  praeterea  ab  Ambracia ,  fecundum  Polybium  Legat. 
xxvlii..  gac'  s«h»9  clxxx.  ftadia,  id  eft9  utLivius  lib.  xxxviii.  cap.x.     Romano 

more 


Gracia.  LIBER    II.    CAP.    XIII.  707 

more  dimenfus  eft  ,  xxn  pafluum  millia.  Profecius ,  inquit ,  ab  Ambracia  conful ,  ad 
Argos  Amphilochicum  {viginti  duo  millia  ab  Ambracia  abesT)  caftrayofuit.  E  quibus  intel- 
ligimus ,  in  ipfa.  Acarnania  ad  finum  Ambracium  fitum  fuifle. 

Nomen  non  tantum  Argos  fuit ,  neutro  genere ,  to  "Apy^  Graece ,  verum  etiam  Argiat 
quiaPomponio  Melse  dic~ta  Argia  AmphilochU  ,veluti  "Afyenx  c*^<$uAo£<V :  &  fi  Stephano 
eft  fldes  habenda ,  gentis  quoque  nomine ,  ut  alias  urbes  medio  asvo ,  Amj?hilochi  eft  adpel- 
lata.  Aitenim:  Aju(p/Ao^o<  7roAi?  AKotovoivloo;,^)^  AuQuto-xixoi' Aty©*  JcAaS-sW? ,ut  Voflius 
ad  Melam  emendavit  Sc  fupplevit.  Origo  nominis  ab  Amphilocho  ,  Amphiarai  filio , 
conditore ,  qui  patriac  nomine  ,  quas  in  Argolide  Peloponnefi  erat ,  hanc  novam  urbem 
adpeilavit.  LegeThucydidem  di&o  loco.  Has  ad  finum  Ambracium  Acarnanias  urbes. 

Mediterraneas  Acarnanum  fuerunt  Stratos ,  Metropolis  ,  Thyreum,  PaUrust  6c  alias. 
Ampliflima  civitas  Stratos ,  ad  Acheloum  amnem  fita.  Thucydides  lib.  1 1.  pag.  ij-4. 
& Qkvzvtou  in)  St^tov  )  noAiv  \>.%y[sY[V  t>jV  AKotavotvlotA ,  veniunt  Stratum  ,  maximam  Acar~ 
nanu  urbem.  Idem  fub  finem  hujus  libri ,  ubi  Acheloum  amnem  a  fontibus  ad  oftia 
defcribit,  «vwGgv  <a%>p  St^tov  txoMv ,  fuperiori  Acarnania  prater  urbem  Stratum  dicit  de- 
fluere.  Livius  lib.  xliii.  cap.  xxi.  Perfem  inElimeam  profeffm ,  £r  circaeam  exercittis 
luftrato  ad  Stratum,  vocantibm  Epirotis,  ducit.  Stratm  validiffima  tumurbs  AetolU  erat. 
Sita  efi  fuper  Ambracium  finum  ,  proje  amnem  Acheloum.  Aetoliae  dicit  efie ,  quia  ad 
finesejus,  Acheloo  feparante :  etiam  aliterfuitThucydidistempore,  aliterPhilippo& 
Perfeo  regnantibus ,  quum  jam  Aetolorum  creviflet  potentia ,  &finesutrimqueprolati 
cffeni  longius.  Stratum  navigatur  Acheloo  adverfo  ducentis  amplius  ftadiis,  ut  Strabo 
docet  lib.  x.  pag.  3 1  o.  ex  quo  verus  fitus  hujus  urbis  &  a  mari  diftantia  cognofcitur.  Inde 
«t)jt<xoV  formatur  St^tijcoV.  Polybius  lib.  iv.  cap.  lxiv.  sjWpev^  r  z^o^elotv  «5  t»;v 
St^tjjojv  ,  agmen  in  Stratenfium  agrum  ducit,  O&oginta  ftadiis  a  Strato  eft  Anapm  fluvi- 
us ,  au6tore  Thucydide  lib.  1 1 .  pag.  1  f6. 

Ab  Strato  non  longe  aberat ,  in  auftrum  paullo  vergens ,  Metropolu ,  xx  ftadiis  reducla 
ab  Achelooj  quae  in  via  erat,  qua  Strato  itur  Conopen  Aetolias ,  quodexdictilib.  iv. 
Polybii  cap.  lxiv.  adparet.  Prope  mare  &  urbem  Leucadem  fuit  oppidum  Thyreum  five 
Thurium,  quodin  AcarnaniaPolybiuscenfet.  Lib.1v.cap.v1.  4  AKot^votv.lotA  ©Jgsov ,  Thy- 
reum  AcarnanU  oj>pidum  :  &  Lcgatione  lxxv  idem :  $  r  AKot^votviotv  twetxfireiirw  ^  owtXy- 
o-lctA  «?  0*§iov ,  AcarnanumconcilioThuriicongregato.  Idem  excerpt.  Legat.  x.  o*c  ©oup»ou 
ex Thurio , quod idem oppidum eft.  Varie  enim  fcribitur,  Liviusxxxvi.cap.xi.  ducentis 
Thyriiinjra/idiopojitu.  quam  fcripturam  Stephanus  adprobavit.  Ut,  inquit,  ^  A««pv«x- 
vlotA  ©i^icv,  Z\g  tov  lioTot, ,  Efi  queque  Acarnani&lhyrium  ,  quodper  Ifcnbitur.  Exquo 
Livium  Sigonius  correxit :  alibivero,  lib.xxxviii.cap.  ix.manfitinlibris  ,  adducieosa 
Thyrreejujfit.  Haud  procul  a  mari  fuifle  &  urbe  Leucade ,  ex  Ciceronis  excurfione ,  quam 
eo  a  Leucade  fecit ,  adparet.  Lib.  xvi.  epift.v.  quac  Leucade  fcripta  eft,  Dua*  ^  inquit, 
hora^  Thyreifuimm.  Xenomanes  hofpes  tam  te  diligit ,  epuam  fi  vixerit  tecum.  Cum  Thyrio  Li- 
•vius  lib.  xxxvi.  cap.  xi.  conjungit  Medionemjxi  propinquum  locum  in  mediterraneo  Acar- 
nanias,  quem  Stephanus  <srds  1$  -AhuKie*  pofuit,  id  eft  apud  Aetoliam. 

CitraLeucademaPatris,  naviganti Italiam  verfus ,  {uitAl)'z.ia,  u' aauJ'«,  xv-ftadiis 
a mari ,  ut  Strabo  definit  lib.  x.  pag.  3 1 6.  Cicero  lib.  xv  1 .  epift.  1 1 .  ad  Tironem  Patris  re- 
li&um  :  Tertio  die  abs  te  Alyzjam  accejferamm.  Is  locm  ett  citraLeucadem  ftadia  cxx.  Eo- 
demfituPtolemasuspofuit.-  Stephanus:  aav^««  wo'a«  Ak«^vm let^ ,  Alyz.eaop£idum  Acar- 
nania.  EtPlinius  iv.  cap.  1.  Deindeylcarnanumurbes^  Aljz.eat  Stratos ,  Aroos  Amphi- 
lochicum  cognommatum,     Haec  de  ora  maris  exteri  in  Acarnania. 

Vvvv  2  Intus 


7o8  GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

Inzus  PaUrm ,  n«A«*poV,  Strabonis  ,  nnde  Thucydidi  gentile  n«A»geus,  lib.  n.pag. 
iio.  fine  diphthongo ,  id  eft  Palirenfis ,  tamquam  aTl«Aigo?,  Palirm.  2o'aioV,  inquit  . 
Ko£iv£r/«v  TToKiTUoi  ou^Scri ,  ^  c&fyJidooicri  UotAigzwiv  Axotqvotvcdv  uovou  t  yijv  ^  7ro'Aiv  vsus- 
o9-«/.  Soliofiy  Corimhiorum  oypidum,  [Athenienfes]  poftquam  diripuerunt ,  zW  c«»z  ^^ 
folu  Acarnanum  PaUrenfibm  colendum  tradiderunt.  Quod  autem  heic  Solium  nominatur  « 
aliunde  non  eft  notum ,  neqne  de  fitu  ejus judicari  poteft.  IaAcarnania  fuifle ,  fcholiaftes 
adnotavit. 

Ad  Acheloum,  propinquum  oftio ,  urbs  Aftacm  ,  As-axoV,  ex  Ptolemaei  pofitione  : 
quae  vero  fecundum  Scyiacem  etiam  portum  in  mari  habet  a  dextra  exeuntis  Acheloi ,  qui 
terminus  ita  eft  Acarnaniae  ,  ut  tamen  in  finiftra  oftiorum  oppidum  Oeniada  itidem  Acar- 
nanum  fucrit.  Sic  enim  Scylax  enumerando  procedit ,  ut  Acheloum  inter  Aftacum  Sc 
Oeniadas  tamquam  amnem  deducat:  ttqKis  Asomqs  j^  Aiujjv,  j^ttot^uo?  a^sAw^  ,  ^j 
OiviotJaii  tfoAis,  urbs  Afiacus&portm,  &flumen  Achelous,&iirbsOemad<z.  Undeeftquod 
quum  Aetoli  occupaflent ,  tamquam  fitas  in  folo  fuo  j  Romani  decreto  Acarnanibus  refti- 
tuerunt.  Livius  xxxv  1 1 1 .  cap.  x I .  Oeniada  cum  urbe  agrisque  Acarnanumfunto.  Olim 
enim  Acarnanum fuerant.  Thucydides  lib.  i.  pag.  73.  a^srAsiio-avTg?  nk&v  ,  £  ax«§v«vi- 
oca  \s  Ohia£oc4  isggiTiva-av  qg)  saroAiogjeowv,  trajicientes  [ex  Peloponnefo]  AcarnaniaOemadai 
pppugnavemm.  Et  Scylax  in  Acarnania  pofuit.  Liviuslib.  xxvi.cap.xxiv.  Lavinw  Za-' 
cynthum  vi  cepit ,  &  OeniadaA  Nafumque  Acarnanum  capttvs  Aetolis  contnbuit,  Stephanus 
quoque :  Oivi<x$o>j  7ro'Ai?  Anot^yoivlotA  ^fjs  tw  A^eAwa,  >j  ^  Eguo*/;^  jc«A*usv>7,  Oemadafum 
urbs  AcarnaniA  ad  Acheloum  ,  ^«<c  tfj^w  Eryfiche  adpellatur.  De  fitu  etiam  Thucydides  lib. 
1 1 .  fub  finem  :  is  3-«'a«ot«v  e|i«?  [0  A^/\w©^]  7r«^'  OiW^ctf ,  J^tj  T  7ro'A»v  «'uTcfr  Tre^iAiuva'- 
£wv ,  «»  w?^r«?  e*/£  Achclousjuxta  Oeniadat ,  ^  quorum  urbem  rejiagnat.  Et  Pqlybius  lib.  I V. 
Cap.  LXV.  tss?  wev  OivioLcictA  y.etc&ou  o"vu/3«*'v«  <?c%r,  S"«'a«t7«v  ,  33ri  tm  7rs£«TJ  i?  AJ*«pv#v/«{  tw 
<jtCJ?  AiTwAisff  «rvvaVrovT*  -zrrSi  t  «'^jjv  £  Ko£iv9-<a>tov  koAhtov.  Ocniadarum  opgidum  admare 
ftum  eji ,  in  ultima  parts  Acarnanta,  qtia  Aetoloscontingit,  circa principium  finm  Corinthi- 
aci.  Extrema  verba  :  circaprincipiumjinm  Corinthiaci ,  fufpecla  funt ,  quod  omnis  Ae- 
tolia  interjecla  eit  Oeniada3  inter  &  initium  Corinthiaci  finus.  Gentile  ,  Oeniadtz  eodem 
quo  urbs  nomine,  ut  ex  Livii  xxxvi  11.  cap.  xi.  modo  patuit,  qui ex Polybii Legat. 
-Xxviii.  transfcripiit ,  cujus  verba  funt  ,  >;  3  tioms  yJj^  >j  %®&>  j?  r  oWk,  Ax«gv«v«v 
ha.     Adde  quas  ex  Thucydidis  lib.  1 1 .  extremo  jam  protulimus. 

Nafum,  quam  velut  oppidum  Acarnanum  cum  Oeniadis  conjunxitLiviuslib.  xxvr. 
cap.  xxiv.  ut  modo oftenfum eft •  Polybiolib.  ix.cap.xxxu  1 . oratione Lycifci  itidem 
N^o-it^  dicla,  fic  cum  Oeniadis  componitur.  Ait  ibi  Acarnanum  orator :  rt$v  7r«gjjgjjvT«  uh 
akxqvuvuv  OivnxiotA  ngj\  N««rov,  hi yam  [Aetoti]  Acarnanibus  Oeniadas &  Nejumademerunt. 
Quod  vero  vjir®'  &  Dorice  vaV@-  Latine  infttla  fonat ,  videturexiisaliqua,  quasAche- 
lous  in  mariadgeftionibusfaciat,  utThucydideshb.  1 1 .  fub  finem  fcripfit ,  hocnomine 
fignificari.  _ 

Ad  peninfulam ,  cui  Leucadta  nomen  eft ,  &  poftea ,  perfoflb  ifthmo ,  infulam  fadam, 
ut  hodieque  eft  ,  San&ae  Mauras  nomen  gerens ,  quia  &:ipfa  pars  fuit  Acarnania: ,  nunc 
'  accedimusperluftrandam.  Olim  peninfuiam  fuiffe,  ex  Homeri  carminibus ,  qui  «Vrjjv 
>j7r«'poio  vocat ,  UtusEpri,  hoc  eft  Acarnaniae ,  probatStrabo  lib.x.pag.  311.  Triaop- 
pida  Homeri  memorat ,  Neritum,  Crocjltam,  &  Agylipem;  e  quibus  primum ,  Njj'e/«v 
Homeri  OdyfT.  n  verf  376.  (aliis,  utapud  Stephanumeft,  Njfe>To»,  quod  alias  montis 
vocabulum  eft)  dicitCorinthios,  qui  ifthmum  perfoderint ,  ptTSiteyKoivTev;  ,transferentes 
pofuifie  in  loco  fere ,  ubi  ifthmus  fuerat ,  qui  a  perfbffione  illa ,  ut  apud  Polybium  eft  lib.  v. 

cap, 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.     XIII.  709 

cap.  v.  ^opujcr^  ,  five  Dioryffos ,  ut  Latine  Plinius  1  v.  cap.  r .  fcripfit ,  adpellatur.  Scylax 
eadem  fere  in  Acarnania:  csutjj  $'  iV<  vuv  vtja-og  r  iS-fjiov  ^ttststix^psu^sv*;  ,  eanuncinftlaeft, 
ijihmo  perfojfo.  Nihil  de  perfoffione ,  neque  de  infula  Thucydides :  ideoque  ejus  setate 
adhuc  peninfulam  fuifle  Ifaacus  Voilius  ad  Scylacem  cenfet.  Plinius  omnem  cauflam  dido 
loco  ita  enarrat. :  Deinflnus  C°  Leucadia  tpfapemnfula ,  cjuondam  Neritis  adpellata ,  cpere  ac~ 
colarum  abfcifa  a  contmenti  ac  reddita  ventorumflatu  congeriem  arena  accumulantium ,  cjut  locus 
vocatur  DtoryBus ,  fladiorum  longitudine  trium.  Oppidum  in  ea  Leucas ,  quondam  Neritum 
diftum. 

Straboni  peninfulae  &  oppidi  eft  idem  nomen  Aeu««V,  Leucatr  Mela  &  Piinius  urbem, 
Leucadem  ',  infulam  five  peninfulam  Leucadiam  nominarunt ,  quod  etiam  Thucydides  lib. 
Iii.  pag.  237,  fecit,  AivKciJoi  fk  AzvK.a£i<xv  difcernens.  Ita  etiam  Livius  diftinxit  lib. 
xxxiii.  cap.  xvn.  Leucadianunc  infula,  &  vadofofreto ,  cjuodperfoffummanueft ,  ab  Aca^- 
naniadtvtfa:  tumpeninfulaerat,  occidentts  regtoneartlisfaucibuscoharens  Acarnania.  Qum- 
gentos  ferme  pajfus  longa  fauces  erant ;  lala  haud  amplius  centum  £r  viginti.  In  his  angufiiis 
Leucaspo0ta  efl ,  colli  adpltcata  verfo  in  orientem  &  Acarnaniam.  Ima  urbisplanafunt ,  iacen- 
tia  ad  mare ,  cjuo  Leucadta  ab  Acarnania  dividitur.  Florus  autem  lib.  I  v.  cap  x  I .  Leucadem 
infulam  dixit ,  quae  aliis  erat  Leucadta.     Etiam  Ovidius  Metam.  lib.  xv.  verf.  2%. 

Leucada  continuam  veteres  habuere  coloni, 
Nunc  fretA  circumeunt. 

Ab  infula  &  urbe  diftinguendum  promontorium  Atvzelict ,  Leucata ;  6t  alia  dialecto  Aaux«V>?, 
Leucate.  Liviuslib.xxvi.cap.xxvi.  Lavtnus ,  fuperato  Leucatepromontorio  ,  cjuumvemffet 
NaupaBum ,  Anticyram  mde  fe  petiturum  edixit.  Florus  diclo  loco :  pcfitis  in  Epiro  cajlrij? 
Leucadem  infulam  ,  montemcjue  Leucatem^  &  Ambracitflnus  cornua  clajft  [Caefar]  fuccinxe» 
rat.   Virgiiius  Aeneid.  111.  verf  274. 

2Mox  &  Leucat*  nimbofa  cacumina  montis , 
Et  formidatus  nautts  aperttur  Avollo. 

nam  templum  Apollinis  in  illo  monte  erat.  Et  lib.  viii.  verf.  6j6> 

-     -     -     totumque  inflruBo  Marte  videre*  '     f 

Fervere  Leucattn. 

Et Claudianus  1 .  conful.  Stilic. lib.  L.verf.  1 74; 

Ncc  juga  LeucaU  feriens  fpumantia  fiuBs» 
Deterrebat  hiems. 

Eft  autem  jtst^  Agujo) ,  faxum  album ,  in  mare  prominens  Cepfraleniam  verfus ,  ut  Strabo 
p.  3 1 1 .  defcripfit.  Ipfa  urb?  LeucasmaxtmeclaraiviM,  ut  Mela  refert ,  &'celebnsadeo, 
ut  caput  effet  Acarnanias.  Liviuslib.xxxni.cap.  xvn.  Leucadehacfuntdecreta:  td-caput 
Acarnania  erat ,  eocjue  m  concilmm  omnespoyult  conveniebant.  Et  lib.  xxxvi.  cap.  xi.  ls  cjuum 
Leucadios ,  cjuod  Acarnanta,  caputeft^  nonfacileaddefecltonempojfecerneretimpellt.  Skum 
paulio  ante  ex  Livii  xxxin,  difpeximus.     Ita  autem  in  lilhmo  urbs  pofita  erat ,  ut  magis 

V  v  v  v  3  intus , 


7io  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

intus ,  quam  in  fauces  vergeret ,  quia  Thucydidi  Leucas  &  Apollinis  templum  intus  in 
cherfonefo,  feu intra illius ifthmum erant ,  lib.  i  n.  pag.2,37.  oi  #sv,  inquit,  kwUhoi 
TJj?  ts  s|«  y?ff  SpifAtv*isr  K9\  W  ^™  I  /«fy*  (o*  £  ^  Asukojs  e?j,  ^  W  icpov  $  Awo'»K«v®-) 
arAu'3-«  fii##iA£W  wox&fyv ,  Leucadii  ,  ^f«»w  ifforum  ager  tam  extra  ,  ^»<?w  *»/r<i  iflhmum 
(ubi  LeucM  ipfajita  efi  &  Apollinii  templum)  vadaretur ,  quiefcebant.  Cicero ,  quum  ex  pro= 
vincia  rediret ,  Leucade  biduum  fere  confumfit ,  lib.  xv  1 .  epift.  1  v.  &  v.  &  in  portu  Tironis 
litteras  exfpe&avit ,  binasque  indidem  ad  ipfum  dedit,  cui  etiamfuafit,  utLeucadem 
feftinaret  venire ,  atque  ibi  fe  plane  confirmaret.  Ita  vero  Leucas  in  infula  erat ,  ut  efTet 
etiam  in  continenti ,  quiafoffa,  quae  dirimebat ,  ponte jungebatur ,  anguftior  adgeftio- 
nibus  arenae  fa&a,  ut  fupraPlinius  demonftrabat.  Strabo  lib.  x.  pag.  311.  t»j?  ^fifMfov 
diopv'£<*vTe?  t  i&}J.M ,  inolyiectv  vjjcrov  t  AzvKuSa  ,  -  -  -  w*v  $  TTcp 6|WoV  ^ecpvp 00  Qvktos  ,  Venin- 
fuU  ifhmum  perfodientes  fecerunt  infulam  Leucadiam :  ntmc  verofretumponte  junttum  ejl.  Op- 
pidani  Aeweaefiw ,  Leucadii ,  ut jam  ex  Thucydide  &  Livio  perfpe&um  eft.  Et  Leucadius 
Apollo cognominatus ,  Straboni di<5to loco ,  to$  AeW™  Ajrc&wv^  iepov,  quiatemplum 
in  monte  erat.     Propertius  lib.  1 1 1 .  eleg.  x  1 . 

Leucadius  verftt  acies  memorabit  Apollo. 

A     E     T     O     L     I     A. 

Aetolia  ab  Acheloo  flumine  ad  fretum  finus  Corinthiaci  patebat ,  five  ad  Locros  ufque 
Ozolas.  Sed  hi  termini  Aetolise  univerfa:.  Duplex  autem  erat  fecundum  Strabonem 
lib.  x.  pag.  310.  jj  jwev  otpfcoiAOL)  n  <T  i&fcvnx©*  >  Aetolia  antiqua^  O"  adjetta.  Deflnit 
ap%cuav  &n>  £  A;£eA«ou  jwe^e/  KaAu^wv©*  <zs%tAio{v,  kzs\  ttoAu  ^  t>j?  y,iffoyod<xA  dvwxcrotv. 
-  -  -  inUtYiTOv  3  ,  V  ToiV  AoK,porf  o"uv#7TT0ucr#v ,  «V  Isr)  Natu7ro»CTo'v  ts  ^  Eu;x#Aiov ,  Anti-" 
quam ,  4&  Acheloo  ufque  ad  maritima  Calydonk  [quam  Evenus  praefluit")  Naupatlum  verfus  & 
Eupalium.  Colentes  AitwAoJ,  Aetoli,  omnibushiftoriisnotiffimi.  Pofiefiivum ,  Aeto- 
licus.  Florus  lib.  1 1 .  cap.  1  x.  Syriatico  bellofucceffit  (p*  debebat)  Aetolicum.  Potentiores  fa<5ri 
Aetoli  multa  inTheflalia,  &Acarnania,  &  alibi  occupaverunt ,  qux  vero  huc  non  per- 
tinent.  Lege  bella  illorum  adverfus  Macedonas  6c  Romanos  gefta  apud  Livium  Polybi- 
umque.  Flumina  Aetoliae  Achelous ,  qui  ab  Acarnania  f  eparat :  St  Evenus ,  0  "Euijv©-*  , 
qui  dividit  inter  Aetoliam  Veterem  £c  Epidtetum :  hujus  curfum  &  flexiones  Strabo  lib.  x. 
pag.  310. defcripfit.  OvidiusMetamorph.lib.  ix.verf  104.  de Hercule  : 

Venerat  Eveni  rapidas  \Jove  natus  ad  undat. 

Aetoliae ,  quam  Alexander  Acarnan  lib.  xxxv.  Livii  cap.  xv 1 1 1 .  umbilicum  Gnecid  vocat, 
Homerus  Catalogo  verf.  1 46.  has  urbes  laudavit : 

Oi  nhivocav  aiifAovTO ,  ^j5'ilAsvov,  ^Jg  IIuAjjvjjv, 
yLa,hKi$oi  t  dyxjoiXov ,  KoiAvo^wvoi  Tg  rtiTgriio&eiv. 

Qui  Vleuronem  habitabant ,  &  Olenum ,  &  Pvlenen ,  Chalcidemque  maritimam  C^petrofam 
Calydonem.  Ex  his  Vleuron  illa  oi^euet ,  vetus  eft ,  ut  Strabo  lib.  x.  pag.  310.  diftinguit , 
fita  quondam  prope  Calydonem  ;  poft  deferta ,  &  viuni&i  Umv^uv  nova  Plenronpxta  Ara- 
cynthum  montem  condita ,  dequaPlinius  iv.  cap.  11.  in  mediterraneo  Pleuron ,  Halicyma. 

reducta 


Gracia.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.  XIII.  711 

reducta  enim  a  marieft ,  ut  tamen  non  longius  interiora  verfus  recedat.  Paufanias  Achaic. 
cap. XI.  AhcoAcov  o\  UAiv^va  o<jcSVt£?5  ideit,  PleuroniifivePleuronenfesAetoli. 

Pleuroni  iiovec  vicina  fuit  Olenus ,  "nAev^',  Homero  memorata ,  fed  poftea  ab  Aeo- 
libus ,  ut  Strabo  tradit ,  deleta :  cujus  nominis  alia  in  Achaia  Peloponnefi  fuit ,  cum 
noftra  mimme  confundenda.  Ptolernseus  inter Pleuronem  &  Calydonem  pofuit  Olenum 
mediam.  Montem  Aracynthum  Plinius  r  v.  cap.  1 1 .  &  ex  eo  Solinus  in  Acarnania  ponunt : 
Strabo  &  Dionyf.  Perieg.  verf.  43 1 .  in  Aetolia.  Hic  efl  de  quo  ecloga  Virgilii  1 1 .  verf.  24. 

Amphion  Dirc&us  in  attao  Aracyntho. 

a&seo ,  interpretantur  faxofo  &  prarupto  ,  alii  litorali  utrumque  ab  ocktv  ,  quse  &  litus , 
&  faxa  fcopulosque  fignificat.  Inde  Acheloum  verfus  Pamwm  erat,  qucdrex  Philip- 
pus  delevit,  ficut  etiam  Ithoriam^  quod  utrumque  Polybiuslib.  iv.cap.  lxv.  narravit. 
Dirutas urbis Paeanii materiam  ^t*  \vAoc  ^  Kipyuov)  per  amnem  Oeniadas  devexit ,  quod 
argumento  eft ,  Acheloo  amni  Paamum  adpofitum  fuiffe. 

Supra  Aracynthum  montem  Conope  ,  KwvcoVjj  fuit ,  ab  Acheloo  xx  fladiis ,  uti  ex 
Polybii  lib.  iv.  cap.  lxiv.  adparet ,  remota.  Idem  Philippi  regis  iter  ex  Acarnania  Ther- 
mum  verfus  lib.  v.  cap.  vn.  defcribens,  ait,  in  tranfitu  Acheloi  ad  finiftram  reliquiile 
Stratum ,  Agrimum ,  Thefiienfes :  ad  dextram  vero  Conopen ,  Lyfimachiam ,  Trichomum , 
$o»T2ov,  Phceteum.  Sinifteriora  ,  praeter  Stratum  ad  feptemtrionalem  Aetoliam  perti- 
nent :  quas  dextrorfum  cum  Conope  erant ,  Phmeum ,  $o«t2i'ch  hb.  1  v.  ejusdem  cap.  lxiii. 
Stephano  Qoniou ,  qui  vero  male  dixit  urbem  Acarnaniae ,  quum  hoc  Polybii  loco  altero, 
five  cap.  lxiii.  libri  iv.  derege  dicatur:  $ha§oov  t  AKaPvotvlotv ,  ?«  0?  AhuAlott  vrds  t- 
KeiAxfAivrtv  vroAiv  ^oiniou; ,  transgreffusper  Acarnamam ,  ad  Aetolitz  urbem  Phceteiaivenit. 

Ad  dextram  dicto  itinere  Philippus  relinquebat  etiam  Lyfimachiam ,  cujus  fitum  notat 
Livius  lib.  xxxvi.  cap.  xi.  Tffe  Delphu  Naupattum  procejfit.  covfihop>rincip>um  Aetolia 
habito  ,  via ,  qu&prxter  Chalcidem  <cr  Lyfimachiam  fert  ad  Stratum ,  fuk ,  qui  per  Mahacurn 
finum  veniebant ,  occurrit.  Strabo  lib.  x.  pag.  3 1 7.  qtpoivHTuivyiv ,  excifam  & .  ipfam  jacere 
tradit.  Trichomum  autem ,  t^wkov,  quod  itidemadextrisilloitinerePhilippusapud 
Polybium  lib.  v.cap.vi  i.habuit,  videtur  inter  Lyiimachiam  Sc  Phceteum  fuifle  :  Ste- 
phano  quoque  noAts  AhooAlou;,  opp)id?.m  AetolU:  quod  Palmerius  etiam  Straboni  lib.  x. 
pag.  gio.reftituk,  apud  quemm  Aetoiiavetericoiruptelegitur  Te^i'v<ov.  Quoautem 
regis  iter  tendebat ,  Thermum  ,  opulentum  oppidum  erat ,  dequoPolybiuslib.v.prae- 
ter  locum  ex  cap.  vn.  monftratum  antea ,  etiam  cap.  vm.  agit  plenius.  Rex ,  inquit , 
dimcili  via  vr&ificuvz  ^oV  To  ©%-wv ,  progredicbatur  Thermum :  item  :  wz  tto/^jJ?  cteas 
cfev  to  ®i$uov  ,  Thermum  venit  ,  quum  adhitc  diei  multum  fuperejfet.  Hunc  locum  x«S' 
zkocsov  sr@-  oiyo^cs  xg  ^tj  7rotwiyv(i'eis  'S-fatyotvisolTcv: ,  ^  toj?  oigjgeMgtff/wv  x<34tojs"«(T«?,  id  eft3 
quoumnis  mercatwm  cr  ludos  ceiebres ,  etiam  comitia  Aetolorum  habuifle ,  ibidem  teftatur 
Polybius.  Inter  Thermum  &  Conopen  fuit  ad  Tnchomdem  lacum  ,  urbs  Metapia ,  lx. 
ftadiis  aThermo.     Polybius  lib.  v.  cap.  vn  etQtx6(j&v@*  3  «suti?  &*Ktv  r  K#K£phw  Mi-cat- 

2T«V,     )J   KirtOU.    [AZV  Itt*    OtVT)i$    T5  T(>l%)Uv!£'&   AiUV^  >(CfJj   T  rt8%6   T«UTJJ .  SiVUV .        a.iri.yH   3   C£i§QV 

i%YiKQVTai  su3ix  %  ssT&ffoty^ivouiv*  GiPuov.  Deinde  ad  oppidum pervemt  quod  Metapa  vocatur, 
ad  Trichomdem  lacum  &  ipfat  illiusfaucesfitum :  ab  eo  loco ,  quem  Thermum  adpeilant ,  Badm 
ferefexaginta  diftantem. 

:  Hinc  ad  Calydonem  venimus,  zdEvenum  fluvium  fitam ,  caput  totius  Aetolise.     Pii- 
nius  iv»  cap.  11.     AetoliaopptdumCahjdoneslfepemmilUbmqmngentispaff^amariyjuxia 

Evenmn 


V-i  GEOGRAPHIAE     A  N  T  X  QTJ  A  E 

Evenum  amnem.     Olim  ab  Aeolibus  habitatoribus  videtur  AeoVu  dicta.     Thucydides  lib. 

III.  pag.  £41.  olyi^^arciv  ig  t  vuv  jcojA«^£v»?v  KoihvJaivot,  j^  nKivouv»,  ^  |y  t«ut»j  ywgfo» 
abierunt  in  Aeolidem ,  ^%g  »##<;  Calydon  vocatur ;  e?"  Pleuronem ,  <2T  #//<«  /ccv?  ^#<e  circafimt9 
Sed  quod  etiarn  alibiGz/y^proipfaregione,  quae  Caljdonia  ell ,  invenitur,  quemad- 
modum  illud  Lucani  lib.  vi.  verf  366. 

Evenos  Calydona  fecat ,     -     -     - 

de  regione,  non  de  urbe  Palmerius  interpretatur  j  regio  potius  eft  .//«0/«  Thucydidis , 
quam  oppidum  regionis,  interpretanda.  Scylax  primo  loco  in  Aetolias  oppidis  ponit : 
V  irgilius  iib.  v  1 1 .  verf  306.  antiquam  Calydona  vocat  3  6c  Aeneid.  xi.  verf.  270.  pulchram 
Calydona :  itidem  Statius  Theb.  v  1 1 . 

-     -     -     veterem  Caiydona  Dian& 

Expugnare  dedi, 

# 

Vide  Servium  ad  pracdi6tum  verfum  Aeneid .  vn.  Csefar  Civil.  m.  cap.  xxxv.  Cahifim  , 
prafdiis  Calydone  &  Naupaclo  rcjeffis ,   omni  Aetoliapotitm  cft. 

Cum  Calydone  dicto  verfu  Homerus  XoikkIJx  oly^aKov  ,  Chalcidem  litoralem  con- 
junxerat.  Fuit  autem  ad  os  Eveni.  Thucydides  lib.  11.  pag.  1  f6.  kotT&Sov  «$  a9->jv<*w?  i?n 
^  yLeihKi<$®j  ^j  <£  Eujjvov  stotoj^ov  ^Ti3<nrhiovr<XA  ,  viderunt ,  Athenienfes ,  a  Chalcide  & 
Eveno  fluvio  adnavigare.  Praeponitur  Chalcis  Eveno  in  hoc  curfu,  velut  ad  dextrara 
oftii  adpofitum  oppidum  fuerit,  quodetiam  Strabo,  enarrans  litus  Aetoliaelib.  x.pag. 
316.  videtur  confirmare,  ab  Acarnania  CvOeniadisprogrefTus  :  $  r  "Eu>jvov  to  o^V 
XetMk  ,  fofl  Evenum  mons  Chalcis ,  fi  modo  mons  in  eodem ,  quo  oppidum ,  fuit  latere , 
fub  quo  monte  fitum  oppidum  erat ,  ideoquea  nonnullis  dicium  TTro^aTuc)? ,  Hypochai- 
as ,  ut  Strabo  refert  di£to  libro  p.  3 1  o.  Definiri  latus  certo  non  potefl :  id  vero  certifli- 
rnurn ,  aberrare  Stephanum ,  quum  ab  Aetolias  Chalcide  Acheloum  ait  fluere ,  deceptus 
Periegetas  verfu  496. 

Ntjo*&>v  t   dfhdm ,   cV*;  t'  &to  Y.oiKxtS^  %%7TM 
A/vtj?  «^yufgtjj  Aj^eA.wt©-  c*p4>/?  ihlos&. 

Infularum  aiiarum  ,    quotquot  a  Chalcide  labens  vorticibm  ,    argenteis  Achelous  circumdat, 
Evenum  uterque  cum  Acheloo-,  utexThucydide&Straboneconflat,  confudit. 

Progredienti  a  Chalcide  in  ora  ortum  verfus  occurrit  Moiycria  oppidum.  Strabo  Iib. 
IX.  pag.  294.  jj  MoAwcpefos  £  h)  y^  to  Avr/ppjov ,  AircaKiKov  zrffXfyviw ,  Moljcria  efljuxta 
Anurrhium ,  Aetclorum  oppidulum.  Ptolemasus  quoque  ab  occafu  promontorii  Antirrhii 
lib.  iii.  cap.  xv.  pofuit.  Plinius  lib.  iv.  cap.  1 1 .  Calydonjuxta  Evenum amnem.  Dein 
Macynia ,  Molycria  :  cujm  a  tergo  Chalcis  mons ,  <£r  Taphiajfm.  Ipfum  itaque  Antir- 
rhium  fubfequitur,  de  quo  ibidem  Plinius  lib.  iv.  cap.  11.  In  orapromontorium  Antir- 
rhium-t  ubi  oflium  Corinthiaci  Jinus  ,  mtnm  mille  pajfuum  latitudine  influentis,  Aetolosque 
dirimentis  a  Peloponnefo.  Promontorium  quod  contra  procedit ,  appellatur  Raium.  Ipfum 
fretum,  quo  Corinthiacus  finusexjoniomarieffunditur,  etiam  Rhium  perinde  vocatur 
ut  promontorium  ,  quod  intus  eil  in  Peloponnefo.  Livius  lib.  xxvn.  cap.  xxix.  Aetoli 
navibus per  fretum ,  quod  Naupaflum  &  Patrm  interflmt  (Rhion  incoUvocant)  exercitutra- 

jefto , 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  713 

jecto  ,  [Achaeos]  depopulati  erant.  Idemlib.  xxvm.cap.  vn.  veriti,  ne  intra  Rhium  (fauces 
e&funt  Corinthii  Jinus)  opprimerentur. 

Inter  Antirrhium  6c  Naupaclum  quac  fuerint ,  incertum  plane  eft.  Tria  quidem  me- 
morantur  prope  Naupaclum  6c  in  Corinthiaco  finu  Aetolorum  fuifle ,  Erythra ,  Eupalium 
6c  Pylene :  fed  citra ,  ultra  fuerint ,  alit  fupra  eam  pofita ,  definire  non  poffumus.  De 
Erythris  Livius  lib.  xxvi  1 1.  o?p.  vi  1 1.  mijeratin  Corinthiumjinum ,  _profectus ad  Erythras 
Aetolorum ,  qu&prope  Eupaliumfunt ,  exfcen/ionemfecit.  Portus  ergo  vel  locus  fuit  in  litore 
aptus  ad  exfcenfionem  e  navibus  faciendam.  De  Eupaliojzm  in  Erythris  dixit  Livius :  6c 
Strabo  iib.  x.  pag.  310.  Aetoliam  Ijf&tjjtsv  five  adjectam  dicit  pertinere  «V  m\  Noiwnawtc* 
ii  >£,  EuaraA/ov,  ad  Naupactum  Cr  Eupalium.  Thucydides  qui  EvjroAiov  fcripfit ,  Locris 
attribuit.  Etiam  Stephanus  ponit  in  Locride ,  ad  cnjtis  expofitionem  rejecium  volumus. 
Pylene  non  dubitatur  Aetolorum  fuifle ,  in  quibus  etiam  Homerum  pofuii  6t  Piinius.  Ho- 
meri  verba  fub  initium  hujus  capitis  de  Aetolia  produximus :  Plinii ,  mox  proferemus  in 
Naupacto  :  6c  Stvabo  quoque  in  Aetolia  recenfet ,  addens  translatam  paullifper  efle ,  6c. 
U^cyjov ,  Profchium ,  mutato  nomine  ,  vocitari ,  lib.  x.  pag.  3 1 1 .  Thucydides  quoque 
lib.  iii.  pag.  241.  U  npoV^iov  ^  AtTwA»'*?,  dixit,  hoceft,  mProfchium  AetolU  abierunt. 
Statius  Theb,  I v.  verf.  1 02.  fcopulofa  Pylene :  6c  lib.  v  1 1 1 .  verf. 48  3 .  torva  Pjlenes  agmina. 

Naupactus,  extremum  Aetolorum  oppidum :  nunc  Lepanto.     De  illaStrabolib.  ix. 

pag.  294.  jj  NdvzsaK-xgp  tou  AvT*pp»«  ?rA>jc-iov.  dvo}/.a<;a\  S'  Svtv  T?  \  aVlSSYiyloA  T?  CUl7  yiVQ^iV^. 
Naupactus  Antirrhio  vicina ,  a navibus  ibi  compactis  nominata.  Plinius  lib.  i  v.  cap.  1 1 .  In 
Corinthiaco  finu  oppida  Aetolix. ,  Naupactum ,  Pjlene.  Et  Livius  lib .  xxxv .  cap .  x  1 1 .  Aetoli 
concilium  Naupactum  indixerunt.  Ptolemjeus  tam  Antirrhium  quam  Naupaclum  in  Locris 
fcripfit,  &  illorum  quondam  fuifle  Strabo  dicto  loco  refert :  additvero:  t?i  $  vvV  aJt«- 
Awv  [n«Wo«t©-]  ^iXtZTTis  <®?3<rx.gjvtxv%@J  ,  nunc  vero  Nauptctus  Aetolorum  efi ,  PhilippQ, 
adjudicame.     Sic  etiam  Scylax  atque  Plinius  Naupadum  in  Aetolia  cenfuerunt. 

Intus  fupra  Chalcidem  duo  montes  funt,  quos  Strabo  lib.  x.  pag.  310.  c^  havw; 
mJ^Aa,  montes  valde  excelfos  vocat  ;  alter  Chalcit  ,  eodem  ,  quo  fubjectum  oppidum 
nonJne :  alter  Tacplaos®* ,  Taphiajfus,  fuper  quo  stoa/^v/ov  MolkwIoc,  oppidulum  Macy- 
nia  fuit  pofitum ,  quod  Plinius  etiam  Aetoliae  oppidis  adnumeravit ,  quse  ultra  Calydo- 
nem  6c  Evenum  amnem  funt.  Halicyrna  quoque  in  hoc  tracTxi  Aetoliae  fuit  Scylacis  6c 
Plinii  teftimonio ,  quo  Stephanus  confutatur ,  qui  in  Acarnania  poiliit :  locus  autem  cer- 
tus  adfignari  nequit.  Nec  fedes  cttto  Aegiiii  (Mylnov  vocatThucydides  lib.  1 1 1.  pag. 
239  )  quamquam  diflantia  a  mari  eodem  auctore  non  fit incerta ,  lxxx fladia. 

Efi  etiam  mons  Corax  Aetolice  orientalis ,  in  feptemtrionem  ad  Oetam  uique  excurrens. 
Strabo  llb.  IX.  pag.  287.  t  3  7tMv^av  <£  Ua^vaosoZ  to  yXv  \<?mk&.ov  v'i\>.cvta\  AoKgol  ts  oj 
0£cA««,  /^  Tivej  t  Aog^swv  ,  jfgtj  AjtwAoI  %§  t  Kq^kx-  <3?£$<rayo%ivc[Aivov  AitwAwcv  op^ , 
Latus  Parnajfi  occiduum  Locri  Ozjola  tenent ,  &  Dorienfes  quidam ,  atqne  Aetolijuxta  Cora~ 
cem  montem  Aetolicum.  Et  lib.v.pag.  3  lO.idemStrabo  :  %<%&  -/>J\  y>  AhcoKla  ^ky^ov  fAv 
op*^  t  Kv^voj  cuvrtVTOVTa  rij  Orrjj ,  Aetolia,  etiam  maximus  mons  efi,  Oeta  conterminus. 
EtLivius  lib.  xxxvi.  cap.  xxx.  UtadCoracemefiventum  (mons  eft  altijfimus  interCalli- 
piolin  &  NaupaBum)  ibi  &  jumenta  multa  ex  agmine  pracipitata  dum  iffts  oneribus funt ,  & 
homines  vexati.  Quam  hicnominat  Aetolix  Callipolin,  fufpeclaeiljac. Palmerio Grsec. 
Ant.  lib.  iv.  cap.  xxii.  atminus,  nobis,  quia  6c  Stephanus in  Ko'^|,  ex Polybii lib. 
XX.  profert,  [Aira^v  Ka^woAjw;  ^  NoiUffaWov  ,  inter  Cailipoltm  C^  NaupaBum.  Non 
ergo  dubium,  quin  Polybius  ita  fcripierit,  quia  eodem  modo  &  Livius  &  Stephanus 
transfcripferunt.     Mavult  laudatus  vir  Kaiislx  ucMug.     Fac  vero ,  ita  labi  potuiiTe  Ste- 

X  x  x  x  phanum : 


7*4  GEOGRAPHI AE      ANTIQUAE 

phanum:  quid  vero  de  Livio  dicemus,  cui  vertendum  fuiflet  interCalliumurbem?  Id 
vero  concedo  facile ,  eamdem  u>-bem  efle  K«?fcj7roA»v  Polybii,  Stephani,  Liviij  8c  R«V 
iuov ,  Callmm  PaufaniaePhoc.  cap.  xxn.  quamvis  verus  locus  &  fedes  ignoretur. 

Dubise  quoque  pofitionis  iunt ,  quse  Thucydides  lib..  1 1 1.  pag.  238.  Aetolis  dat 
mediteiraneis ,  Potidama,  Crocylion ,  &Ttchium.  apar  %'£<»>,  inquit,  a&s  'vnofonrb 
h  t  Airohiav  ,  yjj\  aX$iX  ry  7[0in  yuipa  UonSanav  ,  qjfy  ?%  Stvripa  Kpoxvfciov,  (£  rjj  rp/Tjj 
T/^ov,  fummo  m,me  motu  caflris  in  Aetoliam  pergiti  ac  primo  die  Potidaniam  expugnat; 
fecundo  Crocylium:  tertia  Trtchium.  Et  Livius  lib.  xxvil  1.  cap.  VI 11.  Haud  fefellit 
Aetolos.  nam  hominum  quod  aut  inagris  ,  aut  inpropincpuis  cajiellu  Potidaniaac  Apollonia 
fuit,  in  flvM  montesque  refugit.  NecillaLivh  Apolloma  notej  nili  Stephani  Airalkmlot 
^^mlS@-,  Apolloma  Phocidis  eft.  Alia  Crocylea  ,  KpoiaA«<*  Homeri,  Catalogo  verfi 
1 40.  quam  Strabo  in  Leucadia  peninfula ,  Palmerius  in  infula  Ithaca  quanendam  cenfet. 

Inter  Acheloum  Sc  Evenum  in  feptemtrione  erant  Agnmum  Sc  Thefiia.  Polybius 
lib.  v.  cap.  vi  1.  quum  rex  ex  Acarnania ,  Acheloo  traje&o ,  Thermumproficifceretur, 
ait  a  finiftra  reliquifle  St^tov,  Ayp/viov,  GeneiV,  Stratum  ,    Agrinium,  Iheftienfes. 

Sub  Pindo  cc  Oeta  montibus  in  tergo  Aetoliae ,  vel  pars  illius  vel  finitima ,  Apcrantia , 
quam  Polybius  Legat.  xxv  1 .  &  Livius  xxxvi.  cap.  xxx  1 1 1 .  memorarunt :  de  qua  etiam 
lupra ,  quia  Epirum  verfus  recedit ,  aliquid  diximus.  Fuit  etiam  Donca  tetrapolis ,  id 
eft,  Enneus ,  Bojum,  Pmdus,  Cjtmium ,  ut  Strabo  nominatim  interpretatur  lib.  ix. 
pag.  204.  &  ipfos  Dores  hujus  loci  vocat  A<ag/e«V  tjjV  rir&7toXiv  oiw<ravr<K,  qui  uoa^ 
f^ov-Eg/vsev,  Boiov,  n/vcTov,  Kut/v/ov.  Pindus ,  Dorica  urbs,  pofita  ad  amnem  ejusdem 
nominis ,  qui  in  Cephifium  deinde  infunditur ,  auclore  eodem  Strabone.  Medio  trac~fri 
populi  fuerunt  Agr&i,  five  Agrai,  de  quibus  fupra  quoque  diclum  fuit ,  ScCuretes,  & 
Aeoles ,  6c  Ophienfes  five  Ophionenfes ,  (0<$u2(?  Strabonis,  O^ioverj  Thucydidis)  ac  Nau- 
pa<5r.um  verfus  Apodotij  Eurytanes  &  alii  ignobiles.  Vide  Thucydidem  lib.  1 1 1 .  pag. 
237.  &  Strabonem lib.  x.pag.  310.  qui  &  Perrh&bos ,  Athamanes,  & partem  Aenianum , 
Aetolis  ibidem  addidit. 

L     O     C     R     I     S. 

Locris ,  regio Locrorum ,  Grsece  Aoxpfc.  Mela  11.  cap.  1 II.  A  MacedoniaprimaeU 
Jhejjalia,  deinde  Aiagnejia,  Phthiotu ,  Doris ,  Locris  ,  PhocU.  Et  paucis  interjectis:  »» 
Doride  Pindm  :  m  Locnde  Cynos  &  Calliaros :  in  Phocide  Delphi  O"  mons  Parnajfm.  ktrrtj 
[fi  Aoko/,<T\  h) ,  AiyqyfAiVYi  vVa  £  nagvxasB  Sl%a  ,  Dxplex  Locris  efi ,  inquit  Strabo  ix.  p.  287. 
divifabtfariamaParnaJfo.  Pars  citerior  eft  Aok^uv  O^oAwv,  LocrorumOzjolarum,  contenta 
inter  Aetoliam  &  Phocidem  :  ulterior  trans  Parnaflum  eft ,  &  Thermopylas  verfus  pro- 
currit,  pertinetque  ad  Euripum  Eubcece.  Vide  Strabonem  dicl:o  loco ,  &p.  191.  Et 
hi  rurfus  dividuntur  in  Qpmtios ,  qui  ad  mare  colunt  Euboicum  -3  6c  Epicnemidios ,  utpote 
zdmonternCncmidem,  Kv^iia,  accolentes.  Ozolse  etiam  dicuntur  iirxiejot  Aox.po) ,  oc- 
ddentales  Locri ,  Strab.  p.  287.  quum  ceteri  vergant  in  orientem.  Epizephyrii  autem  Locri 
funt  Straboni  p.  294.  «snamoj ,  cc/o;;i  Grsecorum  in  Italiam  deducli ,  a  quibus  Z.0*n ,  urb^ 
Bruttiorum  ,  nominanturj  de  quibus  in  Italia  a6tnm.  Quidam  pofthabent  divifionem 
alteram  ,  omnesque  qui  trans  Parnaflum  funt,  adpellant  Epicnemidios.  Scholiaftes  Pin» 
dariinOiymp  od  xi.  yim-r-  Aoxpav  «VJ  rpiU,  ^n^Qvy.oi ,  o£o'hat,  ^zmr^ihoi.  to«t«» 
'e£  (mv  ¥.&i(%!$)V£/qI  eicrt  Aojcpol  ov  IraXia.  ai  3  o^oAck,  ^rOf  T.*?  A'TWA<V-  °'  ^'  ^^yj^iStoi 
^fjs  Evftai*.     Locrorum  tria  funt  genera ,  Eftz,ephjrit ,  O^e/tf ,  Epicmmidii.     Ex  his  Epi* 

zephy- 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.     CAP.  XIIL  715 

zephyriiLocrifuntinltalia:  OzjoUad  Aetoliam:  Epicnemidii  juxta  Eubosam.     Nostamen 
Strabonem  fequuti  Opuntios  ab  Epicnemidiis  propriis  feparamus. 

ozolae  locri,  qui  etiam  Zephyrii  adpellantur,  a  Naupa&o  incipiunt  Sc  ad 
Phocenfium  ufque  fines ,  angufto  ad  mare  fpatio ,  &  vix  c  c  ftadiorum ,  procurrunt. 
Ad  mare  eft  Oeanthia.  Paufanias  fub  finem  Phoc.  H)  Sofauosw  $\  OidvB-eia  irgj\  tcvty,  6jaq- 
psWej-iNtfWfliJCT^,  mari proxima  Oeanthea  eft ;  cuifnitimaNaupaBw.  Sic  &  Hellanicus  ' 
apud  Stephanum  adpellat.  Ipfe  Stephanus  OldvB-^  noAis  AokooHv,  Oeahthe  urbsLocrorum. 
EtPlinius  i  v.  cap.  1 1  i.Ceanthe  ,  Ptolemseus  aucem  EuawS-i»,  Evanthia:  ac  Scylax  , 
"EvxvSig,  Evanthu.  Addit  Plinius  Portum  Apollinu  Phaftii ,  ignotum  fere  aliis.  Proxi- 
mit  inquit,  Aetolis  Locri ,  e/ui  cognominanturOzjoU^  immunes  OppidumOeanthe^  Por- 
tm  Apoliinis  Phafiii ,  Jinus  Criffkus.  In  mediterraneis  Ozolarum  habet  Ph&fium  oppidum , 
unde  portus  cognominatur.  Intus ,  inquit ,  oppida :  Argyna ,  Eupalia ,  Phajrum ,  Ca- 
lamifnf. 

Prope  Oeanthen  fuit  Oeneon ,  O/veav,  vel  mari  adpofitum  oppidum ,  velproximeab 
ilio  reduc"r.um.  Thucydides  lib.  1 1 1  pag.  238.  cJppiVo  k%  olvttiv®'  $  Aox}l2& ,  profeftta 
ex  Oeneone  Locridis :  &  pag.  240.  67r)  r  ^oihotosuv  %  t  Ojveavaj  ^  AowlS®*  jccmcpv^ov ,  ^ 
«>v?r<?  C*  Oeneonem  rtfvgerunt :  6c  paucis  interjeclis :  ££&'««  t«  s-^sjtw  e7ri  r  N«W#>ctov  2^1  r 
AojcpJv.  h<  7ropgve'w£v©°  Oi've«ivtf  #'peT  «utwv,  Jtj  Eu/ro'A/ov ,  ad,verfus  Naupactum  [ex  DelphisJ 
c«»2  exercituper  Locros  contendens ,  /'»  itinere  Oeneonem  illorum  capit  €7"  Eupolium.  Stepha- 
nusquoqueo/veav,  AwqI$@*  Xiur,v,  Oeneon,  portus  in  Locnde.  E  quibus  fitus Oeneonis 
quodammodo  cognofci  poteft ,  ut  tamen  incertum  maneat ,  cis  Oeanthen  ,  an  ultra 
illam  hic  portus  vel  oppidum ,  vel  utrumque. 

Ulteriora  litoris  Plinius  dat  Phocidi :  Ultra  Cirrhai  Phocidis  campi ,  oppidum  Cirrha , 
portus  ChaUon ,  a  quo  v  1 1  millibus pajfuum  introrfus  liberum  oppidum  Delphi.  Et  Ptolemss- 
us  Kuppca{v ,  Cyrrham  in  Phocide  fcribit :  X#Ae&!?  autem ,  Chaleos ,  quod  ChaUon  Plinii  eft  , 
in  Locride  ipfi  relinquitur :  quod  oppidum  Stephanus ,  ut  Plinius  ,  fcribit,:  ut  Ptole- 
masus,  in  Locride  cenfet.  XfliAsnov,  inquit,  •noKis  Aqk^uv.  Eadem  diflenfio  in  Anticyra 
five  Anticyrrha ,  quse  Ptolemaei  difpofitione  longius  in  ortum ,  quam  Cyrrha  &:  Chakeon, 
recedit ,  & fic ab ipfo  vere  videtur  in Phocide  conftitui.  At  Strabo  lib.  1  x.  pag.  2op.  in 
Oetsea  regione  dicit  kvrkt^otv  efle  opi.mvjA.av  tjj  b>  Aoxqo7<;  Toft  Eo-jre^o/? ,  Anticirrhamejus- 
dem  nominis  ,  cujus  eft  illa  in  Locris  occiduis.  Et  Livius  lib.  xxv  1 .  cap.  xx V 1 .  Sita  Anticyra 
efl  in  Locride  Uva parte  Jinum  Corinthiacumintrantibus.  Adeo incerti ad maris oram funt 
limites  Locrorum  atque  Phocenfium :  quod  vel  ex  temporum  diverfitate  eft ,  vel  ex  per- 
miftione  turbatorum  finium. 

Intus  in  hac  Locride  eft  primum  Eupalium ,  prope  Aetolorum  fines ,  quod  ex  Livii  Iib. 
xxv  III.  cap.  viii.  adparet.  Profectus ,  inquit ,  ad  Erythrat  Aetolorum ,  qu&  prope  Eupa- 
liumfunt ,  exfcenjionemfecit.  Strabolib.x.pag.  310.  iTriMYiTovfiveadjectam  Aetoliamdicit 
pertinere  «V  Izr}  n«Wo»ctg'v  re  n$\  EuzraAjov ,  ad  Naupactum  0~  Eupalitmverfus :  quodvi- 
cinum  Naupadto  Eupaiium  efle  non  obfcure  arguit.  In  Locride  autem  fuifle ,  Stephanus 
adfirmat,  Ev?r«Au*  ^rcAij  Aojc^©-*,  jjv  EuarosAiov  A^Te^u/^wpc?  c£>jg**,  Eupalia  oppidum  Locri- 
dtSi  quod  Eupalium  Artemidorus  dixit.  Et  Thucydides,  qui  Euzto'a»ov  vocat,  lib.  111. 
pag.  238.  t  hactv  is  EuzrcAicv  *$  Aok£i$@'  otitinefftyt  ,pradammijit  EupoliumLocridis.  Situs 
eodem  libro  indicatur  pag.  241.  ubiEurylcchusDeiphisprofeciusadverfusNaupacSlum 
per  Ozolas ,  dicitur  in  itinere  Eupalium  five  Evpolium  expugnalle.  Ergo  a  Naupacto  in 
ortum  recedit ,  Scfimuiinfeptemtrionemnonnihilinclinat. 

Primari&Ozolarum  urbs  Amphijfa  fuit.  Paufanias  Phoc.  cap.  xxxv  11 1 .  Aja^jwv  J  «Vm- 

XXXX    2  i*fft» 


7*6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Tspa  ?a$lets  einoffi  yjp  zkoltqv  ir*v '' A[A<piost&  [Asyisvi  yjtf  ovo[ioi?orotrv}  7Tq\is  t?  Aoxpwv  ,  Delphis 
cxxjiadiorum  itinere  Amphijfa  abeji ,  Locrorum  urbs  maxima  V  nobiliffma.  Aefchines  con- 
tra  Ctefiphontem  pag.449.  oi  AqkoqI  ol  AfAQioseis  l^vjKovra  ?oi£ia  aittAiv  okovvTej  AsAdxSv, 
Locri  Amphiffenjes  fexagmta  Jladiis  abfunt  aDelphis.  en  quantus  diflenfiis !  illecxxhabet 
ftadia  :  hic  lx.  Sed  Aefchines  non  de  urbe  loquutus  effc ,  verum  de  Amphiflenfibus ,  qui 
a  finibus  fiiis  Athenienfes  arcebant.  Ex  qua  parte  vero  Delphorum ,  laevane  an  dextra , 
Amphifla  fita  fuerit ,  non  eft  omnino  apertum.  Plinius  1  v.  cap.  1 1 1 .  in  Phocide  ponit , 
quo  fit,  ut  in  dextrum  latus,  quod  ortum  folis  fpectat,  aut  in  boream  remota  ab  urbe 
Delphis  fuerit ,  quiahiinextremoPhocidis,  prope  Locrorum  fines  fuere  pofiti.  Contra 
Ptolemasus,  &Scylax,  &  Stephanus  9  8t  HarpocrationinLocrideOzolarumcenfent, 
ut  Delphos  a  dextra  &  orientem  verfus  adfpexerit  Amphifla.  Ptolemasus  quoque  ab  oc- 
cafu  oppofuit  Delphis ,  quamquam  nimis  ab  illis  removit ,  ut  tamen  in  plaga  confentiat  > 
diftantiam  definiat  Paufanias.  Oppugnaverunt  Romani ,  ut  Livius  lib.xxxvn.  cap.v. 
feq.tradidit:  fed foluta tandem obfidio  fuit ,  cap.  vn.  PYmioAmphifaimmunts  eHlib.iv. 
cap.  iii.  Qiiam  longeamarifuerit,  non fatis liquet.  In mediterraneis fcripfit Ptole- 
ihaeus ,  &  Scylax  quoque ,  qui  in  maritimis  videtur  numerare :  fed  coramode  interpretan- 
dus ,  ne  ceteris  omnibus  contradicat.  Paufanias  diclo  loco  fub  finem  rerum  Phocicarum 
defcribit ,  ut  mari  quidem  adpropinquantem ,  non  autem  <Fki  ^ahoiosvis ,  adpojitam  mari, 
feu  proximam. 

Sunt  &  alias  Ozolarum  Locrorum  mediterraneas  urbes ,  ut  Scylax  8t  Paufanias  diclo 
loco  referunt :  fed  vix  alia  certo  cognita  quam  istowl* ,  Myonia,  fita,  ut  ibidem  Paufa- 
nias  aefignavit ,  divco  [Av  uVsp  Ajucp/orjj? ,  >zst}s  vizreipov ,  saSlois  «Mr&iTepw  t£/i»>covt<*  A[A<plffffvis, 
fuperiore  locofupra  Amphiffam ,  tngintajladus  ab  illa  tn  mediterranea  recedens.  Stephano  eft 
Mvuv  ,  7tcAis  Aoitpwv  iv  »j?r«pft>  ,  Myon^  oppidum  Locrorum  in  medaterraneis.  Oppidanos 
Thucydides  lib.  nr.  pag.  2.41.  Mywps ,  Mjonenfes  vocat ,  ouops^  ,fimtimos  Amphiflenfibus. 
Quas  ultra  funt  &  Locridem  in  feptemtrionem  continuant ,  a  Stephano  Phocenfibus 
adjudicantur ,  ad  quorum  defcriptionem  etiam  refervamus.  Alopes  fedes  incerta ,  quam 
alii  Ozolis  adfcribunt  ,  alii  Epicnemidiis  ,  ipfo  Strabone  rem  in  dubio  relinquente. 
Stephanusfextamhujusnominis  <t&i  Ao^iSa ,  circa  Locridem pofuit :  Plinius  iv.  cap.vn. 
anter  Narycium  &  Scarphiam ,  atque  ita  fupra  Cnemidem. 

epicnemidii  locri  Parnaflb  ab  Ozolis  feparati :  ab  illo  monte ad  finum ufque Mali- 
acum  habitabant.  Nomenefl,  ut  Stiabo  ix.  pag.  287.  tradit,  &n>  op«?  Kmj/a»J@*  ,  a 
monte  Cnemide.,  quem  Euftathius  in  Periegetae  verf.  426.  ex  male  intellecto  Strabone  pu- 
tat  Kelpsvov  >s&)  to  op©-  rv)v  Otryiv ,  juxtaOetam  Jitum  ejfe:  fed  quia  Ptolemasus  oppidum 
Kvriptfes ,  Cnemides ,  quod  haud  dubie  a  monte ,  cui  adjacet ,  ad  finum  Maliacum  locavit , 
montem  etiam  ibidem  fuifle  Cnemidem  fufpicamur ,  nifi juga  longa  velis  intelligere ,  quae 
ab  Oeta  ad  mare  producantur. 

Ad  finum  illum ,  ab  Opuntiorum  limite  ,  fuevunt  Cnemides ,  Kvjj^s?,  Ptolemasi  oppi- 
dum,  quamquam  is  male Opuntiis ,  -quia  inlimiteeft,  adjudicavit.  Melalib.  1  i.cap. 
iii.  quamvis  fine  ordine,  Thermopyle  ,  Opoes,  Scarj>hia,  Cnemides ,  Alope.  Strabo 
lib.  ix.  pag.  203.  $  Aapvivra  KnjjwWe?  £»&»«  epujuvov  ,  pott  Daphntmtem  Cnemi- 
desfunt,  natura  munitus  locus  vel  oppidum.  Singulari  numero  Scylax  ©powov,  Kv^Jy, 
Thronium ,  Cnemis ,  qui  vero  male  in  Phocide  urrumque  recenfet. 

In  ora  fequitur  Scarphia  five  Scarphea,  quse  Graece  Yxa^la  Straboni  lib.  I.  pag.41. 
ddemque  2**p<P>}  >  Scarphe  lib.  ix.  pag  293.  pluribus,  Ptolemaeo,  Stephano,  Appi- 
ano  in  Syriac.  SxotpcpH* ,  Scarphea :  Plimus  Scarphia.  Livius  lib.  xxxi ,  cap.  1 1 1 .  Qumtius 

ab 


Qracia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  717 

ab  Elatiafrofetttis ,  pr<zter  Thronium  &  Scarpkeam ,  ad  Thermopyla*  pervenit.  Et  Stephanus : 
.  2jc#p$«oe,  ttoAi?  AoxpuT®-)  r  GipponvKdv  iyyvs ,  Scarphea  oppidum  Locridvs propeThermo- 
jylas.  Si  x>c«p<P*7  iUa  Strabonis  hsee  Xkoc?<P&x  eft  (Cafaubonus  enim  mavult  Tap^  legi) 
setfiois  v7rifx.etpiVYi  <£  9-ojA«Vcjj?  Sinsi,  decem  fladiu  a  mari  abeff^  e<f>'  vnpa?,  in  fublimi  loco 
pofita. 

Propior  Thermopylis  Nicaa.  Strabodiclolib.  ix.  pag.  2,93.  iit^a.  n/j«w«  ^  «.<  ®2p,uo- 
ttvAocj  ,  <sfeiW<?  [poft  Scarphen]  Nicaa  esl,  &  ThermopyU.  Ad  mare  fuit.  Polybius  excerpt. 
lib.  XVII.  cap.  I.  ewzyyiv&VTis  $  N»Wccv  <srO<;  r^v  3"*a«t7ojv,  adpropinquantes  mari  juxta 
Nicaam :  de  finu  autem  Maliaco  agit.  Et  Livius  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xxx  11.  In  (inu  Maltaco 
prope  Nicttam  litws  elegere. 

Inter  Cnemides  &  Scarphiam.  amnis  Boagriw  effunditur ,  ad  cujus  oftium  portus  efl: ; 
intus,  xx  ftadiis  a  portu,  prazterfluit  Thronium,  prascipuam  Epicnemidiorum  nrbem. 
Strabo  lib.  1  x.  pag.  293 *  diftantiam  a  mari  &  adluvionem  Boagrii  notavit.  Plinius  lib.  1  v. 
cap.  vii.  Thromum ,  juxta  quod  Boagrius  amnis  defertur  in  mare.  Non  procul  a  mari  fuifle, 
etiam  Livius commonftrat  lib.  xxxvi.  cap.  xx.  Decem  naves regia  ad  Thronium  infinu  Mali- 
aco  flabant.  Paufanias  Eliac.  i>cap.xxn.  Aojc^o)  c//c  ©^ovtW  t5  m)  Boeuy^ia  sroTo^cw,  Locriex 
Thronio ,  qua  [urbs]  ad  Boagrmmflumenjita  es~i.  Homerus  Catalogo  verf.  40. 

Ta§<p»jv  ts,  ©^ctxov  te,  Boay^lov  d f/,(p}  \v<&& , 
Tarphamque  Throniumque ,  circa  Boagrii  fluenta, 

Diodorus  Siculus  iib.  xn.  cap.  xliv.  de  Cleopompo ,  Athenienfium  duce :  t  «s%£$ojA«V- 
ticv  t?  Aojcjc^^  iJjjWg,  ngj^  sro'Aiv  ©poviov  e|g7roAio'p>cjjcr£ ,  toIV  3  dvntct^a.y.ivQig  t  AoTpwv  o-v- 
v«4/«?  |Wa^jjv  o*i'jcjjtrg  -sj€*  sro'Aiv  AAoVjjv  ,  maritimam  Locrorum  oram  vaflavit ,  ££"  Thronium 
objidione  cepit ,  £?-'  Locros  acie  vicit  circa  Alopen.  Nam  6c  .^/ojx?  in  illa  tra<5tu  fuit ,  fed  intus,. 
quam  etiam  Thucydides  lib.  11.  pag.  118.  ineadem  Cleopompi  hiftoria,  ac  di&is  locis 
Mela  atque  Plinius  memoraverunt. 

Fuit  ibidem  etiam  Naryx9  five  Narycum^  feu  Narycium  Ajacis  patria.  Stephanus-; 
N#£vf  aroAi?  Aok$1£@j.  riveg  q  N«'§wcov  r  arcAiv  QoKrlv ,  g'|  Jj?  Aik?;  Naryx  urbs  Locridis. 
Qutdam  vero  Narycum  urbem  vocant ,  <? x  qua  erat  Afax.  Plinius  1 V.  cap.  v  1 1 .  Oppida  [Epi- 
cnemidiorum]  Narycion ,  Alopt ,  Scarphia.  Ex  his  locris  erant  qui  in  Italiam  migraverunt. 
Virgilius  Aeneid.  111.  verf  39P. 

Heic  Cr  Narycii  pofuerunt  moenia  Locriy 

quamvis  Strabo  ex  Ozolis  voluerit  deduclos.  Tarpha  Homeri ,  jam  diclo  verfu  5  eliam 
Calliarus  ejusdem  6c  Strabonis ,  incertae  pofitionis  funt.  Epicnemidiorum  fuifTe ,  &ordo- 
&  adfbciatio  oppidorum  apud  Homerum  videntur  adprobare : 

Ol  HvVQV  T    a>i/J.CVT    07roiVTOi  T«,    Ka^ioc^ov  TS, 

Jjy,er<rxv  te  ,   %x,oigCpt}v  ts  ,    £§q  kwywols  ipof.T&vo\<;  v 

T«g(^JJV  T£  ,     ©pOVICV  T£  BcOf^pi»  d^)   '^ii^^C/l. 

Qui  Cynum  habitabant ,  &  Opuntem  ac  Calliarum ,  O*  Bejfam ,  ac  Scarphen  &  amabiles  Att- 
ge<u :  Tarphencjue  Throniumque ,  circa  Bo «griifluenta.  De  Cyno  6c  Opunte  mox  in  Opun- 
tiisj  etiam  de  Befla  &  Augeis ;  C^W^autemEpicnemidiismanet)  etiarn  Scarpha  & 
Targha , '  feparata  oppida. 

Xxxx  3  Supe- 


7s8  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Supereft  Daphms ,  olim  Phoeenfium ,  pofteaLocrovum  fa&us  ditionis.  Strabo  utrum- 
que  declarat.  Lib.  i .  pag.  41 .  aPhocide  ita  cognominat ,  eW  tov  $«uxou  A«^vgVT@- ,  ufqrn 
ad  Daphnmtem  Phocium.  Et  lib.  ix.  pag.  2.86.  «  $«xl;  I53  <srO?  ag*rov  <o>%c/3e0ij/4vii  T;j  ^pS^ 
7famrii*s  ivri  B-xhdosiji  4s  &c6Kot<rrotv  to  ye  •mtfc&m,  0  yug  &a$vou$  ssk  »<v  tot?  t?  Aojm /<$@^  , 
c"xiKm  *®'  ***?$$*  ^  Ao>c§u?«,  t£4  ^«"©^  rotrlopiv®*  tcu  ts  Ottouvti'x  jccAsrfcr ,  j^  t?  t  Em. 
xvvjudioiv  z^oi^ahixt;.  vvv  3  Aojwwv  es^v  >j  %ose>$!.  to  3  vraAio-px  KctTiffwnvcu,  «yg  0'u?c  vneiKx- 
^khv  xKirt  pfcgcQfi  ^  vr&S  Eoftoiot  S\*A«rV  «J  $«*/?.  Phcis  feptemtriones  vcrfitt  juxta  Baeoti- 
am  porrecia  a  mari  ad  mare  antiquitiM.  Daphnus  enim  tunc  non  erat  Locridvs ,  _/ed  t <??»  utrtm- 
ciue  dividebat ,  medim  inter  ftnum  Opuntium  cr  oram  Epcnemidiorum.  Nunc  Locrorum  ea  efc 
regio:  urbs  folo  aquata.  Itaque  non  jam  ad  Euboicummarepertingit  PhecU.  Satis  hincde 
Daphnuntc  cognofcitur. 

Tandem  fuit  etiam  proxime  Thermopylas  aattjjvc?  aroA*?  mcJnj  iSa-x  t  Aojcp/cJW  ^V 
MjjAi*«v ,  ut  Herodotus  defcnbit  lib.  vn.  cap.  ccxv  1 .  id  eft ,  urbs  Alpenmprima  Locricarum 
adverfu*  Maiienfes:  quam  cap.  clxxvii.  dixeijat  jcw^jjv  oiy^ardiTiu  t?  oVov,  AAjrijvaV  itvo^#, 
w'c«»? ,  prope  viam  [anguftam  Thermopylarum]  Aipenos  nomine. 

Ipfe  autem  ThermepyU  anguftus  tranfitus  inter  mare  &  prseruptos  montes ,  filvis  inper- 
viis  horrendos,  ex  Theffalia  in Locridem  funt  6c Bceotiam :  ab  Herodotolib.vii.cap. 
CLXxvi.itadefcriptce:  r  ©gp^orfwXgwv  to  ph  vrOteniws ,  ep©-  «/3«to'v  n  ^tj  ^icxp^vov , 
wvp^Aov,  dvoireivov  I?  T  OtTJjv.  to  3  <zrOS  T  ««  t?  ocJ'*?,  S^AoiCtfjs  uVaJ^JteTiX*  j£$tj  T£v«^g«. 
sV*  $  60  tw  siroVoi  to/utjj  3-£p|t*«  A^t^,  Thermopiyiantm  quod  ad  cccidentem  vergity  monsest 
inaccejfus  <£r p>raaltipr<ccipitii ,  procurrens  ufque  ad  Oetam :  quod  autem  via  in  ortum  vergit ,  id 
a  maris  exctpitur  illuvte.  Et  Livius  lib .  xxxv  1 .  cap.  XV.  imrafdtum  Thermopylarum  fe  recepit. 
Idjugumjicut  Apennini  dorjo  Italia  dividitur ,  ita  mediam  Graciam  dirimit  [videlicet  Oetae 
&  Pindo  continuum.]  -  -  -  -  Hoc  jugumab  Leucate  <crmariadoccidentemverfoperAeto~ 
liam  ad  alterum  mare  orienti  objeflum  tendens ,  ea  afpreta  ru^esque  interjecta*  habet ,  ut  non  mode 
exercittts ,  fed  ne  cxpediti  quidemfacile  ullos  ad  tranfitum  calles  inveniant.  Extremos  ad  orien- 
temOetamvocant ,  quorum quod altufimum ,  Cailodromumadpellatur':  incujusvallead Ma~ 
liacum  Jinum  vergente  iter  efi  non  latius  quamfcxaginta  paffus.  Hac  una  militaris  via  eji ,  qua 
traduci  exercitus^  fi  non_prohibeantur ,  poffint :  tdeo  Pyi$, ,  &  ab  aliis ,  quia  calida  aqu<c  in  ipjis 
faucibus  funt ,  ThermopyU  iocus  adpellatur.  Aliquibus  locis  via  tam  angufta  eft ,  ut  unum 
modo  vehiculum  capiat ,  ideoque  dpxZnog  puv>j  di&aHerodotoprssdi&ocap.  clxxvi. 
libri  feptimi. 

opuntii  locri  ab  Epicnemidiis  in  auftrum  vergunt  ad  Bceotos  ufque ,  dic"Haburbc 
Qpume,  primaria  illorum.  Strabolib  ix.pag.  293.  OtSs  iqi  jwjjTpoVoA*?.  diss^ei  3  3-«a«V- 
cjj?  <s^  -EivTix.ouSiY.oi  su$lvs*  Opus  eft  metropolu ,  difians  a  mari  circiter  ftadia  XV.  Liviuslib. 
xxxi  I.  cap.  xxxi  I.  quum  Quimius  in  Phoctde ac  Locridehibernadifpofitahaberet ,  Opunte 
ortafedino  efi.  Patria  Patrocli  f uit ,  quod  pra;ter  Homerum ,  etiam  ex  illo  Ovidii  adparet 
lib.  i.Pont.epift.m.verf.73. 

Cadejtuer  fatta  Patrocius  Ojmntareiiquit, 

Contraclahaec  forma  eft  vocabuli:  planaojrcW,  &  Latine  Opoes.  Mela  11.  cap.  iii. 
Thermopylae,  Opoes,  Scarpha,  Cnemtdes.     Homerus  Catalogo  verf  38. 

0»   KvVOV  T    EVJMSVT*   OmiVTOi   Ti      -     -     - 

qui 


Gracia.  LIBER    II.    CAP.    XIII.  y\9 

qtii  Cynum  colebant  &Opoentem,     Et  Pindarus  Olymp.od.  ix. 

Kketv&g  i%  OttoW©-'  -    - 

claraex  Opoente.  Hinc  formatur  @ate*fw#^  Opuntiw,  utPlin.iv.  cap.vn.  inEpicne- 
midiis  :  Opptda,  Oviis:  unde  &  Jinus  Opumim.  Et  Thucydides  lib.  m.  pag.  233.  3W 
AonqoTc  Owavr  lotgy  contraOpuntios.  •  .  > 

Sexaginta  ftadiis  fupra  Opuntem  ,  Thermopylas  verfus,  eft  Cynw,  Kuv©-,  Plinio 
C)«w  dicl:o  loco ,  navale  Opuntiorum.  Strabo,  poftquam  dixerat  Opuntem  xv  ftadiis 
a  mari  abefle ,  addit :  dnk%H  £  <J'  s*»«8  ^  tZwovret.  Kvv&  $'  i?)  ti  iftfo&ov ,  <«£(?/?  ^7-0 
[Opus]  4  navaU  fexaginta  Jiadia.  Cynos  autem  ejl  navale  illud.  Mela  didfco  loco  :  in  Lo- 
eride  Cynos  &  Calliaros.  Livius  lib.  xxviii.  cap.  VI.  clajfeminde  ad  Cynum Locridis  empo- 
rium  (id  efi  Opuntiorum  urbis,  mille  pajfuumamari  Jita)  trajectt.  Homeri  teftimonium 
paullo  ante  bis  productum  fuit.  Hic  terminus  erat  Opuntiorum ,  fiipra  quem  a  quin» 
quaginta  ftadiis  flta  erat  Cnemis  vel  Cnemides ,  prima  urbs  Epicnemidiorum :  quam  diftan- 
tiam  itidem  Straboni  acceptam  referimus. 

Beffam  quoque  Homeri  huc  referunt,  cujus  ex  Catalogo  verfum  39.  flipra  etiam  pro- 
pofuimus , 

B»j<r<rosv  ts  ,  Skos^jjw  ts  ,  ^  'hvyads  ifxretvds. 
quod  Seneca  Troade ,  quum  chorum  quserentem  introduxit , 

Qua  vocat  fedes  habitanda  captas .? 
videtur  imitatus  efTe ,  enumerationi  aliarum  fubjiciens  verfu  848.  hxc  oppida : 

Bejfan  ©-  Scarphenl  Pyion  an  fenilem? 

otrabo  mSlov ,  campum  dixitlib.ix.  pag.  293.  KaWojp^,  inquit,  ^Kirtohetrou.  U&s  S% 
B>j<r<r«  Ti  TnSiov ,  Calliarus  habitari  defxit :  deinceps  Bejfaeficampus.  addit:  fyvp&Sftf  tojt©- 
£5-),  Jilvefer  locus  eji.  Sive  ergo  campus ,  five  etiam  oppidum  quondam  fuit ,  veramejus 
fedem  asque  ac  Augearum  Homeri ,  ignoramus.  Tandem  etiam  Larymna  quondam  Opun- 
tiorum  fuit:  poftea  ultro  acceftit  adBceotos.  Paufanias  Bceot.  cap.  xxin.  tfamr&m  k 
Onxvrtx,  $  Ad^v/nva  to  «p^oj~ov  ,  cum  Opunte  ohm  cenfebatur  Lacrymna.  Crefcente  vero  The- 
banorum  potentia,  fa&trfm  pstmoi^ewto  I?  Bouijts?»  ultroad  Baeotosfe  adjunxerunt.  Unde 
eft  quod  ibidem  dicitur:  Uv»  in\  3-osA»Vcr>j<r  toturZv  5roA<?  Ao*£vwvos,  efiad  mareBccotowm 
urbs  Larymna.  Plinius  lib.  iv.  eap.vn.  Rurfus  Locrorum  ora,  in  qua  Larymna,  Thro- 
nium.  atque  ita  etiam  unam  tantum  Larymnam  agnovit.  Quod  veroStrabonondiftin- 
xit.  tempora  Larymnseorum ,  in  errorem  incidit ,  ut  duas  crederet  Larymnm  efle ,  alteram 
Bceotorum,  alteram  Locrorum ,  lib.ix.  pag.280. 

P     H     O     C     I     S. 

Phocis  interBceotos&Locroscontinetur,  olimamplior,  a  finu  Corinthiaco  ad  mare 
iifque  Euboicum  patens ,  'ut  fupra  in  Daphnunte  Locrorum  demonftratum  eft.     Si 

Diony- 


;io  GEOGHAPHIAE    ANTIC^UAE 

Dionyfio  Periegetse  credimus,  ad  Thermopylas  protenfa  quondam  fuit.  Verfu  enim 
4.38.  ait : 

adboreamvergensCr  os  Thermopylarum,  videlicet  $«*)?  ^ga^s ,  Pbocidis  regio.  Sed  hac 
parte  olim  exciderant  Phocenfes ,  &  ad  anguftiores  limites  redacH  funt. 

Urbes  Phocenfium  Paufaniasin  Phoc.  cap.  m.  recitavit,  fed  quarum  plurima;  bello 
Perfarum  in  vicos  demutatas  fuerunt,  quaedam  funditus  excifae.  A  litore  finus  Corin- 
thiaci  incipimus ,  ubi  quidam  limitem  turbarunt  Locris  ad  Anticyram  productis :  plures 
autem  Crr/^#z  conftituunt  primam  urbem  Phocenfium.  Paufanias  Phoc.  cap.  xxxviir. 
vj  yjj  Yi  Aoaouv  t?  K<x,\%[jii.\cov  O^oAuv  jr&otfejgtjs  tjj  Q,mbih  gj")  x§  ^  Ki'pp<»v ,  jiger  Locrorum t  qui 
fttnt  Oz.oUvocatii  Phocidem  contmgit  juxta  Cirrham.  Strabo  lib.  IX.  pag.  288.  vnottbc- 
T6uitg  tjJ  K/p4>«  noAig  Ktxpiet,  Kipfct.  3m  r>j  B,uAoiTrv)  ufyu^evjj ,  Subjacet  Cirphi  [monti  apud 
Delplios]  urbs  antiquaCtrrha,  mari  adpofita.  Plinius  lib.  iv.  cap.  111.  Ultra  [Locros] 
Cirrhcri  Phocidu  campi ,  oppidum  Cirrha  ChaUon.  Fuit  navale  Delphorum ,  quia  egregi- 
um  portumhabuit.  Paufanias  ibidem  cap.  xxxvn.  U  3  K/p'p\#v,  to  kttivmv  A?acJ)wv,  oSog 
(Av  sa§(oov  i^novTci  ecjv  cm  AgA<pwv ,  via  fexaginta  fadiorum  ducit  a  Delphis  Ctrrham ,  quod 
efl  navale  Delphorum.  Strabo  vero  diCto  loco  oyJoiinovTob  tta  ^cJiuv  oivvficictiv ,  ocloginta 
Jiadiorum  adfcenfionem  a  CirrhaDeiphospofuit. 

Quem  Piinius  conjungit  ChaUon  portum ,  quia  Ptolemaeus  Sc  Stephanus  Locris  attri- 
buunt,  fupra  quoque  inLocride  expofuimus.  Supra  eum  Criffa  oppidum ,  diftincta  a 
Cirrha ,  fecus  ac  in  Etymologico  eft.  Homerus  quidem ,  fi  Paufaniee  dic~t,o  loCO  recla 
eft  obfervatio ,  Criffam  quce  Cirrha  eft,  adpellavit.  Diverfa  autem  oppida  efle  Ptole- 
rnazus,  Plinius,  Strabo  confirmant.  Hiccertelib.ix.  pag.  2.88.  poft  Cirrhse  expofi- 
tionem :  tcpsf»;?  is\v  &f&*\  zsohig  Kticeu  »  *<p'  hs  0  noAvtQr'  Ke/<rfci7@j  ,  demde  eji  alia  urbs 
Crijfa  y  a  quafmus  Crijfeus  adpellatur.  Is  idem  eft  multis  qui  vulgo  Corinthiacus  vocatur : 
fed  propre  Cnff&us  eft  pars  illius  Corinthiaci ,  excurfus  maris  ad  Criflam ,  quia  Strabo  lib. 
vni.  pag  2 3 1 .  dicit ,  abRhioSc  Antirrhio  M<s ktou  -staAiv  $  ttx^Aix  pzTpiug  haretaS-iv. 
Ttto&ffx  J1'  eig  K&<r<roi~ov  KoA7tov ,  ivTctvQci  T£Agur«  ,  rurftts  liiora  invicem  mediocriter  diducun- 
iur ,  &  ujque  Criffeum  fmum  frocedit  litus ,  cr  tbi  definit.  A t  Corinthiacus  finus  eft  totus 
a  freto  Antirrhi  ad  ifthmum  Achaicum.  Plinius  lib.  iv:  cap.  11.  In  ora  promontorium 
-4ntirrhium ,  ubi  ojiium  Corinthiaci fnus ,  minus  millepaffuum  latitudine  infuentis.  Et  Po- 
lybius  lib.  iv.  cap.  lxv.  Oeniadarum  urbem ,  qua;  in  extrema  ora  Acarnaniae  Sc  Actolias 
fitaeft,  dixit k£<&ou  wiej,  rlwcityjv  £  Kog/vOians  koAtx  ,  jacere  -profe  innium  Jinus  Corin- 
thiaci.     Ipfa urbs  Criffa perinde  ac  Cirrha ,  Strabonis  a;vo  deleta  erat.  Lib.  ix.  pag.  288. 

ij   5   Kit&t  ^ttf   )j  KtWffd  K&TiO-xd!&Yi<TU.V. 

Anticirrha  five  Anticjra\  utroque  modo  fcribitur :  Strabo  lib.  ix.  pag.  188.  Mss. 
&p.  2pp.  Avt/>ci/?p«  5-  at  Paufanias  Phoc.  cap.  xxvi,  &  Stephanus,  Avmvpa,  &  Livius 
Anticyra.  Hic  lib.  xxxii.  cap.  xviu.  uinttcyra  in  Phocide  in  Cormthiacum  verfa  Jinum: 
quamvisantealib.xxvi.  cap.  xxvi.  dixerat,  Jitam  Jlnticyram  ejfein  Locride,  Uvaparte 
ftnumCorimhiacum  intrantibus.  Ultra  modum  enim  fines  Locridis  heicprorogavit:  nifi 
forte  a  Z.ocnWeeftlegendum.  Neque  enim  putandum  eft ,  aliam  in  Locride ,  aliam  in 
PhocidefuifleAnticyram.  Fuit  quidem  alia ,  fed  in  Maliaca  regione ,  a/  lAaAiiWiv ,  ut 
Stephanusex  Apollodororefert  j  five  ut  Strabo  diclo  libro  p.  288.  h§t  m«a<«>c5v  jtoA7ro/ 
yj\  tlw  oiTqv ,  juxta  Maliacum  fnum  &  montem  Oetamt    &  hxc  fecundum  utrumque, 

Ste- 


Gracia.  L  I  B  E  R,    II,    C  A  P.  XIII.  721 

Stephanum  &  Strabonem  ,  elleborum  praftantiflimum  fert ,  quod  Phocicas  tribuit 
Paufanias  cap.  xxvl.  Hinc  adagium,  quo  Horatius  etiam  ufus  eft  lib.  11.  fatyr.  111, 
verf  166. 

Navigat  Anticyram,  -   -   -    - 

9 

de  homine  parum  fanae  mentis.    Et  de  Arte  poet.  verf  300. 

Si  tribus  Anticyris  caput  infanabile.  -    -    - 

De  Phocica  etiam  Plinius  lib.  i  v.  cap.  1 1 1 .  oppidum  Crijfa ,  &:  cum  Bulenfibus  Amicyra. 
DeBulenfibus  autem  in  mediterranea  Phocide  agemus.  Gentile  Avrav^tlf,  Paufaniae 
dict,o  loco. 

Vicinus  Anticyras  fuit  Medeon ,  lAthw ,  cognomine  Phocicus ,  quo  a  Boeotico ,  al- 
tero  hujus  nominis  difcernitur.  Strabo  lib.  ix.  pag.  2.89.  Me^ewv  l  juev  $ft)jc»ccV  b>  vS 
K&iTffaicp  koAttu ,  iii^cav  Bojmtuw  rcs^/wv  marm  £f k'jcovt#.  0  •j  Bojwtmc?  dit  cMtivx  KtKAt]Toy  ,  Me~ 
deon  Phocicm  in  Critfko  fwu  etf ,  dijlans  aBceotiaMedeonefiadiis  clx.  Boeoticus  autem  ab 
illo  nomen  habet.  Nominis  originem  inverfam  mavult  Palmerius ,  quia  Homerus  Bceo- 
tici  meminerit:  non  item  Phocici  Medeonis.  EverfusfuithauddubiefacrobelloaPhi- 
lippo  rege.  Paufanias  Phoc.  cap.  xxxvi.  kz7tou  j  uImc  £Avt/jcu£#]  $  Ms^ewv©-  r»  i^l- 
ntot,  Sita  Anticyra  juxta  Medeonis  ruinas.  Ipfa  autem  Anticyra  non  una  ab  rege  deleta 
fuit,  ut  vir  clariflimus  ex  k&tou  Paufaniseprobaricreditj  fed  Strabonis  astate  <rv^ev«, 
fuperabat,  everfis  ceteris ,  lib.ix.  pag.  288. 

Extremus  portus  Phocenfium  eft  Mychus ,  0  Mu^cV ,  e  regione  Heliconis  &  Afcra; 
fitus.  Strabo  lib.  ix.  pag.  2.91.  o'  AjjwijV  vVojt©-',  0  <gre9#yogev3"g)?  dwo  "§  fvp@t$v,KGT@* 
vVo  tw  EAmwvi  ^  t%  '  Ao-^sj  jcj/jwjv^,  portm  Phocenfium  extremm ,  de  quo  fupra  diximm , 
Mychm  afitm  cafn  adpellatur.  Cafus  ille  eft ,  quod  juv^oV  intimum  receflum  finus  fignifi  - 
cat,  ut  antea  quoque  pag.  288.declaraverat,  ubihocaddidit,  v§  t£tov  k  Kiy.iva,  juxta 
huncportum,  Heliconem  finui  Crifiko  imKti&eu,  imminere. 

InmediterraneisPhocenfium  fuit  urbsclarifTimalWp^,  quae  alio  nomine  Pytho ,  vel 
Pythia  vocata  fuit.  PaufaniasPhoc.  cap.  vi.  X^evs  jj  vVe^o»  >&)  nu9-«  r  7roA<v,  *  AeA<p»V 
povcv  cVcasAeo-av  01  <zs€^o<5c?vTg? ,  interjeBe  tempore  urbem  ipjam  non  folum  Delphos  ,  /£d  etiam 
Pytho  nommaruntfinitimi.     Et  Didymus ,  Homeri  fcholiaftes ,  ad  Catalogi  verf  16. 

Oi  Ku7r#£/e*cov  e^ov ,  riv9-&W  Te  sreT^eovrty , 

f]C  CommentatUS  efl :  Kcu  «VTtj  stcAj?  ^mjc/^^.  to  «sj^Ve^ov  3  za^.clKiXto  Ua^vacia  vosVj?, 
as  im  &  (7t$y.K<H[Aivv  oqei.  iTtsirot,  n«9-«v.  uVe^ov  3  AeAcpo?,  Pythonurbs Phocidis  e(l ,  qu&frim 
Pamaffia  vallis  vocatafuit ,  deinde  Pjtho  ,  tandem  Delphi.  Saepe  poetis  ^/^0  urbs  eadem , 
quasApollinisoraculumhabebat,  ideft,  Delphi.     Homerus  Odyfl'.  0  verf.yp. 

'il?  y«^  0»  ^«wv  ^u3->jVo«to  4ioI|3@J  Atto^wv 
nv0-or  6v  Yiyo>$ivi , 

Ut  eivaticinans  Phcebus  Apolloinurbe  divina  Pjthone  p>r<zdixerat.  Pindarus  Olymp.  od.  1 1. 
verf.71.  c*  Ilu9-wvi  ^»jo9-£v ,  Pythonefcu  Delphis  oraculum  editum.  Et  Apollonius  lib.  1. 
Argonaut.  verf.308. 

Yyyy  AJjAay 


722  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAl 

AjjAov  «V  lya&iw ,   jje  KAcj^ov ,  jj  oys  Elu^w , 
P<?r  Delum  facram ,  t^/  Clarum ,  w/  Pythonem ,. 

in  quibus  Apollinis  templa  funt  &  oracula.  Non  ergo  cum  Ptolemaeo  confentimus  ,.  qui 
Py thiam  &:  Delphos ,  tamquamdiverfaoppida,  feparavit : 'nifi  forfitan  pars ,  qure  tem- 
plum  habuit ,  Py tho  vel  Pythia  vocata  fuit ,  fed  ita  numeris  Ptolemasi ,  qui  longius  fe- 
jungunt,  nonconvenit.  .Sitaurbs  fub  Parnaffo  feu  in  adfcenfu  illius,  aCirrha;  portu 
lx  iecundum  Paufariiam ,  lxxx  fecundum  Strabonem ,  utfupra  in  Ctrrha  monftratum 
eft.  Clariffima  urbs  Apollinis  fano  &:  oraculo  fuit.  Fanum  editiore  loco  feu  fupraur- 
bem  pofitum  fuit ,  five,  ut  Strabo  refert ,  ^ko^^v,  juxtaverticem^  lib.  ix.  pag.  1S8. 
Originem  oraculi  Diodorus  fcripfit  lib.  xvi.cap.  xxvi.  etiam  loci  indolem ,  ^«Vm«  vide- 
licet,  voragwem  inrupeParnaffi  ,  cuitripusfuitimpofitus,  quod  adytum  templi  poftea 
fuperftructi  AccefTum  a  mari  ad  urbem  ex  infidiis  regiEumeni  paratis  intelligimus ,. 
apud  Livium  lib.  xlii.  cap.  xv.  Umbiiicum  Grascise ,  immo  terrarum  orbis  efle  olim 
creditum  fuit.  Idem  Livins  lib.  xxxv 1 1 1 .  cap.  xlvii.  oratione  Manlii :  etiam  Delphos , 
quondam  commune  humani gcneris  oraculum^  umbilicum  orbis  terrarum  Galii fpoliaverunt. 
Strabo  de  Delphico  fano ,  iibro  di6to  p.  z8p.  t?  'lWJ^  b>  pk<ry ,  irug  Wi  t>5V  cv/xTrocinjg 
tjj?  ts  ivTog  IS-uS  ncjq  ?Y,i  cUTog.  c^ujoS-jj  3  t\g.\  iqg  o/tcssjWtvjjc ,  ijgjt  bvttteCKv  tjj?  ytjg  ojx^aKov. 
Jn  medio  totins  Gr&ci/z ,  tam  ejm  qu&  intra  ifthmum ,  cjuam  cjitte  extra  eH ,  Jitum :  immo  credi- 
ium  etiam^  in  medio  terrarum  orbis  :  ideo  ptmbilicum  terra,  vocant.  Quod  an  verum  fit  r 
lib.  1 .  cap.  1  v.  difputatum  eft. 

Non  longe  a  Delphis  in  eodem  Parnaffi  jugo  fuit  Cjparijfus ,  oppidum  vel  pagus.    Ho~ 
merus  Catalogo.  verf.  16. 

0<    K.V7TOt,gJ&?0V  i"/0V  ,    Xlv§CdV<X  TS    7tir^Yii<r<TXV  , 

Qui  Cypanffum  habitabant ,  &  Pythonem  petrofam, 

Strabo  ait ,  efle  qui  pagum  Lycoreia  interpretentur.     Aliis  oppidum  eft.     Stephanus : 

Kv7r#&<r<T&  ,  TroKtg  b/  U<x.^a<r<nZ  $  t»?  AsAcpaV,    Cypariffus  oppidum  inParnaffo  juxta  Del- 
phos.     Et  Dicsearchus  verf.  80, 

Ev  t>j  fxt<royei<x,  <?'  h)  Kvttix ej<r<r&  71'oKig. 
Jn  mediterraneo  urbs  Cypanffut  efi. 

Et  Statius lib.  vi  1 .  Thebaidos  verf.  344.  [colunt] 

-     -     -     qni  P axopen  ■)  quiDaulida,  quiCjpariffon. 

h\  fumrno  ParnafTo  Lycorea  livc  Ljcoria ,  quam  primum  Delphi  inhabitarunt ,  antequam 
degreffi  circa  fanum  Apoliinis  asdificarent  &  colerent.  Nomen  a  lupis  ducibus  quos 
fequuti  tutiorem  locum  inveniflent.  Paufanias  Phoc.  cap.  v  1 .  refert ,  Deucalionis  cata- 
ciyfmo  fervatos ,  ig  £  Ua^va<r<rS  t»  «jc^,  in  Parnaffi  juga,  ululatumluporumfequutos, 
refugifie :  ideo  itoAjv  jjv  ix,n<rav ,  iK<xKt<r<xv  33n  ts/tw  Avaa^av ,  urbem  quam  illic  ccndide- 
rint ,  vocajfe  Lycoreiam.  Alii  a  conditore  Lycoro  nomen  ducunt.  Et  Strabo  lib.  ix0 
pag.  2.8.8.  vmi^erv<x\.  dvjyjs   $  Avmgeioi,,  i<$'  s  totts  /jro'T£gov  vfyvno  c»  AeA^.o)  vTteg  $  li(i0. 


WV: 


Gracia:  L  I  B  E  R.    II.     CAP.    XIII  725 

,ov  S'  ktt  oivrt»  okSfi  *&  r  *$mi  r  Kusatkfav,  Supra  eam  [urbem  quae  ad  fanum  eft]  fita 
Lycorea,  quo  in  loco  antiquitus  Detyhifupra  templum  incolebantz  nunc  ad  hfum  degunt  tem- 
plum  circafontem  Caftalium. 

Fons  ergo  Cajialms  ad  radices  Parnaffi  efl  prope  templum  Apollinis  ,s  feu  juxta  Delphos, 
Paufanhs  Phoc.  cap.  VI II.  in  j$  yvy.vuch  r  k  to  tegov  ctvtovu,  hiv  jf  «?gf<#  t«s  Kotsot- 
?uV  ,  ^A  m**¥  ^ »  a  gvwnafio  furfum  ad  fanum  tehdenti  ,  ed  via  dexteram  Caftalia  aqunt 
fuavis  votn  eft,    Pindarus  Py th.  od.  1 .  verf.  74. 

Avxit  >  ^  A«Aol  dvdcam 

$Ojj0S  ,    notfVCtO-cf  T£    KgpVOtV 
Kot?Ot\lotV    <pt\iUV  ) 

OLycie,  O"  Delo  imperans  Phcebe ,  PamafftquefontemCaftalium  amans.     Virgilius  Georg. 
lib.  1u.verf.2p1. 

Sed  me  Parnaffi  deferta  per  ardua  dulcis 

Raptat  amor ;  juvat  ire  jugis ,  qua  nulla  priorem 

Caftaliam  molli  divertitur  orbita  clivo. 

Mufis  facer  fuit  fonsCaflalius,  quse  mdeCaftalides  di&ae.  Martialis  lib.  iv.  epigram. 
xix.  ad  Silium  Italicum : 

Sili  y  Caftalidum  decus  fororum. 

Ipfe  quoque  mons  Parnajfus  Mufis  &  Apollini  facratus  erat  >  excelfus  5c  bivertex.  Luca- 
nuslib.v.verf  72. 

.  -     -     -     Parnajfm  gemino  petit  athera  colle, 
JUons  Phoebo  Bromioque  facer. 

Oidius  Metamorphof.  lib.  1 .  verf  3 1 6. 

Jkfons  ibi  veiticibus  petit  arduus  aftra  duobus 
Nomine  Parnajfus ,  fuperatque  cacumine  nubes, 

Idcirco  PamaJJon  utrumque dixit  Statiuslib.  vn.  Thebaid.  verf.  34f . 

In  altero  montis  latere  oppidum  fuit  Tithorea ,  Ti&o^a,  Paufanias  Phoc.  cap.xxxn. 
,  T<9o££#  3  «VftiT^w  AeA(£>wv  oySowovTCt  5  «V  «Wcrctf  ,  ^otSltt?  Is-Jv,  /o'vt*  %l#  £  HctfvctosS, 
abeji  a  Delphis  Tithorea  (iadiaplus  minus  oBoginta ,  iterper  Parnajfumfacienti ,  id  eft  per  tra- 
mitem  Parnaffi  difficilem ,  extra  quem  longius  iter  effc. 

Ad  ParnafTum  eft  Corycium  nemus  &  antrum.  A  Corycia  nympha  nomen  ducit , 
Apollini  amatam,  utPaufanias  Phoc.  cap.  vi.  refert,  tos  <*vTpov  ovof/.stS-ijvxi  Koo^waov  ^tiv 
*&  v\!(jt($n]<; ,  antrum  nominatum  Corjcium  a  nympha  ejfe.  Ibidem  cap.  xxxn.  de  eodem 
antro:  *A7ro  3  $  Kufiwtln  ^aAeTroV  >j«hj  yoj  ctvJeJi  lv£&>v«  TrpoV  rol  atK&t  d<bUo%  $  Wu^v&gcx, 
ji  Corycio  [antro^j  vel  expedito homini diffcile efi ad Parnasji  \uga pervemre,  Adde Hero- 
dotumlib.vin.  cap.xxxvi.  Statius  Thebaid.  iib.vn.  verf.4<5.  \ 

Y  y  y  y    2  _ -  .  .   w/ 


N. 


724,  GEOGRAPHIAE       ANTIQTJAE 

-     -     -     -     vel  quia  Parnaffon  titrumque , 
Aut  Cirrham  tauris ,  Anemoriamque  fupinant  > 
Coryciumque  nemm. 

Ceterum  incerto  fitu  efl:  quse  hoc  verfu  memoratur  Anemoria,  de  qua  Homerus  etiam 
Catal.  verf.  2.8.  fcripfit : 

Oi  T*    Av?jUW£«#V   %gj  'TclfJ!>7I0KlV  d{A<$ivi(AQVrO, 

Qui  Anemoriam  &  Hjampolim  circumhabitahant. 

Et  Lycophron  verf.  1073. 

n«T£asv  Aihouxv9  Koivtpeogeijv;  ziSov. 
Patriam  LiUam  &  Anemoria  campum. 

ubi  fcholiaftes :  itoKetc  «VJ  ®wk{£&  ,  funt  Phocidii  oppida. 

Ab  ortu  adjacent  Parnaflb  Ambryfm  five  Ambryffm ,  &  Daulis,  &  Panope.  Primas 
fiiumPaufanias  Phoc.  cap.  xxxvi.  ita  delineavit :  »5  jf  "■hp$%nee@i  mtm  psv  uVo  to  ep©-  t 
n^v^o-o-ov ,  rot  i-nimv»  'j  ol  AaA<£>oJ,  Ambryffm  Jita  efi  fub  monte  Parnaffo-,  ultra  vero  [ex 
altera  parte]  fimt  Delphi.  Et  Polybius  lib.  iv.  cap.  xxv.  Ey>c«As/vT«v  3  $&»cswv ,  «JWti 
s^arivtravr^?  J7T* '  AjM.f3pu<rov  «^j  AauAiov  ,  e?n|3#Aoivxo  Jt#T#A«/3eo%  t«V  7rohetg,  a  Phocenfibm 
[Aetolf]  accufabantur ,  ^oa!  Ambryfum  CP"  Daulium  urbes  occupare  adgresf  fuerint.  Et 
Livius  lib.  xxxn.  cap.  xvm.  Anticyrahaudmuhuminoppugnandoprabuitmora.  Am- 
bryfm  inde  Hyampoluque  recepta. 

Qua*  fequitur  Daulu ,  ficabHomero,  Livio,  Paufania,  Stephano  vocatur ,  urbibus 
Phocidis  adnumerata :  Polybio,  jamprolatis  verbis,  AojvAjov,  Daulium>  PJinio  autem 
Daulx regio  efl:  lib.  1  v.  cap.  1 1 1 .  Tritea ,  inquit ,  Ambryfm ,  Drym&aregio ,  Daulis  adpel- 
iata.  At  urbem  fuifle  Daulidem ,  fatis  prodidit  Homerus  Catalogo  verf.  zj. 

■K^tosav  Te  £x$-£rtv t  j^  AauA/^a,    ^  navo7r%a. 

Stephanus:  A«uaJ?,  srpAw  Vt**tt@K  Daulis  ,  «r^/  Phocidis  :  Et  Livius  lib.  xxxii.  cap. 

XV 1 1 1 .     Daulis  quia  m  tumulo  excelfo  fita  eft ,  necfcalis  nec  operibm  capipoterat.     Paufanias 

iitum  etiam  quodammodo  defcribit  in  Phoc.cap.  1  v.  abefle  a  Panopeo  v  1 1  ftadiis :  &  pro- 

pinquam  Parnaflb ,  quia  24$  4  AauA/*?©- ,  e x  Daulide  in  Parnaflum  adfcendatur  longiore 

quidemvia,  quam  quse  ex  Delphis  elt ,  atminusdiflicili.     Quid?  quod  diferte  ibidem 

ttoAiv  oppidum  vocat :  to  3  ovoy.a  ry  iroAet  n^von  hiyxav  Scrv  &uvhl$@*  vvyQqg ,  »0»^»  0/7- 

p/<afo  a  nympha  Daulide  dicunt  effe.   Regionem  Thucydides  lib.  1  L.  pag.  1 1  9.  videtur  Dauli- 

am  adpellafle.  b>  A«ua/«  t?  $x«cW©-  w*ei ,  *»  Daulia  Phocidis  [Tereus]  habitabat.  Sed  potefl: 

etiamoppidivocabulumefle,  quodlWtf,  Dauliat  Daulium  vocatum  fuerit.    Anvero 

Drymaa  fit  regio,  ut  Plinius  fcripfit ,  scque  dubitatur.  Paufanias  fane  Phoc.  cap.  1 1 1 .  in 

oppidisnumeravit:  & cap. xxxiii.  ba  T^^wvla  etKoo-iv-h  ^vy.oua.v  <;el$ici,aTithronioviginti 

jladia  interfmt  ad  Drymaam.    Stephanus  in  Paufania  A^vyla  legit :  Aguu/a  ttoAi?  §wKi$&. 

UavcavloiA  1.   Drymia  urbs  Phocidis.    Paufanias  lib.  X.    Herodotus  lib,vin.  cap.xxxni. 

A^v'1uov  dixit:  Uavtrav  Agupoii  jroAiv,  urbem  Drymon  incendemnt.     Necredasveroeamdem 

efle 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XIIL  725 

efle  Drymseam  Sc  Daulidem  urbem.  Herodotus  a  Drymo  &xv\luv  zo\iv ,  Dauliorum  ur- 
bem  diflinguit  j  etiam  Paufanias  Daulidem  &  Drymasam  j  &  Stephanus  Daulidem  £c  Dry- 
miam  feparatim  tamquam  diverfas  urbes  expofuit. 

Prope  Daulidem ,  fpario  vn  ftadioram  interjecl:o ,  fuit  n*vo?revV,  Panopem,  oppidum. 
Strabolib.  ix.  pag.  2,91.  nxvomvs ,  6  vvv  fcosvoTetV,  cjwq£(^j  Tofr  <ra€/«  teftetAUy  toVok,  P^- 
nopem ,  ^w  »«»c  Phanotem  eft ,  ^«w  locorum ,  ^/w  «ra*  Lebadiamfunt ,  attingit.  Sa?pe  lau- 
datur  Homero.  Catalogo  verf.  27. 

-     -     -     ^gtj  Aeivhlfa  }&j  noJvojrJjo*. 

Et  Iliad.  P.  verf  307.  £*  xA.«tw  n«vaar?'i,  mi  ^/^r/  Panopeo.  Et  Odyfleas  A  verf  f  8d 

riuS-wcf*  i^oyiAvr^  %l&  Koj^<^o'$4s  rioiv07r«(^J , 
-^  Pr?/w  euntem  per  choris  decorum  Panopeum. 

Herodotus  etiam  ad  fitum  ejus  cognofcendum  lib.  viii.  cap.  xxxiv.  adfert ,  Perfas ,  urbem 
Parapotamiosprastergreflbs ,  venifle  I?  navojree^,  ad  Panopeos.  Ibi,  divifis  copiis ,  par- 
tem  per  Bceotos  adverfus  Athenas  iifle:  ceteros,  t  n^vosojov  b>  hfyn  dM^yovreti  Par- 
najfum  a  dextra  pr&ftringentes ,  ad  templum  Delphicum  contendiffe.  Dicitur  etiam  urbs 
Uxvott^  ,  Panope.  Stephanus  8c  Hefychius :  Uxvom ,  jroAjj  QukiA®*  ,  Panope  urbs  Phocidii. 
Ovidius  Metamorph.  lib.  111.  verf.  19. 

Jam  vada  Cephift ,  Penopesque  evaferat  arva. 

'  Et  Papinius  lib.  vn.  Thebaid.  verf.  344. 

-'-..-;  tyi  Panopen ,  qui  Daulida ,  qui  Cypariffon. 

Quod  vero  ad  alterum  feu  recentius  nomen  Phanotem  ,  cujus  Strabo  meminerat ,  attiner. 
illud  etiam Livio  Sigonius  ex  vet.  cod. reflituit ,  lib. xxxi  i.cap.xvi  1 1.  Phocidisprimo 
impetuPhanoteamJinecertaminecepit.  Stephanus:  SotvoretV  ttoAk  <bu>Y.l$@*.  ®XK$i$vit&'.  Ai- 
yzitm  %cy  barvQTtii  ^gtj  Qxvorenx.  Phanoteus  oppidum  Phocidis.  Thucydides  lib.  IV.  Dicituv 
etiamPhanote,  &  Phanotea. 

Supra  Drymasam  xx  ftadiis  fedet  Tithronium,  de  quo  fupra  in  Daulide  ex  Paufania>  quod 
Herodoto  lib.  vm.  cap.  xxxin.eft  TsO^wwov,-  Tethronium:  PlinioiVi.cap.in.  Tithrone: 
inde  xv  ftadiis  abeft  Amphiclea ,  a  qua  ad  Liteeam  ftadia  lx.  ex  eodem  Paufania  cap.  xxxiij. 
.ApQkhHa, ,  Amphiclea  ,  etiam  dicla  fuit  'Q$vte\a  ,  Ophitea,  ibidem.  Fuitetiam,  quum 
ApQMxlx ,  Amphidza  diceretur,  quod  nomen  Herodoti  eft  lib.vi  1 1.  cap.xxxi  1 1.  id 
quod  genuinum  vocabulum  videtur  Palmerio  efle. 

LiUa  ad  fontes  Cephiffi  eft.  Strabolib.  ix.pag.  280.  0'  Kjj$jo-<tc;  cm  AiKxixA  *»xrt»7?  ®o- 
Asw?  t  «^jjv  hotpfixvet ,  Cephijfm  ab  LiUa ,  Phocicaurbe  toriginemhabet.  quodexHomeii  . 
verfu  Catal.  30.  probat 

Oi  ts  AiAdMoiv  s^ov  arjjj/??  It)  KntyteiroHo , 
Quique  LiUam  tenebant  fij?er  fontes  Cephijfu 

Yyyy3  Et 


ji-6  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Et  Statius  lib.  vn.  Thebaid.  verf  384. 

-     -     -     -     -    propellentemque  LiUam 
Cephiffi  glaciale  caput, 

Hic  amnis ,  qui  &  Cephifus  fcribitur ,  Pindum  defert  in  Klpvw  KUTsaiS» ,  in  lacum  Copai- 
dem.  Urbes  quse  ad  ipfum  aut  prope  funt ,  recitat  Herodotus  lib.  v  1 1 1 .  cap.  xxx  1 1 1 . 
iuntquenominatim  Dryww,  Charadra,  Tethronium ,  Amphicaar  NewV,  Neon%  Te/Tga», 
Tritea\  Hjampolis^  P 'arapotamii ,  SjCAba;  quarumparsfuprafuntexpofit.se.  Exreliquis 
Charadra ,  fecundum  Paufaniam  Phoc.  cap.  xxx  1 1 1 .  abefi:  &y.oci  sxJfoig ,  viginti  Jladiis  ab 
Liliea,  vn\p  v^r,AS  KtifAiVYi  xgyifAi*  ffojitainexcelfi  Crprarupto  leco ,  quem  flumen  Charadrum 
prasterfluit ,  brevi  pofl  fpatio  in  Cephiflum  influens.  Neon ,  Parnaflum  verfus ,  aut ,  ut 
Paufanias  cap.  xxxii.  exHerodoto  putat  conftare ,  inipfojugoParnailifuit,  ovopa  p\v 
Nzuvx  tjj  jroA«,  TiQogiav  3  £vcq  $  notgvotosis  r  cckp^v  ,  nomen  urbps  Neonemejfe,  at  Pamajfi 
Jtiga  Tithoream  vocari.  Memorat  etiam  Strabo  lib.ix.  &  Demofthenes  pro  Ctefiphonte. 
Tritea  ejusdem  funt  Herodoti  dicto  cap.  xxx  1 1 1 .  Tritea  Plinii  lib.  iv.  cap.  111.  TeJTcuc* , 
Tritaa  Thucydidis  lib.m.  pag.  241.  Stephani  Te>T«#,  Tnteia,  ju£t<x|0  §uvd$®>  ^  Ao- 
it^ir  o£oAwr,  inter  Phocidemcr  LecrosOz.ol<tiipo&ta.  :  ob  quam fltus rationem a Thucy- 
dide  cum  Locrorum  oppidis  numeratur. 

.  Hjamplii  in  angufliis  fita,  quibus  aditur  e  Theflalia  «Sc  ex  Locride  Epicnemidiorum 
Phocis.  Herodotus  viii.  cap.  xxviii.  c*  Tjf  l«r/3oAjj,  %  &t-  $  'T^/foAw ,  in  mgrejftt  t  quieft 
juxta  Hyampolim.  Statius  Theb.  vn.  verf.  3 4f . 

-----     C^*  Hyampolin  acri 
Subnixam  fcopulo.   ' 

Livius  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xv I 1 1 .  Ambryfks  Hyampolisque  recepta.  Paufanias  Phoc.  cap.  xxx  v. 
E?  '  a(&o(A  3  #'<i)*KSo9-#f ,  ^}  lf  'iduiroKiv ,  gy/  ftsv  ^§q  e|  EA«t«'«£  o^etv^v  oiov  iv  Slfycj.  <£  EA#- 
ts wv  «Vewff ,  ^/?<#  C^  Hyampolim  ducit  montana  via ,  ^#<e  d7  ab  Elateenjium  oppido  a  dextera. 

Parapotamii ad  fluvium  Cephiflum  fuerunt ,  ut  nomen  prodit :  Strabo  lib.  ix.  pag.  292. 
ijr)  tw  K^arw ,  fuperflumen  Cephiffum  Et  pag.  28 1 .  2^  Ua^Tvorc<.y,iuv  ,per  Parapotamios 
Cephiflum  dicit  fluere.  AddefupraHerodotum.  Aba,  nobiles  Apollinis  oraculo ,  cujus 
< ?pov  isK&ciov ,  iocuples  delubrum  habebant :  nec  fuo  tempore  defiifle ,  Herodotus  di&o  loco 
tradit :  antiquius  ipfo  Delphico  fuifle ,  Stephanus  in  hoc  oppido  obfervavit.  Lycophron 
verf  1074. 

-      -      -      AuQiasuv  t£  ?j0j  kA«v#V    A/3cW, 
Amphijfam  O"  celebres  Abttt. 


MaximaauteminPhocenfibusurbs,  &  itidem  Cephiflb adpofita ,  fuitElatia,  fiveEU- 
tea,  Ea«t««.  Strabo  lib.  ix.  pag.  281.de  illofluvio:  &l  Ea#t«<*s  pVe»V,  /Myjwv  b>  $«- 
KiZo-t  Tsotew ,  per  Elateam  fiuit ,  maximam  Phocicarum  urbium.  Et  Paufanias  Phoc.  cap. 
XXXIV.  Ea«t««  t?  a>  $uKiv<ri  uiykn  zsaKtm  isi  r  ctfhuv  $.yt  rig  AgA4)»V,  Elatea  omniumy 
qu&  in  Phocidefunt ,  urbium ,  excemis  Delphis ,  tf?w7o  f/l  maxima.  Idem  paullo  ante  de  ea- 
dcm  urbe :  x«t«j  >^  a^u^/ka»*»  ,  y/w  «^  f  0»^  Amphicleam.    Livius  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  v  1 1 . 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  y27 

Phtlippmuno  die  [ab  Scotufla  Theflaliafj  Phocidis  Elatiam  millia  ampilw  fcxaginta  contcndit. 
Et  lib.  XXXl  I.  cap.  xvili.    Elatiaclaujitportas:  necmJivicogerentur\  recep>turimcenibus 
videbantur  aut  ducem  aut  exercitum  Romanum.    Elatiam  ob/identi  confdi  rei  majonsfpes  adful- 
Jit ,  Achaorum  gentem  abfocietate  regia  ad  Romanam  amicitiam  avertendi. 

Plinii  Bulenfes,  quos  cum  CrhTa  conjunxit,  fupra  vidimus :  oppidum  B£a<c  ,  Bulis, 
in  finibus  Bceotiae :  Ptolemceo  in  mediterraneis  b«a«a{  ,  Bulia.  Paufanias  Phoc.  cap. 
XXXVII.  I?  r  BsAiv,  c/a  uh  t?  ^omtIua  Oicfltic,  foiSlav  i?lv  ocToV  oydoYjKQVTct ,  exThisbe Bce- 
otia  ad  Bulinfcrt  v^a  lxxx  fladiorum.  Obliquus  cafus  eH  Bs/Ai^©- ,  Bulidis.  Paufanias  ibi- 
dem  :  JW/3aT<*  q^«j  >^r)  tp^^»  tx  (mtu<!;v  Avtix.J^c  re  i?t  ^tj  BsAi <$&  ,  afperi  montes  fnnt 
inter  Anticyram  0~  Bulidem.     Inde  oppidani  Bsa/^ioi  ,  Bulidu ,  ibidem . 

Stu-is ,  Zt/^c  ,  oppidum  lx  circiter  ftadia  ab  Amphryflo  ,  cxx  a  Chasronea ,  ut  Pau- 
faniasPhoc.cap.  xxxvi.aucloreft.  Dicitur  a>  2/n'e/^»,  &  w*  St/^swc,  Sc  £?  jtoAiv  2t/^v, 
variante  obiiquo.  Ibi  Cereris  fanum  fuit ,  cognominatas  A^Tf^  t?  2T»e»W©-',  Cereris 
Stirmdis. 

Adduntquidamoppidum,  r/Wz^nomine,  quod  ex  Pauianise  Phociciscap.  in.pro- 
batum  eunt.  &pyx.{<;  n ,  inquit,  ^  $«>«*»}  i  ^  MgJewV,  ^  ^aitao?.  Ut  vero  recle 
Sylburgius  ®£#>ck  y,  ^uKtm  emendat;  cur  non  etiam  fcribemus  MeJWv  o  Qcokmqs ,  Medeon 
Vhocicw ,  ut  a  Bceotico  diftinguatur .?  Stephanus  fane ,  MsJgwv,  Boi&>t»k>j  7roA*c,  ^  $«- 
xiK-ij  hiptx  ,  Medeon  urbs  Bceotica,  &  alia  Phocica.  Et  clarius  Strabo  lib.  ix.  pag.  283. 
Midtaiv  J  0  jt/sv  $«moV  ci»  tw  Kg/cf^w  kqAzui  ,  Jij^&jv  Boiwt/ow  ^adlzc.  Ikoltqv  l^KQVTci.  0  ^ 
Bo<wti)co\  «V  MieiVx  k%kAy,tou  ,  Medeon  Phocicm  in  Cnjfeo  fmu  ejr :  a  Bceotia  diflans  fladia  clx. 
Bceoiicm  autem  Medeon  ab  tllo  nomen  trahit.  Sed  urget  Sylburgius ,  poft  pauilo  [cap.  v.] 
Bciwt»c5,  utfingularisloci  fieri  uientionem.  Egovero  hocnonmoveor,  quia  oi'xoJs//.jju« 
lbivocatur,  adijicium,  nonoppidumj  item  fxi-ya  hUvjixa ,  magnadomm  ,  in  qua  concili- 
,  um  erat  Phocicarum  urbium  ,  fita  ad  laevam  vise ,  quee  a  Daulide  Delphos  ferebat.  ^wsdv 
autemdicebatur,  fubaudi  o-wkS&ov ,  autfimile. 

Quas  de  Plinii  Daphnunte  Phocico  heic  dicenda  eflent ,  diximus  in  Locride ,  cujus  pofcea^ 
fuit,  quum  oiim  fuiiletPhocidisadEuripumufquepatentis.  VideStrabonempag.  2.8o\ 
Thraas  autem ,  Op^kU  Paufanise ,  fupra  memorata ,  efl  Strabonis  Tpj-yjv ,  Trachin  prope 
Lebadiam,  p.  2,92,.     Inde  a  Paufania  $ascuo;  difcnminis  caufia  cognominatur ,  quia  Sc 
ahum  oppidum  Trachin  m  Gra? cia  eft  ad  Oetam ,  fupra  explicatum.     Ercchm ,  "Epw-^©- , 
&  Echedamta  Paufanise :   &  Phlygonmm  ejusdem  ,  fivePiinii  Phiygone ,  inobfcurioribus 
utique  cenfenda,  prieterimtis:  nec  Stephanus  plus  de  Phtjgomo  habet ,  quam  oppidumi 
effe  Phocidis. 

B     OE     O     T     I     A.  ^ 

_-  Boeotia  inter  Atticam  ,  Locridem ,  Phocidemque  fita ,  ab  Ephoro  apud  Strabonem 
110.  ix.  pag.  276.  ^c'v>j  Te^9-«A«T7@- ,  fola  trimaris  diCta  ,  quiaper  Euripi  extrema  tam  in 
fuperum  mare ,  quod  Macedoniam  inter  & Joniam  eft ,  &  in  Propontidem  3  quam  in  me- 
djterraneum  ad  Aegyptum  ufque  navigatio  Bceotis  pateat :  per  Cnfikum  autem  five  Q> 
rinthiacum  finum ,  ufque  in  Italiam.  Ad  fingulas  navigationes  portus  habet  fatis  idone- 
os.  Pnrnum  maritimam  oram  ab  Attica  ad  Locros perluftrabimus :  deinde progrediemur 
in  loca  mediterranea. 

Prima  urbium  eft  Oropm ,  np«7roc,  in  Atticae  conflnio,  mari  vicina,  a  quo  duobus 
millibus  diflare ,  Sponius ,  qui  ruderavidit ,.  Itfjierario  refert.     Strabo  in  Bceotia  lib.  ix. 

Fa£-  - 


728  GEOGRAPHIAE    ANTlQUAE 

pag.  177.  »fw  £  0  Sifuvos,  principium  [Boeotiae  ab  Attica]  efiOropus.  Stephanus  quo- 
que  Bceotia:  urbern  dixit.  De  agro  contendit  cum  Athenienfibus ,  quem  tandem  Philip- 
pus  rex  hisadjudicavit,  quod  Paufanias  refert  Attic.cap.xxxiv.  quidicit  29n  3-aAaow 
fhpcr  mare  &ta.m  ^  nihii  habere  memorabile.  Nec  agrum  modo ,  fed  urbem  ipfam  fibi 
Athenienfes  vindicarunt.  Liviuslib. xlv. cap.xxvi  1.  IndeOropumAtticaventumefl.  Et 
Ptolemseus  in  Attica  recenfuit.  Duodecim  lkdiis  abeft  hm  $  Ay.<pix^ ,  fanum  Ampbi- 
arai ,  eo  loco ,  quo  ipfe  cum  curru  terra  hauflus  credebatur :  quem  primi  confecrarunt 
Oropii,  quodibidemnarravitPaufanias.  Simt  quiidemaccidifIedicantinterThebas& 
Chalcidem^quodibilocus^Aflftas,  Harma,  idcii  currus,  quia cum curru traditur merfus 
hiatuterras!  QuodetiamStraboniexpofitumeillib.  ix.pag.  2.78.  Inintimofinu  xx 
iladiis  ab  Oropo ,  eil  Delphiniumt  portus,  Straboni  dic"r.o  lcco  igpoj  Ajj^V,  o"v  »#aS<ti  AeA- 
qlviov ,  Sacer  portus  quem  Velphmium  vocam ,  cujus  e  regione  fuit  antiqua  Ebceae  Eretria. 

Poft  Oropum  Afopi  fluvii  oflia ,  quce  Ptolemseus  in  Atticam  deduxit ,  citra  Oropum : 
fedrefataturaStrabonelib.  ix.pag.  282.  qui  <s%*  T«'v*yp*v,  juxta Tanagram , quce fupra 
Oropumeft,  exire  Afopon  tradidit.  Accolas  vocat  netggtff#m'as9  Parafopios.  Ovidius 
lib.  1  u.  Amor.eleg.vi. 

Quid  referam  Afopon ,  quem  cepit  Martia  Thebe  ? 

Fluit  enim  cum  Ifmeno  per  agrum  Thebanum.  Strabo  ibidem :  0  hcumhq  ^  l  lc^vos  24$ 
$  ■sszSlx  pgW/  %  vjfj  r  ©e/3wv,  Afopus  Cr  Jfmenus  perplaniciemferuntur,  quaantejhebatefl. 
Apollini  facer  fuit,  isque  inde  0  9-eos  l<rfXr,vt@',  Deus  Ifmenius  diclus  efl  Paufanias  Bceot, 
cap.  x.  Ovidius  Iib.  1 1 .  Metamorph.  verf  2,44. 

Et  celer  Ifmenos  cum  Phocaico  Erymantho. 

Hinc  Thebanse  mulieres  Ifmenides  dic~fce.     Idem  Metam.  1 1 1 .  extr. 

-  fanflsjque  colunt  Ifmenides  aras. 

Ptolemseusei  feparata  oftia  tribuit,  quia  Afopon  alieno  loco  pofuit:  aliis  defertur  ab 
Aibpo ,  quod  verifimile  ex  eo  quia  uterque  prope  Thebas  fluunt. 

Aulis  Chalcidi  oppofita  ad  Euripum ,  ubi  id  fretum  anguftiflimum  eft  St  aliquando 
ago"erejuncl:um.  Diodorus  Siculus  lib.  xi  1 1.  cap.  xlvi  i.  r*  plv  KvfiolctA  KXTuo-Kivxc&t) 
ro  7(s(u«  x§  T  XajAjc/cTos  ,  i?  3  Bojcot/sw  ffAjjcr/pv  'AuA/«T@-.  hravSoi  yo\i  0  jU£t#;*0  ron@^  r,v 
5-svo't#t^.  ln  EubceaChalcis ,  in  Boeotia  Aulisducendi  aggeris  initium  fuit.  nam  hic  inter- 
fritiumloci  angufiisfimum  erat.  Strabo  lib.  ix.  pcig.  278.  'AvAi?  "nn$whs  ^«p/ov  vjj  ^p-n 
Tavatyfotfev ,  Aulis  faxofus  hcus ,  & pagus  Tanagr&orum.  Livius  Iib.  xxxv.  cap.  xxxvi  r. 
qiium  pedefires  copias  adpropinquare  jam  Aulidi  C?~  Euripo  fenfjfet.  Idem  lib.  XLV.  cap. 
XXV II.  A  Chalcide  Aulidum  trajicit ,  trium  millium  fpatio  difiantem ,  portum  inclutum  fia- 
tione  quondam  mille  navium  Agamemnoni&  clasfis.  Et  Plinius  lib.  iv.  cap.  VII.  In  ipfis 
faucibus  Euripi  quemfacit  objetlu  inful&  Euboea ,  Auliscapaci  nobihs  portu.  De  clafleGne- 
corum  Trojanp  bello  Virgilius  Aen.  iv.  vei-f/42,5'. 

£fon  ego  cum  Danais  Trojanam  exfcindere  gentem 
Aulide  juravi ,  clajfemque  ad  Pergama  miji. 

Triginta 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  729 

TrigintaftadiisindeeftD^'«/»,  Apollinis  templum  adformam  ejus,  quodin  Deloin- 
fula  eft,  asdificatum.  Strabo  lib.  ix.  p.  278.  «t*  Aj/a/ov  re  ttfiv  $  Airofo.w<&  ox  Ajj'a« 
ctQtfyvfXivov  >  Totvotypotiw  7ro\l%vM  ,  AuA/J©"  Siixov  s-aJW  rpiotKQvrat.  Oppidulum  ergo 
prseter  templum  fuit ,  quodPtolemseus  in  mediterraneis  pofuit :  fed  haud  procul  a  mari 
tuiile  oftendit  Livius  lib.  xxxv.  cap.  ult.  Omijfo,  inquit,  adAulidem  ittnere,  Delmm' 
convertit ,  ut  inde  in  Euboeam  transmijfurus.  Templum  est  Afollinis  Dclium  ,  imminens 
mari ,  quinque  millia  pafluum  Tanagra  abeft. 

Modicofpatioabhocabeft^/j^ffmSdAyavet^  de  quo  ita  Stephanus :  $  r  x«AK»<ta 
lr)  oc  SaAyosvsv?,  trvvourTW  TaJ-Eup/TTft»-.  gyi  3  JfoA»?  Bqi&>t/<#,  P0/?  Chalcidem  ett  Salganeus  t 
adharens  Euripo.  Eji  vero  urbsBosotU.  Strabo  lib.  ix.  pag.  2,78.  7rht}<rlov  |^v  £<p'  &!>« 
Keiptvov  xtat*QV  2#Ay#veO?,  ^>r0/>£  [Euripum]  ejiinedito  loco  Salganeus  oppidum*  Et  Li- 
vius  lib.xxxv.  cap.xxxvil.  ab  AthenisThebctt primum:  hinc  Salganea proceffit.  Et  cap, 
xxxvni.  Hii  tuenda  moenia  Chalcidvs  oppidani  quum  tradidiffent ,  ipfe  omnibus  copiis  transgresd 
Euripum ,  ad  Saiganea  pofuerunt  caflra.  Et  extremo  illo  libro  :  Ach&orum  &  Eumenk 
milites Salganeatenebant.  Dubium,  plurali  nominaverit  Livius,  an  fingulari,  Grseco 
cafa ,  ut  folent  in  eus  five  gt>V  cadentia  vocabula. 

Ultima  Bceotorum  urbs  in  Euripi  litore  eft  Anthedon  ,  Av&j^mV  ,  portu  prsedita. 
Strabo  lib.  ix.  p.  270.  $  'j  ^aXyotvkoi  kv^w  TroAi?  Kiy,iv<*  t%ii<roit  i%otTY)  £  BoiwTJjdj?  itet- 
fotklou;  t?  *srtj?  Evfiolotv.     K*»9<s/7rep  qctf  0  ttoijjtjjV  «f> wtv , 

-     -     -  -    hv§Y\$QV0t  $  ia/otTooocroiv. 

Tofl  Salganeum  Anthedonurbs  eflportum  habens,  ultima  inBosotico,  quod  Euboea  oppojitum 
efl ,  litore.  idem  Homerus  dixit  extremam  Anthedonem ,  Catalogi  verfu  1  f.  Meminit  etiam 
Homerus  in  litoralibus  Bceotise.     Et  Dicaearchus  verf.  9  1 . 

-        -  «T    Evp»7r©-\         kV^YiSw  <T   i%<i 

AV&JJcFo  VIOV    T   KlfJklVOt. 

• 

Dein  Euripus  ,  Anthedon  autem  habet  Anthedotiium  portum.  Scylax  in  Bceotia:  Evpi- 
tt©-,  t«;£©-  Av&jjJW,  Euripus  oppidummurocintlum  Anthedon. 

Ipfe  Euripus  fretum  eft  inter  Aulim  &  Chalcidem ,  feu  fauces  illas  anguftse ,  quae  con- 
tinuo  motu  feu  reciproco ,  ab  utroque  mari  impulfae ,  dicuntur  agitari.  Supra  diximus , 
quondam  aggerem  impofitum ,  ut  Eubcea  Bceotise  cohxreret  :  ut  tamen  media  pars 
ponte  jungeretur  ad  naves  transmittendas  3  non  numquam  longiorem  :  unde  pontem 
Strabo  dicl:oloco  dixit  y&Qv&v  e?/7rAs9pov,  duorvtm  jugerum.  Pomponius  Mela  lib.  11. 
cap.  VII.  Euriponvocant  rapidum  mare,  &  alterno  curfu  fepties  die ac  fepties noBe  jiuclibus 
invicem  verjis ,  adeo  immodice  fluens  ,  ut  venios  etiam  acplena  ventis  navigiafru/lretur.  Stra- 
bo  ix.  pag.  278.  7rojA«p'pWv  £  Eug/7r« ,  reciprocum  feuxum  Euripi  vocat ,  quem  iitrovm  ju«- 
rotftdfaetv  d)«<r)  sccsO'  tyipyv  htei<;Y\v  ^  vo&rot,  feptiesquovis  dieac  notte  curfum  mutare  dicunt. 
De  numero  &  ordinata  reciprocatione  dubitat  Livius  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  v  1 .  Fretum  ipfum 
inquit,  Euripi  non  fepties  die,  Jicut  fama  fert,  temporibus  (latis  reciprocat  :  fed  temere  in 
modum  venti  nunc  huc  nunc  illuc  verfo  marij  velut  monte  pracipiti  devolutns  torrens  rapitur, 
ClaudianusinRufin.lib.  1.  verf.92,. 

-     «•     -       Euripi  refluis  incertius  undis, 

Z  z  z  z  '  Luca- 


73o  GEOGRAPHIAE    ANTIQjJAE 

Lucanuslib.v.  verf.  234. 

Arttatus  rapido  fervet  qua  gurgite  pontus ,. 
Euripusaue  trahit ,  curjum  mutantibus  ttndis 
ChalcidicM  puppes  ad  iniquam  clasftbus  Aulim. 

Plinius  lib.  iv.  cap.  vn.  plura  addit  orae  maritimae,  ex  Homero  maxime,  fed  orani 
late  capit ,  ut  reducliora  etiam  a  mare  contineat :  &  iniis  pagi  quoque  funt',  ut  de  He- 
leone  &  Peteone  Strabo  obfervavit.     Verba  Plinii  hsec  funt :    ln  ora  autem  Infra  Ihebas 
Ocalee  ,    Heleon ,    Scolo's,    Schcenus,    Peteon ,   Hyrie,    Mycateflus ,    Hdelion  ,    Pteleon 
Olyros.     De  primo  loco  Pnfra  Thebas  notamus ,  oppidum  Homeri  efle  Catalogo  verf.  12, 
Hypothebas , 

O»   6'  'T7T0.&JJ/3*?  «^OV  eUJCTIjUSVOV  TTTOAjs-S-pOV. 

quas  Hypothebas  Thebano  feptem  regum  bello  everfas  Homeri  fcholiaftes  tradit.  My~ 
calcjfus  Straboni  pagus  circa  Tanagram  eft  lib.  ix.  pag.  278.  in  via,  quae  Thebis  fert 
Chalcidem.  Stephano  autem  efl  Ttohig  pzo-oyetx  Bojwt/sw ,  Boeotta  mediterranea.  Strabo- 
ni  Schaenos  p.  281.  inter  Thebas  &  Anthedonem ,  l  ftadiis  a  Thebis.  Cetera  minus 
certae  pofitionis.     Ad  nobiliora  ergo  cc  certo  mediterranea  nos  conferemus. 

Ex  his  prima  poft  litus  eft  Tanagra ,  txvxyt^ ,  quam  Dicaearchus  in  urbibus  ad  Euri- 
pum  pofitis  enarravit :  fed  Ptolemaeus  6c  Strabo  reducunt  paullo  a  mari ,  quamvis  agrum 
ejus  ad  mare  pertinuifle  non  negemus.  Minora  enim  oppidula  &pagos  multosTana- 
gra^i,  quod  Strabo  fignificavit ,  poflederunt.  SicPaufanias  BceOt.cap.xx.  Ut^txvx- 
yijiaAcRn  SraAaosvi  xaA&s^svov  AjjAiov  ,  in  Tanagr&orum  fnibus  ad  mare  est  Delium.  Livius 
iib.xxxv.  cap.uit.  Delium  es~f  A^oliinistemplum ,  immwens  mari :  qmnque  miliia  pajfuum 
a Tanagra  abeft.  Victi  ad  hoc  oppidum  Athenienfes  a Lacedsemomis.  Thucydides  lib. 
I.  pag.  71.  yzvoutvw  P&XW  iv  Tavotypx  t?  BojwtjW  ,  ivUuv  h.xm^aif/,oviot  j^  0»  cu^oip/S/. 
Gentile  Txvxy?cu@* ,  Tar&agram ,  Strabom  &  Stephano.  Ceterum  uterque  horum  ob~ 
iervarunt,  T^cuxv  Homen  efte  hanc  Tanagram  ,  Catalogi  verfu  quinto : 

Qicnetav ,  T^aXxv  ts  ,   jjccj  ivf>v%opov  MwtoeAjj&ro-v» 

Deinde  funt  Theba ,  ad  Ifmenum  fluvium  urbs  clariffima :  poetis  aliquando  flngulari  nu- 
mero  ©j;/3jj,  &:  Latine  Tbebe.*  Piinius  lib.  iv.  cap.vil.  mc  cedentes  Athenu  claritate% 
£>(m& cognominantur  Bmot.i&Thib& ,  duorum  nummum ,  Libtri  atque  Herculis ,  ut  votunt ,  J>a- 
tria.  A  Cadmo  feitur  condita :  unde arx adjacens Cadmea »  K«*y  «'<** ,  nomen  fervavit , 
tamquam  initium  Thebarum.  llluftravit  Epaminondas ,  quo  duce  maxime  floruerunt. 
Soio  aequavit  Alexander  rex :  inftauravit  deinde  Cafiander.  Vide  Diodori  lib.  x  1  x.  cap. 
&i 1 1.  &  liv.  Septem  portas  traduntur  habuifie,  ideo  Graccis  cognominatas  imxw 
h& .     Hefiodus  Oper .  ver  f.  161. 

6<p*  iTTotTruAw  ©j|/3jj  ,  KaA/AyjJi  youy. 

"Unde  ad  paucitatis  defcriptionem ,  adagii  modo ,  adhibuit  Juvenalis  fatyra  xi  1 1 .  ver£  26"„ 

Rari 


Grada.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIIL  731 

Rari  quippe  boni :  numerus  vix  efi  totidem ,  quot 
Thebarum  £ort<e ,  vel  divitis  ofiia  Ntli, 

Gentile  notum  eft  Grsece  ®tifi#?& ,  Latine  Thebanus.  De  Cadmea  ,  K*«fyi«V  ~  arce 
modo  diximus,  qua^  antiqua  urbs  evatfeu  origo  Thebarum.  Nepos  Pelopid.  cap.  i. 
Phoebidas  Lacedctmonius  quum  iterper  Thebatfaceret ,  arcem  oj>pidi  ,  cjua  Cadmea  nominatur , 
eccupavit.  Paufanias  Bceot.  cap.v.  KxJp@r  r  jtoAjp,  r  JcaAsty^vjjv  Ut  ^  h  fooig  K«<fye«-- 
ckv  ,  «Wev.  «vfjj9«c>j?  3  vVepov  i?  7roKi<ag  ,  xtw  r  K«^««v  «JcpoVoA/V  cvvzfti)  r  jcojtw  j/evs'~ 
«§£  Qtifiav.  Cadmus  ofpidum ,  £w  <Cr  nunc  idem  eH  nomen ,  Cadmeam  condidit.  Sed  aufta 
pofiea  urbe ,  pro  arce  Cadmea  inferioribus  Thebis  fuit, 

A  Thebis  in  auftrum  Plataea  fiint ,  nobiles  Mardonii  clade  6c  Paufanias  Lacedaemonii 
aliorumque  Grascorum  vi&oria.  Sic  fcribitur  in  emendatis  libris  Corn.  Nepotis :  aliis , 
Plinii,  Juftini,  Plauce,  ficut  Grarci  plerique  Diodorus ,  Strabo,  Plutarchus,  Ptole- 
maeus Uhxreus^  ;  Thucydidesautemlib.  u.  pag.  ioo.  fingulari  numero  UKutoua ,  Pla- 
taa.  jj/SbAovto ,  inquit,  r  U\oiTouav  7rpo>cc8T#Aa/3«v ,  voluerunt  Plataam  intercipere:  He- 
rodotus  utroque  modo  ,  lib.  vm.  cap.  l.  eveVpjjce  ©ikmw  ts  j^  Uhxrxixv ,  incendit 
[Xerxes]  Thejpiam  Cr  Plauam :  at  lib.  ix.  cap.  lxxv.  b>  nhureufai ,  ad  Plataas.  Nus- 
quam  oppidi  mentio  frequentior  exftat  quam  bello  Perfico.  Nepos  Paufania  cap.  i. 
Hujus  illufirtffimum  efi  prcelium  apud  Plataeas.  Juftinus  lib.  n.  cap.  xn.  Pofi  hac  Thefpiw 
&  Plauat  <cr  AthenM ,  vacuat homimbus,  incendit.  Diodorus  lib.  xi.  cap.  xxxiv.  t>j  ttipJ 
tdg  UhoiTduixg  [pcixy]  ewTite&etffy ,  fugnaad  Plataa*  commijfa.  Plutarchus  Ariftide pag. 
329.  r  3vvoi[Aiv  jyz  <&t$s  Toig  UksiTouoig ,  exercitum  [Paufanias]  duxit  PlataaA.  Oppida- 
ni  Plataenfes ,  Nepoti  Mikiad.  cap.x.  Situm  Strabo  lib.  ix.  pag.  283.  fic  defcripfit; 
Tlhoncucq  y  cig  ivimg  etirzv  0  ttojjjtjjV,  uW  to  KjO<*«pwv<  «V)  jU6T«fu  oZvtS  ^  ©>j$wv ,  >cj  r  e^cv 
*r  «V  AB-jvou;  ngj  Miya^c ,  eV)  r  opcov  r  r"  attjjcjj?  j^  r?  Msj/«£//<J'©J ,  Plataa ,  ^««  fingu- 
lari  numero  poeta  [Catal.  v.  11.]  dixit,  fub  Cithctrone  monte  funt ,  ;/m*  w^»?  gr#<«  .^fta- 
nm  &  Megaram  ducit ,  in  finibus  Atticar  Sc  Megar icas .  Interfluere  inter  Thebas  &  Pla- 
txasAfopum,  Diodoruslib.xi.  cap.xxx.  monftravit  clariffime. 

Inde  in  occafiim  Leuttra  recedunt.     Strabolib.ix.  cap.  28 f.   ta  3  Aswt^'  eV'v ,  ojtk 

Aoiaidou^oviiig  jUsAaAfj  jwcc^jj  vi/.>jV^  'E7rcif/,etvoov^o!A  ,  «p^>jv  evpero  T?  K(54t«Aucsw?  ocwtwv,  -  -  - 
Au'jcvst«<  jj  0  toV©j  «t@-  j^  tjjv  c4<  nA^T^wv  eig  G>zff7nM  qo*qv.  LeuBra  funt ,  ubi  Lpamu 
nondas  fuperatis  magnapugna  Laced<zmoniis  enervandct  illorum  j)otenti<e  initium  fecit,  Ofien- 
ditur  ille  locus  [Leuctra]  in  via  qu<z  Platais  Thefpias  ducit.  Pugna  illa  vocatur  LeuBri- 
ca ,  Nepotis  Epaminonda  cap.  vi.  &  x.  quam  curatius  defcripfit  Diodorus  Siculus  lib.  xv. 
cap.LV.feq.  Et  Plutarchus  vita  Pelopidae  pag.  288.  7rse/  r*  AiMTpoi  ro7g  KauSou^ovioig 
«vTSf^TOTrs/euov ,  ad  LeuSlra  [Thebani]   Laced.ctmoniis  cafira  ojjpofuerunt. 

Lacus  dein  Copais  ,  in  quem  Cephinus  influit  ;  diclus  a  Copis ,  oppido  adjacente. 
otrabo  lib.  IX.  pag.  283.  ns£.i  Kwtt^v  el^Tou.  Trpocafjm©^  q  eV'v  eVJ  tjJ  Kmtt^*  A(y.r/[ ,  £>£ 
Co^m  dittum  efi.  Jacet  [hoc  oppidum']  adfeptemtrionem  lacus  Copiaidts.  Homero  etiam 
CopA  memoratx  Catalogi  verfu  p.  qui  itidem  pluraliter  quarto  cafu  K«Va* ,  O^dixit. 
Perglt  Strabo :  t£  ol^ou  kvkXw  ei<rh  cuJt.  Av.$ou(p{ou^  $oiva)f,  Oy^jjs-oV,  AA/ofpT©-,  ilJtos- 
Ae«<,  AAfltAjco^wev^ ,  TiA<J)s/c<cv -,  Kopfc-v«fi4  ,  c^f^  urbes  [lacum  copaidem]  circumjacentes 
funt '.  Acrafhia  ,  Phcentcis ,  Onchefius,  Haltartus,  Ocalea,  Alalcomend,  Tdphufium , 
Coronea. 

Primum  oppidum  cafu  inconftanti  eft.     Strabo  loco  jam  diclo  pluraliter  AvfouQlou , 

Zzzz  2  -^cne- 


75i  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Acraphia,  quod  poft  paullo  a^ou$iqv ,  Acraphium  vocat:  Livio  eft  Acraphia  numero 
fingulari.  Libro  xxxnj.  cap.  xxix.  ait :  cumparte  copiarum  P.  Claudio  Acraphiam irejujfo 
cum  parte  Coroneamcircumfedit.  Ptolemaeoeft  AtteXf""4 »  Acriphia:  fed  haud  dubie  la- 
pfu&errore,  quia  ceteri  omnes  diphthongo.  Stephanus:  ajcp«*4>{«  zb-oAj?  Boj-wtj«<;.  0t  nx 
Axpw-Qtov.  ^otvffoivias  Js  Ascp<£*<$v<ov  ,  Acraphia  urbs  Boeotiay  <~uumaliiAcraphiumvocant: 
Paufanias  Acraphnium.  Paufaniae  locus  inter  alia  eft  in  Bceot.  cap.  xxin. ubi  Axp<*<<$>v«ov 
otoAjv  vocat,  quam  tradit  <Av#i  e'|  ap^  jwo~p«v  t5  ®Y\ftoti$(& ,  partem  Thebaidis  fuiffe ,  £c 
cap.  xxiv.  inter  Acrsephnium  &  lacum  Copaidem  cvz^oj  Athamantios,  srej/ov  AB-uuotv- 
t*ov  ,  interjacere  fcribit :  -non  proxime  ad  lacum  urbem  efle.  Phoenicis ,  quse  huic  proxi- 
ma  apud  Strabonem  eft ,  vix  aliunde  cognofcitur.  Addit  fub  Phozniao  monte  fitam  5 
prope  Oncheftum.  Onchefius  autem  primum  lucus  fuit ,  Neptuno  facer.  Homerus 
Catalog.  verf.  13. 

Oyfflsav  S-'  j*£pov  l~offi$vjiov  ,   ayhoicv  ahffQr» , 
Onchefiumque ,  facrum  Nepumum ,  clarumnemus. 

Poflea  urbem  adpofitam  fuifle  Paufanias  au&or  eft ,  quiBceot.cap.xxvi.  z-ctezn  -i^Ttia 
Qyxysx,  rudera  urbis  Onchefli  memoravit.  StephanusdeHomeriOnchefto :  Cty^oV* 
^'a<t©j  ,  KftiTiJK  c^  TJ?  r  cAAjotpTj'«v  Xu?^'  "  '  ~  *'*  Wl  ~~ofas  BojwTja?.  Onchelius  ,  lucus, 
Situs  in  Haliartiorum  regione.  Efl  cr  oj>pidum  Boeetia,  de  quo  a'd  Paufaniam  provocat. 
Addit ,  quosdam  Oncheftum  stc'ajv  ^iyoihyjv  ,  magnam  urbem  dicere  z»j*c$r  Haliaritos  & 
Acr<zphios  fitam. 

Supra  Oncheftum,  aut  Acrsephiam,  videtur  ^^cwBceoticusfuifTe,  dequofupra 
inPhocicoaliquiddiximus:  Strabolib.ix.pag.  2.83.  M-fouv  0  Bojwtjjco?  «V  cWvs  Ktxty- 
tcu.  srAtjo-jov  J'  i$}v  Oy%r,?S  vVo  t£  Qoivialcp  op«  ,  «<p'  £  ^  jweTwvoiUosfet*  $ojvjjcjV.  Jldedeon 
Bceoticus  ab  illo  [Phocico]  nomen  ducit*  Onchejio  vicinus  efi  fub  Phcemcio  monte.  unde& 
Phcenicis  [oppidunrf]  adpeflatur.  Plinius  lib.  iv.  cap.  vn.  in Bceotia :  Medeon ,  Phlygone , 
Acraj)hia  ,  Coronea. 

Ad  eumdem  lacum ,  qua  in  auftrum  vergit ,  Haliartm  fuit ,  non  ignobile  oppidum , 
everfumbello  Romanorum  Macedonico  1 1 .  Strabo  ibidem  :  'aaj^t©-  vvv  <sk£ti  i?}ix.xT#- 
fKoxp&o-a  uj  r.»'-i&~9~£le~4iu  -noKk^w  ,  Haliartm  non  exjiat  hodie :  deletabelio contraPerfeum. 
Livius  lib.  xli  1.  cap.  lxi  1 1.  Pa  Boeottafummavi Haliartum Lucretim prator oppugnarat t 
-  -  -  urbs  dirutaafundamentis.  Corn.  NeposLyfandro  cap.ui.  Orchcmeniu-mjjfusfubjidio, 
occifus  eft  a  Thebants  apud  Haliartum.  nam,  quod  Paufanias  Bceot.  cap.xxxi  1.  tradit, 
GF&fpathw  tw  AAj^Tft)  gt£js  to  Tap^^,  5"^T<«f  tk  ts  ©jj^wv  ii^CY,g  tvSov  ^  e|  A9">jvwv,^ 
inifyhSovTUiv  r  TroAejw/wv  eVecev  ov  i~  y-oiyjy  ,  qnummurumHaliartifubiiffet^cjU&Thebanorum 
&  Athenienjiumpraf.diumhabebat:  eruptionefatta  cecidit  inpugna.  Gentile^AAjo^T/©-1,  ut 
paullo  ante  ex  ejusdem  Paufanias  cap.  xxv  1 .  perfpeclum  cll :  etiam  Latine.  Livius  lib.  xlii. 
cap.  xliv.  turba  Coron<corum  Haliartwrumque  convenerat  ad  defendendum  decretum  regia 
fiaetatis, 

Prope  Haliartum  fuit  OcWc?^,  vel  Ocalea,  (utroquemodo  inStrabonislibrislegitur) 
Homero  autem  Catal.  verf.  8.  ilscaA^,  Stephano  Q.KuAioi9  Plinio  Ocalea  five  Ocalee ,  Jo- 
nico  Homeri  cafli.  Piinius,  ut  fupra  etiam  diximus,  in  ora  pomt,  quodfalfum,  nifi 
oramlacusintelligas^  cui  Strabo  illam  adpofuit :  &  Stephanus:  <m  ®'<rn*m  ynrovxc-i  ^ 
-fyofiffiv  oivTJj,  Thefjpictviana&contermw/funtei,  puta,  Ocaleas.  Rurfus  Strabo  diclo 
loco  :    iixotAjij.  piff/i  'Ahioigix  ^  AAtfAKo^evj*  ,  h#T,i'*  Tyt&Mn»  fot&ks  tint^ff»  ,   Ocalee 

medio 


Gracia.  LIBER    II.     C  A  P.    XIII.  733 

medto  loco  jacet  tnter  Haliartum  €r  Alalcomenium ,  xxxjiadiis utrimque dijians.  Inhoc 
quoque  variavit  idem  Strabo  &:  Akoik^iviov  fcribens  6c  aa*axoju£v« ,  ut  fupra  in  ora  lacus 
dixerat,  id  eft  Alalcomenium  ^  &  Alalcomen*.  Variat  nomen  etiam  aliis.  Stephano 
eft  AhaAxopivKiv  TrcKig  BoiutIccc  ,  Alalcomenium  urbs  Boeotia :  at  Paufanias  Bceot.  cap.  xxxni. 
AA#Axolu£v#)>  xw,ujj  piv  isiv  y*  jueyosAjj,    Alalcomen&vicm  ftntnonmagnHS. 

Sequitur  Strabonis  ordine  Tilphufium ,  quod  a  Tilphoffa  fonte  ex  monte  Tilphoffo  fluente 
dici  au<5r,ore  Pindaro  tradit,  ztrAjj<r/ov  'AktdgTts  \t$x  aa#axom£vwv,  prope  Haliartum  c^  Alal- 
comen&i.  Locus  Pindari  non exftat ,  etiam  Cafaubono  notante.  Paufanias  cap.  xxx  1 1 1 . 
■to  cgQ*  to  TiA4>aVjov,  ^  jj'  Ttkt^iea  x#Ax,U£vjj  arjjyjj,  saSUs  fxdkt^oi  ' AkidgTX  arsvTjjxovros 
«Vi^xo-i,  mons  Tilphujios ,  &  Tilphufa  item  fons  qui  dicitur ,  ab  Haliartofiadiaabfmt  y  ut 
maxime ,  quinquaginta, 

Tandem  circa  lacum  oppidis ,  a  Strabone  narratis ,  ineft  Coronea ,  Ko£«'v«« ,  de  qua 
ibidem  addit:  jj  Ko^dvaa  iyyvc  £  <EAjxmv©j  eriv  icp*  (!<W  /^WjWgvjj,  Coronea  fita  eft  edJto  ioco 
frope  Heliconem.  Recentiores  tradunt  ad  os  Cephiffi  fitam  ,  nomen  retinere  :  quod  fi  eft, 
aut  longius  aberit  ab  Helicone,  aut  hujus  juga  longiori  tractu  procurrunt.  Agefilaus, 
Plutarcho  notante  in  Vita  pag.  60 f.  aThermopylisinPhocidemconceffit,  c£/ajjv  «<t«v, 
qu<z  pacata  erat.  Ut  primum  Bceotiam  attigit ,  caftraad  Chaeroneam  pofuit :  indepro- 
ie&us  Coroneam ,  hoftes  fibi  obvios  habuit.  Nepos  ejusdem  Vita  cap.  iv.  Obfijiere  ei 
conattfunt  Athenienfes  &  Bccoti apud  Coroneam ;  quos  omnes graviprcelto  vuiit.  Quod  prceli- 
um  Diodorus  fcripfit  lib.  xiv.  cap.  lxxxv.  Bceotos  cum  fociis  occurrifie  Agefiiao  ad  Coro- 
neam^  ocnytVTYio-av  «V  Ko^wvetav. 

Abeft  a  Coronea  xl  ftadiis  Libethrius  mons ,  in  quo  Paufanias  cap.  xxxiv.  tradit  dydk~ 
(*XTd  Mxcrwy  n  )raj\  Nv^cov  59nxAjj<nv  AifSi&eJ.ufv  ,  Adufarum  Nympharumque  Libethriarum 
tognomine9  Jiatuai  efle:  quod  etiam  loco  Macedonije  tribuitur,  ut  fupra  indicavimus, 
cum  nomine  Mufarum  Libethridum ,  ex  ecloga  vn.  Virgilii  verf  %  i . 

Sic,  quse  circa  lacum  erant ,  explicatisoppidis,  deipfolacuejusquenominihusadji- 
ciendum  eft.  K«ar«*ff ,  Copais ,  a  plerisque  dicitur :  quod  nomen  KSnta\ ,  Piinio  quoque 
Copa,  oppidumpropefitum,  impofuerunt.  Liviuslib.xxxm.cap.xxix.  Plurimipedites 
circa  Copaidem  paiudem  inventi :  tbi  ex  limo  eruta  extraBaquo  exflagno  cadavera.  Dicitur 
etiam  Cephijfis  palus.  Paufanias  Bceot.  cap.  xxiv^  'Eg  ak&iQvU  lovu  i»$%ay-i%\  a/^vjjv  tjjV 
Kjjcpjcvjjiiss,  q\  q  KuiraiSa  cvowtf^W/v  tIw  dvryv  ,  uttSizv  xocAs/usvcv  isn  a9"«(u«vtjcv.  Acra- 
phmo  retla  ad  lacum  Cephiffidem ,  quem  alii Copaidemvocant ,  tendenti,  campi  Athamantii 
'pragrandi  funt.  Nomen  a  CephifTo  fluvio  efl ,  qui  infunditur.  Dictus  etiam  Hahartius , 
ut  Straoodiclolocoobfervavit.  x«0'  hdt.t}v ,  inquit,  GsajsdvTy  xonoiKiotv  iueivw  i7tdvvfA@* 
khiyzTo  ,  K«>T«iff  jjXv  t  K&JTrwV,  'aAj»§tj©^  3  'AA«zpTS?,  jjc^  STfcjf  esrj  r  «Ss«v.  /VJmj  >W 
dttlafuit  Coj?aii  aCopis,  Haliartia  ab  Haliarto ,  eodemquemodoahreliquis.  Dicituretiam 
.  amnisAdelas,  quem  Plutarchus  in  Syllap.^^f.folumafontibusnavigabilem  dicit,  hanc 
paiudem  implere.  Paufanias  Bceot.  cap.  xxxvin.  0'  m«a««  k  As,wvjjv  Kjj4)jcxt/J«  c/xo/JWjv. 
Sed  Strabo  de  illo  lib.  ix.  pag.  280.  2t@-  y^oiv^cn  tikim ,  W[fluvius  Melas]  omninoperitt, 
vel  hiatu  haufius  vel  lacubus  abfumtus.  nec  enim  longemanaffe  fertur,  fedortusapud. 
Orchomenum ,  brevi  poft  in  ftagna  &  lacusfubiifie. 

Orchomenus ,  0  Op^o//evcff  Plutarcho,  Pelopida  pag.  286.  &Thucydideslib.  iv.  pag. 
303.  XaM^wv«os  iff  O^c'(a£vov  t  Mjvuwov  <srtJT£pcv  xaAj/pevov,  vuv  3  Bojwthov  ,  |uvt£A&i,  C^- 
ronea  Orchomeno  ,  Mtnjeo  antea  ditio ,  nunc  Boeotico  >  contribmt.  Hoc  eft  quod  Plinius 
lib.  1  v.  cap.  viii.  videtur  expreflifle :  Orchomenus ,  Mmjeus  antea  diBus  r  quamvis  male 
is in Theflalia  pofuit.     At  rurfus Thucydides  lib.  1 .  pag. 74.   4  £&  £  Ooj/o^v*  tpvydhi , 

Zzzz  3  genere 


7H  GEOGRAPHIAE     ANTIQJJAE 

«renere  fequiori.  Supra  Copaidem  paludem  in  Locrorum  erat  confinio.  Plutarchus Ly- 
iandri  vita  pag.  449.  r  O^o^ev»«v  ttoA»v  tKx<rlug  m&*%s>&i&tw  %Ka$t  ,  Orchomemorum 
urbem  ultrofe  dedentem  cepit.  Nomen  ab  Orchomeno  Minyae  filio ,  unde  &  cognominatur* 
PaufaniasBceot.cap.  xxxvi.  M*vv's  qv  Op^ojusvo'?.  iir)  rins  (iuciKtvovr^  tj  rt  iroKig  O^vo- 
pevw,- j^  0;<  #v<fy£?  okMS-wxv  Op£0jue'v»o*.  hepeivt  3  x£h  hosov  j^  M»vu««  titovoy.ufe&w 
c$$.s  Is  24&X-&0-W  &"  O^ojusvtav  r  c^  ApJtocJ/»*,  Miny&filmsfuitOrchomenus.  Eoreonan- 
te  Cr  urbs  Orchomenus  Cr-populi  Orchomemi  adpellati.  Manfit  tamen  <£r  Mmyarum  coonor/>en 
quo  ab  iis ,  qui  m  Arcadia  funt ,  Orchomeniis  difiinguerentur.  Orchomeni  ajunt  fontem 
Acidalium  fuifle.  Servius  in  Aeneid.  1 .  verf.  1 20 .  ad  verba ,  Matris  AcidaUa :  Acidalia , 
inquit ,  Venus  dicitur  afonte  Acidalio ,  quiefim  Orchomeno ,  Bosotia  civitate  ,  in  quofe  Gra- 
tice  abluunt ,  qu<M  Vener:  confiat  effe facratas. 

Vicinae  Orchomeno  Ch&ronea  &  Lebadea.  Illa,  patria  Plutarchi ,  clade  Graecorum 
a  Philippo  rege  inlata  ,  notior.  Stephanus :  yLouguveta  ,  aro'A<?  ^rtjg  roik  epo»?  ^wjc/J^- 
Charonea,  urbs  addnes  Phoctdu.  Et  Thucydideslib.  iv.  pag.  303.  eV*  13  X«*^«y««  £o/*tov 
«£  Boicdrlxt  <st£??  TfJ  ^osvoTifJ1»  i?  QuKiS@r' ,  Charonea  in  extremis  efi  Boeotia ,  apud  Phanottdem , 
quA  Phocidis  esl.  Aelianus  Var.  Hifl.  lib.vi.cap.  1.  lv  Xcu^uveiu  y,d-)^v  hUno-tv  0  $»'W?t©*, 
Philippm  vicit  ad  Chxroneam.  Prcelium  illud  fcripfit  Diodorus  lib.  xv  1 .  cap.  lxxxv  i  i  .  Ibi- 
dem  Sulla  vicit  Archelaum.  PlutarchusSullapag.4<52.  6  h^Kugr  «^o-ev  2fc%  r  x«*p«- 
veiav ,  Archelam  contendit  adverfm  Charoneam.  Idem  in  Lucullo  pag.  493.  aX  g  2v?fc#  ^3$ 
O^o,u£i'c<r  ^  <sj€^  X#»£m'v««v  vuviutvu\  «g/s-ex^,  SuiU  ad  Orchomenum  Cr  Charoneam  law 
datafacinora.  Chasroneam  olim  Orchomeno  contributam  fuifle  refert  Thucydides  lib.  iv. 
pag.  303. 

Proxima  efl;  Lebadia ,  hs$a>${x  5c  Atfiuieia ,  Lebadea ,  itidem  ad  Phocidis  fines.  Strabo 
lib  ix.  p.  291.  dePanopeoPhocidis:  cpop©-  %ots  <g£a  At$a$iuv  toVo»?.  Paufanias  Bceot. 
cap.  XXXIX.  $«x,«V  vare^ootacrjv  O^ouev/«v.  oi/  3  t<£  sre<5Y<a  At&dJeta  oiVroTg  o[/,op&,  Or- 
chomeniis finitimi  Phocenfes:  quacampipatcnt)  proxtma  esl  Lebadea.  Etcap.XL.  AtfiaSiwv 
£^ovt«(  xaigMeig  5  Lebadenfibm  vicimfunt  Ch&ronenfes.  Et  Strabo  hb.  I  x.  pag.  28^.  At$u$ia 
xeiTXi  utru^v  $  EAocojv©-  ^  t?  ffiqwdoiA ,  Ko^wvesoc?  arA>jo-»ov,  Lebadia  fita  efi  inter  Helico- 
vem  &  Charoneam ,  ^r<?/?£  Coroneam.  Gellius  lib.  xn.  cap.  v.  defcribit  iter  Athenis  Delphos 
per  Lebadiam ,  ^#0^ efi  oj?pidum amiquum  tn  terra  Bceotia.  Statius  Theb.  vn.  VQiC  345*. 

Et  valles  Lebadea  tuxt ,  V  Hyampolin  acri  ■ 
Subnixam  fcogulo. 

HabuitLebadia^wTVo^o^Voraculum.  Strabo  ibidem :  Atfiaila  J'  ij-lv,  oarx  A»o?  Tpo- 
dpwvix  (u«vt«ov  iJgvrai  j  "xjx,ff\f>ar@f  vuovoua  kutsI^uc-iv  e^ov  ,  Apud LebadiamJovisTropho- 
nii  craculum  efi ,  quod  qui  confulit ,  in  hiatum  terr<z  defcendit.  Plura  de  hoc  oraculo  ejusque 
ritibus  tradit  PaufaniasBceot.cap.xxxix.  Idem  in  Attic.  cap.  xxxiv.  Trophonium  inter 
homines  numerat ,  0/  9-e«v  "Efiw^i  n\f.w  t%x<n,  quibm  Graci  divinos  honores  habuerunt. 

In  eodem  Bceotorum  limite  ad  finesPhocidisefti^//';';»,  mons  Mufis  ficer :  tvywg 
r^  Jev^wv  uvd-nKtuq ,  praftans ,tcrrabonitate ,& crebritate arborum t  quod Paufanias Bceot. 
cap.  xxvi  11.  obfervavit.  Longe  protrahitur,  ut  Strabo  lib.  ix.  pag.  283.  defcripfit. 
Phocidem  enim  attingit  we  r  ^dg  $%mov  «ur??  pti>w ,  apartibm  ejus  [Phocidis]  feptem- 
trionalibusj  &  partim  ab  occidente :  necnon  «sro?  t  vVotTov  Kipivet  Mu^ov,  ad  extremum 
portum  [Phocidis]  Mychum.  In  Helicone  erant ,  quod  idem  addit ,  to  >  Te  r  M^o-wv  iepov 
^gtjl  i\"l7t7t%  Jtg»fv>j,  ^  Mufarum  templum  &  fons  Hippocrene:  etiam  r  AeifivfifiSm  w//.(puv 

UVTfOV  , 


Gracia.  LIBER    II.    CAP.    XIII.  7-5 

«i/T/xjv,  antrum  Libethridum  nympharum ,  quod  diverfis  locis  fingitur,  aut  nonunoloco 
dedicaium  fuit ,  ut  fupra  intelleximus.  Alia  Heiiconis  monimenta  quam  plurima  narra- 
vit  Paufanias  Bceot.  cap.  xxx.  etiam  fluvium  Heliconem ,  qui  in  terram  merfus ,  ex  inter- 
vallofe,  fed  alio  nomine ,  proferat,  videlicet  Baphyr*.  Inhocmonte  lufus  &  delicium 
poetarum  eft.  Virgilius  lib.  v  1 1 .  verf.  64 1 , 

Fandite  nuncHeliconai  De<e9  cantm^m  movete. 

Horatius  lib.  1 1 .  epifl.  1 .  verf.  2 1 7. 

-     «     _     _     &"  vatibw  addere  calcar^ 
Ut  ftudio  majore  petant  Helicona  virentem. 

Et  Propertius  lib.  1 1 1 .  elegia  v.  verf.  1  p. 

Aie  juvat  in  prima  coluijfe  Helicona  juventa , 
Adufarumque  choris  imphcuiffe  manm. 

Cum  Helicone  multi  Pimplam  five  Pimplejum  raontem  eonjungunt,  itidem  Mufis  facrum: 
unde  iila  Horatii  adiocutio  ad  Mufam  lib.  i,.od.  xxvi.eft,  Pimpleadulcis:  &Catulii 
carm.  c  1 1 1.  Pimpleumfcandere  momem.  Sed  verius  iorfan  in  Pieriam  Macedonias  reduce- 
tur ,  quia  Strabo  dicit  lib.  x.  pag.  3 24.  a  Thracibus  illa  Ioca  Pieriam ,  Oljmpum ,  Pimplam^ 
Ltbethrum  dedicata  fuifle :  vvv  3  t^ci  Matcs^oW ,  nuncvero  Macedones  pojfidere.  nifi  exi- 
ftimes ,  ut  antrum  Libethridum  diverfis  locis  dedicatum  fuit ,  in  Macedonia  &  in  Helicone : 
fic  eosdem  Thraces,  quos  &  Bceotiam  tenuifleolim  Strabo  cenfet ,  utroqueloco  Pim- 
plam  montem  &  Pimplejum  fonum ,  Fefto  laudatum ,  confecrafle.  Praster  Libethrum  Ma- 
cedomas  etiam  Ubcthrim  mons  in  Bceotia  cum  Mufarum  fimulacris  erat ,  ut  fupra  in  Coro^ 
nea^  prope  quam  iile  fitus  eft ,  demonftravimus :  qui  haud  dubie  cum  Helicone  eft  con- 
tinuus,  faltemeidemproximus.  Mons CitharonKid-at^v,  ex  altero  latere  eft ,  &  ad  Me- 


SjW£i/©J  q  <a&}  r  Qtifiouccv.  Ab  occafu 
madit  pauiiumfupra  Cnffzum  mare ,  initium  habens  Atticis  &  Megaricis  montibm  conttguurn : 
deinde  m  campos  fefetorquens,  &  adThebatdefinens.  Pindarus  Pyth.  od.  I .  verf.  ifo.  <sr£? 
K<9-^pmv@-  ^dxxv,  pugnam  dicit adverfus  Mardonium  apud Platasas.  Pliniusiib.  iv.  cap. 
vii.  Datur  &  his  [Muiis]  Thebis Jaltus  Citharon.  Pomponius  Mela lib.  1 1 .  cap.  1 1 1 .  In 
Boeotta  lheb<z,  &  Cithzron  fabuiis  carminibusque  celebratus.  Fabulas  ilkefunt  Aciseonis, 
Orgiorum  Bacchi ,  muri  Thebarum  Amphionis  lyra  ftru&i ,  &  forfan  alise/  Seneca 
Trag.  Phcenifl  fub  initium ,  perfonaOedipi: 

Iboy  ibo  cjua  prarupta  protendit  juga 
J\4em  Cithnron :  qua  peragrato  celer 
Per  faxa  monte  )acmt  Aclaon  ,  fuis 
Nova  pr&da  canibm. 

Virgilius  Aeneid.  lib.  iv.  \exC  302. 

mdipj 


736  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

-  -  -  audito  flimulant  trieterica  Baccho 
Orgia,  noBurnusque  vocat  clamore  Cith&ron. 

Et  Propertiuslib.  m.  elegia  n. 

Saxa  Citharonis  Thebas  agitata  per  artem 
Sponte  [ua  in  muri  membra  coijfe  ferunt. 

Fontcs  etiam  Bceotise  circa  Heliconem  6c  Thebas  funt  laudati  Plinius  dicto  loco  : 
Pr<eterea  fontes  inBceotia:  Oedipodia,  Pfamathe,  Dirce,  Epicrane ,  Arethufa,  Hippocre- 
ve,  Aganippe,  Gargaphie.  Primi,  Oedtpodii,  nomen  ab  Oedipo  eft ,  qui  paternas  ca> 
dis  cruorem  illo  abluiffe  fertur  apud  Paufaniam  Bceot.  cap.  xxm.  Pfamathe  rarioris  efl 
mentionis.  Dirce  in  Thebanorum  urbe.  Scholiaftes  ad  Pindari  Olymp.  dd.  x.  verf.  101 . 
A^*>j  Tnjyjj  L»  0>j'3«j?,  DircefonseflThebis.  Ipfe  PindarusIft.hm.od.  verf.  43.  7tx^xat%t- 
pow  Ai'pji«,  apud  Dircenpulchrefluentem,  UndeHoratiuslib,  rv.  oda.  11.  veri.2f .  de  Pin- 
daro  Thebano  poeta  dixit : 

Multa  Dirctzum  levat  ama  cygnum. 

r 

Dorica  dialeclo  quas  Epicrane  dicla  Plinio  &  Martiano  Capellse 5  \Ttv*.qJn  efl  communi 
Grascifmo ,  de  cujus  fitu  nihil  prasterea  notum  efl.  Arethufa  cum  Pfamathe  ac  Oedipo- 
dia,  Thebarum  fuit  Solino  au&ore  cap.  vn.  ApudThebds,  inquit,  Helicon lucus  e$~l , 
Cith&ron  faltus ,  amnis  Ifmenius :  fontes ,  Arethufa,  Oedipodia,  Pfammathe,  Dirce.  Sed 
ante  alios  Aganippe  cr  Hippocrene.  Hi  vero  in  Helicone,  ut  de  Hippocrene  fupra  ex  Stra- 
bone  di&um :  &  Aganippe  ibidem.     Claudianus  de  Conf.  Mallii  Theod.  verf.  27 1 . 

Concinuit  felix  Helicon ,  fluxhque  Aganippe* 
Largior. 

Sunt  qui  eumdem  fontem  dicant  Aganippen  &  Hippocrenen.  Ovidius  Faftor.  lib. 
v.  verf.  7. 

Dicite ,  qu<z  fontes  Aganippidos  Hippocrenes 
Grata  Medufzi  Jigna  tenetis  equi. 

Solinus  autem  verius  feparavitj  &  addidit  di&o  loco:  incenjaefl  licentia  voetarum ,  ut 
ntrumquepariter  dijfeminaretur  ,  Cr  quod  apertaforet  alitii  equi  unguia ,  O"  quod  poti  infpira- 
tionem  faciant  litterariam.  Prius  fmgulari  numero  de  folo  Hippocrene  dixit :  alterum 
pluraliterdeutroque,  Aganippe  &  Hippocrene.  Confule  ibidem  Salmafium.  Garga- 
J>hie  fupereft ,  quam  Pauianias  Basot.  cap.  iv.  in Platsearum defcriptione  k^v  rapyotQloiv , 
fontem  Gargaphium  vocat,  cujus  aquam  corruperit  Mardonius,  quum  Grarcorum  exer- 
citumillautividifTet. 

Dum  de  fontibus  Heliconis  montis  egimus ,  necoblivifcendaeft^/m*,  Hefiodipa- 
tria ,  parvus  vicus ,  ut  ipfe  defcripfit  in  \^y .  verf.  6  3  8 .  de  patre  fito  dicens : 


N&OSCtTQ 


Gr*cia\  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIIL  737 

N*o?aro  <J'  5>yx}  EA/xw»@^  dj^Jf  I»}  jc&y-cjj 

*ACJC£lf,    XHpX  KOiKJi )    3"€p«  tCfy»\iy,i   &$i.  7T0T    lo9A»f. 

Habitavit prope Heliconemmifereinvico Afcra,  hiememalo,  afiate molejio ,  ntmqnamhono. 
Paufanias  Boeot.  cap.  xxix.  ex  Hegefinoo  ,  veteri  poeta ,  Eajjcw»^  ££«  tto^oc  >  radices 
Heliconii  [i\(cra^j  te//?/-.  Sita  Afcra  b>  t»j  r  ©£<rjristo»  ,  dni^iio-oi  r  ©eerjriw»  ccrov  t£t1o5££- 
jcovto*  sWte? ,  ut  Strabo  lib.ix.pag.  2,82.  notavit,  hoceft,  inThefpien/tregione,  quadm- 
ginta  circiter fiadia  a  Thefpiis. 

Ipfse  Theftia ,  five  Thefpia  numero  fingulari ,  (nam  utroque  modo  ait  Strabo  adpellari) 
Graece  ©5<rjr«o4  &  Qzo-nnvi  urbs  eft  «arO?  t«  EAhc«»i,  voTiome^  «ut»  ,  SfawniAivti  tw  Ke^cr- 
comoi  xoA7rw  ^  «utjj  j^  o  'EAijcwv  :  ^^  Heliconem  fita  in  audrum  verfus  ,  imminens  finui 
Crijfeo  ,  yfc/«  amw  ##2  Heltcon:  ut  Strabo  lib.ix.pag. z82.ejusfitumdelineavit.  Et 
Paufanias  Boeot.  cap.  xxvi.  ©strjraoc  vVd  to  e|©-  t  EAijcwvoc  utusiy ,  Thefpia  infra  montem 
Heliconem  condita  efi.  Ita  autem  fub  Helicone  fita  eft ,  ut  quodammodo  etiam  Cithae- 
ronem  montem adfpiciat.  Scylax fcripfit  ©eoTriotf:  Herodotusvni.cap.  L.&Stephanus 
Qi<T7t£iX.  Hic  vero  addit  srAjjSruvTucois'  QiosshA  q<;vtqvm,  plurali  numero  accentum  ad.ulti- 
mam  transferri.  Livius  lib.XLii.cap.  xliii.  ExulesThefpiai  univerfi ' concefferutit.  Idme- 
morabile,  Strabonis  aetate,  quod  diclo  loco  teftatur,  hanc  urbem  &  Tanagram  folas 
ex  Boeoticis  conftitifle.  Plinius  lib.  iv.  cap.  vn.  Thefpia ,  liberum  oj?pidum.  Hinc  in  oram 
convertimur. 

Ora  Criflki ,  five  Corinthiaci  finus ,  ex  parte  etiam  Boeotiornm  erat ,  in  qua  Creufa  eft , 
Kagao-oc,  navale  Thefpienfium.  Strabo  loco  jam  praedi&o  :  izlvetov  <T  ^ko-j»  ri  ®i<smt£ 
Kf ixcoiv  3  hv  vjj\  Kpgg<r»o{v  jcocAS<riv  ,  navale  habent  Ihefpict  Creufam :  quod  ettam  Creufiam  di- 
cunt.  Ptolemaeus  quoque  KpsWocv  in  maritimis  Basotiae  juxta  Phocidem  adpellat.  Li- 
vius  Thefpienfium  emporium  dixit  lib.  xxxvi.  cap.  xxi.  Is,  inquit,  a  Creufa  (Thefpien- 
fium  emporium  efi,  in  intimo  jinu  Corinthiaco  retraBum)  Patras  Achaict  petit.  Paufaniss 
Baeot.  cap.  xxxn.  idem  oppidum  eft  K^vo-}? ,  Creufts,  duabus  fyllabis.  Tor?  n  inquit ,  b> 
KgiwiJi ,  Ijnvfiw  tw  ®io-!tiitov  oinStriv ,  a>  jcoivoj  \xiv  teiv  %$iv.  Qui  Creufide ,  navali  Thefpien- 
fium  habitant ,  illi  nthil  publtce  habent  memoratu  dignum.  Stephanus  eodem  modo ,  fed 
reducto  accentu :  KgsGcri?,  sroAi?  BoiwtiV?,  Creufis,  urbs  Bceoticz. 

-  Inde  in  occafum ,  &  propius  fines  Phocidis ,  Ptolemceo  funt  s/cptfi ,  Sij>h<e9  in  mari- 
timis.  Thucydides  lib.  iv.  pag.  303.  2/<$<#  p\v  iptrhQv  tivh  tt«^J«V«».  cu'  jj  s/cpjc^ 
«<r)  *r  QiCTtiow.rfi  ytjg  c#  tw  Kg/o-oc/w  xo/\7tu)  i7tfeoi7\ot,osl$wiy  Stphas  qutd.am  voluerunt prodere. 
Sipha  autem  funt  Thefpiaca  regione  ad  mare  in  finn  Cirfeo.  DoriceT^cw ,  vel  fingulariter 
TlcpXj  Tiphaeft.  Paufanias  cap.  xxxn.  A  Creufide  praster  Thisben  navigante  jroA/o-pes 
i?tv  x  (xzyot  tfhi  9"«A«<xrtj  T»^>os ,   occurritparyum  oppidum ,  admarefitum  ,  Ttpha. 

Ipfaautem,  Thisbe,  ©»'<r/3»,  inter  Creufidem  five  Creufameft  &  Siphas,  redu&ior 
a  mari ,  uti  ex  diclo  Paufaniae  loco  adparet  >  fed  haud  longe.  Idem  in  Phoc.  cap.  xxxvin. 
sf  r  B£a*v  cm  frffi  *£  Boiwricu;  ©<V(3>j?  <;a$lm  !s"Jv  oSk  oyJowovTU ,  a  Jhisbe  oppido  Beeotia  in 
Bulin  oppidum  Phocidii ,  funt  ftadia  ottogtnta.  Et  Plinius  Thisben  in  Bceotias  oppidis 
numeravit. 

Ha:c  de  Bceotia,  quae  certiora  funt.  Plinius  pluraaddit,  fedpleraque  incertofitu. 
Suntautem,  Eleuthera,  Pher<e,  Aspledon,  Myle,  Erythra,  Cliffiu ,  Anchoa  :  praster 
illa,  quaefupra  asque  obfcura,  ab  eodem  prodita ,  fignificabamus.  TLx  his  Eleuthera  t 
EAivSigcu,  Straboni,  Paufanias,  Stephano  etiam  notae  fuerunt.     Ex  Paufaniae  Attic. 

Aaaaa  cap. 


738  GEOGRAPHIAE    ANTI  QU  A  E 

cap.  xxxviii  conftat  ,  Atticam  olim  &  Bceotiam  Eleutherenfes  diremifTe.  Poftquam 
Eleutheras  in  Athenienfium  poteftatem  veriiilent,  Cithseronem  montem  finemutrius- 
que  regionis  haberi  ccepifTe.  Iplius  cetate  pauca  £p«W ,  rudera  &  vefligia  fupererant 
vTTtf  7ti$iis  eros  tw  Kfooupavi ,  fuper  campojuxta  montem  Citharonem.  Pher<e ,  $wa]j  Stra- 
boni  ix.  pag.  279.  funt  unus  ex  iv.  pagis  Tanagricis.  &j  t?  tst^jcojjw.'**  t?  «&i  T«v«. 
y^v.    Hyle,  "TAs,  inHomeriCatal.  verf.7.  exftat, 

0('t'  EAewv'  &%ov ,  jj^'eTAsjv, 

quiEleonemtenebant ,  autHylen.  Quofltu,  nonadparet,  nifiquod/i/y/z^paludisStra- 
bo  meminit ,  diftin&ae  a  Copaide ,  cujus  generis  plures  fupra  Copaidem  fuerunt.  AfpU- 
don,  ij  Afl-srAijJ»»,  obliquo  A<mArjov&- ,  viginti  ftadiis  Straboni  pag.  186.  ab  Orchome- 
no  abeft  >  interfluit  ^/^  amnis.  Stephanus  quoque  memoravit ,  fed  perperam  *oa<» 
$uk($&  ,  Phocidu  urbem  vocat ,  fi  modo  illnd  nomen  ab  illius  manu  eft.  Paufanias  Bceot. 
cap.  xxxviii .  defertam  aquarum  fuiffe  penuria ,  refert.  Erythra  prope  Platseas  &  Cithse- 
ronem  dicuntur  fuifle.  Paufanias  Bceot.  cap.  11.  yij?  'j  vfr  Uharoii S@r  c*  tw  Ki9-a<gaM 
chiyov  t«?  ivS-tteu;  c^T^7Ter<rjv  e?  Jzfyd,  'Tmwv  ^  E^v^wv  e^«'w<«  eV«  ,  -^Vro  Platnenfi  fub 
Citharone  paululum  digrejfis  ad  dexteram ,  /h#*  Hyfiarum  Cr  Erythrarum  rudera.  Homerus. 
verf.  6\  Catalogi : 

OIt  d\x§'  'A^/a*  £V£]W0vto,   ^  Et'Asc<av  ^  E^v9-^V. 

67^ ,  flve  Glijfa  ejusdem  eft  verfuejus  Catalogi  1 1 . 

OrTS   nACJT(W«V  t%0Vy    i:^  Ot   ThlffffUV   T     s\'£|U0V70. 

qui  Platdcam  tencbant  ,  &  qui  habitabant  Gltjfam.  Euftathius  TXiffffotA,  TXiffff«vt&  forrna- 
vit.  "  Tzndem  Ancboa,  Ay%oy,  fecundum  Strabonem  pag.  280.  locuseft,  ubiCephis- 
fus ,  aliquanto  fpatio  fub  terra  occultatus ,  prope  Larymnam  Locridis  erumpit ,  &  de- 
inde  in  mare  exit. 

A     T     T     I     C     A. 

Attica,  regio  Athenienfium  ,  antiquitus  ABe,  Aclaa,  Atthia  adpellata.  Plinius 
.  iv.  cap.vn.  Attica,  antiejuitm  ABevocata.  EtPaufanias  Attic.  cap.n.  Qvopdfaiv 
Attikjjv  t  %^^v  ,  <3rOTePcv  *ot.X\s$Aivr,v  Ay.nx.ixv,  nominant  Atticam  regionem^  qu&priw  vo- 
eata  fuit  AB<ca.  PomponiusMelalib.il.  cap.  111.  Locris,  Phocis^  Boeotit,  AtthU  y 
Megarii :  fed  ommum  Atthis  clariffima.  Plinius  ab  ifthmo  deducit ,  ut  Megaram  quoque 
contineattarnquampartem.  Attingit,  inquit,  ifihmum  parte  fui ,  quaadpellatiir  Mega- 
ris,  acoloniaMegara.  AliiMeganm,  etiamMela,  feparatam  regionem  conftituunt, 
quod  urbs  Megara  armulafaepe  &  inimica  fuit  Athenienfibus.  Quod  fi  eft,  terminos 
Atticaaboccafuhabuit  Megaridem:  a  feptemtrione  Bceotiam :  ab  auftro  Saronicum  fi- 
num :  ab  ortu  Aegaeum  mare. 

Princeps  urbs  hujus  regionis ,  quod  notum  ,  Athena  funt ,  kSyivm  :  de  qua  Plinius 
di6to  loco:  Libera  haccivitai,  nec  indiga  uliius  prtconii  amplim:  tanta  claritta  fuperfluit. 
Ciccr.o  pro  Flacco  cau.  xxvi.  Adfunt  Atbeniinfes  unde  humankas ,  dottrina ,  religio ,  fru- 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XIII."  719 

ecs ,  jura ,  leges  orta ,  atque  in  omnes  terras  diftributa,  putantur :  de  quorum  urbis  pojfcffiene 
■propter pulchntudinem  etiam  inter  deos  certamenfuijfe proditum  eli :  qu&  vetuftate  ea  efi ,  ut  ipfa 
exfefefuoscivesgenuiffedicatur:  &  eorumeadem  tcrra  parens ,  altrix ,  fatria  dicatur  :  au~ 
Boritate  autem  tanta  eft,\ut  famfraBum prope  ac debilitatum  Grecia  nomen ,  hujm  urbis  laude 
nitatur.  Idcmlib.  i.deOratorecap.  iv.  HU  omnium  doBrinaruminventrices  Athena^  in 
quihm  fumma  dtcendi  vis  &  inventa  eft  CrperfeBa.  Olim  urbs* di£fct  Cecropia ,  quod  nom en 
poftea  arci  manfit.  Pliniuslib.vn.  cap.  lvi.  OppidumCecropsa  fe  adpeilavitCecropiam* 
qua  nunc  efl  arx  Athenis.  Ita  autcm  arx  fuit ,  ut  omnem  urbem  veterem  complccleretur. 
Thucydides  lib.  1 1 .  pag.  1 1 1 .  tq  issfj  tst*  ,  >j  #Jcgo?roA;?  >j  vvv  i<rx ,  7to'a<?  ?tv ,  jfjq  to  OV 
«utjjv  /jy^V  *q'tcv  ucchi?ct  mgpuuinov ,  Ante  Thefea,  qua  nunc  fumma  urbs  cft  (ocV.pcVoA»?,) 
tunc  urbsfuit ,  &  idpracipue ,  quod  fub  ea  fpcBat  meridiem, 

Memorabilia  circa  Athenas  funt  primum  Academia  ,  Axah.uU,  de  qua  Pauianias 
Attic.  Cap.  XXIX.  iyyvtdtco  q  Ajcos Svtuict ,  j^wpiov  7Tot£  «v^poV  l^idra  ,  yvfAvd/riQV  3  iii  tuh, 
Proxime urbem  eft  Acad.emia ,  privati  olim  hominis  pojfesfo ,  mea  atate  gymnajium.  -  Immo 
&:  longe  antea  gymnafium  fuerat.  Ser.  Sulpicius  ad  Cicer.  lib.  1  v.  epifb.  x  1 1 .  nos  in  no~ 
bilisftmo  orbis  terrarum  gjmnajio  Academia  locum  delegimus ,  tbique  eum  combusftmus.  Pla- 
tonis  ibi  fchola  erat ,  undefe&atoresipfius  AcademiadiCti.  Ciceiolib.  1.  Acad.Quaeft. ' 
cap.  iv.  Qui  erant  cum  Arijlotele ,  Peripatetici  diBi  funt ,  quia  dtfputabant  inambulantes  in 
Lyceo:  UUautem  qui*  Platonk  inftituto ,  in  Academia^  quod  es~l  alterum  gymnafinm  ,  cos- 
tm  erant ,  &  fermones  haberefoiiti ,  1  loci  vocabulo  nomen  habucrunt.  Jac.  Sponius  a  feptem- 
trione  urbi  adpofitam  habet :  a  qua  Meurfius  fex  ftadiis  abfuifie  ex  principio  lib.  v.  Cic. 
de  Finibus  probavit.  Idem  locus  8c  Ceramicus ;  Kz&tueMQc,  dicebatur,  aut  Academia 
pars  erat  Ceramici ,  fed  illius ,  qui  extra  urbem  erat :  fuit  enim  intra  mcenia  Ceramicus 
alius:  Hefychius:  «V)  j  ^vo  Ke^u«>co},  0  u&  s|«  t«';#s?,  c  3  evToV.  Erant  duo  Cera-« 
mici,  alter  extra  urbcm ,  alterintm.  Idem  in  Av.a^Yiuiot, :  sg^  ToVr<g^  Kahetreu  xTug  6  Ks^- 
/u«xoV.  Zf  locm  vocatur  ctiam  Ceramicm.  Vide  fingularem  librum  Jo.MeurfiideCera- 
mico  gemino. 

Alterlocus,  modo  a  Cicerone  laudatus ,  edLyceum,  Ay'x«ov,  in  quo  Peripatm  fuit , 
Ariftotelis  deambulatio.  Diogenes  Laertius  fub  initium  Vitas  Ariftotelis,  quum  is  ex 
Macedonialegatusrediiflet,  lhk£%  myw&iw ,  tov  c*  Awc«'w ,  eiegijfejibipcripatum,  quiin 
Lyceo  esi.  «  Harpocration :  ev  r  7r«p'  ASrqvouQtc  yvpvdviQv  k$i  Au';c«ov ,  unum  ex  gymnajik 
Athenienjium  Lyceum  eft. 

Ab  occafu  urbis  eit.  portus  Piraem ,  n«?ou2vV,  omnium  clariffimus,  quem  Themiflo- 
Clcs  condidit,.  Nepos  vita  ejus  cap.  VI.  Quum  Phalereo portu  neque  mrgno  neaue  bono  Athe- 
nienfes  uterentur ,  hu)m confilio  triplex Piraeiportm  conftitutus eft ,  iique mocnibm  circumdatm , 
ut  ipfam  urbem  dignitate  <nquipararet ,  utilita\fupejy&et.  triplex  portus :  quia Thu- 
cydides  lib.  i.pag. 6z.de Pirseeo loco dicit habere  t£«V  aiuvkk  dwo$veic,  trcsportusnatu- 
ra  faftos.  Vicus  quidem  feu  pagus  Pirseeus  fuit  antequam  1'hemiftocles  ornaret  5  non 
autemportus.     PaufaniasAttic.cap.  1.  O  n«^iey?  %{*&  uw  h  w  ■nakcux.   vr&rzpcvy  , 

srg/V  jj  ®zu^QKhr,g  A^vctiotg  qofyv ,  35nv«ov  8>6  r4v.  §Xhr,pcv  3,  tojvt^  ydg  ihd^ov  ci7ri^et  t5 
ssroAew?  »5  9-esAciftros,  tsto  crplciv  cf7n'v«Qv  >jv.  Piraem pagm  quidem erat olim ;  antequamThe- 
miftocles  ad  rempublicam  accederet ,  navale  nonfuit.  Phalerum  autem  {nam  eaparte  urbs  mi- 
nimum  a  mari  diftat)  tpfis  navale  erat.  Heic  omne  commercium  cum  Athcnienfibus  erat , 
&  quidquid  Athenis  petebatur ,  ex  hoc  portu  accipiebatur.  Cicero  de  C!ar.  Orat.  cap. 
XIII.  Ut  femtl  e  Piraeo  eloquentia  evettaeft,  omnes])eragravitinfulM  y  at^ue itapercgrmata 
tota  AJia  eft.     Quarto  cafu  Statius  lib.  x  1 1 .  Thebaidos  vei  f.  6 1 6. 

Aaaaa  z  Crtre' 


740  GIEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

-  -     -     &  trepidis  ftabilem  Pir&ea  nautis : 

quem  Grseci  contrahunt ,  t  Uet^ou» ,  ut  Thucydides  lib.  1 1 .  loco  mox  indicando.  Et  poetse 
hoc  nomen  contrahunt  in  Piram.     Catullus  carm.  lxiv.  de  nupt.  Pel.  &  Thet.  verf.  74 

Egrejfm  curvis  e  litoribm  PiraL 

Oviditis  lib.  vi.  Metamorphof  verf  44f . 

-  -     -     -     veloque  &  remige  portm 
Cecropios  intrat ,  Piraaque  litora  tangit, 

Et  Propertius  lib.  1 1 1 .  elegia  xxi . 

Inde  ubi  Pirai  capient  me  litora  p>ortm. 

Quamvis  autem  non  minimo  intervallo  ab  urbe  diftabat  j  tamen  muris  ei  conjundhis  erat  T 
quas  pmgcji  th-^  ,  longi  muri  vocabantur  :  etiam  (Uax^  <nceA»j  >  longa  crura  Appiano  in 
Mithridaticis.  Thucydidesi1b.11.pag.no.  nx  3  iaxk^  t«'^  <&os  t  n«g^*# ,  «wsty/- 

kovtcc  j-aJY&v,    cav  ro  if-caB-iv  iryj^eiro  ,  vjj^  £  Wipcftwq  |0v  Mxvu^i»  1|/kovt«  wgv  socSlav  o  oiTtotA 
<z£a(ZqX@j  j  Longi  muri  ad  Pir&eum  usque ,  quadragmtaftadia  habebant ,   quorum  extertora  cu- 
jlodiebantur :  &  Piraei  cum  Munychia  umverfm  ambitm  ,  jexaginta  ftadta. 

Inde  propior  urbi  portus  erat  Munjchimt  minor  quam  Piraeeus  ,  qui  etiam  colebatur 
initar  oppiduli ,  necminus,  quamille,  munitus.  Locus  ilie  Mxvu^,»» ,  Munychiavocz- 
batur,,  utijam  ex  Thucydide  eft  cognitum.  Nepos  Thrafybulo  cap  n.  Hinc  in  Pirt- 
eum  tranjiit ,  Munychiamque  mumvit.  Ideo  (Qgxg^v  etiam  ,  prajidium  habuit ,  uti  ex  Plu- 
tarchi  Demoilhene  pag.  8y<).  conftat.  Strabolib.  ix.  pag  2.72.  /\ocp@rj  k)v  n  Mxvv%la, 
(pepfovtitrifav  -  -  -  v7ro7rl7rT%<Tt  3' txv.7<£  hty/ivis  rpi~<;.  ro  fxiv  sv  moVhculv  kttt&yjso .^tjfy  ffvvuuii?a 
jj  Mxw%icc  e^cf.7shylcr\cag  wGTrig.  ij  v  ?oSlm  srcA/? ,  ^rf^creiKyicQv"»  tw  <ot€43oA&>  t  Uet^tu  yj^  t*V 
Xiy.ivoLA  arhrjoetg  vrjaeJwv  y  MunjchiatumulmpenmfuUJorma,  -  -  &  infrafunttresportm. 
uintiquitm  muro  cmcxa  atque  habitatafuit  Munychia,  jere  cjuomodo  Rhodio^um  urbs ,  complexa 
moenibm  Pir&eum ,  &~  portm  navaliumjilenos.  Et  Paufanias  Attic.  cap.  I.  E?»  ^  <*&©- 
A$r}vcuoicj ,  o'  fAv  irr)  Mxvv^lx,  AjujjV,  n_gtj  M^vu^uk*  v#oV  hqtirfJtti®'.  Elv  C"  alim  portm  A- 
thcnienfibus  in  Munjchia ,  cum  Munychia  Diana  templo.  Statius  Theb.  XII.  verf  6 1  f. 

-.     -  qui  rura  laceffunt    . 

Munjchia ,  &  trepidu  flabilem  Piraea  nautis* 

Ptolemaeus  Munychiam  ultra  Iliffi  oftia ,  8c  longius  ab  urbe ,  orientem  verfus ,  removit, 
quem  plures  tabularum  auctoresadhucfequutiiunt.  SedaliudThucydidestraditmodo 
prolatis  verbis :  6c  Paufanias  quoque  cum  Piraeeo ,  ut  propiorem  portum ,  conjungit :  & 
qui  oculis  haec  loca  infpexit  peregrinator  nobilis ,  Jacobus  Sponius ,  fic  oram  mantimam 
aboccafuinortumdelineavit,  ut  primum  portum  Pirseeum ,  nuncilPorto  Liona  ,pofue- 
rit,  deinde  Munychiam :  poitea  Iliffi  Eridanum  deferentis  oitium :  tandem  Phalereum 
portum. 

Pofl. 


Gracia.  LIBER    II    CAP,    XIII.  741 

Poft  Munychiam  ergo  commune  oftium  utriusque  fluminis  eft  Athenas  adluentis.  nam 
Eridanus  ab  occidentali  latere  decurrit ,  qui  infra  urbem  llijfo ,  ab  ortu  folis  adlabente  ur- 
bem,  mifcetur.  PaufaniasAttic.cap.xix.  Uoru^ol  a^vouoh  pix<riv  EiKiosog  ts-^j  hgjSai- 
v«  tw  KeATUcw  *§  Tot  oivrot  ovo(Aot  i%uv  t  &n$dxs  I?  t  EiKtosov.  Amnes  Athenienfibus  funt  Iltffus^ 
£r  in  eum  cadens  Eridanus ,  eodem  nomine  tpfe  &  Gallicus  cis  Alpes.  Et  mox :  eQIakc-i  $  A^jj- 
.  vauoi  \^\  otfouv  &iuv  »egoV  etvcn  r  EiKiffffov  ,  tyj  Mxiruv  fiupos  lar'  otvru  IfJv  EiKtfffftdSuv ,  Iiiffum 
Athenienfes  O"  alits  dtis ,  C?"  jMufis  facrum  putant ,  quarum  in  ejus  ripis  ara  ett ,  lltffiadum 
Mufarum  dicla.  De  qua  religione  etiam  Polycenus  Strateg.  lib.  v.  cap.  xv 1 1 .  «jj%^  t  lAiro-oV, 
*  t  jc#&«£poV  TgA»<r/  Tor?  lAoVJocri  jWu^g/oi?»  ad  Iltffum ,  ubi  luftratto  fieri  confuevit  minoribus 
myfterw.     Papinius  Statius  Thebaid.  lib.  vm.  extremo : 

///0w  multa  purgavit  lumina  lymfha. 

.  Deinde  eftportus  Phalereus ,  antequamPirseeumThemiftoclesconftituerit,  velmaxime 
frequentatus  Athenienfibus.  Corn.  Nepos  Themift.  cap.  v  i .  Quum  Phalereoportu  neque 
magno ,  necjue  bono  Athentenfes  uterentur ,  hujus  confilio  tripiex  Piraeiportus  confiitutus  efi.  Pau- 
fani^,  principio  Atticorum,  o«A»jpoV  inlvetov,  Phalerum  navale  eft :  Pliniolib.  iv  cap.. 
vii.  Ptraeus  cr  Phalera^  portus.  Stephanus  :  $«Ajjpo'v,  $*(*.(§>  %aj\  iitivetov  tw  At7iicjjV, 
Phalerumvicus  Cr  navale  Attica.  Ethicportusurbimurojuncluserat.  Thucydideslib. 
I.pag.70.  'H£|«vto  ^  t«V  xplvxs  tst*?  <$u  t«  ^ovAP^  tetyvi  AErjjvaloi  I?  9-«A«<rfl-«v  ohoSoftetVf 
iq,  ts  QctKypovit  ngj\  W  lf  Uet^ouot.  Sub  idemtempus  cceperunt  O"  Athenienfes  longos  ad  mare 
muros exfiruere ,   altemm^  Fhalerum;  alterum^  Pir&eumverfus. 

Ad  Phalerum  eft  promontorium  &  litus  K«Ai«V ,  CoUas  dictum  ,  inquo.  Veneris  illuftre 
fanum  erat/  Stephanus,  K«ai«V,  «jc^*  %  toi  $«As§or  «jctjj',  cV*  vji  a^ocT/tjj  K»akjsV, 
0//'^y  j  promoxtonumfeu  litus  ad  Phalerum ,  #£*'  ^»«j  Co/*<«  colitur.  Harpocration  in  hac ' 
voce :  S-htBxKota-o-iot  etx&t  At7ijcjj'  sViv  jj'  K«Ai«V.  sV'  «T  «utoQi  AcP^ocJitjj?  kgov.  Coliai  martti- 
mus  mons  Atucaeft.  Iilic  Venerufanum.  Hefychius:  KwAi«V  AcP^itjjs  SfojtwWJ©- ss-,V,- 
ispoV  c*  tjj*  AtIijcP?  ,  Coltdt  Veneris  Coliadis  templum  efi  inAtttca..  In  hoc  litus  rejecia  ex  prce- 
lio  ad  Salaminem  Perfarum  naufragia.  Herodotuslib.vm.  cap.  xcvi.  r  vctvtsyiuv  zroT^oi 
v7ro\oi^>uv  0  olvzu.&  tttyvfitgr- ,  £$g^g  1?  At7ijc)j?  35n  t  Yitovoi.T  KciteoiAivqv  Kuhtx^a,  naufragi- 
orum  multa  venins  zephjrus  in  oram  Atticam  rejecit ,  diciam  Coltadem,  Et  Cereris  ibidem 
facraerant.  Polyaenus  lib.  i.cap.xx.  SoAoiv  g7rAeu«»  sTri  Kc*toei&@* ,  lvS««i  ^uv^jcgf  A«f^r 
T£/  so^fjjv  iTiAcw ,   Solon  navigavtt  inColiadem  >  ubimulieres  Cererifeftum  celebrabant. 

Fontes  etiam  inAtticavelproximi  Athenis,  nifiinurbequidam  ,  celebrantur.     V\\r 
mus  fa^pe  dicio  ioco :  In  Atticafontes:  Cephiff}ay  Larme,  CalLirhoe  Enneacrunos.  Primus 
eft  Cephnfia  five  Cephtfia,  intellige  K^vtj  r  cujus  rara  utique  eftmentio.     Gelliusiib.  l. 
cap.  i  r.  locum  quemdam ,  quo  Herodes  Atticus  viilam  habuit ,  Cephtfiam  dia.it  ^ayacrk 
mtidu  collucentem ,  6c  aquk  undique  canork perfonantem.  Sed  hasc  ex  duodecim  oppidis ,  qui- 
bus  Atticam  Cecrops  <rvvQiai<r<m ,  ad  habitandum  ornaffe  d|pitur  unum  fuit ,  Straboni  lib.  ix . 
pag.  274.  di6tum  Kvitydsfa ,  Cephiffia :  quee  fex  millibus  ab  Athenis  iuic ,  nomen  hodiequc 
fervans ,  unde  infcriptione  ■  Kijcpi<n«? ,  Cej>htf>enfes  funt  apud  Jac.  Sponium  de Pagis  Att-icis, , 
Larinam  forte  folus  Plinius  memoravit :  nec  jam  fuppetit  nobis  mentio  alia.     Tertius  au=  - 
tem-CW/rrW  five  Enneacrunos  utique  nobilior  eft  ceteris.     Paufanias  Attic.cap.xiv.     E? 
Q  to  A9-jjVjj(nv  etcihbxfftv  uSeicv  y   dfhoi  ti  %jj  &iovv<r@*  jc«t«i  6e«<  »£i@-'.      ffAJjCicV  n  efi  jccjjVjj,; 
x«Aa<n  3  «utj>v  Evv€«jc^»vov,  ^tw  KOffy.rftelffetv  vno  Uet&is^tov.      fygiotTct  plv  j^  2^  nzffffi  '*$ 
TS&Kim  lf«,     nriy yj  3  «utjj  wovjj.     Quum  vero  Atherin  Odeum  introkm  > . d"  aiiafyeclatu dtgi?a& 

Aaaaa  3  &  la~~ 


742  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

&  Vherum  patrem  confpicies :  juxta  quem  fons  c(l  Enneacrunos  [a novem fcatebrisl  ditlm' 
Tijiftratuseumexornavit.   Puteiqmdempajfim  inurbemulti:  bic  autem  unicus  fons faliens.    ln 
urbe  ergo  hic  fuit :  ceteri  extra illam.     Hunc  &  Caliirhoen  di&um  ruifle ,  prseter Plinium 
etiam  Statius  teftis  eil  Theb.  x  1 1 .  verf.  619. 

Bt  quos  Callirhoe  novies  errantibus  undU 
Implicat. 

AcTzetfcesChiJiad.viii.  cap.CLXxxiv.  qui  vero duodecim fcatebras ,  au&ore  Cratin® 
comico ,  fludet  probare : 

'H  Ka^ipojj  ne  JCgjjv/?  rvy^ocvet  -r  A&jjW?, 
*Hxt(>  ^  Evvzdxfovv®'  to  7T£0>jjv  ckxAihtq. 
Eyd,  q  &u)t$tY.cixp%vov  xrwe  ei^Ketv  s&iax,  , 
KaOw?  to<V  itcLhou  ^sf3  »jjuwv  7r«^&)^tj!Co<ri  %f>ovo/ 
ns^)  «ut£  ttov  yey^^ev  0  jcwpxoV  Kg^Tiv^, 


'raeterea  in  ora  Atticas  aburbe&Phaleroportuusquead  Aegaeum  mare  nihil  proditum 
ft  memorabile,  nifi^Tcpo^jw©-1  A^jjv  ,  Hyphormus  portus ,  quafi  fubportus,  Ptolemsei: 


Pr 

eft 

&  extremum  promontorium  Sunium  ,  Ptolemad  towtov  osxpov.  '  Strabo  lib.  1  i.pag. 6z. 
tov2oJviov  «^wTJjg/a^* ,  Sunium  promontorium  facit ,  five  procurrit  in  mare.  Liviuslib. 
xxx  1 1 .  cap.  xv  1 1 .  Navales  copia ,  duabus  claris  urbibus  Eubcea  tmrapaucos  dies  captis ,  «>- 
cumvel~l<zSuniumy  Attica  terrapromoi.torium ,  Cenchre<ti  iCorwthiorum  emporium  ypetierunt. 
Et  antea,  inverfo  itinere  lib.  xxv  1 1 1 .  cap.  v  1 1 1 .  idem  Livius  :  ipfe  [Philippus]  ab  Cenchreis 
prater  terram  Atticam  fuper  Sunium  navigans ,  inter  mediat  projie  hvftium  clajfej  Chalcidem 
pervenit.     Statius  Thebaid.  x  1  *.  verf.  624. 

Linquitur  Eois  longe  fpeculabile  proris 
Sunion. 

Sub  promontorio  fuit  d^oKoy^*  «^(^  lovviov ,  memorabilis  vicus  Sunium ,  quemStPab» 
defcvibitlib.  ix.pag.  zjf. 

Hxc  ab  ortu  foli.s  in  ora  funt  Attica :  aboccafuurbisultraPiraceumportumeftfluvius 
Cephiffus ,  alius  ab  hujus  nominis  Bceotico  5  qui  inter Pirseeum  &  Eleufinem  in  finum  Sa- 
ronicum  efFunditur.  quo  loco  ipfum  Sponius  peregrinator  delineavit.  De  hoc  Eufebius 
Chronico  in  Hadriano :  Cephijusfiuvius  Eleufinam  imndavit :  quem  Hadrianusponte conjun- 
gens ,  Athenis  hiemem  exegit,  Circa  hunc  amnem  Thnafxus  campus  eft.  Herodotus  lib. 
vnr. cap.  LXV.  a>  iw  ©gjtudu  TnSlus  iSetv  jcovio^tcv  •^u^ioitr»  &tb  EA2vo-Tv®j yin campoThriafio 
vidijfe pulverem  venientem  ab  Eieufine.  EtThucydideslib.il.  pag.  1 14.  x.afo£ouzvoi  tnpvov 
7t§wtov  iXiv  EKiveTvay  t(eq  ro  ®&ctirtOv  tts^/ov,  caftrametati  vaftaverunt  primo  Eleufinemy  O" 
Ihriafium  campum.  Meminit  cc  Plinius :  Stephanus  nomen  duxit  a  Thria ,  uno  ex  ^m 
five  pagis  Atticis. 

Ipfa  Eieufis  five  Eleujin  juxta  dextramripam  Cephifii ,  Megaram  verfus  in  maris  ora  fuit, 
parsAttioe,  non  Megarenfis  regionis.  Scylax  in  Attica :  Mira  Msy^ete  «VJv  A&vivxim 
iroKete.  i&i  tt^wtcv  t?  at7#jb?«  E'ftg*ir-^',  »  le^ov  A^ujjrps?  if<,  j^  ■rei%©J ,  Poi~l Megarenfesfunt 
Athenien/inm  oppida.    Etgrimum  Atticdt,  esl  Eleufis ,  ubtfamtm  Cereris ,   ©"  oppidum.   Pom- 

ponius 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  74J 

ponius  lib.  II.  cap.  iii.  In  Atthide  Eleujin  Cereri  conjecrata.  PJinius iv.  cap.  vn.  Geranea , 
Megara^  Eleujin.  Etlib.xxxv.cap.xi.  Athemon pinxit in  tempio  Eleujine :  Herodotus 
dicToloco:  ciScttjfjtm  t?  Ugav  r  ov  EAswciW  yivofjcivm ,  ignarusfacrortim,  qua  Eleufine fiunt. 
Heic  *»^feuinitiationisritus,  quse  mjfieria  vocabant ,  peragebantur ,  fummo  filentio 
celanda.  Spartianus  Hadnano  cap.  x  1 1 1 .  Per  Afiam  <cr  infulas  ad  Achaiam  navigavit , 
&  Eleujiniafacraexemplo  Herculis  Phtltjtpcjuefufcepit.  Ideo  fanBa  dicta  efr,  Eleufin.  Ci~ 
cero  Nat.  deor .  lib.  i .  cap.  x v  1 1 .  Omttto  EleufinamJanBam  illam.  &  augufiam , 

.  Ubi  initiantur  gentes  orarum  ultima. 

Sinus,  fiipra  quem  efl:  ora  Attica,  Saronicus  zdpelhtur  ^  S^wkm m*&@*-  Strabolib. 
VI I  I-pag.  25*4.  EfS'  6  ZxgwiKos  xoAztr©0.  01  3  itovtov  kkyvciv ,  oj  3  jto^ov  ,  KaO'  0  yjj\  ■JtiK»- 
y@r  Kiyi-rcn  Hoc^cnvtKov.  Deinde efi fmus Saronicus ,  cptemaliip)ontumaliifretumvocant\und& 
&  mare  dicitur  Saromcum.  Longus  efl  a  Cenchreis  ad  Sunium  :  latus  inde  ad  Epidaurum 
Peloponnefi,  &  ultra.  nam  Strabo  ibidem :  "§  jj  Z«£«v«c£  Emfowtfc  es>,  in  Saromco  (intt 
Eptdaurus  efi.     De  ipfa  Trcezene  agens  Euripides  Hippoly to  verf  1 200. 

ripo?  7rovrov  rjJti  xetiAzvti  T.ctpwviyJv , 
Sita  jam  ad  mare  Saronicum. 

Plinius  lib.  iv.  cap.  IV.  Cortnthiacus  hinc ,  illincSaronicusadpcllaturfinus:  Lcche&hinc\ 
Cenchrea  illinc angufiiarum  termini.  Et  cap.  v.  Sinus  Saronicus  olim  cjuerno  nemore  redimitus  : 
unde  nomen\  ita  Gr&cia  antiqua  adpellante  quercum.  2*f«v/isff  enim  «fyuss',  quercus  erant. 
Vide  Hefychium  in  hac  voce.  Alii  a  S«pv  deducunt ,  loco  apud  Trcezenem.  Stephanus : 

Sapav  tottQ-  Tpoi^v^. 

Jn  ora  Aegaei  maris  non  habet  Ptolemaeus  quod  Attica?  attribuat,  prseter  portum  &  duo 
promontoriacumDiana^fano.  Illum  nocvopjwov  Kipivot  vocat,  quod  infignem  aliquem  "& 
capacem  portum  arguit :  quam  vocem  Ptfff0w»»miamLatiniimitantur.  Promontoria 
funt,  KvvicnsQx  txK°#,  Cynofura  promontorium ,  de  quo  etiam  Hefychius :  KuvcVs^  «h^ 
y  M«p«6«y@-  ^r£jV  t  Evfioiccv  tst^w.usi/j;  yCjnoftra  promontorium  Hdarathonis  ,  Eubcea  obvcr- 
Jum:  alterum  Ptolemaji  efl  Xepc/vjjo-^  «V^ ,  Cherjonefuspromomorium.  Inter  Cynofuram 
&  Panormum  habet  ApTswiJ©-  /s^o»,  Xtod:  templum.  Qua?  addit  h4j%«  cftia  &  urbem 
Oropum,  in  iis  falfus  eft ,  ut  iirpra  probatum  in  Bceotia  fuit. 

Mediterranea  Attica; ,  ut  ab  occafu  incipiamus ,  pofl  Megarenfes  fines  funt  h«ec :  Genoe, 
Oivojj,  fupra  Eleufinem  ad  feptemtriones  in  Bcectias  finibus  pofita ,  iimitaneum  Athe- 
nienfium  munimentum.  Thucydides  lib.  11.  pag.  113.  'o  $  s&wg  r  nzhowQMtc-iuv 
q-^iwv  cttpkire    i?   AiliKW  ig  O.Wjjv  77-p«T>jv,    JjTrep  iy.ifi\iv  icfioiXetv.      -     -  jj'  ytlf  Ghtn 

hcet  ov  [A&opioig  roTg  At7«cjj?  jjcq  Bouoticv;  ^TSTa^ifo,  qiy  duru>  ©p»p/«  01  a9"vjv^oi  kyjpmio ,. 
•  ttots  sroAs^*@-  KX-toiXcifioi.  PtlopottYicnJium  exeratus ,  «»  Atttcamtendens  3  p>ervenit pnmvm 
ad  Oenon ,  ^  [ Atticam]  ingrcjfmrus  erau  »  -  -  Afaw  0<?»of ,  /'«  confinw  Attica  ZF 
Beeoua  pijita ,  munitaerat,  qua  Athenienjes  t  quoties  bellum  iticidebat ,  pro  munimento  ute- 
bantur.  Ptolemasus  eodero  modo  fcnpfit  0«o'jj  ,  &  primam  pofuit  in  mediterraneis  Atticar, 
Ab  Oenoe ,  quam  expugnare  nequierant ,  utidem  Thucydides  narrat  pag.  1 14.  Lacedar- 

mOnil  iffipxKQV  kg   T   AtIi>C*IV,     -.•-,-!    J£j£j   KK^i^OfMVOl   iTiftVOV  ZVpti70V  fAiV   EhiUffiVCti^    T0    ©£^a- 

«S9v  7jeJ/ov.     A  feptemtrione  ergo  in  ?uftmm  progrefli  ad  maritimam  oram  ,  in  qua. 
Lleufin  eft  &  campus Thria/ius ,  de  quibus  iupra  actum  fuit :  \xm*  *wl%fawv ,  ^  Je|i« 

i^vr-i-g. 


744  GEOGRAPHIAE      ANTIQUAE 

6^;ovts?  to  Alyatecav  ep©-  ,  %l&  KiKfozluA  tug  d&kovTo  £?  A£<*pv«j,  %«p('ov  piyim  «£  Arwofe 
i?  Jv^uwv  KXtefAivuv.  Inde  progreffi ,  <*  dextris  relitlo  monte  Aegaleo ,  per  Cecropiam  ad  A~ 
charnas  usque  venerunt ,  maximum  ommum  oppidorum ,  qu<&  Attici  ^fxoi  adpellantur.  E 
quibus  fitum  quodammodo  Acharnarum  cognofcimus ,  quae  etiam  fingulari  numcro 
Acharna  vocatur.  Stephanus:  A£<*pv*>  <%©*  $  Qmii2(&  cpvAjj?  ,  Acharna,  totulm 
(ideftvicusveloppidum)  Oeneidis  tribus.  namin  tribus&  populus&  regio  Attica,  ut 
infra  referemus ,  diftribuebantur.  Plures  tamen  plurali  numero  enuntiant.  Paufanias 
Attic.  cap.  xxxr.  Ut  3  a^vou  «J1^©-,  Achartu  autem  populus  feu  vicusfunt.  Pindarus 
Nem.od.n.  verf.  z$. 

Axagvcci  'j  vr$i\oti<QotTOV 
EuVvo§6?. 

Id  eft,  Acharna  fecundum  ^rifiam  famam  fortes  viros  habuerunt.  Papinius  Statius  xii. 
Theb.verf  62,3. 

Qutque  rudes  thyrfos  hederis  veftitis  Acharna. 

Gentile  A^vsw?  Stephano,  Scaliter:  quospluraliquartocafuThucydidesra?  A^victt 
dixit  pag.  1 1  f .  Reddiderunt  hoc  Senecse  nomen  in  Hippolyto  verf.  21. Jo.  Meurfius  & 
Jo.  Fr.  Gronoviusi 

■ 

J 

-     -     -     -     qua  tepidis 
Subditm  aujiris  frigora  mollit 
Durus  Acharneus. 

Femineum  nomen  ex  alia  forma  in  mss.  Cornelii  Nepotis  eft  Themiftocle  cap.  1.  Is 
[Neocles]  uxorem  Acharnanam  civemduxit^  ex quanatus eHThemiflocles.  Inter  Achar- 
nas  vero  &  Eleufinem  atque  Thriafium  campum  ,  locus  medius  eft  Cecropia,  uti  ex 
Thucydidis  verbis,  modo  recitatis,  adparetj  alia  ab  illa  acropoli  Athenarum  :  qualis 
autem  fuerit  illa,  aliunde  nobis  non  conftat,  neque,  quod  miramur,  in  Cecropiafiia 
do&iffimus  vir  Jo.  Meurfius  expofuit.  Non  enim  arcem  Athenienfem  a  Thucydide  in- 
telligi,  ex  eo  manifeftum  eft,  quia  ab  Eleufine  Peloponnefii  2^  K.z^o-nlag,  perCecro- 
pam  ad  Acharnas  profecti  dicuntur:  Acharme  autem  citra  Athenas  fitas  funt ,  aquibus 
fecundum  Thucydidem  eodem  n.  libro  pag.  1 1  f .  fexaginta  ftadiis  funt  remotas ,  arx  vero 
Cecropia  in  medio  Athenarum  erat.  Adi  Meurfiumcap.iv.exmultismonimentisid 
demonftrantem. 

Poft  Phalerum  fupra  Coliadem  intus  paullo ,  Anaphlyftus ,  Avctq>Xv<,  & ,  erat  $yf*& , 
pagus  Atticse  fecundum  Herodotum  lib.  iv.cap.xox.&Paufaniam  Attic.  cap.  xxx.6c 
quidem  ^ija©-  «£  Avuox($&  cpuAJJ?  ,  in  tribus  Antiochides  ,  quod  Stephanus  adnotavit. 
SitumnobisStrabomonftravitlib.  ix.pag.2.74.     n^)  jj  av«<davs-ov  i?)  ^  ro  Uuviiov  »J\ 

to  v  KaiAiftJ1^  A<Ppo«T/T»j?.  itpov ,  ei(  cv  tottov  oMtv{Aciv$Tqvcxj\  rd  TtKivtoWst,  t»  c/a  <v  <zx£a  1,»Ka- 
l*7vct  vcvoptvxisA  t?  n^crm^  vxvdyix  Qcttrl.  Ad  Anaphlyftum  efl  Panisfanum ,  & <edes  Colia- 
dis  Veneris ,  in  quem  locum  ejettatfluttibus  ajunt  naufragii  tabulas  ex  Perfarumprcelio  ad  Sala- 
minem.  Non  autem  in  ipfo  litore  fuifle ,  fed  intus  nonnihii  reduclum  hunc  ctyuov ,  Pto- 
lemaeo  auctore  probabile  fit ,  qui  in  Atticae  mediterraneis  recenfuic. 

Ad 


Gracia.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  R  XIII.  745 

Ad  mare  Euboeum  verfus  fuit  Decelia  five  Decelea>  Aejt&«#,  ut  Stephanusprodit, 
^tjy-Q^  <$  Isrsro&owvnJ'©-'  <pv\w  ,  vicus  in  tribu  Hippothoontide  :  ab  Athenis,  fecundum 
Thucydidem  lib.  vir  pag.496.  circiter  «W*  j^  ikxtqv,  centum  £r  viginti diftans  ftadiis. 
Hanc  Spartani,  confilio  Alcibiadis,  munierunt.  Corn.Nepos  Alcib.  cap.  iv.  Hujus 
conjilio  Lacedemonii  Deceliam  in  Attica  munierunt ,  fr&fidioque  ferpetuo  ibi  pojito  in  obfidione 
Athenas  tenuerunt.  Id  munimentum ,  quod  Plutarchus  dicit ,  Alcibiade  pag.  20  3 .  Stetp- 
yacxro  t(Jj\  KotTQMo(pQs?>}<ri  t^kqKiv,  maxime  adflixit  fingulorumrem  domefiicam  Athenienfrum,  ' 
Sita  enim  in  via  erat ,  quae  ad  Eubceam  proxime  ferebat  ab  Athenis.  Munito  autem  loco 
fa£tum,  utdifficilior  navigatiofumtuofiorque  (aroAursA^  eflet  <sj£*.5:*v«ov,  circaSunium 
promontorium ,  ut  Thucydides  notavit  lib.  vn.  pag.  ^03.  prseter  moleftias  8c  vexationes 
quae  ab  Deceleenfis  praefidii  excurfionibus  patiebantur  Athenienfes.  PaufaniasLacon. 
cap.  viii.  munimentum  aDecelia  diftinguit  ita,  tov  ($>pa£/ov  to  a>  Agjt£Ae/«,  caflellum 
quod  in  Decelea. 

Haud  longe  inde  Phyle  aberat,  aliud  caftellum.  Nepos  Thrafybulo  cap  1 1.  Hic 
ejuum  Phylon  confugijfet ,  quod  eii  caflellum  in  Attica  munitiffimum ,  nonplus  habuitfecum , 
quam  triginta  de  Juis.     Centum  circiter  fkdia  ab  Athenis  aberat.     Diodorus  Siculus  lib; 

XIV.  Cap.  XXXI  I  I.    ®&CV$)iK(§F  uVo  T    ryiCtKQVTCt  7fft<Pvya£iV[A.tV@J  t  ffWipyXVTlDV  dvtu  A«'6(^5 

T?  ©>j/3a«wv,  KontXcifilTQ  ^wp/ov  T?  AiliKvii  Qvo^.ctloy.{voiv  $vA»jv.  ijv  j  TO  <|>pS£/0V  C^UgOVTS 
ffC^o'^^,  i(Jj\  t  a9-»jvwv  «7T£^ov  <zot$t%c  cMctTQv.  Thrafybulus ,  a  triginta  tyrannis  fugatut , 
juvantibus  clam  Thebanis  ,  occupavit  locum  Attica ,  quem  Phylen  adpellant.  Cafie/lum  hoc 
valide  munitum 'erat ,  ab  Athenis  difianscentumfiadiis.  Juftinus  lib.  v.  cap.  ix.  caflellum 
Phy len  Atticorum  fimum  [Trafybulus]  occupat.  Stephanus:  3>uAtj,  Syp@j  Olvtf3&  cpu- 
Aifr ,  Phyle ,  pagus  Oeneidis  tribus.  Ex  quo  illud  dubium  oritur ,  an  fuerit  prope  Dece- 
leam  in  orientali  tractu  Atticae.  Oeneis  enim  tribus ,  cujus  Acharnas  erant ,  in  occafum 
magis  vergebat. 

Superius,  ad  Euboicum  mare  verfus ,  vel  prope  illud  Probalint hus  fuit.  Stephanus : 
npo(Zci?uvB-& ,  <J%*©*  Uctv$iQvt$(@ri  (puAiJ? .  Probalimhus  ,populusk\xvicus  Pandiomdis  tribus. 
-Plinius  lib.  iv.  cap.  vn.  Fuere  cr  Oenoa  ,  Probalinthus :  quod  in  ruinis  illo  tempore 
jacuifle  fignificat.  Strabo  quoque  in  tetrapoli  Attica  npo/3«A*v9-ov ,  Probalwthum ,  ut 
infravidebimus,  enumeravit.  Po&i\hmeft  Marathon,  Mot&Suv.  vi&oria  Athenien- 
fium,  Miltiade duce ,  nobilitatus  locus.  Pomponius  lib.  1  i.cap.  1 11.  Marathon  ma- 
gnarummultarumquevirttttum  tefiis ,  jam  inde  aThefeo ,  Perfica  maxime  clade  pemotus.  A 
theseo,  inquit,  Plutarcho  interprete,  propter  Mst&Qwiov  T«Cpov  ,  £%  ohtyot  ar^fe 
yfAotTot,  roTs  oUxft  TTiT^TtoAtv  7r«pg'^ov rot ,  Marathonium  taurum,  tetrapoli  [AtticseJ  mul- 
tum  damni  inferentem ,  quem  cepit  Thefeus  &  Apollini  Delphinio ,  ut  Plutarchus  pag.  6. 
aut  ut  Paufanias  Attie.  cap,  xxvn.  extr. refert ,  t^  S-gf ],  dea ,  Minervce  puta ,  immoiavit. 
Et  hic  locus  in  Sjpots,  id  zft.]>opulis  feu  oppidis  Atticorum  cenfetur.  Paufanias  Attic. 
cap.  xxxii.  A>jjwoV  ht  Mot&bav.  Ibidem  memoratur  n  b»  tc£  m<s4£«9-£vj  a/^vjj,  t*  m^d 
tAwStjc ,  lacus  ad  Marathraem ,  magna  ex  parte  ccenofis ,  in  quem  fugientes  Pertae  irruerint, 
quum  haererent ,  Cisfi  fint  a  vi&onbus.  Situm  &  diftantiam  Corn.  Nepos  Miltiade  defi* 
nit :  Inde  [ab  Eubceos  Erethria]  ad  Atticam  accejferunt ,  ac  fuas  copas  in  campum  Mara- 
thona  deduxerunt.  Is  abeft  ab  oppdo  circiter  millia  pajfuum  decem :  hoc  eft  ab  Athenis  , 
Bceotiam  verfus.  Propinquum  autem  mari  efle  Herodotus  oftendit  lib.  vi.  cap,  cvn.  de 
Hippia  Pififtrati  filio,  KxTotyo^zvoiA  ig  r  Mot^wva  rotf  viou;  w^u<^6  «t(^,  naves  ad Mara* 
thonem  ad_pulfas  in  ftattonibus  locat. 

Prope  Marathonem  fuit  Brauron.    Paufanias  cap.  xxxi  11.  Met^otim^  jj  *ni%*  rf  ffi 
■*  Bbbbb  Bp«u- 


746  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

B^avfm ,  quod Rom .  Amafeus vetit :  a Marathonenon multum abeft Brauron.     Pomponio 
Meke  n.  cap.  iii.     Brauronia,    fequiori  forma.     Thortcos  ,  inquit  ,   &  Brauronia 
olim  urbes ,  jamtantum  nomina.     At  Strabo  etiam  Bpaupwv ,  &  Statius  xn.  Theb.  verf,  6 1  f. 

Qui  gelidum  Brmrona  viri ,  qui  rura  laceffunt 
Munychta. 

Plures  Hpw,  five  vicos  five  oppida  dicas ,  Strabolib.  ix.  pag.  275* .  inter  Marathonem 
&  Sunium  ponit.  fyHftifyetiti ,  inquit,  t  v§  to  Sssvjov  «jcpav ,  «f joAcj>©-  &yiu@*  Zs/vw. 
«t«  ©cg^c©-  ,  «t#  zsotuuos  ^jjjw^  «xw  xxKxfAtvos  ,  t|  «  0j  «Wps?  YloToifjt.ioi.  «T04  ripao-fo 
2t«o*<34  ,  BpoAipwv  ,  otts  T?  Bpojvpwvjatf  ApTj^iJeJ'®''  jgpov.  •  -  -  «t#  Muppvou?,  ripoj3flc- 
AjvJoj,  M«p*d»v.  Ubipromontortum,  quod  ad  Suritum  e£l ,  circumflexerts ,  offertur  Sunium, 
memorabilh  pagus :  tum  Ihoricus :  inde  Potamus  pagus  ita  nominatus ,  cujustncola Potamiu 
Sequuntur  Brajia ,  Steiria ,  Brauron ,  ubi  Dtan&  Brauronu  templum  efl:  «  -  -  tum 
Myrrhmus ,  Probalinthus ,  Marathon.  De  Braurone  jam  diximus :  de  Dianas  ibidem 
templo,  &  fimulacro,  quod  Iphigenia  ex  Taurica  adlatum  dedicafle  fertur ,  Paufanias 
Atticiscap.  xxxiii.  confulatur  5  &  inArcad.  cap.  xlvi.  ubiXerxemait  c/a  Bp«xup«v@- 
dyuKjMX,  >$  Bposopwvjot?  Aa/3o'fT«  AfTifM^oiy  ex  Braurone fimulacrum  Diana  Brauronta  abflultffe. 
De  ceteris  breviter  dicemus. 

Thoncus,  etiam  Melae ,  modo  produftis  verbis,  memoratus  pagus  eft".  Plinioejus 
nominis  promontorium  lib.  1  v.  cap.  v  1 1 .  Suniumpromontonum ,  7 horicos promontorium. 
iviuos  fuit  eodem  nomine ,  fic  etiam  ad  promontorium  Thoricum.  Stephanus :  Qoejmos, 
Ut  ad  Sunium  Snuos  t?  Ax,<xuotvr(£os  QvKtjs ,  Thortcus,  pagus  Acamanthidis  tribus.  Infcri- 
ptio  apud  Sponium :  Kaaaikpatot  ©opikiot  Sequuntur  apud  Plinium  poit  Thoricum 
promontorium :  Potamos,  Sterta,  Brauron^  quondam  ojtpida.  Suidas :  UoTauol ,  Jtjuos  rt-sAsov- 
t/<?o?,  Potami,  pagus  [Atticus]  Leontidtstribus.  Atticas  Bralia  minus  nota  quam  Laco- 
nise  Brajia  five  Brajia ,  quas  Paufanias  cap .  xxi v.  &  Stephanus  commendant.  PJinii  Steria  5 
Strabonis  In&fa ,  eflPaufaniac  ^uos  AtJu^s  ritfveFjov/Jo?  (£ua>j?  ,  pagus  Atticus  Pandionidis 
tribus.  EtHefychius:  2t«§j«<t,  i^uos  <$>vAj5?  t»J?  notvJtovlJos.  Ejusdem  tribus,  ut  vi- 
cina,  efl  MvppWi,  Myrrhtnus,  Strabonis.  Stephanus:  MvfftvSs  Sny-os  rfs  Uav^iovi<$os 
tyvKYjSi  0  c^ugtjj?  Mvp'pW<rjoc.  Myrrhinus  ,  pagus  feu  topulus  Pandionidis  tribus:  qui  in 
piopmloillo  eft ,  ^W^Mynhinufius.  InfcriptiovetusinSponiiPagis  Atticis:  ISirENOTS 
MTPP1NOT2IOT  ©TrATHP.     De  Probalintho  &  Marathone  diclum  eii 

Supra  Marathonem  Incorythus  ,  &  deinde  Rhamnus.  Strabo  ix.  pag.  Ijf.  Mst« 
M<x^Stov«  Tfi iKG(>vij(§r ,  ^Ttft  P#pa?  to  t?  N£jU.£<tso>?  ig^cV.  «t«  T«4>^  >i  v  Q.^w7riuv.  Poft 
Marathonem  efi  Tncorythus ,  deinde  Rhamntis ,  temvlnm  Nemejis :  pofl  quod  Pfaphts  Oropo- 
rum^  inBceotise  finibus.  Tricorythum  Stephanus  Te/x^uv&ov ,  additoN,  icripfit,  nifi 
Biendumeft,  quiaipfealibiin  TeT^'7roA/f,exStraboneicripfitTe/>to'§u9©-,  Tricorythus. 

Quod  ultimum  in  feptemtrione ,  mare  verfus,  oppidum  eftRhamnus:  dequoMela 
dicto  loco  :  Rhamnus  parva,  tlluflris  tamen,  quod  m  ea  fanum  efi  Amphiarai  &  Phtdtaca 
Nemefis.  Plinius  iv. cap.  VI I.  Rhamnus pagus :  locus Marathon.  Stephanus:  ?auvSs } 
3rlu&  t£?  AjjcvtJc^  QvKvs  ,  Rhamnus  ,  fagus  Aeanndis  five  Ajacida  trtbus.  Diflat  a 
Marathone  lx  ftadiis  in  feptemtrionem.  Paufanias  Atticis  cap.  xxx  1  u .  M#&tQw@*  5 
saSLus  \x»k^a  i^y.ovT»  *7r^«  ?<xuv£s  t  «s%t  S-jtKoiosav  ISct  k  tyu&ov.  A  Mararhone 
fiadiafexaginta  Oropura  verfus  juxta  mareprogreffts  Rhanmks  occurrtt. 

Sunt plures  «^us»  in  Attica ,fed  vix certo ioco reliquos pofueris.     Tales funt ,  "Acpj^va:, 

Aj>htd- 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.    CAP.    XIII.  747 

Aphidnatuhi  Thefeus  raptam  Helenam  dicitur  adfervafle,  quam  inde  fraf  res,  Caftor  Sc  Pol- 
lux,  liberaverint.  Vide  Paufanix  Attic.  cap.  xvn.  qui  t  * a$ ifoav  fingulari  numero  fcripfit. 
Strabo  eamdem  hiftoriam  vel  rabulam  recitavit pag.  273 . fed fcripfit  \<pu$vot.  Certior au- 
tem  prima  forma  Ap hidna ,  quiaetiamHefychius:  ''xcptha,  ^jjw  t?j  UxqM^»^?  <pv\^t 
Aphidna  pagus  Ptolemaidis  tribus.  Herodotus  lib.  ix.  cap.  lxxi  I.  ffW  roig  \tylhcv; ,  ad- 
verfus  Aphidnas ,  plurali  numero ,  ubi  etiam  illud  de  raptu  Helenae  adjecit.  Incola  in 
Spon.  Infcript.  eft  AcpWv*©',  Aphidnienjis.  Fuit  in  pagis  etiam  Erchia ,  patriaXeno- 
phontis.  Diogenes  Laertius  principio  Vitae :  £svc<p«v,  Tfviks  ph  ?v  t/o? »  ASticSog,  %? 
SvifAtiiv  Ep^iev?,  Xenophon,  GrylU  filius ,  Athenienfis,  pago  Erchienfts.  Plura  de  eo  pago 
Meurfius  reliquit  Attic.  cap.  v.  Fuit  &  Melita  Plinii ,  unde  meaitets  incola  vel 
Sy^ixw  di&us  Infcript.  Spon.  de  Pag.  Atticis.  Fuit  quoque  Gargettus ,  Epicuri  patria. 
Diog.  Laertius:  A$jjvtfio?,  t  Sk^ov  rapyjjVW,  Epicurus  Athenienfis^  pagoGargetto  oriun- 
dus.  Inde  Epicurus  fenior  Gargettius  diclus  eft  Statio  lib.  I .  filv.  1 1 1 .  verf.  94.  Ipfe 
Strabolib.  ix.pag.  274-plures  Jjjp^,  populosCmpagos  enarrat ,  Halimufios,  Aexonenfes 
(Ai|aivetV ) )  Lampirenfes ,  Aegilienfes ,  (ut  Meurfius  emendat)  qui  Graece  funt  Aapmfiie , 
klyiXnts ,  abAfyiA/os,  quac  Stephano  $w&  *?  AvTio^ifJ1©-1  <pvAiJ?,  pagus  Antiochidis  tribw 
Aegililia:  item  Azjnenfes ,  ijfrcft  >  unde  in  veteri  infcriptione  in  Angliam  a  nobili  Weh- 
lero  portata  AHMHTP102  AZHNIET2.  Sic  6c  2$HTTI02  ,.  Sphettius  vel  Sphettenfis  in 
alia  Sponii  infcriptione  eft,  quae  illuftrat,  quod  PaufaniasCorindi.  cap.xxx.fcripfit: 
T^oi^v©-  ot  uofifeg ,  Ava^Ajjs^  ^  2<pi5T©J  ,  jMSToiJcao-iv  Ij  t  At^jkjJv,  j^  ol  eftjjUoi  tos 
ovofAonx  i-xptiv  oi&o  tjstwv,  Troezjenis  filii  Anaphly(ius  &  Sphetus  in  Atticam  migrarunt ,  4 
^i£«.f  £rfg/  (oppida  Athenienfium)  nomina  acceperunt,  Nomen  oppidi  in  duodecim  Ce- 
cropiis  Philochoro  apud  Strabonem  lib.  ix.  pag.  174.  eft  2cp»jt7(^  ,  Sphettus.  Etenim 
eig  «JVwjca^eJca  3tq'a«?  trwonciVtfU  to  ZctAjjS-©-' ,  in  duodecim  urbes  multitudinem  compofui/fe  Ce- 
cropem  regem  Philochorus  narrat ,  quse  fint  Cecropia ,  Tetrapolis ,  Epacria ,  Decelea , 
Eleujis  ,  Aphjdna,  Ihoricus^  Brauron,  Cytherw,  Sphettus,  Cepbijfia,  Phalerus.  Has 
Thefeus  poftea  exhaufifle  fertur ,  incolarum  magna  parte  Athenas  abdu&a ,  ut  urbem 
fuam  amplificaret.  Vide  Stephanum  in  A&ijM ,  8c  Meurfium  de  Fortuna  Attica  cap.  1 1 1 . 

Ex  hoc  Strabonis  loco  etiam  illud  elucet ,  Hpxs  Atticos ,  quospopulos,  pagos  ,  z;/m, 
r«r/<«  varie  vertunt ,  heic  oppida ,  ^oAa?,  adpellari,  uti  revera  erant ,  aut  vici  majores , 
quamvis  unus  alteri  fuerit  frequentior.  $va*jv  ,  mW  autem  in  ^Yi^g  erant  distribut^e , 
quae  ab  Stephano  plerisque  pagis  {Hyffiti)  adnotatas  funt.  Verbi  caufla ,  Tribus  Aca- 
manthu ,  Ax*jm*v9-J?  ,  in  Thorico :  Aeantis ,  ab  Ajace  nominata ,  in  Tricorytho  &  Rha- 
mnunte :  Aegeit ,  Aiyjjlf ,  in  Icaria  :  Antiochis  ,  in  Anaphlyfto  :  Cecropk ,  Ksj^ozrfc , 
Harpocration  in  Al£weis :  Hippothoontis  tribus ,  in  Decelea :  Leontis ,  in  Marathone  & 
Potamo,  Oeneis,  Olv^g,  in  Acharnis  &  Phyle.  Pandionis ,  in  Probalintho ,  Myrrhi- 
nunte,  acStiria:  Ptolemak^  inAphidna;  &itaceter£c. 

Tandem  TetrapolisAttica  explicanda.  Quatuor  urbes  erant  in  feptemtrione  Atticse,qu£e 
diutius  videntur  dignitatem  oppidorum  fuftinuifte :  aut  ita  dicl:is ,  quod  antiquitus  quatuor 
ab  Xutho  illius  feptemtrionalis  partis  rege  fuerunt  conditae.  Strabo  lib.  viii.  pag.  264.  de 
Xuthojonis  patre :  ukhsz  t  TgT^VoAiv  <£  atIikjT?.  oivoV  Moi&Qwct,  n^oiS«A<v9-ov  k)  Tg/to^S-ov, 
condidit  tetrapolin  Attica ,  Oenoen ,  Marathonem  ,  Probalinthum  &  Tricorythum.  Feftus 
autemPompejus,  dum  Attii  vocem  Quadrurbem  interpretatur ,  videturaliam  tst^VoAiv 
tJjs  ATTiJCjJV,  Atticae  tetrapolim  conftituere.  Quadrurbem  ,  inquit ,  Athenat  Attius  ad~ 
pe/Uvit,  quod  fcilicet  ex quatuor urbibus inunam ^omialtacontulerunt ,  Braurone,  Eleujine , 
Pir<eeo,  Sunio,     Verum,  etiam  do&iffimo  yirojo.  Meurfiojudice,  graviter  hic  Feftus 

Bbbbb  z  erra- 


74*  GEOGRAPHIAE    ANf  IQUAE 

erravit:  quidpe  neque  ex  quatuor  urbibus  olim  Athenae  conftitere ,  nequeAthenasdeni- 
que  ipfas  Attius  notat ,  fed  tetrapolim  potius  Atticae ,  jam  ex  Strabonis  lib.  v  1 1 1 .  a  nobis 
explicatam ,-  quam  Latino  nomine  efFerre  quadrurbem  ita  voluit. 

Sic  oppida ,  fontes ,  flumina  Atticorum  expoiuimus }  reftant  montes  ejusdem  regionis. 
Strabolib.  ix.  pag.  zjf.  r  £'  c^m ,  «  b>  ovcWt'  (axAkk  ksiv ,  o>  re  'ipkttlog  ,.  ^Bg/Ajjo- 
troV,  ^4  Avjc«/3^t7c?5  tu  jj  Qa^vjjf,   j^  Ko§v^«^o?.      Nobiliores  montes  funt  Hymcttus ,  Ct** 
Brtleffus ,  &  Lycabettus: •  adb&c  etiam  Parnes,   &Corjdallus.     EtPliniuslib.  iv.  cap.  vi  I. 
deAttica:  Montes :  Brilejfus^  Aegialeus,  Icariusy  Hymettus,  Lycabettus-  AdditStrabo 
nsvTgAacV ,  Pentehcum,  Poft  Hymettum  facile  fodinis  optimi  marmoris  nobiliflimum :  ficut 
mellis  proventu  Hymetcus ,  itidemque  pra_.ftantiore :  uterque  etiam  Athenis  eft  propin- 
quior.  Strabo  di<5to  loco :  y,»^\f.o\^&  «T  h$\  rfc  n  'T^rleitKA  ^  tjjs  nsvTsAiit»??  >c_*.>\.$-«  jw4t«^« 
uKYieiov  t^?  srcAew? ,  Prope urbemmarmor  Hymettiumpulchemmum tfioditur,etiam Pentelicum: 
quin  cr  optimum  melfit  in  Hymetto.  Paufanias  Attic.  cap.  xxx  1 1 .  laudat  Pentdicum ,  Parne~ 
them  Cr  Hymettum :  addit  tandem  Anchefmum.    "Ogjj  jj,  inquit,  A0jjv*W  is-.risvTsAucov, 
£vQc_  A<0oto^/«).    njf\  n«£v>j?  ■&apz%o[Aivri  S-ypjpv  <rvwv  ayplm  yg\  otfKxuv.   ^  'Tj«jjt7o?,    b?  <$v& 
vojAag  fAzAnlcug  SJnrtiAeiQToiTxc;»     Montes  m  Atucajunt ,  Pentehcus^  ubi  lapidictna:  Parnes9 
aprorttm  Cr  urforum  venationes  prabens  :  &  Hymettus  ,  qui  paftiones  apibus  commodiffimat 
pyofert. 

De Hymetto fleni  funt  libri ,  poetarum  maxime.  Statius  lib.xn.  Thebaidos verf  6zz. 

-.    -     -     &  olentis  arator  Hymetti. 
Et  Silius  Italicus  lib.  11.  verf.  z  1 8. 

Sparfa  fuper  fiores  examina  tollit  Hymettos^ 
Idem  lib.  xiv.  verf  200. 

Tum  qu<z  neftarek  vocat  ad  certamen  Hymettum 

1  Audax  Hybta  favu. 

Martialis  lib.  vn.  epigrammate  lxxxvii. 

Pafcat.&  Hybla  mecA,  pafcat  Hymettos  apej. 
Tzetzes  Chiliad.  xi .  carm.  ccglxx. 

c  'Tm)jt7oc  «fg  cpo? 
Ev  w  jweAi  10  Jtos^<s"ov  ditdvTuv  r  jtxeAjVwv-. _ 

Hymetttts  autem  mons ,  in  quapraftantiffimum  omnium  mellium.  Sic  Horatius  hb.  II.  Satyr.  11. 
verf.  1 5-.  Hjmettia  mella  laudavit  tamquam  optima.  De  marmore  Hymettio  antea  ex 
Strabone.  'Itidem  Horatius  lib.  11.  oda  xvm.  trabes  Hymettiai  dixit  marmoreas ,  qu_e  co- 
lumnis  transverfa  imponuntur.  Vetus  ibi  commentator :  Hymettia :  trabes  marmore* ,  ex 
Bymetto  monte  Attica  excife.  Sic  quoque  Turnebus ,  Torrentius ,  alii.  Meurfius  vero 
Reliq.  Attic .  cap. x . de arboribus interpretatur.  Silva,  inquit ,  etiam nobilis emt  [in Hy- 
naetto  monte]  e  qua  trabes  pmbantur  tdificiis.    Inde  Horatius  lib>  11.  odaxvm; 

Non. 


Gracia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.  XIII.  74.9 

Non  trabes  HymettU 
Premunt  recifa  uluma  columnas 
Africa.     -     -     - 

Mbns  Pentelkus  etiam  propinquus  Athenis  eft  Marathonem  verfus  j  ficut  Hymertus  eft 
ab  ortu.  De  Pentelico  fupra  ex  Strab©nei&:  Paufania  diximus,  marmorisprasftantioiis 
lapidicinas  habere.  Ciceronem  his  addo  ex  lib.  1.  ad  Atticum  epift.  vm.  Herma  tui  Pen- 
telict  cum  capitibus  aneis  me  admodum  deleBant,  Hermse  Pentelici ,  ftatuse  ex  marmore 
facte  Pentelico.  Parnes  quoque  cum  venationibus  fuis  oftenfus  ex  eisdem  aucloribus.  La- 
tini  fuccedant.     Seneca  Hippolyti  principio : 

Qu<z  faxofo  loca  Parnethi 

Subjetia  jacent,  ' 

a  rWpv»}?  enim  obliquo  cafu  n<*p v»j9-o?  formatur.     Statius Theb.  xn.  6zo. 

Dives  &  Aegaleos  nemorum ,  Parnesque  benignus 
Vitibus ,  Cr  pngui  melior  Lycabejfus  oliva. 

Silvofus  vertex  &  venationibus  aptus :  inferiora  frugum  Sc  vini  feracia.  Supra  Eleufinem 
&Acharnasfitus,  utpropecumCitha:rone,  Bceotia;extr§ma^monte,cohaereat.  Plato 
inCritiapag.  fo$-  pi%zt  2  K«9owpvo?  ^  n.x?vv$o<; yusque ad  Ctth#ronem& '  Parnethem.  Qui 
additur in  tfagcedia  Aegaleos ,  a  Thucydide  lib.  n.  pag.  1 1 4.  fcribitur  Klydtewi ,  a  dextra 
fitus  euntibus  ab  Oenoe  Acharnas.  Verba  {uipramAcbarnis  prolatafunt.  Idemhaud 
dubie  eft  Plinii  Aegialeus ,  fortaffis  mendofe  fcriptus ,  quia  Papinius  &  Thucydides  con- 
fentiunt.  Lycabejfus  ejusdem  Statiieftaiiislibris,  etiam  Barthii ,  Lycabettus,  Atticadia* 
leclo  ,  qua  &  Plinius  &  Strabo  ufi  funt.  Situs  eft  ante  arcem  Athenarum ,  quod  ex  An- 
tigono  Caryftio  probat  Meurfius  Reliq.  cap.  vn.  ConfirmatNPlato  in  Critia  veterem  Athe- 
mrumurbemdicenspertinuiiTeadEndanum&Ilifrumamnes,  ^  *  A^o/W»*  ofogi^ 
cav ,  &  montem  Lycobettum  complexam  furfie. 

Mons  Brilejfus  a Plinio  iv.  cap.  vn.  primo  loco  pofitus ,  etiam  a Thucydide  memoratur 
lib.  11.  pag.  1 1 6.  Peloponnefios  ait  ab  Acharnis  protectos  vaftafle  r  Sy^mv  t<v«V  «"?&*«•  x 
fAf)Tct,<;o  Llflipvij&o?  ^  Eg^Afjor»  opxs  tpagorum  quosdam  altos  ^Jitos  tnter  Parnetbem  Cr  Brilejfum 
montem.  Mons  Icanus  Plinii  haud  dubie  prope  Icartum  pagum  fuit ,  fupra  ex  Stephani  de 
Urbibus  excerpto  libro  notatum ,  cujus  fitus  vero  in  dubns  iatet.  Denique  Anchefmus  j 
Ay%i<r{Aoi,  Paufaniae  ty@*  i$h  s  piyx,  ^  A<oV  *y*A{xx  Ay%iff^(nr  mons  eft  nonfanema- 
gnua ,  <crineofjov'u  Anchefmii limulacrum.  nam,  utibidem(cap.xxxn.)Paufaniasdicit5 
AB^fivxiQH  rot  fljojj  ^  9-gwv  dydAfAOixoi  i%&.  nevTSAijV*  ,u£v- A&jjvdsV.  h>  ■'TpjVJai-;)  ctyciApoi 
hiv  'TmtIIx  Ai'@-\  /3&»jito)  5  )(cju\  Oi*j3|oA<  A»cV  <^  A7to%wvog  ei<rt  npoo^jtf.  >yq  ov  Ua^v^i 
Ilix§r>j9-i{^J  Zzvc  ^ccAkSc  !$•}  ^  3wf*oV  Svj^otAjx  A/oV>  deorum  figna  Attica  montes  habent :  in 
Peutelico  Minerva;  inHymetto,  Hymettti  Jovisftatua  eft  t  Pluviietiam^ovis&Atfollink^ 
Frxfagi  ar<x,     In  Parnethe  Parnethius  Juppter  ex  <x,re ,  &  Semalet  Jovis  ara* "- 

.1 

BbbEb  9  MEGA- 


75o  GEOGRAPHIAE    ANTIQjJAE 

M     E     G     A     R     I     S. 

Megkris,  Miya^k,  Megarenfium  regio ,  quam  Plinius  lib.  iv.  cap.  vu.  Atticae  partem 
facit ,  alii  ab  ea ,  ut  proximam  tamen  8c  contiguam  ab  occidente,  feparant.  Attica ,  inquit 
attingit  iflhmum  partefui ,  qu&vocatur Megaris ,  acoloniaMegara,  eregionePagarum.  Et 
Strabo  fatetur  efle,  quibus  »f  Miyx(is  t?  atIwcJj?  ^Q'  h,  Megaris  pars  Atticajit.  Ipfe 
vero  ibidem  (ell  vero  fub  initium  libri  ix.)  diftinguit ,  quum  mare  coercere  dicit  rd  ^V 
t?  ne^oTrcvvjjVw  ,  r  ie  MzyoigiJoi  qgj  t  AtIucjjw,  ^«ie  J^ra  Peloponneftm  funt ,  Megaridem 
Atticamque.  Et  Pomponio  Melse  diftin6r.£e  regiones  funt  Graccise  Megaris  atque  Atthis, 
Separavit  etiam  Ptolemseus ,  &  Scylax  Caryandenfis ,  &  ipfae  hifioriae  quae  bella  inter 
Athenienfes  &  Megarenfes  gefta  enarrant.   . 

Incipit  Megaris  a  finibus  Corinthiorum ,  &  primo  in  litore  efl  Cromyon  five  Crommyon, 
Kpo/Ww,  oppidum,  inipfisfinibusCorinthiorum.  Thucydideslib.  iv.  pag.  283.  tjrA.ev- 
trav  e?  KpOjitjtAuwv*  <£  KogJv9"/*f ,  navigaverunt  Crommyonem  Corinthiaci  agri.  Et  Paufanias 
Corinth.cap.  I.  <£  Koe/vSico;  lf)  ^ij?  0  Jc«A8iu.ev.@J  Kpojuu&iv,  Corinthiaci  agriesl  [locus]]  ^' 
Cromyon  vocatur.  Strabo  autem  lib.  ix.ineuntedicit,  t  Kpo^juuwvej  r  Mzyct^itov  «vai ,  ^ 
ju>jv  Ko^w9-i«v ,  Crommyonem  Megarenfium  effe ,  «0«  Corinthiorum.  Plutarchus  Thefeo  pag.  4. 
memorat  K^^iSet  jc#T0i>c£<r#w  b>  K^juvav/,  latrocinantemfeminam,  habitantem  Crommyone. 
Scylax  Kfrupvwv,  &  Plinius  Cremmyon  fcripfit.  Ille,  eV *  ^  efa>  $  -«o9-f*»  ^w^j  Ko^wS-jW, 
vj\  tz7%i@j  ZtJSs,  qg)  ere^ow  ts^©-  Kpejnpvaw  ,  £/?  £r  extra  ijihmum  Corinthiis  regio,  O" 
oppidum  Sidus ,  &  aliud  oppidumCremmyon:  hicverolib.iv.  cap.vn.  JnoraportmSchoenus. 
Oppida,  Sidus,  Oemmyon:  Scironiafaxa.     Sedalii,  utvidimus,  Crommyon. 

AdditStrabo:  MeT#  £q  K^oy.y.vuvoi  t«regaa»Kwe|  rw  ArrtKr.s  <m  XKaguviJzs  itir^y  Ttd^ohv 
«k  'i?rv'hi7i)£c>on  «srO^  <9"«Ao4tJj}.  uirkj>  dwtuv  $'  es")w  >j  0V0V,  n  33n  Mzyd^uv  na\  t>j?  AttwgSj?  &n> 
•*>  toS-^tfcf.  P0/?  Crommyonem  Junt  fuper  Atticam  /it<e  Scironidespetra ,  pr&ter  queU  mare  verfus 
mnpatet  tranjitws :  fuper  illas  autem  via  ttt ,  ab  ifthmo  Megaram  &  in  Atticam  ducens.  No- 
men  habere  ab  Scirone ,  latronum  duce ,  qui  infederat,  quem  Thefeus  interfecerit ,  idem 
Strabo  prodidit,  St  Plutarchus  in  Thefeo  pag.  4.  Pomponius  Melalib.  1 1 .  cap.  1 1 1. 
Scironia  faxa ,  fevo  quondam  Scironis  hofpitio  etiam nunc  infamia,  Plinius  lib.  IV.  cap.  VI I. 
Scironiafaxa ,  vi  mill.  longitudine.     Seneca  Hippoly to  verf.  I  02  \. 

Et  fcelere  petra  nobiles  Scironides. 

Pofl  has  petras  promontorium  efl  Mivwos,  Minoa^  fub  cpioporm  eft  Nif&enjis ,  &juxta 
eum  oppidum  Nifea,  navale  Megarenfium.  Strabo  lib.  ix.  pofl:  initium :  MeToo  t«V  Xkh- 

gOOVlJoCA  %IT(>$.$  OtKP^S    <5Sf$KHT0U    M»Vto'«  ,    •&QlS<TOl  T   C*   TJJ   NtffOUOi   At^iVOi.     )j'   5   NJC0UOS   6S"iV   35n- 
V«0V     T     MtyoigiCdV     SiKOi    H£H    QKT60  SOiSUs  Tijs  UCAtUS  hl^QV  ,    GKihlVtV  tKOiTiQaB 'iV  ffWCiirTQfAZVQV 

•sjfi?  o4ut>j'v.  Poii  ScironidespetraA promontorium procurrit  Minoat  quodyortum  in  Nif&afacit. 
Nifea  autem  efi  navale  Megarenfxum  decem  &  otto  jladiis  aboj>pido  [Megara]  diftans,  cui  _ 
ntrimque  longo  muro  connexum  eji.  Et  Paufanias  Attic.  cap.  xxxix.  Nteouoi  ht  ^  vww 
Mty^ivfftv  iTclvmv  otTt  dvr$  Koikztrcu,  Nifea  hodieque navale eji Megarenjium ,nomen trahens 
nbillo,  putaNifo,  Pandionis filio ,  regeMegarenfi,quiNifasamcondidit.  Scholiaftes 
Theocriti  ad  idyll.  x  1 1 .  verf  27.  vocat  Nifam,  ad  poet^  verba  N«r«ro<  Miyafas  notans : 
£^i'v«ov  Miya^im  ?j'  NiW.  Habet  &  Nifaea  fuam  ««poVoA/v ,  arcew,  quam  Paufanias  Attic. 
cap.XLiv.defcribitj  perinde  ut  ipfi  urbi  Megaris  cil  »/%ri  «xpoVoA*?,  aliaarx,  defignata 
abeodemcap.xLi  1. 

Intus, 


Gncia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  7fl 

Intus,  ut  vifum  efl,  Strabone  monftrante,  'abdecemocfoftadiiscaputregioniseit, 
quod  antiquum  nomen  hodieque  fervat ,  Megara ,  t«  Miyci&t  Grascis ,  at  Latinis  utroque 
numero.  Paufaniascap.xxxix.  MU  tffdt  Miya^s  ayet ,  via  ad  Megara' ducit.  Thu- 
cydideshb.  I.pag.70.  A$v\vouw  t%ovrw  Miyx&t  qjj\  Ur>y&<; ,  Athemenfbmtumtencntibm 
O"  Megara  <cr  Pag<u.  Liviuslib.  xxvi  1 1 .  cap.  VI I .  cum  expedito agmine  profeftm  p>er  Bceoti- 
am  Megara ,  atque  tnde  Corinthum  defcendit.  Juf Jinus  lib.  x  1 1 1 .  cap.  v.  Demofhenes  forte 
Megaru  exfulabat.  At  fingulari  numero  Plinius  1  v.  cap.  v  1 1 .  adpellatur  Megaris  a  colonia 
Megara.  Et  Vellejus  lib.  I .  cap.  1 1 .  Pelopennefii ,  dtgredtentesfnibm  Atticis ,  Megaram, 
mediam  Conntho  Athmtsque  urbem ,  condidere.  Colli  urbs  impofita  ,  ex  quo  N»Va  Accp©- , 
Nifi  colUs  dicta  Pindaro.  Py  th .  od .  1  x .  verf.  1 6*0 . 

Alyivcc  ts  yacf 
$ctp};  NjVs  t'  AoCpoj 

InAeginaenim,  dico,  cr  Niftcolle:  &Nem.od.v.verf.84. 

N/<r»  t'  ivayKi7  Ao'<|)co  , 

In  Niji  collepulchrm  valles  juxtafehabente.  Scholiaftes  adhunclocum  tht*>jv,  b>  Miyd- 
po<?,  hocefl,  Mcgaris.  Civitas  nobiiis  quae  cum  Athenienfibus  &  Corinthiis  multa  bella 
geffit:  etiam  fcholam  habuit  philofophorum.  Strabolib.  ix.pag.  271.  "Eo-^e  U  stots 
%&  $><Aoc"o(pa)v  2\^T£/j3#V  r  <^t$crayQfiVQvrw  Miy»qj,Km ,  EtjjcAftdV  2^g.$i%uy.ivw  Swko^tjjccV, 
avS^f. ,  Miyoifia  ro  yiv®1.  Habmt  ahquando  ettam fcholam iphil-ofophorum  qui  Meganci dice* 
bantur  ,  fuccejforesEnclidis  Socratici ,  patna  Megarenfis  ■  Dorica  dialecto  ufi  Megarenfes, 
antea  Attica ,  ob  novos  colonos  quos  Peloponnefii  eo  deduxerunt.  Paufanias  Attic.  cap. 
Xxx IX.  MiyotfiTc  arai?  g'9->;  ^j  cpwyv  (.nraftczhcvric ,  Lto£j,i~c  yiyovacri ,  fic  Megarenfes  ,  lin- 
gua  cum  monbm  mutata,  Dorienfes  fafttfmt.  Coloniam  tandem  Romanarn  fa&am  efle  , 
fupra,  tradente  Plinio,  accepimus.  Nummi  ejus  civitatis  plures  exilant ,  tamveteres 
quam  fub  Casfaribus  cufi ,  omnes  infcripti  MErA-PEHN. 

Reliqua  oppida  Megarenfium  funt  Paga  &  Aegfhena ,  Paufanias  Att.cap.XLiv.  %% 
cp«f%  tjj?  Mej/«p,'J^  T^?  BotuTav  hlv  oftasoc,   b)  y  MiyctfiZcn  n»)A«4  sroAi?,    \ri&  0  Alylc&htx 
oiKifou ,  Montana  Meganci agripars Boeotisfmtima efl.  Inea ab Megarenfibus condita oppidum' 
Pega,  Cralindy  Aegilihem.     Plinius  diclo  loco  :   Pagai,   <Cr  amplim  Aegofihemenjescon- 
tributi  Megarenftbm.  Stephanus  :  Ylviyoui ,  &x*fotK#  Miyupiw  ,  habitatio  Megarenfmm.  Idem 
chorographus :   AlyccS-zva  zzoAis  MiyotflAoc,  sJgfjpW ,  w  Uwjraylebi.     Aegojrhena ,  oppidum 
Megaridts,  neutro  genere,  utPanfmias.     Quia  ad  Paufaniam  provocat , .  haud  dubie  Ste- 
phani  fcriptura  eft  genuina Paufanix ,  confentiens  cum  Pliniana  :  quod  eo faciiius inani- 
mum  induco ,  quod  in  alia  quoque  littera  Paufanias  fcriptura ,  ut  nunc  quidem  editum  eit, 
vacillat.  Eodem  enim  capite  xl  i  v.  quod  ukimum  Atticorum  eft ,  verbis  antea  produclis, 
Krriptum  AlylcS-cuvoi  diphthongo :  mox ,  paucis  interjeclis ,  h _A»>ic9-eW  >  vocali  fimplici. 
oupenus  oppidum ,  Pagas  vel  Pegtu ,  Ftolemasus  ponit  in  maritimis  ad  finum  Corinthia- 
cum.     nam  &  ibi  o?«vjj,  montana  regio  eft  &  finitima  Bceotia? ,  ut ita  Ptolemseus  nequa- 
quam  a  Paufania  diilentiat.  Aegofhena  inde  in  ortum  &  feptemtrionem  videntur  receffifTe. 
De  Pagu  convenit  Straboni  lib.  v  1 1 1 .  cum  Ptolemaro.     ait  enim ,  arapsjcT^v^o-oc  n  i&fo  p£- 
"Xj>1  Uoi.ya.v  rfe  Miyafihc ,  porreftum  litus  usque  ad  Pagus  Megaridis.     Ceterum  Paga  &C  Peg<z 
fcnbitur,  quia Graece  niy^ ,  Attica,  &n*y«},  Doricadiale£b3.quaMegarenfesuios 

efle , 


7p  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

efle,  fupra  comprobatum  fuit :  utadeo  propius  fit  indoli  gentis  propriae  p^  Straboni^ 
&  Plinii ,  quam  Pegx  Thucydidis ,  Stephani  ac  Ptolemsei,  Addit  Plinius  Geraneam ,  quo 
fitu,  nondeclarat.  Foft  Scironia  faxa  -,  Geranea,  inquit,  Megara,  Eleufin.  Stephano 
id  nomen  montis  eft.  re&ivetot,  inquit,  ej \v  cpoj  f*eT*£u  Miyoifav  ^  KofUh  ,  Geraneamons 
efi  inter  Megara  &  Corinthum. 

PELOPONNESUS. 

Peloponnefus ,  magna  peninfula ,  ab  auftro  ceterae  Grsecise  adjecta  eft.  Dicitur  quafi 
Telopis  nefus  five  infula ,  quamvis  proprie  infula  non  fit ,  fed  peninfula.  Dionyfius  perie- 
gctaverf.403. 

-     -         ris \ottos  £'  \it\  VYfioq  oVtj&r, 

Etcfo^tEVJJ  ZsTAoJTOSVOJO  [AViSgL^OVTl   7T£T(jAw  , 

Telopis  autem  infula  confequitur  ,  fimilis  platani  in  acumen  definenti  folio.  Infulam  vocat 
poeta5  eJf  <5!%t  fi&w  Tonxvrt}  iffex. ,  quod  tahs  fit^rater  exiguampartem,  ifthmum  videli- 
cet  paucorum  ftadiorum,  ut  Euftathius  interpretatur.  Piinius  lib.  iv.  cap.  iv.  Telo- 
ponnefus ,  A_pia  ante  adpellata  &  Telatgia ,  peninjula  haud  ulli  terra  nobilitate poftferenda ,  inter 
duo  maria ,  Aegeum  O"  'Jomum ,  platani  foliofimilispropter  angulofos  recejfus.  Similitudi- 
nem  folii  etiam  Strabo  Ec  Pomponius  commendant.  Prifcis  nominibus  addit  Strabo  lib. 
viii.  pag.  zf6.  tertium  *Ap^©- ,  Argos ,  idque  ex  Homeri  carminibus  etiam  comprobat. 
Conftantinus  Porphyrogennetus  ©€i  GepoiTwv  lib.  1 1 .  cap.  vi.  ex  Nicolai  Damafceni  libro 
iv.  Hiftoriarum  fingula  ab  origine  ita  interpretatur :  \it\  yiiv  Ante  cMothiVro  Aitk.  in\  § 
YlsAacryy  $  ocuto^Sov©-'  ,  UiKao-yix.  iit\  3  *Apyx  ,  yfi*]  «otjj  owwvUjWWf  cMaKtTTa*  Afy®* .  iit\ 
3  niAo7r@r,  rkAo7rovv>jo-©j  i%z  tSto.tc  Kvpiov  ovo^oi.  Apio  regnante  ,  vocabatur  Apia :  fub 
Teltugo  indigena,  Telittgia:  fub  Argo  vero,  etiam  fimiliter  Argos  adpellata  eft  :  tandemfub 
Telope ,  Teloponnefi  hocproprium  nomen  accept.  Dividitur  fecundum  populos  aut  nobilio- 
res  urbes  in  plures  vel  pauciores  partes ,  utetiam  KofivB-lotv ,  2«;tvov/«v  quidam,  &aliialiis 
in  iis  numerent:  fed  praeftat  nonnimium&  in  minutiores  partes  difpefcere ,  verumfex 
tarxtummodo  cum  Pomponio  Mela  hoc  ordine  difpofitas  tenere.  Jn  Telopnnefo ,  inquit 
lib.  n.cap.  iii.     Argalis,  Laconice,  Mejfema,  Elis ,  Achaja  ,  Arcadia. 

A     C     H     A     J     A. 

Aliavia,  quam  qua  ufus  eft  Pomponius ,  incedemus,  ifthmi  ita  ratione  ducente ,  qui 
Peloponnefi  eft  initium ,  nec  vero  tam  Argolidi ,  quam  quae  in  alterum  excurrit ,  Achajse 
poteft  conjungi.  Achajam  autem  intelligimus  Tropriam ,  non  quas  fub  Romanis  demum 
ita  ccepta  eft  dimidia  pars  Graecisc  univerf  as  adpeilari ,  quod  Corinthiaco  bello  Romani , 
quia  caput  Corinthus  eft  Achajse  propria: ,  in  Helladis  feu  liberaz  antea  Grarcise  pofleffio- 
nem  pervenerant.  Supra  enim  demonftravimus ,  omnem  Grseciam  ab  Romanis  in  duas 
provincias,  Macedoniam&  Achajam,  fuifle  divifam. 

Incipit  Achaja  noftra  ab  Ifhmo  ,  \&p£,  qui  anguftumcollumeft,  quo  peninfula  co- 
haeret  continenti ,  &  Achaja?  quidem  ifthmus  fecundum  Strabonem  lib.  v  1 1 1  ,pag.  231. 
latus  •mla^KovTci  saiixg,  quadraginta  fiadia ,  ideo  ab  Euftathio  ad  Dionyfii  verf  403. 
diclus  faiyofdJios  otyyw  ,  -cervlx  pancorim fiadiorum.     PliniusJib.iv.  cap.  iv.     Angufiia, 

unde 


Peloponnefus.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XI IL  7SZ 

unde  [Peloponnefbs]  procedit ,  Ifihmos  adpe/lantur,  In  eo  loco  erumpentia  e  diverfo  maria, 
eJHS  omnem  ibi  latitudinem  vorant ,  donec  contrario  incurfu  aquorum  tantorum  ,  in  quinque  M. 
paffuum  inttrvallo  exefis  utnmque  iateribus,  angujia  cervice  Peloponnefum  contineat  Hellas. 
Corinthiaeus  hinc ,  illinc  Saronicus  adpellatur  finus :  Lechea  hinc ,  Cenchrea  tllinc  angufiiarum 
terminii  lengoCr  ancipitinavium  ambitu,  quasmagnitudoplaudristransvehiprohtbet:  quam 
ob  caujfam  perfodere  navigabdi  alveo  anguftias  eas  tentavere ,  Demetrius  rex ,  dittator  C&far , 
Cajus  prinaps ,  Domitius  Nero ,  infaujio  ,  ut  emnium  patuit  exitu  ,  incepto.  De  trans- 
ve&ione  navium  perifthmumetiamStrabolib.viii.pag  2.31.  rd  wof^pnTot  v7r?pv£oAJc5(ni' 
&T8  tjJV  tTifoc;  eig  r  irepuv  Brcchotlruv ,  navigia  [per  ifthmum]  <*£  »»0  «^r?  <?d alterum  tradu- 
cmtur.  Exemplum  eft  apud  Livium  lib.  xlii.  cap.  xvi.  a  Corintho ,  per  Ifthmijugum 
navibus  traduBis^  Aeginam  trajiciunt.  De  irrita  perfoffione  Paufanias  Corinth.  cap.  1. 
cO?  3  imxeifWi  Zlik<mmvi<rQV  i^yoiffocS-ou  vy,ffov  <®t$oc7tiKi7ii  Stofutxswv  \&-pov.  ^  oOgv  [Atv  Jio- 
fvosetv  Yifeatoto  ,  efyAoV  «fiv ,  is  3  tov  arsTpfci^jj?  sj  -srCJis^wpjjirtfv  oiffcviv..  Mivet  q  «V  i7iityvx.ei , 
x,  vvi?  ftTreifog  m.  Quicumque  Peloponnefum  infulam  facere  conatus  eli ,  morte  oppreffus  t  opus 
imperfedum  reliquit.  Quafane  Ifthmusfodt  cceptusfmt ,  »j)to  exftant  vefligia  :faxofa  ejuspars 
omnino  tentata  nonfuit :  ideofitus  adhuc  fui  naturamfervat. 

In  auftrina  Ifthmi  parte  eft  fita  urbs  clariffima  Corinthus ,  quam  Cicero  pro  Lege  Ma- 
nil.cap.v.  totim  GyacU  lumen  voczt:  apofitione  poetis  cognominata  bimarisy  Horatio 
lib.  i.od.*vn.  OvidioMetam.lib.v.  verf.407.  Urbs  ampla,  dives,  nitida  ,  &pro~ 
priafedes  excellentiffimorum.artificum.  Strabo lib.  viii.  pag.  263 .  fic  de  laudibus  ejus : 
»*  ttoAi?  t  KopivO*'wv  fjayochij  Tg  ngj  7thvelot>  cf$oi7toivros  uVjj§|sv  ,    dvS^wv  te  jju^ro^xsv  dyocbw  eig 

T£  Tflt  7T0AlTI>t<*,    ^   «f  T#V  T6£VJt4  SvifAliigymdc:,       f*«Alf«  ya£  J^Jtj  gVTflivSt*  Jfjtj  CV   SlJtvavi  Jju|jj'SjJ 

y?oiQiKq  Tg  J^  jrAotfiJtjj ,  ^  7tdff»n  tojocvtjj  AtifMXfyiot.  Fuit  urbs  mAgnaCorinthm  O"  dives 
femperr  copiamque  tulit  virorumO"  ad  res  civiles  tra&andaA  & '  adarttficiaexercenda  idoneo- 
rum.  maxime  enim  Corinthi  O"  Sicjone  pingendi  ac  fingendi ,  aliaque  id  genus  artes  autt<& 
funt.  ImmineturbimonsexcelfUs  St  prseruptus ,  Acrocorinthm  di£his,  incujus  vertice 
fanum  Veneris :  fub  vertice  n«pjjvjj,  Pircne  fbns.  Strabo  lib.  vm.  pag.  261.  irsTel%iso 
0  offov  v  Ttohim  yvfivov  hv  J  ogss?.  evfA7ti^ieihy)7rT0  3  tw  ziri^oKu>  t«'to)  jj^  t«  0^^  0  A>t^o-. 
xog/vd^  ,  ^  SvvctTov  *iv  ret^fffxov  Silos.0%,  Muro  munita  urbs ,.  cjuantumejus  mons  denuda- 
verat :  mcenibm  ipfe  etiam  includebatur  mons  Acrocorinthm ,  qua  muro  munirepoterat*  Eodem 
lifbropag.  249.  dicit  'og@j  vvJ^jAov  >^  « 7tq70[j.qv  ,  t«^«  jcoiv^  7rs^i«Ajjwj*£vov,  wj  t'  dy.PQ7tohet 
X$*%i  montem  excelfum  & praruptum^  communi  contentummuro ,  quoproarce  [Corinthirj 
utantur.  Polybius  lib.  1 1 .  cap.  xliii.  7r«Aiv  s^otjj^o?  «i^e6«?  to  <JWf epa» ,  *£#)  7tfoc^mo7trt- 
ffo(A  t  AJtpojcopivOov  AvTiyo'v»  JtupijvovT©-  ,  j^  yivoiKiv^f  iyKfOCTW  ,  (Myocte  [u&  difiKvffi  <po'/3a 
T8?  r  rijAo7rcvvjj(rov  Jt«ToiJcs1vTfl«  ,  iterum  prator  [Achajae]  creatm^  Acrocorinthum ,  «w»; 
pr&fidio  Antigonmtenebat ,  utproderetur,  pollicitatiombm  corrupit ;  quopotius,  ingenti  mettt 
Peloponnefios  Uberavit.  Et  Liviuslib.xxxiv.  cap  l.  refpiciunt prafdium ,  ab  Acrocorintho 
defcendens  ,  jtrotinus  ad  portam  duci  atcjue  abire. 

Antiquum  Corinthi  nomen fuit  Ephyra.  Plinius  lib.  iv.  cap.  iv,  jl/oftt?  intervallo  quod 
Ifthmon '  adpellavimm  ,  adplicata  colli  habitatur  coloniaConnthus ,  antea  Ephjra  difia ,  fexa- 
genis  ab-utroque  litore  fiadiis ,  t?  fumma  fua  arce ,  <p<«  vocatur  Acrocorwthm ,  /'»  quafons  Pire- 
ne-%  diverfa  duo  maria profpeclans.  Apollodorus  lib.  1.  cap.  ix.-fecl:.  3.  2i;e-u<p@- AioA* 
JCTitrflw  £4>u^v  t  vvv  As^OjCtlvjjv  Ko'g/v6ov  ,  Sifyfhm  Aeoli  jilim  condidit  Ephjram,  cui  nunc 
Cormtho  nomen  eft.  Hinc  Virgilio  Georg.  1 1 .  verf.  264.  Ephyreia  &ra ,  funt  xs  Corin-v 
thium:  & Silius de Syracufis ,  colonia Corinthiorum ,  lib.xiv.  verfyi. 

N  Ccccc  Sed 


r54,  GEOGRAPHIAE      ANTIQ.UAE 

Sed  decus  Aetnais  haud  ullum  pulchrim  oris 
Quam  qua  Stjyphto  fundavit  nomen  ab  Ifthmo  , 
Et  multum  ante  aliat  Ephjrais  fulget  alumnis. 

Et  ipfo  Ephyra  nomine,  pro  Corintho  ,  poetae  utuntur.  Ovidius  lib.  n.  Metatnor- 
phof.  veri.  230. 

-     -     -     -     cjueritur  Bceotia  Dirceny 
Argos  Amjmonen ,  Ephyre  Pirentdxs  undas. 

AbRomanis  Corinthusbello  Achaico  fuit  deleta :  fed  a  Caefare  Julio  reftituta  fpiehdo- 
rem  priitinum  recuperavit  j  &  colonia  Romana  facta ,  etiam  Plinio  teite ,  quam  idem 
Csefardicliatordeduxit,  ut  ex  nummo  elucet  Corinthiorum ,  unaparte  cumjuliiimagi- 
neinicripto:  laus.  juli.  corint.  Sic  clariffimus  vir  Jo.  Vaillantius  refert  fme  men* 
tione  coioniae :  at  iiluitris  Spanhemiuspag,  2,36.  Pegafm  frequens  in  nttmrr-it  Corinthiorum 
inftgne  ,  vel  folus  vel  cum  fejfore  Bellerophonte  modo  cum  leone ,  modo  cum  chimara  depugnan- 
tey  tnfcriptis  COL.  l.  julia  cor.  TJnde  plurimos  nummos  prsefertim  fub  Marco  & 
Lucio  Antoninis  cufos ,  fcriptosquepernotas,  c.  l.  j.  cor.  eruditiffimusquisqueinter- 
pretatur  Colonia  Laus  Julia  Corinthus ,  eaque  civitatis  adpellatio  honorificentior  ab  illo 
tempore  fuit.  Et  Dio  Caffius  lib.  xliii.  pag.  2.38.  reftitutionem  urbis  Cadari  imputat  5 
qtii,  «v£?jj<re,  infta->,ravtt  j  &  mox:  Carthago  V  Corinthus  uno  tempore  deleta,  ron  ctu.» 
civzfiioomovro  ,  tunc  ftmul  revivi^cere  cceperunt.  Idem  de  Julio  tradit  Pauianias  Corinth. 
Cap.  I.  Aiyxtriv  dvoiKiccM  Koutra^t ,  oc  7toAtreiav  7T%ur@r  b>  PwjUtj  Trparr©*  r  g<$'  yy,w  xaTJjs-jj'- 
caro ,  reftitutam  ajunt  a  Cajare  [Corinthum ,  ]  eo  qui  Romanam  rempublicam ,  ut  nunc  efi , 
primus  conjlitutt.  Et  cap.  1 1 1 .  ubi  Oclavta  templum ,  quod  Corinthi  erat ,  defcribit ,  il- 
Jam  dicit  fororem  fuiile  Avyxsx  ftxfftAivcotvrQr  $  Kouo-a^,  r  otoiyjjv  Koplvba  t5  vvv  ,  Au- 
gujii ,  imperdntu  pofi  Cajarem ,  condnorem  Conmh-i  qu<z  nvnc  eft. 

Proxime  Corinthum  erat  lucus  Kg^mov,  Craneum  dictus,  DiogenisCynicihabitacu- 
lum.  Paufaniascap.il.  <sr£9  t>  7roAiucKV7rapiosavtelv  aA<r&'ovoua£oy.ivov  K^v&cv.  Ante 
urbem  eft  cuprtfforum  lucus;  cm  nomen  eftCraneum.  Hucillumadiit  Alexander  rex  vifendi 
&  audiendi  cauila.  Plutarchus  Aiexandro  pag.671.  ws  'j  kerv©-*  khd^t?ov  AAt%dvS?v  Ao'- 
yov  i^uv ,  bi>  r& ,  Kpotvziq)  o^ohry  v\yzv ,  dvrdc  £jrop£U£To  ^sfji  oLvtqv.  Cum  is  [_Diogenes^|  in 
Craneo  otium  agens ,  mhd  de  Aiexandro  laboraret ,  ipfe  ad  tllum.fr  ofetl-us  eft. 

Corinthus  quidem  neutrum  mare  attingebat ,  ad  utrumque  tamen  portus  habuit  com- 
modiffimos ,  ad  Gnilkum  feu  occidentaiem  Lechaum ,  Ae^aibv  :  ad  Saronicum  iinum 
Cenchreas,  Kiy%#$m\  longiusab  urbe,  quam  Lechaeum ,  recedentes.     Strabo  iib.  vm. 

pag.  l6l.    Ap^>J  *$  7rct$ethi<xA  iK<x>Tifcv;>   iL  ($>  ro  AI^omov  ,   Kj  §  KzyfflSW  «w,w>j  j^  A»^*fj"v  dni^onv 

Xj  TTOAiOX^QffOV  i!3£o[A.r,XOVTOi   SCbStOi.         T»TW     ($>  iV  ^WTClt     *SSf}c  TBS  CM   J^    A(T<flt<-        ^T£?f    Q    TXJ 

i/A  £   It«A/«c4   tm  Ki^oua..     ro   3    A.z%cuov  v7ro?ri7rruKi   t>j   7roA«,    jc«4to«c»«v  s^ov  %  itQVtsqv. 

«■>C£A>J   5  KxtyeiAKVfCU  SaSiuv   7Tif)  JteSiKCi  ,     i*0(.TiyU>§iV   >t,    6J5  K.    ttigj  TQ  Ai^XtOV.        Or&  manti- 

mautriusquetmtiafunt ,  alterws  Lechaum ,  nlterius  Cenchrea ,  vtcus  £r portus  t  aburbedtflans 
ad  lxx  j/jW*^  ,  ^/su>  t>0>-f#  utuntur  ad  Aftaticos ,  Lechao  ad  Ttalos.  Lechaum  verofub  urbe 
jacet,  non  admodum  frequens  domiciltis.  Ab  utraque  parte  via,  qua  a  Corintho  Lechaum 
pertingitj  deduch  funt  crurum  tnjiar  muri ,  ad  ftadiacirctter  duodecim.  Paufanias  Corinth. 
cap.  11.  utrumque  6jrtv«ov ,  navde  Cbrmthiorum  vocat,  quibus  nominaNeptunifiiios 

Le- 


peloponnefus.  LIBER    II    CAP.    XIII.  755 

Lechen  &  Cenchriam  dedifie  refert.  Strabo  &  Paufanias  fcribunt.  Ae^ov :  in  Ptole- 
maei  libris  efi:  Ae;£«rcv  ixtveiov,  Lechmm  navale  ,  trajecr,o  accentu  :  Plinius  autera  iv. 
cap.  iv.  Leche*,  pluraliter:  verbafupra  fuerunt  producta.  At  Harpocration  etiam  & 
Hefychius  Ae^awov,  quod  uterque  defcribit  £;riV«ov  Koe/v0/wv ,  Corinthwrumnavale.  Sic 
quoque  Polybius  lib.  v.  cap.  xvi  1.  /3#<nA2w?  x«T^e  $  %  ?qax  ixuvto\  «V  Koe^vSov.  c^lcotA 
5  t»V  vijoo?  c*  tu  Kt%ouQ ,  Rex  cum  tota  clajfe  Connthum  tendit ,  adpulitque  in  Lechteo :  & 
cap.  XXV.  dxxcco;  o  $lto7nt@*  ,  «jcs  /$  o-sraeJ1^  c^  $  Ag^«J»  ,  3"swv  «V  t  ttoAiv  ,  quo  audito 
Thilipj>m  celeriter  ex  Lechao  in  urbem  adcurrit. 

Celebrior  portus  Cenchreenfts ,  cujus  nomen  varie  fcribitur.  Strabo  &  divinus  fcriptor 
ad  Romanos  epiftola  cap.  xvi.  Kej/^pe**:  &:  itaTquoque  Ptolemasus  &  Stephanus,  nifi 
quod  retra&o  accentu  illorum  libris  Kej/^pe'**  editum  eft.  Thucydides  £c  Paufanias 
diphthongo  ufi  funt:  ille  lib.  viii.  aliquoties  Key£p««v  patrio  cafu,  &  pag.  y6i.  U 
Kgy^p«£»i :  hic  Corinth.  cap.  1 1.  b>  Kiy%oeit>us :  femel  Thucydides  fingulari  numero  lib. 
iv.  pag.  281.  bvKtyx?&£.  Quas  vero  jcw'ju»jv  ,  vicum  Strabo  di£r,o  loco  dixit,  Mela 
lib.  11.  cap.  iii.  &  Stephanus  oppidum  vocant.  Ille,  In  eo  [\fthmo~\  inquit,  opj>i- 
dnm  Cenchrea,  fanum  Neptuni,  ludis ,  quos  Ifihmicos  vocant ,  celebte:  hic  Kiy^iou  ttqKi? 
Hg\  i7r/v«ov  Kop/vfi» ,  Cenchrea  oppidum  &  navale  Corinthi.  Livius  dixit  emporium  Corin- 
thiorum  lib.  xxxii.  cap.  xvn.  Navales  cofia,  circumvefta,  Sunium  Attic<&terr&  promontd- 
rium ,   CenchreM,  Cortnthiorumemjoriumy  jetierunt. 

SupraCenchreas,  Megaram  verfus,  ad  finum  Saronicum  eft  alius  portus  Schoenus, 
ZXotvSs,  ad  quem  Iflhmus  auguftiilimus  eft,  ibidemque  naves  machinis  a  mari  in  mare 
per  Ifthmum  traducebantur.  Strabo  lib.  vi  1 1.  pag.  2^4.  >$  r  S^oivSW»  6  «TioAiioV,  t» 
StvuTUTov  £  «o9-jws ,  areg)  ov  to  £  1<&[a(*  riaoWaiv®-»  i'epo'v,  Apud  Schoenuntem  anguflijfima  ejl 
Ifihmipars ,  qua  naves  jer  terram  ex  uno  mari  in  alterum  traducuntur.  Templum  illud 
Neptuni  defcripfit  Paufanias  Corinth.  cap.  i.  fitum  infra  Schcenuntem  5  Corinthum 
verfus.  Juxta  viam  quas  Corintho.ferebat  ad  templum ,  &i  $>  3-£#tpov ,  Ut  'j  zuJtov  a/3* 
AsujuT,  theatrum  esl  cr  albo  lapde  fiadmm,  ubi  Ifthmii  ludi  five  agon  Ifthmius  feu  certa- 
men  folemni  tempore  celebrabatur ,  ut  ibidem  adnotavit  Paufanias.  Ptolemaeus  in  ma- 
ritimis  t5  KopivOi'«f  ,  Corinthiaf;  regionis  poft  Cenchreas ,  ab  Epidauro  progreffus  feu 
auftro:  Z^oivs?  aijwj/v.  Plinius  lib.  iv.  cap.  vii.  Inora,  yortm  Schcenus.  Alius  eft  Melae 
fortm  Schoenita^ ,  in  eodem  finu  quidem ,  fed  propeTrcezenem.     Adi  Voflium. 

Inter  Corinthum  &  Sicyonem  flumen  eft  Nemea,  terminus  agri  utriusque.  Strabo 
lib.  Vin.  pag.  2(53.  'o^l^et  t  2;xywvi«v  ^  r  Ko^iv9i'«v  jroT«f*o?  Ne^sos.  Sicyoniam  &  Carin- 
thiam  Nemeafiuviut  difcernit.  Livius  lib.  xxxm.  cap.  xv.  Androfhenes  Corintho  profeSim 
ad  Nemeam  (amnis  es~t  Corinthium  &  Sicyonium  interfiuens  agrum)  caflra  locat.  Ipfa  urbs  Si- 
cjon  reducla  a  mari  olim  potens  &t  fuis  regibus  ufa ,  poftea  hbera ,  deinde  inter  certamina 
civitatum  nunc  Athenienfibus  adjuncta ,  nunc  a  Spartanis  opprefia  fuit.  Juftinus  lib.  xni. 
cap.  V.  Demoflhenes  Sicyona,  Argos ,  &  Corinthxm  ,  ceter^que  civitates  eloqjuentta  fua 
Athenienfibm  junxit.  Thucydides  lib.  v.  pag.  397.  Lacedsmonii  tos  b>  Zuvmi  &  oAlyxs 
xxT&yiffoiv ,  ftatum  in  Sicyone  adpaucos  redegerunt.  Quamvis  autem  fita  erat  in  Achajas  tractu, 
fi  Coriathum  quoque  Achajseadjungimus,  ScutPliniusiv.  cap.v.  Sicyonem  in  Achaja 
fcripfit  j  tamen  aliquando  certa  paclione  in  Argolide  cenfebatur.  Paufanias  Arcad.  cap.  1. 
Siituwvioi  so^oiTOt  ToivTvj  fAoi&s  t5  h%yohi$@' ,  Sicyoniihac  in parte j "  nt  extremi  Argolidn pom- 
lorum.  Alio  tempore  AchcXorum  fuit.  Livius  lib.  xxxi  1.  cap.xix.  legat.sad  Ach&os 
ntiffis  SicyonedauwzH  concilium.  Le  fitu  etiam  Livius  lib.  xxvn  cap.  xxxi.  Sulpiam 
ab  NaupaBo  frofettm  i  clajfem  adpulit  inter  Sicjonem  O-  Connthum ,  agr-hmque  nobil:ffm& 

Ccccc  2  fcrti. 


75d  GEOGRAPHIAE     ANTICLUAE 

fertilitatU  effufe  vaftavit.  Ceterum  ci  vitas  art i  ficum  ingenio  nihil  Cof  iritriifs  conceflit ,  ut 
fupra  in  Cormtho  ex  Strabone  oftendimus.  Hmc  adagii  loco,  de  quo  Stephanus,  vno- 
£j(jt,xT6i  "ZiMcovia ,  Sicyomi  calcei ,  elegantiores ,  quam  ut  gravi  viro  convenirent ,  quod  So- 
cratis  exemplo  egregie  demonftravit  Cicero  lib.  i .  de  Orat. cap.  liv. 

Propius  urbem  pnefluit  amnis  Afopus ,  k<rmto\  ,  qui  alius  eft  a  Nemea  ,  quiautrumque 
Strabo ,  ut  diverfos ,  nobis  tradidit.  De  Nemea ,  iupra :  de  Afopo  eodem  loco  (pag.  263 .) 

KfftiTtof  0  rtD%tpp'jwv  t  2.ikvmIxv,  *jrt|  zsotwv  r  ktrwrlxv  X&ti&v  y  [*i(>®*  &<rxv  £  'LtKvwviou;,  Afb~ 
pus  prxterfluit  Sicyoniam ,  <cr  facit  regionem  Afopiam ,  qua  pars  eji  Sicyoma.  Ptolemseus 
Aibpum  Corinthiae  regioni  adfcnbit ,  in  qua  oftia  illius  ponit :  fed  fecundum  Strabonem 
potius  eft  Sicyoniae.  In  Sicyonia  autem  Ptolemaeus  ceniet  Phliuraem  oppidum ,  recto 
cafti  $a<£?,  Phlins.     Strabodiclioloco:  Ksr-ra»  0  $Aj£?  b>  /jtiirco  2*ku«vj'«4,  AgyetotA,  KAe«- 

VOOV,    Vj£\    2TV,«'4>#Atf  ,    KUJtAw    <Zc€^£^G/U£V^J.         Tt[A.XTOU    <T     a>     $AJ8VTJ    i(Jj\     LtKVMt     TO    <J?    A/#J 

Ugov ,  KxA%<ri  <T  xtoi)  TdB(Z*}v.  Phlwsjacettn  medio  SicyonU,  Argolidut  Cleonarum& Stym- 
phaii ,  circulo  inclufa.  Colitur  Phliunte  &  Sicyone  Dia  fanum ,  id  ejl  Hebes  five  Juventa. 
Habet  etiam  Stephanus ,.  cui  ^ajSj  eft  &ifki$  neAo7row»;Va  ,  oppidum  Peloponnefi :  6cgentile 
$ajs/vt*@-  ac  $At*«@-,  euphoniaf;  gratia pro  ^ajso-*©-.  XJ  nde  Phliafia  agereftcircaPhli- 
untem.  Paufanias  Corinth.  cap.  xii.  k  $Atx<rlx  t?  Smuwv/wv  &h  e)uo§@j ,  Phliafia Stcyonik 
efi  finitima. 

Quibus  Corinthia  &  Sicyonia  fingulares  regiones  fbnt ,  hinc  Achajam  propriam  inci- 
piunt,  ut  primum  in  ea  caftellum  Patlene  fit.     Strabolib.v111.pag.266'.  eV*  n  n&&w>i  sx- 

ej\W  t^KOVTX    ^  §»X*T%<;  VTIi£ KetUiVi}  ,     <$>pOUg/OV  it>VfAV0V.       i$t  3  ^f  KUfAY)  fls?fcj;vjj»       -       - 

xzTtoh  piTxlzv  hlyav  tyq  neWvjjr.  Pellene  ftadw  lx  fupra  mare  pofita ,  caftellum  ILunitum. 
JEfi  O-  victts  Pellenefntts  inter  Aegts  &  [cafteilum]  Pelienem  Ceteri  unius  Pellenes  memi- 
nere ,  vici ,  feu  tia(*w ,  ut  Strabo  vocat ,  quam  Xenophon  lib.  vn.  de  Reb.  Grsec.  pag.  371. 
7toAtv.  riefr.jfvjjv ,  urbem  Pellenen  dixit :  cafteiium  autem  ejus  loci  adpellarunt ,  "OAxpov ,  Oiu- 
rum.  Piiniuslib.  iv.  cap.  v.  PrimaibiLechea  torinthtorum  portus :  moxOluros,  Pelle- 
naorum  caftellum.     Xenophon  didto  loco :  x*t#a«u/3«W*v  oIvtm  "OAxpov,  -  -  -  ivei  f 

SJC&OVTO   XX    <Zj€/J    OAOO^»,     <G&MK§ OVX '65  OLV  J^Jf   QVTOl,    07101  UvvXVTO  9    «?  T   OiVTM   7T0htV  ElgTMfJJV 

«V^A&ov.  ArcadescapittKti/torxm[Pe\\enenfium]Olurutu  -  -  -  Poftquawvero  [FeWenxi] 
cognoverunt  qua  Olurifacla  effent ,  circumetmtes ,  utcumque  poterant ,  m  oppidumfuum  Peiie- 
nen  revertuntur-  Muita  &  alia  de  Pellenasorum  rebus  &  expeditionibus  in  Xenophontis 
libro:  utadeourbempocius,  quam  vicum.fuifle,  credibilius fit.  Stephanus: ''OAifp^, 
aroAi^wov  A^«f*?,  »  zsro^ft»  n«^i(w^/«P/wvo^*^i^;[fiv^ 
«  Pel/ene, 

Achajse  cetera  oppida  illorumque  fitum  optime  defcripfit  Strabo  lib.  viir.  pag.  z6f. 
He  3  t«|j?  t  Tsarwv,  ou?  j£*Tw>ts«v,  «%'  ^wJeicoi  iue^>j  hwvuivvi ,  TotxvTt]  Tti  ifi.  MeTOJ  "Likvmx 
H^f&yvt}  kutxi.  «T#  Alyt^t  SiVTkpo/t.  Tg/T»j  hiyeu,  rioo-e«Jwv{gr  »£pov  e^vflraf.  iiTX%T*i  B*&. 
jwef  «ut>)v,  'Ea/jcjj.  -  -  -  0[.  j 'EKiKtiv  hlytov ,  ^|  Pu.7rgf ,  >^  tlaTper?,  ^j  ^«ptrf.  «t 
"iiAev@-,  5j-«p*  ov  2jtot«,uoV  (U=^«c«  MeAflW.  «tjs  Au'u»j  ^  Tg/Tduer?.  Or</o  iocorumt  <p*o$ 
[Achasi^j  habitabam ■,  hic  e(i:  Poft  Sicyonem  Pallene  eftjita ,  dewdefecmda  Aegira9  tertta 
Aeg&^  cjuatimplumhabent Neptuni',  quartaBura:  pojihanceft Hehce',  -  -  -  fojt He- 
licen  eji  Aegium,  Rypenfes ,  Patrenfes ,  d"  Pharenfes:  demde  eftOlenus,  juxta  quemfluvius 
magnus  MeiM  decurrit :  j?oft  Dyme  &  Triuenfes.  Polybius  lib.  II;  cap.  xli.  de  populari  repu- 
blica  Achceorum :  touto  J'  »jv  ek  Wiica  wfo&tn ,  «V  &  ^  vuv  cvpfiouvm  2^u£v«v  wAtJv 
ilAevx  0)  'hAUijc  *$  orfy  r  AeujjTg/iwv  tJiro  t5  B-xKotT%i  KXTX7to§ei<rti<;.     »vtx\   J'   eitr),  Uonfonr 

ici^ut),  <J?#'j>**,  T&reugt,   Asjvtiov.,   Atyet&t,  ns^vjj,  A%W-,  B»'^,  K«£^"i"'*»   iUe*®-  ^ 

'EA/k^  . 


h 


Pehponnefus.  LIBER    II.     C  A  P.    XIII.  757 

EAtKtj.  Hctc exYM  urbibus conftabat ,  quctnunccjuoquefuperfunt ,  prater  Olenum ,£r Helicen^ 
quam  paullo  ante  cladem  Leutlrtcam  mare  haujit.  Sunt  autem  ha :  Patra ,  Dyme ,  Phara  , 
Tritaa,  Leontium,  Aec/ra,  Pelieney  Aegium,  Bura,  Ceraunta,Olenus  ,& Helice.  Pli- 
nius  lib.  iv.  cap.  v.  &  Buram  in  hauitis  numerat.  Oppida,  inquit,  Hehce,  Bura:  in  qu<t 
refugere  hauflis frionbus ,  Sicyon,  Aegtra,  Aegion^  Ertneos. 

Ex  his  de  pluribus  Achajie  civitatibus  judicari  poteit.  De  Pellene  fatis  diclum .  Aegira , 
porrecta  media,  quia  Atyet^  Polybio  eit  &:  Stephano ,  etiam  Ptolemjeo ,  quiinmariti- 
mis  fcripfit.  abeit  enim  a  mari  tantum  feptem  iladia.  Polybius  lib.  iv.  cap.  lvii. 
t)  T  Aiyet^rav  noKt?  £jct»<t«*  t?  nsAoTOvvjjV»  *§  t  Ko^vBtXKsv  jccAttov,  ^igT«|u  t?  A\ytkm  iu 
2t>cu«v<W  sroAswv.  xz~tm  <T  3*^7  ho<puv  ipupvwv  i(j  JW^atwv.  viuet  Jj  t?  Skcet  <3j^V  t  n«pv«- 
<rov  «(  t«ut«  t«  f«£pjj  «j?  dvTntkpap  x^&s*  dit'i%&  0  *J?  OosAost?»;?  &>V  |7Tt«  s"«VF<«.  Oppidum 
Aegirajitum  efl  in  ea  Peloponnefi  parte ,  ^#«**«  Corinthiacus finus  adluit  inter  Aegium  Cr  Sicyo- 
nem ,  colhbus  impofitapr<*ruptts  er  inaccejfis.  Spetlat  ejus  (itus  Parnaffum  &  victna  loca  in  re- 
gione  oppofita ,  dtftatque  a  mari  (ladia  feptem.  Aegiratis  navale  fuit  ejusdem  nominis ,  a  quo 
U  r  xvu)  m\u>,  tnurbemincollejitamiladia  xn  efle,  Paufanias  tradit  Achaic.  cap.  xxvi. 

Quas  AcgM  Strabo poit  Aegiram  memoravit ,  etiiam  ab  Homero  Iliad.  ©  verf  203 .  una 

cum  Helice  laudatas  funt.     Paufanias  autem  cap.xxv.  refert,  Met^vou  «'utjjv  [ttcAjv] 

»vot  xpovov  viro  dcQsvetott  t  defertam  illam  urbemfmffe,  quumamiffisoptbusinfirmiorfailaeffet.. 

Sita  fuerat  ^sfs  tjj  A^atxjj  Kg^sM» ,  ad  Achajctfiumen  Crathidem ,  a  quo  nomen  ducit  Cra- 

this  amnis  Italice.     De  Bura  &  Hehce  iupra  eit  abunde  dictum  ex  Polybio ,  Plinio,  ac 

Strabone.     De  Hehces  interitu  res  certa  eit :  de  Bura  aliter  res  habet ,  quam  non  mare 

haufit,  fed  cetcy,U,  terramotus,  evertit,  iervatis  tantum ,  qui  ^rc^rj^feVTSj ,  peregre  pro-~ 

feftt  vel  militise  vel  negotii  caufla  aberant ;  tyq  «'uto)  t5  b*'^?  lykvovTo  oUf-ou,  qut Buram 

refittuermt:  quod  diligentius  di6to  cap.  xxv.  Paufanias  adnotavit.  Idem  etiam  nso-t&pU 

Bw^/koV  ivopx£o(Aivov ,  Baraicumamnem,  quiprsetcifluit  urbem  ,  memoravit. 

Aegium^  quod  Strabonis  ordine  fequitur,  oppidum  nobilius  eft.  nam  Achajje  cpvk- 
e&ov ,  concilium  habuit.  Pauianias  cap.  xxiv.  E«  n  Aly«ov  ^j  ity'  v,ia.oov  zti  cwiJyicv  t? 
A%outiv  i0po/^gToM,  conventm  Ach&orum  etiam  adhuc noflra  ttate  Aegiicelebratur.  Er  Livius 
iib.  xxxv  III.  cap.  xxx.  Aegium  a  principio  Achaici  concilii femper  conventusgentii  inditli 
funt :  feu  dgnttati  urbis  id ,  feu  loci  opportumtatt  daium.  Quadraginta  fjadiis  aberat  a  yja^-a 
'Ba/hjj,  a  loco  Helkes  feu  reliquo  ex  iila urbe  vico :  quodPauianiasdiclolocoobiervavir, 
qui  etiam  religiones  loci ,  Qp»yv&x  AjoV  ,  Homagym  Joi/ts ,  i.  e.  Congregatoris  5  Sc 
JlaBvei%auotG  A^jjt^®-  ,  C^m  Panacha*;  nec  non  Lucin^e ,  6c  Aefculapii  ,  &  aliorum 
defcripfit :  cultum  vero  Ach<ea  Junonts  apud  Aegium  opptdum  meminit  Tertullinnus  hb.  1. 
cap.  vi.  ad  Uxoremv  Aegieniem  agrum  perlabuntur  fluminay  Phcenix  &C  Afeganitat <, 
eodem  Paufania  prodente  cap.  xx  1 1 1 .  N  ummus  exitat  in  Cimejio  fereniflimi  Elecloris 
Brandenburgici  infcriptus  Airi,  cum  teitudinis  figuia,  quac  fignum Peloponnefi ,  ut- 
minus  dubitare  liceat ,  quo  procufus  ille  loco  iit. 

Deinde  fuerunt  Rypa  five  Rhypa  ,  2meu.  Stephanus  :  PuWy  •ssoKi^ax^'^  ,  Rypa, 
nrbs  Achaica.  Paufanias  Achaic. cap.xxi  1 1.  GA«yov  C&h  r  A-gw^o^ov,  IWwv  if)  t«  |p«- 
•xix.  J.TxH^g  5  Ai^ov  <cjE*  t»V  Tg/«'>covT«  «irix^  Pu/Tfcv,  Vaululum fupra mihtaremviam cer- 
nmtur  Rhyparu-m  rttint :  ab  tllis  difiat  Aegiumfladiacirciter  xxx.  Strabo  fcripfit  Pusrg?> 
ut  Aldi  6V:  Caiauboni  hbris  editis  eit ,  quod  gentiliter  interpres  vertit  Rhyjtenfes.  Pauianias 
cap.vi.  P»Vg?,  qui  vero alibi ,  cap.xxi  1 1.  per  u  fcripfit  Pu7rwv  l§«V<«. 

Ptolemaeo  inter  Aegium  &  promontorium  Rhium  eit  Ee/veoV  Xt/Ah ,  Erinem portta  ;  Pli- 
isio  Erineos :  m  quo  tra6tu  Polybius  lib.  v.  cap.  cn.  portum  aliquem  Panormum  ita  defcribit:. 

Ccccc  3  OTgi* 


758  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

«&?  no6VQ$pw.  oV  k)  piv  r*  ni*oxovvy,<ns  Ki^v ,  xe~T«<  Q  X*T  dvxiKfv  •£  T  N«U5r^T|a)V  aro'- 
Kim,  circa  Panormum  [caftra  ponit :  ]  isportm  eff  Pelopennefi ,  cjui  urbem  Naupactum  habet 
in  adverfo  litore  oppofitam.  Sequitur  Rhium  promontorium  ad  fretum ,  cui  Antirrhium* 
de  quo  in  Aetolia  di&um ,  obverfumeft.  Ptolemaeus:  P«o»,  aicpov,  to^  A§£t<*vo»,  Rhi- 
um ,  j>romontorium >  f#0^  etiam  Drepanum  vocatur.  Clarius  Strabolib.vi  11.  pag.  2.7.1. 
'.Es-j  to  |W£»  P/ov  t  Kyjuuiv  oiAnsvvis  xk^s ,  S^tcxvo&Syi  tivh  S3ns>o$>;v  eit  to  cvtoj  ^x<ro« ,  ^u 
£yj  ^  KcchiTrtH  Ag£7ro5vov,  ^'«w  Achaja  eH promontorium  in  mare prominens ,  introfumfalcis 
in  morem  reflexum :  unde  &  Drepanum  dkitur.  An  etiam  oppidum  ejusdem  nominis  fub- 
je£tum  fuerit ,  nonplaneliquet.  Stephanus  dubitabundus :  Plov  vsoKk  Ms <xnj'»>}?  4  a^«i<^. 
jj$ej  «?^»j  MiwAictt.  Rhium  oppidum  Mejfenavel  Acbaja :  ®*  aliud  Aetolia.  Liviuslib.xxvn. 
cap.  xxx.  De  pace  dilata  confultatio  e(i  in  concilium  Achaorum ;  conciliocpue  ei  £r  locm ,  c?" 
dies  certa  difla.  -  -  -  •*  [Rex]  Herais  peratlis ,  ab  ipfo  ludicro  extemplo  Rhium  profeElmeft 
ad  indiBum  multo  ante  fociorum  concilium.  Unde  oppidum  ad  illud  promontorium  fuifle 
Sigonius  probavit. 

Ultra  promontorium  Patra  proximae ,  nobilis  civitas.  Cicero  lib.  v  1 1 .  epifl.  xxv  1 1 1 , 
ad  Curium  :  Erat  multo  domicihum  hujus  urbis-  {cumquidem  hacurbs)  aptius  humanitati  O" 
fuavitati  tua ,  quam  tota  Peloponnefus ,  nedum  Patr<e.  Et  lib.  x  1 1 1 .  epift.  XV 1 1 .  M.  Cu- 
rius ,  qui  Patris  negotiatur.  Et  lib.  xv  I .  epift.  1 .  ad  Tironem :  JiintelUges  opus  ejfe ,  te  Patris. 
convalefcendi  cavjfa  paullum  commorari.  Plinius  lib.  iv.  cap.  iv.  &  fitum  &  dignitatem 
clarius  defcripfit.  Patra ,  inquit ,  colonia ,  in  longiffimo  promontono  Peloponneji  condita ,  ex 
adverfo  Aetolia  & fiuminis  Eveni.  Antiquiffimum  nomen  ejus  fuit  Aroe ,  Ai»o'jj  five  Ago'ot : 
poft  amplificata  a  Patreo  (Uotr^\vs  refto  cafu)  nomen  Patrarum  ab  illo  adfumfit ,  veteri  non 
omnino  abolito,  fed  conjun&o  cum  novo in nummis.  VidePaufan.  Ach.cap.xvni. 
Colonia  facta  fub  Augufto ,  cujus  nummus  habet  col.  a.  a.  patrens.  EtNeronis: 
col.  a.  a.   patr.  -quod  legunt :  Colonia  Augufia  AroePatrenJis. 

Inde  funt  Phara ,  a  Strabone  fupra ,  Polybio  item  &  Plinio  ita  nominatas ,  Grasce 
$ci£cu.:  a  Ptolemceo  $?£«},  Phera,  qui  in  mediterraneis  cenfet,  licet  non  Jonge  amari 
reductas  fuifle ,  ex  Strabonis  narratione  ac  ordine  oppidorum  conftat.  Tum/^n^amnis, 
nsrg©- ,  aPaufania  cap.  xv  1 1 1 .  defcriptus ,  lxxx  iladiis  a  Patrenfium  civitate :  juxta  cujus 
ripam  fuit  Olenus ,  "ilAev^ ,  quas  poftea  propter  civium  imbecillitatem  defecit  &  deferta 
eft.  Paufanias  ibidem :  A^awwv  Wtpq  ^ots  "ilAjv^  gixsiYa  ^  tw  n^»,  Poftea  dicit, 
ejus  oIkvItoiicx  cHhurtfv  vno  dcB-zveiotA.  Plinius  lib.  iv.  cap.  v.  uhraPatras  oj>pidumOlenum. 
Juxta  Olenum  fluvius  MelaA.     Vide  Strabonem. 

Tandem  Dyme ,  Aujwi »  Livio  plurali  numero  Dym* ,  urbs  ultima  Achaicarum ,  quae  a 
fluvio  Lariffb ,  communi  termino  Achaeorum  Eleorumque ,  ut  Paufanias  tradit  cap.  xvu. 
sct$U$  ocrov  TiT&Kocrlvg  oi7ri%et ,  circiter  quadringenta  ftadia  abefl ,  qui  numerus  mihi  videtut 
nimius:  neque,  ccc.  ut  Stephanus  Niger  Dialogo  habet ,  non  jufto  majormihiadparet, 
ut  plane  perfuafus  fim ,  quadraginta  poflefufncere.  nam  Araxus  promontorium ,  quod 
ukra  Lariflum  eft ,  lx  ftadiis  abeft  a  Dyme ,  ut  mox  ex  Strabone  probabimus.  Omncs 
Djmen  Achaeorum  ultimam  ponunt ,  quae  fic  a  limitaneo  fluvio  longius  non  potuit  abefle. 
Ptolemaeus  enim  fic  finit  Achaja;  maritima:  n«T^»  ,  "fUsv©-  ,  Av^,  "'a^I®-  ak^* 
Paufanias  autem  ogov ,  limitem  facit  flumen  Lariflum ,  quod  vel  terminus  diverfis  tempo- 
ribus  variavit ,  vei  LarifFus  eft  intus ,  Araxus  in  ora  terminus.  Livius,  ut  Paufanias ,  lib. 
xxvl  I.  cap.  xxxi.  Profetbi  ab  Dymis,  conjunBo  exercitu  tranfeunt  Larijfum  amnem ,  qui 
Eleum  agrum  ab  Dymao  dirimit.  Straboni  fub  finemlibrivi  1 1.  Araxuseft  xK^m^ov  t? 
'HAeicv; ,  Ele<ej?romontorium.  Sed  ad  Dymen  revertimur ,  quam  coloniam  Romanam  Plinius 

dixit, 


Peloponnefus.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  7$9 

dixit ,  Ultra  Patr&t  oppidum  Olenum ,  eolonia  Dyme.  \Jt  Strabo  fub  finem  libri  vm.  refert, 
"Pompejus  Magnus,  kxtxAwcu;  toI  Ajj^e/a ,  pmto  Pirattco  bello ,  quosdam  piratarum  Dy- 
mae  coiiocavit ,  utalios  h>  Xohotg,  Solis  Q\Y\cix -9  civB-$c*!ms  ptydJov;,  homwes  dtverfarum 
natiomm ,  ut  folent  in  turba  prardonum.  Auguftus autem  Dymen  contribuit  Patrenfibus. 
Paufanias  ibidem :  hvyvsQ*  vVe^ov  it  Gr&eivet/Mv  d vtjjV  [aJ,ujjv]  notTaguc-iv. 

Superfunt  Achajse  oppida ,  quorum  fedes  eft  incertior. .  Ex  his  eft  Triua,  Stephano 
aroAiif  i^oueut^  oppidum  Achaja,  quod  ultra  Dymen  videtur  Strabo  pag.  26 f.  pofuiffe, 
poft  Patras,  Phaias  &  Olenum  ita  ordinans  oppida :  «t«  Avuy  ty%  T&r oueig ,  deinde  Dyme 
Cr  Trittenfes.  AtPaufaniascap.  vi.  ordine  inverfo  procedens ,  Av'^  ^js  "haiJ®*  srpwTjj. 
$  5  dvxw  "Q.Kiv&  ,  j^  Qupxij  ng\  Te/T<iu<x,  P»Vs?.,  Dyme  eft prima  ab  Elide  venientibm  : 
deinde  Olenos ,  &  Phar<e>  &Trit<ea,  Rtpes.  Turbatior  eft  Polybii  ordo,  lib.  11.  cap. 
xli.  Patra,  Dyme,  Phara,  Tntaa^  Leontium  ,  Aegira  :  in  hoc  tamen  confentiens 
Paufania?,  quod  cum  Pharis  Tritaeam  conjunxit.  Necillud  liquet  ad  mare  fuerit  Tri- 
taa ,  an  paullo  reductior  ab  illo.  Neque  Leontium  Polybii  eft  certius ,  quod  etiam  lib.  v. 
cap.  xciv.  memoravit :  neque  ejusdem  Cerauma:  aut  Kejcug/vos,  Cecyrina  Paufanias  cap. 
vi.  Interiora  omnia  funt  ignota  ,  neque  Ptolemaeus  alia  in  mediterraneis  recenfuit, 
nifiPherai,  Helicen,  Buram,  Peilenen,  quae  omnia  tamen  in  ora  fuerunt,  &marifatis 
propinqua. 

ELIS      SIVE      ELEA. 

Elk  five  Elea  9  'ha«'#,  Peloponnefi  regio  inter  Achajam  &Mefleniam,  ab  Arcadia 
ad  mare  ufque  quod  occafum  fohs  fpe&at.  Adpellatur  ab  urbe  Eli  ejusdem  nominis ,  quo 
eft  regjo ,  nifi  quod  regionis  vocabulum  ajunt  crefcere  in  obliquis ,  Elis ,  Elidis  ;  non  item 
nomen  urbis.  Strabo  lib.  VI I  I.pag.  Z3 2..  N^v  'j  7ed<rxvUAeixv  ovoud^<<rir  /xiTx^v  h^cuwv  Ti  itcft 
Miostjvicav  Trxp^hixv  ,  dvi-^o-xv  eig  r  unroyxtav  r  -srO?  ApKoiSla ,  Hodie  Eleam  vocamm 
omnem  mariximam  oraminter  Achzos  &  Mejfenios ,  contingentem  in  mediterraneis  Arcadiam. 
^Ptolemaius  etiam  Uhelav ,  Eleam^  vocat  hanc  regionem.  Scylax :  4$  a^«i»V  «Viv  eQv@- 
'HA,f>  pojl  Achaos  es~i  Ehs  Polybius  lib.v.  cap.xcn.  £|sA9-wv  Zm  t^ha»^  $  r  «V/3o- 
A*jv  t  «V  Mios-wUv ,  egrejfm  ex  Elide  juxta  primum  adttumm  Meffeniam.  Ovidius  Meta- 
morph.  lib.  v.  verf.  404. 

;    .       Pift  mihi  patria  eft ,  cr  ab  Elide  ducimus  ortum. 
Terminus  Achaja  atque  Elidis ,  etiam  fecundum  Strabonem  vi  1 1.  pag.  233.  promon- 

torium  A raxus :  gyi  a>cp<*  tj?t?  HheistA  <3rO<rj3op@-  &tb  \%Yt%ovT«.  <;a$lm  &vuw  A%ia'ix.rls  -ncAiws 
A?*%& ,  promontoripim  Elea  fepemtrionem  verfns ,  a  Djma  diflans  lx  ftadtpi.  De  Ptole- 
majo  fupia  cognovimus.  Polybius  lib.  iv.  cap.  lxv.  o\  $  TwAp«|ov  toVoi  ,  qua  juxta 
Araxum  jacent. 

Deinde  eftCyllene,  Kvfojyn,  navale  Eleoram..  Nam  &  ipfe  Strabo  dicl:oloco,  to  r 
Haawv  g7r/v«ov  >?  Kw^jjvjj  ,  Eleorumnavale  Cyiiene.  ConfirmatPtolemceus :  KvS\j/vjj  t7rivetov. 
Thucydideslib.  1.  pag.  22-  r  Ku^vjjv  ,  vi  tihetav  ivbmr ,  initwcm  j  Cyllenen,  Eleo- 
rumnavalej  incenderum.  Livius lib. xxv 1 1 .  cap.xxxn.  ignorabant  Sulpicium  cum  xv 
navibusab  NaapaBo  Cyllenemtrajeajfe. 
^  PoftCyl/enenPtolemaofunt  rTfjv«S,  Penei  amnis  oftia ,  quiminoreftquamidnorm- 
nis  fluvius  m  'Theflalia.     Strabo  dicit  pag.  233.  inter  Cyllenen  &  Chelonatam  promon- 

torium 


7<fo  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

torium  exire  Peneum  &  SelleentaBwios :  n>jv«8f  zroxotfxo?  j^m  o  Ss^jjVk,  v?ro  f  b-ohjt£' Xevo- 
^ev^,  P^^iseft^quemT^etzesadLycophronis  veri. 6j*i.pag.  ioj.dicitabHercule  * 
una  cumAlpheoj  Augiae  flabulo  purgando  immiflum  tuiffe.  t^*?»  inquit,  cjfjs  t 
fiovzactrtxv  woT&y.xs  /3V,  •f  T6  AA<p«ov  ^tj  tIijV«pw,  t  ofyteT^ov  ctte/vijv  r  j3o«v  tu7rgov  KctSabet 
$&X?i<*  p«r?»  AtPaufanias  Eliac.  lib.  i.cap.  i.  id  Mmycio,  itidem  Elese  fluvio  circa 
Triphyliamtribuit,  dehocHerculislaboredicens:  tSto  t|«^«<r«To  ckt^ov,  §  Mimjfe 
to  figvpos  If  tjjv  xoWgov,  Hoc  perfecit  tmmijfo  tnflercoraflumine Minyeio.  Hic  quoque per  fc 
in  mare  exit ,  non  delatus  ab  alio.     Homerus  Iliados  A  verf.  72 1 . 

HS"*  $  Tig  TTOTOtfAOS  MJVUjj'»^  «V  «AoJ    |3<*ft.«v 
'Ej/^uS-ev  Apjjvjjc 

Flttvim  eji  aliquis  Minyeim  in  mare  exiens 
Prope  Arenen. 

SelleU  fluvius,  SsSi»j«V,  poftexit,  ut  fupra  Strabone  au<5tore  diximus.  Homeriutitur 
au&oritate,  Cataiogi  verf.  1 66. 

TijV  »ygT  e|  E(pwp>K  ttot&\jm  &tb  SeJSKjjsvT©-1, 
Quam  duxerai  ex  Ephyra,  aflumtne  Selleente. 

Intus  fuit  ad  flumen  haec  Ephyra,  poftea  difparuit,  vel  nomihe  in  aliud  mutato,  vel 
funditus  everfa.  Tumfequitur  promontorium  XeAwvam,  Chelonata,  ut  Strabo  dicl:o 
locovocat,  five Chelmates ,  utMelalib.  n.  cap.  111.  feu,  ut  Ptolemseus,  XsXwv/tjjs 
cm&,  Chelonites  promontorium.  Palatinus  codex  habet  etiam  XsAwvitjjv  xoAjtov  ,  finum 
Cheloniten ,  juxta  promontorium  hujus  nominis :  inter  quod  &  Alphei  oftia  Ptolcmaco 
!%&■»!  ocx^ty  promontonum Ichthys.  Mela  lib.  1 1.  cap.  m.  promontorio  Ichthy  finita 
feptemtrione  finum  Cypariffium.  Aliud  promontorium  $«« ,  Phta ,  cum  oppido  ejus- 
dem  nominis  ^  f  Xsawvo/tosv  ,  pofl  Chelonatam ,  apud  Strabonem  efl lib.  vi  1 1 .  pag.  236. 
quidicit,  «Y  &kp^  $««*,  deinde  [pofl  Chelonatam  &  Pifatarum  litus]  promontormm 
Phia:  *jv  j  ^  ttoAj^vjj,  erat  etiam  oppidum  hujus  nominis.  Thucydides  lib.  II.  pag.  II 8, 
t?  ha«V  ii  $«av,  in Phiam Elea :  &HomerusIliad.  H.  verf.  135*. 

$«<*<;  7tolf  tel^iOSiv  ,  lotpfavv    d '[/.($)  pifagoty 
Aj>ud  moenia  Phi& ,  circa  Jardani  fluenta , 

qui  prseterfluit.  Vide  Didymi  fcholion.  Tum  vero  Alpheus ,  aa4>«oV,  nobiliflimus 
fluvius  Peloponnefi,  longo  anfra&u  per  Arcadiam  delapfus ,  efFunditur.  Mira  fabu- 
lantur  de  hoc  fluvio  ,  amore  nymphae  Arethufae  f ubter  mare  deferri  ad  Siciliam ,  &  m 
Syracufano  fonte  erumpere.     Virgilius  lib.  111.  Aeneid.  verf.  6^4. 

-     -     -     Alpheum  fama  efl  huc  Elidis  amnem 
Occultas  egtjfe  vias  flubter  mare ,  qui  nunc 
Ore ,  Arethuja ,  tuo  Siculis  confunditur  nndis. 

Ab  Alpheo  ad  MefTenise  fines  quse  fupereft  pars  Elidis ,  vocabatur  Tryflhalia ,  Tpu$**i'a  , 
Polybio  lib.  iv.  cap.  lxxvii.  cui urbes  dat  Samicum ,  Lepreum,  H)pariam%  alias:  de- 

finit- 


peloponnefus.  LIBER    II.    C  A  P.  XIII.  761 

finitque  •,  quod  xtften  neA.oTrovvjjV»  <o%£  3"osA#tt#v  jw£t«|w  t?  HA«'wv  ^  Mearjjv/wv  %&&$ » 
//?£<?<# *'#  maritimis  Pdoponnefi tnter  Eleorum  &  Meffeniorum  regionem.  Quum  vero  Samicum 
&Z^r«m*  PaufaniasEliac.  lib.  1.  cap.  v.  in  Triphylia  regione  cenfeat ,  adparet  TriphyU- 
Am  &  Tryphaliam  eamdem  efle.  Triphyliam  quoque  Strabo  dixit  lib.  v  1 1 1 .  pag.  2  3  2.  & 
Liviuslib.  xxxil.  cap.  v.  Eleis  Alipheram  contendentibus ,  nunquam  eam  urbem  fmjfe  ex 
Triphylia ,  y«(/ifo  afefore  rejiitui.     Dionyfius  Perieg.  verf.  40^. 

Ab  occafu  ejut ,  fedes  terra  Triphylidis. 

;Ex  oppidis  Triphylise  ad  mare  tantum  fuit  Samicum.  Paufanias  di&o  loco:  %co^'qv  isb 
in)  fixKotosxv  xccQiJKov.  ovoy.»^t<M  p%>  "ZxfjtiKov.  oppidum  eft  ad  mare  pertinens,  quod  Sa- 
micum  nominatur.   cetera  funt  intus  fita  pleraque. 

In  mediterraneis  caput  regionis,  quod  nomen  dedit,  urbs  Elis,  ''hai?,  ad  Peneum 
fita,  qui  perfluit.  Strabo  lib.vin.  pag.  232.  ^HAi?  cm.  r  m^oi%'Jm  <ruve7roA/o9->j  plx 
TSfTwv.  ftt  3  2^  %,  TtoKtug  0  ri2v«oV.  Elps  expagis  circumjeftis  in  unam  urbem  redafla  eft , 
perquamPeneusfluit,  Stephanus:  ^HAi?,  ttcAi?  <srO?  tjT  OKv^Tricc  ,  £/#,  urbspropeOlym- 
piam.  Fuerunt  qui  cum  Pifa  &  Olympia  confunderent.  «jcopOws^,  non  reBe  vero ,  ut 
vetus  fcholiaftes  Pindari  ait  ad  Olymp.  1.  verfi  28.  qui  aPifa  <?ct$lois  Tctnqwma ,  Jfadiis 
quinquaginta  abefle  fcribit.  Pifae  autem  &  Olympise  vicinitatem  poftea  monftraturi  fii- 
mus.  Poft  Trojanum  bellum  condita ,  &  initio  quidem  fine  muro ,  ut  Strabo  refert 
eodem  libro  p.  247.  fedpoft  id  tempus  cin&am  muro  fuifle ,  ex  Paufaniae  MefTen.  cap. 
xxviii.  clarumeft.  Quum  enim Lacedsemonii  auxilia  in  urbem ,  fa&ionibus  turba- 
tam,  mifluri  eflent,  Meflenii  habitu  Spartano  <p.9-«Wiv  ci<pac[Mvoi  <srdg  r^HAiv,  prave- 
niunt  Elin  venientes ,  quos  qui  in  urbe  erant  Lacedsemoniis  ftudentes ,  g  J^ovto  is  to  Ter^©- , 
intramoenia  receperunt.  Strabo  de  hac  urbe  pag  235*.  $  r  Iv.  Avy^g  «V?HAiv  oio\,  juxta 
viam ,  qua  a  Dyma  ducit  Elin.  Livius  lib.  xxxv  1 1 1 .  cap.  xxx  1 1 .  Tumultus  confulem  in 
Peloponnefum  adduxit ;  juffuque  ejus  Elin  concilio  indiBo ,  Lacedizmonii  ad  difceptandum  ac- 
citi.  Cives  ha«o),  Elei,  communi  nomine  cum  gente  ac  natione.  Stephanus  etiam 
HA/J«(^,  Elideus  hzbet,  quod Latino of e formatum fit Elidenfis.  Gellius  lib.  u.cap. 
xvi  11.  Ph&don  Eliden/is  ex  cohorte  illa  Socratica  fuit.  Unde  videri  poflit ,  urbisnomen 
asqueutregionis,  patrio  cafu  "haiJ®-  ,  Elidis  formare,  quemadmodum  Stephanus  ille 
gentile  &n>  t>J?  "haicT©-  yivnyg,  a  genitivo  Elidis  deduci  cenfebat,  fecus  ac  clariflimi 
viri  Petrus  Vi&orius  Sc  alii  ad  Ciceronis  lib.  xin.  epift.  xxvi.  diftinguunt.  Cice- 
ronis  tamen  libris  mss.  conftanter  ineft:  qui  Eli  negotiatus  esl.  Strabo  autem  "haiJ^ 
obliquo  cafu  de  ipfa  urbe  quoque  dixit,  v.  gr.  lib.  vi  1 1.  pag.  23  f.  tRd  £  o$Zt  '?% 
cfki  ilvjx^v  i|'HAiJ(^*  tys  vvv  7toKzcog  ,  in  via  qm  Dymen  fert  ab  Elide  urbe^  ejua  nunc  efl. 
Sic  pag.  244.  Olympias  templumprope  ccc  ftadia  ^  "haiJ®-  J«^o»,  ab  Elide  abtffe, 
dicitur. 

Deinde  eft  Pylus  Eliaca,   cujus  fitum  ita  Paufanias  Eliac.  11.  cap.  xxi  1.  defcribit. 

IluAtf  tjj?  cv  TJJ  HAei'«  JqKot  td  i^iti»  x$  t>Jv  g|  OKv^ttIoo;  39nv  gf^HAiv  op«v»}v  o^ov,  iyScwov- 
rot  q  soiSict  ig  'HAiv  ^stb  t>j?  riuAa ,  Pyli  EUaca  rudera  in  confpeclu  funt  ab  Olympia  per  won' 
tanam  viam  Elm  contendentibus,  Strabo  vero  lib.  v  1 1 1 .  pag.  234.  ait :  Mst«|0  jN  £  n>jv«a 
^  £  ZeSu/ «vt©-  om^oAJ)?  nuA^  wxeflro  ^  t  Sjco^iv  ,  /«^er  P^/  &  Se/leentts  oflia  Pylns  ha- 
bitabatur  juxta  Scollim  momem,    Fuit  alia  Pylus  in  Triphylia ,  alia  in  Meflenia.     Ceterum 

D  d  d  d  d  am- 


j6l  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QU  A  E 

ambigui  generishoc voeabulum  eft.     Paufanias  Eliac.  1 1 .  cap.  xxi  i .  livAs  <?  i»  H^»    ' 
TyliEltaca.     Strabo  pag.  2,37.  0  Tg/4>uAtccKcV  riuA^,  Pylus  Tnphyliacus. 

Juxta  AlpheumeratO/p^z,  inPifko  agro  fita,  quam  Strabo  viii.  pag. 244.  de- 
fcribit  ut  tepov ,  templum  Jovis  Olympii ,  cui  srt5K«Teu  «A<r©-  dyftihoum  ,  ov  $  to  s-«<hov„ 
jr^fljppgt  S'  0  Ahtyetcs  ov  t?  Ap/ca^/o^  pswv,  Iuchs  oleafiris  confitus  j)rajacet  ,  in  quo  (ladium 
efl :  cr  Alpheus  ex  Arcadia  delapfus  ,  vraterfluit.  Pomponius  Mela  lib.  1 1 .  cap. 
III.  In  EltdefanumdelubrumqueOlympiiJovis ,  certamine ^ymnico ,  &  Jingulari  fanflita- 
te,  ipfo  cjmdem  fimulacro ,  quod  Phtdm  opus  ejl ,  maxime  nobtle.  Pliniuslib.lv.  cap.  v. 
A  Pylo  xi  1  mtllia paffuum intus  delubrum  Olympi  Jovis ,  ludorwm  claritate  faflos  Grxcia 
complexum.  Stephanus :  OAupr/os,  jj  ^rt^ri^sv  nicot,  teyoykivq ,  ev3-«  OAv'|t*7n@-  Zsuj.  #<$ 
a  t«  QXvymiob ,  0  «3/w'v.  Olympta ,  ^#<e  o/?w  P?/^  <s(/<f?<3  /w> ,  h&j  jfupptter  colitur :  unde 
Olympiacertamen.  Ptolemseus:  Ohv^iot.  nioscu ,  qui  vel  n/<r<x  fcripfk  aut  nWou,  etiam 
eamdem  putans  Oly mpiam  &  Pifam .  Pifa  autem  antiquius  nomen  quam  Olympta ,  unde 
popu]usn«r«r<jj,  Ptfai,  Paufaniae  Eliac.  11.  cap.  xxi.  feq.  &n»tr*m<,  Ptfat<e,  Pindari 
Oiymp.od.  ix.  verf.  103.  '&region«rocT)<;,  Ptfatts,  Strabonis  lib.vm.  paffim,  &  ad= 
pofito  nomine  ,  Uieu,-ri$&  yns.,  terra  Pifattdis  9  Polybium,  lib.  iv.cap.  lxxiv.  Quam- 
vis  autem  non  nulli  dubitent  apud  Strabonem ,  utrum  fuerit  umquam  urbs  Pifa ,  nec  po 
tius  id  fontis  nomen,  qui  &  regione  &genti  addiderit  adpellationem :  tamende  urbe 
ejus  nominis  certiores  fumus ,  quia  &.Pindarus ,  &  Paufanias  &  Stephanus  pro  Urbe  ha- 
bent,  nec  a  fonte  facile  regiones  &  populi  denominantur.  Conjungit  utrumque  Ste- 
phanus :  nicoc ,  tcA»?  np^  kp*jv>j  tjj?  OAu ^nio<A ,  Ptfa  oppidum  &fons  Olymj>i<e.  quod  a  Stra- 
boneforfanhabet,  quilib.vm.pag.24f.  dicit:  tum  rLcwnv  c^oXoyic-tv ,  ol  $>  ^n  ni<ms 
o^uwvujwa  tjj  Kpjjvjj  ttoAsw?»  -'".-■'•>  tms  y  tiqKiv  [4%j  «d^jUuxv  yiyovkvou  Uiiroiv  cp«<rlv,  Kpj/vjjv 
3  jUovjjv.  Pifaitdts  nomen  alit  deducunt  a  Ptfa  urbe ,  ^^e  nomen  cum  fonte  commune  habeat : 
aliinegant  ullam  urbem  Ptfam  exjlitiffe;  fontem  duntaxat.  Paufanias  lib.  1.  Eliac.  cap.  x. 
Hiaoiv  of'HAe*o)  TrcAeww  na6g?Aov ,  PifanElet  belio  deleverunt:  &lib.  11.  cap.  xxir.  dicitT«- 
^«?  jj  «?a»  >cosTao-/-suaVii/voiT©j ,  murorum  ahorumque  <x,dificiornm  nulla  veftigia  luperefle ,  fed 
vites  plantatas  in  loco ,  &vQ«  >J  n«roj  wxen-o,  ubtolim  Pifacolebatur.  Pindarus  Olymp.  od» 
viii.  osvTis-g.  1.  Pifam  defcribit ,  ficut  Strabo  Olympiam : 

dfo'  W   n»Vot4    £Wc?£V<JpOV  S7r'  'AAipsaj'  «ACi^j 

/?</  f  P/yi  arboribus  bene  infruBumnemus fuxta  Alpheum.  Hiftorici  Pife  nullam  rationem 
habent,  fed  tantum  Oiyrnpia:.  Polybius  lib.  iv.  cap.  x.  -sre^yov  djc  pgroc^oA??  ug  &t° 
OAvpnlcxA,  Olywptam  werfus  iter  avenunt:  &  cap.  lxxiii.  ?Kg  ttifA^totT^  «V  OAujwar/«vsh 
<jw»;jf  caflris  OLjwpiam pervemt..  Livius  lib.  xlv.  cap.  xxvm.  ^fr  Megalopolim  Oljmpi- 
am  adfcendtt.  Videtur  ergo  Oiympia ,  quidquid  habitationum  prseter  templum  &  cer- 
taminum  loca  habuit ,  ex  ruinis  Pife  fuccreviffe ;  five  oppidi  fpeciem  habuit ,  five  vici 
alicujus  rnajoris.  AI10  tamen  loco  Pifa  tuit,  alio,  fed  vicino,  &ad  eumdem  lucum,, 
Olympia.  Publica  autem  acdificia  cekbrantur,  templum  Jovis ,  gymnafium,  porti- 
cus,  cu  r  ojSajjtwv  o»Kjj'cr«f ,  athletarum  habitattones ,  fladium,  hippodromus,  xfipot.  qui- 
dem  feu  agger ,  ied  fuperflrucliones  adjunclas  habens ,  ut  carcef es  &  alias :  de  quibus  Pau- 
fanko  coniuiatur  lib.  11.  Eiiac.  cap.  xx.  &  maxime  cap.  xxi. 

Piiatidis  regionis  ocio  urbes  dicuntur  fuifle,  ut  Strabo  refert  lib.vin.-pag.  24^.  feq. 
in  quibus  Salmoncn ,  SdtA^cJvjjv  ponit,  cum  fonte  cognomine ,  ex  quo  Empeus  five  Bar-     . 
mshmiy  ut  poftea  di&us  eil ,  emanans,  in  Alpheum  eifunditur :  &  Heracleam  y  quam 

in 


Peloponnefus.  L  I  B  E  R   II.     G  A  P*  XIU-  7% 

inoclourbibusponit  ( pU  r  oktoo  )  PaufaniasautemEliac.il.  cap.  *?n.  x»/«p'H*««yt 
Eleorum  vicum  dixit ,  diftantem  ab  Olympia  wV  ntvT^Konet  saflxg,  ejuinyuaginta  ferme  jid- 
diisy  ubi  Strabo  habet  «o&i  ttAncpjpuvTa  ,  arciter  quadraginta.  Sita  eft  haec  Heraclea  ad 
Kv&Jje/*«>  Cytherium  flumen,  ut  Strabovocat,  five  tribus  fyllabis  KuO^ov  Cytherum^  ut 
Pauianias  di&o  loco.  Juxta  Olympiam  fuit  etiam  "Ejriw ,  Epina,  j^  «ut«  r  oVrw,  C^* 
ij>/^  ^e  ot~lo  illis  civitatibus  Pifatidis ,  per  quam  labitur  Parthem<u  fluvius ,  0  rixf  foviox ,  qua 
itur  ad  Phencam  Arcadia;  urbem.  HasStraboexoclonominavit:  ceteras,  obfcuriores 
forfan,  necpretii  erit  inveftigare,  nequetemporisjamncftri,  qui  ad  alia  properamus. 

Harc  deElide  propria  &Pifatide:  fequitur  pars  tertiaEieailatefumtasfivemajoris, 
quae Triphylia pluribus eft ,  FolybioTryphalia,  in  auftrum  vergens ,  ut fupra explicatum 
eft.  Ora  unum  oppidum  Samicum  nabebat ;  quod  antea  luftravimus :  intus  triginta 
iladiis  aut  paullo  pluribus,  erat  Pylus  Triphyliacus ,  qui  &  Lepreaticus  cognominatus  eft. 
Ab  eo  enim  meridiem,  xl  circiter  ftadiisamari,  fuit  Lepreum^  tq  AsTrosov,  uti  fitum 
utriusque  lib.  v  1 1 1 .  pag.  237.  Strabo deiineavit :  qui  duo  oppida  in  feptemtrione regio- 
nis  hujus  ponit :  Hypanam&Ctypanfam.  PluraPolybiusadditlib.  iv.  cap.LXXvn.  Ty- 
panaam ,  Pyrgum ,  Aepyum ,  Bolacem ,  Styllagium ,  Phrixam ;  de  quorum  fitu  nihil  certi 
nobis  conftat.  Ipfe  nihilominus  etiam  primo  loco  Samicum ,  Lepreum ,,  Hypanam  nu- 
meravit. 

Exhifce  facile  primum  8t  nobiliffimum  t&Lepreum,  Paufanias  viriligenere  o'  Ajjrpeo?,. 
Lepreus.  Eliac. lib. I.  cap. v.  sfa'A»?  hiv bi t.jj  TgA$>vhix Ainpzog ,  Lepreus urbs e(i in Triphyli4i 
&lib.  11.  cap.  xv.  cm  Ainfa  |"o*  Te/QvKtK,  ex  Lepreo  ,  qui  inlriphyliaeji ,  ortus.  Qtu 
colebant  Lepreata  di£ti.  Eodemlib.i.  cap.v.  E6jAx<n  oi  kmiidxw  Wi£&  &vou  r  A^y.dim. 
Qouvovtou  3  'Hheim  KdTolmoi  to*  t%oc?xfig  ovts?,  Lepreatavolunt  inter  Arcades  cenferi:  fed  cla- 
rum,  antiquitus  inter  Eleos  fuiffe.  Qui  enim  in  Olympicis  ex  ea  civitate  vicerunt ,  eos 
praeco  femper  Ha««  zm.  Atzfa ,  Eleos  ex  Lepreo  proclamavit :  ut  dubitare  poftis ,  an  tam 
propinqua  mari  oppida  fuerint  Lepreum  Sc  Pylus ,  quam  illa  Strabo  poiuerat.  Arca- 
dum  enimad  orammaris  omnino  nihilerat:  ScPylus  ille  tzmtn  Arcadius  >  utvidetur, 
ab  fitu  ad  fines ,  cognominatus  eft.  Idem  Strabo  lib.  vm.  pag.  2,32.  a^y.»S  img  Uvhog 
ly.hyi^yj  o  dvTog  j^  Tqj.^MhioCY.og ,  Arcadius  Pylus  efl  idem  cjui  Tnphyliacus.  Ergo  in  Tri- 
phylia  ad  fines  fuit  Arcadias.  In  ipfa  autem  Arcadia  nihil  hujus  nominis  fuit.  Paufanias 
Eliac.  11.  cap.  xxn.  iy.lv  i$\  a/  tjj  Apx.d$cov  Uvhov  7Tot£  c'vow«o9-«o*oiv  1<ry.iv  ttoKiv^  nullam 
novimus  in  Arcadia  urbem  Pylum  nommatam  effe.  Ptolemceus  vero  Lepreum  ad  mare  po- 
fuit :  Hypaniam  ad  ortum  in  finibus  Arcadiae :  addit  Corynen  ,  Kopvvqv ,  ad  Peneum  fluvi- 
um,  fedhancextraTriphyliaminElea  propria.  Plinius  addit  Aulonam ,  fed  afque  i- 
gnoti  fitus ,  lib.  iv.  cap.  v.  Arene  Homeri ,  ut  ipfe  fupra  defcripfit ,  prope  oftium  Minyei 
fuit,  ejusquearx,  Strabonis  conje&ura  pag.  239.  Samicum. 

M     E     S    S     E     N     I     A. 

MefTenia,  Msarjjv^,  Peloponnefi  regio  in  auftrum  vergens ,  maritimapleraque,  in- 
ter  Eleam  &  Laconicen  fita.  Strabo  lib.  vm.  pag.  247.  «  Mtoswl*  cvnxjk  ki  tjj  'ha^ , 
&!%*viv!iffoi  to  ttAjov  39n  t  votov  ^  To  A$ukqv  7i£ho!yQg.  Continuo  poft  Eleam  efi  A4tlfeniay 
majore  fui  parteadaufirum  vergens  O"  mare  Lybicum.  Olim  pars  Laconicse  fuit  fub  Me- 
nelao  principe ,  fed  regionis  tum  vocabulum  Meflene ,  non  urbis  fuit ,  utpote  qua;  poft- 
eaeftcondita,  quod  Strabo  dicio  loco  &  Paufanias*  Meflen.  cap.i.  Homeri  audoritare 

Ddddd  2  con- 


764,  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

contendunt-  apuct  quem  OdyfT  *  verf.  if.  Mearw,  Mejfene  fit  regio ,  feu  ut  fcho- 
liaftes  interpretatur ,  Mzos^voux  x®&- 

Primum  ab  Elide  in  ora  oppidum  eft  Cyparijfa,  ut  Pliniusvocatjib.iv.  cap.v.  five 
YJond^osouy  pluraliter,  Cypartjfe ,  ut  Ptolemaeus :  knCypartffia^  Kvzote/oslx ,  ut  Stra- 
bo ;  6c  rurfus  plurali  numero  KvneteJosiou ,  Cypanjfia ,  ut  Paufanias  fine  Meflen.  &  prin- 
cipio  Arcadiorum  :  Stephanus  Kujrae/oWa,  Cypartffaa ,  etiaminMSS.  libris.  Livi- 
us  lib.  xxxii.  cap.  xxi.  hojpitem  Cypansfia  Garitenem contrajus  omne C?"  f<vs inter  epulas  prope 
ipfdA  occifum.  Ab  urbe  Jxnus  Cypansfim  Plinio  ,  6c  Kvjt agJo-G-iQv  outpov  ,  Cypartsdum  pro- 
montorium  dictum  Ptolemseo  eft.  Sunt  qui  oppidum  hodie  VArcadia  dici  exiftiment, 
quia  iocus  fere  congruit.     Inde  amnis  Sela  Ptolemad. 

Tum  eft  Pylm ,  antiquum  oppidum  fub  Aegaleo  monte ,  MeffenU  Pylm  difcriminis 

Cailfla  adpellata.  Strabo  p.  248.  jj  ph  TrotKouot  U.vK@*  >;  Mecnrjjv<aiKjj  vttq  tw  MyotKica  tsqKiq 
tjv ,  AnticpAa  Pylm  Meffeniaca  fub  Aegaleo  monte  fita  erat,  qua  diruta,  incolarum  multi 
Coryphafium  conceflerunt.  Peloponnefiaco  bello  Athenienfes  munierunt,  ut  adver- 
fus  Lacedaemonios  ut erentur ,  quia  opportuno  loco  &  natura  non  nihil  munito  fita  erat : 
de quo Thucydides fub initium  lib. iv. potefl confuli.  Tres autemin  Peloponnefo  Pyli , 
Eliacus,  Triphyliacus,  & Mefleniacus.  Omnes alumno N eftore gloriabantur.  Quod 
vero  Neftoris  pofleffiones  Homerus  ad  utramque  ripam  Alphei  difpofuit ;  Strabo  inde 
lib.  vm.  pag.  341.  verofimiliimumcenfet,  Py lum  N eftoris  fuifie  Triphy liacum ,  qui 
folus  fuit  circa  fiuvium  Alpheum  :  Paufanias  cap.  ult.  Meffen.  tradit,  in  Coryphajio  pro- 
montorio  Pylum  fitum  efle.  Centum  fiadia,  inquit,  a  Mothona  effe  SRri  r  otKpyv  to 
KocivQatfiov.  W  oivrij  jx  r,  UvKQ-  Ketroo,  ,  ad promontonumCoryphafium ,  inquo  Pylwjitusefl. 
Ptolemreus  etiam  KofvQote-iov  ctxpov ,  Coryphafium promontonum'mxtrVfi\im  &:  Methohem 
pofuit:  Strabo  quoque  lib  vm.  pag.  240.  conjungit,  {ed  Coryphajium  seque,  utPylum 
adjacentem ,  caftellum vocat.  A Pylo ,  inquit ,  Triphyliaco & Lepreo  cccc  ftadio- 
TLim  lntervallum  efle  iir\  r  Ms<r<r>jvi«Ji>jv  rivKov  vjjji  10  Kogvtpotciov  lir)  d-otKotrTVj  x&fAZvet  <pp%e/ot , 
ad  Mejfeniacam  Pylum  CT  Coryphafium ,  cafielia  fuper  man  pojtta :  atque  ita  Pylum  a  Co  - 
ryphafiodisjungit,  nonautem  longe  feparat.     Thucydides  lib.  iv.  pag.  19.  fimpliciter 

h>  tw  Kopv<$«<r/w. 

Deinde  eft  Methone ,  MeSwvjj ,  ut  plurimi  fcribunt  :  Paufanias  ,  MoSwvjj  ,  Mothone: 
hodie  Modon.  Habet  Strabo  ac  Ptolemaeus.  Et  Piinius  Iib.  iv.cap  v.deMeflenia: 
Oppida  ,  Pylos ,  Meth'one.  Thucydideslib.  1  i.pag.  1  ij.inLaconicafcribit,  e?Me0»vjjv 
*$  KoiKwiKKr.  atqueitaetiamStephanus&Scylaxj  quodindeeft,  quia  MefTene  oiim ,  ut 
fupra  Strabone  auclore  monftratum ,  pars  fuit  Laconicae.  Pergit  Strabo :  t>j  'j  Msflavjj 
*wt%i]S  jfi-v  0  hKgJroK ,  <zt,yj'  $  MiosYiviotKzi  kcKtth.  Continuus  Methona  eft  Acritaiy  initium 
fmm  Meffemaci:  Ptolemaeusautem  to/o»<:«interponithocordine  :  Ms9-wv»j,KoAwv>j,  AxeJ- 
■xoa  uKpg.  ,  Methone  ,  Colone,  AcritaA  promontorium.  Jnterjectum  oppidum  Paufanias 
MefTen.  cap.  xxxiv.  Colomdes  piurali  numerodixit:  cm  Ko\ovi$oov  0 }oe ,  exColomdibm 
via:  de  promcntorio  idem  :  ctvi^et  e»V  ^oiKaosocv  0  AKeJrou, ,  m  mare  Acrit&iprocumt. 

Sinus  Meffeniacm ,  auctore  Strabonep.  248.  dicitur  etiam  Aetvou®* ,  AJin&us ,  ab  AJtne 
oppido  adjacentej  item  @«ejotr^  kgKti®*  ,  finus  Ihuriates ,  a  Thttria  oppido  fupra  finum 
pofito:  item  Coronaus,  aCorone,  Piinio.  Prima  urbs  pofl  Acritam  promontorium  efr. 
Afflvn ,  Arne ,  xl  ftadiis  ab  Acrita ,  ut  Paufanias  Meflen.  cap.  xxx  1  v.  extr.  refert.  Pto- 
kmseo  etiam  in  Mefleniaco  finu  prima:  unde  cognomen  finui,  utdiximus.  Portum 
habet  quemThucydides  lib.  iv.pag.  2CTo.defcripfit.  Deinde  eft  Co^w ,  Ko^wvj;,  Pto- 
kmceo  ducente.     Strabo  pag.  249.  ^ds  3"«A<*t?j  nohn  KogWVfj,  admare  oppidum  Corone. 

Paufa- 


Peloponnefus.  LIBER    II.    C  A  P.    XIII.  .76? 

Paufanias  Meflen.  cap.  xxx  1  v.  tradit  prifcum  &  Homericum  fuifle  kiit^AVt  Aepeidm ,  quod 
Strabo  mavult  ad  Thuriam  relatum  lib.  vm.pag.  249.  ACorone finus  CoronmsVlimo 
dicrus  ,  ut  modo  eft  expofitum :  hodie  Golfo  di  Coron ,  quia  nomon  oppidi  fervatum  eft. 

Supra  Coronam  nihil,  quod  certum  iit,  occurrit  usqueadoftiumP^#z/?fluvii,  qui 
TldfM<r@r  Straboni  eft  &  Paufanias ,  Ptolemaeo  n<*W@- ,  Pamfus ;  haud  longe  a  Corona. 
Strabo  lib.  vii  I.  pag.  249.  7rKy<riov  Kogolvw ,  >Q  fAiirov  nw  t  kqK&ov  ,  <J  n.&fAi<r@'  %or  c«.\ao\ 
<yx.(&ot'ih& ,  rxvrvjv  ffi.  a>  Si£,icZ  t^cov ,  j^  t<*?  *£>>? ,  Haud^rocul  a  Corona ,  circa  mediumjinum , 
eff<!nditnr  amnis Pamifks,  Coronam  & '  fequentesurbesadextrahabens.  Poft  flumen,  $S£iW , 
Ptolemasi,  $jj£*j  Strabonis,  id eft Phera funt ,  ?|  sr*  $oc$ioi,  /<?#y<?r.?y?^/;zamari,utPau- 
fanias  MefTen.  cap.  xxx  1 .  obfervavit ,  cui  Dorica  dialecto  <4  $#$eti ,  Phara  funt ,  jj  in  * 
permutato ,  ut  fblemne  Dorienfibus ,  quorum  lingua  Meflenii  utebantur.  Polybius  Le- 
gat.  liii.  Phara  dixit  fingulari  numero.  >j  q  a/3»'<b,  ^  ©«e/a  K&i  $#£?,  $  T  x^ov  t£tov 
&7n>  f^o  n?  MsatjjW  e^w^ifWj  Eatempeftate  Abia ,  Thuria ,  Pharadb  Meffenits  avulfa 
junt.  Apud  Pheras  A&afo  fluvius,  NiJwv,  Strabone  docente ,  exitinmare.  Dein  efl 
oppidum^/*,  ultimum  Meffeniorum  in  ora  contra  Laconicam.  Paufanias  cap.  xxx. 
$ot$ou  dtyiswxffiv  a@i<xa  sotJlxs  ij3iojtujjcovT«,  Phara  difiant  ab  AbiajJKK  fiadiis.  Ptolemseo 
eft  a$s«,  -<tfta*,  etiam  extrema  maritimarum  Mcflenise ,  juxta  Laconioe  fines.  Hinc 
Plinii  Abeata  funt  lib.  iv.  cap.  vi. 

In  mediterraneis  eft  caput  gentis  Mejfena ,  MsarjjVjj  ,  quam  fruftra  Ptolemseus  in  mariti- 
mis  fcripfit,  cujus  errorem  plurimi  tabularum  au&ores  adhuc  fequutifunt.  Paufanias 
fane  «utoVtjj?  ab  ora  reducit :  etiam  Strabo ,  qui  Ithomen ,  omnium  confenfii  mediter- 
raneum  &"  montem  &  caftellum ,  munimentis  urbis ,  fub  illo  fitse ,  communi  muro  in- 
cludit.  Quid  ?  quod  perfpicue  Plinius  lib.  iv.  cap.  v.  Amnis  Pamifus.  Jntus  autem 
ipfa  Meffene  ,  Ithome ,  Oechalia.  Non  fuit  antiquiffima ,  fcd  Epaminondas  Thebanus 
condidit,  omnesque  Meflenios  exfules  in  illam  revocavit,  eique  nomen  Mejfe na ,  quod 
gentis  antea  fuerat ,  impofuit:  quseaPaufaniacap.xxvi  1.  plenius  funt  expofita  :  Vali- 
da  urbs  munimentis  fuis.  Idem-cap.  xxxi.  quas  ipfe  viderit :  muris  munitiilimas  urbes 
nominat  Amphryfum  Phocicam ,  Byzantium  &  Rhodum :  tamen  his  ait  munitiorcm 
cfle  Mefleniorum  urbem.  Strabo  fitus  &  munitionis  caufla  Corintho  confert  lib.  vi  1  r. 
pag.  249.  'H  3  MiosHvlav  tsoKtg  iotKi  Ko^/v&o».  vm'io\LHrou  y&o  <£  zsoKius  oy.ari^i  o%@r' 
uy/»j^ov  ^(  ^vmofAOVy  rei^et  xowcf  tz&eihyufAivov ,  oog  r  ux.% otsto Kei  wyi&ou.  to  y,\v  x&Ksuivev 
lS-w>j.-t,  to  3  Ajc^ojco^vS-^.  Ceterum  Meffcna  Corintho  Jimilis  eft.  Utrique  enim  urbi  mons 
excelfus  Cf  pr<zruptus  imminet ,  communi  muro  comprehenfus ,  arciscjue  ufum  praftans  ,  hhoma , 
Meffena,  Acrocorinthus  Corimho.,  Itaque  Demetrius  Pharius  Philippo  ,  Perfei  patri , 
fuafit,  fiPeloponnefumvelletinpoteftatehabere,  ut  duas  has  urbes  fubigeret.  t  m^'- 
tuv  y»o  dutyoTv  y.oiB-i^g  rlu)  fiSvy  JBovem,  inquit,  utroque ftc  cotntitefiebU v  quod  ibidem 
Strabo  adnotavit. 

Alii  Ithomen  quafi  feparatum  oppidum  aut  caftellum  defcripferunt.  Plinius  lib.  iv, 
cap.v.  Imus  ipfa  Mcffene ,  Ithome  ,  Oechalia.  PaufaniasMefTcap,  ix.  refertMeflenio- 
rummediterraneos,.  Spartano  bello  inferiores , .  defertis  ceteris  oppidis  k  roo^  »vw(- 
Q&ou  rlw  lScdV>jv,  in  montem  Ithomen feeeffiffe  t  inquotum  fuerit  itoKto-^a,  £  piyx,  parvum 
oppidulum,  cujuspomceriumamplianntuteflet  i^uot.  -ssoio-tv  «Wapjcs?,  mummentum  omni- 
busfuffciens. .  Poft fub  monte  ccepta  Mcflene.sedificari ,  cui  tandem  muro juncla  Ithome 
fuit.  Abreligioneloci  Zsv)?  ibopcireUx  Juppiterlthomata,  &  joprjj'  lQuuou&,fej}um  Ithu- 
mmm  diclum,     Vide  Paufan.  &  Stephan.  6c  Meurfium. 

Ddddd  3  0'cch'a- 


;66  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

OechalU  autem  Plinii  efl:  Stephani  >J  Mearnvl?  OlZcc\i*  ,  five  ut  alii  lcgunt  ^  M'e&?ms 
0lyl*hi#i  Mejfena  Oechaha ,  quae an  fit  ab  Homero  Catal.  verf.  103.  nominata , 

QtpyibMw  fwtot  itoif  EujjJra  Ofy*Ki\li@* , 

f#  Oechalia venientem ab  Euryto  Oechalien/ivzgz  5  difputat Strabo  lib.  vi  1 1 .  pag.  2 34.  nam 
ad  ThefTaliam  alii  referunt.  Cetera  Plinii ,  Arene ,  Pteleon  Thryon ,  Dorco»  ex  eodem 
Homeri  loco  funt  a  verfu  p8.de  quibus  certi  nihil  conftat :  de  Arene fupra  aliquid  dictum : 
Thryum  Homerus  cognominat  AA<p«ola  arapov ,  Atyhai  vadum  5 

K«t  ©pvov,  AA(p«j"o  7ropov.     item 

Ex  quibus  iifc/tfj  etiam  Plinius  in  Meffenia  fcripfit :  Oppida ,  T^/w ,  Methone ;  /ocwj  /&/oj ; 
quod  arguit  dirutum  fuiffeaetatePlinii.  Strabo  lib.  vm.  pag.241.  *Ek&  0/  /$  *£•  t 
AA<J)«oY,  xw&v  rivd  (p#<r/v,  0!  3  ^^o'aiv  wVtIw  A«Kft>vw»jv.  Helos  qmdam  dicunt  locurn  ejfe 
circa  Alpheum :  alii  oppidum ,  «t  /&/o.r  Laconica  Sed  haec  omnia  Strabo  in  Elea  ponit , 
&  vere  quidem,  quia  pars  illorum  ad  Alpheumfka,  Arcadiae  &  Eleae ,  nonMefleniae 
fluvium. 

Ptolemasustriaoppidainmediterraneisrecenfet,  e  quibus  primum  aa/«ptoj  ,  Haliar- 
tus,  ignotum  ceteris :  alterum,  dequojamdict.um,  Ithome:  tertium,  Trcezen(T^^v) 
eft ,  de  quo  etiam  filent  geographi  ceteri.  Strabo  addit  Thuriam  lib.  vin.  pag.  2,49.  a1- 
TTsia,  vvv  Qxgj*  K*\Zrtouy  \w  $<&a^v  ojuopov  ^tjpafr,  AepeanuncThuriavocatur ,  quamdixi- 
mus  Pherisfimtimam.  Et  paullo  ante :  <&>jpflw,  opopo?  ©sse/'«  ^q  rgp^/voi?,  Phera,  qu&  urbs 
finitimam  Thuria  &  Gereniis.  Thuria  intus  fita ,  lxxx  ftadiis  a  Pheris :  hae  v  1  a  mari :  quod 
Paufanias  obfervavit  Meffen.  cap.  xxxi.  Inmontefita:  poftea  in  planum  deducta ,  ut 
tamen  nec  montana  urbs  deferetur.  Incolae  Thwnata ,  ©z&htcu  ,  quos  Auguftus ,  MefTe- 
niis  infenfus ,  Antonii  fociis ,  contribuit  Lacedaemoniis :  quod  itidem  a  Paufania  eft  pro- 
ditum.  Fuerunt  apud  Strabonem  qui  Antheiam  Homeri  interpretarentur  Thuriam.  Fuit 
autem  Antheia,  "Av9-««,  una  ex  feptem  oppidis ,  qu«  Agamemnon  Achilli  dotis  loco 
daturus  fuifle  dicitur  Iliad.  1 .  verf.  149.  quse  quod  in  Meffenia  Strabo  cenfuit ,  licet  inter- 
pretatione  varient  antiqui  perinde  ac  recentes  au&ores ,  (vide  Strabon.  p.  248.)  pretium 
fortafle  erit  recenfuifle : 

'E/TTflC  Q  01  SbOiTU)  iv  vcuof/.eva  tttoA/sS^  > 
K*p3#[AvAiiv ,  EvoVjjv  5  K&l  ^w  wnzff*v , 

§yl£ojiq  ts  £«9i<#,  %£"'hv$efav  /3#9«A»J|UOV  , 
K«A>jv  AlV«otv.,  ^ovj  U^acrov  dy.TCi'hllh<:G*v. 
Xlu<r*\  c$*  tyyvg  etAe^  viarom  IlvA«  j^otSosvT^ 

Septem  autem  ei  dabo  ojjpida  celeberrima :  Cardamylen ,  Enopen ,  Hiram  herbofam ,  Pheras 
divinas ,  &  Antheam  pratofam ,  pulchramque  Aepeam ,  Cr  Pedafumvitiferam.  Omniaau- 
tem  prope  mare  habitantur  Pvli  arenofi.  E  quibus  folas  Phera  notae  funt :  cetera  dubii  fitus 
&  adpellationis ,  qusecumaliisfucceiTutemporis,  fed  incertumcumquibus,  permutata 
creditur.  De  Cardamyla  tamen  Strabo :  Sdv  mT^?  i^v^  WpvTxtKupJapvhYi,  ^Ta^a- 
p«u,  inptrapraruptaCardamjlaeslfoJita:  deinde  Pbera.  Fuit  etia-m  Erana ,  *E^vof ,  me- 

dia 


Peloponnefus.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  767 

dia  inter  Cyparifliam  6c  Pamifi  fluvii ,  quem  &  Amathutn  dixere ,  oftia ,  eodem  Strabonc 
auctore  pag.  Z49.  Dubia  etiam  eft  Aethea,  At&ix  Thucydidis  lib.  i.  pag.67.  ©ste/«T«/ 
Tg  ^  A/foeft  £s  I«/*»jv  uirhtifM  9  Thuriata&  Aetheenfes  Ithomen  aufugerunt. 

L   A    C    O    N    I    C    A. 

•Poft  MefTeni?m  inortum  verfus  fita  eft  AowwiW,  Laconica,  fiveutMelafcripfit  L^- 
ccnice.  Liviuslib.  xxxi.cap.xxv.  PhUippus pollicitus ,  terroremomnembelliinipfamLa*> 
conicam,  dufto  eo  extemplo  exercitu,  translaturum.  Vellejuslib.  I.cap.i  1 1.  Ach&i  ex 
Laccnica  pulft.  Semel  Plinius  fcripfit  Laconia  ,  ineunte  libro  iv.  quod  fufpec"turn  eft 
Harduino. 

Praecipua  pars  maritimse  orse  fita  zd  fnum  Laconicum,  Tsenaro  6c  Malea  contento. 
Strabo  lib.  vni.  pag-  ZfO.  "E?i'j  $  MiosYivt»Kov  mKtiqv  q  Aaitwwjccs  jugT«|u  Touvoc^s  yj\  Mot- 
ht'2v ,  .cMkivcov  fMKpov  Sst»  f/,e<rt)(jifigJot4  <®fj<;  lco.  Pott  Aiejfeniacum  Jinum  efi  Laconicus inter 
Tanarum  <£r  Ataleas ,  a  mendie  in  ertumyaullo  declmans.  Primas  in  Laconica ,  fed  Mefle- 
niaco  finui  adhaerentes  funt  ©vajhs,  Thyrides,  quafi  portulae  feu  feneftrae.  Straboni 
Jib.vi  1  i.pag.  ifo.  pod$w  jc^jucV,  fiuclibm  obnoxmm praciptium:  Paufaniae  Lacon.  cap. 
xxv.  uk^c  Touvoi^,  Tanari  promontorium ,  quod  vero  fecundum  Strabonem  a  Tarnaro 
ftadiis  cxxx  diftat.  Oktyov  dvooTiPu,  prope  inde,  quod  Paufanias  addidit  ,  fuit  Miosa 
Ttokis  n^  Ki(ayiv  ,  Mejfa  Ojjpidum  crportm.     Homerus  Catal.  verf.  8i>. 

W^jjv  ts  ,  2;t#§tjjv  ts  ,  7TQ/\vrpngMoi  Ti  MioSijV  y 

Pbareh,  CrSpartam,  &  columbis  abundantem  Mejfam ,  dixit:  fed  tradit  Strabo  pag.  zji. 
t  f^u  Miosw  %Soi(A.$  ieiawcS-eu  <pote),  Mifam  [Homer  1]  negant  ulhbi pojfe.mwfraru 

Dein  Tmarum  eft ,  Ptolemad  Touvd&ov,  aquoincipitfinusLaconum.  Pvomontori- 
um  &;  oppidum  dicitur.  Paufanias dicto  loco :  h  Sdka<rffotv  olvi^ffot  <xk&  Touvotsov,  >&)■ 
kipivzs,  o-n  A%fatos  i$i  n£  "Yapetdovs,  in  mare  excurritTanarumpromontorium ,  &  fub  eo 
porm,  AchilleusCr  Pfamathus.  Plinius  lib.  iv.  cap.  V.  Oj?pida:  Tmarum ,  AmjcU, 
Pher<z,  Leullra,  &  tntm  Sparta.  Paufanias  Lacon.  cap.  xxv.  Touvctox  'j  ^  otK&c  nkoCv 
oo-qv  Ticrffot^KovToi  saSloov  «cpjfjjjcg  Kouvsj7rokic.  Qvo(A,ot  jj  luv  ^  totVTVi  Tpuvoioqv  ,  Promontori- 
um  1 ' <znarum  ad,  XL.fadiaj?ratervec7o  occurnt  Canepoiis ,  cuim  anticjuum  nomen  erat  T.&narum. 
Caenepolis ,  quafi  Neapolis ,  quod  efl  inftauratum  Tsenarum .  Novum  id  nomen .  kW - 
xokig  legituretiaminProcopiiB  Vandal.Jib.  i.cap.xi  11.  zl&tyvyovTK,  Touvxeu  <zro<rwi- 
siotV)  y\  vvv  KouvJ7roktg  SJnKukirtcn ,  elapfi  [z  Malea^Tttnarumadphcuerunty  qu$.nuncC<x.no- 
poluvocatur.  Male  ergo  Ptolemseus  Taenarium  6c  Kouvy)v  ,  Ctnen,  tamquam  diverfa  op- 
pida  feparavit.  Celebratur  Neptuni  fanum  in  ipfo  promontorio  vel  litore.  Cornelius 
NeposPaufan.cap.lv.  Fanum Neptuni eH Tenari ,  quodviolarinefMducuntGr&ci.  Strabo 
Jlo.*VI  I  I.pug.  2,j"Q..  to  fufyj  TcuvotPQv  oLkty]  hiv  oKKetu-iVYj ,  to  lioav  t^ffot  tqv  TroffetSm^r1 ,  a> 
otkffti  HovfAivov,  Tiznarum  eft  litm procurrens  in  mare ,  fanumhabens Neptuniin lucopojitum. 
Pauiamas  ait  drfto  loco  :  \tt\  t?  cckpx  votog  eiKct<r(Aiv@"  czSYikouu  ,  j^j  <arO  dvT$  no<rei(}ch@* 
«ya.kixot,  in  ipjb  promontorio  efi  templum  fpelunc&Jimrie ,  &  ante  ipfum  Neptuni fimulacrum. 
Strabonis  ergo,'«KT>;,  litm>  eft  ipfum  promontorium.  De  fpeluncauterquefabukm 
addunt,  creditum  fuifle,  per  iilam  Herculem  ab  inferisCerberumeduxifTe,  quafi  ibi 
accefTus  ad  illos  pateat.  Per  quam  etiam  Pfychen  Veneris juflu  ad  inferos  meaffe  &  rever- 
tifte,  lib.vi.fabulatur,  qumre,  inquit,  Ttmarum*  imbifpraculum JDitis iperp.ortm hiantes- 

mon~ 


76%  GEOGRAPHIAE      ANTIQUAE 

monfiratur  iter  invium  -  -  -  adipfamOrciregiam.  Hinc  eft  quodHorathlS  lib.  I. 
od.  xxxiv.  dixit: 

Quo  Styx ,  O"  invi/i  horrida  Tanari 
Sedes. 

A  Tasnaro  ad  Eurotas  oftia  primumPtolemaeo8cPaufani£eoppidumeft  T6u0gav>j,  Tcw 
throna ,  ut  alter  addit ,  cl  ftadiis  a  Taenaro  promontorio.  Straboni  a  Tsenaro  ad  Eurotam 
in  ora  fimt  AjuaS-ou?  jtoAm  ,  oppidum  Amathus ,  &  poft  illud  Afme ,  &  tandem  Gjthmm , 
rJS-jov,  navale  Lacedasmoniorum ,  inter  quod  &  Acra^s,  (aliis  Acriam)  Eurotam  dicit 
in  mare  exire.  Ptolemaeus  inter  Teuthronam  &  Eurotam  ponit  oppidum ,  cuinomen 
A«? ,  L<m  ,  quarto  cafu  r  A«v ,  £<?» ,  Straboni  pag.  zf  i .  qui  expugnatam  dicit  a  Diofcu- 
ris,  id  eft  Caftore  &  Polluce,  quibus  cognomeninde  fit  AotTttfo-ou  apud  Sophoclem. 
Paufanias  cap.  xxiv.  b>  $t&£  A«?  is-<,  ^  dextra  Gythii  Lat  esl,  x  ftadiis  a  mari,  xl  a 
Gythio.  Scylax  in  Laconica:  A«s  zsroA»?  jgcj  ai^jjV  ,  L<#  oppidum  &  jtortm,  Stephanus 
fcribit  A«  primo  cafii ,  vocatque  ttoAjv  Aowcwvhcjjv  ,  urbem  Lacomcam.  Lycophron  in  Alexan- 
dra  verf  py.  ^  a«v  m$<rets ,  cr  Lan  tranfibis.  Homerus Catalog.  verf.  $z.  vocali  geminata, 

Ol  T6  Aoictv  exyoi     * 

Amathus  Strabonis  haud  dubie  eft  aliorum  Y«u«3-S?,  Pfamathus,  Paufaniam  fuprapro- 
duximus  in  T<marus :  Scylaci  eft  Y«|*«3&  A«pjv ,  Pjamathus prtm :  Stephano  duplicata 
littera  Ya^aQa?  sroAw  A«xov»jc»j,  Pfammathus  oj>pidum  Laconicum:  Pliniusquoquelib.lv» 
cap.v.  amnis  Eurotas  >  Jintti  Aegilodes ,  oj>j>idum  Pfammathm.  In ora  fuifle ,  portus ,  quem 
Scy lax  tribuit ,  argumento  eft ,  fi  vel  maxime  id  minus  ex  ordine  locisque  vicinis  clarum 
eflet.  -^^StrabonisLaconicaminusnota,  nifi  quod  Polybius  lib.  v.cap.xix.  Phi- 
lippum  AJinam ,  via  inter  Spartam  6t  Tasnarum  fitam ,  fcribit  fruftra  oppugnafle.  Habet 
quidem  6c  Scylax ,  fed  mif cet  alia  quoque  Mefleniorum :  certior  Afine  MefTenise ,  &  alia 
Argolidis. 

Gythium,  rv3<ov  ,  ut  plurimij  five  rv'3#ov,  Gytheum,  ut  alii  fcribunt,  <$\  litd^ns 
lirlvetov,  navale Sj>art<e ,  ut  Strabodixit  lib.  vi  1 1.  pag.  zfi.  five  v«'us-«3/i*(^  r  A«jceJ«<- 
pov/fflv ,  naviumfiatio  Lacedctmoniorum ,  ut  Polybius  lib.  v.  cap.  xix.  His ,  &  Lycophroni 
verf  98.  &  Ptolemaeo,  eft  ru'3<ov,  fimplici  vocali)  etiam  Livio  Gythium  lib.  xxxiv. 
cap. xxxviii.  Stephanus  diphthongo,  ru'3«ov  jro'A<?  A«/c«vj>c>;  ,  Gytheum ,  urbs  Laconica. 
Paufanias  codex  ambiguus ,  inLacon.  cap.xxn.  r/u3«ov,  atcap.xxiv.  r«3iov  prarferens. 
Cicerolib.  111.  Offic.  cap.  XI.  claffem  Lacedctmomorum ,  <7#<«  fubduBa  effet  adGytheum, 
clam  incendi  poffe.  Oppidani  ru3e«7«< ,  Gytheata ,  Paufanias  cap.  xx  1 .  8c  ab  oppido  fi- 
nusGytheatesY\miod\di\xsY\b.  iv.  cap.v.  Mela  etiam  lib.  1 1 .  cap.  111.  Gythmm fluvi- 
um  inLaconica  memoravit. 

Inter  Gythium  &  Eurotae  oftia  Ptolemad  difpofitione  eft  T^W©-1  izrbetov,  Trindfus 
navah  ,   quafi  f-§»vij<r^,  a  tribus  parvis  objectis  infulis.     Paufanias  Lacon.  cap.  xxn. 

Ev  «^sspa  3  ru3««  5-«'^«  <zrt$ihB-Qvri  w$  t^«'kovt«  ,  Utv  o>  t^  ivrtlpa  Te/Vtb<JX  KOlte[AiVt}S 
r <*%*})  adGythei  Uvam  XKxfiadia  progrejfo  ,  m  continentifuntmurific diftczTrinafi:  equi- 
busconjicit,  cpps/g^ov ,  cafiellum  potius  j  quam  oppidum  fuifle. 

Deinde  eft  Eurotas ,  Et>pc»T«?  nobilis  fluvius ,  a  Sparta  decurrens ,  qiiam  ab  ortu , 
ut  Polybius  lib.  v.  cap.  xxn.  praeterfluit.     Livius  lib.  xxxiv.  cap.xxvm.  adEuro- 

tam 


J 


peloponmfus,         L  I  B  E  R    I  I.    C  A  P.    XIII.  7&9 

tam  amnem  Jub  ipfts  prope  fluentem  moenibm  £Spartae]  pervenit,     Pindarits  Ifthm.  od.  v. 


verf.  41 


xsbV  t  e7r*  EwpwTOJ  pssOpotfj 


quod  Propertii  verbis  lib.  m.  eleg.  xiv.  vertas: 

Qualis  &  EuroU  Pollux  &  Cajior  arenis, 

Ultraoftia  eft  oppidum  Ptolemxi  "Ajcp«at ,  Acrea^  Paufaniae  cap.  xxn.  Ajc^o*,  AcrU. 
ivi  &xh.»<rfYis ,  mquit,  ttoAjj  \s\v  Aae/^j  fttxta  mare  esl  oppidum  Acria.  Itidem  aliter  id 
nomen  exflat  in  Strabonis  codicibus:  6  Ev^wroa;  cM$i$esfi  f*ST<*fy  r«3-/«  ^  An&lm ,  £#- 
rotasexitinGythiumAcraai.  Sequuntur  Biandina  &  Afopus ,  AtrwjrcVjroWj  apud  Ptole- 
taaeum.  Obfcura  illa :  haec  etiam  Straboni  cognita.  Et  Paufanias  cap .  xx  1 1 .  7reA«  a<tw- 
7roV  Anfiuv  dir(%p  soiJfes  efjJxovTtf ,  oppidum  Afopus  ab  Acriis  abeji ■  fiadiafexaginta. 

Inde  eft/Ovau  yva:3-@j,  Onignathos,  ut  in  Palatino  Ptolemad  codice  additur,  «k^, 
promontorium.  Strabo  lib.  vin.  pag.  Zft*.  «t#  $%v8yva&@'hiptiv&ii(jtff*.  «tos  Bo»« 
tto'ak.  «to4  M<xAs«f,  deindeeftOnignathos,  portumhabens:  deinde Boea  oppidum:  tandem 
Male<z.  AdditaMaleisOnignathumabeflecLfladiis.  Beea,  oppidum  pluraliter  fcri- 
ptum  Paufanue  di£t,o  loco:  t«  intKHva,  ru9-«»  <$?&<;  Scth.dffv\ ,  A<r&>7roV,  A>cp«*tx,  Boj^» 
ultraGytheum ad  mare ,  Afopus ,  ^m'«: ,  ^^ :  Scyiaci  Bou* ,  5^  ,  ut  Straboni  &  Plinio  : 
fedPtolemseo,  eodemfitu,  Bo<«,  i?o<*.  Oppidani  Boj«"t<xi,  Bceata^  Paufaniascap.xxiir. 

Tandem  Malea,  M«As«,  promontorium nominatiffimum  eil  in  angulo  Peloponnefi, 
quo  auftrale  latus  cum  orientali  cohasret.  Plures  fcribunt  M#As'« ,  Malea.  Polybius 
lib.v.  cap.ci.  <sj£i  MaAsav  ttqi&kB-ou  -r  ttAouv,  Maleam  circumnavigare.  Scylax :  MocAsoj 
«k^,  Malea  promontorium.  Stephanus  :  MtfAsVi  «x^  ^y^V  nsAosrcvvjjVw ,  Malea  pro- 
montorium  ad  Peloponnejum.  Ptolemseus:  MaAsa  «V.^,  etiam  fingulari  numero.  Et 
Plinius  lib.  x.  epift.  xxvi.  ad  Trajanum:  nuntiotibi,  me  Ephefum  cum  omnibus  meis  um» 
Mac\ioiv  naviga(fe.  Solus  prope  Strabo  MaAsos* ,  plurali  numero ,  ut  fupra  vidimus.  Am- 
bigue  Herodotus,  lib.  1.  cip.  lxxxi  i.  fxi^i  M«As£v,  ufquead Maleu:  atlib.  iv.cap. 
clxxix.  $  Moja^v,  juxtaMaleam-t  fingulari  numero :  quo  &  Latini  ufi  funt.  Livius 
lib.  xxx iv.  cap.  xxxu.  oratione  Quintii,  ducisRomani,  ab Nabin tyrannum :  wan 
circa  Maleam  mfedum  navibus piraticis  fecifti.  Mela  de  promontoriis  Peloponnefi :  ad  me- 
ridiem  Malea  ,  Tanaros,  Acritat:  6cmox,  inter  Scj/Uon  &  Malean  [iinus]  Argolicus, 
Virgilius  Aeneid .  v .  verf.  193. 

Jonioque  mari,  Maleaque  fquacibus  undis. 

Stephanus  addit ,   a  quibusdam  diphthongo  M«a««  fcrjbi :  ^  m*a«os  24S  fxpUyyti, 
Inde  efl  quod  poetae  non  numquam  producant.  O^idiuslib.  1 1 .  Amor.  eleg.  xi.  verf  20. 

Quo  lateant  Sjrtes ,  quove  Malea  (inu. 

Et  Papinius  Statius  lib.  vn.  Thebaid.  verf  1 6. 

"     -     -     C7*  tauca  circumtonat  ira  Male<z, 

Eeeee  Alibi 


77o  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Alibi  vero idem  Statius  corripuit ,  Silv.  lib.  i .  carm  1 1  i.  verf,  p/. 

Si  Malc&  credenda  ratk ,  Siculosque  fer  aftus 
Sit  via. 

Tempeftuofum  enim  ad  id  promontorium  mare  eft,  quiyJ^/m/J»^eftFlorolib.  m, 
cap,  vi.  Ajunt  a  figura  etiam  fapffyjfek  ovn.,  maxillat  afini  vocari,  atque  ita de Malea 
Lycophronis  verfum  94.  Tzetzes  interpretatur :  fed  id  probabilius  ad  vicinum  promonto- 
rium  "Ova  yv^ov ,  quod  idem  fonat ,  fupra  expofitum ,  refertur. 

Poft  Maleam  Argolicuslinusincipit,  cujusauftralemoramLaconestenent,  ineaque 
primum  eft  Dtlium ,  AjjAjqv,  »s§cv  ATro&wv©* ,  l\f.mvy.ov  tw  Boiutikco  t  jApollinisfanum^no- 
men  commune  cum  Bocotico  habens ,  Strabone  lib.  viu.  pag.  2,^4.  prodente.  Ptolemaeus  ce- 
tera  enarrat  fingula :  <k  proximus  Uivaot  Ktpnv ,  Mmoafortm  ,  quod  Straboni  eft  MjW# 
Q^giov,  Minoa.caflellum:  Paufanisecap.xxin.  Mivut»  cXk&l  lg  W  7[iKuy& ,  Minoapro- 
wontorium  in  mare ■  procurrens ,  juxta  urbem  Epidaurum  Limeram,  qua;  etiam  Straboni 
hincfequitur,  ScPtolemaeo,  nijfi  quod  hic  A«M.Z.»xij.g<^  A<(uew*.,  Jovis  Servatoris  portum 
interjicit. 

Epdaurpus  autem  illa  %  Ai/xr^ ,  Limem  cognominatur ,  quafi  k&ijlmoia  ix*<r»  vel  A/^ul- 
vbia ,  (juod  multapratahaheat ,  vclaportMumcommoditate.  Vide  Stephani Byzantii choro- 
graphiam.  Alterum  Apollodorus  apud  Strabonem  ,  Shri^puinytivug  Atpn&cv  «^o9-«*  ds 
av  Aiy.ivr,o?v ,  contraffe  Limeramdici^uaji Ltmeneram  ,  id  eft  portuofam .  Opus autem  eft 
cognomine ,  ut  ab  altera  Argolidis  in  Saronico  linu  difcernatur.  Praster  Strabonem  & 
Paufaniam  cap.  xx  1 .  &  xx  1 11 .  meminit  cum  cognomine  Plinius  lib.  1  v.  cap.  v.  Oppidaf 
inquit ,  Boea ,  Epdaurus ,  Limera  cognomwe ;  Zarax :  Scylax  &  Ptolemseus  fine  cogno- 
mine,  rati  forian,  quia  in  Laconica  fcripferunt,  regionis  nomine  fatis  diftindam  efle» 
Hiftoricisautemepithetoopuseft.  Thucydideslib.lv.  pag.  2.88.  etzsivh&ieav  is  Kvfy&c. 
ox  3  dvim  <G&b>iTcKiv<rav  I?  EttISccv^o.v  t  Aiy.*i^-v  ,  navigarunt  [Athenienfes]  in  Cythera :  inde 
in  Evidaurum-  Limeram.  Idem  lib.  vi.extremo:  &rz>/3«W?  h  Ear/<?«u£ov  r  A/pjj^v ,  ^ 
U^ffiuv ,  abierunt  in  Epd,aurum  Limeram  t  cr  Prafiam.  Incidit fere  in  locum ,  quo  nunc 
eft  Malvafia. 

Zarex ,  zd^ ,  fequitur  ex  Ptolemad  ordine ,  quem  paullo  aliter  difpofuit  Paufanias 
cap.  xxi.  Boicq ,  Z«^|,  Ettu^v^©-  v,  Ai^n^  t  Bp^ctctj ,  Bcea  ,Zarax ,  Eyidaums  Limeray 
Brafa :  Ptolernafusautem  Zarecem  Epidauro  poftpofuit.  Scribitur  Zaux  &  Zarax :  illud 
Ptolemad  eft  &  Stephani ;  hocPolybii,  Plinii,  Paufani*e.  Stephanus:  zd^  woKis  Ax- 
nwvix»;  ffifjg  t^  $xKccc<ry  ,  Zarex  oppidum  Lacomcum juxtamare.  Polybius  lib.  iv.  cap.  xxxvi. 
YloKi^vav  jw-Ev,  ^tj  Up^<rl(XAt  KSM  AeuKotc,  >igj\  KvQctvzot  vr&cmzcwyxQvco  K«TS<r^e.  YKvy,7iiwL 
0  tst)  Zci^'Y.i  <®t$aitiGm ,  «jrsWtfire ,  Pclychnam ,  Prafiat,  Leucds,  £r  Cyphantarepentino 
impetft  cepit :  Glympes  quoque  C^  Zaracem  invadensjejunxit  afoctetate:  Plinii  verba  in  Limera 
Epidauro  produximus. 

Succedit  apud  Ptolemseum ,  Ku(J>#Vt«  a*w»ji>,  Cyphantaportus ;  qui  modo  Polybii  verbis 
erat  Kv^^vTa,  accentu  fcribarum  arbitrio  conftituto.  Plurale  eft.  fic  enim  Paufanias 
cap.xxiv.  ivri  Zct^tmQ'  ftadiavifecundummareprogredienti,&indeftadiaxdeclinanti 
I?  iMo-oycuav ,  in  mediterranea ,  KvQxvim  mbssftivw  fytfafid  h» , Cyjihantorum  rmna  occurrunt. 
Plinius  difto  loco :  Cyphanta  portus. 

Ultima  Ptolemcei  Laconicaurbs  in  Argolico  finu  n&cl*  eft ,  Prafia  \  Scylaci  n&d* 
troMg  i&\  Kiynvy  Prafia opjjidum c^porms.  Pauianias cap. xxi v. £c numerum 6c eiementum 

miita- 


Pehponnefus.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  771 

mutavit.  B^oW,  inquit,  I^o4tjj  y,h  t#Vtij  r  EAsvOs^oAoiicwvwv  ^rfi?  9-#AoiV<rjj  gf),  Kvtpdv- 
tw  3  diti.yxffi  7rAovv  swsJjw»  2>lc&KQff[av  tBraJi&extremnm  kacinparte  Eieutherolaconum  adwarc 
cppidumfunt :  didant  autem  a  Cyphantii  cc ftadiis.  Paufaniam  fequutus  eft  Stephanus ,  eum- 
que  nominatim  laudavit ,  ut  mirum  non  iit ,  eodem  elemento  &  numero  ufum  efle.  Hiflo- 
ricis  iunt  n^o-j^  five  W&clan ,  Prvz/ke ,  plurali  numero.  Polybium  paullo  ante  in  Zarax 
cognovimus.  Thucydideslib.ir.  pag.  136.  «^vts?  dn  dvTcSv  ,  dcpkovro  ig  n&ffidc,  *$ 
Aotnavntjg  zsrohiffpoi  $kiS<xhdffffiov ,  profetti  hinc  [ex  Trcezenide  &  Hermionide]  venerunt  in 
Frajiat,  quod  efi  maritimum  oppidum  LaconicA.  Polyasnuslib.  I  I.cap. xv.  Hippodamti 
ab  Arcadibus  cv  U&fflouc  mohio^iTro ,  Prajiis  oppugnabatur. 

Antequam  in  mediterranea  progrediamur ,  addenda  funt  quasdam  dubia  &  prastermifla. 
Dumcolligimus,  quas  illuftrationi  faciant ,  prasteritus  eft  locus  Helos ,  "'ea^  ,  unde  He- 
lottz*  fervi  Lacedasmoniorum ,  Livio  Ilcta  di&i  libro  xxxiv.  cap.xxvii.adpellabantur. 
Cornelius  Nepos  in  Paufania  cap.  1 .1 I.  Eslgenm  quoddam  hominum ,  quod  Helotes  voca- 
tur  t  quorum  wagna  multitudo  agros  LacedAmoniorum  colit ,  fervorumque  munere  fungitur. 
Quifuerint,  &  unde  di&i ,  Paufanias  docetLacon.  cap.xx.  Ear)  Srahdosy  sroAJc-jUot^EA©-* 
jjv,  *Ad  m&rt  o]7pidkl&m  fitit  Helos,  exquocapto  zsr^coroi  iyivovTO  stoj  AaKi^ouyt,oviw  «JsTao* 
J-xiiv»,  t(jd\  E/Xwts?  cyxKrfttjffoit  irguTot  Y.akd-nipy^  \[g\  qffoiv ,  primi publici  Lacedamoniorum 
fervifuerunt ,  qui  Heiotes  a  loco  ditti ,  unde  erant.  Obtinuit  deinde  ufus ,  ut  &  alii  capti vi, 
Mefleniorum  prasfertim ,  his  pares  facti ,  Helotes  communi  nomine  vocarentur.  Oppidum 
illud  ad  mare  fuifTe ,  teftatur  etiam  Homerus  Catal.  verf.  p  1 . 

"Oi  t  ol£  AamKotA  &yov  ,  "EA©-  t'  ,   .g<p<xAov  TTToAieSpov  , 
Quique  Amycltu  tenebant ,  &  Helos,  maritimum  oppidum. 

Quo  fitum  doco  Helos  fuerit ,  quodammodo  monftrat  idem  Paufanias  cap.  xxn.  s^EAov? 
tjx  fyelma  umhomei  ?  oppidiy  quod  Heios  dicebatur.,  ruinoA  reliquas  videri  inter  Trinafum 
&  Acrias ,  illinc  lxxx  iiadiis ,  hinc  xxx  eireiter  diiiantes. 

Quum  iiipra  Cyphaata  &  Praiias  perluftraremus ,  Leucat  inter  illa  mediasexPolybii 
libro  iv.  cap.  xxxvi.  memorari  animadvertimus.  Jnrares  forte,  apud  Argivorum  fines 
effe ,  ubi iitafuntquibuscufQ ibi  componitur.  At lib.  v.  cap. xix. ea:dem  LeucA  cum  op- 
pidis  in  ifinuLaconicoconjuncl:3siunt. .  <®t3  $m&di<*  inquit,  t^  AswW,  sti  3  (^  t  t 
BoicZv  xdpyv)  adAcriasufque,  Gr  Lencas,  & Boja*.  EtLiviuslib.xxxv.cap.xxvn.  tertia 
parte CQptarum  abobfidione GythiiabduBa ,  <ad Eliam  pofn.it  cafira,  Imminet  u  lecm  &  Leucis 
&  Acriis.  Sic  ex  Polybii  lib.  v.  cap.  xix.  legendum  ,  qui  Eaiojv  vocat  kojSmVjjv  yj>$«.v  $ 
AtiMtwvjjt^ ,  partem  Lacanicx  yulcherrimam.  Ergo  Leucas  ad  finum  Laconicum  fuere  , 
vicmae  Acriis-2c  Bcejis ;  quoquo  modo  locus  prior  Polyb.ii  vel  emendandus  eft ,  vel  faltem 
interpretandus. 

In  iinu  Meilenio  Laconicse  partis  ieu  m  orttim  folis  vergente  Strabo  lib.  vin.  pag.  248. 
h'3SC  loca  pofuit  ."  M£t«|v  J'  ^ttd  t  ©v&J-w  d^ctyckvoic  0  tJa©^  WL  kocMTtou  £'  vuo  tivuv 
OjtuA©^.  «TOf  Ai.vx.Tfav  T  ov  BoicaTla  AivKTgw  ot&otK@-J.  &t  53h  ^ir^tc  i^vjnvijg  Mfivreu 
Ka^ot.fA.vht].  «ros  o^flt* ,  ofto^©-  ®%eJoi.  InterjacentaThjridibus  [occafum  verfus]  7)'/^/, 
quem  qttidamOetylum  vocant :  deinde  LeuBrum  el~i ,  Leuttrorum ,  qu<s.  in  Bceotiafunt ,  colonia : 
po&Cardamylamfaxopr&ruptofita:  indePhcra,  quihmlhuriaconfinu eH.  Pbera illas fi]nt, 
quas  fupra  diximus  PharM  quoque  nuncupari ,  ab  Homero  $« e/v ,  Pharin ,  Catal.  verf.  8p. 
ut  olim  kctumfuit,  quod  Paufanias  teitatur  Meflen.  cap.xvi.&interpresHomericiver- 
fus ,  PapinkisStatius Theb. i v. verf . 2 16. 

Eeeee  2  Quos 


7/2  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Quos  Pharis ,  volucrumque  parens  Cythereia  Mejfe, 

Hxc  obiter,  quia  vulgo  nunc  $osg»v  legitur  apud  Homerum.  PofterioralocafuntMefle~ 
niorum,  ut  fupra  expofuimus:  priora  Laconum.  Oetylw  etiam  Homero  memoratus, 
Catalog.verf  p2. 

Of  n  Aaccv  &%ov  y  j}<T  OnrvAov  a^ctsv^aovro  , 
Qui  Laan  habitabant ,  aut  Oetylon  incolebant. 

PaufaniasLacon.cap.xxi.  lar)  Xeiivdfa  3  KojivjjVoA»?,  oirvXot  ts  ^  Asvjct^  ,  fupra  Tttna- 
rum  [promontorium ,  occafum  verfus  fita]  Ceenepolis  >  cr  Oetylos ,  &  Leutlra.  Alterum 
oppidum  &:  Plinio  Leuttra  eft:  at  Straboni,  ut  jam  vidimus  ,  &  Plutarcho  AgGxTpov, 
LeuBrum.  Hic  enim  in  Pelopida  pag.  288.  t?  -Aojscwmij?  7rohl%yiov  <&&s  tjj  3-<xAaV<r>j  AeC- 
Tfov  ovo{am£ztou  ,  etiam  Laconica  oppidulum,  mari  impojltum^  Leuftrum  vocatur.  Inter 
Helos  &  promontorium ,  quod  a  maxilla  afini  nomen  habet ,  Strabo  oppidum  Cyparijfiam 
in  peninfula  cum  portu  ponit,  lib.  viii.pag.  lyi.quaediverfaabillaMeflcniaeinTri- 
phylias  confinio. 

Dubius  locus  eft ,  qui  Cynofura  \  &  Cynofurd ,  plurativo  numero ,  &  Cynofuris ,  Kwo- 
c-x&s,  adpellatur,  fueritneadmare,  an  in  mediterraneis :  inLaconicacertefuifle,  mi- 
nuseftquod  dubitemus.  Quod  enim  Stephanus  ait ,  KwoWptf,  «jc^  Apjc«<^,  Cynofura 
j4rcadi<zpromontorium^  vitiofum  fane ,  quia  nulla  parte  Arcadia  contingitmare,  utpro- 
montorium  limite  fuo  contineat.  Nec  tutum  AtW  fufficere  in  locum ,  quia  Hefychius 
ax.%<xv  $  M<j5pa§wv;^^ro^(7«/£>r/^»?MarathonisadEubceamconverfum,  hoc  nomineinfi- 
gnitum  referat.  Laconicas  autem  id  nomen  Paufanias  cap.  xvi.  oc  fcholiaftes  Callimachi , 
&  idem  etiam  Hefychius ,  qui  in  Attica  id  nominis  aliud  pofuerat ,  vindicaverunt.  Pau- 
fanias  enim  cum  Spartanis  populis  conjungit  hifce :  0;  Atpvolxon  Lwu^Ttoirm  t^)  Kwoo-ov^ 
KffA  v&  Mmtqcv;  ts  i^  UndivYis  Qvovtz?  tjj  A^TtfM^t ,  Limnata  Spartiatarum ,  Cr  Cynojurenfes , 
€r  qm  ex  Mefoa  &  Pitana  venerant ,  Diana  facnficantes.  Scholiaftes  Callimachi  in  hymn. 
Dianas  verf  p^.  Kwocovg/?  toV©-1  AovmvtY^s ,  Cynofuris  locus  Laconica.  Et  quod  «x^ctv 
dixit  chorographus ,  in  regionis  quamlibet  adpellatione  errabundus  5  ad  marefuifleid 
oppidum  fub  promontorio  fitum  ,  verofimile  eft .  Nec  enim  geographis  vox  «k^  tam 
quemvis  montem ,  quam  in  mare  procurrentem  fignificat.  Heic ,  quocunque  loco  fuit , 
fepultus  dicitur  Aefculapius.  Cicero  lib.  1 1 1 .  Nat.  deor.  cap.  xxn.  Aefculayiiusfecun- 
dus ,  fecundi  Adercurii  frater.  is  fidmine  percujfus ,  diciturhumatusejfeCynofuris.  EtCle- 
mens  Alexandrinus  Protrept.  pag.  18.  de  Aefculapio  :  Ivt&  kht^  KtgywuQeis  hv  roTs 
Kwocsg^cJ'®"  cejoig,  hic fitlmine  ilius fepulcrum  habetinCynofuridiifinibus. 

In  mediterraneis  Laconicae  eft  caput  gentis  Laced&mon ,  quze  tk  Sparta  dichur ,  quas 
duo  nominaitadirTerunt ,  utalterum  fitproprium&antiquumurbis,  alterum  regionis , 
quod  pofteaurbi  etiam  primarias  acceflerit.  Paufanias  Lacon.  cap.  xi.  Stta^tjj  y.\v  ovouoi- 
cSwai  t^oi^^s,  <m?3<sK<x,$Z(Tix.  3  oivd  %(>ovqv  »££-)  AoimScuuuv  y>  oIvty]  Kaheu&oui.  rkus  3  to  ovofxoi 
touto  £h«to  T$'yjji'9  Spartadifrapnus  ^cjuapoJIeaetiamLacedamonfuitnuncupata,  quumantea. 
regionis  hoc  nomen  ejfet.  Et  Stephanus:  AoudoufAuv  vroAis  aiSo^o-rett^  r  bi  ngAoTrovv^Vw , 
£  'Lirotfxir)  fjT&ttpw  1  Laced.amon  urbs  celeberrima  in  Peloponnefo ,  qu<x.  Jtriu*  Sparta  adpellata 
fuit.     De  origine  utriusque  norainis ,  qax  varia  ab  diveiiis  proditur ,  Meurfius  in  Mi-  ' 

fcell 


Peloponnefos.  LIBER   II.     C  A  P.  XIII.  ;  773 

fcell.Laconicis confulatur :  ad noftrum illa inftitutum nihil adfert.    Diftinxit ita  urbem 
ab  regione  Homerus  Jliad.  b  ,  five  Catalogo  verf.  88. 

O*  <T  «£0V  Ko/AjfV  AotKifoUUOVCi  Kvfcmosoiv  f 

Qxpiiv  re ,   2?r«pTJjv  t£  ,  7roAvTpj;pwve/  t£  MeWjjv. 

Qui  tenebant  cavam  Lacedamonem ,  cetis  abundantem , 

Pharamque  cr  Spartam,  O"  colimbts  plenam  Adeffanu. 

Scholiafres  ibi:    AotKtJcuuovci  r  "X/tagv  Ktyx<ri.     r  3  ttoAi-v  27f#pTjjv.     eTSpoi  3  j^  aurijj  «^ 
yroAews1  to  pSfi  toj  A#Ke<?«Y/iov#,    to  q  27r#pTJ7v  jcojaSVi.     Laced&monem  regionem  dicunt :  ur- 
bemSpartam:  aliiurbem  utroque  nomine  Laced&monemO*  Spartam  adpellant.     Ko/ajj,  cvzz^ 
diciturregio5  quod  montibus  eft  circumdata ,  Taygeto maxime.     Adi  fcholiaften  lau- 
datum ,  qui  etiam  epitheton  urbis  Kijrwiosa  interpretatur.     Sita  urbs  ad  dextram  Eurotac 
ripam,  dequofluminefuprainoftiisdi&umfuit.     Minor  erat  ambitu  Athenis ,  utcum~ 
que  parpotentia,  veletiam  fuperior.     Polybius  lib.  ix.  cap.  xx.  tradit  circuitum  efle 
xlviii  ftadiorum  j    quum  Athenarum  multo  amplior  exftitiflet.     Quum  floreret  Lace- 
dasmon  ,  carebat  muris,  virtute  civium  munita  Sc  defenfa.     Nepos  Agefilao  cap.  vr. 
Quum  EpaminondtU  Spartam*oppugnaret ,    effetque  ftne  muris  oppidum  ,  talem  fe  imperatorem 
prabuit ,  ut  eo  tempore  omnibus  adpareret ,  nifi  ille  fuiffet ,  Spartam  futuram  non  futffe.     Cas- 
fandri  demum  temporibus ,  autpoftea,  quumtyranni  tenerent  civitatem,  diffili  armis 
Stvirtute,  murourbem  cinxerunt,  leviore  primum  &  tumultuario,  quem  Nabis  fir- 
miffimum  perfecit.     Juftinuslib.  xiv.  cap.v.  exTrogo:    Cajfandcr  profeBm  in  Gr&ciam 
multis  civitatibm  bellum  infert ,  quarum  exctdio ,  veluti  vicino  incendio  territi  Sparttni »  ur- 
bem ,  cjuam  femper  armis ,  non  murts  defenderant ,  tum  contra  refponfa  fatorum  cr  veterem  ma- 
jorum gloriam ,  armis  diffiji,  murorumpr&fidioincludunt.     Demetrii  &  Pyrrhi  temporibus 
initia murorum  Paufanias  tribuit ,  Achaic.  cap.vi  11.  t«  tc-/^  <£  27r«'e tjj?  ,  inquit,  oko- 
oofAqQivTct  pfy  vjj[   ^CjTepcv  irl   dvro^zSlcos   ^  ^r»   Te  "$  Ajj/aj}T£^>j  ,    >faif  ufepov  t?  nJpps?  ^ 
Ht«p&itwv<   5"^#T«ot?.      e7r}   3   t^  tu^vv/i?^  t?  NajSicJ1©^   Jf^  e?   to  ac^aAerrtTOV  o'^,vpw6evT<«. 
Sparta  muri ,  Demetrio  &  Pyrrho  olim  oppugnanttbm. ,  tumultuano  opere  exfruVtt  fuerant  .* 
Nabispofea  tyrannm  itaperfecit ,  #?  #zfc7  adfirmitudinem  defideraretur.      Livius  lib.  xxxiv. 
cap.  xxxv  1 1 1.  Fuerat  cjuondam  fne  muro  Sparta.     tyranni  nuper  locis  patentibm  planuque 
objecerant  murum :  altiora  loca ,  &  dtfficiliora  adttu ,  fiaiionibm  armatorum  pro  mummevto 
ebjetlis  tutabantur. 

Viginti  ftadiis  a  Sparta ,  in  auftrum  verf  us ,  AmycU  erant ,  amceniffimum  oppidulum 
ecantiquum.  Polybius  lib.  v.  cap.  xix.  aX  AuvkKoh  kxKxuzvcvi ,  toV^  Wi  $  Aeuiwwjt^ 
%u>&ig  KaKihvS?oxeiT&  sj^  JC«A»x,«^7rsT«T@-.  «7r^«  q  t5  AotKi3ouuov&  tas  eiKotrt  ?<yJioi^ 
AmyclA,  cju&itavocantur ,  locm funt fruciiferarum  arborum  proventu  amoenisfimm ,  dtfiant- 
que  viginti  ctraterfiadia  a  Lacedamone.  Inde  eft  quod  virides  a  Statio  dicuntur Thebaid. 
ix.  verf  769. 

*-    --    hunc  virides  non  excipietis  AmycU» 

Apollinis  templo  clara?  fuerunt.  Polybius  ibidem  :  ind^  W  riutv&  Atto^wv©-  b> 
«utoj  ^/etJov  iTMpavifoiTQv  t  >§  r  AoiKcovntu^  hpwv,  Eft  in  loco  illo  Apolltnis  templum,  faciLe 
darisfimum  omnmm ,  qua  inLacomcaregione  funt.  Jdeoque  Apollwe&  Amvcia^  dicl:2e  ei- 
demStatioTlieb.  verf.22,3.. 

E  e  e  e  e  3  Mujm 


774.  GEOGRAPHIAE    ANTIQJUTAE 

Hujm  Apollinea  cwrrum  comitantm  Amycla. 

Leda,  Diofcurorum&Helensemater,  heic  fedem  habuifJe  tra&ur^  undc  cownomcn 
Ledaa  eft .     Idem  Theb .  v  1 1 .  verf  16  3 . 

-     -     -     -     Ledanuque  ibis  Amydm, 

Et  Silius  Italicus  lib.  11.  verf.  434. 

Led&is  veniens  vi$or  Xantbippus  Amyclis. 

Ab  auflro  autem  urbi  fuifTe  obverfas ,  itidem  Polybius  diclo  loco  teftis  eft .:    Kekm  4 

jrcAswf  h>  ro~s  <3rt$  SolhctTrotv  KgicA^evoi?  jt*^£<r< ,  Sit.a  funt  Amyclaadeampartemurbis^  cms. 
vergit  ad  mare.  Livius  lib.  xxxrv.  cap.  xxviii.  Quimim prope  Amycla* pofmt.caJ}ra. 
Inde^  quumperpopulatus  omnia  circumjecla  wbi  freqmntis  C^amceni  agri  loca  ejfet ,  nullo  iam 
hojle  forta  [Lacedaemonis]  excedente ;  movit  caftra  ad  femen  Eurotam. 

Trans  flumen,  in  altera  ripa,  Therajme  erat  five  Therapna,  itidem  vicina  Spartanse 
urbij  vitiofe  in  vulgatisquibusdam  IhrisTheramne  fcripta.  Paufanias  Lacon.  cap.  xx. 
*Et££^  cm  £  iroKzm  xshls  I?  ©s^jtvjjv  »ye%,  *  -  jrg/v  3  >j  2^s/3jjv«<  t  Evp«V<xv  ,  cA»Vo» 
vjrep  «£  •2%9,»j? ,  tyov  SfiKWTeui  &ios  ntojfflx.  Akeravia  exurbe  ducit  Therapnem.  -  -  ante- 
quam  vero  Eurotam  tranfierh ,  ifc^iW  /o#ge  ^  nW  oflenditur  Jovis  Ofulenti  fanum.  Ergo  Eu- 
rotas  trajiciendus  erat  iis,  qui  Sparta  exibant  Therapnen.  sroAiv,  oppidum  dixit  idem 
Paufanias  cap.xiv.  StStephanus.  Suidas  iocum  vocat  5  ®t&vvau  rm@*  irfv  cv  ri$  Aobg- 
SoLipovtcc  :  Scholiaftes  Pindari  Ifthm.  od.  1.  verf  43.  kw^v,  %ncum,  ®i£?Ttvol,  koo^ 
«uto3-<,  Therapna  vicus  tbidem,  ideftapud  Spartam.  Caftoris  & Poliucis  templum  ha- 
buit.  Idem  fcholiaftes  dicio  loco  :  Icsov  o«  4  Aukwv  tx~.g  b>  ©ipjnvmg  ro  /speV  w  r  z^so-xssp^v , 
Sriendum  quod  in  Laconia  Therapnis  templumjit  Dicfcurorum.  QuoStatius  adiufit  Silvarum 
lib.  1  v.  carm.  v  1 1 1 .  verf.  f  1. 

Et  vos  Tyndarida ,  quos  non  horrenda  Lycurgi 
Taygeta,  umbrofaque  magis  ccluere  Iherepna: 

quos  idem  Thebaidos lib.  vi  1 .  verf.  793 .  inde  Therapnaosfratres  dixit.  Pomponius  Mela 
lib.  II.  cap.  III.  in  Laconide  Therapne ,  Lacedamon,  Amycla,  Plinius  lib.  iv.  cap.  v. 
vitiofe ,  intus  Sparta ,  Theramne ,  quod  etiam  in  libros  Stephani  &  Statii  irrepfit ,  indi- 
gnante  Meurfio  Mifcell.  Lacon.  lib.  1  v.-cap.  x  1 1 . 

Inter  Spartam  &  ejus  navalein  via  fimt  Crocea,  KfOKiou,  Pauianise  cap.xxi.  &Ste- 
phano  nominatse :  ille  kw'jw«v  ,  vicumvocat-,  hic  r  I«!«fov  ncteM  y,iuv}  unum  ex  centum 
:[Laconicis]  oppidis.  Ibi  lapidicinte  Spartanorum ,  &  *jovis  Croceata  ,  A<oV  Kpox£«Tas , 
lapideum  fimulacrum.  Inde  fipergas  xxx  ftadia,  oppidulum  cftAejria,  hlylcu,  quod 
credebatur  Homericum  effe ,  kvyeicu.,  Augea  dictum.     VidePaufaniam. 

Ptolemasus  inter  Spartam  &  mare  fere  media  via  ponit  ®4(^ov ,  Thurium ,  de  quo  filent 
ceteri.  Inde  ad  occafum  habet  Bhylam ,  quamMeurfiusMifcell.lib.iv.  cap.vm.putat 
ex  Oetylo ,  maritimi  oppidi  nomine  pravatum  efte ,  quamvis  fuam  Ptolemaeus  in  mediter- 
raneis  fcripferit.     Blemminam  autem  Ptolem^*  ,   BAewpjv^,  in  feptemtrione  fitam  ad 

Arca- 


Peloponmfus.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.     XIII.  y7^ 

Arcadiae  fines,  credit  Meurfius  ceterorum  Belbinam  efle.  Stephanus:  .  BfA/3.'v<*  jtoA/? 
Aaw vmvj ,  Beibina ,  oppidum  Laconicum.  Provocat  ad  Paufaniae  oclavum  librum ,  five 
de  Arcadicis  rebus ,  cujus  cap.xxxv.  in  noftris  libris  non  BeA^W,  fed  BeAeu<W,  Belemi- 
na  legitur ,  quod  propius  cum  Ptolemad  Blemina  five  Blemmina  congruit.  Nec  fitus  re- 
pugnat.  Arcades  enim  ait  narrare ,  olim  fuam  fuifle }  a  Lacedcemoniis  fibi  ereptam. 
Si  mendi  fufpicionem  objicias,  conftantia  fcribentisdiluet,  quia  etiam  in  Lacon.  cap. 
xxi.  BeAe^/v* ,  6c  eodem  quidem  fitu  legitur.  Aecedit  quod  itidem  ad  Arcadiae  fines 
Polybius  memorat  BeAujva t<v  x"f-xv  *  Belmtnaticum  agrum ,  in  confinio  Megalopolitano- 
rum.  Nihilominus  propter  hanc  ipfam  fitus  convenientiam  concedimus  facile,  Belbi- 
nam&Blemmmam  &Mw^weamdemefle,  vel  errante  fcriptura  alterutra ,  velgemi- 
no  nomine  unius  oppidi  ufurpato.  Livius  lib.  xxxvm.  cap.  xxxiv.  Ager  Belbimtes  [qui- 
dam  Belbmatislegunt]  quem  injuria  tyranni  Laced&monkrnm  poffederant ,  reftitutus  eidem 
avitati  [Megalopolitanae]  ex  decreto  vetere  Acb&orum ,  quodfaclum  erat  Phi/ippo  Amyma 
filio  regnante.  Plutarchus  in  Agide  &  Cleomene  pag.  806.  Flpwrov  0»  ityofoi  jrsjuTrjso-*  zaja- 
h.vf\>o\Mvov  to  <n£*  t  BeA/3jWv  A^vouov.  ifAjZohvj  q  tjj?  Aawviwig  to  %cogJov  z?ly  v[tp{  to'ts  <sr£$$' 
ts?  Me^osAoTr.oAiViW  /!wT  tTiiiuov.  Primumephori  [Cleomenem]  mittunt  ad  Minerva  tem- 
plum  ,  quod  prope  Belbinam  eft ,  occupandum.  Is  locus  agri  Laconici  aditus  erat ,  O"  tunc 
temporis  Laced&moniis  controverfus  erat  cum  Jl4cgalopo(itanis. 

Fuit  &  Tnpolis  qusedam  in  his  oris  Lacedsemoniorum.  Livius  lib.  xxxv.  cap.  xxvn. 
Itaperculfis  boftibus ,  Philojxxmen protinus  ad  depopulandam  Tripolim  Lacomci  agri ,  cjutpro- 
ximus  finem  Megalopolitanum  efi ,  duxit ,  Cr  magna  vi  pecorum  bominumque  mde  abrepxa  , 
priusquam  a  Gythio  tyrannus  pr&fidium  agris  mitteret ,  difcesfit.  Unum  oppidum ,  an-  tria 
fuerint,  utin  Arcadia,  non  quidem  definitum  eft :  probabilius  autem ,  regiunculam, 
tria  oppida  minora  continentem ,  fuifle,  quod  abactio  pecoium  hominumque ,  &  ipfa 
depopulatio fuadet.  Praeter  hunc  nemo ,  quantum  nobis  notum  eft ,  TripolimLj2.com^ 
cam  memoravit. 

Ut  vero  Tripolis  alia  Laconicse ,  alia  erat  Arcadiae ;  ita  etiam  Carya  aliae  Arcadum  , 
aliae  Lacedaemoniorum  fuerunt.  De  his Paufanias  Mefl'.  cap.  xvi.  &  Lacon.  cap.  x.  qux 
Dianae  fanum  habebant ,  ad  quod  Lacasnae  virgines  fefto  divas  die  choreas ducebant.  Sf- 
tae  erantintef  Spartam  &  Mefleniorum  fi ncs:  utdiclo  cap.xvi.  Meflenicorum  adparer. 
Stephanus  fingulari  numero :  Ka?y#  ,  y^tlav  rfc  Aawvnuic  Ab  his  cognomen  Diana 
Caryatidis  apud  Diomedem  Gramm.  iib.  1 1 1 .  pag.  483.  Et  Hefy.chius :  YLa^a-ag ,  Hpn 
AlTtf*t£&  lyi)  itfov.     PapiniusStatiusTheb.lv.  vcrf..2if. 

Plaudentique.babiles  Cary<e  refonare  Dian<e. 

In  Argivorum confinio Glympes ,  rAvwjrec,  plurale,  fuerunr  Polybius lib.  iv.  cap. 
xxxvi.  Thvfj.mvo-1  ^  Zoigyxi  <^<rm<rm  ,  Glympes  d7"  Zaracem  invafit.  De  fitu  idem 
clarius  lio.  v.  cap.  xx.  ts^^yivofMvof  cr^V  rAVjW7rer?  ^&>g/ov  ,  0  mhou  n&A  £  tiovq  tv>$ 
fyyetotA  >&j  Actwvmvjs,  Ventum  ad  Glymves  efi  cafte/ium,  fitum  in  confinio  J$rge<&  CT  La~ 
conica, 

In  eodem  traclu,  fed  orientem  verfus  arflivum ,  6c  aequein  Argivorum  quarn  Arca- 
dum  confinio  cum  Lacedamoniis ,  pofuit  Ptolemaeus  Lemam  oppidum ,  At\v^v ,  de  qua 
nihilnobis  notumin  Laconicaefl:  nifi  forfan  prope  paludemLernam  aut  fluvium  fuit , 
de  quibus  in  Argolide  dicemus.  Addit  ThaUmam ,  &aAol^v ,  quam  pluraliter  Paufanias 
enuntiat  e»h»^eu9  Thalamay  &  in  oppidis  Eleutherolaconum  fcribit  cap.  xxij  quod 

argu- 


7J6  GEQGRAPHIAE    ANTIQJJAB 

argumento  eflet,  haud  longe  ab  Argolico  linu  abfuifle,  quia  utPaufanias  ibidem  tra-  - 
dit,  hit\  'ba.Ka.as^  wKKr'fA,tvov  ish  y\Syi  r  EAgu3"spoA«>twvwv ,  maritima  tenent  Eleutherolacones ' 
nifiPoIybiusinExcerptisValefianis  ex  lib.  xvi.  nosaliud  doceret.  6  /JJo  Ev§w't«<j,  in- 
quit  ?  %#)  T*  <sf&  2e/&«<r<'«v  kutoh  <£  27r«'pT»j?  ac  <&£j)s  t«s  She/vaV  d v«toA«?.  t«  j)  ^"  Qothxuiott 
}&f  $jj^?,  ^j  rWptrov  ac  ^Os  t«V  ^«/-tsg/va?  Jucets.  Eurottu  &  ager  Sellafiorum  ad  ortum 
tjlivum  Spartajiii  fnnt :  Thalamtz  vero  &  Phara  ac  Pamifus  amnis  proxime  ad  oecafum  hiber- 
num.  Lege  quae  antecedunt  &  fequuntur ,  e  quibus  intelliges ,  Thalamu  (fic  enim  re- 
dtius  fcribitur  quam  Thalamiat)  inter  Eurotam  &  Pharas  feu  Mefienise  fines  fuifle  fitas. 
Sed  infeptemtrionem  revertamur. 

Ejusdem  traftus  eft  regio  Cynuria ,  Xwae/#  yv  >  in  Argolidis  conflnio ,  cujus  duo  oppida 
erant,  Thyrea-,  <St  Amhena,  Gnxce  ©u§e«  &  avSHjv*;.  Thucydides  lib.  iv.  pag.  2,88. 
dQtKvxvTou  ini  @u«£«v ,  t)  i?i  ($j  t?  KvvxcJoia  yns  K<z.K%uivr\s  ,  jugGog/tf  3  n?  Agye/«<  «v^  A«?cw- 
vjjuj?,  viuouzvot  q  «ut»jv  sdW«v  AoikzAcuucviqi  Aiyivqrcus  h/AiizcZciv  cAQtKthv.  Veniunt  [Atheni- 
enfes^  Thyream  terra  Cynuria ,  diflerminantit  Araivum  O"  Agolicum  agrum :  cjuam  Lacedm,- 
moniicolemes  Aeginetiii  patriaejcthsy  habitandamtradideram.  Idemiib.v.pag.  371.  «o&» 
T  Kvvxes&t;  yr,Cy  ys  dei  ■&'*&.  24^.(pi^ovTcu ,  fue9og/«?  ovW.  e^«  3  w  «vtjj  Qvgioiv  yj?)  AvO^vijv 
sroA<v.  vifAovTou  3'  «utjjv  AoiKzJouuoviot  ,  <afe  Cynuria  regiuncula  [Argivis  monentibus]  ^#<e 
femper  controverfafuit ,  ^«/<«  /# limite  erat.  Habet  autem  oppida  Thyream  Cr  Amhenam :  eam- 
quepojJidentLacedxmcnii.  Plinio  cHAnthane.  nam  etiam  Av9-«'v«vocatur.  Adi  Stepha- 
rium  Byzantium. 

Citeriova  funt  Ptolemaso ,  Gerenia,  Tec^vloiy  quamPaufaniascap.  xxi.  etiaminEleu- 

therolaconum  urbibus  numeravit:  Plinius  lib.iv.  cap.v,  icripfa  Gerama,  Doricomore. 

Rurius  Paufanias  principio  Laconicorum ,  Mefieniis  dicit  conftitutum  limitem  efle  ad 

Laconas  $  t  rs^vj'«v ,  juxta  Geremam :  unde  Stephanus  quoque  Gereniam  in  Meflenia 

cenfet.     Quod  fieft,  nimisiilamPtolemaeusinortumprotraxit.     Deinde  Ptolemad  eft 

OlvoYi ,  Oenoe ,  a  Sparta  in  ortum  fita ,  quse  Meurfio  videcur  Stephani  Oivvs,  Oemscffe^ 

a  vini  prasftantis  proventu  laudatum  Athenaeooppidulum,  (0- i|  OlvoZvr(&"o!v&,  Oenun- 

tinum  vinum)  lib.  1.  cap.  xxiv.  Eft  &  fluvius  Oenus ,  apud  Polybium  lib.  11.  cap.  lxv.  haud 

dubie  Oenuntem ,  communi  nomine  oppidulum ,  praeterfluens.     Ad  hunc  fita  erat  Sel- 

lafia  oppidum.     Livius  lib.  xxxiv.  cap.  xxviii.     Quintim ,  fatis  jam  omnibus  paratis ,  pro- 

fe&us  abftativis,  die  altero  ad  Sellafiamjuper  Oenuntafluvium ,  -  -  •   inde  quum  audijfet  afcen- 

fum  dijficilis  &  art~l<&  vU  ejfe ,  breviper  montes  circuitu  pr&miffis  qui  munirent  viam ,  latofatis  & 

patenti  iimite  ad  Eurotam  amnem ,  fub  ipfis propefluentem  mcenibfts ,  pervenit.     Polybius  fcri- 

pfit  "EzKoto-tx,  Seiafta,  lib.  11.  cap.  lxv.  &Hb.  iv.cap.LXix.  Excerptis  autem  Valefii  ex 

lib.  xvi.editum  pag.73.  Se^ao-Za,  quum  fitum  ejus  ad  Spartamurbemitadefcripfit :  0 

EvpotTott  t&j  Tfl  <zj€/t  r  2aSv«o*/«v  kh-tou  t>j?  2z<r«'f Tyc  wc   zrfjs  t«j  'bicj.voLc  dvdToholc }   Eurotas 

Cy  qua  circa Sellafiam ,   ad  ortum  ttflivum  Spart&fltafunt>     Ef>&7rict  *Lz*,ufflotA ,  rudera  Selafa , 

oftendit  Paufimias  Lacon.  cap.  x.     Hic  vero  etiam  fimplici  lamda  fcripfit. 

Ceterse  mediterraneae  urbes ,  quamvis  dubias  pofitionis ,  funt,  Pitane,  rT»T<*v»j,  haud 
longe  a  Sparta,  quod  ex juvenum  feceflione  in  collem  iyyvs  ntTotvw ,  prope  collem ,  apud 
Polyaenum  lib.  n.  cap.  1.  ftrateg.  14.  adparet.  Ad  Eurotam  fuifle,  vcrfusPindari4<5. 
.  odae  v  1 .  Oly  mp .  probat , 

npof  n<Te<;v#v  3  7r«p'  Eupc<)T«  arcpov, 

Ad  Pitanam  vero  juxta  Eurota  meatHtn. 

Plini- 


peloponmfus.  LIBER    II.     C  A  P.    XIII.  777 

Plinius  in  Laconica :  Intus  Sparta ,  Theramne :  atque  ubifuere  Cardamyle ,  Pitane ,  Anthane. 
Memoravit  etiam  Paufanias  cap.  xv  1 .  una  cum  Mefoa  &  Cynofura.  Correpta  media  fylla- 
ba.  Aufonius  epigram.  xxiv.  de  Thrafybulo  Lacedsemonio ,  feptem  adverfis  vulneribus 
acie  csefb : 

Non  dolor  hic  patris  ,  Pitana  fed  gloria  mayor, 

Defumtum  epigramma  ex  Greeco  eft  apud  Plutarchum  in  Apophthegm.  Lacbnicis ,  quod 
incipit : 

Tx  niTxvt*  <Bg$i<rvfiiS\@*  eV  dtfrtih  j-fAu&sv  «Wv»?. 

Quam  conjungit  Paufanias  Mefoan ,  aliis  eft.  Mejfoa ,  geminato  fibilo.  Stephanus :  M«r- 
cooi ,  toV@- A«x«vix?5",  Mejfoa  ,.  locm  Laconiciz.  Patria  Alcmanis  poet«e.  Suidas :  AAjcpav, 
Aojjcwv  "i&n  Msaroflt4,  Alcman*  Lacedcemonim  Mejfoenjis.  y 

Sunt  prieterea ,  incerto  fitu ,  Geranthra,  five  Geronthra ,  in  Eleutherolaconibus  5  aucT:ore 
Paufaniacap.  xxi.  ScStephano:  &Theat  Qia,  ejusdem Stephani ,  qui  ex Thucydide 
©s«? ,  Theenfes  producit.  Exflat  nummus  in  Thefauro  fereniflimi  Ele6toris  Brandenbur- 
gici,  domini  mei,  quem  huc  refert  vir  clariffimus  Laur.  Begerus  pag.  442.  Et  Alago- 
nia ,  ac  Marios ,  a  Paufania  in  Eleutherolaconicis  numeratae ,  fere  ignotas  funt.  Notior 
in  eodem  cenfu  Pyrrhichus ,  aPyrrho,  Achillis  filio,  nomenducens,  ut  idem  Paufanias 
cap.xxv.  tradidit.  namaitibi,  &n>  Ztbffi%p  Kotrufioivrt  e?  3-#A«<xy«y ,  eV)  tsuO^mvjj  ,  aPyr* 
richg  ad  mare  defcendenti  occumt  Teuthrone.  Teuthrona  autem  inter  Lan  Sc  Tasnarum  in 
ora  exiflebat,  ut  fupra  expofuimus.  Ibi  Scyrax  fluvius  exit ,  quem  claffe  ingrefTus  Pyr- 
rhus  efl: ,  quum  ad  nuptias  Hermiones  proficifceretur.  Urbs  Pyrrhichus  xl  ftadiis  abefl 
aflumine.  Haec  ex  Paufanias  di<5to  loco.  Meurfius  exiflimat ,  eumdem  locum  efle  quem 
Polybius lib. v. cap. xix. dicit  t  riujpa  x«AS|tfevov  ^d^KotjPyrrhiitanominatumVallum ,quo 
Philippus  uno  die  inter  populandum  ab  Amyclis  dicitur  veniffe.  Videtur  eumdem  locum 
Liviuslib.xxxv.cap.xxvn.  Pyrrhtcaflra  adpellafTe.  Nabis,  inquit,  recepto  Gythio ,  cum 
expedito  exercitu  indefrofeBus ,  quumfrater  Laced&moncm  rayttim  duxijfet ,  Pyrrhi ,  qu&  vo- 
cant,  Caflraoccupavit. 

Quod  vero  faepe  Eleutherolaconum  facta  efl:  mentio ,  de  iis  ex  Paufaniae  Lacon.  cap.  xxi. 
notandum  eft ,  Spartam  feu  Lacedsemonem  circumjectis  olim  oppidis  plurimis  imperafle. 
Ab  hujus  civitatis  jurisdictione  exemit  Auguflus  Caefar  duodeviginti  oppida ,  eaque  libera 
efle  permifit ,  pleraque  cfhi  SotKolosy  wkht  pivat,  maritima;  omnia  fic  pofita ,  utlongiusa 
mari  ne  recedant.  Suntautem,  Gythium,  Teuthrone,  Lm,  Pyrrhichus ,  adTsenarum 
Ccenepolis ,  Oetylos,  Leuftra,  Thalama-,  Alagonia ,  Gerenia ,  Afopus ,  Acricz-i  B(x<n,Za- 
rax ,  Epidaurus  Limera ,  Brajia,  Geronthra^  Marios.  Hinc  eft,  quod  Plinius  dixit  lib.  iv. 
cap.  v.     Ager  Laconicus ,  liber&gentis. 

Montes  Arcadise  pauci  memorantur ,  Taygetus,  T«uj*t©*,  &c  Menelaius;  fedTayge- 
tus  tantas  longitudinis ,  ut  per  totam  procurrat  Laconicam ,  amariad  ufqueArcadiam. 
Strabo  lib.  vni.  pag.  2fO.  Toutwv  vzi^Ketrou  to  Tctvyzrov.  Ui  <T  op©-,  px^ov  uVsg  «£  Brot- 
^oirltj?,  u^vjAov  ts  ^gq  o§0iov,  cuvojVtov  v^  rd  <zst3GotPKriix,  //££jj  roug  &PKot$  ikous  vttccpmow;  ,  a'?e 
xetrothetzic&ou  oiyKmot,  xuft-xv  v>  Miasnvlot  cruve^n'?  ifi  Tp  AoiKumKf;  Supra  h&c  [^Tamarum 
ac  Thyrides]  ^/«j  tH  mons  laygetus ,  parvofpatio  a  mari ,  altus  £r  erettus ,  <cr feptemtnonem 
verfus  Arcadicorum  montium  amngens  radices  ita ,  utfiexus  cnbno  fimtlis  w  medio  relwquatur, 
abi  Mejfenia  LaconiCA  coharet. 

F  f f ff  Sub 


778  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

Sub  hoc  monte  Sparta  fita  eft ,  &  Eurotas  amnis  decurrit.  Ibiciem  Strabo :  CmTtiittan 
*«  Toivyirco  4  Znd^vi  a>  [Mffoyoua,  j^  ApwA*,  fub  Taygeto  jacet  Sparta  m  mediterranets 
er  AmycU  Quintius  coniul  Romanus ,  Spartam  oppugnaturus,  referente  Livio  lib 
xxx  i  v.  cap.  xxv  iii.  valiem  laygeto  ubjeBam  evaflat.  Venationes  egregias  hax  juga  omnis 
generis  ferarum  pr<ebent ,  quas  Paufanias  Lacon.  cap.  xx  recenieL  His  quoque  vireines 
Spartanae  exercebantur.    Propertius  iib.  1 1 1 .  elegia  x  i v. 

Et  modc  Taygeti  crines  adfyerfa  pruina 
Seflatur  patrios  per  jpiga  longa  canes, 

Dicuntur  &  pluralinumeroT^^,  fubaudi  o^,  montes,  juga,    Virgilius  Georgicor. 
lib.  Ii.verf.487. 

■--.■-     -     virginibm  bacchata  hacanis 
Taygeta, 

Et  Papinius  Statius  lib.  1 .  Achilleidos  verf  42.6". 

Nmquam  umbrd  veteres :  minor  Othrys ,  0"  ardua  Jidunt 
Taygeta ,  exuti  viderunt  aera  montes. 

Mons  Menelaim  proxime  eft.     Livius  lib.  xxxiv.  cap.xxvi  11.     Quintius propfiumen 
prater urbem  [Spartam]/^  ipfat  Menelaii  montis radices  ducere  copiat  infiruttasfergit. 

A  R  G  E  I  A     five     A  R  G  O  L  I  S. 

Laconicam  excipit  a  feptemtrione  &  in  ortum  excurrit  Argea  five  Argia£,x&ct  h^ot: 
Scaliaforma  a^oa)?,  ut  Latine  etiam  Plinius  lib.  iv  ineunte,  &  Melaiib.  11.  cap.  1 11. 
fcripferunt ,  Argolis ;  a  qua  finus  dicitur  Argolicm  ,  Grasce  a^oA/kc?  jwAtt®-  ,  apud  Po- 
lybium  lib.  v.  cap.  xci.  utdeScyiace,  Strabone  ac  Ptolemseo  taceamus.  Aboccafu 
Argolidi  Arcadia  objecla ,  &  in  feptemtrione  Achaja.  Smm  autem  Argoiicm ,  ut  Latmi 
quoque  Mela  ac  Plinius  vocant ,  inter  Maleam  ac  Scyllaeum  promontoria  continetur. 
Inferiorem  partem  Lacones  tenebant  ufque  ad  Prafias ,  reliquam  omnem  ufque  ad  Saroni- 
cum  finum  Ptolemaeus  Argivis  dat ;  Strabo  rurfus  diftinguit ,  mediam  fuo  nomini  relin- 
quens  ;  fupremam  ab  urbe  adjacente  adpei)ansyT««»2  Hermionicum ,  koVotov  k  'E^ju«flv«ceV  , 

ilVe  'EgfAlCVtKQV. 

Argoiidem  Strabo  incipit  a  Prafiis ,  quis  Laconibus  fupra  vindicavimus :  Ptolema^us  a 
Temcmo.  Strabo  enim  lib.  vni.cag.  2^4.  r  A^yeluv  oa  te  Up^o-iM  ,  ^  to  Tjjjujvjov.,  Ar- 
givorumfunt  &  Prafix  &  Temenium.  Nos  vero  Prafim  fupra  Laconibus ,  fequuti  Paufaniam 
&  Ptolemaeum ,  reliquimus ,  ut  ita  aliud  nobis  Argeas  initium  capiendum  fit.  In  ora 
itaque  oppidum  Temenium^  Tnwfv<ov,  poft  Laconidem  primum  fuit ,  haud  procul  oftiis 
Erafinrftwh,  qui  ex  monte  Arcadiae  Stymphalo ,  aut  palude  Stymphalide,  inArgivo- 
i*um  agrum  delapfus,  heic  effunditur:  incertum  vero ,  utrum  cis  Temenium ,  anultra 
illud  effluat.  E^e-rv©-  Graece  efl ,  porrecta  penuhima ,  cujus  nominis plures  Strabo  pag. 
zy6.  inAttica,  &  ipfa  Arcadia ,  fedper  Achajam  inCorinthiacummareefHuentem,  5c 
•aiibmotavit.     Hic,  qui  Argolicus  eft  3  fubterraaiiquodfpatiumoccuitari,  &inArgea 

emer» 


pehponntfas'.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.   XIII.  775» 

emergere  dicebatur.  Strabo  vm.  pag.  i?6.  iuvrot  vVo  y*js  Qonrl  tStov  mvotpov  bmimm 
\k  t  h$yetotv ,  hunc  fiuvium  ajunt  fub  terra  abditum  in  Argea  erumpere.  Et  Seneca  lib.  1 1 1 . 
Quaeft.  nat.  cap.  xxv  1 .  de  illo  refert  Ovidii  verfus  ex  Metamorphof.  lib.  xv.  zjf.  feq* 

-     -     -     -     tacito  modo  gurgite  lapfus 
Rcdditur  Argolicis  ingens  Erajinus  in  arvis. 

Paufanias  Corihth.  cap.  xxxvi .  tradit Erajinum influere  in  Phrixum  amnem  3  Phrixum  de- 
inde  exire  in  mare.  SedobfcuriorilleP^raw.-  nobilior  Erajinus ,  a  quo  potius  Pbrixum 
deferri  credibilius  eft.  Strabo  enim  lib.  v  1 1 1 .  pag.  2,f6.  duo  tantum  flumina ,  quafi  cele- 
briora  ,  in  Argea  memorat  :  ias  juh  "ivet^og  hiv  0'  Sixtfiw  r  Agyeietv.  ata©-1  3  Troxay.^ 
Egoicnv©-  kv  t?  A$y& ot  teiv.  Unus  fiuvius ,  Argeam  perlabens ,  es~i  Inachus,  alter  fiuvius  in 
Argea  Erajinus.     Statius  lib .  i .  Theb .  verf.  3  fj. 

InachuSi  &  gelidas  furgens  Erajinus  ad  Ariios» 

quamquam  hic  Erafinus  Argolidis cum Arcadico ,  quiinfeptemtrionestendit,  illevero 
inauftrum,  utadparet,  confunditur. 

Deinde  Nauplia  eft,  navale  Argivorum.  Strabo  :  Mstos  $q  Tjj^viov  £  NotvTrKtot,  tai 
t  Afiyetm  v«v5"«0ftov,  pofl  Temenium  eft  Nauplia,  Argivorumnavalu  fratio.  Ptolemasus, 
Nuv7rhix  3^'v«ov ,  Nauplia navale.  Memoravit  &  Herodotus  lib.  vi.  cap.  lxxv  1 .  Quin- 
quagintaftadiisaTemeniodiftabat,  au&orePaufania,  extremo  Corinthiacorum.  No- 
minis  rationem  Strabo  dat ,  &nJ  n?  vuvo-}  <sst$ffzsK£i&cu ,  quod  navibm  impleatur.  Quse  quod 
portus  commoditatem  fienificant ,  fit ,  ut  Napoli  di  Romania ,  permunita  urbs  &  portus 
efle  credatur.  At  Paufaniae  setate  erat  i^<SrJ ,  defertat  &  vix  t«^«v  h^eimot ,  murorum 
vefligia  reliqua. 

Poft  Naupliam  oppidum  Ptolemaeo  eft  bhiols ,  Plius ;  Straboni  fpecus  cum  labyrinthis, 
ftT*  «?fc«  xaeJ<x'->  deinde  alia  loca^  in  quibus  fortaflis  Ptolemaei  Phliuntem  maritimum  nu- 
merare  poflumus.  CelebriorPhliusSicyonias,  dequo  fuprainAchajadic~tumeft.  Tum 
Afine ,  Ao-/v*i ,  Strabonis  eft ,  initiumjwmf  Hermionici ,  quam  Paufanias  Meflen.  cap.  xxxiv. 
t  <3ry?  e^isvjj  ag-Ivw  ,  Afinen  Hermionicam  vocat.  In  finu  autem  Hermionico ,  qui  pars 
Argolici  eft,  fed  laxe  fumti ,  Strabo  pag.  25*4.  tria  oppida  ponit ,  Afinen,  dequadixi- 
mus  >  Hermionam ,  &  Troez.enem.  Ptolemaeo  seque  laudata  Hermione  ut  Straboni ,  cui 
ax  es-i  t  do-Yipuv  7ro\iavt  nondeobfcurisurbibmefi.  Paufanias  Corinth.  cap.  xxxiv.  veterem 
Hermionen ,  fanis  quibusdam  exceptis ,  everfam  tradit :  novam  quatuor  ftadiis  a  promon- 
torio ,  in  quo  Neptuni  fanum  erat ,  pofitam.  Urbis  nomen  Scylaci  eft  'e^amJv ,  Hermi- 
cn;  etiam  Polybio.  Agrum  circumje&um  Paufanias  ibidem,  Sc  Thucydides  lib.  11. 
pag.  136.  t  E^ov/Jos,  Hermionidem  regionem  adpellaverunt. 

Deinde  ubi  mare  in  orientem  maxime  recedit ,  &  terrse  amplitudo  crefcit ,  ScjlUum 
promontorium  eft  Ptolemsei,  quod  Paufanias  Corinth.  cap.  xxxiv.  in  via ab Trcezene 
Hermionen  ferente  ponit ,  qui  &  aliud ,  Bucephala  dictum ,  inter  Scyllaeum  &  Hermio- 
nen,  prodit  promontorium.  Ultra  Scylheum ,  non  magno  intervallo ,  uvbsTrcez.en9 
T^o/^v,  eft  ,  Neptuno  facra ,  unde  &  Pojidonia  dicta ,  ut  Strabo  refert :  necipfaigno- 
bilis ,  sT  «o-jjjw^  sroAi? ,  eodem  geographo  teftante.  Vicinitatem  Scylax  oftendit :  Ut 
to  2/cv^<smov  t?  TfoifyvteK ,  ScylUumpromontoriumin  agroTrcez.emo.  Hunc  agrum  Tpoi^jvY- 
S»i  7V«^«^«?dixitThucydides lib.  1 1 . pag.  1 36.    Ipfaurbsplerisque eftTpo*^V,7>a?- 

Fffff  2.  zent 


GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 


-     f     -     -     neque  adhuc  Pittheia  Troszen. 

Pitthaeus  frater  6c  fucceilor  fuit  Tr cezenis ,  a  quo  nomen  urbis  eft.  Vide  Paufanise  Co=» 
rinthiacacap.xxx.  lterum  Ovidius  lib.  xv.  veri.zotf. 

Eft  prope  Pitthean  tumulm  Troe&ena,  (ine  ullis- 
Ardum  arboribm. 

Inter  Trcezenem  &  Epidaurum ,  ut  Strabo  obfervat ,  y^eJ-ov  jfv  fyvpywrlAi&awi  i&ixtf- 
fovYi<r&  op&Jvu^w©-  t«tw  ,  locm  erat  mumtm  Methana ,  C  Cherfonejm  eodem  nomine.  Addit 
in  quibusdam  Thucydidis  libris  MsSwvjj  legij  ut  in  noftris  eft  lib.  iv.  pag.  283.  dtywtfi 
I?  MsQojvjjv,.  rlw  fAiTOi^u  E7nJ*#v'psj  ngjj  Too<^ijv@- ,  Methonem  illam  venerunt ,  ^<*  inter  Epi- 
daurum  &  Trcez.enem  efi.  Ptolemasus  fimpliciter  p^epff-ov>j<rov  ■,  Mela  Cherjonefum  vocant , 
cujus  etiam  Thucydides  dicto  loco  mentionem  habet. 

Tum  fequitur  Epidaurus ,  propter  Aefculapii  religionem,  lt&  E^r/^op©- ,  facraEpi- 
daurus  Plutarcho  cu&a  in  Pericle  pag.  171.  Nam  inde  Romani  arceflerunt  Sibyllse  li- 
bris  moniti ,  quum  peftilentia  adfligerentur.  Livius  iib.  x  extremo  :  mventum  m  hbris , 
Aefculapumab  EpidauroRomamarceffendum.  Idem  lib.  xlv.  cap.  xxvni.  Sicyonem  mde 
&  Argos ,  nobiles  urbes ,  adit :  inde  haud  parem  opibus  Epidaurum ,  fed  mclutam  Aefcula- 
pii  templo ,  quod  quinque  millibuspaffuum  ab  urbe  difians ,  nunc  vejtigiu  revulforum  donorum , 
tum  donis  div$s  erat ,  quaremediorumfalutariumttgrt  mercedemfacraverantdeo.  Plinius  lib. 
iv.  cap.v.  Jneo  [finu  Saronico  Argivorum  partis]  Epidaurum  oppidum ?,  Aefculaph  de- 
lubro  celebre.  Hinc  antiquiffimus  cuitushujus  numinis,  ut  multi  b>  E7r»<5#vpw  t  S-zqv  ye- 
vi.£%r  Epidauri  Aefculapiumnatum  effe  tradiderint.  tpj  ya\  AmiAij7rei«  SdnQavisMTtt,  i%  Ern- 
«Wps,  nampr<zcipua  hujus  dei  cultura  ab  Epidauro  profecia,  quod  Pauianise  judicium  eft 
Corinth.cap.xxvi.  Cicero  m.  Nat.  deor.  cap.  xxxiv.  caviilum  Dionyfii  retert,  qui 
Aefculapn  Ep^dauribarbam  auream  dtmi  jusfit.  neqm  enim  convemre  barbatum  effefilium, 
quum  in  omnibus  fanu  oater  iwberbx  efet.  Exltant  nummi  hujus  urbis  cum  capite  Aefcu- 
lapii,  vel  ferpentis  figura ,  inicripti  EniAATPl&N.  Et  vetus  infcriptio  apud  Th. 
iieinefiumpag.  ij!2.  aesculapio  epidaurio.  nam  &  Latini  gentile  Epidau- 
rius  formant.  PomponiusiVklalib.  1 1.  cap.  1 1 1.  Habitant  ab  Ifihmo  ad  ScjttaumEpi-* 
daurii,  Aefculapxi  templo  incluti ;   &  Trcez^enii ,  fide  focietatis  Attictz  illufires. 

Quae  reliqua  in  hoc  litore  ufque  ad ifthmum  funt ,  Plinius  lib.  1  v.  cap.  v.  ita  enumerar 
vit:  Ineo  [finuj  Ejudaurumoppidum*  Aecalapii  delubro  celebre:  Spiraum  promontorium 
portus Anthedon ,  £r  Bucephalus.  Mela  lib.  II.  cap.  III.  Peloponnefi  oramjinus  &vro* 
montoria  lacerant :  ab  onente  Bucephaios ,  &  Cherfonefus ,  Cr  ScylUon.  Ptolemaeus:  Ejr/- 
^rtvpo?,  Sjr&f^-jov  «Kpcv,  A^nvouuv  Kifxv.v ,  B^kj^^Aov  A»p;v ,  Epidaurus ,  Spirxum  promon- 
torium,  Athemenfiium  portus ,  Bucephalumportus.  Quem  ergo  Anthedonem  dixit  Plinius  , 
Ptolemaeus  vQcztAthemenfem  portum  5  ut  alterum  vocabulum  vix  poffit  non  mendofum 

efle 


Peloponnefui.  L  T  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  781 

efle.  Haufit  alia  ex  Pomponio  Plinius ,  etiam  proxima  de  Epidauro :  non  autem  quse  de 
portubus.  nam  ifle  hoc  loco  :  portus  Saromcus ,  &  Schoenitas ,  &  Pogonus.  Pogonus  ille 
Trcezenius  eft.  Strabo  viii.  pag.  zy 7.  «sroWrai  «j?  Kipiv&  oivrw,  UuyuV<&  tsvo^os,  Kos- 
Kocv&x  v>i<Ti#tovi  prajacet  illius  [Trcezenis]^0r*#z,  cm  nomen  Pogoni  eft ,  parva  infuta  Ca~ 
iauna.  Portum  Schceniten  Plinius  a  ceteris  dillinxit :  quo  loco  ejus  linus  fit ,  non  indi- 
cavit.  Portus  Saronicus  qui  Plinii  aut  Ptolemasi  fit ,  non  eflclarum.  If.  Voffius  ma- 
vult  porus  Saronicus ,  quia  hunc  finum  referat  Strabo  etiam  jrofov  2«pwi/<Kov  adpellari.  Lib. 

VIII.    pag.  2j"4-    «T     0  XotgMMOS  JCOAfl-^.        OjQTTOVTOP  XiyxtTlV ,      OJ  3   7To'pOV,    JCaQ'  o'    J££J    TfiAoS- 

y(^  Agj/er^,  Sequitur  Saronicusjinus ,  quem  alii pontum ,  alii  porum  [traje6t,um]  dicunt , 
«»<sfe  e^  wart?  dicitur  Saromcum.  Circa  Trcezenem  incipit ,  quam  Ptolemaeus  Saronico , 
Strabo  finui  Hermionico  tribuit ,  quia  in  limite  eft  ambiguo. 

In  mediterraneis  Argivorum  urbs  princeps  fuit  "Apy©- ,  Argos ,  neutro  genere ;  La- 
tine  Argt,  viriliterpluralinumero.  Graeci,  ut  dixi,  to"ap^|^  formant.  Homerus-, 
ut  de  geographis  taceam ,  Catalogo  verf.  66. 

O'  «fA^y^*  T    «^OV,    TipUvSoS  T6  T«^C£OJ-<S{V, 

Qui  Argos  colebant^  &  munitam  Tirynthem. 

Polybius  lib.  11.  cap.  lxx.  c'  hvTiyov@r  <v$$$.yivoy.iv&  «V  Tiyictv,  Ji\>Ti?ou&  IvTivB-iV  ds 
"Apy®*,  Antigonus  ventt  Tegeam ,  pojiero  die  Argos.  PlutarchusPyrrho  p.  403.  -srt^sv 
cRn  To^Apj'©-,  movit  adverfus  Argos.  Obliquis  cafibus  §*A?y$s  Strabo  dixit  vni.  pag. 
2f4-  Tft»"Af^«,  Homerus  Iliad.  a  verf.  30. 

l     'HpiTzpui  iv\  qmu)  ,  h>  "Apyei,  tjjAo»*  TrocTpj;?. 

Imitantur  aliquando  Latini.  Mela  di&o  loco :  in  Argolide  Argos ,  Cr  Mjcena ,  d"  ^w- 
flumjunoms.  Et  Plinias  IV.  cap.v.  aliat  Inachtum ,  aliMDtpfium  Argos.  Et  Ovidius 
lib.  11.  Metamorph.  verf.  239. 

-  -     -     -     ejueritur  Bceotia  Dircen, 
Argos  Amymonem,  Ephjre  Piremdcu  unddt. 

Sed  hoc  hellenifmo  tribuendum:  purse  Latinitatis  efl  plurale^gz.  Livius  lib.  xxxi. 
cap.  VII.  Peloponnefum  totam  in  ditione  Phihppus  habet ,  Argosque  ipfos ;  non  vetcrefama  ma~ 
gis,  q-uimmorte  Pjrrhi  nobilitatos.  Etlib.  xxxii.  cap.  xxxvin.  Philippus  magx  de  Argif 
yuam  de  Corintho  folhcitus.     Etiarh  Virgilius  A  eneid .  1 .  verf.  24.  de Junone : 

-  -     quod  [belium]  ad  Trojam  pro  earis  gejferat  Argis ; 
&  verfu  284. 

-----       claraAqm  MjcenM 
Servitio  premet ,  ac  vitlis  dominabitur  Argis. 

Cognomentahabetvaria.  Strabolib.  vnr.  pag.  zff.  ex  Homeri  carminibus  enotavit 
a%#mqv  >lotm  )\nnw  ,'jI;t;tc'|3otov  ,  UiAa<ryixdv ,  noAu^^ov ,  e  quibus^c/Ww^difcriminis 

Fffff  3  eauiXa 


7tt  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

caufTa  ab  regione  fumtum  eft  vel  antiquo  populo.    exempli  gratia ,  Gdy ff.  r  verf.  l f  i . 

VH  sVApys©-  fov  A£#Mca: ,      - '      »       - 

/y^j«wetiamPkmustradit,  quodutalterum  «W^otov,  equorum  copiam ,  quiibinu- 
triantur,  fonat.  Addit  Plinius  Inachium  a  praeterfluente  Inacho  amnej  &  Dipfium, 
quod  eftHomeri  naKv&lfyw  lliad.  A  verf  171.  a  Strabone  7ro\vjro'0ijTov  defiderabile,  per 
tralationemj  non  (iticulofum  (nam  abundat  aquis)  interpretandoexpofitum.  Duasarces 
habuit.  Livius  lib.  xxxiv.  cap.  xxv.  Prtfettus  prafidio  Laconum  fub  adventum  Roma- 
norum  utrasque  arces  (nam  du<M  habent  Argi)  validis  prafidiis  firmavit.  Unius  nomen  La~ 
riffaefi:,  Strabone  tefte :  alterius,  non  memini  proditum  efle.  Junoniurbsdicataerat^ 
cui  ideo  caros  Argos  fupra  poeta  dixerat.  Unde  Juno  Argiva  in  antiquis  monimentis, 
Nummus Neronis  hpa  apteia;  & Latina infcriptio apud Gruterum  pag. 24. 

JUNONI      ARGEIAE 
C.   BLANDUS   PROCOS. 

Ut  ceteros  nummos  hujus  civitatis ,  quae  in  praecipuis  erat  Graeciae,  infcriptos  APFEinN  ] 
item  APros,  6c  apt.  a variis  expofitos ,  taceamus.  Diftant  autem  Argi  a Teme- 
nio ,  maritimo  oppido ,  ftadiis  xxvi.  Strabone  auctore :  ab  his  feptemtrionem  verfos 
Mycena  ftadiis  l.  .       - 

Mycena  olim  regni  caput ,  Agamemnonis  regia ,  poetis  celebrata,    Virgilius  inde 
lib.  v  1 .  Aeneid.  verf.  838.  dixit 

Eruet  ille  Argos ,  Agamemnoniasque  Mycenas. 

Et  Horatius  lib.  1.  oda.  vn. 

Aj)tum  dicit  equis  Argost  ditesque  Mycenas^ 

PoftTrojanum  bellum  $  exftinfto  Agamemnonis  regno  tmmm^m  MvbjjW.»  decreviffe 
Mycenas,  Strabo  notavit,  adeo,  ut  ipfius  aetate  ne  veftigium  quidem  fupereflet.  Ma- 
cedonico  autem  Romanorum  bello  aliquid  urbis  fuiflefuper,  ex  Polybii  excerptis  lib. 
xv  1 .  pag.  73 .  ed.  Valef.  non  poteft  dubium  efle,  w%im ,  inquit  de  Nabi tyranno ,  cFW  t 
Kovro7ro^uv  kittftxKvto ,  %$  <s&a  Ttfiff  Mvkyjvou;  \itomto  r  Ttoimxv  «VAgy©-1  :  fiatim  in  Con- 
toporiam  venit ,  Crfecundum  Mycenas  iter  Argosfecit.  Gontoporia  autem  locus  circa  Co- 
rinthum  fuit,  ut  ex  Athensei  lib.  11.  cap.  vi.  conftat.  Livius  fubobfcure  in  ejusdem 
temporis  hiftoria  dixit  lib.  xxx  I v.  cap.  xxx  1  x.  Attalus  in  fuam  fententiam  Quintium  tra~ 
duxit,  neinurbemipfamArgosiret.  Haudprocul  urbe Mycenicavocatur.  ineo  loco  uteon- 
grederentur  convenit.  Plerique  pluraliter  enuntiant  Mvxijvdn ,  Mycena:  Homerus  autem 
utroque  numero.     Catal .  verf  76. 

O!  $  Mvji>jv<*<;  «^ov,  iCKxifxivov  HtoKli^ov^ 
Qui  Mycenas  tenebant  ,  bene  conditam  urbem  i 


Et  Iliados  A  verf.  fz. 


*A 


peloponnefus.  LIBER    II.    CAP.    XIII.  |  78j 

Argos  &  Sparta^  &  latts  viis  Mycena. 

Decem  ftadiis  a  Mycenis ,  Argosverfus,  feuxL.  abArgis  inviaMycenas  ducente,  fuit 
'Hp«rov,  Strabone  auctore,  id  eft  Junonis  fanum,  quod  interpretes  etiam  Hermm  fcri- 
bunt.  Hoc  eft  quod  Mela  in  praecipuis  Argeae  monimentis  numeravit.  In  Argolide , 
inquit ,  Argos ,   Cr  Mycen* ,  &  templum  ^unonis. 

Non  procul  ab  Argis ,  in  confinio  Laconidis ,  eft  Lerna ,  quam  Ptolemseus  oppidum 
Laconic&cenfuitmediterraneum,  fed  in  finibus  Argivorum ,  quo  loco  etiam  Paufanias 
Corinth.  cap.xxxvi.  Lernam,,  Aepv«v,  pofuit,  prope  Temenium ,  ad  quam  ab  Argis 
delcendentibus,  trajiciendus  fit  Erafinus,  qui  Phrixo  amni  miftus  inter  Temenium  6? 
Lernam  exeat  in  mare.  Sitam  autem  Lernam  dicit  in  ora  maris :  »J  'j  Aspva  ey)  *&z$g S-«a«  osy , 
Lerna  ad  mare  eft.  NecveroadditquidfitLerna,  oppidum,  flumen,  an  palus.  Stra- 
boautem  lib.  vm.  pag.  1^6.  £3  A£pv»j  Klpvq  t?  Ap^e/«w  eyi  ^  *$  Mvk-^voum  ,  Lerna  palm 
efl  Argivi  &  Mycen<x.i  agri.  Sic  videri  poifit  inter  Argos  &  Mycenas  paludem  illam  efie  , 
quod  repugnat  Paulaniae  verbis  modorecitatisj  etiam  Pindari,  Ai?vouett  «V  «Wr,  ab 
htove Lemtto ,  Olymp.  oda.yi  1.  verf.6o.  Si  fuit oppidum  hujus  nominis ,  videtur  id 
mare  verius  exftitifle  j  paludum  autem  interius.  Pindari  fcholiaftes :  eTepo*  3  ^  ttoaw 
<P<x<riv,  ahi  dicunt  oppidum  [Lernam]  effe:  adieverantiusPomponiusMelalib.il.  cap.  111. 
In  Argolico  *\£mx\\JHnt noti amnes ,  Erajinus atcjue Inachus ,  &  nommoppidumLerne.  Etiam 
plus  hoc  nomine  quam  paludem  viuetur  Statius Thebaid.  lib.  1 1 .  verf  433.  fignificafle : 

-----     felicibm  Argos 
Aufpiciis  Lemamque  regaA. 

Ceterum  haec  palus  eft  okJt  v/^v  i?op?<n,  incfua,  ut  Strabo  ait,  Hydram  [Herculis] 
fabdantur.     Virgilius  Aen.  v  1 .  verf  803.  deHercule, 

-  -     -     -     Lernam  tremefecerit  arcn. 
Et  Statius  lib.  1.  Thebaidos  verfu  300. 

-  -     &  veteri  fpumavit  Lerna  veneno : 

ideoque  eidem  Statio  lib.  11.  Silv.  carm.  1.  verf.  181.  dicta  anguifera  Lerna.     Fiumine 
palus  in  mare  exit ,  forfan  etiam  ex  flumine  orta.  Virgilius  lib.  x  1 1 .  verf  p  8. 


pifcofa  fumina  Lerna» 


A  paludeproverbiumnatum,  Aepwj  jmmcwv,  Lernamalorum,  idque,  utStraboexponit, 
2$&  t«?  j/fvowsv»?  x«0«pjwss?  b»  «wtij,  ob  piacula  m  eafatta:  Hefychius,  %l&  ro  £  Apy&xs 
HecycifiAoiTet  im  »'wt>jv  ftxKitv  ,  cjuod  purgamenta  Argivt  in  eam  projecent.  A  Lerna  eft 
Aepv#;©- ,  Lern&m ,  ut  fupra  ex  Pindari  verfu  oftendimus.  Virgilius  lib.  vi  1 1 .  verf.  300. 

heraam  tnrba  capitztm  circumfetit  anguk* 

Prope 


CEOGRAFHIAE      ANT1Q.UAE 

Prope  Lernam  efl  fons  Amym6ne9  Af*up«V  Strabo  dicto  loco:  Seiwivreu  ^  AfMfAuvn 
rk  K?t}'vyi  $  Agpvjjv,  monfiratur  etiam  Amymone  fons  frop  Lernam.  Plinius  in  Argolide 
di&oloco:  Fontes',  Niobe,  Amymone,  Pfamathe.  Et  Ovidius  lib.  1 1 .  Metamorphof. 
verf  240.  -  —  queritur 

Argos  Amymonem »  Ephyre  Pirenidas  undat. 

Arx  vel  caftellum  Lycimna,  fecundum  Strabonem  «xpoWu?  Au>cijwv# ,  lib.  vm.  pag. 
zyj.  xu  ftadiisaberataNauplia.  Ttryns,  patrio cafu Tirynthit ,  o^x^ov >  five  arx  a 
Cyclopibus  condita ,  ut  Strabo  ibidem  ex  fabulis  refert.  Plinius  lib.  iv.  cap.v.  Afyce- 
wa:  & ubifaiffeTirynthatradunt.  Tiryntha,  id eft Tirynthem ,  Graecocafu.  Home- 
rusCatalog.  verf  66. 

Oi  <T  "Apy©-  t  &xoi>  T/puv9»  T6  Tgj^JoV&rav , 

Qui  Argos  incolebant ,  Cr  bene  munitam  Tirynthem. 

Everfa  ab  Argivis  fuit.  Paufanias  Corinth.  cap.  xvn.  T/puvta  «vsAoWj  ApyHbi,  Tiryn- 
them  Argivi  everterunt. 

SupraMycenas,  in  via  qua?  Argis  Corinthum  ducit ,  funtCleona,  KAewvw,  fitae  cflri 
Ao'<£*  <z3€xotx»jwlv»  Troivroi^iv ,  in  colle  adificiis  undiquaque  circumcttlto ,  ut  Strabo  fitum 
indicavitlib.vin.  pag.  160.  Paufanias  Corinth.  cap.  xv.  jtoa«v  *  |usy«A»jv ,  urbem  non 
magnam  dicit ,  quam  etiam  ait  obviam  efle  venienti  a  Corintho  Argos.  Livius  lib.  xxxiv. 
cap.  xxv.  Ipfi  cojtiat  eduttai  ab  Elatia  ducere  Argospergit.  atque  ei  circa  Cleonas  Ariftanus pra- 
tor  cum  decem  millibw  occurrit.  Ovidius  humiles  dixit  Metamorph.  vi.  verf.  417.  non  a 
fitu ,  quem  celfum  deicripfit  Strabo  ;  fed  ab  exiguitate  paucitateque  colentium : 

Mejfeneque  ferax ,  Patraquey  humilesque  Cleona. 

In  faltu  prope  hoc  oppidum  immanis  ille  leo  fuit,  quem  Hercules  interfecifle  dicitur. 
Claudianus  lib.  1 .  itn  Rufin.  verf.  zSf. 

Una  Cleonaum  pafcebat  filva  leonem. 

Etiam  Silius  lib.  111.  verf.  36.  leonem  illum  Cleonaum  dixit:  &rem  ipfam  expofuit  Se- 
neca  Herc.  Oet.  verf  i8p.  fub  Alcmense  perfona : 

Flete  Argolica,  flete,  Cleona. 
Hic  terrentem  moenia  quondam 
Vejlra  leonem  fregit  nofri 
Dextera  nati. 

Inter  Cleonas  &  Phliuntem  eft  KtyA» ,  Nemea,  Strabone  defignante ;  dubium,  oppi- 
dum,  anregio,  analiud.  AdditStrabo,  ^  ro  «Kc&  iv  S,  <&  t*  Nipe»  evneheiv  s0@* 
ro%  Afyeiot? ,  >^  r»  «&X  r  NswsojIov  Atovroi  fJLvhvfipsm  ,  CT  lucus ,  in  qno  Nemea  Argivi 
J>ro  more  celebrant ;  &  ibifabulantur  Nemeaum  tllum  leonemfutjfe.  Pliniusiv.  cap.v.  regia 
Nemea ,  Bembmadia  vocata.    at  Straboni  Bep&va  wpn *  Bembma  vicus  eft  apud  Nemeam. 

Ste- 


Peloponmfm.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIII.  785 

Stephanus:  Nsjweo*,  ^w^  n?  "ha^©-  ,  Nemea,  regioElidis.  Non  autem  in  Elide  fed  in 
Argea  efle ,  quamquam  ad  fines  Elidis  j  ceteri  plerique  confentiunt ,  Strabo ,  Ptolemae- 
us ,  Paufanias :  male  Plinius  in  Arcadia  ponit.  Auclor  tertii  prologi  ad  Pindari  Nemea : 
£5-«  ij  Ng^eo*  t  Apy«oiv  i?  x^CS15  firt&P  j  Nemea  ett  j?ortio  regionis  Argivorum.  Paufanias 
Corinth.  cap.  xv.  %ueJov  vocat,  id  eft  vicumvel  oppidum.  DeCleonis  egerat :  fub- 
jungit ,  a/  rxrou  roTs  opttri  tc  o-7TkKohov  tri  <JV/jcvvt#*  £>  Asovt@j ,  KW  *  Wfy*£#  ro  Xa&ov  ^51^" 
%h  ya^/s?  ixkvrt  7r%  tyq  Hkx.  b/  3  «wt?  Ngft«s  2?  A»cV  vuog  i$i  flga^  (x|<©J.  In  illis  monti- 
bw  leonu  fpecus  adhuc  offenditur:  a  quo  vtcus  Nemea  fladia  xvabett.  Inilla  Jovis  Nemei 
templum  plane  infigne.  Hoc  Jovis  cognomen  exftat  eciam  apud  Pindarum  Nem.  od.  1 1. 
fub  initium ,  fed  paullo  aiiter  flexum : 

-  NSjUSOs/tf 

tv    7T0AvVjtfV>jT&>    AiCf    «A(T«, 

hoc  eft ,  in  decantato  luco  Jovis  Nemeai.  Idem  ergo  Nemeaeus  &  Cleonseus  leo ,  pro- 
pter  locorum  vicinitatem.  De  ludis  Nemeaeis,  qui  interquatuor  agonas  facros  Gras- 
corum  erant ,  Pindarus  in  Nemeis  ,  Paufanias  Corinth.  cap.  xv,  &  aln  confulantur.  Ns- 
y,etuv  vel  Htfjiim  vccvyiyve/v  Paufaniasibidem,  &  Polybius  lib.  11.  cap.  lxx.  &  lib.  v.  cap, 
ci.  vocant :  Livius  lib.  xxxiv.  cap.  xli.  nobile  ludicrum  Nemeorum. 

A     R     C     A     D     I     A. 

Arcadia  intima  eft  Peloponnefi  6c  tota  mediterranea  regio ,  nulla  parte  pertinens  ad 
marey  montofa,  &pafcuisquamculturse  agrorum  aptior ,  ideoque  bucolicis  poetis  in- 
primis  laudata ,  qui  Pana ,  paftorum  numen ,  ejus  praefidem  fingunt.  Virgilius  ecloga 
iv.  verf  f8. 

Pan  etiam  Arcadia  mecum  fi  judice  certet. 

Et  in  Gallo ,  five  ecloga  x.  verf  16. 

Pan  deus  Arcadia  venit ,  quem  vidimm  ifji. 

Defitu  Strabo  fub  finem  libri  vi  1 1.  Apjta^/oe  es-Jv  b>  \tkcu  (mv  t>5V  nsAeffovniV» ,  TrXeisv.v  3 
^w^v  op«vijv  ^5T5t£jmvst«4  ,  Arcadia  es~l  inmedio  Pelofonneji,  plurimamque  montofam  regio- 
vemcontinet.  Qiiod  a  mari  abeft ,  difficilior  fitexplicatu,  quia  nulla  promontoria ,  nul- 
li  portus  qui  diftinguant.  Ptolemseus  fuis  numeris ,  nec  vero  fidis  ubique ,  difcernit  quas- 
dam:  pluraautemejusregionisnonattingit.  Curatius  fua  Paufanias  traclat ,  quaeinter 
feconfinium  habent,  plerumquecorijungens,  etiam  diftantiis  per  ftadia  expreffis :  nec 
inde  vero  pofitio  certa  haberi  poteft ,  quia  plagas  6c  cardines  pauciflimis  locis  determinat , 
ut  incertus  femper  fis ,  dextrorfum,  finiftrorfum ,  fupra,  infra  aliquis  locus ,  cujus  fi- 
tuminquiris,  fitpofitus.  Nonergo,  ut  volumus,  fed  ut  pofliimus,  hancregionem 
exponemus. 

Strabonis  actate  paucse  urbes  fupererant ,  pluribus  bello  Grsecorum  circumcolentium 
everfis.  Plinius plurimas numerat ,  fedconfufbordinf5lib.1v.  cap.vi.  Mcditerranea 
e)tM^  Peloponnefi,  inquit,  Arcadiamaxinie  tenu  mdtqm  a  mari  remota.     Oppida  ejm: 

G-gS£g  pfim 


78tf  GEOGRAPHIAE     ANTIQU4E 

Pfophis,  Mantinea,  Stymphalum,  Tegea,    Antigonea,    Orchomenum ,   Pheneum,  Palan- 
tium  ,  unde  Paiatmm  -Roma  y    Megalopolis ,    Gortyna  ,   Bucolium  ,    Carnion  ,    Varrhafie 
Thelpufa,  MeUna,  Heraa,  Pyle ,  Palene,  Agra ,  Epiumy  Cynxtha,  Lepreon  ArGadia 
Parthenium,  Aleay  Methydrium,    Enispey  Macifium-,  Lampey    Clitorium,  CUona    in- 
ter  qua  duo  regio  Nemea ,  Bambinadia  vocitata.     E  quibus  poftrema ,  Cleonse  8c  Nemea 
aliorum  omnium judicio  non  Arcadum ,  fed  Argivorum  propria  fuerunt. 

Ptolemaso  in  feptemtrione  ad  Elidis  fines  cHpW ,  Heraa  eft ,  a  quo  averfus  Stephanus 
tsi,  inquit,  Herasa  ^jf;wV«  ApxosJlow  ,  k«t0m  q  $  Msox>jvj$v,  -33^5?  rteAo7rcvv>j<rov.  Ef£ 
quoque  [_Henea]]  oppidum  Arcadi<z ,  _//>##?  7'^^f^  Mejfenen  in  Peloponnefo.  Meflene  vero 
auftralis  eft  five  oppidum  fignificat ,  five Peloponnefi  regionem ;  a  quo  fitu  longe  Herteo 
abfuit,  ut  Ptolemseo  confentient  etiam -Paulanias  prodit  lib.  viii.  quide  Arcadiciseft 
cap.  XXVI.  'Hpatiia-i,  inquit,  qUims  yiyovtv  Epoutvs  0  Aujcosov©-.  kZtcu  3  ffcA-*?  6v  Je|<« 
t$  AAcp«£,  Heraenfium  conditor  fmt  Her&ews ,  Lycaonis  filius.  Oppidum  vero  in  dextera 
Alphei  npa  fitum  efi.  Polybius  lib.iv.  cap.  LXXVHI.  Qikimt®'  %l$$ds  tjj  ytQvf»  taa- 
$«ov  jtoto^uov  ,  oV  p'«  jrap'  «utjjv  t  t5  'Hoouosv  jtoAiv ,  tjjcs  <3r£9?  AAjCpapav ,  Phtitppus  ,  quum 
ponte  Alpheum  amnem ,  quiHert,orumurbempr&.terfimt,  trajecijfet ,  venit  Alpheram.  Aelia* 
nus  lib.xin.  Var.  Hift.  cap.  vi.  refert,  c*  Hp«/<*  tjj?  hfn,a,$iou;  ,  in  Herxenfi  Arcadia  agro 
vinumnafci,  quod  viros  s5c<ppov<# ,  tnfanos,  mulieres  fecundas  faciat.  Memorat  hoc  op- 
pidum  etiam  Plmius  loco  dicTto ,  &Liviuslib.xxvin.  cap.vn.  feq. 

PropeHerseam  fuitTelphxJfa  (lytThelpufa^  ut  ex  eodem  libroPolybii  cap.  lxxvii. 
adparet.  Philippus,  inquit,  cv  t7,s  Qhv$t-L<xA  dvatyvt-oo;  r  liti  ^oc^ociav,  Ttafiv  tis  TeA- 
(pxaseiVy  KxiteiSriv  hs  fyeuotv,  exOljmpia  eaflramovens  m  Pharaamverfus  ,  mox  Telphuffam 
venit ,  inde  Heraam.  Stephanus :  TeAcpx&ya  nokis  a?kxo*Iou  ,  Telphuffa  urbs  Arcadia. 
VYmius  &  Paufanias  Telphufa ,  ©sftmext  fcripferunt :  ille  prsedi&o  loco  5  hic  in  Arcad. 
cap.xxiv.  Erymanthus ,  inquit,  fluvius,  ex  mente  Lampea  ortus ,   AfauSinv  <?<jfsA9wv5 

CV    Sl^lX  (4fy  TO  O^©-1  J^WV  T   $0Ac'>jV,    b>  C60JSS?C&  j)   7t»AiV   ©ihTtHCOiV  ^upoiv ,    KOiTeKtlV  ilS  TAA- 

<pHovy  Arcadiampercurrens addextrammonte Pholoerehtto ,  ad  finiftram agroThelpufa,  in 
Alpheum  inlabitur.  Mons  heic  quoque  Erymanthus  fuit ,  Achajam  tangens ,  a  quo  flu- 
mini  nomen  haefit ,  fabulofus  apro  ab  Hercule  interfe&o.  Paulanias  Arcad.  cap.  xxiv. 
vulgatum  ait  efle  ,  confeciffe  Herculem  Euryftei  juflu  rts%t  tw  Epu^avSw  lv  (xtytS-et  j^ 
«Ajcjj  I  «taas  vTttfitfijKOTot ,  aprum  magnitudme  &robore  infignem  in  monte  Erymantho.  Vit^ 
gilius  lib.vi.  verf.  801. 

JV^  wra  Alcid.es  tantum  telluris  obivit ,. 
Fixerit  Ariped.em  cervam  licet^  aut  Erymanthl 
Pacarit  nemora ,  d"  Lernam  tremefecerit  arcu*. 

Seneca  Hercule  Furente  verf.  228. 

quid  memorem        - 

Solitumque  dtnfis  hifpidum  Erymanthi  jugis- 

Arcadia  quatere  nemora  Manalium  fuem  i 

Heic  etiam  Califto  in  urfam  converfa  erraffe  fingebatur.  Ovidius  Trift.  lib.  1.  elegia: 
iv.  deBoota,  Urfae  fidus  infcilante  y, 

-  ,j  -  »  cti"- 


Pelopnnefus.  LIBERIL     C  A  P.  XIIL  787 

-  -     -     -     cnftos  Erymanthidos  Urfe. 

Pars  Erymanthi  montis  A«W««,  Lampea  eft,  mons  ex  quo  Erymanihus  fluvius  ortus , 
Pholoe  monte  ad  dextram  relicto,  in  Alpheum  inlabitur.  Vide  Paufan.  Arcad.cap, 
xx  1  v.  Plinio  eft  Lampeus  mons  lib.  1  v.  cap.  v  1 .  cum  oppido  Lamp :  at  Papinio  lib.  1  v. 
Thebaid.  verf  190.  asque  Lamjpea ,  utPaufania^j 

-  -     -     candensque  \ugis  Lampea  nivofis. 

In  ortum  hinc  progredienti  occurrit ,  Argolidem  verfus ,  Stymphalus ,  Stv'^**-^ ,  urbs 
ad  lacum  cognominem ,  avium  Stymphalidum ,  quas  Hercules  conrecit ,  fabulis  non  igno- 
ta.  Producitur  media ,  quse  idcirco  etiam  vocali  longa  Xtv/^a©-  fcripta  eft  ab  Home- 
ro  &  Refychio.  An  etiam  mons  hujus  nominis  ?  pofthabuit  Strabo ,  quum  montes  Ar- 
cadise  lib.  viii.  pag.  267.  recitavit.  Hefychius  dubitabundus  :  Stu^jjA©- ,  ttoA*?  \ 
oj>©-  Afnmilcmt  Stymphalns,  urbs  aut  mons  Arcadia.  Certior  Ptolemseus ,  cui  &  in  Pe- 
loponnefi  montibus  efl  0  Stuju^^a©-;  Scin  urbibus  Arcadise  itidemSTVjwcJjaA©^  Stym- 
vhalus.  Sub  monte  lacus :  adlacum,  oppidum ,  quod  Stymphalum ,  neutro  genere ,  eft 
Plinio.  Apollonii  fcholiaftes  adlib.  11.  verf.  ioff.  J.rvp$a\@*  nokis  AfnetMco;,  Stu^w- 
<p#Ai<r  'j  a/jI/vjj ,  Stymphalus urbs  Arcadia:  at  Stymphalis  efi  lacus.  Ovidio  lib.  II.  Faft. 
verf. 27.  hic  lacus  Stymphalides unda :  circumcolas  Stymphalii  Polybio  lib.  n.  cap.  lv. 
regio  Stymp haha ,  XivpQahloi ,  ]ib.  iv.  cap.  lxviii.  Urbem  Strabo  in  everfis  numerat : 
lacus  fbndit  flumen  ,  quod  antequam  terra  fubmergatur  ,  etiam  Stymphalum  dicitur : 
quumin  Argearurfum  erumpit,  Erajini  nomen  induit ,  utPaufaniasArcad.cap.  xxil 
demonftravit.    Herculis  fabulam  Apollonius  dicto  libro  1 1 .  verf  1 0^4.  fic  enarravit : 

'Oo  q  y»f  H^xteV  oVcV  jjAu&sv  ApjcoJtT/jjv  St 
YlkutiSov;  IfvAou;  ?,Tvp<$oiki£&  i&zvi  Aijwvjj? 
'Q.eu&cy  to'|o<(T<. 

Quod  Hygini  verbis  fab.  xxx.  interpretamur :  Aves  Stjmphalides  in  infula  Martis ,  qud 
emijfis  pennis  jacuiabantur ,  Jagittis  interfecit.  Catulluscarm.  lxix.  verf.  II 3.  adMalli- 
um,  deHercule: 

Tempore  quo  certa  Stymphalia  monjira  fagitta 
Ferculit  imperio  deterioris  heri. 

Et  Lucretius  lib.  v.  verf  32, 

-  uncisque  timenda 
Unguibus  Arcadia  volucres  Stymphaia  colentes, 

Supra  lacum  Parthenius  mons  ad  flnes  Argolidis :  longo  jugo  inde  ad  Tegeatidem  recur- 
rens.  Addit  Piinius  Parthenium  oppidum.  Strabovin.  pag.  267.  "Op>j  59n<p«v?  <sjti? 
tij  Kvlktivy  OoAa'>j,  ^  Awouov ,  j^  M«<vaAov  ,  jj^q  to  n#pQsv<ov  nak^y.ivov  ,  xciQy;KQV  iit)  t 
A$yeiav  "im  T»jff  TiytoiuSi@t ,  Montes,  pr&terCylleneni  injignes  funt  Pholoe ,  Lyceus,  Ma- 

Ggggg  2  nalus, 


788  GEOGRAPHIAE     ANTTC^UAE 

nalus ,  &  qui  Parthenius  vocatur ,  a  Tegeatide  regione  ad  Argeam  ujtfue  pertwgens.  Eosdetft 
enumerat,  & in iis Parthenium  quoque  Pomponius  lib.  II.  cap.  ui.  Liviuslib.xxxiv. 
cap.  xxvi.  Caflra  [ex  Argivo  agro]  movit,  cr,  Parthemo  mome  fuperato  ,  prater  Tegtam 
tertio  die  ad  Caryai  pofmt  cafra.     Virgilius  eclog.  x.  verf.  fj. 

-  non  me  ulla  vetabunt 

Frigora  Parthenios  canibus  circumdare  faltus. 

Contingit  Cyllene,  mons  altiflimus  Arcadiae.  Strabo  ibidem  :  pkywv  ep©-  a>  «w?  KvA° 
A»i'v>j ,  maximus  mons  in  ea  [Arcadia]  Cyllene.  Paufanias  cap.  xv  1 1 .  ofQ-  v^Kqtxtqv  q'pwv 
v  ov  A^KotSicc,  Kv&jjvjj  ,  allijfimus  montium  Arcadiot  efl  Cyllene.  In  vertice  'EpjusT  KuSujvfe, 
Mercum  Cyllenii  templum ,  eoc[em  tefte.  Ibi  enim  natus  fingebatur  Mercurius.  Vir- 
gihuslib.viii.  verf.  138. 

Vobis  Mercurius  pater  es~l ,  quem  candida  Maja 
Cyllena  gclido  eonceptum  vertice  fudit. 

Lege  Servium  ibidem.     Ovidius  Faft.  1 1 .  verf  276*. 

Altaque  Cyllene>  Parrhaf&que  nives. 

Nam  &  Parrhajius  mons  illius  trattus  eft.   Hefychius :  riappVcw,  o^ot  A^actlou;.    Parrha~ 
Jius ,  mons  ArcadiA.     Statius  Thebaid.  v  1 1 .  verf.  163. 

Parrhatiumque  nemus , 

Abhocurfa  quoque  caeleftis,  quas  Califto  fuerat,  cognomen  accepit,  quafi  &  inill© 
quondam  nemore  erraflet.     lterumStatiusSilvar.Iib.lv.  carm.v.  verf  f. 

'Jamtrux  ad  ArSlos  Parrhajias  hiems 
Concesfttt  altis  obruta.  folibus.. 

Etiib.  vii.  Thebaid.  verf  8. 

-     Oceano  vetitum  cjua.  Parrhajis  ignem 
Nubibus  hibernis  O*  noftro  pafcitur  tmbri. 

Oppidum  quoque  Plinio  Parrhafe  fuit :  Stephano  etiam  &  Hefychio  laudatum  auctore 
Homero,  qui  Catal.  veri.  nj". 

Stv/x^JjjAov  t'  «^ov  ,  njfJj  Ua^ciffiyiv  lv/|uovTfi', .. 
Stymphalum  tenebant ,  O"  Parrhajiam  habitabant. 

Inde  Panhafi ,  populus  apud  Strabonem  dicto  libro  p,  z6j.  &  pGfMivum  Parrkafi- 
n.s ,  id  eft  Arcadius.     Virgiiius.  v  1  u .  344, . 

Parrha* 


PeJoponnefm.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.   XIII.  785* 

Parrhafio  diBum  Panos  de  more  Lycai. 

Ad  occafum  hinc  efl  mons  Pholoe ,  tj  $oAo'>;,  Elidem  fpedtans.  Plinius  lib.  iv.  cap. 
vi.  Momes  in  Arcadia  ,  Pholoe  cum  appido:  item  Cjllene.  Ovidius  Fa6tor.  lib.  Hi 
verf  273. 

Tc/?/'j  m>  Pholoe,  tejies  Siymphalides  unda. 
Et  Statius  Thebaid.  lib.  x.  verf.  228. 

Vertice  fic  Pholoes  voluerum  nutritor  etpuorum* 
Et  idem  Achilleid.  lib.  1.  verf.  168. 

-     -     -     »    foetam  Pholoes  fub  rupe  le&ndm. 

Pholoe  ad  dextram  relicta,  prope  Erymanthum  flumenfita  eftPfiphis,  ¥»$}*,"  antea 
*»iy**,  vel-*ijyi««,  Phegia,  adpellata,  ut  Paufanias  &  Stephanus  referunt.  Pjkiius  6c 
Ptolemasus  Pjophidis  mentionem  habent:  fitum  oftendit  Paufanias  cap.  xxiv.  lApylm 

f*£V     J1»?     saSlQi? '-Jfiv   «7TWTJ§a    Tg/#JC0VTc*    JJ    Y&K^Jff.        «B%t    Q    «56UT/)v  0   T£   A^OafVJ©-1    7rOT«f.t{,V5     ^Jtf 

oMyov  dvrooTi^ca  t5  7roAswj  E^UjuavQ©-  ftxtriv ,  Abefi  a  Sir&is  Pfophis  fiadia  xxx.  Pr&terfluit 
amnis  Aroanim ,  Cr  breviab  urbewtervailoErymanthm.  Polybiuslib.iv.  cap.  lxx.  fitum 
Piophidis  ita  defcribit :  xs»r««  «£  ^  crv^zsdcns  nsAo7rovvj/<r8  >$  ^  psirc^av.  «vtoI?  q  T?Ap- 
Y-otSlcu;  cJ-tVj  tj»?  <srO?  <W«.«?  Txk&tn^  trv>voi,7nis<rvis  to»V  <ra€/<  t«?  icyocTiaA  k«to»kSVj  r  <grOIJ'2(rsr£" 
e/wv  A^«/«v,  Stta  efl  [Pioiphis]  (i  ftniverfamjpecles  Pelooonnefum,  tntpfiusmeditullio :  (i  Ar- 
eadiam  ,  z»  occidais  ejuspartibus ,  <^4  ultimos  occidtntem  verfus  Ach&orumfines  contingtt,  Oc- 
cafum  verms-fitam  fuiffe  «ScAchaEorumultimosauiEkosetiam  fpectaffe,  convenitcum 
Pauf anise  defcriptione :  at  in  medio  totius  Peloponnefi  puncto  exititifle ,  non  video ,  quo- 
modopofitionioccidentali,  qUamunadefenditPolybius,  conciliari  facile  poffit.  Non 
procul  admodum  a  Clitorio  fuiffe ,  adparet  ex  Polybii  eodem  loco ,  ubi  exercitus  dicitur 
ductus  2^5  t?  Ka«to^V  i*s  m\  Yco<${J@r , per  Clitoriam ^-cjuafi Pfophtdemverfus.  Paufanias 
cap.  xxxi  1 1 .  Sirasos  in medio  ponit  inter  Clitotios&.  Piophidios.  i%oi ,  inquit ,  Ka«t«- 
esois  i$  XP?°fs  <5sZ$i  *¥a<$i$Us  itclv  cd  2^«*',  Stra  funt  agrifines  irtter  Clitorios  C?~  Pfophidios. 
Sira?  autem  fuerunt  locus ,  undeSmcJ,  paullo  ante  memorati ,  nominabantur. 

Eodem  libro.  i v.  cap.  lxx  i  i  .  &  feq.  aliquoties  Lafio ,  Acto-iw ,  cum  Pfophide ,  tamquam 
vicinoloco,  conjungitur,  videlicet  ad  Eleorum  fines,  nifi  potius  in  ipfa  Elide  extrema 
ruit  Lafio.  nam  ait,  o»  tz^.<^vK»osovTis  r  Acartmot,  r  HA<ri&*v :  prafidium  quoa  Lafione  Ele- 
orumerat.  Idem  Polybiuslib.  v.  cap.cn.aitPhilippum  itr)  Aoto-iuva ,  Lafionem  acceffifle, 
&  turrideferta  ejus  urbis  occupata ,  fe  «V  r  ha««v  ,  Eleam  invafurum  efle  fimulafle. 

Hactenrs  de  iis,  quse  ad  feptemtrionem  funt  Arcadix,  £cinfinibusadjacentium'ibi 
regionum :  quse  interiorum  funt  Arcadum ,  &  circa  Alpheum  fluvium ,  nunc  imus  per- 
luilratum.  Paufanias  Arcad.  cap.  ult.  Aipheum  a^go8-«,  oriri.  dicit  b>  «uAajxtj ,  ad  Phy- 
lacen :  deinde  mergi  in  Tegeatico  agro ,  rurfus  erumpere  in  Afeo.  Ex  quibus  intelligimus 
Tegeam  &  Afeam  fuiffe  prope  Alphenm. 

liyt»)  Tegea  nobilis  quondam  urbs  &  bello  clara.  Crebia  mentio  apud  Polybium ,  fed 

Ggggg  3  vix 


79o  GEOGRAPHIAE     ANTIQJJAE 

vix  ulla  certioris  fitus  indicaturam  habens :  nifi  quod  lib.  iv.  cap.  lxxx  i  i  .  dicit ,  Philip- 
pum  cm  t?  MsyasAjK  aroA8»ff,  ex  Megalopoli  profe&um ,  s^  4  TtyiotA  9  pr  Tegeam  du6to 
exercitu,  «VAgy^,  __>£<?/ venifie.  Nimis  ergoadoccafumreduxitPtolema_us,  quum 
a  Megalopoli  in  adHvum  ortum  potius  recedat.  Iterum  Polybius  excerptis  libri  x  i .  cap 
xv  i .  tradit ,  Phiiopeemenem ,  Tegea  primo  impetu  capta ,  poftero  die  caftra  ad  Eurotam 
pofuifle.  Conventus  ibi  Achsd  aliquando  egerunt ,  quum  adverfus  Lacedaemonios  bellum 
gererent.  Livius  lib,  xxxv.  cap.  xxv  1 1 .  Tegeam  exereitu  contra&o  ,  conalioque  eodem  c?- 
Ach&is  Crfociis  indi&o.  Et  iib.  xxxv  1 1 1 .  cap.  xxx  i  v.  Decretum  Tegea  in  concilio  commu- 
m  Ach&orum  faBum  efi.  Pluribus  oppidis  Arcadicc  bellorum  impetu  ac  vi  deletis ,  de  hac 
Strabo  fub  finem  lib.  vm.  tradit :  Tkyzot  hi  jwjre/wff  ffvfAptm ,  Tegea  adhuc  mediecriter  fe 
fujientat.  Oppidani  Teyeaswti ,  Teoeata  apudPolybiumfaspe,  ScStephanum.  Nummus 
antiquus  thefauri  Gaiiorum  regii ,  TErEATAN ,  i.  c.Tzywuv,  Dorice. 

Afea ,  Affioi ,  non  procul  abfuit ,  in  cujus  agro  emergit  Alpheus ,  fupra  fubmerfus,  ut  ante 
paullo,  Paufania  au&ore ,  monftravimus  :  qui  cc  cap,  xliv.  g§«W-'Ws*<,  ruinM  Afet 


phanusw-wwdixit,  forfanquiaexurbeinviciformamredacliafuit.  Ad»,  inquit,  x_/p»j 
Ti5?  Afiwfiev;,  «'<$>'  h?  o  AA<$«cs  p's«,  Afea ,  vicus  Arcadia,  unde  Alfheus  [iterum  erum- 
pens]  oritur.  Vicanus  ipfi  eft  a<ts«tjjss  forfan  etiam  Ac-av^,  Af&us^  quia  tale  poflefli- 
vum,  plerumque  fimile  gentili ,  eft.  Paufanias  cap.  liv.  civonetAcu;  bi  A<r*/«,  fubaudi, 
yy  ,  id  eft  rurfm  emergens  [Alpheus]  in  Afeo  agro. 

Plura  oppida  exhaufit  j  MzydhYj  aroA<?  five  Mgy#AoVoA/ff,  Megalopolis ,  Gra_carumui> 
bium,  exceptisRomaniscoloniis,  ut  Paufanias  cap.  xx v  1 1 .  dicit ,  vwxdiv\ ,  recentifima, 
Epaminonda.  aufpiciis ,  paucis  menfibus  poft  pugnam  Leuctricam  condita ,  multisinva- 
lidis  oppidis  in  magnam  unam  civitatem  dedu£tis ,  ut  fortius  fe  adverfus  Spartanos  tueren» 
tur.  ScribiturGrsecedivile  Mgy«A>j  7roA<ff  aPtolemaco,  Paufania,  Stephano:  &  con- 
jundtim  MsyoiAoVoA/ff  a  Strabone  fub  finem  libri  viii.  Ipfe  Megalopolitanus  Polybius 
utroque  modov  Vaydhw  itch.iv  dixitlib.iv.cap.vn.  &  Msj^AoVoA/v  lib.  iv.cap.LXxvii. 
JHelifon  fluvius urbem  hanc  interfluit ,  utPaufaniascap.xxx.demonftravit,  ortus  ox  v#- 
[ayi$  quuvv[aov  ,  exvico  ejusdemnominii  y  Helifonte,  qui  inde  per  Dij>*enfium  primum ,  Lyc<e- 
atem  deinde  agrum  perlapfus ,  poftremo  rivrry  Snhh^-uv  Mey«A»jv  zsqMv,  ipfam  Megalopo- 
lim^ercurrens,  haud  longe  inde  in  Alpfteum  fe  infundit.  Coioni  Megalopolita ,  Graeca 
forma,  Liviiiib.  xxxv.cap.xxvn.  & Megalopolitani ,  ejusdemlibricap.  xxix. 

Oppida  ex  quibus  coaluit  Megalopolis ,  a  Paufania  narrantur  cap.  xxv  1 1 .  quorum  ple- 
raque  funt  obfcura.  Potiora  felegemus.  EManalo^  inquit,  Alea,  Paliantiumt  He- 
lifon,  Dipta,  alia.  Mons  M&nalm  eft,  a  Strabone  &  Plinio  in  montibus  Arcadia.  lau- 
datus:  8c Virgiliuseclogavii i.verf  22. 

M&nalm  argutumque  nemm  pinosque  loquenies 
Semper  habet :  femper  paforum  ille  audit  amores. 

Et  plurali  numero  ecloga  x.  verf.  ff. 

Jnterea  mixtis  lufrabo  Manala  nymphis. 

Eft 


Peloponnefus.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.     XIII.  79i 

Eit&ccampuseodemnomine.  Paufanias  cap.  xxxvi.  og©-  opmvpw  ru  m$ia  rcMauv». 
htov ,  tdem  nomen  montts  e$~l  <£r  campi ,  nempe  Manalium.  Oppida  ergo  plura  caput  partim 
montanus  tra&us ,  partim  campus  potuit.  Jn  ipiis  fuit  etiam  Manalum  oppidum ,  cujus 
etiam  £§«7n«,  id  eil  ruina  ac  rudera,  ibidem  Pauianias  notavit.  Pindari  fcholiaftes  ad 
Olymp.  ix.  verf  88.  lAcuvxXov  o$@>  Agx«<ft«c  ^tf  t»'aw« 

In  hoc  traclu  ex  oppidis  quae  in  vicinam  Megalopolimconceflerunt,  nominatur  pri- 
mum  Alea ,  aa&*  ,  unde  Minerva  Ahcua ,  AUa  cognominata ,  cujus  templum  folum 
fupererat  Strabonis  astate ,.  lib.  viii  extremo.  Plinius  quoque  Aleam  in  oppidis  Arcadias 
recenfuit. 

Pailantium,  Ux^dvnov ,  ut  Paufanias  fcribit ,  &  Salmafius  Stephanum  emendat  $  five 
Palatium , .  ut  Plinii  habent  codices ,  fed  minus  re&e ,  quia  Evandri  proavus ,  unde  nomen 
eit,  Pa/lasfuit,  geminato  lambda ;  non  Palas,  iimplici.  Idverore&enotavitPlinius: 
Pallantium  ,  unde  Palatmm  Roma.  Livius  lib.  I .  cap.  v.  Jam  tum  in  Palatino  monte  Lupercal 
hoc  jniffk  ludicrum ,  ferunt ,  <T  a  Pallantet > ,  urbe  Arcadtca  Pallantium^  detnde  Palatium 
montem  adgellatum.     Et  Virgilius  Aeneid.  v  1 1 1 .  verf  f^. 

Pallantis  Jiraavi  de  nomine ,  Pallanteum. 

Sequitur  in  Mamalo  Helijfon.  mpqv ,  vicum  dixit  Pauianias  cap.  xxx.  ubi  de  flumine  ejus- 
dem nominis agit ,  qui  fontem  hahet adillum  vicum.  At  antea  cap.  1 1 1.  n  n  sroA<?  ^ 
0  narotpos  Ea/ot&jv,  qt  oj>ptdum  &  amnis  Heltjfon.  Deflumine//tf/jJ#W<?pauIloantedix:- 
mus,  qui  etiam  Dipaam  adluit,  itidem  Megalopolitanae  urbi  adfcriptam.  Vide  cap. 
xxvn  &  xxx. 

Ab  Eutreiiis , .  gente  Arcadum ,  oppida  Megalopolis  exliaufit  Tricolonos ,  Zoztinm ,' 
Paroriam  ,  &  alia.  Ex  Parrhaiiis ,  Lycofura  antiquiffima  urbs  in  monte  Lycao ,  unde  6c 
Juppiter  Lycdm  adpellatur,  cujus  &  Plinius  meminit.  Confule  de  Lycofura  Pauianiam- 
cap.  1 1 .  &;  xxxv  111.  Ex  eadem  gente  etiam  7rapez.us  fuit ,  quse  Megalopolim  conceflit, 
quamvis  pars  Trapezuntiorum  in  Aiiam  enavigarit ,  ubi  qui  Ponti  Euxini  Trapezuntem 
metropolim  tenebant ,  eos  o-uvoj'j«?  iH^avro  j^  cuvwvu^ua?,  tamquawgentilesO" cognomines 
receperunt,  Paufanianotantecap. xxvi  i.quicap.xxix.ruinasTV^^^prope  Alphe- 
um  tradit  vifas  efle.  Hasc  &'  alia  plura  oppida  exhauilt  nova  urbs  Megalo_polts ,  ut  vel 
omnino  deferta  illa  fuerint ,  vel  in  formam  vicorum  exiguam  redacta. 

Vici  quoque illi ,  quioppidaanteafuerunt,  ditionis  eranrMegalopofttanorum.     Ibi- 
dem  I  auianias  cap.  xxvii.  cuffi  [7roA«?]  s?  «V«v  «VJv  e<p'  ypw  i¥^i>di^  t«?  3  i%acnv  cl 

MfyoihQTTQAfToti  KwiAeu; ,  To^rvv»,  LntolvoiA-,  ©etosoxvr  ^Tfji- rc6  O^ouzvw ,  MsOuJg^ov  ,  Tsu- 
S-iv,  Kotihtoh,  'EAiWvtos ,  Urbium,  [e  quibus  Megalopolis  eit  Conflata"]  quadam  funditus 
hodie  funt  deleta ;  qmdam  redaEla  in  vicos ,  Gortys  vtdelicet ,  Dipoena ,  Thtffoa  ad  Orchome- 
mtmy  Methydrium,  Theutii,  Callia,  Heliffon. 

^  Prima  recto  cafu  eit  Tc^tu?,  Gortys.,  Paufanias  cap.  xxvi  11.  To^rve  xd^  ™»  m  IpS^ 
Gorys  vicm  efl  mea  <ztate :  Plinio  eadem  eil  Gortyna.  Ab  hac  fluvius  Gonynim  nominatur , 
qui  tw  AA<p«w  to  ftvfjioi  civmoivat,  tnAlpheumeffunditur.  Etiam  Methydrium ,  Plinioquo- 
quecommemoratum,  cumTheutztkThifoa ^erat  w«  r  cuvtsAouvtwv  isO^Ojwevev,  excontri- 
butn  Orchomeno,  Paufania  cenfente  cap.  xxvii.  Orchomenus  autemhic,  utaBceotico 
diitinguatur^  Herodoto cum cognomine efi  0^oju€»mt??  a$k«JiV ^Orchomenm ArcadU. 

Fuit  quoque  Tr/polis  Arcadias ,  ex  tribus  urbibus  iic  adpellata  regio ,  Calliis ,  Dtpcenif , .. 
Nonaeri.  Paufanias  diclo  loco :  igF&ttywTQ  ^  TeJin&Ms  oVo^«c^g'v)j,  K^tet  rjj  A»a-o<v«, 


792  GEOGBLAPHIAE    A  N  T  I  QJU  A  E 

j[£j  NwKowg/?,  acceffit  etiam  fic  adpellata  Tripolis ,  Callia ,  Dipcena  ,  Cr Nonacm.  Male 
Amafazusvertit:  Tri^olis^Callianomine-,  acceffit.  PrimaC4//^moxftatimdicitur  K«A- 
A<#»,  Callia,  plurativo  numero :  &  Dipcena  quoqueA/7roiv<*f ,  Dipoenjz'.  Nonacris  autem 
peflifero  Ajgw  fonte  fatis  celebrata.  Herodotus  iib.  v  I .  cap.  lxx  i  v.  ait ,  b>  tosutsj  T»f  zb-oAm 
&vcu  to  %7vycc  vJug,  inhac  urbe ,  id efl  prope illam ,  ejfe  Stygis  aquam.  Vitruvius  lib.  vin„ 
cap.  iil.  Es~t  in  Arcadia  nominata  terra  regio  ,  qua  habet  w  monttbm  e faxo ftillantes fngidtffi- 
moshumores.  H&c  autem  aqua  ^vyoc  vSoog  nommatur ,  quamnequeargenteumy  neque  aneum 
nequeferreum  VMjjoteftfuflinere  ,fed  dtffiltt  &  difftpatur :  confervare  autem  eam  &  continere  nihil 
nifi  mulinaungula.  Stephanus:  Nwvatcg^,  sto'ak  AgnotSlev; ,  Nonacris ,  opptdum  Arcadia, 
PJinius  Nonacrin  in  montibus  Arcadias  numeravit,  adquemolimpofitumfuitoppidum. 
Inde  Nonacrim  8c  Nonacrinm  formatur.  Evander  ex  Arcadia  in  Italiam  delatus  Ovidio 
lib.  v.  Faft.  verf  p/.  elt  Nonacrim  heros  1  Sc  lib.  1 1 .  Faffor.  verf.  ZJf. 

CinBaque  pnetis  nemoris  juga  Nonacrini. 

Prope  Nonacrin  fuit  Phenem,  $evsoV,  inter  quas  aqua  Stygis  deflillavit :  undereque 
Pheneo  8c  Nonacri  adfcribitur.  Strabo  lib.  v  1 1 1 .  extremo :  «j&i  fcevsov  <?'  eVJ ^  to  Kah4- 
[azvov  1,'vvyci  vSa^i  Xi&dSiov  oAs9g/ou  Z$oiT@r' ,  vop£op«vov.  fe^sv,  Prope  Pheneumeft  etiam  qua 
dicitur  Stygis  aqna-)  jiilUcidium  aqua  permctofe ,  quam  [acram  halent.  Stephanus  5  $gvoV 
iaroAiff  a^xSioia  ,  Pheneos  oppidum  Arcadix.  Evandri  8c  majorum  in  Arcadiafedes  fuit.  Vir- 
gilius  Aen.  viii.  verf.  1 6f .  fub  Evandri  perfona : 

AcceJJf ,  &  cupidm  Phenei  fub  moenia  duxi , 

puta  Anchifen  hofpitem.  Callimachus  hymno  in  Delum  verf.  71 .  fcripfit  Qivouos ,  quod 
illuftris  vir  Ezech.  Spanhemius ob  metrum  fieri  cenfet.     Statius  Thebaid.  1  v.  verf.  2pi . 

Et  Pheneos  nigro  Styga  mittere  credita  Diti. 

SubNonacri,  auftrum  verlus ,  Ka«V&>£,  CUtor,  Plinii  CUtorium  fitum  erat.  Paufanias 
cap.  xvil.  Ejc  $£vs£  3  /o'vt<  9^V  kcm^g  qjpj  v,aIx  «JWjuwv,  »'  $>  &&<&&  t2  o^av  I?  ztoAjv 
clyet  KAeiTo^.  kv  iii;ix  3  cfiri  Nwvaxg^v  ^4  tov  vita^  <$  Zrvyos.  Ennti  ex  Pheneo ,  occafum 
verfus ,  du<£viafunt'}  CUtoremUva,  Nonacrin  dextera  &  ad  Stygu  aquam  ducit.  Straboni 
fub  finem  libri  v  1 1 1 .  in  dirutis  urbibus  funt  etiam  Ka«t«§  *v?j  tovsoV ,  C/zrer  d^  Pheneos.  £t 
Ptolemaso  Kah't«£  ,  C//ror.  Demirabilifonteejus,  faftidium  vini  adferente ,  Vitruvius 
lib,  v  1 1 1  •  cap.  III.  In  Arcadia  civita^  efl  non  ignota  CUtor ,  in  cujus  agns  e(l fpelunca jprofluens 
aqua ,  quam  qui  biberint ,  flunt  abflemti.     Ovidius  Metam.  lib.  xv.  verf  3  2,2,. 

Clitorio  quicumque  fttim  de  fonte  levarit , 
Vina  fugtt }  gaudetque  meris  abftemius  undis. 

Plmius  lib.  xxx  1 .  cap.  1 1 .  Vinum  in  tadium  his ,  qui  ex  Clitorio  lacu  btberint ,  ait  Eudoxus. 
Eit  eidem  Pliftio  etiam  fluvius  Clitonus ,  lib  1  x.  cap.  x  1  x.  KA«to>£  ,  Clitor  Paufknix  di£tus 
cap.  xx  1 .  qui  influit  in  Aroanium  amnem ,  feptiino  ab  urbe  fladio.  Aroamus  deinde  Pfo- 
phinurbemadluit,  cap. xxiv. 

AUpbera,  aa/$«£?>  trans  amnem  Alpheum ,  five  in  finiflra  ejus  fuit.  Polybiuslib.iv. 

cap. 


PeUptmnefus.         LIBERII.     CAF.     XIII.  793 

cap.  lxxvi  1 1.  de  Philippo :  2/#/3«?  tjj  yi<pv£ot  r  aa<J)«o\>  •ssoTotuav ,  c?  p«  arfl^"  «vtjjV  t  t 

•Hf^»wv  ttoAjv  ,    jjxe  <srO?  AA»^)«^»  ,  >j  >c«t<ju  $1  cJ-jY»  Ao'4)x  ngyuvwjxg  zvctvroffcoQiv ,  Alphei 

j>ontetrajet~lo ,  qui  Heraamprteterfluit ,  Alipheramvenit ,  incolleundiquepraruptofitam.  Li- 

vius  lib.  xxx 1 1 .  cap.  v.  wz  Achajam  legatos  [Philippus]  w//ft ,  <^«  redderent  Achais  Orchome- 

non  ©>"  Her&am  O-  Trtfhyltam :  Megaiopoittis  Altyheram ,  contendentibus  numquam  eam  ur- 

bemfuiffe exTriphylia ,  fedfibi deberereftitui ,  quiaunaefet ex iis ,  cjuaadcondendam  Megalo- 

jioltm  ex  dccreto  Arcadum  contrtbut*  forent.     Quod  Pauianias  cap. vxvi.confirmat.    vEs"« 

AAiCj^JJ^5  aroAfCjUoi  s/  jUjj/os.    e|eAei(p0if  yssp  vsro  o/itjjTopwv  zfoThw ,  vVo  t  ffvvomcuov  T  A§>c«t^W 

£<;  Me^asAtjv  TroVviv.  Atipheractvitashaudmagnaeft ,  tjuotncoiarummultat>arstuncdifcelfit^quo 

tempore  communi  Arcadum  con/ilio  Megalopohm  coloni  funt  deducli.     His  enim  etiam  poh; 

conditam  Megalopolim  tco'a»v  ,  «r^»  nowen  cr  dignttatem  confervarunt ,  quod  idem  cap. 

xxvn.adnotavit.     Reli&iihihabitatoresa  Polybio  AAi^p^o»,  dicio  loco  cap,  lxxvii. 

a  Plinio  itidem  Alifherxt ,  lib.  iv.  cap.  vi. 

Cynatha  quoque  eo  tra&u  fuit ,  Clitori  finitima.  Polybius  lib.  iv  cap.  xvm.  10  Aprs- 
ju»J@-  /epcv,  o  K&tTxt  fj$£  ^et«|o  KA«top@"  t^  Kwa&w ,  Dtan<z  fanum  inter  Clttorem  Cr  Cy- 
n&tham  fttum.  Straboni  quoque  K Jv<*«9« ,  Cyn&tha ,  in  defertis aut  dirutis  Arcadise  nume- 
rata.  Plinius  quoque  ejus  mentionem  habet  lib.  i  v.  cap.  v i .  Oppidani  erant  Kvv«*0««Y, 
ut  Polybius  dicto  loco  vocat ,  &  Paufanias  cap.  x i  x. 

Orchomeniis  &  Pheneatis  confines  erant  Caphyata,  quod  Paufmias  cap.  xm.tradit: 
di£ti  ab  oppido  Caphya ,  quod  etiam  in  cenfu  dirutarum  apud  Strabonem  eft.  Paullo  ante 
Paufanias:  '1o'vt»  s|  Op^ouevs,^  saSlxs  <3j-e$eA0c'vT»  oVov  Tpefr,  «  {$>  ev&eu*  e»  7to'a»v  K«<pvoc» 
ayet ,  Ab  Crchomeno ftadiaprope  maprofetlts  viafe  oftendtt  qua  Caphjam  recla  tter  eft.  Poly- 
biuspluralinumeroufuseillib.  n.cap.Lii.  <&£3<rAoifiuv  tw  TpcVw  K«<pv«w,  neSM'v>jv ,  $eveoV, 
occupans  Jic  Caphyas  ,  Pellenen ,  &  Pheneum.  Et  Stephanus:  Koscpww,  7re'A«;  ApitacJ1»^, 
Caphya^  ofptdnm  Arcadta. 

Pheneatis  confines  erant  Girju ,  eaedemque  vergentes  in  Laconiam  :  alise  a  Cary is  La- 
cedaemoniorum.  Paufaniscap.  xi  i  i.extremo:  '¥  xojTftAeyue»**?  woAjjo-»,  praditlts urbtbus 
[confinio  utentibus,  Orchomeno,  Pheneo  &  Caphyras]  <p«^y|  vVoVr** ,  -  -  -  *&\ 
enri  tw  7r?^r»  t1  cj)*'^^^^,  Ka^vow  %oog/Qv  t  vallis  fnbjacet :  -  -  -  incjuaextremaeftlocus 
Carya.  Et  cap.  xiv.  ineute :  $eve«Tw"v  to  arg J/ov  Jteiro*  ^  vVo  t  KojpvaHr ,  Pheneatarum  ager 
fitbjcftus  e/i  Caryis.  Livius  lib.  xxxiv.  cap.  xxvi.  Caftra  deinde  [Quintius  ex  Argivo 
agro]  movtt ,  er  Parthento  monte fuperato ,  fraier  Tegeam  tertio  diead  Caryaspofuit  caftra.  tbi, 
frtusquam  hoftium  intraret  agrum  ,  fociorum  auxilia  exfpettavit.  Arcadicse  hse  funt ,  non 
Laconicx  Caryx ,  ad  quas  ab  Argis  tertio  die  cum  exercitu  venire  nequaquam  potuiflet. 
Et  ipfe  Livius  interpres  fui  eft ,  quumdixit,  Cafyas  ciiraagrumhoflmmi  quaeomnisLa- 
conicaerat,  fuifle:  nec,  nifitranfitisiliis,  in  agrum  Laced£cmoniorum ,  quiadArca- 
diam  pertinebat ,  intratum  efle.  Vitruvius  lib.  i .  cap.  i .  Si  cjuisfiatuas marmoreas ,  mu- 
Iteresftolatat ,  &  qua  Caryatides  dtcuntur ,  pro  columnts  in  opere ftatuerit ,  er  infyer  mutulos 
&  coronat  collocaverit ,  fercontanttbus  tta  reddet  rationem »  Carya ,  civitas  Peloponneji,  cum 
Perfis  hofiibus  contra  Gr<zciamcenfenfit ;  fofteaGracipr  vicloriam glortojo bello ttberati ,  cum- 
muni  conftlto  Caryatibus  bellum  indtxerunt.  Itaque,  ofpido  capo  ,  vtrts  tnterfcBts ,  civitate  de- 
leta ,  matronas.  eorum  tnfirvitutem  abduxerunt.  Necfi.ntpajfiftolai ,  necjue  orrtatus  matronales 
deponere ,  utt  non  uno  trtumj?ho  ducerentur }  fed  aternofi,  vitutis  exempiogravi  contumeliaprefn^ 
fcentvi  dare  viderenturpro  ctvitate.  Ideo  qui  tunc  architeBifaerunt ,  adificiispubL cis  deftgnave- 
runt  earum  imagmes ,  onert  ferundo  coliocatas ,  ut  ettam  pofieris  nota  pana  peccati  Caryatwta 
memoru  traderetur.     Vir  maximus Jofephus  Scaliger  Animadverf  in  Chronolog.  Eufebii 

Hhhhh  pag. 


7n  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  AE 

pag.  10.  recenfitis  his  Vitruvii  verbis ,  H&c ,  inquit,  Caryanonpoteft  effe,  nijlilla ,  emt 
erat  in  Arcadia ,  quum  Laconicafuerit  tantum  templum  Diana ,  non  autem  clvitai.  Joannes 
Meurfius  autem  Mifcell.  Lacon.  lib.  i  v.  cap.  x  i  v.  Vitruvii  verba  de  Garya  Laconica  in- 
terpretatur  :  fed  malo  cum  Scaligero  de  Arcadica  archite&um  interpretante  facere ,  in 
cujus judicio  etiam  vir  fummus  Lucas  Holftenius ,  ad  Stephanum  ISl otis  ,  adquiefcit. 

Mantinea ,  MavTtveta ,  a  Ptolemaeo  in  auftro  Arcadiae  &  ad  fines  Laconicas  conftituitur : 
cx  altera  parte  confines  funt  Orchomeniis  Mantineenfes.  Paufanias  cap.  x  1 1 .  m»vt  tvim 
hqoi  srsis  O^omvlxs  b/  «r  Ayxjclouc  «V),  Junt  ad  AnchiJiM  agrorum  inter  Mantinenfes  £r  Or- 
chomenios  termini.  Eft  autem  Anchifa  mons ,  6c  ad  radices  ejus  hyxj-aoM  juvjj/aa ,  Anchifa 
fepulcrum ,  quem  quidam  in  his  oris  mortuum  ac  fepultum  tradiderunt.  Strabo  lib.  v  1 1 1 
extremo:  MoivTtvetotv  moW,ct\ '  gvcTofov  E7iauavuv<$ctA ,  tjj  Swiiqot,  viw,<rx£  y-d%y  AoiKiSouuovtitc, 
Mantineam  Epaminondas  illufiriorem  fecit ,  viclis  ibi  altero  prcelio  Laced&moniis.  Antiqua 
urbs  &Homero  etiam  kudata  Catalogo  verf  114. 

Kcu  Tzyiyv  e-i^ov ,   j^j  MoivTivinv  l&r&tvqv , 

Et  Teoeam  habitabant  O"  Mantineam  amabilem. 

Fata  iliius  Paufanias  cap.  vm.  enarrat.  Peloponnefiaco  bello  cum  Eleis  Athenienfes  adver- 
fus  Lacedsemoniosjuverunt :  quam  ob  rem  Lacedasmonii  illam  duce  Agefipolide,  Pau- 
fanias  fiiio ,  expugnatam  majori  ex  parte  diruerunt ,  ut  tf  xceuoUivicatimabYeli&ishabi- 
tai  etur .  In  quinque  kuuou  deicripfifle ,  Ephoro  au&ore  Harpocration  nos  docet.  Thebani 
apud  Leuclra  victores  reftituerunt ,  fed  immemores  beneficii  Mantinenfes  prcelio ,  quo 
Epaminondas  occubuit ,  Spartanis  auxilio  fuere :  mox  Achads  accedentes  6c  Antigono 
regi,  Spartanorumhoftibus,  in illius honorem  houa  tjj  woket  uzi&ivTo  AvTtycvetav,  mu- 
tato  nomwe  urbemfuam  Antigoneam  adpellaverunt.  Plutarchus  autem  in  i\rato  pag.  1048. 
tradit,  Achaeos  Antigoni  ope  occupafle  urbem ,  qui,  primoribus  casfis ,  donoArgivis 
dederit,  -decreto  faclo ,  uyjKiTi  Kotkeiv  MavTtvetav ,  dfi^  Avt  tyovetav  ,utneampli/.M  illam  Man- 
tineam  vocarent ,  fed  Antigoneam.  Ex  quo  Ptolemaeus  illuftratur ,  qui  in  Arcadia  fcripfit , 
AvTiyovloi,  jj  vj]  MavTivla.     Hadrianus  tandem  imperator,  ut  Paufanias  refert ,  acpsAwV 

DAxVTlViVfft  TO*  OVOUOi  TO  C4C    MaY,i$OVtCV>  i-ndKTiV  ,     6tni$00KiV    dvBtc  MotVTlVeiOiV  KOihetC&Oti  cQtfft    T 

zroktv ,  nomine  Macedonico  abrogato ,  rurfm  Mantineamjujfit  vocari. 

Inter  Pfbphim  &  Mantineam  Ptolemseus  Wa««v ,  Phialeiam  pofuit ,  quae  eft  Paufanias 
Qtyakia ,  Phigalia ,  cujiis  fitum  prope  Lycofarum  &  montem  Lycaeum  defcripfit  cap. 
xxx ix.  quo  in orientem  magis aPtolemad  pofitione  declinat.  Eamdem  autem  efle ,  idem 
antea  ex  nominis  mutatione  cap.  1 1 1 .  6c  v.  monftravit ,  videlicet  quae  olim  §tyak(a  fuerat, 
Phigalia;  poftea  di&am  effe  Qtuklav ,  Phialiam.  Confirmat  Stephanus:  Qtyukka  ■nckig 
ApkcJIoo;  ,  Phigalea  oppidum  Arcadia.  Ad  Rhianum  provocat ,  qui  Qtyaketa  fcripferat. 
Addit,  uiTwvoud&vi  5  Qidketa  $lx*  tcv  y ,  poftea  PhialeafweGnominataeft. 

Arcadiae  Pallenen  Plinius  lib.  iv.  cap.  vi.  inter  alias urbes  recenfet ,  quem  Apollonii 
fcholiaftes ad  lib\  1.  verf.  177-juvat:  jj  A%6um  ng^vjj  2^  ^  E*  v  0  ztz&y  $  ^  ajk«Ji- 
sw  ,  24^  ?  AyieyQsTcu  rios^jjvjj,  Achaja  Pellenepr  e  j  altera  Arcadiaper  a  fcnbitur  Pallene. 

Pomponius  Mela  in  tribus  Arcadise  urbibus  (nec  enim  plures  memorat)  habet  leneam , 
illarum  mediam.  In  Arcadia,  inquit ,  funt  urbes ,  Pfophis,  Cr  Orchomenon.  Nemo,. 
quod  fciam ,  hoc  nomine  oppidum  in  Arcadia  pofuit :  ut  f ufpicari  poffis  Tegea  forfan  kgm- 
dum  efie ,  quod  vix  credibile ,  unam  ex  tribus  primariis  prseteriri  a  ceteris  omnibus  pofie. 
Exftat  quidem  nummus  tene aton  infcriptus ,  quem  vero  Harduinus  ad  Corinthiaci  agri 


Peloponnefus.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIII.  795 

kuuw  feu  pagum  refert  ejus  nominis.  Strabo  fane  illum  laudat  lib.  v  1 1 1 .  pag.  161.  a  tem- 
plo  £  TeveoiT*  A7ro7kuv@j,  AfollinisTeneata :  6c tandem  Teneatas  %<xh'  auTaV  wo7uT£ueo9-.eHf 
ceculiarem  remjiublicam  conflttuijfe ,  &  Achaico  bello  a  Corimhiis  defecijfe  ad  Romanos  tradit- 
PaufaniasCorinth.cap.v.ait,  portam  Corinthi  TeveoJT/jojv ,  Teneaticam,  denominares  a 
quaurbeabfitftadiaLX.  Stephanus  qui  etiam  xupw  KoeJvSx ,  Corinthivicum  dixit,  inter 
Corinthum  6c  Mycenas  tradit  Teveav,  Teneam  fuifle  pofitam.  Quse  quum  ita  au6lorum 
fide  fint ,  Corinthiaoe  potius  Teneas ,  quam  ignotce  Arcadum ,  quemdiximus,  num- 
mus  vindicetur. 

Neque  notior  Evadl  Arcadiae.  Stephanus:  Evot  71-0*1?  askolSUs  ,  Eva  Arcadia  oppi- 
dum.  In  Brandenburgico  Thefauro  pag.  443 .  nummus  efl  E  T  a  infcriptus ,  qui  ad  hoc 
oppidum  a  do&iflimo  viro  L.  Begero  refertur.  Nec  enim  ad  Argivorum  v.d^v ,  id  eft 
vicum  Eu«v ,  Evam ,  quamPaufanias  extremo  Corinthiacorum  oftendir,  nummus  publicus 
poteft  reduci.  Ptolemasus  addit  Lyfcadem ,  6c  LiUam ,  AeiKcuxv ,  fed  itidem  minus  notas. 

Sunt  6c  alia  quae  Plinius  recenfet ,  Bucolium  ,  Carnicn ,  MeUna  (Paufanias  Mehzvouoct , 
cap.  iii.)  Macijlum ,  Enifpe ,  quam  6c  Homerus  cum  aliis  nominavit  verfu  113.  Catalogi. 

P»7T>jv  T£  St^tmv  Te ,  ^$q  yvziAQiarotv  EviV7T>jr , 
Rijjen,  C^  Stratiam,  Cr  altam  Enijpen. 

Sed  nemo  facile  his  fedem  6c  locum  adfignabit.  Finimus  ergo  Pomponii  verbis  de  monti- 
bus  fluminibusque :  In  Arcadia  funt  montes  Pholoe ,  Cyllene ,  Parthenim  ,  Manalm  :  fiu- 
mina  Enmanthus  &  Ladon.  Non  fiifficiunt :  plura  oflendimus  fupra :  plura  etiam  Plinius 
adnumeravit ,  montibus ,  Lycaum ,  quem  6c  Olymfum  dici  Paufanias  cap.  xxxv  1 1 1 .  auctor 
effcj  §c  Lampeum:  fluminibus  nihil  addit,  Melas  autem  duos  in  Alpheum  ait  defluere : 
quod  de utroque  fupra ,  praefertim  de  Ladone ex Paufanias  Arcad.  cap.  xxv.  6c  Eliac.  1.  cap. 
vii.  demonftravimus.  Atyhem  autem  eft  princeps  Arcadias fluviorum 6c ceterorum  re- 
ceptator. 

Gentes  Arcadiae  Strabo  in  Az.anes  6c  Parrhajios  diftribuit ,  faltem  illo  loco  non  plures 
nominat.  Paufanias.  addit  Eutrejios  cap.  xxv  1 1 .  Azanes  videntur  ad  occafum  habitafle , 
quia  illorum  Pfophis  fuit :  Parrhajii ,  circa  Parrhafium  montem.  Statius  cum  Strabone 
tacitThebaid.lib.  iv.  verf.  292,.      - 

Venit  gr  Id<z'u  ulalatibm  amulus  Azjtn , 
Parrhajiique  duces, 


c  a  p  u  t     xiv. 

D  E 

INSULIS    GRAECIAE. 


A 


B  Illyrica  ora  fiincipimus  per  Jonium  mare  in  .Creticum  6c  Aegasum  pervchi ,  pri- 
ma  infula  eft  s  ason,  2#<r«v,  five  Sao-wv.  Siliusgeminatofibilo.S'^«fcripfit: 
Plinius  extremo  lib.  1 1 1 ,  feminea  forma  Safonis.    De  fitu  lis  eft,    Videntur  veteres 

Hhhhh  %  Ita- 


7?<5  GEOGRAPHIAE      ANTIQ.UAE 

Italicis  infulis  adpoiuiiie.  Strabo  lib.  vi.  pag.  IP4.  eig  Xdrma,  r  vvj<rov,  yti?  pUvi  -r«V 
if?vrcu  I"  tfixouxT!§f ,  Jw«^  *H7re/§8  -srO-;  to  Bp«vT2<r<ev,  z#  uijuiam  Sajonem ,  ^«^  mm&dto 
trajeclu  esl  ab  Epiro  Brundijium      E't  Lucanus  lib.  1 1 .  verf.  617. 

Spumofo  Calaber  perfunditur  asjuore  Safon. 

Quod  vero  Ptolemaeus  lib.  1 1 1 .  cap  xui.de  Macedonia  icripfit ,  rtE%>*«T««  Tjj  MouMtW* 
c*  tw  Io(.»'«  7rsA.3sy«  £z<r&>  vjjo*^,  JHacedonta  tnjonto  mari  infula  Safo  adjacet ;  &hodieque 
conrra  Aitlonem,  qu«e  nunc  Valona  dicitur,  parva  inmia  fita  eit,  quam  Sajeno  vuigo 
vocant:  urique  vero  perfimile  eit,  lilam  quaeprope  Auionemjacet,  Sajonem  efievete- 
rem.  Polybiusdeiilaiib.  v.  cap.cx.  hkpfioi  jt<x0o£u*o9-£vTe<:  «V  t  viJ<rov,  >j  jc«tA«T<*<  •*£>  s«- 
«rwv ,  kHiou  3  atj  t  e*o"3oA»}v  t  «5  t  Io'v<ov  7ro(>ov:  lembi  adpulfi  ad  illam  mjulam^  qua  Sajb 
dicjur:  Sita  autem  eji  wjonii  marts  int>ottu.  Scylaxin  Iilyriis:  ss-*  t<*  Ks<s<xv'vios  o^jj  v» 
tjj  H-Tg/^w ,  ^  vv,<r(@r  ,  «*€i  Tctvrci  gfi  vuk^  ,  *?  ovo/t**  2«<ra>'v ,  Sunt  Ceraanit  rnontes  m  Epirot 
&  injulaibfparvaefl,  cutnomenSafon.  Mela  etiam  Safon  icripfit  &  Sratius ,  utmirumfit 
a  duce  iuo  difcedere  Piinium ,  quem  extremo  hb.  1 1 1 .  ait :  Injomo  man,  abOwo  -  - 
millia  paffmm,  Safonu  ,  prrattca  ftatione  nota.  numerum  omiii  quia  iuipe£r.us  eft  ,  M 
milliapajfuum  mHardumiYibro ;  mm  po ffuum in Frobeniano ;  illicmultitudineexcedens, 
heic  parvitate  deficiens.  Scylax  diitantiam  facit  npkpps  Tguov  j*^©- ,  teruam partem  diei. 
Iterum  Lucanus  lib.  v.  veri.  6  fo. 

Non  bumilem  Safona  vadis ,  nonlitoracurva 
Theffalia  faxofa  pavent. 

Homilis :   quia  fupra  dixerat  perfundi  aequore.     Silius  ei  nonmontes,  nec  faxa,  fed 
arenat  tribuit  lib.  v  1 1 .  verf.  480. 

Adriaci  fugtte  infauftas  Saffonis  arenas, 

C     O     R     C     Y     R     A. 

Corcyra,,  Grazce  K«gK«|«,  Thefprotise  obje&a,  variisolim  nominibus  vocitataeft. 
Plinius lib.  IV.  cap. XII.  Injda ex adverfo Thefprotta ,  aBuhroto XII milliapaffuum ,  eadem 
ab  Acrocerauniis  l  millia^  cum  urbe  ejmdem  nomtms  Corcyra ,  Itbera  cwnatis ;  &  opptdo 
Casfiope,  temploqueCasfii^fjovis ,  paffaum  nonagmta  Jeptem  mtllia  w longitndme patens  *,  tdo- 
mero  ditla  Schena  &  1'haacta;  Callimache  etiam  Derpane.  Scholiaites  ad  lilud  Homeri 
Odyfl'.  E  verf.  34. 

HjUoctj  k'  e/jtofw  S^gp/jjv  eg//3«Aov  Ixo"to 
$atv,Ka)v  it  youav , 

Vicefima  die  aa  Scheriam ferttlem  veniat ,  Phaacttm  in  terram.  S%«pfc,  inquit,  Ix«a«t» 
ij  viiff&  <bou«.Kt>)v ,  Ta  jN  ^  t*vt«  exA>j0>j  Kspscu^.  to  5  df%6tiiretTQV  iKx^eito  ^fiirctvvi ,  ^tf- 
n^ vocatur Pb&acum infnla ,  quxpofiea ditla eil  Corcyra :  amicjuis/im'nm vtro nomtn  fuit  Dre- 
pane :  quod ,  li  a  fabulis  abitrarras ,  a  curvitate  iigur-s  eit.  Eadem  de  nominibus  iniblae 
fchoiiaites  Apoilonii  ad  Lb.  i  V;  verf.  9&$ .  Urbs  elt  eodem  nomine  Corcyra ,  potens  oiim , 

quas 


Fctyonncpu.  L  I  B  E  R    II.     CAP.    XIII.  797 

quaefaepe  cum  validis  rebuspublicis  bellum  geflit.  Homerus  tantum  ^ouv^m  nc\w  no- 
minat,  hoceft  Phaacuw  urbem  Odyff.  Z  veri.  ipb\  quam  averfu26*2.  ita  defcribit*  ut 
nonaliafitquamquaehodiequec70jryr<*,  vulgoCorfou,  aKopv$u>,  medu  aevi  apud  Ni- 
cetam  6c  aequales  arces  Corcyraeae  nomine  adpellatur.  Deinde  coloniam  Connthiorum 
accepit,  undeThucydidesiib.vi  1.  pug.  yi6.  Kepxv^ro* ,  KoeJv&tot  <r<x$«c,,  Corcyr.at  tn~ 

jdyhitato  fitnt  Cormthti.     Porrigitur  media  in  Corcyra  vocabulo  etiam  in  Graeco  Kepitv^'. 

"Lucanus  hb.  11.  verf.  62.2,. 

-  feu  vela  fierantur 

In  gortm  Corcyra  tnos       -       ~ 

Ovidius  in  Ibin  verf  f  10. 

Te  Corcyr&um  Cresjia  turba  putet. 

Altera  urbs  infulae  Corcyrae ,  a  Plinio  &  Ptolemaeo  laudata ,  eft  Casjiope ,  Kmosioinj ,  qudm 
hic  in  ieptemtrione  infulae  locavit.  *  Promontorium  ejus  nominis  addit  Ptolemaeus :  Pli- 
nius  templum  Cafojovu :  Cicero portum ,  lib.  xvi.  epift.  ix.  ad  Tironem  :  Corcyra 
ftintus  ufaue  ad  xvi.  kalend.  Decemb.  tempeflatibus  retenti.  a.  d.  XV.  kal.  Decemb.  tnportum  Cor- 
cyr&orum  ad  Casfiopen  fladia  cxx .  procespmus. 

Promontoria  Corcyrae  Ftolemaeus,  praeterjam  di£tum  Casfiopxum,  quod  a  (eptem- 
trioneeft,  in  latere  quod  in  occaiiim  fimul&in  meridiem  vergit ,  Phalacrum,  <&«a*x§ov 
*;tpov;  ScAmphipagnm ,  quae  Graece  eil  KpQitroty©*  <**.&  :  6cinextremitatealtera,  per 
totaminfulamoppofiiaCasfiopaeo,  Ajv?«uua«  «k^,.  Leucimma promontorium  eft 5  Stra- 
boni,  loco  mox  indicando",  »j  Aeu*(uju>j ;  Piinio&Thucydidilib.  1.  pag.21.6c  31.  Asv- 
jt/uvo,  Leucimnayzr N  >  fitaeregioneSybotoruminfuiarum.  Pliniushb.  iv.  cap.  xu. 
A  PhaUcro  ,  Corcyr&promontono  fcopulm  ,  .  /'#  ^#1*»  mutatam  Ulysjis  navem  afimili  vecie  fa~ 
buUesl.  AnteLevtcimnam%  Sybota.  2TB0TA,  t<*  2v$3t<js,  parvae  infuke  inter  Cor- 
cyram  6c  continentem  Thefprotiae.     Strabo  lib.  v  1 1 .  pag,  114.  «Vi  5  »V*«»V  t«  2u,3oTiZ , 

1?  ^uf/v  'Hrrg/pw  fjuKfO»  dltvxpccm  ^  jjJ-.T-TO*  iftJOV  anfiOV'^.  Ki(WM(>cualAA  T  Aev%ijuui;v  xAu.ivou  ,  »S#tf£ 
Sybota  parv*.  infitU ,  paululum  ab  Epiro  dtffantes%  juxta  orientale  [Corcyrae]  promontori- 
um  Le'icnmam'fit£.  Thucydides  iib.  I.  pag  32.  Is^TOTrJWosvTo  w  ju»<*  t  vjjVwv,  « 
kxkxvtou  2u73cT.jc ,  cafframetatifiwijn  'tna  infinlarum ,  qux  vocaitur  Sybota.  Non  ergo  una 
infulae!:,  Syboia,  ut  Stephanus  fcripiit ,  SvSotoj  v^<r^- ^  A^V ,  Sybota  infiala&por- 
tm:  fedplures,  minimumduae.  Portushujus  nommis,  fed  quod  Thucydides  pag.  "24. 
obfervat ,  i?w<& ,  defirtus ,  in  vicina  eft  continente Treiprotide ,  .de  quo  in  Epiro  dixi- 
mus.  Procopius  lib.  ni^Goth.  cap.  xxvii.  promontorium  Cynos  cephJas  nominat 
<5rO?  «v^ovtoj  >}A<ov ,  ^J  /o//j  ortum  quod  refpiciat.  Eodem  traclu  ortivo  inluIae.Corcy- 
T3s ,  contra  upbem  Corcyram  eft  Ptychia ,  nTV^»'«,  Thucydidi  iib.  iv.  pag.  183.  de- 
fcripta.  Ptolem.cus  in  oppidis  iniula;  Corcyrae  numeravit ,  ut  puto  propter  propinqui- 
tatem  :  ied  iepaivuam  6c  (ingulurem  infulam  efie ,  clare  docet  Thucydidis  hiftoria,  iis 
t  vwov  t  riTvyjixv  St'.Ko-M(7xv ,  /» infitlam  Ptychiam  transportarunt.  EtStephanus:  riTvvia, 
vijfft^1  «c%r.  t^  Kepnvpa  ,  Ptychia  ..  infiila  jnxta  Corcyram. 

Ortum  yerfus  ab  Corcyra  funt  duae  parvae  infulae  diclar  n«^oj ,  Paxi  five  Paxce.  Plini - 
us  iib.  IV.  cap.  XII.  Ad  Leucadiam  Paxoe  du<t ,  quinq^-e  M.  difi ret<c  a.  Corcyra.  Dio  Cas- 
fiuslib.L.  de  prceiioAcliacop.426.  «  ^rdc  n^ou  ^»A»osm9   mare  juxia  Paxos.     AKbi 

Hhhhh  2  tra- 


793  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

traje&o  accentu  n«|o/.  Polybius  lib.  n.  cap.x.  «j&j  wt  x**gjugvw  n«|»;}  j**fci  Paxot 
ita  nominatos.  Et  Plutarchus  de  defe&u  oraculorum  pag.  237.  cpwvjjv  ^  v>jVa  T  n*g«» 
dxovcB-r,v<m  ,  <ss&  [una]  /»/#/<a  Paxorum  vocem  auditam  effe.  Recentes  tabulse  ibi  duas  ponunt , 
quarum  nomina  funt  Pachfu  &  Antipachfu.  Plinius  in  hoc  mari  plures  memorat ,  nec  hodie 
fatisnotas,  Ericufam->  Marathen,  Elaphufamt  Mahhacen  ,  Trachien-,  Pythtcniamy  Ta- 
rachiam :  equibus  Ericufay  r,  E&k&cm  vnff& ,  etiam  Ptolemazo  fuit  cognita ,  quaminter 
Corcyram  &  Cephaleniam  pofuit. 

INSULAE    MINORES 

AD      LEUCADIAM. 

De  ipfa  Leucadia ,  tamquam  peninfula ,  adtum  fupra  eft  in  Acarnania ,  cui  adhaeret : 
poitdeindeinfulafa&a,  uti  hodieque  eft ,  SanttaMauranunczdpelhta.  Huicinortum 
verfus  plures  parvac  infulae  adjacent ,  de  quibus  jam  agendum  eft.  Plinius  lib.  1  v,  cap.  xn. 
Inter  Leucadiam  C"  Achajam  permultx ,  quarum  Teleboides ,  eademque  Taphia ,  ab  mcolis 
ante  Leucadiam  adpellanturTa^hiis ,  Oxia ,  Prinoeffa :  &  ame  Aetoliam  Echwades  ,  Echialia, 
Cotonis  ,  Thyatira  ,  Geoaru  ,  Dionjfta  ,  Cyrnm  ,  Chalcis ,  Pinara  ,  Myfim.  Teleboae , 
Tti\ij^oen ,  qui  &  Taphii  dicebantur ,  populi  fuerunt  Acarnanise ,  quam  Strabo  lib.  v  1 1 .  pag. 
222.  a  tribusgentibushabitatam  fuifle,  Curetibus ,  Lelegibus  &  Telebois ,  etiam  Ari- 
ftotelis  teftimonio  probavit.  E  quibus  Teleboac ,  vel  pars  illorum ,  in  Italiam  migravit, 
&  in  infula  Capreis  fedem  fixerunt,  ut  Virgilius lib.  vn.verf.73j\&Tacitusannal.  iv. 
cap.  lxv  1 1 .  tradiderunt.  Ab  his  infijlae  Teleboides  di<5fee ,  quse  Acarnania;  objacent.  Ste- 
phanus:  Tj?Ajj/3o<?  juoi^  «£  AKai^mvjoH ,  Svtd  T>jA£j3os* ,  jj  <3r£9Tspov  TctCpiuv  cKethztTO.  Telebois 
est  pars  Acarnaniay  a  Teleboa  dicla,  quaprimTaphiorum  regio dicebatur.  Rurfus  Strabo 
llb.  X.  pag.  $l6.  «J  T  TuQiw  vjjVoi,  «arOTepev  3  T>jAg/3owv ,  av  v,v  ^  »J  Tcl($@r,  vvv  «j  Toi~ 
(pi£o*oi  HotAvuivq ,  Taphiorum infula ,  anteTeleboarum ,  e qnibmC^Taphos erat ,  qvcznuncTa- 
yhiufavocatur.  Apolloniifcholiaftesadlib.  i.verf.747.  >j  Toi$&  vijcos  i?i  pfa  t  Eyjvufav, 
t-v  ooKViffav  T>jAe|3c#< ,  01  <5r£$T£P0'  r  AKugvoivloiv  ctJt?vT£c,  Taphos  injulaefi unaex  Echinadibm , 
quam Telebom,  incoluennt ,  quiprim  Acarnaniam incoluerunt.  lbidem  ad  verf  7f  O.  T>jA£j3o'<*i 
oi  Tjj<p<o«,  TeleboafuntipfiTaphii.  Quod  fi  eft ,  Echinades  infulae  fub  Teleboidibus  con- 
tinentur  :  Strabo  autem  pag.  316.  Teleboides  non  intervallo  quidem,  fed  nye^oVi, 
ducibus ,  fub  quibus  Totrlopivou  ,  ??#,«  e-T  admintfirata  fuerant ,  Ta^4'0^  &  -"nhtfioous ,  ^«j 
Taihii  &  Teleboa  quond.am  fmffent ,  a  reliquis  dicit  diftingui. 

echinAdes,  E^ivdhs ,  correpta  quse  ultimam  antecedit ,  parvae  infulae  funt  ante 
Acheloi  oftia  5  plures  numero ,  fed  afperse  ac  fteriles  plerseque.  Piinius :  ante  Aetoliam 
Echinades.  Thucydides lib,  n.extremo:  jc«vt«<  r  vqcwv  r  E^iv«'«Twv  a*  7ro»\#j  ««Tosvnxpu 
QlvidSav  ,  tov  Ap^eAoj»  t  c4£)3oAwv  ssVgv  ojVs^xctism.  wfg  \>XyuA  av  c  uorajuos  <sst$ff'XJoX  det)  ^ 
eiff)  t  vjjVwv  «1  tfTreigavteu;  Jacent  plcraque  Echinadum  infularum  e  regioneOeniadarum  ,  <?£ 
adluvionibus  Acheloi  nihil  admodum  diftantes ,  quarum fiuminis ,  quum  intumuit ,  adgejiione, 
continenti  adjunguntur.  Strabo  lib.  x.  pag.  315*.  ait,  aCephalenia  <sr£9?  «»  T*?  E^iva^ 
j^yo9-o«  vvjViJj.  wv  to>  Tg  AoyA/^iov  Sffi  (jtoiAsTcri  3  vvv  AoAj^votv)  ^  otjO^etoa  KOihHfMvoiijOig 
6  •aroujTn?  9-0«?  «tts,  adortum  Qeftivum  maxime]  fttateffe  Echinadai ,  quarumfit  Dulichium- 
qva nunc Dolichna vocatur ;  & Oxia  [Acutae]  ^i^ ,  f^ po^ 7l?^j vocaviU  Multitudinis 
iliarum  Ovidius  teftis  eft  Metamorph.  lib.  v  1 1 1 .  verf.  f$y. 

par- 


InfuheGrac.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIV.  799 

.     -     -     -     _    partesque  refohit 

In  totidem ,  mediis  quot  cernis  Echinadas  undis. 

Auclore  Stephano  dicuntur  etiam  Echina,  E^rvosj:  fedpleriqueomnes,  quosfuperflites 
fcriptofes  habemus,  eas  non  Echinas,  fed  Echinades  adpellant.  Scy  lax  quoque  ita  de- 
fcribit,  ut  dicat  sroTfcosV,  multas  numero  efle,  quarum  aliquas  Achelous ,  humoadgefto 
continenti  conjungat :  «V)  5  tpipot ,  defertas  efe ,  quod  de  plerisque  &  minoribus  intelligo. 
Si  enim  Dultchium ,  ut  Strabo  cenfet ,  in  illarum  numero  fuit ,  quac  habitata  erat ,  utique 
non  omnes  defertas  fuifle  oportet.    Virgilius  Aeneid.  1 1 1 .  verf.  2,70. 

Dulichiumque  Sameque  &  Neritos  ardua  faxif : 

&  kt^thcw?,  ecloga  ejusdem  vi.  verf  76". 

Dulichias  vexaffe  rates. 

Dulichium  etiam  0|£<*v ,  Oxeam  diclam  efle ,  Stephanus  auctor  efl: ,  quod  una  r  O^etuv , 
quas  Strabo  vocitavit.  Mela  autem  lib.  1 1 .  cap.  vn.  Dulichium  ab  Echinadibus  fejungit. 

ithaca,  iB-dKt] ,  Ulyffis patria ,  vicina Dulichio ,  gj»,  jj  oy.wvp®*  7to'a<? ,  in qua urbs 
ejusdem  nomims ,  ut  Ptolemasus  refert :  five  ut  Scylax ,  etcAk  ^  a»juj?v  ,  urbs  &  portus. 
Oppidum  eratuVov^ov ,  fub  Neiomontefitum.     Homerus  Odyff  r  verf.  8 1 . 

'HfA,Hg  g|  lfl«W  vVovjji*  «A«A«6|Ugv, 
Nos  ex  Ithaca  ad  Neium  fita  venimws. 

Celebratur  etiam  mons  Neritos  ,   n^t^  }  in  hac  infula.     Iterum  Homerus  Odyfl" 
_i«t*  verf.  21. 

Co/o  autem  Ithacam  clartffimam  ,  *'»  ^#<2  w<?».f  fi? 
Nentus ,  multat  Jrondes  movens,  decorus. 

Euflathioinhunclocum  idem  eflNeius  ScNeritus:  fed  reclius  diflinguuntur :  Strabo 
vero in dubio relinquit  pag.  313.  «^aov,  dicens,  sjts  to  «uto  tw  NtjeAw  *tyw  T<>  N^iov, 
itrt  ef'  £T£pov  >j  o^@-  jj  xweJov,  Incertumeft,  num  Neritinomine  Nejumipfumdicat  [Home- 
rus,]  <z»  */^w  montem  vel  locum.  Melse  Neritus  infula  dft  ab  Ithaca  diverfa,  lib.  1 $-. 
cap.  vii.  Inlonio,  inquit,  Prote,  Hyria,  Cephalenia>  Neritos ,  Same,  Zazjymhos, 
Dnlichium :  er  inter  non  ignobiles  Ulyffis  nomine  Ithaca  maxime  iUujtm  :  cui  videtur  Virgili- 
us  paullo  ante  citato  verfu  praeifle , 

Dulichium  Sameque  &  Neritos  ardua  faxk ; 

Verum  quia  idem  Samen  &  Cephaleniam,  quse  eadem  Homero  efl:,  item  Hyriam  & 
Zacynthum ,  Piinio  eamdem ,.  diiiinguit  5  neque  in  Nerito  fides  ipfi  contra  confenfio- 

nem 


Sco  GEOGRAPHIAE    ANTiaUAE 

nemceterorumhabendaeft.  Servius  ad  hunc  locum  Virgilii:  Neruos,  monslthaca.  Et 
Strabo  lib.  x.  pag.  312,.  ad  illud  Homeri  Catalogo  verl.  1  ^p. 

OlV  IQsckjj»  £'^ov5  ^SW  Njj^tov  uvoaltyvlftsov , 

adnotavit:  ot<  /JJw  toN^tov  o"^®"  A£^«,  t£  S^nfifrw  «TjjAor.  c*  <*&oiv  3  KSH  fVw?  oV@*, 
Neriton  moniem  Homeroeffe,  ex  epitheto  mamfeftumeft:  alia  autem  locis  diferte  montemad' 
pellat.  EtPliniusdictoloco:  Ab  ea  [Cephaienia]  hhaca  xv  millia  dtflat ,  tn  qua  mons 
NeritM.  1  ota  vero  circuitu  patet  xxv  millia  paffuum.  Ante  hanc  in  aho ,  Afteru,  Prote. 
Ha?c  illa  Prote ,  quam  modo  Pomponius  pnmo  loco  poiuerat.  Afteris  autem ,  quaj  & 
Afteriadi£la,  Stephano  eft  vtjtrhi  ^st«£v  YLttyaXwiov;  ^  i9«xjj?,  farva  inftlawter  Cepha- 
lsniam&  Ithacam.  Strabo  etiam  Aftsrtam  dixit:  Homerus  auteai  ha^»,  Odyfl*.  A 
verf.  844. 

*E?i  3  tk  vri<r@*  jUsorjj  #A)  T£Tp»jgar«, 
Msarjjj/vV  l8«!t>jf  t£  Ea^co/o' t£  7r<*i7raAosanj?, 

Hoceft:  Infula  in  medio  mari  eft  faxofa ,  inter  Ithacam  &  afperam  Samum ,  five  Cephale- 
niam,  Aftertsnon  magna.  Aulbnius  quoque  Periocha  inhuncOdyiT.lv.  librum:  Ctrca 
Afteriam  infttlam ,  ^*<e  Ithacam  Samumque  interjacet. 

CEPHALLENIA. 

Cephallenia,  Kec|)ocA>jv/«,  five  Ks^ocjskjjvi'*  ,  infulamodiocriseft  marisjoniiinterltha- 
cam&  Zacynthum,  quatuor  inter  fe  oppida  contmens.  Nomengemino  a  fcrip/erunt 
Thucydides,  Polybius,  Strabo:  fimpjici  litera  Scylax,  Ptolemaus,  Marc.anus  He- 
racleota.  Sic  Latini  quoque  divifi  funt  ,  &  Livii  hbris  Cephd/lenia  legitur  :  Melae , 
Plinii,  Flori  Cephalenia.  Etquamquam  a  Keq>aAu,  Cefhalo  Paufanias  vocabulum  du- 
cat ,  tamen  &  ipfius  codicibus  ld  geminato  lambda  expreflum  eft.  Manutius  in  Ortho- 
graphia  :  cephallene  infula,  duplicit  ll  libri  veieres  0~  Gr<ccaconjuetudo. 

Eruditorum  opinioeft,  Strabonis  nixa  &  Euftathiiaucloritate,  Homerum  hanc  in- 
fulam  Samum  adpellafle}  etiam  Epirum  Nigram.  lile  lib.  x.  pag.  312.  lapov  j  t  vvs? 
Ka<D«»v»jv»«v>  Samon  [vocat  Homerum]  quanuncefl  CtphaUema :  nec  Xot^ov  modo ,  fed 
S^wjjv  etiam  tam  urbem  quam  infulam  communiter  adpellari  addit:  quamquam  aiii  Sa. 
mum  infulam  a  Same ,  ejus  oppido ,  diftinclam  velint.  Odyfl*  a  verf.  246. 

AfcAi^lCi)  T£  2<&pJ}  T£    JfflM   vAJjgVTi  ZoOCVvScs). 

Duhchioque  Sameque  &  nemoroja  Zacyntho. 
Et  Odyfleas  A  verf  671. 

Ev  7re^|uf  I&wjcjj?  ts  Sap/oJo  ts  7r«cjro{Aotc\rjj? , 
/»  yme  Ithacaque  Samique  afpera. 

cui  perfimilis  verfus  eft  845*.  ejusdem  libri  paullo  ante  in  infula  Afteria  explicatus.  Eam- 

dem 


InfuUGrac.  LIBER    II.     C  A  P.    XIV.  801 

dem  infulam  putant  etiam  Epirum  Nigram  ab  Homero  nominari ,  OdyfT  3  verf.  07.  & 
*  verf.  iop.  VidePalmeriiGiTec.Antiq.lib.lv.  cap.xxiv.  Quae  fane  fatis  antiqua  vi- 
deturopinio  efle,  ut  Plinius  quoque  in  eaerraverit,  Cephalleniam  etiam  MeUnam  di~ 
cens  nuncupatam  efle ,  quum  nemo  folum  MeUnam ,  fed  Epirum  MeUnam  five  Nigram 
tradant  diftam  eiTe.  AddeOdyfT  a  verf  377.  &ibiEuftathium. 

Oppida  Cephalleniae  itadefcripfitThucydides  lib.  11.  pag.  110.  K«rai  tj  KfecpotiMv/* 
$  hnci»votvtoiv){gj  AzvxxJa,  tstp^VoAij-  £<r#,  ric»?i(\«V,  K&vioi,  'Zau,cuoi>  Ugovcuoi.  Sita 
efi  Cepthallenia  Acarnaniam  verjm  C  Leucadem ,  quatuor  urbes  habens ,  Pallenfes ,  Cranios , 
Samaos,  Pronaos.  Polybiuslib.  v.cap.  111.  jcost^s  t?  Kttyaf&qvico;  x§  n^vou?.  Cephalle- 
mam  attigit  iuxta  Pronos  oppidum .  Et  Plinius  lib.  1  v.  cap.  x  1 1 .  A  Paxo  Cephalleni  \  quon» 
dam  Melaena  di&a,  circuitu  patet  xliv  m.  p.  Same  diruta  a  Romank:  adhuc  tamen 
oppida  triahabet.  Haud  dubie  Same  urbs  princeps ,  quiafic,  ScSamos,  infula  vocata , 
quas  urbs  poftea  Cephallenia ,  utinfula,  fuitnuncupata.  Ptolemazus : «  Ks$«a»jv/«  vSJc-^, 
ns  o[Acowp@*  zg-oAif.  Cephalema,  infula,  cujm  eft  urbseodemnomine.  Liviuslib.  xxxvm. 
cap.  xxviii.  M.  Fulvim  quum  trajectjfet  in  Cephalleniam ,  circa  civitates  infula  mifit percnncla- 
tum,  utrum  fe  dedere  Romani$y  an  bellifortunam  experiri  mallent.  Metm  ad  omnesvaluit , 
ne  deditionem  recufarent.  Objides  inde  imperatos ,  pro  viribm  inopis populi ,  vicenos  Neftotd , 
Cranii ,  Palienfes  O" Sam<zi dederunt.  Et cap . xxi x .  Quatuor menfes obftdionem Samefnfti- 
nuit.  -  -  -  Sam&i  pofieaquam  captam  urbis  partem  abhoftibm  fenferunt\  cumconjugibm 
O"  liberis  in  maiorem  refugerunt  arcem :  indepoftero  die  dediti ,  direpta  urbe ,  fub  corona  omnes 
venierunt.  Conful.,  comfofttis  rebm  Cephallenia  ,  pr&fidio  Sam&  impoftto ,  in  Peloponnefum 
trajecit. 

Haec  de  metropoli  Same  fatis  fint :  de  ceteris  confenfus  eft  duobus ,  Pallenftbus  <k  Cra- 
nhs:  lis  de  tertio  oppido  fupereft,  cujus  incolasLivius  Nefiotas  vocat,  quodcommune 
infulanbrumnomeneftj  Thucydides  Pron&os ,  oppidum  ipium  Pronos ,  npo'vouj  Polybius 
quod  primo  cafu  eft  ripovoi,  Proni.  Forte  in  parva  infula  adjacente  aut  peninfula  fitum 
fuit ,  ut  novum  nomen  6c  inde  fuftineret.  Et  Pallenftum  vocabulum  fubdubium  eft.  Thu- 
cydides  Uotfkr.c ,  incertum  quo  cafu  5  pro  quo  fupra  legebamus  rict?&eis ,  ficut  Paufanias 
Eliac.  il.cap.xv.  ait:  UocKeig  %  TST«'gT»j  Ks<P«S\»jv«v  jwor^* ,  Palenfes  (■a.&atevs)  quartapars 
Cephalleniorum.  Polybiuslib.v.cap.  1 1 1.  «sjti?  t  r  UaXouim' t^oKw  ,  adPaUenfiumurbem, 
quaft  UcaKouoI  ,  P^/^nomenurbisfuerit.  Totius  infulse  cultores  Graece  Kscpo^Jjvs?,  Po- 
lybio,  dicloloco:  &  Periegeta  verf.  436.  Ks<$«»mjvwv  tttoA/sO^,  Cephallenum  oppida. 
Singulari  Kscp^^  ip7rop& ,  Cephallenius  mercator ,  Paufanias  Meflen.  cap.  xx.  dixit.  Imi- 
tantur  Latini.  Livius  lib.  xxxv  1 1 .  cap.  x  1 1 1 .  cum  juventute  Cephallcnum.  Et  Silius  lib, 
xv.  ver£  30^. 

Saxa  Cephalenum ,  &  fcopulofts  Neriton  arvis. 

Mons  in  Cephallenia  Aenus ,  unde Jovi  cognomen  fuit  Aenefii.  Apollonii  fcholiaftes  ad 
lib.  n.verf  297.  "Es-i  ^  Ai\©~  o§@-  t?  KscposAjjv/ot?,  ottou  A\vwbs  A10V  ispovi?!,  Aenusmons 
CephalenU,  in  quo  templumjovu  Aeneftieft.     Praecedit  ex  Heftodo  fine  fibilo    - 

*  Ahqlu)  uvl/ijixe^ovTi. 

Iiiii  ZA- 


802  GEOGRAPHIAE    ANTIQJUAE 

Z     A     C     Y     N    T     H     U     S. 

Zacynthus,  ZaMuv9,@*,  infulainauftmmCephalleni^fubje&a,  propius,  quamillu 
accedens  ad Peloponnefum.     Strabo  lib.  x.  pag.  3 iy.  Zacynthum  cum Cephalienia in 
infulis  numerat,  uaro  tw  o2\ios£  ■tiTO.yy.ivem,  quas  fubUlyffis  imperio  fuerint.     Ambi- 
tum  ejus  facit  ftadiorum  clx.  6c  amplius:  diftantiam  a  Cephallenia ,  lx.  JawJjjj  uh, 
ivKct§v@*  3,  fllvofa  est  }inquit  ,fertilis  autem.     ExHomeroeft,  quiOdyfT.  m4»  verf.2^. 

Ax\i%iw  t£>  2»'^}j  re,  yjf\  wA^Wos  ZojicvvO^h, 

quod  Virgilius  imitatus  eft  Aeneid.  1 1 1 .  verf  170. 

^^  02^/0  adparet  fluclu  nemorofa  Zacynthos , 
Dulichiumque  Sameque  ,  C^"  Neritos  ardua  faxis. 

Urbem  habet  cognominem  ,  eamque  ,  quod  Strabo  addit  ,  a  |jo'ao^ov  ,  memorabilem. 
Thucydides  lib.  n.pag.  144  ZsikwB-Q-  ijii^  J^rrosj.  otvuTri^tg "haj<?©-.  h<rl  3  A^cuuvr 
1/a  lIjAo^ovvjjVou  «ttojkoj,  Zacjnthus  infula  e  regione  Elidis  fita  efl ,  Acb&orum  »  quifunt  ex 
Telopnnefo ,  colonia.  Et  Livius  lib. xxvi.  cap.  xxiv.  ftf  L&vinus  Zacynthum  (parva  infula 
efl ,  j>ro_pinqua  AetolU :  nrbem  unam  eodem  ,  ^0  /pp  ^/?  >  nomine  habet)  eam ,  pr&ter  arcem , 
"W  f<^/V.  Ptolem^eus  :  >J  Z#>tvv3-(gr ,  cv  ?  j^  oym\jy(^  nlhi? ,  Zacynthus ,  z»  ^jv^  rt;W*? 
#r£.f  ^W^z  nomine.  Et  Scylax:  c*  £  j^  sraAjj  ^  A^v,  z»  f«^  C^  oppidum  0~ portus  eft. 
Plinius  lib.  1  v.  cap.  xn.  Ante  eat  [Teleboidas  &  Echinadas]  in  alto  Cephalenia ,  Zacjmhus, 
utraque  libera.  Et  paucis  interjeclis :  Inter  hanc  [Cephaleniam]  &  Achajam ,  cum  oppido 
magniflca,  &fcrtilitateJ>racip>uaZacyntbus,  aliquando  adpellataHyrie.  Male  ergo  Hyriam 
a  Zacyntho  diftinxit  Mela.  Hodie  vocatur ,  quod  notiilimum  eft ,  Sc  infula  &:  oppidum 
Zante.  Qui  incolebant ,  dicebantur  Zacynthii.  Nepos  Dione  cap.  ix.  Suorum  e nw- 
mero  Zacynthios  adolefcentes  quosdam  elegit. 

INSULAE      MINORES 

CIRCA     PELOPONNESUM. 

Qux  inde  a  Zacyntho  ufque  adfinum  Afinseum  funt  inflilse ,  aPlinioitalib.  iv.cap, 
XII.  enarrantur:  Ante  Zacynthnm  x~x.xmill.fajf.  in  Eurumventum  Strophades  dua. ,  abaltis 
Plota  difta.  Ante  Cephaleniam  Letoja.  Ante  Pjlum  tres  Sphagia ;  V  totidem  ante  Meffenen 
OenuJJa, 

strophades  duse  funt  infuke,  ut  Strabo  lib.  vui.pag.  248.defcribit,  irzhaytcv,  in 
altoflui  e  regione  Cypariflias  ,  unde  kvTraejosiav  vy\coiiCyparifflorum^\di'X.inJuU'.  cccc 
fere  a  continente  ftadiis.     Virgilius  lib.  m.  Aeneid.  verf.  zop. 

Servatum  ex  undis  Strophadum  me  litord  primum 
Accipinnt.     Strophades  Grajo  flatit  nomine  d:U<t 
Infultz  lonio  in  magno ,  quas  dira  CeUna 
Hjvrpjiaque  coUmi.. 

Ste- 


InfileGrac.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.  XIV.  -'  803 

Stephanus :  ZrpoQdJe?,  vwoi  <srC?V  t?  Xemvv^u  S vo ,  Strophadcs  ^  dua  infuU juxta  Za- 
cynthum.  Di<5te  etiam  Plot <z ,  kKutoI  ,  ut  Piinius  refcrcbat ,  id  eft  natantes  ,  in  aquis  flu- 
duantes.     Apollonius  lib.  1 1 .  verf  zo6. 

-     -     2rp3(P«<ta$  3  jUerowAewcr  «vS^wttoj 
Njjctouc  to~o  j/  sxjjtj,  !!*«£©•'  riAwT^c  jtotAeovTec , 
-     -     Stropbadas  cognominarunt  homines 
Jnfulas  hujHS  caujfa ,  y?r/«j  Plotas  nominantes. 

Strophades  autem ,  W  s-pocpifc,  a  converjione  di&x ,  quia  Zethus  8t  Calais ,  alatijuvenes, 
Borea;  filii,  Harpyias  ad  infulasufqueiilasgladiisperfequuti,  monentelride,  inde-iin- 
guntur  revertifie.  Quod  pluribus  Virgilii  interpres  Servius  expcfuit :  brevius  fcholialics , 
Apollonii. 

Letcja  Plinii  eft  Ptolemati  Lotoa ,  Awtw«  v^o*©^,  ab  eodem  locata  occafum  fblis  verfus 
inter  Cephalleniam  &Zacynthum. 

spk agi ae  infulae Plinio  tres  funt ;  {ed  una  tantum  vere infula :  fcopuli  ceteraz.  Strabo 

110.  VIII.  pag.  2,48.  15  <$rt!j><Tv.e\\j.''i.vri  ttAjjc/ov  tov  riuAou  J.($ayla  vr,c@-.  jj'  jj  «utj;  hjm  Scp«jtTjj- 
<>).&  hiyopivv} ,  Adjacet  Pylo  [MeflenioJ  infula  Sphagia ,  qu&  etiam  SphaBeria nomtnatur.  Plu- 
res  Sphafleriam  vocant  quam  Sj>hagiam.  Utriusque  tamen  nominis  mentionem  ha- 
bet  Stephanus,  Sphatferta ,  ex  Pauiania-,  Sphagta,  ex  Phavorino.  Paufanias  extremis 
Meflenicis :  £  Ai,«sv@-  »J  Scpe-jtTjje/ot  vjV©-1  <3t£o/3j/3aj;t«< ,  ante  portum\VyYT\S])hac~leriain- 
fulapromtnet.  Et  Thucydides  lib.  iv.  pag.  2^6.  »'  v?<rct^  jj  ."Scpa-tTjje/^  JtocAovpevjj,  r  «  Ai- 
ftev»  c&pj.THvvcci ,  n<pt  \yyvq  29nx«|U£VJj ,  e%vpct  •ro«ei ,  •*^f  tovc  ecr-TAcvc  -revs/c.  lnjula,  qu& 
SpbaBeria  vocatur ,  portui  [urbis  PyliJ  pnztenta  eH ,  eumque  tutum  effcit ,  d"  introitw  angufos. 
Nobilitata  eft  Spartanorum  clade.  Diodorus  Siculus  lib.xin.  cap.xxiv.  aS-jjvo^oj  >$ 
t  neAo-rovvjjcnoijtcv  Zt7aAe(wov  «c  -f  l.tpar.Tr.e/av  vjjctov  "sro^s?  t  AaKi^cu^ovtcuv  zaTaKKe-.cavTic  j*^l- 
A^/3ovtsc  cu^aXmovc ,  «nreAvT^wcro-v  Toil;  2aro-gTJ«Tflyc.  Athemenjes  bello  Peloponneftaco  La- 
ced<zmoniorum  quamiplurtmos  in  infula  Sphatlcria  ceperunt ,  redemtos  inde  Spartanit  refttuerunt. , 

Oenussae  funt  Plinio  tres  infulae  in  finu  Meflenio ,  five,  utloquitur,  ante  Mejfenen. 
Unam  plurali  nomine  fignificat  Paufanias  Meffen.  cap.  xxxiv.  $  t  ax&»t*v  ,  aj^'v  ts 
Ooivutov',  jt^  vijcr©-'  jcrtT*  «utoV  Olvovceu ,  y?oi?  Acritan  portus  cft  Phcenicus ,  &  ipjiproxima 
injula  Oenufcz.  Quidam  infulam  Sapientia  interpretantur  illarum  maximam ,  alii  Caureram^ 
itidem  alii  Vemticam  cognominatam. 

Pergit  Plinius :  In  Afirtaofxnu  tres  Thyrides :  in  Laconico  Teganufa ,  Cothon ,  Cythera  cum 
cpptdo  ,  antea  Porphyrii  adpellata.  Straboni  &  Paufanise  T^r^j- ,  0i»e/'$?ff,  funtinver- 
tice Tasnari ,  feu in promontorio ad Tamarum ,  ut fupra in Laconica?  principio monftra- 
tum  eft.  Ab  his  fubjacentes  infulas ,  aut  fcopuios ,  haud  dubie  Plinius  Thjndes  denomi- 
navit. 

Teganvfam^  feu  potius  Theganufam ,  quia  per  ©  Graeti  exprfmunt  5  Plinitis  in  Laco- 
Jiico  finu  pofuit ;  malim  in  MeiTenio.  nam  ante  promontorium  Acritan  fitum  eft ,  inter 
Methonen  &  Coronen ,  oppida  Meflenise.  Strabo  lib.  v  1 1 1 .  pag.  248.  r*  u&my  cv- 
vsjfcjjVes-iy  l  Ajte/Te^,  Methonacontinum  eft\mon{]Acrit.My  feupromontorium.  Paufanias 
Meflen.  cap.  xxxiv.  Avg^«  ic  ^dhaosav  0  KkzJ.toia,  j^  mc^  QryuvoZcd  kiv  1%^®*  crei 
ftW  ,  Excurnt  in  mare  AcrttM ,  & ante ipfum  deferta  efi  mfula Theganufa.  Mela  lib.  n.  cap.  vn. 
OenufazrTheganufa  comra  Acritan.  Ptolemaeusfcripfit  QxyavScct,  eademque  cum  Acrita 
promontorio  in  MeiTenico  fmu  %  non  Laconico  v  a  quo  longifnme  abfunt ,  pofuit . 

Iiiii  2.  Cothon 


8o4  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  AE 

Cothon  autem  Plinio  in  Laconico  eft  ,  haudprocula  Cytherainfiila.  Stephanus:  Kw- 
Gav ,  vvi<r<§r  ov  TToffcd  ku9-^«v  ,  Cothon ,  infula  non  longe  a  Cytheris.  A  Berkeho  Salmafius 
notatur,  qui  Stephani  Cothonem  inAfricamad  Caithnginernvoluittrajectum.  Pom- 
ponius  etiam  Cothonis  meminit ,  fed  in  Aegaso  mari.  Nobisfufncit  quod  Stephanus  cum 
Plinio  confentiat.  Ante  Gythium  eft  Cranae  infah.  Paufinias  Lacon.cap.xxiL  tj  v yje-@* 
«  Kpyvoiy  GT&WTCU  TvBreia ,  tnjula  Cranae  prajacet  Gytheo.  Hucprimum  Paris  raptam  fie- 
lenam  deduxit  a  Lacedsemone ,  ut  Homerus  rerert  Iliad.  r  verf.44j*. 

N>jV<a   a    bv  K£«V«jj. 

CTTHERA,  Ku%^ ,  infula  oppido  Bojae  & promontorio Malese objecla ,  cum op- 
pido  Stportu.  OppidumejusdemnominiseftL^/W^.  Plinius  di6lo  loco :  Cytheracum 
oppido.  Scylax:  ^  toIvty]V  jc«t«*  KvOjj^  vk<t&  ^  7to'aj?  ^  a^v,  juxtahanc  [Maleam 
ctKP<?v~\  fita  Cythera  tnfula^  Cf  oppidum,  C"  portus.     Strabo  lib  vi  I  i.pag.  2j"0'   Ueo-m- 

T«<    ><J   TOVTCV   KuSjJ^    h)  ■VZOStX.fiy.-AQVTCL   saSloiC    VWjg^  ivAi[AtV&  ZffOKlV  i^OVCCi  OfACOVVfAOV.     An- 

te  hoc  [promontorium  Maleam]  fita  eft  infula  Cythera ,;  intervallo  xl.  Radtorum  ,  bono  portu 
inftru&a,  &  urbe  ejusdem  nominis.  Portus  egregius,  quietiam  ijr/vaoV,  navale*  obca- 
pacitatem  di£t.us  a  Paufania  eft  Lacon.  cap.  xx 1 1 1 .  fub  quo  oppidum  aliud  eft ,  2>caW««  , 
Scandea>  nomine,  decem  ftadiis  ab  interiore  urbe  Cytheris.  Thucydides  lib.  iv.  pag. 
287.  $  cfhi  S-aKaosy  TroKtv  ZxxvJeiocv  xaKxfAivviv  cd^ovci  ,  urbem  [infulas]  maritimam  ,  qudt 
Scandea  vocatur ,  [ Athenienfes]}  capmnt.  Et  paucis  interjecfis :  0/  A9->?v«ro<  t  ts  2*«^«- 
#v,to  cRri  tu  Ki\ikvtTtoKi<T\xa  f&$2.Ka@QVTec  1  qtjq  muv  KuO^wv  QvKaxyiv  7roiY}<rd[/.ivQi ,  i'jrA£i>o-«v  t$ 
ts  kdvYiv  ^  'JEK& >  At^emenfes  potiti  Scandea  oppidofub portum  fito  ,  Cytheris  impojito  pr  &Jt- 
dio ,  navigarunt  Afinen&  Helos.  EtPaufaniasdict.ocap.xxi  1 1.  RvOjj^  jcen-«*  «V«vt<k£v 
"Bqius/.  -  -  -  Ev  K.v&vm>oic  3  Sptv  §aKaosY\c  2>t«v^ei«  sV*v  3Qnv.«.ov.  KvSjj^  n  ^  ?tg'A/?  «\«» 
/3«'t<  &rc  2>cavJV»«s ,  sdhat.  ooc  SIkcc.  Cythera  ex  adverfo  Bojarumfttafunt.  Jn  [infula]  Cy- 
theris  autem  ad  mare  es~i  Scandea  navale.  A  Scandea  ad  urbem  Cytherafunt  fladia  prope  de- 
cem.  Nomen  Grsecis  plurale  eft ,  ut  vidimus.  Iterum  Thucydides  pag.  286.  t«  q 
Kv^f^f  v^cro?  isiv.  cRnKeiTau  q  tvj  Aojkwv/x?  %§  M«As«v,  Cythera  funt  tnjala^  adjaccns  Laco* 
nic<z  juxta  Maleam.  Poiybius  iv.  cap.  vi.  sreg/  Kv'S»j^,  circa  Cythera.  Quod  etiam 
Latini  aemulantur,  poetaiprasfertim.     Virgilius  Aen.  i.verf.  680. 

-       -       -      fuper  alta  Cythera. 

Et  Qvidius  Amor  lib.  1 1 .  eleg.  xvn.  de  Venere : 

Qu<e  Paphon  &  JiuSiu  pulfa  Cythera  tenet. 

nam  Veneri  iacra  erant ,  cujus  antiquiffimum  templum ,  quod  Paufanias  obfervat ,  habu- 
erunt.     Idem  Ovidius  Faflorum  lib.  iv.  verf.  28^. 

Tum  Uva  Creteny  dextra  Pelopejdas  undxi; 
Deferit:  &  veneri  facra  Cythtra  petit. 

Portus  infulas  Lacedsemoniorum  praecipuus  erat ,   cujus  maximam  curam  agebant , 
prxfidio  tenentes  &  oppidum&portumScquotannisex  Spaita  mittentes ,  quijusdice- 

-  ret 


InfulaGrac.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIV.     ~  805- 

ret  fij  inrula.  Hax  ex  Thucydidis  praedier.o  loco.  Hodie  infula  Cerigo  adpellatur :  olim 
etiam  Porpfryris ,  Plinio  audlore :  five  Uo^v^ca  ,  ut  apud  Perigetas  iclioriaften  eft  ad 
verf.  499.  qui  rationem  reddit ,  2^  to  xxkkiw  %xh*  sw<j<$vg*ffj  quod  fra-ftantiffimtu  pwpti- 
ras  habeat. 

Argolici  finus  infulas  Plinius  plures  nominat  lib  iv.  cap.  xn.  In  Argolico ,  inquit , 
Pityufa ,  Innc ,  Ephyre :  contra  Hermtonmmagrum  Ttparenus ,  Aperopia  ,  Colonis ,  Anjiera  : 
contraTroezjenium,  Calauria,  qmngentospaffM  dijrans.  Sed  ,  praster  uitimam  Calauriam , 
quas  extra  Argolicum  finum  in  Saronico  potius  eft ,  nihil  de  ceteris  diftincte  definiri 
poteft.  Paufanias  Corinth.  cap.  xxxiv.  juxta Bucephalon promontcium ,  quodinSa- 
ronico  finu  eft ,  Pityufam  ponir.  &  Anjleras ,  cum  alia ,  Hahufa :  poft  quas  Aperopiam  & 
Hjdream  memorat ,  tamquam  longius  in  auftrum  verfus  diftantes.  Sed  quoquo  loco  allse 
fuerunt ,  in  Argolico  funt  quae  hodie  a  nautis  vocantur  Caravi ,  Beilapola ,  Settepozze , 
ad  quas  haud  dubie  Plinius  quibusdam  fuis  nominibus  refpexit> 

Notior  certiorque  calauria,  ante  portum  Trcezenium  fita ,  intervallo ,  quod 
Plinius  dixit ,  l  pafllium ,  five ,  quod  idem  eft ,  ut  Strabo  lib.  vm.  pag.  2. 5-4.  prodidit , 
•ttr&scLSico,  ijuatuor  (ladiorum.  Ambitus  xxx  ftadiorum  eft.  Idem  pag.  2,5*7.  n^'x«T«i 
S  Kiuivgr'  KaKav^ta  vqcliiov ,  cVov  t&a#xovto5  saSttcv  i%ov  r  kvkKov  ,  Ante  portum  [Trceze- 
nis]  jacet  Calauria ,  parva  injula ,  ambttuxxx  fladiorum.  Religiofum  ibi  Neptuni  tem- 
plum  erat  &  afylum,  etiam  Amphictyonum  conventus  civitatum  feptem  ,  quasStrabo 
nominat.  quod  le^ov  ctyiov  ,  fancliffmum  fanttm  etiam  Paufanias  laudavit  Corinth.  cap. 
xxxin.  In  hacinfula  bis  exiulavit  Demofthenes  5  etiam  mortem  venenoinvenit,  & 
intra  fani  fepta  fepulcrum :  dequibusprasterStrabonem,  Paufanias  didto  loco ,  &Piu- 
tarchus  Vita  pag.  8f9.  confulantur.  Pomponius  lib.  11.  cap.  vn.  Troezenio  litonproxima 
Calauria  ivter  tgnobiles  aliat  letho  Demoffhents  nobilis,  Minus  fertilem  efle ,  Diony iii  epithe- 
to  Perieg.  veri.  499.  probatur. 

AlyvKol  t'  v,$i  Kvtyqgg:,    KciKciv^/a  Ti  t§jj^«o4  , 
Aegyla,  &  Cythera,  O*  Calauna  af^era. 

Illa  Aegjla  QliiseftAegilia,  Stephanus:  AlytKta,  vjJV©-'  jasT«|u  K^-mg  ^  UiKozow^iDf , 
Aegilia  infula  inter  Cretam  <Cr  Peloponnefum.  Mela  dict.0  loco  :  At  mterim  Melos ,  Olia- 
ros,  Aegdta ,   Cothon. 

Sup^a  Calauriam  ex  adverfo  Atticae  eft  infula  Belbina ,  five  ut  Scylax  definit ,  inter  Su- 
nium  <Sc  Scyllicum ,  Trcezenii  agri  promontorium.  Plinius  perfsepe  dicxo  icco  :  Comra 
Trxz.enium  [agrum]  Calauria,  qmngentos  pajfws  dtflans :  Plateu,  Bclbina,  Lafta,  Bauci- 
diat.  At  Strabo  lib.  ix.  pag.  275-.  magis  in  ieptemtnonem  &  ad  oram  Atticam  iiibmovet. 
Poftquam  enim  loca  Atticae ,  qus  circaPhalereumportumfunt,  expofueratj  &pro- 
montoria,  quoeindeadSuniumfunt,  Zoficrem&AflypaUam,  cum  praejacentibusparvis 
infuiis  Phaura  &  Eleuja;  addit ,  Ante  hac  loca  non  procul  a  conttnente  jactt  infula  Beibina. 
Et  lib.  viii.  pag.  25-9.  Aegtna  exiguas  infulas,  continentem  verfus,  cifcumjectaseiTe: 
BiK&vx  3  itdqc  tc  TTiKay^'  dvuTitvx<rot'  Betbtnamvetoind-ein  altumverfmjitamtffe.  Quam 
vero'  Plinius  Eleufam  infulam  Spiraeo  promontorio  objacere  tradidit ;  forfitan media  inter 
Aftypalacam  Atticce ,  &  Spirseum  Eeloponnefi  eft. 

a  e  g  1  n  a  ,  Aiyiva ,  nobilis  infula ,  •  oc  clafle  olim  cum  Athenienfibus  certans  ,  qui- 
buscum  de  palma  ad  Salaminem  prceiio  adverfus  Perfas  contendit.  Certe  poft  Athenien- 
fes  nulla  civitas  ilio  prceiio  majorem  navium  numerum  habuit  ,  quam  Aegineta- 
rum.    Strabo  Jib.  vin.  pag.  2.^8.   Ttze),  ts^t&m  <*^<$««-/3>rr>;V<3<r#  navc  it^c  hSttvutvs  Zu  *% 

li.iii  3.  ar«e/ 


8o6  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

me)  TetKapTv*  vcwusxloi  $  t«  tlf&rft.  Adde  Paufaniam  Corinth.  cap.  xxix.  Urbem 
habuitejusdem  nominis,  tir^^knv  tt^  hlfix  ,  inafncumconverfam,  ut  Strabo  ibidem 
notavit.  Patria  &  regnum  Aeaci ,  utroque  qucs  nominavi ,  referente.  Olim  Oenopia, 
di&a :  Aeacus  matris  nomen  impomit.     Ovidius  Metamorphof  iib.  vn.  verf  472. 

Oenopiam  Minos  petit ,  Aeacideia  regna , 
Oenopiam  vtteres  adydlavere  ;  fd  ipje 
Aeacm  Aeginam  gennrtcts  nomme  dixit. 

Cicero  lib.  1 1 1 .  OfHcior.  cap.  xi.  Nimis  imminehat ,  yropter  propinquitatem ,  Aegina  Pir&eo. 
Pliniuslib.iv.  cap.xn.  Acgtna  a  Piraeo  Athenienfwmportuxx  mdltapaffuumabesl; ,  antea 
Oenone  vocitata.  Paufanise  dicto  loco ,  oWj^,  Pomponius  Mela  de  infulis.:  Acgma 
Epidaarico  litori^roxtma.     Dionyfius  Peneg.  verfu  f  1 1. 

$x4vqvtwi  ~LotKot,yik  ts  yju\  Klylvy^  srToA/eS^ov. 
Adfarent  Salamis  cr  oppndum  Aegina. 

Sulpicius  Ciceroni  lib.  iv.  epifl.  v.  quum  ab  Aegina  Megaramvcrfut  navigarem.  Incoke 
Aeginetay  AlyivqToti.  Cicero  dicto  ofhc.  loco  :  Athentenjes  jctverunt ,  ut  Aeginetis ,  qui 
claffe  valebant ,  polltces  practdertntur.  Horum  fata  Paufanias  dicio  loco  receniet.  Oea, 
Onj,  locus  Aeginaemediterraneus,  xx  itadiis  ab  oppido  Aegina,  defcriptus  abHero- 
doto  lib.  v.  cap.  lxxxiii. 

sal  amis  five  Salamin  ,  infula  e  regione  Eleufinis.  Seylax  :  $  t*to  [EAeve*rv@- 
legov  ^i  t&x&I  \$\  SaAa^/?  vSj<r©*,  »J\  trohtg ,  xjj  Xipqv ,  Juxtahoi (^Eieufinium  fanumj 
eji  Salamis  tnfula,  oppduw ,  Cr portus .  EtPaufanias  Attic.cap.xxxv.  l.aKuf/.^  $  Etev- 
cTvx  xeipivy  ,  Salamts  e  regione  EleuJinU  /ita.  Secundum  Strabonem  poft  initium  Jib.  ix. 
longitudo  [to  WY.&]  ejus  eft  lxx,  vel  lxxx  ftadiorum.  Urbem  habuit  ejusdemno- 
minis,  veterem  quidem  tt^U  votov,  in  aufirum  &  Aeginam  verfusj  novam  autem  in  finu 
&  peninfula  «sres?  t  Att/ic»)»  ,  adverfus  Atticam.  Patria  fedes  Ajacis  fuit.  Horatiuslib, 
1 ,  oda  vii.  de Telamone ,  Teucri  St  Ajacis  patre : 

-     -     -     Teucer  Salamina  j>atremque 
Quum  fugeret. 

Et  Seneca  Troadibus  verf.  844. 

Numquid  Ajacis  Salamina  vejram  ]■ 

Veram  (etiam  Lucanus  nr.  verf.  183.)  dixit  ad  difcrimenalteriusinCypro,.adhujus 
imaginem  a  Teucro  conditsc ,  quam  ambiguam  ibidem  Horatius  nuncupavit.  Clarior 
facla  Themiftoclis  viOioria  &  Perfarum  clade.  Mela  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  Jn  Atthide  Hcle- 
ne,  nota  flupro  Helena;  &  Salamis  cxctdto  clafps  Perftcanotior.  Cicero  lib.  I .  Offic.  cap. 
XXI.  citetur'Salamis  clarijfima  tefiis  vitleria.  Et  lib.  1.  Quasft.  Tufc.cap.XLVi.  Ante 
Salaminem  tpfam  Neptunm  obruet ,.  quam  Salaminim.  Idem  pro  Archia  cap.  vi  1 1.  Ho- 
merum  Chii  fuum  vtndicant  ,  Salaminii  repetunt.  Etiam  Salaminiacm  kt>jt-iiw?  dicunt. 
Lucanus  lib.  v.  verf.  1  op. 

Ut 


InfuUGrac.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIV,  807 

Ut  Salaminiacum  meminit  mare.     -     -     - 

Et  finum  Saronicum  quoque  T,athciij,moMov ,  Salaminiacum  di6him  efle ,  Strabo  auctor  eft 
lib.  viii.  pag.  231.  qui  aliainfulas  vetufta  nominalib.  ix.pag.  2.7 1 .  profert ,  quasfunt 
2t'^?5  K.t%ejx,  nnvov&jci ,  Scirw ,  Cichria,  Pityuja,  illa  ab  heroibus,  hocabarbore 
inditum,  quia  pinifera  eft.     AddePaufan  Att.cap.xxxvi. 

Ante  Salaminem ,  Nifeam  &  Megaram  verfiis  quinque  parvae  infulae ,  jHvts  V5jm'# , 
ut  Strabo  notat :  fed  alia  Atticam  verfus  Pfyttalia ,  v>j<nov  i^^ov  -MTty&h<; ,  deferta ,  faxofa , 
ut  idem  fubjunxit  p.  272.  Plinius  1  v.  cap.  x  1 1 .  C/<*?vr  Salamis :  ante  eam  Pfyttalia,  Pau- 
fanias  Attic.  cap.  xxxvi.  vK<r&  ^9  Tv.K»^tv^  \s\  jc#Aouf«v>j  TuTTixAe/;» ,  infulaanteSala- 
minem  eft ,  ^7*  Pfyttalia, 

E     U     B     O     E     A. 

Eubcea ,  Eupo/#  ,  infula  oblonga ,  ab  Attica  ad  Theflaliam  ufque ,  Bceotiae ,  a  qua 
Euripi  freto  dirimitur ,  prastenta.  Strabo  fitum  £c  praecipua  loca  defcripfit  ineunte  libro 
x.  quem  Latine  Plinii  verbis  interpretamur  ex  lib.  iv. cap.xu.fe6t.xxi.  Eubcea,  inquit 
Plinius  ,  O"  ipfa  avulfa  Boeotia ,  tam  modico  interftuente  Euripo ,  utpontejungatur :  a  meridie 
fromontoriis  duobus ,  Gerafto  ad  Attieam  vergente  ;  ad  Hellefyontum  Caphareo  inftgnis :  a 
feptemtrione  Cenao  :  nmquam  latiludinem  ultra  xl  milliapaffuum  extendit ,  nwquam  intra  duo 
millia  contrahit :  fed  in  longitudinem  univerfa  Bceotia ,  ab  Attica  Theffaliam  ufque ,  pratenta 
in  cl  mill.  paffnum  :  circmtu  vero  trecenta  fexaginta  quinque.  Quod  brevius  Pomponius 
Mela  lib.  1 1.  cap.  vi  1.  his  verbis  prseivit:  Eubeea admeridiemvromontorium  Geraftoner 
Capharea:  ad feptemtrionem  Cenaum  extrudit ,  £r  nmquamlata,  dunmmilliumfpatiumhabet 
ubi  arfliffima  eft ,  ceterum  longa  totique  Bceotia  adpoftta ,  anguflo  freto  diflat  a  litore.  -  -  - 
Ahquot  in  ea  Cunt  oppida ,  Iftiaa,  Eretria,  Pyrrha,  Nefos,  Oechalia:  verum  oj).uUntifftma 
Caryftos  <£r  Chalcis. 

Plinius  plura  addit  oppida ,  fed  multa  iniiseverfa:  ideoque  inter  hsec ,  &quaefupe- 
rabant,  diftinguit.  Urbibus  ,  inquit ,  clara  quondam,  Pyrrha,  Ponhmo ,  Nefo ,  Cerin- 
tho,  Orco,  Dio ,  Aedepfo ,  Ocha^  Oechalia:  nuncChalcide  ,  cujus  ex  adverfo  incontinenti 
Aulis  eft  ;  Gerafto ,  Eretria^  Caryflo,  Oritano ,  Artemifto  ,  fonte  Arethufa ,  fitmnne  Le~ 
lanto  ,  aqmsque  calidis  ,  qua  Ellopia  vocantur  ,  nobilu :  notior  tamtn  marmore  Caryftio. 
Scylax  Caryandenfis  pag.  yo.  tjt^VoA/v  vocat,  ideft,  quatuor  oppidis  conilanrem  in- 

iuiam.  Mst»  q  AvJgov  Eu/3a»«  vjjc-®-*  ,  «ut>j  TeT^-jroAj?.  E/trJ  3  c#  «ut|i  E^u^  ,  E^e- 
T£/«  ^  Am^v,  X«AjcJ?  ff^q  A^jjv,  'E?kxU  xjuj  Ajpvjv.  Po/?  Andrum  efi  Eubcea  infula,  in 
qua  urbes  quatuor ,  qua  funt  hac:  taryftus ,  Eretria  cumfiortu,  Heftiaacumportu.  Nunc 
de  fingulis  agendum  eft ,  &  primum  de  promontoriis ,  &  adjacentibus. 

Infulce  Eubcea  auflrale  latus  duobus  continetur  promontoriis ,  Gertfto  quod  Atticam 
profpe&at  ,  &  Caphareo ,  quod  Hellefpontum.  Geraftum  ,  re^nycv  5  Plinius  in  pro- 
raontonis  numerat ,  quem  Solinus  mutato  genere  fequutus  efl.  Cenaoframontorio ,  m- 
quit ,  vadit  in  feptemtrionem :  duobus  aliis  tn  meridiem  extenditur ,  quorum  Geraftosfpeclat 
Atticam;  Caphareus.  promtnet  in  Hellefvontum.  Subjacet  oppidum  ejusdem  norninis  cum 
portti.  PJinius :  urbibus  clara ,  nmc  Chalcide ,  Gerajto,  Ereiria,  Caryfto..  Strabo  Iib. 
X  lneuiite:  Ti&tisog  yj/)  TlfraKiot,  &-&;  sVwov-,  Geraftus  Cr  Petalia  Sumo opponuntur.  De 
vicina  autem  Petalia  vix  alius  memorayit ,  nifj  quod  Plinius  lib.  iy ; cap.  x  1 1 .  Petalia  qua- 

tmifi- 


8o8  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

tuor  infulas  p-imo  Euripi  introitu  ryonit ,  quas  oppido  Petaliae  obverfas  efle ,  non  licet  dubi- 
tare.  Sed  de  his  infra.  Stephano  autem  Gerseftus  non  oppidum ,  fed  jcwjutj  Eu@0to« ,  vi- 
cus  Eubaa  eft  Portus  enim  illuftrior  quam  habitationes.  Livius  lib.  xxx i .  cap. xlv.  ce- 
tcra  clafjis  Geraftttm ,  nobilem  Euboea  portum ,  dttm  a  Carjfto  Ifftzi  redirent ,  tenuit.  Et  Ho~ 
merus  hujus  portus  mentionem  habuit  Odyfl*.  r.  verf.  1 77. 

"---—     <*f  jj  y>xh'  uko6 
l%$-vQiVTo&  ki\$v§oi  StiS^y.QVy  is  3  Tiggttfov 

EvwftlOil  KotTityQVTO, 

Hoc  eft :  HU  vero  [naves]  celeriter  pifcofts  vim  vercurrerunt ,  zrad  Gcr<cfium  notlu  deduttg 
funt.     Ubi  fcholiaftes :  T&ggnfoe  Ai/xjjv  Eu/3o/ow  ,  Gerafius portm  Eubitxal 

Alterum  hujus  lateris  promontorium ,  in  ortum  magis  recedens,  KaQapvs  t  Jonice 
KacpjjgsvV»  Caphareus,  five  Caphereus,  tribus  fyllabis ,  vocatur ,  cujus  fitum  fupraPlinius 
delineavit.  Herodotus  lib.  v 1 1 1 .  cap.  v 1 1 .  ducentas  naves ,  neab  hofie  vidcremur ,  miferunt 
i(§  Ti  k«<P^s«,  J^tf  <zj€/»  Ts^ifov  e?  -?•  Eug/arov ,  /«^<«  Caphereum&  circaGertzfium ,  *'#  £#- 
r/p«w.  Mons  periculoftis  navigantibus  propter  vortices , '  quos  facit ,  8c  latentes  circa 
eum  lcopulos.    Seneca  Agamemnone  verf  ff8. 

Efi  humilis  unda>  fcrupeis  mendax  vadis* 
Ubi  faxa  rap>idis  clufa  vorticibm  tegit 
Fallax  Capharem. 

Et  Virgilius  Aeneid.  lib.  x  1 .  verf.  2,60. 

-     -     -     Euboicd,  cautes  >  ultorque  Caphareus. 

Et  Ovidius  Trift.  lib.  1 .  eleg.  1 .  verf.  8  3 . 

Qmcumque  Argolica  de  clajfe  Capharea  fugit , 
Semper  ab  Euboicis  vela  retorquet  aquis-. 

Ac  Silius  Italicus  lib.  xiv.  verf  144. 

Euboici  non  per  fcoj>ulos  illifa  Caphareo. 
Euripi  magis  undafurit. 

Tertullianus  quoque  de  Anima  cap.Lii.  adje&iva  forma:  Vis efi er  illanavigiis ,  quum 
longe  a  Caphareu  faxis ,  nullis  depugnata  turbinibm  ,  nullis  quaffata  decumanis ,  adulante  fiatu, 
labente  curfu ,  Utante  comitatu ,  inteftinorepenteverculfucumtotafecuritatedefidunt.  Stepha- 
nus:  K«<p^euff,&nv«ov  Euj3o/cw,  Caphereus,  »^^£^«<e,fedfalliturhauddubie.  Omnes 
enim  velut  periculofum  locum  ac  fugiendum  defcribunt :  nemo  alius  ut  portum  aut  navale. 
In  feptemtrione  infulse  extremo  Cenaum ,  kjjWov  ,  promontorium ,  quod  cum  Geraefto 
longitudinem  infulse  dimetitur.  Strabo  hb.  x.  ineunte :  nrt^jtzjjW  &h  jj  vy<r&  cfiri  ^iA/svf 
%i$qv  ti  \gj\  S^pcom'**  fufixs  &n>  Kjjvatt»  g?&$  Tt&usov.  Infula  [Eubcea]  oblongaefi,  aCe- 
n*o  ad  GerafiumporreBafiadiis  circiter  Ciocc.     Et  mox:  to  $>  Kr,veu»v  i$i  $  ©s^o/ru  A<*? , 

Cena- 


InfulaGrac.  LIBER   II.     C  A  P.  XIV.  809 

Cen&um  Thermopylis  opponitur.  Et  Ptolemaeus  lib.  in.  cap.  xv.  Knveuov  «xpov,  Cynaum 
promontorium ,  in  fumma  infula  pofuit.     Pliniidehoc  verbafuprapropofuimus. 

Artemijium  eft  promontorium ,  vel  litus ,  ad  quod  primum  Graxorum  cum  Xerxe  fuit 
prcelium  commifium,  quod  ita  etiam  DiodorusSiculusinhocprceliolib.xi.  cap.xn. 
nominavit.  oJ^ESsjjve?  w^uow  iri  A£ts,u<o-/w  t?  Eu/3oiV,  Graci ,  inquit,  ad  Artemiftunt 
Eubcex  navigabant.  Corn.  Nepos  Themiftocle  cap.  1 1 1 .  ^rimum  apud  Artemiftum  inter 
Euboeam  continentemcjue  terram  cum  clajftariis  regis  conflixit.  Ejus  neque  Strabo  ,  neque 
Ptolemaeus  mentionem  fecit  :  utique  vero  Plutarchus  Themiftaclis  Vita  pag.  iif. 
rie^TTSTa!* ,  inquit,  y,zra  vtw  i-w  A^Tew/tnov  rcs  ztvat  (£uA#f«v  ,  Mtttttur  [Tliemiitocles]] 
cum  navibm  ad  Artemtfium ,  utfaucestilastueatur.  Et  interjeftis  paucis :  IV*  $  i?  Evfiotxs 
ta  AgTiUictQv  v?r)g  t  E$kxl#v  cx.iynx.Koi  eig  (8o§go4v  o«voi«rs7rT*1iA4v©-j'  -  -  1^«  q  v<xovv  8  y.iyoiv 
AgT2[AH$@j  mU\n<riv'n.£o  <?'<]&  <x.s ,  Artemijimn  Eubcea  eft  fuura  Heftiaaminfeptemtriones  expan- 
fum  Utm.  Fanum  non  magnum  habetDian<e,  cognomtnataProfcoa,  id  eii  Orientalis.  An 
hoc  Plinii  Artemifium  fit ,  vehementer  dubitamus.  Hic  enim  in  oppidis  numeravit , 
quod  fortaffis  eir.  Ptolemaei  Aprtpd®*  /gpcv  ,  Diana  fanum  ,  in  medio  litoris  ,  ortum 
fpectantis,  locatum.  IdquodveroGrsecorum&Perfarumprcelionomendedit,  alyux,- 
AcV ,  litus  fliit  fecundum  Plutarchum  j  vel  una  mons  a  litore  procurrens  in  mare ,  quem- 
admodum  Suidas  &  Harpocrationi  ap«w/<tjov  a^oor^e/ov  <$  EvjSo/ow ,  promontormm  eft 
infulte  Eubcea.  Ptolemaeo  eft  etiam  Agav  «fjcpov ,  Leonpromontonum  ,  8v  K#Atj  «jctjj  ,  CW<? 
atte  feu  Pulchrum  litus  j  de  quibus  poft  paullo  dicturi  fumus. 

Oppidorum,  utrurfus  ab  auflrali  parte  incipiamus,  eft  primum  Caryftus ,  Ko/py?^, 
ut  Ptolemaeus  pofuit ,  interCaphareum&Gerseftum.  Confentit  Stephanus ,  qui-sroV 
tw  MvpTcoa  7TzAxyei ,  ad  mare  Myrtoum  fitam  efle  tradidit.  Nec  Livius  abnuit ,  qui  lib. 
xxxn  cap.  xvi.  ab  Andro  Eubceam  ingreflbs  primum  ad  Caryftum  venifle  tradit :  deinde 
ad  Eretriam.  Ha,  inquit,  circaAndrum  injulam  clajfes  conjunBa  ^  Eubxaminde,  exiguo 
dtftantemfreto ,  trajecerunt.  Caryfttorumprimum  agros  vaftarunt :  deinde  ubi  Caryftus ,  pr<z~ 
fidio  a  Chalcide rapttm  mtffo  ,  ftrma  vifa  eft  ,  ad  Eretriam  accejferunt.  Pomponius  op-dlentisji- 
mam  dixit ,  fcilicet  marmoris  copia ,  unde  columnae  caedebantur.  Strabo  poft  initium 
llbn  X.  KfltJ^uyos  isiv  uVo  m$  op«  t^''0^ij,  7rA>j<r/ov  q  focv  2tu'^  ,.  tfjpi  to  Ma^e&gAov ,  ov  w 
to  Aoctowjov  r  Ka^wsioov  movm.  Caryftmfub  monte  Ochafitaeft :  inpropinquo  Styra^  C  Mar- 
marium ,  ubi  Caryftia  colnmna  cadantur.  Marmor  illud  columnis  ponendis  in  primis  com- 
mendabatur.  Piinius lib.  xxxv  i .  cap.  v I .  ex  Cornelio  Nepote  tradit ,  Mamurrampirimum 
totis  adibui  nullam  mft  e  marmore  columnam  habutjfe ,  omnes Jolidat  e  Caryftio  aut  Lunenft,  Pli- 
nius  alter  lib.  v.  epift.  vi.  fecl:.  3  6.  Vitem  quatuor  columelU  Caryftia  Jubemt .  Tibuilus  lib. 
111.  eleg.  iii. 

Quidve  domut  prodeft  Phrygiis  innixa  columnis , 
T<s.nare  ftve  tuis  >  Jive  Caryfte  tuis. 

Strabo  «SVjyn* ,  to*  Stu^,  oppiduminpropinquolocat,  ut  jam  vidimus.  Stephanus  re- 
petit  Strabonis  verba ,  2tu>#  ttaWov  Kos^uVou.  Thucydides  lib.vi  1.  pag.  5*24.  Xosaxj- 
Jfl?,  ^tj  Stu^sk,  ^m  KoeguV<o<,  Chalcidpnfes ,  £7J  Styrenfes ,  £r  Caryftit.  Quod  addit  Stra- 
boi/^wM,  non  tam  i?pidicinavideturfuifle,  quam  oppidulum ,  feuvicus,  juxta 
quem  marmor  csedebatur,  quia  ipieaAotTou/w,  feu  loco  csedendi  marmoris ,  diftinguit, 
Stephanus :  Mflj^otflj^ov  7to'a<?  Bu^o/sk  ,  Marmarium ,  oppidum  Euboea.  Caryftium  ergo 
vocatur  illud  marmor  non  a  proximo  loco ,  fed  nobiliori.  Vetus  infcriptio  apud  Grute- 
rum  pag.  fp3 .  num.  8. 

Kkkkk  htme- 


8io  GEOGRAPHIAE    ANTIQJLJAE 

HTMENEUS     CiESARIS 

SER.   thamTrianus   a   lapidicinis 

CARISTHS     EEC.'    SIBI     ET     T  HAMTRO  NUTRICIO.' 

SicGruteru?edidit.  At  Manutius  qui  ipfe  infpexit  (nam  Romae  exftat)  a  lapicidinis 
Ortograph.  pag.  479.  quod  prcpius  ad  genium  antiquitatis  eft.  De  his  nihil  Ptolemarus 
habet:  proximeautemCaryftum,  Kxhyjv  «kt>jv  ,  Calen  ac~len\  quaquidindicatumvelit 
Htusne,  utnomenfert,  anoppidum,  quod  feries  fuadet ,  incertumeft.  Ocba  Plinii  fub 
monte  Ocha,  juxta  quem  Caryftum  Strabo  pofuit ,  videtur  fuifle.  Oc^autem  ukyi?QV 
o\m  ,  mons  maximus  Euboicorum ,  a  quo  &  tota  infula  Oche  oiim  di&a  ,  ut  Strabo  refert 
principiolibrix. 

Antequam  ad  Eretriam  venitur ,  Amarynthus ,  Aiu#'|uv6©j  eft,  vicus  Eretriae ,  feptem 
ftadiis  ab  urbe  Caryftum  verfus  remotus.  Strabolib.x.  pag.  308.  Tatnjj?  [EpgT^V]  ss-1 
xw^jj  Ajw«'puv9,©j,  #<£'  £ttt«  saJtuv  "§  tsi^isg.  Ei>ijus[KYCtYid^]  pagus  eJ}Amarynthus ,  feptem 
fladiis  a  mcembus.  Stephanus  vjjcov  'Ev|3o/«c$  ,  infulam  £^a?<evocatmanifefto  errore ,  qui 
ttoAjj  fortafte  vel  xduy  vel  fimile  voluit  dicere ,  immo  debuit.  Ptolemaeus  hunc  ordinem 
fervat  a  Chalcide  ad  Caryftum  :  Chalcis ,  Eretria ,  Amarynthus ,  Lcon  ^romontorium ,  C^/e 
<*#<? ,  Caryftiis.  Quce  fi  recte  fe  fe  habent  (nec  vero  adparet  unde  impugnentur)  fitus  Ama- 
ry nthi ,  &  eorum  quse  utrimque  attingunt ,  non  obfcurus  eft .  Dianae  heic  cultus  religi- 
ofus  erat ,  atque  hinc  cognomen  divse.  Livius  lib.  xxxv.  cap.  xxx v  1 1 1 .  Sacrum  anni- 
verfarium  coforte  tempere  Eretria  Amarynthidos  Diana  erat ,  quod  non  popularium  modo  ,  fed 
Caryjiiorumetiamccstucelebratur.  Et  PaufaniasAttic.  cap.  xxxi.  eV«  AudyvvS&  b>  'Ev(Zo(x. 
vJj\  ydf  qi  ravTjj  iipuffw  AuafVtTiciv'  Af>Ti[A.iv  9  Amarymhus ejl  w  Eubcea  :  ibt  AmaryJiaDiana 
eolitur. 

Ipfa urbs Eretria ,  Graece  fyireJa  aScylace,  Strabone,  Ptolemaso,  Stephano,  Po<* 
lybio  fcribitur :  ab  Homero  metri  caufia  'Ei^TgJa,  Catalogi  verfu  44.  de  Bceotise  urbibus: 

'Oj  <T  "Evftoiw  iyjiv  ,  uiviot  ttvsots?,  ^A^avTZ?, 

"X.uhKi$ot  r   'E(pST£/'«v  re  ,  7rohv^ctCpvhDv  6'  l^lcuav. 

Qui  autem  Eubceam  colebant ,  robora  Jprrantes ,   Abantes , 

£t  Chalctdem*  Eretriamque ,  abundantemque  uvis  Iliiaam. 

Obiter  notamus ,  Abantes  Homeri  effe  Eubcese  incolas ,  t*V  icmjEvfioiou , ut  Strabo  initia 
libri.x.  & fcholiaftes interpretantur ,  quos  «v  Js  7tots,  nusquam  aliter,  aut ab infula de- 
duciovocabulo,  denominavir.  Plocveronomenab^W^regeeft,  Neptuni,  utfin- 
gitur,  filip. 

Sed  ad  Eretriam  revertamur ,  urbem  ampkm  &:  pervetuftam.  Strabo  poft  principium 
hbrix.  Mst<«  r  Tg^-iyav  EpeTg/sc  7rohis  uzyi^n  4  'Evfioloo;  ^  X«Ak/^«,  Pofi  Ger&ftumEre- 
tria  cft  ,  Euboicarwn  urbium  ,  prater  Chakidem ,  maxtma.  Antiquitatem  Homerus  jam 
probavit:  quam  &  0  it»Ka\  txot\  yzvljj.zv^  nohzpfgr  XathKiAiav  ngj[  EpeTg/ewv ,  z/rtw  ?//«^ 
?>7/^r  Chalcidenfx  &  Eretrienfes  bellttm ,  quod  Thucydides  iib.  Kpag.  1 2.  memoravit ,  con- 
firmat.  Maritima  erat  &  probe  munita.  Livius  lib.  xxx  1 1 .  cap.  xv  1 .  L.  Quintius  jujftt, 
utcjuaexfuaclajfevemjfentnaves,  Euboeampeterent.  Eretriafnmmaviopjixgnabatur:  namO" 
trium  jnntlarptm claffmm  navcs omnisgeneris tormenta  machin<uqp.e ad urbium  cxcidiajecumpor» 
tabanu    Et  arcem  habuit  5  quo , '  capto  muro ,  oppidani  confugerunt.    Ornatum  &  ele- 

ganti- 


InfuheGrac.  LIBER    II     C  A  P.    XIV.  811 

gantiam  oflendfcnt  figna ,  tabuUprifc*  artis ,  ornamentaque  ejus generis \plara ,  quampro  urbis 
magmtudine ,  aut  opibus  ccterts  tnventa.  Oppidani  Epere/sfr ,  ut  fupra  Thucydides  vocavit : 
Latine  Eretrienfis.  Iterum  Livius  lib.  xxxv.  cap.  xxxvi  1 1 .  miferunt  qui  orarent  Eretrienfes 
Caryfiiosque.  Everfa  a  Perfis,  in  loco  proximo  fuit  inflaurata ,  ut  Strabo  prodit :  qui&C 
fcholam  philofiphorum  Eretrienfium  inhac  urbe fuifle  refert. 

Quam  Mela  &  Plinius  Oechaliam  memorant ,  vicina  fuit  Eretriae ,  olim  oppidum ,  de- 
inde  in  pagum  reda&a.  Strabo  pag.  308.  eV*  vjy  >j  '0/^«a»«  ku^  t  ^zt^uk^  ,  ^ei^xvov 
>£  dvcu^nffyjg  vizq  H^kAsxc,  E(l  & '  Oechaliapagus  Eretrienfis agri  ,reliqui<eoj)pidi  ab  Hercule 
deleti.     Cujusnominis&aliafunt,  inTrachinia,  & apud  Triccam ,  &inArcadia. 

Chalcis  fequituradEuripum,  Grasce  XocAjf}?,  hodie  Negroponte ,  praxipua  hujus  infu- 
lae.  Strabo  ibidem:  Nw;  psv  opoXoy&p.ivm  >jc  X<piA;ck  (pi^rai  rd  z^eareloi,  ^tj  iUjjTgoVoAiff 
«ut)j  hiyercci  r  Evftoiuv.  $ivri£ivc~t  S'  >j'  E^it^iol,  Nunc  quidem  citra  controverfiam  Chalcis 
principem  dignitattm  obtmet ,  Cr pnmaria  Eubcea  urbs  dicitur :  fecundo  loco  Eretria  efl.  Pli- 
nius  lib.  iv.  cap. xn.  Eubcea urbibus clara quondam  -  .-  -  -  nunc Chalcide  ,  cujus 
ex  adverfo  inconttnentiAulis^efi.  EtLiviuslib.xxxv.cap.xxxvil.  Herodorwtrajicere  tn 
infulam  Atalantam  jujfus ,  utinde^  quumpedefires  copiM adpropinquare jam  Aultdi  atque  Eu- 
ripo  fenfijfet ,  Chalcidem  trajiceret.  tpfe  ceteras  copias  noBurms  maxtme  itineribus ,  quantapote- 
rat  celeritate ,  Chalcidem  ducebat.  Propter  fitus  commoditatem  &  munimentorum  robur 
luec  una  ex  tribus  urbibus  eft,  quas  rex  Philippus,  Demetrii  filius,  itiSon  Efisyvnds, 
compedes  Gr<£ci<x,  adpellafle  fertur  apud  Polybium  excerpt.  lib.  xv  1 1 .  cap.  xi.  Sunt  autem 
Demetrias,  Chalcis,  &  Corinthus.  Oppidani  x#A>uJ«!r,  ut  fupra  Thucydides  dixit : 
Latine  Chalcidenfis ,  utLivius  lib.  xl,  1 1 1 .  cap.  vi  1 .  feq.  Tra ftus  hic  infiilae  a  Gerseflo  ad 
Aulidem  five  Chalcidem  objeclam ,  Strabo  dixit  lib.  x  ineunte  t«  koIax  t5  EvQoIsa,  Cava 
Eubosa ,  propter  fitum  ,  quia  ibi  tcoA7tSreii  n  tstf&hloi ,  ora  maritima  finuatur :  ab  Chalci- 
de  vero>cupTouT«i  7raAjv  noos  t  >j7r«pov,  rurfus  curvatur  in  continentem. 

Supra  Chalcidem  Ptolemaeus  ponit  ^AtSt^ov ,  Aedipfum,  quod  Aedepfum  Plinius ,  Af- 
efyvj/ov  Strabo  &  Stephanus  fcripferunt ,  qui  confenfus  haud  dubie  genuinum  nomen  nobis 
prodit.  Strabo  lib.  I.  pag.41.  rd  3"£pjit«  ra  Lv  'a^jj^j  aqu*  calida  m  Aedepfi.  Ste- 
phanus:  'AtSn^os,  7ro'Au'Eu|3oi'0s<:,  Aedepjus Eubcee  oppidum. 

Inter  Aedepfum  6c  extremum  infiilse  promontorium ,  Censeum ,  Ptolemseus  interpo- 
fuit  ArxAoivris  v*i<r!ov ,  Atalanu  Nefium,  tamquam  locum  in  continente ,  quamvisparva 
infula  vocetur  :  quod ,  &  Melae  oppidum  Nefis ,  an  idem  fit ,  non  poflumus  dijudicare , 
quamvis  non  inprobabile  nobis  videtur.  Atalantes  cognomen  ex  vicina  infula  Euripi  eft , 
quam  ante  paullo  in  Chalcide  ex  Livii  iib.xxxv.cap.  xxxvn.  nominabamus  De  eademThu- 
cydides  lib.  iii..pag.  2.33.  -zjE*  AraKdvryv  r  53n  Aq-s.qoTs  ro~s  OTravrtoK  vyjcrov,  circa  Ata- 
lantem juxta  Locros  Opuntios  mfulam.  Piinius  iib.  1 1 .  cap.  xc.  a  continente  abruptam.  Sed 
de  h.ic  poflea. 

Livius  in  Jioc  tra6lu Oreum  urbem  [Q.?<iov~\  laudat,  ejusque  fitumlib.xxvi  n.cap.  v, 
lta  ponit :  clajfm  in  Euboeam  ad  urbem  Oreum  transmittunt ,  qu$  ab  Dcmetriacojinu  Chalcidem. 
C?-  Euripury petenti  ad  l^vamprima  urbium  Euboeapofita  efi,  Idem  Hb.  xxx  I .  cap.  xlv  I .  Inde 
confultan  de  Oreo  oppugnando  captum.  Vahda  ea  civitM  £r  moenibm ,  C~  quia  antefuerat  ten- 
tata,  firmoerat pr*/idto.  Et  paucis  interpofids:  Ctcum  divafi ,  Romani  &  rex  Attalm , 
oppi:gnabant :  Romani  a  maritima  arce  j  regii  advcrfw  vallem  inter  duAi  jacentem  arces ,  qua  O" 
muromterfiptaurbsefl.  Stephanus :  ciotog  nahts  'Evfioiotx.  Hsec  eadem  efl quse  quondam 
JfiiM  vel  Hefiiaa  nuncupata  tuit.  Supra  ex  Homero  in  Eretri*  Id  ncmen  oftendimus :  etin.m 
ex  Pomponii  Melae  hb.  1 1 .  cap.  vi  1 .  Non  autem  div  erfas  urbes  efIe}Stiaboms  &  Patrfaniae 

Kkkkk  z  aucto- 


8r*  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

au£r.oritate  probamus.  Iile  lib.  x.  fub.  imtium  :  ilpuTot»  wvou.d&->i<roiv  vc?pov  ci  Iriowsiv  ^ 
«  jtcAjs  «vt;  isWo^  Q.?io^.  Ifii&enfes  poftca  vocati  funt  Orita,  &~urbs  pro  Iftua  OreusdtEla 
fuit.     nec  vero  priftinum  nomen  fuit  omne  abrogatum.     Paufanias  Achaic.  cap.  xxv  i . 

kkt  ifA  ticxv  £T«,  ol  £lfiov  T  ov  Ev/3oj'<*  tw  QvopstTi  'Esieu»v  cAicihn  tw  esp^etiw.  Adhuc  mea 
atatefuerwnt ,  ^'#z  Oreum  in  E.ibcea  veteri  vocabulo  Hefiiaam adpeliarent.  Plinius in  iis Oreum 
urbibus  numerat ,  quas  quondam  clara;  fuer.mt :  iua  aetate  tieieia; ,  atit  reda&ae  in  pagos. 
Sed  exjam  citatisPaufaniarverbisadparet,  iliiusadhucaetate,  forte minus claram ,  iu- 
perfuifie.  De  Cenao ,  quod  fequitur ,  promontorio  iuper  dictum  eft :  de  Euripo  in  Bceotia3 
a  qua  Eubceam  abrumpit. 

Hacienusdeora,  qua;  Bceotiam  fpectat ,  adfretum,  quod  Enripum  vocant ,  pofita: 
feptemtrionem  claudit  fretum  brevius,  profpiciens  in  Theflaliam,  ad  quod  Anemifimi 
eft  promontorium  vel  litus,  de  quo  fupra  in  hujusinfulaipromontoriisdi&umeft.  In 
eodem  etiam  £7ov  eft,  Dium,  Ptolemaeo  «kpov,  promontorium  :  Straboni  oppidum^ 
fupra  vel  ultra  Cynaeum  promontorium ,  Dion  nomme,  quia  coloniam  indedeductam 
Canas  Aeolidis  tradit.  m  «\>t«,  inquit,  (intellige  Ktjv*-'w,  Cenao ,  )•  to  Aiov  ,  -  -  - 
Isa  3  £  kU  Kdvou  t3  AioA/Ji^  £srwjci'o9-»j<r«v  ,  Supra  illud  [[Cenaeum]  Dium  efi :  -  -  a 
Dio  Canas  Aeolidis  dedutlra  colonia,  Stephanus  quoque  oppicium  dixit ,  quamquam  mutato 
genere :  A/ot,  aroA»?  QzosxaIuz  ,  AjVxjT  x.Tl<r/A,oc.  $ ,  ©pyws  $  r  'a6w.  y ,  EvSojV  Dia 
urbsTheffalia  Aeaci  opm :  fecundaThraciccjuxtaAtbo:  tcrtiaEuboea.  Addit  Strabo  Atbe- 
riMDiartes  i  Eubceae  oppidum ,  poft  initium  libri  x.  to  Ajov,  qcp  a9-?v««  <m  LuriJis  ,mto-[Aoi 
aS-^vo/wv,  v&zpneifA.ivov  §  iix\  KoiOvov  ?ro^9.^£v  Dium  ,  &  Atbtn?.  D'%des  ,  cpm  Athenienfium, 
pofttumfuprafretumquod  dCaunumeft.  Sufpectavox  Kojvvov  Caiaubono,  quamquamni- 
hil  ipfe  definit :  Latinus  autem  interpres  Cenaum ,  K*;'v<*iov  ,  iubfbiruit.  Stephanus  in 
h^Yivou-.  Hujus  nominis  urbs  sktjj  Ev/3oi'j«  ,  Aj'«vT(gr  jct<Vm«,  /tu^  Euboed  ,  Diantis  opm: 
quod  ab  Ephoro  habet.  Dias  autem  ipii  eii  filius  Abantis.  Poteft  etiam  ccgnomen 
/WJe?;  Diadss,  aDioefle,  quafi  Athena:  Dio  promontorio  &  oppido  vicinae. 

Latusquod  Aegueummaretangit,  minus,  quamcetera,  notumeft,  &fiPtoIemaeo, 
qui  folus  aliquid  delineavit ,  habenda  fides  in  oppidis  &c  promontoriis  efl ,  poft  Dium  Pha- 
lafia  promontorium  eft :  deinde  ,'n^jo? ,  Hora.w,  forte  oppidum :  poftquod-ApTejuiJ1®- 
«'£pov,  Dianzfanum,  fitu  diverfum  ab  Artemifio.  GrarcorumpugnaadveriusPerlasnobi- 
litato ,  de  quo  fupra  diclum  t{\ :  tum  demum  Kjjg/v9-0i- ,  Cermthm  paullo  notior  eft ,  quam 
Strabo  ineunte  lib.  x.  dicit  ab  Ellope ,  Jonis  fiiio  conditam :  Plinius  in  quondam  claru  Eu- 
bcea:  urbibus  numeravit  j  iua  autem  astate  aut  lion  fuperftitem ,  aut  minus  claram.  Ho<- 
merus  Catalog.  verf  qf. 

KJJ£/V$0V    T     £i$«A0V  ,     Ajtf    T     CUTtV   7[T0KU(lp0V  , 

Cerwthumque  marhimam ,  &*  >Dii  altum  oppidum* 
Et  Apoilonius  Rhodius  lib.^i .  Argonaut.  verf  jp. 

Nozuc-m  K>;g/v9ov  «jroTpoTroff,  '' 

Aon  reverfurus  erat  Cenmhum  redux , 

Canthus  fcilicet  ex  Fubcea  mifius.     Deinde  Ptolemaeus  Btidori ,  B^cps? ,  fluminis  oftium 
ponit,  quod  Y^o-ovr^os  oIk^  ,  Cberfomfiispromomorium  exeipk :  aquoipfe  KorA«  Ev^o/ot?, 

CffiJA 


InfulaQrac.  L  I  B  E  R    II.      C  A  P.     XIV.  813 

Cava  Eubcea  ,  tamquam  oppidum  locavit ,  quae  campam  efle  late  patentem  ,  a  Gerseflo 
ad  Chalcidem  ulque ,  fupra ,  Strabone  auciore ,  demonftravimus. 

Ex  mediterraneis  Eubceie  perpauca  memorias  flint  tradita.  Ellopia,  ESsott/**,  abEI- 
lope,  de  quo  diximus  ,  condita  ,  $  t£  Q.pjx  w,Kxp{vq  *$  UiaiuTi<$&  ^jV  tu>  TsAst^V 
op«,  taOrialftiafnfis  regionu  fnb  monteTel.thno.  Ager  autem  Iftceenfis  in  feptemtrione 
eflinfulas,  qui  ^uwovhabet,  id  cilfllvam  juxta  locuminquofuitEllopia,  quaeomnia 
oitendunt  intus,  non  in  ora  illud  xweJ-ov  ^ve  oppidum  fuiffe.  Ellopenfes poitmodum 
Iitiaeam  commigrarunt,  a  Philiftida  tyranno  coacti ,  poitLeuctricampugnam.  H«c 
ex  Strabonis  lib  x  ineunte.  Plinius  lib:  1  v.  cap.  x  1 1 .  acji  m  calidaA ,  aua  Ellopia  vocantur  » 
commemoravit.  Alias  autem  has  efle  ab  iis ,  quas  Strabo  in  campo  Lelanto  ponit ,  diverfitas 
locorum  arguit :  quia  Ellopiae  in  feptemtrione  prope  Iftiasam  &  Eiiopenfium  fedem  funt : 
Lelantiae  Strabonis  fupra  Chalcidem.    Sic  enim  pag.  308.  ait :  vzfi^ettaji  <$  iolv  "£ccfo.t$iav 

Ttohioog  to  AvjAavrov  kaAsuzvqv  KtJiov ,  a>  3  tsjtw  B-zgucsv  ts  vScktccv  eicrlv  cAifiohcu  *5sf)<;  B~epa» 
7T6ixv  vccrav  ivcpvet? ,  ok  z%t>>'trc4T0  trjJj  2v?i *?  Kopvv/Xigr  6  r  ?ccf.ixicov  yyzuwv.  Supra  Chalcir- 
dem  fitm  ett  campm  helantm ,  in  auo  aqua  cahd&erumpunt  ad  anandos  morbos  apta ,  auibus 
etia  m  Comelius  Sulla ,  Romanorum  imperator  esl  uflus,  Pimius  quidem  cum  aquis  fliis  Eilo- 
piis  conjungit  flumen  Lelantum ,  ut  videri  poflint  easdem  efle  quas  funt  Straboni  in  campo 
Lelanto.  Sed  verenjum  eft ,  quod  etiam  in  mentem  Harduino  venit ,  ne  Ka^uvra  nora- 
juov ,  fluvium  Callantsm  Strabonis,  qui  petram ,  in  qua  Ellopia  erat ,  praeterfiuit ,  cum. 
Lelanto  campo  vei  fiumme  Plinius  confuderit :  nec  ita  conjunxit  flumen  &:  thermas  Plini- 
us,  ut  uuo  in  loco  'necefle  fit  exiftere  -y  fedutaliafeparandacommifcet,  ita  &  hsec  ipfa . 
verbanonincommodcdivideutur  :  Eubaea  -  -  -  fonte  AYCihufa.1flumineLelanto, aanU- 
aue  caLdu  ■   cjuctEllopiu.vocantur ,  nobtlu:   notiortamen  marmoreCaryflio. 

Antequam  ex  Euboica  prdvincia  decedam ,  lubetamiquanominainfuke,  auctoribus 
Strabone  ac  Plinio ,  adjungere.  Ille  ineunte  libro  x.  de  Eubcea  ita  :  «  uovov  Mclxess  cmKy^ 

t}  vJfo"^  ,  dfkct  "jy  A|3#vtiV.  -  -  -  qcjUf  0%y  3  caUhAutQ  K  vr,cr@r.  v^\  Iflv  q[/.c<)vv(aqv  ckvt^  to* 
p-ytsov  r  dvTocvQx  oqcHv.  Kcu  E&ottiVj  d'  uvoucicB-yi  ^7ro  "E».07r(ty-'  J'lwv0-,  Non  modo  Aia~ 
cris  vocatur  bxc  tnjula ,  verum  .etiam  Abantis.  Quin  C?°  Gcbe  adpellata  fnit :  anodnomen 
maximi  E \boicorum  montium  eft ,  Cr  Ellopia  nominataab  Ellope  \jonis  0io:  Plinius  lib.  iv. 
cap.  xii.  Antea  vocitata  ejl  Chatcis ,  aut  Macris ,  ut  Dionyflus  O"  Epborustradunt :  ut  Ari- 
(tides ,  Macra  :  ut  Callidemus  ,  Chalcis ,  are  ibi  vrimum  repcrto :  ut  MtenAchmus  ,  Abaru 
ti<K  :  utpoeta  vulgo ,  AJopis.     Dionyfii ,  ad  quem  provocat ,  verba  funt  Periegef.  verl.  fzo. 

H\,Pco7rqc:  £'  ijrot  u\v  *Aj3^vt»osV  jTrAeTO  M«V.gi?. 
Earopa  porro  AbantiM  efi  Macris. 

Deminoribus  infulis  circa  Eubceam  ,  quas  ad  dextram  funt ,  poffeain  Aegaeadicemus: 
quas  ad  fmiitram  in  Euripo,  de  iis Plinius lib.  1v.cap.xn.fe6t.2v  In Euripo Enboko , 
■primoferemtroitu,  Petalia  quatuor  vnfl.U ,  &inexitu  Atalante.  Scopuli  videnturiiias^- 
taUa  inlulas  efle ,  ^quia  nuilae  ibi  notabiles  obfervantur.  Denominantur  a  vicino  oppkfo 
Petalia,  de  quo  fupra  ex  Strabonis  initio  libri  x  ,  Ti^tufls  >y)  ntr&xloi  ^oVx^iov,  Ge~ 
r&ftumvr  Petaliam.  Eubcex  oppida ,  Sumo,  Attica:  promontorio ,  obverfaefie.  De 
Atalama  fupra  mcmoravimus  quumPtolemsi  Atalanta  Nefion  expiicaremus, 


KILkkk  $  CRE, 


8i4,  GEOGRAPHIAE     ANTIQ^UAE 

C     R  -    E     T     A. 

Creta ,  k^tsj ,  efl  altera  maximarum ,  quse  ad  Grseciam  flint :  infularum ,  inter  Ae- 
gseum  &  Cyrenaicum  mare  a  Peloponnefo  paene  ufque  ad  Afiae  fines  protenfa ,  latitudine 
nusquam  quinquaginta  millia  pafTuum  excedens  ,  longitudine  implens  cclxx  millia. 
Plinius  lib.  I  v.  cap.  x  1 1 .  fe£t  20.  de  fitu  St  nominibus :  Creta  altero  latere ad  aufirum ,  alte- 
ro  adfeptemtrionemverfa,inter  ortumoccafumqueporrigttur  ^centumurbiumclarafama.  -  _  _ 
Crates  prtmum  Aeriam  ditlam :  dejndepofiea  Curetin ;  &  Macaron  nonmtlh  temperie  cosli  ad- 
pllatam  exiftimavere.  macaron,  puta infuiam ,  quod Solinus cap.  x  1 .  Grasce  fcri- 
pfit:  Nonnulli  etiam  atemperie  cdi  MotKoi^uv  vyjffov  adpellatamprojdiderhnt* 

Promontoria  Creta;  ficStraboIib.  x.pag.  ^r-.defcripfit :  t«v  cUgm  to  yh  U-nk^  |r, 
to  <sstX  $aA£ffxgva9  ixKar^r  Ifcov  Stxzoffiuv  saAiwv ,  yjjjj  ets  Jvo  aKgcaTii&a  ps£/£o'«svov ,  m  to 
fAtv  vortov  KaKetrcy  K&S  i^iTcamov'  to  «T  dgKTtKw  K/ws^o?*  to  «T  lcaov  Za/Aoovtov  i<;t  ,  vsrgpsr/- 
jttov  tS  2av/a  »  zsroAu  ^r^V  tco.  Senfus  eit.,  latus  occidentale  duobus  proii.ontoriis  conti- 
neri ,  quorum  feptemtrionale  Cimarus  aliis  Cyamon  \  aultrale  Crm  metojion ,  quafi  frons 
arietis:  orientale  autem  Samonium ,  quod  paullo  longius,  quam  Suniumin  Attica,  in 
ortum  folis  verfus  excurrat.  De  his  6c  infula:  fitu  ac  antiquitatibus  pracclare  Mela  lib,  1 1 . 
cap.  vil.  Super  e<M  [Cyclades]  )am  in  medio  mari ,  ingens  &  centum  quondam  urbibus  habita- 
taCrete,  ad  orientem  ^romontorium  Samonium ,  ad  occidcfftem  Kp<«  ^UsTwarov  immittit :  nifc 
majorejfet,  Cypri fimilis :  multisfamigeratifabulis ,  advtntu Europa ,  Pafiphaes& Ariadna 
amoribus ,  Mmotauri  feritate  fatocjue  ,  D^dalt  overibus  £r  fuga ,  Tali  fiatione  atquemorte: 
maxime  tamen  eo ,  quod  ibi  fepulti  Jovis  j?<ene  clarum  veftigi-um fepulcrum  efi ,  cui  nomen  ejus 
infculptumejfeaccolaoftendunt.  -  -  -  Inter colles ,  cjuodibinutritum^Jovemaccepimus ,  fama 
Id&i  montis  excellit.  De  hoc  monte  Strabo  :  ov  piffu  hl  h§  to  eupu^copoT«Tov  <$  vjjVs  rl 
Wcctov,  cp©-"  v^KoTarov  r  C4c«  ,  zrep^epk  i'  a/  kvkKui  saSivv  i^Kovra.  <zzf&otK&Tcn  S'  vtto 
t?  «e/Vwv  itoKzm.  Inmedio  [infulsc^cjualat/ffmaeft,  mons efi Idaus alnffimus omnium qui 
in  eajunt ,  rotundus  ambitufiadiorum  jexagwta :  circumjacent  urbes  nobihJfm<c.  Ab  occafii 
fitos  Leucos  montes,  AivKt*  o^ ,  quafi  Albos ,  memorat ,  quos  dicit  altitudine  vel  Tay- 
getum  cOaequare.  Pliniusquatuorrecen(etmonteshujusiniuIae.  Montes,  inquit,  Ca~ 
difius)  Idtzus ,  Diclynnaus,  Corycus.  Pofitio  Idti  montis  jam  Strabone  indicante  inno- 
tuit  ,  cui  Ptolemseus  confentit ,  qui  vl^nv  ,  Idam  vocat ,  quemadmodum  alibi  etiam 
Srrabo ,  &  Solinus :  DicJjnnaus  &  Cadifius  funt  ex  Leucis  ,  quos  fupra  memoravimus , 
pofitis  ad  occafum  infulae.  Solinus  cap.  x  1 .  Albet  [Creta]  j-gis  montium  Ditiynnai  &  Ca- 
difii  ,  qui  ita  excandejcunt ,  ut  eminus  navigantes  magis putent  riubila,  Diclynnaeus  ergo  non 
efl  Diffceus  five  D&,  in  quo  recle  Strabo  Callimachum  notavit ,  qui  hymno  in  Dianam 
verf  ipp.  op^  AiKretov  ,  DiBmm  montem  a  Dictynna  nympha  denominavit.  Diclaus 
enim  eft  DiBe,  n  AIktyi,  mons  seque  Strabonis  acPtolemaeifententiainortivapartein- 
fulae:  Diclynnaeusauteminoccidua.     Dicaearchus  in  Creta : 

'Opo?  ts  AjitTvvoijov  i-js)  oVff/Aat  <p=?av , 
Jidons  DiBynnaus  in  occafum  tendens. 

HicDianasfacer,  quae  Diclynna:  at  Di<9:e  Jovi,  cujus  antrum  seque  in  fabulis  monti 
Diclas  ac  Idae  tribuitur ,  Virgilius  Georg.  1  v.  verf.  1  y  1 . 

'apes 


InfuUGrac.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.  XIV.  8ij 

-  -  -  aj>es 
Curetum  fonitus  crepitantiaque  &ra  fequuta 
DiBao  cdi  regem  pavere  fub  antro. 

Mons  tandem  Corycus,  quemPliniusnominavit,  eft  Ptolemasi  Km^ojc^  «ic^* ,  Corycum 
promonto+ium ,  in  extremo  occidente  hujus  infulas.  -   Atque  haec  de  montibus. 

Oppidis  ita  abundavit  Creta,  ut  centum  rotundo  numero  dicatur  habuifle.  Scylax 
in  Creta :  KtyiTcn  «vey  tKotTouzoKis ,  dicitur  centum  urbes  habere.  Pomponius  Mela :  ingem 
Cr  centum  quondam  urbibus  habitata  Crete.     Virgilius  Aen.  1 1 1 .  verf.  1 04. 

Creta  jfovis  magni  medio  jacet  infula  ponto , 
Mons  Id&us  ubi ,  &  gentis  cunabula  nojira : 
Centum  urbes  habitant  magna* ,  uberrima  regna, 

Et  Horatius  lib.  1 1 1 .  oda  xx  v  n. 

Qua  Jimul  centum  tetigit  potentem. 
Oj)pidis  Creten. 

Plinius  quum  oppda  ejm  inftgnia ,  utloquitur,  enumeraflet,  viginticirciterinora,  Sc 
totidem  mediterranea  3  adjecit:  Cr  aliorum  circiter  lx  oppidorummemoriaexfiat.  Ho- 
merus  autem,  quamvis  in  Catalogo  verf.  if<5.  etiam  K^tjjv  hxTop&oAw ,  Crettm  centum 
urbium ,  nuncupaflet ,  tamen  OdyfT  t.  xc  tantummodo  verf.  1 74- 

fc 

IT0/&0},     «V«^(TW/',    %Ctf  iWqKOVTCt  STOAJJS?. 

funt  in  ea  [Creta]  homines  multi ,  infniti  &  nonaginta  urbes.  Scholiafca?  ajunt ,  interea 
decem  ab  Idomeneo  vel  Leuco  everfas  fuifle.  Sed  vix  putandum  aliquid  certi  in  hoc  nu- 
mero  flatutum  fuiiTe ,  &  Meurfius  de  Creta  cap.  v.  teftatur ,  fe  centum  circiter  ac  viginti 
in  veteribus  monimentis  obfervafle.  Nos  ducem  Ptolemaeum  fequuti  in  sstev&s ,  latera 
oram  maritirgam  diftribuemus ,  inde  poflea  tranfituri  ad  mediterranea. 

Latus  occidentaie  Ptoiemafus  coarclat  promontoriis  Coryce  fkCriumetogo:  alii,  non 
invito  S  trabone ,  ufque  ad  Capo  di  Spada ,  quod  Cyamum  Ptolemasi ,  Ciramum  Strabcnis 
eft,  extendunt.  Diverfitas  inde  eil ,  quod  etiam  hodie  non  uno  modo  flgura  infulas 
Cretas  proditur.  Nobis  Cyamum  communis  terminus  fit  oceidentalis  &.  feptemtrionalis 
laterum,  quod  Cimarum^  K/^o.v,  Strabonis  efle,  non  dubitamus ,  quia  loco  conve- 
niunt,  ex  parte  etiam  litteris  ac  vocabulo  ,  licetdefinirenonpoflimus,  Strabonisnean 
Ptolemadfcriptura,  filentibus  ceteris ,  fit  praeferenda. 

Ab  illo  promontorio  proximum  Mktol^vov  ,  Dittamnum  Ptolemasi  efl,  quod  corru- 
ptum  ex  Dittynna  Melas  videtur,cui  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  poft  alia  Cretae  oppida  funt  Cjdonia , 
Marathufa ,  Dittynna.  Strabo  etiam  lib.  x.  pag.  3  30.  Cydoniam  &  Dictynnasum  fanum 
conjungit.  £  uiv  toi,  fnquitj  KvJcovUs  ep©-1  hi,  6*  £  'upovteh  *  AiKT#rov,  dfhot  Aiktvv- 
voctcv.  Kv<JWas  «T  izs-}  B-xkotTTti  fj.iv  tJfVTca  ,  fi\i7rx<ra  ofi?  r  Ketw.viKiiv.  ^pud  Cydoniam 
mons  e(i Titywt }  in  q-.io tcm^lum non  Dittaum ,  jed Dittynnaum.     Cydcniaautem ad marefim 

ejfy 


8irf  GEOGRAPHIAE       ANTIQUAE 

€fi  >  Laconicam  fpettans.  In  qua  ora  fijit  mons  ille ,  ex  quo  ny mplia  Britomartis ,  Minois 
amores  fugiens  Hs  JUrvoty  in  pifcatorum  rctia  praecipitafTe  fe  fingitur,  ut  Callimachus 
hymno  in  Dianam ,  &  Strabo  iib.  x.  pag.  330.  referunt. 

Poft  Dictamnum  vel  t)icT:ynnam  Ptoiemseo  eft  Pfacum  promontorium ,  quo  loco  nunc 
tabulsc  Spachio  promontorium  referunt :  deindeoppidumcz/^»sw,  K/<r«ju@*  7ro'A<? ,  na- 
vale  Apteras.  Strabo  lib.  x.  pag.  330.  hifxk^  htimw  Ui  KiVcs^©-'.  Pliniusinoppidis 
Creta; ,  Cyfamum  ■>  littera  Grasca  fcnpfit.  Sed  in  NotitiaEpifcopatuum  fcribitur  0  K^pa, 
Cifami  epifcopus.     HodieChifamo, 

A  Cifamo  proximum  eft  promontorium  Corjcum ,  £t  forte  oppidum  fub  eo.  Ptole- 
majus :  Ko>W@*  «jc^s  qj\  ~tqKh  ,  Corycus  promontonum  <cr  oppidum.  Stephanus :  i-i  ^) 
«.jtptoTjjfj/fii/  Kpjfrjjs  Kwpujt/fj,  efi  quoquepromontoriumCret&Corycia:  oppidi  nullam  mentionem 
facit.     Piinio  Corycus  inter  montes  cfl  Creta?, ,  ut  fupra  vidimus. 

Phalafarna  oppidum  excipit ,  $<*Act'<r#pv# ,  Plinio  Phalafame.  Memorat  Strabo  dicto 
loco:  &PoiybmsExcerpt.Legat.cap.XLV.  r  <&&.Kot<rdfvoLv  «'4>«v«*,  Phalafarna  excedere. 
Plurale  eft  fecundum  Scylacem  ,  ivri  $«A«<r«pvwv  ,  <a  PhalafarnU.  Et  Dicajarchus  in 
Creta. 

-  -  <§>oi<r)  £'  b>  KpjJTJJ  7ToW 
IuV«»  <3?«A#'<r«pv«  ,  Jte-fjuevjjv  <3r£>?  JjA<.;V 
Awovt«,  kA«5"ov  A<^sv*  i%i*eoiv,    t[ax  hfov 

AfTZUl$@*   «-'j/<0V,    ^ptj   KOihiic&Oil   T   3"eCV 

A/;tTuv«v. 

\Ajunt  in  Cretaurbem  effe  Phalafarna ,  Jitam  adfolem  occidentem ,  portum  habentem ,  gw  c/4#- 
dipojfit-  acTemplum  T)ian&y  cr  deam  illam  Diclynnam  vocari.  Sed  fingulari  numero 
ufl  funt  Polybius  &  Plinius,  ut  modovidimus:  etiamStrabo  dePolyrrhenis:  «Ve^sci 
$«A«<r«'pvjj<; saSixg  '^Koviot ,  diftant  a  Phalafarnafiadiis  lx.  Inde  Ptolemaii  ordo  %ep<ro'vjj<rov , 
Cherfonefum  ponit ,  id  eft  oppidum  in  peninfula.  Stephanus:  T2t«'ptjj  Xep>pVvjj<r©-' >£  Kpq- 
tjjv  vjjo-ov ,  e^o-rt  7roKKruoi~iov  ouu>vvp,Qv ,  Quarta  Cherfonejusjuxta  Cretam  infnlam  eU ,  habens 
oppidum  ejusdem  nomltus.  Euftathius  Ly&i  navale  dixit :  Strabo  fatfum  nymphas  Brito- 
martis  habere.  Paufanias  Eiiac.  1 1 .  cap.  xv  1 .  Philonidem ,  Olympici  certaminis  vi£to- 
rem  ,  dicit  ^ev©-  <yx  Xe/pov^o-a  ruv  Kpjjtwv  ,  patria  ex  Cherfonefo  Cretenjium  fuifle.  Inter 
hanc  Sc  Criumetopon  Ptolemseus  Inarchorium ,  obfcurum  locum  pofuit.     • 

Tum  Criumetopony  Kp<£  uijcaurov,  ideft,  arietis  frons ,  celebre  promontorium  5  clau- 
dit  latus  occidentale.  Scylax:  a~to  3  $«A«<r«'pvwv  Kp<£  ukroo-rov  e><v  «5jtp«Tjfp<ov,'  Pofi  Pha- 
lafarna  es~i  Criumetopon  promontorium.  Strabonis  &  Melas  verba  fupra  funt  prolata.  Pto- 
lemasi  ordo  eft  quem  pofuimus.  Plinius  dicl:o  loco :  ad  occideniem  Criumetopon  Cyrenas 
verfns  expellit.  nam  limes  eft  &  terminus  inter  occidentale  latus  &  auftrale.  Dionyfius 
Perieg.  verf.  8j. 

Koi)  KpjjaTJj?  «Jtpjjf  ,    i)T  etg  U.K&.  7WKv  vzvtVXS  , 

n«'p  6'  /gojjv  ro'pTUvut  i>jj\  jjTrejpwTt^ot  Qousov  , 

npoz<rpjjvJi? ,  Jtp<2  f-tf&.vyoiQso-ot  Jt«pjJV0V. 

Tavejt«  uiv  Fjy  Kp<?  e<£jjjUi'!«vTO  p.iib)~fov.  ' 

Et  Crctevfs  fromontorii:  cptod  inmarevaldeprominet ,  ^rjtatafacramGortynamacmediter- 

raneam 


InfuUGrac.  LIBER    II.    C  A  P.    XIV.  817 

raneam  Phtflum ,  pr&ruptum ,  arietis  adfimilans  caput :  tdeoque  ipfum  vidgo  Arietis  dixerunt 
frontem.  Licentias  poctarum  condonandumeft  ,  quod  Phasftum  6c  Gortynam ,  longius 
remotas  urbes  ,  nxo ,  iuxta  dicit  fitas  efle. 

Meridiani  lateris  urbs  prima  fecundum  Ptolemaeum  AjotoV,  lajfm  eft,  quse  Lijfa, 
Alasoiy  ut  Vosflus  emendat ,  in  Periplo  Scylacis.  Deinde  Tarbam  ponit ,  Toiefix,  qLliE 
Meurfio  videtur  T*'p'p *  >  Tarrha  legenda  efle,  quam  Stephanushabet,  6c  oraculi  verfus 
apud  Eufebium  Pnepar.  lib.  v.  cap.  xxxi. 

QousH  jytj  To8p'p'«<  V#2T<XJ  ,    Aj'>"    T6  zroXvpfe. 

Ph&fii  c?-  Tarrhts  habitatores,  &  Dit  circumfiui. 

Praeteritis  Poecilafo ,  obfcuro  oppido ,  6c  Herm<za  promontorio ,  lequitur  Qqivmm  Ktpw , 
Pheenicus  portus ,  ut  Ptolemseus  vocac,  cui  Stephanus  oppidum  adjungit :  $oim£s  7rcA»j' 
K^tjTijs ,  Phcenicus,  inquit,  oppidftmCrit*.  Ptolemaeus  autem  oppidum  portui  ab  ortu 
adponit,  quod  $«r«£,  Phsemx  vocetur :  quo  nomine  divinus  fcriptor  Act:.  Apoft.  xxvii. 
comm.  11.  ipfiim  portum  adpellat ,  «V  $o»'vhs*  G$&%etfjt,a<rou ,  Ai^iva  <$  k^'t^,  /3as7tcvt« 
$  A i/3 *  ^f  Xw^ov  ,  /'»  Phoenice  hibernare  ,  porr^  Cm<e,  ^wi  Africum  O"  Caurum  fpeflat* 
Utroque  ergo  nomine  &  oppidum  &  portus  Phcenicus  6c  Phaemx  adpellabatur. 

Poft  fluviorum  funt  oftia ,  Majfalia  &  EleBra ,  quibus  Pfjchium  oppidum  interpofitum 
eft,  etiamaStephanoobfervatum:  ultra  quod  Matalia ,  Mo-.to-.Aio4  Ptolemasi  cft ,  decu- 
jusveronominenihilcertiinvenimus.  In  editis  Strabonis  libris  efl  Msto^cv,  Metallum: 
in  mss.  Meurfio  teflante  MocTauov,  vel  M<*'t*Aov,  vel  Moj§t«Acv:  quo  Piinii  Matium  lau- 
datus  Meurfius ,  &  qui  fequuntur ,  referunt :  quod  idem  mox  Plinius  contra  Diam  ihfu- 
km  ponit,  qua:  fi  Standia  eft,  ut  muiti  fentiunt,  idquod  pofteadifcutiemus}  utique 
Matium  ad  fuperius  mare  oC  feptemtrionaie  latus ,  ejusque  medietatem  pertinebit.  Sed 
quoquo  modo  Metallum  illud  Strabonis  eft  fcribendum ,  navale  Gortynas  fuifle ,  cxxx 
ftadiis  remotum  ab  illa ,  eodem  auctore  indicatum  eft. 

Succedit  Leon  promontorium ,  Grasce  Aiuv ,  a  figura  nominatum :  &  prope  illud  urbs 
Ag,3>jv  Strabonis,  Ai/3»jvoe  Lebena  Ptolemad  ,  alterum  navale  Gortyniorum  &  emporium, 
clarum  Aefculapii  templo.  Strabo  lib.  x.  pag.  319.  deGortyna,  iik%n  <$  Atfivw  9-«- 
Koi,t\Yfi  ^  Ae/Sijv^,  £  iunoQeix  oivTpfi  LvvzvwovToi ,  diftat  ab  Africo  mari  C^  Lebene  navaii fuo 
xcfiadiis.^  Plinius  Lebena.  Et  fic  Paufanias  Corinth.  cap.xxvi.  ck  $  «s%*  Kvpr,voucis 
to  ov  Agpijyji  tjj  Kpyitwv  lf]v  AtkMzc  ouov ,  ad  Cyrenaici  fimilitudinem  fattum  efx  Aefcnlapii  tem- 
j)lum.  quod  Lebena ,  Cretenfi  urbe  ,  exftat.  Hinc  Az^vou^ ,  Leben&us ,  pofleflivum  & 
gentilenomen.   Philoftratuslib.  iv.  VitseApolloniicap.xi.  \no(^n  is \i  iegcv  to  Ae/3<r 

V3U0V.       £f/     Q    AfTTtAssTig.        ^j    W(T5T2(0  »;    A<r»'os   £?    T0  UiPyoiflOV  ,    STtt  S?  T0  ispcv   T«T0   |uVS£|)0iT«i  >} 

KgjjTif.  ad  fanum  Lebramm  fe  contulit ,  quodefi  Aefculapii:  utquePergamum  Afat  itain 
templumhoctotaCretaconfiuebat. 

Duofluminadeinoceurrunt,  quce  in  mare  Libycum  effunduntur  5  unum  eft  Catarra- 
Zlum ,  minus  notum ;  alterum  Lethmm ,  a  Gorty na  metropoli  delapfum .  Strabo  lib .  x. 
P^g-J2-^-  ^fefV^  <*u*>jv  [ro^Tuvoev]  cAjjv  o'  AjjS-^©-  ttotosjuc?,  perfiuit  totam  Gortjnam  amnis 
Lethtus.  Vibius  Sequefler  de  Fluminibus  :  Letham  infula  Creta ,  ita  dittut ,  ^/^o^  Hermi- 
one ,  Fenerisfilia ,  Cadmi  vt  ri  ibi  oblita  dicitur. 

Ab  hoc  proxima  urbs/^j^,  EJW©-,  ut  Stephanus  &  Hefychius^  five^IvsT^  ,  ut 
Ptolemarusfcripfit:  qui poft eam  ponit  'Wggtv  ■sriT^tv ^Hierampetram^ihiSd.CYumfaxumj 
quem  locum  plerique  putant  Hierapytnam  Strabonis ,  Plinii,  &StephaniefIl*.     Videri 

Lllll  qui- 


8i8  G  EOGR-APHIAE-    A  N  T  I  QJJ  AE 

quidem  pofTet,medkerraneam  Hierapytnam  fuifle  in  Ida  monte  poiitam,  quia  Strabo  lib.  x. 
Pag-  32.)"-dixk:  ^"I^j  K0Q&  tsiim,  a<j>' » 'Ig^aruTv*  »3  srsAiff ,  Bytna  collis  m  monte  Ida 
a  quo  urbs  Hierapytna  dicitur.  Verum  haec  adpellationem  inde  habere  potuit ,  quamquam 
alio  loco  pofita ,  quem  idem  Strabo  mox  pag.  3  2,7.  oftendk  ab  Libycum  mare  fuifle.  &rf 
M»voiV,  inquit,  t?  Awt/w»  «s  'Is^Vutvav  ^tj  to  A//3uhov  n'ihoiy@*.  b>  koAttw  «J1'  es-)v>7:Tc?w? 
ab  Minoa  in  LyBiorum  tratlu  ad  Hierapytnam  O"  Libycum  mare :  urbs  ea  infinu  efi.  Dio  Caf- 
fius fub  initium  libri  xxxv  1 .  vpcat  r»  'U&zvSm ,  in  Notitia  Epifcopatuum  inter  Creten- 
fes  epifcopos  eft  etiam  0  'U&vslhw)  mutata  6c  altera  littera.  Stephanus  ait ,  hancurbem 
prius  Cyrbam ,  deinde  Pytnam ,  item  Camirum  ,  denique  Hierapytnam  vocatam  effe. 

Tria  Ptolemaei  in  hoc  latere  auftraii  fuperfunt  explicanda ,  Erythr&um  promontorium , 
Epu9^rov  «>cpov ,  fub  quo  haud  dubie  pofita  urbs  Erythraa ,  quam  Florus  lib.  1  u .  cap.  v  1 1 . 
inter  infignes  Cnoflum  &  Cydoniam  memoravit.  Alterum  eft  "a^sts^  Q-  oIk^ ,  jimpelva 
promontonum.  Plinius  diclo  loco  etiam  oppidum  ejus  nominis  habet :  Ampelos ,  inquit , 
Hkrapjtna ,  Lebena.  Tandem^Irav^  vsqKis  t  Itanm  oppidum  eft  Ptolemsei ,  extremum 
hujus  lateris ,  prope  Samonium  promontorium :  cujus  etiam  Stephanus  meminit :  &  He- 
rodotus  lib.  iv.  cap.CLl.  •nk^^c-i  kq  k^'t>jv  dyyihxs ,  mittunt  in  Cretam  nuntios ,  qui  infll- 
lam  pererrantes ,  oivUovro  nj\  e?"lT<*vov  7to'a*v,  veneruntetiaminurbemhanum.  Inhacex- 
trema  ora  prope  Samonium  fuit  etiam  locus  a  portuum  commoditate  di&us  K«Ac)  a»jujvs?  , 
Boni portus,  A£t.  Apoft.  cap.  xxvii;  comm.8.  ubi adjicitur ,  u  iyyvg  h  sroA/?  Aao-oux, 
cuipropinquum  erat  oppidum  Laf&a,  Ignota  ^afaa :  St  Plinius  quidem  Lafum  habet ,  fed  in 
mediterraneis.  Quum  autem  heic  varient  vetufti  codices ,  Meurfio  fuipectum  id  nomen 
eft ,  nec  vero  fuppetit ,  unde  genuinum  reftituatur. 

Latus  orientale  duobus  promontoriis  a  Ptolemaeo  incl  iditur ,  Samonio  6c  Zephyrio] 
Illud  Grsece  S^uwviov  axpov.  Strabo  kuov  X«,u»Wv,  orientale  Samonium  dixit,  id  efim 
ortum  tendens  lib.  x.  pag.  327.  Atque  ita  etiam  Meia  Samonium ;  Vhmus  Sammonium 
duplici  littera  adpellavit.  Duplicatio  non  fine  caufla ,  fed  euphonias  gratia  litteram  con- 
verfam  arguit ,  quia  ex  Salmonium  fadtum  eit  Sammonium ,  quod  ufus  poftmodum  fcripfit 
Samonium.     Dionyfius  verf.  110. 

Maxpov  eV  «vtoA/^v,  2.xX[/.uiv{$&'  &%&,  Kotfyivx , 
""Hv  Kp>;T>j?  c*jsn*<nv  iu\ov  i^tv<M  oiy.qyiv. 


\onge in  ortum\  vfqne ad Salmonid.em promontorinm ,  quod dicunt Creta ejfe promontorium eri- 
vtale.     Ex  quo  adparet ,  Pauli  apcftoii  kinere  acl:.  xxvi  1  ipfum  Samonium  fignificari 


Li 

ent 

promontorium  quum  dickur ,  vm&hiv<f&\m  r  K^tjjv  *§  'ZotKpmqv ,  infra  Cretam  navigavi- 

mmjuxta  Saimonem.     Hodie  corrupte  Capo  Salomon  adpellacur. 

Portus inde eft Minoa ,  Ptolemiei  Mtvuot  topw ,  dambeMwoa,  quam feptemtrionali 
kteri  inpofuit,  caute .  diftinguendus.  Portum  civitas  Camara  excipit,  Kapciry  7ro%t, 
quas  etiam  Lato,  a«t»,  dicta  fuit,  ut  Stephanus  ex  Xenione  refert.  Sub  Chriftianis 
epifcopalis  facla.  Notitia  ecclefias  feu  epifcopatuum  in  Creta  :  oc  Kuy,oifeu; ,  Camara 
epifcopus.    , 

S.equitur  o\%)  Olus ,  qua^  prave  vo^ka«j  fcripta  a  Ptolemseo  eft.  Strabo,  Scykx? 
Stephanus ,  Paufanias  OA« ,  Olits.  Hic  etiam  obliquo  cafu  in  Bceot.  cap.  xl.  de  Dadali 
operibus,  duo  lignea  b>  Kpvfnj ,  inCretafuperfunt ,  'Be/ropeipris  m  OAoCvn,  ^  A^va^- 
£$.  Kvuostois,  Bruomartif  [fimulacrunfj ad Oiuntem)  Cr  Minerva apud Cnoffios.  Deindc 
Cherfonefm  eit  3  &  Zephyrium  promontorium ,  quo  claudkur  hoc  latus  orientale. 

Septem- 


InfuUGrac.  LIBER    II.    C  A  P.    XIV.  819 

Septemtrionalis  lateris  fecundum  Ptolemad  difpofitionem  oppidum  prirrptn  eft  Hera- 
cleum*  'H&K\wvi  quod Strabo lib. x. pag.  328.  Cnofliorum  navale  dixit.  ,fE^«,inquit, 
(Fhiwov  ro  'H^Kheiov  »j  Kvuosot.  Deinde  Panormtts  eft  Ptolemsi  ,  cujus  etiam  Plinius 
meminit:  &  Apo/lonia ,  quam  non  omnes  codices  Ptolemaei  habent :  quod  vero  Stepha- 
nus  ex  multis  unam  Apolloniam  b>  Kpjfrjf  ^t^  rcf  Kvuosu ,  m  Cretajuxta  Cnojfum  locat , 
non  dubitamus  recte  Ptolemceum  in  hocloco,  ut  vulgatum  eft,  fehabere.  Cyuum, 
kot<*<ov  nunc  Ptolemasus  ponit ,  quod  etiam  Piinii  eft ,  fed  aiio  ordine :  Pahhormum,  Cy- 
tdttm^  Apo/loma.  Dein  A~ov  «jcpov,  Dium  promontorium :  ultra  quod  Pantomatrium , 
TlavTopxTe/ov  ejusdem  Ptolemad ,  &Piinii,  &Stephani.  Excipit  v&vpvet ,  Rhithyww 
apud  eumdem,  quo  modo  etiam  Plinius  fcripfit  :  ac  Stephanns  P*0vpt'<5s,  Rhithymnia: 
nuncRetimo,  contra&iore  vocabulo ,  quae  plurimorumeftfententia. 

Amphima/esjinut ,  AfA.cpiiJt.oiM?  jccAtt©-'  ,  Ptolemaei ,  putatur  Golfo  della  Suda  efle.  Ad- 
jacens  oppidum  nomen  dedit ,  quod  Plinio  eft  Amfhima/la ;  Stephano  Amphima/lium  & 
Amphima/ia,  Ajucp^ofojov  &  ApQ/potlkot :  Dicsearcho  Ay,q>ipihot ,  quod  forte  Aa^^aKa 
eft  legendum. 

Interjeclo  Drepano  promontorio ,  tAtvua,  ^«^urbseftPtolemad,  etiam  Stephano 
ethnicographo  ex  Perufino  codice  a  C.  V.  Jac.  Gronovio  reddita.  Plinius  dixit  Mmoum. 
Opus Minois regis.  Indenunv»,  Pycni fluvii oftia :  & tandem Cydonia ,  KvJ&ivuss^unaex 
tribus  clariflimis  Cretse  urbibus  Strabone  judicelib.x. pag.  328.  noA«?  «Vlv  h>  tjJ  K§jfnj 
arA«x?  jLt^o ,  ytiytsim  3  ^  <f7nt$avisot,Toui  t§«?,  KvworoV  ,  ro^rvvas,  KvJWos,  urbes  quidem 
plures  funt  in  Creta ,  (w  «m  maxima  c/ariffimaque ,  Cnoffm ,  Gortyna ,  Cydonia,  Florus 
lib.  iii.  cap.  vii.  metropolim  dixitj  quum  Metellum  ait infulam  vaftafle populo intra 
cafteila  &  urbes  redacto  ,  tnojfum  ,  O"  E*ythraam ,  d"  «*  GV<c«  dtcerefo/ent ,  urbium  matrem 
Cydoneam.  Cydoneam,  fecunda  vocali  quafl  ex  KvJw&ot,  ut  Ptolemasus  videtur  fcri- 
pfifle ,  m  cujus  libris  corrupte  legitur  Kv <Jw'v«? ,  quod  nihil  eft  in  nominibus  urbium.  Strabo. 
antem  &  Stephanus  Kv<Wos  fine  diphthongo.  Accedit  his  Scylax :  Ku«jW«s  rjj  ajjwj^ 
jcAeiyoV  <2rC5?  fiopiotv ,  Cydpnia  cum  ^ortu  c/aufo  ,  ad  boream.  Et  Diodorus  Siculus  lib.  v.  cap. 
LXXIX.  KvSuvix  hi  TaiV  «srCJf  sc^ig^v  jc£«A«(u«vo<?  toV«j?  jCydonia  in  partibut  infu/<z  ad  occafum 
vergentibus;  nihilominus  in  latere  feptemtrionali.  Plinius  duabus  fyllabis  Cydon ,  quafi 
altera  forma  Cydonia  fit  ex  adjeclo  nomine ,  &:  urbs  fubaudienda :  Mela ,  quem  is  fequi 
fblet,  etiam  Cydonta,  .ut  Grseci.  Multorum  confenfu,  quse  hodie  Canea  eft ,  urbs  iri- 
cluta  &  munita ,  fuit  veterum  Cydonia.  Oppidani  Cydomau.  Livius  lib.  xxxv  1 1 .  extre- 
mo :  Cydoniata bellum  adverrfm  Gortynios  Gnoffosque gerebant.  Erant  eciam  Kviuvts ,  Cydones 
ex  antiquiflimis  populis  Cretas ,  qui  occidentalem  partem  infulce  incolebant ,  ut  Strabo 
ex  Staphylo  adfert  lib.  x.  pag.  327.  Poflefliva  Cydonius  Sc  Cjdoneus.  Virgilius  eclog.  x.. 
verf.  j*p. 

-     -     libet  Partho  torquere  Cydonia  cornu 
Spicula. 

Et  Silius  Italicus lib.  x.  verf.  261. 

Ecce  Cydanea  vio/atus  amndine  plantam. 

Cydoniam  excipit  Cyamum  promontorium  quod  communem  terminum  oecidcntalis  Sc 
feptemtrionaiis  iaterum  fupra  conftituimus.     Plura  quidem  funt  Piinio  hujus  infulse  mari- 

Lllll  2  tima. 


82o  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

tima,  fed  dubise pofitionis,  quiaPtolemazusprsetermifit,  nec  aliunde  fedes  certior  ha-' 
beripoteft.     SuntautemJEff*,  Pergamum,  Matium-,  Mtletust  Hierapolis. 


ithyphron  dicit  Cretenft 
eppidum  effe  Crette. 

Piinii  Pergamum ,  dict.um  etiam  Pergamea.  Vellejus  principio  opufculi ,  Agamemnon , 
tempejlate  in  Cretam  infulam  rejettm ,  tres  ibi  urbes  ftatuit ,  du<vs  a  patria  nomine ,  unam  a 
vittorU  memoria  ,  Mjccnas ,  Tegeam  ,  Pergamum.  Virgilius  Aene«e  tribuit  lib.  m. 
verf  132.. 

TLrqo  avidus  muros  optata  molior  urbis , 
Pergameamque  voco. 

Plutarchus  Lycurgo  extremo :  Timaeum&:  Ariftoxenumtradere,  h  K{4t$  xSfiiae-otvrot. 
^  Td<pov  Ao/,^o^iv(Qr  cZvrS  JttKvvc&oii  <§v,<Tiv  varo  K^jjtwv  1?  Wi^y  otpim  1  in  Creta  diem  obiiffe: 
Cr  Anfioxenm  refert ,  Cretenfes  qui  Pergamea  habitant ,  fepulcrum  e)m  ofiendere.  Sita  erat , 
ut  Servius  ad  Virgilii  di£tum  locum  notavit ,  juxta  Cydoniam ,  dextrorfiim ,  finiftrorfum , 
in  incerto  relinquitur.  Juvat  Scylax  Servium ,  qui  Didtinnseum  Dianse  templum ,  quod 
prope  Cydoniam  pofuit  Strabo  ,  -srdV  ^oekotv  avstuov  £  ^«'^snE^iW,  adfeptemirio~ 
nem  regionis  Pergame<z  conftituit. 

Matium  vulgo  creditur  efle  CandU ,  urbs  princeps  hujus  infulse.  Ita  Piuetum  fcquuti 
Brietius,  Baudrandus,  Harduinus,  alii.  NitunturPlinii  verbis:  contra  MatiumDia. 
Perfuafum  enim  habent ,  Diam  infulam  efle  Standiam ,  quas  urbi  Candise  objecta  eft : 
quia  Ptolemceus  in  ilio  pelago  nullam  propiorem  pofuerit.  Addunt  quod  fyllabas  pofte- 
riores  conveniant ,  &  vocabulum  Standia  pravatum  videatur  ex  os  t  a«'«v.  Nihilhujus 
in  mentem  do&ifiimo  Meurfio  venit ,  qui  Ad  Mataliam  >  fupra  Libycum  mare  pofitam , 
referri  pofle  exiftimat.  Sednecipfefirmioreargumentonititur,  fi  quod  eft  in  quo  nita- 
tur,  quod  certenullumattulit,  nifi  quosdam  Strabonis  codices  pro  Mka^ov ,  qusePto- 
lemad  Matalia  cenfetur,  habere  M<x't#jov.  Ptolemarus  fub  Dia infula proxime Cjtaum 
pofuit ,  fere  in  loco  Candiae. 

MiletMy  m/Ajjt^,  cujus  8c  Homerus  Catalogo  meminit  verf.  1  f  4.  quo  loco  fuerit  in 
orainiuhe,  nonadparet.  Hanc  tradunt  matrem  efle  celebrioris  Mileti  in  Caria.  Strabo 
3ib.  xiv.  poft  initium :  cpijtrJ  J,,'E(pop@j  tc  ■ss-putqv  jctjV/a*  «vaj  k^jjtjjuTv,  viiifi  9-#a«ttjj?  ts- 
lei^iffuivov ,  oar*  vuv  jj  nrocAoud  M/Ajjto'?  Is"»  1.oiPttiSov@*  z/a  MjAjjtx  y  K^jjtjjcjjj  dyuycvtQ^  cf- 
juj'to.*^?,  kA  Befjtiva  T&vopot  tsj  otc'a«  *?  Uet  nohzois  i7rcowy.ov.  Ephorm  narrat  Miletumprin- 
cipio  a  Cretenfibws  ad  mare  fuiffe  conditam ,  ubi  nnnc  vetm  es~l  Miletus ,  Sarpedone  e  Crentenli 
Mileto  eo  ducente  colonos  ,  nomen  urbi  idem ,  quod  illius  erat ,  imyonente.  Et  Apolionii 
Rhodii  fcholiaftes  ad  lib.  i.verf.  l8f.  oi  $i  Qouriv,  vwo  So^tj-jj^v©-  J  Aioj  M/ajjtov  -atu&yi- 
vou  Qvouot&eia-otv  $yn  ^  b>  K^jjVjj.  Quidam  dicunt  5  aSarpcdone,  Jovisflio  Miletumcondi- 
tam  effe ,  nominatamque  ab  ea  cyd&  in  Creta  eft. 

Tandem  Hierapolis  Cretas  Plinio  laudata ,  memoratur  etiam  a  Stephano ,  quiinhoc 
nomine  ait :  SiVTip^.  k^jjtjj?  ,  feeunda  urbs  ejus nominis ,  in  Creta  eft. 

MEDITERRANEA     CRETAE. 

Ptolemceo  audore  mediterrane^eurbesfuntP^T^iwW,  Apteriat  Artacina,  Lappat 

Subri» 


InfulaGrac.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.   XIV.  821 

Subrita  ,  Eleuthera,  Gortyna,  Pannona^  Gnojfus^Lyttus.  Adduntur  plura  a  Plinioj 
Phaftum ,  Myrina  ,  Lycaflus ,  Rhamnus ,  Dium ,  Afum ,  Polorus  ,  Rytium ,  £/^oj  ,  P/wj- 
r*,  Hylopyxos ,  Lafos ,  Eleuthern&->  Therapne,  Marathufa,  Cyliffos.  Accedant  ab  utro- 
que  omifla  Elyrus ,  Oaxus. 

Quseab  occafu prima efl Ptolemsei  UoAv^vla,  ScylacisrioAvp?V<*,  PolyrrheniumVli- 
nii ,  cujus  cives  jfimt  UoKvf^vtot,  Polyrrhenit  Polybio  lib.  iv.  cap.  liii.  &  lxi.  j  fimplici 
littera  apud  Stephanum  fcribitur  rioAv^v ,  Polyren;  nec  in  nummis  duplicatur.  Stepha- 
nus  enim,  rioAv^v,  ysoKtg  K^'t>j?  &td  tS  ;ro&\tf  pVs*»  rxrist  <&%}(& x-rot,  zx&v ,  Polyren  oppi~ 
dttm  Creta ,  ita  dtBttm  quod  mttlttu  oves  habeat.  Nummus  Reginas  Suecorum ,  ab  illuftri 
Spanhemio  produclus  ,  nOATPHNliiN:  &  clariflimi  Wildii  nOATPENiON, 
Polyremorum :  cui  fimilis  efl  in  thefauro  ferenisfimi  Ele&oris  Brandenburgici ,  quem  V. 
C.  Laur.  Begerus  exhibet  Tom.  1.  pag.  398. 

Deinde  eil  'AarTega ,  Aptera ,  cujus  navale  fuit  Cifamus.  Strabo  lib.  x.  pag.  3  30.  kit- 
ri&ig  i&lveiov  &i  K!<ralu&.  Ptolemasus  auget  fyllaba ,  kitri^on  fcribens ,  fed  tribus fyl- 
labis  "a7tt£^  Strabo ,  Stephanus,  Suidas:  Plinius  neutro  genere  Apteron ,  quimalein 
rnaritrmiyfcripfit ,  quod  navale  ejus  feparatum  probat  Cifamus.  Sequitur  Artacina  Pto- 
lemad,  quod  nomen  pravatum  videtur  Meurfio  ex  Hyrtacina,  quia  Scylax  -Tp<rtfjc/w,  itidem 
praveSproT;  Stephanus^TpT^^,  Hyrtacus. 

Lappa  Ptolemad  etiam  ficvocaturaDioneCasfiofubinitiumlibrixxxvi.deMetello: 
v$\  utrx  t£to  Aa/Tsr«V  cm  -srt^c/SoAjj?  «As ,  poflea  etiam  Lappam  vi  cepit.  Sed  prius  it  ex  p 
efrpereuphoniam.  Stephanus  enim ,  a<*(«t>j  ,  7roA<?  Kpjjr^,  Kyot.uiy.vov^y.rlo-ux,  Lam- 
pa  ,  urbs  Creta  ,  Agamemnonis  opus.  Et  Notitia  Epifcopatuum  pluraliter  q  AauKocv  , 
Lamparum  epifcopus.  Oppidani  apud  Polybium  funt  h&\Litofiot ,  Lampai:  &  infcriptio 
vetus ,  quam  Mabillon  Mulax>  Italico  pag.  3  3 .  ex  lapide  Romano  defcriptam  dat ,  A  a  m- 
n  a  m  n  H  noAis,  Lampterum civita-i.  Deinde  Zvfiz/ra ,  Subrtta  Ptoleman :  Ta- 
bulaPeutingeriana^r///:  Notitia Epifcopatuum ,  0  ZxfteJT*,  Subriti epifcopus. 

Eleuther&  Ptolemad ,  EAsu&sp*! :  fingularinumeroapudDionemCasfium  ineunte  lib. 
xxxvi.  Eaeu9-^«k  r  ttoAji»  z/a  ^^§oc\<xa  zAuv,  Eleutheram  urbemproditione  capicns.  Hanc  ancea 
Aoron  di&am  tradit  Stephanus  in  *A«£o? ;  quamquam  hic  Eajv&^  fcripferit.  Difcer- 
nit  Meurfius  Eleutheram  ab  Eleutherna :  Holftenius  ad  Stephanum  pro  eadem  urbe  habet 5 
cui  fidem  posfit  facere ,  quod  qui  Eleutheram  nominent  five  Eleutheras ,  Ptolemseus ,  & 
Notitiarum  auclores  y  Eleuthernam  non  agnofcant :  &  qui  hanc  habeant ,  careant  nomine 
Eleutherarum  five  Eleutheras.  Stephanus.-  E/\2v^va  TtoAtg  Ktfrtts.  Scylax:  EtevS-^veti 
fsps  {doqzoiv,  Eleutherna  ad  feptemtrionem.  Plinius  quoque  plurativo  Eleuthcmz  ,  inme- 
diterraneis.  Oppidani  EAgu&j^v«ro» ,  Eleuthemti,  apiid  Polybium  lib.  iv.  cap.  liii.  Et 
nummus  Reginae  Gothorum  ab  Spanhemio  %&  vroiw  productus ,  E  A  E  T  ©  E  P N  a  I  n  n. 
Addo  ex  Peutingeriana  Tabula ,  ut  fimul  ordoac  fitus  non  folum  hujus  (cd  aiiarum  etiam 
urbium  conftat : 

Cifamosvnu  Lappaxxxn  ElettternavmStibriti  xxxii  Gortina,  Ipfa  Gortyna ,  To^vvx, 
five  ut  alii  fcribunt  ,  To^rw  ,  Goriyn  ,  urbs  incluta  fuit,  aliquando  prima,  quas  cum 
GnofTo  de  dignitate  certavit.  Homeri  a:tate  muris  cincla  fuit ,  qui  Catalogo  vef.  1  y  3 . 
dixit 

-  I  f£Tuv«  r%  r&yjoioscui , 

Gorijntm  eiiam  tnuris  cintlam. 

Lllll  3  .  poflea 


%tl  GEOGR.APHIAE    ANTiau^E 

poftea  jroivra  t  x^vov  jWf/vao-flt  drtiwz&s  femper  immunita  fuit ,  quod  Strabo  refert  lib.  X, 
pag.  jap.necveropropteridminusclara,  utpotequaeLebenenavali,  Metallo  emporio 
uia  fuit,  ipfaflumine  Lethaso  adtufa,  amariLibycodiftansftadiisxc.eodemStrabone 
obfervante.  Euftathius  ad  Dionyfii  verfum  88  tradit ,  conditam  a  Tauro ,  rege  Creten- 
fium ,  qui  Europam  rapuerit.  Inde  fabula ,  in  qua  Lethaei  quoque  fluminis  eft  mentio. 
Solinus  cap.  xi.  Gortynamamnis  Leth&us  praterfluit ,  quo  Eurooam  tauri  dorfo  Gortynnfemnt 
veBitatdm.  Nomen duplicis  formEeeft,  Gortyn&Gortyna.  Euftathius loco pnedicto : 
vOt*  yj  To^tkv  »Jj[  Toarvvoi  ^iyircu  rg/ffvl^oi&cii  ,  ^  to  msv  KhivtTcm  ropTU»©-  ,  ra  3  ropTunj?. 
Dicitur  Gortyn,  &  Gortynatribusfyllabu:  tJludfletliturGortynis;  hoc ,  Gortyna.  home- 
rus,  Dionyfius,  Strabo  duabus  fyilabis  :  tribus  Scylax  &  Ptolemssus  dixerunt.  Et 
Liicanus  lib.  111.  verf.  186. 

-     -     nec  Eois  pejor  Gortyna  fagittis. 

Tannona  Ptolemsei  igndta eft :  Cnojfus ,  kuCnofus,  Kvaosas  five  Kvmos,  omnepunctum 
fert.  Aliquando  Czratus  di£ta  fuit  a  flumine  prasterlabente  ejusdem  nominis.  Calli- 
machus  hymno  in  Dianam  verf.  44. 

"  Xafpe  3  KcclfXT&  tsotccuos  piycc ,    -     -     - 
Lxtabatur  Caratus  fluvius  vehementer. 

I 

Scholiaftes  ibi :  Kalion®*  ttotciuos  Kpv't>j?  ,  ^SM  jtoAw  *j  Koi[?oiT@j  %tu>  Asyojugvvj  ,  dsratus 
fluvius  Creta ,  &urbseodemnominedi8;a.  Strabolib.  x.pag.  32.8.  sxojAbto  >j  K  v  wccroV  Kawpa- 
t©j  'srCJTepov ,  ofjt,wvu©*  tu  r©%tpp'govT/  Ttorau^ ,  Cnoffusyrms  vocataCaratus ,  eodemnomine 
quofluvms  pratedabens .  Heic  f epulcram  Jovis  fuifle  tradrcur.  Lactantius  lib.  1 .  cap.  x  r . 
Sepulcrum  ejus  [ jovis]  eft  m  Creta ,  in  oppido  Cnojfo.  Heic  &  Labyrinthus  fuit.  Paufanias 
Attic.  cap.  xxvii.  t  &*■  Kvwcww  A«3u'e^v9-ov  ohncou^  Labyrmthuminhabitare  quiinCnojfo  efl. 
Auguftana  Tabula  Cnofon  xxiii  millibus  a  Gortyna  in  ortum  verfus  protulit.  Potentiam 
civitatis  &  bella  Polybius  lib.  1  v.  cap.  liv.  defcripfit.  Navali  ufa  Heracleo.  Strabo  pag. 
318.  ££«  iTtlmov  to  'H&taA&ov  j  Kvooosos ,  Cnoffus  navale  habet  Heracleum.  Minois  regia 
fuit,  antiquicfimi  regis.  Euitathius  ad  Dionyfii  verf.  foi.  Kvcoosos,  fta<rikeiov  Mlvu)&. 
Gentile  &  poflesfivum  kvooosi&  ,  Cnofius  Vide  Polybium  dicto  loco  :  &  Virgilii 
Cnosfia  regna  Aen.  111.  verf.  1 1  f.  &  Cnoffiaflella  corona  Georg.  1.  verf  122..  Sic  fcribo  quia 
Grseci  kvooosos  per  kj  quod  prceftat  quam  g,  quod  inmultislibrisLatinorumeft.  At 
Cnofus  etiam  Tabula  Peutingeri  iVuguftana.  Per  c  &  fimplex  s.  Wildii  Tab.  vi. 
k  N  ii  2  ix  N .  nam  C»o/kf  &;  Cnoflus  derivatum  nomen.     Lucanus  lib.  111.  verf.  1 8 y. 

Creta  vetus  populis ,  Cnofiuque  agitare  pharetras 
Dofla. 

EtHarduini,  KNJiSIEftN,  etiamsfimplo. 

LyBus,  Aukt©',  PtolemEeiultimamediterranearum.  Sic  &  Strabo  fcripfit ,  &Scy- 
]ax  atque  Stephanus:  at  Autt^,  Lyttus ,  Homerus  Strabone  tefte  (noftri  libri  Aujcto» 
habent)  &  Polybius ,  &  nummus  Triftani  pr^  fe  ferens  ATTTinN  HFIOaIS,  Lyt- 
tior.imcivitas.  PolybiiliJEcfuntlib.iv.cap.Lin.  Autt©-  h'  A«jc^«»^ov/wv  ^v  «srouc©-  Siros 
^  <ruj/yev>]j,    «p^«<otoct>;  jt^  Kp^TJiv  TioAiuv ,    mSzoiao  olMoAoy»f*gv«?«p»s'»$"  esa  Tpg^pxo-os 

KP»J- 


InfuUGrac.  LIBER    II.    CAP.    XIV.  823 

Kmtouim ,  Ltttus  Lac&demoniorum  colonia  erat ,  &  cognatione  illi  jun&d]  omnium  Cretct 
urbium  antiquiffima  ,  civium  educatrix ,  quijine  controverfia  ceteris  Cretenfibw  femperprafta- 
bant.    Ly tto  vero  a  Cnoiliis  deleta ,  in  Lampaeorum  civitatem  concefferunt  Lyttii. 

Ex  additis  Plinii  prsecipua  eft  Phdftm  iive  Phaftum :  illa  plurium  forma  j  hsec  Plinii, 
Stephanus:  $ai»foV,  n 6kis  k^tw  ,  o^rovco^.  PhafiuiurbsCreta,  accentuinultima.  Scylax : 
<srg$V  Notov  $^?oV,  inmeridiemPhitftuivergit.  Diodorus  Siculus  lib.  v.  cap.LXXix.  $ousq\> 
«J'  33n  3"#  Aior^ ,  tegotppivqv  37n  (Aiffy^^^iav ,  Ph&ftum  autem  [Minos  condidit^/'^  »?<zr<? , 
eonverfam  in  auflrum.  nec  vero  fhare  attigit ,  fed  x  x  ftadiis  ab  illo  diftabat ,  l  x  a  Gor- 
tyna  ,  x  l  a  Metallo  navali ,  auciore  Strabone.  Quod  etiam  Dionyfius  confirmat 
/verf  88. 

n«£  G*  *s^vjNv  WgTuvtf,  i'Jj\  q7tet%wTi$a  $ou?ov , 

Juxta  facram  Gertynem,  &  mediterraneam  Ph&ftum. 

Deinde  Lycaftns  eft.  Stephanus  Awcots-®-' ,  ?roA/?  k^t^.  Ljcaftus,  urbsCretct.  necvero 
auclorem  laudat  nifi  Homerum ,  qui  Catal.  verf.  1 5*4. 

Avjctov,   M/Ajjtovts,   ^  ol^yivoiVTot.AvKH?ov ,' 
Lytlum,  C"  Miletum,  C  albicantem  Lycaftum. 

azyivotvrot , ;  id  eft  kmoymv ,  alba  terra  praeditam.  Homerum  Mela  refpexit ,  Melam 
Plinius.  Olim  enim  eveme  erant  tam  Miletus  quam  Lycaftus,  illius  agmm  Lyttiis, 
hujus  Cnosfiis  occupantibus ,  quod  Strabo  lib.  x.  pag.  330-  adnotavit.  Unde  de  litu 
.  quodammodojudicaripoteft.  Mjrina  fufpecta  Meurfio :  qui^t^fufpicaturfcriptum 
fuifle.  De  Dio  fupra  ex  oraculo ,  Afam,  Siephani  "A<r(§r ,  ttoAu^ov  ,  Afus  ovpidulum. 
nihil  notum  prasterea.     Rhytium ,  Pvtiov  ,  ex  Homero  eft ,  diclo  loco ,  verf  1  ^. 

<&oci?ov  t£  ,  Put;ov  ts,  TtoKw;  i-ovuiiTotuiects 
Phaftum  &  Rhjtium ,  urbes  bene  habitataA. 

De  Lafo  6c  Eleuthernk  fupra  di  9:um  :  Phara  foli  Stephano ,  Holopyxes  vix  alii  quam  Melas 
comprobata.  Therapnai  idem  Mela  inter urbes  notiflimas  cenfuit  una  cum  Mamhufa ,  &e 
Holopyxo ,  jam  dicla.  cj///7<?.r  ex  Solino  reftitutain  Plinianum  contextum ,  varie  antehac 
lecia. 

Elyrum  addimus ,  quas  Harduinp  videtur  Plinii  Pjloros  effe ,  monftrofe  vitiata.  Stepha- 
nus"EAup@-,  sroAi?  K^Vjjf ,  Elyrus ,  Creu  oppidum.  Paufanias  in  Phoc.cap.xvi.  Ui  bt 
toti  KpjjTiitorf  opscr*  ;^  kxt  i(As  £T<"EAup@-  noKts ,  Efl  inmontanis  Creta  ,ttiamadhucmeactta- 
le  oppidum  Elyrus.  Exftat  in  thefauro  Brandenburgico  infcriptus  nummus  E  a  T  P I ,  id  eft 
EAup/wv.  quem  hujus  civitatis  efle,  quum  ignota  fit  Elyrus alia ,  non dubitatur.  Har- 
duinus  plene  fcriptum  adfert  E  A  T  P I  a  N.  Navale  Elyriorum  di&um  Sjia.  Stephanus ; 
Ivioi  sroAi?  fAiKfoi  KpjjT»)?,  striv&ov  icct  *£  EAup»,  SjiaoppidklumCretct,  navale  Elyri. 

Oaxus,  "oxs©*,  Herodoti  lib.  iv.  cap.  cliv.  6c  Stephani,  ad  fluvium  cognomi- 
nem ,  de  quo  Virgilius  eclog.  1 . 

-     -     -     rapidum  CretA  venimus  Oaxem. 

Scio 


S24,  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAR 

Scio  Cretam  nonnullos  non  infulam,  fed  nefcio  quam  terram  albicantem  interpretari : 
quod  vero  Herodotus  tradit  <£  k§ij't»j?  'O#|ov  src'A«v,  Creta  infulaurbemOaxum ,  Etearchi 
fegiam  ;  idemque  Stephanus  repetit ,  "o#|©-  woms  k?-Jiiw  ,  EAsv9-gp<*;  £  Troppw ,  Oaxus 
urbs  Creta ,  non  longe  ab  Eleuthera  :  ejusque  conditorem  Oaxem ,  Apollinis  filium  ex 
Philifthene  Servius  ad  eclogam  nominat:  &  Apollonius  Rhodius  lib.  i.verf.  nai.in 
Creta  yd^  oi*|/<f®-  mentionem  facit ,  quam  Varro  lbidem  apud  Servium  tellurem  Oaxi- 
da  vertir,  quis  dubitabit  etiam  flumen  ejus  regionis  eodem  nomine  fuifle,  prcefertim 
Virgiiio  ad-firmante,  comprobante  Vibio  Sequeftro  ?  Hic  enim  de  Fluminibus :  Oaxes 
Creta,  aquoO" civit<uOaxia.     Varrohoc  docet. 

Paux©-,  Raucus ,  Stephani,  wAu  a  jus<ro}/«w  t?  kp»;t*j<;,  oppidumCret&mediterraneum. 
Prope  Cnoffum  fuiife  &  Lyttum,  ex  PolybiiLegation.cap.XLv.  conflat,  ubiCnoffiis 
ademta  pars  agri  alia  PosujuW  ,  Rauciisy  alia  avkt/oi?  ,  LyElus  iive  Lyttiisattributadi- 
citur. 

Prafusy  n^r<r{gJ,  quoque  urbs  Cretas.  Sic  Stephanusdiphthongofcribit,  &He- 
rodotus  lib.  vn.  cap.  clxxi.  ac  Athenaeuslib.ix.cap.  iv.oppidanos  ngo£«r»Vf,  Prtcfiosvo- 
cant.  Strabo  autem  fcripfit  n^aV^  6c  n§'*W«i:,  quemideocorrigendumMeurfiuscen- 
fet.  Situm  lib.  x.  pag.  ]zp.  defcribit,  quod  Prafii  ouoqot,  finttmi  fint  Lebeniisj  lx 
ftadiis  a  mari ,  clxxx  a  Gortyna :  Sc  mox ,  inter  Samonium  &  Cherfonefum  dicit  pofi- 
tam,  prope  I>iftam  montem ,  aquo&templum  !)/#<«  Jovishabeant. 

7Vg<M  ,  Teyiet  b>  Kg>jT>j  ,  Agamemnonis  opus  ,  folis  auctoribus  Paterculo  cap.  i  & 
Stephano  innotefcit :  itidem  Mjcen&9  iolo  fere  Vellejo.     Vide  fupra  in  Pergamum. 

Prope  Cnoffum  erant  ©svoj)  ,  Thena  ,  ut  ex  Stephano  in  OuQatKw  adparet,  quem 
locum  dicit  nhtja-lov  ®ivm  j^  kvuos$}  proplhenat  &  Cnoffum  effe :  clarius ex Callimachi 
hymuo  in  Jovem  verf.  43 . 

-     -     «.      ©s-vcti  <T  e<r#v  iyyv^t  kvmojx, 

Thena  vero  erant  prope  Cnoffum.  ( 

Ubi  fcholiaftes :  ®zvovi  ttoA/?  ^$q  «Acr©-' ,  Thena  oppidum  O-  lucus.  Nummus  ab  Holftenio 
ad  Stephanum  produclus:  ©ENEHN.  Unde  corrigendus  Stephanus  alio  proprioque 
loco  ,  quo  editum  efl ,  ®<&vv<d  uoKig  k^W  ,  litteraperperamduplicata. 

Arcades  quoque  &  Arcadia  nonien  oppidi  in  Creta.  Stephanus :  h^dhc  zsokk  kph't*j?  , 
Arcades  ojppidum  Creta.  Peutingeri  tabula,  Areade,  ubi  iterinortum  folistendensita 
fe  habet : 

Cnofo  xvi.     Cherfonefo  xvi.     Licium  xvi.     Arcade. 

Inde  Blewnam  fertur ,  Mmc  Hiera\  quse  videtur  Hierapytna  efle.  Dicitur  etiam  Arcadia. 
Seneca  lib.  1 1 1 .  Quseft.  nat.  cap.  xi.  Idem  [^Theophraftus]  ait ,  circa  Arcadiam ,  qu<e  urbs 
in  Creta  infulafmt ,  fontes  £r  lacus  fubftittffe ,  quia  defterit  coli  terra ,  diruta  urbe :  poflea  vero 
quam  cultores  receperit ,  aquai  quoque  recepiffe.  Ejt  Plinius  de  eadem  re  lib.  xxxi.cap.  iv. 
Proditur  certe  in  Creta  expugnato  cppido  „  cjuod  vocabatur  Arcadia ,  ceffaffefontes  amnesque ,  qui 
in  eofttu  multi  crant :  rurfus  condaopojifex  annos  emerftffe ,  uti  quoque  ccepijfent partes  coli.  No- 
titia  Ecclefise  in  Creta :  0  Ap*«<J«t*f,  Arcadiaepilcopus.  Oppidani  quoque  Arcades  di&i. 
Polybius  lib.  iv.  cap.  liii.  Polyrbenii  ,  Cereata,  Lamp&i ,  erfjs  j  rxroit  vO&ot  y.zx 
AfKoliuv , item  Oni  cum  Arcadibus ,  a  Cnoffiorum amicttia ad  Ljttiorumfocietatem ouo$vtucifov , 

com- 


InfultGrac.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XIV.  825 

communi  confdio  deficiunt.  Ex  his  populis  ignoti  funt  Orii  Sc  Cereau :  fic  Meurfius  fcribi 
vultj  editum  K^eT«< ,  Cereu.  Corrigit  etiam  Suidam  in  Viotvog ,  ubi  Kg^-nj?  fcribitur. 
Sed  asque  hoc  incerturn,  Bijv»?,  Bena  oppidum  Cretar ,  quod  ibidemSuidas  nominat, 
obfcurum. 

Haec  de  mediterraneis :-  litorale  unum  addimus,  cujus  certam  nefcimus  pofitionem. 
'Amntfus  eft  f  Grasce  Auvto-og.  Stephanus  chorographus :  Auvia-og ,  voAig  k^jjtjj?'  Amnifus 
oppidum  Crsu.  Fuit  ad  Ammfi  amnis  oftium ,  quod  inde  elucet ,  quia  Strabo  lib.  x.  pag, 
228. ait,  Minoem regem ufum efle  59nv«oi  tw  Apvio-»  ,  navali  Ammfo ,  oppido an fluvio? 
flumen  articuli  videtur  genus  notare:  oppidum  ,  quas  fequuntur,  oVs  to  <$  E<a«3-v«'«« 
h^ov ,  ubi  Lucinafanum  efi.  Sed  navale  oppidum  &:  oftium  requirit.  Homerus  OdyfT.  T 
,verf.  188. 

Swrg  $'  cv  AjUfifl-»,  oS-i  ts  Gisk©*  EiA«3"V»>j? 
E*  Atuitri  ^otAiTroTffi. 

Statuit  in  Amnifo ,  ubi  Jpelunca  Lucina ,  in  portubm  diffcilibus.  Scholiafles  ibi :  Auvtck 
zsohtg  ^gt)  TroTotpQg  K§*jTijf,  Amntjm  oy>pdum  <CrfluvwCret<z.  Paufanias  Atticiscap.xvin. 
Kjjjtsc  t?  X^i^  ^  Kvuclou;  a>  AuvnriS  yzvic&ou  voulQiaiv  \LiM$\)iotv ,  Cretenfes  Cnojia  regionvs 
credunt  Lucinam  Ammfinatam  e(fe.  Non  longius  ergo  a  Cnofo  fuit ,  Minois  regia ,  qui  illo 
navali  ufus  eft.     De  flumine  Apollonius  lib.  1 1 1 .  verf.  87^. 

0<>j  3  Ktotfiottfiv  t<p'  vSotiriv  Ttot^zviota 
Hz  j££tj  AuvtcoTo  Aoiosauivij  TzroTotucTo  , 
L      Qualu  limpdis  aquis  Parthenii 

Aut  ettam  Amnifi  lotafluvii  Diana. 

INSULAE      MINORES 

CIRCA      CRETAM. 

CircumjacentCretamparvannfulse,  quas  magno  numero  Plinius  recenfet :  aliquas  ta- 
men  verius  fcopuli  quam  infulas.  Sic  autem  ille :  Reliqua  [infulafj  circa  eam  [Cretam^J  ante 
Peloj>onnejum  dua  Corica ,  totidem  MyU ,  <T  latere  feptemtrionali ,  dextra  Cretam  habenti , 
contra  Cydoniam  Leuce ,  C^  du<z  Budroa :  contra  Matium  Dia.  Contra  Itanum promontorium 
\Onifia ,  Leuce :  contra  Hierapytnam ,  Chryfa ,  Gaudos.  Eodem  tratlu  Ophiujfa ,  Butoa ,  Ara- 
dus :  circumvetlisque  Criumetopon  tres  Mufagoros  adpellatcz.  Ante  Sammonium  promontorium 
Phoce  Platia,  Sirnides ,  Natilochos ,  Armendon  ,  Zephyre. 

Primas  ex  hifce,  Corkct^  Myla,  ignotas  ceteris  geographis,  quod  argumento  eft, 
fcopulos  verius  effe  quam  infulas.  Qua:  ante  Cydoniam  eft  Leuce  nunc  eft  Scoglio  di  S. 
Theodoro,  five  Fortrefla  di  S.  Theodoro:  arcem  enim  munitiflimam  habere  dicitur. 
Budroa  (fic  in  MSS.  non  Budora)  Harduino  videntur  Turluri  nunc vocitari.  Contra  Ma- 
tium Dia,  omnium confenfu nunc eft Standia ,  Candia;  urbi  oppofita ,  utfwpx&m  Matio 
declaratum  eft.  Et  Ptolemaeo  Afo ,  Dia  eo  fitu  eft ,  ubi  nunc  Standia ;  &  vocabuli  po- 
fterior  pars  dia ,  ipfurn  nomen  antiquum  rerert. 

Contra  Itanum  promontorium ,  hodie  Capo  Xacoro  5  eique  fubjeclum  oppidum ,  Oni- 
fia ,  qua?.  videtur  Cnfonifi  efle :  altera  Leuce  adjefta ,  quod jam  nomen ferat ,  incognitum. 

M  m  m  m  m  Con- 


826  GEOGRAPHIAE       ANTIQUAE 

Cpntra  Hierapytnam ,  Chryfa ,  Gattdos.  Utramque  etiam  Mela  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  nomi- 
navit.  MajorhodieGaiderogniflavocatur*:  minorem,  cuiGWojnomeneft:,  Hardui- 
nus  putat  Claudum  Ptolemaei  efle ,  fed  hoc  pugnat  cum  pofitu  Ptolemaei  -,  etiam  cum  iti- 
nere  Pauli  apofloli  A6t  xxvn.  Ophiuffa ,  Butoa  m  hoc  tra6r.u  minus  funt  cognitae.  Aradw 
in  MSS.  Aranw>->  ex  Stephani  ethnicographia  eft ,  cui^Ag^©*  Te/T/f,  Kf»jT»j?,  tertia 
Aradus  ad  Cretam  efl. 

Contra  Criumetopon  tres  Mufagores ,  ut  Harduinus  edidit :  Mela  auf„in ,  tarn  Voflii 
quam  Gronovii  editione ,  quai  Mufagoros  numerotres  uno  tamen  vocafomi  adpellant.  Qua^- 
nam  fint  illat^:  tres5  non  facile  difcerni  potefl:,  quia  dixit  circumve&u  Cnumetopon  obvias 
efle ,  nec  vemdeciarat  iongius ,  brevius  ab  illo  abfint  3  ad  dextramrte  an  finiftram  poiita^ 
in  auftrurn ,  an  feptemtrionem ,  an  alio  vergant. 

Ante  Sammonium  quas  plures  narrat  Plinius ,  ex  iis  Zephyre  fic  etiam  Melas  nominata : 
Naulochos  autem  Plinii  iufpecla  ideo  potefl  efle ,  quia  Mela ,  a  quo  fine  dubio  accepit , 
habet  Naumachos ,  etiam  in  MSS.  Praefert  tamen  Ifaacus  Vofhusle&ionemPlinianam. 
^c^hoffiinata  etiam  in  Antonini  maritimo  Itinerario  fub  finem.  Platia  qua;  fint ,  incer- 
tum  efi.  Inferius  paullo  quum  Cyclades  expofuit ,  Plateam  unam  memorat :  Stephanus 
xkctTtiav ,  Plateam,  Herodotus  iv.  cap.  cli.  UhciTouav,  Plataam ,  fed  uterque  Libyas 
infulam  vocat ,  a  Creta  longius  remotam.  Tabula  Peutingeriana ,  ad  orientalem  partem 
Cretas  duas  infulas  habet ,  quarum  alteri  adfcriptum  Dionija ,  alteri  Dionu.  fine  dubio  fcri- 
pturas  forma  breviata.  Has  funt  illas  infulas  Dionyfiades  di6te ,  de  quibus  Diodorus  Siculus 
lib.  v.  cap.  lxxv.  memorat ,  Cretenfesindeprobarevelle,  apud  ie  Bacchum  natum  effe  5 

CTl    <c£tA   T    Kp»JT»JV     Svi    V»j0"0Uf    JtTjVeW     3Jv    T  KX/XXfttvUV  $i  Svp.UV  JCcATTWV ,     AlOVVlTlOi^CO;  &<§'  itXVTQV 

GT&irviyeezvci ,  quodprope  Cretam  du.M  infulas  ingemeliis ,  quos  vocant ,  Jinubus  excoluerit ,  eM- 
que  de  nomint  fuo  Diony(iades  adpeliarit. 

Ptolemasus  Letoam  addit ,  *a>jtw«v,  a  meridieadpofitamCretae:  &:  KA«vJov,  lv  y  n!>- 
A;?,  Claudum,  in  qua  oppidum,  ad  extremitatem  qua  latera,  auflrinum  8c  occidentale 
conjungnntur.  Hsc  ka«W»j ,  Ciaude  efr. fecro  fcriptori ,  A6t.  xxv  11,  1 6.  ad  quam ,  Phce- 
nicem  portum  tempeflatibus  praetervecli ,  eatenus  funt  perlati ,  qui  apoflolum  vehebant5 
ut  vix  fcapham  potuerint  abiipere,  Sub  Chriftianis  epifcopum  habuit ,  qui  notitia  eccle- 
fix  0  vjjVou  KAaJdfov ,  infuU  Claudi  epifcopus  vocatur. 

Hae ,  quas  enarravimus ,  propiores  iunt  >  longius  paullo  a  Creta  remotas ,  neque  minus 
vero  jn  Cretico  mari  pofitas ,  iunt  primum  astTIIalaia,  fupra  orientalem  Cretas 
partem.  Plinius  lib.  iv.cap.xn.  AfiyoaUalibtr&avitatis.  Strabo  extremo  x.  b/  iu> 
K«g7r<>:G.'a>  ftV)  Ttol&iu  r  'LitigtpSm  jUSTtffv  <£  Kw  ^ca  A»f# ,  qjjUj  ?g$x  ,  %&]  K^ijtjj?.  wv  e/tnv 
AgvzzAocKi  n  i[cJA  TfjA©-1  '<{gj\  XaTwJa ,  ^u  «y^O^tvj^©-*  ovoiiA.ci(ei  bv  tw  k«t«Ao'^w.  Jn  Car- 
■pathio  mari  multa  Sporadum  infuiarum  intcr  Con ,  Rhodum  &  Cretam  :  quammfunt  AfypaUa, 
CrTelns ,  &  Chalcia,  &  quM  Homerus  in  catalogonominat.  Mela  lib.  Il.cap.  vii.  de. 
Creta:  Juxtaeft  AftypaUa*  Naumachos ,  Zephyre ,  Chryfe. 

-Quas  Strabo  conjunxitcum  Afcypalaca  7elon  &  Chalciam ,  etiamaPlinio  memoratass 
uon  errat  qui  ad  Aflam  referre  maiit,  quia  ab  ortu  adjacent  Aflypal£eas.  Interhanc& 
Con  eit  Nifyros,  praccJpua-ex  Hcmericis,  ad  quas  Strabo  modo  provocabat.  Verba 
funt  Catalogo ,  verf.  183. 


Gl'  o'  ftfS^  tltcv.ov  r   «^ov,   Kpj?7rci$ov  Tf=,    K#e*cv  ts 
Qui  vero  Nify/um  colefrant,  Crapathumque  &  Cafum. 


Carpa- 


InfulaGrac.  L  I  B  E  R   II.     C  A  P.  XIV.  827 

Carpathns  autem  (haec  enim  eft  illa  metathefi  poeticaG<7^^«j)&CafosadAfiasoram 
pertinent.  Strabo  extremo  x.  Hi<rv(>&  >^jg  «pjcrov  ^hiT^hovyNifiyrus  adfieptemtrionem 
Teli  fita  e$~l.  Et  poft  paullo :  Qcxr)  3  t  Nievpov  $7n3-&v<ryi;ot  eXvou  *p  kw,  Ajunt  Nifirum 
fragmentum  ejfe  ab  infula  Co  avulfiam.  ~ 

Proxima eft  caltmNa  ri ve ut Mela habet , Calymnia : Stephanus utramque formam 
propofuit :  Strabo autem  extremo x.  K«AtW«,  C^/#»<0,tribusfyllabis.  Bicitur eadem 
etiam  Calydna.  Quod  vero  Calydnu  Homerus  &  Lycophron  plurativo  ntimero  feu  tam- 
quam  plures  nominant ,  putant  nonnulli ,  quod  Strabo.tradit ,  Homerum  ipfas  Sporadas 
nfow  K«Av<W,  inful&t  Calydnai  verf.  184.  adpellafle:  addit  vero  Euftathius  ad  Dionyf. 
verf  f$0.  obv  uia  'Jlug  KothvJva  KecXcrtou,  earum  unajtroprieCalydnavocatur.  Idem  dicit 
jusA»  KxKvAtM)  melCalydniumeflkipfumKahvfAvtov,  Calymnium,  aStephano  laudatum , 
quod  argumento  eft  Calydnam&CalymnameamdemeiTeinCuhm.  At  Plinius  diftinguit. 
Is  vero  plures  diftinguit  non  diftinguendas ,  ideoque jufte  a  Voflio  notatus  ad  Melam  pag. 
z  1 3 .  in  hoc ipfo  hujus infulas  argumento.  Ovidius  Metam.  v  1 1 1 .  verf.  ziz.  in  Icari  fabula: 

Dextra  Lebinthos  erant  fcecundaque  melle  Calymne. 

lebinthus  ergo  propinqua  Calymnae :  Strabo  Mfiivb&,  quam  cum  Leria  conjungit : 
Plinius  Lebinthus ,  Leros,  Ctnara.     Pomponius  Mela :  Nifyros,  Lebinthos^  Calymma. 

Anaphe  in  occafum  inde  recedit ,  propeTheram,  Cyrenarummatrem.  Callimachi 
fragmentum  apud  Strabonem  lib.  x.  pag.  333. 

Alyhy,Ti}v  AveiQYiV  ts  AomwviAi  yamovot  ©j$p<*. 
Aegleten  &  Ana^hen ,  Spartana  vicinam  Thera. 

Adde  plura  p»oft  paullo  in  Thera.  Plinius:  Sequuntur  Lea ,  Afiania,  Anaphe ,  Hippuris. 
De  prioribus  nihil  notum :  de  Anaphe]zm  di&um  :  Hippurim  a  Mela  habet ,  qui  lib.  1 1 . 
cap.  vii.  Gvaros,  Hippuris,  Donyfa.     Apollonius iib.  v.  verf.  1712. 

OhlyYtf    'lltTTibiS®1  OLVTiCi   VYiCi 

ex  adverfo  parva  infuU  Hip^uridk.        • 

Ubi  fcholiaftes :  vjjo-^  4  'liswfig  7T?^<rlov  ©^ctA ,  infida  Hipvuris  vicina  Thera. 

thera  autem,  ©jjp#,  ut  Strabo  tradit :  »j  r  kv^vouuv  pjTpoVoA^,  «Vcjjc^  AomiJcu- 
fAovloov.  ^  •nXYifflov  TolvTn?  AvotcpY} ,  a>  *i  tq  £  Myh-^TH  kirofhw®*  iWv,  TheraCyrenaorum 
metropolu ,  Laced&moniorum  colonia:  Cr  vicina  huic  Anaphe ,  in  qua  Aegleta  Apollinis  efi 
templum*  Etmoxidem:  7thYt<rlov  «'vt£?  [®yi?<xa  *j  re  Av«<$>j  »jfl  &Y,?a<ria ,  ^ropel heram  funt 
Anaphe  &  Therafia.  Hse  funt  illse  infulae ,  de  quibus  memorias  proditum ,  aiiquando  non 
fuiffe:  poft  demum,  &  quasdam  in  conipectu  hominum,  emerfifle.  Pliniuslib  11. 
cap.  lxxxvii.  Clarajampridem  infiuU  Delos  &  Rhodos  ,  memori<zp)roduntur  enata.  Poflea 
minores,  ultraMelonAnaphe:  -  -  -  inter  Cycladas  Oljmpiadis  cxxxv.  anno  qnarto 
Thera  ey  Therafia.  Inter  easdem  pofi  annos  cxxx.  Biera,  eademque  Automate.  Et  ab 
duobm  ftadwpoft  annos  cx  in  nofiro  avo  M.  jj-unio  Silano  ,  L.  Balbo  coss.  a.  d.  viii  idm  ^Ju- 
liaf^  Thia,  EtSenecalib.vi.  Quasft.Nat.  cap.xxi.  Tunc  demum  imptetum  [aquacj  fiumimt, 
quum  illat  avitfiatvA :  q^.ipotefi  diffpare  magnahatia  terrarum ,  &  novos  montesfubrecios  extcl- 
lere,  £r  mfulast  non  antevijas,  in  medio  rmri  ponere.     Iheren,  CrTherafiam)  &  hanc 

Mmmmm  2,  nofira 


828  GEOGRAPHIAE    ANTiaUAE 

fioflna  atatis  infulam  fpeBantibm  riobit  in  Acgto  mari  enatam ,  quis  dubitat  quin  in  lucemfpiritw 
vexerit.     Ex  his  fatis  de  Thia  &  Hiera ,  novis  infulis  enatis  conftare  poteft. 

MAREMYRTOUM. 

Myrtoum  mare,  vri'Kay<§r  to-Mw£t«ov,  Strabo,  Plinius  ,  Paufanias  aliter  definiunt,, 
inter  Atticam  videlicet ,  Eubceam  &  Peloponnefum  j  aliterPtolemaeus,  adAfiasoram 
Cariac  objeclum ,  reducens ,  lib.  v.  cap.  1 1 .  ubi  Carise  civitates  maritimas  Miletum ,  Jaf- 
fum,  Mynduin  ,  reliquas  dicit  fitas  y§  to  Mv^tooqv  7tiK»y@*,  juxta  Myrtoummare.  At 
unus  confenfione  trium  vincitur. 

Strabo  lib.  II.  pag.  8y.  Tw  Zw&AJkf  evvoi-XTH  to  k^jjtijcqv  7r(Aay@J,  ##}  to  Mu^twov, 
0  (Xi%oi^v  r$  Kfl>jT>j?  e?i  ^ew  t?  Aoy&otA  ^cq  £  AtIoc^,  arA«T@"  e^ov  to  uiyi?ov  to  i^rc  t?  ATlixiJ? 
citov  %iAluv  ncft  2^cf.Koeicov  suAicev.  ur,y.&  3  jAojtIov  jj  AnrAueiCV.  Ev  tsto;  q  vijcci  Ku&jjpet  T£ 
^  K«A«ug/i3j ,  ^  (X<  ©^i  Ar/ivctv  vj/jj  "ZaAotuivot, ,  ^  r  Kux.A«'ctav  T/vsf.  Siculum  mar& 
contingunt  Creticum ,  Sardoum ,  Mjrtoum,  Hoc  inter  Cretam  eft  ,  &  Argium ,  O"  Atticam, 
latijfimum  ab  Attica  ad  Jiadia  cidcc.  Longitudine jpaullo  minus  quam  dupla.  Injulain  eot 
Cjthera ,  Calauna ,  C"  qtta  circa  Aeginam  ac  Salaminemfunt ,  C?~  Cycladum  nonnulla.  Pli- 
nius  lib.  iv.  cap.  xii.  In  Mjrtoo  multa  [infulae]  fed  maxtme  itiujires  Glauconefm  Cf  Aegilia, 
Et  ex  intervallo  Attica  litora  Myrtoa  dixit.  Cjclades ,  inquit ,  &  Sporades  ab  onente  Uto- 
nbm  Icariii  AJia ,  ab  occidente  Mjrtois  Attica ,  inclufa. 

Nominis  raniones  varise.  Piinius  cap.  xi.  ejusdem  libri  ab  infula  Myrto  illud  deducit. 
Aegaipars  ,  inquit,  Myrtoo  datur:  adpeliatur  abinjulavarva,  quacernitur  Macedoniama 
Gerejlo  petentibm ,  haut  procul  Eabcea  Carjfto.  At  Pauianias  Arcad.  cap.xiv.  adfertalias 
denominationis  rationes  ac  origines,  vei  a  Myrtiio ,  Mefcuriifilio,  quod  ipfe  vero  non 
adprobat:  fimilius  autem  dicit  vero  efle ,  quod  etiamEubceasincolaecrediderint,  i&n 
ywouKcc  Mvprovg  to  7nAciyei  yzyovivou  tw  cvouoi  tw  Mupiww  ,  a  Mjrtone tuellanomen eipelago 
Myrtoo  inditum  effe. 

Ceterum  ibidem  Paufmias  itafinesMyrtoimarisconcludit,  dp%,cuivov  ts  &tb  ¥.v&oixAy 
<i$j  /T«p'  'EAyvrjV  tfVipov  vr,eov  kh^kqv  \g  to  Alyouov ,  incipereab  Eubced,  &  apud  Helenam ,  de- 
fertam  infulam:  cum  Aegao  conjungi.  Quamvis  vero  hocjmare  arftius,  qUam  Strabo, 
videatur  Paufanias  finire  •„  fatis  tamen  nobis  adverfiis  Ptolemasum  facit ,  quod  non  ad  Ca- 
riae  litus ,  fed  ad  Atticam  &  Eubceam  omnes  tres  ifti  auftores  referunt.  Hinc  intelligitur, 
quod  Horatio  mare  lib.  1 .  oda  1 .  cordi fuerit ,  quum  fcripfit : 

-•     -     -     -,    ut  trabe  Cyprid- 
Mjrtoum  p>avidm  nauta  jecet  mare. 

M  A  R  E     A  E  G  A  £  U  M. 

Aegaeum  mare  Europam  ab  Afia  disjungit ,  hinc  Grseciam  Maccdoniamque  5  illinc 
Gariam  Scjoniam  perpartes  fuas  adluens.  Sed  hoc  totum  illud  mareeft,  quodinter 
Graxiam  &  Afiam  interfiuit ,  quod  univerfum  multi  Aegaum  adpellant ,  ejusque  partes 
mare  Myrtoum,  Icarium,  aliosque  finus  faciunt :  alii  arcliores  illi  fines  ponunt ,  fcpa- 
rantes  ab  illo  Mytoum  Icariumque  &  aiia  illius  fitus  maria ,  ut  Cyciadum  mare  5c  ex  parte 
Sporadum  infutarum  Aegaum  proprie  aclpeilitetur.  Plinius  fupra  dicto  loco :  Aegaipars 
Mjrtoo  datar.     Et  Dionyfius  Aegan  tantum  meminit ,.  Myrtoum  6c  Icarium  tamquam 

partes 


InfulaGrac.  LIBER    II.     CAP.    XIV.  829 

partesillius^prasteriit.AtStrabo  lib.  vn. pag,  z23.ro  Alyociov  irihocy<&  ivo  tihvt&itkw %<*.<;  t? 
'E8\sL$@r ,  Aegaum  mare  duo  clattdit  Grctcix  latera ,  quornm  unum  ducit  a  Sunio  ad  Thefla- 
lonicam  :  alterum  aTheflalonicaadStrymonem.  atto  3  Ssms  ue^e*  srthoTrowwis  tc  Mvp- 
rmv  tsi  yjft  K(>t\-ny.cv ,   aSumo  autem  tfque  Peloponnefum  Myrtoum  ef  f^r  Creticum. 

Origo  nominis  controverfa  eil  maxime.  Feftus  tres  opiniones  protulit.  Aegceum, 
inquit,  mare  adpellatur ,  quod  crebr*  in  eo  fwtinfuU  x  ut^rocul  adfpicientibmfpecies  capra- 
rum  videantur :  five  quod  in  eo  Aegcta ,  Amaz^onum  regina  perierit :  Jive  quod  in  eo  Aecam 
paterThefei  fe  prtci-pitaverit.  Alia-opinio  eft  Piiniilib.  iv.cap.xi.  Aeg&omari^  inquit, 
nomen  deditfcoptdm  tnter  Tenum  Cr  Chium  verim  quam  infula ,  Aex  nomine  afpecie  capra ,  qu& 
•  ita  Gracis  advellatur ,  repente  e  med,io  mari  exjiliens*  Cernunt  eum  a  dextraparte  Andrum 
navigantes  Achaia,  dirum  acpepferum.  ConfentitPlinio&:  Apolloniifcholiait.es  adlib. 
I.verf  831.  AlyaTov  7Tihay&  Uh^r,Ssro  vy^w  Alym  aahay,iv^g,  Aegctummare ita dicitur ab 
infula  Caprarum  nomenpirafeferente. 

Strabo  autem  lib.  vnr.  pag.  z66.  ab  Euboico  oppido,  cui  nomenAcgafit,  derivat. 
Alyxs',  Aegcts  Homeri  Iliad.  N  verf  21.  Khvrd  dco^ara- ,  prxclardsfedes,  interpretaturus, 
fiihrtov  ,  inquit  ,  Siyj^i^  rdg  ovjEvfioia.  d§'  uv  etKrk  '{cy  ro  Zihaytgr  AlyaTov  y.h^y\vai  , 
Prccflat'  Aeg&s  Enbcea  intelligere ,  a  quibm  verijimile  es~t  Aegctnm  mare  adpellari,  Sunt  tamerx 
eruditisfimi  veri ,  & in iis etiam  Vosfius de Orig.  Idoloiatrke ,  quibusnulla harum origi- 
nationum  placet ,  fed  undofnm  mare  interpretantur  feu Jluciuofum ,  quia ,  ut  Heiychius 
au<5tor  efl ,  alysg,  rd  Kv\uaroi  Awp<«f ,  Dorice  JuBm  alyzg  vocantur ,  id  eii  caprse,  pro- 
pter  faltum  hujus  animalis. 

Phnius  non  ubique  fibi  conilat.  Supra  dixit,  Myrtoum  Aegasi  maris  partemefle; 
poftea  eodem  capite  Aegaaurri  non  tantum  a  Myrtoo  &  Icario ,  verum  etiam  a  Cycladibns 
&:'  Sporadibus  fejungit.  Cjclades ,  inquit  fect.  xxiii.  Cr  Sporad.es  ab  oriente  litonbus  Icariis 
AJia ,  ab  occidente  Myrtois  Atflcm, ,  afeptemtrione  Aegzo  mari ,  a  meridic  Cretico  0*  Carpathio 
inclufc.  Quod  fi  Cyclades  ieparatas  ab  Aegxo ,  paucas  hoc  infulas  continebit ,  falietque 
vulgarisopinio,  a  multitudine  infularum  ejusjiomen  eiie.  Scylax  etiam  Cyclades  ab 
Aegaeo  diftinguit ,  fed  alias  nominat  Cyclades  ab  iis ,  quas  Strabo  &  Plinius  in  y.whco , 
circulo  iilonumerarunt.  In  tanta  diverfkate  fententiarum  ampliorem  fequuturi  Aeg<zum 
mare  omne  illud  dicemus,  quod  a  Thracia  &  Hellefponto  efladmareCreticum,  utfi 
non  Sporades  omnes ,  Cyclades  tamen  eodem  contineantur.  Pnmum  ergo  de  Cycladi-r 
bus  agemus ,  deinde  alias  quoque  circumjecl:as  perluftrabimus. 

CTCLADES  £?rv  -avkKu  ,  a  circulo  feu  orbe  ,  in  quem  fit^  fuot ,  adpeilantur.  Plinius 
Jib-  iv.  cap.  xir.  A  promontorio  [[Eubceafj  Gerafio ,  circaDJum  in  orbemjittniitnd.c&no- 
men  traxere)  Cyclades.  Orbis  illius  centrum  etiam  Strabo  infulam  Delum  facit  Iib.  x.  pag. 
334-  v  AijA^  ,  inquit  ,  ncu  al  zsz^)  dvxvfV  KvKhocAis  ,  Delus  ,  &  circa  eam  Cyclades, 
Quamam  autem  fmt  illse  Cyclades,  &  quotfint,  nonefteademomnium,  quifcripfe- 
runtdeillis,  fententia.  Strabo dict.a loco :  it«T«^«V  $>  6'J>h%»  Aiyov-ou.  <^3TzyivottQ 
3  ^j  irhetai;  ,  Initio  duodecim  numerabantur  :  accefferttnt  autcm  plures.  Deinde  recenfet 
quasArtemidorusenumerarit,  Helenam,  Ceon,  Cythnum ,  Seriphum,  Mehmy  Siphnum ,- 
Cimolum,  Prepefmthum ,  Olearum:  item  Naxum^  Parum^  Syrum,  Myconumt  Tenumy 
Andrum  ,  Gyarum:  equibustres,  Prepefinthum ,  Oiearum,  &Gyarum,  ejicit  ex 
numero  iliarum  xi  i.  Verum  illarumplurimasaDeloinmeridiemjacent  :  pauca:  in  ie-r 
ptemtrionem,  ut  medietas  illa ,  quam  Delo  tribuunt ,  laxe  fit  intei  pretanda  5  non  de 
centro  geometrico. 

Quam  Helenam  dixit ,  dubium  an  in  Cycladibus  pofuerit.     De  illa  enim  :  Sttv  iww  > 

Mmmmm  3  (picW^- 


8jo-  GEOGRAP.HIAE    ANTIQUAE 

<$tj<rJv  ,  al  tahxfimeu  RMhdtes  eic-lv  ,  ab  hac  ,  iftqmt  [Artemidorus]  Cjclades  incipiunt. 
De  ea  diximus  fupra  in  Attica  five  finis  fit  illa  Atticae ,  five  prima  Cycladum ,  feu  illarum 
ab  Sunio  initium.  Addit ,  a  Thorico  ad  Sunium  porrigi  longitudine  lx  circiter  ftadiorum : 
&:  lih.  ix.  pag.  zyf.dixit  vr,<rov  t^^««v  ^  egnpo»,  afperam  cr  defertam.  Pliniusautem 
Helenam  in  Sporadibus  primo  loco  ponit ,  &  primam  Cycladum  Andrumfacit.  Sedfic 
nimis  difperfas  eile  Sporadas  oportet  ab  Afias  litore  ad  Sunium  Atticae  regionis. 

Andrus  autem  citra  controverfiam  ex  Cycladibus  eft ,  in  quo  Artemidorus ,  quem 
Strabo  fequitur ;  &  Mela ,  6c  P']inius  confentiunt.  Freto  dirimitur  ab  Eubcea  auftrali : 
&  alio  anguftioreabinfulaTeno.  Liviuslib.xxxvi.cap.xx.  A^Atflius ,  prafcBmRo- 
wan<z  clasjis ,  maonos  regios  commeatus ,  jam  fretum ,  quod  ad  Andr^mmfulameft ,  pr&ter- 
v&os,  exccpit.  Alia  ejus  nomina  recenfet  Plinius ,  Nonagriam,  Lafiam ,  Hydruflam , 
quse  nihil  adferunt. 

Vicina eft  tenos  iniila , mille paffibus ab  Andro disjun£ta fecundum Plinium .  Tw@» 
Grseceeft,  etiam  in  Severi  nummo  T  H  N 1  &  N  >  idelilenierum.  Stephanus:  Tij*®', 
vrl<r&'  Kwhcit.  IkAjjSjj  ^  T^5tr«  %l#  to  katcI^vtov  etvui.  Tenus  ,  una  Cycladum  :  qu<z 
&  Hydrufa  vocatafuit ,  quod  aquis  irrigetur ',  O"  Ophiufa.  -  Strabo  ftib  finem  libri  x  Tr v@* 
•&qMv  »  [MydhrjV  i%ei ,  Tenosoppidumhabet  nonmagnum.  Pliniuslib.iv.cap.xn.  Abeadem 
Andro  paffus  mille,  &  a  delo  quindecim  millia,  Tenos  cum  oppido  in  xv  milliapajfuum por~ 
reSla  ,  quam  propter  aquarum  abundantiam  Ariftoteles  Hydnijfam  adpdlatam  ait  :  aliqui 
Ofhiutfam.     Ovidius  lib.  vii.  verf.  469. 

At  non  Oliaros ,  Didym<zque ,  &  Tenos ,  &  Andros. 

Ab  Helena  in  ortum  seftivum  eft  Ceos  vel  Cea  ,  Kiw ,  de  qua  Strabo  lib.  x.  pag.  3  34, 

QvofAxfa  q  Kew  t^  lyyorclia  tjj  EAtvjj  ,  nominat  [Artemidorus]  deinde  Ceon  ,  Helen<z  proxi* 
mam.  Et  Plinius  di6lo  loco :  A  Sunio  Hclene  quinque  milltbuspajfuum  diflans.  Dem  Ceos 
ab  ea  totidem  ,  quam  nofti  quidam  dixere  Ceam,  Graci  C^  Hydruffam.  Avulfa  Eubcea, 
quingentis  longa  (ladiisfuit  quondam:  mox  quatuorferepartibus ,  qu<zad  Bceotiamvergebant , 
eodem  mari  devoratis  ,  oppida  habet  reliqua : ,  Julida  ,  Carthaam  :  intercidere  Corejfus  , 
Fceeejfa.  Adde  Stephanum  in  lsA»V.  Ab  altera  urbe  eft  Cartheius.  Ovidius  Metam. 
lib.  vn.verf  368. 

Tranjit  &  antiqua  Cartheia  mcenia  Ce<z, 

Ptolemseo  vocata  kU  ,  Cia.  Ex  hac  infula  ortus  fuit  Simonides  Lyricus  poeta ,  ut  vetus 
fcholiaftes  ad  illud  Horatii  lib.  11.  oda  1 . 

Sed  ne  relitlis  Mufa  procax  jocis 
Ce<z  retracles  munera  n<nnia , 

notavit. .  Carmen  lugubre ,  inquit ,  Gracis  \7iMr\h0v  di&um ,  Simonides  Gr<tcuspoeta  Lyri- 
cus  primus  inftituit  ,  a  Cea  infula  oriundus  ,  unde  Ce<z  nania  adpellata.  de  qm  Virgilius 
[Georg.  i.verf.  14.] 

-     -  '  cui  pinguia  Cea; 

.    O-Ovi. 


InfnieGrac.  LIBER    II.     CAP.     XIV.  831 

&  Ovidius  [epiftola  Acontii  ad  Cydippam  verf.  212.] 

dngitur  Aeg&o  nomine  Cea  mari. 

c  T  T  H  N  u  s  infula  vicina  Ceae ,  Kv0v©-  Graece  Straboni  &  Stephano :  Plinio  &  Melae 
Cythnos.  Vicinitatem  monftrat  Strabo  fub  finem  lib.  x  ^stoj  t«ut»)u  [ksw]  kuOpov",  ^oj? 
/?*w  [Ceon]  Artemidorus  Cythnum  narrat.  Haec  infula  eft ,  in  qua  Pfeudonero  ,  feu 
Neronem  fingens ,  adparuit.  Tacitus  Hift.  1 1 .  cap.  8.  Servus  cithara  &  cantus  peritus , 
adiunflis  defertoribus ,  mare  ingreditur ,  ac  vitempejlatumCythnuminfulamdetrufus ,  manci- 
piorum  valentijfimum  quemque  armavit. 

PtolemasushoctradtuhabetPo/^o»,  cujus  nominis  infulam  in  fuperiore  mari  Pom- 
ponius  recenfet  lib.  1 1 .  cap.  vn.  In  Aegao  mari ,  inquit ,  prope  Thraciam  Thafos  ,  Imbros  , 
Samothrace,  Scandilet  Polyxgos,  Sciathos  ,  Halonejos.  Qui  locus  non  modico  a  Ptole- 
maico  remotus  eft. 

seriphus,  Ssg/ipo?,  fubfequitur.  Tacitus  annali  iv.  cap.  xxi.  faxum  Seriphium 
vocat,  in  quo  Caflius  Severus ,  maleficse  vitae  homo ,  bonisexutus,  interdi6to  igni  at- 
que  aqua ,  confenuit.  Nec  vero  inculta  aut  deferta  fuit  infula.  Herodotus  enim  lib. 
vni.  cap.  XLVi.memorat,  Ss^^tW,  ^r/^oj-etiamcumSiphniisinpartibusGraecorum 
contra  Xerxem  ftetifle ,  foios  propemodum  vwimwv ,  infulanornm ,  qui  terram  &  aquam 
barbaro  negaflent.     Ovidius  Metam.  lib.  v.  verf  2j"  1 . 

inde  cava  circumdata  nube  Seriphon 
Deferit ,  a  dextra  Cythno  Gyaroque  reliclts. 

&lib.vn.ver£  464. 

-     -      -    planamqtte  Seriphon. 

siphnus  proxima  ,  sfyv©-.,  Siraboni  etiam  in  Cyckdibus  numerata  :  Plinio  , 
Melce  ,  &  Antomnoin  Maiitimo  itinerario  Siphnos.  Ptolemseus:  2/@voO=Y*?Vs  n  ko'kh  t 
Siiyhni  infiU  oppiditm*  Oppido  nomen  f uit  Apolionia.  Stephanus  in  AsrOAwv/*  numero 
xix.  *9  ,  c*  %i<$tu>  tj)  vr,<rco  ,  decima  nona  slpollonia  in  tnfda  Siphno.  At  m  ipfa  voce 
2/4)v©-,  hanc  inliiiarn  <sr€i  f  k^tjjv ,  circa  Cretam  dicit  fitam  efle.  Sedfallitur.  Con- 
ftanter  ceteri  omnes  in  Cycladibus  ponunt :  &  Ptolemaeus  prope  in  medio  illarum  :  quos 
etiam  nominis  ,  quod  fupereft ,  Sifino ,  reiiquiie  juvant.  Nemo ,  quem  fciamus ,  in 
mari  Cretico  ,  praster  Stephanum  ,  locavit.  Piinio  teftc  vetus  nomen  Meropia  fuit ; 
Stephano  ,  Megrani  ,  Merope.  Incoke  Sfipvia  ,  Siphnii ,  apud  Herodotum  praediclo 
loco.  ^  Adjacet  Prepefinthm  Plinii ,  quae  etiam  Straboni  n^nitn^  eft.  quam  Artemi- 
dorus  in  Cycladibus  numerat :  Strabo  ex  xn  excludit. 

melos  notior.  Piinius  :  Mela  cum  oppido.  -  -  HdC  infutarum  rotmdiffima  efl. 
Graece  MyX^  ,  apud  Strabonem.  Alia  ejus  nomina  Piinius  recenfct  &  Stephanus. 
Incolse  Mj^a/oj,  Melu,  Hcrodoti  lib.  vm.  cap.xLVi.  Hmc  Diagorxi  Mcitm  oriuudus , 
cui  Atheon  cognomen  haefir.  Vide  Minuc.  Felicem  cap.  v  1 1 1 .  &  Scholiaft.  iri  Diony  £ 
Perieg.  verf.  fi6. 

Adjacet  Melo  S/x»®»  ,    sicinus  Ptolemasi  :   Strabonis  S/jmjvw ,    prave  fortasfis. 
nam  &  Plinius  Sicinm.  Solon ,  apud  Laertiuni,  ad  populum  fermonem  hoc  verfu  incepit 

hiyv 


832  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QU  A  E 

^Eiyjv  Sr)  toV  iyu  <&o\tyotv#g/og  r,  XiKivlry}g9 
Utinam  tlim  fluerim  Pkolegandrius  mt  Skinites. 

At  infula  QoAzyxvfyof,  Pholegandrw,  ut  Strabo  refert  diclro  libro  pag.  3$4.eftSicino&: 
Melo  admodum  propinqua.  Zyytg  $  riruv ,  prope  bas  ,  ut  idem  loquitur  ,  K/p«W, 
infuJa  cimolus  eft,  quam  &  ipfe  in  xu  Cycladibus  numeravit.  Plinius:  Cimtlutqtu 
Echinujfla.     Ovidius  Metamorph.  vn.  verf.  463 . 

Hinc  humilem  Mjconon ,  cretoflaque  rura  Cimoli. 

Unde  a  Plinio  etiam  lib.  xxxiv.  cap.  xv.  Cimelia  creta  laudatur. 

Ad  latus  ejus  oliaros  Plinii,  de  qua  Stephanus  :  cihlasog ,  vfaos  zuv  ylmXoISm  (/■{*, 
Oliarus,  influla  qmdam  ex  Cjcladibus.  Ex  Heraclide  Pontico  adfert,  Sidoniorum  co- 
Joniam  efle  &  lviii  ftadiis  diftare  a  Paro.  Strabo exemit ex  xn  antiquisCycladibus, 
icripfitque  fecunda  vocali  iUsapo? ,  Olearus.  Atque  ita  etiam  in  pierisque  Virgilii  codi- 
dibus  Aeneid.  1 1 1 .  verf .  1  2.6. 

Olearon  j  niveamque  Paron,     -     -     - 

Sed  &  Ovidius  Oliaros  dixit  Metamorph.  lib.  vn.  verf.  469. 

At  non  Oliarosy  Didjmaque ,  &  Tenos>  £r  Andros, 

Has  ex  Cycladibus  occafum  folis  feu  Pelopponnefum  cum  Attica  fpe&ant :  medio  traclu 
eft  primum,  cujus  caufla  in  orbem  circumjectae  dicuntur,  delus  five  delos  infula, 
Grasce  AjJao?,  Apollini  facrata,  ineanato,  utfabuladiabent&Callimachihymnusin 
Delum.  Plinius  diclo  loco :  Ipfa  longe  clanflfima ,  &  Cjcladum  media ,  ac  templo  Apollinu 
Cr  mercatu  celebrata  Delos-  -  Hanc  Ariftoteles  ita  adpeilatam  prodidit ,  quoniam  repente 
adparuern  enata.  Aegloflhenes  Cjnthitm,  alii  Ortjgiam  9  '  Afleriam  9  Lagiam,  Chlamjdi- 
am  j  Cynethum9  Pjrpdem  igne  ibi primumreverto.  Cwgitur  qpiinquemillibuspaffuum:  ad- 
furgit  Cyntho  monte.  De  medietate  fitus  fupra  afium,  quum  vocabulum  explicaremus 
Cycladum.  Nec  folum  Apollinis  ibi  tempium  ,  verum  etiam  Latonse  matris  erat. 
Strabofubfinem  librix:  r\  fy  aJjaoj  b>  m$\od  xeiu.iw,v  i%et  r  zs-cAjv,  i^  ro  ttfiv  rS  A7ro'»\&>- 
vof  9  K£\  T0  Ajjtwop.  vTtifKeiron  j)  t?  "Rotem  Ofog  vvj^Acv  0  KvvSos  ^Jf  t&yj>.  Ttoret,p.og  3 
2^Uffel  r  vrio-ov  Ivaaro?  J  \t.iy<xA9  tfj)  ydf  n  vn<rog  [MXfot.  hoceft,  Delus  urbem  habet  in plani- 
cie  fitam ,  &  fana  ApolUnis  atque  Latona :  jupra  urbem  efi  mons  excelfus  ac  aflper  Cynthus : 
f£rfluit  infulam  Inopus  flwvius  non  magnus ,  quum  luflula  quoquefit  parva.  Ideo  ab  Virgilio 
fub  initium  Georg.  111.  vocatur  Laionia  Delos.  Mons  Cynthus  Apollini,  aequeacipfa 
Delus,  cognomen  dat ,  ut  non  modo  Delim  poetis  fed  Cjmhius  etiam  adpelietur,  & 
ioror  Phcebe  Cynthia.  De  mercatu  Cicero  pro  Lege  Manil  cap.  xv  1 1 1  ■.  Infula  Delos  tam 
j>rocul  a  nobis  in  Aegao  maripojita ,  qno  omnes  undique  cum  mercibus  atque  onenbus  conmeabant9 
referta  divttia  ,  parva  ,  fme  muro  nihil  timebat.  Et  Plinius  lib.  xxxiv.  cap.  11.  Anti- 
quiflflima  <cris  gloria  Diliaco  fuit ,  mercatus  w  Delo  concclebrante  toto  orbe.  Au6tus  merca- 
tus ,  ut  Strabo  fub  finem  libri  x.  obfervat ,  deleta  ab  Romanis  Corintho.  ^Ma  ydf 
y,zti"/vUfr,o-ci.v  ot  itU7rofQi})ip)  ^  oinAeixf  £   hfe  ^rOitfl«A»jwevJj'5  civrovg  vj\  4  ivKeu&e4  %  Aiuiveg. 


InfuUGrac.  LIBER    II.     C  A  P.   XIV.  833 

JEo  entm  mercatores  tranjterunt  ,  invitante  eos  immunitate  templi  ,  &  comntoditate  portus. 
Ipfa.  quoque  infula  b>  *«*«  jc«t«j,  opportune  Jita  ex  Italia  Grseciaque  in  Afiam  naviganti- 
bus.  Fingunt  de  Delo ,  olim  inftabilem  natafle ,  ob  Latonas  autem  partum  geminis 
columnis,  vicinis  infulis  Mycono  &  Gyaro  fuifte  firmatam.  Ovidius  Metamorph.  lib. 
vi.verf  333. 

-     -     -     -     quam  vix  erratica  Dtlos 
Orantem  accepit. 

Et  Petronius  Arbiter  fragmento  Satyrici :  ..     ,, 

Delos  jam  ftabili  revinBa  terra9 
Olim  purpureo  mari  natabat , 
Et  moto  levis  hinc  inde  vento 
Jbat  Jlu&ibus  inquieta  Jummis. 
Mox  illam  geminis  Deus  catenis, 
-    Hac  alta  Gyaro  ligavit ,  illac 
Conftanti  Mycona  dedit  tettendann 

Strabo  ex  Pindari  quodam  fragmento ,  fimulac  parturiens  Latona  in  infulam  delata  fuerit  % 
quatuor  illam  columnis  ftabilitam  firmatamque  efle ,  refert. 

Delo  proxima  eft  parva  infula  Rhene,  five  Rhenia,  Rhenea,  aut  Rhenaa;  non  enim 
uno  modo  fcribitur ,  quse  fepulcra  Deliorum  continebat ,  quia  in  facra  infula  nefas  erat 
fepelire.  Ylinio  Rhene  eR:  Thucydidi  & Straboni  PjjV«« :  Rhenea:  Plutarcho  in  Nicia 
pag.  fif.  Pjjf/a,  Rhenia,  Herodotolib.vi.cap.xcvn.  b>  t.?  P^v«/*j  ,  inRhenaa.  Tam 
propinqua  autem  Delo  eft,  ut,  Thucydide  referente  lib.  m.  pag.  241.  Polycrates, 
Samiorum  tyrannus,  t  P>jv««»  sA«v,  dkvo-et  3y<rcv;  <&{$<;  t5  A>?Aov,  Rheneam  occupatam  ca- 
tena  Ddo  conjungens  Apollini  Delio  confecraverit.  Strabo  dicto  loco :  P»v««  e^uov  vr,<ri- 
Jiov  ifiv  bj  TiT&ffi  t?  Aj/as  sxdloiq  i  07m  rd  /j,vy[AotTCC  tq~s  AjjA/oj?  \$iv.  i  yai^  eles^v  c*  oivTtj 
T|f  AvjAw  9-# meiv  y  »Vs  k«/«v  vjjsc^ov,  Rhenea  parva  W  defertainJulaefiintraquartumaDeh 
fladium ,  jibi  fijulcra  fnnt  Deliorum ,  quia  in  ipfa  Delo  mortuumfejiehre  aut  cremare  nef<u  eft. 
Adde  Thucydidem  diclio  loco. 

In  Petronii  carmine  confpeximus  modo ,  quam  propinquas  Melo  fint  Myconus  8c  Gya- 
rus ,  quafi  fuftmentes  illam  columnas.  *  MTCONus,  Mwov©- ,  quae  nomen  retinet  j 
illa  infula  fecundum  Strabonem  extremo  x  eft ,  fub  qua  ultimi  Centaurorum  ab  Hercule 
interfecliorum  jacere  finguntur  :  indeque  adagium  natum :  omnia  fub  unam  Myconum  , 
jr#v9-'  u7to  jw/«v  Mu>tovov.  Plinius  :  Myconos  cum  monte  Dimafto :  aDeloxvmtlliapaJfuum, 
Thucydideslib.  1  n.pag.  190.  -^o-^/^vTSfosVauT^?  tj?  Ika^u  t^  Mvxovw,  abiIla\JDeld] 
adJcariam&  Mjconum  accedentes.     OvidiusMetamorph.vii.verf  463. 

Hinc  hHmilem  Myconon^  cretofaque  rura  Cimoli. 

qTarus autem ,  v£*ps ,  ex altero Deli latere eft ,  in qua Strabo nihil invenit nifi KUfxiov 
vno  xAiwv  cvvotyiovfjtivov  ,  viculum  a  pifcatoribm  habitatum.  ob  quam  fblitudinem  ex- 
filio  Romanorum  deftinata.  Tacitus  annali  1 1 1 .  cap.  lxv  1 1 1 .  Jlle  [L.  Pifo]  aqua  atque 
igni  Silano  interdicendnm  cenfuit ,  ipjumque  in  injulam  Gyarnm  relegandum.     Et  cap.  lx  1  x. 

Nnnnn  *^>- 


834  GEQGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  A  E 

addidit)  infulam  Gyarum  immkem  C7*  fine  cultu  hominum  ejfe.  Plinius  lib.  iv.  cap.xil. 
Gjaros  cum  oppido  ,  arcmtu  xi  I .  M.  pajjunm.  Abefi  ab  Andro  lxi  l  M.  P.  Etiam  Mela 
Gjaros icriput :  quidam  vero  Gjara.    Juvenalis  Satyr.  x  verf.  170. 

Vt  Gyara  claufm  fcopulis ,  parvaque  Seriphe. 

Et  plurali  numero.    Idem  fatyra  1  verf.  73 . 

Aude  aliquid  brevibm  Gjaris  &  carcere  dignum^ 
Si  vis  effe  aliquis. 

In  auitrum  a  Melo vergit  paros  five  Parus ,  udfog  Graece ,  d-ives  candidisfimi mar- 
moris  infula ,  quod  inde  lapis  Parius  adpellatur.  Plinius  loco  fepe  diclo :  Paros  cum  op* 
pido ,  ab  Delo  xxxvm  M.  marmore nobilis.  Et  lib.  xxxvi.  cap.  v.  candido  marmore ufifunt 
e  Paro  infula ,  quem  lapidem  coipere  tychniten  adpellare.  Oppidum  infulas  permunitum  erat. 
Corn.  Nepos  Miltiade  cap.  vii.  Paruminfulam,  opibmelatam,  quum  oratione reconciliare 
nonpojfet)  copiasenavibmeduxity  ttrbem  operibm  claujit ,  omniquecommeatuprivavit:  dein- 
de  vmeis  ac  teftudinibus  confiitutispropius  muros  accejfit.  Ipia  Park>rum  civitas ,  quod  Strabo 
adnotavit,  duas  colonias  condidit ,  Thafum,  ininfulaThafo  j  St  Parium  ad  Proponti- 
dem.     A  marmore  Virgilius  Aeneid.  1 1 1 .  verf.  1 2.6*.  Paron  dixit  niveam. 

Olearon,  niveamque  Paron ,     -     -     » 

&  Ovidius  marmoream ,  Metamorph.  v  1 1 .  verf.  465*. 

-     -     -     -    planamque  Seriphon. 
Jidarmoreamqne  Paron. 

Inter  Delum & Parum eft infula  STROS,  2v§e? ,  quam Strabo proxime poft. Parum de~ 
fcribit.  Memorat  etiam  Piinius.  Suidas  in  3>£§W% ,  qui  ex  hac  infula  oriundus  fuit : 
sr*  3  vr/cos  (*(#  twv  KvxKaJuv  jj  Supae  jrA>j<n'ev  A>j'ah"  ,  Efi  vero  Sjra  injula  una  Cjcladum- 
prope  Delum.     Eft  &  tertia  forma  vocabuli ,  Sjna  ,  Svplje  ,   apud  Homerum  Odyfl*. 

0  verf.  401. 

NJVo?  tis  7*vo(tj  Kixhrt(nt.ZT0H  (ei7ra  »K2etg) 
OfTvyltig  x«0wrsp6sv. 

Injula  qu&dam  Sjria  vocatur  (ficubi  audis) 
Supra  Ortygiam ,  id  eft  Deion. 

A  Delo  in  ortum  naxus,  n%,  <*£,uXoy&,  memorabilis  Straboni,  quae & urbem 
habuit.     Ptolemcsuslib.  1 1  l.cap.xv.  N«|s  v«V«  »j  jtoAk ,  Naxiinfufaoppidum.     Plinius 

1  v.  cap.  xii.  Ab  e a  [Paro]  Jeptem  millibm  qttingentis  Naxus ;  a  Delo  xv  1 1 1 .  cnm  oppido : 
quam  StrongyUm ,  deinDian ,  wox  Dtomficida  a  vinearumftrtilitate ,  'alii  Sieiliam  minorem  , 
aut  Calhpolm adpellaverunt,  Agathemerus lib.  i.cap.v.  t«v  Kwhd^i  Kggnfcti  i?h  >j'  Nafo?, 
Jio  (juKgx  Myirai  XixeAt»,  /^er  Cyciades  mj  Im  oittma  efi  Naxm :  ideo  etiam  Siciliaparva 
mcatuf*    Apolloaius  quoque^  lib.  iv.  verf.  435-.  dixit  Ai*v  fcu  Aw ,   ubi  fcholiaites : 


InfiiltGrac.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XIV.  83? 

Afy.  c*  T>i  Nj*'£w.  to  j/«£  eW  vsotKonlrzPov  vvopet  Na^a  ,  2?/'.e,  tdsftinNaxo.  nam  antu 
qtixm  Naxi  nomen  fat  Dta.  Nomen  Dionyfiadis  videtur  Maro  Aen.  111.  veri.  iif. 
refpexiile. 

Baccha(amquc  iugis  Naxum  >  viridemque  Donyfam.  > 

Ubi  enim  vini  proventus  largior ,  Bacchus  vehementius  colebatur.  Nummi  etiam 
exftant  infcripti  NASIftN,  quos  ad  hanc  Naxum  pertinere,  infigniaadprdla,  For- 
tuna  cum  gubernaculo  fuo ,  quod  roftro  navis  impoiitum  eft ,  &  Copiae  cornu  probant. 

Huclenusdeiis,  quas  ab  Artemidoro ,  Strabone,  Pomponio,  &  Scyiace  in  Cycladi- 
bus  numerantur  :  quarum  quaedam  a  Plinio  inter  Sporadas  reieruntur.  fed  fuperiores 
maluimus  fequi,  ipib  etiam  fitu  invitante,  ut  ad  illorum  fententiam  accedamus.  Nec 
yero,  quodomnesmedium  xtJtA»,  orbk  ponunt,  in  infulam  Deion  fic  incidet ,  nifialias 
ex  feptemtrione  in  periodum  illam  adfumamus :  aUt  Cyciadas  non  a  perie  cio  circulo ,  fed 
femicirculo  fortafle  nomen  habere  exiftimemus.  Sed  quoquo illas  referenda;  iiiit ,  ex« 
ponemus  quse  ab  A  ndro  &  Delo  in  ieptemtrionem  fitas  funt  infulas. 

s  c  T  R  o  s  ,  Zkvoos  ,  prima  eft ,  quas  fervat  nomen  Sctro  hodieque ,  Eubceas  medias  ob- 
jecla.  Memorarunt  Plinius  &  Straboj  &  Ftolema^us  lib.  in.  cap.  xiii.  extremo: 
Savfo?  vr,o-Qg  *a)  uoAis ,  Scyrtts  infula  &  ofpidum.  Clara  exfiiio  &  morte  Thefei ,  Athe- 
nienfis  regis.  Valerius  Maximus  lib.  v.  cap.  1 1 1 .  hujus  [Theiei]  fubmoti ab  Athenienfbm, 
Scyros ,  exfulc minor infula ,  offa  mortui  cepit.  Dolopes  olim  incoiuerunt ,  prardonesinto- 
lerandi ,  quos  Cimon  Athenieniis  expuiit ,  uti  Plutarchus  Vita  pag.  48  3 .  &  Thucydides 
lib.  1.  pag.  6f.  referunt.  Adjacet  infula  minor  nunc  ScandadictR^  quse  videtur  Piinii 
&  Melas  Scandila  efle. 

Strabo  lib.  ix.  pag.  300.  conjungitScyroncumiispluribus,  quas  ante  Magnetas  fitas 
fint:  e  quibus  b>  ovo^otri,  in fama  nnt  2,Kiot,b@r ,  Sciathus ,  nsn-tfpjjSr©-' ,  Peparethus:  IjccV, 
Icos  \  &  'aaovjjit©-  ,  Halonefus.  Prima  sciathus  Magnefias  oppofita.  Livius  lib.  xxxi. 
cap.  xlv.  ntro  ,  unde  venerant ,  Sciathum ,  Cr  ab  Sciatho  Eubceam  rcpetunt.  Similis  curfus 
claffis  Perficas  notatus  ab  Herodoto  lib.  vn.  cap.CLXxix.  Apollonius  lib.  1.  Argonaut, 
verf.j-83. 

Qodvzro  $'  «VaA/jj  SJt/afi©^.     (Pouvevro  $  axufcv 
n«§ecW,  Mayvrjfd  6*  V7tiv$t(§r  jjjreigow  "Ajct^. 

Adparuit  maritima  Sciathos  ,  adparebant  jrocul  Pirejta  ,  Jldagnefaque  planum  terra  litus, 
Scnoliaftes ad haec :  vijc©-  jj  SxiaO®*  4  ©iosahleo; ,  iyyv;  'Ev/3o/as,  Sciathos  infula  eftThef- 
falia ,  proje  Eubceam. 

peparethus  ,  ris7r«sp}j9-@-i ,  fecundum  Ptolemasum  a  Scyro  in  ortum  aeftivum  declinat. 
n£5T«^0©°,  inquit,  vvc®*  rj)  ■nohu,  Peparethus ,  infula  &  oppidum.  Martianus  Hera- 
cleota  (five  Scymnus  Chius  eft)  pag.  24.  ed.  Harfchel. 

KzTvrctt  3  ^f  vqfflSi;  dvrrj;  srA)j<r/oy  , 
Xkv£@-,  FIjW^O©-.      -     -     - 

Jaccntvero etiaminfuU protei]>fam[Ih\ixam].Scyros ,  Teparethos.  Hasc & vini 6v olei prac- 
ihntiilimi  ferax.     Piiniuslib.xiv.  cap.  vn.     A]oliodorusmedicusmvolumine>  quofuaft 

N  n  n  n  n  z  PtoU- 


g36  GEOGRAPHIAE    ANTIQ^UAE 

Ptolemdo  regi,  qua  vinabiberet,  -  -  -  laudavit  Oreticum  ,  Oeneaten  ,  Leucadium, 
Ambracioten ,  d"  gwa(  cuntlh  fr&tnlit ,  Peparethium :  fed  minoru  fama  ejfe  dixit  ,  quoniam 
antefex  annos  nonplaceret.  Hinc  eft  quod  lib.  i  v.  cap.  x  1 1 .  fe&.  2  3 .  idem  dicit :  Athss  anu 
fe  quatuor  [jnfulas  habet :  ]  Peparethum  cum  oppido ,  quondam  Evoenum  diBam ,  ix  mill.  paf- 
fuum ,  rehqua.  *Evotv&  enim  eft  boni vini  ferax.    De  oiea  Ovidius  Metam.  vil verf.  470, 

Et  GyaroSy  nitid&que  ferax  Pe^arethos  oliva.  . 

icus,  Iko?  tertia  eft  Straboni  ante  Magnefiam  pofita.  Stephanus;  \%h,  vjj<t©*  ^ 
"KMKhdSw ,  «arocsvg^jj;  t.jj"  'Evfiolx,  Icus,  inJulaCycladum  ,  Euboe&finitima.  Sednonproxi- 
ma  fuit  Eubceas ,  verusque  fitus  ex  Livio  probatur ,  qui  fic  lib.  xxx  1 .  cap.  xlv.  Inde  [a 
Ger^fto  &.  Caryfto  Eubcea;]  omnes ,  veivs  in  altum  datis ,  maris  medioprMer  Scyrum  ,  tnju- 
lam  Icum  pervenere :  ibipaucos  dies ,  fcvienteborea,  retenti,  ubiprima  tranquillittudataeH , 
Sciathum  trajecere:     Inter  Sciathum  ergo  &  Scyrum  oportet  efle. 

halonesus,  'aAoW©-' ,  ultima  ex  iliis  quatuor  Straboniseft,  haud  longe  a  Sciatho. 
Pompomus  lib.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  In  Aegao  mari^rope  Thraciam  7 hafos ,  Imbros ,  Samothrace, 
Scandile ,  Polymgos  ,  Sciathos  ,  Halonefos.  Stephanus :  AAoW©-*  ,  <o£><  jjj  ^/Ajjttt©-  ^j 
A9-jjv<*jji  J^epevTo,  Halonefus»  de  qua  Philippus  &  Athenienfes  mter  febellumgefferunt.  Pli- 
nius  lib.  1  v.  cap. xi  1 .  fecr..  23.  in  eodem  Aegaeo  mari etiam  Halonefum,  fed  alio loco pofuit, 
quam  aliam  a  noftra  efle  necefie  eft.  Inter  Cherronefum ,  inquit ,,  &  Samothracen ,  utrimque 
fere  quindecim  m.  Halonefos.     Addi  in  hoc  traciu  poteft  SkaVsXos  ,  Scopulus ,  Ptolemasi. 

In  lemnum  inde,  quse  Ajj^voj  Graece  eft ,  trajicimus ,  inflilam  nobiliflimam.  Duas 
urbes habet ,  Mjrinam  in  ora }  &  Hephxftiam  intus ,  ut  Plinius  &  chorographus  Byzantius 
nominarunt:  ille  ante  dicto  loco ,  Ab ea  [Imbro]  Lemnos  xxu  M.  qu<e  ab  Atho  lxxxvii 
M.  P.  Circuitu  patet  CXii  M.  P.  Oppida  habet ,,  Hcphajiiam,  Myrmam,  in  cujus  forum 
folflitio  Athos ejaculatur umbram :  hic  [Stephanusrj  A^vof  vjjo-o?  <sr£S?  t?  ©^'jcjj  ,  Jv'o  zsohe-is 
t^o-x,  'R<pcu$lxv  %gjj  Mug/vav,  Lemnus  inJulaadThraciam,  duM urbeshabens ,  Hephdfiam 
€r  Myrinam.  Inde  SIttok^,  dicla.  Scholiaftes  ad  Apollonii  lib.  1 .  verf.  604.  Sizohfe 
i<?tv  *j  A^yavo?.  £^«  y«£  UQcutitxv  ^  Mu£/vjjv  ;  duarum  urbium  infula  Lemms  eff.  nam 
Hyphafliam  habet  &  Myrinam.  Ptolemaeus  totidem  numerat :  fed  aiteram ,  quse  intus  fita  ^ 
VOCat  Hephxftiadem.  A^uvo?  vr{cog ,  inquit,  6v  ij  sroA«j-  ^Jo,  Mw'e/v<«,^j  lAQousiolq  pieo- 
yaos.  Lemnus  infda ,  in  qua  duo  oppida ,  Myrwa&  Hephaiftidi-mediterrmea.  Nomenhu» 
jus  ab  Vulcano  eft ,  cui  infula  facrata  erat.     Valerius  Fiaccus  iib.  n .  verf.  78 ,. 

-     -  jam  fummis  Vulcania  furgit 

Lemnos  aquis* 

Et  ibidem  verfu  s>f- 

Lemnos  cara  deo  :  nec  fam&  notior  Aetn& 
Aut  Lij>ares  domus. 

A Lemno  in  auftrum jacet  parva  infula ,  hodie  S,  Strati  dicla ,  quam  putant  Chryfen ,  ^pwm 
efle  veterum  :  quam  certo  vel  dubie ,  in  medio  relinquimus.     Paufanias  in  Arcad.  cap. 

XXXIII.    Ayy-vx   JTAow   dnet%zv   %  ttoAuv  Xpuo-jj  vr,ffM.      -  tcjutjjv  y.ctTiAoi(3iv  0  KhvSut , 

^j  KsiTicFy  t?  jj  XjjutriJ  ^j  yt$dnsa\  #§  |  |3v9».    £  Lemno  in  Chryfen  infulam  modicus erat  navL 

gaaonk 


InfulaGrac.  L  I  B  E  R.    II.     C  A  P.   XIV.  837 

gationk  curfus.  Hanc  infulam  alius  adluvies  acl  ima  maru  deprejfam  abolevit.  Meminit  qui- 
dem  Chryfe  alicujus  Stephanus  ex  Sophocle  ,  quas  iyyvg  A^uvs,  vicinaLemno  fitj  ied 
•  wohtv ,  oppidnm ,  eamdcm  dicit ,  non  infulam ,  ut  omnino  Cryfen  Troadis ,  ex  alio  latere 
Leuinooppofitam  ,  fignare  videatur ,  quod  inde  fk  probabilius ,  quia  arcAiv  £  A7re»>«vfl?, 
nrbem  ApolUnU  vocat.  de  Trojana  autem  Chryfe  Strabo  lib.  xi  1 1 .  refert ,  quod  templum 
Apollinis  Sminthei  habuerit. 

Atque  hse  notiores funt  Aega?i  maris  inflilas ,  quas  modo  defcripfimus ,  quas  quidem  ad 

Greciam  proprie  pertinent.     Quae  flipra  Lemnum  funt ,  quia  Thraciac  funt  propiores , 

in  Thracia  exponemus.     Plinius  lib.  iv.  cap.  xn.  addit  plures  ad  Thermacum  &  Pagaficum 

finum,  ied  obfcuriores  omnes.     Pegaftcus,  inquit ,  ftnus  ante  fe  habet  Eutychiam  ,  Cicy- 

nethum ,  CP"  Scyrum  fup-radiBam ,  fed  Cyciadum  <Cr  Sporadum  extimam :  Gerontiam ,  Scan- 

.  dilam:  Thermauslrrhefiam,  Solimniam ,   Eudemiam*  Neam  ,  qua  Minervafacraeji.    Ex 

his  Scyrum  <k  Scandilam  fupra  vidimus:  Eutychia  ignotaeflj  nec  nomen  certum  ,  quia 

£«;/?^inMSS.quodGr£ece  'EvQelu  efl.     Notior  Cicypethus .     Scylax  pag.  60.  lv  t«  ar«- 

yucvriKw  koAtt&i  l?\  v>j<roj  K«  iIvjjG^  ,  in  P  agafetico  fnu  eji  mfula  Cicynethus.     Et  Mela  lib.  1 1 . 

cap.  vii.  Pagafeusjinus  Scyron profpicit :  CicynethonampleElitur.    Huic  addimus  Myonnefon , 

MucVv^o-ov ,  ex  Strabonislibro  ix.  pag.  299.  v^cr/JW,  parvam\infulam ,   contra Lariflam, 

Cremaflen,  pofitam.     Gerontiam,  &Irrhe[tam,  Sc  Solimniam  filent  ceteri :  2VW,  Ns<#, 

plurali  numcro,  funt  vko-o?  zsKy,(tIqv  A>Jp«  *»/#/<*  Lemno  vicina^  ut  Suidas  &Stephanus 

tradiderunt:  atifnMo,  dicta,  quodHerculesadeamadnataverit.     Vicina  Chryfas  eft, 

unde  ferpentis  morfus  Philoctetas  infli&us,  a  Paufania  diclo  loco  Chryfae  tribuitur ,  a  Suida 

hisNg**?,   id  eft  Nea  infute. 

Qua?  hujus  maris  infulas  in  ortum  vergunt  8c  ad  Afiam  fitae  funt ,  in  Afia  explicabimus, 
ut  funt  Tenedos ,  Lesbos,  Chios,  Samus,  Icaria,  Patmus,  Cos ,  &  qua?  alise  in  Icario 
.  CarpathioquemarifuntSporades.  Sporades  enim,  quafi  difperfse  infulae ,  necinEuropa 
funt  omnes  neque  in  Afiae  ora ,  (cd  ut  Mela  &  Plinius  defcripferunt ,  pars  in  Cretico  mari, 
quas  fupra  enarravimus :  pars  in  Carpathio  j  aliasinlcario,  quod  prascipuas  tenet  ac  no- 
biliflimas:  qusedam  etiam  nimis  ab  his  disje<5he  in  Euboico  mari ,  autAttico,  quemad- 
modum  Piinius  Helenen  Sporadibus ,  Scyron  dubie  Cycladum  Sporadumve  extremam , 
quam  paulJo  ante  inacervo  Sporadum  connumeraverat.  Ordo  ergo  Sporadum ,  ut  ibidem 
-dicit ,  fervari  non  poteft :  neque  numerus  iilartim  eft  certior. 

In  Europas  Sporadibus  reftant  qusedam  memorandas  y  Amorgus  ,  hodie  Morgo ,  haud 
longe  a  Naxo  diftans ,  orientem  verfus.  Strabo  lib.  x.  e?i  Km  A/uogyo$  r  'Zno&Jw ,  ejl 
Cr  slmorgus una  de Sporadibus.  Plinius  plura ejus  nomina  recenfet ,  fed  nullius  ea  momenti. 
Patria  htec  Simonidis  fuit ,  jamborum  fcriptoris ,  quod  Strabo  adnotavit.  In  hanc  infu- 
)am  quoque  dfrmnati  relcgabantur.  Tacitus  annal.  iv.  cap.  xxx.  de  Vibii  Serenipcena : 
ita  Serenuj  Amorgum  reportatur. 

In  auftrum  hinc  10  s  fita,  ferme  in  mari  Creticoj  quse  hodie  Nio  vocatur ,  gemina 
voce ,  w  vl u> ,  contracla  in  unam.  Strabo  lib.  x.  pag.  334.  zequali  intervallo  ab  Anaphe 
&  Therafia  ^Tfky^^-l^iov  ''i©^ ,  h>  <£  KiKv^ZS-ai  <$os.<rl  t;vsj  t  ktoojtjjv  ^Ofnj^ov  ,  abeji  parva 
infula  Ios ,  in<qua  quidam  Homerum poetamfuneratum  dicunt.  Plinius  fepe di&o  cap.  x 1 1 . 
Difat  los  a  Thera  viginti  yinque  milltbus paffuum.  Stephanus:  "k^-  nc(§*  t  KvKKaiJwy 
'icmj  \mcav  liK^ffxvjuv,  o6«v  jjv  'Qur^a  y.yTyg,  iag  c  Xpjjs-po'?.  Ios  ,  infula  Cjcladum  fic difia 
ab  Jombus  qni  inhabitabant,  Ex  hac  crat  Homeri  mater ,  ut  in  oraculo  legimus.  Pars  ora* 
culi  cfl : 

2"4nnnn  3  *M< 


338  GEOGRAPHIAEANTIQUAE 

vE^v'yIa?  vr,<n?  jia*j*£os  woiTe/fj  *i  <ri  B,etvovrot  &i%ircit. 
Ejl  Ios  tnjtda  matris  patria  ,  qna  u  mortuum  tenebit, 

SupraNaxum,  propePatmum&Icariam,  Donufa,  utPiiniusfcripfit,  five  Donjfa  ,ut 
Mela :  &  Virgilius  Aen.  i  n .  verf.  i  zf. 

Bacchatamque  jugis  Naxon ,  vlridemque  Donyfam. 

Tacitus,  utPlinius,  Donufa.  Annal.  iv.  cap.xxx.  cumGallus  AfiniusGjaroantDonufa 
claudendnm  cenferet.  De  Vibii  Sereni  firpplicio  confultabatur.  Inillarumergonumero 
fuit ,  quo  damnati  deportabantur  j  Quod  vero  vindcm  Virgilius  dixit ,  &  infequente  veriii 
niveam  Paron ;  plures  putant ,  ibi  viride  marmor  excifum  fuifle ,  ut  candidum  in  Paro  : 
Servius  vero  dubitanter :  Virtdem  Donyfam.  vel  acolore  marmoris  Laced&monii\  velfilve- 
Jircm.  Ceteras  hujus  fitus,  ad  Afiae  expofitionem  refervamus,  cuipropioresvidentur 
efle,  licet  certo  non  poffit  definiri ,  inter  quas  Europas  6t  Afise  limes  in  hoc  mari ,  quod 
Aegceum  dicunt ,  pertranfeat. 

Incertoe  pofitionis  funtPlinii  Sporades  alise /^o^ ,  Nica/ia,  Schinujfa,  Cinara;  nifi 
quod  Stephanus  de  Nicafia,  vqtlhov  jwix^cv  vsh.r,ciov  Na'1»,  prparva  injula  prope  Naxum. 
Athenseus quoque lib.  n.  extremo  Ki'v#§ov  Ktyopkvr,v  vijVov,  tnjuiamqm  Cinarus  vocetur  , 
memoravit :  nihil  vero  quidquam  de  iilius  fitu  addidit.  Minus  cognita;  funt  Plinii  Odia, 
Letandros,  Cyn&thusi  Oenoet  0/vc'jj:  ejusdem  autem  Corafia,  a  Strabonelib.x.  exeunte 
iignantur.  Prope  Leriam ,  inquit,  lf)  >j  tldtixog,  ^)  Ko&osiou  <sr£?V  JvViv  Keiy.zvcu  tjJ  \kx- 
eju,  Patmus  efi  &  Coraffi<z ,  ad  occajptm j>o/tta  adverfus  Icanam.  Sed  fcopuli  videntur  C#- 
raffix  magis  efle  quam  infulse. 


C  A  F  u  7       XV. 

D  E 

T  H  R  A  C 

Hracia ,  Grrece  0p«V.jj ,  qua  forma  etiam  poetae  Latini  utuntur ,  ut  Horatius  lib, 
1 1 .  oda  xv  I .  bellofuriofa  Thrace ;  Hsec ,  inquam ,  7  hracia  inter  Hsmum  montem 
&Aegseummare,  Propontidem  &  Pontum  Euxinum  intercepta ,  plerisque  locis 
afpera  &  montofa  eft ,  &, ,  nifi  qua  mari  propinqua ,  infecunda  &  frigida ,  etiam  ingenia 
ferens  horridiora ,  id  eft  folo  fuo  &*cseIo  non  diffimilia.  Pomp©nius  Mela  iib.  1 1 .  cap.  ir. 
dc  Thracia  :  Regio  nec  cdo  Jata  nccfolo  :  &  nifi  qua  mariprofior  efi ,  infvcunda ,  frigtda ,  eo- 
rumtjue qua, feruntur »  maligne  admodumvatiens.  -  -•  •-  Viros  bentgnius  alit  t  nonadfpe- 
eiemtamen ;  nam  ©"  tllts  afper  atque  indecens  ccrporum  habitus  eft :  ceterum  adferociam  0~  nu- 
merum  ut  mnlti  imrftitesquefint ,  maxtmefcrax*  Pattcos  amnes  qui  inpelagum  evadunt ,  verum 
celeherrimos ,  HebrumO"  Ncfioncr  Strymona  emittiu  Mcntes  tnterior  attollit,  Hamon  ,& 
Rhodopen,  &  Orbelon,  facris  Liberi  patris  £r  ccetu  Manadxm,  Orpheo  prirmtm  inttiante , 
celebratos.     Ex  qmbns  Hamus  m  tamum  altittidims  abit ,  ut  Euxinum&  HaUriam  exjummo 

ver- 


>  "~T~a.b  • 


A  t- 


&  ej>  ntri 


^fl 


fl- 


s  J 


*a 


/fc/  -&?i  B 


inixs      3t©  ^ 


'-^rJL 


&* 


JU 


M  _A_  c  e  d  o  isr 


p  ^.  ib.  s 


$ 


C-A 


."Mler.lies 


Thracla.  L  I  B  E  R    II.    C  A  P.    XV.  839 

vertice  ofiendat.  De  Rhodope  monte  infra :  Orbelus  autem ,  Grsece  ^Op^^a? ,  aPtole^ 
maeo  ponitur  lib.  1 1 1 .  cap.  ix.  in  Mcefise  fuperioris ,  Macedoniae  &  Thracias  confinio  j 
ferme  circa  fontes  Strymonis.     Memoravit  etiam  Herodotus  ilium  lib.  v.  cap.  xv  1 . 

Addr&montibusdebent&fluminibus.  Montibus,-  Pangms,  feptemtrionalis  termi- 
nus  ^djectae  Macedoniae ,  hoc  eft  ejus  partis ,  quas  inter  Strymonem  &  Neftum  efl  fita. 
Plinius  prope  Neftum  ponit :  Dio  Caflius  prope  Philippos.  Ille  lib.  1  v.  cap.  x  1 .  Bejfia- 
rum  midta  nominaadNefiumamnem,  Pangzimontisimaambientem.  Hic,  lib.  xlvii.  pag. 
347.  Norbams  &  Saxa ,  [Odtaviani  &  Antonii  duces]  antequam  Cajfiws  &  Brutus  in  Mace- 
dtniam venirent  yzr£<rotv  r  y-i%&t  §  nayyeua  yw  <fr&Kottci%wi&  yjfi\  <&&$  roXs  $ihl7r7tois  svy*- 
T05rg(JgU(T«j!/gva«.  to  3  $*]  #sv  tStq  «a%t  T6  rca  Yloiyycuca  yjj^  c^^,  tu  Zti|U/3cAw  zetrcct  ,  omni 
regione  ufique  ad  PangAum  occupata ,  apud  Philifpos  cafilrapofiuerant.  Urbs  autem  illa  &  Pangao 
Cr  Symbolo  adjacet.     Virgilius  Georg.  i  v.  verf  462. 

Altaque  Pangaa,  &  Rbefii  Mavortia  tellm. 

nam  Thracia  Marti  facrata.    Et  Lucanus  lib.  1 .  verf.  679. 

-     -     -     -     video  Pang&a  nivofis 

Cana  jugis ,  iatosque  H&mi  fiub  rupe  Philippos. 

EfcjuSoAov ,  Symboittm  autem  Dioni  ibidem  eft  yja^Jov ,  traBm ,  &  o%<&  ,  mons ,  ita  dictnm, 
Cjuod  sts^w  t<v«  U  '^iCQyeiav  oivotteivovri  <rv fx.fi dft\&.  ^q  i$i  (mtu^v  Ns«4  ■motem  ^J\  v  QiAitt* 
ttw  ,  aliimonti,  in  mediterranea  fie  extendenti ,  committatur:  ejlqueinter  NeavolimO"  Pbi- 
lippos^ 

De  H<tmo  monte  notamus ,  a  multis  fcribi v  Ai{A& ,  Aemas :  fed  verius  cum  adfpiratione, 
quiaanteietenuempraspolitionislitteramadlpirat.  Theocritus  idyll.vii.verf  76.  ^«kaoV 
vcp' '  kiuov.  Qui  id  jugi  incolunt ,  Hamimontani  vocantur  a  Sexto  Rufo  cap.  1  x.  ubi  poile- 
riori  asvo  conftituta  provincia  Hzmimons  five  H&mimvntus ,  eodem  Rufi  loco ,  &  in  libello 
provinciarum  Schonhovii.  Plinius  iv.  cap.xi.  Mons  Hamus  vafiojugo  procumbens  in 
Pontum,  ofpidum  habutt  invertice  Arifitxum.  habuit,  inquit,  tamquam  olim  deletum 
illud  oppicium  fuerit,  de  quo  fiient  alii ,  praeterquamquodDiodorusSiculuslib.iv.cap. 
lxxxiv.  de  Ariftaeo  Apoliinis filio  tradit ,  <$%*  to  q^  to  Koihzpivov"  kiuov  o^jcjjWvtoj  nva 
Xgovov,  adHdmum,  quemvocant ,  montem  aliquamdiu-habitajfe :  a  quo,  iiquodliujusno- 
minisoppidum  fuit,  tamquam  ab  auctore  adpeliationem  habuit.  DealtitudineHaemi 
fupra  cum  Pomponio  difpeximus ,  efle  tantam  videiicet,  ut  ex  verticeutrumquemare, 
Euxinum  &  Hadria,  adpareat.  Piinius  iv.  cap.  xi.  H<zmi excelfitai fiexmilUbus paftuum 
fiubitur.  Averfia  ejus  &  in  Iftrum  devexa  Meefi ,  GeU,  Aorji,  -  -  -  CrtircaPomi 
litora  Monfieni ,  Sithoniique,  Orphei  vatis genitores  .  obtinenu  Ipiiimjugumablllyricoad 
Pontumufqueprocurrit.  Ei  fere  parellela  eft  Rh odoj?e ,  PoJoVjj  ,  in  media  Thracia ,  tan- 
dem  &  ipfa  provincise  nomen  .(brtita. 

Fluminibus  Meloe addi  poflunt  plura ,  in  quibus  funt ,  Melat ,  qui ftnum  Melanem de- 
norninat:  &  Aegos  fiumen  in  Cherfoneib  :  Panyfks,  Bathynias,  Athjras ,  Arz.us  Ptole- 
maei:  e  quibusetiam  P^^eirPiinii,  quitUum  Pamjfia,  geminaforma,  eumdem  ad- 
pellavit. 

Terminus  Thracise  feptemtrionalis  jux  ta  Pontum  ambiguus  eft.  Veteres  geog'-aphi 
Scylax  j   Mela,  Pliniusad  Iftn  oitia  uique  proirerunt,  ut  Iftropolis,  Tomi,  Caiatis 

intra 


GEOGRAFHIAE    ANTIQJJAE 

intra  Thraciam  eenfeantur.  Plinius  fequutus  Melam  eft :  Mela  torte  Scylacem.  Quod 
vero  hiftorici  hxc  &  vicina  oppidanonThraciasadfcribunt,  fedvelinScythiacisdanu- 
biana ,  vel  fimpliciter  in  ora  Ponti  cenfent  >  &  ipie  Strabo  lib.  vi  u  pag.  220.  divifit  hunc 
traclumfive  IIcvtdoJv  (&fy.hUv,  Ponticam  oram^  ineam,  quie  «Vo  t5  ispS  sofjt-onos  i2"l?px 
(Xifflt  /r  Trsp»  r  AijUov  opavij?,  afacrolftri oftio pertingitufqpieadmontanaquacirca Hamumfunt 

6  in  eam,  quae  inde  eft  .us^e/  ts  >$  Bu£«vt»ov  ,  a/^/w  ^  o.r  [BosponJ  juxta  Bjz.anuum^ 
Ptolemseum  potius ,  quam  Scylacern ,  iequimur ,  qui  iuperiora  ,  quas  uitra  Haernum 
{imt,  in  Moeiiainferiorecenfet,  Thraciam  cis  Haemum  ad  Mefembnam  terminat.  Et 
quae  ratio  eft,  quum  Hcemus  limes  m  mediterraneis  ab  ipio  Plinio  conftituatur ,  inora 
vaftum  iilud  jugum  tranfilire,  &:  limitem  proferre  ad  Danubium?  Aut  ergoinHam» 
limes  ponatur ,  quem  ipfa  natura  notabili jugo  videtur  conftituife :  aut  in  proxima Haemo 
Mefembria ,  uti  Ptolemaeus  pofuit ,  cui  h*ec  ultimum  oppidum  illius  Mcefiae  ad  Thracum 
fines  eft.  Hanc  etiam  Strabo  lib.  v  1 1 .  pag.  22 1 .  cis  Hxmum  primam  pofuit.  Termino 
itaque  invento ,  oram  maritimam  Thraaae  a  Nefto  flumine  in  Aegaeo  mari ,  dein  in 
Cherfonefo ,  poftea  in  Propontide  &  Bosporo ,  &  tandem  in  Euxmo  Ponto  ufque  Me- 
fembriam  perluftrabimus. 

In  Macedonia  adjecla  quae  inter  Stry monem  ac  Neftum  funt ,  expofliimus  fupra  cap. 
xill.  Amphipolim  >  Oefy?nam  ,  Neapolim  ;  6v  quae  intus  funt,  Gazjorum^  Philippos9 
Topirim.  De  poftrema  addimus ,  fcribi  non  uno  modo :  Togiris  a  Plinio ,  Toa-ipfc  a  Pto- 
lemaeo:  Toprm  m  nummis  Getae  cum  Ulpia  cognomento.  HolfteniusillosadSteph. 
pag.  325*.  propofuit infcriptos  OTAniAS  TOniPOT,  UlpiaTopiri:  veldiphthongo 
O  T  AIII  A  2   TOnElPOT-     Concil.  Ephef.  Aclis  pag.  1 10.   A»m«vk  3foVic07r@*  Tot:yi?>s  , 

7  operii  ThracU.  Procopius  lib.  111.  Goth.  cap.  xxxvm.  Te7rgg©*,-  E  brevi fcripfit : 
eamque  oQn9-«Aos&y/av  ara'Aiv,  maritimam  urbem  dixit,  cpqxg^v  Xyy.aav^  «  zr^wTtj  $.  ®g»~ 
kwv  nj£\  ft$}jLh\t>n  g?}  ,  praftdium  habentem  >  qua  prima  eft  urbmm  markimarum  ThracU. 
Ptolemaeus  autem  pofuit  in  mediterraneis.  Scylax  inter  Neapolim  &  Neftum  ponit 
Datum  oppidum,  Thafiorum  coioniam  ,  fi  Euiiathio  in  Dionyf.  fiy.  credemus:  qui 
ivh^ov  stoAjv,  nohilem  urbem  vocat,  in  iitu  autem  a  Scylace  non  nihil  difcrepat,  utpote 
<n€i  r  t£  St^u^ov©^  <te%sA/«v,  in  oraarca  Strjimonem  conHituens. 

J?o&  Neftum,  (dequofluvioinMacedoniaadjeciadiximusj  Neftm,  Neffum,  Neftum 
&  Meftum  vocari :  addo  Thucydidi  etiam  Nkov ,  Neftnm  efle  lib.  1 1 .  pag.  1 67.)  poft ,  in- 
quam,  Neftum  urbs  prima  eaque  infignis  Abdera ,  "aQ^kp^  ,  urbsantiquisfima ,  quam 
Mela  ab  fbrore  Diomedis,  ab  Hercuie  victi ,  aiiiabHerculein  Abderi,  amatiabillo, 
.memoriam  conditam  referunt,  quos  Stephanus  fequutus  eft.  Collaplam  Clazomenibs 
colonia  reftituifle.  Solinus  auclor  eft  cap.  x.  quod  iterarunt  Teii ,  ut  Strabo  lib.  x  1  v  pag. 
443.  narrat,  adjeclo  proverbio  ,  "h^n^-  *-*hr,  T^fwv  dnoiAla,  Abdera fulchra  Tejorum 
colonia.  Graecis  plurale  nomeneft:  Latinis  etiam  fingulare.  Straboibidem  :  «V'a/3- 
th?g#,  ©^»Miav  srohiv.  Thucydides  lib.  11.  pag.  167.  ^  A,Sin'^wv  etoAsw?,  aburbcAbde- 
rk.  Plutarchus  Apophtheg.  Lacon.  in  Agide  ,  on  r  hftdfam  ,  ex  Abderis.  PJinius 
lib.  xxv.  cap.  v  1 1 1 .  circa  Abderam ,  C7"  limitem  qtti  Diomedis  vocatur.  Idem  lib.  iv.  cap  xi. 
Ahdera  libera  civitas.  Ejus  liberationem  defcripfit  Livius  lib.  xl i  i  i  .  cap.  1  v.  Solinus 
cap.  x.  Hanc  Abderam  Clazjomeniinominijuevindicarunt.  Patriafuit  Democriti ,  Prota- 
gor^e ,  aliorumque  claroni' n  hominum ,  qui  inde  Abderit&  cognominantur.  S  rephanus : 
e  nohltw  hiohejtm.  In  nummis  Vefpafiani  ac  Titi:  abahpite^n,  &  abahpeiteqn, 
Abderitaram. 

-Circa  Abderam  locus  cum  auri  vel  argenti  fodina  ,  d\Cms  Scaotcfjle:  dequoStepha- 

nus. 


InfuUGrac.  L  I  B  E  R  -  II.     C  A  P.    XV. 

nus  ,  2ic#;TT»j<rvA»j  woKu  QgxKyg  \x\Kpy  ,  dniKM  Qac-a ,  Scaptejyle  oppidulumThra,cia^  e  re~ 
gione  Thaji.  Originem  vocis  Plutarchus  Cimone  pag.  45 1 .  divifione  oftendit ,  de  Thu- 
cydide  hiftorico  ,  cognato  Cimonis ,  referens,  rd  ^weioi  tz&X  t  q^xk^v  iKiK*v\Toy  ^ 
tiKivty\ccu  $j  iv  tsj  "Zkxtttvi  vKy  (tSto  S'  i<rt  t?  ©£#jcjj?  %cdg/ov)  Kiyncu^  cgo*£u6«sr-  exe? ,  me- 
talla  auri  in  Thracia  pojfedijfe ,  quem perhibeant  in  Scapta  Hyla  (Cajlellum  id  ef  Thracia)  inter- 
fettum  ejfe.  Jbi  etiam  hiftoriam  de  Peloponnefiaco  bello  compofuit ,  utidetn  Plutarchus 
tradit  de  Exfilio  pag.  60  f.  Sic  loci  nomen  etiam  Marcellinus  f  Vitas  Thucydidis  au&or 
fcripfit ,  de  uxore  Thucydidis  narrans  :  nydyiTo  yvvaTKoi  &td  SjcWt»??  vAjj?  r*  Q^aK^  , 
7rh*irlotv  cr^oJ1^  rjj  piTotf&ct  jcsjctjj^vjjv  b>  tjj"  Q%oLky\.  Uxorem du&it ex tfcapta HylaThraciay 
valde  divitem  O"  metallorHmfodinMpoJfidentem.JLx.  Euftathius  in  Q-iciny  fii  verf  f  1 7.  y.k.Totfkot, 
Xqvca  2x*/Ttijj  uAtj? ,  aurifodina  Scaptes  HyU.  Feftus  etiam  metrrmit  ,«fed  ad  Macedoniam 
perperam  transfert.  Idem  adlegat  Lucretium  lib.  vi.  verf  Sio./cribentem  de  venis 
rodinarum : 

Qualeis  exfpirat  Scaptefula  fubter  odores.  • 

Quaeiequuntur,  Herodotuslib.vn.cap.  cix.delineavitinXerxisitinere:  itoKtw  '#kw'Jau; 

tdsSi  rtD%tjwe/(3gT0  ,  Ma^vetav  ,  AiKaiav ,  * AfiSq^y!.  ToiVTOA  Tc  $n  srot^yjs  ,  rryj\  y^  TavTotA  , 
K[pvotA  ovopoifds  T<x,\>TotA.  MoLgowetw  /$>  jU£T«fv  j^q  Et^Jwjjo  Ketfxiv^v  \<r[/.a%j.Soi.  ^  3  Amcaav , 
Bj5"wv/ Sa ,  icr  zfforoifAo}  $vo  e!<re><rt  ra  w<&t»£,  T^jvig  ts  ^  Ko'|u4/i:4T©J'  GracM  haiurbesp7<z- 
terorejfws  eft ,  Maroneam ,  Dicaam ,  Abdera :  eaA ,  inquam ,  pr&teriit ,  C"  W ,  ^?  /«jrta 
edt  fmt  ^  famofijjimos  iacws ,  Ismaridemy  qui  AiaroneamStrymamqueinterjacet:  GrjBiJioni- 
dem  Dicaa  contiguum ,  *'#  <jw#?  duofiumina  ingrediuntur ,  Travus  cr  Compfatut.  Eumdem 
ordinem  fervavrt  Scylax :  mTapog  Ns?ov? ,  K'fio*rip$t  sro'Ai?  ,  ks/JV©-  ttot^oV.  «*  j  zrcAa? 
AiJtoii»  Jtj  M«^o)'v««.  fluvim  Nefim,  Abdera  urbs  ,.  Cudetm  fluvim  :  urbes  vero  Dicaa  & 
Maronea.  Ignotus  aliis  Cudetm ,  fluvius  nifi  forfan  Aeliani  eft  Koay/vjTJj? ,  Cojfmites ,  qui 
per  Abderitarum  regionem  in  Biftonidem  lacum  influit  ,Jib.  xv.  Hiftor.  Animal.  cap  xxv. 
Ex  his  D*c^  prima  eft  poft  Abderam ,  ab  Herodoto  &  Scylace  ac  Stephano  ita  adpel- 
lata.  Plinio  autem  pluraiiter  Dic<z&  funt.  Abdera ,  inquit ,  libera  civitas ,  ftagnum  Bi- 
fonum  &  gens.  Oppidumfuit  Tirida ,  Diomedu  equommfabulis  dirum.  Nuncfunt  Dicaa , 
Jfmaron  :  locm  Parthenion ,  Phalefina,  Maronea^  prius  Ortagurea  diBa.  Harpocration 
6c  Suidas  Dicaopolin  vocant.  Uterque  enim  ,  bmcubTtoKK  ,  niKig  a>  «rjj  ©^«V.sj  irKwlov 
Aj3^vjg«»  ,  Dicacpolisy  oppidum  in  Thracia,  prope  Abdera.  Cetera  Plinii ,  Tirida  olim 
deleta ,  quod  verbo/#/>  fignificatur.  Vanhenim  etiam  a  Stephano  urbs  Thracias  dicitur. 
IJmaron,  Stephano^Icw^^  aroA»?  Q^xKns  r  Kjko'v&jv,  Ciconum  oppidum inThracia.  Ho^ 
merusOdyiT.  »wtos  verf.  39. 

lAio'9-gv  |W£  cp^wv  «vgjW©-  KiKo'vsay*  ^Aofcxrs» 

lo-poJgw,   -  -  -  - 

u^t5»  Ilio  ventus  meferens  Ciconibus  adpulit  ad  Ijmarum.  Et  Marcianus  Heracleota  pag.  28. 
t*V  kIkovxa  t8?  ov  Ifl-ju^o).  Cicodes in Ijmaro.  Hinc  lacui  nomen  lo-juofe/'^,  Ifmaridi,  de 
quo  paullo  ante  ex  Herodoto.     Et  Virgilii  Georg.  11.  verf.  3  7. 

-     - ■    -     -     Ifmara  Baccho  Conferercy 

Ooooo  Scr- 


GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

Servius  interpreratur  montem Thraci&.  Ignota  penirus,  quam  Plinius  addit ,  Phalefwd, 
Ar  Herodon  Stryma ,  Stephano  eriam  oppidum  eft  Thraciae  :  Suida; ,  Thafiorum  eolonia 
&  emporium  -,  fed  hic  »wov ,  wflulamd\ckj  quae  fi  eft,  conjuncliffimam  oporrer  conti- 
nenri  efle ,  £v  r^ei^a  ,   in  continente  vero  emporia,  Dicaeae  &  Maronese  vicina  ,  -funt 

Scylaci  A§\)?5  Zmr\,  Drys&cZone:  Stephano  urraque  oppidum  Thracia; ;  hoc  fpeciarira 
Ciconum.    •     , 

Sedcirerior,  quamSteyma,  eft  Maronea ,  Ma^mnct,  quam  Mela  ripu  NefHadjacere 
fcribir,  Steghanus  u§  r  b/  ©qoIkvj  X*jfy'oWpv ,  juxtaJhraci<cCherfloneJum.  Urerqueavero 
locoafoerat,  quem^HeVbdotusitinereXerxisoftendir,  &Prolem£eus,  medium  videlicet 
inter  Neftum  &  Che|Gwaefum.  Eft  enim  ,  ur  ipfe  Srephanus  adjecir ,  wihts  Kjjcov«V5 
CiconU  tirbs ,  &propemn'aridemlacum.  Polybiuslib.  v.cap.xxxiv.  tm  kxt  aIvov  ^ 
Magavetav  ,  juxta  uienum  Cr  Maroneam.  Conjungir  &  Livius  lib.  xxxi.  cap.  xxxi. 
Jieneos  ,  Maroniw ,  Thafics.  In  nummis  MAPHNEiTiiN.  Item  in  alio  :  AlONTSOT 
sriTHPOG  MAPiiNiTiiN.  Bacchum aurem  fervatorem fuum  dixerunt propter-generofioris 
vini  in  agro  ejus  proventum.  Plinius  enim  lib.  xiv.  cap.  iv.  Vino  antiqmjj^macUritai 
Maroneo ,  in  Thracia  maritima  parte  genito ,  ut  autlor  efl  Homerus.  Reipicit  ad  Odyff. 
iuTct  verf  197.  » 

Herodotus  lib.  vii.  cap.  cviii.  reliqua  attexit  ufque  ad  Hebrum.  Verfb  itinere,. 
digreflus  ,  inquit ,  Xerxes  <y*  &oeJ<rKx  a  Dorifco  ,  pnereriir  Samothraciorum  r«^g«  , 
munimenta ,  quorum  ultimum  imioKisM  -srCjV  t<rzk^Y,v  TtoKtg,  7y  xvopot  es-*  Mtfft/jifigjy.  tyzTcn 
3  t«v'tjj?  ©aa-itav  zsoKi<;  5/r^Jpj.  5^54  3  <r<$icav  rS  y.iffts  Aios&  %otcl\ko\  2^#pp£«  ,  c?  to'ts  sjc 
«vtsct^sto  Tou Suji  71 «p i%o*v  tw  Eepfsw  5"^tw,  «'?&'  t7rlAJ7re ,  quorum  ultimum ,  inquit  ,  oppi"» 
dum  ad  occaflum  fitum  eli,  nomine  mefembria ,  £#/'  vicinum  efi  oppidnm  Thafiorum  Strjma, 
qva  oppid.a  amnii  Lijf?s  wterfluit,  cufm  tunc  aqua  copiu  Xerxis  non  fuffecit ,  feddefecit,  Sic 
poft  Maroneam  habemus  in  orrum  verfus  Strymam  ,  dein  Ltffum  amnem ,  pofthuncSa- 
mothracum  Meflembriam,  t?y.ndcm  Donfcon ,  &  poftea  Hebrum. 

Dortfcus  campus  defcriptus  c%.  ab  Herodoro  lib.  vi  i .  cap.  Lix.quod  fit  mSlov  ^iyot^ 
patentiffimus  campus,  per  quem  Hebrus  defluat,  in  quo  etiam  t«^@- /3««AjjVo»  ,  arx 
regia  fit  ejusdem  nominis:  &  ad  litus  Sala  £t  Zona  oppida ,  ac  ultimum  Serrium ,  ctK^t 
o'vO|W«5-j5,  celebre  promontorium  ,  cui  caftelium  ejusdem  nominis  impofitumfuit,  aLivio 
memoratum  lib.  xxxi.cap.  xvi.  Stephanus:  Ao^Vk^,  ttoW  <d?ccws  >&)  7ti§iov,  Do- 
rifcus,  oppidum  &  campus -Thractdi:  oppidum  vocat,  quod  Herodotus  t«^@j  ,  munitum 
locum.  Pomponius  lib.  ii.cap.  11.  Circa  HebrumCicones:  trans eumdem Donfcos ,  ubi 
JCerxen  cepidt  fuas  ,  fufa  numero  non  poterat  ,  fputio  mcnfum iferunt.  Deinde  promontonum 
Serrmm ,  C  cjho  canentem  GiVheafecjUMtoxnarranturetiamnemora,  Zone.  Tum  Ncftosflpt- 
vtus.  Heic  Zone  promontorium  vocatur ,  quod  aliis  infula,  aliis  oppidum ,  ut  fupra. 
vidimus.  Plinius  dicto  loco  de  Dorifco  :  Mons  Serrium,  &  Zone:  tum  locus  Dorifcus 
decem  miliium  hominum  capax.     Ita  Xerxes  ibi  djnumeravit  exercituni,     Os  Hebri. 

Sequuntur  Hibn  oftia ,  maximi  in  Thracia  amnis ,  in  duos  alveos  divifa ,  &  ad  alveum 
ulteriorem  oppidum  Aems.  Stephanus  :  c*  tvJ  ir.fioKvi  T8c'E/3px  ,  JisofAx  ovt^  ,  jtoAjj 
Aiv^  ,  i><pj  KTlffpct  kv[mx/.m  ,  in  exitu  Ebri,  qui  in  duo  ofliafinditur,  fitaeH  urbs  Jlenus , 
qv.am  Cymtt  ccndiderum.  Mela  lib.  1 1 .  cap.  1 1 .  ab  ortu  in  occafum  progrediens :  Eximia. 
e.B  Aenos ,  ab  Aeneaprvflugo  cond.it a.  CncaHtbrumCicones  j  transeumdemDoriflcos^  Et 
Plinius  lib.  iv.  cap.  xl  verfo  itinere  procedens.4  CsHebri.  Eortm Stentori*.  Cppidum 
j$enos  liberum  Ckm  Poljdori  tnmulo ,  Ciconum  qwndam  regio.  Origoitaqueincerta,  ut 
itiat  qu;c  ex  Trojanis  remporibus  petuntur. :  nifi  parva  initia  Trojanorum  amplificata  ab 

Cu« 


fhracia.  LIBER    II.    CAP.    XV. 

Cumads  funt.  Livius  lib.  xxxi.  cap.  xvi.  de  Philippo  rege :  Maroneam  quidemprimt 
impetu  expugnavit  :  Aenttm  inde  eum  magno  labore ,  piofiremo  proditione  Ganymedis ,  prafetli 
Ptolemti  cepit.  Ex  quo  munimenta  ejus  intelliguutur.  Gentile  Stephanus  formari  dicit 
"Am©-,  Aenim:  atque  ita  Plutarchus  in  Catone  Uticenfi  pag.  764  fratrem  ejus,  qui 
Afiam  petens  ivoo-tio-i  <n&i  ©§«'«>jv  gv'a<vw  ,  in  morbum  inciderat  in  Thracia  urbe  Aeno  ; 
marmoreo  monimento  honoratum  effe  a>  %$  'knim  dyo^a.  ,  in  foro  Aeniorum  ,  tradit. 
Livius  autem  lib.  xxxi.  cap.  xxxi.  videtur  aliam  formam  "a<v«@-  expreflifie.  Eadem  , 
inquit,  Aeneos  ,  Maronittts ,  Thafios ,  exifiimate  queri.  Stephanus  au£k>r  eft,  alio  no- 
mine  Abfynthum  di£r,am  fuifle. 

Quem  interponit  Portnm  Stentoris ,  Stsvto^,  Plinius,  utique  circa  Aenum  fuit  5  ab 
aliis  autem  prceteritus.  Lacus  vero  Stentoris ,  STgvToei?  A(i*t;v  ,'  proxime  Aenum  eft. 
Herodotus  lib.  vn.  cap.  lvii.  de  Xerxe:  ijte  -stOk  \cnk^vy  rAivv,v  ts  nohiv  'ktohiioi,  ^ 
J.TzvToeJ$a  a/^vvjv  ux^i^ccv.  in  occaftm  Jolts  contendit ,  Aenum ,  Aeolicamurbem^  £rpa~ 
UidemSientoridewprcteriens. 

Abhinc  ifj  tra&u  non  exiguo  ufque  ad  Cherfonefum,  neque  Herodotus  neque  Ptolemse- 
us  quidquam  memorarunt ,  quod  argumento  eft  vicis  tantum  ac  pagis  illud  litus ,  non  op- 
pidismemorabilibus,  cultum  &  habitatum  fuifte.  Plinius  quidem  diclo  loco :  ADorifco 
incurvatur '  ora  ad  Macronltchos  cxxn  m  P.  Circaquemlocumfluvim  Melas,  aquofinusad- 
peliate.r.  Oppida,  Cypfella^  Bifanthe,  MacronTichos diflum,  quaa  Pro^ontidead Melanem 
finum  inter  d.-to  mariaporrellm  mums  procurrentem  exclud.it  Cherfonefum.  Sed  nihil  ex  his  ad 
locum  noftrum  pertinet ,  nifi  Melts.  fluvius ,  etiam  a  Ptolemseo  8c  Livio  ac  Herodoto 
laudatus ;  Cypfela  autem ,  five  Cyjfella ,  fecundum  Ptolemseum  &  Antonium  in  mediter- 
raneis  eft:  Bijanthe  ad  Propontidem.  De  flumine  &  finu  Herodotus  prsediclx)  loco  & 
xoattov  MsA#v<*  ,  ^j  MiAavx  ■sso-xct.^ov ,  «tt  k  6  xo\7r@*  r  Ijrwvup/jjv  i%& ,  finum  Melanem 
Cr  fiuvium  MeUnem  (nec  hunc  fufflcientem  exercitui  Xerxis)  a  quofinus  denominationem 
habet ,  defcripfit. 

In  hac  ora  prope  Aenum  fuit  Zerjnthum  antrum ,  cui  Stephanus  6c  oppidum  addit  ejus 
nominis.  Antrum  Hecatas  facrum  erat ,  cuicanesibi,  ut  Suidas  refert ,  immolabantur. 
Lycophron  verf.  77. 

Z^w9-ov  «vt^ov  'r5  >cvvo<r4>«V*  9-g«V. 
Zerynthum  antrum  canivom  dea. 

Scholiaftes  ibi ,  ScStephanus,  etiam  Phavorinus ,  inThraciaponunt.  Locumpropius 
fignat  Livius ,  fub  Zerynthii  Apoliinis  nomine ,  lib.  xxxvi  1 1 .  cap.  xl  1 .  Eo  die ,  inquit , 
ad  Hebrum  fiumen  peruent^m  eft.  Inde  Aeniorum  fines ,  praster  Apollma  (Zerjnthum  quem 
vocant  mcoU)  tem^lumfu^erant.     Ovidius  lib.  1 .  Trift.  eieg.  1  x. 

Venimm  ad  piortm ,  Imbria  terra,  tuos. 
Jnde  levt  vento  Zerynthia  litora  naBvs 
Threiciam  tettgit  feffa  carina  Samon. 

CHERSONESUS. 

Cherfbnefus  Thraciae  poft  Melanem  finum  eft ,  interque  eum  &  Hellefpontum  longe 
in  auftrum  &  Lemnum  verfiis  decurnt.  Ssepe  fimpliciter  vocatur  Cherfonefm ,  ut  Nepotis 

Ooooo  z  Mil- 


844.  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Miltiade ,  accidit ,  ut  Athenienfcs  Cherfonefum  colonos  vellent  mittere :  item  ,  Cherfonefo  tali 
modo  conjiituta.  Livius  lib.  xxxi.  cap.xvr.  inde  progrcjfm  adCherfonefum^  Elauntacr  Alo- 
pteconnefum ,  tradentibm  tpjis ,  reciptt.  Adde  Herodotum  lib.  vi.  cap .  xxxm .  &  lib.  v  1 1 . 
cap.  lv  1 1 1 . 

Ab  iflhmo  ejus  incipiendum ,  in  quo  tres  urbes  numerantur.  Excerpta  Strabonis  libri 
vii.  extremi :  Lv  tw  iS-^u  <$  x?£cov>j<r«  T^r?  txIkw  x,«vt<«:  <3rei?  ffl  tw  m£a«v<  Mkzm^ 
Koi^ia.  <3r£9^  0  T?  npo7rovTi'eJ,< ,  neniTt)»?.  <srtjV  Q  -r^f  [Miroyeioc.  Ava-^a.^la.  [xylK@r  $  ic&uS 
soiinx  p .  In  ijlhmo  Cherfonefi  tres  urbesjitafunt :  ad  Melanemfinum  Cardia  j  ad  Propontidem 
Patlje :  in  mediterraneo  Lyjimachia.  Plinius  lib.  iv.  cap.  xi.  Alius  ibi  ifihmus  angufiia (imi- 
li  efl ,  eodem  nomine  Crpari  latitudine»  Illujirant  du&  urbes  utrimque  litora ,  qu&  haud  diffi- 
mili  modo  tenuere ,  Patlje  a  Propontide ;  Cardia  a  Melane  (inu. 

Prima  harum  Cardia,  Koc^iay  urbs  antiqua,  Herodoto  didtis  locis ,  Scylaci,  &  in 
Eumenis  hiftoria  Plutarcho  ac  Nepoti  memorata.  NomenPliniusafitusfiguraducit, 
ex  facie  loci  nomine  accepto  :  quod  Solinus  cap.  x.  exprefiit  clarius :  cjuod  in  cordv,  faciem  fita 
fit ,  ditla  Cardia  eH.  Stephanus  aliter  ;  quum  conderetur,  quod  corvus  viftimse  cor 
rapuifiet.  Lyfimachus  delevit ,  &  in  proximo  loco  Lyjimachtam  fuam  condidit ,  redu&am. 
utrimque  a  mari ,  quum  Cardia  ad  finum  Melanem  fuifiet  adpofita.  Paufanias  Attic.  cap. 
IX.  de  Lyfimacho  :  t  Koi^iocvcZv  xxohiv  otvgAwv,  Av<nw#;£iav  dvr  dvrfc  cazicriv  cJ^ri  tw  jo&juw 
^  O&t-iiiec;  Xeppovj.Vi? ^qmmCardianorum urbem evertijfet ,  pro ea  LyJimachiaminiJihmoThra- 
cia  Cherfoneficondidit.  Gentile  enim  Cardianm ,  &  N  epos  principio  Eumenis  vitse :  Eu- 
menes  Cardianm. 

Defiit  autem  pofl  Lyfimachum  Cardisementio,  ScLy^^c^inlocumprope&me- 
moriam  fuccefiit.  Polybius  lib.  v.  cap.  xxxi  v.  in  rebus  Thracias  cum  Aeni  &  Maroneas 
mentione,  r  $  Avs-iy.«^eic4v  tcVwv,  locorum  qua  prope  Ljfmachiam  funtjita.  Liviuslib. 
XXXiii.  cap.  xxxvin .  Metm  tum  incolentes  alidt  Cherfonefi  urbes  in  deditionem  dedit.  Ljfi- 
fnachiam  inde  omnibm  Jimul  navaltbm  terrejiribmque  copts  [rex  Antiochus]  venit.  quam 
quum  defertam  ac  (rratamprope  ruinis  invenijfet ,  (ceperani  autem  direptamque  incenderant  Thra- 
cespaucis  ante  annps)  cupido  eum  refiituendi  nobdem  urbem^  C? '  locojitam  opportuno  cepit-  Itaque 
omni  curajimul  eft  adgrejfm  & '  teBamurosque  refiituere ,  &  parttmredimere  fervientes  Ljjima- 
chienfes ,  partimfugafparfosper  Hellefpontum  Cherfonefumque  conquirere  contrahercque  ,  partim 
novoscolonos ,  fpe  commcdorum propofita ,  adfcribere,  &  omnimodofrequentare.  Videshinc 
fata  hujus  urbis,  conditas,  deletze,  reftituta^.  IterumLiviuslib.xxxvin.cap.XL.de 
Manlio  :  indeper  Cherjonefum  modicis  itineribus ,  grave^rada  omnis  generis  agmen  trahensy  Ly- 
(imachia  ftativa  habuit.     -  Quo  profetlus  ett  ab  Lyjimachia  die ,  adamnem  Melana, 

quem  vocant ;  inde  pofero  die  Cjpfelapervemt.  Rurfus  hasc  urbs  poftea decrevit.  Plinius 
dicto  loco  :  deferitur  &  Lylimachiajam  in  Cherfonefo.  Ptolemseus lib.  lii.  cap.  XI.  Kvo-^ot,-- 
x!x  to  vZv  '£|*(u/ajov  ,  Ljfimachia  ,  qa&  nunc  HexamiUum.  Quamquam  vero  interierat 
Cardia ,  geographi  tamen  memoriam  fervant  una  cum  Ly fimachia ,  ut  olim  claram ,  quod 
in  Melas  n.  cap.  n.  &  Ptolemxini.cap.  xn.  obfervamus. 

Tcrtiaurbs,  iithmo  tributaaStraboneacPlinio,  Patfje,  namvyi)  vocatur,Propon- 
tidis  ora;  adpofita ,  Ptolemsei  seque  ac  Strabonis  fupra  produfto  teftimonio :  quibus  Pli- 
nius  accedit  itidem  verbis  antea  adlatis ,  cui  Patfje  a  Propontide  fita  eft ,  ficut  Cardia  a  Me- 
lane  finu.  Scylax  in  Thracia  :  iv.  n^KTJij?  «?  KapJV^v  2^  ^  dv%iv@r  &*$  **£'#  f* \  &a 
S-fiLkctTlw  eis  Brdhxriocvy  ji  PatljaCardiam jper  ijrhmi angufi^fnt ftadiaXL.  amariadmare. 

Ab  ifthmo  ad  latera  Cherfonefiprogredimur,  qu£eobauclorumdiiTenfionemnonfa- 
cillima  ad  defcribendum  funt.     Ptolemjeus  occidentale  ducit  a  Cardia  ad  Mafufam  pro- 

mon- 


Thracla.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.    XV.  845 

montorium ,  fed  nihil  his  terminis  interjectum  memorat :  in  auftrali  folum  EUuntem  habet: 
in  orientali  Cyllam ,  Sefion ,  Callipolim.  Pomponius  Mela  lib.  n.  cap.  n.  quas  ad  laterum 
diicretionem faciant ,  haec habet :  E(l  Eleus , qu&Jinit Hellefpontum.  -  -  -  Ejus  [Ae- 
gaji]  traftum  legentibus ,  j>r<x.tervec~iuque  Mafufiam ,  tum  finus  intrandus  eft ,  qui alterum  Cher» 
jonefi  latus  abluens ,  jugofaeievalluincluditur ,  £r  exfluvioquemaccipit ,  MelatdiBus,  dtuts 
urhes  ampleftilur ,  Alopeconnefwn ,  C?"  z>z  ^jWc  z/?/?/m  litorejitam  Cardiam.  Quse  11  ita  flint , 
Maflufia  in  occafum  ipe&at ,  ut  quoque  pofuit  Ptolem*eus.  Sed  Plinius  ab  his  videtur 
diflentire,  quum  lib.  IV.  cap.  xi.  ait,  promontorium  Cherfonefi Maftufiam adverfum Sigeo 
effe,  quibus  verbis  ad  orientem  potius  quam  occidentem  videtur  referri.  quodenim<?^- 
verfnm  eft  alicui,  e  regione  ejus  ac  ex  propinquo  opponitur.  Sed  duo  valent  adverilis 
unum ,  &:  Mela  per  fe  adverilis  Plinium ,  qui  Melam  plerumque  in  aliis  fequutus  eft.  Pli- 
nium  tamennonnihilliaciusTzetzes,  Lycophronisvetusinterpres,  juvat,  qui  in  verf. 
5*3  4>  ad  vocem  M*(W/#  (quse  eadem  & Mss ^mrU  eft ,  quia  m^oj  &  jueij-oV  idem)  pag.  93. 
commentatur  :  o<  ($>  «^o<  jj  MclQgIa  Kiyvei  $  $  #£0psr,  ^)  <£ao-)v  «VTtfV  «jcpwn/e/ov  «v«« 
EAeavT©-,  AUi  quidem  Mazjufia  cum  articulo  [tamquam  proprium  nomen]  legunt ,  & pro- 
momorium  Eleuntu  effe  perhibent.  Quod  fi  eft ,  ad  orientem  referendum  eft  auftralis  lateris, 
ubi  Eleus  ad  Hellespontum  eft :  quam  fententiam  quoque  Iiaacus  VoffiusadMelampag. 
130.  iequutus  eft.  Sed  paullo  ante  Mela  Mzftufiamfrontem  Cherfonefi ,  quafi  totum  latus 
auftrale,  nominavit.  Terra^  inquit,  qua  fequitur  nusquamlata,  atquehic  ar&iffimainter 
Hcllespontum  Aeg&umque  j?romrrit.  Angufitat  Ifihmon;  frontem  ejus  Mafiujiam  \  totam^ 
Cherfonefum  adoellant ,  ob  multa  memorabUem.     An  ergo  inde  aliquid  conriliationis  eft  ? 

Haud  procul  ab  hoc  promontorio  h\urmKQnw@*  >  Alopeconnefus  abfuit  ,  quia  Mek 
di xit ,  Melanem  finum  duabus  oris  duas  urbes  ample£ti  Cardicim  &  Alopeconnefum .  No- 
men  *prae  fe  infulam  fert :  ideoque  Plinius  etiam  lib.  iv.  cap.  xn.  in infulis connumeravit , 
fed  deCeptus  haud  dubie  vocabulo.  nam  ceteri  omnes  in  Cherfonefo  poiuerunt.  Livius 
lib.  xxx  1 .  cap.  xvi .  poft  Aeni ,  Cypfelorum  &  Dorifci  expugnationem  de  Philippo  rege : 
Inde progreffus  ad  Cherfonnefum  ,  EUunta  ZT"  Alopeconnefum ,  tradentihus  iplis ,  recepit.  Cal- 
lipolis  quoque  &  Madytos  dedita.  En  inter  medias  Cherfonefi  urbes  Alopeconnefum  !  Sui- 
das :  hXwnicr.a\<vYl<r(&'  z*o\ts  !$■}  utot  t  c*  XsppovijVit).  Alopeconnefus  efl  urbs  quadam  illarum 
^uafuntinCherfonefo.  Et  StephanusfimpliciN  ,  AA.wtjWv>jc-©j  ,  ttcA<'  ^  E^^cttcvt/o^  Xeppo- 
vjjV«  Alopeconefts ,  oppidumHellefpontiaCherfoneJi.  EtScymnus,  fiveHeracleotapag.  2.9, 
poft  Lyfimachia;  defcriptionem : 

Eit  'Aio\iav  AAWTSxsvvfjs"^  ■ssoXtg. 
/B^iJ?  V.AouSg  ArlmKv  ~hsnny.ioiv    E^xcof. 
Deinde  urbs  Alopeconnefus  ab  Aeoliis  condita , 
Pofl  quam  EUus  Atticam  hahens  coloniam. 

Plinius  circa  hoc  &:  aufirale  latus  plura  addit  lib.  ix.  cap.xi.  Promcntorium ,  inquit, 
Cherfonefi  Mafiujia  adverfrm  Sigeo  :  cujws  infronte  obliqxa  Cynojfema.  ita  adpellatur  Hecub& 
tumului ,  ftatio  Ach<zorum.  1  y.rru  Z2"  dclubrum  Protefilai,  Et  inextremaCherfoneJifronte^ 
qutcvscatur  Aeolium  ,  oppidum  Elxiis.  Deinpetenti  Melanem  fnum^  portm  Cceles ,  £r  Pan- 
hormui ,  &fiprjt  ditla  Cardia.  At  diclurn  antea ,  Piinium ,  fecus  ac  ceteros ,  in  ortum 
jflimis  Mafiujiam  promontorium  protuliilead  Hea;b#  tumulum  &fiationem  Achtcorum^quam 
ad  Heliespontum  luifie  ieque ut  Protejila,  ttrrrim ,  propter  Trojse  pofitionem  credibile  eft. 
Dc  his  Pomponius  prxdiclo  loco  :  Sunt  Protefilai  offa  confecraia delubro.     Efi  & prtm  Co?- 

O  0  o  o  o  3  le s , 


846  GEOG.RAPHI  AE     ANTIQ^UAE 

los ,  Athenienfibus  &  Lacedamoniis  navali  acie  decernentibm ,  Laconicx,  clajfts  fumattis  excidis. 
Efi  Cynoffema ,  tumulm  Hecuba  ,  five  exfigura  canis ,  in  quam  converfa  creditur  j  five  exfor- 
tuna ,  in  quam  deciderat ,  humili  nomine  accepto. 

Ex  hiice  intelligitur ,  Protefilai  tumm  ,  feu  fepulcrum ,  cum  delubro  ad  Hellefpontura 
fuifle ,  quo  loco  Graeci  fub  Agamemnone  in  Afiam  adverfus  Trojam  trajecerunt :  &  qui- 
dem ,  quod  Arrianus  lib.  i .  Expedit.  Alex.  tradit ,  ad extremam  oram  Hellefponti  fuit , 
ubi  auftrali  lateri  Thraciac  Cheribnefi  ille  conjungitur.  Alexander  enim ,  Arriano  rete- 
rente  pag.  X  I .  saQwv  &  EAssvta  9v«  U^ariffi^dca  cJ3n  tw  t#'<P&j  $  n^wTg(TJA«>' ,  qumn  Eieun- 
tem  veniffet  ,  Protefilao  ad  fepulcrum  Protefdat  facnficavit.  DeProtefiiai  forte,  primi  ex 
Grasca  clafie  in  Afiam  exfcendentis ,  primique  aTrojanis  interfe&i,  prasterArrianum 
diclo  loco ,  Hyginus  fab.  cin.  confulatur.     Ovidius  lib.  xn.  JVietam.  verf.  6j. 

•  -     -     -     HeBorea  primws  fataliter  hafta, 
Protefilae,  cadk. 

Inter  hocProtefilai  monimentum  &  oppidum  Seftum ,  fuit  etiam  Cynoffema  five  Hecuba 
tumulm;  fub  promontorio  forte  hujus  nominis,  aut  in  ilio.  Thucydides,  qui  divifit 
VOCabulum,  lib.VIH.pag.6l8.  #xp«  >j  K.wo;  cr,y,>x.  k<xk£tcu  ,  promontorium  quod  cantsjepul- 
crum  vocatttr.  Prope  iliud  fuit  jortusCalos.  Nam  Mela  tradit  adhuncportum  vi&os 
Spartanos  efle  ab  Athenienfibus ,  quod  in  hoc  tractu  nufquam  contigit  nifi  gemino  pradio 
inter  Seftum  &  Abydum  commiflb ,  quod  utrumque  Diodorus  Siculus  deicripfit  Lb.  xni 
nam  de  priore  ait  cap.  xxxix.  (wst«^u  a$v$x  ^*f  Xr,<r2  £  vot.vp»-xJiatA  yivo\*kvr$,  quum  tntet 
Abydum  Cr  Seftum  pugna  navalis  mftitueretur.  Et  cap.  xl.  vi&ores  Athenienfes  Uw&v 
rgcTTouov  £&ri  t?  «XjO^?,  a  to  «r5  ExvjSjjc  Wl  fjt,vnu.Hov ,  tropdum  in  promontorto  erexerunt,  ubi 
Hecubxfepulcrum  efi.  Ergo  &  Cynoifema  feu  Hecubae  monimentum ,  <k  ^or?«*  Covlos  prope 
Seftum  funt ,  quod  Ptolemasus  confirmat ,  qui  Cyllam  (K.J»  a  eft  Graxe)  ab  Sefto  meridiem 
verfus adpofuit  Hellefponto.  Accedit  quod  Ifaacus  Voflius ad  Melam  notavit ,  in  MSS. 
Ptolemasi  efle  KoTAa ,  Cmlay  pluraliter.  Pliniusquidemvidetur/?m^wCa?/W,  ad  latus 
occidentale  reducere,  quum  dixit  ab  Elasunte  finum  Melanem  petenti  occurrere  portum 
Calum,  deinde Panormum ,  tandem Cardiam:  fed  contra  trium  confenfionem  nequaquam 
audienduseft.  Panormumscxo^  dequonihilaliundeconftat,  in  illo  latere ,  quoPhmus 
pofuit,  relinquemus. 

Eleus  five  EUus  oppidum  ,  portus,  promontorium ,  inextremolateremeridiali,  ubi 
orientale  8c  Hellefpontum  contingit,  &  ficquafiambiguofitu.  Ptolema:usinauftrali 
locat:  Stephanus  Ea«<sT?  ttoAk  cv  E^o-s-cvtm  ,  EUus  urbsin  Helkfponto^  quod  latusCher- 
fonefi  orientale  eft.  Quem  fitum  etiam  Arrianus  Exped.  Alex.lib.  i .  pag.  xz.  monitra- 
vitj  £|  Eas£vt<SH,  ex  Eleunte  Alexandrum  in  portum  Achaeum  per  Hellespontum  traje- 
cifle ,  ex  eoque  in  Afia  primum  pofuifle  pedem ,  indeque  venifle  Uium.  Et  Pomponius 
Melalib.  1  i.cap.  1 1.  Efl Eleus  quafinit Hellefponxum.  Aegaumflattmpelagusvafle  longum 
litusimpellit. 

Quod  ideo  monftrandum  erat  curatius ,  quia  Ptolemseus  ab  Hellefponto  occafum  verius 
quodam  fpatio,  fedperperam,  reduxit.  Scribitur  ambigue.  Herodotus,  Arrianus, 
Strabo  excerptis  extremis ,  &  exLatinis  Mela,  utinoptimislibriseft,  e  fimplici  hoc 
mminis  fcripferunt  ea?5?,  £/^/:contraThucydidesultimoPeloponnefiacibellipvce]io, 
P.olemaeus,  Stephanus,  &  Plinius  diphthongo  ,  Ea^  ,  EUiis.  De  genere  Strabo 
lib.  VI  I.extr.j;  woA<$  0  EasSj  «'jimjKw  AiysT<*f ,  urbs,  hicEleus-,  vinlt genere dtcitur.  Nihi- 

lomi- 


Jhracia.  L  I  B  E  R  ,  II.     C  A  P.    XV.  847 

lominus  Mela  dicto  loco :  EH  Madjtos  ,  efi  Eleus,  qua  finit  Hellefpontum.  De  portu 
jam  diclum  ex  Arriano  cui  Herodotus  lib.  vn.  cap.  xxi.  adjungi  potefl :  promontoriura 
quodadjacet,  Ptolem^usfupraElamntemftatuithocordine. 

EaxiSs  EUus , 

^tf  to'  i^o/mtvov  anyovy  &  adharens  fromontorium  , 

K^si  [KoThci]  Cylla  ,    [CcelaJ 

2jj5"oV  Sefius. 

Voffius  in  Melam  id  Mafiufiam  promontorium  efTe  contendit ,  quod  Ptolemaeus  in  extre* 
mo  occidentis  latere  pofuerat. 

Seftus,  Sjjs-oV,  m  bs  medio  Hellefponto  adpofita,  cui  in  Afia  Abydus  objacet ,  freto 
feptem  vel  oclo  iladiorum  interfluente ,  amoribus  Herus  &  Leandri  famofa ,  quce  inde 
2Vi«V  'Hp«  Seflias  Hero  a  Mufaso  verf.  24.  dicta ,  cujusetiamantepaulloverf  x<5.  hseceft 
defcriptio : 

Svjfo?  itjv  ^q  "kfiuSQr  ivavTiov  tyyvbt  TtovTS, 
TetTOvic  «Vi  zrc^Ajje?, 

Sefttti  erat  &  Abjdus  e  regione  J>oftta  prope  marei 
Vicina  funt  oppida. 

Et  Lucanus  lib,  1 1 .  verf  674.  de  Xerxis  ponte : 

Europamque  Afi&  ,  Seftonque  admovit  Abydo. 

Et  Thucydides  lib.  ym.pag.  j*88.deStrombichide,  Athenienfi  duce :  in*A$vhv  rMel 

f^j  vs  xrz  <sr&et%w?%Vi  st&  ^So^ethdv  j^u'v«to  eAeiv ,  e?  to  «VTtTti^s  ^  A/3u«J»  «7ro^A£w<row, 
2»?fov  saroAiv  1?  Xeg<rov>j<r«  jc«9iV#to  (P^s/e/ov  >^  (fuAtf^.v  t~  sravTO?  EJ5c\*jo-7rcvTi* ,  ad  Abydumve- 
nit:  Cr  cjuum  oppidani  neque fe  dederent ,  nec  expugnari  pojfem ,  in  oppofttum  Abydo  Ittus  navi- 
gans ,  Sefto prd/fdium  impofuit ,  ^W  /cta?»  Hellejpontum cufodiret.  Pomponius  lib.  11.  cap. 
II.  Eft  O"  Abjdo  objacens  Seftos,  Leandri  amorenobilis.  GemAe  Sefttus.  Stephanus: 
0  aroAiTjjfSjjs-n^.  Nummus,  Gordiani ,  2H2T1&N.  Hodie  famofi  Dardanelli  funt  ubi 
Seftus  &  Abydos  erant. 

Supra  Sefton  memorabile  eff.  Aegosfiumen ,  quod  ita  vocat  Corn.  Nepos  Lyfandro  cap. 
iv.  Aicibiade  cap.  vu.i.  &  Conone  cap.  i.ubiaLacedasmoniisAthenienfestantaclade 
adfec-fci  funt,.  ut  iibertatem  6v  omnia  amitterent.     Stephanus  urbem  vocat :  'Aiyos  stot«- 
t-iot ,  ttoKis  <>  Ef&y<T.7rovTu  ,    Capr-a  fiumtna  ,  oppidum  in  Hellejponto,     Sic  etiam  Tzetzes- 
Chiliad.  1 1 .  verf.  894. 

Ev  aroT«uo~?  Tor?  t?  'Atyoc.      ©^«Vjjf  q  t0to  zroAi?.,. 
Jn  fiumimbus  Aegos:   Thracia  hoa  oppidum  efta 

Vulgo,  utnomenfert,  putatur  arnnis  efTe :  aut  navium  ft atio ,  quia  Diodorus  Siculus 
lib.  xiii.  cap  xv.  &PlutavchusAlcib.p.  211.  claiTem  c*  'A*yo«  sroT»f*ar?  ftetifTe  tradunt, 
Forfan  ita  conciliari  poteft,  ut  amnis  &  oppido ,  quodprasfluebat,  «Scnavali,  inquod. 
efFunditur ,  nomen  largitus  fuerit. 
Suprema  ad  Heilespontum ,  ubi  Propontidi jungitur  5  Cdlipolis  eft  \  quae  ita  Lampfaco5 .. 

ut 


$48  GEOGRAPHIAE    ANTICLUAE 

ut  Seflus  Abydo  in  Afia  opponitur.  Pliniuslib.  iv.cap.xi.  Hellespontus feptemftadiis 
Eurooam  ab  Afta  div.dens  >  quatnor  interfc  contrariu  nrbes  habct.  in  Enropa  Callipoltn  &  Sefton\ 
&  m  Afta  Lampjaeum  Cr  Abjdon.  Eadem  Strabo  lib.  XI 1 1 .  pag.  405*.  bv  3  t«j  rc^oucc  >$ 
XeppoVijCjS  7roAiVv»;'v  «?*  KxThln  oKic.  khtcu  <T  \n  xKiY,g  vHKsty.'^^  7reAu  <ssf^c  r  Acixv  $  ^ 
Accu-l>{tr.y,\uv  kcKiv ,  w?  ts  to  Six^ux  «>)  7TA«ov  eiveq  rttlct&tKovrx  sxSluv.  E  regione  [Lam- 
pfaci]  in  Cherfonefo  0  opidulnm  cft  Calhpolis  ,  fitum  in  litore  qnod  longe  extenditur  ad  Afiam  ver- 
fiu ,  fecmdum  Lampfacenorum  urbem :  ut  trajeflnsjit  minor  cjt.am  XL  ftadiordm.  Strabonem 
exicripfit  Stephanus ,  fed  pravatus  in  hac  periodo  &  mutihis.  Ptolemaeus  quoque  eodem 
fita&aftkfarbta ,  Cailtpoltm  iiiam  pofuit.  Liviuslib.  xxxi.  cap.  xvi.  Indeprogreffus\f£h\~ 
lippusj  ad  Chcrfoneftm,  EUunta  &  Alopeconnefim ,  tradenttbus  tpfis,  reccpit.  Callipolis 
ejnocjue  cr  Madjtos  dedita  &  caftella  ejtudam  ignobilta.  Nomen  hodieque  fervat ,  validum 
propugnaculum  Turcorum. 

Hax  in  ora  Cherfoneft ,  quam  ab  Afia  Hellespontus  fejungit ,  fretum  ab  Helle  in  eo  fub- 
merfa  nominatum,  ut  in  iabulis  efl  apud  Hyginum  Poet.  Ailr.  lib.  1 1.  cap.  in  Ariete. 
Aries  enim  fingitur ,  qui  Phrixum  6v  Hellen ,  fororem  ejus ,  Athamantis  regis  filios  ge- 
fcaverit ,  ex  quo  Hclle  decidente ,  nomen  mari  natum  iit.  Adde  Ovidii  epiftolam  Lean- 
dri  v.  1 37.  feqq.  8c  qua  Hero  illi refpondet  verf.  113.  1 2.8.  De anguftia  fupra diximus :  non 
autem  breve  id  fretum  eft,  quod  jungit  Propontidem  Aega:o.  Ovidius  Metamorph. 
x  1 1 1,.  verf.  407. 

Lcngns  in  angttftum  cjua  clauditur  HellespontuS. 

MedkerraneaCherfonefinonfatisnotafunt.  Superiori  loco  fuit  Ayi&~,  Agera^  quafi 
forum.  Scylax:  woKis  h>  tu  pl<ra> ,  y  houx  Ayopy^  oppidnm  inmedio[C\\CYione{ijefft 
cui  nomen  Agora.  Herodotus  lib.  v  1 1  cap.  LViu.de  tranfitu  Xerxis  per  Cherfonefum  : 
c*  ^efij?  [vfc  i"XJ^v  t  "El^r.c  rdc^ov  i5  A§xuc<vt& ,  £*  d £/-£?%  3  KapJ/jjv  ttqKiv.  %\g,  uiir^  § 
jropsvcwsv©*  7TQki@*  ,  ts  cvoux  tvy^xvei  uv  dyofj.  cntvQiv  3  KXuittcov  r  jcoAjtov  t  MtKxvct 
x»Aso'.w«pov  ,  dextrorfum  tumulum  Helles  habens  Athamantisftlt<c  \  pntftrorfum  Cardiam  urbcm 
tranftit ,  per  medinm  oppidum ,  cui  nomen  e/t  Agora.     Unde  a  ;'  (inum  Melana  defteclebat. 

Deinde  efl  Cijfa  oppidum,  ad  Aegos ft.Amen ,  quod  adluit.  Plinius  lib.  iv.  cap.  xi. 
CherfoncfusaPropontidehabttitTiriftaftn  Crnbotem:  CiJJamflumini Aegos adpofitam.  Non 
certiilimum  hoc  nomen  eft.  Scylacis  enim  Periplo  legitur  :  a/ro? 'j  ' Aiyos  vorei(xl  9 
Kp>faj,sj  5  Kpj)9-«T)j,  n^JtT^,  intra  Aegos ftumen  Creffa ,  Crethote,  Pallye.  Dubium  ergo, 
iitneCifa,  znCrtjfa,  anCrr^hociocolegendum,  quia eamdem urbem & Scylax & Pli- 
nius,  cujus  flumen  idem ,  fignificarevidentur.  T?r//?<.2/j;P]iniietiamaScylace  Te<^ottrn 
vocatur,  icd  huic  extra  Cherfonefum  pofita.  ■  Ait  cnim  ,   jwst«  t  Xtffowlv  Ui  Qoxxj* 

t&X/,  rdSi.  jrpwTOv  ,  Asvx»;  ccxtj?  ,  Tet^/?x<ric  ,  W^^Ketx^  Yct,v@* ,  Tctvtxi,  Nlov  t«^®j, 
n«i»v9@*  -TtoKig  i^  Ajuvjv.  Pcft  CherfonefumThracica oppida  h*c  fnnt :  primum,  Litus  Al- 
bum  ,  Tiriftafts  ,  Heraclea  ,  Ganus  ,  Ganta  ,  Novus  murus  ,  Perinthus  urbs  cumportu. 
Satis  confuie :  utadparet:  &:  quo jure  Ganus  ac  Gania?  3  Heraclea&Perinthusfeparen- 
tur,  nondum  intelligo:  ut  fic  quoque  in  incerto  relinquendum  fit ,  uterhorum,  Plini- 
us  an  Scylax  in  Tiriftafi  a  vero  loco  aberraverit. 

CrithateVlinu^  etiam  Heracleota:  feu  Scymnopag.  29.  Kf&cn*i  fcriptaeft. 

'Eit*  U)  Kp;9ft)T»j,   trcKig  t£  UxKTvtj. 
Dcinde  Crithote  cft  ,  &  ttrbs  PaBje : 

quas 


Thracia.  L  I  B  E  R    II.     C  A  P.     XV.  84^ 

quae  fcriptura  utique  praeferenda  eft  alteri  KpjjS-wtij  ,  Crethote  ,  quse  erat  Scylacis  :  6c 
Ptolemaei  Crithea,  quamquam  haec  in  Graeco  textu  nonadparet,  quo  verfus  aliqui  de- 
fiderantur;  fed  tantummodo  in  Latina  interpretationeeftpofita,  6c  tabula  Agathodse- 
monis ,  quam  etiam  in  fitu  conflituendo  fequuti  iumus.  De  reliquis  ex  Pcriplo  Scylacis 
adductis ,  cxrra Cherfonefum ,  ubiipfeconftituit,  difpiciemus, 

Madytos  rn  eodem  tractu  fuit,  aliquoties  a  Livio  memorata.  Lib.  xxxi.  cap.xvr. 
Progreffus  ad  Cherfonejum  [PhilippusJ  EUunta&  Alopeconnefum ,  tradentibusipfis,  recepit: 
Caflipolu  quoque  CT  Madytos  dedita*  &  cafella  qu&dam  tgnobilia.  Et  lib.  xxxi  1 1 .  cap. 
xxxv  111.  Ipfe  [rex  Antiochus]  initio  veris  ,  navibus  ab  Ephefo  profeclus  ,  Hellefpontum 
petit:  terreftres  copimt  Madytumtrajiat ,  Cherfonefi  urbem :  terrefirinavalemexercitumjunxit. 
&  ejuia  clauferantt>orttt4 ,  circumdedit  mcenia  armatis ,  &]am  opera  admoventi  deditio  efifaila. 
Ptolemsei interpres  Latinus ,  6c  auctor  tabuhe  ad  eumdem ,  Madi  habent ,  quod ,  licet 
curtatum,  locum  tamen  pofitionis  quodammodo  nosdccuit,  quumaliundecertiorha- 
beri  non  poffit  j  ex  Livio  fblum  probatur  ,  haud  longe  ab  Hellefponto  hanc  urbem  ab- 
fuii.e. 

Supereft  locus,  cui  nomen  erat  Chidria,  t«  Xe/^et,  °iuo  refugerunt  Athenienfes, 
circumventi  6c  victi  ad  Aegospotamos.  Xenophon  poft  initium  lib.  n.  de  Rebus 
Gruxor  pag.  2,68.  t^V  jrAe/;-*?  atbp&.q  ov  t%  yy,  fyiitK^af  *  ei  3  rjrjj  i$vyot  e?  t*  Y^Jg/x  , 
major  horninum  pars  in  terra  ca^ta:  reliqui  aufugerunt  in  Chidria.  Plura  de  loco  hoc  non 
conftant :  nec  litoralisfuerit,  anmediterraneus,  difcerni  poteft  facile :  in  litore  vero  6c 
navibus  plus  fpei  ad  fugam  habuifle  credibile  eft. 

Procopius  de  aedific.  lib.  iv.  cap.  x.  de  Juftiniani  operibm  in  Thracise  Cherfonefo, 
praeter  Sefti  ,  Callipoiis  6c  Elaeuntis  reparationem  refert  ,  notof  AQocJunaJa  UcuaTi 
i^vouiTdTca  <z&(ifioift\ZTO  ,  cIth^ov  U  tS  ixnrXftsov  rd  -srO72^  *c#v«  Kcu  K('/2j£/v  ncKw 
£7T  e£a<pxi  xeiv.ivy,v  ,  Teifflgtj  vr$-nQiy,y,iv@r  ,  ftWjc;<rgy  ,  Urbem  Aphrodifiad.em,  undique  fers 
nudam ,  mcenibusfirmijfi mu  c inxit :  urbi  C tberi ,  qua  everfa  )acebat  y  muros  atcjue  incolat  ded.it , 
6c  alia  ornamcnta.  Sed  neque  Ciberis  pofitionem  demonftrare  poflumus ;  neque  Aphrodi. 
fiAs  ab  Antonino  itinere  a  Trajanopoii  Callipolim  ,  inter  Apros  6c  Caliipolim  pofita  intra 
Cherfonefum  cadit ,  fed  extra  illam  fupra  Cardiam  in  mediterranea. 

O  R  A     P  R  ()  P  O  N  T  I  D  I  S 

E  T     P  O  N  T  I. 

Supra  ifthmum  Cherfonefi  in  ora  Propontidis  eft  primum  Macronttchos  ,  lAax^o4 
t^yJQr  >  id  efc  Lonaus  murus,  quem  Plinius  ita  lib.  iv.cap.xi.  deicripfit :  Oppida:  Cyp- 
fella ,  Bifanthe ,  Macron  Tichos  diBum  >  qua  Propcntide  ad  Melanemfinum  inter  duo  maria 
porreclus murus procnrrentem  exclufit  Cherfonefum.  Haufit  ex  Melie  iib.  H.  cap.  II.  qui  eadem 
praeivit:  Poft  [Bifanthen  6c  Cypfelam]  locus  cjuem  Graii  Ma-^ot  i£%j@>  adpcllant,  &  in 
rad.ice  maona  pnmfuU  fedens  Ljfvmachia.  Ptolemaeus  iAax^ot  tet%&  ,  Longum  murum 
velut  oppidum  ad  Propontidem  inter  Paclyen  6c  Bifanthen  habet  pofitum',  ut  de  fitu 
dubitare,  fi  ojppidum  quoque  ejus  nominis"  fuit ,  faltem  de  termino  muri,  nonliceat. 
Non  autem  hic  cum  alio  Lorgo  muro  ,  pofteriori  setate  aPropontide  ad  Pontum  ducto , 
ut  tutior  in  medio  ad  Bofporum  fita  Ccnftantinopolis  eflet ,  confundatur,  de  quo  in 
Thracia medii  aevi  fumus  dict-jri. 

Bifamhe  ergo  ad  Propontidem  fuit  :   quod  etiam  Mela  adfirmavit.     In  Pro^omide  , 

P  p  p  p  p  in- 


850  GEOGRAPHIAE    A  N  T  I  QJJ  AE 

inquit ,  Selymbria ,  Perinthos ,  -  —  tum  Rhefo  regnata  quondampars  ThracU ,  cr  Bifanthe 
Samiorum.  Samiorum  coloniam  eriam  Stephanus  d ixit ,  quamquam  perperam  ad  Mace- 
doniam  reduxit  :  B-crtvQ^  -roA*?  yicuiSovlotA  x§  Ppst-ojv  Eft^v}?  ,  u,7io'm@*  7<afx(w ,  Bifanthe 
urbs  Grxca  Macedonix  juxta  Thraciam ,  Samiorum  colonia.  Dicla  etiam  fuit  Rhadcftus 
vel  Rhadcftum,  prasfertim  cevo  pofleriori.  Ptolemseus  lib.  m.cap.xi.  Bio-av^  #Tci  Pa<- 
«JWcv,  Bifanthe  five Rhadeftum.  Procopiusde  Aedific.lib.  iv.cap.  ix.  H£^xA<h'*<;  3  «a-aS-gy 
yuieyg  cJcV  Xwg/ov  'nr&cthcivffiQV  >jv  ,.  Pdw^gp-oV  ovofjt-a  ,  <5>%t  jtA5  jwfy)  £<£'  E^jjo^Tra^vTX  xci/\ag 
neifMvovy  ivAly.zvov  3  ^u  tj?  >(J  3-aA#ar#*  ipj/fXcr/ot  t7rnY,$etct)$  £^,ov.  Rnadeftus  erat  locus  ma~ 
ritimus,  unius  diei  itinere  ab  Heracleadift.ms  ,  commodo  ab  Hellefpontumenavigandumfitw 
portu  facili ,  &  admaritimum  commerciumperopportuno.  Suidas:  YouSisoc,  aroAi;,  ^/^. 
deftusy  oppidum  quoddam.  Abr.Berckeliusad  Stepbani  B«r«'v0>;v  ceniet,  eumdem  locum 
efle,  quem  Rcfifton  duobus  itinenbus  Antoninus  dixit,  quafi  pravato  nomine  ex  Ptole- 
mad,  Procopii,  6c  Suidse  Rhadefto.  Sed  eruditiiiimi  viripacedifTentimus.  Quisquis 
enim  iirius  itinerarii  au&or  eft ,  Rejifton  in  via  pofuit ,  quse  ab  urbe  Apris  fert  Heracieam , 
ut  inter  utramque  fit  media.     Bifanthe  autem  extra  illam  viam  erat  publicam. 

Bifanthas  G<*##»zadjungimus,  incerti  quamvis ,  quo  loco  accedat  aut  latere.  Plinius 
iv.  cap.  xi.  In  ora  amms  Erginus:  oppidum  fuit  Ganus.  Quod/«*>,  olim  everfumerat. 
Scylax :  T«e/Vt*<n?,  h^'jcA««,  r#v(gK     Xenophon  lib.  vn.  Expedit.     Cyri  pag.  241. 

IneiSoiv  inl  B-dhciTTCiv  clixiX^oi  ,  rt^fjcocet  oivrcf  Bic#vO>jv  ,  \tfa  rdvov  ,  ttjq  Neov  t«^@-  , 
cjuum  ad  mare  venerit ,  tradet  ei  Bifanthen ,  Cr  Ganum  ,  0~  Novum  munimentum.  Eft  St 
Hierocli  rxv&  ,  Ganus  ,  inter  epifcopales  urbes  in  provincia  Thraciae  Europa.  Ex 
dictis;  adparet ,  Xenophontis  maxime ,  in  orafuiffe  Propontidis. 

Sequitur  apud  Ptolemceum  amnis  Arzjus  ,  inter  Bifanthen  &  Perinthum  in  Proponti- 
dem  fe  efrundens :  Sc  tumipiaurbsPm^W,  quas  pofteriori  cevo  Heraclea  eft  adpellata. 
Ptolemaeus  :  niejvS®*,  ifroi 'Hi^cAeioi,  Perinthus  five  Heraclea.  Zofimus  lib.  1.  cap. 
LXi.de  Aureliano :  %lcf,T?J(?>QVTi  dvTiZ  x§  r  neg/vOov,  n  vvv  'H^KXeta  y.iTuvly.a<;m  ,  fvvfcet- 
tou  ti$  k3«A>j.  Commoranti  apud  Perinthum  ,  qua  mutato  nomine  jam  Heraclea  dicitur  , 
inftdU  fatta  funt.  Sozomenus  h.  e.  lib.  vi.  cap.  vi  I.  Hypatianum  dicit  tovv  'H^ka«V  t? 
UieJvQx  int<rw&ov  j  Heraclea  Perinthi  epifcopum.  Antiquum  autem  nomen  Perinthus  erat. 
Situm  ita  defcripiit  Diodorus  Siculus  lib.  xvi.cap.  lxxvi  i.  t  n*e/vS©-  kHtou  <-#$$,  B-d- 

Xocttuv  ini  tiv&  oivj/iviQr1  vytjXis  ,   ^iifov^fa  soihouov  i^Jff^c  t  oiv^iva»     tu\  3  qIkIcu;  i^et  7T£- 

TtVKViOUiVoU; ,     ^£M    TOiV  Uv]/£0*<   2^$Sps/o*<*f.         «UTiW   Q    T«Ij   OlXodo^OC*''   <«'«    >^   T   «V   T    Ao<^OV    oivoi-fict,- 

ffiv  ocfAYiAoov  viTifii^iior^  %<£]  to  cxyi\a&  -£  oAj^?  "jtcAswj  9-£'<Tpoe-^£''  ^7T!!T^A8<r•.  Perinthus  ad  mare 
fita  eft  in  editopenmfula  )ugo ,  adftadii  longitudinem piorre&o.  ades  imer  fe  confertas  cr  altitn- 
dme  conpicuas  habei.  nam  aliac  identidcm  alias j>ro  acchvitate  collis fuferemtnent ,  formaque 
urbis  quamdam  theatri  fimilitudinem  refert.  De  peninfula  ita Plinius  iib.  iv.  cap.  xi.  Perin- 
thus  latitudme  cc  paffuum  ccntinenti  adnexa.  Marcianus  Heracleota  fub  finem  Periegeft 
pag.  29. 

-----        XolUlM   <X-TB01H/** 
n£g/.v9oV   hiV,     iXQU-tVy   *J    2*!AWM|3g/fl8j 

-_■■"•     -     -     Samiorum  colonia 
Permthus  eft  ;  proxima  Selymbria, 

Quando  mutatum  nomen  fuerit,  non  efl  liquidum.  Ptolema^us  fi  fe  recte  habet ,  nec 
recentiore  manu  de  Heraclea  illud  (4*m  H^KAet»)  adfcriptura  eft ,  fatis  antiquum  &  al- 

terum 


Jhracia.  LIBER    II.    C  A  P.    XV.  851 

teruni  hoc  nomen  eft.  Dubitare  vero  liceat ,  quia  pofteriores  nummi  Severi  &  filiorum 
prioris  tantum  nominis  rationem  habent.  NummusMediceus,  prodenteilluftriSpan- 
hemio  pag.  826".  EHIAHMIA  B.  CETHPOT  nEPlNeiiiN  NEiiKOPilN  , 
Adventm  II.  Severi ,  Perinthiorum  Neocoron.  Et  Getas  nummus  apud  Harduinum  p.  398. 
n  E  P I N  ©  I  &  N  NEiiKOPriN.  Poftiores  Heracleam  adpellant ,  Vopifcus  &  Eutro- 
pius,  ubi  necem  Aureliani  defcribunt:  &  Philoftorgius  lib.  vm.  cap.xvn.  4  a>  ®g<**9 
e^o^uojv  'h^>ia«<jw,  &C  lib.  ix.  cap.  xiv.  0  <±u)$ofa&  g|  H^xAftV  t?  0(^W,  id  eft  epi- 
icopus  Heraclenfis.  Dignitatem  Procopius  iib.  iv.  de  Aedific.cap.ix.declaravit,  t<% 
ir^uxe.x ,  pnmum  locum  provincite  ante  Conftantinopolim  tenuifle :  pofVdedicatam  illam  , 
StVTigeieiy  fecundum. 

Succedit  Selymbria ,  ut  modo  ex  Scymni  verfu  adparuit ,  &  Ptolem aei  ordo  confirmat , 
cui ,  etiam  Herodoto  lib.  vr.  cap.  xxxm.  nec  non  Straboni  lib.  vn.pag.  221 .  eft  %yif\vpeJ*  '• 
at  Scylax  6c  Stephanus  fcripferunt  SeAup/3^  >  quam  formam  Latini  tuentur.  Mela  lib. 
II.  cap.  11.  In  Propontide  Seljmbria,  Perinthos  Bithynu.  Piiniuslib.  iv.  cap.  xi.  Oppida, 
Selymbria,  Perinthus.  Antoninus  itineribusfuisnullamejusrationemhabuit,  quodfor- 
fan  interciderat  :  alia  vero  iilter  Perinthum  &  Byzantium  pofuit ,  de  quibus  dicemus 
poftea  Nomen  Selymbria  Strabo  interpretatur  SjjAw©-  jtomv  ,  quia  vox  j3e/«  ,  bria  , 
0£«k*s-},  UnguaThracica fonetoppidum. 

Inter  Perinthum  &  Byzantium  duo  Antoninusinterpofuit,  Canophrurion  &  Melantia- 
dem  :  illud  fonat  Novum  caftellum  ,  ut  Pacanius  etiam  Kouvlv  Qpiw  vertit  Eutropii 
Canophrurium,  Hic  enim  lib.  ix.  cap.  ix.  narrat,  interfeclus  eji  [Aurelianus]  in  itineris 
medio ,  quod  inter  Conftantinopolm  O"  Heracleam  eftftratd  veteris.  Locm  CaMophrurium  ad- 
pirtlatur.  Metaphraftes  :  ovopx  Ui  tw  tojtw  K#<vov  <p^^ov.  Id  quod  Aurelius  Viclor 
juniof,  ut  iolet,  iisdem  verbis  repetiit.  Ex  quibusillud  difpicitur ,  ultra  Selymbriam 
fitum  fuifle ,  quia  in  medio  itineris  fuifle  dicitur  ab  HeracleaConftantinopolim.  Con- 
firmat  Antonini  iter  per  Macedoniam  Conftantinopolim : 


Apris     -     -     - 
Rejiflon 

M. 

P. 

XXVI 

Heracleam 

M. 

P. 

XXVI 

Canophrurion 
Melantiada 

M. 
M. 

P. 
P. 

XXIV 
XXVIII 

Byzantium 

M. 

P. 

XVIIII. 

Et  alib  itinere  ab  Urbe  in  orientem  idem  ordo  fervatur  per  Heracleam ,  Canophrurion ,  Me- 
lantiada ,  Biz.antium ,  quamquam  numerus  milliariorum  non  nihil  difcrepet.  In  eamdem 
Vopiicus  quoque  fententiam  concedit  in  Aureliano  cap.  xxxv.  Quum  iterfaceret ,  apud 
Canophrurium ,  manfionem ,  qm  eH  tnter  Heracleam  O*  Byz.antiumy  malitia  notariifui  O*  manu 
Mucaporis  interemtus  eft*  Erratum  ergo  in  tabula  Auguftana  eft ,  qua  Cenopurium ,  (dc 
prave  fcriptum  eft)  citra  Perinthum  &  Heracleam  (nam  &  has  ibidem  diftinguuntur)  eft 
conftitutum.  In  tabula  eadem  eft  xn  millibus  ab  urbe  Regium ,  Ptj'y;ov  Procopii  lib.  1  v. 
de  Aedific.  cap.  vm.  ubi  dataeft  lex  v.  Cod.  Theod.  de  contrah.  emtione. 

Sed  citra  Regium  in  illa  Peutingeriana  Tabula  eft  Melontiana ,  quod  legas  Melantiana, 
quse  ultima  ante  Byzantium  in  Antonini  itineribus  eft  Melantixt ,  MsAavn«? ,  locus  bene 
delcriptus  a  Suida.  MgAcm*a?,  inquit,  »5  vvv  g&a  iro&.oT;  Myojj.bi)  MeA*Ti'e^ ,  xw^  <$  ©p«- 
Jtsjff ,  ^vo  %g!j  tKofVQV  fOJcF/af  Jissutet  £  Bu£«vtj».     rt4i%^,ppe7  3  «vt^v  ASvgys  iro'x»y>o$ ,  os  ihiyov 

Ppppp    2  TJ 


GEOGRAPHIAE    ANTI  QJJ  A  E 

t<  «t€Jja9-«V,  ^  ^"  «vswov  KcukIuv  ohlyov  tj  r^ipoc  otfxAtW,  ig  U^cirovxiia  t  p5v  «Vs^V 
^eTccj.  ev&ev  ^  ™  '&*€**  a>yT?*  ^5nv«ov  r  «V  «uts  0lg6T«i  ^ryctjyoe/a».  MclamioA ,  ^w<« 
?z#w  w*/go  Melititu  vocatur,  Thracia  vicus  ,  cr  I  Jiadiis  Byzantio  difians.  Eum  Athyrat 
amnis  praterfiuit ,  qui  paullumprogrejfus  ZS^  Caciam  ventum  verfus  dcclinansfenfm ,  *'»  Propon- 
tidem  exit.  Hinc  &  navale  illttd ,  quod  in  eo  litore  esl  >  nomen  ab  ipfofert.  Nonergoin 
litore  fuit  Melanticn ,  fed  paullofupraillud  :  navale  vero  ad  oflium  Athyra  fiuvii ,  aMe- 
lantiade  decurrentis ,  de  fuo  nomen  dedit  Melantiaci navalis ,  vel  fimili  circumfcriptione. 
Ammianus  Marcellinus  lib,  xxx  i .  cap.  xxx  i .  [Valef  cap.  xi .]  villam  dixit  Caefarianam. 
Valens ,   inquit,  exchus  Antiochia,venitConfiantinopolim :  -     -     ijfead  Melamiada, 

villam  Cafarianam profcflus ,  militemfitpendiofovebat  C^  alimentis.  Chronicon  Alexandri- 
num  p.  8p6\  07n  Tot  |«l§»j  MsA#vTie/^(^j ,  drca  Melantiadcm. 

Uitra  Athyram  ffuvium  ,  Byzantium  verfus ,  Ptolemasus  pofuit  alium ,  B*9W*r ,  Z?<*- 
thyniam ,  qui  etiam  a  Plinip  memoratus  eft.  Videtur  Appiani  B*&v  jk  ,  Bithyat  efie ,  bello 
Mithridatico  pag.  296.  Melain hac ora ,  ut  fupra  vidimus ,  oppidum  habet  Bathymdem 
five  Bnhjnidem :  quod  fi  fuit  aliquod  (ccteris  enim  ignotum  efi)  ad  hoc  flumen  fuille  non 
eft  quod  dubitemus. 

Mela  huic  ora;  addit  Erginum  fluvium.  Poft  Selymbriae: ,  Perinthi  &  Bithynidis  enar* 
rationem,  adjungit.:  amnes,  qui imerfiuum,,  Erginoscr  Athyrat.  plinius:  moraamnis 
Erginus :  fed  inter  qua;  oppidalabatur,  neuter  definivit.  Nec  plus  indicii  pro  certiore 
loco  ex  Apollonii  verfu  2 1 7.  lib.  1 .  Argonaut.  habemus , 

-  taso -cci\Koto  rtB%£  %cov  Hfiytvow  , 

juxta  fiuenta  amnis  Ergini. 

Alter  fluvius  aSu^?  ,  Athyras  a Ptolema:o  &  Suida  per  0  fcribitur :  in  Melae  autem  libris 
vulgatis  Atyras  fine  adfpiratione. 

Ha?c  in  Propontide ,  quod  mare  eft  inter  Euxinum  6c  Aegaeum ,  utrimque  freto  inter- 
fiuente  connexum ,  ibi,  BosporoThracio  jheic,  Heiieiponto.  Pliniuslib.  iv.cap.  xn. 
Inde  [ab  Heilefponto]  exfpaiiafur  ttquor ,  rurfksque  in  arctum  coit :  laxitas  Propontis  adpella- 
tur :  angufiia  Thracius  Bosporus  latitudine  \o  pajfuum ,  qua  Dartus ,  pater  Xerxis ,  coptasponte 
transvextt.     Ovidius  lib.  m.  Trift.  dcg.  xn. 

Fits  quoque  ab  ore  freti  longaque  Propontidos  undis 
Huc  aliquem  certo  vela  dedtffe  Noto. 

Ip(e  Bofporus  cognominatur  Jhracius ,  ut  ab  altero ,  cui  Cimmerio  cognomen  eft ,  difcer- 
natur.  Ptolema:us  lib.  111.  cap.  xi.  scpa  £  Uovns ,  0  k«a«t«h  ©$4Kl&  BoWop©-,  os 
Ponti ,  quod  Thracius  Bofporusvocatur.  Arrianus  Periplo  extremo  :  toc  ^n?  £  Boo-jro^js ,  I" 
K^uugg/x  stt)  BoV^opov  t  QgcUiov  ^&v|  srsAiv  Eu^«yTicv,  H&c  funt  a  Bosporo  Cimmerio  ad  Bos- 
porum  Thracium  ipfamque  urbem  By^antium.  Originem  nominis  ad  Io ,  mutatam  in  vaccam, 
fabul^  referunt ,  quse  hoc  fretum  trajecerit.     Dicnyfius  Periegef.  verf  1 40. 

TiJ  tf  in\  ©^iKia  scpoc  Bocffo^tf,   0  "ss^^  lco 
Hgjj?  &iv*Tly<riv  ov/,%<xtq  zco^pTif  ixeot. 

hoc  ell:  Hanc  item  pofi  Thracii  ofiium  Bospri ,  quem  olim  lo  Jmonis  impulfutranavit ,  ju- 

venca 


Thracla.  LIBER    II.    C  A  P.    XV.  8? 3 

venca  quum efet.  Alias  adpellationis  rationes  tradit  fcholiaftes  Apollonii ad  lib.  11. verf.  1 68. 
Dicituretiam^y/Fw^oj^flrw,  quiaMyfiam,  ad  Propontidem  fitam  regionem ,  ora  al- 
teraatcingit.  EuftathiusadDionyfiiverfum  praedictum  0  0p«x.«t«j  BoWop©-,  0  »tsq  M«- 
<n@",  Thracicus  Bofporus,  qui  €r  Myfiusvocatur.  Et  poft paullo ex  Arriano  :  -sso^u^r  °* 
^  Xanrjav»  ^a)  Bv£a\<T<ov  ,  0  srore  MnVi©-,  ^st*  Mucoi  civTiirig^s  wjtjjv  r"  ©p«;oj?,  frttum , 
quodjuxta  Chalcedonem  efl  &  Bjzjintium ,  quondam  vocabatur  Mjfium ,  ^w^  Myjiex  oj?j>oJit& 
Thraciahabitant.  Herodotus  lib.  i  v. cap.  lxxxv.  vocat  r"  XosAJcjjefovjjj?  t  ho<s7tofov ,  Chalce- 
doniaterra  Bosporum ,  ejusque  latitudinem  minimam  habere  dicit  Tj-arg^?  $■«£?»»?,  quatuo 
Badia :  aliis  autem  eft  latior. 

Ubi  Bosporus  Propontidi  adhasret,  adpofita  eft  nobiiisurbs  Bjzjmtium^  quaepoftea 
audlior  facta  ornatiorque ,  Conflantinovolis  nomen  accepit.  Sed  hoc  ad  alius  temporis  ge- 
ographiam  refervamus.  Vetus  Byzantium  jam  nobis  curae  eft.  Origo  ejus  narratur  vanel 
Strabo  lib.  vi r.  pag.  22 1 .  dicit  poft  Chalcedonem ,  quce  Megarenfium  colonia  eft ,  ,-ApoI- 
linis  ferri  aufpiciis  &  oracuio  condittun.  an  etiam  a  Megarenfibus ,  aperte  non  dicit  j  utique 
autem  Stephanus :  clarius  Marcianus  in  Periegefi  fub  finein : 

^Efjj?  Mzyxfioov  ivTV^av  Bv^dvnov , 

Deinde  eff  Megarenjium  fortunatorum  Byzjintium. 

\EuftatiusinDionyfiiverfi  804.  Bvtys  jjy&fro  I"  r  Miyafav  5-^,0/  ^  zKTt<rav  to  Bv£#vt<ov, 
Byz.cM  dux  fuit  Mcgarenfium  claffis ,  ^hj  etiam  Byz^antium  condidenrat.  Stephano  Byzas  eft 
Neptuni  fiiius.  Sed  quisquis  ille  fuk ,  ipfoaucloreByzantiigloriatifunt.  Quum  enim 
p?ene  multi  horum  nummi fuperfint ,  infcripti  btzantIhn  ;  quidam  etiam  nomen  BTZA c 
cum  fenili  capite  galeato ,  quo  haud  dubie  conditor  urbis  fignificatur ,  pr*eferunt.  Vel- 
lejus  lib.  11.  cap.  xv.  tribuit  Miiefiis  originem  urbis ;  Juftinuslib.  ix.cap.  1.  Spartanis: 
Amrnianus  lib.  xxn.  cap.  xn.  Athenieniibus.  Quae  ita  conciliari  fortaflis  poflunt ,  ut 
plures  fucceffu  temporis ,  prioribus  pulfis ,  colonias  in  tam  opportunum  locum  a  diverfis 
deduclas  ftatuamus :  quodnonobfcureipfejufcinusfignificavjt.  tiac ,  inquit,  urbscon- 
ditaprimo  a  Paufania ,  rege  Spartanorum ,  &  per  VII  annos poffcffafuit :  deinde  vanante  viclo- 
ria  nnnc  Laccdzmoniorum ,  nunc  Athenienjium  juris  habita esl.  Qua  incertapofeffio  effecit , 
ut ,  nemine  quafi  ftam  auxiliis ■  juvante  ,  libertatem  confiantius  tuerctur.  Hanc  libertatem 
etiam  fub  Romanis  confervavit.  Pliniuslib.  I  v.  cap.  xi .  Promontorium  Chryfoceras ,  in 
quo  ofpidam  Bjzjmtmm  libera  conditionis  ,  ante  Lygos  dittum.  Ndmenvetusetiam  Aufb- 
nius  tradit  de  Ciar.  urb.  in  Confiantinopoli  &  Carthagine : 

Angufas  mutafis  cpes  &  nomina:  tu  quum 
Bjzamina  Ljgos;  tu  Punica  Bjrfa  fuijii. .. 

Situm  urblS  iojc«*poT#TOv  t(^  *st9S  drQaXeioiv  ifjj\  <3J^5?  ivSeupuvlav  •gTXvtm  r  hi  rf  xa®'  y'uds 
'eiKVuivvi  ,  opportuniffimum  €r  adfecuritatem  &  adfelkem  rerum  adfiuentiam ,  Ji  quis  alius  m 
noftro  orbeft ,  Polybius  lib.  i  v.  cap.  xxxvin.  Iaudavit :  quod  pluribus  verbis  Xiphilinus  ex 
Dione  in  caufla  Pefcennii  Nigri  perfequutus  eft.     Ovidius  Trift.  lib.  1.  eleg._x  1 . 

Quaque  tenent  Ponti  Bynantia  litora  fauces. 
Jtiic  locus  eff  gemini  jarma  vajia  maris. 


Ppppp   3  Sepra 


8  ft.  GEOGRAPHIAE     A  N  T  I  QJJ  A  E 

Supra  Byzantium  lxxx  ftadiis  eft  ad  Bofporum  Daj>hnes portus ,  topw  Lxfyvw ,  ab  Arriano 
notatus  Periplo  Ponti  extremo :  St  inde  perftadiaxL.  ubi  s-ops  g  nivns,  osPonti,  id  eft 
finis  Bospori,  &  initiumPontiEuxini,  erat  to  lepcv  £  A<oV  Oog>* ,  fanumJovisUrii:  a 
quo  tantumdem  fpatium ,  id  eft  xl  ftadiorum  ad  infulas  Cjaneas  eft ,  de  quibus  poft  di£turi 
fumus  in  infulis  ad  Thraciam. 

Ora  Ponti  fequitur  a  Bofporo  ufque  Mefembriam  vel  Hasmi  extrema :  quarn  itidem  Ar- 
rianus iiluftravit ;  nec minus lib.  1 1 1 . cap. xi . Ptolemasus.  Ab  auftro  adfcendenti piima 
urbs  eft  Phinoj?olis,  QivoKQhK ,  cujus  fitum  Ptolemsei  rationes  conftituunt.  Nonhabet 
Arrianus  illius  mentionem :  utique  autem  Plinius  lib.  iv.cap.xi.  Phino^olis ,  inquit- 
juxta  quam  Bosporus  >  id  eft  prima  urbs  Ponti  poft  Bosporum ,  ex  Melas  &  Ptolemad  diipo , 
fitione.  Sed  quia  diftantiam  locorum  in  hac  ora  Arrianus  curatius ,  quam  ceteri ,  notavit, 
pretium  eft ,  inverio  ejus  itinere ,  hax  ex  Peripio  excerpere. 


Fano  Jovii  Urii, 

ubi  os  Ponti 

Cyanea^  infulai 

XL 

ftadia 

Phrygiam 

CCCXX 

ftad. 

Salmydeffum 

cccxxx 

ftad. 

Thyniadem  a$en 

cc 

ftad. 

Jltildi  moenia 

cxx 

ftad. 

Cherfonefum 

CL 

ftad. 

Jlpolloniam 

LX 

u4nchialum 

CLXXX 

ftad. 

Mefembriam 

LXX 

ftad. 

H&mi  extrema 

xc 

ftad. 

Quae  prima  Arriani  Vhrygia ,  videntur  Phiieie  efTe  Pomponii ,  qui  lib.  1 1 .  cap.  1 1 .  ita  a  fe- 
ptemtrione  progreditur  in  auftrum  verlus :  P.ecla  dchinc  [ab  Apollonia]  ora ,  mfi  quod  media 
ferme  in promontorium ,  quod  Thyniam  vocar.t ,  exit ,  O"  tncurvit  contrafe littoribm  obtenditur, 
urbesque fuftinet  Halmydeffon  O"  Phileai  o  Phinopolm.  Puolemseohoclocoeft,  $iA.'#  ukp^, 
Phiha promontorium ,  fub  quo  haud  dubie  Philea,  Mela:oppidum  ,  fuerunt.  Zofimus 
lib.  i.  cap.  xxxiv.  meminit  Phileaiin*  paludx  ,  quse  itidem  fitu  cum  loco  Melse  &  Ptole- 
maei  prope  convenit.  QiAtxrivt),  inquit,  Aluvy  x?  ^vTix»?  Tpowos?  Bu£«vt»'s  tfro?  t&T  IIcvt» 
«ra%tK«T<^ ,  Phileatina  palm  ad  occafumfolflitialem  Byzjmtii  Ponto  adjacet.  Et  quid  conjectu- 
ris  opus  eft  ex  locorum  vicinitate  ?  clare  periplus  anonymi ,  quem  Voffius  edidit ,  quod 
quasritur,  revelatpag.  164.  &tb  'KA^vhosH  «V  $%vyiav  t  ^  KzyoyJi.vY[v  <J>iA/«v,  ab  Halmy- 
dejfo  ad  Phrygiam ,  qu&  etiam  Philia  adpellatur. 

Quse  fequitur  urbs ,  modo  geminonominatur  Halmydeffm  ^cSalmydeffm ,  quia&alibi 
adfpiratio  in  fibilantem  videmus  converfam.  Herodotus  lib.  1  v.  cap.xci  1 1.  Diodorus 
Siculus  lib.  xiv.  cap.  xxxvin.  Strabo  lib.  i.pag.  34. &  Arrianus Periplo ,  acStephantis 
ZaAfAvdvosov  cum  fibilo,  Salmydejfum  ,  adpdlant  ,  quibus  Lycophronem  adjungimus 
verfu  1 186.  &  Xehophontem  lib.vn.Exped.Cyr.  p.  141.  quorumefts*Aau<WsV,  Sal- 
mydtjfus,  contra  Pomponius  Mela  &  Piinius  Halmydejfm',  &  ex  Graecis Peripli  Pontici 
au6tor anonymus' aahWjjato? ,  Ptolemasus caauu JWo'? ,  Non ignobilem  ergo Halmydeffum 
feu  Salmydejfum  fuifle ,  ex  tot  auctorum  commemoratione  manifeftum  eft :  nec  vero  omnes 
urbem  adpellant  ,  fedPtolemceus,  'AKy.v$icpM  euytctKM  Halmydijfum  litus  i  Stephanus, 
'AAfWjjfloroj  koAtt©-^  ncvra,  Halmydeffus  finus  Ponti.     Quo  Sicuius  quoque Diodorus  in- 

ten- 


Thracia.  LIBER    II.     C  A  R   XV.  8f5 

tendit  quum  t  2#\uv<^arov  ofoxvrov:,  Salmydejfum  colentes ,  viriligenere,  quonon  sroA/v, 
fed  vel  jtsAsrov  vel  ouyiahcv  fubaudit.  Nihil  vere  diffentiunt.  Et  urbis  &  litoris  &:  finus 
commune  nomen  fuit:  urbeexciia,  litori  Sc  finusnomenapudfcriptorespofterioris*evi 
manfit. 

Thyniat  litus ,  Qwias  «>ct>j  ,  Arriani eft :  Ptolemad  ©<v^?  axpgt , Thinias p-omontorium: 
atPlinius:  Opptda,  Thynias ,  Halmydejfus ,  Develtum:  Mela  quoque  ,  ut  fupra  vidimus, 
Thyniam  dixit  promontorium  in  eo  confentienscum  Ptolemax>. 

AuUtmaniafivecaflellum,  Grazce  'AvKcux  r&x&y  folius  Arriani  eft & anonymi ,  qui 
fuum  ex  illius  periplo  transfcripfit.  Qvguv  xu^ov ,  venationk  domum  illc  anonymus  inter- 
pretatur.  Guil.  Stuckius  Latine  mcenia  vertit :  Voflius,  caftellum.  r£x&  enim  muni- 
mentum  eft,  five.caftellum.  Quas  fequitur  Cherjonefus  Arriani ,  inter  hoc  caftellum  eft 
&  Apolloniam,  in  qua  t^iQr  vctva-i  ,  portus  (zuftatto  navium  eft,  utroque  Pleriplorum 
confentiente  auclore.  Interponit  Ptolemaeus  r^ovnicov,  Peronticumy  &:  Tc'v£s,  Tonzji 
vel  7*0»^' :  de  quibus  nihil  prsterea  nobis  cognitum  eft. 

Apollonta  Milefiorum  colonia  fuit ,  unde  coloffum  M.  Lucullus  abftulit ,  &  in  Capi- 
tolio  locavit.  Strabo  lib.  vn.  pag.  220.  AsroTAwv/a  «Vojjc©-  MjAjjo-jW;  ro  ttAsov  g  xt/<t- 
jLiarQ-'  li^vfAivov  i^coi  ov  VY,crtoi  t*v},  oV»  /gpov  £  &zsQ%a>\&.  ef  &  M^k(^  AevjcoA©-1  t  ko- 
Aooorai*  ^g  ^  dvi^wiv  Lv  ru  Ko47DjtwA/(jj  ,  t  £  h7ro7)\uv&.  Apollonicc  e(i  Mtlejiorum ,  w£j 
majore  Jui  parte  condita  inparva  tnfula,  incjuaApollintsfanumefi:  unde  M.  hucullus  colos- 
fum  ApolUnis  Jublatum  in  Capitolio  dedicavtt.  Plinius  lib.  xxxiv.  cap.  vn.de  mole  colok 
fbrum  :  Talis  ejl  in  Capitolio  Apollo  ,  translatus  a  M.  Lucullo  ex  Apollonia  ,  Ponti  urbe  , 
xxx.  cubitorum  ,  qmngentis  talentis  faBus.  Stephanus  fecundam  fuam  Apolloniam  ponit 
b)  v»jVw  srpo?  T.ij  SaAjWearw,  intnfulaJHxtaSalmjdeJfam.  De  infula  dubitat  Salmafius  ad 
Solinum  pag.  1  f  1 .  cui  Strabo  Apolloniam  Afiaa  in  Ponti  infula  cum  hac  noftra  confudifie , 
quas  Plinius  lib.  vi .  cap.  xi  1 1 .  diftinxit  j  Stephanus  Strabonemfequutus  videtur.  De 
Luculli  expeditione  Eutropius  lib.  v  1 .  cap.  v  1 1 .  Alter  Lucullus  [Marcus]  qui  Matedo- 
niam  adminiftrabat ,  -  -  -  multas  fupra  Pontum  vofitas  civitates  adgrejfus  eft.  Illic 
Aj)olloniam  evertit. 

Supra  Apolloniam  Anchialus  eft,  oppidum  A.poIloniatium.  Strabo  lib.  vu.  pag. 
221.  «f  hyxidxvi  7roA/^v<cv  A7rw?Awvio£Twv ,  Detnde  Anchtale  efl  (nam  pluresformae  vocabuli) 
oppidum  ApoUomatium.  Mela  di&o  loco  :  Odcjjvs ,  Mejembria ,  Anchialos.  Plinius 
neutro  genere  :  Nunc  inora  Mefembria,  Anchialum  ,  ubi  Mejfafuerat,  Zofimus  quoque 
memoravit  fub  Valeriano  lib.  1 .  cap.  xxxiv  j  &  Trebellius  Poiiio  Vita  Claudii  cap.  x  1 1. 
Barbari , '  Anchialo  vaflata ,  conatifunt  NicopoUn  etiam  obttnere.  Et  Ammianus  lib.  xx  1 1 . 
cap.xix.  Tomi ,  &  Apollonta,  Cr  Anchialos.  Omnes  igitur  AnchialosfivcAnchialus: 
etiam  Ptolemaeus  Ay^/aA^  :  folus  fere  Strabo  Anchtale  \  &  Plinius  Anchtalum.  Stra- 
bonem  fequutus  eftEuftathiusad  Dionyf.verf.875-.  isi  ^  Q^k^  hyx}<*M>  K?  r  yica- 
y%u<$av,  Efl etiamThracica  Anchiale ,  fecundumgeographum ,  id eit Strabonem ,  quemho- 
noris  caufia  ita  nominat. 

Et  heic  finit  PtolemEeus  oram  Thracise ,  ulteriora  quas  funt ,  6c  ipfam  Mefembriam » 
Mcefiie  inferiori  adjudicavit ,  ut  fupra  de  terminis  Thracise ,  &  antea  cap.  v  1 1 1 .  in  Mcefia 
commonftravimus ,  ubi  etiam  de  Mefembria ,  quae  Mefambrta  Herodoto  &  in  nummis  eft, 
diximus.  Sita  eft  cis  Hsemum  montem  xc  ftadiis  fecundum  Arriani  periplum  fupra  ex- 
cerptum :  condita  a  Megarenfibus.  Strabo  lib.  vi  1 .  pag.  221 .  £ree,  to  a^uov  l$@-  ^x^ 
£  «Jtvpo  $rahciTlr,s  £ir,Kov.  «to4  Mzcyi[A$?loo  Miyapwv  a7ro»fc®\  Deinde  [poft  Odefliim]  ej} 
Hamtts  mons ,  ad  iflud  ujque  mare  fertingens.     Sequitur  Mefembria ,  colonia  Megarenfium. 

Pli- 


S56  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Plinius  lib.  iv.  cap.  ix.  Oppidum  Tetranaulochus.  Mons  Hamus,  vaftojug»  procum- 
bens  in  Pontum ,  oppidum  habutt:  in  vertice  Arifictum.  Nunc  in ora  Mejembna ,  Anchialum 
Illa  Tetranaulochus  ultra  Haemum  fita  erat ,  etiam  iimpliciter  Naulochos didta  j  at  ditionis 
Mefembrianorum.  Strabo  dicto  loco :  Q$nosk  MA^a-iW  «wohc©- ,?£#}  n#v'ao£<^  Mso-jjji*-. 
fytxvtiiv  zfohl-xyiov.  «itos  ra  ATpov  opof.  Odeffus  Mticfiorum  colonia  :  &  Naulochos  Mefim- 
brianorum  oppidum.  Jnd.e  mom  Hamus.  Si  quis  in  Haemo  limitem  pofuerk ,  tamquam 
a  natura  conf lituto  termino ,  Meiembria  Thracibus  adfcripta  j  non  crrabit ,  meo  judicio, 
ut  fupra  quoque  prsefati  fumus. 

MEDITERRANEA     THRACIAE. 

Qiiae  inter  Strymonem  &  Neftum  funt ,  ufque  ad  Pangaeum  montem  ferme ,  excc- 
puMacdicaregione*  inMacedonuefupra,cuiadjecl:afuerunt,  expofuimus.  maedicA 
regio  fub  Pangaeo  monte  fita  ,  proxuna  Macedonise.  Gens,  M<edi;  caput  illorum 
jfamphorina.  Polybius  Excerpt.  lib.  x.  cap.  xxxv  1 1 1 .  tsV  <3ry<rop*i>r*c  t$j  MaKicfovix  ©p«j- 
KctA  ^Jj\  [AxAi?a  TSiff  MocaJxs  cJ3n3oAo«  i%etv  dc  €,u3#A2vT«t$  cRn  Mxzicfoviav  ,finitimos  Macedonia, 
Thraces ,  in  his  maxtme  Mxdos  5  confilium  intffe  incurrendi  in  Macedomam ,  Et  Lh  ius  hb'. 
xxv  I .  cap.  xxv.  de  Phiiippo  :  tn  Jhraciam  exercitum  &  Mados  eduxit.  Jncurrere  ea  acns  in 
Macedoniamfolttaerat.     -  urbcm  Jamphonnam,  caput  arcemque  Mtdica,  oppu- 

gnarecceptt.  PtolemaeusiftThracia,  Macedoniam  verfusfita,  Moah^  ^oiTrjyla ,  Madtca 
^rafecT-ura.  Meminit  Livius  etiam  oppidi /^ra:  in  Maedis ,  fedquemlocuminhacgente 
tenuerit ,  non  addit.  Verba  funt  lib.  xl.  cap.  xx  1 1 .  Inde  [a  Dancheietis]  in  Madtcam 
regreffus  ,  urbem,  quamPetramadpcllanti  oppugnare  eft  adorius.  Superiori  loco[[lib.xxvi. 
cap.  xxv.]  Phragandas ,  obfcuram  gentem ,  cum  Maedis  conjungit ,  unde  de  fitu  Mace- 
doniae  propinquo ,  quodaramodojudicarelicet. 

AdditPtoiemasus:  ^  vjrsg  ^  r.  M«*JWv  Biosr.J,  & fuper  Mtdicam ,  Befficaprafeftura. 
Mons  PangdLM  intercurrk ,  ad  Philippos  ufque fe refleclens.  Piinius  iib.  iv.  cap\  xi.  Popu- 
lorum  ejm  ^Thraciae~j  amnem  Strymonem  accolunt  dexir-o  latere  Denfcleta  O"  Mndi ,  ad  Btfal- 
tM  nfque  jttpra  ditlos :  l<evo  Digeri.  Bcfforum<jue  multa  nomina  ad  Nefi&mamnem  ,  Pang<ci. 
montis  ima  ambientem.  denseletae  etiam  a  Cicerone  memorantur  in  Piionem  cap. 
xxxiv.  ut  obediens  nato  Rom.  tmperto  ,  quzfola  vn  barbarorum  defelhione  Alacedonjca.  C.  Sen- 
tium  pratorem  tutatafit.  Videnturefie  Aosv9>;A>jt««,  D^///W^<t;Pto3em3ei,  ^V  r«ft  Mu- 
s-louc.  r^jj  t  iJtuov  to  o§@j  oip-fcouivQi  ~horv  Svcuoov  ■,  juxta  Mcefiam  utramque  &  Hamum  mon- 
tcm  incipientes  ab  occafu.  Ibi  fuit  &uv§y)hr,TMvj  ^p^cr^yia  ,  prafeBura  Damheletica.  Strabo 
Hb.  vii.  pag.  220.  Ms^wv  tjvW'^  b.ct,v§rlKiTM {  quidam Medomm& Djmthehtarum*  Et 
Livius  iib.  xxxix.  cap.  li  i  i  .  Dantheletaram cum  Beflis  mentionem  fecit.  Ptolemasus  in 
Dantheletis  ponit  urbem  Pautaltam  ,  nxvT&hUv  ,  quam  ita  Stephanum  quoque  ,  non 
n^TosAias,  fcripfiue  ordo  ejus  probat  alphabeticus.  Recle.  nam  &  Ezechiel  Spanhe- 
mius ,  quem  honoris  gratia  nominamus  ,  prpduxit  numrnum  ,  quo  fcriptum  exftat 
nATTAAlA.  quod  una  argumentum  eft ,  non  ignobilem  urbem  fuifle  Pantaltam.  A 
Trajano  ornamenta  habuit ,  quod  alii  nummi ,  ab  eodem  fummo  viro  pag  i  Sy.  producli , 
diferte  docent ,  epigraphen  hanc  prxferentes  OTAni aC  n aTTa Al ac  ,  id  eft  Ulj>U  Pau- 
talia , Piinius quos Dtveros  vocat ,  Stephano funt  ^iy^oi  ,Uv&  ©$d*iov,Digerigens Thracia. 

bessi  omnium  Tnracurn  ferocifiioii  &barbari  adeo ,  ut Hierony mus epitaphio  Nepo- 
tiani  ,  five  epiit.  i  n.  pi;ae  ceteris  Thracibus  ac  barbaris  Befforum  feritatem  notaverit. 
Pauliinus  Nolanus  Carm.  xv  1 1 .  ad  Nicetam  verf.  z<£6. 

.    •      ■  ,  Et 


Thracta.  L  I  B  E  R.    II.    C  A  P.  X  V.  $$7 

Et  fua  Bejft  nive  dnriores. 

Strabo  dicto  loco  :  Mosoi  vjrep  to  tiKiov  t«  o?%$  vipovrm  -h  Aj]wk  ,  vj!i\  tW  r  Xjj?mV  ApsW 
^t$<rxyofivovrou ,  5<?/^  majorem  H<tmi  partemtenent ,  Cy"  a  prddonum  multitudine  Pradones 
cognominantur.  Eutropius  lib.  vi .  cap.  vi  1 1 .  de  M. Lucullo ;  Befftsprimw Romanorum 
intulit  bellum  ,  <tf^#tf  m  ingentiprcelio  in  H&mo  montefuperavit. 

Oppidum  illorum  Ufcudama  fuit.  Pergit  ibidem  Eutropius  :  Oppidum  Ufcudamam, 
quod  BeJJi  habttabant ,  eodem  die ,  quo  adgreffus  eft ,  vicit.  Ammianus  quidcm  lib.  XIV. 
cap.  xxxvii.  Hadrianopolim,  urbem  H&mimontanam ,  Ufcudamam  antehac  adpelUtamtV3L~ 
dit ,  quod  etiam  Sextus  Rufus  cap.  ix.  adfirmavit.  Sed  incertior  res  efl  de  priore  nomine , 
quod  Lampridius  in  Elagabalocap.vn.aitOr^fuiflej  Zonaras  in  Conitantino  Mono- 
macho  p.  1 99.  Oges-iaJ1©- ,  Oreftiadis.  Ad  hsec  Hadrianopolis  in  Odrylios  potius ,  quam 
Beflis,  fita  eft:  ncc  propterea  duas;inThraciaHadrianopolesfuere,  ut  Cafaubonus  ad 
Lampridium  ex  hoc  ipfb  diffenfu  judicavitt 

Propior  Beflis  Philippopolis  >  itidern  ad  Hebrum  fita ,  fed  multo  fiiperiorcm  :  cujus 
seque  incertum  nomen  antiquum  eft.  Rufo  Eumolpias  £uit:  etiamAmmianolib.xxn. 
cip.  1 1 .  Plinius  autem  lib.  iv.  cap.  xi.  vctus  nomcn  Poneropolim  fuifle  dicit :  dcinde  Philip- 
poiim  ab  amplificatore  diftam  5  tandem  Trimontium  ab  fitu.  Et  Ptolerazeus  nomcn  Tri- 
tnontii  habet  conjun&um  cum  SiKmnoTtlhim :  fed ,  nifi  mendum  fubeft  aut  adfiitum  manu 
aliena,  Philippi  &  Hadriani  urbes  in  unam  confundit.  Philippus,  conditor,  Amyntas 
filius  fuit ,  quia  alterius  Philippi  temporibusjam  clara  urbs  erat.  Livius  lib.  xxxix.  cap. 
\A\i.mediam  in  Thraciam  exercituminOdryfa ,  ey  Dantbeletts ,  C°  Bejfos  dnxit.  Philip- 
popolin  urbem  fuga  defertam  oppidanorum  cepit.  Et  mox  :  reli&o  ad  Philippolin  pr&Jidio, 
Adde  Polybii  cxcerpt.  Legat.  cap.XLVin.  Inoccafum  folis  inde  Bejfapara  rccedit ,  ex 
Antonini  cognita  itinerario. 

Sed  ad  NefTum  fiveNeftumrevertamur,  quemBenosattingerefupraPlinius,  &ex 
eo  Solinus  notaverunt.  Adluit  hoc  flumcn  Nicopolin ,  Trajani  opus ,  cum  cognominc 
ad  Nefum.  Ptolemasus  in  mediterraneis  Thracize  :  Nmco'stpa«  n  <zz£*  Nlrov,  Nicopolu, 
qu£cireaNefume(i,  fiveNeflum:  aquofitumetiamcognofcimus.  Spanhemiano  operc 
pag.  889.  nummus  proponitur  ,  prsefcriptus  OTaq.  NlKonoAEOc  nPOc  NEcTO  , 
UlpU  Ntcopoleos  ad  Neflum.  nam  O  aliquando  in  nummis  pro  D.  eft.  Et  alius  Commodi 
ac  Caracallas  apud  Harduinum :  OTAn.  NiKOnoAEnc  npoc  MEcrn,  UIpU  Nicopo- 
lees  juxta  Meftum.  fic  enim  cum  M  etiam  hoc  flumen  fuifle  nominatum ,  fupra  adnota- 
tum  eft. 

Sub  Rhodope  intcr  Ncftum  &Hebrum,  AntoniniitinereaDyrrachioByzantium, 
duo  oppida  nominantur ,  Milolitum  &  Timporum :  unde  Trajanopolim  fit  tranfitus.  De 
priore  filent  ceteri :  alterum  nifi  fallor ,  Tempyrum  fcribendum  eft  6c  juxta  Aehiorum 
fines  ad  feptemtriones  conftituendum.  Livius  lib.  xxxvni.  cap.  xli.  Inde  Aeniorum 
Jines  ,  protter  Apo/linis  {Zerynthum  ejuem  vecant  incoU)  templum  fuperant.  jilia  anguftU 
circa  Tempyra  excipiunt  ,  {hec  loco  nomen  eft)  nec  winm  confrageftt.  Confentit  Ovidius 
lib.  i.Trift.eleg.ix. 

Inde  levi  vento  Zerynthia  litora  naftis 

Threiciam  tetigit  fe[fa  carina  Samon. 
Saltm  ab  hac  terra  brevis  ett  Tempyra  petenti* 

Q^qqqq  Ipffi 


S58  GEOGRAPHIAE    ANTIQJJAE 

Ipfe  mons  Rhodope  ,  circa  Neftum  incipit  St  ultra  Hebrum  longe  procurrit ,  ubique 
Haemo  ferme  parallelus.  Strabo  lib.  v  1 1 .  pag.  217.  inde  ufque  ab  lllyriis  montibus  de- 
ducit,  cum  quibus  juga  Thraciae  conne<5tit.  Sed  de  hocinfuperioribusplura:  etiam 
de  Hebro  fliivio ,  maximo  omnium  Thracicorum ,  poctis  £t  hiftoricis  nonminus  laudato 
quam  geographis ,  fupra  aclum  eft. 

Inter  Hebrum ,  Rhodopen  &  mare  quac  funt ,  itineribus  Antonini  explicantur  opti- 
me.  Ad  Hebrum  ,  ubi  curfum  in  auftrum  fle&it ,  Hadrianopolis ,  cxxxiv  milhbus 
a  Philippoli,  quce  ad  eumdem  amnem  eftfuperius:  dequibuseftanteadi£tum.  Qu^ 
interjecta  funt,  obfcura  loca  funt  omnia,  itinere  ab  urbe  in  orientem  nominata  pag.  30. 
ed.  Schotti. 

Intra  Hadrianopolin  ad  idem  flumen  efl:  Plotinopolis ,  a  Trajani  uxore  adpellata :  8c 
6c  dcindeTrajanopolis.  Inclutam conditoribus fuis utramque Ptolemseus memoravit :  & 
Notitia  Epifcopatuum  Grsec.  etiam  utramque  habet,  Plotinopolin,  in  Haemimontana 
provincia  j  Trajanopolin  in  provincia  Rhodope.  Antoninus  quo  loco  utramquc  habue- 
rit ,  iter  a  Plotinopoli  Heracleam  oftendit ,  hoc  ordine  diftributum : 

Plotinopoli 

Trajanopclim  M.  P.  XXII. 

Avros  M.  p.  xxiii. 

Rejiflon  M.  p.  xxii. 

Heracleam  m.  p.  xxv.. 

Interjacet  Dy me  inter  Plotinopolin  &  Trajanopolin ,  ex  Ptolemaei  difpofitione ,  cui  Av^ 
eft :  &  ex  itinere  a  Dyrrachio  Byzantium.  Inter  Plotinopolin  6c  Hadrianopolin  videtur 
Nice,  N»'it«,  tuifle,  ubi  confeffionem  Arianiconfcripferunt,  ut  nomine  imperitis  impo- 
nerent,  quafi  NicenaeiTetBithyniae.  Ammianuslib.xxxi.cap.xxxi.  Nicenfiationem 
memorat  inter  Byzantium  &  Hadrianopolin.  Itinerarium  Hierotblymitanum ,  ut  vo- 
cant,  five  iter  a  Burdigala  Hierofolymam ,  fedem  propius  definit,  a  Philippopoli  per 
cv  1  millia  ducens  Nicen  ,  inde  per  xl  circiter  Drujiparam ,  &  per  totidem  feieHeracleam. 
Quo  pofito,  circaHadrianopolinautPlotinopolincadet,  autinmediuminterutramque. 
Scribitur  itinerario  Nic* :  at  in  Ariana  illa  hiftoria  eft  n/jc»  ,  Nice  apud  Socratem  lib.  1 1 . 
cap.  xxxvii.  &  Sozomenum  lib.  iv.  cap.  xix.  <k  uterque  wohiv ,  oppidum  vocat ,  quam 
Ammhnusfiationem. 

Syracella  inter  Trajanopolin  6c  Apros ,  itinere  ab  Hydrunte  Aulonem  per  Macedoniam. 
Apri  autem ',  Ptolemaeo  "a^oj  kqamkx,,  Apri  coloma  Romana  ,  circa  Melam  flumen 
fuerunt.  Antoninus  etiam  plurali  Apros  dixit  itinere  jam  dicto  a  Plotinopoli :  Plini- 
us  autem  fingulari  numero  Apros  colonia  ,  lib.  iv.  cap.  xi.  8c  Stephanus  ,  "a^o?, 
9-^wov,  zsihi?  ©§«>«k,  Apros^  feminini  generis  ,  urbsThracit.  Etiam  Hierocles ''Avrgog. 
Vaillantius  de  nummis  coloniar.  p.  1^3.  Aprum  coloniam  a Claudio deduclam  centet  , 
quamvis  nullus  iliius  nummus  aut  aliud  monimentum  iiiperfit:  quod  verofimilius  eft, 
quam  cum  Cedreno  p.  166.  prsetorii  praefecto  Apro  ,  Carini  tbcero  ,  vindicare. 
Non  enim  attendit  Cedrenus,  jam  tum  a  Plinio  Sc  Ptolemaeo  coloniam  Aprum  diclam 
efle. 

Cypfella  five  Cypfela  oppidum  tupereft,  itidem  circa  Hebrum  vel  Melanempofitum. 
Plinius  Cypfella:  Ptolemasus,  qui  etiam  KinJ/eKt*  gemino  elemento  fcripfit,  adamnem 
fere  Melanem  fuis  profert  numeris  :  Stephanus  autem  ,  cujus  funt  Kv^eA* ,  fimplici 

littera 


fhracla.  LIBERIL    CAP.    XV.      '  859 

ittera,  dicil  wA>j<r/av  rJ^E/Sp»  zrorapx  ,prope  fluvium  Hebrum  efle.  Antonini  ordo  turba- 
tus  eft  ,  itinere  ab  Hydrunte  per  Macedoniam  Conftantinopolim ,  ut  certi  nihil  inde 
haberi  poflit.  Ceterum  Cypfela  Livio  plurale  eft,  qui  lib.  xxxi.  cap.  xvi.  incaftellis 
numerat  :  fed  Stephano  eft  zsoku  ©^«W  ,  urbs  Thracia  ,  quod  probabilius.  Iterum 
Livius  lib.  xxxvi  11.  cap.  xl.  Fofiero  die  Cypfela pervenit  :  a  Cypfelis  via  x  millitim  fere 
Jilvefirk.  Auftralem  autem  fitum  Cypfellorum  Ptolemaeo  debemus.  De  Refifio  fupra 
diximus ,  hoc  itinere  inter  Apros  &  Heracleam  fere  medio  loco  conftitui ,  ideoquc 
fruftra  ab  nonnullis  cum  Rhaedefto  confufam  efle.  Ab  Hadrianopoli  Heracleam  pere- 
grinator  Antoninus  itineregeminoper2?<T^/<«,  &  Drujiparam  ducit:  &  fic  utrumquc 
per  rectam  lineam  circa  Rhodopen  montem  cadit.     Ordo  eft  hujusmodi : 


Hadrianopoli 

Oftudizum 

M. 

P. 

XVIII. 

Burtudiz.um 

M. 

P. 

XVIII. 

Bergulai 

M. 

P. 

XVIII. 

Dru/ivaram 

M. 

P. 

XIIII. 

Izjrallon 

M. 

P. 

XVI. 

Heracleam 

M. 

P. 

XV 1 1 1 . 

Priora  funt  obfcura.  BerguU  a  Cedreno  dicio  loco  Bep^sAiov,.  Bergulion ;  aPtolemaro 
Bspj^ajj  ,  Bergule  feu  Bergnla  dicuntur  ,  quod  fingulare  femineum  videtur  genuinum 
efle.  Druftpara  priori  itinere  Drizjpara  ,  corrupte  forfan  j  pofteriofe  Drujiparum 
neutro  genere  :  corruptius  apud  Suidam  Ae/|*jr«po? ,  Drixiparos.  Vera  videtur  Ptole- 
maei  by&<tntd& ,  Drujipara ,  quamquam  nec  Antonini  Drufiparum  contemnendum  eft. 

Quas  inter  Hsemum  &  Rhodopen  funt  cognita ,  majorem  partem  Ptolemseo  indicc 
cognita  habemus ;  ut  funt  Nicopolis  ad  Hsemum ,  NhmjtoAjj  «&a  aI(uov  ,  diverfa  ab  illa  al- 
tera  Thracia;  ad  Neflum  eodem  au&orc  :  &  U^ciSm  ,  (forte  Prajidium)  item  VaU  , 
&  Opifana ,  omnia  iub  Haemo,  fed  obfuriora :  ad  Rhodopen  Ofiaphos  &  Arzjs :  ^APa- 
wfumlBxNiVLYcu  qui  fupra  Mefembriam  in  Pontum  ruit,  Carpudasmum,  Orcelis,  & 
luperius ,  Ass/ato $  xoAwW ,  Develtm  colonia :  Deultum  alias.  Plinius  I  v.  cap.  x  1 .  Halmy- 
dejfos ,  Develton  cum  (iagno  ,  quod  nunc  Deultum  vocatur ,  veteranorum.  Veteranorum 
ergo  colonia  fuit ,  ab  Vefpafiano  deducla ,  quia  Flavia  in  nummis  cognominatur.  Ca- 
racalke  nummus  apud  Patinum  p.  301.  col.  fl.  pac.  deulT.  ideft,  ColoniaFlavia 
Facenfis  Detdtum.     quod  &  fub  aliis  principibus  repetitum  fuit  p.  343,  3  fS. 

Trans  frumen  Tonz,os,  Biz,ya3  Cabyle.  DcTonz.o  nihil  prseterea  notum:  Bizya  Sc 
aliis  memorata ,  gentis  fu£e regia»  PliniusdicTioloco:  Intus  Bizya,  arx  regumThracia , 
a  Terei  nefafio  crimme  invifit  hirundinibm.  Solinus  cap.  x.  addit  nonnulla :  In  Canienjiregio- 
ne ,  nonlongea  Flaviopoli  colonia ,  Bizye  oppidum ,  quondamarxTereiregis,  invifum  hirun- 
dinibus ,  £r  deinceps  alitibus  illis  inacceffum.  nota  fabula  ex  lib .  v  I .  Metamorphofeos  O vi- 
dian*e.  Quod  vero  in  Canienji  regione  dicit ,  difplicet  Salmafio ,  quia  Stephanus  ait : 
Bj^ujj,  3to'Aj?  ©^«W,  to'  r  Af&v  fixelhetov ,  Bizye ,  urbs7hyacia:Afiorumregia.  InAfti- 
ca  ergo  regione  fuit ,  fi  chorographusverecenfuit.  Teiiiz  Cabyle  ficquoquefcriptaeft 
Eufebio  in  Chron.  &  Eutropio ,  Ammiano  ,  &  Harpocrationi ,  prater  Ptolemaeum  : 
contra  Straboni  &:  Stephano  k«Avj3>j  ,  Calybe  :  quod  etiam  Sexti  Rufi  melioribus  libris 
expreflum  eft.  Stephanus  quidem  utrumque  nomen  exponit  tamquam  urbium  diverfa- 
rum  j  fed  unam  &  eamdem  efle  confenfu  do&ifiimorum  adprobatum  eft ,  Scaligeri  in  Euf . 

Q^qqqq  l  p.ip. 


Sdo  GEOGRAPHIAE    ANTICtUAE 

p.  iji.  Spnnhemii  deufunum.p.poz.BerkeliiadStephani  Kothvp»].  Philippus  Amyn- 
tce  coloniam  perditorum  hominum  in  eam  deduxit,  (arov>j£OT*W  gvtojuS-*  kJ^OVok)  ut  Strabo 
refert  lib.  v i  r .  pag.  222.     Unde  Stephano  dicta  «Wjc^  Moimiovuv ,  eolonia Macedonum» 

Hsec  a  Ptolemaso  nominata :  quibus  Flaviopolin  Plinii ,  antea  Ztlam  diclam ,  adjici- 
mus,  de  qua  is  ita  in  Thracia  poft  Bizyam:  RegioCcnica,  colonia  Flaviopolis ,  ubiante* 
Zela oppidum  vocabatnr.  Solinus ait  non  longe  a Bizya  abefle ,  quam  Afticae fupra  regio- 
ni  vindicavimus.  Sed  resilla  regionumautpriefecl:uraruminplerisqueeftincerta,  quia 
Ptolemasus  nomina  deditj  urbes  cuique  regioni  fuasnon  fubdidit.  Mcefise  &  Hsemo 
monti  obvertit  Dantheleticam ,  Ufdiceftcam ,  Selleticam :  Macedoniae  &  Aegaeo ,  Madi- 
cam,  Drofxcam ,  Caleticam,  Sapaicam ,  Ctnicam:  Msedicas  fuperponit  Bcfficam,  huic 
Bennicam&cSamatcam:  in  maritimis  aPerintho  adApolloniam  ufque  ^/?«r<«# ,  incujus 
termino  prope  confentit  Heracleota  fub  flnem  Periegef.  cui  Thynia  eft  ^  Asms  ia-^drtj ,  A- 
fiica  extrema.  Sed  a  Perintho  an  incipiat ,  fubdubitatur.  Strabo  v  1 1 1 .  pag.  222.  uVeg- 
Kesrxt  $  Bu^xvt/s*  to  t?  as-wv  gflv©-,  /»^>ra  ByzAntium  eft  Aftarumgens.  Stephanus  tantum- 
modo:  As<4 ,  eSv©-  Q^uky,?  to  >ct>jt»cov  AsW?,  Aft<c  Thracum  gens  :  fojfejfivum  Afticus. 
Plinius  IV.  cap.  xi.  C&letas  dividit,  majores  H&mo,  minores  Rhodopa  fubdit ,  interquos 
Htbrus  amnis  fit.Qui  tabulas  Ptolemaeo  adjecit ,  five  Agathodsemon eft  five  alius ,  non  ubi- 
que  cum  prasdi&is  confentit:  quem  interdum  potiusinnoftratabula,  quam  dubia  alio- 
rum  prascepta ,  fequuti  fumus. 

Gentes  autem  Thracias  nobiliores  poft  Edones  funt  M<cdi ,  Biftones,  Cicones,  Cani, 
Beffi ,  Caleta ,  Odryfa  [Tacitus  ann.  1 1 1 .  cap.  xxxvi  1 1 .  Czlaleta  Odruf&que ;  fcd  Livius 
lib.  xxxviii.  cap.  xl.  £t  Plin.  iv.cap.xi.  Ceelet<e]&C  <e&beji<\iov  maritimam oram tenentes 
Afta ;  quos  Aftios  Livius  vocat  Jib.  xxxv  1 1 1 .  cap.  xl.  C&nos  fimul ,  Caletas  &  Maduate- 
nos  nominans  ad  Hsemum  Denfeleu  feu  Denthaleu ,  &  Selletct.  In  his  Bejfi  quondam  & 
Odryfa  potentisfimi.  Hinc  Odrjftus  poetis  eft  Thracius ,  ut exemplis  probatum  dedimus 
ad  illud  Silii  lib.  iv.  verf  45  2. 

-     -    -    -     Mavors  in  j>ralia  currus 
Odryfia  tellnre  vocat. 

INSULAE     CIRCA     THRACIAM. 

Aegsei  maris  infulas  expofuimus  fupra  in  Grarcia :  quse  proximae  funt  Thracibus ,  ad 
hunc  locum  refervavimus.     In  iis 

thasus  prima  eft ,  Nefti  oftiis  oppofita ,  marmore  cum  primis ,  quod  Thafum  lapi- 
^««vocant,  frumento  &  vino  dives.  Quidamgeminantfibilantemhujusvocabuli,  & 
Stephano,  ac  nonnullis  locis  Polybii ,  eft  ©<*'<w©- ;  Plinii  itidem  lib.  iv.  cap.  xii. 
Thaffus.  Sed  plurimi  fimplici  2  fcripferunt  @<*V©j,  Thafus ,  Herodotus,  Thucydi- 
des  9  Scylax  extremo  periplo ,  Strabo ,  &  Philippi  pacificatione  Excerpt.  Polyb.  Legat. 
1  x. ac in nummis Harduini ac Thefauri Brandenburgici  ©AStoN.  Strabo lib.x. pag.  3 \  f . 
J*o  Um^lm  c^Tto9->j  ©«V©-,  a Pariis  conditaCr  cultaThafus:  quod de nova  colonia intelli- 
gamus.  primicnim  conditoresPhcenicesfuerunt.  Herodotus  lib.  1  i.cap.xLiv.  inve- 
niffe  fe  m  Thafo  templum  ait,  vzo  Qoivkm  lS^y,i\ovy  01  koit  EyguTrw  fyrwv  c9nr\uc-txvTity 
Bacov  ryKTicav,  a  Phcenicibus  exftruElum ,  qui  ad  invefttgandam  EuropamnavigantesThafum 
condiderum.  A  Phcenice  Thafo ,  qui  curn  Cadmo  profeclus  fit ,  nomec  habere  Heracleo-' 
ta  Martianuspag.  27.  aucior  eft, 

<■--»  5>oivj- 


Thracia.  LIBER    II.     C  A  F.  XV.  8<Si 

.     -     -     _     $c/Wjcgf  $  Kci$uv  }$  ©#r* 

Ej«  «j5  2^s/3«vt£?  tA#|3«v  <fyx  ©ocrav , 

AjTC  J  ©a'r*  ^  tkvo//  ,   «V  >^  vuv  SJ£«» 

Prifcum  nomcn  Euftathius  ad  Dionyfium  X^rij ,  Chryfe  tradit  fuifle :  addit  Plinius  nomi- 
na  AerU  &  AethrU.  Mcla  Hb.  1 1 .  cap.  v  1 1 .  In  Aegao  mariprope  Thraciam  Jhafos ,  /«• 
bros,  Samothracc.  In divitiis  infulas  laudat  Euftathius  &  uirdifkct  ^uroT  ,  aurifodinas:  fed 
Iargior  proventus  ex  marmore.  Sencca  epift.  lxxxvi.  deRomanorum  luxu:  Pattper 
Jibividctttracfordidusy  nifi '  AlexandrinamarmoraNumidiciscruflisdifiinBafunt ,  -  -  - 
w/£  Thajius  lapis ,  quondam  rarum  in  aliqtto  fpeftacultim  templo ,  ptfcinat  no/ira*  circumdediu 
De  frugum  proventu  Diony  fius  verf.  ^23. 

-  -  uy\>ylt)  ts  ©ar^,  A^ifr^©4  osjctjj  y 
i&e&Thafas  Ccreris  litus,  quse ita  vocatur ,  Euftathio  interprete ,  2*/#  to  hieupto*  *is  wjV*, 
j&jj  ivKeifirov ,  propter  fertilitatis  felicitatem.  De  vino  Apulejus  Apolog.  p.289.  Olitori 
Cr  cauponi  merito  efl  concejfum,  olus  &  vinumex  nobilitatefoli  commendare ,  vinum  Thafeum, 
elus  Phliajium.  Nepos  Cimone  cap.  1 1  *  Thafios  opulemiafretosfuo  adventufregit.  Sub 
Romanis  liberi  fuere.  Plinius :  Thajfos  libera.  Ptolemseo  lib.  1 1 1 .  cap.  xi.  vocata  ©«- 
Keioxioi,  Thalasftay  quod  corruptum  ex  ®<xos&  vel  Qaostoi  videtur.  Vid.VofT.inScy- 
lacem. 

samothrace  objecta  Hebri  oftiis,  religionis  famanobilitata&afylo.  Denominc 
mire  variant  an  Samo ,  Jonum  infulas ,  acceptum  ferat.  Straboni  lib.  x.  pag.  2  3  y .  vide- 
rur  probabilius ,  &td  £  cduvs »  quo  nomme  t»  vfa  ,  altitudpnes  fignificdntur,  deduelam 
adpellationem  effe,  quialda  8c  Troja ex  vertice  illius ,  fecundum  Iliados  n  verf  12.  po- 
tuiflent  confpici.  Certe  Samos  fuit  antiquum  nomen ,  ut  Strabo  cenfet  lib.  v  1 1 .  extrc?- 
mo :  additamentum  ThracU  defcretionis  caufia  fa&um.     Dionyfius  verf  ^24. 

^luftfi®*  ,    <s)gt)lKiti  t2  'Lauos  y   Ko§u$avTiov  etsv  , 

Imbrtts ,  O"  Thritcia  Samus  ,  oppidum  Corybantium. 
Corybantes  ad  religionem  loci  pertinent ,  quia  venerabile  ibi  templum  fuit ,  cujus  etiarrc 
Plutarchus  meminit  in  Pompejo  p.  631.     Ibi  ru  b>  S^uoO^mj  mus-j^j* ,  imtiationis 
myfleria,  ut  Strabo  diclo  loco  vocat ,  tradebantur.     non  minoris  aiftimata quam  Eleu- 
finia.     Etiam  afylum  erat  fanchilimum.     Plutarchus  Acmil.  Paullo  p.  268.     Ottavius; 
conrulis  legatus,  t  #VuA/«v  zs  &(>£%&   ru  Uifo-et  24S  tsV  S-e«V ,  Perfen  inviolatnm  deerum 
eaujfa  reliquit.     Eadem   hiftoria  a  Livio  eft  perfcripta  lib.  xlv.  cap.  V.     Clajfis  Cn. 
OBavii  Samothracam  efl  adpulfa ,  reliqua.     Urbem  habuit  cognominem.     Ptolemarus.. 
III.  cap.  xi.  extremo  :   2«ao6p«>c^  vJJro?  3^  7tokis ,     Samothrace  infula  C^  oppidtim. 
Quum  Macedones  invaluifient,,  in  illorum  ditione  fuit.     Livius  lib.  xliv.  cap.  xxv. 
pcuniam  [^Perfen]    interea  Samothracx  in  templo  depofturum.     Ea  infula  qtium  tpfms  di>~ 
tionis  ejfet ,  videre  Eumenes ,  nihd  tnterejfe ,  an  PelUpecunia  ejfet.     Piura  de  nominis  origine , 
primis  cukoribus,  au6tore  myfteriorum  in  hac  infula ,  disputatDiod.S^c.lib.v.c.47.. 
&  hasc  libera  fub  Romanis  manfit.   Plinius  1v.cap.x11.  infuU Samothrace ,  qu&libera> 
ante  Hebrum'.  ab Imbrotriqintaduomillia.  a  Lemno  vinnti  duo  m.  d.  aThraciaoratn- 
ginta  oclo  millia :  circttitu  triginta  duo  millia ,  attollitur  monte  Saoce  deccm  m.  pajfmn* 
altitudinis  \  vel  importunijjtma  omnium.     Sunt  qui  Zerinthon  antrum  Lycophronis  verf  77. 
huic  infula^  tribuunt,  fequuti  Ariftophanis  fcholiaften  in  Pacem;pag.  641.  quod  alii 
plerique  in  Thracias  ora  quaefiverunt ,  utfuprademonftravimus. 

Qqqqq   3  I  M- 


86i  GEOGR.   ANTICL  LIB.   CAP.  XV.  lhracid 

i  m  b  r  u  s  oppofita  Maftufiae  Cherfonefi.     Diftantiam  ex  Plinio  jam  cognovimus. 
Stephanus:  V0POJ   vfao;  &)  QfcUw,  »>«  K*^«p«v|^  'Ep^s,  Mr/w  eft  infuUlhracU  ' 
Cahirisfacra  cr  Mercurio.     Livius  lib.  xxxv.  cap.  xl I  u .     Imbrumprimum  tnfulam  tenttit * 
*W*  Scyathum  trajecit.     Ovidius  lib.  I .  Trift.  eleg.  i  x. 
Venimus  in  portus ,  Imbria  terra ,  tuos. 

cTANEae,  Kuavgtftj,  duae  parvae  infuke,  quafi  fcopuli,  funtproximead  Bofporum  in 
Ponto ,  de  quibus  &  diftantia  illarum  fupra  ex  Arriano  aliquid  praediximus.  Una  Afiam 
altera  Europam  fpec~tat.     Strabolib.vn.  pag.  221.  od  J  Y^dvm  <&zjg  t«  fopoiri  £  niVrx 

«V)  <Jv'o  VYjfflSlOt  ,  TO  ]M2V  t#?  EupwVjj  OJ^CS^? ,  tov  5  TjT  Ait/<k  ,  jropS.aw  JteipycfMVOt  ocev  «>coirt 
suSlw.  Cyaneajunt  du&  exigue  infuU  adfauces  Ponti,altera  Europa9altera  Afit.  adiunfla  circiter 
xx.  ftadiorumfreto  difiantes.  De  his  fabula fuit ,  efle  mobiles ,  coire  &  collidi ,  rurfusque 
difcedere.  Pomponius  Mela  lib.  11.  cap.  vi  1.  Contra  Thracium  Bofprum  duaparva 
parvoque  difiantes  fpatio ,  C?"  aliquando  credita  di&aque  concurrere ,  Cr  Cyanea  vocantur  & 
Sjmplegades.  Plinius  eadem  tranfcripfit  lib.  1  v.  cap.  xm.  adjedta  origine  accaufla  fabuke: 
ln  Pento  dua  MD  pajf.  ab  Europa :  xiv.  M.  ab  ojiio ,  Cyanea ,  ab  aliis  Symplegades  adpellata  : 
tradttaque  fabults  fe  inter  coneurriffe ,  quoniamparvo  difcreta  intervallo  ex  adverfb  tmrantibus 
gemina  cernebantur ,  paullumque  deflexa  acie ,  coeuntium  fpeciem  prabebam.  Ex  his  Darius 
Hyftafpis dicitur Pontum  contemplatus ,  apud  Herodotum  lib.  iv.  cap.  lxxxv.  Ammia- 
nus  lib.  xx  1 1 .  cap.  vm.geminosfcopulos  vocat :  Lycophron  verf.  1 28)*.  arstf <*? ,  Jaxa. 

"aj  ttoWoj  "'e^jjc  1$  nirpeu  Sv^jrXjjyot^f. 
Ovidius ,  ad  fabulam  adludens ,  lib.  1.  Trift.  eleg.  ix. 

Tranfeat  infiabiles  ftrenua  Cyaneas. 
Idem  epiftola  Medeas  ad  Jafonem  verf.  121. 

Comprejfos  utinam  Symplegades  elifijfent. 

F        I        N        I         S. 


ERRATA    OPERARUM. 

hoc  modo 

CORRIGENDA. 

Pag.  48.  lin.  22.  Antoninianam.     68.  1.  7.  Nemetobriga.     80. 1.  10.  Taderem.     230.  1.  16.  Ad- 
vatucam.     310.  1.  22.  Bergos.     311.  l.ult.  ElecJrides  tetrafyllabum.     322. 1.  ly.Byzantius. 
347.  1.  43.  GaUiis.      3^1.  1.  22.  Cognominem.      368.  1.   30.  *A«V.      379.  I.  3.  Condanum 
$ 12. 1.  ofi.Plinius.     767.  1.  15".  *c»yW«.     8p.  1.  18.  Lingua. 


INDEX 


INDEX  GEOGRAPHICUS. 


ABacxnum  Sieili* 
Abae  Phteid. 
Abantes  pop.  Ettha* 
Abantis  inf.  Eubaa 
Abantias  ,  cadcm 
Abdcra  Thrac. 
Abdera  Hifp. 
Abea  Mesfeni* 
Abella  Campan. 
Abellinum  Hirpintr'. 
Abia  Mesfenia 
Abnoba  mons  Germl 
Abobriga  Hifpan. 
Abodiacum,  Abudiacum 
Abrinca  fluvius  Belg. 
Abrincatae,  pop. 

oppidum 
Abrincatui  pop.  GaU. 
Abryftum  Lucania 
Abfyrtides  infulae  IUyr. 
Abfyrtis,  Abfyrtium ,  inf. 
Abudiacum 
Abula  Baflitanorum 
Abus  fluv.  Britann. 
Abufina  Vindelic. 
Academia  ^Attica 
Academia  Ciceronit 
Acalandrum  flumen 
Acanthus  Epiri 
Acanthus  Macedon. 
Acarnania  regio 
Acarnanes  pop. 
Acci ,  colen.  Hifpan. 
Accitani  Gemelltnfes 
Acelum  Venet. 
Acerrae  Campan. 
Acerrae  Transpadana 
Acefinus  fluv.  Sarmatia 
Acefta  Sicilia 
Achaeorum  ftatio  Thrac. 
Achaia  Rom.  provincia       656, 

Propria 
Acharna  Atttca 
Achates  fluv.  Sicilia 
Achelous  fluv.  ^Aettl, 
Acherini  pop.  Sicil. 
Acheron ,  Acheros  fl  Bruttior 
Acherontia  fl.  ltal. 
Acherontia  cpp.  ltal. 
Acheron  fluv.  Epiri 
Achcrufia  palus  Epiri. 
Acherufia  palus  Campania 
Achetum  Sicil. 
AchilleosDrcrnos 
Achillis  infula 
Acidava  Dac  ia 
Acimincum  Pannon, 
Acincum  Pannon. 


650 
726 
Sio 

813 

ibid 

»4° 
59 

765 

547 
555 
765 

29  3 

67 

329 

235 
128 

ibid 
ibid 
580 
39$ 
395 
3  3.o 
86 

257 
33i 
739 
535 
581 
702 
674 

7°5 
705 
86 
86 
443 
545 
432 
318 
638 
845- 

752 
752 

744 
632 
710 
648 
582 
581 
569 
698 
698 

530 
647 
317 
317 
379 
355 
354 


581 
625 

380 
676 
629 
647 
732 

633 
771 

647 

732 

764 

<?75 
695 


674 

l!l,3*9 

73» 


AcirisfluY. 

Acis  fl.  Sieilia 

Acmonia  Dacia 

Acontifma  Maced.  adjeB. 

Acradina ,  pars  ^yracufarum 

Aaae  Sicil. 

Acraephia,  Acraephium 

Acragas,  ulgrigemum 

Acriae  Lactn'% 

Acrilla ,  Acrillae  Sicil. 

Acriphia  Baot. 

Acritas,  promont. 

Acroathum  Maced. 

Acroceraunii  montcs 

Acrocorinthus 

Acroliflus  lllyr. 

Acrothous  Macedon. 

Acroniuslacus 

A&sea  ,  Attic* 

Actania  inf. 

Afte,  Attica 

Aftium  promont. 

oppidum 
Acumincum ,  Acimincum 
Acufio  Gall. 
Ad  Aquas  Dacia 
Ad  Aquas  Mcef. 
Adariftus  Macedon. 
Addua  fluv.  Ual. 
Adeba  Hijpan. 
Adelocum  Britann, 
Ad  Fines  Belg. 
Ad  Herculem  Pannonl 
Ad  mx.ztdhjay.a 
Ad  Labores  Parmoni 
Ad  Lullia  Belg. 
Ad  Muros  Parmon, 
Ad  Novas  Maf 
Ad  Pontem  Muri 
AdStatuas  Panncmia 
Coloffas 
AdTropaeaBrutt. 
Adranafluv.  Germ. 
Adriaopp.  Scfinus 
Adriani  Forum 
Adrianum  mare 
Adriaricum  mare 
Adrius  mons  lUyr. 
Advaca  lungrorum 
Adyarici  pop.  Belg. 
Advatuca  Eburonum  (non  Advatico 

rum,  230 

AdVictoriolasCifpadan.  424 

Adulamons  Germ.  339 

Adurni  portus  Britan.  263 

Aeasfl.  Gr*c.  C  5  9 

Aeaea ,  Aeaee  inf.  Ital.       6 1 0,  6  j  1. 
Acbura  Hifpan.  78 


Aecae  Hirpimrum 
Aeculanum  Hirpin. 
Aedepfum  Eubaa 
Aedefla  Macedtm. 
Aedipfum  Eubaa 
Acdui  pop.  Gall. 
Aegae,  AzgzzMaced, 
Aegae  Achaia 
Aegaeummare 

unde  dicarur 
Aegaleus  mons 


Aegates  infulae  Sicil. 

Aege ,  Aegea  Macedon, 

Aegefta  Sictlia 
7  5  3  j  Aegeta  Mcefia 
391     Aegetenfium  clasfis 

AegiaeL^ow. 

Aegida  Hiflna 

Aegilia  inf.  Peloponn'. 


557 
5  56 

811 
665 
811 

n^ 
665 

75<5 
828 
829 
764 
C  C4 
660 
637 
36  S 
359 
774 
448 
8o5 


738 

7<>f 
705 

35-5 

J<4 

380 

365 
662 

334 
88 
270 
179 
360 


Aegilium,7gj/«w»,  aliaab  Aegilo  606 


Aegina  Inf. 

Aeginium  Tbeflal. 

Aegira  Achaia 

Aegifthena  Megarenf 

Aegiflus,  AegifusM?/! 

Aegithallum  prom. 

Aegitharfum  prom. 

Aegitium  Aetol. 

Aegium  Achaia 

Aegones  pop. 

Aegos  flu.nen  Thrac 

Aeaofthena  Megarenf. 

Aeirufa  mi.fina  Aegatum 
470  j  Aeaufaeinfulae,  t^Aegate: 
3  57  ■  Aegyla inf.  Pelcponnef. 

Aegyp^usMoef.inf. 

Aegyfus 

Aeliana  Pincenfia 

Ae\n$cms  Bntann. 

Aelinum  promont. 

Aemilia  Fofta  Cifpad. 

Aemiliana  caftra  Hifp, 

Aemilii  Tropaeum  Gall. 


75<» 


245  i 
360; 

3*5; 

344 

355 

355  ; 

584 

290 


40>3 

222,225 

403 
403 

384' 
2)6) 

229  i 


Aeminium  Hifp. 

Aemocse  infulae 

Aemona,  Emona ,  Pannon. 

Aenaria  inf.  ltal, 

Aenea ,  Ania  Macedon. 

Aenei ,  incola  Aeni 

Aenefius  Juppiter 

Aenii  Pons 

A.eni  pons  inferior 

Aenianes  pop. 

Aenona  Liburnia 

Pafini  civitas 
Aenus  fluvius  Rhat. 
Aenus  mons  Cephalenia 
Aenus  opp.  Thrac. 


805 
679 
757 
75i 
371 
636 
636 

713 
757 

421 

847 
75» 
6<4 
654 
805 

371 
371 
369 
273 
225 
422 

80 
348 

46 
2U3 
3  52 
607 
672 
842,843 
2ci 
344 

332 
680,704. 

?v 

ibid. 

328 
tot 
842 
Ae* 


I  N  D  E  X 


32 


Aeolisc  infulae 
Aepea  Aepeja  Mejfen. 
Aequi  pop.  Itali 
Aequicoli  pop.  Aequi 
Aequiculi  iidem 
Aequino&ium 
Aequum  colon.  Dalmat, 
Aeria  opp.  Gall. 
Aeria  inf  Thafus 
Aefarus  fl.  Crotonis 
Aefernia  Samnit. 
Aefis  fl.  Umbritsfinis 
Aefis  opp.  Umbria 
Aefola,  AeCuhLatii 
Aefbna  Hifpan. 
Aeftii  pop.  Gerw. 
Aefula,  Aefulum 
Aethaliainf  Ital. 
Aethea,  Alhtt 
Aethices  pop.  Grac. 
Aethria  inf.  Thajus. 
Aetna  mons 

oppid. 
Aetolipop.  AUtuMV 
Aetolia  regio 

Affileopp.  Latii 
Afflianus  mons 
-Africa:  limes 
Africus  ventus 
Aganippefons 

Agafus*portus 
■Agathainf  Gall. 

Agatha,  Agathe,  opp. 

Agathodjemon  geographus 

Agathyrna  *  Agathyrnum 

Agathyrfipop.  Scyth. 

Agedincum ,  zAgendicum. 

Agelocum  270 

Agendicum  Gall. 

Agennum  vide  Aginnum 

Ager  Picenus 

Agefina 

Aginnum  GaJJ. 

Agrigenti  portus 

emporium 

Agrigentum  Sicilia 

Agrinium  AeteJ. 

Agrippinae  Praetorium 

Agrippinacolonia 

Agrippina  urbs 

Agrippinenfes 

Aguntum  Rhat. 

Agurium,  Agyrium 

Agyllae,  Care 

Agyrium,  Agurium 
'A/yj/^inf.  Ital. 
*A*^9s  7roT#[Ais 
Ailacusfl.  Rhat. 

Ala  Nova  Pannon. 

Alaba  Hiff>. 


121 


652 
765 

495 
495 
495 
3  50 
392 
M5 
S61 

589 

55i 
469 

47i 

508 

95 

5io 

508 

605 

767 

702 

861 

€42 

642 

710 

710 

512 

509 

•  feq. 

22 

73<5 

565 

161 

146 

4 
641 
321 
133 

.274 
133 

476 

121 
633 

633 
633 
7»4 
222 


GEOGRAPHICUS 

Alabusfl. 


208 


,209 
208 
209 

337 
644 
465 
644 
60^ 
»47 
334 
3  50 
83 


Alabis,  Alabon 

Alabon  opp. 

AlaraMinerva 

Alsef3,  AlefaSicilia 

Alaefusfl. 

Alagonia 

Alalcomena» 

Alalcomeninm,  Alalcomenae 

Alanipop.5arw. 

Alaniaregio 

MataDalmati* 

Alata  Caftra  Britan. 

Alatrium 

Alauna  Britan. 

Alauna ,  Alaunium  Galiia 

Alaunusfl, 

Alba  Fucentis 

Alba  Helviorum 

Alba  Hijpan. 

Albajulia 

AlbalLongaZ.*/» 

Alba  Picent 

Alba  Pompeia  Itat. 

AlbaUrgaonHifp. 

Albani  pop.  Maced. 

AlbanianaS^. 

Albanopolis 

Albanum  pradium 

Albanus  lacus 

mons  Latii 
Albanus  mons  lllyridis 
AlbauguftaG»//. 


628 
628 
791 
640 

640 

777 
664 

733 
320 
320 
392 
275 

5" 

275 
128 
256 
485 
148 
92 
380 

505 
481 
417 
61 
659 
223 
659 

5°4 
505 
505 
384 
148 


Albenies ,  ab  Aiba aci  Fucinum  484 

Albenfiumcivitas  148 

Albienfes,  Albigenfts  122 

AlbigaG*//.  122 

Albigaunum  414 

Albiniafluv-  455 

Albiniana  223 

Albintemilium  414 

Albiccce  Gall.  152 

Albion,  Britannia  254 

Albis  fl.Germ.  290 

Albiumlntemelium  414 

Albium  Ingaunum  4 1 4 
Albiusmons                       346,384 

Albocenfii  pop.  378 

■  Albona  Hijlria  387 

Albula,  Tiberis.  502 

Alburnusmons  578 

portus  578 

Alcimoennis  FtudeL  3  3 1 

hlezArcad.  790 

AlebeceGall.  152 
Alemanni  pop.                  286,307 

Alemanniseparvainitia  307 

AleriaCcr/?^  612 

Alefa  SiriJ.  vide  Atefo  640 

Alefia  Gall.  1 3  5 

Ahtz  Daltnat.  392 


Aletium  ItaJ. 
Aletrium,  AJatrium 
Aletum  GalJ. 
Alexia ,  tsiiefta  reblius 
Algae 

Algidum,  mons&opp, 
Aliacmonfl.  Mafed» 
Alicanum  Pannon. 
Alione  Brittan. 
AMpheva.  Arcad, 
A\ko  R.Germ. 
Alifontiafl. 
Alifta  Corfica 
Allabafl.  Sicil. 
Allava  fl.  SiciJ. 
Alliafl.  Ital. 
AllieniForum 
AllifaeSaww» 
Allobrogespop. 
Alma  mons 
Almafl.  Etruria 
Almo,  rivusRoman. 
Almopii  pop. 
Almum  Mcef. 
Almusmons  MocJ. 
Alociae  infulae 
Alon  Thefal. 
Alonc  Htfp. 
Alone  Britann. 
Alope  Locr.  Ozol. 
Alopece,  Alopecia ,  infi 
Alopeconnefus 
Alorus  Pieria 

Paoxia 
Alpenus 

Alpcs  Baftarnicac 

AlpesGraja: 

AlpesPenninae 

Alpheus  fl. 

Alpinae  gentes 
Alfafl.  Venet. 

Alfium  Etrttr. 

Alfiica  Rhat. 
AItaRipa<dftA«/. 

Alta  Ripa  Pannon. 

Altanum  Bruttier. 

Ahanus  ventus 

Althaea  Hijpan. 

Altinates. 

Altinum  ItaJ. 

Altinum  Panmnia 

Altifiodorum  Gall. 

Ahona  fl.  Britann. 

Aluntium  SiciJia 

AlvonaHiftriae,  zAlbova. 

Alutafl.  Dac. 

Alyzia  opp. 

Amaci ,  A/i«*«V,  popi  Aflures 

Amadocaopp. 

Amadoci  pop.  Sarmat. 


5" 

127 

»3S 

464 

497 
665 

.  352 
275 
792 
289 

*73 
613 

634 

634 

488,489 
442 

552 
159 

.35* 
454 
500 
662 
365 
35-6 
312 
686 

87 

27* 
719 

32J 

845 
66  8 

663 

718 

37« 
412 

41» 
760 
409 

'444 
466 

337 
198 

355 

593 

,  27 
Si 

.  443 
ibid. 

355 
134 
256 
641 

387 

377 

707 

68 

323 

322 

Ama- 


INDEX    GEOGRAPHICUS. 


Arm«etobria 

Amafcur,  Ajfurica 

184  ( 

Anapus  fl.  Sicili* 

630 

Anticirrha  Otolarum 

71? 

68 

Anartes  pop.  Dacia 

378 

Anticyra  Malienftum 

72r 

Amantenipop. 

349 

Anarti  pop. 

378 

Anticyra  Otolarum 

715- 

Amantes  pop. 

ibid. 

Anas  fl.  Hijpa», 

44 

Anticyra  Phocid. 

721 

Amantia  Grkc. 

<5)-9 

Anafus  fl .  Norici,  Anifus , 

34' 

Antigonea  Epiri 

696 

alia 

660 

Anaflus  fl.  Penet. 

444 

Antigonia  Arcadis 

794 

AmarynthusEubcea   - 

810 

Anaiilii  pop. 

149 

Antigonia  Maced. 

670 

Amaryfia  Diana 

810 

Anatiliorum  urbs 

T49 

Chalcidica 

672 

Amafenus  fl.  Latii 

5M 

Anaximander  Milefius  tabulas  Geo- 

Epiri  ■ 

696 

Amafia ,  Amafius ,  fluv. 

287 

graphicas  primas  confecit  3 

Antipodes 

18 

Amaftra  Sicil. 

6fo 

Ancalites  pop.  Britan. 

260 

negati 

18,  19 

Amathusfl.  Pamifus 

767 

Anchifae  portus  Epiri 

<59  5 

adferti  a  veterib, 

19,20 

Amathiis  Liconia 

768 

Anchoa  Beeot. 

738 

Antipolis  Maffilienftum 

Jj-o 

Amberfluv.  Vindel, 

328 

Anciana  Pannon, 

35-8 

Antiquaria  Hijp. 

60 

Ambiani  pop.  Belg, 

244 

Ancon ,  Ancona  ? 

476 

Antirrhium  Pelopomef 

'    712 

Ambianiopp. 

172 

Ancrina  Sicil. 

648 

Antifcii 

17 

Ambiatinus  vicus  Trever. 

20f 

Ancyra  Sicil. 

648 

Antifiodorum  GaU. 

134 

Ambitarinus  vicuS               20t 

,205 

Andecrium  vide  Andetrium 

392 

Antium  Latii 

504,512 

Ambitivuspagus 

20  5 

Andegavjpop. 

129 

Antceci 

18 

Ambracia 

699 

oppidum 

K29 

Antona  fl.  Britan. 

156 

Ambracus  caflellum  Ambracitf 

700 

Andegavusurbs 

129 

Antonacum,  Antonnacum 

206 

Ambrones  pop.  Helvet. 

I76I 

Anderedon  Gaff, 

122 

Antro ,  Antron 

687 

Ambronicus  pagus 

1V-8 

Anderidum 

ibid. 

Antrosinf.  GaU. 

160 

Ambruflum 

I46 

Anderitum 

ibid. 

Antunnacum  Belg. 

206 

Ambryfus,  Ambryfllis 

724 

Andes,  pagus  Mantuanw 

435 

Anxantium  Marforum 

48? 

Amenanus  fl.  Sicil. 

625 

Andes,  Andi,  pop.  Gall. 

129 

Anxuropp.  Latii 

5>5 

Ameria  opp.  ItaL 

475 

Andetrium  Dalmat. 

392 

Aobriga  Hifp. 

67 

America  an  prifcis  nota 

32 

Andlcavipop.  Gall. 

129 

Aornos  Epiri 

695 

Amerinum  caftellum 

459 

Andicavorum  civitas 

129 

Aous  fl.  lllyridis  GrzctS 

659 

Ameriola  Sabinor, 

489 

Andomadunum  Lingonum 

iSj" 

Apar£b'asventus 

22 

Ameftra  Sicil. 

6fo 

Andretitim  lUyr. 

392 

Apeliotes  ventus 

ibidem 

Amifia ,  Amifius  fl. 

287 

Androphagi  pop. 

321 

Apeneftae  opp.  Apuli<e 

565 

Amiternum                        48; 

:,494 

Andrus  inf  Cyclad. 

829 

Aperantiay«i  Pindo 

7i4 

Amnifus  fl.  Cret* 

«2f 

Anemofl  Cispadan, 

428 

Aphas  fl.  Epiri 

701 

oppidum 

825- 

Anemoria  Phocid. 

660 

Aphetae  opp.  Sc  port. 

690 

Amorgus  inf. 

837 

Angitix  lucus 

485 

&&nhium  ventus 

22,23 

Ampelon  promont. 

673 

Angli  pop.  Germ. 

304 

Aphidna  Atticae 

747 

Ampelos  prom.  Cretde 

818 

Angrivarii  pop.  Germ. 

298 

Aphrodifias  Thrac. 

849 

Amphaxitis  regio 

669 

Angulum  Fejlin.  Ual, 

482 

Aphrodifium  Pyrenai 

97 

Amphicsea 

726 

Anienfl. 

487 

Aphrodifium  Latii 

504 

Amph'clea 

726 

Animo  fl.  Cispadan. 

428 

Aphytis  Macedon. 

673 

Amphilochi  pop. 

707 

Anio,  tsfnien,  fl. 

487 

Apia,  Peloponnefus 

752 

Amphilochiaregio 

7Q6 

Anifus  fl.  Norici 

34' 

Apidanusfl.  Thejfal. 

680 

Amphimales  finus 

S19 

Anitorgis  opp.  Hijp. 

62 

Apollinares  Aquse 

465 

Amphimalla ,  Amphimallium 

ibid. 

Annamatia  Pannon. 

355 

Apollonia  Aetolia 

714 

Amphipagum  prom.  Corcyr. 

797 

Anonium  Eriganeor. 

438 

Apollonia  Chalcidica 

674 

Amphipolis  Macedon. 

67f 

Anfibarii  pop. 

297 

Creta 

819 

Amphifcii 

16 

Anfivarii  pop.  Germ. 

279 

Macrobiorum 

674 

Amphifla  Ozolarum 

716 

Antematunnum 

185- 

Apollonia  admare  Hadr, 

6,8 

Amphryfus ,  Amphryflus  fl. 

688 

Antemna  ,  Antemnae 

486 

Apollonia  Mygdonia 

671 

Ampfan&ilacus 

'  557 

Anthedon ,  portus  Argolicus 

780 

Apollonia  Siciliee 

650 

Amyclae  ital. 

5"24 

Anthedon  Bceot, 

729 

Apollonia  Thrac. 

855 

Amyclae  Laconic* 

773 

Antheia  Meffenior, 

766 

fupra  Ponttfm» 

eadem 

Ana&orium  Acarnan. 

706 

Anthemus ,  regio  Macedon. 

671 

Aponiana  inf. 

655 

Anagnia  Latii 

5" 

urbs  Maced. 

671 

Aponusfons 

44i 

Ahanes  pop.  Cispadane 

420 

Anthropophagi  pop„ 

321 

Appianum  Rhat, 

337 

Anaon  portus 

414 

Antiana  Pannon. 

358 

Appiaria  Mcef 

370 

Anaphe  inf.  Cretici  M, 

827 

Antiatium  roftra 

51* 

Appii  Forum 

5'9 

Anaphlyftus  Attica 

744 

Antichthones 

18 

Apri  Pl.  opp.  Thrac, 

858 

Anapus  fl,  lUyr. 

391 

Anticirrha  Malienf. 

R.  v  r  r  r 

720 

Apros,  Sing.  idem* 

ibld. 

Apru- 

INDEX    GEOGRAPHIGUS. 


Apruftum 
Apforosinf.  lllyr. 
Apfusfluv.  Maced. 
Abfyrtis,  Abfyrtidis 
Apta  Gall. 
Aptajulia 
Aptenfiurn  ciyius 
Aptera  Creta 
Apuiia  regio 

Daunia 

Peucetia 
Apulum  Daci<e 
Apulum  Auguftum 
Aqua  Claudia  Rom<e 

Crabra  Rom; 

Martia 

Virgo  Rom. 
Aqux  Apollinares 
Aqua  Viva  Etrur. 
Aquae  Aiiguftae  Tarbellorum 
Aquae  Bilbilitanse  Hifp, 
Aquae  Britanniae 
Aquse  calidas  Hifp  opp. 
Aquae  Celeniae  Hifp. 
AquacCilinse  Hifp. 
Aqux  Convenarum 
AquaCumanse 
Aquae  Cutiiiae  Sabin. 
Aquat  Dacicac 
ad  Aquas  Daci<e 
Aquaedu&us  Romani 
AquseFlaviac,  opp. 
Aquae  Helvetiae 
Aqua*  Mceficae 
ad  Aquas  Mecf. 
AcjiiaePannonia* 
Aquae  Quintianse 
Aquae  Regiae  Epiri  . 
Aquoe  Sextix  Gall. 
Aquae  Statiellorum 
A  qua:  Tarbellicte  Gall. 
AquaeTauri  Etrur. 
Aquae  Voconiae  Hiff. 
Aquenfes  Taurini 
Aquilo  ventus 
Aquilonia  Hirpinorum 
Aquenfiscivitas,   Aix. 
Aquenfis  civit.  Jarbell. 
-  Aquicaldenfes  Hijp. 
Aquileia 

.AquincumPdTZBfi». 
Aquinum  Itah 
Aquitaniaprovincia 
vetus  ans,uftior 
ab  Augufto  amplificata 
/uMbeia 

Arabona  Pannoir. 
Ar.ibo  fluv.  Pannoru 
Xrabriga  Hifp. 
./.r^c!.tbusflf  F[irt 


580 

395" 
658 

39? 
>f6 

ibid. 

ibid. 

811 

560 

J61 

562 

381 

381 

5-00 

$•00 

$■00 

500 

465- 

462 

Iif 

82 

264 

92 

68 

68 

116 

493 
380 
5S0 
500 
66 
180 

365 
S6f 

352 
68 

696 
152 

417 
115 
464 

93 

464 

22 

SS7 

>?2 

nj 

91 
445" 

3J4 

J22 

JI4 

.. . II4 

ibidem 

3P 

'  347 

46 

699 


AracilTum  Hifpan.  69 

Araccelis  Hijp.  71 

Aracynthus  mons  Aetolitt  *  -  711 

Aradu&aopp,  Hifp.~  ,  45" 

Arae  Fiaviae  opp.  3  3 1 

A  rae  Seftianae  Hifp.  6  % 

Arsegenus  Gall.  1 29 

Aranusinf.  826 

A  ra  Tutelae  Cor/ic<e  6 1 2 
AraUbiorum                      208,209 

.anBonna  209 
Arar  flnv.  Gall.                    108,109 

Araris,  idem  108 

Aravi  pop.  Lufit.  47 

Arauraurbs  148 
Arauris,  Arauriusfl.            111,146 

Anaufioopp.  1/4 

AraufioSecundanorum  15-4 

Arauzona///>r;V.  388 

Araxus  prom.  Elidis  75*9 

Arbela  Sicilia  651 

ArborFelixopp.  179 
Arcades,  Arcadia,  opp.  CreU  824 

Arcadiaregio  785* 

Archippe  Marforum  Ital.  485" 

Arcidava  Daci<e  379 

Arcilaci  opp.  Hifp.  86 

Arcobriga  Hifp.  49 

Arcobriga  '82 

Cefada  8  3 

ArdeaLatii  504 

Ardenna,  t^irduenna  174 

Ardiad  pop.  lllyr.  i%f 

Ardius  mons  illyr.  384 

Ardonea*  Apulta  563 

Ardotium  lilyric.  388 

Arduennafllva  174 

Arecomii  Volcae  1 46 

Arelate  duplex  1 5  r 

col.  Julia  Paterna  1 5- 1 
Arelate ,  Arelatum  &  A  reias        1  f  1 

Sextanorum  ibid. 

Aremorici,  Armorici  feq. 

Arenacum  222 

Arenatium  222 

Arene  Elidis  760 

Arethonfl.  Epiri  699 

Arcthufa  fons  Sicil.  629 

ArethufafonsE«£<r<s  813 

Arethufa  Mygdoni<e  671 

Arethufa  Thebana  736 

Aretrebae,  z^4rtabri]po$,  67 

Arevacae  pop.  Hifp.  7  5 

Argejaregio  778 

Argenisfl.  109 

Argennum  prom.  624 

A  rgentanum  Bruttior,  f  9  3 
Argentaria                             182,193 

A rgenteum  flum.  Gall.  1  fa 

AvgcntiaTranspaJana  433 


Aigcnuumn. 

i$? 

Al'gentora 

192 

Argentoratum 

193 

Argentoratus 

192 

Argentuaria 

192,  193 

ArgenusurbsG*?//. 

129 

Argeftesventus 

22,23 

Argi,  urbs  t^rgivorum 

781 

Argilus  Maced. 

674 

Argitafluv. 

281 

Argithea  Epiri 

702 

Argoda  Sarmat. 

325 

Argolicusfinus 

770 

Argolisregio 

:  778 

Argos  Amphilochium 

706 

Argos ,   Pelvpormejus. 

752 

Argos,  ri  t!Apy®>,  Argi, 

Argis  78 1 

Hippium 

781,782 

Argos  Hippium  Ital. 

5-63 

Argyripa,  idem.' 

$63 

Afy>p(x7m 

/63 

Argyrium  Sicilia 

644 

Argyruntum 

387 

Ariaibinum  Rauracor. 

182 

Aricainf  Gall. 

161 

Aricia  Lntii 

fo6 

Aricinum  nemus 

fo6 

Ariconium 

35-2 

Arirnafpi  Scyth<e 

321 

Ariminum  opp. 

467 

flum. 

467 

Ariorum  mons  Batic<e 

63 

Arrftaguras  Milefius 

3 

Arifiaeum  opp.  in  H<emo 

839 

Aritium  Prastorium 

46" 

Arivates  pop. 

349 

Arlape  Norici 

342 

Armamentarium  Batav. 

224 

Armenita  fluv.  Etrur. 

4/6 

Arminno  mons  Htfp. 

49 

Armorica,  regio,  ora 

126 

Armoricaecivitates 

I2f 

Armorici  pop.  Gall. 

IZjf 

Arna  TJmor.  cis  Apennin. 

473 

Arninafl.  Etrur. 

4/6" 

ArnusfluviusEtrur. 

400 

Arocelitani  pop  Hifp. 

7i 

Arochafluv. 

5*9 

Arolafluv.  Helvet. 

174 

Arolus ,  opp.  Bijalt. 
Aroaniusft.- 

670 

789 

Arpi  opp.  Apulia 

f(>Z 

Arpinum 

fZl 

Arretini  Veteres 

4S7 

Fidentes 

ibid. 

Julienfes 

ibid. 

Arretium 

45-7 

colonia  Fidcns  Julia    45-7 

Arribantium  MceJ. 

369 

ArrubiumW^/T 

571 

-    ■: 

Arfa 

INDEX    GEOGRAPHICUS. 


Arrlfipp.  Hifp.  f4 

A  rfia  flu ,  ius  Hijiff  383.387 

finit  HaIi<£  448 
Artabri  pop.  Hifp.                 6f,  67 

Artalbinurn  Gall.  182 

Artana,  Ortona ,  f\o 

Artemifia  infi  lta!.  606 

Artemifium  £«/?#*  809 
Artemita,  Ap7»'/*«7K  infi  ltal     606 

/rtena  Etru  .  4^4 

Artigi  H//£.\  J4 

Arubium  A/a?/?  3  7 ' 

Arucciopp.  ff//£,            ,  ^4 

Arucia  lUyr  388 

Arycrni  pop.  G<«#.  122 
fratres  Romanorum     1 22 

urbs  Gall.  123 

Arundaopp.tf//*.  54 

Arupinum  Liburn.  3B6 

Arufinicampi  Hirpinor.  5  56 

Arx  Britannica  1"»  Batav.  224 

ArxRomana,  eadem  ,  223 

Arvpium  Libwn.  3  87 

Arzos  opp.  X£r<«.  8  59 

Arzusfl.  Thrac.  850 

Afieus  ager  ^Arcad.  790 

Afanum  Oalmat.  390 

Afciburgius  mons  293 

Afciburgiom  C;/g.  4  14 

Akii,  «Y*m<  16 

Afconis  fofla  ex  Pado  44 ' 

Afcra  "Hefiodi  patria  7  36 

Afcruvium  Dalmati  390 

Afculum  ^Apulum  566 

Afculum  Picenum  48° 

Afcurislacus  68  8 
MtzAread.                        7%9>79° 

Afesfiates  pop.  Liburn.  388 

Afinatus  finus ,  Mefjen.  803 
Afinarus  fl.  S/V ///«               624,  631 

Afine  Argolidit  779 

Hermonic*  779 

Afine  Lacon.  768 

Afinesfl,  SicilU  624. 

Afifia  Lihurn.  388 

Afifium  ft(j/.  473 
Afopus  fl.  3<z<tf.                  728, 7  3 1 

Afopus  fl.  Pehponnefi  756 

Afos,  A(um  C«f.  823 

Afla  Macedon.  674 

Aflbrus ,  Aflbrium  5/V/7.  644 
Afparagium Gnec£ lUyrid.  -        658 

Afioius  Macedon.  670 

Afpiafl.  P/«jk  ,  477 

Afpledon  Bawr.  738 
Afta  Ligur.                        417,418 

Afta  Regia  HiCp:  60 

Aftacus  ^carnania  708 

Aftae  pop.  Ihrac.    •  860 

Aftens,  Afteriainf.  800 


Aftii ,  Afia  pop.  Ihrac.  560 

A  ftica  regio  Thrac.  %  60 

Aftigi  colonia  Hijp.  60 

Augufta  6 1 

Aftnra  ,  fluv.  Latii  5 1 3,606 

infula  fub  illius  oftium  513,606 


Ciceronisvilla 
Aftures  pop.  Hifp. 
Aftures  Auguftani 

Transmontani 
Afturica7\ugufta 
Afturia  regio 
Aftypalea  infi 
Atabulusveutus 
Atagisfluvius 
Atalanta  inf.  Euripi 
Atalantae  Nefion ,  mtriot 
Ataxfluv  Gall. 
Ategua  Hifpan. 
Atella  Campan. 
Atcrnum  Lucani* 
Aternum  Piceni 
Aternus  fluvius 
Atefte  {-'enetia 
Atbamanes  pop.  Grsec, 
Atbamania  rcgio 
Athamaruius  campus  Bmot. 
Athanagia  Hijp.  llerda 
Arhenae  Attiae 
Athenae  Diades  in  Eubcsa 
Athenae  Mediolanenfes 
Athenae  Rhemorum 
Athenopolis  Majftltenfium 
Athefisfl.  334, 401,43$- 

Atho,  Athos,  mons  674 

Athyras  fl.  Thrae . 
Atina  Latii 
Atinium  Theffal 
Atinum  Lucania 
Atintanes  pop. 
Atintania  regio 
Atravates  pop. 
Atraxopp.  Theffal. 
Atrebatae,  Erbt 
Atrebates  pop.  Belg, 
Atrebates,  Atrebatii,  Britann.  265 
Atria  Transpad.  '  441 

Atrianus  fl.  40 1 ,  44 1 

Attacotti ,  pop.  Britan. 
Attacum  Hijp. 
Attagus  fl.  Atax , 
Attegua  Hifpan. 
Atthis ,  idis ,  regio  Attica 
Attica  regio 
Attidum  UmbrU 
Attium  Corfice 
Attuarii  pcp.  Germ. 
Attubi  Claritas  Julia 
Atvaca,  Atvatuca 
Atvatici  pop.  Belg. 

Rrrrr 


5i3 

(58 

68 

68 

68 

68 

805 

24 

334 

811,813 

811 

11 1 

61 

546 

579 

479.483 

479 

441,442 

702 

702 

732 

96,97 

738 
812 

432 

248 

149 


85-2 

523 
679 

579 
663 
703 

243 
681 

243 

243 


663, 


279 

83 

iii 

61 

738 

73« 
471 
613 

302 

60 

216 

229 


Atvaticorumoppid. 
Atvatuca  Eburonum 
Aturenfium  civitas 
Aturrus  fluv.  Galh 
Aturus  fl.  GaU. 
Avanticum ,  Aventicum. 
Avarafluv  GaU. 
Avaricum  Gall, 
Avatici  pop. 
Auchethae  Sarmatig 
Auchi  pop.  Batav* 
Audenafi. 
Audurafl  Gall. 
Avella  Carxpan* 
Avendo  Liburn. 
Avenio  GaU. 
Avens  fl.  Sabin. 
Aventicum  Helvet". 
Avernus  lacus 
Aufidena  Samnitium 
Aufidusfl.  Apul. 
Aufinates  cismontam 
Aufina ,  Aufinum  Vefiinori 
Aufona  fl.  Britan. 
Augaea  Chalcidicae 
Augaeae  Lacon. 
Augufta  Anfciorum 
Augufta  colonia  Apulum 
Au°ufta  Dacica 
AuguftaEmenta 
Augufta  Julia  Gaditana 
Augufta  Gemella  Htfp. 
Augufta  Nova  Hifp. 
Augufta  Praetoria  Daciae 
Augufta  Praet.  Salaflorum 
Augufta  Rauracorum 
Angufta  Sueflbnum 
Augufta  Taurinorum 
AuguftaTreba  ltal. 
Augufta  Trevirorum. 
Augufta  Tricaftinorum 
Augufta  Veroman.iuorum 
Augufta  Vindelicorum 
Augufta  UlpiaTrajana 
Auguftana  caftra 
Auguftobona  GaU. 
Auguftobriga  Hifp. 
Auguftoclunum  GaU. 
Auguftomagus  Belg. 
Auguftomana  GaU. 
Auguftoritum  GaU, 
Auguftonemetum  Gall. 
Avia  Veflmorum 
Avifio  portus 
Aulxi  moenia  Thrac. 

caftelium 
Aulerci  pop  Gall. 

Eburovices 

Diablintes 

Ceaomani 


23* 
216 

115 

'14 

106, 1 14 

177 
124 

124 
148 
320 
227 
450 
107 

547 
386 
154 
490 
177 
53i 
5  5©. 
400, 566 
482 
482 
256 
■  675 

774 

1  16 

381 

380 

48 

56 

61 

76 

382 

412 

181 

2J-0 
409 
496 
202 

J55 
246 

329 

380 

331 
•34 
48,78 
136 
249 
134 
119 
123 
482 
4<4 

*rs 

ibid. 

130 

'50. 131 

'3i 

131 

Aulis 


INDEX    GEOGRAPHICUS. 

AuWsidis,  Bteot. 

728 

Badia  opp.  Hifp. 

54 

Bathia  Hifpan 

54 

Aulon  opp.  &  navalc 

65-9 

Baduhennse  lucus  Belg. 

297 

Bathynias  fl.  Thrac. 

8fz 

ad  mare  Hadr. 

659 

Baecula  Uifpati. 

91 

Bathys  fl.  ztcilt* 

638 

Aulon  fupra  Chalcidicam 

675 

Baecula  Aufetanorum 

93 

Batua  lllyr. 

391 

Aubna  Pelopopnefi 

763 

Baelo  opp.  Hifpan 

57 

Batulum  Campan. 

544 

Auf  eliana  colonia 

342 

Baefippo  opp.  6c  port. 

56 

Bauconica  Vangiowm 

199 

Aurelianae  /Ipttl* 

y.6g 

BaeterraG*//. 

I4f 

Baudobriga  Ireveror. 

/        204 

Aureliani  urbs 

j  30 

Baetes  fl.  Hifp. 

62 

Bauli ,  Pill*  Campan. 

533 

Aureoli  pons 

433 

Eaetis  fluvius  Hifp. 

ibid. 

Bavota 

574 

Aureus  Mons  Gorfic<e 

61  3 

Baeticaprovincia 

•      .  ?2 

Bautobrica 

204 

Aitfeus  Mons  Mcef. 

363 

ejus  limites 

ibid 

Bauxare  Rhat. 

337 

oppid. 

363 

Bsetica:  conventus  juridici 

5*3 

Bauzanum 

337 

Aurinia  Etrur. 

455 

colonias 

5  3 

Bebiana  villa 

46  & 

Aurunci  pop  ItaL 

523 

limites 

53 

Bebryces  pop.  Gall 

Ht 

Aufa  opp.  Hifp.. 

93 

oppida 

5*3 

Bebryciaaula 

14  r 

Aufcenfespop. 

1 1 6  feq. 

Baetulo ,  Baetullo  Hifp. 

91 

Beda  vicus 

207 

Aufci ,  Aulcii ,  pop. 

116 

Bxturia,  Bteticapars 

52 

Bedaium  Norici 

343 

Aufci  urbs  tslquitan.. 

1  16 

Begacum  Nertiorum  Btlg. 

216,23  1 

Bedefa  Hifpan. 

9? 

Auferfluv  ltal. 

400,45-1" 

Bagienni  pop.  Vagienni , 

409 

Bedefis  fl.  Cispadan. 

428 

Aufur ,  idem , 

451 

Bajae  Cart.pana 

/3» 

Bedriacum  Transpad. 

436 

Aufetanipop.  Hifp. 

93 

Bajanus  finus 

53« 

/BTjfAict    paflus,  menfma 

.  ?8 

Aufimum ,  /luximum 

479 

portus  Julius 

53' 

@i)fA,XTlgtlt 

ibid. 

Aufoba  fluv.  Hibtrn. 

281 

BajocalTesG^. 

Ji9 

Uegern  pop.  Aquitan^ 

*'5 

Aufones  pop.  Itah. 

5-2  3 

Bajocaflium  civit. 

ibid. 

Belbina  Laconia 

775 

Aufona  opp. 

523 

Balari  pop.  Savdinias 

618 

Belemina,  eadem , 

77S 

Aufonia  regio 

398 

Baleares  infulae 

102 

Belerium  prpm. 

266 

Aufter  ventus 

21,  22 

Balefium  Calabrite 

5*7' 

Belgica  Uniorutn 

213 

Auftrania  inf  Germ. 

311 

BJ&fi&Hifp. 

73,82 

BelgiumCxiaris 

25* 

Auiugum  Rhcet. 

337 

Baltia ,  Scandinovia 

310 

Belginum  Belg. 

203 

Autefiodorum  GaU. 

134 

Bantia  Apuf. 

/69 

Belitani  Htfp. 

u 

Autherani  pop.  Hijp. 

93 

Baraniofl.  GaW. 

138 

Belgaepop  GaU. 

l6t 

Autofiodorum  Gall. 

134 

Barbariana  Hifp. 

59 

Belgaepop.    rilann. 

2-64 

Autricum  Gall. 

130 

Barbarium  promontorium 

45" 

Belgica  Gallia 

162 

Autrigones  pop.  Hifp. 

69 

Barbeful  Hifpav. 

S7,59 

Belo  opp.  Hifpi 

S7 

Autura  fl.  Galliae 

107 

Barbefula  eadem 

59 

Bellocaflespop», 

2S2 

Auvonafl  Britatm. 

2_f6 

Barcino  Hijpan. 

90 

Bellovacipop. 

245 

Auxima,  Uxma 

75 

Faventia 

91 

Bellus  Mcns  opp. 

246 

Auximum  Ital 

479 

Barea,  Bariae,  Hotpu»- 

59! 

Belfinum  Hnp. 

82 

Axelodunum  Britann. 

273 

Baris  CaLbr. 

573 

Belunum  Llhat. 

337 

Axiacae  pop.  Sarm. 

3i9 

Barium  Apul. 

568 

Bena  Creta 

825 

Axiacesfl.  Sarmat. 

i»S 

Barpana  inf.  ItaL 

606 

Benacuslacus 

434 

Axima  opp.  Gall. 

15-8 

Barfa  inf.  ad  GaU.. 

161 

Beneventum 

553 

Axiopolis  Ma>f. 

371 

Bafi  opp.  Hifp. 

93 

Col.  Julia  Concordia  Felix 

Axiusfl  Maceeii          664,667,669 

Bafiana  Pannon. 

35-8 

553 

Axona  fl.  Gall. 

108,  174 

Bafilea 

183 

Bennaventa  Britann. 

270. 

Axunaopp.  Gall. 

158 

Bafilidae  Scytha 

319 

Bennica  regio  Thrac. 

S60 

Azngarium  Sarmatt 

323 

Basfiana  Patmonia 

358 

Berga  ari  "itrymonem 

675 

Azali  pop. 

349 

Bafta  Calabria 

573 

BtgyatZut 

676 

Azanes  pop.  Arcad. 

795 

Baftarnae  pop, 

309 

iiergi,  Dergosinf. 

310 

Azorum.  ThefjaK 

680,681 

Baftarnicae  Alpes 

309*378' 

Bergidum  Hifp. 

69, 9  6 

AzomsPelagotiia 

680 

Bafternae  pop.  Bafiarn^ 

309 

Bergiftani/f//^. 

96 

Bafti  opp.  Hifp, 

87 

Bergitani  pop. 

96 

B. 

Baftetani  pop.  Hifp. 

52 

Bergium  Hifp. 

•  '     ibid. 

Baftitani,iidem, 

86 

Befgomum 

43  l 

Bacacum  ^i-rruiomm  Belg. 

2-21 

Baftuli  pop.  Hifp. 

f2 

Bergula  Oretan. 

$o,26 

Bacafis  Hifpatn 

94 

B  ata  va  caflra,  m  PindeL 

332 

Bergulae 

859 

Baccanae  Rtrur. 

464 

Batavi  pop; 

218 

Bergufia  Hifp. 

9«5 

Bacenis.filva  Germ. 

294 

Batavodurum. 

22  I 

Beroea  Macedon. 

1 

-     666 

Bacuntium  fl.  '^amem. 

.     356 

Bata,Yorumin!uIa; 

219  | 

Berones,  B)jf*>£«,  pop^- 

69 

Madwuxa-Moriei 

14,3 

Qppiduau 

a2o  1 

Bcruneniws  i<t)aU. 

3  36. 
Berus- 

I  N  D  E 

Berunum  Rhat'. 

337 

Befidise  Brutrior. 

591 

Befippo  Hifpan. 

57 

Befla  Locr.  Opunt, 

719 

Bes^apara  Thrac. 

«57 

Besfi  pop.  Ihrac. 

856* 

Besficaregio 

860 

Betafi,  Betafii.  Bethafii,  pop. 

»3° 

Bettrrae  Gall.  Narb. 

I4T 

Betis,   Batisfl. 

61 

Betriacum ,  "Bedriactm 

436 

Betula  Hi/pan. 

91 

Betulo  Hifp 

9" 

Biate  Vtate ,  Hifp. 

80 

Biatiaeadem 

ibid. 

Bibali  pop  Hifp.. 

66 

Bibracte  Aeduor, 

137 

Bibra&ejulia 

137 

Bibraxopp.  Remor. 

248 

Bibroci  pop.  Britan. 

260 

Bice  lacus  Taurica               3 1 8 

,325 

Bidacum  Nonci 

343 

Bidajum  l  !em 

343 

Biducaflei  pop. 

128 

Biducefiipop.  Biducaffes 

128 

Bigerra  Hijpan. 

86 

Bigerri,  Bigerrones,  pop.  GaU^     1 1  f 
Bilbilis  Hifp.  81 

Bilbilitanse  Aquae  82 

BiYuioRbat.  -     338 

Biludium  lllyrtc.  390 

Biminacium ,  Vimmiacum  364 
Bihgium  ad  R  hen.                1 74 .  200 

Bitgus  flu vius  Britan.  2 8  1 
Biiiciana  Vindeltc.                    33  3.  f. 

ifalaepop.  671 

ifaltia  regio  671 

Bifanthe  Thrat~  849 

Biftones  pop.  Thrac.  8  60 

Bifula  fl.  an  Viffula  \  313 

Bythias fl.  Thrac.  852 

Bituriges  ,  urbs  1 24 

Bituriges  Cubi ,  pop.  123 

Bituriges  Vibifci ,  pop.  j  1 7 

Bityla  Lacon.  774 

Bizone  Thrac.  373 

BizyzTrac.  859 
Blanda  Hifp.  9 1 

Blanda  Liuania  579 

Blandufiaefons  491 

Blanona  lllyric.  3  8  8  I 

Blafconinf.  GaU,.  161  / 

Blatobulgium  Britann.  273 

Blavia  Santonum  j. 1 9 

Blemmina  Lacon.  775 

Blenna  Creta  824 

Blera  Etrnr.  4(5 , 

Bletifa  onp.  Luftt.  47 

Bliteira ,  [pririumnornen,,.  145 

BrileflusmonsJUric,.  749 


X-GEOGRAPH  ICU  S. 

1  Boa ,  Boa» ,  inf.  lllyr. 
'•  Boagriusfl.  Ltcr.  Epiinem. 
1  Boaulia,  Bauli ,  Campan, 

Bodincomagus  Ligur. 

Bodiocafles  pop.  GaU. 

Bodobriga  Belg. 

Bodotria  afiuarium  • 

Bcea,  Bceaeopp  Lacon, 

Bcea,  >Argolicifinus 

Bcebe  Thejfal. 

Baebias  lacns 

Bceon  laurtc. 

Bceotia  regio 

Bojaemum ,  Bojemum ,  regio 

Boii  pop.  German- 

Boii  pop.  Gallia  transalp. 

Boii  Ci/alpini  pop. 

Boiipop.  Vindehc. 

Bojorum  Deferta  Pamonia 

Bojodurum 

Bojohemum 

Bojum  opp.  Lacon. 

Bola  i^iequorum  ItaL 

Boibe  Macedon. 

Bolerinm  promont  Britan. 

Bondicomum  Ligur  ad.  Pad. 

Bonconica  Vangtonum 

Boni  portus  Qreta 

Bonna 

Bononia  Belgica 

Bononia  Panrmia' 

Bononia  Ital. 

Bontobrice 

Boramons  Macedon, 

Borbetomagus 

Boreasventus 

Borjfthenesfluy. 

Bortina 

Boryfthenis,  cpp. 

Borjfthenidaepop. 

Boryfthenitae  pop. 
Bofa  Sardinia 
Bosporana  regio 
Bofporani  pop. 
Bosporani  i  eges 
Bospcrus  virbs 
Bcsporus  Cimmerins 
Bosporus  Myfitis 
Bosporus  Thracius 
Bottisea  regio  Maced* 
Bovennainf.  ad  Sardiniam- 
Boviafmum 
Bovianum  Samnit. 
Bovillae  Latii 
Bovium  Britann. 
Govo  inf.  /Uyr. 
3  racara  Hifp. 
Bracara  Atvgafta. 
Bracaraugufta 
Bracari  pop. 

Rrrrr  3. 


39  f 

Brachyfcii 

t6 

7«7 

Bradanusfluvius 

j'70 

533 

Braeca;  ii,    Bracaris 

66 

419 

Brannociunum  Britan. 

269 

249 

Branonium  Britann, 

271 

204 

Branogenium 

271 

257 

Brafiae  Laconia 

771 

769 

Bratuspantium  GalL 

245 

769 

1  Bratteainfi 

395 

691 

Brauron ,  Brauronia 

74f 

691 

Bregetio,   Utgnio  Pamon.        3  54 

325- 

Bregaetium  Pannon. 

3J4- 

727 

\  Bremenium  Britann. 

275 

308 

Bremetonacum  Britaxn, 

273 

308 

Bremeturacum 

273 

138 

Brentonicum  Euganeomm 

438 

42  1 

Breones  pop.  Breuni 

33<S 

332 

Bprp,tcyti& 

25* 

35° 

Breuci  pop.  Pannen. 

349 

34i 

Breucomagus 

J9I 

308 

Breunipop.  Rhat. 

335" 

714 

Brica  Celtice  urbs  fbnat 

45 

496 

Bricinniae ,   caffellum 

626 

675 

Brigaecum  Hifp. 

68 

280 

Brigantes  pop.  Britann. 

27  3 

419 

Brigantes  pop.  Hibernia 

281 

198 

Brigantii  pop.  Pindelic. 

329 

818 

Brigantinuslacus 

iSt,  329 

2    O 

Brigantia ,  Brigantium  opf 

1.  Vmaelic. 

239 

i-8  1,  329 

Sri- 

Brigantium  in  Alpibut  - 

410 

42  5 

Brigantium  Hijp 

68 

204 

Brigobanna  Britann.} 

330 

662 

Britannia 

2f4> 

198 

Barbara 

257,278 

1,22 

Romana 

257,260 

317 

Inferior 

259 

96 

Superior 

2J9 

3l6 

Britannise  divifio 

257 

316 

oppida 

26O 

319 

muri,  valla 

257,276 

6l6 

Britanicaarx  Belg. 

2  24 

326 

Brito,  Britto,  Britannus 

25.5 

3l6 

Britomartis  nympha 

816 

326 

Brittenburg,  Belg. 

224 

324 

Brivatesportus,   BreJK 

I27 

324 

Brixeilum  Cispadan. 

423 

8f3 

Brixentes ,   Brixantce  pop, 

33<S 

8X3 

Brixia  Italia 

43  + 

667  I 

Brocomagus  Triboccor. 

191 

l  1  1 

Bromifcus  Macedtn. 

675 

308 

Brovoniacum  Brita». 

273 

55» 

Brufteri  pop. 

297 

$06 

Mojores 

29.8 

272-. 

Minores 

298 

35  5 

Orundifium 

571 

66 

Brundulus  portus  Vtntt.  ■ 

44  s 

66 

Bruttii  pop. 

581 

66 

Bruttiorum  mediterranea 

591 

60 

Bryanium  Macetf.* 

664 

. 

Bufca- 

INDEX    G-EOGRAPHICUS. 


Bubalia  Panmn. 
.Eucephala  prom.  Argis. 
Bucei  hakis  portus 
Buchactium  Epiri 
Bucolium  Arcad. 
Eudalia  Pannon. 
Budinus  mons 
Eudovas,   Budroa ,  inf 
Budprusfl.  Etibce<e 
Budroce  inf.  Cretici  M» 
Budua  Lufitania 
Bugeslacus,  Byce 
Bulis  Phocid. 
Bullaeum  Britann. 
Bullis  Grac.  lUyr. 
Bura  Achaice 
Euragara  Mcef. 
Eurburaga  MceJ, 
Eurchania  inf. 
Biirdigala  Gall. 
EurginaciumB^. 
Eurgundiones  pop. 
Eurri  pop.  Germ. 
Eurnurn  lllyric. 
Burridenfiipop. 
Eurrium  Britann. 
Eurfada  Hifp. 
Burtina  Hifp. 
Buruncum  Belg. 
Euthoc  lUyr. 
Buthrotum  Epiri 
Butoa  inf.  Cretici  M, 
Butrio  Venet. 
Butrotum  numen  Brutt. 
Buxentum  Ital. 
Byce  lacus  Sarm, 
Byllis,  Ballis ,  opp. 
Byrrus  fl.  Rk*t. 
Byzantium 

C. 

Caballinum  Gall. 
Caballodunum ,  idem 
Caoallio,  GaU. 
Cabellio,  idem. 
Cabillones  opp.  Gall. 
Cabillonum,  idem 
Cabiris  facrata  Imbrus 
Cabyle  Thrac. 
Cacyparis  fl.  Sicil. 
Cacyrum  Sicih 
Cadurci  pop.  GaU. 
Eleutheri 
Caecias  ventus 
Caxilia  caftra  Hijp. 
Caeciliana 

Cscina  fluvius  Etrurl 
Caecinum  an  opp.  Bruttiorum 
Csecinus  an  fl.  Bruttiorum  ? 
Caecubum,  regio 


35<5 

Caecubum  binum 

527 

779 

Cyrubus  ager 

527 

780 

Caeletae  pop.  Thrac. 

860 

696 

Majores 

%6o 

795 

Minores 

ibid. 

35<5 

Caelina  opp.  &  fi.Feriet. 

443 

322 

Caelius  Mons  opp.  Pindel. 

330 

825 

Caslium  Apulia 

570 

812 

Caenepolis ,  Heapolis,  Tanarum  767 

825 

Csenica  regio  •  hrac% 

860 

46,48 

Caenina  Sabinor. 

488 

325 

Caenys,  prom.  Brutt. 

585 

727 

Caenomani  pop  Iranspad. 

433 

272 

Caenophrurium  Thrac, 

851 

659 

Caeracates  pop.  Belg. 

«93 

759 

Caeratus  fl.  Creta 

822 

376 

urbs ,  Cno(jus 

822 

376 

Cseraefi  pop.  Belg.              2 1 

6,217 

311 

Caere  opp.  Etrur. 

465 

118 

Caeretanus  amnis 

4<55 

222 

Caeriana  Hifp. 

?4 

305 

Caerites ,  incolac  t a  Caere 

465 

3°* 

Cseritis  amnis 

465 

388,392 

Caefaraugufta 

84 

378 

Csefarea  inf.  GaU. 

161 

272 

Caefarodunum  GaU. 

130 

83 

Caefaromagus  Belg. 

245 

96 

Caefaromagus  Britann. 

267 

211 

Caefena  Gispidan* 

428 

39« 

Caefia  filva  Germ. 

294 

697 

Cseftria  Epiri 

699 

Zl? 

Caetobrfx  opp.  Hifp. 

49 

441 

Caicinusfl.  Bruttor. 

587 

587 

Caieta  Latii 

524 

579 

Calabria  regio 

57° 

318,325 

Calafta ,  Calafre  Sicil. 

640 

6f9 

Calaguris  Julia  Nafcia 

7' 

334 

Calaguris  Fibulaaenfis 

72 

853 

CalarniaTurris 

675 

Calatia  Campan. 

545" 

Calatini ,  aiti  colunt  Calaliam 

54* 

13^138 

Calatis  Mcefia 

373 

138 

Calatum  Britan. 

273 

«54 

Calauria  inf.  Argivor. 

S05 

'5"4 

Calcaria  Britann. 

274 

138 

Cakua  Britann. 

265 

'38 

««'Cale.a^Callem 

47i 

862 

Caledonia  regio 

■  '278 

859 

Caledonii  pop.  Britan. 

278 

63  ! 

Caledones  .Caledonii 

ibid. 

646 

Caledonius  Oceanus 

ibid. 

.121 

Cal  en  us ,  a  Calibus 

5-43 

122 

Cales  opp.  Campan, 

J43 

23,*7 

Caletes,  Caleti,  pop. 

251 

76 

contributi  Lugdune 

nfi  zf\ 

49 

Caletra  Etrur. 

455 

453 

Califia  German. 

305 

im)   588 

Callaeci  pop.  Hifpan. 

64 

588 

Callaecia  Hif. 

ibid. 

5  27 

Callaici  Bracarii 

65 

Lucenfes 
Callaci  pop.  Hijp. 
Callatis,  Callatia  Maef. 
CalJe  opp.  Hifp. 
Calleva  i^trebatum 
Calliarus  Locridis 
Calliae ,  Callia ,  Pehinnn. 
Caliicula  mons  Caman. 
Callifae  Hirpinor. 
Callipidae  pop.  Sarmat. 
Callipolis  tisfetolia 
Cailipolis  Calabr. 
Callipoiis  Siciiia 
Callipolis  Tkracia 
Callipus  fl.  Lufitan. 
Callirhoe  Enneacrunos  fons 
Calliterae  Macedon. 
Callium  Aetolia 
Calloniniana  Sicil. 
Crdon  Belg. 
Calor  fl.  Lucania 
Calor  fl.  Benewnt. 
Calpe  mons  Hifp. 
Calpurniana 
Calybe  Thrac. 
Calydnae  inC 
Calydon  Aetoli* 
Calymnainf 
Calypfiis  infula 
CamaloGunum  Britann. 
Camara  Cret<e 
Camaracum  &?;£>•.'  • 
Camarina  urbs  Sieil. 

palus 
Camarica  Hifp. 
Cambes  Rauracor 
Cambete 

CamDodunum  Britann. 
Cambolecli-ipop. 
Camboritum  Bntann. 
Cambretoifum 
Cambus  fl.  /•  indelic. 
Cameliomagus  Ligur. 
Cameria  Camerium,  Sabin. 
Gaaierinum,  TJmbria 


6r 

64 

373 

26  ? 

7 »9» 720 

79» 

541 

55-7 

319 

7'3 
571 
6Si 

847 

44 

742 

671 

7'4 
648 
214 

577 

57,5-8,^3 

fS 

859 

827 

7'i 

827 
604 
267 
81S 

231 

632 
632 

69 

J82 
182 

274 
121 
-  169 
269 
328 
419 
489 
472 


Cam^rs,Camertes,Cameri;incol3eib, 
Camicus  fl.  Sicil.  634 

opp.  regia  Cocali  634 

Carnirus  Cret.  %  \  % 

Campania  r^gio  5*27 

Campaniamediterr.  /38 

Campi  Canini  Rhaet.  428 

Campi  La  pid  ei  GaU.  148 

Campikaudiii/^/.  429 

Campus  j  uncarius  #/$•  92 

Campfa.^^rf.  672 

Camuni  pop.  trans Padum  llf^-r 
Canaftraeum  prom.  Macedon.  .672 
Candanovia  infi  -  |  z 

Candayia  regio,  jugum  662 

Cane- 


I  N  D  E 


Canelata  Corftca 
Gangipop.  Brttann. 
C.r.-iineiates  pop.  Belg. 
Canini  cimpi  Rhat.  finibia 
C.nnas  Ap'tl. 
Cannenfis  clades 
Cannenufates  pop.  Belg. 
Cantaepop.  Bntann. 
Cantabora  Hifp. 
Cantabria  regio 
Cantabvi  pop.  Hifp. 
Cantabricus  Oceanus 
Cantii  pop.  Britann. 
Cantium  prom.  Britann. 
Cantium ,  regio 
Canufium  z^ipuh 
Capara  opp.  Luftt . 
Capena  opp.  trans  Tiber. 
Capena  porta  Roms 
Caphareus  prom.  Eub«<e 

opp.  Enbcc* 
Caphya  opp.  Arcad, 
Caphyatae  pop.  Arcad. 
Capitoftura  Tolofanum 
Capidava  Mcef^ 
Capillati  pop.  Ligures 
Capitolinus  olivus 
Cappara  £»//?. 
Capraria  inf.  Hijp. 
Capraria  inf.  Ital. 
Capraiia  opp.  Bruttior. 
Caprafiainf.  ltal.. 
Caprafiae ,  oflium  Padi 
Capreae  inf .  Ital. 
Capri  portus  Maced. 
Capua  Campan. 
Caput  bovis  Mcef. 
Cavacates  pop. 
CaraceniSamnites 
Caracini 
Caralis  Sardinia 
CaralesPl.  Carahs 
Carantonusfl.G„>„/. 
Caranufca  Treveror. 
Carbania  inf  ltal. 
Carbas  ventus 
Carbia  Sardini* 
Carbonaria  fojfa  Padi 
Carcafo,  Carcafum  Gall, 
Carcaflo ,  Carcaifio 
Carcine  opp.  Sarmat. 
Carcinites  finus 
Carcinitis  opp. 
Carcinum  Bruttior* 
Cardia  Thrac. 
^Cardines  mundi 
Cares  opp.  Hifp. 
Carenfes .  incoU  ejus  t 
Carillaeopp.  Brnt'. 
Caris,  five  Carus  fl.  Gall. 


613 
260 
225 
428 
566 
566 

225 
272 
832 

69 

ibid. 

ibid. 

260,261 

261 

ibid. 

566 

48 

463 

500 

807 

ibidem 

793 

793 

144 

37' 
409 

500 

48 

103 

604 

59i 
604. 
440 
609 
675 

551 
365 
193 
550 
550 
615 
6.5 
106 
207 
605 

27 
617 

440 
143 
343 
338 
3*8 
•  ibid. 
588 
844 
21 

H 
84 

582 

3C6 


X    GEOGRAPHI 

Cariftum  Liguria  418 

Carmencalis  porta  Romae  500 

Carminianenfisfaltus  574 

Carminianum  Calabr.  574 

Carnipop.                 _  445 

Carnion  Arcad.  795 

Carnotena  civitas  i 3  o 

Carnus,  untis,  Pdnnon.  350 

Carnuntum  Par.non.  ibid. 
Carnutes,  Carnuti,  pop.  Gall.      130 

Carnutum  opp.  Gall.  1 3  ° 

Carnutum  Pannon.  3  50 

Carocotinum  in  Caletib.  252 

Carpatesmons  378 

Carpefii  pop.  Hifp.  7  8 

Carpentorafte  Gall.  1  5  6 

Carpetani  pop.  Hifp.  7  8 

Carpetania  regio  ibid. 
Carpipop.                         309,  378 

Carpiani  pop.  378 

Carpis,  opp.  Pannon.  3  54 

Cafraca  Transpadana  438 

Carrea  Pollentia  417 

Carrodunum  Germ.  309 

Carfeoli  ltah  49  5 

Carfulae ,  Urnbr.  citerioris.  474 

Carfum  Mcef.  585 

CartejaHifp.  56 

Carteia  Olcadum ,  Ahhaa  8  2 

Carthago  Nova  87 

Spartaria    \  ibid. 

Carthago  Vetus  Hifp.  89 

Carventana  arx  Latii  5  i  9 

Carvo  Belg.  1 59 

CacyaLaconica  775 

Cary ae  Arcadtae  791 

Caryones  pop.  Sarmat.  322 

Caryftus  Eubeene  809 

Caryftias  columnae  809 
Cary  ftium  rnarmor             809.813 


c  u  s. 


Caryftum  Ligur.  vide  C/irifum. 
Cafcantum  Hifp. 
Cafperia  Sabinor. 
Caulinum  Cawpan. 
Cafinum  Latii  adjeiii 
Cafmena,  Cafmenar. 
CafperulaStf£/tfor. 
Cafpingium  Beltr. 
Casfandrea  Macedon. 

Tulia  Auaufta 
Casuopjeum  prom  Corcyrne 
Casfiopaci  pop.  Ep.vi 
Casfiope  portus  Epiri 

oppiclum 
Casfiope  Epiri  mediter. 
Casfiopeia  opp.  Casftope 
Casfiterides  infu-ae 
Casfius  Juppiter 
Caftaliusfons 
Caftanxa  Thefah 


491 

541 
523 
647 

49» 

222j  225 
672 
673 

797 
695- 

695 
695 

699 

695 

ioo^  283 

695 

7Z3 
692 


Caftellum  ad  Aemun  fl. 
Caftellumad  Fuldam 

in  Tautio 
Caftellum  Menapiorurri 
Caftellum  Morinorum 
Cafthanxz  Thejptl. 
Caftorum  nemus  trans  Padum 
Caftra  Csecilia  Hifp. 
Caftra  Hannibalis ,  portus 
Caftia  Kqy culis in  Batavis 
Caftra  Martis  Mcef. 
CaftraNova  Dacia 
Caftrum  ,  colonia ,  Prnetut. 
Caftrum  Inui 
Caftrum  Novum  Etruria 
Caftrum  Novum  Pr*w. 
Caftulo  Hifp. 
Caftulonenfis  faltus 
Catabathmus  limes  Africae 
Cataegis  ventus  Pamphyl. 
Catalauni  pop.  6c  opp. 
CatanaS/f ///'<* 
Cataracto  Britann. 
Catarra&um  fl.  Cret. 
Catari  pop.  Pamon. 
Catina  Sicilia 
Catti  pop.  Germ. 
Caturiges  pop.  &  opp. 
Caturractonium  Britann. 
Catyeuchlani  pop.  Britann. 
Cavares ,  Cavari ,  pop.  Gall. 
Cauca  Hifp. 
Cauchipop.  Germ. 

Majores 

Minores 
Caucoliberum 
Caudium  Samnit. 
Caudina;  Furculae 
Cauionia,  Caulon  Brutt. 
Cauriumopp.  Lufif. 
Caurus  ventus 
Cea,  Ceosinf.  Aegai 
Ceba  Ligur. 
Cebenna  mons  Galh 
Cebrutn  Mcef. 
CebvusR.Ciabrus. 
Cecropia  t^Attit. 
Cecropia  alia  Atticas 
Cecyrina  Ackaja 
Celadusfeinfulse 
Celelates  pop.  Ltgur. 
Celeja  Norici 
Celemantia  Germ. 
Ceknise  Aqus  H.fp. 
CeleniK  Compan. 
Celetrum  lllyr.  Gr<ec. 
Celeufusopp, 
Celia  ltla. 
CzYzHifi. 
Ceita?  latisfime  cokieruftt 


:0I 

301 
229 
242 
692 

436 

49 

588 
222 
368 

379 
478 

504 
465 

478 

79 

64.79 

34 

24 

248 

625 

274 
817 

349 
625 

301 

M8 

273 
268 

l<4 

1S 
29S 

298 
298 
142 
553 
J53 
587 
49 
22,23,27 

830 

417 
1 1  1 

369 

369 

739 

744 
759 

595 

420 

345 

309 

68 

54:^-!  + 
6C0 

3  3  4 
570; 

9? 

104 
Cd- 


INDEX    GEOGRAPHIC  U  S. 


:£eltae  Caefarfs  104 

Celtiberia  regio  8  1 

Celtiberi  pop.  81 

Celtica  pars  Galli.r  1  o  j" 

Celticum  prom.  Hifp.  67 

Celydnusfl.  lllyr.  GracL  660 

Cemelium  fub  z^ilp.  Gall.  1 5  3 
Cemenelium  idem              15  3.»  409 

CenabumGd//.  130 
Cenchreae  Corinthiof.         7/4, 7  5f 

Ceneta  Ventt.  443 

Cenio  fl.  Britann'.  256 

Cenomagnipop  BnV.  260 

Cenomani  pop.  GaU.  i  3  1 
Cenomani  Ital.  Iranspad.  43  2, 4 3  3 

Centobrica  #///>.  7  8 
Centrones  pop.  zAlpin.      158,152 

Cemtumcellae.  46  5 

Centumputea  Oacia  379 
^rfCenturiones ,  locus  ad  Pyrenaeum 

Centuripa  ,  Centuripae  ?l.  643 

Cephalenia  inC  Soo 

Cephalenia  inf  800 

Cephalenes  incolae  801 
Cephalccdis,  Cephalcedium        640 

Cephisfia  fons  Cdthen.  741 

Cephisfus  fl,  Attica  7  4  5 

Cephisfus  fl.  Phocid.  722 
Cepiana  opp.  Lufit .               -      49 

Ceracates  pop.  Belg.  193 

Ceramicus  urbis  739 

extra  urbem.  739 

Caraunia  Achaja  759 

Ceraunii  Ulyrici  385 

Ceraunii  montes  Epiri  £94 

Cercinitis  palus  Maced*  67  f 

Cerdiciatespop.  675 

Cerdonia /ta/.  563 
Cereatae,Ceret3e,pop.Cy^  8  24, 8  2  5 

Cerefius  lacus  Transpadan.  430 
Ceretani  pop.  Hifp. 
Certima  Hifp. 
Cerfennia  Marforum 
Cerilli  opp.  Brtitt. 
Cerinthus  E  ubceae 
Cerretani  pop. 
Cerretani  Auguftani 

Juliani 
Cervaria  GdlUfnis 
Cervaria  Qretan. 
Ceflero  opp.  H'-fp- 
Ceftrina ,  regiuncula  Epiri 
Cetaria  Sicilia 
Cetium  opp.  Norici 
Cetius  mons  Norici 
Chabrius  fluv.  MaceL 
Chaedini  pop. 
Chaeronea  Bceot. 
Chalaeon  portns 
Chalaftra  Macsdon. 


9« 

83 

485 

582 

812 

98 

98 

ibid, 

97,  142 

80 

J46 

699 

637 

349 

348 

67T 

3»i 

734 

720 

670 


342 
343 


7*5 


Chaleos,  #«W«. 
Chalcia  inf.  Cretici  M. 
Chalcidice  regio 
Chalcis  Macedon. 
Chalcis  Aetolite 
Chalcis  Ettheea 
Chaleftra  Macedon. 
Chalufusfl,  Germ 
Chamavi  pop.  Germ. 
Chaonia  regio 
Charadra  Epiri 

Phocidis 
Charax  opp.Tauricae 
Charesfl.  Gall. 
Charybdis- 
Chafuarii  pop.  Germ. 
Chatti  pop.  Catti. 
Chattuarii  pop.  Gcrm, 
Chaucis  regio 
Chauci  pop.  Gernj: 
Chelonatas  prom. 
Cherfon ,  #££<r*.\ , 
Cherfonefus  Cimbrica 
Cherfonefus  Taurica 
Cherfonefus  opp.  Taurica 
Cherfonefus  emporium 
Cherfonefus  Thraciae 
Cherfonefus  Zenonis 
Cherufci  pcp. 
Chefinus  fl.  Sarmat. 
Chidria  Thrac.  Cherfonef. 
Chimaera  caftellum  Epir.i 
Chimerium  prom. 
Chinna,  Ginna 
Chonia,  regiuncula  Brnttior. 
Chronusfluv.  We 
Chryfa  inf.  ad  Cretam. 
Chryfas  fl.  Sicil. 
Chryfe  inf.  Ihafu 
Chryfe  inf  Aegai 
Chuni,  Scytha 
Chydas  fl.  Sicilia 
Chyretiae  Theffal. 
Ciabrus  fl.  MceJ. 
Cibalae  /<?«  Cibalis 
Ciberis  Thrac. 
Cichyrus  Epiri 
Ciconespop.  Thrac. 
Cicynethus  inf 
Cilina  Vtnet. 
Cilinae  Aquae  Hifp. 
Ciiurnum  Britann. 
Cimarus  prom.  Creta 
Cimbri  pop. 

Cimbrianae,  Cimbrianum 
Ciminius  faltus,  mons,  lacus 
Cimmerium  Campaniae  fabulofum 

533 
Cimmerium  opp.  Tauricee  325 

Cimolus  inf  CAegxi  832 


7'5 

826 

673 
674 
712 
v8n 
670 
291 
299 
693 
699 

726 

324 
107 
622 
299 
300 
299 
298 
298 
760 

323 
312 

3*3 

323 
ibid. 

843 

3*5 

30.2,  feq. 

3H 
849 
695 
697 

394 
590 

3i3 

826 

644 
861 
836 

322 
641 
678 
362 

357 
849 
698 
842 
827 

44  3 
68 

273 
8r4 

2°3 
3/8 

4f9 


Cinarus,  Cinara, Jnf. ' 
Cingafl  Hifp. 
Cingilia  Vefinor, 
Cingulum  Piceni 
Cinna.    Chinna 
Cinniana  Hifp. 
Circaeus  mons  Latii 
Circeji  opp.  Lat. 
Circius  ventus 
Circumpadani 
Cirpi  Pannon. 
Cirrha  Phocidis 
Cirritania 
Cifamos  Cretne 
Cifamus  opp.  Cret<e 
Cispadana  Gallia 
Cisfa  Thrac. 
Cisfa,  Cisfum,  Hijp. 
Ciflus  Macedon. 
Cithaeron  mons 
Citharifta  portus 
Civilis  Claudius 
Clampetia 
Clanis  fl.  Etrttr. 
Claniusfl.Crfw^j*. 
Clanovehta  Britann. 
Clarenna  Vindelic. 
Claritasjulia 
ClarusMonsGa#. 
ClafTica  colonia,  For  julii 
Claftidium 
Claterna  Cispadan. 
Claude,  Claudos  inf. 
Claudia  Copia  Lugdunum 
Claudia  Norici 
Clauciivium 
Claudii  Forum  GaU. 
Claudius  mons 
Claudomerium  Hifp. 
Clavenna 

Clauf entum  A  ntonini 
ClauftraPyrenxi 
Cleonae  Argolic<e 
Cleonae  chalcidica 
Clepidava 
Clefiusfl. 
Clevum  Britanit. 
Clibanus  mons  Brutt. 
Clima  quid  proprie 
Climata  olim  feptem 

inaequalia 
Climata  veterum 
Climberrum  tAufcmtm 
CHsfae  Bccot. 
Cliternia 
Cliternum 

Clitor,  Clitorium  opp. 
Clitoriusfons 
Clitumnus  fons  f  1, 
Clodiafofla 


838 

94 

482 

479 

394 

93 

/>3 

513 

24 

421 

3  54 
720 

98 
821 
816 
420 
848 

94 

670 

735 
149 
168 
/83 
4/6 
528 

273 
331 
60 
»23 
1/0 
419,420 
426 
826 
139 

343 
343 
158 
348 
68 

■338 
264 

99 

784 
694 

309 

43$ 
268 
/91 

14 

ibid0 

14 

116 

717 
560 
49  $ 
79% 

792 

47? 
4-41 

ClQ= 


INDEX    G  E  OGR  APH  I-CU  S. 


Clodiana:  Maced. 

677 

Clodianumflum. 

97 

Clodii  Forum 

45i 

Gloftra  Romana 

5*1 

Cluana  Piceni. 

477 

Cluilia  fofla 

506 

Clunia  Hifp. 

7<5,77*3  39 

Cluninm  Corfic* 

613 

Clufina  palus 

457 

ClufiniNovi 

4J-7 

Vcteres 

457 

Clufium  Etrur. 

457 

Clufiusfl. 

438 

Cluverii    controverfia  de    Rheni 

oftiis  166 

Cluvia  Samnit.  5J5 

Cnemis  mons  Locrid.  7 1 6 

Cnemides  ,  plur.  opp.  7 1  6 

Cnofliis,  CnofusGjv?.  822 

Cocintum  prom.  Brutt,  588 

Codanonia  inf.  312 

Codanus  finus  287 

Colania  Britann.  275 

Ccelerini  pop.  6j,  (6,  67 
Cccli  montana  porta  Romas       j-oo 

Coeliobriga  Hifp.  66 

Coelos  portus  846 

Colapiani  pop.  349 

Colapis  fluv.  Pannon.  348 

Colarni  pop.  Lufit.  47 

Colarnumopp.  Hifp.  48 

Colatio'  Norici  346 

Colentum  inf.  illyr.  396 
Colias ,  prom.  &  Httus  Attica     74 1 

Coiicaria  Cispadan.  .   424 

Coilatia  Sahlnorum  -486 

Coilatia  Apulorum  $6\ 

Coilina  porta  Romse  500 

Collippo  opp.  Lufit.  45 
Colone,  Colonides ,  Mesfenia     7  64 

Colonia  Brit ann.  267 

Colonia  Equeftris  177 

Coloniae  Lufitanorum  5  1 

Colonia  Marinorum  242 

ColoniaTrajana  214,  21  f 

Colops  fl.  Pannon.  348 

Colubrariainf  ioi 
Columbaria  infi  ad  Siciliam.        654 

Columbariainf.  Ital.  606 
Columbarium  prom.  Sardin.       6 1 5 

ColumnaRhegia  585- 
Columna  ventorum  Cajetana  24 
ComacenusLacus,  Larius.       338 

Comacina  infi  in  Larie  339 

Comagenae  Norici  342 

Comarusportus  698 

Combrea  Macedonl  672 

Comidava  Dac.  382 

Comillomagus  Ligur,  4 1 9 

Cominium  5/5,  557 


Complutum 
Compfa  Hirpinorl 
Compulteria 
i  Comum 
'  Concana  Hifp. 
Cpncani  pop.  Hifp. 
Concordia  Julia 
Concordia  in  Fenttis 
Concordia  LufitanitS 
Concordia  Nemetum 
Condanum 
Condate  opp.  Rhedonum 

Carnutum 
Condate  Aulercorum 
Condate  Britann. 
Condatefcinat  confluentem 
Condivicnumopp.  Gall. 
Confluentes,  urbs 
Conimbrica 
Coniftorfis  Hifpan. 
Cononium  Britann, 
Conope  Aetolite 
Confabrum  Hifpan. 
Confaburenfes 
Confentia 
Confilinum  Brutt. 
Conftantia 
Confuaffini  pop. 
Conteftani  pop. 
Contenebra 

Continentes  majores  quot 
Contra-Acincum 
Contrebia  Hifp. 
Contributa  Hifp. 
Condrufipop. 
Convenarum  Aqua: 
Convenae  pop.  Gall. 
Copais  lacus 
Copia  Claudia  colonia 
Copiae ,  Ihurii 
Copria ,  htus  SiciL 
Cora  Latii 
Corani ,  incolce  ejus. 
Coracodes  portus  Sardin. 
Corasfiee  infulse ,  (  Scopuli) 
Corax  mons  Aetol. 
Corbio  Hifp. 

Latii 
Corbulonisfoffa 
Corbulonis  munimentum 
Corcorafl.  Pannon. 
Corcyrainf. 

oppid.  infulas 
Corcyra  Nigra  inf, 
Corduba 

colonia  patricia 
Corfinium  Pelign. 
Coria  Britann. 
Coricae  inf. 
Corinium  Britann. 

Sffff 


271 


78 
5  $9 

55$ 

430,431 

69 

69 

5-4 

444 

46 

195 

379 

128 

ibid. 

131 

274 

128 

126 

205 

46 

62 

2.67 

711 

78 

ibid. 

>>59i 

587  f. 

i79f- 
141 

87 
467 

31 

3  55 
73 
54 
216 
116 
ibid. 

733 
140 
581 
624 
5.6 
516 
6i6f. 
838 

7'3 

90 

496,497 

168 

297 

306 

79<5 
79<5 

/  396 
55 
55" 

483 

.  z75 
825 

2(58 


73i; 


Corimum  Liburniot 
Corinthus 

Lausjulia 
Corioliopp. 

Coriovallum ,  Coriovallium 
Coritanipop.  Britan 
Cornabii  pop. 
Cornacum  Pannon. 
Cornavii  pop, 
Corniculani 
Corniculum  Sabinor. 
CovmxsSardinia:' 
Corone  Mesfeni<e 
Coronea  Bceotia 
Coronea  Thejfal. 


387 
753 
754 
518 
217 
270 
280 

35-5 

271 
440 
488 
6\6 
764 
732 
C84 


Corporis  temperies  ex  parriae  fitu   30 

Corfi  pop.  Corficee  61 2 

Corfica  inf.  6 1 1 

Corfula  J90 

Corftorpitum  27  j 

Corticata  54 

Cortona  4^7 

Cortuofa  467 

Corusvent.  22,23,27 

Corybantes  in  Samothrace-  861 

Corybantium  opp.  8  6 1 

Corycium  antrum      !  „ .    .  , 

v  Phocid.    72? 


nemus  f 

Corycus-mons  Cretac 
Corycum  prom.  Cretaj 
oppid.  Creta: 
Coryne 

Coryphafium  prom. 
Cofa ,  Cosfa ,  Etrur. 
Cofafl. 

Cofedia,  Cofediatopp. 
Cofetaai ,  pop.  Hifp. 
Coffa 
Coflentia 

Cosfetani  pop.  Hifp. 
Cosfinites  fl.  Thrac. 
Cosfio  opp.  Vafatura 
Cosfyra  inf. 
Cofta  Balamas 
Cofyra,  Cosjyra,  inf. 
Cotenfiipop. 
Cothon  inf.  Lacon.  frnm 
Cottias  Alpes 
Cotti  Regnum 
Cottii  regia  Segufio 
Coveliacae 
Conusinf. 

Crabra  Aqua  Roma? 
Cranae  inf. 
Crane'um ,  lucus 
Cranon  Theffal. 
Cranium  opp.  Cephakn, 
Cratais,  Crataeisfl. 
Crateas,  Kp«sTs<«<:nf»!ae 
Crathisfl.  Ital. 


1 

815* 
816 
816 
763. 
764. 

455 

520 

12S 

89 

455" 
588 
89 
84  1 
1.17 
655 
4'f 
655 

37& 
804 
410 
410 
41 1 

33  3 
282 
500  " 
804 

7  54 
682 
801 

J§4 

585 
C/a*h!s 


INDEX    GEOGRAPHICUS. 


Crathisfl.  slchti  7  57 

Credilium  Belhvac  246 

Cremerafl.  .  463 

Cremerx  caftellum  464 

Cremmyon  7  50 

Cremona  434 

Creftonia,  Greflonia  671 

Creftonxi  pop.  67  1 

Creta  inf.  814 

Creta  Hecatompolis  S  1 5 

Cretx  mediterranea  8 10 

Creufis,  Creufa  7  37 

Crexa  J'« 

Crimifa ,  Crimifla  Bruttior.  59° 
Crimifus,Cremiflus,fl.  Sicil.  400,63  5 

Crinifus  fl.  Sicil.  6.;  5 

Cnih  Pbocidis  7*1 

Criflaeus  finus  7'*"? 

Cri  thote  7A«w.  ?4S 
Criumetopon  prom.           3  24.,  8 1 4 

Crocex  L<j«»  774 

Croceatesjuppiter  774 

Crociatonum  portus  1 2  8 

Crococalanum  Britann.  270 

Cvocylion  7 '  4 

Crommyon,  Cromyon  75"o 
Cronium  mare                   184,3  j  1 

Crotalus  fl.  Brultior.  $ 8  8 

Croton,  Croto  589 
Crumevum,  Crumeri         ,      360 

Cruni  Mcef.  ad  Pont.  374 

Cruptoricisvilla  197 

Cruftumerium  488 

Cruftumini  incolx  ejus  488 

Cruftumiumfl.  468 

Crypta  Neapolitana  537 

Cvemenx  Theffal.  679 

Ctenus,  KtsvsTs,  portus  514 

Ctypanfa  763 

Cucci,  Cuccium  355 

Cucullae,  Cuculli  343 

Cuculum  Marforttm  Itah  48  5 

Cudetusfl.  Ihrac.  841 

Cugerhi  pop.  2 1 3 

CularoG*//.  160 

Cums.  C arvpania  529 

Cumanae  Aquae  5  30 

Cumanum  Ciceronis  5  30 

Cuneus ,  regio  Lufttan.  S° 

Cuneum  promont.  Af 

Cuniculariae  infulae  6  1 8 

Cuniftorgis  Hijp.  62 

Cuppae  Matf.  364 

Cupra  Mavitima  477 

Montana  477^481 

Curcum  388 

Curesopp.  Sabin.  490 

Cuvenfis  amnis  49© 

Curgaffi/^  54 

Cm-ia  339 


;  Curifta  inf.  lilyr. 

Curiofblites  pop.  Gall. 
;  Curiofopitespop.  Gall. 
|  Curiofulites 

Curta 

Curtiana 

Cufusfluv. 

Cutiae 

Cutilia  Sabin. 

Cutiliae  Aqux 

Cutina 


l 


396 

J27 

35-9 
3/9 
309 
4*9 

493 
493 
482 


Cyamon  prom.  Cretae  8  14,51$", 8  19 

Gyane  fons  Syracufarum  630 
Cyaneae  infulae                   854,862 

fabulofe  mobiles  862 

Cycladesinfulae  829 

Cydonia  Creta  8:9 

Cylipenus  finus  3  1 1 

Cyilaponus  846 

Cyllene,  navale  Elxar  759 

Cyllene  mons  Arcad.  788 

Cyme,  c«?w<?  Campan.  529 

Cynaetha  vdrcad.  79  3 

Cynethusinf.  838 

Cynetx  pop.  Lufitan.  5 1 

Cynos  Cephalx  IheJJal  682 
Cynos  Cephalae  prom.  Corcyra     797 

Cyrfosfema  Thrac.  846 
Cy nofura,Cynofurx,  Peloponneft  772 
Cynofuva ,  prom.  Marathonis.    743 

Cynuria  regio  776 

Cynus  Locni  7 1 9 

Cypaera  Thefal.  680 

Cypariffa,  Cyparisfae  764 

Cyparisfia  ,  eadem.  764 

Cyparisfusfinus  764 

Cyparisfium  pvom.  764 

Cyparisfus  Pbocii.  722 

Cyphanta  portus  770 

Cypfela,  Cypfclla  212 

Cyraftica  inf.  39$" 

Cyretiae  Thefal  67  8 

Cyrnus  inf  Qorftca  6 1 1 

Cyvtafl.Gdtf.  146 

Cytxa,  Cytxum  325 

Cytherainfi  804 

opp.  infulx  ibid. 
Cytherus,  Cytherius fl. Elasse     763 

Cythnus  inf  8  3  1 

Cytinium  7 1 4 


DacraTrajani 

.  Auveliani 
Dxdalium  Sicili<e 
Dxfiatx  pop.  Pannon. 
Daefitiates  pop.  Dalm. 
Dalmatae  pop. 
Dalmatiavegio 


377 
376 

633 
349 

393 
384 

389 


Dalmium ,  Dalminium 
Damafia  Vindelicum 
Damiana  Hifpan. 
Damnii  pop.  Britanfi. 
Damnonii  pop.  Britann. 
Danaprisfluv.  Sarm. 
Danaftev  fluv.  Savmat. 
Dandaca  Sarmat. 
Dantheletx  pop.  Thrac. 
Danubius  fl. 
Danubii  oftia 
Danum  Britann. 
Daphnes  portus 
Daphnus  Locror. 
Daphnus  Phocicus 
Darantafia 
Dariorigum 
Daru  Pons  in  Ijtro 
Dafcon ,  fmus  Siculus 
Daflaretx  pop, 
Datum ,  opp.  Ihrac, 
Dauciones  pop. 
Daulia ,  regiuncula  Dattlidis 
Daulis ,  Daulium  Phocid. 
Dea  Vocontiorum 
Deborus,  At^og©* 
Decelea,  Dccelia.  z^fttic. 
DecemPaa;i,  opp. 
Deciates  pop.  Gall.  Alp. 
Deciatum  oppidum 
Decenfium  civitas 
Demetx  pop.  Britan. 
Demetvias,  adis 
Aij/Aoi  Attici 

Ajj/x/oTa^j»»  de  figura  Tervx 
Denfeletae  pop.  Thrac. 
Deobviga  Hifpan. 
Deobvigula  Hifp. 
Deorum  infulx 
Delgovitia  Britann. 
Delium  Boeotia 
Delum  in  finu  Argol. 
Delmatx,  Dalmata. 
Deimatia 

Delminium ,  Dalminium. 
Delphi  urbs 

an  umbilicus  terrae 
Delphicum  oraculum 
DelphiniPortus 
Delum  in  finu  ArgoL 
Delus  inf  Cycladum. 
Devvis  pvom.  Maced. 
Dertona  Ltgttr. 
Dertona  Julia  Augufta. 
Dertofa  Hifpan. 
Dertofa  Julia  lllergavonia 

Julia  Augufta 
Derventio  Britann. 
Deva  Britann. 
Deucaledonius  Oceanus 


395 

329 
86 

*7f 

265 

36 
3'4 
3*4 
8j-<J 

292 

372 
274 
854 
718 
727 

126* 

37i 
631 

6f9 

840 
311 

7*4 
7*4 

1*7 

663 

745 
188 
i  50 

150 

»57 

273 

689 

747 
*,6 

856 

69 

70 
100 
2>4 
729 
770 
3S9 
389 

393 

722 

9 

723 
416" 

770 
832 
673 
419 
ibid. 
89 
ibid. 
ibid. 

274 
271 

278 


INDEX    GEOGRAPHICUS, 


Develtus  colonia 
Dtultum  Ihrac. 

Flavia  Pacenf!  co), 
Deuna  Britatm. 
Deuriopipop. 
Deuriopus  regio 
Dextera,  orientalia 
Dextrum ,  finiftrum  mundi 
Dia  inf.  adCretam 
Diablindi,  Diablintespop. 
Diablintes  pop. 
Dibona  Gall. 
Diades  Athenae  in  Euban 
Dianse  poitus  Corfica 
Dianium  Hifp. 
Dianiuminf,  Ital. 
Diaulitae  pop. 
Dibio  GaU. 
Dicaea  Thrac. 
Dicaeopolis 
Dicaearchia  Campan. 
Dicalidones  pop. 
Di&amnum  prom.  Creta 
Difte ,  Di&aeus  mons  Creta 
Dctynnaeus  mons  Cret<e 
Didartium  Sequanornm 
Digentia  rivus 
Digeri  pop.  Ihrac. 
Diluro ,  Eluro ,  lluro ,  Hifp, 
Diinallum  lUyrid. 
D'm\*QaU. 
Dinumma 
Dioclea  Dalmat. 
Diomedeaunfula: 
Diomedib  Campus 
Dionyfiadesiniulae 


859 
859 

ibid. 

271 
664 
664 
28 
28 
825 

i3» 
131 
121 
812 
612 
88 
606 
13« 
185 
841 
ibid. 

534 

278 

815 

814 

ibid. 

184 

49i 
856 

91 
391  f. 

153 
339 
393 
603 
S67 
826 


Dionyfopolis  ad  Pontum 
Dipaea  z^ircadiee 
Dipccnae  z^rcad. 
Dirce  fons  Thebarum 
Divio ,  Divionum  GaU. 
Divionenfe  caftrum 
Dium  Chalcidica 
Dium  prom.  Creta 
Dium  Euboea 
Dium  Macedon. 
Dhodurum  Mediomatrie. 
Divona  GaU. 
Doberus  Macedon, 
Dobunipop. 
Doclea  Dalmat. 


373,374 
790 
791 
736 

135 
i8j 

674 
819 
812 
668 
187 
121 
663 
268 
39  3 


Docleatae  384,393 

Dodona  Epiri  70 1 

Dodonaei  Jovis  oraculum  70 1 

Dolicha  Thejfal.  68 1 

Dolopes  pop.  Grac.  703 

Dolopiaregio  703 

Domitii  Forum  Gall.  1 47 

Donufa,  Donyfa,  inC  838 

Dores  pop.  Gr*c.  714 


34  h 


Dorica  tetrapolis 

Dorium  Mejfer.ia 

Doroftorum  Meef. 

Dorovernum  Britann, 

Dorticon  Meef. 

Drabefcus  Maced.  adjeeJ. 
Edonica 

Dracus  fl.  GaU. 

Dravus  fl. 

Drepane  inf.  Corcyra 

Drepanum  opp.  Sicil. 

Drepanum  prom.  Sicilia 

Drepanum  prom,  Cret& 

Drilo  fluv.  lUyr. 

Drinus  fl.  lUyr. 

Drizipara  Thrac. 

Dromos  Achilleos 

Drofica  regio  Thrac. 

Druentiafl.  GaU. 

Druna  fl.  Gall. 

Drufiana  Rheni  fofla 

Drufi  ftativa ,  Drujenheim. 

Drufipara  Thrac. 

Drymaea ,  Drymos ,  Dry  mia 

Dryopes  pop.  Grac. 

Drys ,  opp.  Thrac. 

Dubisfl.  Galt. 

Dubris  portus  Britanv. 

Dulcis  portus  Epiri 

Dulgibini  pop.  Gerw. 

Dulichium  inf.  Gr<ec, 

Dumniflus  Treveror. 

Dumnonii  pop.  Britan. 

Dumnus  Trevemr. 

Dunum,  vox  Celtica,id  t&collis. 

Dunum  opp.  Hibern. 

Duplavius  vicus 

Duranius  fl.  GaU. 

Duria  flumen  ^Alpin. 
geminum 

Duriusfl.  Hi/pan. 
.   aurifer 

Durnium  Britann. 

Durnovaria  Britann. 

Durobrivae  Britann. 

Durobrivis,  alia,  Britart. 

Durocafles,  Durocafiium,  opp. 

Durocatellauni  Gall. 
Durocobrivis 
Durocornovium 
Durocortorum  GaU. 
Durolenum  Britann. 
Durolitum  Britann. 
Duronia  Samnitum 
Durotriges  pop. 
Durnomagus  Ubiorum 
Duronum  Veromanduor. 
Durovernurn  Britann. 
Dutrachium ,  Dyrrachhm 
Dyme ,  Dymae ,  z^chai& 
.      Sffffa 


7'4 
766 

37i 
261 

365 

676 

676 
1 10 

348 
796 

637 
624 
819 
383 
383 
859 

3«7 
860 

109 
j  10 
165,  166 
196 
8/8 
724 
703 
842 
109 
263 
698 
299 

799 

203 
265 
203 

139 
281 

443 
10/ 

412 

412 

44,64 

44 
.265 
265 
269 
261 

131 
249 
268 
268 
247 
262 
266 

SSS 

21 1 

247 
261 

658 
758 


T)ymeThrac.  «J5S 

Dyrrachium  657 

Dyfcelados  falfum  nomen  infulas 

395" 

E. 


Eblana  Hibern, 

281 

Eblanii  pop.  Hiberrt. 

281 

Ebora  Hijp. 

49 

Liberalitas  Juia 

49 

Ebora  Edetanorum 

86 

Eboracum  Britan. 

274 

Eborodunum  GaU. 

358 

Ebredunenfe  caftrum ,  Helvet.    1 7  8 

Ebrovicum  civitas  GaU.  130 

Ebudes  infulx  283 

Eburobritium  Hijp.  45- 

Eburodunum  GaU.  1 5  S 

Eburodunum  Helvettor.  1 7  S 

Eburodunum  Quadorum  309 

Eburonespop.  216 

Eburones ,  opp.  Tungt/i  ibid. 

EburuniimGdi'.  158 

Eburum  Germ.  309 

Ebufus  infula  Hifp.  1  co 

Ecetra  Voljcorum  5*19 

Echedorus  fluv.  Maced.  670 

Echetra,  Ecetra.  519 

Echetla  Sicilia  646 

Echinus  687 

Echinadesinfulae  798 

Ecnomos  mons  Sicili<e\  63  3 

Ecnephiaeventi  25* 

Edeta  Hifpan.  84 

Edefla  Macedonia  665 

Edetani  pop.  Hifp.  8  5 

Edetania  regio  8  3 

Edones,  Edoni,  pop,  676 

Edro  portus  Venet,  44 1 

Egara  Hifp.  9 1 

Egelefta  Hifp.  78 

Egefta  Sicilia  637 

Egeta  Meef  365 

568 
677 

Egofe  Hifp.  93 

Ehetium  Apul.  570 

Elaeae  portus  Epiri  698 
Elasus,  Eleus,  untis,  Ihrac     846 

Elaeus  Epiri  696 

Elaphufainf  79  8- 
Elaris  fluv.  Gall.                   __,      106 

Elatea,  Elatia  Thejfal.  683 
Elatea  Phocid.                         ~  7z6 

Elatria  Epiri  696 

Elaver  fluvius  Galh  1 06 

Elaurisfluv.  GaU.'  106 

Elcebus  Triboce  191 

Elcethium  ■!>/<//.  649 

Elea^  EA*«,  Lucania  5-78 

Eleate«> 


Egnatia  Ital. 
Egnatia  via  Maced, 


1    Pi    Lf    E*   A      OHv^OJK. 


Eleates,  Eleamcolens. 
Eledra  fi.Cret* 
Ele&rides  an  in  Hadria 
Eleftridesinfulse 
Eleftrides  Italicae  falfic 
Elegium  Norici 
Eliberri  ,  Mel<e. 
Eliberiopp.  B<etic* 
Elimea,  regioGraec. 
Elimiotisregio 
Elinum,  pratorirtm 
Eiearegio,  HteU. 
Eiis ,  idis  ,  regio 
Elisurbs  Peloponnef 
Elone Thejfaf. 
Ellopia  Eubcea 
Ellopiae  Aquae 
Elorum  flumen  Sicilia 
Eleufa  inf.  Peloponnef. 
Eleufin,  Ele-ufis 
Eleufinia  facra 
Eleutherse  Bccot. 
Eleutherae,  Creta 
Eleutherna  ibid. 
Eleutherolacones 
Eleutherus  fl.  SiciL 
Eleiis,  Elsens  Thracl 
Elvipop.  GaU  Helvf 
Elufa  opp.  Aquitan. 
Elufani  pop: 
Elufates  pop. 
Elymiotis  regio  Maced. 
Elymccipop. 
Elymiotx  pop. 
Elyrum  Creta 
Emathia  regio 
Emerita  Augufta 
Emmacium  lllyric'. 
Emona  Pannon. 
Emporias  Hifpmn. 
Emporium  Bruttiorum 
Emporium  prope  Placentiam 
Endcrurri ,  "Ethper ,  Dalm. 
Enderoduni  pop^ 
Endida;  Rhat.  ' 
Endigetse  pop.  Hifp. 
Engofa  Hifp. 

Engyon ,  Engyum ,  Engyjum 
Eningia  infi 
Enipeusfl.  Maced. 

alius  Theffah 
Enifpe  Arcad, 
Enna  Sicili* 

Ennea  crunos ,  fons  Athen. 
Enofis  inf.  ad  Sardin.  „ 
Entellafl.  Ligur. 
Entella  Sicilite  opp. 
Eordaea  resfio  Maced.. 
Eordaei  pop. 
Eordi  pop.. 


578 

*«7 

603 

310,3" 
311 
342 
142 
62 
660 
664 
225 
759 

759' 
761 
691 
8)3 

8.3 
63. 

§05 
742 

,  743 
737 
821 

821 

776>777 
639 
846 
148 
116 
ibid. 
1  16 
664 
661 
660 
823 
665 
48 

.  394 

3  53 

92 

422 
393 

393 

337 

91 

93 
6jo 

3" 
669 

686 

795 

645" 

741 
618 
4.6 

648  f. 

"  660 

660 

£63 


Eordenfes  pop. 
Eordetae  pop. 
Epetium  lUyric. 
Ephyra  ,  Corinthus. 
opp.  Epiri 
Ephyra  Elidis 
Ephyre  Epiri 
Epiacum  Britann', 
Epicaria  lUyrie. 
Epicnemidii  Lpcri 
Epidamnus,  Dyrrachium. 


n.   r  ri 

663 

660, 661 

390 

7f3 
698 
760 
698 

273 

394 
716 
657 


Epidaurum,Epidaurus  Dalmat.   3  9  i 

Epidaurus  zJlrgivor.  780 

Epidaurus  Limcra  cogn.  770 

Epidii  pop.  Britann,  279 
Epipolx,  pars  Syracttfarttm.       629 

Epirotac  pop.  693 

Epiroticae  gentes  702 

Epirus  regio  Grxcioe  693 

Epirus  Nigra  inf.  lUyr.  8  ;o 

Epoiflus  Trcver.  207 

Epora  Hifp.  6 j 

Eporedia  Alpin.  4 1 3 

Epufus  Belgica  207 

Equeftriscolonia  177 

Equus  Tuticus ,  opp.  f$6 
Erana  Peloponnefi                       766  f. 

Eranufainf.  Ital.  604 

Erafinus  fl.  Argivor.  779 

EratoflheneS  geographus  3 

ErbeiTus  Sictl,  648 

Ercabus  Sarmat.  323 

Erchia  Attic.  747 

Erfta  mons  &  caftell.  638 

Erebantium  prom.  6  1 5 

Eretum  Sabinor.  489 

Eretria  Ettbeca  810 

Eretria  Pht  hiotidis  685 

Ergavia  Hifp.  7  1 

Ergavica  Celtibev.  8  3 

Erginusfl.  852 

Ericufainf.  t^eoha  653 

Ericufa  infi  maris  Jovii  798 

Eridanus  fl.  Attiia  741 
Eridanusfl.  Ital.                  399,440 

Erigon  fl.  Maced.  6  64 
Erinxum  Theffal. 
Erineus  Dorica  ietrapol. 
Erineus  portus  t*Achai& 
Ermantica  Hifpan. 
Ernaginum  Gall. 
Eruli,  Hendi,pop. 
EiycinK  Veneris  templum 
Erymanthus  mons  ArcmL 
Erythia  inf.  Hifp. 
Erythra;  Aetol. 

Bceotia 
Erythracum  prom.  Qret,. 
Eryx  mons  Sicilia 

«rbs  Sicilia 


684 

714 

7*7 
48 

iji 

304 
637 
786 
100 

7T3 
738 
818 
637 

637 


1    Vj    \j    o. 

Efco  VinUelic. 
Efcus  Mcef. 

Efquilina  porta  F.oma? 
Eftiaeotis  regio  Theffal. 
Effeotae,  Eftiotae,  pop. 
Eftionespop. 
Efuris  opp.  Hifp. 
Etea  Creta 
Etelefta  Hifp. 
Etefise 

ex  qua  plaga 

fomniculofi 
Eteta  Mcef. 
Etobema  Hifp.    - 
Etobefa  Hifpan. 
Etofca  VeUeii 
Etovifla  Hifpan 
Etruria  regio 
Eva  Arcad. 
Evanthe,  Eyanthia 
Eubcea  Sjcil. 
Euboea  inf,  Gr<eci<e 
Eubceae  antiqua  nomina 
Eudofes  pop.  Germ. 
Eudracinum/«5  Alp. 
Evenus  fluv.  Aetoh 
Euganei  pop.  Iidi. 
Evonymosinf  Aeo!. 
Eupalium  Locr.  Ozo/.  713, 

Eupatoria  Taurica 
Eupilis  lacus  Iranspadan. 
Eup!a:a  inf  Ital. 
Euporia  Maced. 
Euripri  reciprocatio 
Exwiyusfretwn  Eubce<e 
Euronotusventus 
Europx  limes  ab  Afia  difcernens 


329 

370 
500 
678 
678 
329 
63 
820 

78- 
25,26 
26 
26 
16$ 
84 
84 

95 

84 

449 
79? 

7'5" 
651 

807 
813 
303 
413 
710 

43  7 
653 

715- 

324 

439 
60S 
67r 
729 
729 

27 

32 


Europus  Almopia 

ad  Axiiimft. 
Eurotas  R.fu!>  Olympo 
Eurotasfluv.  Lacon. 
Eurotasfl.  Ital. 
Eurus  ventus 
Eutrefii  pop.  Arcad. 
Eutychiainf.  Pegafei  finns 


662 
671 
691 

768 

400 

21,22,23 

791 
83  7 


Ex  opp.  Htfp  cogn.  Firmum  Jlilium 

59 

Exitani ,  ab  Ex  oppido. 


F. 

* 

Fabarisfl.  Sabinor. 
Fabaria  infi  Coclani  fmus 
Fabrateria  Latii 
Fabraterni,  incolaejm". 
Facelinx  Diana;  fanum. 
Facelinusfl.  SiciU 
Fxfulas  opp. 
Falaria  Piceni 
Faleria,  eadeira. 
Falerii  opp.  Etrttf*  ■ 


59 


490 
311 

5"20 

520 

64  if. 

642 

4jf2 

480 
480, 

4T9 

Faleiv 


I  N  D  E 

Falernum  vinum ' 

54»  \ 

Falemu*  Ager 

540 

Falifci  pop.  Etruri 

459 

Fama  Julia  Hifp. 

53 

Faneftris  colonia 

468 

FanumFortunx 

468 

Fanum  Martis  Be/g. 

232 

Fanum  Voltumnx 

459 

Faventia  Cispadana 

426 

Faveria  Hifiria 

448:,  449 

Favonii  portus  Cor/tca 

<5.2 

Favonius  ventus 

23.24 

FaufHni  villa 

267,269 

Farfarus  fl.  Sabin. 

490 

Fafcelinx  Dianaz  fanum 

64  if. 

Felfina,   Bononia 

425 

Feltria  Rhat. 

337 

Feltrini ,  hicoia  ejus. 

337 

Fenni  vov.Finni. 

•     3  ii 

Ferentum  an  Apulix  ? 

569 

Ferentinum  Etrur. 

458 

Ferentinum  Latii 

511 

Feremis  Mons  cafleUum 

469 

Feronix  fanum  ad  Fefidiam  fl.     451 
Feroniae  fanum  Capenatis  agri    46  3 

Lucus  463 

Feronix  lucus  ad  Tarracin.  5  1 4 

fanum  ad  Tarracinam   5 1  f 
Feroniae  lucus*,  fanum  an  etiamad 
„     Lunx  portum  5  450 

Ferrara  quje  olim  fueiit  442 

Ferraria  Sardinia  6 1 7 

Ferraria  inf.  Hifp.  1 00  f. 

Fefcennia  Etrur.  .    460 

Fibrenusfl.  Latii  521 

Tftta.na.LatH  505 

Ficaria  inf.  ad  Sardiiu  6 1  8 

Ficolenfes  FicttUa  4S7 

Ficulea,  Ficulnea  487 

Fidena,Fidenx  487,488 

lidentia  Cispadava  422 

Fidentiajulia  ibid.' 

Fidentiola  ibid 

Figura  terrxa  vulgo  credita,et'am.ab 
eruditis  interdum  tradita     6 
Finningia  3  1  \ 

Firmanorumcaftell.  477 

navale  477 

Firmum  opp.  Piceni  477 

Fifcellus  mons  494 

FlaminiiForum  474 

Flanatespop.  384,387 

Flanaticus  finus  387 

Flanoninf.  •         387 

Flanonaopp.  387 

Flanonicusfinus,  387 

Flavia  Gallica  in  Hifp.  94 

Flavialria  #///>.  68 

Fla  via  Lambris  Hifp:  6 8 

Flayiae  Arx  Pindelic.  331 


X    GEOGRAPH 

Flavina Etrur.  462 

Flaviobriga  Hifp.  69 

Flavionavia  69 

Flaviopolis  Ihrac.  860 

Flavium  Brigantium  Hifp.  68 

Flavium  Solvenfe  isloric  '    345 

Flenium  222 

Fletioopp.  222 

Flevolacus  \6f 

Fleum ,  <S>Mzp>  •  Fievum ,  296 

Flevum  caftellum  296 

Flevum  oftitim  Rheni           •  163 

ad  Flexum  Pamion .  3  5*0 

Florentia  Etruria  452 

Florentia  GaVta  Cispad.  412 

Florentia  Ifiria  360 

Floriana  Pannon.  35-9 

Flumentana  portaRomx    *  500 
Fluminum  ripa,  dextra,  finiftra     29 

Flufor  fl.  Piceni  477 

Fontes  Atticx  regionis  741 

FontesMufarum  736 

lorentum  /Ipulia  5-69 

;  lormix  ^24 

!  Formianum  Ciceronis  52 f 
lormiofl.  adHiffriam         402^448 

Forodruentinum  municip.  427 

ForojulienfesUnibrixP/ra.3.  14.  in- 

certo  fitu. 

loroneronienfes  1 47 

Fortnnje  Fanum  500 

Foruli  Vicus ,  494 

lorumAllieni    „  442 

Appii  5  1 9 

Aurelii  456 

Bibalorum  66 

Casfii  45-9 

ClauduG*Zi  158 

Claudii  Etrur. .  46 1 

Clodii  Etrur.  ahud  45 1 

Corneiii  426 

Decii  494 

Domitii  147 

Druen'inorum  427 

Blamiriit  -474 

Fulvii  418 

Gallorum  424 
Hadriani              222,225 

Julium  Carnorum  447 

"}u\ii  Ga!i.  149 

J  ulii  TJmbria.    Vide  Forojn- 

lienfes. 

Jtituntorum  432 

Licinii  431 

Limicorum  66 

Neronis,  Luteva ,  147 

aliud  cis  Rhodan.  156 

Novum  cisa/p.  422 

Novutn  Piceni  481 
Popilii                 426,^45 
Sffff  3 


I  c  u  s. 

lorumSempronii 

Segufianorum 

Tiberii 

Trajani  Sardinia 

Voconii 
lofi  pop.  Germ- 
lofia  Clodia 

Afconis 


47» 
140 

179 
617 

1J2 

303 
441 
44I 


lofla  Drufiana  Rheni    ,     1 6f,  1 6  6 
Fofla  freium  Corficaify  Sardin.   614 

lofla  Marian.  1  j  o,  148 

Fratruei!tium  Gafabr.  572 

Fraxinus,  Lufttah\  46 

Frege]lxLa/«  521 

Iregenx  Bw.  466 

Irentanipop.  J59 

Frentofluv.  559 

Irigidusfluv.  401 
FriliiMajores&Minor.2  27, 29^,296 

Irifiabones  227 

Frufino  Latii  /20 

Huc.entes}lac'if  accofe  484 

lucinuslacus  484 

lulfulae  SamniU  5fS 

Fulginia,  Fulginium  473 

lundioppid.  526 

lundanuslacus  527 

Iiirculx  Caudinx  5  53 

G. 

Gabales  &  Gabali  pop,  1 22 

Gabalitana  civitas  ibid. 

Gabellus  fl.  Itah  424 

Gabii  opp.  Latii  1  508 

Gabini,  incoia  ejtlt ,  508 

Gabreta  filva  Germ.  294, 308 

Gabritafilyaeadem  308 

Gabromagus  Noric.  344 

Gadesinf.  &opp.  56,99 

Gades  Angufta  J  ulia  f6 

Gadini  pop.  Britan.  279 

Gidir,  Gades ,  i6>99 

r&  fotpx  ,  GaJes  ,56 

Galacum  Britantt.  273 

Galaiia,  Galeria'  644 

r#/utr/<a  ,GaUia  104 

Galatia  Transalpina  104 

Galepfus  Sicilia  6j  3 

Galefusfl.Calabr.  574 

Gallceci,  CaU.uci  6f 

Gallia  tripartita  1 1 3  pr. 

Gallia  quadripartita  1 1  3 

GalliaCisalpina  406 

citerior  406 

Togata  103 

Galliae  Cisalpinx  fines  409 

Gallia  Transalpina  103 

ulterior  103 

Braccata  icj 

Belgica  J  6  2 

Celticac  1^5 

Gallia, 


INDEX    GEOGRAPHICUS. 


GalliaCispadana 
Italica 

Lugdunenfis 
Narbonenfis 
Togata  propria 
Transpadana 

Gallianus  Saltus  an  opp. 

Gallica  Flavia  Hifp. 

Gallicus  Agevpars  Umhr. 

Gallicanus  Ager 

Gallicusventus 

Gallinaria  infula  Ligufiici  M, 

Gallinaria  filva  Campan. 

Gallorum  Forum  Cispadan. 

Gallorum  oppidum 

Ganodurum  Helvet. 

Ganus  Thrac. 

Garganus  mons  Apul. 

Gargaphie  fons  Bceot. 

Garianonum  Britann. 

Garienisfl. 

Garites  pop.  Aquitan. 

Garnae  portus  ^Apul. 

Garryenus  fl.  Britan. 

Garumnafl.  G«#. 

Gaforum  Maced. 

Gaubreta  filva  Germ. 

Gaudos  inf  ad  Cretam 

Gaulos  inf.  fupra  Sicil. 

Gaurani  montes  Campania 

Gaurus  mons  Campania 

Gebenna  mons  Gall. 
Gela  urbs  Sicili<e 

fl.  Sicilioe 
Gelbis  fl.  Belg. 
Gelduba  Belg. 
Geloi ,  Vt^ttiok  pop.  Sicil. 
Geloni  pop.  Sarmat. 
Gemella  Tucci  Hifp. 
-jZugufta 
Tuccitana 
Geminiacum  Belg.  z  i 

Genabum  Gall. 
Genaunf  pop.  Rh<etl 
Geneva  LAUohrog. 
Genofia,  incerta 
Genua  Ligur. 
Genuates 
Genufium  ltal. 
Genufinus  ager 
Genufus  fl.  Grac.  lUyr. 
Geographiveteres 
Georgi  Sarmatae  3 1 

Gerxftum  piom.  Euboeae 
Geraeftus  opp.  vel  vicus 
Geranea  mons  Megar. 
Gerania  opp.  Lacon. 
Geranthrae  Lacon. 
Gerenia  Lacon. 
Gergobia  Arvtnnorl 


420 

404 

I2J- 
I40 
42  1 

-   42S 
424 

94- 

466 

ibidem 

27 
604 
529 
424 
447 
l79 
850 
5-64 
736 
269 
269 
1 1 5  pr. 
564 
257 
105 
676 
294 
826 
655 
533 

1-32 
1 1 1 
632 
632 

173 
211 

633 

3  2° 
61 

ibid. 

ibid. 

6,230 

130 

33f 

160' 

210 
416 
ibid. 

570 
570 
6/8 

4 
8,  319 

807 
807 
75-2 
77<5 

777 
77<& 
?~3 


Gergobia  Bojorum  1 3  8 

Gergovia  eadem  ibid. 

utroque  loco 

Gerion  Apul.   '  /62 

Germania  Cisr  henana  234 

Inferior  235* 

Superior  lbid. 

Germania  Transrhenana  285 

Germania  Barbara  ibid. 

GermaniaMagna  ibid. 

Germania  Transviftulana  309 

Germaniae  gentes  295 

Germaniae  montes  292 

filvse  ibid. 
Germanicum  opp.  Vindelic.         3  3 1 

Geronthra-  Lacon.  777' 

Gerontiainf.  ^17 

Gerrhus  fl.  Sarmat.  318 

Gerulara  Panmn.  3  50 

Gerunda  Hifp.  9  3 

Gerunium  ^562 

Gelbnia,  incerta ,  210 
Gefloriacum  Morinor.          239,240 

Geflorienfes////^.  93 

Getae  in  Mafia  376 

Gigonus,  r<V<y>©',  672 

Gitanae  699 

Glamnateva  GaU.  1 5  3 

Gianatena  ibid. 

Glandetum,  Glandatum  1 5  3 

Glanisfl.  Campania  /28 

Glannobanta  Britann.  274 

Glemona  Penet.  447 

GlefTaria  inf.  3  1 1 

GlifTaSd?»?.  738 

Globkerreftres  veterum  3 

Gk>ta  fi.  &  seftuarium  257 

Glympes  plur.  Lacon.  77  $ 

Gnatia ,  Egnatia,  /68 

Gobaeum  promontorium  127. 

Gobannium  Britan.  272 

Gomphi  opp.  Thefjal.  67  8 

Gonnus,  <fy  Gonni  Plur.  68 1 

Gordenia  665- 

Gorduni  pop.  Belg.  232 

Gordynia  665 

GortynaCrfbe  821 

Gortynia  Mactdon.  66  5 

Gothipop.  305 

Gothia          •;•'■  306 

Gothini  pop.  Germ.  305 

Gothones  pop.  Germ.  305 

Graccuris  feu  Gracchuris  7^->7- 

Gradus  inf.  Sc  opp.  603 
Grxcia  Magna,  Major  404,  /80/93 

cur  Magna  di£ta  40  5 

Propria  704 

Univerfa  656 

Granuafl.  309 

Gratianopolis  160 


Graviaci  opp. 
Gravii  pop.  quiGrovii 
Gravifcae  opp.  cum  portpt 
Gravifcani  pop. 
Greftonia  regio  Maced. 
Grinario  Findelic, 
Grinnes  Batav. 
Grovii  pop.  Hifp. 
Grudii  pop. 
Grumentum  Lucan. 
Grutungi  pop.  Sarm. 
Guberni  pop.  Sicambri 
Gugerni  iidem 

olim  Sicambri 
Guntia  flumen  Germ. 
Guntia  opp. 
Gurtiana  Pannon. 
Guthalus  fluvi  German. 
Guthones  pop.  German. 
Guttalus  fl.  Guthalus , 
Guttones  pop.  German. 
Gyarusinf.  Aegai 
Gymnefiae  infulae 
GyrtonTheflal. 
Gytheum,  Lacon. 
Gythium,  idem 
Gytheates  incola  Gythei 

H. 


344 
67 
460 
460 
671 
•330 
221 
65,67 

232 
580 
322 
21 3 
ibid. 
ibid. 
328,330 
330 

359 
291 

3©S 
291 

305 
833 
102 
683 
768 
768 
768 


Habitabilis  orbis  quantus  7 

Hadria  opp.  Venet.  403 

finw^mare  403 

Hadria  opp.  Piceni  403 

Hadaia  reftius  quam  Adria  fcribitur 

403 
Hadriani  Foruui  222,  22 5 


Hadiianopolis 
Hadrianum  mare 
Hadrianus  Hifp.  Italicenfis 
Hadriaticum  mere 
Haemus  mons 

Haemus  re&fus  fcribitur  qv&axAemus 

ibid, 
Haemimontani  pop. 
Halaefa,  Halefa,  Sicilia 
Hala:fusfluv.  Sicit. 
Hales,  etis  fl.  Lucan. 
Halefa,  vide  Hal<efa 
Halex,  ecisB.  Brutt. 
Haliacmon  fl.  Macedtn. 
Halicanum  Panueth 
Halicyrna  Aetol. 
Halicyae  Sicil. 
Haliartus  Bceotice 
Haliartus  Mejfenia 
Halmydeflus  Thrac. 
Halonefus  inf 
Halos  Phthiotidis 
Halycus  fi  Sicilia 


858 

403 

53 
403. 
839 


ibid» 
640 
640 

*7« 

640 

5*7 

669 

352 

7i3 
649 

732 

766 

§5/ 
836 
687 


Hamaxobii  pop. 
Hahnibalis  caftra,  portus 
Hannibalis  infula  parva 
Harenacium  Batavt 
Harudes  pop.  Germ. 
Hebrusfl.T^df. 
Hebudes  infulae 
Hecate  canivora 
Hecatompedum  Epiri 
Heclitanum  Vamion. 
Hecubae  Tumulus 
Heduipop.  Aedui 
Helccbus  Triboccor. 
Helea,Elea,/f*/. 
Helena  opp.  &  caftrum 
Helena  inf.  ad  Attic. . 
Helesfl.  Hales, 
Helice  /lchaia 
Helicon  mons 
Helisfon  fl.  zjfrcad. 

oppid. 
Helium  oftium  Rheni 
Hellas,  aaf/j,  regio 
Hellelpontus 
Heilopes  pop.  Epiri 
Hellopia  regio 
Helellum  Tribocc. 
Helmantica  Hifp. 
Helorusfl.  Sicilia 
HeloriaTcmpe  Sicil. 
Helos  Mesfem<e 
Helos  Laconicum 
Helocas  fervi  Laconum 
Helvelus  Tribcccor. 
Helvetiipop. 
Helvetus  Tnboccor. 
Helvia  Ricina  llal. 
Helviani  Ricinenfes 
Helvii  pop.  Gall. 
Helvillum  Vmlria 
Hemerofcopium  Hifp. 
Henna  Siahit  Knna 


NDEX    GEOGRAPHICUS. 

648 
644 
531 
m 

537 


3Zi 

588 
103 
221 

306 
842 
283 

843 
696 

352 
846 
1  36 
192 

578 
142 

829 

57« 
759 

790 

790 

163, 170 

7°5* 
848 

703 
70+ 
192 
48 
631 


191 


766 

771 

77' 
191,  192 

192 
480 
480 
148 

470,47!' 


Herbefius  Sicil. 
Herbita  Sicil. 
Hcrculaneavia 
Herculaneum  Samnii 
Herculavium  opp.  Campan. 
arfHerculem 
Herculis  Caftra/'«  Batav. 
Herculis  columnae 
Herculisfanum  Eirttr. 
Herculis  inf  Hifp. 
Herculis  infulx  adSardki. 
Hercliiis  Lucus  Germ. 
Herculis  portus/k£  Alpih. 
Hercuhs  portus  Brttttior. 
Herculis  Labronis  portus 
Liburni  portus 
Herculis  prom.  Britami. 
Herculis  prom.  Brutt. 
Heixynia  filya 
Hercionia 
Hergentum  Sutl. 
Hetgetium  Sicil. 
Hermantica  Hifp, 
Hermione  opp.  Argol. 
Hermiones  pop.  Gernt, 
Heimionicus  finus 
Hermionis,  idist  regio 
Hermifium  Sarmat, 
Hermun*:iuri  pop. 
631!  Hernicalaxa,  regio, 
Hernici  pop.  Lat . 
Herona  Dalmat. 
Renhus,Terra,  dea 
Herulipop. 
Heiperia,  Italia 

ultima,  Hifpania 
Heterofcii 
Hetnculum  Brutt. 
Hexapylos/^nt  Symcuf 
Hibemiainf. 
Hicefia  inf.  adSicil. 
Hiera  inf.  una  istegatum 


64f 


360 
222 

/7>63 
451 

100 

618 

302 
414 
584 
452 
ibid. 
265- 
586 
29  3 
f$7>f63 

64J 

645 

48 

779 
308 

779 

ibid. 

3*5" 

307 

5ii 
fii 

392 

313 

304 

397 

,397 

16 

593 


41 


Hephseftia,  Hephseftias,  adis,  Lemni  I  Hierainf.  Aeoli.irum 

8;6  I  Hiera petra Creta 
Hievabriga  Hifp. 
Hieracum  iufnla  ad  Sardiniam 
Hierapolis  Creta 
H  ierapytna  Cret.. 


Hephceftia  ies  infulae 

652 

Heraclea  Eliaca 

76i 

Heraclea  Itaiia 

s%* 

Hemclea  M;noa  Sitiil.  ■ 

634 

Heraclea  vhtiiotidis 

684 

Thracbinite 

68j 

Heraclea  Sentica 

671 

Sintica 

67  j 

Heraclea  Thracia 

850 

Heraclea  Cherronefus 

32? 

Heraclea  inr.  ad  AeoliaJ 

6j2 

Heracleum  Creta 

819 

Heracleum  Tauricum 

325 

Hera?a  Arcadia  - 

7.86 

Heraei  montes  ^icih 

(44 

Herbanum  Etrur. 

4J7 

280 
'652 

655 

653 

8.7 

46 

618 

820 

U7 

Hieraius  fl.  Dao.  377  f. 

Hierofolyma  an  in  medio  orbis  10,11 

Hilicanum  i'anmn.  3  J2 

Hillevionespop  Germ.  310  f. 

Hiliyricum,  illyriaim ,  3  8  $• 

Himella  fl.  Sabivor.  49 1 

Himera  fl.  Suil.  633,639 

in  diverfa  decuraens     633 

Auftralis  648 

Himera  urbs  Sialia  639 

feptemtrionalis  639 

Colonia  Augufta  640 


Himerenfes  Thermae 

639 

Hippana  Sicil. 

650 

Hipparchus  geographus 

3 

Hippo  Hifp. 

78 

Italia ,  Vibo 

584 

Hippocrene  fons 

736 

Hipponiates  m  Bruttiis 

'  584 

Hipponium,  Hippo, 

j-84 

Hipporum  Brutt. 

593 

Hippurisinf. 

%27 

Hirminius  fl.  SiciL 

632 

Hirpini  pop.  Ital. 

555 

Hifpalis  Hijpan. 

60 

JuliaRomulea 

60 

Hifpania 

4i 

citerior 

42,43 

ulterior , 

ibid. 

divifa 

43 

bipartita  olim 

42 

tripartita 

.  42 

Bcetica 

ibid. 

Lufitania 

42,43 

Tarraconenfls 

42 

Hifpellum  Umbr.  cis  islpenn. 

47  3 

Hiftonium  Frentan. 

559 

Hiftria  regio 

447 

Hiulca  palus  Pannon. 

203 

Holopyxos  Cret£ 

823 

Homerus  primus  geographus 

Homi\&  7  keffal. 

679 

Horefti  pop.  Butanv. 

275 

Horma  Macedon. 

662 

HorrerMargi  Maf. 

367 

Horreum  Molofidis 

702 

Horta  Etrur. 

460 

Hortana  Latii 

fio 

Hortanum  Etrur. 

460 

Hoftilia  Transpadan. 

437 

Humagoini.  6copp.  Hiflri* 

448 

Hunnipop. " 

322 

Hyampolis  Photidis 

800 

Hybla  Parva  Sicil. 

62.J 

Major 

644 

.  Minosr 

646 

Plyblaeum  mel 

627 

Hyccara  plur.  5c  Hyccaron 

638 

Hydruntum  Galabr. 

500 

Hydriis,  untis,  idem, 

ibid. 

Hyiiafl.  Bruttior. 

590 

Hyllis,peninfula  lUyr. 

389 

Hymettus  mons  Attia 

748 

Hypacarisfl.  Sarmat. 

31S 

Hypana  Lljex 

763 

Hypanisfl.  Sarmatine 

3i5 

Kypata  Tioeffal. 

679 

Hypeiboreipop. 

322 

Hyphormus,  portus  zyittic. 

742 

Hypochalcis  AetoL 

712 

Hypotbebae  Baot. 

730 

Hypfa  &.  Suili*» 

634 

. 

Byrie 

INDEX    GEOGRAPHICUS. 


Hyvie  inf.  Zacynthtu 
Hyrium  Jpuii* 

I. 


802 


Jacca  Hifpl 

Jadera,  \oih>» 

Jsstae,  Jetae  opp.  Si«7.  • 

Jamno  opp.  inf.  Balear. 

Jamphorina  Thrac. 

Janus  Auguftus,  0/*/>.  Vel.fanum 

JapOdes  pop.  Ijlyf. 

Japydes  pop.  lllyr.  384, 

Japygia  regio 

Lapygium  prornontorium 

Japygumtria  promontoria     '   . 

Japyx  ventus  Ca/aber 

Jaflii  pop.  Dacia 

Jafliorum  municipium 

Jatinum  Gall. 

Jatrumflumen  Mcef 

Jazyges  pop.  Sarmat. 

Jazyges  Metanaftx 

Ibera  Urbs 

Iberia,  Hifpania 

Iberus  fluvius 

lk\\go  caftell. 

Ibliodurum  Mediomatric. 

Icsedita  opp.  Hi/p. 

Iccius  portus,  lcitts 

lfct£<rx  inf.  Sardini<e 

Iceni  pop.  Britann. 

Ichana  Sicil. 

Ichthys  prom. 

Icianiopp.  Britann. 

Icium  promontorium 

Icius,  lccitu ,  portus  238, 

Iftofa,  Ociogeft 

Iculifma  Gall. 

Icumna  fl.  GaSi 

Icus  inf  Aegxi 

Ida  mons  Creta 

Idaeus  mons  Creta  814, 

Ideonni  Regnum 

Idex,fl.  Ital. 

Idimnm  Mcef 

Idomene  Macedon. 

Iddmenae  Plur.idem, 

Idubeda  mons  Hifp. 

Idumaniafl  Britan. 

Jerna ,  Hibernia 

Jefona,  Hifp. 

Jeflona,  eadem 

Igatdita  opp.  Hifp. 

Igilium  inf  ltal. 

Iguvium,  Egubium 

Ilarcuris  Hifp.  opp. 

Ilargus  fl.  Vindel.     , 

Ildum  Hifpan. 

Ileofca  Hijpan.        • 


7« 
387 
649 

102 

S56 
61 

386 
386 

57». 
5-73 
589 

24 
378 
381 

133 

370 

3i4 

377 
88 

4* 
64 

447 
18S 

47 
239 
61 3 
269 
647 
760 
269 
239 
239 

94 
120 

107 
836 
814 
815 
41 1 
427 
367 
66  4 
665 
65 

257 
280 

9S 
95 

47 

606 
472 

79 

328 

88 

9S 


llercaones  pop.  Hifp,  8  8 

Ilergaonesiidem  8  8 

Mzrda.  Hifpan.  94 

Uergetes,  Ilergetae  Hi/p.  94 

lliberi,  Liberinum  62 

llienfes  pcp.  Sardinia  618 

Ilipa,  llia  cognomine ,  54 

Ilipaopp.  Boetica  /3 

llipula,  Laus  cognominata  6 1 

llipulaMagnaHifp.  61 

Tlipulamons  62 
IlifliadesMufa:  z^ttic.         .        741 

Ilillusfl.  Aitic<e  741 

Illiberi,  Illiberis  142 

llliberisfl.  Hifp.  142 

Illiciopp.  Hijp.  87 

Ulicias,  adis  ibid. 

lllicitanus  portus  ibid. 

Ulipula,  llipa,  LiviiJ  ^3 

Illitufgi Hi/p.  5-5,88 

llluno  Hiipan.  8  6 

Illyricum,  regio  382 

lliyris,  Illyria,  eadem ,  382 

Illyrica  provincia  382 

Superior  385 

Inferior  385 

Illyriipop.  382 

"l2fc£>££$  pop.  3S2 

Ulyncanus,  Illyricianus  382 

lllyricum  Grsecum  656 

Ilorci  opp.  Hifp.  80 

Ilvainfula/.^/.  605 

Ilvates  Ligures  410 

Ilurbida  Hifp.  78 

Ilurgis  opp.  Hifp.  54 

lluro  opp.  Eluro,  Hi/p.  9 1 

Imachara  Sicil.  644 

Imbrusinf  862 

Imola/M/.  426 

Inachusfluv.  7^3 

Innrime  inf  Ital.  607 

Inatus  opp.  Creta  8 1 7 

Incibiliopp.  Hifp.  8  8 

Indibile  opp.  Hijp.  8  8. 

Indiceopp.  92 

Indicetae  pop.  Hifp.  92 

Indigetespop.  Hitp.  92 

Indigetis  Joyis  lucus  504 

Iriduftriaopp.  ltal:  419 

Inefla  Sicilne  643 

Infernates Itali  403. 

Inferummare  403 

Infra-Thebas  .  730 

Ingsevones  pop.  310 

Ingenia  ad  loci  fitum  variant  30 

I nfani  montes  Sardinia  6 1 4 

Infubrespop.  430 

InfulaSacraTiberina  foi 

InfulaTriumvirorum,  424 

Infulae  Gallicae  160 


Intemelium,  Intemilium 
Interamna  XJmbria 
Interamnates  Nartes 
Interamna  Pnetutian. 
Interamnium  Flavium  Hifp. 
Imercatia  Hifp. 
\r\tzrc\iz  faxaUmbria    1 
Interbromium  Ital. 
Intibili  opp.  Hijp. 
Inui  Caftrum  Etrur. 
InuiCaftrum  Latii 
Inycum,  Inyx  Sicil. 
Io,  Inachi  fi/ia 
Jolcos  Ihefjal. 
Ios  inf.  Sporad. 
Jovavus  fluv.  Morici 
Jovia  Pannon. 
Joviacurn  Noric. 
Jovavum,  Jovavia 
JovisUriihnum 


414 

47  5 

47  5 

479 

69 

74 

470 

484 

88 

461 

504 

634 

324 

,  689 

838 

341 
359 

341,343 
343 
8*4 


Jovis  Servatoris  portus,S«r?p©*  770 

Jovis  villa  Capreis  inj. 

Irio  opp.  Sc  fl.  Cispaian. 

Iria  Flavia  Hi/p. 

Irrhefia  inf. 

Ifaca  fl.  Britann. 

Ifarafl.Gall/Belgic. 

Ifara,  ^Alpimn  fl. 

Ifarcipop.  Vmdel. 

Ifargusfl.  Pindel. 

Ifarus  fl.  Vindelic. 

Isburus  fl.  Sicilia 

Ifca  Dtimnoniorum 

Ifca  Silwum  Britanv. 

Ifchalis  Britann. 

Ifcia  inf  Ital. 

Ifcus  Mcef 

Ifinifca,  Ifunifca,  Vindel. 

Ifis  Pons  tioric. 

Ifmaros  Thrac. 

Ifla  inf  lllyn 

Ifla  diverfa  a  LifTa 

Iflaicus  xt^t<»o\  ab  Iffa 

Ifter  fluvius 

eiusoftia 


609 

419,420 

6$ 

.  837 
266" 
108 
109 

33/ 
328 
32S 
634 
265 
272 
264 
610 
370 
332 

34» 
841 

396 
39<> 

39f 
292 

372 


Ifthmus  incerPontum  ck  Cafpium  3  2 

Ifthmus  Achaiae 

lfthmi  perfofiio  irrita 

Iftonium  Frentanormn 

Iftrici  pop.  Sarmat. 

lftropolis  Mce/.  Pontica 

Iftros,  Iftrus  opp. 

Ifurium  Britann. 

Italia  an  temperatisfima 

Italia 

Italiaundedi&a 

ItaliaPropria 

Italiae  divifio 

ItaliasRegiones 

Italica  Hi/panis 


752 
75*3 
579 
3'9 

373 
372 
274 

3°>3i 
397 
397 
449 

402 

593 

•  53 
Itani 


INDEX    GEOGRAPHICU.S. 


Itani  pop.  Hifp. 
Ichaca  inf. 

opp.  infulx 
Ithacefia  inf  Ital. 
Ithome  Mejfenia 
Itiusportus,  lcnul 
Itumna  fl.  GaU. 
Itunafl.&asftuar. 
Iturifla  Hifp. 
Itys  fl.  Britann. 
Ivenna  Norici 
Ivernii  pop.  Hibern. 
Ivftnia,   Hibernia. 
Ivernisppp. 
Juhones  an  fuerint 
Julia  Augufta  Barcino 
Julia  Augufta  Caflandrea 
Julia  Augufta  Pella 
Julia  Augufta  Philippi 
Julia  Claritas 
Julia  Concordia  Hifp. 
Julia  Concordia  Beneventum 
Julia  Contributa  Hifp. 
Julia  Faneftris  colonia 
Julia  Felix  Suefla 
Julia  Fidens  Arretium 
Julia  lllergavonia  Dertofa 
Julia  Joza  Batica 
Julia  Liberalitas  Ebora 

t  Fama  Seria  Hifp. 
Julia  Libyca  Hi/p. 
Julia  Livia ,  eadem. 
Julia  Myrtillis 
Julia  Nova  Carthago 
Julia  Paterna  Subur. 
Julia  Paterna  Arelate 
Julia  Paterna  Narbo 
JuliaPietasPola 
Julia  colonia  Pifae 
Julia  Reftituta  Hifp. 
julia  Romulea  Hifpalis 
Julia  Segifama  Htjp. 
Julia  Sena  Etrur. 
Julia  colonia  Sutrium 
Julia  Tradu&a 
Juliacum 
Julii  Forum  Gall. 

Umbriae,  incertofitu 
JuliiGeniusH///), 
Juliobona  Belg. 
Juliobona  Pannott. 
Juliobriga  Hijp* 
Juliomagus  GaU. 
Jirliomagus  Vindelicum 
Julium  Carnicum 
Julium  Praefldium  Scalabis 
Julius  portus  ad  Bajas 
Juliusvicus 
Juncaria  Hifp. 
JuncariusCampus 


93 
793 

799 
648 

76$ 

238  feq. 
107 
257 

7° 
280 
346 
281 
280 
281 
300 

9« 
673 
667 
676 

60 

54 
553! 

54 
468 

5.44 

457 

89 

58 

49 

98 

ibid. 
51 

87 
90 

151 

»45 

448 

451 

54 

60 

74 
453 
461 

58 
212 


Junii  Hadr,  opinio  de  oftiisRheni  166 

Jura  mons  1 1 2 

Jurafla  mons ,  Jura  1 1 2 

Juftinopolisqugeolim  448 

Jutuntorum  Forum  43  2, 

Juvavia  Norici  343 

Juvenfe  caflelhm  343 

Juverna,  Hibernia.  280 


5*4 
251 

349 
69 
129 
330 
446 
5i 
S3i 

197 
os 

ibid. 


K. 

K«Ae\  MfAirtt  Gretde 
Kalemantia  Germ, 
¥.i£Kv£*  infi  Corcyra 

KtifAX, 

K.ogv(pd  arx  Corcyns 
KvyjH  Campaniae 
Kynos  Kephalae ,  coUes, 

Kttfej  ^[JbX 

K</f>®*inf.  Corfic* 

U 

Labeata; ,  Labeates ,  pop.  !Uyr 
Laberus  Hibern- 
Labicum ,  &  Labici  Pl.  Latii 
Labodes  Aquae  Sicil. 
arfLabores  Pannen. 
Labronis  portus ,  vel  Labro. 
L  accobriga  Hijpan. 
Lacedaemon 
Lacetania  regio  Hifp. 
Lacetani  pop.  wfp. 
Laciacum  Norici 
LaciburgumG^rw. 
Lacinium  prom.  Bruit, 
Lacinias }  unonis  fanum 
Lacippoopp  Hifp. 
Lacobriga  Hijpl 
Lacobriga  Lufttan. 
L  aconica  regio 
Laconicusfinus 
Laftis  mons  Campania 
Lactodorum  Britanv, 
Latfcorates  pop.  Gall. 
Laftoratium  civitas 
Lactura,  Laftora  ,  GaU. 
Lacuris  Hifp. 
L  acus  Felicis 
Lacus  Larius 
Lacus  Verbanus 
Lacydon  portus  Majfilia 
Laedusfl  GaU. 
Laeetanipop.  Hifp. 
I  aelamnonius  flnus 
L  aelia  Hifp, 
L$pa  Magna  ttifp, 
Laeftrygones  pop,  Sicih 
Laevi  pop.  Transpad. 


Lagana  LucetnU 


Ttttt 


S18 
309 
797 
13 
797 
529 
682 

84*5 
612 


393 

281 

f°7 
634 
357 
4/i 

74 
772 

94 

ibid. 

344 

303 

/89 

J89 

62 

74 

*i 

7^7 

767 

539 
268 
116 

ibid. 
ibid. 

80 
342 
430 
429 
149 
J07 

90 
278 

54 
ibid. 
621 

433 
581 


Lsgecium  Britann. 

274 

Lagyra  Taur.  Cherfon, 

3?4 

L  aletani  pop.  Hifp, 

90 

Lambris  Flavia 

68 

Lametia  Bruttior. 

J84 

Lametus  fluv. 

584 

lamia  Thef/alU 

684 

Lamiacum  bellum 

684 

Lamiacus  finus  ,  Maliacm 

687 

Laminae  Ital. 

49  6 

Laminium  Hifp. 

7S 

Laminitani  pop.  Hifp. 

ibid. 

Lampa,  Lappa  Cretg 

821 

Lampea  mons  ArcaL 

787 

Lampetia  Bruttiot 

fU 

Lampetes  mons 

ibid, 

Lanciavalidaurbs 

47 

Lancia  Oppidana 

47 

Lanciatum  Hifp. 

47 

Lancienfes  Ocelenfes 

ibicl 

Oppidani 

ibidj. 

Langobardi pop. 

304 

Langobriga  tiifp. 

4S 

Lanuvium  Latii 

507 

Lapidaria  Rhatite 

339 

Lapidei  Campi  GaU. 

144, 

Lapis  menfura  Geogfnphita, 

37 

Lappa  Creta 

821 

Lapurdum,  Bajtna 

114 

Larcuris,  llarcuris. 

79 

Larinates  pop.  Ital. 

j-6® 

Larinefons  isfttira 

741 

Larinum  opp.  Irentan, 

/65 

Larifla  Cremafte 

687 

Pelasgia 

6%7 

Larifla  Hifpav. 

16 

Larifla  Theffalia 

682 

Larius  lacus 

43© 

Las ,  opp.  Laconia 

76S 

Lafa?a  Creta 

818 

Lafio ,  Lafion,  Pehponneft 

789 

Lareramundi 

28 

Latini  pop. 

499 

Latitudo  Terrse 

S 

Latium  regio 

497 

Antiquum 

498 

Adje£tura 

49S 

Novum 

498 

Larobrigi  pop.  dubi<efedis 

380 

Latovici  pop.  Pannon. 

349 

Latris  inf .  Germ. 

513 

Latrum,  LatraAfar/^ 

370 

Latymnus  mons  BrutU 

f*9 

Laugonafluv.  Gertnan, 

290 

Lavicum ,  &  Lavici'p/?m 

507 

Lavicana  Via 

508 

Lavinium  Latii 

503 

Laviniusfl.  Cispadan, 

4«S  ' 

Lavinusfl.  idem 

42S 

Laumellum//<j/3 

428 

Lau- 

INDEX    GEO  GR  APHICUS; 


Laureacum  tforici 
Laureacenfis  coipnia 
Laurens  caftrum 

Laurentes  pop. 


agii 


342 
342 

503 
5-03 

Laurentum  opp.  Latii      *■  503. 

Lauri  Eatavor.  222 

Lauriacum,  Lattreacum  342 

Laurium,  Loriwn  ,  Etrur.  466 
Laiisfl.  Itat.                        49°,;  79 

Laus  Juiia  Corinthus  754 

LausPompeia  432 

Laufanna  17  S 
Laufbnius  lacus                     ibidem 

Lautulae  Latii,  515 

Laxta  tfifpan.  83 

Lebadea,  Lebadia,  Bceot.  73-4 

Lebecii  pop.  Transpad.  429 

Leben,  Lebena,   Cret*s-  817 

Lebinthlis  inf  Cretici  M.  827 

Lecca  Rheni  alveus  1  67 

Lechaeum ,  portm  Corinth.  7  j"4 

Lederata  Turris  MceJ.  3  64 
LedLis  fl.  Gall.                      106,111 

Legeolium  Britann.  274 

LegioIJovia  371 

Iialica  370 

LegioII  Augufta  272 

LegioVI  Vichix  274 

Legio  VII  #i#.  68 

LegioXICtauJia  371 

Legio  VicHx  XX  2  7  1 

Legum,  AijVej.  649 

Lelantus ,  Campus  Eubaa.  8 1 3 

Lelantus  fl.  S  1 3 

Lemanis  portus  Britann.  263 

LemincLim  ^Alpin.    *  1 60 

L.emnus  infiila  8j6 

foiroXii  836 

Lemovii  pop._G«,«r.  304 

Lentia  Nortci  341 
Leodicum  quam  antiquum  3-"      217 

Leon  prom.  Cjette  8  1  7 

Leonica  Htfp.  84 

Leontinipop.  Sicitia  626 

Leontini  urbs  Sicilia  626 

Leontini  campi  Skil. ..  626 

Leontinus  Gnus.  626 

Leontium  t^lchaja  759 

Sicilite  626 

Lepreum,    Lepreus  763 

Lepontii  pop.  z^iiptn.  335^ 

Ubeta  cognomine  335 

Levia,   Edeta,  Hifp.  84 

Leria inf.  Sporad.  838 

Lerinainf.  G<3#.  161 

Lernapalus&fl.  783 

an  oppidum  783 

Ljsro iaOGat/.  ]6i 

L"i'ona  inf ,  Gall.  $  6 1 


Lerusinf  Gall  -162- 

Lefa  SarcMniiS  6  1 7 

Lefltana?  Aqua;  617 

Lefurafl.  Bctg.  173  f. 

Letandros  inf!  Sporad. .  838 

Lete  Macedon.  670 

Letharus  fl.  Cr*te'  8 1 7 

Letoa  inf.  Cr<tf/«  ?«^'i/  826 

Letoja  inf.  Jor.ii  maris  802 

Levaci  pop.  BelgJ  232 

Leva:  fanum  Batas.  22 1 

Leuca  Catabrise  573 

Leuca  menfura  geographica  38 

Leucae  L^ffl^;  771 

|  Leucadia  peninf.  t-Acarnan.  708 

I  Leucadius  Apollo  710 

I  Leucas,  adis ,  opp.  709 

j  Leucafiainf  ltat.  610 

l  Leucata ,  litusGall.  143 
promontorium  Leucadioe  709 

Leuce  inf.  Sarmatia  3  1 7 

Leuceinf.  adCretam  82  5  f. 
alia  ad  Cretam          ibidem 

Leuci  pop.  Belg.  186 

Leuci  montes ,  albi ,  Cretse  8  1 4 
Leucimma  ,  Leucimna  prom.  Cor- 

cyr<e_  797 

Leucogaeus  ccllis  Campan.  5-36 

Leucopetia  prom.  Brutt.  5 8 6 

Leucofia  inf.  Leucafia  609 

Leucothea  inf  /(<?/.  609 
Leuctra,Leuftrum,  L/j«?/.  jj  \}  772 

Leuctra  Plur.  Boeot.  7  3  1 

Leuga  ,  eadtm  quas  Leuca.  3  8 

Levi  pop.  Transpad.  433 

Levoni  pop.  Germ.  3  1 1 

Lexobii  pop.  Gatl.  1  29 

Lexoviiiidem  129- 
Libarna  Ligur.                    417,419 

LiberalitasJuliaEbora  49 

Libethrafons  690 

Oppidum  690 
Libethrides  Mufk.nymphato^  0,73  3 
Libethrius  mons  Bccot. 
Libici ,  Libicii ,  pop.  Ital.  . 
Libifoca  Hijpan.  . 
Libifofona 
Libifofani  pop. 
Libifofa 

Libniusfl.  Hiberru  . 
Libona  Hifpan. 
Libonotusventus 
Libora  Hifp. 
Libuipop.  ItaL  . 
Libunca  wfp. 
Liburni  pop  lUft.  . 
Liburnia ,  regio 
Licates ,  Licatii  pop.  PindeL 
Licl-.us  fluv. 
Licitani  pop.  uifp, 


733 

429 
80 
80 

ibid. 

ibid. 

281 

83 

23 

78 
429 

6% 

384 

385 
329 

328 
f7 


Licus ,  fluvins  Vindelic. 
Lidericusfl.Ga//. 
Ligea  inf  ltat. 
Ligerfl.  GaU. 
Ligures  pop 
Ligures  Albingauin 
LiguriMontani 
Liguriaregio 

Propria 
Liguftica  ora 
Lilaea  Phocida 
Lilybaeum  promontor. 

Oppidum 
Limacas  fluv.  tlijp. 
Limeasfl.  idem 
Limera  quafl  Limenera 
Limia  opp.  Hifp. 
Limici  pop.  Hifp. 
Limiusfliivius  Hijp. 
Limnaea  Acarnania 
Limnaea  Iheffalia 


312 

107 

£83,610 

106 

414 
416 
409 

■f.'5 

ibid. 

ibid. 

72? 
636 

636 
66 
66 

770 
66 

ibid, 
ibid. 
706 
679, 


Limon  infrfeu  portus  608, 609 

Limonum  Pitlonum  \  \  9 

Lincafli  pop.  Lingones  1 8  5 
Lindum  Britann.                270,  274. 

Ljngones  pop.  Transatp.  \  84 

LingonesCVW^/wi  421 

Lingonuscivitas       •  jgy 

Linternum  Campan.  528 

Lipara  inf.  &  opp.  652 
Liparaeorum  iniulae ,  Vulcmia    6$z 

Lipaxus  Macedon.  672 

Aty  vencus  22 

Liquentiafl.  ^ol 

Liquentiae  Pons  444, 

Liqudtia  fl.  444 

Lirinatespop.  ^22 

Lirinusini;  Gall.    '  \6z 

Lirisfluvius  400 

LifiainC  adGatl.  icSi 

LiikHifp.  94 

Creta  % ,  7 

LifTa inf.  Itlyr.  39j 

Lifliis  opp.  iSyria.  3  9  r 

LilTus  Creta  g  j  ™- 

Lifiii?  fl  Thrac.  842 

LitanafilvaCi^^??,"  426 

LiteiataTurrisA-i^/T  364 

Liternum  529 

Liternus  fluv.  ^28 

Liternum  an  Linternvtm  \  $z3 

Linternus  fl.  Liternus  400 

Littamum  Llhatia  337 

Litubium  itat.  420 

Lobetani  pop.  Hifpi  86 

Lobetumopp.  Hifp.  ibid. 

Locri opp.  Hat.  5S6 

Epizephjrii  586 

Locri  pop.  Ital.  587 

Norycii  $-g7 
Lo:r 


INDEX    GEOGRAFHICUS. 


Locri  pop.  Gnec. 

Locri  Ozola; 

Epicnemidii 

Opuntii 

Zephyrii 

Locris  regiuncula  Ital. 

Locris  regio  Grxc. 

Logana  fluv.  Germ. 

Loncium  Rorici 

Londinium  Britann. 

Longanusfl.  Sicil. 

Longaticum  Pannon. 

Longi  mnri  Pitaeum 

Longitudo  Terrse 

Longobardi  pop. 

Lon^ula  Latii 

Longus  Murus  Thrac. 

Lontium,  Loncium,  Rorici 

Lopfi  pop.  ll/yr. 

Lopfica  opp.  Libum. 

Letoa  inf.  Letoja 

Lorium  fett  Lorii  Ftrur. 

Loyentium  Britann. 

Lovia,  Jovia,  Pannon. 

Loxafluv.  Britann. 

Lucaurbs/ta/.  449 

Lucania  regio 
Lucanus  Cordubenfls 
Lucaria  Stephani.vide  Luceria. 
Lucenipop  Hibern. 
Lucenti  opp.  Hifp. 
Lucentiaeadem 
Lucentum ,  idem. 
Luceria  Apul. 
LucrinUs  Lacus  Campan. 

in  montem  verfus 
Lucrina  oftrea 
Lucus  Angitiae,  inMarfis 
Lucus  Afturum 
Lucus  Auguftiw^/ 
Lncus  Augufti  Vocor.tior. 
L  ucus  Augufti  Iriboccor. 
Ludiasfl.  Maced. 
Luentinum  L.itann, 
LugdunenllsGallia 
Lugdnnum  GaUi<e 
ejusorigo 
Lugdunum  Convenarnm 

Batavorum 
Lugii  pop.  German. 
Lugionum  Panmn. 
Lugodinum  Batavor. 
Lugodunum  adRhenttm. 
Lugudunum  Convenarum 
Lugudunum  veteres  4  fyllab. 

Luguvallum  Britann. 

ad  Lullia  Belg. 

Luna  filva  German. 

Luna  mbs.Ligur. 

lunEcportus 


7H 
7i5 
716 
718 

7i5 
586 

714 

290 

344 
266 

641 

3/3 
740 

5 

304 
518 
849 
344 

387 
387 

803 
466 

27i 

3  59 

280 

,451 
S76 

55 

281 

«7 

87 

87 
563 
53r 

/31 

f3i 
485 

68  1 

68 

193 

666 

272 
iif 
138 

139 
116 

223 
305- 

3  5/ 
223 

222 
Il6 

140 
273 
24J" 

295 

4>7 
ibid. 


Lunae  promontorlum  ltal 

Luns:  promont.  Lnfitania 

Lundinium  Britann. 

Lundonia  eadem 

i  upia ,  Luppia  fluv.  Germ. 

Lupia,  ckLupiae,  Calabr. 
L  uppia  Calabria 
Lupodunum  German. 
Lufio  Pannon. 
Lufitania 
Lufitanix  fines 

flumina 
Lufitanorum  coloniae ,  oppida 
Lufones,  As/o-swsj,  pop^ 
Lufparia  Hifp. 
Luftonium  Pannon. 
I  ufluniumidem 
Lutecia  Pariftor. 
Luteva  Gall. 
Lycabettus  mons  Attica 
Lycasus  mons  Arcad. 
LycaEiis  Juppiter 
Lycofura  opp. 
Lycaftus  Creta 
i.yceum  Atiicum 
Lychnidus  lllyr.  Grac. 
Lycorea,  Lycoria,  Phoc. 
Ly&us,  Lyttus,  Creta 
Lygii  pop.  Germ. 
Lydias  fl  Maced. 
Lygos,   Byzantium.- 
Lyncefta:  pop.  Macedon. 


Lynceftis  regio 
Lyncus  opp.  Maced. 
Lyfimachia  Aetol. 
Lyfimachia  Thracia 
Lyttus,  Lyclrus,  Creta. 

M. 

Macalla  Brutlior. 
Macedonia 
Macedonia  Adjeda 
Macella  Sicil. 
Macbara,  Imachara  SiciJ, 
Maciftum  Atcad. 
Macra  fluvius  Ital. 
Macri  Campi  - 

anoppidum, 
Macris,  inf.  Eubcca , 
Macrontichos  Thrac. 
Macrofci 

Ma6torium  Sicilia 
Macufa  opp.  Batavor, 
Macufanus  Hercules 
Macynia  Aetolia- 
Maduateni  pop.  Thrac. 
Madytos  Tkrac.  cherf. 
Mscandria  Epiri 
Misats  pop.  Britann. 

TtUt  2 


4-7 
45 
266 
266 
289 
572 

572 

302 

3  5/ 
43 
43 

44 

51 

86 

So 
3/5 
3/5 
131 
H7 
748 
791 

791  ; 
791 

823 

739 
659 

722 
822 
30/ 
667 

853 
662 
662 
662 

7ii 

844 
822 


590 
661 

67/ 

648 

644 

795 

399  £ 

.  .424 
ibidem 

813 

849 

16 

648 

227 
227 

7i3 
.  860 

849 
699 

27/ 


«  Ma;di  pop.  Thracia 

Ma;dica  regio  Thrac. 

Mamalus  mons  Aread. 

Maenalum  oppid. 

Mxnmxmiulx  Hifp. 

Macnus  fl.  German. 

Macfia  filva  Transtiberin. 

Ma:otis  palus,  lacus 

Moeota?,i\isotidffi,Mxotici,pop 

MagalonainfGrt/Z, 

Magella  Sicil. 
MagiaRhatorum' 
Magiovinium  Britann. 
Magnefa  opp.  Magnef.a 
Magnefiaregio 
Magnefium  prom, 
Magni  opp.  Britann. 
Magnus  Portus  Eriiann. 

Hifpania 
Mago  in  infaia  Balear. 
Magontiacum 
Maguntia 

Magufa  an  Batavorum  \ 
MagufanusHcrcules 
Mairafl.  Rhau 
Malaca  Hifp. 
Maleaprom.  Lacon. 
Maletum  Transpadan. 
Maleventum,  Beneventtm . 
MaleusfinusLtfow. 
Maliacus  finus  Thcjjal. 
Malienfes  pop.  TbefjaL 

Mcthtiiq,  MclXitii  pop. 

Makhaceinf.  JoniiM. 
Mamertum,Mamertium  Brutt 
Manapii  pop.  Uibern. 
Manarmanis  portus 
Mancunium  Britann* 
Mandela  pagus  Sabin. 
Mandonium  Calabriae 
Mandubii  pop.  Gall. 
Manduria  Calabria 
Manliana  Etrur. 
Mannaricium  Batav. 
Manfio,  diflaniia  fignum 
Mantinea  <LArcad, 

Antigonca 
Mantinorum  urbs  Corfc. 
Mantua-ft*/. 
Mantua  Hifp. 
Mantuefieaum  Britamu 
Marathon  Attic. 
Marciana  filva  Germ. 
Marcianopolis  Mcef, 
Marcina  Picentin. 
Marcodava  Dacia 
Marcodurum  Belg, 
Marcomani  yop.-Germ. 
Margiduriem  Btitann. 
Margumopp.  Mcef. 


?-$6 
ibid. 
790 
790 
103 
290 
466 
318 
•  319 

147 

645 

339 
268 
691 

689 
692 

272 
264 

59 
102 
199 

199 

227  - 
ibid. 
338 
/9 
769 
438 
/53 
770 
687 
687 
687 

798 

592 

281 

288,296 

27? 
491 
576 

135 

/76 

454 
222 

39 
794  - 
794 
613 

454 

78 

271 

74/ 
295 

374 
/49 
382 
212 
30S 
270 


y"4 

Mate 


INDEX    GEOGRAPHICUS. 


Hargu i ,  Margis ,.  f  1.  362. 

MananafoflaG*#.  110, 

Mariana  Corfic* 
Marianimontes  Hifp. 
Marianus  mons  Batica 
Marianum  prom.  Corfic. 
Maridunum  Britann. 
Marionis ,'  gemina  Gsm. 
Marios  Lacon. 
Marifos  fl.  Dacia 
Maritima  urbs 

Marmarium  Zubcne 
Marobudum  opp.  Gjrm. 
Maroboduusrex 
Maronea  Tbrac. 
Marpurgum 
/    Marrubium  Marf.  Xtal. 
Marrucini  pop. 
Marruvium ,  Marrubium. 
Marfacii  pop. 
Maifacii  pop.  Germania 
Marfipop.  Ital 
'  Marfigni  pop.  Germ. 
Marta  fl. 

Martiana  filva ,  vide  Marciam. 
Martis  fanum  Belg.. 
Marusfl  Germ. 
Mafla  Vetemenfis  Etrnr. 
Maflalia  fl.  Creu 
Maflicus  mons 
Mafficum  yinum 
Maffilia 

Maftramela  GaU. 
Maftrucati  latrunculi  Sardinias 
Maftufia  prom.  Thracia 
Matscum  Creta 
Matilica  Umbria 
Matinus  mons  Apul. 
Matina:  apes 
Matini  buceta 
Matifco  GaU.  - 
Matrejum  Rhxtiae. 
Matrinus  fl.  Ital. 
Matronafl.  GaJI. 
Matium  Creta 
Mattiacse  aquseGfr?». 
Mattiaci  pop.  German. 
Mattiaci  fontes 
Mattiacum  Germ^ 
Mattium,  idem. 
Mazaci  Pannonia 
Mazarafl.  ">;«/. 

caftellum 
Mazufia  prom.  Thrae*. 
Mecyberna  Macedon. 
Medama  Bruttior. 
Medeon  Bceotictu 
Medeon  Phocicus- 
Mederiacuoi  Belg, 


364 
14S 
612 

63 

62 
61  2 

27* 
303 

777 
377 
149 
374 
809 
308 
308 
842 
301 

484 
482 
484 
226 
297 
484 
305 
45-6 

232 
308 
454 
8.7 

5-4° 

540 

149 
149 

618 
845 
817 
472 

570 

f7° 
579 
138 

337 
478 

jo8 

S17 

301 

301 
ibid. 
ibid. 
ibid. 

349 
636 
636 
845 

673 

**4 
732 
721 
^f 


Mediolanum  Ital.  432 

Mediolanum  Aulercorum  131 

Mediolanum  in  Gugernis  2 1  5 

Mediolanum  Maefia  368 

MediolanumCWo  w«7»  Brita.1iM.273 


Mediolanun^SaHfowwwj  GaU. 
Mediolarium  Germ. 
Mediolum  Hifpan. 
Mediomatrici  pop. 

opp.  medioaevo 
Mediumorbis  ubi? 

Juppiterexplorat 
Medma  Bruttior. 
Medoacus  geminus  fl. 
Medobriga ,  Meidubriga ,  Hijp, 
Medobrigenfes  Plumbarii 
Medoslanium  Germ. 
Meduacus  fl.  Venet. 
Medullia  Sabinor. 
Megaliainf.  ital. 
Megalopolis  Arcad. 
Megara,  Megaris,  SiciliJe 
Megara  Grac . 
Megaria  inf  Ital. 
Megaris  inf.  Ital. 
Megaris  regio  Grac'. 
Meginenfis  Campus  Treveror, 
Meidubriga  Hifp. 
Mela  fl.  Iranspadan. 
Meldi,  Meldae,  pop.  GaU. 
Meldi,    urbsGall. 
Meldorum  civitas 
Mels,  Meles,  Samnii 
Melae  Pomponii 'patria 
Melaena:  Arcad. 
Melanchlasnae  pop.  Sarmat. 
Melantiana  Thrac. 
Melantias  Thrac. 
Melas  fl.  ufchaj* 
Melasfl.  Baeot. 
Melas  fl.  Thrac. 
Meiafitainf  Sarm. 
Melibocus  mons  Germ. 
Melita ,  $%(*&  Attic* 
Me.litsea  Tbefjal. 
Metitaria  Thejfal. 
Melite  inf.fupra  Siciliam 
Meliieinf.  lllyrici 
Melitia  Thefjal 
Mella  fl.  Transpadana 
Mellaria  Hijp. 
Melodunum  Gall. 
Meloeflainf.  Ital. 
Melos  Cycladum 
Melos  inf  Argol.  jlnut 
Melpes  fl.  Lucan. 
Melpisfl.  Latii 
Meminipop.  GaW. 
Mense ,  Menaenae ,  Sicil. 
M-enapii  pop.  Bslg^ 


J19 

297 

83 

186 

187 

9 

10 
584 
401 

48 

49 

309 

3  34.442 
489 
609 
790 
617 

7f° 
609 

609 

75i 

205 

4<5,47 
434 
J33 
'33 
133 
SSS 
57 
795 
321 
851 
852 

75« 

738 

839 

3'7 
293 

747 
684 
684 

6?S 

396 

684 
434 
54 
132 
804 
832 
805 
S79 

5Z2 

if6 
646 

228 


Menapiorum  caftellum 
Mende  Macedon. 
Menelaius  mons  Lacon. 
Menenii ,  Menarum  incolae. 
Meneftheiportus  Hrjp. 
Meniana  aedificiai 
Menlaria  wfpan. 
Menofca  Hifp, 
Menralia  Ptol 
Menfurae  geographiae 
Mentefa  Hifp. 
Mentefani  Oritani  Hijp. 

Baftuli 
Mentiflaffr/p. 
Menusfl.  Maniu. 
Mephitisfanum 
Meribriga  Hifp. 
Merinates  ex  Gargano 
Merobrica  Lnfitan. 
Merobriga  Oretatt. 
Mefambria,  Mejembria 
M  efe ,  media ,  inf.  GaU. 
Mefembria 
Mefes  ventus 
Mefiatenfis  locus 
Mefiates  pop.  Rhsti* 
Mefla  Meffen. 
Meflana  Sicilia 
Meflapia  regio  Ital. 
Meflena  °elopome(i 

comu  Pelopbnnefl 
Mefleniaregio  Peloponneft 
MefTeniacus  finus 
Meftus  fl.  Nejius 
Metalla  opp.  Sardhutt 
Metallina ,  Luftt.  co/onia 
Metallinenfis  colonia 
Metallum  Creta 
Metannaftae  Jazyges 
Metapinum  oftium  Rhodani 
Metapontum  Lucan. 
Metaris  acftuarium  Brttann. 
Metaurum  opp.  Bmttior. 
Metaurus  fl.  Bruttior. 
Mecaurus  fl.  Umbri* 
Metellinum  Lufitanise 
Methona  Argis. 
Methone  Macedon. 
Methone  Magnefi* 
Methone  Meffeni* 
Methydrium  Arcad. 
Metinainf.  GaU. 
MetiofedumG-all. 
Metropolisopp.  Theffali* 
Metropolis  Acarnanite 
Metropolis  Sarmati-e  opp. 
Metti,  Mettis,  opp.  Medtomatr, 
Metubarris  inf  Pannotu 
Metulum  Liburn. 
Menania  Umbri<sciter* 


Z19 
675 
77% 
646 

5« 
136 

86 

69 

f7 

3  5  feq. 

80 

79 

79 
ibid. 
290 

SS* 

49 
j-64 

49 
80 

3  74 
161 

374 
23 
33* 
33» 
767 

623 

571 
7<55 
765 
763 
764. 
677 
616 
5t 

Si 
817 

377 
1 1-0 

5-80 

*S7 

584 

^84 

401 

fZ 

780 
667 
690 
764 
7^1 
161 

»32 

678 
707 
323 
187 
34« 
38d 

473 
Milatze 


I  N  D  E 

Milatsc  opp.  Pannon.  35-^- 

Miletopolis  Sarmati<e  3  \6 

Miletus  Ovf^  820 

Milionia.  Milonia  Marfor.  48  5 

mille  paflus,  Mevfura.  3  7 

Milliarium  3  7 

aureum  Roma:  ibid, 

Milolitum  Thrac.  8/7 

Mimeni  pop.  GaU.  if6.  pr. 

Minciusfl.  Ital.  434 
Minervae  Caftrum,€/i/4Jr.  /72,  /73 

Minerva:  prom.  Campan.  539 

Minio  fl.  Errar.  460 

Minius  fl.  Hijp.  64 

Minnidunum,  Helvet.  178 

Minoa  portus  C  ret.  8  1  8 

urLs  Creta  \  81& 

Minoa,  M«»»«  ,  Sicil.  634 

Minoa  portus  Argolicifinm  770 

Minoa  prom.  Megaridis  550 

Minturnae      *  525 

Minturnenfespaludes  $15 

Minyeius  fl.  Elidis  760 

Mirobriga  Hijp.  47feq. 

Mirobriga  Bnetica  $\ 

Mirobriga  Oretan.  80 

Mirtylis  .1  ulia  Lufitan.  fo 

Mifenum  opp.  Campan.  530 

prom.  ,  530 

portus  $30 

Mifenenfis  claflis  530 

Mifeo  fl.  Piceni  A-77 

Mifius  fl.  Piceni  477 

Mifus  fl.  TJmbri*  469 

Mceniana  aedificia  1 3  6 

Mceniic/Mcenisjfl.  Gertn,  290 

Mcefipop.  361 

Mcefia  regio  3  6 ' 

Superior  362 

Inferior  363 
Mocficus, Mcefiacus,  xr>rn*o7,    3 6 1 

Mogentianx,  Pl.  Pannon.  458 

Mogetiana,eadem  458 

Mogontiacum  199 

Molesin  Rheno  169 

Molofli  pop.  Epiri  700 

Moloflis  regio  70 1 

Molycria  Aetol.  7 ' 2 

Monainf.  Britann.     .  282 

Montfaeda  inf.  282 

Monalus  fl.  Sictl.  640 

Monda  fl.  Lufitanhe  44 

Monetium  Libum.  386 

«<V  Mo  nili  a  7  igvf.  4 1 6 

Monaciportus  414 

MonsChrifti  inf  605 

Mons  Feretrus  caffell.  46  9 

MonsSacer  *>«£>».  4^6 

M  ons  Seleucus  ^w  ontiorum  1 57 

Mons  Silicis  opp.  VtneUte  441 


X    G  E  O  G  R  A 

Mores  ex  fitu  locorum  diveifi       30 

Morgentia  &*»!«/>«»»  555 

Morgentium  Sicili*  626 

MorgynaS/V/7/<e  649 

Morinipop.  Belg.  238 

Morirorum  civitas  241 

Morinorum  caftellum  242 

Monnorum  colonia  242 

Morftorpidum  Britan*.  275 

Moryllus  Qhalcidica  67$ 

Mo!afluvius  169 

Mofae  pons  217 

Mofchius  fl.  Marf.  362 

Mofella  fluvius  170 

Motyca  Sicil.  64.7 

Motycanus  fl.  Sicil.  632 

Motye Sicilice              .    >  636 

Motyum  caftell.  Sicih  648 

Munda  fl.  LufitanicS  44 

Mundaopp.  B*etic<£  60 

MundobrigaHifp.  46,48 

Municipium,  opp?./Meef.  367 

Munimentum  Corbulonis  297 

TrajaniGm».  301 

Munychia  Attica  740 

MuranumLaftf».  $80 

Murbogii  pop.  Hifp.  69 

M  urgantia  Samnii  5  5  j- 

Murgantium  Sicil.  626 

Murgentium,  idem  626 

Murgillum  Pa>tmn.  357 

Murgis  ftnis  Batha.  59,64 

Muri   iiritanniae  limitanei  (valla) 

257,276 
Muri  per  Eritanniam  du£ti  2^7, 276 

Murocin&a  Pilla  Pannon.  3  60 

M  ui  oela  Pannon.  352 

rfiMuros  Pannon,  360 

Murfa  >annon.  357 

Mtufa  Major  357 

Minor  3  57 

Murfella  3  57 

Murfella  Superior  358 

Murfia,  Murfium,  Murfa3.  357 

MuYus,  caftellum  ,-  338 

Murusfl.  tiunci  341 

Mifagores  infulse  826 

Mutenum  Pannon.  3  5 1 

Mutila  Hiffria  449 

MiitilumcaftriimC/JjfW,.  424 

Muunz  Cispadan.  424 

Mutiftratum  Sicil.  6  5  o 

Mutufca  Sab/nor.  490 

MutyceS/f/7.  647 

Myceiiar,  ArgoMis  781 

Mychus  portus  Phoc^  721 

Myconusinf  CychL  833 

Mygdoniaiegio  670 

Mylafl.  SidH*  628 

M  vlae  opp.  Sicilia  64  1 
Ttttt  j. 


P  H  I  C  U  S. 

Mylae  inf.  adCretara 
Myon,  Myonia  Locr. 
Myonneios  inf.  Aegai 
Myrina  Lemni 
Myrmecion  Sarm. 
Myrrhinus  z^ttic. 
Myrtilis  Julia  Hifp. 
Myrtos  inf.  ad  Eubceam 
Myrtoum  mare 
Myfaris  prom  Sarmsit. 
Myfia,  Meefia 
Myfi.Mar/?,  pops 
Myftia  Bmtior. 

N. 


82l 

71Q 

ll6 

32J 

51 

828 

8z8 
319 
361 

588 


Nabseusfl  Britann.  2S0 

NabaliaTaciti  169 

Nablis  fl.  German.  308 

Nabrifla.  Nebrtffa,  Hifp.  60 

colonia  Augufta  60 

Nabus  fl.  German.  308 

NaifTus, Naifus,  Mcef.  367 

Namare  Norici  342 

NamneteSjNamnetas  pop.  GaU.  126 
Nannetes,iidem  qui  Namnetes  ibid. 


Nantuates  pop.  Alpin, 
Napoca  Dacia 
Napuca ,  eadem 
Narfl.  ltalia 
Narbo  Julia  Patema 
Narbo  Martius 
NarbonenfisGallia. 
Narifci  pop.  Gernt. 
Naiiftsepop.  idem 
Narnia  Vmbria  citer» 
Naro  fl.  Dalmat. 
Narona  Dalm. 
Narthacium  Thefal. 
Narycii  Locvi7/<j/. 
Narycia,  urbsLocri ,   Jtal. 
Narycium,  Narycum  Gr<w. 
Naios,  pars  Syracujar. 

opp.  Acarnanise 
Naryx,  Locror.Grac. 
Nalcica  Calaguris 
Nafium  Belg. 
Nafus ,  opp.  Acarntm. 
Natilofl  lenet. 
NavafI.Sv/5/V. 
Navalia  Ptolem, 
Navaripop.  Scylh. 
Naubarum  Sarmat, 
Naulochus  Sicdia, 
Naulochus///^  H<em9> 
Naupadus  Aetflitt 
N.uiplia  Argivorum, 
Nauportumopp  Pannen, 
Nauportus  f  1. 
Nauuathrnus  portus  Skili<e„ 


159 

379 
379 
47f 

344 

340 

30S. 
308 

47? 
383 

393 
€84 

587. 

5  87 

7 17.. 
629, 

708 

71.7 

7i 
386 

708 
44? 

»74 

369 

32* 

323 
642 

856 

712 

779. 
3f3 

ibidenl 

633,' 
N^ 


INDEX    GEOGRAPt 

Rivkisin&CycIad. 

834 

Niciafl.  Ital. 

421 

Naxus  opp.  Sicili* 

624 

Niconia,  Niconium,  Sarmat 

315- 

JXex/mfcjuxta  Lemnum 

837 

Nicopolis  Epiri 

698 

Neaethus  fl.  \tol                 4°°>  5-90 

Nicopolis  ad  Hamum 

8*9 

Neapolis  Campania 

536 

Nicopolis  ad  Ifirum 

370 

Neapolis  Macei.  adjecJa 

676 

Nicopolis  ad  Neflum 

857 

Neapolis  Sardinia 

616 

Ulpia 

8J7 

Neapolitana  crypta 

5  37 

Nicotera  Bmttior. 

.fU 

Nebiodunum  MccJ. 

37i 

Nigella  fl.  Nicia 

423 

Nebrifla,  cogn.  Vcneria 

60 

Niger  Pullus  Batav. 

222 

Nedinum  Ilf/r. 

388 

Nilus  limes  Africse 

34 

Nedonfl.  Peloponnefi 

765 

Ningum  Hifiria 

448 

Neetum,  Netum,  Sieilue , 

647 

Ninia  Dalmat. 

394 

Nejusmons  Itaca 

799 

Nioflum  Sarmat. 

323 

Nemauius  G«#< 

146 

Nifasa,  Megarse  navale 

7fo 

Nemea  fluv.  PeloponneJ. 

755" 

Nifyros  mCfupra  Cretam 

826 

Nemea  opp.  z^Argivor. 

784 

Nitiobriges  pop.  Gall. 

121 

Nemeaeusleo 

784 

Nivernum  Gall. 

1 37 

Nemefa  fluv.  Belg. 

173 

Nivomagus  Ireveror. 

202 

Nemetacum Betg. 

243 

Noae  opp.  Sicilia 

642 

Nemetes,  Nemeta:  pop. 

194 

Ncega  Hifp. 

68 

Nemetes,  Nemetse  Urbs 

194 

Ucefia 

68 

Nemetobriga  Hifp, 

68 

Afoeomagus  Lexoviornm 

129 

Nemetocenna  Belg. 

243 

Nceomagus  Tricafinorum 

»55 

Nemoflus  urbs  tAvernor. 

123 

No\zCampan. 

546 

Nepeflnus,a  Nepete 

461 

Nomadae  pop.  Sarmat. 

319 

Nepet  opp.  Ital. 

462 

Noma:  Stcilia 

650 

Nequinum,  Narmia 

47? 

Nomafus  Carnor. 

447 

Neretum  Calabria 

574 

Nomentum  Sabinor. 

489 

Nergobriga  Hifp. 

82 

Nomentana  via 

489 

Nerigos  inf.  feu  regio 

310 

Nonacris  Arcad. 

792 

Neritos  mons  Ithacae 

799 

Nora  Sardinia 

617 

an  infula  J 

799 

Norba  Latii 

$  16 

Neritum  Calabr. 

574 

Norba  Casfarea  Hifp. 

46, 48 

Nerium  promontorium  Hifp. 

67 

Noreia  Carnorum                 446  feq 

Neronia  Venetia 

441 

Noreia  Noric-i 

34+ 

Neronis  Forum  Gall. 

156 

Norici  pop. 

H<3 

Nertobriga  Celtibef. 

Sz 

Noricum  regio 

340 

Nertobriga  Batica 

54 

Noricum  regnum 

ibid. 

Ccncordiajulia 

f4 

provincia 

ibid. 

Nervii  pop.  Belg. 

230 

Mediterraneum 

ibid. 

Nerulum,Neruli  Pl. 

5-80 

Ripenfe 

ibid. 

Nerufi,  Nerufii  pop. 

154 

Noricus  enfls 

ibid. 

Nefactium,  Nefadnm  Hifria 

448 

Notus  ventus,  Not©*1  > 

22 

Nefis,N<j<rI{,inf 

608 

Notium,  prom.  Hibern. 

281 

Nefos  opp.  Eubce* 

811 

Nova  Augufta 

76 

Nefus  &  Thracia 

677 

«nfNovas  Klcef. 

3.6  5 

Neftusfluv  idem,              677 

,840 

NoVae  alix,  Mcef. 

37o 

Nef  us  cvy.-Acarnan. 

708 

Novana  Piceni 

481 

Netindava  Dacies 

382; 

Novantae  pop  Britann. 

274 

Netium  Apul: 

57°  : 

Hoyanvts  n.-Piceni 

481 

Netum  Sicilia 

647, 

Novaria  fl.  Transpadan. 

430 

Nevirnum  Gatt. 

>37! 

oppidum  Transpad. 

433 

Nicaea  Cw/zc*? 

612 

Novem  Pagi  Etrur. 

461 

Nicxa  Italia 

414 

Novenfes,  qni  Novisjunt 

36f 

Nicsea  Italiseterminus 

1  50  | 

No vefium  Belg. .                 2 1 0,  2 1 1 

Nicsea,  Locridis 

7T7"! 

Noviodunum  Aeduorum     1 3 

6,137 

Nicafiainfi  Sporad. 

838 

Noviodunum  /lulercor. 

I31 

Niceopp.  Thrac. 

♦Sj-8 

Noviodunum  Biturigum 

«37 

Nicerfl.  Germ. 

-50  j 

Noyiodunum  Moef.  Inf. 

37' 

I  c  u  s. 

Noviodunum  Pannonia 
Noviodunum  ^uefftonum 
Noviomagus  Britann. 
Noviomagus  Nemetum 
Noviomagus  Trevirorum 
Noviomagus  Tricafimorum 
Noviomagus  Padicaff.    ■ 
Noviomagus  Vivijcorum 
Noviomum  Sueffton. 
Novium  Hifpan. 
Novocomum,  Comum 
Novum  Comum,  idem., 
Novus  portus  Britann. 
Nucaria  fl.  geminus- 
Nuceria  Apulorum 
Nuceria  Camellaria 
Nuceria  Ca-mpania 
.  Alfaterna 
Nuceria  Cispadana  Gallia 
Nuithones  pop.  Germ. 
Numana  Piceni 
Numantia  Hijpan. 
Numeftrani  Bruttii 
Numicusfl.  Lath 
Numicius  amnis,  idem 
Numiftro,  Numeftro,  Brutt, 
Nurfia  Sahinor. 
Nympha:a  inf.  adSardiniam 
Nymphcea,Nymph3eum,T<3i»w.  3  24 
Nymphaeum  Apottoniatium         660 
Nymphaeum  prom.  Maced.         6j  3  ■ 
Nympbseum&W/wW  617 

Nymphaeum  prom.  lllyr.  392 

Nymphjeus  fl.  Latii  /13 


■3'6b 
250 
263 

195 

222 

'55" 
136 
118 

3  50,2/r 

68 

■  430 

43o 

263 

9f 

f6S 

474 
5-47 
547 
42? 

303 

477 

77 

592 

503 

503 

592 

494 
618 


C\ 

Oaxus  fl.  Creta 
oppid. 
Oblivionisflumen  Hifp. 
Oboca  fluv.  Hibern. 
Qbringa  fl,  Belg. 
Obrisfl.  Gall. 

Obtrkenlefalfum  oppidum 
Obucula  Hifpan. 
Obulco  Hijp. 

Obulcum-rog-»  Pontiflcienfe 
Qcalea,  Ocaleae  Bceot. 
OctWmn  Lnfitan. 
Ocelum  in  Alpibus 
OciWsHiJpan.  ■ 
Ocinarusfluvius  Ital. 
Ocra  mons  Pannon. 
Ocriculum  Ital. 
Oftapitarumprow. 
Oftavanor  colonia  For.  Jul. 
Oftaviolca  Hifp. 
Oftodurus  in  i^Alpib. 
Oclogefa  Hifp. 
Odeflus  Mcefta  infer. 


823 
823 
66 
281 
171,206 
11 1 

2tf 
60 
6l 

6l 

732 

47 
410 

26 
585 
348 
47  5 
274 
ifd 

69 
158 

94 

Odeilus 


I  N  D  E 


Odeflus  Sarmatict 
Odia  inf  Sporad. 
Odomantipop.  Macedon. 
Odomantice  regio 
Odrufe  pop.  Thrac. 
Odryiaz-i/dem 
Odryfia  tellns 
Odyffeum  prom.  Sitilice 
pdyffus,  Odefjus 
©eanthia,  Oeanthe,  Ozol. 
Oea'o  Hifpan. 
Oebalice  turres ,  l'arentir.<e 
Oechalia  Mejfenia 
Oechalia  Enbcea 
Oeneon  Locridis 
Oeneis  tribus  Attica 
Oenoa  Attica 
Oeniadae  opp.  Acarnan. 

pop.  <u4carn. 
Oenone,   Aegwaini. 
Oenoe  Lacon. 
Oenoe  Sporadum  inf. 
Oenotridesinfulae 
Oenus  fl.  vide  Aenus 
Oenus  Lacon.  opp. 

ftuvius  Lacon. 
Oenuflae  inf.  in  Mefjenio  finu 
Oefima  Macedon.  aajecfne 
Ozfcus  Mesfinf. 
Oetylus  Lacon. 
Oglafa  inf.  ifal. 
Ogvgio  inf. 

OllCiSfAlw 

Olana ,  O/iium  Padi 

Olarion  inf  GaU. 

Olarfoopp  Pafcmum 

Olbia,  Galiia  JSiarbon. 

Olbia  Sardinia 

Olbia  Sarmatia 

Olbienfisportus 

Olbiopolis.Wwaf.. 

Olcades  pop.  Hifp. 

Olchinium  Dalmaf. 

olcinium  idim 

Oldus  fl.  GaU. 

Olearus  infi  Cyclad. 

Olenos,  "£U{»©*,  AetolU 

Olenus  Achaja 

Oliarosinf  Argolidis 

Oliarus  inf  Oiearus. 

Olifipo  Lufitan. 

an  ab  Ulyffe  condita, 
Felicilas  Julia 

Olivula  portus 

Olizon 

Ollius  fluv.  Transpad, . 

Olooflon  Magnefia 

Olulis.olus;,^^ 

Olympia  Pijatis 

Olympiciludi 


574 

838 

077 

677 

8O0 

ibid. 

ibid. 

63  if. 

374 

7'5 

69 

574- 
766 

•M* 

715 
744 
743 
708 
708 
806 
776 
838 
610 

776 
ibid. 
803 
676 
.  370 
772 
605,61 1 
604 

7 
440 

160 
69 
149 
614 
3  '  6 
6if 
316 
80 

391 
39i 
106 
832 
7'ji 
758 
805 
832 

.  45 

ibid. 

5i 
414 
691 

334 
691 
818 
762 
762,763 


X    GEOGRAPH 

Olympiuni,  fubSyracufis  630  , 

Olympusmons7£<?//W.  691  ] 

Olynthus  Macedon.  673 

Omphalium  Epiri  696 

Onaeum  Dalmat.  391 

Onchefmites  ventus  695 

Onchefmus  portus  Epiri  69$' 

Oncheftus  Bgeot.  732 

Onefiaethermas  Gall.  1  if 

Onignathosprom.  ,  769 

Oningis,  Orin^is ,  Hifp*  60 

Onoba  Aeftuaria  Hifp.  5*3 

Onobala  fl.  Sicilia  624 

OnobaliftiiriaH^.  3-3 

O  phitea  Phociciis  725 

Ophiufainfula  100 

Ophiufa  Opp.  Tyra  Sarm.  3  1 4 

Ophiufla  inf. adCretam  826 

Opinum  Corfica  6  1  3 

Opifana  Thrac.  85-9 
Opitergium                         3  3  7>443 

Opoes ,  Opin .  Locr.  7  1  8 

OpuntiiLocri  718 

Opus  ,  witis,  Locridis  718 

Orbes  fynecdocbice  plures  8 

Orbis  geminus  8 

Europaeus  8 

Africanus  ibid. 

Hefperius  9 

Pcenus  9 

Perficus  ibid. 

Romanus          -  8 

Chriftianus  9 

Orbis  habitabilis  7 1  8 

ejusfines  8 

Orbis  fl.  GaU.  1 1 1 

Orbitanium  /5f 

Orcades  infulae  283 

Orcelis  Hifpan.  8  6 

Orchomenus  Bceot.  733 

Orchomenus  Arcadia  79 1 
Ordefus,  OrdelTus,  Sarmctt.  317 
Ordovices  pop.  Britann.  '■  260,  272 
Oreos ,  Oreus  opp.  Eubcea.       8  1 1 

Orefpeda  mons  Uifp.  6  5 

Orefta  Thrac.  8  5  7 

Qi-zfthseadem  857 

Orefta;,  pop.  Epiri  702 

Oreftis  portus  Bruttior.  .  ^84 

Oreftis  regio  Grtec.  660 

Oretani  pop,  Hijp.  7^ 

Oretaniaregio  ibid. 

Orethus  fl.  Sicilice  639 

Oretum  opp.  Hifp.  79 

Oria  urbs  Hifpan.  ibid. 

Oricum  ,  Oricus,  Ephti  693 

Origiacum  Belg.  243 

Qringis  Hifpm.  60 

Orifia  Hifp  79 

Qritanipop. "  Hif  p.  79 


I  c  u  s. 

Oritae  pop.  Enlcea  S  1 2 

Qrnithiae  venti  25,27 

Orobii  pop.  trans  Padum    430, 43 1 
Orobisfl.  Gall.  111 

Oromanfaci  pop.  Belg.  242 

Oromarfaci  pop.  iidetn  2<\z 

Oropus  Bceot.  727 

Orfo  opp.  H/fp.  60 

OnonaLatii         ■  510 

Ortona  Frentanorum  ff$ 

Ortopula  Liburn.  387 

O  r  ty gia  in  f  Syracuf.  629 

Ofca  Hifpan.  9  5 

UbsViftrix  ■  ibid. 

Ocela^K  Alpibus  428 

Ofi  pop.  German.  305 

Oficerda  Hifpan.  8§ 

Ofismiipop  Gall. 
Ofopum  in  Carnis 
Offa  mons  TheJfaL 
Ofla  opp.  Bifaltia 
Ofigerda  Hifpan. 
OfLgerda  eadem 
Offigi  Latonium  cognomine 
Offigitania  ciy-itas 
Oflonoba  Hifp,. 
Oftaphos  Thrac. 
Ofteodes  inf.  ad  SiciL 
Oftia  colonia  Latii 
Oftienfes  falinre 
Oftippo  Hijp. 
Oftra  Umbria 
Oftudizum  Thrac.  - 
Oradeni  pop.  Britan'.- 
Otefia  Cispadana 
Othona  Britann. 
Othrysmons  Gnec. 
Ottadinipop.  Britan. 
Oyilabis  Noric. 
Ovilia  Norici 
Ouporum  lllyric.  . 
Oxonia 

Oxubii  pop.  GaU. 
OzoIsLocri,  pop. 


127 

447 
692 
671 

88 
ibid. 

55" 

SS 
50,  51 
8*9 
652 
joi 
501 

6"o 

471 

859 

275 
424 

263 

695. 

27S 

341 
388 

268 
150 

7«4r 


P. 


Pacenfis  colonia  Hifp.  50 
Pacenfis  colonia  Forum  Julii       1 50 

Pachynum  promont,  631 

Pactium  Calabr.  571 

PnCtyc  Thrac.  844 
Pacyris  fl  Sarmal.                   .   3  1 S 

Padi  oftia .  44^ 

Padinum  ital  424 

Padusfluvius    .  399 

Padufa  oftium  PadS  440 

Paeones  pop.  Maced,  632 

Pseoniaregio  632 

Paeftanus  |ktus  577 

rxflans;.. 


I  N  D  E 

Pxftanse  r  ofae 

57*] 

Paeftum  Lucart. 

577 

Pagae  Megarcnfium 

75' 

Pagafae  Pl  Magnefta 

690 

Pagafeus,  Pagaficus  finus 

690 

Pagus,  Civitas,  populut 

i7f 

Palasa  opp.  Cephaleni* 

801 

Palseopharfalus  IhelJaL 

686 

Palaepharfalus  eadem 

686 

Palaepolis  Campan. 

537 

Palaerus  ^Acaman. 

70S 

Palaefte  porrus 

695 

Palantia,  Pallantia 

74 

Palatium  Reatini  a°;ri 

49  3 

Palatium,  Pallantium,  Arced. 

791 

Palica  Sicilia 

646 

Palicorum  fanum 

646 

lacus 

ibid. 

Palinuri  promontorium 

579 

Palirus  Acarnan. 

708 

Palladia  Tolofa 

143 

Palla  Corftcte 

613 

Pailanteum  opp.  ItaU 

499 

Pallantium  Arcad. 

791 

Pallene  Acbaj<e 

756 

Pallene  Arcadi* 

794 

Palliafl,  £*»•«»•. 

456 

Pallene  regio,  peninf. 

672 

oppidum 

672 

Palma  Balearis  infuU 

102 

Palmaria  inf.  Ital. 

606 

Palmata:  Pl  Mcefta 

375 

Palumbinum  Samnii 

554 

Pamifus  fluvius  Pekponneft 

76) 

Paniflum  Mcefiae  inrer. 

375 

X    GEOGRAPHICUS. 


Panifus,  Pamiftu,  PeloponneftQ..  76? 

Pandatariainf.  Ital.  60/ 

Pandateria  eadem  607 

Pandofia  Ital.  fo  1 

Pandofia  Epiri  696 

Pangaeus  mons  Thrac.  839 

Pannonia  346 
Superior  347,349 
Inferior                347^3  54 

Panopeus,Panope,  Phoc.  7  zf 

Panormus  Cret<e  t  819 

SicilU  638 

CherfoneJiThrac.  846 

Panormus  portus  A  ttica  443 

Pantanus  lacus  zApuL  f6  4 

Pantagias  fl.  Sictlia  6  26.  f. 

Panticapes  fl.  Sarmat.  3  1 8 

Panticapasum  ad  Bofporl  314 

Pantomatrium  Creta  8 1 9 

Panyafus  fl.  lllyr.  Gr<ecl  658 

Panyfus  fluvius  Ihrac .  859 

Papirianaefoflae  712 

Paralifum  Dacia  379 

Paralleli  climatum  1  5 

Parapotamji  opp.  Pfmidis  7  26 


Parafanga  Perfica 
Parafopii,  Ajopi  fl.  accoU, 
Paravaei  pop.  Eptri 
Paraxia  regio  Maceden. 
Parentum  Htfiri<e 
Parietinae  Hijpan. 
Parifii  pop.  Gnll 
Parifiorum  caftellum. 

ciyitas 
Parma  urbs  Ital. 

Jiilia  Augufta 
Parma  fl.  Ital, 
Parnaflus  mons  Phocid. 
Vamts,  ethu,  mons  Atlic 
Parcecopolls  Macedov. 
Paroliilum  DacU 
Paropus  Sicdia 


-» t 

3  • 


35 
728 
696 

673 
448 

83 

132 

132- 
422 

422 

423 
723 

749 
671 

379 
649 

Parorxi  pop.  tntcr  Macid.  &  Epir. 

664,703 
Paroraea  regio  664 

Paros  inf.  C4eg.ei  834 

Parofta  Sarmat.  325- 

Parradunum  Pindelic.  333 

Parrhafius  mons  Arcad.  788 

Parrhafis  Arftos  788 

Parrhafii  pop.  ■LArcad.  788 

ParrhaficoDp.  788 

Partes  orcis  terrarum  dux 

tres 
Parthanum  Vindelu. 
Pa.  rheni  pop.  Parthini , 
Parthenias  fl  Et<e<e 
Parthenicum  Siciiia 
Parthenitmj  prom.  Tanric, 

opp.  TaUrtc. 
Parthenius  mons  .Arcad. 
Parthenope,  Neapolis 
ParthenoDolis<i(i  i'ontum 

1 

Parthini  pop.  Wyr. 
Partifcum  D<ui<e 
Pafiris  Surmat, 
Paflaron  Epiri 
Paftium  Calabr. 
1  Patavicenfium  vicus  inDacia 
Patavium 

Pathysfiisfluv.  Daci<& 
Patrae  Achaj<e 

olim  Aroe 

col.  Aug.  Aroe  Patr. 
Patruiffa  Daciae 
Paucaopp  Corfc<e 
Paufula:  Piceni 
PaxAugufta  £////>. 

an  Badajox 
Pax  ]u]fa  Hjjfidn. 
Paxi,  Paxce,  inf  ulae 
Pedani,  Perli  incoU 
Pediculi  pop.  /tpulia 
Pedum  Latii 
Pegae,  Pagae,  Unyal 


31 
333 
659 
763 
624 
324 

32f 

787 

536 
373 
65-9 
379 
323 
701 

57i 
381 
441 
375 
75« 
753 
758 

379 
613 
481 
49  f. 

50 
49  f. 

797 
508 
j-68 
508 

75i 


Peguntium  lUyr. 
Peifo  lacus  Pannort. 
Pelagonespop.  Macedon. 
Pelagonia  reoio 


urbs 


Pelafgi  pop. 
Pelaigia,  Pekponnefut 


Pelafgiotse 


390 

35-o 
662 
662 
ibid. 
449>499 

752 
680 

Pelafgiotis ,  pars  ThefalU.  680 

Pelendones pop.  Hifp.  77 

Pelendova  Daci<e  37g 

Pelethronium  Thcffal.  693 

Pelias  inf.  ad  Siciliam  654 

Peligni  pop.  Ital.  48, 

Pelinna,  Pelinnjeum  Thefjal.  67% 

Pelios  mons  TheJJal.  69 1 

Pella  Macedon.  C6j 

col.  Julia  Augufta  667 

Pellinseum  Ibejfal.  679 

PellitiSardi,  pop.  618 

Pelodes  portus  bpiri  697 

Peloponnefus  7  5  2 

Pelorus,  Pelorum ,  prom.  622 

Peloris  &  Pelorias  tdemprom.  6iz 

Pelfo  lacus  Pannon.  if& 

VekumumsnJSe/tinisItaL  482 

Peneftae  pop;  lllyr,  Grac.  660 

Peneftiaregio  660 

PeneftiaH^/wf  jyf 

Peneus  fluvius  Theffal.  67  8 

Peneusfl  Peloponnefi  759 

Penninve  Alpes  4 1  z 
Penninum ,  numen  Alpinorum  4 1 2 

Pennocri-cium  Britann.  27 1 

Pentelicum  marmor  Attic.  748 

Pentelicusmons  748 

Pentri  Samnites .  5  50 

Peparethus  g^ 

Pergamum  Cretoe  8  20 

Perinthus  Thrac.  $  50 

Peripatus  Athen.  739 

Perifcii  1 6 
Perniciacum  Belg.              z  1 6,  2 1 7 

Perontium  Thrac  8^5 
Perthaebi  pop.                      680,703 

Perticianenfes  Aquae  SiciL  63  7 
Perviciacum  Belg.               2 1 7, 2  3  o 

Perufia  Itah  4^8 

Peffium  Dacia  3  j9 

Petalia  opp.  Eubceg  807 
Petaliae  mfulse                     %cy,  8 1 3 

Petelia  Bruttior.  591 

Petenifca  Helvet.  17% 

Petilia,  Petelia,  Bruttion  591 

Petiliana  Sieil<<e  648 
Petobio  Pannon.                 346, 3  $z 

Petoviam,  Petavio^  Petobie  3^2 

Petovium  Dacias  383 

Petra  Petrsa  Sial.  650 

Petra  opp.  Mccdorum  Tjirat.  8  56 

Petra 


p-jf  a  Pevtufa  JJmlria 

470 

Petrenfia  ,c.\flra,  Vituielic. 

333 

Petrinae  Sicil. 

•650 

Betrocorii  pop.  <?.;//. 

121 

PetrodavaDaciae 

3S2 

Peucae  pop.  arl  ifirirn 

309 

Peucemons  Sarmat. 

322 

Peuceinf.  in  Ijlra. 

509,372 

Peucini  pop.  Peuc<e      309, 

361,372 

Peutingeriana  tabula 

4 

n^i^ajyyeV* 

49  f. 

Ph.eacia ,   Corcyra 

796 

phseacum  urbs 

796 

phacium  Theffal 

6S0 

phacuflainf.  Spgrad. 

S38 

Phasftils  Thfjf.il. 

6>8 

Phjeftus ,  Phaeftum  Cret-e 

.    823 

Phalachthia  Thefjal. 

679 

Phaiacrum  prom.  Corcyra 

797 

Phalacrine  vicus  Sa')in. 

49  3 

Phalanna  Thepl. 

683 

Phalara  Tbepl. 

686 

Phalarium  caftellum  Sicil. 

.    <533 

Phaiafarna  Cretct 

816 

Phalafia  prom.  Ru':cca 

812 

Phaiereus  portus  istthett. 

74> 

Phaleria  Theffalice 

678 

Phalefina  Tbrae.               , 

841 

Phanoteus  Phocid. 

725 

Pharae  Achaicae 

758 

Pharae  Phe-<e  Mefleniae 

765 

phatiainC  iUyr, 

396 

Pharis,  Phav* ,  Mi-ffen, 

77i 

Pharcs  inf  Brundifna 

604 

Pharfalus  Thepi    . 

685 

Pharfalia ,  Pharfahn 

685 

Pharuscaligulae 

214 

Pharusinf  iUyrica 

396 

Pharycadon  ThepU 

679 

Phafis  fl.  an  Europac  limes 

3* 

Phayonae  pop. 

311 

Phaurainf.  Attic. 

S05 

Phegia  zsfrcad. 

/189 

Pheneos  Arcad. 

792 

Pherae  Achajce 

758 

Baeot. 

737 

Mefjsniacce 

765 

Tloepl 

682 

Pcbia  prom. 

760 

Phialia  Arcad. 

794 

Phigalia  eadem 

ibid. 

Phila  opp.  Maced. 

660 

Philat  Thrac. 

.  .8*4 

Phileatina  palus 

ibidem 

Phiiekia  Germ. 

309 

Phileros  Maced: 

670 

Philia  prom.  Thrat. 

85-4 

Phiippi  Macedon.  urbs 

676 

coi.Julia  Augufta 

ibid. 

Philippopolis  Thrac, 

8/8 

INDEX    GEOGRAPHICUS, 

Pifse  Ual 


Phiiiftinae  fcfHones 
Philofophiana  Sicil. 
Phintonis  infuia  ad  Sardiniam 
Phiegra  Macedott. 
Phlearxi  amf\.campani<e 

finus 
Phlitis,  Argolidis 
Phlius,  tintis,   Sicyonice 
Phoce  inf.  adCretam. 
Phocicum ,   fynedrii  loctts 
PhocisrcgioGrarc. 
Phceniceopp.  Epiri 
Phocnicus  portus  Cretenfts 

opp.  Cret. 

portus  Stcilite 
Phcenicufa  inf  ex  Aeoliis 
PhcenixCm'*? 

Phccteum ,  Phoctea  i^Acarnan 
Phoiegandros  inf. 
Pholoe  mons  Arcad. 
PhorbantiaiiiC  Sicil. 
Phvagandx  pop.  Thrac. 
Phratefia  Dacia 
Phrudisfl.  Be!g. 
Phrygiaopp.  Thrac. 
Phthiotisregio 
Phylace  Thepl. 

Peloponnefi 

Meloffidis 
Phylecaftellum  Attica 
Phyfca,  Phyfcae 
Phyfcella  Maccdon. 
Piiyfcus  mons  Brutt. 
Picenfiipop  Mxf 
Pecentes  pop.  Ital. 
PkemiitUal. 
Picentini  pop. 
Picenum  regio 
Picenus  agev 
*aTictasLatii 
Piftonespop.  GaU. 
P:<fti  pop.  Britann, 
Pidorus  Macedon. 
Pieria  regio  Maced. 
Pigrum  mare  feptemirion. 
Pimpla  mons  Bxot. 
Pimplejusfons 
Pincenfii  pcp.  Mccf. 
Pincum  opp.  Mcef. 
Pindus  mons 

fluvius 
Pindus  opp.  Gr*c. 
Pingus,  Piricnsfl, 
Pinna  Veftinorttm 
Pintia  Hijp. 

Sicilite 
Piraceus  portus 
Pirus  11.  Achaja 
Piruftae  lUyr. 
PirumPortum 

V  y  y  V  V 


4+1 
648 

618 

672 
535 

53/ 

779 

r-  c-f-. 

/5° 
826 

717 
719 
696 

817 
817 

631 

65"3 
817 

7" 

832 

789 

655 

85-6 

380 
171 
85-4 

.684 
687 

789 

702 

745" 
663 

673 
589 
361 
752 
5-48 
f+8 
476 
476 
508 
118 
279 
674 
667 

3ii 
735 

735- 
36, 

361 

703 

7'4 
7i4 
36, 

4S2 

74 
634 

739 

758 

384 

34* 


colonia  Julfa 

Pifanus  portus ,  emporium 

Pifa,  E'** 

Pifa  &  Olympia  yicinas 

Pifatis  regio 

Pifaurum  opp 

Pifaurusflu\ius 

Piftorium ,  Piftoria  Etrttr, 

Pitane  Lacon. 

Pithecufaz  inf.  &  Pithecufa 

Pitinum  Umbriae 

Pitulnm  Umbriae 

Pityufa  inf.  Argolici  finus  - 

Pityufae  infulae 

Piacentia 

Plagremundi 

Plagiaria  opp.  Hifp. 

Planaria  inf.  IraJ. 

PianafiainC<?..(i'. 
inf.  Ital-ae 

Planefia  inf.  Hijp. 

Platacac,  Platxcs,  Baot. 

Platea,  Platxa,  PiatiainC 

Pianisfi.  Ital. 

Plemmyrium  promcnt. 
caftellum 

Plerxi  pop. 

Pkftina 

Pieumofii  pcp. 

Pleuron 

Piiftia 

Plotinopolis  Thrac. 

Plumbaria  infula  fjifp. 

Piumbaria  inf.  adSardinia?n 

Pcediculipop.  t-Apttl. 

Pcetovio,  Petpvio 
Pogonusportus  Trttzeit* 
Pela  Hifrice 

Pieta&Julia 
Polaticum  pt^/iapitoriiuii 
Poli  Perrae 
Poiimartium  Etrttr.' 
PolitoriumLatii 
Pollentia  Balearis InfnLi 
Piceni 
Liguritg 
Poilupice  Ligurta 
Polufca  Latii 
Polyacgos  inf.  Aegdti 
Polyrhenium  Creta 
Pometia,  Pomtia,  Pontia 

Suefle 
Pompeiiopp.  Campan. 

Propcea  in  Pyrcn. 
PompelonHifp. 

an  Pompejopolis  dida   70 
Pomponiana  inf.  GaU.  1 6 1 

Ppmptinae  paludes  f  1 3 

Pomptinse  p?Judes  eaedem         1 1 3 

•Pomp- 


45« 
ibid. 
ibid. 
762 
762 
762 
468 
468 
45-2 

77* 

607 

470,481 

472 

805 
100 

421. 
2  t 

60$ 
161 

60/ 
100 

73f 
%z6 

443 
631 
63  l 
385 
485,486' 
23» 
710 

485 
858 

100 

618 

568 

3f2 
781 

448 
448 
44S 
S 
4C0 

5°5 

JC2 
4'SO 
417 

5.8 
83  t 

821 

5 17 

5i7 

/37 

93 

7< 


v; 


INDEX    GEOGRAPHICUS. 


fomptinus  campus 

Si7 

Pomtinus  quafi  Pometinus 

5'7 

Pons  Aelii  Britann. 

273 

Aeni 

343 

Alute  Dacia 

379 

Augufti  Dacia 

379 

Aureoli 

433 

i     Campanus 

SV 

Darii  in  Ifiro 

371 

Liquentix:,  opp. 

444 

Mofa; 

2  17 

Saravi 

172 

Scaldis 

231 

Tagi 

46 

Trajani  Dantth. 

366 

Pontani     controverfia     dc 

Iheni 

oftiis 

166 

ad  Pon t  em ,  Britann. 

270 

Ifis  Norici 

342 

Muri  Noric. 

•344 

Vontts  locm  Be/g. 

244  f. 

Britann. 

268 

Pontiaopp.fo/ow 

606 

Pontia  feu  Pontiae  inf.  Ital. 

606 

Pontia  inf  Velienfis  finus 

610 

Pontificienfe  muncipium  Hifp. 

61 

Pontus  pars  Mcefiae 

376 

Poneropolis  Thrac. 

%S7 

Popilii  Forum  Campan, 

545 

Porcifera  fltimen  Genua 

416 

Porta  Augufta 

74 

PortaeRomanae 

/00 

Portus  Delphini 

416 

Geiloriacus 

240 

Iccius                    2  3  i 

!,239 

Itius  idem. 

ibid. 

Magnus  Britann. 

264 

Magnus  Hijp. 

60 

Novus 

262 

Oftienfis  t   . 

501 

Romanus"""\ 

501 

T-hzvi  Rom. 

ibid. 

Augufti 

ibid. 

Veneris  Liguria 

416 

Pofidiumpiomont  Epiri 

697 

Pofidonia ,  PaRum  ltal 

777 

Pofidonium  adfretum  Sicttlum 

585 

Potami  Attic- 

746 

Potentia  Piceni 

477 

Liguria 

4'7 

Potidaea  Macedon. 

672 

Potidania  ^etol. 

714 

Praenefte  Latii 

508 

Praefos  Cret<e 

824 

Prsefidium  Cornaviorunt 

27  1 

Corfua 

613 

Julium  Scalabis ,  Hift 

•    fi 

Thrac 

858 

Pratfteres  venti 

*5 

Pranoria  Augufta  Dacia 

382 

Salajjorum  412 

Praetorium  Agrippina         222,223 

Britann.  274 

Latovicorum  349 

Prsetutii  pop.  Ital.  478 

Praetutianus  ager  ibid. 

Prafiae  Argolici  fmtu  770 

Preciani  pop.  Gali.  1 1 5 

Prepefinthus  inf.  831 

Preiius  lacus  Etrur.  454 

Prilislacus,  idem  45*4 

Prillefluv.  ibidem 

Priftis  MceJ.  Infer.  370 

Privernum  Latii  f  1 7 

Proarna  Ihefjal.  68/ 

Probaiinthus  Attica  745 

Prochyta  ,Prochyta  inf  Ital.       608 

Procobera  fl.  Ligur.  4 1 6 

Prodromiventi  25 

Proerna,   Proarna  .       68/ 

Promontorium  Barbarium  45 

Cuneum  45- 

Lunae  4  5 

Magnum  45 

Sacrum  44  f. 

Pronaeafl.  Belg,  173 

Propontidisora  849 

Proniopp.  Cephalenia  801 

Prote  inf.  maris  Jonii  799 

Protefilaifatum  -846 

delubrum  ibid. 

Turris  ibid. 

Provincia  GaUia  Romana  1 40 

Pfacum  prqmont.Xr*/*?  8  1  6 

Pfamathus  Piammathus  Lacon,  768 

Pfophis  Arcad.  '\      789 

Pfyttaliamf.  Saronici fin.  807 

Pteleon  Peloponnefi  766 

Pteleleum  Iheffal,  6S7 

Ptychiainf.  797 

Punicum  Maf.a  364  f. 

Etrttr.  46  5 

Puteoliopp.  /34 

Puteolanus  finus  535 

Pycnus  fl.  Creta  819 

Pydna  Pieria  668 

Pylene  Aetol.  7 1 3 

Pylus  ambigui  generis  Yocabulum 

e  n  r&j  7^2 

PylusArcadicus  763 

Eliacus  76 1 

Mefleniae  764 

Triphyliae  761  f.  763' 

Pyra:i  pop.  iUyr.  385" 

Pyrenemons  98  f. 

Pyrenaeusmonsidem.  99 

Pyrenaea  Venus  97 

Pyrgiopp.  Etrur.  465 

Pyrrhi  Vallum,  #«*'g«sf  Lacon.     777 

Pyrrhichus  Lacon.  777 


Pythionia  inf.  Jonici  M. 
Pythium  Theffal. 
Pythourbs, '/>//>£/. 
PytnacoP.isldaeCretici 
Pyxus,  nu|as  Lucm. 


79? 
680 
722 
8is 

579 


Quadi  pop.  30p 
Quadratum  Pannonia  Superioris  3/0 

Pannon,  Inferioris  360 

in  finibta  Liburn,  388 

Quadriburgium  222 

Quaetus  fl  Hiftria  44g 

Quinquerni  pop.  Hifp.  6  5 

Quintana  ,  Quitiana  33^ 

«^Quintanas  Latii  508 


R. 

Raclitamim  Pannon. 
Raeba  Hibern. 
Raeti,  Rhaeti,  pop. 
Raetia,  Rhaetia,  regio 
Rage  Brttann. 
Ragondo  Pannon. 
Rata;  Britann. 
Ratiaria  Maf. 
Ratiaftum  GaU. 
Ratoftathybiusfl.  Britan. 
Raucus  Creta 
Raudc  Hifpav.  ■ 
Raudi  campi  ItaL 
Ravenna 
Ravius  fl.  tiibern. 
Raui^aci  pop. 

Rauraci  urbisnomen  exgen 
Rauriaca  colonia 
Raurica  colonia 
Raurici  pop.  Rauraci 
Rauricum  opp. 
Reate  Ital. 
Reatina  prsfeftura 
Redae  Gal/. 
Redenfis  pagus 
P.edones  pop.  GaU. 
Redonae  urbs 
Redonum  civitas 
Regia  Hibern. 
Regiana  Hijp. 
Regiilum  Sabinor. 
Regilli  plur.     . 
Regillus  lacus  Latii 
Reginaopp.  Hifp. 
Re^inum  Vindehc. 
Regina  caftra 
RegionesXI  Italiae 
Regium  Lepidi 
Regium  Lepidum ,  idem. 
Regi  um  fimpliciter 


tili 


35S 
28  if. 

334 
33  + 
270 

35* 
270 
36/ 
120 
256 
824, 

75 
429 

427 

281 

181 
ibid. 
ibid, 
181 
ibid. 
ibid. 
429 
492 
»43 
J43 
128 
128 

J28 

281 

54 
491 

49i 
507 

54 
ibidem 

423 

'errj 


INDEX    GEQGRAPHICUS. 


Regium  7hmci<e 
Regium,   ReiiGafl, 
Regni  pop  Britann. 
Regnum  opp.  Britannl 
Regulbium  Britann. 
Reii  Apollinarcs  opp.  GaJL 
Rejenfium  civitas 
Remedodia  Mafta 
Remi  pop.  Rkemi  }Belg. 
Remifiana  Moef, 
Refiftos  Thrrtc. 
Reftitutia  j  ulia  Hifp. 
Retin.i  fub  Mifeno 
Reudigni  pop.  Germ. 
Rhabon  fi.  Pmnon. 
Rhbedcftus  Thrac. 
Rhauia 

Propria 

provincia 

Prima 

Secunda 
Rhamniis  Attic<e 
Rhedones  pop.  Gatt. 
Rhegiumurbs  Bruttior. 

promont  ltal. 
Rhemi  pop.  Ilelg. 
oppidum 
Rhemorum  civitas  Botg. 
Rhene,  Rhenea,inl.  Aegxi 
Rhenus  divifus  in  alveos 
Rhenicurfus 

duo  oftia 

tria  oftia 
Rheni  alveus  Lecca 

Vahalis 

medius 
Rheni  abactio 
Rhenus  fl.  Rononienfts 
Rhetico  mons  Germ. 
Rhium  fretum  Grac. 
Rhium  prom.  adfretum     . 

an  oppidum 
Rhium  prom.  Corftcs 
Rhizana  Wyr. 
Rhizinium  Dalmaij, 
Rhizon  idem 
Rhoda  Gatti* 
Rlioda  Htfp. 
Rhodenfes  Hifp. 
Rhodanusfluvius  - 
Rhoddni  oftia 
Rhodanufia  Gatt. 
Rhodefluv.  Sarmat. 
.  Rhodope  mons  -  83 

Rhoxalani  pop. 
Rhypae ,  Rypae ,  Achaj* 
Ricciacum  Trevenr, 
Ricina  Liguria 
Ricina  Piceni 
Rifti,  Ritti  Panwn, 


153 
263 
264 
263 
152 
ij-z 
365- 

247 
368 
850 

fA 

/30 
303 

377 
S50 

334 
334 
334 
3  34f 
3  34*- 
746 
128 

f*f 

5-86 

247 
ibid. 
248 

833 
163 
163 
164 

163 

167 
164 
165- 
169 
425 

293 
712 

758 
758 
613 

393 
591 
39' 
147 
92 
92 
108 
*i  10 
14S 

9,858 
320 

757 

207 

416 

480 
3/5 


FJduna  inf  adGatt. 

161 

Rutani  Ptol.  pop.  Gali. 

12% 

Rigodulum  Trcveror. 

206 

Ruteni,  pop.  iidem 

122 

Rigodunum  Britami, 

273 

Rutuba  fluv.  Ligur. 

4»S 

Rigomagtis  Treveror.          206,  2 1 1 

Rutulipop.  Latii 

J04 

Ripadextra,  finiftra 

29 

Rutunium  S'Wta»H, 

271 

Ripad  montes 

322 

Rutupise  portus  Rritann. 

262 

Rhipaei  montes  iidem 

322 

Rypx  Achaja 

757 

Riphaei  montes  iidem 

ibid. 

Rifinum  Dalmat. 

390 

S. 

Rithymna,  Rithymnia  Cret. 

819 

Ritti ,  Rittium  Pannon. 

3f5 

Sabarfa  Pannon. 

!S* 

Robodunum  German. 

3°9 

Sabata  Liguiix 

416 

Robogdii  pop.  Htbern. 

281 

Sabace  opp.  Etrur. 

46 1 

Rodumna  Gatt. 

140 

lacus  Etrur. 

461 

Roma 

499 

Sabatinus  lacus ,  ideis, 

ibid. 

fepticollis              499,5*00 

Sabatina  tribus 

ibid. 

Roma  terrarnm  dea 

500 

Sabatinca  tioric. 

344 

Romana  arx  Batavor. 

223 

Sabatiorum  vada 

4if 

Romanas  portse 

500 

Sabatus  fluv.  Samtiil 

55^ 

Romatiana  Maf. 

368 

Sabini  pop. 

4S6 

Romatinus  fl.  Venet. 

4  44 

SabinitransPadum 

438 

Romefiana  Mcef. 

368 

Salio  Rkat. 

3  37: 

Romula  Libttrnia 

3S8 

Sabis ,  fluv.  Belg. 

172 

Romula  Dacine 

379 

Sabium  Transpadana 

438. 

Romula  Hifp. 

61 

SablonesB<?/g. 

2r>- 

Romuleaopp.  Hirpinor. 

ff* 

Sabrina  fluv.  Britanv. 

z$6 

Romulea  colonia  Hifp. 

63 

Sacer  mons  apud  Rom. 

4S7 

Rofchinus  fluvius  Brttan. 

142 

Saciii ,  SacillisHifp  ' 

62 

Rofcianum  Bruttiorum 

590 

Sacris  ad  Padum 

44* 

Rofti  a  Antiatium  navium 

512 

Sacra  infula ,  Tiberina 

joo 

Roftrum  Nemavia:  Ftndel. 

330 

Sacrata  Piceni 

477 

Rctanusfl  Corftca 

612 

Sacriportus  Latii 

J\$ 

Rotomagus  Gatt.                 1 

3  2,  lj-2 

Sacrum  promont.  Hifp. 

4S 

Rotomagi  Plur.  uibs  eadem 

252 

Hiberni<e 

281 

RotunditasTerraj 

476 

Sarmatta 

318 

rotunditatis  terrae  negatores 

4 

Saepinum  Samnii 

551 

rotunditati  quce  obftare  videntur      6 

Sxiabis  Hifp. 

85,87 

Roxalani 

314 

Sagaris  fluvius  Sarm. 

3«S 

Rubico  fluv. 

400 

Sagaricus  finus 

3'5- 

Rubofl.  Sarmat. 

3'3f 

Sagis  ofiium  Padi 

440 

Rubra Saxa 

463 

Sagras  fl.  Bruttiorum 

587 

Rubrae,  fubaudi  Petra 

ibid. 

Saguntia  Arevacarum  Hijp. 

7S 

Rubrefus  lacus  ad  Rarbonem 

'44 

SaguntusSc  Saguntum 

*f 

Rubricatus  fl.  Hijp. 

64,90 

Sala  fluv.  Ihuring. 

291 

Rudiae  Calabr- 

575 

Salafl.//*/* 

287 

Rudius,  Ruaienfts 

575 

Sala  Strabonis 

288,290 

Rudinus,  idem 

575 

Salacia  Hifpav. 

49 

Ruefium  Gall 

,23 

Imperatoria 

49 

Rufiana  Triboccorum 

193 

Salamin ,  Salamis  infi 

806 

Rufrae  Campan. 

544 

Salapia  z^lpttl. 

565 

Rufrium  Hirpinorum 

557 

Salapina  palus 

s*r 

Rugiainf  Germ. 

3»3 

Salaria  Htfp. 

%6 

Rugii  pop.  Germ. 

304 

Salaria  via  Rom. 

502 

Rurafluv- fl*/?. ' 

172 

Salaffi  pop.  Inalpin 
Salnuba  Hijp. 

412 

Rufcia,  Rufcianum  Brtitt. 

590 

S9 

Rufcino  opp.  Gatt. 

142 

Salensefl)  ;/#»». 

268 

fluvius 

142 

Salentina  regio 

57« 

Rufellae  Etrur. 

45"4 

Sakntini  pop. 

372 

Rufidava  Daci-e 

379 

Salentinum  promont* 

573 

Rufticana  Hifpan. 

-      48 

Saletio  Nemelum 

196 

Vvvvv  2  . 

1 

- 

52161'» 

INDEXGEOGRAPHICUS. 


Salefnum Itat 
SiWaitev.  BeTg. 

Salica  Hifp. 
Sajii  pop.  G/s//. 
Salinae  GaU. 
Salince  ad Satam 
Salina;  Dacia 
Salifo  Ainmiani 
SaMo  Itinerarii 
Salkntinipop 
SallentiaC^j/flir. 
Snl!;afhiv.  G^. 
Salkivii  pop.  Gall. 
Salmnntica  Hifp. 
.Saimonafluvius  Bdg. 
Salmone  Pifatidis 
Salmonc  prom.  Creta 
Salmonis  prom.Cret, 
Salmydeflus 
Snl.  fluv,  Hifp. 
Saloca  tJoric. 
Salodurum 
Salona  colonia  Julia 

Augufta ,  pia 
Salonac,  <J  S«'to,  Salor.a 
Saloniana  Dalmat. 
SalfuIaefonsGtf//. 
Salfum  flumen  Hifn.. 
SalresGalliani  Aquinates 
Saltiga  Hifp. 

Sakus  Gallianus  an  oppidum  . 
Salva  Pennsv, 
Saluia  Liburnia 
Salvii  pop.  GdL 
Salurnum  Rhat. 
Salyes  pop.  GcM. 
Samaica  re"io  Thrac. 


Samaratluv.  Belg. 


Samarobriva 

Sambroca  fluv.  Hifn. 
Sameopp  cephalema 
Samicum  Elaa 
Sammonium  prom.  C»-<?f. 
Samnites  pop. 
Samnium  regio 
Samonium  prom  Creta  ... 
Samulocenoe 
Samothrace  inf. 
Samus ,  Ccphalcnia 
Sanctio,  Hndelic. 
Sannfl  Norici 
2<*»^*>.iwT<$.mf.  Sardinia 
Sandava  Dacia 
Sane  Maced. 
Sanifera  Balear.  inf . 
Sanitium  Gall. 

Santones,flantoni ,  pop.  Galt. 
Santones  opp.  GaU. 
Snmonum  portxis 
Santonica  u.'bs 


/4$ 

i7J 
So 

i/o 

»/3 

29" 

379 
196 

203  f. 

5  72 

572 

.  573 

15-0 

47 
3  73 
762 
818 
818 

*// 

8:i 
346 
17S 
391 
390 
390 

393 

H? 

61 

60 

86 

424 

3f4 

5S8 
j/o 

:  3  37 
.  I  SO 

860 
1,244 
1,244 

95 

800, 

760  f. 

Sl8 
/49 1 

$r° 
818 

331 ! 
861 

800' 

3  3° 

346 

6n 

3S? 

674 

98 

119 
119 
119 

i!9 


1  Sfctpaica  regio  Thrjic, 
i  Sapinia  tricKis  R'om. 
:  Sapisfluvius  Ital, 
Sacrafluvkis  Bdg. 
Snranufca  Trever. 
Saravipons 
i  Saravusfluvius 
;  Sarbncum  Sarrrat. 
1  Sarcli  pop.  Sardinia 
,  Sardi  Peiliti  pop. 
!  Sardica  MccC 
j  Safdinia  inf. . 
Setj  «V ,   Sardinia 
SaVdones  pop. 
Sardous,  Sardinicnfis 
Sarga  Chalcidica 
Sargetia  flumen  Dac. 
SaVmadium 
Sarmatia  Europxa 
Ssnrazmf^adfjali. 
Sarmiznegethufa  Dac. 
Sarnus  fluvius  Campan. 
Saronicus  flnus 

unde  diclus 
Saronicus  portus 
Sarrnftci  pop  Campan. 
Sarfina  Ltmbria 
Sauafluv.  Gill. 
Sarunetes  pop.  Rhat. 
Safon  ,  Saflon  l  iuf 
Saffina ,  Sarfmt. 
Satarcha  opp.  Sarmat. 
Satarchs  pop. 
Saticula  Samnii 
Saticulus  Snticulanus 
Satricula ,  Saticula 
Satricum  Latii 
Saturae  palus  Latii 
Saturnia  colonia  Etruv. 
Saturnia  tellus ,  Italia 
Saturnia  urbs  Latii 
Savia  Uifpan. 
Savia  opp.Rhat. 
Saunites  pop.  Scvr.yites. 
Savo  fluv.  Cavpania 
Savo  Liguria 
Sauromatse  pop. 
Sausfiuvkis,  Savus 
Savusfluv. 

Saxa  Rubra  opp.  Etrur. 
Snxonespop.  Germ. 
Snxonum  infulte 
Scabri  portus 
Scalabis  Hifp. 

Prsefldiumjuiiam 
Scalabifcus 

Scalse  Hannibalis  inPyrenat 
Scaldis  fluv. 
Scaldis  pons 
Scam.an.der  fl.  Sieitia 


172 
207 

i,72 
172 
323 
614 
618 

376 
613 

6'3 
141 

614 

674 
3/7 
572 
313 
\( 1 
380 

537 
743 
743 
781 

538 
469 

107 

335 
79; 
469 
325 
323,32/ 
5/4 
5/4 

sf4 
jn 

513 

4/5 

597 
499 

77 

"337 
549 

527 

527 
32-1 

348 

341;  348 

463 

303 

3.2 

4/4 

4^,5' 

5i 

4<5 

93 

J71 

233 
61  % 


S60   Scandeaopp.  CytherasinC 
428,467     Scancliainf 

467     ScandHairn-  ^iegai 

Scandinavia  inC  feu  peninC 
ScandinoviariffiFtf 
Scapri ,    poitus  Etrur. 
Scaptia  opp.  Latii 
Scaptia  tribus 
Scapta  Hy!a  Thrac. 
Scaptefula  eadem. 
Scaptefyle  eadem 
Scarabantia  ,     Julia 

Pannon. 
Scardona,  Scardon,  Liburn. 
Scardona  in.f  an  fit 
Scardus  mons  iffyr. 
Scarphia,  Scarphea,  Locr. 
Scarpona  Belg. 
Sccna  fluv.  mbertf. 
Schera  Sicil. 
Scheria  inf.  Corcyra 
Scbinufla  inf  Sporad. 
Schccnitas  Portus  Argol. 
Schccnos  Aegyptia 
Schceuus  portus  lfihmicta 
Sciathos  inf  s^itg<ei 
■  Sciagomagus  t^tlpin. 
Scintones  pop.  lUyr. 
Scione  Maceci. 
Sciron  vemus  Atticus 
Scironia  faxa 
Scironides  petrse 
Scifium,  Ciffhm,  Hifp, 
Scodra  lUyr. 
Scombraria  infula  H,fp. 
Scopiopp.  Meef. 
Scordifci  pop. 
Scordus  mons 
Scoti ,   Hiberni 
Scori  pop.  Britann. 
Scotufafupra  Strymonem 

Theplia  - 
Scotufla  Thfiffal. 

'  Strymonis 
Scrkobini  pop.    ■ 
Scritoflnni  pop. 
Scukennafluvius 
Scupiopp.  Mcef 
Scylaceum,  Scylacium 
Scylaceusfinus 
Scylh  adfret.  Sicul. 
Scyllacum  prom  t^ifgivor 
Scyllarum  tpp.  &prm. 
Scyros  inf  Argai 
Scythce,  Sarmata 
Scythia  pars  Mce&e  , 
ScythiaParva 
Sebattim  Rhat. 
Sebethus  fluv.  CaTHpan. 
Sebinus  lacus/rdfW1  Padum 


310,311 

«3  5 

"3 10 
-312 

454 

509 

/09 

841 
ibidem 

841 

cognomine  , 

35-1 
388 

39<5 

3  ?4 
717 
}&8 
281 
648 
796 

83  s 
781 

3/,  3<5 

75/ 

83/ 

410,411 

3H 

673 

24 

7/o 

750 

94 

100 

368 

34^361,384 

3  84 
281' 
279  • 
676 
681 
681 
676 
311 
311 
421,424 
368 
588 
588 
62Z 
779 
584 
855 
319 
??6 
319 

3  37 
53<S 

43  3 
Sebum 


I-NDEX    GEOGRAPHICUS. 


Sebum  Transpaftana  43  % 

Seturifca  Mcef.  3  j  .0 

Secufio  ,  Segtifo  410 

Scdetani  pop.  &$.  8  3 

Sedetania  regio  %  83 

Sedufii  pop  Gerut.  306 

Seduni  pop.  Alpini  158,  1  So 

Sagalauni  pop.  GalL  159 

Segeda  Ej//>.  83 

Segedunum  G«U.  1 2  2 

Segcdunum  Britann,  ,  275 

Segefta  Pannon.  3  fz 

Segefta  S/V/7/'<e  637 

Segefh  Tiguliorum  4  1 6 

Segeftanorum  Emporium  Sicil.  63-7 
Segefterorum  civitas  Gall. 
Sageftica  Hifpan. 

urbs  Parmonia 

infiila  Pawon, 
'ZiyytihJf ,  2»yy»AJj> 
Segifa  /-/;/>. 
Segifama  julia  H///>. 
Segnipop  Belg. 
Segobriga 
Segobia  Hifp. 
Segodunum  Germ. 
Segontia  Edetanor. 
Segontia  i^Arevacar. 


Segontiaci  pop.  Britamt. 

Segovellauni  pop.  Gall. 

Segovia  Hifp 

Seguntia  Hifp  vide  Segontia. 

SegurafluviusH///>. 

Scgus  fluv.  Germ. 

Segufiani  pop.  GaU. 

Segufianorum  Fornm 

Sggufinum  mumcioium 

Segufi:>,  Segufium/«£  Alp. 

Segufio  Cottii  vegia 

Seguftero  Gall. 

Selafia,  Sellafia,-  Lacon. 

Seleucus  mon.  Gall. 

Selgovac  pop.  Britann. 

Selinus  opp.  Sivitia 
fluvius 

Sellafia  opp.  Lacon. 

Selleis  fluv.  Elidis 

Selleta;  pop.  Thrac. 

Selletica  regio  Thac. 

Selli.  Sellae,  pop.  Epiri 

Selliumoppid.  L#///aa. 
j  Selymbria  Thrac. 
-  Semana  filva  Gervn, 

Semnones  pop 

Sempronii  Forum  Umbr.- 

Sena  Julia  Etrur. 

Sena,  Sew^aUia. 

.Seneea  Cc  rdubenfis 

Senogallial/>»6r/> 

Senones,  pop,  Gail  • 


i?6 

83 

352 

348,  352 

363 

86 

74 

2 1 6,  a  1 7 

80,  81 

300 
84 

7? 

260 

159 

76 


760 
S60 
860 
704 
46 
£;. 
295 

3°4 
47  2 

4f3 
469 

55 

469 

333 


Italia  408,428 

Senoncs,  Senani,urbis  nomen     1 33 

Sentica,  Sintica  regio.  67 1 

Sentinum  Uwbri*  47  t 

Senusfluviusw  bern.  280 

Sepias  pfdm.  Tkeffal,  692 

Sc  ptem  Aquce  Sabtn.  49  3 
Septem  nrse  opp.  Hjfp.            46,  48 

SeptcmMaria^Hcr/^  440 

Septempeda  Piseni  480 

Septemtrio  ventus  20 

Sequanafluvius  109 
Sequanipop.  Gall.                  •     183 

Serbinum  Pannot.  3^9 

SerdicaUlpia  Maf.  376 

Seria  Fama  Julia  Hifp.  5  3 

Seriphus  infi.  Cyclad.  8  3  1 

Sermona ,  Suhno  520 

Sermyla  Macedon,  673 

Serpa /-//'//>.  54 

Serrapilli  pop.  Pannsni  349 

serretes  pop.  Pannon.  349 
Servatorisjovis  portus.SisJTijj^-j  63 

Serviodurum  ^mdeh  3  3  1 

Servhium  Pannon.  3^9 

Seffitesfluvius  Alpin*   .  \x% 

Seftinum  l/wȣ;7ri?  469 

Seftus  HeUefponli  847 

SetabisHifp.  $7 

Setantiorum  portus  273 

Setia  Hijp.  ^4 

Seiia  L,atii  517 

Setini  ibid. 

Setelfis  Hifpan.  154 

'Severus  mons  Sabin.  494 

Sevinus  lacus  trans  Padtm  438 

Sevo  mons  fub  t-ArBo  3  1  o 

Sevum  opp.  Transpad.  438 

ScxFirmum  Julium  ,  59 

Sexantapriftis  Maf.  370 

Sexiiani,  abop^Sex  59 
SextanrioG^.                      746,  147 


86 

300 

138 

J40 

410 

410 

41. 

156 

776 

'57 

275 

635 

776'  siatainf  G-Al. 


Sexti  Firmum  cognomine  Jujium  5-9 
Sextix  Aquae  Gafi,  . 
Sianticum  Norhi 


Sibercna ,  Siberina 
Sibuzates  pop.  Gall, 
Sicambri  in  Germ, 
Sicambri  transducti 
Sicambri  Panmnue 
Sicania ,  Sicilia_ 
Sicanus  fluvius  Hifp. 
Sicilia  inf. 

van  ab  Italia  abrupta 
Sicilia  horreiira  Rom.  reip. 

Suburbana  provincia 
Sicil.n  mediterranea 
Sicilia;  fretum 
Sicinusinf.  Aeg*i 

Vv.Yvy 


152 

346 
.  161 

5-9? 
115 
299 
214 

357 

620 

94,96 
619 
.619 
621 
619 
642 
610,622 
£3» 


SkoE.isfluviusH/jf^,' 
Siculi  trilingues. 

sicum  Dalmat.  . 
Sicyon  Pelopotwef. 
Sidetanipop.  Hifp. 
Sidicini ,  Teanum  colentas 
Sidrona  Pannon. 
Sigambri  in  Germ. 
sigainbri  iransdufli 
Signia  Latii 
s|ia  Bruttia.,  fiha 
Silarusfl.  Lhwsh. 
Silarus  fl.  Togaia  Gall. 
Sfler -fluy.  Lucafi. 
Silicismons  Itah 
SillinseinfulaeS?/'/^. 
Silvanedx  opp.  Gdl. 
Silvanefter.fium  ciyitas 
Silvanedcs  pop.  Gall. 
Silvium,  Silvum  «/>/>.  Hif.ri* 
Silvium  Apnlta 
Silures  pop.  Britan, 
Silures  infula; 
simbriunicollcs  ItaL 
Simbruiraftagna 
Simoeisfl.  Sicilia 
Sindus  Macedon. 
Singidava  Daci<e   . 
Singidunum  Mcef. 
Singili  opp.  Hifp. 
Singulis  fluyius . 


Singus  Macedoju- 

Singiticus  finus 

Siniftra  occidentalia 

Simu  lllyric. 

Sinnus  f  1.  Cispaden. 

Sinotium  iUyr.. 

Sinonia  inC  ttdh    . 

Sirithus  Macedon.    . 

Sintice  regio  Maced. 

Sinus  Arabicus  terminus  Afric; 

Sinuefla  Ital.. 

Siparuntum  Dalmat. 

Siphas  Baot.  ' 

siphnus  inf.  Cyclai. 

Sipontum  Apttl. 

Sipus,  Stij-a?-.  Siponttm 
Sirenesinf.  Ss^rsj 
.iSireriufse  inf.'  itai. 

Siris  opp.  ck.navale  Ltican. 
Siris  fl.  Lucav.     . 
Sirmip  peninfula 
Sirmium  Panmn. 
S'rpi  opp.  Pannon. 
sifapo  opp.  H/fp. 
Silapona  idexn  opp, 
Sifcia  Pannon. 
skhoniaregio  Matei. 
Sitones  pop.  Gertn. 
Smila  Macscf. 


94 

62  1 

3?  5) 
75  f 
83 
545 
3  59 
300 
314 
5.6 

593 

576 

427 

5  77 
442 
2S3 
246 
246 
246 
448 
J69 
272 
282 
496" 
496 
638 
670 
3S0 

3^5 
60 

60 

0*74 
673 

28  . 

394 

4z7 

394 
606 
670 
67  1 
:.  .34 
52G 

394 
737 
831 
f6f 
$65 
609 
609 
581 
400 
436 
356 

3^-4 
J4 
S4- 

352 

673 

V* 

672 

SoLv 


I  N  D  E 


Solanus  ventus 
Soletum  Gdatrr. 
Solimnia  inf  Aegai 
Solis  boves 
Soilinienflum  rivitas 
Soloisfl.  Sicil.  '26*ciis , 
Solonius  campus  Lntii 
Solona  Cispada/fa 
Solva  Rorici 
Solvenfe  Flavium 
Sohintum  Sieilia 
Solus,  ZaAa  5  fycilia 
Somena  fl.  Belg.  Samara 
Sontius  fl.  Carnorum 

ejusPons 
Sora  Latii 
Soracte  roons  Etrur. 
Soffius  fluv.  Sicil. 
Softhenis  IheJJal. 
Sparata  MaJ. 
Sparta,  Lacedamon. 
Spartaiius  campus  Hifp. 
Spercbia  opp.  Thejfal. 
Sperchius  fluv.  TheJ. 
Sphacteria  inf.  Pekponn. 
Spbagiainfeadem 
Spelunca  villa 
Speluncae  Apulia 
Spina  Ital. 
Spinae  Britann. 
Spineticum  Padi  oftium 
Spoletinum  Hijpan. 
Spoletium  Ital. 
Sporades  infulae 
Stabia:  Ca->npan. 
Stadium,  menjura , 
Stagirus  Maced. 
Stailucus  Pannon. 
Statiellipop.  Ligur. 
Statiellates,  iidem , 
Statiellre  Aqu* 
Statio  Miltopae  Calabn 
Statonia  Etruria 
Statonienfis  lacus 
tf^Statuas  Pannon. 

coloffas 
Sratuentum  Hirpinor , 
Stellatis  Campus  Campav. 
Stenacum  Norici 
Stentoris  portus  Ihrac. 
Steriat^/?;^ 
StmsPhociais 
Stlupi  Liburn. 
Stlupini  pop. 
Scobiopp.  Macedon. 
Stcechades  infuia:  Gatt. 
Stceni  pop.  Rhat. 
Stoni  iidem 

Stonos  caput  Euganeorum 
Srratos  <Cicarnan. 


401, 


22,27 

5-72 

837 
642 

Jf  3 

639 

S°7 
426 

345- 
34? 
639 
639 
172 

445 
44.6 

J21 

461,462 
634 

<$79 
376 

771 

87 
686,687 

686,687 

8oj 

803 

523 
568 
440 
265 
440 
5-4 

474 

837 

539 
36 

674 

3  50 
418 
4'8 

iibidem 

572 
456 

4  5'6" 

3f4 

355" 
5J6 

5-4' 

34i 

843 

746 

7*7 

388 

384 
662 
161 

335 
■  437 
438 

707 


X    G  E  O 

Stridon  Pavmn. 

Stvongyle  inf. 

Srrophades  infulse 

Stryma  Ti^rac. 

Strymon  fi.  Maced. 

Stubera  Macedon. 

Stymbarum 

Styberra,  Stubera 

Stympha  monsad  Epirum&Mace 


664,  702 
664 


335 


doniam 
Stymphxi  pop 
Stymphsea,  Srymphxis  regio 
Styrnpha!ia,Stympha!ii  falfa 
Stymphalidesaves 
Stymphalus  t^rcad, 
Stymphalislacus 
Styraopp.  Eabcea: 
Suana  Etrttr. 
Suardones  pop.  Gernt. 
Suafa  Umbria 
Subalpinaltalia 
Subdinnum  Gall. 
Sublacerrfls  villa 
Sublaqueum  Ital. 
Sublavio  Rhai. 
Submcntorium  Vindel. 
Submuranum  Lucan. 
Subrcmula  H/rpinor. 
Subfolanusventus 
Subvefpcrus  ventus 
Subur  opp.  Hifp. 

colonia  Julia  Paterna 
Succofa  Etrur. 
Sucidava  Mcefia 
Sucro  opp.  Hijpan. 
Sucrofluvius  83 

Sudertum  Etrur. 
Sudernum ,  Sudertum , 
Sudeti  montes  Gertn. 
Sueconi  pop.  Belg. 
Suditi  montes  Germ. 
Sue! ,  opp.  Hifp. 
Suefia  Aurunca 

col.JuliaFelix 
SueflaPometia 
Sueffiones  pop.  Gall. 
Sueffitani  pop.  Ififp. 
Sueflones  ^r  SueflanE  opp. 
Suefibnes  pop.  Gall. 
Suefionum  Angufta 
Sueflukl  Cariipan.    . 
Suetri  pop.  Gal/.  <Lv4lpin, 
SueviCaefarisCatti 
Suevi  pop.  Germ. 
Suevicum  mare 
Suevus  fluviuS  Germ. 
Sugambri  pop.  Sicambri 
Suillum  Umbria 
Suindinum  Gall. 
Suiones  goy.Jeptemtrim. 


GRAPHICUS, 

35-9  ;  Su^ehi  urbs  Sar amia. 

653     Sulci ,  urbs  eadem , 

802  j  Sulga ,  Sulgas ,  $.Gati.      n0 

842     Sulloniacis  Britann. 

675     Sulmo  Pelignorum. 

664  |  Voljcorum, 

664  |  Summontorium Pindelit. 

664  i  ad  Summlim  Lacum  Larimn. 

Summuranum  Lucan. 

Summum  Penninum 

Sunici  pop.  Bdg. 

Sunium  oppidum  tAtlic. 
promontor. 

Supernas  ventus 

Super  Equum ,  colonia  Pelign. 


664 
664 

787 
787 

7*7 
809 

456 

303 

47« 

406 

13' 
496 
496 
337 
3-6  3 
580 
5J8 
22 

»7 
90 
90 
456 
171 
85 

>h~ 
456 

456 

294 

132 

294 

5-9 

544 

544 

Sl7 

249 

90 

2/0 
249 
250 

545* 
153 
301 

3°4 
31° 
291 

301 

47« 
131 

3" 


6j<5 
615 

155 
26S 
4S3 

520 
333 
339 
f8o 
41  2 
217 
742 
742 

27 

483 


Superequani ,  coloui  48  3 

Supernates  ltal.  403 

Superummare  402,403 

SurafluviusGerm.  172 

Surrentum  Carr.pan.  Sl% 

Sutrini  incola  Sutni.  46  1 

Sutrium  Etrur.  46 1 

coloniajulia  461 

Sybaris  fl.  Lucan.  400, 5  8  1 

oppidum  5-81 

Sybota infuia  Efiri  6$%t  797 

Sybota  portus  Epiri  698 

S\  cuvium  TheJJaL  692 

Sy lina  intula  Britann,  283 

Symaethus  fl.  Sicil.  6z6,  644 

oppid.  644 
Symbolorum  portus  Sarmat, 
Symplegades  inful^  Ponti 
Syra,  Syros,  Syria  inf 
Syracella7/iraf. 
Syracufae  Sicil. 
Syracufanifontes 
Syros  inf,  Aegai 
Syfcia,  SiJciaPannon. 

T. 

Tabana  Taurica  3.2  j 

Tabema,  ad  Rhenum  1 96 

Triuocorum  196 

Tres  197 

Tabernae  riguae  203 

Tablae  Bat avor.  212,12$ 

Tabudafl.B^.  i7£ 

Tabulx  Agathodasmonis  4 
Tabula  geographica  Auguftodunen- 

fis  3 

Auguftana  4 

Theodoflana  4 

Peutingeriana  4 
Tabularum  Geograph.  pnmus  au- 

ftor      -  3 

Taburnus  mons  j»^ 

Tacina  5S9 

TaderfluYius  80,  &7 

T^na- 


324 
862 

834 

628 

630 

834 

5^3 


INDE 

Taenarium,  Tanarttm  767 
Tsnarum  promont.  Lacon,         767 

oppidum  767 

Taenari  porta  inferorum  767  f. 

Tagus  fluvius  HKp.  43 

aurifer  43 

Tagi  pons  46 

Talabrica  45 

Talaria  Sicil.  646 

TaliataMa?/!  365 

Tamara  Britann.  266 
Tamara,  Tamarus  fl.          z$6,  266 

Tamefis  Tamefa,  fluv.  256 

Tamyraca  Sarmat.  3 '8 

Tanagerfluv  Lucan.  S77 

Tanagra  Bceot.  730 
Tanais  fluv.  terminus  Europae       3  2 

Tanaitae  pop.  Scyth.  3  2 1 

Tanarus  amnis  Ligur.  4 1 7 

Tanatisinf.  Britann.  282 

Tanetos  inf.  eadem  282 
TanetumCispadanse            -    423 

Tannetum  idem  ibid. 

Taphiaflus  Aetol,  713 

Taphii  pop.  Teleboa  798 

Taphioruminfulae  798 

Taphrse  ifthmus  Tauric.  323 

oppid.  323 

Taphrus,  idem  oppidum  323 

Tapfus  peninf.  Sicilta  628 

oppid.  Sicil.  628 

Tarachia  inf.  Jonici  M,  798 
T#Y«$     Taremuni 
Taiafco  Gall. 
Tarba  Cret<e 
Tarbellae  Aquae  Gall. 
Tarbelli  pop.  Gatl 


quatuoriignant 


5-74 

i47>»5i 

.     817 
106 

115 
115 


Tarentum   colonia  Lacedaemonio- 

574 
5-74 


rum 
Tarentumurbs 


Targines  fl.  Bruttior. 
Ternanto  Nerici 
Tarmisfl.  Gall. 
Tarona  Sarmat. 
Tat  pejus  mons  Rom. 
Tarquiniiopp.  Etrur. 
Tanacina  Latii 
Tarraco  Hifp. 

col  Julia  Victrix 
Tarraconenfis  provincia 


5-89 
344 
lo>- 

'  5-00 
460 

515 

89 

90 

63 

Tarraconnenfis  provinciae  conyen- 

tusjuridici  65 

Tarrae  Saraima  6 1 6 

Tarraga  Hifp.  7  3 

Tarfatica  lllyric.  387 

Tartarusfluv.  Itah  401,441 

Tai  tesfis  regio  H  ijp.  5  6 

Tarteflus  opp.  Hijp.  5  6 

Tarvanna,  Tarvenna  24 1 


X    GfiOGRAPHICUS. 

Tarvefede,  Tarvefledum  Rhat.  338 

Temefa  Eruttior. 

f*S 

Tarvifium  Venet. 

443 

Tempe  Jhefjalica 

688 

Tarus  fluv.  Cispadan. 

421 

Sicula,  Heloria 

631 

Tarufates  pop  GaU. 

'15 

Temperies  corporis  ex  fitu  Ioc 

30 

Taulantii  opp.  Ittyr. 

661 

Tempfa,  Temefa, 
Temfa,  eadem 

583 

Taum  aeftuarium 

275" 

583 

Taurania  w.rpinor. 

5S6 

Tempyra  Ihrac. 

*S7 

Taunus  mons  Germ. 

393 

Tenchteri  pop.  Gerrrt. 

299 

Taurafia  Hirpinor. 

SS6 

Tenfteri  pop. 

ibid. 

Taurafini  campi 

SS6 

Teneapagm  Qorinth. 

794 

Taurafium  opp. 

/56 

Teneatae,  iftcola  lenea 

79* 

TaurenTus  portus 

149 

Tenebrium  promont. 

Taurippp.  Scytk. 

323 

Tenos  inf.  Aegaei 

830 

Taurici  pop.  Scyth. 

323 

Tergefte  Carnicor. 

446 

Taurianura  Bruttior. 

/84 

Tergeftum,  idem 

446 

Taurica  cherfonefus 

323 

Tergeftinus  finus 

44« 

abfolute 

323 

-Terina  Bruttior. 

583 

Taurinates  campi 

410 

Terinseusfinus 

583 

Taurini  pop. 

409 

Terioli,  arx,  opp. 

338 

Taurinorum  Augufta 

409 

Termantia  Htfp. 

76 

Tauris  inf.  Ittyr. 

396 

Tercnantini 

76 

Tauroentum  Bruttior. 

584 

Termes  Hifpan. 

76 

Taurois  portus  Gatt. 

149 

Termeftini,  inde  dicJi  > 

76 

Tauromenium  Sicil. 

624 

Termifus,  Termes 

76" 

Taurominium,  idcm , 

624 

Termus  fl.  Sardinia 

<5i8 

Taurofcythae  pop. 

3*3 

Ternobus  Mccf 

377 

Taumnum  Pannon. 

3f5 

Terpillus  Macedon. 

670 

Tavus  fluvius  Britamt.         257,275 

Terrse  figura  qualis 

4 

Taus  fluvius  idem 

275 

Terrae  figura  opinione  vulgi 

S 

Taxandripop.  Eelg. 

233 

Terracina  Latii 

5'>' 

Taxgaetium  Rhat. 

3  39 

Tervanna  Belg.    ■ 

241 

Taygetus  mons  Arcad, 

777 

Tervel  Hifpan. 

$6 

Taz|us  Sarmat. 

325 

Tervium  flumen 

47S 

Teanum  Sidicinum 

543 

Tefana  caftellum  Rhat, 

337 

Teanum  Apulum 

J62 

Tethronium  Pkocid. 

725 

Teari  Julienfes  Hifp. 

89 

Tetisfl.  Pyrennei 

11 1 

Teate  Marrucinorum 

483 

Tetranaulochus  Thrac. 

8/5 

Tecelia  German. 

299 

Tetrapolis  Attica 

747 

Tecmon  Epiri    " 

701 

Dorica 

7'4 

Teftofages  pop.  Gatt.          / 

141 

Tetricus  mons  Sabin, 

494 

Tedaniusfluv.  Liburn. 

387 

Teucera  Belgic. 

244. 

Tediaftum  Liburn. 

388 

Teurifci  pop.  Dacits 

37S 

Teganufa  inf.  Lacon* 

803 

Teurnia  Nbrici 

344 

Tegea  Arcad. 

789 

Teuthrona  Lacon.               768 

.777 

Tegea  Crcta 

824 

Teutoburgienfis  faltus 

300 

Tegianenfes 

547 

Teutoburgium                    30C 

,355" 

Tegianum  fufpe£tum 

"J47 

Teutones  pop. 

286 

Teglicium  Mcefta 

37°  f- 

Thalamae  Laccn.                 77  5 

,77« 

Tegra  &  Tegrae  Pl.  Mtef. 

37°  ' 

Thapfus  peninf.  SiciL 

628 

Telamon  Etrur. 

455*i 

opp.  Sicilia 

628 

Tetebo3e,TeJeboidestnfulse 

79  8 

Thafium  marmor 

860 

Telebois  regio 

798 

vinum 

ftuL 

Teleboi,  Telebox  pop. 

609  j 

Thaflus  eadem  qux  Thafiis 

Tehfia  Samnium 

552 

Thafus  Cereris  litus 

26* 

Telium  Hlpin. 

439 

Thaiusinf  Ihrac. 

ibid» 

Tellena  Latii 

5°5  . 

Thaumacida  opp. 

685 

Tellinavallis 

439 

Thaumaciopp. 

6%s 

TeloManius  Gatt.              i 

349 

Theana  Htfpan, 

%Z 

Telosmf  Aegai 

826 

Thebae  Baaia 

730 

Temenium  Mrg  olid. 

77S 

PktkiUidte 

616 

_, 

The- 

INDEX    GEOGRAPH 


TI:egcmura  inf.  '803 
Thelphufa,  Trrelphusfa     787,786 

Thenae  Creta  S24 

Theadonfs  v.illa  j  S  8 

Theodofia  lawica  3  24 

Thera  inf  Cretici  mdris  S  2  7 

Theramnae  Lacov.  774 

Therapnae,  eaedem.  774 

Therafia irif. Cre\ ici  M.-  827 

Therma  opp.  TheiTalonicae  670 

Therm.32  Himera^ae  634 

Thermae  Sicida  (>l\ 

Thcrmaicus  finus  Maced.  672 

Thermaeus  finus.  672 

Thermidava  lllyr.  3  94 

Thermilla,inf  Uura  652 

Thermopyloe  7  1  8 

Thermum  Aetolia  7 1 1 

Thefpiae,  Thefpia,  Baot.  737 

Thefprotia  regio  696 

Thefprotipop.  Epiri  697 

Theflalia  regio  677 

Propria  ©£<r<r«s^»x<j  ibid. 

Theflaliotls  regio  67  7 

Theflalonica  *"  669 

Theftia  Aetulia  714 

Theudofia  Taurio.  324 

Theudurum  Belg.  2 1 5 

Thinias  prom.  Thracia  §  f  5 

Thisbe  Bceot.  737 

Thifoa ,  Thifioa ,  Arcad.  79  1 

Thpricos  J^©-  Attica  jj  46 

Thracia,  regio.  S38 

Thraciae  rnediterranea  8  j-6 

Thrambus  Macedon.  '673 

Thrafcias  ventus  23 

Thriafius  cam pus  lAttic.  742 

Thronium  £0«-  Epicnem.  7 1 7 

Thryon  Meffenia  766 

Thuleinfula  284 

Thuria  Meffenia  766 

Thuriatae  incola  y66 

Thurii  opp.  Lucan ItaL  58  1 

Thurjum  Acaman  7*7 

Italiae ,  Tburii  5  8  1 

Thurium  Lacon.  '77  A 

Thyamis  prom.  Epiri  697 

fluvius  697 

Thyle infula ,  Thule'.  2 84 

ThyniaslitusPonti  $f$ 

Tiiyrcum  Acartian.  707 
Thyrides  'wSxtlsz  fintu  Mefjen.       S03 

Thyrfus  fl.  Sardinia  6  1 8 

Thyllus,  Thyhs  Maeed.  674 

T  ariulia  Hijpan.  809 

Tiafum  D«fi<c  382 

Tiberia  colonia  Augufta  3  3 1 

Tiberiacum  Belg.  2  i  3 

Tiberii  Forum  Helyet.  1 7  9 

Tibfiiisfluf.  399 


175-, 


quos  amnesrecipiat 
Tibefcus  fluviiis 
TibiiTus ,  fiuvius idem 
Tibur  opp. 

Tlburs,  tis,  gevtile  a  Tihur 
Tiburnia  nonfunt  reginacafra 
Ticerfiuvius  Hjfp. 
Tichis  fl.  Hifp. 
Tichium  Aettl. 
Ticinum  opp.  trans  Pad. 

flumen 
Tidon  fl.  Cispadan. 
Tifata  mons  Cawpan. 
Tifacini  Jovis  fanum 
Tifernum  Tiberinum 

Sammi 
Tifernus  mons 
Tigulia  Ligur. 
Tiguliorum  Segcfta 
Tigurinus  pagus 
Tilaventus  fl.  Venet. 
Tiilium  Sardinia 
Tilox  Corftca 
Tilphofla  fons  Basot. 
Tilphufafonsidem 
Tilphufium  Bxot. 
Tiluri  Pcns  lliyr. 
Timachi  pop. 
Timachus  fl.  Mcef. 
Timacusfl.idem 
Timacummajus 

minus 
Timanusfl.  Scfons 
Timethusfl.  Sici'. 
Timporum  Ihrac.  . 
Tina  flu  ,'ius  Britan. 
Tingentera  Hifp. 
Tingitera ,  ea  icm. 
Tingi  Cetraria 
Tinia  fl.  Umbria 
Tinne~.io  vicus  Rhat. 
Tinnocellum  Briramt. 
Tiquadrainf.  HiJp. 
Tin  .-la  Thrac. 
Tiriftafis  Thrac. 
Tiryus ,  this ,   Argol. ' 
Tifobis  fl.  Brstan. 
Tifia  iicilia 
Titarefusfl  IhefJ. 
Tithorea  Phoc. 
Tithronium,  Tithrone 
Titienfis  vicus 
Tittius  fl.  ill)  r. ' 
Titulcia  Hijp. 
Tityrus  mons  Creta 
Tobius  fluvius  Britann. 
TogataGallia 
Togata  Gallia  Propria 
Togifonus  fl.  Fenet. 
Toifobis  fluvbs  Britann. 


B99 

377 
377 
fo% 

509 

92 

92,  1  1  1 

7'4 

433 

433 
421 

54* 

543 
47* 
$f> 
550 
416 
416 
'79 
444 
617 
6.3 

733 

733 

733 
390 

361,362 

362,368 

362,  368 

368 

368 

402 

641 

857 

^7 

■f.7>S* 

57 

57,58 

474 

338 
273 
103 
§41 
S48 
784 

257 
643 

691 

723,726 
725 
469 

s«3, 3S7 

78 

**f 

256K 

103,406 
406 
441 

z<7 


I  C  U'S: 

Tolenus  fl.  Saifo. 
"I  olerium  Latii 
Toletum  Hifp. 
Tollapis  infc  Britami. 


Tollentinum  Picevi 
To]ofadespop.G«//. 
Tciofa 


492 

Sio 

•232 
480 

•43 

Tolofanamam-um,  ptht.  144 

TolpJacum  Belg:  2  ,  j 

Tomarus   mons   centum  fontium. 

,r       .  7°l 

1  omi  opp.  MceJ.  *ci  Pontrim         373 

Toims,  idis  urbs  eaiem  373 

TomkxincoU  37-. 

Tor^zos  Thrac.  g.5^ 

ToxsxxiT.hr  ac.  S^i 

Topiris  Thrac.  676,  840 

Topirus,  eadem.  840 

Torocca  Sarmat.  323 

Toronaeus  finus  673 

Toronaicusfinus  67-» 

Torone  Macedon.  6-3 

Tovolafl  Cbrfiae  .    613  pr. 

Totonisviila  ajg 

Toxandripop  Belg*  .228,233 

Toxandria  regio  •  233. 

Tracana  Sarrnai.  323 

Trachin  opp.  tfg^. 

Trachiniaregio  684 

Trachiniipcp.  <5g- 

Tradufta  Julia ,  Hifp.  5g 

Ttamtnfu,  Tg*tti,  fl.  59o 

Tragurium  Dabnat.  3  89 

Traja  capita  Hifp.  89 

Trajana  colonia  Bel%.  2  1 4 

TrajaniForumSffn/w*  617 

Trajanopolis  8  58 

1  rajanus  Hifp.  Italicenfis  53 

Trajanusportus  hal.  464 

Trajeftus  Britmn.  268 

Trajectus  Mofa  2  17 

Traje£rusR.&?w/  322 
Tra[e£tus    in   Graciam    ex     Italin 

S7'>f72 
Tranfacincum  255 

Tranfcudani  pop.  Lufit.  47 

Transpauanaregio  .  428 

Transpadana  Italia  428 

Transviftulana  regio  309 

Trapeziis  Arcadia  721 

Teafimenus  lacus  45? 

Treba  Aequarum  Itah  496 

Augufta  496 

Trebia  fluvius  Cispad.  ■  421 

Placentinus  ibid. 

Trebia,  Trebbia  Campan.  /46 

Txzb\a  Umbria  474 
Trebula  Sabinor.                494, 746 

Mutufca  493 

Suffenas  493 
Treja 


INDEX    GEO.GRAPHICUS. 


Treja  mmieip. 
Trerus  fl.  Latii 
Tres  Arae  Hifp. 
Tres  Taberna: 
Treva  Germ. 
Treventum ,  Triventum 
Treveri  pop.  Belg. 
Treviri,   iidem. 
Trevin' ,  urbs 

Treviri  an  etiam  ad  Rhenum 
Triadizza  Mcef. 
Triballi  pop.  Mcef. 
Tribianus  collis  Sabin. 
Tribocci,  Triboci,  Tribochi  pop. 
Tiboccorum  nomen  unde 
Tribula  Sabinor. 
Tribulium  Dalmat 
Tribunci ,  caliett.  Belg. 
Tricala  Sicif. 
Tricafles ,  Tricafii.  pop. 
Tricafles ,  urbis  nomen. 
Tricaftini  pop.  Gatt. 
Tricca  Tbeffal. 
Tricefimae  Colonia  Trajana 
ad  Tricefimum  in  Carnis 
Trichonium  zsietol. 
Tricoriipop.  Galt. 
Tricornium  MaJ. 
Tricorythus  Altic. 
Tridentini  pop. 
Tridentum 
Trifanum  Latiiextr. 
Trigemina  porta  Romae 
Trigifanum  Norici 
Trimanium  Mceftie 
Trimontium  Ihrac. 

Selgovarum  Eritan. 
Trinabus  Mcef. 
Trinacia  Sicilia 
Trinacria  Sicilia 
Trinafus  caftell.  Lacon. 
Trinium  flumen 
Trinobantes  pop.  Britann 
Triocala  Sicil. 
Triocla  Sicil. 
Triphylia  regio 
Tripolis  Arcadia 
Tripolis  Laconica 
Tripolis  Perrabia 
Tripolis  Tbeffaliae 
Tripolis  regio 
Tripontium  Britam. 
Triquetra  Sicilia 
Trifanto  fl.  Britann. 
Trifmis  Mafta 
Triftolus,  TjjV oA©*  ,W«?/., 
Triflum  Daci<s 
Tritea  Phocid. 
Tritium  Hifpan. 

Metallurn 


480 

520 

68 

fi9 

303 

200 

200 

202 
201 
376 
362 
546 
188 
I90 

f+6 

39i 
196 
648 
134 
»34 
'5-5 
678 
215 

447 
711 

»57 

3*3 

746 

33* 

336 

526 

JOO 

342 

370 

857 

Z7f 

377 

620 

620 
768 
551,5-60 
260 
648 
648 
761 
791 

775 
681 

68t 
681 
270 
610 
Zf6 

371 

671 

379 
726 

69 
69 


Triventium,  Treventium  ffi 

Triventum,  idem,  Samnii.  5  5 1 

Trivicum  Hirpinor.  f  <,  7. 

Triumphalis  porta  Romas  500 

Triumpilinipop.  Transpadan.  437 

Triumvirorum  infula  425 

Trcezen  Argolidis  779 

Trcezenis ,  idis  \  regio  ibid. 

Trogolody  tae  Mafta  362 

Tronum  Dalmat.  .390 

Tropaea  Augufti  fub  Alpibtu  4 1 4 

Tropaea  Pompeii  -  93 

a^Tropaea  Bruttior.  584 

Trop32umAemilranurn  148 

Trofmis  Mcef.  371 

Troflulum  Etrur.  45-8 

Trofluli  equites unde  458 

Truentinum  Caftrum  478 

Truentus  fl.  Picenl  478 

Truentum  opp.  Piceni  478 

Tryphalia  regio  Peloponnefi  760 

Tubantes  pop.  Germ.  299 

Tubucci  opp.  Lufitan.  46 

Tucci  opp.  Hifp.  5-3 
Tucci  aliudjcogn.  AuguftaGemella  6 1 


176 


Tude,  Tyde,  Hifp. 

Tuder  Umbr.  citer. 

Tudertes ,  Tuderis  tmola 

Tuerobis  fl.  Britann. 

Tuficum  Umbr.  citer. 

Tugenus  pagus 

Tugia  Hifpan. 

Tugienfis  faltus 

Tulingi  pop. 

Tullum  Leucorum 

Tungri ,  Eburones  pop. 
Tungri  opp.  Belg. 
Tungrorum  fons 
Tunnum  Britann. 
Turba  opp.  Aquita?t. 
Turba  Hijpan. 
Turbuia  Hifp. 
Turcilingi  pop. 
Turdetania 
Turdetani  pop.  Hifp. 
Turdetanorum  urbs  in  Edetanis 
Turduli  pop.  Hijp. 


217 


Turiafo  Hifp. 


67 

474 
474 
272 
472 
180 
80 
64,  80 
181 
186 
216 
233 
217 
273 

»'5 

86 
86 

304 

52 

43 
86 

5» 


72,73,78 


Turones ,  Turoni  pop.  Gatt.  1 2 9 

Turoni ,  urbs  Turonorum  j  29 

ad  Turres  Sardin.  6 1 7 

Turresjulianae  Aptth  568 

Aurelianae  568 

Turris  Cgefaris  Apul.  Pem.  568 

Turris  Libyfonis  Sardin.  6 1 7 

Turrisoftogonaventorum  22 

Turrusfl.  Venet.  f.  Carn.  445 

Turuntus  fl.  Sarmat.  3  1 4 

T\iCchregio,Etruria.  449 

Tulci  pop,  Etrufck  449 
Xxxxx 


TufcivillaPlinii  .    457^^ 

Tufculum  Latii  507 

Tufculanum  Ciceronis  507 

Tufculanum  ad  Benacum  438 

Tutelae  Ara  Corfua  6 1 3 

Tutela  Hifp.  73 

Tuth  Hijp.  S5 

Tutatio,  Tutaftio,  Morics  344 

Tybris  ,  Ttberis,  fl.  fo2 

Tyde  opp.  Hifp.  67 
Tympnseipop.  Gr<ec.          664,70* 

Tymphamons  70* 

Tymphaicae  boves  664 
Tyndaris,  Tyndarium  Sicilite    64  r 

Ty  phones  venti  2  5 

Tyra,  Tyras,  fl.  Sarmat.  314 

oppid  Sarmat.  314 

Tyragetae  pop.  Sarmat.  3 1  f 

Tyriftaca  Sarmat.  325 

Tyritae  pop.  3  '  5 

Tyrigetae  pop.  Sartnat.  3  '  f 

Tyrifla  Macedon.  66 f 

Tyrrheni  pop.  449 


V. 

Vacca  fluvius  Lufitan. 
Faccai  pop.  Hifp. 
Vacontium  Pannon. 
Vacua  fluvius  Lufitattl 
Vacus  fl.  Lufitan. 
Vada  Batavorum 
Vada  Sabatia 
Vada  Volaterrana 
Vadicafles  pop. 
Vadicaflii  iidem 
Vadimonislacus 
Vagedrufa  fl.  SiciHa 
Vagienni  pop.  Etrur. 
Vahalisfluvius 
Vala  Thrac. 
Valcum  Pcnnon. 
Valdafus  fl.  Panmrt. 
Valentia  Bruttiorum  ' 
Valentia  Criabri<£ 
Valentia  Gatt. 
Valentia  Hifpan. 
Valencia  Sardinne 
Valentianse  Belg. 
Valeria  Celtiberorum 

an  &  Sardinije 
Valeria  via  Italiae 

Sicilia; 
Valetium  Calabriai 
Vallata  Htjpan. 
Vallatum  Vindelic. 
Vangiones  pop.  Belg.    .. 
Vangiones  urbs 
Vannia  Transpadanse 
YapincurnGa//, 


**" 

74 

358 

44 

44 

221 

416 

452 

136,249 

ibid. 

459 
■  63S 
409 
164 
859- 
359 
34§ 

sU 
571 

If9 

85 
617 

232 

83 
617 

600 

651 

571  feq. 

69 

33? 
198 

J9S 

438 

358 

Varsvv 


INDEX    GEOGRAPHiCUS. 


Varar  aeftuarium  Britan.  278 
Vardsei , Vardei ,  pop.  Dalmat.  384 

Varduli  pop.  Hifp.  69 

Varia  Aequitulor.  496 

Vaiia  Apula  576 

Variana  Mcef  in/er.  3  69  f. 

Variana  Pannon.  359 

Varini  pop  Germ.  304. 

Varis  Britann.  272 

Vanfti,   Narifci  308 

Varvaria  Libtmu  38$ 

Varvarini  588 

Varus  fl.  Galliae  finis  1 1  o,  3  9  9  f. 


Vafates,  Vafatae  pop.  Gall. 

oppidum 
Vafatium  civitas 
Vafcones  pop  Hifp. 
VafconiaGallica 
Vafio  opp.  GaU. 
Yaticanuscampus 

collis 
Vatrenusfl.  Cispadana 
Ubiipop.  adRhenum 

transdu&i 
Ubiorumara 
Ubicrum  oppidom 
Ucecia,  UcetiaGalh 
CJcubis  opp.  Hifp. 
Udina 

Vefta,  Vectis  inf.  Britamu 
Vechtus  fl.  Germ, 
Vecturiones  pop. 
Vediantii  pop.  Alpin. 
Vedinum,  TJdina 
Vedrafl.  Britann. 
Veaium  Liburn. 
Veii  urbs  Etrur. 
Vejentes,  Vejentani 
Vehvi  feu  Vellavi  pop.  Gal) 
Velauni;  ipfi  Ve/avi 
VeldidenaRhaet. 
Veleja  Gispadav& 
Velejates ,  ejus  incola 
Velia  Lucanice 
Velitws  portus 
Velinus  lacus  Sabinor. .. 

fluvius 
Veliocafles  pop.  Gall. 
Velitrxopp.  Latii 
Vellabcri  pop. 
Vellanis  Mcef 
VellavauvbsGrt//. 
Vellavipop.  Velauni 
Vellavorum  civitas. 
Vellaunodunum  Gaih' 
Vellica  Hifpan. 
Ve.locafles  pop.Veliocafles 
Veluca  Hifp. 
Vemarjia  Pindelic, 
VcnafrufiQ 


117 
117 
117 

68,69,73 
124 
15-6 

500 
500 
427 
207 
207 
208, 209 
208 
147 
61 

447 
282 


279 
409 

447 
257 
387 
462 
ibid. 
113 
•23 

337 
421 

421 

57* 
578 
491 
492 

2,-2 
il& 
28l 
369 
123 
123 
I2J 
134 
69 
272 

77 
329 

344 


Venafranum  oleum  545 

Venaria  inf.  Italix  606 

Vendemis  369 

Venecli  pop.  3  09 

Venedicus  finus  3  i  o 

Vendo  Liburn.  386 

Vendobona  349 

Veneli  ,JJneUi ,  pop.  GaU.  j 2  8 

Ver.eriac^wflOT^wNebriflx  60 
Veneris  portus  ad  Pyrenxum        97" 

Veneris  portus  Gall.  142 

Veneris  portus  Liguri&  416. 

Veneti  pop.  GaWne  i  26 

Veneti  pop.  Ital.  459 

eorumfines  43  9 

Venetia  regio  Ital.  439 

Veneticx  infulx  GaU.  1 6 1 

Venetuslacus  .81 

■Vennicnii  pop.  Hibern.  281 

Vennonespop.  Rh<et.  335 

Vennonetes  pop.  335- 

Venta  Belgarum  Britann. .  2  64 

Venta  lcenorum  269 

Venti  quatuor  principales  2 1 

Cardinales  ibid. 

Ocloa  pleriscjueadferti  ibid. 

Duodecim  23 

Ventorum  nomina  22 
diverfae  interpretationes  22,23 


Venus  Pyrenxa 
Venufia 

Vepitenum  Rhat. 
Verbanus  lacus 
Veragn'  pop.  Alpin. 
VerbinumGall.. 
Vercellx 
VeretUm  Calabr. 
Vergx  Bruttior. 
Vergellusfl.  Apul 
Vergentum  Julii  Genius 
Vergilia  uifp. 
Vergium  Hijp. 
Vernemetum  Britan. 
Verolamium  Britann. 
Veromandui  pop.  GaU, 
Verdnjanduorum  Augufta 
Verometum  Britann. 
Verona- 

anRhxtorum 
Veroniusfl  Gall. 
Verramusfl.  Venet. 
Verrugo  Polfcorum 
Verteris  Britann. 
Vertices  Terrx 
Verulse  Latii 
Verulaniiwfe/^  Vetularum 
Verulamium  Britann. 
Vesbiusmons,  Pejuvitit 
Vefcia  Latii 
Vefcitania  regio  Hijp. 


97 

5-67 

337 

429 

158,180 

247 
428 

573 

593 
567 

f4 
86 
90,96 
270 
268 
246 
€46 
270 

43  5 
33<J 

107 

444 
519 

273 

5 

511 

5" 

268 

5  38: 
J26 

95 


Vefdiantiipop.G^^//>: 
Vefentium  Eirur. 
Veferis  fluvius  Campan. 

oppidum 
Vefevusmons,  Vefuviut 
Vefidia  fl.  Etrur. 
Vefontio  GaU. 
Veftini  pop.  ltal. 
Vefu jus  mons ,  Vefuviut. 
Vefunna.Ga//. 
Vefuvius  mons 
Veteia  Belg. 

Vetona  Umbr.  Cisapmn. 
Vetoniana  Vindelic. 

Noric. 
Vettona  XJmbr.  Cisapennin. 
Vettones  pop.  Hijp. 
Vettonia  regio. 
Vetulonia  Eirur. 
Vetulonii  Plur.  urbs  eadem 
Vetufanum  Pannon. 
Vetuflalina  Pannon. 
Vexala  xftuarium  Britann-. 
Ve.xalla  arftuarium  idem 
Ufens  fluvius  Latii 
UrTugum  Brutt. 
Ugernum 
Ugia  opp.  Hijp. 
Via  Egnatia/w  Macedon. 
Vix  pubiicxmilliariis  fignis 


Vixperltaliam 

Via  Aemiliaduplex 
Appia 
Ardeatina 
Aurelia 
Campana . 
Caflia 
Ciaudia 
Clodia  . 
Flaminia 
Labicana 
Latina 
Laurentina 
Nomentana 
Oftienfis- 
Poftumia 
Prxneftina 
Salaria 
Tiburtina 
Valeria 

Via  Valeria  Sicilix 

Viaca  Pindelic. 

Viadrusfluvius 

Viatia  Hifpan. 

Viacienfes 

Vibantavarium 

Vibifci,  VivifciGa//. 

Vibo,  ValentiaBr»//.' 

Vibo,  Vibona 


J5S- 

4f7 
546 

ibid. 
^38 
4fo 
■  83 
481 
538 

121 
538 

214 

473 
33i 
344 
473 

.  .  43 

ibidem 

453 

ibid. 

35f 

264 
265 

514 
?9  3 
147 

60 

677 

diftin&x 

37 
59  5 
597 
595 
602 

597 

601 

598 
J98 
598 
•596 
602 
601 
602 
601 
602 

599 

602 

502, 601 

601 

600 

65£ 

329 

391 
SO 
80 

3°9 

,117 

584 

584 

Vibo« 


INDEX    GEOGRAPHICUS 


Vibonenfis  finus 

Vicentia 

ad  Vicefimum 

Vicetia 

Viftoria  Britann. 

iwfVi&oriolas 

Vi&umvia: 

"Vicus  Julii  tdquitan. 

Vicus  Julius  Belg.  Nemst. 

Vidrus  fluvius  Germ. 

Vidiia  fluv.  Hibern. 

Viducafles  pop.  Gall. 

Vienna  G&U. 

Vigenna  fluv.  Pictonum 

Villa  f  auftini 

Villa  Jovis  in  inf.  Capreis 

Vimania  Vindelic. 

Viminacium  Hifp. 

Viminacium  Mcef. 

Vinda ,  Vindo  fl.  Vindel. 

Vindana  portus  GaU. 
Vindaiicus  fl.  Gall. 
Vindalum  Gall. 

Vindeleja  Hifp. 
-  Vindelici  pop. 
Viadelicia  regio 

ejusfines 

Vjndilipop.  Vindali 
Vindilisinf  tfdGa/7. 
Vinainum  Aulercorum 
Vindobala  Britann. 
Vindoborer 
Vindomagus 
Vindomana  Pannon. 
vindomora 
Viridonicampi 
Vindoqifla  Helvet. 
Vingium ,  Bingium 
Vinidipop.  Winidi 
Vinovia  Britann. 
Vinovium 
Vintium  Gall. 
Vipitenum  Rhat. 
Virdo  fl.  Vmdelic. 
Virgilia  Htfp. 
Viriballum prom.  Corfic. 
Virmandenfe  oppidum 
Viroconium  Britan. 
Virodunum  Belg. 
Viromandui  pop. 
Virovefca ,  Virvefca  Hifp, 
Virunum  Noric. 
v  ifcelli ,  Vifcellae  Noric. 
Vifentium  Etmr. 
Vifnntio 
Vifontium  Gall. 
Vifbntium  Hifpanias 
Viftulafiuvius 
Vifula  fluvius 
Vifurgisfluvius 


*«4 
442 
462 

3  3  7»  442 
275 
424 
422 
jij 
197 
289 
281 

128, 136 

JJ9 

107 
269 
609 
329 
'74 

327 

127 

110,15-5 

*>$ 
69 

316 

316 

3i7 

305 

161 

231 
273 

349 
146 

349 

273 
179 
179 

200 
310 

273 
ibid. 

»54 
337 
328 
86 
<5i3 
247 
271 
188 
246 

70 
345 
344 

457 
184 

1S4 

391 

3'3 

289 


Vitellia 

Vitricium  fub  zs4lp. 
Vitudorum  Helvet. 
Vivianum  Rhat. 
Ulciane  prasfectura 
\]\\AHi(p. 
Uliarusinf.G^. 
Ulla  Hifp. 
Ulma 

Ulmi  opp.  Pamon, 
Ulpia  Nicopolis 
UlpiaPautalia 
Ulpia  Serdica 
UlpiaTopirus 
UlpiaTrajana 
Ulpianum  Mcef. 
UlpianumD<»«> 
Ultrajeclrum  unde  di&um 
|  ( Jlubroe  Latii 
Ulyfippo,  Olifippo 
UmbilicusTerrs 
Umbra  terricolas  diftinguit 
Umbriaregio 
Umbria  cis  Apenninum 
Umbri  pop. 
Umbro  flumen 
Undalum  Gali. 
Undalus  fl.  Gall. 
Unelli  pop.  Gall. 
Unfingis  fluvius  German. 
Voberna 
Vocarium 
Vocorium 
Vocates  pop. 
Vocetius  mons 
Voconiae  Aqtiae  Hifp. 
Vocomi  Forum  Gall. 
Vocentii  pop.  Gall. 
Vogefusmons 
Volse,  Bola 
Volane ,  ofiium  Padi 
Volana 

Volani  incola  Volamrn 
Volaterrae  urbs 
Volaterrana  Vada,:. 
Volcae  Aricomii 

Te&ofages  1-4 1 

Volcentes  Lucama 
Volcentini,  Volcientes ,  pop. 
Volciopp,  Etrur. 
Volci  opp.  Lucan. 
Voliba  Britann. 
Vomanus  fl.  Piceni 
Vofagus  uions ,  frogcfw 
Volf  centes ,  Volcentes  Lucan. 
Volci  pop.  Latio 
Volfiniioppid.  Etnau 
Volfinienfis  Lacus 
Voltumnse  Fanum 
Voluntii  pop.  Hibern. 

AXXXX-  2 


496 
413 
179 

337 

580 

61 

160 

61 

33" 

357 

357 
856 

37<5 
840 
380 

369 

379 
222  f. 

5*9 

45 

9 

16 

467 
472 
467 
454 
'J-5 
?  10 
128 
289 
438 

343 
343 
115 
179 
93 

Jj-2 

J56 

I  I  2 
496 

44O 

5  54 
496 
4J-2 
45-2 
146 

>H3 
579 
455- 
45f 
580 
266 

479 
1 12 

*79 
512 

45<5 

456 

45"9 
281 


Vorganium  Gatt. 

Vorgium,  Vorganium 

Vofalia  Belg. 

Vofavia 

Upellae  Noric  i 

Urba  Helvet. 

Urbana  colonia  Campats, 

Urbanas  eadem  col 

Urbisfl.  Liguria 

Urbigenuspagus 

UrbinumHortenfe 

Metaurenfe 
UrbsSalvia 
Urbsvetus£/r«n\# 
Urcefa  Hifpan. 
Urce  Hifp. 
Urgao  Hifp,      ' 
Urgo  inf.  ltalica 
Uria  Jpukrum 
Uria  Calabria 
Uria  finus 
Urii  Jovis  fanum 
Urolanium  Britan, 
Urpanus  fl.  Pannonia 
Urfentum  Bruttior. 
Urfse 

Urfbopp.  Hifp," 
Urusfl.  Britann. 
Ufcudama  Ihrac 
Ufdiceficaregio  Thrac, 
Ufellis  Sardinia 
Ufipii  pop.  German. 
Ufticainf  adSicil. 
Ufticamons  Sabiv. 
Utis  fl.  Gen.  Vtentis 
Utum,  Utus,   Meef 
Vulcaniae  infulae 
Vulceja  Lncan. 
Vulci  opp.  Polci ,  Etrur. 
Vulciopp.  Lucan.  ^. 
Vulcientespop.  Etrur. 
Vulgientes  pop.  Gall.  Alp. 
vVilfinienfis  lacus 
Vulfiniiopp  Etrur. 
Vultur  mons  /Spulia 
Vulturnum  caftellum  - 

oppidum 
Vulturnus  ventus  2 

Uxama  Hifp. 
Uxantifina  inf.  (jall. 
Uxella  Britann. 
Uxellodunum<?<?/7. 
Uxellum ,  Britan.  Selgovar. 
Uxentum  Calabria. 

K. 

Xiphoniapromont.  SiciL 
Xuthia ,  ager  Leontinus 
Xylopolis  Macedon, 


12.7 
iz7 

204 

204 

34<5 
J76 

54,1 

418 

ns>^6 

470 
470 
480 

45-7 
83 

86 

6*. 

604. 

576 
565 
854 
268 
348 
591 
591 
60 

2>"7. 

SjV 
S60 

6i<5 

299  ' 

653 

49 1 

428 

370 

652 

579 

455 

579 

455 

156 

456 

4  5  6- 
569 
J27 

f27 

1,22,27 

75 
j6i 
266 

121 

17$ 

5  74 


628 
9     626 

670 
Yungus 


/ 


INDEX    G  E  O  G  R  A  P  H  I  C  U  S. 

Zemenfium  colonla 

Zerynthus  Apollo 

Zerynthnm  antrum 

Zeugma  Dacittm 

Zoetium 

Zonae  orbis  terrarum 

quotfinc 
Zone  Thrac. 
Zofter  inf.  Gnse. 
Zurobara  Dacia 


Zanes  Mcef. 

3<56 

y. 

Zarmigethufa 

380 

( 

Zarmifogethufa  "  . 

ibid. 

eung;usvicus 

207 

Zarax,  Zarex 

770 

p*t 

Zela  Thracia 

860 

Z. 

Zenonis  Cherfonefus 

525 

Zephyre  inf.  adCretam. 

825- 

lEacynthus  uif 

802 

Zephyrium  prom.  Brutt. 

5-86 

oppid.  infulx 

802 

Zephyrus  ventus 

zn 

&  Hyrie  eadem. 

•    802 

Zernae  Daci<e 

381 

^ancle,  Mejfana 

622 

• 

843 


,  86t 
380 
791 

12 
12. 

8ojr 

379 


► 


. 

V 


WA-